Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

tobannef' umtv the tn gallivant P I'Micattf mangeUu r^u dt dC dwxnf qrn tntplenl cif ranpuf^ ^ppivpmqit^r jt^u dïrpçîttre'-îTitnt emJue cuangtlw-tr ffert enf f^cuf mare ^tilçç’utdtr ftmo nem et aruhearn frSn cutT mtnen ref rena tn rnaix-Srntr ent ptfta* K’ref V dpav eifthc^ Clotire poft me Factant ttof ften ptfta wref hontmtvEr ptntnttf rdtiihf rmhuf-Ycctut fUnr cum- Jg r pv ^*lt;rfîttrtnde pttfiXlxttudxr taco

zebedet eé whantte fron ctiiF e(- tpfbF m nMtt evfnpmcnitf rcviA U0CMUV tUvf frrdtOv patve fii0 ccbcdçv mrutitt cum mtn-

lui triisiroi rrincipis ac JJom i= NI, D. CHRISTOPHORr DyCfS'VVlRTENBEIt GENSI'S’ HTRECCENSÜ, CQMITIS MOhlTBfiLIQÀRDi

VNA CVM APOLÔGÊTÎCtâ'SCRII'TISi ÓyO-2uïj3]JDr. ?fr RVMfAVTOB..ES,SVNj^;,noFlfE^3a .^?'’.ojüGJ» ïoaSnes br’entivs.ïrno^'quot;’. lACOBVS BEVRLINVS D. lACOBVS HEERBRANDVS D. lOANNES ISENMANNVSj ABBAS IN BltÉN= tianhaufcn.

Suncautcmhçcfcripcain duosToitios diuilà,quorum quid quilq;, cohdn eat, lequens pagelU iir'7 ff,....- indicabiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' i

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7- I’. 4

Prolegomena in Apologiam» . r - • ; ;, c Apologiam,qua tribus Periçopis refutaturAflerHo

Epiftolam IoannisBrentij adÜluftrißimum Principem DucemVuirtenbergenfem,èVuormaciafcriptam.

Antidota amp;nbsp;Apologetica fcriptaProfelforumTheo-logiæ in S chola T ubingenfi, amp;c.

S' Agnæamp; graues caulæ Eint, quæ nos impulerunt, uthancnoftræfidei Con , feßionem,una cum Apologeticis no-I' ftrorum Theologorum lcriptis,pïi-. blicè in lucem ecieremus,amp; EccleGæ fi lijDeilegendam exbiberemus. Extat quidem Confeßio Auguftana,quam,' utpiamamp;lcriptisPropheiicisac Apo-_ ftolicis conlentaneamampleélimur, itaiam anteanos ei adlcri-pfimus. Sed cùm Tridenrinus Conuentus. AnnoMillefimo quingentefimo quinquagefimofecundo celebraretur, amp;nbsp;ratio fidei,à fingulis GermaniæPrincipibus, præiertim ab ijs, qui genus do ôtrinæ muleis annisulitatum,amp;aliquot uetercs ritus in ecclefijs luis mutauerant,peteretur, res in eo turn ftatu erant,ut nobis pecuIiarisConfelsio conlcribenda,amp;Tridentino Corn uentui exhibenda eflet, qua tarnen tantum abeft, ut ab Augu-ftana Confelsione receflerimus, ut earn potius compendio quodam compleôliamp;repetereuoluerimus. Vilùmigicureft in prçlentia,illam noftram Confelsionem,non nudam,lèd lùo præfidio munitam, in medium proferre, amp;nbsp;diuulgare. Nam, cum diuino fauore,amp; dementia, non lolum al ci ti limus ad ag-nitionem filij Dei Domini noftri lelù Chriftfamp;côoptati in for tem codeftis hæredicatis, quo beneficio homini nihil maius,ni hil beatius contingerepoteft,uerumetiam uocati ad gubernan damregionem nobishæreditario iurc commendatam, cogi-tamus noftrarum elTe partium, ut gratitudinémamp;obedien-tiamaniminoftri, Deo Patri Domininoftri lelù Chrifti, qua-quaratione pofrumus,teftlficaremur. Intermultaautem amp;ua ria gratitudinis officia,non uldemus,quid hoc tempore maius, amp;nbsp;Deo acceptius præftare queamus, quàm ut publica uerè piae ac codeftis do ôlrinæ confelsione,nomen Dei celebremus. Eau

dabojintjuit Rex Dauid, nomen Dei cum cantico, amp;nbsp;magnifi-cabo eUm laude. Et placebit Deo fuper uitulum nouellum, cornua pro du centem amp;nbsp;ungulas. Etitcrum : Laudent,inquit, nomen Domini reges terrae,amp; omnes populi, Prindpcs, amp;nbsp;o-mnes Indices terræ.

Et quia boni Principis officium effe agnofcimus deRcpu^ blica lùæ regionis b enè mereri,amp; publicam pacem ac tranquib litatcm, pro luauirili conleruare,atque hoftiumuim arcere, nonpoflumusmeliorempræftandi huiusofficij rationem excogitate,quam ut in banc curam amp;ftudium incumbamus,quo p'opulus in uerepia doótrinareólè imbuatur,amp;ad ueram agni-rionem filij Deiperducatur. Alij alia hab ent confilia, ^quibus régnafiiaaduerfiisinfiiltumhoftiummuniant. Nosuero iudi-camus inftitutionem amp;nbsp;conferuationem uerc piæ amp;cœleftis doclrinæ,optimum ac fortißimum clTe regnorum munimen-tum. Elàias Propheta,è regia fàmilia natus,alloquitur Ecclefiam . filij Dei, Gens, inquiens, amp;nbsp;regnum, quod non feruierit tibij peribit, amp;nbsp;genres, ( quæ tibi fùanon pneftant officia) folitudi-ne uaftabuntur. Qua autem racione utilius feruiemus Ecde-fiæDei, amp;nbsp;conferuabimus noftramregionem, tot ecclefijs re-fertam, quàm fi curauerimus, utminifterium Euangelij fit in-colLime,amp;ueritas cœleftis doôtrinæ, cuius epitomen inhacno ftra Confelsione proponimus,red:è amp;nbsp;diligenter tradatur ? Me tuebat quondam RexIudææ,Hcrodes, ne fi Chriftus regnaret, regno iple excideret. Quare perfequebatur cum cruentißi-mo coniiiio, amp;nbsp;expellebat eum in exilium. Sed quod impius metuit,hoc accidit ei. Regnum Chrifti promouit,«Sc tyrannus extinôlus cft. Qijare, cùm cupiamus Regionem,nobis à ma-' ioribusnoftrisinmanustraditam,nonlôlùmincolumem con feruarc,uerumetiam Horentioremreddere, lùfcepimus curam eius rei)hoc eftjoftendendæ amp;nbsp;propaganda:piæ doôlrinæ, qua fola, régna uerè ftabiliuntur amp;. illuftrantur. Acceditamp;illud, quod his temporibus,leufùoquodamecclefiæfato, feuho-minum intempérie, multæpalsim corruptelæ cœleftis doélri-næ, ôc uariafeéiarum generain ecclefiam inuadant, autpotius incLirrant. Voluimusigiturhoc feriptumin conlpeclum proferre, utnon tamalij cognofccrent, quod do drinæ genus no-ftræ ecclefiæ profiterentur,quàmut nofter populushaberct, quodinhocdißidiofequeretur, amp;fciret,à quibus erroribus fibi cauendum elTet. Magnabominumpcrnióefit,fiaut fons, undc

unde omnes bibunc, uencno infici2tur,autpublicamoneö adulteretur. Multo autem maiorifitpermcie,fi coelcftis doj; €trina, è qualàlus uniuerfàcecdefiarpendet, uanicatc amp;impie-täte corrunnpatur. Conftituimusigiturhoc noftrx Cónfelsio-nis feriptum, quod paucis lummam piæ doôtrinæ continet, proponcre, ut fontemucrèiàlutaris doótrinx, purum atqué integrum in ccclefijs noftrærcgionis confèruarcmus,amp;mone-tam, quac nobis imaginem cœleftis Patris referit,a corruptïohe, (quod in nobis eft)tucremur5imul ctiam ut hocfcriptum dice ret teftimonium ad poftentatem,nos nihil, quantum eniti po-tuimus,prætermififle,quinEcclefumfilij Dei iuuarcmus. Eo-dem confilio facile palsilumus,utApologeticishuius Com feßionislcriptisadiungerenturlcriptaaduerfarij, quo ex coUatione ueritas illuftrior redderctur. C^od officium jperamus non lôlùm Deo gra-tumefte,ucrumctiamEcclefiæfigt;

qUoinftiz

tuta, De Dubitationc. DeSatisfadione.	520 r3’ 55’
De applicatione meriti Chrifii.	555’lt;^i4
DeOrationé.	^60 .
De uiuorationis.
Deleiunio,	5’^5
De ufu Sc utiiitateleiunfj	^66
De eleerhofyna.	5^9
DeEüchäriftia.	575
Dé Confecratione.	580
De fum ptione Cœrtae Dominicae, Si de utfiuftp partis ufu.	586
DeOblatione.	597
De Mifsis priuatiSjSCde applicatione. nbsp;v	601
De rcpofitione,circumgeftatione6C adorationepanis.
De Ordine.	646 De

De facra ScripturajCiufcp autoritate,perfeÆ'onc 8C pcrfpfcuttatc» 817 De Apoftolicis traditionibus j quas Monacht dicunt ad lautem neccC» farias e{Te,ód tarnen in fcriptura non continerü De quatuor traditionum generibas«

De Concilqs» luxta quam regulam in Concüio fit ludicandum. De obedientia quæ debetur ludi'do Condli)« Nurn Condh'a pofsint errate.

Confefsio piæ doclrinæ, quæ NOMINE ILLVSTRISSIMI PRINCIPIS AC DO MINI D. CHRISTOPHORI DVCIS VVIRTENBERGENSIS, ac Comitis Montisbeligardi, per Legatos eius die 24» menfis lanuarîjjAnno M, D» L ILcongregationi Tngt; dentini Concilij propofita eft.

VM agnofcamus nos di'uina clcmen? tia ad gubernacûlum noftræ regionis acReipub.uocatos , nihil prius hade/ nus duximus,quâm uc coram Deo Paz tre Domininoliri lefu Chrifti,amp; uni/ uerfa cius Bcclefîa,ftudium noftrum in excitâda amp;nbsp;propaganda uerè pia dodri na,quibufcunlt;^ poilemus officrjs tefti/ __________fîcaremur«Ecficnim nonignoramus,fu um cffcdifcrimcti inter Politicam ôd Ecclelîaflicam fundionem, tarnen cum Plalmus nos grauilsimè hortetur, Nunc Reges, in/ quiens,intelligite,erudimini quiiudicatis ccrramtSeruiteDo/ minoin timoré amp;tremore:non dcbuimuscœleftem uocem con temnerc,fed omnem conatum operam nodram ad iuuandum ueram Ecclelîam fîlij Dei pro uirili nodra conferre.

Alt) alias quidem rationes inire (oient, quibus cogitât fe dlio Dei amp;nbsp;Ecclelîæ dus dudium fuum probare « Nos autem iudica/ uimus ad ueram Eccledæfalutem autcondituendam autconfer uandam,nihil effe nec utilius nec Deo acceptius, quâm ut mini/ deriumcœledisacuerè piæ dodrinæ offices turn publicis turn prioatisiuuetun

Et quia propter immenfam clemêtiam Dei,quam fecitnobis in lefu Chrido dh'o fuo tedatifsimam,non dubitamus,quin nos ut uera membra fua compledatur,debuimus ei uicifsim hoc ob (equium,utquoquo modo poffemus, beneuolentiam nodram erga fponfam eius Ecclefîam^qua nihil ei edin his terris aut ama biliusautpreciolius,declaremus»

lufsit nos alius Pfalmus portas nodras aperire Régi gloriæ; Exidimauimus autem,portas tanto Régi uerè turn patere, cum cocledi dodrinæ cius in Ecclefqs locus conceditur*

Sedcùmincidcrintuariædedodrina Eccledadicâ didendo/ nes,amp;uifum ed inuidifsimo Domino Imperator! Caroloeius nominis quinto,Domino nodro clementifsimo, ac reliquis Sta tibus facri Romani Imperij, fî quid habemus quod uel ad publi/ cam Ecclefiæpacem,uelad priuatam confcientiæ trâqûillitatem a

perdnere uideatur, commfemorarc : lufsimus condonatorcl noftros (ummamdodrinaeipforumconfcriberejUtpalam tefta/ rentur ,in noftn's Ecclefps non nifi uercApoftolkæ ,Catholic3e Orthodoxæ dodrinæ locum datum elTc.

Voluimusigitur,uthoc{cn'ptum cocionatorum noftrorum publicè proponcretur,amp; fperamUs futurum,ut uniuerfa Ecckfia plorum reipfa uidcat,nihil à noftn's Ecclefnsali'enluseire,quâm utin ijs quicquam, quod cum fcriptis Propheticis Apoftoliz cis,acconfenfu uerèCathôlicæEcclefiæ pugnet,ucl indodrina praedicandum,uel in ritibus facrorum adminiftrandum,(ukelt; • ptum fuerin

CR E DIM VS Siconfitemur,unum folum , uerum,«icr/ num, immenfum clTc Deum, omnipotentem creatorem omnium uifibilium Siinuifîbilium:Ôiin hacuna ac æterna diuinitatetreseftcperiefubßftcntes proprietates feuperionas, Patrem, Fili urn, amp;(. Spiritum fandura.Sicut docet Propbetica Si Apoftolica Scriptura,8i explicant triaSymbola, Apoftolkum,' Nicænum,Si Athanafr),

CR ED IM VS Si confitemur, Filium Dei Dominum nogt; ftrum lefum Chriftum, abæterno â Pâtre fuogenitum, ucz rumSiæternum Deum, Patri(uoconfubftantialcm,8iin plenitudine temporis fadum hominem, ad expianda peccata,Si - procurandam æternam falutem human! generis, ut lefus Chriz ftus uerus Deus Si uerus homo, fit una tantumperfona,non duæ:Si in una perfona fint duse naturæ,non una tantum.Sicut tc ftimopijsfacræScriptur« expofuerunt Sandi Patresin conciz Iio NicænOjEphefîno primo, Si Chalcedonefi.Itacß dcteftamur omnem hærefîn,cum hac dodrina de filio Dei pugnantem,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE SPIRITV SANCTO.

CREDIMVS 8iconfitemur,Spiritumfandum ab æter? no procedere à Deo Pâtre Si Filio, Si efTeeiofdem cum Paz » nbsp;nbsp;nbsp;tre Si Fdio eftentiæ,maieftatis Si glori^, uerum ac pernum

Deum rStcutautoritateSacræ fcripturærede explicueruntfanz di Patres in concilio Conftantinopolitano aduerfus Macedo^ nium.

CRcdimusamp;confitcmurjhommetMiiii'nolullumJapfcücmJ libero arbitriopraeditum »Spiritufandoornatum acfoeliz cem à Oeocondicum c(Tc,poftea autem propter jnobediëlt; dam Spiritu fando pn'uatum fadum mancipiumSacanæ,amp;ob/ noxlum tam corporali g æterng damnadoniad^ malum non in unq

CONFESSIO WIRTENBERG. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Quod autem nonnuniaftirmant,hominipoftlapfum,tantam animiintegritacem reltdam, ut pofsitfefe naturalibus fuis uingt; bus amp;nbsp;bonis operibus ad ftdem amp;nbsp;inuocaiionem Dei conuerte^ re ac præparare,haud obfcurè pugnatcum Apoftolica doârina, . amp;nbsp;cum uero catholicæ Eccleiîæ confenfu*

Cum eftctis mortui delidis ac peccatis, in quibus aliquan/ do ambulaftisjiuxta feculum mundi huius ,iuxta principem èCc, Et mox:Eramus natura filq iræ,quemadmodum cæteri.Mor/ tui,inquit,peccatis,amp; Hlq iræ:hoc eft,alieni â gratia Dei.Sicut ho mo corporaliter mortuus non poteft fefe fuis uiribus præparare aucconuerteread accipiendam uitam corporalem : ita mortuus fpiritualiter non poteft fefe fua uirtuce conuertere ad accipienda uitam fpiritualem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.

DominuSjUtrefpoderetfuturo Pelagio.non ainSine me DIF FICILE poteftis quicquam facerejed ait : Sine me nihil poteftis Facere, Et utrefponderetfuturis eciam iftis,in eadem ipfa Euan/ gelica fententia non ait:Sine me nihil poteftis perficere, fed face/ re.Nam ß perHcere dixiftet, pofTent ifti dicere,non ad incipien/ dum bonum ,quod â nobis eftjed ad perficiendum eße Dei ad/ iutorium neceffarium.

Hominis eft præparare cor, amp;âDomino-refponfîolinguæ; non bene intelligendo falluntur,ut exiftimet cor præparare,hoc eft,bonum inchoare One adiutorio graiiæ Dei, ad homine perti nere.AbßtjUtßcintelligantßlfl promifsionisatanquam cum au/ dierinc Dominum dicentem:Sine me nihil poteftis facere, quaft conuincanc eum,dicences:Ecceßne te poßumus cor præparare« Autcùmaudierintà Paulo ApoftolotNon quia idoneifumus cogitare aliquidaquaß ex nobismetipßsafcd fufHcientia noftra ex Deo eftaianquam amp;nbsp;ipfum conuincantadicentes:Ecce idonei fu/ mus ex nobismetipßs,præparare cor,ac per hoc amp;nbsp;boni aliquid cogitare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

. Nemo fe palpet,de fuo fatanas eft, de Dei beatus eft. Quid eft enim de fuoaniß de peccato fuoCT olle peccatum quod eft tUum: iufticia,inquii,dc meo eft.Quid enim habes quod nô accepiftiC

Lkctfnfîihomini,Malumuene,tamen,nindonaium,nonha bet honum uelkdllud contraxit natura per culpam, hoc recipii natura per gratiam.

Si ßare non potuit humana natura adhucintegra,qûanto mi nus potuit per (eipfam refurgere iam corrupta.

CRedimus 8^ confîiemur, quôd ad faciendam amp;nbsp;exercêdani iufticiamDeo gratam, nccefTariæfinthacuirtutes,Fidcs,’ Spes amp;nbsp;Charitasjôd quôd homo has uirtutes non ex fe con ciperc pofsit,(ed accipiat ex fauorc amp;nbsp;gratia Dci,quod4 fides 04 peretur per dileâionem.

Sed fentimusyà uerè ApoHolica amp;nbsp;Catholica dotflrina longiC* fimè abhorrere corum (enientiam, qui docent hominem fieri Deo acceptum,S^ reputari coram Deo iuftum propter has uirtu tes,acin iudicio Dei meritis harum uirtutum confidendum effe» * Homo enim fit Deo aeccptusjamp;reputatur coram eo iuftus, propter folum filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum perfidem:ö^in iudicio Dcinoneftullo earum uirtutum, quaa nos habemus,merico,fed (olo merito Domini noftrilefu Chrk. fti,quod fit noftrum per fidem,confidendum.

Etquiacoram tribunal!Dei,ubideuera amp;nbsp;«ternaiufticiaac faluteagicur,nullus plane locus eft meritis hominum,fed tat um mi(ericordi«Dei,amp; meritis folius Domini noftrilefuChrifti, qui fide à nobis accipiturn'dcirco fentimus Veteres acmaiorcs noftros rede dixiffe,Nos coram Deo (ola fide iuftificari.

Omncspcccaucrunt,amp;egentgloria Dci.’iuftificanturautem Gratis per gratiam ipfius, per Redemptionem, qu« eft in Chri fto leiu, quem propofuit Deus propiciatorem per Fidem,in fan guine ipfius«

Conclufit feriptura omnia (ub peccato ; ut promifsio ex Fide lefuChriftidaretur Credentibus«

Nos fpiritu ex Fide fpem iuftici« éxpeâamus. Nam in Chri/ ftolefu neCßcircumcifio quiequam ualet, necßpr«pucium,fed Fides per diledionem operans.

MouetScribas.remÜTumab homine peccatüm : Hominem enim tantum in lefu Chrifto contuebantur, amp;nbsp;remÜTum abeo,' quod Lex laxare non poterat. Fides enim Sola iuftificat«

quot; nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luftificati

luftißcatt (untGratis.qula nihil opérantes, nelt;ç ukem reddê (es,Sola Fide iuftißcati funt,dono Den

Manifeftebeatifunt,quibusßnelaboreuelopère al/quo règt; mittunturiniquitacesjamp;peccata tegüntur, nulla ab his requiOca pœnitentiæopera,nin tantum uteredanr.

Pofliint autê mulca loca tam ckriptis Prophetkis 8C Apollo/ Iins,quàm èfandisPatribuscomtpemorari,quibus probatür, nonlolum initiogratuitaDei dementia donari nobis has uirtu tes,Fidem,SpemÔCCharitatê,uerum etiam pollea per omnem uitam,adeoqß in extrema necefsiiate, haud quaquâm nos coram feuero tribunal! Dei côftare poHe, niiî fiducia folius gratuitæ de mentiæDeijinChriftofilioDei nobis exhibitae. Hoc enim eft quod amp;nbsp;Paulus docet,amp; Ecddîallici kriptores exponunt, Nos coram Dco lola Hde iuilifîcari»

A Gnofeimus legem Dei,cuius epitome eft Defalogus,præci ykpercoptima,iuftifsima8Cperfedifsimaopera:amp;^hominem nonfolumobligatum eftead obediendum moralibusprgz ceptisDecalogijUerumetiam fi faccret operaDecalogi,eaperfe/ dioneôCintegritate quam Lex exigti,uerè coram Deo operibus fuisiuftusreputandû,amp;meritis luisgternamlalutê conlecutuRt.

Sed quôd nonnulli fentiunt,homincpoiTein hacuita eô per/ uenire,ut non tantum impleat fuis operibus Decalogum,uerum ctiâ pofsit plura amp;nbsp;maiora opera facere,quàm in Decalogo præ/ cepta funt,quæ uocantopera fupcrerogationis,alienû eft à Pro/ phetica amp;nbsp;Apoftolica dodrina,6^ pugnat cum (ententia uerè Ca tholicæ Ecclefiæ*

Decalogus enirh non eft ad hune ùfum datas, ut fignificct ho minem pofte præcepta eins in hac uita perfedè impicrejed ut o/ ftendathominiluam imperfedionem ferat teftimoniumdc iniufticia hominis, ac de ira Dei aduerfusomnes homines,ac exdteteos ad quærendam remifsionem peccatorum ,iuftidam amp;nbsp;falutê,in(olofilio Dei Dominonoftrolefu Chriftoperfide.

Affèdus carnis inimicitia eft aduerfus Deum:Nam Legi Dei non (ubditur,fiquidem ne poteft quidem,

' Scriptum eft:Malcdidus omnis,quinon permâferitin omni/ bus,quæ feripta funt in libro legis,udada( ca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Äugufti'nus de fpiritu amp;litera cap.3^; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hoc primum præceptum iufticiæ,quo lubemur diligerc Do/ minû ex loto corde,ex tota anima,amp; tota mence,cui eft de proxi/ mo diligendo alcerum cô(equens,in ilia uka implebimus,ubi ui debimus facie ad faciem«Sed ideo nobis hoc etiam nuncpræce/ ptû eft,utadmoneremur,quid fîde expofcere,quô fpem præmie cere,amp; obliuikendo quæ retro (une,in quæ anteriora nos exten/ dere debeamus. Ac per hoc,quantû mihi uldctur,in ea quæ per/ âcienda cft iu(l;icia,multum in hac uita ille proficit,qui', quâm lô gè fit à perfedionc iufticiæ,proficiendo cognofeit.

Charitas eft uirtus,qua id quod diligendum eft diligitur.Hgc in alt)s maior,in alqs minor,in altjs nulla eft ♦ Plenifsima uero; qyæ iam non poteil augeri,quandiu hîc homo uiuit, eft in nemi nezquandiu autera a^eri poteft, profedo illud quod minus eft dcbet,ex uitio eft»Bx quo uitio non eft iuftus in terra, qui faci at bonum amp;nbsp;non peccet.Ex quo uitio no iuftificabitur in confpc du Dei omnis uiuens«Propter quod uitiû fi dixerimus quia pec catum non habemus,nos ipfos fallimus ,amp;ueritasin nobis non eft.Proptcrqoodetiam,quantumlibetprofecerimus,nece(rariû eft nobis dicere:Dimitte nobis débita noftra, cum iam omnia in Baptifmo dida,fada,cogitata, dimifTa (unt.

Hæc hoïbus fola perfedio eft, fi imperfedos (e efte nouerint.’ Hæc eft hominis uera fapientia,imperfedum elTe fe noffe:at/ que(uc 1 ta loquar)cundorum in carne iuftorum imperfeda per./ fedio eft.

DOcemus bona opera diuinitùs præcepta, neceflariô facien da elTe ,ÔC merer!gratuita Dei dementia fua quædam,fiue corporalia fine fpiritualia præmia.

Non eft autem fcntiendum,quód qs bonis opcribus,qug nos facimus,in iudicio Dei,ubi agitur de expiatione peccatorum ,0C placatione diuinæ iræ, ac merito æternæ (alutis, confidendu fic^

Omnia ehim bona opera,quæ nos facimus, funtimperfeda, neepoftuntfeueritatem diuini iudlcq ferre: Sedomnisfiducia noftra collocanda eft in SOLA Mifericordia Dei, propter filk um eius Dominum noftrum Icfum Chriftum.

Non intres in indicium cum (eruo tuo, quia no iuftificabitur in confpedu tuo omnis uiucns.

CONFESSIO WIRTENBERG. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Caro concupifdc aduerfus fpin'tum fpiritus autem aduerfus carnem.Hæc autem inter fe mutuo aduerfantur, ut non quæcun que uolueritis,eadem fadatfs.

Non in iuftifîcationibus noftris profternimus preces ante fa/ dem tuam,(ed in miferationibustuis multis.

Væ hominum uitæ, quantumuis laudabili, ft remota miferii^ cordia difcutias earn.

TOta fpes mea in morte Domini mei. Mors eius meritüm mé um eft,refugium meum,falus,uita amp;refurredio mea : Meritum meum miferatio Domini : Non (um meriti inops, qùamdiu ilk miferationum Dominus non defuerit.Etftmifericordiæ Domi ni mulcæ,multus ego fum in meritis.

luftus ergo Aduocatus nofterjuftos nos defendet in iudicio,? quia nofmetipfoscognofdmusödaccufamus iniuftos. Non er/; go in fletibus,non in adibus noftris,fed in Aduocaii noftri alle gationeconQdamus«

Gloria noftra hæc eft,tcftimonium confdêtiæ noftræ. Non quidcmtale teftimonium,qualeille fuperbus Pharifæus habe/ bat,fedudaamp;fedudricecogitatione,teftimonium perhibensdc (e ipfo,amp; teftimonium eius uerum non erat,fed cum fpiritus ipfe teftimonium perhibetfpirituinoftro. Porro hoc teftimonium in tribus confiftere credo.Necefte enim eft primo omnium ere? dere,quód remifsîonem peccatorum habere non pof8is,nift per indulgcntiam Dei.Deinde quod nihil prorfus habere queas bo nioperis,niftamp;hocdederitipfe. Poftremôquôdæternâuitam nullis pofsisoperibuspromereri,nift GRATIS dcturamp;illa.

ETftinfcriptisEuangeliftarum amp;nbsp;Apoftolorum cotinentur, multa præcepta diuinae legis, ÔC Chriftus ipfe docet,non ef/, fe malum malo reddendum,nec mulieremimpudiccafpid/ endam,8i id genus alia,tarnen non eft fentiendum, quod Euan/, gelion Chrifti fit noua lex,qua,ficut olimPatres in ueteri Tefta/ mentoueterilegefaluatilunt,ita nunchomines in nouo Tefta/, mento noua lege faluentur.

Nifi enim nomen Legis generaliter pro dodrina accipias, quemadmodûProphetæaliquoties nomine legis ufi funt,ccrtc

Euangclion Chrifti propriè nô eft kxjfîcut Paulus I^fs nomine uti foktjcd eft bona amp;nbsp;læta annûdacio de fîlio Dei, Domino no ftro kiu Chrifto,quôd ipk iolus fît expiator peccatorum noftro runi,placator iræ Dei,amp; fcdemptor ac feruator noften

Ncc præcepta kgisjquæcontineniur in kriptis Apoftolicis,' funt noua kx,fed iunt ueteris kgis,iuxta kntcniiam fpiritus fan di,explicat«o,quæamp;ipfa haudobkurè anteain Propheticiskri ptisextant.Repetunturautemin prædicationc Euangelrj Chrk ftijütoftcnfadiuinaekgis kueritatejamp;naturænoftræcorrupiio nc,ad qugrendum ampkdendum Chrißum Euâgelio fuo re/ uelatum excitemur, 8^ ut cognokamus,ad quam régula uita no/ fira ex fidc in Chriflû fît dirigenda.Quare fî propriè de kge Del amp;nbsp;Euangelio Chrifli loquendum efl:Sicut ncc ex Chriflo facicn dus efl nouus legislator,cùm ncc nouam kgem tulerit,ncc no/ uum politicum regnum in his terris inflitucrit : ita nccex Euan/ gelio facienda efl noua kx,quædurioribus 8i kuerioribus præz ceptis afferat fadoribus æiernam falutem, Sed pro certo haben/ du efîc cxiflimamus,quôd una amp;eadêfîtkx Naturalis feu Mo* ralis ueteris amp;nbsp;noui Teflamenti,ôlt;^'qp ncc ueteris nec noui Tefla menti hominibuscontingatgtcrnafalus propter mérita opcRzk gis, fed tâtum propter meritum Dni noftri kfu Chrifli per fidê.

Récitât Chriflus ex Efaia officium fuum,ad quod in hanc ter/ ram miflus fît:Spiritus Domini,inquiês, fuper me,eo quod un/ xitme,ad Euangelifandum paupcribusmifîtme,amp;c* Hîc docct Chriflus,proprium fuum officium eße, nô ferre nouam l^em, quæ terreat amp;nbsp;occidat miferos peccaiores,fed adnundare Euanlt; gclion,quod peccatores confoktur amp;nbsp;uiuificct»

Vbi ucnit pknitudo temporis, mifît Deus filium fuum.fadû ex mulicrcjfadum fub kge,uteos quifub kge erant redimeret, ut adoptione ius filiorum acdperemus.

Quid tentatis Deum ,utimponaturiugum fuper ceruicesdi/ (dpulorû,quodneC^ Patres noflrineCp nos portare potuimus^T fed per Gratiam Domini noflrilefu Chrifli credimus nos fal/ uos futures, quemadmodum amp;nbsp;illh

Certisquibufdam umbrisamp;figorisrerum,ante Domini ad/ uentum,fecundum mirabilêamp;ordinatifsimamdiflributionem temporum,populus ilk tenebat,quiTcftamêtum uetus accepit; Tarnen in eo tâta prgdicatio amp;nbsp;pr^nundatio eft noui Teftameti, ut nulla in Euangclica atcß Apoftolica difeiplina reperiant, quâ/ uis ardua amp;nbsp;diuina pfgcepta amp;nbsp;promifla,quæ illis etiâ hbris uete ribusdefînu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E)6

N Omen Sacramenti, fîcutamp; nomen Myfterrf ( quod intet/ prêtes Sacramentum exp'onunt ) latifsimè patet. Sed quia ‘ uifum eftquibufdam numerû Sacramentorum in (epeem contrahere,percurremus iîngula,ut oftendamus quid in dodri/ na quorundam feriptorum deiîdercmus amp;nbsp;quid cum (ententia uerè Catholicæ amp;nbsp;Orthodoxæ Eccleiîæ pugnare uideatur»

AGnofeimus Baptifmûtam infantibus quàm adukis/n ßez, cleßa ufc^ ad nouifsimum huius feculi diem,in nomine Pa tris amp;nbsp;Fili) amp;nbsp;Spiritus fandi, ex inftitutionc Chrifti difpen fandum,8dip(o utendum eiTe.

Credimus etiam amp;nbsp;c5Htemur,quôd Baptifmus Ht mare illud,-in cuius profundumjiîcutPropheta ait, Deus prorjciat omnia peccata noftra,amp; côdonet ea propter Chrikû filiü fuû, per fidê,.’

Sed quod aliqui docent ,pecca turn remanêspok Baptifmum in homme,non eiTe natura (ua uerèpeccatum,exikimamus perz niciofioremeffcerrorem,quàm ùulgushominum iudicat.Btiie/, nim non dubitamus,peccatum,quod poft Baptifmum remanec,' credenti condonari propter Chriftum , amp;nbsp;ex gratuita dementia Dei non amplius corâ tribunali Dei imputari, tarnen ft naturam eius expendas,uerè eft in fe peccatum,propter quod,utÂugufti nus fuprà dixit, Non iuftificatur in confpedu Dei omnis uiuês« amp;nbsp;non eft iuftus in terra,qui faciat bonum,amp; non pcccet, AdRoman.y.

Video aliam legem in membris mefs,repngnantem legi merf dsmeæjôdcaptiuum reddentem melegipeccati,quæeftiHmeni bris meis.Hic loquitur Paulus de peccato remanête poft Baptif^ mum,amp; affirm at iliudrepugnare legi mentis fug:hoceft,affcdui fpiricus fandi.Quod autem répugnât (piritui fando,certè reipfa uerè peccatum ftt necefte eft. Nam hæc eft natura peccati, ut pult; gnet cum fpiritu fando*

Caro concupifeît aduer(usfpiritum,amp;fpincusaduerfuscar/, nem.Hæc enim inter fe mutuo aduerfantur,ut non qugeune^ uo* lueritis,eadem faciatis.HiciterûloquitUr Paulus de peccato te/. manente poft baptifmum,amp; tribuit ei manifeftènaturam pcccaz, ti,uidelicetcôcupifcere aduerfusfpiritum ,amp;aduerfari fpiritui^' ac impedire ne perfeda iufticia in homine Hat. Quare peccatum poft baptifmum rcmanens,naturafuauerècftpcccatum,etfi crez^ denti non imputatur, fed propter Chriftum condonatur.

' P-cfpondetur,dimitiiconcupifcentiam carnis in Baptifmo, non Ut non fttjed ut in peccatym non impucetur Quamuis aute

REA TV (uo iam foluto, manet tarnen donee fanetur omnk infirmitas noftra,amp;c«

Per bapcifmum id agit,ut caro peccaci euacuetur « Non aut iic euacuatur,ut in carne concupifeentiainnata non ßtjed ne obßr»

Deinde docemus eu qui baptifat in nomine Patris * Filij,amp; Spiritus (andijUngi fpirituali chrifmate,hoc cttfReri membrum Chrifti per fidem,amp; donari (piritu fando, ut ad percipienda cœ leftia aures mentis eins aperiantur,8^ oculi cordis illuflrentur.

Ac manifeftum quidem eft,quód ufus externi Chrifmatis fuc Hein polfcia Moiaica legitimus,amp;quod externum chrifma ßte^ tiam in Ecclefia,poft diuulgatum Euangelion,ufitatum,

Sed manifeftum etia eft, quod in lege Mofi fuerit tempus um brarumznuncautemreuelatoChriftoßttempusueritatis.

Et ufus externi chrifmatis pertinet ad elementa mundi«De ab rogatione autem horum elementorum dicit Paulus:

Si mortui eftis cum Chrifto ab elementis mundi,qöid ad hue tanquâm uiuentes in mundo his decrecis tencmini^

ctDionyßus quem Areopacitam uocant,amp; quemputantdez fcripfifle ritus Bcclcfîæ ab Apoftolis traditos, fignificatqüidem externum chrifma fuifTein Eccleßa ußtatum, fed ßgnificatetiam haud obfcurè,hunc ritum partim ab athleticis undionibus Ethz nicorum,partim ex lege Mofaica fumptum efte« Qua uero autoz ritate amp;nbsp;utilitate petantur exempla colendi Dei, amp;nbsp;adminiftranz di facramenta ab Eihnicis,teftatur didum illud Moß, Deute«i2« Caue ne imiteris genres, amp;nbsp;requiras c^remonias earum, dicens; Sicut coluerunt genres iftæ Deos fuos,ita amp;nbsp;ego colam« Non faz , cietis ßmiliter Domino Deo ueftro.

Etnoneftobfcurum,quód c^remoniæ Mofaic^,quarum una pars eft externi chrifmatis ufus,periineant ad elementa huius mundi,quorumdecretisPaulusfuprâ dixit nos non teneri,amp;de quibus alias dicinPoftea^ cognouiftis Deum ,quin potius coz gniti eftis â Deo,quomodo conuertimini denuo ad inßrma amp;nbsp;ez gêna elementa,quibus iterum ab integro feruire uultisÇ’

Præterea quomodoconfedio feu ritus externichrifmatis,ab Apoftolis ipßs traditusefte,ut Pabianus feribir, uerè afßrmari poftet,cùm ada conciliorû teftentur,hunc riium inftitutum efte àSylueftroC'

EtEccleßaftica hiftoria tradic,non fuifle propoßtum Apofto iorum,utconderent leges de dicbusfeftis/ed utdocerêt redam eonuerfationem

/ conuerfadonem ueram pietatem i quanto minus propoßtum eorum fuie, externas undiones in Eccleßa inftitucre ,amp; umbras in exorcum clarifsimi (olis fpkndorem inducere*

AcceiTerunt ßapdfmo etiam aliæquædam cæremoniæfalis» luti,ueftium:(ed quia hæ non iudicantur neceffariæ, etiam ab rjs ipfiSjapud quos funt ufitatg,amp; funt aliqua ex parte ocio(a,eoruni riiuum,quibus Chrlftus aliquotiesinedêdismiraculisufus eR; imitatio,noneRcurdeipnsaliquam curam in occupatione tot neceRariarumrerum fufeipiamus.

Non eflnobisdubium,quin Äpofloli initio reuclati 8^ confirmati in die PcntecoRes Euangelp,contulerint impo Rtione manuum admirandum donum Spiritus iandi cre/ dentibusinChriRum,utuarqslinguisIoquerentur«

Et fentimus utilifsimum eRe, ut pueri ÖC adolefcentes à paRogt; ribus EccIeiîæfuæinCaiechifmoexaminentur,amp;fiquidem pie ac rede fucrint eruditi,approbentur:fi ueró prauè,cmendentur.

Sed ex perionali amp;nbsp;temporal! fado ApoRolorum non eR abf/ que certo mandate Dei generale amp;nbsp;perpetuum (acramentum in Ecclefia Ratuendum »Ethorribile auditu eR,quód Sacramen/ tumConfirmationis,quäle EpifcopiSuflraganei (oient pueris impertiri,excellat dignitate (ua (acramentum Baptifmi.Sic enim nonnulli de (acramentoConfirmationis (cribere non uerentur. Sicut unum(inquiunt)àmaioribusfit,id cR,àfummis Pontifi/ cibus,quod à minoribus perfid non poteRfita amp;nbsp;maiori uenerM done uenerandum amp;nbsp;tenendum eR» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ApoRolis enim diuinitus conceRum fuit,utimpofitione malt; nuum conferrentcredêtîbus in ChriRum donaSpiritus fandi»' Hoc autem non eR proprie intelligendum de priuatis illis Spiri tus fand! donis,quæunicuiuis ad (alutem neceRaria funt, Hæc enim accipiunt credentes per prædicationê Euangelrj ÔC per Ba/ pdfmum : fed intelligendum eRde publicisdonis Spiritus fan/ di,uidelicet loqui uarqs litwuis,amp; alia,quæ tum ad publica con firmattonem Euangelq de ChriRo neceRaria erani»

PoRquàm'igitur autoritas Euangelrj talibus miraculis fads confirmataeR,ficutdeftjt admirandum illud donum linguarü; ita amp;nbsp;ritus imponendæ manus, quo donum illud conferebatur, fadus eR,quod quidem ad hanc rem attinet,ociofus»Alioqui fa/, ciendum eritgenerale facramentum Ecclefi^ ex umbra,amp; obum brandi funtægroti, propterea quod multi confecuti fintfanita/^ tem per umbram Petri»

Similiter faciendum erit generale facramentum eximpofitfo^ ne füdariorum,propterea quodaliqui liberatifinta morbis fuz is,cü ipfis imponerent fudaria Pauli » Ec incumbedum erit fupec \ ■

mortuos, quód Paulus incubitu fufcitaui't adolefcêtcm â morte* Et tarnen non eft paftoribus Ecdefiarum permittendum, ut nullam habeantrationemerüdiendæ pueridæ ac iuuentutis in uerè pia dodrinajed exigendum eft ab eis, ut Catechifmum di/ ligentifsimè docearit.

CV m femper nobis agnofcenda fint peccata noftra, amp;nbsp;credê dum,quód remittantur nobis peccata propter Chriftum, (entimus femper etiam in hac uita nobis agendam eflc pœ nicentiam»

Sedpccnitentiamalrj aliter explicant » Vulgo cnumerantur tres partes pœnitentiæ,Contriiio,Côfefsio,Satisfalt;ftio.Has par tes fingulatim ac breuiter percurremus, ut exponamus quid no/ bis in hac dodrina de pœnitentia uerè Catholicum amp;nbsp;Apoftoli/ cum uideatur»

COntritionem uocatïius fenfum diuin^ ir^, feu dolorem aut pauorem animi, ex agnitione magnitudinis peccatorum 8C grauitatisiræ Dei ortum»Talem contritionem arbitramur quidem necelTariam efte in uera pocnitêtia, quam contritionem lex Dei in homine excitare folet:fed docere earn mereri remifsio nem peccatorum,amp;effecxpiationcmpeccatorum coram Deo, exiftimamusab Apoftolicadoârina alienumelTe» Deûs enim non defpicit quidem côr cÔtritum amp;nbsp;humiliatum,ficut Pfalmus loquitur,fedidcirconon defpicit,quiafilius Dei Dominus no/ fter lefusChriftusfufcepitcor CÔtritum Slt;humiliatum, cuius fo lius contritioneamp; humiliatione peccata noftra coram Deo expia ta funt,amp; placata eft ira Dei.Huius placationis nos participes ef/ ficimur,cumcontricoamp;humiliato corde credimus,folum lefum Chriftum effe propiciatorem noftrum apud Patrem cœleftem»

Efaiæ 53 Jpfe uulneratus eft propter iniquitaies noftras, attri/ lUs eft propter fcelera noftra.Difciplina p^cis noftrg fuper eum, ôdliuore eius fanati fumus»

HuicomnesProphetæieftiraonium perhibent ; remifsionê peccatorum accipere per nomen eius, omnes qui credunt in eû.

Et teftantur exempla Cain,Efau,Saulis, ludæ lfchariotis,amp; a/ liorum,quôd contritio non fit meritum remifsionis peccatoru» Hi enim eifi tantam habneruntconiritionem, ut tolerabilius i/ pfis uifum fuerit, uitam fibi autlaqueis, aut gladijs abrumperc,' quàm horribiles illos dolores perferre,tarnen non funt rcmifsi/ onem peccatorum confecutu

SifubnlKerintueamur,gratixOei,non contritioni attribue/ da eft peccatorum remifsio»

Quarefatemur,Contrkionem ad agendam ueram pœniren/ tiam necefTariam quidem e(Te,non aucem in hunc u{um,ut iic me ricum feu expiatio peccatorum coram Deo,fedut homo agnita magnitudine peccatorum,amp;grauitate iræ Dei, detcfteiur pecca ta,ôd exciteturad quærendam remifsionem peccatorum ac falu/ tem in fola gratuita clemetia amp;nbsp;mifericordia Dei, propter folutn iefum Chriftum Dominum noftrum, perfidem.

C'^Onfefsionemuocantenumerationem peccatorum coram facerdote.Talisigiturconfefsio ,qualis hadenus fuitufita/ ta,ficut no eft diuinitus præcepta,ita manifeftum eft, quod uetus Ecclefia non exegeriteam tanta feueritate, perindeacfiad confequendam æternam falutem neceflaria eftet.

Ac dubium quidem non eft,quin debeamus nos coram Deo pcccatores agnofcere Deo peccata noftra confiteritfed ea co/ ram homine(nifi fi quid in ipfum p€ccauerimus,amp; ueritas legi/ tima ac diuina uocationc dicenda fuerit)enumerare liberum eiz feconcedunt,etiam ueterum Bcckfiafticorum fcripta.

Non dico tibi ut te prodas in publicum, necß ut te apud alios accufes,fed obedire te uolo Prophetæ dicenti, Reuela Domino uiamtuam.

Siconfundarisah'cuidicere,quiapcccafti,dicito ea quotidie in anima tua.Non dico ut cofitearis conferuo luo, ut exprobret, dicito Deo,qui ea curat.

Etfiauiem hgc Chryfoftomi uerba folent èxponi de peccatis, quæ antea facerdoti confefla funt,tamen hæc expofitio eft mani/ fefta deprauatiofententiæChryfoftomi.EtteftaturEcclefiaftica hiftoriaperfpicuè,moremconfitendi facerdotibus abrogatum fuiffe in Ecclefia Conftantinopolitana.

Quid mihi eft cum hominibus,utaudiantconfcfsionesmeas, quafi ipfi fanaturi fint omnes languores meosC Curiofum genus ad cognofcêdam aliéna uitam,defidiofum ad corrigenda fuam.

Petrus doluit et fleuit,quia errauit ut homo. No inuenio quid dixerit,fcio q? fleuitdacrymas eins lego,fatisfadione non lego.

Etfi autem fentimus,enumerationepeccatorum coram facer/ dote non efte neceftariam ad falutem, nec efte aliquod meritu re mifsionis peccatorum,tarnen damusopcrä,utgeneralis confef/ fio peccatoRi,quantum fieri poteft licet,in Ecclefijs noftris con

feruec,idcp duabusdecaufis. Vnaeft,uthoc prfuaco colloqufo rudiores de rebus ncccflarijs admoneantur amp;nbsp;erudi'ancur. Alte* ra,ut hac orcaHone priuatim audiatur Euangelion Chrifli de rcz mifsione peccatorum,quod Euagelion eft uera dauis regni clt;X/ ]orum,amp; abfoludo à peccads»amp; utper auditum Euangelrj (eu ab (oludonis Gdes uel concipiatur uel conGrmetun

In agenda enirn uera pœnicenda nihil cerdus nihil Grmius dicamus^quàm quod omninonecelTaria fît FIDES,uidelicetjuc quod EuangelionChrißiadnundat,credamus nobis cerió re« mitdamp;condonari peccata gratis, propter folum lefum Chriftu Dominum nofîrum»

Non ignoramus quide.quod fî opera noflra refpfcimus,non tantum nobis dubitandum,uerum edam de falute noHra dcfpe/ randum fît,quippe quod nodra opera,quantumuis bona uideaz tur,non pofsint coram feuero tribunal! Dei confide re.

Necobfcurumnobiseft,quôdcarninodræ in haccorporali uita femper adhæreatdubitatiodemifericordiaamp;demêda Dei«

Sed cum Deus promitdtnobis^ratuitam fuam clemendam, propter Chridum filium (uum,amp; exigh ut Euagelio filij (ui obclt; dienter credamus,exigic edam co ipfo.ut dubitadonc carnis no/; dræmordfîcemus,accerd(simam dcmilericordia (uafîduciana concipiamus, ne nos promifsionem eius tand mendaci) accufez. mus,quantam dubitadonem de ea habeamus«

Etutpofsimusceriamfiduciam concipere,collocauitfalutem nodram nonin merids nodræiudici3E,quæedimperfeda,(ccl tantum in merids Filq fui Domini nodri le(u Chridi, cuius iudi cia ut ed perfcdi(sima,ita amp;nbsp;in iudicio Dei firmifsima ôi condi* tilsima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mardi.

lubetnos Euangelio,quodannunciatnobiscertum fa u o rem Dei erganosipropier Chridum,credere.Ergonon uultutdefa uoreeius erga nosdubitemuS)fcd utcertam dccoHduciam conlt; cipiamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loan.6»

Si Deus exigf t ut credamus in fîliû fuum, certê non uult ut du bitemus,(ed ut firmam Hduciam in co collocemus.

Sicuiuedrumdeedfapienda,podulct ab eo,quidat,nempe Deo,qui dat,inquam,omnibus fîmpliciter,ncc exprobrat,acda/, bitur ei,(ed podulctcum Hducia,nihil hæfîians«

Regnum ccdoRt,quod Prophetgnundaucront,Ioannesprpz dicautt.Dns noder in (e cfTe pofîtû ed profe(Tus,uult fine aliqua incertae uolutatis ambiguitate fperari» AlioquiiudiHcatio exfiz dcnuUaedjfîipfafîdcsfîatambigua« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Augud.

CONFESSIO VVIRTENBERG. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jy

Qufdeuenia peccatorum fuorom defpcrac,ncgatDcum ciïe fnifer/cordem,magnam iniuriä Deo fadcqui de eius mifen'corz diadiffid/c,quätum in fe eft,negat Deum habere charitatem,ue/ ritatem amp;pote(iatem,in quibus TOTA fpes meaconfiftit.

Quare exiftimamus eos,qui iubet nos de fauore Dei erga nos dubitare,nonfolum pugnarecum uera fententia Catholicæ Eclt; clefiacjfed etiam faluti Ecclefiæ pefsimè confulere»

DESatisfadionecredimusamp;conßtemur quodfola pafsio amp;L mors unigeniti filrj Dei Domini noftrilefu Chrifti,fit fa tisfadio pro peccatis noflris. Et quod hæc fatisfadio Chri fti ofFeratur 8^ applicetur nobis minifterio Euangelrj,excipiatur autemanobis FIDE.

Confitemur etiam,quod poftquàm Sadsfadio Chrifti nobis applicata,amp; per Fidem accepta iît,neceflrariô debeam us bona o/ pcra,quæà Deo præccpta funtgt;faccre,non utqs expiemus pecca ta coram Deo,fèd ut ad declarandam obedientiam noftram bo^ nosfruduspœniientiæproferamus, amp;nbsp;gratitudinem noftram leftificemur.

Nam deoratione,iciunio,elcemofyn3,8^alf)s id genus operi/ bus,(cntimuseadiligentifsimèfedandae(re,fedlongèalium ha bere ufüm,quàm quód ucl merids (uis fadsfaciant Deo pro pec/ catis noftris,uel applicent nobis meritum Chriftt

ORadone Deus inuocatur:Vera autem inuocatio eft opus ft dei,nec poteft fine fidefieri.Fides autêintuetur Chriftum, amp;nidtur (olis merids Chrifti.Quare nifi applicaueris dbi meritum Chrifti fidc,orado nullius eftcoram Deo momenti*

Exigitur autem oratio in hunc ufum,ut cofideradone diuina/ rum promifsionfijfides in nobis exciteturamp;inflammetur« Itac^ non abfurdè quidem dicitur, Oradoe deleri pecca ta,non autem hoefenfu,quódopusipfumoradonisfitmerito fuo fatisfadio pro peccatis coram Deo,(ed quód oradone excitetur amp;nbsp;accenda tur fides,qua fide participamus meritum Chrifti,amp; habemus ré mifsionem peccatorum,propter folum Chriftum.

Priusq enim Deum oradoneinuocamuSjUecelTarium erit,uc meritum Chrifti fit nobis applicatum, amp;fideacccptum .Quarc fieri no poteft,ut oratio fit tale opus,propter cuius meritum con (equamur coram Deo remifsionem peccatorum.

Pfalm.ioS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Com extender/tis manOs ueftras,auertam oculos meos à uo/ bis,amp; cum multiplicauerit/s orationem,non exaud/am«Deus au tem nonauerteretoculosamp;auresab oratione,ff effetdignitate fua lat/shtd/o pro peccat/s noffris.

Orat/o quæ non fit per Chriftum,non folum non delet pecca tum,(edeiiamfit/p(a peccatum*

Sed amp;nbsp;uitam æternam al/qu/ fortafs/s,non in humilitate qnx/ runtjfed tanquam infiduciafuorum meritorum tNec hocdico quin accepta gratia ffduciam doneiorandi,fed no oportet, ut in ea conffituatquifquam ffduciam impetrandi* Hoc folum confe/ runt hæc præmiffa dona,ut ab ea mifer/cord/a, quæ tribuit hæc, fperentur etiam ampliora.Sit ergo oratio qug pro temporalibua eff,circa (olas necefsitates reft rida.Sit oratio qu^ pro uirtutibus cftanimæ,ctiam abomniimpuritate libera,amp; circa folum bene/ placitum Deiintenta:fftea,quæff(pro æternauita,inomnihu/ niilitate,pr^fumêsde SOL A,uidignûeft,mifcrationediuina;

ÎEiunium fentimus utile effc,non in hoc,ut uel operis fui meri/ to expietpeccatacoram Deo:uel appficet ieiunanci meritum Chriftijfed ut fobrietate infjciat carni frenum, ne homo crapu la amp;nbsp;ebrietate impediius,uocatiÔi Del minus obfequatur,amp; fuo olffcioofcitanterdefungat.Sedieiunio fuus poftea dabit locus,

T7 Lecmofynam diligenter commendamus,amp; hortamur Ecck jLZ/ffam,ut proximum quiGqß fuum, quoquo offfcio poteft,aditt uet,accharicatem fuam teftiffeetur.

Sed quod alicubi dicitur, Eleemofynam delere peccatû, ffeut aqua extinguit ignem,iuxta ffdei analogiam inteliigimus*Quid cnim opus fuiffet ad delenda peccaia, pafsionc amp;nbsp;morte Chrifti fîli) Dei, ff peccata delerêtur merito eleemofynæ* Et quis ufus e(/ fet miniftertj Euangeli),ff eleemofynadiuinitùs fuiffet ordinata pro organo,quo applicareiur nobis meritum ChriftiCQuare ut maneat Chrifto fuus honor inuiolatus,amp; tninifterio Euâgelij fu us legitimus ufas,docemus eleemofynam ffc delere peccatû,non q? per fe fit dignum opus,quôd uel peccatum expietur, uel meri/ turn Chrifti applicetur,fed quôd fft opus amp;nbsp;fruâus charitatis erlt; ga proximum,quo opéré teftiffeamur ffdem amp;obedientiam no ftram,quam debemus Deo. Vbi autem eftffdes,ibi folusChri/ ftus agnofeitur peccatorum expiator.Itac^ cùm eleemofyna tefti fîceturjuo quodâ modo, Chriftum habitarc in pijs^teftificatur ctian^

CONFESSIO VVIR.TENBERG. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7

edam cos habere peccacorum remifsionem.Nifi enim Ekemofy na ßcopus charitatis,quæ ceftiHceturfidem in Chriftum^tanium abeßutßgniß'cec hominem habere peccatorum remifsionem, proprerChriftum,utplanecoram Deo fordeac. Si diftribuero Önquic Paulus)omnes facultates meas in cibos pauperum,chari tatem autemnon habuero,nihil mihi prodeft.

Docemus igitur bona opera neceflario facienda, Deum ora/ none inuocandum, piè ieiunandum, eleemofynam dandam ciTejUthdem amp;nbsp;charicatem nofträ teflifîcemur,amp; uocationi Dei obediamus.Sed in agenda uera pœnitentia docemus, remiisio/ nem peccacorum connngere nobis tantum propter hlium Dei Dominum noftrum lefum Chriftû,perfîdem,iuxta illud quod Petrus dicit:HuicomnesProphctg teftimonium ferunt, quod remifsionem peccatorum accipiat per nomen eius^quiiquis ere* dideritin cum»

CRedimus amp;nbsp;confîtemur,Euchariftiam(iîc enim li buit maio ribusnoftrisCœnam Dominicam uocare eiTefacramen tum à Chrifto ipfoinftitutum,amp; ufum eius ufc^ ad nouifsi mum huius (eculi diem Eccleiîæcommendatum effe.

Sed quia aliud ed iubliantia,aliud ufus cius,iddrco de his or dinedicemus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

De fubliantia Eucharifti^ fencimus docemus,quod ùerum corpus Chrißi amp;nbsp;ucrus fanguis eins in euchariftia diftribuatur, amp;nbsp;refutamus eos qui dicunt,pancm amp;nbsp;uinum euchariftiæ elTe tä tum abientis corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti iigna.

Credimus etiam omnipotentiam Dei tantameiTe, ut pofsic in Euchariftiaiubiiantiam panis amp;nbsp;uini uel annihilare,uel in cor pus amp;nbsp;fanguinem Chrifti mutare.

Sed quód Deus hanc fuam abfolutam omnipotentiam in Eu/ chariftia cxerceat,non uidetur ciTecerto uerbo Dei tradicum,amp; apparetueteriEcclehæfuiiTeignotum.Sicut enim cumin Eze/ chiele de urbeHierufalem in latere deferipta dicit, ISTA EST, Hieru(alem,non necelTe fuit ut (ubftantia lateris mu taret in fub? flantiam urbis Hierufalem:ita cum de pane dicitur,Hoc eft cor/ pus meum,non eilnecciTe utfubflantia panis mutetur in fubfta tiam corporis ChrifliTed ad ueritatem facramenti (ufßcit, quod corpus Oh ri Hi uerè ßt cu pane præfens, ate^ adeo necefsiias ipfa ueritatis facramenti exigere uidetur,utcu uera præfentia corpo/ ris Chri fti uerus panis maneat.Nam quemadmodum ad uerita/ tem facramenti ßaptifmi necefTarium eft utin ufu eius aqua ßt amp;nbsp;maneat uera aquanta necefTarium eft in Cœna Dominica,ut pa/ nis in ufu eius ßt amp;nbsp;maneat uerus panis, cum mutata panis fub/ ftantia non conftaret ueritas facramenti. Vnde amp;nbsp;Paulus amp;nbsp;uete b 5

res Bcckßaftid fcriptores pancm Buchariftiæ ctiain poft confo; crationem panem uocanu

i.ad Corinth.ii.Probei feipfum homo,amp; ßc de paneillo edat, amp;c.Et:QuicunC]^ manducauerit PANEM HVNC, amp;biberic calicem Domini indigne,amp;clt;

Quoduidiftis PANIS eftamp;calix,quod uobisctiaoculi uc/ ftri renuncianc * Quod aucem Hdes ucftra poftulat inftruenda, PANIS eft corpus Chrifti,Calix(anguis.

Quod autcm ad Euchariftiæ ufum atcinec, primtim, etßnon negamus quin totus Chriftus tarn pane quam uino Euchariftiæ difpenfetur,(amêdocemusu(um uiriuscp partisdebereuniuer/ fæ Eccleßae communem efle. Manifcftutn enim eft,quod Chri/ ftus ipfe nihil periculis,quæpoftea humana fuperftitione exco/ gitata(unt,autalQscommeniis,detcrritus,tradidcric Ecclcftæ ucran(^ partem utendam*

Manifcftum etiam eft quod uetus ßcclefia ufa fitutraq^par/ te multis annis.Et teftantur aliquot fcriptores perfpicuc,eos qui folum panem accipiunt,nonaccipcreplenum facramentufacraz mentaliter ( fic enim loquuntur ) amp;nbsp;diuifione unius eiufdemque my fterij fine grandi facrilegio fieri non pofte*

Quare fentimus ufum utriufcp partis efte uere Carholicum Apoftolicum,neclicereullihominihanc Chrifti inftitutionem amp;tam diuturnüi ueterisamp;ueræEcclefiæ ritum pro fua libidine mutare,amp;Laicis,utuocant,alcerâ partem Euchariftiæ auferre.

Ac mirandum eft »qp hi, qui profitentur fe ritus ueteris Ecclez, ße propugnare, tarn procul hac in parte à ueteri Ecclefia recédât.'

Deinde cum facrifici) nomen latifsimèpateat,ac generaliter ft gnificetfacrum cultum , libenter concedimus,uerum amp;nbsp;legitiz mum ufum Euchariftiæ pofTe hoc modo facrificium dici*Et fi Eu chariftiaiuxta inftitutionem Chrifti itacelebra(ur,ut in eaadnu cietur mors Chrifti,amp; difpenfetur Ecclefiæ facramentum corpo ris amp;nbsp;fanguinis Chrifti, rede üoeatur Applicatio meriti pafsioz nis Chrifti,his uidelicet,qui facramentum fumunt*

Nec damnandæ funt piæ lediones amp;nbsp;preca(ione$,qux Conz fecrationem,ut uocant,amp;difpenfationem Euchariftiæpræcedez reamp;fequifolenc.

Sed incerea non licet nobis errores,qui ad hoc facrum,imperi ciamagis priuatorumhominum,quäm legitimoconfenfu ueræ Catholicæ Ecclefiæ accefrerunc,difsimulare amp;approbare.

Vnus error eft,quôd ex cultu,qui debet Ecclefiæ eft commuz nis,fiat priuata unius facrificuliadio,qui ut folusfibilegituerba CoenæDominicæ,ita etiam foluspanemamp;uinum fumit*

nius acfliojed ut eflec Ecclcfîæcommunio«fta(^ ad rcélam Eucha riftiæadionrm requfruntur ad minus duo » uidelket,Fninjfter Eucharjftfæbenedicensyamp;fscui Eucharifliæ (acra mentum di/ (penfetunCùm enim Chriftus hoc facramentum infiitueret, no ip(e folus ucflt;ebatur,fed difpêfabac Ecclefîæfuæ,quantum præz (entern habebat : Accipite(inquiês)manducategt;amp;c4 EuBibite ex hocomnes,amp;c.

Hoc Chridï inftftutum, uetus uera Caiholica EccleHa tarn feuenter obferuauit,ut eos,qui in hoc facro prseientes non com/^ municarentjcxcommunicauerit»

Perada cönfccrationc OMNES communiccnt,quinolucz rini Eccleiiaflicis carercliminibus»Etaddit:Siccnim amp;nbsp;Apofto li ftatuerunt,amp; ianda Romana tenet Bccleßa.

OMNES qui ingrediuntur Eccleßam Dei, amp;nbsp;facras fcripta/ ras aiidiunt,non autem cüm populo in oratione communicät,S^ auerfanHandam alTumptionem Dominicifacramentijecundu aliquam propriam difciplinam^hos ab Ecclelia abtjci oportet.

PÖtifex,cum diuina munera laude profecutus fuerit, facrofati da amp;nbsp;auguftifsima myfieria conßcit,amp; quæ ante laudaueratiUez iierandisopertaatc^abditalignis in confpedum^ft,diuinaffi rnunerarcuerenteroftendcns,adfacram illorum GOMMVz NION BM amp;nbsp;ipfcconuerttf,8^reliquos utCOMM VN1/ C ENT hortatur:fumptadeniq^,aic^ OMNIBVS TRÄDI ,TA comunione diuina,gratias referens,fîne myflerijs imponit»

ArbitramurigiturnccciTariumefreyUt ad conferuandam in celebratione Euchariftiæinftitutionem Chrifti,amp; adfedâdum exemplum ueteris acuerè Catholicæ Ecclefîæ abrogentur priz uatæ facnfîculorum Minx,amp; refliiuatur publica Cœnæ Domilt; nicæ communio.

Alius erroreft,qudd Euchariftia Ht talefacrificium,quod de beat iugiter in Eccleiia, ad expianda peccata uiuorum amp;nbsp;mortuz, crûsse pro impetrandis alqs bénéfices, tam corporalibus quâm fpiriiualibus,ofFerri«

Hic error manifeftè pugnac cum Ëuangelio Chrifti, quod tez (lifîcatur,Chriflum V N A oblatione, femel tantum fada,conz, fummaiïe in fempiternutfi fandifîcatos«

Et quia Chrtftus Pafsione ac Morte fua impetrauit nobis rez raifsionem peccatorum,quxamp;nobis per Euangelionin nouo Teflamentoadnunciatur,idcirco non licet amplius pro peccato (acriHcare.Dicitenim epiftola adHebræos;Vbieftpeccatorungt; remifsioyiam non cft oblatio pro peccato«

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4

Nam quod ChriftusdidcHocfadtein mei commcmorado/ nem,nô iubctcorpus 8^ fanguinem fuum in Cccna Deo,(cd Ec/ defiæ offcrrc, ut Ecclefia edendo corpus amp;nbsp;bibcndo fanguinem Chrifti,acprgdicâdo beneficium morns eius,admoneaturdeea corporis S^ fanguinis Chriftioblanone,qu^ femel tantum in cru ce in expiationem peccatorû noftrorum fada eft ♦ Sic enim Pau/ lus hoc didum Chrifti interpretatur : Quoiiefcunq^ (inquiens) manducabitis(nonaitobtulericis)panemhunc,amp;bibetis call/ ccm,mortem Domini prædicate,donee ueniau

Ac fatemurquidem,quód uetcresEcclefîaftici feriptores ucï/ cauerint Euchariftiam facrifîciüm oblatlonem,(ed ie ipfi expo nunt,q) nomine facrifîci)intelligantmemoriam,adnunciationê ' feu pr^dicationëfacrifici) qd Chriftus femel in cruce peregit.Si/ cutamp;memoriâPafchg8dPêtecoftcs,uocât Pafchaamp;Peniecoftê.

Alius error eft.quodnonnullifentiuntoblaiionemCquamita uocant)Euchariftig,non effe quidem per fe propiciationem pro peccatis,applicarc autem propiciationem amp;nbsp;meritum Chrifti ui uisamp;moriuis»

Sed iam demonftratum eft,quôd Euchariftia propric non fît oblatio,fed fie uoceturquod fît memoria obladonis femel in cru ce fadae,Deindeapplicariomcrid Chrifti non fît alioexterno or gano,quàm prædlcadone Euangeli) Chrifti,amp; difpenfatione eo rum facramenrorû,quæ Chriftus in huneufum inftitulLEtmcz ritum Chrifti oblatum amp;nbsp;appllcatum non reclpitur nifî fide.

Prædicate Euangclfon omni creaturæ* Minifterio enim Eu/ angelt) oftèrunturamp;applicanturcreaturis,hoceft,fiue ludæis (î ne Gentibus,BeneficiaChrlftl,Et fequitunQui credlderltamp; ba ptifacusfuerit,faluuserit:qula fumptione (acramentorum amp;nbsp;ft/ de accipiuntur oblata amp;nbsp;appllcatabeneficia.

Euangelion eftpotêtiaDel,adfalutëomni credêci:hoceft,mi niftetiûEuâgeli) eft organum diuinltùs inftltutû quô Deus eft potes amp;nbsp;cfficaxad faluandos oês eos,qui Euagello creduni. Itat^ prædica tlo Euangeli) offert, aut fî ita loqui libel,applicat omni/ bus falutem : Eides autem oblatam amp;nbsp;appllcatâfaluiem accipit.

In prluata autem Mifta panisamp;uinumitatrad3tur,utfacrif] culus nec^ adnunciet publicèEuâgelion Chrifti,fed fîbrjpftquæ dam,ac præfertimuerbaCcenæfeu confecrationis, tacite recen/ feac,ncc^ difpenfct alt)S panem amp;uinum,fed folus ipfeea fumât» Quare nulla poteftefTc applicatlomeriti Chriftiin prluata Mif/ fa.HocfcnferuntueriCatholic!maloresnoftri,qui tam feuerlz ter,quemadmodumfupràlnd!caulmus,exegerût,utqulinMif/ ü præfens non communicaueric,cxcommunicetur.

CONFESSIO WIR.TENBER.G. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il

Alius error cft,qucm iam aidgimus,qgt; exigit, ut ucrba ccenae feu confecrationisjin Euchariftia tacite recitent,cû b^c uerba fine pars Euangelq ,quod iuxia mandacuiChrifli omnibuscreaturis eflprædicandû.Etnenim maiores noflri uocârûtaliquoties Eu/ charifliam myfterium, non tarnen hoc coniilio He uocârunt, uerba Cœnae non fine coram Eccleiia in Euchariftia publicè^ lingua uulgonota,recitanda,fed quod in Euchariflia aliud uide/ aturjaliudintelligaiunNam amp;ChriftusipfeuocaturMyflcriu, qui tarnen no efl occultadusjed omnibuscreaturis pr^dicadus«

Et quia in fumenda Euchariflia exigitur fides,Eides auiem eft ex auditu,Auditusautem per uerbum Dei,maximè omnium nc cefTarium efl in Euchariflia,ut uerbum Cœng,quod efl uerbum filq Deijpublicereciteiur.Hocenim uerbum eftpraedicatio Eua gelq,amp; adnunciatio mortis Chrifli ♦ Quareut Ecclefiaintelligat quid in Euchariflia agatur, amp;nbsp;quid ipfi fumendum offeratur, 8^ utßdem fuam confirmet,nece(raria eft in Euchariftia publica re citatio uerborum Cœnæ Dominicae*

Alius error ett,quód una pars Euchariftiæ foleatin fingulare cultum Dei circ5geftariamp;reponi,Vetataotcm fpiritus fandus^ ne cultus Dei,fine certo Dei mandaio,jnftituatun

Quod præcipio tibi, hoc tantum facias Domino, nec addaä quicquamnecminuas^ lt;

Certetanta inaltario holocaufta ofterantur,quanta populd fufiiccredebcant:qu0d ft remanferintin CRASTIN non referuentur,fed cum timoré amp;nbsp;tremore,Clcricorum dilige/^ cia,confumantur*

Non ignoramus,quomodohæc Clementis uerba eludifole antyConfidodiferimineinter opus morientium amp;nbsp;opusconfe/ crantium,Sed manifeftum eft,quod panis, qui circumgeftari 8^ in adorationem reponi folet,non referuetur pro infirmis,fed tax* demi confecrantibus ipfis fumatur»

Nam amp;nbsp;Dominus panem,quem difcipulis dabat, dicebat eisi Accipiteamp;manducateamp;cmondiftulit, neeferuariiufsitin era/ ft’irtum.Hoc fortaffe my ftert) continetur etia in eo, q? panem no iubet portari in uia,utfemper recentes,quos intra te geris,uerb| Dei panes proferas«

Non eftobfcurum è facrisliterîs,quodomnesferèChri? ftianiconfecrentur in haptifmo per Chriftum filium Del, fnfpiritualesfacerdotes, amp;debeant femper oHerre Deo fpin’tualia (acrificia.

Neceftob(curum,q) Chriftus inftituerki'n EccIeGafuamini ftros,q adnundêt Euangelion fuû, amp;nbsp;difpêfent facramenta eius.

Necpermiitendum eftcuiuis,quamufsfpirituallfacerdoti,uc fine légitima uocationeufurpet publicum minifterium in Eccle/ fia.Dicit enim Paulus iOmnia honeftèamp; decêterfiant inter uos» Et iterum:Nemini cito manusimponas. Quare non inôtileiudi camuSjüt fides eorum, qui ad publicum minifterium EuangeliJ accefTurifunqquafigradibus quibufdam »probetur.

Et inter miniftros Ecclcfiæ,(uumferuare ordinem, uidetur conCordiam nonnihiladiuuare.

Sed (acra Scripiura non tradit,quôd Chriftus inftiiueritin ec clefia fua taies facerdotes,qui fint mediatores inter Deum amp;nbsp;ho/ mines, amp;nbsp;placent iram Dei ergâ homines facrificijs fuis, aut ap/ plicent meritum Chrifti uiuis ac mortuis,abfcp prgdicatione E/ uangeli);amp; difpenfatione facramentorüm.

Nam fi dcfummoamp; uero mediatoredicèndurn eft,Vnus fo/ lus eft mediator inter Deu amp;nbsp;homines,léfus Chriftus filius Dei»

Si loquendum eft de mediatore precationis, unufquifcß pius fadus eft alterius mediator per lefum Chriftû, propterea qoôd . officium exigitjUt alter alterius falutem precibus fuis Deo corn/ mendetiquod etiam officium tune finguli exercent,cum recitant ex fide orationem Dominicam.

Si loquendum eft de facrificqs expiantibus peccata noftra, 8^ placantibusiramDei,tuncunum folumeftfacrificium expiato/ riumamp;placatorium,uidelicet,facrificiumDomini noftri lefu Chrifti,quod femelincruceperadum eft. Et ficut Chriftus non amplius moritur, mors illi amplius non dominaturnta hoc facri ficium eius nunquam amplius peragetur, fed eftecit unica obla/ tione, quemadmodum epiftola ad Hebræos fcribit,perfedos in perpetuum eos qui fandificantur.

Si loquêdum eft de cômemoratione huius unius facrifîci),amp; de applicatione meriti eius,tunc publie! miniftri Ecclefiæ,qüi E/ uangelion publiée docent,amp; facramenta iuxta inftitutionê Chri fti difpenfanc,nô folum faciunt ueram amp;nbsp;redam expiatorij facri/ fier) commemorationèm,fed etiam applicant, difpenfatione fua,' meritum huius facrificrj , omnibus i)s,qui Euangelion 8^ facra/ menta FlDE accipiunt.

No poftiimus igitur uidere, quis fit ufus id genus hominû in ecclcfia,quiinhocinftituuntur,ut habeantpoteftatemfacrifican di pro uiuis SCmortuis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus

Paâlus cû ad Corinchfos amp;nbsp;Epheßos rcccnfet officia 8d mini/ fierla ad ædificationcm conferuationem eccleßx nccc(raria,r«; ceniet Prophetas, ApoftoIos,Euägeliftas,Paftores, Dodorcs amp;nbsp;idgenusalioszfedin hoccatalo^o nullam prorfus facit meniio/ nem taliüpnuatorum facerdotu,qualium nucplenuscftorbis*

Necucrißmikeftjquodomififfethocgcnusfacerdocüjfiuel Chriftus inflituilTet,uel Ecclcfîæ utile acneccflarium effet.

Etfcribit Paulus,Epifcopum oportereeffedidaäicon.Docet autem Hieronymus eundem effe Epifcopum Scpresbyterum.

Quare manifeffum eft,quöd nifi Presbyter inftituatur in Ec/, cleßa ad minifferiu docendi,nec presbyter! nec Epifcopi nomen redè ufurpare queat.

F Atemur Coniugium effe genus üitæ diuinitüs inffitütumi öi. approbatum,amp;effe mylteriü,hoc eft,ut uulgo exponi fo/ letjfacramentum magnu in Chriffoamp; Eccleßa, ßtutPaulus äic.Et quia Chriffus palatn affirmât,coniugium pertinere ad hoc præfens feculum,adminiffratio autem rerum huius feculi coftac politicis legibus,reda amp;nbsp;probabili ratione coffitutis, idcirco do cemus,q? liceai Coniugium inirc in his gradibus confanguinitar tis 8d affinitatis,quos politicæ leges,quæ funt diuinæ ordinatio/^ nes,permittunt.

Docemus etiam,quöd iuuenes non debeant temere,ßne parS tum fuorum autoriiate Coniugium inire, amp;nbsp;quod coniugium te merario amp;nbsp;illegitimo iuuenum confenfu,abfqß eorüm,in quoru poteffate funt,autoritate contraäum,nondum habendum ßt ra/ tum.Etßenim nonnuilicafus(unt,inquibuslicitum eßConiu/ gium abf(^ parentutn confenfu contrahere, tarnen non uideiur facienda generalis régula, quod quiuis iuuenum confenfus faci/ at contradum matrimonij ratum,amp; cladeffina matrimonia ßmlt; pliciter ßnt approbanda.

Non folum enim diuinum præccptum exigit,utliberi hono? rent parentes fuos,uerum etiam naturalis ratio iubet, in contra/, hendo matrimonio confenfum parentum requirere.Huc uocati tur etiam liberi legibus politicis. Et extat decretum Potißeis Eu/, arifti,cuius hæc uerba (cribuntur : Aliter legitimum, ut à Patri/ bus accepimus,amp; àfandis Apoffolis,eorum^ fuccefforibus tra ditum inuenimus,non ßt Cöiugium,niß ab his,qui (uper ipfam fccminam dominationem habere uidentur,amp; â quibus cuffodi/ tur,uxor petaiur,Öd à parentibus propinquioribus fponktur.

Præterea non dubitamus,quin qui (untueræ honeitatis à/ mantes,fendant coniugium non tantûLaicis,utuocanc,ueruni etiam miniftris Eccleßae liberum effe. Dicit enim epißola ad Hc bræosîHonorabile connubiû in OMNIB VS,ß^ thoritó immaw culatus.

Et Paulus probat Coniugium in epikopo, amp;nbsp;adfirmat prohk bitionem coniugq efTefpintumcrroriSjamp;dodrinam dæmonio rum.Etfi enim hoc Pauli didurn cxponi fokt de Tacianis amp;nbsp;En/ cratitis,qui Coniugium nihil à fcortationc differre fentiebantja mencijm Coniugium prohibeturindecretis Pontificrjs,prohi/ beturi)srationibus,quibusConiugium non in uno tantum ho/ minumgenerejedinuniucrfum damnatur» Alkgatur enimil/ lud Leuitici:Sandi eftote ,quia ego fandus fum. Et illud Pauli: Nonin cubilibusaclafciuijs,*Etitcrum:Quiincarnefunt,Deo placere non poflunt » Cum autcm haec kripturæ dida ad omnes pertineantjCertè arcerent omnes pios à Coniugio,fi rede ad pro hibendum facerdotibus coniugium accommodarentur*

Sed fperamus bonos quostÿ uiros de cpiugio honeftius fenti re,8Cquodin Bcclefiaipfaprobant,in miniftrisciusnonimprö/. barcjprgfcrtim cum manifefta fint exempla rccentisS^ adhucpu riorisEcclcfiæ,in qua 8^ Apoftolis ,quifuitfummus gradusin Ecclefia,8^ Epifcopis lieu il habere uxores»Hoc autem ita intelli/ gendum exiftimamus, miniftris Ecckfiæ non folum licueric coniugioanteordinationcminitouti, uerumetiam coniugium poftordinationem inire,cuius fententiae baud obfeura argume/» ta extant.

Nec obftarè debet uotum caftitatis,proptcrea quod tale uotu humanaiuperftitionejfineauioritateuerbi Dei, amp;nbsp;contra fidem fufccptum,non agnofcatur àDeo,amp;in coniugio fua quoep fitca ftitas, ut qui cum antea cafiitatem uouerit ,uxorem in Domino ducit,cafiitatisuotum uerèadimpleat.

Cum igiiur manifeftum fit uerbum Dei de honeftate coniu/ gij,manifefta fint exempla ApoftolorUm,amp; Epikoporum recen tis Ecckfiæ,manifefta fit imbecillitas humane naturæ,manifefta fintpericula ccclibatus,manifefta fint offendicula, quae præbent impuri facerdotes, omnino futurum iperamus, ut hi qui ad gu/ bernacula Ecckfiæ fedent,non pergant hanc de Coniugio facer/ dotum conftitutionem,feueritcr tueri amp;nbsp;propugnare,kd ckmê/ ter interprctari.Sic enim fict,utamp; minora 8^ pauciora fint in Ec/ ckfia offcndicula,8(J multorum optimorum uirorum cokienttjs fuccurratur.Speramus etiam futurum,ut optimi quic^ Epikopi amp;nbsp;Principes permittant qs,qui ab adulteris fuis coniugibus,kgi timodiuortio,kparatifunt,ea contrahendi iterum in Domino Coniugrj libertateuti,quam concefsit eisfilius Dei Dominus noftcr|efusChriftus,Matth.5.8Ci9.

quot;O Atemur Apoftolos unxifte ægros oko, qui amp;nbsp;corporalem A fanitatem confecuti funt ♦ Fatemur etiam epiftolam,quæ in/ kribiturIacobo,iuberepresbyterosEcckfîæadægro£osuo cari,

cariyUt ungant eos oleo,amp; orent pro ipßs, ad cofequendam fani/ tatem.Scd hæc tum utiliter exercebantur, cum m iniftri EccleHæ adhuc ornatt erat dono, ^grotos corporaliter amp;nbsp;admirabiliter fa nandi.Poftquam autem hoc donum, coniirmatoEuangelioin Eccleiia deft) t,res ipfa teftatur, hanc undionis cærimoniam ociz ofè nunc amp;nbsp;inutiliter ufurpari.Qui enim nunc unguntur,non fo lent ex hac undionecorporalem (anicatem confequi imo hæc undio non folet adhiberi niGhis,de quorum corporali uita de/ fperatumed.Nec extatullum uerbumDei,quodpromittat,di/ uulgatoEuaogelioChrifti,externam undionem ualereadde/ lenda peccata,öd ad conferendam fpiritualem ac coeleflem (anita tem.Nihilominustamen ofßciumexigit, ui miniftri Ecclefîæ ægrotos uilîtent, ac orent unâ cum EccleGa pro (alute eorum, 8^ confolenturipfos tarn prædicatione Euangelt), quäm difpenfaz none Cœnæ Dominicæ. Hæc eft uerè pia undip, qua Spiritus fandus efßcax eft in credentibus.

NO N eftdubium, quin memoriaeorum fandorum, qui cùmeftentin hac corporali uiia, EccleGam uel dodrina, uelfcriptis,uel miraculis,uel exemplis iuuerunt, amp;nbsp;fiuc martyrio teftificatifuntueritatem Euangelq,Gue traquillo morz tis genere in Chrifto obdormierunc,debeat apud omnes pios fa croianda eire:8^ commendandi fint Ecclefiæ,uc dodrina amp;nbsp;exêz plisipforum,inuerafideconfirmemur,amp;ad icdandam ueratn pietatem infiammemur.

Eatemur etiam q» fandi in cœlis,fuo quoda modo,pro nobis corâ Deo orent,ficut amp;nbsp;angeli pro nobis funt folliciti : amp;nbsp;omnes creaturæ pro (alutenoftra ccelefti quodammodo ingemifcunt, amp;nbsp;nobifcum,quemadmodum Paulus loquitur,parturiunn

Sedficutexgemicureliquarum creacurarum non eft inftitüz enduscultusinuocandieastica ex oratione (andorum in ccelis non eftapprobandus cultus inuocandifandos: de his enim in/ uocandis nullum extatin (acris literis uel mandatum, uel exemz plum.Cumenim omnis fpesfalutis noftræ collocanda fit noti in Sädis,fed in (olo Domino Deo noftro, per filium eins lefum gt;nbsp;Chriftum,mani(eftum eft, quod non Sandi, (ed folus Deus fit inuocandus. Quomodo inuocabunt ( inquit Paulus ) in quem noncreduntC^Noneftautem in Sandos credenduin,Quomoz doigitùreftentinuocandiC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Et cum necefte fit ut qui inuocatur,fit fcrutator cordis,non de bent Sandi inuocari,quia npn (unt cordis fcrutatores« Epiphanias contra Collyridianos.

uîrgoeratipfa uirgo,amp;honorata, nonautempropofita eftad adoranonemjed ipfa adorans eum,qui carne gem'ius eft ex ea» Auguft.de uera Religione cap.uk.

Non fit nobis religio cultus hominum moriuorum :quiaiï piè uixcrint,non fi'c habentur,ut tales quærât honores, led ilium a nobis coli uolunt, quoilluminatilætantur meriti fui noseffc conleruos.Honorandi ergo funt propter imitationem, non ado randi propter religionem.

Honoramus eos charitate non ferukute. Nec eis templa con/ ftruimus. Nolunt enim fe fic honorari à nobis, quia nos ipfos^ cum boni fumus,templum lummi Dei cfle nouerunt.

Nec tarnen nos qfdem martyribus templa, facerdotia,facra amp;nbsp;(acrificiaconftituimus,quum nonipfi,fed Deus eorum nobis eft Deus amp;:c.lVIartyribus noftris necß facerdotcs inftituimus,nc que ofterimus facrificia.

Solent mifcra uti excufationcjdicentes: Periftos pofte iri ad Deum.ficut per Comités peruenitur ad Regem . Age nunquid tarn demens eft aliquts,0C falutis fuæ immemor,ut honorificen/ liamRegis uendicetComitiSic. Et mox: Ifti nonputanireos; qui honorem nominis Dei deferuntcreaturæ,amp;rclido Domi/ no conferuos adorant.

At enim non adoramus (inquiunt) fandos, fed tantum peti/ mus orationibus eorum apüdDeum iuuari. Sicautem petered quemadmodum cultus Litaniarum oftendit, 8^ uulgo ufitatum eft,nihil aliud eft quàm inuocareamp;adorarefandos. Talls enim petitiocxigitjUi is qui rogatur,lîtubiq?præfcns amp;exaudiatpeti tioncm. Hæcautem maieftas foli DeoCompctit, fi tribuitur creaturac, creatura adoratur.

Finguntquidam,fandos uiderein ucrboDei,quæ Deus pro mittiijamp;quænobis utiliauidentur.Quod etfi diuinæ maiefta/ ti non eft impofsibile, tarnen Efaias manifeftè affirmât: Abra/ ham nefeire nos , 8^ Ifraclem ignorare nos, ubiglofla ordinaria citât Auguftinum diccntem,quôd mortui etiam fandi,nefciant quid agantuiui,8(fc.

Nam quod ueteres Scriptorcs uertunt fe aliquotics precibus fuis adSandos,iftiaut uulgierrorem,fincexadoiudicio,fimpli citer feçuti funt,aut ufi funt tali forma loquendi, no ut cultu The ologico,fed utfigura Grammatica,quam Profopopcciam uo/ cant:Qua homines pij amp;nbsp;diferti non fignificant fe colereamp; inuo? care fandos,fed exprimere inenarrabilem ilium gemitum fanz dorum,ô^omnium creaturarum, pro noftra falute : Sifigoifi/ cam

cant pias prcces,quas fandi in hoc fcculo èSpin'tu fando coram Deo effuderunt,adhucin auribus Dei fonare,ficutamp; fan^uis A/ bel poft mortem eins coram Deo adhuc uociferabaiur « bt in A/ pocalypft clamant anim^landorum interfedorum,ut fanguis i/ piorum Liindicecur,non quód iam in Domino quiefcentes, cupi diftniuindidæprohumano more, fed quód Dominus etiam poft mortem ipforum, memor fit precü, quas dum adhuc in hac terra uiuerent,pro fua amp;nbsp;totius bcclefîæ liberatione efludcrunu bpiphanius contra Acrium»

Etfi ipfe nonnihil hærecin comuni errore, tarnen pcrfpicuê docet,fandoR2 mentionê in eccleiia ftcri, nó ut innocent,(ed poti us ut nó innocent,nee Chrifto in honore æqUent.Mcntionê,in/ quit,facimus,iuftorum PatRt.PatriarchaR2,Prophetarum, Apo ftolorum,Euangeliftarum,Martyrum,Confefrorum,E'piicopo rum amp;nbsp;Anachoretarum,ac totius agminis, ut Dominum lefum Chriftum (eparemus ab hominum agmine,per honorem,quem ipfiexhibemus,amp; utpræftemus ei cultum,quo fentirenos ftgni fi.emus,quód Dominus non iîtæquâdusùlli hominum,etiamft unufquiiqßeorum millies,aut ultra,in iuftfcia rxiftat.

ETfi reipfaidem funt,fandus in Chnlïbquie(cens,amp; fidelis defundus. Omnis enim qui in fide Chrifti hac uita defungi tur,fanduscft;tamenquialibuitnonnullis diierimen inter hos ponere, uifum eft amp;nbsp;nobis duo diuerfa capita de his adferiz, bere«

Acprimum (entimus piae; mentis cfle,maiorum fuorüm in fi? deChrifti defundorum honeftam mentionem facere,amp;gratitu dinem ijs beneficqs.quae ab ipfis accepimus,debitam,erga pofte ros amp;nbsp;amicos eorum adhuc fuperftites,quibus poftumus officijs declarare.

Deinde exigit fides,ut fentiamus mortuos non efle nihil, (ed uerècoram Deouiuere,piosquidemin Chrifto fœliciter,impiz, os autem in hornbili expedatione reuelationis diuini indict)»

Exigit etiam charitas,ut optemus deiundis omnem in Chriz, fto tranquillitatem amp;nbsp;fœlicitatem»

AccedilS^ hoc,quod debeamusdefundos noftros honeftae fepulturç,quod ad eius fieri poteft,amp; tempus ac hominu coditiz onesferunc,ad teftificandam(pern refurredionisnoftræ,man/ dareJtacßiudicamus utile efre,uiin (uneribus ea è facris literis recitentur amp;nbsp;explicent,quæ ad corroborandam fidem in horroz re mortis,amp; ad confirmandam (pern refurredionis conducunt»

Sed quód mortui iuuentur ufitatis illis uigiltjs,precationibus amp;nbsp;facrifici)s,ac meritis horum aut e pccnis liberentur ,aut maioz. remfœlicitaicm in coclis confequantur,nullum extat teftimoz

Vnum enioi taniü cft mcritum æcernæ uitæ, una fola eft rede ptio 8^ liberatio noftra.uidelicct, Pafsio amp;nbsp;mors Dni noftri lefu Chn'fthEthoe meritum fitnoftrum,cüm credimus in Chriftu« fit aucem â nobis alienum,cum Euâgelio Chrifii non credimus»

Non mißt Deus filium fuum in mundum, ut condemnet mû dum,fed ut faîuctur mundus per ipfum. Qui credit in eum non condemnatur:Qui autem non crcdit,iam condemnatus cft,quia non credit in nomen unigeniii filq Den

Quare fiquisexhacuita infideChrifti cxccfTeritjOmne ha/ bet mcritum Chriftijnccindigctalieno.Deus cnim,quidonatfi Ifum fuum,donat eiiam cum eo omnia,ut Paulus ait:Qui autem hincemigrauerii fincChrifto,nunlt;spotcfthominum meritisiu uari:quia fine Chrifto nulla cft falus*

Quando ifthinc exceflum fuerit,nullus iam locus petnitende cft,nullus fatisfadionis eftedus : hk uita aut amittitur, aut tenez; tur:hicfaIutiæiernaecultuDeiamp; frudu fidei prouidetur,

Obfcurelicctdoccmurper hancfententiolam nouum dogma quod latitat,dum in præfenti fcculo (umus,fiue orationibus fiue confilqs pofte nos inuicem coadiuuare, Ciim autem ante tribu/ nal Chrifti ucnerimus.n5lob,non Danicl,nec Noe,rogarc poQ fepro quoquam,(ed unumquemcp portareonusfuum*

Nam quod ex Machabæis citaturjacrificia pro pcccatis mor/ tuorüm efle oblat3,dubitat autor ipfe libri in fine eius num redê (cripferit,ac precatur ueniam,ßcubi erraucrit. Demus ergo ei üc niam,quód fine ulla diuinae feripturæ autoritatc affirmet,mortu OS foluià peccatis, facrifieqs amp;orationibus uiuorum* EtTertul lianus dicit.oblationes pro defundis annua die fieri,fed hoc aut receptum fuit fine autoritäre uerbi Dei ex moribusEthnicorum, ficutmultaalia:auc nomine oblationis intelligcnda eft publica commemoratio defundorumin fideChrifti,d^gratiarum adio pro beneficijs,quæ Deus in ipfos contulerit»

ETSI dubitarinon debet, quin fuus fit fandis in hac uita pur gatoriüs ignis,quemadmodum teftantur exempla Dauidis, E2echiæ,lonæ,amp;aliorum,tarnen haud immeritodubitatur, num poft hanc uitam tale fit purgatorium, quale uulgus homilt; num putai,in quo animæ tantifper crucientur , dum uel fuppli/ ciofatis pro peccatis faciant, uelindulgenttjs redimantzSi.n.ta/ le eft purgatorium,ualde mirandum uidetur ,quôd nec Prophe ticanecApoftolicakriptaaliquidccrti amp;pcrfpicui déco tradi/ derint.

'Marei ulcimoîPrædicate Euangelion omni creaturæ,qui cre/ dideritamp;baptizatus fueritjaluus eric,quiuerónon crediderir, condemnabitur.

Hieponunturduoordineshominum :unus eorum,qui cre^ duntEuangeliOyamp;hipronunciantur (aluiralcer eorum,qui non creduni Euangelio,8dhipronunciantur damnatiJnterhospon eftaliquodmedium* Aueenim excedis ex hac uica in ßde lefu Chriftijtunchabesremifsionem omnium peccatorum propter Chriftum,amp;imputaturtibiiufticiaChrifti*QuarcquiChrifto comitatus in mortem ingreditur,ei nihil deeii ad confequenda ueram amp;nbsp;æternam uitam.Qui autem hinc ßne Chrifto cmigrat, ingreditur in perpétuas tenebras*

Ac fipræter hos duos ordines alius efletquifpiam tertius fta/ tusanimarumin alterofeculo,certè Paulus qui ad ParadifumS^ in tertium cœlum raptus erac,amp;multa arcana uiderat,non inui/ diffetEcclefiæhanccognitionem.Ecccautem cùm adTheflaloz nicenfes ex profelTo de Chriftianis dormientibus (criberet, nulz lamprorfus facit mentioncmalicuiös purgatori),fed iubetpoz tius ne contriftemur,fieut 0^ cæteri qui fpem non habent. itaque n taliseiTetquifpiamanimarum ftatus in altero (eculo, qualem uulgus cogitat,non poiutiTet Paulus teneri,quo minus loco tarn opportunohuncanimarumftatumperfpicuecxplicuiffetjamp;f Ecz clefiæ rationem præfcripfîflTet, qtra poflet miferas animas à cruz ciatu fuoliberare. Sed amp;nbsp;uetus ac uereCatholica Eccleßa aperte ßgnificauityßbidehoctertio genere (latus animarum in altero feculo nihil certi conßare*

Si quid cüi rapuifti,redde,amp; dicito iuxta Zachæum : do qua/ druplum fi quid rapuiîfî cui faAus es inlmicus,reconciliare priz ufquam ueneris ad iudicium.Omnia hîc diflblue, utcitra molez (liam illud uideas tribunal * Donec hic fuerimus fpes habemus præclaras : fimul atc^ uero difeefTerimus iliac, non eftpoßea in nobis (itum pocnitere,ne(^ commida diluere»

Necpenimquiinpræfentiuita peccata non abluerit, podea confolationem aliquam inuenturus ed*

Augudinus etß ponitinterualde bonos amp;ualde malos, mez diosquofdam,quorum alteris uidetur locum purgatorium afz ßgnare,tamendeearealiäsdubitat,nec quiequam certi definie» Dehacigieur fententia Augud.feneiêdumeriequodipfe exigit, uidelicet ue id recipiamus,quod Uel aueorieace fcripeur^,uel proz babilirationcconfirmatum fucrie.Manifedum autem ed, quod

qusedicn:a fcripturæ ad (tabiliendum purgatorium charifoicnf« à genuino fuo (enfu ad alienum torqueantur, ab ipOs etiam uc teribus interpretibus longe aliter exponantur.Et quas Augufti/ nus habet fententi^ fuæ rat(ones,hoc fundamento niti uidentur,' quôd confequamur remifsionem peccatorum amp;nbsp;uitam, non tan lum propter Chriftum perfidem, fed etiam propter mérita no/ ftrorum operum.Sedquam conueniathoccum uera Apoftoli/ cado(firina,fuprâindicauimus.Quarearbitramur hanc theori/ an de igne purgatorio fuis autoribus relinquendam efle, SC hoc maximèomnium agendum, ut quod Paulus monct, confirmez^ mus nosinuicem lermonibusdecertafperefurreélionisamp;fax/z, fis noftreinChrifto lefu,propter que Deus credentibdta fauet; utcoferuetipfos in media morte,amp; donet cos ucra trâquillitatc«

NOn eft dubium,quin uota pia,iufta amp;nbsp;légitima fint feruaii da ac folucnda,amp; uota impia fint refcindenda.

' Sed haud immeritódifputatur, in quo uotorum genez z rccollocanda fint uota Monachorum,de uirginitate feu coclibalt; tu,paupertate amp;nbsp;obedientia*

Nam manifeftum eft,quód coelibatus non fit uerbo Dei pr« ceptuSjManifeftum etiam eft, qp etfi ccelibum ftatus fit in pübliz cis periculis tranquillior,8lt; ad peragenda publica minifteria Ec ckfiachis,qui non uruntur,aptior amp;nbsp;accommodacior, tarnen noneftfcntiendum,quód hoe genus uitæperfefîtcoram tribuz, nali Deiexcellentiusamp;fandius,quàmconiugium, e Sicutenimin Chriftononeftiudæus net^ Graecus, non ferz uus neep liber,ut Paulus aitn'ta in Chrifto nee eft ccclebs,nec ma ritus. Et quemadmoduminChrifto lefu circuncifionihileft,' præpucium nihileft,fedobferuatiomandatorum Dei8^ noua creatura : ita ód ccelibatus nihil eft ,coniugium nihil eft, fed in Chrifto lefu renatum efre,amp;Chrifti uocationi obedirc,

In concilio Gangrenfi extat Canon : Si quis, inquiens, ex his quiuirginitatem propter Dominum feruani,extollituraduerz, fusconiugatos,anathema fit,

Et alius Canon dicit:Si quis nirorum propter continentiam^ quae putatur, amiâu pâlit) utitur , quafi per hoc fe habere iuftiz ciam credens,amp; dcfpiciteos,qui cum reuerentia birris,amp; alfj s c5 munibusamp;folitis utuntur,anathemafit,

Non audet uirginitatem Baptiftae prçferre coiugio Abrahg, Quare qui uouetuirginitatem,uelcoelibatum,autuoueteum uc fingularem cultum Dei,tunc quia ftatus cœlibum non eft uerbo Dei mandatus,pertinet hoc uotûad mandata hominum,de quiz bus Chriftus diduFruftra coluni me, docentes doârinas,prae4

îitptahominum.Autuouct eum, utmcn'tum rcinifsion/s pecca torumamp;in'tæætcrnæjamp;tunceftmanifcftè impiutn uotum,cui - nullus eft obnoxius*

Nihilo reditis eftpaupertàtem üoücré.Autcn/rtî cohdi'none pauper es,amp; nihil cerrenarum faculcaium pofsidcs,tue hscc crux diuinitus tibi impofita,patienter eft ferenda, quam ft præterea uoues,nihil aliud facis,quàm ft in morbo uoueas te perpetuo æ/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grotaturum,uel in infamia te perpetuo fore infamem ♦ Quod gé

nus uoti furor magis eft quam pietas» Aut pofsides f3cultates,0^ uoues teqs relidis adurum uitam pauperem,utui(ftum quæras mendicitate,amp;confequarishuiusuoti merito uitam aeternam: tunc hoc uotum,primum quidem pugnatcum charitate proxiz mi,quæexigit,nccuiftsprgtcr necefsitatem mendicimoniomoz Icftus i Deinde pugnatcum fideinChriftum,quod is Solus ftt meritum æternæuitf.Manifeftum igitur eft,hoegenus uoti elle illegitimum 8^ impium.

Facultatesauteintuasfîcdefererc,üteas incorhmuncconfelt; ras,non eft paupertatem (edari, fed de certiori amp;nbsp;copiofiori uiz, du tibi profpicere ♦ Qui qualis ftt coram Deo cultus,obfeurum efle non poteft.

Obedientia uero aut refertui* ad Dctmi, nine non eft arbitral rq uoti,(ed debitæ necefsitatis,dequä obedientia diciturîmelioé ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft obedientia quàm uidimæ.Aut refertur ad hominem, tue (ua

(unt obedientiæ olficia,quæ (ubditus magi ft ra tui,li beri parent! bus,ferui dominis,dikipulipræceptoribusdebent.H^cfiueuogt; ueantur ftpe non uoueant,ccrtè diuinitus exiguntur,(ed hac con ditione,ut femper Deo magis obediamus q hominibus.

Vouereautem hominiobedietiamftnecerta uocatione Deij utoperibustalis obedientiæ nonfolum præftes Deo ftngulare cultum,(ed etiam expies coram Deo peccata tua,fuperu3cancurrt eft,quia Chriftusdicitfruftra (ecoli humanis traditionibus:0d impium,quia folius Chrifti obcdientia,quam præftitit Deo Palt; tri (uo,expiauit peccata noftra,amp; reconciliauit nos cum Deo.

Ex his omnibus manifeftum eft,quôd genus uouedi cœliba/ tus,paupcrtatisamp;obedientiænon confentiatcum dodrina uez re Catholica, praefertim cum quidam non fint ueriti hoc uOuen di genusæquare Baptifmo.

A VguftinusfcribitalicubijAmbrofiumEpifcopum Medio /Vlanelem inftituiffc,ut cœtus Ecclefig eantaret Plalmos,qarz bus fele mutuo in expedatione malorum confolarentur,8d adferendam crucem exu(citarent,ne populus (inquit)mccroris tædio contabefeeret. Hie cantus, quia fadus eft lingua uulgo no ta, êchabuitpium u(um, commendationedignifsimuserat.Ei,

ex Decrens Canonicis apparet,horas quas uocant Canonkas fu ifreordinatlt;oncstemporum,qöibuspercurrcnda effetpublicc finguHs annis uniuerfa facra fcripiura »quemadmodum in fchoz lis (uæ foknt horæ explicaiionibus autorum conftitui^T alls hoz rarumdiftributiofuitforiafsisfuo tempore non inutilis,amp;pec le non ek damnanda»

Scdinftituerefingularegenusfacerdotum ad cantandas hoz ras Canonicas,amp; canere eas aliéna lingua,qug uulgo Ecclcfig no fit nota,autuernacula,amp;quidemalicubi nodu diuc^ iineullainz cermi(sione,(uccedentibus fubinde (ibi alqs atq; alqs catoribus, ac facerehocfacrum,non utperpatientiamamp; confolationefcri pturarum fpem habcamus,qucmadmodû Paulus ait, fed ucmcz riiohuiusoperis mitigesiram Dei,amp;expies peccata hominum corâ Deo,hoc demîï pugnat cu fententia uerg catholic^ EccIeOg* x,Corinth,i4.

Cum conuenitis,unufquifcß ueftrum Pfalmum habet,dodri nam habet,apocalypfin habet,Iinguam habet.interpreiationem habet,OMNI A ad AEDIFIC ATIONEM fianu

Cantantes amp;nbsp;pfallentes in cordibus ueßris Domino. Audiat hæcadolefcentuli,audianthi,quibus piallendi in Ecclefia ofBd/ urn efl,Deo non uocc fed corde pfallêdum, nee in trageedorum modumgutturamp;faucesduldmedicamine colliniendas,amp;e.

Quod autem iam didum efl de ufu linguæ uulgo notæ, intel ligendum efl non tantum de cantu Pialmorum, (cd etiam de oz mnibuspartibus Ecclcfiafliciminifterrj, Sicut enim concioncs amp;nbsp;precationes lingua Ecclcfiæ nota habendæ funt, ita amp;nbsp;(acramê canotofermonedifpêfanda funuEtfîcnim licebitaliquoties pez regrina lingua propter fludio(osuti,tamcn confenfus Catholiz cæ Eccleßac hoc cxigit,ut ncceflaria minifleria Eccleflæ fiant (erlt; moneuérnaculo,

In Ecclefia uolo quinq; uerba mente mea loqui, ut alios in/ flituam, potius quâm decem millia uerborum lingua.

Quoniam in plerisi^partibus infra eandem ciuitatem atque diœcefim permixti (untpopuli diuerfarum linguarum, habenz tes fub una fide uarios ritus amp;nbsp;mores,diflridèpræcipimus ut P5 tificeshuiufmodiciuitatumfiuediœeefium prouideant uirosiz doneos,quifecûdum diuerlitates rituum etlinguarum,diuinail lis officia celebrent,Ecclefiaflica (acramenta miniflrent,inftruen do cos uerbo pariter amp;nbsp;cxemplo .Quare picôd Catholicè facere dicendi(unthi,quîdi(penfationem facramentorum ,carmina Pfalmorum ,Sdlediones facræScripturæ ficconflituunt,ut Ecz clefia

cleßa intelligat quod dfcitur, legitur caiiitur,amp; friidum fpfti/ (US ad confolandam mentem, amp;confirmandam fîdem, ac excigt; tandam chadtacem capiat.

IBiuniumhabetfuamlaudem 8^ ufum. Non cft autem nobis iir c fcrmo uel de neceiTado ieiunio, ciirn necefTe habcs ob ino piam cibi ieiunarezuel de allegodco ieiunio,quod eft ab omni busuicqs abftinere,fedeß:fermodeduobus uiitatis genedbus jeiunrj,quorum aliud eftieiunium perpetuum:h^ceftfobdetas, quæ (emper toto uitæ tempore in cibo Si potu ieruanda eftmuti quam enim licethelluad, amp;nbsp;crapülam acebdctatem (edari. Aliz ud eil ieiunium diarium,cum ali^uoties toto die abttinetur àciz bo,quale uiitatum fuit in uetcri Tcftamento,Leuit,i6. Et teftan?; tur exempla lofapIiat,Niniuitarum Si alia.Hoc genus ieiunq re^ ceptum eft etiam in ufum poftdiuulgacionem Euangclq, ut apz paret ex Adis Apoftolicis cap. 13. amp;nbsp;14. Secuta autem eft poftea magna uarietas obferuationis id genus ieiuntj in Eccleiqs. Sed hæcuarietasftcutnonattuliiEccleiîæ ullum incommodum ,ita teftificata eft,libertatem ufushulusleiunq.Etexiatapud uetcres obferuabile didum de hac uariecate:leiuniorum,inquiüt,difcrc pantia non rumpit fidei confonantiam,

Ecß autem nonnulli fentiüt,Chriftum dedicafte exemplo (uo ieiunium quadragefimale, tarne manifeftum cft,quöd Chriftus nonmandauedt hocieiunium, nec rerum natura ferat,uiexz emplumieiuni)Chrifti,quitotis quadragintadiebus amp;nbsp;nodilt; bus ab omni cibo 8i potu abftinuit,imitemur«

Et no obfcurc ftgnificat Eu(cbius,u(um huius quadragefimaz lis ieiuntj fuifte in Ecclefta liberrimum.

Dicit 8d Chryfoft.in Gen.cap.x. homi. 11. Si ieiunare non poz, lès,potes tarnen abftinereàdelidis. Hoc autem non minimum cft,nccà ieiunio multum diftans,fed ipfum quccp Diaboli furo rem profternere idoneum. Nec erat inftitutus deledus ciborû» quod Apoftolus dixifteuMundis omnia efle munda.

SedintaliumieiuniorUm obferuatioemaxime omnium côlt; iideräduseftßnis« Veteres ieiunarunt aliquoties totisdiebus^ utuacarentpüblicæ precationi,amp; hac difciplina admonerenc Ecclenam(uam,acpræ(ertim iuuentutem,deprætedtis, uelde pr^(entibus,ueldeimminentibuspericulis,acexcitarenteam adt agendam pccnitentiam, qua ira Dei mitigaretur ♦ Hie eft pius Si. utilis horum ieiuniorum finis.

Alijieiunant,utmeritohuiusoperis expient peccata coram Deo,uel,ficut nonnulli loquuntur, applicent fibi ieiunio fuo me ritu Chrifti.Sed hie finisomnino refutandus eft.Pdmûm enim, folamorsChdftieft expiatio peccatorum noftrorum.Deinde

ieiunfum no cfl in hunc ufum ordinatunr),ut fît opus, quo applh cetur nobis mrritum Chrifti.Aut enim ieiunium cöiundum eil cum uerapceniteniia,tuncmeritumChrirti applicatum eft pœ/ nitrnti per fîdem,quæeilpræcipua pars pœniientiæ, antequam iuicipiac uel perHciat ieiunium. Aut ieiunium eil line pœnitêtia, tunc eil in conipeólu Dei abominandum, tantum abeil,ut appli cetieiunanti mcritumChrifti»

Eiaiæ.58.Nunquid tale eft ieiunium,quod elegi, per diem a(/ fli'gere hominem animam fuamC’nunquidcontorqucrequafîcir cuJum caput fuu mC*

Ego in Euägelicfsamp; Apoftolicis literis,totolt;p inftrumento; quodappellantTeftamentum nouum,animoidreuoluens,u^ deo praeceptum ciTe leiunium.Quibus autemdiebus nonoporx ieatieiunare,amp;quibus oportcat,præcepto Domini uel Apofto lorum non inuenio definiium . At perhocientio, non quidem ad obtinendum,quam Fides obtinet, 1VSTICI AM, in qua eil pulchritudo fîliæ regis intriniecus.

Siquotidie hucconuenimus, actotam ieiuncmus quadragefi mam,amp;noMutamus uitam in melius.maiorisdamnationis oc/ ' cafîonobisfieret.Exhismamfcftumeft,quôd fentire ieiunium ciTcopus,quouelpeccatacoram Deo expientur,ucl meritum Chrifti appiicetur,nec fît Apoilolicum nec Catholicum.

AGnofcimusîn ucteriTeftamentodiùinitùs fuiiTeinilituta aquam afperfîonis,quaLeuitic^immundiciæpurgabant« Agnofcimus etiâ miraculum, quo Propheta Eliz-æus fa nauit ilerilrs aquas Icricho ,iniedo fale. Et ampledimur ,quod Paulus ad Timotheum fcribens:omnis,inquit,creatura Dei bo* na eft,amp; nihil reqciendum,quod cum gratïarumadionepercipi tur.Sanélificatur enim peruerbumDeiamp;precationem.

Sedquodconiecretin nouoTeilamento aqua,quam uocanc bcnedidam,cuius aiperiïone deleantur peccata uenialia, amp;nbsp;pel/ laniur dæmones,acconfecreturetiamial, quiiaciairesalioqui noxias ialutares,nonuidetur nee Apoftolicum necCatholicum ciTe.Nam imitatioLeuiticæafperfîonis,ô^miracuiiEitzæi,non eft uerbo Domini mandata,fed humano arbitrio ufîtata: per/ linetigitur ad hocditflum Chrifti, Fruftra coluntme, docen/ tes dodrinas,mandatahominum.Et maniieftumeft,quód ai/ perfîofanguinis Chrifti,quæiît per uerbum Euangelf) per Ba/ ptiimü amp;nbsp;Cœnam Dominicâ,excipitur autem perndem,cmun/ det nos à peccatis. Quod igit eftfolius (anguinisChrifti,diuina ordinatione

CONFESSIO WIRTENBERG* ordi’nadônepropeccatisnoftnscfïufîjhoc non debet tribui a/ qUcÉjhumana ordinatione confecratæ*

Quôdautem Eliz^æusfanauit aquas fteriles {ale,proponitûr nobisadmirandum,utconßrmemusexeofidemquarn debe/ mus Propheticæ concioni adhibere,non proponitur nobis fine cerca uocatione Deiimitandum zpropterea quod miracula fan/, dorum non foleant effe generaliajed perfonalia»

Quod autem Paulus dicic,creacuras fandifîeari uerboDei,8f precadone, non fendt creaiuras,exempli grada, falem, carnem; oua,herbas,efreexorcizandas,utufuearum fugetur Satan,fed quôdomnescreaiuræ fint uerbo Dei in futJm quætç excernum ufum ordinatæ,quænobis tune in bonum eedunt,cum ipfisex fîdeamp;inuocadoneDei redeudmur« Sic creauit Deus falem ad condiendum cibum, ôi ad conferuandam carnem à putrefadio/ ne,aquam ad potum,autlauadonem,aucrigadonem,non ad fu/ gandumdæmoncm.Ordinauit quidem inBapdfmo aquamad abluenda peccata,hæc autem nô eft generalis creado Dei,fed fpc cialis ordinatiojcerto uerbo Del definita.Nam quantum attinec ad generalem Dei creationem amp;nbsp;fandifîcadonem, non extat üeü bumDei,quod tefttficeturcrcaturasf,quas antea commémora/ uimus,exorc»(mis ad hoc utiles fierf,ut deleant peccata,8lt;Jfugenc daemones.Quod au tê fufeipitur fine uerbo Del, in alienum à dilt; uina ordinatione ufum,non poteflfieri ex fide fed fit abufus^ôd adfert magis perniciem quàm falutem*

Ad Roman. 14. Omne quod non efi: ex fide,pecca/ turn efi. Cyprianus epifiola ^.libro 2.

Si folus Chrifius audiendus efi , non debemus attendere quid aliquis ante nos faciêdum putârit,fed quid prior Chrifius; qui ante omnes efi,fecerit.Nec^ enim hominis confuetudinem fequi oportetjcd Dei ueritatem.

Q Acram frripiuram uocamus eos Canonicos libros Veteris Oô^NouiTeftamentijde quorum autoritatc in Ecclefia nun/, quam dubitatum efi. Hanc feripturam credimus 8^ confite/ mur ,êfie oraculû Spiritus fandi, cœlefiibus tefiimontjs ita con/ firmatum,ut fi angelus de cœlo aliud pr^dicauerit,anathema fit; Quarc detefiamur omnem dodrinam,cultum amp;nbsp;religionem pu gnantem cum hac feriptura.

Sed quod nonnulli fentiunt in hac feriptura non contineri o/, mnem dodrinam,nobis ad ueram amp;nbsp;perpetuam falutem cogni/ tu necefTariâtamp;iusinterpretandæ huius fcripturæin poteftate fummorum Pôdfîcum ita fitum efTejUt quod hi pro fuo arbltrtQ pronunciant,amplcdendum fit pro fentenda Spiritus fandi,ui^ deiur facilius pofie dici quàm probari* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Omnfsfcripiuradiuinicusinfpirata,amp;utins ad docendum, ad arguendum,ad cornpiendum, ad erudiendum in indicia, uc perfedus fit homo Dei,ad omne opus bonum indrudus»

loan.t^. Vos dixi amicos, quia omnia quæcunt^ audiui à Pagt; tre meo,nota uobis feci.Qu^ aucem Apodoli acceperunt à Chri do,ea uulgauerunt prædicatione fua in toto orbe terrarû,amp; tra/ diderunt ea poderitad kriptis fuis.Manifedum igitur ed, quod omnia quæ ad faluté cognitu necedaria (une, in kriptis Prophelt; dcis amp;nbsp;Apodolicis condneancur»

Manifedauittemporibus fuis uerbum fuum in pr^dkatione^ quæ crédita ed mihi.Hæc cd prædicado. Omnia enim Euange/ lion continet amp;nbsp;præfendaamp;futura,honorem,pietatem,ddem,fî mul omnia prædicationis uerbo conclufît*

NamcùmDominuslefus multakcidet,non omnia kripta funt,fîcut idem ipfe fandus Euangelida tedatur,multa Dominvi Chridum ód dixiiïe Öd fccifre,qüg kripta non (unt, ELECTA autem funtqnækriberentur,quæSaluti credcntiüm fufßcereui debantur.Nam quod aiuntjusihterpretandæ kripturæefTepe hesfummosPontificcs,nonedobkurum,quóddonum inter/ pretatidæ kripturæ non fît humanæ prudentiæ, kd fandi (piri/ tus.Vnkui(Ç,inquit Paulus, datur manikdatiofpiritus ad utili tatem. Alt) quidem per fpiritum datur krmo fapicntiæ,amp;c. Spi/ ritus fandus autem edlibcrrimus,nec ed ad certum genus homi num alligatnsjed didribuitdona hominibus pro fuo ipfîus be/ neplacito.

Numeri ii.Quis tribuatutomnîs populus prophetet, det cis Dominus fpiritäm fuumC

lud.4.Debora,mulier,uxor Lapidoth,excitât in Propbetam* 'gt;* Amos 7*Non fum Propheta,amp;non fum filius Prophctæ,fed armentarius ego fum,ueUicansfycomoros,8^C4 Et tarnen Amos accepit Spiritum fandum,amp; fadus ed Propheta.

x.ad Corinth.t2.H3cc omnia operator unus amp;nbsp;idem fpiritusgt; didribuensunicQic^ prout VVLTgt;

Quarc donum interpretandæ kripturæ, non edin ordinem (ummorum Pontifîcum ita cocludendum, ut quifquis Pontifex fucnt,kripturâ redèinterprctct.Sed uera (entêtia kripturæ qug/ rêda edin ipfa fcriptura,amp;apud eos,quidiuino fpiritu excitan, kripturam per kripturam incerpreiantur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E

CONFESSIO VVIRTENBERG. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37

P Vnt qui tribuunt Romano Pontifid,quód fît caput uniuer/ Ofalis Ecclefîæ,amp; habeai poteftatem non in terris tantum con?

ftituendi régna Politica, ôigubernandi Ecclefîaftica uerum etiam in ccelis mandandi angelis, liberandi animas è purgacoz rio,amp; beandiautdamnandiquoslibct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Nos autem agnofcimus, quod fîquidem Romanus Pontifeît fuerit uir pius,amp; docucrit Euangelion Chriftijuxta Prophetica ôd Apofîolica fcripta,habeat minifterium (ummg in hac terra po tefîatisjuidelicet minifîertum remiitendi retinendi peccata: quominifîeriononefîin his terris nec maïus nec exccllentius» Habetautem hoc minifterium non (olus, fed habet commune cum omnibus qs, qui légitima uocatione adnunciant Euangeliz onChrifttMinifterium enimremittendiautretinendi peccata,' quod alias uocatur clauis regni coelorum,non eft liberæ potefta ti perfonæ hominum tradiium : fed eft in ipfum Euangelij uerz bum itainclufum, ut quotquot Euangelion adnunciant ,dicanz tur uerè peccata rcmittcre amp;nbsp;rctincre,illud quidem his,qui Euan gelion fide accipiunt, hoc aut his, qui Euangelion contem nunt*

Marei ultimo^Prædicate Euangelion omni creaturæ, qui crez dideritamp;baptizatusfuerit,faluus erit,qui uero non crediderit, condemnabitur.

• Hilarde T rinitate lib,6. Petro reuelauit Pater ut diceret, T u es fîlius Dei.Super hancigitur confefsionis petram Ecclefîæædi ficatio eftzhæc fides Ecclefîæ eft fundamentumthæc fidesquæ in terra foluerit aut Iigaucrit,ea liga ta funt in cœlis amp;nbsp;foluta.

Clauicularfj funt faccrdotcs,quibôs creditom eft uerbum do Cendi,8d interpretandi feripturas. Clauis aûteft Verbum feienz tiæ fcripturarum,per quam aperitur hominibus ianua ueritatis*

Has claues dédit Ecclefîæ fuæ,ut quæ folueret in terra, foluta efTent in ccclo,quæ ligaret in tcrra,ligata eflent in cœlo. Scilicet, ut quifquis in Ecclefîa eius dimitti fîbi peccata non crederet,non eidimittercntur:quifquis autem crederet, fcc^ab his corredus auerteret,in eiufdê Ecclefîæ gremio conftitutus, eadem fide atep corredione fanaretur*

AmbrofîusîPeccataper Verbum dlmittûtur,cuiusinterpres feu expofîtor eft Leuita.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bernardus in Epiftola ad Eug»

Verus fucceftbr Pauli dieet cum Paulo, Non quod dominez tnur fi'deiueftræ, fed adiutoresfumus gaudrj» Petri hæresauz diet Petrum dicentem,Neque ut dominantes in clerum,fed forz mafadigregis*

Quia Eccleßa fundaiur in fide amp;nbsp;in (acramcntis^ideo ad mini/ dros Ecckfiæ,nouos articulos fidei edere,aucedicos rcmouere, aut noua facramenca inftitucre, aut infiituta remouere,non per/ tinet:fed hoc eftpoteftatis cxcellèciæ,quæ foli debetur Chrifto, qui eft Ecclefîæ fundamentum.Ei ideo,fîcut Papa non poteft di/ ipen(are,utal»quis fine Baptiimo faluetur,ita nec quôd (aluetur fine confefsione, (ecundum quôd obligat uis facramenti.

Etfiautem Thomas (uas habetopiniones de confefsioncyia/ men hoc,quod dicitgt;ad miniftros Ecclefîæ (inter quos etiam Pa pam numerat)non pertinere,nouos Articulos fidei condere, amp;nbsp;noua (acramenta inftituere,uerc eft Apoftolica amp;nbsp;Catholica (en centia.Nâ ad miniftros Ecclefîg non pertinet, ex uocatione Chri fti,aliudminifterium,quàmquodfupràdcremiitcndis amp;nbsp;reti/ nendispeccatis commemorauimus,amp;quo Apoftoliipfî funâi funt.Ç}uôd fi prêter hoc minifterium»aliquid am^lius Romano Pontifici tribuitur,hocautconceditur ei hnmanis ordinationi/ bus,aut confiâum eft à. Monachis amp;nbsp;adulatoribus, contra uerbi Del autoritatem»

CRedimusamp;confiiemur,q? una fit (anâa Catholica amp;Apo ftolica Ecclefiajuxta (ymbolum Apoftolorum Nic^nû;

Sed ubi hæc Ecclefia fit qugrenda,amp; an iura eius fint certis ter minis circumicripta, alq aliter (entiunt « Arbitramur autem auioritate (acræ(cripturæ,amp; ueterumPatrumfentiendumeiTe, uerè Catholicam amp;nbsp;Apoftolicam Ecclefiam,non ad unum certû locum auigentem,necad unum certum hominnm genus, alliga tam efteded in eo elTe loco autgente,ubi Euâgelion Chrifti fyn/ ceriicr prædicatur,amp; facramenca cius reâè ,iuxta inftitutionem Chrifti,adminiftrantur.

loanao.Scripiü eft,Egodixi,di) cftis.IUos dixitdeos, ad quos fadus cft (ermo Dei ,amp;c * Ergo ibi cft populus fcu Ecclefia Dd, ubi (ermo De/prædûa’tur» „

ïóan.i^. lam üos münd/cftis propter fermoncm, quem locu/ lusfum üobis.Sermo igftur Chrift/,qui eft Euangelion,demon ftratubi (1C Ecclefîa,quæcoram Deo ßtmunda»

Ad Rom.i.Euaügelion eft poten tia Dei,ad falutem omni ere/ denn. Vbi igitur eft Euangelion^quod agnöfc/tur fide,ibi Deus habet Ecclcfiam,in qua cft cfficax ad æternam falutem,

Chryföfta’n commen.in Euangelion Matth.cap,24.hom.49, Quare hoc tcpore Omnes Chriftiani conferre fe ad fcripturas de bent.Quiain tempore hoc, ex quo obtinüithærefisillas Ecclefî/ as.nullaprobatiopoteft effe ücraêChrJftiahitatis, nccp refugiû poteft efTe Chriftianorum al/üd,uolentium cognofeere fidei uelt; ritatem,nifi kripturæ diüinæ.

Et pofteazQui ergo uuk cögnofcerc,qug fit uera ecekfia Chri fti,undccognokat, nifi tantum modo per feripturasC’

In feripturis didic/musChriftum,in (cripturis d/dicimus Ec^ ckfiam,has feripturas commün/cer habemus,quare non in eis et Chriftum amp;nbsp;Ecclefiam commüniter retinemusC

Eticerum Tom. r.in epiftola contra epiftolam Pcii/ liani Donaciftæ cap.i.3.amp; 4.

inter nos 8C Donatiftas quæftio eft,ubi fit Ecclefiazquid ergo fadürifumusC'In uerbis noftriseamquæfituri,an inuerbiscapi tis füi jDomini noftri lefu ChriftiCPuto q? in illius potius uerbis quæreredebemus.dui ueritaseft,amp;optime nouit corpus fuum. Quod aut a(firmat,Ecclefiam habere fus teftificandi de lacra feri ptura,incerpretandi (cripturam,amp; iudicandi de omnibus dodri nis,nonficinteIIigendûeft,q)EccIefîahabeat liberam poteftaie quiduisftatuendf,acetiam,filibeac,mucandi fcripturam,amp;fin/ gen di nouam dodrinam,ac inftituendi nouos cultus Dei,fed qgt; Ecckfia,ut(pon(aChrifti,agnorcacuocemfponfifui,amp;acceperic àfponfo (uo ceriam regulam,Propheticam uidelicetamp; Äpofto/ licam prædicationem, coeleftibus miraculis confirmatam, iuxta quam debeat,ob(cura,fi quæ uidentur,loca (cripturæ interpréta r/,amp; de dodrinis iud/care,

Ad Rom.iz.Habentes dona,iuxta graiiä datam nobis,uaria^ fiue prophec(ä,iuxta analogiam fidei,

' Habemùs firmiorem fermonem propheticum,cui dum atteri dit(s,ccu lucernae apparenti/n obfeuroloco,redefacicis

Origenes inHierc, ho, 1, Necefte cft nob/s feripturas fandas ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d a

in teßimonium uocare : fenfus quippe noftri öi enarrationes, ti/: nehis teflibus,nonhabentfidem.

Hierony.in Matth^i^.Quodfineautoritatc fcripturædicitur; eadem facilitate contemnitur,qua dicicur.

Äugufl.de nup.amp; concupifdib.2, cap.23. Ifta controuerfta iugt; dicem quærjt,iudicet ergo Chriftus,amp; cui rei mors eins profecc ritjpfe dicaLHic eft,inquit,fangujs meus.

ludicetcumillo amp;nbsp;Apoftolus,quiaamp;in Apoftoloipfe loqul tur ChriftuSjdamat di. dict't de Deo Patrezqui propriofiliogt; amp;c.' Quare Ecclefta Hc habet autoritatem iudicädide do(ftrinis,u( tarnen contineat fe intra metas facrae ftripturæ, quæ eft uox fpo^ ft fui,à qua uoce nuni,ne angelo quidem,fas eft recedere.

FAiemurfuadcbereefTein Ecclefta de dogmatis amp;nbsp;facrisiu^ dicia,amp;magnam efte legitimorum Conciliorum autorita/i tem.Scd longeomnium maxima fitautoritasuerbi Dei,nc/. ceftceft. Etft enim Ecclefta habet certam promifsionem per,/ petuae præfentiæChrifti,gubernetur â Spiritu fando,tarnen non quiuis hominum ccetus, pro uera Ecclefta haben' poteft.Es ut maxime multi aliquoties in nomine Chrifti conuenire uiden tur,tarnen pauci funt eledi,8d non eft omnium fides. Et quod in politiclsjidem amp;nbsp;in Eccleftafticis ccetibus fieri folct,ut pl^rumcp maior pars,uincat meliorem.Huc accedit quod Spiritus fandua nonfaciatpopulumfuuminhacuita «ra/xocp/wTai', hoceft,impeclt; cabilemjcd relinquatin ipfo multas amp;nbsp;uarias imbecillitates.

Teftantur quoep exempla, non Pontifices tantum, fed etiain Concilia erraffe.Quare poftquam Prophetica amp;nbsp;Apoftolica do drinadiuinitùs confirmataeft,nulliusuel hominis uelhominû ccetus fententia^ftmpliciter prooraculo Spiritus (andi»ftne iudi cio recipienda eftzfed exigenda ad normam dodrinæ Propheii/ cæ amp;nbsp;Apoftolicæ,ut quod cum hacconuenit, agnofcatur, quod cum hacpugnat,refucetur.

Ad Gala.i.Si nos,aut angelus de ccelo,prædicauerit uobis Bz uangelion,præteridquodprædicauimus uobis,anathema fit.

1. Ioannis 4. Nolitccuiuisfpiritui crcdere,(ed probate fpiri4 tus,num ex Deo fint.

i.ad Theftal.jr. Omnia probate,quod bonum eft tenete* Auguft. contra Maxi. Ariano.Epif.lib.^.cap.i4.

Sed nunc nec nego Nicænum, nee tu debes Ariminenfe, tart/ quam præiudicaturus,proferrc cortcilium,nec ego huius autorl täte,nec tu illius detineris,fcripturarum aucoritatibus, non quo rumcunqueproprijsjfedutrifque communibus teftibus,res cE| re^caufa cum caufa,raiio cum racione,utric^,amp;c.

Inconcernentibusfîdem,euâdiduni uniuspriuati cdttprx/ fercdum dido Papæ,fî ille moucrecur melioribus autoritaiibus Noui öd V eteris T eftamenti,quäm Papa.

Prima ucricas ftaret,quöd aliquis fimpIex,n5aQtorfôarus,efgt;, (ec tam excellenter infacrisliteriseruditus, qpplus eilet creden/ dum,fn cafu dodrinali,fuse aiïertioni,quàm Papæ declarationi. Conftatenim plus effecredendumEuangelio,quàm PapaciSi doceat igitur talis erudi tus ueritatem aliqua in Euangelio contiz. nerijubiödPapa nciciret,uelultroerraret,patet cuius præferenlt; dumiîtiudicium.

‘ Et moxjTalis eruditüsdcberetin cafu,ßamp; dumcelcbrareiur generale cöcilium,cui öd ipfe præfens eiTet,illi fe opponere,fi(eti tiret maiorem partem ad oppoßtum Euangeli),malicia ucligno rantiadeclinare.

COram cano capitc,inquit (criptura,airurge,öd perfonam fé nis uencrare. V eneramur igitur caniciem maiorum noftro rum,qui iam inde ab initio rcuelati Öd propa^ati Euangelr), in orbe terrarum fuiceperunt ftudium iuuandæ Ecclefîæ non fo lum uocali prædicatione,(ed etiam publicis fcriptis, ut poßeriz, tas habeat.ab Äpoßolicis temporibus ufdp ad hæc tempora, mï nifeßaödcertapiaedodrinae teßimonia. Horûm autem fcripta fie amplcdimur,quemadmodum 8d facra Scriptura permittit no bis Humana autoritate uti,ôdiuaipfi fcripta agnofei uoluerunu - Iob.xz.(Vos amici dicicis ) quod in antiquis fit fapicntia,ôd in multo tempore prudentia ( Ego autem dico uobis)apud ipfum, uidelicet DOMINVM Deum noßrum, eßfapientia öd foriitü do,ipfe habet confilium öd intelligentiam»

' x.ad Theßalj.Omnia probate,quod bonom cfltenete* Tertullianus in libel.de prgfcriptionib.hgreticorum.

Nobis nihil licet ex noßroarbitriöinducere, fedneceligcrei qüod aliquis de arbitrio fuo induxerit. Apoßolos Domini haz bemus autores,qui nec ipfi quiequam de fuo arbitrio, quod inz. ducerent,elegerüt,fedacceptam äChrißo fideliterdifciplinam« nationibus afsignarunt.

Nelt;Ç quorumlibetdifputationes.quanquam Catholicorum öd laudatoi^ hominum,uelut feripturas Cïnonicas habere debe musyut nobis no liceat,falua honorificêtia, quæ illis debet homi d 3

njbus,alfquid in fcriptfs eorum improbare at(^ refpuerr, fi for/ tèinucncrirtiüs^quôd aliter (en(erint,quam ueritashabetydiuino adiutorio ab älr|s incelleda,uelä nobis.T alis ego fum in (criptis alior um,quälet uolo tHe intelleAores meorum.

Noli meis literis quali Cahönicis kripturis inferuire,fed in illis,d^ q^ quot;°quot; credebasycu inueneris,incundantër credc.In iRis aüi,qüod certü habebas,niß certu intellexeris,nöli ßrme tenere.

Negarenöpoirufn,necdebeo,ncut in ipßs MAÏORIBVS,' ita multa elTeintam multisopufculismeis/qusépoiïuntiufto iti dicio,amp; nulla temeritaie,cülpari.

Ego (olis eis fcriptoribus,qui iam Canonici appellantur, di/ dicihunciimorem.AcmoXjAliosautemita lego,utquantalibet fandiiate,quantauedodrinapolleant,non ideouerum putem, quia ipß ita (cnferunc.fed quia mihi per alios auiorcs,uel per Ca nonicas,uel probabiles rationes,quaeâ ueronôabhorreant,per/ (uaderepotuerunt.

Quis nefciat fatldS kripturä,amp;c.l^t:Noli frater contra diuinä tâmulta,amp;c»Nâhiloci,uelexipfîs Potificum decretis,notifunu

AGnofcimus äChrifto ftlio Oeiduas cærimonias ,in Eccle/ iia inftitutas eftc,Baptifmum Öi Ccèham Dominicam,qug S)i. iuxca inftitudonem Chrifti, hecelTano (unt obferuand^, Facemuretiam Apoftolos inftituifte quafdam ordinationesin Eccleßa,utomniadecenteramp; fecundumordinem,ßcut Paulus Ioquitur,ßerent,qualesfuntquxdekribunturi.ad Corinth.14* amp;nbsp;1. ad Timotheum 2.

Vfurparuntquoï^ Apoftoliindeßgnandis miniftris Eccle/ ßx impoßtionem manuum,quæ retenta ex confuetudinc ueteris legis,non autem mandata Eccleß3e,libereferuaripoteft^

Inftituerunt in Adis Apoftolick, utgentescauerentabefu fuftbcatorum,amp; fanguinis,non uc haecobleruatiö eßet inter gen ces perpetuójfed temporalis, amp;nbsp;tantifper duratura, dum hic efus non eßet amplius oftèndiculum.

Fatemur amp;nbsp;hoc,quód Epikopis îkeat.eum Eccleftæ fuse con/ kn(u,ordinatiôes dierum,feftorum amp;nbsp;ledionum feu concionu, ad sediftcationê amp;nbsp;eruditions ueræHdei in Chriftu mÿinftituere.

Sed non licet obtrudere Eccleßse ritus ueteris legis pro iacro diuinO, quo DeUs ßngulariter per fecolatur.

Nec licet uel ueteres ritus legis reftaurare, uel nouos tommi/ tiifci ad adumbrandam ueritatem Euangelio iam patefadam amp;nbsp;illuftratam:

Hluftratam:quales funtinterdiu accendcrecereos,ad ßgnifican/ dam lucem Buangelq,auc ud uexillis amp;nbsp;crucibus,ad ßgnificandä uidoriam Chrifti per cröccmtQuod genus cft uniuerfa panoz plia ueftium mifTalium^quam aiuntadumbrare tosam Pafsionë Chrifti. Ec multa id genus alia.

Mulco minus licet inftituere caerimoniasauc(acra,quorü me rltis expientur peccaca,amp; accipiatur regnum cœlefte.

Nam de priori illo genere cserimoniarum amp;nbsp;facrorum, Chri dus ex Efaia concionacur,Fruftra,inquiens,colunt me, docenceg dodrinas,pr^cepta hominum. Et Paulus. Ne quis uos iudicet inciboautpotu,autinpartedieifefti,autnouiluntf amp;c.Hisaccez dunt teftimonia AuguRini dC, aliorum, délibéra talium cærimo niarum obferuatione.

Depofteriori autem genere cserimoniarum manilcftum eft quód ßnt impia facra,amp; contumeliofa in mortem amp;nbsp;refurredio** nem Cbrifti,cuiusfoliusmeritoliabemusexpiationem peccato rum,amp;hæreditatemæternæ uitæperfidem.

Recenfuimus quæuidenturin dodrina EccleOaffica, ÔC uniz uer(aErclelîæadminiftrationetumprobanda,tum refutâda,auc emcndanda.Ac liquid breuiusautobkurius,quam res tatapoz ftuletjdidum ell,recipiunt le concionacores noftri, copiofius SC magisperfpicuèexplicaturos. . t

Quod reliquum eRoramus per lefum CbriRum fîlium Deiÿ unicum (eruatorem noRrum,omnes pios,ut quod ipfos lua fpo iefacerefperamus,proluo quisc^ officioamp;uocatione uerumac ferium inftaurandse Ecclelîæ Rudium fulcipiat.Negari non poz teR,quinhadenus multisannisnofolum dilciplina EccleRg col lap(alit,amp; mores eins magnis amp;horribilib. uitqs corrupt! lint, acàmaiorum noRrorum honeRateplurimum degenerauerint, uerumetiam dodrinaEcclefîæ intolerandiscorruptelis depraz, uatafuerit.Quælîdeinccpsautdifsimulantur autconfîrmâiur, cogitare quisc^,uel mediocri prudentia pr^diius, poteR,quanta mala (inr in Ecclelia Domini (ecutura.

Notæ funt diræ amp;nbsp;maledidiones, quibus diuina lex uiolatoz res uerbi Dei deuouet.Etlolias Rex lud3e,in inRaurada Ecclelia plané heroico animo præditus,etlî inuento amp;nbsp;perlpedo libro le ' gis,pia (ua pccnitetia amp;nbsp;obedientia iram Dei ita mitigabat,ut fup plicia quæ tunc Ecclelia Dei,negledione uerbi eins amp;nbsp;impietate; mérita erat,in aliud templis reqcerentur, ea tarnen fuit leueritas Dei,aduerfus contemptores uerbi (ui amp;nbsp;impœnitentes, ut Rex, quantumuispius,nonpotuerit earn prorfus è medio tollere amp;nbsp;placare.ExiRimamus autem iram Dei bis temporibus propter tot horrendas impieiates , propter totinfanda fceleraamp;oRen^ dicula » quæin populoip(o,qui DEI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriatur,tna.^

nifeft/ora {iim,quàm utnegari,amp;illuflnorafun(,quâtn utexcu/ ùri queantjoon minus, imó multograuius aduerfus cæcum Ec/ cle(]æfuæacccnfam amp;inflammacam e(re,quam olim,cum ßlius Del nondum eflei per Euangclion fuum orbi patcfadus.Ac can to (euerius eric iudicium Del,quanto maiora (um beneficia,qug amp;fuperioribus,amp;hispræ(encibuscemporibusiningracoscon/ luliïTe uidecur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.j

Sedcum alia multa in Ecclefia minifterio eius, corredione indigent,cum præcipuè dodrina depceniccncia,iuftificatsone: «fusicemfacramentorum,amp;ccelibatus minifirorum Ecclefiæ, piam exiguncemendacionem. Hæc fi iuxca Prophecica Apo/ doiicafcripca,aciuxcauerèCacholicum uecerisamp;purioris Eccle fiæconfenfum,beneficloDci,ac diligcncia amp;nbsp;cura optimorum quorumq^ uirorum,rcftiiocafucrinc,nonfolum præftabicurcul tus Deo Patri Domini noftri lefu Chrifti gracifsimus, uerum e/ tiamuniueriusChriftianus orbisexcicabicur,uc, quibus pofsic ofiicqsjgraiicudinem amp;obedienciam fuam fit déclara tu rus.Nos quidem, nonfumus dcnofiris eoncionacoribus alicuius erro/ ris,uelindodrina,uelin reliqua Ecclefiæ adminifiratione,con/ (ci):attamen non dubitamus,eos canta modeftia piecace prædi tos,quin fîteftimonrjscœleftisdodrinæ,amp;f uero conlenfuCa/ tholicæ Ecclefiæ admonici (uerint,ædificacioni Ecclefiæ baud ■ quaquam fint defucurtQuód autem in nobis amp;nbsp;in noftra eft gu/ bernacione, (ummam dabimus operam, ut, adiuuantediz uina clementia/iihil eorum officiorum à nobis præ/

■ tcrmittatur,quibus'fperamus ueram Ecclefiæ tranquillitatem amp;nbsp;falucem in filio Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,

Q^VÆ, LIBER CONTINEA T, ET QJTIS fit Index utriufip confefsionis, reperies in fine Aflertionis Catholicse fidei.

efhciuntur etiam à te ipfo gcnerofifsimc Princeps (alutis fux,par eft,amp;xquü, ut quod nofti,amp; præftas in prophanis ludi-cijs,non panaris modô.fed gratifsimum ha befis in hoc tanto iudicio,ut non défît aduo catus altcrius, ut ita dicam, partis, quæ agi-turrea. Tui concionatores te audore cau-fam proponunt contra Ecclefîam catholi. cam,pro utilli dicunt,probaridam à legen-tibus. Nonigitur xquumeft, ut défît qui pro catholica EccI»fîarefp5dcat.Ettibi cer-tè Dux inclytc,non contcmnChdüni.neque cxiguum exhibet offîcium, qui hoó agit. Nam amp;nbsp;tii ipfe uniis es ex ijs, qui iüdicium iftud aflumunt,at(p de fide,amp; falüté fua nijc denuo decernunt.Quomodo ergo non om nibus iTiodis tibi obfequium prxftat, amp;nbsp;in te offîciofîfsimus eil, ( quod nos teile con-fciciitia ärdenter etiam cupimus)quihoc conarur,amp; agit,utdc falutetua xterna non cenfeas,nifi auditis omnibus, quæ in utrari que partem,non dicam adduci poirunt,led faltem modelte adducuntur? Tua inpri-mis caufa agitur Dux optime, amp;nbsp;omnium quotquot Chriftiano nomine cenfemur. Necedeellenimomnes catholicæ Ecclefîæ præfüles, principes, amp;nbsp;populos, atque adeô proauos ipfos tuos, amp;nbsp;tuorum irt æternum pcrire,aut te,tuosqj,fi uçrum cil, prout non potellnon uerumefle, quod ChrilluS in-quit; Qui non ell mccum, contrâmeell: Qui non colligit mecû, dilpergit. Hoc cùm utrin(pconfîtcamur,necellè cil omnium te ftimonio maximam elfehanc caufam, fum mam, amp;arduam,in qua de re fumma omnium fimul à Chrifto ufrpadfîncmfeculi, fideliümàgitur, amp;nbsp;quod ad fîngulos atti-nef,deeô,qüo antifîb, omnia amifla funt, quohabito, nihil potell amitti,änim« ui-dclicetæternæ falute. In haccaufa iatri did anteà ré liera dchnit3,qui antiquæ Ecclefîæ coniunfli fünf, qui eius unica auéloritate contend nolunf nodum inllituereiudiciû, nokint denuô federe ut iudices,fed alijs tan tærcifnminam déférentes, eos maluntfe-qui. Qui uerô nouaaudire libenter cefepe-rint,quid aliud,quàrn utipfî de noiio iudi-cent,agun t ? Quod fî ita placet,fi ita demum tibi etiam in ter reliquos ui fum cil, ut iu di-ecm teconllituas propriæ falutis,libeat faltem audire utramque.quod aiunt, partem. Ncccnim ignoras, quum neep iudiciû nec flüdiumueràagnolcendi tibi defit,hâc rem controuerfamelTe.Hinc tuos,amp; fîmiles om nés poil Lutherumhæc docentes Hare, inde uerô multô plures,dc nunc præfentcs, amp;nbsp;ahte Lutherum ortum à trecentis ut mini-mùrri annis,ut ueftri alîerunt,(Sc ut nos cre-dimus,âmille «Scquingentis omnes fideles lefeopponerci In hac igitur tanta caufa, amp;nbsp;ob rem de qua agitur,amp; ob eos, quos relpi-cit,(Sc ob telles,atep aduocatos per quos agitur,quæ omnia fumma funt, audi oblecro per Chrillum, amp;per tuam ipfîus æternani làlutcm, làpientifsimc Princeps audi, non

dun wx4t,qui,ingçnuè fateor,parû pr«-

ftare poflum.fcd doftiores quofqj amp;nbsp;magi$ pios,undiq;çtiam,fî opus ell aduoca, reqiii re abfentes multô feriùs,qü.îm in caufîs gra uißimis tcmporalibus agis ; audi, inquam, illosquicfèlêorfum:abfcp arbitris expen-de cunfta in uero timoré Dei, quafi ante tri bunalChrillioraipfum,ncpcrmittat te in tanta caulà errare.Tum fi placctiterum audi tuos,amp;: ita denicp inter utrofep lede arbi-tcr,non enim eorum ell caula,fcd tua. Noli fedés apud tcipfum, amp;nbsp;inter tuos duntaxat, recenti huic-, amp;nbsp;nouæ caufx addiélos, aut quod magis timendum cll,fcnfu, folicitudi nibu$,amp; delitijs fcculi huius occupato, facile cenlére de lalute tua.Quod fi à te obtinuc ro generofîfsime Princeps, gratulabor tibi tertè multô magis, q mihi, amp;nbsp;mihi quantû deulla,quæ contingere polfet,felicitate. Q^odutobtineam,olFcro tibi animû meû falutistuæ cupidifsimum offero Iludium ômne,uigilias, amp;nbsp;otia,atqj negotiaj in tuant falutem precibus corâ Deo pi*omouertdam. Quidcnim potell tanto Principl paupercu lusmonachus olFerrc^atitciirhoc ingratû fit tibi futurum,quoniam alia,quàm tu, felt tio,alia leqüor,amp; doceo,quàm tui ; non potell iudicij hæc,amp; fenfus diuerfîtas extin-guere charitatem Chrifti, aut contrahere Chrilliana uifcera,amp;quod ucraciter corant Deo fateri poirum,mea quanquam angulla fatis,amp; pro Chrifti in hosOmnes bençficijs, quodiiehclnenter doléo,nimiùm exigua, amp;nbsp;tarnen ea quantulacunqj non fc continet, quin tota gelliant,in tuâ fe effundere aman dam, defîderandamlt;pgloriam,amp; felicitate. In quorû omnium teftimoniû,quia aliud, non habco,fufcipe hune libellü,de tua Con fefsione,pro tua lalute,à tantinohoc,fed tibi déditiisimo,feruulo. Non uerô hoc agit* libellus ifte,üt oppofitæ lententiæ lacis putes te audilTetaUfas, quafi is fufficiat tant« rei digne agendæ, cui ipfe eius auâornon fufficio,fed ut faite eo,fi ita dignaberis,per-leélo, monearis ad aüdiehdam maturiùs hâccaufam.ldcoenimitafcriptuscll, utex îitifié hâ-üna facie concionatorumtuorüconfefsio- huit ordi-hemollendat, ex altéra Câtholicam, amp;'do- nein Colo ftfinæ tuorum catholitam doiftrinam,au- nienfî pri-ftoritatibusfcripturæ,au(ftoritates nopau- ma editio-ciores.teftimonijs patrum,tellimoniapari ne, qué iu-tcropponat.Quæfiquafî inbilance utrinip ftisdecau-âppenderis,fpero agnofccs faltem non óm- fis in hac fa niamanifella,iridubitata,certa elfe,quætui cundarepu taliaaffirmant.Afepita fufpcndendum fal- diauimui» tem ëfle iudicium. Quod fi help hoc obtine re pôflum,quod tarnen pro tua nófatis prx dicata æquitatc obtineré in caufa, quæ lub-ditumaliquétuû contingerct. Hoc tarnen obtifieam.utperteliceatalijs hoc agere,ut ficut in prouerbio ell, uni unâ, alij altérant præbeant aurc. Vale optime Princeps,lt;Sc bo ni côfule,quæ nullo fuco, nullo fupercilio, nullàauteloquehtiæ,autfapientiç4)priæfi-ducià,fed fyhccro animo tuç falutis,amp; alio-rum auido,fîmpliciùs fortè,lt;Sc uçriùs quant prudentiùs funt difta.

ASSERTIONIS CATHOLICÆ PRÆFATIO.

Sicuf dubiumnoneiljedcertißimii fcriptum r^a-uerb'K Gr exemplis confirmatum.de^ lere Chrißianos otnnes or pios progradu (uo, ßudiumomne cr opcrdm^Chrißigtoria, 4 quo rcdemptos,z!fquot; tranquiUitati 'EcckjÏ£ eiut, 4 qua enutritos fe agnofcunt^praßare : alq; idea gra^ tißimumobfequium effeDeo, quod m doóirma pietatif inquirend4,eluciddnda,crdd omniu no ticidin deducendd exhibetur : eos^ dd hoc maxis mè teiieri,qutbMlummd rerum in Rep.commifs fd ell,quosq^, if, qui rex regum ZT Dom'mw dos m -naittiumeR,populofuo pr£^cit: flc hoc etia »on minut eR certu,quod i« hdc tantd re uel tdn tillum cxceßifße, nbsp;nbsp;proprijgsadiu limitem ßtif*

fe trdnfgre^um,grduißimi fit periculi : ce«c quo ßdes,uerdq^; De/ cognifio, retdltior c^, Deoq; prop'inquior : quo magii excedit mfirmitdtii hu Kdnje,mgenifq; uires:eà etia in ed maiore timos zy dijßdcntid [ui, deniéhtdnqudmparuulos oportet omnes itd pendere 4 Deo, zy db ijs qaos ip'ieprxpo/uitjtd expeiidre^ztr ßqid forum du H um ; Kt ne latum unguem dußs deflcflere 4 con flituto tcrmmo.QUdre nihilmaiore dißcretione inodcrdndumc!î,q'idin zehts iUedgnoßcend£ ZT rctinend£ ueritdtis, qui qaomdiorßterit.eö m gruidorapericiildzy diferimmadeducet homis »em,niß difcretionis freno temperetur, ut teßis eüVduluifuprdmodum amuldtor paterndrum fudrum träditionunijdtqi ideo iam experttu cor= irciiionein «erJ paternam Gei, qui de dlijs dicit : TeßimoniumiUiiperhibeo^qwd Zf Ium Oei ha hentjed non ßecundum fcientiamßdeoq; pro iÜis triiiitidm magnam ztr con'inuum dolorem cordi fuo tneffe dljerit.Gebet igitur quifq; primo grd= dum fuum agnofcere,ZT iuxta ilium fequi, zy no pr£irc^duct zy non adße ducere Gei/piritum ZT ordiiidtionemt ne dicatur Uli ; Vade poH me Sds thdnd,fcdndalum mihi es,non cnim fapis qu£ Gei funt.liocuero co mdgis Chrißiano prmcipi ne= ceffarium e^, qai) mmui hdbet inter homines à quo iudtcetur,fiße metiri noluerit, cuiut rei exs emplum in Ozia Rege fcriptura nobis ofiendit: Legimui enim ilium lepra grduißima pereuß* fum,non q^od quidquam detraheret diuino culs tui,fed quodpotiut nimio pietdtis Zflo fdcerdo tummunuipr£occupdret,uelle;q; inienfum ofs firre,quern mdgis decebdt expe^dre, ut pro eo fdcerdotes ojferrent. Sed z^ exemplum Oz^ des terrere debet eo uehementiui,quößmpliciu4 iU le,z:r prater omnem temerifdtem manum ddmo uere,ut arcdin Gei idmiam fe mclmantem ad rui »am teneret,credidit ßbi licere,fed tarnen occis fut ell d dommo,qui docere hoc exemplo uoluit^ neminem ita pro Geo amuldri debere, ut trdnfs gredidtur terminumfuum : Nunquid,inquit Pau lw,ßrtioresiüofumiul Ruente itaq^ ftiam

idmiam in oculit nofir is cdfitra Éîcîefîa, mut quod nofirum ell,neip efferamut manum ul tra metatpropriatfiUt no décrit ratio,z^modusa fidem,fu4E;ccleßam,Z!rglori4feruädi,eb magisj quo mdgis periclitari uidebitur, vt uero hocfci* rib fiat, figendu eH dnimis Ecctefia Chrifii or di» natißimameffe'.quum enim multitudinis cuiuflt;^ mdximumbonum ordo ßt,quopr£cipue z^ de» coratur zirrobordtur,idEccleß£ a Geo fuper omnes mirdbiliter adificata Reip. neceffdrium eH ut conueniat,de qud meritb dicitur: Terribi» lis ut cdfirorum dcies ordmdta. in hdc porro or» dittdtione Ecclefi£,feinper,ut Pdulus nos docet, p'racipuc curata funt,qu£ unitatem z^- doilrini concernunt : Geßt enim,mquitipfe, quofdant quidem J^pofiolos, quofdam Prophetas, alioi Eudngelifiat,dlios Pdfiores z:^ doàores,zy‘ tan» dem mquit'.ut iam non ßmut pdruuli,z^ circum» firamur omni uento dollrina.Totte itaq; ordini m docendo,zy neceffe eH tot effe doflrma diuer fitdtes,quot aura flatut : quibut non minui in» fiabiliter circumfirantur paruuli, quam arundo aupnto dgitdtur.Propterea grauißimeipfe Pau lut admonet non plut fapere quam oporte', fei faperead fobrietdtem,ZT unicuii^ßcut Deut di uifitmenfuramfiiei: zsr fubiungensmoxratio» nemiSicut,inquit,'m uno corpore multa membra hdbemui, omniaautemmembranoneundem a» Hum habent, ita multi unum cor put fumut 'm Chrifto,ßnguliautem alter alteriut membraifla timq; Idtiùs hoc explicanj : Habentes ait dona» tiones fecundumgratia,qua data eH nobis, dtf» firentes, zyc. Audi igitur iam ’m lege gradumj quern ztr Reges er popitli ZSquot; fdcerdotes ipß er» gd doHrinam teneant: ibi enim aim gubernafio popuUfldbilitur, mox'mipfa potefidtis regia confiitutione ofienditur Regt termm/« fuutz Cliium,mquit,ingreff'ut fiierit terrdm,qiidm dos Deutçr.if’ minstt Geut tuut ddbit tibi,z:rc z:r diXeris: Con» fiitudm fuper me regem, eum confiitues, quem dominut Geut tuut elegerit de numero fratrum tuorum. Pofiqudm autem federit 'm folio regni fui,defcribet ßbiGeuteronomium legis huiutia uolum'me,dccipiens exemplar 4 facerdotibut Le uiticigenerit,z:rhabebitfecu,legeiq; iUud, ztre^ y^bi quiddliud Pr'meipiquodadfe att'met pra» fcribitur,qu4m utnoueritdifcipulumfe effe le» gii,non doltorem,fufcipienddm ßbi effe legem zy difcendam-.'Vt difeat,inquit,timorem Gomini, idq; 4 facerdotibut legitimis Leuitica,'mquit, tri

bm. Ad eoî etiam,no ad Reges aut pr'mcipes mit Eod« lt;«P* tit eo loco Geut difpcilia omnia zy ambigud cir» ca legem definienda. Afccnde, 'mquit, ad locum quernelegerit dom'mut Geut tuut, ueniesq; ad fdcerdotem Leuitici generis, zy iudicem qui fiie rit iUo tempore,qu£resqi db eis z qui 'mdicdbunt tibiiudic'^ueritdtê.vbi zy aptißime quit fit lo» cut non tantum Pri«c/p»w,/e4 zy^opuli circa fe

boniali^iuidad falutein pertintns cfficere,f{ne ProbSt hxe ipß gratia paßit. loan,cap, tz. Cum autem tanta libcru arbi ficiffet coram cù, non credebant tn eum, iudîcàd^d^ nbsp;nbsp;/êrwö Efau tmpleretur : Domine quit credi»

cun tu r illi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• proptcrea non poter ant ere»

nócreden- dere^quia iterum dixit Efaia^ : Exc^ecauitoculos tes, quorû eorum,Grc.EtpoApaucaChriflufillisdicit ; Si tarnen ocu quisaudierit uerbamea,o-noncufiodierit,ego los excxca- non iudicoeum.i^c.Quifpernit me,crnonacci tos fatetur. pit uerba mea,habet qui iudicet eum.Sermo quê iocututfum.illeiudicabit eum in nouißimö dié. , Jacobi cap. t. Nemo cùm tentatur dicat quod 4 Deotentatur : Deut enim intentator malorum eü : vnulquifyi autem tentatur à concupifeentià fua abjirailut iUedut : deinde concupifeetia, (ùm conceperit,parit peccatum. Cum ergo aper tefuo arbitrtopeccarekomuiem,Grà fuaconcu pifeentia abflrahilacobut doceat,nonfimilitudi ne corporaliter mortui utendum eÜmhacpar» te f inqua pluteü diuerfitatis quàm conuenien» tiit:iÜeenimßmpliciter,crabjolufenon pote A ad uitam fe praparare : jpiritualiter uerà mor» tuut pote fl per gratiam ad uitam jßiritualem ani mue je praparare. Proptereà illi non impufdtur, quid non uiuat,buic uer'o imputatuir. Auguftitt. inEpiflolad Boniflciumjfiuead Paulinum, eÜ 106, Rejirt indicium m Palaflino Concilia ß» Hum contra Pelagikm,G- obie£la,uiquit, ejje ei quadam,qult;enifianathematizajjet,remotabm» ni tergiuerfattone,ipje ana^hematizdtut effettet inter hec ita dicit, Obieilum eA eum dicere: Non effe liberumarbitrium,jÎDeiittdigeatau» Xilio.Et poüpaucaita ait: Confequens efl,ut, quifquis jequitur lüiut Epifccpalif ludù'^ auüo ritatem,l}xc tenere debeat, qua femper tenait eatbolica Eiclefla zyinter aliactiambocaddit: Pateatur ejJe Itberum arbitrinm,etiamfi diuino indigeatauxiho.îdcmfequenti Epiftola ad vita lem : Uafit,ut necfldelesfiant, nifl libero arbi» trio : Oquot; tarnen itt'.ut gratia fiddes fiant qui eorü à poteflate tenebraruM liberauit arbitrium. Et poslpauca^inter duodecim fententiat,quiu con» tra Pelagianos adfrrt,ita dicens : Quoniam ergo propicio Cbriflo Cbrifliani Caibolicifumut, fei» mut hockey lüudji^c.inter qua (aiOScimut eos, qui corde proprio credunt m Deum,fua id ßce» re ueluntate,ac libero arbitrio. Scimittproeis qui noluntcrederejUos, quicredimut^ reiia fide agere^cùmoramuStUtuelmt. Scimutproeis, qui exiüiscrediderint,tanqiiam de beneficijs rede, er ueraciter debere nos Deogratiasagere^ er folere.idem ad Vatent'mum Epiflola Quan» tum ergo potuimus,egimui cu/n iflit, er ueflrift er noflris fratribu« : ut in fide fana, er Catboli» ta per!euercnt,qua nelt;^ liberum arbitrium nea gat,fiue 'm uitam malam, flue bonam t neqi tan» tum ei tribuit^ut fine gratia Dtiu^eat aliquid.

ßue »t ex malo comiertatur b benum, flue ut in bono perfeueranter proficiat : flue ut ad bonum fempiternurn perueniat. Ambroßugt;i(ut till di» cunt ) eodem libre primo,de uocalione gentiu, cap.^o.Deeo,qui perDei gratiam àmalif, quit in A dam tncurrinntifliberatuf bené eperatur,pe ait : Neq; quia f^iritu Dei agiturfldro fe putet li herum arbitrium non habere, quod nec tune

SCHOLIA.^

Hçc tria Auguftini loca.nó contraria tribus,qux illi adducuntjdeo adduximus: ut conuincamus deberc eos.cum tanta ncccf. fitate gratix,quant Auguftinus illislocis do cet,amp; nosfatemur; limul libertatem arbi-trij fimpliciter conliteri.quajn cùm Luthe-rus,amp; lui omnes apertè negaucrint : hi hx_ reticorum more difsimtilant, antepeccatû apertè confitenteS liberum arbitrium, pclb peccatuin uero ponentes ob oculos nccefsi tatemgratix:tacentes uerèoimhino de libero arbitrio. Quod finonihduftria faâü eftjfateantur illud fimpliciter cum catholi-cafide,amp;Ecclefia: ut Auguftinus his tribus locis apertifsimè dicit, atqj ita in hoc articu lo,nulla erit inter nos controuerfiâ, qui no minus cettôjCum Ecclefia,amp; fide.catholicis necefsitatem gratix.quam Auguftinus illis locis,amp; à nobis etiam citatis apertifsimè dû cetjconfitemufi

quidemperdidit, quabdo Diabolo tioluntate fe fhbdidit,à quo iudicii-mueluntatis deprauatum eil,non ablatum.Eernardut lib.degratia, er li» bero arbitrio. Centies apertè libertatê arbitrq, Crgratiienecefiitatem confitetur,fiattm in pr'tu cipio citatis pro necefiitate gratilt;e locis ferip tu» ra : Non ex cperibm iuflicia,crc. Sine me mbit poteflis,erc.Non eß uolentis,neqi currètis,zyc, opponit : Qjtid igitur ais liberum arbitrium ? er ita dicit :breuiter refl)ondeo,Saluatur, toile li» berumarbitrium,nonerit, quod falueturttoUe grlt;tiiam,nonerit, undefaluetur: oput hoc fine duobits efficinonpoteH, erc. Et poll bonnuJla deboc difliutataififiriiisconcludit i Manet ergo liber tax uoluntatif,etiam ubi fit captiuitas men» tis,tam bene quidem tn malie,quàm b bonis ; fei ordmatior 'm bonis : tam mtegra quoq^ pro fier modo 'm creatura,ficut tn créai ore,fed m iUo po» tentior.lncàncilio Arauficanofecubdo cap.tf. Secundum fupr^feriptas fanâarum feriptura» rum fententias,uel antiquorum pdirtm defini» tiones,Deopropitiante,(yprlt;edicaredrbemut, Cr credere,quôd per peccatum primi hominif, ita^ 'mclmatum,t:yattenuatumfiterit liberuar bitrium,ut nuUin poüeà aut diligereDeum,ficut oportuit,aut credere in t3eun,aut operari ali» quid propter Deum,quod bonum eü, pofiit,nifl gratia eum,cymifericordiadiuma pneuenerit,

SCHOLIA.

â Ecce, non, inquit, abjatum, fed nianec infirmuin.

b Solum cùm dicimus,excluditur quic« quid,aut cdtrarium.aut alienum eft à Chri-fto.Propter folum ipfum iuftificamur : non aliquo contrario,uel alieno ab iplb. At ueró uirtutes hxab ipfo funt:neqjeis fidimus, nifi propter ipfum : ipfi, ut caufæ : atqile ita priù s : illis,ut efFeélibus,amp; pofteriùs.

c Paulus dicitSpe faluatifumus:Chriftu8 in EUangelio : Fides tua te faluam fecit ; de Petrus : Charitas ( inquit ) cooperit multi-tudinem peccatorü. Cur non fidendum il-iis,quibus faluarriur, quibus cóoperiuntur pcccata ? Sed folo,inquiunt,mcrito Chrifti. Fatemur : Hoc cft.nullo, quod non ex eius merito in nobis fit: Sednec mentum Chri fti excludit uirtutes, nec uirtutes, meriturti Chrifti: quin potius coniunfta funt.Paulus Roman.^,deChrifto:Perquem,inquit,ha-bemus accefliim perfidem in gratia iftam : Semper coniungit Chriftum,amp; fidem,amp; fi-dei charitatem : quare uos ifta feparatis ? d Apertiùs de feripturç facrç,patrumlp do étrinx congrucntiùs dicerent, participatuf à nobis,dccommunicatur. Non inquit Ioan nes,plenitudiné eius accepimus : fed de pie nitudine eius.Per fidem uerô,quæ per dite» ftionem operatur; ut ipfi uerbo Pauli con« firmant.

e Sine Cbrifto. Verum eft: Meritis,inquî, quxà Chrifto non habentur, quæillinon innituntur.

f Quæpef dileftioncm operatur. Alia c-nim omnia nihil ualent, ex uerbo ipfo Pau li.quod tertio loco citaturab eis: dtita intel lige femper,quoticsPaulus de fide iuftifican teloquitur. '

h HiC eft omnium explicatio : poftquam nihil eft,quod defideretur, nec cur uerburu folafide apponatur,cùm charitas coiunda habeat opera, dicente Chrifto : Si quis dili-git me,mandata mea feruabit,Ioann. 14.

i Fides fola.quia nihil fine ilia. Ibienim Hilariu8,ut ipfe contextus oftendit, rationê feddit: quare lex non poterit laxare pecca-ta. Ita enim inquit : FideS enim fola,quç ergo ante fidem funt,aut ab ilia aliéna: ilia ex-cludunturàiuftificâtione: non fidei opera, non illa,quçPaulus dicit,Sanftos per fidem fecifle : inter qux de charitas,de cæterarum uirtutum opera funt.

k Eorum fcilicetqux lex iubet ; cirenmei fioné,lotiones,dc fabbata.Ita enim ipfe Arti brofius apertè fe intelligercoftendit. Nam poftpaucaineodemcapite hxc exponens: Arbitramur iuftificari hominé per fidem, abfep operibus legis,ita inquit: Gentilem di cit hominem pro certo habere, quod iufti-ficetur,nullafaciens opera legis, id eft, fine circumcifione, aut noemen ijs, aut uenera-tione labbati.

I HÎC apenè often ditur,locum hunc Am-brofij infpicieti,apcrta aut malitia,aut igno rantia adducentiutn illum.In hoc loco Am

WiRTÊNï DE IVSTIFICATIONB.

WIRTENBERG.

confitemw, c^uàdad fàcietidamf crcxercendam iufticiam iJeogratam, neceffds rit fint htt uirtutet,fidet,fpes,cr cbarltof^cr ^uôdhomo,bafuirtuteslton ex fe cocipere pof* fit ‘.fedaccipiatexßuore ^gratia Dei.quod^i fides operetur per dileilionertt : fed fentimm à ttcrè Apojlôlica, ôquot; cdtbolica doârma longißi!-mé abborrereeorurtt fettfentiam,qui docent, bo tn'mem fieri DeoacceptunifCrreputari^^ coram Deo iufium, propter has uirtutes, aciniudicio Dei meritis harum uirtutum confidendum e/fe. Homo enim fit Deo acceptut, repittittur corà eo iu/iui,propter^folumfilinm Dei, Dominum nofirum tefum Cbri/lum, per fidem : çr w iudi» do Dci,non efiuUo earuinuirtutu,qutti nosb4^ bem'M, '^meritoz fed foto merito domminoRri tefu Cbri/lifijuodfitnofirumd per fidem,confix. dendum.Et quia coram tribunaliDei,ubi deura gt;•lt;«, 0- ^etertla iuflicia, ac falute agitur ; nuttut plané locfu eA mentis bominum, fed tantum mi» fericordU Dei, cr meritis folius domini no flri Ie fti Cbrifli,qui fide à nobis accipitur-.idcirco fen timuf,uderts ac maioresnoflrosreaèdixijfe: nos corâmDeo fold fide iuflificari. Ad Roman.}, omnes peccduerunt,cr egentgloria Dei : lufti» ficati autem gratis per gratiam ipfiM,per redem ptioncm,quiecfi in Cbrifto Iefu,quem propofuit Deus propitiatorè f per fidem in fanguine ipfius. Ad Galat, cap. 4.. Conclu fit fcriptura omnia fub peccato,ut promifiio ex d fide lefu Cbrifli dare» turcredentibus.Elcap.^.Nosfliiritu ex fide/fié iuflicia expcâamus : nam in Chriflo lefu, neque circumcifio quicquam ualet,nelt;^ praputium,fed fides per dtleéHonemb operans.Hilarius in Mat thteumCap.S.Kiouetfcribds,remiJfum ab bomiue peccatum,bominem enim tantum inCbriflo con tuebantur, ç^remiffum abeo, quod lex laxare non poterat.Fides enim i folaiuftificat. Ambro» fins M Epifl.ad Rom.cap }.iuflificati funt gratis, quiai nibil opérantesneq;uicemreddentes,fola fideiuftificati funt dono Dei.Etiterum cap.4,.ad Romanos.M.aniliftè beat i funt, quibus fine labo» re uel opere aliquo remittunturiniquitates peccatdteguntur,nulldabbis requifita pahiten tiieoperd,nifi I tanîùm,ut credanhPoffuntautê ntulta loca tarn è fcriptis Propbeticis,^' Apofto

SCHOLIA CATHOLICA.

a Cauehîc,amp; in fequehtibus.Acccptu Deo fatétiir hominem efle: iuftum uerè eflc diC-fimiilant dicere : amp;nbsp;pro efle.repUtari ponut. Itaqjfateanturapertè, iufticiam inherente, amp;nbsp;hominem ueraciter efle iuftum,cum fide catholica,amp; Paulo dicente : Hsec aliouando fuiftis,fcilicetfures, auari, amp;c. fed aoluti c-ftiSjfed lanftificati eftis, led iuftificati eftis, amp;C.I.Corinth, 6. Aut aperte negent: uc Bo

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VVIRTENBERG.

lt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WIRTENBERS;

«läf peccdf^ poß baptifmum re=gt; tnanens, natura fiuauereeßpeccatum, etftcre= denti non imputiitur,fed propter Chrifium con^^ donatur Aug.de nupt.ty- concu.4d vuler.libr. i, capite 2j.Ke/}gt;ondetur,dimitti concupifcentiam (lirnit iN baptifmo,non ut non fitted ut in pecca tum A non imputetur. aÿdmuM autem reatu fto ùmfoluto,mdnet {amen donee fanetur om» nif mßrmitiu noßra,crc. E/ i/f r. de Baptif. par^ uulorum, er de conf. diß. nbsp;nbsp;capite per Baptif

fmum.Perbapti[mumidagitur,ut caro peccati euacuetur,non autem /tc euacuatur, ut in carne concupifeentia innata non ßt, fed b ne obfit. Deinde docemui eum, qui baptizitur in nomine Patrif,cr Btlif,Gr Spiritut fandi, ungi fjpirituali Cbrifmate,hoc e{i,ßeri membrum Chrißi per ß* dcm,er donarispiritufan!lo,ut adpercipienda cxleßiaaures mentiseiutaperiantur,oculi cor dis iHußrentur. Ac manißßum qaidem eSi, qubd ufus externiChrifmatis ßterit in politia Kofah ca legitimus, er qwd externum Cbrifma ßt eiià in Bccleftapojidiunlgatum Euangelium uß* tatum. Sed manißjlum etiam eß, quod in le^ ge Koyßßterit tempus umbrarum, nunc autem reuelato Cbrißo,ßttempusueritatis. Et ufus externiebrifmatispertinetad b elementamun di. De abrogatione autem horum elemento» rum dicit Paulus,ad Coloffenfefecundo.Si mora tui eßis eumCbrißo ab elementis mundi, quid adbuc, tanquam uiuentes in mundo, bis decretis f- teneminit Ef Dionyßus,quem Areopagitam vacant,er quem f putant defcripßjfe ritus Ec» cleßaab Apoßolts traditos, ßgntficat quidem externum Cbrifma ßtijfein Bccleßa ußtatum:fed fignificat etiam baud obfcurè,btnc ritum partim ab atbleticis uniliontbus Etbnicorum, partim ex lege Niofaica famptü effe. Qjiauer'oaufloa ritate,t:^utililt;ate S petantur exempla colen»

di Dei, er adminißrandi Sacramenta ab E» tbnicis,teßatur diélum iüud Moyß : Deut. cap. »2. Caue nt imiter is Gentes, erreqviras ct*

SCÏÎOD1.A CATHOLICA.

a Mira impoftura, uide qd fequitur poll paucas lineas fequenti ç.capite explicat ipfe Auguft.quid fit nxc non imputatio.ftüicct, nó efle reum peccati in his,ergo inquit, qui regeneranturin Chrifto.cùm remifsionerti accipuint prorfus omnium peccatorü,uti(p nccelre eft,ut reatus etiamhuius licetad-huc manentis concupifeeritiæ remittatur, utin peccatum, ficutdixi, non imputetur. Viderogo.primö habes Auguftinü remif-fionem omnium prorfus peccatorumdo-centem fieri in baptifmo.Secundö harte re-mifsionem elfe non imputationem peccati, quod ftatim ita explicat ex aftualibus pecca tis : nam ficut eorum peccatorum,qux martere non poirunt,quonwm cum fiunt,prj6-

tereunt,reatus tarnen manet.Ä: nifi remitta turinxternümanebit^ficilliuscocupilceii tix quando remittitur reatus aufertur, hoc eil enimnö habere peccatü, ream non eile peccati.Itaq; apud Auguftinü remitti,eft rea tum auferri,non mauere reü peccati : quod ipfe uocat non imputari.quod certè probac apertifsimè in his.qux diximus: nam aélua le peccatum mancre riö eil aólu fieri, uel eC. fe,fed reatum tantum,ex quo è contrario at guitftatimcap.17.lta ertim concludit dea-ftualibus peccatis i n fine cap.i6.Sedquomo do manent fi prxterita funt,nifi quia prxte rieruntaftu.manent reatu: amp;nbsp;ftatim ficiita-queinqt fieriècôtrariopoteft.utetiâ illud maneataólu,prxtereat reatu ; quod de concupifeentia dicit,ex quibus,quç hic referutt tur uerba,fatis pölTunt intelligi.

b lam apertè uidimus Auguftin. alTerere fimpliciter non elfe peccatü,fed in hoc ipftgt; Ioco,quenl citantlib.uidelicet i. de peccato merit.amp; remif cap,ultimo apertè eadem da cet,deadultis,ita dicerts ; ipfa uerö, fcilicer, concupifeentia folutos reatus uinculo, qua illam Diabolus animam retinebat interclu fione deftrufta.quç hominem à fuo creato-, re feparabat maneat in certamen, quo cor« pus caftigamus,fcilicet,amp;c.

c In ecdefia,inquä,uniuerfali,cuius Amb. teftis cll,i.Iib.dc nis,qui initianturcap.6. amp;nbsp;1. cap. libr.de Sacrament, ubide unftion^ quxfit in capite loquitur, amp;nbsp;Diony. Areo. quem grauifsima antiquorum auäoritatc conftatlibrü de Ecclefiaft.Hierar.fcripfifle. Is igitur cap.i.illius libri apertè dicit, inun-gi baptizandü,fed Sc aqua iplani baptifma-tis Chrilmate, qd linguentu uocat, perfun-di,amp;cap. 4.hocunguetouti Pontificem ad omnem facerdotalis officij funélioné. Cont tra hos igitur, amp;nbsp;Ecclefiain pugnant,qui hxenegant.

d Non magis certè quam prohibitio fan-guinis,amp; fuffocati,qux tarnen Apoftoli fer-uare iubentdécrété Spiritus fanéli.

c Tençri,nort eft ea feruare, quia conue-nientiaChriftiano cultuià prxlatis Eccle-fix iudicata funt,lege loca,qux adduximus Leonis:tcneriigitur eil,tanquam ex lege necelfaria obferuarc.

f Imo ipfum Dionyfium Areop. illos fert pfiire,amp; feptima lynodus,ut habes cap.Om-nes,j8. d.teftatur, ex eolibro auéloritatem adferens amp;nbsp;Gregor. amp;nbsp;Damafc.amp; multi alij agnofeunt, citantes teftimonia ex alija eiuslibns.

g Errauit igitur Ecclefia, errarunt Apo-ftoli,templa conftruentes,habehtes lacerdo tes amp;multa alia, quxamp; gentiles habentra« certumeft,hxcomniaaSpiritu lanélo, qui omnem docuit ueritatem fuifte, quanqua in gentibus lumine quodam naturali fimi-lealiquidobferuetur,tale eil Chrifma hoc Diony. Ambro.amp;Fabiano teftibus,ut fupri diximus.

remottiMeorutttidiccns: Sicut coluerunt Gentes illæ Deos faos, itd O' nbsp;nbsp;nbsp;coldtn. Non ßcietis

militer dotnrno Deo ueliro Zt tÜnd didum Chri ßi,Kltitth.igt;f.Frulirdcoluntme docentes dodris prteceptd *'* hoimnuin. Et non e/l obfcu^ rum.quodcierentoniie M.ofaicie, q^rü unapars e^ externi Chrifmatis ufus, pertineant ad ele= menta huinf mitndi,quorum decretis, Paulus fu^ pri dixit,nos non teneri, o de quibus alias di* cit : Pofieaquam cognouißis Deum, quin potiut cogniti eßis à Dfo, quomodo conuertimmi de* nuo ad infirmatOquot; egcna elementa, quibus iterti ab integro b feruire uultisl Praterea, quomodo conlidio,feu ritus externi Chrifmatis ab Apoßo lis ipßstraditus cffe,utPabianusfcribit, uerèaf* firmaripojfet, cum aila concilioru c teßentur^ hunc ritum mßitutum eße 4 Sylueßro ? Et Eccle ßaßica hißoria tradit non fuifje propoßtum Apoßolorum,ut conderent Leges de diebus ß* ßis, fed ut docerent redam conuerfationem, o uerampiefatem,d quanto m'muspropoßtum eo= rum fiiit,externas undiones tu Eccleßa inßitue* re,O'umbras ’m exor tum clarißimi folis fjlen* dorem mducere.Accrßerutbaptifmo etiam alite quitdamcaremoniie falls,luti, uefiium,fedquia hlt;e non iudicantur neeeßdrite, etiam ab 'qs ipßs, apud quos funt ußtatic, O'lt;luiaßtntaliqua ex parte ociofa-jeorum rituum,quibus Chrißus ali* q joties 'm edendis miraSulis uftss ed, imitatioi non eß ‘ cur de ipßsaliquam curam,m occupa* tionetot neeeßfariarumrerum, ^fufeipiamus,

SCHOLIA CATHOLICA.

ßi.amp; Apoftolorum magiftçria qiiæ in ipfis funtrationinaturah'jÄ:religion! noftræ co fona,tanquam ab iniqiiis pofleffbribus aii-feriniiiSjferiiitura in tabernaculo Domini, habemus fide dignos teftes horum, quos ci tauinius.

a Non funt hominum,fed Spiritus fanéli, quæ confiât Ecclefiam fcruarCi b ' Seruire, efiillis, tant|^üamquibus’tene-mur fubiacerc.non uero afliimerc ex eis, quod fidei, amp;cultui Chrifiiano conuenit, aut certèiuxta Aügufi.Iib. j.de doétri.Chri-fl;i,cap.9.fubfignis feruire, efi uenerari ea, ignorantes,quid fignificent,amp; tarnen, eode tefie,etiamqui non intelligit quod fignifi-cat,fed tarnen efiefighumagnoicit,non pre mitur feruitute,quarecauendü fuit bis do-ftoribus,neut (ibiAugiifi. inquit)à iugo feruitutis ereftam ceruicem laqueis erroris infercrent,quod certè fecerunt, tarn teinere feijeientes, qux tanta auftoritate recepta funt in Ecclefia.

c Imo quomodo fieri potefi, utSylueftcr infiituçritrituClirifinatis,cùm confier Dio iiyfium,amp;FdbianümuJtö antiquiorcs eo, dicere,ab Apoftolis traditum, amp;nbsp;Fabianum nominatim, ecclefias,Romanam, Antioche nam, Hierofolymorum, amp;nbsp;Ephefianorum, in quibus Apoftoli præfuerût, hocabipfo-

rum tempore cuftodifle: quod igitur de Syl uefiroàquibufdam refertur, de ufu Chrifmatis in conlecratione altarium, aut tem-plorum,illanon quafi denouo infiitutaab eo,neccire efi credi : fed uel fortafsis explica ta magis,aut refiaurata,fi alicubi obhterata erant,uel fi hoc de nouo infiitutum fuit,n5 ^iptereàin uniuerfum ufus Chrifmatis ab eo infiitutusdici debet.

d Ipfa Ecclefiafiica hiftoria, Cornelij Papse auftoritate, Chrifmatis ufum ponit, de quoinfehùs,decôfirmatione dicemus,de-niqj Dionyfius,amp;: Fabianus teftätur,ab Apo fiolishoc infiitutum, quantum ergo ualet hsEC uefira conieftura tarn leuis ?

e Vultis igitur Ecclefiæ fenfui uefirü prç-ferreiquärnhocfittemerarium quis noui-det? ofiendimus ex Augufi.quanti fint hxc facicnda,quæ totaferuatEcclefia,amp;:nüc‘(pe ciatim dehisaudiamus Fabianum fanftifsi mum martyrem,de quo Eufebius fexto lib. Eccle.hifi. cap. zi. narrat, quod indicio co-lumbx fuerit eledus. Is in epifiola i.ad om nes orientales Epifcopos ita loquitur : illa autem qux circa diuina myficria,amp; erga ba ptizandos in uniuerfo mundo fanfta Eccle fia con formiter agit,non otiofo contcplan-da funt intuitu.

f Et tarnen multa horum fulcepifiis,abiu rationes uidclicet, leftiones Euangelij, amp;nbsp;quædam alia, nifi forte uobis Vuirtenber-genfibus nunc placet à exteris feparari.

CRfdil catholica Eccleßa,perPaptifmum,qui adultiStOquot; paruulis neeeßdrius ed,ueraciter,O‘ plenè omnium peccatorum remißioncm,ac abo* litionemßeri,non per ßdem foliirn uel traden* tis,uelfufcipicntis, o cuiufeunq^ deniq;, quan* quam madultis ad hoc ßtneceßariaßcd perip* famuirtutem Sacramenti,diuinamqi promißio* nem. cyuod uero contentioßßime hodie aduerfa rq Eccleßte contendunt, concupifcetitiam, qute pod baptifmum manet,uerè eße peccatum,mani ßßißimused error,contra feripturam opatru fenfum.P.oman.cap.6.Simortui fumus peccato, quomodo adhuc uiuemus in illo f An ighoratü fratres, quia quicunq; baptizati fumus 'm Chrißo lcfa,'m morte ipßus baptizati fumus ? Confepul* ti enim fumus cum iüo per baptifmum in mor* tem,oc. Et pod pauca : qui enim mortuus ed, iußificatus ed à peccato.Ecce quam aperte Pau* lus abolitionem peccati,mortificationem eius,Oquot; hom'mis iußificationem per baptifmum, doceL Ezech.cap. 3 6 Eß'undam fuper uos aquammun* dam,o mundabim'miab omnibus inquinamentis ueflris, o ab uniuerßs idolis ueßris mundabo uos.Et Paulusiterum'.Saluos nos ßcitperlaua* Timoth-^ crum regenerationis. O' renouationis Spiritus fandi,quë eßudit 'm nosabundèperlefum Chri*

nerapjei dgnolcit,ex pr^eceptid làuangtlicis,Gr Apollo‘licM,ufu ipfitts primitiult;e Ecclefît, to Um deinde c4tholtclt;e, ati^^ueterK, (luiefeueriùi multó tBiimexegit guim nunc, ut tejiimonijt Pd trum olienditur,itt ^uibtitß aliqua, qult;e in ßcia emhuic fideiuideMtur aduerfa, muenidntur, tiouit eddem no inde fcdnddlizdri,nec alijs offen diculuponere,fed uelprudèter exponere,iuxtd intentionem loquètium, er certam hüc régulant fiiei’.uel agnofdt non efficacia effe, fed uel rcij^ cienda,uel refirendd dd fpeciales leges difpenfd tionisprdlatorum.lodn.cdp.zo.Qÿorum remU feritispeccdtd,remittuntureti, er quorum re» t'mueritis,retentd funt.lacobuf cap.qumto’.Con^ fitem’mi, mquit,dlterutrum peccafa ue Ara,cum priMdefacerdotibM fitiffet loquutut. Inprimi tiua Eccleßd ,fub Pauli Apofioli difciplma, Aa qumto, legimiu , quod multi credentium ueniebant conßtetes,er ddnunciantes adi» fu» OS. Clemens, DionyftM, A po/iolorum difcipu^ li, Origenes, TertuttianM,(jCyprianM.Po{i Apofiolorum gubernationem,in eorum difcipu lK,confißionis er ufui ciiu funt aper ta teßimo^ nia, er dande m patribus iüis proximu. Cle» mens Epißol prima inter ea, quæ à Pefro dicit fe accepif}e,quöd ß fortèÇdit) alicuius cor, uel li ' Uor,uel mßdelitas,uel aliq^od malum ex bis irrepferit, non erubefcat, qui animd fud cu»^ ramgerit,confiterihdc huic, quiprdefl. Dio« »yßuiuero Epißol.ad P)emopbilum,confuetU3 dmem tarn oßendit fitiffe peccatoribus, fua mani ßßandi peccata facerdotibM, drguit enim dure tnonaebum, qubdcontempferit,er db Ecclcfld calceexpulerit impium facerdotiprocidentem,, citm iUe,inqait,uerecundè(qu6d oportuit') ßte» returfead remedia peccatorum qudrendauea »iffe. OrigenesinPfalm. 38. Homilid ftcunda, exponent tUud : Qjioniam iniquitatem meam pronunciabo, ita inquit i Pronunciationem wi= quitatis,id eß,con!‘ißionem peccdti,ß-equentiüs dtximm.Vide ergo quid edocet nos feriptura dia uina,qitia oportet non celare peccata intrinfea CM tantummodo,circunfpice diligentiHS,cui de» bes conßteri peccatum tuum. Et poß pducaz qui ß intellexerit , er prduiderit languorem tuum talem elfe,qui in cenuentu totiM Ecclcßd exponidebeat,er curdri,multd hoc deliberalia one,t^ medici illiM conßlio procurandum eß. Wem Homilid fecunda in Leuiticum aperte de eodem loquitur,er iUud lacobi : inducat prefa byteros Eccleßd, de conßßioneexponit Ter« tuUianMlib. depatnifentia,inter cdteras para tes exomologeßs quam uocat, ponit presbytea risaduolui,quod de conßßione effe fequentid oßendunt,in quibus exbortatur ad fuperandum pudorem confitendi. Cyprianus fermone de Ida pl^^ gt;nbsp;drguit temeritatemiHorum, qui poßnea Sdtam, mquitffidem anK rxomologcßn ßa

äameriminis dccejferuftt dd alldre,d!censdea inde : quanto maiores ßde funt amp;nbsp;timorx meliores, qui quamuis nuÜi facrißeij, aut lia beHi ßcinore conßriHi, quoniam tarnen de bot uel cogitauerunt, boc ipfum apud facerdotea Dei dolenter, erßmpliciter confitentur ,exoa mologeßn cor^cientid ßciunt, animi fui pona dus exponunt, Poß priores illos feeuti, Hiea ronymM, AmbroßM, Augußinus, CbryfoHo mM, er EaßüM , qui quanta audoritate m feriptura exponenda, er docenda ßde , quant in Eccleßa conßantes ßerint, notum ed, oa mnes aperte conßßtonis neeeßitatem docent: Hieröhya Hieronymus in locum ilium Mattbai decimoa fexto.Tibi dabo clauesP.egni ccelorum, erc^ dtfanquam quorundam fupenilium arguens^ ibi nonnibil uideatur detrabere audoritatifaa cerdotum, fed non de trahit uerè, itainquit,lia gat,uel foluit EpifcopM,uel presbyter, nonea OS qui fontes funt, er noxij, fed pro ofßcia fuo, cum audierit peccatorum uarietatts, feit quis ligandMßt, qussfoluendus.ldem capite dea cimo,EccleßaßesilluduerbumiSi momorderit Serpens inßlentio, erc. itaexponit ; ß quent DiabolM occulte momorderit, qui pcrcuffut ed.finonegerit peenitentiam, necuulnus fua um fratri, er magißro uoluerit conßteri, erd Vbiuidequbdde conßßione tanquam re certa iüum locumferipturdexponit, nonuerb laboa AtnbrofinsJ rat,utneeeßitatem conßßionis probet. Ambro fiM libro fecundo de peenitentia, capitefextoi Soluit, inquit, criminum nexus uerecunda cona ßßio peccatorum,ubi ßatim admonet no erubea feendum effe in Eccleßa conßteri peccata,libri il li abomnibM citantur utAmbroßj, qudnquant nobis certè non uidentur nee ßylo,nec fentent'^a Ambroßo conuenirc,er cui ita uidetur,ßaliud Ambrofijuerbumde conßßione non habet, ßt ■ oontètM teßimonio opfris,quod maius eß,q uer bi. Scribit PaulmM in uita Ambroßj, qubd quoa tiefeunq; illi aliquis lapfM fuos conßffui effet,ß6 flebat,utillum fiere compelleret, caufos autent criminum,qud iBi conßtebatur,nuUi nifi Domia no f0li,apud que intercedebat,loqucbatur.ltaqi Ambroßj tempore im Eccleßa conßßio criminii in ufu erat. Augußimuetiaminltbro primodc doßrina chrtüiana, capite decimofeptimo, ctr deeimooäauo : Peccata(inquit) nißfubieilione clauibus Eccleßd non putat dimitti. Et Tradati quadrageßmonono , fuper loannemin Lazaa ri refurredione, aperte docet minißros Chria fli foluere lt;i peccatis. Sed de conßßione ffea cialiter , Pfalmo 66. in uerba : Confite a antur tibi populi DEVS, fequuna tur. Ldtentur, er exultent Gentes,ita loqui turtQjßd times confiteri, ßnon confeffuslaa tes, non confeffus damnaberis,ubi multa alia de neeeßitate confeßiotiis^ad boc, exigH

Se nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CATHOLICÄJ

ad pxnitetjtiam fufftcienletn,cim [criptum crcdidcrunt uiri Hiniuitte Dommo.cr prædica^i uerunt ieiunium, Eadem fire uerba label propheta adpœnitentiam exhortant dicit: Cona uertimini ad Doinvnum DcMin ueflrum, quia benignut O' inifericors eA, O' praflabilis fu* per malida.Ecce fides mifericordilt;e, O' ftatim : Qgw fcit, fl conuertatur, o ignofcat Dommut, ubi fub dubio ponens, an Deus fit remiffurut peccafa.oflendil fldei ad pœnitentiam necejja* rièdubium tüud non foUim non repugnare,fed etiam coniundum eße debere . Bieronymut m utrunque locum, in lonam quidem : idea (ait) ambiguum ponit,o ificertum,ut dam hommes dubijfunt de falute,fDrtius agant pœnitentiam, O' magv ad mifericordiam prouocent Deum. E/1« lohelem ita dicit : Ego, inq-ait Propheta, hortor quod meum eA ad pœnitentiam, o' Drum ineffabilifer noui effe dementem dicente Dauid: Miferere mei Deus,fecuKdum magnant mifericordtam,0'C.Sed quia profundum diuitiaa rum O' fapientiie,O' (cientia Dei nojfe non pofa fumas, fententiam tempera , o' opto potiiis, quàmprisfumo,dicens:quis feit,fl conuertatur, O'c. Clÿod autem dicit quis, aut impofli bile, aut difficile fentiendum eA. uidc hie quàm certain hanc doArinam habaerit Hieronymus, O' quàm planum putauerit effie hunc fenfum Prophetarum. Bernardus i« fermone oAauo Pafcha;. Quæ'nam eledis poterat effe confoa latio mter ffern, ometum, folicitudine anxia fluAuantib'us,fl nullumomninoeleAionis fuaha here teflimoniummcrerenturl nouit Cominus qui funt eins, O' folus ipfe nouit quos elegit 4 pr'meipio, quis ucrofcithominum, fleA dtgnus amore,uelodio {qu'od fl,ut certumeA, certitu» do nobis omnino negatur,ntinquid non tamo de» leAabiliora eruntflgna,fl qua poflumus muenia relLoquitur uero toto fermone de tstcerlitudia nc remißionispcccatorum,o Agw eius. innoa centius tertius in capite, Accepimut de purga. Canoni. Ce Archiepifeopo Bt/untinenfi refirt, quod iuramentum purgationis fub hac forma oba tulit,qu(}dimmunts erat ab lüis criinmibus,fua per quibus fe purgare debebat. Ei poft parum isifirt: prafumimus ßrte,qubd fub præfcripta ßr ma iurare uolebat,qubd immunis erat ab lüis cri inmibus,de quibus ßerat inßmafus,tanquam dia nitßisf)er pœnitentiam iam effet immunis ab tla lis.Sedhoc iurare non parua temeritatis exifle ret,cHmbeatuslobdicat:Etiam fl flmplex ßea ro,hocipfum ignorabit anima mca.

DE SATISFACTIONE.

VVIRTENBERG.

^EfatiißAione credimtis,o confltemttr,qubi a folapaßio,0' mors unigenitifil'qCei Domini

noflrilefu Chrifliflt fatisßAio pro peccatis noa flris,O' quèd htc fatisfàAio Clirifli offera!ur,0' appliceturnobis 'b mittiflerio Euangelij, c excia piatur autem à nobis fide. Confltemur etiam, qubd poAquàm fatisßAio Chrifli nobis applicaa ta,o perfidem accepta fit, neceffarib debeamus bona opera, qudcà Deo pracepta funt, fàcere, ' non ut ijs lgt; expiemus peccata coram Deo, fed ad declarandam obedientiam noAram, bonos fruAus pœnitentiie proflramus, o gratitudinê noflram t teflificemur. Nam de oratione, ieiua nio,eleemofyna,0'lt;tlij! id genus operibus fentia mus,ea diligeniißimefeAanda effe,fed longé aliu habere ufum,quàm qubd uel f meritisfuisfatisß ciant Ceopro peccatis noflris,uel applicct S no bis meritum chrifli.

b Non tarnen folum, nam amp;nbsp;uirtute cla-uium,amp;Sacramentis in hocàChrifto infti-tutis,offcrtur,amp; applicatur nobis latisfaftio Chrifti.

d Quid ergo eft quod per Efaiam clamat Deus:Subueniteopprelfo, indicate pupil-lo.defendite uidua,amp; uenite, amp;nbsp;arguite me dicit Dominus. Si fuerint peccata ueftra ut coccinum,quafi nix dealbabuntur, quomo do explican pofsit apertiùs expiatio pecca-torum ? Deniqj lege praeconia cleemofynæ, amp;nbsp;effeftus apud eundem yS.cap.

e Curnon, óc ut apud Deum ampliora mereamur præmia,ô«:illi fimus gratiores,ut habes in catholica aflertione.

f Mentis fuis, qux ex gratia habent, quae uidelicet funt à Ipiritu Chrifti in nobis pro duéia,amp; eius opérante merito.curergo non fatisfaciant?quod in catholica doétrinae-tiamdocetur.

g Paulus inquit futiiros nos cohxredcs Chrifti,fi tarnen corapatimur, ut conglori-ficemur, quo igitur amplius compatimur Chrifto,magis eius meritum nobis applica mus,quod eleemolynis,amp; oratione,amp; ieiu-nijs certum eft fieri.Fidelis,inquit,ftrmo,2. Tim.1.quia fi commortui fumus,amp; conui-ucmuSjfi fuftinebimus, amp;nbsp;conregnabimus.

D E fatisßAione credit fides catholica, qubd quia remiffo peccato per gratiam, cr meritum chrifli, reflat nonnunq-aàm exfoluenda aliqua pœna temporalis,flcut in Dauid, cr multis alqs oflendit fcriptura,manet cr frequenter infirmia tas animie,zy'prauaconfuetudoexpeccato: nea ceffariumfit órationibus,iAuntfs cr eleemofynis fatisßcere Deo pro pœna (dicète Greg in Homi» h

WI RTENBERÖ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8y-

VVIRT E grinJi facrilegto fieri nÖH poffie : Qgarc ftntU nm.ufum utrit^qiu partis tfje lurè catholicSf tr Apoflolicum, ntc licere ulUhommi,^ hitte Chrißi mßituttonent, zs- tam diuturnum uete» l-iStamp;uer^ Eccleß^ ritum,pro fuabbiditie mu tare,Z!r laicis ut uocant^alteram partem Eucha» rißiicaußrre. Ac miraitdum eß, quad hi, qui profitenturferitm 6 ueteris Eecleß^ propugna re,tamproculbac inparteaueteri Ecclefia rca eedant.Deitide cum facrificif nomen lalißime pa teat,ac generaliter fignificet facrum cultum, li^i tenter concedimtu uerum,z^ legitimS ttfum E«» fharißitepoffeboc c modo facrißeium did, et ß Euebarißia iuxta mßituttonS cbrtßiiia célébra tur,ut meaadnuncietur mors Chrißi, er h di* fpenfetur Eccleßa Sacramentii corporis,cr fan* gainit Cbrißi, rrdè uocatur applicatio meriti paßionis Cbrißi t bis uidelicet, qui Sacramentii fumant. Nec damnanda funt pia leßiones,erpre cationes,qult;e confecrationemutuocant o- di ßtenfaiioneitt EuebariHu pracedere, CT fequi folent.Sed intereà non licet nobis erroreS,qui ad hoc facrumßmperitia magis priuatorum homi* num,quam légitima confenfu uera catholica Eca cleßtt, accefferunt, dißimulare, approhare. VntM error eß,qul)d ex cultu,qui debet Eccleßte eße communis, fiat priuata unius 9 facrificuli afHo,qui utfolusfibi legit uerbaccena Domiwia Cit,iti etiam folus panem,zy u'mumfumit. Ham Chrißusinßituit tucbartßiam, non ut effetpri* uata untus a£Ho,fed ut effet Ecclefiæ communia. Vaque ad reßam Eucharißia aßionem requi* iunturad mmusdao,uidelicet minißer Euchari fiia benedicens,ZT is,l) cui Eucharißia Sacra* mentum di/penfetur.CiimenimChrißus hoc Sa* tramentum inßitueret, non ipfe (olus uefeeba* tur,fed dilpenfabat Ecclefia t fua,quam tum pra fentem habebat, ^ccipite,mquiens, mandueaie, CTC. Et bibite ex boc omnes,zyc. Hoc Chrißi Mu fiitutu,i uetus,zy ueracatholica Eccleßa,tam feueriterobleruauit,uteos,qui in bocfacro pra* fentes non communicarent, excommunicauerit. t Anacletui m i. Epißol, Perada confecratione

SCHOLIA CATHOLICA.

a Nec probatum eft, cfle Cbhfti inftitu-tum.necritum perpetuum uerae Ecdefias: fed potiùs contrarium.üt babes in catholi-caaßertione.

b Ritus quos illa neeeßarios credidit, aut fidei confonos,eodem gradu tenemus, qui uero pro temporum diuerfitate diuerfimo dè feruati funt,uel fecundum aliquam tem poralem rationem.quia agnofeimus eos no ut neceflarios fuifle feruatos, aflerimus mu tari pofle ab eadem Ecclefia,cum ita expedi reiudicauerit.Ritus antiqux Ecclefix fuit, utabflinerentgentes àfanguine,amp; fußbea-tOjfcd non dubitamus rité Um ^brogatum,

NB ERG. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if

c Nos ucrè propriè, amp;nbsp;uërè cum Ecclefiâ catholica facrificium dicimus,in quouideli cet(licetincruentè)ofierimusGbriflû Patri* d Curfiab unotantùm fufeipiatur, non fuflîcietad inûitutioné Chrißi îëtuandam, fed illiim fortè dicetis perfonam tenere Ec-clefiæ.Itaenimalicuidi/jsenfandümefleSà cramentum, amp;nbsp;rton toti Ecclefiæ, uidemini aflerere, fed cur non fatis erit.ut facerdos ipfe fumât?

e Imô his etiâ,qui offerût, uçl pro quibua offertur,ut in catholica aflertione habes.

f Nô tantùm côfecratio,amp; dilpenfàtio,fed oblatio etiâ fit in celebratione nuius facra-méti,cuius holûtmeminiiïê ißi côfitentes. g Si ünus nomine Eedefix agat, amp;nbsp;iuxta eius ordinatioftem,qUarenon erit commit nisadio,etiamfi non adfitEcclçfia,aut quare Ecckfia congreganda eß,quoties aliquid eius nomine fieri debet ? Paulus abfens etiS à Corinthijs dicit.congregatis nobis amp;nbsp;meo fpiritu cum uirtute domini lefu.ita etiam minifler Ecclefix ,fpirihi congregatus eft cum tota Ecclefia, ôc totâ habet præfenté iri officio mißae, ut ex arcanis precibus patet. h Siunus folus,fufcipiendxtenetperßgt;-hamEcclefix.cur non amp;nbsp;ipfe minißer; qui experforia Chrißi,amp;uices eius gerens.con-fecrat, fumere poteritin perfona Ecdefiai* ut mediatorillefacerdosutriufqj agat cau-fam.atcp omnem Ecdefiamadiuuet,non fo turn orationibus,amp; oblationibus,fed etiam fumptione ipfa,fe perfides, qui membrum Ecclefiæ eß.

i Si ex hoc Chrißi opéré colligitis hecefsi tatem ita faciendi,toti igitur præfenti Ecde fiæfempereft difpenfandum Sacramentu* quodcumipfi rtonaßeratis, permittijur e-tiarrt catholicç Ecclefiæ,hæc exempla Chrißi imitari,prout iudicat filijs fui s côuenire* k Libenter hoc à uobis audimUs.agnofci te ueterem illam,amp; ueram Eeclefiam, amp;nbsp;fatis eß nobis, illam enim fequiriiur, audie-mus uerô libenter, quibus teßibus illiué probatis fenfum.

1 Anacletum agnôfcimuslegitimû teßent confuetudinis Ecclefix.fedexpenditeteßi-mönium eius, ita igitur inquiti Epifeopus Dco facrificans teßes fecum habeat, amp;nbsp;plu-res, quàm alius facerdos, in folennioribüs quippc diebus fcptem,aut quincp, auttres diaconos,qui eius oculi dicuntur,amp; fubdia cohos reliqüoscp minißros fecüm habeat, qui facris induti ueßimentis in fronte, amp;nbsp;à tergo, presbyteri è regione,dextera, leualp i contrito corde,amp; humiliato fpiritu,ac pfo-no ftent uultu,cußodientes eum à mateuo Iishominibus, amp;confenfum eiuspræbeât lacrifieio,perafta autem confecratione om. nes communicent. Vbi primo ädnertendu, hoc ad omnes minißros tantùm referendum eße,de ijs enim mehtioproximè faéta fuerat. Secundo hahc eße legem defo-knniori ritu ceUbtAndi: in folennioribu^

firiguinit Ciri/li óhUftofte, femel tantum in tr«cff,(« expiationein peccatorum/àâa efl. Sic tnim paulm hoc diäum Chri/H interpretatur, ^uotiefcunqi,inciaiens,manducabit(s (_ non ait obtuleritK ) panem bunc, zf bibetis calicem, mortem Dominipriedicate,donecueniat. Acßn temar lt;iMdem,lt;ln()d ueteres Ecclefladici fcripto res uocauer'intEucharidiam facrificium,Gr obgt;‘ lationem,fed fe ipfi exponent, quod nom me fa* crifîcij mteüigant b wernorï^m, adnunciationem feupr^dicattonem facrificff,quod Chri/ius femel in cruce peregit,ßcut a- memoriaiti Pafcbit, amp;nbsp;Pentecofies,uocàt Pafcba.crPentecoßen.Alitu error eil, quid noitnuüi fentiunt oblationem ( quamitauocant) Euchari!liie,none{fequidem per fe propitiationem pro peccatis, f appli * care autempropitiationem,t::?-meritum Chridi uiuis ac mor tuis. Scd iam demonflratum eil, quod Eucharidia b propriènon fit oblatio,fed fic uocetur,qubd fit memoria oblationis femel in trace ßil£, De'mde applicatio meriti Cbri* fli,non fit alio extcrno organo, quam predica* tione Euangelif Chri/li,^ c dij^enfatione ro» rum Sacramenlorum,quie Chridm in hunc ufum m/liluit,c^meritum Chrijli oblatum, ez appli=t (atum,non f recipitur nifi fide. Karei ulti* mo. Prædicate Eu tngeliitm omni creatun : mi nifierio enim Euangelif offeruntur,t:}-applican tur creaturis,boc eil,fiue ludeis, flue Gentibus, beneficia Chridi, Cr feqaitur, Qji erediderit, GT baptizatiKfuerit, faluiU erit, quia fumptio* ne 5 Sacramentor!(m,crfidc accipiuntur ob* lata,t3- applicata beneficia : Ad B^oman primo, Euangelion ed po’entia Dei, ad falutem omni credenti,hoc eil,mmilleriumEuangelifeil orga non diuiniiits inditutum, quo Deui rÂ poteni, ey-effieax ad faluandos omnes eos, quiEuange* Ito credunt. itaque pradicatio Euangelij offert,autflitaloqui libet,applicatomnibut fa* lutem. Fides autem oblatam, cr applicatam fa htemaceipit. In priuata autem Kiffa, pants cr uinum ita traiiantur, ut facrifieulm neque adnunciet publice Euangelium Cbridi,fed fibif* pfi quadam,ac prafertim uerba cccna, feu confe crationis, tacite recenfeat, neque diffienfet alijs panem ty uinum,fed folus ipfe eafumat.

re nuBa poteil effe i applicatio meriti Chrifti in priuata miJfa.Hocfenferunt ueri eaihoUci ma iores noilri,qui tarn feueriter quemadmodum fu pra mdicauimutexegerunt,ut qui in Kijfapra* fens non communicauerit,exeomunicetur. Alita error ed.quem iamattigimus,qiwdexigitur, ul uerba ecent,feu confecrationis in Eucharifiia ta Citi I recitentur,cùm hac uerba fint pars Euan*

SCHOLIA CATHOLICA.

a Non propterei negSt ofFerri,näm Sc nos fatemurnon efle peragendum hoc myfte-rium.necofFerendum facrificium.niG utfu matur, utPaul.inquit: Nonne qui immolant hoftias participes funtaltarisifedquià fumitur aliquando fine oblatione,ut ah in-firmis,amp; alijs poft celebrationem accedenti bus,etiam tune dicit Paulus mortem Chri-fiiannunciari j quia in memoriam mortis eius fumitur.

b Memoriam,feu prædi'cationem faftam populo,fiuc faciendam non dicunt,fed memoriam coram Patre,unde dieilnt nos quô tidie offerte debere.

c Ita omnino dicinius, amp;proptereà,qûiâ meritum Chrifti applicant uîuis, amp;nbsp;defun-ftis,merito hac oblatione propiciatur Deus peccatis.

d Imô nunquam hoc proKltum eft : coin memorationem uocant patres oblationcs non coram populo tantiim, ut uos eftis interprétât!, fed etiam coram Deo, de hxccfl uera ratio facrificij.

e Primùm oblatio dici poteft difpenlatià SacramentijCÙm enim Chriftus iuflerit offerte hoc faerificium,amp; fumi (utprobatum eft) utrumqj pcrtinct ad difpenfationem, deinde nulla ratione probatur oratione me ritum Chrifti non applicari amp;nbsp;deuotione fidelium,uel ipfis, quiper fe hocorant, aut alijs, pro quibus hoc petunt, mtiltô magis orationibus Ecclefix.

f Fide,amp; opetibus eiùs, ut martyrio fufcfe pto pro Chrifto,ita amp;nbsp;alijs operibus,quibus ei configuramur,amp;: deuotione ipfa, fed hæc omnia,de reliqua pia opera fidei funt.

g Vt proximè explicatum eft omnibus pietatis Chriftianx operibus accipimusDei beneficia oblata.

h PrxdicatioËuaugelijactexternam do-ftrinatrl pertinet,atq5 ita ad literam occideii tem.proponit enim,amp;obligat ad fufeipien-da,qux proponunnir,quo fafto alij credûf, alij non, dum alij per gratiam ilkiminan-tut.alijdeferuntur. Prædicatioergo ipfii Euangelij dici poteft offerre omnibus falu-tem.fed non applicate,unde quod Euangelium dicitur uirtus Dei ad falutem, non ad externam prxdicationem referendum eft, fed ad ea,qux in Euangelio prxdic.atur, cru. ceni fcilicet,rcfurrclt;ftioüem , Sc gratiam Chrifti.

i Oftenfum eft ilia omnia nomine Eccle-k fix fieri,de ita applicari meritû Chrifti, eius iuflu,deintentione Ecclefix,

k Nunquam probatumeft,hunc efle erres rem,fatemur gj funt pars Euangelij, quod quidem prxdicadum eft, cùm hoc agiriiuà^ utpopulusdoceatur, in celebratione utrà Euchariftix longô aliud fit,nam ficutâliud eft baptizare,aliud prxdicare, quamuis uer ba baptifmi fint pars Euangelij: ita aliud eft conficere Saeramentum corporis, de fangui nis Chrifti,quod cùm fit,rtuerentiùs,de de-uotiùs.tacitè de fçcrçw fit,aliud eft prxdica* tio Euangelij,

VV IR T E N B

WW WrfgrtttW w Chrifio, nbsp;nbsp;Ecclefia, (îcut Plt;lt;m=

Im ait.Et quia Chriéiut palàm affirmai Coniugi^ umpert'mereadhocprafens a feculum,admini firatio aut rerithuitu fecuti cofiatpoliticitlegi biu,re{îa probabilirations conflitutîs. idcir CO docsmui, quôd liceat Coniugium inire in bis gradibus con/anguinitatis,cr affinitatis^quos po liticit legss,quiefuntDiumie ordmationes,pers mittunt.Docemui etiam, quad iuuenes non debe ant lemerè ßne parentum fuorum auüoritate Coniugium inire,or qubd Coniugium temera^ rio,cr iBegitimo iuuenum cofenffi, abft^ eorum, ÎH qHorMwpofe/î(t(c(ùnt,auiloritate contra=gt; âum, 6 nondum babcndum ßtratum. Etß enim nonnuUica!iufunt,mquibiulicitum eß Coniins giumabfqi parentum confenfu contrabere, ta^ inen non uidetur ßcieda generalis régula, quod quiuis iuuenum confenfus ßciat contraäum ma trimonijratum,z:r clandeflina matrimonia ßm* pliciter ßnl approbanda. tion folum enim Diui:gt; num pritceptum exigit, ut liberi honorent pas rentes ß(os,ueriim etiam naturalis ratio iubet bi contrahendo matrimonio confenfum c parentu requirere.lluc uocantur etiam liberi legibus po liticis.Etb extat dccretum Pontificts Euari^i, cuiushicutrba fcribuntur,aliter legitimum.ut àpatribusaccepimus, Apoßolis, eoa rumqifuccefforibtis traditum 'muenim'M,nonßt Coniugium,niflabhis,quißtperipfamfcemmam dom'mationcm habere uidentur,cr à quibus cus ftoditur,uxor petatur,(:?'àparcntibiupropins quioribut ffionßtur. Praterea non dubitamut, quin quifuntuere honeflatis amantes, fentiant Coniugium non tantinn Laicis, ut uocant, «fs

SCHOLIA CATHOLICA.

liabent.naturam omnem excedententem, Sacramenta merito appellantur.nec de hoc prudens aliquis merito contendere debet: Coniugium uero legitime contraftum à fi-delibusjatam indiffblubilitatem habet, ut neqj confenfu eorum,necp omnium legum auftoritate diflblui pofsit, quod non nifi à

Deo fupra natura opérante eft,dicente ipfo Chrifto:quod Deus coniunxit, homo no fe paret,id quod ex fignificatione alicuius fu-pernaturalis rei,côiunétionis fcilicet Chri-fti,amp; Ecclefiæ,Paulus docuit effe.Nihil i ta cp cft,quod défit matrimonio de ratioe Sacra-menti,quod Aug.in lib. de bono coniugali diligentifsimèprobat,uidecap.7.6c ij. Vbi deindiffblubilitatcconiugij ita inqrquod nequaquam puto tantum ualere potuilTe, nifi alicuius rei maioris ex hac infirma mortalitate hominum quoddam Sacramé tum adhiberetur,amp; i4.cap. Bonum igitur, inquit, nuptiarum per omnes gétes atep o_ mnes homines in caufa eft generädi,amp; in fi de caftitatis, quod autem ad populum Dci pertinet,etiamin fanftitate Sacrament! fit, amp;c.Quæ ibi latiùs Ioquitur,ncc fänftitas,amp; effeftus gratix cöiugio deeft:de qua Paulus

R G E N. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97

etiam,fanftificatur,inquit,uir infidelis per mulieremfidelem,nóenim dubitamus da ri gratiam,qua fanétè utantur matrimonio Coniuges,qux ideo hoc loco annotäda du ximus,utagnofcas,optimè leftor,quàm ra-tionabiliter,amp; quàm ueraciter Sacramentü matrimoniüuocemus, dtq indigne deeo loquantur ij confitentes in hoc loco, pofteà uero CÛ de ccelibatu loquuntur,fanftius eft illo matrimonium,fed de hoc ibi.

a Non autem ad hoc tantum feculû per-tinet matrimonium, quafi fcculariter folü fittranfigédum,fedpertinctaduitâ in hoc feculo iuxta religionem Chriftianam,amp; ad earn propagandam,amp; conferuandam, trän figedam,nam etiam Ecclefia curfum fuum agit in hoc feculo, alioqui etiabaptifmus, pœnitentia,amp; extera Sacramenta,amp; omnes Ecclçfiafticx fundionesad prxfens feculu pertinerent,etiä diceret Chriftianus,in cœ-lo nec baptizant,nec baptizätur,igitur non magis matrimonij Säeramentü eftfubtra-hendum Ecclefix,q alia Sacramenta, quare igitur amici plus in eo fecularibus legibus, g ecclefiafticis permittitur,ut gradus tantu côfanguinitatis,quçpoliticx leges inhibét, ' excipiatis,cur nó etiâ amp;nbsp;in illis gradibus c5 trahi no poteft,quos Ecclefiafticx leges pro hibent, amp;nbsp;fimihter de alijs impedimentis: curEccIefiam hoc iurepriuatis , quod hue ufq; leges ipfæ politicx,lt;Sc principes omnes permiferunt?

b Oportebat igitur diftingui, quando ha bendum fit ratum,quando non,quum fate amini in nônullis cafibus elfe licuü.At uero Ecclefia,qux in ijs pro téporc multa mu tauit,nunciudicat liberum confenfum inter eos,qui contrahere polTunqfufficere,«! am inftijs parentibus,amp; clandeftinè,q, fi a-liquid fit mutandû,eius arbitrio relinqué-dum eft,amp; certèmultû penfanda funt, qux pluriû exigût confenfum,ócdeliberationé. c Ita omnino fentimus,requirédus eft c5 fenfus parentum honeftus,amp; iuftus,nec du bitamus peccare grauiter prxter ilium con trahenteSjfed durum,amp; inhumanum confenfum nonnunq cum periculo falutis ani mx nó eft cur debeant requirere,propterea igitur quia dubium poterat elfe q iuftè pa-rétesnon confentiât,Ecclefia fauet filijsie-gitimam xtatem habétibus, amp;nbsp;leges etiam ipfx feculares.

d Fatemurhocefie Euarifti decretum,ex hoc pnmum aduertant ifti confitentes, A-poftolos.amp;Epifcopos multa de matrimonio ftatuifle.cùmipfifuperiùs legibus poli ticis omnia tribuât, deinde obferuandum, traditionem hanc Apoftolorum, quoniam ad gubernationem Ecclefix pertipebat, nô ad fidem,necp ad Sacramentorum integri-tatem muuri potuilTe, cùm id magis uide-retur conuenire moribus.tale eft de langui ne,amp; fuffocato non comedentis,quod cùm Apoftoli ftatuilTenqob concordiam ludxo rum,amp; Gentium,poftea merito mutari de buiqne legalibus uideremur teneri.Nô de-

taftu fœminjî,quîs nott uldeatfalfum clTe^ imoquisnonuideathæc dicere elle nolle intelligere,nec ut alij intelligant.

d Quod hoc fperetis no reprehen dimus, quandoquidem uobis fortè hoc utilius ui-detur,nec negamus Ecclefiam pofte in futit rum banc conftitutionem aut mutare, uel parum laxare, fed Ecclefiam præueni(re,amp;: propria auftoritate fregilfe nota, amp;nbsp;damna requod famftifsimum femper iudicatum eft,ôc contra legem Ecclefix fecifte, quis né reprehendet,amp; quis non inuerecundiæ arguer poft tanta temeritaté, amp;nbsp;pofteaquam debacchati eftis in fànftos pontifices, nune tam compris uerbis clementiajn fperare ab ijs,qfcdétad gubernaculaEcclefiç,quos o-pere reijcitis,amp; conténitis;amici hçc eft nia mulieris adulteræ, quæ comedit,amp; tergena osfuum dicit,non fumoperata malum. e Certèamp;in contrarium, nôpauca offen dicula,amp;pericula inuenicntur,fi omnibus miniftris concedatur matrimonium,maxi mè ctim multi ueftrum uelint eu ram adnii niftrationis rerum temporalium ab ijs au-ferri,quae certè minor eft, quàm onera ma-trimonij,quare nos hoc dicimus egere ex» minatione diligenti uniuerfalis Ecclefiæ. f Hanc illi non folùm non concefsit.fed abftulit Omni io,nam omifsis alijs uerbis EuangeliftarumLucas ficapertè dicit cap, ifi.Omnis qui dimittit uxorem fuam,amp; ali amducit,mœchatur,amp; qui dimiflamàui-ro duxerit mœchatur,uidc qux in catholi« ca affertione allata funt.

Confitetur uera, et catholica ßdes.Coniugiuni inter Chriflianos non folùm officium effie natugt;* ra,t2'gcnMuita politica,atqi ciuilis, er myüe rium quoddam,ut Paulus dicit,ad Chrifti, er Ec cleßa coniuniîionem pert'inere:fed propriè, er uerè legis noua Sacramentum uißbile,fcilicct ß gnumgratia Gei ’m eo operantis per naturalem quidem uoluntatem contrahentium,fed fupra o^ mnem naturam 'mfeparabile u'mculum, er ad ii feruandum, reiieq-, eo utendum conßrentis aU:* xilium. itaq; non 'utter res prafentis feculi, er t3 porales tàiùm coniugiu eil cenfendu, ut alij legi timi humani contraäus, fed eß ctia gratia Chri ßi inßrumentum, prarequirens quidem,qua le gitimc humani cotraólus funt,atq; ideo ßtemur^ ineo Reipub.humana, leges plurimum poffc, plus Eccleßaßicat omnes:tamen ha leges fub il^ la prima naturali 'm prima creatione 'indita,cr fub Euangelica ea reßrmanle,cu dicit,quod Dc utconiunxit,erc.er Apoßolicis Uterisaanpliùs explicata,ifafunt conßituta,ut contrabas nihil iUa poßmt:fed prater eas nonnihil, quantum fei licet illis confonat ,erfaluti hom'mum expedite Gocet igitur catholica fides,quod in coniugio,cu iusordmatio maxime ad Eccleßa gubernationS pertlnet, multa m(Hari,addi, ueltoUi pojfuni

C^Epifcopjs îîcuît B4amp;e?e «xorcî.Hoc aut tla 'm telligendumexîRimainui,quàlt;i in'miftris Ecclea ßienonfolimlicuerilConiugio ante ordînatioa nem 'mito uti, uerum etiain Conîugium poß or^ dmationem'mire,cuiuf fententiahaud a obfcus ra argumenta extant.Necobßare debet uotunt caritatif, proptereà ^tale uotum humana fu^ perflitione,ftne auéloritate uerbi Gei, Zff' conm tra bßdem fufceptum,n0n agnoßatur à Dfo,er iw Coniugiofua quoq; ßt ca/litaf,ut,qui cmw 4»= teäcaßitatemuo»erit,uxorem Domiwo ducit, c uotü uerèadimpleat. Cùm igitur ma ttißßum ßt uerbum Gei, de honeßate coniugif, tnanißßa ßnt exempla Apoßolorum, er Epifco porum recentis Eccleßje,manißßa fitimbeciüim tat humanie natura, manißRa ßnt pericula cxli batut,maniß^aßntojfendicula, qua prabètim puri facerdotes,omnmo d futurum /}gt;eramu!,ut hi qui ad gubernaculaEccleßafedent,nonper^ gant hanc de Coniugio facerdotum conßitulio* nem feueriter tutri,Gr pyopugnare,fedclemen ter'mterpretari.eSicenimfiet,utcr miworrf, Z3- pauciora ßnt in Eccleßa offendicula, er mal terum optimorum uirorum eöfeientijs fuccurra tur.Speramut etiam ß(turum,ut optimi quiq^ e» pifcopi,er pr'mcipes permiitant ijs, quiabadul terif fuis coniugibut legitiino diuortio feparati funt,ea contrahendi iterum 'm Domino coniugij libertate uti, ( quam coneeßit eis filius Gei Goa «liniM naßer lefm Cbri^us M.atthtei quinto, o-cz de cimonono.

SCHOLIA CATHOUCA:

a Hocomiiino negamus, fed funt aper-tifsima eötra hxc omnia teftimonia in Cie menteipfo difcipulo,amp; fucceflbre Petri:E-piüola i.eft apertum ccelibatus teftimörtl-um, quod fi poft ordinationem, inquit,mi niftro alcaris contigeritpropriuminilade-re cubile uxoris,facrarij non intret limina, amp;c.idem etiam in pluribus alijs illorum té porum pontificibus oftenditur.

b Votüfacerede re Deo grata nec eftcon tra fidem.nec fine uerbo, ideo nec humana fuperftitio.Vouete,inquitPfalmus,amp;red-dite Domino Deo ueftro,amp;c.Efa. Vota nouent Domino,amp; foluent, exépla funt mul-ta faniftorü Patrum de gratifsimis Deo uo-tis.Iacob uouit décimas, Dauid templi xdi ficationem, caftitasuerö,amp; cœlibatus, atep uirginitas quam fint Deo grata Paulus ofte dit,qui matrimonio,inquit,iungit uirginé fiiam.bene facit,qui non iungit, melius fa-cit.Et rurfus:dico autem non nuptis, amp;nbsp;ui-duis,bonum eft illis fi fic permäferint,ficut «Scego-.quod fi non fe continent,nubant, de niqj ipfum uotum probat,quum,ut fuperi-ÙS uidimus,damnateas, qux primam fidé irrita fecerût,quare miramur fi polTuntpru détes,amp; honefti uerba hæc ueftra fuftinerc. c Si caftitatemcôiugalem uoueat uerum çftjfî uerô omnimodara çontinçntiâ à çon

irdortttionentjed ipfa aJerifit eum,^iu carne gc niluieü exea. Augusi.de uerareligione capite itîtimo.lion /it nobif religio cultuf homutR wor» tuorum.qaiafipiè uixerint, non p.c habenturf ttt taies qu^rant honores, fed lüum à nobis coli ifolunt, quo illAmniante latantur menti fui nos effe conferuos. « Honorandi ergo funt propter imitationem,no adorandi propter Keligionem. Ef iterum ibidem : Honoramut f oî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no

feruitute,neceis fempla conüruimus.Nolunt c» nim fe ßc honorari 4 nobis,quia noßpfos dm bo ni fumut templumfummi Deieffe nouerunt. Ac rurfuf de Ciuita.Dti hb.2.cap. 27. Nf c f4mê nos ‘^fde martyribu» templa,facerdoiia,facra,Z!S‘ fet^ crificia conüituimiui,quumnon ipß,fed Deut eo rum.nobiseßb Df»lt;,czc. KartyribusnoRris neq; facer dotes mßituimiu,neqi offer imtu facrifi cia.Ambrof.adRoman.cap.i.Solent mifera utie txeufattone dicètes:per ißos poffe iri ad Deutn, peut per comités peruenitur ad Rfgfffl. Age nü quid tam deinens eü aliquis, zy faluiis fute im» nemor,ut honorificentiam Regis uendicetco* wififO-c.Et inox:lßinottputan:reos,qui hono» rem nomtnis Deideffrunlcreaturtc, lt;7 b rr/ù ^0 Domino conferuosadorant. Atenimnona^ doramiu.mquiunt, fanâos, fed tantum petiimu orationibus eorum apud Deum iuuari. Sic autê petere qaemadmodttm cultus Litaniarum often dit,cr uulgo ußtatum eft, nihilaliudeft, quant e inuocare,(y adorare Sanitos. Talisenim pe* titioexigit,ut is, quirogUurßt f ubiquepr^ fens,cr exaudiat pctitionem. Hacautemmaie* Has foli Deo copetit,etß tribuitur creatitrte,cre aturaadoratur S Pingut quidafanHos uidere m uerbo Dei,qua: Deus perinitiit,Cr quet nobis uti lia uidètur.dttod etß Diuittæ maieftati no eft im poßibile,tami Ejaias manififtè affirmat,Abrahâ

SCHOLIA catHolica;

« Eo loco Aug. aperte idolloatras reijeit, eft.n.ultimû caput illius libri,ubi oïa colli-gens inquitnó Itt nobis religio cultus mor tuorû hominum,amp; pofteænô fit nobis reli gio cultus Dçmonunî,nô terrarum cultus, ÓC aquarû.non aeris, non corporû xthereo rum,non arboru.no animç rationalis,itac^ fatis patet cotra quos loquatur Aug.ubi elicit non effe adorandos homines,apertè ex-plicans, fient Deû, no conftruêda cis tépla, ut hïc habes.quia hoe eft propriü Dei, óran dos ucró,ut patroni fint,amp; aduocati, nó ric gat,imö in fine illius capitis,amp; libri,unum, inquit,colo Deû, unum omnifi principiü, quifquisin illomanet, amp;potefthumana$ prcces fentire in illo,me exaudit,quifqs ip-fum habet bonû fuum, in ipfo me adiuuat, uidc itaqueapertè Sc exaudiri, amp;nbsp;adiuuari nos à fanftis,amp;quod dixit quafi fub dubio, qui fentire poteft,nô aliud fignificat,q qgt;no lucrit ccrtam,amp; uniusrfalé regulam huius

dare,agnofcuntquidem frequenter fanft* preces noftras, quod ex miraculis, uel alijs Diuinisteftimonijsoftenditur,autexmo-tibus ipfis ariimorumnoftrorum,quos ere dimus fæpe à Deo moueri ad inuocandoà fânétos,quifhotusnon ell credendusfru-ftrà eire,ut in libro de cUra pro mortuis ge-renda Paulinus inquit,amp; confirmât Augu. de orationibus pro defunélis.

b Augu.in eo loco, amp;plurimis alijs eiuf«. dem operis hoc agit, ut nullus honor Deo proprius lanftistribuatur, quidquid uerd poft hoe eft docet tribuédum martyribus, uide lo.cap.ii.libri, Nóbis, inqult, martyres tlon funt Dij,non templa ficut Dijs, fed memorias ficut hominibus nlortuis, quorum apud Dcum uiuus eftSpiritus,fabrica mus,ita altaria,amp; facrificia non eis,fcd DcO in eorum nomine,erigi,amp; olferri dicit.

c Hæc Ambr.dicirin eos,de quibus Paulus dixerat, quodquum Denm cognouif. fent,non ficut Deum glorificauerunt, uftp ad illud:pUtantes fe elfe fapientes, ftulti fa-éli funt,quorfüm ergo contra catholics Ec défis confenfum in lànélisinuocâdis hoc adducitur?

e lam (spe diftum eft, nos non adora-mus fanélos, deinde Ambr. explicatiùs dixit, relifto Domino conferuos adorât, nos ueröin illis adoramus Dominum, ut ex Kieron, contra Vigilant, fuperiùs adduxi-mus,deinde apertè ipfe Ambr. öftendit, a-dorationecultum Deo propriuhi,«Sk maximum fc intelligere , ftatim enim poft illa uerba-.conferuos adorant, additquafi fita-liquidplus,quodferueturDeo: nos uerà tantumoramus fan(ftos,utorent prono^. bis, quod etiam à peccatoribus peti'mus^ Deo uero dicimus; faluanos, èemiferetc höbis.

e Adorare,fi bene expendatur,non aliud eft,quim externa corporis reucrentia tefta riquód in animo agnofcamus Deumeflc, quem fic honoramusmon enim certus ali.^. quis motus eft corporis, qui fit adoratio Deo débita , Vnde ih fcriptura legimus quod Nathan adorauit Dauid,amp; fimilia,u-bi adorationis nomine reuerentiâ,fed non diuinam fignificauit fcriptura, ex motu igi turanimi magisfitadoratio, quàm corpo-re,at nos nihil facimus in reuerentiam fan étorum,utteftemur illos elfe Deos.necpina. Uocamus, nifiut interceflbres : orate pro nobis.

f Ita fateturHiefo.cohtra Vigilant, utci« tauimus in catholica doftrina,fi agnus,iri» quit,ubiq}eft,ergo Sc ij, qui cum agno fuht übitp elfe credendi funt, fed neep hoc afferi musneqjhoc dicentes aliud intelligimus, quàm quöd non fua, fed diuiria uirtute. Sc operatione facilè fitfaniftis noftras oratio-nes uidere.

g Nihil fingimus, fed hoc tantum dici-mus,non effe difhcilè, neqj certè mirandu, quód beatis DeUs abfcondita reuelet, quae Prophetis fspe legimus rçuelata.

tnan£ frJgilitdtk ’iitcertum:foïgt;tni dubiMur, qui fcilicet m coinmunione Ecclcfie nuUo munifrjto iudieio ab ea excomntunlcM difceljerunt, C0m= fnendandos effe pijs uiuorum orationibm, amp;nbsp;fa^ crificio altaris, atque cleemo^ynu, ijs apud Dei tnifericordiam adiui^ari, ut è pxnis purgatorij (ittiis liberentur, credit catholicaßdes, Hniuer:^ faits Eecleltieduótoritate,quie mhac partemani ftßißma e^l. Etß igitur fanilus dici poßit om» nis m Cbrißi charitate deßmUus, imô in bac ui» ta degens in Cbrißo, non tarnen propterei ßne peccato,uel reatu aliqao in bacuita aliquot ef» fe credimus, neque inabera omnes. Quare non fblùm de/itnàorunt effe memores ob grati» tudinem,eosq^ propter fidem corain Deo uiue» recogbare, zfornare eorunt fiinera, atque in eis facrasleiiiones ad corroborandam fidem,er fßem refurreélionis legere debemus, fed etiam pro eis Dei mtfericordiain implorare, atque per ebaritatem cum eisuniti oraciones noflras tÜis comm/nicare.atque alia pia opera eiufdem uni» Uerfalts Eccleße confuetudmes nos debere, do» cemur. Liberationen itaque à reatu poenig, er ' purgationem leuioremputanus noßris fuffra» gijs comparari defitniiis fidelibas, non meritum aeterng beatitudnis, nec alt;^ginentum aliquod eius,nam omne meritum m bac uita comparatur etiamboc,quo fit ut proßnt deßtnitisuiuorum Crfp.i.jo preces,ut Augußinusin Enebiridio ad Lauren* tium, er mprmcipio libri de cura agenda pro tnortuis docet, Vnam igitur confitemur reden ptionem, er liberationemàpeccalis, erunum meritum gterne uitg Cbrißi, Icilicet extra quê nulls eß fatisßißio,null »m meritum, fed noßra opera,q mm lUi per gratiam uniii ß^mus, Uhus steraciter funt,tÜtus fßiritu eruirlute er fiunt, er efficaciafint,uel pro nobis, uelpro alijs, fe» cundum uidelicet qubd ro mßnrante, fecundun chari'atis ordi»cm,ad noßram, uel proximo» rum falutein ea dirigimus. Secund, ad Corinth, quart.Ltcet,is q lißris eß noßer homo corrum patur, tanen is, qui 'mtus eß renouatur de die in diem,q iöd ßrenouatur, habet igitur aliquid Uetußatis, atque ita peccati,ut Augußinus ar= gumentatur. Et tarnen loquitur Paulus de fe iam iußificato. lam igitur per fidem babebat meritum Chrißi,non tarnen erat fine peccato.Ex hoc ergoq/bd Cbrißi meritumbabent,nonfe» quitur nihil habere peccati dum uiuunt, quare neqi dum moriuntur, nifi aliunde id probent. Rurfum eiufdem feptimo mquit Paulus, bas ergo habetespromißionescbarißimi, emundemus nos ab omni inquinamento carnis,er fßiritus, perfi» denies fanßificationem. Stat igitur iuflificatis aliquid deeffe fanßificationis. Quid flante earn conlummatam fubtrabantur, nunquidproderit eis niors,utpoßilla'n tarn Itberi ßnt,ut funt,qui fanßificationem impleuerunt l Qÿidfinon exo»

luta pana, ad quam remiffb peccatüm confiai obligatum quandoq; mancre,ut in Dauid patet, nunquidlÜa,non perjolutd,peruenientad Deut Aut igitur probent ex feriptura nonpoffe ali» quem non plene finßificatum,aut nö plenèper» folatapana,exbacuitadifeederez nec^enim ex eo qubd m Chrißo quis moritur,crmeritum dus per fidem accepit,er iußificatus eß, idfequitur, cum bgc omnia poßmt cum peccato, er reatu ef» fe,aut mteRfgant fe,qui feripturam iaßant,mul» taßne lüa contra fenlum pasrum, er piorü om» niuminuchcre 'mEeclefiam. Auguß'mus libro de cura pro mortuis ag(nda,capite primo. in Macbabg.ltbris legimus, eblatumpro mortuis facrificium,fed etfinufquam in feripturis ueteri» bas omnino legeretur, non parua eß uniuerfg Ecclefi(e,qug m bac confuetudme claret, außo» ritas, ubi in precibus facerdotis, qugDommo Deo ad eius altare ßtnduntur,locum fuum habet commendatio mortuorum, Damafeenus 'm pro» prio fermon.de hoc. Diuiautem Apoßoli, difei» puli Sal!tatoris,m tremendis,erimpoüutis,uita» libtt!^ Sacramcntis,memoriam,eorum,qui ßde» liter obdormierunt, babendam edixerunt, quod adbucßrmiler,atqi adeb ßne contradißione ob» feruat Apoßolica, er catbolica Eccleßa Cbrißi er Dei,à finibus ufiß ad ßnes terra,ab eo tempo re ufq^ 'm prg'ens,er m finem mundi ufi^ omni» nobocncq;uanè,neqiifurdè,neq} temerè ßrtui» t'oue ordmatum eßzqug enim Cbrißiana religio errorisnefeia fufeipit,^ 'm totfecula feruat in» coneußa,mmime uanafunt, fedutilia,Deeplad» ta,faluii(p noßrg conducibilia plurimum, bac Damafcen,eo loco iuxta translationem Decolans padij,ubi Dionyßj,Gregorij tiazianzzeni,Cbryfo flomi,er Gregorij t^yffeni aperlißimis teßimo» nijshoc probal.Qubd ergo liber Macbab. re'^ci» tur ab ijs confitentibus.primb contra plura con» dlta,er multarum Eccleßarum außoritate eß^ qug meriib prgßrrfpoteß iüif,er certcàpluri bus creditor, etß non à ludgis, à chrißianis ta» men,canonicoshaberi,er ut minimum, ß non 'm primo grada canonicorum Itbrorum, de quibus feilicet nunquam dûbitatum eß, tarnen in fecun» do gradu eorum,feilicet qui à pluribuf,ermaio» ris außoritatis Ecclefljsfufdpiiitur.Meritb i ae^ dußorifati borum omnium confitentium praf^ rendus eß liber iÜe. Sed dogma ipfum de orando pro defitnßis cerlius eß, traditione Apoßolo» rum,quàm ut opm babeat alia außoritate. Ter» tulliani etiam uerbum de oblaticnib^ pro defùtt ßis,quas 'm Eccleßa fieri annua die affirmai, nec ex moribusEtbnicorum, neque ßne außoritate uerbi,fed traditione Apoßolorum, uerbo feilt» cet Dei non fcripto, fufeeptum effe probat mo» rem pro mortuis orandi,non tan’ùm eorum agen di memoriam,aut gratias pro benefieijs m ipfos coßatisrefirendiDeo, Qt^umAugußmus'm»

tev

Mû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A T H O L 1 CA.

dume^,a Deo non «oce, fed corde pfallendum, nec in tragcedorum modum gutti/lr,cr fàucei dul ci medicantitteco[liniendM,crc. Qjiod autëittm diilitm e/l,de ufu lingUie uulgo notiC, vttteüigen= dum e^, non tantum de cantu Pfalmorum, fed etiamde omnibut b partibiit Eccleflaßici mini* fieri^. Sicut enim condones,typrecationes l'mgUit Eccleflie nota habende funt,itacr Sacramenta noto fermone dif^enfanda funt. Et fl enim licebit aliquoties peregrina Imgua propter fludiofos Mti,tainen confenfiu Catbolic^e Ecclefit hoc exi* git,ut neceffaria mmijteria Eccleflte fiant ferma ne uernaculo.t.Cormth.t4.ln Eccleflauolo quia que uerba mente mealoqui, ut cr f alios mfli* tuam potiùs, quam dedes miüia uerborumlin* gua,crcAnnocentiut tertiusde offic, iud. ord. C. Clÿoniam.Ciÿoniam amp;nbsp;'mplerifi^pariibut,infra tandem ciuitatem, att^ diceceflm, permixti funt populi dtuerfarum linguarum, habentesfub una fide uarios rituf,crmores : diflridè pracipimut, ut Pontiflceshuiufmodiduitatii, flue dicecefium prouideant uiros idoneos,qui fecundum diuerfl* tates rituum.crlmguarum Diuma iüis officia ce lebrent.Ecclefiaflica Sacramenta m'miflrentfin* ftruendo eoS uerbo pariter,^y exemplo.Quare pie zr catholice freer e dicendi funt hi, qui dif^en faticnem Sacramentorum, carmma pfalmorum, Cr lefiiones facrafenptura fle conflituunt, f ut Ecclefla mteBigat quod dicitur,legitur, ztf cani* tur, cr fru£lü f^iritut ad confolandà menti, or confirmandâ fide, ac excitandà cbaritati capiat:

SCnOElA CATHOLICA.

a Solum intellige.nefpenim uocalis can-tus reprehenditur.fed docetur magis curan da cordis attentio,unde in confequentibus excefliim modulationis reprehendit, non modulationem ipfam.

b Hoc multo minùs probari poteft, maxi mèin Sacramentorü adminiftratione, ubi {»ra:ccdere,autfequipoteftdoftrina. Sedin ipfo Sacramento non prxdicatio Euange-lijquxritur.utabffpulla ratione ifti confi-tentes contendunt, fed confummatio tantum Sacraméti,ubi quod attinet ad confen fumEcclefiæ.fatiscftut intelligat Ecclefiæ Sacramentum agi, atque ita confentiat. c Aperte hie loquitur de eo tempore, quo docendus eft populus, ubi ficut Ambr. in-quit,magis expedit breuis, amp;nbsp;aperça oratio, quam confufa.

d Hoc Innocentius ftatuit in concilio ge-nerali,ubi nihil de lingua uernacula nouu, fed prouidet ne defit etiâ diuerfitas linguarum, ubi neceffaria eft, conftat enim in Sacramento pcenitentix,amp;multis alijsEccIe-fiafticis minifterijs,neceflariam efle uerna-culam linguam.

e Propria auftoritate, priuatus, isfcil.ad quern non pertinet gubernatio ecclefiæ, te-mcrè magis hoc agiqquàm piè, amp;fchifm4Û

Cèmagi's, quàm càtholicè: nec fruftus eA admodum manifeftus, ut in catliolica after tionehabes.

Confiât certè etiam Augufl'mi teflimonioma Epiftol««^ rem eantandi hymnos, cr PfalmoshabereChri* lanuariufl /it,er Apoflolorii documenta,exempla erpræ* nbsp;nbsp;nbsp;“P'

cepta, zy longé ante Auguflmum, amp;nbsp;Ambroflu maxime 'm Ecclef^s orientalibui confuetum, cfquot; 9* Conféll iameorumpatrum tempore in toto orbe obfer* lib.capit.;« uatum, cr multisfandorum patrum conci» l'^s difl'mdat horat.quat Canonicas uocant, cr di ligenter cantum quid, er à quibus legendum in Ecclefiæ conuentibus.Ex quibut omnibus confiai non folùm 'mflruilionem populi, cr dodr'mam ledionibus iUis quæfltam effe,fed etiam D« iram placare,orationibus Dia'mam impetrare gratiâ, pro peccatis fatisfrcere,cr populi animos ad cce lefiiadeuotècogitanda,cr defideranda crigere, ledionem iUam hymnorum^cr pfalmorum Eccle fîacurauit, edoda magiflerio Chrifli, er Apo* flolorum.ïnflituere itac^ eer toi m'miflros ad cait tandasflatutishoris Deilaudes, perfoluendasq^ cæteras orationes, Ecclefiæ nomine, pro ea,cr pro quibus ipfa orare intendit, confiât ex con* fuetud'me,ex fenfu catholicæ Ecclefiæ effe. cr hoc inflituto non folùm quæritur,ut perpatien* tiamconfolationisfcripturaru ffiem habeamus, fed etiam ut iram Dei mitigemm, cr propecca* tis fatisfrciamiis,idqi merito^cT efficacia orati» nis,ed etiam uera jeripturæ facræ, cr Ecclefiæ dodfma.i.ad Timoth.2, Obfecro igitur primum omnium fieri obfeerationes, orationes, poflula* tioneSygratiarumadionespro omnibus hom'mi* bus,pro regibus, cr omnibus, qui mfublimitate conftituti funt.lacobus etiâ admonet : Orate pro 'muicem,utfaluem'mi. Et quttntttm oratio totiui Ecclefiæ proflt,docuit Chriflus apud aatth. 28.

Si duo ex uobis confenfer'mt fuper terram, de omni re, quameunq; petierint, fiet illit à Pâtre meo.Qÿisergoredèpoteddicere, folam inflru dionem,crdodrinam 'mtendi debere 'm Eccle* fia ; Celefiinus Papa in Epiflola ad omnes GaUiæ . Epifcopos,cap.tt.Obfecrationum quoq;facerdo talium Sacrametttaref^iciamut,quæ ab Apofio* lis tradita, 'm toto mundo, aiqfmomni Ecclefiæ catholica unißrmiter telebrantur,amp; cæt, Loqui

M Concil.Loadicen.cap.iç ufepad uigefi-mum nonum deprecibus nona,amp; uefpera, lt;Sc tépore oblationis meminit. Agathcn. de hymnis uefpertinis,amp; matutinis,amp;mifrarit etiam,atfp orationû meminit cap. 30. amp;nbsp;cort filiumVafenfe cap.j.confuetudinis frequeit tins eantandi Kyriceleifbn, meminit^ ma tutini mifta;,dc uefperArum.

Wenint de or(tlionibitt,lt;}Uie à facerdotibiu fiut, pro iitfidelibui,pro ludteif,pro bareticif. nuUa itatji ratione did poteü, m publicu conuentibiu Éccle(i£ mtlruHionem tantitm, cf- confolalioné tffe qu^rendant. Jam ex bit etiam fequitur quid fentiëdum fit de lmgua,m qua P/dlmi,ora!iottes, Cr SrfcrrfWf »for»m adm'miflratio peragi debent inEcclefia,namiUud primo confiât curandum elfe diligentißime utpopuliu mflruatur, de'mde hocplenè fieri nonpojfe folaleilione fcripturte in quacunq; lingua etiam uulgari,fed necejfaria ejfeuiuamdoHoris uocê,quare btc femper lina guauulgari fieri debet. Cælerùm, in alijs omnia bWfUbiereHio cordiumpopuli in Deum,deuoa tio, t^fanila defideria qu^runtur, noneR cur Imguauulgarisneceffdria fit,maxime fi attendu tur,quanta dilficultaafit intransfirenda fcriptu ra,tenendoqiuero eiutfenfu,in tot Barbar at ea tiam lmgua(,Qr ^uod non m'mut obfcura fitfirU ptura in M«/g«trê lingua trSslata ippter res ipfaa, amp;nbsp;phrafes locKtion(S,unde fit ut uulgus fiepe era rares coUigat.Ad Row. 12. Dico enim per gratia Dei,q data eR miht,nö plut fapere,q oportet faa pere,fed fapere ad fobrietatem,(y unicuiq^ ficut Deutdudfit menfuramfidei, lege cetera que ibi, cr i.ad Corint.iz.loquitur, Exquibut confiât firn plicioribut maximè,cr 'mfirioribMpopulis,non ade'o querendamejfe eruditionem,quàm pietUa tem,Gr firuorem deuotionif.Spiritu,inquit,lira uentes,orationi inllantes,no alta fapientes,crc, Dionyfius primo capite Ecclefiafiic.Rierarchie, Etipfi quoque fanifiißimi principes nofiri,dum facra publice agenda infiituerunt, non apertis, ttc patulisfenpbin,fed pgnis augufiioribut traa diderunt.E^l enim non omnft fanilut,neqi omniu fcientia efi,utfacra tefiantur eloquia.M.ulta itaa que confiât exhoc uerbo Dionyfij abfcondenda effeeorum, que in Ecclefiaaguntur,quod toto eo capite dtligenter docet,unde cr in principio cr in fine admonetTimotheum,ne fanda fando rum efferat , aut profinit luminibut uiolanda permittat^neq; eapaßimrudibut tradat,fedfan âislolisfanilarumrerum inteüigentiam facraa tikspandat.Hec enim firefuntuerba eiut. Qai igitur omnia uolunt uulgari lingua in Ecclefia fieri,uideant,ne hacre curiofitati magitferuiât, quàmpietati,hec enim contenta 'qs, que manifia fia funt,paßione lcilicet,refurre{lione, cr cetea ris myfierijs, que in Ecclefia celebrantur, alia que inteüigit ueneratur,cr proficit nonparum bac humilitate.Curiofitas «erà femper cognita fi fiidit,cr contemnit,querit uerà mcognita,unde gt;Hagismfiatio,quâm edificatio fequitur.ÇXnôdft necq-ifs rationibut quiefcit hic euulgandi, craa gnofcendi omnia appetitus,proponendum efi Ec clefie, cr expeâanda eiut fententia, non propria temeritate audenduia

aliquid,

lEi««t«w habet fuam lattdem,Gr Noneii autem nobis nunc fermo,uel deneceffario ieiua nio,cùmnecelfehabes ob mopiam cibi ieiunare, Uel de aüegorico ieiunio,quod efi ab omnibut ui tijs abfimere,fed efi fefmo de duobus ufitatis ge» neribus ieiunij,quorum aliud efi ieiuniumper^ petuum.Hec eR fobrietas,que femper, toto uite tempore,i» cibo,crpotu [eruanda efi.tiunquan enim licet heUuari, cr crapulam, ac ebrietatcnt fedari.Aliud efi ieiunium diarium, cùm altquo^i ties toto die abfimetur à cibo,quale ufitatum fitii in ueteri tefiamento,Veuiticidecimol'exto,cr tefiantur exempla Jofaphat,Niniuitarum, aa lia.iloc^ genus ieiunij receptum efi etiam m Ua fum,pofi diuulgatione Euangelij, ut apparet ex adis Apofiolicis,cap.iycr i/p.Secuta autem eft pofiea magna uarietat obferuationis id genut iea iunif in Ecclefqs.Sed hec uarietat,ficut non attua litEcclefieullumincommodum,b itatefiificata 'x, efi libertatem ufut huiut ieiun'^.Et extat apud ue teres obferuabtle didum de hac uarietate, c iH»iorMm,i«q«iHnf,lt;iifcrfplt;trtfilt;( nonrumpit dei confonantiam.Etfi autem nonnuUi fentiunt^ d Chrifium dedicajfeexemplofuoieiuniumqua* dragefimale,tamtn manifilium efi, quod Chria fiut non mandauerit hac ieiunium, nec rerum na turafirat,ut exemplum ieiunif Chrifli, quifoa tit q,o.diebHt,ty nodibus ab omni cibo, crpoa

a Placet hæcdiftinftioièiunij, amp;qu£de eius uarietate dicuntur,funt ceru ex antiqs hiftorijs Ecclefia:.

b Libertatem in ufu ieiunij antiquitus fa tis confiât fuifle in arbitrio Epifcoporum, cæterùm pöpulis hecelfarium fuitinftituta ieiunia tenere.ut in afiertione catliolicaprö batur,damnatus efi enim Aerius contrariu docens,amp; in concilio Gangrenfi.cap.ip.ana thematedamnatur,ieiunia communia to-tiu s Ecclefia: prater necefsitatem corpora-lemdifibluere.

C Auftoritate pfa:latorum,amp; cortfuetudi-ne non rumpit confonantiam fidei, obligat tame mös,amp; cófuetudo ad fui obferuantiâi d Hocamp;Amb.amp;Chryf.amp; patres omiies, «Sctota Ecclefia femper fenfit.côtra quod réméré,amp;nulla ratione loquimini,nam quod non polTumus totos 40.dies fine cibo trari» fire, atcpita intégré amp;nbsp;plenéChrifti ieiuhiû âirequi,quomodo infert,propterea nöh dc-berepræfiate quod pofsimus,utfcilicetma fe fragilitatis humanç ieiunemus,at(p ita ie quamur licet à longé Chrifium, ficut etianx fequimur exemplum pafsionis eius : Vide in catholica aflertionç dehaçre patrumtfr» ftinioniat

iominum. Et manififiu e/l,quôd « ajperßo fatta gttinii Chri/li, qute fit per uerbum Euägelff,per b4ptifinum,cr connam Domiiiicam(excipitur au tcmperfidem)emundet nosàpeccatù, Quodi» gitur efl foUtu fanguiuii Chri/U diuina ordinati one pro peccatü nofirù effufi, hoc non debet tribui aquihumanacoditionecöfecrat^. (^t^od autem Elizituf fdnauitaquat fieriles fale,propo niturnobisädmirandum, utconfirmemtu exeo fidem,qua»t debentut prophetic^ concioni adhi bere,non proponitur nobu finecerta uocatioa ne Dei 6 irnitandum, proptereà ^uôd miracula fanilorum non foleant eße generalia,fed perfoa nalia. Quod autem Paulut dicit,creatura(fanäi ficariuerbo Dei,er preciitione,non^ fentitcre aturof,exempli gratia,falem, carné, oua,herbM efie exorcizädtUfUt ufu eartm fitgetur Sathan, fedtpiodomnes creatura fint uerbo Dei mfuu externum ufum ordmate, qua nobii tune mbonumcedunt,cùmipfisex fide,amp; inuocatia oneDeiretfeutimur.Sic Deui creauit falem ad condiendumcibum,cr conferuandam edmemi putrefi(li5e,aqudm dd potum, aut Iduatiohem, aut rigationem , nonadfitgandam Damonem. Ordmauit qaidem in baptifmo aquam ad ablua enda peccata,hic autem non efi generalü creda tioDei,fed]^ecialif ordmatio certouerbo Dei definita, Namquätumatt'met ad generalem Dei creationem,cr fan(lificationem,non extat uera bum Det,quod tellificeturcreaturaf, qudtante comeinorauimm, exorcifmis ad hoc utile! fiea ri,utdeleät pecca^a,cr fitgent DxmoneS.Quod autem fufeipitur fine uerbo Dei w f alienum à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinatione ufum, non potent fieri ex

fide,fed fit abufut, zg ‘tdfirt magis perniciem, qudmfalutem. Ad Roma. 14.. Om»f^«od«o» eil ex fide S peccatum eft. Cyprianut Epi/lola j lib.i. Si folut Chriqui audiendut efl,no debemut attendere quid aliquü ante nos ficiendum putd rit,fed quid prior chrifiui,qui ante omnes efi, ficerit.tieq^i enim hominis confuetudinem fequi oportet,fed Dei ueritatem,

SCHOLIA CATHOLICA.

a quot;Meritum pafsionis Chrifti fatemur of-ferri nobis,quum prçdicatur Euangdium, amp;nbsp;quum miniftratur Sacramenta.quod no pertinet ad prædicationem Euangelij, amp;nbsp;fu feipiabadultisquidemperfidem quæ per dileftionem operatur, amp;nbsp;omnibus etiam pijs operibus,ut diftum eft,fatemur,amp; fola hacuirtutefanguinisChrifti remitti pecca ta,fola,inquam,quia nulla re ab hac aliéna, aut feparata, neqj hoc tribuimus aquæ be-nediftæ.fed precibus Ecclefiç, amp;nbsp;deuotioni mentis,quæ omnia à merito Chrifti funt.fi aliquä funt.Quod uero humana confecra-tione confecretur aqua,fatemur, fed pijs,«amp;

b Netp nos in Ecclefia illud imitari uolu-mus,ut fcilicet fale aquæ amaritudinem au feramuS,fed illud myfticè intelligentes fa-étum,nos etiam rilyfticè fal coniungimus aqusE,fignificätes,diuinä gratia humanani omneminfipientiamfanari, amp;nbsp;precamur Deum,ut piè ütentibus illis gratiç fuæ non deneget auxilium.

c Necp nos fentimus germano fenfu Paulum hoc fignificafle, fed quod Auguft.dicit 2.1ib.de pcccat.merit.amp; remif cap.iö. lanfti ficari cibos,quibus àd necelsitatem uitç uti mur,per uerbum Dei,óc orationem, quam fcilicet oramus hoftra corpora refeóturi, fed creaturas poffe ita exOrcizari fatemur nufquam prohibitum,nihil habere contra fidem,aut bonos mores, fed habere potius aliquidaedificationisi Admonemur enim malitiæ Diaboli, qua femper nobis infidia tur,infirmitatil:p noftrje, amp;nbsp;docemur femper ad orationé confugere,maximecp eccle fiæ,quç nunquam non poteft efficax efle a-pud Deum. Itaqj ficut licet adiurare ipfum Sathana immediate, ut ita dicamus, ita per has creaturas idem facimus.

d Qualiter deleant peccata, amp;nbsp;fugent Dx mones difttim eft, Quod uero non fit uerbum Dei hæc teftificans,etiam fi fateamur, nihil obeft,fatiseft,quöd non fit contrari-um.deinde eft uerbum , quo teftificatura-ftiotiibüs Ecclefiæ fuæ pijs,in quibus nihil contra fidem, aut bonos mores eft.adelTe Deum,eiuscp audire preces.

e Contra uerbum Dei dicendum eflet.id. eft,cótra fidem,aut bonos nlores:hoc enim adfert perniciem.

f Sed non eft alienum à Diuina ordinati-one,ut in ufu creaturæ eins inuocemus uir tutem,amp; confidamusadfuturam nobis,at quehacrationenos ad earn percipiendam excitemus:quam ergo hoc adfert pernicie? g Quod répugnât fidei,amp; alienum eft ab ca,fatemur efle peccatum, quid inde habe-tur,an non eX fide eft audire Deum oratio-nes Ecclefix?

h Cypria.hoc loco agît contra eos,qui no mifeentin calice aquam uino,ubi primum uos conuenio,an hoc fit ullo uerbo feriptu rx traditum,amp; tarnen hoc Cyprian.à Chri-fto docet elfe faftum, Sc con trarium ait elTc Chrifto,qui illam omittit. Quodutinani audiretis,multa fcilicet non feripta tenen-da efle non minùs, quam fcripta:quod igi-turinquit,foIusChriftus audiendus eft,a-pertè fignificat,quod nullus cótra ilia, quæ contraria funtferipturæ, uel traditioni,fit audiendus,in his uerô nihil eft fimile.

do!lriMtu,cultum,c2r religionem « p'jgnantem cumhitc/criptitra.Seci^uocl nonn^Ui fentiunt, 'm Iw fcriptura non contmeri omnem doHri=^ nam, nobis lt;td uerant, perpet'/am fdlutem^ (ognituneceff'ariam ,Qr ius mterpretandi hu^ tut fcripturæ wi poieifate fummorum Pontifia cum itaßtume(fe,ut c quod hi pro fuo ar bitrio proniinciant,ample£lend!tmßtb pro fententia ß)iritut fanélt, uidetur ßcililis polje dici,quàm probari. Secundt ad Timotbeum tertio. Qm* nit fcriptura diumitus 'mß)irai a cr utila t eü lt;lt;4 docrnduM, ad arguendum, ad corripiendum,ad erudiendum tn iufiicia , ut perßflut ßt homo Cei, ad omne oput bonum M^trailut. Ioannis ti^ Vos dixi amicos, qda omnia qu^ecunq; audia uiaPafre meo,nota uob'f fret Q«# «««fem Apo ßoliaccepcrunt âCbrt^lo .ea uulgauerunt pr£a dicatione fua m toto orbe gt;errarum,cr f tradia derunteapolieri'ati jcriptiffuit. Nlanißßum igiture/f^q 'od omnia, qtaad ^alutemcognitu nece(Jaria f tnt,mlcrip‘u Propheti(is,cr Apoa ftolicis contmeamur. chryfollomm ad Titum Hom.i: Manißslabit temporibut ßtis uerbum fuum,m pritdicatione qua credéa cß mihi. Rae efl pradicatio, S Omnia eniin Euangelion con»

SCROLIA CATHOLICA.

gmaliabetur.ut Aug.in lib.7. de baptifmo cóera Donatiftas dicit. Re liera uelle adhuc libros illos Sapientiae Ecclelîaftici, To-biæ,amp; in Nouo teftamento epiftolam laco-bi,amp; deniep reliquos, de quibiis aliqiiando dubitatum eft, à canone reijcerc,proteruia eft nimisinucrecnnda.(iuisprçferat tot co ciliorum,amp; patnim audoritati, amp;nbsp;tanto co fenfui Ecclefiæ.non modernæ tantùm, fed antiqu.T.fenfiim fuiinifSed neq; id magno-pere ad rem pertinet, quum dogmata ipfa, quacexijslibris probari pofliint, propter quæ negari forte poterant,certa Eeelefiç au ftoritate côftent,gratis igitur, uultis de bac re adhiic contendere.

a Hoc certifsimum eft, amp;nbsp;loco illo Pauli euidéter probatur: Si Angelus de cœlo, amp;c. Seduidendum ne facile ludicetur aliquid pugnare cum fcriptura,quod non nîft cer-ta rationc.uelauéforitate fieri debet, uos c-nim,quod alibi didum eft, inuocationem fandorum,uel adorationé Euchariftiæ iu-dicatis pugnare cû fcriptura. Qua uerôau-doritate uel ratione,uifum eft.

b Omnem quidem dodrinam in generc, amp;uniuerfiliquadârationeadfalutem ne-ceflariam fatemiir côtineri, dum docemur Ecclefiam efle columnam, amp;nbsp;firmamétum ueritatis,amp; obferuanda efle quæ ab Apofto lis,ucl per fcriptura,uel per fermonem præ ceptaflint. At uerô bæcoïain fpeciali non continentiirin fcriptura,fed intraditione Apoftoloriim,uel in cxplicatione pofterio-rum conciliorû,ut nomé homoufion,Chri fma,attp undiones, qux adhibentur in ba-

ptifmo,amp; eiiifmodi alia. Alioqui,qui nihil uultis recipere,nifi quod feriptû eft, ipium EuangeliumMattbæi ubi fcriptum fit,à fpi ritu fando clîe,lt;Sc non Yhomx, uel Nicode miiudicatc,idemq;decçterisomnib.libris feripturx. Quod fi in bis ftatis iiidicio Ec-cleljæ,quae fundamçntû funt fidei, cur non in caiteris eius ftabitur audoritati?

c Nullus catbolicus arbitrio alicuius hominis permittit interpretationé feripturx, fed confenfui Ecclefiç,amp; tradition! Apofto Iorum,iuxtaquam fummi pontifices inter pretari debent facram feripturam.

d Pro fententia fpi ri tu s fandi nulliu» ho minis lententiamampledimur, nilî côftat fpiriturn fandum per eum locutû;at côfen fumecclefiæ nôdubitamus àfpintu fando eire,qui habitare facit unanimes in domo, e Vtilis,inqiiit,cft, fed non inde habetur quod omnia cótineat,quod fi dixeris,ex il-lis uerbis ut perfedus ht homo Dei,amp;ad o-mne opus bonû inftriidus, quia fi perficit, amp;nbsp;inftruitad omne opus, nihil reftat, Re-fpondemus ita elfe, quia inftriiit fcriptura traditiones ipfas fequendas effe, ut Paulus ipfe Thef.teftatur,amp; eidem etiam Timoth. ut habes in aflertionc catholica.

f Mirandum eft,q) tam audader hoc alle-ratis,amp;tam facile,meritoqj eadem facilitate contemnendû,nam primum conftat,nô oés Apoftolos Icripfiffe, amp;nbsp;tamé prxdicauo runt omnes,deinde neep ipfi, qui fcripfcrüt probatur omnia fcripfifle.lmö Paulu s aper tè contrariü dicit ad Timotheum,ut habes in alfertione catholica,amp; teftatur Dion.Eu feb.ôc antiquorü plurimi,pauca efte feripta ab Apoftolis,nec Chriftus unq prçcepit eis, ut fcriberent,fed predicate inquit. Et q indigné fcntitde animis hominü, de Eeelefiç firmitate,deoperationc fpiritus fandi,qui non putat folidiùs, amp;nbsp;firmiiis teneri pofte, quæ cordibus mandantur fideliü, dicente Paulo,bçccômenda,amp;c. qquç membranis, aut tabulisi'Deniq; Euâgelic.a Icx, teftâte E-zechiele propheta,nô feripta, fed inditaeft cordibus,necad eius effenti.â pertinet fcriptura aliqua,quanto.n.tépore fine fcriptura Euangelica lex fuit enûciataflmô ut anti quifsimus Irençus li.j.aduerfus hæreticos, cap.4.diligétifsimè ôeuerifsimè confidera uit,ufq}hodieapud oés Barbaros fine fcriptura eftlexEuangclica,neqj.n. quidquam Apoftoli ipfis fcripfcrunt,ficut.n. Grecè lo-quens, aut Hebraicè nô loqui tur Barbans, ita eifdé linguis feribens, ordination!, inqt ille Apoftülorüaftentiunt, multæ Barbaro rû gentes,eorum qui inChriftum credunt, fine charadere,uel atraméto lcriptâ haben tes,per fpûm in cordib. fuis faluté, amp;c.mul ta eo loco prçdidus pater fandifsimè docet quç alias etiam citamus in catholica noftra aftertione.

g Euâgelium uerum eft,fed non fcriptura Euangelica,ubi ftatim obferua Chryf ni hil hic de fcriptura Euangelij dixiire,imô magis de prædicatioue tantû loqui : nofth

ÎLÎCÀ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nr

perpetuoPefroperfucce/fbres.qÜödeliampró pter lUosci pnecipitu.r à CbriHo : Tu aliquando conuerfus confirma fi-atres tuos. Donum igia tur interpretandiferipturam, vrfiifumfcilicet i Spiritu fando, nbsp;nbsp;feisntiam acquifitam, z^bua

mano fiudia ad hoc ipfe^m agendum, non ira tria buimusfummo Pontifict,utalijsaufiramus, fed non dubitat fidei pietas, uel ffiiritum fandum non defiiturtan lÜis, qaos primas confiituit doa dores tn Ecclefta(ua, fi lUi non relitterint,uel fl per eoSfieteriinondefitiurumEcclcfi^. Clt;etea rum audoritas, c? potefiasdefiniendidubiafia dei ne fit perpétua confiifio m Ecclefia,z^ mcer ftfurfo,in unum tandemcoHoca aed,nonutfoa lus tile hoc agat,fed ut lUtus audoriiate fiat,ada hibilo confilio conuenienti. Modus itaque quaia rendi ueram fcrlpturt fententiam, in ip(a (cria ptura,zj'apud eos, qui per /fiiritum (anduni fcripturam per fcripturain exponunt,primo i«a certwi efi-.quilibet'enim dieet (eexcitari Dt«incgt; ffiiritu,demde neq^ Ecchfix (ufficiens CT unitaa ti fidei,fedaplus ut unufquifque(enfu(no abuna det. ynde Clemens difcipulus,zy fucceffor Petri epidolaqumtaitainqubiMultas enim,quidant, utaudiuimus,uedrarem parfium,fecundiim ina geniumhominurn, rx ‘qs,quie lcglt;int,uerifimia litudines capiunt,crideo diligenter ob^eruan» d«m , tt^Lcx Detquum legitur non fecundunt propriamingcnii'vnteUigentiam lrgitur,uel do ceatur, zyc. Et pofl muUa m banc fententiani tandemitaaif.zy idea oportet ab eo imtettigena tiamdifcerefcripturaruni. qui earn 4 maioribui fecunduin ueritalcm fibi traddâ feruauit, ut ZT ipfe pofiit ea,qu£redèfufeepit, competêter afa ferere.Hxc quidem ifie de difeendo fcripture jeâ fu,cùm fcilicct priuatim quxritur,ckm auiè pua blicècontrbuertitur tn Ectlefia,publicum eft tu diciu,Zirfummu,ad(ummam etiâ Pontificèpera tinere tefiantur multi Patres, zif fes ipfa docei,

Svnt qui tribuunt RomanoPonfifici, a q, fit cd put uniuerfalis Ecclefix, er habeM poteiiatem

a Hoc illi tribuit confenfiis ecclcfiæ,teftâ tibus etiâ, primis illis fummx auftoritatis concilijs ,nam in Epbefino, amp;inChaIcc-do.apertè amp;legati Roman.pontifici? fufei-piunturprimoloco,amp; bacceiusauftoritas in omni Ecclefia cognita fuit. Imo Niex-num, amp;nbsp;Conftâtinopolitanum hocagno-. uerunt, amp;nbsp;Epifeopi qui eis prxfentes fne-runt.nam exNicçno Atbana.poûeà in’iquè damnatus,ad federn Romanam appellat,de ad earn tang ad fuperiorem rccurrit, Vide epiftolam lulij ad Epifeopos Ægj'ptijamp;li-brum 4.hiftorix triparti tx,maxime i$.cap, ubi reclamantibus licet fcliifmaticis, tarnen Athanafius amp;nbsp;luhus prxualent. Con-

CATHC

^uojpfrtUifdtJöcerc b Hcclf/îlt;lt;, mter quos, guum orditicm oporteat effe, non dubitamut ad fummos perti»tere,lt;]v£ iwter alio! defcriptur^ fenfUfCrfide dabia funt deßntre, auâoritate (ci licet, CM non liceat repugnare . Ad Epbeßos quarto . De Cbrilîo ita inquit Pàulut : Dédit quofdam quidem Apodolos , quofdam autent propbetas, altos uerà Euangeli(tlt;u, alios autent paît or es, or doâores ad confammationem fan» ilorum,m opus mmiilerif, m lt;edificationem cor P cris Cbrilii,donec occvrramus otnnes itt unita temfidei,c)-agnitionis filij Dei,muirumperlèa âum, mmenfuram letatK ptenitudisiis Chrtfti, ittiam nonflmusparuulißufluantes, zy circum ftramur omniurnto doärit:te,in nequitia bomi^t num,in a/lutia ad circumuentionem error is.vU de itaq^apertè zj neceßitatemcerti generis mi nilirorum,cr rationemeius, aduitandamfcilist Cet dodrinarum uarietatem. Primit ad corima tbiosdecimoquarto: Uaq^fratresmei amulamia ni propbefare, cr loq-ti Itnguis noUte prohibe^ re,omnia aiitemboneilè, fecunduin ordMirm fiant un uobis, undt ibi ordmat qualiter in con^ ueniuEcclefi£,cr Prophetlt;e,z^ cateridona baa bcntesproponere, Z3' loqtidebeant,ne alijalia osimpediant.Non e(i,inquit,di/Jenfionis Dei«» fed pacis,ficut m omnibus Ecctefijs fanélorum do teo. Abfititaq^abEccleßa confùfioBabylonica, ç|udm ponant ordmem omnem m definiendis dubijs aufirentes. Prim£ Ioannis quarto.cbarifa fimi, nolite omni /ßintui credere, fed probate (ßiritusfiex Deofunt,quoniam multi pfeudoa propbftteexieruntm mandum. Ec Domi««« tn Eiiangeliononfolùmattcndiiubet d (àliis Pro» phetis,q!ii ueniunt in ueRimentis ohium,fed aa pertius polleà de diebuf ultimis admonet :fura gentp(eudopropbel£,z^ p(eudocbrilii,crfedu cent multos. Etdeuero admonens remédia,(1 di xerint,ntq'iit,uobis : Ecce in deferto eA, nolite exire.Manifilfedocensnonmconuenticiilispri gt;nbsp;uatis,led in Eccleßa unirate qaarendam c(fe ue ritatem. Primée ad Corinibios duodecimo. N««» quid omnes ftpoHolifnunquid omnespropbetre? nunquid omnesdoélores'z^ c£t. nunquid omnes interpretan'ur f negans aperte in Ecclefta banc ejfe conßißoncm, fed quofdam quidem pofuit Deus m Eccle(ia,primùm quidem Apoilolos,fea cundo Propbetas,iyc£t. Abfituerb ut fine ora dineiamreliqueritDet« Ecclefiam. Quodigia turfummi Pontifices quandoq^ errauerint, nee ncgare,nec excufare uolumus, qui non dubitaa mi« eos homines ejfe,qui ßllere,cr fiilli poffunt. Hoc tarnen certa experientia agnofcimus,zy fir tnafidetenemus ,caibedram iHrfm Pc/ri,^«æ4 chrifio Habilita efi ufq; ad confummationem fea cult, nunquamitafiiifjeerrorisalicuiM labe ma eulatam, ut non feinper ab ea dofirint ueritat emanauerit in omnes aliof Ecclefias, implente

per qu4m aperitur homwibui ianua ueritatiit Augu/l.de doär'uiit Chriüi. lib.t. cap. i8. H« « clauesdeditEcclefi)efu£,utqUie folueret 'm ter ra,foluta effent i/n ccelo, qtt£ Ugaret 'm terr(i,Ua gata effentm cccloffcilicetut quifjuis'm Ecdea fia eiiu dimitti ßbi peccata non crederet^ non ei dmitterentur: quifquii autem crederet.feq; ab h'it corredut auerteret 'm eiufdem Eccleßx gre mio conllitutut,eadein fide, atq^ corredione faa naretur.Ambrofim : 6 peccata per uerbum dia mittuntur,cuiu« f 'mterpres, feuexpoßtor eß Leuita. Bernardus i« Epiß. ad Eug. Verut fuca ceffor Paull dicet cum Paulo-.noquod igt; domme mur fidei ueßrieffed adiutores fumusgaud'ij.Pea trib^eresaudiet Petrum dicentem:neq; ut domi nantes 'm clerum,fed forma fidi gregtf.Jbomai * i» fumma fuaparte y'm additione qute.lt;S.ar.6. Qttia Ecclefia fimdatur 'm fide, er m Sacramen tis,ideoad minifiros Ecclefia nouos articulosfi deiedere,auteditos remouere,aut nouaSacraa menta , aut 'mdituta remouere non pert'mef.fedhoceßpotedatisexceUentu, qitlt;e foli debetitr Cbrißo,qui ed Eccleßit fimdamena tum. Et ideo ficut Papa non poteß diffenßire, utaliquii fine bapti'mo faluetur , ila necquód faluetur fine confißione,feciindum quad obligat

Ulf sacramenti. Etß f autem 'Tbomasfuax haa bet op'miones de confißione,tarnen hoc quod dia cit'.ad m'midros Ecclefia, (inter quos etiam Paa pamnumerat)non pert'mere nouos articulas fi dei condcre,cr noua Sacrainenta mßituere, g uereeß Apoßolica,Z!r catholicafententia-Nant ad m'mißros Eccleßlt;s non pert'met ex uocatioa

SCHOLIA CATHOLICA,

runt Theologi:ueritas igitur aperitur per feientiam, ut hje Chry foft. inquit, at uerö poftcognita ueritatem gratia remifsionis facranîentorû adminiftratione confertur. a At non promifeuè per fingulaeiusmé bra exercendas.fed per miniftros.fi uerum eft eos in Ecclefia effe.quod iani frequenter probauimus.Quis itaqj non uidet.quod u-nimembro datur, reftè dici toti corpori dari, Aut quis non intelligat, proptereà quöd dicatur dari aliquid corpori, non in-telligendumelTefingulis membris datum efieiitaq; claues dari Ecclefiæ , nihil habet undeauftoritasniiniftroruni auferri pof. fit,intereas uerö fuprema eft fummorum )ontificum,quam Auguft.confirmat, utha les in afiertione catholica.

) Verifsimum eft peccata dimitti per uer 3um,dum per uerbum ad pœnitentiam ex citantur audientes amp;nbsp;ad orandum, öc tandem remifsio peccati,poftea per uerbum ipfum facramentale, non ergo in fola præ-dicatione remifsio peccati.

c FatemurLeuitam expofitorem efle, fine ad diaconum referatur, fiue ad facerdo-

tem, namamp;illeadnunciare poteft Euan-gelium,ut ipfe Ambrofius inquit in quarto capiteepiftolæ ad Ephefios. Exponat igi- * tur uterque amp;nbsp;diaconus,ócfacerdos uerbum, fed poteftatem remittendi per Sacra-mentum habet folus facerdos.fed quid hçc omnia ad auftoritatem fummi pontificis negandamiHabent omnes hanc poteftatem, fed quibus in Ecclefia confertur, fed ordine,ita utunus fupremus fit,quod ipfe Ambrofius fatetur , uthabes in catholica a(rertione,in qua Hilarium, Chryfoftomü, Ambrofium,Bernardum,citamus confiten tes aperte fummi Pontificis auftoritatem, quosuosetiamhiccitaftis quafi negantes, utappareatprimum conferendaelTedofto rum inter fe di(fta,nec facile efle apparenti-bus uerbis iudicandum quid illi fenferint. Deinde quod prætermittere non poflii-mus, ut uos lyncerè admoneamus iuftè ac cufari aut negligentix nimiæ quod non le gatis tarn aperta Patrum teftimonia,aut cer tèmaliciæ , quöd data opera abfeondatis tarn certa , qux nos adduximus horum quinque Patrum teftimonia , certifsima funt,amp;lyncerifsima,quxuerö uos addu-citis non nifi colleftione quadam, amp;nbsp;infirma quidquam probant, non femperPa tres meminerunt auéloritatis pontificis, necoportebat omni loco eins fieri mentio ncm,non tarnen propterea negafle cenfen-difunt,cùm maxime oftenderimuseosa-libi difertè id docuiffe.

d. Sanftifsimè Bernard, admonet ponti-ficçm,ut non fe dominum, fed miniftrum arbitretur.hoc non eft adulatoris,fed tarne defuprema eins auftoritate quod fentiat, «Scquàmmanifeftè babes in affertione catholica,non hxc contraria funt,quôd fum mahabeatpoteftaté,amp;quöd non fit domi nus, eft. n. fuprema miniftcrialis poteftas. e Hxc beat! Thomx doftrina non minus omnib. nobis catholicis placet, amp;nbsp;pro-batur,quàm uobis:declaratio folùm articu lorum fidei,amp; explicatio maior fieri poteft à Romano pontifice,amp; de ratione admini-niftrandorum facramentorum, falua Chri fti inftitutione,aliquid cenfere.fed nouum aliquid erga hxc fieri nequaquam.

f Hoc fuperiùs oftendimus,non efle opi-nionem.fed catholicam fententiam,de ne-cefsitate fcilicetconfefsionis.

g Hoc pariter omnes uolumus, fed inde nihil contra auftoritatcm pontificis, qui fu perioritatem habet in explicandis fidei ar-ticulis, adminiftrandis facramentis, amp;di-fponendi de ratione adminiftrationis eo-rum.quod fi hoc recipitis, beati Thomx fo lius.de optima ratione fundatum uerbum, recipite etiâ quod de primatu Romani pô-tificis.audoritateplurimorum Patrum do cet,utbabetis in aflertione catholica, fufei-pitequod q. i.art. lo. in 1.2.affirmât, quöd quçftio fidei exorta terminari debet per eû, qui prxeft toti Ecclcfix,ut fit totius una fi-

ip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT

Kr Chrijli dïiud tttmif{eriÙM~'^U4tnquodfu* pri de remit tendit, er ret'mendu pecedtif com^' memorauimut, quo Apofioli ipft fùnéli funt. Qubd fi prater hoc m'miReriu aliquidampliut Rom.pont.tribuitur, hoc aut conceditur ei hu» manti b ordinationibuf, aut confidum efl lt;i mo» nachif, cr adulatoribut, contra uerbi Dei i(Ha äoritaiem.

SCHOLIA CATHOLICA.

cîeSjâtip ideo ad fummum pontificem per-tinere editioné {ÿmboli,amp; omnia alia.qux concernunt totam Ecclefiam,ut fynodi c5-gregatio.

a Imo oftenfum eft.plura alia ad eos per-tinere minifteria.quàm Euangelij prxdica tionem, neep ipfum minillerium remitten di,amp; retinédi peccata eft Euangelij prçdica tiOjUt uos afleritis,quod fatis probauinius. b Suprema poteftas omnium, quæfàlu-tifideliumconueniuntl Chrifto creditur data (ummo pontifici,aD ijs Patribus, quos citauimus,im^b omnibus alijs orthodo-Xis,amp; concilijs ctiam, ut fuperius ofte nd i-mus,ite igitur,amp; uocatc Hilarium, Auguft. Amb. Athana.Cyril.aut monachos,aut adu latorcs, ÔC dicite' eos contra auftoritateni uerbi ifta conHnxifte.

DE SVMMO PONTIFICE. CATHOLICA.

A.Gnofcit uera,z^catholica fides,certafcriptu »•ic autoritate,er Patrum omnium cofenfu, atq; conuenientifiima ratione, quod Chriâut Domi» nui,qui Pcclefiamfuam unicè dilexit,cr firmifii me ufqi ad finem feculi duraturam fitndauit, nec quidquam quod ad bene 'milituta Kempublicam pertinere potefi non concefiit,eidem Petrum ui carium fuum,at^ uifibile caput loco fiii,ut cur à uniuerfdlis Pcclefix tN corpore hîc peregriuan t'K ger er et, con/lituit, itaut hoc in perpetuum in Ecclepa permaneret. Qijlt;tre in Petro etiam eiutfuccefiores Romani fcilicetPotifices hoc i» pfumacceperunt,ut caput fintuniuerfalic Eccle pie,Crfummamhabeant poteflatem 'mijs, qux adgubernandam Ecclep£,er fideles ad pietate, erfalutem dirigendos,pertinent, Etfi autem ad eospertineat pradicatio Euangelij, quodfum» mum efi Ecclefite minifierium,non tarnen hoc fo turn effe muneris Petri,er fuccefforum,neq;hot folo eos remitterc,er retmere peccata, fed etia adminifiratione Sacramentorum,er legum con uenientiumeditione,denii^ cura, er folicitudi» neauertendi à malis,er promouëdi adbonapo pulu ChrillianS,uera etia fides agnofcit.Simulq; confiietur,qubdquanquàm adhecomnia digne Deo agenda neceffaria fit pietas uera, atq; adeo fanëlitas,non tarnen fi hec defiterit, autgradum fuu amittit,aut minus efficaciafunt,qult;e ex óffi»

ciooperanlur'^uicârqChrifif,ficuf céteti mmiftri. Hane igitur potellatê,que nomine cia» uium regni catlorum à ChriHo domino fignifia» taell,agnofcit uera fides,quód nôfolùm fuccef» fores Petri habent,fed ceteri etiam Epifcopi,et facerdotes,iuxta gradum fuum.Atuero ifti in ee clefia,aut plebe aliqua fibi comiffd, illi in omnes populos chri/iianos, atq; ita fuperioremquàm reliqui omnes Epifcopi,quos tanquam cues eti» am gubernare habent, non qubd hoc fit libera fua potefiati commijfum,mulib uerb mima per» mifjum uolutati,aut libidini, fed in adificationê folnm, iuftaq; ratione omnia ita teneturagere, ut fifecut ficertt, er fe, er aliospeccato muol» uat.Matth.i6.er loan.n.Tu es Petrus,er fuper hanc petram adificabo Ecclefiam meam:er por ta infiri non praualebunt aduerfum eamter ti» bi dabo claues regni ccelorum:er quodcunqfii» gauerisfuper terrain, eritligatumc^inccelisz Pafee öues meastln ultimis igitur ijs uerbis mteßi gunt Patres,omnes oues commiffas Petro, er ibi impletum quodpromiffum jùerat priori loco a» pudMatthäum: Et hacomnia non uni Petro, fedijs,qui iüi fucceffurierant inhoc munere Ec clefianecelfario.Hilariutin locuMatth. i6.Tu nicäpttfi esPetrui,erc:Dignum plané confißioPetri pptruntO^,-pramium cofequuta efi, er poflpauca Petro lo nbsp;nbsp;nbsp;Anda*^ i

queits:o i« nuncupatione noui nominis,filix Ec» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiJi]

clefia fitndamentum, digna^ adificatione iHiits afTerit petra,qua infirnileges,cr tartariportas,er o» ' mnia mortis clauflra diffblueret, o beatus caeli i ianitor,cuiusarbitrio claues atertsi aditut tra» duntur,cuius terreßre iudicium,praiudicata au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k

äoritaafitinceelo,ut qua in terris aut ligata j funt,aut foluta,ßatuti eiufdem conditionem ob» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï

tmeant inccelo, Chryfoßomus in locum eundem Matth. Homil. Qg«« Dci« concedere folus poteß,peccatorum fcilicet remißionem,er ut fit tura Ecclefia tot,tantisq; fluilibus impetu irru» pentibus immobilis maneat,cuiuf paßor,er ca» put pifcator,homo,atlt;^ ignobilis, terrarum or» be reluäan{le,adamantis natur am firmitatefu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

flut prapofuit,er tädem omnia concludens,ita j inquif.tu uerb mecum ex ijs omnibus quanta fit | poteßas eius 'mteüige,ego tibi dico,inquit:Tu es Petrus,et ego fuper te adificabo Ecclefia meam.

Et ego tibi dabo claues regni ccelorum. Similiter idem locu toan.2i.Hom. 87. exponens iBud:^ Se

a Idem quod Hilarius aflerit Chr)'. ftipet per eum ædificari Ecclefia, ipfi dari claues« paftorem eire,amp; caput totius Ecciefise, amp;nbsp;to ti terraruni orbi prxpofituni«

cum int getttem * »Jcc «rd ä utiutn cerium hom'mu gentil aüigatà effe, fed in eo effe loco, aut genie, ubi EtMngelion Chriüi b fynceriter pritdicalur, cr Sïlt;crlt;ttnë((t eiuf reâè,ii4xtit mfittutione Chri file adminißrantur.ioan. lo/criptii eß:Ego dU eftii. iCoj dtxù Dcoî, ad guos ßäm eß fermo Dfi,flt;c.Ergo ibi eß pop.tlu«,feu Ecclefla Dei,ubifermo Dct amp;nbsp;pritdicalur.loan.t^.iâ uof rnlidi eilit propter fermonè, ^wê loculiu fum uo bit.Sermo igitnr Chrißi,q efl Euâgelion,demon ftratubißt eccleßa,qu£ t cord Deo fit muda.Ad SCHOLIA CATHOLICA.

tame ecclefia Chti fti alligata eft ad Chrifti-anos,3d eos uidelicet, qui uerâ profitentur fidcm.Itaq} eft hoc certum genus hominû, quangmelius dici poteft.certa religio,àMa humetica.de cæteris diftinóla, capit tarne ôc Turcas,amp; Scythas,amp; cæteras nationes cùm ad Chriftû uenerint. Itaqj hac ration e fate-mur non alligatâ eeelefiâ ad certum homi-num genus,hîc tamé admonemus fimplici ores,ut caueant abfconditû laqucü,qué ni-lî aliàs apertè ab ijs confitentibus pofitû ad uerteremus,liceret hic prçtenre,ecclcfia i gi tur.quia ut diximus, humana eft congrega tio,habet pr21atos,amp;fHperiorcs fuos,ij funt miniftri Chrifti,amp; difpéfatore8,minifterio rû Dei,ut Paulus inquit,ijs alligata eft eccle lîa,terretur eos totus populus audire docen tes,lt;Sc dirigétes ad faluté, alligata eft i j s tota ecclefia non minùf,qquçlibetalia Relpub. fuis capitibus,amp; gubernatorib. ut quod illi fccerint dicatur tota ecclefia facere.Quis.n. iu dcfipiat.ut eu irrideat, amp;nbsp;pro nihilo du-cat.quidquid populus tumultuâs feditiofè agit,feparatusàruorû principû obedictia. irrideat e ti â, fi ille populus alios fibi libidine fua prçficiat magiftratus,putct in Ecelc-fia ordinatifsimaRepub.amp;maximè unara turne(re,9» ud populi,uel priuati aliqui fe-paratiàminiftris Chrifti fecetint, amp;nbsp;probet tanq min iftros legitimos, quos pro fua uolütate populus à prioribus fcparatus ere Xcrit. Cùm igitur hoc alienû fit ab omni ra tione,fateamur ecclefia alligatam certo generi hominum fcilicetminiftris Chrifti 1$ gitimis,ut fine illis nS fit ecclefia, quæ ideo ïatiùs profecuti fumus,quia oftédunt radi ces fehifmatis.

b His fatis refponfum eft in alTcrtione ea

tholica,Arriani dicebantle fynccriter prx-dicareEuangeliû,reliquosoés corrupiflcj lt;Slt;itacxterioéshæretiei, quomodo igitur hoepoteftefle ecclefiæ manifeftatio quod maxime obfcurûeft?Ecclefiâ uerà oporte-at efle certain.Fatemur hçc duo femper efle coniun(fta,ueram ccclefiam,amp; fyncerâ prç.i dicationem uerbi, at uerô ßmccritas uerbi magis agnofeitur exueritate ecclefix,9 è c5 tra,quod præcipuè Irençus (StTertul.nota-runtin illis locis,exquibusnonnullaaddu ximus in affertione catholica, apud folâ ue ram ecclefia eft uera facra fçriptura, inqui-Bntilli,amp;uer4 traditio.

c Idem Si de hoc dicîmus,iit etiâ habes in affertione catholica,uos dicitis facramentu baptifmi nô relt;ftè,amp;; îuxtaChrifti inftitutio» né tradi,nifi in fola aqua fine chrifmate uJ-lo,nos Contrarium dicimus,nos accepifle à Patribus côtinua fuccefsione,quomodo igi tur hoc figno decernetur ecclefia ? nam uo« plùs g oés alij in oibus Sacramen tis fepara-tioné feciftis,alia omnino negantes, pauci-oribus qux recipitis, aliter utentes. Âddu-citisitacpfigiia,quæapertè agnofeitis ma-xirriè incerta elfe, quid ergo agitis, quàni ut nung inueniatur ecclefia,amp; ita nulla c5-trouerfiatermineturiMiferrima certè codi tioelTet ecclefiç,fiica fentiamus.Igitur eófn gite, ut in alfertioe catholica dicimus,ad o-riginé ecclefiç,ad fuccefsionem nô interru ptâ,quâ confiât relinquere eos,qui hærefe« fequûtur,nouas Icilicet doctrinas,quç Apo» ftolôrû tépore nô futit auditç. Nâ ut Cypri. inqùitlib.defimplicitateprçlatorû,non.ri. nos ab illis,fed illi à nobis recefferunt,amp; eu hçrefes,amp; fehifmata poftmodûnata fint,cu conuenticula fibi diuerfa conftituût,ucrit3 tis caput,atfp origine reliquerunt,inuenia-mus igitur origine doftrinæ , Sc poteftatis miniftrorü, Sc ueràm agnofeemus ecclefia* d Prçdicatur,inquâ,àlegitimis miniftris* alioqui g non intrant per oftium, fed aliun de afcédunqrapere quçrunt,amp; ôccidere,le-pararc ab unitate, quare nos meritô puta-mus,Ïatiùs locutionem hanc conuertendâ, utdicadiu^jibi ferttio Dei légitimé prçdicÀ tur,ubieftpopulus,fiue Ecclefia Dei. Priùs itaqj eft ilia agn ofeéda, amp;nbsp;ex ea iudicâda au ftoritas,amp; ueritas prædicâtis, nunc fcilicec ftabilita iam per Âpoftolos ecclefia, nam à principio ibi erat uera ecclefia,ubi Apofto-li docebât, nunc uero quâdo alij doccnt,uc agnofeamus an fures fint, illud cogitandü eft,att ad ecclefiâpettirieâqqd cognofeimus uerè ex fuccelsioheAit diftü eft. Ita cp ubi eft hçc ecclefia Apoftolis fuccedés, ibi eft ueru Dei uerbû, re uera utfuperiùs diximus,hçc duo fimiil côiunéla funt, fed in cognitione noftra ecclefiç ueritasprçcedit,iuxta primü fenfunl, quem in affertione catho. cisaui-* mus,qd etiâ ftô piget frequéter admonere, qüia ad fundamentü pertinet,amp; radicé prç fentiû malorû,amp; illorû remediura oftédit.

e Pulchra colleftiOj fernio mûdat audien tes,ingt Chriftus,rcd ecclefia eft munda co.» ram Deo, itaenim alTumunt, ergofermoj qui eft Euangelium demonftrat,ubi fit Ecclefia. Si demonftrat,quia mundat, ergo ei demonftrat coram quo mundat : Atdiciti« uos corâ Deo,ergo Deo demôftrat, non no bis,re uera munditla nô poteft fignum effè eeclcfiæ,quæ abfcôdita cft,meritô.n.clamat cccIefia:Nigra fum fed formola,ficut taber-naculaCedar,amp;c.gdîfanftitasnon eft Ir-gnum ecclefiæ, nec uerbum Dei proptereà erit fignum,quia fanétificat, fed deftitoebî tur in hoc loco lcripturæ auftoritaàbus, Se ideo confugerunt üd communia loca.

14-® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WIRTE NB ER G.

WIRTEN

if ant er crede:^ iw lÂi'î au fem, ^uod cerium ha belgt;M,nifi cerium mteUexeris,noli firme lenere. Ac rurful ad Vincentium lib.z.Negare non pof» fitm,nec debeo, ficut 'm ipfis maiortbm,ita mul* la e/femtam multii opufcults mets, qua poffent iu/io iudicio,Gr nuUatemerifale amp;nbsp;culpitri.El is lerum iw Epiß. ad Hieronym. Ego c folis eis fcri ptoribui,qui iam Canonici appeUanlur, didici hunc limorem, crc. Ac mox: Alios autem itales go, ut ({uantalibet fanilitate, quantaue doilria na potteant, non ideo uerumputem,quia ip fl ila fen ferunt,fed quia mihi per alios auilores, uel per Canonicas,uel probabiles rationes,qu£ à ue ro non abhorreant perfuadere potuerunl. Elas lias de unico Baptifino in Epifl.ad V'mcent.Citiis nefciat fanilam fcripturam, ere. cr noli frater contra diuma tarn multa,Qrc. Ham hi amp;nbsp;/ocï,ael ex ipfis Pontificum decretis notifunt.

SCHOLIA CATHOLICA.

a HocAugiiftinusde fe modeftifsimèdi citjfed quod in eodem loco poft parum ad-didit.omiflum eft à uobis.nos oppofuimus in catholica aflertione,!« fecundo fimiliter loco Augu. quem citamus inter extera ibi, inquit, correiftore meu nolo fibi efte dedi-tumjlli dico, noli meas literas ex tua opini one,uel contentione,amp;c.corrigere.Lege igi tur omnia, amp;nbsp;uide qua modeftia agendum lit in ijs.

b Humilis confefsio Augu. quamfrequé ter il le repetit, editis etiâ libris retraftat. in fpeciali,in quibus minima quæcp non prx-termittit, etli igitur merito poflTumus Aug. iuftè certè tribucre, qdipfeiibihumiliter non tribuit, nec tarnen tantum tribuédum eft illi, ut non in eo aliquid reprehédi pof-lit,fed fiat id certa uel ratione, uel auiftorita te.utipfepetit.

c Et hoc etiam Auguft.liberè, fed mode-ftifsimè dixit Hiero. petens ut perfuaderet illi,quod £(rerebat:amp; uidequaliter fibi per fuaderi uulquel per alios inqtauftores,uel per Canonicas fcripturas, uel per probabi-les ratióes.ltaqj amp;nbsp;auétores fatetur efficaces elfe ad perfuadendum, unde amp;nbsp;in ilia cum Hieron. quxftione de ceflatione legalium non pauciores doiftorcs illi opponit, q ipfe adduxit,ne uidelicet in re, qux dubia erat, quandoquidem Hiero.oppofitu fentiebat, non fuo fenfui tantùm uideretur inniti. d Fatemur,citat Gratia.d.9.c.quis nefeiat cxi.lib.Auguft.de baptifmo contra Donati ftas,locum,in quo fatetur literis Epifeopo-rum,amp; fcriptis contradici po(re,fed inquit, peraliorumEpifcoporu grauiorum aufto riutem.uel per cócilia,aut forte per fermo-ncm fapientioré, idem etiam inquit Augu. in altero loco, quem ex epiftola ad Vincentium eadé dift.c.noli frater.Igitur in ijs om nibus primo nimia libertas comprimenda cft,hodic maxime,quando tanta eft nouita

berg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4.J

tu cupiditas,ut uel fola hac r atione,qua aliquid habent noui,multa placent,deinde amp;nbsp;huius opus eft admonere omnes,qui hxc le gût,ea de uno,aut altero doftore difta efle, fine etiam pluribus. At uero conlenfum o-mniumP^trum longé pluris amp;iple Augu. amp;nbsp;alij Patres, imö concilia ipfatanti faciut, ut non dubitent ilium elTe fenfum fpiritus fanifti,ut babes in aflertione catholica.

De aufloritaie eccleflaflicorum Palrumfides, cr modeflia chriflianafentiunt ,nulla ratione eorum fcripta aquanda efl canonicis libris, eos tarnen, qui femper in Ecclefla perfeuerarunt, quos^nuOa unquam fufliicione fchifmatis,aut hierefts maculatos ejfe confiai, atq; ideo probaa ti funt ab Ecclefla,tanti ßciendos eadein modes flia Chrifiiana exigit, ut non nifi certa ratione, uelfcriptura aut unius,ftuepturium,non m'moa ris auiloritatis teftimonio reprehendi debeant, Cr hoc quidem 'm ijs, de quibus ip fl probabiliter dilutant fCr 'mter eos diuerfitasfententiarum eR.iam uero concorsPatrum horum de fidei doa gmatibus, uel(cripturic fenfu,zy denique de ont nibus, qutead religionem pertinent fententia, nonaliter fufeipiendaeft, quàm concilij ipfius uniuerfalis,^^ Ecclefla definitio. Hane cnim Pa trum concordent fentètiam antiquißima uniuera falia concilia quieflerunt, inuentam uenerata funt,nec dubitarunt hac auâoritafe uti. Prouer bioru zi. Nf tranfgrediaris term'mos antiques, quos pofuerunt patres tui,qui ueroproprius Pa tres nofiri.quàm Ecclefla, er doâores, de quia bus meritô illud Deuteronom. tricefimofecundo diélum efi : interroga Patres faoî.cr annunciaa bunt tibi, Ecclefiaflici^^. Sapientiamomnium antiquorum exquiretfapiens, cy in Prophetis uacabit, narrationem uirorum nom'matorum conferuabit ,cy'm uerfutias parabolarum fimul 'mtroibit, occulta Prouerbiorum exquirit.Qÿia bus quid aliud flgnificatur.qttàm ueneranda effe fcripta Patrum etiam non 'mteBeéla,diutiusq; ex quirendos,fenfMeorum non fàcilère'tjciendos, ubi mquit Sapiens Eccleflaft, 32. vbi funt fca nés, non multum loquaris. lacobi tertio, Noa liteplures magifiri fieri fratres mei, feientes , quiamaiusiudicium fumitis,'m multisenimofa findimus omnes.Quid uerô aliud eft magislrum ueüe fieri,quàm contraria afijs magifiris fentia re. vnde cr t. capit.'mquit idem lacobusiSit au tem omnis homo uelox ad audiendum,cr tardus ad loquendum.Augufi'mus libro primo ad Pelaa gium,cr Celefiium de gratta chrifii,capite 42. Videtis autem quad qui iftafentiunt, ignorana tes Dei iufiieiam fuam uolunt cofiituere, cr Ion , gèabilla funt, qua nobis ex Deo eft , non ex

gt;4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A TH Ó Li GA/

WI R T E N B fttptißnitäc A ntaioriint no/lrorutn honefiAte plurimùm degenerAuerint, uerum etiAtn lt;» do^ drittA EccleßA 'mtolerAndii corruptelû deprA* UAtAfùerit.Ciult;e ß dc'mceps AUt dißimulAit^ iur,Aut confirinAntur,{ogitAre qukq^uelmtdio cri ptudenttA prAditut poiefl, ^UAntAmAlApnt i« Ecc/e/trf Domini fecuturA. liotAfutttdirAfCr tnAledi(liones,(luibut Dwmm lex uiolAtoret uer gt;nbsp;li Dàdeuouet. Et f loflM Rrx ludi^i i«t ûifiAUquot; rÀdA EcclepA plané heroico Animo prAdittUf ttß inuento,^- perßieäo libro legis pia fuA pœnb tentiA,crobedientiA, irAmDei ita mitigAbAt^ut fuppliciA,lt;jUA tune EcclepA Dei negleâiôe uera bieinttCr impietAte mer it A er At, in Aliud tem^ pus re'^cerentur,eA fAmen fitit feueritAS Del ad* tserfus contemptoresuerbi fuitG'impasnilen^ tes,utRex,^UAntumuispius, non potueriteAm prorfus i medio toüere, t^pÏACAre, ExifiimA^ mus Autem irAm Dei his temporibus,propter tôt horrendos impiet Ates,propt er tot inßndA feeler SrA,et offendiculA,^UA in populo ipfo,(iui Dei no minegloriAtur,irtAnißßiorA funt, quim utnegA ri, amp;nbsp;lüußriorA funt.quÀmut excufuri queunt: non minus imbmuitb grAuiusAduerfusextum EccleßAfuA AccenfAm,lt;!:dr mftAmmAtÄ elfe,quÀm olim,cùm Filius Dei ttondum effet per EuAngeli ; onfuumorbipAteßaus, Ac MnfofcMCnHïenï indicium Dei,quAntô mAiordfAnt beneßciA,quA er fuperioribus,cr nbsp;nbsp;pfAfentibus tèpóriodi Îîî

* ingrAtos cotuliffe uidetur. Sed cum aHa multAiti EccleßA,et miniflerio eius correäioe indigil,tu . prAcipuedoärittA de pxnititiA,iuftificAtione,

SCHOLIA CATHOLICA.

a Vnius.àutalterius hominis uelEcclefiç doftrinam deprauatam non miramur,nec ïTiagni faeimuSjfed totius Ecclefiæ depraua tarn doftrinam dicere.quid aliud eft,quàm alTererequod âefecentciusfides?Ccrtè fi il la,quam Apoftoli docuerunt, doftrina ali— quando fupprefla fuit in Ecclefia, ut no ma Jiifeftè,amp;publicèfuerit femper audita inter Chriftianos.præualuerunt portæ inferi contraChriftum,(ScEcclcfiam luam, quo ïühil abfurdius.Non itaep folùm.multis an nis corruptam effe doftrinam Ecclefiæ, eft contra Chrifti promifsionem, fed uel uni-co certè die : uos uerô quanquam id, quod afleritis à multis annis defecifle doftrinam de proximis bis trecentis uultis uideri dice re,led re ipfaquæ à mille, amp;nbsp;toto tempore prædicata fuerunt in Ecclefia damnatis.Itâ queapud uos nunquam fuit Ecclefia nifi poftLutherû,fi utdicitis facrificium milTç, inuocatio fanftorum,oratio pro defunftis, Sacramentum ordinis funt deprauatio ue-ræ doftrinæ.

b Peccataquidem nunquam funt confir manda,difsimulanda quandotp,errores ue ro doftrinas nunquam dtfsirauUndi,di««-

E R 6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»49

teChrifto,qtji folueritunum dehismihU mis.amp;docuerit lie homines jamp;c. qui uerô fint illi errores,noftri, an ueftri,fatis eft di-élUm,nos certè experietttia UidfcmdS quära iâ fccuta fint mala in Ecclefia,amp; in ipfa Ger mania,ex q ueftra Lutheri fcilicet dogmata cœperunt difsimulari,amp; confirmarijtS: qua ta fecutura fint ex ijs.quç Afiæ,amp; ahjs orbis partibus , quæ à fide defeceruntcontigifle uidemus,pruden s quifçp ( ut uos dicitis)c5 ijeere potent.

fc Hæc funt eSmuftia exempla, qùçutritp pofliimus dicere, fed illud in tota ilia hifto ria populi Ifraelitici oblcruandum.ultimS Dei iram,exqua ipforum tribus decern in captiuitatem traditæ funt.delhde fîierula-lem ipfa, amp;nbsp;tribus luda funditus deleta, de translata in Babylonem, maximè ob infide litatem, amp;idololatriâ accéfam fuifle, quâ-diu enim cultum unius Dei tenuerunt, etfi non defuiflent alia peccata, admonebatur, flagellabantur, femper tarnen quafi filij in domo permifsi funt. At abiefto cultu unius Dei,mox in marius infidelium tradebâ-* tur,ut in librisiudicum frequent! Isimèle-gimüS,amp; exitusipferegnorûoftendit.Hæc igitür peccata primöomniü cauendafunt* quod lofias ipfe,amp; Ezechias,amp; cæteri, quos Deo placuiffe legimus, amp;nbsp;reftauraffe Eccle-fiam,primo omnium curarût, ut uidelicec idolaomnino delercnt,hærefes uerè amp;no Uadogmataqd aliudlunt,§ idolaqûædâ» amp;nbsp;figmenta,uerè opera manuum hominû, quibus dediti nec Deû.ut ipfe uult,colunt, Kec Uèram fidem retinét,fed pro ea fenfum fuum,(Si: pro Deo magis fpiritum fuperbiç. Itaqj re uera nulla uerior idololatria,quami hçreticôrum,quare nec ullum uitium dili-gentiùs exterminandum ab Ecclefia.

d Ira quidem Dei teporaliter,amp; corporaliter flagellas, nonnûquam in totâ Ecclefia propter peccata impiorfi Içuit, fed hçc pijs, qui in Ecclefia femper funt, magis eft flagel lum paternû,amp; correptio,atcß purgatio, de profeftus fpiritualis.luxtaid,quod in Pfal-mo eft:Siaùtdereliquerint filij eius legent mea,uifitabo in uirga iniquitates eoru, amp;c. mifericordia aûtmeam no difpergâ ab eo. Cçterû in totam ecclefia idem iram repeliS té à facie Deiamp;proijcientéàfua gratia non permittit noscredere exarfifle.aut exarfura nnquam charitas ilia, qua Chriftus dilexit ccclefiam fuam,amp; tradidit femetipfum pro ea,amp; promifsio fua:omnibus diebus uobi-feum fum,ufcp ad confummatione feculi. e Vide tandem, quö ilia omnia tendunt, doftrinam pœnitentiç,amp; iuftificationis,uo lunt corrigi præcipuè,quod primo loco po nût.ïn hac uero doftrina duo funt quæftioi nü genera:primû eft de nominibus, Sc uö-cibus,ut fola fideiuftificari,p«ccatum origi nale manere poft baptifmutti, nullà Opera noftra iufta eire,fic ut pofsint coram tribu-nali Dei ftare,nullam efte fatisfaftioné,nul lum meritum aliUd , quàm folam paftio-nçro,d( f^dïfftftionsm Chrifti.ln ijs magn^

Er SI de clt;erimoni/j, O' ritibm catholicis fatit fit di{lum,zy ab ijs conßtentibut, er À nobis,ttt tarnen fequamitreos,enuMeranda funt hic He,qttte ftna fides docet, Agnofeit igitur Chri» fiianæ fidei obedientia,iüos ejfe primas ritits^^^' maxime necefjdrios, quos Chrifitts injiituit^ne^ ceffdrios 'mquam,illis perfonis,cr artitulfs tem» pornmtqitibat^fciplma Chrifiiana docet ne^ ceffdrios effè,in^sueroeadem fide agnofeimus, effe non tantum duo manqua aperte legimus :» Euangelio,Baptifmum fcilicet,et Uuchariffiam, fed etiam Pœnitêtiam, er Confirmaiionem^quit ipßs Euangelicit^ er ApoHolicis Uteris fatis in^ dicantur,er reliqua, qut fuperiut diximus, Sa= cramenta,quorum erft uel nuüa, uel modica in fcriptura fit mentio,certd tarnen EccleffiC tradi tione, (^auéloritatedcbriffo infiituta credit mus,inter qua etiam efi impofitio manuum,qua mmifiri ecclefta ordinantur.

Agnofcit etiam eadem fides, A poffolos, qut^ busgubernatio Eccleffæ commtffa fùitfàchri-fto, prater ilia, quaabipfa tradita promulga^^ runt, o- declararunt fideUbui,multa alia inffi:* tuiffe 'm Ecclefia » etiam prater iüa, qua ad tran quilUtatem, er pacem,externum(^ ordinem fer vandum pertment,quaUa funt, qua defangui*

» ZS- fuffocato in Affibut Apoffolorum, er deordiuepropJ}etandi,uel loquendi Unguis in Ecclefia, in priori adCorinthios Pauli epiffola legimus.Prater hac,inquam,alia etiam inffituea runt ad cultum Dei, er falutem fidelium, quaa dam ffieciali Spiritus fanffi inffm{lu,nonnulla multadeliberatione , er prudent i confilio,utl exueterelege, uelaliquaconuenienti rationc, femper tarnen Spiritu fanilo, qui iUis fimiliaa riter aderat,fuggerente ,crhac neceffdriaraa tione creduntur effe omnia, qua toto terrarum orbe feruat Ecclefia, totoq; tempore ab initio ia pfopradicationisEuangelica, itaut nunquam principiumeorum legamus , ut diet Dominica obferuatio,erannuarefurre{iionis Cbriffi, Aa fcenfionit,er Aduentus Spiritus fanffi celebria tas,er Quadragefima, acQumquageflma oba feruatio,alia in ieiunio,er luffu, alia inlatitia.

Credit etiam eadem catbolica fides, quod Ea pifcopis,qui fucceffores funt Apóffolorum,quia que poff iUos er magifferio eorum Ecclefiam gubernare babent,licet cum prudenti deliberua tione,er confilio, etiamfine ampliori confenfu fuaEcclefiaordistareritus, er carimonios, er adpia quadam,fandaq;opera,er exercitiafub ditos fuos obligare, cum id uel neceffarium, Uel expediens faluti fuorum uidebitur.

Circa bos igitttr rit'di imflituendos j aufirenquot; dos,uel mutandos, nihil falubrius did poteff, quàmquodAugaffmus in fecundacpiff. adiaa nuarium, 119, cap. decimoodauodocuit : Quod uidelicet quidquid non eff contra fidem, uel boa nos mores,er habet exbortationem aliquam ad pietatem , non folrtm non eft reprebendendum, quum inftituitur, fed imitandum etiam,pracia puè inquit ille,fi habet exemplum in fcriptura, Uteffilludde Bymnis,erPfalmiscanendis. Hoc itaq; fit primum genus eorum, quaàpralatis in ffitui poffunt 'm Ecclefia. fam iBa, qua ex diame trocumijspugnant, quafdlicet contra fidem, er bonos mores funt,ncc mftitui,nec tolerari de bent.Media uerb funt mterhac,qua quanquain non fint contra fidem, uel bonos mores, uix taa men,aut nuüa omnino rationabilis caufa corum inueniri poteft,aut utilitas, fed quafi obferuatio Sacramenti traduntur, qua ncc inffituenda funt de nouo,nrc toleranda,quum fine fcandalo aufir ripojfunt. tiam propter infirmas, er turbulena tos,mquit iüe,multa toleranda funt.

igitur ritus ueteris legis, tanquam per fe ila lis colatur Deus, reftattrare in Ecclefia, certum eü perniciofum effe, nunquam enimneqd^fft^ pore leg'K ueteris, habiti junt eo loco, ut per fe Deo placerent, Sed fiue ex lege uetere, fine alia unde defumi poteff carimonia quacunq;,quaue ram fidem adumbramus er fignificamus,uttbus, luminaria.ueftes facra,er ciufmodi. nthiL uerb inffituerepoffuntpralati auâoritate fua, quo expienturpeccata, uel acquiratur aterna uita, Sed bona opera, qua ex Cbriffi inftitutione hoc habent, utieiunia, elecmofyna, Eralati pracia pere poffunt,ut expedire uiderint.

Cultus igitur lecundum doilrinas or pracea pta hominum folut iüe dicendus efl,qui fidei non confonatffic etiam ueterislegis perChriftum, Cr Euangelium mortificatio eo pert'met, ut eius carimonia non fint tanquam neceffarib feruan da,nec tarnen ita reijeienda, ut quod iuxta Aa poffolicam ßrmam ex eis difciplma Chriffiana conneniens eft, defumi non poßit, proptereà non immolamus uitulos,nec ojferimiu facrificis urn zelotypia ,fed thus, CiT luminaria accendia mus,offerimus panem,ieiunamus,cr eiufmodi.

fgiturquanquam circa ritus,qui diuerfimoa dè in diuerfis Ecclefiis obferuantur, Auguftimas doceat liberum effe Chriftiano quandoque oba feruare,uel omittere, manififtè tarnen idem doa cetteneri quemlibet obferuare morem Ecclca fia,m qua uerfatur, itaque liberam habent hac obferuantiam iuxta Auguftinitm, ita uidelicet, ut in alia Ecclefia alterius confuetudine non tea neamur, Hec propter fcandalum folùm feruana da funt ftatuta Pralatorum, fed etiam propter confeientiam, iubente fcriptura : ut omnis ania

»P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A T H o L î C A.

NÇM^CATHOLICÆ fidei fratris pe-tri àSoto, Prolegomena Ioannis Brentq, unâ cum Apologia Conlefsionis Vuirtenbergenfîsiquam uifum eft in îrtfixoTràç aliquot diuidere» Etß enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afoii poftunt paucioribus,»«rf

quod ad harum dilputationum principalem ftatum attinet, re/ fuiari, tarnen quia hoc hominum genus Sacram kripcuram luis Interpretationibus mirihcèdeprauat obkurat, ratio (u/, keptioperisexigereuidetur,utquodeftSophifticis tenebris inuolutum, accuratius amp;nbsp;copioHus euoluatur« Tu his iam fruere,optime Ledor,dd bene ac foeliciter uale.

uolumut rebut uerMïmponerèttocef^ San4t,non mordet,qui tibi uerare^rt' Qgi ueniente lupo dentef non exerit acres, Degener bic canif eft,nomen 'mertis habent^ Mendaces populi proceres,Satantqi nepotes, lUe uocat,quo nil mitius orbit habet, At uox hiec in fe crimen compleäitur omne^ Si claufam uerbis hanc aperireuelis.

Melle tegit Satanat laqueofum mille figural, r'mgerefcit fraudes, p'mgere fcitc^ dolos, Qccidit miferat animat,fecumqi trahendo, Sulphureii mergit perditut boftit aquis: Sunt or bella,frmes,peftes, artescpnocendi MtBe,quibut nobit iufldiatur atrox: Etquibut oppugnatfcelerum pater impiut iUe Artibui.bif ndtos perdere quosc^ iubeti Acnifime ccelum, terra,mare,cr omnia früunt^ l^ratribut ex iUis unut Afotut erit.

Omnia namt^ patri fimilis, uocernq; colorem^ Atq; ea,qua cafto dicere credo nefrsi Cuiut dum placidut mendacia fortiaprofrrt Brentiut,baud mordet,fed pia corda monet»

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BRENTIO.

*\ J Aide tumuhuatur Petrus àSoto, in fuo feripto ; quo Cortgt; • V feisionemllluftriis.PrindpisjDucis Vuirtenbergenfisre/ futare conacur, quód Principes (ufeipiant curam 0^ cogni/ tionctnpiædodrinæ.Exiftimacenim hocquiequid eftofficq,ad iuos tantum Prælatos pertinerc* Et Oquando premitur au tori taz teSacr^ (criptur^ iolet (eie in üarias formas uerterc«Nunc enim confugit ad Traditsones, nunc ad Patres, nunc ad Catholicani (uam cccleßam. Putaui igitur operæprecium, præmitterc Apoz logiæ,quafi 'sr^oAiyóiiivcc,hos locos*

* ■ Etfi auicrti his locis illuftratis, (criptum Pétri â Soto ; non à/ ,literquàmPhiliffinusDagon,truncatis manibusamp; capite,coz ram Area propiciacori)proff:ratumiacet, tarnen addenda erit CO pio(iorApologia,ut(inihil aliud,certè pofferitati teffiffeemur« ’ quibuscum monffris dimicandum nobis fderic,ne Euangez

' phifticis tenebris iterum inuolueretun Interea temz poris, Mtime Ledor, fruere his nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Si

ora Deum Patrê Domini noftri leiu Chrilt; ffi, ut cauiæ populi fui dementer faucat. Benèuale.

DITISSIMO PRINCIPI ET DOMINO, D,kCHRÏ^ ftophoro, Duci Vüirtenbergenfi, ÔC Teccenfi, éc Comi'tî?

LLVftrffsfme Pn'nceps, Domine obferuan/ difsime» Aedidit aduerfus piam Tuæ Celfitu/ dinis Confefsionem Petrus, nefeio quis, a So/ to,afiertionem, ut titulus quidem libri profite/ tui ,Catholiçæfidci,ut ego autem fentio, epito/ menSophifticaêamp; Monafticæ dodlrinæ* Non cxcutiam nuncCaufas,cur ignotus,utipfc lo/ quitur,fraterculus, cum tot dociifsimorum rorum fcn'pta aduerfus l'mpi'am Sophiftarum ÔC Monachorum dodrinam publice extcnt,de legeritpoti'fsimum T» (S, Confefsionem, quam fordibus fins confputet atcß contaminet.Necfumusfortafsis tam heben ingenio,utnon intellf/ gamus quo confiljo, quorum infti'ndu hypocn'ta ad fufci'picndam !ianc proilmdam cxcitatxrs fit, ÖC qiribus hac in re operam fuam pofueriG ïaclat hæG proficifci cxbonaconfcienti'a, ardcnti falutis tuæ defideriol fed ucfti'menta ôuiïim, quibus Iiipi rapaces leones rugientes fefe conv mcndare ftndent,nonfuntnobis «fc^quaqjignota, Etfolenneefthypo/ critfs_,zelumDei acftixdiumhiimanæ(àluti'scupi'ditatibus fin's prætcxc^ rc.Etfiautem adtamftupendam Sophiftarumamp;Monachorum cæci'ta/ temjôt^ ad tam deplorandam plurimorum hominum permdcm non pof funi non cohorrefcere,tamcn gaudeo fcriptum Pctri aSoto cxtarCjquód larti non opus habeamus nnilta Icdtioncrcliquorum mataeologorum U/ brosjad colligcndas eorum impi’ctates, percunerc. Quod em'm afij tam uoce quam fchptis difFufèinorbem terrarumfparferunt,hoc Afotusi» breuiailIafcholiâ, dC Catholicam fuam confefsionemcontulit. Acpro/ fedo res aptifsimè ceo'dit, In medio collocata eftpia Confefsio Vuirtetv bergenfis, ex utracp autem parte cifcundant earn Afotica commenta, quafi Rofam fpinac ïmó quafi canes, allatrantcs quidem earn fed quia edentuli funt,latrare poflunt, mordere autem non poflunt, Quód fi fui^' fet data optio,non potuiflemus commodiorem aduerfan'um cligere,qül refutatione fuauen'tatem acpietatem Confefsioni'sT, C.magis illufttafi ’ fet. Affirmât fe refpondere de fide,non fingulan'tcr fua,fed Cathoh'cae Eo* cl efiæ, Si autê hgc eft Cathoh'ca fides,quam Afotiis in hoe fcri'pto profiter tur^ó mifcrn'mam SCinforiicifsimam fortem Catholicorum, quinonfo^ Ium feeftantur Ethnicamïmpi'ctatcm ôd idolomantam, uerumedam ne/ cefle habentquæuis fomniai'mpiorum SacrificuIorumÔ^ Monachorö, pro compcrtiftimis Apoftolorum traditionïbus, óé proccrtifsimi's Spfi Titus fanifti oraculi's adorare, Sed fpero multos inter cos, quos illi Catho/ ïicos uocant,re(ftius fcntire:nec dubito,quin AfotUs ab ijs baud magnam gratiam relaturus fit, quod quâefintSophiftairum ÔC Monachorû impfe/ fates, uniucrfæ Catholicæ Ecclefiæ adftribat, Necufdeo quid hoc ferf/ ptum Afoti in fe contincat, quod hominem pium, aut faïtem mediocrf men's fam'tate pr»dftum mou€rcpoflci,ut uel pfetatem dodrinæ,^uam

Coftfefsi'o T tiæ Celfitudinis profîtétur, déférât, uel impfetatcm Afcbcaè afîèrtionis approbet Quos T« C.îlJuftrifsime Pnnceps, lufs.t fummani dodn'næfuæconfcribere,rccitauimus eainfimplicterjperfpicue, amp;nbsp;line unïushomims contumeha, üteam, fi itares tukflct, cum bonisamp;dodi s uin's conferremüs,Quid autem liidfsim Afotusî'Tam impotent eft ani/ mOjUtnon potuen'tfibi tantifperimperare,düm tiel prima congrefsionc • aliquam ucræmanfuetudinis ac pietatis notam oftentaret Vidctur quiz dem aliquotes conari, ut aliquam humanitatem fimulet : Sed teneri non poteft,qilin mox red eat ad Ingenium,ôffiat,quod eft, uirulentushy pocrita, Dodrinamnoftramuocatlmpiam, Sv'doctrinam Satanée. Ecz clefiam tofltam uocatSynagogam Satanæ» Nos fumus éi Nouatores, Deceptores,Impoftores,Fures,Latroncs, Ambulamus ei cumAërio, loiiitiano,Vigilanto:amp; quod fui quoçp ridebunt, cum Pelagio, ÔCaiqs maiiifeftis Ecciefiae hoftibtis« Nos illi fumus,qui pefsinli fthiftnats co fufioiiis,omnium quæ in Ecclefia ftlnt, femina ipargimus, Hæc funt ez Iogià,quibus nos Afotusad CatholicamfuamEcclefiamreuocat Ciim ’giturmihi riegocium fit cum tarn impudent hypocrita, non debet miz bifràudi cfte, ii alicubiimpudentiamamp; impietatemeius fuis coloribus dcpinxero, Sed haec iftorum hominum iudicia de nobis, nec funt occulz ta,nee nobis hadlenus ignorata» Illud miror, quod in hoc fcripto, in quo te,IIIufttfs.Princéps,ad fanam rn entern,ut ipfe putat, reuocare conatur, ne tüo quidem nomini parcat Alias uociferatur : Deciperis, SC Falleris. Alias dicit tc,nec cfle,ncc debere efle Dodliï : quafi uero Prælat ftu, qucs itauocat,amp;ad quos reqcit omnem ludicandi autoritate nbsp;poteftatcm, .

omnés effent liiri dodtfsimi. Alias mctuit,ne fcdcns apud teipfum,0C in/ ter tuos recent htic Si nouæ caufac addidios,aut fenfu, follicitudinibiis Si delicn s hirius feculi occupatös,facilè de falute tua cenfeas : quafi tibi ignoz tæ cfteht Sophiftarum Si Monachorum impofturæ,8C Prælat, ( lie enim libeÉ éi loqui ) ac Monachiin cinere tantum Si cilicio uitam fuam duz cerentÂliàs fcribit te ueritatem ignorare, Sipropagandæ impiæ dodiriz næftiidiofurri efte» Alias iubet tealijs potius rebus, quam ftudio inftatlz randæiÈcclefiæopcrarrt dare. Hoc enim elle officium,non fecularium Pnncipum, qui uel præ ruditate, uel præ delicqs non pofsint huic ftudio uacare,fed Spiritualium Prælatorum,qui fcilicet exculti funt omni genez recruditonisachoneftats. Alias iubet teiufpendcre Indicium, Si dubiz tare non tantum de ueritate tuæ Confefsionis, uerumetam de diuina erz ga te Sircliquos omnes clemêta Si fauore. Alias fufjpfius oblitus,queiTi anteacognofeendi Si ludicandi autoritateimpudenterreiecerat,iubet iigt; huius caufæ cognitonc federe Arbitrum, Qiiid pluraC Repellit hypoertz ta,homo uere «craTflf, ab huius caufæ cognitone no te tantum,fed etam omnes reliquos Principes Si populos, Falleris, (inquit : libet enim uerba eius recitare)quia homo es. Si falli potes: patere ut hoc dicam de te, circa ea,inquibusneccs,necproofficiotenerisefle Dodlus Sdeonfumniarus« Acmox: Hæcdiflènfiocircafîdem,PrincipumÔdpopulorurri,nonab ipfisiaut poteft aU( ualet dcfiniri.Habes uerba Afoti,Et tarnen intereâ feri bit ad te Refutatorierrl, ut ipfe iudicat, Tuæ Confefsionis , amp;nbsp;conatur tc cÓpmrahere,u£ uelConfefsionemtuam damnesipfe,uel faltemdeea dubites.f^iis eft hic,obfecro,ftuporC’qug uertgoï'Num poteft quilpiam caufam uere damnarc,autfaltem de ea prudenter dübitare, abfcp eius coz ^nitone Si iuditio^Sed de Priadpum officio, ôdSorhonicorum ac Mo/ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï z

BPISTOLÄ NVNCVPATORIA’ nachorum confdio,poftcafuoloco,Deouolente,copiofius. Niiftcadifl^ ftitutum reuertor. Répudiât ergo Afotus te tanquam hominé Laicumgt; rudcm,indo(Sum, QC deh'ciis hums feculi deditum, ab hui us tantæ caufae cognitione, Hæcfcih'cet eft cxpedita amp;compcndiaria uia reuocandi te ad Sandam inamCathoIicamâC Apoftoheam Ecdefiam»

Sed quid homo fanaticus tui nominis honori deferret, qui ncc .maieftati Scripturæ facræ,6CprædicationiEuangeh]', neeScriptoribus facris,ad quostarnen nos remittit,acne quidemChriftö ipfiFilio Dei parcitï'Scripturam facram, quæ efl: oraculum Spiritus fandi, fubijcitau/ toritati hominum. Et quomodo non firmius (. inquit) teneri poflunt, quac cordibus mandantur fidelium, quam quæ membranis amp;nbsp;tabulis? Scilicet facra Scriptura quia tabulis amp;nbsp;membranis mandata eft , rcs eftparuiautpotius nullius momenti, quacum,Spiritui fando nihil eft negocij» Et alias : Qiii Ecclefiam (inquit)ad limites facræ Scripturæco/ artantin iudicandis dodrinis cæterifque definiendis, quæ ad Hdem ÔC falutem pertinent, repugnant aperte teftimonîjs antiquorum. Non eft contentus eleuatione autoritatis facræ Scripturæ , nift ctiam tefti/ monia ucterum Scriptorum in fuam impietateminuoluat, Quin ÔC v iiâs difertèait: PrædicationemEuangelif pertineread externamdodri/ nam, atque ita ad Literam OCCIDENTEM, Qiiod Paulus dar« uocat, Potentiam Dei ad falutem omni credenti, Adminiftratio/ nem Spiritus, hoc furiofus homo uocat literam occidentem. Non difsimili blafphcmia alius quifpiam Afoti uel difcipulus, uel præce/ ptor, uel in eodem impietatis ludo cdodus,confert facram ScripturafH cum fabulis Aefopi, Quando lt;inquiens) autoritas Ecdefiæ Scriptu/ ram deferit, ualebit quantum Aefopi fabulæ. Immanè, quanta eft ho/ rum hominum impudentia Scilicet Scriptura iàcra, quæ eft oraculurrt Spiritus fandi, non eft facra, non eft uera, non eft diuina, nifi hominuin calculoapprobeturC’Eadem radonc, Dcus non eritDcus, nifi homines eumDeumagnofcant SC confirment, Mundus nonerit diuinitùscrea/ tus, nifi hoc hominum concilia décernante* Et tarnen tolerabilius uidc/ tur, Scripturam æquare fabulis Aefopi, quàm prædicationem Euange/ h] uocareliteramoccidentê, quod hæ puericiamin moribus ciudianf, ilia autem,fi eft litera occidens, ledores feu auditores madet,

Sed audiamus quam nobis certitudinem de Patrum fcn'ptis afFerat Afotus,Nam ubicunque ea uidêtur pugnare cum régula fuæ fidei,quain uelfibi pro fuo arbitrio finxit, uel ex ementftis aut incertis tradition!/ bus haufit,ibi affirmâteaaut prudenterexponenda,autnon eflèeffica/ eia, fed uel retjcienda, uel referenda ad fpeciales leges ( utor enim uerbis eius) difpenfationis Prælatorum, uel quodalias addit, dicendum ab hae/ reticis efleinferta, Hæc eftAfotica norma, quaducimuradredèintelli/ genda ueterum Patrum feripta,

‘-■ i Quid auteni neceffe eft multa de alfjs Scriptoribus diccrc, uidcamus (altem, quid Monachi eius ordinis, quem 5C Afotus profitetur, de Pau/ lo Apoftolo fèntiant, Hune Apoftolum uocat Filius ipfe Dei Éledurrt fuum organon,' aut 11 Afotus mauult audire hominis teftimonium, quia quod Filius Dei prædicat, fortafsis eft Afoto litera occidens, audiat Hieronymum,qui quotiefeunque,inquit,Paulum lego,u;deor mihi nonuerba audire,led tonitrua, Et: Quocunquercfpexeris,fulmina funt,QTOda«tê dePawIo Monachi?* Narrant aniici,qui ftiçrunt «’vré-orrai,

* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod

quodinhacT.C.urbeStLidtgardia, inMonaftchoin qiio commöra;' tus eft grex Dominicanus,qui hoc nomen habcnt, non à Domino no/ ftro Icfu Chrifto,quem ignorabant ,fed â Dominico quodam,cuius Ré gulâ profitebantur,extitent tabula,in qua ex una patte depidfa erat ima go Pauli Apoftoli,ex altera Dominici* Et iub imagine Pauli legeban/ tur hæc uerba fcripta: Per illum itur adChriftum* Sub imagine autem Dominici ilia uerbatSedmagis per Iftum.Teftanturahjjfelimiles tabu las in altjs monafterqs uidifle*En bellifsimam collationem,qua familia Afotica tantum Apoftolüm,qui in tertium ufqüeccelum Sein Parad? fum raptus fuit,honotât.Quid igitur faciamus aut quo nos in hac con trouerliauertamusf Solet hifcedifficilimis temporibusfæpeacmul/ tum deliberari,qua uia 8C rationc difsidium in Religione componatur* Et hîcfitmentio,nuncConciIq generalis,nuncCocilijNationalis,nunc etiam mutui CoIIoquij* Sed quæ iam fpes nobis huius tei reAè ÔC utili/ ter uel gerendæ uel tranfigendæ apud cæcum AfoticumC’ Si produxeri/ mus teftimonia facræ Scripturæ, dicunt feripturam effe oblcuram, in/ fculptam membranis 6e tabulis,rebus uidelicet euanidis.Et ad ScriptU/ ram prouocare elTe hæreticorumaiec Indicia de dodrina coartanda clîè ad limites Scripturæ. Siproferamus Apoftolum Paulum,dicunt Pau/ lummagisdeditum fuilïèprædicationiSe uerbo quam Scripturæ,Et potiusperDominicum quam per Paulum ad Chnltum accedendum» Si allegauerimus fcripta Patrum,dicunt ea aut prudenter amp;nbsp;m odefte ponenda,autretjcienda,autper Prælatosdifpenfatiuê(hocenimüoca/ bulo uti folcnt)explicata,autab hæreticis inferta. Si urgeamus ut nobis certam metam deKniant,confugiuntad Traditioncs non fcriptas,qUas dicunt eflecertifsimum fidei fundamentum. Siinterrogauerimus,un^ de has Traditiones habcant,il non funt feriptæ, ableg.int nos ad Conciz lia,öc ad Prælatos Eccleliæ,ad quos affirmantEccIefiam elfe alligatam, ôlt;^fine quibus Ecclcfiaefl’eno pofsit. Cum autem probe fciantPrglatos fuos,partim efle hominesindodos:partim alienisftudqsaddidloscpat/ tim nerequirentes quidê uel hanc uel illam Religipnis dodirinam,noit dubitant futurs, quin omnis huius controucrfiæ cognitio Se ludiciunij à Prælatis ad lc,hoc eft,ad theologos Sorbonicos SCMonafticos reijeiar tur.Hocfpedlant,hoc uolunt,hue tendunt,hoc agunt,adhunc exits pro perant Afotiei,Sophiftç SeMonachi,ut tandem penes ipfos ftet cadatc^ uniuerfadodrina Religionis,Se totiusEcclefiç falus.Nunc tecum,opti mePrincepSjpro tua pietate Seprudetia expende,in quo loco furiofi illi homines ftudiS uerp Seæternçtuæfalutis colloccnt, Exiguntprimum, ut tu,homo fcilicet Laicus,ut ipfi loquuntur,6e indodus, non fufeipias cura deins rebus cognofeendi. Deindefi quidafacraScripturaprofer/ tur,rcmittunt te ä Scriptura ad Patres. Poftea à Patribus ad Traditiones n6 fcriptas.Deindcab his adPrelatos Ecclefip.Hi in talibusludicijs pen dentcxfententiaSorbonicot^jSeMonachorum,qui quod uifumeftca pitiû,âutfcrinio pedoris eoi^t,Prælatis præfcribunt.Itai^ res códeduci/ rur,ut ratio ætcrnætuæ falutisin capitium Se cingulum,in opinipnes amp;nbsp;fomniaMonachoi^zSealiortim id genus hominSreponatur. A^n uero turn no in fatis tuto loco collocata cftc’an no.n habet fatis firmSSeftabile fiindamentûC’Quæ portæ inferi poftent aduerfus hanc Petra præualere^ Sic reuocantur errantes amp;nbsp;decepti in uiam. Sed nunc ifta mifla facia/ musidabitur cnim poftca locus pluribus de hoc argumento dicendi»

Habes in quo gradu Afotici theologi Ecclenafticos Scnptôrc^i,â/ deocß Paulum I'pfum coUocent, Nunc perftringamus etiam pauds« quern honoremDomino Deo noftro amp;Chriftofilio Dci,unico noftro Seruaton tribuanc. Afotus enim dare affirmai, quod omm's quideni ipcs falutis noftrg collocanda fit in folo Domino Deo noftro per filiurU lt;ius lefum Chriftumjed non Solitario, Et addit; Nulli fidimus quæ Tai' lutis noftrse ftint, nifi Deo, ifs quat ab eo uirtutê cooperandi falutetn noftram habent. Itaque Afotus permittit quidem Deum Qi. Chriftum eiusefteSaluatoremnoftrum, soLVM.fednon solitari vm. Ad/ iungit enim ci Contritionem, leiunium,uota Monaftica, Cucullas, QC multa alia,quibus manifeftè affirmât confidendum efle, ut quae fint ex/ piationes pCccatorum noftrorum,amp;merita æternç uitç,Quid,obfecro, eft impietas cthnica dC Idolomania,fi h^cnon eft^In Propheta dicit Do minus Deus nofter:Gloriam meam alteri non dabo,amp; laudem meaiU fculptilibus.Hçc autem eft gloria Dei laus eius,quód fit propidus hu mano generi propter folum Chriftum filium fuum,amp;^ quod folus Chri ftus,qui eft eiufdê cum DeoPatre eifentiae amp;nbsp;Maieftatis, expiaUerit ho/ mo fadiis peccata noftrajS^ placauerit nobis Patrem, Ethane expiatio/ nis gloriam,hanc placationis laude,palam Qc im pudenter audetAfotus affirmare data etiam effe Gontritioni, leiunio, uotis Monaftids, Cœlif batuijdeniqj omnibus humanis uirtutibus. An non hoc eft ex humanil uirtutibus feulptiliaamp;Idolafaeeref Nam amp;nbsp;fculptiliaEthnicorum eX auro,uerbi gratia,aut argcnto,aut lapide,aut ligno architeîftata,per fe e/ rant IjonaDei creatura,quippe quodDeus materiam bonam condidifi fet,amp;artifidum fculpendi concefsiflTet.Sed haec eratEthnicorum impie tas,quódhisfculptilibusjbonisuidelicetperfe creaturisDei,tribuerin£ gloriam amp;nbsp;maieftatem Dei,atque confifi funt fe hoc cultu iram Dei ph care,amp; foelicitatem mereri. Nihil rcdius docet Afotus de bonis open'/ bus, achoneftis uirtutibus, quacamp;fi funt bona Dei in hominibus créa/ tura, tarnen cum tribuit eis expiationem peccatorum, meritum at/ ternae uitae, quae eft gloria amp;nbsp;Maieftas uni Soli Chrifto Filio Dei débita* profedo facit ex cis,quantum in ipfo eft, Sculptilia amp;nbsp;Idola, ut iam, aii/ tore Afoto, tot habeamus dcos QC. Chriftos, quot operibus coram tri/ bunali Dei,inludiciode aeternanoftrafalute, confidendum efle dicit* Itaque quod Paulus ait de Ethnicis ; Cum cognouerint Deum, non ut Deum glorificaucrunt, hoc totidem uerbis de Afotico fodalicio dici po teft:Cûm cognoucrunt Chriftum,non tarnen ut Chriftum glorificant, nefp grati funt, fed fruftrantur per cogitationes fuas,6C obtenebratum eft iniciens cor eorum. Cum credunt fe efle fapientes, ftulti fadi funt, mutante^ gloriam immortalis Dei per imaginem,non folum ad mor/ tabs hominis fimilitudinem effidam, uerumetiam Contritionem, Ie/ iuniorum,Cucullarum, S^aliarum id genus rerum. An non hoc eft ex Deo Patre Filio cius Domino noftro lefu Chrifto facere deum Pla/ tonicum, ut Chriftus quidem fit Deus maiorO gentium, opera autem hominum,quae Deo pro expiatione peccatorum, amp;nbsp;merito æternarui^ tae obtrudimus, fint dij minorum gentium f Bonis operibus,inquit Afotus, quæ ex diuina gratia fiunt, ita eft fidendum, ut SC ad expianda peccata,iram Dei placandam,amp; uitam æternam confequend3m,necef/ faria fintôf utdia. En, hie eft honor, hæc eft gloria, qua Aioticum fo/ dalicium afficit unigenitum Filium Dei, Dominum noftrumlefum

Chriftum. Sed copiofiori huiusrei explications dahitiirfuu^Ioctis ,uc perfpicuum fîat,quôd Sophifticum genus hominum audierit quidê ÔC fegerit in fchola Chnftianoi^ uHtata nomina Dei,Chrifti nbsp;nbsp;gratiç Deij

fedretineatihb his nomihibus Ethnicas fententias amp;impietates.Opez ræprecium enim eft,ut hae nouac præftigiæ/Chhftus eft expiator pecca torumjSoIuSjied non Solitarius, Et: Gonftdendum eft bonis operibusgt; quæ hunt ex gratia ) quibus præftigtjs Afotica turba ueteres Sophiftaru impietates coIorat, retegantur illuftrentur* Cæterùm, ne quid dubq relinquatur, quam certum âClâcroIàndum habeas, Illuftnfsime Prinz ceps,redacüiacdemonftratorcm, Afotum, commemorabo è pluribus pauca quædam fcriptieiusloca,itainterlepugnantia,utuertiginis fpirf tu manifefte agitari uideatur. Alicubi affirmât,quemadmodum paulo ante indicatumeft,quód fit bonis operibusfidendum, ÔC quod expient peccata,ac mereantur acternam uitam, Alicubi lui obhtus,perfpicuè diz tit: Non conftituendam in eis fiduciam, fed in fumma Dei mifericorz dia, QuoigiturnosuertemusCAliquocies ueritate coadusdicit: antè remilTum peccatum, nullum efle aliud meritum, quam damnationis» Sed alias aperte ainPeccatores ieiunantes,aut alia ex fuo gcnere bona oz pera facientes,etiam fine uera poenitenlia,modó non peruerfa intentio ne,n5 parum promouercleiuniogt;lmplereenim eos,dicit,præceptum, atqueadpia opera promptiores fieri,amp; nonnihil Çc difponerc: Nec elîè lt;nbsp;peccatum, nec omnino ingratum Deo» Et tarnen mox è Chryfoftoz mo affirmatlmpium ieiunium non placereDeo. Quis hîcno uideatin Afotoimplcri,quod Mofes fcribit:PercutietteDominusamentia 0^ caccitateacfurore mentis,ut palpes in meridie, ficut lolet palpare cæcus in tenebris, Si non dirigas uias tuas f Ciim de Ecclefia diiputat,uertit fe iterum in uarias formas.Nunc enim ait Ecclefiam efle manifeftam,uifi bilem, fupra candelabrum pofitam : nunc ait earn elîè ablconditam» DeCocilîjs fatetur modo Concilia pofle errare,amp; quædam erralTezmoz do negat Spiritum fandom permiflurum ut Concilium erret» Quid multis opus Hies me deficeret, fi pergerem omnes Afoticas abfurdiz tates,præftigias,Scripturæ deprauationes amp;nbsp;impietates enumerare.Git ftum tantum nuncpræbereuolui,qualem falutis noftræDodorem, amp;nbsp;ad Catholicam Ecclefiam reuocatorem præclari illi emiflàrq, quorum inftigatione Afotus hæcfcripfit, nobis obtrudant, Ac profedo uidenz tur mihi Coclæi,Eccq, SC alia id genus monftra potius quam homines, hanc caufam multo dexterius(fiquid dextri in malacaufa efle poteftjtra dafle,uttolerabilius fibi cofuluiflentifti hypocritæ,fi aliquod fcriptum Eccij atitCodæi denüó fub incudem reuocairent,quam qu3d Afotum in lucem produxerunt.

Cum igitur Afotus in hoc fuo fcripto contomeliofus fit non folum in facram Scripturam, quam fubqcitTraditionibus non fcriptis, fid Pontificum decretis, hoceft, humanis, maxima ex parte fomnfis, uez nimetiam infilium Dei, cuiusgloriam ôtSmaieftatem communicat cum fculptilibus humanoïjt operum,ac nunc hue nunc illuc,quafi uenz to agitatusjinconftanter circumferatur,no eft nobis mciuendu,n eTua CeIfitudo,IIluftrifsimePrinceps, finatfeuociferationibushuiusignoz ti fraterculi(fic enim fe ipfe uocat)a cognitioe uerè piç dodrinç, hoc eft, ab officio Chriftiani Principis depelli. Non»n,dubito,quin aduerfus taz Ies excetras pietas animi tui,propicio Dco,ita fit munita,ut noftro antiz r 4

doto haùdquaquâm indigeatEt quia fordes illæ Sophifticg SCMonalH* cæ,quas Alotus Gonfefsioni T uæCeIfitudinisilleuït,iamdudum â no/ ftris,autoritate dniini uerbi I'ta concülcatæ ÔC protritæ funt,ut mirer qua fronte illi audcant eas adhuc orbiinfpedandas obtrudere,fuperuaca/ neumfortafsisuidebituroperam adeasrefutandasfumere. Vifum meneftdefénfionemfufcipere,partim,utnouacpræftigiæ, quibusÄ/ fotus ucteres impietates pingit, difcutiantur : partim, Ut bac occafionc loca facrac Scripturæ, quæ Aiotüs dcprauat, fuæ genuirtæ fententiæ ïc/ ftituantur. Deus Pater Domini noftri lefu Chrifti gubernet Spiritu fando fuo bocinftitutum, utgloriïfe nominis eius,ôdutilitati üeræeius Ecclcfiæ feruiat

SOT VS, fordibus fuis piam Principi's ConfefsiO/ nem commaculaturus,primum,amp; poftremum om/ depellat Principes, quos uocant, Se/ Laicos, ä cognitione 8C Iiidicio de contre/ uerfia, quæ eft de docftrina Religionis, ÔC conférât po/ teftatem ludicandi in folos fuos, li Deo placet, Ecclefia/ fti'cos Prælatos, Ac palam præferre audet Traditiones non fcri'ptas, auton'tati facræ Scripturæ : ÔCnufquamferè non ladatCatholicæ Eccle/ fiæ nomen, Etfi autem hæc capita, fua habent loca in Principi's pia Con/ fefsione,tamen, quia uniuerfum feriptS Afoti ad hçc fefc rcfert,6C eo in/ tiictur,uifumefteainitio huius Apologiæ copiofiusexplicare, utmino/ ri deinceps négocie,Slt;:brcuiori fermone, ea, quæ Afotus fparfim incut* «uitji-efutentur,

PRincipes Scytbarurrt, occupât! belle Äfiaftö,abfueriTnt aliquotaïv nis à coniugibus ÔC liberis, Et cùm ad patriam reuerterentur, ex/ cipiiinturdoniinon minori periculoàferuis,quàmanteaabbofti/ bus except! fuerant, Serai enim, quibus uxoresabfentium Principum nuplerant, reuerfos cumuidloriadorninos, uelutaduenas armati fini/ bus prohibentjtacç commiflâpugna,cùm Principes uidercnturinferio/ resjconfilium ineunt,fe aduerfus leruos fuos, non armis, non ferro, fed aiig!s,flagcnis,ac aliis ad incutiendum feruis metum.idoneis inftrumen tis ufuros. Ac res fœlicitcr cecidifle fertur, Poftquâm enim ferui, itérant cum dominis congrcfsi,u!difiènt aerbera,adeo perturbati funt,ut qui ar/ mis non poterant, meta uerberum üiricerentur,amp;^fugam, non ut ho/ ftes ui(fti,fed ut fagitiui ferai capeflêrcnt, Metuendum exemplum : Sed quodPrincipibus T y rî js, à fuis ipforum ferais contigit,horribilc, T yrif enim,cùmPerfarum bellis diu uariéque fatigati eftènt, reportarunt qui/ dem uidoriam, fed à feruis domi opprimuntur, Nam,com ferai,quo/ rummagnaeratmultitudo, aidèrentpaucos Principesè bellis fuperef/ fe,trucidant, confpiratione fatfta, omnem unà cum Principibus libérant populum.Atqaeita potitiurbe,lares dominorum occupant, rempub# inuadunt, coniuges ducant,âLquodipfinonerant,liberos procréant# Sed hæc feruorum in dominos crudelitas ôâ infolcntia non manfit per/ petud inulta ♦ Reliquiæ enim, amp;nbsp;poften' eorum, crucibus fuffîxi, ma/ gno documento funt, quid fit feditiofis feruis extimefeendum, Mi/ raberis fortafîè, quid fini in hoc loco recitatio harum feu uerarum,' feuuerifimilium hiftoriarum uelit, Sed fi quid durius in Prælatos ( ma/ luit enim Afotus hoc, quàm Epifeopi nomineuti, ne ab hoc choro fuos Monachos cxcluderet)dici uidçtur, Afoto imputandum crit, Nant fi q’ùis conférât inter fe Ecclefiam Piltj D Ê I j amp;nbsp;Prælatos Eccicfiæ, îuinonEcclefia,domina eft,Prælatiautem Mfniftn ferui EccIefiæîT

tot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OE OFFICIO PR.INC1PVM

Paulus de fe ötf aiqs Apoftolis nit: Qiiis cft Paulus C quis Apollo f m'fi niftrijper quos credidiftis,amp; ut cuitp Dominus deditf Ac rurfus: Omni» ueftra funtjfiuc Paulusjfiuc Apollos,fiue Cephas, fine mundus,fiue uita, {juc morSjiiuc præfentià, fiüefutura : Omnia, inquam, ueftra funt, Vos îiutemChriüijChrifiusautemDcù Et iterum: Non prædicamus nos ipfoSjSedChriftum Icfum Dominum,Nosautem SE R VOS ueftros, propter lefum, Etfi enim Apoftoli habcnt certum amp;nbsp;publicum teftimo/ nium Spiritus landi de coelo, quod dodrina corum fit cœlefteoracu/ Ium, cui etiam Angeli cedere debcant, tarnen Paulus fubijcit cos Eccle/ fiæ, Sc facit Ecclcliam dominam, non qUidem talem, qualem Afotica fentina, fed reuerentem Domini ÔC iponfi fui Chrifti Filq Dei Äpoftoz los autem feruos eins» Qiiod officium Paulus ipfe, 0^ collega eius Petrus tarn probe agnouerunt, ut hic grauiter cohortctur fuos Sympresbytc/ ros, ne dominationcm aduerfus Cleros, hoc cft, hæreditatem Domini, quæ eft Ecclefia,exerccant:illè autem ingenue fateatur,quód cum ab om nibus liber eflèt, fecerit fe ipfe feruum omniurh, utplures lucrifacerct. Quod fl Spiritus fandus palâm pronuhciat Apoftolos non eflè Domû nos,icd Seruos ueræ Ëcclefiæ,quanto magis intelligit proximos eorum fuccefîbrcs efle Ëcclefiæ feruos, qui etfi dodrinam Âpoftolorum Ecclcz fiæadminiftrarunt,tarnen noh funt præditi eadem, qua Apoftolfautori/ täte. Dcftcdamus autem ad eos, qui uel paulô ante noftram memoriam fuerunt, üel hifee temporibus Ecclefiam adminiftrare uidentur, SC conz fccuti etiàm funt partim Priheipum piétatc, partim eorum cqnhiuentia autfocordia, partim fuo ipforum aftu SC impoftura, potentiam mundaz nam.’Hos AfotusPrælatosuocat. Qui cüm nechoneftateuitæ,neepuz ritate dodrinæcum maioribus, quorum fe SucccfTorcs gloriantur, com fern' pofllint, Sed pofius Ecclefiam Dei pcfsimis quibufcpexemplisof/ fendunt, ac uerc piafn Apoftolorum dodrinam crudcliter pcrfequun/ tur,audet tarnen eos Aiotus,infummoEccIefiægraduitacollocare,ut fecularcs Principes-, SC qui fub his funt Laid, non uideantur tantum Sea/ bclla pedum eorum,uerumctiam,fifufcepcrint uel confitendamuerahi fuam fidem, uel refutandam aliqrum impietatem, quod eft cuiufuisptf offidum /continuo audiant â uencrabilibus fcilicctPrælatis illis 5C Vica/ rijs Chrifti: Vade poft me Satana.Scandalum mihi es. Non cnim lapis quæ Dei funt. Ac altj quidem honeftius de Principibus fentiunt. Adi/ munteisin cognitionedodrinac deRcligionc, Vocem ,utipfi loquun/ tur,dccifiuam, feu definitiuam, Sed relinquunt cis uocem conlultiuam» Afotus autem de fummo gradu itaeos deijdt, ut fi extenderint manum fuam ad fuccurrendum rucntiamp;iam caftiræ Ëcclefiæ, abigat eos à fub fel/ hjs.grauifsimis uerborum contumelijs laceratos,6Ctanquam Satanam, ad æternum barathru detrudat. Quid enim aliud fibiuult uoxilia, baud/ quaquam in fuo loco ufurpata: Vade poft me SatanaC* Itacp cum foils fuis Prælatis poteftatem ludicandi SC decernendi de dodrinaReligionis uen dicat,n©h alio loco Principes,quantumeunep pios Si dodos habet,q^uarti quo uetus Apologus afihu,dc quo dicitur : 'ivt» tk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o di urA

txiu«. Et extat etiam alias horum leonumru^'tus: Penes nos eft Man/ dandiautoritas,penesAlics’autem obediendi necelsitas. Quid, oblccrö,' eft feruorum aduerfusDorhihoSjßc^ Mirtiftrorum aduerftis Ecclefiam fez ditiOjfi hæcnon eftç'Paulus agnofcirfeSCcolIegas ftios, Scruos Ecclcfiaf,' cuius Principes ueraifliètatisftudiofi ,præcipua pars fuut; SC ilia manci/

PROLEGOMENA IOAN. SR ENT.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toj

jplàjtaftto infer{ofâ Apoftoh's, quantum terra diftat â ccelo,non ilcrcntui' lt;c fuprâ pios Principes, hoc eft, præcipuam ueræ Ecclefia: partem,ita camp; ferre, ut exiftimenteos indignos quibus cum de Rcligionis doeftrina CoHoquantur fed repellant eos fumma contumelia, ’Vade, inquientes, poft me Satana.HæcmancipiorumpetuIantia6CinfoIcntia nein priua/ ta quidem dorao, nedum in Ecclefia ftlrj Dei ferenda eft» Qiiare often/ demus diuina dementia adiuti,quód non ad Praclatos illos tantum, imo ne quidem ulla ex parte ad ipfos,quippe qui iam non fint Ecdefiæ mem/ brä, fed praccipuè ad pios Principes, amp;nbsp;ad eos, qui tam ex Miniftrorum Ecdefiae numero,quamex reliquo hominum,qui doeftrinam Chrifti agnofcunt, coetu, in confilium adhibentur, pertineat de dodrina Reliz gionis cognoiccre amp;nbsp;ludicare, id cp non iuxta arbitriu humanæ prüden/ , tiae,ied iuxta oraclila Spiritus fandi, quæ quantum ad aeternam noftrani falutem iatiseft,inlibris,quosita uocant, Canonicis fâcrsç Scripturae contfnentun ’ ï-u

Prim um omnium, negari nóii poteft,quin Principes qui Filiurn Dei, amp;nbsp;EuangcIiori eius fide fua compleduntur,fint in populo Dei præ/ cipua ùeræEcdefiae membra,quemadmodum pauló ante attigimus. Cùm enim uocem Chrifti audiunt, amp;nbsp;fequuntur Chriftum, agnofcit ui/ cifsim Chriftus eos, cues fuas, ÔC dat cis æternam uitam» Nouit quidem Dominus, qui fint fui: quod autemadnosattinet, Ecclefiam Dei euni cœtum iudicamus, qui Baptifmo in nomine Chrifti, auditu Euange/ hj Chrifti fandificatus eft,ut Chriftum, unicum fuum feruatorcm agno/ fcat,£Cprofiteatur» Cordc(inqUit Paulus) creditur ad iufticiam, ore au/ tem fit confefsio adfalutcm.Et cùm Pfalmus ait:Ego dixi, dq eftis,docec Chriftus eos dici deos, ad quos fermo Dei fadus eft» Qiiod fi Paulus uoz cat Romanos, Corinthios ,Galatas,Ephefios, acetiam priuatorum hoz minum familias, quæEuangelion Chrifti agnofcunt, Ecclefiam Dei, quomodo nonetiampopulorumPrincipes,qui Euangelion Chriftifiz de fuaampleduntur,tn Ecclefia Dei comprehenderetc’ Etfi enim alias diz cit,non multos fapientes fcaindum carnem, non multos potentes, non multos claro genere natos, à Deo cledos, aliquos tarnen elle eledos paz lâm fignificat : qui finit eledi, tanto illuftriores funt in Ecclefia, quan/ to admirabilius eledio eorum confiât» Non folum autem ad uniuerz fam Ecclefiam Dei, SI ad eum cœtum, qui in nomine Chrifii publica autoritate conuenit, uerumetiam ad unumquemuis hominem priua/ tum,quiefiEcdefiacmcmbrüm,pertinet dedodrinaReligionis iudi/ care, SC ucram à falfa internofccre.

Cauete ( inquit Chrifiüs ) uobis à Pfeudoprophetis, qui ucniunt ad nos in uefiimentis ouium, fed intrinfecus funtlupi rapaces» Hoc non folum ad Âpofiolos,fed etiamadreliquos difcipulos, hocefi, aduni/ uerfam Ecclefiam, amp;nbsp;ad fingula eius membra didum efi» Cuiuftun/ que quifque orch'nis fuerit,necefie habet, quoquo modo potefi, fibiâ Pfeudoprophetis caueré» Ac præfertim Principum officium eft, ne dentullum locum Pfcudoprophetis,acimpqs dodoribusinEcclefqs fua rum regionum.Quomodo autem cauebunt fibi â Pfeudoprophetis,quo modoimpiosdodorcsâ fuis regionibus prohibebunt,finon iudicauc/ rint,ac cognouerint, qui uerè fintPfeudoprophetæ, fiCimpij DodoresC Hîc remittit Principes Afotus ad iudidum fuorum Prælatorum » Sei/ licet iietus Pontificum uox eft; Si non eflèt hic malefador, tibi non

Ä04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘DE OPFICIÓ.PRINCIPVM.. «

tradidiffèmus cum«Hoc igitur cxagtS jut Principes, Praelatonim ïudi'cio, line lu dl Cl o crcdant Cld etiam Ethnico prgefidi turpê, QC honeftç iriro i'o» dignum uifum eft. Cicero alias dieft : Maiorfbus,etiam nuUa raçfonè red^ dira, credendum effè* Sedhæcuoxiamdudumadfuurn autorem reiech eft, N obis enim ; quibus cœlefte oraculum, de Fil to Dei dicit : tî V N Ç audite. Et, de Apoftolico,acdiuinfs miraculis confirmato Euangdio, Si nos aut Angelus de cœlo prædicauerit uobis Euangelion, prçter id qüo^ï accepiftis, Anathema litjUullo modo licitum eft, in caufa æternæ falutisgt; alien æ fententiæ itainhæreré, ut cam fine noftro ipfof um iudfdo ampllt;^ dlamur, Paulus ürget, ut pro anathematc habeamus -, fi ucl Apoftoîus, ucl Angelus quifpiam aliüd Euangelion prædicauerit, e,o ipfo exigi^ utdiligentiiudicioèxpcndatur, utrum Apoftoli aut Angeli prædfcatïo, conueniatjan pugnet cum Euangelio, quod anteprædicatum, dioini/ tùsconfirmacumeft, Quomodo ergo non exigeret, ut décréta ôt^ftatun Prælatorum, qui non iam dicam, qualem ducantuitani, fed qui, ut ho/ mines,in explicandaEccleliædodrina fallere poflunt, amp;nbsp;falli, ac fæpenii/ m erd fefel lcrunt ôC falfi funt -, fummo quifep ftudio ludicet, num uel ana/ themateuclobferuationedignàfintî* Namqudddicunt,Spiritumfan/ (ftum non permiflùrum, ut Prælati errent, quale fit, copiofè alias expofi/ turn eft,amp; fuo loco iterum, propicio Deo, tradabitur. Redeamus nuno ad pios Principes,quos Afotus z fuo gradu,ad quem Spiritus fandus cos lt;ieducit,tUrpiter exturbare conatur.Dauid Pfalmo centefimo trigefimoz mono dfeit : Nonne, qui oderunt te Domine, oderam,amp;: fuper fnimicos tuostabefcebamc’ Perfedoodiooderamillos,Inimici fadi funt mihi* Rex fuo ipfius exemplo fignificat hoc eftè uere officiUm Regum Qc Prin/ cipum,ut impiam dodrinam ex anfmo deteftentur,ôlt;f crudeles hypocri/ tas,qui funt uiri fanguinuttijfeueriter perfequantur.Sed quomodo pote/ ritPrinceps fmpiam dodrinam dcteftari,6C uiros fanguinum odiftè, nifi antè cognouerit 8^iudicaucrit, quæ dodrina ficimpia, ôé qui fint uiri fan/ guinumç’Fortafsis hoc uult Afotus,ut Princeps fedeat tanquam truncus, aut det tantum operam cognofeendis Politicis caufis, interca autem reij/ ciat ludidum de dodrina uere pia ad nefeio quos Prælatos, aut hærcticx prauitatis,ut ipfi lOqüuntur, Inquifitores.

loannesEuangelifta feribensad maioresamp; minores natu: Nolite (inqufCcredcre cuiuis fpirituffed probate fpiritus, an ex Deo fint. Et ad/ dit caufam:Quoniam multi PfeudoprophetçCxierunt in mundum.Hoc præceptum pertinet, cùm ad fingulos, ut cognofeant ôd iudicent, quarn dodrinam probare,quamrefutare, turn præcipuèad Principes, ut feiant quam dodrinam in populo fuo tueri,quam profligate debeant.Cdm au/ tem Afotus poftea fufeipit hune locum Ioannis excutiendum, negarc non poteft,quin fit generale præceptum, Sed addit tantum î Qiiaqdo de/ rhum erit finis probandiÆcHæc probatio fada eft iam in cocilio.Quidi’ Hoccine eft feripturam catholicc explicareC’Qiiærit,quando finis eritpro bandi c’Refpondemus. Tune finis erit,cùm Spiritus fandus cêrtificauc/ rit nos de uerafententia.Et cùm implctorin nobis,quod Paulus dicittin/ flrudi in caritate, in omnes diuitiasPlerophoriæintelledus, ad cogno/ feendum myfterium DeiPatris 8CChrifti. Quod fi autem probatioiant fada eft in Concilio, quid eft, quod priori Concilia pofterioribus emen/ dantur C* Et quid opus eft Concilqs pofterioribus, fi omnia funt iam pro/ bata An non Ioannes,cum aft îNolfte cuiufs fpfrftuf credcre,hocetiant

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PROtBGOMEWA IOAN. BRENTiC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*•$

In Ält;Sis Äpoftolids Paulus amp;nbsp;Silas ingrediuntur Bcrrhœæ in Syz **’S®S^’^I^*lt;^æorum,Etadditur)CoSjqui fummo generenati erant,rccez piflcfermoncmaimoinnianimipromptitudinc, quotidie SCR. Vz TANTES SCRIPTVRAS,anhaîcitalchaberent, Principes ludæofum Bcrrhœae probant citigunt ad Scripturas facras Ipiritum tantorum Äpoftolorum, Äf Afoäis prohibée noftris Prindpibus, ne CondliorumSpiritumadnormamfacrac Scripturatextgantf Quæhacc eft impudentia f Sdlicct,quia in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofi fcriptum eft, di fficili a ôâ amz

biguareferenda eflè ad Sacerdotes Leuitidgcneris,ö^adludiccnigt;qui qui fuerit illo tempore, Et qui non obedierit imperio Sacerdotis, ex decreto ludids moriatur, idcirco fpiritus Conciliorum non funt probanz dijHumfintexDeof IddrcoomniaDecretaRomani Pontiftdsagnoz feendafunt, fineullo uel priuatorum, uel Prindpum iudicio, pro oracuz lisSpiritus fandbç* Hîc certe iuftificat Afotus Concilium Caiaphaeôiî AnnæjâcomneseoSjqui iuxtafententiamcorum,Filium DEI cruciz fixerunt, damnat autemIoièphumàfNicodemum, quod non Conienz ferint in fententiam Caiaphæ,ac rcliquos omnes, qui impietatem ÔC crUz delitatemeiusCóncilqimprobarunt» An nonCaiaphas eratSummus Sacerdos i* An non Concilium crat autoritate Caiaphæ, hoc eft, legitiz mêjUt Afotid ferttiuntjCongregatum An non Caiaphas ôC Concilium definierunt Filium Dei blaiphemaffc^ac reum mortis €(10$* Dicamus •gitur,iuxta uerba Legist Qui fupcrbierit,nolens obedirc Sacerdotis impcrio, qiueo tcmporé miniftratDominO Deo tuo,( Hie turn crat Caz iaphas ) ex decreto ludids moriatur * Mon'antuf ergo lofeph Nicoz dcmuSjMoriantur loanncs Maria, Moriantur Apoftoli omnes, quoz rum nomine Petrus amp;:ioanncs Conciliorefpondentt An iuftum fit in confpedu Dei uos potius audire,quam Deum, indicate» Et : Obedirc oz portetDeo magis quâm hominibusi Sed ualeat Afotica caecitas, Quam iegem Afotus exDeutcronortlio citât, partim eft Canimonialis, partirrt Moralis. Neque cnimtalislcxeft,cuix«'r«Töy«tóyÓ£^ fingulascircumz ftantias,omnes aliæ reipub.funt obnoxiæ. Et diftrtê additur:Quodcun^ docucrint te fuxta Legem Domini, luxta Legem ( inquit) Domini,non iuxtaproprium arbitrium, Nec fob's Sacerdotibus permittit indicium, Sedadiungit ci Iudicem,qni ccnenon femper crate Tribu Lcui,ut tez ftauir liber ludicnm. Ncc Rcgcs qui fecuti funtludxes, ante Babyloniz cum cxilium ,cx ca tribu gentis fuum ducebant,ut per ipicuc uideas,Prin/ dpcs, quosifti notant Laicos, non habere tantum uocem confultiuam, werumetiam definitiuam. Et cum fiæc Caetimortialis conftitutio cogat tarn Pontificem, quam Indicem intra limités Lcgis D omini ,ac definit cis certam regulam qUam feqnantur,dubinm non eft,quin concédât reo grauato libertatcm Indicandi QC definicndi, hum de caufa ipfius proz nunciatum fit iuxta Legem Domini * Ac fiquidem pcrfuafcrit, diuina adiirtus dementia, Indices, ut fententiam aduerfus Legem Dei latam, rctradcnt,reportabit non taritum ftlam, fed etiam lüeräbitur ludicum az himam.Si uero non perfnafcric, opprimetur quidem,6C oeddetnr, ficut Naboth Icfrcelita,fient Chriftus amp;nbsp;Stephanus,DomihUs autemuidetô^ ïudicabit.

Quid pluribus opusf Com Pfalmus dican Confiteantin tibi Doz mine omnes Reges terrae, quia audierunt uerba oris tui» Et Chriftus;

2QtS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE ÓFTlClO PRINCIPVM *

Omm'sqmconfîtcbiturmecoramhominibus,confitcborS^ êgo lïRittî coram Pâtre meo,qui eft in coclis,perlpicuuni eft, quod ut priuatus, pri/ uatam, ita Princcps publicam habcai de dodrina Religionis potefta/, tem ludicandi ÔC decidendi. Nemo eram poteft ex ucra ôi. certafide, idc^ periculo omnium rerum fuarum terrenaru confiteri Chriftum Filiuiri Dei J 0^ Euangclion cius,coram hominibus nifi ante cognouerit Chriz ftum,5C ftatuerit Euan gelion,quod fequitur,efle uerum ac certum Euanz gelion Chrifti♦ Et quid fibi grauifsima ilia cohortatio Chrifti, Omittiz tc illos,duces font cæci cæcorum: Quódfi caccuscæcoduxfuerit,amz bo in foueam cadent,aliud uult,quam utfomma curaô^ ftudiocaueaz mas, ne caecum ducem icquamur lt;nbsp;Qiiare hie eft limes, hie eft gradus Principum, ut curent dodrinam non tantumPoliticæ honeftatis,uez rumetiamfp’ritualisReligionisacpietatis. Et uanifsimum cft,quocf Afotus nunc h/c nunc illicin fcripto foo balbutit, Principes populos ncc pofte nec ualerc nscdebcrediflonfionemhanc, circa fidem,utipfeloz quitur,definire,

Nam quod Afotus conatur Principescxcmplo Vfiae Regis ludx,' a fofeipienda cognitione amp;nbsp;iudicio de dotftrinaReligionis deterrerc, miz l abor, fl unquam ferio locum ilium fcripturaeinfpexit, de uero dilcriz mine uocationum cogitauit. Aliud enim eft legitimam uocationem,, uerbo Dei confirmatam, fcqui, Aliud illegitimam uocationem,contra manifeftum uerbttm Dei, fua tern eri täte uforpare. In lege Mofi manifez ftumeratdiferimentribuum Ifraeliticanan. Et regnum quidempertiz nebat ordinarre ad tribum ludac. Sacerdotium autem ad tribum Leui, , familiam Ahcronis, Acdeadokndo facro Tfaymiamatediferte didunr crauNe quis alienigena,0^ qui non eft de femine Aheronis,accedat ad ofz ferendumincenfumDomino;. Quod uerbum confirmatum erathorriz, bilifupplicioChoræôC aliorum fodicioforum. Gdm igitur Rex Vfias, qui non erat detribu Aheronis,ufurparetfibi officium adolendi thymiaz matis,contra manifeftam ordinationemDei,non iniuriacontaminatuf diuïnitùs lepra.Et tàmcn audet Afotus impudenterâ^ mendaciter fcribez^ r'c, Vfiam diuino cultui nihil detraxifle. An hoc non eft diuino cultui dez^ trahcre,manifcfte ÔC aperte uerbum Dei uiolare,amp; quod fibi diuina ordiz natione prohibitum eft, uforpare ? Cognofeere autem dodrinam uerae^ Rcligionis,amp;Indicate in controucrfta,deuartjs fententijs partium in doz-drina uerbi Dei, non eft folius familiae Aheronis, fed cuiufuis pi) homiz nis in populo Dei, ac præcipue Regum Si. Principum, illius quidcm,uC priuati,iiifi forte amp;nbsp;ipfe ad publicas deliberationes adhibcatur,horuni autem, ut publici Magiftratus, quorum intereftcurare,ncpopulus falû, Religionis dodrinafcducatur. Lex Mofi armaimanus cuiufois,etiam priuatihominis,aduerfus cum,qui foadetidolatriamfedandam. Sifo bi,inquit,uoluerit perfuadere frater tuus, filiusmatris tuac, aut filius tuus,' ^utlfilia,ucl uxor,quæ eft in finu tuo,aut amicus,quern diligisut animant tuam,clam dicens: Eamus Si feruiamus dqsalienis,quos ignoras tu ôil Patres tui cundarum in circuitu gentium, quæ iuxta ucl procul font, ah initioufqueadfinemterræ, Non acquiefoas ei,necaudias,necparcatci oculustuus,utmifercarisSêocculteseum,fed STATIM INTERz FICIE S. Sitprimûm manustua fuper eum,ô(f poft te omnis populus mittat manû.Qiii iubet quern uis,ctiam priuatum hominêin Ecclelja po puli Dei tam feuefiter animaduerterc in foaforê Idolatriæ, an no cadeni

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....... ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;quot;nbsp;feueritate’

PROLEGOMENA IOAN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lof

fciicn'tatccxfgitjutdeïdolatria ludicct, ac aliènes deos à nero Deodili/ genter difcernatC Qiièdfi maiores noftri exercin'lïcnt fciieritatem hin'us Legis aduerfum cos,qm' primï, deferta do’drina Prophetica Apoftoliz ca,introduxeriintin Ecdefiamfilj)Dei,noua SCaliénafacra,qLiæ igno/ raucruntPatres noftrinouas impiàs fedas Monafticas, qtias detefta/ tur uerbum Dci,nouarn 5gt;C Ariftotelicam doeïrinam Religi'onis, quain abominatur Euangelion Chrifti,non dubitam us, qtiin rcAius fèfe habez rentres Chriftianoi um,ôd tranquillior eflêt Ecclefia fibj Den Sed ad infti/ tutum, Docete,inquitLex,filiosueftrosjutilla/uidelicetLegisuerba) meditentur. Num fob hi, qui funt de familia Aheronis debent docere fiz lios fuosC’ Certé hæc Lex ad omnes Ifraelitas pertinct, Qiiomodo autem docebunt,fi non ante cognouerint iudicauerint,num quae ipfis docen/ da proponuntur, fint uerè uerba Legis çquot; Num patresfamilias docebunC pueros fuos,fi qug Pfeudoprophctp,Pharifei ÔC Scribæ fua ipforu fomnia pro uerbis Dei docenda obtrudunt ï' HJe certè ludicio opus eft^acpræfer/ tim Principum,ut ieiant,quam dodrinam priuatim ad fuam ipforum æternam falutem fequi, Ô6publice in populo Dei tuen' debeant. NecDa/ uid,nee Salomon, neclofaphat, nccEzcchias,nec lofias erant de familia Aheronis, ideoep non fufcepcruntaddenda thymiamata« Qiiid ergoC' Num idcirco necludicauerunt de docfï:rinaReligionis,ncc docuerütpiez tatcm,neeabrogarunt impietatem ç* Quantus, obfecro, eftDauidin doz cendapietate, conftituendis facris C Extantctfam libri Salorhonis, inz ter quosEcclcliaftes hoc nomine infignitus eft,quod Salomon fucrit Ecz cleficeDci concionator.Iofaphat abftulit cxcelfa amp;nbsp;lucos de Iuda,Slt;: reforz niauit,mifsis in urbes Regni fui, non facerdotibus tantû, fed ctiam Prinz cipibus fuis,Eeclcfiam Dei. Ezechias tan to fuit ardorein abolendis imz pijs facris,amp;inftaurandolegitimocultuDci,ut non folumabqceretaltaz reDamafccnum,quodfummus Pontifex VriaS,exuoluntatercgisA^ haz impie inftituerat, uerumetiani contundcret, confringeret ferpenz tern æneum,quern fecerat quidem Mofes,SC cuius afpcdlu multi in defer to fanati fucrant. Vtebantur autem Co Ifraclitæ ad fuperftitionem ÔC imz pietatcm.Qiiantam ucro operam in inftauranda Ucra Rcligione in Ifrael nauaueritlofias, malo præterire filentio, quàm pauca tantum dicere. Et hos omnes,Âfotus,cùm deterret Principes,exemple Vfiæ,â fufeipienda curainftaurandæEcclefiæ, amp;nbsp;ab inquirenda, cognolcenda, amp;nbsp;ludicanda controuerfia,quæde Religiorus dodrinaexorta cft,damnat temeritaz tis,amp; iudicat eos lepra dignos.

Sed fl diligenter intuemur præcipuam caufam cius Legis, quam Vz fias uiolauit,6i: quæ iubet facerdotes tantum Ahcronicos adoîcre facrurn thymiama,perfpicuum crit, quod non Principes , quibus inftauratiopiæ doctrinæ curæ eft, fed Sorbonici Sd Afotici Pharifæi ilii ipfi funt, qui cam Lcgêtemeréô(i impie perrumpunf. Adolere crtimthymiamafignifîcat placationé cœleftis irç. Ac uoluit Spiritus fandus,ut foli AherOnici Sacer dotes thymiama adolerent,quo fignificaretur, folum Icfum Chriftum liumDefcuiusilli umbra fuerunt,folô fuo thymiamate,folafuainterceiz fione,pafsione SC morte placare iram Dei Patris, SC rcconciliare ci htimaz num genus.Sorbonici autem SC Afotici tribuunthânc maieftatem ÔCuir tutem,nonfoliperfonæChrifti, fed etiafrt operibus aliorum hominum; nec tantum rjs operibus,quæ fiunt ex præfcripto uerbi Dei,ucrum ctiam ijs,quæipfi fomniant, SC ad gloriam Dei illuftrandam, fuo ipforum arz « 2

toS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE OrflCIO PRlNCiPVM

bitrio cxcogftaftt, Etfi cnim nirgantur opera habere hafte ui'rtutcm noft cxlèjfed ex gratia,tarnen antea demonftratS eft, quödimpietas amp;idola/ tria fitjCreaturæ tribuere,quod foli diiiinæ maieftati, amp;nbsp;foli perfonæ Chr^ fticonuenit,Quare manifeftueft, quódSorboniciói^ Afotici, Legem dc adolendo thymiamaie it^pcrfringimt, ut digni fint no corporali tantum lepra, ficut Vfias, uerumetiani æternaignis-gehenna, quod iànè fuppli' cium,nifi refipifcant, proculdubió euadere non poftûnt, Adducit Afo/ tusetiamexemplumOfae, qui attiftgendo SCfuftentando'Arcam ruitu^ ram oppreflus eft,Hoc loco non poftum fan's mirari efff ontem Afoti iift' pudentiam, quód non uereatur luculentum mendacium aduerius fa/ cram Scripturam dicere.Textus Scripturæ fic habet : Iratus eft Dominus indignationecótraOiam,Slt;percufsiteumfi.ipcr TEMERIT ATË» SuperTEMER.ITATE,inquin Afotusautemitafibifcribereperz inifit: Exemplum Ofte deterrere debet co uehcmentius,quo fimplicius ïlICjôCprætcr omnem temeritatem, manum admouere fibi licerc credi/ dit, Scriptura dicit : Ofam punitum propter Temeritatem. Afotus au/ tcm,Præter omnem Temeritatem, Qtiid fibi,obfecro,uult hæc uel ofci/ tantia,uel mentiendi libido T Sed non rtiirum hoc accidere ijs, qui non Scripturam iacrani, fed Traditiones pro certifsimo fidei fundamento , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habent, Pon ô,Âfotus, nifi rcljciat bcllarft illam ac Prælatis fins iucuiv

îdifsimam interpretationem, quam Pontificius Canon in hune locum Scripturæ affertjCertè hoc fibi uult, quodArcafignificetPrælatos, Oft autem Subditos, qui non debeant Prælatos, ne peccantes quidem,re/ prehenderc, Nec obfcurè fignifîcat, fe hoc excmplo aceuftrePrincipes , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temeritatis, amp;nbsp;iudicarc eos extremo fiipplicio dignos, quôd fufeipiant

fuftentandam nientem Ecclefiam, Soli enim Prælati eius, Heroes il/ li Atlantes funt,quinifi haeftenus cœlumfuftentaftênt, ÔC adhucfu/ ftincrent, iamdudum horribiliter corruiflèt, ac nos miferos opprefi fiflet,

Sed uirclpondeamus,manifeftumquidemeft, quod Oft tangen/ do Arcam pèreuflus fit â Domino propter temeritatem De peccato autem temeritatis alaliter fentiunt, Sünt, qui dicunt præcedens ali/ quodpcccatumOfæhoccaftipunitum, Ahjferibunteumnonfuiflede genere Aheronicô, Peccaftè igitUr, quod Contra uocationem tetigerit Arcam.Hieronymus dicit peccatum fuifte in non portando, in fuftinen/ do autem Arcam, peccati pœnam. Pontificij uero gloflàtores rem acu tangunt Dicunt enim Ofam pereuftum, quod ea node non iè abftinue/ rat ab uxoris amplexu, Sed hoc utcunque ie habeat,certe Area non erat imponenda plauftro,fed gêftanda humeris Leuitarum de familia Caath, Nec erat ab alio, prætcrquam ftcerdoie,attingenda, Sic enim feriptu/ radicit: Intrabunt filtj Caath ut portentinuoluta, amp;nbsp;non tangantuaft Sanduariî, ne moriantur, Et mox : Nolite perderc populum Caath de medio Leuitarum,fed hoc facite eis,ut uiuant ÔC non moriantur, fi te/ tigerint Sanda ftndorum, Qiiod igitur Oft in attingendâ ac fuftentan/ da Arcafccit, prætcr officium,amp;^ contrâmanifeftum uetbum Dei, acie/ gitimam fuam uocationem fecit. Qtiod autem pq Principes, in inftau/ randa pia dodrina,5f ctirandauera faluteEccIefiæ faciunt, ex ftïo officio, amp;nbsp;uocatione DEI faciunt,quemadmodum ante pluribus demonftraz rum eft, Acprofedô,fiexemplum Ofæredèexpltcetur,minatur non ptjsPn'ncipibùSjfCdAfoticïî Præfttishorrendafupplida, Area enim

PROLEGOMENA IOAN, BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209

Domini, non fignificat PrælatoSjUt nugantur Pontifici), fed fignificat Ecdefiam,in qua eft propfeiatorium, hoc eft, lefus Chriftus, Fdius Dei, qui patefacit nobis per Euangelion fuum diuina oracula, ut quifquis ere# diderit in ipfum, non pereat,fed habeat aeternam uitam. Afotici autern Prælati non geftant hancar cam humeris fuis, non explicant Eccleiîæ di/ uina oracula per Euangelion Chrifti, Sed refjciunthoc oneris in noua plauftra,in nouas fedas SacriHculorum ÔC Monachorum, quorum hie conatuseft,utEccIefiam fuftentent fua,non diuina manu,hoc eft,fuis ip/ forum figmentis, fomnijs amp;nbsp;traditionibus, non coelefti dodrina» Nihil ergo aliud reliquum eft,quam ut Prælati unà cum Afotis fuis,ft impœni/ tentes manferint,ab area opprimantur, di. in æternum barathrum detru/ dantur.Iuxta illud: Qui ceciderit fupcr lapidem ilium,confringetur» Su/ per quern Herd ceciderit, contcret eum»

Cæterûm, quod Afotus hortatur, ut fuum quifquc officium in Ec/ cicfiæ ruina faciat,nequc efferat manum ultra proprias metas. Et addit Ecclefiam efle ordinatifsimam, hue rcfpicere uidetur, quod Ecclefia non indigeat Principum officio adfuftentandam Ecclefiam, præfertim in co/ gnofeenda amp;nbsp;ludicanda Eccicfiæ dodrina,Sed hac in parte fufficiantPræ lari, qui fint Apoftolorum, Prophetarum, Euangeliftarum, Paftorum, amp;nbsp;Dodorum, quorum mentionem Paulus facit, fuccclïores» Agn.ofci/ mus quidem, Ecclefiam eftè in fummaDei tuteIa,ncGindigere humano præfidiOjquippcquædiuinitùscoferueturîacnonignoramusEccIefiam Apoftolis, Prophetis, Euangeliftis, ôf altjs id genus miniftris à filio Dei dortatam, ac ornatam, Sed Afoticos Prælatos efle, reiedis pijs Prineipi/ busjueramEcclefiam,amp;ueros Apoftolorum acaliorum, quos Paulus recenfet, fucceflbres, quibus Ecclefia riitatur, hoc demum tarn alienum efta ueritate,quâm ali'enus eft Afotus à uera pietate. Ac de fuccefripne qiB'dem de alq s’, quæ ex altera parte in Afoticis fcholq s adnotata funt, paulo poft,ne tibi, Afote,mora longa fit^copiofe.

Nunc de PrincipumgraduiiiEcclefia, quern Afotus,poft concio/ nem de fobrietate fapientiæ, amp;nbsp;diuerfitatc donationum, ex Dcuterono/ miO defcribiri Ne enim uideatur Principes de omnibus gradibus deif/ cere, tribuit Prælatis fuis fummum in hacîcala gradum, Principibus au/ tem, infimum, imo ÔCpauimentum, in quo ftent unà cum hominum fecc,0^audiant,quid Apoftolici illi,imoCherubiciÔC Seraphici Præla/ ti de iupremo gradu, tanquam de coelo tonent» Audi iam ( inquit ) in Lege gradum, quern amp;nbsp;Reges, ôd populi,ÔC Sacerdotes ipfi erga dodri/ nam teneât.Ecquis eftilleRegis gradus amp;nbsp;terminus çquot; Poftquam(inquit) federitin folioRegni fui, defcribet fibi Deuteronomium Legis huius, inuolumine, accipiens exemplar à Sacerdotibus Leuiticæ tribus amp;c. Vix polTum mihi pcrfuadere,quód hi,qui emiferunt in nos Afotum, hominem tam ineptum, rem fcriam agant, fed potius nos ridere, ÔC lu/ dereuoluerint. Quid enim inepti'us, quàm hunc locum Mofi, ad deif? «endos Principes è gradu cognofeendæ ueritatis uerbiDei, in medium producere Primùm enim, fi externas RegiaSconfecrationis cærimo/ nias confiderauerfs, Lex eft, ut dici folet, Regio, Habet enim fuam quodqj regnum confuetudinem, qua fuos reges populo infignes red/ dat,amp;commcndet.Nccmos Leuiticusautifraeliticus, obtrudenduseft alteri populo. Deinde, inftituitur quidem ut Rex Ifraeliticus accipiat exempIarDeOteronomq â'Sacçrdotibus Lcuitici generis, num autem

sie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BE OFFICIO PRIMCIPVM

prôptcrca l’ta fubtjdtur Sacerdotibus ut in dodrina Rcligiom's noalitcf hifcere audeat, Sacerdotcs fomniauehnt^ Auguftinus uocat ludæos, gentem Scriniariam Chriftianorum,qiiôd fuerint cuftodes facrorum Bi bb'oru, ôi. quod Chnftiani acceperint ab eis libres uct cris Teftamenti in/ uiolatos,Qin adnundat,inquit Pfalmus,uerbum iuiim Iacob,iuftidas SC ludida fua Ifrad.Non fecit taliter omni nationi, 8C iudicia fua non mani/ feftauiteis.EtPaulus:IlIis,inquit,comminàfuntoraculaDei,Ethorûfunt Teftamenta,ÔC Legis conftitutio. Ac Spiritus fândus,quod nobis,qui fu/ mus exGentibus,non eft contemnendû,ficfatis diligenter cauit,ut quac lunt uere Canonica Veteris amp;Noui Teftamenti fcripta,non ab alqs,prg/ terquâm â Iudæis,ad reliquas genres propagarêtur, eis quafi in manu» traderentur,Dicemus ergo nunc,nosludæorum fententiæSCinterprcta/ tioni ita fubiedos,ut necefîè habeamus,quicquid Rabini eorum,fcelera/ tûamp;nefandum genus hominfl,nugatifuerint,pro uerafcripturæfenten/ tia SC oraculo Spiritus fandi agnofcercÆgo,cùm uolo mihi facra Biblia crnere,uoco bibliopoIâ,2C accipio è manibus eiusIibrum.Hoc cùm uidc/ rit Afotus,cogct ne médeincepsfententiâlibriè ’'.'bliopolarequircre,ô^ ex eius arbitrio,in ledione libri pendereç'Qiiis eft hiefurorfHue accedif, quod Moles nô dicit : Deicribet fibi décréta feu fomnia Sacerdotum,fed Deuteronomium legis Huius, hoceft, Diuinæ, quæ tradita eratMofia Deo, ÔC de qua didum eft, Maledidus omnis, qui non permanet in (et/ monibus Legis huius,Etadditur:Habebitfecum,legetcpinud omnibus diebus uitæ fuæ, Cur mandatur Régi, ut légat facram feripturam, fi ad eum non pertinet de Sententia eius cognoicere, amp;nbsp;in controuerfia, quid fequendum fit,iudicareC’Sequitur ergo: Vt difeat timere,(Non Sacrificu/ los Pharifæos)SedDominum Deum fuum. Etcuftodireuerbaamp; fa/ cra,Nonquaepraefcribunt Sacrificuliôi^ Phariiaci,Sed quæin LegeDei præcepta funt.QuidigitdicemusC'An nonftatim in eo loco fequitur: No habebuntSacerdotesfiCLcuitæôdomnes, qui de eadem tribuftint,par/ tem QC hæreditatemcumreliquo populo Ifraelf Cùm ergo mandatur Régi,uteuftodratuerbaLegishuius, ac Afotici Prælatioccypârintiam magnam partem orbisRomani,non aliud rcliquum eftè u;dco, iuxta Afori fententiâ, quâm cùm uùlt Reges amp;nbsp;Principes eflèdifcipulos huiu» iegisj^ euftodire eam,auferant à Prælatis terrenas eorum ditiones,amp;fre/ digant eosadfuafacrificia5Coblationcs.Nonhæccomemoro,quôdiên/ tiam fua cuiquam efte aufcrenda,Sed ut demoftrem, quàm ineptum fcrl ptorem Afotici Prælati tn nos emifcrint,qui cùmPrælatorum caulam a/ geredeberct,coniiciteos intempeftiuaftia lôquacitateinpericuluamit/ tendarum omnium fuarumfacuItatum.Sedadrem. Afotus iubetauto/ ritate huius legis, Principem debereeftè dilcipulum, non dodorem Le/ gis.Ergo ne ex difeipulo non debet fieri Dodorç'Annon magna pars co rum,qui dant operam literis in Academia, idcirco ftint diicipuli, ut fiant Dodores,fi non omnes publici,certè domeftici, in fua quifque uocatio/ ne f Non dubium eft, quin Dauidamp; Salomon fuerint cærimonqs huiü» Legis populo commendati SC confecrati gt;, nbsp;acceperint exemplar hü'u»

Legis à Leuiticis Saccrdotibus,Peccauit ergo,iuxta Afotum, Dauid ma/ gna terneritatc,quôd non manferit lèmper difcipulus iacrificulorum,fed fadus fit Dodor eorum, ÔC illuftrauerit dodrina Pfalmorum fuorunî uniuerfam Ecclefiam Domini.Et quid tu,Dauid,homo Laice propha ne,audes profiten,Vcnite filq, audite me :Timorem Domini docebo

PROLEGOMENA IOAN. BRENT1Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XU

«osÆcDocebo iniquos ufas tuasjamp; Impq ad te conuertentur c'Pcccamt ôC Salomon,quód aufiis fit gradum amp;nbsp;limitem fuum egredi, ac non tanz tum Prouerbia docere,amp; Ecckfiaftenjhoc eft,conGionatorem feu docSoz rem in populo (uo agere,uerumetiam nouum tem plum (o deteftandam tcmcritatcm)confecrare. HocenimnoneftRegis,fedSacerdotum offiz cium.QuidEzechiasç' An non amp;ipfe his cafrimoniis iandificatus eft ad acdpiendumRegnumIfraelî' Et tarnen audetunà cum Principibus fuis prsfcribere Legatis, quidlfraelitis concionari debeant, nbsp;nbsp;diipenfarc du

hiSjquiimmundiuefccbanturPafchate. Ne autem Afotus omnem hoz norem ât dignitatem auferat à Regibus Pri nci pi bus, facit cos autoriz tateLcgis,quaîdeambiguisamp;diftjcilibus caufis ad Saccrdotes refercnz dis extat,Sacerdotum Apparitores,amp; LiCtoi es. Hoc reftat.inquit, Prinz cipi ergapopulum eiuSjSuperbiamSC Arrogantiam ergaDei miniftros amp;Do(ftoresIegiscompeicere,atque feueritateLegum fcntentiamilloz nim exequi, DehacLege, quæcap, 17»Deut,fcriptaeftftiprânonnihil diximusjquarenuncbreuiorcserimus, Manifeftum quidenl eft, quod Principes geftent gladium, ad uindidam noccnt. um, ut Petrus ait,ö^ ad laudem redè agentium.EcDei minifter eft,inquit Paulus, ultor ad iranl ci,qui quod malum eft fecerit.Sed uerbaLegis hue torquerc,quód Prinz cipesdebeantomniaSacrificulorumuerba,pro oraculis Spiritus fanefii agnofeere, ÔCfine ullo fuo ludicio ÖC cognitione, quos uolunt facrjficuh\ opprimercacinteidiicere,hoc demüm eft Spiritum fandum infigni conz tumelia afficere, Qiiid enim An non Lex adiungit Sacerdoti ludiccmC* An non alligat fententiam eorum ad Legem Dei;'Quodcunque(inquitgt; docuerintteiuxta Legem Domini, Qiiidfiergo Sacerdotes définirent aliquid contra Legem Dominif quid fi hi, quiiadantfe efleDei miniz ftrosjäi Legis dodores,Superbi ipfi dC Arrogantes eflent, ac nojlent Lçz gi Domini obedireîquot; An tum non licerct Principi fcucritate amp;nbsp;gladio fuo «ti Quidfi fummus Sacerdos fieret Pfeudopropheta, fomniator ac iuberet alienos deos feqUi,habereti$ fuæ.fentêtiæ fufFragatoies,maximâÉ partem fâcrificulorumÇan tum non liceret Pr»ncipi, unà cum paucis reliz quis,fiue fecularibus,ut uoeant, fine fpiritualibus ,.dc impietate $acerdoz ti Sjôc: fuorum fuffragatorum iudicare,ôii iuxta feueritatem Legum in eos animaduerteref Hîc iam refpondet nobis Âfotus,quôd in Ecclefia(çuius Synagogam umbram fuiflê ait,perindeacfiinueteri TeftamentOnon fuiflet uera Ecclefia)nonpofsitdeeflè légitima Sacerdotum fuccefsio,ncc inillis dodrinæueritas, quippe quod habeatpromifsionem fempiternae præfentiæ Spiritus fandi.Etfi autë Cofefsio illuftrifsimi Principis,fua haz bet capita de Ecclefia,à:: deCondIqs, feu coctu Praclatorû Ecclcfiaî, ut ifti loquuntur,acfuo loco facile,propicioDeo,eIuenturfordes,quibusAfoz tus ea alperfit,tarnen quia Afotici mirum in modum fibi blandiuntur de ordinaria fuccefsione,quafibi pene iolis nomê Ecclefiæ uendicant, amp;nbsp;de promifsione præfcntiæ Spiritus fandi,praé qua non tantum uuîgum, uez ïumetiam pios quofcp Principes contemnunt Ôé quafi ex alto deipiciuht, neceflàriumuidetur,ut hoclocopaulo copiofiusde hacre dicatur, quo feiant Afotid Praelati,fe non, ficut fedibus,ita etiam pietati maiorum îuçz cedere, Recenfentalicubi ordinem Epifeoporum, quorum alter alterx in nonnullis locis iam inde ab Apoftolisfuccefsit,8C fign!ficant,feideo Apoftolorufpiritu^ræditos,quôdfint in ApoftoIorS fedibus côllocatu Et omninô «etus illud Pontifie« Sacerdotum,quod apud Hieremiani

aix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE OFFICIO PRINCIPVM

extat,1'adai c foïcnt i N on peribi't Lex a Sacerdotc nequc confiliuiD â jpiehte,necfcrnióaPropheta, Quid igitur fNum, quia Vnas,fummus Pontifex,qui obfecutus uoluntati Ahazi Regis luda, inftituit in templo Dei altare Damafcenum, ( hoe eft ) impiuni ÔC abominandum, fuccefsit gcneri, officio ÔCdignitati Aheronis amp;nbsp;Eleazari, idcircó dicemus eulTl codem quoque Spiritu fando pcxditumCNum quia Caiaphas ÔC Annas fuccedunt pijs Pontificibus loiadæ amp;nbsp;Zachariæ,quem loas rex lapidibus obruiiufsii,gloriabunturfe cum fuocœtu Spiritumfandum in manw bus fuis habere,crrare no poflèf Num fuccefsio ordinaria cûllocat eos in certifsima Spiritus fanÆpolîêfsioneC’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Eli fummus fuit Sacerdosâf Iudex in ïfrael, ÔC excitatus Spiritufarii' rto promifit Anntc Samuclem, Qirid autem fïlq eius Succedunt qui/ dem generidignitati parentis,fedlcripturadieit: FilqEIijfihjBelial, nefcientes Dominum, neque officium facerdotum ad populum. Quid indonisSpiritusfanÆ, Samuele Leuitaamp;Iudice,fuistemporibusillU'' ftrius C Scd filtj eius non ambulaucrunt in uqs cius.Declinauerunt enim poft auariciam,acceperunt munera)amp; peruerterunt Indicium, Vbi ergo manet Spiritus fancftus in pofteris,qui erat inMaiorfbusf Sed audia^ m us bac de re conciones Prophetarum,

Efaiat 50, de Pontificibus amp;nbsp;Sacrificulis itâ dicicSpecuhtores eius,onî/ ncsxacci funt,omnes funt ignarijCancs muti,non ualentcs latrare: Videii tes uana,dormicntes Qc amantes fomnia. Canes imptudentifsimi nefeie/ runt faturitatem,' Ipfi paftores ignorauerunt intelligentiam. Annonlii fucceflèrântoptimisac pijfsimis maioribusî*

Hierem.5,Prophetatprophetabantmendâcium,Ô(fSacerdotesappIati debant manibus fuis, dC populus meus d il exit taha. Quid igitur Ret in nouifsimoeiusî* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-. .

Etiterum cap, 6, A Propheta ufq; ad Sacerdotem cunefti faciunt doIS, His ne tu Spiritum fandlum itaalIigabiS jUtquiaordinariefucceftèrunt pfjs maioribus,captiuumeumtencantC’ •' r.1 ’

Ac rurfus cap. 23. Hæc dicitDôminns Deus ïfrael ad paftores, qui pa/ fctïntpopulum mèum, Vos dfIporlîftis gregem meum, Qi. eieciftfs eos, amp;nbsp;nô uifitaftis èos. Et iterutn : A Prophetis Hierufalem egrclïà eft poilu/ tiofuperomnemterrafh, '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ezech. 22. Coniuratio Prophetarum in medio eius, ficut leo rugiens, tapienfqucpràedam,animas dcuorauerunt,opes ÔC precium acceperun^ uidüas êius nlultiplicauerüntin medio eius, Sacerdotes eius contempft/ ‘ runt Legem mèam,amp; polluerunt Sanduaria mtü.QiiidC’ tu ne dices con i itentum taliüm hbminum gub^rnari a Spiritu fà'ndo, quod fint ordina/ i rnpiorummaiorumfucceftbresî’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ?

Apu'd Enangeliftas gt;nbsp;quod fuprâ meminimus, conueniunt Caiaphas^ i Annas amp;reliquiPontifices atc^ Sacerdotes, qui tenebant fummû locum amp;nbsp;primas cathedras in populo Dei. Si huius cohuentus externâfpeciem cbnfiderâüêris, funt ordinary fucceflbres generis Aheronis, ÔC aliorutn optimorum Pontificum, acuidèntur uniuerfalcm Ecclefiam,ut ifti loz qUüntur,repraefentare,Et tarnen condemnantChriftumfilitim Dei, Vbi érgô tuhe erat Spiritus fandus, ft eft Ordinariat fuccefsioni ÔC ccctui Prat/ latoruniàïligatusî* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ i

Sed reipondere folent, Hæc contigifte quidem injudæorum Pontifî/ cibus,Longc autem aliameflèrationémeoetus Pontificum feu Prælatoz

rürtl in Chriftianifmo, Hic cnini coetus hab«£ apertas prolTiiisiones præ/ fenriæChrifti,amp; Spiritus fan dl : Porta: inferi nonpræualebunt aducrftis cam.Si duo auttres conuenerint in nomine m co,ego ero inter cos, Ecz ce ego uobifeum fum ufcp ad confummationem feculi»

Sciamus igitur,quôd Pontifices ÔC Sacrificuli, adeo(^ uniüerfus popuz lus Ifraeliticus, non minus habuerunt fuas præfentiæ Dei promifsioncs, quâmnuncEccIefiapoftdiuuIgatumEuangelionfiltj Dei habet, Etfiez nimquædain obfcuriora erant ante aduentum Chrifti in carne, tarnen V eritas non defuit E cclefiæ Ifraelitarum,

' G6n,i7,Statuam padummeum inter me Sé te, inter fern en tuum poft te in generatiôibus fuis fœderc fempiterno, ut fim DE VS TV VS, amp;SEM1NIS TVIpoftte,

Leuit, 2Ó, Ponam tabernacultim meum in medio ueftri, Sif non abrj/ ciet uos anima mea, Ambulabo inter uos,6d ero Deus uefter, uéfquc eriz tis populus meus,

^.Reg.ô^Habitabo in medio filiorum Ifrael, Si non derelinquam poz pukim nieum Ifrael,

DeLeui autem nominatim dicitMofes, idqj Spiritufando cxcitatus? Hi cuftodicrunt eloquium tuum, SC padum tuum feruauerunt, Indicia tua, Ó Iacob, amp;nbsp;Legem tuam, ô Ifrael, Ponent Thymiama in furore tuojamp;holocauftafupcraltaretuum, Bcnedic Domine fortitudini eins* opera manuum illius fufeipe. Pone dorfa inimicorimi e/us j amp;: qui oz derunteumnonconfurgant, Quid poteft tarnde uniuerfopopuloIfraz el, quam fpeciatim de tribu Leui, ( hoc eft ) de Pontificibus SC Leiiitis exz cellentiusSc diuinius infuogenerediciC Vnde 6C apud Hicrcmiamde præfcntiaDciuociferantur: Templum Domini,Templum Domini, TemplumDominijProfedo non aliter,quam his temporibus clamant; Ecclcfia,EccIcfiai

Deuter, 20.promittitDcus fe foreinmcdio exereitusiftaeïis, f^ort tiniebis,inquit,cos,quiaDOMIN VS DEVS TVVS TEz CVM EST, EtmoxîDominusDeusuefterin medioueftrieft, pro nobis contra aduerfariosdimicabitjUt eruat uos de periculo. Quid haepromiftionedarius ? Et tarnen, quotiesfuntabhoftibuscæfi ÔC opz prefsiVDicemus igitur promifsiones Dei effe uanas SC irritas^NuIIo moz do.Sedoftendimus talcspromifsiones Dei, non pertinere ad increduz los,ad impios,ad fcelcratos,inobcdicntes SC impocnitentes, ut fruftra glo rieris de fuccefsione SCpromifsione, fi non fuccedas pictati, 6C non acciz pias jîiomifsionem fide, atcç fidci obedientia,

Pharifæi,hypocritæ gloriabantur de genere Abrahæ, lèdaudiunt; Progenies uiperarum, Ne fitis hac mente, ut dicatis intra uos ipfos, Paz trem habemus Abraham îDico enim uobis,quôd pofsitDeusfacere, ut ex lapidibus his filfj furgant ipfi Abrahæ, An non îjs Pontificibus auÉ Prælatis, qui, cùm fint omni genere impietatis ac fcelerum fordidati,iaz dant fe ordinafios fucceflbres Apoftolorum, ideoep non poflèipfis Spirl turn fandûdeefle, totidem uerbis refponderi poteftac debet: Progeniesi uiperarum,Ne fitis hac mente,ut dicatis intra uos ipfos,Petrum aut loan nemautaliumApoftolum habemus anteceflbrem, Dico enimuobis, q? pofsit Deus facere,ut ex lapidibus his, non ex elediione Cardinaliiitrt, furgantPetrofucccffores.Faciteigiturfrudus,quideceantpœnit6ntiàtnlt;

Nam fcc un s pofita cft ad radicem arbofum,Qiiarc omm's arbor fiuePh* rifaica,fiuc Pontifidajqug non facit friidum bonû,excidetur,ôi^ in igncni mittetur,

In loanne cap, 8. gloriantur Scribac ói. Pharifaet, fè eilè lemen Abra/ bæ,Et:Pater nofter^inquilint, Abraham eft,Sed Filins ipfeDei rcîjciteos« Si fihjjinquitj Abrahæ efîetis, opera Abrahæ faceretis, V os autem facitis opéra ueftri patris, qui eft mendax amp;nbsp;homicida, Qiiid manifeftius did poteft, quâm quod hi fint ueri iucceflbres Abrahse, non qui generi, fed qui fîdeiôdpietati fucceduntCNonomnesÿnquitPaulus, qui funtexif raci, funt Ifrael: nec^ quia funt fernen Abrahæ, llatim omnes filij, Sed per Ifaac nominabitur tibi fernen ( hoc eft ) non qui fill) carnis, ij fihj Dei fed qui funtHhj promifsionis,uidelicet, qui credunt promifsioni, recenfen/ tur in fernem Sicut alias dicit:Qiii ex Fide funt, hi funt filq Abrahæ, EC Quiexfidciunt,bencdicunturcumfideh' Abraham, Quid ergoAfotef NumPræIatitui,maiorcm habebunt prærogatiuam,quàmhltj Abra/ hæC'Hi non recenfentur in Ueros pofteros Abrahæ, nifi fint ex fide Abra/ hæ,nifiin Chriftum,qui eft fernen Abrahæ, crediderint, Prælati autein recenfebuntur in ueros pofteros Apoftolorum,ex eiccftione tantum Car/ nalium SC Canonicorum, etiamfi ncc fide, necoperibus fedentur Apo/ ftolorum do(ftn'nam çquot; Carnalis gencrationon facit uerumfiliumamp;ne/ potem Abrahæ,ôd Carnalis authumana, amp;nbsp;externa clecftio acfucccfsio fa ceret ucinm Filium Dei, ßC legitimum fucceflorem Apoftolorum A/ pud Matthæum Petrus ftto amp;nbsp;ftiorum ßollegarum nomine confitetur in/, genue de Chrifto:T u es,i nquiens, Chriftus illc filius Dei uiuentis. Et aii/ dit uicifsim : Caro amp;nbsp;fanguis non reuelauit tibi, fed Pater meus,qui eft in ccelis.Duo hic obferuanda ucniunt, AIterum,quód Petrus de Chrifto pie fenfit,6C confeftlis eft, Altcrum, quod Caro SC fanguis non reuelauit ci banc fidci ueritatem,fcd Pater cœleftis. Da igitur Prælatum, qui cum fit à CarneÄ:: Sanguine,hoc eft,à Cardinalibus aut Canonicis ele(ftus,amp;f nec habcat ucram fidem in Chriftum, hec magna aira de Euangelio ChrilH afficiatur, fed potius crudeliter perfequatur, num dices eum ideo ucrum Petri fucceftbrem, habere Spiritum fandû, quia eft ordinarie elcdus, Sdin fede Petri collocatusC*

Dj/ftw40. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed uobis non poteft eneignotum,quodin ueftris ipforumCanO/

None/i, nibuscontinetur:NonSanlt;ftorum filij funt, qiutenentlocaSancftorum, fed qui exercent opera eorum,Etiterum :Nos,quipræftimus,non exlo/ corum uel generis dignitate, fed moriï nobilitate innoteftere debemus, necurbium claritate,fed fidei puritate,Non omnes Epifeopi, inquitHie/ ronymuSjEpifeopi. Attendis Petrum, Sed ÔC ludam confidcra, Stepha/ num fufpicis, fed amp;Nicolaum reipicc, quern Dominus in Apocalypfi fua dam nat fententia, E t m ox i N on facit Ecclefiaftica dignitas Chriftia^ num,Cornelius Centurio adhucEthnicus, dono Spiritus fandi munda/ tur.Prcsbytcros Daniel puer iudicat.Et alias: AuferetDominus nomina uanægîoriæamp;fadmirationis, Sed amp;nbsp;nomina Sacerdotum cum facerdo/ tilius, qui frufti ä fibi applaudunt in Epifcopali nomine, 0^ in presbytcrij dignitate Sc non in opcrc, Vndefignantcr non ait : Et opera SacerdotuOi cumfacerdotibus, Sed nomina, quitaütummodofalfanominapræfc/ funtdignitatum, SCmalis operibus fiianominadeftrüunt» Hadlenus

PROLEGOMENA I O*AN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiÿ

Spiïitum fan Aum in ipfos ita concluderet,ut non pofsit abeflèc’ Scd Afox j« «/gt;. ic tusbenaminuenite«afioneni,quód Totaquidem Ecclefiajnonautem Ca/tcil^t. fingula membra habeant certam promifsionem præfennæ Chrifti, ôd gubernationis Spiritus fandi ♦ Quidh/c noui imó quid blafphemi h/c auditur Z Amabó te,exiftimas ne Afotum adhuc fana efle mente Ecclc/ fiahabetpromifsionempræ(èntiæChrifti,SCgubernatfonis Spiritus fan/ Aijtota quidem,non autê fingula eius membra;' Cûm ergo Afotici Prsc/ lati conueniunt,nece{fe habet Chriftus iuxta promifsionem fuam prgfto adeflè, neceflê habet amp;nbsp;Spiritus fandus eum eonuentum gubernare, ótS quod decernunt eft oraculum Spiritus fandi, Cüm autem i terum â fe in/ uicem digrediuntur,ôiî ad fua quifeç reuertuntur, digreditur etiam Spiriz tus fandus,Screuertitur ad finum Trinitatis fuæ, ut ne piumam quideni apud Prælatos poft fe relinquat» Immanè, quantus hic eft ftupor quan/ tusfuror^TotiEcdelîæpræfens eft Chriftus, non autem fingulis mem/ bris eius TotaEcclefia gubernatur à Spiritu fàndo,non autem fingula membra eius? Ac fiquidem fermo eft de Ecclefia Afotica, certc nec Chri/ ftus nec Spiritus fandus præfto adeft, uel toti uel fingulis membris eiusgt;

• SiautetnfcrmoeftdeueraEcclefiaChrifti,profedôficutChriftus adeft totijitaadeft etiam fingulis eius membrisîEt ficut Spiritus fandus guber/ nat totam,ita etiam gubernat fingula eius membra. Si quis, inquitPau/ luSjSpiritum Chrifti non habet, hic »on eft eius, Et mox: Nonaccepiftis fpiritum fcruitutis iterumad timorem jfcd accepiftis fpiritum adoptio/ nisjinquo clamamus AbbaPater,E t alias : An nefcitis^quod membra ue ftra,membra fint Chrifti f Ac iterurn : An ncfcitis, quod corpus ueftrum tcmplum eft habitantis in uobis Spiritus fandiC Ac rurfusï Quemadmo/ dumcorpusunum eft,membra habet multa, omnia ueró membra corporis unius,multa cum fint,unum funt corpus, Sic Chriftus, Ete/ nim per unum Spiritum omnes in unlim corpus baptifati ftim us. Qiiid poteftmanifeftius dicx,quàmquodficut le habet corpushumanum,in quo funt diuerfa membra,ita fe habeat etiam corpus Chrifti,quod eft Ec/ défiai Et-ficut in humano corpore anima gubernat non tantum totum corpus,fed etiam fingula membra,nififortefcilicet manu$,autpedes, aut cor,aut ftomachus deftituantur uiribus animaezita amp;nbsp;in corpore Chri/ fti,Spiritus gubernattotum corpus SC lingulaeius membra. Et tarnen audet Afotus tam impudenter dicere, Spiritum fandum totam qui/ dem Ecclefiam, non autem fingula eius membra gubernarc. Quid cum tali homine conféras, qui uidetur etiam fenfu communi careret' Sed quia fæpc ac multûm obtrudit nobis Prælatos fuos, perinde ac lî ' non polïèt in eis ucritas dodrinæ deeftè, ôd palâm collocat eos in loco TV poftolorum, quôd fint fcilicet filtj ( fed fpurtj ) qui nobis pro patribuâ hati fint,audiamus quædam Veterum ôt^Recentium autorum, præter ea,quæ fuprà annotauimus, Teftimonia de Prælatis Ecclefiæ,ut cogno/ fcamus quàm fecurê quærendus fit apud eos Spiritus fandus, ÔC expe/ dandaab cis ueritas dodrinæ,

Ego.fidiccndtimeft, quod res cft,ftatul omriem Êpifeoporum Sy/ ftodumfMgere,Proptcrea qgt; non uiderim hadenus uîliusSynodiutilem finem,autrn qua res male fe habcntes,no magis exacerbatæ, quàm cura/ tæfuerint. Ea enimeftillis libido contendendi,ô^ ^bitiodominandi^ ...... ....... “ '

gt;1# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB OÏflClÓ PRINCIPVÄ

lt;abfiiautcm ,n€ quis mc exiflamet hacc odioftmagis quäm öpporw»* lcribere)craCß in diiputando perufcatia^ ut fi quis îudido cum ilhs agciv dum fufdpiat,dtius altcrius cuiufdam mah'dg reus agatur,quam quaeeß illorum cuincatamp;diluât»

ÄfFirmatNa2ianzenus,ledcinccpsnon accelTurumad uIIamEj^ fcoporum Synodum» Quid ita lt;! Partim quod hadenus non uidcn'talw quam Synodorum utilitatcm : partim quod Epifcopi fint homines coiv tentioliSd ambition jö^hoc tantum agant, non utpiam doëlrinam adiu/ uentjfed ut ab aduerlario uidoriam reporKnt» Qiiis ergo tali hominun* coetui Spiritum fandum pracefleiudicaretC'autquis dodrinatuencateH* ineo requircretî’

Eucrfa funt pietatisdogmata, confufæ funipictatîs Leges» AflV bitio eorum,qui non timentDominum, inuadit Êcclefiarum guberna^ tionem.Nec patet ad primamEccldiç federn adlt;tus,nili per impietateifl» Itaquequigrauiusblaiphemat,digniorcftad Epfcopatumpopuli» rijt autoritas Sacerdotalis» Défunt Paftores, quieruditioncgregemDo^ minipalcant. Hadïenus Bafilitts»

Teneri autem necpoiïùm nee debco, quin hoe loco commemoreïflgt; quod Nieephorus deTheophilo Ëpifcopo Alexanddno, SCcollegis du* récitât. Synefiüs inquit, tantum öperae naüauit Philoibphiac Platonicaf, SCadcóadfummumeiuspcruenitfaftigium,ut eum non folum Grïcd h omines, derumetiam Chriftiani fint admirati, qui de rebus nulla aff^ dione infedi fyncerè îudicant. Huie tanto uiro,qui prætcrca pladdus modellus eïïct, Theophilus Alexandrinus, ut falutarcm ftilcipcret reg^ nerationem, perfuafit. Pofteâ uerd etiam, ut idem Sacerdos ungeretuf, cum eo cgi't, Afcp iIle ad alia,quac Chriftiani profiteniur, promptum fc facilcm praebuit, Platonicis autem fenlentijs fedudus ,rcfurredionisdo/ drinam, primum minimerecepit, nefandam earn fiCdeteftandam iud^ carts. Et quamuis ea elïèt opinionè, Ecdcfia tarnen, ut faeerdottj obird munia,pérrnilit. Hadenus Niccphorus.Etfi autem hiftoria narrat hun« Synefiüfn,PJatonicumPhilofophum,poftqUamconfecutuseftfaccrdo' tium,Refurredionem mortüorum agnouiflè,tarnen quid turpius, quiJ magis deteftandum de Epiftopis SC Sacerdotibus Ecclefi» dici poieft» quâm qudd non folum Baptifmo Chrifti laueriftl,uerümctiamSaccrdô/ tio confccraucrint cum hominem , qui aperté8crtulla planediisimula/ tione Refurredionem mortuorum negaret f Quafidc,SC quo fidd xelo» pùtascDs fuifl'e pneditos,qui nonfolum in hominc Baptifmumlufe«' pturO ad tarttam impietatê conniuerc, kd etiam iplîim ad lùfdpiendurti Sacerd otium tantum non cogère potuèruntf Vbi hic Spiritus fandus» Vbi h îc certitiid o cceleftis gratiar in Succefsioneî'Eamusigitur,amp; glori«/ murueritatemdodrinæautSpiritum fandum nonpofleordinariaefue* cefsioni deefle.

Narrat Socrates inEccïefiaft. hifto. qudd Mofes quilpiMînfignispi«^ täte eremita ad Epifeopatum Saràcenat gentis uocatus,detredaucritgta^ ni fnd!grtatione,confecrari à Lutiô Epifeopo AlexandrinaHic cnirtiLu cius,etfi profitebatur fe redam fidem fequi, tarnen crudeh'terfttuiebatifl rcliquos Epifeopos, Presbyteros, Et nos peteremus cofecrationéfeU Ordinationem^ab ijs,qui non tantum funt fguida crudcles,u€runietiam dodrinaimpijç’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc4

PROLEGOMENA IOAN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li?

Sed fortafsis dieet Afotus,Græcæ quidem Ecclefiæ ftatum fui'ffe longe omnium corruptifsimum,non autem ftatum Ecclefiæ Romang, Audiaz mus igitur hominem Romanac Ecclefiæ alumnum,

Serpit hodie putida tabes per omne corpus Ecclefiæ, amp;nbsp;quo latius, co defperati'usjcóq? periculofius,quo interius. Nam fi i'nfurgerct apertus i'ni micushæreticus,mi'tteret foras,S' arefcereuSi' uiolentus ini'micus, abftoz deret fe forCitan ab eo,N uncueró,quê eqciet,aut ä quo abfeondet feCOmz nes âmici,Ô£^ omnes irümfctOmnes neceflàrîj,amp; omnes aduerfarîj.Omz nés domeftici, nulli paci'Hci, Omnes proximi ÔC omnes quæfua func quæruntMiniftri Chn'fti ftint,6Cferuiunt Anti chrifto. Honorât! l'nceduC debonis Domini,cui Domino honore no deferunt.Indeïs,quê quotidic uides,meretricius nitor,hiftrionîcus habitus, regius apparatus.Indc aurS infrenis,in iellisÖif calcaribus,amp;plus Calcaria,^ Altaria fulgêt Jnde iplêz didçmenfg ôé cibis 8é cyphis.Inde comeflàtiones amp;nbsp;ebrietates. Inde citha ra,ô(: Iyra,5C tibia Jnde redundantia torcularia, SC promptuaria plena eruz t^antia ex hoc in ilJud Jnde dolia pigmentaria Jnde referta marfupia. Pro huiufmodi uolunt eftê SC funt Ecclefiarum Præpofiti, Decani, Archidiaz çoni,Epifcopi, Archiepifeopi, Nec enim hæc merito cedunt,ied negocio ini,quodperambulatin tenebris. Olim prædidlû eft, 6C nunc tempus adz impletionisaduenic Ecceinpace amaritudomca amarifsima» Amara prius in nece martyr5;amarior póft in confliclu hæreticorS, Amarifsima nuncinmoribus domefticorum. Nonfugare, nonfugereeospoteft,ita inualueruntjôC multiplicati funt fuper numerum» Inteftina 6C infanabilis cftpIagaEccIefiaf,amp;ideoin pace amaritudo eius amarifsima»

Videbatur iam ceflaflè perfecutionis tempus,fed ut palam fadum eftj' nun^ deeft perfecutio Chriftiano,Sed neqj Chrifto»Et nue quod grauius eft, ipfi Chriftum perfequunt, qui ab eo utiq^ Chriftiani dicuntur. Amici tui Deus,Sc proximi aduerfum te appropinquauer unt,SC fteter ut.Coniii raflè uidet contra te uniuerfitas populi Chriftiani,a minimo ufqj ad maxiz mu A planta pedis ufep ad uerticê non eft fanitas uUa.Egre(ra eft iniquitas â ieniorbus ludicibus, Vicartjs tuis,qui uident regere populu tuum» Non eft iâ dicer e, Vt populus,lic SC Sacerdos,quia nee fic populus ut facerdos, Heu heu Domine, quia ipfi funt in perfecutione tua primi, qui uidentur in Ecclefia tua Primatiî diligere,gerere Principatu» Et mox : Mifera eoru conuerfatio,plebis tuæ miferabilis eft fubuerfio. Atc^ utinâ hac fola parte nocerent. Effet forte,qui dominica præmonitus SC præmunitus exhortaz tione daret operam, ipforum non exempla imitari, fed præcepta obferz ^uarç. luxta illudrQiiæ dicSt facite,SC ad opera eoru nolite reipicere, NunC autem dati funt facrigradus in occafionem turpislucri,SC quæftS arftiz mant pietatê, Ac iterum Jnique agunt 6C cæteri contra Chriftum,multiC]^ funtnoftristemporibus Antichrifti» Hadienus Bernardus»

Quid igit nunc dicemusî’An in tanta turpitudine ac foeditate,audebut Afotici Prælati adhuc de Ordinaria Succefsioe gloriaric'An ft Prælati con uenerintin Synod3,relinquctaliquis Spiritui fandlo locus inter tot Chn'z fti inimicos,aduerfarios,SC Antichrifti feruosC Nû ueritas dodlrinac certo expedandaeft ab ijs,geum Ecclefigprimatuhabeant,primi funtin Eccle fiæperfecutione f Quo, quæfo, Afotus nos ablegat, cùm nos ad talium Prælatorum fententiam tanquàm ad faciam anchoram mitiiK'

2i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de officîo prîncipvm

* ________ „ . ______ Sed talcs fottafsi's fiierunt Praîlati temporibus tantiiîtimodo BcrïiaW di» Audiamus l'gitur Prælatorum noftri temporis elogi'a,

ADRIANVS PAPA, EIVS NOMINIS VI. IN INSTRVCTIONE Legati fui ad Comitia Norinbergen. Anno i z i

DiceSjNos ingenue fateri, quod Deus hancperfecutioncEccIefiæ fax inferre permittit propter peccata hominum,maxime Sacerdotû,amp; Ecclc fiæ Prglatorû.Et iter um:Clamant Scripturg,peccata populi deriuaxi â pec catis Sacerdotum,proptereâ(Ç, ut ait Chryioftomus, Saluator nofter cU/ raturus infirma ciuitatcHierufalemjingreflûs eft prius tem plûjUt peccata Sacerdotû prius caftigaret j inftar boni medici, qui morbu à radice curât» Scimus in bac fandaSede aliquot iamannis Multa Abominanda fuifle, abufiis in ipiritualibusjexceflus in mandatis,amp; O M NIA denic^ in per/ uerfum mutata. Nec mirum, fi ægritudo â capite in membra, â fummis Pontificibus in alios inferiores Prælatos defcenderit, Omnes nos (id eft, Prælati Ecdefiaftici)declinauimus, unufquifq; in uias fuas, nec fuit ianv diu,qui faceret bonum,non fuit ufque ad unum,

HaecingenuefateturfummusipfePontifex,de uniuerfo luo ordinc» Ethos proponit nobis Afotus in Indices cœleftis dodrinæ,ad quos in ex/ trema Eccîefiafticarum rerum difficultate confugiamus, Sed audiamus deeademreetiamPontificis Pauli III» Cardinales»

EX CONSILIO DELECTORVM CARDINALIVM, ETALIORVM Prælatorum de emendanda Ecclefia ad Paulum eius nominisTertium.

Quoniam Sanditas tua fpiritu Dei erudita, qui, ut inquit Augufti' nus,lo quitur in corde,nullo uerborû ftrepitu, probe nouerat principium borum malorum inde fuilîè,quôd nonnulli Pontifices prædeceflbres tiô prurientes auribus,ut inquit Apoftolus Paulus, coaceruauerunt fibi rha/ giftros ad defideria fua,non ut ab eis diicerent, quod facere debcrent, feci ut eorum Audio Sd calliditate inueniretur ratio, qua liceret id, quod libe/ ret» Inde effedum eft, praeterquam quodprincipatum omnem fequitut adulatio,ut umbra corpus, difficilimufc^ fem per fuit aditus ueritatisa«! auresPrincipum,quódconfeib'mprodirentDod» qui docerentPontifi/ cem eiledominûbeneficioriïomnium, acideo, cum dominus iureuen/ dat,quod fuum eftjneceftario fequi,in Pontifices non pofte cadere Simo/ niam,ita quod Voluntas Pontificis, qualifeunep eafuerit, fit Regula,qu» eius operationes amp;nbsp;adiones dirigâtur,Ex quo proculdubio efFici,ut quic/ quid libeat, id etiam liceat. Ex hoc fonte,fände Pater, tanquàm ex equo T'roiano,irrupereinEcclefiamDeitot abufus,0(; tarn ^rauifsimimor/ bi, quibusnunc conijiicimus earn ad deQ)erationemferefalutis laboraft fe,uel manafte harum rerum famam ad Infidèles ufque,Credat Sanditasi ueftra feientibus, qui ob hancpræcipuè caufam, Chriftianâ Religionen! deridentadeó,utpernos,PER N O S,inquimus, nomenChriftibla/ iphemetur inter gentes»

Primus abufus in hac parte eft Ordinatio Clericorum, ac præfertirtî Presbyteror«5 in qua nulla adhibetur cura, nulla diligentia,quod paisitn quicuncpfuntimperitïfsimi,fint uilifsimo genereorti,fintmalis mori/ bus ornati,fint adolefcentes, admittanturad Sacros ordines, ÔC maximé ad Presby teratum,ad charaderem, (inquam ) Chriftum maxime expri/ mentê»Hinc innumera icâdala,hinc cont^tus ordinisEcclefiaftici, hihc diuini cultus ueneratio no tantS diminuta gt;nbsp;fed etiam propè iam extinda*

Etmox» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliu9

PROLEGOMENA I O AN. BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilf

Äll'usabufus maxi'mi ponderis eft in collatione bencficiorum Ecclcgt; fialhcorum,maxirtie Ciiratorurri,amp; prac omnibus Epifcopatuum,in qtii bus ufus inualuitjUt protîidèàhir pétiöhis,quibus conféruntur bencfida* non autem Gregi Chrifti Ecckfiac,

Ambiunt prætcrea Cardinales a Regibus Prindpibus Epifcopatus^ âquibus pofteädépendent,necpoffuntlibéréSénféntiamdicerc, imdii poiïêntôd üéiïérttjfallérent tamê pafsiohe animi iriiUdicando perturbât^

Alius âbtifus in ordinibus Réligiöförüm j qüdd adéo multi déforma/ ti funt, ut magno fint fcandalo fécularibus, exemplótp plurimum noce/ ant, Conuentuales ordines aboléndos éfle putamus O M N E S,

Âbufits magnUs Sipcrniciofiis eft in Gymnafijs publicis, praciertini in Italia, in quibus multi Philofophiae profeffbres impietatem docent^ imó in templis fittnt difputationes imp{jfsimac,SC fi quae funt piae,tradan lur in eisres diuiriaécórarri populo üalde irreuerenter SCc^

Téeledum iperamus, ut nomen Chrifti iarrïoblitumàgentibusamp;â NOBIS CLERICIS,reftituasin cordibus Siopéribus noftrisSic»

Habés hîcmariifcftumamp;: pérfpicüum Teftirrioniüm praccipùorum Cardihaliüm,amp;^aliorurh PraeIatorUm,quod nihil fanifit in uniuérfo cor/ poreEccIéfiafticOfumPrælatofum» Summi PontificéS coacérüantfibi magiftros ädUlätorcs,qui doceant, VoIuntateniPóntificum elle Regu/ lanl onîntüfri aÆonum corum,utliceatipfis,qùôd libccHoccértéeftex hominefacercDeünl ipfum, qtiippc quôd foliüs Dei uoluntas fit régula Omnium rerurri.

Cardinales ambiant Epifeopatus, Si pafsionc animi impediti,Ioquun/ tür àd gratiam,ncc aüdent fententiam libéré dicerc.

In éollationibusEpifcopatuum,prouidcturmagisperfonis, quibus ÈpifcOpattisconfcrUntur, quâm Gregi Si EcclefiatChrifti,

Presbyttfi drdinantur,indddifsimijimp'critifsimi,ÔC omni gencrcfcc léfum fordidàù'é

Moriachi tanto funt offcndiculo,ac pracfërtim Conucntualcs,ut hi orri tîéüOtdines iudiccnturdigni,quiabolcantur,

Et hos coriftifuit nobis Afotus, adquos coritrouerfiam de dodbrina Réligionis deferàmus, à qUibüs cœleftiâ oracüla expetftemus, Si à quo/ rum fententia, tariqüàm ab ipfiufrriet Spiritus fantftirc^onfbpendea/ mus, O hominem ex orrini hominUmcontubcrriio,ueIputridisouis eijciendüm,quiaudet Ecclcfiâm,caftifsimarri Sponfarri Fifij Dei, toi impurifsimisCnequid abominabiliusdicam) Praélafis corrurri pendant exponcre. Ac tolerabilé quidem eflèt, fi Praelati illi, quos fui ipforum Pontifices, Cardinales, Si Archiepifeopi tantorürri criminum àccïifant, haélcnus aliquani poénitentiam egiflènt, Si autoritaterri fuam emenda/ tione uitac commendaflènt, Sed tantum abeft,ut refipüérint, ut ad prio/ ra fcelera adijciant etiärri immàncm Crudelitatem\ qua pios monitorcs, quoquo modo poftîinr, é médio tollunt: horurri fcilicetludició falus Ec/ ' clefiç fubqcienda eft,

Md nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;be OFFiCIÖ PRÏNCIPVM

Noftram, inquiunt, ambitioncm, noftram auaridam, noftras cu*' piditates his omnibus malis populum Dei prius afFecifle ftatim inue/ niet, atqiie harum ui ab Eçclefijs Paftores fugari, eafque pabulouerbi priuari, bona Ecclefiarum, qüæ Hint bona pauperiim, ab illis tolli, Indi/ gnis Sacerdotia conferri, amp;nbsp;illis, qui nihil à Laicis, præterquàm in ueftis genere,ac ne in hoc quidem dilFcrunt, dari. Qiiid enim horum eft,quod negarepofsimusper hos annosa nobis facftumefrcC' QiiarefiTurcâ,fi haeretici hocidem aduerftis nos faciunt, quid h'c aliud, quam flagicia no/ ftra,SC fimul iuftum Dei Indicium uidemusf Indicium uero plenum mifericordia. Si enim pro mentis noscaftigaret, iampridem ficut Zo/ domafiCGomorrha fuiiremUS» Hadienus Legati. Non dubitamus, quin quæ Legati commcmorant,cx mandato Pontificis Sd Cardinalium dicant» Ethæc uerifsima cfte,teftiftcantur, quæ fuprà recenfuimus» Scd Ôdipfilegati nihildifsimulant» Paulo enim ante ita dicunt: Quod dici/ mus nos Paftores his malis, quibus Ecclefia eft oppreftà, caufam dcdifie, fiquishoc acrius, ÔCmagis per cxaggerationem quandam ucrborum, quamuerèdidlumexiftimctjhoc quidcm ipfa rerum expcricntia,qU3e mentiri nonpoteft, comprobabit» Habes Legatorum confefsionem» Cùmautem affirment. Patres Tridentinos fceleribus fuis meritos effc nondifsimileZodomæSC Gomorrhæfupplicium, qua fronte audet A/ fotusnobisZodomitasfie Gomorrhitas obtrudere,quorum iudiciofa/ lus Ecclefiæ conftetC'Nec eft mirum,quôd hi hhj,quos Afotus ait pro Pa/ tribus natos, intantum à maioribus degerterarint» Vêtus enim didum cft.'Heroumfili),noxa. Et:Pofteriora,inquiunt,détériora. SoletSdaliàs Cît optimo Uino, acutifsimum fieri acctum.Et fœcundi fsimi agri,fi incul/ ti rclinquantur,folent multô plura amp;nbsp;nocentiora zisania proferre,quâm fteriles. DeHierufalcmurbe fandadicitPropheta: Qiiomodo fadaeft merctrix,ciuitas fidelis,plena ludicrjC lufticiahabitauitin ca, nuncautem h omicidæ» Sed amp;nbsp;Roma, dida eft Baby Ion. Non igi tur mirandum eft, fl pofteri de^eneraucrinta maiorum fuorum pietate» Hoc autem miran/ dumeft,quôdcûmillinecdodrinam necpietatemnec honeftatem ma/ lorum fedantur,audeantdcordinaria fua fuccéfsionegloriari, Sd fehlt/ lus folius autoritäre ludices Ecckfiafticædodrinæ proponerc.

Nam, quod Dbqciunt,Chriftum ædificafle Ecdefiam fuam fupra Petram, aduerfus quam portæinferorum non præualeant, agnofeimus uerbum Chrifti, fed hoc non uultChriftus, quod Afotici fentiunt,uide/ licet,Prælatos elleEcdefiam illam, quam Spiritus fandus non déférât, Ôifquæerrarenon pofsit» Qiiod enim portæinferorum præualeantad/ uerfum Prælatos , paulo ante pluribus teftimonijs dcmonftratum eft, Speramus autem inter Epifeopos 8C reliquos Prælatos aliquot effe ui/ fos pios, quibus Afoticâ impudentiaSCimpietas üehementerdifpliceat, Qiiare quod ad priuatam corum perfonam attinet, membra quidcm funt Ecclefiæ,non autem ipfa tota Ecdefiâ.Quod uero ad publicum eorâ offidum attinet,MiniftrifuntEcclefiæ,non Domini.EtferuiuntEcclefic non iuxtafuumipforum arbitrium,noniuxtafidiciasTraditiones,fed l'uxta uerum ôd certum Verbum Domini fui,fcripturis Propheticisamp;J Apoftoliciscompræhcnfum» Itac^fihancregulamuerè ièquuntur,tunc nec Spiritus fandus eis decft,nec errant,Quod fi hanc reguIamÔÉ^ metam * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfilv

trahfiliufttjftoft aliudrcliquum eft, quam fpin'rus ignorantiæ,cæci tab's Sé crroris.Chriftus enim alligauit fuaEcclefiam,ftön ad Prelates,ut Afotus nugatjfed ad fundamentum Prophéties SC Apoftolicg do(ftn'ng,De qua re alias pluribus. Si autê Prælati fuerintimptj,hoc eft,tales,qualcs eos lui I'pforum Pontifices J Cardinales, Sc Legatidefcribunt, tantum abeft, ut fintuel membra EcclefiæjUel Bedefiaipfa,utpotius habendi fint pro noz eentifsimis Eccleliæ hoftibus. Qiiare auditu horrendum eft, quod Afoz tus fcribit,Ecclefiam,cui promifsio ilia Chrifti faCia eft. Portsinferi non præualebunt aduerfus earn uifibilem efte, nee ex elcCfione Dei aut uera fideamp;caritateinternispendere,Utquis adEcclefiam pertineat. Sedde Ecclcfia paulo póft.’ 'Et hoc dfeftum Clirifti, fcriptis noftror urn ita dare SC perlpicuc iamdudum explicatunl eft,ut non pofsimtenebras Afoticas fan's mirari.MuItó minus hoe,quod alias Chriftus dicit: Vbi funt duo uel tres congregatiin nomine meo,ibi fum in medio eorum,traditSpiritum Endum Albticis Prælatis Sé Succefsioni eorum captiuum. Primum c/ nitn, non fimpliciter dicit, Vbi funt duo uel tres congregati, Sed addit; ÏN NOMINE MEO. Non conuenitur autem uere in nomine Chrifti, fluerbistantumiadletur Chriftus SCgloriaChrifti,aut fi initio conuentus cantetur Milla de Spiritu fanCto.Talibus enim moribus SC cæ timonijs pellitur potius quam inuocatur Spiritus iantftus, Nec conucniz turuerein nomine Chrifti,ft conuencrintlmpccnitentes, qui hoc Unum ptæcipuêaguntjUt confulant potius dignitati,opibus, gloriæ, ocio SC uo/ luptatiPrslatorumex traditionibus non fcriptis,amp; ex fomnijs Mona/ fhorum,quàm faluti Ecdefis ex uerbo Domini, SC e fcriptis Propheticis atque Apoftolicis, Sed turn demum Uérè conuenitur in nomine Chrifti, cum conueniunt hi,qui Chriftum uerafide compleCIuntur, SC inuocant foIumDeum Pattern DomininoftrilefuChrifti, atque conferunt inter ft;tieroDCl timoré,de dolt;ftrinaEcclefiæ,SC de alijs rebus ncceflarijs, non ex Humana ratione, non ex confiais traditionibus, Sed è fcriptura Pro/ pheticaSC Apoftolica quseft codeftibus miracUlis confirm ata, T alem autemcœtumnemo hominumpoteft,uelex ueftitu,uelab externa fa/ de,uel ex eruditione, uel ex potentia, Uel ex fapientia itidicare, Poftunt e/ hifnhoncftifsimèueftiti,acpcrfonainfignes,ÔCdo(ftifsimi, SC potentifsi/ nii,ac fapientifsimi non fœdè tantum errare, uerumetiam in dotftrina x./ terns falutis extrema cæcitatelaborare. Sed cognofeendus pius coetus eftcxfruCbbus cius,quodtum præcipuèfieri folet, cùm Spiritus feu De/ 'cret^ eins iudicantür Sé exiguntur ad regulam facts Scripturs, Sé mani/ féfteanimaducttitur, quod cum ca conueniant. Deinde,etfi Chriftus fo/ let eftèïn medio corum,qui uere in nomine fuo congregantur,tarnen no facit ex carnc corü fpiritum,fed relinqUit irt cis fuas imbedllitates,quam/ dfüftintinhoc feculo,prsfertim cùm noponuntuerbum eius lucernam p(!dibus fuis.Nó dubium eft,quin Petrus SCBarnabas fuerint ptsditi Spi fitùfan(fto,ôd cuniHierofolymis ad exorterandas gentes a lugo Icgis Mo faicae conuenirent',^Chriftus in medio eorum extiteritï Sed Sé hoc negari riónpoteft,quinaliquidhumanipafsi fint,cùm fèmagno gentium offen diculo fubduccrent,propter ludsos qUofdam,a gentiS conuidu, quern/ admodum Paulus ad Galatas teftificatUr, Nec dubium eft,quin,cum Pa/ tresNicsniConciiij definierunt Chriftum filium Dei ,squalem efte Pa/ tri eflentia Sé mäfcftate,ChriftUs fuerit in medio eorum, quia turn fecuri funt non fuas ipforum opiniones, Sed fententiam Spiritus fandi in facr#

a« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB OFÉÎCIO PRIMCIPVM

Scripüra tradttam QC patefadam, Cùm autem poftca ludicarent cos,qiB Chriftum profefsi adMilitiam redirent,damnationed)gnos,certèhu/ mani aliquidpafsi funt, quoddamnauerint legitiniamMilitiam, quant loannes ipfc Baptifta approbauerat,nec Chriftus reieccrat, Qiiare, Chri/ ftus non tradidi t fe fimpliciter duorum aut tnum,aut etiam plurimoruni congregation! captiuum : Sed uidendum eft, num fiatcongrcgatio ucrC in nomine Chrifti,amp;S num iudicetur ex Spiritu Clirifti, qui fe icriptis Pro/ pheticis Apoftolicis patefacit.

Solet Sc alia promifsio, ad ftabiliendam certam praeièntfam Chriftt acSpirituseius,incongregationePraclatoiurnadduci, Ecce ego uobil/ cum fum omnibus diebus, ufqueâd confummationem feculi, Manifc/ ftum autem eft,quód Chriftus hæc uerba loquatur, non ad impios SC ini/ poenitcntes,qui ctiamfi habent titulu populi Dci,5C Ecclcfiæ, tarnen non ïunt uerè Dei populus SC Ecdena,ied loquatur ea ad Suos difcipulos,hoc eft,ad cum coetum,qui uerè eft populus Dei 6C Ecclefia eius, Quomodo ergoprobabimus, quifint uerèdifapuliChrifti,5Cquæfit ueraeiusEc/ clcfia, utcognofcamus, apud quos Chriftus fit omnibus diebus ufque adconfummationemlêculit* Hicrefpondemus,non noftris uerbis,felt;i Chrifti, Si uos (inquit CHRIST VS) manferitis in fermone mco, uerè dtfcipuli mei cftis, SCcognoftetisueritatem, SC Veritas liberos uos rcddet. Et iterum : Quidiligit me,diligecuraPatremeo,ÓCego diligam cum,Scapcriam ei meipfum, Acmox:Siquisdiligitme,Sermoneni meum fcruabit,6C Pater meus diligcteum,SC ad eum ueniemus,ÓC man/ fioncm apud eum faciemus,

Ex his teftimontjs peripicuutll eft, quod Chriftus Spiritu fando fuo praffens fit in ea hominum congregatione, quac diligit ÔC fequitur non fua ipfius fomnia, Sed Sermonem Chrifti, Sed Verbum DEI» quod eft fcriptis Prcpheticis ÔC Apoftolicis com mendatum, itaquepræ/ fentia Chrifti SC Spiritus eius non probatur nee ex congregatione, ncc cxSuccefsionc Prælatorum, Sed Cortgregatio 5C Succefsio probantur expiæfentiaChrifti, ut DécrétaPrælatorum,non debeantob earn caii/ famiudicari eflè Décréta Spiritus fanCli, quod Praclati fint Succeftbres Apoftolorum, SC una in Synodo congregati, Sed quod Succefsio Si Congregatioeorum tune fit légitima, amp;nbsp;præfentia Chrifti ornata, cuiH Décréta corum habcant teftimonium Sermonis Chrifti, SC fint uerè Décréta Spiritus fanlt;fti,quife fcriptis Propheticis 5C Apoftolicis patefe/ cit.Qiiid plura^Promifsio præfentiæ Chrifti SC Spiritus eius non pertinet ad quemuis ccetum indifcriminatim, fed tantum ad coetum difcipulo/ rumChrifti, Nonpertinet,inquam,adecclefiam malignantium,feJ ad Ecclefiam Saneftorum, Etfi enim Deus aliquoties locutus eft per ïmpiumBalaam,SCpcrimpium PontificemCaiapham, non tamenid/ circó captiuus eft omnium Prophetarum SCPontificum, fiue pij fiueiin/ prjfucrintjUtneceftèhabeatineorum eœtupraefens elle,6Cper ipfoseoe/ ïcftiarefponlàdare, Ëadem certérationc neceflchabcrctperomnesafi/ nas loqui,quód femel aperuit os afinæ,5C rcprachendit uoce eius Pro/ phetam,

Sed fi (inquiet igrtotus fratcrculus) ex una parte retjciuntur à ludicio docftrinæ Seculares Principes, ex altera, Ecclefiaftici Praclati, Et fi Eccle/ fia non pendetàPrælatis, penes quem erit tandem ludicandi autoritas? Quis erit certanftnwm in EcckfiafinisÆt quod ultimum erit in terris de : f ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(çnuo/

PftOtÈpÔMENÀ to AN. BRENTIÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îBj

eontroticrfia dodrinæ ludidum f De hac rc poftca, propicio Dco, cunî deautoritate facræ Scr)pturæagctur,itarcfpôndebitur, ut perlpicuc ui/ deâtAfotuSjinquo ordinePræladfui coIîocandiTint, amp;nbsp;quorum Suez ceflbreshaben'debeant, Nuncpergamusreliqua,quibus AfotusSeeuz lares PrincipeSjàlüdicandadodlnna Ecdefiac, amouendos fufcipit, per/ ftn'ngere, Principum (inquit) hoc fit munus, j ta diftribuente Lege,ut lez gitimosSacerdotesagnofcantjtradita ab eisamp; ipfi tcncant,ÔLpopulos fibi cornmiflbs feruarecurent. Quid autem,fi Sacerdotes lint illcgitimiç' Qiiid,etiamfi fijccedant optimis maioribus,ipfiautcmfint fccleratifsiz mi,SCimpijfsimiî* Quid fi tradiderint eâ, quæ cum Lege Domini,cunl feriptura diuinitùs traditapugnauerint^ Quid fi omnino nihil tradidez rintyfed reijciantcatradendainignotos fraterculosf An amp;nbsp;tune agnoz feendi funt pro legitimi s Sacerdotibusf An tune,quæ traduntur,tenert daerunt^ Nampauloantè cxpofitumcft,Spiritumfandlumnonfolerè commercium habere cum ijs, qui gloriancur quidem de ordinan'a Sticz cefsione, pugnantautem cum antccefibribus maioribus fuis, hoc efi, cum feriptis Prophecarum ôCApoftolorum. Sed hoc paulo póft, uoz lente Dco,copiofius explicabitur. Nam hoc proprium eft officium Prinz cipum,non ut quæuis Sacrificulorum Monachorum fomnia,pro oraz culis Spiritus fantfti agnofeänt, no ut populum fuum tyrannicis cogant, impiaDecretaPrælatorum,tanquàm Dei mandata obferuare,Scd ut auz diantMiniftros Ecclefiædôcentes,Elegant ipfiquoquc PropheticaÖfi Apoftolicafcriptajatc^ conférant cum ijs dotftrinam Miniftrorum.Inuoz cent Deum Patrem Domini noftri Icfu Chrifti, ut gubernet Spiritu fanz dû fuo Indicia ipforum.adeóq; cum Salomone orent : Da mihi, Domiz ne,cordocile, da Sapicntiam SC intclligentiam ,ut populum tuum iudiz care pofsim, ÔC difcernerc inter bonum SC malum. Qiiisenim poteft huncpopulum tuum dignè,qui tarn grandis cftdudicare / Nam ,cùiîl uz n!uerfæEcclefiæ,tumpræcipuè P'rincipibus didumeft: Cauete uobisa Pfeudoprophetis, EuFugite abidolatria. Et; Cuftpdite uos ab Id -'Iis,uc Principes non fuaî tantum falutipriuatim confulant,ucrumetiam popuz io fuo publicèjtam excrnplo,quàm gubernatione præeant.

Quod autem Afotus de proprijs magiftris ac dodoribus, quos Prinz cipes fibi adfcifcere fignificat, St de nothis ac fpurijs miniftris, de quibus Propheta ait; Nonmittebamcos, SCipfi currébant, concionatur,hoe non eft piorum Principum , fed Afoticorum Pontiftcum pcccatum, qui teftimonio Cardinalium fuorum, quod fupra recitauimus, folent fiz bicoaceruaremagiftrosaddcfideriafua, non ut ab eis difcant,quodfaz cere debeant,fed ut eorum ftudioSC calliditateinueniaturratio,quahgt; ceatid,quod libet.Et qui fint illi, de quibus Propheta ait;Currebät SC ego mon mittebam eos, perfcrutetur Afotus Pontifices illos, qui ad E celefia/ fticos honores, dolo, mails artibus, ucneno, largitione, pecunia, Simoz nia,feditione, 8C cædibus contendere folent. Ibi certetalcminueniet fentinam, ut ipfi in ca exhaurienda non tantum ocij relinquatur, ut rez fpiciat,quo ftudio,quóue ordinepaftores in Eccleftjs piorum Principum ad fua miniftcria uocentur. Nam, quód exiftimat eos non eftè legitimos Ecclefiæ Miniftros, qui non fint undi Chrifmate Epifcopali, etiam fi rez liqua omnia in ordinatione eorum uerè legitime conficiannir, prodlc partim infeitiam fuam, quód non intelligat, quæ fit uera Miniftrorum Ecclefiæ ordinatio;partini incogitantiamfuam,quód non confiderc^ ..........

quis fithuius controuerfiæftatus» Non cnimqiiæritUfitioftdifccptatuf» numh'ceataliciri miniftenûm docendæâ^ adminiftrandaîEcclefiæ ,pri/ uato fuo arbitriOjfincIegitimaéCordinariauocattoneinuadereç’Sci'nîiis, ne in Politeïa quidcm, nedum inEcdefia filîj Dei liccre cuiquam publv cas funÆones abfqiie légitima uocatione SC autoritatc ufurpare.Sed hoc quæritur,Num Afotus ôd Prælati cius, qui funthoftesdodrinæProphc/ ticæ 6C ApoftoIicæjSC qui banc dodrinam omni crudelitatis generepcr/ fequuntutjGnt ucra ilia Filij Dei Ecclefia,â qua Miniftri ordinatiônem pc teredebeantC’ Hoc,inquam,quafritUr,NumPetrus,Ioannes,Sdreliqoî Apoftoli,non prius debueruntHierofolymis pradicareEuagclionChri fti,quâm ordinärentur ab Anna Ô^ Caiaphaf An nonCaiapbas erat ordi/ narius Succeflbr Aheronis c* Qihd G ergo Romanus Pontifex fiat Caia^ phas, annon fine authoritateÔ!^ Vndioneeius licebitpio SCdodouiro in Ecclefia, ad quam confenfu Magiftratus ôâ populi eins uocatus eft, E' uangelion Chrifti adnunciafe,amp;Sacramcnta eins adminiftrarec’

CertèBernardusuocatPrslatos,non quidemCaiaphas,quod ego fciam,Sed quod ferè deteftabilius cft,Scruos Anfichrifti, Peterétne Ecclefia Chrifti órdinationem Miniftrorum fuorum à Seruis Anticlii'*^ ftiÆt non eflent Icgitimi Êcclefiæ Miniftri, nifi a Seruis Antichrifti ungc rentur Sd confirmarentirr:*

lofua æmuîabatur quondam pro Mofc, quod Heldad Medad pro/ phctarcntabfqueautoritate Moiiincaftris. Prohibe eos,inquit3dominlt;^ mi Mofe, Etdifcipuli conquerebantur Chrifto, quod quifpiam eijceret dæmonia nec fequeretur ipfos, Sed lofua audit: Quid æmularis pro rncï* Qiiis tribuat,ut omnis populus prophetet, 0^. deteisDominus Spiritum fiiumCDifcipuliueroaudiuncNeprobibeatisillum* Quinoneftaducr/ fus nos,pro nobis eftjtaqj, fi Afoticis Prælatis curæ efièt uerâ Ecclefiæ fa/ lus, non hoc agerent ,utpeterctur ab ipfis Chrifma, fed ut Ecclefia in do/ drina uerè pia erudifetur.Non de Chfifmate,fcd de dodrinairiftituenda eftctcognitio.Poftquàm autem AfoticiPrælatipiam dodrinam autpcr/ fcquuhtur, aut non requirunt, fed præcipue de Chn'fmate uociferantur, Ecclefia nulla eis ucrcciindia obftrida eft,fi déférât cos,ÔC fuos fibi ipfa nu niftros ordinet» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Mirer autem, qua infeitia fit Afotus,quddhoc loco commémorer Le gern imperatoris Theodofij, qui iubet fubditoseam agnofeere Religio/ ncm,quam Petrus Apôftolus dôcint,amp; quam fequuntur Damaftis Pon/ tifcxRomanus, ScPetrusEpifeopusAlexandrinus» Nonuidet Afotus præ animi fui impotcnti’a,quid pro fe,quid cotra fe dicat Primùm cnim, Petrus Apoftolus ueranl SC ïedam docuitreligionem. AcDamafusRo manus Petrus Alexahdrinus fedam fidem de Triade (Dehacenim turn præcipue agebâtur)fccuti furtt.Nos autem nunc loqutmur de Ponti/ ficibus amp;nbsp;Epifcopis,cjùi docent fequuntur impiam religionem, amp;nbsp;qui tantum abeftjUt ueram de picrate dodrinam agnolcant,utetiam cam fer rOjignijlaqueis petfequantur. Vult ne Afotus, ut ctiam talcs fequamur MagiftroSjfîCSaccrdotesfDct nobis Petros Apoftolos,Det nobis Da/ mafos RomanoSjôCPetros Alexandrines,qui ueram ÔC fynccram Apo/ ftoli Petri dodririam fcquantur,6ChabebitpiosPrincipcs,non auditores tantum,fed etiam adiutores.

Deinde, cüm Tlreodofius iubet fubditosIcquiReligionemDamafi amp;nbsp;Petri Alexandrin!, num iubet hoc,abfquc fua ipfius cognitione, con/ tentui

fcritus tantum horum duorumPontificum ludicfoc’Quid ergo cft,qiidd antepom't ei'sPetrum ApoftolumC An nonoportuit eum pnusccgho/ U!flèó^nidicafle,quód Damafi ólt;f Petn' Alexandn'ni dodn'na, cum Petro Apoftolo conueniat C Gertè hiftoria non facit Théodolïum tam ftupidn. Ut abfquefuoipfius ludicio adfcn'pfen't fe alienis fententqs* Operæprez cium autem eft, ctiam ipfa hiftoriæ uerba commemorare.

Determinata die, cuiufque Religionis EpifcOpi ad Aulanl uocatt fonueniunt» Aderantigitur Nedtarius èC Agelitis homoufianæfidci an/ tiftites: An'anæuerôDemophilus : Eunomianæ ipfeEunomius:Ma/ cedonianæEleufius Cyzicenus» Vbi conueniflent, excipit eos Impe/ tator,6C accepto cuiufque dogmatis fcriptOjfeorfimDeumimpenieoz rat,ut fe ad eligendam ueritatem adiuuet.Deinde ledo cuiufque dogmaz tisfcripto,reliquaomnia tanquàm feparatioftem fandtæ Triadis indu/ centiareprehendit, acrumpit,Solumuerô, quodhomoufianamfidein continebatjlaudat Sd ampleditur»

Qiiid hîc, Afote, dices C Qitis h/c eft in controuerfia dodtrinæ Eccle/ fiafticæIudex If Primùm, Imperator,non accedit ipfeadEpifcopos,tan/ quàm dominos fuos,fed uocateos,tanquàm feruosjad fuam aulam. De/ inde accepto cuiufque Epifeopi fcripto,non eft contentus illius aut iftfus nidicio,fed profternitfe precibuscoramDeo Pâtre Domininoftrilefii Chrifti, ut gubernet Spiritufandto meriterh fuam, quo inter tot diuerz fas Religionis lèntentias eligat earn, quæ cum dodtrina Uerè Apoftolica conueniat« Poftfcmô, legit ipfefcripta,SC expenditea fummo ftudio» Cumcçdono Spiritus fandli earn elle tterèpiamdodîrinama Prophetis

Apoftolis traditam,quæ docetPatrcm,Pilium, ÔC Spiritum fandlum, linum quidem eflê Deum effentia amp;nbsp;maieftate,diuer(as autem perfonas, côgnouiiTetSCiudicaftet, iubet publico ediefto omnes hancdodtrinam, ütcœleftem ueritatem fequi. Vides igitur Afota,cùm in medium produz titLegemTheodofii,quafecuIaresPrincipesâ cognitioneEcclcfiafticæ dodrinæarccre conatur,porrigere nobis arma, quibus eu conficiamus»

Nihilo aptius ad fuum inftitutum profert Afotus exemplum Theoz dofij Imperatoris, Ambrofii Epifeopi, Theodofius peccauerat præz cipiti ira aduerfus Theiralônicenfes,dC fæuieratnon tantum in fediciOz foSjüerumetiam in innocentes. Dignus igitur erat, qui non folum rez prehenderetur,fed etiam excommünicaretur. Qirid autem hoc ad pios Principes^ Mum fi fufcipiunt cognofeendam dodtrirtam Ecclefiæ,ut con lülantæternæuitaepopuli fui,tantum crime admittunt, quantum Theoz dofiusinadimertdaiJitaTefïàlonicenfibusadmifitf Num,fi fecerintofz ficiüm,pioPrincipedignum,tam digni funt excommunicatione,^!! Ce{fauerint,aut officium deferuerintf Sed hoc Afoticis Prælatis aud: tu iuz cundifsimum eft, quôd Ambrofius eicceritTheodofium è Sacrario, Inz tcriora,inquiens, folis Sacerdotibus patent, reliqtiis Uerô omnibus inaez ceffaSCintada, Exi igitur,SC communitercumreliquisafsifte,Purpuz taenim,Imperatores,nonSacerdotesfacit.Hanc Ambrofi] uoeem Afo/ ticiPraelati maiori uoluptate audiuntjquàm cantum lufeiniæ. Sed ne blandianturfibi hoc exemple, feiant, le nondum cftè Ambrofios. Narn. quod Ambrofius fecit,fuo Iudicio,fuâq; fiduciafecit. Quod autem Afoz tus amp;nbsp;lui Praîlati, in eîjciendis c cognitione piae dodlhnæ Principibus

aid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE OFFICIO PRINCIPVM’

faciunt, înfolentia, arrogantia, tcmeritatc, contcmptudonifnatfonun^» adeü^ tonus Ecclcfiar fadunt« Quare, quod in Ambroâo fuit tolerabrf^» ac multorumiudido comfncndabiki hot in Afotids Prælatis, qui noft quae Chrifti,fcd quæ fà2i fühl quærùnt,nullo modo fcrcndufn crit,

Poftrtmd AfotuscommèndationeTheodofianaÈ Legis ^èo tändelt euadit,ut libidC fuis Prælatis nomen Catholicorum aflèrat âlios aucefn» quipiadodlrinaeruditijRomanam impictatem dcteftantur,in catalo-' gum hæreticorüm abijdat. Non eftnobis Afoticum confilium igno-* turn. Nec fumustamftupidijUt ignoremus quid Afotus fibi nomin^ hæretitorum uelit.Sdmus,quid publitæ leges aduerfus hæreticos decer/ nant.Cûm igitur Afotus infimulet pios Prindpes hærtfeos, fadléintelH^ gi potefi:,quæ pericula non tam fpiritualia, quàm corpofalia cis minctin'» quæ5t Afoticiprocüldubióeisinferrentjli tantaipfisà Deo permittert-* tur facultas,quanta eft torum uoluntais»

Sed qua fronte, quo pudorc aUdeteïFrenatusMonachusautoritat^ Theodoftanæ Legis Principes ôi. alios qui Sophiftica âê Monafticafom^ nia abominantur,in hæreticorUm catalogum referrec'Primùm,Lexp«’''' fpicuè commendat Apoftoïicam ddeiplinam, Euangelicam dod^/ nam,quam Romanis Petrus Apoftolus tradidit, fit quam Damafusac Petrus Alcxandrinus fecuti funtQuam aUtem aliam tradidiflèt Apofto' lus Petrus Romanis, qüâm illàm, quæ in ïiteris Prophcticis St ApoftoH^ ds tontinetùr, St quæadhuc in condonibüs Stepiftolis eius extaKquot; Cùm igitur banc fèquamur, nec ullam àliam, cum hac pugnantem, fiue (cd/ ptam ftuc non fcriptam,agnofcamus ,lüculentam nobis iniuriam fadt, qui adimit nobis nomen Catholicorüm, quo quidem modo Lex Theo/ doliana hoc nomen commendat. Nam qualcs AfoticiPrælati funtCa/ tholicijtale nomen intantum non requirimus,ut etiam abomincmur, id quod fuo loco rede,ut fpero,cxplicabitur. Deinde Lex ip fa recenfet nO'' minatim cam dotlrinam,cuius profeflbribus nomcnCatholicorumtd/ buendunricenfet.Sicenimdidt:VtfccundumApoftolicam difciplinam» Euangelicamcpdo(ftrinam,Patris6t Filtj StSpiritus fandi unamdeita/ tem,fub pari màieftate, St fub piaTrinitatc credamus, Hane Legem quentcS,GhriftiânorUm Catholicorum nomen iubcmus ampledi. Ha/ denus Lex, Quid ergo diccmus ? LexTheodofq manifeftc opponitno^ men Catholicorum Iniprjs St exccrandis Arianis, qui negabant Chhftd efleuerum ab ætcrno Dtüm, Sed an non manifefta extant capita tam in Auguftana, quam in VUirtenbergenli Gonfefsione, in quibus breuiter quidem, fed perfpicue, doclrina uere pia St pura de h oc articulo aduerfus Ârianosproponitur^ Etnifi qth's impudentifsimusfuerit Sycophanta, ncccfte habet ipfè teftimonium ferre, quod h une articUlum, De uno ue/ rO Deoamp;tribuspcrfonisin una deftateiuxtâPfOpheticam St Apoftoli/ cam fcripturam,6t cxpofitioncm Nicæni Concihf conftanteraduerfus deteftandam Arianorum impietatem afteramus, Ac nifi fallor.Sophiftis St Monachis, uix tantum cflèt roboris, ut poflènt noua deliria, quæ his temporibus adücrfus hune artieulum excogitataftint, rcfutarc, fi noftri (lacin parte fuam operam non conferrent.Quare Afotus os perfficuerit, nCccftè eft,quôd aUdeat autoritäre Theodoftanæ Iegis,nomen Catholico rum nobisdetrahere, St nos impijs St cxectabilibus illis Arianis hæreti/ cis,quos ex animo deteftamur,annumèrarc.

matrem aliarum Ecclefiarum,atque ad Prælatos cius,uctus eft Roma/ nenfium adulatonim cantilena, SperamusChriftumFiIiumDei,fuann quoque habere Ecclefiam Romæ,Sicut mirabiliterfolet in medio Baz alitarum fua fibi feptem millia referuare» Et uidemus ex hiftorijs, qiiód initio Roma miferit aliquoties Ecclefiæ miniftros ad alias partes Ocz cidentisjtaque cum eaEccIefia qüæ in medio impiæ nationis diuinitùs conferuatur,Iibenter confentimus,amp; inuocationem noftram coniunz gimus.Sicut enim unus eft Chriftus,ita etiam una cft fides eorum,qui eo/ dem Spiritu Chrifti coniunguntur, Nec adiminius ei omni ex parte Ma/ tris nomen,fi quando mifit ad alias regiones aut urbes pios uiros, qui Ez uangelion Chrifti adnunciarent, amp;nbsp;FilioDei Ecclefiam fuam congre/ garent, Sed ut iftam Afoticorum Prælatorum colluuiem ac fentinam, prouera Ecclefia,adeoep aliarum EcclefiarumMatreagnofcamus,hoc demùm ( dicemus enim ingenue quod res eft) effet filium ipfum Dei,aC ueram eius Ecclefiam abnegate, amp;nbsp;condemnare, Qiiid enim hoc temz poreRoma fit,ali) diflerant,amp; quæ fuprà recenluimus,teftificântur. Cerz teRoma,temporibusDamafi, cuius LexTheodofianameminit, fîCqui per feditionem, ac multas cædes, in Pontificem eledlus eftè dicitur, iam turn dicebaturPurpurata merctrix,ScBabylon, Sed an interea temporis melior fada fit, res ipfa déclarât. Et talem nos pro MatreEcclefiarum agz nofeeremus, unde dodrinam æternæ noftræ falutis peteremus f Cùm ez nimhæcmater didicerit iam horribilem impudicitiam fedari, Patri noftro cœlefti petulantifsimè obfiftcre, iudicet ipfe Afotus, num luftum fit in cönfpedu Dei,talem matrem potius,quàm cœleftem Pattern audiz fe,Dauid,magnus Auus Chrifti fifij Dei, amp;nbsp;Spiritu fando ad miraculum. uCque infignitus,proponit nobis pro Ecclefiarum matte, Zionem feut Hierufalem. Virgam,inquit,uirtutis tuæ emittet Dominus ex Zion, doz minarein medio inimicorum tuorum, Eodem Spiritu fando dicuntEz faias Sc Michaïas: De Zion exibit Lex, amp;nbsp;uetbuDomini de Hierufalem, Sed Sc Filius ipfeDei definit acdecernit,Hierofolymam, Ecclefiarum matrem. Sic fcriptum eft,inquiens, ÔC fic oportebat Chriftum pati ÔCrez furgere à mortuis tertio die, ÔC praedicari nomine eius poenitentiam, ac remifsionem peccatorum in omnesgenres, initio fado abHierofolyz mis, Quare, cùm non Prophetæ tantum, fed etiam Chriftus ipfe propoz nant nobis Hierofolymam, pro matreEcclefiarum, ac mittant nos non ad Romam,fedad montem ilium domus Domini,qui eft in nouifsimis diebus exaltatus fuper omnes colles ÔC montes, hoc eft, ad cam dodriz nam,quam Apoftoli accepto Hierofolymis Spiritu fando, uulgauerunc intotumorbemterræ,ÔC quæ Apoftolicis literis NouiTeftamentinoz his tradita eft,non eft, cur aures adhibeamus Afoto ÔC fodalicio eius, qui nos longe aliam matrem, quam piam, caftam, pudicam, ÔC inuiolatam,' feftandam docent,

Qiiod reliquum eft, SC quod in hoc loco præcipuê agitur, meminez i*lntPrincipes,fui efle offictj,non quod Afotus præfcribit, ut Politica tanz tum curent,hoceft,utciues SC agricolas tueantur, quo uentrem SC pecoz rafua intranquillitatepafcant,interea autem omnem Ecclefiafticæ doz drinæ cura Afoticis Prælatis relinquSt, Sed quia funt præcipua membra Ecdefiæjin hoc quoi^ præcipuum ftudiumincumbant, ut 8C ipfi cognoz feant, quæfituerè pia ac effîcax dodrina adfalutem, SC quam Spiritu iàndoedodi cognouenntp'nEçclcfijs fuarumrcgionum,fummaqu.j^

poflunt, opera infti'ttiant, ôé conferuent Publicæ Leges fuïcipiunt ros,ad facrofandas, uti'pfæ loquuntur, Eccïefias confugientes,aducrfus im'uftam lu'mtuendos, Cùmigitur Afôtici Praelati in miferamEcclefi^ crudeliter fçuiant,eamcp fuis pedibus conculcandam fubijcere tota mefv te ftudeant, CO gîtent Principes, qui funtnon poftrema Ecclefiac mern^ bra,periclitantem Eccicfiam ad ipfos,tanquâm ad afylum, confugere, Si fidem l'pforum ïmplorare» Habet quidem uera Ecclefia cœlefte prxfi' di'um, nec nititur humano tutore, fed Filio Dei, qui cùm fedeat à dextris Dei Patris fui, dominatur in medio inimicorum fuorû, Expedat autem ä pqs Principibus officium, quod Deus ipfe exigit» Poteftas enim huius feculi collata eft diuinitus in Principes, non ut ignauiter ftertant, amp;nbsp;Afo^ ticosPrælatospro libidinefuainmiferäEcclefiam graflari finant,fedut in cognofeenda coelefti dodrina,gloriam nominis Dei, SC ipfi célèbrent» in populis regionum fuarum celebrari curent. Quo officio, non ueh(V menter quidem gratificantur Afoticis Prælatis,fed gratificantur Deo Pa/ tri Domini noftri lefu Chrifti obedientifsime, qui ÖC teneri non poterit, quin uicifsim maxima quæque in eos beneficia conférât.

Qiiæ autem hadenus de officio Principum in Ecclefia diximus, Si deinceps de al ff s rebus diduri fumus,Ioquimur non in confeflu Afotic(V rum Prælatorum,quos non agnofeimus efle uera Ecclefiac membra, fe‘1 in conipedu Domini Dei noftri, fiC omnium piorum,quorum etiamlit dicio omnia hæc fubtf cimus,hac uidelicet conditione, ut de bis omnibus iudicent, non iuxta Afoticastraditiones, fediuxtaicripturamPropheti/ cam Sc Apoftolicam,quam non dubitamus,quin,cum fit oraculum Spi/ ritus fandi,aduerfus omnes inferorum portas, nedum aduerfus emend/ tas Afotorum traditiones, perpetuo confiftat.

RAVISSIMAE caufæfunt,cur neceftanuduxi,utprius autoritatem facrolàndæ Scripturæ, ab iniurrjs, quas ei Afo/ tus fparfim in feripto fuo infert, uindicem, quam reliquurtl cœnumeiusabftergendumfufcipiam. Etfi enim Afotusali/ cubi potentia ueritatis,praeter fuam uoluntatem, coadus, afz

firmat libros Veteris Ô^Noui Teftamentià Spiritu fando æditos, fa/ cram Scripturam Spiritusfandi reuelationem efle, tarnen non ferenda contumelia eft,quÓdTraditioncs non feriptas, acquêt, imo ctiam praefez rat là crac fcripturæ.IIlæ enim mandantur (inquit) cordibus fidelium, hæc autem m embranis amp;nbsp;tabulis : quod Ecclefia, ( nifi intelligat nomine Ecz clcfiæ,non ueram, fed Afoticam ) tradat fideidogmata extra Icripturam: quôd feientia interpretandi feripturam polsit ftudio, diligentia di îeélio/ ne,abfcp uidelicet Spiritu fando, acquiri : quod non fit ad Scripturas proz uocandum,necin bis (utor enimuerbis quæ Afotus ex Tertulliano, led maleintellcdocommémorât)conftituendum certamen,quibus nulla autincertauidoria eft: amp;ut aliâsdicit, quodmodus quærendiueram Scripturæ fententiam, in ipla lcriptura, amp;nbsp;apud eos, qui per Spiritu fanz • dum feripturam per Scripturam exponunt,incertus fit,SC non fufiiciens

bus,8lt;PræîatonTm Coriciltjs, hoc eft j di'uina oracula, humam’s, ut nihil grauius dicam, fcntentrjs amp;nbsp;Decrctis : ac plané de facra Schpturaidem fe, fentire haud obfcuré fignificat,qucd alius quifpiam Afoticus fcripfit,Scri ptiiramualcre quantum fabulæ Acfopi, Îî dcftituaturautoritate Ecclez fiæ. Qiiis tantam cœleftis dodrinæ contumeliam æquoanimo ferret^ Sicut enim ludæi amp;nbsp;Milites îudebanf quondam Chnftum,ita Afctici luduntnuncfacramScripturam» Dicuntenim,Sacrip Scripturam eû fe Spiritus fandi reuelationem. Hoceftgenuaflediere, fiCdicere, Aué rexiudæorumi Scd adduntî Scripturam efte obfcurâm. Ad Schptu/ ram iïon elfe prouocandum : Scripturæ fententiam in Scriptura per Spiz n'tüm fandlum inquirere efle inutile: Scripturam penderea Patribus ÔCConcilijs» Et :Scripturamelîèfimilém fabulis Aefopi,nifi acceflez ritautontasEcclefiæ Afoticæ, hoccertè eft alapas dare , Ôl plagas infliz gere,acdicere, Vaticinarenobis,quisteperculïerit. Sic uenerantur Az foticicœleftia oracula, Operæprecium igitur mefadiurumexiftimaui,!! ante omniâ,diuina dementia adiutus, tam infignes contumelias â facroz fanda Scriptura propulfaremi

ÄC primum omnium, cùm nobis fermo eft de facraScriptura, Proz phetica5cApoftolica,nonloquimurde tjslibris, quiàueteri fidlieraEcgt; clefianonfuntreccpti iri Cânonem, amp;nbsp;quorum nonnullos, noftri Maioz fcsipfijUocantSomnia amp;nbsp;fabulas ,necunquàmhabucrunt,nifi in Afoz ticaEcclcfia, quam pro uera EcclefianOn agnofcimus,probandorum dogmatum autoritatem. De quibus,fi opus luerit, ftio fortâfsis loco coz piofius dicemus, Hos, inquam, libros non compræhendimus nomine facræ Scripturæ, fed eos, de quorum autoritate in uetcri SC uera Ecclefia nunqiiàmcftdubitatum,SC qui certifsima habent fuae autoritatis teftiz moniai Deinde, qiiia Afotus luditinretam feriapuenlibus Sophifmaz tis,8C ponit diferimen inter Prædicationem amp;nbsp;Scripturam, inter uerz burn ÔC fcriptum, neccftàrium eft, ut quid nomine Scripturæ, in hac diz fputat!one,intelligendum fit,paul6clarius explicetur, Nam cùm Conz fefsioPrincipis docet Interpretationcm obfeuriorum locorumfcriptuz içpetendâ efteexipfa Scriptura, SC adducit illud Pfalmi:Lucerna pedibus mcisUerbumtuû,audct AfotUs à Scriptura uerbumim pudenter feparaz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

re, Verbum, (inquit) Non Scriptura, Et cùm Petrus ait: Habemusfir/ mioremfermonem Propheticum,Ibi Afotus,Scrmoncm(inquit)Nori quot;nbsp;Scripturam. Ac iterum,cùm Afotus ipfe adduxiftet locum Pauli,exEpiz ftola adTimothcum: Si quis aliter docet, SCnonacquiefeitSermoniz bus Domini noftri IcfuChriftij Addit: Hic nihil de Scripturis,fed de iierbis tantum, SC Dodrina, Sed SC alias affirmât Traditiones teneri in cördibus,Scripturam autem inmembrariis,amp;tabulis, Scilicet,cùm hæc feribéret, reuerfus fortâfsis paulóantè fueraté Synodopuellarum Moz nialium,inter quas, aiunt, hoe æri' gmà folenne efte, quód altera alterarii interroger: Iri qua re collocata fit Chriftiana Religio Ac alia quidem a/ liudrefponderc folct,fed qüæ gnaraeft acnigmatis, refpondet, Chriftiàz nam Rcligioricm collocatam SC fundatam effe in laceris panniculis* Qtiodcùm abfurdifsimum üidcatur,itaexplicat, utdicatDotftrinâChriz ftianæReligionis feriptam effe in papyro,quæ ex ùetéribus amp;nbsp;laccris pan niculisconficiatur. Hic-fériüm mutaturin rifurn, Eodem feré modo hiz dit nobifeum Afotus, homo ridicülus,amp; cùm nobis fermo fit de maicz ftate cœleftium oraculorû, remittit nos ad niembranas j SC. ad papyrum,

hoc eft,ad laceros amp;nbsp;ueteres, ficut aenigma habet, pannkuîos, tuifaciamusfRedeundum eft nobis adElenchos Ariftotehs, Monachus Domimcafter eftportentum in rerum natura, quia limul eft albus ter* Sed Portentum eft generis Neutri. Igitur amp;nbsp;Monachus* Sacra Icri/ ptura continetur fcripta in Membranis 2C ueteribus panniculis* Mem/ branæ autem ÔC panniculi facile putrefcunt* Sacra igitur fcriptura putrc/ fcit. Traditiones continentur incordibus* Corda autem funtpræftaniil/ fima pars hominum* Igitur Traditiones funt pracftantifsimæ. Bone Deus, quanta eft huius hominis inpudentia, qui non uereatur cum tam infulfis Sophiimatis in publicum prodire* Sed talibus ineptijs baud oh/ fcurèfignificant homines ifti, quod iacra fcriptura fit Sudes in oculiseo/ rum.Quare ftudentquoquo modo pofllint,ut earn è medio tollant. No/ bis autem tanto magis ftudendum eft, ut autoritatem eins conferuc/ mus ôd tueamur.Cùm igitur loquimur de facra fcriptura, non loquimuf de Grammaticaled de Thcologia, hoc eft, non de literis ôC fyllabis, fine in membrana,fiue in papyro fcn'ptiSjSed de Sentcntia,quae his literarum Si fyllabarum notis figniHcatur*

Manifeftum quidem eft Hebræa Biblia fcripta efle ijfdem literis» quibus Judaicum Thalmud:SC Græca,quibus poëiis Homeri : amp;nbsp;Latina, quibus MetamorphofisOuidq, aut Fabellæ Aefopi, Sed nec fentert/ tiaefteadem,nec res eardem. Et tarnen ficut iententia acres, quae con/ tinentur literis prophanorum fcriptorum,manenteædem,fiueuoce,fi/ ue fcripto enuncientur, fiue literis mandentur,0C è fcripto legantur ïit^ fententia ac res, quae continentur literis facrorum ftriptorum, manent eædêjfiue prædicentur uoce,fiue compraeheiïdantur ftriptis, fiue reciten/ turLedione, Sumamus,exempli gratia, Creationem huius mundics: nihilo. Hæc eft res» quae nobis cognofeenda amp;nbsp;credenda proponitur. Si/ ue ergo Voce dicas, hunc mundum creatum efleex nihilo, fiue fcriptO mandes, fine è icriptolegas,eademplaneresmanet, eadcmcpfentcntiâ nobis cognofeendaexhibetur,Sumamus Si promifsioncm Abrahaedt/ dam de uentur o,ex familia fua,Mefsia.Haec eft res, qtiæ Ecclefiae ucteris Teftamenti cognofeenda Si credenda proponebatur. Siuc igituruOce adnuncietur,fiue fcripto excipiatur,amp; legenda tradatur, éadem prorfum fententia,eadem res eft* Quare, cum de facra fcriptura loquimur, defen/ rentia,06de rebus ipfis,quæ in eacontinentur,loquimur.

Ac initio quidem Mundus creatus eft, res ipfægeftæfunt,amp;ipromil/ fio de ftmine Mulieris,dcfilio Virginis,Domino noftro lefu Chrifto,fa/ da eft.priufquam ca literis funt mandata, Sed ut hæe Si alia omnia, quae nobis ad æternam falutem cognitu utilia, atque neceflaria funt,ad pofte/ ros fy nceriter ac fideliter propagarentur,6C conferuarcntur,uifum eft fpi/ rituifando eanonuoce tantum maiorum ad pofteritatem profcrre,ue/ rumetiam literis cuftodire,0iifcriptorum monumentis mandate*

In Exodo Si Deuteronomio,poftquam Deus promulgaflet Deca/ logum in monte Sinai,non fuit contentus uocali pronunciationc, fed Scripfitipfe fuo digito Decalogum in duas lapideas tabulas : DeditD 0/ NIN VS (inquit)Mofi,completis huiufeemodi fermonibusinmon/ teSinaiduastabulasteftimonrj lapideas fcriptasDIGITO DEI. Et iterum : Cum dolaflem duas tabulàs lapideas inftar priorum, afceii/ di in montem habens eas in manibds, Scripfitq; in tabulis iuxta id quod prius fcripferat «€xbadecem,qug locutus eftDominus ad uos in mote de medio

Habes Deuin ipfum tanti fcciffe Scripnonem, ut quæ uoce pronuiv daueratjSeriptis ipfe rrtaiidaret.

Sic etiam è Spiritu Dei excitatUs eft Mofes, lit Legem, quam à Do? mino acceperat,non tantum uerbisrecitaret, Uerumetiamliten's con/ fcribei-et,

Deut. Jr, Scripfit Mofes Lege banc, SC tradidit earn Sacerdotibus filqà Leui,quiportabantarcam foederis Domini, QC cunÆs Seniofibtts Ifrael,

Mofcs autem acceperat â Domino,nOn tantum Decalogum,0d quç adludiciaatquec^imoniâs eiüs gentis pertinebant, fed etiam Euange/ IiondcDominonôftroIefuChriftô,Prophetam,inquitDomiftüS,fufciz tabo cis de medio fratrumfuorurnfimilem tui, ÔC ponam uerba meain ore eius.Haec eft concio Euangelq de Chrifto Filio Dei.Itaq; Mofes com/ plexus eft Scriptione fua, non tantûDecalogum Legis j ÔC quàé âd inter/ pretatiónem eius pertinent, fed etiam Euangelion Chrifti, lit abfolueric praecipiias partes facræ Scripturae,Nam quæ deinceps Prophetaé SC Apo/ ftoli fcripferuntjfunt copiofior barum diiarum partium cxplicatio.

Quid ergo C Num Mofes fcribendo Legem ÔC Euangelion fufeepit uanum laborem, quippe qui coelcftcm Uocem mandaiieritmembranis, reifragillimac^Nihilminus.Sicenim fequittir.TR ADÎDIT earn Sa/ cerdotiblis filijs LeUi,qtii portabant area foederis Domini.Ergo,inqiiies, ScriptiiratraditaeftpoteftatiSacerdotum,utpofsint earn pro fùalibidi/ nemutare,interpretâri,figere,6CrefigcreC’ Abfit lortgifsime. Sed tradità eftpotiuseis,Ut NON mutarcnt, SC nc abudquam literismandatuni eflctjprædicarentVnde Mofes non præcepit eis, ut iioce fua,qUod libet, concionarentur,fed dat ds certam Scripturam,quam legant, SC addit eis, quafiEphoros, SenioresIfraél.Sequiturenim. PratcepiteisdicensiPoft fepteniannos,anno Remifsionis,in folertnitate tabernaculorum, conué nientibuscundis exfilqs Ifrael,ut appareant in confpeClu Domini Det tui in loco,quem elegerit Dominus,Leges, LEGES (inquit) uerba Le/ gishuius coram omni Iftael, audientibuseis,SCinunumomnipopuIô congrCgatOjtam uiris, quam mulieribus,paruulis 6C aduenis,qui funt in/ tra portas tuas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Viditenim Spiritus fandus, primum, ftifuros, fmd iam turn exór/ • losPhilofophos gentium, qui longè alia de rebus cœleftibusac diuini» lraderént,quamPatriarebis uoceDei patefaClum erat,Voluitigitür Spi/ ritusfandïis,Ut Uoxcceleftis Scriptomandaretur,quo petulantia inge/ nia coerccrcntur,neb'ceret eis qUodUis buminum figmentum pro coele/ fti oraculobominibits obtrudere. Etfi enimmendaciaPhilofopborum. apud Gentes nihilominus öbtinuertint, tarnen illud Spiritus fandi con? filiurtt,ftnim femper babuit in EcclcfiaDomini locum 8Cufum. Deinde UiditDominiisucntiiros ludæos Cabälifticos acThalmudicos,quinü/ gàfehturaliatraditaeffeuocc, quàmferipfocontineantur, VifumigitUr oftSpiritiii fando uocem cœleftem,quatrâditacft LexSCEuangelion, inlitcras conferre, ut quicquid fomnicntCabaliftici SC Thaîmudici, Ecz clefiaDomini Cértô feiat, banc eftèucrè cœleftém uocem,SC banc folam cflè fcquendarn,quæ in facraScriptura,côeIeftibus miraculis confirmata, ad pofteros efttranfmiftâ. Poftremo üidit Spiritus fartdus futuros Præ/ latos Afoticos,qui pro certifsirhofidef fundamehto babercntTràditioz nés non feriptas, quique plane idem quôd Cabaliftîc glonarentur, plura

ôf meli'ora efle uoce à maioribus quafi per manus tradita, quàin fint Sa^ crishterïscompræhenû* Voluit igitiir Spiritus fandus facram Scriptiv ram, initio quidem per Mofen, deinde per Prophetas Apoftolos ris mandatam, extare, ut uera Ecclefia Domini haberet certifsimam Rc/ g«lam,adquam omniaPhilofophica,CabaIifl:ica6C Afotica deliriaexi/ geret,acfciret,nullam aliam uocem, ne Angelicam quidem, quaefcti/ pturaemaximis omnium miraculis confirmatæ,non eßet confcntanca, proeœlefti uoce agnofcendam ede. Nam, quod Veteribus grauifsimt didum eft : Quod præctpio tibi, hoc tantum facias Domino, nee addas quiequam nee minuas. Ét: Non declines, nee ad dexteram, nee adfini^ ftram, Hoe idem nobis eadena grauitate dicitur : Si nos aut Angelus dc CœloprædicauerituobisEuangelion, præterid quod prædicauimusuo/ bis, anathemafit. Euangelion autem, quod prædicauerunt Apoftoli, non uoce tantum uulgatum eft, Sederatantea inferipturaProphetica eomprehenfum, amp;iam tum mandabatur literis Apoftolicis. Segrega/ tusjinquit Paulus,in Euangelion Dci, quod ante promiferat per Prophe/ tasfuos,in SCRIPT VRIS SANCTIS, de Filiofuo. EtPetrus; Habemus, inquit, firmiorem fermonem Prophericum, cui dum attciv ditis, ceu lucernaeapparenti in obfeuro loco, rede facitis. Sed h/c dcprc/ henditur Afotus,manifeftißimus deprauator.Cum enim Cofefsio Priiv cipis hunc Petri locum,utpaulo ante meminimus, ad probandam Seri/ pturæ autoritatem adduceret,ibi Afotus diftinguit Sermonem à Seri/ ptura,Ô!^ exponit,Petrum non de Scriptura,fed de Sermone loqui. Haec eftclara amp;manifefta uerborum Petri deprauatio. Primüm enim Pc/ trus non Icribitad eos, qui fuerunt temporibus ueterum Prophetaruni» amp;audieruntconciones eorum coram,priufquam literis mandarenttiri Sed ad illos, qui erant ipfius coartanei, amp;nbsp;ad pofteros, qui Prophetâ/ rum Scripta legebant, Qtiare ficut alias Sacræ literae tribuunt ScripiU' rae fuam didionem, amp;nbsp;fuum fermonem : Quid DICIT ( inquitPau# lus ) ScriptLira C Et iterum : An nefeitis in Elia, quid DIC A T ScriptiV raCIta hocloco Petrus per Sermonem Propheticum certifsimêintel/ ligitjScripturam Propheticam. Deinde,nequiddubq relinquatur,ad/ dît Petrus ipfe interpretationem : Si illud ( inquit ) prius noucritis, quó^ • omnis Prophetica Scriptura,Prophetica(inquit)S C RIP T V R A,non fitpriuatæinterpretationis. Vides,quod Afotus uerba Petri manifeft^ fûaexpofitionedeprauauerit. Et quis deinceps uIlampoteritfidcmA/ foto,etiam inreliquis adhiberef Dauid ad Saulem ait. Vêtus elle pro/ uerbium : A malis egredi malum: Quod nos uulgo dicere folemus,Qut femel malus,femper præfumitur malus.Pudeat igituruos Afoticos Præ/ latos, quodemiferitis in nos hominem taminlulfum,qui certe,nifid ofnni feriptione amp;nbsp;concioneinterdixeritis, maiora ueftræ caufac damna dabit,quâm multi hdftes dare poflènt, Sed pergamus in inftituto. Expo/ fuimus enim confilium Spiritus fandi,quód cùm uidiflet uenturos Caba liftas amp;nbsp;Afotos-, quiîadarent Traditiones non feriptas, uoluerit coeleftia oracula literis facræ fcripturæ mandarin ut præmoneret ueram Ecclefiam Domini,ne quicquamaliud,quod uel contra uel præter hanc feripturam «btruderetur, pro cœlefti uoce amp;diuino oraculo acciperet, SC ut ad aeter/ nam falutem neceftarium agnofeeret.

Porro,Spiritus fandus uoluit coeleftia oracula monumentis literarum jnandarijnon hoc tantvim confilio, ut obftrueret os Cabaliftarû, ut ita quot;nbsp;i - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicam,

Prolegomena ioan-'erenttt dicanijTi-ad/tionariorum, fed eriam,ut extare t organon.qiio ad cntdieh? damEccIefiamfuatninuera pietatê uterctur, ôi. quo dona fua in cordâ piorum effundefet» Audiamus J'gitur fua de hociacræfcripturae ufute/ ftimonia»

Cum Mofes (cripfifletLcgein, ôâ tradidiffèt Iibrum Sacerdotibus Sé Scmon'bus Ifi-ael,mandauit eis,uthbrû Icgantin cœtu uniuerfae Ecclefiç, tam uirorum, quam mulierum,tam adolefccntum, quam aduenarum* In quern ufüm^’Séquitur. Vtaudientes difcänt, amp;nbsp;tirneant Dominum Deum ueftrum,amp;; cuftodiant,impleaht(^ omnes fermonês Legis huius, EtutpalamfiatjScn'pturam etiam ad poften'tatis ufum diuimtustiadi/ tarn eflèjadditur :Filt) quoque eorumjqui nunc ignorant, utaudire pof/ fint,amp; timeant Dominum Deum fuiim^ cuncflisdiebüs.Timereautem Deum,ôifcuftodire ferm ones Legis,qui efèriptUraVeci tan tur,eft donum fpintus iàndûTeftatur ergo hie locus Möfi,quód fcriptura in hunc ufum data fit,utijjintus fan (flus utaturcapro organó,qüö fuadonainlcripturaè feuLeiSoreSjfëu auditores effundat. Etlienimnon omnes,quilegunt ucl audiunt fcripturamjcreduntjhoc tarnen non fit fcripturgjfed ipforum incredulorum uicio,De qua re nunc non eft dicendi locus,

Scribantur hacc in generation^ altera, ôf popuîus, quicreabitur, laugt; dabitDominum. lubet exempla diuinac clementiac literis mandari, ut etiam poften'tas cognofcatDomirium ÔC celebret rtomen eitis, Cognogt; fccreatttem Dorriinunl,amp; celebrate nomeneius,doiiitm eft Si opus Spiritus fandli, Ciirn ergo Spiritus fandlusoperetur hoc donum in cordiz bus piorum per fcripturamjirlanifcftum eft quod fcriptura fit organon Spiritus fandli,

Quæcunqi præfcripta funt, in noftram doiftrinam pracfcripta funt, uf pcrpatientiamSCconfoIationem fcripturarum,lpem habeamus, Habe? te autem in aduerfis patientiarn,confolationem Si fpem,donum eft non carnis,fed Spiritus fandlii Qiiod ciirn Spirittisfandlus perfcripturarri efz ficit,dubitarinonpoteftjquin fcriptura fit orgailoniljud,qtio Spiritus ßriäus in cordibus piorum efficaxeflè folef,

Sedutautoritasamp;maieftas facrae ftripturae nobis amplius corrirrien? detutjobferuandac funt condones Apoftolorum,dcquibus Apoftolis Films Dei dixitrQui uos audit,me audit,

Petrus ciirn haberetconcioriem poft Äfeenfum Chriftiin coeïum, dè ciigendo Apoftolö in locum ludæ, undéqtiacfotexitfuam concionemc' Num cTraditionibus Cquot; Nihil minus, Oportuit, inquit,implcr» fcripturamhanc,quamprædixitSpiritus färidlusper osDatiid* Etmoxt Scriptum eft in libro Pfalmorum,

In die Pentecofles,accepto iamprimum Spiritu fando,Än non de Do tiôSpiritus fanefii jôC de morteacRefurrediiohcChrifti,èfcripturaipla coneionatur ? Allcgat eriim A^Ióëlcm amp;DaUiderti j quorum libri in ferb pturacOhtinentur,

Percurre teliquas condones dus, quas Lucas dcfcripfit, an non refer/ txfuntteftimortijs feripturaeç’Quidautem dicam deEpiftolis dusf Non iudicatfe in his fetibendis Apoftolico muncrefiirigi, nifi eas undiquö didlis fcriptura: muniat, Ybi hoc diligenter notàridum, qiidd PetriiS

tant! faciat facram Scripturam, utpræ ipfa mantfeftè damnet Patfun^ tfaditiones: Redempti eftis,inquiens, deuana ucftra conuerfatîonePa/ ternæ traditioniSt

Vide mihiSynodumApoftolicam,quæin AÆ's Apoftoïiçis cap»15'' deferibitur. In ea Synodo, etfi Apoftoli infîgniti erant admirabili dono Spiritus fandijfiC Deus ipfe de cœloteftimonium dederax, Gentes in/ drcuncifas non efle reqciendasacommunione Euangelq,tamen fenten/ tiam feruntj RecefTum, ut nos loqui folemus, faciunt, autoritäre Pf 0/ pheticæ feripturæ, Apoftoli non audent quicquam,abfque facræ Scripts ræ autoritäre, è fob's traditionibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deftnire, ÔC permittenduni c(/

ïet Afoticis Cababftis, ut non Scripturam, fed Tradiriones, pro certifsi/ rrio fidei fundamento ponerentf

Paulus, etfi raptus erat intertiumcœlum, amp;nbsp;didiccratEuangeb'on Chrifti in Paradifo, tarnen in docendis fidei dogmatis confertft ad tefti/ monia ftripturae. Dieft qufdem Afotus, quod Paulus magis deditus fte/ ritprædicandoEuangébo,quâni ftribendis libris, SedfiuePauluspr^/ dieet,fiueftfibat, conftrmattfuaScripturis, Cum AntiochiaePifidiaeh^/ beret coneioncm,perairritinitio magnam partem Seripturæ,amp;mo3£ de Refurredionc Chrifti é Pfalmis, qui in facra Seriptura jtanquàminft gnis gemma lucent, concionatun In Epiftolis fuis, ac præftrtim in ijs quas ad Romanos amp;nbsp;Galatas ftripfit, tanta eft copia teftimoniorum ftri/ pturæ,utqs non tantum dogmata noftræ fidei explicate ÔCconfirmare, uerumetiam commentarios in Moftn ÔC Prophetas, lioccft, in eam,qng cxtabat,Scripturam,fcriberc uideatur,Et quanquam alicubi iubet tencre traditiones,quas fiue fetmone fiueEpiftoladocuit, tarnen nomine Tras» ditionum non intelligit Traditiones Afoticas,ftd dodrinam teftimonio Scripturae confirmatam* Cum enim dicit: Si nos aut Angelus ecoelu praedicauerituobis Euangelion, præter id quod pra-dicauimus uobis,a/ ’natiicma fit,amp; alias affirmât hoc Euangelion antea promiftum per Pro/ phetas in Scripturis fandis, certe hoc perfpicue fignificat, quod niib ïa Traditio contra præter teftimonia facræ ftripturæ, pro dogmate ad falutem neceftàrio agnofeenda fit» Qitinpotius ad Coloffènfts fcri/ bens,apertè dehortatur à ftdandis hominum traditionibus, Videte, in/ quit,ne quis uos deprçdetur per Philofophiam,ô(^ inanem deceptionetn, iuxtaTraditionem hominum» Etad Galatas manifeftê fcribit,ft tune Ecclefiam fupramodum perftcutum,amp;^ depopulatum elft, cûm effet uc/ Iiementer ftudiofus paternarum Traditionum.Sed de Traditionibus po ftea.Nunc de facra Scriptura»

N on folum enim Apoftoli,fed etiam Filius ipfe Dei, Chriftus Do/ minus nofter, Contubt fein concionibus fuis ad teftimonia facræScri/ pturæ» Cüm fuftiperet Monomachiam cum Satana in deferto, an non pugnat cum ipfo, adeoep repellit eum didis facræ Scripturæf Concionaz turusin fchola Nazarethana, fufeipit legendum Prophetam Eiâiam, qui non poftremum locum in Scriptura tenet. Récitât alias, quôd Abra/ ham remiftrit fratres diuitis,nonadtraditiones,quasfortafsisdiuesft/ cutus fuerat,Sed ad Mofen amp;nbsp;Prophetas» Et quoties ipfe ad Moftn,PfaI/ mosô^Prophetas appellat? Ecce afeendimus Hierofolymam,6(^ con/ fummabuntur omnia, quæ feripta fiint per Prophetas de Filio hominis# Et: Filius homini$'uadit,ficut feriptumeft» Et: Quomodoimplebun/ turScripturæÇ' Et.’NecefleeratimpIeri onînia,quæ feripta funt in Lege

ProphetiS,ScPfalmi's de me. Quid pluraf Deus ipfe cœîefb's Pa/ eer, cüm ècoelo deFiIio fuo Domino noftro lefu Chrifto Teftimonium diduruSjôC condónaturuseflet,confertfeadfcripturam ,SCuù'tur uerhia Scripturæ:Hic eft,in qui ens,Fill us meus dilcdus, in quo mihi benè corn/ placitumeftjlpftirriaudite. Huiuscondonisprima parsferiptaeftinfez cundo Pfalmo, Altera, inEf^a. capite quadragefimofecundo, Tlt;r£ia,irt Mofe,Deuteronomij dedmoodauo,Vna, ea^ breuïfsi'ma condonepef curntDeus cçeîeftis Pater uniuerfam ScrïpturamMofi,PfaImorum6C Prophetarum. Quid hîc dieet Afotus^ Nifi ucht fua i'pfius 6C fuorum uerz ha retradare,dieet t Quid tu cœleftis Pater appellas ad fcn'pturam C Cur nonpotius ad Tradi'tiones'i quaefuntcertifsimumfidei fundamentum;* ' Adquidem'mualetfcripturaf Scripta eft in membranis. Obfeura eft» Literaeftoccidens. Etharreticorum moseft, adfcn'pturam prouocare, Caueigitur, ne ÔC tu, cum ad fcn'pturam prouoces, hæreti'cus â Prælatis noftris iudiceris. Quid enim^ Reci'tafti quidem lcripturam,fed nifi accelz ferit calculus noftrorum Prælatorum, rccitafti nobis fabellam AefopiU Nos miferos, quibus neceflè eft Afoticas,blafphemias, non lemel tanz turn audire,ucrumetiam totics cuoluere, Sed nos uicifsim tcrcp quaterq^ bcatos, quód talibus impiorum uocibus, diuinitus certificemur, quam ecclefiamdcteftariamp;fugere, ÔC qua fequi atq; ampledi debeamus. Scriz ptiiracniin facra non ita fordetacputct Domino Deo Patri cœiefti,ut: fubijciat earn Afoticis T raditionibus, amp;nbsp;Prælatis, quorum pedibus conz cuIcctur,SCincataIogum fabularum Aefopireferatur. Nam quanti moz nrenti,quanti fitapud cum ponderis, tcftiHcatus eft, no tantum ipfo eius! ufu, uerumetiamadrnirandaeius aduerfusomnes portas infer! confer/ uationc, Ab eo tempore, quo LexScEuangclionjquibus uniuerlaScriz ptura conftat,in literascollata funt,quotfadæfuntcluuiones,quotiiv cendia,qitot bella,quotregnorummutationes, quot etiam cxilia eius populi,qui diuinitus in cuftodem facræ Scripturæ eledus erat^ Et tarnen Deus mirando modo inter tot rerum diferimina lacram Scripturam inz uiolatam conferuauit, SC ad pofteros propagauit. Antiochus Epiphaz nes, cum occupaflet urbem Hicrufalcm, curauit libros Legis combun',' amp;igniabfumi.EtapudqucmcunqiinucniebanturhbriTeftamcnti Doz mini,ex edido régis trucidabatur. Quo tempore Diocletianus orbis terz rarumMonarcha erat, EccicfiafticusScriptorEufebius:Sacrasferiptuz ras,inquit, in medioforo igni tradi,ipfis oculis uidimus. In tanto taz men Satanae furore,aduerfusfacram Scripturam,Deusitaeamtutatu# eft,utimpij incendiant) omnes fœdiè pen'erint, Scriptura autem coftiteriu Nuncuero Satan alia cam uiaaggreditur. Diciteam eflèinfufficicntem,' nee continere omnia, quae nobis ad falutcm cognitu neceffaria Hint. Diz citeamefle obfeuram, idcoque fubiedaexpofitioni Patrum SC Ecclefiae# Hifce uocibus Satan alio quidem modo, fed plane idem facere deiacra Scripturacogitat, quod fub Antiocho ÔCDiocletiano fadiumeft, Dicaz mus igitur quædamhac de re, ut Satanae confiliarcfutcntur,

Nam,quod adimbecillitatem Scripturae,quSiniiadant, attinet, ctfî multatam à Patn'archis ÔC Prophetis, quam à Ghrifto Filio Dei, ÔC Äpoz ftoliseius dida ÔC fada funt,quae fcriptorum monumentis non ftint man data,tarnen luculentum mendacium eft,quod in facra Scriptura non con tineatiir omnis dodrina,quae ad ueram 8C aeternam noftram falutem coz gnitunecelTariaeft.

Habcnt Mo fen amp;nbsp;Pr ophctas.Audi antiIIos. Quôd fl in ïn's dodrinaad falutcm ncccHariauonrontinerctur fuffîcïcnter, friuoluni Si illiberalcft* iflet,quod Abraham remififlet ad cos Diuitis fratrcs,Nam qug poftca poftolorumfcriptafequantur,ea funt Mofi ôd Prophetarum Apocaly^ pfiSjinterpretatio ô^ïlluftratio,

Muka quidem Si keit lefus figna, in confpedu difcipulonun üio/ rum, quxnonüintrcriptainboclibro, Hæcautem ïcrjptafunt,utCrc/ datis qnódlcfus eftGhriftus ille FiliusDci, Si ut credentes pitamhabea/ tis per nomen efus.Quod fi quae ftripta funtjUon fufRciunt ad habcndaPi fidem in FiltumDei,quomodo^fBrmatIoannes,nos per eamftdem ha/ bercuitamC

Tuperfiftitoinhis,quæ didicifti,ôi qtiaetibi cöncrcditafunt,ftiens a quodidiceriSjêCqUÓdapüerofacrasliteras noucris,qüæ te poflunterii/ ditum redderead Sàlutem,quæ eftin Chrifto Icfu. Sacrac, inquit, teracjpofliinttercdderccruditumad S A L V T E M, quaeeft/nCbri/ ilo Icfu, Quomodo autem ad faluiem eruditum reddcrit,fi non funt fuf/ ficientesY Sed quod inPaulorcquitur,manifcftc confirmât fcripturæfuf^' ficicritiam Si perfedionem, Omnis j inquit, ftriptura diuinitus infpira/ ta,ô^ utilis ad dodrinam,ad rcdargutionem,ad corredionem, ad inftitu' tionem, quæeftiniufticiaj'utintegerfitDeihomo, ad omne opus bo/ num apparatus. Quid poteftde ftifficicntiaamp;S perfedionefcripturaecla/ tins didScdhîc mihi uidcSóphifmata Aföti, 'Cüm cnim Confefeio Principis recitaflct hünc PaUli locüm,amp;aha,adftabiliendamautorïta/ tcmamp;: pcrfcdionem facræ Scripturæ, Afotus conccdit quidem , qoód omnis dodrinaad falutem neceflaria contineatur in fcriptura,ingene/ re. Si uniuerfali quadam ratione (utar cnim ipfius uerbis) non auïonï in fpcciali, Sed in traditiohc Apoftolorum, uel in cxplicatione pofterio/ rum Concihörum, Etadducit excmpliloco,nomcnhomoufij,Chri/ fmaamp;iundiohcs,qùæ adhibcntur in Baptiftno, ïtcm'tScriptüratïifuP ficcrcin uniuerfali, pröpterea quódin ca ftriptum fit defirmitateEccIc/ fiæ,Portæinferiamp;fc, DeautoritatePctriâfPracIatorum ,ingubèrnandiJ hominibùsadfalutem æterham: Tibidaboclaücsamp;fc, Et quicqüidfol/ ucritisSCc, Hæc(inquit)mittunt nos ad fufcipiendacaquæabEcclefi« Si Patribus tradita funt, Habes Afoticum aaimen, Qiiid igitUr faciaz mus C aut quo nosuertemus f Scriptura (inquit ) fufficiehs eft, ïn gene/ rc, Si uniuerfali quadam ratione, Sedut habeamus fpécies, Si particüls/ ria J rcmittit nos ad Tràditiones Apoftolorum, ad Explicationcs Conciz Ï' orum,ad Patres, ad Präelätos Si ad Ecclcfiam, Hæc uidelicét font com/ |îlcmenta feripturæ, Cùm igitur Afotus hæcfaspè acmultum'Urgcatjbrc üiter hoc loco percurrenda funt, ètfi alias copiofius tradahtur,

J\c primùm , rcmittimur â Scriptura ad Traditiones Apoftolo/ rum. Ad quas, obîccro'fNum ad cas, quæ pugnantcumProphcticaamp;f ‘Apoftolica feriptura, quas iam coeleftibus teftimontjs confirmata eftf Sed contrahanc, nec Apôftolüs ,ncc Angelus audiendus eft, Num ad cas,quç feripturis font coftfcntancjCProfcrant igitur eas,amp; finant cas exf gi ad fcripturam,num cum ea aut conueniant,aut pugnént. Nam, utcui/ uis,quafois nobis traditiones proApoftolids obtr«dlt;ïiti,finciudicio ae/ damui,

__2 _ PROtÈGOMÊNÀ i OAN. BRENTIl ___ idaWUs, integrum nobis non eft, amp;îubet ApoftoIusproui’derCjnequiâ nos feducat per inanem deceptionem, fecundu traditionem hominum* Seddetraditionibus fuo loco»

Deinde remittimur ad Concilia» Ad quæ, obfecro f Ad pofteriora amp;nbsp;légitima. Cur ergo non etiam ad priora f quia aliquoties errarunt, iz deó^ emendataluntper pbfteriora, Sed quis nos certiores reddit, quod ô^pofterioraConcilianon errent T Si légitima ftint, fieri, aitint, non po? teftjUt deftrantur â Spiritulanlt;fto,Quibus ergo notis co^nofccmus ea eG fe légitima? Si uidelicet, Romanus Pontifex legitime elecftus Ôl conz firmatus conuocauerit Concilium, primatein eo locum habeat.Deinz de, fl adiungant ei Cardinales, Archiepilcopi,Epifcopi,Ô!f reliqui Prælati, qui fint Ordinary Succeflôres Apoftolorû» Poftremo fi cantauerirtt MiG fam de Ipiritu fantfto, ÔC ieiunauerint aliquot diebus à fummo mane, uG que ad horamdiei fcxtam,aut Germanicorum horologiorum more, ufquead undecimam feu duodecimam» Tali nimirum coétui, præferz tim,fi fuis etiam Epifcopalibus infulis ornati fuerint, Spiritus fanêlus dez cflè, ne quidem fi uelit, poteft, Sed non polExm non mirari, quod in tanz tofplendoreEuangelrj ChriftijSC tot eruditifsimis feriptis aduerfuspriz matumRomani Pontificis,inlucem æditis, audeantadhuc Afoticide; fuo primatu gloriari.Huic enim afino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita detrada eft, uf merito eft

puderedebétetin publicum prodire» Deinde, quid de Succefsionefenz fiendumfit, copiofèin fuperiori capite explicatum eft» Non enimomz ues,quifuntexIfrael, funtifrael,neque ftatim Apoftolorum Succeflbz tes fiint,quitenent loca Apoftolorum» Si manlèritis,inquitChriftus, innie,amp; uerbameainuobis manferint,quicquiduolueritis,petetis,SC fietuobis» Duo exigit Chriftus ab Apoftolis,ÔC Succeftbribuseorum,' utimpetrent Spin turn fandum, amp;nbsp;non errent» Vnum eft, ut maneanc înChrifto» Hocfit,fiuereinChriftumcredidcrint,amp;fè Chrifto per pecz catum uaftans confeientiarn non exciderint» Altcrum eft, ut manéat in spfis uerbum Chrifti,ut minifterio fuo fungantur,non iuxta Humana fomnia,non iuxta ementitas traditioncs,fed iuxta uerba Chrifti, iUxta faz cram Scripturam, quam Chriftus ipfenobis commcndauit,ô(f in maz nus tradidit » Qiiare nifi Concilium Praelatorum manferit in Chrifto, amp;uerbaChriftiineo, nec eft legitimum Concilium, nec Spiritusfanz dus præftoadcft,etiamfi omnes Prælati teneantlocaApoftolorum,ôi pofsint fuccefsionem fuam iam inde,non à Petro tantum SC Andrea, uez rumetiam ab Aherone SC Abrahamo, addo etiam à primo omnium hoz mine, Adamo,probate»

Sed cùm Afotus amandat nosâ Scriptura ad Concilia Prælatoruni fuorum, confidera mihi,quæfo,à quantaluce, in quantas tenebras,^ quanta certitudinc, in quantam obfcuritatem abducat» N on enim duz biumeft,quin facraScriptura non pofsit redê ac üere intelligi,nifi ab ijs,qui Spiritu fando funt diuinitùs donafi» Etfi enim impij poftunc quædam Scripturæ loca, ac præfertim ludicialia SC moralia, adeoque quæad Legem pertinent, 8C quæ hiftorica funt, cognoftere, tarnen quis fit uerus finis Legis, quid Euangelion de Chriftofibiuelit, quid Chriftus ipfe fit, ÔC quantum in eoThefaurumper fidem habeamus,ôd: quæfuntid genus alia facræ Scripturæ, nonpoflunt nififolipij per/pirG turn fandum iudicare»

VAjucifthodicrnumdiem idem uclamen inletÜionc VctcnsTefta/ mcnti manet,nee tolIitur«eIum,quodpcrChriftum aboletur amp;€♦

Sapfetïtiam loquimunnter perfedos» Sapientiamautcmnon/ccutt fcuïus, neque Prindpum feculi huius,qui abolentur, Sed loquimur fnpi' entiam Dei inmyftcno, quæ eft recondita, qutam praefinicratDeus ante feculain glonam noftram, qtiam nemo PrincipShuiusfcculicognouit*

Nos non fpin'tum mtindi accepi'mus, fed fpirititm, qui eft exDeo, ut iciamus,quæ à Chhfto donäta ftint nobis, quæ âf loquimur, non ferrno/ nibusjquos docet Humana {apientia,fed quos docet Spiritus ûndus,Spi'' ritualibus fpi'ritualia comparantes» Animalis em'm Homo,non accipit ea quac funt Spiritus, Stulticia fiquidé illi font, neepoteft Côgnofcere,quolt;i Ipiritualiter dijudicantur. At Spiritualis dqudicat omnia, ipfe Uerd â mine dijüdica:turgt;

Si manferitis in fermonemeo,uerè diicipulimeieritis, èi. cognofccHs ueritatem,

Habcs praccipuam partem facrac Scripturaefeu ièrmonem Euangclij Domini noftri Icfii Chrifti,qüi ferme literis mandatus eft, non poflè rê cognOÏci, nifi â Spirftualibus y non ilUs Monafticis feu Afoticis, fed ^s, quiSpiri'tu fando uerè præditifunt,

Hîc äütcmnunc operæpredum eft audire, quid Afotus de Êcclefia PracIatOrum fuorum,ad quorum Concilia nos reijcit,icribere fibi perrnw lit,E t quidem libet uerba ipfius recitarè, ïnCapitedùEcdèfiaficait: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Oportet Ecclefiam ipfam cèrlam tfle , Vifibilem fciltcet amp;nbsp;fonfibus ipfis corporcis perfpedam, non minus quam font aliæ Humanæ reipub« AutoritasetiamMiniftrorumamp; Gubernatorum eiuscertaamp;manifcfla cftè'debet.Qiiare nee gratia,nee certe interior aliqua uirtus occulta,requi/ renda eft uel in membris,uel in miniftris eius, præter publicam amp;nbsp;legitim mam profcfsïoncmfidci,amp;uocationcm,ut ad earn pertineant, ói. ut eins munera integra perfidant,

Hîcprimùmuide, quod Afotus fadat Ecclefiam Vifibilem amp;fenCi^ bus corporeis peripedam.Delendus igitur erit Afoto articulus ille SyfO** boli Apoftolici, Credo Ecclefiam fandam Catholica, óferit fic reponen/ dusï Video óf fentio Eccicfiam fanda CatH olica. Deinde palam 8gt;C impii^ denter affirmât,non requirendam cflè gratiam autinteriorê aliqua occul ta uirtutem uel in miniftris uel in membris Ecclefiæ, prætcr publica Sf gitimam profefsionem fidei, óf uocationèm, Scilicet etiamfi Prælati dus fint animo foo Epicurei, óf uita Satdanapali, tamcn,fi ftiant uerba Syw boli recitare, óf font ä CatdinalibUs aut Canonids ad Prælaturas eledi, pertinent ad Ecclcfiam,ó(^ font ordinati, ut in rébus aeternx noftrac ftïutis ab ipforuiri iudicio pcndcamus.Scimus quidemueritatem Sacraiticnto? rum Chrifti non pendcre ä dignitate miniftrorum,lcd non eflè requiren/ dam gratiam Dei,aüt Uirtutem Spiritus fandiin if s, qui deuera fententia facrae Scripturae, fett uèrbi Dei iudiCarè debent, hoe demtim eft coeleftia «raeula Spiritus fandi fubijcércEpicürèis óf Sardanapalis.

Sedaudiamus Afotumadhuc apèrtius dchacreloqucntem» In Capite de Concilijs fic aie;

■ PROLEGOMENA lOÀN» BRENTÎt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfß

lacckaa, cUi promifsio ilia Chrifti fada efl: : Portæ infen' non præuaï ex buntaduerfus earrijUifibilis cftjnec ex. eledionc Dei, aut uerafide,SC chàx ritateintcrm'spcndetjUtquisadÉccIefiam pertineat,ßueut fubditus, fix ue ut PrælatuSjSed ut uiuum membrum ßt, hæc requiruntiir»

Made uirtute,Afote,Sic defenditur CatholicàEcclcliâ, fie coriuincunx tur Nouatores illi hærcticf Ós inipudentiisimum, audes tu Ecclcßam illam,aduerfus quam non præualent portas inferi,hoc eft,ueram ÔCfirmâ itainfamarCjUt affirmes earn nee ex eledione Dei, nec ex ucra fide amp;nbsp;chax ritatependere CDicit quidem Afotus, hæc requiri, ut quis fit uiuum Ecz cicfiæ membrum, non autem, ut fit eiusEccIefiæ membrum, aduerfus quamnonpræualentportas infern Qiiasfo autemte,annonis-,aduer/ fusquemnonpræualent portæ inferi, cAuiuum Ecdefiæ membrum;;:’ QuidPortas ne inferi tam imbecilIeSjtam cncruatae funt,ut ne quidem aduerfus mortua Ecclefiæ membra praeualeantç’ Nas tu mihi concio.^ nms de ftramineis portis inferi, quæ fie computruerunt, ut ne morz tuuin quidem fuperare queant, Ö bellum defenforem CathoIicæEcx clefiæ, Scimus quidem multos impios diduros : Domine, per nomcii tuum prophetauimus ÔCper nomen tuum dasmonia eieeirhus, ac alias uirtutes præftitimus: Sed iudicium de dodrina asternas noftræ falutis dex ferre ad eos,qui ipfi palàm fatentur, fibi ea inrenonopusefie iiecelex dioncDci, nec uerafidG,atquccharitate, quid hoealiudeft,quâmipiri/ tumipfiinifandum,àfuis ipfiusoraculis dqudicandis excludere, ôd ni locum eins homines Epieureos amp;nbsp;Sardanapalos repoheret' Si Afotus ièx» rioreponit Librum Sapientiæ inCatalogum Canonicorum librorum, mirer,quôd non audiat,qu;d ibi dicatur : In maleuolam animam non irix troibitfapîcntia,ncc habitabitin corpore fubditopcccatis, Spiritus ehiitl difciplinæfiindus,fugiet dolum,amp;:auferctfe à cogitationibus infipienx tibus. Si Afotus iudicathoc uerè didumefle, quomodoaudet nobis cos ChriftianasdifeiplinæIndices proponere, in quorum maleuolam az niniamnoningrcditur fapientia, amp;nbsp;quos fpiritus fandus fugitf Paulus aiuQiiinon habet fpiritum Chrifti,non eft eins. Non habent autem ipix ritum Chrifti, qui non funtâ Deo elcdi,ôdnonhabent ucram fidemôd charitatem, Qiiomodo ergo hi pofllintclTede dodrinaChriftiludicesî* Qiiidmultis opusç’Sicut fieri non poteft,quin Concilia cius ecclefias,qtiæ . neceftâDeo cleda, nec habet ueram fidêamp;charitatem, turpiter ôffoedè crrarc foleant,quippe quod carcant Ipiritu fando Chriftûita cum Afotus abduccre nos conatur à fàcra Scriptura, ad talia Concilia,nihil aliud facit, quam quôd fufeipiat nos abducendos à uera fapientia ad infipientiam, j fanitate mentis ad furorem, à luce ad tenebras, ut palpemus ficut câsci in meridie,necpofsimus nias noftras dirigere»

Nam,quôd exiftimat Concilqs acceptum ferendum elle,quôd habeax gt;nbsp;mus nomen homoufij, fatis peripicuè fignificat, quand ofeitanter dodrix nam ueræ Ecclefiæ expendat. Laudamus maiorum noftrorum ftudiunt diligentiam,q«ôd operam dedcrint,ut dodrina de ucra SC arterna diuix nitate Chriftfpura SC fyncera ad pofteros tranfmittcretur.Sed quâtas turx bashoc homoufif nomen excitauerit,non eft obfcurum, Eingamus aute nihil pcriculi ex uocabulo ortumtquidcSi rem ipfam probe tenuiflèmus, nurri nouum uocabulum fuiflet nobis neceflariumCNicgnü Concilium, ÔC pf) feriptores illuftrauf rtiht asternam diuinitatem Filq Dei, idcp none fuis ipforumfomnijs, fed cfacra feriptura» Num ergoEcclefiaarnifilTel

ihuius ncccfîâriærei cogiiîtïonem,nifi noiium hôiïioufij üôcàbuliim fet cxcogftatumc'Fôtufsis omni'a firiflênt tranqüilliora, ii mai ores ut uc/ teremScripturæiacrîê dotflrinam j ita etiam uetera rerum üocabularetigt; nuiflent, Qiiarcnon in'deo quâm magnus fit Conciliôrum üfus, fi nih» aliud egerint,quàm ut nôUa uetcrum rcvum uocabula excogilent.

autê cft, quod Afotus âdiïingat etiam Chrifmata amp;nbsp;Vndlionés -, qua finï Baptifmo adhibendaf Hotcineeft officium Condliorum, ut dctîniant, quidpræter ea, quæ Chriftus ipfe inftituit,Sacramentis fit addendum» Mirabofjfi hasineptias hæc Âfoti'ca exempïafui ipfi Prælati non rid^ antjCÙm Scriptores eorum doceant,hæc ad fubftânti'am Baptifmi non cfîè neceflària, Congregemus l'giturConciliaPrælatorum magno fum^ ptu, nee minori penculo, ut conffituantur aut non neceHaria,aut puenlia ïjjecÏacula.Sedde tahbus cænmonîjs tum tradlabitur, Deo uolenté/üm illud ChriftûFfuftràcoIunt me,docentes dodrinasjpræccptahominurn, explicabimus,amp;abAfô'ticadeprauatîoncuindicabimus, Nunc perçut'' remus, fed pauci's ( ne quod alias copiofè extat, hic fuperuacaneè incutcc/ tur) eaScn'pturæloca, qüæ Afotusadconßrmandam füorum Concilium rum SC Afoti'cæ fuæ E cclefiæ auloti tatem adduci't»

Chn'ftusapud Matthæumde firmitate Ecclefiæait: Portæ l'nferi nort præualebuntaduerfus eam. Qiii'd ergo C Num idcircó hæc Concilia Prælati,qui nec funt eledi à Deo, nec habent ueram fidem SC char itatem» non polTunt errareç' Ergo quicquid ftatüeh'nt, eft oraculum Spiritus Ûn^ • die'Chriftus autemloquiturde ueraSC uiuaEccIefia, quænititurPetra» Chrifto, ôf cui rcuclauit Chriftum, non caro aut fan guis, fed Pater cod^/ ftis, NonloquiturdeEcclefia Afotica,de Ecclefia malignantium,quat nec ab eledioneDei, nec â uerafideSCcharitatcpendet Quàm autcmft/ curus fit Afotus in citandis locis facrç Scripturç,ucl hinc patct,quôd dum hocdidumChriftirecitaturuseflèt,non inipexerit faltem Commenta/ riumLyræ,autorisinEcclefianotifsimiamp;uulgatifsimi. Nam exeodi/ dicinèt,quâm inepte hoc dido ad fuum ïnftitutum abuteretur» Sed libet iierbaLyræ adfcribere. Ex quo patet,Cinqüit)quód Ecclefia non confiffi^ in hominibus, ratione poteftatis uel dignitatis Ecclefiafticæ ucl fecularis» quia multi Principes SC fummi Pontifices, SC alij inferiores inuentifunt Apoftatafte à fide. Propter quod Ecclefia confiftit in illis perfonis, in qui/ buseftnoticia,5C ueraConfefsiofideiSC ueritatis, HadenUsLyrâ. quidafinus ad LyramC Afotus cnim facile inuenict in fuis Rcgulis rima, qua elabatur, 5C dieet fortafsis, Lyram prüden ter efte exponendum ,aut hæc Lyræ uerba non eftè efficacia,fed ucl reqeienda, ucl ad ipéciales legeS difpcnfationis Prælatorum referenda,uelab hæreticis eflèinferta. Nant has régulas interpretandorum feriptorum tradit nobis Alotus. Adducit Alotus SC alia feripturæ loca ad autoritärem fuorum Cûnciliorum ScPrg latorum confirmandam îTibiDaboclaues Regnicœlorum, Et;Quic/ quid folueritis in terra SCc, Sed hæc loca, non folum facraè Scriptu/ ræ, ucrumetiam Ecclefiafticorum feriptorum teftimonijs, auanisâJ impijs Sophiftarum commentis ita uindicata fiint,ut exiftimem Afo/ tuminalio orbehadenus commoratum, quÔdnclciat, quid in hoeorbe aduerfus Romaneftfium adulatorum deprauationes dicium, feriptum, ac etiam pidum fit, Claues enim Eeclcfiæ datæ funt Petro 5C Con/ ► fcftbribus Petræ, quæ eft CHRISTVS, Non funt datæLiberiO

prolegomena IOAN. BRENTîT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14t

Etquæcurtqueanigaiietîtis fupcr terram j erunt h'gata in cceIo* Qiiæ/ eunqueergo præccpen'ntPrælati,ertint præccptaDei ç' Etquofciinque abi'ccerint cxEcclefia, éruntSCabi'edi aDeoCQind eftigitiiriUiid, quod Hieronymusdcprioridido apudMatthaîum fenbit: Iftum locum, in/ quiensjEpifeopi 6C Presbyteri non intclligentesjaliquid nbi de Pharifaco/ rumfupcrcilio aflltmunt,utucl damnent innocentes,uelfoluerefenoz xios arbitrentur^ cum apud Deum no fententia Sacerdotum,fed rcorum uita quæratiir Hie, Afotus iterum babebit paratas fuas régulas interpre/ tandi dida Patrum, Et fi quiequid praeceperint Patres in terris j crit præ/ ceptum Dei,quid eft,quod Propheta ait:ln prpeeptis Patrum Ueftroruin nolite irtcedere, nee Judicia corum cuftodiatis j nee in Idolis corum polz luaminiC* EtChriftus: Fruftra colunt me,docentes dodrinas, praceez ptahomirtum, Î-Jabetquidem Afotus fuum cœnum, quo hunc locum fed ne fit mora longa, fua occabone probe j nC dubitet j eluetur* EtPaulus: Si mortui jinquitjCftis cumChhfto j ab dementis mundi* quid quafi uiuentes in mundo, decretis tenemini?Etmox: luxtaprarz t^^ptaôCdodrinas hominum quæ uerbotenus qiiidcm habent fpecieni Sapientiacfiifc. Fingamus atitemjChriftum dedifle hoc dido. Quiequid 1’gaucritis in terra ÔCc.poteftatem præcipiendi, riOn tarnen dédit Cam hoz ftibusEccIcfiæjrton feruis Antichrifti,qui praecipiunt, quae libet,fed ueris niiniftris Ecclefiaï èé ferUis Chrifti, qui praecipiunt, non quae ipfis libet, fedquxDeuspræccpit,Qüaéigitur ficin tern'spraccipiuntur,cruntcerre pvæcepta coram Deo in ccdô,quæ ut Deus uerbo fuö antea conftituit, ita nunc per Miniftros prædicata confirmât,

Sed quid muItaCHoc dido Chriftusnon loquiturdc autoritateprafci/ piendiautmandandi, feddeMinifterio Euangdij pracdicandi, ut quiE/ nangclio, quod à Miniftris Ecclefiae in terra audit, crediderit, foluatur irt ccclo. QuiuerononCrediderit,ligeturincœio, luxtaillud: Iteinmunz dum uniuerfuiTijPrædicatc Euangelion omnicreaturac. Qui crcdidcrie (Euangelio)faluus erit. Qui ueró non crediderit, condemnabitur. Quod cum ita ucre fc habeat, iniquilsirnum eft, quod Afotus rcmittat nos à fa/ era Scriptura,ad fuorum Conciliorum explicationes,

Prætcrea, Remittimur etiam ad Patres. Ad quos,obfecro Ç* Ad Vetc/ iam mortuos, Nominentur ergö,ut feiamus,quorum interpréta/ tio facrofanda inuiolata haberi debeat. Græca Ecclcfiä fuos habuit Patres,Origcnem,Chryfoftomum, Bafilium, Nazianzenum, alios, Habuit amp;: Latina Ecclefia fuos,T ertullianum,Cyprianum, Ladantium, Hicronymum,Auguftinum,amp;alios. Habuitetiampoftêriorætas fuos, Thomam Aquinatem, Scoturn, Albcrtum Magnum,id genus mulz tos, Ad quos ergo Afotus inter hos atitillos nos remittitC Nu ad omnes C^fingulos indiferiminatimCEt num permittit nobis eorum fcripta cum nidicio legere,an uero omnia Corum abfque iudicio,ut facrofanda, agno ftenda funt^Sed nCgäri non poteft, qUin in Patribus fui fint errores, amp;nbsp;a/ lien» à fenfu feripturæ interpréta tiones.

Origen es fuitinfi griis pietate amp;nbsp;eruditionc, tamcn habet quatdam da grnata,quaenon funtfacræ Scripturaîconfentanea,6i ilnonnullis hifto/ rijs creditur, abiedus eft ex Ecclefia*

Cyprianus anabaptifat* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' = ■ i .

HieronymusOn'genifat,amp;d)gamifat. Putatcni'm digamiani,qua/ lem quidam nuncintelliguntjhoc eft, fi quis poft mortem prions uxoris ducat alteram, parùm aut nihil à fcor tatione ’diffcrre»

Auguftinusfcribit ipfe libros Retralt;ftationum,acprætereacommiV nicat infantes corpore amp;nbsp;fanguine Chrifti.

Longum effet lïngulospercurrcre» Adnotemus etiam quædamioc» fcripturæ,in quibus interpretatio Patrum pugnat»

Ioannis 6» Amen dico uobis: Nifi ederitis carnem Fihjhominisôiî biberitis eius fahguinem, non habebitis uitam in uobis» Alfj Patres pii^ tant Chriftum hoc loco tantum de Spiritual! manducatione loqui» Au^ guftinus exponit etiam deSacramentali» Vndeneceflariö communicaC infantes corpore ód fanguine Chrifti» Ad cuius ergo Patris interpretation nem remittit nos Afotusf

Matth,i6,Tu es Petrus,fuper hanc petram acdificabo Ecclefiam meam.Alii per Petram intclligunt Petrum ipfum» Alq intclIiguntChri/ ftum» Qiiamigitur interpretationem agnofcemusVide, quam pro/* bè confulat Afotus faluti noftrac, quód abducat nos â Scriptura ad Patres» Qiianto redlius Auguftinus, qui nospotius ä Patribus ad Scripturam» quam â Scripturaad Patres ducit» Ego, inquit, fateor Charitati tuæ : foli^ eis Scripturarum libris, qui iam Canonici appellantur, didici hunc timo/ remhonoremep deferre, ut nullum eorumautprem fcribendo aliqui^ erraffe firmifsimè eredam» Atfi aliquid in eis offender o litens,quodiu^ deatur contrarium ueritati, nihil aliud, quam uel mendofum eflè codi^ cem,uel interpretem non afïêcutum effe quod didum eft, uel me mini^ mèintellexiffe,nommhig!imt Alios autemitalego,utQVANTA/ LIBET Sandhtate dodrinacp præpolleant, non ideó uerum putern, quiaipfiitafenferuntjfed quia mihi uel per illos autores Canonicos, ueï nbsp;nbsp;.

probabiliratione,quodâuero non abhorreat,perfuadcrepotucrunt,Ha/- j demis Auguftinus»

Sed Afotus maiori prudentia amp;nbsp;pietatc Orn^tus, quam Auguftinus» non reraittit nos à Patribus QC Scriptoribus ad feripturam, fed à Patribus mortuis ad Prælatos uiuentes, ut fi hæfitauerimus in feriptura, adeamus Patres mortuos.Siôdinhis aliquid ambigui occurrit,accedamusadPrat/ latos uiuentes.Et quia Afotus uidet pleruncp Prælatos aliud agere,acreij/ cere hoc oneris in fraterculos, fperat uniuerfum regnum Ecclefiac ad fra/ terculos peruenturum, ut quicquid fraterculi tam in Scriptura,^ in Scri/ ptoribusucteribusfixerintacrefixcrint, hocfirm«ratûc]^haberi debeat» Qiiid ergo hocEcclefîæftatu, quid hocpofîto fundamento nobis décrit^

Sedquæpaulô antède ueteribus Patribùs, amp;nbsp;Ecclefîafticis Scriptori/ bus recenfui,no hoc animo feci, quód fentiam cos elle abijdendos» Sunt cnim de Ecclefia optime meriti,amp; confulendi funt atc^ audiendl, non ta/ men facræ Scripturae æquandi» Siquidem enim interpretantur Scripturä per feripturam, amp;nbsp;obfeuros locos feripturæ per manifeftos amp;nbsp;claros, in/ terpretatio corum ampledenda eft» Si autem interpretantur Scripturam contra feripturam, reddunt obfeuros feripturæ locos, obfeuriores, ro* futanda eft eorurrï interpretatio,N on enim tanti nobis eflè debet ulla hu/ manaautoritasjUt præferamus cam diuinæ» Quod autem ad Prælatos ui/ uentes,ad quos à mortuis nos remittit Afotus,attinct,fpcro quidemnort omnes eflè ea uel inciuilitate uel impudentia, quam nomine corum cxi/ git à nobis Afotus, uidelicet, utipforum iudicio uniuerfam facramferi/ pturam,

nturam,amp; ucterum Patrum fcn'pta,fiuc.iilla cxceptionc fubtjciamus, Necdetredamus cumquibufuis modcftis QC eruditis uin's de dodïrina pictatisconfen-e,acdeea,quaeinnobiseftfide,iationeni rcdderc,Afotus autem SC reh'qui eius,qui ciim ipfo confentiunt, Prælati jfciant,qtidd non üntueraEcclefia^fiicc-MiniftMueræEcclefiæjfcdfHithoftesChriftiScEcz clcfiæ eius,Quarc,fiue probent, fine i'mprobent fcripta «cterum Patrum, nihil ad nos, qui ficutpuft facram Scn'pturam libenter utimur Veteruni induftn'a laborc,amp; fuum eis locum 6C gradum in Ecclefia Domini gratanter tribuimus,ita conuuicm Afoticorum Praelatorum non alio lo/ co dueimus,quam Syncdrion Anna-, Caiapha!, Alcxandri, ÔC quotquot crant'ôrdinariaSuccefsionedegcncrcPontificio,quiChrjftum,Apofl:oz lös,Screliques Chriftidifcipulos itaperfequebantur,ut cxiHimarentfe in ijs tfucidandis Deo maximum cultum præftarc, Hic Ccio quid Afotus uicifsim uociferetur:Et’quis tandem fit inter nos ludexC' Sed mox de hod fatts,nififallor,luculcnte* r •

Nam,quod nos tandem,ctiam ad Ecclefiam remittit,uenerabile âifiuz cundifsimumnobiscftEcclefiænomen,'SC hoc eft: noftrum fummum ftudiiim,diuina dementia,ut limus uera membra, SC ucri mirtiftri Eccle? iiæ.Sedhocin Afoto 6C collegio fuo deteftandumeft, quod hoc facrofanz Ctiim nomen;ad prophanifsimam fticuurn Prglatortim cçlluuiem tranfi ferant, Nam,cumdeciuitateDei,hoGeft,deEçdcfiaDominidicî:afinC gîoriofa,ÔChomines fineincolaîfine exteri, uideant hoc fandum Sc augil ftunt nomen ab indignis ufurpari, fieri non poteft, quin fiat ipfis abomiz nandiim:5C ficut nomen Dei,propter fcelera corum,qui hoc nomen pro fitentiir, malenudit inter geritcs,ita nomen Ecclefiæ fordidatur in popuz lo,propter corum indignitatem, qui hoc nomen de fe immcrito ladant, Qi^iarcjfi fermo eftde ucra Ecclefia, qwæ eft elecîa Sponfa Çhrifti, ornata fide amp;nbsp;charitatCjColumna SC ftabilimentum,ueritatis,tantum abeft,ut dcz •tredemus cl audire,ut ftudiamus,quoquo modo pplEumus officia noz ftra ci probarc, Hæc cnim Ecclefia commendat quidem nobis Patres, SC Synodos piorum,Ut indicium eorS audiamus,npn ante exigit ut hos fine ludicio agnofdamus, fed ut collatione facræ Scripturæ probcmtis.

Si uero fermo eft de ecclefia Afotica,0d fidicia, tunc, quia Dauid aitî Non ledi cum confilio uanitatis,SC cum iniqua gerentibus non introibo* Odiui ecclefiam malignantium, SC cum impijs non fedebo. Et Chriftus: Caiicte uobis a Pfeudoprophetis, nulla fumus ci uerccundia obftridi, ft fplam deferamus,

Hadcniis de fuffi'cientiaSC perfedione facræ Scripturæ, Nuncdicaz mus ctiam de peripicuitatc eius, Nugantur enim Scripturam elTc obfeuz ram,ideoq5indigcrcintcrprctatione,InterpretationenlaUtem effè penes Ecckfiam,

'Negari quidem non poteft, quin aliquoties nonnullain facraScriptUz i‘a obfcuritasimperitis occurrat,propter phrafim eiuslinguæ, quafcriz ptoresufifunt, Necnegaripoteft, quodSCresipfateftificatur, quod imz pn^y^incredulis ftriptura fit maxima-cx parteobfeura. Si adhuc,inz quitPaulus, uclatum eft Euangelion noftrum ( uidelicet quod Apoftolt prædicarunt5amp;r mo3t literismandatum eft)in hisquipereunt, Uclatum gt;eft,in quibusdetis htiiusfecuh' cxcæcauit feigt;fus Incredulorum, ne illuccz fedetiflis lumten Euangehj, Etloanes: Lux in tenebris lucet, ÔC tenebræ , earn non apprehenderunt.Sed pqs,credentibus in Chriftum,atcp SpiritU

Chrifti donarfSjprçcipua capita Chriftianç dodrinæita nota manifeft* funtjUt audeant etiam de hiSjCimi Satanaipfo ccrtamen »nire.Quomodo «nim peccatum,quomodo mortem,quomodo horrores tnferni, adeoc? Satanam ipfum uincercnt,fi ignotum, fi obfcurum eis eflèt uerbiim Do/ mini, quod firma fide apprehenderc,ô^quo tanqiidmgladio, aduerfus ïpirituales aftutias in cœleftibus uti debent Hocautem uerbum Dorni/ ni habetfua clara, aperta,dilucida,amp; peripicuateftimoniainfacraScri^ ptura, imo iiniuerfa fcriptura in hoc data efl: diuinitùs, ut quæ funt faluü noftræ aeternæ neceflàn'a,ex ea cognofcamus.Quid enim prodeflct,fi no/ bis tail's fcriptura,qualis eft Timæus Platonis,obtruderetur Quod fi ali/ cubi obfcura uidetur,extant alia eiufdem fcrtpturæ Ioca,quibus obfcurio/ railluftrantur, ut Verbum, quod Dominus nobis cognoiccndum pro/ pofuit,non fit fupra nos,neque procul pofitum,(ut uerbis Mofi utar ) ncc in cœlo, multo minus in Roma litum, ut poisis dicere, quis noftrum ua/ let ad cœlum confcendcrc, ut déférât illud ad nos, ut audiamus atqueo/ pere compleamus.’neque trans mare, aut ultra montana, Antiochiar aui Romac pofitumjUt cauferis amp;dicas,Quis enobis poterittransfretai c ma/ re,autmontes fuperare,ôi illud ad nos ufi^ deferregt;,utpofsimus audireô^ faccrc,quod præceptum eftf Sediuxta nos eft fermo in orcnoftro, corde noftro,ut faciamus ilium. Hic enim fermo tam perlpicuè in khf ptura nobis propofitus eft, ut de co ôi. loqui ore ÔCcogitare corde pofsi/ mus.Nam hoc illud eft,quodEfaias‘defilqsueræEccIefiæ ait îDabo uni/ uerfos filios tuos Dotftosa Domino,Et Hieremias:Dabo Legem mcaiR Inuifceribus eorum,ÔC in corde corumfcribam eam,amp; ero eis inDcum» êC ipfi crunt mihi in populum.Et non docebit ultra uir proximum fiium» uir fratrcm fuum,dicens: Cognofce Dominum,Omncs enim cogno/ fcent me à minimo ufque ad maximum, ait Dominus. Hoc dido non extenuat.nonreijcjtPropheta facram Scripturam, led potius common/ dat cam, amp;nbsp;docet, quod Dominus datums fit populo fiio Spiritum fan/ dum,ut fcripniram rede intelligant. Si ex. eaDominum ucrecogno/ fcant, Aperuit, inquit Lucas, illorum mentem,utintelIigerentScriptu/ ras, Videamus ergo praecipua capita uerbi Dei, quod in fcriptura conti/ nctur,SCquodadæternamnoftrara falutêcognituneceflariumeft. Sunt autem præcipué quatuor capita,Decalogus, Symbolen Apoftolicum, Oratio Dominica,5C Sacramenta,

Decalogus continet omnia quæDeus ä nobis facienda omittenda exigit. An hic non fatis clarè in fcriptura extatC'An non literacPropheticx Si Apoftolicaî manifeftè explicât,quaeinDecalogo â nobis exiguntur,5^ quo fine exigunturC*

Symbolen Apoftolicum continet omncs Fidci articules, quibus do/ cemur, quid deDeo Pâtre,Filio Si Spiritufando credendum fit,adeôt^ continet breuiter uniuerfam dodrinam Euangelq de Domino noftro ïeiu Chrifto, ut qui huic Euangelio crediderit,faluus fiat, qui autem non crcdiderit,condemnetur. Singuli autem articulihabentinïcriptura,fua certa, aperta, clara Si perfpicuateftimonia, fi non ubicp, certè alicubi, Si quantum fatis eft.

Oratio Dominica, fumma eft omnium piarum precationumi quac uelin Pfalmis,ucl alias in Scripturacontinentur, Etfi quæpetitioinora/ tione Dominica uidetur pauld obfcurior gt;explicatio dus « claris Script«/ laclocispeti poteft,

Sacramcnta mftitiut Chriftus Duo,Baptifmum, SCCœnamDomO ni.Certe uerbaj quæ funt in fcriptiira dc Inftitutione eorum, nihil JiabenC ohfcun'tatis, Hifi fi quam inférant Sophiftæ impórtunis fuis difputationi/ hus, amp;nbsp;Afotici impïjsCuis depratiationibiis» Quid magi s perfpicuè did poteft,quàni quod Chriftus ipfc de poculo Cœnæ Dominica? dicit : Bibi/ te ex co O M N H nbsp;nbsp;nbsp;tarnen Afotici inueniunt artificiitm^quo ex O M/

NESjfaciant NON OMNES, Necmirum,cuminuenerintetiam arte, qua ex uerbo Statuen di faciant uerbü Äbrogandi» Sic enim alicubi inGIoflafuorumCanonöjproStatuimUSjinterpretantUrAbrogamus.

Qilöd fiautem deillis capitibuspiæ dodrinæ, quæiamrecenfuimus, aliquid obfeuritatis reliquum eft,hocfi fuerit in homine pio quidem, ftd incruditOjCerte res ipfæ,quantum fatis eft,notæ funt ei,ÔC quod adhuc ig/ noratjdocebiteumundiojlicutloannesloquitur. Si uero fueritin Afoti/ «Sjilonmirum eft, quando quidem deus huius feculi foletm entes incre/ dulöriim excæcare ne illucefcat illis lumen Euangelq;

Sed abeant Afotici j Nos cum loquimurde perfpicuitate facræ Seri/ pturç,non refpicirhus ad ecclefiani Afotorum,fed ad Ecclefiam piorum, cui feriptura in rebus ad æternam falutem cognitu neccflàrqs, tam clara* tam perfpicua eft,ut gentes ambuict in lumine eins (liceat enim mihi Pro phetg uerba hue accomodare,)amp;: Reges in fplendore ortus cius,Et quem admodum Deiis populum fuurn Ifracliticü quondam ita guberhauit, ut etiamli nonhaberentMonarcha,tarnen in fummis pericuh's excitarctlu diccs^quos nosHeroas uocare folemus, quipopulumabiniïiriahoftiû tnirando modo uindicarent Acpoftea, ciirn iam Monarchia Succel/ fioinftitutaeflet, excitauit tarnen Prophetas, qui in extrema necefsitate iiiam cuadendi demonftrarenüita Deus gubernat hifee temporibus Ec/ ckliam fuam,ut etiamfi aliquæ tertebræ inciderint,ô^ Ordinarij Succeffo res non fint amplius Ecclefiæ amicij fed hoftes amp;nbsp;perfecutores,tarnen in/ tantiînon déférât cam, ut fi no alius fit,qui tenebras difeutiat , amp;nbsp;hoftibus obfiftat,heros quifpiam fiucEcclefiafticus,fiuePoliticus,cxlapidibus ex/ citetur.Habcmus igitur fcripturam de æterna noftra falute, non obfeura, fed pcrfpicuam,non tenebris inuolut3,fed luce illuftratam : Et fi quid ad/ hue obfeurum eft,quod noftra feire interfit, hoc qitocp Deus rcuelabiU

LexDomini immaculata, conuertens animas, teftimonium Domi/ nifidele,Sapientiam præftans paruulistlufticiæDomini redræ, lætifîcan/ tes corda jPræceptum DOMINI L V CID V M, ILL VMI/ N ANS oculos» Quomodoautemeritlucidunijquomodoillumina/ bit oculos, fi eft obfctirumï*

Lucernapedibus meis uerbum tuum, 5élumen fcmitfs meis» Qi.ro/ modo uerbum Dei eft Lucerna,quomodo lumen, fi eft obfeurum C Fa/ cédât bine Afotus, cum fua deprauatione, qui uerbum a feriptuta diftin/ girit.Pfalmus enim manifeftèlôquitur de eo uerbô,de eo eloquio, deqs tcftimonqs,mândatis,Iudicqs,6lt;'Iuftificationibus, qua:in feripturacon/ tinentur,amp; quaetuniliteriscommendata erant»

V os cftis Lux mundi, ErgO prædicatio Apoftolorum,quac eft ab ipfis excepta,SC literis mandata,nô eft obfcurâ,fed lucida,Et fi alicubi locus eft obfcurus, tarnen alius eft apertus fîC perfpicuus* Explicetur ergo obfcü/

î4.lt;{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE AVTORITATE S A CRA E SCRÎPTVRAB

rus 5 non per Afotfcas interpretationes, fed per apertumô^perfpicuiinî fcn'pturælocum»

HabemusfirmiorcmSermonem Proplicticum, cui'dumattenditis, ceu LVCERN AE apparentiinobfcuroIoco,rc(Sèfacitis.VocatPro phetica fcripta,quemadmodum luprà expofuimus, Lucernam luceiv temin obfcuro loco, hoc eft, l'nuftrantem obfcura. Quomodo autemib lufiraret obfcura,fi ipfa effet obfcuraCR-eliquum igitur eft, quodEccIefia non fit remittenda â Scr/ptura, tanquam obfcura,ad Afoticos Patres, Si Pontificias traditiones, fed potius ad fcn'pturam ipfârn, utinipfaôi^cX ipfaueram eius fententiam, ÔCinterpretationc, dono Spiritus fancli,con/ lèquatun Qin'digitur tandem fietCSCquid faciamus, fi controuerfia orta fucn't de ahquo Iolt;o Icn'pturae, quem altera pars contendit efïè obfcti/ rum,alteraperfpicuumCQtiisent humscontrouerfiæfinisf Et quodent ulnmum ludicmm C Hz'c Afotus ducit nos ad fuailla légitima Concilia, quæiuxta difpofiti'onem Canonum conueniunt. Nosucro negamus eaeftèlégitimaEcclefiæConcilia, quæ ex Afoticis Prælatis congrcgaiv tur. Non enim agnofci'mus eos ami'cos, fed hoftes Ecclefiæ, Et quia Ca/ nones etiam ipfi deferibunt ex Apoftolo Paulo, quai es debeant elfe EpM fcopi, reipfa autem uidemus, maximam partem Epifeoporum, qui hifee tempon'bus fuprema loca in Eccleffis occupant, haudquaquâm re/ fpondere qs conditionibus, quas Paulus amp;nbsp;Canones exigunt, non pof/ fumus affirmare quod talium Praelatorum conuentus fit legitimû Con/ cilium, quod habeat in Ecclefia fummum Si ultimum ludicium» ‘Quis igitur hanc litem componet Qitis h îc erit Iudex Cquot; Vos Afotici, conteiv ditiSjCxempli gratia, de hoc loco Scriptural : Tu es Petrus, Si fuper hanc Petramædificabo Ecclefiammeam,quôd nomine Petræ,fuper quant ædificata eft Ecclefia, intclligendus fit Petrus ipfe,amp; omnes Romani Pontifices, Ordinary Succeftbres Petri, Et adducitis quofdam feripto/ Tcs,qui uobis patrocinari uidentur, Nos autem intelligimus nomine Pe/ træ, non perfonam ipfam Petri, amp;nbsp;Romanorum Pontificum, fed Chri/ ftum ipfum,minifterium Euangehj de Chrifto, Et habemus alia feri/ pturæ loca, quibus probamus Chriftum Si Euangelion eius efle Petrain,' ac fundamentum Ecclefiæ» Quis hfc erit Iudex f quod erit ultimum lu^ dicium C Eft alius locus feripturae de poculo Ccenac DominicçîBibite cx eo omnes, Vos Afotici per Omnes intelIigitis,SacrificuIos tantum ;aut contcnditislicereucftris Prælatis hoc TeftamentumChriftimutare, Et uidemini uobis habere iuftas ueftræ fentcntiæcaufasjquas ô^recitatis, N os intelligimus per Omnes, Ecclcfiam, non tantum MiniftrorumjUez lumctiam Laicorum,ut uocant: Etrecitamus huius noftræ fententiæ caufas,quas etiam feimus eflè ucriftimas, Qiiis ergo dirimet iudicio fuo hanc litém Idem de altjs articulis, qui in controuerfiam uenerunt, fenz tiendum eft. Nam illos exempli tantum gratiacommemoraui, igitirrintantodifsidio nos ucrtemusî' Vos Afotici habetis a parte uez ftra Magnitudinem, Multitudinem, Potentiam, Sapientiam, Dignitaz tem, Ordinariam fuccefsionem, addo etiam SanÆtatem, intelligo au/ tem non ueram illam cœleftem, fed Monafticam Si hypocriticam. Nos paucifsimf fumus, homines abieefti, egentes, indigni, exules, Si mundi excrementa. Et tarnen nonagnofeimusuos Indices, needeferimus uoz bis fummum Si extremum Indicium, Rogas ergo , quem tandem luz

■i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicem,

PROLEGOMENA I OAN. BRENTIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247

d(ccni,amp;f quodludicium agnofcamus CBrcuifsimfs Qé pcrfpicue refpon/ deo.Eum agnofdmus ludicem, quem in Symbolo Äpoftolorum, lani inde ab incunabulis bL paterna atque am'ta traditione, ( ut amp;nbsp;nos aliquid traditionibus demus) dididmusludicem uiuorum 8C moituorum. In/ tcrea temporis, dum die patefadat fentcntiamfuam jUel particulariter, uel uniuerläli'terjuos multijmagni,fapientes ÖC potentes^ufurpabitis con/ tranospaucos,abied:os SCegenteSjIudiciumjdC perfequemini nos,pro more ueftræ generati'oniSjinfamiajdireptione facultatum, exilio, igni,;v qiia,laqueo, gladio, denicp omni gencre crudejitatis, Gerte bate fuit fors ucræbccleiiæ Dei ÔC uerorum Miniftrorum cius, iam inde ab initio or/ bis terrarum» Vt nihil dicam de Caini,Ifmaelis,5C Efau perfccutione,ui/ dcmihiMofenamp;^Aheronemin Aegypto,Hi prædicabant mandatum Domini Pharao ni, Sc omnibus AegyptijsJjtii autem confirmabantpr;^ dicationemfuammiraculis, tarnenreftiterunt cis lamncs ÔC Mambres, acuifi funt ipli quocß miracula edere. Qiiid ergo fadum eft C” SC quis fuiC inter hos Index C Non potuerunt profedo Mofes SC Aheron in alium confentireludicem, præterquàm in Dominum Deum ipfum» Interea autem temporis, dum Dominus reuelaret fuam fententiam, needle ha/ buerunt Mofes SC Ahcron, una cum populo fuo, grauifsimas ferre affli/ diohes, quia a parte lamnes SC Mambres ftabatRex,Principcs, Sapien/ tes,Sc maxima pars populorum.Sed poftquàm aduenit tempus reuclan/ di ludicij Dei,uidcmus Regem una cum fuis in mari rubro fubmergi, SC Mofen ac AheronenijCum populo fuo, fumma alacritatc oednere: Can/ temusDomino.GIoriofeenim magnificatus eft. Equum 5C afeenforem deiecitinmarc» Htc uides Afote,quod quçrcbas,ultimum iudidumdn/ ter Mofen, SC aduerfarips eius.

In Regno Ifrael, poftquam diuifum fuit a Regno ïudæ, perpetuum fuit bellum piorum Prophetarum, cum SacrificuIisBaal SC uitulorum. Et à parte quidem Sacrificulorum ftabant Reges, Principes, 5C maxima populimultitudo inRcgno Ifract A parte autem piorum Propheta/ rum paucifsimi» Qtiis ergo hîc fuit Index:' N on ccrtc alins, præterquàm Dominus ipfe Deus» Sed interea temporis, duni Deus pronunciarct , fententiam, necelTe habuerunt pi] Prophetæ grauifsimè affligi, amp;nbsp;ut A/ poftolus ait,lndibrijs,flagris, uinculis, SC carcere explorari, lapidari, diO fecari, amp;nbsp;occifione gladt} occumbere» Poftquàm autem uenit tempus pronunciand^ScntentiæDd,ecce tibi horribilem uaftationemRegni IfraefSC deniolitionem omnium impietatnm, quas hadenus Reges, Principes 2c populi fumma immanitate defenderant»

Inciderat tempore Ahab RegisIfrael, certamen de Vevbo Domiz ni inter uernm Prophetam Micham, SC Pfeudoprophetas Ahab» Quis . eratibi Indexe’ Num Michas agnofccret Regem Ahab,SacrifîcuIosÔC Prophetas cius Indices C Hoc quidem Legatns Regius à Micha exigez bat: Ecce,inquiens,fermoncs Prophetarum ore uno Regi bonaprædiz cant» Sit ergo fermo tuus fimilis eorum,SC loquere bona,Sed Michas rez cufat,SCappellatad ludicem Dominum, ViuitDominus,inquicns,quia quodcnnq5dixeritDominus,hocloquar» Quid ergofitç’ A partePfeu/ dopropheîarumftantRex, Principes,6C exerdtus populi» Michasauz tern loins,aut cum paucifsimis erat. Perentitur ergo in maxillam» Audit aPfeudopropheta: Menedimifit Spiritus Domini,SClocutus eft tibie* Conijciturctiamincaixercm,0C fwftentatur pane tribulationfs, SC aqua

anguft/æ, donee Dominus Sententiam profcrret,amp;Rex, amiflà uitt, domum mortuusreferretun Sic enimfolet Dominus fcntentiamfuam aduerfus impios perfecutores pronunciare,

Qiianta pugna fuit Prophetac Hieremiæ, cum Sacerdotibus Regt'' bus(hoc eft)cum uniuerfa ordinaria fuccefsione C Propbctæ (inquir ) pro^ phetant mendacium:Sacerdotes applaudunt manibus,Et populus meus diligit taIia,Sed uicifsim uociferantur ipfi: T emplum Domini,templuui DominijtcmpIumDomini, Et:Nonperibit Lexâ Sacerdoce,neque confilium àSapientc, neefermo â Propheta, Quo igitur fe uerteret Hie^ remiaSjUnàcumpaucisfuis,Baruch, Abdemelech,amp;alijs ? Qiio,nifia^ Dominum Deum fuum,quem folum Indicé agrtoicebat c* quippe quód uniuerfaordinariaSuccefsio non folum refiftebatei,uerumetiam coiv demnabantcum. Itaqueiampercutiebatur,iammittcbaturinncruLim, iam conijcicbaturinlacum,in quononeratnifilutum, SedetfiDorni'' nus aliquandiuconniuitjtamencùm tempus fuumaducnifIet,Sentcrt'' tiam in hoc certamine ita profert, ut non folum urbs Hicrufalem folo quaretur,uerumctiam Pontifices, Sacrificuli, Reges amp;nbsp;Principes aut mi/ ferrima morte périrent, aut in grauifsimam feruitutem abducerentun Nam hçc crat Sententia diuini Iudici|,quo lis ilia inter Hieremiam ad/ ucrfàrios eius componebatun Veniam ad exemplum noui Teftamenti» Notifsimum enim eft certamen Chrifti Filq Dei, dé Apoftolorum eiusgt; cum Pontificibus dé Sacerdotibus, cum Scribis dé Pharifæis dé ciimpof puloludaico, Exhacparteftabat uniuerfa ordinariaSuccefsio:exiliaaU/ tem lefus ille,quemuocabantfilium fabri, dé nonnulli al, homines ah/ iedlifsimi.Numquis,inquiunt,exPrincipibus credit in cum , aut cxPha/ rifeisCSed turbahæc,quænon nouitIegem,cxecrabiles funt, Qciisergo h/c erat Indexî” Quod erat hîc ultimum ludiciumC Congregauit quidem Caiaphas Concilium, dé fcdernnt ad indicandam caufam, Sed Chriftus appcllauit ad Indicium Dei. Amodo, inqn'iens, nidebitis Filinm homi/ nis fedentem à dextris nirtntis, Ôé nenièntem in nubibus cœli. Ad hoc Indicium appellantetiam Apoftoli. Aniuftum fit,inqniunt,in confpe/ dn DeijUOS potins audire, quàm Deum, indicate. Non enim pofïiimus, quæ nidimns dé audiuimus, non loqui. Ad hoc indicium appellat dé Stc/ phanns: Video,inquiens,coelos apertos, dé lefnm ftantem â dextris Dei» Interea antem temporis,dum Deus Sententiam meditatur,Chriftus cru cifigitur, Apoftoli eins uirgis cæduntnr,6C Stephanus lapidatur.Sed non/ dum finis. Nam non multis admodûpoftannis, Deushanepugnamita dirimit,uturbsipfaigni naftetur,SC Pontifices nnà en populo tanta pere/ ant calamitate,ut in toto orbe nihil ferè nnqnàm horribih'us contigerit.

Qiiiddicamdetemporibus ArianisC” Etfi enim Patres NicæniCon/ cilqredèexfcripturaiudicanerantde liera amp;æternadiuinitate Filij Dei, tarnen panlô pôftimpietas Ariana ita grafîàri cœpit,ut à parte fna non tan tnm unumamp;altcrnm regnum, fed etiam Pontificem ipfum Romaniï, Liberinm, dé Impcratorê,adeôqj totum Orientem,ut Hieronymus feri/ bit,haberct,Qiiid hîc faccret Athanafins, quid Panlinus,quid paucifsimi alq Epifeopi, qui tanto furori non confentiebantf Quid aliud facerent,$ utappcllarentad Indicium Dei, amp;nbsp;dicerent, quod Zacharias filiusloia/ dæ, cum lapidarctur dixit.’Videat Dominus,amp;Iudic'et.

Habet igitur Afotns,quod fæpè ac multum in fcripto ftio urget,qucni ludicem, dé quod fupremum ludicium ih Êcclefia agnofcamus, uideli/ eet,

cëtjNon commcntidasTraditi'oneSjNon Patres mortuos, NonPracfa^ tosuiuentes. Non Afoticorum PontificumConcilia:fedpn'mum qui/ dem facrofandlam Scn'pturam,quae ut eft diuina autoritate QC cœlcftibuâ mifaculisconfirmata,itain exponendis ijs, quæ adæternam noftram fa/ lutem cognitu neceflaria funt, fufficiens eft, ÔC fatis perfpicua atque aperz la. Deinde, Filitim Dei Dominum noft rum lefum Chriftum ludiceni uiuorum Sc mortuorum, quem SC ex corde inuocamus, utnospaucos amp;abie(ftos,aduerfusMagnosinos,Multos, SapientesScPotcntes,acin/ crafratos,impinguatos,8C diIatatos,ueræEcclefiæ hoftes,dementer tueaz tur,SCnos dextera fua conferuet, utquicqufd nobis interea tempon's, dumipfefententiam ludicq fui promulgauerit, contingit, obedienterfez ramus,SCNomen eius fiue uita liuc morte celebremus.

Reqitens ac célébré norfien eft Cabalae apudl Iudacos,quod nobis fignificatReceptionem, Hine didi Cabaliftac,qui fcribunt, Mofenab Angelo fuo multa cceleftia anreana accepiflegt; quaî no mandauen't literis, fed tradideht fee/ mono. Sc quæ poften' recep cri nt auditu. Etfî auténon eft dubiû, quin Mofes ÔC Prophetae explicucrint auditoribus fuis Decalogû 8C E/ uâgelion de promifsione Chrifti, copiofb fer m one,SC multis uerbis, quæ non funt litcn'a ^ôprehenfa, fcn'ptis mandata, tarnen occafione Cabalifticæ profefsioA nis,Iudæi,excæcatifsima ôi. mifern'ma gens, (Si m odo gentis nomine dtz gnihabentur)in tantam fuorumRabinorum feruitutemconiedifunt,' «tquicquid ipfis fabularum, quamuisincredibilium, noriiine Cabalæ, feu Receptionis ÔC T raditionis à maioribus obtruditur, necefte habeant, tanquàm ccdeftiaoraculaexcipereSCadorare. Itaq? tanta premunturtyz rannide,ut fi Rabinus quifpiam dixerit Dextrum eftè Siniftrum, SC fini/ ftrumefredextrum,non eftin mifero uulgo, qui contradicercaudeat.

Hancludaicâ fèruitutê ô(. tyrannidê fufcipiunt hifee tempon'bus in Ecz clefiam fîltj Dei inducendâ hi quos à Traditionibus dicere poflès Tradiz tionarios,aut fl breuiori uocabulo deledaris ,Traditores, quorû turbam anteceditnunc Afotus. Hi no content! feriptura diuinitus comendataSC cofirmata,iadant Apoftolos multa tradidiflè pofteris fermone,quæ non minoré habeant autoritäre,^ quæ feripto funt mandata.Colligit igif Afo tus,quod Traditiones fînt certifsimû fidei fundamentû.Hæc Afotica fen tentiadeTraditionibuSjOmnino refutanda eft. Quid.n.miferius, quid æz rumnofius effet EcclefîaFihjDei, quid incertiuscfïètfàluteEcclefïæ, lî fundamentsfidei cius penderctab Afotids Traditionibus ? Annon hac uiâconitjcereturEcclefiafnextremâferuitutcm ambitiofifsimorum Præ latorum ÔC fuperftftiofifsimorum hypocritarum,qui prætextu Apoftoliz carum traditions obtruderentEcclcfiænon folum uanifsimas quafqjnu gas,ÔCineptias,ucrumetiâ horribiles errores ampledédos DicendSigit eft deratione Apoftolicarum traditionum paulo copiofius,ut ÔC fua faerg Scripturæautontasmaneat,SCfua ueræEcclefiælibertas conferuetur,

Ac initio, ne quidambiguitatisinnomineTraditionis relinquatur, »onloquimurnunc de ea traditione,quanobisfacraScriptura,SC quae

ajo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TRADITIONjBVS

in ca contincntur^ à maioribus in manus tradita fiint. Nam banc Tradt/ tionemaffirmamuscflcccrtam,firma, amp;indubitatam. EtagimusDeo Patri Dortiini noftri lefiiChrifti fiimmas gratias, qnôd excitauerit Spirit tu fandlo fiio Prophetas ÔC Apoftolos, qui quæ æternæ ftint falutis, nofi tantum fermonc uulgauerint, uerumetiam Scripto mandauerint, amp;ad pofteros propagauerint, ut habeamus certifsimum teftimonium cius Docîrinæ,quaniipfi à Dcoacceperunt,amp;EccIefiæDcitradiderunt, Sic MofeSjquæ docuit fcrm ônCjtradidit literis. Sic Euangeliftæ,quæ acccpc/ runt à Chrifl:o,tradidcruntfcripto,Sic8C Paulus, quodconcionatus cftE/ uangelion dcChrifto,Tradidit rnonumcntis epiftolar3,Qiiæ icripta iores noftri magna fide amp;nbsp;diligentia conferuarunt, ÔC nobis inuiolata tra/ diderunt.Hæc traditio nobis necc(rariacft,Ô!^c)mnibus modis ampledlcn da.DequaSClrcnæusloquitur,cümrecenfctSÿmboIum ApoftoIoruiTi, ô^SuccefsionemEpilcoporum, Naminhocprodeftcognitio ordinariæ fuccefsionis,nonutliceatEpifcopis noua dogmata aducrfus facram Scngt; ptinam fingere,fed ut habeamus ordinariatcftimonia,q[uibus fciniiis liancefleillam fcripturam,in quacontincaturucraProphetamm SC Apo ftoiorum dodrina» Qtiaretantum abeft,uthanc Tradition?abijciannis,

In præfentia autem loquimur de ijs Traditionibus,quas nonnulli Sert/ ptores ÔC alrj tribuunt Apoftolis, quæ tarnen ab Apoftolis non font foi/ pto mandatæ.

In hacigitur difputatione, negari quidem nec debet nec poteft, quM tamChriftusmultadixeritamp; feccrit,quàm Apoftoli nonnulla tradidc/ rint,SC inftitucrint, quæ ab ipfis non funtliteris comprehenfa. Multaalia fignabnquitloannes)fecitlefus, quænonfuntferiptainhoclibro. Etitc/ rum : Sunt SC alia multa,quæ fecit Iefus,quæ fi feribantur per fingula, ncc ipfe,opinor,mundus caperec Et PauIus;State,inquit3SCtencfeTraditio/ nes,quasdidiciftis,fiueper ièrmonem,lluepcrEpiftolamnoftranK

Sed duo nobis hîc confidcrandaueniunt, Vnumeft, quæfuitillat Chriftiaut Apoftolorum Traditiones, quæ fcrmonc SC nonferiptopo/ fteritati funt commendatæ, Altcrum eft:Si conftiterit eas traditiones ef/ fe Apoftolicas,confidcrandum eft, cuius fuit generis autconditionis,Ô!^ quo confilio fint traditæ, uidelicct, num fuit traditæ, uel ad tempus tan/ tunijUelad externam tantum difeiplinam: uel num fint eins conditionis, ' utfineipfarum obferuatione'ueram ÔC æternam falutem confequi non pofsimuSf

Omnino cnim, acdiligentifsimècaucndum eft, nenobis bumanæS^ fidliciæTraditiones,pro Apoftolicis obtrudantur» Videte(inquitPau/ lus ) ne quis uos feducat, per Philolophiam 5C inancni deceptionern, fc/ cundum traditioncm hominum» Et alias : Ne cito dim oueamini à men/ tc,nccp turbeminfnccp per fpiritum,necp per fermoncm,ncq; per epifto/ lam, tanquàm à nobis profeeftam. Ex his Pauli ditftis uides, SCImpoftores,etiam dumPaulus 6Creliqui Apoftoli adliucuitamin ter/ ris agerent, in id ftudium incubuiflê, ut ftiaipforum fomnia Scfigmenta nbsp;nbsp;,

Ecclcfiæ pro Apoftolicis uenditarent,Qiïid igitur non facerent ijs tempo nbsp;nbsp;1

Et feribitIrenæus, hæreticis folenne fuiflè, cùm urgerentur feriptu/ ris,ad T raditi ones confugerc.Cûm ex fcripturis,inquit,arguuntur, in ac/ cufation? conuertuntur ipfarum feripturarum, quaii non rede habeant,

nc^ fint ex autôntate,ô^ quia uane fint dicSae, ÔC qui'a non poGi't ck his in/ ucniriueritasj ab his qui nefciuntTraditionem ÔCCt An non hæc prorfii^ conueniuntin Afoti'cam turbam, qui manifcfle dicunt, Sciiptürâm efld obfcuranijSC ad ueritatem cognofeendam necefîàrias efic traditiones?

Primum igitur omnium, Si proponitur Traditio, nomine Apofto/ lorum, fumma cura confiderandum eft, num uere fit ApoftoIicaTradi/ tio» VbiautemSCquomodohoc cognofeerelicet Cquot; Num fufficit nobis autoritas,feuTeftimoniumunius SCalterius Ecclefiaftici fcnptoris,Bagt; filij ( exempli gratia ) Epiphanij, Cypriani, attt etiam Romani Pontificis, qui fcribitTraditionem illam efte Apoftolicam f Decct quidem, ut Ma/ lores noftros fin's ofßcqs colamus» Et Chari tabs eft, ficut Paulus ait, om/ niacredere, Sed ne ipfi quidem Scriptores Ecclefiaftici exigunt a'rtobis,’ utqueuisipforum did:a,citraludicium arripiamus.Etprudentis fidei eft,' ficaltericredere,utnontentemusDominum, non prætermittamus noftrum officium»

Eufebius libro tertio Eccicfiafticæ hiftoriæ de Papia fcribit. Alia quac/ dam (inquiens)idcm Comentator(Papias) tanquàm ex VIVA TRA E)ITIONE adferelata,peregrinas quafdam parabolas,amp;^dodrinasï cumalijs nonnullisfabulofis adqcit,inquibus etiam millenariosquoP dam annorum poft refurredionem Mortuorum futuros dicit, in quibüâ Regnum Chrifti in hac terra corporaliter confiftere debcat amp;c»

Hîc uides Eufebium, exemplo Papiaî, quem affirmât nonnulla fabu/ lofa ô(îperegrina,tanquâm ex uiuaTraditioneâdfe relata fcripfiffè,admci nerenoSjnetcmcrèTraditionibuSjquæ nobis Apoftolorû ôtinaioruni nomineproponi folcnt,eredam us.

In Concilio Aphricano,petuntLcgatiRomani Poiitificis,utliccaC EpifeopisRomam prouocare, ôd proferunt Canonem Nicæni Coilcilq, euius autoritate exigunt,ut Aphricanæ Eccicfiæ fubijciantur Romànar, SedPatrcs Aphricani Concilij petunt ab Eccicfia Alexandrina, amp;nbsp;Con/ ftantinopolitana,liera exemplariaCanonum Nicæni Concilij, amp;nbsp;depræ/ ‘ hendunt Romanum Pontificem ambitione excitatum defignaflêin pro ferendis Canonibus Nicænis,crimCn falfi.Qüare inuchuntur in eum grâ uifsime,amp;:arguunt eum aperte mcndacij, Vt aîiqtii, inqtiiunt,tanquàni àtuæ fanditatis Latere mittantur,nullainuenimus Patrum Synodo cort ftitutum, Qiiiaillud,quodpridempcreundem coepifeopum noftrum Fauftinum,tanquàm ex parte Nicæni Concilijexindetran{rnififtis,iil Conciltjs uerioribus,quæ accipiuntur Nicæni, à fandto Cyrillo coêpifco/| po noftro Alexandrinæ Ecclefiæ, SC à uenerabili Attico Coftantinopoli/ tano Antiftite, ex Authentico mifsis, quæ etiam ante hoc per Innocen/ tium Pi'osbytcrum,6lt; Marcellum Subdiaconum, per quos ad nos ab eis direda funt, uenerabilis memoriæBonifacio Èpifeopo prædeceffbritie/ ftro à nobis tranfmifla funt, In quibus taie aliquid non potuimus repen/ re.'Executores etiam Clericosueftrosquibufque petentibus noIitemiC/ tcre,nolite concedere, ne fumofum typhum feculi, in Ecclcfiam Chrifti (quælucem fimplidtatis Sé humilitatis dicm,Deum uidere cupientibus, præfert)uideamurinduccre6Cc,

Hæc eo recitaui,ut feiamus prudenter Ä^cauteiudicahdutn effèdè Tradinonibus,quæApoftoIorumnomineialt;ftantur, Nam fi Romani Pontifices ôd Legat! eorum non funt ueriti coram uenerando Concilio Aphric^OjcUi etiam Auguftinus interdit, crimen committere,

aj* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TRADITION!?VS

qin'fnuismanifeftèjnèocrimmc depræhenfi erant,pcrftitcrunt tawcn (ut Ada teftantuiOpoftulata fua urgere,fufpedanobis eflè debent omnia alia,quæde Apoftolicis traditionibu's',‘amp; de primatu Romanæ Ecclefiï fuo ipfbrum teftinionio affirmant» Sed iubet etiam loannes ApoftoluSj fpintusprobare,numexDeofint, Et PauIus:Omnia, in quit, probate, quod bonum eft,tenete. Etfi cnim Afotus hæcintelligitdeqs ,quæ non/ dum â fuis Conciitjs probatafunt, tarnen eùm inRomanisPontificibus depræbcnfum fit mantfcftum crimen falfi,SC non fit dubium, quin Con/ cilia fæpè errauerint, fumma eft temeritas, traditiones Si dogmata de ternanoftrafalute,fine iudicioSC probatione, ac-fineteftimonijsfao* Scripturæagnofcere, Accedit ÔC aliud,quo admoncmur,xit de Traditio/ nibus,numxierè fint Apollo Iicç,cundanter iudicemus» Aliquotics enim proponunlur nobis diuerfæ de eademre traditiones, quarum nnahiiio, altera ïlli ApoHoîo tribuitur. Extant Traditiones de tempore cbferiia/ tionis Pafchæ,Et alq quidem affirmant Petrum SC Paulum tradidiflè,?^^ fcha celebrandum eflè die Dominico poft Lun am dccimamqitartatn« Alqautem fcribunt loannem Apoftolum,6C Philippum tradidilftP^^ fcb a celebrandum cfteLunadecimaquarta.Deconiugio Saccrdotum,a/ liter fe(inquit Stephanus) Oricntalium traditio babctEcclefiarum,alitet Jniius fandæRomanæEctlefiaf»

(^uæ cum itafe habeant,perfpicuum cft, fi nobis è Scriptore quodaifl Traditiotanquàm Apoftolicaproponitur,cam nonidcó agnofccndam cfle, quód fcriptor il 1 e, quantalibet fit fandlitate aUt eruditionc,affirmât, • led quia'doêlrina Prophetica ÔC Apoftolica, quat facris literïs contine/ t iir,diuinitùs nobis com mendataôC confirmata eft, confeftim expenden dum ciTcjnum caT radilio conucniat cumijs facrislitcrisjquæ funt cale/ llibus teftimonijs ad nos propagatæ. Nam'fi cum hac icriptura pugnaiic/ litjdubitari amplius ncc poteftnec debet,quin fcriptorille,aut alios falle/ re uolucrit,aut ab alrjs falfus fuerit, 6C pro ueritatc mendaaum acccpcrit. Fieri cnim non poteft, quod Apoftoli Spiritu fandlo præditi tradiderint iierbiSjpugnanlia cum ijs, quæmandaueruntfcriptis.

Deinde, ficerto conftiterit,Traditioncmcfle ucreab ApoftoIisprO/ fedlam,proxima cura erit, quo confilio, amp;nbsp;in quem ufum aefinem ab A poftolisfitinftituta. Non poffiimusautemhoccognofccrc,nifiex ipft Apoftolorum dodlrina, SC pcrpetuocius doClrinæ, quae fcripto eft man/ data,conlenfu. (^arc hue dubitemus, hue non dubitem us de Traditio/ nc,femp Cr nobis ad facram Scripturam rectirrcndQ eft, SC ex ca iudiciuni petendum,

Sed perftringamus,cxcmpligratia, aliquot traditiones,amp;icxpcnda/ mus eas, iuxta lacræ Scripturærégulam, ut quid de ip fis fenti endumfit, cognofcamus,

Nonucfcinccfanguine,necfuffocato,nccidolothyto,traditioeft:5i quia ex AClis Apoftolicis cap. 15. manifeftum eft, quod Apoftoliipfitra/ diderint h oc dcctctum Ecclein's gentium, non amplius de hactradiïïonc quaerendum eft, num fit Apoftolica, Sed quo confilio, SC quo fine Apo/ lloli cam Ecclcfiae commendauerint,

Qiiæritur ergo,num Apoftoli tradiderint camboC confilio,nt impo/ ncrcntEcclcfiæperpctùam legem, è cuius operum mentis confequeren/ tur homines cotam Deo rcmifsionem peccatorum Nihil certè minus, f Hocenimpugnatcumumuerfareliqua doda'na Apoftoloru, Prim um

tnîm A po (loll docueruntRemifsioncm peccätönim, e folo CLfifto Figt; lioDei'jper fideni petendam* Deinde liberaruntEüangeliöfuo gentes à lugo Legis Mofaicaê* Sicüt ÔC Paulus i'pfe, qui interfuit Synodo Hicrofo/ lymitanæjinterpretatur hoc dccretum, In libertate (inquiens) qua Chngt; KUS nos liberauit State j ÔC nerurfus iugo icruitutis impliceitiini* Et ite/ rum:Nemo uos iudicet in cibo âut potu.Et ChfiftüslQiiod intrat(inquit) in os hominis,non cóinquinat hominem, Quare fieri non poteft, quód Apoftoli tradiderint hoe deereto perpetuam legem, cuius opera expient peccata,fed tantum praéicripferintpraefenti fuofecülo regulamadtem/ pus duraturam, donee olFendiculum inter gentes èC ludæos tolleretur* SicenimPaulusiterumhanc traditionem exponens, Efca,inqüit,nos non commendat Deo,neque fi comedamus,aliqüid nobis fupereft, neep fi non comedamus aliqUid nobis deeft Sed uidete, nc quo modo facul/ tas ifla ueftra offendiculo fit ijs, qui infirmi funt.

Acresipfateftaturhanc traditionem fuiflè inter gentes temporariam* Nani amp;nbsp;efus ianguinis inter nos Ufitafus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui â fuffocato non abhor/

Aliud eft,quod in Deereto huius Apoftolieæ traditionis additur de ui/ tandaScortatione, Hæc enim nee eft lex noua, nee Cærimonialis, fed uetus ilia moralis feu naturalis, quae eft in Decalogo promulgate, Non igitur ad tempus obferuanda traditutificut alia,de fuffocatö, Sanguine 0^ Idolothyto, fed perpetud cullodienda mandatur»

De tempore celcbrandi Pafchatis extant Traditioncs apudEccIefiafti/ cos Scriptores,Hi comcmorant,quód Afiani,qui celebrabant Pafcha de/ cirrtaquarta Luna, retulerint hanc traditionem in loannêEuângehftam, amp;nbsp;ApoftolumîOecidentalcsaûtem,qui celebrabant Pafcha die Domini/ co poftdeeimamqUartamLunam, retulerint hanc tràditionêin Petrum amp;nbsp;Paulum. Fuerunt autem in ueteriEcclefiade hac qüæftione grauifsi/ mæcontentiones, Expendamus igitur hanctraditionê,Primùm,Num fit Apoftolica, Num Apoftoli tradiderintEcclefiaêcertum tempus celez brandiPafchatis.Sedipfa hæc diuérfitas,quamScriptores de tempore ce/ lébrandiPafchatis referünt, fufpicioncm inijcit, quod Apoftoli nihil talc Ecclefijs tradiderint.Et Paulus diCiuNe quis uos iudicet in parte diei fefti, at/(nouilunij,autSabbatorS,quaèfunt umbrarerumfuturaru,corpus au/ tem Chrifti, Aciterum : Dies obferuatis acmenfes,ô(^ tempora St^annos, Metuo de uobis,ne fruftrà laborauerim erga uos * Et Socrates : Érat, in/ quit, Apoftoloru inftitutum,no dé diebUs feftis fancire,fed reeftam uitam amp;pietatem docere. Deinde ponamus Apoftolos aliquid de tempore ce/ lébrandiPafchatis quibufdam Ecclefijs tradidiftè,manifeftum tarnen eft,’ quód non tradiderint legê neceflàriam,fed difciplinaniliberrimam, quà Ecclefia tantiiper uteretur,dum utilitati ipfius feruiret, Paulus enim diettî Hic quidem iudicat dicm ad diem conferens, il le autem idem iudicat de quouis die. Vnicuic^ fuâ mens iàtisfaciat. Qtïi cUrat die, Domino curat» Et qui non curat diê.Domirto no curat.Non poteft igitur uerifimile effè, quodPaulusamp;^ alij Apoftolipracfcripferintülli Ëcclefiæ contra hanedo/ drinâ amp;nbsp;libertatem certû celcbrandi Pafchatis tempus neceflario feruan/ d5.EtViiftorRomartUsEpifeopus grauiterâ Maioribusreprchêius eft, cpfufccpiflèteos,quidecimacluartaLunaPafchacclebrabant,exEcclefia abijciendos.Qiiare fiue Apoftoli fradiderint,fiucn6 tradiderint oblèrua/ y

tionéfefliPafchatiSjfnaftifeft« eft, quod hac tradiriolie non uoluerint ïûï Ecclefiaclibertatem auferre,amp; cum tjs,quæ fcnptis mandarunt5pugnafe».

Recenlètaût hasferiè,quæ fcq uun tu r, traditio nes finefcriptoacceptaSi t, Figura crucis Cgnare eos, qui in nomen Domini noftri lefu ChrilW fpem habent»

^» Inuocationis uerba, dum oftenditur panis Euchariftiæ, Sé poculüfli benedidionis»

y, RenunciareSatanæôC an geliseius in Baptifmó» 8» Eredum perficcre preces in una Sabbati» p» Genua fledere ôfrurfuserigere»

Hæ funtferè traditiones,quasBafih'us nobis tanquàm ApoftoïicàS proponit.Confideremus igitur, quid de ipfis fit fentiendum» ‘ Etfi autem Bafilius uir eft in oculis noftris Magnus, quem Sé agnofd^ mus Sé reueremur,tam dodrina quam pietate infignem,amp; agimus De® gratiaSjquódexcitauerithunc,per quem muItaamp;magnabeneficiainEc clefiam fuâ conferret,ac dolemus quód necefsitas cogat nos ab ipfius tentia,hac in parte rccederejtamcn non debet nobis efle fraudi,quód in {erin,Sé ad falutê noftram pertinenti,malumus diuinam humanaauto/ ïitatê fequi, Ac nos quidê honorificentiæ tanti uiri libêter parcimus, Sé hadenus hanc eius fententiam de Apoftolicis T raditionibus difsimn/ lare,6C filentio potius obruere,quam exagitare uoIuimus.Sed quid facial musC’Aduerfartj noftrijpropugnatores Pontificiae fuperftitionis Sé impi^ tatiSjhunc Bafilij locü ita proferre folcnt, ut uideantur fibi autoritäre ein« triumphale» Qiianquàm autem Afotus obqcit nobis alicubi Chamöp^^ rentis fui deriforê,tarnen reipfa oftendam, Afotum Sé Collegas eius tnn* toimpudentiores Sé fccleratiores cfleChamo»Hicenim, etfi non tegebat nuda uerenda fenis Nohæ, non tarnen ipfe denudauerat,nec cotendebat eaefïèpulcherrimam Sé uenuftiisimâ corporis partem, fed potius, qnia fentiebat eflè turpitudinem,derifit»llli autem immundiporci,non ioluin ipfi dénudant uerenda Bafihj,uiri de Ecclefia optime meriti,ucruiTietiani contendunteaefïèhoneflafsimum membrum corporis eius» lubemuf h onorarc parentes,fed fi quis filiorum tam infanus eflèt, ut occultam pa/ rentis fcabiem,non foîum omnibus conlpiciendam obtruderet, uerunv etiam conniteretur perfuaderealios,uthaberent eam pro fummapurita/ te,an non honeftè facerent altj, ut impudentem iftius infaniam j feruato» quantum licet,honore parentidcbito,compefcerentC’

Etenim ftegari non poteft,quin quod Bafilius dixit,Traditioncsinas, quas paulo ante cÔmemorauimus, «yg, ab Apoftolis elfe acceptas, fî^eandem

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PROLEG OMEN A IOAN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJJ

amp; can dem habere ui'm ad pietatem, quam habent ea quæ fcri pta runt,re/ ferendura fit in catalogum eorufn didorû, quæ Patribus ignofd poti'us, quam probaïi debent Noftri I'gitur ofRctj eft, ut ifta difsimulemus ÔC tc/ gamus» Qilin potius, ü pergimus adiones Bafihj diligenterintueri j fele ipfetegitjô^ quod ineogitanti forfitan excidit, baud obfeure alias emêdat

Oportet,inquit, omne uerbum autrem confirmare teftimonio lacræ Scriptüræjad certitudinêm quidem, ôd perfedionem bonorum, ad con/ fufionem autem malorum*

Et iterum ; In quacunque re, unufquifque fe indigum fenlerit,fi in illis (foipturis)conuerfetur,uelut ex communi medicamentaria ofRcinajme/ dicamentum ægritudini commodum reperit

Audis,quanti facram Scripturam faciat Bafilius C Ait, omne ticrbunl , teftimonio facræ Scripturæfirmandum eftè. Vult igitur, ut etiam Tradi/ tiones,quæ nomine Apoftolorum circumferûtuijad facram Scripturam ’^xigantur.

Et iter« aiti Scripturam efle comune pharmacopolion aduerfus om? uemindigentiam, Sedamp; alias VetusacNouumTeftamentumuocat, ThcfauiumEccIefiæ, Qiri tamprædarèfentit dedodrina fcripto Vetez risSc Noui TTeftamcnti comprehenfa,numcxiftimaseurn jfi ferio adz monitus fuilTet, traditiones illas pædagogicas SC pueriles, quæ nullo fcriz pto côntinentur,æquaturum aut cum autoritate facræ Scripturç,aut cum Sacramêtis Chrifti in fcriptura traditis^ Qiiare exhibita reuerentiajquam tantouirodebcmusjuertam me adAfotosamp;Chamitasiftos, quiautoz ritate Bafihj aduerfus uerepiam dodrinâabutunt. Res mihieritno cum Bafilio, fed cum illis, qui ne admoneri quidem uolunt, tantum abeft, ut admoniti errores fuos emendent

Quid cnim uobis uuItisfObtruditis nobis traditiones quaftlam,Apoz ftolorum nomine,SC afïirmatis,quód eandem ad pictatem uim habeantgt; quam habentca quæ fcripta funt. Sumamus igitur nonnullas earum in manus,5Cconfidercmus,primum,num uerifimile elfe queat,quod Apoz ftoh easEcclefijs obfertiandas coinmendaUerint,

Vna eft,Figura crucis fignare eos,qui creduntin ChriftUm^Etfi per ft hocnoiieftimpium, quæfo tarnen, quidfacituel ad honeftamdifeipliz nam,uel ad ueram pictatemCApoftolus ait: Poftquam cognouiftis Deû» quin potius cogniti eftis a Deo, quomodo conuertimini denuo ad infirz ma amp;nbsp;egena elcmenta,quibus iterum ab integro ferliire uultis f Qiii auz ditores fuos hortatur,ncferuiantinfirmisSC egeniselemcntis,putasne cum tradidi{rc,ut crucibus manu effidis, feft inuicem fignarent:'

In Ecclcfiaftica hiftoria dicitSocrates, quod fuprâcommémorauiz musjnftitutum Apoftolorum fuifle, non fancire dies feftos,Sed docerC redam uitam, ueram pictatem, Qiii non fuerunt folliciti de tradenz dis diebus feftis,an exiftimas eos follicitosfuifie j de formandis manlî crucibus?

Atcnim Satan atiquoties tatibus crucibusfugatus eft, Scio hoedeluz liano,amp;: ahjs coi-nmemorari,Sed feimus etiam Satanam elftmendacem impoftorem ,qui idcirco fingat fe talib U s crucibus fugari, ut fuperftitio nemconftrmetamp;Magiamdoceat, Vna enim tantum crucefugaturSaz tan, nimiru, cruce Domini noftri lelu Chrifti, eacp non digitis in acre aut córpöre effida, ac ne ilia qindê lignea, in qua Chriftus pependit, fed ipft Pafsione in cruce pcrada,SC â nobis per fidem fufeepta, Quare non eft dU

bium quin Apoftoïi longè occupation’s fuerintïn expIicandaPafsione^ Chrifti,qug ueram nobis falutem attulit^q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut uacauehtillud de cruces

digitis forniandaEccIeftjs tradere,qu£ res pt?'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueram pietatem nihil

magis facit, q fi manibus in aèere circulü deien^oieris,Dionyfius affirmât huncmorê fignandi baptiiatos cruce,idcircó uiu/P^tum^ ut homines ad/ monercntur ad ferendam crucem,Chriftus autêdo'cuithoc prgdicationc uerbi fui,non'fignaculis digitorum» Qui non accipit (inquiens) cruccin fuanijôd fequitur mc,non cft me dignus Jdê docuit etiain Ä poftolus uct/* bojQui piè uolunt uiuere in Chrifto,perfecutionê paticntur, St: Per m ub tas tnbulationes oportet nos ingredi in RegntïDei, Quare,ciîm ApoftO' ïi rêipfam claris ÔL perfpicuis uerbis Ecclehætradiderint, no eft uetihmi/' ïe^quod pofteain hanc claram lucem induxerinttenebras umbrarum,

Deinde,conccdamus fane, quôd Apoftoli tradiderint talcm crucis cP fidionem,numdicemusigitur,hanctraditionem idem roburadpicta/ tem habere, quod habet uel Baptifmus,uel Cœna Dominica, quæ nobis feripto funt commendata f Certé nemo rede de uera Apoftolorum do/ drina admonitus, hoc affirm are poteffi Qiiare, etiamfi hæc eiTet manifo/“ ftètraditio Apoftolorum,tarnenè feripta eorum dodrinaiudicandnni eft de ea,quôd non fit neceflària obfcruatio, nec magica coniecratio, fed tantum pædagogica,câc:p liberrimauftirpatio,

Alia traditio eft: Ad orientem in precatione conuerti, Itâne putas Ap^^, ftolos follicitos ftiiffè, ad quam partem mundi faciem noftram in preca/; tioneuertamuSjSC non potius ut in Spirituôd VeritateprecemurC' ludxi», quondam,qui adhuc fub elemeno'iS mundi erant, præftriptum fuit, uti^, exilium eiedi, uerterent in precatione fafiem fuam uerfus Hierufaleffi» Hoc erat tempus nodis SC umbrarum.Nuncpoftquâm noxprarteriji,'SC corpus abfolutum eft, Apoftoli ne,diei ÔC ueritatis præconcs,nouas tenez bras 8C umbras inducerentf Sed demus etiam hanc traditionem efle A poftolicam : quid Habebit ne ad pietatem eandem uirtutem’, quam ha/ bet illud, quod feripto mandatum eft: Oportet Pattern in Spiritu ôlt; ritate adorari QiudC Peccabit ne aduerfus Deum qui in precatio ne fua uerteretfefepotius ad Meridiem,autSeptentrionem, quam ad Orientée' Certèfiefiettraditio Apofl?olicâ, quæ eandem haberetuimadpictatefti, cum ijs, quæ lacra Scriptura mandat, fieri non poftèt, quin effès peccad reus, fi te alio in precibus tuis, quam ad orientem uerteres. Non damno publicum morem ædificandi templa,fronte ad orientem conuerfa. bet enim fuas commoditates. Sed damnanda eftmerito illorum homi/ num impudentia,qui audent contendere, has liberrimas rcrum obfctua^ tiones,efte facrofandas SC inuiolatas Apoftolorum traditiones,

Si quis Presbyter aut Epifcopus non trina immerfioneuniusniyfl^^ ril,fed fem el mergat in Baptifmate, quod dari â quibuidâ dicitur in mor/ te Domini,deponatur,

Mirabor,fi ferio cogitate potes, hanc traditione ab Apoftolis ipfis pro/ fêdam efle. Baptifantur uno die Pentecoftes ter mille homines. Si ergo Apoftoli neceflehabuerunt, iuxta fuam ipforum traditionem, fingulos ter immergere,num cxiftimasuno omnes diebaptifari potuiflefSedfor/ tafsis hæc eft cawfa,q«ia dies tum longiorcs fueröt, quam circa brumatn*

PROLEGOMENA IOAN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎJ7

Paulus ad Ti'mothcumamp;Titumfcn'bcns, comemorat dotes, quitus is, quiEpifcopatu dignus cft,ornatus cfle debet. Non pracfradus, inquiens, noniracundus,nonuinofus,nonpercuflbr,no turpiter lucro dcditus,fed hoipitaliSjbonarSferum ftudiofus, 8C quae fequuntur, Quodfi is Epifco/ pus,qui tantum femel eum,qui baptifatur,mergit,mcrctur ab Epifcopa/ tudeijci,an no debuiflèt Paulus in hoe uirtutS cafalogo addere: Mergens eum,qui baptifatur,no femel tantfï,fer ter?Iam,fi hoe eftApoftolicum de cretum,cur pofteri mutaruntfAn no Apoftolica décréta a-yf eandem habent uim,utuos afferitis,cum ijs,quae funt ideóqj debent efle inuiolataCSic Gregorium fcn'pfifle teftatur Thomas:R.cprchenfibiIe eflè nullatenus poteft, infantem in baptifmate uel tertio uel femel immerge/ re,Et quidem addit decretum Conciltj Toletani,irt quo ita fcribitur;Pro/ pteruitandüfchifmatis fcandalum,uel hgretici dogmatis ufum,fimpïam teneamus baptifmi immerfioncm,Sed fi,T er immcrgerc,eft Apoftolica traditio, reprehendatur aut damnetur fchifma iëu haercticü dogma,præ/ dicatione potius ucrbi Dei,quàm mütatione traditionis Apoftolicæjqug cum Chriftus dixit:Qui uos audit, me audit,debet eiïè facrofandla, ’

Agite dum autem, fit fane certu, hanc efle Apoflolicam traditioriem non fcnptam,num parem habebit uim ad pietatem, cum ijs quae fcripto funt mandata C* Baptifmus ipfe diligenter eft nobis in feriptura com/ mendatus. Num ergo tantum peccabitis, qui in baptifmo hominem nonterimmergit,quantumille,quihominem,baprifmum legitimepe/ tentem,omninóbaptifarerecufatirAthoGneceflariófcquetur, fi traditio/ nes non feriptæ,eandem habent uim ad pietatem, qtiam habent ca P quae fcripto funt mandata.Qin's aute hoc diligenter admonitus fentiatC Qua/ rehaccde trinaimmerfione traditio,aut non eft Apoftolica, autfi eft, per/ tinet tantum adpædagogiam,quæ fit liberrimæ obferuationis, amp;quauis opportunitate mutabilis»

Sed de traditionibus,quas Bali litis commemorat, in præicntia ûtis di dlum fiuNam ex his,quas cxplicuimus,facilè eft de reliquis iudicare,

Percurramus autem unam ôi. alteram traditionem, ctiam exEpipha/ nfo. Oportet,inquit Epiphänius,amp;traditioneuti, Nonenimomniaa diuina Scriptura accipi poflunt

Tradiderunt ergo ( inquit ) S. Dei Apoftoli, peccatum elfe poft decre/ tarn uirginitatem ad nuptias conuerti.Et ut uerifimile faciat,hanc eflè TV poftolicam traditionem, allegat fimilem dodrirtam ex Paulo de Viduis; luniorcsuiduas, inquit Paulus,retjce. Cùmenimlafciuirecœperintad/ uerfusChhftum,nubereuolunt,habentes condemnationem, quod pri/ mam fidem reiecerintExpendamus igitur,num hæc traditio fit Apoftoz iica. Affirmât quidêEpiphanius earn efle Apoftolicam iudicoeum tarn bonum, tarn pium uirum, ut hae afleiteratione non uolueris Eccle/ flam Domini feienter falIere:Sed cum non fuerit admodum uicinus terti poribus Apoftolorum, cogito, multa ad eum publica, fed incerta fama, nomineApoftolorum,relataeflè,quæfortafsisalij de Apoftotis,uteC' fentplaufibiliora, confinxerunt. Ét fcribitEufebius de Clemente,quód! figriificauerit quaedam à Presbyteris, id eft, â Succefloribus Apoftolonï, uoccfolafibi tradfta eflè. Quod ergo Presbyteri, hoe eft, utEufebius iplè interpretatur, Succeflbres Apoftolorum tradiderunt, fieri poteft ,‘ut pro ipforum Apoftolorum traditioneuulgatiïfuerit. Quareuidcamusnunc an traditio ifta ab Epiphanio recitata,lit Apoftolici Spiritus, Primüm,no

ayS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TR ADITIO NIBVS

eft ccrtum, quod tcmporibus Äpoftolorum fucri t tale genus uoucttdae aut defim'endæ ut Epiphamus loquitur i.uirgmi'tatis ;^qùale eft ufitatuirt apud Monachos, Nam quod Paulus de Viduisfcribit ,nonloquitur de NonnabuSjfed dc muliehbus, quæ örbatae urn's, tradebantfcfein miniV ftenum pauperum Ecclefiæ, idcp ea tantum fide amp;nbsp;promifsione , qua fo^ lent ancillæ fefe in minifteria domi'narum tradere,Nec,cùm diatjCas rei| cere pn'mam fidem jintelligit monaftkum genus uouendi,cum non/ dum tale uotum fueri tjSed intelhgit fidem in Chriftum, quam in BapoV fmo dederât.Hæ enim lafciuæ uidu5e,de quibus Paulus fcribit,poftquànt faginatæ eflêntfacuItatibusEccIefiæ,ôô mctuerêt, ne fi nuberêtyinferiort loco,$ antea, inter Chriftianos haberentur, maluerunt à Chriftianifm(gt; prorfus ad Ethnicifmû deficere, inter Chriftianos,contemptiores eflê*' Hoc fignificat Paulus,cüm dicit eas laftiuiftè aduerfus Chriftu, Sdeonuef^ fas eflè ad Satanâ.Sed de hoc Pauli loco alias copiofius,Cum igitur non fit certS,quôd taie genus uouendæ Virginitatis aut Viduitatis fuerit tempo ribus Âpoftolorû ufitatiun,quale nunc eft Monafticum» nopoteft etiaiH certum eflè, quod hæc traditio de décréta Virginitate fit uere Apoftolica«-

Deinde Äpoftolorum officium fijit,non imponere nouam legem Et/ clefiç,fed potius liberate earn â iugo ucteris legis,Quid tentatis,inquitPc trus,Deum,ut imponatur iugum fuper ceruicem difcipulorumÆt PaU/ lusffn libertate,qua Chriftus nosliberauit,ftate» Non fuit quidem Apo/ ftolici officijjUteximerentEcclefiamab obedientia legis naturalis:HanC enim obedientiam diligenter urferunnSed hoc magna cura,quantum in ipfis fuit,prouiderunt,ne ex rebus per fe liberis,amp;^in libertatem per Euati gelion reftitutis, nouæ fièrent leges, noui confeientiarum laqueû quis uos iudicet,inquit Paulus,in cibo aut potu. Et mox : Si mortui cftis cum Ghrifto ab dementis mundi, quid quafi uiuentes in mundo decret tis tcncminijNe tetigcriSjUe guftaris amp;^Ct

Virginitatem autem ièruarc,amp;ccelibem uitam ducerc, res eft per fefi’/ bera. Qiiaretantum abeft,ut Apoftoli docuerint, Virginitatemad eut/ turn QC gloriam Dei uouendam nbsp;nbsp;fibqpfi necefsitatem feruandæ

nitatiSjlege uoti,imponendam,ut potius uniucrfam Ecclefiam ab hocin ftituto dodrina fua deterruerint, libertatem feruandam cenfuerint. Quod fi quæ uirgo temerè,contra ipforum dodrinam, conieciflêt fc to fuo,in h os laqueos confcientiæ,putas nedetinuiffenteaminhis nokn/ tem, inuitam, amp;nbsp;conditione fua ad coniugium magis, quam ad cœliba/ turn idoneamC Certè quantum intelligi poteft c dido ChriftûNo omncs capiuntuerbum hoc» Eté didisPauli:Meliuseftnubere, quàmurfiEtî Vnufquifque proprium donum habet ex Deo,alius quidem fic,aliusaiv tem fic,non folum no detinuiffènt uirginem in illis laqueis,uerumetiani bortati earn effent ad fufeipiendum coniugium» An non enim Vouere uirginitatem humani tantum eft arbitrq,non diuini præceptiC’ ConiugiS autem feruare,præcepti eft diuini» Coniugatis, inquitPaulus,prxcipto, non ego -, fed Dominus, Vxor à uiro non feparetur, ÔC maritus uxorem non dimittatCùm igitur Apoftoli audiuerint â Chrifto dePharifçistCur uos tranfgredimini præceptum Dçi,propter Traditionem ueftramî’cer/ té nunquàm in animum induxiflèntj ut propter humanum uotum, pro/ bibuiffènt coniugium diuinitûs ordinatum, aut diffoluiflèntiam contra/ dum» De qua re, fi libet quorundam Ecclefiafticorum Scriptorum ftiv tentiam audire,nont:§ra«abimwr earn recitare»

PROLEG OMEN A lOAN. BRENT». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Epiphattnis, in hoc ipfo capi'te, quo commemorat hatte tradi'tiottem, fic addit ; Melius eft unum peccatum habere quam plura. Melius eft la/ pfum acurfu,palam fibi uxorem accipere fecundum legem, Sgt;C à uirgi'niz täte multo tempore poenitentiam agere, ÔC fic rurfus ad Eccleliam indu/ cijueluti qui mala operatus eft, ueluti lapfum amp;nbsp;fradum, ÔC obligatione opus habentem, ÔC non quotidie occultis iaculis fauciari ab improbitate, quae ipfi ä Diabolo infertur 5Cci Hîc iterum manifefté quidem affirmât EpiphaniuSjquod peccet,qui poft decretam Virginitatem ad nuptias ad/ fpirat,non tarnen fen tit tantum elfe robur decreti aut uoti, ut fi quis con/ iugium ineat,diffbluendum fit, Sed aperte dicit : Melius effe uxorem du/ Kïc,ô(. inEcclefiapoenitentiamagere, quam peccatumpeccatocumu/ larc,hoc eft,fcortationi operam dare, amp;nbsp;ex Ecclefiajexddere.

InConcilio Ancyrano ita legitur: Profefsi Virginitatem quifunt,fi hanepromittentes irritam faciunt, inter digamos cenfeantur. Digamia autem,qualem illis temporibus intelligebant,uidelicet,cum quispoft prion's coniugis mortem, duxiflet alteram, non iudicabatur quidem ex omni parte commendabilis, non tarnen damnabatur. Qiiarc, cum hoc Concilium cenfet eos,qui profeffam Virginitatem coniugio uiolant, inz terdigamos habendos,ctfi non laudat horufadum,tarnen non audet daz mnare,0(: uel ipforîï coniugia diiroluere,ucl ipfos ex Ecclefia profcribere,

Cyprianus:Si fc,inquit,cum fide Chrifto dedicauerunt, pudice amp;nbsp;caftc fineulla fabula perfeuerent, ita fortes amp;nbsp;ftabiles præmium Virginitatis cxpedent.Si autem perftuerare N OL V N T, uel non P O S S V N T, nielius eft,ut nubant, quam utin ignem dclicqsfuis cadant.

Auguftinus:Qiiidam,inquit,ttitbentes poft uotum, aflerSt adulteros eire,ego autem dico uobis,quód grauiter peccant,qui talcs diuidunt.

Etiterum : C^ii dicunt talium nuptiS’s ,noneflc nuptias,nonmihi uiz demur fan's acut^c diligenter confiderare, quid dicant SCc. Et m ox : Fit autem per hanc minus confide'ratamopinionem,quaputantlapfarum â fando propofito fœminarum, fi nupferint, non effe coniugia, non parz uum malum, Uta maritis fepararentur uxores,quafi adulteræ fint non uxoresamp;^c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■*

ExhaePatrum fententia,0(^ ex ahjs ratiOnibuà, quas fupra commemo rauimusapparet, quôd hate traditio, quam exEpiphanio propofuimus, aut non fit Apoftolica, alit fi eft Apoftolica, per peccatum non fit intelli/ gendum tale peccatum, quod natura fua conqciat hominem in æterz nam damnationem, amp;nbsp;propter quod diffbluendum fit coniugium eoz rum,qui poft decretam uirginitatem contraxerunt, Sedpro notainconz ftantiæ,quæ etfi honefto homini non eft omnino decora, tarnen non eft abiedione 0^ damttationc digna, amp;nbsp;quae ctiam ipfa nonnunquam eft hoz nefta confilij mutatio, fi iuftç amp;nbsp;piæ rationes ita ferant.

Epiphanius récitât etiam aliamTraditione, tanquam ab Apoftolis daz tarn,quod Qtiarta Profabbato ieiunandS fit, Et quod in fex diebus Paz fdiac nihil äccipiendß fit praeter panê,falem amp;nbsp;aquam ôfc. Quaefo autem tehuis ueré peritus Apoftolicç dod:rinae,poffet hanc tradition? pro Apo ftolicaagnofcereç’Fieri quidem potuit, quod Apoftoli ipfi aliquoties his diebus ieiunauerint,amp; in diebus Pafehae,nihil præter panê,falem,amp;S aquâ acceperint,Sed quod hoc fuû exemplum, tan^firmum décrets Ecclefiæ imitandum tradidcrint,SC mandauerint,hocdemùm certis rationibus de môftrari non poteft, Apoftolorum.n.dodrina cftjÇpnon uno tant3,amp; alz

. 2^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TRADiTiONÏBVS

tero die) fed pcrpëttid dùcendafit fobtia uita. Non in comeflationibiis, inquitPaulusjô^cbrietatibus, Eorum etiam dodlrinacft: Mundi's orn/ niamunda. Quomodo l'gitur præfcripfiffent Eccicfiæ,certes dies nioruniyd^ ceitum genus dbi:quot;

Et quod Epïphaniusde leiunio Quart« 5C Profabbati affirmât, hoc Auguftinus aperte negat,Ego,inquiens, in Euangelicis Qi. Apoilolids li^ teris,totóqj inftrumento,quod appellant Teftamentum nouum, aninio id reuoluens,uideo prgeeptum efleIeiunium,Qtnbus autem diebus non oportetieiunare,amp; quibusoporteat, præcepto Dominiuel Apoftolo/ rumnoninueniodefinitum^c* Quare fieriquidêpotuit,quôdh«coiv fuctudinespaulatimapud Apoftolicos Succefibres,pro externaSClibera difdplinainoleuen'ntjfed noneftfcntiendumjquodApoftoIiipfihaSjW*^ quam IegesEeclefiæneceflariôicruaadas,impofuerinc.

Sunt Qi 3lix Traditionesapud Epiphanium,DeannisLazari, qiioC annorum fuerit,cum eft fufeitatus', quot poftea annos uixerit. De genc^ reEIiæ,SC de alijs. Sednonlibethasmïnutiasperièqui,præfertimcoin aut nihil,aut minimum momenti ad ueram pictatem afferant.Expenda/ mus ôd earn Traditionem,quam CyprianusdeMixtura uinicum aqua in calice Do minico icribit, Hane tanti faciunt Afotici, ut earn etiamiiv ter fuos Ganoncs retulerint.Scribit autem Cyprianus, Aquam elle in Do minico calice miicendam,ex ipfius Chrifti præcepto Qi traditione, Reue/ remur quidem huius fandifsimi Martyn's autoritärem, Qi amannis cum ex animo,Sed hoc noneftferendum, qliod Afotici abutantur autoritäre cius adftabiliendasfuas partim ineptias, partim fuperftitioiasSC impias traditiones, Difsimulari enim non poteil, quod hie martyr fuerit ali/ quotiesinaffierendisfuisopinionibus,pauló acrior^SC uchemention Id quod teftificatur exemplum de Baptifmo hæreticoriim, Sed quia diuer/ fum fentientes,nec ignibus,nec Satanac tradidit,ignofcendiim eicrif, quantum falua pietatefieri poteffi De Afoticis autem longe aliter fent:/ endum eft.Hi enim fua dogmata, Qi fuas traditiones ita aflerunt, tuen/ tur,ut qui diuerfum docuerit, anathemate deuoueatur, hoc eft, igniamp;ia/ qua intcrdicatur,amp; Satan« tradatur* Itaque quod in Cypriano eft toléra/ bile,hoc in Afoticis eftabominabile» '

Sed audiamus quam traditionis féumixturæfuærationem afferatCy/ prianus. Si uinum ( inquit ) tantum quis offèrat, Sanguis Chriftiincipft eftè fine nobis* Si uero aqua fit Solajplebs incipit efle fine Chrifto.HabeS uerba Cypriani.Etfi autem ientimus Qi i]pfi, non efle aqua tantum in Coe/ na Dominica utendum, propterea quod manifeftum fit, Chrifturnu/ fum eftc uino, ncc cxiftimamus per fe perniciofum efle, uinum aqua pa/ rumpcr diluere, ac fortafsis ipfe quoque Chriftus, aut adminiftri Coen«, diluerunt, pro more, uinum aqua* Sednegamushanc traditioncm uHà Chrifto ipfo datam, uel obferuatu neceflàriam efle* Multo minus iudi/ camus hancrationem, quam affèrtCyprianus, efle probabilem* QtiicJ enim Num Chriftus in Pafsione fua colligauit fibi Ecclefiam fuatn tarn fragili uinculo, ut fi forte minifter Ecclefiæ utatur in Ccena uino tantum, ftatimChriftusincipiat efle fincEccIefia,SC non habeatamplius Eccte/ fiamCAut fi quis utatur tantum aqua, turn protinus Ecclcfia priuctur fuo Chriftof At Paulus dicit:Mihiperfuafum habco,quod neque mors, neque uita,neque angeli,necp principatus, neep poteftates, neque inftan/ tia,nec]ß futura,ne^ altitudo, ne(Ç profiinditas, necç ulla alia creatura po/ teritnos

ï’ROLËGÎû MEN A lÓAN. BRENTK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•â4lt;

teritiiosfepararcàdiIectioncDei, quæ eft in Chiifto Icfu Dominonoz ftro. EtChriftus ipfe aft:Nemo poteft oues meas raperc dc manu mea. Quid ergo de illis Herbis aliud iudicari poftet, quanl quód incogitanti cx/ ciderint^ Sedhaecpotius dicfta eftè uolumus aduerfus Afoticos, feueros fuarum traditionum exacftores,quàm aduerfus Cyprianum, Libenter e/ niniucrbaeius ficinterpretamur, quod cum dicit,ii quis uinum tantum offcratjfanguis Chrifti incipitefïèfinenöbis,uolueritdicere,Solumui/ num non fignificare Ecclefiamefte cumfanguine Chrifti coniuntftam, ficut fignificaretjfi ci aqua admifceretur. Et tarnen nehic qüidem fenfus taiiti momenti eft,ut cogat uinum necelfario mifcendum aqua, Tametli enim coniundio fanguinis Chrifti amp;nbsp;Ecclefiæ eius non fignificarctur per uinum mixtum aqua,tarne Chriftus ipfa Cœnæ fuæ inftitutione dC com/ mendatione,manifeftè fignificauit Cc coniùngerc nos ipfqSC nos ipfi con/ ’^’^gbquodfaciat nos corporis SxL fanguinis fui participes. Et alioqui etiiï apudEfaiam male audit mixtura uini cum aqua, Exprobrat enim Pro/ phetaEccIefiæfuæimpofturasfiCrerumcorruptionem, Argentum,in/ quicnsjtuuni uerfum eft in fcoriam. Et uinum tuum mixtum eft aqua* Sed de hactraditionehacftcnus.

Enumérât SC Auguftinus alicubi aliquot fcftos dies,SC affirmât eos ab Apoftolis traditos,Sed piimüm, hoc non oftenditur firmis argumentis» Teneamusigitur,quod ipfc fcfibit,n5 hocideo uertim putandum, quocf ?pfeitafcnferit,fed tum demüm accipicndum, cùm id uel per Canonicos autores,uel probabili ratione uerum efte docüerit. Deinde maniféftu eft, quod Paulus fcribit : Nemo uos iudicet l'n parte diei fefti, N on eft autem uerifimile, quod alq Apoftoli aliud ac diuerfum docuerint, Poftremo te/ ftifîcanturalq Scriptores,quod nonfucrit inftitutum Apoftolorum,Ie/ ges de dicbus feftis condere, fed ueram pictatem docere. Qiiare aut hæc traditio non eft Âpoftolica,âut fi eft,non eft data in perpctuam Icgcm, SC ftngularem cultum Dei,lcd tantum ad externam, earn liber am difcipÜ nam,quæ tantifper obfertiari pofsit,dum exercitio pietatis utilis eftèt,mu tari autem pofsit,cùm inciperetpictati magis obefte,quàm prodeftè,

Quæ cùm de Traditionibus ita fe habeant, manifeftum eft,quôd cùm Afotici dicunt, Veritatem Ëuangelij non tantum in Scriptura facra, uc/ rumetiam in traditionibus fine fcripto continerï, Et facram Scripturam per traditioncs interpretandam, adcóc^ Traditioncs certifsimum fidei fundamentum efte, Satan meditetur primùm quidem abolitionem, aut faltem extremum contemptum facrç Scriptür^,deindcæternam Ecclez fiæintcrnecionem.Cogitât enim Ecclefiam à certifsimis ad incertifsimaî à cœleleftibus, ad clementa huius mundità diuinis ad humana: denicp ab oraculis Spiritus fancfti, ad fomnia 6C deliria prophanæ carnis, abducere. Ne iftud Deus clementifsimus finat,Ecclefiam fanguine Filq Dei redem ptam,SC eletftam eius Sponfam, ac Scripturam cœleftibus teftimonijs confirmatam,6c Ecclefiæ fummf thefauri loco diuinitùs commenz datam, in tantum periculum uenire, ut ilia quidem, fundaz menta xternæ fuæ falutis, ex incertifsimis homfz

num dogmatis petatjhæc autem ua/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifsimisAfotorumfomz

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftijsfubtjciatur.

ON eft obfcunim,quÓd Spiritus fandus omet Catholi'cam Ecdefiam maximi's laudibusjamp;^colloceteamïntamfirrna Petra,ut aduerfus eam, ne portae quidêinferi queant præu^ ' Iere.InEfaiadeCathoIicaEcclefiadicïtDomïnus:Nunqui^ obliuilci poteft: millierinfantem fuum, ut non miïereaturfilio uteri fui» Et fi ilia obliïàfuerft,ego tarnen non obliuifcar tufiEcceinmanibus defcrïpfite,mûrituicoramoculis meisièmper. Et iterumtGensamp;ft^ , gnû,quod no fcruierii tibi,peribit,amp;Gentcs(quæ te perfequunturjfolit^ dineuaftabunturt Acmox: Non occidet ultra fol tuus, SClunatuanon minuetur,quia erittibi Dominus in lucem fempiternam, complebun tur dies Indus tun Cùm igftur tam præclara gloriofa de Catholica Et'' clefia dicantur,non eft mirum, quôd quiuis hominum cœtusbocfibi no men fumma contcntionc ucndicarcftudcat.Scd ueritas eins rei non taOi latc patet,quàm nominis ufurpatio» Non funtignotæPfcudoprophe^ nimgloriationesaduerfusuerosProphetas.Etnoneftinufitatumjquó^l Angelus Satanætransfiguret fein angelum lucis, Ac inter mulicrcubs folenneeft,utimpudicæuendicentfibi maxime omnium nomen hont/ ftarum matronarum. Quaredicendumnobis eritdeCatholicaEccIciîa, ne cui Afotus iadantiahuius nominis, quod eft in oretam ipfius, quant omnium Pontificiorum Prælatorum frequentifsimum, imponat, Acfiquidem nomen ipfum tam Ecclefiac, quâmCatholicæconfide/ raueris,noneftcruditisignolum,quôdïâtifsimè pateat, Pfalmusmerni/ nitEcclefiæjboceftjCongrcgationis malignantium,^odit earn, InA/ dis ApoftoliciSjfcribauocat cùetum fuorumEthnïcorumEcclcfiam.Ca tholicum autem fignificatVniuerfale.Etquiain cœtuhumani generis» iam inde à condito orbe,nihil eft magis catholicum, nihil uniuerfalius ^eneralius, quàm peccare hypocrifi,amp;^idolomaniæftudere,raperc, fura/ ri,occidere,inuidere, adulterium committere, impofturis operam dare, SC alia fcelera defignare,idcircô fi quis hypocrita, aut idolâtra, aut raptor, aut homicida,aut adulter,autimpoftor,fe in impietate amp;nbsp;fcelere fuo feda ri Ecclefiam Cathoïicam profitcretur,fcelerate quidcmfaceret, nonaute falfo loqucrctur. Quod fi hocfignificato Afotus amp;nbsp;fodalicium cius iada ucrintfeeffè membra EcclefiæCatholicaCjCtfi de forte èorum dolcmus, tamcnnemo hominum, credo, impediet, quo minus fie Catholici uo/ eentur,

Quibus autem temporibusArius,fumma Chriftianifmicalamitas, eœpituirus fuum inueramEcclefiamDominieuomere, obtinuitufus, SCpublicæ leges poftea confirmarunt,ut Catholici dicèrentur, qui uni/ uerfalem dodrinam Prophetatum ôC Apoftolorum de liera SC æterna di uinitate Chrifti Filij Dciiequebanturthærelici uerô, qui Arianam impie/ tatem,aut aliam dodrinam, pugnantem cum Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, ) profitebantur, Itaqj fi hoc ufii de CatholicaEcclefialoquendum eft, nihil J minus,quàm Catholici cognomen in Âfotumamp; fodalicium eiuscom/ petit, Etfienim uidentur fibi egregie de acternadiuinitate Chrifti fentire, tarnen quiatransferuntoffîcium,quodfolus habet Chriftus, ücrusDeus amp;nbsp;homo,in h umana opera, idcircó aut habent Ethnicas de diuinitate co/ gitationes, aut aliud uerbis profitentur j aliud in latcbris cordis ftntiunf, amp;fequuiv

ô^feqùufltur multas alias I'mpietates, quæmam'feftè cum uera do Anna Prophetarum 0^ Apoftolorum pugnant»QuarejCum nos,diuina clemcn tia,eam teneamus de Chrifto,amp; diuinitate ac officio ei'us, ac de omnibus reliqiiisarticulis uerænoftræ Religionis fententiam, quam nobis tradit Prophetical Apoftolica doArina,SCquam tenuit fcmperuniucrfauez rèpiorum Ecclelia,iam inde ab initio totius orbis, nomen CatholicæEcz defiæillis quidem optimoiureadimimus,nobis autemreAeuendicaz mus, Sedhæcitafehabeant» NosnuncnomineCathoIicæEccIeflæin/ telligimus,eum hominum coetum, qui uerè credit in Chriftum, Patriarz chis olim promifliim, per Prophctas adnunciatum, ÓÓ per Apofiolos inc uniuerfo mundo prædicatum acdiuulgatum» Sic definit Paulus Cathoz licam,hoceftjVniuerfalemEcclefiam,Nonme,inquit,pudetEuangenf Chriftt Potentia fiquidem Dei eft,ad falutem OMNI crcdenti îudæo primùm,fimul2CGræco, Etiterum:Siconfefnisfueris orctuoDomiz num Iefum,SC credideris in corde tuo, quod Deus ilium excitauit â morz tniSjfaliius eris,Corde enim creditur ad iufticiam, ore autcm fit confcfsio ad fallitem. Dicitenimfcriptura.’Omnis quifiditini,nonpudefict,Non enim eft diftin Aio uel ludaci uel Græci, Ac rurfusiQui ex fide funt,hi funt filijAbrahæ,amp;: benedicuntur cumfideli Abraham,

Acfatemur quidê,quód prçcipun'n publica pace ÔÔ tranquillitate mul ti impq hypocritæ,Ô!^impœnitentcs,qui uerbis tantum Chriftûamp;Euanz gelion eins confirent,corde autê alieni funt à Chrifto, non tantum admiz fceantiir uerp Catholicæ Ecclefiç,fed etiâ tanta fint hypocrifi, tanta poten tia,ôd autoritäre,ut fiant externi gubernatores Ecclefiæ,ac uideantur in ue ro populo Dei,qui eft uerè CathoIicaEccIefia, longé omniumfyimi,

SedhocutcunCp fehabeat,certè firmum,fixumcp manet, quod qui no uere credit in Chriftum, non fit uerum ueræ Catholicæ Ecclefiæ mcmz brum,nec uerè fruatur einsEcclefiæbeneficîjs, ac prærogatiuis coram Deo, etiamfi uideatur fummus in Eccicfia Monarcha,

Agite dum ergo, confcramus inter feEccIefiam uere Catholicam,' ficut pauld antè earn expofuimus, amp;nbsp;Ecclefiam Afoticam,ut altera ab alz teradifcerni qucat,SC ut cognofcamus, quam apte, quam reAè Afotus Ai Prælatieius deCatholica Eccicfia glorientur,ÔC quâmiuftefibiea,quæ funt uerè Catholicæ Ecclefiæ,adfcribant,

Catholica enim Ecclefia, ea uidclicet,de quâ hune nobis eft ferme, uez ra inæternum bcata, confiât ex gratuita amp;nbsp;dementi eleAione Domini Deinoftri per unigenitumTilium eius lefumChriftum,inSpiritufanz Ao. Nonuos (inquitChriftus ) me elcgiftis,fed ego uos elegi, utcatis,ôd fruAum afïeratis.Et : Nemo poteft ad me uenire,nifi Pater,qui mifit me, traxeriteum, Âcrurfus:NemonouitFilium,nifi Pater, NequePatrem quifquam nouit,nifi Filius, amp;nbsp;cuicuncp uolucrit Filius reuelare, Et loan/ nes:In hoc(inquit)eft charitas,non quod nos dilexerimus Deû,fed qudd , ipfedilexeritnos.EtPaulusrQuosCinquiCpræfciueratjeofdêamp;^prçfiniuit coformes fieri imaginis Filq fui,ut ipfe fit primogenitus inter multos fraz trcs.Qiios autê prædcfinierat,eofdem amp;nbsp;uocauit. Et quos uocauit,eos æ iuftificauit. AcitcrumiEIegit nos in ipfo antequâm iacerentur fundamen tarnundi. Afotica autê Ecclefia non confiât ex EleAioneDei,fed fuffîcit, quod ore confiteatur Chrifium,ctiamfi corde fit Epicureo,ô(^ uita Sybariz tica.Sicenim Afotus feribit: Ecclefia, inquiens, cuipromifsio ilIaChrifti feAa eftjPortæ inferi non præualebunt aduerfus eâ,uifibilis efi,nec ex ele/ .

dioncDciautuera fide amp;fdiaritate internis pendet, utqiïis adEcckfiaifl pertineat.fiucutfiibditüSjfiueutPrælatiïSjôfc. Et iterum: Nee gratia,ncc ccrtc interior aliqua iiirtus occulta, requirenda eft uel in mem bris, ud miniftris eius, præter publicam ói. legttimam profefsionem fidei, cationem, ut ad earn pertineant,5Ceius munera integra perficiant.

H/c nunc expende mi hi, quo iure Afotus uendicet fuac Afoticæ fiæ,quae ad folam uerc Catholicam Ecclefiam pertinentSed pergatnus»

Cath'olicaEccIefia renaicitur,non ex carne ianguinc, non çx hunia/ na eledione aut fuceeßione, fed exDco, per fermonem Dei uiuentis.

Qiiotquot receperunt cum,dedit eis,ut liceret filios Dei fieri(uideliceÖ his,qui credidiflentin nomen ipfius.Qüi non exSANGVINiBVS, necpcxuoluntatecarnis,nelt;^ex VOLVNTATE uiri,fedexDË^ natifunt.

Renati non ex Icmine mortali, fed ex immortali, per fermonem Dt* uiuentis ÔC manentis inæternum. Et additur : Hoe autem eft uerbum, quod per Èuangelion delatum eft ad uos,

Afotica autem Ecclefia fit ex humana EleÆone, SC Succefsione, cit enim Afotus, confugiendum efle ad luccefsionem non interruptam» Et : Vbi eft ( inquit ) hæc Ecclefia Apoftolis fuccedens, ibi eft uerum uerbum. Scilicet hoc uult Afotus, quod ubicunque pofsit Succefsio ab Apoftolotum temporein Ecclefia numerari, ibi fit uera Ecclefia, Se rum Verbum Dei.Quafi uero, Succeftbres ApöftoIorum,SC auditorum ipforum, non pofsihtefleimptjfsimiamp; fceleratifsimi nebulones, Quilt;l igitur ad EcClefiam Afoticam, quæ Filius Dei fuacEccIefiae CatholicX promifit,öd præftàre foletï*

EccIefiaCathohcâ âgnofeit fynceram prædicationem uerbi Dei,6d rum acredum ufum Sacramentorum eiùs, ficut eatradit Propheticaôi Apoftolica Scriptura. Etubicunep in toto orbe terrarum hæc prædican/ tur,ôd peraguntur, ibi uerameflè Catholicam Ecclefiam iudicandum eft» ïoanftis 8»

Elegi uos, conftitui uos,ut eatis, fié frudum afferatis, ôd frudus «e/ ftermaneat. Vbicunq? ergo prædiCatur üerbum Apoftolicum,ibi fru/ dus affertur,fi non multus ôd illuftris,aliquis tamen, ôd Deo confpieuus, Vnde ôd poftea dicit,Ioannis 17,

Sicut tu me mififti in mundum,ita ôd ego mifi eos in mundum. Chri/ ftus autem non uenitfruftrà in mundùm , nec prædicauit Euangelion fuum fruftrà in m undo. Fieri ergo no poteft,üt ôd Apoftolicum uerbum fruftrà adnuncietur,

Rom.i,NonmepüdctEuàngeïi)Chrifti,Potcntia fiquidem Dei eft, adlàlutem omni crcdciiti,

PROLEGOMENA I OAN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ièif

no f euer tl tur, fed fnebriat ter ram,5C perfundit eam,0£f gcf minarc cam fa/ dtjóC dat fernen fercnti panem comcdenti, Sic ent uerbS meum qtiod cgredïtur de ore mco,Non reuertetur ad me uacuum,fed faciet, quæcun/ quot;nbsp;que uoluijæ profperabitur in his,ad quæ mifi illud, Afotica autem Eccle/ fia non rclinqm't uerbtim Dei in fua fynceritate fed depraiiat l'pfum alie/ nis interpretationibuSjô^ peruertit ueriim ufum Sacramentorum: Ac ne gat, quod fynceritas uerbi Dei, uerus Sacramentorum ufiis fint certa figna, quibusueraEcckfiacognofcatun Non em'mrccipitfcripturam, nifi SCaddatTraditiones, QC ficut à Patribus Concilijs exponitur. Con/ ftatautem,qu0dmultacTraditiones, quæ Apoftolorum nomineiadanz tur,pugnenrcumfacraScriptura, quemadmodum fupra explicui'mus, ôi quodPatres atep Concilia Scripniram fæpè ac multum fint interpréta/ n,noniuxta fenfum Spiritus fandi,fèd luxta fènfum humanæprudentiç. De Sacramenris autem manifeftum eft,quôd Afotica Ecclefia uerum eo rum ufum peruertat, Sordidat enim baptifmum fidictjs fuis appendici/ hus,amp; humanïs traditionibus, Ac baptifat non tantum h omi'nes, quod Chriftus inftituit, uerumetiâ campanas, quæ eft l'mpi'etas Magi'ca, ficut propici'o Deo fuis locis dçmonftrabitur.De poculo CœnæDominîjCÙm Chriftus dicat : Bibite ex eo O M N E S, Et fie Ecclefia Catholica utatur, Afotica ecclefia dicit:Nolite exeo omnesbibere.Defignis uero demon/ ftrantibus ueram Ecclefiam, Afotus difertis uerbis dicit : N on eflè Eccle/ fiam,ubicun(p prædicanturuerbaDei, Etiterum : Fraudulenter, inquit, fubdolè dicitur, figna certa, quibus Ecclefia dignofei poteft, elïè fynce/ ramEuangelq prædicationem,ôfredî:amatcç fccundum Chriftiinftituz tionem, adminiftrationem Sacramentorum fîCc,

Cùm ergo tantum fit diferimen Catholicæôi^ AforicæEccIefiæ,qua fronteaudethæcfibi uendicare, quæillitantum conueniuntf Catholica Ecclefia interpretatur Patres, Traditiones ôf Concilia per feripturam, Si feripturam interpretatur per feripturam, hoc eft,eo fenfu, quem Spiritus fandus in feriptura tradit,

Si nos aut Augelus de cœlo prædicauerit uobis Euangelion, prætcr id quodprædicauimus uobis ( QC. quod nuncinftindu Spiritus fanÆ, literis facris mandatum eft ) anathema fit,

' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z.Petri I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

Habern us firmiorem fermonem Propheticum, (qui continetur Pro/ phetica feriptura, ut fupra expofuimus ) cui dum attenditis, ceu lucerna: apparent!' in obfeuro loco, rede facitis,

Afotica autem ecclefia interpretatur feripturam per Patres, per Tradi/ tiones per Concilia, In feriptura ( inquit Afotus ) uera fides quatrenda eft,ScdproutäPatribus traditur.

Catholica Ecclefia, fide dodrina fermoeft, fundaturfuper dodrina Propbetica ßf ApoftoIica.Nec tradit ulla dogmata extra eam dodrinam, quæ feriptis Propheticis, 5C Apoftolicis continetur,

Superftrudi fupér fundamentum Apoftolorum Prophetarum,quot; fummo angular! lapide ipfo lefti Chrifto,

2^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CATHOLICA ECCLEilÄ

tum magno,NIHIL ALIVD dicens,$eaquaiProphetaepraccIilt;e/ rant futura eflê,amp; Mofes,an paflùrus fiicrit Chriftus, an primus cx rctatf redlionemortuorum lumen fit adnundaturus populo Ä gentibus»

Afotica autem ccdcfia fundatur fuper traditipnibusöC dogmatisch/ tra fcripturam.Sic enim didt Afotus;T raditiones font ccrtifsimum fundamentura, Etiterum: Ecdefia tradit dogmata fidei extra fcriptii^ ram ♦ Quare, cum Afotica ecdefia fit ftrudura altcrius fundamenti,noii habet commune habitaculufniaaedifido Catholicac Ecdefiar,

Acbreuiter,CathoIicaEcdefia,agnofcit unumfolum caputætern^ foæ falutisjtam in codo, quam in terra, Dominum noftrum Icfum Cht^ ftS, öi. ad hunc folüSeruatorem fuum alligata eft ,a£CÇ in hoc folo quænt ueram amp;nbsp;æternam foam falutem per fidem. Ac utitur quidem minißri* fois,non ut dominentur,fed ut feruiant ipfi,idqj non pro eorum arbitrio» fed iuxta rcgulam à facra Scriptura præfcriptam. Solum autem lefuiW ChriftumFilium Dei agnoicitDominum,amp;:Sponfomfuum,0!:exco folo, tarn uiuens quam moriens pendct»

Data eft mihi omnis potcftas tarn in coelo, quam in terra. Et: Ecce cgo uobifcum fum omnibus diebus ufqj ad confommationem feculi,

loan.i o, Giim proprias oues emiferit,ante eas uadit, 6C oucs ilium fc/ quuntur, quia nouerunt uocem eiUs, Alienum autem non IcquuntuG fed efïùgtent ab eo, quia non nouerunt uocem alienorum»

Omnia fubiecitfub pedes eius. Si cum dedit caput fuper omnia ip^ Ecclefîæ,quae eftcorpusilhus,complementumeius,quiomniainomni*' bus adimplet,

SummoanguIarilapidelefuChriftOjinquo quaecunc^ ftruduracoa/ gmentatur, ea crefeit in templum fandum in Domino,

Ecdefia autem Afotica agnofeit in his terris pro CapitcfooRomatiö Pontificem, 8i eft alligata ad Praelatos, qui font Romano Pontifid fub/ jcdi,quos amp;nbsp;dominos fuos,non feruos agnofcit,NecpendetcxfoloChrf fto,nec quærit in eo folo falutem per fidem,fed quscrit earn ctiam in Con tritione,in Ieiunio,in horis Canonicis, Si in omnibus fuis operibus, qui/ bus confidit fe gratiam Dei mercri.Dicit enim Afotus apcrtè:Ecdefia eft hümana congregatio, habet Prælatos Qi fuperiores foos, Etadditqui/ dem Afotus(Hi funtminiftri Chrifli,amp; dilpenfatores myfteriorumDei, Qiiac uerba feribit Paulus, fed nihil ad Afoticos Prælatos ) mox aute fub/ iungit:Alligata eft ij^ totaEcdefia, no minus quam quælibctaliarefpub# fuis capitibusamp;fgubernatoribus, Acmox:Sineillis,uidelicet, Prælatis, (quos ipfe uocat,fed falfo,miniftros Chrifti legitimos) non eft Ecdefia,

Habes,quantü fit difcrimen,ö( quanta inter fepugnêt Ecdefia Catho/ Ii'ca,ô( ecdefia AfoticaiVideamus ergo nunc qugfilius Dei CatholicçEcz defiæ promiferit,ô( qua ei autoritäre tribuerit,ut fciamus,qudd cum Afo , tica ecdefia longifsime à Catholica diftet, maxima fit impudentia fibi arrogare, quod foh Catholicac Ecdcfiaccompetit, ,, -

Pnmùm em'm Chriftus Fih'us Dei agnofdt Gatholicani Ecclefiam, Sponfam fuam,quam ÔCdiligi't, ÔCpro qua fe expofm'tjUt fancflificaret il/ hm mandatum hiacroaqux per uerbum, utadhibereteam fibqpfi glo/ riofam Ecclefiam, non habentem maculam, autrugam, aut quicquam cjufmodijfeduteffètfandaôCirreprehenfibilis, Cum jgitur Afotica ecz clefia pugnamp;t cum Catholica, quemadmodum copiofè demonftrauiz mus,manifeftum eft,quod hoc beneficium Fihj Dei ad earn prorfus non pertineat : ÔC ubi'cunque Scriptura concionatur Ecclefiam efle Deo acce/ ptam, fandam, ÔC formofam, non fit intelligendum de Afotica, fed de Mere Catholica Ecclefia,

Deinde Filius Dei promi'ttit CathoIi'cacEccIefiæ firmi'tatem S' ftabi'Ii^ tatem aduerfus portas in£eri:Super hanc petram,inqui't,ædifi'cabo Eccle/ fiam meam,SCportaeI'nferi non præualebunt aduerfus earn, Quare cum Afotica ecclefia fit hofti's Catholicae Ecclefiæ, non eft fentiendumi, quod conftet aduerfus portas inferi,fed fit expofita libidi'ni Satanae ÔC omnium ängclorum eius.

Adhæc, Catholica Ecclefia eft columna, ut Paulus loquitur, ftabiliz roentum ueriratisiquiain fola Catholica Ecclefia, quæ agnofcitProphez ticade Apoftolicafcripta, inuenitur uera, firma ôd certa dodrina de Deo, amp;nbsp;de aeterna noftra lalute.Sed quia Afotica ecclefia diftat a Cath olica lonz giîsimèjUtûipra indicauimus, ideo non inuenias in ea, nifi mcndacium, uanitatem:Ac fiquando ueritatem profert,in mendacio earn detineat, ^deprauet,

Præterea, Filius Dei promittit amp;nbsp;largitur Ecclefiæ fuac Catholicae Spiz ritiim fandum,6Ccontinuam fui praefentiam, Accipite,inquiens, Spiriz turn fandum.Et : Ego uobiftum fum omnibus diebus ufque ad confum niationemfeculi. Afotica igitur eccleJica, quiapugnatcum Catholica, lion habet Spiritum fandum,nec habet Chriftum præfentem, tutorem, ^feruatorem»

DeindeFilius Dei datCatholicae Ecclefiæ autoritärem remittendiôd retinendi peccata,per prædicationem Euangelij, ut qui Euangelio crediz derint,accipiantremifsionem peceatorum,qui uero non crediderint, rez tincantur eis peccata. Hæc igitur autoritas nihil ad Afoticam ecclefiam, quod non habeat ullum pium commercium cum Catholica,

Accedit hue, quod Filius Dei dederitCatholicæ fuæ Ecclefiæ autoriz tatem ludicandi 8C probandi quamuis dodrinä,6C de eius ucl ueritate uel «anitate teftificandi, Omnia,inquit,probate. Et : Duo aut tres Prophetæ loquantur,6^ cæteri drjudicent, Afotica igitur ecclefia tarn non poteft haz berehancautoritatem, quam magnum habet difclinien a ucra Catholiz caEccIefia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

■' Deinde, Filius Dei promittit Catholicæ fuæ Ecclefiæ precum exaudiz tionem, Äntequam clament3egoexaudiam,adhuc illis loquentibus, ^0 audiam. Et : Petite,ac dabitur uobis,quærite, Qi. inuenietis, Pulfate, ^perietur uobis, Et; Quiequid peticritis Patrem in nominemeo,hoc laciam, ut Pater glorificetur per Filiura, Hac igitur promifsione Afotiz ca ecclefia frui non poteft,quod etfi uidetur Chriftum Filium Dei cognoz leere,tarnen non glorificat eum,tit Chriftum, quemadmodum fupra dez monftratumeft.

Quid plural Filius Dei promifit Catholicæ fuæ Ecclefiæ uidtoriamfn Worte,liberationem à doloribus »nferni, ôi æternam iufticiam ac uitam,

Praecipitabit, inquit, in monteifto faciem uinculi colligatifuper oiSiftC® populos, SC tclam quam fortitus eft fuper omnes nationes, pracdpitabit morteminfempiternumÄfcEt:DemanumortisIiberaboeos,demor/ teredimameosi, Ero mors tua ô mors ôe^c. Et: Aculeus mortispccca^ tum,potentia ueró peccati lex» Sed Deo gratia,qui dédit nobis uidoriam per Dominum noftrum lefum Chriftum, Qiiarecùm Afoticaecdefia pcrfequatur,nomine ÔC prætextu Chrifti atque Ecclebæ, Chriftum, dC ram Catholicam eins Eccleliam,qui eft mos Antichrifti,fieri non poteft, utfrudum huius promifsionis capiat, fed necefle habet in morte perirc, amp;in tartarum,perpetuó affligenda,præcipitari. Hæc eft fors, hæc efthæ/ reditas Afoticæ ecclcfiæ.Si dixerittinquit Chriftus)malus feruus in corde fuo,cundatur dominus meus uenire,cœperitcp pcrcutere côferuos,into edere QC bibere cum ebrqs(id quod facit Afotica ecclefia) ueniet dominus feruiillius in die, quo non expedat, fiC hora, qua ignorât, amp;nbsp;diftècabit cum, partemtç eius ponet cum hypocritis» Illic eritploratus ÔCftridot dentium. Atenim, dices, quid fi Afoticus quiipiamimpio amp;nbsp;Lucianico corde admifceat fe Ecclefiæ uerac Catholicæ, ÔC profiteatur unà cum pijs dodrinam Chrifti,tanta eloquentia, tanta prudentia, tantâc^ cxternæ ui/ tac honeftate, ut eligatur publico fulFragio in Miniftrum, adeocç Epifco^ pumEcclefiacCNum minifterium huius eflctueræ Ecclefiæ inutile,ÔCin/ cfficaxr An qui per hune baptilârentur, nonuereeflentbaptifatiC' An qui per hune audirent cœlcftem dodrinam, non poflènt Spiritum fan/ dum accipere f An qui ab hoc Cœnam Domini fumerent, non fume/ rent ucrum corpus ôô fanguinem Chrifti C* Dixi fuprà, quod fieri foleat, titimpnhypocritæ admifceanturueræEcclefiæ, EaenimeftforsEuan/ gelicæfagenæjUt cum in mare huius mundi iada fuerit,contrahat ex ont ni generepifcium,malorum pariter SC bonorum. Sed ctfi hypocritæfunt in externa congregatione ÔCfocietate ueræEcclefiæ,tarnen cùm fintani/ mo impio,Lucianico ôt^Epicureico, nihil certius eft,c|î quod non fintilla CathoiicaEccIefia,aduerfusquam nonpræualeant portæinferi, quern/ admodum Afotus alicubt nugatur.Nihilominus autem,fi fuerint admi/ nifterium Ecclefiæ uocati,amp;f docuerint quæ pia funt,atque adminiftraue/ rint Sacramenta,iuxta inftitutionem Chrifti, ipfi quidem funt Deo abo/ minabiles,minifterio autêeorum cffîcitur id,ad quod Dominus ordinaz uitlncrementum enim non eft hominis miniftri,fed Spiritus fandi, qui cùm fitliberrimus donorum fuorum difpenfator,ô^miicreatur,cuius uultjUon refpicit,quod ad fe attinet,organi indignitatem,fed fuamipfins clemcntiam amp;liberalitatem. Itaque repudiamus Donatiftas,quidocuez runt Spiritum fandum non eflè per minifterium malorum efficaeem^ Siautem impij hypocritæ docuerintpugnantiacum cœlefti dodrina, ÔC peruerterint uerum ufum Sacramentorum Chrifti, quales eftè Afoticos Prælatos ftiprà oftendimus, ÔC poftea propicio Deo, copiofius probabi/ mus,nulla ampliusnec reuerentia,nec obedientia obftrida eft eisCa/ thqlica Ecclefia, etiamfi fuerint aniea legitime uocati, amp;nbsp;longa ordinariac luccefsionis fericilluftres. Quin potius neceflè habet Ecclefia cos fugerc uitare,ac fi fieripoteft,âb ouiliChrifti tanquàm lupos arcere. Sic enim impios dodores fugere,noneft nec Apoftolicam dodrinam,necCa/ tholicam Ecclefiam deferere,ied uerè in ca permanere, T orquet quidem Afotus in noftram defertionem illud Ioannis, E nobis profedi funt, ièd non erant ex nobis. Non confiderauit autem, quid præcedat. Antichri/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiCinquit

PROLEGOMENA IOAN. BRENTII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1(9

ftî(inqiiitlQannc5)iTitihfcœperunt eflc. Cum igituraccufemus Afotïcû fodaiidu AnHchrifttanifoiijä^reipfa mam'feftûfitj eosimpia doccre,£Clrx ftitunoncni Sacramdntorum Chnfti deprauare, neccfsitas faluds noftrac exjgitjUt colluuicm eoruni,qinin Apoftob'cadodnna nonpermanfc/ runt,detefl:emur,amp; quam contente poflumus curfu fugiamus, Qin'd enim àpud caccos dodlorcs diutius hæliflcmus C Si cæc us, in quit, cæcum duct,ambo in foueam cadunt. Qindfpeideueranoftrafalutenobism turba Pfeudoprophetarum Qi. inter facellites Anticbnfti relidum cfTetïT Veniunt,inquit,ad uos, in ueftitu ouium, intn'nlecus autem funt lupi ra/ paces. Scdquidfihypocn'ta,quiamp;fimpiadocet,0:^ redadeprauat,tanta iiatpotentia Qi autoritatein Ecclefia, utin fuam fententiam per trail at no tantum maximam collegarum fuorum, fed etiam Principum ac populi partem,Qi omnino uiolentercontendatfe unacum fuis uerarn eiîèCa/ tholicamEccIefiamChriftiC’NamôChocurgetAfotus,acpropemodum encomium(fed ante uidoriam)canit,quód ab ipforum ecclefia difeefleri/ mils, Vnitas, inquit,certum fignum eft Ecclefiæ, Difeefsio autem pro/ prium fignum hærctici.Si intelligit, Vnitatem per fecertum efte fignum Ecclefiæ,SCdifcefsioncm per fe, proprium efte lignum hæretici, quidfu/ riofiusî’ Quid enim;* Itane certum eft,ibiefteEcclefiam,ubi eft uni/ tasÇ* Fateor, nihil efte amabilius, nihil lucundius unitate, mutuaque charitatefiCconcordia. Et:Inhoc,inquit Chriftus,cognofcent omnes, qüód difdpuli meifitis, ft cliaritatem habueritis inter uosmutuam.Sed numquæuis charitas, quæuis concordia,quæuisunitas, certum ac in/ fallibilefignum eft ueræEcclefiæ, quæuisdifeefsioproprium fignum hæreticiCln Regno Ifraelitico, Rex Ahab, Principes, Sacrificuli Baal, Qi maximapars populi coniungebantur concordiaSC imitate in cultuBa/ alitico,Elias autem difeedebat ab eis.Ergo ne illi uera erant Ecclefia, quia confentiebant, Elias autem hærcticus, quia lianc confenfionem defere/ baK’In occidendoChrifto, conueniebant unanimi confenfu Caiaphas, Annas, Pilatus, Principes, Pontifices, Sacerdotcs,Senatores,SC uulgus, Quarefremucrunt, inquit Pfalmus, gentes, Qi populi meditati funtina/ nia^AftiteruntRegesterræSCPrincipes conuenerunt in VN VM,ad/ uerfus Dominum Qi aduerfus Chriftum eius, Vtamur igiturdialediz caAfoti,amp;^ dicam us hos efte Ecclefiam Dei, lofephum autem Nico/ demum efte hæreticos,quôd ab his difeefterintPutas ne Afoto cerebrum efte,qui aduerfus Confefsionem tarn Illuftris Qi pq Principis,in tanta eru/ ditorumubiep uirorum corona,adeócp nomine CatholicæEcclefiæ,tarn incpta,tam ftulta,tam ridicula,brcuiter,t3m Afotica fpargere audeatC’ An non uidet etiam inter T ureas efte in impietate fua,atquc adeo etiam inter Latrones, inlatrocinio fuo, VnitatemC'Si autem Afotus intelligit, turn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

dcmiimunitatem eftecertumfignumEcclefiæ,ciimeft uera confenfio in pia dodrina,amp; difeefsionem tunc efte fignu hæretici, cum difeeditur à dodrinaPropheticaamp;fApoftolica,cur,obfccro,alias affirmat,fraudulêter amp;nbsp;fubdolè dici, fyncerâ Euangelfi prædicationê Qi redam adminiftratio/ nemSacramentorum cftecerta EcclefiæfignaÇ' An nonliæc eft noftra, cumAfoticacolluuiecontrouerfia,quod ipfiquidem difeeflerintà uerC pia dodrina,nos autem cam profitcamur,acdiuinaclemetia teneamus. Et quid tandem dicemusfHoc ne uult Afotus, ut deferta pia dodrina, u/ nanimes fimus cum defedoribus ab ea, ôif cum ueræ Ecclefiæ perfecu?

quod â parte fua habeat maximam potentiam,fapjcntiam, SC mviltitüdi' fiemhui'usorbiSjâ^ quod perfequatur, quantapotellcrudeli'tate,quot^ quotfententiaeeiusreftiterint, Vnumigiturhocrchquumeft,utcùmlilt; multi QC qui impietatcm fuam mordicus tucntur ,uendtcentfibl falfo nomen Catholicac Ecclefiæj ÔC pcrfequantur paucos, flCabicdos, quihocunum agunt,u£ucre Catholka Prophetarum fiCApoftoloruni dodbrina illuftrctur, agnofcamus uetcrem Ecclefiæ Chrifti fortunam, de qua dictum eft: Non eft (cruus maior Domino fiio» Simeperiecud funtjS^uos pericquentur : Si fermonem meum icruauerunt,flC ueftruni feruabunt. EtG enim coram huiusmundi tribunal!,caufacadereuidc/ mur, aliud tarnen reltquum eft tribunalChrifti Filij Dei ,coTam quo ftcutnuncmagnaftducia,ita tunc fumma alacritate ftabimus aduet/ ftis cos,qui nos (ut uerbis Sapientiæ utar) anguftiauerunt QC quilabores noftros abftulerunt, Nam quæ co loco (e/ quuntur,ut non font ignora, ita nondubito

APOLOGIAS CON lefsionis Illuftrifsimi Prin= cipis ncDotnini D, Chriftophori,Duds Vuir/ tcnbergcnfis,

E N E igitur uertat, aggrediam ur ad pn'no'pale inûy tutSjamp;fpercurramus fingulacapitaConfefsiom's, ute/ luamus fordes, quibus cam A fems fozdfs Si inqm'natis fuis manibus afperfit. Acprofecló,non omninónul/ lo periculo banc Camerinam mouendam fufcipio.Mc/ tuendumenim eft, ncamp;Tegotradatione Ciusah'qua ex partecomniaculer. Si naufcantem letftorem abfterream, Sed dabo ope/ ram, quoad ciUs, diui'na dementia, per me fieri poteft,ut foetorem Afo/ ficarumfordium,incenfo bonoChrifti thymfamate difijciam, Si San/ lt;^uarium Domini cxpurgem.

ETSI AfotuSteftificatur ipfe,quod,nccinhöc,ftecinduobus,qiîae mox fequun£ur,capitibus,nihil pugnâs cum Catholica ueritate conz tincatur, ea tarnen eft in homine fcribendi libido, ut teneri non poft fit,quin fuas utrinepineptias adrjeiat,

Ac initio, Confefsionem horum triUrtl articulorum, ita in rtobis pro/ .bare uidetur Afotus, ut tarnen interea fignificet, fe exiftimare,quód hæc uerbis quidem cofiteamur, reipfa autem rtegemUs, Alioqlii enim, quant nobis obftinationem obijeeret aiit ad quam cefsionerti nos uocarct?

Ineptus homo, putat turn demiim hanc confefsionem in nobis pro/ bandam, cum una cum ipfa ampledamur etiam Sophifticas Si Monafti/ casimpietates,quaspofteacommemorabit.

Sed non agnoftimus, ncc Afotum, nécEcdefiam eius,noftrum Iitdi/ ccm. Domino Deo noftro,Iudiciuiuorumamp; mortuorumftamus aut cadimus. Et quod hie de Deo Patte, Filioô^SpiritufandoCohfitemur, noftra eft propria, h oc eft, uere Cath olicac, non Afoticse Ëcdcfiæ poftèft fio. Nec quicquam motorucl teftimoniauel Confefsioncs Âfoticæ Ec/ clcfi3c,dc Diuinitatc. Ethnici, ludæi j Si Turcac uidentur de diuirtitate ah/ quotics honeftifsime loqui.Sed quia non agnofeunt Deum,Patrem Do/ mini noftri lefu Chrifti, nullum habentDeum, Dacmones Uociferan tut apudLucam,Iefum efle Chriftum,SandumDei,SC filium Dei altifsimi, Sed quiaprofequuntur eum perpetuo Si uiruknto odiOjiubentur obmu tdcerejöCalioftproripcrc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;”,

Quid ergo de Confeßione Afoticæ ecclefiac ientiaïï' Haec cnim fia,ctfi uidetur aliquofies Chriftiana uerba Ioqui,camen quia fequil^f Ethnicas ÔC ludaicas impietates,SC officium fob Chrifto filio Dei conu^^ niens ÔC débitum, aut ad Humana opera transfert, aut cum eis commii^ nicat, quemadmodumin -w^oMyoi^ivois indicauimus ,2^pofteacopiofius probabimus,non eft,cur in confefsione eius,quamuis fpeciofa, multum ponamus»

Deinde, cum Confefsio Principis allegaflet tria Symbola, Apofto' ïicum,Nicænum,amp;: AtHanafq,ibi ftatim colligit Afotus, etiam alias krÿ pturas,præterCanonicam,recipiendas,feu,ut ipfeloquitur,efficaces elfe» Conftare enim(inquit)qudd hæc tria fymbola ad Canonem facræ feriptu rænonpertineant. Satin*fanum putas effe Afotum Namcùmautori' täte Pauli Apoftoli,fiC aliorum piorumdicimus,omnem neceffariatw dodlrinam de uero Deo, amp;nbsp;æterna noftra falute contineri in fcriptis PfO' pheticis dC Apoftolicis, leu, ut alij loquuntur, in Ganonicis libris Veteri» ÔC Noiii Teftamenti, nec extra hanc dotftrinam,aliam agnofcendaOi €flè,no loquimurdeliterisô^fyllabis.Refutamuscnim Arianos, quida/ mnabantnomenhomouffj, quod hacliterç amp;fyllabæ non hoc ordineigt;^ feriptura contineantur» Refutamus etiam Anabaptiftas, qui damnant Baptifmura infantium, quod hæ literæ ôi. fyllabæ, ( Infantes funt bapti/ fandi)non hac continuationc in feriptura legantur» Sed loquimufdc Sententia feripturæ, De ipfa, inquam, lcripturæ Sententia amp;nbsp;ucritate kv quimur,ut hoc dicatur in feriptura comprehendi,quodcumfentcntt^ éc ueritate feripturæconueniat, fiue hoc alialingua, fiue copiofioriatrt breuiorifermoneexplicetur. Extra autem feriptursm cflè, quodàfen/ tentia SC ueritate lcripturæ abhorreat,^ cum ea pugnet.Sicw enimPaiv lus deregno Dei lcribit,quôd non fit in fermone,Sed in uirtutetitadefa/ era feriptura dicendum eft,quôd non fit in literis 6C fyllabis, fed in fenten/ tia. Non hoc dico,quôd nullus fit literarum 6C fyllabarum ufus,fed q«ôd præcipuê quæratur, quid per has literas ÔC fyllabas fignificetur ♦ Non pit/ temus,inqùit Hieronymus,inuerbisfcripturarum effèEuangelion in fenfu,noninfuperficie,fed in meduna,noninlêrmonurnfoHjs,ftd in radice rationis» Nunc ergo wide mihi, aut ineptias, aut impietatcni Afoti. Si enim fentit,hæctria lymbolaidcirconon pertinereadCano/ nem facræ Scripturæ, quia literæ SC fyllabæ Horum lÿmbolorum non hac nbtarum feric contineantur in libris Canonicæ feripturæ, quid en ineptiusCaut qui cum pugnat? QiiisunquàmdixitautlcnprithæcfyiW bola taie uer borum ordinc SC continuationc in libris facræ Scripturæ co** tineriC Si autem fentit,Hæc Symbola ideired non perrinere ad Cano/ nem facræ Scripturæ,quia lententia eorum non contincatur in ca,ncc « ipfa probari queat, quis eo m agis impius î* Sciât enim Afotus, nos non idcôàgnofeerehæctriafymbola, quia Prælati eius approbauerunt,fed quiauidcpiuscaeflècpitomen,in quam brcuiterSC perfpicueàptîs’'®' ftris maioribus collatum fit, quid nobis uniucrla feriptura deDco Pâtre, SC unigenito filio eius Domino noftro lefu CHrifto, ac de Spirit« fando, Sc de æterna noftra làlutc lênticndum SC credendum proponat, Itaqiie fiùe de Symboîis, fiue de ConciHjs, fiuede fcriptis patrum lcrmo fucrit, cenfemus facram Scripturam femper anteferendam,SCnon hanc illis, iedillahuicfubijcienda,

DE DEÖ: et TRÎB. in VN a DlVÎNîT. PERSON^ 27? fioncm récitât,addi't m fcholijs :Prudens (inquicns) ledor cognofcat alia etiam Concilia præter IIILilla fufcipienda eflè. Et mox :Quôd fi ilia, amp;reliqiia omnia uniuerfaliafufcipidebent, quæinEcclelia receptafnnu Nonpoflum fatis mirari impiiidentiam Afbti, quôdftatim ab initio li/ brifui tam ridiculas ineptias Lecfloriobtrudat, Quid enim redi,quid fani prudens Ledor fibi inprogreflu libri polliccretur,cùrn moxpenè inueftibulo tam abfurdaci ab Afoto obqciantur f Dicit enim: Si aliz qua Concilia generalia fufcipiuntur, omnia fufcipienda erunt, Qtiid ua/ nias dici poteft^ Paulus Apoftolus explicaturus in Epiftolaad Komaz nosjlegem diledionis, citât ex Deuter onomio alteram partem Decaloz gijNon adulterabis,Non occides amp;c. Dicemus ergo ad Paulum : QuidC’ fl agnofcis banc partem legis Mofi, imponis earn Chriftianis, necefl'e habebis uniuerfam legem Mofi Chriftianis ieruandam obtruderc, Erz go Chriftianidrcumcidantur, Sabbatumobferuent, Sacrificent boues ôfoucs,abftineant â carne fuilla» Quid igitur alias fcribis: Si circumcidaz mini, Chriftus uobis nihil proderit. Et : Dies obferuatis, amp;nbsp;menfes, tempora annos ç*

Idem Apoftolus utitur alias hemiftichio Arati, uerficulo Epimçz nidis poêtæ Cretenfis,ac lambico Menandri» Argumentabimurergo admodinn Afoti: Paulus agnofcit quaedamdida Ethnicorum po'etaz rum. Necefleigiturhabebitomneseorum fabulas,quas dedijsfuisnuz gati funt,agnofcere, Tali acumine digna eft AfoticaEcclefia, ut qualerri habet religionem,talem habeat ctiam dialedicam. Nos, quod de Symz bolls ante diximus, idem etiam fentimus de Concilijs, fiue generalibus, fiue fpecialibus,uidelicct, quod quemadmodn Paulus eatenus probat in Chriftianifmo legem Mofi, quo ad Prophetæ amp;nbsp;Chriftus earn, poft milz fioncm Spiritus fandi feruanda docuerunt. Et ufque eo agnofcit fcripta Ethnicorum poetarum, dum cum lege naturali aut morali conueniunt: ita nos eatenus agnoftimus Concilia, quo ad dogmata amp;nbsp;décréta fuatcz ftimonijs iacræ Scripturæ probauerint,refutaturi ea,fi cum facra Scriz pturapugnauerint. Non ignoro quidem, Paulum de circumcifione fic argumentari:Contcftor omnemhominem,qui circumciditur, quod dez bitor efttotius legis feruandæ, Hocautem de his loquitur, qui illuftrato iam Chrifto recipiebant circumcifionem, fola legis autoritate, Quæ auz tern nos Concilia recipimus, non agnofcimus ea Conciliorum, fed fola facra: Scripturæ autoritate, ut quæ uera fîCpia definierunt Concilia, amz pledamur,non propteripfaConcilia,fed propter facram Scripturam, cuius teftimonio ea probantur. Qtiarc ualdc ridiculum eft, quod Afotus obtrudatnobis omnia Concilia ampledenda,quia uidet nos nonnulla ampledi. Nos enim, ne Angelorum quidem, nedum hominum Conz cilium agnofcimus, quod aliud nobis Euangelion adnunciat, præterz quàm quod Propheticis SC Apoftolicis fcriptis continetur amp;nbsp;probatur.

N hoc capite Confelsio Principis utitur nomine Confubftan tialis ScPerfonæ, Quæ uocabula,cdm non inueniantur in fcri ptura,arbitratur Afotus,multa extra fcripturam,e Patrum dcz finitionibusrecipiendaefte« Seddcuocabulo Confubftantia*

b's, quædam in TsrgoAtj^u^iikondida funt^B^paulo ante oftenfiim eft, quoJ cum dicimusjln dodlrina de uero Deo,amp; æterna noftraiàlute,nihil extra amp;nbsp;contra fcripturam recipiendum elîè , non loquamur de literis ô^fylla^ bis,fed de Sententia 8gt;C rebus ipl is Scrjpturæ» Tot extant apud Veteres,itt Arianodifsidio,icripta,quibus comprobatur, no propterea fententiaUij aut re ipiam non contineri in fcriptura,quia uocabuluin ea non continea tur,ut mirari non fatis pofsim,qua fronte, aut qua infeitia, amp;nbsp;ftuporefra/ terculi nobis, prætextu nominis Confubftantialis Sc Perfonac, obijciatit, multa elTc rccipienda,quæ in fcriptura non ponuntur. Probus Iudex, dc^ fignatus Arbiter inter Athanafium âf Arium î Hoc, inquit,contentionis uicio deputabitur,ut documentum nudifermonisexigas, cuifideilen' fum fcripturis copiofius noueris redundare, Cyrillus ad HermiamdidC Nihil damni uerbum(homoufij)fcfum affert,fiquidcm uen'fsimum hiß' rit,quod per id fignificatur, Auguftinus de hocipfoiiocabulo diciuQiB^ contentiofius,quàmubidereconftat,certaredenomineî’Etalias:Âduer/ fus impictatem Arianorum hæreticorû ,nouum nomen patris homo*^ fion condideruntjfed non rem nouam tali nomine fignauerunt.Non turmouemus logomachiam,Sedfententiam ucrborum,6C ueritatci^^ rerum inquirimus, Fingant ÔC excogitent uel Patres,uel Monachi uoca/ bula extra fcripturam, quæ libct,etli periculum eft, tarnen, ft fcr uent tftentur ueram ftripturac fententiam, baud difficilis erit compofitio,

AdhæcGonfefsio Principisin hoc capite didtjSantftosPatresexpo^ fuifle teftimonijs facræ ScripturæinConcilijs, quid de Filio Dei fit fent^ endum.Ibi Afotus arripit uerbumExponendi,0Cuocabula Patrum, at^ Conciliorum,Sc bine argumentaturScripturam efle dubiam SCambi' guam ,0C Patres in Concilqs habere autoritatem exponendæ fcripturx. Qiiis ad tantum Afoti acumen non obftupefcatç’ Homo caccutiens, uidlt;^ in ConfefsionePrincipisbæcuocabula, (Expofuerunt,) (SandiPatreS;^ Sc (in Concilio,) non autem uidit additum efle, (Teftimonijs làcraîScr*^ ptUræ)Nonenim ulla expofitio ucl Patrum, quamuis fandorum,u^* Conciliorum fine fpecialium, fiue Gencralium, agnolcenda eft, nifi beatfacræfcripturæleftimonia, Qtiödfi hæc tcftimonia necefl^riafnn^ expofitioni, profedó non debent efledubia,ambigua, flexiloqua,6^olv feura, ftd certa,firma,perfpicUa SC aperta, Qiiomodo enim incertum inccrtum,oblcurum per obfcurum,autprobabis aut illuftrabis Sedd^ pcrlpicuitateiàcræScripturæfuprà didum eft» Nam cumdicimusfo^ pturam efle perfpicuam,Prim um,nonaffirmamus cam efleperlpicuam impijs, Sc Afoticis Prælatis, lcd pifs, Inuocantibus Deurri exfide, Siatb huc,inquit Paulus,uelatum eft Euangelion noftrum, in if s, quipereunt, uelatum eft, in quibus deus huius leculi excæcauit fenfus incrcduloft^’’’; neilluccfceretillis lumen Euangelij,gloriæCbrifti, qui eft imago Do* Etiterum: Animalis homo non accipit ea, quæ flint Spiritus Def Stultb cia fiquidem illi funt,necpoteft cognofeere, quod fpiritualiter dfiudican? tur. Deinde, non dicimussomnia loca feripturæ efle nobis perlpicua, led didmusres ad æternam noftram falutem cognitu neceflarias baberein facris literis,certa,firma,perlpicua SCaperta teftimonia,quibus tanta fides adhibèridatft,ut ne angelo quidem aliud prædicanti credendû cflêt, qui/ busetiamalia,quæ uidentur oblcura lcripturæ locacxplicantur,ôi^illt*^ ftrantur. Nam fi quid in ea reliquum eft obfcuritatis, hoc aut ignoratum Jtion damnat,aut cxplicatum nonplurimumfliwat» In Efatafitfermo de

DE FIL 10 DEL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Vf^

DiWtia,æ dta‘tUf,Cufl:os,quid de no(île,Ciiftos,qind de nodeC Diiù’t cw/ ftos, Veni't mane, amp;nox. In hoc loco exph'cando torquentur interpre/ tesjïgnorarione partim phrafeo s,partim hiftoriae.Aci'ucundum quidem effet, certam amp;nbsp;genuinam huius loci fententiam cognofcere : Sed quia incognitionc eius no eft fumma noftra ialus pofita,boni coniulimus ob/ fcuritatem eius,nec idcirco fequitur, Scripturam effè obicuram, Qiian/ turn laborant tam eruditi quàm ineruditi interprétés, ut exponant pngt; niam uifionem Ezechielisf Et nonnulli afFerunt ualde ucrifimilia 86 iucunda. Needubito, quin res perhancuifionem fignificata fitalioqut pqsnotifsima, amp;inalijsScripturaclocisaperte tradita, Sedquiaeâ,qu3C nobis ad ueram falutem cognitu neceflaria funt,habent manifefta 86 per/ fpicua teftimonia feripturæ non eft uel is Ezechielis, uel aliuslocu» tanti momentijUt propter eum aceufemus feripturam obfcuritatis. Agi/ musDeoPatri Domininoftri lefuChrifti lummas gratias,quôdtradi/ derit nobis in feriptura per Spiritum fandum fuufn ,tam illuftria, 8C tatn apertarerum neceflariarum teftimonia, utuerbum Dei,quod in fcn'ptu/ racontinctur, merito dicaturlucerna pedibus noftris,Blumenfemitis noftris,

Poftremd, nec îioc impedit pcripicuitatem âcripturÆ, quod non cuiuis datum eft donum interpretandæfcripturæ, Etlî enim multi funt rudes 8i. indodi, tarnen fi uerè funt pq, non funtipfis ignota præcipua Chriftianae dodrinæ capita, ad quæ uniuerfa feriptura fefe refert. Et fi quid obfcuræ quæftionis aut controtierfiae incident, Spiritus fandus qui non eft ad Afoticam Ecclefiam, SC Ôrdinariam eius fuccefsionem alligatus, quemadmodum fuprà demonftrauimus, fed ueram Ecclez fiam fummo fauorc compîeditur, tencri non poteft, quin cxcitet, quos uuk, qui earn de rebus neceflàrijsèfacra Scriptura étudiant, Quotem/ pore Ahab rerum Ifraeliticarum potiretur, iacebat Ecclcfiadus te/ gni tanti tenebris inuoluta, ut ne ab ipfis quidem Prophetis agnofeere/ tur.DereIiquerunt,inquitElias,padum tuum filq Ifrael. Altaria tua dez ftruxerunt,Prophetas tuos occiderunt gladio, Et derelidus fum ego fo/ lus.Nam cultum Baaliticum,qualis eft 86 cultus Miflâticus, non tantum approbabant, fed etiam tuebantur Rex, Regina, Principes, 86 maximà populi multitude, Deus tarnen non deferuit ueram Ecclefiam, fed exci/ tauitEliam 86 alios quofdam, qui donati Spiritu fando explicabant uerâ fententiâ fcripturac, de uero cultuDei, 86 retinebant feptem millia, inter tot myriades, in officio, ut non curuarent genua fua ante Baal, Cùm im/ mineretBabylonicauaftatio urbis Hierufalê, mifèrrimaerat facies Eccle fiæ populi Dei, 86 grauifsima uertebatur quaefho in Regno ludæ, de ue/ ro cultuDei. Maxim a pars populi, unà cum Pontificibus, facerdotibus,’ Regibus fiePrincipibus, cotendebantfua Sacra, quæ maiores zelo quidc Dei,non autê fecundum feientiam inftitucrant, effè uerum Dei cultunl* Sedinterea Spiritus fandus excitât Hieremiam amp;nonnullos alios,quo» ornât donc interpretandæfcripturæiamp;quanq^ Reges,Principes,fiCpopii li contendunt feripturam non à parte Hieremiæ, ied ab ipforum parte ftare,Ôi conqciunt ueros feripturæ interprétés,tanquàm haîreticos,ii» carccres, tarnen ueraEcclefia conferuatur dtuinitûs, 86 Scriptura manec eitamperfpicua,âC aperta,ut malucrit ab imptjs Pontificibus ac fatelli/ tibus eorum difeerpi, quam perfpicuam 86 ueram feripturæ fententiam abnegate, Çùm Chriftus Filius Dei nafeeretur homo in hoc mundo.

mam'fefta quidem erat fcriptura de aducntu Ghrifti,amp;dc tempore adad* tus eius.Mamfeftaî etîam crant c fcnpturacjreûftanttæ perfonæ matris, Loci natiuitätis eius, que etiamPontifices ipfi exPropheta Herodiindi/ cant,amp; aliarum rerum neceflàriarum, Sedinterea tanta erat cæcitas Pon^ tificum QC. Pharifçorum,acTeliquorum Principum populi,ut non foluiR non agnofeerent uerum Chriftum,ied etiam perfequerentur eum.Etta/ men fpiritus iandus no deferuit ueram Ecclefiam,ièd excitât præter patv cos quofdam alios,etiam paftores, quitus fententia feripturæ magis fpicua erat quâm uniuerfo agmini Pontificum ÔC iacrificulorum.In Con/ cilio Conftantienfi, maximus quidem fuit coetus Pontificum, Principô, Monachorum,acreliquorum hominum,fed qui fuerint turn ueramef' braEcclefiæX^eusnouit, Etfi autem iàcra Scripturade ufu uini inCœna Dominica darifsimaeft nbsp;nbsp;maxime peripicua, tarnen erat illis ita obfcu/

ra, ut eum ,'qui diuinitùs erat ad illuftrandam hacin partefcripturain cxcitatus,igni traderent, amp;nbsp;maximam Chriftianorum partem fecuin tv nebris inuoluerent,Quare,cùm Afotusiiociferatur de ambiguitate ÔC ob fcuritatefacræ'ScripturæjinteUigamus eum refpicercin fuorum Præla/ torum colluuiem, qui palpant in meridic, ficut paîpare folet cæcus in tv nebris, non in ueram Ecclefiam Chrifti, quac in rebus ad æternam tem cognitu neceflàrijs, manifefta habet amp;nbsp;perfpicua teftimonia fcriptiv ræjideôcp fentiendum eft,quôd feriptura ei nec ambigua fit, nec obfcura, ÔC redè ac ïucundè dixerït Gregoriustferipturam efle pclagus, ïnlt;quo elv phas natet,agnus autem peditet»

ONfefsio Principis récitât in hoc capite ueram fidernd^ Spiritu fand:o,amp; ut fuam pijs Patribus honorifîcentiam de ferat, laudat fententiam Conciltj Conftantinopolitanide Spiritus fanÆ diuinitate aduerius Macedoniüm. Sed Afo/ tus perpetuô éadem oberrans chorda, arguit no un um tan/

turn amp;nbsp;alterum Concilium, Sed amp;nbsp;alia publica Conciliorumiudiciaag/ nofcenda,ncc licerealicui ifs contradicere, Paucis refpondeo, Siquidem Afotus loquiiur de ijsCôncilqs,in quitus conucniuntptj,amp;: docent,q«3t docenda funt, è facra Scripturaredè intelleda, certè ea Concilia ample/ dienda funt,nec licet cuiquam qs cotradicere. Ampledenda autem funt, non quia multitudo itadocet,ied quia ex autoritäre facræ Scripturacita docet.Si ucro Afotus loqui'tur de Concilqs fuorüm Prælatorum, qui pu/ tant fein mitris fuis epifeopalibus habere Spiritum fandum captiuum,ôi cùm nec pfetate, nec etiam aliquoties eruditioneiàcrarum literarum fmt ornatijfentiunt fibi licere quid uis, quantum uis à lcriptura abhorrens, fta/ tuere, ac Ecclefiæ feruandum obtrudere, palàm amp;nbsp;ingertuèfateor, quôd décréta talium Condliorum non folum non fint agnofeenda,uerum/ etiam ipfis,quoquomodo fieri poteft amp;nbsp;licet, feueriter contradicendum. Qiiare quôd Arius,Nefi:orius,Eutyches,Ô^Macedoruuscontradixerint ptjsConciliorum dccretis,impium eft, non quiacontradixeruntCond/ ïqs, Sed quia con'tradïxerunt T eftimonîf s feripturæ, quitus ea Condlia adconfirmandafuadécréta,uerèacfynceriter utebantur« Quôdautem Hieremias cap.Zd.contradixitConciUo Sacerdotum^Prophetarumâ^ totiu»

DÉ SPIRITV SANCTÖ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!?ƒ

todus popiili,qui aduerfus eum in domoDomim' congrcgati fuertint:Ec wfeph acNicoderhuSjamp;nonnulIï alq contradixerunt Condlio Caiaph^ Kahorum Pohtïficum ac Seniorum, quï conuenerunt aduerïus Chri/ ftum.’Et Paphnutt'us Condh'o Nicæno de CoiiiiJgio ûcerdotum;ÔC loart nes Huflus Condh'o Conftantienfi de fumendo integro Sacramento irt Cœna Dominica, puim cft,ÔC fandum ac diui'nitus appro ba tum, qui'a qui ^ontradicebantjhabuerunt à parte fiia facram fcripturam,hoc eft,ora/ cülum Spiritus fandi, cui non homines tantum, ucrtimetiam angeh' ce/ dere debent, Quod autem Aibtus addit,ControUerfias de fîde tcrminan/ das eflè pubh'coÂ^ communi ludid'o Ecclcfiaï,Sciat eas omnes i'ameß

5 di'uina dementia, termirtatas, dédias,6C définiras uno coep certilsi'mo Conciho Prophetarum ÔC Apoftolorum, quorum décréta S^ftatuta col lata finit l'nlibros Sacrae Canoni'cae feripturæ» De quo Condh'o Petrus itacondonatür:Hunc (lefum)Deus fufdtaüit tertio die,6C exhibui't cum, Utitiaiiifeftus fieret,non tôt!populo,fedteftibUspriüsad hocdeledisà Deo,nimirum nobi's,qui comedimus «SC bibi'mus una cunl l'IIo, poftea^ ^furrexità mortui's. Etpraecepi'tnobi's, utprædicaremüs populo j ac te/ Inncarcmur quod ipfe fit î Ile, qui conftitutus erat â Deo Iudex uiuorurrt amp;mortuorum4Huic OMNES Prophetæteftimoniumferunt,quddre/ mifsionempcccatorum acdpiatper nomen dus, quifquis credident in. cum; Hàbes Concilium Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum» De quo Cond/ ho Paulus quoque fcribi't.Nort eftis,inquiens,holpites 0^ incol3e,Ied con/ dilesfandorum acdomeftidDeiifuperftruÆ fuper fundamentum A/ poftolorum ac Prophetarum, lummo angulari lapide ipfo Icfix Chrifto, Quid, quod etiam dual urti muhcrcularum, Eliiabcthaf 6C Mariæ Uirgi/ nis Gondlium,quod Luc.cap.hdelcribit, multo certius terminauit 6C de/ nniuit controuerfias de fide,quam omnia Afotica concilia, QitareUaleat Afotus cum fuis Condlqs amp;EccIefijs, nos, qüæ uere funt falutaria habe/ mus iam,diuina dementia, fuffîdenter définira, ac rogamus Deum Pa/ trernDomininoftri IefuChrifti,utSpintufan(fto fuo pereamentemno ftram Illuftref ac gubernet,SCnosirt fisconlcrUetac tueatUr,

Sed fichoc addif Afotus , In Condh'o Conftanû'nopolitàno nihil de procefsione Spiritus fandii â PafreSC Fihodefinitum,idcócpredpienda amp;nbsp;alia Concilia, 6C nouas Eccleliaedefinitiones,cùm de nouocœperita/ liquid in dubium reuocari. Scilicet in epitoma piae dodrinæ, in qua hoc præcipuê agitur,ut articulijdc quibus controucrtitut,breuiter ÔC fumma/ tim commcmorentur, oitinia polTunt auf debcnt nomiriafim referrfi An non enim omnia pia Coridlioruni décréta probantin,cûmaüton'/ tasfacræScripturæ agnofdtUr^ Nanl,qUodadproCefsionemSpiritus fandi attinet,Scriptura aperte feftificatur, Spiritum faridîum procedere â Pâtre,ôô mitti à Filio. N une ergO^Gue dicatur Spiritum fandum ex Pâtre per filium, quod Græd, fiue ex Pâtre filiocp procedere, qüod Latini con/ tendcrunt,non puto falutê Ecclefiæ periclitatura, tantummodo uere crc/ damus Spiritu fandum uerû ab aeterno Deum, unius eiufdemcp maiefta 11s cum Pâtre fiC Filio, Certe cùm lego controuerfiäm, quæ fuit ea de rc inter Græcos SC Latinos, plus inuenio ibi contentiohis quâm ædificatio/ -nis, Et non eft obfcurum, quâm deridendos fefe illi, exteris etiam genti/ bds propinauerint,quod ob duas,utipfi IoqUebantur,minimas uoculas, (Ex, amp;nbsp;Per,) uniuerfum Chriftianum orbem perturbarent. Nam quod Afotus exiftimat: In nouis controuerftjs, necelfan'as elle nouas Ecdefiae

defim’tioncs, nc I'ftud clemctifsimus Deus final, ut nouS ah'quod dogma de æterna noftra fakiie inEcclefiam inducatur.Etfi.n,falfa dogmata reprc hendenda, amp;nbsp;damnanda font, no tarnen font damnanda nouis,fedtantû ueteribus dogmatis,quç in ueteri,ac uerafcriptura facracontincnuRcÄ T ertullianus : Aduerfos (inqutt) uniuerfas hærefes iam hinc præiiidicaW fit,id eflè uerum, quodcunqp primum, id efle adulteriim, quodcunqj po-* fterius.Facefiant igitur noua feu pofteriora,nos prima ÔC uetera iam olim cœleftibus miraculiseonfirmata,agnofcimus,cx quibus,quicquid eftp*^ fterius ÔC recentius,iudicandum ÔC definiendum eenfemus.

AÀenus confefsi fomus, etiam tcfte ipfo Afoto ,pia ,ortho/ doxa,amp; Catholica. Nuncautem,rcm infauftam, poftquain inftituittir fermo dePeccato, incipimus ÔC nos Afoto pecca/ re,amp;f nonnuiïahçrecicorum more,proh nephasdifsimularc»

Sed benehabet. AIiud.n.eft ab Aioticaecclefia erroris SChærefoos accufa^ ti,aliiid üerè coramuefaDeiEccIefiaerroris amp;nbsp;hærefoos conuincfAudi’ mus igitur Afoticam accufationcm,ut depulfio eius redîius cognofcatin'» Confcfsio Principis affirmât hominem initio conditum cflèà Deoiti/ ïlum,iàpientem,libero arbitriopracditum ,Spiritu fando ornatuni,ac Foeliccm. Ac ad priera quidem uerba Afotus conniuct, poftcriora autefli ilia (Spin tu fanÂo ornatum, acfoelicem) arripit,5C ad ca «a-cDrixiJ foam ah linit,Hoc,inquiens,nec in fcriptura facra alicubi aperte dicitur,ncque coh h'gitur aliqua nccefiaria ratiocinationC, nec eft per Ecclefiam unquàm certo definitum.Et mox addiuMuIto minus dici propric poteft, feekcem creatum homincm,cóm tam breui ceciderit.Hæc eft Alóti fobtilitas» Ac profedô habes Afote,hacin parteconfitentemreum,quod hæc uerba lt;nbsp;Adam fuit initio Spiriiu fantfto ornatus,0( fœlix creatus)non continean/ tur hac literarum amp;nbsp;fyllabarum ferie in facra ftriptura : fed quod non coh ligantur neceftaria ratiocinatione e icriptura,0t’ ueriras huius rei non con/ tineatur in fcriptura,hæ demfim merae funt nugae. Adam enim initio con ditus eft ad imagincm SCfimilitudinem Dei. Hoc cum late pateat,ttim ed etiam rcfpicit,quód Adam fitaDeoconditus jIuftusSC iandtus. lufti-* cia enim Sd I'anditate fuit Adam Deo fimilis,iuxta quidem creaturjmm furam.Quid ergo dicemus Poteft ne quifquam hominum efleiuftusS^ fandus abfque Spin tu fandoî’An non lufticia amp;nbsp;fanditas dona funtSph ritus? Cum igitur fatemur Adarnitm efle initio iuftum fandum àDco conditumjmox fateamur, necefle eft,eumdonisSpiritus fandiorna/ turn. Cùm muliCr conditaeflêtè coftaAdacdormientis, ÔC adftarctex improuifoeuigiIanti,confeftimerupitAdaminhattcuocem:Hocnunc os ex oisibus meis,6d caro de carne mea.Hçcuocabiiur Virgo,quoniam deuiro fumptaeft. Qiiamobremtelinquethomopatremfuumamp;^ma/ trem ,8Cc. Hæc üerba,quæ liber Genefeos adlcribit Adamo,tribuit Chri/ ft us Deo,uidelicet hoc fignificans, quod fint uerba Dei per Adamum lo/ quentis.AnnonIegiftis,inquit,quddis,qui fccitabinitio,mafculûôifôe/ minam fecit eos. Et dixit: Propterea deferct homo patre amp;nbsp;matrem SiCt Cùm igitur Deus fit locutus per Adamû adhuciuftum fandfi,certène/ ccffària ratiocinatione feqUitur, AdamS fuifle tunc Spiritu fando ornatS, nifi forte Spiritus fandus non eft uerus Deus Afoto* Paulus Apoftolus

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adEpho

DE SPIRITV SANCTO.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27^

adEphefiosfcribcns, facit ex Adamo Prophetam, amp;nbsp;Euangeliftanl dé Chrifto ÓC Ecdefia eius.Membra,inquit,fumus eiufdem corponsjcx car? ne eius,ó^ ex ofsibus eius.Hüiïis rci gratia rcli'nquct homo patrem ac ma trcm,amp; adiüngetur lixon fuaë, atqiie è duobus ftct una caro» Myftenuni hocmagnüm eftjlienim égo loquor de Chrifto Ô6 deEcdefia. Paulus affirmât uerbum Adami eflè magnum myfteri'umsôé prophetare de Chri/ fto Ecdefia, Et Afotus audet affirmarc, non poflè nccefTariaratiocina/ tionè e icriptura conigi,qudd Adam fuerit ornatus Spiritu iando, Qiiid eftftupidaimpudentia,ft hae^c non eftc* Confitétur ipfé Afotus, Adamum in tanta reditudine atqüe integritate animi ÔC corporis creatum a Deo,ut inferiores omnes ihres,rationi^qUamdiU illaDeo iübdita eflèt,obedirenn Poteft neeftèaliqua animi reditUdO amp;^integritas àbfque Spiritu fandoç* Etqiridr’Ah Adam non ue/è cognoUitDeumfnon obediuitDco priuft quàm peccaUitf Poteft autem efle Ueta Dei cognitiO ÔC obedientia, abfcß SpifitufandoC’

NonignoroAuguftinum,quemab Afotoin teftimonium noneftè hoc loco citatum miror, negare,quód Adam recens creatus habuerit Spiritum fandum, amp;nbsp;uocare Paulum Apoftolum in teftem, qui fcribit: Fadus eftprimus Adairijin animam uiuentem,extrcmus Adam,in Spi/ ritum uiuificantem. Et mox : Primus homo de terra,terrenus. Secundus hólho ipfc Dominus de cœlO» Sed hæcfententiàAuguftiniin eoruni pertinetcatalogum j quæin tantoheroëdifsimulandamagis quâmexa/ gitandafunt. Nccobfcurum eflè poteft prefsius intuenti,quôd teftimoz nio Pauli ad fuurninftitUtumabutatur» Nam fl Adam idcirco non fuit ornatus Spiritu fando,quia fcriptum eft: FadUs cft in animam uiuêtem j certe eadem argumentandi ratione fequiturChriftum nonhabcrecor/ pus tcrrcnum,quia dicitur,qUÔd fadus lit in Spiritum uiuificantem. Sed licutPaüIUshon negatChriftum haberc fuam carnem, ctiamfl dicatur eum fadum in Spiritum uiuificantem : ita non negat Adamum habuiflè Spiritum fandum, etiamfl Adam dicatur fadus eflè in animam uiuen? tem. Hocautem docctPaulus, quod Adam initio creatus fitèterra,ut qüamdiuin hac terra uitamageret,exerceret opera terrenæSC animalis tiitac,hoc eft,ederet,bibcret,dormiret,uigilaret,ambularet, id genus re liqiia : quaî amp;nbsp;exercuiflèt, ctiamfl non peccaflèt, donèc translatus effet in fpiritUalenl ac cœleftem uitam, Chriftus autem miflus fi t in Spiritum ui/ ijificantê,ut regeneraret homines, ac excitaret eos a morte, née amplius exercèrent opera animalis SCterrenæ uitae;,fedhaberent corpora SC 0/ pera Ipiritualia. Vides igitur hune Pauli locurri non patrocinari fententiac Auguftini.Acfiquidem humana autoritäre uteridum eft, oppono Augii ftino Cytillum, qui clarè affirmât, Adamum initio Spiritu fando orna/ tumfuiflè.

Vbi Deo conditore animal hoc fuæ naturae rationibus abfolutum cft, accêpitftatimfimilitudincm ad ilium. Infculptaeftenim ci diuinaenatu/ ræ imago,infpirato fando Spiritu. Ipfc enim èft Spiritus uitæ,quando/ quidem uita ftcundum naturam eft Deus.

Quod coriditum eft,inêffabili uirtute animabatUr,donôq^ Spiritus ftd timornabatur.

Primus homo, ôi. primus uates Adam, hoc de Chrifto 56 EcdéCi^ PROPHETAVIT, quod reh'querit Dominus nofter atque Salua/ tor Patrem fuum Deum, 56 matrem fuam cœleftem Hierufalem, S6 üCf nerit ad terras propter iûum corpus Ecclefiamamp;c. Si Adam fuit primus Propheta, amp;prophetaUit de Chrifto ScEccIefia, ut.ôC fupraoftendimus, fieri non poteft,ut caruerit Spiritu fando.

Fecit/inquiüDeus hominem purum,prauitatécp carentem, rcAum» fortem,iucundum,fecurum,omni Virtutedecorum,bonis omnibus of natum, ueluti quendam fecund urn mundum, in magno quidem muiv doparuum,angelumaltcrum,adoratorem mixtum,inlpedorem uifih*^ lis creaturae,difcipulum intclledualisjeorum quæ in terra funt regem, dum defuper,tcrrenum fimul 6^ cœleftem,temporalemamp;immorta/ lern, uifibilem fiCintelh'gibilem, medium magnitudine Ô6 humilitate, cundem fpiritum 5C carnem,Spiritum propter gratiam,carnem propKgt;f elationemamp;c».

Sedfortafsisdieet Afotushæc patrum didaper Prælatos fuosreieda cfTe.Sinamus igitur eum fuo fterquilinio frui,ÓC fibi inter fuas arundines, quas pro libidine fingit ac refingit, blandiri,

Sed nechoepoteft Afotusfurdaaure prætcrire, quod Confelsio dicit hominem initio â Deo conditum efle Fœlicem. Multd minUSj inquit A/ fotus,dicipropriè poteft fœlicem ereatum hominem, cum tarn breui ciderit, Difeamus igitur ab hoc Theologize profeftbre non tantum no/ uamTheologiam,uerumctiamnouam Grammaticam, utpro breuiifv telligamus ( impropriè») Adam breuifuitfœlix. Ergo improprièdicituf fœlix.Pergamus igitur eodem tenore, Adam breui fuit in Paradifo. Ef/ go improprie dicitur fuifte in Paradifb, Chriftus breui transformatus eft coram tribus difapulis in monte. Dicitur ergo impropriè eflètransfof/ matus.Chriftus breui fuit in cruce,6^ fortafsis uixtanto tempore,q^uanto AdaminParadifo, Dicendum igitur critChriftum minus proprie fuiflê in crucc, Itaque minus propricdicetur noftrapcccata expiaftc, QCnosà morte redemiflè, Vide,quæfo,in quantasablurditates libido cotradiceiv di uanuitl hominé conijciat. Sed non libet nobis tales fratcrculi Av(rflt;lt;«î pluribus perlèqui. Qiiis cnim tandem effet feribendifînisî’

H/c uerd grauiter aduerfum nos infurgit Afotus, qudd non fecerimus apertam mentionem Liberi arbitrijpoftpeccatum, Hzcamp;Luiherusin medium producitur,quem dicit,libertatem (proh nefarium ftelus,) arbi/ trjj aperte negafle. Hi'cnos quoque hacreticorum more difsimulamus, quæerant fimpliciterfatenda. Acdocetetiamnos ex altéra parte,quo/ modo nobisloquendum fuifïet:Dicatur,inquiens,utpofsitfcfenatura/ libus uiribus abfque diuinæ gratiac donc ô((c.

Primùm igitur non ita mihi fordet Lutherus, ut tam odiofus mihi fit,’ quâm odiofam eius mentionem facit uirulentus hypocrita, Agnofeo Lutherum ut pr receptor em ,i8Crnemoria eius apud me,uttuhocfcias A fote,facrofanlt;fta eft, nec dubito, quin fit diuinitûs excitaCUs, ut autoritate cœleftis dodlrinæ, quam minifterio fuo illuffrauit, Monafticac ueftræ 86 ' Pontificiæ impietates per ipfum profternantur 06 conculcentur. Deinde no ita obnoxq fumus Afôto,ut neceflè habéamus eo loqui modo, quem «pfè aut fodalicium eius praeferibit.

DE PE CC AT O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15»

quicquâ malo dolo dîfsi'mulamus» Sed Sophiftac tanta Iptritus ucrtfgine exagitant,ut quid de libero arbi'tn'o affirment, prorfus nefcire ui'deantur*

Nam fl loquêndumeft de libero hominis arbitrioantelapfum,nort eftdubium,quinhomodiuinacreationetantas habuerituireSjUtpotuiO fetjfi uoluiffèt J mandatum Dei feniarc.

Si autem fcrmo eft de homine poft lapfum, manifeftum eft, quod ui/ tes hominis per peccatum itafintfraÀaîâC contritæjUt etfiretinuerunt quandam Iibertatem,ac,ut ita dicam, pofsibilitatcrrt in adminiftratione externarum rcrum,quat funt homini ftibiccftaï, tarnen nccueb'nt,hecpof fintper fe ucre bonum coram Deo faccre. Amiflâ enim eft per peccatum libcrtasbona ÔC falutariâ coramDeo faciendi, ôdretentaéfttantum üo/ luntas mala,ÔCdamnabilia faciendi» Itaque,fi propric uerè uolucrimus Ioqui,homini poft lapfum,non eft relidum liberum,fed feruum amp;capti/ uum arbitrium.Cuius rci perfpicua teftimortia recitata ftintin Confefsio/ nePrincipis.Necpigebithîcex Augüftino aliaaddere»

Nequc liberum arbitrium quicquamnifi adpeccandum ualet,fi îa? leatueritatisuia.

Datur ergo poteftas ut fifij Dei fiant,quicreduntin eum jCÛmhoc ipfum datur,ut crcdant in eum» Quæ poteftas rtifi detur à Deo, nullâ poz tcfteflè ex libero arbitrio,qüia ncc LIBER VM inbohoerit, quodliz berator non liberaucrit,fedin fnalo liberum habet arbitrium

Sed hæcuoluntas j quac libéra eft in malis, quia deledatur rtialiS j ideo liberain bonis non eft,quia liberatanoneft*

Liberum arbitrium captiuatum,non nifi ad peccatum üalet, Ad iuftiz ciam uerÔ,nifi diuinitùs Iiberatum,adiutumq; non ualet.

Non eft fie adiutorium Dei^ non fie eft adiutorium Chriftfi non fie eft adiutofium Spiritus fandi. Prorfus, fi defuerit, nihil boni agere poteris. Agis quidem illo nort adiuuante,libéra uoluntate, fed male. Ad hoc idoz neaeftuoluntas tua,quçuocatur libera,ôf male agendo fit damnabilis an cilla. Cùmdicotibi, Sine adiutorio nihil agas, nihil boni dico. Nam ad male agendum babes fine adiiitorio Dei liberam Uoluntate, quanquam ilia N O N EST LIBERA. A quo enim quis deuidus eft, huic feruus addidus eft.Et omnis,qui facit peccatum,feruus eft peccati. Et: Si uos filius liberauerit, tune uere libéri eritis.

H'cuultishominemperfici, atque utinamDeidonO,Ô£^ non libero, uclpotius SERVO propri2cuoluntatisârbitrio,ô(fc.

Habes quibus epithetis omet Auguftinus liberum arbitrium in hoz mine poftlapfum. Dicit,non ualcre nifiadpccCandum,Non cftelibez rumin bono, Eflè captiuatum, Elle damnabilem Ancillam, Et eflè Serz uum. Etli autem relinquit ei nomen liberi arbitrij, tarnen manifeftum «ft, qudd illis epithetis auferat ei rem ipfam, fiquidem fermo fuerit dé bez ne agendo. Ad malè,tnquit, agendum, habes fine adiutorio Dei hberam uoluntatem. Quânquàm ILL A NON EST LIBERA.

cum gratia, ucl adiutorio Dei, Sed quid poft lapfum, natura ftia, abfquc gratia regencrationis ualeaL Quis enim negaret efficaciam diuinae gra/ tiæ i Qiiis non tribueret humano arbitrio libertatem rediè agcndi, fi tue/ rit diuino Spiritu regeneratumc'Si uos filius(inquit)liberauerit,uere libe/ ri critis.Tanta eft diuinae gratiac potentia,ut quicquid, quantumuis per fe incptum,incommodum,abfonum,0(^ abfurdum, arripuerit, necefle ha/ beat id efficcre, ad quod efficiendum fuerit ordinatum. Qiiàm ineptuni eft lutum è iputo facftum, ad illuftrandos oculos caccos f tarnen cùm hoc ar riper et ex gratia iua filius Dei,fa(ftû eft malagma efRcadfsimum. Qufw m odo quincp panes poiTunt cibare quinque millia uirorum C' Sed cùmiv lius Dei benedicercteos fua gratia, intantum auAi funt, ut non folum cv . barêttotmillia liominum, uerumetiam implorentduodecim cophino» de fragmentis. Vulgo did folet, Si Deus uoluerit, iecuris glocitat f«h fcamno.Qiiodfi ineptifsima quæcp,fiunt, accedenteDei gratia amp;uoluiv rate,tarn efficacia, quid fieret de aptis ÔC idoneis C Non igitur nunc eft fergt; mo, quantum ual eat hominis arbitrium pergratiamDei,ut gloflerna Afoti,quo inftituit hacin parteConfefsionem Principis,uel explicare, uel emendare,plané fit non folum «-arf oo-ƒ xóizvlt;rflt/, Qc fuperuacaneum, uc/ rumetiam intempeftiuum fiCineptum»

Sed eft nobis fermo de uiribus liberiarbitrtj, abfque Dei gratia, quail/ rum uidelicet ualeat liberum hominis arbitrium, poft lapfum, fi hofflo nondum fueritrenatus,autfi relapfiis fueritin peccatum uaftans conlcî/ entiam.Hîc claré,perfpicuè,amp; fine ulla diisimulatione fatemur, quod ar/ bitrium hominis fit feruum,captiuum, 8^ mandpium Satanæ, nec uelit» necpofsitfefefuaipfiusuirtuteadfidem ÔC inuocationem Deiconucrte/ re. IuxtainudChrifti:Omnis,quifacitpeccatum,feruus eftpeccati. Et illud Auguftini:Ncmo fe palpeude fuo,Satanas eft:dc Dei,beatus.

Quid autem Aiotid C* Non folum tribuunt arbitrio hominis poft la/ pfum,nomen,fed etiam rem ipfam libertatis. Etfi enim ucrbis iadantA requirunt gratiam Dei,tarnen fi dodrinam eorum propius intuearis» ucrbis quidcm cum Pelagianis pugnant,fententia autem conueniunt» Hæcenim funt eorum.

Præftantibus, quod in ipfis fitum eft,nunquam deeft, ncqp defuit, que defutura eft diuina gratia.

Voluntas ex fuis naturalibus poteft fediiponerc,faciendoquodinft eft,ad gratiæ fufeeptionem.

Liberum arbitrium ex fuis naturalibus,fine dono gratiaCjpoteft quod/ libet peccatum mortale nouum cauere.

Homo per liberum arbitrium ex fuis naturalibus poteft diuina praecc/ pta quo ad adus fubftantiam implere.

His addit Afotus ipfe,quod in capite,De leiunio fcribit;Peccatores,in/ quiens,Ieiunantes,autalia, exfuo gencrc,bona opera facientes, etiam fi/ nc uera pœ nitentia, modo non peruerfa intentione, non parum pronio/ tient eo ieiunio. Implentenim præceptum, atep adpia operapromptioz resfiuntjôi^nonnihilfedifponunt. itaquefatemur ieiuniumfincpœnft tcntia,eius icilicet,qui eft in peccato,non efle dig^num remuneratione uiz tæ æternæ,non tarnen eft peccatum,nec omnino ingratum Deo 8Cc, Ha/ denus Afotus.Nunc mihi,quacfo te,optime Ledor,cxpcnde, quæ fit A/ foticorum Sophiftarum uertigo. Affirmant, liberum arbitrium itaeflê attenuatwm,ut nullus, uifi gratia 0^ dementia diuina eum pracuenerit.

»83 ■ pofsitäliqu/d, quod boftum fit propter Dcum opera«’, In tercaautem af/ firmant Ä hoc, quod uoluntas ex fuisnaturalibus, pofsi't fe,facicndo quod in fe eft,ad gratiæ ftifeeptionem diiponere.An fefe ad fufeepnonem gratia diiponere,non eft bonum opus f Paulus dicit : Om ne, quod non eft fide,peccatum eft, Afotici dicunt, liberum arbitrium pofte fine dono gratia,quodlibetpcccatum mortale nouum caucre.Etleiuniumfineuez rapœnitentia,quæ certè exigit fidem, non efle peccatum, nec Deo difpli/ cere, Paulus dicicAfFedlus carnis inimicitia eft aduerfus Deum. Nam Ie/ gi Dei non fubditur, fiquidem nepoteft quidem, Afotici autem dicunt, quod homo pofsit per liberum arbitrium,exfuis naturalibus, (quæ certè non funt fpiritus, led caro ) diuina praicepta, quod ad adus fubftantiam, implere.Extat autem diuinum præceptum:DiIiges Dcum ex toto corde tuOjCx tota anima tua,Sf ex tota fortitudine tua.

Et fubftantia adus, qui in hoc præcepto exigitur, eft Diledfo Dei ex toto corde. Sentiunt igitur Afotici, hominem pofte abfque gratia Dei, è luis naturalibus Deum ex toto corde diligere. Quid poteft furiofius di/ ci î” Etfi enim addunt, hanc legis impletionem non fieri ad intentionem præcipientis, Sic enim loquuntur, tarnen hæ funtmeræ præftigiæ, quas impietati fuæ ad perftringendos oculos imperitorum prætexunt.Quæ e/ nim eft alia præcipientis Dei intentio, quodaliud eiusinftitutum, quam utfubftantia adus iuxta Legem fuam perficiaturC’Qiiare fieri non poteft, quinfi uerèimpleucris Legem, quo ad fubftantiam adus, impleas earn etiam adintentionem præcipientis, nifi forte in lege de Diligendo Deo, nonrequiratur ad lubftantiam adus Diledio ex toto corde. Et in lege,de non committendo adulterio, nonrequiratur ad fubftantiam adus, ut ne concupifeas quidem alienam mulierem,

Auguftinus dicicNon in te pIacetDeo,nifi quod babes cxDeo.Qiiod autemhabcs EX TE, difplicetDeo. Etiterum: Cùm homo fecun/ dum feuiuit, non fecundum Deum, fimilis eft Diabolo. Afotici autem dicunt,Si feceris quod in te eft, difpones te ad fufceptionem gratiæ. Et lî Iciunaucris fine ucrapoenitcntia,im pies præceptum,ôf places Deo. Qua/ re fi quis fimilis fueritDiabolo,qualis eft iuxta Auguftini lcntentiam,quf fecundum fe,amp; ex fe uiuit,difponit fe ad gratiam Dci,implct prgeeptum, amp;nbsp;placet Deo,Tarn prodigiofas fententias debemus Afoticis,

Auguftinus dicit. Liberum arbitrium captiuatum,non ualereni/ fiadpeccandum. Afoticiautem dicunt,taiearbitrium ualeread difpo/ fitionem gratiæ, ad cauenda noua peccata mortalia, æ ad implenda præ/ ceptaDei quoad fubftantiam adus, Quis ad tanta portenta non obftupe fcatfSed bæc hadenus,

Dicetautem quifpiam, Sipoft lapfum, nihil uirium relinquitur libero arbitrio, nifi ad peccandum, fi liberum arbitrium ex fe non eft nifi fer/ uum,captiuum,ôdmancipium Satanæ, quod, obfecro, diferimen eft in/ ter hominem amp;nbsp;faxum,aut truncum ? An ficut truncus arboris, in con/ ficienda ftatua, nihil agit, fed tantum patitur, ita 8é liberum arbitrium ha/ bctfeadconfequcndamueramfalutem,merè, utitadicam,pafsiuèf Ni/ hil certe minus. Non habet quidem liberum arbitrium ex fe ipfo, quo le ad accipiendâ falutem præparet, aut quo làlutem mereatur, habet autem quo beneficia Dei excipiat,

tanta oppn'm-iur tyra Anide ut nec uclit, nec pofsit fe fuis uiribus c ferüt/ tutepeccati amp;Satanacüiïidicare, amp;nbsp;ad Iibcrtatem iufticiæ conferrc. NtC lt;ftintcv uoluntatcshommum ,fi naturam eorum corruptam confideta/ ucnsjUllumdifcnmcn, VnaeftumUcrfihumanigenerismaflâ,unum omnium hominum ingènium,ut fccundum eledïonem, propofitum Del maneat. Sicut Efau, non habet in fc, ex. fua natura, quo fe ipfe con/ ' uertalucl præparet ad Deum, ita necIacob habet. Ambo in peccato con/ cipiuntur, ambofunt tyranmdiSatanaî obnoxij. Ambodechnauerunt, hoceftjin Adam mortui funt,amp;falt;fii funtinutiles, Qiiodautem Dcuso/ diohabüitE(àü,ÔCdilexitIacob,noneftexprçparationcIacob,muItômi nus ex mentoeiusvj fcd tantum cxgratuita Dci elcdionc, Etiamcnfa/ cob non habuit fe ad elciSionem Dei ficut truncus, aut faxum. Ncquev nim truncus in hoc eftaDeo ordmatus ,ut lit Capax d:uinæ eledlionisad ueram æternam falulemrnecinirunco eft arbitnum,iquodadaccipieit da dona Spiritus fandfi conuerti ordinaria Dei difpenfatione qucat.Iacob autemamp; Efau, funt homines ad imaginemöd fimilitudinem Dei créa/ ti,ut fint donorum Spiritus iândî:i,amp; afternæ falutis capaces. Et eftin iino/ quoque arbftriüm, quod etli pcrpeccatum fatïlum eft mancipium Sa/ tanæ, tarnen retinuix aptitüdinem, qua poteft per Spiritum ïandum ad libertatem fufticiæfledli. Haîc ärbitrij aptitude facit dilcrimen inter Ia/ cob amp;nbsp;truncum, non facit autem dilcrimen inter Iacob amp;nbsp;Efau. VtercF enim hanc habet a ptitudinem, amp;nbsp;uterfp corrupta fua natura lèruiniti pee/ cati obnoxius eft.Scd quód alter eligitur, ÔC donatur Spiritu fandlo, ut uelit amp;nbsp;pofsit uocationi Dei obfequi,ac acternam falutem aftèqui, gratui/ taeft dementia Dci; quodautem alter relinquitur in fcruitute peccati, nec donatur Spiritu fantfto, iuftum eft iudicium Dei, qui cuius uult, mi/ fcretur,quemuultindural. Quid enim Iacobodcbèretur,agnolcimus in Elau.qui non liberatur.Et habet laCobus,propter qUod gratiâs agatDco, non habet Efau, cur deiniufticia Dei conqueratur, Itaquefi in humano arbitrio poft lapfum confideraucris uim agendi, non eft, nifi fcruuin captiuum Satanæ.Si autem confideraucris in co aptitudinem, non eft fa/ xum aut truncus,fed eft in hoc diuinitùscôditum ,utfitcapaxcoeleftiuni donorum Spititus fantfti.Et fiqiiidem Veteres fcriptorcs,cum arbitrium poft h ont inis lapfum, uocant liberum, intclhgunt nomine hbertatis hanc aptitudinem, de qua nunc diximus, non eft ,cur de uocabulo rixe/ mur. Sicut enim libcnter utimur nomine libcri arbiirijfi per liberum intclligalur aptum feu uertibile,ita non dubitamus , quin qui ex uetc/ ribus fcriptonbus pic de libero arbitrio fenlêrunt, hancdeuocabuloli/ bertatis fcntenliam habuerint: Vnde erudite dixitBernhardus: ToIIc liberum arbitrium,nonCritquodfaluctur, Tollegratiam, noncritun/ de faluctur. Vocat Bernhardusliberum arbitrium, non qtiod faluct,fed quod faluctur. Hoc quid aliud eft, quam ft diceret, Liberum arbitrium poft lapftim hominis,non in hoc liberum eft.ut fe ipfum ad gratiam prg/ paret, ÔC præcepta Dci, quo ad aeftus fubftantiam impleat, fed uta gratia præparctur, Ôf per Spiritum faniftum renouctur, quo licut antca rcruiuit captiuum Iniufticiæ,nunc libcratum leruiat lulbciæ.Si autem Afoticç So phfftæcontenduntôCcogut uetcres fcriptoreshoc de libero arbitrio fen/ tire,quod fupra inAxiomatis corum cómemorauimus,etli uicem maio/ rum noftroru,quidcEccIcliafilij Dei optime meriti funt,dolcmus,quód Icripta corum lam tnifere à uanifsimishominibus deprauentur amp;nbsp;for/

dideftWfjac Ci quo modo Kcct nobis, ut gloriam nominis comm ab im'u/ riauindiccmus,non décrit eis opera noftra, tarnen quia fixus debetefle modus rixarum,ÔC Pater è cœh's chmauitjnondeHieronymo,nondc Auguftino, non de Bernhardo, non de Concilie Araniicano/ed de filio fuoDomino noftrolefu Chrifto: HVNC AVDITE, non debet nobis fraudi eflè, fi autoritati hominum præferamusautoritatemFifij Dei, qui dixit,Quod natum eft ex carne,caro eft,Et,Omnis,quifaat pec/ catum,feruuseft peccatû Aciterum;Sifiliusuosiiberauerit,uerèlibert cftisJErgo fi non liberauerit,non habetis arbitrium liberum, fed ieruuni ô^captiuum»

Nam,quod Äfotus in fine fcholiorum huius capitis, arguit ê teftimo/ nijs,quæ Confefsio Principis ex Auguftino,Ambrofio,0^ Bernhardo re/ citauitjhos icriptores idoneos teftes effe adprobandumconfenfiimEcz clefiæ,amp;turncredendumefteeis,cum referuntnonfuam,fed Ecclefiac fententiam, Sciat 0^ hoc addendum, quod turn fint teftes confenfus Ecz cicfiæjcùm quæ dicunt QC docent,habeant uera teftimonia lacrae Scriptuz tæ,Ô£: turn référant fententiam Ecclefiæ, cum iequuntur fententiam Spiz rititus fandfquam ipie in facra. Scriptura patefecit»

Verus enim confenfus ueræ Ecclefiæ non confiât in uno jamp;alterOjSd tmio, adde etiani centefimo Scriptore, Sed in iacra ipia fcriptura, â qua quirccedunt,dubium non eft, quin à ueroEccIefiæ conienfurecedant, en'amfi alq s fexcentis teftibus non hominibus tantum,uerumetiam Anz gelis comitati,accédant, Sed de autoritate facrae S cripturar, SC de yera Caz tholica Ecdefia,fupra copiofc

aE miferum J in quantas mihi prxftigias,in quam fctrasamp;? horribiles tenebras j quas clariisimæ luci huius loci AfotuS offunditjingrediendum eft, Confefsio Principis eommemo ratbreuiteramp;^perfpicueueram Ôd Apoftolicam fententiam deluftificationepeccatoris coramDeo, ÔC probat earn teftimonijstam facræScripture,quàm ueterum fcriptorum, Afotus autem uno impetui infcholijsamp;:Confefsioncfuacuomit,quicquid eft non folummonaftiz cariim impietatum,uerumetiam Ethnicæ Idolomaniæ,ut fatis mirari nonpofsimjquahomoillefit uel impudentia uelconfidentia,qu0dauz deattamhorrendasblafphcmiasnominiCathoIicacEcclefiæ adferibere» Cùm enim fententiam fuam de luftificationeimpij rcccnfet,amp; facit men tionem fidei,lpei, charitatis, acreliquarum rerum, quas Sophiftica caeciz tas fine ullo pio fenfu coaceruare folet,addit:

I, Propter has uirtutes intrépide Cathoh'ca fidcs hominem iuftum eflè coramDeo confitetur,

3« Sentitetiam uerafides Cathoh'cahominem itaiuftificatunl, non tez putatione tantS, fed uctitate etiam coram Deo iuftum efle, SC gratia Dei continuo egereSCc,

4’ Quafimul cum libero arbitrio opera^dei, ipci 6C charitatis cxerceti quibus coram Deo proficit in lufticia ,SCHIS MERITJSin iudicio Dei fibi VER AGITER FIDENDVM ESSE,

feuerifsi'mo Dei' iudici'o,in quo non poteft conftarc,nifi perfeÆfsima,8^ abfolutifsimaïüfticia,confidendumtantumfit folo um'coMedi'atore - Dei ÔC honilinum, Domino noftro lefu Chrifto /palan! doceat non folo ChriftOjfed etiaih Virtutibus;quæ in nobis funt,confidendum eflê* Itac^ tot facit mediaïore», quotfuntuirtutcs quas nos feueritati diuiniiudici) opponereiübet,

Sed addit hypocritapraeftigias quafdam, quibus iperat fe impictateOl celaturum» Nam cùm Confeisio Principis dicit, hominem fieri Dco ceptum,ôf repütari cOram eo iuftum, propter folum filiwn Dei, Domi/ num noftrum lefumChriftum jaddil Âfotus,SoIum,Xinquiens) cùm di/ cimus/excluditùr qUicqüid aut contrarium, aut alienum eftà Chrifto» Propterfolum ipfum iuftificamur,nonaliquo'contrario,uel alienoab i'pfo.Ät ueró uirtutes hæ ab ipfo funt, nccp eis fidimus nifi propter ipfum» Ipfi,utcaufaCjatque itapriusJIIiSjUt effedibus, Äf pofterius, Habes ucrba Afoti»

Paulus dicit,Spe faluati fumus, Chriftus in E uangelio. Fides tua te fal/ Uamfecit.EtPetrus,Charitas,inquit,operit multi tudinempcccatorurn» Cur nonfidendum illis,quibus faluämur, quibus cooperiunturpeccataî' Sed folo,inquiunt,mento Chrifti» Fatemur» Hoc eft, nullo quod non ot cius meritö in nobis fit»

Fides fola,quia nihil fine illa.Et mox. Fides fola, Quac ergo ante fidcifl funtj aut ab illa aliéna illa excluduhtur â luftificatione, non fidei opera, non illa,quæ Paulus dicit Sandos per fidem uiciflc, inter quac SC charitas, amp;nbsp;cæterarum uirtutumopefa fuhr,

Habes nunc praeftigias Afoti, quibus tarnen tantum abeft, ut impft-' tatem fuamtegat,utcùm anteaaudiuerimus manifeftüSophifiam,nu'’^^ audiamus execrabilem EthnicumIdolatram» Qirare,etfi hic locus de luftificatione impij extat alias fcriptis noftrorum perlpicue illuftratus, 0^ nonfperomeexplicatione eins ullumoperæpreciumin Äfotoamp;maxi/ ma parte fodalicij eins fadurum, propterea quod uelamen in ledioncfa/ crac Scripturae im pofitum fit cordibus eorum gt;nbsp;Sé fenfus ipforum fint ob/ caecati, tarnen iufcipiam Si. ipfe, diuina gratia adiutus, quaedam dicenda, ut rationem üerg fidei noftrç coram üniueria Ecclefia filij Dci exponam, Si tefiiRcer quac necefsitas coegerit nos deferere non Catholicam Eccle/ fiamjUt calumniantur Afotici, fed Sophifticam Si Monafticam impftta^ tem, Afotusenimde luftificatione impq è commentary sfuorûitadiflê/ rit, ut baud obfcurè appareat, eum nondum unquàm ante tribunalDei conftitifle, Si de feucritate diuini ludicÿ uel ialtem leuitcr déguftaflè» A/ lioqui enim fieri no potuiflet, ut tam frigide,imo tam Philofophicc,imo tarn Etlinice de luftificatione diceret»

Cum igitur difterendum nobis fit de luftificatione,primùm omftiuin exponemus ufum huius uocabuli ne ambiguitas eins aliquid obicurita/ tis afferat»

Hoc enim uocabulum, luftificare, folet aïiquoties ufurpari HebracO more,pro Iudicare,ut in tribunalibus ludicum fieri folet. Et quia illic ho/ mines aut abfoluuntur aut condemnantur, idcirco luftificare nunc figni/ ficat hominem abfoluere,nuncetiamcondcmnare,Apud Matthæurn SC Lucam dicit Chriftus; luftificata eft fapientia a fihjs fuis» H/eper lulhfica/ rijinteb

DB IVSTJFICATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS^

tij intcîïigitur ludicari aut Condemnarû Sed h oc rarnis, IIIud altemm ü/ gftificàtiiiTi, pro Abfoïucre, frequentius eßin lacra Scriptura, præfertim ubiapud Paulum agitur de luftificationehomtnis coram Dco»

Adon decimotertio, didt Paulus : Per hune ( Chhftum ) adnunciatur liobis remifsio peccatorum, ab omnibus, à quibus non potuiftis in lez ge Mofi luftificarn H/c(Iuftificari)eft Abfolui, liberari, êC Rcmifsioncm, feucondonationem peccatorum confequû

Et moxjln hoc,omnis qui credit,Iuftificanir,hoc cft, Abfoluitur ä peçz eatis, amp;nbsp;conicquitur remifsionem peccatorum»

Rom.S.Quis eft,qui accufatC’Deus eft,qui iuftificat,hoc eft, Abfoluit, liberatab accufatione,remittitpeccata,amp;imputatiufticiamChrifti»

Efa,^, Væquiiuftificatisimpium pro muneribus ,hoceft, Abfoluitis impium ab aceufatione propter munera,

Luc.7.Pubhcani iuftifîcabantDeum» Non faciebantipfi Deum iuftû, Sed iudicabant amp;nbsp;pronunciabant eum iuftum»

Aliquoties ufurpari foletLatino more,pro facereIuftum,hoc eft,rcno uarciniuftûjôt donare ei Spiritum fandum, qui excitet eum ad facienda operaiuftidæ,amp; efficiat,ut ambulet in lege Domini obedienter,

Apocal.22.Quiiuftuseft,Iuftificetur adhuc,amp;qui fanduseft,fandifi/ ceturadhuc, hoccft,Qiii per fidem reputatur luftus propter Ch riftum, ïuftificctur ôC fandifteetur adhuc, renouetur per Spiritum fandu, ut per/ gat fubindc magis ac magis ambulare in operibus lufticiæ»

Quod cùm de uocabulo luftificationis ita fe habet, uideamus nunc ue/ ram Si. Apoftoh'cam fententiam deluftifîcatione hominis coram Deo.

Homo cnimcorruptafua natura irnpiuscft,ô(ffub pcccatumuendi/ tiis.Poftquàm autem Deus ex gratuita fua dementia, uertit ad eum ocip ïos mifericordiæ fuæ, ut liberet ipftxm à peccatis, feruet eum perpétua falute, fokt hoc iuftificandi modo uti, uidelicet, quôd patefaciat homini Chriftuni filium fuum, per Euangelion, ôi aperiat ei aures mentis, ut Ë/ uangelion fide excipiat,amp;in lefum Chriftum credat. Cûm igitur homo credit in Chriftum, tuncluftificatur duplici ratione, Vna, iuxta alterum, acHebræum fignificatiï Iuftificationis,quôd abfoluitur a pcccatis,SC con/ fequitiir remifsionem peccatorû, ac imputatur ei lufticia Chrifti, adeoep adoptaturin filium Dei,amp; hærcdem æternæ falutis, idcp tantum propter Chriftum, quem fide accepit» Cùm enim Deus proprio filio non peper/ cerit, quemadmodumPaulus loquitur, fed pro nobis omnibus tradide/ rit cum,quomodo non etiam cum illo omnia nobis donauit^Quare qui/ cunque accipit per fidem Chriftum aDeo Patre donatum,is fimul etiam accipit remifsionem feu condonationem peccatorum, lufticiam Chrifti, amp;iusadoptionis filiorumDei,accceIeftishæreditatis, Hæc eft una ratio iuftificandi,qua uidelicetiuftificamur coram Deo, hoc eft, abfoluimur â peccatis,amp;pronunciamur liberi ab acterna morte propter iufticiam Chri fti,quæ nobis ex gratirita Dei dementia per fidem imputatur» Et hæc ra/ tioIuftificandijUt natura prior eft,ita durât per omnê hanc uitam, quam/ dill uitam in hac carneagimus»

Altera ratio eft iuxta alterum Latinum fignificatum luftificationis^ quod cum credimus in Chriftum, donamur Spiritu fando, qui renouât nos,Sc efh'cit in nobis opera Iuftid«,ut mortificetur Garo,óC non ambulez mus kcundum carnem, fed iccundum Spiritum»

cunquc em'mper fidcrninChriftiim Iuftificatur,pröHebr»aIoquenA confiictudine, hoc cft, abfoluitur coram tribunali Dd â peccatis gt;nbsp;SC ado/ ptatur in fih'um Dei, propter Chriftum, is etiam ftatim iuftificatur, pro Latina loquendi confuetudine, hoc eft, excitatiir à Spiritu fantfto, Ut non fólum detèftetiir opera carnis,Ô£^ fugiat peccata, uerumetiam faciat opera iufticiæ,ô^ ambuIetinlegeDomirti obcdientcn Quæiufticiaôd obedien/ tia,ctfi fit in h omine per Spiritufn fandum,tarnen in hac carnc no eft per/ fedla, ideócp fem per refpiciendum eft ad priorem illam luftificationem, qua cohdonantur nobis peccata gratis per fidem,propter Chriftum.Hfe cftpaùcisucraôC Apoftolica fententia de luftificationCj ficutcam expo/ fiiitôc^ illuftratiit Paulus in Epiftolis ad Romanos ÖC ad Galatas.

Nuncigitur conferamuShucSophifticamSC Afoticam dodrinawde luftificatione.Primùm cnim dicUnt, quod homo utens ratione præparef fefe uiribus liberi arbitrfi ad promcrendum fauorem Dei ■, fi non de coiv dignOjCerte de congruo, 0^ ad accipiendam gratiam cius. Deinde quod Deus infitndat homini fuam gratiam j hoc eft) dona fua » quae funt fides, ipes amp;nbsp;charitas,

Hæc dona in hominc,tanti /aciunt,ut affirment, quod Komo proptöf iplafiat uere coram DeoIuftus,0C quod debeat his in ludidoDeiconfi/ dcre. Sentiuntenim hominem, poftquàmhæcdonaàDeoaccepit, non amplius efle amp;nbsp;manerC iniaftum,ncc tantum reputariiuftum, led etialE Here efle cotam Deo iuftum, tantaqueiufticia præditum, ut pofsit ac de/ beat fiduciamacternæfuælàlutis in ea collocate» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

In hac dodîrinadc luftificationc hominis Utuntur quidem Sophifia^ nominibus uirtutum, Fidei, Spei amp;nbsp;Charitatis ) quas apud Paulum lege/ runt,ScdfententiaeorumeftEthicâ,6lt;Ethnica,Principio cnim,quod dt/ cuntdepræparàtionCadfufcipiendam gratiam Dei per Uircs liberi arbi/ trtj,Supra demonftratum eft,liberum arbitrium in qs, qui rtondum funt per fidem renati,ualerc tantum ad peccandum. Nifi igitur peccarefit fefe 'ad fufeipiendam gratiam Dei prajpararC, fieri non poteft, ut liberum ar/ bitrium præparct fefe ad gratiam Dei.Deindc,etfi hæ tres uirtutes, Fides, Spes amp;nbsp;Charitas, fint dona Spiritus fandi in hominc, tarnen homo non eft propter cas coram Deo luftus, multo minus poteft qs coram tribuna/ li Dei confiderC.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non fit coram Deo luftus.

1Nitio,ncquis ambiguitate uocabulorum dcccptus, aliud intelligat, quam inftitutum fit’, nomine noftrarum uirtutum,nonintelligimus hoc loco,cas uirtutes quas homo, natura fuac rationis, uel liberi arbitrij abfque fingulari Spiritus fandli dono habet,qualcs multas ôf infignes ha/ buerunt etiamEthnic!» Etfi enim tales uirtutes fuam habcntlaudem, Si commendationem coram hominibus,fua quocß habcnt pratmia, in hac corporal! uita, tarnen tantum abeft, ut homines fint propter Cas iufti co/ ram diuino Iudic!o,in quo de æterna falutc agitutjUt ne quidem r)s,ad acz cipiendam iufticiam,cuius Deus ad conferendam ucram lalutem, tatiO/ nem habeat,prarparcntur, quemadmodurti fupra didum eft» Et AugU/ ftinUs dare dicit’Si Gentilis nudum opcrucrit, Nun quid, quia non exft de,peccatum cftcProrfus,inquantum non cftcxfide,peccatum eft, non quiaper ftipfum fadum,quodeft,nUdum opcrirc, peccatum fit,Scddc tah opere non in Domino gloriari,folus impius negat elIepeccatUni,Et mox;

mox;StuItaamp;f hoxia uokmtas, nullo Chnftiano dubitalité, arbûf êft ma/ lajquæfaccrertonpotcft,nïfifrudus malos, hoceft, folapeccata» Ômne cmm,uelis, noh's, qüod non eft ex fide,peccanim cft. Non eft i gi tut nobis nunc fermo de uirtutibus Impiorumjpropter quas màmfeftum eft,quôd homo non fitiuftus coram Deo» Sed loqüirhur de uirtutibus piorum, qui funt per Spiritum fandum rcnati,amp; quas üirtutes in ipfis Spiritus ian dus operatür» De his fineUllauerborum oblcüritatedicimüs, quod ho/ mo non fit propter cas, coram triblxnali Déi jüérè irihac mortali carne luftus,

Etfi enim Spiritus landus operatur in h omine, fidem, ipem, cbarita/ tern,amp;reliquas uirtutes,tamen hæ nondum funt in homine,propter car/ nem eius,qiiani adhuc in hac uita geftat,integræ,amp; perfedæ» Necp enim tan turn fidüciæ,tantum ipei in Deüm habemüs, nc(p tantum diligimus* necß tanta fiimus caftitate amp;fobrietate,qüantum debemus, ôé quantum diuinalex,qüæ eft perpétua amp;irhmotaDêiUoIuntas,anobisexigit»

Pfal,5i»Tibi tantum peccaüi,amp; malum coram te feci, ut luftificéris in fertîîonibus tuis,amp; uincas cum iudicaris.Hîc loquitùr Daüid,nort folum de adulterio SChomicidio fuo, quod fortafsis Afotici obijcicnt, Sed uti/ tur iuxta Hcbræani confuetudinem praeterito pro præfcnfci, Peccaui pro P E C C O, amp;nbsp;Feci,pro facio,ac 1 oquitur de Uniuerlis fuis opcribus, quo/ rüm ctfi quædàm bona uidentUr,tarnen infedà j ôC fordidata peccato ori/ ginali, lion funt perfedè bona, ideoq? amp;ipfa in peccatorum catalogo re/ cenlèntur, VndenloxfequiturÆcce enirnin iniquitatibusconceptus fum,5(f in peccatis conccpit me mater mca. îtaque cùm Dauid dicit, T1/ ßl tantum pcccOjSd malum coram té facio, iKcceftiententia: Quicquid facio j peccatum eft, Aut enim prohibiturh èft lege Domini, Sé manife? fttim eft peccatum, ficutadulteriurri,6é homicidiurp, Autmandatum eft lègeDomini,Séminüs atcp corrupte facio, qüod fado, Itacpetiaminbo/ his opcribus pecCo,boc eft, minüs facio,quàm debcO,nécimplco legem feüüoluntatem Domini Capérfédï:iôneSlt;intcgritate,quæâmcexigitur,

Pfalrri.ip Siiniquitates obferuaueris Domine, Domine quis fufti/ nebitf Loquitur autem non de qs tantum iniquitatibus, quæ funt aper/ tein malis operibus,fed etiam quæ funtocculte,in bonis opcribus,ac fcn/ tit, quodnullaprorfus finthominum mérita, quæpofsint obijcidiuinö iudicio,6é quæ fuffêrre aut placare queant diüinam indignationem, , Lucæ 17,Cùm omniafeceritis, quæ præcepta funt uobis, dicite, Serui inutilesfumult; Quoddebuimusfacere,fecimus, Non docet Chriftus fuos difcipülos meridaccm hypocrifim, fed ingenuam ueritatem, Cum crgo iubet eos fateri,fe inutiles elfe Seruos,certe ueritas fit,nécefte eft.No client autem inutiles Serüi,fi quæ præcepta funt, 6é debuerunt facere, fe/ d(rentintegrè,perfedè,6é fine omni üicio, Mânifeftè igitur fignificaf Chriftus hoc diêî:o,quôd obedientia fuorum Sandlorüm fit mutila,man/ ca amp;nbsp;im perfedà, nec pofsit feuero Dei iudicio opponi, Ut cum dicere iu/ bet‘.Quoddebuimusfaccrc,fecimus,hæcfitlententja.(^odfccimus,de/ buimus facere,fed non fecimus omnia, nec fecimüs perFedlè, quæ delsüi/ mus facere,Idcôcp fatemur nos inutiles eflè iéruos.

Roman.feptimo, Non quod üolo, facio bonum, led quod non uolo maium,hocago. Et mox: Reperioper legcmuolentimihifacere bô/ num,quod mihi malum adiundum fit. Aciterum:Video aliam legem in membris meis rebellantem legi mentis meæ,ôé captiuum reddéntem

me ïcgï peccati,quat eftm membris mets, Nonloqiritur Paulus deexW' nis 5C crafsis peccatis quae manifefte pugnant cum kgc Dei, qualia font adukcrium,homiddium, ÔCid genus alia. Nequeenim hate mala fade/ bat Paulus,externis opcribus,poftquàmconuerfoscftadChriftum :Scd loquitur de intemo amp;nbsp;originali maio, quod cuiuis bonooperi adiundS cft,6C quod effidtjUt nullum bonn opus ,etiamin Sandis,amp;à fàndo Spv tituexeftatum, fit intégré ÔÔ perfedebonum.

Galat. quinto.Caro concupifeit aduerfos Spiritum, Spiritus autem alt;J Uerfos carnem. Hateautemiiwer fe mutuo adueriantur, ut non quæcuiv que uoluerftis, eadem faciaïis, Loquitur Paulus non de impijs, qui non funt renati,Slt;^ qui tarent Spirku (ando,Seddepqs,qui ornati Spiritufafl/ lt;?lo,faciuntbonaopera.Etdicit,quód erii prj per ipiritum fandum uellcnt libenter omni uitiolt;arerc,tamcn non faciant perfelt;^^bonum,proptcrrt quod caro, quæ nondum eft emnind mortificata, pugnain rpfis cofU lt;piritH,0f firnciat bonum, quod agunt.

Et ciim Pfalmus dicatrftohaclt;impietate) orabit adte omnis Sandus» Ac iirbcamtiT orarc:Rcmrtte nobis débita noftra, manifeftum eft, quod bona opera, quxfaciuntpfj, nonfintperfeda toram Deo iufticia, ftditv digeantremifsione debitorurii*

Hue referenda font diafti Teftimonia uctcrum piorum patrum, qu? pzrfpicuè docent,luftfciam noftrommoperum,eorumuidelicet,quæfp^ ritus fandus in nobis operatur^ftubecilliorem ,5Cimperfcdiorem elle» quàni utpropter cam coram Deo iufti limus.

Domine mcmorabor lufticiattuat SOLI VS. O Solius. Qiiid ad* diditjSoIiuSjtogo uosfSuffieerct memorabor lufticiç tuç.Soifus(inquitgt; prorfos, ubi meam non cogito. Quid enfm habes, quod non acceptftî’ Si autem accepifti, quid gloriaris, quafi non aecepcris t luftfcia tua S Of L A libérât me, Mea SOLA, non hint nifi peccata.

H.'C uociferabitur fortafsis Afotus, Auguftinum loqui fton de luftifia» quam Deus ipfe in fe habet, quae eft bonitas, clemenfia, ac mifericof** dia, quaDeus hominem propter Chriftumfiliumfoum compleditur» Sed de lufticin, quam in nobis opcrafur, hoc eft, dcuintitibus quas Deus nobis infundit,ut hæc fit iuxta Afotum fententia Auguftini,qudd Dauid fateatur fe fola fuarum uirtutum, quas accepit, lufticia liberari. Sed huilt; expofitionf oppono alfod didum Auguftini, exPfalm.4Z,

Spera in Domino’ quoniam confitebor illi. Quaedam fonat praefens allocutiOjtcliquapurgetfidelisconfefsio. Plane TIME,fi iuftumtedi/ ds, fl non habes illam uocem ex alio Plalmo : Non mtres in ludiciufo cum fento tuo. Qiiarè, ne intres in indicium cum feruo tuo f Mifericor/ dia tua mihi opus eft. Nam fi indiciumejchibueris fine mifericordia, quo ibo f Siiniquitates obferuaueris Domine, Domine qiris foftinebitf Ne intres in iudidum cum (eruo tuo} quia noniuftific^iturin confpeâtf

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;...... nbsp;wQ

hio omnfs uftieiis, Ergo fi noniuftificabiturin confpeAiituoomnislUi» uens,quia quicuncp hîc üiuit,quantumlibet luftè triuat, V x fill jfi ciim ilio iniudiduni intraüentDcus. Natrt ex alioPropheta arrogantesôd fuper? bosidentidcmficobïürgatî Vt quid uultismccumiudicio contendcreî* Omncs dereliqüiftis medicitÜominus» Noli ergo iudicio contendere* Daoperameireluftus,amp;: Q VANT VMCVNQ VE F VERÎS» CONFITERE TE PECCATOREM. Semper fperamiféri/ cordiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etalias^

Ipfa noftra Iufticia,quamuis uera fit,propter ueri boni finem,ad queril ttfertur, tamê tanta eft,in bac uitaj Ut potiüs REMISSIONE PE O CATORVM confier,^ PERFECTIONE VIRTVTVM* Talis eft oratio totius ciuitatis Dei, qüac péregrinatur in terris : Dimitte nobis débita noftrâ,

Hucpertinet etiam, quod Confefsio Principis, poftea in cap. De lege, wAügufti.inEpiftola adHieron.recenfet.PIenifsima,(charitas)qugianl nonpofeftâUgcri,qüamdiu hic homo uiuit,cft in némine. Quamdiu au? tem aitgcri poteft, profedo illud qitod lilinUs èft,ex uitio eft, Ex quo ui/ tio non eft iuftus in terri, qui faciat bonum,amp; lion peccet èCc,

Hæc fie alia id genus fcripta publicUm teftimonium ferunt Augufti/ no, quod fentiatlufticiam noftram, hoc eft, eas uirtutes, quas Spiritus fartdusin tenatisoperatur,eflé corruptas, deprauatas, 8é imperfedias, (^tod fi Afotus, uel alius quiipiam opponat quædam alia diefta AugUfti/ ni,ôé üoeiferetur, AuguftinUrtl diuerfa fentire, no pugnabo quidem con/ tumcliofèpróhumana autoritäre, retinebo autem fententiam Spiritus fandi, quam mihi teftimonia facrac Scripturac, quae paulo ante comme/ moraui, tradunt, nee dubito qUin pius quifque, fi dida Auguftinirede oxpendat, iüdicatUrüs fit eurti hoc Ucre fentire, quod antea recenfuimus* Audiamus fié teftirrtoniitiil Bernhardi*

Nam Sé de mentis, quid follicita fit, cui de propofito Dei firmier fup/ petit,fecuriorep gloriandi ratio. Non poteft feipfum negate Deus, nequd non faeérc,quæ lam fecit,

Sufficit ad meritum, Scire, quod non fuffiCiant mérita, Sed ut ad me/ ritum fatis eft,de mentis non praefumerc, fic carcre meritis iatis eft ad lu/ dicium,

Porro infantium renatorum neminem carcre meritis, led Chrifti ha/ here rtterita,Qvitbus Cé tarnen ihdignos reddunt,fi fua iungere no nequi/ uerintjledneglexcrirtt, Merita proinde habere cures,habita, data noue/ ris.Frudum fpcraueris Dei mfièricordiam,fiéomne pericülû euafifti,fîéc.

Hiciubet quidem Bernhârdus, ad mérita Chrifti, etiam noftra meri/ ta addere, Sed qua fuit pietatc, intelligit more üetérüm feriptorum, per Merita,nort dignitatem ôé perfedionem bonorüm opertim, fed ipfa bo/ na opera, quae unufquifquc ex fide facere debet, fié rtifi ea fecCrit, non ha/ betüeramôé uiuam fidcm,Extat fié alias didumThomæAquinatis,qui ita ftribit:Quidampcrueniuntâdialutem,nortmerito proprio, fedalic/ no, ficut pueri amp;nbsp;ftufti baptilati. Quicunque autem habentufumhberi arbit^,terienturadmeritunl Chrifti,fiémeritumpropriumaddere. Si ergo Bernhârdus ôé Thomas, per mérita propria intelligunt fimpliciter opera, quâï ÖC fide faceré debemus,iuxta mandata Dei,redè quidem fen/

dunt, obicurê auté Ôif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquuntur.Si uero per propria merit®

intelligunt tantam noftrorS operum perfedïonem amp;nbsp;i'ntegritatê, ut progt; pten'pfafimus corâDco iufti/adanthoc fuo periculo.Ego.n.non funiin uerba eorum luratus. Certè de Bernharde melius fpero, qui alias pcrfpi' cuèconciqnatur de immundicianoftræiufticiæ, quaimmundidaritjUt non pofsint eHè ulla noftf a mérita, propter quae fimus coram Deo lufb.

Quid modo neceffe eft fingulas eius(animç)miferias numerarc,quant fit oneratapeccatis, obfufa tenebris irretita iHecebris, pruriens conciq»/ feentif Sjobnoxia pafsionibus,implcta illufionibus, prona femper ad mai' Ium,inuitiumomneprocliuis,poftrcmô totius confufionisSCignonW niximpIeta.Nimirum,Siipfac quoque luftidæ noftræ O M N E S ad men ueritatis infpe(ftæ,uelut pannus mcnftruatæ inuentuntur,Iniuftirix deinceps qualesrcputabunturC'Si lumen,quod in nobis eft, tenebrç fun^i f pfa: tenebræ quantæ erûtç’Bernhardus aperte dick,quod O M N E S no/ ftrg lufticiæ, (Loquitur autê deRenatis ) inueniantur uclut pannus men' ftruatæjôC uocat cas tenebras : quomodo ergo non fentirct cas efteeorrU' ptas,SC imperfexftas, ac nomine meriti indignasî'

Verebar omnia opera mea,feiens quia non parcercs delinquenti. Qiiæ beatusiob opera cxercuit,facrac huiushiftoriactextus oftenditHo' locauftis quippemuJtiplidbus autoremplacareftuduit. Et mox:Cafti' tatis mundiciam in corde euftodiuit, qui obteftando fe aperit dkens ; deceptum eft cor meum ftiper muliere» Humilitatis culmen mèdulli/ tustenuit, Aciterum: Inter hæc aduirtutum aimulum,perexcencn/ tiorem uiam charitatis,SC inimicos dilcxit, qui ait : Si gauifus fum ad rui' nam eius,qui me oderat; Et non dedi ad pcccandum guttur meum,nt expeterem maledicens animam eius.Quiaergo uir fantftus fua opera uo rebatur, qui iliafemper exhibuit, exquibus placari DeusSCergainiqu*' tarés Iblet» Qirid ergo eft, quod mira operafaciens, hæc ipfa etiam uere/ nir patiens,cùm didt uerebar opera mea, nifi quod in Sandi uiri adibiis, uerbifquecolligimus, ut fi pJacere Deoueracitercupimus, poftquam peruerfafubigimusjipfainnobisetiam BENE GESTA timeamiis» Duo quippc ftint,quæ in bonis operibus ncceflé eft,ut ftudiofe formiden tur,defidia uidelicet,6C fraus Ô6c.

Rcccnfuimus teftimonia tam facræ Scripturx^qudmuetcrumquo/ rundam patrum, ex quibus manifeftè probatur, quod uirtuieshohii' num per Spiritum fanchim renatorum fint fordidæ,inquinat2e,amp;j*tî/ perfedæ. Etfi cnim Spiritus landus ipfeperfedus eft operator, tarnen homo per carnem ita imbecillis Qi. imperfedus eft, ut quod Spiritus fan/ dus per eum ut uicioftim organon in hac carne operatur jfiat fiCipfuni imbecille ac imperfedum.Fieri autem non poteft, ut cum imperfecfhßi fordida iuftidx hon confier coram tribunali Dei, fimus propter cam co/ ramDeoIufti', Tribunal enim Dei non eft contentum externa tantum amp;nbsp;fpeciofa coram hominibus iufiicia,Sed exigit perfedifsimam, abfolu/ tifsimam, Qi quæortiniuitio careat, Diligcs, inquit. Dominum Deum tuum ex TOTO corde tuo,ex TOT A anima tua,amp; ex TOT A for titudinetua.Requiritnonpartem cordisamp;animac,SedTO T VM cor, ec T O T A M animam.Maledidus autem,qui non permanetin omni/ bus fermonibus legis huius,ncc cos opcre perfidt.

ËtPauIuSjLex (i’nquit) Spintualis (ïft, ego autem fum carnalis, ucndv tus füb peccatum. Si Lcx ell SpititUalis, certè cxiiufticiam tanta Spi/ ritus fandi perfcvlionc intcgramSC abfolutam ut prorftis nihil càrnis, nihil uitij adhærcau Nos autem quamuis é Spiritu renati, adhuc tamen gcftamus carncm, præ qua omnis noftra lüfticia cftimbecillis,dCfordi/ data.LeXjinquit Paulus,imbecillis eftper carnem.Et,ÂfFedius carnisini/ micitia eftaduerfus Dcum.Narn Icgi Dei non fobditunSiquidem ne po/ teftquidem.

PfaIm44^.Non intres in iudidurti cum Scruo tuo, quia non luftificâ/ turin Conipedlu tuo omnis uiUens, Hîc loquitur Dauid, non de eo, qui nódum renatus nbsp;nbsp;fed de fe ipfo iam renato,Cùm SêrUo,inquit, T V O#

Mox cortipleÆtur generaliter Vrtiuerfum humanum genUs, fiUéim/ pioSjfiuepios, Non IuftificatUr,inquiens,inconfpedlutUo OMNIS VIVENS, Qüomodo ergo hoc intclligendû cft t* AnnUlIus Viuens, ne quidem propter Chriftum, per fîdem, in cortfpedu Dei luftifteatur;:' Ablit, Hæcenim eft præcipua Euangelq do(ftrina,qudd luftificemury hoc eftjfecipiamur propterChriftum, in quem credimus,ingratiam Dei,abfoluamurâpeccatis, adoptemurinfilios Dei, donemitr Spiritu fando, expurgemus reliquias pecdati, Uincamtis mortem, adeóqj orne/ ihUr æterna iufticia amp;nbsp;fœlicitafe, Sc'd quod Pfalmus dicit, in telligendum ^ftjîiixtalnterpretationemPaulin; qui ad RomanosSCGalatas fcribens, Noniuftificatur,inquit, ejt operibus Legis omnis caro* Qiiod Pfalmus fimplicitcr dicitî Non iuftificatur omnis UiUens,hoc Paulus explicate Noniüftificatur, uidelicct, EX OPERIBVS LËGIS« Ecquæ, öbfecro, funt illa Legis opera, ex quitus nulltis llominUm in confpedlit Dei, coram tribunah Dei luftificaturf Nurn funt opera Legis Ccrimöz ilialisf Sic quidem fcntiunt nonnulli, Sed huic fententiæ Paulus ipfe niartifcfte obfiftit, Loquitur ertim de ea lege, per quam cft agnitio pccz cäti, Sc quae iram operator j qucmadmodum Roman, capite tertio quarto fcriptum eft, Nulla âutcmpars Legis magis nos in agnitioneni peceatiducit,ôôiram operâtUr, quam Moralis,cuius epitome eft Decaloz gus, Etaliâs Paulus de Lege fcribens, adducitnominatimirt exemplum hanelcgcm èDecalogo.Non concupifcas.Peccatum,inquiens,non cogz noUi,nifi per Legern. NamÓCcóncupifcentiamnon nouiftèm, nifiLcx dixiflèt,Nonconcupifeas, HocidemfcribitHieronymüs,Exoperibus^ inquiens,Legis non iuftificabituromniscaro, Qiiod ne de LégeMofi tantum didum putes, SC non de omnibus mandatis, quæ uno Icgis noz mine continentur, idem Apoftolus feribit, dicens : Confentio Icgi Dei, iuxta interiorem hominem. Video autem aliam legem in membris meis SCc Et Auguftinus : Ex operibus, inquit, Icgis non iuftificabitur omnis caro. Non folum autem illa opéra Icgis, qua: funt in Uctéribus Sa/ cramentis, ÔdnuncrcuelatoTeftamcnto nouononobferUantur a Chriz ftianis,ficuti eftCircumcifio præpucq,ôd Sabbâti carnalis uacatiOjÔe à qui tufdam efeis abftinentia,ôe peeorum in facrifiétjs immolatio, SC neomez nia,amp;:azymum,amp; cætera huiufmodi,ucrumetiamillud,quodin lege diz dum cft,Non concupifeas, qüod Uticp SC Chriftianus nullus ambigit efle ‘^icendum,Nô iuftificat hominem,rtifi per fidem îefu Chrifti, SC gratiarrt per lefum Chriftum DominUm noftrum.

Et iterum : Quamuis illos,quibus Circumeifio perfuadebatUr, ira eorz tipére atep corrigerc uideatur Apoftolus, ut Icgis nomine can de circumz

tfifiöncm appcUetjCæterafcp ci ufmodi legis oblcruationes,quas tattquartt umbrasfuturiiamnuncrel'puunt Chriftianf,idtcnentes,quod per illa» umbras figuratcpromittebatur,tarnen LEGEM, ex qua neminem di/ citluftiHeaTi,non tantum in illisSacramentis, quæhabuerunt promißi/ uas bguras, uerum etiam in illis operibus uult intelligi, quas quifquis eentjiufte uiuit, Vbi eft ilIud,Non concupifees SCc

Habes,quod cum Paulus dicat nullum luftificari ex operibuslegis, »ntelh gat per opera legis non opera tantumCgrimonialia,fed etiam Mo/ ralia,amp; quae in Dccalogo continentur,

Videamusergo nunc deFide,fpeöC charitate,propter quasuirtutc» Afotus intrépide (ut ipfe loquitur) ut autem res ipfa teftatur, impudenter 0^ pcruicacitcr conHtetur, hominem iuftum cfîc coram Deo. Qiiid «gi'' turç* Num hæ uirtutes non continentur, non mandantur in Dccalogof Certè,cùmdicitur,Nonhabebis deosaliènes coram me,exigiturôufi/ des in Deum, Sc Spes de bonitate Dei, SC charitas erga Deum, Sicutöd SpTitusfandusipicinterpretatur, cumdicit: Diliges DOMl N VM Deum tuum ex TOTO corde. Quid eft ex toto corde diligcrc Deum, DI 11 tütam fiduciam in Deo collocate, totam Spem fuam in clementiam Deireferre,toto diledionis affedu Deum compledi f Quod fi ucro fer/ mocftdcCharitateinproximum,continetur 0( hæc inDccalogomul/ tis prarceptis, amp;nbsp;fummatim in hoc uno, Diliges proximum tuum, ficut lt;eipfum ,proponitur,

Ciim igitur Dauid amp;nbsp;Paulus dicant, Nullum hominemiuftificari« operibus Iegis,6(f hat tres uirtutes. Fides, Spes 0( Charitas, contineantuT Inter opera Lcgis,6lt;fpraecipiantur à lege, quemadmodum nunc demon/ ftrauimus ,reliquum eft, quod propter has uirtutes nullus hominumfit in confpedu Dei, teftimonio Dautdis 0( Pauli,luftus. Nam, quodPau/ lusfcribatnosFideiuftificari,ÖCfpe faluari, öd Salomon acPcti usdicant multitudinem peccatorum Charitate operiri, fuo loco fatis pcrfpicue, prop CIO Deo,explicabitur, Nunc in inftitutopergemus. Ecquidchim cauîæ eft,cur hom o non luftiftcct ex operibus LegisfNum ,quia lex non fatis lUfta.ôCperfedè bona opera præcipitf Nihil minus. Lex Deiexigit perfedam ftdem, integram ipem, öd abfolutam charitatem, cxigit onv nes uirtutes fandifsimas, öd nulla ex parte uiciatas. Homines autem, quamuisrenati,non poftuntpræimbecillitatc,adeolt;p corrupiionecarz nis fuæhanc pcrfcdifsimamLegis iufticiam intégré praeftare. Lex,in/ quit Paulus, fandaquidem eft, öd præceptum fandum, ac iuftum ödbo/ num.Ego autem carnalisfum, uenditus fub pcccatum. Etmox:Vellc adeft mihi.at ut faciam bonum, non reperio.

Manifeftum igitur eft, quod cùm iufticia operum leu uirtutum, quas LexDei mandat,öd Spiritusfandus inrenatis operatur,fit in homini/ busimperfeda,öd carne fordidata,ncciàrisfaciatdiuinacLegi,ficrinot» queat, ut homo fitpropter cam coram tribunali Dei luftus.

Poftquam autem oftendimus, quod homo non fit propter fuasuirtu/ tescoram Deo,ueritatcfeurcipfaluftus,quemadmodum Afotusimpie rugatur.oftendendum nuncerit.priufquam alteram impictatem,quanj Afotusdefiduciain uirtutibusöd meritis earumcollofandaeuomit,re/ fellamus, hominemeflèluftum imputationc. Namquibus uanus homo priora allatrat, fuo loco refutabuntur,

CVM djcimus hominem Itiftificari impiitatione luftidæ Ôhrifti, nonhocfentimus,quôd non debeamusbona opera facere,âfiuz ftidamfideiexercere, acuocationiDei obedire, qüemadmodunr mendaccsSycophantæ nos coramRegibus5lt;Prindpibus,amp;uniuerfof mundo calumniantur, Scd quôd cœleftis Pater donauerit nobis unigez nitum filium fuum D O M I N V M noftrum lefum Chnftum,unà cum omnibus luis bonis , ut cum luftida noftra in hac carne fit impura,nec côftetmeritis noftrorum operum, autperfeÆonenoftrarum uirtutumgt; confidamus tantum in confpedu DeiiuftidaÔC meritis Domini noftrf lefu Chrifti, propter quem Deus nobis rccondliatus eft, ÔC remittit pec/ cata noftra, adoptat nos in ütos filios, ac renouât nos per Spiritum I'an? dum,utuocatiomciusobediamus, Confidendum autcm erit,tantum meritis Chrifti,quod propter ipfafimus Deo accept!,amp;habeamusire/ mifsioncm peccatorum, non folum initio noftrae regenerationis, uez tumetiamper omnemuitam noftram, Tametfi enim fumus per Spi/ ritum fandum renati,fiC facimus uirtute cius bona opera, tarnen ftmper neceflariacft nobis Remifsio peccatorum propterfolum Chriftum,ô(î femper nobis fub uenia,ficutAuguftinus loquitur, uiucndumeft,pro/ ptereaquodetiam ipfa bona opera indigeant peccatoru remifsione,pro/ pter Chriftum, qucmadmodum pauld ante oftendimus, SCpoftea,fi res itafcrat,quædam addentur. Nunc,quod de Imputatione luftidæ Chrifti inftituimus,profcqucmur»

Rom. 5, Qucmadmodum per inobediefttiam unius hoitiinis, pccca/ tores conftituti ftnmus multi, ita per Obedientiam unius, iufti conftitu/ enturmuIR

Etmox:Qucmadmodurri régnauefatpcccatürti in mortem, ftc SC gra’ tiaregnarct per lufticiam ad uitam ætcrnam,per lefum ChriftumiQuodl anteadixit, Obedientiam Chrifti,nuncuocatlufticiam cius,SC docet^' quod ficut propter inobedientiam SC iniuftidam Adae cönftituamur 0/ nines peccatores, per propagationem 5 ita propter Obedientiam SC Iufti/ ciam Chrifti conftiniamur lufti.per fidem.Nam qucmadmodum ci, qui nafeitur ab Adamo, imputatur præuaricatio Adae,ex qua fcquitur caren/ tia Spiritus fanCli, amp;nbsp;dorainatio fpiritus maligni, qui infer tin hominem omne malum,etiamfi homo non peccauerit ad fimilitudinem tranfgreft fionis Adae, ficut Paulus loquiturhta ei, qui renalcitttr in Chrifto, hoc eftj Credit in Chrifts, imputât obedientia SC luftida Chrifti, ex qua fequituV donatio Spiritus fancii, qui indpit in homine mortificarecarnc.Et quaiiz quam haec mortificati o non completur perfed^ in hac uita, ncc fatisfadt perfede legiDei,tamen homo eft acceptus Deo, propter Chrifturti 6Clu/ fticiam eius, quam fide fua compIeClitUn

Rom.8. Qiiipropriofiliofuo rtonpepcrcit,fédpro nobis omnibus t'’adiditillum,quomodo fieri poteft, ut non SCcum eodem omnia nobis donetfChriftus autem habet perfedam Iufticiam,imó ipfe eft uera,pcrfc da amp;nbsp;abfoluta iufticia.Cùm igitur per fidem aedpimus Chriftum a Patre donatum, aedpimus etiam lufticiam eius,ut ea in confpedu Dei ita con/ fiderepofsimus, perinde ac ft nos ipfi earn præftitiflèmus^

Rom.quarto. Non fcriptum eft propter ilium tantum, imptitatu fail/ fcillijfed etiam propter nos,quitus imputabitwr credentibus in cum,qui g

cxcitauitlefum Dominum noftrum â mortuis, qui traditus fuit propt« peccata noftra,ôC refurrcxit propter {uftifîcationcmnoftri, Hîcperfpicut docet Paulus,quôdcùm crcdimus in Ghriftum,tuncimputatur nobis mors ôd Refurredlio eius, ut habeamus remifsionem peccatorum pro/ pter Mortem eius,amp; uiuificemur uera ac æterna iufticia,ÔCfoeIicitate pro/ pter Réfurredlionem eius.

Gai, Qiiicuncß in Chriftum baptifati eftis, Chriftum induiftis. Si to/ tum ChriftuminBaptifmo per fideminduimus,confequenseft,quô3 induam ur etiam iufticia eius,quac fic nobis imputatür, ut earn pofsimusgt; noftro nomine,ludicio Dei opponerc.i.Cor.i. Chriftus fadlus eft nobisa Deo Sapientia,Iufticia,fancftiftcatio amp;nbsp;redemptio.i.Cor.^, Eum,qüi non nouitpcccatS,fccitpronobis pcccatum /ut nos efficeremurlufticiaDd per illum.Dicimur autê effici Iufticia Dei per Chriftum,non quod mute/ mur in Dcum,ied quod Chriftus impctrauerit fua hoftia pro peccatis, ut propter ipfum abfolucremurapcccatis,amp;iudicaremür coram Deo lufti.

Bernhard. InCantic, Canticor. Serm. 4^.FafcicuIus myrrhædiledus meus mihi, inter ubcra mea commotabitur. Et ego fratres ab incuntè mea conucrfione pro aceruo meritorum,quæ mihi deefle fcicbam, hunC mihi fafciculum colIigcre,amp;S inter ubcra mea collocate curauijcollecluirt ex omnibus anxietatibus SC amaritudinibus Domini mei,primum ui/ delicctinfantilium illarum neccfsitaturii, Deinde laborum,quos pertu/ lit in prædicando,fatigationurri in difcUrrendo,uigiliarum in örando,ten tationlim in ieiunando,lachrymarum in compaticndo,infidiarum in col loquendo, poftremd periculorum in falfis fratribus ,eonuiciorum, fpu/ torum,colaphoru,fubfannâtionû, exprobralionum,clauoru, horum^ fimilium , quæin lalutenoftri generis fyluaEuangelica copiofifsimeno/ fcitur proiulifte, Vbi fane inter tôt odôriferacmyrrhæ huiusramufculos minimeprætcrmittendam putaUi,etiam illam myrrham,quaincruce potatus eft; fed ncqj illam qua undus eft in fepultura. Quarum in prima applicuitfibiamaritudinem meorum peccatorum. In fecundafuturart incorruptionemei corporis dedicauit. Memoriam abundantiat fuauita/ tishOrumerudabo quoad uixero, Inæternûnon obliuifcar miferationei iftas,quia in ipfis uiUificatUs fiim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et mox.

Mihi hie falutaris fafticulus fcrUatus eft,Ncmo toilet cum à me. mcditaridixifapientiarn.înhis IVSTICI AEmihi PERFECTIO N E M conftitui,in h is plenitudinem Icicntiae,in his diuitias falutis, in his COPIAS MERITOR VM, EtSerm.ói.Qiiidnon boniinpetra? In pctra exaltatus,in pctrafecurus,in pctrafirmitcr fto. Securusab hoftegt; fortis à cafu, 0:^ hocquoniam cxaltatus â terra. Anceps eft enim dicadu/ cumterrenumomne, Conuerfatio noftrain coelisfit,amp;nec caderenec deijci formidamus.In côelis petra. In illafirmitas atque fecuritas eft, Petra refugium crinaerjs. Et reuera, ubi tuta firmaque infirmis fecuritas di rc/ quies,nifiin V VLNERIB VS Saluatoris^ Tantoillic fecuriotha/ bito,quantoillepotcntioradfalUandum. Frcmitmundus,premitcor/ pus,Diabolus inlldiatur,non cado.Firmatus cnim fum fuprafirmatn pc/ tram.PecCaui pcccatum grande, turbatur confeientia, Sed noli perturba/ bitur,quonia VVLNERVM DOMINI recordabor. Qiiidtairt ad mortem,quod non Chrifti morte falueturf

DB IVSTIFICATIÖNfi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipT

DomMquonhm mifencordia affluunt, nee defimt foramina, per quæ effluant, Foderunt manus amp;nbsp;pedes, latufqire lancea forauerunt, ôC per has rimas Iketmihi fugere mel de petra, oleum defaxodurifsinio,id eft, guftarc ÔC wderc quàm fuaiiis eftDominus,

Maiorem miferationem nemo habet, quàm utani'mam fuam ponat quispro addicflis mortiÔCdamnatfs.Meum proindcmeritum,miferatio Domini, Non fum plané meriti inops, quamdiu ille miferationum non fucririQuod lî mifericordia: Domini multæ,multus nihilominus ego iri tneritisfum.Qiiid enim fi multorum fim mihi confeius delicîorûc’ Nem peubiabundauitdelidum, fuperabundauit fîCgratia. Etfi mifericoidiac Domini ab æterno ÔC inæternum, ego quoque mifericordias Domini inæternum eantabo. Nunquidiufticias measf Domine memorabor lu/ fticiæ tuæ SOLI VS, Ipfa eft enim MBA. Nempe fadlus es mihi ru iufticia àDeo, Nunquid mihi ucrendum eft, ne non una ambobus fuffiz ciat. Non eft pallium bretic, quod fecundumProphetam non pofsit o/ perireduos. Iufticiatua, iufticiainacternum, Quid longius ætcrnitateî' Etre pariterôd me operierlargiter, larga amp;nbsp;æterna iufticia, Hadenus Bernhardus, Qindautem poteftdelufticiaFiItj Dei,SCde mentis cius, quæ nobis imputantur, magis piè 3C perfpicuè dici C* Ego certé, quoties hanc Bernhardi homiliam,amp; fimiliaeiusdidalego,non folum gratu/ lormihi magna animi alacritatemeam ipfius falutem inuulneribusFi/ Jq Dei, uerumetiam rapior in fingularem amorem Bernhardi, amp;nbsp;iudico eum fuifle uirum ingenti pietate præditum, ac nunc cum Chrifto fœlici/ teruiuere. Etfi enim alias in fcriptis eius hoedidum lego, ( Nam ego interdum abftinco,Sedabftinentiamea,fatisfadioeft propcccatis liaquædam incommodadida,ac uideoin ipfo non cuctillam tantumj Uerumetiammoresquofdam monafticos,tarnen ea omnia conferoad ilia eins dida,quae paulo antè recitaui,ÔC quæ uideo cum excelfifsimo aniz mOjamp;fumma fidei magnitudincprotuliftc,præferrimcùm aliasquotp dicat, fatcor, non fum di^nus ego, nec proprijs polTum meritis regnum obtirtere cœlortim.CçtcrUm duplici iurc illud obtinens Dominus meusj hæreditate fcilicet partis, 8d merito pafsionis j altcro ipfe contentusj altez riim mihidonat.Etcelebratur hoc quoque didum eins, Vapulem ianéj quatenusmiferiaris afflido,quinonrepcris in bonum,quod remunez res. Tempusmeum perdidi, quia perditèuixi, pro quo, quidagamnort habeo, nifi quôd cor contritûbC humiliatu non defpicics, Qiianquàm igi tur uideo adhuc in Bernhardo fpcciem hypocriticæ uitæ, amp;nbsp;apparet eum alicubiÂfoticisopinionibuspatrocinari,tamen cùmconfero haec ad i/ fta,quac liber à monafticisaffedibusSC inueris tentationibus protulir, intelli go èum coram Deo, coram Deo ( inquam ) omnem Monafticam cucullam hypocrifim abicciflê,6t^ Solo Chrifto filio Dei indutum incez dcre. QiiodfinunC ««-«Tof quifpiam abutitur ad ftabilicndamimpiam ' fuam fententiam,autoritate Berrthardi, ÔC obtrudit nobis quædam dida eius,qüæ uidentur approbate mérita lufticiæ nobis inhærentis, operiî fnonafticorum,non concedam quidem, Bernhardum uel fie fenfilîè,ucl ad extremum in ea fententia perftitifle. Sed fi Afotus petgat contentio/ fius urgere,nihil difsimulabo, malo periclitari falutê unius hominis, (etfi ego deBernhardo fpem non abijcio)quàm uniuerfæ Ecclefiç,quaî ex auz tonïate Propheriçae Apoftolicae dodrinjc credit/e non propter meriu

uirtutum, quas a Deo accepit amp;nbsp;habet, Sed propter folum DOMI' N V M noftrum lefiim Chriftum, quem perfidempofsidet, in quo omnem fuam'fiduciam collocat,coramDeo luftifiearn

Accédamus autem nunc ad alteram i'mpietatem Afotircfutandani» cum affirmât, quóddebeamus uïrtutibus noftrisSC meritis carumco/ ram ludicio Dei ueraciter confidere»

DOlcndum,ac ïion fidis lachrymis deplorandum eft^, rem Chriftia' nifmi in^am fortunamdeuenifle, quód in populo Dei non foluffl impunè liceatdocerefiduciam-coramfeuero tribunaliDei, in ui' tutes nobis inhærentes, Siadfcriberc hanc dodrinam uniuerfæ Ecclefiaf Deijuerumetiam neceffarium ilt,ut ea dodrina pluribus refutetur. Quid cnim intccleiia Dei notius, quid eertius quid h rm ins efle debet, quaU quód ad eOnfequcndam ucram amp;nbsp;æternam falutem, in folum uniiU Dciim, Patrem, omnipotentem, creatorem cœli ôtftcrræ, Si in lefuU C HR IS T V M Pilium eius unigcnitum,ac in Spiritum fandum, ertv dendum fit, St^eonfidendum Nunc autem cum in ea temp ora inciderv mus,in quibus exigitur,uthomines non uno tantum Deo creatore,Scd etiam creaturis eius,hoc eft,uirtutibus, quæ funt creaturæ, confidant, pugnahdum nobis cft,nontam cum Ethnicifmo, quam cum Antichri/ ftianiftrto, agite dumfaciamus noftrum officium, ôC explicemus corain Ecclefia ucre Catholica Afoticam impictatem, nc ijs, qui funtfanabtleS noftra opera defuifle uidcamur, Solet quidem Afotus,cum dicit,fidele dum effeuirtutibus Si meritis earum, addere pronomen ( SI BIE^z rum,inquicns,meritis, SIBI eflefideftdum. Et mox: His mentis iniu dicio Dei SIBI ueraciter fidendum effe : Si uidetur, quód hoc prono' men (SIBI) referatDeum.Sed fi haec locutio refoluatur,non minus parebitimpictas, quam fifimpliciterdiceretur, Fidendum effe mentis uirtutum. Cum enim dicitur,Fidendum eftDco,meritis uirtutum,niliiJ aliud ( nifi fitabfiirdifsimalocutio) intelligi poteft, quam fi diceretur, Fi' dendum effeDeo propter uiftutes, ôdproptcr mérita uirtutum. Ethane effè Afoti fententiam,ex eo etiam manifeftum eft, quód oppugnethanc partem Confefsionis Principis,in quadicitur,quód non fit confidendum men tis uirtutu in ludicio Dei.Qiiare fiue addatur pronomen (SI Bl) non addatur,eadem eftimpietas,dignifsimaquægrauiterrefutetun

Exod.uigefimo : Non habebis alienos deos coram me, Hîcnobis dv h'genter confiderandum eft,quifintdq alieni. Nomine enimalienorum deorum,nonintenigendifunttantumDæmones, quosEthnica impic' tascoluiffedicitur,Scd etiam omnesbonæDei creaturac^exquibushoz mines foicntdiuinos cultus,abfque uerbo Dei inftituere-, SCipfishonoz rem ac maieftatem Dei tribuere.

In Exod. cap. trigefimofecundo, dicunt Ifraelitæ ad Aheroncm î Suf' gCjfacnobisDeos,quinospræcedant. Et poftea,inftitutouitulo,acclaz maucrunt : Hi funt dij tui,quitceduxerunt de terra Aegypti. Quidigituf dicemus Num Ifraelitætaminfani, tam uecordcs fuerunt, ut fenferint Aheroncm pofle ipfis uerumDeum architedari, SCaureumuitulum» quem Aheron inftitucrat,eduxifiè ipfos,amp; liberaffe a fcruitute Aegypod caç'Hocneperfomnium quidempotuitipfisinmentcuenirc. Sciebant «nimuitulumtunc minime conflatumgt;cum^ Aégypto educcrentur,

ScdfntcIIiguntftomincDcorum,cuItum dmintim, cuius mcnto confc/ quantur grariam DcijóC confei uentur diuimtiis inter tot difcrimina,quae in deferto funt fubeunda,Cum enim dïcunt:Fac nobis Deos,qui nos præ cedant,hocuolunfdiccreânftituenobis Sacra,amp; cultusdiuinos, quos faz ciamus ad placandum Deum, ad promerendam gratiam Dei, ut nos ex hochorribili defèrtoincolumes educan Et cùm uociferantur.'Hi funtdx| tui Ilrael, qui te eduxerunt de terra Aegypti, hoc fentiunt : Ilia funt uerc pia fie diuina Sacra, quorum men to Deus noftcr,qui nos eduxit è terra Aegypti,itanobis placatur,ut Si deinceps nos fitdefenfurus, VndeSi cùm Âheron hune nouum Dei cultum dedicaturus eflet, non iubet pra^ conem clamare: Cras erit folennitas Vituli, Sed folennitas Domini, hoc cft, ueri Dei liraelis, quippe quod hic aureus uitulus in honoré ueri Dei, ut ipfi quidem iudicaucrunt,inftituebatur.

In ^.Regu 2, inftituit lerobeam duos aureOs uitulos, Si âixit ad fuos IP raelitas.’Nolite ultra aicendere in Hierufalem. Ecce Dq tui Ifrael, qui te eduxci unt de terra Aegypti. Quid f Fuit ne Rex prudentifsimustanto mentis furore, utcogitaret hos uitulos edè uerum ilium Deum, qui li/ berauerat Ifraclitas ex Aegypto C Fuerunt ne Ilraelitæ tam deploratæ «mpietatis, utagnofeerent hos uitulos, iam primùm ä Regje fuo architez «Satos,uerunijccelcdcm fie æternum efleDeumfNihilcerteminus.Non iudicauciuntipfos uitulos efle uerum Deum, Sed inftitutionem eorum, «flècultum ucro Deo,qui ipfos ex Aegypto eduxerat, tam gratum, tam acceptum, ut propter ipfum ftabiliat Si conferuet regnuin eorum. Si ez nim pîacetDeo,iuxtalegem Mofi,oblatio uitulorum carneorum,qui «iliort precio habcntur,cur nonplaceret ei inftitutiou.tulorum aureoz mm,qui magno iumptuconftantfprxfertim cum inRtutionchuiuseuf tiisnonintermittatur oblatio uitulorum carneorum, fedpotiuscoram uitulis aureis frequentifsimè cclebrctur*

Quidergoeft^quodhi uituli aurei uoeentur Dqalieni? Si cultorc» eorum,Idolatræf Exprobraturenimlerobeamo, quodfeceritfibideos alienos, fie conflatiles: Vtme, inquit Dominus, ad iracundiam prouocaz tes. An non aurum, ex quo uituli conflati erant fuit bona Dei creatura^ Ccrtènecipfa uitulinæformacfculpturaper feimpiaeft. Et indituebaHz tur uituli, non in h onorem Daemonum, fed ueri Dei Ifraelis, Quid ergo deeft, aut potius adedeis, proprer quodfintdq alicni, Si cultures eorum habeäntur Idolatrie Primùm,Inftituebanturindiuinum cultum abfque uerboDei. Vbiautem non eftuerbumDei,ibi non poteftefle uerafiz des, Fîdcs enim ex auditu cft. Et auditus per uerbum Dei. Quod autem noneft exfide,peccatumeft,etiamfi habeatur alioqui pro diuinifsimo cultu. Deinde Kraelitæ confidebant fe merito huius cultus confequi graz tiamDei,fii^impctrarcaDeoomrtiagenerabeneficiorum. Vadam,inz quiuntapud Prophctam,poft amatoresmeos,qui dattt mihi panes, az quasmcas,fit' lanämcam, linummeimi, oleum meum, Si potu mcum. Hoc autem cft transferre maieftatem, quae foli crcatori filio Dei,benediz do femini Abrahç,hoc eft,Domino noftro lefuChrifto.dcbet ur,in opus manuumnoftrarum,fiCadorarecreaturam. Quicqtiidenim bened diioz nis fnie fpiritualis, flue etiS corporalis promiflum erat Ilraeli tis, hoc proz mifliim erat no propter ipforum facra, led propter Semen Abrahæ, hoc eft, propter filium Dei, ex femine Abrahænalciturum. Quarc, etfi Ifraz clitæ putauerunt fc cekbrare uitulinum cultum in honorem ueri Dei, tair

m en quiapolliccbanrurfibi merito hiïïus cultus bencdiÆonemDeb*^ circó SuL cuftus ipfe eft Alienus Deus,Ä: cultores funt Idûlatræ,

In ^.Reg.iôâ'nftituitrex Ahab cultumBaal. Inftituitautem eum,nofl in honorem aljcuiusdæmonis,fèd in honorem uen Dei ICraelis, Eranic^ nim cærimoniat coIcndiDei à Gentibusmutuatac, quibus obftruandis Rexiperabatft uero Deo Ifraelfspræftare cultum gratifsimum. Vnlt;^^ S^apud Prophetam;In die ilIo,dicitDominus, uocabis me, Mi uir, amplius uocabis mc Baali, hoc eft,coles me, ueris cultibus, nonfidhejj^’ Et tarnen cultus Baaliticus , manifeftè uocatur tarn Deus alienus^ -quam Idolatria.

Muka eft mentioExcelforum inlibris Rcgumj’rarfaAftTra^ii'WF}^ Prophetar«,in quibusficbant ab Ifraelitis facrificia, ÔC adolcbanturThy^ miamata,id(p, non in honore Diaboli, fed in honorem ÔC cuku ueri Ifraelis. In ^..Rcg. i8.Rabfaccs uociferatur ad Legatos Ezechiæ, QuO“ fl (inquiens) dixeritis mihi, In Domino Deo noftro habemusfiduciaW, nonncifteeft,cuiüsabftuhtEzechiäsExcelfaSC Akaria, SCpræcepitli’^ dæ Ô£^Hierüfalem,Ante akare hoc adorabius in Hierufalem çquot; Et lip,J^.Adhuc(inquit)pbpuIusimmoîabatinExcelfisDominoDeofuO' Habes perfpicuateftimonia feripturæ, quod Ifraelitæ immolaucrfntn’ Excehis,non Diabolo,fcd uero Deo Ifraelis. Ettamen hic cukusUocau'* a Prophetis Fo’rnicatio,hoceft,Idolatria. Qiiid itaC'An non Sacrifiai Si incenfaThymiamatum commendabantur diuina lege î* Rede, Sed ftj*’ loco,hocèft,intabernaculo,aut templo,coram area propiciatorq, Et ad adumbrandum facrificium hlij Dei, nonadeonfidendû meritisillorurr* facrorum,quôd Deus propter ij)faeflêt prop)cius,condonaret pcccata,ôi confetret omnia genera beneficiorum . HocenimeftCreaturæ,bon^ quidem per fe,'fed non in hùncimpietatis abuftim diutnitùs ordinatx» tribuere,qùod eft Solius Creatoris,Filij Dei, Domini nofhi lefu CEriftf

Defcéndamus autem abExcelfisadtemplumipfum Hierofolymita^ num, amp;nbsp;ad Sacrificia eius, quac diuinitùs eran t infti tuta, uidebimus ea quoque in confpcdu Dei eflè abominanda, amp;nbsp;in Idolatriam conuerfa,l‘ liominesijs coram tribunal! Dei confidant. Nolite,inquitHicremia$ Conlîderc intierbis mendacij, dicentes :Tcmplum Domini,Templutn Domini,T emplum Domini.Cùm autem facit mentionem Templi,in^ idligilomnèscültùs amp;nbsp;omniaSacrà,quæin templo iuxta legem peta^ gebantur.Hæcidcircôretjciuntur,quiahypocritæqsconfidebant, Vndt amp;paulo pôftdicitur: Holocàutomataüeftra,(dicitDominus)additeiugt; dlimis üeftris comedite carnes,quia non fum locutus cum Patribus ne ftris, 6C non præccpi eis in die, qua eduxi cos de terra Aegypti de uerbo holocâutomatum amp;ui(ftimarum. AcprofedopræceperatDominus ôi inftituerat Sacrificia, quemadmodum teftantur libri Mofi. Non autem inftitueratjUt facrificès fis coram Deo confiderent, fed ut admonerentut de làctificio filfi Dei, ôtf confiderent fe Deo gratos efte propter folum fUfi ( Dei facrificium,atep ex hac fide, inuocationeDei ambularent.

Efàiascap. 2. uaticinaturnonde captiuitateBabylonica,utnonnuni fentiünljcddcabieclioneïüdæorum.poft aduentum ChriftfiSC recenfet aliquot caufas diUinæ feüeritatis érga ludæos. Inter eas caufas, amp;nbsp;hæc unî eftjRepIeta eft, (inquit) terra eius Idolis,opus manuum fuarum adoratie/ runt,quodfcccrunt digiti eorum.Manifeftum autem eft, quod fi s tempo ribus ludæi uehementer abominati fint externa fimulacra, ac reftiterint, quoquo/

BE IVSTlFICATIONÉ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joi

quoquomodo potucriint,ne eaautin tcmplo aiitin ciuitate I'nftituercrt/ tur.Quac ergo fuerunt tunc Idola coi um^Sd quæ i Ifa manuum opera,qüæ adoraueruntCNonfolum funt idola autfmiuJacra, quæ cjt auro ôf argen, to,autlapidcamp;ligno fiunt,fed omnia ea opéra,tiel ab homine cxcogitata, uelàDéo praeccpta,quorum mentis conKdis te éXpiare peccata,ÔL Confe, quibenedidionemDeûNam hæcmaieftascompetitfoliSacrifîcioChri ftifilij Dei,cui ctiam foli acccptunl fcrcndunl eft omne meritum bcnedi, dionis. Non eft âutem obfcurû, quod Scribaé dC Pharifæi tribucrint banc maieftatem ftiis operibtis, noiitantum tjs, quæiuxtapræceptaDéi facie, bant,fed ctiam illisjquæ ipfi excogitaUérant

ApudLücam afcendit Pharifæus in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orat;Deus,inquiens,

gratias ago tibi,quod non firn ficut cætcri homines,raptores,iniufti,adul terijUekitetiam hic Publicanus : Iciuno bis in fabbatO;, décimas do om, niiim, quæ pofsideo» Quid h/c aüdis, qùod uideatur rcprehenlîone di, gnum f AgitDeo gratias, quod non fit homo fceleratus, ficut cæteri ho, mines,Hoc certè pium eft,refene Deo aCccptum donum iufticiæ,Hone, ftum eft,non eflè raptoreni,ô^ adultcrum. Et non dubium eft, quin Pha, rifæusnec fucrit raptor necadulter coram humanoludicio. Honcftiini ctiam eft, non imitariturpes mores publicanorum* Honcftum item eft* fobriam uitam duccre, ÔC dare unicuiq; qUod fuum eft. Qiiid ergo deeft Pharifæo ad iufticiam Hoc nimirum ci deeft, quod è fua lufticiâ facie, bat idolum,SCadorabat opus manuum fuarum,hoc eft, ut Chriftus dicit, quod fuaiufticia conhdcbat, ac alios præ lefaftidiebat. Quare ctfi tempo, ribusChrifti Apoftolorum, ludæinon hablieruntexternaidola,aut externos dcos alienos, tarnen quia confidcbant fua lufticia, fuis uirtu, tibus,tcrra corum rcplcta fuitidolis, amp;nbsp;adorauerunt opera uirtutum fua, rum,idcôcp iuftè funt à Deo,fanquàm idolatræ,cxhæredati.

Tranfeamus à ludæis ad Gentes. Nonenim fentiendurtieftdeGcn, tibus,præfcrtimPhilofophis,acahjsfanamcntcpræditis, quodcxiftima, uerintligna,aut lapides,aut beftias,aut alias crcaturas,quascolucrunt,eflê uerosamp;æternos Deos.Deusipfe,inquit Cicero, qui intclligitur à nobis, non poteft alio modo intelligi,nifi mens foluta quædam, ÔC libera,fcgre, gataabomniconcretione mortali,omnta fentiens 6Cmoucns,ipfâque prædita motu fempitemó. Ac rurfus : Ex tot gencribtis nullum eft ani, mal præter hominem, quod habeat noticiam aliquam Dci, ipfisqj in ho, minibus, nulla gens eft, nequetam immaniueta,nequc tam fera* quæ hon,etiamfi ignoret qualem habereDeum deceat, tarnen habendum feiat. Etiterum :Eftèpræftantcm aliquam,æternamqî naturam, Afcam fufpiciendam,admirandamcp homihum genen',pulchritudo mundi, or, dôqj rcrum cœleftium cogitconfiteri. Sedredius Apoftolus: Qiioddc Deo cognofei poteft,manifeftiim eft in illis (gentibus)Deus enim illis pa tefecit. Siquidem, quæluntinuifibiliâillius,cognofcunturcxcrcationc mundi, iplàcp æterna cius potentia 8C diuinitas per opéra intcliiguntur, EtTertullianus, Anima,inquit, licet carccre corporis preflà, licet inftitu, tionibüsprauis circumfcripta, licet libidinibus ÔC concupifcentqs cuigo, rata, licet falfis dtjs exancillata, cùm tarnen refipifeit, ut ex crapula, ut eX fomno,utexaliquaualetudine, Ôefanitatem fuampatitur,ô(f Deum no, minatfolum, quia proprieuerushicunus Deus,bonus SCmagnus,5lt;^ quodDeusdederit.omniumuoxeft. Indices quoq;,cùmteftatur,Ilhrm Deus uidet, ÔCDeq commendoiEcDcus mihi reddet.O teftinionium

Aûi'mx ftaturali ter Chnftianar. Deniqj pr onuncians hacc, non ad Capito/ bum, fed ad coelum refpicit ÖCc»

CùmigirurEthntdhabucn'nt diuinitùs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quandam de Deo,

non eft exiftimandum,quód admomti fenftrint,fimulacra fua,quaf uide^ runt formari, fie deftiui, aut beftias^ quas uideruntnafcifiCinterire, cfîe ipfum uerum æternum Deum,quo autore, bona quaclt;$ accipianti

Qiiac ergo fuit impietàs,quac Idolatria eor umC'Hoc Paulus ipfe perfpv cue exponit, Detincnt, inquiens, ucritatem in mendado. Et, Cura Deum eognouerunt,nonutDeumgloriftcauerunt. Acmox:Mutaue/ runtgloriam immortalis Dei per imaginem,non folum ad mortalisho/ minisfimiIitudinemcfFi(ftam juerumetiam uolatilium, quadrupcduni fiereptilium. Nam quemadmodum Ifraelitac,cùm in deierto iiiftituc/ rent aureum uitulum, dicunturin Pfalmo mutaftè gloriam iuatn ( quae cratDcusip(e)in fimilitudinem uituh comedentts foenum, non quoJ fenierintuitulumeftè uerumæternum Deum, fed quód iuxta opinio/ nem ipforumuerusillefieæternusDeus, qui ipfos ex Aeg)pto ediixc rat,hoccultudelelt;ftarctur,amp;placarctur,ficut (upracxpofitunicft:itaEth/ niei dicunturmutaflegloriamimmortalis Dei in imaginé hominisaut bcftiæ,aut altcrius creaturæ, non quód crcdiderint ftatuam louis, aiit ca/ ncm,autfelem,autcrocodilum,autaccipitrcm,quæ Aegyptij coluenint, efte uerum illum fie æternum Deum, cuius informationemin animodi/ uinitùs habebant, Sed quod fenlèrint hune Deum communicafTe illis re/ bus fuam uirtutem,aut perças lclècolcndum fie adorandum proponere, amp;nbsp;hune cultnm uifibilibus illis rebus exhibitum tantoporcplacereuero Deo,uf propter jpfum cultoribus faueat, fie omnia bcncdidlionis genera in eos effundat.Etfi enim apud Elaiam Ethnicidicuntconflatili, Vosdq noftri, Et curuantur ante fcuIptiIc,fiedicunt:Libcra mc,quia Deus mens estUjtamen Spiritus fandus fol Ct indefenbenda Idolatraruni impietatc magis rec; fare ca uci ba,quæipfcaudit in rcccfsibus cordium impiorum, quam quæimpijucliuoîènfucogitant,ueloreproferunu ApudMofeti dieu nt: Pax ent mi h i,ôe ambulabo in prauitate cordis mei. Impij auteni nonfatentur, fcprau:tafem,{edpotiuspietatem ftqui. Apud Efaiamdi/ cunt: Pofuimus mendacium (pem noftra, fie mendacio prctcdli fuhnis» liæc ftintuerbaim p'orum, non quæ ipfi cogitate uidentur, led quxSpi/ ritus fandus in latebris cordium corum audit. Apud Hiercmiam dicunß Defperauimus ,poftcogitationcs noftras ibimus, fie unufquiftp prauita/ tern cordis fui mali faciemus. Quidtputas neimpios tarn pcrfridaeflc fronte,utfatcanturfc faduros prauitatem mali fui cordis, fie non potius contendant, fe fummam feclari pietatem, fie cultum faccreï)cogratifsi/ mum^Recitatergo Spiritus fandus, nôquæimpij orefatentur,neequæ fibicogitarein corde uidentur, led quæimpietas ipfa coram Deo, altifsi/ moclamoreuocifcratun Sic fie Prophetæ affirmant Ethnicos adorarcliz gna fie lapides,fie diccre,Liberate nos, Vos eftis dq noftri,non quod Hth/ nicilêntiant hæc ip fa effe uerum fie æternum Deum, fed quodhoccuItU confidant.fiepolliccanturfibiucrum Peum,aiiusanticipationcmquan/ dam naturalitcr,di uino beneficio,ut Paulus tcftatur,habcnt, 11 beraturuni ipfos ex omnibus afflidionibus, fie daturum ipfis uaria genera beneficio/ rij. AnnonôeIir3eIitæipfi,Rcges,Principcs,facerdotesôePr^hctæco/ rum,dicunt apud Hicrcmiam,ligno: Pater meus es. Et lapidi,Tu mege/ nuiftifEt tamen nunquam fuerunttam deplorataimpietatCj ut tale quid ante

quot; DE IVSTlFICATtONB, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,ô|

àntcKgiieum aut lapideum idolum procumbenteSjUcrbis oris Tui faté/ rentur,aiitper fomnntmiplis in mentem ueniret,ScdSpirituisfandUä commémorât talia uerba, qüalia fada coium coranl Deo fonant, Pait/ , lus quoqucde Imptjsdicit: Qiiorum Deus Venter eftj EtUocatAua? rum,Idolatram. Quis autertl unquam procubuit ante Uéntrem Sipecü? niam fuam,ÓCdixit:Tü es Deus nleusÆt tarnen opera eorum Uocifóraiv tur hæc Uerbain aufibüs ueri Domini Dei noftri» ReliqUum igitUr oft* quöd cum præceptUm Dei mandat,ne habeamus aliénos deos,coram u6 roDeo Uon prohibeat uel folém Si lunam afpicere, uel aurum argen/ tum,lapides amp;nbsp;ligna hàbere, uel imaginem ex his bonis L)d creatüris ar/ chitedatam in profpedu collocare,uel uirtutibus operam dare,Vt enim hoceftneccflàrium,itaillaper fe non funtimpia,Sed nomine alienorum deoruminteHigatcultUsdiuinos,ô^facra, quæ uel abfqueuerboDêi, Uel contra Uéram üerbi Dei fententiam inftituuntur Si obieruantür,id£Ç nort in honorem Dæmonis, fed ueri Dei, ut propter mérita corum Delis fit propicius,amp;^ Conférât irt cUltores omne genus benefidorüm, QUod cùm itafehabeat,manifeftanunc eft Afoticaimpietas,quæ docet,quod homo ht coram Deo propter uirtutes luftus, Si quod meriris uirtutum fit iniü/ dicio Dei ueradter fibi fidendum*

Dominus enim Deus rtofter, cœleftis Pater, miiertus butnanæintcf? nccionis, ex gratuita tantum dementia fua, propofuitnobis, non ullam creaturam,quantumuisinuftrem5acne Angdicam quidemj Sed tan/ turn unigenitum Filium fuum ab æterno ab ipfo genitum, àc ipfi coiifub ftantialem,eademcp cüm ipfo natura, gloria SC maiefiatepratditum, qui afllimpto in eandem perfoiiam homine,contcrerct caput Serpentis,Con/ ferretbenedidionemad omnes genres, expiafet pCccata humani getiè/ lis, placaret iram Dd, impetraret hominibus ius adoptionis filiotû Deij amp;nbsp;aboleret per mortem fuams ficut Epiftola ad Hebraîos loquitlit, cUm qui mortis haberet imperium,hoc cft,diabolum,ac liberos rcddêret cos, quiconque metu mortis per omnem uitam obnoxij erant feruituti»

Nec propofuit nobis hunt Unigenitum fuum Éilium,ut eum qUagt; fl per tranfennam tantum infpidamus, Sed ut hoc folo coram tribunali Dei,inludicio eins Confidamus, propterea quod propter hune folum üc/ lit nobis eflè propidUs,5C peccata condonare j ac ueram Si perpetüam iâ/ lutem confcrrC«

Efaiæ 42. Ego Dominus, hoc eft nomen meum. Gioriartimcathaî? terinondabo,neclaudem meam fculptilfbus» Non eft obfcurum, quod in eo loco Deus Pater concionemr de filio fuo. Si commemoret maiéftâgt; temac officium eius,utinuitetauditorcs adfidê, Docetigitur, qUodhaèd gloria Si maieftas, uidelicet, eflè ueriirri ab æterno Deum, eflè foédüs pO/ pulijcflè lucem gentium,6C aperire oculos caecorüm,âcedUcerèuindü|tl de conclufione. Si fedcntes in tenebris de domo careen's, in nüllättl etcaz turam, ac ne in angelicäm qUidem, fed in folu unigenitum fih'um fuum Dominum noftrum lefum Chriftum,conueniat

Ioannis tcrtio,Pater diligit filium, Öi omnia dédit illi inmanum. Qui tredit filio, habet uitam aeternam. Qui ueró non credit filio,non uidebic uitam, fed ira Dei manet fuper eüm^

loan. 5. Pater non iudicat quenquam, fed omne Judiciumdcdi't filio, ut omneshortorentfilium, ficut honorantPatrem, In Solum autem Pa/ trem credendum,ÓCfolamflèricordia Dei Confidendum.Quareetiam in

3«4gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.

fölum Chn’ftum cftcredendum, Qi. fola cxpiationepeccatonïpcr jpfûffl fada confidendum,ut fient Pater honoratur, Qi jpfe honorctur,

Ador. 4. Non eft al/ud nomen fub coelo datum homimbus, in quo 0/ porteatnosfaluosfien'.Noneft(inquit)datum nomen ALIVD. Ergo impictas amp;^ldolatnaeft, in quacunt^ re, quocunqj nomine uocetur,quae non eft Chriftus ipfejfidueiam fuam coram tribunal! Dei, ubi agitur dep* tema falute, collocate,

Ador.io. Huie omnes Prophetæ teftimonium ferunt, quod rcmifsi’o/ nempeccatorumaccipiatper NOMEN cius,quifquis credideritineó. Quare tantum detrahitur nomini Chrifti, quantum remiftionis pccca^ torum alteri nomrni tnbuitur,

i,Tim. 2. Vnus Deus, Vnus ctiam conciliator Dei Qi hominum, ho' mo Chriftus lefus, qui dédit femetipfum P R E CIV M Redernptioius pro omnibus.

Nune ergo conferamus hue Afoticam impietatê. Dicit Afotus, quod homo fitluftus coram DcOjpropter has uirtutes, Fidem,Spcm Qi Chari** tatem, Qi quod mentis operum harum uirtutum fit in iudicio Dei uera/ citer, (fic enim loquiiur ) fibi fidendum. Quacramus igitur primuni. Num h:e uirtutes fint in hominibus in hac uitaperfedæ,an habeantaeV hucaliquidfordium admixtum C'Noneftdubium, quin quæeunq? fuut piorum opera,in hac terra, fiia adhuc habeant uicia, quemadmoduni fu/ pracopioiedemonftratum eft, Nee eft dubium, quin nuila luftieia pofsit in feuero Dei iudicio confiftcre, nifi fit ex omni parte perfeda. Quomw do igitur fieri poteft, quod homo propter has aut alias uirtutes cora iuftusefletC

Deinde, quaeramus, num hac Virtutes fintChriftusipfe,Creator,3ft fintCreaturæcius ? CredoAfotum,ncinipfaquidem fcbrificfurcrc,ut dicat Cas eïTeChriftum ipfum creatorem, fed efle eius creaturas, Cdm er/ goiubctnoshisuirtutibusconfidere,an non manifeftèiubct nos Cre»^ turiSjidque in negocio ad aetcrnam noftram falutem pertinenti, confide re Hx uirtutes, funt quidem bonaî Deiereaturæin nobis, Qi habent ftiumufum,quemadmodum aliâs copiofè expIieammeftjSeddoea«, jpfis coram iudicio Dci,ubi agitur de atterna noftra falutc,confidcnduni, hoc demum eft exdonis,donatorem DE VM, ex Creaturis, Crcato/ rem,quantum eft in im prjs, faccre,adcóquc coram Deo alienos decs here. QuidigiturdeteftamurEthnicos, qui ficut Honor!, Quictigt; tuti, Vidoriae, Foelicitati, ita Qi Fidei, Spei, quam uocarunt VeniliaOi, Qi Charitati,quam dixerunt, Concordiam, fuatempla,ruacç facrificiain/ ftituerunt Cquot; Cur nos celfamus, Qi uirtutilaus, quibus Qi quanim men** tis iubet nos Afotus confidcre,nonôd fua delubracxcitamusf Quoc* nimeft confidendum, hoc ctiam eftinuocandum. Fidci enim opus eft Inuocatio, Quod autem eft inuocandum, hoc ctiam eft Adorandum.Itv tremus igitur dclubra Virtutum, inftituamus ftias fingulis uirtutibus ftatuas, procumbamusante easin genua noftra, cicucmusmanusno/ ftraSjSe aUgeamus Iitaniam,diccntes : O fanda Fides, 0 uencranda Spes, Ô adoranda charitas, ô inuiolata caftitas, 6 triduanum ieiunium, o fax cracucuHa,orapro nobis.autpotius dcfendcnos,ncabripiat nosDiabo/ ïusadætcrnumignem. RidcsnCjLcdorCNunc uerd noneft locus dendi, fed irafeendi, fix^tantam irapietatem deteftandi, quod ea fit Qi im^ pudcntiaÔCficcntiafratcrciiIonim, ut audcant nobis ptæt^w Chrifti^

“ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— “ nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonHO

nonim nommum Ethnicam irapi'etatcm Sé Idolatriam ampledendam obtrùdcrc» Acfortafsis aliquo modo tolerabileuideripoflèt, H tantum nominibus fidci,fpei 8é charitatis, quæ funt uirtutes nobis neceflàriæ j ad ftianiifnpfetatemabuterentur,Sedhoc demùm modis omnibus detez ftandum cft,quôd in fuas Contrïtïones, Virgim'tates j coelibatus, pauperz tares, uota, cucullas, leiunia horas Canonicas, ÔC inKnita id genus alià, transférant gloriâ ÔC maieftaté foli fîlio Dei debitam,ac doceant ea efle faz tisfadionê/recito em'm ucrba Afoti) maxima, amp;nbsp;mcritum æteinæ uitæ, SedhabetÂfotusfuaspræftigias,quibusïperatfe mentes homïnum »tafafdnaturum, ut exiftimentFraterculorum l'mpi'etatem efle ueram pietatem, Cùmeinm Confefsi'o Pn'ncipisdicat,hominem reputan coz ramDeoluftum,propter SOL VM filium Dci,Dominumnoiftrum lefum Chrifl:um,per fidem.Hîc Afotus addit talem corrupteIam,SoIum t«mdidmus (inquiens) excluditur,quicquid aut contrarium, autaliéna f ft à Chrifto, Propter folû ipfum luftifïcamur, non aliquo contrario, ueï aÜeno ab ipfo. At uero Virtutes hæ ab ipfo funt, necp eis fidimus nifi proz pter ipfum.Ipfi ut cau(æ,at^ ita prius. Iliis ut efFedlibus,amp; poftcrius, Haz lt;ftenus Afotus» Expendamus igiturfingulacxordine»

Cum didmus(inquit)SoIum,excIuditur quicquid aut contrarium aut alienum eft â Chrifto ♦ Itàne metucndum fuit,ne fentiamus nos propter Diabolum, qui eft contrarius amp;nbsp;alienus a Chrifto, luftificari C' Sed agite dum, fequamur hanc interpretationis normam, SC ubi Spiritus fandus adfcribitaliquid SOLI Deo,intelligamusmore Afotico, proeo quod non eft contrarium aut alienum à Deo:uideamufq; quo tandê ducamur.

Deut,6,Dominum Deum tuum timebis, SCilli SOLI, hoc eft, iuxz ta Afotum,nuni cotrario SCalieno à Deo feruies.Ergo feruiendum ctiam eft Angelis, S O L I, L V N AE, -S T E L LIS, Cœlo terræ, quia hæ ftintbonæDci crcaturæ,2C non ftint contrariæDeo,necalienæ ab co.Serz uiendum ctiam eritigni,niui, glaciei, SC fpiritui procellarum, Hæcenim intantum non funt Deo contraria,ut ctiam faciant, iuxta Pfalmum, uerz bum feuuoluntatem eius,

i-Rcg.io,Hodieproieciftis Dominum Deum ueftrum,quiSOLVS, hoc eft,iuxta Afotum,nihil contrarium, aut alienum à Deo, faluauit uos deuniuerfismalis6Ctribulationibusueftris,Lignaautemfi^lapides non ftint contraria aut aliéna à Deo, quia funt bona Dei creatura. Imo ne Diaz bolus quidem,quatenus eft creatura Dei, eft alienum quiddam amp;nbsp;contra rium Deo, Quare non tanturn uerus Deus, iuxta AfotUjfed ctiam ligna, lapides amp;nbsp;Diabolus faluaueruntifraelitas,

z.Paralip, 6, Tu S O L V S ( hoc eft, nihil contrarium SC alienum a te) nofti corda filiorum hominum, ^Cum autem anfcres amp;nbsp;gallinæ non fint quiddam contrarium aut alienum ä Deo, fequitur iuxta Afotum, quod lint cordium humanorum fcrutatores,

lob, ÿ, Qiii extendit ccclos S O L V S, hoc eft, iuxta Afotum, nihil contrariS amp;nbsp;alienum à Deo, Volatilia ante cccli amp;nbsp;pifees maris, non iunf Contraria feu aliéna à Deo, Reliquum igitur eft,quód unà cum Deo exz tendantcœlos, Deus quidem,ut prius, Volatiliaautem,SCpifees maris, Utpofterius, Qiiisad tarn abfurdaamp;^horrendanon obftupefcatC'

Sedredeamusadluftificatione, Solum cum dicimus, (inquit Afotus) excluditur quicquid aut cotrarium, aut alienum eft à Chrifto, Ergo iuxta Afotum,quicquid no eftcontrarium aut ahenum â Chrifto,includitur in

. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 3

ratione luftificatiom's, 0^ dicendum eft nos propter illud luftiftcarf, IiA/ mane,quanta eft multitudo illarum return, propter quas coram Deo In/ ftiftcamur. Nam ÄS propter equos amp;nbsp;afinos luftificabimur, Hac enim be/ ftiæ non funt contranæ aut alicnæ â Chn'fto, cûm fint per ipfum crcatXt Ac profedojfi propter ullam rcm,quæ non fit contraria aut aliéna à ChfW ftojiuftificamur,maxime omnium, propter Afinum luftificabimur. Vn de enim mihi bonitates Qi. utilitates Àfini. Afinus eftbonaDei creatura» Afinus confert utilem operam in geftandis laccis lignis, Afinus por/ tauit quondam ligna, cümimmolandus effet liaac.Superafinûimpofuit Mofesuxorem ÄSliberos,cum rediretinAegyptum» PerafinumDciis quondam locutus eft. Afino ueiftus eft Chriftus filius Dei in Hierufalem. Etquodmirandumeft, IcribuntnonnuIIiHebræi, hune ipfumcflêafi/ numjtanto tempore diuinitûs nefeio quo in loco, fortafsis in antro Tro/ phonij, conferuatum, qui antcaportauerat ligna ad holocauftumifaaci, ÄS geftaueratuxorem ac liberos Mofi. AcceditÄShoc, quod non eftofd' tanterconfiderandum, quod Afinus geftetin tergo figuram crucis,utâJ jpfi Afotici feriptores admirentur,quifiat, quôd cùm Chriftus turpiter fit affedus in cruce, amp;nbsp;tarnen homines uenerentur crucem, in afino autem tnfidens,magno fit honore affedus, ÄS tarnen afinum, quantumuis cru/ cefignatum,non uenerentur, Habes bonitatem ÄS utilitatcm,acfilibet, maieftatem Afini,quam certe nonhabeta feipfo, feddiuino bcneficio« Cùm igitur tantum abeft,ut fit animal contrarium,ÄS alienum ä Chrifto» ut etiam Chrifto in maximis honoribus feruicrit, ÄS adhuc figuram enu cis eius geftet,non uidetur aliudfenticndum,quam utpropter hocinz figne animal coram Deo luftificemur, Quod fi Afotus dicat ft de uirtuz tibustantu, quæinnobisfunt,nondealijscreaturis, quae ftint extra nos, loqui,etfi habeo,quodrefpondeam., tarnen hbetinpræftntia,adpotcftaz tem potius Pontificum confugere,quàm aliarefutatione uti, Nam fi adz hucaliquid defuerit afino, quo minus propter eum luftificemur, facile compenfabunt hoc Pontifices, fi faltem uoluerint. Poffuntenim recitaz tabenedidione quadam, afinum ficconftcrare, utfi quis non credidcrit, nos propter eum luftificari, fit anathema, Ne quis autem exiftimetme Pontificibus plus tribuere, quam fibi ipfi fumant, operæprecium iudicaz uihîc commemorare, quidinlibroeorum,cui Titulumfecerunt,Pon/ tificale, hifee diebus legerimus, Præftrtim cùm haec nonnihil ad inftitu/ turn noftrum faciant. Nam cùm Pontifices inftituunt nouam crucem confecrare,recitant hanc orationem,

Oramus te Domine lande Pater omnipotensftmpitemc Deus, ut digneris bene -b dicere hoc lignumcrucis tuæ, ut fit Remedium falutare generihumano,fitSoliditasfidei,bonorumoperum profeduSjÂSredem ptioanimarum,SitSolamenÂSprotedio,actuteIa contra fæuaiaculaini/ micor um,per Dominum noftrum äSc,

Habes confecrationemlignicrücis.SiautêPontificespoffuntlignum è proxima fylua acceptum,confecrare, ut fit rcmedium falutare humano generi ( Übet enim iterum uerba eorum recitare, a»? ilt;gà T^ig rd xäa«, ) nbsp;nbsp;,

foliditas fidei,bonorum operum profedus, Redemptio animarum, So/ j lamcn ÄS protedio, ac tutela contra fæua iacula inimicorum, quomodo non polftnt etiam afinum itaconfecrare,ut propter ipfum coramDeo luftificaremurf praefertim cùm afinus, quippe quôdanimatus, longC prjftanti or fit ligno inanimato,Bone Dews,quâta eft Ponttfiexj regni im/

OE IVSTIFïCATtONB, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jey

l^tetas.Quid eniminmcdio Ethnidfmo,magjsEthnic«s, qtn‘d in medio Magifmo,plus magicüs fieri potefi:,q quod lignum ahcunde ex proxi ma iylua aduedum, cólecretur, ut fit Redemptio animarum,amp; protect!o ad tutclacontra fæuaiaCuIainimicorumCAn hoc no cftconfecrarC lignum, utdicatur ad ipfum,Pater meus cs tu,amp;Deus meus f Et tarnen tanta eft innifsimonim iftoru hominum impudentia,ut non folum hæc Ecclelia: Chrifti credenda obtrudant,uerumetiam,nifi quis ea approbet,exo feule/ turamp;adoret, di'ro eum anathematedeuoueantCSed pergamus»

Confecrauimus Afinum,â^collocauimus euminthronomaieftatis Chnfti, Nunc collocemus in codem throno alias quoque crcaturas. Exi/ ftimo em'm ipfum fan's amplum SCfpaciofum elle ut pofsi't, prætcr Afi/ num,etiamaliascfeaturas capere,

Dici't Afotus : Propter folumipfum luftilicamur, rtort aliqtio contra/ ho uel alieno ab I'pfo, At uero m'rtutes hæ ab ipfo funt, Hadenus AfotUs* Siergo idci'rcóiuftïficamur propter has uirtutesj quod fint ab ipfo Chri/ fto, reliquiim eft,quódnontantuluftificemur corâ Deo,propter has tres uirtutcs,Fidem,Spem, SC Charitatem^ uerumen'am propter omnes alias uirtutesjimo propter omnes creatUras,fiuc in coelo, hue in terra. Omnes enim funt à Deo. Omnia per ipfum fada funt,S^ line ipfo fadS eft nihil^ quodfadumeft.Nunc demdmincipio metuere,ne Thronus maieftatis Chrifti nimis anguftus fîat,cùm omnes creaturae, quæ funtinnumcrabi/ les,in co lint collocandæ. Sed maneamus in choro harS triiim Uirtutum, de quibus pratcipue agitur, ManifeftS quidem eft, qudd haï uirtutes lint in pqs hominibus dona Dei, SC quod earn autor lit Spiritus fandus,nuni nero idcirco propter eas coram Deo luftificamurÆtîi cnim DeUs opera/ tiir has uirtutes in hominibus, tarnen nondum funtinhac quidem carne perfedæ.Deuspcrfedifsimus quidem artifex eft, 8C autor rerum abfolu/ tifsimus,homo autem,organon artificij Dei, peccato ita corruptus eft,ut quas in ipfo uirtutes Deus operatur, co rtumpantUr SC ipfæ. Infunde opti/ mum uinum in uaftulum acetofum, ftatim acefeit SC uinum* Da indu/ ftrium cithariftam, fed ft habuerit citharam parum aptam,non admodö concinnc pulfabit, Qiiod ft uirtutes, quas Deus in hominc operatur, id/ circo perfedæ funt,quod fint a Deo, quid eft quod Paulus ait : Idem ego mente quidem feruio legi Dei,carne uerd legipeccati. EtiterumjCaro concupifeit aduerfus Spiritum, Et fpiritus aduerfus carnem, Hæc autem inter fc mutud aduerfantur, utnon quxcunqjuolueritis,eadem faciatist' Quid eft Sc illud, quod Dauid exclam at: Si irtiquitates obicruaucris Do/ mine,Domine quis fuftinebitC Et: No intres in Indicium cum feruo tuo, quianonluftificabiturinconfpcdutuo omnisuiuensf AnDauidnon habebatfidem,fpem SCcharitatem f An non hae uirtutes erant in Dauidc cxOeoCQiiid ergo eft,qudd non audeat ijs coram ludido Dei confiderc, fed potiusIndicium Dei deprecatur,amp; exclamat : Miferere mci Deus fc/ cundum magnam mifericordiam tnam?

Atenim Afotus affirmât fenon fiderctjs uirtutibus,nifi propter Chri/ ftSipfum.Ipfi ut caufae,at(^ ita prius:inis, ut effedibus, SC pofterius. Quid eft, obfecro, uanitas, quid funt præftigiæ, fi hæc non funtC Quam cnint idolomaniam hoc prætcxtu non excuiabisC Extat quorundâ Sophiftard conclufio, quod Imagines rerum adorandarum, eadem fpecie adoratio/ nis,adorandæ fint,qua res ipfæ fignificatac, Vt fi res adorâtur latria, adora/ rabuntur ctiam imagines latria ; fi dwlia, dulia; fi hyperdulia, hyperdulia»

Hcc idolatfia nunc autore Afoto^rede excufabitur, Adorabit idolâtra ßa tuam ligneam ad effigiem fibj Dei formatam, amp;nbsp;dieet, Non adoro lignS nifi propter Deum, Pfalmus dicit: Nolite confidereinPrincipibus,necp in filijs h ominß, in qiübus non eft falus : Sed refpondebit Aioticus quiß piam,non confido Principibus, autfibjs hominum, nifi propter Deuffl. Hicremias ait : Maledidus homo^qui cofidit in homine,SC ponit carnem brachium fuum^ Afoticus autem dieet ; Non confido in homine,necpo/ no carnem brachium meum,nifi propter Deum,Paulus feribit Auarum 'Cffè Idolatram, Refpondebit autem auarus, ie non colere pecuniam,mß propter Deum,cuius dono earn pofsideatErgo ne ab Idolatria excufahi/ turC Qtiin potius,fi piè fentiendum 8^loquendiim eftjinuertas,neccflcc/ rit, Tantum enim abeft, ut propter Deum, confidendum fit uel Princi/ pibus, uelfifijs hominum,uel Opibusj ueluirtutibus , wtqs propter Deum haudquaquam fit confidendum. Deus enim uetuit, ne in con/ fpedu fuo, ullacreatura, Sed folo ipfo, Solo, inquam, ipfo, Solaipfnis bonitate,Clementia SC milerieordia confidamus. Nunquid non,(in/ quit ) ego DOMINVS,SC non eft ultra Deus abfque me. Deus in/ ftusSCfaluusnoneftpræterme. Et:Mihi, MIHI, inquit,curuabitur omnegenu.

H/c uerd uociferabitutfortafsis alius quiipiam. Quid f Si non eftulb creaturainconlpeduDei,ubi agitur de aeterna noftra falute,confiden/ dum, quid eft, quod necefle habeamus Chrifto, qui certe non eft tantum Deus æternus,âC omnipotens rerum creator, uerumetiam homo, SC ea/ tenus quoque creatura, confidere çquot; An non eft nobis Pafsione, Sangm'/ ne SC Morte eius,(quae funt creaturæ)coram ludicio Dei fidendum Pro/ feClOjhis maxime omnium fidendum eft. Hic enim homo non eft fim/ plex homo,fed etiam uerus ab æterno Deus. Et Pafsio,Sanguis ac Mors eins,non fimt foliuscreaturæhominis, fedetiam CreatorisDei. ludæi non hominem tantum, fed etiam Dominum gloriæ crucifixerunt. Et Paulus : Pofiu't uos (inquit ) Spiritus fandus Epifcopos adregendain Ec/ dcfiamDei, quam acquifiuit Sanguine fuo. Dicit Deum acquifiuifftfi^ biEcclefiam Sangiune fuo. Sanguis igitur Chrifti,non eft hominis tanz tum, fed etiam Dei ipfius, ( qui cum homine in unitate perfonac coniun/ dus erat ) Sanguis. Et de hoc Sanguine rede ac piè dicitur, quod eo pro/ pterDeum confidamus.

Auguftinus fuper ill ud Pfalmi, Adorate fcabellum pedu eius, ita con/ cionatur: Videte,fratres,quidnosiubeatadorarei Aliolocoicripturadi/ cittCoelum mihi ftdes eft, terra autem fcabellum pedum meorum. Er/ go terram nos iubet adorate, quia dixit alio loco, quod fit fcabellum po/ dum DeiÆt quomodo adorabimus terra,cum dicat aperte feripturatDo minumDeumtuumadorabis. Eth«cdicit:Adorate fcabellumpedunt eius.Exponens autemmihi,quid fitfcabellum pedum eius, dicit,Terra autem fcabellum pedum meoru. Anceps fadus fum.T imeo adorarc ter/ ram,ne damnetme,quifecitcoelum Sc terram. Rurfus,Timeononado/ rare fcabellü pedum Domini mei, quia P/almus mihi dicit : Adorate fca/ bellu pedum eius. Quaero quid fit fcabellü pedum eius, SC feriptura mihi dicit,TcrrafcabelIupcdum meot^.Fluduans conuerto me ad Chriftum, quiaipfum quæro hzc, SCinuenio, quomcxlo fine impietateadoretur ter/ .ra,fine impietate adoretur fcabellum pedum eius.Sufcepit.n.de terra,ter/ ram, quia caro de terra eftjSC de carne Mariae carné accepit. Et quia in ipfa camc

quot; BÉ ÎVSTlïlCÀTlÔMk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/e0

Hrnch’cämbulauitjamp;jpfamcarncm nobismanducandamad faîutchi dedi,nemo autem illam carncm mandiicat,nifi prius adoraiierit, innen/ tum eft quemadmodum adoretur tale fcabellum pedum Domini, amp;nbsp;no folum non peccemus Adorando, fed peccemus Non adorando.

Etiteriim in alio loco î Quid quodcarnem eins, quam er cat un m eile non negasjfimul cum diuinitate adoras,atque ci non minus, quàm diui/ nitatidefcruisCEgo Dominicain carnem, imô perfedam in Chrifto huz manitatem,propterea adoro, quod ä diuinitate fufeepta, atqj deitati unitx cftjUtrtônaliumatquealium,fèdunumeundemepDeum fichominem. Dei filium confitear.Deni«^ li hominem feparaueris à Deo, ut Phetmus, uel Paulys Sam ofatenusjilli ego rtuquàm credo neeferuio. Veluti fi quis noftrumautpurpuram autdiadema regaleiacens inucniat,nunquide3 conabitur adoraref Cùm uerd cz rex. fuerit indutus,periculum mortis in/ eurritjfieafimulcumregequisadorarecontempferit. Ita etiam inChri/ fto Domino, humanitatem non folam aut nudam, fed diuinitati fuar uni/ taiîijUnumDeifilium,DcumuerumSC hominemucrum,qui âdorarc contempferit,attcrnacmortis pœnam patietur, Hadlenlls Auguftinus» Agite dum igitur,doccant Sophiftæ, Virtutes non tantum efiè à Chriftoi lcd etiam eflcChrifium ipfum, hoceft, aflumptas eflèa Deo in unitatem perfonç,nulla erit mora,quin eas adorcmus,ôlt;^ ipfis confidamus.Sed hoC fiircipere,uel cogitandum,quæ eflet impietasCReliquum igitur cft,quôct non fit confidendum uirtutibus propter Chriftum, Sed potius propter Chriftum non fit eis confidendum, lit foli Chriftu mancat uera gloria at/ quemaieftasconferendæinnos ætemaefalutis«

SedneAfotus ordinem confidendiconfiindaf,affirmâtChriftocon/ fidendum effe,ut caufaî,atquc ita prius,uirtutibus autem ut effedlibus, SC pofteriüs. Agnoicimiis ergo Synodum Platonicorum deorum, in qua lumrnus rerû opifex, o t« ƒ t to ^tFvwo-orîjreliquos deos ita alloquiturî

S(d ciim, non qitaîritUr hoc loto de ordirtc cohfidertdi, (èd de fiducie ipfa. Non quæritur, prius ne an pofterius fit uirtutibus fidendum, lèd. Num eis fit fidendum, fine id pofterius lîue prius fiat. Hæcenim eft ue/ fa catholicæ Ecclefiæ doeffrina, qudd in folum Deum Patrem, Filium ÔC Spiritum fandum fit crédértditm, idcp tam prius,quàm pofterius. Ego eiu'm fum,inquit, alpha Sé w,primus fiC nouifsimus. Et; Ex illo, per ill3,Sd id ilium omnia)5C quód coram tribunali Dei,ubi agitur de æterna noftra fakite,Solo Chrifto filio Dei,mcdiatoreDei hotninû fit confidendum» quemadmodum fuprdcopioieexplicatumeft, Nuncautcnij ctim Aib/ tus feribit,confidendum eflè uirtutibus ac meritis carum,etfi additpoftc/ fius, SC ut effedibus, tarnen facit, quantum in ipfo eft, ex eis d Cos, pofte/ fiores quidem,ôi:minorôgcntinm, ut quondam loquebarttur, attamen Deos.Fiducia enim çternae noftrg falutis collocanda eft in Solo Do mino Deo nôftro,ac co homine,qui non tantum homo eft,fed SC uerus acætcr nusDeus.ln quacuncp igitur re fiduciam iâlutis afternç collocaueris,cani proDomino Deo tuo conftituis,amp;f quantum fidei pofucris in meritis tua rum uirtutum,tantum abftrahis à Domino noftro lefu Chrifto, ficut p;è dixit Bernhardus;Deeft gratiæ,quicquid meritis députas.

Aeprofedô Afotus prodit ipic haud obfcurè fuam idolatnan. DiciC fe confidere uirtutibus ut effèdibus, Effedus autem, nÔ funt creator iplc, confidere «fFçdibus ^iud eft, quam confidere

creatunsC* Malcdïdus autem, qui gloriartiimmortalis Dei in creatuwl mutât,Sc dc ætema fua falute creatun s coftfidi t. Ex quo,quid de Afoto ft' quatutjlccum rplc CxpendatQuod fi ucro Afotus adhuc pergat fuam ftn tcntiam tuerijSC habeät fuös Prælatos fufFragalores, reliquu eft,ut quem/ admoduril fuperioribus diebus legimus mutatum Daurdis Pialterium, Qi quod Spifitüs fan?lus de Dotnino Deonoftro «0'1111, hoc Mariala' tra quifpiam tranftulit ad Matiam uirginerti,

Domina mea in te fpcraüi,de inimicismeis libéra mc, Confitcbortibi Domina in loto corde mto, êi^ narraboin populis lall' dem Sc glöriam tuam»

Exaudi Domina iuftidam mearn jöCamoue â me iribulationê mcam» Ad té Domina clamabô,Sc exaudies mè.

Cantem us Domina? gloriofæ Virgini Mariæ, in hymnis SC confefsio/ nibus benèdicamus eam* Domina noftra OMNIPOTENS poft Deum, nomen eius, currus Pharaonis SC exercitum eius proiecit ih ma/ re.Et multa id genus alia,quæ cùm libellus publice extet,fuperuacàncum eft hoc loco pluribus enumerare:quin 8C ha?c uel pauca recitans, cohorre/ fcö.Quemadmodum ergo(inquam)Pralterium Daui'dis mutatum eft in Marialatrian : ita neceflariumfuerit, idem Plaltcrium denuo iüxtà Afoti' cam formam cmendare, ad htincprope modum.

In Domino tonfido,utcaufæ,In uirtutibus autem,utcfFccftibus : quo/ modo dicitisanimæmeæjtranlmigra inmontem ficutpaftcrç'

AdteDominè,priusquidem,adUirtutesautem pofterius,leuauiani/ mam meam.In te,utcaufam,in uirtutes autem,uteffe(ftus, confido,non erubcfcam.

In te Domine prius,In uirtutes autem poftcrius, Ipcraui, non conftin/ dar inæternum, In lufticia non tua tantum,fed etiammeafum uirtutum hbera me.

MifèreremeiDeus, non tantum fecundum magnam mifericordiam tuam,fed ètiam lêcundum mérita mcarum uirtutum,El'fecundum mul/ titudinem fton folum miferationum tuarum,fed etiam meritorum meo rum.

Deus non tantSinhomine tuo,led etiam in nomine mearff uirtutum faluum me fac,SCin uirtute non tam tua,^’ meorü meritorum iüdica me.

Exiftimasfortafsis,optimèLccftor, meabutiocio, SCrecitarèhacclu/ dendi gratia,Sed profeCld res maxime feriaagitur.Omninó enim Ange/ lus Satanæ pröducèndus eft inlùcem,ut agnofeatur,6C Uitari queat.Non enim dubium eft, quin fi Afotica doiftrina conftiteril, horribiles iftæ gt;nbsp;ac muîto plures SC dcteftabiliorcs blaiphemiae fequantur.

Fingamùs aütem merita uirtutüm, iuxta Afoticam dodrinam, non hoc,quod recènfui, inferre, patèt tarnen Praclatis alia uia, qua ex meritis uirtutum faciantChriftû,8Ccollocenleaücl in ipfoThrono Chrifti,uelad fcabellum pedumeiUs. Nam cùmfufcipiUntSalem benedicendum,iia eu m exor cfôàn t,ut fit i n lal utem credentium, fit om nibus fumentibus fa nitas corporis 6C animaé,aceÙxtgiat, (Recito cnim uerbaeorum) SC difeez dat ab eo loco,in quo afperfus fùcrit, omnis phantafia ÔC nequitia, acucrz lùtia Diabolicæ fraudis, omnif^ fpiritus immundus. Quod fi tanta eft Pontificum

OB IVSTIFICATiONB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi

Pôntificum poteftas, ut qucant cxordfmo fuo, cx ßle facere remcdium adfalutem corporisÔC anïniæ,ô(fad cfFugandos^dacmones, inuocetfaL» tcm Afotus PonrificcSjUtexorcjfent etiam menta uirtut«m,in æquah'tïu tcmô^maieftatemChriftû Ita fîct,ut Afotus pofsit nobis medium digi/ tum oftendere, amp;nbsp;nos conuincerc, quod etiamfi impietas fit,mentis fua/ rum uirtutum in conipedu Dei confidere, tarnen cxorcifmo fuoru Pon/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Priufquam autem pergam ad refutanda alia, quae Afotus hoc foco n it gatur,uifum efthucreferre quod in cap, Delnuocatione Sandorum, de Solo Solitario fcribit.Omnind enim conucnit ei argumcnto,quod h/c de fiduciain mérita uirtutum recitatur,

Confefsio Principis dicit : Omnis Spes lalutis noftrae collocanda ed, non in Sandi's, fed in folo Domino Deo noftro ßCc.Ibi Afotus addit has fcorias, SOLO, inquam, led non Solitario, Nulli fidimus,quaefaluti8 noftrae funt,nifi Deo, amp;nbsp;ijs, quae ab eo uirtutem cooperandi faJutem no/ firam habent ôfc, Hadenus Afotus,

Metmtfortè,ncexDeofaciamusMonachum, Quodenimnobisell Soh'tarius,hoc Graccis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nifi autem Afotus aliam habeatLati/

namGrammaticam,quam ufitatam,non utdeo quod fit tantum infigni ficatodtfcrimenintcrSoIumamp;^ Solitarium, ut alterumChrifto fit tribu/ cndum,alterum ipfi adimendum. Non ignoramus quidem Chriftû nor» elfe Solitariûjfcd efle cum Pâtre SC Spiritu fando, QC habere Angelos mt/ niftros,milia miliü,dccics milics centena milia,ut eft apud Danielcm, ac pofsiderccœlûâ: terra SC omnia quacin e/s funt, Sedin procuranda amp;nbsp;tri/ huendanobis ucra aeterna falute, no eft agnofcendus ullusalius autor, pi'æterfoJumamp;SoIitariumDominumDeum noftrum,Patrom,Fih'uni àC Spiritû fandum.Quid aurc fibi Afotus hoe difcrimine, hoe eft,uanita/ teuel!t,nondiftimulatipfe. Nuni,inquicns,fidimus,quaeialutisnoftrae funf,nifiDcOj Si ijs,quæ ab eo uirtutem cooperandi falutem noftram ha/ hent. Rcuert tur ergo Afotus ad ordincm Platonicum, amp;nbsp;ponit ununi fummûicrum opifieem,qui condideritfibicooperarios,6Cdeden'teisauC infuderitdiuinâ fuam uirtutem,qua una cum ipfo homines faluent, Hacc eft Afotica de Deo Theologia,Nos uero edodi diuina fcriptura per Spiri hun fanââ,credimus Vnum tantum SC Solum,ac folitarium Dcum Pa/ trem, Fill urn amp;nbsp;Spiritum fandum eflè noftrum uerS SC aeter num Salua/ torcm,amp;ihuncDcum nullicreaturaetribuerediuinam fuamuirtutefal/ uandi) nifi uni illi homini, quern filius Dei in unitate perfonac aftîim pfit, Domino noftro Icfu Chrifto, Gloriam meam,inquit, alteri non dabo,0^ laudêmeam fculptilibus. Gloria aUtê S)C laus, quae propriè fob Deo com/ petit,eft yirtus æterna falute faluandi.Ego,inquit,Dominus Deus tuus, Efai*4i, fandus Iirael,faluator tuus, E t mox : Ego fum, EGO fum Dominus,Af no eft abfip me faluatonEt aliâs.’Ego Dominus Deus tuus ex terra Aegy Ofe« ij, ptt,amp;: Deirabfep me nefcics.Et,Saluator non eft prçter me.Quid eft,Non eft praeter me faluator, nifi gt;nbsp;ego fum Solus ÔC folitarius tuus Saluator,in qiiofolo Sc folitario omnis fpes falutis noftrae collocanda clk^

Non eft obfeurum,quod Icripturatribuat etiam hominibusaepraeftr/ tim heroibus, in libro ludicum,nomcn Saluatoris, quod liberauerint Ifi raclitas c tyrannide hoftium fuorum, nos autan loquimur nunc non dé ' externa A'tcmporalt,acmundana,fed de uera,acternaacccelefti falute, ..

dam banccoekftem falutcm utatur tanquam orgams,creatiiris fiifs, Art/ gel IS, Prophetis, Apoftolis, Minifterio prædicandi ucrbi Dei, QC Sana/ mentis, his autem non lie utitur, ut in ipfa fuam faiuandi uiitutem, hoc eft,maicftatem fibi fob propnain, transfundat. Haecenim maieftas Soli intercreaturasfiliohominis, Chrifto Domino noftro,qui eft amp;nbsp;hlins Dei,contigit, Sed itacis utitur,utper ipfa, per (inquam) iplatanquam op gana uirtutem fuam ad faluandos homines cxerceat. Ncqueenim Deus aftumpfitin unitatêperfonac,uel Angelos,uel Prophetas, uel Apoftolos, uelSacramenta, fed tantum Semé Abrahæ, Dominum noftrum lefuiri Chriftum.Ideócp in hune folum contulit uirtutem faIuandi.Pätei (inquiO diligitfiliUjSC omniadeditilliin manus« Et: Data eft mihi omnispoteftas in coelo Si. in terra. Qiiare,fi quis dixerit,Dcn dare alten' inter filios hoini/ num aut alias crcaturas, præterquàm uni, foli amp;nbsp;Solitario Domino no/ ftro lefu Chrifto uirtutem faiuandi homines æterna falute, anathemallt, propterCaquod nobis tot Chriftos, quibus confidamus, obtrudat,quot Creaturisdatameflea Deo faiuandi uirtutem affirmât.

Paulus ad Corinthios feribens, uocat feSCcollegas ftios,Coopcrarios Dci, 'Nequisautemcxiftimet,datamipfis faiuandiuirtutem^fediplos tantum efte eins diuinæ uirtutis organa, add it Dci Agricólatio, Dci adi/ ficatio eftis.Et paulo ante: Neque qui plantat eft aliquid, neque quirigaC) fedquidätincrementum, Deus.

Äpud Matthaeum dat Chriftus Apoftolis poteftatem aduerfus im/ mundos fpiritus ut eqcerenteos,amp;fanarentquemuis morbum. Non transftinditin Apoftolos fuampoteftatem amp;nbsp;uirtutem, quam habcedi/ uina maieftate contra Satanam, alioqui feciflct ex ijjfis Chriftos ; lioc elf, dcos amp;nbsp;homines in unitateperfonac, Sed utitur cis,tanquam organis,per quædiuinamfuam uirtutem poteftatem cxerceat. Vndeamp;cümhanc fibi uirtutem adfcribereincipcrent, non potueiuntdæm onium eijeere.

In Adbs Apoftolicis, promittit, cos accepturos uirtutem, aducniente fuper eos Spiritu fando.Non promittit cos habituros uirtutem faiuandi, quos uelint,fed accepturos admirandadona Spiritus fandi,ut loquantur uarijs linguis, teftiftcentur miraculis ucritatem Euangclij in toto orbe terrarum. In Numéris,inftituitur Serpensæneus,utqui pcrcuflîis,afpe/ xcriteum, uiuat. An putas in talem Serpentem collatam diuinam uirtii/ tem conferuandiuenenoaffeeftos, in uitaNihi 1 certèminus,fcdDetis ufus eft eo tanquàm organo, ÔCut feriptura ipfa dicit, 1 igno,quo fuam, quam n bi ipfc refcruauit,uirtutem cxercerct. V nde ÔC Ezcchias contriuit eum, quippc quod extra fuum ufum, ad quem in deferto diuinitus ordi/ natusfucrat,noncratnifi æs,ad conferendamuitæ incolumitatcni nihi/ lo conducibilius,quàm putridum lignum.

Apud Matthæum,amp;^alios Euangeliftas millier hæmorrhoufatangit fimbriamucftimcntiChrifti,6Cfànatur. Non erat uirtusfanandiinfim/ bria. Non cnim fimbria erat Chriftus ipfe,fed uirtus crat in Chrifto, qui cam per fimbriam, pro bona fua uoluntate, erga miferam mulierculam cxercebat.

In Aeftis Apoftolids fanantur infi'rmi per umbram Petri, per fuda/ riâPauli. Nunquiddiuinauirtus fanandi collataamp;transfufacratin um/ bramiöfSudariaf Hoccertèfuilîètex umbraSudarrjs facercDeiim umbraticum,amp; utita dicam,Sudariatum. Sed uifum cftDeo fistempo/ ribus fuam diiunam uirtutem, quam fibi retinebat, per hæc éxterna organa,

DE IVSTIFICATIONE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jq

Sciat igiturunfuerfa tiirba Afotica,qiiód mhil in totareriirn natiifa fit, qiiodhabcat Virtutemfaluandi homines aetcrnaZählte, praetetfoium QC Solitariiim Dominum noftrtim lefum Chriftum, unigeniturti filiUm D6,necfitin unaaliarc,quoainc|i nomine inter creaturas üócetür, Spes ueræ Qc ætcrnæ falutis noftræ collocanda.

Scd habet Afotus tcftimoniafcripturaf, quilaUsUidetur fibi probare, uirtutibus fidendum, Paulus (inquit) didt: Spe falui fadli fumUs^Chriftus inEuangelio: Fides tua te faluain fedc Et Petrust Chantas cöopcrit multitudincm peccatorum* Curnonfidendum illis quibus SalUamur, quibuscooperiuntUrpeccatafHadlenus Afotiuerba. Quàefoaütem te, fuauifsimc mi Ledor, num hæc Afotica legens tenen' potes, ut non uel ftultidamhuius hominis rideas, ucl inlcitiam cius deplores C* Cur ( in? quit)nonfîdendum illis,quibus Saluamurf Paulus autcm ad Corin/ thiosfcribcns: Omnibus, inquit, omniafadus lumjüt omncs facereni Sakios, Ergo ne Paulo tanquàm Sahtatore noftro confidendum eritî* Quid ergo eft,quod unà cum Barnaba infilit in turbanl Lycaort5,qui uoz hbantipfis facrificare,0C exclamat; Viri cur facitis iftaCNos quocp ijfdem, quibus uosjobnoxij malis fumus homines, adnuncfantes, utab iftis ua/ nisconuertamini ad Deum uiuum t* Agnofcimus quidem Paiilum infiz Dei Apoftolum,0(eIedum organon* Sed cum fciat malediz lt;^umcfle hominem,quiconfidit in hominem,cohorrelceretipfeadeius ^o«ni,quidicerctfe fidudam âeternae fuajfalutisin ipfocollocate.

Quiseft, inquit, Paulus C*Quis ApoltoC^nifi miniftri,per quosctcdidiz ftisAutcuiqj Dominus deditfEtiterum.’Num Paulus crudfixus eft pro uobis C aut in nomine Pauli baptifati eftist*

ScribitPaulus alias ad fuum Timotheum; Attende tibi ô(docftrinæ* Inftaiti illis.Hoc enim faciens,SC tdpium Saluum facies, SC eos qui te au/ diuntHortabimltr ergo,iuxta Afoticam dialedicâm, T imotheum,ut ft/ dudamaetcrnæ falutis,in feipfo collocet,hortabimuröCauditoreseius, utfalutisfuæacternæ fiduciam collocent inTimotheo,quia Paulusfcri/ bitadeum,Hoe fadens,teipfum laluum fades,ÔC eos qui teaUdiunt? Vi/ des,quàm horribilibus tenebrisinuoluunturhi,qui obfirmata fronte ad/ uerfus piam dotftrinam incurrUnf.

Nam,quodChriftus fæpè repetit,Fides tua te laluum fecit, EtPatilusî Fides imputatur ad luftidam, non eft intelligertdum, quod uel merito, ueldignitatihdei inhominibus,tribuatur iufticiaautfalus. Opusenini fideijUteftinhomine, nunquam eft inhacuita tanta?perfedionis,utrc/ Ipondeatdiuinaéiuftidæ. Sed etfi eft Uirtus fua Commendatione dignifsi/ ina,6(dd luftidam atquefalutem confequertdam rtcceflaria,tamen quia eftimperfcdum inhomincopus,nort potcft dignitate fuæ adionisco/ tamiudicioDciconfiftere, Scneceflarium eft, Utimperledum eitisnort Imputetut. Sicutprteclare Auguftihus dicit, noftram luftidam conftarc in haçüita,remifsione potius peccatorum, qiiam pcrfediohe Uirtutum» Quodautem fidefedicaturhominem iuftificare aUt faluumfaccre, refez tendum eftad Chfiftufilium Dei,quifide àccipitur,ÔC perfidem, utPäUz lusïrtqàita'n nobî's irihabltat.Fides cnim faluum fadt creden tem,no proz pter fiddtn,quæ,ut dixi,im perfedior cft,’quàm ut pofsit perfedae iuftidae Dei rdpondere, Scd dicitur credentê faluum facerc, propteréa qudd per «in Chriftus,qut Sokïs left falus nPlVa',âcdpitur, Italt;j non eft fidendum

huicuirtuti, ut Afotus nugatur,Sed fob Chrifto filio Deijqui per fidemfc ica nobis donat, ut luftidam feu Obedientiamems pofsimus opponerc ludicio Dei,Sc ab æterna morte feruari.

Idem diccndum eftdeSpe, Spes enim excencntifsimaeft uirtus,amp;! Beatus uir, cuius eft: nomen Domini Spes cius. Hæc autem uirtus,non co commendatur, quod ucl fit perfeda in homine, uel afferat merito fux adionis homfni falutem QC beatitudinem, Sed quodretineat in hominc diuturnis 0^. grauibus aduerfis perculfo, Chriftum Filium Dei,quem per fidemacccpimuSjUtfiamusfaluiSpe,non propter Spem,quippe quod lit imbecillior in homine,quam ut mercatur falutem, Sed propter Cliriftû» Speinteruaria certaminaSC pericularetcntum. Neque quodconfiden/ dum fit Spei, ficut Afotus hallucinatur, fed quod confidendum fit Soli Chnfto, qui, etfi Spes non eft perfeda in nobis, perfedus tarnen eftipfe, Sc facit nos omnium bonorum fuorum participes. Si enim Deus tradi/ dit pro nobis filium iuum,0Cdonauiteum nobis,qu» fieri poftet,utSCnon cum eodemdonaret nobisomniaf

lt;^iod autem de Charitatc ex Petro citatur, Charitas operit multitudi'' nem peccatorum, non ignore, quod nonnulli ucterum abutantur hoc dido,ad probandam expiationcm peccatorum, per mérita operum cha/ ritatis in hominibus,Sed ucra iententia huius didi petenda eft ex Proucr, Salomonis,cap, 10,undePctrushocmutuatuseft, Sic,n, dicitSalomonl Odium fufeitat rixas,SC uniuerfa delida operit charitas. Hie opponuntur inter fe Odium amp;nbsp;Charitas, Ac odium quidem autor eft multaruinngt; xanim,multorumqj dclidorum,lnter hos enim,qui feinuicem hoftilia/ nimo infedantur,odium excitât nunclites SC rixas, nunc maledida fiCde tradiones,nunc pugnaSjbella atep horn icidia.Charitas autc eiflt;cit,ut mui ta delida cuitentur.Inter hos enim,qui fefcmutuacharitatecomplcdun/ tur,n5 funt rixæ,non execrationes,nonbella,aut homicidia.Charitas,in/ quit Paulus,patienseft,benignaeft:Charitas non inuidetjUon eft proeax, noninflatur,noneftfaftidiofa,non quæritqua:fuafunt: noirritatur,non cogitat malum, non gaudctdeiniufticia, fed congaudet uentati, omnia fulfert,omniacredit, omniaiperat, omniafuftinet. Hocuere eft operirc multitudinem peccatorum,non quod charitascxpictmultapeccataco/ ram Deo, fed quod præcaueatô^ prouideat, ne multa peccata inter ho/ mines defignentur, Hæc eft ucra Iententia didi Salomonis, quamcog/ nouiflet Afotus, fl faltem uel Lyram dignatus fuifletinfpicere, Sic enim fcribit Lyra : Vniuerfa delida operitcharitas, quia ficut odium per rixas manifeftatdcfedusaliorum,Sic charitas celat,nifi quantum corrediofra terna requirit. In hanc fententiam citât ÔC Petrus hoc didum : Ante om/ nia(inquiens) charitatem interuosuehementemhabentes, Namçhari/ tas operier multitudinem peccatorum, hoc cft,fi charitas fucrit inter uos iiehcmens ardens,cfficiet,ut non folum alter alterius peccata no diuul/ get odiofè,ucrumetiam multa euitentur, nc committantur, Bernliardus uidetur h oc didum interpretari de charitate, quae eft Deus ipfe,iit fit fen/ fus, Deus ex immenfafua charitate codonat hominibus multa ipforuni delidajuxtailludloannisilnhoceftcharitas, non quod nos dilexerimus Deum,Sed quod ipfe dilexerit nos,6C mifitfilium fuum propiciationem pro peccatis noftris, Bona quidem Iententia, fed quæ non eft apta inter/ pretatio didi Salomonis dC Petri,

DB IVSTIFICATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5»5

fidendum eflë.Si cm'm per diaritatem intelhgitchantatcDeij quæDeiis ipfe cft,ficutloanncsdidt,ô^ qua condonat nobis noftra delida propter Chrift«m,rcde quidem loquitur, Sed quo cum pugnatV Omnino emni hacDd charitate confidcndum eft, ÔC hoc uolumus, hoc fpedamus U£ omnem fidudam falutis noftræin gratuitaDei dementia feu charitate collocemus»

Si autem intclh'git charitatem, quæ in nobis cft,uel erga Deum, uel et/ gaproximiîjâ^ fentit earn charitatem expiarepcccata noftra coram Deoj ideo tç ea in ludido Dei confidcndum efte, no iam fimplicitcr eft impiUSj fed ctiam contumeliofus in Chriftum filium Dei, quod charitati tribuifgt; qiiæ foil fill0 Dei tribuertda funh

Ibi uerd Afotus grauiter in nos aflurgit, amp;nbsp;fuccenftt, quod feparemus Chriftum auirtutibus,amp; uirtutes â Chrifto» Cum enimdicimus,nos fo/ lo merito Chrifti faluari j addit Afotus, Fatemur ( inquiens,) hoc eft, nub Io, quod non ex cius merito in nobis fit, Necmeritum Chrifti exclix* dit uirtutes,nec uirtutes meritum Chrifti,Sed coniunda funt. Paulus Ro man.^.dc Chrifto: Per quern ( inquit) habemusaccefl'um perfidem in gratiam iftam. Semper coniungit Chriftum, ôé fidem, SC fidei charita/ tern. Qiiare uos ifta leparatis 2” Hadenus Afotus, Miferrimam Paulij tant! Apoftoli, amp;nbsp;tarn iniignis Gentium dodoris conditionem, quod tC/ ftimonio fuo nccefte habeatSophifticæimpietati patrocinari. Nam cum adRomanosfcribit:PerChriftumhabemus acceftiimper fidemingra/ tiam iftam,in qua ftamus,docetEcclefiam,quód Chriftus morte ac refur redione fua merucrit ôd impetrauerit nobis, ut fi in cum credimus, reci/ piamur à Deo in gratiam, condonentur nobis peccata, adoptemur in fi/ Iios, confequamur pacem confeientiæ, gloriemur de cœleftigloria, quam certo nos propter Chriftum aftecuturos fperamus.Hatc eft propria Pauli in hoc loco fententia,confolatione plcnifsima, Afotus autem dida Pauli co torquct,perindc ac ft Paulus doceret, quod Chriftus mcritus eft fetjUt infunderentur nobis hæ tres uirtutes,Fides,Spes, ôil CharitaStEt po fteanoshisuirtutibusexpiemus peccata noftra,amp; mereamuraeternam tiitam, Hæccftuetus Sophiftarum dodrina,0d impietatis iamdudum perfpicueconuida,

Obfeurum quidem non eft,quod hae uirtutes fint Dona Dei, quod Chriftus impetrauerit, Ut his clemeter a Domino Deo noftro donemur, Qiiidcnim habes,quod nonaccepiftiC’Scdhocimpium eft,fentirc,quod Chriftus tradat, infundatamp;fcommunicetcumhis uirtutibus fuam ipfius maieftatemacdignitatem,utamp;ipfæ expient peccata hominumcoram Dco.fiC mcreanturpofteflbribus fuis æternam uitam acfcelicitatem. Ex/ piarc enim peccata coram Deo, Placate iram Dei in ludicio eius, SC me/ reri æternam fcclicitatcm, maieftas eft, SC dignitas amp;nbsp;olïicium,quod foil iftipcrfonæ,quçeftDeusamp;fhomo,Compctit.Necpotcftinalteram rem, qitocunque nomincuocetur,transferri, nifi furore quodam fingantur az liæres, quæfintiiiunitarcperfonæ,DeusSChomo. Nihil quide certius, nihilfirmius acucrius eft,quam quod homines fiantperfidernparticipes beneficiorum Chrifti,5ccapiant frudum meritiChrifti, 5C expiationis peccati,qnæ per Chriftum fada eft. Ei enim, qui in Chriftum credit, non ampiiusimputantur peccata.proptcr Chriftum.Et fi quid adhuc uictj hç/ ret in uirtutibus crcdentis,condonatur ci, propter mérita Chrifti. Itaque tantum abeft, uthomo amp;nbsp;uirtutes eius expient peccata corâDco, ut tam

nie J quam hæ pcccatonim expiatione, quæ per Chriftura fadla eft, i'ndi'/ geant,amp; frudus ei'us participes fieri necelïe habeant.

Sed dicercjquod homo ipfe,aut uirtutes eius accipiant ex merito Chn/ ftijUirtutemexpiandipeccata coramDeo,amp; promerendi ætcrnamui/ tam,hoc perinde eft, ac fi quis diceret, Chriftum meritum efle, ut homi/ nes aut uirtutes eorum, fiant Deus öd homo in unitate perfonæ,ficuteft Chriftus ipfe,

Accipimus quidem ex Chriftimerito Spnitum adoptionis filionini Dei,non autem accipimus,ut perfona illa,quæ eft Chriftus, fiamuSjödut éa,quac huius perfonæ peculiaria funt, quod genus funt, Expiare peccataj amp;nbsp;mereri æternam uitam ,corâDeoperagamus4lnhunceniniulunapc/ culiaris ordo Sacerdotalis inter Ifraelitas inftitutus eft, amp;nbsp;peculiaria facri^ ficiadefinita fi.ierant,ut cum nec alteri, nifi Icgitimo facerdoti, facrificar^ Deo propeccatis licuerit,nec alia Sacrificia,præter certaSC definitapi'O péçcatis offerte permiftum fuerit, palam fignificetur, quod officium ei/ piandi peccata coramDeo,pertineatnon ad ullum alium hominem,pr^ terquam ad perfonam Chrifti,qui Abrahæ promiffus erat. Omnis quidc facerdos,lt;inquit cpiftola-ad Hebr,)afsiftit quotidie Sacra peragens,^ dem fæpius offerens hoftias,quae nun^ aifferrcpofsint peccata, Hîcueio una pro peccatis oblata uiÆma, perpetuo fedet ad dexterä Dei, id quod fitpereftexpeeftans, donee reddanturinimici eius fcabellum pedum eius, Vnicaenim oblationeperfecftoseffecit inxternueos, qui fancftificantur«

EtapudEfaiamcap.4.pdicitfiliusDei:Egofum,Ego SVM IPSE» qui deleo iniquitatestuas propter Me, ôd peccatorum tuorum non recof dabor.Etcap.ój.Torcularcalcaui SOLVS,SCdegentibusnoneftuit mecum, Vndeödin Pafsione fiiadeftrtus ftiit ab omnibus hominibus, tarn fenioribus quam iunioribus,ac Solus fiiftinuit crucem,non inter in/ nocentes, fed inter fceleratos lalrones, nc quis gloriari poflèt,fefuiflê fo/ cium Chrifti,in expiandis peccatis humani generis. Et Paulus:Vnusqn/ quit, Deus, Vnus etiam mediator Dei ôd hominum, homo Chriftus le/ fus, qui dédit Icmctipfum «uTiAvtftfj/, hoc éft, precium redemptionis pro omnibus. EtChriftusipfe: Venir, (inquit)filiushominis, utdaret animâfuamjAv'î’fôê'jredemptionis precium pro muftis. Qiiare, quifquis affirmât Chriftum communicate dignitatem fuamredimendi hominis, öd expiandi peccata,eum homine ae uirtutibus eius, fateatur, neceflêcft» quod comunicetcüm ipfis ftiam ipfius animam,hoceft,faciatexipfispri fonâ Chrifti,Quo quid abfurdius dici poteft f Etlî enim Sophiftç nihil ta/ le uerbis fuis fatentur,tàmen impium eorûdogmataliain auribusDomi ni Dei noftri,ôd uetæ Etclefiæeius baud obfairè ionat. Acuidentur qui/ dem aliquoties non abfurde loqui, Sed fi fententiam eorum expenderts, nihil magis abftirdû inuenies,Sicut ôd Irenæus dicit,hçreticos nobifeum,

ÂxÂiîii.KvôiiciK lt;?)fûi't»F.Dicunt enim,quôd fides luftificet ôd Sal/ üetpropter Chriftum. Idem ôdnos dicimus. Sed illi fentiunt,fidem.idco faluare propter Chriftum, quôdChriflxis conferendo hominifidê,confe/ rat uirtutifidei unàcumfpe ôdeharitate dignitatem expiandipeccataco/ ïamDeo jSepromefendi aiternam uitam, Hæc fententiacontumelfo/ faeft inmaieftatem Chrifti,ficutfuprà oftendimus. Nosautemintelli/ gimus taie ditftum iuxta fententiam Spiritus fanefti, uidelicet, quod Chriftus expiaucrit peccata noftra, ôdplacauerit nobis iramcœleftisPa/ tris. Cwm igitur aedimus in Chriftwm, tune Deqs Pater non amplius imputât

imputât ftobispcccatijSedcondonat ca nobis propter Cbnftumj t^ü^rri perfidem apprchendimus,ÔCdonatctiamnos proptereumSpintü fan/ lt;flOjUtreIiquiascarnisexpurgcmüs,amp; bona opera faciamus 5 non üt ho/ rum mentis peccatattoftraCxpiemusj Hæc em'miam perClinTtum ex/ piata, Sc nobis propter CHRISTVM coridonata funt, Sed lit iiCnta? tern fidei cxcrceamus, 0^ gratitudineni ac obcdientiam Dornino Deo noftroprobenefieijs fuis,qualipoflîimus officio j inhacuitaproberiius atep teftificemiir, Habes igitiir eiüfdem dic^i diticrfifsimas fententias, dC hanequidem pianl, I'llam autem impiani ÔC cUril Euangelio Ghrifti pui» gnantem^

Nam J quod Afotus affirmât Paulum femperconiungéreChn'ftuni ö(^fidem,ac fidei charitatemjuos autem eafeparare/acitnobisluculêtani •uiUriam. Patemur qüidê,quód non coniungamus ÔCconfundamusca* ficüt Afoticica coniungunt, SC cöfundunt. Sed coniungimüs eà,ac cuani lt;fifiüngimus, Sicutresipfaeft-SC ficutPaulüs eaconiungitdcdifiüngit* '-oniungit,quiadocetChriftum Solum effie expiatorem peccatorüm no ftrotum.Et qui per fidem apprehenderit Chriftum,eüm capere fru(fiiini hIllits expiationis, ÔC donari Spiritu fancto, ut renouetur, SC faciat ex fide ®peracharitatis.Vos,(inquit)in libertatem uocatifuiftis, fratres, tantum nclibertatem in occafioriem detis carni,fed per Charitatem feruite uobiS »riuicem4Etpaulóantè;InChriftoIcfu,nequecircumcifioqüicqUam iia/ letjrtcqtiepraepuciürtljfcdFidesper dilccfiionemoperans, SicconiUngit Paulus Chriftuni j fidem charitaterri, uidclicet quod Chnffiis Solus fit rxpiator peccatorüm,Ä^redemptor noftcr,Fides autem üna manii appre! fiendat Chnftum, ÔC credat, quod propter ipfum folum condonentur nobis peccatacoram Deo, altetam autem manum extendat ad facienda Opera charitatis,quibus Deo gratitudinertl fuam declarer. Sic SC rtos con/ iungimus ca, 6C omnino itaconiutigenda clTcdoccmus^

Difiungitautêamp;^ feparatea Paulus,cùm fignificat,qUÓd alia res fitChri hUs,alia fides,alia charitas,amp; quod non habeamus remilsionem pcccato/ rum propter opera legis, inter qüæ fünf ctiam fides, fpes ÔC charitas,ficuC fuprà öfteudimus, Sed tantum propter Chriftû filium Dei, quern per Fi/ dem accipirnus.pcr Spem retincmus,0(^cUi per Charitate grata officia exgt; hibemus, Aliud cnim eft officiu Chrifti,aliUd Fidei,aliud Spei,aliUd Cha/ ritatis, Cum igitur fint offietjs diftirtdla, habentftium inter fe diftrimen^ Utfi,qUodaltenus eft,alteritribueris, orrinerri corum frutftum amittas.

Quod autem interea addit AfotusrNec meritum Chrifti excIudcrCUir tutes,necuirtutcs excludere méritum Chrifti,diuinaridum erit,*quid fibi baecuerborum obfeuritas uelit, Auteiiim fentit, quodcommendatione mcriti Chrifti,nori darririentur autreqeiantur uirtutcs,ut rion fiant: reefte quidem fentit,Sed quorriodo hacc huic loco conueniuritfSC quo cum puz gnatAfotusf NosenimrionfimplicitcrdocemUs,fedetiamurgemus, utpoftquam Chriftus meritus fit nobis condOnationcm peccatorüm * fummam demus operam, ne peccatum àmplius in nobis regnet, Sed ut omncnoftrSftudiumin feeftandishoneftis uirtutibus collocemus. AuC fcntit, quod nec commendatione meriti Chrifti adirhatur fuum uirtuz tibus meritum : nec commendatione mcriti iurtutum adimatur qiiicz quam merit o Chrifti, hoc quidem fortitcr ab Afoto afteucratur, fed nort probatur,EtfuprapcrlpicUeeftrefutatum. TantumenimmentoChriz ftidetrahitur, quantum mcriti uirtutibus tribuitur,0^ fua ChfiftoFiIio

)iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA Confess, vvïktenberg.’

Dei maicftis facrofaiKflaatqueinuiolaurehnquendaeft, ut uirtiitcs fill/ antur quidcm mento Ghnfti,hoc eft, utiinpertedfao eariim non impute/ tur propter Chriftuni, non autem habeant partem menti Chnfti, p;entpeccatacoram Deo. Haccenim maieftas Qi. dignitaSjCxpiareuide/ licet peccatum,eft Soli lis Chrifti gt;nbsp;uni ci inter Deum Qi hominem im^dia/ toris.

lam, Afotus etiam hoc rcprehcnfione dignum putat,quód Confefsio 'Principis dicit. Mentum Chrifti fieri noftrumperfidem ,ac exiftitnat congrucntius,iuxtaillud Ioannis: De plenitudinecius acccpimiis,dicen/ dum,participari à nobis,0L communicari. Sed baud obfcure lîgnificat, ft nec uerba confefsionis,ncc didium Ioannis Euangeliftg intelligere.Cunl cnim dicimus Meritum Chrifti fieri noftrum per fidem, mutuatumcft ex Paulo, qui dicirSi Deus proprio Filio ftio non pcpercit, fed pro nobis oni nibustradiditillum,quî fieri poteft,ut non Qi cum eodem omnia no/ bisdonetC' Nam ft Deus donauitnobis Chnftum filium fuum,quern per fidem accipimus, ccrte donauit etiam nobis unacum ipfo, mentum eius.Doriau tautem nobis, non quodChriftusipfe partem fibiretincat, Qi partem cum uirrutibus communicet, quemadmodum Afotus amp;.’te/ liquaSophiftaruincolIuuies imp ènugantiir, fed utnos mcritoeiusfrii/ amur, hoc eft, utpropter meritumeiuscondonentur nobis peccatanon folutn malorum, fed etiam bonorum operum. Nam quod bona opera noftra, SCiiirtutes non fint in nobis periedæ, Qi indigéant pcccatoriiin remifsione.pluribus antea demonftratum eft. Quod autem loannes fcri/ bitrDeplenitudine, ( non plenitudinem ) eius accepimus, Afotus itain/ telligereutdetur,quod Chriftus habeat plenitudinem meritorum,Sed par tern huius plcnitudinis communicet cum uirtutibus, ut Qi vurtot^’ expientpeccata,ÔCmcreanturhominibusæternam uitam. Haecautein eftimpiaexpofitio. De plenitudine enim meritorum Chrifti, non tant craft'e cogitandumeftjUt pars eius inaltcrum transfundatur, quernad/ jnodumexuaiëuiniplenofoletparsuini inalterum transfundi: Qiian/ turn entm in alterum tra!isfuderis,tantäalteri abftuleris, Sed quod Chri/ ftus femper fuam G b» plenitudinem perfedam retincat,communicetati/ tern nobifeum frudlu m eius plenitudinis,uidelicet,quód ipfe plenc ac per fedeexpiauer.t peccata noftra,nonautem communicet partem huius expiationiscum hominibusautuirtutibus,utamp;hacexpientpeccata,Sed communicetufum feufrudumeius cumiis,quicred3tfnipfum,utcon/ donenturcis peccata propter Chriftum. Ciimuero hunclocum Ioannis alias copidfius explicuerimus,amp;fuerameiusfententiam oftendcriihus, non erimus nunc longiores.Cæterùm,quas afpergines deinceps huiclo/ codcluftificationcaftundit Afotus,partimantea funt refutatæ,partim tammanifcftæfunt7gt;Av«:fi«i,utrefutationeuidcanturindignac,Nâ,quod fubindeinculcat, ubi Paulus de Fide dilIcrit,6^Confefsio Principis tefti/ monia de luftificatione fidei rccenfet,ibi intelligendâ efTe cam fidem,quç per diledlioncm cpcratur,cxiftimat,credo,bonus uir,nos non tam firma cftememoria.ut recog!'tarepofsimus,quid Paulus de fide ftribat, amp;nos oblitos cflc,quid Eccius, Cochleus amp;nbsp;alq (^içtt'aTraTai de fide per charitatc • opérante,ufqueadrauim fintuociferati. Etcurnonadfcribithucomnia fidci encomia,quæ in facris literis extantfSed quid ea in præfcntiarum ad jnftitutum faciunt f Cilm enim uel Paulus fcribit, uel nos ex Paulo dore/ mus, quod luftificemur gratis perfidem, non loquimur de nulla, ftd de

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*

ucn fldc, Nonloquimur de Ethm'caaut.Diabolicâ, cuius lacobus facit inentionem,fedde Chnftïanafide,quæeft,nô folum credei c, quod unus fit Deus, Sicutamp;Diaboli credunt, acconjtremifcunt, fed etiam credere^ quodlefus fit uerusChriftus, amp;nbsp;quod hic Chrïftus (plus fit expiatorpec/ catorumnol}rorum,amp; ut Paulus loquitur,Sapientia, iufticia,Sand.fi'ca/ tioamp;Redcmptio noftra. Et hæc Fides, non folunxapprehen.dit ac ppfsigt; detChnftum, uerumetiam efficax eft per chantatem, diffundit le per omnia genera ui'rtutum. Quid autê bine fequitur f N uni quia Paulus di/ cifquod fides operetur per charitatem,idcircô fentiendum eft,quod fides luftificetpropterCharitatemÇ'Nihilcerte minus, Arbitramur,inquit alias Paulus, hominê luftificari fide abfqj operibus Icgis, hoc eft,abfqi charita/ te,quæSCipfa eft opus legis, quemadinodum fuprà copiofê deæonftra/ tum eft,Quôd fiCharitas idcirco iuftificat, quod Paulus dicat fidê eperari percharitatem, certè iuftificauitSaram uxorem Abrahæ conceptio fiCre/ tentio Seininis, propterea quod Apoftolus dicat Saram per Fidcm accez pilTeuim ad concipiendum ôt^ retinendum fernen,ac peperiflè filium præ ter ætatis rationem. Hoc emm eft fidem operariper conceptionemamp;î rerentioncni i'cminisJuftificauit etiam Ifraclitas calus murorum leriho, qutaideni Apoftolus fcribit,muros leriho côcidiflc per fidemiHoccnim eftfidem operari per cafum murorum. Qiiid autê poteft abfurdius dici^ Rdcs enim,dc qua nûc loquimur, habet dupliccs, ut ita cxplicandi gratia dicâ,manus,Vnam,quâ extendit furfum, amp;apprehendit Chriftum unà fûomnibusbenefierjs fuis.Ethac partedicimus: Nosluftificari,hoceft, côfequiremifsionê peccatorû ScSpiritum fanlt;ftS,perfidê,non quidêproz ptermcritûhuiusadionis, fed propter Chriftum,qui Fide, quamuisimz becillfaccip;tur. Alteram quam protendit deorfum ad exei cenda opera chantatis,ac reliquarum uirtutum. Et hac parte teftificamur quidem ucz ritatemfideffic probamusgratitudinem noftramergaDcum,ac exercez mus frudus fidefinon autem iuftificamur,non confequimur remifsionê peccatorû, amp;nbsp;reconciliationcm cum Deo propter hos fidei fi udlus. Qiiaz rccûm Paulus (cribit, quod fides operetur per charitatem, non eft fentiz cndum,quôd hoc diefto pugnetcum reliquauniuerlafuadocftrinadefi'z de.Non enim dicit,Fïdcs Iuftificat propter charitatem,ficut uaniloqui inz terpretantur, Sed quod doceat,cuius ingenij fit liera fides, qua apprehenz dsmusChriftum, confequimur remifsionem peccatorum, uidelicet, quod ea fides nô fit ociofa.fed uiua,ôi efFicax,nccpofsitteneri, quin poftz quàm apprehendit Chriftum, propter quem folum remittuntur nobis pcccata,declaret fefeper opera Charitatis,

In cxplicandis teftimonijs, quæ Confefsio Principis ex Ambrofio ciz tatjUideturfibi Afotusnon folum uiiftoriamexdeuidis hoftibus reporz tare,uerumetiam in fublimi curru uehi,0itriumphare.In altero enim tez ftimonio docct Ambrofium loqui deoperibuslegis Cærimonialis, de circumcifionc,lotionibus,ncomentjsautuencratione Sabbati, In altero arguit nos apertæ aut maliciæ aut ignoran tiaeiaffirmat nos peruertcre (en (umPatrum,amp;deciperefimplices. Itaquenosmiferihomuncionestraz ducimurcaptiui öiconfufi, ob oculos omnium ciuiunT, ante triumphaz Icm tanti herois currum,utne quenquam quidem e Spedatoribusintuez ri audeam us. Sed bene habet. Afotus decreuit fibi ipfe abfep legitim o Scz natusconfulto,triumphum. Qiiare,fi paulifper commorati fuerimus,uiz debimiis eum,etiam apueris Iwto corîfperfum,è foro difceffurû.Primûni,

cni'm^non erat Ambrofius nobis tamigrtotiis,irt rum in Confefsioli^ Principis recitanda cHent teftimonia, quod coram Deo luftificaremur Sola tidù^no potuerimiis alià, ac pene illuftriora dfdla ex Ambrofro com/ memoràre,quibus hancpropofilioncm confirmafemus* Quidenimil/ Iiid, qiiod Ambrofius ad Ircnæiim fcribiK’Quia per legem,inquienSjpcc catum Cognofcitur, Scd culpa non relaxatur, Videbatur Lex nocuilTc, quae omfies feCeratpeccatores : Sed ueniens DominUS lefus, pcccatum omnibus,quod hemo poterat euitàre, donauit, chirographs noftrum fui iànguinis effùfionedéleuit. Hoc eft quod ait, Superâbundaüitpecca/ tum per legem,Superabundaüit aUtèm gratia per lefum,quia poftquàm totus mundus fubditusfa(ftuseft,totius mundi peccatum abftulit. Sicut teftificatus eft loannes dicens : Ecce agnus Dei qui tollit peccaium fnun/ di.Etideo nemo glorietur ex openbus, quia nemo fadis fuis iuibficaturî Sed qui iuftus eft, dohatum habet, quia per lauacrum luftifi'catus eft. Fi/ des ergo eft,quaelibérât per fanguinem Chnfti,quia bcatus ilk cUipccca/ turn remittftur,SC ucnia donatuh

Et illud deLatronc : Fides eft,quæpcccata cooperit, quae uincit crimi/ na,quae facit de latronibus innocentes. AcmoxrSicutfuffîcitludæadfrt/ lerajdeferuifteChriftùm,itailli(latroni)fufficit ad innocentiam,Domino credidifte. Hacftenus Ambrofius. Qtiid autem eft aliud, Nemo glorietur cx operibUS,qUia nemo Fadis fuis ïuftifi'catur. Et,Sufficit latroni ad inno/ tenliailrijDomino credidifte, qüàm fi qUis dicat, latro, aut etiam quiuisa/ liushomoiuftifttatùrpètfolam fidem?

SeduifumnobisèftjhæCjquæinConfefsionc Principis extant di(^ Ambrofn,recitare, non tarn propter fententiam, de lt;^ua uel abfqiie Anv brofio,cxPaulocerti fumus,quam propterformamlocutionis. None/ him eft obfcurum,quantis copuieijs Sycophants flagellent in noftrado/ drina hanc uocem, SOLA, cum dicimus, nos SolafldecOram Dcolu/ ftificari,6Cquantiscalumnqsearn apud imperitosexagitent. Voluimus igitur didis ueteruih publice leftificâri, nos hanc loquendi formam non cxcogitafle reccns,fed cam apud ucteres quoque ufitatam fuifle. Qiiate, cum Ambrofius in cxplicationeEpiftôlæ ad Romanos, utaturhacuocc ineodem argumento,non femel fediterum atqueiterum, nihil alienuni ab inftituto noftro fecimus, etiamfi Ambrofius excludat opera legts c?/ rimonialiSjôt^ interpretetur tantur de baptiirtlö.

Deinde non ignoramus Ambrofium,SCalioS quofdam ueterurn ftn/ ptorum.per opera legis,apud Pauluri1,cùm dicit, Arbitramur hortftnent luftificari perfidem abftp operibus legis, intelligere, opera tantS IcgiS cat/ rimonialis,utfuntCircScifio,Lotiones,Neomeniär,Sabbata,SC idglt;înus alia. Sedhic quacritur, num hafcexpofitio fit ueta,fiCconueniatcum fciy tentiaPaUli? Nos autem fupra copiofe demonftrauimus, teftimonijs no tantum Pauliipfius,fcd etiam Hièronymi amp;nbsp;Aügliftini, quod cùrrt apud Paulum dicitur,hominem iuftificari per fidemabfque operibus legis, in/ telligendafint per opera legis,non tantum opera legis carrimonialis,fed etiam moralis aut natUralis.Hk ergo confidera mihi,q prudenter Afotus autoritatem uetcrUrti fcriptorS, ad quos tarnen nos rcmitterefolet, tuea/ tur.Rccenfetcxpofitionem Ambroftj,qua per opera legis apud Paulum intelliguntur opera legis cærimonialis.Manifeftûautêeft,quod Hierony mus 5C Auguftinus intelligant per opera legis non tantum opera Icgis ce timonialiSjfed etiâ legis Moralis,feu Decalogi, Quo igitnos uertemusC'

Ad Ämbr ofium ne,an ad Hieronymum Sgt;C AugiiftinumC De hac re föl/ lidti fint Afotid.Nos enim habemuSjdi'uina dementia lucerna, cm dum attendimus, à redam'a non abcrrabimus,

Scd h/c demum gloriæ nominis Ambrofij infigniterfuccurrit Afoz tusjcumdocet Ambrofium uerbaPfalmi: Bean quorum remifïæfunt iniquitates, amp;c, nec de pœm'tentibus, nec de martyribus, fed tantum de BaptifmOjCxponere» Hîc nos aperte aut mail fiimus, aut ignorantes,qui

Icnfum patrum peruertamus, ÔC fimpliccs dccïpiamusjtaque Afotus non folumuindicat Ambrofium ab iniitria., quam putatipfi illatam, uez rumetiam dimittitnos grauibus contumdiis probelaceratos* Acdeïgz norantia quidem, non eft quod refpondeam. Fateor ipfc ingenue, me plun'maignorare, ÔC in eorum effè catalogo j qui'bus in gratia, ut Petrus loquitur, ôi. cognitione Domini noftri amp;nbsp;Seruatoris lefu Chrifti, crcz fcendumeft: Sedquôdin rccenfendo tefiimonio Ambrofij accufemur maliciæ aut impofturæ,hæc demùm luculenta eft iuiuria.Confcfsio Prinz cipisfimpliciterrecitatueram fententiam de noftri luftificatione, uidcliz cetjquod coram tribunali Dei nullus plane fit locUs meritis hominum^ fed tantum mifericoxdiæDci, Sgt;C meritis folius Domini noftri lefuChriz ftijqui fide à nobis accipitur. Et addit : ideired fentimus ueteres ac maioz resnoftros redè dixifle, NoscoramDco SOL A fideluftificarû Haz i^ienusConfefsiOtMoxigitur duo fufeipimus probanda» Altcrum,qudd inludicio Dei,ubiagiturdeæternanoftraSalute, Solum meritumChriz ftiualeat, Alterum,quôd ueteres rede ufi fint hac formaIoquendi,Solafiz deluftificamunAcfigniftcamus-, quid cùm hæclocutio in ueteribus non fitdamnata, non debcat in nobis damnari, præfertim cùm per cam non abijciamus obedientiam, quam præceptis amp;nbsp;uocationi Dei debemus, Sedintelligamus,quddin iudicioDei folo merito Chrifti,quod fitnoz ftrum per fidem,conftarcpofsimus» Hæc fentcntia ut eft pia, ita habet fuafirma teftimonia,tam facræScripturæ,quàm ucterumferiptorum, quemadmodum amp;nbsp;Confcfsio Phneipis recitauit, ô£ fupra copiofè oftenz dimus, Qiiodigiturcftnoftrumpeccatum^’quæ maliciaCquæimpoftuz raiSufcipimus probandum,quôd ueteres redè dixerint, nos coram Deo folafide îuftificari. Et ut probemus eos hac locutione ufos, recitamus tez ftiinoniumHilarij,SC Ambrofij. Hæccine eft malicia, aut impoftura:* Anhocfalfum cft,quôdfinthaclocutioneufifSed alio, (inquies,) fenfu, quant uos uti folctis.Primùm,recitauimus dida Ambrofij,non tam proz pter fcnfum,ficut paulo ante d]xi,quàm propter loqucndi formamjUt auz toritate ucterum probarcmus,eam loquendiformam,quam Sycophanz tæin nobis iammultis annisflagcllaruntjnonefte impiam,fifententia nonfueritimpia. Deinde, quiacredimus Ambrofiumfuiflehominem pium, ôd nunc in C H R I S T O fcelicitcr quiefeere,credimus etiam, quod cùm addudus fit ad feuerum tribunal Dei, non confifus fuerit fuis uirtutibuSjScd folo merito Domini noftri lefu Chrifti. Etfi enim exeidez runteialiquoties,cùmhîc uitamageret,nonnullauerba,quæ uidentur humanasuirtutes opponere feuero IudicioDei, tarnen extant in eo non obfciiraueftigtaredæfidei, qua Solummeritum Chrifti iudicioDei,in ueris tentationibus opponitur. An non haeceft infignis commendaz tiofidei, quod fuprà recitauimus : Suffîcit Latroni ad innocentiam, D O MIN O credidiflè îT Quare, cùm Icgo, quod in commentarijs ad Romanos feribitî Manifeftebcatifunt, quibus fine laboreuel opère

aliquo rcmittüntur inïqiütates SC peccata teguntur, SCc^ non pofîîim,ncc dcbeo, lUDfta charitatis regulam, cogi tare cum aliter fentire, quâm quod uera dockinaEuangelq continet,uidelicet,nos aflequi beatitudincm nul lo noftraeiufticiæ merito, fed folo merito Domini noftri lefuChriftijque per fidem apprehendimus,

SedAmbrofius, (inquis)IoquiturdeBaptifmo,nondepœnitcntibus, aut Martynbus. Quid, obfecrOjhocadinftitutum f Si uerum eft,quod hi qui Baptifmum fufcipiunt, fola fide luftiftcentur, hoc eft, (ficut Ambro/ fius loquitur)beati fint, nulla ab ipfis pœniteno'xopera requifita, nifi tan/ turn ut credant ; quid in tali teftimonio rccitando accufamur maliciæ aut impofturæFingamus enim non efte generaliter uerum, certè fi inali/ quo faltem cafu uerum eft,non fumus uel mcndacq,uel malicig damnaii di.Etnonpoteftinftitutum noftrum Afoto ignotum efte.Cûm enim re/ citamus Veterum teftimonia, non eo rccitamus, quod omnia ipfoi um diefta indiferiminatim probemus, Sed, quod ca, quæuidcntur cum uera fententia facræ Scripturæ conuenirc,fcligamus, reliqua autem fuis auto/ ribus relinquamus. Non enim obfeurum eft, quod inEccIcfiafticis fni/ ptoribus diisimilcs fententiæ reperiantur,ut nifi cum iudicio lcgcris,non habeas aliquoties,quo te uertas, Quarc,quæ ditfta in Ambrofio probaui/ mus, eauifum fuit recitare, Quæautem non uidebantur probanda,iudi/ cauimus nos honeftius facere, fi ea filentio tegcrcmus, quàm lî pluribus exagitarcmus.

Nunc autem quid faciamus Poftquam enim Afotus hoc dicluAm/ broftj,quodfucrat difsimulandum, non folum in lucem producit,ue/ rumetiam nobis tanquam preciofifsimam gemmam, intuendum obtru dit,co necefsitatis nos adigit, ut aut officium fit deferendu, aut cum Am/ brofio,uiro deEcclefiafilij Dei optime merito pugnandum, quorum al/ terum hominis cftimpti,alterum uideturingrati. Ego certè agnofco in Ambrolio multainfignia donaDei,amp; amo eum pkirimum, aedeteftor cam uirulêtiam,qua eum infedatus eft Hieronymus, fi modo uerafunt, quæ de hac re commemorat Ruffinus. Sed Afotus odio dignus eft, ^ui in Ambrofio denudat, quodfuifietfingulariftudiocontcgendum.Cum igitur iccerit aleam,agite dum,fufcipiamus didum Ambrofij expenden/ dum, non certè, utÄmbrofium flagellemusgt;,fed'utimportunit3temA/ foti refutemus. Nam Ambrofius ipfe, ea eft modeftia SC ingcnuitate,ut permittatpqs liberum de fcriptis fuis indicium, necexigat tyrannicis,ut quæuis dida fua,pro facrofandis Dei oraculis habcamus. Ego raptus,m/ quit,de tribunalibus,atque adminiftrationis infulis,ad faccrdotiiim, do/ cere uos cdept,quod ipfe non didtcû Itaquefadum eft, ut prius docerein/ , ciperem, quam difeere. Difeendum igitur mihi fimul SC doccnduin eft, quoniam non uacaui ante difeere. Et quantumlibet quifquc profecerit, nemo cft,qui doceri non cgeat,dum uiuit.Hæc eft infignis modeftia Am brofij, qua æquo animo feret, ut alicubi de didis fuis ucipiè dubitemus uel amice conferamus.

In expofitioneigiturhuiusPfalmi,Beatiquorumrcmiflæfuntiniqm/ fates ÔCc.cuius teftimonio Paulus ad Romanos utitur, ficfcribit Ambro/ fiusrQuomodo autem ad pœnitentium perfonam poteftpertinere,cum dicit.'Beati quorum teda funtpcccata,cum conftetpœnitenteslaborcôi gemituremifsionem pcccatorum acquirerec* Aut quomodomartyn'o i ongruit, quod dicit. Beatus uir cui non imputabit Dohiinus peccatum, cum

DB IVSTlFICÄTiONB, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JIJ

cùm fciamiis gloriam martyrq pafsionibus ôâ preflîn is acquiri C Prophe/ taautêtempusfœlixpræuidensïnSaluatoris aduentu beatos nuncupat, quibus fine laborc uel aliquo opere PER LÄVACRVM remittun turamp; tegunturjamp; non imputantur peccata. Hadcnus Ambrofius, Quid igitur dicemus quot;i Negari non poteil, fi libéré amp;nbsp;feueriter ludicare uolue/ ns,quin Ambrofius referatillud PfalmûBeati quopûremiffæ funtiniqu» tates,ad eos tantS,qui baptifantur.Sed h/c quæritur,nû hæcfentcntia con/ ftetjamp;cumPfalmo ucrèconueniat.Primûmm^quæramus, quis fit huius Pfalmi autor, quo tcpore traditus firEccIefiæ Dni.Scimus præcipuuin ciusautoiêeflèSpiritslanCfu.Nunc antequæn'musdeorgano,autliom» ne, quo primiim Spiritus fandus ad hune Pfalmû didandS ufus elt Ma/ nifeftQigitureft,amp; publico c5f€nfuapprobatû,q? autor eiusfitDauidiUc ïexlfraelis,qui ætatem in his terris egit,mille, circiter, annos, priufquàni inftitutus fuitBaptifmus, Nec récitât in eo Pfaimo Prophetiam tantum* quid futurum fit temporibus aduentus Chrifti, Sed proponit Ecclcfiac omnium temporum generalem dodrinam, ut cognofeamus, quomo/ docontingathominibusbeatitudo, Etficnimtuncprimùm,cùmChri/ ftus aduenit,amp;paffiiseft propeccatis noftrismortem, impletaeft pec/ catorum expiatio, QC patefadaper prædicadonem Apoftolorum ,in or/ be terrarum , tamen ufus ac frudus eius non pertinet tantum ad éos, qui poft reuelationem Euangelîj baptifantur, uerumetiam diffufus eft adillos, qui ab initio mundicredideriint in fernen mulieris, Abra/ hæ,amp;:Dauidis,hoceftjirtIefumChriftumDominumnoftrum» Qiiot/ quoi enimcredunt inChriftum, fiue fucrint ante aduentum eius,fiue p0ft,qs remittunturSC teguntur iniquitates, amp;nbsp;non imputantur pecca/ ta,propter Chriftum, Quôd fi perrexeris reliquahuiusPfalmilegere, haudobfcurèuidcbis, quodDauidfuo ipfiusfingulariexemplo inférât, ficutamp; alias folet, dodrinam Ecclefiæ uniuerfalem» Sequitur enim in Plalmo : Delidum meum cognitum tibi feci, amp;iniufticiam meam non abfcondi. Dixi confitebor aduerfum me iniufticiam meam D O M1/ NO,ôlt;tuREMISISTI IMPIETATEM PECCATI MEI, Hæc certè Dauid de fua perfona loquitur. Qiiid ergo ? num Soli ipfi re/, mittitur impictas pcccati,co quod agnofeit peccatum, ÔC credit in uentu/ turn Chriftum^ Abfit,Sed quemadmodum alias fuo exemplo hortatut uniuerlos ad fîdem amp;nbsp;inuocationem : Ipfe, inquiens, pauper clamauit,6C Dominus exaudiuit eum,Slt;ex omnibus tribulationibus eius faluauit eûî Accedite ergo ad eum,£C illuminamini, faciès ueftræ non confunden/ tur. Itaôdhocloco docet fuo exemplo, quomodo rcliquis omnibus con/ tingatbcatitudo, Tu,inquit,remittisimpietatempeccatimei» Hæc eft mea beatitudo.Beati igitur omnes,quorum remittuntur 6C teguntur ini/ quitates,amp;quibus non imputantur peccata, VndeÔC additur: Prohac (impietate)orabitad te omnis Sandus in tempore opportuno, Omnerti fanâum, non fe tantum, dicit orare pro peccati impietate, ut non impu/ t^tur,quocunq; fucrittemporc.Sed amp;nbsp;Ambrofius ipfe,in libello,cui tituz , lumfecit, De ApologiaDauid,haudobfcurêfignificat,DauidemhunC Pfalmum,non defuturis tantum hominibus,fed etiam de feipfo iam prg fentcintelligere,Texit igitur,(inquiens)peccata fua an non^Sed quis h oc neget,cum hic ipfedocueritPropheta, quôd remittantur iniquitates, te/ ganttir peccata, non imputentur à Domino PeccatSremiflum fibi elle docuit 3 ficut feriptum eft, Delidû meum agnofeo, ÔC imufticiam meanx

non operui 5gt;Cc, Etli enim Ambrofius in co quoquc loco mcminitlaus^ cri, amp;addit alia 'qùædaiti mcommodiora, de quibusnunc non eft dicen/ di locus,tarnen manifcftedocet,quod Dauid, qui ætateftia non peruencj rat ad tempus infti tutioni's externi baptifmi, loquatur in’Co Pfalmo, ctia de feipfO j ô^ affirmet fe plane idem remifsionispeccatorumbeneficiuin acccpi'ftc,quod pofteaper bapnftnum erat difpenfandum.'Quarc non elj rentïendurn,quód Pfalmus uatici'netur tantum de ijs,quiaccipiunt rcmil fionem pCccatorum perbaptifmum,Sed quod contineat generalem do/ tftrinam, qua erudimur,interprété Paulo, beatitudmcm uniuerfaeEcclc/ ftac, fiuc 1111 as ante aduenjum Chhfti, fiue iftius, quæ eft poft aduentuin Chriftijin hocconfiftere, quod propterÔhriftû habeat remifsionem catorum,^C nonimputentur,fcd tegantureipeccata.

Deinde, quod dicitur huncPfalmum non pertinerc ad pœnitentts» ncc congrûeré martyrio,confidera mihi,quæfo, quid hinc abfurdi fequa/ tur.Nam,ri non pertinct adpœnftentes, certè non pertinctetiam ad cos, qui baptifantur, Qtiid enim hi aliud funt,fi modouerè baptilmum acci/ piunt,quam poeniterttesC Vetus quidem Ecclefia no requiliuit a catechu/ menis baptifrnum acccpturis,publicum amp;nbsp;folennem ritum pœnifcntiæ» qui ritus,etfi fuo fortafsis tempore,aliquo modo utilis fuit,tarnen non cft ad falutem coram Dco neccllarius,requirendaautem fuit fempcrucra pœnitentia.An cnim hi,qui baptifmumpctebant,non debuerunipccc^ ta fua agnofcCrc ac deteftari,ô(f credere quod ea remittantur propter Chn^ ftxim,5c fefetradcrejn obfèquium uocationis DeifHocautcm uerè efta/ gere potnitentiam,etiamft id nullo externo,amp;aliquandiu ufitato rïtu p^o htearis.Hunc enimritum, eliam impij hypocritæ fingere potuerunt,»^/ ram autem poenitentiam coram Deo agcrc,dum manent hypocritx, no poffunt. An impœnitcntes funt baptifendi C An non Baptifmus, pceni' tentiæSacramentum eftç'Baptifabat (inquit Marcus )Ioannesindefcrto prædicansbaptifmum poenitcntiæ,in remifsionem peccatorum. EtPc/ trus:Pcen{tcntiam(inqu!t)agite,öd baptifetur unufquifque ucftrum in no mine îcfu Chrifti in remifsionem peccatorû.Quod fi is Pfalmus non per/ tinet ad pœnitentes, quid eft, quód hadenus fuum locum habueritinter eosPfalmos, quos üocâruntpoenitentialesÇ'

Progrediamur adMartyres,Si hicPfalmus non congruit martyribr^®» non habebunt martyres rcmiftronem iniquitatum,non tegentur eis pec cata,fed imputabuntur, ideolt;$ non Crunt beati. Si martyribus non con/ gruit, martyres non orabunt : Remitte nobis débita noftra,ncc orabunt pro peccati fui impietatc,ied dicent,peccatum nonhabcmus.Etquiscnu merarc poflet omnia abfurda, quae lequuntur,fi dixerimus huncPfal*^“ nccadpœnitentes,nec ad Martyrespertincrec’ CcrteAuguftinushaiid obfcUreftgnificateum ad uniucrfamEcclefiam pertinere, lam olim, in/ quiens, contra fuperbos clamatumeft: Beatus cui non imputau tDo/ minus pcCcatum.Non enim imputât his, qui fidelitcr ei dicunt.’Dimnfe nobis débitanoftra,ficut fiC nos dimittimus debitoribusnoftris nbsp;nbsp;Hæc

aurcm eft prccatio uniueriç EccIefiç.Manifeftum igitur eft, quód hic Pfal musnonad unumtantüm hominum genus in Ecclefia,nec ad unum tantum tempus, fed ad uniuerfam omnium temporumEcclefiamper/ tineat. Nam quod pcchitcntcslaborcntSCingemifcant,amp;martyrcspaf/ fioncsac prefluras fuftincaht,fign';lkat quideminpœnitentibusdebcrc ' «flè agnitionem peccatorum, amp;nbsp;probat martyrcsinftiftûtendispreiruris obedirc

. DE iVSTiFICAtlONÉ, . nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij

ôbcdircuocationtDei^non autem probat diuerfas efTc m'as, quibus àtcj; pientcs Baptifmum, Poenitentes,amp; Martyres remifsionem peccatorunl beatitudi'nem confeqtiantur. Non alia m'a latro in cruce, alia Stephan nus, alïaloannes Euangelifta faluatur, AIius aliam qm'dem habet uoca/ tionem l'n his terris alius aliud m'tæ genus fedatur alius alió mortis ge? nereexhacuitaexcedit, Vnaautern omnium üiaeftaduerâÂ^æternam falutemac beatitudinem perueniendi,Iefus Chriftus Dominus nofter, qui Solus expiauit peccata,tam latronis,quàm Stephani,ÔC loanniis Euail geliftæ, Vna quo que eft fides, qua tam hi, quam file remifsionem pec? eatorum,Ô^ æternam ui tam accipiant,uidelicet,ut credant fe habere Deû propiciunijôC Deo eflè acccptos,non propter fuas feu adliones feu pafsioz nesjfed propter folumiefum Chriftum, propter folam lefu Chrifti adio/ nemamp;pafsionem,obedientiam SC mortem. Non enim aliud nomen eft fib cœlo datum inter homines,in quo oporteat nos faluos fieri.Qviid er? go de dido Ambrofij fentiendum lit,perfpicuum eft.Quid autem de no/ bisôidefrudunoftri Eüangelq fitfentiendum,non recufo ipfe quoque^ bonorum uirorum indicium fubire. Nec dubito,quin hi iiidicaturi lintj quodAfotus multo rcdius (ut primum de Ambrofio dicam)honori no/ minis Ambrofij confuluinèt,fi noftro exemplo diduni dus, quod nunc importunitate Afoti coadusfui dijudicare, filentio præterijiïet, quàm quodueretidâtam üenerandi patris non foludenudaüerit,ucrumetianl pro honeftiftima corporis parte omnibus intuenda obtruferit. Ac uenià, quidéni dignus eft Ambrofius^quodea fuerit pietate, utuerifimile fit, eum uerbafua emendaturum fuiflc, fi ab amico efïbt admonitus. Afotus autem gram' reprehenfione dignus eft, quod in tanta luce Euangelfj non folumipfcintencbris maneat, uerumetiam Ambrofium, ÔC alios uete/ fesfcriptoresad fein tenebras pertrahercconctur,ac in eos,qui impio ipfius conatui obfiftunt, grauifsimis contumelijs inuehatur. Nam qua? lis fit frudus noftri Euangelq ,crede mihi Afote, om nes æqui amp;nbsp;boni ui/ ti, quos tu ad huius rei df) udicationem uocas, rede iudicabunt, amp;nbsp;Chri/ ftüs ipfé füo tempore ita patefaciet, ut commoueatur terra, amp;nbsp;contremi/ fcant columnae cœli. Non ignoro,quofdam efle,qui gloriantur quidem nomineEuangelij ,non refpondentautem eiullofrudu. Sediniquifsi? mum eft,à quorundam moribus, de toto dodrinæ genere pronunciarei néc tuipfeæquo animo ferres,fi ego de uniuerfis fratribus tui ordinis (etfi hic ager,ut eft natura fterilis,ita quantum in ipfo eft, non profert, nifi zi/ 2ania)exeorüm moribus,quiantealiquot annos,BernacEluctiorum, propter impiasfuas praeftigias amp;nbsp;impofturas, Vulcano funtcohfecrati, »üdicarem,qui te quoque admonere debuiflent, quod fit illud genus ho/ nïtnum,a quo SC fenfus Patrüni,üt tu loqueris, peruerti, amp;nbsp;fimplices de/ dpi foieant. Ac profedo ridiculum eft,quód fcribis hos commem oratio/ fiédidi Ambrofiani cogi tafle decipére fimplices. QLiæ.n.fcripfimus,hoc confilio (cripfimus, no ut ftatim uulgarent, Sed ut Patribus Synodi Tri/ dentinaéexhiberentur,quo effet vTiroSttris, de qua cum bonis iiifis confer/ remus.Et funt quoque exhibita, priufquàm effent uulgata. Quid crgoC* Num putas nos tarn amentes fuifle, ut exiftimaremus Patres eius Syno? di,quorum multi ibi conucnerant, eruditione ÔC fapientia infignes, tarn facile à nobis decipi pofle f Egregiam uero laudem tribuis illis Patribusj quodeostamftultaèfîmplicitatis infimulas,ut nonpotuiflent abfquete impofturam iftorum nouatorum di haereticorum deprehendere. Papar^

^îlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS V^ÏRTÉNBERG.'

quanta Wa eft induftria, qua tantam opera, in obferuandis haercricorunl - liiipoftuds J Ecclefiæ nauafti, ut di'gnus fis Cardinalitio gaîero,‘amp;f Panes ingratifsi'mi fint,fi non primo quoep tempore te ea dignitate omârint,

6ed pergamus in noftro inftituto.Recitat Afotus etiam loca qûædam fcripturæ, quibus (bmniat fe refaire noftram piam fententiam de luftv ficationeimpîj» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!'

Lucae /»Remittuntur ei peccata multa,quoniam dilexit muItum,Ed fti'mat ergo Afotus, quod teftimonio huius dnfti homines lint coratn Deo lufti propter Dilecftionem,amp;^ quod mentis eius fit in iudicio Dei raciter fidendum, Odiofum hominum genus, quod ex integra oratione excerpit unum SC alterum uerbum, quod exagitet,SC quo uerum eius 0/ rationisftatumdeprauet. Non docetChriftus, quddremifsiopeccato/ rum fequatur dileSiionemjSC quod dileSlio mereatur peccatorum remtf fionem,Sedpotiusdocet,quoddiledio fequaturremifsionem peccato/ rum, Sc quod beneficium remifsionis peccatorum excitet dileÂionern. Dicit enim in parabola.Duo debitores erant cuidam creditor!, Vnus damp;' bebatdenarios quingentos,alter quinquagtnta. Cum autêilli non elTent foluendojcondonauit utrifq;,

Porrd, per debitorem quingentorum denariorum Intelligit Chfiftu* mulierem peccatficem. Quare,cum addit,Debitores no fuilR foluendo, fed utriftp débita condonata, baud obfeure fignificat, quod mulier pccca/ trix non expiauerit peccata fua mentis iuorum operum,ac ne quidem po tueriteafuis mentis expiare,Sed quod necelîàriûfuerit, ut peccata condo narentur ipfi exmeraSCgratuitaDci clemetia. Deinde,Chriftus exPhad Iço quærit:Dic,utcr horu plus diligetfHac interrogatione perfpicue figni ficat,quóddilelt;ftio fequatur beneficium remifsionis peccatorumjnonrez mifsio dileclionê. Si autê ièquitur,quomodo mereretur eamcHanc can/ dem fententiam teftificatur Chriftus,cum poftea additrCui minus remits citutjis minus diligit. Quo diifto Chriftus iterum fignificat, quod diledfio no procédât remifsionem peccatoni,tanquam meritum,fed fequatur tan ^frudus,Poftremó, Chriftus in fine dicit: FIDES tua tefaluamfecit* Cum ergo tribuit FI D EI remifsionê peccatorum SC falutem,non eft du biS,quin auferat earn ab omnium operu meritis,5C adferibat earn gratiugt; tæ tantum clementiæ Dei per lefum ChriftS, Vbi enim prçdicatur Fides, qua apprehenditur Chriftus,qui folus eft expiator peccatoru, ibi opponi/ tur ea omnium operS mentis, SC fignificatur,quôd remifsio peccatorum cotingat nobis gratuita tantn dementia Dei propterChriftû,non propter ulla noftrorû operum mérita. Ei, qui operaf, inquitPaulus,merces non imputât fecundum gratiam(hoc eft)gratuitam Dei clemctiam,fed feeun dum debitum.Ei autê qui non operaturChoc eft)non confidit mentis ope rS,fed creditin eum,qui Iuftificatimpia,imputaturfides fuaadiuftioXEt iterum:lfi'ael,qui feeftabatur legê iufticiae,ad legem lufticiac non perueniC propter quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no ex fide,led tanquam ex operibus Iegis,hoc eft,no

quafrebant IfraeÜtæ remifsionem peccatorum in Chrifto, per fidem, fed in mentis fuorum operum. Cumigitur FIDES opponaturmeritiso/ perum,Sc Chriftus dicat ad mulierem peccatricem: Fides tuatefaluanife cit,manifefte fignificat,quod mulier confequaturfalutê,hoceft,remifsio/ nem peccatorum, non propter mentum diledh'onis,fed tantum gratuita dementia propter Chriftum.Quod ergo dicit,Remittuntur peccata eius multa,q«oniam dilexit multunijUt çonwcniat cum totius parabolç ftatu,

•DE IVSTIFIC ATI ONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jî/

Wireliquts di'Æ's adeoque cum uniuerfaEuangelîj docîlnna, fumitiir di'/ ‘^‘OjCQuoniam) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro (idcirco) utlicexponatur» Remittun/

tur peccata ei'us milita, Idcirco diligit nitiltum. N am ut fie intelligamiis, ^ogût turn alla, quæ ïam t‘eeenfuimus,tüm OC ea uerba,quæ mox Icquun? tw.Cui minus rcmittitur,is minus diligit#

Scribit 8C Ambrofiusj quod diledio fequatur Fidcm Qui diligit ( in/ quiens)uti^credit, öc^credendounufquifque diligereincipit, Deniqj A/ fcraham credidit,ô(î fie diligere cœpit Manet igitur adhuc firmû ÔC fixum* ^odhabcamus rcmifsiônempeccâtorum, ( hoeeft, ) fimus lufti coram Deo,non propter dilcAionem nofttam,fed propter diledb'onem Chrifti» quam perfidem agnofeimus, ÔC qua Deo tam aecepti fumus, ut adoptee nos in filioSjSC unigeniti filrj fui eohæredes,

Qttælocacx Ezechiele, SC Adis Apoftolicis de poenitentiaallegan/ tnrjptöbant quidem pœnitentiam eflc agendam, id quod ÔC nos non fo/ lum probamus, uerumetiam diligenter urgemus non autem probant, quod Afotus inftituin Somniat enim, ficutpoftea fequitur, tres Sophi/ fticaspœnitentiæ partes, Contritionem, Confefsionem, ÔC Satisfadio/ nem,amp;: homines propter mérita horum operum eflê coram Deo luftos, amp;nbsp;debere ijs coram ludicio Dei ueraciter confidere.Sed hæc impietas paît lo ante perfpicuis atgumentis refutata eft.Et illae partes pœnitentiaf, quas Sophiftæ enum erant,non funt partes ueræ, fed fidæ, SC hypocfiticæ pœ/ nitcntiæ.Vera enim pœnitentia confiât primùm Agnitione peccati,non quodhæc expiet pcccatum coram DeOjâut propter ipfam remittatur pec catum,Sed utper hancexcitcturpeccatorad quærcndam peccatiremilz fioneminChrifio.Deindeconfiât FIDE» Cùmautemdicofidem,non intclligo imaginariam illam fidem, quam SC impœnitentes habere poC-funt,nec inteiligo hifioricam tantum, quam amp;nbsp;impq,ac etiam daemones babentjSedintelligo ucramSC Chriftianam, quo nominefiatimretjci/ untur omnia nofirarum uirtutum mérita» Vera enim 8C Chrifiiâna fides cft’j collocare fiduciam æternae fuæfalutisin Solo Dominonoftrolefu Chrifto, SCinfoIaipfiusobedientia,quaplacauitnobispatrem,6Cimpe/ trauit nobis ins cœleftis hæreditatis.Sicut Mofes(inquit)exaltauit Serpen temindefertOjitaexaltari oportet filium h ominis,ut omnis, qui crédit in cum,non pereat,fed habeat uitam æternam. Quare,cùm dico Fidem,âdi mitur humanis uirtutibus omne æternæ falutis mcritum, 6C tribuitur tantum Mediatori inter Deum SC hominem, qui efi Dominus nofter lez fusChriftus.

Poftremo uera pœnitentiaconfiâtetiam frudibusfidei,leubonisoz peribus, quæ debent aßnitionem peccati, SC fidem fequi» Confiât autem hisfrudibus,non quod meritishorum expientur peccatâ,feduttefiifiz cemur ueritatem pœnitentiæ, SC probemus nofiram gratitudinê, quam debemusDomino, pro tantisbeneficijsquæ Chrifius nobisimmeritis tfflpetrauitjSC nos per fidem agnofcimus.Qui ergo hoc modo egeritpœz nitentiam, eufiodierit præceptaDei, SC fecerit indicium SC iufticiam, uiz ta uiuet, nec ultra recordabitur Dominus iniquitatum eius, Sicut uerè diz rit Ezechiel, SC delebuntur pecCata eius, ficutpie Concionatur Petrus, Non autem delebuntur,propter mérita nofirarum feu adionum, feu paf fionum, fed tantum propter meritum DOMINI noftri lefu Chriz fti,quem fideampledimur, Sed de uera pœnitentia pofiea, fuo loco,uoz lente Deo pluribus,

Producitur ÓC lacöbus in medium, ôâ cogitur l'mpietatcm fratcrculo/ mm approbate. Mi'ror autem Afotum in tanta luce nondum ui'dere, Sé quid de Epiftolalacobi,amp; quid de bis didis,quæex ea deiuftificationcfa/ càorum récitai! folent,fentiendum fit. De Epiftola eius lcribit Hierony/ mus. Etiamipfa,inquiens,EpiftoIaIacobi abalioquodamfub noniin^ eius éditaafîèritur,hceC paulatim temporeprocedente obtinueritauto^ fitatem.Et Eufebius.'lacobi.inquiensjdicitur cfle Epiftola, quæ inter Ca/ tholicas prima eft.Sciendum autem eftjCam efle adulterinam.Non cniiA mufti ex ueteribus mentioncm eius faount, ficut nec eius, quæ ludæiî’^ fcribitur, Etiterum:Quibus(fcripturis)contradici'tur,tametfi muftis cognita,funthæc. Epiftola,quælacobotribuitur,Epiftolaludæôifc» Habes ueterum teftimonia,quôd epiftola lacobi, amp;fi habet quandam toritatem ex antiquitate, tamen apud ueteres non eft habita eo loco, qU® yi/«lt;ricf Apoftolorum fcripta habentur. Ac profecftd Veteres uidentuf grauib|is caufis moti, cur iudicauerint hancEpiftolam non eflè ApoftO'' lici Spiritus. Continet enim quædam incommode dida, quænifiinte’’'' pretationemitigentur,non conueniuntcum uera Apoftolicadodrinî* Dicithominemluftificariexfadlis. Et addit: Qiiemadmodumcorpus abfque fpiritu mortuumeft,ita ÔC fides abfque fadlismortuaeft. Con/ fcrt fidem cum corp ore,feu trunco. Opera autem cum Spiritu.Hocma/ nifeftè pugnat cum Paulo, qui dicit î (^icquid ex fide non eft,peccatuni eft. Et Epiftola ad Hebræos.’Sine fide(inquit)impolsibile eftDeo plac^ re. Hæcdi(ftateftificantur,quôdinconationefideiamp;operum,cumSpû l itu Sii. corpore feu trunco,fides fit uelut Spiritus,Opera autem uelut Cor pus.Opera enim abfque fide,uerè funt tanquâm mortuum corpus,quod habetquidemfpeciem hominis,nihil autem habet exfe uitæ humanf, nifi acceflèrit Spiritus feu Anima. Vide mihi præcipuum opus, amp;nbsp;maxi/ mam uirtutem, Charitatem. Hæc, fi non acceflèrit Fides, fi non fticriC ex fide,tantum abeft, ut fit uirtus,quæ faciat hominem iuftû coram Deo, ut etiam reputetur in peccatum. Extant apud Ethnicos Scriptores exemplaeorum,qui tanta charitate felè mutuo profecuti funt,ut alter nondubitauerit pro altero mortem fubire. Magna charitas fit, necefle eft, quæ ponit animam fuam, pro amico. Et tamen quia hæcEthnico/ rum charitas fuit abfcp fide, quid aliud erit coram Deo, quam mortuum corpus f Propheta dicit : luftus è fua fide uiuit .lufti uitam feu animam ait eflc fidem,quomodo igitur epiftola, quæ inlcribitur ïacobo,audetfidein cum mortuo corpore conferre, cum potius opera fint mortuum corpus, nifi uiuificenturFidef

Omnisarborbona,inquitChriftus,facitbonosfruAus. Sicutergo frudus non facit bonam arborem,fedbona arbor facit frueftus bonos,it3 nec opera,quæ funt frudus fidei,faciunt fidem bonam, fed fides bona,fa/ cit opera bona.Qiiæ cum ita lè habcnt,dubium non eft, quin hoe didum cpiftolæ,quæ inlcribitur lacobo, pugnet cum Propheta, cum Apoftolo, amp;nbsp;cum Chriftoipfo Domino noftro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed agite dum, demus hanc epiftolam eflè Apoftolicam, amp;nbsp;rede du ci,hominem luftificari ex fa dis, debuiflèt certè Afotus,ucl ex ipfoAugtu ftino admoneri,quomodo hoe didum commode pofsitintelligi. Quoz niam Paulus Apoftolüs, (inqüit Auguftinus)prædicans luftificari hoz minem perfidem fine operibus,non benèintelledus eft ab eis, qui ficaez ceper unt didum, ut putarent, cum femel inChriftum crcdi^^nt,etiamz

y’T; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. _ -

il male opcrarcniufjôCfadnorofè flagitiofècp uiucrcnt, faluos Ce eflè pofló per Fidem,locus ifte hmïis cpiftolg eundem fenfum Pauli Apoftoh,qiio/ modo fit intelligendusjexponit. Ideócp magis Abrahae utitur exçmplo» uaajameflèfïdcm,fi non bene operetüi-,quoniâ Abrahæ exemplo euarn Paulüs ufuseftjUtprobaretjhorrtmêluftifican' fine operibus legis.Cùrh e/ nimbona opera commémorât Abrahæ,quæeius fidêcomitatafunt,làtis öftenditPauIuApoftoIiimnonita per Abraham docere luftificari homi ne per fidem fine operib us,ut fi qui s Crediderit, non ad eum pertineat be/ ne operari,Sed ad hoc potiüs, ut nemo men tis priorum bonorß operum arbitretur fe peruenire ad dohüm luftificationis, quæ eft in fide. Et moxî V ndemanifeftum efl:,quod Paulus Apoftolus dicit î Arbitramur honliz nem luftificari per fidem fine operibus, No tarnen ita intelligendum eftj ut accepta fide,li uixeritdicamtiseum iuftum,etiamrirlrialè uixerit, tdeo exemple Abrahæ Sé Apoftolus Paulus utitur, quia fine operibus legis, quam nó accçperat,per fidem luftificatus eft* Et IacobUs,quia Fide iplius Abtahæopera bonaconfecuta eftedcmonftràt, oftendens quèmadmo/ dum intelligendum fiqquod Paulus Apoftolus prædicauit. Et aliâsî Cre/ didit Abraham Deo amp;nbsp;reputatum eft illi ad iufticiam. Ergo ejt fide iuftifi/ eatus eft Abraham, lam qui audit, rton ex operibus, fed ex fide,ôbferüct illam uoraginem,de qua locütiis fum. Vides ergo quia non ex operibus, lèd ex fideluftificatus eft Abraham : Faciam ergo qutequid uolo,quia et/ fibona opera non habuero, QC tantum credidero in Dèum, deputabitur nufiiadIufticiam, Si dixit amp;nbsp;dccreuit,lapfusdimcrfus eft, Si adhuccogiz îat,amp;flu(ftuat,periclitatlir. Scriptura autem Dei ueruf^ intelledus, non fûlum périclita ntê à pericülo libérât, fed ôu dimerfum à profundo eleuat, Refpondeo ergo tanquàm contra Apoftolum,5C dico deipfo Abraham* quodinucnimtis etiam in epiftola alterius Apoftoli,qui uolebat corrigez te homines qui male intcllexerantiftunl Apoftolum, lacobUs enim in ez piftola fila contra eos, qui nolcbantbené operari, de folafidepræfumcrtz tesjipfius Abrahæ opera comiTiendaUit, cuius Paulus fidem : non funt fibiaduerfi Apoftoli.Dicuntautem opus omnibusnctum* Abraham ft» burn fuum immolandum Deo obtulit.Magnum opus,fed ex Fide, Laüz dofiiperaedificationem opcriSjSeduideo fidei fundarn entum,Laudo frü dium boni operis,Sed in fide agnofeo radicém: fi enim hoc præter fidem redam facerct Abraham,nihilillud eflêt,q|ualectinqj illud opus eflèt,Rur fum,fifictenerctfidem Abraha,ut cùm ei Deus imperaret offerte fibi im molandumfiliumfuum ,diceret apud fcmetipfum,nonfacio,ô^ tàmen credo, quia me etiam contemnentemiüftàfualiberatDeus, fides fine oz peribusmortua effet, Hadentis Auguftihüs, Sed quanto tedius interz pretatur lacobû, quàm AfotusC'Hic enim fufeipit exiacobi uerbis docenz dum, quod propter fada fimus coram Deo lufti, amp;nbsp;quod meritis fadoz ium,feu operum fit in ludicio Dei ueracitef fidendüm, Hæc fi fuerit fenz tcntialacobi,quam ei Afotus affingit,nihil difsimulo,adduci no poflum, ut eredam,hune effe eum lacobum, qui in Synodo Hierofolymitana diz xit de uocatione gentium féntentiam plenam Prophétie! Spiritus* cuiuspietatemEcclcfiafticafcripta màgnisfermonibus celebrant* Au/ guftinus autem interpretatur lacobum uerecundius,ac tolerabilius.Non diateum hoc agere,ut confidamus irt ludicio Dei meritis fadorum, fed dicit eum reprehenderc illos, qui fomniarUnt, quod poftqUam credidez «ntin CHRIST VM, exiftiment ad ft nonpertinere, bene operarfi

5JÔ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS, VVIRTENBERG.

N on dfdt cum docere,nos coram Deo luftos eflè propter fada,Scd dio’f, eiim rerjcere illorum fententiamjqui putant/e^fi limd crcdi'derint, pofl^ per fidem faluos cfle,etiamfi facinorofe, flagitiofec^ uiuerent. Commciv dauit(inquit) Abrahae opera,contraeos,qui de foia fide præfumentes,no/ ïebant bene operari,qui ad ïuflà Dei,apud fèmeti'pfbs diccbant,Non hct' mus, ÔC tarnencredimus, qm'a nosenam contemnentes l'uflàfuahberat Deus âfc. At hos,ne nos quidem probamus, fed grauifsimc rcprehendigt; mus.Cùm enim in dodrinaueræ Iuftificationis,de fideloquiraur,quent admodum paulo ante indicaui, non loquimur de mortua, feu nulla, deuera, uiua ÔC Chriftiana fide, quae,ut corn plcditurfolum Chriftunt proexpiatorepeccatorum,5Credemptore,ita tenen' nonpoteft, qui'n^' fe exponat ad facienda opera charitatis,6C omnia genera uirtutum.Quo^ fi inter auditores noftros porei fuerint, qui ad nutrienda, amp;nbsp;tuenda feck' ra fua arriptunt nomen fidei di. exiftimant (e fuo officio defundos, fi tern cogkauerint Ce credere etiamfi interea orrine flagiciorum genusfe' d:cntur,non eft in tanta hominum corruptione mirandum, cum ne Fall' lus quidem caucrepotuerit,ne multi prædicatione Euangelfi degratuiw Dei mifericordia per Chriftum ,abutcrcntur ad iicentiam carnis. Et extat apud Matthæum parabola,in qua, optimi feminis paucifsima pars in tet' ram bonam cecidit,SimiIe quoque eft regnum cœîorum, hoc eft, prxdi' catio Euangehf, utrriculo iado in mari, SC contrahenti ex omni genere, piicesjtam malos,quam bonos. Quod Auguftinus de fua domo, hoede noftraquocpdicerepoflumus,Quantumhbet,inquiens,uigiIetdifeipIi’’’ dom us meæ, homo film, amp;nbsp;inter hominesuiuo,nccmihiarrogareaU' deo,ut domus mea melior fit,quam Area Noë, ubi tarnen inter odo ho' mines,reprobus unus inuctus eft. Aut melior fit, quam domus Abrah^, ubi dieftum cft,Eijcc ancilla SC filium eius. Aut melior fit, q domus ipfin® Iacob,ubi ledtum patris filius inceftauit. Aut melior fit quam domus Da/ uid,ubi filius eius cum forore cocubuit SCc. Quid crgofi'nquient Afotid* Si agnofeitis etiam inter uos,multos eflè malos,air propter malos,nobis admixtos,à nobis recefsiftisCRefpondeo. N5 rccefsimus a uobis propt« malos uobis admixtos, ac Iperamus multa efle milia hominum in plebe,qui non airuant genua fua ante Baal. Sed rccefsimus, partim qui» uos expuliftis nos omni genere crudclitatis, partim, quia cum impiado/ cetis,6C impiam dotftrinam tyrannnicis defenditis,non agnofeimus uoS paftorcs, Sed potius lupos, non aedificalores, fed deftrutftores Ecclefi^f» ac plane eos,quos Chriftus fiigere ÔC cauere iufsit. De hoc aut? argumen/ to alias opportunius. Nunc à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad tfyop reuertamur. Auguftinus

crgo,interpretans lacobi didum : Homo luftificatur ex faiftis, nondicit hanc efte lacobi fententiam, quod debeamus faiftis in iudicio Dei confi/ dere,fed quod debeamus benefada fedari,SC bona opera facere, ut quod dicitur:Hom o iuftificatur ex fadis,fit Auguftino idem ac fi diccretur,Ho mo debet iufta opera faccrc,idcp ex fide. Dicit enim Auguftinus t Abra/ ham filium fuum immolandum Deo obtulit. Magnum opus, fedexfi/ de. Laudo fuperædificationem operis, fed uideo fidei fundamentum* Laudofrudum boni opcris,fcd in fide agnofeo radiccm.Si enim hoeprÇ ter fidem redam faceret Abraham,nihil illud effet,qualecuntp illud opus effet.Qiiid ergo eft Iufta opera ex fide facere C Num eft credere,quód pro pter opera fi mus coram Deo Iufti,SC mentis eor urn fit coram iudidoDei ueraciter fidendumç’ At hare non eft uera di. reda fides, fed dcteftandainlt; - ■ gedu^

crcduh'taSjamp;impietaSjficutfuprâcopi'ofèdcmonftratum eft. Num eft crederCjquodunus tantum fit DeusC* Hocquidcm credendumeft,Sed nondum fan's eft di'dum aut exph'catum, de eo, quod exi gitur,uc lufta oz perafaQamuscxFide,QuxeftergoilIaFjdes,dequanücquaeriturfHxc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

mmirumjUtcredamuSjquód Solus films Dei Dominus nofterlefusChri ftus expiaucnt peccata noftra, ôi. recondliauerit nobis cceleftem Pattern;

Et q? coelefti's Pater adoptaueri't nos in films fuos, no propter noftra I'uftiz lt;iam,fed tantû gratuita fua dementia propter luftidam ÔC obedientta foz liusDomini noftrilefuChriftfi Siautem ex. bacfidelufta opera fadenda funtjquidjquæfo,aliud confequitur,quam quod fadendo iufta opera, no debeamus horum operum meriris, led tantum mentis Chrifti Domin» noftri confidere C’ Itacp Iufta opera ex fide facerc, prorfus pugnat cum co, quod Fratcrculi docent, luftis operibusfidendumeffe,0if hominesproz pter Iufta opera coram Deo eflè luftos,

Quam congruenterautemAfotus citât ad tuendamfuamimpictate, fcriptumlacobi, tarn congruenter citât etiam didaPauli de ludicio Dei iuxta opera noftra, amp;nbsp;de fatftoribus Legis, Ac Paulus,redè quidem Icriz bit : Non auditores Legis luftifuntapudDcum, fed fadoresLcgis iuftiz ficabunturrmiranduautcm eft, tantum elîè Sophiftarum AwöctfyoF, quod quædicftaPauli manifeftèpugnantcum ipforum fententia, ea impudciv ter foieant ad defendendam fuam lententiam citare. Afotus enim allegat hoc didum Pauli,ut probet nos propter noftra fada coramDco iuftos eft ftj amp;meritis fadorum coram ludicio Dei confidendum : Paulus autem doceteo loco fiC dido prorfus contrarium, Docetenim non Gentes tanz tu, fed etiam ludæos elle peccato obnoxios, proptereaquod coram Deo iuftificentur, non qui audiunt tantum legem, amp;extcrnis fadis earn fez dantur,fed qui Le^m fadis perfede exprimunt, amp;nbsp;cam uere,fine omni oicioimplent. Nullus autem ludæus Legem nunquàm ita fecit implcz uit, ut nullum in ipfo uicium eilet. Quarc nullus ludæus iuftificatur coz ram Deo propter fada Legis, nee poteft meritis fadorum Legis coram iudicio Dei confidcre,Si enim de fadis leu opcribus Legis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diz

cendumeft,duplex eftconfidcratio, Aliâsenim confidcrantur fada Lez gis, fccundum quod a Lege exiguntur. Hoc autem modo cqnfiderata, luntperfedifsima,filt;fabfolutifsima. Lex enim non cxigit tantum exterz nam fpeciem fadorum,Sed cxigit fada,ex omni parte perfeda, Diliges,' inquit,DeS ex TOT O corde tuo,cx tota anima tua,flC ex totafortitudine tua,Quid poteft perfedius amp;nbsp;abfolutius dici;” Vult Lcx,ut diligamus Dez um,non uerbis tantum,non manibus tantum,non leui tantum cordis co gitatUjfed ton's uiribus noftris, Nihil fit in tota anima, in toto homine, in omnibusuel cogitationibus, ucl locutionibus, uel adionibus hominis, quodpugnet cum Deo.Qiiod fi quis hoc modo fada legis praeftarec, nez garino poteft,quin iuftificaretur coram Deo ex fadis fuis. Nullus autem Inuniuerfo humano generc, quod ab Adamo iuxta fcminalem propaga tionem defccndit,unquam uel fuit, uel eft, uel crit, qui hoc modo legem impleuerit,autinhacuitaimplerequcat. Solus lefus Chriftus, æternus filiusDei,amp;l fuo tcmpore,de Semine quidem Abrahac defeendens, deipi ritufando autem conceptus,^ ex uirginchomo natus, impleuit legem Deifadis fin's tanta perfcdionc,utpeccatum nunquam fecerit,nccinueri tus fit dolus in ore eius.Qiiare folus ipfe hanc laude reportat,quód abfque olio confiifionis Sc pudefadionis mctu, ad Deum Patrê dicere potüeriç

Mcproptcr innocentiam mcam fufcepifti ÔC confirmafti meinconfpc/ dutiïoinactcrnum» Et Paulus fedèfcripferit^Qiiemadmodum perino/ bedtentiam unius hominis, pèccatores conftituti fuimus multi,ita pet OBEDIENTlAM unius iufticonftituentur multi. Alias confide/ rantur fada legis,non fecundum quod à lege præcipiuntur ÔC exiguntut, fedfecundum quodabhominibus quantumuispijs, inhac corruptana/ tura fiunt. Hoe autê modo confiderata, tanta funt imper fedione, ut pro codonanda im pietate, quæ adhuc in ipiis reliqua eft, neceffe habeat orarc omnis fandus,amp; eXclamare:N on intres in ludidum cum fcruo tuo,q»Ö non iuftificabitur in confpedu tuo omnis uiucns,Et;Si iniquitates obfer/ uaueris Domine,Domine quis fuftinebitTNâ fi Paulus,cum dicit,Fa(^Io^ res legis iuftificabuntur, ientijet bomines hoc modo,quê nuncrecenfui/ mus, exfadis feu openbus legis JuftiHcari,quomodo paüló póft diceret, Afbitramur hominem luftiHcarifidcabfqj operibusIegis,Ecad Galans.’ Quicunep ex operibus legis funt, iub malcdido funtÆt Auguftinus,Sic (inquiOintelIigendûeft, Eadores Legis iuftificabuntur, ut feiamus aliter eos non eftè fadores.Iegis,nifi iuftificentur, ut non luftificatio fadoribus acC€dat,fed fadorCs Iegis,iuftifi'catio praccedat. Videsigitur Afctiiin turn ex dido Pauli fufeipitprobandum homines efteiuftos propter fada legis,amp; mentis horum fadorum coram iudicio Dei confidendum, notr folum cum uera fententiaPauh,uerumetiam cum interpretatione ftini, quern fortafsis fodalicium Afoti no poftponitDominico luo, fieot Paulum, pugnare.

Idem lèntiendum eft de reliquis didis PauIi:Reddet unicuique fccim' dum operafua. Et:Ira, indignatio,amp;tribulatio in omnem animam be»' minis operantis malum Sdc. Et:Omnes nos manifeftari oportet ante tri/ burtal Chrifti,ut referatunufquifque propria corporis, proutgefsitfitte bonumfiuemalum.Quid ergoCNum quiaDcusredderunicuiqifêcun/’ dum opera fua,5Cprout gefsit hue bonum fiue malum, idcirco fumusiiv fti coram Deo propter opera noftra, confidendum eft mentis eorufii coram iudicio DeiCQuid igitur eft,quod Paulus ex Prophetafcribit;Q.tU ■ gIoriatur,inDomino glorieturCNunc autem,autore Afoto,non tantum in Domino,fed etiam in operibus noftris gloriandum eft, Etimputanel^ eft nobis rnerccs,no fecundum gratiam,fcd fecundum debitum.’aut quia noftra opera funt dona Dei, imputandaerit nobis merccs, partim fecu*^ dum gratiam, partim fecundum debitum. In Deuteronomiodicituraa Ifraelitas : Ne dicas in corde tuo, cum deleuerit gentes Dominus Dem tuus in cofpedu tuo, propter lufticiam meam introduxit me Dominus, ut terram hanepofsiderem.Non poteft ferre Dcus,utlfraelitae confidant fua iufticia,6C glorientur fe in regnum terræ Canaan introdudos propter fuatnipforum lufticiam,fiCferret,ut quod Afotus docet, gloriaremur nos propter noftram lufticiam introduci in regnum cœleftc Dani« precaturus liberationem è captiuitate Babylonica,0lt; reftitutionem in ter ramifrael: Non in iuftificationibus noftris(inquit) profternimuspr« CCS antefaciem ttiam,Sed in miferationibus tuis multis. Et Afotus con/ cionatur nobis, qitod acceftliriad horrendumiudiaumDei,debeanius confidcre mentis noftrarum iuftificationum, fic uidclicet diduri : Acc« dimus ad ludidum tuum,non tantum in mifoationibus tuis multis,ftd etiam in Iuftificationibus noftris magnis.Dauid exclamat,Non intr« in Indicium cum feruo tuo, hoc eft, cum operibus amp;nbsp;merius ferai tui. Et

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afottw

t)E IVSTIFICATIONE. = nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJJ,

Afötits cxigerc audet: Intres in ludicium cum feruo tuo, quia pfopter rnea opera fum coram te luftus, ÔC audeo tibi propter mérita eorum me/ dium digitum oftendere,

Auguftinus dicit:Væhominum ui'tae,qUamuis laudabilijfi remota mi fericordia difcutias earn.Afotus autem, fi non uerbis,certè fenfu cordis di ' cit. Bene, imo optime laudabili hominum uitæ, quod non tantum mife/ ricordiaDei,fedetiam feueritate ludi'cij ei'us conftet.Alioqui eni'm cur di ceret mentis operum coram iudicio Dei ueraciter confidendumî” Mifer/ nmum,amp; conclamatæ cæcitatis hominem, qui ucl cogitare audeat, fe hgt; duciafuorum fadlorum,ad tam horrend« Dei tribunal accelTur« : Siue,n» liæcdida,quæ de ferenda fententia in iudicio Dei fecundum opera noftra concionätur,referas ad Iegê,fiue ad Euangehon,fieri no poteft,ut meritis corSconfidas.Namfi hocautidgenus aliuddilt;fl«(R.eddetunicuitp fecun du Opera fua)uox legis eft,certe,cüm Paulus dicat,qplexiram opererur,amp; occidat,manifeft Û eft,quód amp;nbsp;illud didi«,operctur irä,amp; occidac Qiiis,ngt; hominu eft qui operibus fuis legem Domini pcrfedte impIeuitCQuis po teft dicere, mundum eft cor meum Omnes, inquit declinaueruntfi/ inul inutiles fadi funt,non eft quifaciat bonum, non eft ufque ad unum. Maledidus autem omnis,qui non permanferft in omnibus, quæ fcripta funtinlibro legis, ut faciatea* Quare, ciirn dicitur, quod Dominus red/ dat unicuique in ludicio fuo lecundum opera fua,6C opera noftra fint cor/ rupta, nccfatisfaciantlegi Domini, nihil aliud reliquum eft, quam quod cxhocdidoiram DeiSC fententiam æternæ mortisac damnationisad/ uerfumnos cognofcamus; Chriftusadgloriofum adolefccntem dicit: Siuisaduitamingredi, feruamandata, Ergofinonferuaucrismandata Dei,noningredieris in uitam. Nullus autem hominüferuauit,acnefer/ uando quidem feruat, Qiiicuncç enim, inquit PauluSjCx operibus legis funqfub maledido funt.Cum igitur Dominus ferat fententiam fuam iu/ xta opera noftra, quæ tarnen mandata Dei non implent,nihil aliud no/ bisexpedandumerit,præter æternam maledidionem♦ Vbiergoma/ net operum noftrorum gloriatio f ubi iufticiæ fadorum noftrorum ft'/ ducia^Siautemhoc,autaliudidgenusdidum (Reddetunicuic^ fccun/ dum opera fua ) retuleris ad Euangelion Chrifti, ibi ne fic quidem licebiC fiducia noftrorum operum ad tribunal Dei accedere. ludicabiturenim coram Deo fecundum opera noftra,non quæuis,fed fecund« ea,quæ feci mus exFideDomininoftrilefu Chrifti; finem*fide impofsibileeftDeo placere.Et:Quicquid non eft cxfide,pcccatum eft. Fides autem in Chri/ Hum non permittit,ut confidas meritis tuorum operum, fed ut confidas tantum meritis Chrifti.Quare cum d{citur,Iudiciuni Dei fieri fecundum opera,quæ ex fide Chrifti fecimus, adimitur eo ipfo omne merit« noftris Openbus,Sc tribuitur tantum Chrifto mediatori noftro, ut quantum ere/ dimus in Chriftum, tantum meritis noftrorum operûdifftdamus, Qiiid pluraCScriptura,inquitPaulus,conclufit OMNI A(uidelicettam mala quam bona opera hominum)fub peccatS, ut promifsio ex fide lefu Chri/ fti daretiir credentibus, Hæc enim unica noftra Salus, amp;nbsp;unie« noftrum alylum eft,quod cum credimus in Chrift«,6C confidimus folo mediator^ Chrifto,Deus non recordetur amplius in iudicio fuo peccatorum noftro rum,nec faciatnobis fecundum peccatanoftra,nec rétribuât no bis fecua dum iniquitates noftras,quæ adhucreliquæ funt etiam in ipfis bonis ope/ ribus noftris,fed corroboretfuper nos mifcricordiâ fuam, fecund« altitu^

3J4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.'

dinem cœli à terra, tarn longe faciat â nobis iniquitates noftras, quaiv turn diftat ortuts ab ocddcrtte,idqj non propter opera iufticiæ,quæ nos ft dmus, fedtantum propter lefum Chriftum filiumfuum, quern propo/ fuit recondliatorenijUt omnis qui in ipfum credit,nonperlt;atjfed habeat æternam uitam,

QùodAfotus ex Hilario in Matthæum addudt, uidetipiêdunusdîtb quódbeatam illam æternitatemdenoftropromereamur jamp;^præftandit fit aliquid ex proprio ut bonum uelimus,malum omneuitemus. Quart conatur uerba Hilarij fua gloffa mitigare. Ex proprio, (inquiens ) Nogt;' ftro, cùmdidt, nonputes quod gratiam exdudat,fed quia noftra cnaiTi funt,quæ gratiac. Facit enim gratia,ut nos fadamus ôdc. Haâenus Afoti^ cum pharmacon. Sed aut Hilarius aipernatur acreipuittalepharmacon, aut fl admiierit, locus eius nihil patrocinatur Sophifticæ impi€tati,quçdo cet meritis noftrorum operum in iudicio Dei confidendum, Ineocninr locoHilarius manifeftè opponit gratiæ,fcudonoDei,noftrumÂpro^ prium.Etiam nunc,inquiens,piêudoprophctarumbraudulentiamiÔ^ by/ pocritarum limulamentacondemnat,qui gloriamfibi ex uerbiuirtutt praefumunt,in dodrinæ Prophetia,amp; dæmoniorum fuga, ÔC iftiufmodi operum uirtutibus. Atque bine fibi regnum ccelorum pollfccntur,quafi uero eorum aliquid proprium fit, c^uæ loquuntur amp;nbsp;fadunt, non onv niauirtusDeiinuocataperficiat,cum dodrinac feientiam ledioafftrat, dacmoniaChrifti nomen exagitetHadenus Hilarij uerba,quibusreprt^ hendit pleudoprophetas, ÔC hypoerftas, quod polliceanturfibi regnutu ccelorum, propterdonaDei, Quafi uero, inquiens, eorum aliquid pro/ prium fit, quaeloquuntur amp;nbsp;faciunt, amp;nonomniauirtus Deiinuocata perfidat. Ét mox addit, quod Afotusredtat. De noftro igitur eft beataib la aeternitas promerenda, praeftandumcp eft aliquidex P R O P R10. Ergo iuxta Hilarium, fi quis uerba eius cenforia feueritate expcndat,by/ pocritæ non affequuntur regnum cœlefte propter dona fua, propterta quod ea dona non fint ipforum propria,fed Dci.Si uoluerimus autem rt/ gnum cœlefte aflèqui,neceflè habeamusillud non de donisfeuuirtun/ bus Deiin nobis,fed noftris ipforûproprijs uirtutibus promereri. Quo/ modo igitur non excludit gratiam Dei , qui gratiac ieu donisDeioppo/ nit,quod eft noftrum SC propriumi’ Quod fi noftra funt,quac gratiac,ficut Afotusloquitur, an non etiam gratiafaciebat inplcudoprophetis âChy/ pocritis,quod ipfi in eijeiendis dacmonibus, SCpræftandis alijs uirtutibus faciebante’Si noftrum proprium eft,quod gratia in nobis fadt, quonio/ do donum eijdcndorum dæmonurn, nori erat pfeudoprophetarutn bypocritarum proprium,cum non potuerint id abfque fingulari Dei do/ no,feu gratia praeftare Nam quod Sophiftae de gratia gratis data,0^ gr^ ria gratum faciente garriunt,nefdunt quid loquantur. Si enim per gratia Dei intelligamus fauorem feu beneuolentiam, quæ eft in Deo erga nos, ficut fcriptura magna ex parte utitur nomine gratiac in hoefignificato, manifeftum eft, cam beneuolentiam efle gtatuitam, ac nullis humanis meritis impetratam.Non quod nos,inquit Ioannes,dilcxcrimus Deum, fed quod iplc dilexerit nos. Si autem gratiam acceperispro donisDri quæin nos conferuntur, utomniaiuntgratuita, ita non eftnifiunuiU Donum, quodnosDeo gratosôCacceptosfaciat, leftisChriftusDonii/ nus nofter.Propter hunecnim fois Deus fauet hominibus, ÔC quotquot credlint in e«m, fiuftiptöpter ipfum Deo tarn grati ÖC tarn accept!, ut re/ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittat

ftïlttafds omniâpecc2ta,8i^ adoptet eos infilios 0£^ Baercdcs fuos, Quare,) quocuncp modo nomen gratiæ fumatiir, certè fi noftrum proprium eft, quod gratia Dei in nobis facit,erit ÔC donum cijciendorum dæmortu hy/ pocritis proprium, quód non poterant id uel habere uel exercere, nifi ex fauoreSc gratia Dei^Hilarius autê diftinguit N O ST R V M, ÔC P R O/ PRIVM,à gratia,feu dono,8C uirtuteDei in nobis Videtur igitur in eo quoddicif,De NOSTRO eftbeatailiaæternitaspromerêda,præftàn/ dum(ç eft aliquidex PROPRIO,gratiam Dei manifeftè excluderc. Ego quidem exiftimo Hilarium multo commodius fertfiftê,quàm locu/ tS eire,nec tribuo d illam impietatem,quôd fenferit nos ad confequendŒ regnum cœlefte non indigere gratia Dei, Sed uifum eft uerba eins paulo feuerius expcndere, ut manifeftn fiat, quàm apte, g congruenter Afotus teftimonium eius adducat,6C duriciem uerbor« eins mitigate conetur,

Ponamus autem Hilarium non refpuere,fedadmitterepharmacofi Afott, uidelicet promerendam eftc ætcrnam uitam de N O S T R O amp;nbsp;PROPRIO, quodex gratia Deihabemus, Qiiidergo ? Numid/ rirco confidendum eft in iudicio Dei nollris propres operibus ? Si habe/, nius ea cx gratia, Ru gratuita dementia Dei j non habemus ea ex noftro ’Timtoinechabemus eain hoccorruptifsimo carnis noftræftatu, perfe/

Edi cnim Deus operatur ea in nobis Spiritu fancfto fuo j tarnen quiâ caro pugnat cum Spiritu,quamdiu in hoc feculo uitam agimus, fieri non; poteft, ut ea opera lint in nobis perfetfta, quemadmodum fupra copiofc cxpofuimusi Non eft igitur opcribus autmeritis eorum, fed tantum gratuita Dei dementia, ex qua opera in nobis fiunt, confidendum. Ita/ quecùmprimùm addideris operibus gratiamDei, aufers ab ipfis omz nemfiduciam, SCiubcs earn infolagratuita Deibeneuolcntia collocate« , Quodfi per gratiam,inquit Paulus,no iam ex operibus, quandoquidem gratia, iam non eft gratia. Sin ex operibus, iam non eft gratia. Nifi forte Afotus fentiat partem fiducia: aîternæ noftræ falutis in gratuita Dei de/ ïraêtia,partem in meritis noftrorum operum efle collocandam, Sediani fupra oftendimus tantum adimi gratiæ Dei, quantum noftris meritis tri/ buitur, Sc idolomaniam die, fiduciam ætcrnæ falutis, in creatura SC non in folo Deo creatore SC Seruatore collocate,

Sed de his hadenus. Equidem de Hilario SC afijs uetuftioribus Ecde/ fixfcriptoribusitafentio,quod labor eorumnon fuerft in EcdefiaFilif Dei inaniSjSC fpero,quód cum Chrifto,cui minifterio fuo fcruierunt, foe/ Writer uiuant. Nec offendor in ipforS Icdione, etiamfi uerbo promeren/ difepe acmultùmutantur. Cùmenimexhortanturad facienda bona ogt; pera. Sc ad ducendam uitam pio dignam, folent libcrrimis uetbis uti,6C itaurgerc, perinde ac fi bene operari, ÔC honeftè ac pie uioere totum eflet fitum in noftrarum uirium poteftate, SC mereremur noftra ipforum ho/ neftate ac pietatecœlefte tegnum ac acternam uitam. Id autem non faz bunt hoc cofiliOjUt doceant Ecclefiam, noftram naturam tarn integram dfCjUtpofsit fuis uiribus opera Deo grata facere,SC mentis eorum confe/ quixtcrnâ uitam,fed quia loquuntur cum tenatis,qui funt Spiritu fando donatijUtuntur his formulis loqucndi,ut excitent ignatios è ueterno fuo, ÔCinflamment cohortatione fua ceftantes, ad teftificandum bonis open'/ bus,quod uetbis profitentur,SC ad quod dono fpiritus,qucm acceperunc per fidem,uocStur atep ducuntur, Nam quemadmodum patens,cum iuz bctfiliiim fuum ceflatorem bonam operam in ftudio literarû nauare,auÇ

tiin earn, feu agrum diligenter colere,folet ci'non ueftem tantum tnfigfl?» fed eti'am dom«m,agrös,amp; qui'cquid eft bonorumpaternorum prom»’/ tere. Hæcomhi'a, inquiehs, ti'bi relinquam, tua erunt j amp;nbsp;tui laboris pix/ mia,fi monitionibusamp;^præcepti'smeis obedien's, Quidigiturf Annon ftliusjcoi'pfojquonatus eft filiusjhabetiuspaternaehaereditatisf Neemes retur earn ullo labore, fed acdpi'team lure natiui'tatis, quod habebat I'am indeabinitiocdminlucem ederetur , nbsp;cùmadhuc uagitu fuo in cum»

nonriunquâm parent!moleftus effet ç'Ettamen audita parente labores, audit ftudia, audit dona, audit mérita ; Hîc fi nunc importunus Sophiß» inftitueret diQjutationem contendcret,quod filius non acciperetbaer^ ditatem paths gratuito iure natiuitatis^ ied meritis laborum amp;nbsp;ftudiorS, an non iudicareturab utro^, tarn parente quam fill o, infanus Da enim feruum, da mercenarium.Is etiamfi fexcenties plus in domo patrisfami'' ïiaslaboraret^ ftudtret,quâm filius,tarnen noncaperetearn, quædebe/ tur filio,hacrcditatem. Nibilo fan i ore s funt Fràterculi, quôd cdin legunt fcriptaEccIefiafticorum patrum,quibus exhortantur ad bona opéra ce S .qui funt renati, âC quibus iam dêbetur iure renafeentiæ, ad quam gratis taDei dementia peruénerunt, cœleftcregnum,côtendarit ex uerbû pro/ merendijhâîrediîatem cœleftem contingerenobis noftrorumoperum meritis ,non folagratuitaDei mifericordiàperlefum Chriftum Doiriy num noftrum. Si enimdiligenter expendas uerbum promerendiinpi]» patribus, magis eo fignificant, quid bona opera noftra ex dementiaDh comitetur,quam quid tjs coram DeO mereamur. Veru enim eft,quod Iv dem in Chriftum, ÖC bona opera ex fide comitetur æterna ui ta öd ccelcßc regnum ,non eft autem uerum ,fi propriè demeritofiueillo congruofi/ ue codigno loquaris, quod ccdefte regnum operibus noftris coram Dco mereamur,amp; quod meritis operum noftroru, in iudicio Dei fit confiden dum. QiiarepijPatres,exunaquidemparteuehementerurgent, ftant, ut bona Operafaciamus, quafi Ô6 ex nobis ipfis ea facere pofsinius, propter ipfa regnum coelefte mereamuhex altera autem parte dilig^n/ ter docent, quod bona opera,quac Deo placent, non fint noftra, fed dona Dei. Qtio cauereuolunt,neoperibusnoftrisaut meritiseorum incon/ fpedu Dei confidamus. Auguftinus dicit.’Da operam effe iiiftus,amp; tumcunquefueris, confiterc tepeccatorcmeffe,amp; femper^eramißri/ cordiam. Ac iterum:Dona fua coronat Deus, non mérita tua. Bernhär/ dus dicit: Merita habere eures, habita data noueris,fru(ftum/perauens Dei mifericordiam,amp;^ omne periculum euafifti,paupertatis, ingratitudi/ nis,öif pràefumptionis.Quid h oc aliud eft,quàm fi dicerent apertis uerbis, lubemusquidcmtefummum ftudium in faciendis bonis operibus po/ nerCjinterea autem iubemus etiam te,ne meritis bonorum operum, ftd Sola gratùitaDéi dementia propter lefum Chriftum, in iudicio Dei con fidas C Si enim Deus fua dona, non mérita noftra coronat, ôf fi frudum meritoriim fperare debes Dei mifericordiam,reliquum eft,quod fiducia aeternae noftræ ialutis non in donis Dei,fed in donatorc ipfo Deo,0^ non in meritis noftris, fed in mifericordiaDei fit collocanda,

Qiiodcumitafehabeat, manifeftumeft, quam odiofum hominum genus fint Sophiftæ,quôd quaepij Pattes fcribuntadexhortationem tan/ tum bonorum operum,illi adcommendanda operum mérita, ÔC ad ob/ feurandam gratiam Dei exccrpant,6C qUç Patres docent adtoHendamfi/ ■ duciam operum,ea illi ad ftabiliendam ipfam in medium producant.

DE IVSTIFICATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3î7

• Rcdtatetiara Afotus cxpofiuonem Ambrofij l'niHudPauli ad Ga/ latas: Fidcs perdiledh'onem operans, Sed quomodo hoc dtdùniPauli uerefitintenigendum fuprâ demonftratum eft. Quare fi Ambrofius fua’ «pofitione hoc uult,quod Paulus Chriftus, uidelicet eam fidem, quac accipit rcmifsionem peccatorum in Chrifto,nec eflè,nec debere efle mor tuam,feduiuam, jamp;efficacem, difFundentemfefe, tam ad charitatem, quàm ad omnia aiia uirtutum genera, ut ex ea fide ambulemus in lioca/ tioneDei, ôd incipiamus Deumdiligere ex toto corde, amp;proximunî ücut nos ipfos, reÂçdC piè fentit, 8é habet nos oblèquentes diicipulo’s. Si autem hoc uult, quod Afotus ex ipfo colligere conatur, uidelicet, qùôd contingat nobis Remifsio peccatorum ÔC uita æter na per fidem, P R O/ P T E R Charitatem, SC quôd fimus coram Deo Propter uirtutem cha/ ritatis Iufti,ac debeamus meritis cius in iudicio Dei confidere, Suo id pc/ ricuio faciat. Nobis neceflum eft, ut fummum dodorem, Spiritum fan/ audiamus, quidocet, quod habeamus rcmifsionem peccatorum, propterfolumChriftumfiliumDei,SCquod collocanda fit fiduciafalu/ tis noftræ tantum in meritis Chrifti, qui folus eft precium redemptionis pro peccatis noftris.

De loco Ambrofij,quemlocum Afotus cxcommcntariis eius in epi/ ftolam adRomanos adducit,fuprà fatis didlû eft» itaeç concludit tandem: Po{runt,inquiens,innumcraIocaexProphetis6cApoftolisat^antiqino ribus Patnbus affèrri, quibus apertè docetur ( recito autem uerba Afoti) ita nobis foli gratuitac Dei clem entiæ femper fidendum eflè,ut tam en no uerimusjiudicandos nos fore coram tribunali fuo ex operibus. Nec un/ quàm Paulus uel Ecclefiaftici autores. Sola fide nos luftificari dicentes, charitatem,pœnitentiam, 6C alia negarunt,

Qtiorfum,obfecro,Afote,quorfum Quo te proripisC Amphora cœ/ pit Inftitui, currente rota, cur urceus exit Vide mihi, quæfo, deteftan/ dam hominis tergiuerfationem» Initio huius loci de luftificatione infti/ tuit confiterijSC probarc, hominem propter uirtutes eflè coram Deo lu/ ftum, Sc harum meritis in iudicio Dei ueraciter fidendum, Qiiod ut eft jimpium,ita fpero me perfpicuis ac firmis argumentis rcfutaflè.Nunc au/ tem in epilogo,uel oblitus, uel poenitens inftituti fui,concionatur nobis, iudicandos nos coramDeo exopcribus,Et cum dicitur. Sola fide nos iu/ ftificari,nonnegandam effè charitatem,pœnitentiam,SC alia. Quis, quæ/ fojillud non confitetur, quis hæc negat C' Non hoc agitur nunc, bone uir, UtrumneDeus Iudicaturusfit,SC redditurus unicuique fecundumope/ rafua. Dehocenimnon eft controuerfia,SC quale fit, paulo ante expo/ fuimus. Nec hoe agitur, Vtrum ne,charitas, SC pœnitentia negentur, ciim dicimus,nos Sola fide luftificari. Tantum enim abeft, ut hacc nege/ mus,ut quapoffumus fcueritate ea exigamus.Exigimus autem,no quód Deusluftificetnos,hoeeft, Remittatnobispeccata, SC fufeipiatnosin fuam gratiam,propter mérita charitatis,Sc pœnitcntiæ noftræ, Sed quód adconfequendam luftificationem, feu peccati condonationem, necefta/ riumfit,utpeccatumagnofcamus,quo exdtemurad quærendampee/ catircmifsioneminChrifto,ac poftquam credimus nos habere pecca/ tiremifsionem, propter folum ïefum Chriftum DOMIN VM no/ ffrum,necefrarium fit,utDeo fimus grati, SC profequamur eum quanta poiTumus diledione, ac iuuemus quoque ex mandato eius, proximum noftrum,quibus beet officijs. Itaque non iam quaeritur,num operacha/

ntalfs d^alianim uirtutum fint pracftanda: Profi'tcmur enim ea multis de caufisjquac alias pluribus enumerantur, neceflàriô facienda, Sed quae/ ritur ,niim propter hæc operafimuscoram DEO iufti,6C nummcri/ tis corum fit coram iudicio Dei ueracitcr fidenduml Hæc fufccpit fotus probanda, Hæc nos fufcepimusrefutanda,fiClperouanitatemco/ rum à nobis, diirina dementia adiutiSjita patefadam, ut apud pios quo^^ que nullum dubiumrelinquanrr, quin in Iudicio Dei Solis mentis Do/ mininoftri lefu Chriftifit conlidendum, SC Sola fidein Chriftum iuftift' cemur,5C condonationem péccatórum,atcp codcftem bæreditatem con/ fequamur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;.,

Hj'c nunc nemo,fpcrö,arguet îYicinucreeundiæamp; impudcntiXj^^ appellem Prælatos illos, quos Afotus Catholicæ Ecclcfiæ præfidetc uociferatur, ut tandem aperte 8C pcrfpicuè Sententiam firam de hoc A/’ fotifcripto exponant. Affirmât enim fein Co rci|3ondere de Fide, non fingülariter fua, fed Catholicæ Ecclcfiæ, EtCatholicam fidem intrepid^ confiteri, hominem effè Coram Deo iuftum propter uirtutes, amp;nbsp;earuirt mentis fibi efle fidendum, Qiiarefi hæc fcribit ueftro mandato SCaffin/ fu, Sc hæc flat uobis fententia, quid, quæfo, fruftra tot laboris,amp;impen/ fæfumftutjUt aliquando fiat aliquis controuerfiarum modus, SC in do/ drinarcligionisconueniamusC’Quamenim fidem Afotus nomine thoïicæ fuæ Ecclcfiæ profitetur, Ca eft, quam ab initio orbis terræ infpi' rauit Satan imptjs,5C propter quam imprj pios lemper funt crudeliter per fecuti, Hæc ilia fides feu religio eft,propter quam Cain occidit Abelcin, ïfmacl cogitauit opprimcre Ifaacum, Efau meditatuseft necem fratri fuo lacob, Gentes abominatæ funtpofteritatem Abrahæ, ludæi interfe/ ccrunt Prophetas,Regnum Samariæ infidiatum eft rcgnoludæ, Scngt; bæ SC Phariiæi morti tradiderunt Chriftum Filium Del, SC periecuti fnnt Apoftolos eius. Hæc ilia fides, feu religio eft,propter quam Ethnie» fæuierunt quondam tam immaniter aduerfus Chriftianos, SC propter quam hifee temporibus coram ludæis SC Turcis, nihil eft nomine Chri/ ftiano deteftabilius.Etfi enim alia gens alijs utitur nominibus, SChtihus, alioque prætextu fuam caufam agcre uidetur, tarnen fumma impieta/ tis omnium in hoc confiftit, quod non agnoftantChriftum filium Dei, Sc uerum eiUs officium, fed obtrudant fe ipfos Deo,pro Chrifto, hoc eft, confidant fe placate itam Dei men tis fuarû uirtutum, SC efle coram Deo iiiftospropter fuas,quasuel fibiipfisparauerunc,uel a Deoacceperunt, uirtutes, Hæc eft ilia fuperbia SC arrogantia, ad quam Satan parentes noftros,initio conditi orbiS, inlh'gauit,cùm dicerct: Eritis ficutDiJ, feientes bonum SC malum, Hæc dcinceps propagata eft in uniuerfuni h umanum genus,ncc quifquam ex ea fuopte ingenio liberari poteft, nifi diuinifds fcruetur,0C per Euangelion ueri Chrifti,fih'j Dei,rcnafcatur.Re/ liqui atttem SC numero SCpotentiaatquc autoritäre ftiperiores, manent temper excæcati, SC opinionc fuæ diuinitatis inebriati, Nec unqüâm committer Satan, quin quamdiu eft Princeps huius mundi, SC deus huius feculi, cxcitaturus fit iuos illos Chriftos, qui omni crudelitatis gc/ nerepios in uero Chrifto renatos perfequantur, Sicutenim in cœlocoe/ pit uerum CHRISTVM unigenitum filium Dei ab initio oppugna/ re,ita nunc deic(ftus,teneri non poteft,quin in hac terra, no folum infidie/ . tur ipfi,uerumetiam in homines,in quibus ipfum per fide inuenit,imma/ niter grafletur, ut nulla fit uel tolerabilis tranquillitas in his tern's fperan/ da,nifgt;

ßfi iVSfiflCATIONË, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3?^

da, n/fi duin Cain ocddcrit Abelem,äut Efauin cxilfum ciccefi'tlato' bum,atitfi itä Domino tiifumcftjlfmael cum matre è domo Abra ha* III defertum ablegatus füetit,aUt tandem ueniatdiesïlle ommbus'quiz dcmitnpijsborrcndusjhobfsautem j quiinucrum CHR.ISTVM crcdimus, exoptatifsimus, quo maieftaS Chrifti iti ïllüftirâbitür, Utlanï tiettio împietatem fuàm uerbisdefertdere èc colorarc queat, fed fädiii dcpcnderc cogatur# Qüare, fi uos Prselati i quorum nomine Afotus digt; dtfehanc de noftrorUm men'torum fiducia Coilfcfsioncm i'ntrepide rC/ citafe,approbatis eam ueftra aflcnfione,amp; cogitatis eäm,quoquo modo poteftis,tueri,nihil i'am aliüd rcliquum eit, m'li quod qUicqUi'd uel padlo/ njmineatur,uel Conciliorum, aut Colloquiorum ihftitüätur, i'mpleturt fitis Patrum ueftrorum men für am. Etfi üobisditn'rta dementia adem/ ptafüerit facultas,nunquàm tarnen uobis décrit üoluntas*

Qitod fi autemÄfotUs fcn'pfithæc priuata fua temcritate,acnullô tieftro Uel mandato ueläffenfu,uteqUidem Iibcntercredo,Sclperobo/ fiamueftrampartem, iloncoprocefsiffe,ut cogitctisfidücia UeftrarUm ülrtututn Si non poti'us Solis mentis DOMINI noftn' lefu Chnfti, ad tribunal Del, amp;nbsp;ad thronum maieftatis eius accedcrC,ac nort mägiS tUrtiDaUideorare,MilercremeiDeUs,fecündum magnam mifcncor/ diamtuam,quameumÄfoto impudenter dicCre, ludica me Domine fecundürtl mérita operum mcorttrn qiiibus ego intrépide confido I Si n^c,irtquam, feripfit AfotUs fuo priUato arbitrio, ccrte com pefeenda cric fratcrculi impudentiä, öd frçnüm temeritati eiUs infjeiendum, quod qu^e fuaipfiusac fuorum fraterculorum Si omnium aliorum hypocritarum lùipietascft propria, eä CatholicæEcclefiac tam inuerecunde adferibere audeat. Ego quidem, in hoc meo feripto non fum mihi confeius ali/ 'lt; cuius falfæ opinionis, nec dubito, quin cam dodrinam ieqUat, quæ eft tonfentanca Propheticæ Si Apoftolicæ feripturaf. Si éam impietatenl üefutem, quamEcclefia uerè Catholica deteftatur: Ne autem Afotus ÎJtaetCXatrncum exemplum fuo peccato, teftatum bîc apüd omneSre/ iilquo,nie haec nullo, nequellluftrifsimi Principis âc Domiili, D. Clin'/ ftophori ducis Vuirtenbergenfis Ô£fc.dominimei tlementifsimi,cuius Confefsionem defendendam fufcepi,nequc meortimcollegarum,ne/ ^ue cuiufuis altefius hominis, fed meo folius periculo feribere. Naht ^uddfcribam,uifus mihifum, optima officq mei ratione excitatus. De ijUare în praefentiaplura non dicam. AiotusUidCrit,qUo confilio. Si tjuo euentuiduniucrfæ Catholicæ Ecclefiae, Si Ecclefiafticis Prælatis tri/ buaf, quodeft proprium Fraterculorum, Sophiftarum Si omnium hy/ pocritarum. In lege Mófi, qui falfoinfamafletuirgincm, quddcùm ipfi In uxorem eilet tradita, non inuenilîèt cam Uirginê,uerberatUr,Ôt? præte/ tea aliquot argenti Siclis condemnatün Afotus autem Ecclefiam Chri/ ftl, quæ eft caftifsima uirgo, tôt fttmris infamat, quot operum meritis Cam in confpedu Dci Confidere affirmât Quanto igitur ipfefuppli/ Ciodignuseft:’ Inlibroïudicum inffituitGideon Ephod,exaureistor/ qùibos architedatum, Si cùm in Co forrticaretür omnis Ifracffadum eft (Inquit Scriptura) Gideoni Si omni domûi ciüs in rUinam, Quanta ergo ruina manet AfotUm Si fodaliCium ciüs, qudd non folumipfefornica/ törcömoperibusfuiSjin quorum meritis fidudamfalutisfuæcollocat, oerûmetiam ,nilî alq hoc impudicitiæ exemplum probcnt Si fedentur, dignos iUdicat, qUi ferro Si igniextcrminentùrc’ Non optârim (Dcüs

34.® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APO'LÖÖIA CONFESS. WIR TE NEE R G.

nbuft ) uel leucm affliÆuhcùlarh Afoto : qptârim potius ,111 ueram ^at pœnitentiam, QC omnes affliÆoncs efFugiat» Hoc autem non eft feren/ dum , quodinCathoIicam Ecdcfiam congerat ueteremamp; natiirakm omnium horaimim, qui non funt ûi'Chrifto renati, idolomaniam, ni» fortède fua tantum Ecclefialoquatur, quæiamoîim huic furori itaaflîic/ ta amp;nbsp;inflammata cftjUttenerinonpofsit, quin ardoreeiusabfumatur. Sed tempus cft, ut alia, quæ fcquuntur,capitaConfefsionis perftriiv gamus.

IV N T alicùbi portorium ad.pontem ftuütj inîîitiitumîtnT/ iè, ut qui illac tranfirct, tot numos daret, quqtuicqs corpoïC inquinatus efTet. Venit quifpiam maculis feabiei in f^cie |gagS^I ratusÆxigiturab eo numus,fed cùm rccufàt dare,poititorde trahiteipileum. Ibicumin capite appareret alopecia,Ergonumerabis nûCjinquit portitorjduos.Iterum répugnât uiator, amp;nbsp;eo tandë iurgiortifh proceduntjUtcongredianturamp;Iudientur. In quaîuda uiator deprehcfl'' diturherniofus. Itacp qui initio «num reeufabat numum, neceflê habtiit tres numerate» Qiiam nobis,inquies,fabularn,in rctam feria narrasf NM hileftpericuli,amicifsimemiLedor, fi modo Iibcat Afoto nbsp;nbsp;Pontifie»

bus ciusjhuicreiopemferre. T^am fi.pôfluntputrcfcibilc Iignümconfe/ crare ÔC bencdicere ,‘Ut fiat-Rcdemptio animarum, ac tutela coiltra iacula inimicor«m,queraadmodum fuprà oftendimus,ccrtè non miniiâ poterunt raendacium confeçrare^ut fiat ueritas. Et fi licctipfis, cùm libet, ■e facra Scriptura-facere fabulas Aefopi, quomodo non ccontra licereteis èfabulis Aefopi'facerefacram Scj'fpturarn f Sedadrem» (^uodinfabu/ la recitauimus, hoc plané accidit Afoto» Paulo ante, in loco luftifîcatiO/ nis non uoluit fateri uicium impictatis fuæ,qua dicitur,Meritis uirtunim ■noftrarum cfle coram iudicio Dei confidendum, fed potius fufeepito/ ftentandum 6c defendendum» -Nunc autem dum pergit rcpugnàïe QC Ii» (fîari,apparet aliudeiusuicium,quodafIirmCt, Lcgem Dei non exigerez nobis inhaciiitaearnperfedioncm,quam fimpliciterpræcipit» Actolc/ rabilequidem efièt,fiuno tantumamp;alterouicio laboraret» Nuncautem liocabominandum eft, quodin toto ferè corpore non fît-mica fanitatis. Nam,quôd Maiorcs eius hadenus dixerunt, Legem Dei ,hcut recitatm tum alias,tumeti'am apud Matthæum capite-quinto,fextoamp;.' fcptimo,efi fe nimis ohcratiuam,ideoq? difiinxcrunt earn inprascepta SCconfilia,boc Afotus,nouo quidem colore,fed ueteri impietate dicit,Legem Deialiud exigere pro fiatu huius uitæ, aliud fimpliciter,

Cùm enim ConfefsioPrincipis recenfet uerafn rationem diutnatLez gis,quód exigatà nobis tam iandî:a,tam perfcclao^ra,utfi ipfaprarftarez mus tanta perfeAioneSC integritate, qUantam Lex Dei requirit, reputa/ remurpropter ea coram Dco iufti,amp;conlcqucremur mentis eorum.faz Iutem,h/cÂfctusaddithanc,fiDeoplacet,interprctationemi Ea(inqui/ ens) perfcSlionc,quam Lexcxigitpro ftatuhuiusuitæ, nonfolum, quam fimplicitr exigit» Itaque pcrfpicuè fignificat, Ce fentirc, quodLcx Deinonexigatin hacuita, cam perfedionem, quaeinbeatisfuturaeft in ccclcfti regno, ut quod L ex dicit, Deüm eflê diligendum ex toto corz de, SC-

de, amp;nbsp;ex tota anima, amp;nbsp;ex tota fortitudine, dC apiid Mattbæum, ne qui/ dem fratri irafeendum, neeconcupiieendam alienam uxorem j nee refiz ftendum malo,fed obuertendam percunbri alteram maxillam, aeinimi/ CO qiioque benefaeiendum, id genus reliqua, pertineat non ad hoc præfcnSjfed ad futurûm feeulum» In hoc enim præfenti feculo parùm re/ ferat,etiamfinonbenè credas in Deum^ ôdfiscotdeinuido acuirulenz to in pfoximûm,amp; habeas animum cogitationibus foedifsimatum forz dium inflammatum modo non confentias, ôd geftes cucüllamjâc dicas Horas beatae Mariae uirginis. Hoc fundamentopofitoextruitdeinceps Afotusreliquum acdificium,uidelicet, hominem adiutum gratia diiiina, (quæ tarnen appendix qualis fit, poftea explicâbitur) non folum pofi feLegem DEI in hacuitaimplere,ucrumctiam opera fupererogarCjSC plufquàm præceptum fitpræftarc ♦ Hæc cft magna Fraterculorum cæ/ citas Ô£:impietas, Et quanquàm iam antea feriptis noftrorum fitperfpiz cuéamp;^fiifficienter refutata, tamen recitabimus nos quaedam, ut Afoti/ cæ fordes,à Confefsione Principis abluantur,amp;^ ipfa priftino fuo nitori rez ftituatùr.

Deteftandum enim amp;nbsp;feueriter damnandum eft, quod Afotus fentert tiam Legis ita diftinguat,ut doceat aliam didamamp; datam pro ftatu huius uitae,aliam pro ftatu futur« uitae.Non enim obfcürum eft,quôd ea fitfim pliciter fententiadiuinæ Legis,feuDecalogi, (Epitomes uidelicetLegis) quæ ôd â Moféac Prophetistraditur, Ôt^quæ à Chrifto SC Apoftolis eius cxplfeatur, nimiriim, qüod non exigat tantum externa opera, SC tiulgaz res affedus cordis, fed exigat perfeâifsimam in toto hominc, Sc in uni/ uerfis uiribus eius,fan(ftitatem, quemadmodum alias didlum eft» Qiiid enimmaius, quidperfedliuspræcipipoteft, quam quod in his duobus rnandatiSjfi modo reeftè iuxta fententiam Spiritus fandli expheueris, eon tinetur: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde, SC proximum ficutteipfumç'Si autem legis impletio,non exigitur ab hominibus in hac uita,iuxtaearnfententiam,qUæeftfimpliciter legis fententia,uide miz hi, quæfo,quanta contumclia afficias legis autorem, Dominum Deum noftrum^Primum cnim,fiDeus non fend exigit legis fttæimpletionem ab hominibus in hac terra,iuxta fimplicem,ueram, redam, ipiritualem, Sc æternam cius fententiam, quid eft, quod ferat 8C promulgct cam tot horrendis tonitruis,tam micantibus fuIgUribus,tantat]p maieftate, ut auz ditorcsilraelitæ ad uocem eius non aliter contrcmuerint,quàm fi gladius ceruici corum immineret ? Cur moriemur, inquiunt, SC dcuorabit nos ignis hiemaximus f Si audicrimus ultra Uocem Domini Dei noftri,moz riemur.Næ tu ridiculum mihi legislatorcm facis, qui fie grauiter cum au ditoribus fuis tumultuctur, SC tarnen ucrani SC ex omni parte pcrfcclam legis fu« implctionem,in hac uita non requirat ferid.MetitUr fortafsis Az fotus Dominum Deum noftrum,e quorundamingcnio,qui cum fraterz culisfuis prohibcantfcortationem,fubintelligunt,fi non caftè.Nam quid addifoleat,non puto Afoticis elTe ignotum. Hie cft honor quo hypocriz tædiuinam Maicftatem afficiunt.

Deinde Paulus de Lcgedicit: Per legem agnitiopeceati,Perlegem peccatum fitmaiorem in modum peccans, Lexiram clficit, Ö^Lexocetz dit, Siautem non cxigitinhacuitatantam perfedionem, qüantamptj habebunt in regno coelcfti,quomodo duceretin agnitionepcccati quoz modofaceretpeccatum peccantiusj’quomodo cfficcretiramc' quomodo

pcrtclTcfaccrct confcientiam, quomodo hominem aeternis maledidi'o/ nibusobnoxiumredderetc’quomodo ocdderetC’Namfiinhacuitaôdin hac carne,nihil maius nihilq; pcrfeÆus per leg^requiritur, quam quod in ea,accedenTe SC adiuuante ordinariaDei gratia,pr.gftari poteft,nec quic quam amplius Deo ex lege enis debetur, certc per legem non eft agnitio peccàti fed agnitio iufticiæ : L^x non efficit iramjed tranquillitatem, nec perterrefacitjfed confolatur, nec occidit, fed uiuificat. Neccflc igitiHquot; cft,ut Paulus concionem fuam,quam de lege habuit,recantet, 6C non di/ cat: Peccatum occahonc accepta per præceptum, genuit in me ornneni concupifcentiam,fed dicat,Pcccatum,occafione accepta per præceptum, genuitinmeomnéiufticiam, IbienimnonloquiturPauIusde ic adhuo 1 m piOjled iam pio,6C à gratia Dei adiuto.Qtiod li Deus no exigit fend im pletione fuælegis,in ha(;carnc,fecundum earn fententiam,quam lexiim pliciter habet,quid,obfecro,eft, quod Mofes tanta feueritate exigit obamp;t' uationem eius,ut dicat, ficut Paulus récitât, Maledidlus Omnis, qui non raanferit in O M NI ß V S, quæ fcripta font in libro legis huius, ut tâcài caCNam inter ea,quæ fcripta funtjetiam hoc cotinetur: Diliges Dominn Dcumtuum,extoto corde,extotaanima,Ö!fextotafortitudinetua.Ec No odcris fratrê tuum in corde tao, Qiiid, quodChriftus ipfc,cum apud Matthäum exponeretaliquotpræceptaLegis,iuxta ftmplicem ôé uerafli eorum fententiam,addit:Quifquis dixerit,Fatue,obnoxius erit gehenne incendio. Et : Omnis, qui audit a me fermoncs ltos,0C non facit eos,afs^/ milabitur uiro fatuo, qui ædificauit domS foam foper arcnamc* Si kx no fend requirit perfcdam amp;nbsp;nulla ex parte uidofam fui impletionem, cut ædificat domS foam fupcr arenam, Sd obnoxius eft gehennæ incendio, qui earn non præftat^ Tanta eft lèueritasdiuinçlcgis,quæ eft ætcrnaDd uoluntas,6C tanta eft corruptio humanæ naturæ, ut nifi Sanguis unigcni/ ti fill) Dei intercefsiflet,nulla unquam potuiflet,iuxta propofitum Dei,rc conciliatio intcrDeum SC humanu genus fieri.Et hypocrita audet legem Dei tantæ leuitatisinfamare,ut dicat cam non exigere perfedlionemil/ lam,quæfimplicieius fententia cotinetur. Itaqj noneft tantum in legem DeijUerumetiam in fanguincmChrifti cotumeliofus.Et quidCExiftimat ne hypocrita Dominum Deum noftrum tulifle legem foam, no tantum pro hominibus in hoc feculo, fed etiam pro beatis in futuro amp;nbsp;cœkftire/ gno Atqui Paulus dicit : lufto Lex non eft pofita,fed iniuftis Qi. inobfe/ quentibus. Cum igiturbeati incceleftiregno non fint amplius iniuftiô^ inobfequentes,non eft data Lex,quæ ipfis, fed quæ nobis in hac carncui/ Uentibus, quid faciendum aut omittendum fit præfcribat. Et Äugufti/ nus, cum alicubi dixiffct, catnem fubijci nobis in Reforretftione, Qi nos nulla aducrfitatc quati,qUo minus Legem Qi præcepta diuina fcrucmus, pofteahæcuerba diligentius expendens, interpretaturcapauldclarius, ne quis fcntiat. Legem Dei hominibusin hac terra promulgatam,etiam poft refurrcdlioncmdocendam.Non eft ita(inquiens)accipiendum,tan/ quam Qi in illo Deiregno,ubiincorruptibilefiCimmortale corpus habe/ bimus, de Scripturis diuinis Lex Qi præcepta fumenda fint, fed quia per/ fedlißime ibi lex ætcrna feruabitur, Qi ilia duo præcepta de diligendo Deoproximo,non in LECTIONE,fedinipfaperfedaamp;fempi/ tcrna DTLECTIONE tenebimus. Hadenus Âuguftinus. Quæeft igitur fimplcx,uera,fpiritualis Qi æterna fententia legis, ea âffi in hac uita, , propter imbcdllitatcm earnis, perfedle impleri non poteft, tarnen tanta

' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feueritate

fcucntatc ab omnibus hominibus obferôandaamp;fi'mplenda cxigifur,ut nilicuftodierintjæternis malediÆonibus obnoxij fiant, in quibu's etiapi perpétue pereundum eft, nifi fi quis ad Chriftum conuertatur, in ipfo benedidionem per fidem confequatur»

Scdutfœaindiisefterror, amp;nbsp;alter alterum parère folct,itapoflquâm AfotusfecitexDeoridiculum legislatorem,qui tulerit Icgem, cuius ex/ aâam obferuationem ôCimpletionem non requirat ferio in hac uita, te/ xitnuncexhocunoalios duoshorribiles errores. Altereft. Lex,inqui/ ens,per gratiam Dei,quam per Chriftum habemus, impletur eaintegri/ ^^te,quaniexigitabhominibus in hac uita, Etmoxî Leximpleturper gratiam,quantum pro huius uitæ modulo à Deo exigitur. Alter eft. Ha/ bet,inquit,uerafidesiuxtaPropheticam ÔCApoftoIicam dotftrinam qug/ Qam iubere uel prohibere,præceptis, quibus non obedire, peccatum eft; S^ædam ueroproponere fub confilio, cui non parère nullum peccatum eftjfcd minus bonum, Obedientia uerd illorum gratior, per quam uide/ licetSVPEREROGAM VS nonnihilhis,ad quæexneceisitatete/ nemiir, Habes uerba Afoti, quorum quædam mutuatus eft ex Augufti/ ^0: fedquæAuguftinus tolerabiliterdixit,ea Afotus impijs appendici/ husdeiententtjsdeprauat, Ac uidetur quidemin priori illo de Impie/

Legis nonnihil dicere, cüm adiungit, impleri earn per gratiam j^ei. Fatemur enim amp;nos,quôdLeximpIeaturper Dei gratiam,quam «abemus per Chriftum: fed quod nos uera depia hoc Afotus falfa SC im/ Pia fententia affirm at. Lex enim Dei cxigit ab homine tantam perfe? r^ionem, quantam nullus unquam in hac uita præftitit, aut præftarepo? teftjquemadmodum iuprâ explicatum eft.Et tarnen,nifi quis cam in hac Uita omni perfeeftione impleuerit, non habebit partem cceleftis régna, Malcdidus (inquit ) omnis, qui non permanferitin omnibus, quae fcri/ ptafiintin libro legis,ut faciat ea, Qitomodo igitur confulitur noftrae fa/ lutifHîcproponitur nobis ex gratia, feu dementia Dei, ChriftusDomiz nus nofter, qui Legem perfedifsime, faciendo Se patiendo, abfque ullo tiicio,itaimpleuit,utcum uenifletprinceps huius mundi, non haberctin coram Deo accufaret. Deus ergo obedientia Chriz ftifilijfuiitadcledaturjUtomnibuSjqui fiduciam ueraefiC acternacfalutis fuæ in ipfo collocant, non folum condonet peccata fua, uerumetiam tmz putet eis obedientiam, qua Chriftus legem impleuit, ut ea coram tribu/ naliDeiperindeconfidant,acfi ipfi Legem luisipforumfatftis præftitiiz fent. SicenimPaulus fcribit : Qiiemadmodum, inquiens, perinobedi/ entiam uniushominis, pcccatores conftituti fuimus multi, ita per Obcz dientiam unius,iufti conftituentur multi. Et iterum î Deus proprio filio nonpepercit,iedpro nobis omnibus tradiditilium,quî fieri poteft,ut nonamp;^cumeodemomnianobisdonetc’ Interhacc autemOmnia,quae Deus nobis cum Chrifto filio fuo donat,praecipuum locum obtinetOz bedientia eius, qua Legemimpleuit. Cum igiturbanc donatam Obez dientiam lufticiam in Chrifto habemus, manifeftum eft, quod habeaz rnusetiam in Chrifto donatam nobis ueram de perfeeftam Legis implez tionem. Quiautem hoc donodiuinitusornatur,isetiam donaturamp;orz natur Spiritu fan(fto,ut deinceps ducat uitam non fecundumcarnem, fedfecundumSpiritum,6C ambuletinuocatione Dei obedienter, non quod ea opera, quæ ex hac fide facimus, fint perfeefta Legis impletio î Caz ro enim in hac uitamunquàm no concupifeit aduerfus Spiritum,nec fu^

^44- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG,

ditiïr Icgi Dei':Itaque non finît opera noftra, quamuis a Spîrîtu fando cîtata,perfeda efle, amp;abfoluta, Sed quôd Spiritus fidei teneri non pofsit, quin declarer, quo quo modoin hac carnefîeri poteft, fuam præfentiam êc ueritatem. Quare,cùm dicim us, N os implerc Icgem Dei per gratiarn quam habemus per C H RI S T V M, intelligimus iuxta Apoftolicam dodrinâ, quod Deus compledatur nos fiia gratia êC fauore propter CIkî ftum,ï'nquem credimus,amp;impuietnobis impletionemLtrgis, quaiB Chriftus perfedè praeftitit, ut cùm accufamur uiolatæ 1 egis coram tribu/ naliDeijpofsimtis opponereeam legis impletionem,quam filiusDci pracftitit.SiccnimdicitIoànnCs:Siquispeccauerit,aduocatumbabcmus apud Patrem, lefum Chriftum luftum« Et Paulus : Quisintentabit cri/ mina aduerîus cledos Defr’Deus eft qui Iuftificat,(hoceft)remîttitÔ!^ con donat iniufticiâ, Quis ille,qui condemnetf Chriftus eft',quimortuus eft, îmo qui amp;fufcitatus eft, qui etiam eft ad dexterâDei,qui amp;interceditpro nobis, Hæcéftucra Sepia fèntentia de noftra legis impletione, quemad/ modum alias copiofèdemonftratun

Afotus autem, cùm dicit, Homînes fmpïcre Icgem per gralianiDeî, ca integritatc, quam exigit ab ipfis in hac uita, Primùm fiutitur, ut funt baud obfcura argumenta, nominegratiæiuxtamorcmFraterculoruni, intelligitper earn,non fauorem ilium, ôe gratuitam clementiam,quæ eft in Deo erga h omines propter Chriftum,fcd intelligit Tres, quas uocant, Theologicas uirtutes, Fidem, Spem SeCharitatem,quæ nobis à D E 0 dantur,ôefuntîn nobis, Etfi aùtem nomen gratiæufurpatur àlicubi,pro donis, quædiuinitùsin nos conferuntur, tarnen cùm diciturlegem im' pleripergratiamDci, non potefthæcgratiæ fignificatio hue congruete, propterea quod lex Deinon impleatur noftris uîrtutibus, fed impfttîo eins, quæ per Chriftum fadaeft,imputatur nobis tantumperfidem^cx gratuita Dei clemèntia, propterChriftum, fient antcacopiofèexplica/ turneft. Deinde fentit, quôd Lex Deiexigat ab hominibusinhacuita tam Icuia, tam pofsibilia, tam facilia, ut fi quis donatus fuerit, pro hiiius carnfs conditîone, tribus illisTheoIogicîs uîrtutibus,pofsit nontantuni Lcgem împlere, fed etîàm plura, maioraac Deo gratiorafacerc, quant lexabhomineînbacuitaexigat, Hæc eft extrem a cæcîtas,ôedeteftanda impîetas.Etfi enîm facile cohceflèro,fi deabfoïutaDei omnîpotentîaftt'' rho eft, Deum pofte hominem uîrtutibùs îta renouare ,üt nihil amples fit în eo carnalîs uictj, tarnen huîus potentîsé exèmplum nullum prorfus inuniuerfo humano gcncre, quod fecundum femînalcm, ut uetercslo/ Ctmfunt, ratîonem ab Adam oprópagatum eft ^èxtat. Se nobis întuen/ duttl eftîn ordînarîam cîus potentîam/qua întellîgimus, quid Deus là/ ce'rcôe uelît Se folcat, ItaqûefidehacordînarîaDei potentiaferntofuc/ rît,fieri non poteft,ut homo,quamuîs Spîrîtu fando,Se utfraterculoruni ucrbîsutar,Thèologîcîs uîrtutibusdonatus,împleat operibus fuis Lez gem Dei abfquèomnî uîcîo,tantum abeft,ut queatplura, maioraamp;graz tiorà Deo præftare, quam lege Deî în hac uîta fint prâceepta. Nam fi hoC uerum eftèt, cur, obfecrö, Dauîd exclamarct : N on întres în îudîcîuffl cum feruotuo,quîanOnîuftificabîturîn conîpediutUo omnisuîuensf Curloannes feriberet:Sidixerîmus,nonpeccauîmus,mcndacemfaûz mus eum,8e fermo eîus non eft în nobîs f Et quid fingulîs momentîsoz randum eflet, Remîtte nobîs débita noftra f Vbî petiturremîfsîo debîz torS, quomodo tbi poteft effè impletîo Legîsf quomodo fupererogatîo?

Auguftinus alicubi aitrMuItum nobis in bac carne tribuerenius,nilî ufqi adeiusdepofitionemfubueniauiueremus. Qui neccffe habent fub uez niaufquead morte utuere,quomodo plus fatirfacerent Icgi, quâm debe? rcntî'Ht iterûîNune fan's,inquitjbenè uiuitur, fine cn'mine. Sine peccato autem qui fe uiuere exiftimat,nonid agit,utpeccafum non habeat,fed uC ueniam nonaccipiat, Affirmare autem fe IcgemDeiitaimpIere, ut non folum faciat, quæ Lex ab ipfo requirit uerumetiam plura maiorafaz nat,an non hoc eft palàm gloriari, fe fine peccato uiuere f Reliquum igi/ tur eft,quôd fraterculi,qui iacllant fe legi Dci intantû iâtisfacerc ut ctianî meliora fupcrerogent,non id agant ( iuxta fententiam Auguftini) ut pec/ catum non habcant, fed ut ueniam non accipiant, quo nihil horribilius, nihil perniciofius, nihil damnabilius fieri poteft»

Sed quia hæc Äfotica impietas fæpè iam ac multum refutata eft, aceez damus nunc ad eluendas fordes, quibus Afotus commaculat teftimonia facrac Scripturæ,quæ Confefsio Principis in hoc loco adducit,ut deinceps ea,quæ Afotus in fua,fi Deo placet, Confefsione citât, à deprauationiz biisuindicemus»

Rom.tertio.’PerLegem agnitio pcccäti, tî/c addit ftaterctilus t Sed pergvatiani implctio, Relt;fte,non autem eo modo, quo Afotus Si foda/ linuin cius intelligunt Gratiam,Ô£:Impletioncm, fed quo paulo ante claz reSf perfpicue demonftratum eft. De Auguftino amp;nbsp;Paulo in fuis locis diz «mus, Nam quod ait,Paulum non dicere. Per legem iola cognitio pecz cati,quid hoc ad inftitutumfCerte Paulus ea uerba fimpliciter icribit,qug Confefsio Principis recitat,Nec ignoramus alium quoque ufum elTediz uiniLegis, Siautem depræcipuoamp;ipiritualiufuLegis in homine pecz catorcdicendumeft,quemadmoduminhocpræiènti inftituto ufurpaz tur,ccrtè non eft alius ufus Legis, t^uàm ut ducat nos in agnitionem pecz catijSC occidat.’quo etiam manifeftc probatür Afotica impietas,qua aftirz matur, Legem Dei non exigerc plura ucl maioraab hominibiisinhaC Uita,quàrn quæ uirtutibus fuis praeftarepofiunt: SC mandata Prælatoruni poflepræftantiora feu gratiora opera præcipere, quàm lex diuina præcez pit,hoc eftjPrælatos eflè Deo ipfo fapientiores.

Rom, 7, Lex fpiritualis eft, Ego autem carnalis fum, Sed mox, (in/ quit Afotus,) ibidem inquiens, Infœlix ego homo, quis me liberabit de corporemortishu!Usfrefpondet,GratiaDei perlefumChriftum, Etfî J1Ó nego,quin Paulus fentiat fe gratiaDei liberari â corpore mortis huius, tarnen uerus textus Pauli non fie habetj quemadmodum Afotus récitât, Sedhæceftueraeiusletftio; Gratias ago Deo per lefum Chriftum Doz minumnoftrum, Deinde Paulus inhacuita non ficliberaturapeccato per gratiam, ut Legi Dci perfede fatisfaCiat, Si nullum amplius uicium habeatjfed utcondonetur quidem pcccatum, Siipfe Spiritu iantfto exdz tetur adobedientiam ,retineat autem peccatumin carne ufque ad morz tem. Vnde SC mox addit ca uerba, quæ Afotus omifit, quiauidebantura lentcntiaeiusdiflentire,Itaqueidem ego, (inquit Paulus)mente quidem feruiolegi Dei,carne uerolegipeccati, Qtiid poteft aduerfus fraterculoz rum impictatem clarius dicif

Paulus etfiferuitmenteLegi Dei, hoceft,agnofcitlcgem Dei,ianz dam,amp;deledatur ea, (ficut paulo ante expofuit) ac renatus per Spiritum fandum ambulat etiam aliquo modo in uocatione eius, tarnen illcidern Paulus, carne feruit legi peccati, Qiiomodo autem, qui uel ab'qua

tx parte feruit Legi pcccati,non folum ifftpleretLegem Dei pei feAe, ùcr runietiam maiora à prseftàfttiorafaceretjquàm quæ kx Deicxi'gft^

Ro.8, AfFedùs carais iftîmidtia eft adüerfos DeS. Näkgi Dei fto fub/ 'diîjfiquidênepoteftlt;jüidê.Hîcitcr3addftÂlbUïs^Sed‘ftàtim,ïnqiriens, ibi dicitur, V os àwtê in cartie ho cftis,fed in fpirftüfitättic Ïpirinïs Dei ha/ bitat in uobis.Quid crgofNS qtiia in Paulo feqùitur: V os auteno eftis irt came, fed ihSpirftu,pri ora ilia uerba Pauli uafia funt Sé falfa^C^tévtrS^ uerifsimè didt, Sé Romanos,ad quos fcribit Paulas,no cflcinearne,quia renati èrantin'Chrïfto, SCaffèiftumcarms eflèïhîmtcftiam aduerfosDeS, ac legi Dei ne pofte qurdemfubdû Aliud enimapud Paulum eft, Elle in carne,aïiudhaberecarném, Omhes Sanefti in bacuita habentadhöceaf/ nem,non folum iuxta corporeàm fubftantfam,uerumetiam lUxta corru/ ptiohem natüræ. In renafeentia enim cato Saneftorum non muraïUi in Spiritum,fed ficut Sandi retinent fubftarih'am carhalê,ftâ retihèntetîani, quamdiu in hac terra uitam agurtt,corruptionem carnaîem.Si ehfrft «on retinerent carnem,feucorruptionê carnis,qïiomodo Paulusdiceret: Vi/ deo aliam Legem in membris meis,rebèllan'tém legi mèntis mest,amp; ta' ptiuum reddentem me legi peccati,quæ eft in membris meis^Etitertiinî Caro concupifeit aduerfUs lpiritum,Spiritus autem àduerftis carne» Hæc inter fe mutuô àdüétlantür, ut non quæcunque uoïuerilis, eadeïn faoa' tis. Etexhacpugnaihtelligimüsaftèlt;ftumcarnis,quiadhucreIiqUüseft in omnibus Sandis inhacaita,tfteinimicitiam aduerfus Deumgt; acne poftè quidem legiDêi fubqd,donècprorlûs in morte aboleatur,àetdur/ gat noua Sé fpiritualis caro, ficut Paulus adCorintbios dotèl.ïntàrneau/ tem efie,eft Spiritum fandum repellerc,SC àfftÂüi carnis obfeqüi.Dauid cûm uideret è folario domus ftiæ Batfabeam Vrig uXorèm,ac nonfolutn follicitareturad adulterium, uerumetiam rerjeeret Spiritum fahdum a/ liô uocantem,Sd obfequcretur affèdui carhis,profedô, ètiamfi nonduiH 'contaminaùerat alienam uxorèm, hètprocùraaèrat cædem mariti eius, tarnen fuit tantifperih carne, dum admohitus â Propbeta réfipifcerct,ac iterum affedui fpiritus obfequèretur. Cùm uero apprehendèret oram chlamydis Saulis, Sé lollidtaretur ad uindic^lam, Sé adinferendammor/ tem Sauli, babuit Sé fehfii mànifeftèaffedum'cafhis, fed quia refiftebat huic affèdui, Spiritu, Sé compeftebat motum carnis, non erat in came. Petrus,cûni in atrio Ponrificis tartto metu contremifceret,ut affèdui car/ Mis morem gcreret,S^ Chriftum nc^arct,erat in carne, dohecagnitopeû' vato,adChriftum conucrteretur.CUm uèro aùdirct üariàs fententiasho/ minum de Chrifto,amp; uideret in eo bUmiliorem Sé abièdiorem fpcciem, quàm quæ reipondérct tantis Prophetàrum promifsis de Mefsia,haud dUbie follicitatus Fuita carne, ut cogitaretbuncno elle uerumMefsiam, fed quia reftitit affèdui carnis,amp; obfecutus eft affèdui lpiritus,erumpcns in banc infighem confefsioném, Tu es Cbriftus filiüs Dei uiui, non erat in carne, fed in fpiritu. Et tarnen utereptam Dauid quâm Petrus, tune, cûm non eftèntin carne, babebantâdhuccarhem, non folurtieorporca fubftantia,uerumetiam natUrali corruptioné^propter quam ille exclama bat:Si iniquitates obferuaueris Domine,Domifte quis fuftihebilfEupro bac impietate orabit ad te omnis fandus. Dé boc àütem dicitur : Cùm fc/ huéris, extendes mahus tuas, Séalius te cinget, Sé dùccl,quo nonuis. E/ fat énim Petrüs propter cónféisiónem Ghh'fti éfUeifigendus.Cùm ergo dicitur,quód ducendüs fil,quo noh ueïil, ffghificatur, obediuifte quidem cum

DB LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;347

èUfn uocatioftiDet in fubeuad^crace^habuiffe autcm afFedufti carnia huk uocatiom' inimicum.Quare,etfi Paulus dicit Renatos non elle in car nCjtamen cum affirmai fè facere, quod non uelk, ÔC uidere ah'am legem in membris fuis, rcbellantem legi mentis fuæ, ÔC captiuum ducentem ie legi peccati, affirmai etiam renatos habere adhuc carnem, prac qua non impleant legem Domini perfedè, tantum abeft, utexcelientiorafacianc ®P^’’23quam lexDomin exigit,

Galat.j.Maledidus omnis,qui non permanferit in omnibus SCc. Hk herum addit Afotus : Atibi ftatim, (inquiens) Chriftus uos redemit de malcdido legis.Et rurfum:Iam non fumus fub pçdagogOjOmnes enim filq Def eftis,per fidemjquæ eft in Chrifto lefu, Miror,quomodo Afotus potuerit animo fuo imperare,ut hæc Pauli uerbarecitaret,Non enim duz fcitOjquinfintftides inoculis omnium hypocritarum,Nec poflunthypo eritç Iplendorem eorum redis oculis ferre,nift ea uanilsimis fuis fomnqs commaculent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quid ergo eft, quod Paulus, præter ilia 'uerba, quæ Confefsio Princiz ph récitât, addit 5Cea, quæ Afotus adducit^ Num quiaChriftus redemit ÛOS de maledidione legis, iddrcó homines poflunt legi Dei non folum perfecte fatisfacere,uerumetiam nonnihil fupererogare, amp;nbsp;gratiora face/ ’■e opera,quam lex in hac Uita exigitiTHoc enim in præfentia agitur, Sed hocipfo Afotus baud obfeure lignificat,quam in Paulo plane fit ovamp;' -sr^os ^’^S'^i'.Prorfus enim contrarium ex Paulo fequitur. Si enim necefle eft uC Chnftiisredimatnos demaledidionelegis,perlÎ5icuum erit,quódnos intantum non pofsimus aliquid fupererogare legi, ut né fatisfacere quiz dem ei queamus.Etfi autem hoc fcriptum Pauli,tanta luce per noftros ilz luftratuni eft, ut fi Afotici dedignantur ea legere, cæcitate fua dignifsimi lint, tarnen quia hæc fcribo,non Afoto,led fanabilibus, non pigebitpauz ca quædam, (Nam copiofior explicatio ex alqs noftrorum fcriptis petenz daerit,)de uera fententia eius loci apiidPaulitm ,commcmorarc. Pauz lus enim probaturus quod cofequamur benedidionem Abrahæpromif fam,hoceft,Remifsionem peccatorû,adoptioncm in filios Dei, 5C regniS cœlefte, no propter operalegis feu propter mérita bonorum operum,fic ârgumentatur : Quiconque funt ex operibus legis, fub maledido ftmt. Scriptum eft enimtMaledidus omnis,qui non permanferitin omnibus, quâîfcripta funt in libro legis, utfadatea» Sententia autcm huius arguz tnentihaeceft.

' Sed omnis qui eft ex operibus legis feù facit opera legis, non pCrma/ netin omnibus quæ fcripta funt in lege.Faciendo enim Icg€m,non facit legem, quia non implet earn perfede.

Nihil hk eft ambigui. Propofitio eft Mofi in Deuter, cap. 27» Aflumz ptionem autem,amp;fi Paulus in Galatis non ponit, probat tarnen earn coz piofeinBpiftola ad Rom.cap.i.2*].6C7’R-^Iiquntn igitur eft, quod qui faz dt opera legis,no folum nonconfequaturbenedidioné, uerumetiam fit obnoxius maledidioni.Intelligimus autem per opera legis,non cærimo nialiatantum,ficut fupra expofuimus,fed maxime omnium moralia, ut qôo plura QC maiora facias opera moralia, co magis obnoxius fis male/

diÆ'onûQuomodo igfiur confcqucnsper eabenedidtoncm f Hîcnun^ Upciferabitur Aforicus qm'fpiam; Quid magis abfurdi did poteftî’AnflO hoc eft bona opera,quaî lex præcepit,damnare,amp; homines ab obcdienti» diainæ legis detcrrere C Sed his uodferationibus hypocritarum iamaP fueti fumuSjôC calumniac eorum non funt nobis ignotæ:Quicquidenini dicant, certe Paulus manifeftè dicit: Quicunquefunt exoperibuskgis, fub maledilt;fto funt, Hîc autem Paulus non agit de bonis operibus inter nosinhac uitafaciendis:Certifsimumenimeft,quóddebeamusamp;flecef fe habeamus in hac uita bona opera,quæ Deus præcepit,facere,fed loqui^ cur de bonis operibus coram Deo inconfcientiafaciendis,hoceft,Iudv CIO Dei opponendis. Nulla enim bona opera, etiam fandiftimorumhcw minum tarn perfeda, tarn confummata, tarn ablblutae pietatis funt,ut pofsint feuero Dei iudicio opponi,amp;^ coram tribunali eius conftare.Quilt;-quid enim boni feccrint Sandi,Lex Dei Temper inuenit in co,quod acciv fet,6C maledicat, H/c ergo accedit Chriftus, amp;nbsp;redimit Sandos à legisac/ cufatione ôd maledidione,Sed quomodo^Num eo modo,quem Frater/ culi intelligunt, uidelicet, quod Chriftus infundat hominibus quafdarn ( uirtutes in hac uita, quibus diuinae legi ita latisfaciunt, ut etiam multa fti/ j pererogent C Sed hanc efle impiam fentcntiam, abunde dem onftratoni eft.Quomodo ergo redimit nos Chriftus ab accufatione ÔC maledidione legis^Sic ccrte nos redimit, quemadmodum in Paulo fequitur. Chriftus, ( inquit) redemit nos a maledidione, du fadus eft pro nobis Maledidio. Habes ex Paulo ipfo,quomodo rcdimamur à Legts maledidionc,uidch' cet, non infufionc uir tutu in nos, fed aflumptione maledidionis in Chri/ ftum:Redemit,inquit, nos a maledidione, dum ipfe fadus eftpro nobis Oialedidio, Aflumpfit enim horrores inferni, aflumpfit crucem, affunv pfit mortem, quæ funt Maledidio Lcgis, SChis, cum ipfe efletinnocens, pcccata noftra coram Deo ita expiauit, ut cum deinccps Lex accufatô^ maledicit Sandos, quod non fatisfaciantlegi, quod nonhabeantopera pcrfedebona,Chriftus,in quern credunt,abfoluat eos ab hac accufatione amp;nbsp;maledidione,amp; habeant in ipfo amp;nbsp;propter ipfum benedidionem,hoc eft,rcmifsionem peccatorum,Iufticiam,fiCuitam ætcrnam, Quareficut Confeisio Principis allegauit ad fuum inftitutu, teftimonium Paulicon/ ucnientifsimè,itaquodAfotus ex Paulo adiungit, manifefte damnat hy^ pocritarum impietatem, qua mentis fuorum opcrum in iudicio Deifibi confidendum effe fomniant, tantum abeft, ut Afoticæ uertigini patröd/ hetur,

lam nechoc,quod poftea PaUlus dicit:Non ampliUs fob Pædagogo fii mus.Omnes enim filij Dei eftis SCc.quicquam opis Aioto ad coniirman dam Pharifaicam fuam fentcntiam afferre potcft, fed potius magnopcre cum ea pugnat. Quid enim f Num quia fumus filij Dei,apparctnuncin hac uita,quod fumusfCerte,fi homo in Chrifto rcnatus Legem in hacui/ la ita impIeretjUt poftet legi aliquid fupererogarc, iam non folum apparc ( ret reipfa eftè filius Dei, uerumetiam conditio eius longe melior efletin , hac, quaminfutura uita,proptereaquod illicnullus fitiupererogationi locus. Sed Paulus rede muniuit uerba fua aduerfus omnc hypocriticatn impietatem.Cum enim dixiftet: Omnes filij Dei eftis,addit, P E R F b D E M, quæ eft in Chrifto lefu, Vocat Galatas filios Dei,Sed per fidciti, camcp quæ habetur in Chriftum lefum, Vbi autem eft Fides in Chriftö, ibi non creditur,qudd noftræ uirtutes fint tianti coram Deo momenti, «ƒ

DE LEGE» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S4-?

implcantLcgcni Dei, 5^ mereantur «tcrflam benediclioncm., fed crcdi/ tur,q«öd lufticia Chnftinobisimpiitctur, amp;quódcafolainconfpccïti Dei lit confidendum jUt in hac ui ta lufti fimus,non iufticia, qiiæ in nobis eftjfedquaeeftinChriftoDominonoftro^ Vndeamp;pofteadidtPauius, NosSpirituexfide,Spem iufticiacexpedamus. Non ait, quodnunc in hacuitahabeamus pcrfedam lufticiam, in noftris uidelicet operibus,felt;i quod ipercmus ÔC expedlemus cam ex fide. Quod au tem fpcratur,non/ dum reipfahabetur, EtIoannestNunc,inquit,filijDeifumus,ÔCnonz dum apparuit,quid futuri fumus.Sdmus autê, quoniam fi apparuerit,fi/ niileseierimus,quoniam uidebimuseum ficutieft, QuarenifiAfotus fentiat, homines eo quod fint fihj Dei per fidem tam perfedè in hac uita ptopter uirtutes ipforum luftos efle,ut prorfus nullum uidum ipfis inhx reat,nön uideo,cur uoluerit hæc Pauli uerba Inftituto Confefsionis Prinz eipis opponere,nifi forte libeat ei arma nobis porrigere,quibus eum dei}/ ciamus.

Äuguftini teftimonium,quod Confefsio Principis,exlibeno, De Spi/ tituSciiterarecitauit, prorfus pugnat cumAfotica impietate,amp;tarnen homo impudentifsimæ frontis, audet adhuc, nefeio quam perfedio/ -i^eminhac uitafomniare. Etfi autem abhorreo à tradandis illis minu/ fijs,tarnen Afoti uel eruditum indicium, uclhoncftus animus, in hoe Äuguftiniloco interpretando, noneftfilentiopractereundus, Augufti/ uus manifcftè hîc docet contra Afotum,quód hæc præccpta: Diliges De/ um ex toto corde,amp; proximum ficut tcipfum, non impleantur in hac ui/ ta. Et tarnen affirmât ea noneffè fruftrâ nobis propofita, fed ut cogno/ feerem us, quid nobis defit, amp;nbsp;ad quæ nobis fit connitendum. Et addin Âcperhoc,quantummihiuidetur,ineaquæ PERFICIENDA eft IVSTICIA, multiim in hac uita i lie proficit, qui quam longe fit â per/ fcdionelufticiæprofidendo cognofdt, Hîc Afotus arripit ilia uerba Au/ guftini, (Perfidenda eft luftidaiôi: ait : Eft ergo in hac uitaaliqua lufticia perficienda, Qiiod Auguftinus ç/arè loquitur de futura uita, in qua fit iu/ fticia perficienda, hoc Afotus detorquet apcarta deprauatione, ad præfen/ temuitam,utquod Auguftinus adiungit,(Multum in hac uita)0dcon/ iungitcumfjs quæfequuntur, Afotusab ijs feparare,6C cum prioribus coniungere uideatur,quafi Auguftinus ita feripfiffet. In ea quæ pcrficten/ da eft lufticia multum in hac uita.Et mox aliam fententiam incipiat, Ilic proficit,qui quam longe 5Cc,Inuitusiftaattingo, Nihil enimautparum faciuntadinftitutu, Oftendenda tarnen erant, ut cmiflarlj Afoti uideant, quam cruditum SC probum uirum ad oppugnandam ConfefsionePrin/ cipis delegcrint, amp;nbsp;noftri feiant, quid in alijs lods traeftandis ab Afoto fie expedandum.

Sed utAfotus aliquando etiam uclt;umdicat,addit in fuis Schoirjs: Non eft tanta hæc perfe(ftio,quanta patr iæ, Agimus Afoto grätias, quod dum noftra oppugnat, ea confirmée, Nam SC nos idem plane fentimus, fedhocadqdmus, quod nihilominus ilia perfedfio, quæ futura eft in pa/ tt;a,cxigatur à nobis,etiam in hac uita, non quod pofsimus cam hîc præ/ ft‘ quot;fed ut cognofcamus,quam longè;(6cut Auguftinus dicit,)ab ea per fedioneabfimuSjô^ut omnes fub peccatuna concludantur, ac omnium OS obftruatur, foliep Domino Deo noftro gloria reddatur, ut qui gloria/ tur,non glorietur in fuis uirtutibus, fed tantum in filio Dei Domino no/ ftro lefu Chrifto. i .

Quoâutemlongiusprogrcdimur,eo pluraSophifmata Afotidcpfc/ hendimus, Auguftinus deGharitate fcribit, quódinalijs fitmai'or, ina/ lijs minor, in alijs nulla» In nullo autem, quamdiu homo hic uiuit, plc^ quot;nbsp;nifsima,H/'c, cum AfotusauditCharitatemin nobis efle,ad)tjcit: Illaue/ ro eft plenitudo Legis, ut Paulus inquit Rom» i^» Qua adiedhone Afotus ftgniftcat, nos pofte Legem in hac uita implere charitate. Hoc eft mani/ feftum Sophifma»Primum enim,0dfi nomine charitatis, ft limplicitcr v nuncictur, foletintelligi charitas tarn ergaDeum, quam erga proxim«, tarnen Paulus eo loco non loquitur de charitate in Deum, fed de charita/ te ergaproximum.Qui diligit,inquiens,alterum» EuDiliges proximum tuum ficutteipfum.Quare nomine legis intelligit etiam eo Ioco,tantum legem fecundæ tabulæ,quæ eft de diledione proximi, ut qui alterum di-' ligit, impleat etiam cam legem, quæ eft de alterius, nimirum proximij dilecftione» Sedquihancimplet,nondumimplctlegem primætabulæ, quæcftdeDiledioneDei»Nondum enim ftatim diIigituereDcum,qui dIligit proximij,hoc eft, qui, utPaulus reccnfet, no defignat adulterium, non occidit,nonfuratur,nondicit falfum teftimonium,non concupi/ fcit,amp; ft quod aliud prarccptum,in hocfermone fummatim comprehen/ ditur, Diliges proximum 5Cc» Deinde Paulus,cüm dicit : Charitas feu di/ ledlioeft plenitudo legis, non affirmât, quod nos noftradiledioneiin/ pleamus hanc legem perfede in hac uita,fcd docct,quid ea lex â nobis cxi gat,Sdquareimpleatur»Namhçclcximpleturquidem dile(ftionc,quani ' exigit, fed quts eft qui earn poteft tanta pcrfedlione in hac uita præftare, quanta ab ipfo per legem exigiturf Vides ergo nunc præftigias Afoti, Eft in nobis diledio, Ergo implemus legem diledionis, Siquidcm pie/ nitudo legis eft diledio» Rede loqucretUr Afotus, ft priusprobaifetin nobis tarn perfedam eftè diledionem,quantam Lex exigit.Scd hoc Au/ guftinusipfenegat» Plchifsfma,inquiçns,quaeiamnonpoteftaugeri, , quamdiu hichomo uiuit,cftin nemine.Qiiare in nemine quoqueeftue/ ta huius legis impletio,in hac uîta»

Vides autem,optimemi'Ledor, qhdd Afotus exhocteftimonio Au/ guftinijiuculentam ôtf ihfanabilemplagam accepcrit» CumenimAu/ guftinus dicat;QuamdiU(charitas)augeri poteft,profedd illud,quodnii/ nus eft,quam debet’, ex uicio eft» Et ftatim pie acerudite exponit, quid ex hoc uido confequatur“, Ibi Afotus fortitcr, imoimpudenter difsimu/ lanSjquadc reagatur, concionatur interea nobis, quod non excludamur à regno,fr non confenferimus motibus operibus innatæ concupifeen/ tiæ.Sed heus tu,bone uir, non fie facile te clabi patiemur» Primùni eni'm, fi tibifermo cft de crafsiS motibus confeientiæ, ÔC indiferiminatim de hominibus renatis 8C non renatis,falfum eft, quod non excludanturàre/ gno coelorum,qui nonco’nfentiunt motïbusconcupifcentif,Mufti enim fuerunt honefti Ethnici, qui æfi non confenferunt concupiftentiæ adul/ tcrij,authomiadq,autfurti,fedreftiterunt,nec opéré defignarunt,tarnen cxclufifimtèregftb cóelefti» Homo enim non ideorecipiturinregnum cœlefte, quia non confentitconcupifcentiæpcccati fui, fed quia hoc pecz catum nonimputatur propter Chriftum,pcr fidem. Quare qui non fimt renati in Chrifto per fidem, etiam fi non confentiant fuac concupifeen/ tiç,tarnen nccefle habentà coelefti regno exulare.Habet confenfus ipfe in Renatis multum difcriminiSjqudd alius fit confenfus carnis,alius con/ fenfus Spiritus, ficutPaulusadRom.cap.7»docet» SedhæcuerèApo/ ftoftca

DE LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JP

ftolica Sé Theologica,fi Afotids commcmoraueris, pcrinde eft, ac fi fur/ disfàbulam narrares»

Deinde hoc loco non agitur,qUale fit uiciiim comiptæ noftræ naturæ, exgratuitaDei dementia, Non enim ignoramusjquódhociricium,fi credimus in Chriftum non imputetur nobis, fed dementer remittatur propter Chriftum, Sed hoc agitur, quale hoc uicium fit fiia ipfius natura, Öl quid in homine,etiam renato, efficiat, Hîc ergo Auguftinus manife/ fteftatà rtoftra parte, ad uerfus omnem Afoticam impietatem, Sé ficuta/ lias ex Paulo docet, quodhocuidum concupifeataduerfus Spiritum ,amp; rebelleflegi mentis, hoc eft, quod fit natura iua uere peccatum, ita Sé hîc docet,quÖd ex hoc uicio renati minus faciant, quam debent, Sé non fitin terraluftus, qui nonpeccet, Necluftificetur in conipedu Dd omnis ui/ uenSjQiiod amp;nbsp;propter hoc uicium, fi dixerimus, quia peccatum non ha/ bernusjnos ipfos fallimusjamp;^ ueritas in nobis no eft. Propter quod etiam quantumlibet profecerimus, neceffarium eft nobis dicere, Dimitte no/ bis débita noftra, cum iam omnia in Baptifmo dida, fada, cogita ta di/ miflafunt.Minus autem facere,quam debemus, Nonfacerebonum,fed peccarcjln conipedu Dei non luftificari, Falli eum,qui dicit fe non habe/ repeccatum,Sécontinentcr orare, ut dimittantur nobis debita,an hoc eft legem Dei, perfede, quantum Spiritus fandus in hac uita exigit, impie/ rCjamp;legi fupererogare, ac tarn fibi quam alijs regnum cœlorum merenV Dehis enim rebus nunc agitur,amp;f ad hæcrcfutanda teftimonium Augu/ ftiniaddudum eft.Acprofedo Auguftinus in hoc loco tarn apcrtus,tam perfpicuus eft,ut ad eum omnia alia ipfius dida,quæ pro temporum fuo/ rum rationc de noftra legis impletione, Sé de meritis noftrorum opera, uel paulo obfeurius, uel impropriè fcripfit, mcritcà exigenda fint, amp;nbsp;per eu interpretanda. Nee dubito, quin tam ipfeAuguftinus quam uera cius Ecclcfia,cx hoc IOCO3ÔC alijs fimilibus erudita,abieccritin grauibus tenta/ tionibuSjSC uera pcccati agnitione, coram feuero Dei tribunali, omnem fiduciam in fuas uirtutes,aut fatisfadiones,amp; mérita, SC collocauerit earn Solam,in Sola Dei clementia,per Dominum noftrum Icfum Chriftum, Obfeurum enim non eft, quod Sandi fæpe ac multùm aliter extra tenta/ tionem,Sc coram humano Iudicio,quàmin tentationum grauitate,ÔC co ram diuinoiudiciofentiantac loquantur. Cuius experientiæcûm Afo/ tus uideatur omnino expers, non eft minim, quod tam Sophiftice, tain Pharifaicè, tam Ethnicè, de uirtutibus Sé meritis earum feribat.

Sed cum Afotus alias foleat efle impudentifsimus, hîc, cum remittic nos ad Auguftini conciliationcm,de didis Ioannis, Omnis qui natus eft cxDeo,non peccat. Et ; Si dixerimus,quia peccatum non habemus SCc, fuaimpudentia fe ipfe uincit. Auguftinus enim in eo loco,qui extat lib.2, de peccato, merit. SCremifsione cap, 7, clarifsime approbat noftram fen/ tentiam,5CrefutatSophifticasimpietatcs de perfedalegis impletionein hacuita, Sé de meritis noftrartim uirtutum. Non ex qua hora ( inquit) quifque baptifatur, omnis uctus infirmitas eius abfumitur, fed renoua/ tio incipit à remifsione omnium peccatorum. Et inquantum quifque fpiritjJiaEpit, quilam fapit,intantum renouatur, Cæterauero in Spefa/ da fimt, doneeetiam in re fiant, ufque ad ipfius corporis renouationem in meliorem ftatumimmortalitatis 8Cc, Etmox: Profedo enim, qui de die in diem adhucrenouatur,nondum totuseftrcnouatus,0Cinquan/ mm nondum eft renouatus,intantum adhuc in uctuftate eft. Ac iterum:

Primitias Spiritus nunc habemus,undeiam filij Deireipfafedifumus, In caeteris uero Spcjicut falui, ficut innouati, I'ta Ôd filijDci, re autem-ipf» ficutnondumfalm'jideonondum plenètnnouati^nodum etiamfiltjDd, fedfihjfècuIiôCc,

Et in alio loco,contra Epiftolam Parmeniani : Qui rçdifsime, inquit, fapiunt,intelligunt quembbct hominum,quamuis iam pro confortio fo cictatis humanæ non ablurde dicipofsit, iuftifsimè uiuere, non tarnen pofle eflefine uicio, quamdiu caroconcupifeit aduerfus Spiritum y Spin'/ tus autem aduerfus carnem. Habes memorabilia Auguftini, uirideEc/ clefiaDei optime meriti dida. Qui autem tarn dare, tarn perfpicucaffin mat,quod non inErmitas noftra abfumatur in baptifmo,quód cumreno uamur de die in diem, adhuc fimus in uctuftate, quod reipfa nondum fi/ mus nec falui,necplenè innouati,fed adhuc ßlq feculi, quod nemo etiafiV , ii pro confortio humanac fodetatis iuftifsimèuiuat,non tarnenpofsitefle fine uicio,quamdiu caro concupifeit aduerfus Spiritum : hæc,inquam,5i id gnus multa alia, ciirn Auguftinus manifeftè afîcueret, quomodo non manifeftè etiam pugnarctcumfraterculorumimpietate, quaiadant,fe non folum implere legem Dei, quantum iuxta fententiam Spiritus faiv lt;5li in hac uita ab homineexigitur,uerumetiam plura. Si excellentiorafa/ cerc,quam Lege Domini fintmandataC’Mirandum igitur eft,quafrontc Afotus audeat in medium adducere Auguftinum, quern conftat,firede iniÎ5iciatur,Afoticasimpietates aperte reftitare,

Operæprecium autem eft aliam quoque uertiginem Afoti, quam in ipfo Auguftinus excitât, intueri. Confeftio Principis récitât infigneillud didum Auguftini : Omnia mandata fada deputantur, quando quicquid non fitignofeitur. Hie,bonus ille uir Afotus,concedit quidem,nos con/ fequi remifsione peccatorum præmium, ( Sic enim libet ci loqui ) quod coniequimurimpletionepræccptorum, Conceditetiam, quodncceffc habeamus orare,Dimitte nobis débita noftratEt quod nullus fit fine pee/ cato,Sedaddit, quod non propterea nullus fitluftus. Putas ne Afotum mentis fuse fatis cHecompotem;’ Num, obfecro,nuncagitur,AnhonKgt; quifpiam fit iuftus,amp; non potius, Anhomo opcribus fuarum uiitutuffl, fit coram Deo luftus, fiCan mentis uirtutum lit inludicio Dei confiden/ dumCNonquaeritur nunc,An fit, fed quomodofithomo luftusf Etnos quidem refpondemus iuxta Ptopheticam Si Apoftolicam dodrinatn, hominem eflè luftum exfidein lefum Chriftum : Afotica antecolluuies relpondethominemefleluftum ex operibus,feu mentis fuarwnuirtii/ turn. Sedhæcrefponfiorefutaturnonfolum PropheticisSiApoftolicis teftimonqs,uerumctiam hoc dido Auguftini,quod in praelentia citatùr, adeoep refutatur fuis ipfius Afoti uerbis.Si enim necefle habemus orare: Dimitte nobis débita, Etuerum eft, nullumhominem elïè fincpcccato, quomodo homo poteft eflè ex operibus aut mentis fuarum uirtutum co ramludicioDei,(Dehocenimnuncagitur)luftusC Sedfaccflànthinc Afoticæ i?iAi/lt;rficu,Nos rem ipfam ita teneamüs,quod liquidem pium ho/ mincm inChrifto renatum intuemur iuxtacarnem feu corruptioneni naturæ fuæ,ficut non poteft dicere, mundum eflè cor fuum, Si. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co/

ram Deo iuftum, ita neceffe habet cum Dauide exclamare : fi iniquitates obferuauerisDomine,Dominequisfuftinebitf Ettnonintresiniudi/ cium cum feruo tuo, quia noluftincatur in conljacdu tuo omnis uiuens, Siautem intuemur eum iuxta fidem, qua ampleditur Chriftum filium,

bei,uidemus hominem tam luftft amp;fandum, ut confequaturhæredita/ temcœlcftisregnt luftus autem amp;nbsp;Sandus eft, non propterfuasquaS habet ui'rtutes,Sed quia Deus non amplius imputât ei fuam iniufticiam j óddonateumlufticiafilq fui Domini noftri lefuGhrifti j ut ea coramtriz bunali Dei confidat ÔC glorietur. Hæc eft piorüm lufticiä gt;nbsp;aliéna, uideli/ cet,in Chrifto, non autem propria j in ipCoruni operibus aut mentis uir? tutum,

Scnfitetiam Afotus plagam à Hieronymo acceptam fed uideo eum cflcathletam forti unimo, quod ctiamfi deqciatur,0^ ad humum profter? natur, non tarnen fatcatur ie uidum» Hieronymus dicit hanc folam eflé homfnum perfedionem, ft imperfedos fe efle nouerint, ÔC hanc eflc ue/ ram hominis iâpientiam, nofle fe imperfedum ♦ Quo teftimonio a? pÈrtefignificatur, quod homo in hac uitartonpofsit legem Dei fuis uir? tutibus perfede implere. (Hoc ehfm ConfefsioPrincipis probàndum fufcepit)ô( quod homo non pofsit mentis fuarUm uirtutuminlUdicio Deicorifidere, Afotus autem, uir probus, prindpah' ftatu huius loci for/ ritet difsimulato, concionatur interea dé aliqua, nefdo qua, perfediorié in hac uita, amp;fperat ié fuo officio rede defundum,fi quaedam alia loca Hieronynii,quaenihilo plus ad remfadunt, quam ft bacultis ftarct in an? gulo, eregioneadtjeiat, lt;^is enim negataliquam effè in hacUitaperfe/ dionem hominum, ft fiat collatfo, non ad exadam perfedionem Dei, fedadaliaintércreatUràsimperfediofaC’ Nos autem,cum in præféntia diiputamuS de perfeda impletiorié LégiS diuinjéjnonconferimusho? tninem cum afinis,aut bobui,nec conferimüs eum cöm hominibus im/ pœm'tentibus, amp;nbsp;aperte fcélératrs, Non énim dubiüm eft,quin honeftus uiïperfedior in uita fua did pofsit, quam publicus latro aut incendiarius, Seddifputamusdeeahominisperfedïoné, quae confertur cum ueradi/ uinxlegis fententia,Äf quac conftet infeUeroludicioDei« Hîcmaniféz ftum cft,quod nulla prorfus fit operum hominis perfedio, qUa* plénè fa/ tisfaciat ueræ fententiæ diuinæ legis, quae fua integritate coram tribU/ nali Dei conftare pofsit Et hoc etiam teftificatur Hieronymus, non fogt; lum ïjs teftimonqs, quae Confefsio Prindpis, uerumetiam, quac Afotus ipfeadducit. Sed quid Afoto,cum Hieronymo, uirotam dodo amp;nbsp;cio/ quente, ail admodum familiare cft, Rhetoricis illis amp;nbsp;iücundis trap-riw« litdere, ut his gt;nbsp;quafi aculeis j Lédori fortius,quod docendum fufee/ pit,irtfigat. Qitod cruditi uiri confilium, üalde dubito, num Afotus praî liimiâ fua eruditionc Sd fanditate aflequatur.

Poftquâm autem deterfimus Soticas afpergines àTeftimonîjs, qui/ busConfefsio Principis utitur,amp;reftituimus ea priftino fuonitOrij re/ uertemur mine ad excutienda tam lâcrae Scripturæ, qüâm ucterum feriptorum teftimonia, quæ Sotusin fuis fchoIqsamp;Confefsioncrecen/ fet; Etfi enim pofito uero fundamento, fié confirmata pia fententia tefti/ nionijs Spiritus fandi,ueritas oppugnari qUidem, non autem expugna/ fipotéft,ô( aduerfus eam, non nifi depraüationes, fallaciac, calumniæ ppoferri folent,tarnen ne Afotus queratur fe nimis faftidiofè à nobis con/ iettirtfiagitedum,percùrremus eâ,quaeipfe oppofuit. Initio ergo proba/ turus,homines poflê Legem implere ca perfedione, quam exigit pro fta ttihuius uitæ, allegat didum Chriftf Si üis ad üitam ingrédi, ferua man/ data.Primùm,oftendimus antca,quôd Lex exigat in hac uita ftimmâ per fcdionem,uidelicet,non minôrem,g qüalem pq habituri funtin cocleftt

regno. Amen dico uobiSjinquit Chriftus donee praetercat coelum âf tamp;f ra,lt;ota «num aiit unus apex non practericrit ex Lege, quoad omnia fa(?b fuerint,Quorum uerborum hacc eft fcntentia.Lex ( moralis ) (cuDcealo/ gus, non durât tantum ufquc adpriorem aduentum Mefsiæ, Seddura/ bit,donee hie mundus eonftiterit. Si ita durabit, ut Deus obferuationetn eius tanta fèmper feuehtate exigat, ut etiam uelit minimas literas aut a/ pieulosimpleri. Non eft contentus,ftiuxta externas tantum literasÄ fyllabas impleatur,led exigit,ut etiam ea,qux uidentur minutifsima, ob/ feruentur, amp;intantumnon admittatur aliquod tritium,utneoeiofufll qiridem uerbulum loquaris, tantum abeft,utaliquidineredulitatis,airt dubitationis erga Deum eoncedatur, Vanifsimum igitur eft,quod Afo/ tus affirmât. Legem alia exigere pro ftatuhuius uitac, quam fimplicit^*’* Deinde,quod Chriftus dieit adolefcenti : ft uis ad uitâ ingrcdi,ferua man/ data,rcmittitadolefeentem ad Legem, Quid autem eft Lex C In quent præeipuum uftim data eft Lex An non data eft,ut operetur iram,ut de/ ducat in agnitionem peecati, ut occidat f Si data fuiftet Lex, inquit Pau/ Ius,quæpoffèt uiuificarc, uerè ex Lege efletlufticia, Sed eonclufitfcripw , ra omnia fub peccatum, utpromiftio ex fidelefu Chrifti daretur crcdeiv tibus,Quare,cum Chriftus rcmittit adolefcentcm ad Legem, nonfigni' ficat,quid adoleicens pofsit,fed quid debeat praeftare, Videbatur quidem adokfeens fibiinfigniter iuftus,fiCiampræftitiffè Legem,Omnia,in^ quiens, hacc ftruaui â iuuentute mea, Sed erat, ut mox res ipfa probaiiit, hypocrita.Remittitur ergo ad Legem,non ut difcat,fe pofle, fed ut dilcaC fe non pofle Legi perfedc latisfiicerc, Si ût agnofcat peccatum, acfentiat le æterna morte dignum,quo excitctur,ad quçrcndam remifsionem pec catorum,amp; ueram Iufticiam,in Chriftoi .

Sed hgc altiora funt,quam quae hypocritp,quorum cordibus uelamen eft impofitum,intelIigant,6C funt in afijs ftriptis copiofc explicata,

Hicueroconfideramihifidummonitorcm. Confefsio Principisuti/ turuerboreputandi. Hominem (inquiens)fifaceret opera DecaJogiea pcrfe(ftioneôCintegn'tate,quamLexcxigit,uerècoram DEO operibiis fuisiuftum REP VTA ND VM, HJcSotusmonethocucrbumca/ uendum .Non fola,inquiensgt;reputationc fumus Iiffi:i,fed ueritate. Quæ» obfecrOjhæceft iftiushominis uelincogitantia,uelimpcritiaC' Mofesgt; cum defcriberet lufticiS fidei Abrahæ,utitur hoc reputandi uerbo expreP fe, Paulus in hac ipfa difputatione, Si in hoius Mofaid didi expofirione» quae extat ad Romanos cap.^.utitur hoc uerbo,in codem capite, pent de/ cieSjamp;fSotus tanta eft impudentia, Ut magna, qua fibi præditusuidetur, autoritatc iubeat hoc uerbum cauere C QuidC cauenda nc funt uerbaSpi/ ritUsfandi,ne nobisuenenum aliquod occultum inftillentC O bomi/ nem non uno tantum Cardinalitio galero dignum ♦ Deinde hypocrita fuis phantalqs inebriatus,non uidet,quid dicatur,aut de quo agatunlneo , cnim loco,Confefsio Principis,non didt,nos fola reputationc,Scd etiam ueritate luftos efle, fi quidem opera Decalogi ea perfedione, quam Lex exigitjpraeftaremus. Didtenimexprefsisuerbis, VERE CORAM DEO, operibus ftiis luftum reputandum.Sed Afotus alio refpidt,Aflu/ mit enim,quod homo pofsit legem Dd,quantum ab iplàin hacuitaexi/ gitur,pcrfedè implere,imó no implere tantum,ucrumetiam ei quædairi excellentiorafupererogarcjideotp putathomineminhac uitaeflèiuftS» no tantum ex imputatione per ftdeni,ueruinetiam rcipfa,propter opcr^

DB LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3M

Sed hancfmpietatem refutaüïmus antea,amp; Paulus in eo locOjin quo Rez putandiuerbo,quod Afotustanquàmuenenatum cauereiubct, tones uz titur,tam grauiterjtam perlpicue refutatjUt nifi hypocritac effent deploraz tæ caedtatis,fieri non poflct,quin luce illufirarentur,

Cæterùm ciirn Confefsio Principis negct hominem poffcin hac uita Decalogum operibusftiis implerejtantûabeftjUtpofsitaliquid fupercz ’^ogarc, hic Afotus cum fua ecclefia credit auxilio gratiac omnia pofle fiez rijiuxtaillud Chrifti;Apud homines hoc eft impoisibile,apud Deum an/ tcni omnia funtpofsibilia, Quomodo intelligendum fit^quod dicimus ^^gcm poflepcr gratiam Dd impleri, paulo antèindicauimus, Nuncigiz lur cxpendamus ueram ftntentiam dus ditfti, quod Chriftus a{gt;ud Matz thatum de diuite rcdtat,ut uideamus, quàm appofitè ab Afoto hue tranfz foatur, Nam ft Afotus fentit Chriftum loqui de abfoluta Dei potenö'a, quisnefeitDeum efleomnipotentem ^Ethacratione pofsibilc eft Deo, ut non folum diuitem,uerumetiam equos, afinos,amp;anferes, imd di. fraz tcrculos facial iaiuos. Nunc autem non quæritur, quid Deus pofsit abfoz iuteffed quid uelit di foleat facerc ordinarié» Etfi enim non eft impofsibiz leDcOjUtefficiat, quo homo in hac eriam uitaimpleat operibus Cuis Do' calogum perfedè tarnen quantum nobis uerbo fuo, quod in lacra Scriz ptura continetur patefecit, non folet carnem hominis in hac uita in Spiz ritum mutare,fcd relinquit carni fuam corruptionem amp;imbecillitatcm, ßi^datSpiritumquocarniscupiditas compefcatur, dC fubinde magisac ^agis expurgetur,non quod plena fiat expurgatio in hac uita/ed ne caro fpiritui dominetur,0^ ne fecundum carnem uita ducaturJtaqiieimpofsiz bile quidem eft apud homines, ut homines fiue diuites fine paupcres falz uentur, pofsibile autemeftapudDeum, noneomodo,quern Afotus foniniat,nifi appcllet,ut dixi, ad abfolutam Dei potentiam, Sed illo moz dOjquem fupra expofuimus,uidelicet,quôdDeus recipiat hominem, qui aiiditEiiangelion Chrifti,amp; credit d,in gratiam, di non folum condonet « pcccatum,fed etiam adopter cum in filium,gratuita dementia,propter Chriftû,ac donet cum omnibus benefiefj s Chrifti, inter quæ ex una parte eftperfedifsima Iufticia,qua Chriftus Legi diuinæ fatisfecit, ex altera par te Spiritus fandus, ut homo confidat ilia coram tribunali Dei,pcrindc ac fiipfe legem impleuiffeuHoc enim eft ex gratia legi iatisfecere,huius auz tern uirtute indpiatcarnem mortificare di in lïocâtioneDeinmbidârei Hoc enim eftfidem di gratitudincm fuam teftificari. Sed dehacreantea copiofius,quam ut necefle fit h»c plura addere»

Sequitur in Schoiqs Afoti, non alius fere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^autpotius «raj«

,quàm quo olim antiquus coluber filiumDeiinpinnaculo templi niordeic conabatur.Nam quemadmodû tum obijdebatChrifto didutti illud feripturæ, (Angelis fuis mandauit de te die,) ut uel fiduciam dus arz gucrct uanitati s, uel eum in temeritatem impellerct, Ita nunc ierpentino fuo greflu arrepit ad ConfefsionemPrincipis, ô^ubi ea reijeitoperaftiz pcrerogationis,acdidt, fententiam illam Fraterculorum di Sophifta/ rum deoperibus fupererogationis alienam efle à Prophetica di Apoftoz licadodrina, ibi Satan euomit uirulento fuo ore quaedam dida Scriz ptûrac, quibusita nosirridet,ut uideaturfibi de nobis iam triumpharc, SedtuDominelcfuChrifte, FiliDd, qui caput huius ferpentis contriuiz fti, fer, quæfo, mihi opem, da uirtutem feruotuo, ut uirulentiam dus ia iugulum ipfius rcgercrc pofsim. Pcriclitatur tui nominis gloria,

Pcn'clitaturætcrna faluscorum,pro quitus tumortuus es, ÔC quosW Sanguine tuo rCdemiftû Hlt;c enim agitur, num tu Una cum Prophetis èC Apoftolis tins, ftcs ab corum parte,qtu uidcntur fibi multo mcliorem Si redi'orcm uiam ad aeternam falutcm,quam tU,cxcogttafic, èi nobis pro/ pofuiïîè,Spero igitur tcintantum nobis non defuturum,ut ctiam palam, nobis Satanam uicifsim derifum, conQjutum, ôi pedibus tuis conculca/ turn oftendas. Fadamus nunc periculum, num diuina dementia adiud, queamüsSatanæ uirulentum fuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excutcre. CofefsioPrin/

cipis affirmât falfam efle eorûfententiam,iqui dicunt, hominem hacuita eo pofle pcruenire,ut non tantum impleat fuisbperibus Decâlogum, ue rumetiam pofsit plura Ôi mai ora opera facere,quam in Decalogo præw ptafunt,quæuocantopera fupererogationis, AibtUsautlt;mdicit,finm Ecdefiam habere aUtoritate quædam proponertdi fob confilio, quorum obedientia fopereragemiis nonihil qs,ad-quaî ex netcfsitate (rccito cnim UCrba eius,) tencmur* Etin huius rei teftimonium allegat quardam dida fcfiptur^:Si uis pCrfedus eire,uade Qi uende omnia.Et:De uirginibus prg .çcptumDomini nonhabeo, confih'um autem do. Et de Eunuchisap»d ' Prpphetam.’Dabo eis in domo mea Qi in mûris meis,nomcn melius Sic^ Itaque docere conatur,quód Ëedefia eius pofsit quædam ftatuerc, quæ fi obferuentur, maiora fint QC præftântiora, quam ea’, quæ diuina lege funt præccptâ.Ea autem font,ut nominatim exprimantur,Paupertas,CaeIiba/ tus feu Virginitas, Qi obedientiaMonaffica, Confcrâmûs igitur nuncea, quæ iftiexcellentiora diuina lege iadant,cum Lege Domini,ôdoperibu» eiusjutuideamus utrapræponderent.

Guardianus,aut Prior Dominicanus dicit:Si meo confilio foeris obfe/ CUtuSjôCuoueris Paupertatem,amp; Virginitatem,actradideris te in mena/ fticam difciplinam,multô excellentiorem præftabis cultum Deo, quant Lege Dei præceptum foerit»

Lex autemDei eft: Dih'ges Dominum Deum tuum, ex toto cordé tuo^ex tota anima tua, ex tota fortitudine tua. Quid ergo dicemus f Po^ teftne ullum opus tali, àc tanta diledionc maius ôi excellentius excogi/ nVQiiid niCAn non audis,quôd Prior DôminiCanus dicat: Paupertatem Qi Virginitatem uouerc, aut ferùare, elle gratius opus, quàm id ad quod necefsitate tenemur. T enemur autem nCccfsitate ad diledionem Dei ex toto corde,ex tota animatua, Qi ex totafortitudine noftra. Qiiid er^oagt; liud reliquumeft, quam uotum PaupertatisSC Virginitatis mültóeflê præftantiUs Qi Deo gratius, quàm diligere Deum ex toto corde f Inima/ ne,quanta eft h^C hypocritarum impietas.Siccine creatura honorât créa/ torem fuumC'Siccine rCUcrétur maieftatê Dei uermis Qi putredo C” Deus, qui eft æterna fapientia,dcdit Legem perfcrftifsim am, qua nihil poteft ab folutius inueniri. lUud autem exccrabilc genus hominum audetprofi/ teri,fc pofte confilia proponcrC,quibUs,fi obfecutus fueris,maiora Qi prx^ ftantiorafacias,quàmca,quædiuinâ lege funtpræccpta. Annonhoceft fapientiam Qi induftriam foam, non æquarc tantum, uerumctiam prx/ ponere fapientiæ QiinduftriædiuinæCSatan dixiflè quondam ferturîln cœlum confcendam,fupra aftra Dei exaltabo folium meum. Afcendaiii foper altitudincm nubium, Similis ero altiftimo. Nunc autem noiium Satanarum genus exortum eft, qfo non content!, Similes cflcjfed Altil^ fimo altiores eflê cotcndunt.Initio conditionis humanæputauitSatanfi/ bi foffieere,fi perfoaderet homini, ut affodarct eflc fîcirt fontDrj, feientes bonum

DE LE Gr B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SfZ

bonirmS^malum» Nuncautem,(remhornl)ilem,amp;!nefanam,)homiz num genus eft, qui faftidientes ujlifsimam fdlket illam fâpientiamamp;; fdcntiam, c|nam Deus de bono ÔG malo habet, affèdlant l'mo fe l'am ha/ bere,multomaiorcm,amp; cxcencntiorem,iadant. Quid eft, obfècro, blafphcmiain Deum,fihæc non eftç'Dixit quondam Mo fes de Lege Do mini:En haec eft ueftra fapientia ôû intellcd^s coram popuh's. Et in Pial/ mo dicitur: Lex Domini Immaculata conuertens animas, teftimoniuni Dominifîdelcjfapientiam præftans paruulis. Quidç’Annonhæcdiui/ nae Legis encomia crunt mutanda, ÔG in Confilia Guardianorum QC Do/ minicanorumtransferenda^ Qiianto rediusaiit tolerabilius Domini/ canorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcribit,qudd in his duobus præccptis: Diliges Dcum

ex toto corde, 0G,Proximumficut teipfum, conliftat eflêntialiteruitae Chriftianæ perfecftio. E t quod confilia non ordincntur fie ad præccpta, ut finequibuspracceptaferuari non pofliint,fedficut ea,perquæpræcept3 facilius,melius ôi. perfeditis feruantur. Et tarnen hîc quoque iuam uerti/ ginem patitur, cum alias affirm et, obfcruationem confiliorum efle diffi'/ ciliorem obferuatione mandatorum,amp; multa id genus alia abfurda effu/ tiat,quæ in præièntia enumerare nihil opus eft,

Sedteftimonia,inquiuntjfacræScripturænobisfuffragantur. Non ignoro Angclum Satanæ folere fefe in angelum luds transfigurare, Ob/ jjcicbat Satan ctiamChrifto fcripturamin Sandia ipia ciuitate Hicrufa/ îctn,ÔGinpinnaculo rempli, Proddebat quoque apud Marcum Chri/ ^^0 ad genua, amp;nbsp;uociferabatur. Tu es Filius Dei, Sed iubetur obmu/ tefeere, Cum igitur pofuerim iam certum,firmum, Sé ftxum fonda/ gt;Tientum,quód Reri non pofsit, ut homines confilijs fuis fapientiores fine diuinalegc,â( quod nullum opus maius diledlioneDei ex toto corde, quam lex Domini prardpit,excogitari pofsit,liceret mihi nunc Satanam ’Tiagis hdere Sé ad tartarû fuum remittere, q de allegationibus fuis, qua» feimusdepj-auato fcnfuadduci, folUcito efle. Sedutneceflehabeatmaio/ fiignominiaSGconfofione difccdere, age, pcrcurramus didia fcripturae, quæfolcntobtjci,utucram corum iententiam cxplicemus,

Siui's,inquit Chriftus,pcrfediuscfte,uade,uendc omnia, quæ ha/ bes,amp;dapauperibus5dc, Ha:cuerbadicunturaddiuitcm,quicùmpro3 fitcrctur,fe omnia præceptaDci â luucntute obferuaflè, audit, Si uis per/ fediuseflè. Ergo poteft aliquid maius Sé perfedb'us præceptis Dei præ/ ftari i Nihil certè minus, Quis enim dixerit, Vendere omnia, ôé dare paupcribus,quod mandatur huic diuiti,maius Sé præftantius efle, quàm DiligereDeum fuper omnia,ex toto corde, ex tota anima, ÔG ex tota for/ titudine, quod generale præceptum Domini exigit Paulus ad Corin,* thios feribens : Si diftribucro, inquit, in cibos pauperum omnes faculta/ tes mcaSjcharitatem autem non habuero, nihil mihi prodeft, Loquitur autem ibi de Chari täte erga proximum,A^ antefert earn diftributiom' om uium facultatûin pauperes:quanto magis antefert huic charitatê in Deuî* Quidigitur eft,Si uis perfedîus eiïe Primûm, quod hoc loco ad diuitem dicitur,no eft arbitrarium confilium,cui iuxta referat,fiue diues obfequa/^ tur,fiue no obiequatur,fcd eft diuiti ncceflarium mandatum, Necefsitas falurisfuæ exigebat,ut huic mandato obfequeretur. Quare cùm non ob/ fequitiir,pionunciaturregno cœlorum indignus, Facilius eft(inquie Chriftus)camelum per foramen acus tranfirc, quam diuitem in regnum Deiingredi, Etmoxfignificat,apud homines impofsibilecflè,uttalij

dfues,qüi obedicnthm (ficut hfc di'ues) detrédat,faluctur. Qiiare uantitn eft, quod dicunt, Chriftum hæc confulcndi^non pr æcipiendi am'nio Io/ cutum.DeindCjnon eft praecepturrt géneralcgt;led tantum perfonale. Non enim, quia hui'c di'uitf dicinir, Vende omnia,amp;da pauperibus,amp; fequerc me,idcircó omnibus abjs praecipitur,ut defet ant fuas facultates, ôé confe/ rant fe ad eremum, aut monafteria. Apud Marcum, qui curatus erat a Dæmonio,rogabatlefum, utipfum fequeretur, amp;nbsp;cum ipfo eflet. lefus autem non permifit ci, fed ait ; Vadé in dom urn tuam ad tuos,amp; adnun/ ciaillis,quanta tibifeceritDominus,0lt;fmifcrtusfittui. Qiiodfihicpræte/ xuiftet exemplum eius di(fti,quod Chriftus ad diuitem locutus eft, Si ma luiftet iuaî fapientiac,quàm uerboChrifti morem gerere,amp;pofthabitafua familia Chriftum extCrno comitatu,ficut alij difeipuli, qui peculiaritcrad hoc Uocati crant,fequi,profecftd,quantum peccauit diucs non deferendo familiàm,5CnonfcquendoChriftum,tantumpcccaflètiIIeuirdcfcrcndo familiam, amp;nbsp;fequendo externum contubernium Chrifti, Alia enim ctat huius,aliaillius uocatio, Nequccnim quod ditftum eft ad adolefcentem diuitem,idem eft, cum eo quod alias dicitur: Si quisuultuenirepoftme, abneget femetipfum,0C tollat crucem fuam,5C fequatur me.Hoc uniuf’'^ fismandatur,amp;feruandum eft in mcdqsctiam diuitrjs,in mediaregni maieftatetlllud autem. Vende omnia,ÔCda pauperibus, (nifi intelligas)nonpertinet,nifiad huncadolefccntcm,0!fad eos,quinomina/ tim ad externam defertionem facultatum, Qi ad externa contubernium, atquecomitatum Chrifti uocabantUr. Idem fentiendum eft de hoedit^o: Omnis,quireliqucritdomum uel fratres SCc.propter me, centuplumrc' cipiet,6ê uitam æternam pofsidebit. Non enim docet,ut abqcias uel ami/ cos, uel facultates, uel uitam abfque certa Dei uocationc, fed confolatut te,fiaduocationemDei certam neceftchabeas hæc defcrerc. In uocatio/ nemenimipfam eft intuendum,utiudiccmus hoc eftè opus Deo grata, quod eft diuinæ uocationis,hoc autem ci eftè ingratum, quod eft uel ma/ nifeftècontra Dei uocationem,ucl præpoftèra imitatione,ad fingularem cultum Dei ab humana rationc excogitatum,ctiamfi alioqui uideaturiu/ ftifsimum, Ôd lancftifsfmufrt.

Ciim igitur Chriftus ad diuitem dicit.’Si uis elle perfe(ftus,uadc ucn/ de omnia ÔCc.nlilIo modo fentiendum eft, quod uel arbitrarium eicon/ filium dedcrit, uel impofueritci aliquod maius Qi præftantius opusuera Qi perfeefta dileclione Dei Qi proximi faciendum,fed quod propofucritei notam,qua manifeftc probaret,fe,quod ialt;ftabat,Deum ex toto corde,8^ proximum ficut feipfum, diligere, Diucs enimgloriabaturquidem fc præccpta Dei implcuifle:OmniahæC,inquiens, fcruaui à luucntutcmea, Qi mirabatur quid fibi adhuc deeflet:fcd eratPharilaica doeftrina excatus, Qi hypocrita, ut exiftimaret fe fatisfaccre diuinæ Le^i, fi cxternani uitam honeftam duccrct, nccuideret, quam longéadhuc a uera Qiperfeda Dei Qiproximidilelt;ftione,hoceft,abimpletioneLegis abeftet. QuareChri/ ftus proponit ci duo facienda, quibus probet fe Deum ex toto corde,amp; proximum ficut feipfum ücrè diligere. Altcrum cft,ut ex præccpto fuo fa cultates fuas omnes largiatur pauperibus, quo teftificctur,fe diligere pro/ ximum. AItcrum,ut relitftis omnibus,ipfum paupercm, pauperfequa/ fur, Qi minifterio, ad qüod eum fit uocaturus, fublata in humeros cruce, fungatur,quo probet le Deum ucrécx toto corde ex tota anima dili/ gere, Cùni Deus tentaturus eflèt Abrahamum, iufsit eum offerre Si in holocau/

hölócatifiuni madlarc unigem'tum fîlium fuum Ifàac Quid ergo dice/ Num Deus lufti t Abraham um hacfilïj oblati'one ah'quod excel/ lenhus ÔC jjræftantms opus, quam eft dilcctio Dei ex toto corde, facereî* Minücertè minus, Sed exigitab ipfo hoc opus, ut probarct,num ipfuni ex toto corde uerè dïhgeret,Vnde ÔC cùm Abraham in obiequio eflètjdi/ dturei: Nunc cognoui,quôdtimeasDominum, Nondicitur,Nunc eognoui quod præftantius opus timoré Domini fcceris aut aliquid leg» fupererogaueriSjfed quod timeas Dominum,hoc eft,uerè diligas Domi/ ïium,Qiiod tarnen non ficintenigendumeft,perindeac fi Abraham hoc opéré fatisfeciftèt diuinæ Legi tam perfetftè, ut ex operibus fuis corâ Deo iuftificatus eflet, Sed quod diuina dementia adiutus præftiterit maiüs o/ pus,qab ullo homine in uniuerfo terrarum orbe expeeftatum fuiftèt, Etfi enim Abraham fecit hoc opéré Deo cultum gratifsimûjÔC manifeftè pro bauitjfeDeum ex animo diligere, non tarnen potuit hoc opéré coram lu dicio Deiconfidere, fedneceflêhabuit gratuitamDei dementia implo/ we,quemadmodû Paulus de Abrahamo,exhocdi(fto,Credidit Abra/ hamÛcOjfiCreputatum eftilliadiufticiamjcopiofè docet»

Sic Qt[ Chriftus tentaturus diuitem,nurn uerèdiligatDeumamp;^proxi/ nium,non mandat ei opus dileclioneDeiamp;proximimaiusfiCpræftan/ Ous, fed exigitab ipfoexemplum,quo probet îè id uerefacere, quod iada/ ^at, Ac Abraham quidem inuentus eft in tentationeprobants, Diues autemabtjttriftis, amp;nbsp;apparuit,quoderat,mendax hypocrita. Quare, ^uod Chriftus dixit : Si uis perfedus eflè, Vade, uende omnia, ÔC da pau/ pnibus dCc, hanc habet fententiam. T u gloriaris quidem te diligere pro/ xiîuumfîcuttcipfum,amp;intéreaexiftimas quoquetediligereDeum ex toto corde, Vt autem cognofeatur te hoc itéré, ferio amp;nbsp;perfede præftare, da exemplum. Et ne tu exemplum tuoarbitrio digas, præfcribo tibi, tluodfaciendum eft. Age,diftribuefacilitates tuas in egenos, Â^tum feie/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

turaliquomodojteproximum tuum ferio diligere. Præterea: Sequerc tue, relidis omnibus, ut opera tua in diuuIgandomeoEuangdioutar, ôdumcognofceturaliqiio modo,te itéré Deum diligere, Hæceftue/ rahuius loci fententia, quam amp;nbsp;fundamentum uniiierfæPropheticæôd Ajîoftolicæ dodrinæ, SC analogia fidei, 5C circumftantiæ eius loci peripi/ eue probant. Qiiare magna eft fraterculorum cæcitas,5Cimpietas, quod hypocriticam ScPharifaicam fuam paupertatçm collocent nonfolum in æqualitate operum diuinæ legis,uerumetiam in fiiblimiori gradu fuper erogationis. Sed progrediamur ad e'xplicanda alia dida, qiiibus Sa/ tan uidetur fibi in nos uehementer infultare,i,Corinth,7,dicitPaulus:De Virginibuspræceptum Domini non habeo,confilium tarnen do ÔCc, Ergo Virginitas opus eftmultô melius 6C Deo gratiusatque acceptius, quàmfintoperadiuinælegist* Ergo uirginitatem leruare,cxcellentius eft, quam Deum diligere ex toto corde, ex tota anima, amp;nbsp;ex totafortitu/ dine, Et proximum lient fèipfum f Ergo collocemus in regno cedefti Virgines VeftalesRomanorum,Virgines Athenienfium,Virgines La eedæmoniorum ,amp;:multas alias, quarum commendatione plena eft hi/ ftoria gentium s' Cùmenimhæ uirgines plusfecerint, quàm diuina lege exigitur,SC præftiterint opus fupererogationis,reliquum fciliceteft,ut in altioricoelo,q in quo fandæ matriarchæ,Sara,Rebecca,Lia,Anna,ÔCaliç piæ coniuges,fine Veteris, fiue Noui Teftamenti habitant, collocentur.

Manifeftiitïl igitur eft, quod Virgini tas non fit fupra, fed infra legem, Si redius dixerit Chriftus t Si uis aduitam ingredi,ferua mandata,qtiam fi dixiflet,Si uis ad uitam ingredi,ferua Virginitatem. Quid ergo eft,quod Paulus dat confilium,ut Virgines mancant innuptae^Quid eft, Virgo co gitat quæ Domini funt,ut fit fanda corpore ÔC ipirituÇ’Quid eft,Qin non lungit matrimonio uirginem fuam,melius facitf Hæc certè funt inlignia uirginitatis cncomia.Necdubiu eft, quin honeftis mentibus,nihil fit uir/ ginali pudorc Qi. modeftia amabilius.Sed ne quid controuerfiæ ambigui/ tas uods afferat, definiendum Qi conftitucndum prius eft, quid nomine Virginitatis intelligamus, Nam,cum poftea Confcfsio Principis confe/ rat in capitc De uotis Monafticis, cælibatû Qi coniugium cum ludaifmo» Græcifmo,Seruitute Qi Iibertate,ibi Afotus quærit rimam, qua clabatur, manifefto SCimpudenti Sophifmatc, Didt enim,caelibatum,non autcm Iudaifmu,nec Grædfmum,pertincre ad Virtutem.Itaque quod eftcxter num uitae genus,amp; habitus corporis,hocipiein catalogum uirtutumani mircfert,alterum cumaltcroitaconfundens,utappareatipfum,autinfi/ gnem efleimpoftorem,autimperitum Thrafoncm. Nomen enim Vit^ ' ginitatis aut cælibatus duplicem habet confiderationem, Aliquotiescz nim hoc nomineintelligitur externa corporis integritas, aut uitae genus â Coniugio liberum, Aliquoties autem intelligitur uirtus animi, hoc eft, pudicitia,0Ccaftitas mentis, fine ilia fpccialis, quam propriè uocamus ca/ ftitatem,fiue ilia generalis, quam uocamus pictatem. Si ergo fermo eft de Virginitate aut Cælibatû, ut de uirtute animi, Qi de caftitate ac pictate mentis,quis pius Qi honeftus dubitat earn efle fingulari commcndationc dignifsimamC’ Sed in hacconfidCratione, Virginitas no tantum ab extent nisillis,5Ccorporalibus uirginibus,uerumetiamab omnibus uiduisôi coniugibus,adeocp ab omnibus hominibus,quotquotad pternamóifctf Icftcm uitam adfpirant,exigitur. Hue nos uocat Paulus,cum dicitAbt)^ damus opera tcnebrarum,âCinduamurarmaluds,tanquam in diccom^ pofitèambulemus,noncomcnâtionibusamp;cbrietatibus, non cubilibus ac laftiuqs, non contentione Qi æmulatione, fed induamini Dominuni lefum Chriftum.Et iterum:Spiritu ambulate,^ concupifccntiarn carnis non pcrficietis, Manifcfta autem funt opera carnis, Adultcrium, fcorta/ tio,immundicia,lalciuia ôfcæt Petrus:Non accommodetis uos priftinis concupifcentqs, quibus dum adhuc ignorabatis Chriftu, agebaminfftt^ quemadmodSis, quiuosuocauitSaneftuseft, itaipfi quoepfandiinonv ni conuerfatione reddamini,6Cc. Et iterS Paulus : Mulier falua fict per ge/ nerationemliberorû,fimanferitinfide,dile(ftioneamp;fan(ftificatione,cum caftitate, Quo loco Paulus nonloqùitur defiliorum caftitate, pcrindeac fi turn mulier fieret làlua, cum gigneretfilios, qui eflentpermanftm tiirz gtncs,non uidelicet faluanda,fi filtj fiant mariti,ficut folet hie locus depraz uari,fed loquitur de caftitate mulierum coniugu, exigens Qi ab his in mez dio coniugio pudidtiam ôt^caftitatem, Acrurfus:Hæceftuoluntas Dei fandificatio ueftra,ut abflineatis â icortationc,5C iciat unufquifqne ueftrS [ fuum uas poftidere cum fancftificatione Qi honore, non cum affedu conz | cupilcentiæ. Et alias : Adiunxi (inquit Paulus)uos uni uiro,ut uirginetn i raftâm exhibcretisChrifto, ExigitPaulus abuniuerlaEcclcfia,hoc eft,a itirginibus, uiduis, Qiconiugibus, ut fint VIRG O, EtinApocalyp» didtur;Hi ftint,qui cum mulicribus no lunt coinquinati, Virgines cnim font,talcs uidelicet,quales Paulus adiunxit Chrifto,hoc eft,qui non coinz

quinantur cum alietüs dqs, led foli Chrifto adherent. Hieronymus ipfc qucxp tantus Virginitatis cncomiaftes, affirmât in Ecclefia cx. meretnciz bus fieri Virgines, O quanta, inquiens, dementia Den Meretn'x,quae cummultis amatoribusfornicataeft,ÖCob crimen beftijs tradita,poft/ quam reuertitur ad m'rum,nequaquäm reconcili'ari ei dicitur/cd defpon deri.Et uide,quid fit interDei coniundioncm,amp; hominum,Homo cum uxorem accipit,de uirgine mulierem facit,id eft, non uirginem, Deus ez tiam meretneibus copulatus eas mutât in Virgines amp;c, Manifeft« igitur cft,quód Virginitas,ut eft uirtus animi, exigitur non ab uno tantûhomi num generein EcclefiaChrifti,fed ab uniuerfaEccIcfia.Si autem nomine Virginitatis intelligitur externa corporis integritas,tunc no eft animi uir tusjficut Afotus nugatur,ied corporis habitus, amp;nbsp;recenfetur unum, inter tria externa uitat gcncrâ,quæ funt Virginitas,Vi3uitas,amp; Coniugiu, Viz dcamus ergo,de qua Virginitate loquatur Paulus, cum dicit:Dc Virgin» bus præceptS non habeo,fed cortfilium do, Et quae in eo loco epiftolæ ad Corinth.uirginitas, atq? quomodo comendetun Non poteft ante uel obz fcurûueldubium eflè,quin Paulus lOquatur ibi,no de lpirituali,fed de cor porali Virginitate,Dicit enim,fe non habere praeceptum de Virginibus, Certe fi loqueretur de Virginibus Spiritualibus,haberet præceptum Doz ^iiini. Ab omnibus enim diuina lege exigitur, ut fint Spirituales Virgiz nes,hoc eft,ut lint cafti,pudici,amp; Soli Chrifto per fidem adhaercntes,Oni nibus praiScipitur ôâ mandatur,ut fint puro ÔC mundo corde,ôi caueant ab orniit’ impudicitia,Fornicatio(inquit)6C omnis immundicia,nc nominez

quidcm inter uos,ficutdecetSandos.Etitèrum:Scitote,quódomnis fornicator aut immundus non habet hacreditatem in regno Chf ifti.Quaz rc, cum dicit, fe non habere praeceptum de Virginibus, manifeftum eft, quod no loquatur de Spirituali Virginitate,quæ eft caftitas pietas menz lb, quæ etiâ præcepto Dei feueriter exigitur, fed loquatur de Virginitate corporali.Qiiod cum ita fe habeat, cofideremus nunc quid illud fit, quod Paulus præferat illic hanc Virginitatem Coniugio,amp;dicat eiim 3 qui no ez locaueritfiliam fuam uirginem,meliusfaccre,QiiidenimC’Num huclpe lt;^at,qudd ciiftodiacorporalis Virginitatis fit fupererogatio diuinæLcz gb,autcultusDeo multógratior,quam fint opera à Deo prçceptaC’Quid!' nucorporalis Virginitas,quæeft paucorum,Deo eftacceptior, quam fpi ritualis Virginitas, hoc eft, caftitas pietas animi, quæ eft omnium pioz rum;:’ Nihilcerteminus. Quienimdixit, SeruumôC liberum,marem amp;foeminam, unum eflein Chrifto lefu. Et:Nec^circumcifioncm,necp pracpucium, quicquam in lefu Chrifto, fed nouam crcaturam'ualere, Ec Corporalemcxercitationem paululum habere utilitatis,pietatem autem aoomnia utilem enè,ut quæ promifsioncs habeatuitæpræfentisacfuz luræ: qui hæc, inquam, amp;nbsp;multa id genus alia dixit, quomodo anteferz lit arbitrarium uitæ'genus uirtutibus 8C opcribus diuinitus præceptisî' ttsquidocetluftumuiùere, nonexoperibus legis, fedè fuaFide,quoz piododocereteumuiuereèfua Virginitate,aut cælibatuC’Sedcùm antez ftrt Virginitatem feu cælibatum Coniugio, non confert ea inter le, quaz hafintperiêincon^C(ftuDei,fcd qualia fint amp;nbsp;fiant iuxta perfonarum conditionem, 8é temporinn ac aliarum rerum circumftantiam, atquc opportuftitatem.Nam fi per le confideratieris, indifferentia funt, amp;nbsp;iuxta coram Deo refert, fiue in cælibatu uel Virginitatis uel Viduitatis','fiz ue in Coniugio uitam agas, modo credasuerè inChriftum, férue» ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

caftitatem atquc purdicitiam am'mi, ac ambuks in præceptis Dei. Si au/ temconfideraucrisca fecundum conditionem perfonarum,amp;circum/ ftantias temporum ac aliarum rerwm, præfert Paulus aliquoties Cæliba/ turn Coniugio. (Neque cnim ipfe probo opinionem louiniani, fi fenfit, nullo modo fieripofle, ut cælibatus præferaairaliquotics coniugiOj)aIi/ quoties præfert Coniugium Cælibatui. Nam, cùm ea eft perfonæ condû tio, ut habeat donum continentiæ, ÔC ea funt tempora, ut amp;nbsp;nubendum fit ÈthnicOjôC fingulis horis expedanda fit periecutio,jbi turn Paulus con fill o fuo rede præfert cælibatum Coniugio: Arbitror(inquit)hoc bonum efle, uidelicet, ut uirgo non nubat, Ac mox : Qui non elocat uirginen ftiam,melius facit. Et iterum : Beatior eft,fi fie mancat, iuxta meam fen/ tentiam.Quid ergo eft,quod dicit,Melius facit,EuBeatior eft:Num bca/ tior eft propter uirginitatem,coram tribunali Dei,q maritataç’Nihil certe minus:Supra enim oftendimus, quod hæcuitæ genera per fc in coipedu Dei fint indifferentia, fed beatior eft,quia minus habebit afflidionis,nii/ nus periculi in perfecutionc. Sic enim Paulus ipie interpretatur, cùm di/ cittSi nupferit uirgo,non pcccauit,attamcn afflidionem in carne habitu/ rifunt huiufmodi. Etiterum: Arbitrerhoebonum eflè,propterpiæfen/ ternnecefsitatem. PROPTER. PRAESENTEM,(inquit)NE/ CESSITATEM. Vnaeft, quod cum co tempore paucifsimiadhuc effent Chriftiani, nubendum effet Ethnico : Quod, amp;fi per fe non eft im/ pium,Sandtficatur enim maritus incredulus per Uxorem,tamcn eft pen culolifsimum. Quid fi cnim maritus Ethnicus fuen't importunior, amp;nbsp;no permittat uxori curare ea, quæ funtDomini C Quid fi uxor degencrctiit mores mariti Ethnici, amp;nbsp;curctimpic ea quæ funt mundi, quomodo pla/ citura fit uiro? Hæc certe tanta funt pcricola, quæ mcrito debcant uirginS deterrere, nc nubat uiro Ethnico. Altera necefsitas eft, quod in tanto 0/ dio Ethnicorum SC ludæorum aduerfus Chriftianos, fingulis momentis expedanda erat periecutio,6C eiedio in exilium.Conftiltius igitur erat ab ftincre à coniugio,ut ad perferendum exilium expeditior efles.

Sed cùmlint aliæ uel perfonarum,uel temporum drcumftanö'ae, tunc Paulus ipfe præfert Coniugium cælibatui. Dicit enim : Propter ft«/ prauitanda,fuam quifqueuxoremhabeat,6Cfuum quætç uirum. Etite/ rum:Si fe no continent,nubant.Melius enim eft nubere,quam uri. Cum abas dixit: Melius facit, quiuirginemfuamnon elocat, amp;: Beatior eft, fi fic man eat,N unc dicit:Melius eft ut nubat. Et abas : Volo iuniores (ui/ duas)nubere,liberos gigncrc,domum adminiftrare. Quid fibiuulthæc confiliorû uarictasC Num Paulus ex eodem ore cab'dumSC fi-igidomeb flatc'Numeftinconftantiæarguendusf Abfit,Nonefthæcinconftantia, fed eft honefta, prudens SC piaconfiliorum, iuxta rei circumftantias,ma/ tatio.Nam quod Paulus addicQui cælebs cft(inquiens)curat ca quae funt Domini,quomodoplaciturus fit Domino. At qui duxituxoreriijfolbci/ tus eft de his,quæ funt mundi,quomodopladturus fit uxori. Etmox:In/ nupta curat q uæ funt Domini, ut fitfandacum corpore turn ipirituamp;fc, Abfitlongifsime â Paulo,uthisucrbis cælibatum itaprædicet,quod nul/ lus cælebs curet ea quæ funt mundi,fed omnes fint propter cælibatum co ram Deo Sandi, Coniugium autemitainfimet, quod nullus coniunX pofsitin coiugio curarc,qup funt Domini,6CplacereDomino.Qug enim hæc eilet cotumeba, in tam honeftum uitæ genus, ÖCinconiugtjautoré^ Si nupta non poteft curare, nifi ea, quæ funt mundi, amp;nbsp;fi placere uiro, eft impium,

impfunTj quid eft quod alias fcribit,muIicresSaIijasfien,pcr-generatiolt; ncm Wî€rorum,fi manfedntin fide,alt; diledionejamp;fantftiHcatione, cunt caftitateî’An manercin ftdc,ac reliquis uirtutibusjno eft curare quæ funt Domini, amp;placere Domino ç* Quid quod Petrus hortat uxores,utlucriz faciantmaritos per bonam conuerfationem,0C dent op cram, ut Spiritus fit placidus Si quietus!:^ An Petrus hoe loco non fungitur officio Apofto/ licOjCum docet,quomodo uxor debcatplacereuiroç'An non Paulus ipie docet alias,quod uxores debcantuiris fubditae eflec* Hoc autan eftdocez re,quûmodouxores plaeeant uiris. Nonigiturhoc unitPaulus, quód Coniugium fit per fc fam prophanum,tam damnatum uitæ genus,ut ne mo pofsit in eo curare quæ funt Dei,ôe placere Deo,Sed oftendit Si repre hendituicium Coniugum. Sicutenim curare quæ funt DOMINI, amp;placereDomino , non eft perfeuirtuscælibatus,feduirtus aliquorum cælibum: ita curare quæ funt mundi,ôe placere coniugi, non eft per le ui/ cium coniugrj, fed uidum multorum coniugum ♦ Ac fieri poteft, ut fntcælibes, qui cur ent quæ funt mundi, Si curent, ut placeant mundo, qualis fere eft conditio cælibum hypocritarum, ac præfcrtim eorum, quicontendunt cælibatumpræferendumconiugio, contra autem con/ luges curent,quæ funt Dei, Si ut placeant Deo. Quid ergo h?c dicemusC numamp;^in his anteferendus eft coniugio cælibatus C' Quare non eft fen/ tiendum,quód Paulus in hoc loco aut damnet coniugium, aut commcn det per fe cælibatum præ coniugio Sed quod iudicet de cælibatu Si cou/ iugiOjlecundum temporum,pcrfonarum, Ôdaliarumid genus rerum tircumftantias.Pius quifpiamEcclefiaftes adhibetur in confilium à quo/ dam ciue, ccclefiæ fuæ alumno, de fufdpicnda uel agricultura ucl mer/ catura, utrum ne uitæ genus fit ipfi ad pietatem conducibilius. Si utrum, quod fequatur,fit eligendum. Hie necefle habet Ecclefiaftes, hæc duo ui/ tæ genera, non folum inter fe coram Deo, in cuius confpedu funt indif/ ferentia,fed etiamadperfonæ qualitatem,amp; adtemporum ac aliârum rerum circumftantias conferre. Siquidem enim (inquiet) fufeipies mercaturam exercendam, neceffe habebis magno periculo turn uitæ, turn fortunaru omnium, in terris peregrinarfautin mari nauigare, Ac/ cedit 0( ueræfalutispericulum, N on habebis tem pus, ut cures quæ funt Dêi,Ô(ut placeas Deo,hoc eft,Non licebittibi frequenter audire con/ clonesuerbiDei, non erit tibi præ negociationc integrum, ut fæpècon/ Ueniasin Ecclcfiaad publicas preces,0( adcommunionem CœnæDo/ minicæ. Si autem fedlatus fueris Agriculturam, manebis domi in tuo prædio, expeclabis benedieftionem Domini de cœlo. Interea licebit fin/ gulls diebus feftis, una cum Ecclefia ad concionem uerbi Dei, ad preces, adcommunionem Cœnæ Dominicæ conuenirejutde ingenio tuoni/ bil dicam, quod ad exercendam agriculturam multo aptius, quam ad Wercaturam uidetur, Quarecenfeo melius tefacere,amp; beatiorcm futu/ rum,fi magis agriculturam,quam mercaturam fequaris.Hlc agricultura ptatfertur mcrcaturæ,qüia fie exigit perfonæ qualitas.Sed fi Ingenium ci/ Uis uidetur ad mercaturam natum,amp; eaeft opportunitas uel locorum uel ternporum, ut ciuis inexercendamercatura,nöntam reifuæ priuatæ, quam patriæ acreipub.lèruiat, nec habeat,ut agrum colat, fed magis, ut mercaturam exerceat, h/ccertè, didt Ecclefiaftes, præfero mercaturam. Etfi enim multa adeunda lunt pericula. Si non licebit tibi domi cum Ec/ clelîa ad condones,ad preces, ad vvvttlm conuenire,tamcn quod ad periz

cula corporis attinetjtucbitur te Dominus, ßquidem ambulaueris iüüO/ C2Ltioncciyis,8iCinuoc3Ucns eum cxfidc, Quodautemadaudicndascon/ Clones attinctjiccbit ut tecum accipias librum facræ fcripturac,amp; diligct^^ terinitinereeuoluastintereaficubiaccefferis ad ab'am ciuitatem,inqii^ cftEcclefia,coniangastecumea, Aut finauigandumeft,habebiscomi^ tes,quibufcum conuenias, ut uobifcum ducatis pium 8é erüditüBcckii^ mini ftrS, ac in naui ipfa publicam Ecclefiæ formam inftituatis, H»c nicf/ caturapracfertur Agriculture, quiaficreru circumftantiæexigunt. Idem plane fequitur Paulus,in dando confilio de Coniugio,0C Cælibatu, CufW uidet donum continentie, 6C circumfert oculos ad prefentem necefsit^/ tem,prefert celibatum coniugio,Cum autem conliderat perfone quali' tatemnon inuenit in ea donum continentie,autuidet alias uel tunitates,uel circumftantias,manifefte prefert coniugium celibatui,M^ lius cft,inquiens,nubere,quam uri. Et: V olo ut iuniores V idue nubant' Vbi ergo manet illud : Nupta curat ea, que funt mundi, ut placeat uitO; Scio quidem hoc efle uidum quarundam nuptarum, Sed quia tudiuinv tùs es ad nuptias ordinata,amp; maius tibi pcriculum impendet, ciim ueró^ ris in celibatu, quam in coniugio, uolo ita cures que funt m undi, amp;nbsp;placeas uiro,ut tarnen intcrca maxime omnium cures, que funt Do » utplaceasDeo,Sic habeas coniugem,quafinonhabeas:fic gaudeas,qna/ li non gaudcas: fic emas, quafi non pofsideas : fic utaris hoc mundo, wn^ quam non utarisi Hoc fi feccris,multô magis curabis, in media rerun* mundanaru cura, que funt Dei, quam uanus quifpiam hypocrita, didus fraterculus, qui propter impurum fuum celibaaim, poIIiceturjUO fibi tantum,uerumetiam omnibus,qui ab ipfo mérita fua redimunt, e®/ lefte regnum. Sed quid opus eft in prefentia, locum Pauli genuinæfuæ fententiercftituerCjCÙm nonobfeurum fit, quod hypocrite, fiadhibenquot; da eft fides Cardinali Cufano,no patrocinentur Celibatui ftio, principalis ter ÔC ferió,cx teftim onijs Pauli,fed potiusè libera poteftatefueccclefiæ» CUI etiam ludiciumDominiDei noftriecdere debeat, Vifumigitureftgt; uerba Cufani redtarc,

Arbitraria poteftas Ecclefie crédita, (rreftridè à Sponfo ligandi ôi fu^* ucndijiudicat SC difeernit inter meritoria opera,SC unum prefert alteri/^^ cundum locum SC tern pus uariando,uti quondauitaconiugalisuifgtns' lijpofthec uirginalis prelata coniugali exiftit, ÔC de his multas ex temp®'' re circa facrifidaSC facramenta mutationes legimus.Et no eft dubiü,qnin pro tempore cxiftens,iuxtaSalomonis do(ftrina,quif(^ ftium iudiduniâ^ fenfum,ne proprieinnitatur prudentie,Ecclefie iudicio fubijccreamp;^con formate debeat. Qui ergo fecundû h oc indicium operatur, per cordiS ôi uoluntatû ferutatorem remuneratur, iuxtaferuorê opcrantis, Quarene/ ceflè eritjiudiciS Ecclcfig in illis conforme efle iudicio Dei rcmunerantis, ita,ut ficut quondâ coniugium preferebatur caftitati per Ecclefian*ift3 apud Deum remuncrantê,8C poftea mutato iudicio Ecclefie, M V T A T VM eft SC DEI IVDICIVM. HadenusCufanus.Etfiauteconfiz hum de fiifcipiendis uite generibus, capiendu eft iuxta circSftantias per/ fbnarû,temporum,Iocorum,5C aliarum return, quemadmodu fuprà e» pofuim us,alienum tarnen à ucra Chrifti Ecclelia cft,quód Cufanus fedat ex perfonalibusconfilijs generalia preccpta,qgt; diftribuat quibufuis ope^

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ribus

OE LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jdÿ

tibus fiiäCoramDeo mcrita,qu6d fentiat ad mutationem fui iudicij,mu/. tari etiain iudicium Deijid quod Qi auditu horrendum eft.Nam quod ad Apoftolos didtur:Quicquid remiieritis in terra ÔCc.intelIigendum eft de minifterio praedicandi Euangelij, quö credentibus peccata remittuntur, inaedulis retinentur,non intelligendum eft de condendis legibus, amp;nbsp;de diftribuendis inter opera mentis, quemadmodum alias copiofè cxplica/ tum eft. Vides igitur,quód hypocritç,fiquidem,ut uerifimile eftjCardina lisfuifententiamnon damnauerint,etiamfi iadantdida Pauli defuo cæ/ libatu,tarnen confidant potius autoritate fuæ Ecclenæ,quæ cùm decreuez ritjUitam Virginalem,in noué Teftamento magis eflè meritoriam,ficut ipfi loquuntutjquâm coniugalem, neceflè habeat Deus ipfe huic decreto ccdercjô^fententiam fuammutaré, etiamfi iudicauerit, melius eftè, pro perfonçconditione,matrim onium contrabere,quam contemptadiuina ordinationepericulofumcælibatumfedlari. Hiceft honor,quofumma mateftas ab hypocritis celebratur, amp;nbsp;tamen ea adhuc funt impudentia,ut audeantintantis blaiphemfisfibi nefcio quæ mérita jamp;^qiias corollas iii cœlefti regno polliceri.Etfi autem non cupioq'n comemorandis Fratercu lorum nugiSjpatientia pij Letftoris abuti,tamenjUt prêter Cufani teftim o niumjquod iam recitaui,adhuc manifeftius cognofcatur,Fraterculos paz trocinari fuo cælibatui,fuisqp confilfis,non exPaulo,cuius fcripta non ad/ modum magni facere uidentur,nec è fola fuæ Ecclefiæ poteftate, fed maz xime omnium z fuo DotTïinico,libet fi/c adfcribere, quæ AntoninUs Arz chicpifcopus Florentinus fcriptis fuis de Dominico tradiderif,præfcrtim cumhæcplurimümfaciantad teftificationem amp;nbsp;explicationcm eorum, tpiæinpræfatione 7rf0Ât}/o^tuû)t/,ad Illuftrifs. PrincipemD. Chriftophoz turn öi^c.de collatione Pauli SCDomini recitaüfi

OeDomino, (inquit) multipbariè multifquc modis prænunciatunl tft de eo.Huic enim,inqui t Princeps Apoftolorum,omnes prophetæ tez ftimonium perhibent. AAor.io.De Dominico autem â^ordinefuOjZaz char.ii.cap,cùmait:Aflumpfimihiduas uirgas,unâm appellaUi Dccoz renijaliam fiiniculum amp;c.Exponit Abbas ïoachimjduas uirgas elle duos ordines iriendicantium amp;c. Et mox : Decor eft ordo Prædicatorum,per habitum decorumjquafi prælatorum^Funiailus diciturlordoMinorum^ quiafuniculo manifefto cinguntur.Et iequitur.Etpaui gregcm,id cft,po pulum Chriftianu dodlrina eorum.Sed apertius prænunciatus fuit, amp;nbsp;dez daratus particularius in picftura quadam,quç reporta eft in ecclefiâ S,Mar ci Veneriæ,Vbianteq Dominicus nafceretur in mundo, imagines duoz tumdepidæcernebanturacuncftis, quarum unaeratadmodumreligioz li in habita ordinis prædicatorûcum lilio in manu, altera fimilitudinem habebat Apoftoli Pauli, prout pingi confueuit, Super quam fcriptum ez tat,Hagios Paulus,id eft,Sanclus.Sub figura uero ad pedes fic,Per iftum ’tUradChriftum. Sub figura altera fcriptum erat, Hagios Dominicus, fubipfouerorFaciliusiturperiftum. Necmirerisdefcriptura buiufmo' di. Quia dodlrina Pauli, ficutcæteroriim Apoftolorum, eratinducens ad ndetnamp;obferuantiampræceptorum, DodrinaDominiciadobferuan/ tiam Confiliorum,Sc ideo facilius per ipfum itur ad Chriftum. Hadlenus Antoninus. In queigiturufumcitât AfotusteftimoniaPauliCAnnoauz ditPaulQ,acreliquos quotj Apoftolos, (nam ÖC hiunacum Paulo in otz

• dinem f cdi gcndi erant)i'ndiicere ad obferuanti'am præccptorum, Doiiii/ m'cuni autê ad obferuantiam confiHorumCPhyjdeteftandos FratcrcuIoS) quitam effrenatafuntimpudentia,ut audeantpalam tâfcriptiiris, quàni pidlunsjuanifsimas impofturas mateftati Apo^ohcx doctrine antekrre.

Sedinfpi'ciamusetiam cum locum,quem adcommendationeniim/ pun fui cæh'batus ex Efaia producunt. Scilicet,tanta eft fanÆtas monaftv ci cælibatus, ut etiam Prophctæ eum c Spiritu fandlo præuiderint, SC de eo uaticinati. Sic enim dicit Efaias : Non dicat Eunuch us, ecce ego hgt; gnum aridum. Quia hæc dicit Dominus Eunuchis, qui cuftodierint iàbbatamca, ÔC elegcrint, quæ ego uolui, ÔC tenuerint fœdus meum, da/ boeisin domo mea,amp;^in mûris meislocum,fiCnomen melius Séc, Mi/ nifeftum quidem eft, hune locum Efaiænontam ab Auguftino,quani â Hieronymo de allegoricis Eunuchis, hoc eft, de tjs,qui fua iponte abfti' nent fe à coniugio exponû Sed hoc quæritur, numhonim expolitio, cumpropria fententia Prophetaî conueniat. Non eft ignotum,quaint famia, quo probro laborârint fteriles in ucteriTeftamento. Cùni enim fcecunditas lit benedidio Domini, uidebatur ftcrilitascflè malcdiÆO) non in regno tantum terreno coram hominibus, uerumetiam inregno cœlefticoramDeo. Et extatLexdeEunuchis,Deuter,Z^.quænon mittitEunuchosintrareinEcclefiamDomini,hoceft, publicoofhciom populo Dei fungi. Qiiare,qui inter Ifraelitas erant Eunuchi pij, follicita/ bantur putare, ne ficut erant abieefti in populo Dei, ita eflent etiam â Deo ipfo ,amp; ab æterna fua falute, propter fteril it atis fuæ maledicflioncrti abie-' lt;fti. Sed Efaias fufeipit eos in concionefua confolandos,amp; cohortandos, utbonam Spem concipiant. Sienim ueram pietatem fequantur,non minus fœlicitatis apud Deum confequantur,quàm fœcundi, Non enim iiaticinatur illic de futuris allegoricis,feu fpiritualibus Eunuchis,fed con/ cionatur de literalibus, ut ita dicam, ÔC corporalibùs Eunuchis, qui pro/ ptcf corporalem maledidionem mctuebantfibi ab æterna maledidlio/ ne. NamqucmadmodumPropheta,ineoloco,filiteramintuearis,non üaticinatur de futura gentium uocatione ad Euangelion, fed confola/ tur præfentcs profelytos, qui ad ludaifmum acceftèrant, ne abijciantani/ mum, amp;nbsp;non dicant: Separatione diuidet me Dominus a populo fuo, fedfeiantfe, etiamfl non fint decxternolèmine Abrahæ, Domino gra/ tifsimos elîè, fi modo ueram pietatem fequantur: ita etiam conciona/ tur eo locô,iuxta litera, de externis Eunuchis feu Spadonibus, amp;nbsp;monet cos,ut non dubitent deucraSC æterna fuafalute, etiamfifint corporali maledidlioni obnoxtj. Nam fi fœdus Dei tenuerint, fi ueram fîdemfe/ cuti fuerint, intantum non nocebitipfis corporalis maledidîio, utlonge maiorem benedidî-ionem fint confecuturi, quàm multi, qui fibi propter fœcunditatem beatilsimi uidentur, interea autem præcepta Dei non ob/ feruant.

Sedconcedamusfane,quod Propheta loquaturde allegoricisEunu/ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chis,qui fua Ipontè abftinent à coniugio,5C agunt uitam in cælibatu,quid

ergo fentiendum f Num Deus daturus eft talibus Eunuchis nomen me/ lius, amp;nbsp;nomen fempiternum, propter cælibatumf Minime omnium. Proph eta enim addit éxprelTè : Si cuftodierint fabbata mea, ÔC elegcrint, quæ ego uolui, SC tenuerint fœdus meum. Hoc nimirum illud eft, quod Deo in Eunuchis placet. Non refpicit Deus externam perfonam, Sedre/ Ipicit «eram animi pietatem. Si tenuerint,in quit, fœdus meum. Præci/ puum

puiim fœdUS,quod pcpjgit Deus cum Abrabamo cft, quod daturtis fitct Semen, in quo confcquantur benedîÆonem omnes genres. In hoc Se/ nien,qui eftChriftus,credere, acfiduciam (uam in co colIocarejSC ex hac fiducia,uocattoni Dei feruïre,hoc demùm eft teuere foedus Dei,amp;Sabba Urecîè cuftodire,ac eh'gere,quæ Deo placent, Nec eft dubium,nili apud Jtîipuros cælibes, qui'n Paulus ex hoc Efaiæ amp;nbsp;rjs fimihbus locis fumpfe/ ht,quod ad Con'nthios fcn'bitî Circumcifio,inquiens, nihil eft,SC præpu/ dum nihil eft,Sed obferuatio mandatorum Dei, Et ad Galatas î ïn Chri/ fto lefu netç cïrcumcifio quicquam ualet,neq; præpucium,fed noua créa/ tura.Deus enim no reipicit perfonâjfed pietatem h ominis.Quare,etiam/ fiEfaias concionaretur non de corporalibus,fed de allegoricis Eunuchis, tanien nonpronunciateos foelices propter externum fuumcælibatum, fied propter ueram pietatem, feu propter Chriftû, in quem uerè credunt, cuius uocationem ex fide fequuntur. De uera auterti fententia huius lo ciinEfaia copiofius fcripfi in commcntarjjs,quibus Eiàiam expofui. No fifietigitur nuhc longius in eo explicando immorari,

Eatnunc Satan,amp;fub fan net nos obiedlione didlorumfacræScriptu/ ’■æjadcotnmendandum impurum fuum cælibatum. Quo enim magis conatorfeautoritäreipiritus fandlitueri,eoamplius foletturpitudoeins illuftrari, acpudefieri,

Ecrftrinximus breuiter quidem,fed quantû ad hoc inftitutiî fatis uide/ ^^bdidia facrg Scripturç,quæ Sotus Cofefsioni Principis obiccit, T ranle/ ^•iius nunc ad explicanda ca fcripturæ didia, quæ Sotus in fua Confcfsio/ ’^^adftabilicndam fuam impietatem récitât, Sufcipit enim probandum, pofsimus per gratiamDei non folum implore Decalogum eain/ ^^gritate, quam exigit ab hominibus in hac uita, uerumetiam nonnihil fi'pererogare his, ad quae ex ncccfsitatc renemur. Et allegatinitio tefti/ ’^oniiim Pauli Rom.S.Lex Spiritus vntæ in Chrifto lefu liberauit me à le S^pcccatiô^ mortis amp;^c.RedIe de Paulo PetrusîDiledlus,(inquiens)fratcr porter Paulus iuxta data fibi fap'ientiam fcw'pfit uobis, etiam in omnibus cpiftolis, loqucns de his,inter quæ ftint nonnulla difficilia intelledlu, ^uælndodliparumq; firmi detorquêt,ficut 6C cæteras fcripturas, ad fuam ’plorum perniciem, Qiiod fi Afotus ufquàmaliâs,certè hocdi(So Pauli, quod ex epiftola ad Romanos èommemorat,ita abutitur,ut plane in con Uarium fenfum detorqueat. Legit enim in Paulo hæc uerba: (Vtluftifi'/ catiolegisimplcreturinnobis) Schis e medio corpore exccrptis,dcfinir nos poflè in hac uita legem Dei implere,negledlo interea fundamento to tiusdodîrinæPauli, Hæcenim dodlrinæPaulifumma efl:,quôdhomo non iuftificetur ex operibus legis, fed per fidcm Domini noftri lefu Chri/ fii-Etintelligithancdodlrinam non tantum deRenafccndis, ficut

interpretantur, Sedetiam de Renatis,ut pijper omncm uitam ^on'iuftificentur,hoceft,nonhabeantremifsionem peccatorum,necfint ^co accept! propter fua opera, fed tantum propter Chriftum, per fidem, P’ncfuntdidlaillatScimus quod Lex fpiritualis eft.Atego carnalis fiim, bt:Idem ego,fcruio quidem mente Legi Dei, carne autem Legi peccati, E^'Affedtus carnis inimicitiaeft aduerfus Deum, Nam LegiDeinon ^ubditur.Siquidem ne poteft quidem. Er: Caro concupifcit aduerfus Spi/ ^num,Spiritus autem aduerfus carncm.Hæc inter fe mutuo aduerlantur, ntnon quæcunq; uolueritis,eadem faciatis. Et id genus multa alia, quæ fette intelligendafunt dcRenatis in Chrifto, amp;nbsp;docent, quodetiamfi

pi) donati funt Spiritu fando,tarnen caro eorum non mutatur inSpiritu, aut non totapurificatur âfua corruptione in hac in'ta, Sed pergi'tnaturam fuam peccato inquinatam retinere,SC Spiritui fando ita obfiftere, ut non pofsi'nt operibus fuis,quæ femper fua habent uicia. Legem Dei in hac ui/ ta perfedè I'mplere* Et tarnen nifi qiiis Legem Domini perfcde i'mpleat, non poteft aflèqui cœlefte regnum,Firma eni'm SC fixa eft fententia : Ma/ ïedidus omnis,quinon permaneti'nomnibus fermonibus Legi's,nec eos opere complet* Quoigitur nos uertemusC Nonfolum emmini/ pi), qui non funt Renati, uerumeti'am pij perSpiritumfandum Rena/ tijiacin parteimbeciniores funt, quam utqueantoperibus fuis Lcgiple/ ne fati'sfacere. In hacigitur difficultate, in hoc difcrimine fuccurit nobi's Paulusfuominifteiio, SCdocet, quod ÖCfi multum adhuc peccatifitin Renatis, nihil tarnen fit in eis damnationis. Quam ob caufam C Quiaamp;^z licaro corruptioröC imbecillior cft, quaniut pofsit Legi Dei in hac w'/ ta perfedè fubijci,Deus tarnen hoc compenfatper filium fuum Domi/ num noftrum leftim Chriftum. Mifit enim h une in has terras, ut aflîim/ pta humana carne,abfque tarnen peccatOjfieret hoftia pro pcccato, amp;nbsp;ex/ piaretpeccatum* Nèc hoe tantum, uerumctiamdonauiteum nobis, ut luftificatio legis in nobis impIeretur.Qiio modpC Num eo modo,quem finxerunt uani Sophiftæ, uidclicet, ut ipiritu fuo cffi'ciat, quo Legi Dei o/ peribusnoftris, inhacuita,pcrfedè,abfqueomni uicio fatisfaceremusC' Donat quidem nos Spiritu làndo,ut opera carnis mortificemtis, ó^non fecundum carnemambulcmus, nonautem, ut operibus legcm Dei per/ fedè in hacuitaimpl€amus,Ied ut impletionemeius,inChrifto pcriv dem habcamus* Chriftus enim ficut expiauitpaftione fua peccatum per/ fedè coraDcOjita iatisfecit etiam ftia obedientia legi Dei perfedè, Cum igitur Chriftus fit nobis aDeo donatus, donatacft etiam nobis obedien/ tia cius,qualcgcmimpleuit,ut etiamfi nos ndimpleamuslegem,tarnen quia Chriftus, nofter eft, habemus in Chjifto ueram amp;nbsp;perfedainlegis impletionem.Sicut enim Inobedientia Adæ, qua coniedi funius in om/ ne malum,fi't noftra,per naturalem propagationê,ita dC Obedientia Chn’ fti fit noftra per fideirijUt quam lufticiæ perfedionem lex exigit,cam nos in Chrifto pofsideamus, dum Obedientia eins nobis coram Deo impu/ tatur, quæ amp;nbsp;fola accufationi ac damnation!' legis coram tribunali Det opponipoteft, Hæccftuera Pauli lenten tia, cUi ôdinudaccedit,quôda/ lias dixit: Qiiemadmodum per inobedientiam unius hominis, peccato/ res conftituti fuimus multi, ita per Obedientiam unius lufticonftitmin/ tur multi, E t illud : Chriftus eft tÎ, finis feu perfedio aut confumma/ tio legis ad lufticiam omni credenti : ( h oc eft) Chriftus latisfecit legiper/ fedèjéc qui in Chriftum credit, habet ÔC ipfe in Chrifto latisfadionem Ic/ gis, Etillud:Eum qui non nouit peccatum, pro nobis fecitpeccatnm, utnosefficeremurlufticia Deiinillo, hoc eft, Chriftus fadus eft hoftia pro peccatonoftro,ut ficredimusin eum,reputemur coram Deo tam iufti, quam fi nos ipfiuniuerfæ legi eius perfedè inhacuita fatisfeciflê/ mus,Qi.iod cum ita fehabeat,manifeftum eft,locum PauIi,quieftadRo man, 8, intantum non patrocinari Sotico errori, ut ci maxime omnium obfiftatôdrefutct,

Sed hie confidera mihi, quanta laude Sotus ceiebret Apoftolum Pau/ ium,ex Epiftolis eius 2,Timoth, 4, amp;nbsp;1, Corinth, ÿ. AffirmâtenimPau/ lum non foluiimpleuifle lufticiam legis, uerumetiam fupererogafle quf/ dam*

dam,ultra ca,qux nccclÏari6(Hacc cnfm funt ucrba AfotOi'mpofita crant, Intcmpeftiua ( inquiunt) beneuoleno'a, abinimidtianihil differt, Sotus tnbiiitPaulo quae ipfènunqudm agnouit» Necdubito,quin li Paulus co/ tam adhuc in corpore fuperftcs adftaret, ÔC nimia illa encomia, quae nullt pure homini in hac uita compctunt,audiret, tenen' non poflct,ut non in/ ttolarct in capillos, aut quia Afo tus rafus eft, in capitiû eius,uel faltem in/ {iliret conftifsis ueftibus fuis in eum, ficut quondam in Lycaones inlilijr, exclamarccCur ifta de me dicis Afote^ Ego quotp qide obnoxius fum *113118, quibus alt} homines, adnuncians, ut uos hypocritae ab iftis uanis opinionibus,ad ueram cognitionem Chrifti,qui folus hanc habet lau/ dem, quod uniuerfam lufticiam legis perfedle impleuerit, conuertami/ HL Iterum enim nobis redeundum eft ad fundamentum, amp;nbsp;caput do/ ‘^inat Pauli» Docet enim hominem luftificari fide abfquc operibus le/ gis, Docet hominem conièqui remiisionem peccatorum, amp;adoptio/ Hem filiorum Dei,non propter mérita fuorum opcrum,fcd tantum pro/ pierChriftum,perfidem, Neceftdubium,quinientiatfequoque, eo/ demmodo,quodocetalioshomines,coramDeoluftificari, Nonferi/ ptum eft(inquit)proptcr Abrahamum tantum,imputatum fuifle illi, led ^H'ïmpropter NOS, quibus imputabitur credentibusincum,qui ex/ fHauitlefujjjDoji^'nuni noftrum â mortuis amp;c, Qiii autem docet,fc Hdeiuftißfjj-j' flCiufticiamipfi perfidem imputari, fieri nonpoteft,ut «ntiatfe lufticiamlegisimpleuifle. Alioqui enim fentiret fc non exfi/ de,fedeximplctionclufticiæ legis^ æ ex meritis operum fuorum luftifi/ t^3ri,utmerces non imputaretur fecundum gratiam, fed fecundum debi/ Hini. Quid autem multis opus eftç' Audiamus Pauli ipfius Confefsio/ Hem, Peccatum,inquit,occafioncaccepta,genuitinme omnem concu/ Pgt;icentiam.Siquidemabfquelcge,pcccatum erat mortuum,Ego autem Hiuebam quondam fine lege, Porro ueniente mandate, pcccatu rcuixit, cgo uero mortuus fum. Et mox: Lex eft fpiritualis, Ego aute fum carna/ «Sj uenditus fub pcccatü,Fatetur fe, ctiam poft renafeentiam, habere ad/ Huc peccatum,quod per legem agnouerit, Qiiomodoergoimpleretlu/ gt;nbsp;Iticiam legist Et iterum: Video aliam legem in membris meis,rebellan/ tem legi mentis meae,Ô!^ captiuum reddentem me legi peccati,quæ eft in Hiembris meis, Fatetur fe habere legem in carne fua pugnantem cum Ie/ gcDei, quomodo igitur impleret iuftidam legis f Et alias, affirmât qui/ dem feiuxta lufticiam, quae eft in lege, fatftum irrcprehenfibilem, uideli/ cet coram humano iudicio,fed addic Arbitror omnia damnum cfle,pro/ pter excellentiam cognitionis Chrifti lefu Domini mei, propter quern omnia pro damnis duxi,habcócp pro reiedamentis, ut Chriftum lucrifa/ fiam, utep repcriar in illo, non habens mcam lufticiam ex lege, fed cam ^uae perfidem eft Chrifti ôic. Quod fi Paulus impleuilTet lufticiam legis perfede (De tali enim impletione fermo nobis eft ) non certe fic contem/ Pdmabqeeret eâ,nec gloriaretur delufticiafidei, fed potius delufticiaIe? gfi,Et quid obfecro illud eft, quod ftatlm ab initio eius epiftolxquae data citadTimot.fcribit:Ccrtus,inquiens,fermo,amp;dignus,quern modis om HlbusamplcAamur, quod Chriftus lefus ucnit in mundu, utpeccatores laluosfaceret,quorScgoPRIM VS SVM, Nondtdtleprimumpec/ atorem fulfte,ne quis exiftlm et ipfum h oc loco tantum ad pcrfecutiones was refplcere,Sed didt,Se iam in prgfentia primS ac praecipuum peccatoz tem ESS E.Nec eft hypocrita,quod genus hominS folet quidem uerbi#

fateri fe pcccatores, ut laùdcm humih'tatis aflcquantur, in cordc ante feiv tiiint fe tanta efic luftida ut nifi ea fuftfnercnt orbem, iamdudum. colla/ pfusfuiflècScdefthomo ucrax:quod fateturlinguaautcalamo,hoclde fcntitcorde» Et eft quoqj rei'pfa uerifsimum. Quo enim altius raptus eft in cœlum,amp; mâgi's cognouit Chriftum,eo mamfeftius ÔC certius cogno uitpeccatumfuum,ut fuerit duplo peccantiorpcccatorquamalqhomi/ nes.Semd,qiria geftauit idem peccatum in carne fua, quod in omnes ho/ mines propagatum eft. Et iter um, quia cum ali) pcccatores non fokant magnitadinem peccati fiii exadè intueri, Paulus ita earn agnofcit, ut ex/ clamare cogatur: Mifer ego homo, quis me eripiet ex hoc corpore mor/ ti obnoxioïEt quid CPutas ne Paulum tanta fuifleimpudentia.tantaquc fuæ ipfius iufticiæ fiducia incbriatum ,ut addutftus ad tribunal Dei, non di xerit cum Dauide : Non intrcs in Indicium cum feruo tuo. Et,Si i ni qui/ rates obferuatreris Domine,Domine quis ftiftinebit,Sed apud te eftpro/ piciatio. Et: Mifetere mei Deus fecundum m agnâ mifèricordiam tuam»

Quid ergo eft,quod adTimotheum dicit: Gertamen bonum dccer/ raui,curium conftimmaui, fidem feruanif Quid eft, quod ad Corin/ thios fcribit, fcEuangelionChrifti prædicaflè gratùitdç’Non affirmât ft lufticiam legis ita impleuifte, ut etiam quædam iuperer ogarit, ficut Äft^ tus nugatur, fed ciirn dicit, fe curium tonfum mafte, SCfidean feruaflêjlo/ quitur de Minifterio fuo,0!^ de curfu Euangehj,quem fumma,qua potuit ftdc,amp;diligentia,inculpate ö^irreprehenfibilitercoramhominibuspci't/ git,Non gloriatutfe toti legicOramDeo perfedè fatisfeciftè. Quomodo enim hax gloriatio Conüeniret cum fumma dodlrinae ciusC* Sed exponit, quanto ftudiodcfufidlus fit fuo officio, in diuulgando Euangelio Chrifti» SicutStfin Adis Apoftolicis dicit: Vos fcitis,inquiens, â primo die quo ingreftus fum Afiam,quomodo Uobifcum per omne tempus fuerim,ftt uiens Domino cum omni animi humilitate, cumqj multis lachrymisÄ tentationibus, quæmihi accidcruutexinfidqsludacorum, ut nihil fufiu' gerim eorum,quac eftènt in rem ueftram,quin adnunciarem uobis do cerem uos publice ac per fingulas domos,teftificans ludæis fimul amp;nbsp;Græ cis,eam qüac erga Dcum eft pcenitentiam, ac fidem, quac eft crga Domi/ num noftrum lefum. Et itcrum: Argentum aurum, ödueftcm nullius concupiui,imó ipfi icitis,quod necefsitatibus meis, amp;nbsp;his, qui mecS funt, iuppeditaucrunt manUs hæ. Ac rurius:Egd non folum uinciri,fed amp;nbsp;mo/ ri paratus fum Hierofolymis pro nomine Domini leiu. Quod igitur ad minifteriumprædicandi EuangelrJ attinet, potuitPaulusdicere, Nihil mihiconfcius fum, Sed quia non luftificatur ex opcribus fuis in confpe/ duDd omnis uiucns, necefte habuitaddcrc: Non aütem in hoc fum lU/ ftificatus,Pieri enim poteft,utfundionem tuam lummafide,acplane nul la mali Confcientiaperagas,necefte tarnenhabcs coram Deo faterf,ö^pre cari, Delida quis intelligitC Ab occultis mds mundame. Delofiadicit fcriptura:Similis illi no fuit ante eum rex, qui reuerteretur ad Dominum in omni corde fuô,amp;in tota anima fua,flC üniucrfa uirtute fua, iuxtaom/ riem Legem Mofi,neque poft cum furrexit fimilis illi.Haec de lofia fic re/ citantur,perindc acft perfcde, abfc^ omni liicio impleuiftet hancLegcmî DiligesDominurnDeumtuum ex toto corde ôdç. Et tarnenlofiasreti/ nuit adhuc pectatum in carne fua,Ôlt;^ humanas fuas imbccillitates, ex quiz bus paulo pófttcmerèaggrediturPharaonem contra ucrbum Dei, amp;nbsp;ex quibus neceftc babuit Coram ludido Dei exdàmàréiSï iniquitates obftr/ uauens

Uatten's Domine, Domine quis fuftinebit;* Quare quod fcriptura dicit eumreuerfum eflîèadDominum ex toto corde lùOjiuxta omnem iegem Mofi,nonrefpidtadcorruptam naturamiofiæ, quafemperin hacuita luit obnoxius peccato,nec reipicit ad exaÆfsimam diuinæ Legis fenten/ t*am,quam nullus hominum in hoc corpore itaimplerepoteft,utproz pter fuorum operum lufticiam conftet coram feuero Dei iudicio, Sed regt; Ipicitad fundionem regiaî fuæ uocationis,quam in gubernando regno, ôi^abrogandaimpietate, acinftaurandauera rcligione tanto ftudio fedtaz tus eft,nihtl ut in co iuxtahamanum iudicium delideran,autreprehendi potuent Sicamp;^Paulus commcmoratfidemfuaminminifterioEuange/ lij tam diligenter feruatam, ut nihil fibi confcius fit. Et tarnen femper ag/ nofcit iepeccatorum primum, quia aliud eft humano, aliud diuino iudi/ cio fatisfacere,ÔCaliud eft, Deo placere ex meritis fuorum operum, aliud cftDeo placere,ex gratuita eius dementia SC bonitate. Sed cur addit Pau/ lus,Repofita eft mihi iufticiæ corona quain reddetmihi Dominus in il/ ^0die, qui eftiuftus Iudex C” Noncerte loquiturdelufticiaLégis, Docet cnim alias,neminem ex operibus Lcgis luftificari. Et : Non habens,(in/ Huit) meamlufticiam ex Lege, Sed loquiturde lufticia Euangeh) ièu ^idei, quæ lufticia eft, quod habeamus remifsionem peccatorum co/ ram Dco tantum propter Chriftum, ÔC quod Deus fit nobis propicius, atqueadopter nos infiliosfuos, amp;cohacredes filtj fui, non propter me/ rùanoftrorum operum, fed tantum propter lufticiam feuObedientiam Chrifti Filij fui, quem nos fide ampledîimur, Vndeamp; additPaulusî ï^eddct coronam lufticiæ, non folum mihi, fed SC omnibus qui dili/ guntadnentum eius.Qiii ergo ftint,qui diliguntaduentum GhrifhïNon ccrte impœnitentes, kô-otoi , amp;nbsp;fn reprobum fenfum dati, qui contem/ ï^unt Chriftum : Nec hypocrit^e, qui cüm fperent fe meritis fuorum ope/ rum confecuturos mifericordiam Dei, ÔC uideant fe nondum fatis meri/ , torumhaberc,ad mentionem aduentus eius non aliter trepidant, præfer/ timintentationc,quam fi tyrannus quifpiam ^ladio ceruici ipforum im/ îninerctjSed foli poenitentes,amp; credentes, quod Chriftus fit non tam lu/ dex,quani Aduocatus ipforum,06 pronunciaturus fit de ipfis féntentiani iudicij fuijnon iüxta feueritate Ô6 maledicftionem legis, fed iuxta clemcn/ tiamô6bencdicftionéEuangehj,utâccipiartthaîreditatcm cœleftisregni^ non exmeritis fuorum operum: Si cnim hæc in ipfis obfèrUarentUr,qUiâ fuftineretCSi hoc obferuarentur,uæPaülo,uçPetro,up uniuerfo muhdOj Sedex gratuita promifsioneDei,propter leftimChriftum Dominlim noftrum.Hic eft curfus,quem Paulus confummauit,hoccftEuartgclion Chodin orbe tcrrarûpraedicâuit,uidelicet,quod quiinChriftum credunt, confequantur æternâ uitam, ck gratuita dementia Dei propter Chriftû« Qitalê ergo lufticiæ coronam,nimirum,gratuitam, propter Chriftû,alfis cxhibendam promifit,talem etiam hauddubiè fibi dandâintelligit, hoc eft, non propter opera legis m eritam,fed propter Chriftum, cui in mini/ fteriofuofidem fcruauitpromiflam.Deindc,cùm addit, (IV ST VS lu/ dex)no intelligitfeucrum, qualis Chriftus Iudex eft erga omncs incredu/ los,impœnitentes èc hypocritas, qui cùm ignorato aut contempto Chri/ fio,nullam aliam,præter legts iüfticiam norût,iudicabuntUr etiam fecun/ dum fententiam legis,ideotp damnabùntur perpctuô,Scd intelligit Iudi/ cêluftum,hoceft,prob3,ueracem Ô6 feruantem promifit. Promifsi aurê, quod qui in ipfum credit,non folum no iudicetur fecundum feueritatem

amp; maledilt;äionem legis, fed etiam ipfe fiat una fecum, Iudex uiuorumamp;f mortuorüm, Vos,inqmt,qm' fecuti eftis me in regeneratione, (hoc enim eft teftfmoiüum fidei eorum in Chriftum ) cum federitfilius hominisin fede maieftatis fuae,fedebitis ÔC uos fuper fedes duodecim,iudicantes duo decim tribus IfraeJ. Et Paulus:Än nefcitis,inquit,qu0d Sandfi mundiim iudicabuntCHaec eft illa iufticiae corona, quam Chnftus repofuitjUon ij% quiiadlantfenonfolum implerelufticiamlegis,uerumetiamnonnihd legifupererogare,amp; confidunt meritis fuorum operum, fed quam repo/ fuit Paulo,ÖC omnibus diligentibusaduentum eius,qui fiduciafoliusg» tuitæ clementiç propter Chriftum,ad tribunal Dei accedunt.Nam,qiw^ Afotus garrit, Paulum idcirco aliquid legi fupererogafîè quia prædicûut^ ritEuangelion gratuito, fatisindicat, quanto fit acumine ingenijadtra/ dîandas facras literas, ÔC quàm diligenter ac circumfpedic dicla fcripturæ cxpendari (^id enirnî” Nurn quia Paulus non eft tifus uulgari libertatt, fed prsedicauit Corinthijs Euangelion gratuito, idcirco fupererogauitali/ quid legi, fecit, plufquam lex Dei exegit f Non eft quidem dubiurU) quin per fe,per fe,inquam, liberum fit, ex Euangelio ftipendium äccipe/ re,aut prædicare Euangelion «{/IxTravay, fed m ulta funt per fe libera, ex circumftantqs fiunt neceft^ia,0ddiuinitus præcepta, Vefci IdoD/ thyto,per fe liberum eft. Vefci autem cum offendiculo proximi, non eft amplius liberu, fed peccatum aduerfus banc legem, Diliges proxiinuffl tuum ficut tcipfum. Si propter cibum, inquit Paulus, frater tuus contri/ ftatur,non iam fecundum charitatem ambulas,ne cibo tuo ilium pefdas, pro quo Chriftus mortuus eft. Et de tali operum genere Paulus fcribit: omnia, inquiens,mihi licerit, at non omnia conducunt. Omnia mihiD cent,fed non omnia acdificant, Velci pomo per fe liberum eft,fed cum in Paradifo accederet Verbum Dei, quo efuspomi ex arbore fcientiæ boni Sc mall prohibebatur, tantum peccatû facftum eft, ut cum hoc dcfignaret Adamjconieccrit non fe tantum,uerumctiam uniuerfum humanum ge 'nus in omnia genera malorum. Refpicere poft tergum per felihemm eftjSed cum prçciperet Lotho ÔC familiæ eius,nein fuga è Zodomis poft tergum refpicerent,SC uxor Lothi hoc negligeret,conucrfa eft in ftatdam Salis, Videamus ergo,num quod hoc loco dicitur, ExEuan^elio ftipen^ dium accipere, ÔC per fe liberum eft, fadum fit Paulo diuinitus ita prohf bitum,ut 11 extorfilTet a Corinthij s ftipendium, peccafïèt aduerfus Eua^ gelionChrifti, amp;nbsp;fuamUocationcm, An enim non fuit Paulo diuinitos mandatum,ut inminifterio fuoficfefegereret, quoaliquos lucrifaccret ac feruaret C’Annonadhoc diuinitiis uocatus erat, ut non abuteretur fua poteftate in Euangelio,0C ut Euangelio nullum daret offendiculum^ Pro fedo haec erant officia,quac Paulus Chrifto, ex uocatione fua debebatjtu tellexit autem Paulus, amp;nbsp;uidit,quôd fi a Corinthqs acciperet ftipendium, multos dcterreret ab Euangelio, 6C poneret Euangelio apud Corinthios offendiculum, Sic enim perfpicueteftatur ipfe : Non fuimös ufi, inquit, hac poteftate,fed omnia fufferimus,NE QVOD offendiculum de/ mus Euangelio ChriftiJEt iterum: Vt cum Euangelizem, gratuitum cf/ ficiamEuangeh'onChrifti,inhoc,NE ABVTAR poteftatemeain Euangelio, Necp enim Paulus omnino, nullo prorfus accepto ftipendio Euangelion prædicauit, Cæteras (inquit)ecclelias deprædatus fum,acfc/ pto abillis Stipendio,quo uobis inferuirem, Et cum apud Uos eflemamp;e/ gerem,no onerofusfuicuiquam, Nam quod mihi deerat,fuppleiïenint

DE LEGE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;373

fratrcs qui uencrant â Macedonia. Scd apud Corintliios is tcnim ftanrs z/ rat J ut Paulus intelligeret, fcualderetardaturumibi curfufn Euangelij, fiabipfis ftipendiumextofqueret. Quare his circumftanttjs non erat iam amplius apud Corinthios liberum,accipere Stipendium,fed pro/ faibitum, idque non Humana, fed diuina autoritäre, ex his uidelicet legiz bus: DiligesDominumDeumtuumextotocorde,amp;proximum ficut tcipfum, Diledioenim Dei exigebat, ut non poncret Euangelio,ad quodadnunciandum uocatus erat,offendiculum, Diledio proximi exi/ Seb^itjUtipüimimportuniüialibertateabBmngdio non detcrreret. Si cfca(inquit)offènditfratrem meum, haudquaquam uefcar carnibus inæz ternum,nefratrimeofirn ofFendiculo.SicSCdicendumerat:Si acceprio ftipendij offendit fratrem meum Corinthium,Haudquaquam accipiam ftipendium inaeternum,ne fratri meo fim ofFendiculo. Qiiod igitur Pauz lus fedt, non eft fupererogatio legis, ficut Afotus nugatur, fed eft debi/ tum ofHciùru,quod quantum ad Paulum apud Corinthios attinet,inpræ ceptis de diledione Dei ÔC proximi continetur. Quod li Petrus eafdem Habuifletcaufas apud Ioppenfes,ubi aliquandiu commoratus eft,debuift fttquoque exdiuinopræcepto,abaccipiendoftipendio,abftinere. Non «nimliberum eft,fed diuinitus præceptum,nonR.emorari curfum Euan S^lq,amp; proximo nullum ponereoffendiculum. Ecce igitur nunCjiion Pauli fupererogationcm,Scd Afoti uanitatem,qui Paulo id tribuit,quod cum uniuerfa ipfiUs dodrina pugnat.

Allegantur etiam dida ex Ezechiele 6C lacobo. Ezechiel dicit : Spin'/ turn meum ponam in medio ueftri, Sdfaciam, utin præceptis meis am/ buIetisSCc. lacobus dicit: Eftote fadorcs legis, amp;nbsp;non auditores tan/ turn ^c. Sed quo, Afote,quoC’ Nos nunc diflerimus de perfeda legis im/ pletione,amp;defupererogatione legis. Afotus autêconcionatur nobis ex Ezechiele amp;lacobo,ambulandum efle in præceptis legis, amp;nbsp;faciendam, tion tantum audiendam eflelegem.Quin dicit:Inprincipio creauitDeus calumSCterram.ErgononfolumpofîumuslegemDeiperfedèimplc/ tCjUerumetiam legi aliquid ftipererogare Fratcrcule, non Hoc agitur,u/ trum neambulandum fit in præceptis Dei, amp;nbsp;Lex Dei facienda, non au/ diendatantum. QuisHæcnegatî’quishæcignorâtC* Scdquæritur,An nos noftralegis obferuatione, tarn perfede ei fatisfaciamus, ut no folum ram,iuxta fententiam Spiritus fandi implcamus, uerumetiam nonnihil fupererogare queamusç’Sed quia hæc fuprà copiolè explicuimus, perge/ mus ad reliqua, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Teftintonia Auguftini Si Hicronymi,quæ Sotus commemorat,con/ tincntnonnullafiC commode amp;nbsp;incommodé dida. Etfi enim Augufti/ nusamp;:Hieronymus funtimmodici admiratores cælibatus,quern Si nos, fed fuoloco laudamus,tarnen non funt ijs erroribus, quibus monachi bYpocritæ,implicati. Auguftinus dicit,quod ad cofequendam egregiam S^oriam in æterna uita,parum fit liberatum efle ä peccatis,nifi aliquid ipfi liberatori uoueatur,quod non fit criminis non uouifle,fed uouifle Si red/ didilfe fitlaudis SCc. Quanto tolerabilius loquitur Auguftinus,quam hy/ Focritæ,qui fentiunt fua uota, Si fuum cælibatum eftè expiationem pec/ catorum coram Deo,ôdmeritum æternæuitæC' Ettamen,fi libéré eft iu/ dicandum,ne fie quidem defend! pofTe uidetur. Neque enim cum Pau/ lusdicinConfilium do deuirginibus,confulit Virginitatem uouendam, icfibfjpfi uinculum uoto inqciendum, quia diferté addit: Non utla/

queum nobis inijciam. Neque probabile eft,quod uouenda fit tas feu cælibatus, alioqui per fe liber, ut coniequaris in xterna uitajfingu/ larem prac coniugibus gloriam» Etfi enim ficut tolerabilius crit terrac So/ domorum ÔC Gomorrhorum in dieludicfi, quam ciüitati Euangelij con temptricijitaetiamalteraltero eritindieludicq gloriofior, Stella (inquiO aftelladiffèrt in gloria, tarnen haïc differentia gloriae, nonuenit ex me/ ritis eorum operum quae homines ex aceruo eorum, quae per fe libera funt,adcultumDeifuoproprioarbitrio feligunt,fedex ijs,quae homi/ nes pi} ex certo Deimandato, amp;uocationeaut fadunt,attt patiuntur» Et tarnen ne fie quidem datur locus meritis noftrorum operum, fed tan/ turn gratuitaeDci clementiae. Non enim dubium eft,quin quæ homines ex eorum numero,quæ per fe libera funt,ad fingularém cultum Dei, fuo proprio arbitrio, abfque certo Dei mandato,feligunt, pertineantadeos cultus, de quibus Chriftus ex Elaia concionatur, F R V S T R A colunt me, docentes doeftrinas, præcepta hominû, quemadmodum fuo loco,in gratiam hypocritarum,in quorum oculis hoc didlumChrifti fudeseft,co piofius Deo propicio demonftrabimus.Cùm autem Spiritus iàndlus pro nunciet eos cultus, quos homines non ex mandatis Dei, fed ex confilqs, boc eft, operibus per fe liberis, ieligunt SCinftituunt, fruftraneos acina/ nes, quomodo uotum Virginitatis feu Cælibatus, quod amp;ipfum eftcx ordine confiliorum per feliberorum, meretur gloriam in æterna uita finguIaremCQuare quodAuguftinus dehacrefcripfit,fuo,nonEccIefix periculo fcripferit.Nam quo illudPauIi:De Virginibus confilium dOjte/ ipiciat,fuprâ explicatum eft.

Eodem pertinet qUoque illud Auguftini:MuIta ftint facienda,noiiiU'' bente Lege,fed libera charitate,SCea funtin noftris officijs gratiora, quæ cùm liceret nobis,etiam non impendere,tarnen caufa diledionis impen/ dim us. Quid Ç* an quæ impendimus ex charitate,amp; caufa dile(ftionis,non funt officia diuinitûs præcepta f Quid ergo illud eft : Diliges proximumj ficutteipfum CEt:Mandat«nouum do uobis, utdiligatisinuicem,ficut ego dilexi uos Cquot; Fateor, multa funt opera, quæ non uerbis, feu literis di/ uinælegis difertè mandantur,fed quæ in fententia legiscontinenturSi exiguntur. DiuinæLcges funt capita'uniuerfalia, ÔC continent in fefuas fpecics,6d fingularia. NondicitLextDa quatuorauticxnumosegenti. Nondicitlex: Obligafemimortuouulncra,infunde oleum uinum, imponc ilium in iumentum tuum,duc eum in diuerforium,ÔC comme« da eum,dcpromptis duobus denarqs, hofpiti, Sed dicit : Dilige proximil ficut teipfum. Et, Qui habuerit fubftantiam mundi, ÔCuideritfratrcni fuum egentem, amp;nbsp;clauierit uifeera fua ab eo, quomodo charitas Dei ma/ net in eo^Qiiod Samaritanus præftitit femim ortuo, præftitit quidem ex libéra charitate,fed non erat liberum, tam miferum hominem crudelitet negligere, Sicut Leuita amp;nbsp;Sacerdos negligebant, Quod Chriftus foluit tributum, fecit quidem ex libera uoluntate, fed erat débita officium eius uocationis, ad quam à pâtre fuo in bas terras miflus erat. Venitenim fi/ lius hominis,non ut dominaretur,fèd ut feruiret.Sufcepit d£. mortem fua fponte, amp;nbsp;liberrima uoluntate, fed ex uocationeDei.

loannes’tAtH/zûJf/ Epifeopus Alexandrinus expendit egenti duas libras aurijSC cûm egens fateretur hoc beneficium maius efle,quàm quod agno fcere,autpro quo,ueluerbis fàtisgratiarum agere poftet,refponditio/ annes, Nondurti (inquiens ) fanguinem meum pro te effudifrater,ficut

DE BONIS’OPERIBVS. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37?

WatîdauitmihîDonimus rrieusiefus Clin'ftus, Quod pfæftîn't cgcnti,li/ beracharitatepræftitit, 8gt;£. tarnen ingenue ac uerè quoj^ fetetur, le adhuc minus feciflè,quàni mandatum fuent,Quare non funt ifta opera Supere/ togationisjfed légitima: uocationi's,ideocp fadu neceflàna,non ut coadlo ôfinultOjfedut fpontaneo,hilariamp;liberalianimofiant, (^lodautem ab Auguftino didlum eftremi'fsibiliter ,hoc ab Afoto dicitur irremifsibili/ ter. Ille eni'm, amp;G fuas habet infirmitates, tarnen manlit in uera Ecclefia Chriftijubï eft infirmitatum remifsio, Hi'c autem alienus eft â uera Eccle/ fUjCxtra quam non eft peccatorum remifsio. Il le eft homo uerè plus,quia haud obfcurè teftatur, fe omnem falutis fuæ fiduciam in folo merito obe/ dientiaeChrifti collocarerhic autem eft hypocrita, ôd Idolâtra, quia collo/ cat fiduciam falutis fuac in meritis fuæ ipîius obedientiæ, ÔC aliorum fuo/ rum operum. Quare, amp;li idem dicunt,tarnen quia non idem fentiunt,u/ nus alTumitur, alter relinquitur,

Cætenim,quodde perfe(ftioncnoftra,amp;^de impletionelegisex Au/ guftino ScHieronymo affertur,fupràexplicatum eft, Manifeftum enim cfi,quod fit aliqüa perfetftio hominum, uidelicet,fi ftat collatio ad imper/ ftdiores, amp;nbsp;quod pi) impleant ex gratia Dei Legem fecundum hominis mortalis capacitatem, pro huius uitæ modulo, ficut Auguftinus loqui/ turJnpræfentia autem non de hoc agebatur,fednumLexDeinonam/ pfiusabhomineexigat,quâm quantum ab ipfo inhacuita præftari po/ teftf Et: Num homo per Spiritum fandlum renatus, fatisfaciat in hac ui/ ta diuinæ legi,tam perfedlè, ut no folum operibus fuis coram ludicio Dei confidere, uerumetiam nonnihil legi fupererogarc pofsit. Demonftra/ tumautem eft, quod Lex Dei non fentiatfibi fatisfaêî:uiTi,cùm homo fa/ cit quacdam opera fecundû externam fpeciem, fed exiga t in hac uita per/ fcÆfsimam àabfolutifsimam fuiimpletionem, adeoq; tantam, quan/ taptjsdonabiturinfuturauita.Demonftratum item eft,quódhomo tan/ tafitnaturæ fuæ corruptione per peccatum,ut etiamfi renafcatur per Spi/ ritumfandum, tarnen non impleat operibus fuis Legem Deiperfedc, tantum abeft, ut pofsit nonnihil legi Dei fupererogarc. Manet igitur hie locus de Lege, in Confefsione Principis aduerfus omnes portas infero/ mm,inuiolatus, ut per Legem, in ueram peccati noftri cognitionem ad/ dudi,excitemur ad quærendumChriftumfiliumDei,amp; in eo foloex gratuitaDei dementia remilsionem peccati confequamur.

g! IC iterum neceftehabet SandifsimumCathoIicæEccIefiae 1 nomen, turpifsimis Fraterculorum foeditatibus feruire.Et ft : unquam aliàs,certè hoc loco teftificatur Afotus,le tarn proie/ da fiCeffrenata efle impudentia,ut nihil prorfus pcnfi habeat, quid fcribat aut loquatur,modó non conticefcat,Qiiæ enim eft hypocrita rum,Pharifæorum,amp;Fraterculorum impietas, audet temerarius homo nonfolum pro fummapietateiadare, uerumetiam Ecclefiæ Catholicæ adfcr{berc,Et cùm no habeat, quodrefpodeat,mauult manifeftè pùgnan/ tiacfFutire,quam uidrici ueritati palmam deferr.ç, Libet igitur iplà Con/ fcfsionis eins ucrba recitare, ut palam cognofcatur, g graues habeanius «Ufas,cur Fraterculorum dodrinam repr ehendamus Qi deferamus,,

Cf cdit/inquit) Cafholica Ecclefia, quod bona opera quæ â Deo praeci/ , piunturjneceftàna funt ad falutem,SC gratia eius fieri à nobis,atque ita ha/ bent proprium fuum præmium,ætcrnam gloriam* Necinferius aliquid ilia, uerum eft SCpropriurn horum bonorum operûpræmium. Scnticn/ dumitaqiiuxta CatholicæEccIefiæhuncfenfum,bonis operibus,quæex diuinagratiafiuntjITA ESSE FIDENDVM,utadexpiandapcc cata, iram Dei placandam, dC uitam ætcrnam confequendam,neceflâri2 fint ÔCutilia,nee propterea NOBIS, SED DIVINAE GRATIAEpro pter Chriftum ftdimus. Quanquam enim omnia opera noftra perfeÆo/ nigloriæ com par ata, imperfecfta Tint, non tarnen omnia funt peccata, fedmultaiufta,perfelt;ftaamp; plena coram Deo inueniuntur Humana ope/ ra,fed non aliunde,quam à mifericordiaDei,amp;Chrifti mentis in nobis» Quare his fob's fidimus,nô nobis, nec tarnen fine aliquo uel leuiori pecca tO5propterea credimus luftos in hac uita cflc.Hadenus Afotus. Hæcaute nóeftCONFESSI O,fed C O N F V SI O, no eft ueritas,fed uanitas, fed uertigo. Quod ut planum faciam,commemorandum eft initio confi Hum, quo ConfefsioPrincipis hunc loc3 de bonis operibus nominatim exponendum fufeeperit. Non.n»eft obfcurum,quód Sycophantæ tradun cant nos palam in orbe terrarum, perinde ac fi bona opera diuinitùs præ^' cepta,rerjceremus SC damnaremus. Et quia magno ftudio urgemus do/ (ftrinam uere Apoftolicam,de gratuita Dei dementia, idem plané de no/ bis fpargi folet,quod olim de Apoftolis,nos uidelicet docere,faciendael/ fe mala,ut eueniantbona,amp; Heere nobis pcccare,quôd no amplius fimus fub Lege,fed fub gratia.Nec hoc obfcurum eft,quôd FratercuH,hypocri^ tæôCPharifæi,merita fuorum opcrum,non eorû tantum, quæper fefunt lege Domini præcepta, fed etiam eorum, quæ fibi legi diuinaî fuperero/ gare uidentur,ita extonant,ut cenfeant fe rf s 6C Ecclefiam fuftinere,Ô£f tant fibi,quâm alrjs peccata expiare, codeftem iram placare, SC æternâ uitani, ab iplis mortis îaucibus uindicare. Quod ÔClî Afotus ipfein hac fua Con/ fufione palàm profitetur,tarnen uifum eft hue adfaiberejquod Fratcrcii/ H eius Dominico ordinis fuiMagiftro tribuunt. Ne enim exiftimemus, fratres Dominicanos habere minorem praeceptorem,Dominicô, quàm nos reliqui vulgares Chriftiani, Chriftum habemus, folentDominicum fuum eum Chrifto conferrCjSCfi no inueniunt omnia æqualia, inueniunt tarnen omnia fere fimiIia,aHquoties etiam maiora in Dominico» Sedau/ diamus,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus parte 3. Hiftor. Titu. 2j.

_ Dominüs, (inquit)dilexit nos, 6C huit nos a peccatis noftris,in fangui/ ne fuo,Dominicus uerô charitatis perfedione non uaeuus,nod:éiinpen/ debatDeo,meditationi,amp; orationiuacans patriæ,diemuerôproximis âccommodabat prædicationibus, difputationibus contra hæreticos, in exhortationibus ad fratres, audiendis Confefsionibus infiftendo, Itaze/ lûfe compafsionis ad proximos comedebateum,utpro redimendaperfo/ nàabirtfidelibuscapta,fe dfferret uenundandum, Trinam difciplinam quafi quotidiedemanupropria,nonchordula,fed catena ferreaufquead fangüinis effufioncm capiebat,Pro fuis culpis unam,quaeminimç étant, Pfoinpurghtorio cxift'entfbusaHam,Tertiam pro his qui uerfanturiri mundo ÖCc.Et ne quïs putet ftriptori haîc fernere cxcidifle, paulo poftre/ petit cadem de diiciplinis clariüs» Ex magna, inquiens, charitate, tres fibi difciplinai

DEBÖMSIS OPERIBVS.' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7

difa'plinas cum catena ferrea quotidiedabat ufqyc ad kinguinis effufio/ nenij Vnani uiddïcet, pro peccatoribus m fcculo degentibus,ut conuerz terentur adpoenitentiam. Secundam pro hisanimabusjquæ in puigatoz rioaudanttir,utftibleuarentur àpœms. Terriampro linspcceans, quae tam modi'ca amp;nbsp;lem'a erant,at pro cis fatisfaceret amp;c, Ac ne hæc gem ma az niitteretur,aut oblniioni traderetur,repetit amp;nbsp;inculcat Scriptor eadem ter tip. Scilicet tant! fuitmeminiflèDominicûChrifto fimilem efle,ÔC lient hicexpiauitpeccata noftrafanguincfuo, ita etiam illûnonpro fuis tantû, quæfane paucifsima SC leuicula fuiflè dicunt,fed etiam pro uiuoiji amp;nbsp;mor tuoiji pcccatis,non alieno,fed fiio iplius languine fatisfecilTe, Nec häc eile folius Dominici, fi m odo feriptor uera de eo narrat, uerum etiä uniuerße colluuieiFratcrcuIorum fententiam, teftatur Afotus in haefua confufioz nCjCÜm dicießonis operibus ita fidendu, utfint necefläria amp;nbsp;utilia ad exz pianda peccata,iram Dei placandam,amp; uitam æternam confequendam, Gonfefsioigitur Principis, ciim fufeepiflet capita uerè piæ dodîrinæ reciz tanda,amp;haercticasacPharifaicas impietatesnotandas,tribuit bonts opez hbus, quæei Spiritus fandlus certo tribuit, ÔC adimiteis, quæipfis exdoz drinaPropheticaamp; Apoftolica, quæeft uerusconfenfus CatholicæEcz defiæ,meritôadimuntur.Itacp duo tribuuntur bonis operibus, rjs uideliz CCI,qiiæ Deus præccpit, ÔC quæ plj ex fide faciunt, Alterum cft,quôd fine fadiineceflària.Debcmusenim Deo obedientiam, amp;nbsp;gratitudinemjÔd fidesinChriftum,fi uera eft,teneri non poteft,quinfe bonis operibus exz erccat,amp;;eatanquàm frudlus proférât, Alterum eft,quôd hæc operamez xeanturexgratuita Dci dementia,fua quædam tam corporalia,quàm fpi ntiialiapræmia,Sicenim uifum eft ccelefti parcti,ut amp;ft nihil, fi lus fuum perfequi uelit,nobis debet, tarnen quiaadoptauit nos ex gratuita clemcn ®ia,in filios fuos propter lefum Chriftum, perfidem, per quam etiam haz hcmusquæpraccipua uerènccefiàriafunt,condonationem peccatorû, amp;nbsp;lus æternæ uitæ,idcircô loquitur in feriptura nobifcum,ut pater cum fiz 11)5, acpollicetur præter ilia geiicraliaSC ucrè neCeflària, quæ funt condoz natio peccatorum, 5C ius æternæ uitæ, quæ ôi. iam per fidê habemus, alia nouapr3ernia,utrenouetteftimoniafuæ gratuitæcIcmentiæ,SCexcitetin nobis ftudium benè operandi,quemadmodum in fuperiori capite oftenz dimus, Quæ autem adimunturbonisnoftrisoperibus,hæcfunt,quod non expient peccata coram Deo, necmercantur fedloribus uitam æterz nam,quôdfintimperfedla5 neepofsint fcueritatem diuini ludictj ferre,û deoqî non fiteis confidendum,lêd foli diuinæmifericordiæ propter Chri ftum.H/c Afotus tribuit bonis operis,non tantum ca, quæeis Confefsio Principis tribuit,ucrumetiam quæ eis adiminDicit claris uerhis,quód bo na opera, neceflaria amp;nbsp;utilia fint ad expianda peccata , iram Dei plaz candam,amp; uitam æternam confequendam, atqj ita cis elfe fidendum. Et Urnen ut hancimpietatem aliquo modo tegat, ÔC impcritis tenebras ofz fundat,addit,tam in Confufionc fua,quam in Scholfis fuis, quód bona oz pcrahabeanthancienuirtutcm,feu prærogatiuam, (nefcio enim quo no mincdeledeturAfotus ) à mifericordia Dei SC meritts Chrifti. Et quanz quam manifefte affirmet, quód bonis noftris operibus fit fidendum, taz nientantauertiginelaborat,ut moxneget,acfibiipficontradicat. Sedut iccleratus hypocrita etiam hoc aliquo modo tegat, pro (Bonis operibus) utitur uocabulo, (N O B1 S.)Necproptcrcalt;inquiens) N O BI S,fed diz uinægratiæpropter Chriftum fidimus. Non aufus fuitdicere (Nec pro/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 3

ptcrca fidi'miTs bonis openbus) neparum memor fuæ paulo antedidaf impictatis uideretur,Sed eadem prorfus eft fententia, Et bonis noftris pcribuSjEt nobis fiderc,Nam quod hypocrita hîc difsimulat,fupra exprei K dixit: His,inquiens,meritis, in ludicio Dei fibi ueradter fidendum. Et; Virtutes hæ ab ipfo funt,nequc eis fîdimus,nifi propteripfumjpfi utcan lac,illisutcfttdibusÔCpofteriùs. Quaremanifèftaeft uanitasôLucrtigo fraterculi,quód gladio uerbi Dei ea litpercuflus amentia,amp; furore,utpaP pet in mendie,lient cæcus folet in tenebris palpare.

Acpnmùm quidc, quodafhrmatbona opéra habere ex meritisChr^ fti,ut expient peccata coram Deo,ut placent iram Dei,utmcreantiiræter nam uitam, deteftanda eft impietas. Et quanquàm earn antearefütain/ mus, tarnen nunc quaedam repetemus amp;nbsp;addemus, ut hypocrifisimpo' ftura» huus magis perfpieua Hat. Vident enim uani homines, neepoi/ funt negarc,nili extremo furore laborent, quôd Lcgcndæ corum, utuo/ cant, multó plus tribucrint meritis operum, quam par fit,ÔCabfque con/ tumelia Chnfti ferri queat;amp; tarnen ne impietas ipforum nota fiat,foknt hoc uti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodquicquid meritiopérahabent,hochabcanîtx

merito feu fanguine Chrifti.Tû enim demûm opéra elle mérita,fi fuerint fanguinc Chrifti tindfa. Sic enim fibi,nô tam belle quara p:è loqui uiden/ tur. Qiiis ad hæc ouium ueftimenca,non potius exhilarefceret,quàm cxz horrelcerct f Sed intucamur propius, Sd deprehendemus luporum rapa/ citatem.Manifeftum enim eft,quôd expiarc peccata, placare iram DdjSi mereri æternam uitam,tantac fint maicftatis,ut non pofsint in aliud quid/ dam,fiuein cœlo fiuein tcrra,competerc,quàm in eam folam perfonam, quæ eft Deus ÔC homo, hoc eft, in lefum Chriftum Dominum noftriun. Infinitæ eft potentiæ, Crearccœlum amp;rerram, omnia quæin eis funt, Nccpctcft nec debet hæc potentiain altcrum,prætcrquàminDcunii/ pfum creatorcm cdnferri.Cuicunqucenim rei tribueris,facis exea,quan/ mm in te cft,Deum Creatorcm.Non eft autem minoris potentiæ ieftatisjiram Dci placare,amp;uitam æternam mereri, quàm cœlum ôdter/ ram crcarc, Siciit ergo maieftas creandicœli amp;rcrræ, non poteftnecde/ bet alreri,prætciquàra uni foli Dco creatori attribui, ita maieftas expian/ di pcccati,placandæiræDei,amp; merendææternæ uitænon poteft, nec de/ bctalionansfcrri,fed inunafolainaperfona,quæeft DE VS ôdhonio, relinqui,VnuseniraDcus,unusetiam conciliator Deiôdhominum,ho/ mo Chriftus lef!is,qui dédit femetipfura precium redemptionis pro oiu/ nibus.Iraque fi diKeris,bona opera hominum expiare peccata, amp;placare iram Dci, cùm fuerinttindfa languineôd meritisChrifti,perindefuerit, ac fi dixcriSjMufca poteftcrearc cœlum amp;terram, fi fuerit tadlapotentia Dei. Hocautcraeftexmufcafacere,nonElcphantcm,ficuthabetprouer biura,fedDeura ipfum creatorem. Quare,cùm hypocritætribuuntfuis operibus maieftatem expiandipeccati ôdplacandæiræDei,ex fanguinc ôd m critis Chrifti,lient collocant fua opera in throno Chrifti, ita quo ma/ gisprj uideriuolunt, eo contumeliofioresfunt inChriftum filiumDci, Sed dchocfupràcopiofius,

Confideremusetiam ipfum ucrum fi'nem expiationis pcccatorùrtî, quæ per Chriftum faefta eft, âdmanifefte deprehendemus hypocritarum uanitarcm.Filius enim Dei defeendit de cœlo, ôd fufeepit negocium con/ ciliationis, non propter bona opera hominum, utipfafiercntmerita ex/ piationis peccatorum,ôd plaçationis iræ Dci, fed propter homines ipfos.

t)E BONIS OPE Riß VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57^

lUpcccata corum, fiio ipfius fangin'ne expiarcntiir, ÔC «pfi aftcrnam Salü/ tem fuo folfus men'to confequerentur. Nam SChoc men turn ÔC huncfv nemSpiritus ïanc^usinfcripturatam perfpicuè proponit,utqmnonuigt; det,plané nihil uideat.

Èfaiæ quinquageömotertio: Vuincratuseftproptci iniquitates no/ ftras,amp; attritus eftpropter fceIeranoftra,Etmox:0mnes nos,quaii oues crraiumusjunufquifque in uiarn fuam dcclinauit, amp;nbsp;pofuit Dominus in coimquitatem omnium noftrum. Non dieitPropheta:Vulncratuseft propter bona noftraopera, utipfafierent propiciario promiquitatibuä noftris, Sed, Vulneratus eft,propter mala noftra opera, ut cxpiarentur, Et,Attritus eft propter feel era noftra,quç non tantum funti'n pcccatis,ue rumctiam in bom's noftris operibus,ficut antea perfpicuè côprobatum eft.Si autem bonanoftra opera indigentipfa,uicij fui cxpiationejquomo dopolTent alia opera expiaref

Ioan. i.EcceagnuslDci qui tolli't peecata mundi. Agnus Dei non in hocoffertur SCmadlatur, ut efticiat, quo bona noftra opera tollant pecca/ tiimmundi,Sed utipfcfuaiplius oblationeilludtollat.

Matthari uigelim ofexto:Hic eft Sanguis meus,qui eft noui Teftamen pro multi's effundi tur in remifsioncm peccatorC,Nonait:Quipro boms operibus cftunditur,ut fint mérita rcmifsionispeccatorum, led ‘biicffunditurpro Multis, uidelicct hominibus, nonludaris tantum, fed ctram gcntibus, non ut bona eorUm opera expient peecata, fed ut ipii rc/ m-fsione peccatorum,tarn in mails quam in bom's ipforum operibus fru antm-.Aliudcnim eft beneficium mereri,ali'ud beneficium acci'pereamp;eo b u!. Films Deimei ctur cffiTfionefui fanguinis,bencficium remifsionis petcatorum.Homincs autem accipiunt hoc beneficium per fidem,0£^ fru irnturcoinomniuitafua, Necfifruuntur,utipfi expientpcccatajfeduc 'P'ispcecatanon imputentiiri

’•Pet.2• peecata noftra ipfc pertulit in dofpötc fitô luper lignum. Non dfcitjfil'um DeirciccilTc peecata noftra,in bona noftraopera, ut per ca CKp.'arcntur, led pertuliftb eaipfumin fuo ipfius corporc, in fuisipfius aÆombus Afpafsionibus,urper has cxpiarentur, Nec dicit,iplumidcir/ copcitulifK'peecata noftra fuper lignum, utpro fis, noftra iufticiafatisfaz ceremns,fed ut peccafis mortui,iufticiacuiucremus,

i.Tiin.z.Dcdit femeripfum prccium redemptionis pro omnibus. No ætlEffccit.ut noftra Opera client predii redemptionis, led dedit, C inquit) SEMETIPSVM, redemptionis precium*

Qii’d multis opus C Petrus uno dido tcftificatur Uniuerfam Catlioli/ cam Ecelcfiam in hoc confentire,quod habcamus rcmifsionem peccato/ nim, non per nomen noftrorum opcrurta, fed tantum per nomen Chri/ ft'.HufC, inquicnSjteftimonium ferunt omnes Prophetæ, (Hicenim eft confenfusCatholieæEcclcfiæ) quod rcmifsionem peccatorum accipiat per N O M E N EIV S, quifquis credidcrit in ipfum.

Quæfo autem te, qua nccefsitate, aut qua utilitate Chriftus filius Dei conferret fuamexpiandi peceati,2C promerendæ aeternæ uitaî maiefta/ tem,inbona hominum opcraÆonfidercmus enim hominem cum opc tibusfuisjuclanteconuerfion? ad cognitioriem Chrifti,uel poftconuerz honcm adChriftum,cùm homo adhuc in oblequio fidei coftat, uel cum in peecata confeientiam uaftantia reIabitur,SC amittit Chriftum,ac uideaz mus, nS aut necefsitas aut urilitas aliqua cogat, ut noftra opera aedpianc

njeiitum expiandip€ccati,amp;placandaejrac Dei,exmeri'io Chn'ftL Naiil fi fuent (crpio de bonis openbiis,qyg homo facit ante conuerfione fuatu ad Chrifturn,manifeftum eft, quod ca opcf a non (olum non accipiant ex merito Chrifti, meritum expiandi pcccati, ut ctiam ipfa fint peccaturo# Omne enim quod non eft exhde,peccatuiTi eft. EtîOratiOjinquit Augu^ ftinus,quae non fit per Chriftum, non folum no poteft delete pcccatuni, fed ctiam ipfa fitin peccatum,

Siautemfermo eft de hominciam ad Chriftum conucrfo,amp; in uocaz tione Dei pie ambulante, ne fic quidem ucl ncccffarium, uel utile eft, ut fentiamus quod opera noftra mereantur merito Chrifti cxpiationeni pcccatorum,amp;placationem cœleftisiræ. Nam,qui in Chriftum ueixcrc dit,habetrcmilsionem peccatorum, ÔCpropiciumDeum,inChriftoi^ pfojôC propter Chriftum ipfum.Quæ ergo ncccfsitas eft,aut qiiæ utihtas, ut quærat peccatorum remifsioncm,5C placationcm iræDei, in fins ope/ ribus,quam ante habet pcrfelt;ftifsime,amp; picnifsime, in Chrifto CNififot/ té fennas,tein uno amp;nbsp;folo Chrifto, ac propter unum folum Chriftum, non habere fatis rcmifsionis peccatorum, SC-fauoris Dei. Sed quisitain/ faniatC’ Namut nonnulli diuitiasôithefaurum beneficq Chriftialiquo modo cxplicent,dicercfolcnt, Vnam folam guttamSanguinisClmftt tarn prcciofam eflè in confpetftu Dei, ut poflet elle fufficicns expiatio pm peccatis non huitis tantum,fed etiam innumcrabilium,fi eflent, mundo/ rum. AcDeustantofauorc cdple£ftitureum,quieft adipfumper fidem conuerfiis,amp; ab ipfo propterChriftum,tn filium adoptatuSjUt non folüm epndonet ei peccata,quac externis operibus delignauit,(ed etiam clernen/ ter conniueat ad id uicium,quod adhuc carni inhærct. Itaque fit,utcunt Deus eum h ominem, qui in Chriftum credit, paterno affedu profcquv tutjboniconfulatjnon tantum eaopera, quæhomo facitiuxtapiarfcri/ ptum diuinæ Legis,uerumetiam ca, quae per fe funt indifferentia, qualh funt,edcre,bibcre,dormirc,ambuIarc,5C qua: funt huius generis alia,Va/ dc,inquit Salomon,amp;comede in læticia panem tuum, amp;nbsp;bibc cum gau/ dio uinum tuum, quia Deo placent opera tua. Et loannes : Omnis,in/ quit, qui natus eft ex Deo, peccatum non committit, quoniam fernen ipfiusineomanct. Et non poteft peccarç, quod ex Deo natus eft. Non hoc uolunt Salomon amp;nbsp;loannes, quod quirenatuseft, non pofsitre/ labi in peccata, quod peccata Deo placeant, Sed hoc uolunt, quod qui habet propiciumDeum, amp;nbsp;eft abipfo adoptatus infilium, isnontan/ turn Deo placcat, cùm ea facit, quæ ex Lege mandata funt, uerumctiam cum ca facit, quæ per ft libera funt, ôd indifferentia. Qiii enim diledus Dei filius eftjinultó plus placet Deo,efu, potu, ôd fomno fuo, qiram om/ ncs hypocritæ, cum omnibus fuis triduanis Iciunrjs, chameunijs,amp;fla/ gellationibus. Imo hi funt in conlpedfu eius cum omnibus operibus fuisexecrabilcs,cùmille, ctiamcum imbecillitatibus fuis,fit DEO ac/ ceptifsimus. Hæc non clt;? dicuntur,ut carnifrgna laxem us, fed utanv plitudinem bcneficq Chrifti cognofcamusoôd fciamus,quód ôdfibon?' opera piorum placent Deo,ex meritoChrifti,non tarnen idcirco habeanl. ex hocmerito,quodôd ipfa expicntpeccata,0dmereanturæternamui/. tam, alioqui di'ccndum elftt, quod prj expient peccata fua, ôd mereantur. æternam uttam,facicndo opera,non folum quae diuinitus funt mandata, uerumctiam quæ per ft funt indifferentia,hoc eft, edendo, bibendo, dor/ mftndo,oftitapcU),fternutando,feftucaip leuandp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia enu/

ftlcfarcpoflètc’NâôfhæcplacentDeo,6lt;f pi),qui eafaciunt/ruuntur mc/ rito Chrifti per fidem.Quis autem,uel ab iplis met hypoentis,non extbi/ laretur,qm' feriÔ affirmaret, fe fuo efu,potu, fomno, ofeitatione, fternuta/' done, ac îjs etiam uili'on' actione, expiare peccata fua, ÔC meren æternam uitam Etfi enim hypocn'tæ adfcribunt aliquoties expianoncm peccato/ rum rebus penèabi edit oribus ,afperfiontuidelicet aquae benedidæ, tun/ fionipedoris,ÔCid genus alqs, tarnen quia collocât magnam pietatis fuæ partem in Ieiunqs,amp; uigilijs, ferre non poflent, ut expiatio peccatorum, amp;meritum æternae uitaejCfiii, potui, amp;nbsp;fomno adfcribcrentur, præfertim cumôdPaulusdicatÆfcanoncommendatnosDeo» Et: RegnumDei non eftcibus aut potus,fed Iufticia,pax ÔC gaudium in Spiritu fàndlo»

Siuerô fermo eftdehomincadimpietatem, amp;nbsp;in peccatumuaftans confcienttârelapfo, 6dfi hypocritæ proponunt ei très pœnitcntiae fuæ par/ tesjContritionem, Confefsionem, amp;Satisfadionem,quibus fentiunt cum conucrti ad Deum,6d expiare peccata,ac mereri æternam uitam, ta/ menoftendemuspropicioDeo,infuo loco,baseiîêPharifaicasamp; fidli/ das pœnitentiæ partes, amp;nbsp;nihil certius eft quâm quod relapftis, eadem gratuita dementia perfidem propter Chriftum, in gratiam Dei recipia/ tur, qua initio, cùm ex Ethnica impietate SCldoIatria, ad Chriftum con/ uerteretur,rcceptus fuit. Etfi enimBaptifmusfemel acceptus,nonefi: in conucrfione relapfi rcpetendus, tarnen repetendum, audiendum, SC o edendum eft idem Euangelion de Chrifto, quod ab initio eft prædicaz tum amp;nbsp;fide acceptum. Hoc Euangelion autcmdocet, quod homo non iuftificetur ex operibus Legis,fed ex fide in Chriftùnri,hoc eft,quod Deus remittat nobis peccata,amp; adopter nos in filios, no propter ulla mérita no/ ftroi urn operum,fed tantum gratuitafua dementia,propter lefumChri ftum, fl in eum credimus*

Ador,4,Non eft aliud nomen fub codo datum inter homines,in quo oporteat nos faluos fieri*

Rom.8, Qiiis lintentabit crimina aduerfus elet^os Dei î* Deus eft qui Iuftificat3(hoccft,remittitcrimina,amp;iniufticiam.)Qiiisinc,quicondem/ net^ Chriftus eft qui mortuus eft, imo qui Si fufcitatus eft, qui etiam eft addexteramDci,qui S^interceditpro nobis*

Rom.ii.DonaôCuocatio Dcieiufmodifunt,ut corum iliumpoenite/ renonpofsit. Sicut ergo ab initio, cùm Deus hominem adfidemuoca/ uit, condonauiteipeccata, gratuita fua dementia propter Chriftum, ita poftea cùmhomo à peccatis,in quæ relapfus eft, conuertitur, inuenit ad/ hüc eandem gratuitam Dei clementiam, propter Chriftum, nec fieri po/ teft,utDcumunquâmgratuitæfuædementiæ, quam nobis in Chrifto exhibuit, pcfeniteat,

l.Timoth. 2. Si negabimus, perdurauerimus in negatione)Slt;;^ ilk hegabit. Si increduli fumus, (SC ad fidem reuertamurjille fidelis manet» negate feipfum non poteft.

1,Ioannis 2, Filioli mei, hæc ftribo uobis,ne pecOetis. Et fi quis pecca/ iierit,aduocatumhabemusapudpatre,IcfumChriftumluftum, Etipic cftpropiciatio pro peccatis noftris, non pro noftris autem tantum, fed e/ tiam pro totiusmundi.

Habes idem Euangelion, cundem Chriftum, eandem fidem in con/ uerfione relapfi,quæ initio erant in prima conucrfione ex im picrate, Etfi enim ucteres non recipicbant rdapfos,nifi publicis pœnitentiæ htibusjts^ , iRr

men haec externa (pedacula, no fuerunt expiaHones peccatoriitn corain Deo, fed tantum proteftattones agm'tioms peccatorum coramhomini/ busjamp; cxpiationes offendiculorum, quacEccIefiæcxpeccatis data erant, ficut fuo loco demonftrabitur, Nam quod ad tieram expiattonem pecca/ torum coram ludido Dei attinet, ficut folus Chn'ftus Hhus Dei cxpiauit pcccata humani geneiis fua pafsione amp;nbsp;morte, i tatam impius, quam re/ lapfus,fi conuertuntur,habent peccatorum remifsionem in folo Chiifto FilioDei per fidem. Quæ cum it2 fehabeantjreliquum eftjquod tribuere meritum cxpiationis peccatoru, ÔC æternæ uitæ, operibus noftris ex me/ rito Chrifti'jnon folum non fit neceffan'um di. utile,led fit etiam contume liolum SCblafphemum in Chriftum filium Dei,qui0dfi excitât ipiritu fan lt;?lo fuo pios ad bona opera, Sgt;i dementer condonat,quod in cis reliquum eft peccati,maieftatetam en expiandi pcccati,placandi Dei, amp;nbsp;promeren/ dææternæuitæSoIifibiitaretinct, ut uelitquidem frudum Iiorumbe/ neficiorum ad homines transfcrre,SC eorum ipfos participes reddere, no uelitautem maieftatem ipfamcumullacrcatura fiue incodofiuein ter/ racommunicare, Nam quod nonnulliaffirmant, operibus noftrisme/ ritum cxpiationis peccatorum idcirco tribucndum, ut homines cxciten/ tur ad facienda bona opera, Refpondco,ueritatem ad fui ftabilimentum nonjindigeremendacijsSC impofturis, Facienda omnino funtbonaopc/ ad hæc admonendi funthomines, non autem nugis, di mendacijs, fed ueritate, uidelicet, praeceptis Dei, ingenio ueræfîdei, officio, gratitu/ dine,amp;alnsid genus caufistquibusfi homines ad fedanda bona opera non excitantur,fruftra laborauerismendacio: quod fi multum efiicit, hypocrifim externam,nonuerepia opera in hominecfficit. Deinde, ôi/ fi fuprà copiofèrcfutatum eft, quod Sotustotiesimpudcnter amp;;impieaf' fi'rmat, bonis operibus fidendum eflè, tarnen, quia hoe loco addit qiiafi corredionem aut explicationem, Nee propterea,inquicns,nobis, led dv uinæ gratiæ propter Chriftum fidimus, oftendendum crit, Sotum in co/ rum catalogo contineri,de quibus Paulus fcribit : Aberrarunt, inquiens, quidam, di deflexerunt ad uaniloquium ,uolenteseflè legis dodores, non intelligentes quæ loquuntur,neq; de quibus afleuerant Jn primis aü/ tem,ne uocabuli ambiguitateludamur,cùm dicitur.'Fidcndum eflediui/ nægratiæ,nomine Gratiæ intclligi poteft,autfauor feu beneuolenoa, qua Deus homines in Chriftum credentes compleditur, aut donum il/ lud trium uirtutum, Fidei,Spei di Charitatis,in hominibus, Si ergo Afo/ tus intelligit nomine gratiæ donum uirtutum,hoc uult diccre,fidcnduni efte dono Dei, hoc eft,uirtutibus, quæ in nobis funt, Hæc autem eft uc/ tus eius impietas di uanitas, di antca pluribus confutata, Qiii enim collo/ cat fiduciam fuam in eo dono, quod à Deo accepit, non iam uere confi/ ditin donatorem Deum, fed in donum ipfum Dei, non confidituerein Creatorem,fed in creattiram. An non etiam lapicntia, fortitude, diuitiæ funt dona Dei f EttamenapudHieremiamdicit Dominus Deus: Non glorieturfapiensin fapientiafua,non glorietur fortisin fortitudinefiia, non glorietur diuesiri diuitqs fuis. Quid autem eft gloriari in Sapien/ tia fua, nifi Sapientia fua coram Deo confidere C Si uero nomine gratiæ intelligitgratuitumfauorcm, clementiam di bencuolentiam Deierga nosjconfiftere nonpoteft,utfimul confidamus mentis uirtutum, quatin nobis ftint,amp;^gratuitæbeneuolentiæ,quæinDeoeft, Hocenim eftclau/ dicarcjiuxta Baalitas,in duas partes, Ec colcre quidem Dominum, iuxta

Sâtïlavîtas, mlulommus autem ti'mere fuos deos, adeoJ^ duôbiis domiz nisfimullorufrc, Siadexpiandapeccata,amp;confequendam æternamuiz tam confidcndumeft mentisoperum gratiæ,certè debebiturhis nienz tis expiatio peccatorum, ÔC ui'ta aeterna» Si autem eft debi turn, non cft gratia. Ei,j'nquitPaulus,qui operatur,merces nonl'mputaturfccundum . gratiam,fed fecundum debitum* Et Herum : Si per gratiam, ïam non ex openbus, qi/andoquidem gratia, lamnon eft gratia ♦ Sin ex operibus, iam non eftgratta, Eligat igi'tur hypocn'ta utrum uelit, Aut confîdac gratuita Dei dementia, QC nullo modo poteft confidere mentis ui'rtuz tum fuarum,aut confidat qs meritis. Si nullo modo poteft confidere graz tuitaDei dementia, Diligesj (inquic)Deum ex T O T O, non dimidiaz tocorde, EtÆgofumDommusDeus tuus fortis,zelotcs, Et:Nemo poteft duobi's dominis feruire.Sicut nemo poteft colere alienum Deum, ptopter uerum Deum, qui'a uerus Deus uetuit,nc colas alienum Deum: «ta nemo poteft mentis ui'rtutum confidere, propter Deum, quia Deus oxigitjUtnonfuisuirtutibusinnobis, quæfuntereaturæ, fedfolaipfius gratuita dementia S' mifericordia,quæ eft Creator ipfe,confidamus.Maz Difefta igitur eft uertigo,amp; non tam ridicula, quàm deteftanda inconftan tiaÂfoti,qu6dnuncquidemdicat,adexipianda peccata, iram Dei pîaz tandam, amp;nbsp;uitam æternam confequendam, fidendum efte bonis operiz bus,nunc autem dicat: Diuinæ gratis propter Chriftum, non nobis fiz dendum, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Eadem eft uertigô, cùm in Confufione ftia addit: Quanqtiàm omniâ, inquienSjOpera noftra perfedioni gloriæ comparata,imperfeda fint, no timen omnia funt peccata, fed mul ta iufta, perfeda amp;nbsp;plena coram Deo rnueniuntur Humana opera, fed non aliunde quâm â mifcricordiaDci

Quæfo te, amicifsime Ledor, potes ne in animum inducere,ut crez daSjAfotum, cùm hæc fcripfit, fobrium aut mentis fuæ compotem fuilz

An hoc non cft turbari,moueri Si errare,ficut ebrius Si uomensf An uonmanifeftumeft, fapientiam cius, ficut Pfalmusloquitur,deuoraz tim eflè^Fatetur,omnia noftra opera, pcrfedionigloriaÈcomparataimz perfedaeflè. Et tarnen mox addit: Non omnia eflè peccata, fed multa iufta,perfeda Si plenaxoram Deo,idque ex mifericordia Dei, Si meritis Chrifti.Acmox hacillac uacillans, Nó tarnen, (inquit) finealiquo ucllez uioripeccato.Tribuitnoftris operibus imperfedionem, tribuit aliquod, uellcuius peccatum.Et tarnen audet uoeiferari multa eorum inueniri luz fia, perfeda Si plena coram Deo. Sed neuideatur nimis impudenter lo/ lt;}ui,addit,ca opera non aliunde fie eflè, quàm â mifericordia Dei,6lt;^ men'z tis Chrifti in nobis,

Suprà expofui, quomodo intelligendunl fit,qüod dicimits, Bona noz ftra opera,efle peccata, uidelicct,non quod per fe ipfa fada,quatenus conz ucniunt cum Le^eDei, peccata fint, Sed quod fint imperfediora, quàm titLcgi Dei plenefatisfaciant,amp;quod minus babeant, quàm dcbêt,ideoz quefint uiciofa,(^od ne ipfe qüidem Afotus negare poteft,ac fi negaret^ tonuincitur autoritäre non facræ tantum fcripturæ,fed etiam Auguftinfi qui ait:PIenifsima(charitas)quæiam non poîsitaugcri, quamdiuhîc hoz mouiuit,eftinnemine,quamdiü autêaOgeri poteft,profedóillud, qUod minuseft,quàm debet, E'X VICIO eft.

Sed hoc uicium exiftimat Afotus leuius cflè,quàm quod requin' dez beat, Scilicethypocritisillislcuiculafunt, Non benécredereinDeum^

D ubitarc de dementia amp;nbsp;bonitate Dei, Dubitare de ueritate promifsi®' num Dei, ÔC li quæ funtid genus alia, quæ ex peccato original! in hotn^ ne reliqua funt» Et leuiculum eft taie cor geftare, c-x. quo, li fibi rciinqua/ tur,cxirc folent cogitationes malae,cajdes, adulteria, ftupra, furta, falfa W ftimonia ÔC conuici^^

Deinde,manifeftum quidem eft, quod imperfecftio feu uicium bono/ rûm operum, qùæ ex fide fiunt, non imputetur à Domino ex mifencor/ dia,propter mérita Chrifti, fed condonetur« Dicere autem talia operac* meritis Chrifti eflè coram Deo Iufta,perfelt;fta ÔC plena,h oc certè aut eft i® pudenter effutire,quod neftias iple cjuid fit,aut eft affirmare hominem il* hac uita non Spe, ied rc ipfaperfede 8C plenèbeatum a'c fœlicem eflè,ut non iam Spiritu ex fide Spem lufticiæ, iuxta Paulum, expedemus, ft“ rem ipiàm pofsideamus. A qua fententia,cùm Afotus ipleabhoncreui/ deatur,quid eft,quôd inanibus uerbis,perfedioncm amp;nbsp;plenitudinem hU manorum operum in hac uita, coram Deo iadet f Nunc enim non quse/ ritur, qualia fint bona hominum piorum opera, ex condonationc amp;nbsp;de/ mentia Dei,feu,ut ali] loquuntur, ex bonitate Dei acceptants, Sed quaez ritur qualia fint bona opera, collata ad ueram fententiam diuinælegiSj^ iè fua ipforum dignitate.Etfi enimDcus non imputatptjs uiciabonorum fuorû operum propter mérita Chrifti,tarnen opera non funt idcirco in ft» coram Deo perfeda Si plena,necimplent perfedè IegêDei,jmo eiufmoz di funt, ut'plus exdamarecogatur, Siiniquitates obferuaueris Domine, Domine quis fuftinebit C* Si quis de puero, parentibus quidem diledo, leprofoautem, diceret, ôiSfilepra huius pueri non imputatur ipfia rentibus,nec eft eis abomination!, tarnen puer non eft fanus, fed liera abominabili lepra infedus,importunus autem Sophifta uociferarctur, Imo puer coram parentibus uerèlanus, Si uenuftus eft, quis hominem litigiofum non iudicaret odio dignum, ac non faciem ftiam ab eo, tanz quàm abominabili ipfo auerteretç'ConfefsioPrincipis perlpicuè loquitut debonisoperibus, non qualiafuntexbonitateDeiacceptants,fedq«az lia funt ex fua ipforum dignitate,ßC coram feuero ludicio Dei, Non poft funt, ( inquit ) feueritatem diuini ludicij ferre. Hoc cum Fraterculusnez gare nec pofsit,nec audeat, nifi plane omnem pudorem abiecerit, tarnen ut emilfarils fuis aliquid dicere uideatur, concionatur nobis interea, quaz lia opera noftra lint, ex mifericordia Dei♦ An non eadem rationc, fi quisdoceret ex Lege Dei,quod peccatum,fcuimpietas damnarethoz mines,poflèt uanus quifpiam «yvfT»f contendere, Imo, inquiens,pcccaz turn ex mifericordia Dei, non damnat homines ? Sed ehodum Fratereuz le,Non iam hoc agitur,qualia funt peccata, ex mifericordia Dei, Scimùs enim ea credentibus in Chnftum remitti, fed qualia funt ex lege Dei, SC coram feuero tribunal! Dei.

Etfi autem ipero, quôd ex his quæ dida ftrnt â nobis, pcrlpicinim fit, quam inepte, quàm incongruenter adducat fraterculus teftimonia facraî Scripturæ in fcorijs,(fcholijs dicere uoIuOæ in Confufione lua, tarnen uiz fum eft ea perftringere, ut pia ftripturæ dida, ab impijs deprauatonibüJ uindicentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

Confefsio Principis affirmatbona noftra operamercri ex gratuitaDd clem entia quædam corporalia Si ipiritualia bona, hîc ftatm quærit Afoz tus, Cur, inquiens, non æterna Sicœleftia,Deum fcilicetipfum î* Et rez mittt nos ad loca fcripturae,quæ fe ultimo alFerre in hoc capite dicit. Crez do autem

DE BONIS O.PER1BVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSjf

lt;ioautemcumloquideeo, quod ad AbrahamufndicitDominusî Ego merces tua magna num's,

Primùm, An qui dicit,nos meren' præmia Spirituaïia negat nos me/ Tn’coelcftiaS’ Quidî’ Spiritualiajnon funt acterna,non funt cœ/ f Quid cum tam craflo Thcologo facias f Scio, difcrimen eflè do/ Borum SpuituaJiùm, ÔC alia eflè caduca, alia æterna. Confefsio autcm rrincipis loquitur, non tantum de caduds, fed etiam aeternis donis, Ac qaidem,quód noftra opera mercantur remifsionem peccatorum, ^uitamipiàmæternam, Etfi quidcmSotus quærit, curhocneget,fad/ •is eftreiponfio, quia blaiphemum eft, maieftatem meriti Chrifti tranft J^rte in mérita hum anorum operum, Maieftas enim promerendænoz Dis remifsionis peccatorum, amp;nbsp;acternx uitse pertinet tantum ad unigeni/ filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum,Poftquam autcm accepimus remifsionempeccatorum, uitam xternam propterChri/ “unijibi turn coferuntur in nos uaria dona, prout fidem fuam quif^ Do/ Diino probaueritjÔ!^ talêto fuo ex fide ufus ftierit. Da filium hominis,No Dieretur ius paternæ hæreditatis,fcd habet illud ex Natiuitate, Poftquàm autem fadus eft hæres,folent in ipfum ex paterna bonitate uaria dona,iu/ obedientiam fuam, conferri, Badem eft hac in parte ratio filioi^Dei, Accepimus, inquit, Spiritum adoptionis, per quern clamamus, Abba Patn.Idê Spiritus teftaturunà cum ipiritunoftio, quod fimus fill) Dei, Quod fl fill}, igicur hxredes. Hæredes quidcm Dei, cohæredes autem Chrifti Jtaque in rationcmundanorum haeredum,propofitum eft nobis exemplum cœleftium, ut quemadmodum illi habent plenum ius hacre/ ditatis paternaî,nuno prorfus fuo merito,fed tantum ex Natiuitate, Et ta/ Elen accipiunt inter ea fingularia dona,fi parcntibus diligens præ alqs ob/ l^quium præftiterintrita cœleftes hæredes, aflèquuntur ius cceleftis hære/ ditatis,nullo plane fuo merito, fed tantum per Renafcentiam propter le/ futn Chriftû;Et tarnen quia Paulus plus omnibus laborat,quod amp;nbsp;ipfum habet nô ex fe,fcd ex gratuita Dei dementia, plus etiam donorum quàm ait),in cœlefti regno conièquitur. Qui dotfti ftierint,inquit Daniel, ftilge/ b«t quafi fplendor firmamcnti,amp; qui ad iuftidam erudiunt m ultos, qua/ fi ftellæin perpétuas æternitates. Sed quid ifta ad Afotum,5C Sodalicium cius,quicùm proptçrhypocrifim fuam non habeant remifsionem pec/ catorum,amp;: lus at ter næ uitfP,nihil etiam prxmior um eis in eterna uita ex/ pedandumerit. i

Deinde^quôdDeus ad Abrahamum dicit: Ego merccs tua magna îiimisjimpudens eft SC furiofum co trahere, perindeacfidoceret nosnp/ ftris operibus mercri, ut D^usipfe fit Nofter, adeoque Merccs noftra, Qiiae,obfecro, proportio thelauri illiusinfiniti ÔClonge omnium perfe/ âifsjmi, ad opera noftra non tantum finita, fed etiam fordida SC mutila/ tafDocuitnosChriftus:Non uos me eIegiftis,fedE G Q elegi uos. Do/ cuit Paulus : Commendat charitatem fuam erga nos Deus, quod cùni adhuccnèmuspcccatorcs,Cbriftuspro nobis mortuus eft,DocuitIoan/ nés : In hoc eft chantas, non quod nos dilexcrfmus Deum, ied quod ipfe dilexeritno^,ÔC miieifitfilium fuum propidationem pro peccatis noftris, Fraterculusautcm nunc diuerfum nos dôcet,uidclicet, quod noftris ope/ ribus priores mereamur, ut Deus fit merccs noftra, ut Deus nos diligat, nos eligat,amp; omnem cœleftem fuum thefaurum in nos conférât. Sic fo/ lenthypocfitæprofic€re,ut ciimpiam doârmam oppugn^dam fufev

apologia conpbsî. vvirtêmberg, piunt,ftiam ipforum impietatem fubi'nde magis ac magi's prodantCâm Domtnus ad Abrahamum diceret: Ego merces tua magna ni'mïs,non hochgnificat,quôd Abraham mcn'tusiitfuis operibus,ut Deusfedus fit Deus ei us : Refpcxi t cni m Dcus ad Abrahamum, non propter me/ rïta Abrahac, Sed ex gratuitafuadementia» Trans fluuium j(înqurt fcri ptura ) habitauerunt patres ueftri ab inirio, Thare pater Abraham, SiC Nihor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ALIENIS DUS» Tuli

ergo pattern ueftrum Abraham de Mefopotamiæfinibus Ô!^c, Etah'as; Si Abraham l'uftificatus fuit ex open'bus, habet quod glorietur,at non apudDeum. CùmigiturDeusdidtad AbrahamumÆgomercestua magna nimis,non com mondât mérita Abrahac,fedpoUicetiirfuamgi'a/ tmtam dementiam , Ôé confolatur mtferum in afHidfionc fua. Nam cùm di'cit: Noli ti'mcre Abrahamjdubium non cft, quin Abraham,gra/ tnfstma tentarione afFedus fucrit,ac mctuerit, neDeus, cùm non detipfi libcros, nixta promifsioncm anteadidam: Faci'amtc ingcntemma/ gnam, EtrSemïniTuo dabohancterram,abieceritipfum,Ôdfitabipfo auerfus,nec habeat ullam iplius rationem.Itaque cogitât fibi pereiindum efïe non tantum in hoc mundo, inter tot aliénas SCmfeftas genres, Sed etiam perpetud,inter multas Satanarum myriades» Htc ergo confolatur . euin DeuSjfîC confirmatfidem ei'us, Ego, inquiens,protcdor tuus fum, 6t^ merces tua magna nïmis, Nonmetuasintentum.Si'cut hadenustc jn omnibus uijs tms tutatus (um,ita deinceps te in omnibus aducrfistms tuebor, âf conferam in tcmaxima qu^qj beneficia, idcp non propter tua m erita,fed ex moa gratuita dementia, qua te antea ex Idolomam'a eduxi, amp;peccatum, in quo conceptus ÖCnatus es, condono» Nam uocabulum mcrcedis,apud Hebrafos non tantum fignificatprecium debitum,fedc/ t'am donum gratuitum.Et quæpofthæcuerbainGenefi cap.i^.fequun/ tur,tefl:imonium ferunt,quôd Deus hoc mercedis uocabulo, nonintelliV gatmentum, fed gratuitum beneficium. Sequitur enim célébréilluddi/ lt;4um ; Credidit Abraham Deo, amp;nbsp;reputatum eft ci ad lufticiam» Paulus exponens; Ei (l'nquit) qui operatur,merces non impdtatur fecun/ dum gratiam,fedfccundum debitum» Ei autem, qui non opcratur,fcd crcdi 11 n cum quiiuftificat impium,imputatur fides fua ad luftidam. No cnim eft uera fides, quæ innititûrmentis operum, fed quæinnititurgra/ tuitæ Deidementiæper Chriftum» QuarecùmfcfibitUr Abrahamum Crcdidiftè,confeftim intelligendum eft, Abrahamum non eflcconfifum meritis fuæ ipfius iufticiæ, fed tantum diuina itlifericordia, quæ»pE mine fuo,quieft ChriftuSjpromittebatur.

Sed pergit Afetus teftimonfjs etiâPauli (fi Deo placet) probarequód cónfidcndum fit mentis noftrorum operum. Scio,inquit Paulus,cui ere/ didi 2C certus fum,quia potens eft depofitu meum feruare in ullum diem. EtiterumtSpes nonconfundiu Nihil quidem,utdcutilitatctaceam,iu/ Cundus eft,quam in facrisliteris mcditan',ac præfertim uerbaPauli, qux ad nos è tertio codo attulit,diligenter tratftare.Sicut enim odoriferiflores, eo fuauius redolent, quo plus eos contretftaucris, ita fcripta Pauli eo funt fpirantiora,quomagis ca uerfaUeris. Sedhocdemum moIeftifsimSeft, quóduideasFratcrculos,tanquamimmündosporcos,abominandisfui8 fœdi tatibus cœlelïia ilia oracula turpifsime contaminate»

Paulus,tantus grafuitaecIcmentiaeDei,quac nobis in Chrifto exhibita «ft, pracdicator, ut in hunc ufumfinguIariquodamconfilioDeifitexci/ tatuf]

DE BONIS OPERIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îSf

1tatus,niifqiiâm non foletnobis ob oculos ponere, quod luftirtccmur cogt; ramDeOjfeuconfequamur remifsionem peccatorum, ÔC hæreditateni æternæuitæ,non ex operibus Iegi's,quæ funt mérita operum,fed tantunl perfidem in Dominum noftrum lefum Chriftum, ex gratuita uidelicct dementia Del propter Chfiftum, fiin eum credimus, nihilominusta/ mencogitur,iielit,nolit,hocfentire,quod Fraterculi de fuisipforum me/ ritisfomniant VniueriàdodlrinàPaulieôipedî:at,utabducatnosàfidu/ cianoftrorüm operuni,adfiduciam foliUsDomini noftri lefu Chrifti. Et tarnen Äfotus tanta èft irrtpudentia,ut palam audeat de eo vulgare,qudd

ipfe collocauerit fiduciam ÔC fpem fuam in bonorum fuorum ope/ riimmeritis* Nam quod Paulusdicit:Deum feruaredepofitum ipfius in ilium diem, hoc Afotus interpretatur de depofito bonorüm operumt Caufa, inquiens, quare non confunditur, eft depolitum bonorum ope?

Qui in priori Epiftola ad Tim otheum dixerat, fe eflè peccatorum primurn î qui alias ingenue confefliis fùerat, fé uenundatum fub pecca/ turn, amp;nbsp;carne feruire legi peccatfiqui feripferat, fc habere omnia pro reié/ damentis, lit Chriftum lucrifaciat, amp;nbsp;in Chrifto reperiatur , non ha/ t’eus,(inquiens)meanl iüfticiam ex lege,fed earn, quæ eft per fidem Chri tti, qui Sc paulô antè in hac pofteriori ad Timotheum Epiftola, fiC in h oc capitedixerat: Saluos nos fccit, amp;nbsp;uocaUit uocatione làndla, non fecun/ düni opera noftra, fed fecundum fuum propofitum SCgratiam ( hoc eft,) gntuitam clerrientiam,quæ exhibita nobis eft perChriftum, ci audet Pharifaicus feurra adfcribere , quôd per dcpofitum fuum intelligat depo/ fiturnbonontmfùorurn operum', proptéf quoriim mérita Deus fitipft l'egnurrtcœleftedaturus. Odeploratam hominis temeritatem, Depo/ fitum enirrt,dé quo in eo lôdo Paulus loqüitur, non eft depofitum bono/ turn fuoiam operum;id quod è ftatüiiniuerfæ dodlrinac Pauli manife? ftüm eft, fed eft depofitum fidéi de æterna fua falute, quam fperat ex gra/ tuitàDei diledboneôf dementia propterChriftum,deqüàcertuseft exEûangelio’Chrifti.Poftquâmenim Paulus conuerfus eftadChriftum* 3gnöfcitcx Euangelióeiüs,quód nonfolum remiftâlintipfipeccata, ue/ rumetiam parata hatredità^ æternæ falutis foelicitatis propter Chri/ ftunt. Ef quodEuangelion certd promirtit, hoc ctiam .Paulus firmtterj quarftum (|üidem præihlbecillitate cafnis fieri poteft,credit. Sed interea, dtim quæ t;uangeli''opromiflàfunt,reipfapat€fiunt, milita accidunt Pau/ lo'aâùerfa,'multæ afflilt;ftiones,quarproüitaminantur mortem, pro cœlo tnfcrnum,utpericulum uidcâtur, ne Deus cum odio habeat, ætcrnanl éifaliftem neget. QtiarePaulus dicitur æternam fuam falutem per fidem dépofuilfe apud Dcurrijquod ôffi tam graues afflÉftioncs ipfi accidunt, iit appareatnullam ei amplius falutis fpem rclidlani’, tarnen certifsimè feiat pèrfidern,Dvum feipfiim nonncgaturuni,rte'cgratititarrifuarn dilecftio nernfeuclementiam abiecftuiiim ,fedfirmtfsimé ferualurum, quod per Chriftum proniifit,nec itftquàm cOmmiffiiriirri, ut de qs,quæ de gratin'/ dementia in Chrifto promifta,- amp;nbsp;inipfumper fidem depofitâ funt,credentem fallaf. Vnde ôf ad R'Omârtos feribens, Perfuafum mihj fiaDeo,(inqu(t)quôd néque n1ôrs,necpiifrâ,riecp angeli,necp principatusi neqipoteftatés, neep inftaritia, neCp futura-, nccg altitudo,necp profundi/ öS, neep ullacreatura alia pofcrit nos feparare à dileiftione Dei, quæ eftiii Chrifto lefu Döminö hoftröiLoquitur autem Paiilus,non de ea dilecftio) iiCjquam nos habeiiiitsiergaDeum,fient â nonnallis exponitur,fcd de e4' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i/quot;

diledione, quam Deus habet crga nos, di. qua nobis procurauit ætcP nam falutem propter Chn'ftum.E t haec fine diledio Dei erga nos, fiue 7t.i terna falus, quae nobis ex diIeÆone Dei propter Chriftum pracftatur, eft Depofitum noftrum apudDeum,fiEuangeIioChrifti,in quo hgcdeDei diledione erga nospatefada eft, firm am fidem adhibucrimus. Si c enim fieri no poteft,ut Deus,fiue accident nobis mors,fiue uita, auertatur à fua erga nos dile(ftione,amp; neget nobis ueram Qi æternam falutem, quam ex ' promifsioneeius,perfidemapudeum,qiiafidepofuimus,uteamopor/ tuno fuo tempore recipiamus.Quare,cum Paulus captiuus Qi uindiisef/ fet,acexpeeftaret quouismomentomortem fibiinferendam,non uide/ tur quidem extrinfecus,quod Deus ipfum diligat, Qi quod habeat aeterna falutêjfèd quia ex Euangelio Chrifti non dubitat de diledione, qua Deus ipfumcomple(ftitur,amp;deuerafalute,quaeipfi propterChriftum,exgra/ tuita Dei dementia parata eft, idcirco laeta Qi confident! mente excIamaK Noui certufeß film,quod is cui credidi, potens fit depofitum meum cufto dire in ilium diem. Hoc vult dicerc. Etiamfi uideor nuncabiedifsimus hominum,amp; morti tradinis,tamen fiue mors fiue Satan in me fæuiat,no dubito, quin Deus me tanto fauore compledatur, ut feruaturus me fitin ipfam ortCjÄT datums acternam falutem, propter Chriftum, cuius nomi/ ne uindus fum.Qiiodfi Paulus intelligeretper depofitunijbona fua ope/ ra,nunquampotuiflettamalacrianimo,in mediamortis expedatione, oculos fuos,ad thronum diuinæ maieftatis attollere, propterea quod na eius opera fuas habuerunt imbecillitates, propter quas non potuilfent feueritatem diuinitribunalis fuftinere. Nunc autem, quia confiditSola Dei diledione Qi dementia erga ipfum,quae Qi certifsima eft, Qi firmift»^ ma,nec fieri poteft, ut auertatur ab eo, qui in Chriftum credit, tanta eft mentis alacritate,ut audeat etiam morti ipfi medium digitum oftenderc, Qi infultare.

Hue facit, quod ad Rorrtanosferibit: Spèm non conftindcre. deo enim Sotum alludere allegationc huius didi ad Sophiftarumfuo^ rum definitionem, qttidicunt,Spem prouenircex gratia, (quamamp;^ho^ loco, ut puto, intdligunt de donis gratiae, ) Qi mentis, Quæ definitio, itacum Paulo, hoc eft, cum uera fententiatotius Scripturafpugnat,ut mirandumfit, qua fronte earn Paulo acceptam référant» Poftquanie/ nim Paulus docuiflet nos Iuftifican',hoc eft,rccipi in gratiam Dei, Qi coiv fequi remifsionem peccatorum, ac haereditatem æternae uitæ, non pro/ pter mérita operumnoftroru, fed tantum per fidem propter Chriftunij addit,rtosfic iuftificatos habere pacem feutranquillitatemconfcieno'æ» SCSpem gloriæDei,üideIicet, quod liceat nobis gloriari de dementia Dei erga nos, etiam in omnibus aduerfis Qi afflidionibus, quas pa/ timur,amp;qu(busprobamur. Et mox fubiungit» quodhæcSpesnon pudefaciat nos, Sed ob quam caulamSpes non pudefacitnosf Num quia ea flintoperum noftrorum mérita, ut pofsimiwpropteriplà cer/ tamfpemfalutis concipereC Nihiluerominus. Sed Paulus ipfeueram addit caufam. Spes,inquiens,non pudefadt, eo quod charitasDei diffiv faeftincordibusnoftris perSpiritumfandum,quidatuseft nobis, HfC iterum charitas Dei non fignificat cam charitatcm, quam nos habcmus erga Deum,fed quam t)eus erganoshabet, Nam quód Paulus hoc loco fic de charitate Dei loquatur , teftantur aperte ea quæ fequuntur. Commendat,(inquit)fuam charitatcm erga nos Deus, quod cum adhuc eflemus

«ffemus peccatorcs, Chriftus pro nobis m ortuus eft, Qtiod fnpra dixérat (Charitas DeOhocftatim quàli exportes didtjDeus S V A M charitatem «•■ga NOS cômcndat.Hæc enim eft tierailliiis didi fentenriajquôd Spes »dcirco rtort cortftindat, feu pudefeciat rtos, qOia Spiritus fandus, qui da/ ^seftnobiSiteftificaturtopiofejIarge,amp;efRifèiri cordibrtsnoftris j quod Ocus diligat rtos ex animo,compledatur nos fumma charitatc, Niii e./ ôiirt nos effùfifsimè amaret,non tradidifïètpro nobis filium fuum,Nunc âutem,qüia dédit pro nobis Chriftum,non cùm aliquid boni feciffemus, non cum gratiam eius mererêmur, fed cùm adhuc infirmi, peccatotes ôd nnptj eflèmus, manifeftum eft, Charitatc eius erga nos efîèimmenfàm, ô(inæftimabilcm.Spes igitur,quac non confundit,feupudefacit,non pro uenit ex gratia ÔC meritis, ut Fraterculi balbutiunt, fed tantum ex gratia, hoccft,exgratuitaDei dementia, ut is dcmùm uerè ÔC certo fperarepof/ fitætcrnam falutem,non qui deponitîeiurtia,horasBeatg Virginis,quas ^eniurmurauit, Vigilias,CucullaSjSif alia operum fiiorum mérita, ad tri/ hunalDeijfèd qui DeponitDeo fuam ipfius grafuitam dementiam in u/ nigcnitofilio fuo exhibitam, SC crédit fé confequi fàlutem,nuno prorfus hiOjSedtantum Domini noftrilefu Chrifti merito. Nam quod Spes, ^uænititur fuis meritis,amp; non foli gratuit^ Dei dementiæ,confundat co tamDeOj^ pudefâciat, manifeftum eft,ex eorltm exemple, qui iadant ^nidemapud Matth æumftiadonaamp; mérita: Nonneper nomen tuum pfophetauimus, per nomen tuum dæmoniaeiccimus, amp;nbsp;per nomen ïuiim multas Uirtutes praeftitimus, fed audiunt, Difcédite ä me qui ope/ ^miniiniquitatem ♦ Et exemplo Pharifæi, qui apud Lücam obtrudit l^eo fuam Iufticiam,honeftatèm coniügij,Ieiunia amp;nbsp;décimas, rtccelTé au tcirt habetSpefuafruftrari ôifpudefieri, quod publicanus,quifola gra/ tuita Dei mifericordia confidebat, defcenderit relido illo in fua impia ^ypocrifijè tcmplo luftificatus» Mox fatctur Afotusipfè, quodopéra noftrafintimperfeda,ex eo, quod a nobis habcnt,ut ipfe loquitur, (^uid ^'■gofufcepit hunclocum oppugnandumC’ Sed quod addit,multa efle pcrfedaex eo quod habentà Spiritüdiuino, iterüm uertiginem patitur, Quia confeftim addit. Non ultima illâ bcatitudinispcrfedione,fcd pro ïnenfurahuius uitæ* Habemus ergo ipfiusmet Afoti teftimonio * quod noftra bona opera in hoc feculo fern per lint imperfeda, hue ex eo, quod funt à nobis,fiue quod funt â diuino Spiritu : Neque enim rte fie quidem, cùm fint è Spiritu lando, attiugurtt in hac uita cam perfediortem, quæ à nobis exigitur, ut fuprâ expofuimus, SC quæ futura eft iu cœlcfti regrto, Quæeftautem hæc hominisfurià, quæ uefania, quod irt Cortfefsione Principis condemnet, quæ ipfemet affirmât probat Cortfefsio Prirt/ cipisaflèuerat omnia noftraborta opera eflêimperfeda,non ea tantum, quæ nos noftris uiribus facimus, fed ctiam, quæ Spiritus fandus in no/ hisfacit. Afotusautemfufemithocrefutandum,amp;tarneneoipfoaffir/ noftra opera efle imperfeda,tam ex co quod funt a nobis, quam ex ^o^quod funtà diuino Spiritu. Non cnim refpondent ei integritati, quæ ^ftfuturain æternauita.f^istantam uecordiam non deteftareturC Non

Äfoto iratifsimus, qui fortafsis co eft ingenio, ut nufquam fibi con/ “rijSi: rediora fcribere nefciat,fed illi cxecrationc dignifsimi funt, qui A/ fotum,hominem tanta uertigine laborantem, ad hoc fcriptionis genus impulerunt,amp;non potius cum ad cellulam fuam,SC ad demurmurandas horasbeatæ Mariæ uirginis ( fiquidem omninô cenfenthunc cultuDeo î. 'J- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K 3

ualdc grata eflè) ablegaruntNä quod exPauïo adPhilippenfes rccitatiJfî Is qui cccpit in uobis opus bonû,pcrficiet ufq? ad die lefu Chrifti.Et;Dcus eft is,qui agit in uobiSjamp;ut uelitiSjamp;ut efficiads,pro benepIacito,No hoc vult Paulus, quod pofsimuslegi Dei inhacuita perfedèfatisfacerc,au£ quod bona noftra opera fint tam perfelt;fta,ut queant corS feuero tribunali Dei conftare,fed altero quidem dido,iperatDeS, qui accepit Philippen/ fes in gratiam,SCilluftrauit eos luce Euangeltj, non paflurum, ut hæcliix apud eos extinguatur, amp;nbsp;hoc bonum ac falutare opus, quod eft cognitio Euangelijjiniplis intercidat,led coferuaturum perpetuo,donee Chnftns de cœlo in maieftate fua patefiat,Sed quid hoc adinftitutum AfotiCNunt idcirco Philippenfes fatisfaciunt legi diuinæ, amp;nbsp;bona eorû opera poftiinc in feuero ludicio Dei conftarcC’Fortafsis hoc vult Afotus,quód cùm Pau/ lus dicicDeus perficict opus bonum ufq; ad diem lelu ChriftijfentiatPln ïippenles poflè,diuina gratia, tam bona, tam perfcefta opera facere, ut ea in aduétu Chrifti feueritati diuini ludicij opponere queant,SC propter ipft æternam falutem confequantur» Sed hanc fententiam pugnare cum fi^/ tu totius docftrinæ Pauli,fuprà demonftratum eft. Altero autem dido do/ cettam uoluntatembenefaciendi, quam benefadum ipfum elfe â Deo,

Deum in nobis utrumcp agere, uidelicet, ut non folum bona cogite/ muSjfedetiam,quæbonacogitamus,eademamp;faciamus, Sedquorno/ doc'num tarn perfede, ut pofsimus ea opera feuero Dei ludicio oppone/ re, Sc meritis eorum æternam falutem confequi f Hoc tarn longe abeft ä fentêtia Pauli,quam longe abeft Afotus a uera cognitione Chrifti. Qiiaz re licut hæc dida Pauli obferuatione dignifsima funtjita fententiam Con fefsionis Principis magis approbant,quàm réfutant.

De eo,quod dicitur,Reddet unicuii^ fecundum opera fua,fupra copiu leexplicatumeft. Nam,quodadditAfotus,quod perdidionem,SO^ L A, cum dicitur', (collocandam efle omnem fiduciam, in Solamifeu' cordia Dei,non excIudantUr bona opera, quæ funt in nobis ex ipfa mife'' ricordia)aut intclligit,bona opera fie non cxcludi,ut tarnen neceflàrio fie/ ri debeant,fed quid hocadinftitutumCEtfi enim omnisfalutisnoftraely ducia collocanda eft non in operibus noftris bonis,fed in fola Dei miferfi cordia,nihilominus tarn en bona opera facienda efle non folum fatemur, fed etiam urgemus, non uidelicet hoc confilio, ut homines meritis fuo-* rum operum confidant, fed ut ueritatem fidei fuæ teftificentur, SC obedi/ entiam atque gratitudinem fuam Deo probent. Aut Afotus intelligit bo na opera fic non cxcludi, ut tarnen etiam in rjs fiducia falutis fit collocaiv da. Sed hæcimpietas antea pluribus refutata eft, quam ut operæpreciunt fit,quædam alia hocloco addere.

Qiiod Afotus de hoc ditfto Pfalmi: Nonintresin Judicium cum fer/ uotuo SCc. balbutit, declarat infignem eius imperitiam in explieandis Pfalmis, amp;nbsp;uera eius di(fti fententiafupraexpofitaeft. InEccIefiaftaqui/ dem dicitur: Sunt iuftiatquefapientes, non autem dicitur,quôdhomi/ nes fint iufti corâ Deo,propter fuamipforum Iufticiam,necdicitur,quód homines debeant fiduciam falutis fuç in iufticia SC meritis fuorir operum collocare. Qui enim iufti funt inter homines,aut funt ciuiliter tantum Jü/ ftijficutEthnici. Et hi nonconftantcumciuilifua Iufticiain ludicioDei. Aut funt theologice Iufti, ficut omnes uere pq,in Chrifto renati. Et hi nondum funt in fe 6C operibus fuis, in hac uita perfetfte Iufti, fed reputan/ tur coram Deo Iufti, per fidem, propter lefum Chriftum, ( quemadmo/

dum fepe cxpofitum eft,) SC habent Spiritum fandum, qui Scfi exdtat cos ad facienda bona opera, tarnen ea nonfiunti'n haccarnis imbecillita/ tCjtam perfede, ut pofsimus mentis eorum in confpedu Dei confidere, Sed femper dicendum eft:DeIida quis intelhgitfAb occultis meis mun/ dame,Et:Remittc nobis débita noftra«

Adilludjquod Confefsio Principis z. Galat» capitc qui'ntö, Ci'tat : Carö concupifcit aduerfus Spin'tü fiCc. Sotus facit dilcnmen inter opera, qiiód aha fint, quæ Sandl uolunt,fednon poflunt, alia, quæ uolunt, polïunt» Volunt Sandi, inquit, N on concupifcere, fed non poffunt. Cæterù m multa aha bona uolunt, quæ amp;nbsp;poflunt,dante co, qui operaturÔCuelIeâf perficcre» Craflum Theologum» Quafi ueró pugna carnis ÔC Ipiïi'tus in hacmtaaliquoties fitin homme, ahquotics non fit,ÓC non potius fit conz tinua uf(ç ad exceflum ex hac uita» Ac fieri cjuidem poteft,quód in Afoto ipfi fimilibus nulla fit hæc pugna, quippe quód careant Spiritu fa n do, ói^nó habeant nifi Ipiritum Pharifaicum, qui cum fit nigrorc teterrimus, uideturipfis candidifsimus.In qs autem qui uerè funtpij,caro femper pu/ gnat cum lpiritu:SCLex,quæeftin memliris, rebellât femper Legi men/ fisipforum, Nonuidet,non lentit earn femperhomo,icduidetamp;fenti£ cant femper Dominus Deus nofter,qui eft fcrutator cordium dC rcnum/ Epitome enimdiuinæ legis hæc eft:DiligesDeum ex toto corde,Et pro/ ximum ficutteipfum» His præceptis caro in hac uita ne potcftquidcm lubdi,amp; quanquam homo pius fuerit præditus Spiritu, ac faciat ex Spin'/ gt;nbsp;tubonaopera,quæ uel addiledionem Dei, uel ad dilcdionem proximi reftruntur,tamen quia adhuc habet carnem rebcllantem fpiricui, necpo/ teft eâabijcere, nulla prorfus funt opera diuinitus præcepfa, (de his enini fermo eft)quæ pofsitin hac uitafic præftare,amp;:pcrficere, ut coram feuero ttibunali Dei conftent. Nam, quod Pfalmus de Sandis dicit : Omnis uo/ Juntas mea in cis,non hoc fignificat,quód Deus efficiat in Sandis,ut ope/ ribus fuis impleant legem fuam in hac uita tarn pcrfedè, amp;nbsp;tam intégré, utpofsint eorum mentis confiderc, ôf ca feueritati diuini ludicq oppone/ K,fediuxta Hebræi uocabuli proprietatem,pro Voluntas legendum eft uoluptas, feubencpladtum amp;beneuolentia. Hicenim Pfalmus eft uox Chrifii,8lt;; hate eft uera huius uerficuli fentêtia,quôd Chriftus habeat fum/’ niam uoluptatem,amp;^ afficiatur fummo fauore ac beneuolentia erga Sanz dos fuos,quibus ita deledat,ut malit profundere Sanguine fuum, quàm adinteritum eorum conniuere, Sed quo merito corum fie afficitur filius Dei erga ipfosfN um merito lufticiæ eorumç' Sed Paulus dicit : Cùm ad/ bucenèmuspcccatores,Chriftuspronobismortuus eft.EtloannesîNo quodnosdilexerimusDeumjfed quôdipfedilexeritnos. Quarc hicuerz ficulusPfalmi, non confirmât perfedamiufticiam Sandorum, fed con/ matperfedambcneuolcntiam Chriftierga fandos, quodamp;fi amp;antere/ nafcentiamfueruntimpq,ôdpoftrenafccntiam retinentpeccatum in car/ ne,tarnen tanto fauore eos compledatur Chriftus,ut SC fufeeperit eos gra tuitafua clementiain gratiam, amp;nbsp;condonct eis peccatum adhuc in carne remanens, ÔC adopter eos in cohæredes cœleftis regni,

Iam,quôd Afotus fcn'bitPaulum,poftq dixilfeuNoui quod no habitée in me,hoc eft in carne meabonû, ftatim fubiungerc,Infœlix ego homo, quis me liberabit amp;c»quid ad propofitû facitî’Num quia Paulus addicin/ fœlixego homo,quis meliberabiK’ Et: Gratia Dei per leftim Chriftu, Et: Nihil nunc eft damnationis his,qui funt in Chrifto amp;c.idcircô falftim e£K

quodanteadi’xittNouiquôdnon habîtet in carne mcabonums’ Imoiv trumcp uenfsimum SC certifstmû eftj uidelicet quod quamdi'u pij in hoc mundo üitam agunt,non habitetin carne eorum bonum, Et tarnen nul/ lam habcant damnationem Jn ptj s eni'm aut San As, ahud cft habere pec catunl,ahudhaberedamnationem. Nam qui funtin Chriftoperfidem, nullam quidem habent damnationem propter Chriftum, multùm au* temhabent adhucpeccatiin carne fua, propter quod peccatum, non eft iuftus in terra,qui faci'at bonum, amp;nbsp;non peccet : propter quod peccatum, non luftificatur in confpedluDeï omnis uiuens;propter quod peccatum, Ôi dixerimus, quia peccatum non habemus, nos ipfos falh'mus, amp;nbsp;ueri/ tas in nobis hon eft. Qiiid ergo eft,quod Afotus hue ex. Paulo adferibat, quæ hemo negat,nifi forte hoc uelit,quód qui iunt'in Chrifto non uer/ fantur iuxta carnem,ied iuxta Spiritû,intantum nihil habeant damnatio/ nis, ut etiam nihil habeant pecCati, amp;nbsp;ut legi Dei ex omni parte, fine ullo üicio in hacuitafatisfaciant, ac mérita opcrumfuorûfeueroludicioDei opponere pofsint.Sed hæc fententia iamdudum eft manifeftæimpietatis conuida.Eadem tarn infcitia,quam impietatc iufeipit Afotus locum Da/ nielis ex nono capite,fuaexpofitionedeprauandum,Cofeisio enim Pmv cipisafleucrat, non efte coram feueroIudicioDei confidendumluftid^ noftrorum operum, Et probat teftimonio Danielis; Non in luftificatio/ nibus noftris profternimus preces antefaciem tuâ, fed in miierationibus tuis multis. Hie locus perfpicue teftatur, non elfe fiduciam falutis in no/ ftrorum operulufticia, fed tantum in miferationibus Dei collocandam. Afotus autemopponithuie loco primùm,cohciohemEzechielisdcpœ hitentiâjUt probet homines eflè Coram Deo uerC iuftos, 6C iufticia opera inludicio Dei eohfidendum efle.Expendamus igitur Ezechielem* Siim pius ( inquit) egeritpœnitentiam ab omnibus peccatis fuis quæ operatus eft, Sc cuftodierit omnia præcepta mea, 8C fecen't lufticiam 6C ludicium, uita uiuetjSC non morietur. Initio, Ezechiel haC concione nihil nouido/ cetjfed concionatur plane idem, quod antea in lege continetur. Si audie/ ris uoeê Domini Dei tui,ut facias atep cuftodias omnia mandata ems, ue/ nient fuper tc omnes benediAones SCc. Et:Teftes inuoco hodic cœlum Sc terram,quod propofuerim uobis uitam 6C bonUm, benediA'onem 6C malediAonem. Eligeergo uitam SCc. Ét: Cuftodite leges measSCludi/ cia,quæ faciens homo,uiuet in eis. Cum his di Ais legis coucnit etiâ quod Chriftus ait:Si Uis ad uitam ihgredi, ferua mandata, Qiu'd igitur î* Num quia Ezechiel dicit: fiimpiusCgeritpoenitentiam ab omnibus peccatis, Et,Lex ait.’Si feceris SCcuftodieris omnia mandata Dei, Et Chriftus:Ser/ ua mandata,idcircó impius fie agit pœnitentiam in hac uita, ut no folum nullum amplius habeat peccatum in carne, herum etiam cuftodiat SCinv pleat O M NIA m andata Dei tarn perfeAe,ut pofsit ÔC debeat Iufticia 0/ perum fuorum,coram feuero tribunali Dei confideref Sed tàlem fenten/ tiam adferibere legi, SCueris cius concionatoribus, eft fuam imperitiam prodere,8C contumeliofum ene,no in homines tantum, fed etiam in Spi/ ritum fanAum fanAum, Lex enim SCconciOnes eius, fiue in fcriptis uc/ ten's fiue noui Teftamenti contineantur, no in hoc funt nobis propofitx, ut teftificentur, homines pofiein hac uita legi fatisfacerc, SC reipfa ex ope/ ribus fuis uerè coram Deo iuftos fieri. Non fcquitur. Si impius cuftodie/ rit omniapræceptaDei, Ergo cuftoditomniapræceptaDei, Sicutnon feqmtur« Si Afotus diet probus uitjËrgo Afotus eftprqbus uir. Si Afo/ titt

DE BONIS OPERIBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^?

tus uolaret fuper pcnnas ucntoriini jErgo Afotus uolat fuper pennas ncn torum» Nccfequiair: Lcxdicit, Seruaomnia mandataDei, Ergopoz tes ca omnia feruare. In qucm ergo ufumLexamp; concioncseiusnobis proponunnir Non certè in hoc proponuntur, ut teftificentur de uiri/ bus noftris,quibus Legem feruare queamus, fed de imbecillitatibus no/ ftris J quarum agnitione ad quaerendum Euangelion excitemur. Sida/ tafuifTetLcx, (inquit Paulus) quæ poflèt uiuificare, uerè ex. Lege effet lu/ fticia, Sedconclufitfcriptura omniafubpeccatum,utpromifsiocxfv delefu Chrifti daretur credentibus. Etmox; Lcx Pædagogus nofter ftiitadChriftum,utexfideluftificaremur, (^arecùmconcioEzechie/ lis depœnitentia pertineat ad Legem, ut paulo antèindicauimus, no hoO lt;locet, quod homo pofsit in hac uita ab omnibus peccatis parus fieri, omniapræceptaDei perfedèimplerc, ut ea impictionc coram ludicio Dciconfidere debcat, fed ducitauditoreminagnitionempcccatorum, amp;^oftendit ei iram Dei, propter inobedientiam ôi fnfuftidam, non ut in. peccatis ô^irâ Dei moriaturSC damnetur , fed ut cxcitctur adquærcnz dumChriftum, amp;credenduminChrift:um,ut inipfohabcatremifsio/ ’^^m peccatorum, amp;nbsp;quam iufticiam non potefl: habere in fuis operibus, babeat earn in Chrifto per fidem, Itaque conciones Ezechiefis de pœni/ tcnttajamp;DanjeJisdefidudain miferationesDeimultas nonfunt oppoz n^ndæjfèd coniungendæ, Cùm enimExechiel dicit; Si impius egerit pœnitentiamabOMNiBVS peccatis,amp;cuftodierit ÔMNIA præz audit uicifsim ab homineinpcccatiagnitionemdudlo,Ëgoue/ y (inquit peccator, ) fadlè concefïèrim me uita uidurum SC non moriz ^urum, fi, quod tu Ezechiel doces eflem purus ab O M N1 peccato,ÔC fuftodirem OMNIA præceptaDeû Nunc autem, SCfi fortafsis duco boneftam uitam iuxta acternam fpedem, tarnen uideo aliam Legerrt •'’membris mets rcbellantem Legt mentis meæ, SC captiuum redden/ ïcmrneLcgi peccati, quæ cftinmemb.ris meis. Quo igiturmeuer/ ^^m^ quid faciamf Quodiutiustuam , Ezechiel, concionem audio, ofco peccatum meum, 6C eo jræceptis Dei abelïê, Vbi igi/ turfalutemconfequarÇ’ Hic condonabiturei Afotus aut lebufita quif/ P'^ni J Si non potes omnia præccpta Dei feruare, age, ferua Confilia, In/ due cucullam, Voue paupertatem,caftitatem ÔC. obedientiam,tranfî/ geuitaminleiunqs, in Vigihjs 6C ahjs bonis operibus. Sic enim fiet,uc ipfa animæ exhdatione adhuc calidus in cœlefte regnum ingredia/ ïis,Sed pene prætcrqflèmjnuoca etiam Beatam Mariam Virginem, Ma fia mater gratiæ, tu nos ab h ofte protege, ÔC nos in hora mortis fufcipe, nut illud, quod extat publice in eo horario, cuius titulus eft, Hiftoria fez ''«idum chorum Auguftenfem de commemorarione beatifsimae wirgiz msMariæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Gaude matrona cœlicâ Exuitandomagnifica Beum tuum falutarem Qui te fecit fingularem Tu ancillam lefu Chriftf Tcuocareuoluifti

SedutdocetLcxdiuina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ss

O Maria uirgo uirginum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'

Tutum pcccatorum refugium Cerne pia noftrum periculum Sume fufpirium Ac nobis placatumtuumpiurn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . ..i

îamreddehobisfilium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; -n-r»- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.i

Sed præftat Qc illud, qUod irt eodem îibello continetur,recitare. O Virgo uirginum deeds,magna eft gloria ill falutari tuo,quis enar/ rare laudes tuas poteft C” Tu fola fine exemplo, quam elegit Donlinus,ut eftes MEDIATRIX Dei amp;nbsp;hominum, Reparatrix fecuh'i terminus exilij, A B L V TIO peccatijUia confilq,fiducia prgmij,Scala cccli,Ianua ParadifiSCc,

Quarufh prccum tanta eft efficatia,ut quam primumeas Legionen inferni audicrint,necefle habeant fefe confeftim ad tartarum fuum prorv pcre.O cœlum,ô terra,fed teprimam me, ad fuum ufquc locum. Hæc eft Fraterculórum Rhetorica,imó Afotorum blaiphemia, qua miferos pe^ catores confolari folent. Sed faceflint hinc Afoticæ SC lebufiticaîconfola/ tioncs.Pcccator enim concioncEzècbiélis de pœnitentia territus,duceil dus eft, non ad Fraterculórum (pKvee^ias Qi. blaiphemïas, fed ad condo? ncm Daniclis, ut dicatur ei : Si agnoftis pcccatum tuum, QC uides tence cuftodiuifle,necpofle cuftodire OMNI A prâîceptaDei,iuxfaferiten? tiani Spiritus ian(fti,Ô£:intelligis,te ætemam damnatione medtum ,agd prbftèrne preces tuas antefaciem Dei,non in tuis luftificationibus, fed id rhifcrationibusDeimultis. ‘Inu'ocaDeum,uteXaudiatorationemôidegt; precâtionem tuam, amp;nbsp;oftendat iiiper tefeciem fuam, propter DominS» hocéft,lêfumChrîftumiDominuni noftrüm, Adh’uncDominöIefum Chriftum conuerfc’te,ö(f credeïti eum,'ur cum non pofsis ex te, wis o? pefibushabereiiifticiam Sé falutenijeihoc^üno;, qui feuna cum omni? bus Sonis fuis tibi donauit, cônièqùaris. * NecfolCtm ad Daniells condo/ idem ducendus eft pcccator,uerumetiäfn rédticèndus ad altcraïn cohdo/ ncmEzechielis, Cum enim Ezechiel in concionede pœnitentiaiubet impiü agere pccnitentiam, Sé conuerti ad Dominä, doeet poftea cap, J4, quomodopœnitentiauerè agi,amp;conuerfio ad Dominä falubriterfieri pofsit. Sufcitabo,inquicns,ftipereapaftorêftnlim,qüipafcatea,fcruunî m eum Dauid, ipfe pafeet ea, Sé ipfc erit eis in paftorem. Ego autem Do/ minus ero eis in Deum,0£: feruus meus DaùidPrinceps in medio eorum. Hæc eft concio Euangelij de Chrifto, ut qui agnitione peccati fta territus ac perturbatus eft, ut nullam pofsit fpem falutis é fuis operibûs Cora Deo toncipercjconuertatur ad Chriftum^ agnofeat éûm paftorem futim, qui point

ponat pro ipfo animam fuam, Qi. tueatur earn à lupts i'nferni tanta poten/ lia amp;nbsp;dementia,ut etiamfi nonimpleuen't legem Dei,tarnen noiï morix* tur,feduiuat QuieniminChriftum credi^eiimputatut lufticiaChrifti, donatur Spiritus fandlüs, ut excitetur ad obedientiam’, non qua cxpiet pcccata,6C confcquatur arternâ uitamtH^c enim beneficia habet in Chri/ fto,amp;:cxmeritis Chrifti,fed quateftificettir fidem,ÓC gratitudinem fuaiti, Quare Ezechiel Óó Daniel ita fibi conueniunt, ut uno oré, amp;nbsp;uno fpiritü, pugnentcum Afoticaimpietate, ÔC docent, non efle confidendum meriz tisnoftrorum operum,fed tantum meritis Domini paftoris, qui eftChri ftus, folus peccatorum noftrorum expiator» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Deinde, récitât Sotus,quæ apud Danielem in nono capite feqtiuntur, Abbreuiatas eflè feptUaginta hebdorhadas, ut confümctur præuarica/ tio,ô[:finemaccipiatpeccatum,6Cdeleaturiniquitas,ôd adducaturiufticia fimpiterna.H(cmihi uideoptimeLedor,quantumreferat, utin Icdio/ ne facræ Scripturæ, uelamen ab oculis SC cordibus noftris tollatur, HæC concioDanielisde Chrifto,cft fuauifsirnum Euangelión de benefiefis Chriftij amp;nbsp;docet, quód Chriftus fit talis peccatorum noftrorum expiatof coram Deo,ut Deus nunquàm amplius uclit ea credenti in Chriftum ini putare,óó in feuero fuo iudicio meminifle,fed potius dementer ei condo/ nare, Sdargiri, ut lufticia Chrifti, in fempiternum frUatur.Iufticia enim Chrifti eft obedientia cius, qua nobis placauit, SCreconciliauit Patrem in coeliSjficut Rom.5.dicitur. Qui ergo credunt in Chriftum,fruuritur hac ïufticiaperpetuó,primum quidem, quiapoftuntêam opponereiræDei^ inaceufatione legis Af peccatorum,amp; confidere,quód Deus propter earn tantaipfosbeneuolentiacomple(ftatur,ut non folum remittatipfispec/ cata,uerumctiam adopter ipfos in hafredes fuos, amp;nbsp;feruet eos in morte ad fempiternam uitam. Deinde, quiaDeus propter earta donatcredentibus Spiritum fandum, qui incipiat carnem in hac uita amp;-in hoe corpore mor tificare,ut non fecundum carnem,fed fccundumSpirïtum,uerfentur,do/ nee exhac carne libcrati,ornentur in coelefti regno pcrpcbia lufticia.Hacc cft uerafententia condonisDanielis de benefictj^ Chrifti, ficut eft per A/ poftolicam dodrinam traditaSC cxpofita, Afotus autem habetuelamen ob oculosfuos pofitum jprac quo non poteft in ucram Prophetæ fenten/ tiam intendere. Exiftinlat enim pro morePharifatórum amp;nbsp;hypocritaz turn, quód homines pofsint operibus fuis peccataita expiare, ut non fdz lum fatisfaciant Lcgi Dei, uerumctiam nonnihilLegicoram Deo fu/ percrogentStaque non tantum reipfa iufti fiant, quod uehiat ex óbferua/ tione præceptorum, fed etiarn metas lufticiae aliqüantum tranfiliant, t^uod ueniatexobferuationeConfiliorum. Hac igitUr opinione fafeina/ tusjucnit ad concionem Danieh's,0d cum ibi legit: Confummabitur prae/ uaricatio,finem atcipiet pcccatum,delebitur iniquitas,5Cadducetur iemz piternaiufticia, ftatim accommodâtea ad fuam, quaiftebriatus eft, opi/ nionem, SCintelligit, quód Chriftus ita deleatpeccatum Sdiniquitatem, amp;adducatfempiternamluftidam, ut homo non habeat amplius in had carnepeccatum,uttotus fiat in hoc feculo pUrus Sdmundus, ÔC uera ope/ rumluftida ficin eo inuat,ut amp;Legem perfedè irh pleat,ac infuper etiam Lcgi nonnihilfupereroget. Vides igitur Afotum recitare cjuidem poftè didaProphetarum,ÔC aliquoties pia quoque uerba adder e,Sed fi propius in mentem eius introfpidas,n5 tnuenies,nifi impiam hypocrifim Pha tifaicasimpofiuras*

Poftremo hoc bellifsimum eft, quod de-miferationibus ^ud Daniû* ïem exponiL Sed hbet uerba ipfa Afoti adfcribofc , !^ gemma ilia in rcE/ quoprecioforumlapidumaceruocontemptibdisôlt;^blt;€vlaiaceat» , , ,,Obferua(inquit) quod inter mdcrationcs Dei, funt^Opcranoftra,a quibus fit, ut ilia faciamus. Non ergo in luftificatiom'bus noftris, ut no/ ftris,amp; à nobiSjied in miferationibus tuis multi^ jhoc eft,inter cætera, IN IPSIS OPERIB VS NOSTRIS,utatuismlt;fcrationibus,profter nimus preces noftras.Habcs A(btica,amp;^ u6rè«lt;r/»Tix«^hoc eftjab omni ia/ ïüteôCpietatealicnifsima» Nam cum Prppheta dicitt Noninluftiii«/ tionibus noftris, fed in miferationibus tuis muItiSj aperte oçponitintcr fe lufiific^itiones noftras, 5C Miferationes Dei, ac intelligit per Miferatio/ ncs Dei,non dona Dei in nobis, fed afFedxim clementiæ Sgt;C mifericordis in Deo» Quare manifefta.cftdeprauatio Afoti, quod per Miferationes Dei in hoc loco apudDanielemexponat opera Dei in nobis» Et quæeft hæc Sophifticà uertigoç’ Aniuftificationes, quaeerant in Daniele,non erant in eo ex miferatione Dei f Num quæ borta opéra Daniel fecit, non fecit ex fide,fed ex car ne, h oc eft,impietatc Certc quia fuit pius, amp;nbsp;mn!^ tialijfueruntin Babylonepq,qaæbona fecerunt,exfidcfecerunt,ô^ha/ buerunt ea ex dono Dei» Nihilominus tarnen non audet in eis, fed tan/ turn in mifericordia,qu3eeftinDeo,precandi fiduciam collocate. Et/ fi,enimbonaopera,quæpernosfiunt,funtâDeo,ne tarnen fie quidem funttamperfeda,ÔC tamintegra, utpofsimusijscoramDeo confidere» Quodfihæceftratiointerpretandæfcriptùræ, quid, obfecro,tam difen tè, tam circumfpede a ,Spiritu fando diçi poteft, quod impiorum libidi/ niSCcalumniæ non pateatc’ Mofes dicit: Non propter tuas luftkiasâ^ îcquitatem cordis tui ingredieris in terram , fed quia Gentes impie e/ gerunt, â^ut D E V S conipleretuerbumfuum» Opponantergoïc Ifraelitæ hypocritæ Mofi,amp; dicantei: Profedo tu faller is, SCmentiris» lugrcdiemur enim in terram propter noftras lufticias, non quidem qua/ tenus ex nobis funt, fedquatenus font ex miferationfbusDei in nobis. Vicifsim uero audient;Maledidus omnis,qui non permanferit in O M/ NIB VS,quae,fcriptafun£in librolegis,utamp;datea» Vos autem,à'fi babetis qualdam iijftidas ex Deo,tarnen ijs non permanetis in omnibus præccptis legis nec impletis ea iuxta fententiam fpiritus landi, Quate, quo magis gloriamini de lufticijs, quas habetis ex.Deo^ eo plus maledi/ dioni obnoxij eftis,

. Pfalmus 11^, precatur : Non nobis (inquiens)Dominc,non nobiS)fcd nomini tuo da gloriam,propter mifericordiam tuam SC ueritatem tuam, Qbfiftamusigiturprecatori, Ôdinuertamusprecationemî Nonnomi/ ni tuo tantum Pomine,fed etiam nobis, Nobis, inquam, quatenus qui/ dem â te fumus creati, da gloriam» Hieremias, imd Dominus per Hic/ rcmiam3dicit;Non glorietur fapiens in fapientia fua,non fortis in fortitu/ dîne fua,non diues in diuitijs fuis,fedin hoc glorietur,qui gloriaturjScirc amp;nbsp;nolfe me ôdc» Reprehendât igitur Sapientesjfortes ÔC diuites Domina ipfum,ô(: dicantlCur non gloriaremur in ea fapientia, fortitudine amp;nbsp;opu/ ientia, q uam tunobis dedifti ç* Tua dona ftint» Ex tua miferatione nobis donata funt. Cur igitur non lictret tam in ipfis,quâm in te gloriaric’

An nonPharifàeus apudLucam,bonafua9pera,quæfecerat,Deoita , accepta refert,ut etiam ei pro îj s gratias agat^Spd amp;nbsp;hypocritat apud Mat/ thæum agnofeunt fua donajcffe dona miferationis Dei; Domine,in/ qufunt,

quiunt, nonne per nomen TV VM (nonnoftrum)prophetauimusÇ' pernomen T V VM (nonnoftrum) dæmom'aeiecimus, pernomen T V VM, (non noftrum) multas uïrtutes præftiti'musç' Et tarnen audi/ uncDifcediteame, qui operaminimiquitatem,

Acprofedlo,Ethmci,qm' agnouerunt qm'dem Deum, no autem glo/ nficauerunteum,utDeum,maXimam falutis fuætaduram fecerunt,q) Afotus non uixen'tipforum temporibus, ÔC do client eos hancTheoIo/ giam,utcüm colcrent Solem,lunam,ligna, lapides, feles, crocodilosjôi alias beftias,profiterentur,fe hæc non colere,nec adorare,ut fua ipforum opera,fedutfuntexDeo, ÔC ut funt honæcreaturæDei, An non hæc fuiiTetcompendiariauiaexculàndæimôapprobâdæomnisEthnicæim pietatisjamp;ldolomaniæ f Taies Theologosprofert Pontificia Religio, quitantofuntingenrjacumine,utefacrafcriptura,nonfolumPhariiâil/ mum,â(Papifmum,uerumetiam Ethnicifmum,nec dubito, quinamp; Turcifmum tuen' poflênt,

Teftimonia,qüærecenfetConfcfsio Pn'ncipis,exAugufi:ino,Grcgo rio amp;nbsp;Bernhardo,tam aperte,tam perfpicuè probant, Non eHc confiden diimoperibusnoftris,coramDeo,necopera noftra pofle feueritatem diuini iudicij ferre,ut hypocrita prorfus non habeat, quo fe uertat» Et ta/ mcncaefthominisimpudentia,utcum nihil folidi,nihil fïrmi habeat, quodrefpondeat,tacerc tarnen amp;nbsp;ueritati gloriam dare non pofsit, Nû? Auguftinus loquitur de matrefua oratpro ea. Nuncnulla funt noftra bonaopcra fiC mérita fine mifericordia Défi Nunc opera noftra profunt cxmeritisChrifti,Nunc nonnegantur bona opera, fed funt ex gratia» Nunc fiifpicio eft,Iiteram Bernardieflè forte, aut infcitia aut inaduerten/ tiacorruptam.Et tamenttiamfi legatur, ficut habent exemplaria, para/ tæfuntfuæexpofitionesjquibus intelligatur,utnecmérita,nccbonao/ pera negcntur» Qiiid eft in ütramç partem uacillarcjquid cft fpiritu uer/ ï'ginis agi,fi hoc non eft^Qiiis negat bona operaf Quis negat,bona pio/ tumopera,eftè ex gratia acmeritisChrifti C Nonhoc agitur hypocrita, ’mm fint aliqua bona opera,unde fintmec agitur,qualia bona piorum opera habeantur ex gratuita dementia mifericordia Dei, N on cft uc/ tæEccleliæDei ignotum,qua fe cxtendat Mifericordia Dei. Seaindum altitiidinemcœli,inquitPfaImus,âterra corroborauitmifericordiamfu am fuper timcntes fe. Nam quos Deus ex mifericordia elegit, hos tanto fauore,tâtaclemctiacomplecftit,utplaceâtipfi, nonfolûcûoperibus,ue/ rumetiâfine operibus fuis.Cû nondû nati eflènt Efau ÔC lacob,neq; boni quippiâfeciflènt(ut Paulus ait), neçp mali, ut fecundû cledionêpropofi/ tûDeimaneret,non EX OPERIBVS, Scdexuocantedicftumeft, Maior feruiet minori, Sicut fcriptum cftdacob dilexi, Efau autem odio babuÉEt itcrum.’Elegitnos inipfo,anteq iaccrêtur fundamcnta mundi» Etaddit, Vtcflemus fandli 6dirrcprehclibilcs coram illo per caritatcm» Non autem elegit nos propter noftramfancîitatcmamp;iufticiam, fed ex gratuitafua dementia, iuxta bencplacitum uoluntatis fuæ, ut laudctur gloria gratiç fuæ,PJaccntigitur Elecii Dco,ctiam fine operibus,quomo do ergo non placèrent ei cum operibusf Imo, ut hypocrita habeat,ad ^d tohorrefeat,placet Dco multo magis,etiam cum peccatis fuis,i^’ omnes hypocritæ cum omnibus fuis bonis operibus, no quod pcccata Deo pla/ oeant,quoniam Non Deus uolens iniquitatc tu es, Sed quôd dédis luis dementereacondonetjSCconferuct ipfos,ne in peccatis luis pereant.

Olies mcæ, înquit, uocem meamaudiunt, ÔCego cognofeo cas j 8i fo quuntur me, ego ui'tam æternam do ei's, neçp rapi'et eàs quifquam de manu mea. Quare no hoc ab ïgnoto Fraterculo expeAabatiir, quôd fmt bona opera,ÔC quahalînt, fi mifen'cordiam ckmentiam Dci per Chri/ ftum eonfiderauen'mus Nonhocinpræfentiaagebatur, qualiaillao/ per a fint coram Mifen'cordia,Sed qualia fint coram SEVERITA/ T E Dei,N«muidch'cet Legi Dei tam perfedefatisfaciant, uthomv nés pofsmtîjs coram feuero Dei tribunal! confîdere C queant eahor/ rendxirxDeiopponereCHoc certènegat unnierfa tamProphetica,$ Apoftolicafcn'ptura,Hocneßantpi)Patres, quorum teftimont'a Con/ fefsio Principis recitaui t. Quôd fi hypocritac contêdunt eos,ex ahjs lods, fuoPharifai'fmo patrocinan', nihd ad nos ♦ Habemus hîc apertaamp; pet' fpi'cua corum teftimonia. Et quia hæc conueniunt cum uerc Prophetica amp;nbsp;Apoftolicadodn'na, iperamus eos in tentationibus ipforum, coraffl ludicio Dei,in hac fententia conftitiflê. Et quid cum Euangelio ChrifW congruentius, quidiucundius , quid coniolatione plenius dici poteft, quâm quod Auguftinus feribit, Si alicubi etiam Bernhardus ufurpatî ' T Ota ipes mea, ( libet enim amp;nbsp;hic uerba eorum, quae non dubito quin fintin oculishypocritarum ij3inçâ(^tribuli,iterumrecitare)in morteDo . minimei. Mors eius,meritum meum eft, refugium meum, Salus,uita fie refurredio mea. Meritum meum, Miferatio Domini, Non fum riti inops,quamdiuillemiferationum Dominusnon defuerit, Etfi fericordiæ Domini multac,multus ego fum in meritis, Hadlenus Augn ftinus fie Bernardus, Quæ dida , non certè intelligenda fie exponenda funt,iuxta Afoticum Pharifaifmum, fed iuxta fententiam Spiritus fan/ di,qui interprété Apoftolo Paulo dicit, Chriftds lefus fadus eft nobisâ Deo fapientia,iufticia£p fieSandificatio fie redemptio, Et:Qiii gloriatuf, inDominoglorietur,Quareficut hypocriticæ ^Avap'ax cecideruntaiv tea in conipedu maieftatis eorum tcftimoniorum,quæConfefsio Prin^ cipisjê liera feriptura commemorauit,ita nunc neceflè habent caderean ce ea teftimonia,quæ e pîjs Patribus redtauit,

Sed reuertamur â Icorq's Afoti,ad Conftifionem eius,6e cxpendainus ïoea fcripturæ,quae adducit,ut irideamus, quàm apte cum ftatu noftri in' ftituti conueniant,

DeNoedicitDominus, Teuidiiuftum eoram me in generationc hac.De lob,quod erat fimplex fie redus,fie times Deum, Et,In omnibus his non peccauit. De Zacharia fie Elizabeth dicitur;Erant iufti ambo an/ teDeum.Etfi hypocritaindignuseft,quo cum de facra feriptura aliquid conferas,quippc quod præ uclamine,qüod cordi eius impofitum eft, no pofsit uidere uel finem fcripturac,uel offidum Chrifti, tarnen feriptura i/ pfa digna eft,quam omni diligentia trademus,fie Ecclefia filtj Dei exigit a nobis hoc offidum,ut feripturam ab hypocritis fraterculis,taquâm ab iniuftispoflclïbribus,autpotius pratdonibus fie grafiàtoribus récupéré/ mus. Quarc, non pigebit hacc loca, quæ iam è feriptura funt recitata,pcr currere ♦ Confefsio Principis affirmât quidem bona opera diuinituî præceptafaciendaclîè,fednegateaopérapoflè feueritatem diuini ludi/ cq fufferre, fie ijs eflè coram tribunal! Dei confidendum, Contràautem Afotusfufeipit probandum,aliquos efie iuftos in hacuita,idcoquere/ citât exemplum Noc,Iob,Zachariæ fie Elizabeth .Quis hocautnegat, aurin præfcntia probandum requirit ç* Non hoc quaeritur, Num fintali/

DB BONIS OPEMBVS» quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-390

qui luftiin terra,Sed quæn'tur,quomodo hi,qui dicunturïufti,fintluftiï’ Quarritur num operaiUaiufta quacfaciunt iufti, pofsint opponi feuero Deiiudicio f Quæntur, Non qualia habeantur operaillaiuftorum feu piorum,coram gratuitaDei cIcmentia5Cmifencordia, fed qualia habe? anturcoram feueritateludicijDei, Nonignoramus,quöd bona opera piorumpIaceantDeo , exgratuitaipfius dementia, fieut an tea expofi/ turn eftjfedfi Deus remota dementia,iudicauerit de ijs prolegis fuæ fez ueritate, ibi turn, non inqcnit,quodita placeat, ut condonet peccata, óó brgiaturcœlefte regn urn Qiiodcum itafe habeat, uideamus nunc de lufticiaNoe.Te,inquitDominus, uidi luftum coram me,in generatioz nehac. Quidigitur dicemusfQiiomodo quæfo, uidit Dominus Noam Iufturrf?Num ex eius naturaCSed manifeftum, quod ficut alij omnes ho mines, qui iuxta feminalem rationem âb Adamo defeendunt, concipiz nntur Si naicuntur in pcccatis, ita ôi Noe in peccatis conceptus lit Si naz tus.Et quemadmodum de alijs hominibus didum eft, Omnis caro cor niperatuiam fuam fuper terram,Et:Omnes declinauerunt, fimul inutiz les fadi funt, non eft qui faciat bonum,non eft ufque ad unum, Et;Om nis homo mendaxjta de Noedicendum eft, quod cum Deus refpicerei adnaturam Si carnem eius, non uiderit eum coram ft,luftum, fed una tnm omnibus alijs corruptum,inutilem,mendaccmSCabominabiIem. Num autem uidit eum luftum ex openbus fuis ? At opera funt imperfe ^lt;ora,quamutpropteripfahomo coram Deo fiat luftus. Etnecefleeft, nt quemadmodum arbor prius eft bona, quam bonos frudlus proférât, itahomo ante fit iuftus,quàm iufta Si Deo grata opera faciat, Etfi eni^i Noe obediuit uocationi Dei in architedanda arca,tamen ne hgc quidem obedientiacaruitinNoefuo uicio, propter quod non fuit in conipedu Dei luftificatus. Quomodo ergo Deus uidit eum coram ft luftum^Hoc foipturaipfafignificat, cumait: Noeinuenit gratiam coram Domino, Non ait,inuenit mcritum,inuenit dcbitum,Scd Gratiam, hoc eft,Deus tefpexit Noham exgratuitafuadementia, Nam fi uoluifletcum ipfo intrarc iniudicium,non minus potuiflet eum iuftifsime diluuio perdez re,quàm alios homines, Dicit etiam Epiftolaad Hebraeos,Per fidem adz inonitusoracuIoNoe ,ueritusea quacnondum uidebantur, apparauic arcam, PER. FIDEM, inquit, Noha autem non credidit tanz tum ei oraculo, quodadnunciabat futurum d'iluuium, fed credidit etiz am,quodmaximumomniumerat,Euangelio,quopromilfuni erat ftz menmulieris , ftufilius Virginis, qui eft Chriftus Dominus nofter, Quamfidemteftificabaturquoque publice, quod ftatim,poftquam ez gre(rusfueratexarca,obtulerit Domino holocaufta, quæerantadum,-bratio Chrifti,SCadmoncbantpiosdeexpiatione peccatorum, quæfuz titra erat per facrificium Chrifti, Sicutergode Abrahamo fcriptum «ftÎCredidit Abraham Deo, Si reputatum eft ei adiufticiam, ita fentien dumeftdeNoha,quódDeus uiderit eum coram ft,inter fuos a-vy^^eovavs luftum ex eo, quod credidit in fernen mulieris, in CHRIST VM D 0 MIN VM noftrum, Deus enim tanto fauore profequitur Chriz ftumfilium fuum, utin quocunquehominceum per fidem inucnerir, abfoluatillum ab omnipeccato,adopteripfum infilium, iiideat ipiuni iuftum,æagnofcatipfumhæredem coeleftis regni, Habes Noham luz ftum â Deo uifum, non autem ex operibus,nec propter j)pera,ftd ex fiz de,propter Chriftum,

Idem de lobe fentiendiim Quis em'm negat eum probùftl rediBBy ac timentem Dei fuifle Qin's afiirmat eum, cum diceret, Dominos dé/ dit,Dominus abftulit, labijs fuis peccaflè C Sed hoc quarhtur, quomods fuen't probus ac rcdlus Et num opera proba Si reda, quæ fecit ,pcrfc tanti fint momenti,ut pofsint coram feuero Deiiudicio conftare f Non quæritur,qualiter Deus de ns openbus,ex gratuita ftia clemétia,fed qua/ liter de ipfis,ex feueritate Legis fug iudicetjob enim non fuit Iiifrus natu fa fua.Fatetur ipfe, fe ex immundo (emine copceptum. Et, Verè,inqui^ feio,quod non luftificetur homo compofitus Deo, fi uolucrit contendc/ recumeo,nonpoteft re^^ondere ei unumpromille .Neefuitiuftusex operibus fuis ♦ Etficnim in fufferendis aduerfis præftitit admirabileni 6Chcroicampatientiam,6C fuit alioqui inculpatæ uitæ, tarnen noncaz ’ ruit carne, prac qua non potuit de integritäte fuorum operum coramflt; uero Dei iudicio gloriari, Et mox, poftquam Dominus retraxit ma/ num fuam,2C reliquit eum in carnis fuae natura,manifefle apparuit, qua/ Ie fitin aduerfis ingenium carnis, SC quam contumeliofe tarn in Deum, quam in omnes creaturas inuehatur. Si luftificare, (inquit) me uolueto, ipfe condemnabitme,Siinnoccntemoftendero,prauum mecompm^ babit.Etiamfifimplexfuero,hocip(um ignorabitanimamea.Quomo doigiturredus amp;Iufl:us fuit ? Non nifi ex fide propter Chriftum.Credi/ dit enim SC ipfe in fernen mulieris, hoc eft, inChfiftum mediatoremi quod Deus fit ipfi propter hunc propicius, Si condonet ei peccata ex gr^ tuita clemêtia. In hunc.n.ufum offerebat holocaufta, ut fignifi'carct fein cumcrederc, quemholocauftadefignabant, 0(confirmaretextjs,tan/ quam (acrametis, fidem fuam, quam in uenturum mediatorcm, autoré Spiritu fandlojconceperat, FueruntSC ’Zachxrus atque Elizabetli ani/ ibo iufti coram Deo. Sed quomodoC Num ex natura fuæ carnis funt ambo in peccatis concept! Si nati. Num ex operibus f Scriptuin quidem eft deipfis, quod uerfati fuerint in omnibus præceptis fiClufti^^ cationibus Dominiirreprehenfibiles: aliud autem eft, irreprehenfibil*-' ter uiuere, iuxta humanum iudicium, SC coram gratuita Dei dementia, aliudirreprehenfibiliter uiuere coram feuero iudicio Dei.Nam fi adhoG iudicium adduefti fuerimus, nullus hominum eft, qui fit non folam prehenfione, uerumetiam damnatione dignifsimus. Sed condulitf*^’’^ ptura omnia fub peccatum, utpromifsio ex fidelefu Chrifti daretur ere/ dentibus. Quare Zacharias SCElizabeth lufti quidem funt, non autem coram feueritate Dei, quod hoc loco quærebatur, fed ex gratuita Dei dementia, perfidem,propter Chriftum,in quofolo ueramfuamfa^n/ tern expedabant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Da operam,inquit Auguftinus,efleluftus ♦ Et quantttmcunq? fnGtis, confiteretepeccatoremefte, SC femper fpera mifericordiam . LibetSi hue adlcribereteftimonium Auguftini, quod deZachariae SC Elizabe/ thaciufticianominatimapudeum cxtat.lllud, inquit, propter quod fiC laudauitSandum Ambrofium , quia fcilicetin Icriptiseiusinuenitex laudibus Zachariæ SC Elizabeth, pofte h ominem in hac uita efle fine pee cato.C^anquam negandum non fit, fi hocuelitDeus, apud querh funt omnia pofsibilia,confideret tarnen diligêtius, quemadmodum diduni fiuDidum enim eft,quantum mihi uidetur,lbcundum quandam intet homines couçrlàtionem probabilem atep laudabilem, quam nullus ho/ minum iufte poflet in accufationis SC criminationis querelam uocare.

Qium prôpterea fn Dei confpecîii Zacharias amp;nbsp;ejïis uxor habutflè refez runtur,quiaineahomines nulla difsimulatione fallebantjfed utappa/ rebant homimbus, ita noti erant oculis Dei «Non autem didlum eft hoc fecunduni illam perfcÆonemiufticiæ, in quauerèatque omin'no l'mz maculati perfcdbque umemus ♦ Nam amp;nbsp;Apoftolus Paulus dixit, Sccun dum iufticiam, quæ ex lege eft,fe fuilïê fine querela, in qua Lege etiani Zacharias fine querela conuerfabatur, Sed hanc Apoftolus iufticiam in ftcrconbus ÔC detrimentis deputauitin comparationeiufticiae,quam fpe ramus,quam nunc efurire ôi. fitire debemus, ut ea quâdotç faturemut in fpccie,quæ nunc eft in Hde,quamdiu iuftus ex fide uiuiu Hadenus Au guftinus»

Manifeftumigitureft, quod ÔCfi Zacharias amp;nbsp;Elizabeth dederunto/ pPram,uteflentIufti ôif irreprehenfibilcs, tarnen necefle habueruntilz Ind Pfalmi dicere : Non intres in Indicium cum fcruis tuis,quia non luftt ncabiturin conlpeclutuoomnis uiuens. Et illud Pauli: Nihil nobis con/ ftij fumus,fcd in hoc non fumus iuftificatfi

Qiiod Paulus dicat : Vos in carne non eftis,ftd in Spiritu, Et iterum, Debitores fumus non carni,utfecundum carnem uiuamus, Ac mox: Quicunque Spiritu Dei aguntur hi fill) Dei funt SCc, non hoc uult, quod homo fit Iuftus ex fuis oper ibus, aut quod perfedla ÔC integra fint opera hominum,utconftentinfeueroludicio Dei, Sedquod luftificati, hoc fft,in gratiam Dcfacccpti, nbsp;nbsp;nbsp;abfoluti ab iniufticia, per fidem propter

Lhriftum, donemur Spiritu fanifto, qui excitetnos ad fedlanda bona oz P^ra, quæ fic àrenatis facia,amp;fi Deo placent ex gratuita dementia, tame ^on placentei,fl exegerit eaad leueram Legis fuæ fententiâ, nee condoz rrat propter ea peccatum,nec largitur propter ea regnum cœlefte. Quare ijs coram ludicio Dei confidendum eft.

De loco Ezcf hichs,Si impius cgerit poenitcntiam,amp;fc, Et Genefeosï nierces tua magna,SCcdüpra didum eft,

Nam quod ad Apoftolos dicitur,Gaudete ôâ exultate,quoniam mer/ ces ueftra multa eftin ccclo ♦ Primum,non dicitur, quód afflidiones A/ Poftolicæ mereantur coelum ipfum feu Regnum codefte, Sed quód haz “Cantincodomultam mercedem. Necelïariumigitureft, utpriuscccz feuRegnum codefte conlequaris ♦ Quomodo autem hoefietC meritis uel adionum,uel pafsionum Num propter opera ueï ^WiCtioncs noftras Nihil minus, Sed ex gratuita Dei dementia per fiz ctn propter Chriftum.Poftquàm uei ó fadus fucris per fidem filius Dei ^ cohæres Chrifti,ac pofsideas iam ex dementia Dei, ius codeftis regni, ’Wtum accipies dona,uel in hac uita,ucl poft earn, in coelefti regno,iuxta ^peram feu laborem,quem prae alijs in uocatione tua nauaucris,(^æ ta pen ]p(\ dona,non funt proprie noftrorum operum mérita, fi exadè ‘ ‘rcmentisloquendum,fedfunt muncra gratuitæ miferationis Dei, ^^emadmodum Confefsio Principis in huius capitis initio icribit,Dcin coltendimus fuprà,quôd mercedis nomen non femper referaturad cbitum,fedetiamadGratuitum, præfertim fi fuerit colloquiumpa/ ntis cumfiliolis fuis,quo modo etiam Spiritus fandus nobifeuin feriz r ’riIoquitur,Poftremô, cùm noftra opéra fint tam imperfedaamp;^uiz , 3,utnon pofsintullam rationem meriti coram feuero iudicioDei ha '’c,manifeftumeft, quód cum uel adionibus uel pafsionibus noftris “iiiittiturmerces,nondebeatur nobis ex noftromen'to, ièd tantum

ex gratuitaDei promifsione, Quarecùm di'citur,mercedeni eorunijCIül patiuntur perfecunonem propter Chriftum,multam effèin coelo, ô^pro km ôC momentaneo tribulationis noftræ rependendum nobis attw num glorig pondus,Ô£^ ïd genus alia,non fignificat Spiritus fandus,quid afflidionum patientiaexdignitatefuaeueladionis uel pafsionis corani feuero Dei iudicio mcreatur,Non enim reputo, inquit Paulus, affliA'o/ nés præfentis temporis pares eflèad gloriam,quæreuelabitur erganos, Sed lignificat,quid afflidionem ex gratuita Dei promifsione clemen/ riafequarur.

In quem fuum ufum Sotus dtet didum Auguftini, Multibaptifatüv deles fine criminefunt,fine peccatoautê inhacuita neminem dixednt, quantumlibet Pclagiani ôtenon uidco.Nam fi hoc didum commerno/ rat,ad oppugnandam hoc loco Confefsione Principis,infanit, quod qug earn confirmant,in fui ipfiusperniciem reciter. Siautem commemorat ad cam probandam,delirat,quod immemor fui inftituti,probet,qua:fult; feepit improbanda.

De loco Pauli,Repofita eft mihi corona Iufticiç,fupra copiofe,Hîeaa tem Hide mih!,optimeLedor,mirandû Afoti, amp;nbsp;fodalicrj eius impuded tiam,quód infigniailla,ÔC memorabilia dida Auguftini, SC aliorumpio/ rum Patrum,quibusdamnaturfiducianoftrorum meritorum, audeant ad cam confirmandam in medium producere. Auguftinus dicit:Si dona Dei funtbona mérita tua,nô Deus coronat mérita tua, tan^ mérita tua, fed tanquam dona fua. Bernardus didtî Merita habere cures,habita daO noucris.His ÔC alqsid genus didis, non hoc uolunt pq Patres, ut fiduda ialutis noftræ collocanda fit in mentis noftrorum operum,fed ut nonfit (n ipfis collocanda.Cum cnim uerfantur in exhortanda Ecclefia,utfaciat bona opera,amp; ducant uitam pi)s hominibus dignam, duos præcipuelo' cos tradarc folcnt. Alter eft,quód Bona opera ncceflario fint facienda, que offidum hominis pij fit,ut amp;faciat obedienter, q«æ Deus prarcepiti fufferat patienter,quæDeus fulFerenda imponiUn hoc loco cùmacïf fantur,ibi tum libcrrimè de mentis loquuntur,ac bona opera tam feueri ter cxigunt, perinde ac fi nos noftris meritis remifsionê peccatoium, alt; uitam aeternam coniequeremur, Quid cnim liberius dici poteft, quani quod Bernardus delciunio concionaturfBonûjinquiens,^ falutareidtt nium,quo redimuntur acterna fiipplicia, dum remittutur hoc modo pec cata.No folum autem abolitio eftpeccatorum, fedextirpatio uidorumt non folum obtinct ueniam,fed ÔC promcretur gratiam:non folum dekt pcccata praeterita,qua: com mifimus,fed ÔC repellit futura, quae commit tere poteramus. Alter eft,quód bona opera, qùacfacimus,no fint noftra» fed donaDei.Quid enim habcs,quod no acccpifti?Hücautem locOm fo lent priori coniungere hoc confilio,ut libcrtatcm aut uehementiam fuâ, qua in exhortatione ad bona opera ufi ftint, exponant, amp;nbsp;doccant, qdod amp;:fi facienda funtbona opera,tarnen non fit meritis corum,led tantûgra tuita Dei dementia,in Chrifto exhibita,confidendum ♦ Auguft .inPfal, 58. Attendens(inquit)Dauid omnia bona quæcuncp habere poirumus,ff ue in natura,fine in in ftituto,fi ue in ipfa conucrfatione,in fi'de,in fpe,in ca ritate,in bonis moribus, in lufticia,in timoré Dei,totum no eflc,nifi exil lius donis,ita conclufit:Deusmeus,mifericordia mea.Et mox.Mifericor dia mea,quid eft; T ©turn quicquid fum,de mifericordia tua cft.Sed prö/ tnerui te,inuocando te. Vt eflem,quid fed S’ Vt efïèm,qui te inuocarem,

OE BONIS OPERÎBVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'»5

quidcgiïSi,n,cgiaîiquiduteflèmjiam eram ante$ efl[èm,Pörró,/ï omn» no nihil eram ante^ eflêm,nihil te promerui ut eirem.Fecifti ut eflcm,ô^ non tufecifti ut bonus elTem^Dcdifti mihi ut fim,amp; potuit mihi ah'us dà te,ut bonus fimÆtBernh,Hoc totû(inquit)hoîs mentû, fitotâi^cm po natin eo,qui totum hoîem falùûfednEt cûm alias dixiflèt :Merita habe/ recures,habita data noueris,addit. Fructo ^erauerifi Dei mifcticordiâ. Ex his uides,quód etlî pij Patres docét multa amp;nbsp;magna de rtieritis no/ ftrorum operum,tarnen cû addunt,ea opera no eflcnoftra,ledDei dona^ amp;amandantnos adMifericordiam Dei,peripicuèfignificant,quôd quç concionantur de meritis operum,per hæc fint exponenda,ne quis fiduci am falutis fuæ in operibus fuis,ÔC non in mifericordia Dei coIIocecQuid aût Afotica conuuiesç'Lcgût in facris literis,Mercedem,legunt in pifs Pa tribus,Merita operum.Confeftiin ergo inferût,nos noftris operibus me reri remifsionem peccatorum amp;nbsp;uitam æternam,amp; horum operum me ritis in ludicio Dei confidendü eflè.Cûm^ Auguftinus dicat, Deus non coronat mérita tua,tan^ mérita tua, fed tanquàm dona fua, Afotus pu/ tatfe Auguftinum redè fequi,fiintulerit, confidendum elfe noftris me/ ritis,non ut noftris, fed ut Dei donis, Atqui, bone uir, Auguftinus non loquiturdenoftrafiducia,ièddeDeicoronatione, Quodigitur Augu/ ftinus pie dixit, eo Afotus SophifticeÔd impie abutitur. Quid enimeft, quoddicitur,Confidendum noftris meritis,non ut noftris, led ut Dei donis Si ita intelligitur, facienda quidem elle bona opera, non au/ temmeritis eorum, fed tantum gratuitaDei clementia,cuius dona funt bonaopera, confidendum,pia quidem eft fententia, amp;ea eft, quam ptopugnamus, fedobfcurèamp;^periculofèdicitur ♦ Si autem intelligitur, quod bona opera ita fint facienda, ut coram Deo non tantû gr atuita Del dementia,uerumetiam merito bonorum operum confidas, ficutimpia cftlententia,ita uerbafiuntimpia,amp;: damnanda, Quod fi Afotus fequi turillam priorem fententiam, fceleratifsimus impoftor., ÔC deteftandus fycophantafit,neceflèeft. Nonpoteftenimignorare,quodConfefsio Principis earn fententiam non folum lèquatur, fed etiam propugnet, fîd tarnen ipfefufcipit cum ea bellum, ac re quidem ipla confentit cum Côn fefsione, uerbis autem cum eapugnat, ut tam nobis quàm Suis præfti/ gias obijciat,fenonfruftrainhoccertamendefcendifle. Si autem alte/ ramfententiamfequitur,manifeftè impius eft,SC non unum tantum Deum,led totdeos , tot Chriftos colit, quoioperum meritis coram Deofeconfidereprofitetur* Quare, fine banc, fuie illam fententiam fe/ quatiir,efFugere non poteft,quin ucl fceleratç impofturae,uel deteftandg impietatis damnetur,

Poftremdconcludit Afotus Cofufioncm fuam teftimonio Gregorij Si Auguftini,quorum alterum dicit aflerere,nos in hac uita perfedos,al/ teram,nos ex Dei miferatioe operari bona,quibus corona redditur, Sed cum Confefsio Principis oftenderit in fuperiori loco,ex Hieronymo,eâ dfe hominibus perfedlioncm,fi fe i mperfedos elle nOucrint,ô(f paulo an teexplicuen'musquidilludfit,DeumeOronarefuadona in nobis,non abutemurpatientiaLcdforis, uteum diutius in hoc loco detineamus, Non enim dubito,quin quodConfefsioPrincipis propofuit, fatis ex/ phcatum,probatum amp;nbsp;confirmatumfit ,uidelicet, quod cùm bona nofira opera fint tam imperfeda, ut non queant feucritatem diuini ludicij lufferre , fiducie falutis nofttïc non in meritis eorum, fed itl

SoIamifencordiaDei'i quænobisin Chriftofilio ems exhibita eft, colW/ can debeat.

OnfcfsioPrincipfsrecitatinhoc loco difcrimenLegis6d Euangeltj, quod cum in tanta Luce piæ dodrinæ fit unb I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gatifsimutnamp;decantatifsimum,nonputauiqucnqirani

exonturum,quihunclocum oppugnandum fufeiperet. EtrecitauiteumConfefsioPrinapis,magis ne uidcretiir hoc dilcrimen Legis amp;Euangelq negate -, aut afpernan\ ficut ÔCcodem confilio rccitauit fuperiora quædâ loca de Deo,de filio Dei, ôi. de SpiriW fando,quam utuel dubitaret,uel difputâdum proponeret. Sotusautem lit declararet fe efle publicum Hyperbolum ôC Sycophantam,uel non in telligenSjUeldifsimuUsquidagatutjnunc quidem manifeftani exercet Sophifticam,nunc uero aut fecUm, aut fine aduerfario pugnat. Exponc/ mus igitiirpaulo copiofius,quid nomine Legis öf Euangelij inhocloco intclligamuSjUt Afoti uanitas ôC uertigo manifeftè cognofcantur.

Nam fl de generali ufu huius UocabuliLegis, quêadmodum à'Con/ fefsio Principis non difsimulat, loquendum eft, refert nomen illudHc* bræumri'^inThora, quod fignificat Dodrinam. Sunt autem in Sacra fcriptura præcipué du£ diuerfæ fpecies dodrinæ. Altera,quç prçcipit qii? funt facienda,amp;: uetat quæ funt uitanda. Altera, quæ promittit,diuinitus ex gratia dementia Dei accipicnda,Si ergo Legis uocabulo intdligas dodrinam, quæ fit genus ad has duas Ipecies, tuncamp; EuageliondeChrt fto, quo nobis promittitur in Chrifto remifsio peccatorum 5Cæternalü) ta,folct dici Lex, hoc eft, dodrina,qtiæ nobis falutaria proponit,

Efa.i.SC Mich.^-.De Zion exibit Lex. Hje per Legê no intelligcndus eft Decalogus,qui ante exieratde Sinai indeferto, fedintelligendaeftdo drinaEuangelq de Chrifto,quæ â die Pentecoftesexiuitper Apoftolos in uniuerfum mundum,

E(a.42,Legem eius infulæ expedabunt. Hjc nomine Legis intcllig’î dum eft Euangelion deChrifto,quod in gentibus eft patefadum, Efa.51. Attcdite ad me popule meus,amp; tribus mea,meaudite.QuiaIcx â me cxibit,amp; iudicium meum in lucem populorum requiefcct.HïcitO' rum, per Legem amp;nbsp;Iudicium intelligenda eft dodrina Euangclrj, QWæ Iparia eft in orbem terræ,amp; qua illuftrati funt populi,

Hier.p.Poft dies inos,dicitDominus,Dabo Legem mealTiirt uiftert bus eorum,SC in corde eotum fcribam eam. Et ero eis in Dcum amp;^c.Etft non ignoro,huc locum uulgo itaexponi, quod Deus datums fit SpiritS fandum,quiinfledat Scexcitet corda hominum,utin præccptisDei am bulent.Qiiæ fententia,fi ita acdpiaf,non qp ptj in hoc fcculo imploât epe ribus fuis præcepta Dei perfedè, fed quod donati Spiritu fando incipiat, Sc aliquo ufe^ pergant in obediêtia,quam Deo debem us,bona eft ÔC pia, tarnen fi uerba ipfa propriè cOnfidercntur,pcr Legem intelligendum eft Euangelion de Chrifto, ÔC eft fen fus. Poft hos dies, uidelicet cû plenitü do tempon's ueniqSt'Ego, (dicitDominus, Chriftus filius Dei, ) homo fadusfuero,prædicabo Euangelion meum , Ut quotquot creduntin lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cordibu«

cordibUs fill's,acû'piartt remifsionem peccatorum habeantwcoram Deo perinde ac fi uniuerfum Decalogum i'mpIeuiHent, adeoqire adopz tenturinfihosDeijâ'cohæredesmeos^Hæcautem fides, quaEuangelw onmeum agnofcitur,hon folum eo ualet, utcredentesaccepti fintDeOj fidetiam excitabiteos,utindpiantcarnem fuam mortificare ßCinman/ datorum Dei obedientia ambulare.Etfi eni'ni bona opera, quæ creden/ tes Euangelio,in hocfeculo faciunt, non fiintperfedlè bona,necfatiàfa/ ciuntper fe feueritati diïrinæLegis, tarnen placent Deo propter mefih'z um aus,amp;fietin futuro feculo, ut pij exuta omni carnis imperfedlione, perfeda 6^ Sterna lufticiaornentur ♦ Et quanquam in hoc feculo necefla burn eftminiften'um prædicandi Euangehj,ut exauditu doneturFides, tarnen poftquâmreuelabi'turEuangelionmeum, QC uulgabitunn uniz uerfuin mundum,tanta ent lux piæ dodlrinæ, ut omnes difcipuli' Euanz gelq ui'deantur præ Icnbi's amp;nbsp;legis interpretibus,dodorcs, Omnes enim qui audientEuangelion,amp; credent,tanta luce illuftrabuntur, ut cognofi cantDeum à minimo uft^ ad maximum,donee in futuro feculo cogno fcantDeum facie adfaciem,ÔCuidcant eumficuti eft. Vide mihi quo ez uentu Petrus habuerit primam concionem Euageltj apud Gentes in do mo Cornelij Centurionis, Adhuc, (inquit Lucas) loquente Petro uerba Jiæc,ceciditSpiritus fandus fuper omnes,qui audiebant fermonem. Ec mox:Audicbantillos loquentes linguis amp;magnificantes Deum , Hoc certe illud eft,quod in Hieremia dicitur, Omnes cognofeent me à miniz mo eorum ufq; ad maximum. Et quod poftca loannes fcripfit: Vndio, inquiens, quam uos accepiftis ab eo,manct in uobis. Et non necefle haz betisjUtquifquamdoceatuoSjSedficutipfaundio docet uos dcomniz bus,ô(ueraxeft,SCnoneftmendacium.Quanquâm enim hafc undio amp;nbsp;cognitio per (e nondum eft in hoc feculo perfeda,tamen fi conferatur ad earn,quam habuerunt homines de Deo ante aduentum Chn'fti,eft clarifsima, quod eft certifsimum, in futuro fecirio perficietur ad fumrnum.

Romanorum odauo:Lex Spiritus uitæ per Chriftum lefum liberum mcreddidit à iure peccati amp;nbsp;mortis. H}c per Legem Spiritus uitæ intellt gendum eftEuangelion, quod alias Paulus ad (Sorinthios feribens, uoz cat adminiftrationem Spiritus, qui uiuificat, ÔC adminiftrationem luftiz ciæ.DodrinaenimEuangelq,quæ patefacit lefum Chriftum, fubmP niftrat nobis Spiritum fandum, ut credamus in Chriftum ♦ Qiti autem credit in Chriftum,non cft amplius obnoxius iuri peccati amp;nbsp;mortis, hoc eft,maledidioni ôi. damnationi,fed eft ab his liber propter Chriftû, quia feputatur propter hune iuftus,ôd conferuatur in morte, ne pereat Jed haz beatæternam uitam,

Siergo hocmododefignificatohuiusuocabuli, LEX, dicendum éft,uidelicet,ut generaliter intelligatur pro Dodrina,tunc Euangelion deChriftorcdèdicitur,LexNoua,nonquôd Chriftus nonfueritetiam anteaueteribuspromiflus,cûmdcipfo adnunciatum fit ab initio orbis tcrræ,ScdquôdaduenicnteChrifto,uetercsumbræ fintimpletæ, âffa? dlafintnoua omnia,tamEuangeltj in uniuerfum mundum diuulgatio/ tione,^ ueteris hominis renouatione.

Si autem loquendum eft, non de generali ufu huius uocabuli Legis^ quo fignificat dodrinam, fed defpeciali eius ufu, de quo plerunqde Paulus,indifputatione de luftificationehominis,legitur, tune figniz

ficatqiiïdem fuisinïocis præcepta cærimonj'aliaamp;Iudïcialiâ » maxiwc auteni omnium naturalia ôd moralia y quæ cum in Decalogo, tan/ quàm in compendio contineantur, rcdè Decalogus nomine legis fignv ncatur,

Rom,7«Peccatum non cognoui,nifi per legem.Nam ÔC concupifcen tiam non nouiflem,nifi Lex dixiflèt;Non concupilces»

In his ÔC limilibus locis apud Paulum nomine Legis praccipuè inten» gendus eft Decalogus, feu Lex naturalis aut moralis ♦ E tfi enim agnitm peccatorum uenit etiam fuo quodam modo, ê Lege cçn'moniali cialijtamen maxime omnium uenit é Lege natural! feu moral!, quædj Decalogus.Sicut amp;nbsp;Paulus ipfe perfpicue lignificat, cilrn ainConcupilt^ tiam non nouiftêmjnifi Lex diceret,Non concupifees, Sed occafioneao ccpta,peccatumperpræceptumgenuitinmc omnem concupifeetiam-E t mox:Peccatum occafione accepta per praeceptum, decepit me A P^’' illudoccidit»

Siergo dehocftgnificatonominisLegisfermo eft, tunc tatinn abt», utEuangelion fit Lex,utalterum alter! ex diametro opponatur .PerLo gem enim agnitio peccati,quod eft in carne. Per E uâgelion autcin agni/ tio Iuft!ciæ,quam habcmus in Chrifto per fidem.Lex operatur irani,En angelionautem gratiam:Lex occidit,Euangelionautem uiuificat.Pon^ quàm enim homo corruptus eft per peccatum,0(^ audit ueram fentenW Decalogfiatque confert cum ea fuas uires,manifefte agnofeit, fenon lum longifsimè à uera !ufticia,quam Decalogiis cxigit,abefte, ucfunteti am fe imbecilliorem, quàm ut earn implêre queat, ideoep necefle habet iudicium defeipfeferre, feperpetuacdamnation! obnoxium.Qinsibt horror,Sif tremor,qug ibi trepidatio 6^ mors in confeientia non exutgh» Quo femiftrrimus peccator conférât,quo confugiatC Num ad opernm fuorum iufticiamç’Sed ea propter feueritatem Decalogi non poteftiniit dicio Dei confiftere.Num ad clementiam ÔC mifericordiam DeiC Sed in Decalogo dicitur:Faciens mifericordiam in millia, his qui diligunt Sf ftodiunt præcepta mea » Peccatorautenl non cuftodiuit præccptaDei» Qiiomodo igitur fperaret mifericordiam DciC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

In his anguftijs,amp;^inferni doloribus, quos Lex excitauerat, fuccurnt Euangelion,quo adnunciatur,qudd Chriftus expiauerit peccata noftta, amp;nbsp;reconciliauerit nos cum Deo Patre, ut quotquotin Chrifturrtciedßti non damnentur per Legem propter peccatum, fed faluenturperfiàem propter Chriftum.Itaq; fi nomine legis Decalogus intelligitur, certéEu angelion Chrifti,ficut Confefsio Principis rede dicit,non eft Lex.

Habes explicationem huius uocabuli Legis, quantum quidem ad præfensinftitutum ftifficit. Videamusnuncetiam explicationem uoca buliEuangelij. Eifiautem moleftumfortafsiserit Ledori, has gram/ maticas minutias audire,tamen quia non puduit Afotum, liicemuerita tis Sophifmatum fuorum tenebris obfeurare, officium exigit, ut difpuh fis,quoquomodofieripoteft,tenebris, ueritatem illuftremus.Norni/ ne igitur Euangelij nonnûquàm fignificatur Liber, in quo amp;nbsp;conciones Chrifti tarn de uera fententia legis, quàm de proprio fuo officio.prop^r quod in hanc terram præcipue miffiis eft, Si aliæ res geftæ CHRISTI conferiptx

DE EVANGELIO; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40/

confch'ptæfuttttVtcùm didmôs Euangch'on ftcundum Mattîiacum, aut fecundum Ioannem,inteUigimus uel librum totum, quem Matthac us aut loannes de concionibus ÔC rebus geftis Chn'fti confcnpfit, uel ctigt; amvrif/xoTirsi^aliquamexeo librodefumptam,ÔC à reliquocorporeadl fuumquendamufumabfciflam, Sedfiinhoc noftropropofitodefigniz ficato huius uocabuli propne, iuxta etymologiam eius loquendum eft, cumabtv,Ô£f «yytA©quot;, qui'eftnuncius, deducatur,fignificat,quemad/ lîiodumConfefsioPrinci'pis difertèrécitât, ÔC Afotus,aut non l'ntelli/ gît, aut mah'ciofè dißimulat, Si ab0 Ce proripit,bon2m,lxt3m, Sil'ucunz dam adnunciati'onem de filio Dei Domino noftro lefu Chrifto quod û pfcfolus fit cxpiator peccatorumnoftrorum, placatoriræDei',â^Ro demptoracSeruatornofter, Cùm autem uideam nihi'Iferèeflètütum a Sophiftarum Si Fraterculorum deprauationibus , expb'canda erit Si haecEuangelij defcnptio paulo clarius ♦ Nam cùm dicimus Euangeb'ori cflciucundam adnunciationcm de fib'o Del, non loqui'mur de b'ten's Si fyllabiSjquibus uerbaEuangelij,uel in.papyro continentur, uel uoce re/ citantur, extra proprium, legitimum Si ordinarium fuum ufumiEtd cnimEuangeliom'dcirco b'ten's mandatum eft, ut ex îjs,tanquamèpez nu,fuo tempore ad fuum ufumdepromatur,tarnen per fc,per fe(inz ‘3uam)extra fuum officium Si ufum, nec eft trifte nec iucundum,nec oc adit,necuiuificat,Sedloquimurde adnunciatione Euangclq, ut eft in proprio, légitime, Si ordinario fuo offido ac ufu, in quem diuinitus eft inftituta4lnhiftoriaEfther extat edidlum, utfiquisueluir u'elmub'er, nonuocatusintrauerit interius atrium Régis ,ftatim interfidatur,nifi fortèRexaureumfceptrum, pro figno clementiæ ad eum porrexerit» Hocfceptrum,ctfi erat ex auro architedatum, tamen per fe, uel in abaz CO collocatiim, uel in cifta inclufum, nullam cuiquam afferebat uitæ Iutem,Sedfi Rex ipfum manu apprehenderet,éd intranti porrigeret, turn eratin fuo legitimo ufu. Si attadum feruabat intrantem, ne a fatelz btibus Regts interficeretur. Sic Si de Euangelio fentiendum eft, quod cum uel literis tannim continetur, uel ctiam u'oce pronunciatur, fed exz trafuumIcgitimumufum,perfenon eft efficax.Cùm uero affumitur in eum ufum, ad quem diuinitus eft inftitutum, Si uel loquitur, uel adz nunciatur,ueletiamcogitatur légitima fua ordinatione, tune eft uere cœleftc organon,quo Spiritus fandus omnem falutem in eledis fuis oz peratur, adeoque uerc eft fceptrumillud, de quo Pfalmus canit: Scez ptriim uirtutis tuæ emitter Dominus ex Zion,quo domineris in medio inimicorum tuorum. Et extant multa alia teftimonia feripturæ, quibus probatur,adnunciationemEuangebj de Chrifto efle coelefte organon, quo Spiritus fandus ad conferendam eledis fuis æternam falutem un’tur.

Mar. decimofextoîPraedicate Euangcb'on onlni crcaturae. Qui crediz deritamp;Jbaptifatus fuerit,faluus erit, Qiii crediderit(inquit) ♦ Quid aut cut credideritrCerte fubintelligendum eft Euangclion,ut fit fenfus. Qui ere diderit prædicatiorti Euangelq,SC baptifmum Euangelio additum fufee périt,faluus en't,Pracdicatio igitur Euangebj inftituta eft diuinitus in hue ufum,ut auditoribus à Deo eledis afferat falutem,

Romanorum primo, Non pudet me Euangebj Chrifti, Potentiafiiz quidem eftDei ad falutem omni credenti.HîcEuangelionfignificat cxz ternam adnunciationem Euangebj de Chrifto , Si didtur eftc uirtui

feu potcntiaDei,hoc eft,potens ÔC effîcax organoiijquo Deus confert fn credcntes falutem.

Roman.io.Fidcs exauditucft,auditus per Verbum Dei. Hocautcm eft,(ut Paulus paulo antedixit) Verbum fidei, quod prædicamus.Prædi/ catio igitur uerbi Dei, quod eft Euangelion de Chrifto, in fuo ordinario ufu,eft organon,quo Deus efFundit in elccf os fuos donum fid ci,

l.Corinth.^.In Chrifto lefu per Euangelion ego uos genui.Si rcgcnc ramur per prædicationem Euangehj,certè ea eft organon quo per Spirit turn fandium uiuificamur.

Galat.^.Vtrum ex operibds legis Spiritum acccpiftis, an ex prædica/ tïonefideiÇ Prædicatio Hdei eft prædieatio Euangehj de Chrifto. Cumaii tern per hanc datur Spiritus fânlt;ftus,manifeftum eft, quod fit ccelcfte or/ ganon, quo falus amp;nbsp;uita in nos confertur.

l.Theflà.2.Cûmacciperctisfermonê à nobis,quo difccbatisDeum, acccpiftis non fermonem hominum,fcdficut erat ueix,fcrmoncmDd, qui 8gt;i. agit in uobis credentibus. Hie fermo eft prædicatio Euâgelij, quæ cum fit effîcax in crcdentibus,pcrfpicuum eft, quod fit organo ad hocdi/ uinitus ordinatum, ut per illud credentes coelcftem uitam confequatim

l.Pet.i.Renati non ex femine mortali fed immortali, per fermonen’ uiuentis Déi,manentem inæternum. Et mox. Hicautem eft ferrno quf per Euangelion ad uos delatus eft.

Si per prædicationem Euangehj defertur ad nos fermo Dei, feme im/ mortale3Ôdmancnsinætcrnum,quorenafcimur,ccrtéprædicatioEuan/ gclij eft organon ad hunc ufum inftitutum,non ut fit litera occidens, iitfitadminiftratiofpiritus,quoEIeÆuiUificantur,

Habes quid fitEuangelion,hoceft,l£ta5diucûdaadnunciatiûdeChri fto filio Dei,cum eft in proprio,legitimo SC ordinario fuo ufu,

Quæ cùmita fehabent,uideamus nuneprimu SophifmataSoti. Vo/ ciferatur enimin fua CoUfufione: Credit,inquiCns, Catholica ccclcfia à Chrifto nouam Legem datam,noUumcp T eftamentum conditum,Le/ gem,inquam,Spiritus uitæ,6dc. Audio quidem uerba Sacræ fcripturac, audio uerba Pauli,Sed fi iententiam,quam his uerbis hypocrita tcgit,in/ tuearis,uidebis earn plenam uertiginis amp;nbsp;impietatis.Dicit, ChnftuiTi de difte nouam Legem,amp;^nouum Teftamentum.EtmoxaddiuQuamLc gem amp;TeftamcntumEuangelifauitipfe,præeunteIoanncBaptifta,â^ fcqucntibus Apoftolis,amp;'prophetæpromiferunt.EtinScorijs,Enangc/ lion,inquit,quodamp;Chriftus,ô(^Apoftoliadnunciaucrunt, ccrtènonali/ ud eftipfum Teftametum nouum,ôdLex noua.Hîcaudis,Chrift'ini

Apoftolos Euâgclifaflè noüam Legem,ôcProphetas promifiifeeanh acEuangclion,quod Chriftus amp;nbsp;Apoftoli adnunciauerunt, elle nouani Legem.Sed ne quis ignorct hypocritam furere, fubiungit in Confufio/ ne fua.Quan$(inquicns)hçc noua Lex amp;nbsp;TeftamentSpropric nulla eft exterior autprædicatio,aut fcriptura,ô(fc.Quid igitUr de hacuertigincdi cendum eftfNum Chriftus amp;nbsp;Apoftoli, cum adnunciarentEuagelion, non funt ufi externa uocc,autprædicatione; QiiidÇ Num Euangclifta:, cumconfcripferuntconcionesChrifti, nonfuntufi exrernislitcris,fyna/ bis ÄS didlionibusCCum loannes fcribit,Chriftum dixifte,Sic Deus dilc* xit mundum, ut filium fuum unigenitum daretjit omnis qui credit in eum,non pereat,fed habeat uitam çternam.Quidç'Num hæcipfaucrba, horum iplórum ueiborûadnUnciatiô j hæcipia feriptura, non funt pro/

DE EVANGELIO CHRISTI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409

prie Euaftgel/on, ÔC nouum T eflamentum ? Cûm crgo Sotus afiSrmat Chriftum prædicaffe Euangelion feu nouam Legem,amp; addit,nouam il lani Legem no eflèproprièexterioremprædicationem aut fchpturam, diuinandum eri't, quid fibi 0 (rKuravos uelit, præfertim cùm in eadem paz gina fecum ipfè pugriare uideatur Nunc enim didt, Euangelium, quod ôi. CHRISTVS Si Apoftoli annunciauerunt, certè non cft aliud,quâm ipftim Teftamcntum nouum,ô(^ Lex noua,Mox uero in eadem pagina addicEx hacfit,inquiens,utin Euangelio,fiue in Nouo te ftamento,aliudiitfcripturaipfa,uel adnunciatio Euangelij aliud uero Lex ipfa Spiritus feu noua.Quid,oblècro,eft ucrtigo SC furia, fi haec non eftî'Fortafsis enim exiftimat,Confefsionem Principis nomine Euâgelif intellrgerc literas illas per iè ÔC fyllabaSjquibus Euangelion confcriptum eft. yenit autem hîc mihiin mentem eius fabulac,quam narrant de Sata na.Is enim cùm aliquando ie Humana forma immifcuiflêt coetui Frater/ culorum,(plurimum enim hoc contubernio deledatur)pcrtæfus multaz rum precum, quas illi recitare foicnt, proiecit librum Pfalterîj de fcâlist Et cùm à proximo ffaterculo increparetur:Quid enim inquit Satan,non tarnen funt,nifi uerba Sic Ô(1 Afotus,cùm audit Euangelion celebrari, Quid(inquit)Euangelion c” Non eft nifi litera.Et quia Paulus ad Corinz ihios fcribens, Litera,inquit,occidit,fentit Afotus,prædiclt;tcionem fiue foipturam Euangelq efle literam occidentem , quod Si alias fcripfit, Si hoc loco non folùm affirmât,^erumetiam Auguftino adfcribicAuguftt nusjinquiens, libro de-Sp’ftituô^literadocetamp;effîcaciter probat,quod adliteram occidêtem fcriptura omnis. Si quicquid exterius proponitur, pertinet.Quanto excufatius maritus ille,qui cùm percuteret fuam mulic tem,incuflbin eam libro Bibliorum, Simulierconquereretur,fe male tradari,Quin imô,inquit maritus,bona ibi uerba funt.N on habes quod eonqueraris.Sed Afotus,h omo ftupidus Si uanus, ficut no intelligit fen/ tentiam Confefsionis Principis, ita luculentam iniuriam facit Augufti/ no.Auguftinus enim fufcipit in libello de litera Si ipiritu explicandum il ludPauli ad CorintHios,Litera occidit,Sptritus autem uiufficat,amp; fcribit quidem,quôdper literam nonnunquàm intelligatur Scriptura falfoinz telleda,qug fententia SCfi per fe,extra hune locum Pauli,non eft falia, Ve hfsimum enim eft, quod fcriptura falfo intelleda m agna afferat incomz Woda,at^ adeo pleruncp mortemipfam,amp;infernum,Tamen non con uenit cum eo dilt;fto,quod Paulus ait, Litera occidit. Paulus enim in hoc loco non loquitur de litera falfo,fed uerè Si rede intelleda, hoc eft,de Le gcfeuDecalogo,cùmintelIigitur fecundum uerum Si redum fenfum Spiritus fandi. Audiamus igitur uerba ipfa Auguftini. Dodrina illaCinz quit)qua mandatum accipimus,continenter redéq? uiuendi,litera eft Oc ddens,nifi adfit uiuificans fpiritus. Neep enim folo illo modo intelligenz dumeft,quodlegimus, Litera occidit, Spiritus aute uiuificat, utaliquid figuratè feriptum,cuius eft abfurda proprietas,non accipiamus, ficut lite tafonat,fed aliud quod fignificatintuentes, interiorem hominem ipiriz tualiintelligentianutriamus. Quoniamfaperefecudum carnem mors, fapere autem fecundum fpiritum, uitaamp;pax, Velut fi quifquammulz ta,quaîferipta funtin Cantico Canticorum carnaliter accipiat,non ad luz minofæcaritatisfrudum,fed adlibidinofæ cupiditatis affedum .Non ergo iftofolo;modointelligendumeft,quôd ait Apoftolus: Litera occiz dit,Spiritus autem uiuificat, fed etiam illo^eocç uel maxime, quod aperz

tifsimcatio loco dicit: Concupifccnt{aninefdebam,ntfi l^exdicettti Nonconcupifces Etpauloportait î Occalione accepta peccatum p« mandatum fefelh'tmejamp;pcr illud occiditi Haclenus Auguftmus,Vilt;leJ auteiTijAuguftinumjnon negate qm'dem,qum, ciim dicitur, Literaoc/ cidit,tntelljgipofsit,deliterafcripturaefalfointelleda:mantfefté autem affimiare, quod Paulus loquatur proprièjnon de quauis dodrinajqu? in lcn'pturacöntinetur,feddedolt;rtrina, qua mandatum acdpimus contw nenter rcdlecp aiuendi,hoc ert,de Lege Morali,feu Decalogo, idque non de dodrina Decalogi falfo,fed uere SC rcamp;z intelleda, Vnde S)C moX äd/ diuVolOjinquienSjfipotucrOjdemonrtrarertludjquod ApoftolusaicL^ tera occidit, Spiritus autem uiurticat , non de hguratis locutionibus (Ü/ dlumjquamuisamp;finiccongruenteraccipiatur, Sedpotius de LEGB aperte quod malum eftprohibente, Etiterum cap, dedmoquarto, ixis euidentius eo ipfo loco ad Corinthiosubi ait, Litera occidit,Spirini® autemuiuificat, NON ALIAM uelitintelligi LITERäM, quamIPSVMDECALOGVM inillisduabustabulisfcriptuni» Habes Auguftinum tandem eo euaderc, ut fentiat, in Paulo per literaHi occidcntcm,non aliudintelligendum, quam Legem in Decalogo cönz fcriptam.Et hgc profedo uera eft 06 propria fententia Pauli,quód cffi P^ Literam occidentcm nonnwlh intelligunt fcripturam falfo intelledanij id quod fane extra hunc locum HattÜ nihil incommodi habere uidetuf, tarnen Paulus propriè loquatür deDccalö^01 eócp iuxta fententiam Spl titus fandi uerc intelledo Nam paulo ante dixerat : Non in tabulis bpï^ deis. Non autem erat alia dodrina in lapideis tabulis Mofi data,praft^^ quam Decalogus, Etportea : Adminirtratio mortis in literis déformai in iaxis, fuit in gloria, adeo ut non portent oculos intendere filt) Ifrad in fadem Moli,proptet glotiam uultus eius, quæ aboletur. Scriptum autc «ftinExodo capitetrigefimoquarto, quod cum Morts defcenderctdc monte teneret duas tabulas lapideas tertimonij,ac liraelitæ uiderentw dcnreiuscornuram,timuerintpropius accedere , Quareperfpicuuni cft,quód cum Paulus dicat,Literam pccidere, intelligat iprt hoc in loco# nonquamuis fcripturam,nccrtriptQramfalfointenedam, rtdDccaloz gum,eumcp uere iuxta rtntentiam Spiritus fandi intelledum, Vidcaz mus etiam,quidilludfit,quodaddit,Spiritus autem uiuificat, Nomen enim Spiritus,uaria habet fignificata, Nos ea tantum pcrcun emus,quaî ad prærtns noftrum inftitutum pertincre uidentur. Aliquoties enim/nz mitur pro ipfo Spiritu fando,qui eft tertia perfona in diuinitate,ö(^ eftaw tor atqt dator uitæ, Qiio ibo,inquit Pfalmus, â Spiritu tuo,5C quo à facie tua fugiame’Et Paulus,Diuifiones(inquit)donorum ftint, amp;nbsp;idem Spiri/ tus, Aliquoties ftimitur pro admirandis donis Spiritus rtndi, qualia effu fa funt in Apoftolos,in die Pentecoftes ♦ Baptiiabit,inquit loannes, uos Spiritu lando,amp;igni,hoceft,donabituos admirandis donis Spintusfan di,fpecie ignearum linguarum.Et,Nondum erat Spiritus, hoc eft, non/ dum erant efftiia admirandadona Spiritus fandi, quia lefus nondum o rat glorificatus, Et,Repleti funt omnes Spiritu fando, Ac,Cecidit Spiri/ tus fandus luper omnes,qui audierant Sermonem,Aliquoties fumitut generaliter pro prædicatione de rebus Spiritualibus,NecuiuiS3inquitIo annes, Spiritui credatis,Sed probate Spiritus an ex Deo funt, Hoelo/ co per Spiritum, intelligenda eft praedicatio de rebus Spiritualibus,iitfit fenfus. Non ertè cuiuis dogmati,aut pracdicationnaedendum, fed earn cxigendam

toE 'EVANGELlO' ‘CHRISTI.A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41,'

«xtgcndatn cfTe ad uerbum Dei, num fit prædicatio bom' amp;nbsp;Sandb Spin tus, Aliquoties autem fpcfiahtcrfumitur pro prædicationefêii mi'nifte/ rioEuangefijdeChrifto, quo mfm'fterio Spiritus fandtus eflcfficax in ijsjquiiuxtapropofitumDei uocantur. Accipite, inqmtjSpintum fan/ lt;Sum,quorumreiniferitispeccata,amp;c,Hic nomine Spiritus fandlinon intelliguntur admiranda Spiritus dona, quali'a Apoftoli' acceperunt in die Pcntecoftes ï Hoe em'm di'diurri eft â Chrifto ad Apoftolos,in die Pa/ fchæ,nonindiePentecoftes, Sedinteliigitur Minifterium prædicandi EuangelfjdeChrifto,quo miniften'oSpiritusfandlus utitur, adpatefaz «endumamp;i'nuftrandum Chn'ftum, amp;nbsp;ad conferendam homimbus ft/ dcminChriftum,ac falutem propter Chriftum.Cùm em'm Apoftoli temporepafsïom's Chrifti abnegaffent amp;deftrui'flent Chriftum , ui'dez bantur ex eo minifterio, ad ejuod antea uocati erantjexcidifle^Poftquàni »grturChriftus refurrcxi'ftèt a mortuïs, reci'pit eos in grariam,ac reftituit cospriftinominifterio,utpraedicati'one Euangelq peccata credentibus temittantur,incrcdulis autem retineantur.Sic hoe loco, cum Paulus aicSpiritus uiuificatjintenigitnominc Spiritus, Minifterium prædicanz diEuangelij deChrifto,quo tanquam organo ütitur Spiritus fandlus ad uiuificanda corda hominum,ut agnofcant Chriftum,amp; credant in eum, atque propter eumjueram amp;nbsp;æternam falutem confequantur, Hoe Pauz lus ipfe haud obfcurè figniftcat, cüm dicit': Deus idoneos nos fecit miniz ftrosNouiTeftamenti nonliteræ, hoceft,DecaIogi, ficut fupra expofiz tumeftjfedSpirituSjhoc eft, Euangelij, quo Spiritus iandlus effïcax eft incordibuspiorum, Et ficut literam moxuocatadminiftrationem mor tis,itaó^Spiritumftatim uocat adminiftrationem lufticiae. Quaremaz nifeftum eft, qudd cüm dicitjSpiritus uiuificat,intelligatper Spiritumj prædicationem feu MinifteriumEuangelijdeChrifto, (^od miniftez humeftorganon,quo Spiritusfaneftusuiuificateos,qui funtad uitam ordinati. Etfienim prædicatio Euangelij de Chrifto, multis eft ftultiz cia, offendiculum amp;nbsp;exitium ♦ Prædicamus, inquit Paulus alias, Chriz ftum crucifixum, ludæis quidem offendiculum, Græcis autem ftulticiz sni.Et iterum:Chrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumusDeo,inhis quipereunt odor mor

hsadmortem,tamenhocnönfituicio Euangelij, feduicio impiorum, quiEuangeliononadhibentfidem.Nam quod ad ipfum Euangelij mi nifterium attinet,ad hoe eft diuinitus inftitutum ordinatum, ut fit po tentiaDei ad falutê omni credenti,6Cin his qui ad falutem deftinati funt, odor uitæ ad uitam.

Habes ueram fententiam huius didli : Litera Öccidit, Spiritus autem uiUifi'catNunc ergo confidera mihi, quo candore,amp;: qua diuinarum re/ ïum peritiaSotus fuftipiatin ConfefsionePrincipis hunc locum deEu/ ingelio Chrifti oppugnandum.

Confefsio enim Principis,cum höcloco deLegeIoquitur,amp; opponit ca|n Euangelio,intelligit per Legem, D3calogum,hoc eft, Legern mo/ raiem Çeü naturalem, cuius epitorne eft Decalogus, Per Euangelion au/ toni iriténigitPrâedicationem feu Minifterium Euangelij de Chrifto, Az (otus autem, quæ perfpicua funt, fiue non intelligcns, fiue ad induftria ftiuoliiens, nunc quidem affirmât, Euangelion, quod Chriftus Apo/ ftoliadnunciauerunt’, non eflè aliud quam ipfum Teftamentum N0/ uum amp;nbsp;Legem nouam : nunc autem ftiiipfius oblitus ,refert omnem amp;ripturâîn,Ô£S quiequid exterius proponitur, feu adnunciatur,ad literam

‘ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M2

occjdcntcm,Nouamautem Legemdicit eflè undioncm 0^ aritateta difEiïâm in cordibus noftrisjôC ctirn per gratiam Spiritus fàndi cordibus perfuadentur.Siceni'm loquitunpfe, Qiiafi uero in hac di’fputationefer/ mo nobis fit dedonis,quæ nobis diuimtusdantur, amp;nonpotiusdeMigt; niften'Ojde organo,de Medio,de inftrumeto, quo in nos Spiritus fanCtUJ dona fua confcrLÄhud enina eft Remifsio pcccatorumjluftici'a,Salus, uica æterna, AIiudjMiniftenu, per quod hgc dona Dei in nos conferunt. Hiccrgodicinius, quod Minifterium legis feu Decalogi,cumeftinfuo propno amp;nbsp;legitimo ufti âtcp officio in hac corrupta hominis natura,fiuc ïcri batur in libris Veteris, fiue Noui T eftamenti, fiue adnuncietur tcm/ poribus Patriarcharum ante aduentum Chrifti, fiue temponbus noftns» poft aduentum Chrifti,fit minifterium per quod confertur in nos,feurc/ uelaturnobis,nonremiftio, fed augmentum amp;nbsp;fupplicium peccato/ • rum,non Iufticia,fed iniufticia noftra, non falus,fed perditio noftra, non acternauita,fedæterna morsSt: damnatio, Minifteriumautem prædica/ tionis Euangefij de Chrifto, ciirn Qi ipfum eft in fuo proprio amp;nbsp;legitimo ijfu at^ officio fiuc in libris V eteris,fiue Noui T eftamenti fcribatur,acfi ueillisfiuenoftris temporibusadnuncietur,fit minifterium,per qiK’d Spiritus fan(ftusofterathominibusamp; conférât in crcdentesnonfuppl*^ cium, fed RemiftionemQicondonationem peccatorum, non iniuftici/ ani,ftd Iuftidam,non perditionem,ftd falutem, non mortem Qi danma^ fionem,led æternam uitam Qi foelicitatem JDe his Qi alijs id genus rebus, quas Confefsio Principisuerius, ut incompcndio,attingit,quànipb^' ribus explicat, debuiflet Afotus reipondcre, fiquidem omnino libumct i'nhancharenamdefccndere,Sed quid catcatus hypocrita de his tebus cognoiceret*

Ne autem ConfeisioPrincipisfinxiflèuideatur,quódfignificet, no^ nullos fcntire, Chhftum dcdiffe nouam Legem moralem feu naturale, (dehacenimnuncfermocft,)quædurioribus Qi feuerioribus præeepos affèrat faeftoribus afternam falutem,agitedum,rec]tabimus aliquötdi^ Ecclefiafticorum fcriptûrum,quæ uidentur dodlrinam Legis Qi Euangc Iij itaconfunderc,ut ex rjS imperiti non aliter iudicêt, quam Chrifiumad hunc ufum præcipue uenifle,ut do Arina fua implcat,quod Legi Mofi de fit,amp; Legem moralem tarn perfeAam tradat,ut quotquot earn faAis fuis pracftant,(pofsintautcm(utipfiquidemfentiunt)pergratiam,inhocfecH Io pracftarc)æternam iaiutem operibus fuis mereantur.

Si Afotus queratur,nosdetegcreuerenda Patrum, fibi ipfeimputef« Confefsio Principis fumma modeftia hunc locum propofuit. Afotus au/ tem fuaconfufione Qi icorijs,eo nccclsitatis nos adigit, ut manifeftefi^ O' ftendendum,unde hæc fint defumpta.

NOuam plane patientiam docet Chriftus,etiam uicem itïîinix cobu bens.pcrmiflam à creatore, oculumexigêtcpro oculo,ôf dcnteirt prodenfe.Contra,ipfealteramampliusmaxillam offerriiüben^ Qi fuper tunicam pallio quocp cedi.Plane harcChriftus adiccerit,ut S V* PLEMENTÄ conlentaneadiftiplinatcreatoris, EtdeMonogamia»

®i^AMPLIATÄ,u( fcilicct redundarc pofsit iuftida noftra fuper Seri Pharifæorutn»

Qui hçc T crtulliani diefîa Iegit,quid aliud intclligeret,quâni Chriftuin ’^fdilfenouaniLcgemnaturalem feu moralem, non quidem concrari/ ^n^legiMofi,fed ampliorem,perfed:iorem,SCexcenentiorcmÆt tarnen pnfpicuum eft, quod cùm Chriftus dicatîNe refiftatis malo, Sed quip 4iiis irnpcgerit alapam irt dexteram tuam maxillam, obuerte illi ôâalte/ rim, nonfitnouaLex moralis,quae non extiteritpriusinLegeMofi,fed firiantum refutatio imperitiæ Scrjbarum ÔC Pharifeorum, qui Legem

, in qua amp;nbsp;hæc fententia, ÔCfi non talibus uerbis, comprehendeba/ rir,perucrfefuntinterpretati. Quod enimdiciturinLege, Oculum pro oculo,ad publicam adminiftrationem magiftratus pertinet ♦ Quod au/ tem Chriftus dicit, Ne refiftatis malo,Da percutienti maxinam,ad pri iritam tolerantiam fmgulorum pertinct. Nec minus hoc in Lege Mofi, 9'i3millud exigitur.Lex enimdicit t Diligesproximum ficutteipfum, «‘gniheatenimproximumnoneftè odiohabendum, propteriniuriam lb ipfo illatam, Lex item dicit : Mea eft uItio,5C ego rependam, di ci t Do riitms.Et iterum: Non quacras ultionem, nec memor fis iniuriac ciuium tuorum.Hæc omnia plane idem fignificant 8C exigunt, quod uerba ilia ChhftijNerefiftatis maloSc^c, Quare Chriftus his uerbis non docet nö/

Legem nioralemftu naturalem , nec affert nouam expofitionem Lecalogi, nee fupplet, quod dçeft Legi Mofi,nec ampliat,quod erat re/ miduni,fed affert plane eandem fententiam, quam continet Lex Mofij quaeantea in Lege extabaf,

Propofitis his,quae in Lege præfcrlpta funt,profe(ftu ea, non atolitio/ mtranfgrcditur.Lexuctuitocciderc,reatunr homicidij ftueritate ludi/

'■’xpiatura. Sed malac in alteriim cômmotæ mentis affec?tio,idcm in E/ ^angelqs habet pœnae -, ex praccepto fidei non minus reairaeft, fine ritione fufccpta,quam in operibus Legis homicidium.

Lcxinfidelemlfrael intramctumcontincfiat,0^ iniuriac uoluntatem tttiuriæuicifsitudinecoerccbat.Eides autem nullius tam grauemdoloz tem effe patitur iniuriæ,ut ultionem expetat, Ô6 illata^fibi quSfquam uin/ dexfitcontumeliæ.

AmariLexproximum exigebat. Etinimicumlicentiamodq dabat, Diligi ueroinimicosfidespraccepit, pétulantes humanarum mentis snotuspublicæ caritatis frangit affeclu,non folum iram ab ultionede/ Pellcns,fed etiâinamorêmitigans iniuriofi 5Cc, Aperte dicit, quod Lex eoncefferit odium inimici, cum tame Lex iubeatproximumdiligere,6d Romine proximi intelligatur no amicus tantum, fed etiam inimicus. Ec iterum:Non oderis fratr cm tuum in corde tuo. Ac rurfus » Si occurreris boniinimici tui,aut afino erranti, reduc ad cum , Etfi enim licuit contra publicos hoftes legiti ma bella gerere,ficut adhuc pio magiftratui licet,ta/ menpriuatumodium ergaproximumfempcr ab initio mundifuitpro/ hibitum.EtquodIoannes fcripfitiOmnisqui oditfratremfuum,homi/ cida eft,(emperucrum fuit,nontantum poft aduentumChrifti, fedeti/ amfubPatriarchisamp;Prophctis, ut teftanturexempla Cain,Efau , fra/ trumlofeph, Saulis,SCaliorurn. Quare, quod Chriftus dixit:Diligitc

ini micosucftroSjTion eft nou a Lex J fed tantum ueteris Legis, quæper Pharifacos öbfturata erat,cxpofi£io,

Moles quidcm illorumtemporum hominibus,quafi ijs, quicædibu» inqiiinari foliti eflènt,nön occidereimperabat,ego aucem qs quihoci/ pftim antea didiccrint SC primo illi præccpto ûtisfccerint, alterum PER FElt;Z TIV S impono,atqueutneiracquidcmperturbationc uincantur præcipio.Et rurfus:Molès quidcm adultcris,diftbiutisque ho/ minibus Legem pofuit,non moechari,maribus non mifeeri, uoluptates prartcr naturam non fedlari, fupplicium mortis qs, qui non obtempc/ raftcnt,adiunxit,egoautemmeosuolo,neintueri quidem mulicrêcunt peculanti cupiditategt;

Möfcs ponitLegera,quaî dicit : NonbccideS, non mœchaberfs, non furabcris,nonpeierabis,AtSaIuator nofter legepropofita, non occidere folù m,fed etiam irafei prohiber ô^c,

Admônebac ctiam co s, ut alriUs fapèrcnt i|s,quaf ludaèis a Mofepraert pta fuerantlllum enim Legem illis pofuiflè,N on occidere,tanquàm pro cliuibus ad occidendum,Item non moechari, tanquàm qs,qui lafcioifs^ mi atque ad libidinem propenlifsimi eflènt. Rurfus non furari tanquam fèruile maxime ingenium prac fe ferêtibus. Ipfbs uCró arbitrari oportcre, has fibqpfis nufquam effe aceommodatas Leges,fed animi libcrationent ub Omni morbo plurimi facerc,amp; ab imis partibus ac de profundo cogi/ tationis,tanquàmàradicibusmaïiciampüllulantemrefecare, iramt^at^ que ömnem minus honeftam cupiditatem uinecre conari, acpotiUJ ex fûmma animitranquilIitatCjnc irafci quidem, neep mulieremcumly bidine intueri,ac non modo non furari,fed cÔtrà,rcs etiam fuas indigen/ cibus erogare.Hadenus Eufebius.

Hîc,negari non potcft,quin Eufebitts fentiat, Chriftum tuliftè fuis prf fediorem Legem moralem,quam Mofen Ifraelitis. Ac prr:fertim hoc ut get,quód Mofes prohibuerit externum adultcrium, Chriftus autem pro hibcat ctiam concupifcentiam,Äf impudicum afper^m. Quafi uero D« calogus non aperte dicat:Non concupifcas.Et quidperfedius, quidabfo lutiusjouidfandius præcipi poteft, quam quod in lege exprefsis ucrbis dicitur:Diligcs Deum ex totö corde, ex tota anima, ex tota fortitudinc* Et,proximum ficutteipfumC'

Per quaemanifeftifsimèundii^reluccfcit, non ideo ucterern LcgWi dcfiiflèjin regnu inducere,quia mala fit, fed quia PERFECTIORVM ütiqt MANDATORVM tempus aduenerit. Si ucro ad comparatio/ ncm Legis nouae,uctus IMPERFECTA monftratur, ne hoc quidcm illam malam cflcconuincil amp;c,

Cum fuiftet præuaricantibuscomminatus fupplicia,acpraemiaob« dientibusamplapofuiflètjcumcçoftendifîct, quiamcritó à nobis fupra prions iufticiæ menfuràs requirat,incipit recentis Legis ordinäre pracce/ pta,non fimpliciter,fed per comparationem Legis antiquae.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßfi EVANÖBUO CHRISTi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4fÇ

tofttraridm cft cius prafccpto,quó prohibertiur occi'dcrc, an poti'üs S VP PLETORIV M, per quod illud quoque ipfum cuftodiri quear. Hauddübièhocillfus S VPPLE MENT VM,proptcrca(B PER/ fectivs.

Vidifti quantis ad pcrfeÆonem gradibiis alcenderit, qitemadmo^ • dum nos adipfum m'rtutis cacumcn eduxcrit ♦ A fuperioribus igitur ad inferiora numerando defccnde, Primus gradus eft, ncqua^ priorcm ad lædendum uenire fiCcEt mox : Perifiexifti celfitudinem Philofophix,6£ idcirco tä cllro eft digna pracmio,quia tarn magno eft fubicdla pratccpto* quodqucingcntem fempeiranimum ÔC ftudium omnlno multumrequi/ fatNam Sf premium illi talc proponit,quale priorum omnino nuIh.Ne qüe cnim tcrræ hic meminit,ficut in mitibus,ncc confolationis ac miftra tioniSjficutin lugentibus atcß mifercntibus. Netjregnum ccelorum mez î^oratjficutin pauperibus fpiritu,perfecutionemcp patientibus,ftd quod his erat longe fublimius,ut fcilicet fièrent fimiles Dei, prout tarnen homi hibasidcflctpofsibile.VtfimilcSjinquitjfitisPatrisueftri, quieftin c(X9

Sc fimiliadidiaChryfoftomi palam fignificantjCp Chryfbftomus fenfèri t ChriftS apud MatthaeS,cüm docetjN on irafeendum jUo aipici enz danrnruliercad concupifccndä earn,Malo nonrefiftendum, Maxilla der Xtcram percuffbri obucrt?dam,Inimicos diligendoSjôCbcnefacicndû tjs, nos odio habent,dedifte nouä 0^ perfetftlorem, ac etiam fcucriorê SfW^fueritLcxMofi.EtquiaGhryfoftomusmukus 8C cöpiöfuscftiti prædicandismeritisoperum,obfcurumcflc non pot eft, qitinfcntiathoz mines noua ilia Lege,hoc eftjpcrfetftioribusôCexccnêtioribus opcribus, ^uæiuxtaipfius fententiam noua Lege exiguntur,aftcrnam falutem cort ^cqui.Nechocinhisdi(ftis,quserccitauimus,diisimuIat4 Perfpexiftijnz lt;îuit,ceIfitudinemPhiIofophiac,ÔC idcirco tamclaro eft digna præmio, qniatammagnofubietftaeftprafcepto,quódque ingentem femper ani/ rnumamp;ftudiumomninomuItumrequirat.Nam ÔC premium illi talc ^oponitjqualc priorum omnino nulli flCc.Sed audiamusde hacre etiam Hieronynmm,

Tuncöculum pro oculo,nunc nerberanti maxillam pràîbcmùs alte hm,Ilio tempore bellatoribüs dicebaturzAccingete gladiotuo fuperfez murtuumpotcntifsimè. Modo audit Petrus ; Gondegladlumtuumiii gt;iaginam.

Et in Mattb.capji, lugtimnreUmfuaue eft,ÖC onus meûleuc.QuÔmodo leUius Lege Euz àn§elion,cùmin LcgehomicidiumjinEuägelioiradamnetur^’Quar^ done Euangelij gratia facilior,cûminLege adulterium, in Euangelio c5 ^pifcentiapuniatuit

Etfiautcm Hieronymus in eo loco quædamaliaaddit,quibus conat fxplicare,curEuangelionlcüius fitLcgc,tamenficuthocimplicatpoti? ^c|explicat,itanoneftobfcurö,quinfentiatplura,maiora,pcrfelt;ftiori, grauiora,in Euägelio,^ in Lege Mofi mandata eflc.Et quia ipfe quoep ^pï acmultum prædicat mérita noftrorum opeijt in cxpiandispeccatiS, ^promerêdaafterna uita,manifcftu eft, quod perfedioribus fic grauiofî DUS operibusjtribuat perfedius ÔC excellcntius meritum, utep pratmlum,

Forufsis autem iucundius eft Afoto audire Tliomam fuum Aquina/ fem,quod fine eiufdem profefsionis, quani alium quemuis Scriptorem. Agedumigitur,fccitemusipfa uerba Thomæ.Quanquàm cnim Tho/ mas uidetur fibi omnino diisimilis, ÔC patitur ipfc quoq; hac in re uertigi ncmjUthancmateriaiTijdedifcrimine Veteris ÔC Noui Teftamentima/ gisinuoluat/juam cuoliiat,tarnencommemorabimus ca,quæ ad præ/ fens inftitutum pcrfpicue faciunt.Sic autem fcribit,

Præcepta ( inquit) nouai Legis funt grauiora præccptis uetcris Legis, quantum ad hoc, quod in NouaLege prohibentur interiores motus a/ nimi,qui exprefse in ueteri Lege non prohibebantur in omnibus,Mi in aliquibusprohiberentur,in quibus tarnen prohibendis pœna non ap/ ponebatur,Ha(ftenusThomas,Sed quod dicit, utrumque falfuin eft» Primumenim, Lex feu Decalogus manifefte, perlpicuè exprefse di/ cit,Nonconcupifcas, Et, Circuncidite præpucium cordis ueftri* An prohibcreconcupifccntiam,0if iubere circunciderc præpucium cordis, non eft impiosamp;iniquos motus animiaduerfus Deum ÔC proxiinum, -exprefse prohibereC'Qirod fi nulla alia Lex extaretpræter has duas,DiIi/ ges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ex tota anima lua,amp;fX totafortitudinctua,Etproximum ficut teipfum, dicitamê nonpoflèt, quod Lex non exprefse prohiberct impiOS animi motus, nifi fi quisSo phifticâ exerccat,amp; de literis potius ac fyllabiSjQ de ucra ÔC aperta fenten tiarixetur. Vbi cnim exigitur diledlio Dei ex toto corde, ÔC diledio proximi ficut furjpfius, ibi cer tè dare Qi. perfpicue prohibctur,nc odio 113 beamus Deum, ^proximum. Deinde, an Lex non apponit fatis hör/ ribilcmpœnam,cûmait,Egofum Dominus Deustuus Deuszelotcs, reddensiniquitatemPatrum fuperfilios, intertiam SC quartamgenc/ rationem his, quioderuntmeC’ An odium Dei non eft intcrioramp;impi/ USanimimotusC Anminari fupplicium in pofteritatem ctiamtransfe/ rendum,noneftapponerepoenam îquot; Etutfeiamus nullam elTeLegeni, uclinterminimas numeratam , quænon habeat fuam pœnamadiun/ dlam, additur generale nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Maledidlus qui non permanctinfermo/

nibus Legis huius, nee eosopereperficit.Vel ficut Paulus exponensk/ git:Maledilt;ftus OMNIS, quinonmanferitin OMNIßVS,quz feripta funt in libro Legis ut faciat ea.

lacftatur amp;hoc interueterumfententias,quódLex comprimâtn^a/ .num amp;nonanimum ,Eüangelion uero manum ÔC animum ♦ isquidem, qui collegit Thcologicas fententias, conätur hoc dieftum cxplicatione fuamitigare . Illud,inquiens,de Lege diciturfccundiim cærimonialia, non fecundum moralia, uel quia in Lege non eft genera/ lisprohibitio omnismortiferæconcupifcentiæ, utin Euangelio.Eftä^ hoc utrumque falfum ♦ Nam qui dixerunt, Legem comprimere ma/ num non animum, intelligunt id maxime omniû de moral! Lege, qué/ admodum teftifîcantur eadiefta, quæpauló ante e ueteribus feriptoribus rccenfui.Et Lex generaliter prohibée omnem mortiferam çoncupifeen/ tiam,ut iam demonftrauimus,

AdiungcmusThomæ etiam Scôtum , quorum difcipuli M plurv mum inter le rixantur, tarnen autores in ignorantia ueri diferiminis, quodeftinter Legem amp;^EuangeIion,confcntirefibi uidentur , Sic au/ tem ftribit Scotus : Lex noua,(inquiens) continet omnia moralia, quæ

DE EVANGELIO CHRISTL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4’7

lt;îuxLex uctus, addit alia, uel faltem addit aliquam explicationem l^iquorunijad qug forte iplî non tenebant,quôd quantum ad hoc cft graui or amp;c. Vides,quàm temerè,quàm dubitanter incedat Scotus » Dici tLe/ gemnouam addere quædanr alia, (intelligit autem Moralia)ad uetereni t-egein.Et tarnen quia uidet hoc uix conftare poflè, emendat ipfe fe, Vel faltem,(inquicns)addit aliquamexplicatiônem aliquorum, Sed metuit, . ne 2lt; in hoc erret,ideo mox fubiungit. Ad quæ(inquiês)forteipfi non te/ nebantunRedè habet Tflvo-xéTov^ hoc eft, Tenebrarum nomen. Quid enim poteft tenebricofius,amp; implicatius diciC* Sed tales tenebras merenz tur,quioculos à luceEuangelij Chrifti, ad figmenta hunaanae rationis defledunt.

Sunt Sc alia dida inter huius farinat Scriptorcsde difcrimineLcgtsSd Euangeli],fcu utipriloquuntur,Veteris ÔCNouçLegis uulgata^Omnes differentia:,inquiunt,quæ afsignantur inter NouamLegem 6C Vete/ renr,accipiuntur fccundum perfedum amp;nbsp;imperfedum- Et,Lex noua co paratur ad Veterem ficut perfedumadImperfedum.Et, Mandata Le/ gis funt minor a,In Euangelio autem funt mandata maiora, Et,Chriftus inipleuitueteremLegemopereSCdodrina, Dodrinatripliciter,uerum intelledum exprimendo,praecepta Lcgis ordinando, SC pracceptis fuper/ addendo.

HaccSCfimiliadida uidenturfumptacxÉpiftola adHebræos,ubidici nir; Nihil ad perfedutrt add uxit Lex.Hocigitur Apoftolicum didum explicandumcrit,utuarij erroresrefutentur, Apoftolusenim hoc dido nop intelligit,cp naturalis feu MoralisLexnon lit fufficienter SC perfede tradita aut expofita in fcriptis Mofi.Quid,n,poteft de Lege Moral! Fuffici entius SC perfcdiusdici,qDiliges DominuDeumtuumextoto cordcj extotaanima,ex totafortitudine,Et,Proximum ficut teipfumC' Quod o/ ptts abfolutius SC fandius poteft ulla dodrina trad! SC exponiç’Quare nu/ gæfu.nt,quôd dicunt VeteremLegemcontinere mandata minora SC im perfeCia,nouamueróLegem,maiora 8C perfeda. Didum autem Apo/ ftolipartim eo rcfpicit,quôdLex,ctfiper fe perkda eft ÔC Sâda,ac pracci pit tarn iufta 8C pia opera,ut non pofsint iuftiora SC magis pia dici, tarnen pïæcipiendo non affert homini uires ea faciêdi SC implendi, Sicut 6C Pau lus dicit,Lex ipfa quidem Sanda,SC prçceptum fandum,ae iuftum SC bo num,fedpeccatum oecafione accepta per præceptum, decepit me, ÔC per iUudoccidit. Partim, ÔC maxime omnium refpicit in eo loco ad partent Legis Cçrimonialis feu Leuiticac 4 Réfutât enim Apoftolus impiam opigt; nionemludaeorum, qui fentiebant fanguinem taurorum SC hircorum «xpiare peceata noftra eoramDeo,ÔC conferthunc fanguinem cum San/ guineDomininoftri îcfu Chrifti, ac docet, quôd fanguis hircorum ÔC taurorum,non expict peccata coram Deo,fed adumbret tantum fanguV neinChrifti,qui folus fit coram Deo expiator peccatorû nôftrorum,Vtv de 2C poftea dicitdn priore tabernaculo offeruntur dona ÔCSacrificia,qu^ nonpoffunt iuxta conlcicntiam perf edum redder c cultor em.Et iter umî Lex umbramobtinens futur orum,nonipfamimagincmrerum,hishogt;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftqs quas fingulis annis eafdem continêter offerunt, nunquâm poteft ac^

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedentes perfedos reddere, Lex enim de Sacrifices,redè qüidem ac uerij

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adumbrat Sacrificium Domini noftrilefuChrifti .Et hac in parte non

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft imperfeda, quia eft ôC diuinitus inftituta,ÔC fatis ac fufficienter âdumz

confirmarc,hac autem in parte dicitur impcrfeda,amp; iriutt'Iis, quod facri/ ficiaeius non expientpeccata, ex dignitate acfèionum feu ex opereipio/ rum,utloquifolent,operate, ficuthypocritæ,6Cimperitihominesfen/ tiebant. Maieftas enim expiationis peccatorum coram Deo pertinettan turn ad facrificium ôi. fanguinem Domini noftri lefu Chrifti,non ad fan guinem taurorum 0:^ hircorum ♦ Quarc abfurdifsimum eft, quod non/ nulli dicuntueterem Legem efîcimperfccftam,hoc uidelicetfenfujquod Lex Mofi non contineat ncc exigat perfedlam iufticiam operum , qnæ uel Deo uel proximo præftanda funt, aut non reéiè nec utiliter adumbra uerit Sacrificium Chrifti.

Quid pluraC Afotus ipfe,ne fit in hoc Sympofio afymbo!us,amp; ut inge nue fateatur fe effe eorum difcipulum,qui ex Euangeliofaciunt Legem, quae duriora praccepta tradat,quam Lex Mofi,in fcorrjs fuis ita fcribit. Si afpicias(inquit) ad exterioreni dotftrinam uel fcripturam,durioracertc funt nonnulla,utillud propter quod dixerunt Apoftoli Matth, decimo/ nono.Si ita eft caufa hominis cum uxore,melius eft non nubere,£t fimv lia,Propter quæ etiam intelligi poteft illud didtum, Nifi abundaueritiiv fticia ueftra plufquam Scribarum ôâ Pharifieorum ôéc, Etfi autem hypo' critahabetuarias huius dióïi fententias, ficutfateturipfe, tarnenmanift/ ftèhîc affirmât,quod ante negauit,SC quodrefutandum fufeepit.

Expofuimus,quid in hac diljjutatione nomine Legis ôc Euangeltj intelligamus.Etquæfituerafententiahuius didfi apud Paulum,Litera occidit, Spiritus autem uiuificat. Recitauimus etiam Catalogum quo^ rundam Scriptorum, qui fentiunt Chriftum dedifle nobis peifcdiorem amp;nbsp;feueriorem Legem,quam fuerit Lex Mofi.Quæ omnia paulo coptoß us eo confilio expofuimus,ut argentum Confefsionis Principis ab Afo/ ticisftorqsrcpurgaremus. Nuncaddemusquædam de ucteri di nooo T eftamento,déep horum inter fe difcrimine.Nccp enim Confefsio Prin/ cipis negat, neep dubium eft, quin fuum fit ueteris amp;nbsp;noui Teftamenti difcrimen,Sed cum dicitur, quod Chriftus non fit nouus Legislator, Si non tulerit nouam Legem,fignificatur, non hoc efle Veteris amp;nbsp;Noui Teftamenti difcrimen,quod nönnulli Scriptores Ecclefiæ obtrudunf. DiCamusigitur quædamdehacre,ut amp;nbsp;fententia ConfefsionisPrind/ pisilluftretur, amp;nbsp;Afoticauanitasrefutetur. Non eft autem nobis nunc fermo, de eaTeftamenti fignificatione, qualibri Prophetici, VetusTc^ ftamentum,fid libri Apoftolici,Nouum Teftamentum dicuntur,Selt;l nomineTcftamenti hoc loco intelligimus , quod Hebræis eft Berith,hoceft, Paeftum aut fœdus,Et Græcis quod proprie fu gnificat ftatutum, aut Conftitutionem, Ac ubi Hebræus in facrisliteris habethBerit,ibiGræcustranftuIitlt;^ô«««, fidLatinus interpretatuseft Patftum,foedus,aut Teftamentum ♦ Etfiautern Deus inijt etiam Pa/ (ftuin, ftuTeftamentum cum Noha, ficut ftriptum eft Genefis 0-ôdp.W men præcipuum eft, quod inijtfii^inftituit curb Abraham o, Padluse/ nimeftcum Abrahamo,fidteftatuseftei, quod uelitpofteritatenreius multiplicare ficut ftmtftcllæ cœli,Ôdarena maris,ac dare eipoflefsionem terræCanaan , fid quod in Seminc fuo benedicendæ fint omnesGen/ tes. Hoc Padlum feu Teftamen tu continet duo's Articules, feu duaspat tes.AItera pars eftpromifsio multiplicatiois externe pofteritatisAbrahç, fid poftefsióis terræ Canaan.Hçc pars complecftit promuIgationêDecaló gi,inftitutioncSacerdotq Leuitiefifid Legû Politicard, quibus Iftaelitæin regno

DE EVANGELIO CHRISTI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41?

Regno amp;nbsp;Politefa eius uterentur, Vhi enim eft multi'tudo popiiîi, amp;nbsp;iru habitatio regionis ibi neceflària eft dcxîlrina morum, cultus Dei, ÔC ob/ feruatio publicorum ludiciorum utpopulus l'n officio pietatis ÔC hone/ ftatiscontineatur.Qiiare cûm Deus promïttit Abrahae fe multiplica/ turum pofteritatem eius , amp;^daturum ei terrain Canaan in poffefsio/ iiem,eoipfo promittitjfèreîigionem amp;Polîteian eorum ita conftitutu/ rum,utpiam,honeftam,amp; tratiquillamuitamagcrcpofsint. Qtiod âi: pofteainexitulfraclisex Acgypto’jamp;^iningrefruintenam Canaan im/ pletumeft. Altera pars eftPromifsiddeSeminebenedido, hoc eft, de Chriftonafcituroexpofteritate Abrahæ.Ethæceftpraccipua pars PadH feuTcftamenti, quodDeuscum Abrahamofecit, Nam propter hancj Deusprioremillam Abrahæ promifit» In hune enim ufum promiffâ eft Abrahç multiplicario pofteritati s eius QC poffefsio terræ CanaanjUt in eaamp;famiha, èquanafeiturus erat Chriftus,SCprædicatio, quaChriftus uenturus ,amp;^peccatum humani generis expiaturus promittebatur,con/ feruaretur,doneeChriftus ipfe ueniret,ac officio fuo in terris defungere/ tur. Acillaquidem prior pars uocatur Vêtus,pofteriorautem,Nouum ' Teftamentum, non quôdpromifsiones diuerfis temporibus fadæ fint, fed quod diuerfis temporibus lint impletæ. Prior enim impleta eft eo lemporc, quo Ifraelitæ egrefsi ftint ex Aegyptô,amp; ingrefsi in terrain Ca naan,ac poflèderunteamjUfqüeadaduentumChrifti.Etfienim fuerunt aliquotannis àBabylonijs eiedli, tarnen promifttiserateis rcceptusac rcdieruntetiampofteaadauitaspoflêfsiones. Pofterior autem impleta eftinplcnitudine temporis , quandoDeusemifit filium fuum fadum ßcmuliere, fadum Legi obnoxium , ut eos, qui JCegi étant obnoxq, tedimeret.

Quæ cûmita fe habcant,manifeftumnunceft,quatfitVetcrisamp;No ui Teftamenti uel conuenientia, ucl differentia. Ac 'Scriptores quidem Scholaftici , quos ÔC Afotus in fua Confufione fequitur , affirmant Nouum Teftamentum diftarc à Veteri per Præcepta,Sacram enta SC Ptomiira.Sed quomodo hæc fefe habeant,cxplicandû eritPrimùm em, fi tempus, quo hæ duæ partes Padli feu Teftamenti, quas recenfuimus* didæamp;proinulgataîfunt, confideraueris,manifeftumeft,.quôd cùm DcuspromitteretPatriarchis Abrahamo, Ifaaco fiClacobo, multiplica/ tionempofteritatis, ôû poflèfsionem terrac Canaan, fimul etiam promt feritfe epofteritate eorum miflurumChriftum . Ad Abrahamum di/ citur: Multiplicabo Scmentuumficutftellascœli.EtpofsidebitSemen tuum portas inimicorum fuorum.Hæc eftparsPaefti, quæ uocatur Vâ îusTcftamentum, Sedmoxadditur altera pars : In Semine tuo (quieft Chriftus)benedicentur omnes gentes terrac. Hacc eft pars Palt;fti,quac uo? catur Nouum T eftamentum ♦ Adifaacum dicitunMultiplicabo fernen tuum ficut ftclias cœli, daboque pofteris tuis omnes regiones has ♦ Ha? fies Vêtus Teftamentum. Sed continuo fubiungitur.'In Semine tuo be/ itedicentur omnes gentes terrac : Habes Nouum Teftamentum. Ad la? cobum dicitur : Terram in qua dormis dabo tibi SC femini tuo, eritqt le? ntentuum,quafi puluis terrac,Ecce uetus T eftamentum.Sed accedit ftà? ^8(nouum:BenedicenturinteSd in feminetuocündæ tribus terrac* Qnarefi tempus,quo haceduo teftamentaPatriarchis promiffâ funt,cort fiderauerisjunofingulistemporepromiffâ uidemus.Si autem tempus impletionis eorum confideraueris, manifeftum eft, quod uctus qui?

dem Teftamcntum feu Padum de multiplicatione Seminis Patriarcha/ rum, ÔC poflefsione terrae Canaan, tuncimpleri coepen't, cum {301111211/ raelin Aegyptomukiplicaretur,amp;llraelitae eic Aegypto proficifceren/ tur, atq^ acciperent Legcmin deferto, ÔC poftea pollefsionem terra Ca/ naan.Nouum autemTeftamcntumifeuPadum de mittendoChrifto c poftcritäte Abrahæ j im plebatur poft egreflum ex Aegypto âf I'nftau/ rationem Veteris Teftamenti,annis plus minus mille quingentis, cum Chriftus nafceret è uirgine in Bethlehem, ôf poftea officio fuo defunge/ retürinGalilæa SC Iudæagt; Haecautem non eo dicuntur, quod uel ante Abrahamum, nonfueritpromifsiodeuenturoChrifto, uel anteegrel/ fum Ifraelitarum ex Aegypto,non fueritinter homines cognitio Legls feu Decalogi: Nam promiisio de Chrifto extitit iam inde ab initio orbis tcrræicùm didum eft, Semenmulieris, feufilius Vitginis, conterctca/ put Serpentis. Et noticiaDecalogifolethumanis mentibusaDeonatu/ raliter imprimilficut teftatur Paulus ; Sed eo dicuntur,quód promifsio de uenturO Chrifto, quæantèaextabat, determinabatur tumprimuni, temporibus trium illorum Patriarcharum, Abrahae », Ifaaci SClacobi,a^ certam familiamjie qua Chriftus effetnafciturus, 8CDecalogus tum pd/ mum,incgreffu ex Aegypto promulgabatur manifeftis miraculis, Si tradebaturfcriptusintabulislapideis ♦ Habes unum difcrimen Ä^NouiTeftamentf. '

Deinde, qtiod ad præcepta attinct, lecundû qug ifti ponunt aliquod di fcrimêinter Vêtus amp;NouuiTeftamentû, liquidem fermo eftdeDccalo go,qui eft epitome Legis haturalis ac moralis, falfum eft,q5 Chriftus,w adueniflet, dederit nöUamLegem naturalem aut moralem , quemad/ modum fuprà demonftratum eft. Et dicit ipfe Sentetiarum autor,qudd Moralia in Lege SC Euahgeh'o fint cadem, Addit quidem ea plenius con tineri in EuangeliotSed quid de hoc fit ientiendum,cx qs, quæ anteaco/ piofedida funt, manifcftum eft. Nam, quod Afotus affirmât Chriftum quacdam Legis Möfrrcuocalïè,inter quae commemorat illudde ïibello repudq, quod fcriptum eftapud Matthaeum, capite decimohono,fan's perfpicueprodit fuaminfcitiam. Chriftus enim eo loco nonreuocatuc/ tcrem Legem Mofi de repudio,nec repreh endit earn, alioqui reprehcde ret Spiritum ipfum fandum, quo autore hate Lex lata fuit, fed exponit caufam, cur Mofes tale repudiumpermiferit, fîCreprehenditpopulum, quod prae duricia eiuSjMofes no potuerit in ea politia perfedâ Legis Na/ turalls obferuâtiam exigere,Nec reponitin loclim eius nouam Legem, fed reftituitueterem Legem ilaturalem, Manifefteenim dicit, Ab initio non erat fic.Et, An non legiftis quod is, qui fecit ab initio, mafculum SC foeminam fecit eosÆt dixit,Proptereadeieret homo SCc Hoc certcnon eft nouam Legem ferre, fedueterem natüracLegem,quæfuitab initio humanæ conditioniSjfuaé integritati reftituere, Quare fi de natiirali feO Morali Lege fermo eft, uanifsimum eft, quod honnulli fentiuntChri/ ftum,in nouo Teftamcnto,nouam Legem tuliffe.

SiautemloquendumeftdeCçrimonqs feuSacris 5C RitibusLcuiri/ cis, dubium noneft,quinexternus ÖCLcuiticus horum rituumufusfit in aduêtu Chrifti, amp;nbsp;in diuulgationeEuangelq eius in orbem terraruni, abrogatus.Hi enim ritus fùèrunt adumbratio Chrifti,ôf officq eius, quo in terris erat defundurus, Poft$ igitur ucnit Chriftus,deleta eft umbra, Sc pofitum nobis eft ob oculos corpus ipfüm, Nox progrelîà eft,dies au/ tern

DE EVANGELIp CHRITÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«

teraappropinqiiauit. Sçd quo ueri'us acccrtius eft, Lcui'ticos ritus abofiz tos efTeJioc magis peccat Afotica Ecclefia,quod hadcnus chrifmau^rhy niiamata,amp;fmulta aha Leujtica in Sacris fuis reftitucrit,Ô[^ clarifsimo So/ hjtenebrasunibraruni ofïuderit»

Si uero fermo eft de præceptis, ut uocant, ludicialibus feu Politicise manifeftum eft,qüód Chriftus necipfe nouas politieas Leges tulerit,nec cumiufsifletApoftoIos Euangelion ftium diuulgare inter Gentes, obz truferit Ecclefiæ ludidales Cea Politicos leges Mofi, ftd conceflerit, ut quæiiis gens utatur fuis Politicis Legibus fi modo non pugnauerint cum Lege naturalitQuis me ( inquit ) ,conftituit ludicem , aut diuifo/ rem fuper uos C E t iterum : Regnum meum non eft de hoc mundo ♦ Et tcftanturipfiquoqueAfotici fcriptorcs, quod Chriftus nulla ludicialia (Siccnimloquuntur)impofuerit, Quo magis deteftandunr eft, quo^ AfütusfcribatChriftumcflêNouumLcgisIatorem , inftituifle no/ uiimregnumPoliticum. Acpaulo ante facit quidem difcrimen, inter fpiritualem ac coeleftem, amp;nbsp;inter mundanam politeian, fed quæ eft pro/ fcfsiocæcati hy'pocritscjfacile cognofti poteft, quod per mundanam po/ hteian intelligat régna fecularium Princip3,qux adminiftrantur legibus CæfareiSjPer Spiritualem aûtamp;f coeleftem politeianintclh'gat dominati/ onemPrælatorum,ut uocant,Spiritualium, quam gubernant iuxtaLc/ gcs fuas,quas uocant,Canonicas,amp;iuxta décréta fuorum ConciÜorum acfcriniapecftoris Pontificq.Si ergoAfotusfacitChriftumhuiusPoli/ tiæaiitoremjcertèfadt ex Chrifto non Iblum Cælarem OÆiuianum, autluftinianum, fed etiam plufquàm Sardanapalunx, Quod cùm ex ali/ otum fcriptis manifeftius fit, quam ut h oc loco rcpeti debeat, ncc fit hu/ ' iusinftituti,pergemus nunc ad reliqua,fi tamen priusc Bernardo recite/ ^ttus,quitus moribus praclati fuamillam Ipiritualem ÔC cœlcftcm politi/ anadminiftrent.

NononinesfuntamiciSponfijquoshodieSponfæhincinde afsiUcre ctrnis^ô^ qui,ut uulgo aiunt,cam quafi addextrare uidentur.Pauci admo duinfunt,qui non quæ fua funt quærant ex omnibus caris eius,Dili/ I gunt inunera,nec polTunt pariter diligere Chriftum, quia manus dede/ tuntmanimonæjntuere, quomodo inceduntnitidiSèornan, circuma/ iBidèiuarietatibus, tanquàm Sponfa procedens dcthalamo fuo. Nonne fiquempiamtalium eminus procedentem aipexeris , Sponfam potius t)utabis,quâm Sponfæ cuftodem^Vnde uero hanc illis cxjftimas exubez rare rcriim afflucntiam, lieftium fplendorem , menfarum luxuriem, congeriemuaforumargenteorumamp;:aureorum,nifi de bonis Sponfx^ îndeeft,quod ilia pauper ôi^inops, fie nuda relinquitur facie rniferanda, inculta,hifpida,exangui ♦ Propter hoc non eft hoc tempore ornare Spon fam,fed fpoliare,non eft cuftodire,fcd perdcre,non eft defendere, fed ex/ ponfTe,noneftinftituerc,fed proftituere, non eft paftere gregem,fed •BadlareSddeuorarc, Dicente de illis Domino: Qui deuorant plebein îneamut cibum panis, amp;nbsp;quia comederunt Iacob, ôC locum eius defola/ ücrunt.EtinalioProphcta:Peccatapopuli mei comedent, quafi dicat, Peccatorum preciaexigunt,fiC peccantibus debitam follicitudinem non impendunt.Quem dabis mihi de numero Præpofitorum, qui non plus muigiletfubditorum VACVANDIS MARSVPHS, quàm lùdjs exnrpandisC'fiCc,

Hate eft ilta Spiritualis Si coelcftis pöliteia,quä Prælati gubernant. Sed fortafsis tails eratPraelatorum politeia,temporibus Bernardi .Nunc aiv tent,poftquam Albtus in mundo natus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Dominico fuo renatus,

cmedata fcilicet eft in melius.Quare pergemus in noftro inftituto. Nam quodadDecalogum feu Legem naturalem, aut Moralem atfinet,ficul cognitio eiusfuit a condito homine, diuinitushumanae menti inferiptä, ôi. fententia cius poftea in tabulas lapideas relata,ita obedientia eius felflgt; per ab hominibus, fiue illis, qui fuerunt ante Legem fcriptam fiue ifts» quifueruntaMofe ulqjadChriftumj fiue his,qui fünf à priori aduenW Chrifti,ufep ad extremum diem huius mundi,ac pofterrorem Chriftiad^ uentum,feuerifsime exigitunSed in hoc loco non eft prætereundô, quoa amp;fi Chriftus non Iibcrauithomines,nc obediantamplius Decalogo, fm nafurali Legi(in hac enim difputatione, per Decalogu intelligimus Na/ turalem tantum Legem,non Mofaicam illam de die Sabbati deterniin»/ lt;iOnem,quacamp; ipfa in Decalogo contittctur,non eft autem Legis natur» Iis,fed Leuiticae autMofaicac)tamenlibcrauiteos,quiinipfum credunt» fie maledidbone Decalogi damnetur. Decalogus enim exigitperftdaul obedientiamamp;^iufticiam.Etfi quis cam nonpratftiterit, exccrafureum extremis malis. Ab hac autem execratione redemif nos Chriftus,utPagt;i/ lus ait,dumfalt;ftus eft pro nobis cxecratio.Quod beneficium Chrifti,no^ pertinettâtum ad eos homines,qui funtpoft aduentum Chnfti Si diuul/ gationemEuangeltj eius,in terris, fed etiamad inos,qui fuerunt at)ini' tio orbis terrac,ante aduentum ejus,6C crediderunt in ipfum, Itaqj fient0/ bedientia Decalogi feu Legis naturalis femper exigitur,ita execratio ein® femperperChriftumin ijs, qui creduntin cum, antiquaturSCabolctnn Quod aût attinet ad Lcuiticas Leges, abrogati quidem funt externi earn ritus, fed poftquam aduenit Chriftus, ueritas eoijt ita illuftrata eft, ot 4°^ his nunc autoritäre Mofi utendum fufcipcrct, uiderctur Chriftum adut' nifle negare.De forenfibus uero ScPoliticis Legibus Mofi, ficutpoftad/ tient urn QC cxaltationê Chrifti fublata eft Politeia Mofaica, ita côm Chri/ ftus dixit,PrædicateEuangelion OMNI ereaturac,hoceft,nontantuW Iudæis,fed etiam Gentibus, omnibus,inquam, populis, in uniuerfo Of' be,permittitunicuiuis genti ac populo,ut fuis forêfibus atep policiers L^ gibus utatur,tantumutaudiatÉuangelion,SC credatin Chriftum,qnod ipfeplacauerit iram Dei, amp;nbsp;impctrauerit nobis adoptionem filiofurrt Dei,atcp exhacfideteftificeturquouispoteftpietatis officio gratitudinO fuam.Habesaliamtamconuenientiam, quam differentiam nouiTeftamenti,

Venioad Sacr3tmenta,Namæinhis dicuntefle diferime inter Vein® amp;nbsp;Nouum T eftamentum, Etfi autem Circuncifi o Baptifm us, Agnus Pafchalis,amp;CcEnaDominiea,diueriafuntSacramenta, Res tarnen,quï per ea fignificantur,8(S beneficia, qua: per ipia offeruntur,5C difpcnfantu5 non funtdiuerfa.Circumcifio enim non folum fuit fignum eius prornifi fionis,quae erat de multiplicatione Seminis Abrahac,0C poffefsioneterr^ Canaan,quod uocabatur V etus T eftamcntû,ut fupra ditftum eft, fed fn*! etiam fignum illiuspromifsionis,quac erat de uêturo femine benedido, hoc eft,dcChriftoSeruatore noftro, quod uocatur Nouum Teftarncu/ tum.Vndeamp;PauIus ad Roma.de Abrahamoicribcns:Acccpit;(inqnit) fignum circumcifionisfignacùlumlufticiaefidei,quçfucrat in præpucïo» hoc eft^Abrah^ fuit iuftificatus feu abfolutus a peccacis,0^ Deq acceptas

P^rhdcni,quam habebat in Chriftuni de pofteritate ci'us ucnturum, prix ufquâmcircumcideretur.Accepitautem exinftitutionc Domini circum cifionenijUtliocfigno confîrmarcturinfide, quambabebat non fol uni dcpromifsione multiplicationis fcminis amp;nbsp;polRfsione terrç Canaan,fed ftiaftidcChrifto epofteritatefuauenturojtacp qui in populo Ifraclitico î^cœpitcircumcifionemjnon minus coniunÂis eft per hoc Sacramenz minEccIefiæDei,nccminus confignatusfuit in communionern benefiz cioruniChrifti,hoceft,Remifsionispcccatorum SC ætcrnæuitæ, quam 9ui hifee temporibus accipit baptifmum.Et qui uefeebatur tune agno Pa ^chali,quiadumbrabatChriftuni, ex fide,non minus capiebatfrudum corporis âil fanguinis Chrifti uenturi,hoceft,remifsionis peccatorum ÔC uitæætei-næ,quæ per morte Sefanguinem Chrifti impetrata funt, quant ’S qiununcfumitCœnam Dominicam»Quid,quÔdSchi,qui egrefsi ex AegyptOjUagabanturadhucincertisfedibus in deferto, ôderedebantin ChriftumAbrahæ promiflîim,comederunt,fuoquôdam modo,corpus Chriftiin Manna,SC biberunt,ad quodfortafsis Afotus ÔCfraterculi eius obftiipefcent, fanguinemeius in aqua, proHuentc de petraf Sic cnini J auiusfcribit:Omncs,(inquiens) eandem efeam fpiritualem comedez hatitjôdomnescundem potum Ipiritualern bibebant.Bibcbant autetn deSpiritua,Ii,quæinoscomitabatur,petra,Petra autêeratChriftus, Dicic S^dctnaliasPaulus : Nunepropius adeftnobisfalusquàm turn,cûm credebanniSjhoc autem intelligendilm eft, non de meliori SC excellenn'o hfalutCjfedde inuftriorircueIarionefaIutis.Eademcnimfalus,eademrc/ niifsio peccatorum,eadem æterna uita, quaS nobis in exhibito mine Chri fto offertur 6C traditur,oblata fuit 6C tradita ueteribus in Chrifto fuis tein poribuscxhibendo,ÔCreueIando,nobis quidemmanifeftion\ SC his obz fciirioriprædicatione,utrifq5 autemrerumueritate, per eundem Chriz ftum Scruatorem noftrum. Quare SCfi diuerfa funt Sacramenta Ecclefig, quæ fuit ante aduentum Chrifti,ÔC quæ eft poft aduentum eius, tarnen ft cutunacftEccIefia,ita unus eftChriftustam Adami, Abrahami, Dauiz dis,Efaiæ,ô;ahorumPatriarcharum,lt;]uàmPetri,Pauli,Stcphani, Cypri anijAuguftinijôC omnium piorum Jefus Chriftus (inquitÂpoftoIus)he namp;hodie,idcm eft etiamin fecuIa.Traditur in Promifsis quoque diferiz '”cn.Lex,inquiunt,promittit terrena, Euangelion autem cœleftia. Hoc Suidemtolerabilitcrdicitur,fiquidcmrelt;ftèintelligitur* Namfihocfenz fu diceretur,quÔd cum duplicia promiftafint Abrahæ,alterum multipliz wtio feminiSjSC poflefsio terræ Canaan,alterum Chriftus e pofteritate ez Ills nafcitiirus,qui eftæternus nofter Seruator, illud quidem quod terrez ”utn fuit, exhibitum fit ueteribus Patriarchis, hic autem Chriftus,qui SC •pfepromiiruserat,ôil eft cœleftis Seruator,non fit temporibus eoruin «hibitus amp;nbsp;natus,bona eflêt fentcntia,SC amplcSfenda.Si autemifto fen gt;udicerctur,quôd VetcribusPatriarchis,SC pi)s,quifucruntante aduenz îunrChriftijUon fuiflèntpromiflâ, nifiterrena, nobis autem, qui fumus poft aduentum Chrifti,non promittantur,nifi cœleftia,manifefta elîct ua enim Adamo promifTum fuit, quod Semen mulieris, feu

Wius Virginis contriturus fit caput Serpentis;’ Conterere autem Caput berpentis,eft fpoliare Satanam îua potentia, ut SC peccarum expier ur, SC niors uincatur,6cexterminetur,ac pro peccato, lufticia, pro morte, uita æternarcddatur.Qiiid an hæcnon funtcœleftiabonaAtcnim,inquiz «Sjlitera no fie fonat,Quafi uerô nunc de externo literarum fono, non

potius de ueraliterarum fententia, quam pij quiquc per Spiritum fangt; dumintellexcrunt,tradarcmus,AdAbrahamum dicitur : In Semiftc tüo benedicehtur omnes Gentes terrae ♦ Hoc dido promittitur Chriftus, promittiturbenediÆoperChriftum,quxeftRemifsio peccatorum,äd üitaaeterna,Hæccinetudices,noneiïcbonacœlcftiaC’ Cüm Chriftus de Abrahamodicit, AbrahamPater uefter exultauit ut uiderct diem mc/ om,uidit,6Cgauiftiseft;Putäsnefentit, quod Abraham in ipfo non up derft nifi terrena amp;nbsp;cadüca,acnonpotiuscœIefl:iaamp;a:tcrnaC’ In Exodo dfcitur:Egofum Deus Abraham,Deus Ifaac,Deus Iacob, Exhoclo/ co probat Chriftus fpferefurredîionem mortuorum, Quomodo igitur ueteribus nön eftentpromiflabona cœleftfaf

In Leuitfeo capite decimoodauo dfeft Dominus,CuftodfteLeges mcas, atquefudiaa quacfaciens homo ,ufuctfn eis . Exiftimas ne no/ mineuiuendi Spiritum fandlumintelligere tantum externamamp;fcorpo/ ralem,non autem æternam SC coeleftem uitam Haîc qùidem porcorum de grege Epicuri fententia eft, Chriftus autem ipfe interpretatur de æter/ fiauita,Siuis ( inquiens ) ad uitam ( uidelicet aeternam. De hac eniin quæfiuerat Scriba ) ingredi,ferua mandata, Efaias concionatur de Chri/ ftofVocabitur,inquiens,paterfuturi feculi. Et multiplicabitur inipe/ fiumeiuSjSC pacis non erithnis, SuperfoliumDauid,amp; fuperregnum eius fedebit, ut confirmer illud ÖC corroboret in iudiciö SC luftida, amo/ do Sc ufque in fempiternum, HJe certe promittuntur in Chrifto coeleftia 6Cacternabona,quæSCfinoncogitaueruntcarnaIes ludæi, quorum us uenter eft,intelligït tarnen Spiritus fandlus intellcxeruntpij per Sp» ritum fancftum.Et capite uigcfimoquinto.Præcipitabit(inquit)in monte îfto facicm uinculi colligati fupcr omnes populos,SC tegum entum, qu® Omnes nationcs tedli funt,Præcipitabitmortcm in fempiternum,uelfi/ tutPaulus legit,abforbebit mortem in uicftoriam,

Hïcperfpicue concionatur Efaias,quód Chriftus ftiperaturusfitmo^''' tem,5Cdatumsæternamuitam,Qiiocum conuenit etiam concioOfe^s capite dccimotertio; De manu mortis libcrabo cos, de morte rcdimani cos,Ero mors tua ómors,eromorfustuus, inferne, Anhoenon eftpro/ mittere coeleftiaCQuid,quôd 8C Daniel aifSeptUaginta hebdomadesa^ breuiatæ funt fupcr populum tuum,SC fuper urbem fantftam tuam,utco fumeturpræuaricatio,finemaccipiatpeccatum,dcleaturiniquitas,amp;3d/ ducaturiufticiaftmpiterna, Quihæcnoniudicat cœleftiabona,infânit« Ac breuiter, ubi in libris V eteris T cftamenti prædicatur de uita ôf bene/ dilt;ftioncreddendaijs,quiuelLegemferuant, uel in Chriftum Abrahæ SCDauidipromiflùm credunt,ibi Spiritus faneftus maxime omnium in/ telligit æternam uitam SC cœlcftem bcncdiÆonem.Ita^ tam Lex quant Euangelion promittunt æterna SC cœleftia bona, Etfi enim nullus homÿ num Legem itaferuat,utperfecftè cam impleat,ideoque nullus ex men/ fis operum Legis confequatur æternam uitam ôC cœlcftem bencdiÆo/ nem,tamenLex,quæ eft San(fta,fa(ftoribus fuis hæc bona promittit,No bis autem,qui fumus in bis tcrris,poft aductum Chrifti, non promitttin/ tur tantum cœleftia, fed etiam terrena, Primum,inquit,quæritercgnuni Dei SC lufticiam eius, 6C hæc omnia,uidelicct,alimenta SC ueftimenta,ad/ ijcientur uobis . In oratione Dominica iubemur petere pancm quoti/ dianum, An non höc ipfo, quo fie orare iubemur, promittitur nobiS quotidianus uidus,qui eft terrenus^’Apud Lucam dicitChriftusîAmen

* DE EVANGELIO CHRISTI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4»$

dico uobis, nemo eft, qui reliquit domuni aut parentes, aut fratres, aut uxorem,aut liberos,propter Regnum Dei, qui non rccepturus fit muiz topliirainhoc tempore,SCinfecuIoucnturo , uitam æternam, Hîcfi/ niui SC terrena amp;nbsp;cœlcftia promittuntur. Et Paulus dare dicit, Pietas ad omnia utilis eft, utquæ promifsiones habcat præfentis uitæ ac futuræ, Quidpluraf Euangelion,cüm condonatur Deum nobis effè fatftum propiciunipropter Chriftuni filiuni fuum, promittit nobis non fpirituaz liatantuniamp;^codcftia,uerumctiam corporaliaSCterrena bona, uidelicct Deum feruaturuni nos non æterna tantum falute,fed etiam in bis corpo talibus ncccfsitatibus, Ne fitis, inquit, follidti uitæ ucftræ, q uid efuri fi/ tisautbibiturfncquecorporiueftro, quibusindumcntis ufuri. Nonne anima pluris eft, quàni cibus, ÔC corpus pluris, quàm indumcntumÆt mox: Si gramen agri,quod cùm liodie fit, eras in clibanum mittitur, De usficueftit, an non multo magis uobis idfaciet, ôparum fidentesCQiiaz ïcficutLexnomineterrenorum bonorumpromittitetiam cœlcftia, ita Euangclion, nomine cœleftium bonorum, promittit etiam terrena, quôd ubicunque promittaturnobis Deus propicius,ibi fignificetur,Dc/ umcffufurum in nos uaria genera tam terrenorum in hac üita,quàin cœ Icftium bencficiorum»

Auguftinus contra Adimantum Manichæidilcipulum fcribens,duo busucrbisexponitdiftrimen Veteris amp;nbsp;Noui Teftamenti,Hæceft,in/ quiensjbreuifs’ima SC apertifsima differentia duorum Teftamentorum, TIMOR, Sc AMOR; HocdieftumAuguftiniredteintclfigenduni eft.Namfiintelligereturdepræccptis,uidelicct, quod in NouoTeftaz nento,reuelato Chrifto, data eflet NouaLex de amore , Caritate feu diz lcdione,quæ antea non extitiflet in Lege Vetcris Teftam cnti,falfa eflet fententia. Commendatur quidem in concionibus Noui Teftamenti Ca ritas feu diledio, de meliori nota,nihil autem maius SC excellentius dici €Cexigi potcft,quam quodinLcgcdicitur : Diliges Dominum Dcum tuum ex toto corde,ex tota anima,5C ex tota forti tudine tua .Et, Proxiz inumficuttcipfum. Inhis duobus mandatis, inquit Chriftus ipfe,tota Lcxamp;Prophetæpendent.Nam quodaliäs dixit: Mandatum nouum douobis,ut diligatisuosmutuo,ficutcgo dilcxi uos , non ideirco noz uumuocat, quodantea nihil tale extiterit: Neque cnim bis uerbis aliz udexigitur, quàm quüd Lex dicit : Diliges proximum tuum, fieut tez ipfum, Sed quod Chriftus hoc, quod amp;nbsp;Lex exigit,SC ipfe aliquoties an tea inculcaucrat,noua repetitione commendet. Vnde àloannes in pri/ inafuaEpiftoka, uocathocpræceptum Vetus amp;Nouum. Vetus, quod ab initio feniper cxigitur dilcÆo proximi, eaque non tepida,fcd tarn arz dens,ut etiani animam pro falute proximi ponas. Hæc enim eft uera fen tentia huius præcepti, Diliges proximum licut teipfum.Nouum autem, quodfubinde repetatur ÔC renouctur, Qiiare cum dicitur Vetus SC Noz uum Teftamentum diftingui Timorc 5C Amore,non eft intelligedum, quödmaior aut melior Lex de Caritate uel Dei uel proximi data fit in ad/ iicntuChriftiSCdiuulgationeEuangehj eius,quàm antea, Chrifto non/ dum patefaclo,extiterit.

Sed fi diCfum Auguftini intelligitur de effeClione Miniftcrf) Legis 5C Euangehj,ucraeftfcntentia.MinifteriumcnimLegis, quod,quemad modum fupra explicuimus , Paulus uocat Literam, ducit in agnitio/ ncni peccati, operatur iram, SCoccidit. Manifeftum igitur eft, quod

txcitct ätque efiîciat timorem, Minifterium autem Euangdij, qüôd Pâ» lusuocat Spiritum, offert remifsionenipeccati,poUicctur gratiamfeU fàuorcm Dei, OC uiuificat, Perfpjcuum l'gitur eft,quôd exciter atqueeflv ciatincredenteamorem.Interea hoc quoque non eft difsimukndurn» quodhic Amor, feu Caritas jquam excitât in credentibus Spiritus fan/ dlus perMinifteriumEuangelîjjnon fitperfecia impletio Legis, Augu/ ftinusenim alias dicit:Lex data eft, ut gratia quæreretur , Gratia data cft, ut Lex implerctur ♦ Intelligunt autem nomine Gratiæ, Amorem fti* Caritatem difftifam per Spiritum fandum in cordibus piorum, uer/ baquidem Auguftiniper fe nihil incommodi habent,fi ita intcllig^f' tur,quôdLexoftendendonobis peccatum exciter nos ad quscrendani remifsioncm peccatiinChrifto ,per gratuitam Deiclemêtiam,Etquod cùmremifla nobis fint peccata , gratuita Dei dementia propter Chri/ ftum,noncöndcmnemiircoramDeOjfeditaabfoluamur, perindeadi totam Legem perfedèimpleuiffêmus. Oftendimus enim antea, quod cüm dicitur, Legem gratiaimpleri intdligenda fit nomine Gratix-gT® tuitaDei dementia ôé mifericordia, qua non imputantur nobis peccata propter Chriftum,ÔC qua ab aceufatione amp;nbsp;maledidione Legis abfolui/ mur, Quatabfolutio habetur coram Deo, propter Chriftum, pronofträ Legis impletföne. Si auteminuerbisAuguftini, nomine gratixintelk gitur Caritas, quæin nobis eft,âf quod ea Caritas Legem Dei tam perfe/ deimpleatjUthomopofsitfiducia eius ad tribunal Dei accedcre,amp;con/ ftare, hoc demum cum Prophctica fiC Apoftolica dodrina uere ac mani/ feftepugnat, Dequare,quoniamanteafacpe ac multumdiximus,non ero’nunc longior, Nam quod ud ad conuenientiam ucl ad difFerentiam Veteris ac Noui Tcftamenti attinet, fpero in præfentia itaplanunif^ dum elfe, ut qui magis ftudiofus fueritueritatis quàm amans contentio/ nis,fibimediocritcrfatisfadumeflcfateatur,Hypocritam Sotumnihil moror,quippe quem uideam in harum rerum cognitionc nondum elle fadum Catechumenum, ac in Schola Chriftianorum non didicifTe, nifi quodPfittacifoknt, uerbaSacræfcripturaeôCmaiorumfuorum,fineïnc te recitare,

Etfiautem didafcripturæiquaecommémorât, nihil prorfus pugn^^ cum ConfefsionePrincipis, quænonnegatfuum efle Veteris ac Nod Teftamenti difcrimen, quemadmodum iam copiolèexplicatum eft, men,quiafuusdcbeturhonos Sacræfcripturæ,amp;nonfuntferendxFt^ terculorumdeprauationeS.pauciseapercurremus,

Efaiæ trigeliraotertio. Dominus lüdex nofter,Dominus Legifer no/ ,fter,Dominus rex nofter,Non eft oblcurum,quôd hoc didum intelligc dum fit de Chrifto.Sed num probat,Chriftum ucniflè in hune mundum, ut feratnouam Legern naturalem feu Moralem,ôd ut inftituatin terris ta leEcdefiæfuæ Regnum,quale fuit uelNabuchodonOforiSjUd Alexan/ dri Magni,uel lulq Cælàris,ucl ctiamDauidis autSalomonisf Nihil cer/ tè minus.Regnum meum,inquit,non eft de hoc mundo.Et,Reges gen/ tium dominantur eis,8C qui poteftatem habent fuper cas, benefici uocan tur. Inter uos autem non fie, Sed qui maior eft Inter nos, fiat ficutiunior» Num probat Chriftum efïè autorem Regni Pontificti,amp; Canönum Po» tificiorumf At hoc Regnum tantum abhorrer à Regno Chrifti, quan/ tummagnaparsPontificumSC Fraterculi eorum abfunt à uera pietate. Nihil nunc dicam,de tyrannide,quam Pontifices, SC fatdiites corum,le/ gibus

gibris füiSjin Ecclefia filij Dci,amp;^ in confcientqs honiiftum, praefcxt« iier biDei exercentînihil deimpietate amp;ldolomania,quam pro libidine fua inftituunt,fiC quibus pofliint armis tuenturxonlidcra filtern in prçfentia luxum 0(1 faftum eorum,quem, qui fuerunt fpedlatores,affirmant luxuni PerficumatqiSybariticumfuperare . Etquiafortein hoc argumentum incidijiibct hjc refcrre, quod Erafmus in Ecderi^tiä fuo, de Roberto Ly/ ciocommemorat.EratRobertusLycius(inquit)apud Cardinales Sdfum miim Pontificem didlurus Qiios ciirn uideret ftrcpitu plufquam regia ingredi,denilt;p Pontificem geftari hexaphoro,amp;l ab omnibus adorarfi Vbi tandem confediflènt,iamquc cxpedlaretur uox hominis.Is nihil âlû udproIocutuSjPhySandlumPetrumjPhySandfumPauluiTijfubinde cû execrantis uocecxpuens,nuncin dextrum, nuncin finiftrum, nec aliud addens e medio proripuit fefe,relinquens omnes attonitosjalijs fuipican tibuseumuerfumcfîèinfuroremjalîjsdubitantibus, num in hærefîm quampiam aut ludaifmum, paganifmumueprolapfus in eas blafpliemiz aserupilTet. Cumcp ageretur de hominc conqciêdo in uincula, Cardina/ bs quidam,qui propius nouerai eius ingeniû,atqj etiam amabat, perfua/ ffutprius adPotificem cuocaretur,pauciscp Cardinalibus teftibus, audiz tctiir.Rogatus,quomodo in tarn horrendas blal|)hcmias erupiflet, reipo ditfibi longe aliud argumentum fuiflc prgparatum,Óil paucis fumma ora bonis Cxpofuit,Cætcrum,ubi fpelt;larê(inquit) uos tanto ftrepitu,tantiscp' delitijs uiuere,fimulcp reputarem, humilcm,laboriofam, amp;nbsp;inameena uitam egerint Äpoftoli,quorum uices geritis,colligcbam aut illos fuifie dementes,qui tam fpinofo innere contenderint in cœlû,aut uos reda ad inferos proficifci.Scd de uobis,qui tenctis claues regni cœlorû, nihil maz læ fufpieiönis in animiï induccre potui, Supererat, ut illorum ftulticiam deteftarer,qui quum licuilTetad iftum modüfplendide fuauitercß uiuercj bia!uerintperomnemuitamiciuntjs,uigilqs,aclaboribusdifcruciarfi

Hancfabulam eorecenfui,ut fi Afotus fentit uerba Efaiæpertinerc ädinftituendum äd confirmandum Regnum Pontificium, boni quique intelligant,qualis Regni autorem faciat Chriftum Dominum noftrum* Sedfacefïànthinc Afotica.Qitod in Efaiadicitnr, Dominus Iudex noz fter, Dominus Legifer nofter,Dominus Rex nofter,non eft uox Roma norumPontificumöd Cardinalium de fuis Canonibus öd Decretis, fed fftuoxueræEcclefiædeEuangelio, quodChriftus adnunciauit, Ödquo Chriftus guhernat in his terris Regnum fuum , ôddominatur in medio inimicorum fuorum,doneeponat eos fcabellum pedum fuorum, Chriz fins cnim idcirco dicitur Iudcx,Legifer, ôd Rex nofter, non quod inftiz tuât Politicaludicia, öd ferai nouamLcgem naturalem feu Moralem, ac iiifcipiatadminiftrationem regni Mundani,fed qudd adnuncielEuanz gdion miferis ôd afflitflis hominibus, uidelicet, peccataper ipfum remitz b jiram Dei placari,ôd quotquot in ipfum cred unt,in filios Défalqué fuz oscohærcdesadoptari, Hoc Euangclion eft Indicium, quod Chriftus gt;nhisterris inftituit,ôdiuxta cuius fententiam iudicabit in extremodici ^uniuerfohumanogenere. HocEuangcIioneftLexilIa,quæ extjt ds Ziôn,Ôd de Hierufalcm.HocEuangelion eft feeptrum illud , quoRe gnum fuum adminiftrat. Quare Ecclefia excipit cum merito hac fau/ ftifsima acclamatione, Ôd congratulatione, Dominus Iudex nofter,Do minus Legifer nofter, Dominus Rex nofter ripfefaluabit nos . Hade/ nus expedauimus falutemfub ludicibus ledeone, lepte, Samfone : Sub

Lcgifcfis feu dodoribus Eil ac SaniucIe:Sub Regibus Daui'de,Salomon nCjSCpofteriseorum.Etfiautem hi bonam operam nauarunt in defen/ dendo SC docendo Ifraele,non tarnen liberârunt nos fua potentia dCfapi^ cntia â pcccatis, a Satana Ô6 â niorte, Hadenus expedauimus falutcma ScribiSjPharifæis amp;nbsp;Rabinis,fcd longé â uera falute uerba eorum. Hade nus expedauimus falutem à Pontificibus Canonibus eorum, fed uidc mus eosinnumerabilespopuloruni cateruas ad perpetuum gehennæin cendiiim ducerc.Quare Chrifte,fili Dei,te Solum agnofeimus ludicem, Legiferum amp;nbsp;Regem noftrum,amp; tuam folius falute, quam nobis inEiv angelio tuo ofFerSjexpedamuS,

Efa. decimofexto.Praeparabitur in mifericordia Solium, ôif fedebitfa/ pereuminueritate,intabernaculo Dauid ludicans ,SiC quærens ludici/ urn nbsp;nbsp;nbsp;Rede amp;nbsp;hic locus Efaiat intelligitur de Chrifto, Sed idem accidit

Afoto,quod ludacis , Vbi enim ludæi legunt in Prophetis de Regno Mefsiæjamp;fuidentprædicari infignem maieftatem, plufquàm Regi' um apparatum,ibi non nifi mundanu regnum fomniant, Ita Afotus ex/ catus fplendore PontiÜciæ maieftatis, ubi legit de Chrifto ludicia, amp;Le/ ges,exiftimat intelligendaefteDecretaSCCanonesPontiheu. Sedquod Prophetæ concionantur,Chriftum admirtiftraturum regnum fuS,in lu/ dicio ÔClufticia, Chriftus ipfe apud loannem interpretatur : Cum uenc* fit,inquicns,ParacIetus,arguetmundumdepeccato,deIufticia Scdelu/ dicio,hoceft,ChriftusIonge aliter adminiftrabitregnumfuum in his tef ris,quamMundani Principes 4 Hi enim fufeipiunt tantum cur3m,li mid/ tum,dccxternis fccleribus,de externa uitæ honeftate, fiC de externis ho/ ftibus.Chriftusautem,adminiftrabitRegnum fuum per Euangch'on, quod confirmabit magnis miraculis Spiritus fandirêC in genere quidem peccatijiudicatfummuni eflcpeccatum,Non credere in ipftim ♦ Qp* nimnoncredideritjcondcmnabitur. In genere autem iufticiæ'j iùdicat fummam efte iufticiam amp;nbsp;uirtutem, Credere quod ipfe abierit ad Pa/ trem, hoc eft,quod morte fua expiauerit pcccata,0^ placauerit nobisPagt; trcm,amp; Refurredione fua reftituerit nos Ueræ ac perpetuæ uitæ. In gene re uero Iudictj,quo fontes puniuntur,iudicat fummum hoftem eflèphn' tipem huius mûdi,qui eft Satan,amp; qui per Chriftum ita uidus et oppre^' fus eft,utdeinceps nihil prorfum iuris in eos,qui credunt in Chriftum,ha beat. Hæc omnia adnunciantur nobis per Euangeliott Chri'fti. Qiwre CÛ Prophetædicunt, Chriftum regnaturum in ludicio amp;iufticia,nonfi/ gnificant cum laturum leges ludiciales aut forenfes, nee laturum Ca/ nones Potificios: fedpatefadurumamp;diuulgaturumEiiangelionfuum in orbe terrarum, ut qui credunt, feruentur : qui auteni no tredunt, con/ demnentur.

Daniel, 2. In diebus regum illorum, fufeitabit Deus cœli regnum, ^d înæternum nondifsipabitur,0dregnum eiusalteri populo nontradetiir. Comminuet autem amp;nbsp;confumet uniuerfa régna hæc,£fc. Cur Afotus uo lucrith une Daniells locum hucadfcribcrc,non admodum perfpicue ui/ dco. Si enim intelligit eurri de regno Chrifti( qui amp;nbsp;uerus eft ftnfus)quis inEcclefianegat,0^Chriftumhabere regnum, ÔC hoc Chrifti regnum efle perpetiium C* N urn idcirco faciendus eft è Chrifto forenGs legislator, Babylonicus aut Romanus Imperator f imo quia regnum eius eft pcrpetuum,ideo nec leges eius funt forenfes, nee regnïï eius eft autBaby lonicu aut Romans,fed ipirituale SC cœlefte.SiaûtintelIigithûcDanielis locum de

locum de Regno Ponti'ficum ,nonpÓteft efle obfcurutn, quid bonus tiiïfentiatfCumeniinProphetade illo perpetuo regnö dicatïComnüz ûuet amp;nbsp;confuiiiet Uniuerfa alia Régna, amp;nbsp;ipfum ftabit inætcrnuni, fomz ïWat Afotus Regnum Pontificium autoritäre prophetici uaticinq perpez tuoduratiirum,ÓCredadurum omnia alia Régna in fuam poteftatem, Manifcftum igitur eft, quo PontificeS SC Fraterculi adipirent Sgt;C quid fiz bi Reges ac Principes dPöntiftcibus di. Fraterculis eorum expedaredez bcant.EantnunCjÄ: tueantur ianguincpiorum, Pontificiam tyranniz dem amp;nbsp;Idolomaniam,reportaturi tandem non earn tantum mercedem, cjuam fabulæ uocant, ânguinam,fed quam ipforum etiam Canones pro fitentur,ut etiamfi duxerint eos Satahæinæternummancipandos,repuz gnare tamen aut contradicere non audeant, T d uere,optime Ledtor, fciz asDanielemnonefleuaticinatum de Pontificio Regno, nififi, quod in capite feptimo amp;nbsp;odlaUo de Antiocho Epiphane dicitur,in Regnum Pontificium competat,Scd de Regno Chrifti,qUod eft Regnum fempiz ternum.Primdm, qdiaChriftus iemper habet fuam ueram Ecclefiam in his tetris, di tuetdr cam aduerfus omnes furotes Pontificios di Satani tos,donee ueniat nodifsimus hdius feculi dies. Deinde,qUia Chriftus ue niet magna maieftatc ad iudicandos Viuos di Mortuos, di ducet fecum Ecclefiam fuam ad coelcfte di perpetuum Regnüm. Mortui,inqiiit Pauz InSjinChrifto refurgentprimdm,deinderios qui üiuemus, qui reliqui Zf nmus,fitnulcuminisrapiemurinnübibds in occurfum Domini in aez ’■a,amp;:fiefemper cum Domino crimus« Omniaenim mündaria, omnia Sardanapalica,amp;rSybariticaRegna,quahafuntPontificia,tranfibunt,fo Ium autem Regnum Chrifti perpetuö ftabit,

Ioannisdecimooeftado, (inquitAfotus) nonnegatfeChriftusRez gnumhaberCjfed non eft,inquit,de hoc mundo, Pdtäsne Afotum fanä ’nente præditum fuilîè,cùm hoc dieftum Chrifti hue adfenberetf Confelz fioPrincipisinhoccapite exponit,Chriftumnoneflenouum legislato ’■em,necnouam Legem tulifle,necnouumPohticum regnum inftituiiz Ic.EtnoniineLegislatoris intelligittalem,qualis fuitMofes, quales etia fiietuntLycurgus,Solon,Numa PompiIiüs,Iuftinianus,ödahjforenfeS Lcgislatotes,Nomine autem Legis intelligit DecalogÄfcu naturalem Ecgem.Et nomine regni Politici intelligit Regnum mundanum, quale fiiitPharaonisin AegyptOjDauidisin Ifracl,NabuchodonoforisinBaz bylone,Älcxandri Magni in Macedonia,Iuhj Cæfaris Romæ, quemadz modum Confefsio Principis haud obfeure fignificat, di pauld ante claré expIicatumeft.Nam quod Chriftus apudMatthæum ScLucamde non itafcendo,non concupifcendo,malis non refiftendo, inimicos diligedo, ^de alijs finiilibus concionatur,non eft nouus Decalogus, ncc eft noua Decalogi expofitio,fed eft uetus ucteris Decalogi explicatio, ficut antea cxplicuerat Dccalogdm Spiritus ipfefaneftusper Mofen di Proplietas, obfenratus autem erat traditionibus Scribarum di Pharifgorum,Et quäz quam Prophetica feripta non utunf tjs omnino uerbis in explicando De calo^OjquibusChriftus utitur,eademtarnen eft fententia, ficut alias coz piofedenionftratum eft,Manifeftum etiam cft,quÖd Chriftus nullas nó uas forenfes aut ludiciales Leges irtftituerit, Manifeftumitem eft, qudd Chriftus no fufeeperitin hoc mundo adminiftratione externi di Politici ïcgni.Sed cû Satan ofFerret ipfi omnia Régna mundi,feuerifsimè eum re puleritîcùm uulgus ipfum in Regem dïgcndum c(gt;gitaret,fugerit;cùm

Apoftoli de prim at U contenderent,grauiterrcprehenderit, Hæc funtjde quibus Confefsio Prindpis in hoe capite loqm'tur, Et tarnen Afotus tam perfridaeft fronte,ut audeat his tanquam contrariumopponereil/ ïuddidïum Chrifti, Regnum meum non eft de hoe mundo , Quæfo vos, Prælati,quorumpatroemiumAfotusfufeepit, teneri ne potelhs, fihæcinfcripto Afotilegeritis, quin non folum uehementcrvTrtj’iïts^// S« ucftro J tam inepto, tamimpudenti fuccenfeatis ucrumetiam fenten/ twmucftramdeeomutetis, fi forte hadenuscogitaucritis cum in erdû vem Cardinah'um,quotamendignifsimusuidctur,cooprare i Cumt/ nimallegathocdidumChnfti,Regnum meum non eft: de hoc mun' do,an non fententiam Confcfsionis Principis, maxime omnium conhr mat,tantumabcft:,utrefutetc' Arripituocabulum Regni, 8é exiftimat, quod quia Chriftus habcat Regnum, idcirco neceffario fcquatuf, quod ferat etiam Leges forêfcs,amp;f habcat dominationem pro mundano mort in Regionibushuius terr£.Bcati,inquit,Paupcres Spiritu,quoniâ)'pfo9 eftregnumcœlorum;Affirmât pauperum Spirituefîè REGNVM* Pauperesigitur Spiritu habentpoteftatem condendi Leges forenfesj^ dominationemfuperRegiones Gentium, PetrusdicitChriftianos dit genus elcdum,amp; regale Sacerdotium.Et ApocalypfistPecit nos,inqu^» Reges Ô£f Sacerdotes Deo SC Patri fuo, Si Chriftiani funtReges ,ne£:tnt eft ut fuum quifquc,quantumufs Priuatus, feu Opifex, feU Agricohji^ beat regnum, Inuadantigitur Opifices amp;nbsp;Agricolæ régna Principnii^» amp;nbsp;condant, lUXtaDialcdicam Afoti, Leges foren fcs,ac exerceantdolW nationemfumma,quapofrunt,inhis tern's maieftate. Sed abcantlior^ rendæAibtorumabfijrditatcs , Habet quidem Chriftusregnum, quale fit,exponit ipfcperipicue : Regnum meum, inquiens, non eftde hoc mundo, uidelicet hocfenticns, quodRegnum fuum nonlltPo^'^‘' cum,feumundanum,nonfitCæfarcum,autImperatorium,nonfitPoi’ tificium,quod eft plufquam mundanum, fed Spirituale,no quak’S Pon' tificesamp;^Fratcrculiuocantur Spirituales, fed quod habet Regem tuaIcm,Chriftum ipfum Domina noftrum. Et habet fccpti um fpintu^ ïe,quod eftEuangclion,quód emifliim c Zion,gubcrnat per Spindi^^'^ dumEccIcfiam in toto orbe terrarum.Hocetiam feeptrum eft lexSpitt tuahs,non ilia,quae uocatur DecaIogus;Hic enim emilKis eftè monte nai,fed EuangelioUjquod eft emiftum in orbem terrarum e monte Ziogt; ficut fupra di^t eft.Habet amp;nbsp;bona Spiritualia,non Principatus illosPo*^ tificum,nonPræbcndasCanonicorû5C Vicariorum,rion aureoscaliet^’ non argenteas cruces,fed dona Spiritus fandfquæ funt,gratuitaRen’“' fio pcccatorum propter Chriftumjufticia, adoptio in filios Dei,indîor^ rnortis,6Cæternauita.Hoc eft regnum illud quod Chriftus dicit non die de hoc mundo,regnum ccclefteô^ afternum,Nam quale officiunrRtxi le in his terris habcat, amp;nbsp;qui fint fubditi huius regis, exponitipfe P^’l’P^ cuc.Ego,inquicns,in hoc natus fum,amp; ad hocueniin mundum.AdQtl. num ut dominer morc gentium num u t inftituam tantam Pontifienti^ maieftatem in his terris,quæ fuperet fplendorem Regum ÔC Monarchal rumCNum ut condam Leges 8C Canones Pharifaicos, quibus confciti^ tiæhominumitainuoluantur,utde liera falutisuia prorfus defpertn^ Nihil certe minus,fed ut teftimonium perhibcam ueritatfut doccain uangelion, quo Deus uere cognoftatur amp;nbsp;colatur, Habes officium gis. Sed ÔC qui fint fubditi eius additurtOmnis qui eft ex uciitate, audit

Hocetn mca.Nani ômnis,qui efi ex. mendacio,audit Scribas, Pbarifeos, Fratcrculos,Pontifices,audit humanas ScPontificias traditioncs ,Sgt;^reli/ Suas id genus nugas. Qui autem eft « ueritate, qui amatüeram dodriz ïiam pietatis,audit uocem Chrifti,quç eft Euangebon,quod per Apofto los uiilgatum eft in orbe tcrrarum,ÖC autore Splritu iantfto literis manda tuni,ac diuina prouidentia,ad nos ufcp, inuitis Satanis,æ Fraterculis prö» pagatum.Dcfinat igitur Afotüs uerbo Chrifti abuti,5lt; timeat DominS, ut cum hadenus fuerit uanus Profeffbr Pontificiarum traditionuni,tan/ dem fiat uerus piæ dodrinæ catechumenusi

Addit amp;nbsp;hoc, quod Chriftus promittat fé acdificaturum Ecclefiâttl,cài poftea tribuat autoritatem iudicandi de peccatis,0^ fbluendi atqôc liganz di.Sed cum AfotOs intelligatnomine Ecdcfiæ, non ueram Chrifti, fed Pontificiam Fraterculorum, non eft opus ut pluribus reipondeamus« Nego enim Pontificiam Ecclefiam,efle ä Chrifto ædificatam, nego cede fiæ Pontifici» datas elfe daues Regni cœleftis.Qiiare inique ëgt;C tyrannieê ufiirpat,quod eft uer» Eccicfiae Chrifti, De qua r« in wfif copio/ ledidumeft.

Matthgi quinto:Nifi abundaucrit lufticia ueftra plufquam Scribarum Pharifeorum ÔCc, Cur Afotus hoc didum adicribat, obfeurum uiz detur , nifi forte fignificareuclitj quod Chriftus qsdidis,quæ ftquun/ Jur,doccatnouum Decalogum,nouam Legem naturalem, aut Moraz. lcm.Sed hoc fatis antea refutatum elbChriftus enim in ea concione nott abrogatueteremDecalogum,nec doeet nouam ucterisDecalogi ientert dam,quæanteaperMofenô^Prophetas non fiierittradita, Sedréfutât îiôuas Scribarum ÔC Pharifæorum deprauationes,ô^ dóect ueram, SC u^ tcrcmueterisDecalogi fententiam» Docet autem cam hoc confilio, îion quod fignificet hominem pofte earn in hac uita perfede implerc,fed uthomöducatur in agnitionem peccati, di. excitetur ad quærenduiTi Chriftum, ut in Solo ipfo habeat rcmifsiönem peccati, Ôi aedpiat Spiriz turnfandum,quouocationiDei pro uirili obfequatur, Quare hoediz lt;^um Chrifti, quod Afotus adferipfit nihil ad rem, nifi forte det nobis oc tafionem,utferuatadidifententiaaccommod€musad rioftra tempor«, dicamus noftris uerbis î Nifi abudauerit lufticia ueftra plufquam Ponz tificum, Praïlatof um,5lt; Fraterculorum,non poteftis ingredi in regnum cœlorum»

Adferibit hue Afotus ctiam illud apud Matth scum : Non quod intrat per osjcoinquinat hominem,Etillud in Adis ApoftolicisîÇ^odDeus fandificauitamp;e, ut probet Chriftum abrogaftè Legem de diicrimineciz borum. Sed in quem ufum, aut contra quem aduerfariumhoeprobatf Hanccantilenam canatfibi amp;^fuis,quiöffifentiunt{c non teneri Leuitiz toautMöfaico eiborumdifcrimine,tamenaliuddiferimenin cibis exco 8itarunt,quo putant fe non minorem cultum Deö præftare,quam îudgi fuaabftinentia.NoSjUt clarefatemur, quddLexLeuiticafeu cacrimonia lisdegeneribusciborumabrogatafit, una cum abrogationc Mofaicaé Politiæjdiuulgato inter omnes genres Euâgeh'o, quemadmodUm fuprä «xpofuimuSjita etiam affîrmamus quod autoritate horum didorum,fub btumfitnonfolum Leuiticum,uerumetiamPontificium, ôi Afoticun» diferimen cibôrum,nec licucrit Potificibus præfcribere È cclefiæ certum genus ciborum,quorum abftiftentia homines expient pcccàtacorâDeo^ àmereantur æternamuium*

DeindcjMihoc dicîuinChrifti, Non, quod intratin os coinquinathS iTiincin,latepatet,ficutiamattigiinus , tamcnChriftusin co loco Mat/ thaîi,qaohocdicîuinrcccnfetur,non rcprehcndit difcrimen cibörum» quod MofesdiuinoSpirituexcitatuslfraeliticæ Politiætradidcrât , Ä quodChriftusipfcjUtciuisIfraeliticus, fuis tcmporibus obferuabat,Sed reprchendit uanam fuperftitioncm, quam Scribæ amp;C Pharifæi in abluen dis manibus fuis, non ex Lege Domini, fed ex traditione Ecclefiæfua: Pliarifaicæ fcCiabantur. Ex quo etiarti loco iudicamus damnamus ma gna aninii fiducia, uniucrfas illas Traditioncs, quas Pontificia Ecclefia, hominibus tanquam cultus Deo gratifsimos,5lt; ueras peccatorum expi/ ationes,abfque teftimonio uerbi Dei feruandas obtrudit.

Nam,quod ad Petrum dicitur ; Quae Deus purificaiut, tu commun’’ ne dixeris,cur non etiam Pontifices,qui gloriantur fe Petri fuccelforeSjfi bi hoc didlum intelligunt C* Cur in generibus cibörum,ucftium,6^ die/ rum 5 cur in gradibus confanguinitatis amp;nbsp;affinitatis commune dicunf, quödDeuspurificauit C Scdhuirdifficultatifacile medebitur AfotuSjfi faltem in mediû produxeritillud Cuiani, quod fiipraretuIimus.’Adm”' tationcmIudicqEccIefiae, mutariamp;Indicium Dei, Videsigiturquam inepte ôd impertinenter allegaucrit Afotushæcdida, quod etiamfi pro/ bentLcuiticum ciborum difcrimen nihil ad nos pertinere, tamenproba re non pofsint,Chriftum efleLegislatorem noui Decalogi, amp;nbsp;inftituto/ rem no uarum Legum ludiciahum aut forenfium in his tern's,quod Con fefsio Principis improbandum fufccperat

Delibellorepudqfupradidum eft. QuddautemadditÄfofus,Chri/ ftumpromulgafle,Ioannis legem de nccefsitateBaptifmi,SCtradidil/ femulta alia noua praeccpta ôi. noua Sacramenta ad ialutem necelTana, manifeftam exercet Sophifticam^Confelsio enim Principis loquitur ma nifefte de Lege Naturali feu Mörali,uidelicet, quod Chhftusnonadhoc ueneritin huncmundum,utnouumDecalogum doceret, aut munda/ numPrincipattim more Regio adminiftraret, Sed ut doceret Euangdû on fuum,6C expiaret morte fuapeccatanoftra, ut propter ipfumfolumha beremus peccatorum remifsion em,fi cred eremus in eum» Afotus autem concionatur nobis de nouis Sacramentis,quac Chriftus inftituit.Quid ft go^Numinftitutio nouorum Sacramentorum eft Legis naturalist nus homo tantis furqs agitatur,ut hinc inde iadiatus, non mcminerit,dc quibus rebus fermo fiat. Confefsio Principis nihil in hoc loco de Sacra/ mentorum inftitutióne diccndum fufcepit,fed de dodlrina Legis natura Iis,ôddedifcrimineLegis,quaeoccidit,6dEüangelîj, quod uiuificat» Ac paulo ante expofuimus,quid fit deueteribus nOuis Sacramentis fenti/ endum,Nam, quæ SacramêtaEuangelrj,præter Baptifmum QC Cocnam DominicamjAfoticaEcclefiafingitjfuolocoexpliCabitur. Quäeautcm Chriftus alia noua præcepta ad Ialutem neceflària dederit,quç in his duo/ bus ueteribus pracccptistDiliges Dominum Deum tuurn ex toto corde, Et,Proximum ficût teipfum,nön continenturjtum reipondebitur, cilm Afotus ea in medium produxerit.

Poftremócogitamp;coacerüat Afotüs muÏta didïaeSacris litcris,atcpetï am ex Auguftino,quibus probetdifcrimen eflè,inter Vetus dC Noiturn Teftamentum.Sed hacin re belligeratur fine bofte,Qiris enim negat fufi ^cfie Veteris amp;Noui T cftamenti difctimentQuis dcinceps negabitAfo turn efteimpudêtem Sycophantâ, qui comemoratione tot teftimonW fcriptu/

DB BONIS OPERIBV^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43Î

fcHpturæ,fufpitionertii'nijcere conatur, perindc ac IJConfefsio Pn'ndpi'si Hiûueteris Qc noxfi T eftamcntf diTcrimen ncgaretf Naftijquod in Sconjs! ‘Uismitatur,cur nouiEuangeliftae'Aitipfe Ioqin'tur,negentChriftum no/ uurtiJÜegtslatorem^maximè cûip riæç ad fua, l'nquicns, fuldenda nec ad/ ’iîtlânt,quæ ‘deâ's dj'cunt,nécrtobis qüicquam detrahunt, no rim'ror egOy qüodhypocritanoinfelligatj quantum hafCïlluftfent ueram docfïrinam pietatis, Qé quantum’ confolationis afférant pqs 8C afflidis mentibus: mi'/ rorautcmliominis ftuporem, quodnon uideat, qUanturA eaincommo/ di afFerant fuis Prælatis,hoc cffimpio regno Pontificio# Nam fi Chrifius non eft noiius Lcgislatofjquälem quidam Conféfsio Principis defcribit^ ^nosfupra explicuimusjquid uos,qui glorfamfm tios effeVicarios Clin* “fin terris, ufurpatiSttobis autoritatem nouas Legescondendi,régna hUitis terr^ mutandi,Reges ÔC Principes derjciendfi fubditos Principum slUramcntis ab obedientia fua abfoluendi Hæc ÔC id gentis alia detra/ “Uhtur uobis,qüod tu fcias Afote, cùm uerè ÔCïuxta fententiam Spiritus landi exponitur, Chrifium non efie nouum Legislatorerri^ Nobis au^ effueræËcclefiæ ChriftijUihil iucundius adnunciari poteft, quarn ‘inôd Chrifius uenerit in hune m/undum, non Ut Legislator, fed utSaî/ J’^tor.Cdm cnim Lex operetur iram, occidat, fumus fiefatis ex UQtctt afflidi, ut fi Chrifius üeniflet in has terras, ad ferendam, præter iP uetercm,noUam éiufdem generis Legem, bis certe miferi, bis mor/ juiÂ deplorati fieremus.Nunc autem,ô fœlicifsimom diem, Uenit Chri/ tus non ut Legislator,hoceft,occifor,fed ut SeruatorôCuiüificator.Non ^gt;fitDeus,(inquit)filiumfuum,utIudicetmundum,(HocefteflèLegif/ 3torem)fed ut Mundus permfurrt faluetur^ Hocefteflè Seruatorem* Vuoduerumamp;f proprium officium Chrifti,cùmeccIefiaPontificia feU ^loticanon folum ignoret,uerumetiam oppugnet,habémusgrauifsi/ *^35 caufas, cur earn deferamus, de perpétua uidelicet falute rtoftra péri/ Uaturi, fi diutius in ea haefiflèmus»

H'cfinem faciemus primæ Tn^tKO-a-H huius Apologiaf. Si Demi/ nus uitam amp;nbsp;odum propicius conceflèrit,reliqua

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam Capita,quæ fequuntur,fuo tem/

SPcraui futurum,ut in hacfecundaPcricopa abfoïuerem cramentis aduerfario refpondenda uidcbantur.Scd accidit,præï^*' ntonem,utpluraeflentcommemoranda, quam initio cogitaucvam» Voluiigitur hanc fccundam Pericopen in duas partes diuidere, quaruin priorcm nunc dam us,in qua ôd ca,quæ fequuntur capita explicaniuu Baptifmus» Confirmatio»

Pœnitentia, partes cius, Contritio Gonfefsio SatiS»/ dio.Similiter ôi^ partes,quac recéferi folent, Satisfadionis, u*/ delicet. Oratio, leiunium amp;nbsp;Elecmofyna,

Propheta Domini, ab utero matris fuse Sandifi«/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H, tus,idolornaniam ruorumlfraelitarurhreprehenfurus,noii

|S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eatantumiacradamnat,quæînanifcftampracfeferebâtini/

IB ^^1 pictatcm,uerumctiam,quæ diuinitùs crantinftituta.Etfi.n» tfc.TSWKSi Mofes accepit de coclo mâdata, de ûidbmis ÔC holocauftisit» Ecclefia Ifraelitarû feu inftaurandis feu côftituendis,tarnen cùm impij hy pocritac transferrêt ea,opinione, feu potius fuperftitione fua in logèaliu^f operis genus, quâm Spiritus fandlus cogitauerat, audet Propheta cxda/ mare. Hæc (inquiens) dicit Dominus Zebaoth Deus Ifrael : Holocauto/ m ata ueftra addi te uidlimis ueftris, amp;nbsp;comedite carnes, quia non fumlo/ cutus cum Patribus ueftris,Si non præcepi cis in die, qua cduxi eos de ter/ ra Aegypti,de uerbo holocautomatum ÔC uidimarum.

In eandem plané reprehenfionem incurrunt SacramentaSophißt/ cæamp;Afoticæecclefiæ, quodamp;fiquædam corum,traditafuntnobisSi commendata,àfih'o ipfo Dei,tamen Sophifticis dch'rjjs,SC magicis impie tatibus ita funt fordidata,6C turpificata, ut in tjs nihil minus, quàm maie/ ftatcmdiuinæinftitutionisagnofcerequeas.Baptiimusnonfcrèfoletdil/ penfari, nifi aquapriusuarqsexecrationibus adiurata, Si adeampanas quoque,qoas ita uocant,transfertur. In Confirmatione fua,Simiæfunt,

Vidcrunt Apoftoloscóferrecredcntibusimpofitione manuum fuantm admirandum donum linguarum,Hoc Ôd ipß imitatione fua ufurpant, imponuntadolcfccntibus chfifmate luo inundis manus, fed quibus ali/ quoties adhuc infantibus conferre non pofliint,ut bene ucrnacula lingua loquantui-jtantum abeft utfacianteos alqslinguis eloquentes. Pœniten/ tiatn ita docêt, ut emendationem uitæ redius ex Ethicis PhilofophorO^tp tSententionarijs SophiftarS didiceris. Quid de EuchariftiaCBoneDeus, quantum ibiapudipfos eft MagiaeSCldolomaniaeC Ordinê tum demùm legitimum efleputantjcùm lacrificulos fuos magico oleo confecrantMa trimonium pro Sacramento babent, fed quod in fuo illo ordinc, hoc eft, inSacrificulisprophanûô^ execrabileindicant. Extremaun(ftione,quæ quondam erat facramentu, quo corporalis fanitas admirabiliter conféré/ batutjUim demùm utuntur,cùm iam decorporali fanitate conclamatu ui detur,non ufuri ea,fi fperarent infirmum priftinam fanitate itcrum reçu/ peraturiï.Quare nihil impedit,quo minus amp;nbsp;nos adoerfus iftos exclame/ nius;Sacramenta ueftra addite facrifieijs ueftris,6C comedite panem,acbi bite uinû,quia no eft locutus filius Dei cum Apoftolis fuis, maioribus no ftris,6t:non præcepit eis,in die,qua eduxit nos de morte ad uitam, de tier/ botalium Sacramentorum Sacrificiorum, Sed hoc uerbum mandant eis,Doccte,inquiens,Seruare omnia quçcûcp EGO præcepi uobis.Cùni tgitur nunc differcndufit de Sacramcntis,amp; hadlenus negociu mihi fuirit turn hypocrita amp;nbsp;Idolâtra, nunc mihi negocium erit etiam cum Incanta/ toreamp;Mago. Qiiodne quisaudacius quam ueriusa me dici exiftimet, quxfojpius Lc(ftor,diligcntcr expendat,non ea tantum,quaî Sotus in fua Confufione amp;nbsp;Scorijs commemorat,ucrumctiam illa,quæ Soticæ cede/ bæferiptores literis fuis, cum de alijs rebus, tûpræcipuè de Sacramentis, ’Handârunt. Nos ca, quae ad nûftrum hoc inftitutum pcrtincre uidebniv tur,attingemus.

BihSm E numéro Sacramentorum manifeftc fignificat ConfefsiO • w g Principis,fe no pugnare. Varia cnimeft huius uocabuli acce/ ptio,amp; in Ecclefiafticis difputationibus loge alia, q neteribus fuitufiata.QuarCconfultius uidcbat,res ipfas, q nome ÔC nu/ nicrSharumrei^t dfjudicanda proponere.Sotus autem tanta eft animi im potcntia,utnemodefta quidem’t'Hrox'‘t^ aequo animo ferre qucat.Cùm.ngt; f^onfefsioPrincipis dicerctmifum eflè quibufdam,nümcrum Sacramen/ torn in feptem contrahcre,ibi turn cofeftimPontificins Ariftarchus, pro graui fua autoritate,afturgit, ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuum expedit,quo haec uerba Cofef

bonisiugulet. Nullus,inquiens,Catholicoi5i eft, qui nomen Sacramentt tontrahat ad feptem ifta,fed Ecclefia feptem agrtofcit,a Clirifto Domino inftitutaExpendamus igitur haec noui Ariftarchiuerba. Nullus,in/ quifCatliolicorum eft,qui nomen Sacramenti contrahat ad feptem ifta* Accipio.Ergo,qui affirmant, feptem efte Sacramenta, no funt Catholici, f^uidenim tergiuerfaris Afotef An non banc fententiam tua uerba aper/ ^prsfeferuntCSequiturautem. ScdEcclefia(inquit) feptemagnofeitjît Chr^o Domino inftituta.Ergo Ecclefia non eft Catholica. Modo ertim * Nullum Catbolicoï^ cöntrabere nomen Sacramenti ad feptem ifta, An cnim Ecclefia non confiât ex Catholicisf An qui in Ecclefia funt,

4j« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.

hon flint Cath olidCSi ergo nullus Catholicoi^ eft, qui contrahat nomen Sacramenti ad feptê ifta,fiC Ecclcfia affirmât cflc ièptem Sacramenta,ccr/ tèEccIefia,iuxta Afotu,non fit catholica, aut no conftetex catholids, ne/ ceiïe erit» Vide,quæfOi quo libido cótradicendi uanum hominê abripiaf, Sed fortafsis hoe uult garrire,qüód nullus priuato fuo arbitrio finxerit eO ièptem Sacramenta,Eccleiia autem acceperit ea a Ghrifto publice inlhgt; tuta.Sihacceft Afoti fententia,cogitent, obiècro,hi,qui Afotum adCon/ feision?Principis oppugnandâemiferunt,quantum iudicio fuofalfifintgt; quod dêlègerint hominétambalbum qui non pofsitredè eloqui, quod fcntit,ód fiifceptïfe caüfâc, pracinfantiafua,magisobfit, quam profit.

Sed agc,infpiciamus caüiàs,cur ifti feptem tantum Saeramenta,Ä ncc plura nccpaucioranumerent,Sacramenca,inquiunt,funtmcdfcinatipiti ruaIes.Sunt autë feptem differentiae morborg ipiritualium,quoi^alij font culpae,altj pocnae,Septem item funtuirtutes, quarStres funt Theologie?, quatuor Cardinales. Adhaec,feptem iùntgradusproccftiishumanaeiatæ. Congruum igitur eft,ut fint ièptem Sacramenta. Quidf An hæ font fatis graues,amp; dignæ caufæ,eur non ntfi feptêfint Sacramcntaç’Sed an nonca/ dê licentia poffènt ud pauciorauel pluracxcogitarifCur.n.non eft unuin tantum Sacramentû,qüiaünus eft tantû ChriftusÆur no duo Sacramen ta,quia duo funtTeftamenta^ Cur non tria,quia très iuntperfonacinuna diuinitate f Cur no quatuor,quia quatuor funt Euangeliftçc’Cur no quin que,quia font quinqi fenfos corporis,aut quia font quinqp libri MofifCnr fionfex,quiafexfoerunthydriacinnuptqsCanaeGalilxxfCurnonodo, quia oêio font partes oràtionis,aUtpotius quia odo fontbeatitudinesf Cur non nouem,qüia font nöuem peccata alienafCor no dcceni,quiade cem font præcepta Decalogi f Cur non undccim,quiaundecim difopnH abierunt in Galilæam,irt ihontê ùbi conftitucrat illis lefosf Cur non duo/ decim,quiaduodecim font Apoftoli, ÔC duodecim articuli fidei^ Dénie? cur non feptu^inta, quia Dominus praeter duodeciih defignaüit ieptua/ ginta legatosfEt quis tandênï erft numerandôrum làcramêtorumfinisî' Infignem fapientiam,cui non folum cognitum eft, quôdDeus difpofoe/ rit OThniain menfora,numéroÔCponderc,uerumetiam quidcaufatfit, cur tanto quoduis numéro ÔC necminori, nec maiori conftet.

Conferamus ctiam quaedScx his Sacramentis, cum defcriptiofttSa/ cramenti,quâ Sotus récitât,ut ièiamus, probe feptenarius nUnicrus ci conueniat,Septem,inquit,Sacramêta,hoc eft,feptê qupdam corporeaclc menta,quæ ex rebus materialibus uifibiliter perfiduntur,a Deo inftituta Ôéc.DicitSacramenta eflècorporea clcmêta,amp; perfici exrebus materiali/ bus uifibiliter. Qitod alq dicunt,Sacramenta côftare ex materia amp;nbsp;forma. Et Auguftinus. Acccdit(inquiDuerbS ad elementum, ÔC fit SacramentS. Pergamus igitur.Fatentur do dores ipfi ièpté Sacramentoru, quôd inftù euere nouum SacramentS pertineatad poteftatem cxcellentiae (Sic.n.Io/ quuntur)quaf foli Chrifto copetit.Quod fi folius Chrifti eft nouSinftitue/ re facramentû, profedd folius etiam Chrifti eft, certâ definite facramentl materiam, SCcértScorporeum elementum. Numerantautê inter faaa/ menta,Confirmationem. Dent igitur materiam, dent elementum ciüs. Producuntautéin medium Chriirna.Et tarnen negate no pofliint, quin Chriftuscotulcritin Apoftolos ipiritS iàndSabfi^ chrifmatisundionc, nec inftituerit ipfe in Confirmationc,chrifmatis ufum, Reliquum igitur , eft, quôd Confirmaü'ofitfocraitientumabfqueelcmento per Chriftum dennito,

D E B A P T I s M o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;437

definito, l'deoque nequaquâm in co ordi'ne quo eft BaptiïmuSjSd Cœnl Dominica, collocandum.

Numerant Pœnitcntiam, ÔC Matrimonium inter fua Sacramenta^ Sedquæeft materiapœnitentiarf quodeft corporeumélcmentummaj* trimonij^Hîc nifi Hngant alic^uid loco materiæ îèu elem êti, nihil habentj ^uodprætexant, Acprofedohocbellifsimueft, quod fingant proprium poenitentiæelementuin feumateriam,peccatum, QuidfEftnepeccatS, res quædam corporalis, ÔC externum elementumCAccedat igitur uerbû, fictSacramentum ç* O bellos Sacramentarios, â qUibus etiam pecca/ rutn fandificatur, Quod fi tanta eft libido habendi uaria Sacràmêta, quid eft qüôd faciant chrilma,aîiq uorumSacranlentorum materiam tantum, ^nönfinunteffefingulare Sacramcntum, cùm Auguftinus alicubidi/ eat,quodSâcramentumchrifmatis,in genere uifibilium fignaculorum, fttfacrôfandum,ficutipfeBaptifmusC’Quideft,quôdintcrfua Sacramen ranonretinuerint etiam Ablutionem pcdum, quam Bernardus non fo/ ^[iniconiungitcumBaptifmoamp;CœnaDominicajUerumetiamconten/ dftuerum effe Sacramentumç’Sedplacuitillis feptenarius numerus qui euni contincat in fe plurimum facrofandi myfterq, uifus fuit Sacramen/ congruentifsimus, ut etiam exnümerO aliquid fanditatis cociperenf^

SÏR AN D A eft humaniingenipn rerumlaudationibusôd uituperationibus uarietas» Qiiodenim alijadinfernumufq^ deî] ciendum ccnfent,hoc alq in cœlo collocandum iudicanu loannes Baptiftaj 8lt;fi exponebat officium fuum pcrfpicuis r^erbis,tarnen ab alijs habetur DæmoniacUs,ab alt)s, Mefsias ipfe, Qiiid Potcft magis uarium ÔC difcrepans diciCidem ÖCBaptifmo contigitPoft/ Huàm eniniBaptifmus confiât QC difpenfatur aqua, folcnt eum contem/ ptores rcrum diuinar um rifu excipcre: Quid,inquiunt,potefi ne m e pau/ xillum aquae faluare C” Aiotus autem, ponitBaptifmum in tanto fafiigio, Wnöfolum cum pro Sacramento Chrifii, uerumetiam pro Chrifio ipfo tdebret.Expendamusigitur,quaeConfeflioni Principisinhoclocoobq tiuniur, ut Qc fua Baptifmi dignitas conferuetur, amp;nbsp;Afoti uanitas refu/ tetur,

Äcinitio,Credit, (inquitConfufio Soti) CatholiCaEcclcfia,perBapti/ fntum,qui adultis amp;nbsp;par uulis neceflarius efi, ueraciter amp;nbsp;plenè omnium peccatOTum remifsionem ac abolitionem fieri, non per fidem folum uel fuftipientis uel tradentis, amp;nbsp;cüiufcUnque deniq;, quanquam in adultis ad ftoeftt neceflaria, fed per ipfam uirtutem Sacramenti, diüinamcp promif lionè. Hadenus uerba Afoti. Quaefo tc, amicifsime mi Ledor, potes ne

• nbsp;nbsp;exbis uerbis aliquid certi aut firmi de ueraBaptifmi ratione colligereC’Ac

fiquidem Sotusbonus uir eflet, amp;nbsp;dodrinam Chrifiianifmi rede intelli/ geïet,püflentfortafsishæcucrba,cùm dicit,Remifsionem omnium pec catoïum fieri per baptifmum,non per fidem fol urn, à clemente interpre/

1 reitaexponi,ut fignificent, quôdpofiquàm credideris in Chriftum, non 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'coatBaptifmum contemnere, fed debeas ordinationi filij Dei obedire,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc Sacramento Baptifmi confignari,ut certo cognofcas,beneficium Cffil

ftf J quod eft, Remifsio peccatoi urn, ÔC adoptio in fih'os Dei,non ad alios tantum,uerumetiam ad teipfum pertmere. Haec eft pia fcntentia* Sed quia uelameujquod pofitum eft ob oculos Afoti non eft nobis ignotum, nec ipfe difsimulat, uerba eius longe aliam fententiam hab cant, neceflè eft,Hac enim opinione fafcinatus eft,quod Remifsio peccatorum conti« gat nobis propter mérita iiirtutum,qug Deus nobis infundit,0^ operum, quae nos facimus. Fides autem eft uirtus,amp;^Baptifmus eft opus,abapn'' fante quidc nobis traditum,a nobis autcm acccptum.Exiftimat igitor hy pocrita,quód confequamur Remifsionem peccatorum,no tantum pro/ pter meritum huius uirtutis hdcfquippe quæ fola non fitfatis digna,pro/ pter quam remittantur pcccata,fed ctiam propter meritum, dignitatem» atq? efficaciam baptifmi, Hæc eft uetus hypocritarum cæcitas, quod non intelligant, quomodo conftquamur Remifsionem peccatorum per fo^ lam Fidem,amp; quis fit uerus ufus Baptifmi.Remittuntur enim nobis pcc/ cata, non propter meritum feu dignitatem huius uirtutis fidci per fe/ed propter folum filium Dei, Dominum noftrum lefum Chriftum, quem fide agnofcimus,fide ampledimur,fide inuocamus,ut cum dicimus,nos conlequi Remifsionem peccatorum per folam fidem, intelligamus peo cata nobis remitti propter Solum lefum Chriftum, qui Solus ea expia/ uit,Sc nos pafsioneac morte fua cumDeoPatrereconciliauit, Accedit autem baptifnlus,non ut fit opus,propter quod condonentur nobis pec^ cata, fedutfitSacramentum, feufignaculum,quocertiores reddamur, quodcondonenturnobispeccata, propter folumlefumChriftum,fii« ipfum credamus. itaeç ficut quondam Circumcifio Sacramentum foir, non ad hocinftitutum,utremitterentur peccata propter meritum buiuS open's,fed ut eilet fignaculum,quemadmodum Paulus Ioquitur,Iufticia£ fidei,quam habebat Abraham adhuc præpuciatus, uidelicet, quod beno didbo, quæ eft remifsio peccatorum contingeret tantum propter feinen Abrahæ promiflum, qui eft Chriftus,fi in eS crederemus : ita Baptifmus eftSacramentum,non ad hoc inftitutum,ut condonarentur peccatapro/ pter merits huius acftionis,fed ut eflet cert3figillum,quo quibaptifmunl accipit, confirmaturin confeientia, quod Remifsio peccatorum, quam folus Chriftus nobis meruit SCimpetrauit, ad fe hauddubiepertineat. Quare,cùm didtur: Nos confequi remifsionem peccatorum perBapti/ fm urn, tantum abeftjUtreqciaturillud,quod à nobis did folet, nos Re/ mifsionem peccatorum confequi per SOL AM FIDEM,utpotius confirmetur SC ftabiliatur. Non enim condonarenturnobis peccata per baptifmum,nifi condonarentur nobis per folam fidem, hoc eft, propter folum Chriftum filium Dei, in quern credimus, SC quern folum expia/ torem peccatorum noftrorum fide agnofeimus, Acprofedo horribilis eft ftupor Afoti, quod hac in re non meminerit Ambrolq, quern fupra nobis contumeliofa malidæ aut ignorantiæ exprobratione obiecit.Cùm enim Cofefsio Principis allegaflet in Cap.Dc luftificatione, didum Am/ brofij exCommentarqseiusin Cap,4,Epiftolæad Romanos, quo Am/ brofiusexponit, eosà Pfalmo beatospronundari , quibusfine labore ueloperealiquoremittunturiniquitates , 8^ peccata teguntur, nulla ab his requifita pcenitentiac opera, nifi T ANTVM VT CRE/ DANT, ibi Afotus uodferatur, uerba Pfalmi, iuxta Am brofij fenten/ tiam, nec de pcenitentibus, nec de martyribus, fed tantum de Baptifmo intclligcnda efle.

Si ergo deBaptifmo tantum intelligunturjSC Ambrofius addir nihil aliud requiri ah ij s, qui Baptifmum accipiunt, nifi tantum, ut Credanty perfpicuum eft,quód confequamur r emifsionem peccatoi^JnBaptifm o perSolamfidem^ Et Ambrofiusitenim,incap,ii,adRom»dicit:Gra/ tia Dei inbaptifmate non quærit gemitum aut plandum, aut opus ahgt; quod, nifi SOLAM ex corde profefsionem,(Vel quemadmodum Thomas Aquinas, Afotici quondam Ordinis,legit) SOLAM FI/ DEM,fiC omnia gratis condonat. Cumigiturbaptifmusfit Sacramen/ turn,quocertioresreddimur,quód condonentur nobis peccatagratis, per folam fidem,quemadmodum iam oftendimus, ftupenda eft uertigo Afoti,quód in Cófufione fua fcribat, Remifsionem peccator urn fieri per baptifmum,non folum per fidem.

Deinde,eiufdem farinæ eft, quod fentit, Infantibus,qüi baptifantur, aut alijs,qui fint, ut ipie loquitur, incapaces fidei, non eftè neceifariam fi/ dem. Quafi uero ullus fit hominum, qui cum fit capax imaginis Dei, Hon etiam fit capax fidei : aut quafi infantes fine fua quadam propria diui/ liituscollatafide,falutem confequipofsint, Nonignoro, quid Auguftiz tiusjôi nonnulli afij fcriptores de fide infantium fentiant, amp;nbsp;dubium non eft, quin infantes Eccleliæ Chrifti no habeant talem,hoc eft, tarn explicaz tam, Qc ut ita dicam, fenfibilem fidem, qttalem habent adulti, in quibus Spiritus fandus effieax eft, per externum Euangelfi auditum, C£ua auz tern pietatefuit Auguftinus, non dubito, quin fi rede admonitus fuiffeti expofuiflet fententiam fuam de hac re paulo apertius,ö: magis perfpicuè» Fieri enim no n poteftjUt fiue infahs,fiue adultus, placeat Deo ab ftp Chriz ftOjamp;fideinChriftumjCaippropria,ÔCdiitinitUsdonata. Nonuidemus, infentes crederc,Sed Deus,qui îuosin omnibus creaturis gemitus, quos

* ipfe in eis excitât, amp;nbsp;quos hæ pro liberatione filiorurn Dei, ut Paulus tez ^atur,cmittunt, uidet ÔC audit, tam acutos habet fenfus, ut amp;nbsp;infantium ftdem,qua cos pro fua dementia, fuo quodam iingulari modo ornât, ’ntueatur,6Cagnofcat. Quodfiinfantes,quibaptifantur, nonhabent ftiamquandam fidem, quid eft, quod baptifatornominatim ab infante 9uatrit,num credat,6C fufeeptor, nomine eius reipondet f Si hæc funt uaz

tantum fpcdacula, quomodo talibus ludibrqs ,Deus ad iracundiam ^onprouocaretur Sed de infantium fide pluribus hîc defcrere non eft “tiius tnftituti,0C alias copiole expofuimus,

Accedamus igitur ad id, quod in hoc capite eft praecipuum. Dicit Afotus, manifeftifsimum efteerrorem contrafcripturam, amp;nbsp;Patrum ftnfum,fiquisConcupifcentiam,quaepoftBaptiimummanet, uere eft ‘^pcccatum affirm euSed contrà ego,diuina dementia adiutus, probabo ttfti'montjs fcripturar, amp;nbsp;Patrum, hanc fententiàm efte non folum maniz «ftifsimamreditudinem ôôueritatem,uerumétiam Sotum efte uanifsiz ’’^umhypocritamamp;Sophiftam. •

Primum enim negari non poteft,qüin Concupifeentia, de qua Lex ’Oquftur, Non concupifeas, in hacmortali carne,poft Baptifmum, femz P^tremaneat.Video,0'nquitiIlê,qui non tantum erat baptifatus,uerumz ^tiam in tertium ufqirecoelum raptus)aliàm legem in membris meis, ’■^hellantem Icgi mentis meat, à captiuum reddentem me legi peccaz ^^quaceft in membris meis. Et Auguftinus :In Baptifmo,(inquit)remitz ttintur quidem cunda peccata, fed remanent carnalium concupifeentiaz tummala« Et itemm ; Concupifeentiam quisambigatin hac uita pofte

minui,non poffe abfumi C Sed hæc funt tertioraj quam ut in præfentia v géant longiori amp;nbsp;accuratiori probatione.

Deinde,negari non poteft,qUin hacc Concupifcentia, quæ poft Bapti/ fmum remanet,uocetura Paulo eledo Spiritus fandi organo, peccatS. Ne regnet,inquit,peccatum,in mortali ueftro corpore. Etiterum.’Pecca/ turn non cognoui,nifi per legem. Nam 6C concupifcentiam nonnoiiil/ fem,nifiIexdixiflet:Nonconcupifces.Acrurfus.’SiquodnonuoIo,ego faciOjnon iam ego perpetro illud,fed inhabitans in me peccatum.Loqui/ tur autem Paulus non tantum de alijs, uerumetiam de feipfo iam renato Sc baptifato,ac manifeftèfatetur,peccatum adhuc infc habitärc,

Sed Auguftinus, (inquiunt,) affirmât Concupifcentiamin régénéra/ tis rtoneffepeccatum: Acuocari quidem modo quodamloqucndipcc/ catum,quód peccato fada fit,ficut fcn'ptura, manus cuiufqj dici tur,quod manus canl feccnt,non autem efle peccatum in regeneratis, quando ilU ad illicita opera non confentitur. Agriofco quidem uerba Auguftini,^ ucnerorinfignem hominispietatcm aceruditionem,Sed quodAugiP ftinus tolerabilitcr dicit,ôô quantum ex alijs eins fcriptis colligi potcft,no im pie intclligit,hoc Sophiftæ ÔC Afotici fraterculi, impie amp;nbsp;damnabilitet interpretantur.Qiiodut planum faciam,fciamus,quód natura peccati du pliccmhabeatconfiderationem. Vna eft,quod pugnet cum Spiritufan/ do ÔC cum lege Dei. Altera, quod faciat homines coram Deo reos, SC di/ mnet eos.Exigamus igitur ad has confiderationes Cocupilcentiarn,quæ poft BaptifmumihRenatisrerrtanet, ut manifeftumfiat, quatenüsaut peccatum,aut non peccatum efle dicatür.Nam fi peccatum definimus d/ fe id,quod faciat homines coram Deo reos,amp; obnoxios æternæ damna/ tioni, certe concupifcentia quæ in Renatis poft Baptifmum remanct jSC honregnatin mortali noftrocorpore,uocatur quidem peccaturri,non eft autem propriè peccatum. Et hoc eft , quodConfefsio Principisaffit^ mat,hoc peccatü non imputari credenti,fed codonari ex gratuita clemcn tia propter Chriftum.Et quod ex Auguftiho recitatur:Concupifcentiani carnis dimitti in Baptifmo, non ut non fit, fed ut in peccatum nonimpiv tetur.Si autem peccatum definimus id eflè,quod pugnat cum Spiritufan do, Sc cum lege Dei certe Concupifcentia |)oft Baptifmum remanens, nó folum uocatur nomine, fed etiam eft uere reipfa ac propriè peccatum» Manifeftumenimeft, qudd hæc concupifcentia pugrtet cum haclegeî Non concupifcas.Quomodo igitur non efletuerepeccatumC’Änpugna/ re cum LegeDei,non eft Uere pcccare Et Paulus dicit; Video aliamLe/ gern in rnembris meis, rebellantem legi rrtentis meæ, SC captiuurnrcd/ dentem me legi pcccati,quæ eft in rnembris meis. An rebellare legirtlcn tis,hoc cft,didamini SC inftindui Spiritus fandi ex LegeDei, amp;rcddcrc hominem baptifatum captiuum Legi pcccati, non eft uere peccareçquot; Di/ cit Sc alias Paulus : Affedus carnis,inimicitia eft aduerfus Dcum. Legic/ nim Dei non fubditur. Ac iterum : Caro concupifeit aduerfus Spiritum, Sc fpiritus aduerfus carnem.Hæc inter fe mutuo aduerfantur,ut non qu^ cünque uolueritis, eadem faciatis. An inimicitiam gerere aduerfus Den, Legi Dei no fubdi, obfiftere Spiritui fando, SC impedire,quo minus legi Dei perfedè obedias,quodConcupifcentiam renatis poftBaptifmum remanens,defignat,non eft uere peccare^ Hue facit,quod SC Auguftinus fcribit:InBaptifmo(inquicns)remittuntUr quidem cundapeccata,fedfe/ manent carnalium Concupifcentiarum maîâ, Et iterum, quod SC Sotus

jpfe récitât,uidelicetjUt mantfeftüm fiat,Confc(sioncm eins uer^ ciTeCort tufionenijin qua coaceruentur didîa feriptorum nullo plané iudicio fiuc profint aduerfario,fiue obfint. Sic autem feribit Auguftiniis: Tu qui pu/ tas, quod fi malum cflêt Concopilcentia, carerct ea, qui baptifatur m ul/ t«iTi ciras, Omni enim peecato caret,non omni malo, Quod planius ita dicitür, Omni RE AT V omnium malorum caret , non omnibus malis, Hadenus uerba Auguftini, Hic ergo aperte uides, in qtio figni/ ficato Auguftinus utatur nomine peccati, cum affirmât Concupifeen/ tiam remanentem poflBaptifmum non efle peccatum, Interpretatur cnim fe ipfe, quod hie non intelligat nomine peccati, uicium pugnans cumlegeDeijamp;obfiftensSpiritui fàndo, Hocenim uicium manifefte afleuerat poft Baptifmum in renatis remanere,Sed intelligat fecatum: OmnijinquienSjpeccato caret,hoceft,utmoxadditur. Omni REA/ T V« Et poftea : Percipitur in baptifmatc Chriftiano perfeda noui/ Us,amp;perfedafanitas ab cis malis noftris, quibus eramtis rei, non ab eis, quitus adhucconfligendurh eft, ne fimus rei, cùm amp;ipla in nobis fint, nccaliéna, fednoftra fint« Quare, amp;fi Auguftinus aliasdicit; concuz pifeentiam poft Baptifmum remanentem non eflèpeccatum, tarnen nonintelligit malum, aut uiciumi quod pugnat cum Spiritu fando, ôd quodin carne,in hac uita femper rcmanet,fed intelligit Reatum,ut figni ficet, hoc uicium rem itti quidem credenti in Chriftum, non impuz tarief, fiquidem non regnauerit in ipfo , nihileminus autem retinez rcadhuchancpeccatinaturam, quod pugnet cum Spiritu, amp;nbsp;obfiftat LegiDei, utin Baptifmo condonentur quidem omnia peccata, non au/ tem tollatur ingenium peccati,eum Spiritu fando pugnans, donee morz talchocinducritimmortalitatcm.Ethancferitentiam,quæamp;uera,Ô£fpia

His ita demonftratis, expendendum nunc crit, ÔC hue conferen? dum, quid Afotus de effieacia Baptifmi fentiat, Putat enim Baptiz fmum tarn efficacem efle, ut tollat in hacmortali carnenon foJum reaz turn peccati originalis coram Deo jiierumetiam pugnam eins cum ipi? ritu in homine, Nifi enim hace effet fententia eius, cur fufciperct iri hocloco certamen cum Confefsione Principis Nam St uerba eius hoe ïpertèteftificantur, Credit (inquit) CatholicaEcckfia, perBaptifmurrt^ quiadultis St paruulis neeeftarius eft, ueraciter amp;nbsp;P L E N E omniz wm peccatorum REMISSION EM ac A B O L I T I Oz NEM fieri, Et poftea, cumConfefsio Principis dixiftèt, peccatum, quodpoft Baptifmum rcmanet,credentinon amplius coram tribunaz li Dei imputari, hîc addit Afotus, Verum eft, ( inquiens ) Sed non foz lum. Hoc enim non imputari, reuera eft aboicrij amp;nbsp;non manerc, Hîc aperte fignificat non folum reatum peccati Originalis , feu Conz tupifeentiæ eius per Baptifmum remitti St condonari, uerumetiam ingeniumeiusitatolli St incarne aboleri, ut non ampliuspugnçf cum Spiritu, Ac profedo, nifi Sophiftæ amp;nbsp;hypocritac in fua impietate non conftiterint, nccefleeft, eosfic de abolitionc peccati in hac carne ftntire. Docent cnim hominem pofte in hac uita, non folum Legem Deiperfedèimplere,fedetiamLcgiahquid fupcrerogare. Docentboz na opera hominis tarn perfeda effe, utpofsint coram tribunali DEI, in feucro eius iudicio conftare, 6t homo debeat meritis eorum conz fidere.

Hæc ld genus alia conftare non poflunt,nifi (èntias hominem itacC fc à pcccatö purgatum ianlt;flificatum,ut no folum habcatremifsioncnl peccati,uerumetiam no habcat pugnam carnis cam fpiritu. Nee miruiW eft, liypocritas tania eflè fanditate, ut nihil prorfus peccati in fe fcntiant, cüm habeantbaptifmum, non uerbis tantum Chriftiuerumetiam fuis ipforum cxorcifmiSjinfufflationibuSjCrucibus ÔC chrifmate ita fandifi'ca/ turn,ut fieri non queat,quin carnem hominis reipià,in hac quolt;^uita,to/ tarn cxpurget,Sed uanitas hypocritarum manifeftaeft,amp;coarguitur non To. ^ntum teftimonijs facrae icripturæ, ôd ueterum acrecentium SeriptorS, y.doNaturJ Uerumetiam experientiaipfa.AuguftinuSjamp;fi cum de peccatisagitur,ex/ iygratta,f4 cipit fuo quodam eonfilio,fiC honoris gratia,beatam Mariam piff 36. nbsp;nbsp;tarnen addit, Si omnes, inquiens, Sandtos SCSandîaSjCÙm hîcuiuerent,

congregate polTemuSjSC interrogarejUtrum eflènt finepeccato, quidW» fc reiponfuros putamus, utrum hoc quod iftedicit, an quod loannes A/ poftolus f Rogo uos, quantalibct fuerint in hoccorporc cxccllentia dlitatiSjfihocinterrogaripotuifiènt, unauoceclamalîent,Sidixerifnus, quia peccatum no habemus,nos ipfos feducimus,5C ueritas in nobis non eft. An ilkid humiliiis reiponderent fortafle quam uerius C Sedhuicia^ placet, Si rede placet laudem humif itatis, in parte non ponere falfitatis. Iraq? ii hoc uerum dicerent,habercntpeccatum, quod humiliterfatei’^*'' tut,quia ueritas in eis non effet. Si autem hoc mentirentur,nihiloininw® habercntpeccatum, (gt;uia ueritas in cis nonvffet.

E t iterum in alio. In paruulis, inquit, certe gratia Dei per Baptifi^^ Tom 7. De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenit in limilitudine carnis peccati, idagitur uteuacuetnr^^’'®

peccd.oraw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Buacuatur autem, nonut in ipfauiuente càrne concup^llt;^”ƒ!?

confperfa Si innata repente abfumatür, fli N ON SIT, Sed ’ OBSIT mortuo,quæineratnato,NamfipoftBaptifmumuixcrit,at? ad ætatem capacem præccpti peruenire potuerit, ibi habet, curtl gnet,eamq; adiuuanteDeo fupcret, fi non inuacuum gratiam cius ful^^ perit,fircprobafus effenoIuerit.Nam necgrandibushoc præftaturinb’^ ptifmo, nifi forte miraculo incffabili omnipotentifsimi creatoris jOtLex peccati,quaï i ncft in membris repugnans Legi mentis,penitus exting«^ tur,ôi’Non SI T,fcd ut quicquid mali ab hominefadum, didurn» cogi-' tatum eft,cum cidem concupifeentiæ fubicda mete fcruiret ,iotuni abo'

Et turfum ahas t Rcatus illc, qui fola régeneratione dimittitutjqi^' admodumcùmineffètnonfentiebatur, itaeius ablatio FIDE DITVR,nonCARNE uelMENTE SENTITVR»

Hue facit criam Petrus LombardUs : Secundum animam, intjuienSj iamredemptifumusex PARTE,non EX TOTO. A culpa, a pœna.NccomninôàcuIpa.Noncnimabearedemptifumus,utNOlN SIT,fedutNON DOMINETVR.

Et Thomas Aquinas : Illi quibaptifanturrenouantur per baptifnw^ Iccundum fpiritum. Corpus tarnen remanet fubiètftum uetuftau cariuSi fecundum ill ud, Rom. 8. Corpus quidem mortuum eft,æc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Mirandum igitur cft,quo mentis furore Sotus inflammatusfit, quo audcat contra fuorum etiam Patrum teftimoniain Confefsionem Priiv cipis graffari,ôC affirmare, qilod peccatum per baptifmum non folunit^ mittaturSi condonetut,uerurnetiam,ita,ut Nonampliusincarnelil,a f oleaturô^euacuetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ 4

b E B A P T ï s M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;443

Porro, pn’üfquâm perctirram teftimonia fcnptur æ èi. Auguftini quæ Sotus hoc loco addudtjinfpiciendæen'am funtScoriæcius» Ä.C reliqua quidem, qu» balbutit, indigna funt, quibus occupemur : illud autcm iîz lentiononeftprnctereundum, quoddicit : Concupifcentianijcùm quie/, fatpoftBaptïfmum,noneflepeccatumi Spiritus igitur Son,cùm Sotus, ucl dormitjUel occupatus kdione horarum de Beata Maria Virgi ne,non cogitatdei'nnatacarnisfuæimpietate,de euomenda ui'rulentia fuaerga reprehenfores hypocnfeos ei'us, autde concupifcenda aliéna muliercula, non necefle habet ingcnn'fccre,amp; coram Deo exclam are: Aboccuins meismundame. Et:Si iniquitates obferuaucn's Domine, Domine, quisfultinebi'tf Et:Nihil mihi confeius fum, non autem in hocfum lu/ ftificatus» Nec Sotos co tempore comprehcnditur fub Ins gencralibus fpirïtus fandi di Ais : Omnes declinauerunt,fimul inutiles ta di funt, non cftjquifaciatbonum,noncftufqueadunHm» Et,Ecce,nccftcnæfunc niunda:inconfpeAueius,quanto magis homojputredo, Ödfilius homi/ nisjuermis, O igiturfanAum uirum, dignilsimum,qui etiam adhucin hacuitafuperftes,inCatalogum ÖC Litaniam fanAorumreferatur, Scd alijfuntocuIidiuinxMaieftatis,ahj humanaiimbecinitatis. Homo uidec lt;;a,quæextrinfecüs apparent. Deusautê intueturcordium latebrasamp;rez celTus. Äcin practentia quidem nonloquar deSoto öd alijs hypocritis, quifafcinati opinione fuæiufticiæ,ita cæcati funt, ut cùm fint coram Deo lordidifsimi,tamen,cûm concupifcentia quielcere uidetur, cxiftimant fc nihil fordium in finu fuo geftare. De prjs autem ÓC San Ais loquor,qui fe/ fio agnofcunt, quód ödfi concupifcentia aliquoties coram ipfbrinn ocu? lisquiefot,nunquàm tarnen quiefcatcoram oculis Domini Dei noftnV Video, inquitPaülus, aliam legem in membnsmei's rebel lantern legt nicntis mcæ,Sdcaptiuum reddcntem me Icgipeccati. Num eo tantum temporeuidet Paulus hanclegem ôdrebellionem,quo haecfcribitC' Ma/ Jtifcftû quidê cft,quôd cùm dormiret,luam habuerit tam corpore, quam animo quietem.Étfieri potuit ut cùm pcteret fibi mitti penulam è Troa/ dCjaclibres,nihil de hac membrorum lege 6d rebellionc cogitarit.Sed iiu terea temporis uidet earn Dominus Deus nofter.Videt autem earn,non ut imputer, fed potins, ut propter Chriftum, in quem Paulus credidit,ig/ nofcat.Viditenim, 6d quod fit, Ôd quale habeatingenium qualemq? naz turam,uidelicet, quod rebcllet fpiritui, ôd captiuum reddat Paulum leg« peccati, quæ erat in membris eins,

Excorde,inquit Chriftus, exeunt cogitationcs malæ, cædes, adulte/ ria, ftupra, fiirta, falfa tcftimonia,conuicia. Num quiahomo,in præfen/ tia non fentit, non uidet hæc fcelera in corde fuo, idcirco nec Deus ea uiz detain grano, exempli gratia ,pomi aut pyri, nulla apparctimperito rez rum arbor : Hortulanus autem quia uidet fuo quodam modo in grand arborem,inferitintcrramuidetfuotemporeetiam arboremextrinz Itcus extantem ôdfruAificantem, In calce nondum aqua perfufa, nihil ^entiturcaloris. Infunde aquam, mox tantuscrumpit calor, tit maz num fine periculo admouere non queas. Nunquid quia antca quiefeez batcalor,non latent in ea caloris feminaidita concupifcentia, ôdfi quiefeit, tamen non eftDeo ignota, qui cùm omnia, etiam occultifsima uideat, wdetipfam eo eflè ingenio, utlemper in fuo confpeAu pugnet cum ipiz ritu. Pugnare autem cum ^iritu, certe eft peccare. Reliquum igitur eft, quodôd Concupifcentia, etiamft coram homine quiefcat, fit tarnen peoz

catùni,non quidem damnans renatos,quitus propter Chriftum nonini putaturjrefiftens autem in cis Spiritui,quod eft bellurtl cum Deo ipfo rere.Ac profedo multo uerius ÔC modeftiUS) qiliim Afotus de hocpecca/ to,quamuis quiefcente, itidicauit Abbas»‘oi/xwj?, HiCjCuminterrogare/ turadifcjpulo, quomodo poftet ft minorcmarbitrarieo, qui eftcthomi/ cida^reipondit : Si fend cogitaueris, homicidam defignafte unum modo peccatum jte autem fingulis momentis peccarc,ac tcipfum occidercHçc cnim magna eft lufticie pars,ftipfum iniufticiç coram Deo accufare.Sed hæc hypocritis reccnftre, eft fandttm cartibus dare.

Necbcc difsimulandum eft,quod cum Confefsio Principis dicatiPec catum repugnare Spiritui fando j pugnare cum Spiritu fando, ibi So/ tus argumcntatur, Diabolum,bæreticum, ôf peruerfum hominem effc pcccarum, quod répugnent Spiritui iando. Aperte ergo uides, optime Ledor, Sotum auttantaefftruditatc,utnonintelligat ftrmonemLati/ num, aut tanla efle impudentia, Ut in re lam ftria, Sophiftica uanitatelit/ dcrcaudeat. Cum cnim Latini hgnificare uolunt quædam inter feefft contraria,folentdicere,eatnter ftpugnarc. Non uides (inquitCicero)te loquipugnantia ? Qiiid enim tarn pugnat, quàm non modomifemm, fed omnino quicquam efte, qui non lit;’

Sotus autem tanta eft in Latina lingua cruditionc,utexiftimctnopec^ cataipla,quód fintpriuationes ÔC defedus,fed tantum Diabolum gt;nbsp;ticum,amp;perucrfumhominem,repugnareSpirituiftndo, Quidefgo^ Nurn quia pcccatâ funt defedus amp;nbsp;priuationcs idcirco fpiritui fando no répugnante Nififortèideo non repugnant, quia non habent membra» quibus pugncnt,aut imbccilliora funt,quam ut queant arma geftare.Im/ manè,quanto eftacumincSotUs,dignoprorfus, quod PrælatiEpifcopa^ tu,coq? pinguifsimo compenftnt.

Sed hæc Sc id genus alia minutiora funt,quàm quæ nobis occupation/ bus curæ elft dcbeant,amp;: indigniorajquàm quae Ecclefix filq Dei legenda ücl audienda obtrudantur,

Venioigituradteftimonia facræ fcriptûraeamp;Auguftini, quibus Äfo/ lushunc locum de Baptifmooppugnat. Ethfeprimumomnium, dor de ftatu huius loci itcrum admonendus eft, ut feiat, quid Afotusre/ f utandum fufcipiat,0i( quo teftimonia,quæ ancgat,referàntur. Confefsio enim Principis credit, quod in baptifmo tollalur quidem fiCcondonetiit reatus omnium pcccatorum propter Chriftum, remaneat autem ipfutn peccati Originalis ingenium, quo fit,utpq non faciant, quaecunq^ fpiW uoluerint.

Hane ftntentiam dicit Afotus efle manifeftifsimum errorcm contra fcripturam,0( PatrS, utipft loquitur, fenfum. Etproducitur in medium Paulus ad Rom.ó.Si mortui fumus peccato, quomodo adhuc uiuemus in il lo^ An ignoratis fratres: QiiicUnqj baptiiati iumus, in Chrifto Iefu,in morte ipfius baptifati fumus SCc.Et paulo póft: Qui mortuus eft,iuftifica/ tus eft à pcccato.Ecce,(inquit Afotus)quam aperte Paulus abolitionepec cati, mortiheationem cius, amp;nbsp;hominis luftificationem per Baptifmum, dOcét.ItancPauIusfentit,quód peccatumnon folum remittatur nobis per baptifmum,Ucrumetiam ita è carne tollatur,abolcatur, amp;nbsp;euacuetur, uttotus homo fit non imputatione tantum,fed etiam uèreamp;reipfainca’' ne fua,coram Deo luftus^SanduSjSC ab omnibus peccati fordibusexpur gatusç’Quid ergo eft,quod alias dicirildem ego,mente qóidem feruio Ie/ giDei»

gtDci, Carne ucró legt peccati ï* An feruireIcgi peccatf,rton ettpeccaref Etiterum:VeUe adeft mihi,at utfaciam bonum, no rcpen'o. An bonum nonfacere,hoc eft, malum facere,licüt Paulus ipfè exponi't,non eft peeca? gt;■2 f Ac rurfus: Caro concupifdt aduerftis fpiritum» An concupifcere ad/ werfiisIpin'tum, non cft peccarc Vani hypocritac, exiftimant hoc tan/ eflèpeccare,fi quis coram hominibus rapiat,furetur, adultenum de/ fignct, autpeieret, interea autem totus homo fit ucrè coram Deo lufius, ftiamfi geftct camem plenam impietate, increduhtate, dubitatione, inv pudidtia, uirulenn'a, auaricia,ambinone,5C quicquid eft occultorum ^celcrum» Nam,quod Paulus dia'cnos elle mortuospeccato, non hoe ffntit, quod nullum amplius reliquum fitpeccatum poft Baprifmum jn carncnoftra, quemadmodum paulo anteexpofuimus,fed fignificatm fjuem ufum fimus in gratiam à Deo accepti, amp;nbsp;in Chriftum baptifati, uû dclicet, non ut I'ndulgeamus peccato, quod adhucreliquum eft in carne, ftduteircfiftamuSjamp;f ipfum mortificemus. In hoc enimfumus in mor/ tftn Chrifti baptilati ÔC lèpulti, ut quemadmodumexcitatus eft Chriftus (inquit Paulus)ex mortuis, per gloriam Patris, ita 8^ nos in nouitate uitæ anibulemus, (^lid C Haec ne probarent, nullum reliquum efle in rcnato pfccatumfimójquia reliquum eft,iubemur cum co pugnare,Slt;aftè(ftum dlls mortificarci Reliquum autem eft,nonreatu, non imputatione, fed aclu, fed affedlu, ut necefle habeamus perpetuo in hac uita operam dare^ nchocpeccatum regnet in mortali noftrocorpore, nbsp;nbsp;ne accommode/

Deinde,quod Paulus addin Vt abolcretür corpus peccati, no hoc vult, Corpus feu carnemin hac uita per Baptifmum ita cxpurgari,utpeccat3 piorfusexeatollatur, ledut,0Cfimanct,tarnencondonetur. Condone/ tnr autem non in hunc ufum, ut cupiditati eius feruiamus ,fed ut ei poft/ liacnon feruiamus.

, Poftremó,quod in Paulo fequitur: (^uimortuuseft,iuftificatuseft 3peccato,non fignificat eum,qui baptilatus eft in mortem Chrifti, in had tarneitaluftum fantftumfieri, utnullum prorfus habcatpeccatum# f Qnidenim eft:Dclilt;fta quis intelligit^ ab occultis meis munda me, Etj Remittenobis débita noftra. Et: Noui,quód non habitetin me,hoc eft, in carne mea bonumc’ Sed ciirn dicitur.’Iuftificatus eft à peccato,intelligit abfolutum, Qc liberatum ab accufatione peccati, ut fit fententia, Qui ba/ ptifatus eft in m ortem Chrifti,amp;fi geftat adhuc peccatum in carne fua, ta/ men hocpeccatum eft ei condonatum, amp;ipfe liberatus atque abfolutus eftaiure0(.accufationehuius peccati, Abfolutus autem eft, non utobe/ ‘ diataffeeftui eius ad iniquitatem,fedutobediatlufticiaead Sancftificatio/ nem. Vides igitur quam incpti, quam putidi ledores amp;nbsp;interprètes Pau/ II,fint hypocritaî,qui cùm fint fafeinati opinionc fuæ laneftitatis, legant apudPaulum haec uerba, Mortuus pcccato, Aboletur corpus peccati, luftficatus à peccato,continuo pétant ex feipfis commentarium,Ô(^ exifti

Paulum docere, tantam effeefficaciam baptifmi, ut in eo peccatum Bonfolumcondonetur,uerumetiâmin hac uitapcnitùs è carne euella/ Wr,amp;;cradicetur.

Itaque cum recitant illudufitati PfalmiJniquitatem mcam ego cog/ nofco,peccatum meumcorammeeftfemper, Tibitantumpecco,âi malum coram te facio.Et illud Dominicæ precationis:Remitte nobis de w'ta noftra,recitant ea,no feri6,led honoris tantum,humilitatis gratia,

cùmfiiïcrèloquiuelIcntjdicerencMundumeftcornoftrum, EtlPeciä/ tum non faam us,nccinucm£ur dolus in orc noRro.

Sedfiinamus hypocritis infignemfuam mundidem,fiquidemeaita dcledantur, utmalmtreprehenforescrudclimorti tradere,quamfuam Sanditatem pcnclitarn N os priufquam cxplicemus locum Ëzcchielis, quem Sotus adducit, infpiciamus alterum tcHimonium Pauli, quodE/ zcchieli ä Sotofubiungitur, Saluosnosfecit,inquitPaulus,perlaua/ crum regenerationis,amp;renouationis Spiritus fandi,quemcfEidit in nos abundc per leRim Chriftum Saluatorem noftrum, ut iuftificati gratia ipfius,amp;c» Et addit Afotus: H»c aperte (inquiens) Paulus docetucrani luftificationem, amp;nbsp;ucram peccati remifsionem. Quid, quæfo, hocrei » eftf Quis negat Paulum docere ueram luftificationem, ÔC uerampet' cati Remifsionem Nurn idcirco fequitur, nullum remanerc ä Bapti»* imo peccatum Vera enim luftificatio , öi. uera peccati remifsio eftj quod peccatum, SCli remanet in carne, in hacuita,credenti tarnen, ue^ rè, propter Chriftum, condonctur, amp;nbsp;non imputetur, Ac ne remanens peccatum regnet in nobis, donamur Spiritu iando,quo rcliquiaseius mortificemus ÔK^expurgemus, Quod tarnen in hac uita tantum abeft, ut abfoluamus 6c perficiamus, ut quo magis Legem Domini intut' mur,eopeccantiusfiat(fieutPaulusloquitur,) in nobispeccatum, M*' ferrimos igitur hypocritas, qui tum demùm ueram Keri peccati Rt/ mifsionem exiftimant, cum non folum peccatum condonatur ,ueruni' etiaminhac uitaradicitusextirpatur, Qiio fit, ut inhac uita nunquam habeant ucram peccati remiisionem , ideoque earn inætcrnumnun/ quàmfinthabituri, nifi forte eaminfidiciofuo Purgatorio confequaU' tur, Nam, quod Paulus in co loco addit : luftificati illius gratia, hætt/ desefficcrcmur,iuxta Spem,uitæ æternæ,nonfignificatnos tribus his uirtutibus, Fide, Spe ÔC Charitate,quas Fraterculi nomineGratiacin' tclligunt,itaiuftosamp; fandos in nobis fieri, utnihil prorius fordiumco' ram feiiero tribunaliDei relinquatur, Seddicimur luftificari gratia Dei, quod Deus condonat nobis peccatum, ex fua ipfius gratia, ex gratuita fua dementia, 6C mifericordia, propter Chriftum ,ut fimus hacredes at/ ternæuitæ iuxta Spem, non quæprouenitex meritis noftris, fed quae prouenit è folo folius Chrifti Domininoftri merito, quemadmodum alias pluribus explicatum eft. Non enim initio tantum regeneratio/ nis,uerumetiamper uniuerfam uitamnoftram fub gratuitaDei beno* uolentia ÔC mifericordia ambulamus, ac remifsionc peccatoi um

' mur, Multum,inquit Auguftinus,in haccarne nobis tribucremus, nv iiufqueaddepofitionemeiusfubueniauiueremus. Et iterum î Nunc Eitis benéuiuiturfine criminc. Sine peccato autem, qui fe uiuere exifti' mat, nonid agit,utpeccatumnon habeat,fedutueniam non accipiaL Eat nunc Sotus,6Ciadet le Baptiimofuoita luftificatum êCSandifica* tum,ut non tantum habcatpeccati remiisionem, fedetiam peccattex carne abolitioncm3Utamp; hoclocomirandum fit,quod cum fituiuusSan/ dus,non refcratur ante mortefn ftiam, in Catalogum Sandorum, ôdin publicasillasLitanias, quas FratercuIiôC Sacrificuli, ad auerruncanda omnia malorum genera, nunc humili prece, nunc magno boatu recita/ re folent,

Sed accedamus etiam ad locum Ezechiclis:Effiindam, inquitEzt' chicljfuper uos aquam mundam,amp; mundabimini ab omnibus inquiny mentis

DE BAPTISM O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44-^

hientis aeftns, Si ab uniuerfis idolis ueftris mundabo uos. Non négo^ quin Ezechiel uaricmetur de aqua Baptifmi, Negoautem, qüodeaaqua tant» fit energiae, ut non folum teftificetur certitudinem Remifsionis peccat) propter Chnftum,uerUmetianl carnem i'ta cmundet,ut nihil am/ plius fordium in ca, coram feuero tribunah t)eircfideat In honiine Zf nimrcnatOjfireipexeris fidcm, qua credit fibi non folum peccata pro? pterChriftum condonari jUerumetiam obedientiam Chriftiita donari, uteatanquàmfuajinconliîeôbïDèiconfiderc debeat, ÔCfifides, adhuc quidem propter carnem imbecillis eft, tarnen quia apprehendit Chri/ ftumfilium DeijUnä cum omnibus fuis bénéfices, homo iudicatür totus luftiïsâfSandUs.Sicut enimChrifl:oipfi,amp; obedientiæciüs,qua obfecu/ tuseftüoluntati Patris fui ufque ad mortem ctucis,nihil Sandiitatis öd lu/ fticiæ deelbita ei homini j qui per fidem agnofcit Chtiftum ferüatorem fuum j 6dobedientiam Chriftiqua Paterplacatus eft, nihil coram Deo, uelitiftieiæ Uel fandh'tatis deerit, QiiicunqUe baptifati eftis, ( in quit Pau? lus)Chriftuminduiftis* Si autem homo indutus eft Chrifto, quæ fordes tamfplendidoindümento non tegerentur,nonabicondcrenturC'qua ipiemtindicie, qua fandlitate in confpediu Dei nonhiceret;' Si autenl in renatorelpexeris carnem, quæpoftßaptifmurrt in homineremanetj

fordes eins non amplius imputantur propter Chriftum j qüo ho/ ’Tioperbaptifmnm indutus eft, tarnen co funtadhUcingenio, üt pugnet cum Spiritu iàndiOjôd nili compefcantur, expellantipiritum, régnent inhomine. Afïèdlus carnis,inqüit Paulus,inimicitia eftaduerfusDcum, Nam Legi DEI nonfubditutjfiquidem nepoteft quiderri. Cümigi? iurhicaffedtus carnis,qui in homine poft baptifmüm rehnqüitur, eft ini? Micitiaaduerfus Deum, necLcgiDeifubditur,manifeftumeft, pccca? tumin homine, aqua baptifmi ita mundari, üt reatüs qüidcm eius tolla? tur,non autem affedius eius,in hac uita,radicitus eücllatur, Sahdlificatio^ inquit Auguftinus, per baptifmüm etiam ntinc confertur öd corporL nontamen nunc corruptio eius aufertur, quæ ipfatn quoque aggrauat a? flimam. Et iterum:Quod ergo ait:Et hæc quidem füiftis,Sed abluti eftis^ fed fandiificati eftis,mutatos eos dixit in melius,non ut ea carerent, quod ' inhac uita fieri non poteft j fed Ut ei non obedirent, quod in bona Uita fie? npoteft.

Quid autem opus eft alia teftim onia Auguftini recitare,cûm ea quae Sotusipfeex Auguftino in fuaConfufioncrecitat,aperte probent, quod reliquum fitpeccatum inhominepoftbaptifmüm, ôd quomodo Augiv ftinus utatur uocabulo peccati, cum dicit : Concupifeentiam in régénéra? tis noii effc peccatum,

Dicit cnim:Pcccatorum omnium plenam perfcclamquéremifsió? ncm in baptifmo fieri, Sed addit : Hominis ipfius qualitatem non totarri continuo commutari. Si qualitas hominis, ( infelligendum autem eft^ Veteris hominis)non continuo tota commutatUr in Baptifmo, dubium non eft, quin relinquantur in eo fordes peccati, quæ fubinde fint expur? gandæ ôdmortificandæ, Deinde,quanquàm Auguftinus affirmâtGon? cupifcenüam in renatisnon elle peccatum , tarnen exponit ipfe alias quemadmodû etiam fupra meminimus, ôd Sotus hoc loco récitât, quid nominepcccatiintelligat. Omni,inquit,peccatocaret,non oriinimalo, quodplaniusitadicitur: OMNI REATV omniummalorumca? fet, Vides Auguftinum nomine peccati, in hoc quidem argUmento, in?

tclligcrc Reatum tgt;eccari5Ut fit fententia, Cocupifcentiam in rcnatis nort efle peccatuni reatUjCfïè a ut ein peceatum natura amp;nbsp;ingenio» Sed Jiæc an/ tea quoquetam copi'ofè funtexpofitajUt non dubitem, quin ptj LedoreS üamtatem SôticæConfufiom'SjôCueritatem Prindpis Confefsionis ma/ hifeftè cognofcant,

Hîc ueró baud imfnerftô fudandum eft Afoto, ut cum fufteperit Prælatos fuos tuendos, Chrifma quoque,quod ÔC Epikoporum lurifdi/ dionem definit, SCcuius ufiis ad omne fermé, ficutDionyfius loquitur, facerdotalis offictj fundi'onem adhiberi folet,tueatur, Nifi enim chrifma conferuetur,qute,obfecro,rdi qua èri t Praelatis uel dignitas, uel poteftas^ Imo, quodhaudquaquam eftcfci'tantercon-fiderandum,nullus fcilicet uerus erit in orbe Chriftianifmus, Affirmât enim Di'onyfius diuinam re/ gencrationem nunquàm finefacratifsi'mo conftimmari unguento.Qua/ re, ni'fi Sotus omnes ingenn fui neruos, ad defendendum ÔC conferuan/ dum Chrifma fuorumPraelatorttm fntendait,fieri non poteft,ut officium fîdeh'sPatroniimplcreuideatur,amp;futurumcft,ut fälusfcilicetuniuerße Ecclefiæ pen'chtetur, Sed ad rem. Contendi t Afotus uftim chrifmatis, ficutexorcifmos,Sôrch'quascæn'monias,quastotafcruatEcclcfiaperor/ bem tèrrarum,uel ab Apoftolis, uel a plenarqs ôd unriierfalibus conrilijs traditas efiè. Qiiac aiitem fie funt tradfta, eaparii'fidecum tjs ,qaælcripta Funtjlufdpienda efïè.Expendamus igitur,quâ uim harc Afotica haheant.

Pn'mùm de Traditionibusfuprà,in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ropioïédiximus.

Ncqaecfti'm ftati'm ab Apoftoh's tradita fiint, quæ aliquot fcn'ptores, ab Apoftolistraditaefièaffirmant:neepftatim fequitur,omn/aea, quæàb Apoftoh's tradita certô cognoicantur,hocconfilio tradita elfe, ut uel per/ petuo in Etclcfiaferuent«r,iiel feröata,expient peccata amp;nbsp;fandificeitt ho/ minem coram Dèo, Quare,quæ Afotus deTraditionibus ex Paulo com memorat,ad præfens inftftutum nihil faciunt,amp; funt anteaà nobisperfpi cuèexph'cata.

Deinde,Coftfefsio Pn'ncipis non ignorât, uftim Chrifmatis in Bapti/ fmofuiffe â nonnullis Scriptoribus ôf Condlif s celebratum, ac in Eccle/ fia poft diuülgatu Euangehon Fuiftèfolennem, Sed ignorât eum efletra/ ditû ab Apoftolis, imo non ignorat,fed ex Apoftolica dotftrina certô nO/ uit, eum non effe hoc modo,hocconfilio Ecclefiæ traditû,quo cumSeri/ ptOres,Ecclefiæ obtrudunt, Certumenimeft,quôd Paulus ad Galatas feribens,dehortaturEcefefiam,'aferuituteelementorum, Pofteaquam (inquiens)cognouiftis Deum,quin potius cogniti eftis à Deo,quomodo conuertimini denuô ad infirma ÔC egena elementa, quibus iterum ah in/ tegro feruire vuItisÆtadColoif Si mortui eftis, inquit, cumChri'ftoab dementis mundi, quid quafi uiuentes in mundo,decretis tenemini^ Hæc,cùm fitdo(ftrinaPauli,dubium non eft, quin fuerit omnium etiam aliorum Apoftolorum dodrina. EtPetruscùmin Adis Apoftolidsba/ ptifat genres, non requifita circumcifione,amp;in Epiftola fua uocatadue/ nas,R egale fàccrdotium,no infufo in eos externo cbrifmate,fignificat co ipfOjElementa legis per Euangehon Chrifti abrogarû

Manifeftum autemeft, quôd externum Chrifma pertincatadElc/ menta mundi.Non enim eft Icgis naturalis autmoralis, fedLeuiticæ,5ô cærimonialis,ac plané in eo ordine,quo Circumdfio,6c obferuatio diferi/ minis ciborum, Sabbatorum, amp;nbsp;ab'arum cærimoniarum, quas Paulus recenfet,

DE B A P T1 SM O, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44^

' nbsp;nbsp;Manifcftum igttur cft 5Ccertifsimum,quôd Âpoftoli,nifî fi quis féiî/

hat ipfos cum fiia ipforum doëlnna pugnare, non tradiderint Ecclefiæ ta lemexterni chrifmatisufum,qualem ei nonnulli Scriptores dC Concilio/ rum Canones obtrudunt, Atenim Clemens,ïnqumnt, amp;Dionyfius A/ reopagita teftificantur, ufum chrifmatis ab Apoftolis efle traditiîm» Sed quant mfirmæautori taris fintEpi'ftolæ,quachuicClemcri vulgo tribuun/ tutjiam ab alijs rede ludi'catum eft» Et extant baud obfcura argumenta, quodquemadmodumRomamPonrificesdefignaruntcrimenfalfî in al, legationedecrcti Nicafni coram Concilio Aphricano,ficut fuprà didurri eftjitaeadem probitatediuulgârint nomine Clementis, Ô£^ quoriindam aliorum primorum Pontificum fidiciasEpiftolas,quibus autoritärem tam fui facerdottj,quàm Romanæ Ecclefiæ, ex antiquitatcaflererent.Ac aliæ quidem huius Clementis Epiftolæ continent quaidam baud ob/ fcuras uanitates, quinta auterrt manifeftè tradit dogma Anabaptifta/ rum. Obtrudit cnim exemplo Apoftolorum, cortimunitatem rerum* uniuerfæ Ecclefiæ. Communis uita, inquit, omnibus neceflària eft, Qc maximeijs, qui Deoirreprebenfibilitermilitate, QC uitam Apoftolo/ rum,eorumquedifcipulorumimitaricupiunt. EtmoxtDeniqueGræ/ torum quidam fapicntifsimus, bæc ita feiens efle, ait, Communia debe/ rceflcamicorum omnia, Et ftatim additinterpretarionem, în omnibus autem,inquieris, funt fine dübio ÔC Coniuges^ Docét ergo bæc Epifte*' bnoîttantum facultatum,fedetiam Vxorum communitatem. Etfnèi/ nim interpres Decretorum Pontificiorum, inter quæamp; bæcEpiftoIare/ lata cft,conaturboedidum mitigate, ÔC feribit boc intelligendum efle non de ufu carnis, fed de ufu obfequij 5 aut dediledionc j amp;nbsp;poteft fortaß fishsefuiflefidietj illius Clèrrierttis fententia,tamen amp;nbsp;fermé eftincomz modus,acolFendiculo plenus: 6C exemplum Apoftolorumde terum communione pcrfonale,non eft in exemplum uniucrfaktrahendunii De Dionyfio autem, cui tribuuntur libri de cœlefti j amp;nbsp;Eccicfiaftica Hi? erarchia, quid dodi, quibus dâtæ funt e^K^tereis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yivti yAua-'

^“t',iudicent,non eft obfcurum, Neque enim eft Areopagita illé^qui fuit auditor Pauli, 6C cuius fit mentio in Adis Apoftolicis, Neque enim ue/ rifimile eft, qudd quas deferibit cærimonias, firit ab Apoftolis inflftutæ, Ac magnam carum partem, ne ipfi quidem Pontifices, qui Cas tantope? reiadant,his temporibus obferuant. Quare necClemens, necDiohyfiuS tânti funt momenti,ut pofsint Ecclefiæ,practextu quidem nominis A? poftolici,fed contradodrinam Apoftolicam,cærimoniasfiC Sacra ob? trudere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ponamus autem, morem utendi externi Chrifmaris, ab Apoftolis profedum, num eo conlilio commendatuseft Ecclefiæ, ut ÔC fitperpe/ tuus,amp; aducramSandificationem neceflàriusî’ Video quidemhoc â nonnullis forri'ter aflicuerari, Dionyfius feribit, ficut paulo antè reccnfiuz mus, diuinam regenerationem, nunquâm fine facratifsimo cofummari tinguêto.Cyprianus ait : N E C E S S É eft ungi eum,qui baptiiàtus fit,ut accepto Chrifmate,id eft,undionc, efle undus Dei, fiC habere in fe Chri/ fti gratiam pofsit. Concilium Aranficanum pronunciat : Nullus, inqüi/ cns,miniftrorum qui baptifartdi redpit ofticium,fine Chrifmate ufquàm progredi debet, quia inter nos placuit femel in baptifmate chrifmari. Et moxaddîturtNECBSSARIA habeatufChrifmatio.

Qiiid igitur ad bæcdicemus f Num quiæhi fentiunt ufüm externi t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

Chnfmatis efle ncceflarium, idcirco piaculum eft omittere C Afliirgen^ dum qm'dem eft coram canocapite,00 teftimonia ueterumnon funtte/ mere abrjcienda, Sed profeefto his omnibuSjetiam Angelicis, antefcreiv dumeft TeftimoniumChriftifill) Deï,amp; Apoftolorum etus. Chriftus dicit;Dominus cft,amp;^ Sabbadjftlius hominis. Si Sabbati, tanta feueritate præceptijQuanto magis Chrifmatis, Et Paulus : In libertate, inquit, qua Chriftus nos liberauit,ftate, amp;nbsp;ne rurfus iugo feruitutis implicemini, Et niox addit:Ecceego Paulus dico uobis,quód ft circumcidamini,Chnftus uobis nihil prodcrit. Et tarnen Circumcifio non folum eratdiuinitus in/ ftituta,uerumetiam feuerifsime mandata.Mafculus,inquit, cuius præpu/ cq caro non fuerit circumcila,delebitur anima ilia de populo fuo.Quidcr go deChrifmate fentiendum f Fuit fiC liuius ufus in Mofaica politia diui/ nitiis inftitutus,nb autem tanta feueritate,quanta circumcilio.Rcliqmim jgitur eft, quod fi quis reuelato Euangelio Chrifti exegerit ufuni exteini chrifmatis, tanquam neceflarium, codem plané dido compefeendus fit? quo Paulus cópelcuit eos, qui Circumcifionem poft rcuelatu Chi iftuni, tanquam neceflariam,exigebant;Ecce ego Paulus dico uobis,quod fi uta minichrifmate, Chriftus uobis nihil proderit.

Sed habet Afotus, quodcontra balbutiât, Dicit Apoftolos expolfi tia Mofi, cærimonqs ueteris legis prohibuiflè efum carnium immolai ticiarum,fanguinis amp;nbsp;fuffocati, Vifumeft, inqiuunt. Spiritui fan(^îo, Si nobis,nihil ultra imponerc uobis oneris,quam hçc NECESSARI^’ ut abftineatis uos abimmolatis fimulacrorum amp;c. Agnofco quidemdo* cretum Apoftolicum, non agnofco autem ineptam Afoti accommoda/ tionem, amp;nbsp;uariam eius intrerpretationem. Nihil nunc opus eft dicers de Scortatione,quæ6C ipfaineo decreto prohibita eft,non eftautemLeui/ ticæ legis,ficut alia, quæ in eo decreto continentur, fed naturalis feu mo/ ralis, Prohibetur autem Gentibus nominatim, quod apud Gentes non putabatur flagicium -jSeortari, Et eft prohibitum perpétua necefsitate» N unquàm enim licet Scortari, Dicemus ueró de alijs, quæ in co decreto, ex LeuiticisCærimontjsrccenfentur,uideIicetdeIdolothytis, Sanguine amp;nbsp;SufFocato. Hæc enim uocant Apoftoli Neceflaria: (hoc eft,) necelfand ab ipfis abftinendum, Sed quo modo, aut quo fenfu Num fimplio’'' • ter feu abfolutè f Num ad coniêquendam aliquam fpiritus Sandificatio/ ncm C Num perpetuô,ô( tantifper,dum Chriftus adiudicandos uiuosô^ mortuos aduenerit^ Inftauret igitur Afotus hoc Apoftolicum Deere/ tum,fiC exigat autoritäre eius à Chriftianis, ne deinceps unquam farcimi/ nibus fuillo fanguine opplctis ucfcantur, Sed experientia ipfacoarguit cumuanitatis, Quare cum Apoftoli uocanthacc,quæex Leuiticisnti/ bus decermint, neceflaria, non intelligunt ncceftitatem abfolutam,aut per fe perpetuam, fed necefsitatem Charitatis, quæ tantilper abftinetab efulanguinis6C fuffocati, dum uidetproximumin fideinfirmumexea abftinentia ædificari. Quod fi ucl fuperftitiofus Si pertinax hypocrita, uel piæ dodrinæ hoftis, exigit hanc abftinentiam, tanquam fingularem Dei cultum,ad fandificationem Spiritus, amp;nbsp;ad falutem neceflarium, iW turn tantum abeft,ut pius abftineat, ut etiam diligenter occafionem quat/ rat, qua his cibis uefcatur, Nam quemadmodumPaulus circumcidit quidemTimotheum,utinfirmitatifuorum morcmgerat, Titum aii/ tern non circumcidit, propter obiter (inquit) ingreflbs falfos fratres,qût fubintroierantade^cplorandam libertatem noftram, quamhabemusin

b Ê B A Ê TI s M Ö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ 4ft

Chriftolefu, quonosin lerm'tiitemadigerentu'taabftinet quideibabl/ dolothytis, amp;fangirinis acfufFöcatiefu,cüm iridet proprer efum fuuni perirefratrem,prö quo Chriftus mortuus eftrnon autem abftirte£,fed poz tius5cum uidet ueramdodrinam Euangelq propterabftinennam pen'/ ditari,Petrumipfum,pn'marjum Apoftolumreprehendit, èC. palam af/ firmateum non redlo pede ad ueritatcm Euangelij incedere. Hue etiam pcrtinet,quod Chriftus de offènfis Pharifans dicit : Omittite11los. Duces fiint cæci cæcorum. Vides l'gitur Apoftolos, nomine necefsitatis, in de/ creto fuojuon hoc iêntire,quôd difcrimen illud ciborum debeatin Eccle/ fia elle perpetuum,amp; Gngularis Dei cultus, fed quödj cùm per fe fit liber/ , timunijdebeat ad tempus ex charitate obferuari,donee oftèndiculum inz ter Gentes æludaîos ad Chriftum Gonuerfos tollatur.

Conferamusnunccum Apoftolico decreto,ufum Chrifmatis. Nam ficertum eflet, quod tarnen Hrmisatgümentisnondumeftprobatiim, Ô^Sotusipfepofteanegat, Apoftolos in Baptifmoufosefleexrcrnochri/ fniate,nonprofecftô eflent éo ufi hoc confilio,ut eflet neceffarium ad San/ ftificationem ôd perfeeftionem Baptifmi, SC perpetuo ad fingularem Dct eultum inEcclelia obferuandum ; Hoc enim inftitutum manifeftè cum ^poftolica doeftrina pugnat, Sed ufi elïènt co liberrima obferuatione, èC ^dtempusduntaxat,donee mentes credentiumEuangelio Chriftima/ illuftrarentur» Sicutô^PauluscircumciditTimotheum,amp;purifica/ _ “'tfeLeuiticomore,cumtjs,qüiuouerantuotum, ÔCrafit caputinCcn/ ’^^ireis. Qiiicj autem Afotus C* Et quo cófilio exigit à nobis ufum chrifmaj! ' ’ ^^Nifi utamur Chrifmate, uoeiferatur nos ab unitate Ecclefiæ reeedere,

Schifmatteos, acEccIefiac hoftes» Bona uerba Sote, T anti ne mo/ tiienti eftChrifma illud externum, ut fi quis eo non utitur, fit fehifmatiz ^us,abEcclelia alienus, dC Ecelefi^ hoftis Ac fiquidem loqueris de tUa;, «oceftjAfotica6C hypocri'tica Ecclefia, quæRomanum Pontificêfuum ^^putagnofeit, 6lt;fi non fumus in nos hoftili animo : precamur enim uoz ueram falutis ueftne cognitioncm,tarnen agimus Deo Patri Domini ^oftriIefuChrifti fummas gratias, quôd nos à fermento ÔC hypocrifi uez ftræEcclefiæcIementer libcrauerit.

Si autem fermo eft de uera Eccléfià,qüæ foîum Chriftum filium Dei j ftium caputagnolcit, ÔC quæfolo Propheticæ Apoftolicæ dotftrinæ, non humanarum traditionum fundamento nititur, tantum abeft, ut propter onaifsionem Clirifmatis ab ca recelîcrimUs, ut ipfa iam nos, pro Ueris yvfiritij fuis filijs agnoftat, quôd amplext fynccram Euangelq dodrinam,comenta hypocriticarümfuperftitionum deferamus. SicuÉ enim regnum Dei non eft efca,rtec potus,ita ncc eft chrifiria, nec oleutfl, Ncque ideircô recefsimus à uerà Ecclefia, quôd non omnia tum fàcfta, tum dida Auguftini, Hicronymi, Leonis Pontificis, 6C aliorurri quo/ tundam feuPatrum, feu ConciliorUrri probemüs, Filium Dei, amp;nbsp;Apoz itolos eius habemus præceptoresj quorum autoritas fuperat, non hortif/ num tantum, fed etiam Angclorum aiitoritatem, Ac teueremur qui/ demmaiorurn noftrorum caniciem,amp;amicus Auguftinus,amicus Hic/ tonymus,magis autem amicaUerifas, ÔC maior debetur reuerentia Verz bo Domini, Quid enim C An ftatim fumus fchifmatici, quia rton fumus Chrifmaticii VeraEccIefiaChrifti,nonefttam dura,auttam crudelis,ut propter omifsionem Chrifmatis, hoc eft, humanat traditionis, filios fuos abtjciat. Nam, quod alicubi Auguftinos feribit, quôd quaî toto

4P • APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG, orbe terrarum feruantur,deturintelligiuel abipfis ApoftoIiSjUelpIenà/ rtjsConcilrjs,(quorum dici't in Ecclelia ialubèrrimam efïè autoritatem) ' commendata ÔC ftatuta. Et iterum; Si quid horum,inquit,totum per or/ bemfréquentâtEcclelia,hoc quinitafaciendum fitjdifputare, infolentif/ gt;nbsp;fimæ infaniæ eft:hæc,inquam,ô(^ alia id genus dida Auguftini non co ua/ lent, ut quicquid ufpiam in Ecclelia eft ufitatum folenne fi ne iillo iu/ diciOjSC collatione cum Uera Prophetarum fiC ApoßolorUm dodrina,ap probemus» Primiim cnim,fieri poteß, ut quod in Ecclefia per totum or/ bemferuattrr,necApoßolicömendauerint,necpIenaria Conciliaflatue/ rintjfed tantum,quia àbinfirmispaulatimin confuetudinem uenit, tole/ rauerint, amp;conniuerint. Qiialis uidetureßeImaginum ufus, quem ne/ que Apoßoli inßituerunt, neque Concilium aliquod plenarium -, quod quidem egO fciam, amp;nbsp;quod ante tempora Augußini (Nam quæCond/ lia de Imaginibus poßÄugußinum fucrunt,fuo iudicio relinqüiTnus)cc Icbratum eß,approbauit*

Aliud autem eß aïiquid uera Ecclefia approbante, aliud tolerante conniuente fieri. Deinde fieri poteß, ut uel Apoßoli, uel uetercs eor« fuceeßbres fecuti fint ritum quendam cærimonialem, pio quidemcon/ filio,aut faltem non impio, fed quem ritum ßquantür poßeri impietatc. Nurn ergo propter maiorum exemplum, probanda eßpoßeroriimim/ pietas Serpens xneusinßituebatur,diuino mandato,ä Mofe in defer/ tOjUt quiconque ab ignitis ferpentibus pereußüs afpcxißct eum, uiueret. Et multi per afpedum eius fanabantur, Sed ciim poßea Ißaelitac adole/ rent ei incenfum, Ezechias heroico fpiritu excitatus, confregit cum, publice teßificans,quöd non eßet nifi Nehußhan, hocefl, res ænèa, quac præter æs, nihil habeat utilitatis, QUareetiamfi cértum elfet/quod ritus quilpiam cærimonialis initium fuum habuiflet ab exemplo Äpoftolo/ rum, aut traditus eßet à plcnartjs Concilqs,tamen fi poßeri uterentur co ad impietatem, öd contra Äpoßolicam dodrinam, prj non funt fub/edi feruituti, nec funt obnoxq tjs exemplis, quæipfis fine certa uerbi Dei aU/ toritate obtruduntur, Nam quodChrißusdicit: Adhucmultahabco, quæ uobis dicam, fed non poteßis portare nunc» Cüm autem ucncritil/ |e, qui eß Spiritus ueritatis, ducèl uos in omnem ueritatem» (Ad hocc/ nim didum Chhßi Sotus refpicereuidetur)non fignificat, ufum chrifma tis, 0£^ aliorurh fiueLeuiticorum, fiue Ethnicorum rituum, reuelationi Spiritus fandi referuatuni. Quid enim f An ußis Chrifmatis,amp;f aliorum id genus externorum rituum, tarn difficilis eß intelledu, utÄpoftoli nonpotuerinteum,antequam admirabile donum Spiritus làndi in die Penteeeßes acciperent, portare, SCcomprehcnderef Potueruntportarc reuelationem cozleßis Patrisde Iefu fiIioMariæ,quôdefièt Chrifiusille filiusDeiuiuentiSjpotuerunt portareinßitutionem CoenæDominicæ, amp;nbsp;non potuerunt portare dodrinam ÖC inßitutionem Chrifmatis f Quæ eß hgcÄpoßolici intelledus extenuatio,autpotius abiedioÆt quidC'Aii iion Liber Pontificalium Catrimoniarum, e quo pauld pdßconfecratiöz nem Chrifmatis recitabimus, manifeße nugatur, quod Chrißus, polb quam cum difcipuliscœnauitjôC pedes eorum lauit,docueriteos Ghfi/ ßnaconficeref (^uomódo igitur connumerandumeßetChrifmaintet ea, quæ Apoßoliante mißlim Spiritum fandum non potuerintporta/ reCSed ualeant illa.Nos ueram fententiam huius didi confideremus.Au guflinus fentit ea,quae Chrißus affirmât Apoflolos non poße modo pori tare,

to, him dem um redlè pcrcipi’, cum mortale h oc induerit l'mm ortaii ta-» tem. Qiiomodo,inquit, aliquid corum,quæpoftaftenGonem Domini fo’Jpta funt,non poflènt ferre diftipuli, etiam nondum fibi mïflb Spin'tii ûnâo,cùmomnianünc ferantcatechumeni nondum accepto Spiritii fandoc*Etpaulo póft. Quod ait: Docebit uos omnem ueritatem, uel de? ducet uos in omnt ueritate, non arbitrer in hac uita in cuiufquam mente poflê compleri. Quis enim uiuens in hoc corpore,quod corrumpitur ÔC aggrauatanimam,pofsitomnem cognofcereueritatem Etadditpræz terea Auguftinus, quod practextu huius dicfti, fedudores horrenda quæ? quccommentafuadefendant,Omnes,inquicns,nequiisimihçretici,qui ft Chriftianos uocari uolunt, audacias figmentorum fuorum, quas ma? ximeexhorretfenfus humanus, hacoccafioncEuangelicæfententixco? lorare conantur. Non eft igitur mirum, quod amp;nbsp;Traditionari) quærant cxhocChriftidido traditionum fuarum patrocinium»

Scd alij hoc di Aum Ghrifti, reAiuSjmea quidcm fententia,exponuntj nondeijs,quæpatefaciendaerantApoftolisin futuraamp;cœleftiuita, fed quæChriftus patefaAurus eis eratin hac præfenti uita, poftea quàm mit? teret ipfis in die Pentecoftes Spiritum fan Aum, uidelicet, quod reuelato vulgato in orbe terrarum Euangclio Ghrifti,ritus Lcuitici abokndi eft ftnt, noninftaurandû

Quærimus,inquit,quænam eflent hæc multa,qiiælefus haberet fuis diftipulis dicere, illi haudquaquâm poflent tune ferre. Etdixerime.» ’ïuidem,non illud lefus Apoftolis, tanquàm ludæis, Mofaicæ legi fecun/ dum literam aftûctis ôC alitis, quod diceret,habuit. Quæ nam fcilicet ue? talex effet,amp;quorum cceleftiumùeldemonflTatione,ueIumbrâ,Iudæo? tum cultus perficeretur,aut quorum nam futurorum bonorôumbram ftxipfa compIeAeremr,quç dé efeis 8C potO,folcnnitatibuftç, calendis in/ ftper,amp; fabbatis ipfis caueret. Et fuiffent haee fané quàm muka, quæ ha? l’CTethfcdicere.Sed cùm perfpicerct graue admodum effecxmortaliurrt animis dogmata quædam amp;nbsp;opiniones crucre,quaepropemodum amp;nbsp;his eflènt ingenita, ÔC uf(Ç ad uirilem fimul coaluiflent ætatem, ita ut perfuaz fem iam habeant diui na hæc efre,6é ab qs ipfis difeedere impium fore, Ô6 cadem hæcexexccllentiilia fecundum Chriftum, hoc eft, ueritatis cogÿ nitione,arguerc,nullius effe momcti,fed damnofa 6é inutilia, id ipfum^ auditoribus perfuaderi,in aliudquidem,amp;commodius tempus ferda? mt,h oc eft, ubi ôi. pafTus effet ÔC refurrexit amp;^c.

Multa dicenda fibi reftare profunda, amp;nbsp;ultra quâm humanus animus ftrrepoffet,affirmât. Quæ filentio, inquit, trado, quia nondum à fpiritd Bieoreformat! eftis. Nam quando ab illo in alios uiros euadetis, quah? do LEGALES FIGVRAS illius patricinio afpernabimini, quan? do SPIRIT VALIS GVLTVS pulchritudinem, illius ope, um? bris anteponetisjtunc, tune, inquam, myfterq de me uim omnem cog? nofeetisfiée.

Ex his ueterû feriptoqt m onumentis aperte uides, quod cûm Ghriftus dicat,multa fe habere quae diceret,fed Apoftolos non poffe ea modo por? tarc,tantûabfit,utinteIIigatinftaurationemchrifmatis,ÔéaliarumLeuiti? carum Cærimoniaqt in Ecclefia,ficut fom niant Afotici,ut potius abroga tionem abolitionem earum,poft afeenfum eins in coelum, futuram fi?. gnificct.

Agnofdmus autcm hanc ueterum fcn'ptorum interpretatjonenijnon •quia ipfi I'ta fcripferunt, fed quia circum ftantix ei'us didi hanc interpréta/ tionemexigunt, fibres ip fa teftatur* Paulo enim ante dixeratChriftosî Cum ucnerit Paracletus,arguet mundum de pcccato,de lufticia, 0(. delu/ dicio;ExponitautemPcccatum,Iufticiamô^ Judicium longe aliter,quam uel ludæitiel Gentes intelligebant,xiidelicet,quôd Spiritus fandusmun/ dum arguat,non depeccato Leuitico ,hoc eft, de omiJsione Chrifmatis, aut efuSanguiniSjTion de lufticia Mofaica, hoc eft, de obferuattonefaeri/ ficiorum,autiàndificationc carnis,non deludicio forenfi, hoc eft,'de la/ pidatione aut ftrangulatione fceleratorum, Jed de rebus longe grauiori/ bus,quas attingit quidem uno SC^lteroucrbo,affirmât autem feeas,pi3f Apoftolorum imbecillitatejin præfentia non ftifciperepluribus explican das,fedreqcere in id tempus,quo iam abfoIucritPafsionem furus fit de cœlo Spiritum fandum.Res ipfa quoqj teftificatur, quód poft diuulgationem Euangelij in orbem terrarum, fublatus fit ufus Cirouni/ cifioniSjSacrifidorum, ói. aliorum Leuiticorum rituum, Qiiodfipræ’^^ puaLeuiticaclegis,quorum obfcruatio maxima fcucritate exigebatuf) abolira funt,tanti ne momenti erit uius Chrifmatis,ut nifi quis cum feiua ueritjCenfendus fit fchifmaticus,amp;Ecclefiæ hoftisC” Qiiod enim Sotusay firmat Apoftolos quædam qs,quac â Chrifto tradita funt,magifterio Spv ritus,ex Cærimonijs ueteris Iegis,ex ritibus gentium (amp;fi pauló poft, eft homo lt;onftantia,negatfe imitari genres) exnâtürali rationeftip^f'' addidifle,palàm déclarât,quanti faciat,tamueram EcclefiamDei,oui iK/ rum iugum Mofaieæ legis imponere, dC quam rftibusïdolatrâfum gon/ tiuminuoluere CO natur, quàm Verbum Dei, quo folo gubernandaeft EcclefiaChrifti.Primùmcnim Magifterium ueri, ôCfandiSpiritus, non fibi tantum fumit,ut pugnet cum uerbo Dei,amp; doceat aliéna ab inftftuto Chrifti;Pâracletus fuggeret(inquit)uobis OMNIA. 'QuæC'num cum uerbo Chrifti.pugnantiaç'Niliil minus, Sed QV ÄE C V N QS quot;nbsp;DlXIuobis,

Et iterumîNonloqucturâfemctipfo, Sed quæcùnque audienVo-' quetur. Et mox: De ME O accipiet, amp;annunciabit uobis, Et aliâsîDo/ centes eos feruare omnia. Num quäecunque uifafùerint ueftro arbirno. Abfit, Sed quæcunque praecepi uobis, Pugnat autem cum uerbo cnn/ fti,amp; Apoftol orum cius,li quis in Ecclefia docuerit : Nifi utaris Chrifrn^ te, fchifmaticus es, defertorôd hoftis Ecclefiæ, 'Chriftus enim diciC y nit hora âf nunc eft, quando ueriadoratores adorabunt Patrem fpft*^ SCueritate. Ad Petrum Apoftolum didtur: Quod Deus purib^Y uit, tu ne commune dixerisi Paulus Apoftolusdicit: Poftquàniucnit fides, non amplius fub paedagogo fumùs. Etiterum : In libertate,qw Chriftus nos liberauit,ftate,amp; ne rurfus iugo feruitütis implicemini-^Ç^ omnia teftificântur, nulli hominum, imô ne angelorum quidem, EcclefiæChrifti Leuiticas caerimonias ex ueteri legé,interquas ufus quo/ que Chrifmatis continetur,ita imponere, ut nifi quis Cas feruauerit, diro anathemate dignus fiLQuarc,fi qui ufum chrifmatis in Ecclefia hoc coiv filioinftituerunt, autetiamnumdefcndunt,utquifquiseo non habendusfitpro hofte EcclefiaE,non certèdudifuntmagifterioSanof, fed prophani fpiritUs Alij autei'n, qui fimpliciter fecuti funt exèfti/ plum Leuiticum, habücrunt quidem zelum Déi-, fed hon fteUndum fdentiam.

ßE BAPTISM O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4nî

Deinde, fn Ethi’ds 8C Politicis pofTunt airt fententiæ, aut cxemz t)la, â Lege Mofi, c fcriptis Gentium,ac ctiam è naturali ratione pcti, taz men non licet ab bis petere Sacramenu ecclefiaftica. Inlege cnim Mofi «xtat cxplicatio Decalogi,qui eft lex naturae, amp;nbsp;fcriptores Gentiu multa dcuirtutibus quaein Decalogo continentur, tradiderunt; naturali quoz querationipatefecitDeus, quoddeipfocognofcipoteft, quemadmoz dum Paulus docetQuod igitur ad Ethica ÔC Politica attinet,tam ratio huz mana,quam lex Moli amp;nbsp;fcriptores Gentium fuum habent locum, fuum ufum amp;nbsp;dignitatem, Atqj hue pertinet, quod Hieronynaus de radenda niero.'adCii catfarie,8Ccircumcidendiyunguibuscaptiuæmulicrisferibit. Etaliegoz mafum,dtfi ha aureorumuaforum,qu«lfraelitac abÄegyptqs tanquàmabiniuftis Uoprodiglt;f poffcflToribus abftulerunt. Sic Paulus docet ex lege Moli,ut qih Euangez ltonadnunciant,exEuangclio uiuant. Sic exnaturali ratione docet, muz lierem uelandam effc,Sic abas citathemiftichia Arati, amp;nbsp;Menandri, Ethz

wcorumpoctarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t». r’

Inftituere autem,abfquc certo Uerbo Dci,Sacramenta aut Ritus Ecz clefiafticos,quibuscoram Deo fandificemur, ödexigere ufumcorum fubanathematis poena, exemple tantum Leuiticæ legis, aut facromm Gentilis, aut pr udentiahumanae rationis, haec demum deteftanda eft inz fania èC impietas. Eien enim nonpoteft,ut fi abfque certo uerbo Dei inz ftituis,autufurpasSacramcnta,exfidefacerepofsis,quippèquÔdfidesfit cxauditu,auditusueroperuerbumDei, Omneautem,quodnoneftex fide, inquitPaulus,peccat3eft.ReUnquitur ergo, quddeafacra,quæabfcp uetboDcipctuntur uel ab exemplis legis Molt 2lt;Gentium,uel ab huma natatione,nonfolumn6 fandiftcenthominem,t^erumetiam, quiahunt pcccatum,fordidenteum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r rquot;

Sed quxrit Afotus rimas, quibus fe elabi pofte Iperat Cum enim ConfefsioPrincipisallegaftetdidumPaulicxEpiftolaadColoftenlestSt mortui efti s cum Cbrifto ab dementis mündi, quid adhuc tanquam uiz uentes in mundo,bis tenemini -T htc, non poteft quidem Afotus negarc, quin externum Ghrifmapertineat ad dementa mundi, arripit aiuem^ u« bumTENERl, amp;exponitproeo,quodeft, Exlegcneceffarioobz lcruare,acfi2niftcat, quod ufus Chrifmatis,elt;ft hoc tempore, poft diuulz ^ationemEuanedn in orbem terrae, non eft amphus ncceftarng ex Lcz geMoü, eft tamennuneneedfarius exordinatione^ftatutoPr^atoz rumEcclefiæ, propterea quodhi iudicauerint ufum Chrftmatis, SC aha ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quædamlcgalia,Chriftiano cultui,(freenimloquitur AfotusXonuemz

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cntia,utqu3cdudumfuerant obferuantiæludakæ (.ficutLcolcnbrt)ncz

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rent obferuantiæ Chriftianæ, Expendamus i gitur bacc Alotica ÖC Ceontz

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tva.Scntit Afotus, quodtcncamur ufu cbrifmatis,amp;l quor ƒ am aborum

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rituumludaicorum , non quialcxMoftcospr3ecepit,fedqUiaeos nunc

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrdatiEcdcbxprxcipiunt, Qttaefo ergo,undcPr3datisb3CcpraKipr^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diautoritasî’Vndc eis inftaurandadegis diuinitus abroga^pote asC DU

bium enim non eft, quin Cex cacrimoniabs feuLeuiticaMoft tuerrt qmz -\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demfuo deftnito tempore ,diuinaordinationeinftituta,fttautcmpateta/

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto ötdiuuf gatoEuangdio Cbrifti inter genres,ita abrogata, ut qqifquis

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ram,tanquam adSandiftcationem adbucneceftariam jcquendam puz

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taqeonuertatur adinftrma,5C egena e\emcnta,ftat debitor toüusregts ierz

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^mda,nuftam capiat urftitatem àChrifto ,ChtÄnsfttdociofus,ÖCexcv

Mofi tanquàm fingularcm Qi. ncceflariiim cóltum Dct ,£cckfiae Chrißi, poftEuangdij diuulgationem,fenTandaimponunLObfcurum quidem noncft ,quódApoftoli nonftatim a refurredh'one Chrifti abïecermt in fuo cum ludaeis conuidu,ufum Leuiticonim facrprum, hoe autem non idcircó fadum eft, ut fignificarent obfer uationerti eorum E eddiæ Chfv fti obtrudendam fed ut uetera Sacramientacum honore fèpelircnL De qua re operaeprccium ent audirc Auguftinum erudite differentem»

Cur mihi, inquit, non licet dicerc Apoftolum Paulum, ÔC iliosreäx fidei Chriftianosjtuncilla uetcraiacramenta paululum obfer uahdo, uc« eiter commendare debuifle,ne putafentur dlac prophcticac iignificationis obferuationesa pqfsiraispatribuscuftoditac,tanquàm facrilegia diabo/ lica â pofteris deteftatæ vlam enim cum ueniflet fides, quac prius illis ob/ feruationibus prænunciàta, poft mortem Si refurredionem Dominire' uelata eftjamiferant tanquam uitam offictj fui* Veruntamen ficutdefun/ da corpora,neceflariorum officijs, deducenda eränt quodammodo adf« pulturam,necfimulate/ed religiof€,non autem deferenda continuo, inimicorum obtrcdationibus,tanquam canummorfibus proqcienda. Rroinde nunc,quifquis Chriftianorum, quamuis fit ex ludacis, fimitóer ea ceicbtare uoJuerit,tanquam fopit ob cineres erucns, non crit pius dedu «ftor,ucl baiulus corporis^fed impius fcpulturac uiolator, ' v

NontamcnïdeóFuerant(ueteraSacramenta)tanquam diabolicagc« tium facrilegia fugienda,etiam ciim i'pfa gratia iam cocperatrcuelarijqu« umbris talibus fueröt prænunciataj fed permittehda paululum eis, maxi/ me,qui exinopopulo,cuidata funt,uenerant.Poftea uero tanquàmcuiii h onore fepulta funt,ä Chriftianis omnibus irreparabilitcr defercnda.Ha/ denus AuguftinUs.,.

Obfecro autête,a3micifsimcmiLedor,càm animo tuo reputes,quan/ tagrauitateAuguftinusinuehaturineos, qui Vetera Sacramenta,intet quæ ÔC ufus externi chrifmatis continetur,in Ecclefiam Chrifti rcuocant» Dicit eos eruere fopitos cineres. Vocat cos impios ftpulturae uiolatores, amp;nbsp;affirmât eafacrameta IRREPARABILITER deferenda.Num hæc nihil ad Afoticos Prælatos V Spiritus fandus ipfe abrogat Vetera Sa/ cramenta, 8Cpermitteret Praclatis, ut eain Ecclclia Chrifti inftaurarentîquot; , Aut igitur Spiritus fandus fecum ipfe pugnat,aat Afotici mcnuuntur,fe

lt;a magiftcrio Spiritus fandi reftituerc* At enim, (inquiunt) nonreftitui/ mus ca,tanquâm Mofaica,fed tanquàm Chriftiana, aut ficut ipfi loquun/ tur, tanquàm Chriftiano cultui conueniéntia. Quid Conueniuntne ea Chriftiano cultui, quac fpiritus ipfe Chrifti abrogauitV Et quac pti Patres affirmant IRREPARABILITER deferendaf Ac uideriquidem illi pofïènt,fercftituere ea tanquamChriftiana,fi liberum corum ufumin Ecclelia permitterent. Spiritus enim Chrifti libertatem corum docuit, Nunc autem tanta feucritate exigunt,ut nifi utaris, habendus fis fchifma/ fcicus, defertor Si hoftis Ecclefiæ, • An hoe non eft plufquam Mofaicum^ Exigercenim obferuationem Leuiticorum facrorumex legcMofi,cft cam cxigerc,tanquàm ncceflàriam,cx diuina lcge,ad falutem. V fum au/ tem externi Chrifmatis fieexigere, utnifi eum obferues, fis Ecdefiacde/ fertor hoftis, an non eft cam tanquàm lege diuina ncceflariam, adft/ lutem exigereVAge ucrd, fubifeiamus pro chrifmate, Circumcifioncm, autpe/

aut pcconim Sacrificia,quæ in Lege Mofi fucfiint,diuina inftitutione uli tata,Num audiendi crunt Afotici Prælatijfi dixerint: Nos Prælati in Spigt; ritufando legitime congregati, mandamus uniuerlæEccIcliæjUt omne mafcùlinum circumcidatur carne praepucij fui, ÔC ut üngulis diebus Do/ tninicis in quauis Parochia externus agnus facrificetur ; Mandamus au/ tem hæc non tanquam legem Mofi,fed tan^ facra Chriftiano cultui con uenicntia:Circumcifioncm quidem carnis, ut admoneat Chriftianos de Circumcifione cordis : Sacrificium autem agni, ut facrificium ueri agni, Domini noftrilefu Chrifti,quod femel in cruceperadum eft, adumbre/ turhontantum incruento,fed ctiam,quo efftcacius memoriæ infigatur, ctiiento modo»Ac mandamus hæc,tanta feueritate, ut fiquis ca non ob/ feruaueritjfciat fe indignationem omnipotentis Dei incurfurum, SC me/ titó tan^ fchifmaticum,defef torem ÔC hoftem Ecclcfiæ iudicandû,Hæc, mquam,fi Afotici mandarent,prætextu fuæ autoritatis, quis tantam ipfo rum pctulantiam,temeritatem ÓC tyrannidem non execraretur C” At nih iï udmitiusjuel honeftiôri prætextu,uel minori tyrannide amp;impietate, u/ lumexternichrifmatis,quodineodem ueterum Sacramentorum ordi/ t^ejquo externa Circuncifio,ô(î externum ac LeuiticS Sacrificium agni, wntmetur,exigunt,Redè igitur icribit Auguftinus, religionem noftrS, quampaucifsimis,amp;^manifeftifsimis celebrationum facramentis mife/ hcordiaDei liberam eflè uoluit,feruilibus oneribus ita premi, ut tolera/ Eliorfit conditio Iudæorüm,qui ctiamfi tempus libertatis non agnoue/ tmtjlcgalibus tarnen farcinis,non humanis prçfumptionibus fubijciunu SedPetro dicitur,Tibi dabo claues regni cœlorum : Quodcunçp liga/ ucris in terrajCrit ligatum in ccelis ♦ Idem ius quoeç crit Succefibribus Pe/ ïd» Primùm autem, SucceflorPetriinEcclefianonproprièisdicitur, Quiineodem Throno,quo (Quondam Petrus feditjcollocatur,fed qui Eu angelion illud,quod Petrus a Chrifto accepit,amp; tam ludæis,^; Gentibus adnunciauit,Ecclcfiæ concionatunDeindc,hoc didum eft Petro,uerç cc clefiæ miniftrOjUon Succeflbri ueræEcclefiæ pcrfecutori ♦ Præterea Cia/ tJesregnicœlorum,nonfuntpoteftasinftaurandarum,exemplo Mofi, tæhmoniarum,nec eft magifterium codendarum nouarum Legum,fcd eftMinifterium adnunciandi ueteris Euangehj, quod Deus ante promi/ fentperProphetas fuos, utPaulusait, in feripturis Sandis de filio fuo, nuncautemÂpoftolismandauit,utin uniuerib terrarum orbe prædica/ tentEtalligarein terra,quodfit alligatumin ccelis,ac foluerein terra,^d utfoIutumincœlis,noneftChrifma aut aquam benedidam inftituere, lcd eft adnunciare Euâgelion de Chrifto,quôd ipfe folus fit expiator pec/ t«orumnoftrorum,5Cpropiciatio coram Deo Pâtre noftro, utquifquis »0c Euangelion in terra audit,Slt;f credit,foluatur in cœlo ab omnibus pec ^tis.Quifquis uero non credit in tcrra,anigetur amp;nbsp;in cœlis.Quarc hoc dt ctumnonpatrocinaturlicentiæAfoticorumPrælatôrum, qua arrogant libi quiduis prô fuo arbitrio mandandi autoritärem.

Cum autem hoc,amp;id genus alia dida, quibus fraterculi tyrannidem Otimpietatemfuorum Pontificum defendcrc conantur , cxtcntaliâsco/ P'ofifsimeexplicata,prôgrediemurnosadreliqua, Nam ubiConfefsio hneipis récitât hune locum ex Deuteronomio Caue ne imiteris gétes, ^requiras cærimonias earum,ibi Sotus adfcribit.’Non imitamur,inqui/ ^fis,gentes.Âiunt,Mendacem oportere elle memorem. Paulo ante dixit nfotns in fua Confufione, Apoftolos quædam ijs,quæ Chriftus tradidit.

ÄPOLOÖ1A CONFESSÉ WIRTENBERS^ fuperaddidifle,exrituumgentium, ( Sicenimloqüitur)fim|litudine^ Nuncautemhoc palam,difertisucrbisnegatjNoniniitamur,(inquiensgt; gentes»Quis non uideat hominem tanquàm ebrium uacillarc, ac uertigi ne laborareC An hoc non eftimitari Gentes, exempla facrorum,quibus coram Deo fancSificemur, z ritibus gentium petere Sed quia addit, hoc fieri Magifterio Spiritus fancflijputatfecaufam fuam probe confirmaffè» Qiiomodo autem poteftMagifterio Spiritus iândi fieri, quod cumSpv ritu fandio pugnat Ç’ Quæ cnim Mofes dicit, Caue ne imiteris Gentes.Et îterumtNon facietis ibi,quae nos hie facimus hodie, fingiili, quod fibire/ (^lumuidetur,Acrurfus:quodpræcipiotibi, hoctantum faciasDomi/ no,necaddas quicquam necminuas»EtPaulus : Si nos, aut Angeluse coelo prædicaiierit uobis aliudEuangelion,præter id quod prædicaui/ mus uobis, anathema fit «Ac iterum: Chriftus uobis fadlus eftociofus, S)i. à gratia excidiftis, quicunque per Legem luftificamini, ( hoc eft, ut u/ nam Legis partem,in qua nunc uerfamur, referam ) quicunque tantam iufticiam amp;fan(ftificationeminufucxtcrnichrifmatis collocat, ut quif/ quis eononutendumcenfet,habeaturdefertorôC hoftis Ecclefiac,Hætj inquam , Si his fimilia tam Moll , quam Apoftolorum dtda, certé non funt commenta humanorum fomniorum, fed oracula Spiritus fan/ di. Quomodo ergo Spiritui fando tribui poteft:,quod cum oraculiseius pugnatf Quomodo Spiritusfandus probat, quod prohiberf In lihris Regum, uiditAhazRcxIudac,aItareEthnicum,in urbeDamafcena,6i cumarrideret ei pulchritudoformæcius,mifitexemplar, ( fientfcriptu/ ra ait),amp;fimilitudinem iuxta omne opus eius,adPontificem Vriain,uf tale Altäre in tempio Hierofolymitano extrueretur ♦ Pontifex igitur ob/ fecotus uoluntati Regis, remouit prius altare æreum , amp;nbsp;fubftituit Da/ mafcenum.Quid,öbfecro,efi:,quódin hacreligioneRegis nbsp;nbsp;Pontificis

defiderari, autreprehendi queatCPrimiim, quæ Rex amp;nbsp;Pontifex infti/ tuerunt,uidebantur publica autoritäre, SC magno Principum, acSaccr/ dotum aftenfu inftituere ♦ Deinde, amouebatur quidem uetus Alta/ re,fedfubfi:ituebatur nouum , Si ipfa quoque humana ratione iudicCj multo auguftius, fpeciofius,ac preciofius, Adhæc, inftaurabatur hoc al/ tare, non ut in eo facrificaretur dijs Gentium,fed uero Domino Deo no fbro« Sicenimpræcepit Rex Pontifici : Super altare j inquiens, maius offer holocauftummatutinuni,Sc iacrificium uefpertinum.Hæcauteni öblatio eo inftituta erat diuinitus,ut fieret uero Domino Deo noftro,Sa crificium ( inquit) Domino Deo eft oblatione perpétua in generationes ueftras. Etfi enim Ahaz, alias dicitur immolafle Dtjs Damafci,tainen, cùmiufleritPontificem in hoc nouo altariiugcholocauftum, quod in Exodo diuinitus inftitutum erat,offerrc,dubium non eft,quin iiixtaRe/ gis Sc Pontificis opinionem, oblata fint in eo lacrificia foli Domino Deonoftro,Quid ergohuic religioni,quo minus probanda fit,deeftC An non Rex ÔC Pontifex totidem uerbis dicere potuiflent, Non imita/ mur genres, fed Spiritus fandi magifterio, quæ in ipfis funt ration! na/ turali, Sc religioni noftræ confona, a Damafeenis, tanquàm ab iniquid pofîèlToribusaufcrimuSjferuiturain tabernaculo Domini J* Sed uana funt humana uerba, rebus cumdiuinouerbo pugnantibus ♦ Qiiicquid enim RexPontifexdixerintautprætexuerint, certèimpium SCdcte/ ftandum eft,quod defignarunt.Manifcftum enim eft Verbum Dei, Ca/ ue, ne imiteris Gentes, nee dicas, Sicut coluerunt Gentes iftae decs fuos, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.... _ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita

üE BAPTISMO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ÿ2

itaegocolamDominumDeummeum,Hoc exemplum admoneatA/ fotumjquid Prælatis ei'us,in petendis SacramentiSjUel ab abrogatis caeri monijs legis Molï,uel à ritibus Gentium liceat,

Sedaccedahius tandem ad explicationemeius didli,quod Confelsio Principis recitatjFruftracoluntme docentes doclrinas, pracceptahö/ minum.Huic enim didio Chrifti adfcribit Sotus : N on funt,inquiens,ho minum/edSpiritusfandli, quæconftatEcclefiamferuare, Sed interea non meminit,aliam effè Ecclefiam Afoticam, cui cum Spiritu fando ni/ hil eft comm ercij ,aliam ucrèpiam.Nec meminit Ecclefiam obferuaz re,alia approbando, alia conniuendo, amp;nondum admonitam tolerarv do.Cûm autem Sotus alias indignanter ferat ,quód hoe didum Chrifti frequenter in ore habeamus, Hoe ( inquiens ) unumeorum eft, quaeniz miumimportunèinculcantquotidie ifti Confitentes, cum tarnen nun/ quam fenfumcxplicent,agedum, fuicipiamipfum, adiuuante Domi/ no,pauló copiofius illuftrandum, ut Afotici non habeantamplius,quod de obfcuritate eius querantur, Quöd eo libentius faciam,quia uideo hoe ddum Chrifti eftefudem in oculiscorum«Etfi enim opinor me höcdi/ dtumfatispcrfpicuèinCommentarqs, quosinProphetam Efaiam fcri/ phjpro mea tenuitate expofuifle,ut Sotus iniuria queraturjfenfum eius a nobisnunquamexplicatum jtarnen, quia fortafsis Catholicus iüe he/ ros,amp; infigni dodrina præditus,faftiditilla hæreticorum Sd indodo/ rumhominum fcripta,6C mauult in hoe praefenti fcripti genere interpre/ titionem eius audire,morem uoluntati eius geramus,

Acpn'mum,noneftdubium,quinChri'ftushocdidum à Prophets Efaiautendumacccperit.Etfi enim,quodEuangehfta ex tralatione Se/ ptuagintainterpretumrécitât,Fruftra me colunt, docentes dodrinas, præceptahominum, hocapudProphetam, exHebræo textuficlegitur, Timoreorum erga me, funt mandata humanæ dodrinæ, tarnen eadem plane eft fententia,proptcrea quod timere Deum,fit ex ufu facrae Scriptu ~ ' rae,Denm colcreacreuereri»Deinde,manifeftum eft, quod Elaias conci/ onetur eo loco de hypocritis,qui in colendo Deo magis fequuntur man/ datahominurn,quàm mandata Dei, Neceflàrium enim eft, ut qui fufei/ pitcultumDeo gratum faciendum,cognoftat,quid Deo placcat,amp; quid à Deo probetur. Cum autem Deus fit natura fua inuifibilis, cognofeen/ daeftuoluntas eius, ex Verbo,autmandatis eius.Nequeenimfieripo/ teft,utintrofpicias in latebras amp;receffus diuinæ uoluntatis, nifi hacc uer/ bo eius fuerit patef adatneque uere atq; conftanter credere potes, cultunt tuumDeoacceptumefle, nifi uerbo feu mandato eius edodus fueris, QuarequifufeipiuntDeum colendum, non ex Dei ipfius dodrina, nundato,fed ex opinione,dodrinaSlt;:mandato hominum, non funtue hcultoresDei,fed funthypocritae,qui habent quidem fpeciem pietatis coram homine,funt autem Deo tantae abominationi, ut etiam grauia e/ isfuppliciacomminetur.Eccc ego,inquiens ,addam, ut admirationcm faciam populohuic miraculo grandiamp;ftupendo. Peribit enimfapicn/ tiaàûpientibuseius, amp;intelledusprudcntum eiusabfeondetur.

Quod cum ita fe habeat, utitur Chriftus hac concione Efaiæ aduerfus Scribasi8(^Pharifæos,utfignificetearn tarn latepatere, quod refutentur in ea, non tantum hypocritae, quifiierunt coaetanei Efaiae, uerumetiam quifuturi funt in omni pofleritate, Ac de dodrina quidem ÔCmandatis Domini Dei noftri,extant fua Canonica, qua: uocant,Scripta Vcteris ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q. 2

NôuiTcftamenti,eqtiibuspetendafunt,quæDeusrcquin't,UtucIercd3 mus ÔCfperemus,ueIfaciamusamp;patiamur.De doArina autem èC man/ datis hominunîjhypocritæ fuas habent opiniones, amp;nbsp;prætextus. Quarc operæpreciumeritjUtquæiît doó:rina , quæ fint mandata honiinum, pauló pluribus,quantum quidcm ad prüfens inftitutum fufiîcit, explicc/ tur,utmanifeftêintclligaturjqui cultus fint Deo abominabiles,quæuefa era Deo fint odiofa,

Doó:rina enim ÔC mandata hominum,in prçfentiajnon dicunturprf/ ceptiones bonarum artium, quæ ut funt dona Dei, ita fuam habet in fuo gradudignitatemSCutih'tatem.NecdicunturEdiAa legum, amp;nbsp;Politica mandata Principum, quæ in hocftatuuntur,utfint terrori malis,amp;;hono ti bonis,ut honeftam amp;nbsp;tranquillam in hoe feculo uitam ducamus.His c/ nim mandatis,non tantum propter pœnam,ucrumctiam propter confci cntiam,ut ordinationibus Dei, obediendum eft,Sed Mâdata lionrinum hoc loco dicuntur,quæ homines de rebus per fe liberis, abfep uerbo Do, l'nhûc ufum excogitant,Sôinftituût, utfi quis eafecerit,præhet Deo tarn gratum cultum , utpropter eumcultori fingulariter faueat,amp; conférât 111 eum beneficia tam corporalia quam fpiritualiaX^ii autem ea uiolauc/ n't,peccet in Deum,0Cincurrattantameiusindignationem,utobnoxius fiat omni generi maledic^ionis»

Dicunturautemmandatahominum proprie de rebus pet fc liberis conftitui, Nam,qup de rebus uerbo Dei manifeftè prohibitis flatuuntur, amp;nbsp;in cultum Dei mandantur, amp;ffi ôd ipfa inter mandata hominunireccn feri pofllint,tarnen quia palam pugnant cum uerbo Dei, reijeiendafunt in eum ordinem,in quo numcraretur, fi quis ad colendum Deum man/ daret homicidium autaduIterium.Sic inftituit Aheron uitulum aureiini in deferto.Hæc enim inftitutio non erat de re per fe libera, fed paulo ante per uerbum Domini grauifsime prohibita;Non facias tibi fculptilc, neC^’ omnem fimilitudinem, ôtfe. SicobtulitSaulhóIocauftum Domino de præda Amalec. Hoc Holocauftum no fiebat ex re per fe libera,fed aperte prohibita»DixeratenimSamuel ex uerbo Domini:Percute Amalec, Ôd demolire uniuerfa eius» Non parcas ei, amp;nbsp;non concupifeas ex rebusi/ pfius aliquid, fed interftee à uiro ufque ad mulierem, amp;paruuluniatquc laclantembouemôuem,Sr^c. QiiæigiturftatuunturincultumDcide rebus per fe liberis,non prohibitis, dicuntur in præfentiarum,ftatutafea mandatahominum.SimiliterSCnomine hominum hoc loco intelligi/ mus non tantum priuatos homines feu Monachos, qui fibi ipfis fuo arbi trio uaria facra ad colendum Deum,amp;f ad ambiendam gratiarn eins effiri gunt,fed maxime omnium homines , quipublicis in Écclefia Domini muneribus funguntur,ÔC publicam Ecclefiafticæ adminiftrationis auto/ ritatem habent,Hos Ifraelitf uocarunt Scniores,Noftri uocanteosPrefi byteros,Epifcopos amp;nbsp;Pontifices, Afoto autem uocantur Prælati. Nam Propheta,priufquâm hocdidîumrécitât, haudobfcurèfignificat, quos homines intelligat,cûmdicit:Timucrunt me mandato hominum do dfrinis. Ait enim, Claudet oculos ueftros , Prophetas amp;nbsp;Principes ue/ autoritatem, fedmaximefummonimPontificum,aceorLim,quifuntin piiblica admim'ftratione populi Dei»

num fit intelIigendum.Scd ut res magis perfpicua fiat, exempla funt fn/ fpicienda,

QuaoccafioneChriftusrecitethôc didlumexEfaia, manifeftuni cfi» Difcipuli enim eius edebântpanes illotis nianibus * Extabat autcm inter ïudæos Traditio Seniorum ôdinftitutuin Maioruni, Ne quis illotis ma/ nibus ucfceret cibô*Et,utMarcus addit,MuIta alia feruanda fufceperant, nempelotionespoculorum,urceonim,aîramentorumamp;Icdlorum» Vi/ deamusigitur pn'mûm,quibus de rebushæc traditio l'nftitutafuerit. Nó eftâutem obfcurum,quôdfueritinftituta dereper fe libera,de Lotione ut delicetmanuum,quae etfi eft honefta coram hominibus difciplina,tamê córamDomino Deo noftro iuxtà ponitur, fiue laucris, fiue non laueris manuSjpriufquàm cibum capias .Nihil enim tibi Sandiitatis ex lotione, nihilprophanitatis amp;nbsp;immundiciei, ex omifsione lotiois coram iudicio Deiaccedit,

Deinde,qui mftituerunthanc traditionem,nonfuerunt homines uul/ gates, fed Seniores amp;nbsp;Maiores,quos uocarût Synagogam magnam,feii quod nosuocamusConcilium Generale, ordinary uidelicet SuecefTores corum fcptuaginta Semorum,quibus traditum erat de fpiri/ tu Moil : Quorum tanta fuit autoritas, ut quicquid decreuiflent,putaba/ tut dfe oraculum Spiritus fandti .Nee minus, Afotici Prælati, de pro/ tnifsiohibusprefentiæDei 5Ç Spiritus eius,quas Ôdfupràin Tr^o^tyoi^-ivois ^uumenuimns.glonabant. Itaqgt; inftituerunthanc traditioneni de lauaz donemanuum priufquam fumerctur cibus, non ut eflet deinceps res li/ bera',quam iuxtà referat,fiue obfcrues,fiue omittas,Sed ut effet tanquam mandatumDei,quodii obferuares, multum Sandlitatis confequereris, Siautemuiolares,peccaresnontantimi in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seniorum,fedetiâ

inmaieftatê ipfam Dei. Niffm.hoc fibi uoliiiffet traditio Synhedrrj,Scri/ bæamp;^Phàrifæi non tanta feueritate adorti effent Chriftum,quod permit/ teretjutdifeipuli eius non lauarentmanus. Cur difcipuli tui,(inquiunt) tranfgrediunturtraditioncmSenioritraii' EtMarcuSjCÙniuidiffèntjCin/ quit)Pharifæi amp;nbsp;Scribæ,qui ucnevant àHierofolymis, quofdam ex difei/ pulis Iefumcommunibus,id eft^iilotis-manibus ederc panes hoceft,camgrauiindtgnationerepr€hcndebant, amp;incufabantfadlum. Neclioc difsiniulant apud Chrifi;um,Cur,inquiunt,difcipuli tui non am bulantiuxtaritum traditum à maiOKibusdHocUoluntdicere.Quodcfta Senioribus SC Maioribus noftris traditum,hoc à Spiritu fandlo eft profe/ âum.Cùm igitur difcipuli tui uiolanthanc traditionem, uiolant præce/ ptumDei,amp; oraculum Spiritus fandÜ. Qiiæprofedlo temeritas, anathe/ mateeftuindicanda,amp;' nilituidifcipulireiipuerint,acabfokitionem pe/ öerint,iudicandi funt fchifmatici,defertores SC hoftes Religionis.

■quot;Sed quantafeueritate Pharifæi-Traditionem Seniorum fuorum affe/ wmt,tanta grauitateChriftus eam condemnat. Vocat eamexEfaiado/ d:rinamhominum,amp;cuItumDei uanum ÔÔ irritum, affirmât id genus traditiones,occaüonem effe tranfgrediendi præcepta Deirdicit effè plan/ titionem,quam nonplantauerit cœlcftis Pater,idcoque eradicandamku betdifcipulos,utpræceptores taliumtraditionuin omittät, quod ilntdu/ rescæci cæcorum, Qiiid aduerfus traditioncs, aurores earum graiiius dfcipoteftcTranfèamus ad alia exempla. Non eft obfcurum,quöd in Ie/ geMofnnftitutnmfuerit,diuinaordinatione,difcrimen ciborum,amp;die/ rumfcftörtim:quodóc tantafeueritate obferuatumfuit,ut is qui college/

rat in Sabbato ligna,lapidibus fuerit,ex mâdato Dei,obrutus JPoftquarti aiitemuenitChriftuSjamp;^iufsit Apoftolos fuos diuulgare Euangclionin/ ter gentes, remiffa eft huius Legis feueritas, amp;nbsp;quæ antea in hoc gcncrc fuerunt feuerifsime conftiruta,redicrunt ad ucterem fuam fortem,quam habuerut ab initio ex creatione Dci,amp; fada funt per fe libera» Vnde Pau/ lus dicit : Qui uefeitur, non uefeentem ne defpiciat, Et qui non uefdtur, uefeentemne iudicct.EtiterumzQuidiem curat, Domino curat. Et qui non curat diem,Domino non curat»

Cum igitur inter Coloflenics, exorircnturnonnulli, qui ex his rebus iam per fe liberis inftaurarent nouos Dei cultus, tanta feueritate, ut qui eosnonobferuaret,peccaretaduerfusDominum,obfiftit eis PaulusA* poftolica autoritäre,conßdenti,5C à Spiritu Dni excitata uoce cxclamasj Ne quis uos iudicetin cibo,aut potu,aut parte diei fcfti,aut nouilunij,aut Sabbatorum.Quidc'AnnonpotuiflentÔC illirefpondere Paulo, quod Afotus récitât;Nos fuperaddimus ilia ex caerimonijs Legis, magifterio Spiritusfantfti, amp;quænuper erantconftietudinisIudaicac,iam facimus obftruantiæ Chrîftianæ : nee fubîjcimus nos legalibus oneribus,fedani/ pletftimurutilitatemcontinentiæ quæ Euangelio Chriftiferuitf Paulus autem, non finit fibi prætextu pietatisimponi, nec inanîbus uerbis illu/ di,fed potius illis ipfc ilIudit,ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerba eorû récitât: Ne tetigeris,nc

guftâris,ne cotredâris, Nec réfutât eos fimplici tantûreieÆoe, fed dânat înftitutum corum grauifsim is uerbis, Vocat humilitatem ô^fuperftiu/ onem Angelorum, Vocat Elemcntamundi, Dicit efle mandata ÔC do/ eftrinashominum y quac habeant quidem fpcciem Sapientiac, propret ïSiÂûûfKo-Ktîccyy humilitatem,SC duriciem, quç erga corpus exercctur,non habeantautem pietatis ueritatem. Autores uero harum traditionumdi/ citjfr uftra inflates a mente carnis fuaî,ncc iundos eflè Capiti,pcr quod to tum corpus alitur SC conneditur.Quis pia mente prgditus,ad talia epithe ta non cohorrefeeretf

Defeendamus nunc ad Chrifma, de quö Sofus uOciferatur, quod nifi quis ufum cius in Ecclefiaapprobet,fitfchifmatiais,dcfertor SChoftisEc clefiar.Dubium enim non cft,qtiin ufus cius fueritin politsa Mofaica,ad ungendos fàcerdotes SCReges,diuina ordinatione inftitutus, Needubi/ ümcft,quin SChæcordinatio,patcfa(ftoiam,ÔCdiuulgatoin orbemEua/ gelioChrifti,fitunacum reliquisLcuiticis Carrimoniisita abrogata,ut nullus deinceps ad ufum Chrifmatis,diuino mandato teneat.Itacp poft$ Chriftus afeenditin coelum,ufusChrifmatis nec cft neccflàrius,ncc perfe illicitus,fed in libertatem uindicatus, Sotus autem afifîrmat ufum Chrifi matis in Ecclefia tanta feueritate fcruâdum,ut qui cumretjciuntâf danv nantjiudicandi fint fchifmatici, defertores ÔC hoftes Ecclefiac. Quid itaC Qiiia Ecclefia agnofeit hue ufum teftimontjsDionyftj Areôpagitæ,Clc/ mentis, ( quos ambos dicit Afotus fuiflè Apoftolorum dilcipulos ) Fa/ biani,Auguftini,Hieronymi, Leonis fanCiifsimi SC dorftifsimi Ponti/ ficis,acreliquorum Patrum »Si ergo hi teftes hoc deponunt, quodSo/ tus balbutit, uidelicet, reierftionem Chrifmatis, in ueraEccIefiaChrifti, tantum, tamque horrendum eflè fcelus coram Deo, ut qui hoc iam poft AfcenfumChriftiincœIum,ÔC diuulgatum Euangelion in orbem ter/ rac, defignauerit, fitperfidus, oppugnctEccIefiam hoftiliter, amp;nbsp;merca/ turinexrrcmastenebrasabrjci,profelt;fto neceflàriô fequitur , quodre/ ftcsillijaut falfó in medium pro4wcantur, aut cum dodrina Chrifti,8C

ßE BAPTISMO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;^?

Apolloloruin eîiispugncnt, Fiert cnim non poteft * ut cum Chriftus ufum extcrni Chrifmatis, fanguine ÖC morte fua liberüm feccrit, liceat cxco,noniamdicaniAfoticis Praelatis/edne Apoftolis qutdem,aut etiä Angclis,cultumDeofingulariteracceptum, amp;nbsp;ad falutem neceflàriüin faccrc.Quód fi awtein faciendum fufeeperint, certè quod inflituunt, non critmandatumdiuinum,fedhumanum,amp; fi perrexerint crudeli perfe/gt; cutione defenderCjtyrannicum, adeocp Satanicum, Nam, quod Apo/ ftoli inftituerunt, ut Gentes ab Idolothytis i ftiffocato fanguine abfttz ncrentjfupracftcxpofitum amp;inftitueruntca, non ficut Afotusufum Chrifmatis exigit,utfingularemcultum Dei amp;nbsp;per fe ad falutem neeefi fariumjfedutfingularcmcultum feu officium proximo ex caritate tan/ » tifper præftandum, donee proximus de libcrtate per Chfiftum parta erit ditetur,Quarenifiteftes illi,quos Sotus citât , ôi^ quorum autoritati/ bus fufcipit ora noftra claudcnda, fenferint ufum Chrifmatis in Ec/ defiaChriftiperfeliberumefle,6Cll in fingularem ÔC ncceftariUm cub turn Dei inftauretur, humanam eflè traditionem, amp;nbsp;abqciendam fugt; perftitionem, fieri non poteft, qiijn aut pugnent cum doeftrina Chriftf amp;ApoftoIorumcius,autfi ucre fuerunt homines pq SC Sanefti, (ut quiz dem ego de Sanditate corum nihil detraho ) falfoeis j quod nunquam finferunt, tribuatur.

Ex his cxeinplis manifeftum eft, quod per dodrinâs ÔC praceepta hoininum, de quibus Ëfaias ÔC Chriftus loquunfur, cum dicunt,Fril ftra me colunt docentes dodrinas amp;nbsp;pratcepta hominum, intelligenz di fint hi cultus , qui ex rebus pcr|fe liberis , ab hominibus, fiue illia priuatis, fiue publicis , hoc confilio inftituunair j ut fi quis eos prac/ ftiterit, afficiat Deum fingulari honore, amp;nbsp;mercatur fingularia be/ ncficia,Si quis autem non praeftitetit, defignet pcccaturH aducrfiisDc um,5tTitdignus,qui è cœtu EcclefiaeDei,in tartarum gehennamig/ nispræcipitctur.

Cum autem in huncordinempertineant non folum ufus Afoti/ ti Sc externi Chrifmatis jUcrumetiamuniuerfa Sacra Afoticorum Præ/ btorum, quae inftituerunt de difcrimineciborum 8d Ueftimentorum, deaiperfioneaquae benedidæ, de efu falis , de ufuluti, de ieiunijs ,6d preculis, de Indulgenttis SC Sätisfadiönibus , de Confirmatione Ca/ techumenorum de Confecrationibus facrificulorum, 6«^ qiiis omnes illasineptias,fordes , S^impietates enumerate poftetf perfpicuuni eft* 4uod hec St^ alia id genus omnia Pontificia 8C Monaftica facra fint fruftra neus cultus Dei,Si^ plantatio,quac fit cradicanda,ac cxcus ducatus, quo fd ^atoresinfoueam deqciuntur,dcnicp cafit religio, quæfaciatChriftum ociofunijfiC eijeiat fadores eius « gratia Chrifti * Hia enim elogijs ornant Chriftus Sc Paulus facra humanarum traditionum,idcocp tantum abeft, uteapofsintmagiftcriO Spiritusfandiinftitui,utpotius Spiritus fendus • eadeteftetur,St:abominetur. '

Habes cxplicatlonëttlhüius didi, Fruftra me colunt dodentes dO/ carinas,praeceptà hominum, amp;nbsp;exiftinnio me non tantum qucrclaé So/ ti,uerumetiampqsledoribus,promca tenuitate, fic mediocriter fatis/ fecilTe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sedquid multisadrefutandum AfbncumChrifmaopust'ToIerabilc clTetjfi in Baptifmo 5 in Pontifical! confirmatione jSC in afijs facris adhi/ beretur Chrifma finlplcx amp;nbsp;nulla incantatione fordidatum lt;nbsp;ac ufu«

cius pcrmittcrctnr liber * Nunc autem hoc intolerabilc ac deteftaridOtR eft, quod non foliim ufus cius tanquàm ad falutem neceflîrius exigatur, uerumetiam non adhibeaturin ufum nilî Magicis execrationibus tur/ pihcatum. Cuius rei fads apcrtus amp;nbsp;locuples tcftis eft liber i,cui tit«Iuni îècer unt Pontificale * Et qui a hic liber non ubique extat, uifum eft hue lo cum illi^ni de Cofecratione Chrilmatis adfcribere, utLedtorcognofeat, quibus benedldlîonibus, execrationibus,ritibus j cærimonljs^ ûlutao/ onibus,inhàlatiônibùs,hoceft,Magicis incantationibusClin'fmacon/ fecrctur Soletatitém hæc côftfccratio peragifingulisannis,feria quin/ tajinCœnaDoniinfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i''

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ‘gt;1 ib.

H .AC die(iiiquit)m toto orbe cJ)rifiiitno,chrifinii,0'Qteu f(tnüum,(^ olcit Ci teebutnénoru cofiauntur.Dom'wut enim lefm Chriliut, poß^ cum difapvlit cccMuitfO-eorum pedes huit,Chrijrna conficere docuit, iplaquippepcdunt ’ nbsp;nbsp;nbsp;iotio,ftcutait PapifFabianu»,nouumßgnificat bqptijmd,quodSanâiCbrifmai/i

bheperficituyamp;'Confirmittur.SingulifitttqiannishocSâcnimeHlumJtticdieeftmnO’*' n ' Uandum,qui4 Nouum efl'sacriimentum,Et uttm m Ecclefia concremandum.iioc pyf* 'f.du fiéla4Sânilû Apoüolif 1er eorum Succelfoributtccepimut. Hoc Sanâd RoiiidnaE« ^7 cleßd ZT Aittiochena, à tempore Apoflolorumcuftodit. Hoc CoufiaiitiaopolUit* j “ na,Hierofofymitana,Alexandrin4jZT.^pl)eßn4Eccleßitteitcnt.Mdneit4queS4» gt;nbsp;• criß4,ueltlkad^uemf^efllt;it,vmr.i4,^ieadChrißn(itisc0n[ecrationcm4c()leoi rum buiufmoditonfiâiqnem ilicejj^iafunt, parat,‘wdelicet ,tres ampuUai oleo mundtßimo plenM, quMinfacrartopóntt ,(t diligenteY eußodit. Vnani ad oleum 'mfirmorum. Aliatjt ad oleum Catecbumcnorum.Tertiam, qua maibrfiti ad Chri* 'fina. Et bac tê^tia cooperiri debet depabno (etico albo. Prima autem cr fecunda de Ab- ferico panno alteriui color if ßnt coop«rta,-Duat mappulof-mundof ßue uela pro dia^ t n conif,q‘ti antpuUof oleorum pro chrißnate,cr oleo catechumenorum, de Sacrißiaad taldiflori- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(bor urn portart-debent. Et ultra bac, EaldißoriUm^tr Credentiamcon/uetami

urn efl fedei j Paratur e(iam ftliaJedei bt Pr(ff^‘firilt;h, ab oppofito aUqrii, tuxia gntdus circa epifcopaln. p »cm Preshyterij, cr ante ipßtm federn , uerßif altare^^ paratur menfa,mappis or^ nata,qult;t ßtiUxtafedem'interipfam nbsp;nbsp;nbsp;altare, ittxta.dilïam federn h'mc O'

' eo repoßto. D'e'tnde Diatbdui ; cr'tt dexiris eiut'CapeUanut aßiflens tCiuos demum Pontißx fequitur , 'meedens médiat inter duos digniores Canoifi» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^coï’pcdpfe i-‘aut i»gt;digni/atr eanftituios fî psntißx ßi 'm Eccleßafua, lt;(gt;

lioqain ibitmediut 'mferDiaconant zT^aßiflentem . ElßPontißxßt Archiepifco» pus uel PatrianJm i ZT w Uteleßa fua^ portatur etiam. 'ia buiufmodi proceßtone j‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crux,

Crux,per «««w ex limißrü 4d hoe ordinatum, lt;iui mediut tuter ceröltrarlos mcedit, Huodecim presbyteri /uo ordine iuxta banebos 'm ßue presbyterij poßtos,b'mc in* deßabunt,uel fedebunt,aut genvfleilent,prout tëput poßulabit,ßcies feinper ad Ah tareuertentes. Poß eosflabunt feptemDiaconi.Etpoß diaconoStfeptemSubdiaconi ingradibui presbyter'^.Pontißx uerlt;gt;,poßquam ante Altäre peruenerit,ßcit Coßßio nem,Incipitur tntroitut,cr proceditur in Miffd more confueto,uß^ ad lüumlocum C«« tioi!is,ubidicitur:(Per(luem b^ecomniargt;omine,femperbona creas)exclufiue.Pritn^ ergo Pontißx uerba ipfa dicat,ßita reuerentia Sacramento 'm altari confecrato,retra bit(eadpartemepißolt AItaris,ubifuper aliumcalicem uacuumabluit digttos,cy lt;tdpurificatorium extergit.Et abiutio uf^i pofl communionem Pontificis referuaiur. 'i'umßflo iterum Sacramento reuerêtia,descendit primumgradum altarii, er tbidS lt;tccepta mitra,uadit ad didam federn fibi paratam 'm presbyteria ab eppofito altaris^ CT fedetfuper ipfam uerfa ßicie ad altare, didam menfam ante fe babens,circumdan:* ttbat mmiftrts,Sacerdotibui er alijs paratisprtedidis, in fuit loeit manentibut, Tune Archidiaconut ßans apud Pontificem,dictt alta uoce 'm tono ledionia

Pt mox Uma Subdiaconut ex fepiem paratis pradidis cum duobut acolytbit binc iß de affociatut,uadit adSacrißiam,ubiaccipiensampullamolei,quod pro'mfirmis con* ftcrari debet, coopertam,ut muenit, portât earn fiitißro braebio amplexatam, ante l?ontificem,ubi earn tradens m manum Arcbidiaconi plané dicens:oleum mfirmorum, Archidiaconut pr(efentattüamPontißci,ad benedicèdum,idem dicens, collocans earn corameofupra menfam fupradidam.Pontißxfurgenscum mitra, exorcizat er bene dictti!lud,uoeedemißd,ita tarnen,quod à circumdantibut facerdotibm audiri poßit, abfolutè dicens:

Exorcizo leimmundißime Spiritut,omnisq; mcurßo Satanie,cr omnepbantafma^ in ijoin'me P4 trit cy Pi i^^lijcr Spiritus fdndi,ut recedat ab hoc oleo,ut poßit efficiundioj^iritualisad corroborandumtemplumDeiuiui, ut'm eo poßit Spiritm fandut babitareper nomen Oei Patris omnipotentit, per nomen diledißimi fil'ß tiut Oommi noßri lefu Chrifli.

Deittdedepoßtamitra benedicit ipfum oleum, dicenseadem Uoce’.Dom'mmuoe bi/cum. tft. Etcum/piritutuo.

Emitfe quafumus Domme,Spiritumfandum Paraclifum de ccelitfm hancp'mgutdi item oligt;M,quam de uiridi ligno producere dignatut es, ad reßdione mentis or cor a por'itfUt tua fanda bene didione fit omni, hoe unguenfo cceleßis medic'ma perun do,tutamen mentit cr corporit,ad euacuandos omnes dolores, omnes 'mfirmitates, oinnem^; agritudinem mentis (y corporis, unde unxißi Sacerdotes, Reges, (y Proa pbetiU,zy martyres tuosftt chrifma tuum perßdum nobis Domme à te benedidum, permanens m uifeeribus nodris, in nomme Dom'mi noßri lefu Chrißi.

Kis expîetis, oleum ipfum eo modo quo apportatu fiât,ad Sderarium reportatur, ty diligentißime conferuatur.Tunc Pontißx rea/fumpta mitra fedet, cr lauat manut. Turn furgit zy cum mitra,cum m'mißrisfuis,cateris facerdotibus ty al'qs paratis,m lo cis fuis manètibut,accedit ufq^adgradum altaris,ubi depoßta mitra, ßcit reuerentiâ Sacramêto,tumafeenditadaltare,amp;'mcipiens,ubidimiferat,uidelicet,PER què bac omnia tyc procedit 'm fiiiffa ufq-, ad comunionè corporis (y fangu'mis mclufuè, quant Poiißx ipfe Solus fumit. Q»o ßdo,diaconus ponit hoßia cofecratâ pro craß'ma die re feruandà,'m calice feu uafculû ad hoc paratu, et reuerêter ceUocat ipfam fuper mediH altaris.De'mde,Pontißx,podquam fe comunicauerit cr purißcauerit,ac etiam prima digitorum ablutionèex alio calice fumpferit, ßda reuerentia Sacramento m altari poßto,mfecundo gradu altaris mitram accipit,zy redit ad preedidam federn cum m'mi ßrisfuiSfty al'ijsaßißentibuseoord'me, quoprlt;emi(fum ed,amp;ibicummitrafedet.

Qgo diâo duodecim presbyteri, feptem diueótti » feptem fubdiueotti, p4r4li prtediifi crat '^ mmiHri,quotneceffarijfuermt,eo órdme, quo uencrunf, pergunt ad Sacrurtum.ad delèrendum,cum omni decore reuerentia, oleum chrifmale, ole» urn catech tmenorum,mmifiru tarnen Pontificit cum eo remanenttbut qui obtalt;o fibi tl)mbuloimponil incenftm,crbenedicitmorefolito, Incedunt autem redeuntes ad tborum cum amp'4tlii hocordme.Primo tburijirariM cum tburibulo fitmigante,quem fequitur fubdtaconut crucem deffrens,mediua interduot acolytbos cum eereûarden* tibm.Tuncd tocantorescatatitesuerfut:Oredemptor,ut 'mfra babetur, Quos fequutt tur bimi ey bint fubdiaconi,cr diaconi,deinde unui fubdiaconut portant uafculum cum balfamo,tum duo diaconi ampuBofolei ad Sanâiimcbri[ma,eyprooleo catechume* norum portanfet,quibabentmapputatmundat,fiueuelaadcoBttm, quorum extremi tatet ante pedut dependent,tenentetipfaxampuÜMfinijlrii braebift ampbxatOffeU circumdatoijcy extremita'ibmmappularum,quie4dexiritdependent, 'muolutof,(T coopertjt,ita tarnen ut à medio fupra uideri poßmt, Diaconat autem, qui oleum pro fanâocbrii'maie portât,àdextrif uadit.Hotfequuntur duodecimfacerdotet pradiiHi binieybini,qubatfie à facriRiauerfu» Pontificemprocedenttbutduo cantoretpra* diâi cantant uerfut fequentet.

Audi ludex mortuorum ,unaSpes credentium, audi uocet profirentium dontun pacit premium,

Arbor faeta aima luce boc facrandumprotulit, frrt boc prona pr^efens turba Sal* uatorifeculi.

Stantad aram hi,mifupplexinlùl4lat Pontißx,dcbitumperfoluitomttecottfe(ra* 1ocbri[mate.

Confecrare tu dignare rexperënif patria bocfgnu oliua uiuu cotra iura damonu. eborut repetit Ver.

P.i( igitur ordme pramiffo in pretbyteriit Ecclefîa cantàdo uerfut pradiâot perue niètibai.crux cit candelabrit cy incëfo fituâtur prope altare iuxta cornu epiUola. Ar cbidiaconat,diaconut,et fubdiaconut minifirâtet,/int femper circa Pontificë bine et in de. Sacerdotet uero duodecim parati iuxta eot duo cornua ßteiüt, fex hmc et fex iümc, uertëtet licië ad altare,à lateribut aßiHetes Pontifici tanq eiat le^et.Cf mmiHerij fa» cri cbrifmatû cooperatoret.Dtaconi uero pofi tergii Pontificit,cy pojl eot fubdiaconi parati fiât tanq mmifiri et mfifeëloret.lnterim diaconi ampuHiu oletchrifmalu et olei cateebumenorû portât et,et fubdiaconut cû bal^amo fe firmàt ,quoufi^oët pradiüi in

pontificale» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;rjr

fuislocis (ùerîni ordinati. omnibut itat^ di^ofiliStdMOKM ttmpuUtimokicirifmdtt iiflirenSfUenitantePontificem, (y ArchidiaconutiUam inuolutam cum mappula^ ^uitm diitconm ipfe circit coUumportauit, demanueitu accipienSt eam lie inuolutam oßendit Pontißeifedenti, criUiim fupermenßtm,dnte Epifcopum poßtam , coüo» till diligenter,alio diaconoampuüam allant afiiduè inter brachia tenente, Tunc fuba diaconm uafculumcum balfamo portans,iUud tradit archidiacono,qui balfamumPon tißci ßmiliter oïlendens,ipfuntßupra menfam coUocat. Tum Ponti^ depoßta mitra fi*tgit,z^ uerfui ad altare,habens ante fe fuper menfam ampuÜam olei cbrifmaliftamp;-lgt;alfamum,ante omnia benedicit ipfum balfamum,dieens.

l^eui minißeriorunt ecelefiium amp;nbsp;uirtutum omnium prépiiratoŸ nößra quéfuii furnt» preces exaudi, banc odorißram flcci corticii lachrymam, qult;e fcelicK uirgai profltiendo fudorem facerdotali nos opimat unguento, acceptabilem tuispritfta my»

ts- conceffa benedidionefanfli fica. Per Domiuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ameni

Alia oratio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oremut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Creaturarum omnium Domine creator,qui per Uloyfen ßmulum tuum permixtit berbis aromatum fieri prlt;ecepißi fandißcationem unguenti, clementiam tuam fup» pliciter depofcimus,ut huicunguento, quodradixproduxitfiirpea , ßgt;iritualent è^‘ttiam largiendo,plenitudmem Sandi ift ficaiiunis itißindof Sit »tohii Domine fidel biliritateconditum,fit facerdotali« unguenti chrifma pérpetuum,fit ad cceleRe uexil. Igt;tgt;»,impreßione dignißimum,ut quicum^ baptifmate facro renati ,i{lo fiiermtliquo^ fe perundi,corporum atq; animarum benedidionemplenißimam c5fequantur,tÿ‘ iUi beatie fidei coüato munere perenniter amplientur^ Per Dominum gtc.

Df Miff accepta mitra ßans adhuc Pontifix,milcet fuptr paienam,ùei in aliquo pdr

*0 tMfculo,balfamum cum modico olei,de ampuUachrifmali fumpti dicens, orentu«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Oremui DöWf««w noßrum omnipotentem, qui incomprebenfibilemfil^fui,ßbicfi ^«terni,diuinitatrm mirabiU dißgt;oßtioneMerie humilitati infeparabiliter coniunxit,;

coopérante gratia Spiritutfandi,oleo exultatioû pr^ participibus fuis leniuit, ut boniofiaude Diaboliperditus,gemina cf- fingulari cSßans materia, perenni redder é fetur,de qua exciderat l}lt;ereditati,quatenus hos ex diuerps creaturarum ßgt;eciebus ti ^norescreatos Sandlt;e Trinitatii perfidione bene dicat, benedicendo San» ficet,concedatc^ut ßmulpermixtiunumfiant, erquicunq^exteriut indeper»

»gt;tdus lùerit,ita interiu« Imiatur, quad omnibus fordibus corporali« materie carens. Participent Regni caleßis effici gratuletur,per eundem Dominum noßrum erc-Ogo ßdo fedet Pontifix,retenta mitra, amp;nbsp;balat plané tertio in modum crucisfu

per eSampuIhecbrifmalis utuolutitianteeum fuper menfam,ßantis. Deinde duode» eint Sacerdotes parati, qui iuxta eum funt,ordinatim, ficientes reuerentiam Sacra» rigt;ento 'maltaripoßto,amp; Pontifici, ad menfam prlt;edidam accedunt, erdantes ante eamßnguli fuceeßiueeodem modo,ut Pontifix ficerat,in modum crucit,fuperos an» puHapradiditbalant.Tumreuerentiamut fuprifiicientes,ad loca fuareuertuntur^

Ado,furgit Pontifix,er ßans cum mitra legendo dicit exorcifmum cbrifmalem^ abfolute dicens,

Exorcizo te creatura olei,per Deum Patrem omnipotêtem,qui fielt ccelum er ter »'rfw.cr omnia, qua in eisfunt, ut omni« uittus aduerfarij, Omni« eicercitut Diaboli, pntnisc^mcurfioer omnephantafma Satanaeradicetur, er effugeturàte,utfiato» ninibus,qui ex te utfgendi funt,in adoptionem filiorum per Spiritum fandum, Itl no» nineDei plt;t trisamnipotenti«,ef‘ incaritateiefu Chrißifilij eiu« Dominino ßri,qui cum eo uiuit er regnat Deus in unitute eiufdem Spiritus fandi.

Dignum (y iuüum efi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

'Verè dignS (y iitilitnt e^,ietjuü es- falutare.liot tibi fempër i(s ubit^ gratià ige» re,DominesanäePater omnipotentlt;eternc Deiu.Ciui in principiointer caterat bo ttitatis cr pietatis tult;e munera terramproducere fruäifira ligna iußifii, inter httiut ptnguißtmi liquor if mmifh-te oUuæ nafcereMur,quarumfruäutlacro chri/ma ti deferuirent. Nam cr Dauid Prophetico f^iritu gratit tU£ Sacramenta pranofds, uultut noftrot moleo exhilarandot eße cantauit.Et cum mundi crtmina diluuio quon* dameJcpiarentureffitfo,fimilitudMent fiituri muneriscolumba demonArans,peroli» uæ ramum pacem terr if redditam nunciauit. Quod in nouißimif temporibut manifi fiif eß effeilibut declaratum, cum baptifmatif aquif omnium crminû commiffa delen tibut, hacoleiunHio uultuf noßrotiucundot effieit acferenos. inde etiam tAoyßß» mulo tuo mandatum dedißi,ut Aaronfratrem fuum,priuf aqua lotum per inßßontn iuiufunguenticonHitueretfacerdotem. Acceßitadhoc ampliorbonor^cumfiliuttu» ut le fut Chrißut Dominut noßer lauarifeà loanne undù lordanicif exegißet,Ut ßiri tu fanito in columbitßmilitudine defuper mißo,unigenitum tuurnfm quo tibi optimè complacuiße teßimonio fubfequentit uacü oßeniiercs,cs- boc ilfud effe manißßi con probares,quödoleolieticitepraconfortibus fuif ungendumDauid uoce Propbetica cecittiffet.Te igitur precamur Domine fände Pater omnipotent teterne Deut, per e» undem Dominum noßrutn lefum Cbrißumfilium tuum, ut creaturlt;e buiut pinguedüi tiem Sandi ficare tua benedidione dignerit,es- fandi Spiritut ei admifcere uirtu» tem,coopérante Chriflifilijtuipotentia, àcuiutnominefando, cbrifma'nomenacce» pit,unde unxißiSacerdottt,Reget,Propbetat er marlyret tuos,ut^iri‘tualiflauacri baptifmorenouandit,0-eaturamthrifmatit in Sacramentum perßdte falutif,uitiC(^ confirmet,utfandificationeundionifinfitfa,corruptioneprimlt;enatiuitatifabforptat fandum uniutcuiufq^ templum acceptabili uit/t innnocentit odore redolefcat, ut fe» cundum conditutionis tu^e facramentum,regio,er Sacérdótali, Propbeticoep honoré perfiifiueßimentoincorrupti munerit induantur,ut fit bit, qui renati fiter int ex a» qua zj- ßgt;iritu fando,chroma falutif,eos^ teternte uitlt;tparticipet,ts caeleßis regni ß ciat eße participes.

Qÿod fequitur,dicit plané legendo,ita famen,qucgt;d à circunflantibut audiripoßit^ Per eundem Dominum tsc-

Prlt;efiitionehuiufmodifinita,Pontifexbalfamum,cumillomodico oleo exampuHtt tbrilmali fumpto,mixtum commifeet fandoehrifmali,reponent ipfum in ampuHant chrifmalem er dicens-.ü^c commixtio liquorum fiat omnibut ex eaperundis propici atio,(s cudodiafalutaris in fecula feculorum.

Tum Diaconut,qui ampuüam chrifmalem defacrißia portauit,deponit mappuü fiueuelumdeipfaampuüa,dimißd ei fua ferica ueße alba,quam antea babebat, CT Pontifex capite inclinatofalutat chrifma dicent:

Pthoc fecundo er tertib fitcit.femper altiut dicendo. Quodpodquàm tertiodixe tit,ofculatur labiumampuUa.Qÿoßda fedetPontifex,er accipit mitram.Tum fin» guliduodecimfacerdotesparati pnedidiaccedunt fuceeßiue per ordinem admen» fam,fupra quam pofita eß ainpuHa chrifmalif, fsßdif reuerent'^tfacramento in al taripofito,erPontifici,tertio in uariadißantia genufledunt C0ramampulla,quali9 bet uice femper altiut dicendo in tono pradido:

Aue fonHum cirifma. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '''

Q«o tertiodiiloJabiumampitüxreuereltterofcuUntur^ adfuahcdreuertun» tur,(^pertt(lolt;tmpulitin uno latere nenltprttdiâæcoBocMtr. Etmoxdiaconut ^iiinatttpullamfua ueflë coopfrtam ewm oleo catechumenörum ferens,acceditad pi'tfentiam PontificK,cr 'ampullam ipfam pne mappula,lt;juam Diaconut ipfe circa col ilt;tniretitiet,tradit Arebidiacono,quiillam fufciptens, eamoftenditPonttfici,crcol:* iBcatfuper menfam pr^dtflam, m medio ante pontificemffuper quam ampuUam ad ftittimtam ipfe Ponttlix,quametiam duodecim Presbyteriprxdiäihalenttproutfu* pràdeampaBa cbrifmatif ßHumeil. Qhö ftiHo Pontifexfurgenscum mitra, fubmiffit Voce legendo abfolute exorcifmum olei catechumenorum dtcit'.Exorcizo fe creatura olei,m nomine Dei Pa ifl tris omnipotentis, zy in nomine lefu )îlt; cbrifli, er Spiri» tut Sanäi,ut m bac muoeattone indiuidua Trinitatis atq^ unius'uirtute deitatis,oa nnis nequißima uirtus aduerfarif, omnis inueterata malicta Diaboli, omnU uiolenta lgt;icurpo,omne confitfum er cacum pbantafma eradicetur,^ effugetur,z^ difeedat i

diitini Sacramenti puripeata fiat in adoptionem carnis Spiritus, bis qui ex te »quot;Stndifunt,m remißionem omnium peccaforum, ut efficiantur eorum corpora, «4 omtiem gratiam fpiritualem acctpiendam fan£lificata,per eundem Dommum noÜrum Itfum ebrißum filium tuum,qui cum eo lt;y- eodem fpiritu fando uiuit er regnat Deut per omnia feculafeculorum. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•gt;

Deinde depofitamitra Pontifex ßans benedicit diilum oleum catecbumetiorum tädemuoce dicetts: Dommus uobifeum.

Deusiucrementorum omnium, er proßHuum/piritualiumremunerator f qui'm lürtute Spiritus faniHtimbeciüarum mentium rudimcnta confirmât,te oramtu Domia ttt,Ut emittere digneris tuam bene )ilt; diâionem fuper boc oleum, uenturis ad bea ta regenerationis lauacrum,trtbutu per unHionem buius creatura purgationem mèa tisc corporis,ut ß qua lüis aduerfantiumffiirituum inhafere reliquia, uel macula, lt;4 tadum fandificati olei buius abfeedant, nuüut ffiiritualtbus nequicifS locin,nulla re fitgij ßt ßcultas,nuüa infidiantibus malis latendi licentia relmquatur, fed uenientibu» adfidem feruis tuis, (y fandi Spiritus tui operatione mundandis, fit undionis buiui preparatio utilis ad falatem, quam etiam per caleßis regenerationis natiuitatem,M facramento funt baptifmatis adepturi, per Dom'mum noßrum SefumCbridum,qui uenturus eß iudicare uiuos er mortuos cy feculum per ignem.

De'nde Pontifex ef fuceeßiue duodecim facerdotespradidi reuerenter falutant eleum ipfum,dicentet tertib intono ledionisz

Ef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffreiö id fècer'm t,ofculantur os ipßus ampuUa, prout fuprà de cltria

fmate poßtum eß. Hm itaq; peradis amba ampuüa per dtdos duos Diaconos eo or» dine er decore,quodelata fiterant,adfacrariumßue facrißiam proceßionaliterre» poriantur.mterim dum reportantur,duo pramißi cantores cantant hos uerfus.

yt nouetur fexus undione cbrifmatis,yt fanetur fauciata dignitatis gloria, eborus replicat totum yerfum.

Tota mente facroßnte aufügantur crinüita. utndajrotrie facrofanda 'mflu» unt ebrifmata.

Corde nattu ex parentK, aluum implent nirpnif, pMde KÜtta, fUude mcïitilt 'tonfetr^to Cbrifmate.

Sit bxf dies filla nobif feeulorum feeuitf. Sit picr^ta uern l4ittle,ne(fenefcitt tetl» fore.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gredempfor,

Ve(u4 autem chrifmd er oleum Cdtecbumenorum at iuprmorum, fl queirematti X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feral iu amp-iÜK, pottitur in lampadibut Eccleflte ante Sdcramcntum,ut comburatufi

Religuu autem quod efl inpixidibiu flue caplulit cum bombice igni cSburithf,cr no lUim demde cum noua bombice in pixi'dibm flue capfuiu imponitur. tiiterim dum chri fina cr oleum Catecbumenorum ad sacrifliam portantur, Pontifex ftdent cum mitra lauat m4niM,de'mde redit ad Altäre cr profequitur 6/iiffam,ut m Miffali habetur,Oquot; dtäo. N.datbenfdiilHonem,cydenunciantur indulgentiit pereum concerte, q -ibut denunciatie Pontiflx fiinat al are dicent Guangelion ianâi loannii, o- accedit adßt diflorium,ubifacraf ueiieidcponit,lt;:^(.

Videbor fortafsis ualde ineptus amp;^impudens,quód fam prolixa tanta/ rum abominationum r€citationc,abutar pt| Ledoris patienna,Sed quid faciendum eratÇ Accufamurflt;hifmatis,fiCdefedionisab Ecclefia,quod non utamur confecrato illo chrifmate.Quare oftendendæ funt caufat,cur Pontificiam undlioncm deferamus, Inter has autem una è præcipuis eftgt; magica chrifmatis confecratio ♦ Libuit ergo earn fic recitare ad uerbunij quemadmoduminPontiKcali corumdefcripta eft, utpius LeAor darf Uideat,quid fufeeperimus refutandum,quanquam contineâtur in eatitn manifeftæ incptiae,6C tam apertafabominationes, ut recitatio earum,fit fefutatio.Necdubito,quinfi qm inter Afoticos Prælatos aliquid pudo/ ris habent,amp; tarnen fuas impietates adhuc careata mente indurati ample/ lt;ftuntur,non difsimilrfer,patefadis,amp;in Incem produtfti's his fuis myfte/ rijs,afficiantur,quamin Alexandria olim Ethnid graflati funtinChnfti/ Sbcri.lib.q. anos,cum Theophilus EpiicopusridicuIaSerapidis crudeliaMithrij cap ló.Hiü. myfteria palam ob oculos omnium ciuiumtraducerct atque oftentaret. Rccleflaft. Scdquocunqueillifintaffedlujcertcnoftrum nobis offidum faciendum eft.Perftringemus igitur,quantum ad noftrum inftitutum fufficefe uide/ tur,PontiHcalcm chrifmatis confecrationem,ut cognofcamus, Afoticos non tantum efteimpios Idolâtras,fed etiam exccrabilesincantatorcs.

Ac initio.EtfiexConcilio Martini Papac liberum eft, quouis tempo/ re conficere chrifma,tarnen Pontifices non confecrant chrifma, nifi feria quinta,in coena Domini.Et additur ratio. Qiiia Chriftus,poftquam cud difcipulis(inquiunt)coenauit,amp;pedes eorum lauit,docuit conficere chri fma,Hacc,amp;^nonnulla,quacfequuntur,fumpta funt è Secunda Epiftola, quae inferibitur Papæ Fabiano ad Epifeopos Orientales. Exiftimatrs all/ tem,uos Afotici,nos tam ftultos,tam infanos elle, ut fide, in re tafttimo/ mcnri,ueftrisdomefticisteftibusadhibeamusÇHabetaIioquiFabianus, tn Ecclcfiaft.hiftoria bonum teftimonium,quôd ad Romanum Pontifi/ catum magisdiuina,(^;humanaele(ftioneperuenerit,0fucn'f3temEuan/ gclij Chrifti fuo fanguinefit teftificatus.Scd quo melioruir probatur.eo minus crcdibile eft,eum efle harum Epiftolarû, dC dccrctorufrt quæipfi adferibuntur,

ftdfcnbuntur„autorem ♦ Nam cum pofteriores Pontifices contcnderint, lt;]uibuspotueruntarttbus,ad omniumEcckfiarum primatum, 5Cquo hunc obtinerent,non ueriti funt in concilio Aphricano,ficut antca demo firauimus,dcfignate crimenfalfi, (Sienimiusuiolandum eft, imperrj gratiauiolandum eftè aiunt)res ipfa h ortatur nos,ut fentiamus, quod ta/ les Epiftolas ÔC Décréta finxerint ipfi,amp;f primis illis Pontificibus faifo tri/ buerint,quo autoritärem fuæ dignitatis dC fuarum fuperftitioniim, ex an tiquitate aflcrerent, Nam amp;nbsp;ftylus Epiftokrum,quæ adfcribuntur Fabia no,plane conuenit cum ftylo aliarum epiftolarum,quæ prioribiis Ponti ficibiis tribuuntur,5C omnes ferê epiftolç illæ candem oient dignitatis ac înEccIeliam poteftatis affècftationem ÔC fimilis eft incondita fentcntia/ ^umcoaceruatio,utprorfus eundem autorem amp;nbsp;eandem officinamrty icrant,

Scdfiueuerus,fiuc fidicius Fabianus hæc fcripferit,q iiæfo te, potes ne jn animuni induccre,ut credas,Chriftum in nouifsima Coena, poft pedö lauationenijdocuifledifcipulos confedlionem Chrifmatis f QiiisBuan/ 8elifta,qinsÄpoftolus hoc teftificaturÇ’Lego in Apoftolicis IcriptiSjChri numinftituifictuncSacramentumCœnæfuæ, Sé lauatione pcdum ad/ 'noniiifl'edifcipulosmodeftiæSCmutuæcharitatis, amp;nbsp;pijs concionibus ^cprecarionibus confirmaflè animos eorum,ad fcrendas imminentes afi l‘‘lt;^ïiones,DeconfeÆoneChrifmatis,negryquidem,Num, quiucne/ ’’ît ad delendas ucritatc fua umbras Leuiticas, itcrum eas utendas inftaiv ’’3rct,eopræfertimtempore,quoEcciefiamfanguine ftio iam inliberta/ tcniuindicaturus eratC’ScilicetPetrus Ô^collegæ eius confecrauerunt Sé liâlitu fuo fandbficarunt Chrifma ante, in die Pentecoftes, aut in uigilia ®gt;us,quàni baptiiarunt ter mille homines qui Euangelion Chrifti tum •^gnofcebantgt;amp; confignarunt eos chrifmate.Et quia ncccflarium eft, ut gt;nconfecrationcchrifmatisfitEpifcopus,quiIocum Chrifti, ÔC duode/ cim Sacerdotes,qui locum Apoftôlorumtcneant,quis tum inter Apoz Itolos tenait locum Chrifti Si Petrus,quisfuppleuit locum Apoftolf duodecimicAnfortafsiseotumufifunt chrifmate, quod Chriftus ipfe •nnouifsimaCœnaconfecrauit C SedSCdehoc dubitari merito pofTet, etimPhilippiisbaptifaretEunuchum 7\cthiopem,in proflucnti,amp;f Pau/ lus cuftodem carceris una cum domefticis eius,unde acceperint chrifmà» rortafsis etiam uerbis Chrifti amp;nbsp;Pauli aliquid addendum erit,utrelt;ftèiiv felIiganturJUcenirndicicQui credidérit,amp;^baptifatus fuerit. Hîcfubin/ telligendumcrit,Et chrifmate undlus fuerit,faluus crit.Hic dicitiQuicun que baptifati eftis,Chriftum induiftis.Hîc adfcribendum erit,Et chrifma te undi eftis, Præfertim cùm Fabianus fcribit baptifmum fanÆ chrifma ^sijndionc perfîci ÔC cofirmari, idem affirmât Dionyfius. Qiiis ex his dubijsnosexplicabitÆquidem nonuideomeliorem rationcm, quahf Cordq nexus foluantur,quàm ut fimpliciterdicamus , Fabiani uerbâj quitusaffirmatChnftumdocuiftèconfcdlionem chrifmatis , poft Coe/ nani, elfe purum putum mcndacium. Nondifsimilisnotæeft,qüodad/ ditur,baptilmumperfici confirmari fanefti chrifmatis undionc. Scili/ ^etbaptifmus Chrifti,in nomine Patris Fihj fiC Spiritus fandi diipen/ ktus,non eft perfedus,aut confirmatus,nifi acceftèrit undio chrifmatis. Quanta,obfecro,eft maieftas chrifmatis,quod perficere côfirmare pof •tbaptifmum,ad cuius perfedionem 6C confirmationem non fufficitPa tetjFiliuSjôf Spiritus fandus uerus 8C æternus Deusf Auguftinus dicitî

Acccdituerbum ad elemcntum fit Sacramentum, Snppleamus îgîwf did:uniAuguftini,Accedituerbumi ET VNCTIO CHRISMATIS ad ekmentum,Ponttficak enim amp;nbsp;Fabianus, atc^ ctiam Dionyfius con/ cionantur nobis,quod baptifmus turn demum perficitur SC confirniatut» ciini acceflêrit Chrifma, O fœlices i lias uineas Engaddi, O beatatn iHam ualkm ÔC fyluam Palaeftinæ,in quibus fobs Balfamum,ex quo Chrifma confici folct,nafci dicitur« Qiiod enim abfcp his eflèt, Chiiftiani non pofi font elk ueri feu perfeCli Chriftiani, Quid ergo fi bello aliquo,ucl alio ca/ fu hxuincxexciderêturfnimirumimperfeëïus mancret baptifmus no/ fter,ideoc^ imperfeSte etianiindueremus Chriftuni, 6C imperfedamha/. bercmus peccatorum remifsioncm.Et quidÇ Non potuit Chriftus cog^ tare, Apoftolos fuos,non femper conimoraturos in Palarftina,ubi in pro ptuhaberentBaIlamum,fed etiani ad longinquas terras profe(^îuroSF Quid ergo eft,quod uoluit ut Gentes,procul à Palæftina difsitæ,tanto lo/ corum interuallo perfecftione SC confirmationem baptifmi fui petercntï^ Atqui fcriptura dicit : Mandatum,quod ego præeipio tibi hodie,non fft trans mare pofitum,ut caufcris 5C dicas,Qiiis è nobis poterit transfrctarc inare,SCiIIud ad nos uf^ deferre,ut pofsimus audirc 5C facere,quodpræ^ ceptumeftfSedprope te eft uerbum in ore tuo Sc in corde tuo , Hoc eft uerbum,inquitPauIus,fidei3quodprædicamus, nempeficonfelTusfuc/ ris ore tuo Dominum Iefum,6C credideris in corde tuo,quód Deus ilium excitauit à mortuiSjSaluus eris. Res igitur ipfa teftificatur, uanifsimum cflè,quód Chriftus iufferit nos Gentes transfretarc mare,SC ad nös ufquc ballamumafFerre,quo baptifmus perficeretur.

Scd non minus uel mirum uel uanum eft,quod fequitur, Singulis,ingt; quit,annishocfacramentumhacdie eft innouandum, quia nouumeft Sacramentum,Et uetus in Ecckfiaconcremandum.Qiiidî'An Chrifoi® nouum eft Sacramentum f lamigitur eruntuobis non amplius feptem, fed Odo Sacramenta, Et quid uetus Chrifma tantum piaculi commifif, utconcremeturç'Numdcfignauitaliquam hærefin;Soktis enim hæreti/ cos concrcmare.Sed bcllifsima ratio eft,quam afïert Fabianus,cur fingu/ lis annis nouum chrifma fit conficiendum«Sicut enim ipfius diei(inquit) foknnitas per fingulos annos eftcekbranda, itaipfius fandiChrifma/ tis confcdiopcrfingulos annos eft agenda, 8C de anno in annum reno/ uandum.Etmox : Ifta (inquit)aSandis Apöftolis SC fucceflbribuseo/ rumaccepimus,uobifquetenenda MANDAMVS, Scilicet Chriftus non folum docuit in magnaferia quinta chrifma conficerc,uerumetiam inftituit ut hie dies fingulis annis,publica obferuatione cekbretur. Hoc enim officium cius erat,SCin hunc ufum uenerat in mundum,non uttol (erctjfed mutarct tantum dierum diferimina♦ Quid autem de chrifmatis innouatione dicemus f Num tarn fpeciofæ cærimoniæ, tam iucunda A/ poftoliciordinisacnumcri rcpræfentatio,totexorcifi'ni,totcarmina,tot precularum recitationes,totcruciumcharaderes,totfalutationes,totiiv halationeSjtam funtinfirmac,eneruatac, exangues, SCinefficaces, ut uno tantum anno,nec amplius durare queantfEt quis certum durationisea/ rum tempus definljtCQuid dubitamusÇ Sequitur enim in Pontificali,fedl copiofius in Epiftola Fabiani, Hæc(inquit) Sanda Romana Eccicfia, Sd Antiochena a tempore Apoftolorum cuftodit.Hçc Hierofolymorumôd Ephelianoiumtenct.In qujbus Äpoftoli præfidentes, h»cdocucrunt,Siî «ctus Chriûna inccndi,5C non amplius,^ uno anno uti,permiferût, atcç dcinceps

dcinceps nouo fruïjSC non neten,iubentes docuerunt. Et additur horribi' lefuImen,Si quis,(inqm't)his obuiare tentaucrit, omnem fibi per uos Si per omnes rede intelligentes, INDVLGENTIAE ADITVM in/ ttlligatobferatuni^Habes,telle Fabiano, traditionem Apoftolicani, ad quam quis non aiïurgeret;

Sedprimùm,manifeftumquidemeft, quod Apoftoliinhis, quæhîc fecenfcntur,EccIefîjs,EuangeIion Chrifti docuerint, nonnulli dubi/ tant de Petro,num unquàmRomæfueritquæfo autenite, putâs ne nos afenfu mentis fie abllrados elîe,ut credanius ei,qui prætextu Apoftolici nominisfert teftimonium contra Apollolicam dodrinam C Num adhi/ beamusfidem ei,qui nomine Apollolicæ autoritatis,cum uniuerfo Apo ftolorum officio pugnat C Demonftrauimus autem fuprà copiofè, quod tails ufus Chrifmatis,qualem Pontificale defcribit. Si qualem Sotus exi/ git,prorfus pugnet cum Apoftolico officio Si dodrina♦ anifsimus igiz turimpollor Si nugator fit,neceire eft,qui talcm Chrilmatis ufum Eccle fiæChrilliobtrudereaudet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

I^eindc,mandathaecFabianus omnibus Epifcopis Orientalibus, Si ntandattam feueriter,ut nifi obfecuti fuerint, præcludat eis omnem adi/ tumindulgentiætQuidc'Numeoternporeomnes OrientalesEpifcopi ^gnouerunt Superioritatem Pontificis RomaniÆt num is, qui non uti tur chrifmate,tantum fcelus,tantam impietatem defignat, ut nulla ei am pfius Ipes ueniæapud DeumrelinquaturÇ’Hoc ccrtê effet peccare in Spiri turn fandum,O miferrimas noftras Ecclefias,in quibus ô^fi homines ba ptifantur iuxta mâdatilm Chrifti,in nomine Patris Si Fill] SC Spiritus fan lt;^i)tamen quia non utuntur chrifmate,obnoxij funt æterng damnations Sedô uos deploratæ cæcitatis,5C exhaufti ruboris homines,qui non uere ’^iniElementumhuiusmundi SChumanumueftrum, ut nihil grauius tlgt;cam,figtncntum,non tantum abfcç certo uerbo Dei,uerumetiam con/ tra tnanifeftam Chrifti Si Apoftplorum eius dodrinam,tam impudenti ‘^onfidentiaEcclefiæSanguinefilqDeiin libertatem iqndicatæ manda/ tC)Ut nifi ea obferuauerit,omni çœlefti Salute deftituatus

Sedinfpiciamusnunc Confecrationem Chrifmatis , fi forte ex cane/ cefsitatem. obferuationis eius intelligere queamus,

Habetigitur Confectatio chrifmatis fuos peculiarcs ritus. Si cærimo/ nias,quibus peragatur.Âcminutiorcs quidem,â:^ uulgares prætereo, iiv figniores autcm,ô(f prçcipuas attingamjnitio non una tantum ampulla, lcd tres parantur,quarum una impletur Si deputatur olco infirmorum,al toa oleo Catechumenorum tertia chrifmati, Fortafsis hoc ita uifum eft PontificibuSjUthoc nurnero fignificetur Sanda TrinitaSjSC iplaquoque nurneri ratio afferat Chrifmati rtonnihil fanditatis»

Deinde ficut in Diarrj s finguli dies fuas habent è cofigurationibus fteï hrmnadnotationes,quibus cognofcatuf,quid fadu utile,aut inutile fue/ tit,ita non eftbonum iuxtafenfumPontificum,aut utile quouis tempoz te Chrifina,amp;reliquaolei genera conlècrare, fed tan turn in magna fcria 9^*nta,quaChriftus Cœnamfuam inftituisVndeSChæc côlecratio,non nifnnMilïà,quamfomniantefîècœnam Domifti,fieri debet,

' ' Adhæc,non eftcuiufuiscofecrare chrifma, fed Pontificis tantum,qui necipfe Solus tantümmyfteriumperagit,fed ut omnia uideantur Apoz “olicis agi,adhibentur ei Duodecim Presbyteri, qui repræfentcnt nuz merumamp;perfonas Apöftolorum ♦ Nam Pontifex locum Si maieftatem

Chrifti obtinet. Adhibentur cti'am feptcm diacontSiclt;n.uifuin foil Apo ftoliSjUtjUe ipfi præ adrtiiniftratione œcononn'æ neeeflè habcrent defer e/ re m«nusdocendi,feptem eligerentdiaconos, qui men fis difdpulorurn miniftrarêtSed quia indecorum uideretur,ut feptcm diaconi, fine fuis fa rnulis adftaren£,placuitPontificibus ut adiungerêt feptem quafi anianué fes,quos Subdiaconos uocarût.Etne quid Sacri ordinis in tanti myfterij peradioe délit,addutur 8é Acolythi,qui fint ccroferarq, ac Thuriferarius quoqj.Hic ergo uide mihi,obfecro,fpecfiaculum. Apoftolicac,ac plane coe leftis Hierarchiæ.Procedit thurifcrarius,qui fcilicetincenfo thymiamaie expurget aerem,ab omni Satanico fœtore.Qiiê fequunf duo ceroferarip Luminibus enim etiam in clara luce opus eft,ut quemadmodum Prelao illuftrant hunianis fuis traditionibus diuina mandata, ita adiuuarent etiS fuis luminibus Iplendorem Soîis,alioqui fie obfeuri, ut ad difijeiendaste nebras eorum non fiifficiatHinc fuccedut Subdiaconb Diaconi, amp;Pref/ byteri,non quilibet folus, fed ut oriiftia fint Apoftolica, bini amp;nbsp;bini, he/ cerfit cm,inquitEuâgelifta,duodecim,cœpitq;eosemitterebinos,acda/ bat illis poteftatem aduerfus immudos fpiritus. Com igitur Subdiaconi, Diaconi,SC Presbyteri procédant nuc agminatim,pugnaturiaduerfus eX crcitumimmundorufpirituum, qui intra chrifma,fan^ in infidi}s latent lt;ficut exorcifmi teftantur) congruenter ordinatum efl, Utiuxta Apoft^/ licum ritum,bini amp;biniincedant.Si.n.terni autquaterni una incederet, immundi fpiritus nonagnofeerent Apoftolicam poteftatem, nec difee/ derent è chrifmate,ne adiurati quidem, Cæterum,ne E uâgdiftæ Mattas amp;nbsp;Lucas,qui non recenfentur inter duodecim Apoftolos, qucratiir fe ab hoc choro exclufos,praefto adeft Subdiaconus,qui ante pedlus fuompot tet librumEuangeliorum,SCutfciamushanc libri Euangelici geftatio/ nem,maxime omnium propter illos duos tantum Euangeliftas(Natnre liquidüoMatthæusôCloannescontinenturin catalogo Apoftolorutn) inftitutam,fequuntur geftatorem,non tres,non quatuor,fcd tâtwmduo, alter Diaconus,aJterCapenanus,quor3ine Marc«,hie Luca reprgfentcU

Sequitur tandem Pontifex,facris fuis neftibus,ficut amp;nbsp;aliy,ita ornatus^ tit nihil in eo,nifi quod coeleftia QC diuina defignat,agnofcas, Sed cum ali quandiu follicitus cogitarcm,quid fibi Uellef, quod Pontifex, non folus^ fed inter duos dignioresEcclefiæCanonicos incederet, tandem uenitin mentem,hancefîèif)fifsimamTrinitatisimaginem.Pontifexenimloc3 Chrifti fill} Dei tenet,altj aUtem duo,hic quidetn Patrem,inc autem Spi/ ritum fandlum adumbrat, Itac^ fpiritus immûdi,qui intra chrifmafatet, cum hancprocefsionem aduerfus fe inftitutä uident,non poffiint non to to pedlore cohorreftere, QuomOdo. n. poflent arcê fuamjquam in chril/ mate habent,tuen',non tantum aduerfus Apoftolos ÖC Éüangeliftas,ue/ rum etiam aduerfus Trinitatemipfamomnipotentcmf

Quæ cum ita fint difpofita,inftruit tandem Pontifex aciêadtierfusitn/ mundos fpiritus,ac primo loco ordinat Sacrum fandlifsimum, MifTani uidelicet,quamadcertumufcpIoc5peragit,Poft^ igitur Pontifex, PreP byteri ac reliqui fuerintaduerfus daîmoncs, facrifîcio Miflæ fatis muniti, iubentur ampullæ feu capfulæ oleonim alta uocc,6d ut uides, tono ledlieM nis é latebris in medium produci.Metuendum enim erat,nc fi anteMiflàe facrificium collocarentur in altari,immûdi fpintus,qui in oleis habitant, impedirent, quo minus Chriftus decoelo ad altare defeenderet, amp;panis ac uinum in corpus QC fanguinem Chrifti traiiffubftantiarent^r,

Hociicrôobfcruatu hand indignum eft , quod oleum infirmo/ turn primo loco producitur,exorcifatur , amp;confecratur,tameiyninori àpparatu S^humiliori fpecieproduciturjamp;offerturPontifici confecran/ dum, quàmchrifmaamp;oleumcatechumenorum.Fortafsis, quiainfirz miSjinfirrnius ctiam oleum competatjUt Deus, iuxta uetus didrumjfimiz leadfimik duccrefolct,

Sed accedamus tandem ad confecrationem oleorurn, Etfi autem fin/ gu]a,finguloshabentexordfmos,6Cbenedilt;ftiones , nos tarnen in prac/ fentia,neLe{fton' iteratauniusrei repctitione molefti fimus, omnia fix mul complccftemur,

Ad oleum infirm orum dicitur, Exorcizoteimmundifsime fpiritus, omniscpincurfioSatanac, amp;nbsp;omnc phantafma in nomine Pa »J* tris Fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus )ilt;fan(fti,utrecedas ab hoc oleo.

Ad chrifma diciturîExorcizo te creatura olei per Dcüm Pattern ömni potcntem,qui fecitcoelumamp;^ terram amp;nbsp;omnia quæ in eis funt, utomnis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Wrtiis aduerfartjjOmnis exercitus diaboli,omniscj ineurfio,2C omne phâ tafma Satanæ eradicetur, dé elFugetur â te,

Ad oleumcatechumenorumdicitur:Exörcizo tc Oreatura ôlei, in no/ inincDeiPagt;ilt;tris omnipotentis,0Cinnominelefu»isChrifti,amp;fSpiri/ 'itnate. tiisilt;fan(fti,utinhacinuocationeindiuiduæTrinitatis, atque unius uirz tutedeitatiSjOmnis nequifsimauirtus aduerfarfi, omnis inueteratamaliz ciiDiabolijOmnisuiolentaincurfio, omne confufum amp;£. cæcum phanz tafmaeradicctur,SCefFugetur,6CdifcedatateÔ!fe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ex his exorcifmis manifeftum eft, Soticos Praelatos fentire,quod in chrifmate6Creliquisoleis,priufquàmadiurantur,habitetnon unustanz turnôdalterDiabolus,fed legiones , adeoq; cxercitiis innumerabilium diabolorum.Et quid,quæfo,tamhorrendi,tam deteftandi fcelerisbalfaz mutn.bonaboniDeicreatura, acfingulariodorediuinitus órnata,defi4 gnauit, ut necefle habuerit tot diabolorum hofpitium fieri;’

Deinde,poftquam eiedtus eft exercitus Diabolorum ex oleis , introz ducitur,actanquàminluapoffèfsione collocatur Spiritus fanclus ,-unà cuinuniuerfafuamaieftate,utibicertamfirmamquefedem,(fedunotan turn anno,Namelapfo anno,ueteraconcremantur, 8é noua confecranz tür)habeat,SCinde cœleftiafuadona,in ömnes eos,qui his oleis undifue rint,conférât,

Ad oleum infirm orum dicitur, utpofsit effici undid Spirituaïis ad corrobOrandumternplumDeiuiui , ut in co pofsit Spiritus fanclus haz bitare fiCc. Et iterum : Emitte quæfumus Domine Spiritum fandlum Paraclitum de coelis, in hanc pinguedinem oliuæ, quam de uiridi ligno producere dignatuses , ad refedionem MENTIS corporis , ut tua fanda bene didione , fit omni, hoe unguento coelcftis mediz cinæperundo, TVTAMEN MENTIS, amp;nbsp;Corporis, ad cz uacuandos omnes dolores, omnes infirmitates, omnemque ægritudiz nem mentis Sécorporis,Cætcrûm,ut melius intclligamus, quantum uaz teat confecratio huius olei, dé Spiritus fandus in eo , uifum eft hïc ex liz bro,quem uocant,Obfequiale autBenedidionale,adfcribere,quod iacri ficulus hocolcoinfirmumungens, profitetur, Intingat, (inquitObfez quiale)facerdos pollicc in oleo, dé dicat:(ad infirma) In nöminc Patris dé

pias picnam rcmïfsioncm peccatorum tuoij^. Sic ungunt, (loguiîi eniffl eflèt lingula uerba recitare)oculi, aurcs,narcs,os,manus ôi pedes, ut pet jfiam undlionem expictur quicquidhomoîjsmembris unquàmdeliz queritjôifc.

De balfamOjÔt^ Chrifmate dicitur, Vt buic unguento,quod radix pro duxit ftirpca,ipiritualeni gratiam Iargtendo,plenitudinem fandi tionis infundas. Etmox: Sitad tœleftc uexillum imprcfsionedignifsÿ nîum,titquicuncpbaptiimatefacrorcnati,iftofuerint Iiquoreperundi, corporum atque anitnarum benedidlionem pîcnifsimam confequan/ tur.Etiteriim:Quatenushôs exdiuerfis creaturarum fpeciebüsliquores creates SandiæTrinitatispcrfedtionebene dicat,SC bcnedicendoSan Æ gt;ilt; ficet,concedatcp ut fimul permixti unum fiantjamp; quicunc^ exterius indeperundlusfucritjitaintcriusliniatur, quodonlnibusfordibuscorz poralis materiæ carens, feparticipem cœleftis regni efifici gratuktur.Ac riirfus,adChrifma, Vt fias omnibus, qui ex te ungendi funt,in adoptiO/ hem filiorum per Spiritum fandum,

Sed hîc inddit dubium.Pridfqüàm enim Pontifex exorcizat Chrifma oleumcpcatcchumenoiji,Ô(fpuIfô exércitüSatanarûconocat ineoSpiw turn fandlum , halat tertio in modurrtcrucis fuperos ampullae ehrifmaz liSjSColeicatecbümehotum.Eodem etiam modohalant fuperospræ^^*'' dlarum âmpullarumduodecim facerdotes.QuidigituradhçcdiceiuusI' Qiiid fibi uult halitus ille Potificis Ôd Sacerdotum f Certè dici non poteft» quod inbalêt in Chrifina ÔCin oleum catcchumenorum,fpiritumiàndS. Nondum enim eiedlus eftè chrifmate oleo illo catechumenorunilpi^ ritus malignus Jtaqj fieri no poteftjUt hi duo fpiritus unàin qs oléiscom/ morentur.Ettamen dici non debet,quod hi homines, qui uidentur elfe Chriftus ipfê Apoftoli eius, inhalent in hæc olea fpiritum malignum. Quo igitur in hac dubitatione nos uertemusf Alius fortalïè quifpiam na/ futulusdiceret, eos fpiritum malignuminhalare, idcphocargumento, quôd mox ad hanc inhalationcm fequatur exorcifmus, Dicit enimPon/ tifex.Exorcifotc creatura olei per DeumPatrem omnipotentem, cit cœlum terram,ô[f omnia quæin eis iùnt,ut omnis uirtus aduerfarij, omnisexercitusdiabolijômnisq;incurfio amp;nbsp;omnephantafma Satanæ eradicetur Âfefïugeturâtc. Vndeautem,amp;quandoin oleum peruenif fet exercitus Satanap,nifi per inhalàfionê Pontificis Sacerdotum, quat iam præceflcrat f Sed ego putô Ordinem a typographe fortafsisinuer/ fum . Inhalatie enimreÆüsièquereturexorciirnum quàm præcederct, utpoft^pulfuseflèt eXercitUs Satanac, introduceretur fpiritus fantîus jnChriirna, non tantum uerbisamp;cruabus,uerumetiam tamfacrorum hominuminhalationibus,Hanc tarnen dubitationeni alqs folertioribus foluertdam relinquo,

Âd oleum cateehumenorum dicitur, VtdiuiniSacramenti purificâta (creatura olei) fias in adoptionem carnis 5gt;C ipiritus his, qui ex te Urigen/ di funt,in Remifsionem omnium peccatOTum,ut effidantur corum cor porà ad omnem gratiam ipiritualem acdpiendam fandlificata, Etmoxî Emittere digneris tüam benegt;ilt; didHonem fuper hoc oleum, ôiuenturis adbeatæregenerationislaUàcrumtribuas per undionem huiuscreatu/ ræpurgationem mentis Sdcorporis amp;c.

Et hæc omnia,uidelicetexorcifmi,5CcOnfecrati5es,fiuntcertisritibus, tcrtis.ßd conceptis uerbis, certis precùlis, certis carminibuSjCertis charaz dleribus

'^sribusS^cfuci’bnSjCertisgcnuflcxionibus, aùL'p ut fam dicftum eft^inha Jationibus,Acpoftremó,certis quofp Salutationibus ôi^ ofculationibus* Nani,ut nullum dubium fit,quin Spiritus fancflus collocauen't iam thro/ fuum in chrifmate ôé oleo catechumenorum, ac in qs uere habitetj ^ccedit Pontifex,ac deinde finguliduodecimiàcerdotes ad ampullas, SC •nipfaprofedionc ter genuafuain uaria diftantia corâampullis fleëlunt, Incpfingulis genuflexionibus falutantchrifma oleum catechumeno/ ’'unijfemper altius dicendo, Aue Sandum ebrifina, ucl, Äuc Sandum oz If um,quemadmodum fupra recitatum eft, Ac poft falutationem ofculan tur quoq^ labia ampullarum.Quàm ridiculæenim, quàm ióculares,imó lt;luanîinfanæ,(5 furiofæ uiderentur bac geniculationes,falutationes ÔC oft fulationes,nifiiaminbis oleis Spiritus fantftus corporaliter habitaretf Intereaautemnemireris,cur falutationem feeundo ac tertio fubindealti usrepetant.Fortafsis enfin Spiritus fandus, SCfi in oleis præfto adeft, taz hienautdormit,ficut quondam Deus Baal,aut eft furdafter,

Habes in quem ufum,6C ut illi loquuntur,cfFe(ftum exorcisentr ÔC c5 fecretur Chrifma,uidelicet,ut in paüca conferam,ad domicilium Spiritus ^andi,ad tutamen corporis amp;nbsp;mentis,ad euacuandam omnem ægritudi ’^fnitam corpöralem,^ ipirkualem,adconfcquendam plénifsimâmuil ^3narumamp;cœleftiumrerumbenedidliônem,denicp ad remifsiönemoz gt;nniunipcccatorum,S^inadoptionemcarnis Scipiritus»

Ettanien, utdicam,quodrescft,balfamum, ex quo Chrifma confie// tur,nön habet boc,quod ei bis exorcifmis amp;nbsp;confecrationibus tribuitur^ gt;^ecexnaturaliratione,necexdiuinaordinationc«NomenipfumBalfaz'ïJjS nii,fiinterpreteris,fignificat præcipuum feu præftantifsimum Oleum« ßgnificat Eftenimpræ omnibus unguentisfuauifsimiodoris » Ët alioqui oleuai îîaturafua tepefacit ÔC mollit corpus,additt^ robur uigorem, ac munit contraalgores«Vndeueteresdixerunt duos liquôres bümanis corpor/z te gratifsimôs efle,intus quidem uinum,foris autem oleum« Apud Lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cani,infundituroleum,unàcumuinouulneribus, utfeiamus etiarriuuiz Jbemen ïierummedelam ab oleopeti«Echoc eftnaturale ingeniumolei, ad cor/ quodnosdi^ poris tantum conditionem fpe(ftans,Si autem de fpiritu loquendum eft, d^niu bal[a‘i dicitquidem AriftotcleSjàvTÔTèfcÂte/flrtjt® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TraKv, Ipfum oleum iKunt.

habet multum fpiritum,nôn autem loquitur de Spiritu fancfto,fcd de cor poraliillo amp;nbsp;aerio fpiritu.Ac oleum adumbrat quidem fpiritüm faneftu^ fine propter odoris fuauitatem ôd fragrantiam, fiuc ùt Auguftinus dicit, propterexuItationem,ÔCinflammationêcaritatis « Accedit amp;nbsp;hoc,qüôdl Apoftoli ufi fint quondam oleo,quo conferebantinfirmis corporalcmla nitatem mirando modo.Erant enim fuo tempore diuinitus boc dofio or nati,utdæmoniaeqccrent,amp;^ aegrotos fanàrent« Quôd aùtem oleum fiat domicilium Spiritus fan(fti,6C babeat uirtutem tuendtfe mcntis,cuacuan/ nbsp;nbsp;nbsp;' *

di omnis doloris fpiritualis,conferendæ plenifsimæ cceleftium rerum be nedidionis, omnium peccatorum remifsionis, amp;nbsp;carnis ac Spiritus ad/ optionis, bocdemumnec ex naturali fuo ingenio, quo initio creatum cft,nec exfingulari aliqua SC certaôrdinatiOneDei habet » Nam quôd nugantur, Chriftum docuiftè conficere Chrifma in Cœna fua,fuprà refuz tatum eft« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quidigitur adbæc dicemusî’ Certc,fiquidadcumufumÔCelFc(ftümj quieinec exnatüraliratione , nec ex diuina ordinationecompetit, cerz hs, 8t€ ipfo excôgitatis ritibui , certO uerVQriHii fono , certis cbv

radeh'biiSjCxorcizandiiin amp;cönfectindum(ufcepcris, non eftpiacon/ fccratio,fed niagica Incantatio, Ac fieri qindcni poteft, ut uerba piajC Sa/ crisiplîslitcrisdefumptarccites,fedqùia Lex Domini extat ,Non alTu/ mendum elle nomen Dei inuanum,tanto magis impius, amp;nbsp;deteftandus eftuerborum abufus,quanto uerba ipfa magisfuntpia, Sedrecitabimus aliquot exempla uulgarium exorcifmorumi utuocanc » Benedidio/ num,hoceftjincantationum,utper collatiönê inteliigamus quales fiat cxorcifmi ôâ confecrationes chrifmatis,

SI CVI SANGVrS NIMIVM E NASÖ EMANAT, fluxus eins folet ab Incantatoribus hac,ut uocant, beneclione fifth

IneodemfanguineChriftiJpræcipio tibi 95« ô lànguîSjUt fluxum tuum contineas,

Recipe tres hoftias,quàlibus facrificuli inMifsis ütuntur j amp;nbsp;fcribcfiv per unàm hæc uerba,

Hæ tres hoftiæ fie infcriptæ,dândæ funtfebricitanti,ut cas fîngulis tri/ um contiriuorum dierum uefpcris deuoret,fed ea cohditiöne, he poft ha/ tum deuorationem, eodiequicquamneccibihecpotusfumatMandcz turctlamei,utfingulis uelperis recitet quindecies oratioheni Domini/ £am,Slt;^ quindecies falutationem Angelicam,ad gleriam2lt; laudemSaO/ tftaï Sc indiuiduæ Trinitatis,

Ducito hominem,quem fufcepcrisbenedidione tua a febrilibcran/ dum,feria fexta manc,ante ortum folis,ad locum,quo habeat ortum So/ lis in profpc(ftu,amp;iübeto eum expâfis manibus uerfus folem ftare,Qui/ bus ita difpofitis,recitato hæc uerba,

Hodie dies illa eft,qua Dominus Deus acceisit ad crucê, fed ficut crux nunquâm amplius ueniet ad eum,ita nUnquàm amplius ueniat ad te tant æftus,quâmfrigus, în nomine Pa tris, amp;nbsp;Fi Ifj, ÔC Spiritus fan/ cfti.Deinderecitato nouies ternas Orationes Dominicas, amp;ternas falu/ tationes Angelicas.Hæc,ut fint efficacia,non uno die, fed tribüs côlinUiS diebus perficiendafunt,

Tribus eontinuis diebus fummotnane,ante ortum folis hæc,quæfe/ quuntur,dicito facîtOjfuper equo.

In nomine Pa lï* tris, Sc Fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus fàndli, Exorcizo te Ver/

mem,pcr Deum Pa )îlt; trem,Ô!f Fi Iiüm,amp; Spiritum fancftS,ut neccaf nem,hec fanguinem,hec oftâ huius equi edas aut bibas,6c utfias tanta pa ticntia,quahta fuit Sandhis Iôb,actantabonitate,quanta fuit S. loannes, mmbaptifaretDnmhoftrûinîordane,ïnnominePa)î(tris, nbsp;FiJï'ltJ»

’ïCttî Angelîcatû,în dextram autem eg ui,ad glorîam fandæ Trinîtatis, J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8Elt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

*Jominus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Films, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maria*

QuacfoautetntCjamicifsimemiLedor, ut commcmorationeinhaz J^niincptiarum nugarum æquo animo kras,Quid enimfäceremfOz “cndendacft Si in luccmproduccnda magica confecratio ChrifrnatiSj ^u»aPontificibusfierifoIet,utcognofcatur,noshaudquaquàmtcmcre Chrifma abiecifle.Quomodo autem magis pcrfpicuc oftêderetutjquâjn Hcum uulgaribus illis adiurationibus,amp;benediëlionibus quas non pq ritum,uerumettam qui faltcm iuxta hoc feculum prudentes funt, agnoz fcunteflêMagicasincantationeSjConferatur .Inhis enim, quasrecitauiz gt;i^us,benediâ:ionibus, ( fie enimuulgus loquitur) quid uides, quod non uideaturautSandlum,autper fe non prophanumf Quid audis, quod uiz ^eaturimpiumfCharadlereSjquiformanturjfuntCrucesîVerbaquære lt;^itantur,funt z Sacris literis accepta.Non inuocatur Dæmon, fed Deus i/ pfe Pater,Filius,amp; Spiritus fandlus.Et tarnen, quia hi charaderes, Si haec uerba non habcnt,nec ex natura fua,nec ex diuina inftitutiOne, ut fiftant fiuxum fanguinis,amp; fanêt hominem fcbricitantem, ac equum uermicuz htum,idcirco boni quilt;^ facile intelligunt,quód non fint piæconfccratiz onesjfedimpiæôdmagicaîincantationes, nifi forte Pontifices fentiant, *ion,quod fibi,idem etiam Agricolis Si mulierculis licere* Alexâder Ma ïfdojcùm Pirata captus ad ipfum deduduseflet,rogauit,quaille re frez tus auderet maria infeftarefRelpondit Pirata intrépide: Ego, inquiens, Suoniamid unico nauigio facio^uocor Pirata,tu cùm idem facias magna dafle,Rexappellaris* Idem certe mulierculæ, Si agricoIæPontificibus re fponderepofienuNos jCumuelFebrim, uel uaccae aut equilæfioneniÿ optimis etiam uerbis Si preculis exorcizamus, uocamur Incantatrices 8^ Incantatores* Vos autem cum idem in exörcizando chrifmate, aqua, Sale,amp; multis id genus rebus publico Si maximo apparatu faciatis,uoca minibeatifsirni Patrcs,amp; fandifsimi Pontifices ♦ Negari quidem non poteft,quin licuerit Alexâdro Magno, ut legitimo magiftratui, ea bclla^ quæ Leges, Si nccefsitas tuendae publicæ honeftatis Si tranquillitatis exi gebanfgerere. Sic Si Miniftfis Ecclefiac liceat uerbis Domini,aqua baptf fare,amp;panem ac uinum CoenxDominic^,in corpus ô^fanguinem Chri fti fandificare. Hoc cnim exigit inftitutio Si ordinatio Chrifti* Sed quez admodumbella, quae Alexander Macedo, præter legitimamnecefsitaz temgefsitjàlatrocinionihlldifferuntjôCfiintcoram Deo tanto deteftaz biliora, quanto fpeciofiori Regiæ Ma’ jftatis prætextu geruntur : ita Exz orcifmi,amp;Confecrationes,quasPontifices,in fandlificando chrifmatcj præter V erbum Si uOcationem Dei faciunt, tanto funt abominabiliores coram Deo Incantationes,quanto maiori fandlitatis ^ecie fiunt ♦ Ac pro fedbo aniculac ihcantatrices uidentur aliquoties magicis fuis benedidfiz onibiis minus peccare quam Pontifices Jllç cnim promittimt tantum be ncdidlionibusfuis bona corporalia î hi autem corpöralia Si fpiritualiaj mundana Si cœleftia.

At enim,inquiunt,Paulus dicit,Siue editis, fiuebibitis, fiue quid faciz tis,omniaingloriamDci facite,Et itcrum:(^icquid egetitis fermone atit fadlo, omniain nomine Domini lefu facitc .Nos liero confecramus Chrifma, non in gloria homjnum,fed in gloriara Dei.Et quod facimusj nonfacimusinnomineDiabolijfedinnomincDominilefu ♦ An non

audis, nos confcmrc in nomine Dei Patris Ôi. Filq, di. Spiritus fanÆ, di. prcces noftras concludere per Chriftum Dominum noftrumf V erba quidcm audio,fed qiii quondam intcrficiebant Apoftolos, iadabant ipfi quocp ucrbiSjfc hoc fado præftare cultum Deo * Et qui nodu, ad conftu/ prandam uxorem proximi fui per parietem domus afcendcbaqamp;f metue bat cafum,uidebatur fibi Deum inîigni fiducià inuocare, cdm dicerct ûf ludPfalmi î Intceripiardtentationci di in DeomeO tranfgrediar nuv rum.Hacc fcilicet eft aptifsima uerborum facræ fcripturæ, ad talia inftitu/ taaccommodatio.Inpræfentiàigiturnoneftiudicandum fecundumfo/ num ucrboijî, fed fecundum ueritatem fedi. Ea.n.in gloriâDei,^ in no/ mine lefu fieri poflunt,fit^ debenqquæ funt licitajhoneftajUerbo Doinini mandatajaut faltemnon improbata. Quæ autê funtinicita,inhonefta,6i uerbo Domini improbata(quod genus eft,transferre oleum magicisex^ Orcifmis,ex naturali fuo ufu,m ufiim fupernaturalem)tantû abcft,utpof/ fint fieri in gloriamDefiamp;^ in nommé Iefu,uttanto fiant coram Deoina/ gis deteftanda,quanto maiori ftudio nomen Dei fis pi ætexi folet

Auguftinus alicubi fcribit:Quæ non funt,inquiens,c6trafidem, nclt;p contra bonos mores,âf habent aliquid ad exhortationem uitæ melioris, ubicuncp inftitui uidemus,uel inftituta cognoftimus, non folumnonim probemus,fed etiam laudando SCimitando fedcmur, fi aliquoruminfit' mitas nonita impedit,ütamplius detrimentû fit. Hadenus Auguftinus» Expendamus igitur,quæfint uere contra fidem di bonos mores,utfcia/ mus,quaefintrcfutanda,quæIaudanda,Noncnimhoctantum contrat dé eft,fi quisprocumbat ante ftatuamIouis,5Cadoret earn pro Deo fuo, Sedcontrafidem eft,quicquid nonfit exfide.Omneenimquodnon eft cxfide,inquitPaulus,peccatum cft.Atqui,peccatu eft cotrafidem.Q.u®^ autem non eft per ucrîjum Dei,non poteft eftè ex fidc, Fidcs enim ex au/ Vide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft(inquit idem Paulus)auditus uero per uerbum Dei. Porrd,Sotus

••Mp DecS ipft^f^t^*:“’^i’'Confufionefua,quam deConfecrationeaquaf,SaIis,herba fêcr^now rumÔCaliarûrcrum fcripfit,quôd uirtus Pafsionis Chrifti appliccturno/ “ï“« » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non tantum per baptifmum,amp; alia Sacramenta. Et addit, Aqua uero

ï*,crc. nbsp;nbsp;nbsp;benedida(inquicns)uel ingreflu Ecclefiæ,aut alfis huiufmodi, non certa

fide tenemus, hoc fieri, ut fint quafi Sacramenta certo uerbo Dei inftitu/ ta. Habes uerba Soti,quibus palam confitetur, quod quæ docentac faci/ untdcConfecrationeaquaîbenedidac,6lt;^aliarum id genusrcruni,nön teneantcertàfide, nectanquâm Sacramentacerto uerbo Dei inftituta. Cdm igitur omne quod non eft ex fide,fit peccatum,5C «(rwroi non habe/ antjficutnecin conftetatione aquae benedidæ, ita nec in confecrationc chrifmatis,certum uerbum Dei, di certam fidem, quid aliud reliquûeft, quam quod tales confecratiônes fint Peccatum, ideoep contra fidem, ac uanifsima fit gloriatio,fi iadaucris te facere eas pietate quadam dC fiducia diuinæbonitatisî’

Quid autem de bonis moribus dicamfNonhoc tantum contra bo/ nos mores eft,fi quis furetur res aliénas, aut rapiat uxorem alienam j fed etiam,fi quid fecerit,quod cum uerbo Dei pugnet, ac fit coram Dèo abo minabilé,etiamfi uideatur coramhominibus fpeciofilsimum,amp; religio/ fifsimum.

Holocaufta arietum,amp;f multitudo uieftimarum, de quibus lcribit Efa/ ias capite primo, non uidebantur nec cotra fidem,nec contra bonos mo/ tcs.Ettamen dixit Dominus per Eiâiam ; Quo mihi multitudo uidi/ marum

DE BAPTISM o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48»

ftîarffueftranini pknus fum» Holocauftaanet«m,adipcm pingüiuni, fanguinEjTi lutulocuin^agnoruni Si. hircorum nóïuü ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

SacfffidajqùæSàui ex praeda Amalecitarum obtuIitDominc, uide/ bantur effe fiimmitrs cultus Deij tantum abeftjUt i'udicarcntur efïv contra bonos mores, NihiIominustamcnSamuelaitTNunquidvult Dominus holocaufta âî uidimas,óó non poriusut obediaturuociDoz mini;’

Qtrid religiofius, SC ûdââc bonis moribus conucnientius Uidetuir Orationead DeumÆt tarnen Pfalmus deimpio dicit: Oratio eius fiat in peccatum,

Sed äccedo ad rem per fe Iiberam,Lauare manus5priufquam cibum fu •^as, tantum abcft, ut appareat contra fidem amp;nbsp;bonos mores,ut uidcatur palamdepuritatefidei admonere ÓCbonis moribus fingulariter conuc/ drCtSed Chriftus aperte uocat Pharifaicam illam laóationem,no tantum liumanam traditiohem, Uerumetiam uanum cultum Dei, amp;plantatioz ’iemeradicandamjhoceftjopuscontrafidemamp;fbonos mores,qucmad/ ’Tiodumfupraquocpexpofuimus, Quidigiturfentiendum putasde bis ^xorcifmis 5Cexecrationibus, quibus Pontifices,nee certafide, nee certo üerboDeifufcipiuntChrifmaex naturali iuoufu,ad ufumfupernaturaz leni,acpenè præftantiorem quam fit ufus Baptifmi, amp;nbsp;Cccnæ Domini/ fæjtransferendum SCmutandum f Venit olim Lupus (libet enim h/c, 9iæd bona pace Leeftoris fiat,fabulam rccitare)ad Romana curiam,(Ma/ gna enim eft cognatio huius curiae cû 1 upo,amp; ferè fieri folet, ut fimile duz fatadfimile) peccata fua,quæ iâ. inde ab infantia,multa ÔC grauia defignaz ^erat, confefllirus, Itacß enumeratSacerdoti,fecundum omnes circuniz ftantiasjfilias, neptes, amp;nbsp;proneptes, quot oues rapueri t, quot capras dilaz ïiiarit j quot uaccas miferis agricolis abreptas deuorauerit, ac ne hominiz l^usquidem difeerpendisSC deuorandispepercerif,

Çtiid multaCFatetur fe peccatorem longe omnium maximum, pe/ tit a peccatis ita abfolui, ut tarnen crudiatur, quibus operibus pro tantis peccatis fatisfaccre queat,Sacerdosigitur,nefcio quæei præterea præfcriz hit,ccrtèhpceimâdat,ncdeinceps,uno prandio,plus carnis,quâm quod tnbus obolis æftimctur,deuoret, Paulo póft uenit Lupus infyluam efuriens, ac uidet ibi aprum cum fuccula in coeno uolutari. Quid faceretf Omnino feruandum erat mandatum Sacerdotis.Et tarnen fames alio uo cabat, quo Sdingenium eius propendebat, nee praeftoaderatalius quilz piam æftimatonSuicipit ergo ipfe iudicium,0lt;^,Per meamjinquitjfidem, aeper iuramentum, quo reipublicæ obnoxius fum, non polftim maioz tern porcum pluris æftimare, quam uno numo, hoc eft, duobus obolis^ minorem autem pluris, quàm Uno obolo, Itaque deuorat utrumi^ porz funi, pro tribus fcilicet obolis cibum, Hzc nunc conferre liceret lupum æftimatorem, cum Pontifice Confecratore, fed nondum finis eft fabuz laf.Anno enim clapfo,6Credeunte quadragefima, redit £C Lupus ad eunz dem Saccrdotem,5C poftquam iterum enumeraflet fua peccata, pro moz Te,interrogatura Sacerdotedefatisfadione, quænuperipfi præfcriptacÿ rat, Lupus fimpliciter narrat, quod de duobus porcis feeftum fuit, Inz telligitSacerdosfraudem, ÔC mandat Lupo, ne dcincepsullaunquarn Came uefcatur, ac permittitei efum pifeium. Accepta igitur abfolutioz nc,Lupus ad fua reuertitur. Cum autem non eflet copia pifeium in fylz iia,0C uefei terra parùm iucundum uidebatur:Dicuntur enim Lupi in fa/ Î. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

me,terra ucfd,uidet forte in lacu dccumbentem porcum, ad qtrcmaccc/ dcn3:Aue(inquit)diIede Salmo,Poreus,dato parumper,quafi çgrotans; capite (Intelligebatcnim fuum periculum) refpondet: Mi IupuJe,inquJ/ cns,nonfumSaImo,fedmiferporcelIus. Quidf inquitLupus: Putas nc me ignorarediferimen inter Porcum amp;Salmoncmï' Et porcum pro Salmonedeuorat» Miraris fortalîc,optimemi Ledor, quid mihi, in/ epta huius fabulæ redtationc uelim, Sed profecSd, ü falutationem lupi ad porcum, cotuleris cum falutationc Pontificis Ôi. duodecim Sacerdotuni ad Chrifma, deprehendes lupum multo minus peecare, quàm Pontifite ÔC. Sacerdotes.Lupus enim non eft tarn infanus,ut ftntiat porcum muta/ tum in falmonem,Ô£^ fe falutatione fua non errare. Pontifex autem foid cxiftimat ft fuis cacrimontjs, exorcifmis, crucibus inhalationibus miv ’tare amp;nbsp;transferre oleum illud terreftrc,intam cocleftem ufum,ut fiathabi taculum ipiritus fanlt;fti,6t^ quifquis co olco uneftus fuerit, confequaturre/ mifsioncm omnium peccatorum, Sd adoptionem filiorum Dei, fdeoep putat falutationem fuam ad chrifma,cum inquit : Aue.fandum chrifma, nonfilt;ft(ciam,utlupus,fedueram,redamôepiamefle. Hocceitcmaius eft miraculum, quàm li quis porcum mutaretin falmonem.

Sed age,fl faftidis fabulam,audi rem geftam.InPontificqs tenebrispia culum eft, carnibus feria fexta, quam diem Veneris uocant, uefei. Con/ ueneruntigifuraliquot amiculiin cOnuiuium, quibus inter alia fercula, proponebatur etiam aflatus capo edendus. Cum autem nonnullieffent in eo conuiuio, qui ex ueteri fuperftitione uidebantur eo die ab efii car/ nis abherrere, ibi turn facetior quifpiam inter conuiuas, elufurus uanita/ tern illorum, admonito proximo, utfcutellam cum capone pauloaltiiis attollat,fumitpoculum uinoplenum,SC effundens uinum fuper capo/ nem,intentauoccexclamat: Sahno (inquiens) eft nomen eius, Itaque repofito capone in fuum locum, iubet conuidores bono animo efle, iam Capone,pro Salm one intrépide ueici*

Sed libctpotiusEpifcopi cuiufdam fadum narrare. VenitEpifeopus quifpiam,(Hifpanum foifledicunOin publicum diuerforium,feria fexta. Èt cum non admodum deledaretur efu piftium, uidit ibi forte perdices e filo pcnderc,aciubeteasin cibum parari. Vxorhofp;tis,nondum uanita/ tern humanarum craditionumintclliges,obftupelcit, ôt admonetuiriitn \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclefiafticum de fexta feria, in qua non fit licitum uefei carnibus. Ibi turn

Epifeopus ad muliercm : Qiiid,inquit. An neftis me cftè facerdotem,6^ pofte mutarepanem in corpus Chriftic* quanto magispoftum pcrdices mutare in pifees. Fado igitur ligno crucis fuper perdices : In nomine,in/ quit,Patris,amp;Fifij, amp;Spiritusfandi, hæ perdices fiant pifees, Itaque ho/ fpitaperdicespropifeibusaftauit, ÔCEpifeopus pcrdices pro pifeibusde/ uorauit. Hæc narratio uerifimilis cft,amp; habet teftem, publicum fcripto/ rcm.Ridentur nugæ loculares. Sed quanto tolerabilius ilh^quàm Ponti/ ficcs Chrifmatis exorcizatores.Illi.n.non ignorabant,quód Capo no mtl taretur baptifmo fuo in Salmoncm,0Cquod perdices non mutarenturin pifces,fedcaptabanttantumrifum,0dilludebantalienacfuperftitioni.Pon tifices autem uidentur fibi rem foriarn agere, exiftimant fe fuis uerbis, charaderibus,inhalationibus, oleum corporaleucre mutare indomici/ Lum SpfritUsfandijamp;inmedicinamaduerfusomncgenus morbitani forporalisquam fpiritualis. Et quod eft admirabilius, fenti'unt Chrifma tiltbus fuis in tantamefificadam tranfmutari, utper undionem eius non folum

D E B A P TI s M o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^3

folum homines confequantur remifsionem omnium pcccatorum,amp;ad opttonem carnis QC ipihtuSjUerumetiam campanæ fugent fonitu fuo dæ nioncsjfulmina SC grandines, Cüm enim fufdpiunt campanam bencdiz cendam,Primüm omniumlauantcam aquabenedidla,cxorci2:ato fale condita,^ Mox extergünt ói. recitant quofdam Pfalmos, ut exiftimes cos rem uerediuinam agere. Deinde faciunt cum pollice dextrac manus ab extra,ut ipfi loquuntur,fupra capanam de oico fando infirmor3,fignum crucis,amp; dicunuRecitabo enim orationem ipfam^

genteas fieri præcepifti, quas dum Leuitæ tempore facrificq clangercntj fonitudulcedinis populusmonitusad te adorandumficretpræparatus, amp;ad celebranda facrificia conueniret,quarumc^ clangore etiam hortatus ad beIIum,telaprofternerctaduerfantium,præftaqUæfumus,uthocuaz fculiim fandâ tuaeEccIeiïæpræparatum, à tuo fando Spiritu, per noftræ humilitatis feruitium fandi ficetur,ut per illiits tadum fonirum fide Jes inuitentur ad fandam matrem Ecclclîam,amp; ad P R AE MIV M fuz pernum. Et cùm melodia illius, auribus infonucrit populorum, crez fiat in eis deuotio Fidei, amp;amor ipiritualis, procul pellantur omnes in/ fidiæinimicijfragor gràndinum, procella turbinum, impetus tempeftaz ^um,temperentur infeftatonitrua, uentorum flaminafiant falubriter ac moderate fufpenfa, profternat aëreas tempeftates dextera tuæ uirtutis,ut hôcaüdientes tintinabulum tremifeantôd fugiantantecrucisin codepP ’^um uextilû, cui fleditur omne genu cœleftium terreftrium amp;nbsp;infernoz rum, qitod ipfe Deus nofter lefus Chriftus præftarc dignetur,ôcc»

Poftrecitationem baq: precum,cxterguntcruccm anteafadam mun dolinteoæt poftquam quoddam carmen cecinerint,faciunt cum pollice dextræmanus (Recito enim uerba libri PotificaliSjiie forte fi a prgfcriptis uerbis aberrarem, confecratio non fieret efficax ) de oleo fando infiirmoz rumfeptcm cruces exterius fuper campanam,deintus cum chrifmatc, quatuor,pari diftantia,dicentes,dum quamiibeterueem faciunt:Confegt;p cretur èc fandificetur Domine fignum iftud, in nomine Patris amp;nbsp;Filq Sé Spiritus fandi,in honorem fandi(Talis)Pax tibi, Poftremo addunt alias quafdam orationes,non difsimiles priori, quas, quia defcftus füm cornez morattonetot horribilium incantationum, no libetdeuerbo ad uerbum hucadfcribere:ôdconcludunt tandem uniuerfam adionem,LcdioneEz uangeltj de Martha amp;nbsp;forore eius Maria, quod quam apte cum bac adioz ne conueniat,ctiam caeci uidere poflenc

Sed an non, (inquiunt) Paulus dicit: Creaturam fandificari per Verz bumDei,amp;orationemCùm igiturrecitamüsuerbumDci,6Coratioz nés fuper Chrifma Campanas, cur non fandificarentur Veram ienz tentiam huius Apoftolici didi Confefsio Principis in capitc de Conlccraz tione aquæ,falis SCc.pauds exponit,nec potuit earn Sotus refutare,ut fuis locis,propicio Deo, indicabimus.

Turn enim fandificaturcreatura per Verbum Dei, ôâ orationerrt, noncùminftituitur certis exorcifmis,certis charaderibus, certis baîatioz nibus, certis prcculis SC carminibus,in illegitimum alienum tam a naz turafua,quàm àdiuina ordinationc,ufum,confecranda SC tranfmutanda, fed cum relinquitur in eo ufu,ad quem cft uel generali creatione, uel finz guIariDeiconlllio ordinata.

Quarecum Chrifma,nechabeatex naturaliquadamratione,nccex «liuinainftitutione, quod fit medicinaaduerfus omnia genera tarn corpo rail urn quamfpiritualium morborum, amp;nbsp;conférât remifsione omnium peccatorum, atq; adoptionem carnis ôi. fpiritus, quemadmodum fupra firmis argumêtis demonftrauimus, EttamenPotifices iiiicipiuntipfum ad has res conficiendas, certis ritibus,cærimonqs, charaëleribus, uerbiS) gt;nhalationibus,adorationibus 8C falutationibus exorcizandum S^conie/ crandum ,euidentifsimum Sëmaximèperfpicuum eft, quod Pontifices fuo Chrifmatenon folumfaciant uanum amp;nbsp;fupcrftitiofum cultum,ue/ rumetiamdefignent manifeftam impietatCjÄ: quod eft horrendum,Ma gicani incantationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Habes caufamjcur neclibeat,necliceat nobis Pontificali ChrifmateiP ti.Nam quod ad ueteres Patres,quos illi recenfcnt Chrifmatis autores,ay tinet, liquidem chrifmate, iuxta Apoftoh'camdotftrinam, libéré, ftiperftitione atq? incantatione uli iuntgt;non iudicabunt nos reos fchifma' tis, ac defeëèionis ab Eccïefia ftltj Dei, etiamfi ufum eius intermittamus» Qiiodcnim Apoftolus de difcrimineciborumôë dierum affirmat.'Quf ticfcitur, non uefcentem ne deipiciat. Et qui non airatdiem, Domino non curat, hoc idem feu in ufti, fell in intcrmifsione chrifmatis de nobis fenticnrutquieoutitHr,nonutentemncdeipiciat. Quinonutifur,utcn/ tern neiudicet. Deus enim ilium aftumpfit. Tu quis es, qui de alicno fr* mulo iudicas îT Si autem uli fuerunt Chrifmate,tanta feueritate,amp;incan/ tatione turpificato, quantam nobis SotusSë Pontifices eius obtrudunt, fuoidpericulo fecerint. Nos certèuerbo Domini edo{fti,conteftàmurogt; mnem hominem, quod qui patefaëfa Euarigelq ueritate, lie utitur Chrigt; ftnatCjä gratia excidat,ôëftat ei Chriftus ociolus.Speramus quidem,mub tos inter Pontifices fuiflè bonos ac pios uiros,qui maiorum fiiorum ludi^ cio contenti,fimplicitcr,aurpotiusofcitanterfecuti font morerh,quema præceftoribus acccperunt,nec dubitamus, quin ueraEcclcfia, cùm Do/ minushaëlenus temporahuius ignorantfæ diisimulaucrit, ftinterhas Magicas incantationes diuinitùs confeniata.Nunc autem,poftquâmDcz us,reuelatoiterumuerbofiio,adnunciat hominibus, utomnesubique rehpifeant, id demum infôlentifsïmæ eft infaniae, non fi quis ardentiliu/ diouocationemuerbiDeifeqnatur,ôëueraSacramcntaChriftiabhunia narum traditio num fordibus expurger Sed fi ulitatam Magiam mordis eus retineat,5f pertinaciter,ac omni crudelitatis generetueatur.

N hoC capfte,non habet Sotus, è facra Scriptura, Sëcerto ucr/ bo Dei,quü Confirmationis fuæ Sacramentu confirmer, fed ■lecefle habet ad facram fuàmanchoram,h oc eft,ad Traditio/ nes cófugere.Liceretigitur nobis omneslt;?Av(tfia? eius, quas lue tain in Scorqs,quàm in Confufionc fua de Pontificaliilia Cofirmatio/ ne balbutit,ad ea,quæin TstfaAtyà/xîi/flif deTraditionibus diximus,rcijce/ re,fed quia facit huius commenti Apoftolos autores, Ôfmetuit, ne nouis Virtenbergcnfibus,utipfeloquitur,docftoribus,idem acddar,quodNo/ uato,ur cùm rcfjciant Pontificale Chrifma, non lintetiam participes Spi/ titusfanëii, agedum, non grauabor hune locumpaulô copiofius per/ currerc,

Confirmatione,Baptifmum Domini noftri' iefuChriz ‘ aidant. Simul oftèndatur, quód Pontifices ih propugnando

Chrifmate, ScConfirrhationc, cums adminiftrationem fobs li bi rez ^’^antjhabeantpotiusrah'onem confèruandæ fuæ dignitatis,qüàm proz ^randaj tierzé falutis Ecclefiæ Chrifin

VoCamusigiturhocIocoConfirmatîonerrtjCam Cænmôniam,quà ontifcxj intincfia fummitate pOllicisdcxtræmanusChrifmatc, fignat ^onnrmandüm cr uce in fronte, amp;nbsp;di'cicSi'gno te figno Cru cis^SC con/ «rnio te Chnfmate falutis,in nomine Patris, ôé Fibj, amp;nbsp;Spiritus iandi, ut •■fplearis eodem Spiritu fandô,ÔC habeas æternam tiitam* Ac deinde dat ^netiiteralapam fuper genam,diccns:PÄX TEC VM»

Hanc confirrnationem ita definite folent : Libet enim dcfinitionem fiusintegramrecitare,ut excoUatione cogrtofcatürquantum fitdifcriz interdonationem Spiritus fanlt;fli,quæ per Apoftolos fada cit, Qciriz fcr Confirmationem ilJam Pontificalcm,

ConfirmatiOjinquiunt, eft tindio hominis uiatoris baptifati, aliqualiz f onfentientis, uel ante fufceptioiiem rationis ufum non habentis, fa/ in fronte,in figura crucis, cum chrifmate fandificato à miniftro ido/ ’^‘^Ojfimulcum débita intentione, certauerba proferentc,exinfi:itutioné Dinina,fignificans undionem ànimæ,per gratiam roborantem,ad confiz tcndtinifiducialitcr Chrifti fidcffrt.

Habes definitionem Confitmationis integram, ficut a fuis autoribus ’■2cenfetiir,quam etiarri hoc nominéaduerbumcommemorareuoluij ntcumitcrüm ficut'antè in confecrandochrifmate, uidcîasin Confirma/ tioneexigi certos charaderes certa Uerba, amp;nbsp;cCrtam partem,in corpore lioniinis ungcndi, adiTionèaris de cogruentia cum magica incantatione,

Quod cùm ita îc habct,uideamus, num htecPontiftcalis confirmatio fitdiuinitùsjficutdefinitio gloriatur,inftituta» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ViJeGatria

Sciamus igitur,quôd fint inter ipfos etiam Pontificios fcriptorcs nonz qui aperte tcftificentur,hanc Confirmationem,nec a Chrifto,ncc ab

Âpoftolis,fed in CortCilio Meldenfi inftitutam» Nec Sotus ab his diflènz tcnt.d.^.dt bre uideturjquod manifcftè dicat,Âpofi:olos,nec in aduentu Spiritus fariz Confinnlt;i» tîîi,indiePentecoftcs, nec deinceps,inprincipioEccIefiæ Chrifmate ufos tione. dTe. HocueftrumSoteteftimoniam,quodinreabenaleueeffet,inuez ftra,qüoniamcontrauoseft,grauifsimumefledebet. Namäfilliueftri califamadduntSacramcntum iilud (inquiunt)non eftinftitutum,ncca Chrifto,nec ab Apoftolis : turn quia non legitur in feriptura, quando 6C ilbi:tum‘ quia ncqp Chriftus necp Apoftoli ufi funt hac materia neque hac forma,fedfolamanuumimpofitiorte,amp;:c* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sed Aquinas réfutât hanc fcntentiaiti, èC affirmât, quod inftitaerc no/ bum Sacramentum pertincat adpoteftafem, (utipfe loquitur,) excellenz tiæ,quæ côpetit foli Chrifto.Cùm igitur in hac lit pcrfüafione,quôd Conz firmatio fit Sacramcntu,eo confugit,quod affêiieret, Chriftum ipfum inz ftittiiffehoc Sacramentum. SedcùmnÔinücniat,quolocoChriftushoc inftitüertit, fingit Chriftu id inftituifle non exhibendo, fed promitterido, Mauult cnim quiduis fomhiarc,quàm cùm non habeat de hac inftitutioz ne certum teftimonium fcripturæ,ueritati locum dare,ôd ingenue uel fâ/ teri,Chriftum non inftituifle hoc(ut ipfi uocant) facramentum, tiel nega/ recffeuerlim Sàcramentumi

Scdcxpcndamus refutatjonem eius, Di'cit : Chriftus mftitu/t hoc Sa/ cramcntunijnon exhibendo, fed promittendo^fecundum illud loan.ió. Si non abiero Paracletus non uentet ad uos. Si ante abiero,mittam cum aduos* Quid tu Thoma C ExiftimasneChriftumhis uerbis proniififlc Pontificale illamConfirmationem, SC non potius admirandadonaSpi/ ritus fandi, quæ Apoftolis in die Pcntecoftes, non undionechrifmads, fed ipecie linguarum ignearum collata funtc” Negari certe no poteft,quin ChriftuSjUbi promittit fc Apoftolis miflurum Spiritum fandum, intelli/ gat de qs Spiritus fandi donis,quæ uidemus eis mirado m odo in die Pen tecoftes data« Docebit (inquit) uos omnia,SC fuggeret uobis omnia,qua/ cuncp dixi uobis.EcIlIe teftimonium perhibebit de me.E t: Arguct mun/ dum de peccato, iufticia SC iudicio« Et : Ducet uos in om ncm ueritatem. Annunciabit uobis, quae futura funt.E t;Me glorificabit. Hæc autcm onv niacoeperuntimpleriindie Pcntecoftes« Acmanifeftum eft,quodquæ Chriftusde Paraclctoante Pafsionem fuam Apoftolispromilitjinfclli/ gat de ea Spiritus mifsione SC donationc,quam Lucas in Adis Apoftoli/ cis cap.2,defcripfit.Conferamus igitur inter fc admirandam donationern Spiritus fandi in diePcntecoftes, 6C Pontificalem Confirmationem,ut dare cognofcamus, quod Chriftus hanc nec promittendo, nec exhiben/ do tradiderit,

Chriftus enim contulit in die Pcntecoftes in Apoftolos fuos admi/ randum donum linguarum,SCedendorum miraculorum,utalqslinguis Ioquerentur,SC claudos alioi^ acgrotos fanarent, ac etiam mortuos fufei/ tarent.Pontificalis autem cofirmatio ne unius quidem ucrnaculae linguae balbuciem expedit,tantum abeft, ut cognitionem diuerfarum linguaru. Sc donum aliorum miraculorum in confirmandos fuos conférât.

Chriftus contulit Apoftolis fuis donum Spiritus fandi, nulla adhibita undione chrifmatis,fed linguis igneis. Viiæ,inquit,funt illis diflcdælin^ guæ, uelutiigneæ« Pontifices autem conferuntfuam confirmationcine/ xterno Chrifmate,eocp confecrato«Si enim uterentur Chrifmate non fan dificato,aututerentur pro Chrifmate,oleo infirmorum, non cfletjUtipfi loquuntur, Sacramentum,

Chriftus contulit in Apoftolos donum Spiritus lândi,abfcp externa fi/ gura crucis ad frontem fignata. Nifi autem in Pontificali Confirmationc frons fignetur figura crucis, non habetur pro uero Sacramento,

Chriftus in collatione admirabilium donorum fpiritus fandi,non eft ufus certa uerborum prolatione« In confirmationc autem Pontificali, ni/ ft certis uerbis utaris,non eft Sacramentum,

Cum igitur Chriftus in promifsionc donationis fpiritus fandi, intel/ lexerit earn donationern, quae exhibita eft Apoftolis in die Pcntecoftes, Sc tantum fit diferimen inter hanc donationern, 8C Pontificalem Confir/ mationem, quantum nuncreccnfuimus,nugatur Aquinas, quod Chri/ ftus promittendo Paracletum,inftitueritfacramentum Confirmationis, Sotus ante difsimulansjquod alt) affirmant, ChriftüinftituilTe Confir/ mationê Pontificalem,cofert fe ad Apoftolos,SC dicit,quód Apoftoli do/ cucrint baptiiatos infigniendos eftè chrifmate ab Epifcopis,fub certa uer/ borum forma, (^iódfihuiusrei teftimonium rcquifiueris,Sotus aperte Sc ingenueCut uideatur uelle tandem boni uiri officium facerc)confitetur, hanc Apoftolorum dodrinam, non contineri fcripto, fed traditam effc «erbo.Et récitât teftimonia eorum,qui,quod afifirmatipfe,confirment.

b B C o N F ï ft. M A T I o N ß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48?

Pnmùtn fgitutr,acdpio hanc Soti confefsionem, uideiicct, quod inftiz tÜtioPontificalis ConHrmationis non contincatur (cripto. Et quidem per Scriptum, intelligo fcripturam Propheticam öd Apoftolicam,quain Uocamus Canonicos libres Veteris Sgt;(. Noui Teftamenti, Demoftratuni eft autem in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jquod in hac feriptura cotineantur omnia, quæ

nobis ad falutê necclTaria runt.Et quæ in ea non continentur,eadem facil i täte c5temnantur,qua dicuntur, Reliquum igitur eft,quód cum Pontiiv calls Confirmatie non contincatur feriptura Prophenca SC Äpoftolica, non fit ad ucram öd acternam falutem neceflaria,Nec hoc difsimulant fcri ptores Scholaftici,qui afiPirmant,hoc SacramentS non efie ad falutem ne/ ceffarium fimplicitcr(Sic cnim loquuntur)non autem debcre contemni, hocuideb'cet fignificantes, liccrcufum eius intermittere,modó non con/ tcmnamus,aut damnemus cum» Cum autem Spiritus iàndus feueriter cxigat ufum corum,quæ ipfe inftituit öd ordinat,teftificantur iHi fuis ipfo rum uerbis, quod Confirmatie Pontificalis non fit a ipiritu fando diuini/ tùsinftituta ödordinata.

Deinde Sotus commémorât tefiimonia Clem ehtis,Vrbani, Pabiani, Eufebij,0d Melchiadis.Et quis non uideat (inquit) quinep herum Pontifi/ lt;um,ôd Martyrum, qui omnes ante Concilium Nicænum fucrunt, quo tempore nihil habentde quo Ecclefiam Romanam crimincntur,tefii/ tnoniameritoab omnibusfufeipienda^Refpondeo. Noniamhocagi/ t«r, qualis fucritEcclcfiaRomana ante Nicænum Concilium, öd quam pij fiierint hi Pontifices.Poteft enim fieri,ut fi nt aliqui ritUs in Ecclefia ue/ repia,quoshæc nonapprobet,fed tolerct» Poteftetiamfieri,utôdfuis er/ loribus ptj quoep fuît inuoIutfSed quo Romana Ecclefia fancflier fuit an tcNicænum Concilium,ôd quo magis pios habuit Epifeopos, co minus «erifi mi le eft,quôd agnouerit ôd approbaucrit omnia ea,quæ Epifiolæ öd décréta, quænominibus illorum quinquePontificumcircumferuntur, contincnt.Non hoc quæritur Afotc,num hi Pontifices fuerint ante Con/ cilium Nicænum,fcd illud,num quæ feripta nominibus eorum tribuun/ tur,lintyt/Hcrxnon fuppofiticiaÆt ut maxime probctur,quôd fint ’^‘«,num ftatim funt etiam uera,ôd facræ feripturæ confentaneaf Nâ cùm pofterioresPentificesRomani, defignauerint crimenfalfi, inDecretis Concilrj Nicæni,quemadmodum antca oftendimus, ôd exempla teften/

«(g/« non efleinufitatas, non poiEim animo meoimpera/ rc,quin cogitem,impoftorcs falie infcripfiiïe hasEpiftoIas prioribus Pen tificibus,ut fpcciofo maiorû titulo fuas fuperftitiones uenditarent. Qùod fiautêego cogitationemeafallor,quid turn pofteaç'Num iuratus fum in uerba Clemcntis,aut aliorum Pontificum f E t poftquâm Lux Euangclq inucra Ecclefia,diuino fauore, patefada éft,donatus fum libertate, ut no fim amplius feruus hominum, nec iam humanam, autPontificiam, fed diuinam ôd uerè Apoftolicam autoritärem agnofcam,Hæc,aut fimilia re fpondere pofièm,fi certô probaretur,Clcmêtem, ôd alios, qui iequuntur, Pontifices, uerè cfle autores carû Epiftolarum, quæ nominibus ipforum infcribuntur.Nunc autem,non utar in præfcntia hoc afylo,fed quia fpero Clemcntcm , ôd collcgas eius, quos pauld antè recenfuimus,fuiflè opti* tnos uiros,malo in hanc partem inclinare,ut fentiam,cos haudquaquàm elTeillorum feriptorum autores, quâm ut exiftimem, eos tam pugnantia corn facrisliteris fcripfifle. De quare,ôdfi iuprànonihil didum eft, tarnen nunc qoædam pluribus font expbeanda*

Prim ùm^ Non cflobfcururn,quód VnÆo,quaefitChrifmatc,inPûn tificali ConfirmationCjfumpta fit ex Leuitids htibus, qui fueriint in Poli/ rutt Mofaica inftituti, Nec hoc difsimulant,tam Scholaftici Scriptorcs, quam Pontifîcès,Chrifmatis cohfecratores, quemadfhodum ca, quæfu/ pra ex Pontificali relata flint,teftificantur.Negari alitcm non potcft,quin Leuitici ritiis fint per Chriftum abrogati, 8i Mofaicac umbrae lint per Lu/ cemEuagelij aboIitæ.Etlienim Apoftoli ufi funtimpofitionemanuum, quae Ôdipfa èft èritibus Leuiticis,tarnen non funt ea ufi feruiliter, fed libcz re:nec obtrulcrunteam Ecclefiaenecefiario iitendam.Cùm igitiir Epifto/ la quarta Clementis,exigat undionem Chrifmatis poft Baptifmum,tan/ tafeueritate, utcenieateum,quihanc,cùmpofsit,nonfufcipiat,ncqua/ quam efle perfedum Chriftianum,non poteft efle ucrifimile,quódis Clemens,qui fuit difcipulus Apoftoli Petri,qui à Petro didicit, luguni legis noh efte gentibus imponendum, fit cpiftolæhuius auton

Deinde expendamus aliquot fententias Epiftolarum, quae liuicCIc/ menti inftribuntur, ut ex rjs impofturam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognofcanius.

In prima epiftola, (ut pi æteream quod dicit Petrum definitum eflefun damentum Ecclcfiæ, id quod nunc excuterc non libet ) affirmât Pctriini ad fratres conferuos dixifte:Dies mortis mcae inftat, Clcmentcm Inincquot; Epifcopumuobisordino,cui folimeaeprædicationis ÔC dodrinæeathc/ dram trado» E t mox, cum Clemens excufaret, Petrus refpondens : Pro hoc, inquit,ne me rogaueris. Hoc cnim fieri ftatutum eft mihi ÔlC, Qiiid ergo eft, quod Romana Ecclefia non eft obfccuta ftatuto mandato Pc/ tri, ôi. ftiatim ä morte PetriClementem Pontificem agnouitf Qihd oft, quod Clemês,quartus demùm poft Petrum Pontifex numeraturC Nam Linus ÔdCletus præcefsiftè cum dicUntur.Sed hæc profedo bclla tftmen daci) excufacio,quôd affirment Clementem tanta fuiffe modeftia, utcot/ gerit Linum amp;nbsp;CIctum munus Pontificatus ante fc fufciperc. Qiiid • Er/ rauit ne Petrus iudicio fuo, in defignando Pon tifi'ce ClcmentcC' An de/ dio Petri non fuit ludicium Spiritus fandifCûm ergo Clemens infiium locum intruferit Linum amp;nbsp;Cletum, certè Spiritui fando rcftiterit,necd/ feeft.

Mox récitât Clemens ipfe,qUas laudes Petrus ipfi tribuerit.Quom pr{ Cæteris, inquiens, expertus fum Deum eolentem,homines diligente, ca/ ftûjdiftédi ftûdijs deditum, fobriüm,benignum,iuftum, patièntcni,6(c, EtitCrüfQiiôdfi eftet alius mclior, fi quis mihi alius adiutor ram ftdulus aftitiftêtjfi quis tam plcnæ dodrinæ meacrationêcepiflct, fedamp;ÉccIefia/ fticas difpolitiones à me tam plenè didiciflèt, habens alium takrtijnontc cogerem opusbonum füfciperCnolentemfiCc, Quæfote,optimêmiLe/ dor,arbitraris ne hominem, no iam dicam Apoftolico fpiritu ornatum, fed honcftaialtcm, 6C fana mente prarditum, tam proiedaeimpudentiæ cflè,hifi forte ufa'«'tvtfrTK,utaudeàt publiée tantas laudes, quamiiisabalio auditas,de feipfe iadare ? Ego uero exiftimo hüicimpoftori, etiam fen/ fum communem defuifle, ac in untuerfam pofteritatem cotumeliofum elle» Tantocnimeftfurore, utexiftimetnullos deincepsfuturoshomi/ nés, qui impofturas eins deprehendere queant.

Prætereo multa, Sed illud, quâm minime Apoftolicum» Cum enim feribit deætcrnæfilrj Deinatiuitateà DeoPâtre,Nec quæratur(inquit) quomodo genuit filium, qitod 8C Angeli hefciùnt, Prophetis incognito eft: Vndeiilud didum eft, Generationen! cius quis enarrabitC' Videmi/ hi,quæfo,

hi,quæfo,quâm apte citetur teftimomum Efaiæ.Propfieta em'rn notniné generationis intellfgitdurationem, ÓC pofteritatem, Deanguftia,inqm?

deludfcjo fublatus eft,Generationem eins qui's enarrabïtf hoe eftï Edi Chriftus maxima fuit anguftia prefliis ÔC crudeh' i'udicio damnatusj tamen de his omnibus ita hberatus eft,ut gcnerationem feu durationem flus nullus pofsit uerbis explicare. Cüm enim excitatus fit à morte,no fo, lumipfeamplius non morietur,uerumetiam habebitregniï perpetuum^ Sfpofteritatem nunquàm defituram» Etfi autém nonignoro, quod ali/ ^uotinterprétés expofuèrinthuncEfaiæIocum,de æterna filrjDeinati/ uitatc,quaeÔ(:pia eft fententia,tarnen quia non efthuicloco apta,alienuni cftab Apoftolico fpiritu,uerbafcripturæinalium fenfum detorquere,

Eiufdcm notæ eft,quôd eodem fenfu citetur ilhid Pfalmitin fplendon/ tus fancîorum,ex utero ante luciferum genui te» Nam amp;nbsp;longe aliter ha/ tetueritas Hebrati textus,ÔC longé alia huius uerficuli fententia eft,quâm fifticius Clemens exifl’imat.Accedit ôd inud,quôd ck Apocrypho feripto Eariich teftimonium deChrifto recitet» Qtiafi ueiohocteftimonium ali/ ^uidponderishabeat apud Apoftolumiacobum, amp;nbsp;Hebræos fuos, ad QUOS Clemens illefe feriberefingit, amp;non fintaliailluftrioratcftimonia iuferiptis uerèPropheticis, de filq Dei diuinitate ac humanitatc,

Qtiid ucro illud,quod paulo póft addit : In fingulis reliquis ciuitatibus Eingulo nbsp;nbsp;non binos uel ternos aut plures E pifeopos conftitui præcepic

iPttrus),qut' non primatum aut Archiepifeoporum, aut Metropolitano/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

lum nomine,quia matres ciuitatum non tenent, fed Epifeoporû tanturn ùocabulopotirentur,quoniam nec inter Apoftolos par inftitutio fuit,fed unus omnibus præfuit.Hoc tarnen prouidendum inftitiiit,nein uillis aut taftelliSjUel modicis duitatibus inftituerenturEpifcopi,ne uile eorum no nicficretamp;c,Probe cauetPetrus tam fibi,quàm Romæ fuç,ne quifquam ûlius;præter ipfum,præfitreliquis Epifeopis, amp;nbsp;ne ulla alia ciuitas præter R-omam,agnofcatur mater Ecclefiarum. Sed ncalijs Epifeopis omriem îdimatdignitatem, curat utautoritasnominis eorum maneat, neeper/ ’^ittitjUt in paruo oppidulo inftituatur Epilcopus,Ne uilc,(inquiens)no/ tueneorum fieret. Scilicethaec tam putida,tam ambitiofa, tam Thrafo/ uica,tam mundana, Petro,tanto cœleftis regni Apoftolo, curæ fueruntî* Scilicet qui fumma pietatecohortatuseft Sympresbyteros fuos,ütnon Cxerceant dominationem in hæreditatem Domini, fed fint exemplaria gregis,cogitauit tam fe dignitate SC dominatione prgferre ahjs,quàm Ro lïiam in matrem Ecclcfiarum inftitueref

Sed iterumeauetPetrus Epifcopis.Dicitcnim Clemens î Admortcrc cos (Epifeopos) neminem debere docebat, Qüia oculi Domini funt, SC quieos tangit,tangit pupillam oculi fui» Et poftea : Ipfi Epiieopi, fi exor/ Litauerin t, ab iftis non fiint reprehendendi uel arguendi, fed fuppoi tan/ dijnifiinfideerraucrint.Quis non uidet hæc non folum cftè tyrannica, uc rumetiam cum ipfa Chriftirégula,ex diametro pugnâtia f Chriftus dicitî ilpcccaueritin te frater tuns,argue eum, Hîcautê Petrus dicerefingitur* Epifcopum,quamuis cxorbitantem,noli arguere.Nifi forte quia Epifeo/ puseft,nonfitfratcr,Etobferua,quaefo,impoftorishUiusimpudentiam# Epifcopi,(inquit)non funt ab iftis reprehendendi, fi exorbitauerinfgt; nifi in fide errauerint. Scilicet, fi Epifeopus fuerit publicus adulter, ho/ micida, incendiarius, peiürus, raptor, latro, conniuendum ÔC ob/ mutcfcendumefttantifper,duni dicatî Deus non eft Deus,aut Chriz

ftus non ucnit in hunc mundum, aut ludaica uel Sarracenica rdigio me/ lioreft qiiam Chnftiana. Sed boni illi uiri nunc etiarn hac in parte,ôi quod ad hanc de fide appendicem attinet,tranquiIEtati fuæ confuluerunt. Cenfent enim promulgatote Afoto, quod iudicare de docflrina Religio/ nis non fitLaicorum, fed tantum Praclatofum» Itaque fine cxofbitaue/ rint publicis fcelenbusjiue errauerint impietatibus,Laicis Temper tacen/ dumeft^SC quicquid illi docuerint aut decreuerintpro Spiritus fanffio/ raculo agnofcéndum, Hæccine tu putas efle Apoftolica , 6^ non po/ tius è medio tartaro in hunc orbem ab.incorporatis Diabolisintrodw/ dlaj’

Sed nimis diu hæreo in una EpiftoIa.Progrediamur ergo ad alteram» Secund3,primætam fimilis eft,quam ouum ouo. Etfi enim, quæfecun/ daEpiftoIade reliquîjsCoenæ Dominicæ,incraftinum nonrefcruandß commemorat,rcprehendunt eoriim impietalcm,qui panem fuuin M»/ faticum,ad publicam adorationem reponunt,tarnen qua? moxrccenfe^ tur,de clericis,nc ftatim à fumptione corporis Domini conueniantadco/ munes cibos accipicndos,de uafis facris,de pallis altaris,de noua pelui,de uelis ianUarum,dc miniftris inuadentibus proprium cubile fuarumuxo/ rS,decalice bene Iauando,6C de alijs id genus rebus, quas Epiftolarecitaf, mirabor,fi quis tâftultus,tam inlanusfuerit,utcredat has clTetradinones Apoftolicas, cafq; fuifle Apoftolicis temporibus in Ecclefijs ufitatas»

Dicit Chnftus ad Apoftolos : Paracletus iUe,qui eft Spiritus fandlus, quern mittet Paternomine meo, docebit uos omnia, Ôd fuggcrctnobis omnia,quæcunquedixi Uobis» Quid ergo dicemusC’Num Chriftnsdo/ cuit Apoftolos 3 ÔC fpiritus fandlus fuggcfsit poftea Apoftolis ineptiasta futjles, tarn uanas,tam aniles Ç’ QuiaudiueruntChriftum reqcere Phari/ fæos,quôd exigèrent lauaüonem manuum,priufquàm fumeretur cibüs * ij ne poftea folliciti fuiflent,ut traderentEccIefï)s,quo modo3amp;qüali pel/ ui lauarentur altaris uafaC* Qui docuerut,nos liberatos ab elementis muH'' dijôôfugiendaefle décréta eorum,qult; diccrent: Ne tetigeris, negufta/ ris,ne contrectâns,hi coudèrent ne noua dccreta,Sic laues,fic extergas,fic uetuftatc confùmptum incendas^ Et tarnen impudentifsimus nebulo audet ad lacobum fcribere,fe hæc de ore fandi Petri iubentis audiuiiramp;Et addit ctiam Clemês ille,hacin parte minime clemens, horribilcfulmen: Si quiSjinquienSjpræcepta hæc non integra euftodierit, fit anathemauf(ß ad aduentum Domini noftri lefu Chrifti»

Sed profedio tædet m c tam leAionis, quam comm emorationis tanta/ rum nugarum.Relida igitur in medio tertia Epiftola,quç non minus in/ fulfa amp;nbsp;abfurda,quam priores illæ, continet, propero ad quartam, in qua eftillud, quodhuicnoftræcauiædeChrifmate SCconfirmationepropriS cft.Sic enim dicit.’Omnibus feftinandum eft,finé mora renaftiDeo,ô^ de mùm confignari ab Epifcopo,id eft, Septiformem gratiam Spiritüsfan/ lt;fti percipere, quia incejius eft uniufcuiuftp exitus uitæ, Quum aOtem re/ generatus fueritper aquam, Ôd poftmodùm feptiformi Spiritus gratiaab EpifcopOjUtmemotatum eftjConfi'rmatus, quia ALITER PÈR FECT VS eflêChr/ftianus nequaquam potent,necfedêhaberèinter perfedlosjfi no necefsitate,ièd incuria aut uoluntatercmanferit,utâbeato Petro accepimus,6C cæteri fandli Apoftoli,præcipicnte Domino, docue/ runt» Hadienus uerbaEpiftolæ. Primùm ergo EpiftoladicitîBaptifatos ab Epifeopo confignari, hoc eft, feptiformem gratiam ipiritus fandi per/

cïpcrc. IntcIIiguntautem perhanc(èptiformem gratiam feptemdoha fpintusfand:i,qu2cexEfaiaficnumerant,uideliccc don« lâpientiç,intclle lt;Sus,confiIii,fortitudiniSjfdentiac,pietatis amp;nbsp;timon's Dominj.Nâhæc do nafpintuSjdia'tEïàiaSjrequiefcercfupcrChriftS.NuncautênomisEfajas, ftjo nomine Clemês didus, affirmât hæc dona fpirfttis requiefcere etiam fiiperbaptifatos, idcp non per Baptifmum, qui per fimplices tantum fa/ cerdotes, ÔC materia aquæ,element! vulgaris, amp;nbsp;ubfq; obuq,diftribuitur, fed per fandlificatum chrifma, quod cum ex balfamo conficiatur, odors iragrantifsimumeftamp;preciofifsimum,amp;per impolitionemmanuum Pontificalium, Hæenimmanusprælertim mundißimis SCtenuifsimis chirothedsmunitæjin hune ufum confecratæ funt, utcuiufcuncpcapia imponantur,afFerantamp;inférant uniuerfam fpiritusfandi plem'tudincm» SednehæcpIenirudoeffluatjCautionc opus eft, uidebcet, ut Confirma/ tusfeptem diebus à lotione capitis abftineat.Skenim refertPotificale, SC läbctuerba cius adfcn'bere. Confirtnato, i'nqui't, debet Iigarl frons, amp;fic nianerc,quoufque Chn'fma deficcetur, amp;nbsp;non oporter, quod li gatura fe/ ptem dicbus portetur, Sed decet, ut feptem diebus abftineat à lotione ca/ pitis.

Porto,ut intelb'gamus, quantum momenti in bac abfti'nentia lauatio/ fitum fitjUifum eft hïc recenfere,quæ fcribit Hugo de fanclo V«ftore, ïnI]bro,cuititulumfecit,DeSacramentis.

Solent,(inquit) quidam quærere,quanto temporedebeantundlio/ Hem Chrifmatis obferuarcin capitc,ut fcili'cet capita non lauent, qui acci'/ piunrmanusïmpofitionem,âbfque tempore baptiftertj.Quibus refpon/ dcnpoteftjConueniens eftejUttahto t^poreaduentus fpin'tus fandli apud unumquem(^,qui eum accipif,celebrettir,quato tempore generaliter ab Ecdcfiacelebraturaducntus fpin'tus fandi fuper Apoftolos, hoc eft, lez ptem diebus. Et men'to. Quia* feptem funt donafpintus fandi, SC in lè/ ptem comitibus ad hofpitem fuum fpin'tus fandus uenit. Et di'gnUm eft, tithabeat unufquifcp diem fuum, amp;nbsp;unicuiep in die fuo conuiuium præz paretiir.Älium diem Sapientiahabet,alium intellcdus,alium confilium, alium fortitudo,alium feientia, alium pietas,aliam timonT alia conuiuia Chn'ftiis apud hofpites fuos excrcet,taliaSC fpin'tus fandus, Hadenus Hugo.Hæccine,an non funt aptajcommoda,pulchra, bella, uenufta, le/ pida, feftiua,condnna,addoetiamcœlcftia,Cherubica,Seraphica,di/ Mina, ac plenè fupercœlaftia SC fuperdiuina f Sed his expendendis, alif, SMimaiori odoabundant, SC acutiorifuntiudicio,uacent, Nosnunc ^uxramus, Vnde tarnen tanta conceflà fit Epifeopis poteftas,ut charade recnids,undioneChrifmatis,eertaucrborumprolatione, fiCmanuum fuarumimpofitione infundant in hominem tantam fpin'tus fandi plc/ HitudincmÆquidcm nihil certi poflumèPontificîjs fcriptoribus cogno fccre. AlijcnimfentiunthocSacramentum (utorenimeorum uocabu/ io)aChrifto ipfo inftitutum, non quidem exhibendo, fed promittendo, qiiemadmodum fupraindicauimus. Alq fentiunt inftitutum à Chrifto Hon promittendo tantum, fed SC exhibendo, Alfi fentiunt ab ipfo infti/ tutum, nec promittendo, nec exhibendo, fed figurando,uide licet,cum »piidMatthæum impofuit manus fuper pueros,amp; benedixit cis, Alij fen Hunt inftitutum ab Apoftolis, Altj, non ab Apoftolis, fed ab Ecclefia feu Cocilio.CùmigiturPontificcs ipfi nihil certi habeantdeinftitutionefuae CófirniationiSjamp;^ fiduda noftra no fit collocanda in re dubia SC incerta, ni

hil alicni ab officio pietatis faciemus fi Pontificalem ^}Iam Confinnatioz nem interea,dum certioraattulerint, proc ommenïohumanOjamp;fpcdt^ culoioculanhabcamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-..u...... nbsp;: nbsp;nbsp;i-Min.o.--

Nos autem, ficut fupra óftendi'mys gt;nbsp;Cönfirmationem Ponfificakm, noncontineriea pronirfsione,qua Chriftus pollicitUseftApoftolisdo/ nationeni Parackti., itanunc oftendemils 5 GqnfirtnationemillanjQOß effè earn ,• qua Apoftoli oontuleruntSpintuni f^nlt;Syni in SamarUanos, Scinah'osmultos. .{ï^.b'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. xj^boi,; ,■ .atyfrnm r-ri’.

In Adis Apoftbli'cxscap« 8. ApoftoKimponunCmanus fuper Samarv tanoSjóCihi accipiebant Spin turn fimdurO'. Nulfuin autem dubium^ft qui'n perSpintum ûnâumhoc locointelligendumfittale donum Spiz ritus fandi,quale datum eft Apoftolimcbe Pentècoftçs, uidelicct,ut loz querentur alqs Iinguis.Vnde ÔC Simortxgt;bftupefcens^petqf, oblata peetri nia, eandem fibi poteftatem dan',üt cuicunep imponçrét manuS) accipri ret4gt;intumfandumJ ,1 r

Cap.i o. cum Petrus adhuc concionarctur, amp;■ Gentes nondum eflent baptifatæ, nec fuiftcnt manus eis impofitæ, cecidi t fuper omnes, qæ dicbantférmoncm, Spiritus faneftus. Hocccrtèintelligendumeftdedo/ no Iinguarum.Mox enim fequituriAudiebant illosjoquentes lingui's,aC magnificantesDeum»;!-!ƒ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ti, i

Cap. lÿ. Paulus imponitmanusdiftipulis Ephefijs,Sc uenitfupercos - Spiritus fandus, . Qiiodautemmoxfequitur,exponit,quæfuenntliæc donafpïritus fandi,Lpquebantur,tnquit,Iinguis Ô^pfoplietabant Con/ feramus nunc Apoftpliçam adioniem, cum Pontificali Confirmatione» Ilia enîm habet promiftionem Chrifti.Stgnà,înqu:t jCos qui crèdiderint, hæcfequentur,Pèf nomen meujri dæmonia cijcienlj Linguis loquentuf nouis àc.Hatc autem nee habet certam promifsionem,necccrtummati datumChrifti,quemadmodumfiipràoftendimus. inaperadaeftinipo/ fitionetantum manus,hæc autem peragiturcharaderibus crucis,unÆo^ ne chriftnatis,Ô!; certa uerborum prolatione. In ilia, collata funt credent// bus in Chriftum admirândadonafpiritus fandi,utloquerenturnoinslin guis,6Cprophetarent.In bac, cùmfiC infantes,, SC adhuc balbutientesiin/ gantur,nehocquideminipfosconfertur,utftatim uernaculam fuam 1/û guam expedite loquantur, tantum abeft, utalqs atCß nouis linguis loqut fciant,Quisigitur,quamuisexiguiingenq\iudicareteandcm eflêPont''' ficalem Confirmationem,cum Apoftolicaadioneç’Qtiod enim Apofto lis fuit datum, ut impofitione manuum fuarum darentur diuinitùs admi randa dona fpiritus fandi,neque perfonâ eorum cgreditur,neqi in exern plum trahendum eft.Etnon,quiareceflêrunt morbi,ac egrefsi funtfpiri/ tus mali, poftquàm Sudaria, 5C femicinda Apoftqli Pauli im pofita funt fuper infirm os,idcirco idem efficietur per Sudaria fucceflbris Pauli. Nec, quiamulti confecutifuntcorporalem fanitatem , ex obumbrationeum/ bræ Apoftoli Petri / idcirco alij ex umbra fucceflorum Petri fanitaterrt confequuntur. r ’

Narrant fabulam deThoma, nifallorjAquinate, qüôdcùmforteiô conuiulo Pôtificis accumberet,âcPontifie/ nunciarctur,magnam eiuini pecuniæèredditibuSfuis aduedam,conuerfusPontifexadThomam:Ec ce,inquit,Thoma5non poflùm nunc dicere cum Petro, Argentum ÔCail Tum non eft mihi. Ibi turn Thomas re/pondiflè fertur : Vera, inquiens, Pater Sande, loquer/s.Ideoçp, necpotes cum eodem Petro ad claudiim • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicere:

dicerc*In nominelefu Chrifti Nazareni (urge Sé ambula, Itaque Ponti/ ficesafuisipforumdefenforibusridentur, Aeprofedo ipedaculiim il/ îud, quod Pontifices in Confirmatione fuaadimitationcm Apoftolicæ aâionis inftituuntjnon minus ioculare eft, Sé ridiculum,quam fijpropo/ fito daudo quopiamjimitarentur cacrimönias Petri,defigerent in eum o/ tulos,apprchcnderentmanum eius,acutaugerentcærimonias,ungerct

Chrifmate,0^ confignarent eum cruce, ac dicerent ; Surge Sé ambu/ la, Intcrea autem, cum mifer homo nihilo fieret pedibus fuis expeditior, nugarentUTjfe his fuis ritibus non externam corporalem,fed internam ^fpiritualemfanitatemconferre, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L . nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Quis eiufmodi nugatores ôi^impoftorcs æquo animo ferrà poftet f Et tarnen.nondüm contendere definunt, iè imitatione Apoftolorum con/ ferre,inGonfirmationeƒua,fpiritumfan(ftumj i, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ,b

Deinde EpiftpJ^ dicit: Aliter perfeëius effe Çhrifiiarfus nequaquarrt potcritjUeciuter perfeeftos federn habere. Quid * Nemo poteft eflè perfe/

Chriftianus, nifi ab Epifeopo fuerft Chrifmate untftus Sé confirma/ tus Amâbo te,quiiquis uelleuiter cognitionv cœleftis dodirinæ tindus feerisjpotesneinanimum induccre ut credas, Chrifto Domino noftro; 3iit Apoftolis eius, uel per fomnium taie decretum in mentem uenifle,ft aut incuria, aut «ohiinta^e no fufeeperit ab Epiiçopo undionê Çhri/ •featisjö^Confignationemcrucis,non'fitperfelt;ftusChriftianus Ét ta/ ’^^nhuius impoftoris tanta eft impudentia,ut audeat fubqcere, Vt à bea to(inquiens)Petroacccpimqsj Séçxtcri Apoftoli, præcipientcDomino, tlocuerunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;..jî.-:,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r /r-' '■

yideamus ergo initio,de Chriftiani hominis perfedionç, quantuni ^utdem ad hocinftitutum pertinct. Nam fi uel carnem uel opera homi/ ttgt;sChriftianiconfideraueris,nulIaeftperfc(ftiocius in hac mortaliuita, ftiamfifiieritfummisdonis Spiritus fandli orriatus, Caro enim fernper foncupifeitaduerfus fp}ritum,necunqlcgiDei fubditur. Et de openbus ^oftris feriptum eft;Non intres in iudicium cum feruo tuo,quia non iufti «cabiturinconlpedutuo omnis uiüens. De quarefupra copiofèditftum dtSi autem confideraueris hominem iuxta Fidcm, quam adhibet Çhri/ fto Domino fuo,dC credit,fe propter Chriftum j eftè adoptatum in filium ^hæredem Dei,ibi turn, amp;fi fides, propter carnem noftram, adhuc im/ uedllis ÔCimperfeda eft, tarnen Ghriftus filius Dei, quem fide ampledi/ ^ur,amp; qut fe credenti totum donat, pcrfeclus eft, Itaque iudicatur etiam Chriftianus coram Deo Patre coelefti perfe(ftus,non quidem propter ope junifuorum perfedionem, fed propter Chriftum filiumDei, quo cum Ueus omnia credenti donauit.Quod ciim itafe habcat,inipiciamus nunc tîftimoniafacræfcripturac, Sé expendamus,num Ghriftus aUtApoftoli tlocuerinthomines fieriperfedos Chriftianos uel perbaptifmum fideac/ 'Upturn,uel per undionem Chrifmatis, Sé confignatiQnem crucis, Nam ritibus, fi addideris certam uerboritm recitationem, Sé leuem percut •otrem alapæ, peragt folet Confirmatio Epifcopalis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

loan,i,Quotquot recepcrunt eum,dedit eis ut liceret filios Dei ficri(ui/ yMteetjhis quis credunt in nomen eius, Affirmât filios Dei fieri per fidem tttChriftum, Siautem funtfilq Dei,certefuntetiam hæredes, Hæredes tltiidemDei, Cohæredes autemChrifti, EtquiaBaptiftnusSacramen/ ■ ^tn eft adoptionis filiorum Dei, per fidem in Chriftum, manifeftum 'l^uod qui baptiÛQtur in Chriftum gt;nbsp;ficut fiunt ucriSé perfedi hæredes

Dcijfta eh'am fiuntpcrfedi Chn'ftianijquatenus quidem antca perfeâiO/ nem Chhftianï hominis in hac ui ta cxpofuimus.

loan, Sic Deus dilexit mundum, ut filiuni fuum unigcnitum darct, ut omnis qui credit in eum,non percat,fed habcat ætcrnam uitam.Num, qui habet ScChriftumjfiC inChriftoiusuitac æterngjquodin baptifmo per fidemaccipitur,noneftperfedluscoramDeoChriftianusC'

Galat,^.Quicunquc baptifati cftiSjChriftüm induiftis. An ChnTto itv dutuSjHoneftChriftianus coramDeoperfedusf Non enim loquimur nuncdeperfedlionenoftraïipibrumiufticiaè,innoftrisoperibus, quant in hacuitanon habemus, Necloquimurdeperfclt;5lione cognitionismy/ ftcriorum Dei. In hac enim crefcendum nöbis eft, quoad in his terris ui/ tam agimus,ó^ alius habet alio, dona Spiritus illuftriora, Sed loquimur de Perfedlione, qua coram Deo, propter Chriftum per fidem cenfemüï» Sic enim perfedi funt,quotquotin pcrfedam gratiam Dei {iroptei Chri/ ftumrccipiuntur. Sic tarn perfedusChriftianus eft Infans, in Chnftuni 13aptifatus,quam adultus, ^Noft eft ludæus, inquit Paulus i neque Grac^ cus,noneftSeruus,neque liberinoneft maiculus aefoemina, (Sic non eft Infans, nec adultus, non paruulus,nec uir.) Omnes enim uos unus efti» inChrifto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

EphcC5,Chriftus dilexit Ecclcriam,'amp; feA?ietfpiftrfn expofuit pro ea, tit illamfandrficaret, MVNDATAM LA'VACRO AQ.VAß per ucrbum,ut adhibereteam fibqpfi gloriöfamEcelefiam, non haben/ tem maculam autrugam,autquicquam eiufmodi, ied utclletfandaamp;ir reprehenfibilis, Quantum hoc eft encomium perfedionisEcclefiæî’Ë* unde,obfccro,eam habet. Suf quo Sacramento earn accepitf Certe habet camàChriftoperfidem,qùifeproi^lacxpofuit. EtaedpfteamperLa/ uacrum aquæ, hoceft,per baptiftnum* Vbi ergo manetConfirmatio/ nis Epifcopalis chrifmaïVbi confignatio crOdsfSed reipondentiHilNeC Chriftum nee Apoftolos ufos effé fuis temporibusGhriimate. Nuncau/ tcm.poftquàmdefieruntadmirandadonafpiritus,utendiim eflechrifma te,necfinc chrifmate pofte Chriftianos elTe perfedos. Accipimus,fieut Si antea, hanc ueftram confefsionem. Quod ante fubqcitis de ufu chrifma' tis, oftendam uel ex uno tantum dido Chrifti uanifsimum efte.

Sic enim Chriftus Apoftolos fuosinuniuerfum orbem terræarnanda turns ait:Prædicate Euangelion omni creaturac.Qiii credidcritö(baptifa/ tus fuerit, Saluuserit. Hæceft generalis gt;i'f«M9,pertinens, non tantum ad eamEcclellam, quae temporibus Apoftolorum in terrisfuit, ied adom/ nium temporum Ecclefiam. Quocunqueenim rempore, quifpiam cre/ diderit,ö^baptifatusfucrit,Saluus erit. Nurn Ueró,qui iàliius ent, qui ha/ betin Chrifto ins ueraecœleftis di æternæ falutis,non eft cenfendus Cbri/ ftianus perfedus Fieri quidem poteft,ut non loquacur linguis nouis,ut non reftituat ægrotos fanitati,ut non etjeiat dæmonia, ut non propheter, utnonpofsitdiicernerefpiritus. Fieri autemnonpotcft,üt cùmCredit Euangelio.amp;^ baptiiàtus eft in Chriftum,no habeat Fidem ,Spcm di Cha/ ritatê.Étquanquam etiam hacuirtutes fint in homineimperfedat,quem/ admodum alias perfp'cuedemonftratum eft, tarnen qui credit in Chri/ ftum,6(eftinipfum baptifatus, habetpofsidet Chriftum ipfum,qua poffefsione nihil poteft efte pcrfedius.Etilla quidem admirandi Spiritus dona, quæpaulo ante recenfuimüs, poflunthominemfaccreiilufcrio/ rem, non poflunt autem eum facerc perfediorem. Multi, in quit,’ (beeilt

D E C o N F I R M A T I o N E, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49?

I diccntmihi indiciIIo:Domine, Domine, nonne in nomine tuo prophc/ Uiumus,amp;per nomen tuumdærrionia eiccimus, amp;nbsp;per nomen tmim multas irirtutespræfti£irriusj*Sedaüdiunt:Nunquânlnoui uos» Diïcediz teame^qm' operamini iniqiatatem. Et Paulus: Si lihgüis hominum loz Suar amp;; angdorum,^Charitatem autem non habeamj fadus fum aes refoz »ans j aut cymbalum tinmens, Mamfeftà igitur eft uanitas impofton's huiiis -quiafßrmatj Chriftianum non pofte eftèperfedumabfqueEpiz fcopali Confirmatione,fieam incün'aaut uolüntateneglexen's, Multd Uärtius eft,quod affirmet,eam eftè à Domino præceptam,ÔC â Petro,ac re nqtn’s Äpoftolis Ecdefiæ tradi'tam, tlîcnunc mihi uide, cur Confcisio Principis dixèrit:h orrendum eftè auditu, quôd Sacramentum Epifcopaz b's Confirmationis excellât ( quæ fententia Melchiadi adfcribitur) digniz täte fua Sacramentum Baptifmi,Non eni'm borrenduni eft auditu, quod operis pcrfedio maior fit, quàm inchoatio eius, N on eft horrendum auz ditu,quod Apoftoli in aduentu Spiritus fandi,indiePentecoftesmaioz ta acceperint dona fpiritus,quâm cüm baptifarentur, No eft horrénduni auditu, quôddiuerfa fint diuinæ gratiæ clementiæ dona. De his enim tebus’Confefsio Principis in’præièntia nihil diflèruit

Sedilludefthorrendum auditu,quoduos fraterculiamp;f impoftorescd audaciæfic temeritatis proccfteritis ,utaudeatis perfridafronteueftrùin WagicumGhrifma,6C ucftram fidiciamConfirmationem lâcrofando ßaptifmo Domini rtoftri lefu Chrifti diuinitus inftituto non folum æqiia r^jUentmetiamlongè ànteferre.

Plud,inquam, horrendum auditu eft, quod uos incantatores non uez tcmini plus dignitatis Sd uirtutis tribuere ueftris magicis Vndionibus, diaraderibus, inuocationi nominis Dei Patris, amp;nbsp;Filij, amp;nbsp;Spiritus lancli in Baptifm o,Hoc illud eft,quod Confefsio Principis reprehendenz diim ôi: deteftandum iudicat,

Sedprobat (inquit Sotus) Mclchiades fententiam fuam, quod Confirz ntatio Epifcopalis excellentior fitbaptifmo, partime proprq miniftri exz cdlentiaiMinifterenimbaptifmi eft Sacerdos,Confirmationis autem Ez Plt;fcopus:partim ex effèdu ipfo, Confertur enim in eo plenitudo gratiæ, ^odautcm fupràdcEpiftoIisClementisdidumeft, hocidem fentienz dum crit de icripto, quod tribuitur Melchiadi, Narri fi fuit uir Apoftoliz caipiritu,nihil ccrte fcripfit,aut decreuit, quod cum Apoftolicadodrina pögnaret,(^od autem ex Epiftola cius recitatur, manifeftè pugnat cum? Apoftolica dodrina.Primùm enim temporibus Apoftolorum non erat diferimen inter Sacerdotes feu Presbyteros Ecclefiç,amp; Epifcopos.Quod exfcriptis ipfis Apoftolicis, ac etiam ex ipfa Hieronymi explicatione noz tiU5eft,quàm ut h oc loco commemorar i debeat. Non ignore quas tenez bras0 o-xótoïhîcoffundat, 8é quibus nugis hoceludereconctur. Sed qua facilitate eas profcrt,eadem eontemnuntur,Deinde,quæ,obfecro,cft plcz »itudo ilia gratiæ,quæ in Epifcopali confirmationedaturfDubitim quiz dem non eft, quin Apoftoli magna Sc multa Spiritus donaindie Pentez coftesacceperint: necdubiumeft, quin SChi,quibus Apoftolimanus impofuerunt, ornati fuerint admirandis Spiritus fandi donis, Illud auz tern dubium,imÓ certifsimum eft, quemadmodum paulo ante demonz fttauimus, quôd Confirmatio Epifcopalis, non fiteadem cum Apoftoz Ifta Spiritus fandi donatione. Et res ipfa teftificatur, quôd qui Epifcopaz liChrifmate unguntur,non loquantur linguis nouis, nec conférant miz ..u • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T 2

tando modo fartitatêmin aegrotos, Sed conferwntur (inquies ) per earn undionem dona inuifibilia.Quis autem tibi hoc abfque teftimonio,non tantum facrae fcripturae, hoc eft, Spiritus fandi, uerumetiam manifeifaî cxpcrientiaî effutienti credetf Et quæfo te, adhibe mihi animum ÔC men/ temtuam,utcognolt;cas, quam contumehofumfitfcriptum Melchiadis in baptifmû, hoc eft^ in dodrinam Apoftolicam, quæ nobis baptifmum pleno ore commendat.Ponitenim antithefininter baptifmum SC confir/ mationemEpifcopaIem.Sicutexigitjinquit,militarisordo,utcùmImpc rator, quenicunf^ in militum receperit numerum, non folum fignetrcz ceptum, fed etiam armis competentibusinftruat pugnaturum, Itainba/ ptifato, benedidio ilia munitio eft, Dedifti mihtem,da ei adiumentum militiae. Etmox:In baptifmoregeneramuraduitam,poftbaptifmum confirmamuradpugnam.lnbaptifmoabluimur,poftbaptifmumrobo/ ramur.Et quafc fequuntur.Longum enim effet recitarc.Inhacigitur anti/ theft, quod tribuitur Confirmationi Epifcopali, hoc adimitur baptifmo Chrifti, Alioqui enim contentio non conftfteret, Itacp cum Confirmatio/ ni tribuantur munitio aduerfus hoftes,adiumentum militiæ,ô^ corrobo/ ratio ad pugnam ,manifeftuin eft, quod ea baptifmo adimantur, Qugt;^ autem poteft horribilius diciÆx hac enim contentione fequitur,quodin baptifmo Chrifti,nec muniamur aduerfus hoftes, nec adiuucmuradmi/ litiam,neccorroboremur ad pugnam. Hoccinefcriptum arbitraripoKS efle Apoftolicum f Num Apoftolicum eft, tribuere humano figmcnto, quoduerè eftdiuiniinftituti C Oftendimus cnimfupra perfpicuisargu/ mentis,quod Confirmatio Epifcopalrs fit humanum figmentum,Bapt^ fmus autem diuinum inftitutum, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Petrus de Baptifmo ftribit.’Cuius figurât nuncrefpondens baptifmus, nos faluos reddit,(qui)non eft fordium carnisablutio,fedconlt;cientiæbo næ ftipulatto crga Dcum, per refurredionem lefu Chrifti. An cùm affe/ quimur falutcm amp;nbsp;bonam confcientiam erga Deum, quafi ftipulationc quadaininternosamp;^Deuminbaptifmofada,nofumus fatismunioad/ iierfus hoftes noftros fpiritualesC'

Paulus dicit: Qiiicunc^baptifatieftiSjChriftUminduiftis, An qui eft Chrifto indutus,non eft fatis inftrudus Siarmatus ad pugnam f Scilicet Chrifto indutus,non fatis roboris habet ad Chriftianam mih tiarti,amp;f fatis robor/s haberctEpifcopali Chriimate undus C Hæc profedo furiaeftfi^ infania, non Apoftolicafententia. Quarc fcriptum Melchiadis, ficutSi fcripta Fabiani, Vrbani, SiEufebq iUius Romani Pontificis, retjcicnda funtin eum ordinem,in quern relegatæ funtEpiftoIac Clementis ,ac fen/ tiendum eft,quod fint potius comenta uetuftatis, q monumeta ueritatis.

De Dionylio fupra didum eft.Nec miror Pontifices,ôd fraterculos eo/ rum, fcriptûde EccIefiafticaHierarchia tribuere Dionyfio illi Areopagt/ tæ,qui fuit difcipulus Pauli. Qiiærunt enim patrocinium fuarum nuga/ rum,e tcftimonqs antiquitatis. Illud autem miror, hominesindodrina uerè Apoftolica, uel parùm uerfatos, à ratione fic abftrahi poffe, ut ere/ dant,eas cærimonias.quas fidicius illc Areopagita deicribit,cffeab Apo/ ftolisuelufitatas,uelEcclefiætraditas. Acdeahjsquidêeius feripti capi/ tibus nunc nihil dicam.De illo autem capitc,quod ad hoc inftitutum per/ tinet,cui titulus eft, Mvs«j’«)t'TtAtT«f/xvjgt;öv,uifumeft nonnullain præfen/ tia expendere.Nam fi confecratio Vnguenti eft Apoftolica traditio,quid eft, quod pofteriorcs tot ritus adiccerinc { NumApoftolideftitutifue/

f uftt Spintu ûndo, ut non potuerint ritus confecnndi ungucnti pcrfedè sbfoJueref Vbi cnim in illo capitc tot hotnbiles exorcifmitquot; Vbi n'diculæ ^l«(aIutatfonesfVbi MagicxinatinhalatfoncsCDeindCjnonihocÄpo/ «olicumeftj qndd æquatmyften'um Confecrationisungucnti, myfte/ ^bCoîngDomirt{cae,hoceft,humanumcommentuminftitutodiuino^ “*c enim dici't; i' KSfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Süoi Kttät/yii^ivts óptiTccy» tkv«

OrdinfSjôc eiufdem cffîcaciæ cum facri s caerim onrj s Synàxcos, fj fdcm,ut Synaxis, coà plunmùm,figun's, ô^myfticis dilpofiu'onïbus, acfàcris benedidionibus ntunio cœna conftitiicrunt, Hadlenusille, Ac interprètes intenigitntquidcmnomi/ Dominiez. ncDucum, Apoftolos, fedutfimilcshabeantlabralâducas, qualis Au/ tor,talcs amp;nbsp;interprètes, Poftremd: Apoftolorû officium fuit,EccIcfiam, t»on èucritate,inumbras, non c die, in nodem, non è luceintenebras, flt;^d ex umbris in üeritatem,c nodlc,i'n diem,ê tenebn's in lucemjperdùce ’■o.Vos,inquit,eftis Lux mundi, Etî Venit hora, SCnunc cft,quando ue/ fiadoratorcs adorabunt Patrem Spiritu ac Veritatc, Et Paulus : Nox, in/ tluit,progreflàeft. Dies autem appropinquauit, Ille ucrô autor, non fo/ ’unircccnièt Ecclefiafticos titus,uerumetiam ioletfignificationemco/ turn adq cerc,qùo rc ipia teftificatur,fe fuis ritibus obtrudcrc Eccicfiæ Le/ tuticas umbras,tencbras âf nodem. An non Veritas ipfarcrumpatefa/

eft in Euangelto Chrifti Quat eft ergo hæc infolentia, aut quacuccor/ ’lgt;a,fufapcre ucritatem nouis umbris delineartdam, àc nouis tenebris in/ Uoluendam f An no uelum templi fdiîum eft,â fummo ufcp deorfum,Ô£^ Uerus Pontifex ingreflîis eft fcmel per propriu fanguine in Sanda Sando tS,utnos omnes, rctcdafacfe gloriam Domini ( tanquäm) in fpeculo rc/ præfentemus C* Quid ergo nouum uclum ob oculos noftros öbduciturC’ nuid noua Sanda Sandoriim extruuntur? Äc Uide,obiecro, quoties nos ^ionyfius iKc unguctis fuis oblinat,ncc ei fuæ ufquäm fignificationes de/ ^utPrimùm cnim, antequâmhomo baptifatur,Pontifex,trinofandæ frucis(Rccito cnim Oerba cius)fignaculo,undtonê inchoarts,tradit eum facerdôtibus toto corpore per ungendû.Deinde,poftq iam baptifatus eft, ttiunda uefte indutus,Pontifex iteru eum unguento o vfyixwTflrT» (Sic cnirtiilleloquitur)confignat, Poftremó,neMortuus quidê abfc^ undio/ ne,ad{eda ctiâ falutatione,dimittitur.ln cap.cnim,cui titulus eft:MvsHfiflp ta-j Tÿy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MKontviiiVuy^itsL fcribitiPoft oratione Pontifex defundu falu/

^t,ac poftillu omnes,qui aftant. Vbi Uerd cundi confalutaucrunt,fundif Pötifex fuper defundo olcum.Quid autem hæc olei infufio fibi uelit,paut E póft exponit, Mcmento,inquiens, quod in iànda regeneratione, ante facrum baptifma,poft abiedionem prioris ucftitus,datur baptifando uil/ t^ionis oleo m, prima uideh'cet participatio facti fymboli. Et nunc in fine ®niniuni infunditur defundo ofeum, Ac tünc quidem undio olei ciioca batbaptifandum ad facra ccrtamina. Nunc autem infufum ofeum figni/ boat eum qui defundus eft,faCrä ccrtamina peregifle, confummaturn

Quidnüncinhominibusiftisdefideratur^Oleo adfufcipiendurti baptifmum praeparantur, Oleo poft fufteptum baptifm um confirm an/ tur, Oleoiamhacuitadefundiä Ccrtaminibusabfoluuntur, Ëtquiâo/ leurn fignificat Spiritum fandumj quis aditus poftet ipifitui maligno,

Si pueri in plateis talia luderent, haberent maiores natii, quod riderêf^ Nune autem, quia Pontifices ÔC Presbyteri, hoc eft, Seniores hæc fenó 2/ gunt,non eft ridendi locus,fed indignandi,fed tantas ineptias,tantam fu/ perftitionem deteftandi.Chriftus cnim promifitEccIefiæ fuæ, non exter/ num oleum, fed Spiritum ipfum fandu, quo earn regeneret, confirmet, ÔCin omnibus certaminibus, ac in morte denitp ipfa, SCinferni horrori/ bus conferuet.Etinftituit,non externum oleum, fed prædicationêEuan/ gelq fuijSacramentum baptifmi, St^Coenam Dominican!, quæfintcœ/ leftia organa,quibus Spiritus iàncftus nobis exhibcatur, SC in nobis cofer/ uetur,quemadmodum SC fupra,SC alias copioiè demonftratum eft. Qua/ re,ne oleum SC operam, in cognofeenda uera pietate, SC in confequenda cœlefti falute perdamus, finamus illos cæcitatis duces, ( fiquidem omni/ nofigmentamanuumfuarum potius quam certa inftituta filij Dei Do/ mini noftri lefii Chrifti,amant,) fuo oleo fruu Nos ucro hauriamus dona fpiritus fanefti, per fidem in Chriftum filium Dei, è uera coelcfti dodrina, à ex rjs Sacramêtis,quae feimus certifsimo uerbi Dei tcftimonio,in hunc «fum,diuin!tùs inftituta efle. Ac maioribus quidem noftris, qui externo illo oleOjUel libcre,uel ignorantes ufi funt,ignofcendum erit.Nobis quo/ que,qui badenus rerum hnperiti,8C imprudentes eo perundi fumus,ue/ niamapUdDominumfperamus. Poftquamautem EuangelionDomi/ ni noftrilefu Chrifti, prolatumeft,diuina dementia, in clarifsimamlu/ cem, noniam amplius uerfandumeft incaliginc SC tenebris, ftdambu/ îandum eft in luce, amp;nbsp;fruendum eft beneficio Dei fumma animi gratitu/, dine,ut haclUceilluftrati ad portum ueraefalutis perueniamus.

T in hac rttortaîi tfita,in qtla omni gencre peccati fordiJati aC turpificati fumus,nihil nobis,adconfcqucndam cœleftenifâ lutem, magis neceffàrium eft, quam ut ucram poenitenîiani ____ agamusnta nihil nobis prius efle debct,quamutuerum agert dacpœnitentiæmodum acratiohem cognofcamus. Sed quo dodrinade uera pœnitentia,in Ecclefia populi Dei,illuftrior ÔC magis pcripicua exta/ re debet,eo crafsioribus tenebris earn Sophiftæ, fpinofis fuis commenta/ tionibusinuolucruntîEt,ncorbis obliuifcaturuanitatis cöi^,proditnunc Afotüs in medium, acprætexitquidémfeuerendum nomen Catholic« Ecclefiç,non récitât autem nifiSophifticos fetorts.Qiianquam ca eft ho minis balbuties, ut ne illorum quidem fententiam perfpicue referai, hifi forte de induftria ftudeat effe obfcurus,ut cum feiat fe nihil lani dicer€,fui$ tarnen aliquid dicere uideatun Exigit poenitehtiam,quam ratio natliralis docetrSed cum hacc corrupta fit pcccato,quid doceret, nifi peccatum pcc/ cato cumularc?Exigitpoenitentiam,quam ICxMofi prçdicat.Etfi autem hæc uerba commode exponipoftunt,0Cfiquidem nomine legis Moii inz telligas dodrinäMofi,non tantum deDccalögo,uettjmctiam deProphe ta poft Mofen, de medio fratrum fiiorum fufeitando, hoe eft, de Chrifto filio Dci,uerum eft,quód non aliam pœnitentiæ rationem prædicct Lex Mofi,quàm Euangclion Chrifti» Sed fi confideraueris uclamen,quod ui'/ demus ob oculos Soti pofitum,exiftimat hypocrita, quod tarn in fcripti»

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PropheiM

Prôphetfds, quam in fcrïptisÄpoftolicis ea exigatur pœnitentia, in qua pcccata noftra cxpicntur mentis bonoru operum, id(^ no corum 1'olum^ • quaEdiuinalegemandanturjUerumetiam,quaebona,utuocant,intentio/ ne,ab hominibus,in gloriam Dei,SC beatæ Man'æ Virginis, ac omnium Sandorum,cxcogitantur*

Exigit poenitentiam, fub ccrta rationc ( fic enim ïoquitur)amp;^ cxtcrnis figniSjScd quam rationem diuinæ literæ ignorant, ÔC quæ figna præftarc polîunt etiam uirulentifsimi,amp; arrogantifsimi hypocritæ, Meminit Claz uiumEcdefiæ,fiC Sententiæ autoritäre earum pronunciatæ,fed quas Cia/ lies Sophiftica fentina ira interpréta tur,ut fi rcdèiudicaueris, nonnifia/ dulterinas agno/casgt;

Dicitpromitti huicpœnitcntiærcmifsionem peccatonim fed qualis eft Sophiftica pœnitentia, talis eft amp;(. eius peccatorum remifsio»

Dieit earn poenitentiam e(îè uerè ac propriè Sacramentum, ficut Bapri fniusô^ Confirmatie» Etfi autem de uocabulo no litigamus, tarnen cùm definiantSacramentum conftare ex materia ÔC forma, nondum conue?

' niant inter fe nec de materia,nec de forma» Aïq enim pro materia ponGÉ pcenitentiactafij peccata. Et ne uideantur diflentire, dicunt alteram ^emateriam proximam,alteram remotam.Pro formaauté alij ponunÉ Çidinem,nefcio quem, Non enim liber cura in hocponcreialq, Âbfolu/ ^onêjdc cuius tarnen certis uerbis nondum inter ipfos conuenit. Et bæe ^uideminSoti ConfufioneJnScorqs autem egregiam operam naüatin ^plicandaConfefsionePrincipis» Metuens enim,ne Princeps confitca/ ïufjpeccataremitti nobis,fidèamp;falfô pœnitentibus,addit: NobisCinquâ) fxcorde SCucraciterpoenitentibus» Quafi ucrô,is quipeccata uerèagnoz uerè credit fibi peccata propter Chriftumrcmitti, non agatpceni/ icntiam ex corde amp;nbsp;ueraciter,nifi infufurrct ca in aurem facrificulij ÔC red letfinguîis diebus ad expianda peccata, ter aut quinquics orationcm do/ ^inicam, aut in cilido peregrinetur ad lacobum Compoftellanû. Dein/ ^concionatur nobis de duph'ei généré peccatorum, Leuium uidelicet, ^gtauiorum,S^ de duplici pœnitentia,quarum altera expiât grauiora,al/ ï^taleuiora peccata. Nam cùm ad ilia cxpiandafua ftudia SC temporäre/ 9‘iii'antur,hæcfadle cxpiarifolcnt,quotidianauidclicetprccationc,acfe/ , tundum alios,tunfione tantum pclt;ftoris,autaiperfione aqùaebenedidæ». bedde his fuo loco.Nunc pauca quaedam de pœnitentia exponcmus,quf iperamus ad illuftrationem nonnullorum fequentium capitum profu/ ^ra. Nihil autem nunc dicemus de ca pœnitcntia,quæ quondam publicâ ^at,amp;pro atrocibus criminibus exigebatur, quam 6CCanonicam Satii/ bâionem appclIabant.Ncc dicemus de ea,quac clandeftina enumeratio/ peccatorum coram facrificulojô:; priuata fatisfadionc, ficut à facrificu/ æçæfcripta eft,peragitur» Nam ÔCillam ÔC hanc pœnitentiam pratftarc poifiint etiam î),qui coram Deo funt impœnitentes ôd hypocritæ.Sed di/ Ç~mus de ucra pœnitentia,qua certoaflequimur remifsioncm pcccatoi^, ^fticiam coram Deo,Si^ coeleftem falutem, Ac ut inftitutum noftrum re/ iiusintclligatur,producemusin medium,exempli gratia,Dauidê, Hic, Wifiierat antea clariisimis donis Spiritus fandi ornatus, SC Spiritus dô/ •^nabatur carni eius,tamepoftea fuccumbit,5C coinquinatfetanto adul/

amp; homicidij fcelere,ut amp;nbsp;caro, deuido Ipiritu dominetur àC ipfe obnoxius fiat.

rcmifs/oncm pcccatorü^SC libcretur â iure peccati,mortis Si. inferniî’ Bre/ vus ÔCfacilis eft relponfio^Agatpœnitentiam. Sic enim ïoannes Baptifta, fie Chriftiis ipfe clamanuAgite pœnitentiam, Inftat enim regnum cœlo/ rû, Sed illud nunc operæprecium eft cognoicere, quomodo ucra agenda fitpœnitcntia. Non diibitamusquidêpaterenobis, quifecundnearnem ambuIauimuSjSCgrauiapeccata deiîgnauimus,receptâper pœnitentiam ad gratiam Dci,amp;ad ius cœleftis hæreditatis : Sed quid nobis faciendûjUt ueram ac Deo gratam agamus pœnitentiam f Hic aliam uiam demon/ ftrant nobis fraterculi,cum fua ratione naturali, aliam ipiritus fandus. Et Dauidem ahouocantCamarim5cBaalitæ,aIidNathanPropheta. Nos autem,relidisillis in fuofterquilinio, fequamur earn uiam, quam nobis demonftrant Spiritus fandus Sc ProphetæacApoftoïieius, ïnuniuerfis enim Pr opheticis ÓC Apoftolicis fcriptis,quac funt Oracula ipiritus Fandi, eontinentur duo præcipuè genera eius dodrinæ,quæ nobis uiameuaden di ex ira Dei, ad clementiam eius, è peccato ad iuftidam, e morte ad uita, SC ex inferno ad cœlum demoftrant. AlterumgenuseftLex, cuius epi/ tome eft Decalogus. Altcrum eft Euangelion de Domino noftro lefu Ch rifto. Lex igitur exigit quidem bona opera, exigit fiimmâ in Deum, SC iuam inproximum charitatem,exigitinfignes quafcp uirtutes, quasfi præftaremus,nihil nobis ad cœleftem falutem deeflêt : Sed exigit cas tan/ ta integritatCjtantac^ perfedionéjUt homo peccato,natura fua,corruptus, nonpofsiteas ficpræftare, utfeueritati legis coram Deofatisfiat, Relin/ quit ergo, quod Iex,SCfi oftendit nobis quid debeamus facere,SCproinit^ tit nobis uitam,fi fecerimus,tarnen quia non ïargitur nobis uitesea perfo de Sc intégré faciendi,idcircô dudt nos in agnitionem noftri peccati, no/ ftracep imbecillitatis acirædiuinæ, SC meriti æternaepœnæ propter pecca/ turn .Et hoc eft,quod Pauliis grauifsime de lege concionatur. Lex, inqui/ enSjOperatur iram. Et: Per legem agnitiopeccati. Et: Lex fubqt,utabun/ daret delidum ,E t alia id genus dida. Aduri igitur ucram pœnitentiam, iuxta Propheticam ÔC Apoftolica dodrinam, hoceft, iuxta oracula fpiri/ tus landi,neceflarium eft,utprimum omnium audiamus LegemDomi ni Dei noftri,hoc eft,ut agnoftamus quid debuimus,0Cadhucdcbeamus fa cere coram Deo. Et quia nec fecimus, nec facere intégré in hac mortali uita pofliimus,agnofcamus peccatu Si imbedllitatcm noftram,agnofca/ mus feueritatem irac Dei,SC fateamur ex animo,nos optimo iure,no tan/ turn corporales pœnas,uerumetiamaîternum inferni ignis fupplidum meritos eftè. Hic eft primus agendæ uerae pœnitentiæ gradus.

In hunc gradum Dauid, Petrus, Publicanus, Mulier peccatrixapud Lucam,pœnitentiam aduri,SC in uiam redituri, primum omnium con/ ftenderunt. In h ocautem gradu non eft confiftendum, ac perpetuo im/ m orandum,fed ultra pergendum.Cum in hoc gradu Cain, Saul, Ahito/ phel,SCludasconftitiftent,necultràperrexïflent,perierunt,Qiiareadaltc rum genus cœleftis dodrinæ properandum eft,ut ex illo gradu,in præci/ puum confcendamus.Hoc autem dodring genus cft,Eaangelion de gra tuitaDei dementia erga nos,propter lefum Chriftü,filiüDci, qui eft pro/ piciatio propeccatis noftris. Aduri igitur uerâ pœnitentiam,neceftarium eft,utpoftquâm exiegeagnouerimus peccatumnoftrum, audiamus E/ uangeliondefilioDei, Domino noftrolefuChrifto,6Cagnoicamusex CO gratuitamDei clementiam, atq^ credamus,quod Deus remittat nobis peccata gratis,ac adopt« nos in filios amp;nbsp;hacredes fuos,nulle prorfus meri/ to no/

t) È P OE N I T e ï4 T I À. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ço»

to nôftro/cd tantum propter lefum Chriftumjunigcm'tum fiium fîliitm* Hiceftlêcundusagendac ucræ pœnirentiæ gradus. In hune gradum qui cÔfcenderitjpcruenitin fummitatê cœleftis fcalæ, nec deeft et quicquam ueladremifstonem peccatorum,uel ad iufticiam coram Deo, uel ad ado? ptioncmin lus ßltorum ac hæredum Dd, Credenti emm in Chriftum, donatur ctiam Chnftus.Qui autem pofsidet Chriftum,quid amplius de? fideraret f Qui proprio filio(inquit Paulus)non pepercit, fed pro nobis o? mnibustradidit ilium, qut hen poteft,ut non amp;nbsp;cum eodem OMNIA nobis donet f Et quae funt hæc O M NIA, nift coeleftia bona, uidelicet, quod Deus eompledaturnos fiimmofauore, condoner nobis peccata gratuito agnoftat nos filios fuos j nec imputer nobis reliquias peccati in carnenoftra, fedlargiatur nobis Spiritum faneftum, quo eas mortifiée? mus, amp;nbsp;cuftodiat nos in omniafflidlione, in ipfa deniep morte,neperea? mus, fed aeternam uitam habcamus« Qiiare qui in agenda pccnitentia in huncfecundumgradum, qui eft fidesin Chriftumconfeendit,hiepræ Pharifæo,amp; foeijs cius fratcrculis, defeenditde templo iuftificatus, acin? duitur cum adolefcente ad Pattern reuerfo. Stola prima, ornaturq; annu? lOjôtS ueftitur magna animi læticia, cum parente amp;nbsp;amicis, uitulo lagina? tOjfrementibus interca,amp;^ contabefeentibus omnibus fraterculis, quod Ipfis ne auricula quidem hoedi, ex omni feruitute Qi. labore fuo continge/ tepofsit,,. ' •!' .)

Habes duos graduspœnitcntiæ, in quibus SCfipénteniftiadfummiï, amp;nbsp;confiftis in co redis aefirmis pedibus, tarnen,quia peccatum adhuc in? hæretcarni noftræ,non quidem dcfcèndendum,fed relpiciendumerit iterum,fuo quoda modo,quamdiuin hoc fcculo uitam agimus, de fum? nioadinfimum gradum,utcum Dauidedicamus; iniquitatemmeam ego cognofco,0(f peccatum meum coram me eft femper, Tibi, tantum pcccOjÄ; malùm coram te facio*

Qiiod ciirn ita fe habet,oftendendüm nunc erit,quomodo ûcræ literac uocabulo pœnitentiæ utantur. Non enimunius tantum modi eft ufus eins. Nam aliquotics nomine poenitentiac intelligitur tantum primus gradus.

Marc.i.Paînitentiam agitc,Ô(f crédité Euangelio.Hîc habes ambos gra dus.Et nomine pœnitentiæ, non utercp, fed aker tantum, qui eft agnitio amp;detcftatio peccati,intelligendus eft.

Luc.24. Sic oportebat Chriftum pati refurgere à mortuis tertio die, amp;prædicari in nomine eiuspœnitentiam, ac remifsionem peccatorum in omnes genres. Hîciteriim intelligamus nomine Pœnitentiæ, non u? trumcp,feclaltcrum tantum gradum. Nam pofteriorcxplicatur nomine Remifsionis peccatorum, quæ accipitur Fide,

Adon 20. Nihil fuffugieorum, quæ eftèntin rem ueftram, quin ad? i'unciarem uobis,amp; docerem uos publicè,ac per fingulas domos,T eftifi? «nsludæis fimul Sc Græcis,cam, quæ erga Deum eft, P OE NIT E N? TIAM, ac FIDEM quæeftergaDominumnoftrumlefumChriftu* Obferuabile didS, quo Paulus fignificat no folum fe nomine pœnitentiæ 'ïti pro altero tantû gradu, qui eft agnitio peccati corâ Deo, uerumetianl fummâ piæ dodrinæ in his duobus capitibus,uidelicct. In agnitione pec? «h coram Dco,amp; in fidc,quæ eft in lefum Chriftum, compledi. Qiiare, fi iuxtahunc ufum fermo eft de pœnitentia, nondum habes in Pœnitciv tia remifsionem peccatorum, amp;nbsp;iufticiam coram Deo,

Altquodes aiitcm nomen pœm'tentig eompIeÆtur utrumcp grâdum, uidclicet agnitionem pcccati coram Deo , ficHdemin Chriftumifiliutn Dei, ut poenitentiam alio nomine rede uocemus Conuerfionem pecca/ toris ad Dcum. Vnde SCinfcriptisuetensTeftamenti,ubinoftraLa/ tina ÔC Vulgata tralatio habet Poenitentiam agere, ibi Hebracus textus ha/ bctucrbum3*^AüSchob,quodfignificatConuerth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.i.?;

R.eg,8.Si fugerit populus tuus inimicos fuos,co quod inte peccaue/ rint„6C agentes pcenitentiam amp;nbsp;confitentes nomini tuo uenerint0ic,Pro (Agentes poenilentiam)HebraîUS legit, Reuerfi ad te, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Etiterum:Si peccaucritiibi,noneftcnim homo,qui non peccet,0!^ira tus tradideris cos inimicis fuis,amp; captiui dudifuerintin terram inimico/ rum longé ucl prope,6C Egerint poenitentiam in corde fuo fiCc.Pro (Egc/ rint pcenitentiam in corde fuo)legitur iuxta Hcbraicam ueritatemî Con/ uerfifuerintadcorRium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jü;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.î

Hierenl.18» Si poenitentiam egen't gens ilia à malo fuo ôifc» Pro(Pœni/ tentiam cgerit)Hebræus textus Prophetac haberConuerfafucrit»

Ezcch.i8.Si impius egcritpoenitentiam ab omnibus peccatis fuisj^nç operatus eft, êCc. Vbi vulgata editio legit ( Egerit poenitentiam ab omni/ bus peccatis fuis ) ibi iuxta Hebraicae linguae proprictatem Icgendum eftî Conuerfusfueritabömnibuspeccatisfuis» .'imbu!!. i gt;.

In his amp;nbsp;fimilibus locis fcripturæ,per uocabulum poenitentiaenon tan turn intelligendus eft prim us gradus,qui eft àgnitio.pcccatorùm, uerum etiam fecundus,qui eft Fidcsin Semen Abrahac(hoceft)inChriftum Dominum noftrum, in quo Solo ueraSCcoeleftisjbenedidiogcntibus contingit.Si ergo utimur uocabulo poenitentiae, iuxta hoc, quodiatn ex/ poftiimus,fignificatum,tunccontincntureo nomine, omnia, qua:no/ bisadredeundumcumDco ingratiam, amp;nbsp;adconfequendam remifsio/ nem pcccatorum, atque iufticiam coram Deo, hcceflfaria funt. Nam fi pcccator, qui inftituit poenitentiam agerc, hoc eft, conuerti ad Deum, a quo per pcccatum auerfus fuerat,primum omnium fufeipitaudiendam, atque etiam faciendam legem Domini.quid fit:’ Num ftatim,ut earn au/ dit,ac faciendam inftituit,ucrèipfamFacit,amp;(impIet:’ Nihil certeminus: fed hoefieri folct,quodPauIusrecenfet: Veniente,inquit, mandato.pec/ catum rcuixitjCgo uero mortuus fum.Et repertum eft mandatum,quod erat inftitutum ad uitam, mihi ccderc ad mortem. Nam pcccatum orca/ fionc accepta per pxaeceptum,decepit me,SC per illud occidit. Ac mox:V£ ficret maiorem in modum peccaUs pcccatum per præccptum.Hîcuides, quid fiat in homine peccatore, cum ad agendam poenitentiam fufcipttle/ gem Domini audiendamde faciendam, Etficnimlex bona eft, Ôibona opera exigit, tarnen homo peccato itacorruptus eft, ut quo intentiusin legem intuetur, ÔC cam faciendam inftituit, co grauius agnofeit eflepec/ catum fuunn,eocp minus reipfacomperit, fe pofte legem facere. Quid er/ go faciat Audit quidem Ezechielem : Si auerterit fcimpius ab impicta/ tefua, quamoperatuseft,amp;feceritiudicium amp;iufticiam,ipfeartimam fuamuiuificabitîfed cum aggrcditurhæcfacerc, comperitpeccatumin fefubindepeccantiusficri, ÔC quo mclioraoperafacicndafufcipit,cofc peiorem efle fentit. Quo igitur fe uertatf Hie non eft alia falutaris uia,nifi ut conuertat fe ad Chriftum filiumDci,fiC credat,quód ipfè expiauerit pec catum, placaueritiram Dei acimpetraueritaDeo PatrefUo, ut quot/ quot in ipfum credunt, adoptentur in filios Dei, 0^ accipiant ius cœleftis hæredi/

D B P OE N IT E N TI A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎWJ

faseredîtatîs. Qui autem adoptatus eft in filium Dci, QC cœleftê haercdem, (cft uera fuinma hominis foclicitas ) non iam necelîê habet hanc felicitate operibus fuis mereri, fed pofsidet cam gratuita dementia Dei, propter lefum Chriftum Dominum noftrum, £lt; expedat reuelationem ®ius, magna animi tranquillitate,

H/c,nifanor,uociferabunturfratercuIi; Quid infupef egcmustefti/ ï’usï’ Eccenuncaudiftisipfi, quódNouatoresüIi doceantpoenitentiam hiutilam, fiC reddantbona opera contemptuû Dicuntenim manifeHè, ^uod ad agendam ueram poenrtentiam fufficiat peccata agnofcerc ÔC ere/ derèin Chriftum« Vbi ergo manet ufus'Sacramento rum ubi bona ope/ rafSedbcnè habet, Sued iam ftqnus audire uociferationes, cal urn nias feterculorum,His igitur fuo rnerbo (Siquidem ita eis lubeOrdiclis, nos ïdipfiusucritatemconftderemus« rft i

InhacenimdePccnitendatracftadone^ï^órtiÏoqw/murdebypocritica, fe de feria peccatorum agnidone.N erJo quimur de fi(ft:a,amp; fimulata,ied lt;lcucrainChriftumfide« Primumergo,Stfifides inChriftura,cùmda/ hir homini per Spiritum fan(ftum,uera eft,' tarnen in hac mortali carne fo fedîèimbecillis. Magnitudo enim aghitipeccadjamp;fgrauitasafflidio/ quatagentibus poenitentiamaccidercfalent,tcneri nonpoifiint* ^uinfidemconcutiantjó^ ad defeeftionem follicitent« QuarefiliusDei» fonfulturus humanæimbecillitatijnon folum inftituitminifterium præz ^dndiEuangehjfin\ ad'concipiendamfidem, per Spiritum fandum* uerumetiam adiecit due* externa fignaculaiquæ Sacramentauocant,al/ terum Baptifmum, altefum,Gocnam Dominicamjadfideni in nobis confirmandamÔCconferuandam, ■ Ndhenim eo inftitutus eft Baptiz ïttus, utpropteripfam adionem, amp;nbsp;externam ablutionis ftifccptioncm* peccatum coram D^o expietur, fediut fides ^fquam habcmus deChriz fto 1 quod Solus ipfe expiauerit pcccatum noftrum, amp;nbsp;qua regeneramur inChrifto, atque adoptamur infilios ac hacredes Dei, per Baptifmum in nobis confignetur, nbsp;nbsp;corroboretur* Nec Coena Dominica eoualet,

*itpropter dignitatem adionis eius, propterifumptionem ipfius, con/ Icquamur â Deo remifsionem peccatorum, fed ut hoc fignaculo, imbez dllitati fidei,qua fide accipimus remifsionem peccatorum, amp;nbsp;uitam æter namifuccurratur. QiiarecumBaptifmusamp;CoenaDominica fint fignaz culafidei,tenerinonpoteftis, qui poenitentiara agit,quin baptifmum, finondum eftbaptifatus, accipiat, amp;nbsp;Coena Domini iuxtaleg’timam inz ftitutionem utatur,ut in fide confignatus,£lt; corroboratus, aduentS Chriz ftitranquilla mente expedet«

Deinde,fua quoep eft bonorum operum ratio.Nàrrt qui àerè agnofeit pcccatum,deteftatur etiam turpitudinem peccati,amp;^ auertit fe ab ep, quoz quo modo potcft.Et qui uere credit,quc)dhabeatDeumpropicium,proz pterChriftum,n5 ita negligitur aDeo, ut finatipfum ociofam ignaiia, acmulto minus turpem amp;nbsp;fceleratam uitam agere,fed donatur diuinitus ^iritufando, quo exdtatur ad omnia uirtutûgenera.Nam cum confide rat quanta beneficia à Deo Patre, per Chriftum accepcrit, teneri non po/ rd,quin incipiat DeUm, tarn dementem Pattern, ex animo diligere,de tuicuoIentiaDei erga ie öpumè fperare, nomen Dei in omnibus aduerz fisinuocare,â; gloriam hominis eius, quoquo officio licet,illuftrarc. Et quiaintelligitexuerbo Dei, ÔC exipia nominis cohditione, proximunt quo^diligendumei^ bencfaciendum, non committit, ut hac in part«

fitccffator, fedfunimum Audi um fuuminhocconfert,utproximojfiuc till amico i fiue inimico -, beneuolum fuum animum probet, quo obcdi/ entiam 8C gratitudinem fuam erga Deum Pattern his ctiam offices teftiz f[cetur»Polhemó,fÏ quid aduerfi indderit,non fufcipit cum Deo bellum, fed agnolcit dementem manumDomini,amp; expedat opem cius,qu3 per Spiritum fandum poteft animi fortitudine» Hæc autem operajuon iuntipfa pœnitentia, qua cum Deo reconciliamur, Qi. qua rcmifsionem peccatorum à Deo accipimus,ied iiint h uius poenitentiae frudus, QC haz bent banc coditionem,utfiquidem uerafuerit pœnitentia, hoc nbsp;nbsp;nbsp;were

agnouerimus peccatum', amp;!lt;rctiiderimus in Chriftum fieri non pôteft, quin opera ilia fequanair.Si autem hacc poeHitcntia,uel no fuerit,uel non uera fuerit, nullum opustahidfndum ,jiamcCicleft.e, tam diuinurn.U*’^^ tur,quod ad confequendam remifsioncin'petcatOTumSi iufticiapl ram Deo,ac lalutem proiitAZbrnonxftpœnitentiailIa, quam paulöante 'ex Propheticä Si Apófi:ohcajdojdh!nra;jioc eft,ex lege Si E uangeliodefcn plimus,ibi baptifmus ridetuir^ôô fgnaptio CœnæDomiriica: cedit »niudv cium,öC oratio fit in peccatumjöd ieiuninm coram Deo fordet,amp;elo^ni® fynaeftDeoabominationiiijiJNam ft nihilfti«»,fi nihil utilitatis capioi ciimhabeam propheciam,ölt;in!oüetim omniamyfteria,omnci^rd‘:^ tiam,ac habeam omnem fidemjadeo ut-montes loco dimoueatji feram omnes faGulcatesmeasinpauperes,amp;tradamcorpus meum,iï comburar,fed’abl^ charitateinproximum, quanto minus aliquidfuHL ÔCaliqutd utilitatiscapio;,lÏQmncsinlignesuirlt;utes habcarn, ôi^omnu bona opera faciam,fed abfqirc Propheticä Si Âpoftolica.pœnitentia„bof cft,abfque agnitiOne peccati\Âfidé,qua credendum eft,quôd Soins Idns Chriftus fit peccatorum noftrorum expiator ■, amp;nbsp;quod Deus mihifitprtw picius,tantum propter Chrrftumfilium fuum,abfcp omni refpedumew rum feuoperum,feumcrj'torum, Habent quidembonaoperâ,quæinv pœnitentes faciunt, fuam laudcm 5 fuacpmehta coram hominibus, bis tcrrcnis benefictjs, Coram Deo autem,tantum abcft, ut ad expianda peccata,ôi^ ad promcrendum fauoïêm Dei aliquid faciant,ut fi eô transie runtur,babcantur uclut peccatum, ficutfcripturà loquitur,ariolandi, Si uelutfcelus idololatriaf, .u.

Hæcde pœnitentia,quæ ex duobus generibus cœleftis dodrinæ, funt Lex E uangelion,cognofeenda eft,quafi præfari uolui,üt quaî Alo tus pofteade tribus Sopbifticrsamp;hypocriticis partibuspœnitentiæn^ butiet,expeditiuspercurramus,... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

DI Nter muita èi uariadiuinaeiræ argumenta,illud baudqua^ ’ quàm poftremum locum obtinet^ quod Mofes inDeutero/ j nomiofuorecenfeti Adducet,inqufens,Dominusfuperic ' gentem de longinquo,ôô de extremis terræfinibus,in fimife tudinêaquilæuolantiscumimpetujcuius LING V AM intellige^eno pofsis,genre procacifsimam.No eft autem fentiendum, quod hæc comiz natio tune tanuï impleta fit,cùm Babylonq,quiignora ludæisjjngüaütcz bantur,in curb onê in regnum ludæ fecerunt,ôi^ urbç Hierufalê fol o æqua ueruntjuer umetiam cum poft reditum ex Babylone, Scribæ Si Pharilæi

nouum genus dodrinæ, quod ÔC hadenus ignotum erat,6c à ueten Pro/ phetarn dodrina abhorrebat,in Ecclefiam populi Deijè ftudif s Gentium introduxerunt,quemadmodûEfàias futurum prædixerat. Actolerabile nbsp;nbsp;nbsp;^8»

quidcm effet,fi hocmalum unâ cum politialudaica,ê medio fublatum cQ fetNûnc autê bone Deus, progreflùm eft in uniuerfum orbem Ghriftia/ niim.Etfi enim filius Dei mifit Apoftolos fuos in mundum,qut' prædica/ tioneEuangelij ucra uiam æternæ falutis clare,aperte ÔC perfpicuè demo/ ftrârunt,tarne cùm h omines eflent ingrati,exorti funt in locû Scribarum amp;Pharifæoru, Sophiftae ÔC Fraterculi qui tam ex Philofophia gentium, quâm e fuaipforum füperftitione excogitarunt taie genus docendi, qua/ ie in orbe nunquâm fuit auditum,ac nec Apoftolis, nec Scriptoribus paii louetuftioribus cognitS,Etquo nihil obfcuritatis intermitteretur,etiam/ fifulceperunt nonnullae laerisliteris publice in Ecclefia populi Deireci/ tanda,tarnen recitarunt eajperegn'na j amp;nbsp;maximac parti populi Dei igno/ tahngua, Hoceftuerèadduceregentem,cuiuslinguamintelligerenon pofsisjgentem procacifsimam,ôlt;feft manifeftumhorribilis iræ Deifi/ §niim, Exhac igitur gente, ne tradamus obliuioni grauitatem iræDei, quant Ecclefia hadenus multorumincommodo lenfit,neue fecuri fterta nius, perinde aefi Satan ipfe quocç dormiret, proceditin medium Sotus . Sophiftarum SC Fraterculorum primipilus, incondito fuo ftridore, tuin deContritione loquendum fufcipit,fermonem fuum ita confundit, •ta perturbât,nihil ut fit primum nihil ut lècundum,Dicas te aüdireHera/ dituni,autpotius oratorem quendam iocularem^Acnifi hoftes ueræpié tatis emiferint, fingulari quodam cofilio,in apertam 8^ perfpicUam Gon? lefsionemPrincipis hominem tambalbum ôdinfantem, mirabor, quid tpfisin mentem ucnerit,quôd nonimpofuerint hoc onus alteri cuipiam, qûi fententiam ipforum apertis uerbis exponere potuiflèt,G5fefsio Prin/ dpis aperta eft,perfpicua eft^E t id agit, tit oftcndat,quem ordinem Deus •nconuertendis qs, qui poft baptifmum, inpeccata funt relapfi, feruaré ibieat, SCquO^radupeccatorrelapfus ad remifsionempeccatireuerta/ tur.Ac dicit,quod in agenda uera pœnitentia, hoc eft, in uera conuerfio/ •tepeccatoris adDominum,neceff'aria quidem fit Contritio,quæ eft fen/ fusdiuinæiræ ÔC pauor animi, propter peccata, hæcaütem contritio no/ ftta,amp;ficftgradus,e quofolemus ad accipiendam remifsionem peccati confeendere, tarnen nonfit tanti meriti, tantæt^p dignitatis, ut fatisfaciaC ptopeccatis coram iudicio Dei* Htc ergo Sotusindpit nobis de Contri/ tionefuæSophifticæEcclefiæ, qua ipfe Catholicâuocat,balbutire, qudd Contritio non fit perfeda,nifi ex charitate Dei, quæ ueram fidem prære/ quiritjprocedâtitacp fententia eius hæc eflè uidetur, qudd in agenda pœ/ •titentia jneceffarium fit, utDeus priiîîtJni omnium infundat nobis gra/

fuam;Sic enim Sophiftæ uocant,flres uirtutes,Fidem,Spem amp;nbsp;Cha/ titateni,Cùmergo habuerisfïdem Ôd charitatem, quæDeûfuper omnia ^onaamp;^amabiliadiligat, tum demûm exiftimat Sotus procedereperfe/ '^tttnanimfdolorem depeccato, qui fit propria difpofitioad remifsio/ nem peccatorum,fine qua nunquam, amp;nbsp;per quam femper peccatû morz t^Icremittatur* Etfiautemfcquor,utuides,uerba Soti, quantum pof/ tarnen tantâeft confufio coruminSoto, utuix affirmareaufim, fententiam eorum aflècutum eflê* Âc non iniuria fcilicct queritur

Sotus,inScorqs fuis,qudd eam Catholicam dodrinam deGontritio/ ipfi intelliguntjuos non intdligamustQuanquàm enim^quod

ad me attinetjftSm'hd operae cum adhuciuuenis eflèm in ftudio Sopli/ftigt; cac caligfnis perdidenm,tarnen gaudeo ex animOjamp; ago ftimmas gracias Deo Patri Domini noftri lefu Chrifti,quód me ex illis tenebris in tempo re libcrauerit. Ac exiftimo me tanto foeh'eius in perci'pienda uera fcntên’a Propheticæ QC Apoftolicac doôlrinæjdiuina dementia uerfari pofle,quart to citiusillasquafiuoraginesjamp;infernifauceseuaierim. Nam amp;^illudin hocfcripcigenereper mihimoleftum eft, quod quia mihi negocium ed cum Sophifta,ncccfle habeam aliquoties, ad autores harum fordium irez rum rccurrercjâf fcripta eorum infpicere. Et tarnen hoc interea commo/ dimihireportareuideor, quod ÔCmagnitudinem Sophifticarum tenez brarum relt;ftiusaiÎ5iciam,amp; amplitudinemdiuinæCIemcntiac, quahis temporibus uera lux Euangelq de filio Dei patefada eft, melius cognoz fcam.Sed reuertor adinftitutum.Sotus exiftimatContritionem, quæad agendam poenitentiam neceftariaeft,debereexfide âfcharitatediligenz teDeum fuper omnia procedere. Quod fi uero non aflequorbalbiitiem éius, bbl ipfeimputeeSufeepitenim recitandam fententiam Sophiftaijc fuoi^ de ContritionCjfîC tarnen ne uideatur barbariem eorum imitari,iirt turfua quadam ,utipfeputat,elegantiori phrafi. ItaqueKt,utcùm infanz tiam infantiaccumulat,quodeftperfeficfatisobicurum, maioribustez nebris inuoIuatur.Sed hoc,qualccunque fit,nos interea,dum aliquid cerz tius cognouerimusjillam fcquemurôCexpcndemus fententiam, quant recitauimus,uidelicet,quódContritio,quam illi ponunt primam partem pœnitentiæ, debcat procedere exgratiaDei, hoc eft, ex uirtunbus illis Theologicis, fide, fpe SC charitatc. Et hoc modo diiponat hominem ad accipiendam remifsionem peccatorum, Quidigiturad hæc dicemus» Equidem arbitrer, non efte opus follicita tantaeabfurditatis refutationc, fl faltem perfpicue intelligatur, Nos enim in hoc loco, non quærimus de homine, qui poftqudm relapfuseft inpeccatum, iam conuerfuseftad Deum,0d egit ueram poeniteritiam, De hoc enim non dubium eft,quirt habcatfidem,fpem5C charitatem,amp;:deteftetur peccata ex animo, Sed quærimus de homirtein peccatum relapfo quidem,nondum autem con uerfo ad Deum, SC qui nondum fufeepit poenitentiam agendam, Quacz rimus de Dauidc( exempli gratia) nein quasuirtutes habeat aut habere debeat,poftquamab adultcrioSChbmicidio conuerfuscftadDeum,0i egit ueram poenitentiam,fed quid in iplb,nondum conucrfo,conuertenz do autem,ficri debeatQuærimus de Pctro,non quid poftconuerfioneni ab abnegatione Chrifti facerc,led quid ante conuerlionem, quid in ipfo, utconucrtatur,0^ peccatorum remifsionem accipiat,ficri debeat. Hzc fiSotusuariuscft,acfibidifsimilisî nunc enim ponit in nobis dolorem amp;nbsp;poenitudinem,quæfit præuia quædam difpofitio fiCremota, qua patiz latim gratia ducat hominem ad Deum, Nunc ponit perfeAum doloz rem, qui fit propria difpofitio ad peccatorum remifsionem, tarnen brez uiterhoc fentire uidetur, quod fit neccflàrium,utprimùm omniuminz fundatur peccatori Gratia, hoc eft, Tres illæ uirtutes, fides, fpes âC chariz tas. His acceptis, procedit contritio, quædiiponat hominem ad fatislàciz endumpro peccatis fuis. Putas ne hominem fiefentientê, fana effèmenz tcpræditumf Qliid furiofius cogitaripotefte’ Qui cnim habetfidem, fpem ÔC charitatem, an nondum habetremifsionem peccatorum, fed neceffariumcft,utpeream, quæexhis uirtutibus procedit,contrit/oz nem, uel ad accipiendam peccatorum remifsionem dilponatur, uel pro peccatis

P«ah*s fofjsfaciatf Namfidei nomine intelligi'mus non earrt fanttim^ quamamp;impijô^dæmoncsde hiftofia rerum geftarum habere poffiinr, ‘•^dctiamüeram Chriftiariani fidem^ quaecertócredit, quódpeccata ^piata fint per folum Chriftutîl filium Dci,amp; quód Deus condonct ere/ aentibuspèccata gratis, tantum propter Chfiftum, propiciationem no/

Vbicuncß haec eft fides, ibi certè eft remifsio peccator um, Qiii ere? ^lt;tfilio,inquitloannes,habët uitam æternam. Si uitarri habet æternâm, ^uoniodo non habéret etiam peccatorum remifsionem^Nihil igitur ua/ niusdicipoteft, quäm quód tum dem um uel difponamur ad äccipierida pcccatorûremifsioném, uelfatisfiatd hobis pro peccatis, cum habemus contritionem j poftquam iani credidimüs in Chriftum tierUm peccato/ noftrorum expiatorem. Hoc certe eft eqüos, üt Vulgo diti fólet,ad poftcriorem partem currus combinare.

Deinde quomodo hæcfententiaconuenit,cum ea,quam Sotus in Seo ’^t)sfuisfcquitur: Anteremiffum (inquiens)peccatum, nullum eftaliud Jtttriturh,quam damnationis.Nam iuxta Sotum,homo accipit gratiam, “°Ceft,fidem,fpem S^charitatértl, antequàm habet remifsionem pecca/ ^óttim.Hacc enim tum demum ad contritiohe, qüae ex bis uirtutibus pró f^ditjfequitur, Relinquitur ergo, iuxta Sotu,quód nullS aliud fit meritu fi^eijfpei ÔCcharitatis,quæ habetur ante remiflum peccatu, quam damna ^*oais.Eqüidêmirabor,fiSotus hanc abfurditatem à collegis fuis impunè fent,Sed nihil tam abfurdi aduérfus Nouatores illos dici poteft, quod no aiienerabilibüs illis Praelatis,obüf)s,qüod aiunt,ulnis excipiatur,

ÄcceditfiChoc,qu0d Sotus Conbritionem ita definiat, utdebeatex di? ledione Dei fuper omnia bonä SC amabilia procedere.In hac äütem mor tail uita tanta eft corruptie humanæ naturae, ut nullus hoitiinum fit, qui tliligatDcum fuper omnia boha amp;nbsp;amabilia,hoc eft, ex toto cordé, amp;nbsp;ex ^otaànimâ,ficutlexrequirit Quarc ncceftàriôfequitur,quôdntillus ho/ ttioünquam habeat pcrfelt;ftamCohtritionem,ideoq; nunquamuérèiit t^’fpofitiis ad accipiendam rerriifsiortêpeccatorum 5 fié ad iatisfaciendum propeccatis, Sed finamus Fraterculos fuis fordibus fiui. Nos expergifea/ niür6(:eamâgendgpocnitentiçformam,modum,ordinemà5rationem, ttort qüâ Sophiftica uanitas,lèd qüarri fpiritus fan dus prçfcribit, ÔC quam türti uerbis,tum fadis, curri didis,tum exemplis probat, capeflam üs.Et gtiànquâm fuprà cam expofùimus,tamcn6é nunc quçdam dicerida ftinh Nam qui poft regencrationeni relapfus eft inpeccatum uaftans confei/ entiani, quo prouocauit Deum ad indignationem, rediturus eft cum Dcoin gratiâ,acreftituendus iuri cœleftis haereditatis,primùm omniünl debet peccatum fuum agnofccrc,amp; ad iram Dei expauefeere» Nifi enini peccatûagnofcatür,non magriôpere curaturpeccatircmifsiotÔCnifi ira Dei nobis nota fuerit, non magrioperèclemehtiam eius,ÔL placationem •ræeiusfequin'mus.Namquemadmodumuetcres dixerut, multos poD fe ad fapicntig cognitionem perueriire,fi fe ftultos aghofcercnt-amp; multos polTcfanitatemConfequi,fifeægrotos eflèfeirentiita multi poflentiufti/ dam aflèquijfi fepeccatores effe ftoflent, Sed hoc modo peccatum iri tari/ tuna non expiatur,ut quo magiiS agnofeitur, eo minus pofle â nobis, nO/ ftrhuirtutibus,cxpiari uideatuT. Vitra igiturprogrediendum eft.

Deindeenim,poftquàm péccatumeftuerèagnitum, refpicicndum eft in Chriftum filium Dei, Si credendum 5 quod iuxta Euangelion eius, peccatum fit fangùine eius expiatüm,amp; quod Deus Pater cœleftis condo

net nobis peccatum gratis, tantum propter Chriftum fili'urri futim. Hæc fl in nobis uerè fiant, hoc eft,li agnouerimus peccatum, amp;nbsp;credidenmus nobis peccatum remitti,nonproptcr ulla noftrorum operum mérita, fed tantum propter mentum Domini noftri lefu Chrifti, habemus iam plenam SC perfedam peccati remifsionem coram Deo,nc quicquam am plius à nobis, ad expiandum in confpeduDei peccatum ,requiritur,fed completur in nobis,quod Dominus per Prophctam dicit ; Propiciabor peccati eorum, amp;pcccatieorum nonmemorabor amplius. Ethæceft pocnitentia illa,quani PropheticacSC Apoftolicaeliteræ exigunt. Hæccft pocnitentia, quæ effidt, ut homo, condonatis peccatis,fit Deo acceptas, amp;nbsp;reputetur coram ipfo iufius, Hæc eft pocnitentia, quæ facit ex bonii/ ne arborem bonam, ut fuo tempore bonos proférât frudus. Sicut enim arbor non poteft bonos frudus ferre, nifi antea fueritbona fada ,itahcw mo non poteft bona opera, quæ Deo grata funt, facere, nifi fuerit an/ tea bonus fadus. Fit autem ex malo bonus, ac Deo acceptas, pet Poenitentiam, hoc eft, per agnitionem peccati, SC fidem in Chriftim^ peccati expiatorem, Qtiare necefliarium eft, utcum uoluerimusface/ re bona ÔCDeo accepta opera, fiamusipfi anteaboniamp;î Deo accept!, p*-'*quot; cam Pœnitentiam, quam nunc expoiuimus. Sed priufquàm pergani rehquadc hac Poenitentiæ ratione addere, perftringendaeftcaliimnia, qua Sotus Confefsionem Principis grauare conatur, Nam quod afrit/ mat nos non intelligere catholicam dodrinam de Contritione, ftt,fupra diximus. Nunc quod eo loco additconfideremus. Dicit enim nos putare, quod Contritio, uelcerte dolor huicconiundus, fit huma/ num quoddam opus,uirium fcilicet humanarum. ?3t: Magni ilhCin-' qiiit)alïertorcsgratiæ, non docent gratiam quærere, tunc cum maxi/ me neceftariaeft. Primùm ergo,manifeftaeftcalumnia, quod affirmai nos exiftimare Contritionem efte opus humanarum uirium. Vbi, fo,hocConfefsioPrincipishabet;' Ccrtè,fi Sotus oculos haberct,facile potuiflet ctiam hoc loco uidcre,quod non fentiamus uerâContritionem efteopus humanarum,utcalumniarurConfefsionemPrincipis, fcddi/ uinarum uirium. Dicit enim Confeftio aperte , quod loquatur deca contritione, quam in homine excitarefolct L EX DEI. Hacc autem lex eft organon, quo Deus hominemducitad agnitionem peccati,hoc eft,adContritionem. Homocnim,amp;'fi naturafuahabetaliquaniLegis cognitionem, tarnen peccatoitacæcatus eft, ut magnitudinem peccati, amp;nbsp;grauitatem iræ diuinæ, naturalibus fuis uiribus agnofcere non pofsitî fedDeusmentem hominis inpcccati agnitionemdudurus,foletutile/ ge fuajper quam illuftrat oculos mentis, ut no tam uideat, quid debuiflêt Deo præftare,^ exterreatur, quod id nec præftiterit, nec uiribus fuis præ/ ftare queat, Viuus (inquitEpiftola ad Hebræos) eft fermo Dei âf efficax, fid penetrantior quouis gladio utrinq? incidente, ac pertingens ufe^ ad dix uifionêanimæfimul acfpiritus, cÔpagumcpamp;mcdullarum.InpromuI/ gationeDccalogi,Ifraelitæ,ad fonitubuccinat, ÔC grandi tatem diuinçuo/ cis ita expauefcuntjUt no fois retrocedant,uerumetiam fateantur fe e uita cxceiïurosjfi amplius talem uoce audiant.Quo ipedaculo Deusfignifica re uoluit,quôd organo Decalogi excitetin homine contritionem. Nun/ quid non (dicit Dominus per Hieremiam) uerba mea funt quafi ignis,ôi quafi malleus conterens petras f Et Paulus :Conclufic(inquit)SCTiptura omnia fub peccatum. Quod autem hlt;c tribuit fcripturac, hoc alias tribuit

. ‘ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo

D B C o N T R1 T I o « È. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Öeoipfi,Coftdufit(inquiens)Dcusomnesfubincrcdulitatenigt; Qltaua/ nctatefignificatjDcumper fcnpturam feu per legem fuam patefacere ho mini peccatum Qi. incredulitatem fuam, quam alioqui, prac mentis fyæ cxcaccatione üiderenon pofsit. Quid, qüód Si apud loahncm djg it Chn7 ftus;Spiritum landlum arguere mundum de peccato. Qiiare, qurtl^Çon/ fefsïo Prindpis aperte dicat;Legem Dei excitare in homme Cofttntionê, non obfcurè ahRrmatContritionem in homine non efï'c opus rum uirium,lêd di'umae potentiæ:amp; mam'feftum eft,Sotum non hw age/ tc,utpietatem doceat, fed utuentatem calumntjs inuoluat, -xit rl od • Deinde, fcnbi't nos Magnos ( fic cnim ipfeloquitur ) gratiæ afierto/ tes,non doeere gratiam qiiacrcre, tunc cum maxirrie neceflarium eft. E/ quidemlibenteragnofcohocclogium cupio nosetiam mâtoresçfie-gtatiacaflertores, Sed quid illud fibiuclit,quod addit nos non doçere gra/ tiam quacrere, ciim maximé necelïàrium fit, nondum fatisaifèquipol/. fnni, Qiiid enim^ An quia hîcnon fit rtominatim mentiopetecid^; gratia Dci,idcir co negatur,eam Uel non eflè neccflâriam, üel non elfi; pc/ tendam f Mofes Deuteron. 6, dicit : Diliges Dominum Deurri tuum ex toto corde tuo,ex tota anima tua,amp; ex t ota fortitudine tua,Nec äddi t Con fiftim eo loco : Pete gratiam Dei, ut quod præcipit, facere queàs t Dice/^ tnusergo Mofen exiftimare, quod diledlio Dei fit opus humanartim ui/, hum, nec fit inuocandus Deus, ut in nobis dileclioncm fui, Spiti tu Ian/, dofuocxcitetî’i Paulusad Rorn.cap.u.fcribens: Benè,inquit,Ioquami/ nidehis, qui uosinlêdlantur. Et ; Ne fitis arrogantes apud uos mctipfosj neqüecuiquamfnalumpromaloreddatis.nÂc moxîNeüinçan'sa ma/ lOjimd uince malum bonogt; Sed.quia non ftatioi'addit in eo loco,; Inuoca Deum, Utdet tibi gratiam faciendijquoddoceoddeône dicemus eum pu tarc,qtidd nondebeamusDeumptoilfisUirtufibusinuocare, Si qudd benefacerc inimicis, nec reddere malurn malo,fed malum uinccre bo/ no, fit opus humanarum uirium C” Hocueftrum, Sote,non noftrum au£ facts feripturæ dogma eft, quod quia Deuspraecepit bona facere,id cir/ topofsimus noftris hunaanis leuhfieri arbitrq uinbus obedire,autfal/-tcninosadobcdientiamdifponere* Habes igitur iterum Ipecimen So/ ticæeruditionis,qudd exiftinletirt Cxplicatione piaedodlrinac omnia fi/ mulelïèconfundertdaôfpermifcenda. Etfienim hoc loco, ut in com/ pendio, nonfacimus expreftàm mentioneminuocationisdiuinæopiSi tamenidfitin fuis lociscopiofè, Quaefo autem,qua occafione,Ôe: quo ufudoceremushoc loco de petenda, aut, ut Sotusloquitur, quaîrendat gratia f Docemus enim hîcde homirtepoft baptifmum in peccarum ua/ ftans confeientiam relapfo, quo nlodo, aut quo gradu ad remifsionem ptccaticoràmDeoperueniatjôf curnDeo,cuiusindignationemproptef peccatum incurrit,reconcilictur. Manifeftum autem eft, qudd qui deli/ gnant peccatum uaftans conlcientiani,amittant fidcm,ÖC excidant è gra/ tiaDci.Sifecundum carnem uixeritis,inquitPaulus,moriemini. Et ite/ rum : Ne errctis, Nec fcortatores, nec idolatræ,nec adulteri regnum Dci pofsidebunt. Et loannes: Qui peccatum facit, ex Diabolo eft, Qüt »utern funt mortui coram Deo, qüi non funthæredes regni Dei, Si qüi funt ex Diabolo, certe non amplius habentfidem, nec funtin gratia Den Quid ergo fibi vult Afotus, cum iubet hominem, qui in peccatum rela/ pfuscft,5Camifitfidcm,pctcregratiamDei f An noexigitabhomihere/ lapfo,quod eft ipfiimpoftibilcfVt enim petas,ut quæras,utinuocesnO/

mcnDci'jncceflana eft fides. Nam fine fide ficutDeonunurspîaccfe,iîâ Deiim nullus ucrèmuocarepoteft. Facile quidem eft boras beatacMärix Virginis, aut euamuerbaorationisDominicæfinefiderecitare,Deum autemuerèinuocare, fine fide impofsibilèeft, EtSotusipftdicic, quod antcrcmiftum peccatum nullum lit aliud mentum, quam damnationfs. Quid ergo fui iplius oblitusexigit,apeccatoreadhucimpoenitente,utpc tat gratiam Dei C'Quomodopoteft earn perere,amiffafidej' Quomodo poteft earn petere à Deo,a quoper peccatum recefsit, qirem fiigit y quern odio habetf Si ante remiflum peccatum nullum eft aliud meritum quàm damnationis erit ergo ÔC petitio feu oratio fila, damnationis, quot;ÔC nettn peccatum,ut Pfalmus loquitur. Nam quod alias in Pfalmo dicitur jCort/ uertc nos Deus ialutaris nofter.Et in Hieremia ; Conucrte me conuer/ tar,oratio eft,non impoenitentium, fed eorUm, qui iam ad poenitcntiam diuinitiisconuerfi funt.Nifi enim donati eflênt SpiritU fando ÔCfide,non poftentDcuminuocare, Quarc, cum dicunt: Conuertenos,fignificänt fe diuinitus ad conuerfionem excitatos,0C petere, ut Deus opus, quod in jpfiscœpitjConferuetSCperficiat.VndeôtTinHieremiaadditurlPoftquam conuertifti me, cgi poenitentiam , poftquam oftendifti mihi,percufsi femur mcum.Nos autcm in praefentia,cum agimusde poenit€ntia,Ioqui murnondeqsjquiiamfuntconuerfi, fedquifuntconuertendi,Äinqui/ rimus, quomodo, quo gradua Deo ad conuerfionem perducantur. Vides igitiir Sotiim, tanta mentis hcbetudinelaborare, ut nullam pror/ fus habeat rationem eorumjquæ in fuis quaeep locis aguntur,

Sed reuertamur à calumnijs Soti,ad ueram pocnitenti» ration?, Deüs enim conuerfurus ad fe,-hominemrelapfum, non expedat, dum homo quærat gratiam ,qurppe quod homo per peccatum auerfus, magis fugiat quam quærat Dcum, fed Deus ipfc quærif hominem, aefi Icquinir tatam fiC ordinarfam fuam conuertendi hominisra'tioncm,primünionT nium ducit eum per legem ih agnitionem pcccati,ut terreatur, amp;nbsp;occida* tur, deindeduciteum perEuangelionin agnitionem Cbriftïfilij fui,ut perfidem in Chriftum refocilletur, óduiuificctur, Viuificatusautem(hoc cft)reconciliatus cum Deo, receptus in gratiamDei,abfolutus a' pee/ catis fuis, ôd donatusSpiritu iàndopropterChriftum,incipitoperaui/ tæ cxercere, QC officia Deo grata, iuxta uerbum eius facere, non ut meri/ tis horum conciliet fibi fauorem Dci,0d fatisfaciat pro peccatis fuis,DcU$ enim recepiteum iam in gratiam gt;nbsp;ôd remifiteipeccata, propterChriz ftum,SedutprobctDcogratitudinemôdobedientiamfuam, ôdtcftifiz ccturucritatem fid ci fuæ.Nam quod hæc fit ordinaria uia,quam Deus in conuertendis peccatoribus fequatur,non folum illud oftendit, quod Deus dudiirus Ifraelitas, Ecclefiam fuam in terram Canaan, ôd inftituz turus politiam eorum 5 initio promulgauitDecalogum, per quern uenit agnitiopcccatf,qucmadmodumïùprâdiximus,dcindeadditftatim conz cioncm de Propbeta,è medio ipforum fufcitando,hoccft,dcChriftoDoz mino noftro, propter quern condonatur pcccatCi, uerumetiam alia cum dida, turn exem pla facræ feripturæ teftificantur,

Deut. J1. Videtc, quod ego fim folas,0d non fit alius Deus præter me. Ego occidam, ôdegouiucrefaciam,pcrcutiam,ôd ego fanabo, nec eft qui de manu meapofsitcrucrc.Hæcenfm cftconfuenidoDcfequóduiuificaz turus hominem,prius occidit eum, ôd iânaturus, antca percutit,

D E C o N T R ï T I o N B, ferûsâ^rcducit. Cùm em'm Dominus fufdpit hominem coiïocandiifn «ncœleftibus bonis, prius conijdteuminhorroresinferni.

Ofeæ 6* Vcnitc amp;nbsp;reucrtamur ad Dominum, quiaipfe nos difcerpht, 6^fanabit,pcrcufsit,öó curabitnos, Viuificabitnos poft duos dies amp;c.Ite/ rum habes, quauiafoIcatDeuSjin feruando homineprocedere,ûidelicet pd dilaniationem ad fanationcm,per plagam ad curanonem,amp;: per mor temaduitam,

Inïpidamus eti'am exempla. Adam ïapfus eft in péccatum,amp; per pccz catSamifitfauorem Dei,fiC lpiritufandum,acfa(ftus eft obnoxius motti, amp;nbsp;perpetuæ damnation!, Scd Deus tancæ eft bonitatis,ut couertehf eû ad pœnitentiam, receperit eum in gratiam. Quo autêmodo,6c qua uia^ Num Âdâ,poftquâm peccauit,quæliuit gratiam DeiVNihdcerteminüs: fed potiusjcùm audiflèt uocê Dei ambulantis in Paradifo, aufügit *, amp;nbsp;abz fconditfe inter arbores Paradifi.Quid ergo fa(ftScft,ut recipcreturin graz ttain Dei,ô^ condonareturci peccatûT'Prïmùm dudlus eft m agm'tionem peccatiTui.Hoccnim eft,quodfatetipfe, cùm ait; Voté tuamaudiuîDoz mine,in medio Paradifi, timui,eô quod nudus eflèm, flC abfcondi me# Cm'dixitDominus:Qiiis indicauit tibi,quôd nudus eftès,nflî quod ejf atz l’Oie,de qua præceperâ tibi ne comederes,comcdifti7' Hæc eft conci'o Lez amp;s,qua Adam no folûagnofdtpeccatû fuum,uerumctiam incipif irt coà feentia ardere flammis inferni ÔC perirc.Et quan^ quçrit exeufationem, îiullam tarnen firmam l'nuenir e poteft. A.c perijftet quoep, nifi Dominus nioxf«biedflêtconcionêEuangelijdeChrifto;Filius(inquiens)Virginis conteret caput ferpentis.Per hanc conci'onem reuocatur Adam ex morte in uitam, ex inferni flammis, ad gaudium cœJefte, Audit enim concioz nem de Chrifto, 6^ crédit quod propter ipfum condonetuf peccatum, SC feriieturad æternam falutem, Etfi enim Deus ftatim cruciflgit eum, taz m5,quia ipfe agnofeit Chriftum, agnofeit etiam crucem fibi impofitam, nonutefletexpiatio pro pcccato coram Deo,Peccatum enim iam condo natum erat propter Chriftum,fed uteflètmönumentumpeccati,quodcz fneeps in officio timoris Domini,amp; obedientia? contincretuh

Dauid relapfus eft poft circumcifionem j in horrenda peccata adultci q ^homicidij. Ac poft horum fcelerum defignationem terfit os fuum ,0d cgittranqiiillam, ut uidcbatur,uifam. Nec dubium eft,quin interea reciz taueritaliquotPfaImos,0Cobtuleritfacrificia, Sed quianondum uererez uertebatur ad Dominum, nec ueram agebat pœnitentiam, nihil eoruin operum fuit Domino gratum. Cùm ergo uifum fuitDomino redUcere eum in uiam, SC recipere in gratiam, è qua exciderat, mittit ad cum Naz than Prophetam, qui ipfum condone legis irt agrtitionem peccati dueez ret. Poftquam autemDauidagrtitione peccati itaterreretur, ut ingenue fatcrctur fe peccafle , Sd uideretur prac pauore periturUs, confeftim audit Euangelion,8CabfoIutionem:DomirtUs tranftulitpcccatumantm,non moneris. Cui cùm fidem adhiberet, f econciliatus eft Deo,SC accepit rez mifsionem peccati,ac reftitutus eft iuri adoptionis filiorum Dd, propter Chriftum,in qucm pecffatum cius trartslatUrtl frtit.

Quid multis opusfVbicunque Chriftus pratdicatiir Mediator, Seruaz tor,Redemptor, Propiciator, hoftia 8C uidima pro noftris peccatis, ibf Spiritus fandus fignificat homines tum aflequi remifsionem peccatöz rtim coram Deo, cùm agnitis peccatis, credunt peccata fibi remitti,proz pterChriftum. SiueigiturGontritiohominumfitpcrfedafiucimperfcz

da/fiue lit ante, flue poftremifTumpeccatumjfiue procedat ex chanta« Dei,fiue ex charitatehominum, nunquam eft expiati'o peccatorum co/ ram Deo.Et h oc eft^quo fpe(ftat,quo tendit ad quod properat Confcfsio Prindpis, EtquanquamhocSotuspaiam negate nonaudet, fed potius iHwJePwr confirmarcuidetUrtDicitenim apertis uerbis infcorijsfuis, Peccatuin gatorio. nbsp;nbsp;gratis remitti,Et alïâslRemifsio peccatorum non fit ex mentis,tarnende

Contntionc 11c concionari uidetur, quod quemadmodum alia opera, ita ipfa a capiat ex merito Clirifti, ut lit fatisfadio pro pcccatis noftris. Sea hanc efteimpiam fententiam,fupra copiole cxplicatum eft. Et Confefiio Principisetiam in hoc loco aliquot feripturæ teftimoniarécitât,quibu® probatur,quôdChnftus pafsioneamp;:morte fuafufeeperit peccatanoftra cxpianda,non fufeeperit bona noftra opera,ut lint ipfa peccatorum expia tiOjConfècranda..,

Et quia Sotus non hoc tantum fibi fumit, ut Confefsioncm Principisgt; fed etiatn quae ipfa facrae fcripturg teftimonia récitât,fordibus fuis confpH tet,noftri eft officij,uthasabftergamus,6C ilia fuo nitori reftituamus.

Allegat ergo ConfefsioPrincipisdidUm Pfalmi: CorcontritumSt humiliatum nondeipicies,5Cexponit caufam,cur Deus nondefpiciatDa uidis uel alteriushominis cor contritum amp;nbsp;humiliatum, uidelicct, non propter hominis cotritionem, fed propter contritionem ChriftifibjDei» H/c,amp;fl Sotus mox idem affirmarc uidetur, Dicit enim jCuiufcunq? cot contritum amp;nbsp;humiliatumDeus nondefpicit,etiam Ahab, Et moxad/ dit:E t h oc quidem ,inquiens,propter Chrifti meriium, tarn en tanta eft 11/ bido calumniandi in Sycophanta, ut accufet Confefsioncm Principis, perinde ac fi hocdiëlum Pfalmi de Solo Chrifto interpretaretur, V^t'' bum tarnen illud (inquit) Pfalmi nulla ratio nec autoritas habet, ut de fo/ lo Chrifto intclligatur, (^uis hoc unquam dixitc' cui unquam fanojhocin mentem uenit?An non aperte affirmatur, Dcum non defpicerc cor con/ tritum amp;nbsp;humiliatum, aliorum uidelicet hominum, Sed additur caufa» cur Deus Hon defpiciat, Nam cum refpicit in unigenito filio fuo Domi/ nonoftro kfu Chrifto,cor contritum amp;nbsp;humiliatum propter peccata buz mani generis, inranlu delcdatur hacfihj fuiobedientia, utrefpiciatetiam cor contritum 8C humiliatum omnium corn,qui creduntinCIiriftum,ôi condonateispeccata, non proptermeritumipforumcontritionis, fed tantum propter meritum contritionis unigeniti fihj fui, Nam Contn/ tritio ac humiliatio Ahab, nihil ad nos, Non enim loquimur in pratfen/ tiadecontritione hypocritarum,qualis fuit Ahab , ôdqualcsfolentefle ff atcrculi, fed loquimur de Contritione eorum,qui animo fuO ita conte/ runtur,ut credant in Chriftum , quod propter ipfumhabeantremifsio/ nem peccatorum. Talis autem contritùs amp;nbsp;humiliatus non fuit Ahab. Etfi feidit ad concionem Prophetg ueftimenta fua,operuit ciliCio carnem fuam,ieiunauit3dormiuitin facco, ambulauitdemiftb capite, deniej ony niaferè ea fecit, quae fraterculi facerc folent, tarnen quia manfithypocri/ ta,nec credidit in fernen Abrahac,6C in filium Dauidi promifllim, (qui eft Chriftus) quod propter ipfum folum habeatremifsionem peccatorum coram Deo,humiliatio eius non fuit tanti moment! coram Deo, Ut ado/ ptaret Ahabum in hacredem coeleftium fuorumbonorum. Acretribuit quidem humiliationi Ahabi illud merCedis, ut no inducat malum in die/ bus eius, ficut fcripturaloquitur, Non autem agnofeitcum hominem pium amp;iuftum,ncc condonat ei peccata propter h umiliaüonê.Quemad/ modum

ß E Contrit I OKÉ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

^odurtienfmDeus olim contuh'tinfignesui'rtutcs in RomattOs Idola/, propter uirtutes, maximam in orbe terrarum potenti'am ÔC 3Uto/i

Wateniîôi; luperioribus temporibus cotuht in fraterculos hypocn'tas ma gnam laudeni coram homimbus,amp; alicubi magnas quocp opes,propter ^’^ternam eorum difciplinamjamp; ipeciem caftitatis eorum,nonllcauteni Delhis uel ilIis deledatus efti ut reciperct eos propter uirtutes jpforum in 8fatiam,0(' condonaret ei's peccata, ac adoptaretipfos in hæredes cœleftis J^gnijqm'aiiijrjQm-j-ejjjjeruntinChriftumjhiautemjamp;fiiadantnomen vhriftijtamen funt hypocritg,nec agnoftunt uerum officium Chriftijied 9uod Soli MaieftatiChrifti competit,hoc tribuunt etiam mentis fuoi urn Ppeium. Ita DeUs deledlatus quidem eft externa humiliations Ahab, uideretur aliquo modocoelefte uaticiniumhonorare,nôrtautem fodcledatus cft,utcôdonarethypocritç peccata, Sed utconferretin cum âlicjuam mundanamfuorum temporum tranquilIitatem.Ethoc,neipiè ^uidëSotusncgarepoteft.Additenim:Deum non omnia eodemmodo ^æqualitcr rcfpicere,aliorum quidem ad uita acternam,aliorum autcm ^dcommodaaliqua temporalia, AcneuideaturChriftûexcludere,utrolt; ^■lt;^additmeritûChrifti. Sed uanushomouertigine fuahincindeitaia/ ^âtur,ut nefciat ubi conbftere debeat. Nam fi utrobicp tarn in Dauidis,^ ^Ahabicontritioneamp;humiliationeeftmeritum Chrifti,quid eft,quod P^usnon æqualiter, 6d eodem modo contritionê ÔC humiliarioncm eoz refpfcitr Quid eft,quod humiliarioncm Dauidis refpicit ad uitam æ/ *ffnam,Ahabiueróadcómoda tantum temporaliaf An non men tum Chrifti ubiq; ßbi' eft acqualeCCur ergo non æqualiter à Deo refpicituiYDe hocuideritSCfoIIicitus fit Afotus.Nos fcimus quidem, quod DeusPatef taleftisfaueat propterChriftum filiumiuum unitlerfo humaiiogenerij etiam impijs, ÔC bencfaciat eis., Sinit enim fo|cm fuum oriri fuper boz nosSt: malos. In præfentia autcmnô loquimur «de generali bencficio mez hti Chrifti,quo ctiam impq frui poffuntsfed de fpcciali, quod eft Reinifz ho peccatorum,5C hæreditas regni cceleftis, Qiio beneficio non fruuntur iiilihi,qui uerc inChriftum credunt,quôd propter ipfum folum habeanc peccatorum fuorum remifsionem. Non loquimurde Ahabica,hoceft, hypocritica,fcd de Dauidica,hoc eft,pia $gt;C Chriftiana humiliationc, quaz tuin ilia habet comitem,fiduciam in mérita fuorum operum,hæc aucem habet comitemjfiduciam in gratuitam clemêtiam Dei,propter meritum ioliusDomininoftrilefu Chrifti. Qiiare cùm Dauiditahabeatcorconz tritmnô^humjliatum,utcredatfibi peccata remittipropter folam contrf lionê feuPafsionem amp;nbsp;mortem Chrifti,tunc âDeo licrefpicitur,ut amp;nbsp;acz bpiatcondonationem peccatorum, amp;nbsp;ius cœleftis hæreditatis, non proz pter ftix côtritiqnis dignitatem, fed propter dignitatem mcritum conz tritionis Chrifti. Ahab autem humilietur quoep dCipfe, non autem uet^ credatpeccatafibi rcmitti tantum propterChnftum jfedproptermerita fuorum operum,tunc refpicitur quidem â Deo,non autem ut condonen turei peccata, fqdutconfequaturrnundanam fuorum temporum tranz quillitatem. Hpe uerum eft.difcrimen inter humiliationcm Dauidis ôif Ahabû Quod fi Sotus conceflerit, quid eft,quod humiliationem Ahabi Confefsioni Priftcipis obijeits?.Si autem ncgauerit,homo impudens fuö ingenio,amp;hypocrifirclinquenduseft. -

\\^Ca:terùm,cùm Confefsio Principis diceref, peccata noftra expiata effe coramDeoj contritionç.amp; humthanone Solius Chrifti,ibi Soxusaçcin^

nobis uctcrcm fuum coccyfmum, cxclullonem illarti non negarr,quoci ex ea Chrifti contritionc in hobis eft, hoc uidelicet, qUaniUitl ex dicliscoihgercpoflumus, fignificans, Chtiftum contritiohe fua Hierin tum efle,ut ÔC. hoftra conthtio expict pèccata,Sed hanc lt;fKvecfi«V fuprâ co' piofèrefutaui'mus, Hocenim cerrum, firmum amp;fixum eft,quodChrv ftus paflus SC mortuus fit non eo confilio, eo ufti SC fine, ut bona noftn 0/ pcra aedpefent mentum 5C dignitatem expiandi pcccata ^ed ut lïiala no/ ftra operâjquaÈ feuèritasludicij Dei no tantiï in pefcatis,fedctiam in ip*** bonis noftris operibus inuenit,expiarentur corâ Deo, Chn'ftus,inqua^j paftus eft,non pro bonis noftris openbus,ut ipfa expient peccata,led paflus eft pro peccatis, pro P E C C A TI S,inquam,ut hæc expiarentur, non prOpter noftras uel adiones uel pafsioncs, led propter folaSadionts amp;nbsp;pafsiones SoliUs Chrifti, Et quia Contritione, feu agnitione peccato/ rum, per fe nondum âgnofdtur pafsio feu meritum Chrifti, Sed T T V M FÏ D E, perEuangelionChrifti, Fides enim, inquit Panins, auditu eft, auditus autem per uerbum Dei î Iddrcó non ocCultamus, nt Afotus fentit,non ceïamus,fed ingenue, perfpicue aperte fatcmur,Ôiine/ rumatqueiterumprofitemur,SOL A fidefierinos participes placatid'' nis Chrifti, Ac licebit quidem Soto dicere : Nos partidpes effid placati°/ nis Chrifti, cum corde fideli conterimur ÓC humiliamur coram Deo pro/ pter pcccàtüm,Nec hane Jocutionem improbamus, hec negatnus, quin pofsitpiea quouispiodici, Sed fententiam Sotiimprobamus,fediW pictatem,qüam Sötus ÔC collegae dus talibus uerbis Ecckfiaè obtrudunf, deteftamur, Exiftimant enim,qudd Chriftus ita expiauerit peccata no/ ftra, ut non folum ipfepro fis coram iudicio Dei fatisfecerit, fedctiani conférât innoftram Contritionem Qi. hünliÏiaiionem üirtutem amp;nbsp;mo ritum fatisfaciendi pro peccatis coraiïi Deo, Haec Afotica com menta» hashypocriticasimpietatèsdamnamus, Ac fatemur qUidem, Contn/ tionem nobis neceflariam eflê,non autem ad hoe neccflariam,ut propter dignitatem SC meritum eius habeamus coram Deo remifsionem pecca/ torurn, Sed ad illud, ut agnitione peccati 6C grauitatis iræ Dei excitemur, ad quacrendam remifsionem peccati pet fidem, in fola folius ChriftipaC, fione Sc morte,

Hîcuerô,cùm Confefsio Prindpis dixiffèt: Nos fieri partidpes plaça/ tionisdiuinaciræ , eûmeredimus SOL VM lefumChriftùrneflèpro/ pidatorcm noftrum apud Patrem cœleftem,bonus Scpius uir Afotus ar/ bitraturuicemcorumdolendam,qui cùm putantfc eflè illuftratoresngt; dei SC dolt;ftrinæiuftificationis,longè tarnen ab caabfint, Acnos quotpfen timustaliümhominûuicem efledolcndamSCdepIorandam,Sed qui fint taies, agnofdmus Indices,non Afotum SC fratcrculos eius, fedChriftum Dominum noftrum, SC piOS quofqüc facris literis uerè cruditos. Videa/ mus autem nunc,uel faltem in hOc üno Joco, quàm propè àdfitâçtusiu/ ftificationi,5C quâm reCtè aepie earn intelligat, Primùm, cùni faterhur le/ fum Chriftû elfe S O L V M propiciatorem noftrum,iubet Sotiis hoc uo cabulum ( S O L V M) cauerc, Hæcciné eft ilia Soti eruditiO fàpienti'a, qiia uerê intelligit dodn'nam de luftificatiône Quid C* Hoc ne üocabit/ lum,qtio Spiritus fanClus toties in explicâda maiéftate Deo Patri ôf Filio eius propria utitur, tanquam üenénatum cauendum eritf Et quid acct/ dit Afoto,quódcùm alias relinquat quidem Chrifto uocabuium SO/ L1V S,SC adimat ci uocabuium,SolitarfijS O L V M, inquicns,fednon

Soîitanumttninc autem adimat ei etiam uocabulum Soh'us C* Volm’tfor/ tafsis dicerc,hoc uocabulum rede intelhgendum,fed non poant præ bal/ butie^commodius uerbum,quàm cauendi,in promptu habere.

Deinde herum obtrudit nobis ueterem fuam impietatem. Nonex/ cIudUQtur,inquiens,noftra, uta Chrifto funt. Ac mox, affirmât noftram Contritionem ,amp;Orationem reddereDeum propicium, idque propter Chriftum 8i ex Chrifto. Diceres Sotum uelle tandem oculos recipere, Si^in uiam redire, Sed fub hac ouilla balatione non eft nobis ignota Itipi/ nacrudelitas. Arbitracur enim Afotus, quod meritum Chrifti in bona o/ pera itatransferatur, ut amp;nbsp;ipfe expient peccata coram iudicio Dei. Sed hanc impietatem copioie in primaPericopa refutauimus. PafTus eniin eft Chriftus mortem, non pro bonis bominum operibus j utipfa accipi/ antuimcxpiandorumpeccatorumjftdpaftuseft pro MALIS operi/ buSjUthæccoram Deo, Solaipfius morteexpiarentur, Eteum Spiritus ipfe fandus relinquat bona opera in homine, propter carnem, imperfe/ daamp;uiciofa, quomodo filius Dei, à quo Spiritus iandus procedit, in/ hinderet in ea tantam maieftatem,ut placarent iram Öei ? Tanta eft gra/ uitas diuinat iræjUt ad earn uniuerfus orbis contremifcat,6C tu putas h une omnis creaturac tremorem, uiciofis hominum operibus fedari poifei’’ Doceat prius Afotus,Chriftum facerehominum operain haccarneita perfeda,ut nihil prorfus habeant imperfedionis, uitrj, fordium, amp;nbsp;pro/ phanitatis, ibi turn uerifimile crit, quod conférât in ea meritum expian/ dorum peccatorum. Sed prius teftudo Icporem pracuerterir, aut locufta Elephantum pepererit.

Nani,qu0daddit:Noftra, inquiens,cofttritio proptciurri nobis reddit Deum, liquidem de ea loquitur contritione, quae eft ante remifium pec/ eatiim,non cft,autore ipfo Soto,aliud meritum, quam damnationis, S» autem loquitur de contritione,quae fequitur fidem, tunc infanit, quod ea tribuat noftræ contrition!,quæ antea habentur perfidem in Chrifto : Ni/ ft forte hoc fentiat Sotus, quod cum contritio Chrifti, qua foIaDcus noz bisfadus eft propicius,fiatnoftra per fidem,fit amp;nbsp;noftra propiciatio.Harc .qutdem uera eft fentetia,fed Sotus falfus eft Sophifta, qui aliud corde fen/ tit,ahud uerbis oppugnat,Et tarnen uixerediderim Sotum incognitione Euangelij Chrifti eo progreftum,ut fciat,quid uere illud fit,quod dicitur, Contritionem Chrifti efte noftram.

Oratio quoque dicitur nobife Deum rcdderc propicium ,idi^ cxcmpio» Molilobis. EtfiautemDeusorationeMofi,quaeextatinExod.ca,^2* dicitur efleplacatus erga Ifraelitas, non tarnen ita placatus eft, ut increduz lisremitteret peccata,0f condonaret eis omnia peccatorum fupplicia, fed tantum, ut in pracfentia non deleretomnem populum. Placatus eftDoz tiiinus(inquit)ne faceret malum, quod locutus fuerat aduerfus populum ftium,uidclicet,ne in præfentia deleter eum. Sed poftea addit : Qiii peccaz ueritmihi deleboeSdelibro mto, Et: In die ultionis uifitabo ÔC hoc pecz catum corum.Itat^Mofes impetrauit quidem oratione fua,utlffaelitae liz berarentur præfentï periculo, fed non expiauit oratione fua peccata imz piorum, nec Deusrcmifit eis peccatapropter meritum orationts Mofi, Nos autem in pracfenti tradatione de Pœnitentia, illud meritum quæriz Wus,propter qUodDeus ita placatur,ut ÔC peccata rerrtittat,0C æterna iup pliciacondonetHiccerte nullum aliud meritum eft, no Contritio humaz na,non Oratio uel piorum,uel impioru,aon !e!wuum,non eleemofyna,

ÿii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA Confess, vvirtenberg,

noncælibatus,non qm'cquam aliud,fed Solum mentum filij DdDo/ mintnoftri IcfuChrifti,ut qui credit in Chriftum, habeatremifsionem peccatorum,0^ condonationem aeternifupplicq, propter Chriftum» Äc omnino quidem fentiendum eft, ^uód Deus placetur oratione piorum, Sed quod rede lierbis dicitur rede etiam ÔC pie fenfu intelligendum eft» Haec enim,aut fimilis locutio exigi debet ad analogiam Hdci,amp; ad funds/ mentum acftatûdo(ftrinæEüangeftj,quo docemur, unum Solum Chri/ fti meritumefte placationem cœleftisiræ,amp; expiationem peccatorum coram Deo,ac liberationem ab aeterno exitio Jtaquc cum dicitur,Deuni placart orationepiorum,non ficintenigendum eft,quod ipfa huius adio/ nis dignitaS)feu,UtiIliloquuntur, opus orationis operatum initigctinm Dei, Nam, b id eftetmeritum huius open's, cur multiloquium in tionerefjceretur ÔC cur oratio fieret aliquo ties in peccatum Necitain/ telligendum eft, quod Chriftus infundat fuuni meritum noftrac ora/ tioni,utipfa fitplacatio cœleftisïræ, SC expiatio pro peccatis, Chriftus e/ nim ipfe paftiis eft pro peccatis noftris, non efFecit, ut Oratio, aut aliud bonum opus noftrum pro peccatis pateretur. Et de Oratione acaiqsbo/ nis operibus ita fentire, quemadmodum Sotus affirmât, efttotChriftos faccre,quot funt bona opera, quemadmodum fupra copiofe explicatum eft. Acuerbis quidem iadat Sotus hoc loco, feChrifto nihil detrahere, fed potius gIorificare,Siautem expendas, quiduerêfitglorificare,non poftent Fraterculi hac gloria, Chriftum maiori contumelia afficere. Con/ tumelia enim eft, non tantum, aliquid de laude SC gloria, quae cui debe/ tur, detrahere, uerumetiam nimium laudis ÔC gloriæ, quàm debetur, tribuere, Et Lex Domini manifeftèfignificat, quod in colendo Deo, peccatum fit, non tantum nimis ad finiftram, uerumetiam nimis ad dextram declinare. Tribuere autem Chrifto, quod non folum ipft ritus fit morte fua expiationem peccatorum noftrorum , fedetiamlat/ giatur hocmeritum noftrisbonis operibus,eft Chrifto longepluratn/ buere,quam uel ipfe agnofcit,uelres ipfa ferrepoteft. Quid enimfNuni aut morsChriftitamineffi'eaxeft,ut Solanon fufficiatad expiandapeo/ cata noftra,nifi alTumatadiutoresC’autpeccata noftra tam uilia cora tribiv naliDeireputantur,utpofsint non tantumfanguineunigeniti fiftjDa, uerumetiam noftris tam imperfedis, tam uiciofis, tam putidis opcribos expiari c* Plato introducit ( cuius amp;fupramemini) fuum fummuæ D^ um, minores fuos deos ita alloqtjentem, Dfj deorum, qùorum ego opv fex fum. Si ergo Propheta quilpiam Dominiacculàlïèt Platonern con/ tumeliæ in Deum, quod faceret plures deos, an non potuiflêttotidcni uerbis relpondere : Ego uero, inquiens, nihil detraho fummoDeo,f^ glorifico eu C Anaxagoras 8C Metrodorus docuerunt innumcrabiles elfe mundos.Qiiodfi quis obieciflèteis,diuinam maieftatem contentamfuii fe creatione unius tantum huius externi mundi, an non potuiflènt ideffl qUod Sotus commemorare,fe uidelicethacin parte nihil detrahereDeO, fed glorificare eum, propterea quod tanto maiorgloria amp;potentiaDri uideatur, quanto plures mundos creafîe dicatur, Sed quis uanitatem co/ rUm non agnolceretC Gloria enim 8CmaieftasDei eft, non quam fingft humana cæcitas,fed quam Deus uerbo fuo patefedt. Cûm igitur, qamp;o« Sotus affirmât: Orauones hominum habere propter Chriftum SC et Chrifto meritum expiandorum peccatorum, no Iblum non habeat tefti/ moniû uerbi Dei,uerumetiam pugnet cum eo, quomadmodiï fæpei^ ôemulittin

be CONTRITIONB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«?

Kmuïtum demonftrauiinusjpcrfpicuum eft, quod talibus præconijsiri/ ^ntiini non glohficcmr Chnftusjut maxima contumelia af Hciatur.

Nam, quodexfcripturadocetur,iram Deipîacaiiorationibus piogt; ’^uitt,hanc habet fententiam,quddptj affliÆonibus uelfuiSjUel abenis ex ^*tati,fentiuntnÔ tam carnis, quam fidci fuac imbecillitatem, iic metuunt* ^Hiaduerfisfitpereundum^Properantigituradinuocationenl nomiifis adprecesjnonhoc confilio,ut mehto feu eloquentiæ,feu querelac

*yæmitigent feueritatemDei j fed utadmoneantur de Euangelio Chr/z Wj quo adnunciatutnobisgratuitaremifsiopeccatorum propter Cliriz Hümj Sedereliquis promifsionibus j quibiis Deus recipit Cc iiariabcncfiz ciöïiï genera tarn corporalia,quàmfpiritualiapropterfiliumfuüm in nos collaturum, Eùangelion autem Chnfti,æ aliae promifsioncs tœleftes, in. mentê reuocatae fuccurrunt inlbecillitati fideij^ cofirmant fidem.Qiianz turnautemfidei habemus,tantumbeneficiorumaDeoaccipimus.Iuxta fidem,inquit,ueftram,fiat uobis^EtQugcunq; petieritis in deprccationci CR.Et)ENTES accipietis. Placatur ergo Deusprccationepiorum^ ^0 qiiod tantä fit huiusoperis coram Deo dignitas,fed quod fit confefsio ndei in Chriftu,propter qiiem folum Deus eft nobis iniiocantibus ipfum Pfopiciusjtacp precatio nec ex fe,nec ex Chrifto habet, ut ipfa expiet pecz fatüm,ôdmitigetiram Dei,fed eft tantum opus,quo reuocamus in men temEüâgëliort de Chrifto,unico SC uero propiciâtore,6C ex eo confirma? ’iiusfidem» EtquiaDeusinuenitinnobis Chriftumfiîiumfuumperfiz deiUjteneri non poteft^ qiiin in inuocantes ipfunl, effiindaf omne genus beneficiorum h'beralifsime,non propter inuocationis meriturri, fed proz hw rncritum Chrifti.Hæc eft uera fehtentia de precibus rioftris,qug fum PtaeftcxipfaEuangelfi doSlrina, SCficutcomrhendat pias préces j itarez ^nquitfuum Chrifto filio Dei honorem,qui SCipfi foli competit, amp;nbsp;nullt altenueloperiucl creaturæ itaconimunicatur, utaccipiat SC habeatali? ^uidmcriti adplacandam iram Dei, adexpianda peccata coram fcueró TribunaliDéijSC adeonfequendam aeternam falutem»^

SedeccetibiinfignemôCfidehfsimumcatechiftam,Mctucns enim ho ^Ojfalutis noftræfitientifsimus,ne minus credamus,quam oporteat,co? ’pemoratnobis Syriiboloneorumarnculorum,qui fint credenduEt qut dern opcræprecium eft Uerba ipfa catechifta: audife,Âduerte(inquit)non lol5hoccredendûefle,utiüftificerhur,qüod hîc dicitur,fed totani integra catholics fidem,non folum Chriftum efièpropiciatorêapud Patrem tanz tûjfed etiam cætera omnia,CIaues datas Ecclcliæ, ilia elTe unam,ôC fub uz

Chrifti uicariOjfucceftore Petri,5C omnia dogmata.Habcs catechifmu Afoti,quo quid nobis poteft proponi ucl eruditiUs,iiel expeditiusC’Dicitj fionfolScredcndum efle,Chriftu eftè propiciâtorêapud Patrem. Accipiz J^us. Hoc igitur credendu eft. Quid ergo faciam Us,fi dcprchêdam us alia dogmata, qüæ nobis norriine catholicaè ccclefiæ,amp; V icarq Chrifti,ac fucz cefTorisPetri obtruduntur, cu illo præcipuo articülo,de folo Chrifto proz piciatorepugnarc^Nu hie articulusabqciendus eft,S2 tcnedurri,quod fuc cefforPetrijaut fraterculi eiiis,quamuis hypocritç,qüanlüis impij,quamz Uis idolôlatrç,quamuis Magi SC incantatores traduntÆt qua: eft ilia totä ■ iutegracatfiolicafides C Num hoq nomine contirientur etiam uifiones Eominici,StigmataFrancifci,ScReuelationcsBrigittæÇ’Qiiidôï'omnià dogmata:' Habcnt enim SCPhilofophi fuadogmata. NumSC illafunt uedenda^ Sed fi loquendu eft de dogmatis Chriftianae religionis, qind^’

çiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. WIRTENBERÖ.

num 5iéez funt crcdenda, quae cum dogmatis Propheticat 8i Apoßöbcäf dodnnacpugnantf Ccrtè crcdenda funt uiddicet, non quod lint ucta» fedfalfa,non quod fint pia, fed I'mpia. De dauibus autem,qu3e datae lûnt ecclefiac,quid attmet multain prælèntia di'ccre Quis enim negat claü^ regni coeleftis datas dîèà Chrifto,ô(^ datas efle EcddiæfNegamus àiitent tales die datas, quales libi ufurpant Pontifices SC Fraterculi eoruni. gamus etiam Chnftum Ecclefiam fuam fie deferuifle.ut opus fit Vicano» Agnofeimus quidem ucram Ecclefiam Chrifti habere MiniftroSjnon aU tem habere uicarium Chrifti, De miniftris Ecclefiae legimus in facra fcfl^ ptura, De uicario Chrifti ne gry quidem,nifi forte eo in loco,quo Paulu* dicit:Non adueniet Dominus,nifi uenerit defedio prius, ÔC rcuelatusrue rit homo ille federofus, filius perditus, qui eft aduerfarius, ÔC dferwrad/ uerfus omnê,qui dicitur Deus aut numen, adeo ut in templo Del lèdeat, oftentans feipfum elle Deum,

Et fucedibr Petri eft,qui dodrinam Pétri, don qui îoeum éiustcnct» Sed quid in hiscommôror f Nos, cùm deiuftificatione docemnSj9^'°^ credendum fit,folum lefunl Chriftum dfe propiciatorem noftrum api’d cœleftem Patrem, nonloquimurtantum decognitione hiftoriaeP^^^'^ nis Chrifti, fed de fiducia, quat collocanda eft in fanguine Domini noU'’’ ïefuChrifti,quôd is fanguis emundet nos ab omni peccato,Deindeloqui mur de fummo officio Chrifti,quo ipfc in his terris fundus eft, oidelicef» quod propter hanc præcipuè caufam uencritin hunemundû, ut expiarçC peccatanoftra,ÔCredderet nobis Deum propicium. An qui deliocofiio'o Chriftidocct,nonfimul omnia ea,quætam Prophetg,quâm Chrifto tradiderunt,comprchenditf Petrus concionabatur GentibusCæ fareg,ôiS in Epilogo concionis:Huic,inquit,omnes Prophetæ tcftimoniâ ferunt,quôd remilsionem peccatorum accipiatper nomen eius.qmP^^”^ crediderit in eum.QiiidC An Petrus non latis fungebatur iuo offidodi**’ non addidit articules Sotici catechifmif Paulus ad euftodê earceris tremc fadum,ô^petcntem,quidfâcereoporceat, ut Iàluusfiat:Crcde,inqnit'’l' Dominum Iefum,ô^ Saluus eris tu ôd domus tua.Rcprehcndjt igitur So tus Pauhim, quod non addat: Credas etiam claues Ecclefiædatas,ôi trum elfe uicarium Chrifti,ÔC omnia dogmata. Sed quid in his Seti uani/ tatibus perftringendis, tamdiu me detineri patior C Nam quîe in aliaftn' pturæ Ioca,quæ récitât Confefsio Principis,cornicatur, nÔ difsimilis font notæ,ac fuperius à nobis uel C3i:plicata,uel refutata, AIRrmat quidem Co/ fefsionem Principis præpoftere loqui de contritione, SC negat catholicos fentirc, quod contiitioCain,Efau,Saulis,amp;IudæIfchariotis uel fueritiic/ ra, uel fit meritum remifsionis peccatorum, Sed additôC affirmât longe abfurdiora amp;nbsp;horribiliora, uidclicet.

2, Et quoties remiflb pcccato, in éUndèm prorumpimus contritionis adum ex charita»e,ÔC gratiam amp;nbsp;uitam arternam meren', acintegrioreni etiam remifsionem peccati. An nort hacc digna fUnt, quæutrant^ fadanC paginam,8e quaeà Vicartjs Chrifti,amp;Succeftôribus Pétri teneanturî* Ha/ beteigituruobis landifsimi Patirès, üéftram gratiam, amp;nbsp;uitam, quant Contritione ueftra meremini, nos earn gratiam ÔC uitam tenebimus, non quam meremurnoftra Contritione, ied quam contritionefuanie/ ritus nobis eft Vnigenitus filius Dei, Dominus nofterlefusChriftus, quenj'

ijuertifolumagnofcimusnoftrum caput, noftrum mentum,Sdncftrani propiciationem. Non mi'rorautcm, quod Sotus uocet noftram dodriz nam depoenitentia ôi. luftificatione tenebras,quippe quod SC nodlua acz cufctlumen Soli's, amp;nbsp;Paulus di'cat ; Si adhuc uelatum eft Euangelion no/ ftrum,in his,qui pereunt uelatum eft, in quibus detis h in'us feculi éxcæcaz uitfenfus incredulorum,neiKucefceretilIis lumen Euangebj glonæ Chri fti,quieftimagoDei.

Sed cum ea,quæ Sotus in Scorijs Inn'us capitis dei'nceps balbutif,fupra copiolerefutauimus, accedemus ad teftimoniafacræ fcnpturæ,quæirt fuaConfulîone reel tat. Quæfo äutem te, amicifsime mi Ledîor, confide/ ratamen mihi,in quern ufum Afotustotfcripturælocainhoccapite ex Ezechiele,Hieremia,Daniele, Matthæo, Marco,PauloSCAuguftino commemoret Num, ut doceat, quod peccator debeat conuerti ad Dett, ôi^agere pœnitentiam^ Sed quis hoc negate* aut contra quern Sotus puz gnate Non cnim hoc nuncagitur, num peccator debeat pœnitentiam az gere,Sed quomodo agenda fit pœnitentiaî' numiuxtadodtrinamProz phcticani amp;nbsp;Apoftolicam, an iuxta dodln'nam Sophiftica ÔC Afoticamf An forte recenfet feripturæ didia, ut probet noftraContritionem efteexz piationein peccatorum coram Deo f Sed tarn uarius SC mutabilis eft, ut nc{cias,quid afhrmet. Nunc enim dicit: Ecclefiam Catholicam trederê, Contntionem non eftê meritum remifsionis peccati, fed difpofitionem ncceirariam,utpeream,iufticiam ueram confequamur. NuncdiciuNo/ ftram contritionem reddere nobis proijicium Deum, amp;nbsp;eft meritum æz téfnæuitæ,acmeren'ctiamintegrioremremifsionem pcccatfi Qin'shæc tam diffoluta,tam abfurda,tam pugnantia, no libenter aut ignoraiet, aut nonintelligcretC’An meren' remifsionem peccatorum,amp;feddereDeum propiciuiTi, ac efle meritum æternæ uitæ,non funtcademe'imó,an rnerez naeternamuitam nonmulto mainsuidetur,quam meren' peccatorum temiisioneme’ Cur igitur tribuitur Contritioni quod mains eft,amp; adimi/ tiirei, quod minus eft J* Sed reh'nquamus hypocritis fnas caecitates,fuas contiitiones amp;nbsp;pocnitentias, qnahdoquidem im pun's omnia funt impuz ta, nos autem fediemnr earn contritionem, amp;nbsp;pœnitentiæ normam ac ft’rmam,qnam fupra ex PropheticaâCApoftolica dodin'na defcripfimus^ amp;nbsp;quæ nobis rationem uerae ac æternæ falutis demonftrat.

Ngrefluro mihiin locum Cofefsionisucnitin mentemeius : fabulæ, quam nobisFratercnli, ad commendandamôCam/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confefsionis utilitatem ac nccefsitatem,fæpêac

miiltum recitarnnt. Adultéra fiifcepit pro more, peccatafua facrificulo enumeranda. Nec longe ab eO fpedlaculo aberat Sandus quif/ pi'am pater,hand fcio,nnm de familia Dominici, an Francifci,certè fingu hnintuendarum fpiritnalinm rerum dono ornatus. Cum igitur adulte/ raccepcratinitio rccitare quædam,nefcioquæ,peccata,nifnseftfibiuiril/ lem'dere, ex oreadultcræalterum póft alterumbnfonem egredi, autpo/ tiusexiIire.Poftc|i ante bufones ficlatis multi,in panimento fnbfnltarent, quo fe pronpiant, circumfpiccren t, ecce tibi, alius bufo in ufitatæ ma/ gnitiidinis uideturcapitulum fuumalternis.nunc ex oreadulteræpro^

ferre, nunc retrahere, donee fe per gulam in uentrem, unde afeenderaC, fterum rcciperet Quod cum fadum eflet, inde mihi,quacfo,miranduni fpedaculum : bufoncs, qui ante exierant, omnes uno impetu rcfiliunt in osaduIteræ,ÔC abipfa, quafi deuoran'uidentur. Ciim igituruirfaiv duSjiecum attomtus cogttaret, quid fibihaccuifiouellet, uenituoxde coelo, ac interpretacur bufoncs efle peccata, ÔC hos quidem, qui initio et grefsi fuerant,iîgnihcarc ca peccata, quae mulier ingenue confcflacflct: ilium autem, qui caputin ore nuncprotulerit, nunc retulerit, fignificarc adulterium, quod mifera muliercula defignauerat,cogitaueratqui^ dem confiteri,fed pudorc tandem uida, rcticiierat. Itaque fadumfit, Ut amp;reliqua peccata, quae ante fuerat confcITa, habcrentur coram Deo,pct/ inde ac finon eflentucl confefla,ucl expiata, Talibusnugis illuferunt Fraterculi orbem, Qi. abuli funt, non tarn limplicitatcplebcculæ,qu3nî fapientiaamp;potentiaPrincipum, Tanta enimtyrannide cxiguntabom/ nibus utriuîquc fexus(fic enim Ioquuntur)confefsionem illamfuain» quam Sacramentalem uocant, ut nifi quis ucl faltem fcmelin anno con/ breatur folus om nia fua peccata proprio facerdoti,décernant cum, nd ni/ uentem,abingreiïiiEcclefiçarcendum,uel morientem, Chriftianafepuî tura priuandum, hoc eft, iudicenc indignum, quern Chriftus Hlius Dd iefpiciat,0c; in hærcditatem cœleftium bonorum adopter. Sedhuicafino ftiaÄtokT«ftriptis noftrorum ac fuorum quoep ita detradaeft, utnonfa/ tis mirari pofsim, qua fronte audeant ifti adhuccum fua Confefsionein medium prodire. Ac mererctur quidem Sotus fua impudentia, utcoccy/ fm os eius furda aure præteriremus,fcd quia libuit ei in hanc harenam de/ fcendcre, age, experiamur quantum armis ftiis uir Goliathaco apparatu (nccdens,uaIeat.Vera,inquit, fides agnofcitneccftariam cflepeccatoroni omnium Iacrymabilemconfefsionem,expræcepusEuangcIicis Si Apo ftolicis, ex ufu ipfius primitiuae amp;nbsp;totius catholicæ acueterisEcclefiar. PtTTÆÀoc/ûô/ztyt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kkkSiij^ oyÖÄf fc^ftvo-co tjf THÿ (T'iBtv'rov

Cum igitur nobis diflerendum fit de Confefsionc, primiim omnium conftituamusdequoConfefsionis generc hocinlocofermo fiat. None/ nim loquimur nunede Confefsionclaudatoris, ied de confefsioncfrail/ datoris, hoc eft, pcccatoris. Nec loquimur de ea peccati confefsione,qu3e fit corâ Deo, fed qua?exigitur priuatim facienda coram facerdote, quam alq auricularem,afij Sacramentalem uocant.

Videamus ergo,à quo hæc Confcfsio,quam dicuflit ad falutcm eflenc/ ccllariam, fitinft!tuta,6Cin quo Legum gcnCrefitreponenda.

Ac primum,fatentur ipfi,quód hæc Confefsio feu occultapcccatorum enumcratio,non fit iuris naturalis.Relinquitur ergo,quod fit luris pofiti/ ui, Sc cum huius iuris altera fpecies fit diuini, altera humani,dubitant,aC pugnantctiam,ueftriipfiScriptores, Afotc,in quod genus pofitiuimfi*gt; hæc Confefsio fitrefcrenda.

p«»i. d. nbsp;nbsp;Gratianus, poft enumerationem uariarum lententiarum, de Confef/

t.e.QHrfwj’ fione,addit.’ Quibus,inquiens,autoritatibus,uel quibuslibetrationum «K.§.Q«i=gt; firmamentis utrat^ fentehtia Satisfadlionis SC Confefsionisinnitatar,in but' medium breuiterexpofuimus. Cui autem harum potiusadhærendum fit,LECTORIS IVDICIO referuatur, Vtraq? enimfaotoresha/ bet Sapiences Religiofbs uiros. HaSfenus Gratianus. Hi'e initio con/ fidera mihi, quod Gratianus referuct libero Letftoris iudicio,utrum fen/ fratConfeftionem iUam,de qua Ioquimur,diuinitùs,anhumanitüs prat/ ceptanh

DE CONFESSION E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5«

Siautem ijs tcmporibùs certûfuiflèt^eam eflê diuiniIuris,quomodo Le? lt;^orircb'nquerctixr iudicîj libertas î* Deinde affirmât utrancp fententiam ^labcrcfautorcs Sapicntesô^Religiofos uiros. Si fjs temporibüs'certuni ^indubitatum fuit, Confefsionem eflè diuini luris quomodo qui conz ô’ariiim fentiunt, habendi funt uiri Sapientes ÔC Religiofi?

Gratiani commentâtor,poft expolîtionê opinionis àliorum de inftitu dc Pceitj ^one ConfeÊionis, addit : Sed melius (inquiens) dicitur earn inftitutam wprmcifi« njiflèâquadâuniuerfalis Ecdefiac traditione,potius quàmex noùi uel uez t^erisTeftamcntiautoritate,Siuerafides,utSotusIoquitur,agnofcitnecef lariam eflè Confefsionem omnium peccatorum ex præceptis Euangeli/ as amp;nbsp;Apoftolicis,an dicent Afotici,nec Gratianum, nec comentatorem nbsp;nbsp;nbsp;v

Theodorus Cantuarienfis Archiepifcopusapud Gratianui Quidarn* •nquitjDeo folummodo confiterideberepeccatadicunt,utGræcf Et Gratiani commentator: Apud Græcos,inquit,noh eft neceflaria confelz ho in mortahbus,quia no emanauit ad illos traditio tab's SCc. Quanquàm autem Scotus 6C abj quærunt hîc fuas tenebras,tamen aperta iunt teftimo ”*3, Confefsionem illam Sacramentalem, ièuauricularem nonfuiffeirt hcclefia Græcorum habitam neceflàriam ad falutem, ideo^ nec ex ueté/ bjnecexnouoTeftamento probatam»

Petrus Longobardus récitât multa teftimonia eorum, qui fentiunt, ^uôd fufficiatjfi fob Deo fiat confefsio fine Sacerdotali iudicio, confef/ honeEcclefiæ.Etfi autemfufeipitmox ea teftimonia eludenda,tarnen ijs haudobfcurè fignificatur, quod illis temporibus nondum fueritptibb'co omnium confenfu approbatum,Cónfefsiohem illaiTijquam uocantjSa/ eramentalem efle ad falutem neceflariam,

Thomas Aquinas aitîPræceptum de ConfefsionCjnon eft ab hominê primo inftitutumjquamuis fitâlacobo promulgatum jfedàDeo inftituz tionemhabuit,Qiiamuis EXPRESSA ipfiusinftitutiononlegatur, loannes Scotus cundlantcr admodum,0^ dubitanter incedit, V idetur, mquicns,rationabibus tenere quod Confefsio cadat fub praccepto diuiz ^0 pofitiuo 3 Sed tunc Oportet uidere, an explicite in Eiiangelio â Chrifto immediate, quia patet, quod non in ueterilege,an ab ipfo explicite in aliz qua dodirina Apoftolica. An nec fic,neC fic, Sed dato â Chrifto ôi: uocetcz nus ab ApoftolisEcclefiæ promulgate« Primumiftorû effet magis conz ueniens tenendum,fi poffët euidenter .haberi iftud præceptû ex Euangez lio, Nec oportet ad hoc adducere illud Matthati decimolëxto : Tibi dabO Claucs regni cotlorum, quia non eft nifi promifsio dedatione futura. Si ali quid in Euangelio ualet, ad hoc uidetur illud Ioan«2O. Accipite Spirt? tum fandum,quorum remiferitispeccata,ôôc«

pdftîSi omnfnô(inquit)contendas,qudd per rationes pofitaà m ifto membro,no probatur fuiffè datûm ex uerbis Êuangeltj, nunquid dicemus fecundum3fcilicet,qudd illud praeceptum habetur exuerbis aliz cujUs Apoftob,dicitur quod fic,de illo uerbo laco,^« Cônfitemini alteruz trupeccataamp;^c,Sed nec per hoc uidetur mihi, quod ïaeobus præceptûhoc dédit,nec præceptû à Chrifto promulgauitPrimùm non«V nde.n.fibi au toritas obligandi totâ Ecclcfiam, cûm effet Epifeopus Ecclefiæ Hierofo? lymitanæ,nifi dicas illâ Ecclefiarn in principio fuiffe principale, amp;nbsp;per c6? fequens eius epifeopum principalem Patriarchâ,quod non concédèrent Komani, Nec quod ilia autoritas propriè pro tempore illo erat fibi fub?

trada.Ncc fecundum uidetur,quia Apoftoli publicantes prçf'cptû Domi ni in fcripturis fuis, utebantur modo loquendi, per que potuit innotefce/ re,quod erant præcones Chrifti, ut patet per illud Pauli i.Cor,/. ut quan/ do vult publicare illud præceptum Domini, de non dimittenda uxore,di ciüPræcipio non ego,fed Dominus dCc.Qiiando autem vult facerepro/ pria perfuafionê,dicit decohabitatione uiri conuerli ad fide, cum lùa uxo/ re infidelijUel econtra,quia hoc licet fit fine contumelia Chrifti,no tarnen eft neceffarium, Dico ego,no Dominus. Ahoqui no poftet Lcckliæcon/ ftare,quód ipfe ut præco publicaret præceptn,nifi ex præcedentibus uel fe quêtibusmanifetiaret fe eftê in illa publicatione præconê, Vtiunqj ctiani membrûfimul probatur per ilia uerba annexa. Dicendo.n. Confitcmini alterutru,nonmagis dicit Confefsionemfaciendam eftè facerdoti, q’alij' Subdit.n.Orate pro inuicê,ut faluemini,ubi nullus diceret ipfum mftituif fe nec promulgaftc præceptû diuinum ; fed intclledîus cius eft ficutin illo uerbo:C6ft'temini alterotrum,perfuafio ad humilitatem, utfcilicctgene/ raliter nos confiteamur apud proxim os pevcatoreSjiuxta illud i.Ioan.hSi dixerimus peccatum no habemus, nofmetipfos amp;c. Ita per fecunduper/ fuadet ad charitatc fraternam,ut fcilicet per charitatê fraternam fubiienia mus nobis inuicem, Apparet ergo iftud no eftc de iure diuino prornulg^ toperfcriptûram Apoftolicâ. Vel igiturtenendûeft primum mcmbrS, fcilicet quod fit de iure diuino promulgato per EuangcIionjUt in fccundo uel tertio membro eft declaratum. Vel fi illud no fufficiat, dicendßeftter/ tium,fi:ilicct,quód eft de iure diuino pofitiuo promulgato à Chrifto Apo ftolisjfed Ecclefiac promulgato per Apoftolos abfq; omni fcriptiira,ficut multa alia tenet Ecclefia,oretenus per Apoftolos iibi promulgata finefoi ptura,cuius fundamentû eft illud loan. 20. Multa quidê amp;nbsp;alia figna ftbt ïefusôCc.HacftenusScotus.Nonpiguit autem in prçfentia,ipfaeins uerba recitare,partim,ut reuocemus in mem oriam,qualcs prçceptoresEcckfiî Dci ante hæc tempora habucrit,^ quales adhuc habendi eflènt.fi confil« Afotipromoucrent:partimutmanifeftècognofcamus,quantafituangt;'' tasamp;^impudcntia Soti, quôduociferetur,confefsionem inamfuam,eîe præceptis Euangelicis ÔC Apoftolicis eftc neceftàriam. Nam fi hoc eflet ««jïwTupjCur de eo tot feriptores non admodum uetufti,6C SophiftkacM^ tçologiæ columnç,pendent animi,dubitant,hæfitant,ac reuocant fefe iu/ terdum,amp; nccefte habent tandem eo confugerc,ut affirment eftè traditio nem non icriptamC’QiiidC’An non legerunt illud loannis.’Quorum renii feritis peccata,remittuntur eisÆt illud Iacobi:Confitemini alteruti^rpe^ cata ueftraÆt illud in Aeftis ApoftoIicistMuIti credentiû ùeniebantconn tentes ÔC adnunciantes adîus fuosr Certè legerunt,folent ea etiatn reci/ tarc,nec tarnen inueniunt, ubi pedem ponant,amp; firmiter confiftant.

Sed fortafsis Sotus, qua eft ingenij induftria, plura SC certiora uiditin bis ftripturæ tcftimonijs^quàm maiores eius, idcircô cofideremus quam uim habcant,adftabiliendam illam Sacramentalem Confefsionem. '

Chriftus apud loannê dicit ad Apoftolos: Quoi^ remiferitis peccata re mittuntur eis amp;^c.Ex hoc loco ratiocinatur non tam Sotus, $ reliquaho/ rum feriptorum colluuies, quod cùm Chriftus comendet Apoftolis ofiv ciu rcmittendi amp;nbsp;retinendi peccata,detur eis poteftas iudicandi amp;nbsp;cogno/ ftendi de peccatis. Quare, cùm cognitio peccati no pofsit fieri, nifi per ac/ cufationêpeccatorum,quæ eft confcfsio,cxiftimant Chriftû eo loco Con fefsioneni,hoc eft,enumerationêpeccato^£ coram facerdote mandaftef

Scd fi Äfotid rem fcriÂ agunt, quid efl:,obfecro, quôd l'n rédtahdis his verbis Chrifti,difsimulantamp;: omittunt, quod præcedit, SCquod omnino cognitu neceflarium eftç’Chriftus enim no fimpliciter dicit:Quorû rémi/ feritispeccata,remittutureisamp;^cSedpræmittit,ÄCC1PITE SPIRE 'TVM sa N CT VMjUidelicet fl gnificans ,eos accipere officium rcz Ëiittcndi^ retinendi peccata, qui accipiunt ab ipfo fpiritum frnctum»

Dicatigitur Sotus,aut omnes fuos Sacrifîculos amp;nbsp;Fratercuios, qiii au/ diunt Confefsiones vuigi, babere certo ipintum fanclum, SC rcs ipiâ ar/ gueteum uanitatis^auteos, quicarentfpiritu fando, nonremitterenec retinerepeccata, ôi. quis tune ^erabitin confefsione abfolutionem fuoi^ peccatorum f Non ignoro,quod ex Magiftris fuis dicére foJent, Per mi/ vifterium etiam mali facerdotis transfundi gratiambenedidionis, Sed-•luomodo hoc conuenit cum uerbis Chriftfqui cùm diceret;Quorum re Ëvferitis peccata,præmittit, Accipite fpiritum fandumiT Nifi ergo habue nsfpiritiini fandum, non pertinet ad te uel officium uel clauis remitten/ *Iiretinendipéceata.Audio quidcm,te diccre,hancdauern cundisda/ ri bcerdotibus,non redè autem ac digne earn habere,nifi qui uitamamp; do ’^rinam Apoftolicam feruant: fed manifeftius eft uerbum Cfirifti, dicen/ *‘s:Âccipiteipiritum fandum,quam uttam facile eludi queat.Et teflimo/ viafcn'ptorum, quæ Petrus Longobardus récitât, magis perfpicua funt, ^uam uthuic gloflèmati cedant, Perfpicuum enim eft,quod Auguftinus ‘^‘dt:Remifsionem peccatorum uel per feipfum facitDeus, uel per Co/ ^vmbænieiTibra.Ergo qui non eft uerum membrum colurnbç,per euni Deus non remittit peccata,Perfpicuum eft,quod Gregorius dicit: IIïi foli ^abentin hac carne pofiti ligandi SC foluendi poteftatem,fient fandi Apo ^oli, qui illorum exempla limul cum dodrina tenent. Perfpicuum eft, eivodOrigcnesferibit; QiiicunqiueftigiaPetriimitantur,habent RE/ DTE ligandi SC foluendi poteftatein,

Hæcamp; mulcaaliateftimoniaueccrurtî fnanifeftèncgant,malos facer/ dotes,ütiHiIoquurttUr,habere poteftatem ligandiamp;foluendi,ideoq,’no poflecos ullomodojud digne uel indigne foluercautligarc^ Non autem bæceôrecitamusjqoodfentiamus exEuangclioChrifti,fi hocadnuncia/ vent iuxta dodrinam Apoftoh'carn,impius qüilpiam Epicureus,nô poft feconcipiremifsionem peccatorum,Sedut oftendam uanitatem Soti,ôd ftioriim fcriptorum,qui cùm ex uerbis Chrifti : Quorum remiferitis pec^ cata SCcftabiliant auricularem Confcfsionem, autfallaciter difsimulant, quod præcedit; Accipite Spiritum fandum,aut fi hoc eis obijciatur, Ôl ur/ geanir,non habent,ubi confiftere queant,

Nam, quod ad ueram uerborum Chrifti fententiam attinct,non eft fenticndum,quôdChriftus his ucrbisî Accipite fpiritum fandum,Quo/ mm remiferitis peccata SCc, tradiderit Apoftolis âUt miniftris Ecclefiæa/ liquam iudiciariam poteftatem, amp;nbsp;commendauerit eis cognitfonem dé occultis hominnpeccatis,Sed quôd cÔmendauerit eis officium ÔCMinifté riumprædicandiEuangehj fui,utquotqaotEuâgeIio credunt, accipiant renaifsione peccatorum, amp;nbsp;foluantur, Quotquot autem non credunt, li/ geiitur,Ôôretineantur eispeccata,Qiiod,n,ChriftushocIocouocat fpiritîï fandum,non intelligit éa admitanda fpiritus donaiquç poftea in Apofto/ Esin diePentecoftes contülit, fed intelligit officium ôf Minifterium Ipi/ ritusfandi, quod alias uocârat Claüesregnicoeleftis, quas antea Petro fiicollegis eiûsprorniferau Tibi, inquiens,dabo ejaues regni eoelorurh»

daues cni’m dicuntur, quibus oftiu aperituramp; clauditur, Ofti'um auteiR «cœleftis regni aperitur amp;nbsp;clauditur,non humanaaliquauiolentia,fed diiu na ordinationcjhoc eft, prædkationeEuangeIrj de ChriftOjUt quotquoi adnunciantjChriftum effe expiatorem peccatorum noftrorum/oluanta pcccatis J âè aperiant oftium regni coeleftis omnibus qs , qui fide agno/ icunt Chriftum: ligent autem, amp;nbsp;claudant oftium regni cœleftis, ijs, qui noncredunt,Nam,quod dicit ChriftusrAccipiteSpiritum fandum,quo rum remiferitis Slt;^c.eiufdemplane fententiæ eft,cum eo,quod a,pud Mat cum dicicPrædicateEuangelton omni creaturæ, (Hoccft)Sufcipitc nifterium Spiritus fandi, quod eft officium prædicandi E uangdtj in to/ to orbeterrarum,Hocenim officium eftclauis cœleftisregni, (^ergo crediderit 8Cbaptifatus fiierit, faluus erit. Hoc eft habere reclufas tasfores cœleftis regnt Qui autem non credideritjcondemnabitur. Hoc eft habere fores regni cœlor urn clauias.

Confidera mihi ,'quæfo,exemplum Petrfi Accepit enim claues regni cœleftis.Nec eft dubiurn,quin ufus fit rjs clauibus in diePentecoftesqua/ do,accepto iam fpiritu fando,prodrjtuna cum collegis, inurbeHicruf^ lem ,magnaanimiconfidentia,adrnuftrandam gloriam nominis Chrv fti. Quid ergo fecit f Num gloriofa uoce iadauit maieftatem fiiam, ài/ xinChriftus dedit mihi poteftatem foluendi ôi. ligandi in cœlo, Dédit er/ go mihietiam interra poteftatem transferendi,eonftituendi, muiandi SiC auferendi Imperia,régna amp;nbsp;principatus î' Chriftus dedit mihipoteftatem iudicandi Angelos dominantes fuperbisprincipibus, Deditergo nuW poteftatem etiam feruos eorum iudicandi amp;nbsp;condemnandi Cquot; Nihil certe minus.Num exegitGonfeisionemauricuIarem, amp;nbsp;dixit; nifi quisucftni uel faltem femel in anno confeffus fiierit folus oniniapcccata fuapropdo facerdoti, indignus eft Chriftiana fepultura amp;nbsp;cœlefti regno C Minime 0/ ranium» Sed, Certo feiat (inquit ) tota domus Ifraeljquod Dominum Si ChriftumfeceritDeus hunclefum, quern uos crucifixiftis, Hxcuoxda^ uiseft cœleftis regni, Hacuoce aperitoftiumcœliyôCintroducitincc»' Jum,quotquot fide earn excipiuntHac uoce claüdit cœlum omnibus ij% qui earn incredulitate contemnunt,

Ac poftea,c«m Petrus fufeiperet Euangelion Chrifti Cornelio Ôi al^ Gentibus prædicandum, non dubium eft, quin tunc Clauibus â Chrifto acceptis uere ufus fitQiiid ergo feciK’ Nu dixit; Quia uos GenteSjUoipfæ me accefsiftis, fed ego neceffehabui uos fequi, ideired alh'gouos anathc/ mate,amp; colligo uos Apoftolica autorit ate no folûin fpiritu,uerumetiam in corpore, atep in omnibus fortunæbonis , amp;nbsp;auferimus uobis uidorias hatftenus in armispartas^Nihil minus. Num præcepit eis,utfinguli om/ niapcccatafuaipfiinaurem infufurrentf Minimeomnium, SeddixiC Huie (Chrifto)omnes Prophetac teftimonium ferSt, quod remifsionem peccatorum accipiatper nomen eius, quifquis credideritin eum. Hæc uoXjUt eft 1 pf i fsim urn Euangelion de Chrifto,ita etiam eft Clauis,quaPc trus Gentes ad fores regni cœleftis ita duxit,ut quicrediderit,inueniat cas apertas,qui uero non crediderit,habeat eas clauGs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Videmihi Paulum quotp, qui Ô(fi nonaccipitSpiritumlândumunà cum reh'quis Apoftolis, in die Pentecoftes(nondum enim agnouerat Chriftum) tame poftcauocatus eft ad Apoftolatum,SC accepit etiam ipfc Spiritum fancftum,atlt;p claues cœleftis regni,Is ergo, cum ueniftet Ando chiamPifidiæ,amp;fccumferretcIauesRcgnicœlorum,quid egitî’ Num - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exegit

tttgttCohfefsionem Sacramentalem, amp;nbsp;di'xit î Nifi fingüii éfltimercn's mihipeccataueftrajilön poteftisfaluïfieriVAbfit.Sed, Notum fitO'nqmt) liobis ui'ri fratres, quod per hünc (Chnftum) adnundatur uobi'srem jfsio peccatorüm,ô(: ab omnibus,a qui'bus non potuiftis per legem Mofi l'ufti'/ ficari, Per hune omnfs,qui credit,luftificatur. Quid ergo dieemus îT Num Paulus abuti'turfua claue, amp;fuo fpiritufando, quodauditoresfuos ante, apeccatis fuis abfoluat,quâm Confefsi'ones eorum audiarfNo certè abu/ titur,fed mïniften'o lîio uerè apoftolicc fungi tun Gum eni'm Chriftus digt; Xie Quorum remiferitis peccata ÔCc.non fecit ex Apoftolis uel cognito/ tes uel iudi'ces peccatorum, fedfcci't ex eis Miniftros ac Prædicatores Eu/ angeltj fui,ut in his tern’s,adnunciandoChnftum eflè peccatorum noftro rum expiatorem,remitterentpeGcata in coelo,itjs,qui crederent, rcti'nerêc autem peccata,ôi5 clauderent coelum ij s,qui non crederent. Vanifsi'm um igitur eft,quod Sotus collegae eins colli gunt ex hoc dicfto Chn'fti, Con/ Efsionem Sacramentalem eflè ad falutem neceffariam»

Multó minus colligi hocpoteft exdido lacobi : Confitemim' alteru/ trumpeccataucftra. Nam fi nonfatisfaciuntSoto fcriptanoftrorum,a/ pud quos interprctatiohuius loci clarifsiméextat, obferuct faltcmquid Scotuseius de îcntentia huius loci fentiat, quam SC fuprà recenfuimus, amp;nbsp;fitperuacancum eft in praefentiaineptias eonim, qui hoclacobi dido, adftabiliéndam fuam lacramentalem Confefsioncni abutuntur,pluri/ Eisrefutarc.

Eiufdem notae eft, quod Sotus récitât ex Adis Äpoftolicis capite deci/ monono : Multi credentium ueniebant Gonfitentes amp;nbsp;Adnunciantes a/ ftus fuos.Putas ne Sotum,cum hæc hoc loco commemorat,frontem ha berefNos loquimur de ca Gonfefsione peccatorum,quae exigitur à Pon/ tifiubus, liidelicet, ut ntfi quis Uel faltem femel in anno confiteatur folus, omnia fua peccata proprio facerdoti, non pofsit faluus fieri,

Sotus aiitertl ad ftabiliendam earn, récitât, quid credentes Euangelio äpudEphefiosfecerint, NosexpedauimuspræceptuDomini,autinfti/ tutum Apoftolicum,illeauteminduftriusuir commémorât nobis priua turn quorundam Ephefiorum exemplum,Quod tarnen quale fit,expert damns, Priîtlùm cnim, exemplum uniusEcclefiacnon potcftfacerege/ nerale omnium EcclcfiarUm præceptum. Deinde,no fitibifermo depri/ uata fingulorum peccatorum cntimeratione, fed de exhomologefi, hod cft.publica Sd generali Gonfefsione, No dicitur, Epheiij confefsi funt So/ li omnia fua peccata, proprio iacerdoti,ôd nifi hoc feciffent, no potuiflenC falui ficri.He ueftrg,impoftor,appendiccs funt, fed dicitur

Kcèöfiijy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jhoc eft,publice cofitentes Sd adnunciantes adiones fuas#

Hæccxhomologefis Sd adnunciatio non fuit priuata omnium peccato/ rum,coram Sacerdote,enumeratio, fed publica agnitio,Sd generalis pro fefsio,quôd hadenüs uitam egerint in uarijs Sd multis peccatis, ntirtc au/ temagant Deo gratias, qui condonetipfis peccata gratis propterGliri/ . ftum unigenitû filium fuum. Quid autem hoc ad illam Pontificiam Gon fefsionemCln Nehemia capite nono, confitentur fil ij Ifrael peccata fua ôd patrum fuortim, Numenumerabanteacoramfacrificuloc'AtneueftrÏ quidem Sote,affirmant,hanc enumerationem fuifle in Ecclefialfraelita/ tumufitatam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Sunt Sd alia feripturæ dida, quæ ad tuendam Pontificiartl illam Gotv fefsionê recitari folent/ed quia Sotus ea pr«cterit,ac uerifimik eft,eum n$

inùltunîfidudæinniiscollocare,non eft nobis u/fum ca atri'ngere.Naill exhis, quæ recenfuimus,manifeftumamp;:perfpicuumeft,quodPontfv ciailiaConfefsio, dequa in præfentîaloquimur, nullam habeatneccx præcepto Ghrifti, necexinftituto Apoftolorum autoritatem S)C falluni eft, quod Sotus ia(ftauit,feufum eius GonfeftionisexpræceptisEuan/ geIicis8CApoftolicis,utipfeloqurtur,oftenfurum,

Deinde aggreditur ad receniendum Gatalogum miiltonimPatrum, tarn ueterum,quam recentiorum,quorum autoritäreftabiliatfuam Con fefsionem.Sed nihil opus eft,ut eos figillatim percurramus.Relpondcbo uniuerfè^Primüm enim,aliorum fcriptafontftcfticia,quemadmodumfu prà de Glemente indieauimusralij loquuntur, non de SacramentaliCon/ felsione,led uel de Confelsione,quæ fit coram Deo,uel de Exhomologe/ fl,hoc eft,publicaGonfelsione,quæ quondam fuit in notorijs criminibus ufitata,uel de Confcisionefraterna, qua alter fuam erga alterum culpam deprecatur, Etfi qui loquuntur de iacramentali ilia feu Pontificia confef fione,non ftint tantar autoritatiSjUt qiiod non eft apertis teftimonijsfao® fcripturae probatum, priuata fua afteuerationeftabilircqucant. Deinde baud iniquum puto, fi mihi idem iuris repetam, quodfibiSotUsfumit. Gum enim eaPatrumteftimonia, quarGonfefsioPrincipisrécitât,aper/ tifsimè refutentPontificiam feu auricularcmGonfefsionem, ibi Sotus præfcribit quafdam regulas,quar in explicandis didlis Patrum, fi quando cum Gatholica Soti fiCfraterculorum eiusEcclefia pugnareuidentur, fe/ quendæfint.ScdpræftatucrbaipfàSotiaudirc.IntcftimonijsPatrumfin/ quit)rialiqua,quarinfacicm huicfideiuidcanturaducrfa,inueniantui',no Uitcadem non indefcandalizari, nec alijs offendiculum ponere,fed uel PRVDENTER exponcre,iuxta intentionem Ioquentium,amp;^f^'' tarn HANG regulam fi'dei,uel agnofeit NON E FF IG A C lA eue, fed ucl R E11GIE N D A , uel R E FE RE N D A ad fpecialesleges difpenfationis Prælatorum. Et abas, fi quando diefta Patrum non conue/ niuntcumfententia AfoticæEcclefig,dicit eosloquiuel Modefte,uelMy ftice,uel Obfcure,uel Artificiole, uel ea diefta ab liæreticis inferta. Qult;s au tern tanti interpretisinduftriam SC acumen non admiretur, non exofeu/ ïetùrt Sed prudens uir non cogitaUit idem nobis iuris efle in exponendis ijsPatrum teftimonqs, quxipfeaduèrfusGonfefsionem Principisalle/ gat, qUod fibi in explicandis illis Patrum dieftis y quae à GonfefsionePrin/ cipis aduerfus fententiam Afoticæ ecclefiae recitantur, arrogat. Dicamus igitur paucifsimis,de aceruo illo Patrum,quem Sotus nobis ad tuendam fuamfiefticiam Confefsionern obtruditi,quc)dea teftimoniafintuelpru/ denter exponenda, uel non eftê efficacia,lt;3C autrencienda,autdifpenfatio/ ni Prælatorum referuanda, ac alias quidemModeftè, alias myftiee,alias öbfcure,ahas artificiofè,alias hæreticè diefta.

In his autem omnibus Regulis duo præcipuè capita diligenterfunt obferuanda.Alterum eft,quod Sotus dicittTeftimoniaPatrum exponen da efte iuxta certam regulam fuæfidei, aut referenda ad fpeciales Leges difpenfationisPrælatorum. Alterumeft,qüóddfcitfuamfidem,(liace/ nim forma loquendi intel ligit, ni fallor,fuarn ecclefiam) non fcandabz^ ri CKCO, quod teftimoniaPatrum uideanturaliquando fuæfententiæad/ uerfâ. Vtrüncp hoc,continetfuum fingulâredocumentum. Illudprius docet Pontificû amp;nbsp;fraterculórum ecclefiam hoc eftè inftituto,ut prirnum quidem fingat fibi dogmata,quae libet,amp; qug fug fuperftitionijimpienti,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domina/

^ôtninâtioftimai'eft'ati conlehtaneauidcntur. Hæc iiocatur ccfh fîdef Deindeaotem accommodct ad hæcftabi'h'enda tam facram (cri/ pturam qiiâm dida Patrùm» Quod fi ali'quôties uidvnir l'mpudentiusi

fcrri que'at, refjciunt qüicquid ïllud fit l'n leg^S dïfpenïânoms Præz btorum fiiorum,Certa,exempli gtadà,reguIaPontificiæfidcieft.’R.oma/ \ ’’Us Pontifex eft caput uniuerfali's Ecclefip,amp; Vicarius Chriftfi Qtncquid ^goinlcripturadePetro jaut lUEccIcfiafticis fcriptoribus deautoritate ^defiæ Chrifti di'citur, hoc necefiè habet probare Romanfr Ponttfîcéni ^»èVicarium ChrïftûEtficubi hoc minus aptum uidetur,rctjcituradin/ ^^prctationem autdilpenfationem Prarlatoruni.Certà régula Pontificiæ hdei eftjConfefsio Sacramentalis eft neccflaria ad falutem.Etfi autcm uaz ^‘useftufus huius nominisGonfefsioriis,tamen ubicun^ ferèuel iiifacra ‘lt;^gt;'iptura,uel in Ecclefiafticis fcriptoribus fit mentio Gofefsionis,hoccon S^fitiiradprobandam Gofefsioncm aUricuIârém. Etaccedit tandem feu Çonftitutio feu difpenlatio Prælatorum, qui cûm fintpleni ipiritu fancflOj 'frarenonpofflint,

Vfitatum hadenus fuit, Ut cîcn'a hoti iciürtarcnt a cariic fêptctti ^îshebdomadas ante Pafeha, fed fcquerentür hac iii re confuctudincrtl ^^icorum.Et hæc confüetudo fadîa iarti eft certa Léx Regula fidci,Ex,gt; in Gratiano manifeftus CanonrStatuimuSjinquienSjUt fepterrt ^^Mornadas P LE N A S ârite fatlcîîünl Pafeha ortines Clêrici'in fortenl ■Domini uocatijâ carne iciunent, quia ficut difcrcta debet eftè uita clericoz a Laicorum conuerfationc,ita Qi. in ieiunio debet efte difcretio.Quid ^^ofitfReguIa enim fidei, hoc eft, Gonfuetudo, quæuim legis obtinet, ^Canoninter fc pugnant SuccUrrit ergo interpreti dodlrina Soti, qua ’ubemur ea, quæ dilfentire uidentUr, exponere itixta certam rcgulam fiz îuæ.Itaque exportitur(cuius rei Ôf fupra alicubi mentioncm fecimus) ^tatiierepro Abrogate j aut confulere. Statuimus, (,inquit interpres) id

Abrogamustuelponitur ftatuimusjproconfubmus. Qiiid,obfez haclibidineinterpretandi, quam fibiPraïIatiamp;FratercuIifumunt, «crofancîlum Si inuiolatum Uel in Scriptura facta, üel in fcriptoribus Ecz rfefiafticismanebit Quin potius abrogerrius SC abîjciamtis, quicquid nobisfcriptorum Spiritus fandus innlanus tradidit, SCpendeamustanz ûim e certis illis Regulis fidei Pontificum , ÔC è difpenfationibUs Præz btorum. Sed TuclementifsimeDcus,PaterDomininoftri lefu Ghriz fti,defendequæfo,tuere8C confertiâ Spiritu fando tuo üeram tuam Ec# defiam, Sc quam dediftiei facram fctiptüram. Ut quihifcetemporibusl gratuftatua dementia à Fraterculorumfomntjs,ôf â Pontificum ludiz bnjs liberati fumus, Solam lucernam uerbi tui, quam inter rios accenz difti, obcdientet QC perfeueränter fcqüamür, Alterüm, quod hoc loco ûbferuandum diximus, illud eft, de Scandalo* Nouît (inqUitSotüs) ea/ dem fides rton inde fcandalfeari, ctiamfi aliqüa, quæ in faciem hUic fidei uideantur aduerfa, inueniantUr. Gredo faciflimd Fides ehimPontificia / tam firma eft SC corporis SCanimi conftitutiorte, ut non folum non fcanz dalizetur e didis Patrum , uerumetiamè teftimonfis facræ Setipturæ* ttiamfimanifeftêcurnipfius fententiapugnauerint Sumamus, exemz pli gratia , dectetum Conftantienfis Goneihj de altera tantum partei Cœnæ Dominicæ Laids exhibérida, Étfi enirn manifeftum eft uerz bum Chrifti, de calice CœnæDominicæ: Bibite ex co omnes,tamen fiz desPorttifida cxeointantumnon fcandalizatur, ut ctiam pubh'cènoft

liereatur diccrc : Licet (inquiens) Chriftus poft Coenam iîiftitiicnt,æ fuis difcipülisadmiinïftrauentlüb utraquçfpeciepanis qini J)oc uenerabilc Vide Seßio* Sacramentum tamen HOC NO Nlt; O ESTANTE,

ïgttiir dicértlusCNonhabèttiusin pracfenriâaliüd,quoTd‘^in3pudennail/ Conjtant nbsp;nbsp;Pontificiâdtcamusjhifi illüdProphetg: Frons mulieris meretricisEda

tttnjis. efttibijamp;nôlùifti crübefcère, ..j ‘ jj , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

An nomilud quocp extremaceftimpudentiae, ac plane perfn'dafrons meretricts f Nam hiftoriàEccIefiaftica clarè SCperipicüèaffîrmat, frcrc/ tam Côfeisionem peccatorümfuiftèquidem aliqüandiÛinecclefiaCon/ ftantinopOÏitana uiitatàm, poftea aütem efle propter ftuprurn àacom cum nobilt ma'trona abrogatam, ôâ libéré cüiüfque confcientiæ pcrmiv 'Socra.îib.^. fum,ütabfquefecretaÇonfefsioneCœnam Dominiïumeret £prfcopi (inqüit) EcclefiafticoCanoni presbyterum certum quendatn Poènitenti/ bùsconftitiitum hocadiecerant, üt qui poft Baptifmiimprolapfi eflent, peccata fUa coram illo cOnfiterentur» Et alius fcriptor: Quoniam prorfus non pcccare diuiniorem, quâm humana fit, naturam ,requiritjpoeogt;t^f’^ Sozontf. lib. tibus uero DeuSjetiamfi fæpenumero deïiqucn'nt,ignofci praccCpit, y.Mp.iÔ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qm' peccata fua confiteri detrecîant, delitfta, ut crcdibile eft, aggtauan^

lur,inde ab initio Sacerdotibüs placuit,ut uelut in Theatro,tcße multiw dine Eccleflæ, peccata manifeftarentur. Et ad hoc inftituti presbytei uni aliquem, cüius conuerfatioefletoptima,tcnacem ctiam fccreiorum^ prudentem depütarünt, ad quem, qui deliqüeruntacccdcntes,quægcf/ fiflènt, çonfiterenfur ô^c, Habes inftitutionem Secretæ feu Aüricüï^riSj ütnosuocamuSjConfeisionis. Necdubiumeft quinhiftoria,cünicxi/ git presbyterum TENACEM SECRETORVM,de aiiricubd feu fecreta confcfsione loquatiir, Audiamus nunc abrogationchi eius» Cum ob banc rem (inquit, uidelicet ob ftuprum diaconicum nobilima/ trona) lacrisuiris detraheretur,Eudæmôn quidam ecclefixpresbytct,?^ ncre AIcxandrinus,confilium Epifcopo Ne(ftario dedit, ut prcsbyteruni pœnitcntiarium abrogaret,permitteretqjutpro fua quiftp cohfcientiaad communiohèm myfteriorum accederet,Ô£:c, Et âliüszNedariüs (inquit) ' per plexus,quid commiflb facinori competeret,t)iaconum illuni,qui fcc îushocaùfüsfuerat,diaconatupriuauit,amp;^quoniam nonnullifuadebant, ut unicuicp ïibèrum permitteret, fecundurh quod frbi fpG bené confc/us eflet,fie bona flducia eiTc poffèt,ad communionem myfteriorüm accede/ rê, munus illud presbyterq pœnitentiarrj fuftulit, fit'e, Hàbes aüttcularis Confcfsionis in ecclefia Conftantinopolitanaabrogationeni, Acnunc quidem nonhocagitur, quidiftisuideatur,qui hancàbrogatiohemini/ probarünt, fed quid eo tempore in ecclefia de Confçfsione geftumfit» Perfpicuum enim eft,ex ea hiftoria,quôd ôeConfefsio auricularishuma/ no confilio fuerit inftitutà, fie poftea iterum in Coiiftantinqpoïftana Ec/ cl ci la, propter ftuprum Diaconi abrogata, cùm interea in RohianaEc/ défia firmà manferitfortafsis quia illicSacerdotes fie Diaconi potue/ runt fua ftupra cautius, quàm Diaconus Conftantincpolitanüs jCælafé» ÏTcergû uidemihiinfignemFontificiaffîdciimpudentiam, Non enim cft obfcurum, quod Chryfoftomus fticce{ïeritNelt;ftariogt;fubquo abroga/ tafuitlecrcta Confèfsio,in epifeopatuConftantinopolitano. Ncceftob/ fturum, quod Chryfoftomus in tjsIocis,quæConfcfsio PrincipisinhoC capite rec tauitjoquatur manifefté de ea Confefsioncjquç paulo antefub Nedlario cratabrogata, fié propter quam Sacerdoiès pelsimé in vulgo audiebanti

aud{ebant,Quarc,ne uiderctur ôeïle abrogatam înftauf are, 8^ populi inz uilt;liaininflammare,manifeftèexponitfcntentiani(uam, quod nihil mi/ nuscogitet,quâniutcupiatabrogatamConfefsionemrcftitucre» Non dico tibi,(inquit)ut te prodas in publicum, necß ut te apud alios accules. Sedobedire uolo te Prophetac dicentiîReuelaDomino uiam tuam.Et itc rum:Si confundaris alicui dicere quia peccafti, dicito ea quotidie in ani/ matux,Nondico utconfitearisconlèruotuo, utexprobrct, dicito Deo, quica curat, Hæc cftmanifeftaantithefisjhominöScDeijUidelicet^quód Chryfoftomus fignificct, fe non hoc urgere, ut confiteantur pcccata fua, ocl uni uel multfs hominibus,fcd Tantum Deo. Et tarnen tanta eft mail daPetri Longobardi,ac Pétri Hifpani, quiLogobardum præceptorem luunijUtfimiles habeantlabraladucas, lèquitur, utimpudentifsime au/ dcintdidaChrylóftomideprauarc,aenonienDei, in his Chryfoftomî locis,pro Sacerdotibus Dei interpretari.Longobardus dicit : ïllud loan/ nis Chryfoftominon it3. eft intelligendum, ut liceat alicui, fi tempus ha/ beatjSacerdoti non confiteri,lèd quia lufficit,ubi crime occultum eft, So liDeo PER SACERDOTEM, dicercôd SBMEL, Petrus Hilpanus dicicCum Chryfoftomus dicit:Dic Deo, intelligi poteft,in ar/ canoillo iudicio,in quo reuera Deo dicitur, quia locum Dei tencntiho/ ï’JiniilludconfiteuHabesmanifeftösdeprauatores Chryfoftomi, quód cnm Chryfoftomus perlpicue excludit nomine Dei, Sacerdotes, ifti in/ dudantjàillud nomen per hocinterpretentur, Quidnuncfynceræinz terpretationis tibi in alfjs uel làcræ Scripturç,uel Ecclefiafticorum Icripto rumlocisjdehis Petris prömittere polïès f Quis eis,cum femel in aperta corruptela deprehendantur,in alqs tutó fidem adhiberetî* Certê hxc imz pofturamanifeftè nos admonct,utab omni iftorum Pharilgorum amp;nbsp;Fra tcrculorum fermento caueamus,Hæcautem de Chryfoftomi didis tam copiofèexpofuimus,non quód autöritate eius multum nitamur. Etfi e/ nimagnofcimus eum,uirum eloquentem ,amp; qui tam uoce quamfcriz ptismulta beneficia in EcclefiamfilqDeicontulerit, tarnen ficutSotus non uult fubqci exemplo Nedarrj,qui abrogauit Confefsionem inEccle fiaConftantinopolitana,ita liberum nobis eftrecederca fententiaChryz loftomffiipfe à fententia lacrac Scripturæ alicubi receflerit. Sed uolui hac in parte optimo uiro hoe officium praeftare,ut uindicarem eum ab impu dentiaSycophantarunijqui non uerentur dida eius aperte deprauare, 6d ut oftendcrem,nos in producendis ueterum Scriptorum teftimonfis,adz uerfusPontificiamcolluuiem,amp; Pharifaicam fentinam,oleum amp;nbsp;opera peidere,propterea quód tanta fint caccitate percufsi,ut etiam manifeftatn meridiei lucem,tcnebras iudicent.

Prætereo tninutiora,amp; futilia Afoti ♦ Illud autem non uidetur praïterz tundum,quôdcùm ConfcfsioPrincipis récitâtdidum Auguftini exliz firoio,cap,^,Confefsionumeius,Afotusarguatnosmendacq.Nosueró nun^ putauimus futurum,ut in ledionem Confelsionis Principistam cralfus afinus incideret,qui quod eft induftriæ, argueret m endaefj .Non enim ignorauimus Auguftinum loqui de fuis Confefsionibus,fcd quod Auguftinus de his dixit,nos cùm ueftra ilia auriculari,6C Fraterculis, au/ ditoribus eius contulimus, Scripfimus aduerfus impia amp;Pharifaica uez Jtra dogmata,piacdodrinæ epitomen,in quarecitarifolent capita tStum locorum,non autem explicari copiofa ÔC integra oratione, Itaque uoluiz tnuscommcmorationchuiusdidiexAuguftino, reprehendere Frater/

culorum SC facn'ficulorum.,qui urgent auricularém Confefsionetti,eiÄio fitateni.Sicut enim Auguftinus reijcit ab audienda feu legenda rfua Cön/ fefsione eos,qui cum non pofsint alienos langnores fanare,niagis hociv gunt,ut aliéna errata ciiriofe cognofcat, quant fua emendentîita no$ req/ cimus uos Fraterculos SC Sacrificulos ab audiendis noftris ucl priuatu uel publicis peccatorumConfefsionibus,propterça quod uideamus uos tam imperitos rerum diuinarum,ut non pofsitis noftros langudrcs ûna re,amp;reipfa comperiamus,uos efle,ficut Auguftinus loquitur, curiofum genus ad cognoftendamuitam aliénant,defidiofum ad corrigendam^ ant.Confefsioigiturnoftra,exemplo Auguftini,tibi,Deus nofterpo^®' fpediu tuo tacite fit,Sc non tacite .Tacet enintftrepitu,SC coram uanishy^ pocritis,0Cimpijs Sacrificulisxlamat affeClu, 8Ç coram uniuerfo cœleft^ wntciuium coetu. Neque enim dicintus rede aliquid hominibus,quod nona nobis tu prius audieris, aut etiam tu ali quid tale audios â nobis, qd noil nobis tu priusdixen'So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Scdage,Afote,fit fane ita,quod non aCcommodaucrimus fiocAugii' ftini diClunt apte ad reftttandam ueftrant Confefsionem,num proptereä fumusaccufandimendacq C Certe,ueritaseft,quodAuguftinusbocdigt; dum in €0 locö,queni oftendimus,kribât:Si autent mendaciuntdidde/ bet,quod non apte citetur, quæfo te, quot tu ntendaciorum, in hoc capi/ te,ut nihil de altjs dicant,reus es,qui teftintonia Eecleftafticorum Scripto rum,quorum alia loquuntur de pubucaExhontologefi ,alia de fecrei» confcfsione,quæ fitin confcientiacoranTDeo,ad ftabiliendatn auricub/ rem illani ueftram Confefsionent mantfefta deprauatione torquesf

Sed quis iftas uani hominis ineptias omneS perfequi poftet ç' Audia/ ntus igitur epilogum eius .Confefsio,inquit,nec obinftrudionetn tan/ turn eorum,quæ ad falutem funt neceftaria,ncc ad audiendum Euangdi/ on neceflaria eft, fed ad participandunt merituni, SC uirtutent paßionis Chrifti,per facramentum eius,

Vide,obfecro,itcrum,amicifsinie riii Ledor,httius hominis impude/ tiani SC uanitateni,Dicit Confefsionem illam fuam auricularent neceflà/ riam eftè ad participandunt meritum SC uirtutem pafsionis Chrifti pct Sacramentum eius.Hoc autem ita recenfet, perinde ac fi iam t eftimonfis Ecclcfiafticorumfcriptorum,quæfupràcomniemorauit,comprobatuni cftèt,amp;tarnen de hoc participationis modo,ne uerbuni quideiu ùlluntm his,pracfertim uetuftioribus,Gontinetur.Quis igitur tantam hominis im pudentiam non execreturfDeindc, dicit Confefsionem non eife neceftâ riam ad audiendum Euangelion.Quidç’Certe Euangelion eft abfolutio^ feupraedicatioderemifsione peccatorum propter Chrtftunt * Quider/ gof An uos Fraterculi non confitemini peccata ueftra, ut audiatis Abfoz lutionemfAn fufficit uobis opus ipfum Confefsionis f Vbi ergo nianct abfolutio,ubi Satisfaeftio ueftraf Ac profelt;ftd,cùm Sotus dicit,Sacrameii turn Confefsionis eftè neceflàrium ad participandum meritum SCuirt«/ tempafsiOnis Chrifti,primum qùidem uidetur ex Confefsione peculia/ re faccre facramentumideinde autem facit,quantum in ipfo eft,Satisfac'h‘ onem non neceftàriam.Si enim perConfefsionem particeps fio meriti Si uirtutis pafs ionis Chrifti,quid mihi prodeft mea fatisfaeftio? An no Chri ftus fatisfecit pafsione fua perfeClifsimè pro peccatis meis,SC ego iam per. Confefsione faClus fum meriti pafsionis Chrifti,autore Afoto,particcps, Quid ergo nuncmihi deeft f Confelsio,tantieft momenti, ut quantpriz

Jiium exonerauerö iîie peccatis meis in aurcm Fraterculi,non îndigeam ^niplius necàbfoIutioîie,necSatisfa(fî:ionc.Habes igitur,quôd Sophiftæ fuofegladioi'ugulcnt, ÔC dumfufcipiuntoppugnandam ueritatem,im/ pittate fua fe ita impcdiâc,ut nullo modo fcfe expedire'pofsint, Ac Soms ^ufcepit quidem tn hoc capite probanduni,Confefsioncm illam auricula ’’tinâi^Pontificiam elle ncceflàriam ad falutem,nos autem oftendimus c/ ani nec eflè naturahs iuris,ncc diuint inftituti, fed humani tantum, ac ab »ypoctitis, ÔCPfychotyrannisadconfcientiæ carnifîcinamtralati , tan/ turn abeft,lit fit cœleftefacramentüm quopafsionis CKrifti participes teddamur.Relinquamus igitur illià füam Confcfsionem, nos autem co/ nteamurpeccata noftraDomino Deo rtoftro, audiamus Euangeh'on DeijUtper fidem cognofcarhus,qüôd peccata uerè nobis remiflà fint, gratiiita dementia Dei,tâtum propter lefumChriftum, unitumnoftrö tnediatorem amp;nbsp;feruatotem.

■' Seqm'tlocus,dignifsimus, in quo explicando nonnihil operaecolloce tttUs. Cum énirh Confefsio Principis dicitrln agenda pœnitentia neceflà tiamefTefidem , qua credimus nobis certo remittt 6C coxldonari peccata gratis,propter folum lefumChriftum Dömiiium iloftrum, hit infurgit ^ducrfuseamSotuspIenisbuccis.Etfi,inquiens , ill agenda pœnitentia neccflària fit primo omnium fides,quæ per diledlionem operatur,Specia lis tarnen ina,qua nobis certo remittt peccata gratis propter folum Chri/ *iumftatuimus,adeöneceflaria non eftjUt fit contraria ueræ hdei ôd feri/ pturæ Ô^c,Ac rürfus : Qiiia hanc gratiàm ad pœnitentiam mouentem, in ^pcciali,nulli a Deo promiflàm effe,fedDeum qùorùm uult,mifereri,amp;: quos uult indurate,Paulo docente,didicimuSjaiïcrit cathol ica fides, nul/ lurn in fpeciali,praeter nouam reuclationem,credere pofiè, hanc gratiam ^Dei fauorem fibi concefTum eflè,6Cc.Et iterum:Tam longe éft à ucrita/ tfjUtbonæuoluntatis,amp;gratiædiuinaeerganos debeamuseflècerti, ut hacfolaratione, quia diiiinæ'gratiæ eft noftrum uellc Ô£^ operari, Si non noftrarum uirium naturalium, tubeat nos Paulus timcre,quia Deus, in/ quit, pro bona uoluntate fua operatur uelle amp;nbsp;perficere. Atqt ideo,'ficuC bocnullidebet,itanullipromifit, fed q^uorumuultmiferetur,6lt;^c;

EtinScorqs,Caucndum,inquit,quoddubitationcmincurramus,qùai dubitamus,anDeuscIemcnsfit,amp;milèricors, Hæc enimpeccatumeft, ôiexcæcitatecarnalis noftri hominis , Sed qua dubitamus, an nobis ilia contingatjifti dubitationem carnis uocant,amp; peccatumjcùm reuera fit ti nior Domini famflus. Et iterum:PœnitentianùIli eftp'romilïa,necpcrfc ucrantia,Âcrurfus:Noniubcmurcredere,dandumnobts donum pœni tcntiæ.Et iterum:De fauore Dei erga nos pœnitenfes, amp;implenfes eius pvæcepta iubemur non dubitare, Sed fauor ad hæc agenda,aut in his per/ leucrandum,non eftpromilTus alicui. Hacienus Afotus,

Hæc eft uetusSophiftarum ScFraterculorum impietas, qui tionfo/ lumiubentnos dubitarede bonaDei uoluntate, Sifauore erganôs, ue/ turn etiam affirm anteffè præfumptionem Si tcmeritatem,accontrariünï ueræfidei Si feripturæ, fi quis certo ftatuat Si credat, remittt fibi peccata gratis propter Chriftum.

Nefeio alios,ego certè fie fentio, fi Afotica Ecclefia non aliam, præter hancunam impi ctatem,fequeretur, nos fàtis iuftam habere caufam, cur eamdefereremus.Quæ enim de Voluntate Sifauore Dei erga nos, fie du kitat, noniameft amplius Chriftiana, fed EthnicaEcclefia , Quodut

Ac initio , noniamquæritur , quid Deus homini debcatex merité, manifeftum enim eft, quod tanta fit maieftas Dei, tantaque hominis abz iedliO jUt Deus nulla ratione debitor hominis uel elle uel dici pofsit.Quis enim prior dedit illi, SC reddetur ei Et : Quid babes, quod non accepiftiç’

Deinde, non hoc in præfentia quacritur, quam certa, qtiàm firma fit fides hominis credentis in Chriftuin , Manifeftum enim cftgt; quod amp;fi homo renatus eft per Spiritumfamft urn, tarnen tanta eft corruptio carnis eius , utnunquam habeat tarn certam tarn firm am fidem,quam abipfoexigitur , Dubitatio enim de rebus diuinis carni ita agnataeft, ut quamdiu uitam in hoc fcculo agimus, dubitationem non omnino exz cutiamus,

Sed quæritur,quàm certa, quam firma fides â nobis exigatur,amp;^ quart* tamfidemnosDeopræftaredebeamus, Nonquidinhabenda fideaga* mus,fed quid agere debeamus,quæritur.

Non enimdubiumeft,quinChriftuspromilîus fit ab initio mundi, needubiumeft, quin prædicatio Euan^elij de Chrifto , exigatfidemin Chriftum , uidelicet, utcredamus,quodChriftusfitexpiatorpeccatoz rumnoftrorumamp;Redemptor nofter, Prædicate , inquit, Euangdiz on Omni creaturae, Qui C RED IDE RI T, SC baptifatus fiien't, ialuuserit,

EttSicDeusdilexitmundum, utfiliumfiium trnigenitum daret,ut omnisqui CRE DIT ineum,nonpercat,fedhabeat uitamacternam, Etfi enimhomo peccato corruptus foletnaturafua , quemadmoduffl pauloantediximus , depromifsionibusDei, amp;EuangeIioeiusdubity re,tamencûm fides exigitur , exigituretiam, ut haec dubitatio mortifiz cetur,6Ccertaacfirmafiduciaconcipiatur. Nam quemadmodumhoniQ non poteft in hac carne perfecftèpræftare, quodLexilIaexigit, Dibgcs Dominum Deumtuum ex toto corde , nihilominus tarnen exigitur ab ïpfo perfedla diledlio Dei,amp; danda eft maxima opera,ut fi non poffumus in fummo, faltemin fecundo aut tertio gradu dilcdiionis confiftamusîiz ta cùm exigitur à nobis,ut Credamus Euangclio Chrifti,quod promittit nobis remifsionem peccatorum in Chrifto,amp;fi multum adhuc imbecib litatis rcliquum eft in carne,ut non perfedlè credamus,tarnen exigitur,ut buicimbecillitati fuccurramus , 8Cfidem abfque ulla hæfitatione habeaz mus,Quantum enim dubitationis, quantum bæfitationis incarnereliz quum eft,tantum arguitur mendacij BuangelionDei,

Quare Spiritus famftus non hoc agit,ut in iudicio, SCcôramtribunafi Deicogitemus tantum de diuinamifericordia in Chrifto nobis exhibiz t^,ôC opinemur cum formidine,utinilôquuntur, de oppofitOjnoseflèin gratia Dei propter Chriftum,ac ex quibufdam coniedluris ratiocincraur cumdubitatione, peccata nobis in Chrifto remilTacflè, fed hoc agit,ut VERE CREDAMVS, 6CquodCredimus,acCrederedebemus, certô,firmiter3conftanter,amp; fine ulla hæfitatione credamus,

Primûmenim, PrædicatioEuangehj, quæ eft certa promifsio graz tiæ feu clementiæDei erga nos,amp;remifsionis peccatorum propter Chri ftum, noneftfimpliciteramp;nudèpromulgata , fed additafuntmultaô^ magnamiracula , Cæcis reddituseftuifus , CIaudifuntfanati,Lcprofi mundathmon«ifufcitati,Credentes diwerfis linguis locuti, Ôi^multaalia

miracula âChrifto, amp;nbsp;in nomine eius ab Apoftolis édita funt.Horum Of J^nium ucrus ac legitimus ufus eft,ut ueritatem 0^^ certitudinem Euâgez confirm ent» Muka alia figna, inquit loanncs , fecit lefus in conipelt;4ii ’^■fcipulorum fuorum,quæ non funt fcripta in hoc libro.Haec autem fcri/ Ptafuntj utCREDATIS, quod leftis eft filius Dei, fid ut CREz rentes uitam habeatis in nomine eius. EtîMarcus,Illi(inquit)pro ^(^ipraédicaueruntübicp Domino coopérante, amp;nbsp;SERMONEM CONFIRMANTE iequentibusfignis»

Confirmatur autemEuangelionChrifti miraculis,non quod ipfum ’nfefitimbecille, Ä^inftabile, fed quod homo naturafuacorruptafitcxz cæcatior,quàm qui pofsitEuartgelion fuis uiribuscerta èi. firma fide in/ ^uerijexcitaturautemmiraculis,per Spiritumfanlt;ftum,ut quod antea ^ubitanter agnouit, incipiat certius,firmius ÔC conftantius credere.Qua/ ^CjCUmSoticus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daninateosjquicreduntccrtó fibipeccatagra/

bspropter folum Chriftum rerhitti, tollit uerum ufurri miraculorum, 5lt; ’^cddit,quodinipfoeft,cœlcftiamiracula,üanaôdociofa.

Deinde inftitutus eft ctiäm in hunc ufum Baptifmus, non ut cfTct fuz pcruacaneum fpe(ftaculiim,ad inanem tantum ipeciem excogitatum, Ifduttradat credent! in Chrifturri, manifeftofignopoflefsionemccelez ftish»reditatis,quaenobisaDeoPatre, FilioôdSpiritu iàndlo promiftà ^f^)amp;utconfirmetfidemeius,quiaccipitßaptifmum, Quicunque ( inz quitPaulus ) in Chriftum baptifati eftiS, Chriftum induiftis. Si Chriftus indaiturbaptifmo, certe bapcifino confirmatur etiam fides in Chriftum» EtPetrus:Baptifmusfaluos nos reddit, noriquifit ablutio fordium car^, ’^is, fed qui eftftipuiatiobonæ confcientiaî âpudDeum,perRefurrc(ftiz nemlefii Chrifti. Si Baptifmus eft ftipulatio , qua fit bona confcientia toram Deo,propter Refurrecftionem Chrifti,peripicuum eft, quôd conz firmetconfcientiaminfidefua,utfiqua ineft naturalis dubitatio,fubinz demagisacmagismortificetur,ôlt;fexpurgetur ♦ Qiiare, cûm Sotusdiz dtjContrariumfidei elle,fi quisftatuerit,peccatafibi ccrtopropterfoz lufnChriftumremitti, excufarinonpoteft, quinfentiat,uerUm üfiim baptifmi efle contrarium fidei, ôC reuocandum eiïè, abrogato Chriftiaz nifnîo,Ethnicifmum.

Præterea, eft fiCCœna Domini in hoc inftituta , utcommemoratioz ne mortis Chrifti, Ä^ufuSacramenti Corporis ôC fanguinis Chrifti, fiz des in nobis alatur, amp;nbsp;confirmetur. Poculum beneditftionis, inquit Paulus, cuibencdicimus, nonne cOmmunicatiofanguinisChriftieftc' Panis, quem frangimus, nonne communicatio CorporisChrifti eik' Vbi autem communicationem Corporis ÔC fanguinis Chrifti fide perciz pimus, ibi fieri non poteft , quin fides confirmetur amp;nbsp;corroboretur, Reliquum igitur eft , quodSotus , cùmfcribit,contrarium elle fidei Sé icripturæ, fi quis certo credat fibi remitti pcccatapropterChriftum,abo let,quantuminipfoeft,uerumufumCoenæDominicae , ôdarguitChri ftum ipfum mendaefi ,aut impofturæ,qui in Cœna fua exhibet certum rc mifsionis peccatorum figillum.

Quidmultis opusf VbicunqucfcripturaexigitfîdemergaEuangcz lionChrifti, ibi etiam exigit,utomnem dubitationemcqciamus,amp;cer/ tamacfirmamfiduciamconcipiamus . Dubitatio enim pugnat cum fiz de,quôdhaecamplecftaturEuangelionChriftiuerè, Vnde amp;apudHe

bræôs nomen habet à Verftate , ilkautemcârnaliterô^ambiguë, hoc eft, non acre.

Et quid illæ precationes, CREDO Domine, fuccurre incredulity ti meæ,Et,Domine,adauge nobis fidem , aliud fibiuolunt,quam utiv des, exterminata dubitationc, accipiat rol3ur,amp; confirmetur, Ac epifto - lalacobi iubetexprefledubitationem abijcere,Si cm' ueftrum,inquiens, deeft fapientia,poftuletabco,quidat,EtpoftuIet cum fiducia,nihil hæli tans. Nam qui hæfitat,is fimilis eft fludui maris, qui uentis agitur, Siim/ petu rapitur. Si in precatione non licet hæfitare,quomodo liccret hælita/ re in fiducia remifsionis peccatorumf

Et apud Matthæum increpatur Petrus, quod dubitauerit : Modicx fidei,cur dubitabasfRepreheditur, qui non nrmiter credit fe feruandun* in aquis,0d non dignus cfletrcprehenfione,qui dubitat fe ieruariiiunuld tudine peccatorum fuorumç’

Petrus ait: Regenuitnosinipemuiuam perhocquodrefurrcxitle/ fusChriftusàmortuis. Et paulopoft : SuccinÆ lumbis mentis ueftrac* fobrij PERFECTE Sperateincam,quæaduosdefertur,gratiam» Si rcgeneramur in Spem VI VAM, 6C iubemur Sperare P ER* FECTE ingratiamadnosdelatam, qua fronte audetAfotusaffitn^^ rc,quód fit contrarium fidei ÔC icriptura: fi quis ftatuat, fibi certó reniitt* peccata propter folum Chriftumf

Sed uideamus,quanta grauitate Scriptufa, hoc eft, oraculum Spirits fanlt;fti,tam præceptis iuis,quàm exemplis Sandforum fuorum gt;nbsp;cohorte/ turnosad abtjeiendam omncmdubitationem,amp;ad concipicnd.'uncef/ ' tifsimam ac firmifsimamfiduciam de gratuita Remifsione peccatorum propter Chriftum, ut uideamus etiam quanta fit impudentia ftfimpit'* tas Soti,quód audeat affirmareid elTe contrarium fidei Sdferipturg,quod Scriptura tarn perfpicue,tam ieueriter cxigit,

Dcuteronomfi trigcfimoprimo:Viriliteragite,6ifconfortanrini.No/ Iitetimere,necpaueatis adafpedumeorum , quia Dominus Dcustuus I'pleeftdudortuus , amp;nondimittet, necderelinquettc, EtfienimMo/ fcscohortatur hisuerbis populum fuum , ut forti fint animo aduerfus genres Cananæas, amp;nbsp;nulla fit ibi mentio de fide Remifsionis peccato/ rum, tarnen hacc, fimiles cohortationes femper refpiciuntadprincipa iem promifsionemde femine Abrahæ, quicftChriftus , In feminetuo benedicentur omnes genres, Deus enimidcirco eft dudorlfraelis,amp;fno dcferiteos,quiamifliiruseratèpofteritatecorum Chriftûfuum, ôdquia pnifraelitæcrcdebantin eum,quôd propteripfum folum haberentpcc/ catorum remifsionem,fid eflentDeo accepti,

Pfal.u4gcfimofcxto,ExpedaDominum,uiriIlter agCjConfortctureor tuum,amp;fuftine Dominum.

Efaiætrigcfimoquinto:ConfortarcmanusdiffoIutas,SCgcnuadebilia roborate,Dicite,Pufinamines,confortamini,nolite timerc, EcccDeus nofter ultioncm adducet ôic,

Ephe.5,Afl[umiteuniueriamarmaturamDei , utpofsitisrefifterein die malo,amp; omnibus peradis ftare, Ac mox:S uper omnia aflùmpto foi to fidei,quo pofsitis omnia iacula mali illius ignita extinguerc.

l.Pet.^.Adueriàrius uefterDiabolus,tanquàm leo rugiens obambli* ht,quærensquedeuoret,CuirefiftiteFORTESINFIDE, Quaft* de?

^êfViddkct,quódChriftus lefus uencrit in mundutn, utpeccatores fal/ ^sfacerctjn quibus fingulifeipfosprimescollocarc debenc. Et, quod bJeus mundum ita dilex€rit,ut Filium fuuni unigeni'tum darctjUt omnis

crcditin eum,nonpefeat,fedhabeatæternam uitam,Et,quódfiIiuni fuutn ita tradiderit pro nobis,utetiam una cum ipfo omnia nobis do/ naueritjac adoptauerit nos in filios,haeredes quidem fuos,cohærcdes au/

Cum ergo Sotus negat nos debete efle cert os de bÔnâ uolûtatc gra/ ^adiuinaerga nos,quid quacfo aliud agit,quam quodnegetEuangelion

* de Chrifto filio fuo die ccrtum,amp; nos non debere ei fidem certam ad ^libereC Quid enimfAn non debemuseffecerti de bona Dei Uoluntate

gratiaerganos, cûmDeus nonfolumpromiferit,uerum etiammife/ ritnobisunigenitumfuumfilium,qu€m uoluiteflè pro pcccatis noftris uidimam:’Impuramos,audes netupalämdicere, nos non debereeffc certosdebonaDeiuoluntate 8i gratia erganos,cum Joannes dicat : In bocapparuit Charitas Dei ergà nos,quod filium ftium unigenitummifit ’n inundum,ut uiuamus per eum,In hoe eft Charitas, non quod nos dilc xcrimus Dcum,fed quod ipfe dilexerit nos, Si mifit filium fuum propu bationem pro peccatis noftris#

Et Paulus:Commedat(inquit)Deus charitatem fuam érga nos, quod ’^niadhuceflemuspeccatorcsChriftus pro nobis iriortuus eft.Quids' An hoc non eft fan's certum fignu diuinae erga nos uoluntatis amp;nbsp;gratiae?

Sedpergamus.Habuimusaliqüotpræcepta feu exhortationes Spin/ tnsfandidefufcipicndafortitudinefidei « AudiamUs nunc Sandlorunt «nnpla,feudicfta,quibusfignificant, fehocpraecipueageré,utexcluià dubitatione,certó ac magno forti ^nimo ftatuâtfe habere Deumpro/ picium,Sc cflè Deo acceptes.

PfaI.mgefimofecundo, Dominus regftfne, ËT NIHIL MIHt ÖEERIT, Vide,quàm confidenteraflèueret,Nihilfibideeflx,curn habeatDominum propicium,Relt;ftorem feu Paftorem.

Etniox:SiambüIauero in medio umbræ mortis, non timebomall, (^VONIAM TV MECVM ES.

luxtaSotum autem dicendum fuiflèt: fi ambulauero in médio um/ bræ mortis, timebomala , 5C dubitabo, num tu fis mecum ÔC me protegas.

Pfalm.uigefimofcxto.Dorninus illuminatio niéa 6CSalüs mea,quêtP mebofDominus protedlor uitaeme3C,â quo trepidaboS' Sed Sotus emen dathoccarmen Dominus dicitur quidem illuminatio mea ÔC protc/ 9^* ftoruitæmcæ,egouerd,quiadübito de bona uoluntate amp;nbsp;gratia Dei er/ game,neceflehabcotimcreôCtrepidare,ne forte mihi accidat, quod uul îfi^*** go dici loletjSpem amp;nbsp;eipetftationem facere mtiltos ftultos, Et, Is cui niz nimmfidebam,abftulitmihi equuni.

Pfalm.^o.Inte DOMINE iperaüi, NON GONFVND AR inæternum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Roman.8. Mihi perfuafumhabeô,quod neep mors, neqj uita, neque nbsp;nbsp;nbsp;ftrh

angeli,necpullacreaturapoteritnosfeparareâdiledione,quamDeuser ga nos habet propter leiumChriftumDominUmnoftrurn# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0*

Hicuociferabitur Sotus, ft non negate, qiiin Paulo, SCaltfs quibufz nam noua reuclatione,contigerit hoc beneficium, quod de gratia amp;nbsp;fa/ note Dd certi fuerint, in Ipedali autem (Sic enim loquitur ) nulli â Deo

promifTum * Primùm igiturSótusmam'feftè fignificat, fè uim Euaiv gelij de Chrifto nondum cognouiflê , ideoque magis ad Ethnicorum, quatn Chriftianorum Ecclefiam pertinere . Euangelion enimde Chri/ fto non continet tantüm genefales 8i. üniuerfales, fed etiam fpeciaks cœ Icftium donorum promiïsiones j imóquod generaliter uniucrfis pro/ mittitur, hoe etiam ad lingülospertinet, eosuiddicet, qui fide accipv unt. SicutMofeSjinqüit,exaItauit ferpentemin deferto , ita cxaltario/ portetfiliumhomiftiSjtit OMNIS, OMNIS Cinquam) qui credit irteüm,nonperèat, fedhäbeatüitamacternam. Etiter«m:Omnc,quod datniihiPateradmeueniet, ÓCeumquiuerteritadme, noneijciamfb/ râsi EtPaulus,Idem(iriquit)DominüSjdiuesin OMNES inuocan/ fes fc. QVIS Q_V IS ènim iniiocauerit nomen Domini, faluus ent QuidergoC An cum generaliter O M N I B V S inChriftitmcK/ dentibus promittititr üita amp;nbsp;Salus acterna,non etiam promittitur fpecia/ liter ÖINGVLISf AtnonomneSjinquiSjautSingulictedunt irt ChfiftumXreduntenim tantum eledti. Qi.iid,obfecro , hocadproî' pofitumC Exiftimasnecûm dicimus,nosdeberecflcccrtos de gratia Si fauorcDeierganos acdeRemifsione peccatoriim propterChriftnm, loquideimpijsjdeincredulis, deEthnicis jaütdebypocritisFraterculis, ô^nonpotius de credentibüs i depijs, acuerisamp;fyncerisChriftianisî Quod fl nulli in Sptóalijftifi rtoüa rcuelationc,prornittitur gratiaDciA r emifsio peccator um, quis eft ufus baptifmi ôi Cœnae Dominicaeî'Oftc’' dimus enim pauloantè; quod hæc Sacramcnta idcirco diuinitùs fint itv fiituta, ut quod generaliter ôi uniuerfim Euangelio promittitur, timcredentibüsapplicetur,amp;ipfifîde fua connrmentur» Qiiareimpi^ tas eft,quod Sotus dicit,nulli in SpeCiâlipromiflarn eflè gratiam De* remifsioncm peccatortirn, Dcirtde,quôd Sotus in agnofccnda gratia feu dileÆoneDcferganos,exigitnouamreuelationemi fatcorquidètnp*^ os nori fine fingulari Spiritus fandii reuelatione poflê de uolutitatcôf gratia leufaiioréDeiergafcccrtOsfieri, negoatitemhoc ad unumtan/ turn amp;nbsp;alterum , led affirme ad omnes pios,uerè in Chriftüm credentes pertinere. Sicut enim nemo poteft dicere D O MIN V M lefurii nin per Spiritum fandium,ita nem o poteft,nifi eodem Spiritu autorc,de gra tia Del erga fé ôi Remifsione peccatorum certus efte» Qui enim, nonha/ betSpiritumChrifti,(inquitPauIus)nonefteius , Et, AccepiftisSpinquot; turn adoptionis,per quem claniamus, Abba Pater, Quare reudatioSpigt; ritus de certitudinegratiæDei erga nos , non ad itnum tantum amp;nbsp;alte/ rum faridum, fed ad omnes pios,in Chriftüm credentes pertinct. Vndc amp;PauIus , cùm ad Romanosfcribens,Pêrfuàlum(inqüit)mihihabeO, Çp neque mors neqp uita poterit rios feparare à diledione Dei, non dele/ ipfo tantum loquitur, fed de uniuerfaÈcdefia .Non enim dicit: Poterit feparareâdilecftioneDei ME, fed NOS, uniuerfamuidelicet Ecclefi/ am compledlens, ficut amp;nbsp;alias dicirldeo mifericordiam fum adeptus, ut in me primo oftenderetlefus Chriftus omnemclernentiarn, ad exprime/ dum exemplar ijs,qùi creditüri eflèntin üitam aftern'àm,

EtRomanoriim qüintô : GloriatriürlubSpe gloriac Dci, Vanifsi/ m um aütem eft glori'ari de re incerta,de qua dubites, num tibi unquam contingaf.

Et quid cft,quÓd Paulus totics nobis iirAwf olt;?gt;op»(cr, hoc eft, certam per/ fuafionemcommendat, lîcogitemusDeumquidêpcrlèefle mifcricor/

’juam , fitmifcrjcorsSC Clemens , Confolationem , inquit, accïpiant CobJi fordaillorumjcûmfuerint coniunéliincharitate, l'n omnem opulenti/ ^mplerophoriasintcnigentiac, inagnitionem myfterq DeiSdPatrisö^ Chriftù

Et iterum Æuangelion noftrum fuit erga uos, non per fermoricm fo/ KTieffthi Wnijuerum etiam per m'rtutem, ÔC per Spiritum ûndum,perque plero/ phorian multam. Âc rurfus.Accedamus cura uero corde in picrophoria ndei, 8^:^

Siaccedendum cft ad Pontificem magnum in picrophoria,h oc eft,ccr ^itudiiiefidei,num fufficit credere tantum, quod Deus fit démens ÔC mi/ lencors,ÔC non potius requiritur ut certifsime credamuS, quod Deus fit 0^ NobiSjidcp propter Chriftum,magnum Pontificemjmifericorsf

Quid de Martyribus dicemus An hi fufeeperunt mortem pro Chri/ «inomine pcrferendam,hac tantum caufa,quia cogitauerunt Deum per feeflemifericordem, â^non potius quia cértocredideruntDeum ipfis, l^SIS, inquam , tammifericordem acpropicium,utcoriferuetipfos m media mortcfCur.n.prO re incerta 8i dubia tantos dolores iubfifièntî'

E^ona, inquit Paulus, amp;uocatioDeieiufmodifunt,uteoruminuni peeniterenonpofsit. Vocat autemDeus per Euangelion fuumomneà §entes,Etquanquamnónomnes accipiUntEuangefij uocationemfide, ^mcn qui accipiunt, certa firrna fide accipere debent, propterea quod E^eum non peeniteat fuæ uocationis,

i'Ioannisquinto.Omnequodnaturtl eftexDeo ,uincitmundum.Et J’æceftui(fJ.Qi.iz^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uincitmundum. Fides noftra. Quis eft,qü»

^•ncit mundum,nifi qui credit, quod lefus eft filins Dei f Si uitftoria noz ma conftatfide,profe(fto neceftàrium eft, ut non folum eredam us in gé/ lïerejChriftui'nfiliumDeipropeccatispaftum ♦ Nam hoc hypocritac affirmant fe credere,ô(f Angeli Satanæ rtorunt, tierum etiam ut certifsi/ iliefirmifsimecredamusChriftumpaflTumeflepro NOSTRISpec fatis. Quomodoenimalioqui fides contra tot carnis, mundi amp;nbsp;Satanaî slEuItus conftare polîètf

QiiidpIuradicamÆuageliondcIefuChrifto adntinciatüm eftab ini/ tio orbis terræ, amp;nbsp;patefatftum extremis temporibus, hoc Spiritus fandi confiliOjUtDeus tcftificarctur,fe humanum genus tanta dementia gra tilcompledi,utquotquötChriftufiliurtlfuumfide agnofcünt,certiisiz mi fiant,fe habere Dcumpropiciumârperpetuurn fèruatorem , acnofk folum credant Deum in généré efïe dementem 8C mifericordem, ficut e/ tiâhypocritç ôd Ethnici fefe credere affirrriant, fed efîe maxime omniurrt ac uerifsim è ÔC fpccialiter,imô ut ita dicam,indiuidualiter, erga ipfos, qui Chriftum fide agnofeunt,dementem amp;nbsp;mifericordem.

EthuicuerèCatholicæ amp;nbsp;ApoftolicæfententiætotiusSacræfcriptugt; læadfcribuntfe, ut debent, etiam Ecdefiaftici Scriptores, quorum ali/ quot teftimonia recenfere libet,

Præueniamus irameius in confcfsione.Vdimus ipfumaudire,quein admodum prius iratum,itanuncplacatum.Quis feit, inquit,nun quid co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

fcto.EgodiuinæclementiæfumfidciufTor* Natniram,quæpræternatu/ ram eius eft,rcmittet,fiC ad mifericordiam, quæ fccundum naturam cius cftjConuertctur.Adillam enim â nobis compelliturjad banc uerô inclina tur.Et fl corripit compenentes,cur non exaudiretinuocantes î* ac natura fuauteretur inrcmittendoç’ Tantum nos mifereamurnoftri,aciuftisPa/ tris uifceribus uiam adaperiamus.Seminemus in lacrymis,quo in exulta tione metamus, Fiamus Niniuitar, ÔC non Sodomitac, curemus prauita/ temjue prauitate confumamur ÔCc,

Qiianto magis nos modicæ fideif ) Fidci noftræ inuiolabilem confv dentiam exemplorum autoritate confirmât,uttanto maioris periculires fit Ambigere,quantoimpenfiore cura omneni occafioneni infidelitatis abRukrïL

O homo faciemtuarn non audebas ad cœlum tollere , oculos tuosin terram dirigebas, Si fubito accepifti gratiam Chrifti. Omni.a tibipecca/ ta dimifla funt. Ex malo feruo fadlus es bonus filius, Ideo prgfume, non de operatione tua,fed de Chrifti gratia.Gratia enim faluati cftis, aitApo ftoIus.Non ergo hic arrogantia eft,fed fides, Prædicare, quod acccpcris, non eft Superbia,ièd dcuotio, Ergo attolle oculos ad Patrem, qui te per lauacrumgenuit, ad Patrem, quipcrfiliumteredemit, die Pater no/ ftcr.Bona pracfumptio,fed môdcrata.Patrem dicis,quafi films,fed noli ri bi aliquid Specialiter uendicare. Solius Chrifti fpecialis eft Pater. Nobis omnibus in commune eft Pater , quia ilium folumgenuit, noscreauit. Die ergo QC tu per gratiam Pater nofter , ut filius eflè mcrearisEcde/ fiæjôCc,

Paulus dicit:Oportet nos exhiberi omnes ante tribunal Chrifti, Situ tibi audes promittcrc,quiain indicium non uenies;’Abfit,inquis,utcgo mihi hoc promittereaudeam,Sed CREDO PROMITTENTI. Sal/ uator loquitur,ueritas pollicetur,ipfe dixit mihûQiii audit uerbamea,^ credit ci qui me mifit,habct uitam æternam, amp;nbsp;tranfitum fecit de morte men^fcwZi aduitam , amp;iniudiciumnônucniet, ErgoaudiuiüerbàDorfiinimei, *dKilt;iamell nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IDI, Iaminfideliscumeftcm,fa(ftusfümfidelis,fieutipfemo/

nrrit,tranftiàmorteaduitam,adiudiciumnonuenio, NÔN PRAE/ lîjDeiper^ SVMPTIONE mea,fcdipfiuspromifsione.

fi:olusdicat:Ideoexfide,utfecundum gratiam firma fitpromifsio,miror hominesinfirmitati fuæfemallecommittcrc, quàmfirmitati promifsio

nisDeijôCc.Etfiautem Auguftinus mox addit,tamhominis quâmDei uoluntatem nobis incertam efle, Cum utracp(inquit)inccrta fit, tamen fiatim reprehendit eos,qui infirmiori potius,quàm fi'rmiori fideni fuam, lpcm,charitatcmq; committunt. Quod fi uero Auguftinus omnino fen/ tit,Incertam efle mihi de meipfo uoluntatem Dei,uidetur lecum ipfepii/ gnarc,amp; referendum eft hoc inter ca Auguftini ditfta, quae potius difsi/ nrulanda funt,quàm probanda.

D e CONÉESSIO NR - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•SZ9

fiptioftisjVeritatem prÔmtfsionîSjPoteftatcmrcdjJitionîs 7 Murmuret jam quantum uoluerit infipiens tnea cogitatip dkens ; Quis enim es tu, aut quanta eft ilia gloria,quibufue mentis hanc obtinere IperasfEt ego fi ducialiter refpondcbo.Scio cui Credidi, ÔC Certus fum, quia in chantate nimia adoptauit me,qiiia lierax in pro mils i on e(,qnia po tens in exbibitio ue.Licct enim ei facere^quod uoIuerit,Hic eft funiculus triplex qui diffv olerumpitur,ecc. . lt;nbsp;a A 'J \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Quis potent faluus eflcjdicuntdifcipuli Saluatoris Etiiïe, Aptîd ho/ mines hoc impofsibilc,fed non apud Deum.Hàèc tota fiducia noftra,hgc ànicaconfolationoftra,hæctotaratio ipei noftnæ, Seddepofsibilitate bm ccrti, De uoluntate q uid aginiusC Quis fcit,fi eft dignus amore an o? ^ioï’Quis nouit fenfum Dominifaut quis conftliarius eius fuitf Hie iam pbnehdem nobis fubuenire necefleeft , hre oportet fuccurrere uerita/ tem,ut quod de nobis latet in corde Patris, nobis per ipfius Spiritum re/ udetur , amp;: Spiritus eiusteftificans perfuadeat ipiritui noftro, quod filtf Deifunrus^Perfuadeatautem uoeandoamp;iuftificando gratis per ftdem, iuquibusnimirumuelut médius quidam tranfitus eft ab æternapræde/ ftinatione,ad futuram magnificationem amp;fc,

■ Quanto tolerabilius quam multi altj, interpretaturBernhardus illud Silomonis,Ncfcithomo utrum amore,an odio dignus fit f Negatqui/ denr nos pofte hoc feire humano fpiritu palam autem affirmât, nos . liocfcire diuino Spiritu ♦ Et quiaomnescredentesinChriftum habenc Spiritum Dei, (Qui enim non habet Spiritum Chrifti, non eft eius ) nc/ ceffarium eft,ut omnes credêtes cogn,ofcant,fe quidem,quod ad fua pec/ fataattinetjdignos efte odio Dei,(Quodautem attinet ad irtfigne clemen tiatn,quamDeus nobis infiliofuopatefecitamp;exhibuitjfecerto receptos fife in gratiam Dci,0C Deumipfos fummo amore, propter Chriftum,in quenrereduntprofequi,

Etfi autem nonnulli funt,quf concedunt,quódpölsimus cognoftere^. Beum nos in præfentia fauore fuo complecfti, negant ucró nos pofïè co/ §nofcere,num fimus in gratia Dei permanfuri, num Deus perpetuo no fit nos deferturus. Et Sotus ipfe dicit, Poenitcntia,inquiens,nulli eft pro/ Kiifra,necperfeuerantia.Liceretquidemnobis hanefentêtiam fuis auto/ ribus tuendamrclinquere, fed quia fufeepimus hoc argumentum nunc traâandum,non grauabimur,etiâhoc explicate« Duplex enim eft cogni tio.AItera eft humanæ rationis. Hac cognitione fieri non poteft,ut feia/ nius,num fimus permafuri in gratia Dei ufcp ad finem.MuItaenim ua riafunt,quae Humana rationem ita perturbât,ut fentiat nos potius à Deo abijcicndos,quam conferuandos.Alia aute eft cognitiO fidefi Hac cogni/ rionefit,ut fciamus,nos non folum in prçfentia eftè,in gratia Dei,fed etiä perpetuo in ea permanfuros, Hæc fcripfi uobis(inquit Ioanncs)ut ftiatis (uidelicet exfide)quód uitam habetis aetcrnam,amp; utcredatis in nomen fil lîjDetEt iterum:Nunefilq Dei fumus,amp; nondum apparuit, id quod fu/ turifumus.Scimusautcm(uideIicetexfide)quoniamfiapparuerit,fimi/ ïes ei erimus,quoniam uidebimus eumficuti eft,

Nam cum Euangelionproponat nobis Chriftum, nontantumut præfentem,fed etiam ut futurum,adeo(^ perpetuum feruatorem, fieri no poteft,utis uere in Chriftûcredat,qui non credit, q? Chriftus feruaturus fitipfum,in media etiânum morte, ad perpetuam uitâ ♦ Quid.n,aliud ftbi

APOLOSfA COUFESSj WIRTENBBRG, uoîunécüÜncîonesi'næEuftngcIicæc'Non mißt Deere filiumfuum inmun dam,utcondeninetmündum,fedutferueturmunduspereum.QuiCTC/ ditfn cum,non condemïiatuf 4 Qui uefö non credit, iam cöndênatus clt Pater diligitfiliunijamp;ï om nia dédit ei in niänum« Qui credit filió,habet ui tam æternam.Qiu' Uéf Ónon crédit filio,no uidebit uitam, fed ira Dei ma/ net fuper illuip tietfttiéæ fequuntur me j ego uitam aeternam do eis, neeperibuntinaeternum, NEQVE RA PIET EAS quifquamdc manumea* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-■ NondabitinæternumHuCtuatJonem Iufto(hoceft)CredctiinIefuin Chriftum Iüftum,amp;f nos iuftificantem per fideuK i

Accedit hue etiam coricio Auguftirti,quam in PfaI.88.habuit.In3rtcr num,inqujt,regnabitChfiftus iii iéruis fuis.HocpromifitDeus.Hocdi/ xitDcus.Siparum éftjhôeiurauitDéûs.Quia ergo non fecundummcri/ tanoftràjiédfécurtdum illius mifen'cordianî firmaeftpromifsio, nemo debet cum trepidatiône prædicare,de quo non poteft dubitare rejqui uerèagnouitChriftum præfentem fuum Seruatorem, per fidem, is etiam ea ipfa fide agnofeit ipium Seruatorem iuum perpetuum,in quo rtunquampudefiat»' i/’“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’u'

Sed audiamus nunc acumen Soti,quoin CônfefsionePrincipis tneuf . rit.Scriptura,inquit,omnibus dubitandum éfîc dicit, Vbi,quaefo,hocdi/ cit feripturaÇ Vbi üidelicet concionatur de Timore.Scriptura{inquitSo tus)itaiperarciubetrernifsionempeccatorum,ô^ Dei ergânosgratiam aefàuorc,utdcfiidemtimereiubéatQuare ièquiturdehis NON ES/ SE FIDEMi cùm uerafidesomnemtimoremcontrary eius, quo«! creditur,aufertEtpoftea : Cûm nos timereiubeatdefalute noftrà jfidem excludit, in qua Dominus ipfe timoréreprehendicQüid timidi eftisnio dicæfideiS’Hadenus Afotus.Egoueronontam iniquefentiö demultis eruditis uiris,qui adhuc fuo quodam uel fato uel cafuin Pontifi'ciâcaligi/ ne errant,quin fi Sortis hæccommunicato cumipfis confilio (profitetur cnim alias fe de fide non lîngulariterfiia,fcd Catholicae Ecclefiæ refpon/ dere)rcripfiiret,admonuiflènteum tantæ abfiirditatis, SCiufsilTentciim, fi nihil aliudjCertè paulo honeftius loqui « Dicit enim,Scripturam itànos iubereremifsionem peccatorum, ac Dei erga nos gratiâ amp;fauorem ipc/ ' tare,ut de tjfdem iubeattimere, hoc eft ficutipièmoxexponit, ütdehis non fit fides,6C fides excludatur.Quid,obfecro,hoc aliud eft,$ docerc,no efle habéndam fidem dé remifsione peccatorum,amp; deDei erganosgra/ tia atep fauoreC’Quid autemin coetu Chriftianorum,quid nomine Catho licæEcclefiæhorribiliuSjôCexecrabiliusdicipotefts’SiuosCathoîicipo/ teftis harte uocem atquo animo in ueftro Patrono ferre,rtihil aliud in pr^ Icntia dicam,quàm illud ueteris Comici,«»'«? t ’ ovv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vf A w.

Etuidetisipfi,nifîcæcitateipiamagiscæcifueritis , ^graues habeamtis caufas,cur Frater culorum impictatcs,ôd ueftram,qui eas ferro,igni,aerc, aqua amp;nbsp;terra tueminijEcclefiamdefèramus.Quid énimcAn no eft fides habendaderemifsionepeccatorum, gratia ac fauore Dei erga nos^ Quid ergo prornifsiones DeiçQuid EuangelionDei C* Qiiid Chriftus i/ pief Quid Sacramenfa Chriftif Quid Apoftolicæ cociones? Denicp quid ChriftianaipiàReligiofQuisEthnicUs,qUisIudæus j quisTurca, quis Tyrannus,quisichiimaricus,quishæréticus poflèt dodirinam ChriftiaA næ

DE CONFESSIONS, ftaereli'gfonis turpius infamare,quam fi (pargerct cam dôcere,quod non debcamuscredereremifsionempeccatorum, amp;nbsp;Dei erga nos gratiam acfauoremr

SedScriptura(inquit)docetnosdeqfdcm TIMEREç* Lego quiz dem. ttmorem,lego tremorcm,non autem lego tiinendum, utSotus fxponitjdub/tandum elïènobis,quicredimusinChriftum, (Nonenim nobis fermo eft de incredulis,fed de Credentibus,quemadmoduni fuprd 3dmonuiiîîUs)deRemifsionepeccatorum5amp;defauot‘eatlt;p gratia Dei et , gînos.Nam Scriptura facit mentionem ( quantum ad hoc propofitunt fitiscft)duplicis TimorisvVnus eftTimor carnis, qui cüm contineat in fcdubitationcmde ueritatepromifsionumDei, tantum abeft, ut corn/ niendetur,utpotius fit deteftandum peccatum, Sx^grauiter reprehendaz fur.Vndeillæ frequcntifsiniac üoeesin lcriptura,Ne timeas,Nolite time •■fiNontimebo mala,quoniamtu mecum esîQiiidtimidi eftis, modicæ fideiT’Alter eft Timor Spiritus, timor Dei, hoc eft,qui ex Spiritu fanefto uenit,ôi' habetur erga Deam,Hic timor non eft dubitatio,non eft carnaz bstrepidatiOjftd eft Cultüs,reuerentia obedientia erga Deum, quem nulgo uocant tim orem filialem. Sic dicitur Deutero,ô ♦ Dominum Dez nrutuumtimebis fîCilIi foli leruies, Qiiidç'An Lexcùmiubet nos Domf nuinDeumtimere,iubet nos de Deoôt^de gratia eius dubitare nbsp;Nihil

minuSjfed iubet nos Deum cum reuerenti obedientia coIere,6C hoz noreeiim^diligentimandatorumeius obferuationc,afficcre. Vndeôéaz lias ubi Græcus apud Matthæum capite decimoquintO, trâftulit a-iSovrcct •'shoe eft,Coluntme,docentes do(ftrinas,præceptahominum , ibi apud Prophetam,Efaiæ capite uigefimOnono habetur,Timuerût me, ÔCc, ut nianifeftumfit,quôdTimcreDeum,fignificetcolereDeum,EtinProz Werb,capite primo,Timor Domini,initium fapientiæ.Quidî'Hoc ne iniz’ hum fapientiaeeftjfiquis de Domino dubitaueritç’ imô hoc initium eft infipientiæ.Sapientiæ autem initium,caput fumma eft,colère Deum, ituereri Deum,amp; mandata eius fibi diligenter ob oculos ponerc,âc proz nüfsionibus eius confidenter credere.Et apudEfaiam capite undecimo, deChrifto dicitur.'Replebiteum Spiritus Timoris DominûQüidC’Chri ftasneimplebitur Spiritu dubitationis de Deo Pâtre fuo f Chriftusne dubitabit de fauore Dei Patri s erga ipfumJ’Nihil certè minüs.Sed impie bitur Spiritu reuerentiæ,fiC obedientiæ ergaDeum, qualem reuerentiz amfîlius parenti fuo debetQuare, cüm Pfalmus dicat; Seruite Domino jntimore,amp; exultate ei cum tremore.Et Paulus:Cum timoré tremotc Ucftram ipforum Salutem operemini, non loquuntur de timoré carnis, lt;juieftpeccatum,feddeTimoreSpiritus,quieftTimor (hoceft) Reuez tentiaôdobedientiaergaDeum , NOnenimiubentdc Deo , de fauore Dei,de Remifsione peccatorum propter Chriftum dubitare,ac Euangez lion Chrifti, quod nobis certam in Chrifto Remifsionern pcccatorurtt adnunciat,mendacijarguere3ièdiubentDcum reuerenteramp;^obedientcr colere,ac foUicitè in mandatis Deiambulare,Etfi enim certd credendum , quôd habeamus remifsionern peccatorum, amp;nbsp;Deus faucat nobis, propterChriftum’, tarne non eft temerè fefe conijeiendum in pcccata adz uerfus Deum,fed eft mag la cura,ftudio, follicitudine, in præceptis Dei ambulandum,ne Deus tentetur,0f ne Deus peccatis ad iracundiam proz iiocetur. Hoc uere eft feruire Domino in timoré , amp;nbsp;exultare ei cum trez inore,nonfidubitaueris de gratia Dei erga te propter Chriftum,fedfide

gratia Dei certus , follidte ambulaueris in uocatione Det ♦ Sôtüÿ âà/ tem,imn?undus poreus, timorem carnis SC fpiritus itainter fe commiC/ cetjUt ubi legerit in fcripturaTiniorem,ibi intelligat timorem carnis,hoe eftjDubitationem,de lingulari erga nos fauore Dei, quamintantum no putateflepeccatumcoramDeOjUtetiam uocet earn, Timorem Dei San ôum.Vac igituriuxtaProphetam,uobis Afoticis,qui dicitis malum,bo num,amp;bonum,malum,ponentcs tenebras luce, amp;nbsp;lucem, tenebr3s,po? nentes amarum in dulce,amp;dulce inamarum,

Sed fcriptum eft,inquit Afotus, Nemo fcit,utrum odio uel amoredi/ gnus fit.EtjQuos uult,induraL

De dido SalomoniSjScfi extant perfpicuæ explicationes in coinmen/ tarijs noftrorum,tarnen quiaSotus facit eius didi hoe loco mentionefflj non gi auabor ôi. ipfe ueram eius fententiam recitare ♦ Ac initio,liebræa ueritas non habet, Nefcit homo utrumamore an odio dignus fit, iedfic habet.’HomOnecamorem ncc Odium cognofcitquicquam corameis# Qiiodidcirco adnotare libuit,non quod ueterem tralationem in hoclo/ co abtjciamusjfed ne Soto liceat nomine (Dignus) quod eft in ucteri tra/ iatione, pro fuo more abuti.Deinde Salomon non hoc fentit, quod ho/ mononpofsitullo modo cognofeere,num Deus profequaturipfumo/ dio,an amore.Numcnim quipeccat,quihomicidia,quifurta, quiadul/ teria delignat,nefcit,ufrum odio Dei dignus fit f Poteft quidem uideri, Deum contemnere,fed utPaulus ait,cofcientia eius, quae ipfuin accufatj attcftatur,fe amp;nbsp;peccare,6C odio ac fupplicio Dei dignum eflc«Si autempo teft homo peccatorfcire,fe eße Odio dignum , quomodohomo luftus, hoc eftjcredens in Chriftum(Iuftus enim ex fide fua uiuit) non cognofee/ retfe amore dignum,non quidem propterfua mérita, fed propter Chm *ftum,in quern crédite Salomon enim utrumcpconiungit.Si ergo fentiret hominem non pofle feire, utrum dignus fit amore, certe necelTe habcret ctiam fentire,hominem non pofle feire,utrum dignus fit Odio, Nunc an tern oftedimus höc effè falfum.Quare falfum eft illud,qu6d fentiat,ho/ minem nefeire,utrum dignus fit amore*

Sed Salomonisfententiaeft, quod homÖ nori debeat de fua ucl alio/ rumcoram Deofœlicitateuelinfœlicitateiudicare ab externe rerumc/ uentu, Nam fi externum euentum refpicias, eadem, inquit,eueniüntiu/ fto amp;(impio,bonoôCmalo,mundo ôt^immundo,immolant! uidimas et facrificiacontemnenti,Sicutbonus,ficSCpeccator, utperiurus, itaamp;ih Ie qui uerumiurat,AduIterilapidibus obruuntur, fed ÔCHicrcmiaslapi/ dibus obruitur.Prædones occiduntur gladio,fed amp;loannesBaptifta, ôd lacobus Apoftolus,ôd Paulus occiduntur gladio.Et ficut eædem affliÆ/ ones folentpijs ôdimpqs accidere,ita etiâfolentaliquoties tam pij quàm impd,eadem huius mundifœlicitatefrui, Cûm ergo eadem eueniantirt hocfeculopqsôdimpijs, non debet de hominibus'iudicari ab externa cuentUjUidelicet cum haberi Odio,qui in hoc fcculo affligitur, eum au/ temhaberi amore,qui mundanafcelicitatefruitur , Sed iudicandumeft de eis iuxta uerbumDei,6C iuxta uel fidem uel infidelitatem eorum.In 0/ dio enimDei efthomo,non quia affligitur in hoc fcculo , Sed quia non creditin filiumDei,ôdpeccataduerfus Deum. InamoreautcmDeicft homo , non quia fruitur fœlicitate huius feculi , fed quia credit in Chri/ ftum filium Dei,amp;ambulat in uôcatione eius. Haec eft uera,fi quisrede ' cxpendatjfententia didi Salomonis.

Ageüerójconcedamusinterea, Salomonern hoc ipfum uelle,quod . Sophiftæ garriunt, uidclicet hominem non poflè fcire numlitinodio an amoreDei,cur ergo non audiunt Interpretern Bcrnhardum , qui hune locum,quemadmodumfuprârecitauimus, ficexponit, ut nefcia/ musqmdcmhumanofenfu, fciamusautem diuinoSpiritu , noseflein gratia DeiÇ Sed ifti s hominibus canitur tibia,ÔC non faltant,canuntur lu/ gubna,SCnonpIangunt. Quare tolerabilius eritSodomisindieludicq, $tain præfracîis uerædodrinæcontemptoribus,

AdditSotusôdilIud Pauli didum : Quemuult,tndurat.Itâneincertî funius de fauoreDei erga nos,quiaDeus,cui uult,mifcretur,amp; que uult, induratCVideo igitur Sotum in hac caufa appellare ad prçdeftinationem illani,quaDcus ab æterno alios quidemadætcrnamuitam, alios autem adætcrnam damnationem defignauit. Et quia Sotus ac Sophiftæ Fra/ terculi eins nefciunt,utrum fint ad uitam,an ad mortem ab æterno defti/ nati,idcirco dubitantdefaüoreDei ergaipfos. Nos quidem,quod initio fignificauimusjcum docemus certitudinem remifsionis peccatorum, Ôd gratiæDei erganos,non loquimur deSoticofodah'cio,hoc eft,de excæ/ catiSjô^induratis hypocritis,ÔLdeimpoenitentibus peccatoribus . Cùm îninrhi de fua ipforum falute dubitent,tantum abeft ut hanc eorum dubi titionetn negemus,ut etiam noftro fuffragio confirmemus,ac dicamus, nosdeipforum falute non folumdubitare,uerum etiam,nifi refipuen'nt, pbne defperare.Qiiid ergo Sotus adhuc queriturf Siquidem huic homi/ num generi ita libet,fequantur fane fuam dubitationem. Necp enim nos in hoc argumentode hypocritis loquimur, fed loquimur de nobis, de N 0BI S, inquara,qui credimus inChriftum filium Dei, quod ipfe nos tunrDeoPâtre itareconciliauerir,utagnofcatnoshlios£Chæredes fuos, ^uare, quod de æterna prædeftinatione dicitur, intantum non facit nos ’ncertos de fauore Dei erga nos, ut potius quia Deus miferetur, cui uult, ^indurat,qucmuult,certifsimircddamur , Deümnobis uerèfauere,Ôd ’'osgratiafua compleÆ. Nonenimignoramus , necdubitamus,ficut bypocritæ, de noftri prædeftinatione ad æternam falutem, fed quia noz bis pitefacius amp;nbsp;donatus eft Chriftus ftlius Dei unà cum omnibus bonis fuis,idcirco certô confidimus,nos eledlos effè in Chrifto,ut Paulus ait,aft tcquàmiacerentur fundamenta mundi« Et fi quid dubitationis de hac re adhucreliquum eft in carne noftra,agnofcimus eflê peccatum,ÔLdamus operam,ut fides confirmctur , amp;nbsp;dubitatio fubinde magis ac magis ex/ purgetur.Dicit enim PaulustQuos prædeftinat,eos amp;nbsp;uocat.Et quos uo cat,eos etiam iuftifîcat. Vocauit autem nos Deus per Euangelion fuum, ôf iuftificauit,per Chriftum filium fuum.Credimus enim nos habereRe/ mifsionem iniufticiæ noftræ propter Chriftum, amp;nbsp;donates eflè lufticia Chrifti, Quarc,cûm SC uocati iuftificati fimus per Chriftum,nihil ali/ udrcliquumeft,quàmutcertô, amp;nbsp;firmitercredamusnosabæterno,an/ icquatn iacerentur fundamenta mundi,ad æternam falutem prædeftina/ tos amp;eledos efle.Hæc fi horreat Sotus,fruaturipfe cumfuis hypocritis, fuadubitationeamp;incertitudine , amp;finatnosnoftra(utipfiloquuntur) . præfumptione aut temeritate ftui.Nos,cû uniuerfa uera Ecclefia Chrifti, profitemur alacrianimo,6Clætacoram Deo confeientia, fymbolum fi/ deinoftræ, CREDO inDeumPatrem omnipotentem amp;c. C R E/ Ö O inlefum Chriftumfilium eius unicum Dominum noftrum amp;c» CR E D O in Spiritum fandum â^c, CREDO Remifsionem pecca/

Coruthjcarftisrcfurredi'oncmamp;uitamaîtcrnam ♦ NumSotuscxiftimst nos tanta ani'mi alacritate haec profitcri de altjs tantum, Ô6 non potius de nobis ipfis^Numputatnos cogitate,quôdcrcdamusDeumeflèjalijs qui dem,nonautemnobis. Pattern f EtChtiftumfiliuniDeiptoalijsqui/ dem,nonautempto nobis paflumf Et Remifsionem peccatoruin,ac«? tetnam uitam ad alios quidem,non autem ad nos pertinereç' Num accu fabit üniuetfam Ecclefiam mcndacitj,cûm dicit C R. E D Os' Num mil/ tabitSymbolum fidcinoftrac,amp;prö, CREDO, reponet, DVBb T Of Scio quidcm multos hocfid:è diccre,Nos autem, quod fæpetefta/ ti fumus,non loquimur nunc de fidÎ€,fe de «ere Ctedentibus.Non loqui/ mur de hypocritis,qai cûm rclpiciât ad prædcftinationem fibi ignotam, ÔC ad méritaftiorum bonorum operum, neceflè habent de diuina crgai/ pfos gratia dubitare, Sed loquimur de ijs qui fide fuaChriftumfiliun» Dei uerêampleduntur. HicümreipiciuntChriftümfiliumDei,inquo patefadîa eft eis fua prædeftinatio,amp; iufticiam Chrifti, qua funt diuinitus donati,nullam amplius habent iuftam caufam, cur dubitent,fed potius excitantur, ut certiisima fide cognofcant,fecflê in perjxtua gratia Ddf Quare fatemur quidem Deum miièreri cui uult,amp; indurate,quem uult, hoc eft, ab æternopraedeftinare alios ad uitam , alios ad mortem nega/ mus autem eos, quibus Deus miferetutjdebere de fauorelkiergafein/ certes eflè,fed affirmamus eos debereomneftudium ftium in hoc collo care,Ut depulfa dubitatione,certifsimam fiduciam diuinæ ergafe ckmcft tiæconcipiant.

Quae Sotus de fide per diledionem opérante, de dignitatenoftroraw operû,amp;^ de alijs id genus rebus, in Scorijs fiiis, ac de adu libcri arbicrq, in Confiifione fuabalbutit,iam antea pluribus funt explicata QC refutata. Quarc, ijs omifsis,rcuerfor adreliqua Confufionis eius.Peccatorumre/ mif8io,inquit,non nifi poenitentibus promittitur, amp;nbsp;fub conditione, Si impius egeritpœnitcntiam6Cc,Hocuultfortafsis dicere.Nos non polTe de gratia feu dementia Dei erga nos certosefle , propterea quod non fi/ muscertidefufficientinoftrapcenitentia. Poenitentibusenim,nonini/ poenitentibus promittitur remiisio pcccatorum, Rede, Omnino enim, cùmdocemus de certitudine clementiædiuinæ erga nos, QC rcmiftionis pcccatorum,Ioquimur depoenitentibus,nonde impoenitentibus,ficut amp;fupra iæpe diximus,nos de uere Crcdentibus,non dehypocritisloquf. Sed hîc diligenter eft confiderandum,quos uocemus Poenitcntcs.Sotus uocatPoenitentes,quiiuxtadocftrinam Fratcrculorum, conteruntarde pcccatis fuis,amp;:confitentur ea omnia proprio Sacerdoti, ac poftea fatisfa/ ciuntproeis,per facrificiaMiflarum,perhorasCanonicas, perleiuniaj per eleemofynam,per peregrinationes, QC. per multa alia id genus opera. Qui autem ficaguntpoenitentiam,fatemuripfi, quod nopofsinteflecer/ ti de remifsionepeccatorumjfit^ de gratia Dei ergaipibs .Nuquamcninr poflunteftecerti,num fan's fuerintcontriti, amp;nbsp;recfteconfefsi, aeperfede propeccatis fatisfecerint. Reliquumigitureft, quod necderemifsione peccatorum amp;nbsp;gratia Deipofsint efle cetti:amp; habes,ecce tibi, Sote,no9 hacin parte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nosuero uocamusPoenitentes,qui,agnitopec/

cato,credunt inChriftumfiliumDefquod ipfe folus fitexpiator pccca torum ipforu,amp; placaueri t ipfis iram Dei, ac impetrauerit,ut adoptentuc infiliosâfhæredesDei ♦ Et qui ex hac fide ambulant in uocatione Det, hoc eft,inijs openbus,quscDeus uerbo fuo exigit,non ut ijs expientpec cata

__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CONFÉSSIONE: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4^

MtafiiacoratnDco tHabentenimiam,priufquârrï fncipiunt fecnc ôpez rari,expiationempcccatoruininChrifto per ftdemi fed ut fjs ftftificen/ mrueritatemfuæfideijSCgratitudirterrt fui animi ergèi Deum.,timcl€/ gt;nentéin6Cliberalembcnefadlorenl,quemadmodürrt fuprâ üeratiîpœ/ Wtentiaîrationemaliquoties expofüimùs, Hosigitur, quificaguntpœ/ nitcntiam,affirmamus non poffe tantuni,ueruni etiam debtre eflê de re/ tntfsionepeccatoruni fuorum,SCdeclementiäDeicertifsimös^ Fiducie tnimeorum non eft collocatafuper re incerta, dübia, SCambigiia , hoC cftjfupernleritts fuæ iufticiæ, fed fuperfe longe omnium certifsimà , Rr/ mifsima, amp;nbsp;conftantifsima, hoc eft,fupermeritis Domini noftrilefu Chriftijamp;gratuita dementiaDei4 Ego uero,inquis,incertitsfum,num habeam talemfidüciam.Si ergo es de tuahdiiciairicertus nihil nobis tez cum.Nos enimloquimur de ijs qui uerè Creduntjô^ fciunt fe crcdere,feu fiduciam in Chriftum filiumDei habere.Qiiacfiducia,amp;^fi foletin homiz

clTe infirma,propter carnem,non tarnen piotcft cfle ei, ( Loquimür auz tetnnon de infantibus, fed de adultis)qui ipfam habet,ignota Scio, inz

Paulus , certufque fum , quod is, cui credidi, potens fit, dcpoz fitum meum cuftodire in ilium diem » Faceflat igitur Sotus cum fuis poenitcntibus dubitatoribus , nos eos agnoftimus uere pœniten z t«,qui Qc de fua fide certi funt,amp; collocant earn fuper re certa 8C in/ dubitata.

Hic iterum cogitur Paulus im pietati Fraterculorum patrocinari. Scriz l^itenim tCoriflthiorum quarto.Nec nieipfum,inquiens,iudico ♦Nihil «ntm. mihi confcius fum,fed in hoc rioii fum iuftificatUs: Qui autem iudiz cat me,Dominus eft amp;c.Quid;’ Hiccine Pauli locus probat, nos non dez fccre nec de abfconditis cordis noftri,nec deluftificatione noftraiudica teacccrtoselTe C Non eft obfcurum, quod Paulus hoc loco non de alijs tantum,led etianï de feipfo loquatur.N ec meipfum,inqult,iUdico« Mani feftumautem,amp;perlpicuum eft eX alijs locis fcriptorum eius ,quódfciz ät q^uidem corhonlinis praUum e{fe,6C imperfcrutabile» SciOjfinquiens) Snodnonhabitetirtme,hoceft,incarnemea bonumîdefua autempet Chriftum,luftificatione iiitantum non dubitet,aut fitincertus,ut earn cti amalijsinexemplum certifsimum proponat.Certus,inquitfermo, âCdi gnus quenimodis omnibus arhplc(ftamur,quódChrïftus lefus uenit ini mundurn, utpeccatores faluosfaceret,quorum primus fum ego ♦ Habes quàmcertôcognouerit PauIUs prauitatem cordis operum fuorum,; Quorum(peccatorum)inquit,ego primus fum. Audi nUnc cerfitudinem luftificationis eius.Verum ideo(inquit)mifericordiam fuam adeptus,uC inme primo oftenderctlefusChriftUs omriem clemeritiam, äd expriz mendum exemplar his , qui creditUri effent in iplb inuitam æternam, Qiiid ergo dicemusîr’SiPaulus eft incertus(ut Sotus nugatur ) de fua iuz ftificatione,quomodo audet eam,qug in ipfo fadfa eft,Iuftificationcm,5d peccatorumcondonationem, alijs inexemplum proponereC^Hoccincelz fet Apoftolicum,Ecclefiam Chrifti ad incerta, dubia amp;nbsp;ambigua remit? teref Quid^ Ilie ne Paulus,qui raptus eft in Paradifum, amp;nbsp;didicif Euanz gelion in tertio cœlo,Qui dicit,Ego per Legem legi mortuus fLii,ut Chri ftouiuerem,una cum Chrifto crucifixus fum.Viuo tamen,non iam ego, feduiuit inmeChriftus,Vitamautem,quamnuncuiuoin carne, perfiz demuiuofilijDei, qui DILEX IT M E, 6C tradidit Semetipfum pro ME, Quiha:c,inquam,0iinultahisfimilia,de feipfo clara,aperta,

manifefta noce affirmât,I'ncertus ne effet de fua luffificati'oneC’Ccrtaftieli,^ înquit alias,bonum decertaui,curfum cofummaui, fidem feruaui. Quod fupereft , repofitaeftmihi lufticiæcorona, quam redder MIHI Do/ itimusininodie,qui eft iuftus Index ♦ Etnequisexiftimet hanccoro/ Ham tantum ad ipfum pertinere,addit;Non folum autem MIHI, fed fie omnibus,qui diliguntaduentumjpfius ♦ Qui tamperipicue affirmât, Repofitam efle tam fibi,quàm aftjs diligentibus aduentum Chrifti coro/ nam Iufticiaî,dubitarct ne aut incertus effet de fixa luftiricationeCluftifica ti,inquit,exfide,pacemhabemus erga Deum,pcr Dominum noftrum ïefum Chriftum.Et mox: Gloriamur fuper affli(ftionibus,fcientes,quôd afflieftio pariat patientiam, patientia probationem , probatio Spem, Spesautemnon pudefacit, quod dilecîioDei effiifa fit in cordibus no/ ftris, per Spiritum fandium , quidatus eft nobis ♦ Anis, quemSpes non pudefacit, qui habetin corde fuo Spiritum fan(ftum,tcftificantein de uera diledlione Dei erga ipfum, incertus de fua luftificatione flu/ dluaretC Et,Qiiideft, quod non de feipfo tantum, fed etiam de u/ niucrfa uera Ecclefia Chrifti ait î Non accépiftis Spiritum feruitutisi/ terumadtimorem,fcd accépiftis Spiritumadoptionis , per queni cia/ nramus, Abba Pater CIdem Spiritus teftatur unà cum Spiritu noftro, quod fimus filfj Dei. Quid C N um, qui habent Spiritum Chrifti, tefti/ ficantem, quod fint uere filijDei, adhuc incertihæfitant,numfintco/ ram Deo per Chriftum iuftificati C Perfuafum, inquft, habeo mihi, quod nequemors,neque üita,neque Angeli, neque principatus, nequc poteftates, neque inftantia,neque futura,neque altitudo,nequeprofun ditas,neque ullacreatura alia poteritnos, NOS (inquam)feparare àdi/ ïedlione Dei,quæ eft in Chrifto lefu Domino noftro.Hæc feribit Paulus, haîctranfmittit Paulus ad pöfteros , hæc commendat Paulus uniuerfæ Ecclefiæ,hæc affirmatPauIus,non de fe ipfo tantum, fed de uniuerfaue/ ra Ecclefia Chrifti,SCtUjimpudentifsimeuirorum , audes eum, nomi/ rteCatholicæEcclefiæ,ôdinuniuerfo orbeChriftiano, infamare, quod adhuc de fua luftificatione incertus hæfitet. Quid ergo eft,qu6d aliasdf cit :Nec meipfum iudico:Nihil enfin mihi confeius fum, fcdnoninlioc fum iuftificatus amp;fc f Vera huius loci fententia, fumenda eft, tant è fta/ tu totius dodlrinaé Pauli, quâm ex eius loci circumftanttjs ♦ Manifc/ ftum enim eft, quodPauIusminifterio fuo hoc fpeeftet, ÔC ad hune fî/ nemproperet,utreddatnoscertifsimos de luftificatione feu Condona/ tione peccatorum,propter ïefum Chriftum Dominum noftrum, quenv admodumpauloantè, fiC àliâs copiofè demonftraturti eft. Quod autcni ad Corinthios feribit , fe nolle à quoquam hominum iudicari, nec i/ pfum fe indicate , non dicit fe incertum effe de gratia Dei ergafe,amp;ldé luftificatione, quam habet in Chrifto,per fidem, fed reprehendit Corin/ thios, quod maiorem operam datent iudicandô de concionatotibus Eu/ angelq , ÔC præferendo alterum alteri, quam feeftando ipfam Euange/ ïjj concionem. Aliusenimdicebat. Ego fum Pauli,alius,cgofum Ce/ phæ,alius, ego fum Apollinis , Hanc contentionem, amp;nbsp;hoc difsidi/ 'urn reprehendit Paulus , amp;nbsp;dicit : In Concionatotibus Euangelîj, feU Miniftris Ecclefiærequiri, ut FID V S aliquis reperiatur. Non hoc præcipue requirendumeft , inminiftro Ecclefiæ, quâm longafit ftatu ra,quâmfonora fit noce , quâm multamiraculaediderit, fed quampie, quâmfidcIfterfuominifteriofungatur.Etadddit, quod cum ôilipfecon/

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- tineatur

iîncaturin eonîtii catalogo^de quibus Connthn temereiudicentrionfo luni no uelit ab ipfis dîjudicari,uerumetiam nec ipfum fe dqudicarc.Hîc, Uerbuin iudicandinonfignificatdefuain Chrifto l'uftificatione dubitaz Kjfedfignificatalterû alten uel antefetre, uel poftponere, Nolo(tnquit) utuosGorinthqjdemeiudicetis (hoc eft) ut me alten uel præferatis,uel poftponatiSjSed nec meipfum iudicô,hoc eft,nec ego ipfe me in hoc Ec/ defiæminifterio alten uel præferouelpoftpono, Etfi enim nihil miht îûmeauocatione confciusfum, quôddocuenmâliquidimpiè,aut gefle hmaliquid infideliter, fed fcio me nihil ftibterfugiftè eorum, quæ eflènt inrcm Ecclefiæ, ut adnunciarem eiomne confilium Deiîimo fcio eti/ am mcplus omnibus laboraftè,tarnen fcio quoque me non propter me htameorumoperum, quæinmeauocatione feci,coramDeoiuftifica? tiitnelTe ♦ Quaréjficut me in miniftcn'o meo nulli poftpono, ita nec nie alteri temere præfero , led relinquo omne indicium de hac reDo/ mino Deo noftro.Qtiid ergo dicemus f Num quia Paulus dicit : Non faminhocluftificatusjidcircoincertuseftdefua per Chriftum luftifica/ tionec' Nihilcerteminus ♦ Nonertimfimpliciter dicitiNon fum lufti/ ficatus, Sed,Non fum luftificatus IN HOC, InquoCNum inChri fto^MinimèômniumtScitenimuereSCcerto fe in Chrifto iuftifîcatumj habere in Chrifto per fidem , Remifsionem peccatorum, omz lufticiam , ficut fæpe iam , multùm demonftrauimus Sedl non fum , inquit, iuftificatus in hôc,uidelicet, in opéré meæ uocatiz ^^nis.Sciome meum officium adnunciandi Euangelij fidelifsimè adz nimiftraire,nonautemconfido hac mea iufticia,non collocofiduciani meaminhis operibus quæ ego feci . Non enim iuftificatur ex 0/ petibus fuis omnis homo. Et î Si iniquitates obferuaueris Domine^ Domine quisfuftinebitç’Et orandumeft iDelida quis intelligitC Ab nccultismeis munda me. Ergo,nullo modo es iuftificatus ? Abfift Nonfum quidemiuftificatus in meis operibus, luftificatus autcmfum înChriftoDominomeOjSCccrtusfumjquddhabeaminipfo omnium peccatorum meorumcondonationem,ÔCius cœleftis hæreditatis. Hæc cftiierafententiahuiusloci, in qua non uides Paulum dubitare deiufti ficationecondonationcpeccatorum, quam habet in Chrifto certifsi/ matn, fed fuis tantum operibus adimeré iuftificationis honorem. Ned uides Paulum incertum eflè de fuaæternafalute in iudicio Dei,fed hoc loco indicium de miniftris Ecclefiæ, quis fit fidelior, quis Ecclefiæutilb lior,tamCorinthtjs,quàmfibiadimere, amp;nbsp;foli Domino Deo noftrodez ferre. Tantum igiturabeft , ut Paulus patrocinetur impietati Arott,S^ præcipiat nos incertos effè, de uera noftra in Chrifto iuftifteatione, ut in uniuerfo potius dodrinæ fuæ genere nos ad aftèquendam pîerophorian amp;nbsp;certitudinem illam coh ortetim

Citatur ctiam ex lona ôé lo'éle de incertitudiric diuinæ erga nos gratiæiQins fcit,ficonuertatur,amp;ignofcatDeus6i(c. Vterqueauterrt Propheta concionantur in his locis de externis calamitatibus , quae imminebant,in altero quidem. Regnoludæ,in altcro autem , Nini/ uitis,ô(hortanturfuôs adpœnitentiam.Iam,uerapœnitentia itafehaz bet, quod afferat quidem certam Remifsionem peccatorum, amp;nbsp;æterz namfalutem, non autem femper afferat externam corporalemin hoc inundo liberationem. Manafles egitpcenitentiam, SC liberatus eft e car? cere ♦ Latro in er«ce egit pcenitentiam, non eft ita liberatus â cru/

ce,Ut mortem non perfcrrct fed eft Iibcratus,quod eft maximuft omm'/ um , âpeccatis, ÔC ab æterna morte ♦ Cùm ergo agitur de Remïfsione peccatorunijôi^de æterna falute, nuUus plane relinquitur locus dubitati/ on{,fed potjus certifsi'mum eft,quôd qui Ueram agit pœnitentiam, conic quaturprocuIdubiopeccatorUmremifsionem,ÔLæterriamuitam, Ntc habet in tali argumento locum dubitatiuä ilIalocUtio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcit,fi igno/

fcatDcuSjSedfentiendumeft,nihil elîêcertius,quàm qUod Deus ignoz fcat crèdenti,propter Chriftum filium fuUm. Oportet, inquit Chriftus i/ pfe,prgdicari iii nomine eius pœnitentiam ÔC remifsionem peccatorunif Et adPauIUm: înhoc,inquit, apparui tibi,ut conftitüam teminiftrum, ut Gentes accipiant Remifsionem peccatorum,SCfortem inter cos, qui fanÆficatifunt,perfidcm,quæeftergame. Et Petrus:Huic, inquit,0/ tnnes Prophetæ teftimonium ferunt,quôd remifsionem peccatoruni ac cipiat per nomen eius,quifqUiscredideritirieüm»

Cum autem agitur de liberation^ ab externa aliqua calamitatc, hiq utprecandumcft,Non ficut egouolo,fedficuttu uis,itanifihberatiocx prefsis uerbis promifla cft,non potcft ccrtó expeólari^ Sed noftrauolun/ tasfimpliciter fubrjciendaeftdiuinæuoluntati, utquicquid acciderit, e tnanuDominiobedicnterfufcipiamus.Quare,cumnon dubitandum fit,quin uerbaiIIa,Qiiisicit,fi conucrtatur Dominus ignofcat, apud Ioelem,amp; Niniuitas,lint ueræ pietatis uerba, fieri non poteft, ut condo/ ncntur de incertitudine remifsionis peccatorum, SC ætcrnæuîtæ, in qui ueram agunt pœnitentiam. Nihil enimcertiuseft, quam ut his,ilb Dei beneficia contingant: Sed quia nec Ifraelitis, nec Niniuitis fimplid/ terSCexpreffepromilTum eratdiuinitus,utininonabducerenturin capti uitatemuel Afsyriacam,uelBabyIonicam,hi autem conferuarent ciui/ tatem fuam incolumem, idcirco fuftinent fe à cetta petitione extcrnat berationis SC dicunttQuis fcit,fi forte Dominus conuertatur amp;nbsp;ignofcat, non quod dubitent de peccatorum remifsione, de qua ex fideinfemeu Abrahæcerti funt,ututrescadat, fed quod non habeantcertamamp;^abfo/ lutam promiisionemDeijdetoIIendaimminenti captiuitate. Paulus af/ fligitur colaphis Satanæ, SC ter fogat Dominum, ut ab hat afflidioncli/ beretur,Sedaudit:SufRcittibigratiamea , hoc uidclicet diuino oracu/ ïofignificante,quódamp;fiptjaffliganturin hoc mundo uarijs ærutnnis, exquibusDeus nonliberatipfos,dum uitam agunt corporalem,tarnen nihilominuus certi funt, Deumprofequi ipfos fumma gratia Sc beneuo/ Icntia. Talis fuit etiam conditio piorum Ifaelitarum SC Niniuitarum, quod Sefi non fuerunt certi,ne abducerentur in exiliumj SChe ciuitas to/ rum uaftaretur, tarnen quiaconuerfi funt ad Dominum,certi fuerunt de gratiaDomini, SedeRemifsioriepeccatorum, acuitaæterna,quamfc etiamin uaftataurbe SC in medio exilioconfecuturos proculdubio fpe/ rauerunt ♦ Vnde SC lonas de Niniuitis difertè dicit : Crediderunt ift Dominum . Si in Dominum uere crediderunt, certe crediderunt, fc habere benedidionem ( hoc eft ) Remifsionem pcccatorum,amp; uitam æternam in Semine Abrahæ, etiämfi Urbs ipforiim fubucrtatur.Nos autem, cùm docemus, ccrtó credendum $C cognofcendumeflè,quód fimUs in gratia Dei, non loquimur de gratia, qua interdum pfj, in hac corporali uita, ab externis calamitatibus liberantur , fed de gra/ tia , qua confequimurRemifsionem peccatorum, amp;uitam æternam, Ctiamfi omnibus corporalibus afflidionibus obruamur âi^moriamur.

DB eONfESSlOMB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Quàm gvatiim,cûm Sotus, ôi. Fraterculi eius nobis mcertam 6^ambiz guam reddere concntur,non folum damnât omnium piorum fidem,ue turtietiamarguuntmendacrjEuangclionChriftij adeoquc fubuertunt, quantum in ipfis cft,ucrum uniucrii Chriftianifmi fundametum.Nam, quodadinterpretationcmHicronymiattinet, liquidem Hieronymus, cùm dicit: (Dumhominesdubtj funt de falute ) intelligitnominefaluz tis,non ueram 0^ æternam,fed mundanam amp;nbsp;extcrnam falutemjieu libez rationcm,rcdeloquitur* Deus enimfolct homines in hoc mundo tanz tis periculis obqccrejUt fepenumcro ambiguum , amp;nbsp;incertum fit, num , gt;nbsp;fint externa libcratione euafurijn priori libro SamueIis,Dauid ab exerci ta Saulis itacircûdatur,ô(conduditur,utdeiperetfepoflê euadereàfacie SauljUtScripturaloquitur, Paulus ad Corinthios fcribcns : Supra moz duni,inquit,grauati fuimus fupra uireSjadeo ut defperauerimus ctiam de uitaajuin ipfi in nobis ipfis fententiam mortis aceeperamus.Si ergo de ta libus periculis,libcratione ex eis fermo eft,rede dicitur,Ideoambiguz aniôdincertum poni,ut dum homines dubq funt de Salute,uidelicet cxz terna,fortius àgant pœnitentiam,amp; magis ad mifericordiam prouocent» Siautem Hieronymus intelligitnomine falutis , remifsionem peccatoz rum coram Deo, 6C falutcm æternam fuo periculo fentiat earn falutem oedentibus effc incertam,0(( oppono praccej^torem difcipulo* Nazian/ 2enusenimdicit,quemadmodumpaulóanterecitauimus : Quisfcit,inz quiens,nunquid conuertatur dC poeniteat, ac relinquat benedidionemS' Atqui nianifefte hocfcio.Bgo diujnacclementig fumfideiuftorSCc,Idem dicendum eft de co,quod Hieronymus dicit,nos non pofte profundum diuitiarumS^ fapientiaeSC fcientiac Dei noftc ♦ Agnofeimus enim uerba P^uli,quibusdocetquidem humanumfenftim non pofte adinferutaz bilia Indicia Dei, amp;imperueftigabilesuias eius pertingerc, non autem docct aedentibus in Chrift urn ea effe ignota SC inccrta,quae ipfe uult eft« cognitaSCcertaJuxtareuelationem (inquitalias) myftcrq, temporibus æternistaciti,manifeftati ucro nunc, 6C per fcripturas Propheticas,iuxt« delegationemæterniDeiin obedientiamfidei,in omnes Gentes patefa dii.Aciterum;LoquimurfapientiamDci in myftcrio, quæ eft rcco'nz dita,quampræfinieratDeüs ante fecula,inglöriamnoftram, quam nez *no Principum huius ieculi cognouit ♦ Et mox î Nobis autem Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

feuelauit, per Spiritum fuum« Acrurfus : Myfterium, quod recondiz tumfuitafecuIisSCgcnerationibus, nunc autem patefadum eft fandis illius,quibus uoIuitDeus notum facerc,quacfint diuitiæ gloriæ myfterrj fiuius interGentes SCc.C^are amp;fi indicia Domini, quae uult nobis eftè in hoc feculo abfeondita , funt nobis infcrutabilia, tarnen quia patefez tic per Euangelionfuum, quod qui credit in Chriftum, habeat xterf nanr uitam, idcirco amp;nbsp;feire poftiimus, quod Credamus, amp;cum Crediz nius, certo etiam fcimus,nos eftè in gratia Dei, habere ius acternas Uitæ»

Deteftimoniô autem Bernhardi,quôd Sotus récitât,in præfentia non libet aliud dicere,c^ utBernhardo AfoticoopponâBcrnhardumEuâgez ’icum,cuius aperta teftimonia de certitudine gratiæ diuinac erga nos, fuz prarccitauimus.Et dicit etiam alids Bernhardus.’Hoc fciendum,quia opi nio,fi habet aftèrtionë,temeraria eft,Fides,fihabcthçfitationem,infîrma dt.Et moxîFides ambiguSnó habet,aut fi habet,fides no eft, fed opinio* bgo quidê ea Bernhardi dida agnofco,qug funt fcripturg Prophetie» QC

Apoftoîifæconfcntanc.1 j Äfcxiftimocutn f«iflèuirumpium,qui,utut aIiquQiiesinconimodeIoquiuidcafur,inGhriftofoelititer uiuat, Si an/ temfecümipfcpugnat,uidehtÂfotüSjquonlodo ca dida inter fécond/ lict.NoSjqui folius Sacraefcripturae fententiatn fequimur, funiüs extra tc Itiadum,

Qvu'dncgocij Innoccnti'uscum Archicpiicopo Byfantino habuerif, nihil ad nos,Etfienimhabemus,quodutriquerefpondcre poflêmus, SC. uidetur uterqjjii' his,quærecitanturfâdà,dignusrcprehenfione,tàmcn quia nihil facit ad noftrum inftitiitS,omitto, Quod cnim ex lobe allega/ tur,Etiamli fimplcx fucro, hoc ipfum ignorabit anima mea,hanc habet fententianLEtiamfi fueró redus,feu integer, non poffum tanienhecde/ beohocagnofcere,amp;^intcgrjtatemcaconHdere.(^uid ergo C” Num qui* nort eft confidendum noftra integritate,non erit etiam confidcnduhiin/ tegritate Domini noftri lefu Chnfti,qug nobis eft donataC’ Non Habens, jnquitPauIus,meam iufttciä exLege,fed eam,quæ per fidem eft Chrifti*

Priufquain autcm rcceptuicanamus,quædai'ncfcorns Afoti funtre/ pctenda.Paulus ad Romanos dicit:Noh altum fapere,fcd timc,Sicninl Deus naturalibus ramisnonpepercit,neforte nectibiparcat. Hîc addit Afotus, V eftra uero, iriquiens,ccrtitiido,quid aliud,quam tcmcritas, SC contraria huic Pauli admohitioni f Bona ucrbàSotc.Qiiam tu dicis tc/ meritatcm, docent nos facrælitcræ . Hane temeritatemexigita nobis ChriftuSjCum nos Credere iubet, cum Sacramenta fua nobis fumtnda offertjcùmctiamnûiürat, Amen amen, inquiês,dico uobis,qui confidif mihi,habetuitamaeternam. Nam quod Paulusiubetnos timere, non iubet nos dubitare de ueritate promifsionum Dei, ôC de gratia Dej erga nos, fed poftquam credimus Euangelio Chrifti, iubet nos follicite in uocatiorieDei anibuiare,ne quod gratiaDei accepimus,hoftra ingw titudine iterum amittamus. Quarc, quod credimus Dcum certonobis remittcre peccata propter Chriftum,amp; officium dC obcdientia,ac huràfli tas eft,quarrt debemus Domino Deo noftro, Qiiod autem hac in re So/ tus Sc Frâtercüli eius faciunt,deteftanda eft impietas, amp;nbsp;aboiniinandaco/ ram Deo incredulitas»

Sed quid cum Afoto,qui nullo plane confiât Ioco,conferas Sidixe/ 'ris , Inagcnd-a pccnitentia neceflariam efle fidem, quacredimus certo nobis condonari peccata propter Chriftum , refpondetfe fateri quidein nccelTariam elïè fiderrt,fed quae operetur per charitatem. Si pergas SC ur/ geas,eam fidem no debere efïè cum dubitatione coniundlam,fcd dubita/ tioncm expurgandam,0^ certitiidinem concipiendam, relpondet, nulli pœnitentiam ac perleuerantiam efte promiflam. Quid hoc quæfo,(utma xime ucrumeireCadinftitutumCNum enim,quianullipromifla eft jpec/ nitentia SC perfeuerantia,certitudo non debet eile in qs,qui ueram agunt pœnitentiam 8C perfeuerant C An nobis nunc ferrno eft de impœnitenti/ bus,aut ft die crcdentibus,0d non potjus de uerè pœnitentibus SC uére ere/ dentibusCSed falfum eft,quod Sotus toties repetit,N ulli efle donum poe nitcntiæautpcrfèuerâtiacpromiflum.Deusuultomnes homines faluos fieri,Sd ad agnitioném ueritatis uenire. In omnem tcrra,inquit,cxiuit fo/ nus corum,amp; in omries fines terra? uerba èorüm.lmó iurat etiam ; Viuo ego,dicitDOMI N VS, nolo mortem peccatoris,fedmagis ut con/ uertaturôd uiuat. Notiomnes quidem agnofeunt uocationemamp;pro/ ïnifsionemDei,necomhes ueram agunt pœnitentiam,ÔCcoUèrtuntur.

Omnibus tattieh faluspromittitur, omnibus ofFertur, qufaEuangelion adnunciatur Omni creaturaï.Et qui promiisionênon accipiuntfidc, noii reîjciant culpam in Deumjfed in fuam ipforum impietatem.Qui autcm, Spiritufandloexcitantur, SCaecipiurtt promifsionem perfidenijhi’ fide fua de gratia Dei erga ipfos,0^ Remifsione peccatorum propter Chriftu, tatncertifiant,utpotiusfanguinemfuumprofimdSt, quamutChriftum 01^beneficia eius abnegent. Qiiarç, amp;fi Sotus alicubi dicit fe non dubita/ rcdeinamcnfitatejUtipfe loquiturjgratiæDei, acmeritorumChriftfita/ men quia affirmât earn fidenijqua ftatuimus nobis certo remitti peccati gratis propter folum Chriftum contrariam cfle ueræfidei Scripturæ, ô^negat earn fidem baberidam,idcirco non eft tanturn in catalogo hypo fritarum amp;iSophiftarum, fed etiamimpiorum EthnicorSjCollocandus, tjuod utatur quidem uerbis quibufdam Chriftianorum, Sgt;C incedat in ue? ftitu hypocritarum,EuangeIion aiitem Chrifti uere abneget,ac Ethnicift mum in cörde fuo ipiret. Deus mifereatur hominis furori, SC reducat e/ wn ad ueram mentis fanitatem«

Pero me de Satisfadfionc, pio ledloti breuibtts fatisfacfturffj' quod Sc SotuS ipfe,in hoe loco, ÔlIî erroribus copiofior,uer bis tarnen fit breuior,SCn6nuna eof urn fatis antea fint expU cata,Nam,euGonfefsioPrincipisadimat noftris operibus _ honorem uerae fatisfacftionis pro peceatis noftris coraDeo^ tribuat eum foli Pafsioni amp;nbsp;mortiChrifti,Sotus de dignitate noftrorCc ®ptrum longé alia concionattir. Affirmât enim,quôd noftra opera fatift fedantpro peceatis noftris eoram Deo,SC accipianthancfatisfaciêdi uir/ lt;utem à Pafsione SC morte Chrifti. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deinde ait, quod neceflarium fit fatisfacere Deo orationibus, leiunqa S[^deemofynis,pro poena tcmporali,qugnonnun$ reftatexoluenda.

Âdhçc,dicit noftra opera magis rriagisq; applicare nobis merits ChrJ ßfificut Sc hoc meritum applicetur nobis etiam uirtute clauium.

Poftremo addit,noftra opera efle prouentum, SC augmenta uirtutum acmeritorum,SC fpirituales profedlus animarum.

Hæc qualia fint,0C quam uimhabeant, brcuiter,quantumadinftituta fatis eft,perftringemus,

Ac initio, quod Sotus affirmet noftra opera habere uirtutem latisfagt; ciendipro peceatis , ex Pafsiöne SC Morte Chrifti, uctus eft coccyfmus fius. Sc in priori adeo copiofe refutatus,ut fperem pidmLe/ ftoreni nihil ampliusdefideraturum. Quid enimmultis opus Pafsio Chrifti non efficit, ut quae facimus bona opera exSpiritu fan(fto,inhaG Uita, fint pcrfeSla, Quömodo igitur efficeret, ut eflent expiatio pro peceatis noftris f Et accipimusRemifsionem peccatorum ante ôC ex/ traomnia opera, tantum propter Chriftumper fidem. Cur igitur quae/ reremus camin operibus C Sed pröfetftó , dicere opera noftra habere uirtutemfatisfaciendi pro peceatis,exuirtutePafsionis MortisChrf fti, non aliud eft , quam fi dixeris Palsionem SC Mortem Chrifti face/ rc,ut opera noftra fiantChriftusipfe. Itaqueiuxta Soticamcolluuiemi txPafsione SC Morte Chrifti, tot fiunt Chrifti, expiatores SC redenv

ptofcsnoftri, quotfuntnoftra opera, Qiio quid poteft dicijnagis abfiif/ dumamp;bhiphemum;' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

. Ephc.qUinto : Tradiditfemetißfiitn pro nobis oblationemacuiÆ/ mamDeOjin odotembonx fragrantiæ »Non dicittFcdt,utbona opef* noftrajfint oblatioacuic^irrtaDeOiSed,'Tradidit SEMETIPSVMgt; utSolus ipfc honorem üiôlimæïtahab'èat, ut quetnädnrodum per onem SCMortem fuam j nuUatn creaturam fadt naturaleni filium quaÏÏkîpfe eft,itanecunumopus noftrümfadat uid:imam pro peccatis noftfisiHi quidenijqui cfeduntin Chriftum j frutintur Pafsioneamp;fnion tc Chriftijüt adoptentur in filios Dd ÔC non im putentur j'pfis pectata, no autem fic ca fr«untur,ut üel ipfij uel jpforunr opera fatisfaciant Deo pro peccatis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

i.Pet,l,Quipeccatanofl:raIp{epertuiitincorpore fuo /uperlignurti, quo peccatis mortui iufticiæ uiueremus,cuius liuore ianati fumus. Diot Petrus Chriftiinipcrtüliflerioftrapeccata IPSVM, Ö^in SVO PORE, idep S VPER LIGN VM, NondicitconiedffeeainNO/ STRVM CORPVS, amp;:in NOSTRA opera» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

l»Ioan,2,Ipfe eftpropiciatio rioftra pro peccatis noftris » Non cit,ut opera noftra eftent propiciatio noftra,fed ipfe, IPSE (inqu^)?j noftra propiciatio ; Qiiare magna eftimpictasamp;tementasAfoti)lt;l^°“ audeat honorem Soli Chrifto filioDei debitumjamp;reièruatumjCOinfii^ nicarecumimpurishominum,quamuisin ChriftorenatorS,operibi’S»

Quod autem Sotus Confefsioni Principis,dicenti, Bona opera, qnxa Deopræcepta funt,noneflèfadenda,utijs expiemus peccatacöräl^®» opponitdicftaEfaiæ excap,i,ô(^58,in^grtîcontùmelia affîcittantnnrPro phetam,penndeacfi nondocerdt,folàm Pafsionem ÖCmortemMehiÇ die fàtisfacftionem pro peccatis noftris » Nam Propheta in utroq? capita reprehendit falfam hypocritarum pœnitentiam,6i^ docct ueram poedteß tiam,ac ueros frueftus poenitentiæ,Hypôcritæ enim ac præfertim Prirtci/ pes amp;nbsp;Indices populi putabant fe tum fuo officio uere fundos, cud offer rent holocaufta,Ô£^ incederent contorto in circulum capite ieiuniJnterea autem nullam habebantnec ueræfideiinMefsiam, nec ueræ caritafisin proximum rationem»Rcprehendit igitur Propheta præpofteros èoruin mores,amp; docet ueros frudus pœnitentiaf,Lauamini(inquicns)mundic/ ftote»Etmox îQuærite indicium, fubuenite oppreifo, Indicate pupiHo, defenditc uiduam.Hæc enim eft uocatio, hoc eft officium principüdTt addicfi fuerint peccataueftra ut coccinü,quafi nix dealbabuntnr » Qtndf Numpeccatadealbabnnt àC remittuntur propter mérita eorum operu, quæ proxime commemorauitC’Certè,hæcfunt operalegis.Scripwniad tem eft;Ex operibus legis noniuftificatur ulla caro.Et docetaliäs Pröphe ta deMefsia,q?ipfe fitpeccatöi52 noftroij^expiator.V ulneratnscftjinquifj propter iniquitatesnoftras,attritus eft propter fceleranoftra.Qparenon docet peccata noftra dealbariieu expiari propter mérita noftrorumopev rum,fedrecenfet Opera uocationis,cjuac fint frudus ueræ pcenitentiæ.C« autem peenitentia cxigatfidem in Mêfsiàm, qüód iple folus fit peccato/ rum noftrorum expiator,mahifcftum eft, hos fruduSj^hæc opera non fieri ab ïj s, qui agunt pœnitentiam eo confilio,ut 17s expient peccata,Hay bent enini expiationcm in Mefsia per fidem, fed ut teftificentur ueritatc fuæ pœnitentiæ,amp; gratitudinem ac obedientiam fuam » Vnde non fo/ lum didufubuenite oppreflb, fed præpofuiqLauamini, mûdi eftote;hoc autem

DE S ATISF ACTIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

lutemnônpoteftfieri,nifi per fidemîn Me(siam,SicS^cap,quinquagez finiooâ:auo,reprehenditleiuniahypocritarum,amp;:docetquæfint uerale/ iunia,uidelicet non per diem affligere anima fuani, non pane ÔC aqua ie/ hinare, fed opera ueræ charitatis erga proximum exercere» Et addit: Tune anteibit faciem tuam iufticiatua,hoc eft, tune iuftificaberis coram Deo.Propter quid7 Num propter mérita operum charitatis C' Si qui/ dem perfedîa eflent, haberes, quod gloriareris fed quia funt imperfeêia, ô^nonpofllintconftareiniudicioDeijidcirco neceflehabes inhis omni/ busdicere cum Paulo,Nihil mihi cofeius fum,fedin hoc non fum iuftift «tus.Et:Nonhabêsmeamiufticiamexlege,fed earn quæ eft ex fide. De talibus autemlocis fcriptürç, quæ uidentur operibus tribuere iuftificatio nem, alias copiofius diximus,

Actolerabilefortafsis uideretur, fi Sori'cacôlluuies uirtutemPaisio/ nisôiJmortis Chrifti in bonahominum opera itatransfunderet,ut habe/ tent earn immediate à Chrifto,Nunc autem illud eft intolerabile , qilod fumdicuntMeritum Pafsionis SC mortis Chrifti eifeThefaurum Ecckz fiæ, faciantfoIumRômanum Pontificem huius thefauri œconomum difpenfatorem,qui de hoc thefaurO tantum meritorum cuicp operi di/ ftnbuat,quantum ipfi libet,ÔC tantam diftribuendi poteftatem alqs Præ/ htis concédât,quanta ipfi uidetur,Hinc funt illæ formulg ïoquendi,Si co ramhac imagine dixeris tria Pater nùfter, ÔCtria Aue Maria, habebis de merito ChriftiSC San(ftoram,uigintidics indulgentiarum, Etcurnon centum dies,imó cur non centum annos^Si quis audierit horas Canoni/ Cis Ô^Miflàs in die Corporis Chrifti,habcbitlndulgentias decern quadra genarum,uig(nti Septenarum,6C trigintaCarenarum ♦ Etcurnoncen/ tumCcur non milleC’cur non myriadesC”N urn Pontifex Romanus m eri/ tumPafsionis ÔC mortis Chrifti in manu-fiia ita continet,ut liceat ei hune thefaurummodqsmetiri,8Cfuam cuiq?uelhominumuel operum men/ ftitamjpro ipfius libidine diftribuereCSed faceflant ilIæ Pontifîciæimpo/ fturæ,quaE nunc reuelatamuerbi Dei Iucem,fua Ipontedifftigiunt, Nos ad inftitutum reuertemur ♦

Deinde dicit Afotus,neceflarium efle,ut orationibus,Iciunijs,Sgt;!^ elee/ inofynis fatisfiat Deo pro poena ternporali,quae nonnunquam reftat ex/ oluenda.Aiunt enim diuinæiufticiæintereffè,ut nullum malum impu/ nitum relinquatur, Atc]p hoc quidem de diuina iufticia rede dicitur, ii SC tedeintelligatur.Propterhancenimcaufam reiecit Deus omnia pecca/ ri noftra in Chriftum filium fuum,ut in co grauifsimis fupplicq s, SC pro/ brofifsima morte punircntur.Sedfi Deus poft remifsionê peccatorum, imponit uel Adamo,uel Dauidi,uaria crucis SCmortis generaperferen/ da,non idcirco facit,quód ea feu fupplicia (eu adueria fint expiatióes pec/ catorum coram tribunalifuOjIam enim Sc Adam S^Dauidhabent pecca torumremifsionem per fernen mulieris feu per fernen Abrahæ, Sed im/ ponit ea,ut fint uel admOnitiones de reliquijs peccati in carne noftra, uel ftcnaadcoercendamcarnem,nedeinceps peccatoindulgcat, Uelexem/ pla,quibus alij adpœnitcntiamexcitantur,uelteftimoniaad confirman dampiam dodrinam,uel inftrumcntailluftrandæ gloriæDei, Denique Eiultæfuntcaufæafflidionuriljinîjs, quiiamconfecuti funt fatisfadio/ onem pro pcccatis,per fidem,Sed harum nulla eft,quod afflidiones pio/ rum fint fatisfadiones peccatorum coram Deo,Hçc enim maieftas com petit foil fanguini,morti SC afflidioni Chrifti filij Dei, cuius afflidionife

peccâtotturnparticepsl^dditur, cum agnito pcccato, credit peccatiim fuum à Chrifto expiatumjód fibi propter Chriftum remïflïim cflèlt;

Sed quód Of ati o, Iciunium, ÔC Elecmofyna fatisfaciant Deö,pfo poe^ na ilia temporal!, quacaliquotiesdiuino confilio homini fufFerendaim/ ponitLir,quidiibi uelitjConfidcrandum eft,Nam fi pœna temporalis inv ponitur homini, poftquam luftilïcatus eft,feu abfolutus à peccatiscertc ©bedienter ferenda cft,ac mitigari quidem poteft, fi perrexeris in uera o/ bedien tiafidei,tolli autem,fuo ufep temporejnonpoteft^Exemplóm ha/ ' bes in Adamo.Is efu prohibit! pomi peccauit aduerfus Dewm grauitef» Sedpoftquam audiuitEuangeliondefeminemulieris,qu6dfitcontritii/ rum caput Serpentis,Sc credidit, luftificatus feu abfolutus eft à peccato fuo.Nihilominus tarnen Deus impofuiteijacceptaiam peccatiremifsio ncjpoenam temporalem, Maledicla, inquiensjterra in opere tuo^Spinas Sc tribulos germinabit tibi, donec reuertaris in terram, de qua fumptus es.Quidigitur dicemusT’Num Adam aut alius quilpiam, expofteritatc ciusiuxtafcminaleinrationemdefcendens , potuit orationibusamp;id“^ nqsfuisueltriduartis uelquatriduanis , pró hacpoena itafatisfacerCj Deus tolléret eam,ac efficeretjne terra profefret Ipinas 5C tribulos, ac ho/ tnonon öbiretmortemcorporalem C” Scio,quidDeusproabfolutafua potentia efficeré queat.Nunc aUtem illud quæritur,num homo pofsitic/ iunïjs fuismultorum etiam dierum,impetrare,utfentctiaillaDef recenfuimus,retraCf eturfNihil certè minus. Definita enim eft diuin’tüSj poftquam homo lam abfolutus fuit âpeccatis , 5C receptus in gfatiam Dei.Definitaautenieft,nonutexpiaretpeccatUm, quod iam remiflu’^^ erat Adamo,perfide in Semen mulieris,Sed ut adnioneret homintmäe teliquijs peccati in Carne,amp;f inijcerct ei frenum,ne deincéps peceafoindui geat,Habes SC exemplum inDauide.Is enim peccauit adulterioamp;^bomi cidio.Sed cum audiuit Euâgelion : Dominus tranftulit peccatum tuum, ßC credidit,luftificatus feu abfolutus eft à peccato . Ét tarnenDens impo^ nit ei,iam â peccatis abfblufö,poenam temporaleth.Sufcitabo, inquiens, fuper te malum de domo tua SCc.Äc moxiFilius qui iiatus eft tïbi, morte morietur,Quaïfoigiturte,numDaUrd potuit Orationibus, leiuftijsSC cleemofynis fuis Deo itafatisfacere , uthæcpcCnaremitteretur ïquot; LegO quidem precationes,Iego ieiunia,Iego fletum, fego fqualoretn, ftd etiam puerum,fuxta fententiam Domini, mortuum,^ maliim de domo Dauidis fuper ipfum,a fuo ïpfiusfilio fufeitatum. Definita enim erat fen/ tentiaDomini,non hoeconfilio,uthâccpoena expïaret peccatum,quod iam non amplius imputabatur, fed ut exemplum in tanto heroe alios a peccando deterreretjSCipfe qttoque deinceps in officio continetetur.

Si autem poena denunciatur,priufquam homo eft luftificatus,déiw^ ciatiif hacconditionc,utfi genspoen!tcntiamegerit,(iuXta ditftum Hie/ temiae)a malo fuö,agat SCDeus poenitentiam fuper malo,quod cogitate: rat inferre,hïc turn fieri pöteft,utpcEnam denunciatam, fufceptapomit^ tiajeffligiamus.Sicfi ofbis terrarum ante diluUium obedtjflct uoci No/ bæ,SCegiflentpoenitentiam,nonirttefqflêtterradiluuio. Sicfidecemiu/ fti, hoeeft, poenitenfeshomines fuiffent Sodomis SC Gömorrhis,ufbeäi nön interqflèntincendio.Sic Nfniuitae,quia egerunt pcenitentidm,con/ feruarunturbem fuam incolumem.Sicfi ciues Hierofolymitani egiflent poenitentiam ad uocationem Prophetarum,ante incurfiönemBabylonï cam,non fuiflènteuerfa wrbeu'nexdiwtn abdwdi ♦ Sic amp;nbsp;Chriftusapüd

^ucam dicît:Nifi pœnitentiam egeritis,omncs fimuîperibiti's, Cùm auz loquimur de Poenitenti'a,non mtenigimtis illam Pharifai'cam, Hy/ pocriticam Sc Sophifticam,quae confiâtcertis quibufdam preculis cerz ^’sritibüsIeiuniorum,ÓC Eleemofynarum,quam pœnitentiam ctiam ôCi'mpœnitentes præftatepôflunt,fed intelligiinus ueram ÔC Chri

“ianam pœnitentiam , qüaS confiât agnitione peccati ÔC fide in Chriz “uni,ac ueraemendationeuitajinmelius, uidelicet, non tit peculiares ^UafdamÔC longaspreculas recites, fedutDeumuere, SC fine intermilz ^’one inuoces, non ut fiifcipiasexternumritum ieiunq aliquot diebus ®bferuandum.,fed utâbiecfiacrapuIàSC ebn'etate,femper feefierisfobrie tatein,nonut unum tantum ÔCalterumoboIummcndicoerogeSjfedut P’'0ximum ex animo diligas, ÔCegefiatcmeiusfacukatibus tuis pro ui/ jilifuftentes . Ac fieri quidem potefi,ut Sé hypocriticainaprecularum, Iduniorum 6cEIcemofynaruniobferuatio,fuaaIiqtiâdo externa ôC tem pûralia commoda afièquatur, qualis fuit pœnitentia Ahab : Et Chrifius ^^hypocritaruiîiprecibiis,îeiunqs,ÔC eleemofynisdicit: Amendicouoz ^fijhabentmercedemfuam:Fieri autem non potefi, ut bis hypocriticis ^Aionibus peccatum coram Deo expietur, ÔC aeternapœna aboleatiir, ^onfefsioueróPrincipis, cûmde SatisfaÀ'one loquitur, intclligit earn fitisfadionem,qua5Cpeccatum coram Deo expiatur, pœna æternâ ’Wttitur,QuarequodSotiisconcionatur nobis de orationibus jieiuz ’’’PJ amp;eleemofynis,fiquidem intelligit bis uocabulis ea opera , quæ ^untfrueJius üeræ Sé Cbrifiianæ pœnitentiæ , feimus ea efTe ncCeiîàrià præftandajCO uideIicetmodô,quemiamexpofuimus.Si autem intclbz S'tfuosillosbypocriticosritus,præfcribateos fuisEpicuteis, qui muiz ^Offlagisfollicitifunt,quomodo temporales pœnas,quàm quomodo krnaïuiramDeieffugiant. Nam quod Gregorius dicit : Summopere 'ogitandum elîè,ut qui fe illicita meminit commififle,à quibufdam liciz bsftiidcatabfiinere,pertinetadilludChrifii : Frufiracolunt me,doccnz tesdodîrinaSjpræceptabomiiiurri.

Quæcùmitafebabentjuidcamus ctiam, quidillud fit, quod Sotùs dicit,Opera,gratia SC meritis Chrifti produ(fta,applicare nobis magis •^âgisquemeritum Chrifti,utqtii Sandus eft,fandificctur adhuc ♦ In hoeexplicandojoropium Ledorem,utprolixitatcmnoftram aequo ani/ *noferat. Recitaboenim,è fetiptis Scholafticorum SC Fratereulorum, lt;luibusmodis foleantfibi meritum Chriftj appfi'care,ÔCpro peccatis fuis coramDco fatisfacere.Quos modos,dum commemorauero, paulô forz tafsis longiores erirrius.

Initio,cùm de Pafsione Chrifti concionâtur,docent earn eflequidem uniuerfale,principale Sc partiale, ( fie enim Ioquuntur)meritum remifsiz onispeccatorum,SC redemptionisnoftræ,nonefle autem folum,5Ctota Ic,ideoqînecefiarium eftè, utfingulis àddeletionem propriorum peecaz torum,amp;’ ad confecutionem propriærcdemptionis adhibeatur SC applice tur.Hoc,8Cfi poteft aliquO modo commode exponi,tamen quæaddunt de cooperatione meriti eledorum,haud obfiuré fignificant,quôd impia fitfententia eius.

mortale^Et Geut hæc funt diucrfa genera peccatornm,it3 etiam fomniant diuerfos modosjquibus meritum Chrifti' applicetur nobis ad dcléda pecz cata uel uem'aliajuel mörtalia « Ad ddetionem ergo Vem'almm peccatoz aa 2

Vn, Benedidionem Epiïcopalem,SaccrdotaIeni,ac etiam Monwliff» Vin, Contn'tionem cordis,

H æc ferc fu nt, q uibus-ïèntiunt meri tum Chrifli appJtcarî nobis,a^ cxpianda 6C dclenda peccata V cnialia^

Sed multo maiora Sgt;C grauiora, ad applicandum nobis mefitum Chn'^ fti,inexpiationemMortaIiumpeccatorum,exiguntür, Hîc enimncce^ fariæfuntQuadragenæjSeptenæjamp;fCarenæ, Quæ, qualiafint,fortaf/ fis non eft cuiuis cognitum, Vilwm igitur eft ea,ficutab ipfis traditalùnf, hue referre,

Quadragenam uûcant Poenitentiam quadraginta dierum, quenribusfeptemannis, quæiuxtaCanonum feueritatem exigiwrp'’*’ quolibet mortali peccato. Et dicitur earn Clemens eius nominis primus Romanus Pontifex hoc modo defînijffè,

SecundOjUtpcraÆsiftis quadraginta diebus liberum eflèt inEccîelî/ amSC in contubernia hominum ingredi,fed hacconditionc,utexinipc rio fui facerdotis feptem continuos annosita ieiunaret, utfingulis, Do/ minica diCjFeria terria,ô(^feria quintaliceretbis uefci Jacfîicinqs, Feriafc/ cunda,lemel tantumjid^ fimiliter delaeîicinqs.Feria quartaS^ Sabbato, itidem lèm el,uno ferculo,quodcunq? libebat,è cibis quadragefimalibus. Sexta autem feria,tribus tantum panis môrfellis,utipfi loquuntur, ciné/ re intindis.Hæcfeucriisimê,fineullaremifsione , feptem continuis an/ nis præftanda erant.

Tertio, Incedendum fuit Pœnitenti, his annis, diicooperto capitc ôi midis pedibus.

Quarto,Non licuitjhis annis,carnibus uîlo modouefci, Qiiintô,non Iicuit,nifi aquam bibere,

Sextô,non licuit cubare necih plumis,nec ftràminibUS,fed tantum ifl nudaterra,autaficre,aut lapide.

Septimo,non licuitbalneis uti.His feptem annis obferuatis,rcftitutuS fuit pœnitenscommunioniEucharifti£e,quippequod uidcbatürmcfi/ tum Pafsionis Chrifti iam fatis applicatum eflè,

HæceftQuadragena, cuiüsufum aiunt,ctntum annos, â Clemente primo,ufq? adinnocentium primum durafiê,

Videamus nunc quid fit Septena.Poftquam enim ièucritas quadrage næuidebaturdurior,quàmqua:poflêt à quoüis uel exigi, uelpræftari, mutata eft in Septenam. Ea autem eft, quæ pro ieiunio quadraginta die/ rum,quale fupra in quadragena deferiptum eft, utebaturIeiunio feptem tantum

tantumdicnim,amp;Iicüitfepteni fequentibus annîs non tantum ladiaV ni|s,uerumetiam ouis,ac cereuifia, ccrtis dicbus uti, ac percgrinationes quoque ad h'mina Sand:orum(Sic cnim uifum eft eis loquOfufcipere,

bed amp;nbsp;hoc pcenitentiæ genus uidebätut graüius quam ut ferri poß fet, Quaremutatum eft in Carénam»In hac exigebatur quidemlei'uniz iiiu quadragintadi'eruminpancamp;aquajficütin qüadragenâ. Seueritas autemIeiuniorum,infeptemanniSjmutabatürin alià opéra pietatis, iu/ ’ftaarbitriUniSacerdotis.Dicuntautem uocariCafenam ä carêdo, qudd Plt;ßnitentes neceftè habebant quadragi'ntadiebus iriclüdi irt locum fecrez lumiuxtaEcclefiam, amp;carerehominumcontubérnio»

Habes quas rationes, quos ritus , ÔCquæ opera praffcripferuntqüoriz dam,qiubüs meritum Chrifti,ad expianda tam uenialia, quàm mortalia pcccata,nobis applicetur*

Scdcùni hæ pœniténdi formulae non fucrint pîantatio cœleftisPaz , conciderUnt niagna ex parte, fua iponte, ac uentum tandem eft ad Pontificias Indulgentias j ( hoccft)admera ibmnia amp;nbsp;impofturas, QuidcrtimC’ Annonhipoenitendi formulæ funtabhominibusexcoz gitatæ, Qc abfque Verbi Dei praefcripto ufurpatæ C Si autcm funt forz fî’ulæ ab hominibus inftitutæ^non iam pertinent ad præceptum Dei, ^d ad dodrinam hotnitiurtl ; Et mänifefta eft diuina de eis fententia: Huftrame colunt,docentes dodtrinas, præcçptahominum^Si ùerô funt 'Janus Dei cultus,quomodo poftènt nobis meritum Pafsiohis Chriftî âPpIicareÇQuôdfiamp;hocacceflerit,utfperéstemerito hàrurti formula? JnnrfatisfacereDeopropeccato,non iam uanus tantum Dei cultus eft,’ etiam Idololàtria. Qliomodo autem Idololatria, applicaret nobis

Dicamusetiàm deoperibusaLegeDeî praeceptis . Neque cnim hoc conGlio funt diuinitûs præcepta, ut applicent nobis meritum Chri'ftù Lfx cnim Dei,iri hdc comipta riatura, nobis data eft,non quæ uiiiiftcetî Vniificarct autenl, fi operaeiusapplicarentriobismeritumChrifti,Sed dataeft,utoccidat,utdUcat nos in agnitionempeccati,amp;amàndet à ie *dChriftum,inqUemcùmcredimÜs,datur nobis Spiritus fandius j qut excitet inflammet nos ad opera diuinitûs præcepta, idque iterum hórt hocconfilio,utper hæc opera meritum Chrifti magis magifque nobis ap pIicetur:Eft enim iam anteâ,fi ucrè in Chriftum credimüs,iatis fuperque nobis applicatum,Sed ut fidem in Chriftüm exerceamus, amp;nbsp;gratitudin? noftram teftificcmür,

Sciamusergo, quomodo uerê applicctur nobis meritum Chriftî 4ÄC facile quidemintelligi poteft, quôd hocmeritum non applicetürrtobis, perea, quæhomineshumanafua fapientia cxcogitant:Sapientia cnim hominis,ftulticia eft coram Dco,fed per ca,quæ Spiritus fandus inftituz itJnftituit autcm,in organon, quo meritumChrifti nobis offeratur, SC appIicetur,Miniftcrium prædicandiEuangehj de mcrifO Chrifti.

Marei ultimo. Ite in mundum Uniuerfum SC prædicate Euangclion oz mni creaturæ. Qiii crediderit (Euangelio) SC baptiZatus fuerit, faluus ez Fit. Qui uero nOn crediderit SCc,

Lucæ ultimo. Sic OportebatChriftumpati SC reiurgere a mortuister tiodiCjamp;prædicari nomine eiuspœnitentiam ac remifsionem peccatoz rum in omnes gentes.

i.Cor,],QuideftPaulusî’quidApolIoî’nifîminiftrij per quos CRE/ DIDISTIS, utamp;cuiiçDominus dédit»

l»Corinth,5»Rcconciliauit nos fibi per leiiim Chriftom,â(^ dédit liobis minifterium reconciliationis» Et mox : Pofuit in nobis fermonem recoa ciliàtionis»

His amp;nbsp;fimilibus teftimônqs icripturæ perlpicuufn eft, quod Spiritu® fandus ordinaüerit in organon difpeniandimeriti Chrifti, non ritus ab hominibus excogitates,non opera Legis, fed Minifterium prædicandi Euangelîj de Chrifto»Etfihocgeneraliusuidetur,q«dmquodfingtil®' tîmmeritum Chrifti applicet, inftituit SC ordinauitBaptifmum, aeCœ/ namDominicam,utquodin adnunciatione Euangelij de Chriftogü» neratim offèrtur,in diipenfationc horum Sacramentorum fingulatim, tamuerbo,quàmfigno,appIicetur»Qitæ applicatie tunc promouct, ac foelicitercaditjcüm quod uerboacftgno offerturôCappIicatur , Fide ac/ çipiatur» Nifienimaccedat fides, applicatie euanefeit» Et hoc uereeftub tuteclauium offerri ac applicari,quemadmodum fuprâ eft cxpofinim» Nam,quoddicitur : Quifan(ftuscft,fanlt;flificeturadhuc, noniignifical meritum Chrifti applicari nobis magismagifque per opera diuinæbe/ gis,fed fignificat fidem noftram ex auditu Euangelq,amp; ufu Sacraniento rum corroborandam,6C in operibus lufticiæ pergendum efle » Quare ca/ ucndaeft«/-K)vlt;r9Aoyj«Soti,quaabutiturhocdidlofcripturæ, 6Cfentien/ dum,quôd tune uerêfanÆficemur,cüm meritum Chrifti, perEaangelû çnSCSacramenta eius oblatum,fide acdpimus, QC excitamur Spiritufiu lt;fto,ut carnem mortificare pergamus,

Allegat præterea Sotus illud Pauli,dicentis,nos futures hæredcsOei, ftquidem fimulcumeopatimur,utâd una cumilloglorificemur, Igitur amplius(inquit Sotus)compatimur Chrifto,eo magts meritume-* îusnobis applicamus» Etiterum,dicitPaulus:Sicommortuifumus,8i conuiuemusôCc» Nihil eft manifeftius , quâm quod Paulus maxime 0/ mnium deducatnos â mentis noftrarum adionum SC pafsionum, àC adducat nos ad fölummerits adionisSCpafsienis Chrifti, ficut alias ela/ ïcoftendimus,nihilominus tarnen non potefteflè a calumnijs depra nationibusfratcrailorumtutus, 5C tantus gratuitæ Dei clemcntiæ per Çhriftum prædicator,cogitur adhuc cflè hùmanorum mcritoruin patro/ nus,Quid iniquius^Nam quod docet,nos unà cum Chrifto glonficari,fi unâcum ip{opatiamur,noncert€hocuult,nosnoftrapaisioneapplicare nobis pafsionem Chrifti,ÔC mereri glorificationem.Mox enim additlRc puto non elle pares afflidiones praefentîs temporis, ad gloriam, quære/ uclabiturerganos,Seddocet,quidpafsiones nofiTas,quas in hoc feculo lt;xfide,amp;i propter fidem in Çhriftum fufferimus,ex gratuitaDei clemeiv tia,inaltcro feculo fequatunSequitur enim eas glorificatie,non exmerû fisnoftrarum adionum fiC pafsionum,fedexmeritoChrifti,quod me/ ritum non applicatur nobis noftrapafsione, fed iam antea applicatum, hoc eft,uerbo Euangelq oblatum,^fide acceptum, affert nobis omnem gloriam 6C fœlicitatem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Poftremo affirmât Sotus, quod opera noftra non fint tantum frudas amp;figna, quibus teftamur amp;nbsp;declaramus obedientiam 5C gratitudinem noftram,fed etiam prouentus, SC augmenta uirtutum, amp;nbsp;meritorunr,amp;î (pirituales profedus animarum» Fatemur autemSCnos, quod debca/ mus in bonis opexibus profieexe QC cxefccxe»Quddautem ea opera fmt ex uir/

tàfpafsîoftfs Chrifti mérita remifsionis peccatorucóranlDcOjamp;uitae æternæjhocdémuni negatur,ôdhadenus pluribus eft refutatum^

Séduttandêmanû de tabula tollamus,audianius appendice SotbHoc cumdicimus, inquitjnonfolumnihil dctrahimus uirtuti Ghrifti, ue/ rumetiamplurimumtribuimuSjfiC gratiam eiusilluftramus,dufn non folumipfcjfed nosperipfumlatisfacimuSjproficimuSjamp;apudDeiiu fiiciam (, recito enim uerba Son) operamur digna præmio. I nunc, amp;nbsp;die ud frontem,uelinduftriani Soto deelïè.Acprofedlô,cûmhæc lego ue nitmiliiin mentern cuiufdamfabulæj quamde maionbus noftrisaudi uinius. Qiiaedam mulier,molitons uxor,cànimagnarerum penuria laboraretjCOgitauit quibus rationibus egeftatem fuam fuftentare poflèt* Viditeniniuicinimoliton'suxorem,non folum lautam fupelkdlfleni habere,amp;:preciolâ uefte incedere,uerumetiammagnam uinipecunia* pûfsidere, Dolujt igitur, fc, cûm in eadem eflet profefsione feu artificiOj non etiam in eadem eflè fortuna, Ac diu quidem circumferens oculos mentis, quomodo rebus fuis confuleret, tandem uifum fuit optimum dfe, utcûm fumeretindiePafehæ panemEuchariftiæ, clam ex ore fubz traherct, ac lapidi molari fubqceret ♦ Sic enim futurum fperabat, ut Chriftus, qui hoc pane contineretur, omnem benedidlioneni in doz muni fuam præfens elfunderet♦ Poftquàm ergo cogitata perfeciffèt, ecz cetibiremniirandam. Noduadhunc molaremlapidem , fub quo paz nis Euchariftiæ iacebat, auditur fuauifsimus concentus ♦ Itaque êé famiz liâtesuicini tanta uocis fuauitate eaCcitatiaccurruntundique,nec polz funt aliudiudicare,quâm huncefle cœleftium Angelorum concentum* Sedcùmdiuattonitidubitarentjquæhuiusnouærei caufa effet, uident tandem hoftiam, ( Sic enim panem Euchariftiæ uocare folent) fub mo laripaululumprominentem,quo propius ad earn auresadmouent, COiucundioramp;^clarior auditur fonus, Itaque iudicant non eflè hoftiam nulgarem,fed confecratam,amp;ibiChriftumipfumunàcum corpore fanguine,imô6Ccum cruce,im6 amp;nbsp;cum uniuerfa humanitate amp;nbsp;diuiz nitatefua præfto adeftè, Mulier autem horrore , propter tam inufitaz turnmiraculum, correpta, fignificabat trepidatione ipfa , fe , quid de hac hoftia fadum fit, haud ignaram eflè. Quare comprehenditur d magiftratu, fatetur rem geftam , dC ut rca tanti myfterij prophanati traditur igni exurenda ♦ In hac ergo caufa nihil uidetur miferæ mu/ lierculae defuiflè , præter Sotum patronum, Qiiid enim dicat aceufaz: tor, mulierem prophanafle Euchariftiam, ideoque incendio ignisdiz gnifsimam Sed refpondiflet Patronus, Mulierem non folum nihil dctraxiflè uirtuti Euchariftiaï,uerum efiamplurimumtribuiflè,0lt;fgraz tiam Chriftiin Euchariftia illuftrafle, dum non folùm peticrit ab co iuuari in ore amp;nbsp;corde fuo, fed ctiam in molari , amp;nbsp;uniuerfa domo fua, An enim, non eft hoc honorare Corpus Chrifti, Sc de niaieftäz te eiuspræclare fentire,ut expetftes ex ipfo gratiam amp;nbsp;bcnûdidionemj non tantum cum ore fumitur, amp;nbsp;in humanum uentrem, tarn fœtidum, traijcitur,uerum etiam eâm molari lapidi tarn nitido SC utili imponiturƒ Sienim utilitatem molaris expendas,nulla gemma ei anteferenda cft.Et quid etiam utilius corpore Chrifti C Qiiare ft hæ duæ res utiliftimaef conuenerint, quid non benedidîionis eX ipfisfequereturf HæcÂ^mul taaliapotuiflèt Patronus commemorare* Eadem induftria potuiffet Ethnicus quifpiam multiwdxni deorum-Iuorwm patrocinari » Vtai/ a» 4

tur enim ücrbis Afoti,ad fuum inftitutum accommodatis,ôi^ dicatîQuM em'm Noscùmmultosdcosadoramus, nonfolumnihildctrahimus maieftati diuinitatis,fed plurinluni tribüimüSiillüfttamufque dus boni/ tatcm,dumicredimus,nofolürt1ününi cfle: Ôeum,fed ÔCalios perunum ilium Deumlt; ofrtniaconfcfuarejgubetnàrejô^ faluarc , Quo enim ali/ quid melius SC diuiniuseft,eolatiusüult diffundi ♦ Cùmergodiuinitate nihil fitmdiüSjCcrtc quoplures funt dij^ eo latius patetdiuirtitatiàboni/ tas.Sedquisnonintclligit hasmeraséflènügas f Virtusenim Ciitifti» lt;reüertor autem ad Soti cf^va^iecsgratia eins,nod illuftratur, ijs höfio ribus, quos ei affingithumana hypoctifis, fed qüoS ei tribuit uerbSDei» Perfpicuum autem eft ex uerbo Dei quodSolUs Chriftus placaueriti/ tam Dei,Sc expiatierit peccata noftra coram Deo* Perfpicuum eft ex iio'' boDei,quódnoftra bona opera, etiam é Spirifu fahcftofacfta, fintimpcf/ fe(ftiora,SCfürdidiora,quaniutpofsintfeüeró Dei iudicio opponi.Qu^^ réTtibüerenoftrisoperibus uirtutem Clitifti, utfatisfädant Dtopro peccatis,non eftChriftum hOrtorafé,fed furiima contumcliä afficerè. ueruniquidemeft,quódpcrChriftüiti bona operafadmus j SCprofici/ mus in uirtutibus. Verum etiàm eft,quod per ipfumfatisfadmusDéo, hoc UidelicetfenfujficredimUs in Chriftum, quod ipfe Solus expiaucrit peccata noftra,SCopponimUs cum iudido Dei,Sic enimredlé pcripfuW Deo fatisfacimus.Sed fâlftim êft,iiló fenfu,quem Sotus hacfteniispropu/ gnandumfulcepit,uidelicet,quód Chrifttis transfundatuirtufem fatis^s/ cicndi pro pcccatis in noftraopera,uthacc non folum fint cxpiatio ptcca torum noftroi^,Uerumetiammeritum aeternæuitæ* QùôdcùniSotus fiibindeaffirmarepcrgat,ÔC non fit tandem in operibus fuis tantum nie/ titorum inuenturus, quantum nunc fomniat, reputct ipfc cum animO

BVIta cxtaht,6CmagnâpîàèOratîonis encomia, tam in facns literis,quâmîhEcclefiàfticisfcriptoribus, Neqj id immem tó,Deus en m pia Oratione intantum deledaturjUtpolHcc/ atur ei omnia genera beneficiotum.Inuoca me,inquit,in die tribulationis,eruàmte,ÔChonoriRcabismdEt,Quicquid petieritisPatre in nomine meOjdabituobis.Sed quanto ipeciofior S)C illuftrior eft laus çius,tanto magis oculi hypocritaru perftringuntur, ut ueritatem dus in/ tueri non pofsint.Ponutis,inquft Paulus, SC infidelibus nihil eft purutn, fed polluta eft illorii dC mens confeientia. Quart mirandum no eft, qgt; Sotus,qui Sc in choro hypocritarum pratcipuum locum obtinet, men tern habet Sophifticis impietatibus pollutam, no pofsit ueram ÔC purani rationem piæ orationis capere.Nam cum ConfefsiO Principis exponitre (fturn ufum oratiois,ac tribuit qliidem Orationi, deletion? peccatorum, interpretatur aute, quo fenlii id fit accipiendUrtl, ibi turn Sotus,uetcri fua impietateexcæcatusjoffunditclariftiniaelücipiâî dodrinæ craffas Con/ fufionis

^jfiönis fuæ ftebulas, Acprimùm, Oratio,inqui't,ftott foîum atigitùr iii ' Scnptura,ut exci'tetur fîdesjfed ctiam, utRemifsioncm peccatorum obz tmeatjamp;poftremifsionemfatisfaa'atrefiduæ pœnæ,Perfeuerantianiini {’etretjÄ: apud Deum mereatur æternam rem unerxtionem.

Deinde,cùmConfefsioPrincipisdixiflèc, neceflàriuniefle,utpriüf/ quamDeumorationeinuocamus , meritumChrifti fit nobis applicaz fide acceptum, iblSotusaddit: Anteorationem(Inquiens)nez CfflècflèjUtineritumChrlftiapplicettirnobis,at^ita i'uftificeniur,necaU toritas,nec ratio ulla docet, Iinô amp;nbsp;Scriptura ÔCPatres, peccatores oranz lt;iorcmifsionemobtineredocent, SCc» HadenusSotüs, Etfiautemadz ïlitinScorijs fuis alias quafdamnugas 5C ineptias , tameri quia partirrt fiintantearefiitatæ, partimtam Infulfæ, utnon indigeant refutatione^ fufopiamillud explicandunijquod ïam reccnfuimus, Cùni igitur Sotus fton fit contentas ca interpretatione, qua Confefsio Principis exponit, peccataidcirco delen'oratione,quôdexcifeturfides, qua habemuspecz «torum remifsioncm ,Sed addat, Remifsioncinpeccatorum obtineri ’pfietiam oratione, alia, quæ fequuntur, iterum nobis inhalat uetuS fiium Sophifma,Orationem uidelicetcSicutamp;^aliabona opera) habez fc ex merito Chrifti,quod expiet peccata,quôd fatisfaciat pro pœna/ lt;ïuôd mereatur æternam remunerationem ♦ Quöniam autem hoc 6C anz îeapluribuseftrefutatum, Â^manifeftaeftcorruptelaEuangelijdemez ïitoChrifti,fiiperuacancum putodiutius hîc immorari,Nam quaslauz des Spiritus faneffus tribuit piæOrationijUidelicetjquod fit facrifîcium Deo acceptum,quôdpenetret nubes,qu0dplacetiramDei, quod dez ieatpeccata , fiCmulta id genus alia, omnia agnofcimus,amp;:probamuSj’ flonautem eofenfu,quem nobis Sotus,amp; hypocritæ obtrudunt,fcdquc rtobis Spiritus ipfc fandus tn fcriptura oftendit, 0£? quern etiam Cofefsio Principis attingit*

Docetenim Scriptura,quód rtoftra opera, quas nos,qüatnüis z Spiritu fando,{acimus,fint cOramDeo imperted:a,amp; uiciofa ♦Dócetitem,quó(i ilnusamp;foIusChriftus fituidtima 6C propiciatio pro peccatis rioftris, 0^ placatioirædiuinae, Sdquod ficutfolus ChriftuseftfimUl DeitS amp;nbsp;hoz mo, ncc faciat uel eiZ hominibuS,uel ex operibus eorum naturales deos, itafolus etiamhabeatmaieftatemexpiandipeccati,amp; placandaî diüinad iræ,nee transfun dat earn uel in homines, iiel Iri opera eorum ♦QiiarcO/ ratio necexfeipfa,nec ex meritoChriftihabet,quodipfaopensfui digt; gnitate expiet peccata,amp;mitiget if atn Defi

Sed dicitur expiate peccata, amp;nbsp;mitigate irani Dei longe alio fenlli, pri mùm,quia eft fr udus fidei,qua fola äccipitur Chriftus,propter quern hit bemusRemifsionem peccatorum Ä^placatum Pattern in coelis*,Deingt; de quia reuöcat in mentem promifsiones Dei,quibus confirmatur fides^ ^‘uafolaagnofcimusamp;'accipimus Meritum Chrifti, propter quod Deo fiimus accepti,6C in hæredesaeternæuitæadoptati. Quare , cum Oratio comniendatur, noncomrriendatur dignitas noftri opens, fed commeri datur dignitas fidei, imo potius dignitas maieftas Chrifti Dornin? noftri, quern fide accipimus, amp;nbsp;Oratione fidei Deo Pätri noftro of/ ferimus,

Deinde,cp Sotus ncgat,ment3 Chrifti nobis eftèàpplicatu,amp;fnosefld îiiftificatos,ante Orationem, manifefte prodit fe no foluignorarc ueranf ratione OrationiSjfed etiâ nun^ pie QC ex fide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut Deû inyocaflèlt;'

QuidefiîmC’ An non Oratio , feu Inuocatiö eft Opus ôi. ftudus fideisquot; Ccrtè,nili Oratio ex fide proficifcatur,no folum non eft Deo accepta, fed ctiam eft peccatum.Sine enim fide impofsibilc eftplacere Deo. Et,Oin/ ne,quod non eft ex fide,pcccaturn eft» Fides àtitem, ex qua Oratio profi/ cifci debet,hæc eft,ut credamus Dcum nöbis eftè propicium,SC condona renobispcccata,propter lefumChriftumDominum noftrum. Vbiaip tem hæc eft fides,ibi certè Chriftus ipfe cft,una cum uniuerfo merito fuo, Manifeftumigitureft,quôd nifimeritiimChrifti fueritantc â nobis per fidem acceptum,^j orauerimus,tantum abfit, ut Oratio fit Deo accepta, ut etiam fit cöramDeo peccatum.

t» CupUede nbsp;nbsp;Et quid eft,quod Sotus fuprà dixicAnte rcrrliftum peccatum nuflnm

contritioite. eftè aliud meritum,quàm damnationisÇ’Si ergo orauenmus ante remifr füm peccatum,quid aliud,etiam autoreipfo Soto,mercmur, quàin dam/ hationemCSic fuo fe gladio iugulat Sotus,SC talem docct Orationê, qua/ , nbsp;nbsp;nbsp;lem etiam Ethnicijiudgi T urcæ orant.'T' antumque profecit in Chhfti/

anorunlfchola,ut quanto diutius docendum fufcipit Chriftianifmum, tanto apcrtius prodat am'mi fui EthniCifmum.Sed fcriptura,amp;Patres(in/ quiCdocent pcccatores rcmifsioneni obtinere Orando, Redè Ôipié do/ cent,Tu autcmncc reclé nec pie inteJIigis.

Obtinemus enim remifsioncm peccatorum OrandOjUon qnod opus ipfum orationisexpictpeccatacorâDeo,fed quodjCÙm credimus, ficut ante didlum eft,Chriftum expiafle pcccata noftra, orationê nos ipfos co/ monefaciamus,quamneccflàrium nobis fit diuinum auxilium,ac excite musamp;inflammcmusfidem, quæquanto eftfirmior,tantoccrtiofesdc remifsione peccatorum reddim ur.

Sunt ôé alij ufus Orationis,præfertim éxtèrn2e,uidclicet,utpublicèuc/ rum Deum ceIebremus,2C proximo,cxcmplo noftro, ad inuocationem ueriDeipræluceamus. Sed ConfefsioPrincipis ilium altcrumufutnuo/ Iuitcômmemorare,utoftenderct,opusipfumOrationisnec cxfe,necex merito Chrifti habere,qucîd expierpeccata coram tribunali Dei.

Addit Afotus etiam exemplum Publicani.Patet,inquiens,ih Publica no orante,Non afeendit in templum luftificatus, Nô oraliit luftificatus, feddefcenditpoftorationemluftificatus , Etlipriùs femper lufiificatur homo,quàm oret, quortrodo peccator orarepoflèt, cum Chryfoft.dicat in illû ioeû Matthæi,Omnis,qui petit accipit, fiue iuftus, fiue peccator fit, Hadenus Soti uerba.Putas ne,quæfo,Sotum,cùni hæc fcribercpfobriû, aüt fana mête præditum fuiftef Allegat Orationem Publicani, qui dixit, DEVS, propicius efto mihi pcccatori,Et quia fuprà dixit Sotus,Oratio nem exigiin ftriptura,non folum ut excitetur fides,fed ctiam,ut rcmifsi/ oncm peccatorum obtineàmus, ÔC poft rernifsionem fatisfaciamus refi/ duæpcenæ,ac perfeuerantiàm impetremus,amp; apud Deüm mereamur æternamrcmunerationem,idcirco manifeftefignificatiéfcntire , quod ' Publicanus hac fua oratione(hoccft)prolatione horum quincp uerborû, ex quibus oratio eius conftat,obtinuiffèpcccatoru fuorum remifsione,la »sfeciftepro reliquapœna,impetrâfle perfeueranriâ, amp;nbsp;meruifièætcrna redêptionê.O fœlicifsima amp;nbsp;efficacifsima üerba, qup certé fuperare uidc/ tur potentiâ èc efficaciâ quinq? illorum uerbor^, quibus Sacrificuli confie crantpanem Miflarum fuarum,amp;detrahûtde cœlo corpus Chrifti,acin/ cluduntintraipecies panis,omnibus ipecftatoribus uenerandum 5Cado/ randum,Miror aût,quomodo Sôtus oblinis fit, cj? Publicanus nofimpli.

- DÉ S ATÎSF ACT IONE, titer ifccftdcrit in ècm plum,fed afecndcrit per Gradus,Et ulicuhi finguli Sradiis,quibus ift templa afeendi folet,fingulos habent dies indulgentia tumiQuid ergöuideturtibfSoteJ* An non Publicanus potuit in afeenfu Graduum, praefertimfifortafsis quindecim Pfalmos Graduum recita/ ’lent, ueniampeccatorumfüOrumconfequi^Et quid f An nontundic rtiampedus fuum,priufquam orat;quot; Supra autem oftenfum eft quod illiueftridoceant, nostunfione quoque pedloris mereri peccatorum^ ptæfertim uenialium,remifsionem« (^ód fi Publicanus recitationehoz rutn quinque uerborum confecutus eft ueniam peccatorum, reeitetea Ethnicus,autTurca,autIudæus , ÔC continuo abeatluftificatus ♦ Sedfa? telTant Soticæ uanitates, Nos dariè,aperté,per^icuè affirmamus, nemi/ ’’em porte redieOrare, feuDeum uere inuocare, nifi EX FIDE* Diximus autem earn elTe fidem, ut Credamus, quod Deus fit nobis pro? picius, ôi remittat nobis peccata gratis, tantum propter fernen Abrahar, fiupropterlefumChriftum Dominum noftrum^ Qui autem uere cregt; tlitjfibi peccata efle remiffà propter Chriftum, is certe iam luftificatus eft eoram Deo, luftificari enim, ut fæpe oftendimus, eft abfolui âb iniufti/ da,amp;liberariabaccufatiGneiniüfticiae,Q|iarej quiexfideorat, Sd De/ fmpro condonatione peccati inuocat, non aflequitur iâm primum,me/ tito ruæorationis,remifsionem peccati, fed quodiam per fidemaccepiC ^corâDeo habet,petit orationc in k manifeftius reuelari confirmari*

Expendamus igitur nunc orationem Publicanfi Deus,inquit,pro/ picilts efto mihi peccatori, Si hæc uerba niida, ôi: in bucea tantum protu/ lgt;t,quales ferè funtpreces hypocritarum,quid,quarfo, differt ab Ethnico autTurcac’Sedhabetteftimonium,quóddefeenderit detemploiuftifi/ titus. Manifeftum igitur eft, quod non fucrint nuda uerba, led pröfc/ fta fint ex uera PoEnitentia,quæ eonftat agnitione peccati,6C fide in Cbri ft’’m,qudd peccatum propter Chriftum rcmittatut,quemadmodHm fac/ pedidkimSCcomprobatiimeft.Cumenimftatalonge, nccaudetocu/ los ad coelum toller e,amp;tunditpe(ftus,acfe uocat PECCATOREM,' ^ihi,(inquiens)peccatori,tcftatur palam,fe peccatum fuum coram Deo «gnofcere,ac meritum cfie,pToptcr péccatum,æternüm fupplicium.Haec tftpriorparspœnitentiæ, Dcinde,cumalloquiturucrumDeum,ÔCait; PROPICIVS ESTO, teftificaturfecrederein Semen Abrahæ, l’oceft,in Chriftum Abrahæpromifllim, Nemo enimpoteftDcum ue/ teinuocarefiC orare , ut fitpropicius , nifi credatinChriftum, propter lt;^uem Solum Deus eft propicius * VbiaUtem peccatum agnofèitur,6ó creditur quodremittatur propter Chriftum, ibi certe eftIuftificatio,hoc tft,Condonatio iniufticiç,8C remifsio peccati. Quaré^ cum Publicani Ori tiopalâmoftendat,quôdôdagnofcatpeccatunl, Sé credat peccatumfibi non amplius propter fernen Abrahæ feu Chriftum imputari, manifez ftmueft,quôd fuerit coram Deo iuftificatus feuapcccatoabfolutus,pri/ ufqudm uerba orationis lingua fua abfoluerit, üt ÔC in ipfo impletum fitj t[uodEfaiasdicit: Erit,antcquam clament, ègö exaudiarri : adhuc il/ lisloquentibus ,cgo audiam * Quid eft ergo quod Oret ? Nono/ rat, utmerito huius operisexpietpeceâta fua coram Deo : Hæc enini Oratio non fuiflet oratio ueræ fidei j rtec ipfe fuiflet iuftificatus , SeJ orat, ut fe ipfe admoneat, quàm ncccflaria fit ipfi gratuita Dei cle/ nientia,0daccendat fcintillani fidei fuæ , ut quod iamcredit, ac per fi/ dem pofsidet, fortius, firmitt« ac ftabilius credat, ac pofsideatiSic enin?i

amp; nos in Orationc Dominica dicimus t Rcmitte nobis débita no/ ftra, non quod pcccata remittantuf nobis propter opus huius recita/ tionis, Non poflemus enim initsio buius Orationis Deum ut P A/ TREM alloqui,nifilamcrcdcfemus eum nobispropicium, ôC pecca/ tarcmittcrCjSedutqtiodiamhabemusinChriftoperfidem , confirme/ tur in nobis,au tore Spiritufand:o,per orationcm ♦ Nam quodPublica/ nusdicitutdetcmplodefcendifleiuftificatus , non probat Publicanum meruiflcremifsionem peccatorum,propter recitationem illorum quin/ queuerborum,fed quod oratiönefua,qüam cxuerapœnitentia,hoceft, âgnitiortepeccati,ô^fiderecitauit, confirmatus fit inconfcientiafuaper Spiritum fandum,fe uerè habere coram Deo peccato]^ temifsioncmA efieDeo acceptujdeo enim aicenditin tcmpltim,ideo orauit, quiacredi/ dit fe â Deo reipici,6Cingratiamaccipi, non propter fua méritai none/ him habebat,nifi peccata:fed propter fernen Abrahat, in quo omncs gen tes fint benedicendæ^Vnde,quod Chryfoftomus dicit,Omnis,quipefifgt; accipit, fine iuftüs fit, fiuepeccator, nifi per luftumintelligat cum, quiper fidemIuftuseft,ôiSperpeccatorem,nonimpœnitentem, fedpœniten/ tem,nori uideo,quid nam autoritatis tale diÂum habeat. Si enim pecca/ tor eft impoenitens,non pOteft orare,necfi orauerit,hoc eft, uerba récita/ uerit,exauditur,Siautempeccator eftpccnitens , certe habet fidem, ex quafi orauerit,non iperatremiisionem peccati, propterm eritumfuæn^ rationis. Habet enimiam remifsionem per fidem , propterChriftam, fed ofat,ut quod habeC,confirmetur, Vide ergo mihi tarn impudentiam quamimprudentiam Soti,quód quo lOngius proceditin refutandaCon fefsione Principis,eo apertius prodit non tantum inftitiam ftiam, qnu^ tolcrabileeflet,uerum etiamEthnicamfuamimpictatem,amp;^audeteatn nobis non fuofolum nomine, fed etiam nomine Catholic« Ëcdefiæ obtrudere,Nam,quddexiftimatfeprobe amp;nbsp;Chriftianéoraflè,cùmcon/ tludit fuasprcceshacufitataappendice, PER CHRIST VM DO MINVM NOSTRVM, nihil eft, quod prætcruerborumfonum dicatSicutenimilliapudPaulum , profitentur quidem uerbis fe nolTc jbeum , fadis autem negantrita amp;nbsp;hypocritæ iadant quidem nomen Chrifti,fed uerum eius officium aut oppugnant perfequuntur, auttnr/ pificant Sei prophanant ♦ Nam fioramus uerè,Per Chriftum Dominum noftrum,quod pij faciunt,ccrte excluditur omne humanum meritum, quocunCff nomine uocetur,acipfum etiam Orationis mcritum,0(iagno/ (citur folirrnmeritum ChriftfiSi aiitem oratur per meritum amp;intercefsi/ oncm Sandorum,fiue uiuentium fiuc mortuorum, certe non Oraturper Solum meritu Chrifti.Quod enim Sotus tones repetit, Noftra operaha/ bere ex merito Sei gratia Chrifti, quod SC ipfa fint fatisfadio pro pecca/ tis , Sc mérita aetcrnæuitæ , fæpeiamcertis SC firmis rationibustepro/ batum eft«

Acbreuiter,res mihi eft cum hömine,qui duabus fellis federe,amp;ialiiid ftans aliud fedens loqui folet. Nunc enim dicinNon eflc conftituendam fiduciam in fua merita,ied in fumma Dei mifericordia: Nunc dicit fidem bonis operibus,tang per Chrifti mérita nobis donata,niti ad fpcrandam beatitudine,Etalias:Bonis operibus, quae ex diuina gratia fiuntitafiden dum cft,utadexpianda{5cccàta,iramDeipIacandam,ôi uitam æternam confequendam neceflaria fint SC utilia« Hæc,an fibi confentiantamp;cohæ/ tcantjiudicehquæfo^quifquis fiuia mente praeditus eft«

Et itcrutDïCum Cofefsiö Phncipis allegaffèt i'nird Pfaïmit Oratio eins ftat ih peccatum,6(5 fubieciflèt, Non poflêt autem fieri peccatum,fi per fe tflèt opus tam dignu quo peccatum cxpiaretur, hïc Sotus addit in fcorijs ftiis;Per{equidê(ïnqùiês)ex gratia ^fide digna eft oratio ô5ctQuaIis ob/ ferro hate eft copofitiO Si oratio digna eft per fe, qüo digna eft ex gratia Ô5fide:”!'! digna eft ex gratia ÔC fidé,quo per fe^Per fc ein dighü eft, ^d no rftalitindc digna,Et,fi Oratio no eft digna nifi ex gratia 6C fide lt;quid eft, quod Sotus pauld ante dixit,nee autoritâtenï,nec ratioherh uHatri docc/ ft,q«öd necefle fit ut ante orationem, meritu Ghrifti nobis applicetur, SC nosIüftificeniitrfAn qui habet gratia 6(5 fideni, ex qua proficiftiturOra? tio,hon habet meritum Chrifti applicatutn,nec eft iuftificatusî'Sed hoc il lud ^ft,quod Mofes diciePercutiet te Dominds aiiiêtia, caccitate,ac furo/ r2 mentis,ut palpes in meridie,ficüt fóletpalpare caccus in pariete, SC lioii divigas uias tuas.Et quo tandem confilio fufeepit Sotus fenten'tiam Con/ fefsionis Principis de Oratione oppugnadam ^ac tribuit Orationî, quod obt{neatreinifsionempeccatôrum,fatisfaciatpœnæ,impetretpcrfeuerâ tiarnjô(5 mereatur æternam rcmunérationeni, cû hoc nec de fuaipfius o/ tatiortepofsit,nec de noftra oratione uelitaffirmare.Dixitm. fuprà,quôd fengèfitâueritate,utbortæuoluntatis6i5gratiædiuinæ erga nos debea/ Uius elfe certi^Non poteft igitur de fua ipfius Oratione certo côfidcré,aut ftatuere,quod obtineatper tam pcccatorûremifsionê, amp;nbsp;mereatur aeter/ harnremuneratiönem. Aceufatautenos temehtatis 8C præfumptionis, QuôdccrtôftatuamusDeû nobis remitterepeccata gratis propter Chri/ «um,in cuius nomine Oramus j ÔC Deum Pattern inuocam uS. ItaiÇ ned uoftram uult Orationem dignari, qüod certo obtineat peccatorû remif/ fionem.Quidergo tantoperccumConfefsioneprincipisin hoc ïoeoüa/ uushomo pugnatfaut de quorum Oratione contêdit, cum dubitationê S^mcenitudinemdebonaDei erga nos uoluntate,tan^ heceflariam exî gatfSedfiuehypocrita or et,fine no oret3iuxtârefert,nos certè, qui SC cre/ dimusjamp;fcimusjcui credimus,oramus ô(5inuocaniusDeôPatrêDni nd ftn Icfu Chrifti,ut nobis fit propicius,ô(5 remittat nobis peccatajac guber/ netnos Spiritu fantfto in omnibus uqs noftris,Ô£5tueatur nos in omnibus peiiculis,ad accipiendam coeleftem haereditatê, non propter opus,aut di/ gnitatemnoftræOrationis feu Inuocationis, fed tantum propter'lefum Chriftum Dominum noftrum,cüiùs folius nomine Deum inuocamus* Et quia oramus ex fide, nonoramus,quódprorfuscareamus qscœlefti/ bus bonis,quaepetimus Poisidemus enim ea, Fide,ex qua proficifeituf Oratio,fedoramus, ut imbecillitati fidei fuccurramus, 8C dubitationern txcutiamus,ac nomen Domini glorificemus, quo per Spiritum fanclS confirmai,coîleftem liacrcditatem certa fiducia expedemus,;

od Sotus de Oratione,hoc idem de leiunio nugatur, leiii/ niumjinquienSjnonfoIumadcarhernfubJjciêdam fpiritui, fed ad placandutn etiamDe5,fatisfacicndumqj ipfi pro pec/ ____ catis,ôlt;: Chrifti meritum nobis magis magiscç, quo fcilicet ampliusaffligimur,amp; ei crucifixo conformamur,applicandumneceflà/ riameflc,Niniuitarumexemplumoftendit,Ô5Catholici Patres docent ô5c,Ethacc quidenx in Catholica Cofufione Soti continentur « In Scorijs bb

uerOjaÔdijquçfOjtrtfignetn ’r«f«Äoy»o-7«t'Jeiuniunijinquit,intcf jÄinräo/ perapœnitentiac ponitur,Pœmtentiaautem expiât peccata,ôdapph'cat meritumChriftûExhoc ergo putat confequi, quodôC leiunium cxpiel peccata,amp; applicet meritum Chrifti.idcp cft uirtute Chrifti^

Hæc lunt,quæ Sotus,praîter quacdadidla fcripturat ôif Patruro,i'nhoc capitedeleiunio affèrt,

Sciamusigitur,quôdfundamcntôm firmum Âet, Nullameffèaliam expiationenr peccatorum noftrôrum cöramDeo, præter fanguinem u/ nigeniti fihj Dei Domini noftri lefu Chrifti, Et banc expiationcm appli/ cari feu offerri nobis Minifterio Euangelq, QC agnOfci atcç accipi ânobis pcrFidcm,

Deinde eftàf hoc firmum acfixumjqudd Meritum SariguînisChrift» non conferaturbonis opcribushominunijWtipfa expier peccata corafn Deo. Ne^enimChriftus fanguinem fuum effudit pro bonis noftriso'' peribuSjiitipfafiantpeccatorumexpiatio,f«deffuditpro MALIS no/ ftris operibuSjUtipfa coramDeo expientur, quemadmodum alias fatis demonftratum eft,NugaturigiturSotus,quôd leiunium fit neceflâriun» ad placandum Deum,ad fatisfaciendum Deo pro peccatis, Si ad applic» dum nobis meritum Chriftfi

Nam,quod dicit;Pœnitentiam(infcr orius prima opera recêfetlduJ^^ um)cxpiarepeccata,6^applicarc meritum Chrifti, pofîemus commode interpretari,nifi nobis impietas, amp;nbsp;uanitas Aibti nota eflèt« Nomine en» pœrtitentiaf intelligit fwas illas Sophifticas partes peenitentiæ, Contriöo nem,Confefsionem Si SatisfaÆonemf.Hanc aerdnegamus efiè ud pœnitentiam, uel expiationem peccatorum coram Deo, Sicutiam plut* bus comprobatum eft.Si autem nomine pcenitentiat intelligatur couer/ fiopeccatoris ad Deum,pèragnitionempeccatiamp;fidcminChriftum,l* cebit quidem dicere,hâe pœnitentiâ expiare peccata corâ Deo, fed quod fie fimpliciter dicitur, pie, amp;nbsp;non Sophiftice, pro more Fraterculomm, întelligcndum eft^Hæc enim pœnitentia expiât peccata coram Deo,non quôd opera ilia agnitionis peccati,amp; fideijtantt’fint momenti, utDeus te jmittat propter meritum eorS,peccata,fed quod pœnitens agnitione pec/ cati excitetur ad quçrendam peccati remifsionê in Chrifto,amp; accipiatpet fidem,Chriftum ipfum,propter quem folum Deus remittit peccätum,ö^ ptopieius redditurpeccatori,

Quis ergo cft ufus,amp; quæUfilitas icionhV Ètcurfantoperefamirifcn'* ptura,qj â Patribuscomfnendatur f Hîc obferua mihi duplex effe, quanz tum quidem ad prsefens inftitutum pertinet, leiunium. Alterum Ed«/ cum feu morale,Haec eftSobrietas,quacperpetuo anobis exigitm, üide/ licet, utfempercaucamus â crapulaôfebrietate, necunqftudeamusco^/ fncftàtionibuSjÔC helluationibusjfed ducamus continenter fobriam uita# Magna haec eft uirtus in hominc,non autem hüius ufus, utexpi'etpecca/ ta coramDeo,fed ne ebrictate Si helluafionefimus Spiritui fandïo impe dimento,quo minus fuo per nos officio defiingatur ♦ Neincbricmini,i^ quit Paulus,uinö,in quo eft aa-wTia.Et Qfeas, Fornicatio(inqait)amp; uin€^ Si ebrietas auferunt cor.Et Chriftus,CrapuIa 8i ebrietate grauant corda, ïtacphóc genus Ieiunq,no eft pcEnitetiaipfa,fed frudius pœnitétip.Si quis cnim fucrit helluOjSC conuertitur ad Dominum agnitione peccati à fide in Chriftum,tcncri non pdteft,quin deteftetur ac fugiathelluationeölA fedlet deinceps fobrietate, idqp ex fide in Chrift um,uidelicet,no quod fern

DE 1 EI VN IO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^7

liât feSobrietate meren peccati fui remifsfortem amp;nbsp;uïtam afternam ,fcd quód fentiat fe hæc habere gratis propter folum Chriftum, Sobn'etatem ^temfedandanijUtprobet fe habere ucram peccati agnitionem, SC erga Deuni reuerentiam atqî gratitudinem, Alterutn genus leiunij eft Ecclefi ^fticunijquod Cçrimoniale feu Paedagogicum dici poteft .Non eft enim nuncftrmo de admirando leiunrj genere,quah ufi funt Mofes , Elias SC Chriftus,quaclragintafinguli diebus. Nec eft fermo de ridiculo illo SC lu/ dibhj pleno leiunij genere,quo haeftenus PontificeSjFraterculi SC aflcclæ forum abftinucrunt fe a cibiSjâ fummo manCjnon ufqj ad diei uelperam, tantum ufqj ad meridiem.Nam cùm ucteres ieiunârunt certis diebus ulcç ad diei uelperam,Pontifices SC Fraterculi tranftulerunt in quadrage f’tna uclperas preces à fine diei,ad meridiem,ut his recitatis liceat ipfis ci/ bum capere.Hçcautemnoneftpietas,fedludibriumamp;impoftura. Qiia gt;■0 nihil nobis negoefi eft cum hoc genere leiuntj. N os enim ciim in præz fentialoquimur de ecclefiaftico, feu cçrimoniali SC Pædagogico leiunio, intelliginius illud Ieiunium,quo eteres abftinuerunt fe à cibo,certis,ac lotis diebus,à fummo mane,ulcßaddieiuefperam.Sicut amp;apudEfîiam definitunNuquid tale(inquit)eftleiunium quod elegi, Affligere per die ^nimam fium^Hoc aût leiuntj genus non fuit à pijs ufurpatui'n,ad hune nnem,utcxpiaretpeccataieiunatoris,ô^redderet eum iuftu coram Deo. ™ncenimimpictatêdeteftaturtamEfaias, ^Chriftus ipfe apudMat/ lbaEum,Sed fuit ufurpatum, in pædagogian 8Ccærimoniam, quarudio/ ifs admonerentur de præfenti periculo,Â^ excitarentur ad rciipifcêtiam, adpreces,ÔCadobedictiamDeogratam, Siclofaphatpracdicatinfubita ôlt;^improuifa incurfione Moabitarum SC Ammonitarum, ieiunium uni/ uerfisincolisregniluda,nonccrte,uthoc leiunio expiarent peccata fua toramDeo,fed ut omnes in præfenti periculo conuenirent ad publicas Litaniasjamp;^ excitarentur ad ueram refipifccntiam.

Sic Rex Niniuitarum,cùm audiuiflèt urbem poft quadraginta dies pc rituram, prædicauit Ieiunium, idqj non tantum hominibus, uerumeti/ amiumentis, Homines, inquit, SCiunienta SC boues,amp; pecora non gu/ fient quicquam nec pafcantur,amp;aquam non bibant. Qitid^Num SC pc/ corahabentpcccatacoramDeo,quæleiunio expiare debeantC’Nihilcer te minus.Sed rex uoluit populum hac feueritate adm onere SC excitarCjUt ferio cogitarent de imminent! periculo , SC ueram agerent pcenitentiam, Sicamp;Ioel dicit:Côuertimini ad mein toto corde ueftro,inleiunio, in fle/ tu.QuidClubctncmeritoleiunijexpiarepeccatacoramDeo îquot; Minime omnium,fediubctIeiunium illud cçrimoniale feu pædagogicum fufci/ pcre,ut fe inuicem admoneant de grauitate imminentis fupplicij, SC refi/ pifeant ex animo,uidelicet,ut uerè coram Deo agnofeant peccata fua, SC credantin fernen Abrahæ,qui eftChriftus,in quo confequantur benedi dionemjhoceftjRemifsionempeccatorum SC liberationc, utdeinceps ambulentinuocatione Deiobedienter, Quare tantum abeft,utopusi/ pfum huius cçrimonialis leiuntj expier peccata coram Deo,ut pptiusad/ moncat,expiationem peccatorum in Solo Chrifto quærendam eftè.Etfi autem ueteres feriptores fua habent huius leiuntj encomia, tarnen nifi il/ laintelliganturiuxtaeamfententiam, quant hatftenus commemoraui/ mus,relinquimus ea fuis autoribus.Certè nonnulli eorum multo mode/ ftius de leiunio,^ Afotus,amp; fenferunt,SC locuti funt,De qua re in præfen liaChryfoftomiteftimoniumrecitabo» ,

VidesCinquit) quiauitaredamagiscaeteris omnibus lünat.Rcdarrt autem uitani appelle,non ieiunandi laborem, nee cilicq ac dneris Icdiv liim,fed fi pecuniam non aliter quam oporteat, delpiciasjfi caritate arde/ asjfamefccntes pane tue nutrias,!! fupenor ira fis,!! gloriam inanem non concupifeas,!! iniiidia non detinearis. Hæc eniin ipfius documenta funt, Nénenim dicitleiunium Suum eflèimitandum, quamuis quadraginta illos dies po!retproponere,fed, Difciteame, quaniammitis fum,achu/ milis cordcjmo uero contrà.Omne quod apponitur uobis,comeditejin quit.De pecunqs autem quàm exadlifsimê mandauit dicens: Nonpofsi/ deatis aurum neep argentum,nec aes in :ronis «eftris ♦ Hæc dixi,non quia ïeiunitJin mihi no placeat,quod magnis foleo efFerre laudibus, Sed qui® doIeOjfi cgteria negleÆs,fatis ad falutê uobis leiunium exiftimctis,quod in cher© uirtutum,ultimum certèlocum fortitur, Præcipuænamcp uittu tesfunt,Charitas,humilitâs,mifericordia j quæ «el Virginitatcmfup^-' fantô(^c,HadenusChryfoftomus.Nifi autemSotusreguIis luis, quibus in explicandis Eccîefiafticis feriptoribus uti folet,adiuue£ur30fdicat,h?‘' iiel difpenfatiuè à Chryfoftoino dicî;a,ucîab hæreîicis inf€rta,caucrenon Jîofeftjquin impiæ fententiæ de leiunio conuincatur, EtficnimChryfox ftomus affirmât,leiunium fibi non di^Iiccrc, fed fc feiere ipfum magnis îaudibus cfferre,tn no tribuit ei illas laudes,quas ci Sotusadfcribi£.Apcy tèdicitChryroftomus,fe redlarnuitam appellare, nonieiunandilaboiCi nec cilicîj ac cineris Icdiulum, Maftîfeftè ait, quod Chriftus nondoccaf, Suum leiunium imitandum,quin potius contrà dieat;Omne,quod3ppo nitur, comedendum effè.Difcrtè affirmât, quod doleat, fi eætcris negier (fliSjIeiunium exiftimetur fâtis ad falutem, q uod leiuniu in eboro tiirx tutumfortiatur ultimum locum # Quid autem Sotusf leiunium (inquiO non foluip ad carnem fubqciendam fp!rinii,fed ad placandum etiamDe Unijfatisfaciendumep iplipropeccatis,ôdChriftimeritum nobis magis magiscp,quo fcilicetamplius affligimurjamp;fei cruciHxeconforniamur,ap plicandum nccelïariumefïè.Ethaxuocifcratnr homo impudcntifsimæ frontis,nonfuo tantum priuato,ucrumetiam Catholicæ Ecclefiæ nom» ne.Si autem tantaeft uirtusIeiunq,quantâeiSotHs tribuit,an non Chry^ leftomusarguiturimpietatisf AnnÔ leiunium eritipfifsima recîauia» An nonleiunium fatiserit adfalutem Annen leiunium babcbitptb mumiocumin choreuirtutumc'

Pareils cibus,SCuenterfempefefuriens, triduanis leium'js præfcrtun Et muite melius eft, quotidieparum,^ rarófatis fumerc.Pluuiaillaop/ tima eft, quæ fehfim defeendit in terram, fubitus amp;nbsp;nimius imber in præ/ ceps,aruafubuertitô(fc,Atqui,fiiüxtaSetum,Ieiuniumeflètadliocinfti/ tutumjUtplacaretDeum,^ fatisfaceretpro pcccatis, àc applicatif meritum Chrifti,certè que minus ederes, ôif diutius â cibis abftinercs, eu magisplacares iram Dei,fîCfatisfacercs pro pcccatis, àfapplicarestibl tneritumChrifti.

Hæc autem Chryfoftomi ÔdHicronymi teftimonia de leiunio, non côretulimus, quOd Ipcremusaliquidfrugis apud Afoticos,autquodne/ feiamus pofte rjs alia aliorum fcriptortim, ucl etiam illorum ipforunidi/ tfta opponi,!èd ut oftendam 5 quâm neceflàrium fit,ut ctim apud Veteres reperiantur difsimiles fent€nu«e,eas eligamus,qu j Saexis literis funtcon

DE ELEEMOSYNM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fcntancæjStf quæ Soli Chrifto, non item leiunio, autalrjsnOflris operi/’ bus,honoremexpiationispcccatorum noftrorum ita deferunt,utô^xrt folo Chrifto maneatjô^ nullis noftris uirtutibus communicetur.

■ Vod Græd uocant tAtB/zfxrvryrjhoc Latini dicuntbenefic?/ tiam,acIatifsimèpatet,Hocenimnomine non continetut' __ illud unum officium, quo egenti unus aut alter obulus nu/ meratur , fed omnia charitatis opera,quæ proximo quauis necefsitate opprefloimpenduntur^In præfentia aüterh nomine eleemoZ lynæ intelligi foie t beneficium, qüo egeftatem proximi facultatibtis no/ ftris fuftentamus. Et conuenit quidem inter nos amp;nbsp;hypocritas,quôd hoc officium proximo fitpræftartdum:Sed inillo maxima eft diflènfio,quod Confefsio Principis exponit, Opus eleemofynæ noftræ non efle expiati/ onem péceatorum noftrorum Coram tribunali Dei.Quæ certè eft fentcri tfiuniuerfiEuangelq de Chrifto filio Dei,Sotus autém uociferetur,repé tat,inculcet,6C iteret,Opus elecmofynaé accipere uirtutem expiandi pec/ «ta,âPafsioneamp;I morte Chrifti * Quid ergo hoc Soticùm fibiuelit ,5£ quanta fit,•non folum corruptelauerépiædocftrinæde expiatione pecca/ totum,uerunletiamimpietasSlt;f blaiphCnliain maieftatem Domini no/ ffii lefü Chrifti,fupràfatis perfpicuè explicatum eft,

Qiiôd autem Sofus retjciat inud:,quod Confefsio Principis de Analoz giafidei récitât,non eft ofeitanter præteteundum. Nam, cum Confefsio affirmât,ea feripturæ dicta , quæ uidentur operi eleemofynæ adicriberc ddetionem peccati,iuxta fidei analogiam intelligeuda eflc,addit Afotus, bnô,inquiens,iuxta proprietatem ueritatem rerum, cum nihil abfur/ ditatis habeat Slt;c.Sent(t igirur,ca didia non eflè intelhgenda iuxta analo/ giam fidei,fed fecundum proprietatem, ut ipfe loquitur, ÔC ueritatem re/ tum.Hîc,quid dicam,nondum mecum conftitui i Reprehendam ne inv prudentianiamp; incogitantiam eorum, qui emiferunt in ConfefsiOnem PrincipisnomineCatholicacEccIefiæ tam furiofum hominem, qui ni/ hil prorfus penfi habeat,quid loquatur, an inuehar in impudentiam So/ ti,qui cüm tanta fit ruditateSdcaecitate,utnec resipfas,dequibùs tradia/ tur, neefermohis genus,quô ille tradiantur,intelligat,aüfus tarnenfue/ ritaductfus ConfcfsionemPrincipis fetibéndumfufcipere.PauIus eriirri ad Romanos capite duodecimo feribens, hortatur, ut finguli feruiant fuæuocatiorti, iuxta dona fibi diüinitùs Collata,amp;I iuxta propria donorCÉ üfficia.Qui impCrtit,inqt,in fimplicitateOmpertiatJ.Qtii prçeft, in dilige tia(præfit)Qui miferet, in hiIarifate(mifereat).Ad eundem modû horta/ luretiaminterpretem Prophetiaefeu feripturæ, ut fi füfcipiat propheti/ amfeufcripturanl interpretandam,interpretetur earn fecundum ratio/ nem fidei, Vbi autem uetustralatio habet (Secundum rationem fidei) ibiGræcus textus habet, ««tcc t«i' cèvtxKoylcev t«? îr/oTtoif,Secundum Ana Iogiam,hoceft,proportioriemfidei.Exigiteiîim PaulUs, Utinterpréta/ tiofcripturæ congruat,conueniac,6dconfentiat cum fummo Ôdpræci/ puoftatu feripturæ. Nouit enim omnem quidem facram Scripturani, dfe ueram, multa autem loca eius uel improprie, uel propter fermo/

nis pcrcgrinitntefii obfciirè dici ♦ Quart exigit, titfi quis fnterprctätuf fcripturamjtn hoc ftudium incumbat, ut interpretatie fit confentanca fi/ dcijamp;f congruat cum fumrriis certis, ôéfirrnis capitibus uerse religionism Sotus auteiTijfnie no intenigens,qaid lit Analogia ftdct,fiue cTi induftrii clifsimulans,damnat,quddConfefsioPrincipisafiirmat ea didlafcriptii ræjquætribuuntmerit© eleemofynæ expiationempeccatorum , intelli/ gendaeflefccdnduinAnalogiafn fidei, Reh'qutimigitureft, quodeoi/ plb manifefte damnet Paulum , qui iubet nos Scripturam fecundum hdet Analogiam intelligere, Qiiid,quaefo,rei nobis efle debeat cum mine tarn infano,tam furiofoç'ImÔ(inqUit)iuxta proprietatem Si ucriö/ tern rerum.ïneptum caput.An qui interpretatur fcripturam lUXtaÄnalö giamfide/,nointcrpretatiiream^uxtaproprietatem5lt;ucritatemrtruro^ An fidei analogia,n6 eft rerura uen tas Si proprietasS’ E t Paulus,ciim feet ftripturanilinterpretari iuxta analogiam fidei,iubetcam interpréta/ gi iuxta improprietatem,0(' falfixatem rerumfO fanatieum hominem-Et audet hæc tam abfurda, tam deteftandanon folum aduerfus Conkfsio/ nem Principistam ptj, uerumetiamnomineCatlïoIica: Ecckfiaednp^ fclicumfpargere»

. Sed agc,extorqucämus uelinttito,qudd ca didta,quç tribmïntelccfflO* fynæ deletionem peccati,intenigenda fintiuxta analogiam fidei.Analo/ giaénimfidei,quemadmodumpauld antlt;diximus,eftproportio,feuco grucntiacumfidc.SiueergoSotus loquatur demea ucra fide,fiuedefui «ommentitia fide,ccrtè hacc dida intelligenda funt iuxta fidei congraen/ tiam.Nam fi uel didum Danielis:Peccata tua elcemofynis r ecf*ine,uel di rtumThobiac,(quod tarnen meoiurereijcerepolîem) Elcetnofynalibe/ ratabomnipeccato, amp;àmortè,lîmpliciter, fine ulla analogica,feu cen/ gruenti fidei interpretatioe intelligitur,quid abfurdius, quid horfibiliu^

•• dicipoflet^Si entmelcemofynaliberatabomnipeccato,amp;: â morte,ub» manetChriftus?Quis eft ufus Pafsionisamp;mortis Chriftif Hîcrefpon det Sotus, Ëleemolynani accipcrehoc â Pafsione Si morte Chrifti*Ve/ litergo,nolit,ad analogiam fidei fuacrecurrere necelïèhabet.Etnuncno amplius quæri£ur,nHmcadida intelligendafintiuxta analogiani fideü De bof em'm nullunidubiumrelidium eft, Sed quæritur,utrafidcs,ucl . meajUclSotijredajUeraamp;pia fit. Mcaenrmfideseft, quôd Soluslefus i ChriftusUnigenitus fiïius DefpcccatämcaitaexpiaucritjUtDcuscoele/ , ftis Pater receperit me propter iphim/n quem Credo, in gratïam,necad/ . optaueritmeinfiliumSC haeredemfiium.EtquodChriftus lianeexpiati/ onis'maieftatem non ita conimunicetcum boiiis opcribnsrneis,ut6^ ipfa pcccata expient,fed quôd earn Soli fibiretmcat,utÔ!^ foti ipfi expiati/ onis gloria deferatur^SCin nomine eins Iblius omne genu fe fledatcœle/ ftium,terrcftrium Si infernorum.Hancfidem fcio efle ucràmacProphe/ , ticæ£C Apoftolicâc doe^inaeomninoconfentaneam. Et iüxéa fententi/ . amhuiusfideiintelligoeadidba, quæeleemofynæ tribuanrdclctioncni pcccati,quemadmodum Confeftio Principis expofuit cam perfpicue, Sotialitem fides eft, quod Chriftus expiauerit quidem peccata quo/ rundam höminum : ( Nam de fuorum pcccatorum cxpiationc Si reniif . iîoneadhucdubitat,quippcquôdfupradixerit, earn fideßi, qaanobis Iwerfpi c^ttoremittipcccatagratis propterIblumChriftum fta£üirrliis,eirecön Cotifeßiont. ttariamueræ fidei Scripturæ)nonretineatautem Soli fibi harte eXpiaügt; pnis maieftatem,fcd tribuat eam^ntbus noftris operibus, ut Si

pîentpeccabcofâmDeOjôf: mereantüræternamukim, îtaquequæ dez betur laus ÔC gloria Soli Ghrifto cam transfert etiam in bonànoftra o/ pera,utiam tot fiant Ghrifti,quotf«ntbônahomin«mopera, Etiiixta huiïis fidei Sentctiam interpretatur ea fcripturæ teftimonia,quæ eleemo fynæadfcribunt peccatorum deIetionem,Sed quia probauimus certifsi/ mis argumentis, banc Soti fidem efiç impiam ÔC blaiphemam corz mptclam Euangelq Ghrifti,noneft, cur interpretationem cius agnoz fcamus,

Ridet etiam Sotus ratiöcinätionem Confefsionis Principis, ùbi digt; ritur:Quid opus fuiffet ad delenda peceata Pafsione ÔC Morte Ghrifti filij Dci, fi peccata delentur merito eleemofynæî’ Pulcbra(inquit Soz tus) ratiocination Quid ni, Sote S’Quam enim tu rides ratiocinationemi nectu,nccomnestuiSopbiftæ praterculi eonuellcre poteftis » Nam ^nódfimiliargumentationccarnrcfutare conaris î C^id opus , inqui? eus, Pafsione Chriftijfi fides neeefläriaftu ipfe rede refondes, fidem id/ tirco neceflàriam efîe i quad excipiat meritum Paisionis Chrifti, Sed lt;}uôd addiSjUos idem tribuere bonis operibus, quibus Ghrifto crucifixo configuramur,ucftrumeftcommc!ntum,non oraculum Spiritus iânelu Quis eninrPatriarcha,quisPropheta, quis Apoftolus unquàm docuit^ SuôdChriftus transférâtmaieftatemexpiationis peccatorum, in bona hominum opera, amp;nbsp;quod per eabona opera applicetur nobis meritum Chrifti$'Lcgo,Non iuftificari hominem coram Deo ex operibus Legis^ S[uæccrtc homo,fi uerè facit,ex gratia Dei facit,Non lego,meritum expi/ «ionispeccatoriim collatum efiè à Ghrifto in opera hominum^

Lego, carnem pugnare cum Spiritu, ut non quæcunque uolueri/ faciamuSjNon lego uidoriam Spiritus in horiline tam perfe/’ effe, ut opera eiusexpient peccata coram Deo* Lego, Siiniqui/ tâtes öbferuaueris Domine,Domine quisfuftinebitf non ltgo,homi »cmlnhacuitaabiniquitatibusficpurgatum, ut opéra eius fint ex me/ rito Chrifti expiatio iniquitatumnQuid igitur uanus homo nobis totics occinit,bona hominum opera accipereex gratia Dci dignitatem delen/ di ôdapplicandimeritiGhrifti?

Eiufdem tam infeitiæ, quarrt uanitatis eft, quod diftirtguit Minifte/ rimnEuangefij a Sacramentis Ghrifti, ôôquodcftfoIiusMinifterîfEu/ uangclrj, fi ufitatam ordinationemDei refpexeris,höc tribuit cuneftis bo nisnoftris operibus.Cur nonPafsio Ghrifti,inquit,multis modis nobis appîicari poteftÆt mox addit:Gertc (inquiens) minifterio Euangelq ad/ nunciatitr nobis ut credamus,Sed Sacramentis Ghrifti exhibetur» Scili/ cct,Sacramentorum adminiftratio non pertinet Soto ad miriifterium Euangelij,cum tarnen Minifterium Etiangefijduo comple(ftatur:AIte? mtn eft Ädnunciatiö Euangelij abfque externo fignofeu Sacramentoj AkerumAdnunciatio Euangelij cumfigno. EtutroqUequidemmodo offertur nobis meritum GHRISTI, Fidcautem tantum acci/ pitur, Sed quod Sotus addit: Gundis noftris bonis Operibus,aut de nouo fufeipitur (Pafsio Ghrifti ) aut fufeepta magisamp; magis participa/ tur,iterum forijs agitatur» Nam fi bonis hominum operibus, elec/ mofyna ( exempli gratia ) aut ieiunio , fufeipitur meritum Pafsionisi Chnftidcnouo,manifeftumeftj quod homo antea careat merito Ghrix ftt.Carebit igitur SCfide, Vbi enim in hominibus non eft meritum Ghri/ ftijibinon eft etiam fides ♦ Ekemofynaigitur, autleiuniumapplicabit

hominibusmentum Pafsionis Chriftiabfque fide,quiaSotxisdidthÓcj meritum applicari hominibus per eleemofynam de nouo« Quid Funofi/ usdicipoteft^DetigiturEthnicuseIccmofynam,ieiunet ludæus ufque aduefperam,£Capplicabunt fibi his operibüs meritum Pafsionis Chri/ fti.Namamp;hocmoxconfirrnatSotusiFitó'nquiens) etiamelecmofynaa peccatore,hec eft ingrata Deo,fl impetrandæeiusmifericordiæ gratiaH/ acDiciteleemofynam à peccatore, impetrandae mifcricordiæ Deifa? dam, non efte ingratam Deo* De quo,quæfo,peccatore loquiturî’Nutn de impcenitenteCSed ficutimpiorum, ( qui funtpeccatores impœnitcn/ tes)uictima, itaSCeorumeieemofynaDeoeftabominabilis*Et:Omne quod non eft ex fide, pcccatum eft. NumdePœnitente i* Sedpeccator pœnitensiuftus eft coram Deo,perfidem. Noneninicftuerépcenitcns, nificredat,agnitopeccato,in Chriftum , quod per ipfum Solum habeat Remifsionempeccati. Si autem uereinChriftum creditjdateleemofy/ nam,nonut propter cam confeqUaturpeccatiRemifsionem,quamiani habet perfidem, in Chriftum fed ut fidcrtl ÔC gratitudinem fiiam hoc charitatis opere teftificetur.Nam,qüodEfaiasdicit: Frange efurientipa ncm tuum,tunc erumpet quali mane lumen tuum , non loquitur adim/ pcenitentes,quidummanentimpoenitcntes,difpIiccntDeo, etiamfiom nes facilitates fuas impendantpauperibiis, fed loquitur ad Pœnitentes, ut cum agnofcant peccata,0C credantfibi ea remifla propter Mcfsiam,tc/ ftificentur ueritatem pœnitentiæ fuæ operibüs üeræ charitatis crgapro/ ximum.Quareopusclecmofynæautquîcquamaliorum id genus ope/ rum noncftappIicatiomeritiChriftijinpeccatoribüs fine pœnitentibus fiuêimpœnitentibus, Solum enirnminifteriumEuangehj Chrifti, ad hoc diuinitûseftordinatûjUtofferat nobis Meiitum Chriftij ôi^utquod Euangelio offcrtur,fidepcr Spiritum accipiatur.

Inexplicandisahjsfcripturaîlocis,deencomioEIeemofynæ5quaeSo/ tus tam in Confufionefua,quàrn inScorrjsadducit, non eft opcræpreci/ um,multum laboris collocare.Sunt enim omnia intelligenda iuxtaa/ nalogiam fidci,non Afoticæ,fcd Chriftianæ(hoc eft) non quod meritum Chrifti transferatur in eleemofynam, amp;nbsp;faciat earn propiciationem pro peccatis noftris,fed quod loquantur de eleemoiyna piorum feu poeniten tium,qui cùm agnofcant amp;nbsp;credant Deum fibi propicium propter fo/ ïum Chriftum,habent peccatorum renîifsionem, antequàm opus clee/ mofynæproximoprafftiterint, Cùmigiturdicatferiptura,peccataelec/ mofynis rediménda,eleemofynam liberate â peccato amp;nbsp;morté, Patrem coeleftemreddere eleemofynamin propatulo, uocare ad regnum fuum eos,qui Chriftum cfurientem pauerint, amp;id genus alia,ac fermofiat,no deeIeemofynaimpiorum,q^uaïeftDeo abominabilis,fedde eleemofyna piorum,perfpicuüm eft,quodrcmifsiopeccatorum in ipfis,non fequa/ tur,fedpræcedateleemofynam,uteleemofyna,fi ex fide amp;nbsp;charitate fiat, potiusfitfrudius bonæ arboris,quam quod faciat ex mala arborcjbona, autex bona,meliorcm,

N am, quod dicit Âfotus,bôna opera, non eflè folu ut frudus ad arbo/ rem conferenda,fed ut prouentus ad arböris dominurti, Quid, obfecro, hoc ab ænigmate difFertf amp;nbsp;opus nobis eft Sphingé : nifi forte hocuelitdicere, bona opera non folum eflè frudlusbonæ arboris,fed etiam à Domino Deonoftro in nobis cffici,autcreari. Sèd quid hoc ad InfticutumC’quis hoc unquàm negauit Sunt enint bona opera créa/ turæ

tUrxDei/üntdoftaDei, nonauteminhocdata , ut expient pecóata no/ ftracoram thbunali eius,quemadmodutn Sotus nugatur, fed ut Deus fii gmficct fe m pfjs per fidem habi'tare , 8C utpqipfumper eaoperaglo/ rificent

Quod autem addit Afotus:Necfigna(inquiens)funtfoIum ^teftimo niauirtutum,fed augmenta eti'am déprofedus uirtiituni ae men'torumj hocillud eft,ni fallorjquod alias affirmant, lufficiam auger/ per bona o/ pftajaut nos bom's öperibus in intticta. profieereQuod ôéipfum obfcuz •■tj ainb/gue dé flexiloque d/cit. Nam fi nomine uirtutis feu iuftic/æ intel/ ^•gitur iuftic/a Chr/ffi, propter quam Deus non imputât nobis pcccata, qwsm nobis per fidem ita donatjUt pofs/mus ea coram iudicio Dei co/ WerCj^earn feueritati Dei opponere , falfum eft, quodpo/s/tperbonai *^oftra opera augen',Nihil enim ea iufticia eft perfetftius, nihil ea abfoluti ’’s,qiiippequ2îlituniucrfædiuinae legis impletio, necpofsitquicquani adcumulum cius accederc,Si autem nomine uirtutis autiuftidæintelli/ g'turFides,quaiufticiamChriftiaccipimus,0(^ nobisapplicamus, tunc 9uiafides foletin hac earne imbecillis efle,idcirco augenda eft, SC confir/ ^andajficutSC difcipuli petunt : Adauge nobis fidem,Non augeturau/ temper opera hypocritica,autctiammoraha fed per Spiritum fandiunt ^auditu EuangehjjUfu Sacramentorum Euangelq'jSCinuocatione no/ trim's Dei. Hæcfunt propria organa , quibus Spiritus fandhis utiturad tonferuandam, confirmandam ÔC augendam in nobis fidem.

Quod fl uero nomine iufticiæinteUigunturrrudlusiufticiæ fidei , qui fimt bona opera diuinitus præccpta,redie dictum eft,quod iufticia augea tur per bona opera,feu quod bona opera fint augîtîentauirtutû,non funÉ autem augmeta Meritorum,nifi per Merita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{nrfixwf intelligas ipla

fpcra,quemadmodû alias expofuimus.Semper enim debcmus in agni/ tionefibjDeicrefcere , SCcarnemnoftrampergeremortificare, acinbo Uis opcribus magis magisep nos cxercere,no quidem hoc confilio,qu0dl fiisoperibus nolkis mereamurremifsiGnempcccatorum,SCuitam æter na m, fed ut noftro officio fungamur,SC uocationi Dei,ad gloriam nomi nis cius obediamus,ac gratitudinem noftram probemus,

Sed oniifsis tjs,quaE uel antea funtrefutata, ucl obfeurius aut infantili/ us aSoto dicuntur,quam utlibeat multum operæ in ipfis intelligedis col Ecare,propero ad Epilogum eius,Poftquam enim in hoc capite de pœni tentia Sc partibus cius,multaincpta, infulfa, abfurdaSC impia euomuit, toncIudittandemîInagenda,inquiens,poenitentia,SCcætcrisGhriftianaE Uitæ opcribus,Chrifto totum tribuit fides Catholica,SC propter cum tan/ turn nobis contingere remifsionem peccati, Sc meritum æternæ uitæ SC pcrfeuerantiam,â quo habemus ut hæc faeiämus, ipfo dicente, Sine ma nihilpoteftisfacere. Et,Sicutpalmesnonpoteftferrefrudum àfemeti/ pfoSCc.Habesepilogum AfotûQiiæfo autemte,optime miLelt;ftor,po/ tes ne in animum tuum induccrc,ut fi conféras hune epilogum ad ea,qug Sotus fuprâtam in Cofufione,quâm in Scorqs fuis effiatiuit, arbitreris in Soto uel micam eflè honefti animi,aut uerccûdæ frontisfïn hoc,n,toto ca pitcde pœnitentia,unû illud præcipuc egit dé urfitjÇp bona noftra opéra, habeant ex pafsione dé morte Chrifti,uirtutê,efficaciâ, dignitatê dé meri/ turn expiandi pcccata noftra cOrâDeo,SC confequendç ætcrnç uitç,Qtto commento primùm corrûpit uerè piamdoeftrinamÉuangehj de expiati/ onepeccatorö,quam folus Chriftusfilius Deiita abfoluit, no ut eanobis

APOLOGIA CONPES. WlRTENBER® niediatedibet enim formam loqucndi î fuperiori fecalo pcterejmcdianz tibusuidehcetbonis opcribuSjfed immediate,nullis noftris operibus me dian£ibus,tantuni per ßdem,gratis, propter Solum Chriftu,contingcKt, t)einde, prophanat Sii. blafphemia afficit Pafsionem ÔC mortem Chnfti, quöd maieftatem,autoritatemäf dignitatem huius mortis no relinqaat in SolaPcrfonaCbrifti,uerumetiam transférât earn ad quæuis bonahœ rninum öpera,ut totfiant Chrifti, hoc eft, expiatores peccatorum, amp;nbsp;ler/ üatores,quotbonaoperahomincsfaciunt, Nuncautem in epi’ogotet/ git OS fuum,ac ea tantum recitat,quæ fi uerba infpicias,uidcntirr eflè ueri tatisamp;pietatispIenifsima.Dicitndem Catholicarn tribucre Chriftoto? tum,5C propter cum tantum contingere nobis remifsionc peccati, ac me ritum acternæ uitæ,ô^ perfeuerantiam,à quo habcmus, ut hæcfaciamus, amp;c.Qi.iishæcpoflèt reprehcndereC’Qiiis,fihæcfolalcgcrct,nonexiftim^ ret Sotumefle hominem frugi f Scdfubhacouilla pelle latet crudelifsi/ fnuslupus.TribnitChnftoTotum,Sed ita,utfcntiatChriftum,inudlu3 totum conferre in bona noftra opera,^efficere,ut ficut ipfe fuaPafsionc amp;nbsp;mortefatisfecitpi o peccatisnoftris,itaetiambonanoftraopcrafatis/ faciant pro peccatis noftris ♦ Hoc eft ex bonis operibus facere Chriftos, quae eft manifefta blafphemia ô^impietas. Dicit,quod propter ChriRum tantum contingat nobis remiftio peccatorum, amp;nbsp;mentumæternæui/ tae,Sed ita,ut fentiatChriftum fefeconiungere cum bonis noftris oper^ bus,amp;!' infundere ipiis hanc dignitatem,6C autoritatcm,utpropter ipftco tingat nobis remifsio peccatorum amp;^meritum æternæ uitæ.Hæceft cade cum fuperiori blafphcmia.GIoriam mcam,inquit,alteri non dabo,amp;Iau dem meam ftuIptilibus.Dicit: Nos aChrifto habere perfeucrantiam,6i quicquid bonorum faci mus,Iuxta iIlud,Sine m e nihil poteftis facere,fed ita,ut fentiat,eabonaopera,quæChriftus in nobis efficit,accipereabipfo dignitatem amp;nbsp;autoritärem expiandi pcccata, amp;promcrendi æternam ui/ tam.HæccftuanitasâSatanaipfoexcogitata,6lt;^pcr Sorum acFraterciu loseiuspromulgata , uthocaftudignitasÄ: utilitas Pafsionisacinortis Chrifti ftnfim ac ped eten tim deducatur à perfona Chrifti^ amp;nbsp;transfcratiir in opera hominum.Quarc,fi gloria nominis Chrifti nobiscordieft,iîSa/ lus noftra nobis curæ eft,fugiamus Sophifticas illas 8C Soticas corrupte/ lasacimpictatesdePccnitentia,fequamurautem «eraitidocftrinamPro/ pheticam SC Apoftolicam,qua nobis traditur,quód in agenda uerapœni tentia,nondcbeamusGonfiderenoftrisoperibus, fed agnofcerepeccata noftra,Sc Grederc in lefum Chriftum filium Dci,quód propter h une fol3 Deus rem ittat nobis peccata: Et quiaubiChriftus eft, ibi eft amp;nbsp;Spiritus fancftus,idcirco donati perfidem Spiritu fando ambulemus ope SC uirtu te eius,in uOcationeDei,ÓC faciamus bona opera quac Deus præcepifno lit qsexpiemuspeccata,quæiam Deus nobis propter Chriftum condo/ llauitjfcduttanqgratiSCobcdientesfih), officium noftrum Deo cœleft» Patriprobcmus,amp; aduentum Domini noftri lefu Chrifti,ex puro corde,confeientia bona, ac fide flon fi/

ÄVL VS Âpoftolus abufuiïiCœriæDô? minicæ apud Corinthios reprehend«, Pro/ pterhoc,inquit, inter uoS multi inibeciUes ôi. inuali'diX dornüunt niulti.Et quidcm ui/ debatur abufus tantum in móribuS,non au/ tem in fidc. Cum conuenitis j inquit, in eun/ dem locum,non licet Döminicam Coenam edere, quod unufquifqp pfopriam cœnan» occupât in cdendo * Et hic quidem cfurit, ilz __________ - leueroebriuscft*

ustanti momêti iudicat,utcenfeatDeümpunireinud grauibus morbis* publica mortalitate. Qiiid aut iudicaturus eflèt hike temporibus, qut/ “US cœnaDominica,â Pontificibus amp;FratcreuIis, no folum moribus QC ^fnicis gefticuIationibuSjUerum etiam impietatc,magiea ineantatione* ^idolomania,itä cotaminata,foedata,SC turpifieata eft, ut iam nullo mö/ uo uel aliquam ueræ cœnæ à Chrifto inftitutæ fpeciem agnoicasç’Et accd uitjquod eft extrem um maïoriï, quod cum autoritatçuerbi Dei crroreS P^ffpicue demonftrentur,at^ ob oculos ponantur,FratercuIi non foluftt ’'^onagnofcant eos,fed etiâ tam Scriptis,^ ferro, igni,laqueis,amp;omni gd crudelitatis defendant. Inter eos aSt, qui hacftenus latis infoeliciter* ^dpropugnandum Idolum fuum,in harenam defccnderunt, Afotus poz “crior quidem eft tempore,prior uerô,autfaltem non inferior impieta/ ^fjqui Dagonem fuum, iam toties deiedum, confradum amp;nbsp;contritum* JUintegrum reftituere,quoquo modo poteft,conatur,Ciîius stai^vKiiccTx, ^Hfuo merito dignifsima funt,quç contemnantur, tarnen qûia ftiriofus borno inuehitur non in priuati hominis fcriptum, fed in publîcâ PrinCiz pisConfefsionem,amp;;fumitfibi fuo arbitrioautoritärem CathOlicae Ec# defiæjUôn eft committendum,ut impudentiam fuam ùnpunè ferat.

DicitcîgÔjSacramcotüm cucHariftiiâChrifto Öomino inlïitut,wi perficiConfecratione, Oblatione,amp;Sumptione . Cpnfecrationeni ault; tem tam effîcaceni eflè putat,ut ueibis illis myfticiSjà miniftro iuxta Chri Ri inftitiKióneniprólatis,panis 6lt;u(n,uïH, in uerum corpus fanguiné Chhftiltdmutcntur, ut poft coilftcratiotlcm non aniplius ibi fini pa/ nis Ôi. uinum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

NoncftobfcUrunl, quasnugas,quasblateramcntauanf Sophiftæ,dc fuperftitiofa Confecratione, amp;nbsp;portentófa ttansfubRantiatione panis amp;nbsp;uini in Eüchanftia,effutiant,Nos,antequàrti ea attingamus, cxponcmus iieram fationem C^^crationis,^ præfentiæ cörpöfis ac languiilis Chri ftiinCœnaDonifrtîàa, ' ' r r tz îi. 'i'-«-* '

Verbum (inquit Ioannes)caro fadutn cft ♦ E t, Vbi uenit plénitude tamp; poris,inquitPaüIus,emifitDeusfîiilîrhfuiimfadlüm cxmuliere,

Hæcamp;hisfimiliadidiamanifeftèteftificanturiîîîiüniDeî aflùmpfiûc hominenijidquenontamincohærenter , quarrt fi qàiis aftinnatueftemj quamnioxafeprorjcratSedtantac’oruunÆohc,utexfilioDci, ôifiiio hominis unafiatperfona,Âthanafius conatuseftbancineffabilemjamp;hu manæ rationi impefueftigabilem coniundîioncm .'^iqua fimilitudinc utcunq; expIicarc.Sicufjinquiens, anima rafionib's caro un us efthw mo , itaDeusamp;homounuseftChrifius ♦ Certuniquidemeft,quôdin bac unione diuinftas nôn fit conuerfa in humanitatem : certum autem illudeft, quodcümfilmsDei aflumpftrit hominem in iinMtcmperfo/ nae,euexeri£ eum fecum in eandem fublimitateni ÔC maieftatem,qiwni y pfe à Dco eœlefti fuo Pâtre,à quo amp;nbsp;ab æternO natus eft,habet.

Dixit (. inquit Pfalmus) Dominus Domino meo,ftde à dextris mcis» Et PauIusjDeus,(inquit) federe fecit Chriftum ad dexteram fuam «n cev leftibuSfuperomncmprincipatum acpoteftatcm,amp;uirtuteni,ô( domû nium,amp;romnenomen,quodnominatur,nonfolum in hocfecülo,uerâ ctiam infuturo,amp; omnia fubiecit fub pedes eius.

Hoc,(inquies)contigit Chrifto,cüm Refurrexit à mortuis afeendit incoéIos»Re(ftè,Tuncquidemmanifeftataô(patefadaeftmaieftas, ad quam unigenitus films Dei euexit hominem,quem afîumpferat,non eft autem fèntiendum, quôd hic homo, qui irt unitatem peribnæàHlioDci aflümptus crat,caruerit ea maieftate abinitio hüius perfonalis coniundi onis, fed quod cir earn iemper iamindeabincarnarione habcat, exinani/ •uerit feipfum,forma ferui fumpta, doneemyfterium redêptionis noftræ abfoIueret.Etfi enim ucré fuftepit humanas imbecinitates,utpeccata no ftra morte fiia expiar et,non tamen inferea abiecerat earn maieftate, qua, propter admirabilem illam Dei amp;nbsp;hominis coniuncftionê in nnitateper/ fonae,ornatuserat, quam ante Reftirredlionemfuam, cùmalqsargu/ irtentis,tum etiam transfiguratiöhe' in monte Itabyrfo feftificatus eft.

Qiiare, quodChrifto poftRefurredbonemjaicenfuin ccclum,ô(fersi/ one ad dexteram Dei Patris contigit,nó fuit noupmaieftatis acccfsio,fed uetcris maieftatis reuelatio.

Quod cum ira ft habet,uidendum nunc eft, quam maieftatem haheat fifius Dei,ut ex eo intenigamus,quam maieftatem acceperit ctiam filius hominis,quiafilioDei,in unitatem perfbnæaflumptus eft.

Filius enim Dei,ea eft,iuxta propriefatem diuinæiuæfùbftantiæ, ma ieftatepra:ditUs,ut nulltf cOrpörali nbsp;nbsp;mundanoloco comprehendatur,

b B E V C li A R 1 s 11 A; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$77

tondudaéurjfed omnia loca impleat, imo omnia exceWatjac lit ità di'cam, fupcrgrediatur, 0^ nufquam non præfto adfit, luxta ilia j quæ fequuntur, fcnpturædidia,

Pfahl ^8» Quo ibo â ipiritu tuo, SC quo a facie tua fugiamf Si afcendero inccclumjtuillicesjfidcfcendero adinfernum, adcs,

3.Reg,8,Si cœlum amp;nbsp;cœh cœlorum te capere non poirunt,quanto mû nusdomus hæc,quam ædificauitibi,

Eiai.óó.Ccelum fedes mea,terra autem fcabellum pedum mcorurrt» Hierc,z^,Nunquid non cœlum SCterram nbsp;nbsp;impleOjdicitDominus^

Nam quemadmodum maieftas diuinitatis, hullo temporis diicrimû ftccontinetur, fed omniafiuepræteritafiuefuturafunteipræfentia, imo oninia coram ea funt ueluti unum momentum, aut fi quid eft minutius» Mille anni, inquit Pfalmus,ante ociilos tuos,ficut dies hefterna, quæ præ/ tfrîjt. Et Petrus: Vnus (inquit) dies apud Dominum perinde eft,utmillé 2nni,ô( mille anni,ut dies unus: Ita in cofpedu Dei nullum eft difcrimea diuerforum Iotorum,fed omnia Ioca,fupera,ÔC inféra,iunt ei unus locus, •IMO ntillus locus,imo ne loci pundû qüidem, imo he hoc quidem. iQuae cnimcongruentia Mathematicorum uocabulorum adcxcellentiamdi/ uinæ mâieftatis,coram qua Gentes,quali ftilla fitulæ, ut Efaias 3.it,5gt;C qua? fiinomentumftathergreputantur,acinfuIæquafipuIuisexigUus,Acnos ^uidcm, cum de diüinamaieftatcloquimur, folemusutiliisuocabulist ïnipIere,Diffundi,Effè ubiq?,Habitare in cœlo,habitare in terra,Defcen/ ‘herein terram,afcendere in ccelum,ô^ ft quid eft huiufmodi,n6 eft auteni ftntiendum, quod conueniant diuinac fubftantiæ. Sunt enim uocabula rebus tantumcorporalibus,prohuiusexterni mtindi rationecon/

i*eniunt,6C ad res ipirituales,non nifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ogixcüj transferuntun

Cum igitur filius Dei alTumpferit hominem, in unitatem perfonæ,Ô!! fubüexerit eum in eandem fublimitatem ac maieftatem, qua ipfc prædi/ tuscft.perfpicuè fequitur,quód übicunep fit filius Dei, qui feft ipfe uerusôi »ternus Deus,ibi fetiarn fit homo a Deo in unitatem perfonæ aiTumptus, ô(cxcellatiàm omnia tam tempora, quâm loca, habeatc^ cœlum federn, acterramfeabenümpedumfuorurn, amp;nbsp;impleat cœlum amp;nbsp;terram, imo nepofsit quideniàcœlis cœlorum comprehendi.Nonignoro,hæcuide/ tiliümanærationi abfurdifsima,amp; Patronos eiûs uociferari foiere,hoc ui delicet nô efle Deum in unitatem perfonæ cunl homine coniungere, ied hümanam naturam prorfus tollere acabolcre,CaUendum cft,inquit Au güftinus, né ita diuinitatem aftruamus hominis, lit ueritatê corporis au? feràmus,ut quod in Deo eft,ita fit tibit^ utDéüs. Et mox: Vna perfona, Deusamp;homo eft,fiéutrumepeftunus Chriftuslefus,ubitppcrid quod éftDeuSjin cœlo autem per id quod eft homo^ Ac iterum:Tolle fpacia loz corüm corporibus,nufquam erunt,fié quia nufquam erunt,non erunt.Et alias : Corpus Domini j in quo refurrexit,inüno loco eflè oportet,ueritas cius ubiq; diffufa eftgt;

Sed humanæ ration! oppono præcipuum k.eiigionis noftræ articülû; Verbum carofadlum eft.Et:Quidcfcendit in infimas partes terræ, idenl ineeft,qui etiam afeendit fuper omnes cœlos,utomniaimpleret» In adz mirabilienim illa , fié imperferutabiliconiuntftionediuinitatis cum huz inanitate, ut non tollitur diuina, ita nec tollitur humana natura feu fubz ftantiaÄ rede dicit h ac in parte AuguftinusiCauendum efle,ne diuinitaz tem ita aftruamus, lit lieritatem corporis auferamus : N5 enim aiifer tur,

non abolétlïr uen'tàs cOrpon's,fed ornatur noua maieftate» Sic«t.ft.nöau/ fertur uerftas noftri corporis, cum mortale hoc induerit immortalitate, êC refurget corpus fpintuaIe,ficutPauIus loquitur,ita non aufertur ueritas corporis Chrifti,cùm ornatur maieftate diuinariî conditionum. Non aUii ferebatur ueritas corporis Chrifti cum Chriftus ambularet hiper aquas, cum transfiguraretur cora tribus difcipulis, ciirn inuifibilis exiret de me/ dio inimicorum, ciirn uiuus exiret é fepulchro claufo, ciim derepente ap pareret difcipulis uilibilis, SC derepente ex oculis eoru en'peretur, ciim in altum eleuareturftnealiquoexterno adminiculo, Itacp nec aufertur uert* tas corporis eius,cum confedit ad dextram Dei Patris omnipotentis,hoc eft,ciim maieftas eius,quam ex coniundione cum diuinitateaccepit,pa/ tefatfta eft amp;nbsp;illuftrata. Nam, quod Chriftus afcenderit uifibiliter in cœlû, no eo falt;ftum eft, quod comoretur nuncin hoc tantû uifibili ccclo, Afcen/ dit enim fiiper O M N E S COE L O S, ut O M NI A, no uaticinia tan/ tum,quemadmodi5nonnuni haIIucinantur,Sed LOC A, tarn fupera,^ inféra impleret.Didum enim eft à PauIo.’Defcendit in infimas partes ter/ tæ.Et mox additur: Afcenditfuper omnes cœlos.Quç circumftantiæm» nifeftè probant,quod ht fermo magis de locis, quàm de uaticinijs. Sic SC fedet ad dextrâDci,non quÔd in uno loco ad latus Dei Patris in hoc exter no Sc corporali coelo uel fedeat,uel ftet,wel iaceat, fed quod eandê cûDeo Pâtre maieftatê,potentiam ac fœlicitatê habeat. Vbi ergo eft dexteraDef,’ ibi homo Chriftus fitjUecefleeft. Itacç quod homo Chriftus accepitàl'-^^ furredlione amp;nbsp;aftenfu fuo in coel5,hoc habuit ab initio unionis dluinitatis ctfm humanitate,fed hoc difcrimine, quod maieftatê fùam tcporc huiuî uitac difsimulaucrit,ac uerè fulceperithumaftas imbecillitates, donee ab/ folueret myfteriS redemptionis noftræ, poftRefurredionem autêpatc/ fecen't maieftatê fuam, quam SC extremo tempore adhuc magis ita pâte/ faciet,ut c|uod nunc per fidê tantum utcuncp apprehendimus, tune rcipfa manifefte cognofcamus,Nâ,quod Auguftinus diciriChriftûIefum ubi(ÿ eftè,per id quod eft Deus, in cœlo autê per id quod eft homo. Et iterumî Tolle fpacia locoijr corporibus, nul^ crunt, à quia nufquàm erunt,non cruntjhaud fcio,fi reeftè SC Icueriter iudicemus, num defendi queat.Mirof enim tantu uirum,Mathematicâs cogitationcs in hanc incffàbilê union« Dei fie h ominis afferre.Qiiod fi cxiftimat,Chrift£t fie afeendifle in cœlurn» lit per id quod homoeft,comoretur in hoe externo SC uifibili Coch’jacciw cumfcribatur corporali locô,fateatUr necèflèeft,qudd Chriftus no exient ex hoc mundo,nêc afcenderit fupet omnes cœlos,ut omnia

in hoc quidêuifibili 8C corporàli mundo,fi fermo fuerit de corporibus Iio minu,amp; fuftuleris eis fpacia locorum,nufquàm eruntSi autem fermo en de corporcChrifti,quod èft â filio Dci in unitatê perfonac aflumpnim,aha confideratio erit. Ecfi enim hoc corpus ftifcepitin fe humanas imbecillita tes,fîC circum feriptû eft fuo loco,dum adhuc uitam in his terris agcret,aüt poft refurreeftionc difcipulis appareret, tame quia coniunêlum eratDeo, in imitate perfonç,fieri no poteft (nifi perfonâ difeerpferis) qùin ubicUnqf fit Deus,ibi etiam fit homo ille in unitatê perfonæaflùmptuSjidqp non ex natura humanitatis,fed ex uirtute diuinitatis^ Neqj enim, fi de locis cogi/ tauef is, fentiendum eft, quod filio Dei^cui coniundus eft homo, diuerla fint uel fpacia,uel loca,quae funt in Hferulalê,ô^in urbeRoma, fed quod coram ipfo fint unus locus, imô minus quâm un us locus, imo nihil earâ rerumMathematicarum,qOashurnana ratio in hoc ftculo cogitarepo/

tèft, qucmadmodiïfiipraoftendimus. Sic 5Cdiuerfa iïliinnoRrÏs bcüIiS Joca, Hierofoly mi'tana Qc Romana,hou funt corS filio illo iiomin;s,q th d Deo in unitatcm perfbnæ afTumptüs eft,dhierfa,fed unus tantâ, ïmÖ niï/ *ïus qiiam uaus locus,ut plane non habeas,qüo imagtncns ih Cbnlio digt; Uerfaetiatn corpora,quorum altcrlim fitinHierüfalem üifible,amp;contiÔ hetûr,alterum lit Romaètnùifibile,Oppono igitür Auguftino, Auguftiz num ipfum,qui' alias fchbit:Chriftüs,inqUi'ens,in coelo,GhhlRüs in terra, Chrtftus fimul in cotio amp;nbsp;in terra, hcc duo Ghrifti, fed id cm CbhRus jin cckIoamp;;in terra, ChHftus apddPatrèm, Chfiftùs in utero üirginis, Chriz ftus aptid inferos,Chtiftus in Paradifo cum Latrohe cofitcnte,Et iter urn: V nus GhfiftUs fecundum Unitatem perfonae in cœlô erat, quandö ïh terz J^loqüebatutSic erat filius hominis ih cœlo, quemadrrtódüm erat fiiius Dei in terra,fîliüs Dei in tCrtà, in fiilcepta carne,hlius hothinis ih cœlo, in Mnrtate pCrfonæ. Ac rurfus:Ghh'ftus filitis Dei feciinduni diuihitatem,hó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

niinisfiliiis fecund« cärnerri.Qüis alitem hofti^, qliipafurtl ädüertimus, aût parûm fapimus, nOn potius it3 lidlet diftihguete : Filius Dei in cœlo, fuprdj^câi=gt; Scfilitis hominis in terra f Sed he fic diuideremtis, ÔC. it3. ditiidchdo dttas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tferf

perfohasindijcéremus,Nerrio,inqüit,afcenditiricœlû,nifiqüidefccndit, fitti lèfm (uà filius hominis,qui eft ift cœlo. Chriftus defeendifc, idemq; filius hohiinis, q«if hi) vbii quifilitisDei, fedetih cœlo, quiambulatin terra. In cœlo erat,qtiiaubiq? Chriftits,idemcpChriftus ÔC filiusDei,5Cfiliüshominis,PROPTE R VNITÄTEM PERSON AE,interrâfiliusDei,Propterèandem Unitatêperfohæ probauimus cfle in ccelo filiS horhinis. Hadlentis Atiz guftinits. Sic erätjinqüit,filitis hominis in coélo, quemadmodum erat fiz lius Del in terra. Filiiis auLem Dei uerè erat in terra, non tantum gene? rali eirentia,tterümctiaftl fingulah' inhabitationein homine,uel ficut Auz guftinus dicit,ih fufeepta car ne. Quare erat amp;nbsp;filius hominis,iüxta fenten Oäni Auguftinijtiere in cœlo,non tanttirri, qiidd tö -woAiTtvAt« eins in cœz lis lucht,fed etiam qtiod coniundus fit in ühitàte perfonæ curri filio Dei, qui uere eft in cœlo ôi. in terra, SC à quo filius h ominis nullis unquam loco turn fpactjs feparari poteft. Haec,fi non cohueniunt cum cogitationibiii fiUriianai ratiönis,aut cum Phyficis SC Matherriaticis fpeculationibus,niz nil referf. Nos de eo homirie loquimiir, qui amp;fi Itifccpit in fé ad temptis fiümànasimbecillitatcs, ad rèdimèndum humanum genus è fuisimbez dllitatibiis,tameh ntinquam abiecitearri maièftatem,qiia ab initio concé ptiöhis fuæ, ex ädriiirabili uriiohé Dei SC hominis, ornatus fuit,necpatiz iur fe,fi pfô itiaieftate fua egerit, in ariguftiâm hiimanafii àrciüni iriclüdû

Sed Chriftus, irtqüics,trarisfigùrabit corpus rioftrhrn humilc, ütcort forme reddat Côfpori füo gloriofo, amp;nbsp;finiül cum ipfo federe nos façiét ih cœleftibüs. Rciiqtium igitur eft, quod bande maieftatem habitüra fint SC noftracorpora,qüam habet corptisChrifti.Recftè,fed pronoftraconditid ne,6c fuo modo. Nos chirri non fumus naturales fil ij Dei,fittit CliriftüSi necDeus coniündlus eft nobifetim in imitateperfonae, fedefficiniur tanz tûfilij adoptiuiper fidem, Qüare, amp;fi corpus noftriïreddeturaliqùo moz do conforme corporiChrifti gloriofo, lamen habctfuùm diferimenab eocorpore, quo cum in imitate perfonteconiundus eft filitis Dei;

HafcnuncaccômodandafüntadCœnam DorriininoftrilefuChriftij amp;^adpanêacuinum,qiiibiis incœna,iuxtairiftitutioncm Ghrifti iifimün Nam,cum Deus 5C homo fintinChrifto una perfona, ScChriftdi ftdeaf addexteramDci,neccflarió lêquitur,quód ubicunej fit Deus,ibi èfiam fif ec i

homo 111c,qui in ùnitatem pcrfonæ â Déo aflumptus eft, Negari autcnt non poteft,quin Deus ucrè lit,no in Cœnaî tantum acîionc,uerumeriani in pane SC uino Cœnx.Deus enim om nia im plet. Sequitur ergo,quod SC homo Chriftus,hoc eft,corpus S)C fanguis Chriltijl nt in pane Ä uino Cce nac.Adhæc,homoChriftusibieft,ubieftdexteraDei,Sedetenim addcx/ teram DebQuis autcm negaret,in coena,0d in pane ac uino cccnæ cflè des teram Dei i Necefiario igitur fatendum eft, quod SC ibi Cic homo,feu cor/ pus amp;nbsp;fanguis Chrifti.

Hzc uero obqciesrSi ad iftS modum (inquicns) habet cauia corporis âf fanguinis Chrifti,cum paneamp;uino cœnæ,nô erunttantûin pancamp;' uino, fed etiam in ligno,in lapide,in aêre,in mari,6C quo afacie eoru fugiciniisf Nunc igitur accedcmus ad cxplicationê confecrationis.Poft^ cnim Chu ftus filius Dei fuftcpit expiationem peccatoijz noftrorû abfolucndam, SC teftamentûftiUm conficiendum,in quo legaret ecclefiæfuæ, nô pecun'â» no agros,non gemmas,no principatus aut régna mundana,fed fuûiplnis corpus,quod dabat pro uita m undi,ô(^ füum ipfius fanguinê,quem ctfunz débat pro peccatis mundi,c5feditcumdifcipulis fuis,innouifsimacana, SC accepit,non lapidem,non lignû, non pomum, non pii^z, fed panem,ac poftquam gratias Cgiflet, fregit feu diftribuit,amp; dixit: Accipitc,édité,Hoc meum eft corpus,quod pro uobis frangitur. Ad cundc modum accepif» ho aquam,non cereuifiam,fèd poculû uino implctum,amp; gratqs adis, dÿ xit:Bibiteexhocomnes, Hiceft fanguismeus,qui CftnouiTeftanicinti, qui pro multis effunditur in remifsionem peccatoru. Et ne quis exiftim^^ ret Chriftum uoluifte eo tantum tempore corpus SC fanguinêiuum diftri buere ecclefiæfuæ,addit:Hocfacitc,inquiens,inmeicômemorarionem: Voluit enim ut difpenfatio corporis SC fanguinis lui in Ecdefia fua perpe tuo,fuistemporibusobferuaretur,doneeipfein nouifsimo diereiielarc/ tur.His ergo uerbis,quorum fententiam Euangeliftac ôcPaulüs referunt, manifeftè lîgnifivatur,quôd Ô£^fi ubicuncp Deus eft,ibi etiam fit homoille a filio Dei in unitatê perfonac âftumptus, tarnen corpus Sc fanguisGhrifti longé alio modo fint in pane amp;nbsp;uino CœnçDominicç, quâm inalqscrea turis.Nam in alqs creaturis corpus amp;nbsp;fanguis Chrifti,amp;:fi admirabili quo/ dâ,ô(^ cœlefti modo præfto adfunt,no tarnen ibi nobis difpcniannirÄ ex/ hibentur,qUia non aliæ créaturæ,fed tantum panis SC uinum in CcenaDo minica habet hoc uerbum Chrifti: Accipite,édité,hoc meum eft corpus, Et:Bibite ex co omnes,Hic eft fanguis noui T eftamêti ÔCc,Quarc corpus SC languis Chrifti,non funt tantum in pane amp;nbsp;uino Cœnac,eflêntialitcr,ac ita dicam,fed etiam difpeniatiuè,feu diftributiuc, Itaque uides,quôdhæc uerba: Accipite,édité,h oc meum eft corpus 5Cc.non cuocant de coelo cor/ pus ÔC fanguinem Chrifti, ÔC collocant ea nunc primûm in pane SC uino (nifi forte quifpiam uelitdifpénlatiortem interpretari pro ipirituali reuela tione cœlcftium bonorum,in hacCœna)fedcum antea inucniuntcapræ fentia, diftribuant ca fumentibus cœnam, utConfecratio feuBenedidio Cœnæ Dominicæ nihil aliud fit, quàm commemoratione morris Chri/ fti,ô(r expofitionefeu rccitationc eorum uèrborum,quibus Cœna Domi/ nicadeferiptaeft, pancm SCuinumdefignare,acfandifi'carc, utperipfa, corpus SC fanguis Chrifti,quae antea præfto adfunt,diftribuantur,

Quæ cùm ita fe proculdubio habeant, conferamus nunc, cum haepia confecrationc, Afoticam fèuPontifidam confecrationem,

corpore Sô /anguine fuo habitare in externo illo uifibili ccclo, Sed cu ni KatantuerbaiIla,quæuocantjCon(ccrationis,5CinhaJanteainpaneni ôd «Jinum,tunc mox corpus ÔC fanguis Ghhfti,qu± anccä in cœlo fiici an t adhucibi maneant, incipiant uirtutefuorum uerborum ac inhalationisi de nouo cflêjUt ipfi loquuntur, fub hoftia.

Deindefoïhniant y quod uirtute lierborum con/ecrationis non foliini corpusÔCfanguisChriftiincipiantde nouo fubhoftiaefle, ueiumetiani /iibftantia panis uini definat éiïc,6C rcmaneant ibi tantfl fpccies feu acci dentia eorum, Sed praeftat uerba corum ipfa audire, fi que forte uenuftas Alticiipforueloquqdeledfet. Hçcéft,inqUiût,cathoiicaueritas,quôdhg quatuor didfioneSjHoc,eft,Corpus,MeûjfuntformaGonfecrationis,His cnim uerbis conficitur eùchariftia(hoceft)adprolationêhorum uerboiji; fubftantiapanis conüêrtitùrin corpus Chrifti, ita quod in primo ihftanti noeflèuerborû,quando iampèrfedefinitafunt,deliniteflefubftantiapa/ nis,amp;incipit efîè corpus Chrifti,fub qfdëaccidentibus,fcü fub ipeciebus, ^ubquibusfuit fubftantiapanis, Ethociierûeft, fi uerbaproferunrur à fa/ ccrdotCjintentione c5fecrandi,fuper débita materiam, Etiterum:R.equiz ntur,inquiunt,prolauo uerborum exinftitutione Chrifti, ut præuia, hoii utcoricomitans.Vndcpro nullo inftahti efle uerborû,eft ibi corpus Ghri ftijfedceflântibüs uerbis,in primo no efle eorum,cft ibi corpus Chrifti,6C •dco immediate fücccdit.Nam inter prirriû non efle ucrboijî, ÔÎ primiirn eflecörporis Chrifti,nullum eft medium inftans,ficut nec inter defitionê ; panis ÔC præfentiamcorporis Chrifti, Vndc uniim Ô£^ idem iriftans eft pri Wiimnôeflèprolationis üerbora,ÔC primum non efle panis, SC primuni éfTe corporis* Hadeniis eloqucntià SophiftiCa,Quid ergo adhuc conquêz n'murc’Habcmus no foliim forma,quam uocant,fubftantiaiem,ucrùriiz lt;nbsp;etiam efficaciam uerborum Confecrationis,quibus tanta uis ineft,ut li xy ’ ^epronuncientur,noniam Luna ècoclodeducas,quodquondamAglaó/ • nice quæpiarrijfcd magno fuo malo,fa(fturâ ft i cccperat,ftd loue ipfum è eoelo elicias y unde ÔCElicium uocarunf. Quod fäcijz, cum Tullus Hoftiz /lusexemplo Numæparûritèinijflct,aütcuraflet,fulrhinéiiftüs,ünâ cum domo lt;:onflagratiit.NÓ certè niinofa pericula expedanda ftint ei, qiii tier • ba ilia mutandg ftibftahtig panis ac uini,SC cliciendi è cœlo corporis amp;nbsp;fan guinis Chrifti,inegitime,flCparum attente aut rité commemorauerit.

Séd haécfunt Hi ber is nainqs üaniora,amp; prodigiofa A9r«/^«T(r,Primum enim,nondum couenif inter illosjqug fit ccrta,firma fixa forrria,iit ipfi loquUntUr,Confecrationis,0^ petierunt nuper admodum â Praelatis fuisi otinSynodo,certaformadefiniatur. Quid autem conftcrares,fi dubiz ias,num ueraô^redia forma iitaris Deinde,amp;fi nonulli eoriim fentiunf,’ qUodquæuerbainEuarigeliftiSpræceduntô^ ftqüuntur has quatuor diz «Si'öncs, H O C, E S T, C O R P y S, M E V M, fint ad conftcrationem necéflaria,tamen alq fentiunt,quod hac quatuor didiorics,Solæ fufficiant ädeffedum confecrationis. Vnde fi facerdos(inquiunt)intentiorie cönfez crändi hæc fola quatuor uerba fupér debitam materiam proferrct,omniz bospræcedentibus QC fequentibUs omifsis y uerè confecrarct,Iicet iic coriz fecrando grauiter peccarct.Prartcrcà addunt amp;nbsp;illud,quód faccrdos,(Reci toenim uerba eorum)dicendo,Hoceft corpus meurri,nihil aliud viilt diz ccre,nifi quod Chriftus accipiens pané in fuäs rnanus dixit hanc oratiortê: Hoc eft corpus meum.Etftcunduni hóe hihiidcriioriftraturper(Hoc)ô^ (Mcum)6^ nihil fignificat per (Eft)ô^(Corpus)Èt ex côhfequeritilt;Hoc eft

corpus Itieû)nort eft oratio,nee propofitio,ncc uera,nec falfa,ied fimplcx terminus material!ter tentusjlicet ufu loquendi dicatur oratio. Et nihilo/ minus eft Cólecratiua,id eft, ad tale proiationefttconfecratio ÔC. couerfio panis in corpus Chrifti. Nec eft cofecratiua ut uera uel falfa, fed utinftitu/ taàChriftojUt fit forma confecrationis,Ex his teftimonijs,perfpicue uidc mus Cæcatos amp;nbsp;miferos homines fentire,quod Chriftus indiderithis qua tuor diClionibus, Hoc, Eft, Corpus,Meum,tantam uim tantamtp cffica/ ciam,ut quoties recitantur â facnficulo, ad panem, propofito cofecrandi, continuo mutetur fubftantia panis,amp; præfto adfit corpus Chrifti,tantutn ßC tale,quantum amp;nbsp;qualepependitin cruce, amp;nuccommoraturincoelo. Hincetiam fadlum eft,quódcaucrba non palam comemorent, fed tacite fecum mufsitêtjiie fortafsis vulgus hominu ea ediicat, quofuis obuios panes confecret. Qiiid autcm,obfccro,eftMagia,fi hæcnon eftf Putasne Numam Pompilium,cum louem fuum Elicium è ccclo deuocaret,alitef de fua certa eliciendi forma iènfiffè,quàm ilfi de fua cofecrandi forma fen/ tiuntC’At cnim,inqutunt,dæmon quifpiam docuitPompiliumfuamfor mam.Nosautemdocuit Chriftus filiusDei,Accipite,inquiens,édité,hoc eft corpus meum.EcHocfacitein meicomcmorationcm. Agnofeimus quidem uerba Chrifti fill) Deijamp;J feimus ea efle magna obferuantiainCœ na Dominica recitanda,ut Ecclefia manifeftè cognoftat, hanc elfe,no vul garem,fed Dominicam Ccenam,0^ accipiatibi non panem SCuinum tan turn, fed etiam corpus ÔC ianguinem Domini : non autem agnofein^us ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magicam ueftram fententiam,0Cimpiam incantationem, Nam qiiæuw

ba dixit filius Dei in coena, no funt creationis, fed difpenfationis,feu dift« butionis amp;nbsp;exhibitionis ucrba,quemadmodum fupra expofuimus,Non hocuoluitChriftus,uthisuerbisrecitatis fubftantia panisamp; uinieuanez fceret,6C corpus ac fanguis eius, antea abfentia, nunc uirtute h orum ucr/ borum præfentiafierent,ac fubftantiæ panis amp;nbsp;uini fuçcedercnt: Seduo/ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luit, ut cum ca ante præfentiaeftent, nunc hoc panis uini fymbolo,fitf

mentibus difpeniarentur.Nam quemadmodum ft qui fufeipiuntagrum definiend3,fumunt obuium in eo agro lapidem, amp;nbsp;inftituunt cumin ter/ minum,Hic,inquientes,eft terminus agri, Qualocutione no fignificatur fubftantiam lapidis mutari, amp;nbsp;nouam ei rem, ied tantu nouam relation? accedere.ita ÔC Chriftus fumendo panem,SC dicendo : accipite, édite, hoc eft corpus meum,non fignificat fubftantiam panis mutari, aliquidab/ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentium rerum prüfens fieri,fed quod antea prxfens erat,diftribui,utpan!

non noua res, fed noua relatio accedat, Confefsio PrincipisUtitur hocin loco fimilitudine locutionis, quæ extat apudEzechiele de latere S^urbe Hierufalem,quód ôdfi de latere dicaturrlfta eft Hicrufalem,tarnen none# celîê fuitjUt fubftantia lateris mutareturin urbem Hierufalcm. H'Cuero Afotus,praegnans iam Pontificatu,aut ad minimum, Cardinalatu, QCin Throno Catholicæ fuæ Ecclefiæ collocatus : Amici, inquit,rurfus expo/ ftulamus uobifcum,quód non aperte fidem ueftram cxplicctis. Aemoxî Ad ucritatem,dicitis,facramenti fufficit,quód corpus Chrifti uere fit cum pane pracfens,ubi uerbum, VERE, cuperemus magisexplicatum,fub/ ftantialiter feilicet SC realiter efle ibi corpus Chrifti amp;fc.

Quanquam optimoiurepolTem Afoto medium digitum oftendcre, Äfuanumhominefuae infcitiæacincogitantiæ relinquere,quippè quod Confefsio Principis hac in parte iatis fit perfpicua. Dicit.n,apertè:De fub/ ftantia Euchariftiæ fentimus Qi. docemus,quód Verum corpus Chrifti Qi

b E EVCHARISTIÄ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58I

Ucrus fangUis eins in Euchariftia dtftribüaturjamp;f refutamüs éos,quf d:cût, panemamp;uinumEuchariftiæefletantiim abfentts corporis fangiünis figna.Hæc certè Gofefsioms uerba fiint dara ÔC aperta,de uera 6C reah pi æ lentia corporis QC iangiiinis Chrifti in Goena,tarne quia Sotusjionio can/ diduSjCupit apertiora amp;nbsp;magis peripicua audire,nó grauabor ei morégez tcre.Credo enini ÔC fateor,quöd in GoenaDomini corpus ólt;2 iànguis Ghri fti contincatur uere,realiter,fubftantialiter, addo etiam corporaliter, non quidêcorporaliamp;uifibili modo,fed ficut Paulusutituruocabulo Tixwf ,ut opponitur adumbratienüQuid ergo amplius Sote requirisfSed cxpcda pauliiper, Nondum hacin parte finis eft meæ Gófefsionis, Nam quopraefentiora funt corpus amp;fanguis ChriftiinGoenaDomini,co maz gisaccufamusuos Aioticosimpietatis,Idolomanip,amp;Incantarion's.An nonhocfatiscft aperte,clarèamp;,peripicuèdi(ft3f Nee hoe uerbis tantum di ritur,ucrumctiam firmis argumentis amp;nbsp;fupra demonftratü cft, âf poftea^ propicioDeo,amplius demonftrabitur,Nam,quódConfefsioPrincipis adduxit exemplum Ezechielis de latere,in quo defcripta erat urbs Hieruz ftlem,eo fadum eft,non ut fignificaret,corpus fanguinem Chrifti efte in Coena tantum umbraticè,ficut urbs Hieruiàîcm erat in latere, fed ut irz hderct uanitatem fidiciac ueftræ ÔC portentoi^ tranftubftantiationis.Finz gids enim,quód quia Chriftus accipiens pane,dixit: Hoc eft corpus meû^ neceirefucrit,ut fubftantia panis mutarctur in fubftantiam corporis Chri fii.Opponit igitur Confefsio Principis non difsimilem locutionem apud E2echielem,ubi cum Propheta defcripfiftetin latere urbê Hierufalcm,di ritDominusipfeDeus.ftfta eft Hierufalc; Et tarnen fubftantia latcris non eftmutata in fubftantiam urbisHierufaIcm.Nonignoro,quód fiatibi fer •node effigieeius urbis, fed nein hanequidem effigiem fubftâtia lateris* fxuihorum uerborum,(IftaeftHicrufalem)ita mufatur,utcuanclcat,2d inlocum eius effigies fuccedat,Sicutfomniant in Coena fubftantiam pa/ nisexuihorum uerborum : Hoceft corpus meum,cuanefccre,Slt;inlocij cius corpus Chrifti fuccedere, Nam, quod Sotus addicCum dicitur,(inz qniens)Hacc eft Hierulalem,non fubftantia latcris,aut aliud aliquid often debatur, fed figura in eo defcripta, unde nulla opus erat ibi conuerfionC) nonuidetuanushomoidcmijfdempcnèuerbis dici poftcdehocuerboj Hoceft corpus meum,uidclicet,quod non fubftantia panis ,autaliud aliz quid,fed tantum corpus Chrifti in pane oftendatur. Qua uero facilitate ib lud ab Afoto dicitur,eadem contemnitur, quo uerius, ac^ ut ita dicam, realiuseft corpus Chrifti præièns in Coena, eo magis necelTarium eft,ut uerapanisfubftantiamancat, quo ÔC ueriusfitSacramentum, Qiiodfi ?»fW7r«Taiomnin0 contendere pergant, fubftantiam panis tranfmutari in fubftantiam corporis Chrifti, ex co quod dicitur : Hoc eft corpus meir, certêeadcmrationcurgendû eft de Calice, quod fubftantia Calicistranfz muteturin fubftantiam NouiTeftamenti, quiaiuxtaLucam amp;nbsp;Paulum Chriftus dixit:Hic caIix,Nouum Teftamentum eft in meo fanguine.

Accedit Ô(ihoc,quôd fi Chriftus dicendo de pane,Hoc eft corpus meu, tranfmutat his uerbis Subftantiam panis, ciir non diciturefiam mutare accidentia panisÆxhibendo enim panem,0C dicendo,HOC,complediz turnon tantum Subftantiam, uerumetiam accidentia panis. Reliquum igitur eft, quod una cum fubftantia panis etiam accidentia m utentur, 0^ perfuadeant iam Pontifiefj fuum populum, ut quæ uident, non uideanc, amp;nbsp;qux tangunt ac guftant,non tangant, nec guftent.

|i4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONPESS. VVIRTENBERG,

’Sed affirmant hanc conuerfionem fieri expaêhone diuina, Padumo'rt quiunt ) fecït Chriftus cum Ecclefia per diTdpuIos repracfèntata, quod ad prolationemhorQuerbOrümipfe lieht afsiftere , 5C panem in corpus fuö conuerterè, Qùæfote,ubi nam in facris litèris hoepadum iraditurfLego Chriftum accepiflè panem,SC dedifle difcipuhs,ac dixifle;Accipitc, édite, hoe eft Corpus meum, Non lego eum dixiffe:Ego fern per afsiftam pro/ lationihorum uerbortim, amp;nbsp;conuertam fubftantiam panisin fubftan/ fiam corporis mei. L ego: hoefacitein mèi commemorationcm, Non lego : hocfacite in ftibftantiæpanis conuerfionem.Lego: Vobiftum fum omnibus dicbus,ufqueadconfummationemieculi, Non lego» Afsi/ fto in Coenaprolationi uerborum, uttranfmuiem fubftantiam panis,in fubftantiam corporis mei,

Cum enim Corpus amp;nbsp;Sanguis Ghrifti femper fint praflèntia, ctiam priufqrtamCoénaperagcnda fufcipitur,quemadmodum fupra ex coniun diionediuinitatisôChumanitatisinünitateperfonçChriftijôifexfcfsioné Chrifti ad dextram Dei Patris fui demonftraüimus, non uolüit Chriftus dicendo: Aceipite,édité,hOceft corpus meum, uel noüum corpus créarc, tielfubftantiam panis mutare,inlocueiUscorpus fuum anteaabfens, nunc præfens fubftituere,Sed uoluit corpus fuum, quod àntea praefens e/ ratjhoc Uerbo difpenfarc,amp; difcipülis fumèndum èxhibere, Nafn quern/ admodu fidebitor quiipiam exhibeat marfupium plcnu pecunia credito/ ri,6lt; dieaï:En accipe,hæc eft pecunia, qua libi debeo,nön lignificat fe mu/ tare fiïbftantiam marfitpij,in fubftantiam pecuniac,neciam primurh im/ ponitpecuniam marfupio,fed pecuniam ante impofitam offert acteddit ereditori,utferuetfidem fuam,quam dereddenda pecunia creditori pro/ mifit:aut fi amicus cxcipiat amicum peregrè aduentantem dono uini, Si. offèrat ei cantharu uino plenum, ac dicat : Accipe, bibe,hoc eft uinö, qud teamicum meum beneuolenter cxcipio,non fignificat fe mutare fubftan tiâ canthari in uinum, nee iam primùm infundit uinum in cantharu, fed antea infufum donat amico,ut bcneuolentiam animi füi erga eürn teftï'fv cetur:Ita öi Chriftus donaturus Ecclefiæ corpus amp;nbsp;fanguinem fuum, 3cci pit pane ôi uinum quibus corpus amp;nbsp;fanguis eius, ab unigenito filioDei, qui coelum SC terra implet,in unitatem perfonæ affumpta,iam antea,non quidem craffo led ineffabili modo praefentia érant, amp;nbsp;offert ea, non Deo Patri,ut Sophiftac nugantur,fed difcipülis fuis fumenda,âc dicit: Aedpite ói edite,hoc eft corpus meum, Et:Bibitè,hiceft fanguis meus,non hoe ui delicet agens,ut fübftantia panis amp;nbsp;üini fnutetur in fubftantia corporis Si fanguinis eius,fed ut una cum fübftantia panis óiuini,corpus at fanguine fuü difcipulis tradat, quo bcneuolentiam animi fui erga ipfos agnofcant, óf fidem fuam cofirment, Cdm enim dederit corpus fuum pro uitamön/ di, amp;nbsp;effiiderit fanguinem fuum pro expiatione peccatorö, manifeftum cft,quód cum donat Ecclefiæ corpus amp;nbsp;fanguinem fuum,donét ei ctiam expiationem pcCcatorum,5C ætèrnarn uitarn, Non poffiintigitUr Afoti/ ci ex uerbis Chrifti probare,quód in Cocna Domini fübftantia pâhis,acui ni mutetur in fubftantiam corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti,

Sed ntinquarn, inquit Afotus, de hoe dübitatum fuit, non'cflc panétti poftConfecrationem,milleintcgris annis,Etiterum:Hpc fidès totis hiil/ leannis in Ecclefiâabftp ambiguitateinUiolata permanfit, Sia

Hæc quidem fortiter ä Soto aflèucrantur,fed impudcntilsirne, Etfi o nim nonnulli ueteres Icriptores dixer un t de pane fieri carném Chrifti, uifibiles

Uifibiics crcaturas conuern in fubftantiam corporis amp;nbsp;fangtiinis Chn'ft/, tamcn hi aut non hocintellcxerunt, quodSoplnftae docenr,fubftannani panis feu aboleri feu annihilari,fed linipliciter,confecrationc fieri, ut non •pam's tantum,fed etiam corpus ipfum Ghrifti diftnbuatur ac exhibeatur; autfi id fenferunt,quod Sotus ScFratercuIi ei'us affirmât,rcijciuntur auto rjtate Gelafq,Romani Pontificis,quam certe ailtoritatcm Fraterculi om/ nmoagnoicere debent,nein fiiam ipforum profefsionem pcccent. Vixic autem hi'c Gelafius ætatem, cùm à nato Ghrifto numerarentur anni.plus minus,quingenti. Recitabo igitur uerba cius.

Sâcramenta(inquit) quaefumimils corporis fanguinis Ghrifti, diiii/ nares eft,propter quod amp;C per eadem diuina: efficimur confortes nature', amp;tamenESSE NON DESINIT S VBSTANTIA uel NA T VR A panis Sc uini, EtcertèimagoScfimilitudo corporis SCfanguiz nisChrifti,in aSlione myfteriorum celebrantunSatis ergo nobis euiden/ teroftenditur,hoc nobis in ipio Ghrifto Domino fcntieftdu,quod in cius imagineprofitemur,celebramus 5C fumus,utficutin hanc,fcilicetin diuiz nam tranfeant, fancfto fpiritu perficiente, fubftantiam,permanente tame infuæproprietatenaturæ: Sicilludipfum myfterium principale,cuius nobisefficientiamuirtutemq^ ueraciter repracfentant,exquibus conftat propricpcrmancntibus, unum Ghriftum, quia integrum ucrumiÿ per? maneredemonftrant. Hatftenus Gelafius,

Etfi autem dicit pane SC uinum tranfirc in diuinam fubftantiam, tame nonfentit,quod fubftantiapanis 2Cuinidefinantibieftè. Manifefteenim dxitiNondefinitfubftantiauel naturapanisSCuini, Etiterum:Perma/ nentcin fuæproprietate naturae. Et collatione ipfa Gelafius perfpicuefiz gnificat,fe non fentire, quod in Euchariftia definat fubftantia panis 5C ui/ ni.Confertenim Sacramentum Euchariftiaecum Ghrifto ipfo, SC fenteiv nicius coIJationis hæccft.Si in Sacramento Euchariftiæ,quod eftimagó corporis 6C fanguinis Ghrifti,permanet uera fubftantia panis SC uini eum corpore Sc fanguineGhrifti,quantomagispermanêt dux naturacinGhri ftoipfo SCc,

Qiiarecum dicit pancni ilinüm tranfirc in diuinam fubftantiam, fiz gniftcat,pancm SC uinum in Gœna,non iam quiddam tantum terrenum c(re,fed etiam fieri aliquid coelefte ÔC diuinum, proptcrea qüôdibi corpus ô^fanguisGhrifti,quxfuntuercresdiuinx, difpènfentur.

Sedage,ftet etiam Gelafius â parte Sophiftai^,à noftracertè parte flat Paulusjquiretinctpanisuocabulumno (em el,fed iterumac tertio, etiam poftconfccrationemN.am ciim non fit probatum, ncc unquam probari qiieat,quodquemadmoduuirga Aheronis mutataeft inferpentem ,ita fubftantia panis tranfmuteturinfubftantiamcorporis Ghrifti,tropû Az fotijôiimyfticâeiusfignificationcm, hac in parte nihftmoramur,amp;fi proz latiouerborumex afsiftentediuina uirtutetantum poteft, utfaciatdefiz nere fubftantiam panis SC uini, certe multo plus facit, ut definant panis SC uini accidentia.

Quid autem multis opus eftfSophiftaripfi non funt certi,num in Mift fatcelebratione,utloquifolent,fiatconuerfio panis in corpus Ghrifti. Rez citabo igituruerba corum. Non poteft,inquiunt,cfte aiidens certitudo, neq^ cclebranti nec^ populo eircumftanti de conucrfione panis in corpus

Chnfti, propter dcfeclum ah'quem impedientcrn,Ô6 conti n gère poten/ tenrijiit qüiafortccelebrans non eftfacerdos : Siquidcm nuHus celebrans poteft euf denter fare fècffc facerdotem ,qina non potèft eüidcnter fare fe eflè baptifaum aut legitime ordinatiim. Similiter propter defedum ali/ cuius neceflarió requiliti ad confecrandüimjUtpotè debitç intentionis, aut errofem commiflum in forma üel materia. Et muiro minus circumftan/ tesfarepoflunt infaUibiïiterfub hoftia foreChriftinn, Habesuerbaco/ rum, Cùm igitur ne ipfi quidem certi eiïe pofïunt,num fubftantiapani» conuertatur,ÔC praefèns fit Chriftus, faceffant hinc cum ftia incertitudmc, prodigiofa trahrtubftantiationc. Et tarnen, cùm nihilominus,fine ullâ diuihi uerbi autoriltatc contendant,ac fentiant, certa quatuor faltem uer/ borô prolatione fieri,ut definat fubftantia panis. Si teportatur irt lôcScius Corpus Chrifti feiamus earn, qu5 ipfi faciOnt, prolâtionem no clTepiàm confecrationem^ièd Magicam incantalioiriem,quæ non aliter deteftanda Si fugienda éft, quâm fi uideas Numam qüendarti Pom pilium càtmifu^ bus fuiSjIouem fuû Elicium de coélo deüocare, Makima quidem uéner^ lionc habèndâ fünt uerba,quibUs Euangélifix Si Paülüs Cœnam Dohii/ nicam defcribût,amp; in obfcrliationc Coenæ,recitahda funt furnrtlô ftüdiôj utEccléfiaàgnolcat,quaïisCœnahabeatur,ô^quidibi difpcnfetüracex/ Jiibeatur,Sed qUO funt ueneratiûnedigniora,eo grauius peceât, qui fis ad magicas incantationes abUtutur, Qiiid fandius, quid uenerabilius eftin*'' tio feripti loânhis Euangeliftæ, übi tam æterna filij Dei diuinitas, quàm humanitas Si bénéficia eius defaibuntur Hotertim fcriptû uerèeftPo' léntia Dei ad falutem omni crédentfScd qüo fandiüs Si urilius eft,éo cet tins referendi lunt inter Magos tj ,qüi illüd feriptum iii membrana, ^‘n/ clufum inéorneam, feu argcntearti aut aurcam crucê, fufpenduntcxcob Io,5d pollicentur fibi ex ea geftatione falutem tam corporis,quàtn animi. lôannes énirn feriplît EuangèliOft fuum, non ut fufpenfum ex collo falu/ tem affèrat, fed ut audiatur Si credatür,Ô!^ uteredentes acternam falutcha/ bcamus.Sic etiam uerba CoenacDominicæ no in hune ufiim feriptafunt, Ut facrificulus per materialem,ut ipfi loquuntur,prolatione coriitn,tianf/ mutetfubftântiam panis Siuini, acinhalet in lociï eius corpusâf fanguiz Item Ghrifa,oflreraturcp Deo Patri ad expianda peccata uiuorum SC morz tuorum, Sed ut ex ipfis intelligamus fententiam Tefiaménti Chrifti, SC tecitùïioné eorum admoneatminifterEeclefiamde bencficijs,quæno/ bis præftitit Chriftus, âc défignet feu làrtdificet pancm Si uinum,in fÿtnz bola , quibüs corpus Si languis Chrifti nobis dilpenfentur SCexhibeari/ tun HadenUs igiturdeConfecrabone*

De fumptionc uerô Coènæ Dominicte, quaefo uos Lcdorcs, os homiz nis,infigncmcç impudentiam co^nofa'te, Audet énim homo proieda te meritatc Si audaciaaffirmarc,quôdqui féntiunt,utn’Uftp fpcciei (ficenim loquUntür)fumptionem omnibus necefïàriam efte,cx inftitutioneChriz fti,amp; Cath olico atqp Apoftolico ufu,ncc alicUi liccrc cam mutare,toti Ec/ clefiæ aperte répugnent, Et cum obficitut InftitUtio Chrifti, quæ eftiuce meridiana clan'or,homo prçfràdus ita depraUat,qtiafi necefiâriQ quidem fit,ut hocSacramentum nofitcelebrandû,fineurriufcp fpccieiiumprio/ nc,no aute neceflarium fit,ut poft Sacraménti celebrationcm, utraqj fpc/ des ab omnibus fumatur. Putat cnim bonus uir,inftitutioniChrifti fatif/ fadu, fi facrificulus in Mifla utatur utraCp fpecie, Laici autem altera tantS. Si uerd obîjdtur ufus ueteris,aütprimitiua:,ut loqui folent, Ecclefiac, qui amp;ipfc,

tgt; E EVCttARIitlA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ V

6^ipf€,defumptione utriufque partis Cœnæ Dominicæ, mariifeftior eft, quâmutnegaripofsit,refpondetCufanus,quodfupraalicubiretuIimus; Mutato iudicio Ecdefiæ,mutari etiam Judicium Dei»

Etutperfpicuè cognofcamus, quibus fundamcntis Afotici, in bac «ufanitantur, recitaboalia quædamdidaCufani,quæ teftificantur, quibusrationibus ufumalterius tantum partis in Cœna Dominica déz tendant»

Hocte,inquit,non motteat,quod diuetfis temporibiis,aiius ÔCah'us ri/ ^5 facrificiorum Âfetiam Sacramentorumjftante ueritate inuenitur,Scrx pturafcpefle AD TEMP VS adaptatas,amp;uaneintclledas,itautuno tempore fecundum currentem uniuerfalem ritum exponeretur,Muta t» tituiterumfententiamutaretür» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.

Non eft litcra, qùæ per tyrannum penitus delcri pofTetjde cflèntia Eô defiæ, fed Spiritus eft qui uiuificat» Quare nee mirum, fi praxis Ecclelias 'Jno tempore interpretatur fcripturam uno modo, Sgt;(. alio tempore, alio ^^odo» Hadenus Cufanus»

’ Hæc dicta teftificantur Afoticos habère facram fcripturam inftar alu^ tæjUtquemadmodum aluta extendi foletdcntibus,donecei reijCui indu/ «nda cft,apta fiatjita ipfi facram fcripturam, ad qUemuis præfentem amp;nbsp;a Pontificibusprobatum riturh accommodent Vnde ÔC nonullifaceti ho/ ’^ines dixerût Theologos Sophifticos oportere bcnè dentatos eflè. Itacp têntiunt, quod cûm in prifca Ecclefia folennis ulus utriufq? partis in Cœ/ ’’iDominica eftêtjaptâda fuerit ad cum ufum facra fcriptura, Poftquàm ^utem mutatus eft hic ufus, ôé fuccefsit ritus fumendæ alterius tantû par* ^’Sjetiam hucaccommodanda fint facrac fcripturæ dida»

Qindhacimpudentiaproiediusf Anfcripturafacra,quæeft oracu? liim fpiritus fandHjinflecîat fe ad uarietatem humanac prudentiæ,hoc eft^ UBpietatisç'An non bac ratione Sacrificuli Exeelforum, Baalitæ, Aftaro/

J adoratores militiæ coeli j Sé alq impij potuiflènt fuam fuperftitione amp;nbsp;Idolomaniam ex lege diuiiia tuerif Sed de maieftate facræ fcripturæ fit pfa.Confugit Cufanus etiam ad federn Petri, hoc eft, ad Judicium ôf fen/ tentiam Romanorum Pontificum,ut qui huic cathedræ adhæreat,errarc auia falutis non pofsit. Sed quid de hac cathedra fentiendum fit, non poz ex tot noftrorum fcriptiss ueræ Ecclefiæ Chrifti ignotum efle. Nos, Hsinfuum locum reiedis, expcndemus nunc, quis fit præcipuus in had cotrouerfia, de ufu utriufcp partis Sacramenti,in Coena Dominica,ftatus» Primtimenimnoniamquæritur,numâdfalutem fimpliciter necelz firium fit,utfumas SacrarrientumCoenæDominicæ. Non enimeftobz tcurum,quódinfantesinChriftum baptifati, confequantur ucram falute pfopter Chriftum, ctiamfi morte fine ufu huius Sacramenti extinguanz tur. Etadulti, qui in Chriftum creduntj cohortandi quidem funt,ut ufu huius Sacramenti fidem fuam confirment» Si autem repentino quodani tafufiat,ut priufquam hoc Sacramento utuntur, ex hac uita excédant, Ja/ lut! corum fraudi non eft«Huc enim pertinet,quod vulgo dici folet’Diuiz •lam uirtutem Sacramentis noneftealligatam,EtPaulus;Diuifioncs, inz quit,donorum funt,Sed omnia hæc efficit unus ilk ÔC idem fpiritus,diui/ dens peculiariter unicuitj ficuti vult»

'Deinde,no quæritur: Num in cafu necefsitatis, ü quis,exempli gratis, abftemius, non poflet uino iiti, înicitum fit, alteram tantum partem Sa/ craincnti,in Cœna Dominica fumere.Manifeftum enim eft,quod fuafit . in caîrimonialibus,qualia funt Sacramenta, œconomià. In deferto uerifi/ mi'leeftmultosdiemfuumobnffcjincircumcifos, Quisautem tarn du/ rus eflet,qui eos acternae damnationi addiceret^ Habucrunt enim excuia/ tionem necefsitatis, Dauid bona confeientia ÔC impunè uefeitur panibus propofitionis,quibus tarnen non licebat ci per Legem uefei. Sed necefsi/ ’ las famis excufauit eum, In ReformationeEccIefiac, fub RegeEzechia, multi uefeebantur agno Palchali, qui non erant iuxta legem fandificati, quod cum alioqui fuillet poena dignum, fadum eft exnecefsitate im/ pune, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;\

Qiiare,fi quisnatura a potuuiniabhorreat,0(futafar panctantum,aut præmorbimagnitudine non pofsituefti pane , ÔC utatur uino tantum, quod exemplum extat apud Eufebium,in Ecclefiafticahiftoria,libro fex/ tOjCapite quadragefimoquartOjSC tarnen interea,Ecclefia utitur in Coena Domini, integro Sacramento, tunc exempla ilia paucorum perfonalii, generali inftitutioni Chrifti nihil derogant,

Præterca,no quætitur:Num damnati fint,quotquotha(ftenusinPo^ tificio regno fumpferunt alteram tantum partem Sacramenti in Cana Dominica.Etfi enim multac funt impietates regni Pontifibtj, tamefi qms in hoc communi errore, in fundamento, quod eft lefus Chriftus conft'/ tit, ôd crediditfe habere gratuitam remifsionem peccatorum, pröptetlc' fum Chriftum, is errauit rcmifsibiliter, nec fuit ci hoc peccatum corarn ludicio Dei imputatum,

Sed quæritur initio : Num Pontificibus amp;nbsp;iacrificulis eius liccat miit^/ re inftitutionem Chrifti in Coena, ôi^ alteram partem Sacramenti Gœnæ, Laicis,ut uocant,adimere f Num Pontifices poteftatem habcantmutaiy di pro fua libidine inftituti Chrifti in Cœnai idc^ nullis neceflàrijs,aclegi/ timis, fed tantum fuperftitione, aut ambitione confiais caufis f De boe quidêargUtïiento extant multa piaamp;eruditanoftrorumfcripta,utpro/ pemodum non tantum pigeât, uerumetianl pudeatmelliada, quoddict folet,poftl-lomerum fcriberetnCautèm SotusexiftimetfeiamConiu/ fione amp;nbsp;Scorijs fuis cœlum expugnaflè, uifum eft uelpaucis rc/pondere. Nam ali],ut copiofius,itaetiam magis difertè has Pontificias uanitates re/ futarunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Confideremus igitur, nihil certius eflè, quam quod Chriftus ipfenito Dei inftituerit in Coena fua,non tantS ufum panis,fed etiam uini, ac diltn bueritfeparatim,pane quidem corpus,uino autem fanguinc fuum» Hoc i teftificantur E uangeliftæ 6d Paulus, Nec inftituerit, ut s Confecratores tantum,Uerumetiam Laid leu populäres utantur. Non enim eft öbfeu# rum, quod Chriftus condiderit Cœnæ fuæ teftamentum non quibufui^ fed fuæ ipfius Ecclefiæ, Maxima autem ôi præcipua pars Ecclefiælunt,no Miniftri eius, fed Laid, Maior enim eft, in quit Chriftus, qui accumbit, quàm qui miniftrat. Laidautem accumbunt, Confecratores uero mini/ ftr ant, Et Paulus: Om nia,inquit,ueftra lunt,fiùe Paulus,fiue Apollojuuc Cephas,fine mundus,fiue üita,fiue rnors,fiue prælentia,fiue futuràîOm/ nia,inquam,ucftrafunt. Vos autem Chrifti, Chriftus uerô Dei, Si ergo Laid funt Chrifti, certè pertinet etiam ad ipfoS integrurn Sacramehtum Chrifti,id(5 tanto magis,quanto plus miniftros fuos confecratores excel/

luntPäiilus quoqjjcüm récitât inftitutionem CœnæDomi'nijâ^ dicit:ÄC ccpiaDoinino,quod SCtradidiuobis. Et :Qin'fqiiiseden't pane hünc,aUC trtjcnt de poculo Dorhini indignèjreus ent corpohs 8C fanguim's Domi'z ni,non alloquicur tantum Miniftros Ecclefig,fed etiam Ecclellam ipfam^ acpalam teftificatur jintegrurri facramentum Cœnæ, non ad Miniftros tantii Confecratores,üerumetiam ad Laicos,hoc eft,adEccIcfiam ipfamgt; cuius Gonfecratores Miniftri funt,pertinere.SciIicct Dominus quifpianij paterfamilias iubens feruüm fuum parare lautam coenâ,quæ notantû ex/ quifitis fercüliSjfed etiam optimo tiino conftetjillud vult feruo mandare* ntipfequideferuuspreciofiora ferculahelluetur, ac uinum ctiamebibatj Domino autê unum tantum ferculum edcndum proponar,6lt;de nino nd tantilliim quidem impertiatur.Hoc certè non eftèt fidelis fertii,led infide/ iisabliguritoris,Nihilo rècftiusintelligût Pontifici) inftitutionemCœnæ Dominicç.Cùm enim uideant,andiant,legantChriftuinftituiflein cœna iuaufüm utriufcp partis Sacramêti, Cófecratores fintMiniftri feu fcrui Ecclefiæjputantadfetantiïmeliorêjhoccft: ,utramq) cœnæpartêjadEc/ defiam autem,hoc eft, addominam ipforö, altéra tantü partem pertine/

Hæccinc eft fides, hæccine eft reuerentia feruorû erga dominos ftiosî* Ncc tantum exipfa Chrifti inftitutionCjUerumetiam ex ufu amp;nbsp;confiiez fudine,quæfuitin primitiuaEcclelia,manifeftum eft,quodinCœnaDo/ ’^iniiitracp pars SacramentifitEcclefiædifpcnfanda.Nonadfiripfit qui/ dem Confefsio Principis, quod Afotus notauit jteftinionia antiquitatis. Quid autem iri rc manifeftifsima laborandum cratt* An quia non funt ad icnpta,idcircô dcfuerunt eiScd quid magis in confeflb eft, quàm quod ntracpparsSacramentiCœnæfueritinprimitiuaEcclefiaufitatifsïmaÆc quid opus erat eà commem orarc,quæ ubiuis cxtabant f Imd, cùm nul/ ium exiftfmem tam' impüdentem efte, qui hoc neget^nein prgfentia qtii/ dem libctea rccenfere.VnuiTi tantum teftem addam»

Concilium ipfum Conftantienfc,quodSCfi ufum utriufquepartis pro/ liibctLaiciS,teftificatur tarnen utramtp partem in primitiua Ecclefia fuii/ feuritatarnlt; Licet(inquit) in primitiuaEcclefia hiiiufccmodiSacramen/ turn reciperetur à Pidelibus fub utraeç IpecieôCci Num,Afote, plura auc clariora tcftimonià defiderasf

Hic interta folatur fe AfoiUs, qudd extent teftimonia, quibus probe/ tur,diuerfas fuiflein Ecclefia de bac rc confiietudines, unam tarnen hand confiantë Temper fidcm,non utramqi fpeciem neceftario fem per fument dam cflèab omni communicante, Ac de necefsitate quidem fumptionis integri Sacramenti, fu p rà nonnulla diximus, patilo póft dicemus,

Nunc de confuetudinibus.Gocedo enifn in Ecclefia iam inde ab iriitio diucrfasconfuctudincs, ac alios quidem ufosfuiftè paneSCuinofeparaz tim,alios tantum pane intinclo, alios non intindlo. 111 ud ante nunc quæz ritUr,non quod fadum fit, fed quid iure fieri debuerit, Nam qui pane 8^ uino ufi funt,iuxta Chrifti inftitutionem, redé amp;nbsp;pie uli funt, alij autent crrarunt,ac illi quidem probandi ôC laüdandi funt,hi autem improbandi ô^uituperandi.Et non eft ignotum,quid confuetudo contra manifeftuni ucrbumDeiualeat,

’ Profert etiam Afotus duo teftimonia antiquitatis,quibus fperatfeprd baturum,ufum alterius partis tn cœna non effe neceftarium. Alterum eft cxi4.Canone Nicæni concilq, in quo de Diaconis dicitur,quód non dez bcantpresbyteris facramentaporfigere, Quodfi autemno fuerit(inquit dd

ypö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA confess; VVIRTENBERG.

Canon)in præfenri uel Epifcopus’, uel presbyter, töne ipfi proférant Sif t/ dant,H/c AfotiiSjUir magno ingentj acumineduo colligit, Vnum, quod Concilium Nicænum afrtrmet oblationem Sacrifice, quia dint: Hi qui offerendi facrificq poteftatem non habent. Sed de Sacrificio poftea, Alte/ rum,Euchariftiam qs temporibus feruatam eflCjS^ quidem fub altera ipc cie tantum. Quod ratio,inquitj poftulat:nec enim fpecies uini in aliquot præcipuè dies feruari poflet fine periculo; E t mox: Concilium Nicænum (inquit Afotus)non dicit,hunc elTe abufiim ut feruetur fàcramcntû, cùm non nifi una fpecies feruaripofsit,nec folu non reprehendit, fed concedit unius fpeciei ftimptionem, Hadenus Afotus.Quæfo autem te,no mira/ berisinfignêhuius hominis impudentiam f Quid no änderet tarn apertg ueritatis deprauatorCRecitabo igitur Can one Nicgni Cocilii,ficut â RuK noinEcclefiafticahiftoriaadnotatuseft, Eft autê numero uicefimus.Ne diaconijinquit Canon, presbyteris præfcrantur, neue fedeant in confelTu presbyteroru, aut alqs præfentibus Euchariftiam diuidant, fed illis agen/ tibus folum miniftrent. Si ucro presbyter nullus fit in præfenti, tuncde/ mùm etiam ipfis licere diuidere, aliter ucro agentes abqci iubcnt.

Habes Canonem,Sedinquo nulla prorfus fit mentio, quod Euchari/ ftia uel referuanda,uel altera tantum fpecie difpenfanda fit.Recefetur qut/ dem hie Canon paulo aliter,in Tomis Conciliorum, acnunc numeratur decimusquartus, nuncdecimusodauus. Et additin priori hæcucrba:Si non fucrit in præfenti uel Epifeopus uel presbyter,tunc ipfi (diaconi) pro/ ferant dC cdant.Ex his duobus uerbis(Proferant amp;nbsp;Edant) argumentatur Afotus tarn Referuationem Sacramenti, quàm ufum alterius tantum partis â Nicæno concilio concefEim, Quid hocacumineargutiusî’

Sedprimum,num certôconftat,hancappendicem eftè Conçût) NieÇ^ nijôu non potius Romanorum Pontificum, quibus folenne fiiitDccrcta Concilij Nicæniinfuumcommodum ÔC ad confirmandam fuam auto/ ritatem inflecfterc, ac deprauare, quemadmodùm teftatur exemplum, quod in Ädtis Concilq Aphricani referturç'

Deinde,Canon,qui in Ecdefiaftica hiftoria feriptus eft, quem paulo antèrecitauimus,nômeminitproIationisSCefUs,feddiuifionisfeudifpen fationis,uidelicet,quód tum demùm liceat Diaconis SacramentS Cœnat difpenfare Ecclefiæ,cüm presbyteri non adfuerint,(^omodo autê Sacra mentuijs temporibusdifpenfatüfuerit, exalrjsteftimonijs inanifeftum cft,uidelicet,nó una tantum,fed utraf^ parte,tam pane quàm uino.Vndc ÔC proprium diaconoi^i officium crat,calicem difpenfare, (^areetiamu fieret tantum mentio de Efu,tarne hoc nomine coprehenderetur ctiam, »uxta eoqj temporum confuetudincm,potus,Quód autem Äfotus putat RefcruationêSacramêti non pofte,de uino, fed tantum depaneintelligi, fuo fe indicio prodit,^ diligens fit hiftor^aq^ obferuator, Hieronymus de Exuperio T olofæ Epifcopo fcribit.Nihil illo,inquiens,ditius,qui corpus Dhi caniftro uimineo, fangUine portât in uitro. Si portât in uitro fangin/ nêjcertè is uel falt? aliquandiu referuatus fit,necefte eft.Eufebius in Eccle/ fiaftica hift.lib.ó,cap,^4, narrat exDionyfio Alexandrino, qgt; Euchariftia fueri t in os fenis inftilIata,Scd libet intégra hiftoriam recenfere.Serapion quidam(inquit) erat apud nos fidelts fenex, qui diu quidem inculpateut/ xerat,in perfecutione uero ceciderat, Hic fæpenumerè recipi pcticrat,uc/ riim nemo illi attenderat, Sacrificaueratenim, Inmorbo autem con/ ftitutus totum triduum mutus 0^ fenfuum facultate deftitutus manfiu

Poftjubi (Quarto dfe nom'hil conualuiflèt,nepoti ex ftfia ad fe uocaf o uix: Quoufcp,o fill,dennens meC’Obfecro,propcrate,amp; me uelociterabfülui/ te.Vocaadmcahqueméxptesbyten's.Q.uibusd;d.s, iterum obmurinn Cucurritpucradprcsbyteriim, Erataüterri nox. Presbyter scgrotabat,igt; ’ïeocp irecum pitero non potcrat.Qitomâ üeró martdauerâjmon türos,li petantjamp;fmaxirrtèfi eti'amanteafupphaterpenerunt,adm tti debcre, ut ^pe bona filin'migrent, paruin Euchanfli^piicro dedi't, lüfsitcp utid mz funderet,amp;,n OS SENIS INSTIL LARET. Puer redit^affe? ïcnsEuchanftiam.Cùm âtitern è üicirto eflet,ante^ ingredcrctür, rtirfus Serapiott,Venis,inquit,fiIiC’Prèsbyter qtn'dem üenirenon potcft,tu nero coilfcfti'm facito,quod ilkpræcepit,mccp dimitte. Infudit puer, ac limul ofi fern's inftiilauinQiii cum parum guftalïèt,mox fpiri'tum reddidit. Ha/ t^icnus hifton'a,

ChryfoftomüsinËpiftoiaadlnnocentiu. Cùm ina,(inqn!'t)qnædi'ki*, ptJtenderemuSjipfo magno fabbato,colledla manus militû,ad uefpcram diei,inecclefiasingreflâ, clerum omnê, qui nobifciim erat,ui' ci'ecit,ôi^arz ^isgradûci'fcumcirca mummt. MuIieresquoq?,quæpenHud tempus fd quêtant,ut baprilarentur, metu grauiorüm l'nfidïai^, nüdæ aüfugerunn Neep cni'm cocedcbatur,nt fe üelarenf,fient mulicres lioncftas decct.Mul tæetiam accepn's vulncn'bus cqci'ebantur,ôôfangninei'mplebantur nataz totia,amp;fando cruorerubefCebantfluenta.Nècphi'crerûfiniseft.NamSC finduan'a ingrefsi funtmilites,quorumah'quos feimns nullisiniciatos *^yftcrijs,5Cuider5tomniâ,qUæintuscrant.Ôiliaamp;^fanÆfsimusChrifti ftnguisjficutin tali tumultu contingft,in prædidtorum militUm Uefics ef ‘üfuseftamp;c. NonIibetnürtccxlïis hiftorqsfigillan'mindicarc,quæfuez ’■intillistcmporibuscofuetUdinesdifperifandifacramcnn CœnæDomiz nicæ.NecuoIUiipfascOrecitarc, quôdfiitipliciterprobaildâccrifeamrc/ fetuationê facramenti Cœnæ Dominicæ, fed ut refutcni «Ksyoy Afoti raz ^ionê,quaexiftimat fieri non poflc,ut fpecies utni, fient fraterciili loquUn ^ii^aliquandiufinepen'culöferuetur.NeC^opuscratjntaliqUotdiebusfer ^aretur,quippè quôd cum fingulis diebus GœnaDominica cclcbrarctur^ fingulisetiam diebUs,qUodreferuatûcrat,murari potuerit. SieUtautëfalz fiim eft, quod cottciliû Nicænum concelTerit fumptionêuniUs ipecïeï in toena,acficoncefsiflèt, non tarnenmandaflet, qUetriadmodum Pontifiz ksfolenuQuddfi en'am mandafieLnon tarnen iuftûôf pium fuilîèt mail datUrrijitaad comUnioncm infifmotjj non fentio elle neceflâfiàm rcicrua tioiieni Sacrament! cœnç.propterea quôd infirmo, nifi fortafsis fupcrfti/ 6'ônefedn{IIo,nonfans fiat,fimiriifteringeratpanem,5Cinfuridatuinürrt ill öS ciüs, mutUs : Quid enim acciperet, nefeiret, Sed fi minifter ädnunz n'aUcritmortemDominijamp;fecitaueritexEuâgelifta qUopiam,autPau/ lojiflftitutionem cœnæ,Hçc autem eftcœnae confecratio feu difpenfatio^ quemadmodunl fuprà didUrri eft. Et ex hac, cürri pane amp;nbsp;uino coniUnz âa,petif infirm us confolationem. Quare tantum abeft,UtReferUan'o Sä cram en ti cœnæ,ad communionem infirmorum, fit neceftaria, Uel utilisi ut fl panis ÔC uinum apud infirmum non confecrentur, magis fint eóftfoz lationi eins impedimento, quam adiümönto.

Sedaudïamus nuncalteruantiquitatis feftimoniurri,qüo SotUs fuarrt alteriusfpecieïfumptionêftabilireconatUr. Ambrófiusenim eomendäc Amfiro.mli Satyrum fratremfuum,quódinnaufragio conftitutus,popofceritdiuiz ^rodefxcrf num Sacramentum fidclium ,acligatum in orariOjÔd conuolutum circa

colïum,dcicccrit fein mare^S^ enataucrit faluus. Deinde, no uolucrïtîi'oc Sacramenti^m'fi ab Bpifcopo Catholico,qui c« Romana Ecclefia confea tiret, accipere.Hic,inqüit Afotus,una tantum fpede uti potuit,nec detefta tus cfthocÄmbrofiuSjtanquam contra Chrifti inftitutum,fed laudatpo/ düs fratris fidem 5lt;:c, Quid ergoC Nurn quia frater Ambrofrj potuit una tantum fpecie Hti',ficüt Afotusdicit, idcirco ccrtum cft,cum unatantSfpc cie ufum i Qiiin'uen'fimilius eftcum utracpufum eflè fpcci'c, propteica quodijs temporibus ütnufcppartisufus folcnm's effet. SedfingamuseS alteram tantum partem,uidelicet cam,quam antea geftaueratligatami'n Oran'Ojfumpfiffe,quid hoc prgiudicätinlbtutioni ChriftiCMultafiüt,qax no rede fiunt.Nec idcirco aliquid coramDco probat, quia ab Ambrofio no improbatur.Etiam tum inceperatfilius perditionis myfteriüiniqaita tis agere.Non certe damno Ambroliujed autoritas eius non eft taiiti mo menti,ut üalcät contra manifeftam inftitutionemChrifti.Quid cnim hoc eft j quod Satyrus frater Ambrofq appenderit panem Euchariftiæ excoh Io,amp;fperauerit ex ca geftatione coeleftcm opemCAn non hæccftfflanifez fta fuperftitio, referenda in eum ordinem, in quo exemplum illudcollo/

4. catur,quo Ifraelitæ â Philiftinis fuperati, adduxerunt in caftra Arcam pro piciator q, amp;nbsp;fperauerunt ex pracfentia eius certam uidoriam : aut eorufii exemplum,qui folent ex collo geftare feriptum initium Euangelij, quod infcribiturfecundumloanncm, amp;polliccntur fibi ex eo præfens Deün omnibus periculisauxiliumCCerfe Ambroftus ipfeteftatur fratrefuum, cùmhæcfaceret, nondûfuifîèperfedioribusiniciatum myfterijs. Quare Ambrofius nondebuiflethoefadum comendare,fcdautconniuere,aut i'mbecillitati fidei eius adfcfibere,ÖC quod faluus enataflet, non geftationi panis ex collo,fed foli Dei clementiæ gratuiræ,ac propter (uperftidoncm indcbitxamp;^illegitimetribuerc. Habes Afotica antiquitatis teftimonia, fed tarn dubia,tam incerta, ut mirandu fit,fi Afotum, cum hecrecitard, no fua ipfius confeierttia uanftatis afguerit,NS,quod alq nonnulli deLaf ca cómunione,cuius aliquotiesfitapud uetcrcs mentio, afferunt, exfgen/ dû eft ad eorum temporum confuctudine, qua ft quid Clerici peccaffent, reqeiebantur ad communionem L aicam, non nt altera tantum pane Sa/ cramenti utcrentur(Nam Ä^Laici tunc utraqj parte utebantar)fedut dein ceps in ordincLafcorum,non Clericorum, Cccnam Domini fumerent, Illud uero bellifsimum eft, quod cum Confefsio Principis dicit,ofuni utriufcß partis deberc efte uniuerfeEcclefie comunenl, hîcSotüsi'n Sco/ rifs fuis:Nos communc(inquit)dicim'usEcclcfiæ,quod 6Cfi non fingulis, quibufdam tarnen eius membris conuenit,5C per eos redundatutilitas in alios.Itacp exiftimatinftitutioni amp;nbsp;ordinationiChtiftifatisfadum ,fitan/ turn facrificuli utantur irtracp parte Sacramenti.Hocenim cedereinutili/ tatem uniuerfae Ecclefiæ.Hîc uenit mihi in m entern eius fabule,qug vul/ XOifterS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft de Agricolis commorantibus inpago, qüêgrecèx«^quot;’'lt;''’‘lt;’i'uo/

Raufen, carepofîcs. Cùm enimadueneamp;hofpitesplurimumcommendarentu/ tilitatemThcrmarum,queluntin fyluaHcrcyniacelebcrrime, uifum eft prefedo eius pagi conuocareconcionem fuorum, utcommunicato confilio deliberarent,num ipfi ad eas therm as profedione fufeiperent, èC ijs ad confirmandas corporum fuorum uires utcrentur. Neceffe enim habet toto ferè anno uires fuas perpetuis laboribus cxhaurire,Sedunum inftituto obftarc uidebatur, quod imminente iam ucre, non licebat uni/ uerfis ad Thermas proficifci’.Erat enim eo tepore fementis auenefaden/

^a.Cofttoiruntigftur duos, acm'fi fanor,præfedum ipfuin, ædttuuni fdîgendos j qui amp;nbsp;fumptu ÔC nomine reliquorum omnium fuÆipcrenè pra«fedtonem adThermas,amp;huarent» Non difsimili prudentiaexifti/ rnat Âfotus,fatisficri inftitutioni Chrifti,fi facrificuli foli,nomine ôil fam/ ptii Laieprum,fumant pro Laicis utramcp partem Sacramenti.f^uid hac •nfaniafuriofius f Chriftus enim Hlius Dei, inftituit in cœna fua ufum u/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

thufquc partis Sacramenti, ut ficut finguli fuas habent in confeientia ten/ tationes QCafflidliones ita finguli etiam, ex peculiari fumptione utriufip partis fuam caperent confolationem. An qui corporaliter efurit,medebi/ turfamt fuæ,fi alius pro ipfo cibum fumpferitCAn qui datur-us eft: nomeri fuum Chrifto, putare debet, fuæ faluti probe confultum, fi alius pro ipfo baptifatus fueritCNon certè Sacramentain hocïnftituta funt diuinitûs,ut

alius pro alio utatur,Sedut quod uerbo Euangelij auditori generaliter offertur,perSacramentum,id^iuxtainftitutionemChriftiintegrum,fu ’^enti, fumenti inquam, non îpedlanti tantum ÔC afsiftenti, peculiaritef applicetur^Sentiamusigitur cômunionemSotitalem efle, qualem pau/ 1Ó antè commemorauimus lauationem agricolarum in

Hisita explicatis ,manifeftum eft,quod Chriftus inftituerit in Cœna ftia ufum integri Sacramenti, non miniftris tantum, fed etiam uniuerlæ • Ecclefiæ, ôé quod hune ufum retinuerintin fuis EcclefijsnonÂpoftoIf tantum,uerumetiam ij, qui Apoftolos proximè funt fecuti. Nam quod Afotus diciuEcclefiam nun^ fenfilîe quod Chriftus Ecclefiam ad ufum utriufep fpeciei fie obligaucrit,ut quilibet teneat ita fumere,fiquidê loqui/ turdeueraEcclefia,quæ uerbum Chrïfti obedienteragnofcit,5C de tjs cre ïlentibus, qui uoluntSCpofluntintegro Sacramento uti, purum putum tncndaciüm' eft. Vera enimEcclefia,cùm audit uocem Domini lefu Chrl ftijlponfi fui,de calice,Bfbite ex eo omnes, tanta eft erga Seruatorê fuum teiierchtia nbsp;nbsp;obedientia, ut nifi quem manifefta hecê'fsftas exeufauerit

(ficut fupra didlum eft)non permïttat cuiquam teftamentum eius,tam a/ pertis amp;perfpicuis uerbis conditum, uiolate. Si autem Afbtus loquitut defuaSophiftica amp;nbsp;Afotica Ecclefia, ea , ut nihil d^ßimulem, non in hac tant« parte facrilega eft. Quare feiamus fententiameius nônpluris,quam Sitnias,utdidfolct,faciendâm elle, r î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Quod cùm ita fe habeat, accedamus nunc ad id, quod antea propoftii/ nius, V idelicct quod cùm cPrtifsima fit inftitutioCœnæ Dominicç,num licueritPonfificibus amp;nbsp;Concilijs eorum mutare inftitutionem Chrifti,ôi^ in uw cœnæ alteram partem Sacramenti L ai cis adimere.Btfi autem Pau/ lus perfpicuè refpondet : Si nos, inquiéns,aut Angelus è cœlo prædicauè/ ht uobis Euangelioujpræter id quod prædicauimus uobis, anathema fit* EtCypriantts ; Siïn facrificio, inquiens,quod Chriftus eft,non nifi Chri/ ftus fequendus eft, uticp id nos obaudire ÔC facere oportet, quod ChriftuJî fccitjSC quod faciendum eficmandauit, cùm ipfein Euangelio fuo dicatî SifécenT!s,quod mando uobis,ïam non dico uos feruos, fed amicos. Et exiftimo non elle ignotum Albtô^cuius illstiiox fit : Qiibd Domin us iiv bet,bonus fcruus non mutet,tani'énïn praîïentialibetipfaPontificum té/ ftimoniaaudire. . 'i- '—.„jL-.j. îiiaTnojnjr lt;

VrbanusPapaaitî'Scieftdum (uliîùiôp^fe eft, quod inde nouas leges 4t. Sunt conderepoteft(RomanusPôntifex)ùnd'eEtTahgeliftæali4uidSlt;: Prophe tænequaquam dixerunt, Vbi uero aperte Dominus uel Apoftoli eius, nbsp;nbsp;nbsp;Dowi*

T E «ëö O nouaiTï IcgchiRomanus Pontifex dare,fed potius quod prædicatum eft, MNES. ufcçAD ANIMAM amp;nbsp;SANG VINE M confirmare debet. Si enim quod docuerunt Apoftoli SCProphetac,deftruere,quod abfit, iWte/ retur,nonfententiam dare,fedmagis ERR ARE conuinceretur. Ha/ dlenus Vrbanus» Alq autem Pontifices Leo 5C Gelafius uocant nlùni • unius tantum partis Sacramenti in Coena,SacriIegium. Leo dicit:Cum ad tegendam infidelitatem fuam noftris audeant(Manichæi)intereflè my fieri) s,ita in Sacramentorum communione fe temperant,ut interdum til dus lateantjOre indigno Chrifti corpus accipiunt, fangnine autem redem ptionis noftræ haurire omnino déclinant, Qxiodideo ueftram uolumus feire fancftitatcm,ut uobis buiufeemodi homines ÔC his manifefteiiturin/ dicijSjSCquorumdeprehenfafuerit S ACILEp A fimulatio notatiamp;^ proditiafandorum focietate,facerdotah autoritäre pellantur. De talibus enim beatus Paulus Apoftolus ecclefiaDci prouidèmonct dicensîRogs mus uos fratresjut obferuetis eos, qui diflènfiones amp;nbsp;offendicula, præter do(fi:rinâ,quâ audiftis,faciunt3amp; Declinate ab his, Huiufmodi.n.Chrifto Domino no feruiuntjfed fiio uentri,5Cper dulces fermones amp;nbsp;benediiSjo nes feducut corda innocentiu, Similiter GelafiustC’operimuSjinqt, quo“ quida fumpta tin corporis facri portione â calice facrati cruoris abftineât, qui proculdubió ( quoniam nefcio qua fuperftitione docent aftringi ) au£ fntegra Sacramentapercipiant,autab integris arceantur, Qiiia diuifiou/ nius Si eiufdê myfterij line grandi SACRILEGIO no poteft prouenire, Etli autem Glofia affirmathoc de Conficiente,utipfaloquitur,fcu mi/ niftro Gonfecrante,intelligendum elle,tarnenuerbaipfaGelafijperfpi' cue loquuntur de ijs,qui a Gonfecrante miniftro coenam fumuntEt ratio ipfa,quam Gelafius addit,generalis eft. Diuifio,inquiens,unius QC eiufde myfteri),non poteft fine grandi facrilegio prçuenire.Nâ fi hæc diuifio no poteft in miniftro confecrante fine facrilegio fieri, multd minus fieri po/ teftabfqp fiicrilegioinfumente,fiquidênulU eum euidensnecefsitasex/ cufauerit. De/ument/bus enim manifeftè dicitur : Accipite, Comedite. Accipite,Bibite ex co O M N E S. Reliquum igitur eft,quod teftantibus Pontificibus ipfiSjSacpilegi fint,quotquot uel ipfi fua fuperftitione, altera tantum parte facramenti utuntur, uel Laicisufum unius tantum partis concedunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

, Sed folent etiam caufæ enumerari,cur licuèrit Pontificibus mutate in/ ftitutioncm Chrifti, Q(. alteram partem facramenti CœnæDominicacau/ ferre.Qiianquâm autem hæ caufg antea funt ab alijs erudite Si copiokre/ ,futatç,ôi^ perfpicuè oftenfum eft,eas efiefriuolas,tamen quia nunc in hoc argumento uerfamur,libeteasbreuiter percurrere.

Si Laicis,inquiunt, porrigeretur fanguis Chrifti, periculum efletin ef/ fufione.Imprudens igitur Chriftus,quód hoc periculum non præuiderit, •pt quid eft, quod nec Apoftolos, nec primitiuam ecclefiam hoc periculu ^ab ufu calicis deterruerit Quin hac etiam ratione facrificulis ufus calicis prohibendus^flet, quod expmpla teftentur j calicem faepe ab ipfis im/ prudentibus erfufum, Etputas necoelumruiturum,fi calix ex improui/ fo,nulla fraude,dôlo,aut temeritate,efFundereturC'

. - .J DeindepcriculumindepörtatiQiiedelocpinlocum.Non deportetur ,igitur, autcommendetur deportatie non cbrtjSjfed fobrijs, no tremulis, fedprouidisô^ robuftis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

T ertio, periculum in uaforum fordidatione, quae debeant eflè facrata, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec

hcc â Lâîcis tangenda,Scilicet uafa immunda funt,nili âPonfificibus con fccrentur,Ô£^ fordidantur tadlii Laicorû, ac fandliora funt t pib GInifti cor? porc,quodLaici ore fuo fumût,Sandiora etiam funt pijs Laicis, qui fuht uerà membra Ghrifti per fidem*

Quartdjpericulum in longis barbis Laicoijz, Abradantur ergo barbæi 8icédât potius Humana barba diuinæ ordinationi,^ diuina ordinatio bu manæ barbar. Aut fi ita uifum fuerit Pontificibus,dent uel calicem Dorai niuel faltemimberbibusamp;iuuenibusacmulieribus, quæbarbis carent.

Quinto, pcriculum in conferuationepro infirmis ne uinum uel ace/ fcatjUelinbyemecongeletdrjUel geherentur in eo mufcæ.Non conferue turigitur,necreponatur, fed confecreturapudinfirmum j quemadmo/ dumfuprà indicauimus.

Sexto, Non inueniretur uafculum tam ampluiil, in quo tSntum uini contineretur,quantum in Pafchate pro decem aut uiginti millibus perfo/ narum fufißceret.Sumatur ergo uafculum ufitatum, Ôé fi euacuatum fuez nt,itcrum impleatur.Omne enim uinum, quod in Clt;xnaDominica por rigitur 8C ûjmitar,ùnéii{icatam eft uerbo Domini in fanguinem eius.

Septimo,Mukauini inftimeretur,amp;?alicubi uinum eft carifsimum» Concedatur ergo ufus eius in qs locis ubi multum eft uini, Sed quidC No publica tantum diuerforia, uerumctiam priuatæ ædes perftrepönt conuiz uijsjô^ non poftet tantum uini etiam in qs Iocis,ubi nullæ funt uites, com pararfut inftitutioni Ghrifti fatisfierett*

OdauOjNedetur occafio falfæ credulitatis. Si enim Laici commurti? carcntur fanguine Ghrifti, polîènt homines cogitate, tantam elfe Laicoz turn dignitatem circa furaptionemcorpotis Ghrifti, quanta eft facerdoz tum, Hæc eft præcipuailia Helena,pro qua totannispugnatur, Quanz him enim, obfecro,ia(fturæ faceret Ecclefia Ghrifti j fi Laici digniores haz berentur facerdotibusç’

Sed fi ex dignitate hominum fumi potéft iufta caufa mutandæinftituz tionis Ghrifti,certê Laicis danda eft utraeç pars facramenti in coena Domt hijfacerdotibus autem altera tantû,Nonne enim maior SC dignior eft,qui accûbit,^ qui miniftratfHoc Ghriftus ipfe affirmât, qui ÔCfi longe om niü niaximus amp;nbsp;dignifsimus eft,tamê exinaniuit feipfum,forma ferui aftum pta,Laici autêin coena Domini accumbunt, facerdotes miniftrant, Si ergo ad teftificandam h ominû dignitatem Inftitdtio Ghrifti in coena muz tanda eftjprofedlô adim endus erit calix fàcerdotibus, ÔC unà cum pane ex hibendus Laicis, Quid hîc,Sote,ucftri dicent quom odo dignitate fuam tuebunturÆt quid fi Laici, fumentes cœnam Domini effent honefti coz iuges,Sacerdotes autêimmùndi feortatores ç* Qiu,obfecro,eftènt ad fuz mendamcœnâ digniores C Sed eftaliud quotç periculû. Si,n. Laicis dâ retur fanguis Chrifti,fortafsis exiftimarent fanguinem Ghrifti non conti neri etiam in pane. Grade periculum.Quar eft ergo ilia Ghrifti incogitanz tia,quôd non prouider it hoc ipfe periculum, fed malüerit feorfum pane^ corpuSjÄ^ feorfum uino languinem fuum dilpenfare ç* Quid ergo^Num ad præcauendum errorem aut füperftitiofam credulitatem, m utanda eft ordinatio diuinaCquin potius emendetur error autfuperftitio uerbo Doz minfordinatio autem dittinainuiolata conftet. Accedit amp;nbsp;illud,!! Laicis cocederetur,his praclèrtim tempor ibus,uftis calicis,fortafsis homines iuz dtcarêt,quôd neceftàriS effèt,ut fumereturin coenatitraep pars facramêti* amp;nbsp;qui hadienus ufi eflent altera tantû parte,erraflènt,ac dam nati elïènt, dd 4

quodOî tot Pontifices, tot EpiïccpijtotPrælatj, ô^fratercùK, acbrcuitcr Romanaipfa Eccicfia öc Concilium cius Conftantienfe,qui Laicis ufum calicis adeineruntjfœdè fuifient iapfi,ô^ amififient fpiritum fandû. Qiiid, amàbo te,his periculis grauiusC' Ac de necefsitate quidem ufus utriulquc partis,âf de falute eorum,qui ignorantes aliéna uel autoritate uel tyran nidc fcducfîi, altera tantum parte fimplici credulitate ufi funt, fuprà quac/ dam diximusjôif paulo poft, propicio Deo,nonulla dicemus» Sed hoc de/ mùm intolerabileuidetur,quôd Pontifices dC Concilia eoi^ arguantur et roris,5C amilsionis Spiritus fandli. At enim non eft metuendu, ne cœlum ruât, etiamfi illinon erroris tantum limplicis, fed edam Msigixamp;^làolo/ nianiæ accufentur dCcouincantur Jn regno Ilf ael. Rege AhaboIdolorna nia publicèita obtinebat, utProphetaElias exiftimaretfefolurelid«, in folo ipfo conftareEcclefiam Deüfed audit Deû relèrualfe fibi leptêmil/ Iiahominum,hoceft,ucram Eccleliam, quænoncurualïctgenuafuaan/ te Baafpereuntibus interea Rege,Principibus, vûlgô, ÔC Pontificibus.In Rcgnoluda, quo temporeHicremias concionabatur,impietaspubli/ cèitagralîàtaeft, utHieremias exclamarct,Prophetæprophetant tnen/ dacium,Sacerdotes applaudunt manibus, SCpopulus diligit talia. Vnde fie poftea fequebatur eius Regni ruina. Et tarnen uera Ecclefia intereadi/ uinitùs ita feruataeft, ut ne Babylonica quidem tyrannis fie impietaspo/ tuerint earn de manu Domini eripere.

Quid dicemus dePontificibus Anna SeCaiapba, ôe de Concilio eorS^ Hi erantPontifices ex ordinaria fuccefsione Aheronis,in eo populo,qut habebat titulû EcclefiæDei, fie cui Deus leprælentê promiferat. Quan$ ctiamincondemnando Chriftoamp;f Euangelio eius turpifsimè unà curn Scribis, Pharilæis, Principibus, Senatoribus fie vulgo errarent, uera ta/ men Ecclefia non efi: collapfa.Qiiare,et!amfi Pontifices Romani dC Con/ cilia eorüm errauerint,non cft mirandum, nec metucndum,ut nuHa fot-* ta fsis reliqua fit in his terris uera Ecclefia Dei.Et nihil eorum,puto,uel no bilitati uel dignitati derogaretur,fî inciperent uel tandê errores fuos agno fcere,acrefipifcere, Exiftimoenimeosnoneôimpudentiæprocefsifle,ut etiamfi aliquot ipforum millia in Synodo congregentur, efferant fefe fuprà Dauidem, de quo feriptum eft : Tu unus folus pro decem millibus computaris.Et is tarnen peccatumfuum ingenue confiteturftniquitatem meam,inquiens, cognofco,fiepeccatum meum coram me cft femper,

Sed hx uidebuntur illis fortafsis fabulæ. Audiamus igitur, quæfo,præ/ tereàs,quas rccenfuimus,bellamillammutataeinftitutionisChriftiratio/ nem, quamCufanusintertiafuaEpiftola adBohcmos commémorât. Ex quo(inquit)uidetur mihicolligendum,ufum Sacramenticharitatem Ecclefiae ad Chhftum oftendcre,ut tune fæpè,amp;ffub utraq; lpecie,quando ardens eftitunc rarius in anno,quando caLda eft, amp;nbsp;fub intintftipanis fpe/ cie:tuncrarifsimèinanno,SCfubunafpecie,qiiandotcpidaeft,uthoc tc'm pore.Hatftenus Cufànus.Qiiid ergo ad hæc dicemus f An non hic Cardi/ nalishoncftèdefenditufumunius tantum fpecieif Sedfi hæciuftacaufa eft mutandaîCoenp Dominicæ,profecftà Sacrificulis ipfis,qui in charitatc Chrifti quauis glacie frigidiores funt,non una tantum, fient Laicis,fed u/ tracp pars Sacramenti adimenda eflèt. Et quid C Num propter hominum ii;ltep3rê,uel incredulitatcm mutanda funt,aut abolendaSacramenta Chrift fEadem certè ratione mutanda aut tollenda eftèt praedicatio Euan gelî'pmutandus elTet baptifmus, QC quid facrolàndum ac inûiolatumin Ecclefia niaaercti’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,Hiic

Hue accerfunt etiam exemplum filforum EIi,8(f quafdani alias caiifass ^uarum aliæ font tarn ineptæ,aliæ tam abfurdæ, aliæ tam ndiculæ ÔC rtuP tæjUtineptumacftuItum eflèt,inhisuel faltcm recenfendis, nedum refu/ tandisjmultum operç colIocare.Nam quod Afotus affirmât coramunio ftcmutriufq;partisCoenæDominieæmutanpofle, ficut ÔC Ritus abftigt; nendi âfanguine ÔC fuffocatOjinutatus eft, miranda eft hominis in confe/ rendis diuinnrum inftitutionum cauiis ac finibus,ignauia.ÄpoftoIi enim inftituerant abftinentiam â fanguine Si fuffoeato,non ut perpetuö ex lege duraret.'fed uttantum ad tempus,ex charitate feruaretur.Quare,cüm cha ritas aliud exigeret äut permitteret,pij aliud etiam funt fecuti,Chriftus aw teminftituit ufum ütriufc^ partis Cœnæ fuæ, no ut ad tempus tantum du raretjfedutperpetuójulc^ ad nouifsimum diem permaneret.Qtiotiefcun que(inquit Paulus)comeden'tis panem hunc, Si de poculo bibcritis,mor tcmDOMINI adnunciate,DO NEG VENIAT, Cumigiturma nifeftifsimum fit, quód Chriftus inftitucritufumintegn' Sacrament!in Cœnafua, ôdnequaquàmlicueritPontificibus autConciltjseorumhoc ihftitutum filq Dei mutare, fed debuiflênt potius adanimam ufqj SC fan/ guinem defendere,tantum abeft, ut répugnent toti Ecclefiæ f|, qui fentiz untfumptionem utriufq; ijaeciei, ex inftitutione Chrifti, Si Catholico atz que Apoftolico ufu omnibus neceflariarrt cfle,nec licere alicui cam muta te,utpotius inftaurationeueteris ufus,conférant fe,defertaimpiorum ho» minum colluuie,ad ueram Apoftolicam Si CathoIicaEcclefiam, ac pro/ bent Elio Deifidem ftiam,amp; faciant officium pqs omnibus gratifsimumi DeindCjquód Sotus aliqUoties repetit, fumptionem utriufqüe Ipeciet hon çlfe omnibus necelïariâ,SCfi fuprà explicuimus, tarnen SC nunc quæ/ dam dicenda funt. Hic enim non quæritur, num permanenteinftitutioz he Chrifti intiiolatajiccat aliquoties, experfonalineccfsitate,in cœnauet pane tantum,uel uino tantum uti In hoe enim gencre,necefsitas,ut dic£ folct,magiftra eft,6C ualet uetus dicftum,v'iE-è t«? KviyKm Triv^cz ? ou Kovrat '^4«lt;Et:NeDeus quidé cum necefsitatcpugnat.Sed quæritur,fi quis cxz titatus ordinatione Chrifti,ö; confolationis indigentia,fufcepcrit coenani Dom!nifumcndam,amp;réliquaomniafalUafuerint,numdebeat integrS Sacramentum coenæ,iuxta inftitutionem Chrifti,an alteram tantum pat tem, iuxta décréta Pontificum fumere C” Ac de ijs quidem,quihalt;ftenusi communi errore abrepti funt, Si tamé retinuerunt fundaments pietatis^ quod eft Chriftus, fuprà didum eft, Et Deus tempora huius ignorantiæ hadenus difsimulauit.Si quis autein his temporibus, quibus Euageliont Chrifti diuino beneficio illuftratS eft, Si üerus ufus Cccnæ Dominicæ paz tefadius,alteram tantum partem CoenæDominicæ,ab Afoticis facrificuz lis,feiens ac uolens fumpferit, eum ego iudico no fimpliciter peccare,fed Euangelion Chrifti abnegarc,amp; feipfum rcum conftituere, non tantum eins iufti fanguinis,quem noftra memoriaPontificesamp; fatrapæ eoi5!,proz pterufum uniufep Sacramenti, cffuderünt, Ueritmetiam, qui cffufus eft ïam inde à ijinguine Abel iufti,ufcp ad tempora noftrorum maiorû.Quaz te in hoc rerufn ftatu tanta eft necefsitas fumendi uframqj partem cœnæ, ut fi cui integrum Sacramentum contingere non poteft, faluti confeienz tiæfuæmagis confulat,fi nullam,^ fi alteram tantum partem fumpferit, Sumptionem fequitur Oblatio,de qua Sotus ueteres Pontificiæ Ecck fiæ errores ac impietates recenfct,uidelicet.

I. Quôd SacramentSEuchariftiæ non fit tantûcultusDei, fed propriê amp;nbsp;peculiariter facrifidwm omnium Chriftianor um.

2. Quod in hocSacramcntocommcinoratio cruentæoblatiom'sCIiri/ ftiitahatjUt ctiamcandem offeralDeo Patri TotaEcckfiaincruenKÔi lieraciicr.

Quôdhacïncruentaobïalioncmcritumpafsionis Chriftiapplicenir non tantum fumentibus,fcd etiam offerentibus, ac ijs quoip, pro quibus offertur,riucuiüis fiuemortuis (ficcnim paiiló poft Sotusipfe interpréta/ bitur)modd illi capaces fuerint.Sed quia Solus cótenius eft hoe locOjfim/ plici fuarumimpictatumnarfatione, ÓCmox fequitur copiofior dehac re tracftatio diffcremus nos quotç noftram, ufque ad eum locum, refu/ tationem,

Quódautcmnonfatisfaciantei piæletftioncs âif prctationes, quæin difpenfationeGœnæDominicærecitarifolenl,fedaddat ornatumoafo/ rum,ueftiüm,8Cahosritusaccærimonias,noeftlilentio prætereundutn» Nam quod de uaforum örnatu feribit, miroï nonuenifleci inmcnteni ucteris illiUs didlirFuiftc quondam lignCos calices, Sgt;C aUreos Sacerdotes, nunc autem efle calices aurcos, 8C facerdolcs ligncos,imô luteos.

Deueftiumautern ornatu quiddicamf Noneftdubiüm,quinfuadc/ beat efle ueftium,tn qüouis hominum gcncrchoneftas. Sedillam MilTa/ lium ueftimentorüm Travo-srAictiJ pro ornamento ducerc, Si Apoftolisac/ ceptafn referrèjhocdcmùm non eft tantum ad nuces redire,uerumetiam furore agitari.Nemo uos, inquit Paulus,iudicet in cibo, potu,autin parte dieifefti, aut nouiluntj, quanto minus iudicandi fumus in ueftimento C

Quid uero Sotus intelligat per alias cærimonias Si ritus qüos dicitab Ecclelia fuperadditos, non uideo, nifi fi forte fenliat de ridiculis illis Si hi/ ünonids gefticulationibus,mânuum Cxtcnfionibus, complicationibus, geniculationibus,tncliftaliohibüs,conuerfiohibùs,rcuerfionibus,cruciu fignaculis, librorum Miflâlium tranipofitionibus, laùatiohibus, ofcula/ lionibuSjôC quis omnia ilia fcenica,ac ioculatoria,quibus fàcrifices in Mif fis fuis utuntur,enumcrarepoflètîNô eft ignotS, quibUs autoribusmàxi maeorumpars inCœnam Dominiirrcpferint,quod ùtcopioièabalijs cftexpofitum jitanonlibet nuncin nsrecenfendisimmorari,fcdfiueea fint tradita à concilijs, fiueab Epiftopis, fiue à particularibus Prælatis, ut Afotus loquitur,cerlé rto funt nifi hürnanà,ut nihil durius dicam,figinen ta,quç fi nobis obtruduntur,tanquâm fingularis quidem,non autetn ne/ ceflarius cultus Dei, pertinentad didum ülud ; Fruftrà mccoluntdoccn/ tes dodrinas,præcepta hominum.Si autem exiguntur tanquàttî neceflâ/ ria ad expiationcm pèccatorum,ÔC ad placandam iram Dci, pertinentad illud didum.’Ecce ego Paulus dico uobis, qiiod ficitcümcidamini,Chri/ ftus nihil uobis proderit

Nam, quod Afotus hos ritus tum demùm probarcuidetur, fi fucrint inftituti confonè,utipfe loquitur, ad feripturam Si traditiones, primùm quidem iterum fignïficatfacram feripturam non efle fufficicntem adeog rtofeendam ueram pietatem,nififulciaturTraditiôniblis.‘fcdhancimpie tatem fupràcopioiè refutauimUs»

Deinde Fratcfculi fperant fc fuorüm facrorüni, quæ ipfi cxcogitâtut, non folumcXcufationcm,licrUmetiam approbationerll habere,exeo, quod non apcrtèpugnentcUni fiera feriptura. Cùm enim in feripturano fit difertis uerbis prohibitum: Negcftescucullam, Ne induasueftem Miflàticam,Ne fubfultcs gcniculationibus, Ne facias crucium fignacula, Si id genus innumera, putant fe, fi haec opinione colendi Dei faciant,in/

tantum non pcccarc,ut etiam cxhibeantDeo officium gratifsimum.Sed hæc cft manifefta uamtas, Extat eni'm perfpicuum uerbum Dei in fcriptu raîFruftrà colurit me docentes dodïrinaSjpræccpta hominum. Qtiicqujd ’giturhommes,fuo ipforum arbitno,abRp uero uerbî diwini teftimonio, adcolendum Deum excogitant Ô^inftittiunt, non eftpietas fed uamtas, Jaoneftreligto,fédfuperftitio. Extat amp;dK?fum Pauli infcnptura î Qiiie/ ^^idnoncltexfide,peccatumeft. Qpacautem hommes ex fuo arbîtno, cuitsDei'jabfcpuerboDeiinftituunt,nonpolTuntea ex fidefacerc. Fi/ dcs ertim ex auditu,auditus autem per uerbum Dei, Quare neceflàriô [c/ SUitur,quôd ea omnia fint peccata,SCcontra feripturam. An non traditio Seniorum,quæ extabatapudIudæos,deLauatione manuum priufquàm dbum fumas, uidebaturnon folum elïètraditio Ecclefiæ Catholicæ, uc/ tumetiam congruere cum facra fcriptura,quæ continebat alias uaria îaua honum genera, amp;nbsp;exigebat mundiciem mentis, quam illi fua lauatione adumbrabantÆttamenChriftus uocathanctraditionem,cæcitatem,amp;lt; Uanumcultum.Nonigiturea tantum pugnâtcum facra fcripturaôd funt pcccata, quat non conueniunt cum manifefta fcripturae litera, fed etiam, ^uaenoncongruuntcum ueraeius fententia,

Quod autem Sotûs addit: Nulliinferiorum (ficetlim loquitur ) licerô profualißj'jj'ne quicquam illorum mutare, maxime fècularibus potcfta/ ï'bus,fine fchifmatis periculo, iterum abqcit pios Principes in extrem am fcccm,utPracIatos fuos infupremo maicftatisfaftigiocollocet.Seddeof ficio fecularium Principum in Ëcclcfià, fuprà in -w^oMyti^tvois diiftiim cft* Quod uero ad præfens inftitutum attmet,arbitrariam ôif temerariam pia/ ’^urnô^iitilium ordinationum inEcclefiamutationem amp;abrogationem probat. Non enim cftnobis ignotum,qiiod Paulus dicit : Omnia decenterjâc^ fecundum ordinem fiant, Sed quod per uosffaterculos SC ue fii'OsPrælatogjiionliceatpqsPrincipibusIdolomaniam,Magiam,amp;reli ^asabominationcsPontificu acfraterculorû fugere,SC facra iuxta uerbû ^^■jinEccleiqs fUai^ regioiluinftaUrarc,hoc demûm uerèillud eft,quod Chriftusapud Matth æum dicit: Væuobis ScribæScPharifaci hypocritæ, Soiaclauditisregnumcœlorumantehomines, Vos enim nonintratis^ ^ecaduenientesfinitisintrare, Acplanaquidem SCfacilis eft reiponfio* ^’raterculienim SCPrælatieotum,quia propugnantimpietatê, non funC wcra Ecclefia.Qiiid igitur ad pios Principes, ftatutaritus eoiji C Et quod ChriftiiSjoffenfis Pharifæis, hoc eft, fraterculis amp;nbsp;Prailatis, ad difcipulos 3it, hocidem fentiamus non tantum ad pios Principes, uerumetiam ad 9uofiiis,quantumuis inferiores didum elfe, Omnis plantatio, qüam no plantauit Pater meus cœleftis, cradicabitur,Omittite illos:Duces funt cç^ dcajcorum. Quarc, nifi quis uoluerit una cum his cæcatis hominibus in •oueam cadere,omnem eorum contagionem fugiat, necefle eft,

SedacceditAfotus ad eos errores uel exeufandos uel defendendos,qtil ousConfefsioPrincipisCœnam Domini turpificatam efîe affirmât, Ag •uiü'o jfatetur Afotus, quofdam abufus nonnullorum imperitia ÔC ncgliz Sentiairrepfiflè,nonpoteft autem probate nouatorum illorum nimium ^5^uni,quo erroris damnant,authçrefeos,quac aut mala non ftmt,autcer multô minora. Scilicet Afotus nefeit alium abufum in cœna, nifi quod diquoties celebretur Miflanullo præfentc, autrefpondenteÔCaudiente, contraSoterisDecrctum,ôifquôdfacerdotiaccidantaliquotiesquædanl oblioiones,ac alia nefeio qaae,no uicia,fed negligcntiac, mutare autem iC

uiohrcTcflamentum Chrifti, transferre in aliehum ufum Cœnam Do/ minijblafpheniiaaffîcérepaisionemamp;mortemChnftiiobfcurareuerain fidem in Chriftum j defignâreïdolomaniam ÔC rhulta id genus alia,qui/ bus Cœna Domini ab impijs commaculatur, 'Afoto aut non funt mala, aut certè minora funt mala, qüâm quae nomirtibus errorum ac hærefeos notari debeant.Etnos fumUs nouatores,qui ftudemus Cœnam Domini in uerum ueterem ufum Ecclefiaereuocare, illi autem funt uetuftatis cultures,qui cam e ueteriufuinimpiûnonabufum tantumjUerumetiam facrilegium tranftulerUnt. Vetus hie eft amp;nbsp;uOtatus hypocritarum mos, quod impictatiSjCui ipfi maxime omnium obnoxi^ fütit, aliosjcof«^ inno rentes accufent,ac eo qiiocp nomine trucidentfSed adrem» Confefsio Principisimprobat,quódcx cuItUjquidcbetEcclcfiæcommùniseflCjfiat priuata Sacrificuli adio, Sotus autem répugnât, ÔC qUærit: Cur fi ab uno tantum facerdotefufeipiatur Euchariftia, non fufficiatadinftitutioncm Chrifti feruandam,quandoquidcm quod nomine totiUsEeelefieaginir, communis fit totius EccletiæaÆoCRefpondco igitur plané perfpicue, quod hoc modo non fatisfiatinftitutioni Chrifti. Qiiomodo cnim fatif/ faceret ei,quod cum ipfamanifeftepugnatf Nam cum Chriftuscomcn/ darctEcclcfiae tœnamfuam, exprefledicit.Hoc FACITE. Qiiidau/ tern hocfacereoliud eft,quam facere quod ipfcfecit,fiC quod Euângcliftæ âcPauluscum fccifîefcribunt?Vefcentibüs,inquiunt,eiSjacrcpitpanEni, Qitid fadurus cum panef Num foli fibi elim retentUrUs C Neqiiaqtiém, Sed cùm egiftet gratias, F R E GIT, Qiiid ergo eft Frangércf Num eft in particulas ita diuiderè,ut cas tuo folius ori admoueas, ficomnesdeglu/ tiasCNihil minus,fed eft itadiüiderê,utalijs difpertias. Frange,inquit E/ faias,efurienti panOm tuum. Qiiid f an fatisfai^um eft huic diuino præce/ ptOjfi quis coram efuriente diuiferit panem fuumin aliquot particulas,

eas folus ipfc,fpc(ftatore efuriente, deuorauerit f Nihil certè minus,Sed efurientidiftribuat,ncccfteeft, Vndeamp;iinCœna Dominimoxfequiturt DEDIT DISCIPVLIS. Noncnimfibitantumfregit,autdiuifit, fed d;'uiht,utdifc!pulis darct. Nec fimplicitcrponitur hîcDandiucrbum, fedetiam add tur.'Accip te.Etncquiscxiftimct panem itaaccip endum, utaliquandiu manu gcftcSiSf poftea reponas,additur :C O MEDITE» Etquoddcpanedicftum eft,hocidem decalice dicitur. Qij!d,obfecro,hfC cftóbfcuritatisCquid ambiguitatisf Paulus quotç; Poculum(inqu!t)bene dilt;ftiOnis,cuihcnedicimus,nónneCommunicatiofanguinisChriftieft» Panis,quem frangimus,nonnccommunicatio corporis Chriftieftf Vo/ tat panem fitquot; poculum CœnâîDominicæ, non priuatum unius facrificu/ li efum potum,fed Comunicatiohem, hoc eft, difpenfationem ôiipaf^ ticipationem,quam non unus foli fibi retinerc, fed Ecclefiatimpartiridc/ beat, Hue accedunt etiam UcterisEccIefiacteftimoriia,

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proChriftianis.

Nos ficabIutum5C inftitutumad fratrcs,quosuocant,adducimus, iibi cœtus fiunt, ut tarn pro nobis, quam pro rectns illuftrato precemur, quoinueniamurperueram doÄriham,amp;^ bona opera digni obferuativ resmandatorum,cuftodeicp,0^utæternàmfalutemaflequamur. Poft prccationê nos falutamus ofeulo mutuo. Deinde affertur præcipuoFra/ trijPANIS ÔC CALIX aquadilutus,quibus acceptislaudemacgra/ liarum adionem Patri omnium offert per nomen Filtj fandiiep Spiritus.

D E ’ E V C H A R I S T I A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;fól

AtqucftaEiichariftiam alïquandiucelebrat,Poftprcces Eûchanïliarrt totus cœtus aconit Amen* EauoxHebraica lingua fignificatidem quod Abfoluta gratiarum adiönepraefulis;ö£ ominatione totiiis plebis, ^gt;aconi,quosuocamus,dant SIHGVLIS PRAESENTIß VS pattem pam's öi. C3iicis dilutf j fuper quos fada eft gratiarum adio, atque ^tiam déferre finunt’AB S ÉN TIB V S* Hoc autem alimentum apud ’losuocaturEuchaViftiajadquodnemoadniittitur, nil! qui credit ucrani noftram dodrinam, ablutus regenerationis Iauacro inxemiisioncm psccatorumôifc^.j.i-bi.’ÉtmoxMcjb;; ; t.iun/r n.'/x

■ V'Diefolisurbanorum acrufticorum côetusfiunà,ubi Apoftolorurrt Prophetarumiÿ literæjquoadÜeripoteft, pracleguntur. Deinde ceflàntC More,praepofitus uerba facit adhortatoria, adimitationem tarn hone? ftarumreruminuitans,. Poft haec confurgimus omnes,amp; PRE CE S OPPERIMVS, quibus finitis profertur, ut diximus, Panis, Vinum

aqua»TurnPraepofitus,quantumpoteft,PRECES OFFERT^ ^'gratiarum adiones* Plebs uerô, Amen,accinit, Indeconfecratadiftri? ^»uhtur SIN G V Ll-Si ÔC abfentfbus mittuntur per diaconos,amp;cHoe teftimonium luftini co libentius recitaut,quód'no folum defcribat, com? iiiunionem Cœnæ Dominicæ non fuiflèin ueteri Ecclefia adionê unius bcrificulijucrumetiam quod dare fignificet,quali8 fuerit in Coena Domf

quot; »wcaoblatio. Dequapoftea. ; _ ■tj . .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

'■' AudiamusetiamChryfoftomurrt, a!.k .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;gt;nbsp;’

Eft ubi nihil differ! facerdos â fubdito,ut quando frui oporteat tremeti myftef ij s. Similiter enim omneç. digni reputarnur q fdem.No ficut in Ueteri lege,par tern quidem facerdos comedebatjpartem autem popiilus* Etnonphas eratplebem participé fieri eorum,quoru facerdos» Sed nunc uonfiu Omnibusenim unum corpps proponitur, ÔC poculum unum* Ac in precibus quoque uideat quis populum, multa conferre» Nam 0^ pto Euergumenfs,amp; pto poenitentibus,c6munes tarn a facerdote, q uaril abillis prcces fiurtt.Et omnes unam diciint orationcm * orationem mife/ tationeplenam See. 'i. gt;

Acaliâs quidem Chryfoffomusgrauiter reprehendit tarn cos, quicit Dominica Goena faciuntpriuatamjquàm illos,qui adftant tantum fpecîâ tores, amp;nbsp;non ipfi quoep ftimunt ccenam»

Animaduertc quaeCo, quompdqeos femetipfbs confundereoftendif. Namq; quodDominicum eft, priuatum efficiunt» Quo fit, utipfi inpri/ mis hi fint,qui iniuria à femetipfis afficiantur, cUm menfam fuam tanta dignitatcdefraudent.Scd quo nam pado,dieet quifpiam? quia cœnâDo minicam,hoc eft, herilem, communem conferuis eftê debcre certifsimû eft» Qiiæ enim funt Domini, non h wins, illiufue ferui funtjoon priuatim fingulorum,fed in commune cundorum.Quod igitur Domiuicum eft* c0muneeft,Sienim Domini tui eft, quemadmpdum certe eft, no debes iddiuellere,0i;ueIutinpriuataconferre,fed tanquamrem domini,cofcr? uistuisincommuneproponere»Idenim uerèDominicûeft» Atquicùm folus comedis,id non finis eflèDominicû,non finis eftê com une Aie. Etfi autê alia fuit ratio priuat? cœnsc Corinthiorum, alia Pontificior um facrû ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce

ficulorum, tarnen quo argumchto Paulus Ô^Chryfoftomûsdamnant illorum,eodem etiam, acmultoiuftius horum priuatacozna damnanda clKInEcdcfiaenim Con'nthiorum non unus tantum pnuahmuefceba/ tur coena/edfoli diuites,exdufis pauperibus,confodati,amp;: in fuas menfas difpertitifimul cœnam fumebant,aceratuerè,amp;i( inordinate, quodinfti/ tutum fuitjCommunio, In Ecdefia autem Pontißcum folus facrificulu^ nullo necdiuitenecpaupereincommunionem adhibito,ueicitur, Vtno reccnfea alias impietates,quas facrificuli in fuis priuatis Miisis defignant, quibus coena Con'nthiorum nondum eratfordidata.QuarequodPaiP lusôfChryfoftomusdicuntdeCotnaCon'nthiorum, hocmultomagi* dicipoteftaduerfusMiflas Pontificiorum,

CHRYSOSTOMVS IN HOMILIA DE PARTL , eipatiottefatrarumniylieriorum.Et'mEphe/'^ÄoyBify,

Multam uideo rerum inacqualitatê, Alijs quidem tcmporibusVetiallV fi puri frequenterfiicn'tis,non tarnen acceditis. In Paicha autcm, etiamfi aliquid(uittj)a uobis defignatum fuerit,acccditis.O coniuetudincm,ôprf lùmptictfiem, Fruftrà facrificium quotidianum,fruftràafsiftimusaltaru Nullus eft, qui com unicct. Hæcnon dico, ut fimpliciter communicetis, fed ut dignos uos ipfos reddatis. Non es dignus hoftia,ac participationc, certenecporationedignuses, Etmox»

No dixit; Quare recubuiftiC'Sed, Quid intrafti^Hajc etiam ntincuobis omnibus loquitur, impudenter amp;procac'iter aftantibus. Omnis enim, qui non participât myfteria,impudens, amp;nbsp;procax eft, fi adftat.

His teftimonijs Chryfoftomus non folum docet,cœnam Domini fuif fc in ueteri EcdcGa communionemMiniftri Qi. EcdeGæ,uerumetiam fe/ ueriter increpat eos,qui cum pracfto adfint cœnæ, non una cuni altjs cam fumant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ’ nbsp;nbsp;nbsp;'

Si uerd Sotus maluerit fuas ddicias,quam ueterum teftimonia audire, non grauabor recitare, quod autor Rationalis diuinorum de confuetudi/ nc ueteris Eccicfiæ fcribir.

In primitiua, inquiens, Ecdefiaomnes qui Celebrationi rniflâriim iiv tererantjfingulis dicbus communicare-fokbant amp;ic.Habes tam inftitutio nem Qi exemplum Chrifti filij Dei, quam teftimoniaPauli, acucterutn Qi nouorum Scriptorum, quod cœnaDominica non debeat die priuata unius facrificuli adtio,fedEccleiiæcommunio, Et tarnen tanta eft,tart! effrons Afoti im pudentia,ut non uereatur hanc dodlrinä uanitatis argue/ re,Vanum eft,inquiens,5Cnullähabet autoritärem, Tokrabile fortafsis cnêt,li hacepriuatofuo nomineuociferaretur, Nuncautemprofitcturfc hgc nomine Catholicf EccIefiæfcribere,Quid ergo fentias deeaEcclefia, quae audet facrofandam filij Dei inftitutione,amp; tot Uetuftatis monumen ta,uanitatis dam nareC'Nam,quód Sotus affirmât,totiusEccIefiçnominc agi, quod ecclefie nomineab uno agitur,liquide iermo eftdeprccatióne, dubium no eft,quin unus quilpiam pofsitpro uniuerfa EcclefiaDeûpre/ cari.Et Chriftus ipfe docuitprecationem,quæ ab uno,non dico,facrificu/ !o, fed â quouis pio dida, pro uniuerfis in ChriftS credentibus Deo Patti offertur.Si autem fermo eft de facrificijsLeuiticis,non eft ignotum,qut)d ca fi nt Deo ab uno h ominum genere, nomine uniuerfi populi Dei obla/ ta.Cur autem itadiuinitùs fueritconftitutum ,non eft huius loci exponc/ re, Qi fupra indicatum eft.Si uero fermo eft de Sacrificio uere expiatorio, quod Solum placat ira Dci,amp; quo çxpiantur pceçato humani generis,no alii^

DEEVCHARISTIA, ïKusqiri^iafnnccobtuIit, ncc offerte po tuit Deo Patri, præter Dortii/ ttum noftrum lefum ChriftSjfilium DetQuód fi fermo cft de Sacramen/ tiSjCerte ipfafacramcntonim ratio docef,quód cùm lint in huneufum in/ ftitutajUt acceptafidem cofirrhent,fieri non poteft,ut ea alius pro alio uti/ Jjter accipere pofsit, Sicut eniiti nérrio pro alio baptifatur, ita nemo, nifi 3Utfcurretur,aut inlaniat,pro alio Coenarn Domini fumit.Nugantur qui ^cm,Ccenam Domini non tantum eflè Sacramentum j üerumetiam fa/ mficiumjideocp feMiflâm fiiam celebrate pro Ecclefia j utfactificiff Sed coenaDomini non eft talc iacrificiunijqualefingunt, quemadnlodum nioxexplicabitur,0^facrificuli fuam Miffam,nC quidem ut facramêtum, habet cum Ecclefia commurtem, aut fi quando difpenfauerintjinutiluni tantum ÔC detruncatum difpenfant. Quare humanum eft commentum j J q^uod priuata facrificsli Milîà,fit communis aclio totius Ecclefiæ,nifi for/ ttSotus de fua ecclefia loquatur,quæqualis eftccclefia, talcs etiam habet fabularumfuarunl aeftores,

Necillud quicquam patrocinatur etrori Pontificiorumjquod Sotusaf htniatufum Euchariftiæ fuifle diuerfum, uarium, ôi. pro temporum di/ tieffitate mutatû. Non enim ignoramus, quid fatftum fit, lcd quærimus, ttum lure fadum fit. Non ignoramus inftitutionem Chrifti elle mutata, ledhocipfum eft, quod querimur, quod aceufamus, quod reprehend!/ •tans.Qitis.n.dedit uobis autoritatem recedendi ab eo ufu, que in difpen/ findaEuchariftia Chriftus ipfe inftituit,SC primitiua Écclefia fecuta eft,ae tnutandi in nouum,diucrfum alienum ufum^ Non poteftis prætexerc ^piritum làndium autorê,qudd hic nihil diuerfum ä filio Dei doceat.Non ^oquetur,inquit,à femetipfo,led quæcunt^ audierit,loquetur, Et: Sugge/ iet uobis omnia,quæcunc^ dixi uobis, Suggeret (inqüiCnon quæ uos fo/ ttiniatisjfed quæcunf^ ego uobis diiti. Non eft autem obfcurum, Ôd fuprâ ^xpIicuimus,qUid Chriftus in cœna fita dixerit,Nec poteftis prgtcxere ue ftruni zelum aut pietatis ftudium.Eft enim zelus Dei, non autem lecun dum feientiam, ÉtquoddominUsiubet,bonusferuus non mutât, Reli/ quumigitur eft,quôd ciim Sotus confitetur ipfe, üfum Ëuchariftiæ in di/ Uwfum eiremutatum,cxhibeat fe ridiculum fua: ecclefig patrortum,quip pt quod quos defendêdos fufcepit,eos Ucl autorCs, uel approbatores mu/ tationis ac uiolationis T eftamenti Chrifti faciat,

RidiculumÔdilludeft, quodcùmSotus conatur defenderepriuatas fuorum facrificulorum Miflàs, affirm et Patres exhortâtes elfe fideles om nes ad frequentem comurtionem. Non uidet homo induftriusfuas Mil/ las hoc ipfo accufari potius damnari,quäm probari. Si enim Patres (in/ tdligo autem Patres ueteris Ecclefig)exhortatifunt Ecclefiam ad frequen tem communionem,certe fenferunt CcenaDomini inftitutam eile, non ut cfletpriuata uniusfacrificulia(ftio,fed communis Ecclefigparticipatio, Etexhortati funt ad eam eommunionem, quæ tum iuxta inftitutionem Chrifti ufitata erat,in qua üidelicet minifter non folus cœna frueretur, fed difpenfarct eam Ecclefix,idcß nort mutilatam,fed integram, fieüt â Chri/ fto ipfo mandatum fuerat, Exllortatio igitur Patrum ad frequenten! eommunionemintantumnonCommendatpriuatas Mifsas, ut potius Cas reljciat. Etfi autem nonulli reqeiunt caufam priuatarum Miflarum in ignauiam Laicorum,ut Uocant,tamê ex ijs rationibus, quas folent Sacri/ ficuli amp;nbsp;Fratcrculi,ad ftabilicndas priuatas Miflas commemotare, mani/ feftum eft, quodtarn impia dodrina, quam fcelerata uita Sacrificulo/ u - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ec 2

turn dctcrruen'nt l eh'quam Ecclefiam à frequent! ufu Cœnæ Dom/m'cæ» Da ergo nn'niftros,qui ÔC pia doceant,amp;honeftam m'tam ducant, non z/ rit dubium, quin Ecclefia fpiritu fando excitetur, ut amp;nbsp;ipfa frequentius Coena Dominica utatur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

QiiidautemjObfecro,eft,quódSotósdi'cit:Patres exh ortatos cfle fide/ les ad frequentem com munionem,propter falutem fuam^non autem fa/ cramenti perfedionemCFortafsis hoc vultjSacramenti perfedioneni nd pendereuela multitudineuela paudtatefumentium.Quidautem hocad propofitumç'Non I'am agitur,fratercule,undc Sacramentum perficiatur, hoc eftj undepanis amp;nbsp;uinum fandificentunn facramenta, quibus Eccle/ fiae corpus fanguis Chrifti difpenfentur î Mam'feftum enim eft, quod hoc fiat ex inftitutione, ôd uerbo Chn'ftûSed illud agifjin que ufum Chri/ ftus Ccenam ftiam, amp;nbsp;facramenta eius inftituen't, uideh'cet, quod fæpc lam oftenfum eft,non ut eflèt pnuata Sacrificuli adio, fed communisEo clefiæ participatio, eaque non fpin'tuah's tantum, ut folummodo fpe(Sc/ tur, fed etiam facramentalis, ut pani's amp;nbsp;uinum fum antun Quare tiW non eft horum difpenfatio, ibi aduerfus inftitutionem Chrifti manifeftt pcccatur,

Sed confirmât tandem Afotus nugas fuas autoritate ConciIiorum.Ex Agathenli Concilio produdtur Canon^qui ait : Miftas die Doniinico Ie' cularibus totas audire ipeciali ordine prgcipimus SCc,Prçcipimus,tnquiG Miflâs A V DIR Ej eaftp TOTAS, Primiim, expedauimus diuina teftimonia, ecce autem tibi humana ftatuta, quae quantum ualeant, alias demonftratum eft. Deinde fi hie Canon intelligit per Miflas, priuatasil/ las, quas facrificuli in anguh's templorû ftcum muftitare folcnt,abfurdif/ fimum eft,quod praecipitur.T ales enim MiiTac non poiTunt Audirbquip' pè quod clam à facrificulis mufsitentur, fed tantum fpedari, Acuidentur quidem geftusnonnulliioculatorq SCridicuh',nonautem audiunturucr/ ba,quibus uel fidem confirmes,uel mores erudias,

X Si uero intelligit eas Miflas, quae celebrantur public^ quidem,amp; quai?£ carmina quædâ decantantur,fed lingua, vulgari Ecclcfiæ ignota, abflt;^ comunionc,ne fic quide poteft Canoni fatisfieri.Seculares enim audiunt tantum canticaquacdam,nonpoflunt autem audire TOTAS, quodCa/ nonexigit, Miftas, propterea quod præcipua earum pars occulte recite»' tur.Nifi forte hoc uelitCanon,Miftas totas, hoc eft, uftp adfinem audien/ das.Sedneficquidem,utiamdidûeft,feculares poftunt Canoni fatisfa? ' cere. Et quod magis mirandum eft,facrificuli non cafu tantum, clam tacite recitant uerba inftitutionis Dominicæ, uerumetiam feueriterpro/ hibent, ne ea aperte SC intelligeter coram fecularibus,in Mifsis legantun

Qiiid igitur dicemus?’H»c certe uariè erga Pontificias Miftas affidmur, Primum enim,nonpoftumus certôfciréaut cred ere, quod in his fitueru facramentû. Ignoramus enim,Nu facrificuli recitent ea uerba,quibus pa/ nisSCuinum in facramentû fandificantur.Nâexperientia ipià teftificatur, quod aliquot!es à fuperftitiofis, aliquoties ab impijs SC fteleratis facrificO/ lis fint omiftà.Nec in tant! myfterij peradionecollocâdaeft fiduciainho mine,quem neftimus mufsitetne iecum uerbacœnaî Dominica,an car/ men aliquod magicum. Quarenon poftumus certd crederc, num facrifi/ culi habeant ucrum in Mifsis fuis facramentum.

Deinde fi alia in priuatis illis facrificulorum Mifsis confiderentur, non iam amph'us dubitandum,fcd certo tenendu eft,quód non fit in ijs Mifsis uerum

15 E È V C H A R I s 11 À. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Jof

Ücnim fa crânien turn. Non h/ciam approbo corum feuten ti'ani, qiii nc? gant ueram præfèntiam corporis Chnfti in pane, SxL collocant illud in ex/ icrno illo ÔC uifibi'li coclo:Scd loquor nunc de pn'uatis facrificulorum Mif fjSji'n quibus nego efle ucrum facramentum Cœnæ Dömi'nicaï.Dubiunt quidem non eft, quin fi panis 0^ ui'nitm fucrinti'n Cœna Domini ucrèirt facramentum corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti fantftificatä, non pofsint abu/ fu,quod uerbo Domini fada funt,amitteré. Rede enim vulgo dici folet; Abufus rei non tollit fubftantiam eius.Nego aUte, quod in pn'uatis facriz ficulorum Mifsis panis ÔC Uinum in UerUm fàcrarrtentum corporis amp;nbsp;fan guinis ChriftifandificCntunNego Miftas illas cfle cccna Domini. Quoz modo igitur panis ÖC uinum earum eflent coénæDôrrtinicg facramentaC* Haecenim demum uera eft cccna Domini,in qua amp;nbsp;Mors Chrifti adnunz riatiir, amp;nbsp;panis ac uinum in participationem corporis amp;nbsp;fanguinis Chriz fti difpenfantunSic ènim Chriftus ipfe dicit : Accipite,édité, Accipite^bi# 15ite,ô(:c,Et:Hocfacitein mdcommemorationem. Quoticfcüncß Cnim comederitis pancmhunc, SCdepocitlobiberitis, mortem Domini adz nunciate,donee ucniat. His uerbis exigitur in cccna Domini Adnunciàz tio mortis Chrifti,ôd difpenfatio panis ÔC uini.

In pn'uatis autem facrificulorum Mifsis ncc eft AdnunciatiomortiS ChriftijUCc eft difpenlatio panis amp;nbsp;uini, Etfienim recitant uerba CocnaS Dominicaf,quibus mors Domini adnunaauda eft, tarnen ea facrificuloz mm rccitatio non eft adniinciatio,fed mufsitatio, Ac prohibentur ctiam publica ipforum lege, nec ea uerba palàm SC publice adnlincient, De dilz penfationeaUtem panis Sc uini,no eftignotum,qiiód faciantMiflas fuas Pfiuatas, non hoc inftituto, ut panem SC uinum alq's difpenfent,fed ut ijs foil ipfi Uefcantur, ManifeftS igitur eft,quód Miflæ facrificüloi^ priuataf^ fion lint uera cccna Domini,Si aUtem non funt cocna Domihi,fieri no pö ^cft,ut in ijs ex pane Sd uino fiat facramentum corporis Sid fanguinis Chriz fti-Extaf quidem didum Auguftini ï Accedit uerbum ad élemcntum,Sid fit facramêtum.Exiftimant igitur, quód dido hoe uerbo ad panem :HoC cft corpus meum,ftatim panis fiat corpus Chrifti,qualifcunep alioqui imz pietasamp; abufus accefterit. Sed Auguftini didum redèödpiè intelligenz dum eft:Non cnim ex clemcnto fit facramentum, fi quouis modo, indiz fcriminatim accedat uerbum,fed fi accedat ritè,iuxta ordinationem 6d inz ftitutionem Chrifti.

V eftra,Sote, dodrina eft, quód ad confecrationem requiratur non foz lum intcntioCutor enim ueftris uerbis)coniecrantis, uerumetiam inteiiz tiolnftituentis. Vndc nonnulli üéftrum definiUnt, quód fi facerdos fufciz peretpanem confecrandum,ut facramento uteretur ad ucneficia,ad cortz mlcandum in luto,ad irrifionem,aut ad aliam prophanitatem, lion conz fecraret. Non enim ucrifimile cflè aiunt, Chriftumdedifletalcmpotez ftatem facerdoti,in præiudicium ôd irrcucrCntiam facramenti. itaquepuz tant facramentum efteirritum,fi contra inftitutionem celebratur. Qiiid autem magis pugnatcum inftitutione Chrifti quam fi fufeeperis Coez ham Domini celebrandam, rton ut adnuncies mortem Domini, nec üt difpenfes Ecclefiæpanem Sd Uinum,fed uttécUm tantum mufsites,Sid ofz feras Deo facrificium pro peccatis uiuorum8idmortuorUm,ac folüspâz heôduino uCfcarisfHocenim non eft celebtare ccctlam Dominicam,fèd longè aliud operis genus fàcerc,quàm Chriftus in noüifsima fua cocna inz ftituit,quemadmodum pauló antè expofuimus, Sd mox, propicio Deo, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ee

copiofiits cxponetur. Manifeftum I'gitur eft, quod cum priuatæ facn'ficii' lorum Mi'flg non lint uerarœna Domini,non pofsit etiam in iplis elle uc rum lacramentum corporis SC fanguinis Chrifti,

Eft 0CiIla,Sote,ucftrado(ftrina,quod Mutus non pofsit conficere,ficc/ nim uosloqui foletis, Sacrificulus autem priuatæMiflaCjScfi alioquima/ xime fuerit uocalis, tarnen in facrificio fuæMiftæ,coram Ecclelia mu/ tus eft. Quomodo igitur teftificante ueftra ipforum fententia conncere poftetfCircumcilio præpucij fuit quondam facrofantftum 8C inuiolatuni facramentum.Poftquam autem Chriftus aduenit,amp; diuuIgauitEuange/ lion fuum in orbem terræ,abrogatæ funt ucterum cærimoniæ,amp;^ ciïcunt cifio amifit h onorem facramenti.Qiiare amp;fi ludæi adhuc hodiéq; récitant uerba quibus Circumcilio eftinftituta, 6^in facramentum confecrata,ac utuntur circumcifione, magna,utuidetur ,rcligionc, tarnen non eftam/ plius facramentum, nec afiiert eis quicquam utilitatis. Idem fentiendum eft de coena Dominica. Qtianquàm enim Chriftus no n abroget cam in Ecclefia, fed potius conleruaturus lit earn ufe^ ad nouifsimum dicni ,ta/ menpoftquam facrificuli non relinquunt earn talcm cœnam,quale Cbn ftusinftituit,fed mutant cam in facrificium quoddam, quo expientur pcccata uiuoium amp;mortuorum,fieri no poteft, uthabeantin Mifsis^tn's uerum cœnæ Dominicæ facramentum, ctiamfi ibi uideatur uerbum ac/ cedere ad elcm entum,

Quarc fl Canon illc Agathcnßsconciltj, quern Afotus récitât, tur de talibus facrificulorum Mifsis, quales funt in Pontificia ecclefiauß'' tatæ, non folum non funt audiendac,fed etiam abominandæ procul fu/ giendæ, Etfi autem uerifimile eftCanonem non loqui de priuatisilfis crificulorum Mifsis,ftd de publicis,in quibus adnunciabatur mors Chri/ fti,amp; difpenfabantur panis uinum,in corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti fan/ cftificata, quales illis temporibus Miflæ erant, amp;nbsp;uidetur præcipere, nehi, quifumpferuntfacramentum corporisSC fanguinisChrifti, moxftdo/ mum proripiant,fed maneant in coetu Ecclefiæ, donee condones Si can/ tionesabfoluantur, tarnen quia non nitimurhumana, fed diuinaautorfi tate,rclinquimus cum Canonemfuis autoribus, SC appcllamusadmani/ feftam Chriftiinftitutionem, qua iubemurCœnam itacclebrarc, utSi morsChrifti adnuncictur. Si facramentum corporis SC fanguinis Chrifti Eccicfiæ dilpenfetur.

ScdilludAfoticiingenft acumen meritofcilicctcommcndandumeftj quod ex ijs Canonibus.qui cxigunt,utfeculares, fi non frequenter, certe ter faltem in anno communicent, ut fingulis diebus Dominicis obla/ tio tarn panis quam uiniab omnibus uirisSC mulieribusfiat,argiimen/ tetur,non effe præccptum,ncc necenàrium,ut in Mifla O M N E S com/ municent, fed fufficerc, ut audiant Miffam, SC ofFerant in ea panem Si ui/ num. Primum,quod Canones abftp autoritäre uerbi Dei uel præcipiunt, uel prohibent.rcqciendum eftinillud ditftum Chrifti : Fruftràmecolunt docentesdo(ftrinas,præccptahominum. Etad illud HieronymiiQuod defcripturis non habet autoritärem, eadem facilitate contemnitur, qua probatur.

Deinde,non iam agitur, quod Ö M N E S figillatim, Sifempcr,duni cœnaDomini celebratur,comunicare debeant. Quis enim hoc unquam exegit^Si quæ eftêt hæc feruitusfSed illud agitur,quód cocna Domini no debeat efle priuata unius facrificuli adio, fed comunio Ecclefiæ,fiue in ea multi

ÔEEVCÊAftlSTtAi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éàf

rtîulti fiue paôcî fàcramentum cœnæaccipiant. NcceiTanum qin'dcm nS OMNES lempercommunicent,neceflanumautcm cfrcxinftiz tiitioneQcordinationeChriftijUt mmifter in coena Domini non ibkis ipfè panem ÔC uinum retineat,(èd etiam Ecclefïæ, fuie m ukorum line pau torumdiTpcnfct, Acprofedlô,fieosCanones,qiiosAfotus commemoz diligenter expenderis,amp;ciimmoribuseorumtemporumcontulez ris,niuItômagisfignificantMiflàm fuifîècommunionem, quâm priuaz tam unius làcrificuli adlionem* Cùm enim præcipitur fecularibus, ut uel ftltem ter in anno com municent,baud obfeurum argumentum ell,celez ^^rationem Communionis frequentem quidem fuiffe,fed paucos ea ufos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

«flèjideoçp alios feueritate præcepti coados, ut fi non Imgulis diebus, auc fingulis Dominicis fumere uelint Coenam Domini, fumant tarnen earn ïstinanno,

Hucacceditamp;inud,quóddecernit,utdiebus Dominicisoblatiotam ' panis quâm uini,â uiris QC mulieribus fieret,uidelicet ut ex bac oblatione^ panisfit^uinum, non adfacrificium unius priuati MifsiHcisJcd ad comuz nionem Ecclefïæ fandificarentur. Sic enim Cyprianus in libello de elecz »^ofyna diuitem mulierem alloquitur, Eocuples, inquiensA'diucs Doz ^micum celebrate te credis,quæ Corbonam omninó non refpicis, quæ

Dominicum fine lacrificio uenis, quæ partem de facrificio, quod pauz per obtulitjfumis, Hocteftimoniomanifeftumeft, quod expaneSCuiz pq ad eleemofynam pauperum in Ecclefiam attuîerunt, accepta finteainCoenamDominicam,quæ Ecclefiæerantdifpenfanda. Qiiare tantum abcft,ut oblatio panis Sd uini ad Ecclefiam, arguât priuatas tuifle facriHcuIorum Miflàs, ut potius manifeftè probet, Milîas bon fui (Te nifi pnblicam cœnam Domini, in quafacramentumcorporisSC fanguinis Chrifti fueritEcckfiædifpenfatum.

Sed abliiamus etiam Afoticas fordes à teftimonîjs,quæ CÔfefsio Prinz récitât»

Anacletus dicit;Pcrada confecrâtione oninés conimdnicent, qui noz luerintecclefiafticiscarereliminibusamp;c. Hoc Anacleti feriptum allegac Confefsio Principis,non quod fentiamus buius feripti autorem eiïe eum Anacletum,quem abj feribunt Clementi, alij Lino in Romano Pontifiz catu fuccefsifîèjaut quod Confefsio Principis nitatur humanaautoritate, Sunt enim baud obfcura argumenta, quibus probatur,eas Epiftolas,qug tribuuntur primis illis Romanorum Pontificibus,cflè fidicias, quemadz Wodum alias oftendimus,Sed allegatur Anacletus,ut aduerfarij fuo ipfo rum gladio iugulentur. Is enim,fiue ucrus fuie fidficius Anacletus maniz feftèdicinPeradaconfecrâtione OMNES communicent.SedAfotus oecôtife.d, queritelfugia,Primùm,boG,inquit,adomnesminiftrostantumrefercnz t.c.Eptfco» dumefre.Âgnofco,ÔLfiGlofabuiusCanonisin DecretisPontificqs,per pi«, fuper Omnes intclligit etiam Laicos,Qiiotidie,inquiens,uel OMNES genez uerbo, om» falitcr ter in anno : Quod certè de Laicis intelligitur» Sed tarnen utcuncp hocfchabeat,agnofcointereaSotiexpofitionem»

Quid ergo bine concIuditurCNum cœnam Domini dcberc efîè priuaz tam unius facrificuli adioncm C aut non cfle neceflàrium, ut fit generalis ecclefiæcomunioflmôilludmaximè omnium confïrmatur, quôdcœna Domini no debeat eflèpriuata adio, fed Comunio. No enim nunc difpii tamus de perfonarum,feu'communicantium diferimine, fed de commit nioncipfa,Siue enim Clerici fint,fi«e Laici,qui fumunt cœnamD omini,

«o8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.

Cef tè ipfà cœna debet eflè comm uni'o. Si Canon exi'git feuenter, ut pera/ (5la confecrationejquâEpifcopus facitjOmnes Mi'niftrij^ibus tanquarn fatelIitibusEpifeopus munitur,comunicent,certè exigit,quod Contefsi'o Principis probandu fufccpitjUt coana Domini fit GomuniOjnon fit pn'ua/ ta unius aëlio, Quam igi tur frontem nünc babes Afote, quôd tua ipfius expofitione fententiam Confefsionis Principis confirmes^

Deinde di'cit banc legem eflè de folenm'ori n'tu celebrandû Hîc dubû to, quem Sotiisfolenmorêritum uocet. Si énim uocat folenniorêritum celebrandi, fateîlitium Epifcopi,quidboc ad rationem ComunionisCSi/ ue enim Epilcopus incedat ftipatus magna fuoiji Presbyterorum Dia/ conorum calerua,fiue uno tantum amp;altero miniftro comitatus,ccrtecœ na Domini debet eflet, ex inftitutione Cbtifti, communio, idcp non fpi^ ritualis tantum,fed etiam facramentalis, quemadmodum fupra oftendt/ mus, Si autem per folenniorem ritum intelligit folenniores dies feftos, uidelicet, quodin folenniotibus quidem diebus cœna Domini debeat efi fecommunio,inabjs autemcommunibus diebusdebeat cflèpriuatau/ nius facrificuli adî:io,manifefi:aeft uanitas.Inflitutio enim Cbrifti nuHun^ prorfusfacitdiferimen dicrum,fedfimpliciter exigit,ut Cœnafiicom/ muniOjfiue eafeftis, fiueprofeftis diebus celebrctur. Etquomodoratio dicrum,quorum in confpedlu Del nullum cft diferimen,poflctfacrofan/ dhm amp;nbsp;inuiolatam T eftamenti Cbrifti inftitutionem mutaref

Sedinudbellifsimum eft,quódafHrmalinbocritumultaeflèabEcdc fia mutata.Habemus ergo reum ipfum confi'tentem. Hoc.njnudipfun^ eft,quod querimur,quodreprehendimus,quod acculàmus, multauidez licet â ueftra eccicfiaeflè mutata,quæ néedebuiflènt mutari,6C que uobis, ut maxime banc uobispoteftatèm fumpferitis, mutare baadqua^Iicu’^

Operaeprecium autem eft audire, quomodo Afotirs fcoriànl buiiis loz ci,tanquâm négocie optimèconfedlo, concludat. Nibil enim eft hîc(in' quit) quod ad necefsitatem Sacramenti, uel præcepti immutabilis perti/ neat,Sed ritus eft,ôd cærimoniæ.Hadenus uerbaSoti.Quandoüerodelî/ nés tandê,Sote,ineptire!:’ Scilicet,quia cœna Domini ritus eft amp;cærimo/ nia,nec pertinet inter moralia,quæ funt immutabilia (ut ego quidem uer ba Soti intelligo) fed tantum inter cærimonialia, quæ funt mutabilia, id/ circôlicebit uobis earn pro ueftralibidinefi'gere,refigcre,conftituere,re/ fcindcre,confirmarc,infirmarc,çdificarè,deftruere,adeoq; quadrata,util/ leait,roründis mutaref Cbriftus filius Deiuoluit, inftituit, ordinauit,ut cœna fuaelTet communio Ecclefiæ. Tuis ne Praclatislicebit,ut banc fill) Dei ordinationem peruertant,amp;dicant,cam obferuatuneceflàriamnon eflef An no faeftu necelïàrium eft inud,cuius præuaricatio pünitur eiecîio ne ex ecclefiaç’ An non obferuatu neceflarium eft, quod Apôftoli ftatue/ runtC’Vefter autem Anaclelus etjci't exEccIefia omnes eos miniftros,qui peraefta confecratîone,non commünicanüPcracfta confecratione,inquit, omnescommuniCcnt,quinoluerinteccIefiafticiscarcre liminibus, Nec immerito.Nonenim leruantftatutum Apoftoïorum. Neclcnent,(utad dit Anacletus)quodfan(ftaRomanaEcclefia tenet»

autem fitœconomiaCærimonialium, fuprà didum eft» Etfie/ nim in catrimonqs necefsitas fuüm babetlocum,non tarnen eft inbomi/ nis arbitrio fitû,ut diuinam earum ordinationê,iuxta fuum arbitrium. Si ad ftabiliendam fuaè dignitatis autoritatê m utare pofsit» Cîtrim onia erat, Sacrificarein eo loco,ubi eratarca propiciatotif.No tamê licebat facrificia transferre

transfcrrc ad qiicrcus, amp;nbsp;in Excella, Caerimorua erat, Altare æreum in ^eniplo. Non tamenlicebatnecRegiAhazo, necPontificf Vi'iætranP terre hoc altare ad latus tcmph , SC in locum eius Altare Damafcenum •UDfti'tuere.Caerimonia eft, Baptifmus, quern Chnftus in nomine Patris ^Fihi Spiritus lancfti utendum inftituit, non tarnen licet hominibus, utcuin uel abrogent,uel mutent,uel ad baptiiandapecora,auttintinabu/ b transférant,Sic amp;nbsp;Coena Domini cærimonia eft, fed quæ tam facroiàn/ ‘^eftjUt anathema fit, quicommunionemeius, quam Ghriftusexigiti niotatin priuatam unius iacrifi'cuïi adlionem.Non eft igitur arbitrariumj fed neceflàrium,ut diuinæ cærimoniarum ordinationes, pro fua ratione, •ntiiolatæ feruentur,

Deinde récitât Confefsio Principis Canoftcm Conciîq Ântiocheni.’Ô/ nines quiingrediuntur Ecclcfiam Dei ÔCc, Hîc Afotus agnoftit quidem Concilium Catholicorum Epifcoporum,fed cûm Canon dicit;Âucrfan/ tur fandam aftiimptionem Dominici Sacramenti fecundû aliquam pro/ priamdifci'plinam,interpretatur, amp;dicit Canonem nonloquidetjs, qui noncommunicantfacramento, fed qui aiierfantur ( cauet autem Sotus, ncalia,quàm Canonis uerba in expofitione recitet, ut uanitas eius no de/ prehendatur)fandam affumptioncm Dominici facramenti, fecundû ali/ propriam difciplinam.Et hos(inquit)conftat elle hæreticos amp;nbsp;fclii/ fmaticos.Quantum igitur ex commutatione Soti intelligi poteft,hæc uis* dctur efle fententia eius,qudd Canon eqciat ex Ecclefia,non cos,qui cum ’ngrediuntur orthodoxiEcclefiamDei,amp;facras fcn'pturas audiunt, non tarnen fumant unâ cum Ecclefia facramentum cœnæ Dominiez,Sed qui praua quadam,6C hæretica opinione uel damnant ipfam facramenti com munionem, uel non ipfi earn fumunt. Qui autem talcs funt, cos ne nos quidem probamus, Quis enim hominem hærcticum, aut fchifmaticum non auerfaretur,tantum abeft,uteum ad fumendam cœnam Dominica» priufquàm ageret pœnitentiam, inuitaret Cquot; Extant uero baud obfcura ar/ gumenta, Canonem Antioehenum non loqui de hærcticis amp;nbsp;fehifmati/ eis,feddeCatholicisacfidelibus, quicûm interfintcondoniSCorationi, difeedunt priuata quadam uel temeritate, uel ignauia, uel fuperftitione, uel aliaillcgitima caufa, ex ecclefia, priufquàm fumant unà cum ecclefia facramentum cœnæDominicæ, Nam pro eo,quod fecunda æditio hoijr Canonum habet, (Auerfantur fandam aflumptionem Dominici Sacra/ menti fecund um aliquam propriam difdplinam) prima æditio fie habet. Pro quadam intemperantia fe à pcrceptioneiànda: communionis auer? tunt) H?c aperte notantur, non hæretici,nec fchifmatid,fcd intemperan/ tes.Et uerifimile eft, Concilium Antiochenû plane idem uoluifle ftatue? re,quod Anacleto adfcribitur,quemadmodû antea oftendimus, amp;nbsp;quodî exChryfoftomofuprà rccitauimus: Non esdignus,inquit Chryfofto/ rausjhoftia amp;nbsp;participatione,certè neqp oratione dignus es. Et iterum.’Oz mnis qui non participât myfteria, impudens procax eft,qui aftat.

Sedfingamus Concilium Antioehenum loqui tantum de hæreticis Sé fchifmaticis,Sotus illud folum obtincbit,nos Concilium Antioehenum non in fuo loco allegaftè, non autem obtincbit,quod inftitint. Si enim Canon Condlij Antiocheni aut obfcurus eft, aut eft ad hoc noftrum in/ ftitutum impertincns,ccrtè debuiflet Afotus confulcre eos Can ones,qui Apoftolis adfcribuntur.Ex quibuSjCÛm fint perfpicui manifefti, facile potijiflèt intelligcre, quod uetercs expuliflentçxecclefia, non tantum

haerctl'cos ÔC fchifmaticos, uerumetiam catholicos ôif fideles ( utïoqui' fó/ Ient)quicüm præftoadfintpublicæprecationi,noniinâ fumuntcccnam Dominicamt Suntautem eorum Canonumdüo, quorum alter eftde Clericis,alter deLaicis.

Si quis Epifcopus aut Presbyter aut diaconus, aut quicunque ex facer/ dotali ordine,oblationcfada,non communicauerit, caufam dicito. Et fi bona rationefubnixa fitjUeniam promeretor. Sin minus dixerit, acom/ munione cxcluditor,tanquam qui populo autor ofiènfionis fuerit, mota contra eum,quiobtulit,fufpicione Etmox.

Omnes Fideles, quiingrediunturEcclefiam, 5Cfcripturas audiunt,no autem perfeuerantin oratione, nec fandiam communionem percipiunt, uelut inquictudines Ecclefiæ commouentcs , conuenit communione priuari»

Etfi autem non eft ignotum ueræEcclefiçDei,quantum tribuenduni fit his Canonibus,tarnen utimur eis, non ut dogmatibus, fed uthiftorijs, fiue ueris, fiue uerifimilibus, ex quibus manifefta fraterculorum impu/ dentia coprobetur.Quid,n.nunc habes Sote, quo uanitatê tuam excufes? Vides exhis Canonibus,no tantum hçreticos SC fchifmaticos,ucruetiam Catholicos Clericos ScLaicos,qui cùm prefto adeflcntprecationi,n6 ima cum Ecclefia Coenam Dominicafumebant, ex Ecclefia eiedlos fuific.

Sed perftringamus etiam eas incptias,ad quas Sotusin excutiendo te/ ftimonioDionyiq abit, Etfienimdignioresfunt,utridcantur,quàm «t alicuiusmomentihabeantur, tarnen producendæ funt in medium hocexemplocognofcamus,quam diligenter fralerculifequanturrcgulâ, in exponendis didtis facræ fcripturæ ÔCueterum autorum, ä Cufano trad/ tâ,quæ Sc fuprà à nobis recitata cft,uidelicet, quod fcriptura fit ad tempus adaptanda, ÔC uarièintelligenda, ita ut unotempore fecundS currentem uniuerfaicni ritS expo natur, mutato aotem ritu iterum fentêtiamutctur,

Ac primûm obijcit nobis, quôd h ocloco affirm emus abfq: dubitatio/ ne Dionyfi um efle autorê eius libri,cui titulus efl-,De Ecclefiaftica Hierar chia,cùm alias de eo dubitemus.Miranda eft huiùs hominis incogitantia autpotius uertigo.An non enim multi fueruntDionyfijç’AdlaApoftoIo rumfaciuntmentionem Dionyfij Areopagitç,quiexconcionePaulicrc didit in Chriftû.Ecclefiafticæ hiftoriæ affirm ant alium fuiffè Dionyfium, paftorem EcclefiæCorinthiorum,alium Epifcopum Alexandrie,alium Eremitam,alium fucceflbrem Xyfti Pontificis Romani. Et quis omnes Dionyfios,non dicoEthnicos,fed tantumEcclefiafticos enumeraretfNo igitur negamus, quin autor libri de Ecclefiaftica Hicrarchia,uocatus fit Dionyfius,fed illud negamus,quÔd certum fi t, Dionyfium ilium Areo/ pagitam Athcnienièm, cuius Adla Apoftolica capite i/.mentioncmfa/ ciunt,autorem eftè eius libri,qui extat de Ecclefiaftica Hierarchia,8C ritûs illos,quos defcribitjfuiffètemporibus Apoftolorum in Ecclefia ufitatosî cuius fententiæmultafuntprobabiliaargumenta, quæ alias copioie enu/ merantur. Quare uideat Afotus,quos ipfc antiques Patres,ôd quam eccle fiam fequatur,Nos ex fcripto ipfo,SC ex collatione temporum, de autore SCritibus ab eo deftriptis iudicamus, nec moramur, quid pro fuo quifcÇ priuato arbitrio probet aut improbet.

Deinde,cùm Sotûs acceditad expendendum locum Dionyiïi, ubldi^ citur,(Sumpta deniqj atq; O M N IB VS tradita comunione diùinafiCc.) îbi uertit fe,uelutichamaeleon quiipi^ in uarias formas, Arripit enim uo?

CabuIiini(O M NIB V S) amp;nbsp;didtJbi fimiliter de Miniftris tanfûtn me!ngt; tiopraecefsit.Qiiare de his tantum forte mteUigendum, Si quis autem digt; «rctjhoc eflè manifeftûmcndaci'am jhnm peccaretf Non em'm prgcediC *antum mêCio de Miniftn's,uerumetiam de plebe. Sic em'm habet textus ï^ionyfij.Pofthaec extra delubrum Câtechumeni fiunt,amp; cum ipfis Ener SumenijSC îj'quoiç quiin pcenitenti'afunt,Acfequitur:Mfcrovlt;ri JÎths tSi/

tTTo-^^ids Kuvt^vices apolXhoc cft)Manent auté diui'norum fpetfiacuz lo amp;nbsp;comunione di'gni. Hoc certe no tantû de ftcerdotibus,leu Mi'niftris^ 'ï^metfam de plebe intelligendum efoNam de Miniftn's mox additur,

•? ris oixaas t«/»«? ïyi^ytwo-ti/, Hoe eftjMiniftrOijïautemjaltj quidS pto daufis temph foribus adftantj ahj autê ahud quiddam eoijr, quæ func ^U’ordinis perficiunt,Quaré,quodpofteadiciturdiuinai'rt comuni'onem ' O M NIB V S traditam,non tantum de Miniftris,ficut Afotus balbuht, «crumetiam de ea plebe,quæ poft eiedioncm Catechumenorum,Ener/ gumenorum ôcPœnitentium, ad fumendam Cœnam Domini reman/ fit,intelligendum eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Sed quatritaliud quoi^ effugiu. Äut certe,inquicns, quod mosjpfelo/ ^öendifatisoftendit,omnibus,quicomunicaruntóCc,Sdlicetpcriculuni Wat,ne,fl Sotus no fubueniretinterpretationeftta Dionyfioj exiftimaref^ ’■ïôdDiqnyiî LIS fentircr,in unacœna Dominica, comunionemnulli no ^tadt, fuie præfens fiue abfcrts fuen't Atn.bOno fit animo Sotus.Nemo tamftupiduseft, quihocexDi'onyfijuerbis tolligat Scdilludeft, quod öionyfius agit:Cómunionem in iina clt;3éna tradi OMNIB VS,Uidelicet, Præfentibus,non folum miniftris^ ucrumetiam relfquo populo,qui poft eiedos CatechumenoSjEnergumenos, 5C Poénitentes, ccenam in Eccle? fiaiumpturi, remanferUnt, Et hancelle fententiam Dionyfq teftatur e/ fiam Canon,quem pauló antè recitauimus, OMNES FIDELES Ôtfc,

Sedfingamuslt;?gt;Av^)eƒ»ct{Sot^conftare, quid pugnatcum Confefsione Pfincipis,quæiftudagit,utteftinlônio ueterum probet, Cœnam Domi/ nicamnon debcreUrtiUstantum facrificuli aiftionem fed Gommunio/ hemEcclcfiæeflc.SiuéergoDionyfiusloqüatur inhocloco de Miniftris tantum,flue etiam de reliquaplcbe,certèdocec cœnam Dominicamnoii finlTeprîuatam uniüs facriftculi adioném,fcd publicam ecclefiac commii nioncm,nifi forte Sotus fentiat cos Miniftros, qui unà cum Pontifice co/ niunfcarunt,non eflèjin fuo gradû,ecclefiam,cùm Chriftus duos aut tres in nomine fuo congregatos fignificet eftcecclefiam,amp; Paulus uocetfaz niiliam pij patrisfamiliaSjEcClcfiam,

Sedunutnadhucreliquum eft, quod remoratórSotum,piüm5Creli/ giofum uirum,a priuats Miffæâbrogatione. Cur enim, inquit,fi foltis la/ cerdos in pago paratus fit cömmunicare,auferetur ab eo cclebrändi facul taSjubi ôd pro cccléfia orat, amp;nbsp;non dubium, quin eius nomine oratiortcâ amp;nbsp;oblatio accepta fitDeo C* Cur ergo his omnibus priuabitur ecclelia f 0 Uirum prouidum,amp;^ nOrt folum pro facerdotum paganorS,aerumetiarrt pro uniuerfæ ecclefiæ falute follicitîï ♦ Scilicet facerdos non poteft pro fua Ecclefia orare,nifi facrificet MiflamC’ Sed cUr facerdos, chrifmate fandifi* catus,pcndcret d prophanis rufticis,nec fumeret cœnam Domini,nifi ftigt; tnentibus etia rufticisf Baptifet ergo facerdos, nullo baptifmurn fumête^ Et concionetur,nimii^ ftatuis 6C lapidibus,nullo rufticorû prgfente. Cut àütê Sotus non tarn pro Vrbanis, quàm pro paganis facerdotibus loUicÿ

tits cft^Ingens uideh'cet dâmnum,ôd.irrecuperabih'$ if3lt;Sura,fi ecclc^pri uetur Mifsi's facrifiGuIorum* Si nerd uis aiidire, qupd res eft,tantacilg^ ftrarum,Sote, MilTariini utilitas,utqiieniadmodi^ quondam Peiisa^ flixj't Regnum Ifraeh'tarumfeueiifsimèjpropter^a quddi'mmolarentuv climas ÔC adolerent incenfum,in ßxcellis,in colhbUjS j dC fub omni hgno frondofo,îtà abftulit haifïenus à nOftri? Regibus amp;'Principibus maxanw parte Romani Imperij,6C quæ adhuc fuperfunt reliquiæ fic fâtis exigax, maximisbmniumpertculis, propter impietatemueftrarum expofitæ funtSiciuuatis uos Mifsifices Ecclefiam ÔC Irnperiuitl forte de ilia utilitateloquamini,quod Miffgpriuatæafterantuobiscoram fuperftitiofis hominibus dignitatem ,impleantmarfi.ipia ueftra pccuniaf inftruant eulinas ueftras Omni lautifsimoiji ciboiji gertere,faginen£cocu/ ’binas ueftras, amp;reddantuosab omnibusciuilibiis onetibus liberos,Hat certe in parte,fateorymirificâ efle ueftrarum'Miflârû uabiareni, SedWPJV dum fol omnium dierum occidit,amp; tempus dedara'bit,-qualis h^efituti^ litas,Qiiare(ficut Confelsio Principis hunc locum cencludit) arbitwmur autoritate Chrifti filij Dei, ÔC rationibus hadenus enumcratis, neceHàriiî elle,ut âd conièruandam in celebratione^ucharifti^jinftitutionem Gh« fti,^ ad fedandum exemplum ueteris ac ueræ (jatholicæ Ecclefiæi,ftbro/ genturpriuatælàcrificulorumMiflàcjÔCrcftituaturpoblicacœnæDomû nicæ communio, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CJ'j'

Venio nunc ad Oblationem, hoceft, ad aras SC focos fratcrculornni» Nifi enim Sotus,ac reliqui lamnes ÔC Mambres propugnêt,quoqiio mo/ do polïiint, facrificium Millaiji, pro uiuis amp;nbsp;mortuis,fieri no poteft,quiii omnes fàcrificulorum d(. fratcrculorum aræ ôi. foci maxime omnium fri/ geancQuare nullush/cnecfegniciei nec focordfæ, autofcitantiailocus,

Acinitio dicit Sotüs,ueram fidem Ecclefiæ enê,quôdEucliariftia,utfa crificium,fcmperinEccIefiapro uiuorumamp; defundorumpeccatis, SiC adimpetrandaaliaipiritualiaÔCcorporaliabeneficiajOlfcratur, Etpoftea^ Qua oblationc(inquit)non dubitamus propiciationcm ôCmeritumChri fti applicari uiuis ô^mortuis, Aciterum : QiiotidiepcccamuSjidco quo/ tidie egemus expiari â peccatis, amp;nbsp;quia quoudie periclitamur, quotidic nobis Dei beneficia impetranda fuut-, quod maxime facimusiißcntes Chriftum Patri, SC eins mérita coram eo offerenteg, utpropter eanobis placetur»

Qiiod aUtem Sotus fuisuerbis paulo obfeurius fignificat,bocTho/ mas Aquinas in libello, cut titulum fecit : De Sacramento Altaris capj. (Etli hunclibellum alq tribuunt Alberto Magno,fcd cuiufcunqtiefitjccr/ tè récitât fententiam Afoticæ ecclellæ)pauld clarius feribit, Secünda cau/ faCinquiens)inftitutionis elf facrificium altaris, contra quandam cotidia/ nam delidorum noftrorum rapinam,Vtltcut corpus Domini femelob latum eft in cruce, pro debito Originali, fic offeratur iugiter pro noftris cotidianis delidis in altari,amp;habeat in hocEcclefia munus ad placandum fibi Deum,fuper omnia legis facrificia, preciofum öd acceptum» Hade/ nus Thomas,

Habes fententiam Sopbifticæ cccicfiac de fuo Altaris facrificio, Sed quomodo fecum ipia conueniat, nondum pra; mèa tenuitate intelligere pofftim.Si enim facrificium crucis,quod uocant cruenxum,amp; facrificium altaris, quod uocant incruentum, ita inter fe diftinguuntur, ut illqd quiz 4em oblatum fit ad expiandum peccatum originale,hoc aiitem offeratur adexpiaiv

ad cxpianda pcccata quotidianaj quid eft, quod applicetur non uiuis bngt; tum,uerumctiam rhortuisfAn tnortui no acccpcrunt,cum adhuc uitanl interns agerentjrémifsiohê peccati Originalis per Baptifmumc’Qiiid eiv go eft, quod facriftcium cruentüm applicetur adhUc eis per facrificium in crucntum C* Et fi peccata quotidiana expiantur pér facrificiurn Akaris in/ ffuenturrijCur toties pro defundis facrificaturtGum enirri defuncfti defie/ Hnt iam peccare,uidentur uno altaris fàérificio ita expiari,ut déinceps nui lo altcro,aUt anniuerfario indigeant j nifi forte incertum fit, num m eritu Chrifti Uno altaf is facrificio rede ac fufficienter defundis applicetur» Sed vulgo dici folet, eos, qui de lohginquis regionibus miranda narrant, im? pune niéntiri,quôd ab alftsjqüi aliénas regiones non peragrarunt,mcndâ tij coargui non pofsintSic dC fraterculi fecurè de fuà applicationc,qug fiat defundis in Purgatorio âlterius feculi,mcntiuntur, propterea quod alte/ ’■um ôdfpirituale feculum,in qüo fingunt Purgatorium, multó magis di/ ftetab hoc extefno Sé mundano feculo,quàm Germania ab Iridia,àüt po/ tius quam cœlum a terra* Ac facra: quidem literæ,quæ funt oraculum fpi? ritus fandijpatefaciunt nobis fatis pérlpicuè,ea,quæ nobis ad ucram fié ternam falutem cognitu funt neccftaria, non extat autem in tjs literis ullut teftimonium,quo comprobetur,meritumChrifti applicari defundis per fecrificium Altaris. Cum igitur facrificuli fiéfraterculi fufceperut peregri/ nationem ex hoc mundo,ad purgatorium alterius mundi ■ fié àîiquandiü ibi uerfati funt, acreipfafortafsis cómpererünt, applicatioiiem ipforunl defundis non gratam tantàm,üerumetiam neceflàriam cfte,quis eft,qui ad tam longinquaprofcdis,Ôétantarüm rerUm expertis fidemnonadhi/ beretfauteosmendacfjarguereauderetf Sed ad rem,

DicuntChriftûnon facramentum tant5,uerumetiam lacrificium corgt; porisSéfanguinis fuiinftitüiire.Vbi,qugfo,hócinftituitfIn nouifsima fuà cœna,quando cum difcipulis fuis,iàm crucem fubiturus,récubuit.Finga/ mus hoc intérim uerû elle. Falfum igitur eft, quod affirmant fraterculi,fe corpus 6é fanguinê Chnftiin fuis Mifsis facrificaré. Oftendimus.n.anteaj quod Miflà fraterculorum,no fit uera Domini cœna, fed fidicium bomi/ nû opus, qüod cum üéràcoéna Domini pugnet. Qiiare,etiamfi Chriftus inftituiiTet factificium corporis fié fanguinis fui in cœna, tarnen, cùm fa/ crificuli non habeant in Mifsis fuis üeram cœnam Domini, non habent euarn in ijs facrificium corporis fié fanguinis Chrifti, nifi forte taleha? béant facrificium,qualcfecitapOd Homerum Vlyfles,ad quod,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«1 ƒ ’ «yipovro

'^vyKtvTr' fcjfeftjüovîtfzKVUiJKeeTeèTiÿvamp;cétaii)^ tiviiqxxnquot; hiamp;iàiTiTTiKvrMirûi'fi ÿi^ivriSi' -Px^ôtvtKcei t' KTlt;xÂ«i vtoTTivôtee âv/^o/j tyovtrxit Relinquamus igitur Fratcrculis magica füa facrificia, quibus defun? diörömanes non exinferis tantum éuocant,fed etiam incœlo collocant. Nos cœnâDomini noftri lefu Chrifti confiderabimus,fié quanquam uct ’■aEcclefia populî Dei hadenustoteruditisnoftro^ feriptis fafisedoda cft,quôd Chriftus non facrificaueritiuxtafraterculorufententiam,in cœ/ na,corpus ôé fanguinê fuum,prô peccatis noftris, fedinftituerit facramê/ tum,quofieretpublicamentio facrificij fui, quod femel in cruceperegit,. , nbsp;nbsp;amp;nbsp;quo difpenfarentur ecclefiaè corpus fié fanguis éius, tarnen perftringe/

mus ea,quæSotus hoc loco recitat,non quôdfperemusfraterculos fua là trificia abieduros, nifi fi quando impleatur iri ipfis, quod Dom in us pea?

Propbetam aitîEcce cgo(inquiens)inducam fuper uos gIadium,S!^ diCper dam excelfa ueftra, SCdemoIiar aras ueftras, ÔC confnngentiir fimulacra iieftrajSed ut noftri pergant uerû ufum cœnæ Dominicæ retinere, 6^ ma gi'ca fraterculorom facrißcia quàm contento poflunt curfu fugere,

Hæc fides ( inquit Sotus j de facrificio Mifiàrum pro peccaris umorum m ortuorum)fatis indicata eft â Chrifto Domino diccnte: Hoc facitein tncam comemorationemjcüm præceisiflètnon tantu de Confccratione, fed etiam de oblatione mentio. Hoc eft ( inquiOcorpus, quod pro uobis tradetur,5C fanguis qui pro uobis effundetur. Et poftea : Hoc facitc. Ha/ dlenus Sotus, V ult ergo Chriftum his uerbis inftituiflê in cœna fua facri/ ficium pro peccatis uiuorum amp;nbsp;mortuorum.

Ml nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iterum nobis in mente ueniat eius Canonis^quem tradit Cofanus,

EpiUolafe« Scripturas elle ad tempus adaptatas,Ô£f uariè intelle(ftas,ita ut uno tempo lt;5^4, lt;fe ufu lecundû currentem uniuerfalê ritum exponerentur, mutato rita,iterS communion, fententia. mutaretur.EcFatuum eflearguments,uelleuniuerfalêecclefie w/» aJBobe* ritS ex ftripturis prædecefîbijî arguere. Hic eft mcmorabilis Canon, quê wof- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCSotus in praefentia fequitur. Teporibus enim Âpoftoloij?,amp;f primitiug

Ecdefiæ, cœna Domini nondum erat facrificium pro peccatis uiuoijz èC mortuorSjSed erat uerè,quod dicebatur,cœna,hoc eft, Cômunio, in qua amp;nbsp;Mors Domini adnunciabatur,amp; corpus ac fanguis Chrifti Ecclefiæ dû fpenfabantur.Qiiare îjs temporibus uerba cœnç:Hoc eft corpus meuâ^c. Hic eft fanguis meus amp;c. Hoc fa cite in mei cômemorationem,nonduni necintelligebantur, nec exponebantur delâcrificio, quo expiarcnturco/ ram Deo peccata uiuoijt fiC mortuorum, Poftquam autem temporibus f raterculorum Cœna Domini no eft amplius cœna,fed mutata eft in Mil/ fàm, in qua corpus amp;nbsp;fanguis Chrifti làcrificentur fub Ipeciebus panis Si uini pro uiuorum ÔC mortuorum peccatis, uerba etiam cœnæ iuxta hune currentem uniucrfalem ritum exponenda lunt, ut mutato ritu, fententia quoq; mutetur, ac fatuum fit, uniuerfalem illüm ecclefiæfratercolorum ritum ex feripturis praédeceftôrum,(intcr quos Chriftus ipfe, amp;nbsp;Apoftoli eius continentur)arguere. Quid ergo nunc nobis ad cognofeendum ue# rum æternæ noftræ falutis fundamentum deeflet C' Qi quibus firmioribus argumentis facrificium Miflarum ftabiliri pofletC

Qtiod autem Sotusallegatadconfirmandum ftiumûcrificium,uef/ ba Chrifti in cœna,exiftimo eum non feriOjfed honoris tantum gratia fa/ cere. Quæfo enim te,quodibi eft uerbum, quo fignificetur Chriftum,ft fpftimin cœnafacrificaref Accepit (inquiuntEuangcIiftæ, 5cPaolus)pa/ nem. Quid;:’ Accipcre,eft ne facrificare C'Gratias egit feu benedixit. Nec hocqufdemeftfacrificarc, qualiter quidem nuncuerbo facrificandiuti/ mur. PRE GIT. Frangereautem non eft facrificare, fed diuiderc, feu difpenftre, DEDIT DISCIPVLIS. Non facrificauit Deo Patri, • fed dédit difeipulis. ET DIXIT, ACCIPITE, COMEDITE, quot;nbsp;Nondixit:Accipitcamp;facrificate,fedcorrtcditc. HOC EST COR/

PVS MEVM, QVOD PRO VOBIS TRADETVR Sic quidem legit Afotus Qi ecclefia eius,Sed uera ledio pro Tradetur,ha/ betDATVR,autiuxtaPaulum,FRANGITVR, H/'cfortafsis •putatSotusfignificari facrificium corporis,utfit DATVR,prooffer/ tur Deo Patri fub ipeciebus panis. Sed cum hac fententia manifeftepu/ gnattextus, quo Sotus ecclefia eius utuntur. Non enim dicit:Tradi/ tur,in præfentijfcd TR AD E T VR,uidehcetin futuro.Sicutamp;poftea defanguiz

de fanguine iti Afotico textu didtür in futur O5E FFVNDETVRÆx qiubus uerbi's futuri temporis, tjuibus Maiores noftri ufi funt manifefté intclligiturquod Chfiftus non fentiat, fe in præfentia offerte Deo Patri corpus amp;nbsp;ßnguinem fuum fub fpeciébus pànisSC uini,pro peccatis liomt num, fed fe offerte dare difcipulis füis uefeendum corpus fuum, qUod paulô pôfttradendumfitincrucem amp;mortem,acbibendumfanguihenl fuum,qui mox pro peccatis humani generis in crüce fit éffundendus,

Quan$ autê Sotus fortafsis no ignorer pro bis liérbis futuri temporisj in uero textu haberi uerba prâîfentis temporis,D ATVR,FR.ANGI T VR,EFF VNDIT VR, tamen nô aufus fuit,relidfa ueteri Iediionc,ho/ Uamfeqùi,ne uideaturpeccareinSynodûTridentinam,quçfoIam uetcrê nalationem,ütautenticamconfirmaüit,cùmintcreanihilominusfentiaf cauerbàdebereefïepræfentistemporis.Nilï.n.hocfentiretjperfpicuènü/ garetur, quod füfcipetet probanduptæfens facrificium,qs Uerbis,qüibu^ futuri tantùrn fignificatunQuæ eft autê hæcreligio,imÔ quæ perüicaciaj manifeffum errorem mordicus tctincre,amp; tamê aliud corde fentirefSed pergamus.Hoc F AGITE (inqüit)inmeam commemorationem.

QuidC Num FACE RE hoc loco eft iàctificare Deo corpus SC fan/ guinem Chrifti pro peccatis hominû,fub fpecie panis âf uiniC Non igno/ to quidem uerbum Faciendi, fecundum circumftantias exponendû eflef icdincœnaDomininunûprorfusuerbumprfcefsit,quodlignificctChri ftum facrificâflèamp;obtuliflcDeo pro peccatis hominum fub fpeciebus pâ nis Sc üini, corpus ôd fanguinem fuum quemadmoduni antea explicuP tnus. Qiiareex uerbo faciendi nihil minus probaripoteft, quàm quod Chriftusiufïèritcotpus SC fanguiuem fuumincœna fub ipeciebus paniâ

Quid autê multis opusCNe quidem Sotus ipfe multum ipciin bis ucr? bisChrifti,ad confirmandS fuum facrificium collocat.Dicit cnim;Qiiod ergo h'c(uidelicet in uerbis Chrifti)indicatum cft,tota ccclefia explicatiüS tnulto inteHexit,no dubium,quin ab Apoftolis, amp;nbsp;plenarfis Cociltjs acci/ piensamp;c»HisuerbisfigrtificatSotüsChhfturii oblcurèadmodumlocutû cflè,ccclefiam autê multôexplicatius,fortafsis,^Chriftumipfumjintclld

earn fententiâ accepiflè ab Apoftolis plenarijs concilfjs.Fîoc eft puriim putum(utpace dixerim, no quidem Afoti : quidehim mihi cum pace hôftis ueræ Ecclefiæ Deiî'fed bohorum ôiSpioiji omnium üirorüm) nicndaCiüm. Vbi enim un^ Apoftoîi tradiderunt, quod Chriftus iuffe/ tit corpus SC fanguine fuum in cœna pro peccatis uiuorum mortuoi^i fub fpeciebus panisSCuini,DeoPatri fuo offertef Heus tu Sote,oftendé ô^pfObacertisSCfirmisteftimonqSjhahc effeueram Apoftoloi^ traditio nem. Vbi etiam unquàm plenaria Concilia,quæ quidèth fueruntin pri/ tnitiua ccclefia,ante exortam Pontificiàrum MiflàrUm fuperftitionem ac •tnpietatem,tradiderûttale in cœnaDomini facrificium,quale nobis im/ pq Sophifta* Fraterculi obtruferuntCFecèrUnt qùidèm concilia alicubt tncntionem incrucnti,fn cCEna,facrifictj, fed hegamus ca de tali facrificio loqui, quale facrificuliSC fraterculi finxerunt. Quod tarnen quale fit gè/ nus facrificq,poftea,uoIenteDeo,cxponemüs,

Sciamus igitur,Cbriftum in cœna fua hatidquàquàm inftittiific facrifi? ciüm corporis amp;nbsp;fanguinis fui, fub fpeciebus panis uini, quod à facrifi? culis Deo Patri oblatum, expier pcccata uiuorUm amp;nbsp;m crtuorum, fed ihz ftitiiiflepublicarti commemorationem mortis fuæ,acSacramêtum jqüO ff 2

corpus^ fanguts cius nobis fumendadtftribuerentur,ad confirm âtldaHî fidemnoftram, ó^admuniendameam aduerfusomnesafluItusSatanæ. Cum entm fumpftflet panem ÔC uinum ÔC grattas egtnet,nondixit;Aca/ pite,amp; facrificatCjfed, Accipite Comedt'te, amp;Bibite» Nec dixtt : Hoc eft corpus meum quod debetis pro peccatis ueftris amp;nbsp;aliorum fiue utuorum fiuemortuorumfubfpcciebus pants SCuini Deo Patri offerrc: fed,Hoc eft corpus meum,quod pro uobis D AT VR,uidelicet, nonfubfpcct'e pants ofFerturjfed in morte cruets datur,uel ficut Paulus recitat,FR A N/ GIT V R, hoc eft,in præfentia difpenfttur,mox crucifigendum. Et;Htc eft fanguis meus, qui pro uobis EFFVNDITVR, uidelicet, non in calice, in quo eum uobis bibendum porrigo, fed in cruce, in qua cum ad expiationem peccatorum ueftrorum profundogt; Etfi enim Chriftusnoiv dum,cum in coena effet,crucifi'gcbatur, amp;nbsp;fanguinem fuum effundebat, tarnen quiaiamhoctamconfilfis Pontificum, quàmprodttioneludæ a/ gebatur,ut mox caperetur,dC ad crucem adigeretur,utitur uerbis praefen/ tis tern ports,ficut Scalias,longius antecœnam dixerat : Animam meant pono pro ouibus. Et; Nemo tollit earn à me,fed ego pono earn a meipfo» cum tarnen nondum periieneratadid tempus,quo dixit;Paterinmanus tuas commendofpiritummeum, Etiterum ; Filius hominis,inquit,ua/ dit,ficut fcriptum eft detllo,cum tarnen adhuc cum difeipulis fuis difeunt beret» Præterea additur: HOG F AGITE IN MEI COMME/ MO RATIONEM» Nondicit;Inmeifacrificium» Et quod ait;Hoc facite, non obfeurum quidem eft, quod his uerbis iuberet corpus ô^fan/ guinem fuum in coena pro peccatis uiuorum SC mortuoru fub fpeciebus pants ÔC uini facrificare, ft hoc idem ipfe feciftet, 5C præcedentibus uerbis ac ritibus fe hoc facere teftificatus effet» Nunc autem oftendimus,Chrifto tab's fratcrculorum facrificq ne quidem unquam in mentem uenilft, nift fiiuxtaomnipotcntiam fuam præuiderit uenturosfratercuIos,quiColt;y nam fuam mutaturi effent in diuerfam amp;nbsp;impiam adionem , ÔC eo dili/ gentius uerbis fuis coenam munierit,ut femper haberent,quo fraterculoz rum impietatem coarguerepoffènt» QuarecumdicittHOC FACb TÉ, non iubeteos facrificare, fedilludiubet, quod Paulus perlpicueiiv terpretatur: Quoticfcunq;(inquiens)comederitts panem hunc,0!fdepo/ culo biberitis, mortem Domini adnunciate, doneeueniat.Iubetpanent fumere,quod ipfe fecit.Iubetbenedicere,feu grattas agere. Hoc enim 0^ ipfefecit. lubetpanemfrangere,feu difpenfare» NamSChocfecit, lubet dtcere,Hoc eft corpus meum quod pro uobis datUr,quia ÔC hoc ipfe fecit» iubet edere,Comedite,inquiens» N ulla prorfus fit metio de lacrificio fra'' terculorum.Ethacc omniaiubetfacere illocortfilio,utpubliceadnuncie/ tur mors Sc frudus mortis eius,ac ccclefiâadmonita de morte Chrifti,6i fumpto corpore ac fanguinc eius , confirmetur fide fua, 5C certificetur de uera ac æterna fua falute»

Accedunthuc alia fcripturae teftimonia,quæ non poflitntferre, utuer/ ba Cœnæ Dominicæ intelligantur de facrificio, quod pro peccatis uiuo/ rum ÔC mortuorum, fub fpeciebus pants SC uini, à fraterculis Deo Patri ofFeratur,

Hebr,9»Chriftus accedensPontifexfuturorUmbonorum, perpro/ gt;nbsp;prium fanguinem ingrelTus eft S E ME L infanda, aeterna redemptio/ ne reperta. Si Chriftus femel tantum per proprium fanguinem ingrelTus eft in Sanda, SC acquifiuit nobis, uno illo ingrelTu femel fado, aîtcrnani tedeiEU»

rédemptioftcmjfien non potdl,utin Miïïà ,fub rpeciebüs pänis 8C amiffiè piUsïngrediatun'nSanlt;fla,ÓCexpietpeccata noftra.

Etiterum : Nonin maniifadafanëlaingreflus eft Chriftiis, exempla/ naucrorumjledinipfum cœlumjUtappareat nunem confpeduDeipro nobis, non ut fæptus offer at femetipfum. Si Chnftus (emper apparet in confpedu Dei, ÔCapparet, non ut facpius iemetipfum offerat, fed ut nos oblationis iemel pro nobis fadlae participes rcddat,uanifsimum eft^quod bcrificuli dicuntjfe corpusSC fanguinem Chrifti,fub fpeciebus panis Sgt;C ui nijadexpiandapeccatahominum, toties confpcctui DeiPatris offerte, quon'esMiflàsfuascelebrant» Qtiafi ueró Chriftus nonappareatincon/ Ipectii Dei nifi cum iacrificuli Miflas fuas iecum mufsitauerint, ÔC panë acuinum in altum fuftulcrint,

Acrurfus:Abfqj fanguinis effufione nonfitRemifsioJnMiflaautem fraterculorumjOO fit fanguinis cffufio,nifi fi forte humanum ûnguinem dato ueneno profundant, quodanonnuUisfadumefleferunt. Nonpo/ t^’ftigitur in Miffi fratcrculorum efiè remiCsio pcccatfi

Etcap.ro.Chriftus V N A pro peccatis uicff ma,pcrpctuó fedetad dex/ teram Dei.Et mox : VNIC A oblatione perfedos effecit in perpetuum ‘^os,qui fandificantur. Si Chriftus expiauitpeccata noftra perfedè, amp;nbsp;in

Ipetuum,V NIC A uidima SC oblatione, no habent facrificuli ulfam I'-’gitimam caufam,cur toties facrificiaMiflàrùm fuarum répétant. Vete/ ra enim legis facrificiaidcircô toties repetebantur,quód nunquâm potue rint accedentes perfedos reddere. Alioqui, inquit Àpoftolus, nonne de/ ƒijffentofferrit Cûm igitur facrificuli Pontifictjtoties répétantfacrificia Miflàrum fuarum ,manifeftum eft, quôdnunquam afférant uelfadori/ iiel fpedatoribus fuis perfedam peccatorum remifsionem, alioqui ’amdudum Miflàs fuas intermififfent.

Et iterum.’Poft dies ill os,dicit Dominus, dabo leges meas in corde il/ Jorum,Sc in mentibus illorum inferibam eas, ÔC peccatorum atep iniqui/ tatumiilorum nonrecordaboramplius. Porto,ubi horumeftremifsio, ^on eft amplius oblatio pro peccato.Cum ergo nunc fit tempus noui Te/ ßamenti,tempus acceptum,8C dies falutis,perfpicuum eft,quod nullum snipüusdebeat facrificiumpro peccatisfieri, fed quoddebeamusunico dlo Chrifti facrificio per fidem frut,

Etfi autem hæc funt fatis perfpicua, tarnen fraterculi quærunt effugia. Dicunt fein Mifïà non aliam hoftiam facrificare, quam qug in crtice obla taeft,ideoqj earn eunde habere effedum. Sed idem potuiflentfacrificuli Mofaici obtjcere,uidelicet, fe alia quidem atep alia pecora fingulis diebus offerre,eundem autem femper Chriftum,amp;idem facrificium Chrifti ad/ utnbrare.Niliilominus tarnen Apoftolus aitiLex his hoftijs, quas fingu/ bs annis eafdem continenter offerunt,nunquam poteft accedentes perfe/ t^J^osreddere. Alioqui nonne defijffent offerric’ Sic facrificuli Pontifictj, affirmant fe,alium quidem amp;alium panem fumere,idem autem fem per corpus Chrifti offerre,tamen reprehenduntur uerbis Apoftoli,quód, fi ofteruntperfedum facrificium, offerte non definant.

Scdinucniunt fraterculi apud uetere^ fcriptores rimam, qua fe de ma/ nibushorum teftimoniorum fcripturæelabi poflèfperant. Cumenim Synodus Ephcfina amp;nbsp;Cyrillus uocent Euchariftiam, cultum incruentu, folent facrificuli facrificium Euchariftiæà facrificio crucisita diftinguere, Ut alterum fit cruentum,alterum incruentum,ac fentiunt cruentum qui/

dem femel incruceperadum,necunquàm repetendum, Incrücntum autem in Mifla fingutis djebus repetendum, quod fingulis diebus peccc/ mus.Confideremus igtturjquôd li hæc uerba infpicias, utrumcç non im? pièdici pofsit,Nam ÔC nos fatemur: Cruentum facrificium femel peradû mcruce,nunqiiàm amplius tali modo repetipolîe, Incruentumaurcm femperinEcclefia uftp ad nouifsimum hums feculi diem repetcndffeflc. Sed hîc eft feiend«, quale fit hocincruentUm facrificiû, in quem ufum nobis fit commendatum» Loquimur autem in prxfentia, non de iacriH/ etjs eleemofynarumjfruduum, precum, hymnorû gt;nbsp;Sn^ aliarum id genus rerum, quæ non madantur, ÔC quæ etiam ipfa folent incruenta faerifieia dici, Sedloquimurdeincruentofacrifi'cio corporis amp;nbsp;fanguinisChnfti. Huius enim Incruenti facrificij duæ tantum funtfpecies, Vna eftpublica com memoratio feu prædicatio de morte Chrifti ÔC de beneficio mortis eiuSjUidelicet,quddChriftus mortuus fit ad expiationem peccatorum no ftrorû, ut réconciliât!' cum Deo Pâtre, adoptaremur in ius filiorum Dci. Hoc uerèeflincrucntum facrificium,quodincœnaDominifempereft faciendum.Sic enim iufsit Chriftus 8gt;C expofuit Paulus: Hoc facite/juot!/ efeune^ biberitis in mei commemorationem.Qiiotiefcuncp enim come/ deritis pancm bunc,amp;de poculo biberitiSjmortem Domini adnunciate, donee ucnerit.Mortcnijinquit, Domini adnunciate. Hocccrtèeftincruz entum facrificium facere.Quod cùm fraterculi in Mifsis fuis non faciunt, non habent etiam ueram cccnam Domini. Porto,fub bac fpeciecompre hendo etiam publicam Miniftri gratiarum adionem pro beneficio mor/ tis Chrifti, inuocationem,qua Minifter petit, ut Ecclefia beneficio cor/ poris amp;nbsp;fanguinis Chrifti uere fruatur.

Altera fpecies incruenti facrificq fit priuata cuiufcp fide, qua qui credit Euangelio de morte Chrifti,confiditfe habere propter hanc mortem,rc/ mifsionem peccatorum fuorurn, SCinuocatDcum,utproptermoiteni fill) fui conlêruetipfum in omnibus aduerfis,^perducat illæfum per hor rorcs mortis ad ueram ôd aîternam uitam. Hae duæ incruenti facrifîcq fpe cicsredédicuntur filiumDeififterePatrifuo, non quodiamprimùmfi/ lins Dci antea uel abfens,uel âbfconditus, in cofpcdum Dei producatur: Sedet enim fern per ad dexteram Dei Partis, ÔCintercedit pro nobis, Sed quod nos ipfi iam cxEuangcIio Chrifti per fpiritum fandum cxcitcmur, ut maiorem fiduciam ex morte Chrifti,ÔC fefsione cius ad dexteram Dei, deremifsione peccatorum noftrorum concipiamus, 5gt;CDeum pro æter/ nanoftrafalute,certiorifiduciainuoccmus,atqj gratiasagamus. Cæteru hocincruentum facrificium,præcipuè qüidem peragitur in coenaDomi/ ni,non eft autem adCoenam alligatum.Vbicuncp enim,SC qoandocunf^ prædicatur de Chrifto amp;nbsp;morte eius, ac creditur in Chriftum, fiCaguntur Deo gratiæ,q«ôd nobis Chriftum filium fuum donauerit, ibi Chriftus fâ crificatutjamp;fiftitur Deo Patri,incruento modo, ut non tantum Miniftri Ecclefiæ,uerumetiamEcclefiaipfa,hoceft, fingulamembraeiusfiftant pro pcccaris fuis Deo Patri Chriftum Dominum noftrum.

De alia autem quadam incruenti facrificij fpecie, quam fingunt frater/ culi,uidelicet,quód corpus SC fanguis Chrifti lacrificêtur in Miftàjfub fpe/ ciebus panis amp;nbsp;uini,ad expianda, hoc opere,pcccata uiuorum SCniortuo ru coram Deo,nullam prorfusnecChriftusipfe,necApoftoli,necPatres uetuftioris Ecclefiæ mentionem faciunt, nifi forte tune earn fpeciem in/ celfigantjcùm dicunt abominationcm defolationis ftaturam in loco fan/ dojôii

Antichriftum uentiirum fecundum operan'onem Satanæ^, cüni ö/ fnni porcntia,ÓC ljgnis,amp;prodigijs mendacibus, ÔCcum omni dccepno/ ne iniufticiæ. Manife’ftum igi'tur eft, quod quæ fraterculi de terha ilia in? cruenti facrificij Ipecie, quam modorecenfuimus, fomniant, meræ lint nugæjô^jUt Græci loquuntUr,A«f ttuA v?*

De phrafibus ÔC locutionibus,quibus ueteres in defchbcnda coena Do niini utuntur,facilis eft dijudicatio, fi cum fententia ucrborum Chnfti,amp; iifu uetuftioris Ecclefist conferantur»

Ambrolius dicicSi quotiefcuntp effiinditur fanguis Chn'fti, in remi'fz fioncm peccatorum effiindi tutjdebeo mehto femper acciperejquia fem/ per pcccojdebeo Temper accipere medicinam»

Pafchallus dicit;Quia quotidie labimur,quotidiéChriftus myfti'cè pro nobis immolatur,0f pafsio Chrifti in myfterio traditun

Hæc fimdiaPatrum didla, fi non I'uxta fraterculorum deprauatio/ nes,fed fecundum fententiam uCrborum Chn'fti, amp;nbsp;analogiam fidei in/ telligantur,nihil habentincommodu Non enim ftntitint, quod corpus amp;nbsp;fanguis Chrifti fub Ipeciebus panis amp;nbsp;uini in Miftà, Deo Patri ita öfter/ n debeantjUt peccata noftra,mcrito huius open's,expient. Hæc enim fen/ tentiapugnatcum uniuerfo ftatuEuangelij, quo traditur, quodChriftus nnica tantum cruCnta fua oblatione expiauerit noftra peccata, nec fit alia oblatio fiue crucnta,fiuc incruêta, qua peccata noftra expiari queant. Sed ilia eft Patru fententia,quod cum frequenter ex infirmitatetai nis collabi/ niurin peccata,frequenter etiam cœnaDominica celebranda fit,ut ex co/ memoratione mortisChrifti,0(^ fumptione corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti, eonfirniemus fidem noftra,qua credimus peccata nobis propter Chriftiï remitti,^: excitemur fpiritu fancfto ad mortification? carnis, Hæc^ft im/ niolatio,quaChriftus pro nobis myfticèoffertur,ficutPafchafiusdicit,ôd liæceft medicina,quâfcmper debco accipere, ficutAmbrofiusloquitur, Sed necilla locutio:Corpus 3^ fanguis Chrifti offèruntur in Cœna pro peccatis uiuot^ Qi. mortuorum, per fe eft impia Qi abfurda, fi recîè Qi pic, iuxta fenfum ucrborum Chrifti, Qi analogiam fidei intclligatur. In Coe/ nacnim fit publica commemoratio Cquæeftincrucnta obIatio)Sacrificq, quodChriftus femel in cruceperegitpro peccatis,non folum eorum ho/ minû,qui tuncuita fuafuperftites crant,uerumetiam 00152, quiiam antea in Chriftoobdormierant,quifueruntPatriarchæ,Prophctç, Qi alq pq.Sic Si his tcporibus cccna Domini eft facrificium pro peccatis uiuoi^i ôd mor/ iuorum,quia ibi fit commemoratio eius facrificij, quod expiauit peccata non tantum uiuorum,qui nunc funt in tern's,Qi creduntin Chriftum,ue/ riimetiam mortuorum,qui ante nos uita fua in Chrifto defundli funt.

Apud Aguftinum,Sacrificium corporis Chn'fti eijcit dæmonia. Libet autem earn hiftoriam,quæ extat De Ciuitate Dei lib, 22. cap.8. integram recenferc. Vir(inquit)tribunitius Hefperius, qui apud nos eft,habetin ter riton'o Fuftalenfi fundum, Cubedi appellatiun, ubi cum afflitftioneani/ nialium Qi feruorum fuorum, domum fuam fpirituum malignorû uini noxiamperpeti comperiflct,rogauitnoftros,meabfente,presbyteros,u£ aliquiseorum illopergeret,cuiusorationibus cederent, Perrexitunus, obtulit ibi facrificium corporisChrifti, oransquantumpotuit,utcefta/ ret ilia uexatio, Deoqp protinus miferante,ceftauit. Hadenus Augufti/ nus. Hæc hiftoria,fi uera eft,0cr non eft ad Auguftiniï mendaciter delata, nec fuit uexatio à nonnullis domefticis aut uicinis,nomine malignorum ff 4

fpirituuiTijUt ali'qiiotiesfieri folet,excitata, no probat,opus facrifictj, quo facrificulus putat ie fubipeciebus panisSCuini ofFerre Deo Patri corpus ôé fanguinem Chrifti,tantg efle efficacig,ut expellat fpelt;5ïra malignorum (pirituum de domibus, fed fignificat potius, quanti momenti fit pia pre/ catio,cuius fides,celebrationecœnacDominicæ,hoceft,diipenfationeôd fumptione corporis ÔC fanguinis Chrifti, confirmatur. Non enim eft ob/ fcurum,quód temporibus Auguftini, ofterre facrificium corporis Chri/ fti,non fuerit Mifsificare,ficut fraterculi faciunt,fed celebrare cœnam Do minicam, in qua fit comemoratio benefieij mortis Chrifti, aedifpenfatio amp;nbsp;fumptio corporis fanguinis Chrifti,ut ccclefia,confirmatafidc, acci/ piat confolationem in aduerfis,0d inuocet Deum pro libcrationejtaqj du bium no cft,quin,cum presbyter Auguftini dicatur in fundo Hefperij ob tuliftè facrificium corporis Chrifti,celebraueritibi cœnâ Domini,com municaueritfamiliam corpore SCfanguineChriftijUcinfideaduerfusma lignos fpiritus confirmati,coniungercnt cum ipfo ftias preces,amp; tanto ar dentiusDeum pro expulfionedæmonuminuocarcnt, quanto cern'ores defauoreDeiergafe, excommemorationebeneficij mortisChrifti, cxfumptionecœnæDominicæficrent. Hæcfententia, uteftpia,itacftê^ conièntaneainftitutioni, amp;legitimo ufuicœnaeDominicæ, Et hoc mo/ do facrificatur corpus Chrifti apud uetercs non folum pro defundis,amp;ad expcllendos malignos fpiritus, uerumetiam pro infirmis, pro frudibus terræ, contra tempeftates, adeoq? contra omnia genera afflieftionû, Q_ua/ re,non abominamur quidem ucteru locutioncs, fi iuxta fidci analogiam intelliganturjabominamur autem fratcrculorum impietatem,qui fuade prauatione cogunt id uideri uetcrum didlis contineri, quod ex uelaminc oculi^forum impofito,antelelt;ftionem intclligendum prçfumpfenint»

Cæterùm, nondum uideo quid Sotus fibi uelit,quód cum Confefsio Principis dicit: Ecclefiafticos fcriptores intelligere, nomine iacrificij me/ moriam,adnunciationc,feuprædicationemfacrificr},addatipfeinScorijs fi.iis:Mcmoriam,inquiens,feu prædicationem fadam populo fiuefacien/ dam,non dicunt,fcd memoriam coram Patre, undedicunt nos quotidic offerre debcre Äfc.Et tarnen mox poft paucos uerficulos aiaCómemora/ tionê uocant Patres oblationes non coram populo tantum,ut uos eftisin terpretati,fed etiam corâ Deo amp;C.HÎC concedit,quód Patres uocent com/ memoratione etiam coram populo, cum paulo ante negaucrat cos affir/ mare Memoriam coram populo faciendam,icdtantu coramPatre.Qiiid hoceft,nifi manifefta uertigoÆtquid Catholicisinmentcmuenit,quod talem Chamacleontcm in Confefsione Principis emiferint Sed quia nc/ gareuidctur,quôd cùmChriftus diciuHocfacitein meam comemoratio nêjfentiat mentionem,adnunciationem feu prædicationem facrifictj,aut mortis fuæ coram populo,in cozna faciendam,Et quod Ecclefiafticifcri/ ptores per comemorationemintelligantmemoriamfacrifi'cfi corampo pulOjSCfi fupraexplicatum eft, agite tame etiam nuncqüædamdiccmus, ut impudentia fratcrculorum manifeftior fiat. Acinitio ponamusinmc/ dio Paulum Apoftolum,qui reliquos,qui ipfum fequuntur fcriptores,ita antecellitjUtfi quiseorum aliud Euangelionprædicauerit,anathcma fit.

Hoc facite,quotiefcunqj biberitis in meicommcmorationcm. Quo/ tiefeunepenim comederitis panem hunc,0i^depoculo biberitis,mortem Domini adnwnciate,donee uenerit, ADN VNCIATEcinquiomortcm Domini.

b E E V C H A K ï S 11 a; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜÜ

Domini.Quidf Nom Adnunciare non cft publicam faccre mentioncmi amp;prædicare cora populo f Scilicetjcùm Paulus expom't illud Chrifti uer; bum.'Hoc hdtc in mei commemorationem, pro eo quod eft adnundaz remortetn Domini,fignificatcogitandum tantum eflè in mente de mor teChriftijautlignisamp;lapidibus deea prædicandumæt quid^Num mors Ghrifti non eft iàcrificium pro noftris peccatis Cûm igitur mors Chrifti fit prædicanda in cœna,certè res ipla exigitjUt memoria lacrificif eius fit fa cienda in populoi Quid enimfNüm mem oria facrificîj eius fadenda tanz tuin eft coram Deo Pâtre C Siccine Deus Pater tam ithbecilli cft m cm oz ha,ut obliuifcatur unigeniti filq fui, femper ad dexteram fuam afsidentis pro nobis intercedentis, nifi admoneatur â facrificulo, de effufo quonz dam pro nobis fanguinc eiusi*

Qiiodfi lcriptores ecclefiaftid non fentiünt,ütÂfotus putat,memoriâ fcuprædicationcm facrificrjChriftiin coena populo faciendam,nonfoz lumpugnant cum Apoftolo Paulo,uerumetiam cogunt,quantumiri iplis eft, Ecclefiam adhibere fidem gefticulatorimuto. Qui cnim celez brantcorarn populo Miftam abfqUe publica amp;nbsp;aperta recitatiohe uerboz rumcœnap'ÔCprædicationebeneficq rrtortis Chfifti,uidéntur quidem gc fticulatorcs ÔC fufurratores,fed quia populus nec audit,nCc intelligit,qüid fecum mufsitentjpro mutis hacin parte agnofcat,necéfte eft, Qiiare, cûm Mifsificcs no fint in cœna praèdicatores, fed muti mufsitatores, no poteft nec debet eis certa adhiberi fîdes.Quid enim,fi aut nihil uerboijj cœnæ fez cum dicerêtc’aut pro his uerbis magicum aliquod carmen recitarent Aé profedo coena Dominicaeft accipiendadigne,qucmadmodumPaulus docet,Dignèautêaccipitur,fi uera FIDE accipitur. Fides autem eft ex auditUjEc aUditus per uerbum Dei.Neccflarium igitur eft,utin cCCnauef buDci de m orte Chrifti publice adnuncictur, amp;nbsp;audiatur, quo fides tam excitctur,quàmconfirmetur, Sedaudiamus nunc poft Paulum, etiarrt Ecdefiafticos ftriptorcs,

PoftprecatiOnerilnos falutamusofculo mutuo,deindeafîertUrpræz upiio fratri panis amp;nbsp;calix aqua dilutus, Quibus acceptis laudem ac gratiaz rum adi onem Patri omnium offert,per nomen filq, faneftiep fpin'tus, atz une ita Euchariftiam aliquandiu célébrât: poft preces amp;nbsp;euchariftiam toz tus coetus accinit Amen,

Die folis urbanorum ac rufticorum coetUs fiunt,ubi Apoftolorum Pro phetarumcçlitcræjquoadfieripoteftjpræleguntur.DeindeccffàntcleÂoz re,præpofitusuerba facit adhortatoria, adimitationem tamhoneftarum rerum inttitans.Poft hæc confurgimus omnes,0d preces offerimus. Quiz busfinitis proferturjUt dixim its, panis,uinum amp;nbsp;aqua, Turn præpofitus quantum poteft,preces offert, gratiarum aeftiones, plebs uero Amen accinit. Inde confecratadiftribUuntur finguIis,amp;Ci

Exhacluftini narratione,qUam ÔCfupràrecitaüimus, Sdresipfa poftUz lauft,ut hoc loco repcteremus, multa funt obferuanda, led in praelentia duo fufficiant, Alterum eft, quod luftinus non dicat prarpofitum obtulilz feincoenaDeo Patri corpus fanguincm Chrifti, fed preces amp;nbsp;gratiarö adiones. Alterum,quod plebs foleataccinere Amen, Cum alite PaUlus adCorinthios fcribês dicauSi benedixeris Ipiritu, is qui implet locum irtz

dodi, quomodo didurus eft Amen, ad tuam gratiarum adionem f ac dubium non fit,quin Ecclefia,de qua fcnbitluftinus, fecuta fuerit adrno/ nitionem Pauli, manifeftum eft, quod in Ecdeliaprafpofitus feu Epilfoz pus,public« ineœnaitapracdicauerit,amp;mortem Dominiadnunciauent, ut populusamp;audier it, à intellexer It. Quid ergo Sotus nugatur,lcripfo/ res ccclcfiafticosnondicere,memoriamleu praedicationem noneflefa/ dampopulo^

Nónneperïïngulos dies offerimos?’Offerimusquidem,fedadRccor dationemfacientes mortis eius.Etuna eft hæchoftia,nomultac,Quomo do unaeft,Ôi5nonmultæ Quiaïèmel oblata eft ilia, oblataeftin fanda Sandorum,Hoc autc facrificium, tvjt©-, hoc eft, exemplar eft iïlius,Âc»

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et mox.

Pontifex nofteriïle eft,qui hoftiam purificantem nos offert, Hancof ferimus£Cnunc,quæ tune oblata non potefteonfumi, Hocautcmquod nosfacimus,htincommcmorationemeius,quodtune fadumeft. Hoc cnim facile,inquit,in meam commemorationem,non aliud facrificiüin, ficutPonti£ex,fedidem femperfacimus, magis autem commémoration nem faerified operamur,6Cc,Hoc loco Chryfoftomus manifeftè interpre tatur facrificium pro Memoria facrificij. Et quia fuprâ ex Paulo indicaui/ mus Memoriam feu Commemoraiionem eflè Adnunciationem morz lis Chrifti, certè Chryfoftomus jprtedicationem in cœnafaciendamcfTc populo,fentiat,neceneeft,

Nonne quotidie N O BIS Ghriftusimmolaturî’ Etfèmel pro nobis Chriftus oblatus eft, Cum credidimus, tunc nobis fuit cogilatio, Modo autemreliquiae cogttationisfunt,quaMeminimusquis ad nosuenerit, amp;nbsp;quid nobis donauerit,ex ipfisreliquijs cogitationis, id eft, exipfam^'' moi ia,qiiot!die nobis fic i mmolatur,quafi quotidie nos innouet,qui pri ma gratia fua nos innouauit amp;'c,H/c Auguftinus primum non dicit,Chri Hum in cœnaimmolari Deo Patri, fed NOBIS, Quotidie, inquiens, NOBIS Chriftus immoIatur.Etin Epiftola 2j,ad Bonifacium.Omni, inquit, die POP VLIS immolaiur. Deinde affirmai ecenam elfe Me/ moriam eiusoblationis, quae femel PRO NOBIS fadaeft, Modd (inquiens)reliquiæ cogitationis funt, qua Meminimus quis ad nos acnez rit,amp; quid nobis donauerit ÔCc,

Firmifsime tene,Sd nullatenus dubites, ipfum unigenitum Deum net bum carné faduni, fepro nobis obtulifte facrificium àC hoftiam Deo in odoré fuauitatis,cui cum Patre,ô^ Spiritu fando à Patriarchis, Prophetis amp;nbsp;facerdotibus tempore ueteris Tertamenti animalia facrificabantur ,0^ cui nunc,id eft,tempore nouiT eftamcti,cum Patre ôd fpiritu fando,cuni quibusillieft una diuinitas, facrificium panis Ôifuiniinfideô^ charitate, fàndaEcclefiaCathûIicaper uniuerfum orbem terræ, offerte nonceflat. In illis enim carnalibus uidimis figuratio fuit carnis Chrifti, quam pro peccatis noftris, ipfe fine peccato fuerat oblaturus, SC fanguinis, quern e/ rateffufurus inremifsionem peccaiorum noftrorum. In ifto autem fa/ crificio gratiarum adio atque commemoratio eft carnis Chrifti, quam pro nobis obtulit,amp;fanguinis,quépro nobis idemDeus effudit.Etmox:

In illts ergo facrifîeijs,quid nobis effet donandum figiïrate fignifieabatur# ïnhocautem facrificio,quid nobis iam donatum lit, euidéter oftenditun ïn ilb's facrificijs prasnünciabatür filius Dei pro impijs occidendus: in hoc autem pro impijs ANNVNCIATVR. occifus*

Sacrificium laudis glorifieabit nie,amp; illic uia eft, ubi oftendam iffi faluz taremeum» Huius facrificij caro ód fanguis anteaduentum Chrifti,per ui lt;^inias fimilitudinum promittebatur, In pafsione Chnffi per ipiam ueriz tatemreddebatur,Poft afcenfum Chrifti per Sacranlentum Memoriae cc Iebratur,ÔCc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etrurfus,inEpiftolaadBonifacium»

Nempe fæpè italoqUimur jUtPafcha propinquante dicamüs, craftiz Mni uel perendinam Dominipafsionem, cüm illc ante tam multos an? taospaflus fit, nec omnino nifi femel ilia pafsio fada eft, Nempe ipfo die Dominico dicimus, hodieDominus refurrexit, cûm ex quo refurrexitj totanni tranfierunt. Etmox: Nonne femelimmolatus eftChriftusin feipfo C Et tarnen in facram ento non folum per omnes Pafehæ folennita/ tesjSed omnidie POP VLIS IMMOL AT VR, nec utiqj menti/ tur,qui interrogatus eum refponderit immoIarfSi enim facramêta quan dam fimilitudinem earum rerum, quarum facramenta funt, non habe/ tentjOmninô facramenta non elfent.Ex hac autem fimilitudine plerunçp «tiam iplartim rerum nomina accipiunt amp;c. Ex his locis Auguftini ma/ niïeftumeft,Primùm,quôdin coenacorpus amp;iànguisChriftiimmolen/ tiir,lion DEO PATRI,Sed NOBIS, Etfienim Auguftinusdicit, fanAaEcclefianon ceffètofferte Filio cum Pâtre ÔC Spiritu fando^ lacrificium panis uini,tamen nô dicit filio offerri corpus ÔC fanguinem ^luSjCÙm prorfus non conueniat,ut filio fuum ipfius corpus amp;fartguis of* ferantur.Deinde,quód ccenaDominidicaturfacrificium,quia fit Memo tia facrificij.Poftremô,quôd in cœna Domini debeat fieri publica adnun/ ciatio mortis feu facrifiefi Chrifti,

Qüötiefcüncp bifcetis SCc,Ideo hoc Saluator tradidit Sacramentum,U€ perhoefernper comrhemoremus,quiä pro nobis mortuus eft, Nam ideo, cum accipimus â facerdotibus, commonemur, quia corpus amp;nbsp;fam Suis eft Chrifti,ut bénéfices eius nonexiftamus ingrati SCciHocIoco Hic ronymus,fiue ille Stridonenfis,fiue alius, affirmât facramentû cœnæ tra/ ditum nobis cffè,utper hoc femper commemoremus Chriftum pro no/ bis mortuum effe,ac de hoc quoeç, præter illam publicam cpmmcnlora? tionem feu prædicationem,admoneamur priuatim à facerdotibus, cùm corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti accipimus, Reliquum igitur eft, quôd cùm Sotus fcribat,Ecclefiafticos fcriptorcs non dicere, Memoriam feu prædi/ cationem populo fadam fiue faciendam,aut nunquàm eos redé infpexc rit,aut uir fit fummaimpudentia SC uanitate, Itaque non negamus qui/ dem, quod ueteres uocentCœnam Domini, Sacrificium feu Vidimant amp;Oblationem, Sednegamus Cœnam dici facrificium eo feniu, quo fra/ terculitam uerbaChrifti,in coena,quàm dida ucterum feriptorum depra uant,uidelicet, quodcorpus amp;nbsp;fanguis Chrifti, füb fpeciebus panis ui/ ni, DeoPatriitafacrificentur, ut hoc facrificuli,fiue bonifiuemali,fiue ptj fiueimpfijOpOs expiet coram Deo peccatatam uiuorum quàm mot/ luorum, Haec enimfencentia, ut eftimpia,ita uetuftioribus feriptoribua

«îJj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. WIRTENBERG,

Ecclefiafticisadfcribinonpoteft, Etfiqurseoi^fentèfttiae facriHcuIoruiTl patrocinan ui'detur, habcmus certiora ac firmiörad£Äa amp;nbsp;fcripta filij Dei ac Apoftolomm eius,quibus fi attcndcn'fnus,nihil nobis, propicio Deo, ad intelligendam ueram Dominicæ coènæ rationem décrit,

Seddehishàdcnüs, Multas enimineptiasÖC nogas Soti feiens, ut fit aliquis huius fcn'pti modus,prætereo, Applieemus aute nunc nos ad Ap/ plicationemmeriti pafsionis Chrifti, Ciim enim Sotus de hac applicatie/ ne fententiam ftiam exponendam fufcipit.Omni,inquit,Chriftiano ope/ re,ex gratia fcilicetprodeunte, applieatur nobis meritum pafsionisChri/ fti.Et mox:Reuera omni pio opere, quod fcilicet ex fide amp;nbsp;charitate, atep ideo ex diuina gratia fit,conformamur Chrifto,faciendo fcilicet uolunta/ tern Patn's.Ex hac uera ad Ghriftum conformitate, prouenil nobis parti/ cipatio meritorum eins, Habesuerba Soli, Sed hanc Uanitatem eins,in priori Pericopa,in capite De fatisfadione amp;rpartibus cius, fan's copiofe SC perfpictie refutauimus,Inpraefentia,nodum intellig'ere poflum, quomo/ do Soticæfpinae inter fe conneÆ queant, Non enim eft dubium, quin meritum pafsionis Chrifti,fitRemifsio peccatorum.Traditus eft,inquit Paulus, propterpeccata noftra, Et:Tradidit femetipfum pro nobis obla/ tionem ac uidimam Deo in odorem bonæ fragrantiæ. Supra autem di/ xit Solus:Specialcm illam fide,quaftaiuimus nobis certd remitti peccata gratis*propter folum Chriftum,enècontrariam ueratfidef feripturæ-Si ergo pugnat, iuxta Sotum, cum fide, com certo credimus nobisremitti peccata gratis propter folum Chriftû, quonlodo Sotus certd ctcderepo/ teft,gratuitam peccatorum remifsionem per folum Chrifturn mefitam, applicari nobisquouis bono opereC’Nam,fi cerium eft, quod mèfitupafi fionis Chrifti,hoc eft,Remifsio peccatorunl,applicatur nobis quouisbo/ no opere ex gratiaprodeunte,debet etiamSotus credere,qudd habeatcer to remifsionem peccatorum propter folum Chrifturn. Certus enim eft, quod facial uel faltem aliquâbona opera, iuxtafuamquidefententiam, ex gratia,quibus fieri ncquit,quin ipfi meritum Chrifti applicetur,

.Qiiodfi autédubitantipfeSC fraterculi eius,fe Uel habere gratiam, uel facere bona opera ex gratia,pro quibus,obfecro,pugnanl':’SC quorum no minedefendunt,meritum Chrifti applicari hominibus bono Quouis0/ pere i* Num pugnant pro Petro tantum amp;nbsp;Paulo,8C alifs prjs,qui iam in Chrifto obdormierunK’Sed hi non indigent propugnatore Afoto.Num pro eccIefiaPontificià,àdhuc,utfpfi Ioquuntur,in his tern's militantefSed adquemcuncphuiUsecclefiac alunlnum perueneris/SC interrogaueris, num certd feiat Ie habère gratiam Deijôd facere ex gratia bona opera, nc/ cefle habet(nifi uelit abnegate dogma futc ccclefiæ)refpondcre;fe non fei/ re certd,fed dubitare. Quomodo ergo no necèftè hàberet dubitare, nunt meritum Chrifti applicetur ipfi per quæüis fuàbonàoperaf

QuddfiSotus rcfponderit,fenon affirmare,quemuis hominchlhà/ bere gratiam,amp; ex gratia facere bona opera, Sed illam adqcerè conditio/ nem, fiquidem homo habuerit gratiam, amp;nbsp;facial ex gratiabonûaliqüod opus, turn applicet fibi h oc opere meritum Pafsionis Chrifti,feu Remifi fionem peccatorum,age,expendamushancfententiam, acdifpicia/ mu's, quomodo cum alijs dogmatibus Afoticonueniat. Alias^cnimdi/ cit,qudd Anteremifiîim peccatum,nullum aliud fit meritum,^ damna/ tionis, Quare, Siremifsio peccatorum applicab/tufhómini perbonurtl opus,quod ex gratia próficifcitur,maftifeftum eft) qdôd ante^ homo bo ' num

DB EVCH ARISTIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSij

num opus fadt,non habeat peccatôrum remifsi'onemjdeoqj gratia,quç opus bonumpræcedit,non fitaliud mcritum,quam damnationis, Quid cnim tergiueriaris Sotc fTuum. dogma eft:Ante remifl’um peccatu non cflè aliud men tum,quam damnationis, Peccatum autem nondum eft re mifTunïjetiamfi gratiam habuen's,nifi poftquam meritum Chrifti per bo naopera tibiapplicauen's,Erit igiturgratja,(hoceft)fides,Spcs ÔC Chari/ tas,meritum damnationis.Hae ftint fpinæ,quibus Sophiftica dodrina Slt;^ Ftaterculorum impietas Ecclefiam implicate ftudet. Sed quia Dominus dementernosreipexitjamp;^liberauitnos ex his SophiftarumacFratercuz lorum ipinisjtribulis etlappis,agamus eifummas gratias,amp; teftificemur gratitudinem noftram quouis genere ofh'cn.Nam,quod Sotus ex Paulo recitat:Cohæredes Chrifti fumus,fi tarnen Ôd compatimur,fuprà cxplicaz tum cft.PauIus cnim rion docetnos noftra compafsione applicate nobis meritum Pafsionis Chrifti, fed docet, quid nos ex gratuita Dei clemenz tia propter folum Chriftum aftequamur, Si primuni crediderimus in Chriftum, quod ipfe folus expiaueritpeccata noftra coram Deo : Dein/ de fl ex hac fide ambulauerimus in uOcatione Dei,0(^ ad u erfa propter no/ men eius patienter fufFeramus,FaIfum igitur eft,quod Sotus dicit, Meri/ mm ChriftiparticiparicOnfigurationepafsioniseius,cum nemo pofsit Pafsioru Chrifti uerè amp;pie confi'gurari,nifi ante crediderit Pafsionê Chri ftieffeexpiationem peccatorum ftiorum,quafideiam omnium merito/ mChriftiparticepsfatftus eft.priufquamaliquidpafsionis propterChri/ ftumfubijt.

In recitatione autem lociexPhilip.cap, Sotus infignem exercet im/ pofturam.PauIuS enim dicit,Ptópter Chriftum omnia atbitror utftcrco mjUt Chriftum Iucrifaciâ,ÔC inueniar in illo, no habens meam iufticiâ ex lege, fed earn, quæ per fidem eft Chrifti SCc, Et mox:Configuratus morti eiusjfiquo modo occurram adrefurreeftionem 5Cc,Hic addit Afotus,Vc m igitur,inquienSjiufticia ilia per configurationem Chrifti habetut.Hæc eftaperta Sophiftica,ô^deprauatiofententiæPâuli.Paulus enim manife/ He dicit,Non habens meam iufticiam ex lege,fed earn, quæ eft per fidem Chrifti.Quibus uerbis opponit inter fe iufticiam,quæ habetur ex meritis bonorum nofttotumoperum,amp;iufticiam,quæ habetur in Chrifto perfi dem:ac ilia quide iufticia imperfedla eft 6d fordida, etiamfi ex Spititu faiv dlo oriatur,quemadmodum fæpe cxpofuimus,hæc autem perfedlifsima eft,SCabfolutifsima.lS|o enim eft hominis,fed filij Dei, qui peccatum no fecit,nec inuentus eft dolus in ore eius, Fit autem Pauli, omnium no/ ftrûm,qui credimus folum Chriftû filium Dei expiafte peccata rioftra co/ ram Deo,lllam igitur priörem iufticiam Paulus ita contaminatam uidet^ utprorfus non audeatfiducia eius ad ThronumDci accedere:hac autem^ alienam uidelicet,in ChriftOjfibi uero propriam fa(ftam,per fidem, ita am pleditur,ut eius folius fiducia ad tribunal Dei accedat, Et addit, quod ex hac fide cognofcat,fe,cu uarns aduerfis fiat conformis nlorti Chrifti,futu/ rum etiam conf ormem Refurredionis eius.Hæc eft liera fententia Pauli,

Nunc ergo confidera mihi hypocriticam Soti inuerfionem, Qiiod ein Paulus aperte tribuit fidei in Chriftum,Non habens, inquiens,meam iu/ fticiamexlegc,fed earn quæ eftperfidem Chrifti,hoc tribuit Aibtus co/ formitatiChrifti,Vera,inquiens,iufticiailla per cofi'gurationem Chrifti habetur,Qiiid,obfccrö,nobis cum tammanifeftis fententiæ Pauli corruz pforibus negoctj eflet^Non eft quidem dubiurfi, quin cum habemus ue/

ram fidcm in Chriftiim,5C affligimur propter nomen Chr/fti, hateamäü etiam iuftidam,quæ eft in Chrifto, hoe eft, f emifsionc iniuftidat ho^irae'f îtnputaù'onem iuftieiæ Chnfti,ÔC adoptionem filiortwî Dei j non autenl habemiis earn propter afflicliones, qtias fufFerimus, fed propter ChriftS ipfum,pcr fideni Jmpudentifsimife igif ur SiC praffraeftae confidentiæSotua fit,ncceftè eft, qiiód deprauationemanifeftæ fententiæ Paùli fperetfelcgt; lt;ftorunloculosperftringere,amp;iiidiciâeorüni faîlerc pofte. Quidauteirt tnuItisopus?Negarinonpoteft,quinRemifsiopcccatonTni,qnaeeftmcz titutri pafsiônisChrifti,accipiaturtant«mànobis per FIDEM inCh-rfz ftum.Nifi enim crcdîderis,peccaforam remifsionem non habebis, Atbî tramutjinquitPauIuSjhominêiuftificari, hoc eft, abfolui abiniuftici3,ôd confequiremifsionem peccati, FID E, abiî^ Operibus îegis.Etiterumî Scimns noniüftifieari,fciïab iniufticia abfolui hominem ex: öperibusle/ gis,nifiperfidemlefuChrifti. FfDES atifemin Chriftttm,nondaiurno bis,fiufi£atamDel ordinations confideraueris,afio ôrgano,prætcrqpræz dicationeEuangelrj de Chrifto,qua;ôi^ (uahabetSacramenta. Fides, inz quit Paalas,ex audita eft,auditusautem per VcrbuDei.Et alias, dicitGa ïatas Spiritum accepiffè,non ex. operibus îcgis, fed ex prædicationefidei. Manifeftumigitur cft,quôdmcTitüm pafsionis Chrifti, qtrodeffRemif* fio pcccatorum,non detuf,aut non applicetur nobis, nifi per prædicarioz ïïcm EuangeIH,amp; fumptionemeOrum Sacram cntorum,quæ pr3cdicaalt;gt; ni Euangchj diuinitôsfüntadiuntfta,

Sed antequam hune locum depriuataMiflàSf applicatiône cÔneWi muSjinfpiciendum etiam crit,qtiaindu-ftriaSocus efudat teftimoniaScri pturæ, quæ Confefsio Principis ad probandam Applicationem,quaf fittantùm Organonn'nifterrj Euangelijtecitauit. Nam, cum Confefsio Principis dicat. Beneficia Chrifti accipi fumptiortc Sacramentôrum ôf FidCjibi addit Sotus in Scorrjs fuiszOmnibus,inquiens,p{etaris Chrifti^ næ operibus accipirausoblataDei beneficia. Hæc quidemSoticacom/ menta paulô ante, dC in priori peficöpa refutauimus , fed illud agnofdz mils,quod non neget Sotus, Nos accipere beneficia Chrifti, fumptionc Sacramentôrum ÖLpide.Hoc eriimconceftó,cönfeftim fcquitur,nos begt; neficia Dei nullis aliorum operûm mcritisa’ccipei-e, amp;nbsp;nobis applicarci SacramentacnimChrifti offerunf nobis beneficia eius GRATIS, feit Gratuita tantum dementia Dei.Et ueraFiefes accipit ea,nullaplanefiduz cia noftrorimi merieorum, fed tantum fiducia Chrifti, qui e'a nobis graz tuita tantum liberalitate exhiber. Quarc,fi,qUoduerifsimum eft, accipiz mus beneficia Dei funipfiorte SaeramentOriim, amp;fide,cönftart nonpo'z tcft,quod Sotus ScFrafemtli eiOs garrinnt, .Mcritu pafsionis Chrifti apz plicari nobis per Omnium bonôrûm noftrùmoperum mérita,

Deinde additSotus,quôdpræ'dicatioFuangeIfj pertinéat ad eXternM do(ftrinam,atqiitaadLitcrä OCCIDÈNTEM. Hic eft locus iltc,cnit« inpræfationeadllluftrifs.Principemmentioncfcci, ÂTqirimanifeftètez ftificatur Sotum infigni tam infcitia,^ uertigine laborarc.In hac enimdï Kputatione de Applicationc remifsionispcccatorum, non loquimurnec de Aurore applicationis, qui eft Spiritus ûn(ftus,nec de Merito, propter quod Remiisio pcccatoram applicatur: Hoc enim meritum foIiuS cftlez fu Chrifti fih'j Dei, Sed loquimur de OrganOjfeuinftrumentOjtam exterz no,qj interno,quo Spiritus fancftusutitur,ut nobis Remifsionem pcccaz tOrum,per Chriftum mérita,applicet,ôd propriam,ut i ta Ioquar,addi'cct,

Ac intern um quidem organon,quo remiïsio peccatorum acdpUur, cft FlDES:Externum autcm,quo nobis ofFertur, Ôdacdpiêda proponitur, eftpracdicatio Euangelij dc Chrifto,üna cum fuis-Sacramentis, De hoc, inqiiam,extcrno Organo applicationisjn prgfentia fcrmo cftgt; Dc hoc di citChriftus:Pracdicate Euangelion omni Creaturæ. DehOc dicit Sórus; PrædicatioEuangclrjpertinet ad literamoccidenteimSed quanto hone/ ftius films Deiillud commendat,tanto fœdius ipfum impius Fratcrcuhis Ecrilego fuo ore turpificacEtfi ein non omncs,quiaudiunt,cfedunt præ dicationi Euangehj,amp; hæc fit multis odor mortis ad mortem,tarnen hoc nôfituitiohuiusprædicatiôniSjfedimpietate incredulorumhominum, Sluibus non tarn Euangdion ^Dcusipfeamp;filius ejus, peruerfi hunt,ut PfalmusIoquitur.NamquodadipfamEuâgeltjprædicationem attinet, nihil certius eft, quod ad hunc ufum diui'nitus fitinftituta,comendata, ö^fandificata,ut per eam,autore fpG fand:o,regerieremur SC uiuificcmur, PfahiS.Lex Domini immaculata,recrcans animas,teftimoniurnDo/ tnini fideIe,Sapientiam præftarts paruuIis.MandataDomini reda, lætifi cantiacor,prxccptumDomini lucidum,inuminans ocuIös,Hoccftinfi/ gne encomium prædicationis Euangehj de Chrifto, Nomine enim legis hoc loco non intelligitur Decalogus,fed Euangelion,ficut ÔC in multis a/ lijslocis fcripturæ,quemadmodum fupra demonftrauimus ♦ Non enim tftobfcurum,quddhicPfalmuscantct de Euangelio diuulgandointo/ tum orbem terraî,amp; de efficacia eius inter homines, Dicit ergo de Euan/ gelio Chrifti,qüc)d rCcreet animas 5 fapientiam praeftet paruulis, lætihcet corda,ô(iilluftret oculos,

Efa.61,Spiritus Domini fuper mc,eo quod unxerit mc. Ad adnundah dum Euangelion afflidlis mifit me,ut mederer contritis corde, fiC prædi/ tarent captiuis indulgentiam, amp;nbsp;claufis apcrtionem^Äc moxrVt confo/ lareromnes lugentes.Hjc affirmât filius Dei,fc per adnunciationemEu# angehj meden' contritis corde,liberare captiuos peccatis,e uinculis,amp;l co/ folari lugentes.Hoc certè eft per Euangelion uiuificare»

Ioâ,6*Verba,quæ ego loquor uobis,Spiritus funt,0!f uita, Ac rAox ait Petrus,Domine,ad quem ibimusîquot; V erba uitæ æternæ habes,

i.Theffà,2,Cùm acciperetis fermonem a nobis, quo difeebatis Deum, accepiftis non fermonem hominum,fedficüt erat uere, fermonem Dei, quiamp;agitinuobis credentibus»

2,Thefla,2, Elegit uos Deus ab initio in falutem, per fandificationeni lpiritus,acfidem ucritatis,ad quod uocauit uos PER EVANGELI/ ON ncgt;ftrum,in acquifitionem gloriæDomini noftri lefu Chriftfi

hPet. i.Renatinon ex femine mortali,fed ex immortali PER VER/ BVMDei uiuetis,amp;manéntisinæternum Hocautemeft uerbum, quod PER EVANGELION delatum eft ad uos,

Habes manifeftä perfpicua teftimonia,quibus probatür,praedicati/ onemEuangehj de Chrlftoeflêuerècœlefte organon, quo Spiritus fan/ ftusrecreet animas, lætificef corda, medeatur afflieftie, regeneret,uiuifi/ tet,acf^(ftificct homines.Et Afotus tanta eftimpudentiaÔLimpietate, utaudeatfcribere,prædicâtionem Euangehj pertinere ad LITERAM OCCIDENTEM, Nec uidet,quantum hoc fuæ ipfius caufæ,in confe/ trationeMiflàrum fuârum noceat.Nam uerbailla,quæuocant, fubftanz tialiaconfôcrationisîHOC EST ENIM CORP VS MEVM,fiwit

f)ars praedicationisEuangelti t Prædicatio autetn Euangdij, iuxta Sôz tum,pcrtine£adliteramoecidentê, Quomodoigitur hacc uerbahabenî cfficaciam confecrandi^amp;^ transfubftantiandi panetn, fi pertinent- ad lite/ ram occidentemfSi funt litera occidens, quomodo iu'uificabunt,aat creabunt uel panem jUel raifcras animas,igni Piirgaton'o deftinatasCNi/ fi forteidcirco dieantur litera occidens,quod occidant, hoc eft, aboleant, aut ut illi loquuntur,annihilent fubftantiam panis,SC reponant inlocuro cius corpus ChriftfiQuid,quf fo,fyncerg dodrinæ àtam imperito proz phano homine expedlaresÇ Et hæc eft eatholieaillafîdcs,cuius patronutn fe Afotus profitetur.Legit frater culus apud Paulum,Litera occidit,Spîrf tus autem uiuificat.Etper literamîntelligitiuxta quorundam interpréta tionem,quamuis cxternam dodirinam, Cùmigitur uideat Euangelion Chrifti fcripturn efïc externis li£eris,amp; doceri externo ore, ac audin extcr nisauribus,non côfiderat,3quo autorefit inftitututriyineuiusmanibus, tanquàm organon,gefte£ur,6lt; ad quem ufumfit eonfecratum,ac codefti/ bus miraculis confirmatuni,Sedintueturtätum,ficut equus amp;nbsp;mulus,in quibusnoneftintelleeîlus , in extcrnam ipeciem, Ä^iudicatefleliterain occidcntem.

Habet qaidemduces,qtiosfequitur,Scdfi carcHscæeàmdEicit,ambo in foueam caduntEt illiquidem Maiores,qui apud Paulum pro literain telligunt,omnem externam pracdication€m,fuam fortafsismerenturus niam,quÔd extra controuerfiam,fim.pliciter crrauerint:Sotas auté,haüd fcio,nifi rcfipifcat,nuni uenia dignus fit,qudd in hacluce Euangeltj^uerî fententiam Pauli deprauet,amp; didlo Pauli ad ftabiliendam fuam impi^tay tem abutatur^Nani fi reamp;è Si diligenter expendiflct didfa Pauli, Si. conta liffctinter fc,qu£ePaulus délitera Si Spiritu fcribit,potuiflèt facileintellû gerejqudd Paulus per literam nÔintelligat omncm externam dodrina, fed tantum dodrinam Legis feuDecalogunKper Spiritum autem præd* cationcm Euangefif,

Quôd fi ne fie quidem potuifletueram Pauli lêntcntiam aflêquijmfpM ciêdus fuiflèt libellus Auguftini, cui titulum fecit,De litera amp;nbsp;fpiritu, ubi hoc Pauli didum pie Si eriïditc explicatur,quemadmodum in priore pegt; ricopa oftêdimus, Sed quia Sotus femel coepit fordere,pergitfordefcerc adhuc.Prædicatio (inquiens ) ipfa Euangelrj dici poteft offerte omnibus falutem, fed non applicare.Vnde quôd Euangeliondieitur uirtus Deiad falutem,non ad externam prædicationem referendum eft, fed ad ca quac inEuangelioprædicantarjCrueemjrefurredionemSCgratiâChrifti^Ha/ denus Afotüs ♦ Primùm,luprà diximus, Nos in praefentia non loquide Autore applicatiois,qui eft Spiritus fandus. Hie enim folus applic^t no?-bis,auioritate fua,amp; falute noftra, beneficia Chrifti, Sed loquimur de or/ gano feuinftrumento, quo Spiritus fandus utitur ad applicanda nobis beneficia Chrifti.Hoc organon eft externa Euangclij adnSeiatio,qug€er te non folu dicit nobis falutem offerre,uerumetiâ quodamrnodo applica re,non quidem autoritatc,fed inftrumêto,quo fpiritus fandus ad applica tionê utitur,Quod cQ Cofefsio Principis baud obfcurè fignificet,6lt;^ molli at ipfa uerbû Applicandi,cum addit,(Aut,fi ita loqui llbet, Applicat)ma/ nifefta eft Soti Aöi'ax/«,{^udd quærat litê, ubi nulla ei litis oecafio datur. Deinde,quid illud,quod affirmat,cum apud Paulum dicitur, Euange lion eft uirtus Dei ad ialutem,non referendum efle ad externam praedica cioneniç’Quid?’An Paulus non loquitur ibi de externa praaJicatione Eu/ ângeïqî’

attgelijCVideamusigiturcircumftantias ♦ Debitor fum, inquitPaukis, Gracds fimul amp;BarbariSjCruditispariter acrudibus, Ita quantum in me cft,paratus fum uobis quoqj,qui Romg eftis Euangdfeare4Qiiid;’Num. Paulus,cum dicit, fe paratum eflè Romanis Euangclizare, non fentic Ic Komanis externa fua uoccEuangelion adnunciaturumCC^id ergo fact atCNum cogitct tantum deEuangelio, aut capite nutet, autdigitisgefti/ tuIeturÇEt fequitur.Non enim hiepudetEuägelq. Nurn amp;nbsp;bîc loquitur de Euangclio in mente tantum cogitato,amp; non de Eüagelio externa uo/ te adnunciatoC'Ccrte nullum fuiflet Paulo periculüm fiue inter Iudæos,fi Ue inter Gentes propter Euangelion Chrifti,fi id mente tantum cogitaf lètjô^nonetiamuocefuifletprofelTus.Manifeftèigitur loquitur de exter/ ua Euangclq prædicatione.Et addit caufam, cur ipfum non pudeat eins, Potcntia(inquicns)Det eft ad Salutem omni credenti. No pudet,O'nquit) uieEuangelqChriftfQuamobremC’Vides Paule,quantum tibipehculo rum propterEuangclrj adnunciationemaccidat, Confjcerisin carceres, Vapulas uirgis,Lapidaris,Naufragia paten's,Ncccfle babes adiré pericu lalatronum,pericula interfalfos fratres,In IaborefiCmoleftia,in uigilijs, in fame amp;nbsp;fiti,in ieiunfjs,in frigore amp;nbsp;nuditate, denicp necefte babes tora «licpropterprædicationemEuangelfj mortificari. Quid ergo caüfæ eft, quod te non pudeat eiusC Additur.Potentia fiquidem Dei eft, ad falutem omni credenti.Hîcccrtenonloquiturde alio Euagelio,quam de quo aft/ ftdixcrat,uidelicetde externapraedicatiofteEuangebf, ÔÔ affirmatfeid/ dreo non pudere eius,quód fit Organon,feuinftrumentum,fiue miniftc hum,quo Deus potens eft amp;nbsp;effieax, ad conferendam falutem in omnes ^os,quiftdeaccipiunftVndeô^ externam illam Euangelqprædicationc uocat,ad Corintbios fcribens,Adminiftrationem Spiritus, Adminiftra/ tionem Iufticiæ,SC Minifterium,acfermonemrecönciliationis»

Cum filius Dei emitteret Apoftolos fuos, Ite (inquicnsjin uniuerftim tuundum,prædicate Euängelion omni creaturae, non certe emifit eos,ut cogi tarent tantum in mente fua Euangeb'on,fed ut publice,externa uoce adnunciarcnt.Etin qUemlifum boc externumminifterium cofecratuni dIct,additur:Qiii CREDIDERIT, (uidelicet Euangclio externa uoce ab Apoftolisprædicato)SCbaptifatusfuerit,Saluuserit,Hocplanèidcm eft,cum eo quod Paulus dicit,Euangelion efle potetiam Dei ad Salutem omni credenti.

In Adis Apoftolicis iubet Angelus Corneb'um üocàrc ad fe Petrum, QuideVocatur ne Petrus ad Cornelium amp;nbsp;reliquas Gentes, ut tâtum de Euangelio cogitet,amp; digitis micctÇ Nibil minus,Sed ut externa uoce ad/ nunciet.Quæ etiam uox tanta fuit potentia,ex diuina autoritäre,ut per e/ am Gentes,auditorcs,donarêtur Spiritu fando, priufquâm baptifarent.

Cùm Paulus ueniflèt(inquitLucas)inTroadem,uifacfteipernodetn uifio.Vir Macedo quidam eratftans,ôôdeprecans eum,ac dicensiProfe/ dusin Macedoniam fuccurre nobis. An Paulus uocabatur tâtum ad me/ ditandum Euangelion, Si tacite mufsitandum, Si non potius ad publice externa uoceadnunciandumCSed additur,Statim quæfiuimusprofîcifci in Macedoniam,certi fad:i,quôd uoeaflet nos Dominus ad euangelifan/ dumeis.Quodcùmita fc babeat,magnaeftimpudcntiaSC temeritas A/ foti,quôd audeatperfrida fronte,idque nomine Catbolieg Ecclefiæ, feri/ bere,illudPauli,Euangelion eft uirtus Dci ad Salutem omni credenti, non elfe referendum ad externam prædicationem, Nam,quod addit,re^^ gg S

ferendum efle ad ea,quæ in Enangelio prædicantur, crucenijrefufreclio/ nem,SC grattam Chrifti,quid,ob{ccro,hoc ad præfens infti'tutum Ç Non eft obfcurum,quôd cùm de Eiiangelio Chrifti loqufmur,non loquamur de eo Euangeliojeuiucundo nuncio(hoc enimnomenEuangelijfigni/ ficat ) quo adnunciatur auaro, Thefaurumpecuniæ in agro (üo inuen/ tuiTijaut famelicodautam cœnam efle paratam, fed quo adnunciaturno/ bis miferis peccatoribus,Chriftum fîlium Dei fufcepifïè crucem,utpccca ta noftra expiaretjôd refurrexiflè àmortuis, ut nos fualuftieia uiuificareq acreconciliaflenoscumDeoPâtrefuo, Hæccerte fummaeftEuangeli) de ChriftOjquæô«^ externa uoce eftprædicanda, adnuncianda, amp;nbsp;in toto orbe terrarum promulganda*

Qiiid igitur fibi uült Sotus, quôd fcribat, didum Pauli de Euangelidj non elïè referendum ad externamprædicationem fedadcrucemamp;^R-^'' furredionem ChriftiVPutas ne Sotum mentis fuæ compotem effcjacin/ telligere quid loquaturJ’Num,quiadicffum Pauli referendum eft ad crû/ cem amp;nbsp;Refurredlioneni Chrifti,non erit referendum ad externam prædf cationem,amp; Euangelion non erit minifteritim illud, quo Spiritus fan/ dlus applicat nobis beneficia ChriftiÇSed profeefto, nifi Euangelion con/ cionaretur de cruce Refurreeftione Chrifti,non eftet potêtia Dei ad Sa/ iutem omnicredenti,utquo magis Minifterium Euangehj complcc^î*'' tur in fe concionem de cruce Refurredione Chrifti,eo magis fit infini mentumillud,quo Spiritus fandus ad applicandam nobis ueram nam fàlutem utitunFortafsis autem Sotus,(diuinandum cnim eft, quid fibi Heraditus ueliOilIud fentiqqudd externa prædicatio Euangehj,non fit potentiaDei ad falutem,ex eo,quôd conftet externis literis amp;nbsp;fyUabis, fedexeo,quôdadnunciet nobis crucem amp;nbsp;Refurredionem ChrifiiJn præfentia autem non diiputamus de caufa,propter quam, externa pfædî catio Euangehj fit potentiaDei adSalutcm,Sed quid fit hæc prædicatio, amp;nbsp;in quem ufum fit inftituta.Et ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquar,quæn’mus non

'ri, fed tîfclt;r7i[/,Obfcurum non eft,quôd prçdicatio Euangelq non ideofit cfficax ad Sakitem,quia conftet externis literis ÔC fyllabis, enuncictur cxterîia uocc,Sed ideo eft efficax, quia hæc uox externa confecrata efi in organo àC minifterium Spiritus fandi,ôlt; recipitur in manus Spiritus fan di,ac efficit omnia ea potenter,ad quæ efficienda Spiritus fandus earn di rigit.Sicut enim maffa ex luto confeda,per fe no eft idoneum malagma ad reftituêdum cæco uifum.Poftquam autem filius Dei recepit lutum in fuammanum, ÔC oblinit eo oculos cæci,confeftim recipit cæcusuifumî ita uox hominis per fe imbecillior eft,quam ut queat æternâ falutê in au/ ditorem conferre,Scd quiaillahominis uox,qua adnunciatur Euangeli/ onChrifti,confecrataeft diuinitus,utfit ordinarium minifterium,quo Spiritus fandus uelit effè efficax in credentibus, rede ac uerè dicitur cfle potentiaDei ad æternam falutem.Cum igitur in priuata Miflà,necfitpu/ blica prædicatio mortis Chrifti,nee fit diipenfatio panis SC uini, corporis uidelicet,ôi fanguinis Chrifti,quæ cxinftitutione,SC mandato Chrifti,ac ufuprimitiuæEcclefip,funt ad cœnam Dominicamcelebrandamnecef/ faria,manifeftum eft,quód priuata Mifta, non habeat ca,quæ maxime o/ mnium ad ueritaté Sacramenti pertihenqidcoc^ nee fit uera cœnaDomi ni,nec habeatuerum Sacramêtum corporis ÔCfanguinis Chrifti, Etquia pugnat cum uera inftitutione Dominicæ cœnæ, ac fufeipit cfficiendurui quod Solus Chriftus fola fua ipfius morte femel effccit, tantum abeft,iit fit

fit utilis uel celebrant! oel Ecclefig,ut potius impieéaSjidolonianiajamp; Ma gia ei’us intulerit hacflenus in orbemGhriftianum omnia genera maloi^, acnifi pio ftudio abrogetur,^^ coenaDomini fuo legitimo ufui reftituar, non eft nobis Occidentalibus alia fortunain his terris expeeftanda, quanü tlug Orientales iamdudum miférrimé opprefsit. Deus Pater Domini no ftrilefuChriftiexcitet Spiritu famftofuo piosquofque,utafcendantex aduerfOjSCopponantmurumprodomoIifael, acftentinpræliodn die Domini,ne effundatur fupernos indignatio eius, confamatur terra y gnifuroriseius,

Sed trâfeamus ad alia,Sotus exiftimat ertorem efle, ft qiiis iudicaueriC Worem,uerba cofecrationis in Euchariftia tacite proferre, amp;nbsp;lingua uulz go ignota.Ac concedit quidem,utEuangclion,cuius uerba confecratioz nispars funt,doceatur amp;nbsp;prædicetur,nô autem in ipfo ritu Miflae,ubi maz gis laus Dei,(recito autem uerba Soti)amp; cultus agitur, atep elcuatio cordi uni,0(: coueriio ad fecretiores orationes,^ in prædicatione. Deinde, affîrz niatEcclefianun^ iudicaflè,ad perfecftionem huius iacramêti neceflaiift ^fle,tunc prædicari populis mortê Chrifti,ciini cofecratur ódc, Credo Sqz turncogitare,feiaminaltifsimoPontificiaemaieftatisfaftigio collocatffi utquicquid dixerit,aut etiâ effutiuerit,neceire habcat uniuerfus orbis no pro lege tantum,uerum etiam pro oraculo fpiritus fanÆ agnofcere, Aut finiodeftiori eft animo,putatfortafsis fe fide fuipatrocinq latis defuncftü, fatisfaciat ijs,quibus neceflè eft.Quid,n,ad ipfum ini,quibusliberé licet ’udicareC’Sed fi haec ftat fententia,cur fufcepit publicè fcribendum aduerz fus Confefsionê eius Principis,quem fciebat eflè libero iudicio,ô^ habere toncionatores,qui in dodrina religionis non agnofcerent autoritäre Fra terculorum,lêd tantum autoritärem SacræferipturæC' Dicit ergo Sotus^ quod Ecclefia nun^ iudicauerit ad perfeclionem Sacramêti E uchariftig Ueceffarium eflè, tune prædicari populis mortem Chrifti, cuni confecraf, Nuncfi cocionatores interrogauerintjquis hoc ung præter Sotum, dixez tiCaut fl quis dixerit,qua autoritäre pröbauerit,quid relpondcbitfln hoc ferre fcripto,quod ipfe uocat Aftertionem catholicæ fidei, uideo tantuni fortem afleuerationcm,fed quæ nulla plane probationCjUel faltem ucrifiz hrili nitatur,Ego ueró conabor,fi pofsim,hoc expIicare,0L quafi commez tarioluaddere, ne Ledlor taieiunus amp;incertus ab hocSotici fcriptiloco tlin-iittatur, Öcias igitur optimeleclor,duplicem efleEcclefiam, Alia tnim eft Pontificia feu Afotica, queadmodum in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expofuiz

hius.Alia eft uera amp;nbsp;Chriftiana Ecclefia, Ac fiquidem Sotus loquirur dç Pontificia aut Fraterculoru ecclefia, credo eum uere reefte loqui, quod Irgc ecclefia non iudicet neceflàriû efle,ut in confecratione euchariftiæ prg dicetur populis morsChriftûCùm enim fufcepcrit huius eccîefiæpatroci nium,exiftimo eum fententiam ipfius bona fide referre ♦ Si autê loquitur de uera,ô^ Chriftiana Ecclefia,quæ folum Chriftum filium Dei caput fuu 0griôfcit,non eft nouum,quôd Sotus ftetâ mendacio contra uerum.HgC enim Ecclefia tanta r eu erentia amp;nbsp;obedientia colit ac ueneratur autoritäre Chrifti fill) Dei,ut malit hanc uitâ amittere,^ quod ipfe exêplo docuit,amp;: uerbo fuofaciendüprçcepit,no neceflario fequendum efleiudicet.Mani feftumautemeft,quod cùmChriftusinftitucrct cœnâfuam,non folûrcz citauefit clara,ô(^ difcipuîis notifsima uôce ac lingua,ea uerba,quç Euâgc liftçôt^Paulus defcribût,uerumetiâiuftèriteos exemplum fuum fcqui,6d tn quauis cœna Dnica moxtçip, fu^ adnûciare,H9ç facitCjinquiês, in hie^ g§ 1

torhmemÔrationem.Quid crgofecitipfef Accepitpanem, gratias egif» diftribiiit difdpulis,amp; dixit claris riotis uerbis, Accipite, editCjhoc cft fcorpus meurn. Qui ergo cxempluni mandatum Chrifti in obferüatio ticèc fandlificatione Dominic* cdeng iequi uolueritjnecene habet ôé ipfc jpaneril accipere,gratiäs agcrcjôô panem non fibi tantum (bli retinet^,fed etiam Ecckfiæ diftribüere,6C uerba Chrifti palam, ea lingua, qu* Eccle/ ftænotafit,recitare,utEcclefia fciat,qüalisfithaeccoena, amp;quidparte iiino diftribüatur. Putas ne ueram Ecclefiam jde inftituto Chrifti Domi/ ni fui rede admonitam 8C eruditam,tanta eflê leüitate, ut exiftimet in ccv ha Dominica fatisfierifibi,cum uideattatumiocülarem gefticülatorcm, amp;C müfsitatorem,ac no aüdiatpalàrti darum apertum uerborum Chri/ ftiädnunciatorent f Quidenim,fiSacrificuIus quifpiamfeü fuperftitio/ hCjfeu mala confcientia,gefticulationes quidem Miflarum peragat,noii àutemucrbaconlècratioriisrecitet, Sedipedatoribus prophanumtam tum panem adorandum oftentetÇHîc habet quidem Pontificq fuaphar/ màca/cd quæ tato morbo mederi haudqtiaquärn poflunt, Porro autemgt; ne quis de iententia uerborum Chrifti dubitet, Paulus Apoftolus inter/ pretatur ea tanta perfpicuitatCjtitnifi qüis uideat qs cxigi in ccenaDomi/ nipublicam mortis Chrifti prædicationem j cæcitatem deinduftriafin/ gat.Chriftus enim apud Paulum ita lóquitur.’Hoc facite,quotiefcUni? bl beritis,in mei commemorationehliEt additPaulus expofitione* Quo/ tieftunquejinquiens, comedcritis partem hurte, ÖCdepoculobiberitis, mortem Domini adnunciate, donee uenerit. Pro (Adnüneiate) ütitur Paulus in ea lingua,qua epiftolam ftripfit,uerbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qttöd Grx

ei interprètes exporterc iolent,per *»ƒ vt7figrtificat non tacite mufst tarcjfed palàm,quafi praeconis uoce promülgare, Quod igitur filiusDei iubet,quod Paulus Apoftolus eiusexponit,quis nih mente captus dice/ tet nori éflè ad coenam Domini rede amp;nbsp;pie eelebrandam, feu ut Sotuslo/ quitur,ad Sacramenti perfedionem necéflàriumç’quis nifi plartè «ewTOJ flffirmaret,mortem Chrifti populis tunenon eflepraïdicâdam,curt1 con/ fccratürC’Nam,qüod Sotüs fortaßis exiftimat,quin(^ bis uerbis, HOC EST ENIM CORPVS MEVM, tantaminelTeefficaciä,tarnt? potentem creationis encrgian,ut fi â Sacrificulo,etiam abfc? ulla aliä uer/ borumpr*fatione,aut(utitadicam)poftfatione, fuperpane mufsitetur, ac inhalenturjftatim conlecretür,acabolitapanis fubftantia,corpus Chri fti aut creetur,aüt in fpeciebus panis collocetur, fupra copioferefutatuin eft,amp; in ordinem Magicarum incantationilmreiedum» Vera enim cœ/ næ Dominic* confecratio non conftat müfsitatione certorum uerhoz rum,fed obferuatione inftitutionis Chrifti,üidelicet,publica adnunciatiz One mandat! Chrifti de coena fua,6C prgdicationc traditi prO rtobis cörpo ris,ac eflFufionis fanguinis eiiis,

Qiiodfiautem Sotusputathac in re teftimoniumChriftihltjDei,S^ Pauli Apoftoli eiusnön habere tantüm autoritatispondus,utfuffîciatàd tomprobanda ea qu^ ad ueram cœnam Domini neceftariö reqüirantur, age pröducamin mediü,RomanumImperatorcm,cuiusfortafsis autort tatem Sotus haud facilecontemnet ♦ In Noüellis enim Cortftitutionibus quas edidit luftinianüsRömanÖrurrt Imperator,Tit.DcEcclefiafticis dt üerfiscapituliSjConftijZ^.ficlegitur ♦ Recitabo enim uerbaipfa,heute Græco exemplar! translata funt,quód uideam ea non in omnibus exeitt plaribus haben»

DB ÉVCHARISTIÀ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^33

ïubemuSjUt omnes Epiftopi panter 8é Presbyteri, nön tacito modo,' ^fdclarauoce,quaî àfideli populo exaudiatnrjTKKÖt/ar Tff^otrKO(ii/«vhoe fftjfacram oblationem , amp;nbsp;preces in fando baptifmate adhibitas celez fctent,quomaioreexindedeuotione in depromendis Domini Dei lau/ dibusjaudientium animi efferantur, Ita enim Diuus Apoftolus docet,di cens in prima ad Corinthios epiftola:Enimuero ,fi folummodo benediz cas fpiritu,quomodo is qui priuati locum implct,dieet ad gratiarum aéH onem tuam Deo ipfum Amen,quadoquidem quid dicas non uidetfTu lt;?nidcm pulchrè gratias agis,alterautem non ædilîcatunEt rurfus in Epi ftolaadRomanosficinquitrCordequidcmcrcditur adiuftieiam,oreatt tem fit confefsio ad falutem.Hi s igitur de caufis conuenit,ut inter cæteras ptcccSjSC ea,quæ in Sanda oblatione dicuntur, clara uoce à Rcligiofifsi epifeopis presbyteris Domino noftrolefu Chrlfto Deo noftro cum Patre amp;nbsp;fando Spiritu proférant,Scituris religiofifs.facerdotibus, quod quid horu neglexerint,amp; in horrendo iudicio magni Dei amp;nbsp;feruatoris noftrilefuChriftide hisrationemreddent, ncqpnos h«ec cognofeentes conquiefcemus,relinquemusc^ inulta,

Quid nunc,Sote,dicedum putasc' Qui banc Legem ponit,non eft hoz t^opriuatuSjfedImperatorRomanusrSCnon eftdubium, quinponatez am,non priuato fuo arbitrio,fcd publico eonfenfu ordinum Romani Ini perij,in cuius ordinibus continentur etiam Epifcopi,quales quidem fue tunt illis ac funt quoque his noftris temporibus epifeoptOmnes Epifeo pi(tnquit)Sdpresbyterieelebrent Sacram oblationem (Sic enim folent cœnam Dominica uoeare,ut fuprà oftenfum eft) non Kxrd tc lt;rtlt;riavir{iï/

(iiiTdc efluvSst TTKr/cDTccTM A«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,hóc eft,non tacito mo

do,fed clara uoce,quae â fideli populo exaudiatur amp;^e, Nec hoc fimpliciter ac ofcitanter,fed grauifsima comminatione mâdatur, Si quid(inquit)hö tum neglcxerint,reddent de his in horrendo iudicio magni Dei Sê Serua Coris noftri lefu Chrifti rationcnt,necp nos hæc cognofcêtes, conquicfccz mus,relinquemufcf inulta,

Nec illud filentio praetcreundum eft,quod hac in re longé aliud fit ludi cium Romani Imperatoris,hoc eft,Ordinum totius Romani Imperq,^ Fraterculi Afoti, Hie enim iudicat quod Sacramentum corporis ÔC fanz guinis Chrifti reuerentiUs amp;deuotius confieiatur (ficenimlibetFraterz culis loquOfi tacite SC (ecretè fiatjmperator ante Romanus ludicat,quód quo elariori uoce fiat,eo magis deuotioni populi confulatur, Celebrét(in quit)facram oblationem no tacito modo,fed clara uoce,(^uo maiorc exz inde DEVOTIONE in depromendis Domini Dei laudibusaudientiz urn animi efferantur. Vides ergo,quam probe Sotus catholicae fuse Eccle fixpatrocinetur,

Äeprofedo mirindus Si defeftadus eftftupor Soti irt Scörfj's huius loz ci.Dicitenim,aliud efte conficereSacramerttö corporis Si fanguinis Chri fti,aliud pracdicationemEuangeIq,Et mox:Fatcmur,inquit,publicc eflê pracdicandum, SedjnoninipforituMiffæ, ubi magis laus Dei Si cultus agitur,atqt eleuatio cordium,6C couerfio ad fecretiores orationes, quàm in prædicatione. Hadienus Afotds.

Quid ergo ad hæc dicemusC Primùm,Numhæc ucrba,Acdpite,cdz mcditcjhoc eft corpus meS quod pro uobis dat,nonluntprædi€atio Eu^

gelij^Dicitenim Sotus, AUtid eflcconficcrc Sacramentumcôrporis fanguinis Chrifti,aliud eflè prædicationem Eüangcli]* An nonhisucr/ bl's conficitur Sacramentum ccenacî' Et his uerbis non folum adnuncia/ tur corpus Chrifti pro nobis datunijuerum ctiam hoc ipfum corpus ofe tur Eccle(iæuefcendum,utadmoneatur, omnem frudlumfiCfnerituin Pafsionis Chrifti adEccIefiarn pertincre,amp; unicuicç priuatim addia'An hoc non eft prædicare Euangeliori Hîc etgo manifeftè fignificat Sotus, quod 6Cfi tot annis txerfatus eft in fchola Chriftianorum, tantitamenfit ftuporis,utnondumintenigat,necquidfitprædicare , nee quid fit Euan/ gcliohChriftfEttamen tanta eft uccordia, utfiifceperitpatrociniumEc/ defiæ fuæ catholicæ.

Deinde,quod diciqprædicandnm quidem eflèpublicè,nonautcmin jpfo rifu Miflæ,iterum prodit fe Sorex fuo indicio. Si enim non cftpubli tè prædicandum in ipfo ritu Miftàe, manifeftè fcquitur,quôd ritus Miflx FraterculorumjUon fit ueracœnaDomini. ïnhaccnim iufsitfiliusipfc Dei mortem fuam publier adnunciare, quemadmodurrt fuprâ exinter/ pretatione Apoftoli Pauli demoftratum eft. Cùm igitur patronus catho/ licæ fuæEcclefiæaffirmctnonefte publicèiri ritu Miflæ prædicandum, maledidla fitMiflà illa,(juæ fefe,exturbataueracocna Domini, in fedee/ ius collocauit.Poftremo,quidinud,quôdait,In ipfo ritu Miflæmagishu dem amp;nbsp;cultum Dci agi amp;nbsp;eleuationem cordium,ac conuerfionem ad fe/ cretiores ofationes,q«àmin prædicationeC’Qiiid ergo eft,quôd Frater/ culi ÔC facrificuli uociferentur plenis buccis fuas in templis horas Canoni - casC An magis ageretur laus amp;nbsp;cultus Dei, amp;nbsp;eleuarentur corda,fi demi fuæ intra fua conelauia tacite legerent, quâm fi in tertipfis boarentî* Sed ad rem.Siquidem enim ritus Miflæ eflet uera cccna Domini, concedi ali/ quo modo poflêt,quôdEccIefia in ea magis ad Fidem ßCinuocationem, qnâminprædicatione,quæabirçcelebratione cœnæ Dominicæ fierifo/ Iet,exdtaretur.Hîc enim fitpgt;rædicatiô,abfcp Sacramento,illic autem fit prædicatio,cum Sacramento, quod in huncufiim diiünitùsinftitotum eft,ut fideiti reddat tam ccrtior6,quam alacriorem.Si autem de ritu Miflæ Fraterculorum fermo eft,fient ea Miflà non eftuera cœna DômitiicàJ'w non poteft uel Mifsificem,uel fpe(ftatorem,nifi ad hypocriticam Def laü dem,amp; fuperftitiofam deuotionem excitare, Deus enim non uerèlauda/ tur,colitur,amp; inuocatur,nifi ex FIDE, Fides aût eft ex auditu,auditus aux tem per uerbum Dei,Qitomodo inuoeabünt, (inquir) eum, in quem no creduntCQuomodo credent ei,de quo non audieruntCQuomodO credet àbfq; prædicanteÇ Cùm igitur in ipfo Miftæ Fraterculorûritu non fitprg/ dicans,non eft etiam uel fides,uel confirmatio fidei, ac multo minus uera Iaus,uerUs cultus,ueracp Inuocatio DeiAt em(inquit}aliâs extra MilTam prædicatur.Sed fi tQEuangeliort Chrifti uérè prædicatur,fieri non poteft, quineaprædicatio adhibeatur etiam cœnæDominicæ, ut inftitutioni SC mandato Chrifti fatisfiat,amp;fEeciefiacognofcat,qualêcœnâaccipiat,(^ fi autem hoc non fiat,iam non eft ccénam Dominicam,fcd Miflâm Pon/ tificiam,ac üereMonafticam,hoceft,folitariâ celebrare, quatâtumabeft üt Iaudeturà'coIatnomenDni,utfummapotius contumelia afficiatur, quêadmodum alias expofuimus, Sed reuertamur ad legeluftiniani. For/ tafsis.n.FratercuIus refp5debit,Iuftinianuprçciperc quidê,ut in facrà oh/ ïationeclarauocepredicetur,nonauit,utuerbaconfecrationisclara uoce f ccitêtur,Manifeftam,n, recitation? horura uerborum no effe nécclTaria

BÊ ÉVCttAklSfiX. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿjÿ

idSact'articntipcvfcdtionem.Etfi autem uerbaluftinï^ni ctaflofà funt,^ Ut tali' iianitate eludi q«eant,tamcn fupra oftendimus mutani illani Fr a? tcrculorum confecrationem no efle piamrecitationem, fed itiagicam iii cantationem,amp; i'n præfentia fufHci't nobis^qiiod omnes priuatg Miflæ,ini quitus non fit publica «erbi Dei adnunciatio autoritate Iilfl:iniani,hoc «ft,publico totius Romani Impertj confenfudamnentunNifi enim Epi ft:opi Presbyteri celebrent Sacram oblationcm clara uocejquæ â fideli populo exaudiatur,ô(i intelligatur,(cur enim populus exaudiret,fi non in tciligeretî') nccelîê habebunt de eo rationem eoram horrendo iudicio Dei reddere,acinfuperetiamuindidiæ gladij ciuilis ôbnoxîj effè , Hod certeeftinuniuerfumomnes Fraterculorum priuatas Mifiasdamnare. Quid ergo nuncfaciatMilïàrumPatronus,Âfotusç'Adfacramprofedlo ’ ftjamanchoramconfugiat,neceffe eft,CûmenimIuftinianus nofîtPrin Kps fpintualisjfed fecularis,dicat ad eum Sotus, quod ad pios Principes diccre folet, Vade poft me Satana, Non eff eras manum ultra mctas pro/ prias.Princeps fccularis noueritlèeffèlegis difcipulum, non dodorem# Age igitur recitabimus Decretûlnnocêtij Tertij, non fecularisimpera/ toris, fed RomaniPofificis, cuius autoritaté Afotus pro fua profefsione côteinhere non debet. Sic,n.dicit, De officio ludicis ordinarij.Q^oniami •nplerifcppartibus infra eandemciuitatem atq^ diœcefim permixtifunc populidiucrlàrum linguarum,habentes fub unafide uarios ritus,ÔC mo/ ^esjdiftridè praîcipimus,ut Pontifices huiuftnodi ciuitatum feu diœcefi/ ^ni,prouideant uiros idoneos,qui fecundum diuerfitates rituum, amp;nbsp;lin/ guarurrijdiuinaillis officia cdebrcnt,amp; Ecclefiaftica Sacramenta,inftru «ndo eos uerbo pariter cxemplo

Qiiaefote,quidcft, quoddicit, DISTRICTE PRÂECIPIMVSÇ* ^utnfummus Pontifex diftrid;èpracciperct,quodiudicaretnon eftè ne/ «oftàriumç’ Quid cft,prouidcant uiros idoneos,qui fecundum diuerfita/ tcsrituumôC LINGVARVM diuina illis officia celebrent,Ô£^Eccle fiaftica SACRAMENT A? InterEcclefiaftica autem Sacramentd fuoloco præcipuumeftjiacramentumcoenæDominicac, Exiftimat igi/ lurPontifexneccffariumelTejitcoenaDominicacelebretur in unoquo/ que populo,iuxta ufitatos ipforum ritus, amp;nbsp;linguam uulgo bene cogni/ tam.Quid Sotus habebit hîc,quod refpondeatf Numrecurret ad Cano/ RctnCufaniÇ Sed quam is Canon non modo ridiculus,uerum etiam im/ piusfit,resipfademonftrat. Numadfuasipfius régulas,quas ad concili andam uarietatera feriptorum confinxit Sed architedum, qui «edifieac fuperarenam,auerfamur,

Cæterùm,poftquàminbocargunlcntum pcrtradifumus,addam ad/ hucnonnulla uetuftatis teftimönia, quibüs comprobetur, publicam qaondaconfuctudinêfuiire,quödECclefiain fàcris luis ufafitlinguauul/ go nota, amp;nbsp;quod pij quiiçiudicauerint tali utendam, Nam praeter luftf/ num,à^ alios,quos fuprä enumcrauimus,reliqui adhuc funt multi teftes«

In omnibus,inquit,Dcöpafeämus,nccp côntrâdicamusrLicetcogîta/ » tibnibus noftris aduerfari uideatuf,ö^ öculis,quod DICITVR, fed fit âî cogitationibus amp;uifu dignior îpfiUs fermö. Sic SCinmyfterijs agamusgt; Necfolumpraeoculispofita rclpiciamus,ftdIPSIVS üerbacontlnesl^ ttius.Ipfius enimfermo infalUbilis/cnfttsawtemnofterfeducifftcilU«

Coft tî ft f Am usO'nquit Chryfoft.) ipfius uerba, Suf non tantu præ ocutil jpofita refpiciamus, Quomodo autemcontincrc uerba utiliter poffêmuï, nifi nobis palàm rccitarentur Ä^intenigerenturr

Sanguis Abel fignificatfanguinem Chriftijquo, VNIVERSA Ea clefia,acccpto,dicit AihemNamqualem clamorenifaciatuniucrfaEccIc fia^dum potatur fanguineChriftijamp;fdidt Aînc,tuipfèjii potcsjcófidcra.

Dionyfîus Alcxandrinus fcribitadXyftum Romanum Epîfcopuni hifton'am cogni tu non indigna j quamoperæprecram eftintegramhuc adfcribere.Cùm fratres(inquit)congrcgati cffèntjuir quidam exiftïmatv ’ oncfideliSjantiquuS j amp;antequàm ego ordinarer,opinorauteinôfante beatum HeracIam,EccJefiaftici cœtus particcps, dum nuper quidam ba/ ptfearentiir,præfcns, auditis interrogatis ÔC. re/ponfiS, ad me accefsit,flés acIamentans,ÔCantepedesmeosprouoIutus,cortfitebatur,ô^iurabatba ptifmüni,quo baptizatus erat ab hærctîds, non efle ucrum baptifmum» neccùmboc noftroullam haberecommunionem,fed efleillud impied teamp;blafphemiarcfertum,Dicebatetiam mentem füam uehementerco pungi,nêc tantû fe fiduciae habere,ut octilos fuos ad Deum leuarct, quod prophanisiHisuerbisÔC adibuseffetinidatus,ideoîporabat,utfyncerif/ fima hac purificatione,fufceptioneque ÔC gratia potiretur.Quod quidem egofacerenonfumaufus, fed diuturnain illam multorum temporum communionem illi fufficeredixi ♦ Cüm enimamp;f gratiaruiîiadioncmift Ecclefiaaudiffèt,amp;ad illam unacumahjs AmenfUcciniffèt, menfæ aftv tiffêt,manus adfuicipienduin ciburri extendiffêt,ilium etiam accepiflêt, ôfprolixo iam temporecorporis ô^fanguinisDomininoftri lefu Chri? fti particcps fiiiffèt,no fum aufus eum denuo baptifmate initiarc,Sedbo/ ho animo effèjôC fide firma,acipebona, ad communionem Sândorum accedere iufsi 6(fc,

In hac hiftoria,milita proponufttur nobis obferuanda , Scd nosillud quod ad noftrum inftitutum pertinet, nunc confidcremus, Scribit enim Dionyfîus,fcnemilium Alcxandrinum audiuiffèin Ecclefia gratiarum adionem,ceciniffe ad illam unà cum aIijs,Amen:Aftitiffè menfae, extern diffè manus ad fufcipiendum cibum,6C partidpèm fuiffe corporis ô(. fan^' guinis Chrifti.Hæc certe non potuiffenthoc modo peragi, nifi uerbaEu chariftiæ,hoc eft,Gratiarum adionis,ôif cœnæDominicæ/uiflcntredta/ ta ea lingua, quæ tiulgo Ecclefiac nota fuiffct*

At enim non iam,inquiet Sotus,iermo fit,de confuetudine ncterisEc cIefiaî,Sedilludagitur,qudd ad huius Sacramentiperfedionemnoii fit neceffarium,ut tune populis prædicetur mors Chrifti, amp;nbsp;uerba confecra/ tionisproferantur linguâ uulgo nota,cùm conlècratur. Nos autemoftéz dimus antea copiofè,quae uera fit coenac Dominicæ Confea atio,6if quod confecratio Fraterculorum non fit pia coniècratio,fedimpiaincantatiQ* ïn prælentia ucro fufficit nobis manifeftèoftendifiè,quód uetus Ecclefia ufa fitfermone populis noto, amp;nbsp;quod Afotica ecclefia ab ufu ueterisEc/ clefiæ longe reccfierit,ideoq;errorishaudiniuria fit accuiâta# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Scd libet etiam hue adfcribere,quod Aeneas llle Syluiüs,qui in Roma iiumPontificemeledusdiduseftPiusiècundus, de Cyrilloamp;fMorauis hac de rc narratJs aütem Cyrillus egit ætatem fuam circiter annum, â na to Çhrifto,nongêtefimumnonagefimum quintura,acdocuitMorauqs religionem

reÏÏgîoftem ChrifttDe hoc ergô Cyrillo Syluius in primo h'bro ßohemv cæ hiftoriæ ,ita (cribitFer unt,inquiês,Cyrillum,cüm Romæ ageret,Ro/ mano Ponti'fici fupph'calïèjUt Sclauorum lingua,ei'us gentis hominibus, «^uam baptizauerat,rem diuinam faciens,uti pôflèu De qua re,cüm in cro fenatu di(ceptaretur,effèntcp non pauci contradicflores audicam uo/ cem,tan^ de cœlo in hæc uerba miflàm:Omnis fpiritus laudet Dominû,

Non dubito aût, quin fi Sotus interfuiflct fenatui Pontificis,fui(ïêt 6^ igt; pfcniaximè omniu ex contradidorib,unus,Dixiflct, Nihil minus,Pater lande,concedatur,Hoc enim noftrum inftitutum eflê debet,ut Sacroriî ’■euerentiam ÔC deuotionem tueamur.Quo autem Sacra noftra fecretius amp;niagis tacite fiunt,eomagis laus Sgt;â cultus Dei agitur,aceomaiorfit z/ leuatio cordium » ôi. conuerfio ad fecretiores orationes ♦ Praeterea,fi taie ' quidbarbaris illis gentibus concederetur,ahj populitraherenthocin frnplum.Etfieri poflèt,utecclefia Romana argueretur â futuris hæretiz ciserroris,quôdiplaperagcretmyfteriaMiflàrumfuarumtacitè, ôilin/ gua uulgo ignota,Non eft igitur ullo niodo committendumjUt tantaliz centiæ feneftrabarbaris amp;hæreticis apcriatun

Sed optime habet,quod oraculum ipfum diuinum libérât ecclefiam ab omni fuperftitione ÔC tyrannide Afotici confilij, Ac de modo quidem, quo oraculum illud fiue per angelum, fiue per eruditum ÔC pium homiz ^fni,ad Senatum Romani Pontificis delatum eft,fentiat quifçp,quod uc tifimileiudicat.Ipfum certè oraculum,diuinum eft,amp; continetur Pfalm, H5.Efa,4j-,gC Rom»i4,ac non folum tradit uniuerfæ Ecclçfiac Chrifti,eti/ 3m abf(^ confenfu Seriatus Romani Pontificis, libertatem utendæ in faz ^is fuis linguae uernacülae(iuerumetiam mandat ôi iubet, ut unaquæuis Ecclefia,laudet ac celebret fua lingua,nomen Domini, ut quo magis inz *^^^lgat,quoddicitur amp;redtatur,eo uehernétiorifideinflammetur, ÔC ad maioretnlaudê nominis Dei aflurgattHabeatigitur Sotica colluuiesfua Eleufinia myfteria 8é {acra,5)i. cüm in noftris Ecclefijs,ne ea quidem,quæ manifefta habent feftimonia Sacrae fcripturæ,Ôd ueteris Ecclefiæ,proba/ ’’cqueantjfedpotius damnare pergant,nihilfani nobis ab ipfis polliceri poflumusjac præter alias, etiamhanciuftifsimani caufam habemus, cur oam colluuicm deferamus,

V enio nunc ad eum SotiCaî Ecclefiç errorem ^aut potius impietatem,' quamConfefsio Principis in hoc capite,poftrerttô loco recitauit, Videliz ' cet,Derepofitîone,circumgeftatione amp;nbsp;adorationepanis ♦ Acde repofiz tione quidem,quæ infirmorum gratia fieri folet fuprâ copiofe didum cftjVbi amp;CanonemNicæniConcilq, quemhîc Sotus iterum repetit, txpljcuimus»

hon eflè cultum Dei fine certo uerbo . Hîc, cümexpedlo certum uerz flatione er hum feu mandatum Dei,inuenio pro thefauro,ut dici folet,carbones»V/ adoration^^ hienimunquâm inliterisuel ueteris uelnoui TeftamentimandauitDe panû. us,utpanis circumferatur ÔÜ oftenteturin gloriam nominis fuie* Non eft auteniignotum,quâ fuperftitione imo qua impietate Pontificium Rez gnum circumgeftationem panis trâdlauerit Jn fefto,quod uocant,corpo ris Chrifti,quantum Indulgentiàrum in Ipecftatores amp;nbsp;adoratores plena manu effufum eftç’Si quando eluuiones,incendia,aut tempeftates minâz l^ur exitiumjconfeftimadhtincpanem, tamcircumferêdumj^periculis

oppofiendum,tan$ ad faciam anchotam properatur. Qi.«'d,qua?fo, hfc cultusaliudcft,quam «elPerficusignis, ucluituluslfracliticus Magia cft, ii facro uerbo Domini, ad prophana corporaliu morboruin remédia abutaris.Idolatria eftjfi aliud,prætcrquâm quod uerbó Domini præfcri? ptum eft, in fingularem Dei cultum, ad auerruncandamalainftituer/s, quemadmodum alias oftenfum cft.Dixit autem filius Dei de pane cœnæ fuæ:Accipite,comcdite,Et:Hocfacite in mei commemorationem. Non dixit, AccipitCjCircumgeftate ad adorandum,opponite eum aquarum in undationijdomorum conflagrationi tempeftatibus cœli.Reliquûigi/ tur eft,quod qui tititur hoc cult«,tantum abfit,«t faciat rem Deo gratam, utpotius defignethorrendumfcelusMagiæamp;Idolomaniæ.

Sed ciim Sotus non pofsit huncimpium cultum, uerbo Dominiftabl lircjconfert fe ad eludenda ca fcripturae teftimonia, quæ Confcfsio Princi pis adfcripfit.Non facietis5inquit Mofes,finguli, q«od fibi redum uidez tur.HfcinterpretaturSot«s,Singuli,inquiens,hocagunt,quipriuatunt fuum fenfum fcquunt«r,non qui communem Ecclefiæ.Accipiohancin terpretationem.N une ergo inquirendum nobis eft,qui priuatum,amp; qai communem Ecclefiæ fenfum fcquuntur. Priuatuenim fenfum fcquuJ^' tur,non quj pendent ex præfcripto uerbiDei, fed ex humano intelledu, amp;nbsp;è fua ipforum ratione.Communem autem Ecclefig(loq«or uero de Ec clefia «era,non Afotica)fenfum fequ«nt«r,non qui ex fua ipforum ratiw ne,bona,ut uocant,intentione, amp;nbsp;deuotione, præfcribuntfacra adexpi/ anda peccata,0i; promerendam gratiam Dei, fed qui in facris uel inftinv endis,Uel faciendisponuntfibi ob oculos Verbum Domini, Vera enim EcclefiaDeinonauditin coicndo Deohumanam rationem,quae natura fua,propter peccatum,corrupta amp;nbsp;caecata eft, Sed audit tantu filiiim Dei, de quo Pater dixit, HVNC A VDITEiauditProphetas SC Apofto' los Dei,de quibus didlum eft,Paraclet«s illc qui eft Spiritus fandus, que mittet Pater nomine meOjille «os docebit omnia,amp; fuggeret «obis Onv nia,quæcunq? dixi «obis.Et aliäsiOues m eæ,inq«it Chriftus, uocem mc am audiunt.Älienum autem non fequentur,fed efFugientab co,quiano nouerunt uocem alienortim, Ac iterum : Cauete uobis â Pfeudoprophe/ tis, qui ucniût ad «os in ueftimêtis ouiu, fed intrinfecus funt lupi rapaces,

Poftquàm igitur filius Dei dixit ex Efaia,fe fruftra coli hnmanis prgee ptis,Et Paulus Apoftölus eins fcripfit,dolt;ftrinas hominum habere fpeci/ em fapientiaefcF’'^ö’‘-''-o^j’«lt;^«ö^,circumgcftatio autem äfadoratio panis fit cultus nullodiuino uerbo inftitutus, fed tantühumanaratione ö^fuper/ ftitione excogitatus,nos certe,qui hunc cultum dänamus,non fequimur priuat«m,fedcommunem fenfumeiusEcclefiæ, quaîtotanonnifiàooz ce filq Dei Domini noftri lefti Chrifti pcndet,Nec docemus,quod nobis,' * fed quod oraculis Spiritus fàncfti uidetunNec if,qui adorant Euchariftia, teftantur externe cuitu redam fidemEcclefiæ,fed po tins teftantur extre? mam fuam impictatem,amp;Idolomaniam,non publica tantum gentium deuaftatione,ucrumetiamæternadamnationedignam.

Sequitur in ConfefsionePrincipis aliud didum ex Mofe,quöd Sotus conuellere adoritur.Qirod prçcipio'tibi,hoc tantum facias Domino,nec addas quicq nec minuas.Audiamus igiturinduftriam Soti ,Primüm(in/ quif)hocpcrtinet ad fèruitutêlegis,in qua omnia erantexpræfcriptotra/ dita,tancjipueris,no uero adlibcrtatênouælegis,inquaadmagifteriûfpi ritus fàndimifsifuntApoftoli,Docebit,inq«it,uosomnemueritaté8lt;:c,

Operxpffciam autem eft haec Soti ucrba dih'géter cxpendere. Hoe,in 9uit,pertinct ad fcrintutem Legis ,in qua omnia crant ex præfcripto tra/ dita,InChriftianifmoigitur,inquoeftlibertas, nonfunt omniaexpræ/ foipto tradita,Nüc pergamuSjSC uideamus z cuius prçfcripto omnia fint tradita in lege.Numerant autem tres partesLegis,quarum alia dicitur ninoniaIis,aliaIudiciaIis,aliamoralis.Acmanifeftumeft,quódunaquac/ qucharumtradita fitdiuinitus,DeDecalogo,qui eft epitome legis mo/ feu naturalis, nullum dubium eft, quin fit traditus ÔC præftfiptus â

Öeoipfo.Haïc,inquitMofts,UerbaIocutus eft Dominus adomnêmul/ titudine ueftram in monte dé medio ignis amp;nbsp;nubis amp;nbsp;caliginis, uoce ma/ gna,nihil addens ampliiis, amp;fcripfiteainduabus tabulislapideis,quas ^fadidit mihi.De caerim oritjs autem ludicqs, qp fint traditiones Domi ni Dei noftri, extât apiid Mofen amp;nbsp;Prophetas manifeftifsima teftimoia, Huæ non eft opus hoc loco recéferé. Ciirn igitur omnia fint tradita in lege præfcripto Dei, ideoep fint oracuUSpiritus fandi, Sotus autem affir/ nietinChriftianifmo non omnia efle ex præfcripto ficut in lege tradita, nranifefté iuxta Soti uerba fequitur,qüód in Chriftianifmo multa no fine n’aditadiuinitus,necfintoracula Spiritus fandli ♦ Ac liquidem fentit de Chriftianifmo Pontificiö ac Monaftico, intantumnon repugnamus, uc ftiamidtampublica quam priuatarioftra confefsiohcteftificemur.Siau tent fentit de uero,amp;^ fyncero Chriftianifmo, qiii traditur ÔC præfcribitur nobis in fcriptis Propheticis amp;ApoftoIicis, falfum eft, quod hie uel not) pendeat ex præfcripto Dei,uel non habeat omnia, quæ ad æternam falu/ ^fnicognituneceffariafuntjinillisPropheticisamp;Apoftolicis literis,fatis ’0 fiifficienter præfcripta,

*n qua Apoftolimifsifunt ad magiftcriu Spiritus faneftfiQuidCAn liber/ ris Chriftiana in hoc fita eft,ut non amplius necefle habeas uifam ex prg/ fetipto uerbi Dei agerefNum Apoftoli illo cofilio mifsi funt ad magifte hum Spiritus fancfti,ut reietfta dodtrirta Prophctica,amp;^ contempto Euan/ 8elio,quod Chriftus ipfe adnunciauit,liceat ipfis noua,amp;^ cum uerbo Dei anteauel præfcripto, uel adnunciato pugnantiadocere,niandare,amp;incul wre^Quid hac Soti induftria in dotftrina Chriftianifrtai exccllentiusCSed finashominêbardum,fiquidemfibiitaIibet,fuisirtept'tjsfrui.Nos paU/ ris exponemuSjin quo fita fintLibertas Chriftianagt;5C niagifteritim Spirf nis fandi.

Primùm enim,cumPaulus dicit,Vos in libertatem uocati eftis.Et,In LiherfM Iibertatc,qua Chriftus nos liberauit ftate,SC ne rurfus iugo feruitutis im/ Chri/Hantit plicemini,non fignificat Afoticis Prælatis liberam poteftatem quiduis ermdgiÄe« in Ecclefia,profua libidine ftatuendi traditam.Hæc enim Libertas Præ/ Etorum,feruitus eflètEccIefiæ.De quaEcclefiæ feruitute, hoc eft, Præla/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

torumlibertateadmonetPaulusCorinthios:Suffertis,inquiens,fiquis nos in feruitutem adigit,fi quis exedit,fi quis accipit,fi quis attollit fefe, ft quis uos in faciem cædiuSed quod Paulus de libertate Chriftian a fcribit, ptrtinetaduniuerfam Ecclefiam,acfignificat earn liberatam eftè, non fo Innra Leuiticis traditionibus,quæ autoritate diuinæ fcripturg in aduentu Mefsiæ erant abrogandæ,uerum etiam ab illis traditionibus, quas Præla n,adcxemplSLcuiticælegis,aUtconfilio humanæfeu rationis feu fuper/ *ntiônis,Ecclefiæ Chrifti impofituri erantHoc enim eft, quod Paulus di

’ • .., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hh 2

lite fieri ferui Iîôrriinum.Nam,quæhæc cflètcongru?ria,utPraelat» elîènt liberi ad quacuisoneraEcdefiaé imponenda, Ecclefiaautêferuaad qu» tiis fic impolita onera fetêdaf Hoc certè illud eft,quod Chriftus dicicCob ligant otiera grauiajdifficili.icp portatu, 8C imponunt in humeros homiz «um,CæterûiTi digito fito noluntea móuere.

Et Auguftinus defuisquocpterrtporibus conqüen'tür : QüamüisO'n/ qüiens)necß hoc inucniri pofsit,quomodo contra fidem fint,ipfam tame irelîg{onem,qttâmpaucifsimis6^ manifeftifsirnis cclebrationum Sana/ nientifemifCricordiaDei eflc libéra uoluit,ferUiIibüs öneribus premunt, ut tolerabilior fit conditio ludæorum, qui etiamfi temptis libertatis non agnouerintjlegalibus tarnen farcinis,nohumanispræfumptiônibusfub/ ijCiuntur, Ac res plane in diuerfum cccidit.Ecclefià Dominä cft,ac libcrri ma, Antecefibres autem eorum Praelatorum qui nline funt, fucruntferui ac Miniftri Ecclefiæ.Non prædicamus(inquitPauIus)nos ipfos,fedChri ftum lefiïmDominümjnosueróferuosücftrospropterlcfum.Nuncau/ Ecckßa Do tçfp ftatus Ecclefiç ita rti utatus eft,ut qui deberSt CfTe ferui,fadli fint domi ygrd fa da fit fcrua,ac prorfum captiua.Nön igitut minim efti t/r feriM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;larhnes amp;Mambres perféquûtur Mofen,qui in hoc excitatus crat,

lit ecclefiam Dei in li bertatê uindicaret.Sed alius eft quer el ç locus,Nunc rcuertamuradlibertatemChriftianani.Hæc enim,prætcr^ quod liberal Ecclefiam àLeuiticiscçrimonrjsjamp;^fuperftitiofis Prælatorum öneribus, libérât etiam earn ab accufatiönc uniuerlàc legis amp;nbsp;peccati, corâ tribunalt DeijÔC ab æterna daninatiöne,ftón aüierh libérât earn â fequêdo præfcrÿ pto moralis legis,quæ in Decalogo contineturinec libérât earn àpræfcri/ pto uerbi Dei ac Euangelq eius,^d mandats eft literis Apoftolicis.Quod dicouobiSjinquitfiliusDei, intenebris,diciteinIuce,5CquöÜinauréaugt; ditis,prædicateintecîis,Etiterlim:Docete eos ftruare Omnia. QuæfNâ quæcunt^Prælatiftatuerintî’Nihil minus,fedQuapcüncp EGO præcepi uobis.Huc accedit etiam Chryioftomi teftimoniurrt»

Bene dixit, Quoniarrt adnSciatur, oftendens quod diÓlis rtihil débeat àdijci,nihilq; demfiNuncij fiquidem pecüliare eft opus,tantüni, quaecó? ïniflà füntjperferre, V nde amp;nbsp;lacerdos «)y fcÀo?,hoc’eft, nûcius uocatur, ep quôd non fua,fed quæ mittentis funt adnlïnciat»

Non mifsifumuSjUt fyllogizemus,led utid, quod nobis cocreditunl (rft,exhibcamus,Quandoenim à Dominôaliquîd definitur,acpublica/ itur,nondebcnt,quæ dicûtur,ab aüditoribüsin qüæftionem amp;curiofant dubitationemauocari,fed taturn fimpliciter fufcipi.In hoc enim Äpöfto/ ïi mifsi funl,ut quæ aüdiücrât,prçdicarent,nDn ut aliqtiid de füo adderêt*

Vnùfquifqj ea,quæ ad feipfum pertinenl,curet, Nam fi dogma habet pcruerfum,etiàmfi angelus fit,ne obediâs.Si autem redla docet, noli uit2 confiderare,fed uerba»

Qi.iomodo,inqùis,idrtiihi dicit, quod ipfenofacitfNotibiipfediciî. Nam fi illi obtemperas,mercedepriuaris.Chriftus hæc admonet.Plus ali quiddicam ♦ NePaulo quidêobedireoportct,fi quiddixerit propriumj fi quid humanum,fed Apoftolo, Chriftum in fè loquentem circumfetc/ tfiQuarc mantfcftà eft uam'tas^fi quis colJigat eX Chnftiana libertate lice/ rePræla/

f c Prarïatis ïnftitÖef e nouos cultus Dei, quibus homines expient cörani Deo peecata fuajôïfpromereantur gratiam feu terrenam feu cceicftem»

Deinde Magifterium Spiritus fanÆ, ad quodSotus dicit Apoftolos mifïbs,non eó refpicitjUt ipfi fintMagtftri, fedMiniftri Spiritus fandi,ut firedeuoluerisloqui,non dicas Apoftolos ad Spiritus fandiMagiftcri/ tim,fedpotius Minifterium mifïbs eftè.Cüm enim filius Dei ad Apofto/ losfuos dicitjSpiritus fandus ducet uos in omnêm ucritatenl, non figni/ ficatSpiritumfandumconcentirum eis licentiani quiduis pro ipforuni srbitratu in Ecclefia ftatuendijSC à præfcripto uerbi Dei reccdendi. (Spiri tus enim fandus non pugnatcumüerbo Dei ) Sed fignificatpotius du/ fttirumeosin ueram cognitionem 8é intclligentiam omnium eorum, ^uxProphetæde ipfo icripieriint,amp;qüaéipfeeisadnunciauit. VndcSC alias dicit ♦ Paracletus illc, qui eft Spiritus fandus, quem Pater nomine r»co mittet, D ocebit uos Omnia ♦ Et quæ fint il Ia omnia, mox fubi jcit; Siiggeret uobis(inquiens)omnia, quæcurique Dixi uobis, Non docebic noua,quar fint aliéna a Prophcticis prajfcriptis, à mco Euangelio,fcd docebitj SCilluftrabitea , quacdemcfcriptafunt, amp;nbsp;quæipfeEgoad/ nunciaui,

Nam,quód Sotus additjn noua lege ( ficenim Tibet â, ni fallor, «ocaz bulls Nouae legis,pro fcriptura Apoftolica feu noui T eftamenti uti) pau/ cifsima de ritibus, niiilfa autê deinceps uel Prælatorum ordinatione, uel confuetudine,uclcertepriuatadeuotionepræfcripta elle, agnofco banc confefsionem, Sed quodpræterea addit. Omnia hæc confonafidei efiè, 11 oc demum non tam uerum cft,quam impudenter ä Soto dicitur «Vide/ twr autem ad illud didum Chrifti refpicere.’Adhuc multa habeo,quæ uo/ bis dicam,fed non poteftis portare nunc amp;c.Hoc,cü fupra fatis fit expofi/ turn,fuperuacancumcftineocxponendo hïc commorari.Fmgamusez tiimChriftum,perbæc multaintelligeremultitudinem rituum, óóordi/ nationem externartirn cærimoniarum in Ecclefia,an non fcriptura noui 'Peftamenti mandata eft Iiteris,poftquam rtiifllis eftApoftoIis in die Pen tecoftes Spiritus ianduSjSC Apoftoli diuüIgaruntEuangelion Chrifti in orbemtcrræ,acinftauraruntEcclefias f Quid ergo cft,quódpaucifsima tantum,amp; non etiam illæ cærimoniarum ordinationcs collatæ funt in li/ teras ApoftolicaSjfi funtncceflaria^ad faIutcni,fîC facraDeo tam grata,ut propter ea largiatur cultoribus tam terrena quàm cœleftia beneficia;’ No enim nunc loquimitr de ijs ritibus,de quibus Paulus dicitrOmnia fiât de/ center amp;nbsp;fecundum ordinem.Hi enim ritus, qui inftituuntur ad confer/ Uandum minifterium prædicandi Euangelij, óC ad difpêfanda Sacramen ta eius,iuxtainftitutionem Chrifti, ac habent probabilem caufam ædifi/ cationis,fua commendatione digni funt,Sed loquimur de nouis ilï is riti/ bus ac facris, quæ poft diuulgatum Euangelion in mundum ac inftaura/ tas Ecclefias,conftitutafunt,uelPrælatorum ordinatione, uel confuctu/ dine,uclpriuatadeuotione,idquchoe confilio,uthomines fis lacrisexpi/ ent peccata fua coram Deo,mitigent iram Dei, mcreantur liberationem tam â iTiundanis,quam ab æternis malis, Talis ritus,amp; talia facra,ut non præfcribuntur,tefte ipfo Soto, in literis noui Teftamenti, quæ funt Scri/ ptura Apoftolica,ita tantum abeft ut fint confona fidei, ut maxime omni um cum liera amp;nbsp;Chriftiana fide pugnent. Vera enim fidcs,quam docent literæ tamPropheticæ quam Apoftolicæ, hæc eft,utcredamus, quod Solus lefus Chriftus fit expiator peccatorû noftrorum,5C placator di uing hh

iix^c ttteritum Ecternæ uitæ, ôi. quod huius mer iti participes reddamuc, hullo plané operum noftrorummeritOjfed tantum perfïdcm,quêadrtîo dum fuis locis aperté demonftrauimus, Cgrimoniac autem Prælatoruni, Confuetudin is SC priuatæ deuotionis,quæ nullo uerbi Dei teftimonio u/ furpanturjCO praccipué fpedât, ut fint mérita cxpiationis peccatorum,ac reddant cultorem participem mcriti Chrifti.Quare,cum detrahâtdcma/ îeftate Chrifti,amp;^ corr umpant ucram fidem in Chriftum, non folum non font facra Deo accepta, uerumetiam font coram ipfo ipedacula abomv handa exccranda,

Sed habet Sotus aliud xf 9a-lt;?gt;vrtTôr,ad quod fe rccipit,ut à dido md Spiritus fant^li tutus fit,NihiI(inquit)fubftantiæ religionis fideiad dimuSjdum quod exteriusfit,certéilli fidei attcftatur, Hocmihiferexni' gma eftjfed nifi fallor ill ud uult diccre,fe nihil addere dodrinæ fidei,fi f^n tcntiâ eius dodrinærctineat, $gt;C faciât cxternis opcribUs, quod ucræfidci fitconfentaneum.Agnofcoamp;IaudohancSotiinterpretationémjachor/ tor,ut omnes(fi quis me audire uoluerit)eam fequantur.Non enirti addi turuerbo Domini,fi ucréamp;iuxta analogiam fidei, quemadmodumPail lus ait,expIicetur,Extantmultorum piorum uirorum commctarij ficl*^ tis prolixi in libres tam Propheticæ q Apoftolicæ fcripturar.Quæ ucrbO/ rum farrago non cft additio ad uerbum Domini,qualis quidem in didîo Mofaico reqcitur,fed tâtum explicatio,fi modo ea cum uera Spiritus fan/ di fentcntiaconueniat.NecaddituruerboDomini, fed præftatur eiobfc quium,cùm quod uera fententia eius continetur,operibus perficitunDb Âum autem Mofi loquitur de ilia additione,qua inftituunt contra uerant Sententiam uerbi Domini,facra,amp; ritus cçrimoniarum^quibus cultores afficiant Deu fingulari honore,ad expianda peccata fua,5C ad confequenj da beneficia tam vôrporalia,^ coeleftia,Hæc eftilla additio, quam uerbiî Domini deteftatur,Ôi^quam damnatidolomaniæ.Cùmigituromniafe/ rèfacraPontificijregniamp; Fratcrculorum eiusfinttalisadditio, qualeni nuncindrcauimus,reliquum eft,quôd ea facra non alio loco coraniDcOj

Illud ucro bellum admodû eft,quod Sotus addit: Vndc, inquiens,qitl hæcdicunt,fub nomine Euangelicorum, SC libertatis Euangelicæ,Iudai cam feruitutcm,imó certe maiorem imponunt Chriftianis.Non dubitô, quin cüm hæc 1 cgerint,non noftri tantû,uerumetiam üefi:ri,qui inter uos funt,paulô te,Sote eruditiores 6C iàpientiores, rifum tenere non queant. Scilicet nos,qui SC profitem ur,âi^ omnem noftram operam in hoc collo/ camus,utEcclefiam aPontificiatyrannide,SCFratcrculorum impietato, hoc cft,âferuitute plus$Iudaica,adueramlibertate, quam filius Dei fan/ guine fuo acquifiuit,uindicemus,illiipfi fumus,qui imponimus ccclefias feruitutem ludaica maiorem.Nos,qui hoc maximé omnium, diuinatio/ catione,agimus,ut Ecclefia à ludaifmo Pontificum ÔC Fratcrculorum,ad uerum Chriftianifmum, uerbo Domini traditum, rcuocctur,illiipfi fit/ mus,qui ccclcfiam iugo ludaicæferuitutis onèramus»

Qugfo.n.tCjprimu quidc,quid eft, ecclefiæimponercfcruitutcplus^ ludaicâcNum uocarc ecclefiâ ad certum uerbum Domini,ÔCad certâfen tentiam,eam uidelicct,quâ fpiritus ipfe fandïus uerbo Domini tradidif C At hoc eft uocare ad libertatê, Vbi fpiritus Domini eft,inquitPaulus,ibi Iibertas.Deinde,quid,obfecro cfl:,a ;kruitute Iudaica,ad libertate Euange licamducereç’Numecclcfiâliberâreddcreà/cripturaProphetica SCApo ftolica,

DB ÉVCHARIStlX^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;4j

aUigdrc cam ad fcrim'ûpedlorisPontificij, 6dad quæin's fomriia ^I'atercuIorumCHocuero cft,qtiodfurioli homines quærunc,utEcclefîâ ^’utius in captiuitate fua plus^ Acgyptiaea ÔCßabyloniea derineant, *^^pro hbidinc fua turpifsime abutant. Solét.n.rugirCjpcnes ipfos efle ma ^^ndi autoritatem,penes alios aut obediendi neeefsitatê. Et uocant liber/ ^’teni,no quamEccIefia habeat,fed qiiaipfi Solifruant,uidelicef, fi Papa ^’’ecitabo.n.fuaipforûuerba)fuæamp;fraternæSaIutisnegligensdcprehenz ^itur,inutilisSCremiffus in fuisopcribirs,êdinfuperàbono taciturnus^ magis officit fibi omnibus,nihilominus innumcrabiles populos ea ^ci'uatim fecu ducit primo mâcipio gehennç ciïipfo pîagis muleis inacter ^ûuapulaturus, buius culpas ifticredarguere prçlumit mortaliunullus, ^c.Hgc (eiltcet eft libertas ilia, ad qua Sotica colluuies Eecleiiâ abducere ftadet,Qiiâto,obfecro,modeftiores funt Romani Imperatores,q Roma

PôtificeSjSd Afotici Prglatiç’Hi.n.fumunt libi libertatemdmo potius li ^mtiam aduerfus LegemDeijlliautem fubijeiunt felegibus,ac putant^ ^bedire legibus efle regnare.Scd præftat uerba ipfa eorum audire,

Dignauoxmaieftateregnantis, Legibus alligatum fePrincipempfo ficcri,adco deautoritate Iuris noftrapcndetautoritas.Et reuera maiusim pf rio cft,fubmittere Legibus Principatû, ÔC oraculo præfentis edidli, ^d ’'lobis licere non patimur,iudicamusÔ!^c.Dicunt Impcratores,fc alligatos Lcgibus.Dicunt autoritatem fuam pendere ex autoritäre iuris, Quantö boc honeftius cft,quàm quôd exigitur â nobis,ut æternam noftram falu/ ï^magis e ferinio pedloris Pontificij, quâm è fcripturaProphetica 8d A/ poftolicapetamus, Acalias quidem, uidentur etiam Pontifices mode/ filores,cumdicunt,fedeberedodlrinam Domini amp;nbsp;Apoftolorum eius ad animam 6c fanguinem confirmare: Sed quia pcrfricuerunt froçiz ïcgt;n,nunc dicunt lucem,tenebras,nunc tenebras lucê,Et quod eft in ucte uerficulo:Nil intra eft olcâ,nil extra eft in nuce duri.Qiiid aût opus eft, wtexcutiendis Sotiblateramentis tamdiu immorer î’Quod.n.Mofes di/ cit:Qriod præcipio tibi,hoc tantum facias Domino,nec addas quicc^ nec fninuas,hoc idem alîjs quidem uerbis,fed eadê plané fententia dicit fiiius DeüOuesmcaeaudiuntuocem ME AM, ôt^nonoueriintuocemalieno ’■um.EtPaulus,Si nos aut angelus é cœlo prçdicauerit uobis Euangelion præter id,quod prædicauimus uobis,anathcmafit. Quare quofcunçp ri/* tus,quofcunqîcultus,quçcunq;facraFraterculi,prçtcr Euangelion Chrt fit, ad expianda peccata hominum coram Deo j attulerint, Spiritus fangt; lt;îlusiam antè anathematedeuouit^

Sed Sotus etiâ illud didlum apudMattbaeü,Fruftra colunt me,docch/ tesdocîrinas mandata hominum,ad fua partim inepta, partim impiafa/ eraaccommodat Acdcfinit,quacfinthominum mandata, Ea, inquiens, funt,quæ nee^ fcriptura,necp tradita ab Apoftolis habentur,nec inde cergt; ta ratione fequuntur,ncc eis confonant.Hanc definitionem, iuxta Sente tiam Spiritusfandli,inScripturaProphetica amp;nbsp;Apoftolica oftenfâm,a/ gnofeo, Sed quod Sotus addit, Adoratio Etichariftiæ, inquiens, ex ca fi/ de fequitur,qua creditur ibi efleChriftus,pIené ac perfedlé ncgamUs,Ncô unquàm uerum elle probabit,qvtêdEuchariftia,hoc eft,panisaütfpeciea panis,idcirco fit adoranda,qüia creditur ibi efle Chriftus, Sed de adorati? oneEuchariftiæmox,EtcopiofiordidliiIlius,Fruftrame colunt,amp;c»ex plicatio, éfuperioribuseftpetenda, Nuncquæreliquafunt teftimonia, ' hh

nehollil CùmcnimClemensiubetjUtfîquidhoIocauftoruminaïtarîreman/ fcrit,no»ireferüetur in craftinSjfed à Clericis abfumatur, hîcAfotusfcri/ bit,has éfle ordinationes Prçlatorum,quppro dfucrfitatc temporum mu tari polsint,proutEccIcliæitidebitur.Primùnicrgo,agnofcis,Sote,con/ fuetudincm non reponendi hofl:ias,ut uocant,fed codem die abfumendi, efle uctcreni ac Apoftolicanï traditioneni, ÔC in Ecclefia fuifle ufitatam« Car igitur nos,qui iftam ucterem nbsp;Apoftolicarh confuetudincm rciio/

camus in ufüni, uocamur Nouatores Cür habemut hærctici An funt noitatOrcs SC hærctici,qui ueterem, eamq; Apoftolicam traditionem le/ quunturfDeinde,ficft Apoftolica traditio,uthofliænonreponanturul/ que in craftinum,cur Prælati banc traditioneni mutarunt^ quis dédit eis poteftatem mutandi ea,quæ Apoftoli tradideruntÇ* Sed de poteftate,aii£ porius licentia Prælatorum aliâs.Nunc illud accipimus qtiod Sotus affir m at banc conluctudineni effe â Prglatis m utatam.Hoc cm ni eft,quod t(f fiesconquerimur, Prælatosfolereprofualibidine, inftituta tam uerbi Dei,qtiàm ueteris Ecclcfiæ deftrucre,ædifîcare,Ô£^ quadrata rotundis m« tarc.Nam,qüod Sotus addit, Euebariftiam debere fern a ri pro infirniis, exomniantiquiratcEcclefiæcertum efle , totidcni penè uerbis rcfpon/ deOjEucbarifliam nondebereferuarinecprofirmisnec pro infîriTiis,ex onini uerbi Dei antiquitate,SC buius Clementis j acpoftca Cyrillifeu0/ rigenis aiitoritate certain eflê»

Sed uide mibi ctiam,qua induftria teftimoniû Cyriîli conueUat. Didt eum magis myfliceloqui.EftSCbccpars carum RcgularHm,quastradit Afotus in exponêdis fcripturis,uidelicet,ut cùm nefeias, quid fit refpon/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dendum,dicas,autorê loqui myflice. Quid ergoîNum quia abqtiid my/

fticè dicitur,idcirco falfum eft,quod bifforicè dicitur Ç Paulus ad Galatas fcribens^affirmatilludquodfcripturadicit, Abrabaniuni babuifleduos filiosjunum ex ancilla,alterû ex libéra, niyfticè feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inteïligen/

duni efîè.Nuni idcirco biftorià ipfa falfa eftj’R.idictilum tbeoIogum.ScJ illud ferium eft, quod dicit, Repofitionem Eucbariftiæ,utaChriftonon præccptam,ita necprobibitam efle,Fateotjpcr feboc bbenimifedquod perfeliberum eft, bocexctrcünftantijsfituobis , Sotc,impium . Pm muni cnim, cum non babeatis ueraniin Mifsis ucftris Euebariftiam, qucmadmoduni fupràoftendimus,reponitistanicn,tanquam uerain Eucbàriftiani.Hfc eft impoftura.Deinde reponitis earn in adorationcin. Hæceftldoloinania^. Videsigiturnuncquôdueftra repofitio maniftftc fîtprobibita,nififorteuobisliceat impunê boniinibusimponcre,ôfIdo/ lainftituere,

ÈuthariHid Quid ergof'inquies.NumEucbariftianOn eft adorandaC'Qinfligitur Mddorâda. eft,quodAuguftinusdicit,Inuentum eft,queinadmodum adoreturtalc fcabelluni peduni Domini, Sf non foluni non peccemus adorando, fed pccccmus Non adorandoC Refpondeo paùcis .Auguftinus no loquitur ibi de Euebariftia cœnæDominicæ, fed de Cbrifto ipfo. Confiteniur au/ tem Cbriftum filium Dei,uerum Deum, amp;nbsp;uerunibomincni,fempcrô^ ûbique.fiuein ccelo, lîue in terra, flue in Euebariftia, fine extra Euchari/ ftiani adoranduiii cfle.Donauit(inquit)iIlinonien quod eft fùpraotn/ ne nomen,utinnomine lefuomnc genu ie fledtat cœleftiuniacterre/ ftriumamp;infcrnoruni. In prajfèntiâautemnon loquiniur de Adoratio/ tieCbriftijfedde AdoratiüneEucbariftiæ,boceft,panis,/èu üt nos loqui foletis.

DEÈVCllARtgTlÀ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4$

foleti Sjfpccièi' pàhilt;Hîc cm’m aperte 8C ingenue profiteötjqüÓd etfi Chr« ftuSjUt di(5lum eft/emper amp;nbsp;ubi(Ç fit adorandus,tarnen nee panis,nec :Q)e ties panis funt adoranda. Ac de ueftri cjuidê panis fpecie j nulla apud nos dubiuni,quin rton folutn non fit adoranda,uerum etiam abomihandaet dctcftanda. Cum enim non hâbeatisueraiticœnam Domini, non habe/ hs ctiani ucrani EuchariftiarhjideoCp nullo modo adorädam, De noftro îutem pane,in coenaDomthica,fcntiêdumeft,quöd ô^fiis uerameftSa/ banïéntunï,5C uerè per eiim difpcniatur corpus Ghrifti, tarnen ne fic qui dem eftadorâdus.Nam fi de Deo ipfo fermö eft, non eft exiftimandum; quôdcûrh Deus fit adorandus,idcirco oinnia eainquöeftDcus, fintaz doranda.DcusimpletcœlumÔC terrain , Nunquid ergo cœluni ôtC terra flint adorandaç'Deus efl:præfentia,efl[êntia,ÔCpotentiafua tam inlapide^ quam in ligno,

Nunquid ergo Eihnici non dcfigriaruht execrabilem Idolomaniant, quod coluerint 8gt;C adorauerint lapides ôf ligna ? Deus eratinuituloauz tec,quem irtftituerât Ilraelitæ in deferto.Si tilim corfum eft fedes Dei, 6^ terra fcâbellum pcdum eius,cérteerat amp;DeUs tn uitulo aureo, ex terra,ô£ interra produdlo. Nunquid ergo ïfraelitae excUfabuntur ab idolomaniai quod uitulum adorauerintf

, Sic etiam,fi de Corpore Chrifti ftrrno eft,hoc quidcm,pro^ter coniuz dliohcm amp;nbsp;unitatem perfonaé cum Deiô,femper eft adorandurh, non au tein fequit,quôd idcirco ea crcatura,in qua,àùt cum qua eft corpus Chri fti,lîtadoranda.In panecoenæDominicæconfitemuruerum eflecorpus Chrifti,amp; ibi ueriè difpenfari;Nego àutcm eutn paneni cftè adorandum, Acfatcor quidem,quôd qüemadmodûDeus quöridam erat adorandus, ad arcam propiciatorij,quiareccperatfe expropiciatonbmâdatafuada/ tiirum,non autem erat adórahda area ipfau'ta ôd Chriftus filius Dei adôz randus fit ad pancm cœnæDominicae, quia promifit fe ibi corpus fuum diftnbuturum,non autem adorandus eft panis ipfe, quod amp;fi ibi eft corz i pusClihftijtamenhocnonaftumpfitpanêin unitatem perfonaf,ficutfilf us Dei aflumpfit hominem . Ac liquidem Panis,in Monftrantijs, utuoz cantpropofitus,adorandus eft,eut non etiam adoraretur in hominepra politusC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ponannisnunc aliquothomines fumpfiflèpanem cdznæDominicac,^ adhuc eum rccentcm,ac indigeftum intra fe geftare, quid no procumz binnis coram rjs hominibus in gcnua,6Cprotendimus ad eOs manus ne» ftras,acdiCimus,MifercremeiDeus, fecudum rriàgnani rnifericordiam. tuamfCùm enim homo fit creatusadimaginem amp;nbsp;fimilitudinernDei* amp;nbsp;aune geftet intra fe papem,qui eft corpus Chrifti, certe multo mcliori iure procumbendum effet coram eo, in genua, quâm coram Monftranz tia,quætantum intrafepanern continet, non eftautemad imäginem ôi fiiTlilitudincm Dei creata.Âc ctiarri fi hortio non ianl prirnum fumpferit panem cœnæDnicac,tamê fi crédit ucrè in Chriftiim,tunc habitat irt ipfe» Chriftus per fidê,amp; multo magis in corde ci us cotinetur,q in pane,Quid ergoeft,quôd nonpotius homo pius,$ panis adoreturÇSed hoc ipfiéti.' am Fraterculi abominant. Adoremus igitur Chriftu Dominû noftrum Inftîa maieftate,fiue in cœlo, fiue in paneEuchariftiæ, cœlum aûtintuea ftowiTtfo; mur cum grattai^ adlioe ,amp; pane cœnçDnicâc fumamus reuerêter, Si ex cefumentià fide,utueram AceTpaap itafequamur,ncinterca defignemüs IdoIatriâ.Diz biu wdignè feanrusCingt Cliryfoftomus) ]^ilofophari,St Chriftû,pro «t nuit ipfc,ucz diuwit,

ncrari.Honorato namep iucundifsimus honor, quem ipfe uult,non q«« nos putamus.Non autem ualt,ut honoremus ipfum,adorâdo panc,V^/ tuitenimcreaturas adorare,Sed uult üt honoremus ipfum,fumendo pa ne ex fide,ut credamus corpus ei lis pro nobis traditum, 86 fanguinê das pro peccatis noftris effufum,ac deefarcmus nos erga ipium gratos ijs oih cti's,quæ nobis uerbo fuo præcepit,Non poteftigitur fieri,ùt fides excitet nos ad adof adum pancm,feu ipccies panis,fed potius,quia prohibée fine rifsime,ne olla creatura,fiuc in cœlô,fiue in terra, adoremus, auocaC nos ab«fT9A«'7j’aa,0Cdeducitnosid xsfsoha’jjpamp;tcf/ ut ChriftumfiliumDci pie ueneranteSjDeum ipfum ueneremur .Ethîc quidem tollam ueltan/ dem,in hoc argumento,manum de tabula. Fuifiem aUtem in refutanda MiflàPontificia,ôdoftcndcnda impietate Fraterciilorum prolixior,niß tot extarent pia 86 erudita fcripta, quae facnficulorS idolomaniam acinv pietatem in Mtfsis fuis,ita illuftrant, 86 perfpicuis Prophefiex ac Apo»® licx feripturæ teftinlohtjs réfutant, ut qui rjs ad abqciendam idoloma/ niam fuam,amp; ad fedlandam ueram pietatem non cxcitantur, merito aii/ diant illud Prophetac : Excxca cor popuh huius,6C aüres ciüs aggraua, S6 oculos eius claudc,nc forte uideat oculis fuis,6C auribiis fuis aüdiar,amp;cor de fuointenigat,ÔCconuertatur, óófanemeum.PrecamuraütemDcinn Pattern Domini noftri lefti Chrifti,uf quam lucem Spiritu fando fuo in üeraEccIefiaaccendit,eamnon patiatur ullis Pontificiorum uentorwn lt;empeftatibusextingui,fedperpetuo ardentem conferuet.

■ Nter Sacramenta Pontifieix Ecclefiae, foïct ctiam Ordô (Sic enimuocantpublicam ordination? minifirorumEcclefiac) numerari.Scd quodcunt]^ ei nomen tribuerint, certèquafi^ __ eftEccIefiaeorum,tahseftamp;(ordominiftrorumcius»

Ac initio Fraterculus non debet impune ferre, quod tarn exhaufto fit pudore,utaudeat public^, 86 nomine Ecclefix cathohcx,aecotratam pij PrincipisConfefsionem,non folum Chrifmaticum illud Sacerdotiunt eörum facrificulorum,qui abEpifeopis ad facrificandum pro peccatis ui uorum 86 mortuorum Unguntur, prxferre uero 86 fpirituali Sacerdotio omnium piorum,qui iunt in Chrifto renati,ac affirmareSoïos illosföos undos facrificulos, efle uerós aeproprios faccrdotes,fed etiam affeuera/ re,hanceflèdodrinamueræfidei,amp; traditionem ApoftoIorum.Döcct (inquit,libet enim uerba eius adfcribcre)aperte certa fides, 86 ex facris lite ris,a( traditionc Apoftolorum,cui confonat etiam naturalis ratio, quod 86Ù. Chriftiani omnes ipiritUales 86 myftici Sacerdotes ex unguento capi tisfiant,uthoftiasipiritualesDeo offerant,tarnen VERI ET PRO/ P R11 SACERDOTES SOLI funt, qui ab Epifeopis facramen/ to Ordinis initiati legitime facerdotq poteftatem acceperunt. Hade/ nusà'o-ou'Tûj.Redè â Veteribusdidumeft, (^i uerecuridix fines femel tràrifierit,eum bene 86 nauiter oportere effe impudentem.Sotus iecit ale/ am,0(perfricuitfrontem.lt;^are, edm femelcoepcrit,quxinbUccâmüc/ niunt,dicere,uerane,anfalfafinf,quxdicUntur, nort erit curx Hippo/ clidx, confidentermodo,SCaudader dicantur, Viderint fui Catholicî, quorum Sows patronus eft, quomodoea conliftant. Quid enimpo/

«tftimpudentidsdici,^ cos SOLOS effe VEROS amp;nbsp;PROPRIO9 f3cerdotes,qui ab Epifcopis ung3tur,SC facerdonj(hoc cft,ut qmdcmipß ’ntenigunt)làcrificandi pro ui'uis Ô6 mortuis poteftatem accipiuntÆrgOÿ 4“iungunturSpin'tufand:o à Chrifto ipfo filio Dei,in ipirituales facer/ ^otes,non funt ueri,fed falfi,non funt proprq,fed alieni cor am Deo facer ’^otes.Scilicet, qui unguntur unguento Epifcoporû,funtueri Sdproprq'i Qui autem unguntur ungueto Capitis,hoc eft, Chrifti filij Dei,quod eft Unguentum Spiritus fanlt;fti,funt falfi ôi. alieni facerdotes» Quæ eft hæc au ^äcia^quis furorf Vbi,quaefo,hoc docet uera tides? Vbi Sacræ literæC' V/ ^itraditio Apoftolorum^Nam quod Sotusetiam naturalem rationem^ (’]uaenonfapiteaquæDeifunt) inteftimoniumadducit,manif€ftèinfa/ ttitNoniam confcram Ipiritualefacerdotium , cumftcerdotio Pontifiz t^io aut chrifmatico.Hoc enim Idolomanicum eft 0^ Magicum,quemad/ tuodumfupra,cunideEuchariftiatra(ftatuin eft,oftendimus, fed confez tarn cum Minifterio Ecclefiæ,quale quidem Confefsio Principis in hoc ïoeo expofuit,ôC quale eft in uera Ecclefia Chrifti, Etfi enim hoc minifte/ hum inftitutum eft diuinitus , SCufuseius in Ecclefia neceflarius eft,ta/ tuen non eft tanti momenti,ut lit fpirituali facerdotio præferêdum,ac ne ^ïquandum quidem,fedpotiusfubijciedum, quippequódlitinftitutum ^ordinatum,utilli fcruiat,acminiftret,De ipiritualibus enimlacerdoti/ ^us(qui flint Ecclefia ipfa)0^ miniftris eorum,dicit Paulus:Omnia ueftra funt,flue Paulus,fiueApollo,liueCephas,fiue m3dus,fiue uita,fiue mors, fiuepræfentia,fiue futura:Omnia,inquam,ueftra funt, Vos autem Chri ftijChriftusucrôDeûEtiterum î Non prædicamus nos ipfos,fed Chri/ ftuin lefum Dominum noftrum, Nos autem Seruos ueftros propter le/ fum. Si Apoftoli funt SeruiEcclefiae, quomodo fieri poflet, ut foli ierui, Uon autem Ecclefia,domina,eftent ueri amp;nbsp;proprij facerdotes f Petrus uo/ tat Bcclefiam,Genus eletftum. Regale facerdotium, 6C gentem làntftam» Quid ergo dicemusC Regale neiacerdotiumnocritneeuerum neepro/ priunijfed falfum ÔCalienumC'ImÓ,quia hi, qui putantur præcipuiEccle/ fiæ i'niniftri,non funt aliquotics ipirituales facerdotes ( Polfunt enim effe aninroimpio,amp;Epicuræo), Qui autem funt ueré ipirituales facerdotes* nonfuntimptj,fedSpiritufantftoreueraornati,idcirco hi funt multo uc tiorcsÔÈ^certiorescoramDco facerdotes,quamMiniftri4 Aeprofetfto ft îlli fpirituales faccrdotes,non funtueri ac proprq facerdotes, ne Chriftu* quidemipfc,a quo hanc facerdotlj dignitatem accipiunt,pro ucro ac pro/ prio facerdote habebitunVngit enim eos eodem chrifmate,hoceft,Spi/ ritufan(fto,quoipfeundus eft.Vos(inquitloannes)untftionem habetis âfanclo illo.Aciterum.Ipfaumftio docet uos de omnibus , ueraxeft* » Ô^noneftmendacium ♦ Quanquam enimDeus unxitfiliumfuumpræ tonfortibusfuis,ôt^ dédit ei Spiritum non ad menfuram,ac Solus ipfe lit Uerus fummus facerdos,pios autem ungit pro fuo modo Qc mêfura,nihi/ lominus tarnen SC undio uera eft, Qi. facerdotiû in fuo gencre uerum,Ni3 •dcirco non eft uerum,quia MyfticumClmo quia myfticum eft, ueru eft^ Loquimur ein non de Ethnicis,fed Chriftianis myfterqs.Sic nos,inquic Paulus,æftimethomo,utminiftros Chrifti,amp; difpenfatores myftcriorS Dei. An quia Miniftri difpefantmyfteriaDci,n5 difpêiant uetitatêr Hpe eft Sotica dialed:ica.Sed redeo ad Sacerdotiu Chrifmaticû. Nâ li facerdo/ tes fpirituales,(qui funt uera Dei Ecclefia)excelluntueritate fui iàcerdott) miniftrosEccleftæcftcutiâ oftendimus) quâto magis excellât facerdotoit

ChrifinaticÔSjhdceftJdolomanicos ôd Magicos : fmô indignifsimum cftjUt hi illis conferantur.Facelïàt igitur hinc Afotus,cum fuis Chrifmati cfsfacrificulis,ô(f faat,fibi neccumucro facerdotio ,nec cumueromini/ fterio Ecclefiae aliquid commune effei

Deinde Sotus non eft contentas jiublica uocatione ÔC probationc co/ rum,qui fufeepturi funt miniftetium Eeclefiæ fed exigit etiam Ordina/ tionem,ô^uiinfcorîjsaddit,CoIIationêpoteftatis fignis uifibilibus ÔCc. Atqjillud qüidem inter nos conuènitjütnunus üfürpetfibi fernere publi cum. minifterium in Eccïefià,fcd fequenda fit légitima uocatio, Nec hoc damnaüerim,ut qui uocatus eft,commendctur Ecclefiac non precibus d tum,uerum etiam impofitionemanuum,fiquidemhæc,nonutneceflà/ ria,fed ut liberrimus ritus ufurpetur, Etfi cnim habet exemplum Äpofto lorum,qui eäaliquoties ex confuetudine Legis ufifuerunt, tarnen non habet praèceptumDei, ideoephabendaeft pro cærimonialibera,nec eft obtrudenda Ecclefiæ,ut necelïaria,

Sedhîciam quæritur,amp;in hoeftatu uerlàturnunc controuerfia,Quæ fitlcgitima uocatio amp;nbsp;ordinatio ? Sotus contendere uidetur, earn folam cflèlegitimamuocationemamp;^ordinationem, quæfiatab ordinarijsEpi/ fcopis,undionemanuum,ôdconationepoteftatisfacerdotalis. Acfiqui/ demEpiieopi, quihistemporibuslicuocantur, ueriefïèntEpifcopi, prædicarentjiuxta uocationem fuam, Eüangelion filij Dei fynceriter,ac uterenturbalfamo libéré,ad depellêdos fuauitate eius, tetrös odores,nec intelligerent nomine facerdotalis poteftatis,aliud qui cquam j præter mi/ nifterium Euangefij,ficut eft à Chrifto inftitutum,non elîètfortafsis,cur Ordinationi eorum odiofèrepugnaténius.Nuncautem multa funt,qug coguntEcclefiamamp;Miniftroseius,uttaIesEpifcopos unàcùm Ordina tionibusamp;^Vndiionibus eorum delerant,

Primùm enimEpiicopiPontificqfunt hoftes piæ dodlrinae Euange/ lq,ac perfequuntur ueram Ecclefiàm Chrifti, Etfi enim fpero nonnullos inter ipfos elle,qui non curuant genua fua ante Baal,tarnen nunc non fit fermo de priuatis quorundam Epifeoporum perfonis, fed de publico ac praefenti ftatu eorum.N on dubito quidem,Sotum negate eos elfe hoftes piae do(ftrinæ,fed periequi tantum impiam : nos autem in eo iarii multis annisfuimus,8Cadhûciumus,utcertifiiimis argümentis,acfirmifsimis teftimonqsfacræfcripturæprobemüs,eam dodlrinam,quamipfi aduer/ fos nos tuentur,effèimpiam,noftram autem eflè piam,amp;: feriptis Prophe ticis acApoftoliciscônfentaneam ♦ Cùmigiturcertôac ueréfentiamus Pontifieiös Epifcôpos eflèhoftes ueræEcclefiæ, ac dodirinæ eius, quæ nos furiac agitarent,utab ipfis Ordinationem peteremus C’ An hoc non eflet à lupis petere ouium paftoremç'

. Deinde,Chrifma,quo manus ordinandorum ùngunt, non eft Chri/ ftianum,fedmagicum,quemadmödumfuprademóftrauimus4Quomo do jgitur liceret nobis eo bona confeientia utic*

„ Prætcrea eftÂfritus iplè,quo nianusunguntür,magicus. Cum enint Pontifex fulcipit Sacrificulum confecrandum, ungitambas eius manus fimuliundas ( Recito autem uerba ipfà Pontifi'caliseorum)inmodurn crucis prodiicendo cum pollicefuo dextro, in oleum catechumenorum intin(fto,diias lineas,uidelicet,a pollice dextræ manus,uftp ad indicem fi/ niftrum,amp;a' pollice finiftro,ufcp ad indicem dextrum, ungendo mox to/ laliterpalmasjdicens, Cofeaare fantftifi'care digneris Domine manus

DE O RD I NE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4,

'ftas,pcr fftam un(^ionem,ô^ nôftràm bene diAonern.ut quaecunquc bencdixerint, bencdicantur,amp; quæcuncp confecrau€rint,côfêcrcntur ôi. 6ndificentur,Innomine Domini noftri lefuChrifti Amen,

Non habet autem oleum uel ex fuacrcatione,uel ex finguIariDe/in/ ftitutionCjUt quæ manus co unguntur,ita confccienmr,ut quæcuncp be/ ■edixerintbenedicâtur.Num enim,fi quis facrificulus,manusab epifeo/ po undus, benedteeret uel uenenum, uel Satanam ipfuni, benedida eC/ lènK’Reliquum igitur cft,quôd hæc benedidio, non fit nifi magica incâgt; ^atio.Âdhæc,quilîc unguntur,noninhocunguntur,utadnuncientEc/ flefiaeEuangelion filij Dei quod eftpræcipuum officium miniftrorum Ecclefiæjfed ut celcbrent Miflàs pro uiuis ôè defundis. Sic cnim dicit Po/ t'fexad fàcrificulumî Accipe poteftatemôfFerrefacrificiumDeo,Mifïâl/ sue celebrate, tam pro uiuis, pro defundis, in nomine Domini.Do/ fuinnis autem has Miffas efièimpias óCDeo abominadas. Qlüs ergo pia Uiente prædituspateretur fctaliundioneconfecrariC Denicpmulta alia , fiint,quæpios quofiç meritu abftetrere debent, ne Ordinâtionem fuam ’PontificijsEpifcopis pétant,

QuidigiturCNum quiaEccIefiæiOxtadodrinâm Propheticamamp;^ A/ poftolicam inftauratæ,nonpetunt ordinâtionem fuorum miniftrorum sPontificitjsEpi£copis,nôhabcbunt,nccucros nnniftros,necueraSacra wenta^Bonauerba.MiniftriharumEcclefiarùm noncofecranturimpia gt;ncantatione,con(ècrantur autem pia precatione: non confecrantur oleo , niagicojconfecrantur autem cœlefti inuocatione.Qvii enim eliguntur in paftores Ecclefiarum,probantur primùm omnium,quoad eius humana diligcntiaamp;iudiciofieri poteft,tanidodrina,qüàmuita.

Deinde commendantur Ecclefiæ,cUi præficicndi funt. Ac ne fie quidc obtruduntinuitaê,Sed turn demum exhibetur ci, cùm amp;nbsp;ipfa confenferit ’capprobauerit. Nam penes plebemEcclefiæ poteftatemefiTcminiftro» ucldignosrécipiendi,uelindignosrecufandi,ac omnino officiumeius tfle impi'os amp;nbsp;facrilegos fugiendi,ac defcrcndi,tcftificatur Cyprianu5,cu/ wsuerba exiibro hEpiftola q-.hîc referre libct.NonbIandiaturfibi plebs (’nquit)qnafi immunis à contagione elfe delidi polsit,cü facerdote pccca tore communicans,fld ad iniuftum atçp illicitum præpofiti fui Epifeopatû confenfumfuum comniodâs, cùmper OfeamProphetam comminetur ô^dicatcenfuradiuina,Sacrificiaeorumtahquam panis ludus, omnes ~ j r . quimanducant ea,contaminabuntur,’Doccnsfcilivecôi^oftendens,om/ nés omnino ad peccatumcoftringi,quifuerintprophani£Ciniufti facer/ dotisfacrificio contaminât!, quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnrtr

Quod idem in Numéris manifeftari inuenim us, quâdo Chore amp;nbsp;Da/ pontifie'^ fit» than ôf. Abyron contra Aaron facerdotem facrificandi fi bi liccntiani uen ceräotes uê» dicancruntlllicquocpper Mofen præcepit Dominus , ut ab cispopulus diant fibiti feparetur,nefacinorofisconiundus,eodemfacinore.amp;ipfe perftringa/ ro« tur,Separemini(inquit)àtabernaculishominumirtntftlt;;5rumdurifsimo rnni,ôdnolite tangere ab omnibus,quæfunt eis,nefimulpereatisinpec/ tato eorum. Propter quod PLEBS obfeqüens præceptis Dominicis, nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;*

a:Deummetuens,à PECCATORE PRAETOSITO refedebet,necfead SACRILEGI SACERDOTISnfacrificiamifce/ re,cum IPSA maxime habeat POTEST ATEM VEL ELIGENDI DIGNOS SACËRDOTES, VEL INDIGNOS ‘RECVSANDI, HadenusGypri^nusej, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. oT t

HJc non dubito,qufn Sotus,qua eft rel)gione,eùm. hæc leger î t,reî eëîu rus nos fit in catalogum eorum facn'Iegorum Sacerdotum, quorum Cy/ pn'anus meminit.Nos autem,etfiiamdudum muftis amp;nbsp;firmis argumen tis conuicimus Sotum, ac omnem colluuicm eins, Sacrilegîj, tarnen in præfentia non difputabimuSjQui fint facrilegi Sacerdoces, Sed illudno/ bis nunc fufficit,quôd non liceat folùm,uerum etiam neceflarium fit pic bi EccIefiæjUt déférât indignes,impies amp;nbsp;facrilcgos facerdotc5,acproctl rct fibi dignosjqui SC pia dodirinaEcclefiam diligenter crudiant,5Chone ftauitadotftrinam fuam ornent.Ncqj metuendumeft,ne,fifiieriIegusB/ pifeopus retjcitur autdeuitatur,pereat aut concidat ordinaria fuccefsio, Hæc enim non pendet,nec â Sedibus Epifeoporum, ncc à perfonis eoru, fed à uera dotftrina Apoftolorum, ut is fit uerus fucceftbr Âpoftolorum, qui docet,quod Apoftoli docucrunt, ÔC quod feripto eorum continetur» Sed de Suceefsione in Tr^ohiyei^ivus copiofè.

Pergamus igitur,6C accedamus ad eos gradus, quibns Pontifiefj .rddi/ gnitatem iàccrdoti) fui aieendere folcnt. Sub iàcerdotibus, inquit Sotus,, alios eflè inferiores miniftros ftilicet Oftiarios,Leiftores,cxorciftas,Ae9 JytoSjSubdiaconos, diaconoi, fuper fâcerdotes ueroEpifeopos, certafi/ des credit. Sed heus tu, Sote, ubi manent Archiepifeopi, Primates,Pativ archæ,Cardinales,2lt; fummus Pontifex Romanus C Fortafsis quiahino continentur in Sacramento Ordinis,nec funtàChrifto inftituti.AcCon fefsioquidemPrincipisnon negat utile eflè,ut ftudiumeorum,quiacccamp; furi funt ad Ecclefiam,quafi rudimétis,probetur, Negat autem iftam norum,ut uocant,graduum ordinationem efle exinftitutione'Chrifti,S^ inEccIefianeceffàriam.Quâquàm autem hoc manifeftius fit, qiiàmutin digeat probatiônc,ac ipfi etiam Pontifictj feruent quidem fuos in his ordi ‘ nibus conferendis ritus,ôfficia autem eorû intercidere fua fponte iinanr, tarnenopcra;preciumeftaudire,undegradusherum ordinum fumpft/ tint,ut uel eo cognofcatur,mera elfe blateramenta,quac de his ordinibuS Ex tmgofte garriunt.Primüm(inquiunt)fignaculum Clerici Corona eft.Vfumauté de ftnüo vi huius tonfur^,à Nazaræis exortum elfe dicunt, Sed quis dédit uobispo/ flore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftatem reducendi umbram in ucritatem,amp; tenebras in luccmî’ Siccine

Deinde,fequuntur,inquiunt, feptem gfaduum promotiones, in qui* .bus per fpiritualem poteftatem altius femper ad fa era tradlanda confcciv . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dunt.Et mox.Ifti Ordines facri diuerfis locis per orbem terrarum quacun

que Sandæ Ecclcfisç corpus diffufttm cft,difponuntur, no folum uoluiv taria ordinatione fpiritualium Patrum,fcd ex IPSO quoq; GENT ILI T ATIS ufu conuenienti ratione affumpta. Habes igit fuam ipforuni co/ fefsionem, quôd hæc graduum diftindio non fit inftituta niandato Chfl fti fill) Dei,fed uoluntaria ordinatione fpiritualium, ut ipfi loquuntur,Pa trum,nec fit inftituta uerbo Dei,fed ex ritibus Gentilitatis. An non pro/ bèamp;pièab hisPatribusfalutiEccIefiarcofuIitur,quôd fumantgradus fi/ cerdotîj fui è ftia ipibrum uoluntate.amp;f è ritibus EthnicorumC Emendabi musigitur uerbaChrifti,ô(fcùm ipfe dixerit,Spiritas fandlusdocebituos 6mnia,amp; fugge^ret uobis omnia,quæcuncp dixi ùûbis,dicemus deinceps nos, Spiritus faneftus docebit uos omnem ueftram uolun^atem, amp;nbsp;fugge ret uobis omnia,quæcuncpEtllniciin fuis làcris peregerunt, ut SCuosea imitemini,

Interhos fcptem (inquiût) gradus fpiritualis officrj primus eft eorum, quiOftiarîjdicuntur ♦ Hoc ofKcium Dominus in fua perfona fufccpit, quandoflagellodefuniculisfatftouendcntes ÔC ementesincemplo,eiez fit. Si his temporibus multi taies Oftiart) eflènt,non dubito quinPontiz ficiæ ecclefiæ breiiifsimo tempore prorfus üacuæ fièrent,

SedliexhocexempIoChriftifacienduseftgradus Ecclefiafttci mfniz ßerij A Sacramentum ordinis,quid eft,quôd non faciunt etiam ex Am/ bulationein templo,Sacramentum ordinis, quia feriptum eft,Icfus am/ hiiabat in tcmplo,in porticu SalonionisC'

Secundus gradus eft Lecftorum.Hoc officium(inquiunt)Domfnus in propriaperfona oftcndit,quando in medio Seniorum librum EfaiçPro phetæaperiens diftineftèad intelligendumlegit: Spiritus Domini fuper mcamp;^c.Legendam quidem explicandam elle Sacram feripturam in ec défia,nemo eft,qui neget,Sed ex hoc exemplo Chrifti inftituerc fmgula/ torn gradum,fiCfacramêtum in minifterio Ecclefiaftico, hoc demum eft fuperftitiofum.Sicut enim in templis funguntur officio Oftiariorum aez lt;Iitui,etiamfi non fuerint fuis cærimontfs abEpifeopo confecrati, fed tan turn à plebe eius loci ad liane funÆonera ordinati,ita textum Sacræ feri/ pturæ publiée in EccIcfia Icgunt hi, qui cùm fint expedita Si erudita lin/ gtia,ad hoc officiumjuocationc corum,quoij: in ea Ecclefia intereft, ordt natifunt,etiamfi non fint Epifcopali confecratione in eo graducollocâz tùEtquidfSitanta eftlibidofaciendorum graduum,curnon conftituût etiam gradum Difputatorum,quia feriptum eft, Inueneruntîefum fedê/ tem in medio DoÂorum,audientêilIos,amp;^intcrrogâtem:eosC' lam, quid SC Scriptorem,in horum graduum catalogum no reaileruntC Scriptum eft eninijlefus inclinans fe deorfum,digito icribebat in terrain,

T ertius eft ordo Exorciftaru.Hoc officio,inquiunt,ufus eft Dominus quando faliua fua tetigit aures Sé linguam furdi ac muti diceris Epheta, tjuod eft Adaperire.C^iid ergoCSi hæc iufta Si légitima caufa eft,propter (luam inftituendus erat peculiaris gradus in Ecclefiaftico minifterio, cur noninftitutus eftetia peculiaris gradus,ex eo,quod feriptum eft, Domiz num feciflelutumexfputo,amp;ineuifrefuperocuIoscçciî’Autexeo,quod feriptum eft,Dominum tetigifle loculum, ut qui defundum portabant, fubfifterentf Faciamus ergo in minifterio Ecclefiaftico gradum Expuen ti«m,6cloculostangentium.

rarios,quiaaccenfos cereos deferunt dum Icgitur Euâgelion Sic, Hje no inTheologia tantum,uerumctiam in Grammatica, quod utrumque ilz lis ufitatum eft,peccant.Græcis cnim «xâao vöof ,no eft ccrofcrarius,fed co mes,feu minifter aflè(ftator,qui dominum fuum ad pedes fequitur ,Hoc officium dicunt Dominum in Euangeliotcftificari Ie habere, cùm ait:Ez go fum lux mundi,qut fequitur me,non ambulat in tenebris, fed habebit lumen uitae.Qmid,obfecro,hæcfibi uolunt ludibriaC Quando tandem de fincnt ifti ineptire,imó infanire f Exiftimatis ne Chriftum dixifle, fe eflc Lucem mundi,ut fignifïcaret,non folum fe ipfum efle ceroferarium, uez rumetiam inftituendum eflè in Ecclefia gradum feu minifterium cerofe rariorumC Qiiid iftis interpretibus fcripturæfuriofiusC Manifeftum quiz dem eft,quód Chriftus filius Dei fit uera Lux,amp;f præferat nobis facem,ad cuadendas afternxs tcnebras,Sed illa eft furia,quód exiftimentChriftuin ü 2

üel hoe fuo dió:o, ucl hac fna adiöe,fignificafle, inftitüendu èflè pecuKarc cxtcrnorum ceroferariorum in Ecckfia SacraHientum, A.n non dixi't etv am:Ego fum oftiü,Ego fum paftor bonus, Ego fum uitis ucra f Inftitua/ mus igitur ordinem eorum hominum,qui praeferantnobis oftia,ftatua8 , paftorum, ÖCexternasuites,utintelliganius nsChriftumadumbratum» Et cum loânes Baptifta dixerit de Chrifto: Ecce agnus Dci qui roHitpcc/ catum mundijOrdinemusin minifterioE£clcfiægradum,adqueïncoiv fecrentur homines,qui uel oftentent nobis,uel circumferant agnos, qui/ bus Chriftus nobis ob oculos quaii depingat, Amâbo te, Sote,!! tuiPraî/ bti,dcliberatin'i,num circumgeftatio Agni madiati inftituenda eflet in cultum diuinum,amp; in umbrâ ueri agni,pro peccatis noftris niadati, coiz rcntinSynodum,amp;adhiberenttein confiliuni,quidfaceresî' quidconfî iij afferresC’Num hortareris Patres, utfortiter pcrgerent,ôd diuinumeuh tumaugcrent,atq;inftitutionehuiusdrcumgeftationis deuotionempo pull cxcitarent,acinflammarent?Sed audircs â nobis,quod à te audire fo lcmus,Nouator. Audiresillud, qüoduerefubucrtit omnes ueftrasaras, amp;nbsp;ueftrarum manuum fculptilia : Fruftra me colunt,docentes dodrinaS præccpta hominum. Audircs ôC illud Pauli, fi modo prior eius didli pars uobisredlêacpommodariqueatîPofleaquâm cognouiftisDeuni) quin potiuscognitîeftisàDco,quomodoconuertimini dertuo ad infirma egena clementa,quibus iterum ab integro feruire uultisCAn dehortarc? risCVbi ergo maneretautoritasmaiorumtuorum,qui non minus friuo las habucrunt caufas inftituendi Sacramêti ceroferariorum, ex co, quod Chriftus dixit;Ego fum LuxmundijquamtuiilIiPrælati haberentinftî tuendi cultus aut Sacramenti Agniferariorum,ex eo,quôd de Chrifto di dlumeft,EcceagnusDci,quitollitpcccatummundir

Porrô,ChriftusfiliusDei,Sdfifadlüs eft Acolytus,feu utipfi interpréta tur,cerofcrarius,tamê nondum licet ei conitêdere in gradum facerdotîj, nifi ante fiat etiamSubdiaconus» Quinto igiturlOco (inquiunt)ordo eft Subdtaconorum. Et ut feias eos non omnino lufifle opera in ftudio Graf/ carum literarû,affîrmantfubdiaconos apud Græcos dici hypodiaconos» Ac addunt,hoc officio ufum efleDominUm,quando fada ccena,præcin xit fe lintcOjSd mifla aqua in pcluim,lauit pedes difcipulorum, ac extcrfit lintco»

SiChriftushOcfuo exemplo fignifîcauitinftifuendum eflcinEccIcfia ordinem hypodiaconorum,haudicio,quantafequanturabfurda,Exeni pîumenimChriftihortatur,nonunurtitantumhominum gcnus,fedo/ mnes pios,ut fua fibi iüuicem officia deferâtSi ego,inquit,lauipcdes uc/ ftros,Dominus amp;nbsp;magifter,uos quoq; debetis inuicem ahj aliorum laua re pedes.Primùm ergô,omncsferui, qui lauantpedes dominorum fuo/ rum,omnes hberi,qui lauant pedes parentum fuorum, crunt hypodiâco ni.Im Ó in hoc gradu confiftent quotp m ulieres,quæ 6C ipfæ foicnt aliquo tics aliorum pedes lauare.Quæ erit haec rerum abfurditas?quot; Deinde,quia Pontificialegeprohibetur,nehypodiaconi contrahant matrimonium, metuendumeft,neuniuerfusChriftianus orbis plenus fitinceftuumamp; fpuriorum.Cùmenimomnes pfjordinentur SC confecrenturexemple» Chrifti in hypodiaconos, êd tarnen magna pars corum ineant coniugia, quid reliquum eft,nifi ut défignent inccftum,6C procréent fpuriosC

Sed ne Chriftus filius Dei per faltum,ut ifti Ioquuntur,ad facerdotium promoueatur ,neceftè habet ctiam Diaconus fieri» Qui ordo,fexto loco ah

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE O Mb INE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;1^

ilHs numer«tùr i Et hocù'nquiunt ) ofltdo iifus eft Domfnus qwartdo poft ccenam pfopriô àri,Si propirjfs manibus facramenta confc Aa difpc

quando ApôAôIÔà dôhtiiàtntes ad orationë iudtauit diccnsî Vi/ plate â; oratc,UC non intfèâs ifi téfttàdôriémi

Hîc uerô inqci tut itiihi fcrtipuliis, qùod CHriftus,poft^ Üni fa dus cfl oacçrdos,ô(: conlecrauitpârteirtjtum deniiini ftatDiaeonus^ Nön enînl *ntc diïpenfauit panê,quod eft ofitciilm,üt illi àiünt^Oiaconof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coil

^craint,quod eft offtciuni Säcerdoturil.Et cunî hórtatur difdfiuloi äd ógt;' tationem,iam ante erat fâc^rdd^.F'dréafsis autem ucfbä èorum itainéelii 8cndafunt,quódfignificent Chrt'ftü rtort tum primuni in coena,(edloge •ntefadiim eflcDiaconum,in cocna auteni officium cxerciiifle,6Churtii/ ^’Utis gratia de gradu Saccrdottj,ad gradum Diacönorum deftertdiflej

Scd habeant ifti fuas nugas amp;ineptias ♦ Öbfturuni no eft,ex Adis Äz Pöftolicis,cap.ó.quodfueritinitio offïciumDiacortórurtlirt Eccleiia.Ec ïionienDiaconifignificatMiniftrum, ncc ad unüm tantu bominürri öfz ^’ocm referri debet,fed pertinct ad cuiufuis generis miniftéria * Quicucp ^'nqtChriftus)uoluerit inter uos maior fieri,fit uefter DiaconiisÆt moxî P’lius hominis non uenit®^:xöi'«ö«i'(«, dJgiMVHveei, hoc eft,non üenit, WipfehabeätDiaconos,fed üt fiat aliorü Diaconus. EtPaulus, Dico(ih/ noiOChriftumlefumfuiftcdiaconüm circunicifionis,hoccft,prædicanc Êuangclionludaeis.Magiftratus etiarti Politicus dicitur àPauIo Roni.i^, t^iaiiortUS Dei,id($ ijs tëporibus,quibus Magiftratus adhuc erat impius^ Qoarc,âtfi Ecclefiafticis diaconis fui quôdàhi fuerunt officia in EcclerUi tarnen née nomert,quod tam late patct,fupèrftitiófis ritibüs ad uniim tâ/ turn ordtnem hominurn contraberidum eft, nec officium,qüo quidê ifti fis tcniporibus ad iàcrificia praffertim Miflàr3fdriguntur,tanti rtiomen/ t* eft,ut fine corum opera uerà ècclefia cortftare ho queatEt taniert,âudelt; bonioimpudcns, xt/rà? ’ix^Fjadafebos orclines,qüôs chUhietauiz Oîus,àChriftoinftitutos,amp; écclefiacneGeflariosefle,c3nobabearttnifiex ^nipla qiiædam Chrifti,ad hos ofdineS feu gradusj ineptifsihié, ficut oft« dinius,ab ipfis detorta, 8^ officium Diaconorum longe aliùd quöndant inEcclefiafuerit,quant qüod his temporibus id niinifteriä Miflarüm fUz arum traducant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

Progredianiur autêab bis gràdibus, èc aftendamus in gradum ftcrö/ ftndi eorUm Sacerdotij.Tradiditj'nquit Sotus,facra feriptura,quantum fatis eft,utagrtofcänt obedientes fÜij,inftitutoà â Chrifto Sacerdoces,qui perpetuoifi ccclefiämedd finfintcrDeumôtpopulùm,amp;ofFerantiâcrp ficia ad pHcandam iram Dei,amp; meritumChfifti üiiiis èi. mortuis applicS dum.C^uanquam autem Sotiis bötfortitcrifieueret'tarnen male fibi c5z faus, diffidit fe pofte in hoc confiftele « IdCirco addit : Docet qüidcni inz qutcns,hoc fcriptura,Sed diftindius Ôû triariiftftius tofa femper id fenuit Chriftiana Ecclefia,ex traditione procul dUbio ÄpoftoIorum.Pauca haec flint uerba Soti,fed profedo multa 8C magna in rjs mêdacia continentürgt; Quomodo enitn aduerfus tartfirtlimpudentiàmpudctiüs loqui auf pölz fern aut deberem^

Ac initio,non mouco fitem de uocabufö Öacetdotis lt;nbsp;Etfi enini fiterag Noui T eftamcnti,quç eft feriptura ApoftoIica,nufqUanl,qUod e'go quiz dem fciam,tribuit Miniftris Ecclefiæ nomen Sacerdotis,rtifi ubi omnes pios in Chrifto renatos uocat facerdotes .Et Epiftola ad Hebræos multa qiudê mentionem facit Sacerdotum, fedLeuiticorum, quos cofert cum

' Saccrdotio Chrifti,tam ert uoccntur lane Miniftri.cccicfiae, SacttddfCSjÔl hil hoc patrocinabitur caùiæ Pontificiorum.Nam êC qui facrum EuangÉ lion docent,amp;quiSacramentaEuangdijdilplt;nfantÈcdefiatjpoflùntdi ci Sacerdotes,aut etiâ facrificacorcs,ficut Paulus dicit lè ttftvgr «vrr« hoC lt;ft,SacrificanternEuangeIionEgt;ei»

Dcindcmanifcftè falfum eft, quod Sotusdrdt,fiifi'^n' lcripturâmtrà? Here ÔC docere,tales eflèa Chrifto inftitutos faccfdotes,qui pcrpctuo in ec dcfiafint medij inter Deum amp;nbsp;popuhim, ac offerant Sacrificia ad plaça» dam iram Dei^ô^ ad applicandum mcrintrti Chrifti uiuis amp;nbsp;defondhs, In Lege quidem Leuiticafueruntqoondam inftituti Sacerdotes,qui offer/ rent pro populo làcrificîa,ÔC placarentDeatn, Hi autem non fuerunt ue/ ri facrificatorcsSCplacatores,led tantum adumbrarunt uerUmPlacaror2 amp;. Media torem,Dorn mum noftrum lefum Chriftû, ficut Epiftola ad He fcratos dare exponit, Vnde ô^aicOmnis Pontifex qui ex hominibus afltt - mitur,prohominibusxonft/tuitur,inhisgt; quaeapudDeum aguntur,ot offerat donaria amp;nbsp;uidimas pro pecca'tis.

Quo loco Epiftola non loquitur de Pontificibus fell facerdotibUis Nlt;W ui teftamenti,ficut Afotus ift fcorqs fuis nugatur, fed de lacerdotibus Vlt; teristeftamenti,qui amp;^confcrunlurcumChriftofolouero fummofa/ cerdote.ItaqjpoftquamdixifletomnemPótificcm(uidelicetLeuiticuni) conftitui pro hominibus in his quae apud Deum agutur fiCc, ftatim add/1 alteram partemcc^Iationis,itaamp;:Chnftus,inquies,non ftmetipfumgl® rificauit.Etmox:In diebus carnisfuae obtulit precatfones QC fupplicatio/ nes 6Cc.Et quia Chrrftus fecit omnes pios fpirituales facerdotes, ideo Vo uitici facerdotes adumbrarunt etiâ omnes pios, quorum officium eft co/ fidereunicofacrificio Chrifti, amp;nbsp;hoc Iblumiræ Dei opponere, quodeft Chriftum incruento modo,ficut lupradidum eft,Patri fuo offcrre.Oftv cium quocp eorum eft,offerte Deo preces, amp;nbsp;fupplicationes in Chrifto» ec præbere corpora fua,h oftiam uiuent em,landam ,acceptam Deo,0/ ta tionakm cultum,ficut Paulus loquitur. Vanumigitur eft,quóduclLcui/ tici facerdotes adubraucrint facrificulos Mifl'arum, ueJ Chriftus inftitue/ rit in N ouO tcftarflento tales facrificulos,qui fub fpecie panis uini facri ficent Deo corpus 0^ fanguinem Chrifti, ad expianda peccata uiUoruin 6(fmortuorum.

AdhaeCjUanum eftamp;inud,qudddidt Sotüs,Toitâm femperChriftiagt; nam Ecc.’efiam id diftindius SCmaniftftiustenuiftc.IlIudfortafsisfentit* Sacram Icripturam tradidiflèpaulo obfturius, quôd corpus Chrifti fieri/ hcandum fit fub fpecie panis^Ecclefiam autem expolüiffè id magiS perfpl cüé.Scilicct Spiritus lândus,quo didatorc Sacra fcriptuta litcris manda/ ta eft,nonhabuit tantum linguae aut eloqucntiæ,üt potucritclarisücrbi« dicere: V olo,ut fint facrificuli,qui quotidie offerant füb fpedc panis öf ui ni,corpus amp;nbsp;fangüirtem Chrifti,ad expianda merito huius opcris,pecca/ ta uiuorum ôiSmortüorum.Et cum Chriftus dicit, Spiritus fahdüsdoce/ bit uos omnia,acducet uos in omnem ucritatc, glorificabit mc, Intet/ pretandum erit,Spiritum fandum effc nebulonem quendam,qui nebil/ las 0^ tenebras offundat,amp; fententiam Chrifti oblcuret, ecclefiam atitem cfleueram omnis üeritatis ilIulfratricem.Quidautêhac blafphemiahot/ ribiliusfNam Spiritus landus in hoc Apoftolis miftüs eft, uf quar oblcü/ raerât,illuftraret,ôif Apoftoli poft acceptum Spirit« fandum mâdârünt ta illuftrata,literis,ut perlpicua ad pofteritatem tranfmitterentur ßd fi

dèînceps obfcuritatis,hominum c3ccuficntia,ïhclt;dcrét, his Ittcr/s ex plicaretur.Cum igituruera ChriftiEccIcfiafitdiïcipula fpiritiis fan(fh',co ^^iniehofus eft in earn, quifqufs affirmât ipfam diftinëlius àC mamfeftiua ^ncre dodrinani de facerdotibus ôi. facrfficijs,quàm fpiritus ipfe faftdiuâ •n fcriptura fua tradidit,ac docuit.

Qiiæ eft ergo ilia ecdefia,quæ fe fupcr fpiritum fandlum tîta temer ira? ifftèrt^Non certe uera eft ÔC Ghriftiana,fed falfa ôC Potificia, de cüiui cd P’tc iam olim diftum eft,EfFertur aduerfus omnc,quod dicrtùr Deus aut *’utneri,adeo ut in templo Dei fcdeat,oftêtans feipfum DeQ. Et ba^c ecclc ^Mhter alia £cf/»/4«7«,quibus autoritas eius conftat, ctiam illud continet, ocripturas efte ad tempus adaptandas,â^ uariè inteiligendas,ita ut fino tÉ pote feeûdum currente uniucrfalê ritum exponatur, mutato ritu iteruni ^ententia miitâdafit.Et illud, Fatuû efte, uelleuniucrialêritum ecclêfig,ex ffiipturis prçdcceflbrû arguere»Quare,cu ecclefia ilia Potifîcia talibUs axi ®ntatis fit inftru(fta,n6 eft mirum, quad dotftrinâ de facrifîcns fuis dîftin? lt;^ms Si manifeftius teneat, g ipiritus ipfe iàndius in iacra fua fcriptura,

Præterea eft Si illud falfum, quôd SotUs affirmât, Sacrificulos fuos ^ffarios inftitotos eflè ex Traditione Apoftolorum, Vbi cnim,qUæfô, Apoftoli tradiderStjdcbere iriEcclefia eflè Sacerdoces,qui quogt; tidie facrificentcorpus ÔCfanguinem Chrifti fub fpeciebus partis QC uini, ’dexpianda peccata uiuorum ôi mortuorumC'Lcgo in Apoftolicis tradi tionibus inftitutos eflè in Ecclefia,alios Apoftolos,alios Propbetas,alioa Euangeliftas,alios Paftores,alios Dodlorcs. De talibus ucftris Sacrificu/ J'Megryquidê.Soletisquidemnôbiseosnominc Paftorüm amp;nbsp;Do(ftogt; ’^uniobtruderc , Sedquis ucftris corrttnentarijs mentiri afliictis fidenl ’^dhibebitç'

Ne autem Sôtus temcré aliqUid affirmàre uideatür, producit tandeni' ’’^nicdiumfimilitudincm à rauItitüdinePaftorUmpetitam,amp;additct A^stdam fcripturaèdilt;fta,quibusfacrificiüm fuutti ftabiliat N ce diibiunt ^ft(inquiês)fubunoillo fummqMediatorc Chrifto,NECESSARIOS fflè alios mediatorcs, qui ex offîcib üices eius gerant,ficut füb illo fum paftore fpeciales paftores. Habemus ergo fatis perfpicüâ fîmilitudi? n^’Sicut neceflè eft, ut fint multi paftorès in Ecclefia fub uno fummo pagt; ftore,ita neceflè eft eflè alioS mediatores fub urto illo fummo mediatorc« '^Non eft quidem obfcuAïm,quôd fpiritùs faniftus ordinaUerit multos •n Ecclefia Paftores.Quod autem ordinauerit multos mediatores, taies Uidelicet,qui expient fuis Mifsis peccata hominum coram Deo,hoc de/ inum falfum eft.No enim idem eft Pàftof,quodMedïator;Hiccnimeft^ ^uifuaipfiusPafsioneS^morteexpiauitpeccata homirtum, ÖCplacauit wâDei.Quod opus,ut fblus Ghriftus filius Dei peregit, ita Si foli ipfi ma ieftas eius operis accepta ferenda eftiPaftores autem in Ecclefia non funt «oinftituti,utipfi ufurpent fibi,aut operibus rüis,eam maieftatcm,quçfd li fummo paftori lefti Ghrifto competit, fed ut fint fummi huius Paftoris

Mediatoris ferui ac Miniftr»,qui beneficium Pafsionis Si mortis eius Ecclcfiæ adnuncient,amp; Ecelefiam de hoc beneficio, difpenfationc ccenac Dominicaî,commonefàciànt,

Qüôdfi nomine Mcdiatorûintclligat Afotus taies Mihiftros, qui unö illüm fummtim Mediatorê prædicationcEuangelq Si redta difpêfationc BaCTànientorum eius celebrant, Si commendarit, per me fànè licebit, ut amp;ipfihoc nomiuc uocentur,Scdfi nomine Mediator«intelligas eos,qui

bpcribus Miflartmijfcu facrificiö corporis amp;nbsp;fànguinis Chrifti (ub ipecJ* buspanisô^uini,füfcipiuntcXpiânda pcccata hoitlinunx coram Öd placandam iram Dei, hos ego non indico efle niediatores inter ncs Sc Deunijfcd potitis inter hypocritas £gt;(. Diabolwin, cui ciiam iUi cipant,quotquot htiic Miflalium ïacrificuîofünî opcti remi/sionempf*^ catorum fnoruni impaenicenteracceptath ferunt*

Quomodo enini hi rhediatöres poffùnt in expiandis hominam ptcc«^ tiSjUices GliriftifutSoitus nugatur) gcrcreC'Chriftus, cura|gt;crerur ad fup' plicium,non hibuit VicäriUm, qui pro ipfo ctucem Ôi. niortcth fubire^ fed folds ipfc calcauit tdrcüIar,ÖC de gentibtis non fuit uir cum ipfö.Circi» fpexit, ôâ non erat auxiliator,qu2enuif ödnó fuit,qui adiuiiaretSi autem, poftquam afccdit in cœlüm, ôi. fedet ad d^xtetaHl Oei^rcliquit poft fe cnficulos Miflarüm, Vicarios füos in cx()iàndis peccatis hori1inüm,dU’d cft,qüôd non patiuntur ficut ipfc paftuà eftî'quid eft, quod noh flageîlàiy tur,amp; criicifiguntur,fiCut ipfc flagcllaius SCcrucifixtis efffOfficium cniih Vicarij,nonin hoc corififtit,utnomine altcrius, cuius uices gerit,iöcula^ torias gefticulationcs exerccat,0d exterhatti tantum fpeciem officij ihen tiatur,fcd utidem illud munus,qhod alterius cft,reibfa abfbïüât.Sicut nini Vicarius Principis in dicendo iure, non probe fungitur fuo officio# fl tantum inftitaattribunal,8dcollocet in eo ftatuam quandamligneaiw locoludicis,acfubornet, quiperfonam gerant accufatorurnödreorum# üt fiat Indus ad dclediationem fpedatorum inftitutus, fed neceflariuni eftjUtipfe ad tribunal cohfcehdac,Càufas magno ftudio cö^nofcafiödiuï fumma ihdoftrià ac iufticia dicaCita ôd Vicarius Chrifti in expiandis pec/ catis hominumjUondum fatisfacitfu^ uocah'onijUtreprçfcntct geftieuW tionibus fuis aliquam imaginem paftiohis Sdmörtis Chrifti, fed ncccift habet ut fubeatipfe quotp, ficut Chriftus fubfit, pafsiortcm Slt; mortem ftoquiriori eft ucruSjfedfidticiuSiÖdiocuiatorius Vicarius . Cumautem ôacrificüii Miflâriim hon pofsint,necfipöf5int,uelintfortafsis,tot ôdwu tas aerùmnas pro fiS,quOr3 nomine fufcïpiunt Mifîàs cclcbrandas,ôd pcc/ ' tata- expiànda,fufferre,quid eft,quôd adftuc tam impudchter perdantia/ (ftare,fe effe in expiandis hottiiriüm peCcatiS, Vicarios ChriftiC Ac profe/ dÔjfi dicendum eft,quod réseft,hi,cjui fupefiôribus annis gefleruntper/ fonam Chrifti in IudisPafchahbus,rc(ftiusdicercntur uicarq Çhrifti crifîculi,quôdinhisludismult6 apertius repræfcntata fitPafsioChnfti,' quant in Miflâ,

Sed cxpcndamùs fatius dialcdicam Soti. Speciaics,îrtqüit,funtpafto/ res,fubuno fummopaftofe.Neccflâriüm igitureftutfint etiâmukiMe/ diatorcs fub uno furnmo mediatore.Pcrgarhus igitur candem argumert tâdinormamfcqui.SpecialesfuntPatrcSjfuburtofumhîO cœlcftiPatrCj ' ncceflârium igitur eft,UtfintmuIti Crèatores,fub unofummo Crcatorci Speciales funt Dhi ôdMagiftri,fub üno fummo Domino Sd magiftro cce lefti.Neceftàrium igitur eft,ùt fint multi dn fubürio fummoDeo Qui» talcm SophiftiCam in te feria hon deteftaretur,rioh cxecrareturî’

Sed infpiciam us etiam teftimohii lcripturàe, ut cognofeamus, quant aptehuccitcntur.Paice(inquit)ôÜcsmeas,Scio hoc ad Petrum Apofto/ lum dilt;ftum,fed nefeio cur à Petro P/êudoapoftoIo hîcrecitetur.Si hoc a/ gitur,utprobctur,multoseflêpaftorés fub uno fummo paftote,hihiiô/ pus fuiftètprobarc,quod nemo negat. Etfortafsis cong^Ueritius fuiflèt hîç recitare didurn Pétri ipfius Apoftoli, qui ainPafdte^quantû in uobi» elf.

•DE O R D IN É. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^57

^^5grcgcmChfifti.Äcmox:Cüniapparuerit illepaftoiirm Pfîftccps,rc? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;■

portabitis immarcefsibilem glôriæ corona ♦ Si autem illud agftur,ut pro/ bctur,multos eflèfacrifîculos mediatores, fub iino mediatore,noua pla/

grammatica, qua Palcere idem fignj'ficet,quodcelebrareMiflam, ^làcriHcare fub fpeciebus panis ôi. uini corpus ac ianguinem Chrifti,a(î fxpianda pcccata uiuorum ÔC mortuorum, Qiiæinterprétât!onum porz tcntahincnafcenturCApudLucamPatercœleftispafcit coruos,âCfiiius hclluo pafcitporcos, hoc eft, celebrant Miflàs, pro coruis SC porcis ♦ Quid ptodigiofius dici poteftç’

Nihilo aptiora funt quæ apud Sotom fequuntur ♦ Tibi dabo claues re/ gni cœlorum,Et:Quicquid folueritis fupcr terram 4 Quid enimcTibi da/ boclaiies rcgniccclorum, hoe eft, dabo tibi poteftatem offertefacrificiû t)co,MiffasCp celebrate tam pro uiuiSjquâm pro defuntftis.EcQuicquid folueritisfuper terram,hoceft, pro quibufeunque obtuleritiscorpusôd fanguinem Chrifti fub fpeciebus panis amp;nbsp;ufni, horum pcccata expiabun tiircoramDeo, SCliberabunturanimæeorum exignePurgatorio,itacp wlidæincœlefteregnum euolabunt.Quicquidautcmretinueritis,hoc lt;ftjCOntra quoftuncp celebraueritis Miflàm, amp;nbsp;facrificaueritis corpus fanguinem Chrifti, fub fpeciebus panis amp;nbsp;uini,ac prætcrea oraueritis Pfalmum,DeUs Iaudem,hi neceffe habent in Tartarum præcip!tari,fiC ca tenis ncÆs uinciri,etiamfi in Sinu Abrahæconfidêrent, Nifi cnim hæc tflet fententiaiftorum didlorum, in quem ufum commemoraret ca So/ tusÇTales interprétés debemus ecclefiæPontificiæ, qui habent illam cer/ taniregulam ob oculos pofitamjScriptufas efte ad tempus,ad uniuerz falemEccIcfiæritumaptâdas.Nos uerô,amicilsimi in Chrifto fratresS^ toilegç,agamusDeo Patri Domini noftri Icfu Chrifti fummas quas pol/ funiusgratiasjquôdproimmcnfafuacicmentiaeduxcritnos ctam lutd fis Aegypti lacunis,amp; introduxerit nos in terram fluentem latfte amp;nbsp;mcl/ inuocemus eum fine alla intermifsione,ut fuum erga nos beneficia dementer tueri pergat*

Sed Sotus nOndum furcre definit,Licetcnim(inquit)unicum illiid ia/ fhficium Chrifti expiatiuum fit omnium peccatorum nec opus fit ali/ udiamofferri(Obfcrua,qua:fo,optimeLe(ftor,hancSoticonfefsioncm, S^teponas càm alta mêtc.Itaçp progrediemur)Ipfum tarnen commemo/ tari fiCrepræfentari Patri,in Ecclefiiperfona , amp;nbsp;nomine,qui uiceseius gerunt,neceflarium elft oftendunt,quotidiana peccata noftra,6C natura ipfa,atcç ftatus huius uiæ,quae ut facrificentDeo, qui nondum ad eius a/ pertam uifionem pcruenerunt,poftuIant,Slt; tota ecclefia,qug eft unicum fundamentum fidei,hoc tenet.Hacftcnus uerba Sotû

Ncceftàrium eft(inquit)facrificium Chrifti expiatiüum commémora ri,fit' repræfentari Patri, Accipimus SC hoc,fi iuxta analogiam fidei intellî gatur.Commemorate enim facrificiumChriftiexpiatiuum cft,adnun/ ciaremortcmChrifti.EtrcpræfentarePatrifilium fuum,eft credereinfi/ lium,amp;inuocare Pattern, ut propter facrificium fihj fui pcccata condo/ net. Ncceftàrium autem cft,ut poftquàm peccaucrimus,adnuncietur no bis beneficium mortis Chrifti,quo excitemur ad fidem, amp;nbsp;credamus pce cata nobis propter Chriftum à Deo Patte condonari, Fatemur igitur, ficutfuprà copiofè de incruento facrificio expofuimus, ncceftàrium eftè, ut hoc modo facrificium Chrifti expiatiuum commemoretur,ÔCrepr2c/ fentetur Patri ♦ Nunquid autem hoc fieri fokt in Miflà Pontificia, in

qiiaSacrificuIus fufdpit corpus amp;nbsp;(anguinêChrifti fub fpcciebus pant's àiiiniofrerrcpro peecatisuiuorumamp;mortuorum T Nihil ccrtc minus« Phniiim enim,in tali Miffanon eft adnunciatio mortis Chrifti, fed tan/ turn Mufsitatio.Deinde in taliMiflànoncreditur, quodDcusPaterrez niitt.it propter nnicuni facrtficium filij fiii femel in cruce pcratftiï, fed crcz ditur,qüód remittat peccata propter prüfens opus facrificuH.H jc non eft piafidcSjfcd fmpia increduIitas.Quarc quod Sacrificuli in fua Miflacom mcmorant,St repræfentant Patri, non eft ci gtatoni,fed abominanduin, Etli enim nihilei gratius,nihilacceptiuseft unigcnitofiliofuo,SC facrifv cio eius,quod femel pro pcccatisnoftris obtulit,tarnen illud ucrèabomi/ natur,quc)d Sacnftculi fuftipiunt opcribus Miflarurti fuarum,peccataho minum coram ipfo cxpianda.In cœna autem Dominica,in quafit publi/ ca adnunciatio mortis Chrifti, SC dilpenfatio facramenti corporis ôi^ftnz guinis ei«s,utfides in Chriftum alatur, amp;nbsp;Deus pro peccatorum condo/ natione,propter mortem Chrifti fihf fui inuocetiir,ibi uerc 6Cpie comme moratur,amp;reprçfentatur Patri facrificium Chrifti expiatorium.Reliquö fg!tür eft, quod nifi aboleatur Miftà Pontiftcia, SC inftauretur Uera cœna l3ominica,Deus tanto magis ad iracundiam prouocCfur, quanto fiequé tiores Miftæ celebrantun

Deinde di'cit neceflariû efle,ut id fiat in ecefefie perfona ôd nomine,pet cos,qui usees eius gerunt.Rem mirandam. Paulo ante Sacrificuli rum gercbant uices Chrifti mediatoris,nuncgérant uices Ecclcfiæ. Sed quis eft Chriftus ille,qui conftituiteos in Mediatoris feu propiciatoris of ficiOjVicariosÆertèucrusChriftusfcmperfibiretinet mài^atempro/ piciandiPatn's,amp; placandæ irae eius,neceam in ulîam unquàmcrcatutâ fiue cœîeftemfiue terreftremitareiccit,utcafeabdicauerit.Dicunturqui/ dem aliquotiesetiam homines cxpiàre peccata , Â'pIacareiramDeijftd âutadumbrationc,utLeuiticifacerdotes,autprecationc,utpq quiquc,S* tisfacftionc autem 8C merito nullus cft,qui illud cfficere pofsit,praeter unû êCfolum Dominum noftrùmlefum Chfiftumfilium Dei.Vndc,niftex fide in ChriftûLéuitici Sàccrdotesfua facra peregiflènt, homines pre/ éês fuas coram Dco effundant,tantuni abeft, ut mitigent æternam iranr Dei,ut potius Deum ad iram prouocéntCùm ergo ucrus Chriftus fem/ per iibi fuam maieftatem rctineat,necconftitüeritfibihacinrc Sacrificuz los uicarios,reliquumeft, quodficfticiusChriftus,qui quondamdixiC A feendam fuper altitudinem nubium,fimilis erô altifsimoi, delegauerit eis,hunc quem fibi fumunt,uicariatuni«

Nam,quod Paulus dicit,Dcditnobis minifterium recocliationis,non illudfcntit,quôd Deiis conïmcndaùcrit Apoftolis officiumcelebrandi MilPis pro peccatis uiuorüm amp;nbsp;rriorùorum, Sed ficùtipfeinterpretatur, Pofuitin nobisCinquiens) Sermonem reconciliatioriis, quiaiufsitApo/ ftolosprædicarein uniuerfo mundo , quodDeus rcconciliatusfitmUn/ do propter lefum Chriftum,Dc!nde,quæeft ilIaEccIefia, quæconftitüit SacrificulosMiftàrios.utcftentipfiuscoramDeo Vicarijç'Nonccrtèùez ra Ecclefia.Hæccnim habet quidem Miniftros, qui adnuncientEüangc lion Chrifti,ac dilpenfent Sacramenta cius,ô^ fibi publica precum recita/ tioncpræeant,nonautê habet Vicarios, qui pro ipla ceffànte SC ftertente ad Thonum gratiæacccdant,fedipfamctic,adeüniThronum,fiftit, ÔC quœ apud Deum peragenda funt,perlefumChfiftüm,unicum fuunt Mediatorem SC ïnterceflôrem conficit « Quarc quacÊcclefiainftituitfa/ crificuloamp;^

crifîciilos Miflànos inVic^nas fuos,non cft ueri Ëccicfil, (ed adultcriz na,amp;^ ab aeternae falutis hæreditate,aliena4

Quæfo autcm te,in quem ufum Ecclefiainftituerctfibï VkanosCNff, ut hl commendêt ipfam precibüs fuisDeofSed utianididliim eft,EccIe/ ^îanunquàmftertitinprecibusfuis, uthac in parte nuUo cgeat uicario^ Num,utIoeoEceIefiaccoinmcmoretDeo Patri Pafsionem 6^ mortem ftlijeiiisf Scd Pater non eftoblitushuiiisPafsionisae mortis , Et fi quid winmcniorandum eft,patet ipfi fcmper per fponfum fuum aditus ad cœ ïcftem Patrem,wt ne hac quidem in parte opus babcat Vicario . Num,ut îs Vicarius expiet opéré ac merito facrifictj fui Miflàtici peccata Ecclefig? Sed habet Eeclefia expiatorem fîlium Dei, qui unica oblatione perfez lt;?ios eflîcit in perpetuum eos,qui fandlificantur. Et quia non eft amplius fub lege,fed fub gratia, öd remifsione peccatorum, non indigetamplius ullo facrificiofiuecruentofiueincruento, ad expianda peccata fua, VH eft(inquit)peccatorum remifsio,non eft amplius oblatio pro peccato,

QiiidigiturfAnnonetiamEccIefiaipfa adhuc indies peccatC Nifie/ nimpeccaret,nonfemperoraret;Rcmitte nobis débita noftra. Nechaz bettâtumfuasincarneimbecillitates,iierum.ctiammulta eiusmembra peccatis indies letalitcr fordidantur. Quid hîc faciesC coniuebis,ut hi pecz catores perpetuo intereant,nec unquam Deo reconcilientur, ac Eccicfia: teftituanturC'Nihilcerteminus:nonautemfacrificabo pro eis Miftam, fub fpeciebus panis uinünoninftituam pro eis ioculatoriam gefticulaz tionem,in qua Pafsionem Chrifti ludam.Qiiid ergo faciesdPi g dicabo ez ueram rationem pœnitentiæ. Äc primùm dabo operam ut concione diuinæ Icgis,amp;: cognitione cœleftis iræ, difcant grauitatem peccatorum fuorum agnofcere,öd iram Domini metucre.

Deinde adnunciabo eis Euangclion de lefu Chrifto ) cômrfiendàbq CIS unicum illud Sacrificium Chrifti,, quod pro peccatis ipforum femel in cruce peradlum eft, nec ullum fit aliud Uel cruentum 5 uel incruentum facnficnirn,quod peccata ipforum pofsit in confpcdluDci cxpiare.Horta borigitur,ut credant in lefum Chriftum, 6d eofidant unico illo facrificio Chrifti.Quafidefîac,utôdrecipiantur propter Chriftum in gratiamDei* öd confequantur propter unicum illud facrificium Chrifti, condonatioz nein omnium pcccatorum,Sicenimdicitfcriptura:HicIefus,quiaid m manet inæternum,perpetuurn habet facerdotium, unde Öd faluos facerß ad plenum poteft,qui per ipfum adeunt Deum, femper uiucns,ad hoc uC interpellet pro illis.Aciterum: Chriftus acccdens Pontifex futurorum bonorum,per maius öd perfedlius tabcrnaculum,non manu fa(ftum,hod c{i,non huius ftru(ftura:,n€C^ per fanguinem hircorum,ac uitulorum,fecl perPROPRIVM fanguinê,in^reiïuscftSEMELin iàncfta, AETER NA redemptione reperta.Et alias.Sicut Mofes exaltauit ferpentem in de fertOjita cxaltari oportet filium hominis,utomnis quiereditin eumnon percat,fed habeat uitam æternam*

Prgtcrea,hortabor eos,ut cu credant foitt Chriftum efle peCcatorS fuogt; rum expiatorê,fumant cœnam Dominica,non ut fèntiant corpus öd fart guinê Chrifti offgrri ibi Deo Patri fub fpeciebus panis öd uini, pro peccaz tis ipforü:Habcnt,n.iam prius^ ad fumendam cœnam acccdunt,peccatd rum remifsionê perfide propter unicum facrificiu Chrifti, ^d femel prd peccatis ipforu in crücc oblatum eft,fed fumât cœnam Dnicam, ut quod çreduntjcommemorationc mortis Chrifti öd communicatione corporià

Poltremôhortaboreosadgratitudincm ôi. obedientiani uocationis Dei,ut fûm recepti fint in gratiam Dei, gratuita dementia propter Chri/ ftum,amp; donati fint Spin'tu fando,nó amplius fcrMiant iniufticiæ,fed pr^/ beat mebra fua fcrua iufticiæ ad fandificationê.Hæc eft dodrina ilia,qua neceflario utendum eft, ut cum homiries indies in Ecdefa peccent, indi/ es etiam ad confequendam remifsionem peccatorurri rciiocentiirlt; Nam ca doctrina,quæ homines poft defignatä federa ducit ad facrificia Ponti/ ficiarum Miffarum,tantum abeft, ut ducat cos ad peccatorum rcmifsio/ nem,ut potius conijeiat eos iti maiora peccata,0L cum antea externis ftclc tibus fuerint turpificati,nunc etiam idolomania fordidentur, quod certf non eft â pcccatis liberale,fed peccata'peccatis cùmulare»

QiiÓd âutem Sotus dicit,Totam Ecdefiam tenere hoc, quod dé Sacri/ ficio Mifftepro pcccatis uiuorUm. 8C mortuorum fcribit. Et quidemad/ dit,hancEcdefiam efle unicum fundamentumfidei, fuo morcdeEccIc/ fiafomniatSCnügatür.Pnniùm cnim ucrumfortafsis cft,totamEccIcfi/ am id tcncrc,non autem Ueram,fed Pontificiam ôé Sophifticlm.Quidc/ nimueraChriftiEcdcfiadc hoc facrificio fentiat, fupra pluribus eft de* monftratum.Dcinde hand fcio,num Sotus fuiipfius oblitus fit,qûôddi/ cit ecdefiam efle unicum fidei fundamentum. Alias ertim affirmât certil/ fimum fidei fundamentum efle Traditiones. Num Ecclefia di. Traditicv nes funt eaderri:’

Et lue itcrUm confidcrandum nobis eft,diuerfa efle Eécîefiaè di Fidciff gnificata» AliaenimeftEcclefiaPontificumfiéFratcrculorunl, Ethaec, qualis eft Ecclefia, talem etiam habet fid Cm Sé fidei fuaefundamentum, quemadmodum in 'sy^oMylt;gt;tJ.ii'lt;nscxpofaimus,AliaeiiueraEcckCt3,qa3 filiusDei fuamSpolâmâgnofcit.HæcEcdefia, fidedodrina fermoeft, non habetpro fundanlcnto fuö incertas hominum traditiones, fed Seri? pturamPropheticam fié ApoftoIicam.Superftrudi CinquitPaulus)fupcr fundamentum Apoftolorurn dC Prophetarum, fum m o angiilari lapide lefuChrifto.Ideodehac ecdefiä afffrmat Paulus, quôd fit columna fié fta bilimcntum ueritatis,quia agnoftit ueram fié certam dodrinam Prophe tarum di Apoftolorum dé Chrifto.Qiiam dodrinam cum fié nos profite amur fiépro uirili feqUàmür,uoIuimus in Confefsione Principis modefte fignificare.rtos non pofle uidere, quis fit lifus eius hominum generis in Ecclefia,quiin hocinftituuntur,uthabeant poteftdtem facrificandipro uiuis fiépro mortuis. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ '*■

N une autem,poftquam apertius dicedum eft,quod res eft, certo aide/ tnus,adeó nullum iftorum Sacrificuloriiin Ecclefia ufum efle, utnifi imz pietas eorum primo quoep terhpore aboleatur,non aliud expcdadiim fit Romano Imperio, ejuam qiiod olim Regno Ifraclis per Salmancflarcm, fié regno lùdæper NcbtïcàdNezarem, ac etiam regno Conftantinopoh'/ tano per Turcas contigit.

Rident fortafsis SacrificUli cum hæc audiunt,fié uöciferatur, qUöd So/ ÉUS hoc loco dicit,pluris nos ipfos facere,^ totam eccIefiam.Sed amp;nbsp;quon damficlüdebant,fic os dilatabant,ficlinguam erfeiebant, ac uociferaban tur:N on peribit Lex à facerdote,neqj confiliu â fàpienfE',nec fermo â Pro pheta.Ettalibus moribus ac uocibus fibi tantiiperapplâudebantjdumu/ niucrfa metropolis eorum incendio conflàgraret,fié cota gens longe om/ fiiumjniferrimè opprimeretur.Sedreucrtor ad Hiftituttïm.

AfiifrtiatSotus, neccfsitatem uirtutê, (fic enim Ioquitur)amp;inftitutio? '''em faccrdotalis ordinis,ÔC teUquorünl ottlnjium,2C iplîus facraftienti' of Mini's conftarcçertjûimo omnium Patrum teftimom'o, QuM d/gnum J^nto ferethicprorrulïor hiatuÆt tarnen ne multïs ac fupcruacaneis uer/ »js oktundat aürcs noftras,pauca tantum comemoranda fufcipi t Nam ’'J'rtlGonfefsio Pn'ncipis docct exEpiftola Pauli adEphefios ÔC Con'n/ nuHumeflèSacrificuIi's Miflamp;rîjs locum inter ueros neceflàrios ’quot;iniftros ccdefiæ,ibi Sotus opponitnobis Ambrofium, qui doceat no/ ^ine ApoftoIorum,ProphetarumjEuangeIîftarum,paftor um ÔC dodo/ ’^uniintelli^ifacerdotesjledoresjamp;^reliquosminiftros»

Pri'ncipiOjno iitigamus de uocabulo Sacerdotis, V ocetur fane omneâ ^miftriEccIenæjSacerdotes, quemadmodum etiamprofefïôrcs Legu, ßaudent klaliicixfàcerdotes uocarû Sednegamüs nomine fâcerdotum ^pud Ambrofium intellïgi, eos facn'ficulos, qiu fufcipiunt corpus amp;nbsp;fan/ Suincm Chrifti ofFercnda Deo Patri, fub fpeciC panis amp;nbsp;Uinf, ad expiah/ da peccata uiuorum mortuorum, De hoc enim factificulorum gene/ 'e,num uideh'cet fit â Chrifto inftitutum ,in præfenti'arum cotrouerfia eft: ^ecapud eruditos in uerèpia dodrina dubium eft, quin hoc facrificulo/ '■um genus foen'tin uera amp;nbsp;ueteri Ecclefia ignotum. Quod fi Ambro/ fius,aut ahus quifpiam uideatur tales faCrificulos aut agnofcere aut appro tare, nos defen'mus quidem Ambrofio, Qc fui fimilibus fuam quam de/ temus honon'ficcntiam,fcquimur autemeam fententiam,nonquam tominum fcripta,fed quam coeleftia oracùla,in Ccriptis Prophcticis amp;nbsp;poftolicistradunt

Deinde,non n'xamur de gradibus mino^,ut uocant,ordinum. In ma Sna eni'm ecclefiæ cogregatione,h'cebit fuum cuicp locum, amp;nbsp;officium ^fiignarejamp;ab infimis gradibus ufqj ad fummum progredi,Sed illos mi/ ^orum ordinum gradus, ficut ufitato more enumerantur, efte a Chriftö 'uftitutosjeflè loco fàcramentor«,qualia i Hi quidem facramenta fingunt, habendos, efle adEcclefiac conferuationem neceflarios, hoc demum ne/ fiamus, Ac miror,qua fronte Sotus aufus fuerithoc loco Ambrofium in fuariim nugarum teftimonium uocare,cum Ambrofius recitet quidem in expofitione Pauli nonnuHos minorum ordinum gradus, manifeftè au ïem affirmer eos in primitiua cedefia non fuiffê ufitatos. In Epifeopo (in/ 9uit)omnes ordines funt,quia primus facerdos eft,hoc eft, princeps eft fa AtKbrofJn cerdotum, ôd Propheta, amp;nbsp;Euangdifta,ô( cætera ad implenda officia ec/ commenter. defiaîinminifteriofiddiô,tamen,poftquàm omnibus lociseedefiaefunt conftitutæ,a: officia ordinata, ALITER COMPOSITA RES EST, ^f^^*“ ** Sluam cœperat, Primumenimomnesdocebant, S^omnes baptifabant, quibufeunq^ uel diebus ud temporibus fuiflèt occafio. Et mox; Ideo no per omnia coueniunt feripta Apoftoli ordinationi quæ nunc eftîn cede/ fia,quia hæc interipfaprimordia funtferipta nbsp;nbsp;nbsp;Vides Ambrofiûdifer/

tisuerbis affirmarc, quod feripta Apoftoli Pauli no conueniant per om/ nia Ordinationi, quæ pofterioribus temporibus fuit in Ecclefia inftituta, quo ccrtèmanifeftèfignificatur,quódnecChriftus nee Apoftoli hanemi norum ^raduum ordinationem inftituerint» (^æ eft igitur impudentia Soti,quôdaudeat autoritäre Amlwrofi) hos gradus,tanquâm à Chrifto in/ ftitutos,ô( ncceflàrios,ccclcfiæ obtrudere C* Nam quod affirmant, ea pro Chrifti inftitutfe habenda efïè,quæ ecclefia inftituit, fuprâ expofitum eft, alfam eflè ueram, aliam Pontinefam feu Afoti cam ecclefiam, quarû hæc

pro fündamcnto fuo habetTradiaoncs,iïIaautem,Scri^taPrp'^héà'tâ^ Apoftolica, nec pendet ab hùmano arbitriO, ÔC cafriaTf ^in'tüs ne,fed tantum à ucrbo Domini fui,amp;S ab eâ ipiritus tfödlrina', qùaib Vcb bum Domini tradit* Qiiarecûm magnumfit diicrimenintcf uéramamp;J fidliciam ecdefiam,non ftatim pro Chrifti inftitutis habenda funt,q^^b eccleba inftituta eiîè iadantun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quæ quarta Synodus Carthaginenfisdeecclefiàfticis ordinibus cori/ ftituit,no fueruntfortaftis fuo loco amp;nbsp;tempore înutilfà,nec cum fcrttettha Confefsionis Principis pugnât.Primùm enim hi of dines,quos Sÿnbdüs enumerat,per fe non damnant, fed dânatur fuperftitio j SC retfcitur obfct^ uationis necefsitas,præfertim his têporibus, quibusufum hornordinuni ' facrificuli ipfi intermittunt,acin ahos,qiti non funt publicis ritibus doiîfé crati,plerumcp reqciunt Nani ÔC Aeditui accendRtluminariainccckfiai apportant uinum ad altare,quod erat officium Acolythorum. Etréci/ tant in ecclefia LeÆones è fàcris literis ftudiofi puerï,ac adolefcetcs,quod erat officium Lcclorum. Et abigunt ex ecclefia canes,porcos, 6C aba's he/ ftias,uel æditui,uel proximi quicp,quod erat officium Oftiariorum,(^i4 jgttur Opus cftcertisritibüs, ad haec officia demandandä?

Deinde Synodus Carthaginenfis nullam prorftts facit rhentióftemeO rum facrfficulorum,qui ffifcipiunt expianda peccata uiuorum mortuo rum,facrificio corporis amp;nbsp;fanguinis Chfifti, fub ipeciepanis amp;nbsp;uini, Hos cnim facrificulos reqcit Cortfefsio PrirtcipiSjnod Presbyteros illos, quos Synodus Carthaginenfis ordinatadprædicandum uidelicetEuangelion Chrifti, ad difpenfandam ecdefiæ Cœnam Dominicam utralt;^ ut uocant (pede,ficut illis temporibus ufitatum fuit,ôé ad reliqua,quæ funtiuxtaA/ poftolica fcripta, ecdefiaftici miniftcrq, peragenda»

Et quid,obfecrö,uenitAfoto in mcntem,quÓd liböit ei ürgcre,qOgSy/ nodus Carthaginêfis de Ordinandis ecckfiafticis gradibus coftituit, cum Prglati eius magna partem eorum Ganonû,qui in ilia Synodo conferipti funt,non folum no feruent,fed etiam ft quis exegerit,rideant.In primo ca pite,cóftituitur,utEpifcopusordinanduscxaminetur,amp;exigit,utfitprii/ dens,c/lilt;/î«xTixèî,moribus temperatus,üitâcaftits,fobrius,humilis3affàbi lis,mifericors,hteratus,In lege Dni inftrult;ftus,in fcripturaijî fenfibus caii/ tus, in dogmatibus ccclefiafticis cxercitatus, fidei documêta fimplicibus uerbis aflèrês.Denicp multa alia exigunt,quae Epifeopus prgftare debeat, Etaddit.’Siin his omnibus plenefueritinftrudus, tunc cum cofenfuCle/ ricorS T E Laicorum,0C conuentu totiüs prOuinciac Epifcoporum,m3xi metropolitani uel autoritäre, uel præfentia ordinetur Epiftopus.

Quid nunc in Pontificqs Epifeopis defideretur, obfeurum eflenonpo teft, Det ergo nobis Afotus talcs Epifeopos, qUalcs Synodus Carthagi/ nenfis requirit, 6C fortafsis facile de rdiquis ordinibus conueniet. Dein/ de Afotus eat,0£^ eXigat à fuis PraîlatiS,quod in altjamp; Capitibus fequitur, ui dclicet, ut Epifeopus uilem fupelle(ftilem amp;nbsp;menfamacuidum paupc/ rem habeat,ôô dignitatis fuæ autoritärem, fide amp;nbsp;uitæ meritis, quærat,ut Epifeopus nullam rei familiaris curam ad fe reuocct, fed ut Ledioni, 8C orationi,amp;uerboprædicationis T A N T VMMODO nacet,Hæc,in quam,ô:f id genus alia, quæ illic redtantur,exigat Sorus â ftiis Prælatis, cum impetrauerit cortlenfum ac obiequium, turn ueniat ad nos, amp;nbsp;con/ cionetur nobis de rdiquis minoribus Ecdefiaftici niinifterq gradibus, Habebit fortafsis auditor es non indociles,

Quo autem confilïorecitetuerba AiTguftini èfecundo lîbrû contraE/ piftolam Parmenîani,nonciüm in'deo. Quis énim ncgat Baptifmum ef/ ^efacramentumc’ EtqUisnègat,Ordinationem Miniftrorum Ecclefiæ poflc fuo quoc^ modo lacràmcntum did C* Sed alia fUnt qus ncgantur,Sd ’■eprehenduntunNo probatunmpius ufus Chtifmah'Sjin üngcndis facn'/ ficiilis. Non probahtur facrificuli iplî,qui in hoc unguntur, ut facfificcnt propcccatisUiUorumSCmortuonim» Deins inpracfcntiafermoeft. De horuin ordirteprobando fufcepit Afotus teftiinonia ueterüm focitandai Sed quod facit,uerè eft,extra chorürrt, quod prouerbio did folet,faltare,

Teftirtîoniurm Ambrofij,quôdcxtatinConimentan'o eiüs,in epifto/ bm adTiniotheunijinhocproduciturab Afoto, ut probet Epifcopos SC Presbyteros inftitui ad minifténum non tantum docendi uerumetiam ûcrifîcartdû Sed iterum ab irtftituto aliéna refert.

Primüm enim,Epifcopt Qi. presbyteri üocantUr qiiidem ad alias etiarn ccclefiaftici mirtiliertj partes, fed maxime omnium , ad doccndumueiv bum Déi,Doccre,non fitfolum, fedfitpræciputim Epifcopi ÔC presbyte? tiofficium. Conféfsio autem Principis loquitur de præcipuo SCnccclEi/ ho Epifcoporum ac presbyterorUm officio, qUod eft, Ecclefianl docere* QiiodSCApoftoli ipfiadeo necefiàriüm iudicaucrunt, utmaluerintcu/ tamœconomigalijs demandare,quàm munùs docendi deferere,autpræ ttconomia negligentiusadminiftrare.

Deinde, cùm Anibrofius lit, presbyteros offerrc fâcrificium Deo,no loquitur deimpioSCidolatricofacrifidoMifiæ. Nec^ enim dicitpresby? tdos offen e fub fpedepanis SC uini, corpus amp;nbsp;fanguiném Chrifti, àd ex? piandahoc opcrepeccatauiuorum 8C mortuorum -, fed loquitur de facriz bcioillis temporibus ufitato,uidelicet,de ceîcbratione Ccenp Dominicæj In qua adnunciabatur ucrum fâcrificium Chrifti, quod femel pro peccaz fis noftris peradtum erat,SC in qua'diftribuatur ecclefisé corpus SC fartguis Chrifti,ut fides fiimcntium toénam confirmarctUr, in qua ctiam püblictè preces, pro publica SC priuatafiominum falutc’fiebant Hoceft pium fäz lt;:hficium,ad quod presbytéri teriaporc Ambrófq ùocabantur,non ad im Piilm illud,quod facrificuli in Mifsis fuis pro expiandis pcccatis Uiüorum ôC mortuorum inftitüunt

SediiludhaudquaquàmprçtcreundûeftÇquod SotuspoftremoîocO fnhoc capite addit: Qui,inquiens, Presbyteri SC Epifcopi no efte diuerfos gradusin ecclefia aflerùnt, inter hæreticos Aërianos ab Auguftino comz putantur. Nonignoro, Auguftinum commemorarede Aetio, quod diz XeritjPresbyterumabEpifcoponulladifferentiadebere difcerni,fed quia Auguftinus fufeeperat bfeuem catalogum hæreticorum ex Epiphanie dcfcribendum,bona fide erat recenfendû, quod apud Epiphanium inuez ntratEtfi autemEpiphanius dicit,quôdhocdi(ftum Aerq,fit

KctTizscca-iois «vd^(ß7r'iv9s, tarnen AuguftinUs modeftius loz quitur,SC apparet eum hâc Aerij fententiam magis pro errore,quâm pro hærefihabuifle.Acfpcro tam Epiphaniüm,quâmAuguftinum tanta fuif fc pietate,ut fi fuiftènt adm onici, SC adhibuiftènt in confilium feripta Paiiz ll,acconfuetudinem uctuftioris Ecclefiæ ,cèrtè fententiam fuammutalz fent. Quare,inptæfcntia non erit mihinegocium, nec cum Epiphanio, neccum Augüftino, fed potiUs cum Afoto, qui Scfi â ConfefsionePrinz cipis admonetur,tarnen no refipifeit. Conféfsio enim Principis récitât ex Paulo, quod oporteatEpifcopumenèlt;4iJ'«xTixéi/,Et ne presbyteri exiz

ftimcnthocPauIididumadïènon pertmere,addit Confefsi'o Prindpis Interpretationem Hieronymi,eundem eflcEpifcopum amp;nbsp;Presbyterum, ut concludat eos, qui non inftituuntur ad minifterium docendiin Ecck/ fia,indignos efle Presbytcri aut Epifcopi nomine, Sotus autem, qua eft dexteritate,cbfsimulat non folum autoritatem Hieronymi,uerumetiam datum ipfum huius propofiti, SC crepat tantum hærefes, Ncccftitas igb tur cogit me,ut hie referam teftimonium Hieronymi,ad uerb«,quo ma/ nifeftum fiat, qui fint bæreticiini,â quibusEpifcopi 8i Presbyteri ineo/ dem genere officij collbcantur.Etfi enim non dubito quin eruditis tefti/ monium ilIudHieronymifit notifsimum, tarnen quia hie locus itacxi' gitjUifum eft uerba ipia Hieronymi rccitare,

In utralt;pEpiftoIa,fiueEpiicopi,liue Presbytenïquanquàm apud uetC'' resjijdem Epifcopi ÔC Presbyteri fuerint, quia illud nomen dignitatiseft, hocactatis) iubenturmonogamiin clerum eligi, HJeapertedicitHicro/ nymus eofdem fuiffeEpifeopos amp;Presbyteros apud ueteres. Hiergo ue teres,iuxta Sotum,fuerunt haeretief,

Diligenter (inquit) Àpoftoli uerba attendamus,dicentis, ut confti/ tuas per ciuitates prcsbytcros,ficut ego tibi difpoftii. Qui,qualis presby/ ter debeat ordinari,in confequentibus diflerens, hoc ait : Si quis line cri/ mine,unius uxoris uir SCc. Poftea intulit. Oportet enim Epifeepum crimineefle,tanquam Dei difpenfatorem, IDEM EST ERöO presbyter, (y/I ET EPISCOPVS,amp;antequàmDiabo liinftincftujftudiain religionefiercnt,6«fdiccretinpopulis:ËgofumPaU/ li,ego Apollo,ego autem Cephac,conimuni Presbyterorum confilioEc/ defiægubernabantur.Poftquàm ueró unufquifq; cos,quos baptifaoerat, fuos putabat eftè, non Chrifti, in toto orbe decretum eft,ut unus de pref/ byteris eledus fuperponeretur cseteris,ad quem omnis Ecclefiç cura per/ tincret, 6(fchifmatum femina tollerentur. Putataliquisnonferiptura/ rum,fed noftram efle fententiam, Épifcopum 6( Presbyterum unum cf/ fe,6( aliud ætatis, aliud efle nomé officij ,relegat Apoftoli ad Philippenfes uerba dicentis: Paulus amp;nbsp;Tiniotheus ierui lefu Chrifti, omnibus Sandis in Chrifto ïefu,quifuntPhilippis, cum Epifcopis fiCDiaconis, gratiauo/ bis amp;nbsp;pax, amp;nbsp;reliqua, Philippis una eft urbs Macedoniæ,Â^ ccrtcinunaci/ uitate plures,ut nuncupantur,Epifcopi efle nönpoterani.Sedquiaeofde Epifcoposiilotempore, quos ScPresbyterosappellabant, prcptcrcain/ differenter deEpifcopis,quafi de presbyteris eft locutus, Adhuc nocalicuf uideatur ambigiTum,nifi altero teftimonio coprobetur.In Adibus Apo/ ftolorfl feriptû eft,quód cüm uenifTet Apoftolus Miletum, miferitEphe/ fum,ó( uocauerit Presbyteros Ecclefiaceiufdcm, quibus poftea inter coe/ tcra fit iocutus: Attcndite uobis óf om ni gregi in quo uos fpiritus fandus pofuitEpifcopospafcereEccIefiamDomini,qiiâaequifiuitperfanguine ftium.Et hic diligentius obferuate, qüomodo unius ciuitatis Epnefipref/ by teros uocans,poftea eoidê Epiftopos dixerit. Si qUis vult recipere eam Epiftolam quæ lub nomine Pauli ad Hebratos lcriptaeft,ô(ibi æqualiter inter plures ecclefiæ cura diuiditur. Siquidem ad plcbem ftribitîParetc Principibus ueftriSjæ fubiedi eftote, Ipfi enim funt, qui uigilant pro ani/ mabus

D Ê o R D I N E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£6^

I^abus uefln’s, quafi rationem reddcntesjtie fufpiïantcs hoe faciant:Siqtij' dem hoc utile uobïs eft.EtPetrUs,qui exfidei firmitate nomen accepit,in 'piftoIafaaloquitur,dicens,Ptesbyteros ergot'nuobis obfecro compreß tyter, amp;nbsp;teftis Chrifti pafsionum, qui ÔCcius glon'æ, qtiæ in future reue/ Janda cft,focius fumjpafcite eum,qui in uobis eft, gregem Domini, non quafi cam necefsitate,fed uoluntâne. Hæc propterea, ut oftenderemus, aÇud ucteres eofdem fuifle presbyteros,quos Qc Epifcopos.Paulatim ue/ ’’OjUt diflenfiortum plantaria etiellcrentur, ad unum omnem follicitudiz hem cflè dcIatam.Sicut ergo presbyteri ftiunt, fe ex ecclefiæ confuetudi/ ïîe,ci, quifibipræpofitusfuerit, effèfubiedos, itaEpifcopinoüerint,fe MAGIS CONSVETVDINE, quàm DISPOSITIONIS O MINIC AE V E RIT A TE, Presby ten's effè maiores, ôd in co/ ni une debere ecclefiam regere,imitantes Molen, qui cùm haberet in po/ teftate folus praeeflè populo Ilfael, feptuaginta elegit, cüm quibiis popu/ Jum iudicareriHadenus Hieronymus,

Expendamus igitur Uerba Hierony mi diligenter, Primûm chris uc( J’is dicit:Eundem eflè Prcsbyterum,quem ÔC Epifeopum, Deinde addit, banc fententiam, non elle fuam, fed feripturarum, quod ÔC autoritatibus tam Pauli, quâm Pétri comprobat. Poftremô ait,difcrimen quidem fa/ lt;^um eflè inter Presby terum ÔC Epifcopum,hoc autem fadum eflè, non Dominica* dilpofitionis Veritate,fed confuetudine, idqp cùm diaboli in/ ftintftu ftudia in religione fièrent,

Quid ergo habet nunc Afotus,quo impudentiam fuam tûeatur c* Suitillos hærefeos,qui aflerunt,non effc diuerfos gradus Presbyteri 6«: E/ pifcopiinEcclefia. Hacretici ergo funtueteres omnes, apud quos Hiero/ nymus affirmât eundem eflè presbyteruiri, quem amp;nbsp;Epifcopuitl, Hærei^ heus eft Petrus,hæreticus eft Paulus,haeretica eft ueritas Dominicæ dilpo fitionis,adeocp hafreticus eft Spiritus ipfe Chrifti,ex quo Paulus Petrus ftntiunt eundem elfe Epifeopum di. Presbyterum, nifi forte Sofus cogi/ ^et, in Apoftolicis ccclefijs non fuifle hajrefin, aflèrere eundem eflè preß J’yterum, quem di. Epiicopumnunc autem, his temporibüs, translate! Epifcopatu in dominationem mundanam, di mutato Epifcoporum fta/ tu,mutandametiamcflèlèntentiam, ac pro hærefi habendum, quod in recent! ccclefia pro ueritate Dortlinicae difpofitionis habitum eft,

Sed alTuetiiamfumushis moribusPontificiacecclefiæ, titquod tam Chtifto filio Dei,quam Äpoftolis eius fuit pium di fandum,hoc Pontifi/ ciæecclefiaefithæreticumamp;prophanum, Sic ChriftodiÄpoftolis eius piumacfaneftumfuitjdilpenfarcöCfumcrein cœna DominicaUtramc^ partem facramenti, hóC autem Pontificia; ecclefiæ eft hæreticum di pro/ phanum. Sic iuxta lentetiam Chrifti di Apoftolorum eius, liberum,imd amp;fandum fuic,quibuslibetuefei, Sanctificatur enim,inquitPaulus, per fermonem Dei ac precationem, Nurtc aUtem, nifi in ccclefia Pontificia certis diebus â certo ciborum généré abftineas,reîjcicris in cafalogum hg teticorum.Sic iuxta fententiam Chrifti di Apoftolorum eius, honorabi/ le quondam fuit coniugium INTER OMNES, SCcubileimpolIu/ turn. Inter Sacrificulos autem Pontificiæ ecclefiæ, nihil habetur abomi/ nabilius,5C fi quis facrificulus coniugium inierit, iudicatur fcelus igni Cx/ piandum defignaflè. Quare non eft rtlirandum,qu0d ccclefia Pontificia, etiam hacin parte,de presbyteris diepifcop{s,hæreticûelle cenfcat,quod auton'tatc Chrifti di Apoftolo^t eius pium di fandurp habendum effèt.

ëii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confess, vvirtenberö,

Sed fîngamus eti'am in priniitiua ecclefiafui'flè aliquod difcrimcnPref byteri Si Bpifcopi,non tarnen adhuc habet Afotus,quod de Confefsione Prindpis coquciatur,amp; eam hærefeos arguat. Confefsio enim Principis, eùm ex Hieronymi interpretattone recenfèt eundem effe Epifcopuni Óif Presbyterum,nonaffirmat,nunum omninó eflè inter hos difcrimen, fed çquat eos in ofRcio feu mmiften'o docendfFauemus em'm Epifcopis fua, qua non ex uehtate Dominicg difpofitionis,fed ex confuetudinc habent, ficut Hieronymus docet, dignitatem,acoptamusetiam eis ,fi ferre póf funt,maiorê,Sed illud agitur,ut cum Paulus, adeocp Spiritus fandus exv gat hue ab Epifcopis,hue à Presbyteris,ut hnt didadici, tenaces eius, qui fecundum dodrinam eft, fidelis fermonis, ÔC potentes exhortari per do/ drinam fanam,accontradicentes conuincere,fciantfenondum fungi co officio,ad quodfuntuocatijhadminiftrent mundanadominationc,aut legant Minàs,quibus facrificct pro pcccatis (liuorum m ortuoi urn, fed fl doccanteccleham Euangclion Chrifti,amp;erudiant populum pia dodri/ na,SC quod ucrbis docent,exemplis uitæ fuæ ornent.Hoc fpedat Confef fio Principis,hoc vult uocatioEpifcoporum amp;Presbyterorum.

SiucigiturEpifcopiamp;Presbytcrihnteorundem,huediuerforumgt‘a^ duum,certè h nec ad docendam eccleham inftituuntur,nec minifterio do cendiinEccleha funguntur,non pofllintredè Epifcoporumamp;Presby/ terorumCquales quidem Paulus eos defcribit) nomen ufurpare, cettii' fimum eft,quod eorum ûcrificulorum, qui uhtato apud Pontificios mo/ re,ad facrificandum tantum pro uiuis fiCmortuis unguntur, QCutiph pugt;' tant,confccrantur,intantS nullus ht ufus in uera Eccleha filq Dei,ot quart ta fuerût olim in oculis Dei abominatione facrificuli Baalitæ, tanta etiartî fint in corde eius execratione facrifiaili Miflarq.TeDominum noftruni lefum Chriftum filium æterni Dei inuoco, ut fpiritu fando tuo cofirmes corda noftra,in uera agnitione Euangelq tui, repurges uentilabro tuo aream ecclehæ tuæ, quo tibi uera amp;nbsp;grata femper facrificia offerantur, 6^ gloria nominis tui illuftretun

Vod Confefsio Principis deConiugio commémorât, quin que partibus conftat. Vna, affirmât Coniugium cfle myfte/ rium,5Ctribuit ci,fuo modo,nomen facramenti. Altcra,reîj/ citincognitionemPoliticarum Iegum,enumerationem co/ rum graduum confanguinitatis amp;nbsp;affinitatis, in quibus liceatinircconiU gium.T ertia^cxigitjUt adolefcentes in coniugio incundo, cotrahant cort/ fenfueorum,in quorum funtpoteftate. Qtiarta,recenfetlibertatem con/ iugij patere non tantum Laicis,utUocant,uerümctiam miniftris eccleJiç, Poftiema,additquædam deDiuortiO.EthârcCommemorantureainge/ nuitate, modeftia, ut ii3ercm,ex qs, nullum pium achoncfîum homi/ nem offendi poftc.Sotus autem tanta eft animi impotentia,amp; amaritudi/ nc,ut etiam ea,qug reda funt,amp;cum uirtutc àc officio fiunt,ftomachetur. Fatemur coniugium cfte genus uitæ diüinitùsinftitutnSCapprobatum, cfle myfterium feu facrametitum magnûin Chrifto amp;nbsp;ecclefia. Quid, quæfo, poteft de Coniugio honeftiüs amp;nbsp;dignius dici f Et tarnen uanifsi/ mus homo non uereturoociferari, nos hoc in loco de Coniugio indi/ gnc lo qui, Perftringamus igiturpartes huius capiüs,ut perfpicuum fiat, quod

Acprimum,rixaturhobifcum Sotusde nomine Sacramên.Etfi énïm tribuimushocnoriiencóniugiOjinea fignificatione, qua Paulus comu? gium uocat myfterium,tan1en Sotus hac fententia ilon contentus,ex!git ut fatëamur Com'ugium eflé reuera, ut ipfc loquitur, propnè facramen/ tumillofum feptem unum, quæfihtfignaSCinftiumentadïuinægratiæ operands,quæ falutan'a funt ecclefiæ. Et effè iure nouæ legis fâcramêtum Uifibile amp;c,Sed cùm expedamus probati'onem,oftendit nobis pro leone diürem^Scimus enim Gom'ugi'um eflediuinitùs mftitutum, approba/ tum,famusefremyfterium(hoccftjuelarcanum,uclûcramentum ma/ ^num in Chn'fto SC EccIefia.Nefci'mus autem efle unum è feptem illis fa/ cramentis,qtiæPontificiaEccIefiafic numerate folct,

Fatemur qui'dem recenti'ores Scholafticos £lt; Sophiftasretuîiflê coniii giutn in numerum feptem facramentorum , fed horum uanitas non cfl: nobi's l'gnota. Non enim habent ulla uel facræ fcripturÆ, uel uetuftiona ccclefiæteftimonia,fed afferunt tantum uanitatem lômnïorum fuorum» Nônego,quin uctuftioresfcriptoresuocentconiugium,Sacramentumj idqj ex nomine myfterq,quo Paulus uti'tur. Non atitemcollocantineo loco fie ordine, quo Baptifmus Se Cœna Dominica reponi debent. Nec facramentafeinfeptenarium numerum includipatiuntur. Qiiidigitur habes Sote, quo uel è facris literis, uel è uetuftioribus feriptoribus ( Nam tuiilIifcholafticiSophiftæ,nihilad ueramEcclefiamChriftOcomprobes* feptem tantum efle facramentanouæ Icgis ( ut uos loqui foletis) nec plu/ ra,nec paticiora, Se inter hæc numerandum efle Coniugium C* Age,pro/ fer,fi quid babes, Sed circumfpicias diligenter, ne quid xTff^clt;r/ióvvlt;roii SC abinftituto alienum affèras.

Non enim potes allegai'e teftinlonium Pauli quod ad Ephefios ex/ itat: Myfterium hoc magnum eft. Nam hoc tibi ipfe ademifti, cum Con/ fefsionem Principis hac in parte reprehendis,Se dicis:Coniugium non fo lâeflèmyfterium quoddam,ut Paulus dicit,adChfifti SeEccleflæconiun Aonempcrtinensjfed proprièfie itire legis nouæ facramentum uifibile^.

Nec potes allegare di(4um Chrifti apud Matthæum cap.19, Qirod E)eus copulauit,homo non feparet, Hoc enim dido Chriftus non infti/ tiiitnouum facramenturrtjfed antca,Seab ihitto mundi inftitutum appro bauit, Nec aliquid noui his uerbis promulgauit, fed tantum uetus illucf uetbum, quod CxtatinGcnefi : Eruntduo in carnem unam, repetr)t,0ii explicauit. Vndeigitur probabis c facta fcriptura, Coniugium efle u/ num é feptem facramentis nouæ,(ut tu loqui foies) Legisf Et num Con/ itigium Abrahæ, aut Ifaaci, aut alterius Patriarchæ ante aduentum Chri/ ftiin carne, non fuit magnû myfl:erium,Se uerum facramentum Dein/ de,quæeft in hoc facramento materia,quæforma,quod elementû, quod nerbum,utaccedatad elementumSCfiatfacramentumC Nonignoro, quid hoc loco Scholaftici fcriptores nugentur,fed qua hoc autoritäre,qua tei congruentia, qua ueri fimilitudine dicuntf

Præterea,non eft obfeurum, quod coniugium fit uirtculum, exceptis fuis cafibus,indiffolubile,Sed num ob hanc caufam numerandum eftin/ ter feptem facramenta Addatut ergo eis coniundiio animae Sd corporis inhomine,utfiantodofacramenta. NamSd hæcconiundioüinculum eft indiflblubile,nec nifi morte,ficut Sd coniugium, foluitur,

cftin catalogum feptem facramentorumï’An quiaDeus confertper con lUgiummultaecdeliæfalutaria Noncftquidemdubium, quin Deus prüftet Ecclefiæfuæ magna per coniugium bcneficiaj fed fihac ration« Coniugium reponitur inter feptem facramenta,uidemihi, quæfo, quan/ tus futurus fit facramentorS numerus, Nam ÔC facra ipfa fcriptura, ÔC J\/ poftolijôCpi) Scriptores ecclcliaftici,0C Condonatores,0d Precationes,0d Magiftratus Politicus, imo SC cœlum SC terra, imo 0^ cruces ÔC affliCiio/ lies erunt Sacramenta illis feptem addendajpropterea quod manifeftum fitjDeum plurima Sc maximabeneficia per eaEcclefiac fuæ conferre.

An uero Coniugium idcirco eft unumefeptem facramentis,quod Paulus dicat:Sancftificatur uir infidelis per mulieré fidelem ,5C quodDeus det gratiam coniugibus, ut coniugio fände utantur C Sed quod Paulus dicit,hanchabetfententiam:Coniugium elle diuinitùsinftitutumôC fan/ dum uitç genus. Quare fi uxor fuerit pia SC fidelis,fände uti poteft mari/ to,quamuisimpio SCinfideli, Omnia cnim pura, puris.Si autem hacrar tione Coniugiumreferendumeft inter feptem facramenta,certeetiam efusciborumSCufusdominorum, erittalefacramentum. Namamp;cibus fandificatur per fermonem Dei ac precationem,ficutPaulus dicit, ÔC do/ mini fecundum carnem, quamuis impq,fandificantur à pijs feruis, hoc cftjptj ferui pofluntfandèutiimpqs dominis,

Et fi Coniugium idcirco collocandû eft inter feptem facramcnta,quôd Deus del gratiam coniugibus,ut coniugio fände utantur, an noneadem ratione Magiftratus, Agricultura, Mercatura, 6C alia id genus uitæ gene/ ra,erunt facramenta, quod Deus foleat pfis conferre gratiam ,ut in his ui/ tægeneribusredèôC fände uerfenturC Et maxime omnium Texercta/ bernaculainter facramenta referendSeft, quod Paulus hoc opificiûexer/ cuerit,necdubiu fit,quin Deus contulen'tin eu gratiam,ut eo fandifsime fuerit ufus, Quis tandem erit enümerandorum facramentoi^ finisfNpn certè fufficcret, etiamfi feptuagies fepties proceflèris, Sed abeant /xaT« Soti, Nos,ut fatemurConiugium eflè fandum uitæ genus,diuini/ tùs inftitutum SC commendatum,italibenter tribuimus ei nomen facra/ menti, non qüidem quôd taie fit Sacramentum, quale eft Baptifmus, amp;nbsp;CœnaDominica,fedquodadumbret nobis facratifsimam coniundio/ nem,quæ eft inter Chriftum ÔC Ecclefiam, ÔC quod pios coniuges admo/ néant, quanta cura, quanto amoris affedu Chriftus filius Dei, ipfos, ut fponfam fuam profequatur,à cuius affedus guftu tantum abfuntimpuri fraterculi,quantum abfunt à uera caftitate ÔC pietate.

Deinde, Confefsio Principis reqeit enumerationem graduumCon/ fanguinitatis ÔCAffinitatis in cognitionem Politicarum legum. Hîcue/ ro de aris 6C focis Prælatorum adum eft,nifi Sotus autoritärem facrofan/ dorum Canonum pro uirili tueatur, Quæritigitur,cûm Matrimonium pertineat non tantum ad praefèns feculum,ucrumctiam ad ecclefiam,cur in eo plus permittamus fecularibus quâm ecclefiafticis legibusfâCcur ce/ defiam hoc iure priuemus, quod hue uf^ leges ipfg politicæ ÔC Principe» omnes permiferunK'

Etfi, cum Confefsio Principis tradit gradus Confanguinitatis SC Affi/ nitatis Politicis legibus enumerandos,no priuatEcclefiam fuo iure,quip pè quod 8C Politicæ leges iuxta redam rationem,SC ad conferuandam pu blicam honeftatemac tranqûillitatemconftitutæ,fintccclcfiæutiles,ac fintdiuinæ ordinationes,tamcn interrogantiSoto nongrauaborpaulo copiofius

D E C o N 1 V G I Oi ifopioftus re(pondcrc,ncaut fupcrbus,aut obnoxius utdear,quorum alto* ’'urrijUtHanno apudLiuium ait,hominis eft ah'enælibertatis obhti, aîtcz turn fuæ,

Pnmum igi'tur,Sdat Afotàs,non concedi fibi, quod nomen Ecclefiæ Solos fuos Praclatos, amp;nbsp;Canones eorum transférât, pen'nde ac fi nec Principes, qm'agnoftuntChn'ftumfiliumDa', nec reliquus populus, 9uem Latcum uocant, nec Leges eorum Pohticae,ad Ecclefiam pertinez ^nt.Nam fi rcdè de Ecclefia loquendum eft, Principes èi popult,qui Hde fua ampleduntur Euangelion filîj Dei,ftint uera ipfa Ecclefia, Prælati au/ ^^nijde quibus Afotus loqut folet,deberent prædicando uerboDei,huius Ecclcfiæminiftrieflè, Nüncautcm,quiahinonfolùmnonadnunciant uerbum Dei fed etiam alios uerè adnunciantes perfeqüunturnec aliud 9uacrunt,quàm in hæreditatem Hbj Dei donlinationem,non funteis am plius Principes SC populi ita obnoxi),ut agnofcât eos uerae Ecclefiæ mem l^ra,amp;fubijciantfefe legibus eorum.

Deinde,in ratione Sacramentorüm, aliud eft BaptifmUs ôé CoènaDoz ttiinicajaliud Coniugium. Illorum enim uel inftitutio uel adminiftratio, uoneftnaturaliter humanaerationiinfcripta, fedeftdiuinitus patefadla, ucc eft fubiecfta Legibus Politicis, fed tantum minifterio uerbiDomini, Nec habet aliquid commune cum mundana politia, lèd pertincf tantum sdconfirmandamconfcientiamcoramDeo,infideDomirti noftrileftî • Chrifti.Inftitutio autem amp;nbsp;adminiftratio Coniugq inter marem â^fami uam infcuîpta eft naturaliter â Deo humanæ rationi, quanquàm con/ ’ugium ipfum, fit magnum myftcrium in Chrifto amp;Ecclefia, ac eatenus ^uoque fuam confcientiæ utilitatem afferat,tamê per fe, iuxta externum uitæ genus,maximum omnium habet commercium cum mundana Po ^iria. Quare adminiftratio eius pcrtinet etiam maxime omnium ad Poli/ ricas leges.

Qiiodtamenrtonficinteîligendùm eft,perindeacnnihilprorfus eflèt ucgocij minifterio uerbi Deicumconiugio, fedquodad minifterium Ucrbi Dei non proprfè pertineat publicas, de gradibus conianguinitatis ^affïnitatis,leges ferre. Nam quemadmodum adminifterium uerbi Dei perti net q uidem Decalogum explicate, ac docere,ne quis in contra/ lt;?t(bus Politicis furetur, aut iniquis amp;nbsp;illegitimis ponderibus Si menfuris utatur,ne quis alterö in hæreditate fua defraudet, ne quis ihiuftc belligerc riir, homines illegitime occidat, ne quis ordinationi Politicæ feditiofe tefiftat, nonautem pertinetad hoeminifterium,de politiciscontradiz bus emptionumÔfîuenditionum,demodoponderum ôf menfurarum* de bellis gerendis,6C de altjs id genus politicis ordinationibus,publicas Ie ges ferre: ita etiam ad hoe minifterium pertinetquidem docereóifexpliz care, Coniugium elle diuinitùs inftitutum, ac efte myftcrium magnum in Chrifto Sc Ecclefia,achortari homines,nc contrahantConiu^ium con tra legem naturae ôd publicas leges reefia ratione conftitütas, neue com/ ’tiittantucl incæftumuel adulterium. Sic Joannes Baptiftareprehendit Heradem,propterea quôd abduxerat fratri fuo uxorem.Sic Chriftus ipfe «pudMatthæum cap.5.ô(f lÿ.nonfert nouam legem deConiugio, fed ex/ plicat tantum ucterem Legem naturae ÊCDecalogi. SicôC Paulus trad/t Satanæ eum,qui contra legem naturae coniunxerat fe cüm noucrca.

Inftituere autem publicas ciuiles Leges de gradibus conlanguinitaz ris ÔC affinitatis, de légitima fuccefsione in haereditatibus, non eft proz

prièminiftrorum uerbi Dei, fedpubîi'eiSi. legitimi magiflratus« Quis me,inquit Chriflus,conflituit ludiccm aut diuiforem inter uos Et tame concionabatur,noneflcfurandum j non effe fonicitudinemhabendam de alimento Si indunlento,amp; quæcun«^ uoluerimus,utfaciant nobis ho/ mines, lie ÔC illis à nobis faciendum elle : ita Si Miniftroru eccleliæ Chri/ fti efl,ut cocionentur,non eflè nec adulterium,necincacfluJïi committén dumjfed li exigitur ab ipiis,ut Euangelij mittiflris,cnumeratio graduum conlanguinitatisSCaffinitatis, quibuslegitimum fit coniugium,ÔClegi/ tima lûccclsio,rcfpondendum efl uerbis Chrifli:Quis me conflituitinter uos iureconfultum, autMagiflratumc’ Non igitur priuamusEccleliam fuo iurcjcum reijeimus enumerationcm iflorum graduum,ad cognitio/ nem politici Magiftratus,lcd tantum diflinguimus officia, ÖC tribuimus unicuiq;,quod fui efl miniflerq ac uocationis.

Nam,quod nonagnofcâmus,ucftras, Sote, Canonicas, quasita uoca/ tis,Leges, Si quasPoIiticis legibuspræfcrtis,habcmusiuftasSCgraues caufas, Principiô enim,SCfifatcorquædamin UeflrisGanonibuspiaiho/ nefla,aut faltem tolèrabiliacontinéri, tarnen non eflueflrum, autoritate cccleliaftici miniflêrij publicâs legcs ferre, Ncque enim Chriftus ipfe 110/ luit elle publicUs Legislator, quemadmodum alias demonflratum eft, neepmilit Apoflolos fuos,utinc6tracftibüs uelmcrcaturæ, uel Coniugtj publicas leges ferrent, fed ut adnunciarent Euangelion Clirifti, Si doce/ rent ecclefiarrt,natural! iuri,6d honeflis Politiârum legibus, ut diuinis or/ dinationibUs, obèdirC.

Qiiod enim Principes permiferlint uobis pûbîicas condere Leges, Si affirmant quodfuæ Leges non dedignentur ueflras Regulas fequijhoc feccruntautuioicnter coa(fli,autfrauduIenterfedudIi.Re(flius autemCa/

tunüionei. Pontifex fe hac in parte Politicis legibtis fubqcit,Coniunlt;ftiones(in quicns)confanguineorumficriprohibentur, Qiiarcî’ quiahasdiuinæfe/ culicp prohibent Icgcs, Et mox: Conlanguineos dicimus,quos diuinæ âJ ïiiunnulc-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RomanorUm atqj Græcorum Ieges,confanguineosap

ptàfuntie= Deinde, non cft firrna conflantia Canonum, in recenfendis gradibös uit.cap.i3.

unt)gencratio homint's flatus fimtur, ita propinquitas generis totgra/ '• dibustcrminatur. Etut poflfcptcmgradus Sponfus Sponfæiungatur, iffjK 2J.^5. ficutpofthancuitam,quacfcptenidiebusagitur, ccclefiaChrifloconiun/ l^ngumt Dcindc,cofanguinitasreflri(flaefl ûfepad quartum gradum. Sicenim in Decretd nbsp;nbsp;nbsp;innocentio recitanüQuaternarius numerus benè cortgrùitprohibit!o

l:b.4..decon niconiugqcorporalis,dequodicitApoflolus,quôdüirnonhabeatpote/ [dnguin.^ flatem fui Corporis,fedmulicr,ncq; mulict habet poteflatem fui corporiä affin.tionde feduir, quia Q_V AT VOR funthumores in corpore, qui conflantèic bet. probi quatuor clementis.Scilicethæ funt fatis iöflasdignæ caufæ,quibus non tizio ^uo^. folum politicae leges cedant,uértimetiam uniUerfus Chriflianus orbis aft furgat,ÔC ceruiccs fuas incIinctEt tarnen ne fie quidem aliquid certi acfîr/ miinucnias, Num era enimpecuniam. Sine in quarto quidem gradu confiflunt,

Oe CÓNIVGIÖ.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iÜ7t

tOhfiRüfit. Cutttigjtur Præhti non habeant aiiton'tafé eccïéfiaftft? hnni? fterij poteftateni condendarum pubh'carum legiihi, nccbabeant hacin partelïiftas Sc légitimas fuorumCartonum caiJfas,amp; magna bti'n hoe né godohoneftasPoIitfcarum Leguni, quatSC conucniantciim diüinis Ie/ gibus in Iibro Leuitico,baud iniuriapræferimusPrçlatorum Canonibus Politfcas Leges jSC habet Afotus, quod infülcabundæ fuæinterrogationi tefpondercuifumeft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* i’

De coniugio,quod adolefcentes ab ftp autoritäre eorura, in'qitoi um poteftate funt, contrahere foknt, SC quod Confefsio tertio loco propOz ftiit, Sotus antiqUum obtinet, Fatetiir, in coniugio ineündo rcqhiren/ dumefleconfertfiim parentum honeftumSCiuftum. Scilicct,mctucn/ dum erat,ne quis doceret, requirendum e(Te parentum conieiifuhi iiïho/ neftuiTijSCiniuftS, Fateturjfenondubitarejquin grauitcr péceenthi, qui abfque parentum conienfumatrimoniumcontrahunt.Fatetur,in utratp parte non deefle fua inconuenientia, Fatetur, m ultos prudentes cire,qui copiantdecretumEuarifti, quodGonfefsio Principis commémorât,re? ftitutum. Fatetur, Ecclefiam olim diftridiorem regulam, ab Apoftolia feilicct receptam ferualTe,

Sedintereanegat requirendum efîèconfenfum parcnfüm durum SC inhumanum cum periculo falutis animæ.Quis autem unquàm docuitre quirendum eflè confenfum durum SCinhumanum, SC no potius mitem beneuoIumî’Exiftimo Sottim nihilpenfi habere,quid loquatur, Vo? luiflè autem dicerCjno eflêneceflàrium,utfi adoleicenshabcatparentem durum SCinhumanum, qui feiuftæuoluntatiipfius illegitime SCcrudeli? ter opponatjConfenlum parentis expeClet. Hæc certeminiitiora non at? tingerem,nifi Sotus proHtcretur fe no fuo tantum, ucrumetiam Ecclefig cathoIicçnominefcribere,CogitentigiturCatholici,quàmbalbû, quam infantem habeant patronum»

Negatitcm,refcindicontralt;4unicöniugq,ctiamfifilq,abfcpparentum autoritäre contrahentcs,pecccnt.EtaffîrmatEccIefiam,quæmultapofsit tnutare,addere,uel tollere,potuiHe etiam decretum Euarifti, 8C regulam ab Apoftolis acceptam,mutare. Ac hortatur,nô clïè reprehendendas max torumLegcs,fcdcxpedandum efle indicium Ecclefiæ»

Primùmigitur,amp; Sotus nomineEcclefîæintelIigit,n6Miniftros tan? turn Ecclefiæ Chrifti, uerumetiarh pios Principes, qui Euangeliori Chri? ftiagnofcuntjdubium non eft, quin Principes magnam SC legitimam ha béant autoritatem cÔdendarum SCadminiftrandarum iuxta fenrentiam naturalisIuris SCDecalogi,Legum, no tantum in rebüs emendis Slt;[ uen? dendis,fed etiam in contradu coniugij,qUemadmodû antea demonftra? turn eft. Si autem intelligit nomine Ecclefiae, more fuo, Prælatos fuos, tiegamus eos,uel ucram eftè Ecclefiam (SCfi nonnulli eorum pofliintefte Ecclefiæ membra)uel habere eos nomine Ecclefiaftici miniftertj, autori? tatem condendarüm publicarum Legum, tantum abeft, ut pofsint Le? ges à legitimisMagilbratibus iuxta redam rationem latas,mutare,aurab rogare,qucmadmodum fuprâ docuimus.

Aefatemur SC nos,MaiorûLeges non ellereprehendendas temerè, SC iftrebus dubtjs,de quibusnonextat certum uerbumDomini,audiendû clfepiorum hominum indicium, Sed qnismagis reprehenditmaiorum Leges,6C quis minus feqnitur Indicium Ecclefiaî, quàm Prælati ipfi C' An non Apoftolijfnnt tnaiores noftri praccipuiVAn nô hi Principes,quorum

extant honcftifsimac Leges de Contugto, inter majores noftros habendi funt zquot; Fatetur autem Sotus ipfe, quod Apoftoli, autoré Euanfto^tradide/ , rintjConiugium non aliter Keri legitim um, nifi uxor à fuis tutoribus pez

tatur,amp; à parentibus deïpônfètunNec dubium eft,qoin Apoftoli docue/ rintexDeealogo: Parentes honored liberisafKciehdos,quihonornon eo tantum intelligendus eft,ut parentem externe geftu uenereris,ueruni etiam ut déferas ei indicium de tuo coniugio.

Quac eft ïgiturilia temeritas, quod Prælati fufteperint horum maio^ rum doÂrinam mutandam f Qui ab alijs traditiones Appftolicas,etiam non fciiptas Ceuenter cxigunt,quid fit, quod hac in parte aufint Apoftolv

tàmträditionem, quamuisfcriptam,tampræfraCTemutare acuiolare. Prætexunt exemplum Apoftolicum de non comedertdo ünguine 8C fuf

focatojfedhocfupràcopioféexplicatûeft. Nihil enimadPràflatos Apoz ftolicum exemplum, propter ea quódipfi rtodum habeant Apoftolicam autoritatem,amp; Apoftoli nonimpofuerunt Gentibus perpetuam legem, cuius obferuatione homines iuftificarentur coram Deo, fedpræfcrip^^ rlinteis rcgulam charitatis,quam ad tempus fequerentur,donee pffendiz culum tolleretur.ltafß fublato ofFendicuIo,hæc régula non eft fublatapüz blica aliqua autoritate, fed fuafponte concidit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Deinde, an non inter Maiores noftros numerandi funt hi Principesj qui publica legitimimagiftratus fui aytontate, tulerunt de coniugio boz neftas leges congruentes cum uerbo Domini,SCcum naturaliiureîquot; Ma/ L.t.ff.deril. nifeftum autem eft,quod horum leges cenfeantnon eflèligitimum coiy N«p/i.L.i« itigium adolefccntum,nifi acceflèrit parentum coniènfus.NuptipjirtQ^*'' coniunâio» unt^confiftere non poflunc,nifi confentiant omnes,ideft,quicoêunt,quo ne.C.aenup. j-uiyjqjinpoteftatefunt. Etiterum.’Necfilium quidem familiæinuiium L Necfilili aduxorcmducendamcogi,Icgumdifciplinapcrmittit. ïgitur ficutdclÿ ede N«Pi deras,obferüatis iuris præceptis,fociare coniugio tuo,quamuolueris, no impedieris,ITA TAMEN, VT CONTRAHENDIS nu/ pttjs,patris tui confenfus accedat»

Ac rurfusduftas nuptias inter fe ciues Romani contrahunt, qui fecun/ in/iit.denuz dum præceptaLegumcoeuntMafculi quidem puberesjfœminæautéui ri potentesjfiue patresfamilias fint,fiue filrjfamilias fint,ÔCCONSEN/ SVM HABEANT PARENT VM, quorum in poteftatefunt. Namhocfieridebcfe,Et CIVILIS ET NATVRALIS RA/ TIO fuadet,intantum ut luffus Parentis præcedere debeat

Hîc manifeftè fatentur Leges,quôd in contrahendis adolefcentum nil ptqs requiratur confenfus parentum non tantû ciuili, uerûmetiam N A/ 3Z4Î.N0» TVR ALI IVRE. HisIegibusadfcribitfeficutEuariftus,itaôdLeo omnu. Pontifex. Cum dicitur, inquiens, paterno arbitrio fœminaciundae uiris, daturintelligi, quod Paternus confenfusdefideraturin nuptîjs,nec SI/ NE EO LEGITIMAS NVPTIAE habeantur. SiergoLeges Maioi^ nonfuntrcprehendendæ,AfoticiPraeIatinonpofluntno aceufa/ ri inconfiderantiæ ÔC tcmeritatis,quôd non uereantur noua décréta, non folum coritraMaiorumfuorumLeges,uerumetiam contrains natura/ le ac diuinum,conderc,amp; Ecclefiac feruanda obtruderc.

Sed uoluntuideri, fe huiusreiiuftasô^ legitim as caufas habere. Pri/ mùm enim arrogant fibi gubcrnaù'onem, non tantum in ijs rebus, qux pertinent ad Côniugium,ucrumetiam in regno tam terreno quam cœle/ fti.T antam enim fibi poteftatem fumunt, quantam ipfi Apoftolis Petro

D E C o N I V G I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7$

Paulo afïïnguftt.Affinguntautemhis cam maieftatem.quam ipfi nun quàm nccagnouerunt,necufurparunt,inió a qua agnofcenda QC ufurpan daChriftus eos ipfeauocaui't In ea cnim execracione,qua Henricus Rex R-omanorum din's deuodetur, Gregorius ei'us nominis Septimus Pon/ tifexPetrum $gt;£. Paulum I'ta alloqui'tur : Agite, Apoftolorum fanÆfsimi Principes,quod di'xi, ueftra auton'tate interpofita, confirmate, ut om/ ries nunc demum jnteUigant,Si potefti's in coelo Iigare Qi foluere, in terra Hrioque,Imperia Régna, principatus,amp; quicquid habere mortales pof/ frint,auferre di dare uos polîc. Si enim,quæ ad Deum pertinent iudicare poteftis,quid de his inferioribus Qi prophanis cenleridum efi;’ Et fi Ange los dominantes fuperbis Principibus ueftrum eft iudicare, quid in feruos corum facerc uos decet f Et paulo ante : Qtiicunque, inquit Pontifex, ta riieritatedudus, quod non optamus, huiufcenoftræ conftitutionis uio/ btor extiterit jLegatiftp noftrisimpedimento fuerit, quo minus pacetri componant, eum anathematis uinculo alligamus, Qi non. folum in Cpiri/ riijiierumetiam in corpore,atcp in omnibus fortunæ bonisApoftolica au toritate colligamus, Vidioriamcß in armis partam ci auferimus^ Hade/ rills Pontifex» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quid eft pf oieda Qi effrons impudentia,fi hæc non eft C Etfi enim Pe/ rio didum cft;Qtiicquid alligaueris in terra,erit alligatum in cœtis,tam2 rion eo didum eft,quod liceat Apoftolis in rcgnis huius fcculi, pro fualiz fcidine graflari atqj adeo in Angelos etiam coeleftes fingulari quada præ/ *'rigatiua,dominationem exerccre» Et ft quid tale concellum fuiflet Apoz ftolis, tarnen non continuo idem conceflum eflet Poncificibus Roma/ riis.Sed de his fuus eft locus copiofius dicendi, Qi quædam fupra expofita frint.Sua cnim diftinda ftint Apoftolorum SC Regu minifteria,ut quem/ ’dmodum ApoftoliprædicantEuangelion Chrifti, ad colli gendam Ec/ clefiam ex populis huius terræ, Qi ad ofFerendam remifsionem peccato/ ’■ûrn,ac confeqUendam æternam iufticiam Qi lalutem omnibös credenti

j ita Reges ÔC Principes publicas Leges ferant ad conferuandam iii Jiis tern's honeftatem atque tranquillitatem, Noneftigitur Afotoper/ *riittcndum, utPrælatis fuis tribuatpoteftatem, publicas Qi honeftas le/ §cs,pro fuo arbitrio,figendi Qi refigendû

Deinde,concedunt quidem, quod liberi debeant in contrahendo ma/ trim onio confcrifum parentum requirere, addunt autem, hoc no elle de riccefsitatC,utipfiloquuntuf,Seddehoneftate,Ridiculum,imôexecran/ dum.Quaéenirh maior eft nccefsitas,quam ea honeftas,quae à Lege diui/ na,a lure naturali, Qi à Conftitutionibus Politicis ducitur C’ An parentes honorâre eft de h oneftate,non de necefsitateC’ An, quod ciuilis Qi natura/ lis ratio,cum lege diuinacongruensjfuadet, non diceturobferuatuneceft larium^Quid ergo eft,quod oraculum Spiritus fandi affirmatzObedien/ dum efle nori tantum propter iram, uerumctiam propter conlcientiams* Sed iftis uanis hominibus nihil nec ex lege diuina,nec ex lege Politica nc cclTarium eft,nifi quod ipfi pro fuo arbitrio approbauerint.

Adhaec, Sotus non refcindit contradum coniugij, qui fit inter ado/ lefeentes, infer) s parentibus, utprofpiceretur (inquiens) infirmitati,amp; là/ lutiiuuentutis,amp; nonnunquàm uerecundiæ. Sdlicet,tum confulitur fa/ lutiiuuentutis, crim laxantur ei frena temeritatis, Qi approbantur corv tradus illegitimi, quipugnantcum diuino Qi naturali lure, âSnon cori/ fulitur eijcunirefclfsis temerarijs, Qi illegitimis contradibusj aflliefi'f

Deucrecundiaautemquid ? Numea uerecundia eftautoritatePræla/ «orumapprobandajqua adoleicens ucretur parenti fignificaredefidenß ineundi matnmonij,Ä^ petere legitimam uxorem, no ueretur autem in/ fcio parente,aliquoties dolis öd fraudibus,aliquoties temulentiaautpetu/ Iantia,alienani puellam compellarejöd ei fidem coniugtj pollicerifÄdole icens audetpræfradè,aduerfus diuinas öd humanas leges pcccare, öd non audet, quodhoneftumôdlicftümcftjàparentepoftuîarcç' Hæcueronon eft uerecundia indulgenter öd remtfle concedenda, fed feuericer puniert/ da. Quid aiM:emeft,quód Sotus homo admodummanfijetus noncanit fuis Praclatis hanccantilenam, ut remittendaDecretoruni fworum feue/ xitaie,profpiciant infirmitati öd faluti iuuentutis, ödpertnittätlcgftiwum coniugium rùuenibusfuis facrificulis Sgt;C fraterculis f Sed malont tueriuo/ ta à feipfis confi(5î:a,quàm legem diuinitùs inftitutam,

Nam,quodSotusde duriciaquorundam parentum concionafur,Öd ■affirmat, ne ius quidem naturæ fubqccre filios «oluntati paren tum, mo/ neo,nemctuatlibertatem filiorum periditaturam fi Magiftratuspcrgst autoritärem legum fuarum fequi öd tuerüEtfi emm filtj non omninó fub/ sjcianturuoluntati parcntumjtamcnhac'certe inparte,uoluntatiparen/ tum,tam diuina,quàm Humana aatoritate ita fubiiciuntur,ut non iudicc/ tur legitimum coniugium,fi confenfus parentum non acceiîerit

Interea autem habent publicacleges fua remedia^quibus obniani eint tyrannidi parentum, öd fuccurrant legitimae filiorum libertati, uide/ licet,liparensfuehtfariofus,fifïliçconditioncmnonquæfierit,fiultradc finitam à legibus ætatem in fuapoteftatedetintxerit,hoceft,llt; ueleelTator Sc negfcdor,ael durus auttyrannus fucrrr.Et lieebit Afoto,fiquidemjjJi/ git in (Ù1S Scores, ut cum fateamur in nonnullis cafibus licitum elTcinire coniugium, abicp parentum confenfu, diftinguatur,quando habendöfit ratum,quandonon,àIureconftiltisôdMagiftratibus explicationem pcte/ re. Nos in præfentiapatrocinamur generali regulætam diuinac legis, de honorandis parentibus, quam politicis legibus, quas Paulus uocatordi/ nationes diuinas, ut li parens in educandis liberis fuis,nec fucrit ceflator, nec tyrânus,ôd adolefcens quifpiam fiue fobriuSjfiue ebrius, feducatblan dis uerbis puellam, liberalitcr öd honeftè a parentibus educatam, ac non/ düm egreHäm earn ætatë,quæa legibus definita eft,ac perfuadeat,ut polli ceaturipfifidemeoniugij,fciamus earn puellam parenti Rio publica auto ritatereftituendam,pracfertim 11 puella ipfa mauult,reliquis adhucomni/ bus faluis,Honeftæ uoluntati parentis,quàm inhoneftç petulantiæadole/ feentis morem gerere, Vos autem, nulla ratione Habita,uel diuinarum uel Politicarum legQ,ficertum fuerit,quod puellapromiferitadolefcen/ ti fidem coniugtj, cogitis earn uel inuitam ueftra tytannide, ut aUt adole/ ïcenti nubat,aut monafterium ingrcdiatur.Hæcueftraeft honeftas ôdpic tas,qua confulitis infirm itati,faluti,Ôd uerccündiæiuucntutis,acfamçimu ïierum.Sicenim libetuobis famæ mulierumcofulere,intcreaautcpræ/ ceptum Deijde honorandis parentibus,öd autoritatem parentum omni/ bus periculis exponere,

Quid autem illud, quodaddit Afotus, contradlum coniugtj, quifità filio,infcrjsparentibus,idcircónonrcfcindi,quód eccléfiaconfideret, aniz marum fàlutinon conducere,utiuuenes nimium contra ingenium ô;'na turalem propcnfionem,uel fupra ætatem,ad continentiam coganturC

Ö E C o N 1 V G I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67?

H'c,Afotus uereeft xa-ur©^^ Cui cnim fcortaton,cui aduïtero nort fic patrodnari poflèt f Ingemïim hommis natural! ter propendet ad ƒncont// nentiam ÔC impudidtiam:Liceat ergo ei ab fep autontate parents, ÔC con/ tra leges tarri diüinas, quàrnbumanasjimprudentein puellam feducere ótperfuadere, utpromittatipfifi'denl coniugtj, ÔC quodpfoniifent,ratSi firmuiTijacinuioIatum habetqr.Pergamus eodem argumentandi filojn genium homim's naturaliter propenfum eft ad incontinentiam QtL ïmpu/ dicitiam, Ltceat ergo ei, praefertim fi cUi tixor grain' ÔC diuturno morbö tenetur,altenis mulienbusjcotraliis diin'num humanum,abuti f Non cnimcondudtfalutianimarum,uthominesriimiiimcontra ingeniuni amp;naturalem propenfionerri,«elfupra ætatemad contincntiamcogan/ tur.Quid abfurdnis comemoran' poteflf Et tarnen,cùm j'nire coniugïuni temerè,abfq? parentum autoritate, non minus diuina SC Humana ordi'/ natione prohibitum fit, quam fcortan'autadulterium dcfignaré,necefle dl,ut quod recenfm',ex uerbis Afoti conlcqiiatur,

Acprofcdló iterum hje mn-or,ctir Afotus ïuxta hancregulam, no pep hiittatiuuenibus fuis facn'ficulis SC fratcrculis coniugi'um. Nam, quæ bis alias ex eadem,ut apparet3regula,permittantur,fortafsis non eft Äfoto,amp;j fodalirio eins ignotüm,

Sed hiic etiam Saneftitas coniugtj rcfern' fokt, propter quam contra/ ^us abfcp autoritate parentum initus,non fit refcindendus. Fateor, ma/ gnam eftc fanditatem coniugij, kd eius, quod uerè eft ebniugium legiti/ ïnum,non eius,quod contra diuinas amp;nbsp;humanas leges contrahitur,SC fo/ lo nomine coniugium uocatiir. Da prius cóniugium, qiiod rite SC legiti/ tnèeft initum, SC turnconcionerisnobis deConiugij fanditate, Quod kniulentiiuuenesabfcpparentum autoritateineunt,nondum cftlegiti/ niiimconiugium,nifi pofteaparentum confenfu^ SCpublicaautoritate fueritapprobaturn,

Poftremó folent 5C illud didSChrift?alIegare: Qiiod Deus coniunxit, homo non feparet.Scntiunt igitur, no effè eorum contradum,tanquani diüinitils approbatS, refcindendum, qui abfqj paréntum autoritate inie/ runtfœdus coniugij. Expendamus ergo uerba, 6C lciamus,quos coniun/ gatDeus.Non iam loquor de generali rerun! adminiftratione, qua mul/ ta etiam mala diuinitus permittuntur fieri.Sed de adminiftratione earum tmim,quæfiuntapprobanteÔ£^fauenteDeo« luxta hanc autem confide/ rationem,nonDeus,fed Satan dicitur coniungerc eos, qui cotra leges di/ Uinas amp;nbsp;Politicas,abfq; parents autoritate,ac magis imprudentia,temeri/ tate,tcmulentia,impofturis,SCaIijsrnaIis artibus,quàm legitime coniun/ guntur.Sicut ergo,quod Deus copulat,homo feparare nó debet,ita quod copulat Satan,homo publica autoritate præditus,non fois poteft,uerum/ ttiam debet, fi circumftantiç ita ferunt,feparare.Nec hocloco quiequam didum efte uolo de his coniugibus, qui initio dederunt fibi mutuo fidem toniugij abfcp parentum autoritate, poftea autem impetraucrunt confen fum parentum,aut hoi^ loco,publici magiftratus,qui eft patriç paren s,SC lam confirmato ac confummato matrimonio cohabitant. In his enim, quod male coept5eft,benè,diuina clemêtia,cucnit.Loqüimurautêinpraï fentia de fcedere eoi^ tantum adolefccntum,qui, reliquis omnibus faluis amp;integris,promittunt fibi inuicem,abfcp patents autoritate,coniiTg!um. Hoeenim foedus non eft tanti reputandum, ut pronuncietur per fc fa/ crofandum ÔC inuiolatumgt;fed dijudicandu^ fecundum circumftantias, il X

Ut qüod contra diuinas IcgcSjSC poh'ti'cas ordinationcs iniïum eft, habea/ türillegttimum. Quod autem legibus eft confentaneum ,habearurlcgi/ tï'mum,ô^diuini tùsconfirmatum,Cùmjgiturhaec omnia tam diuinis le/ gibus, quam politids ordinationibus lint definita SC confirmata, nee op/ pugnantur,aut mutantur,nifi â falfa ecclelia, non eft aliud indicium expe/ lt;ftandum,fed quod iam ante uetus amp;nbsp;uera ecclelia agnouit,obedientcr,rc damanribus licetfraterculiSjlcqucndum.

Deinde Cofefsio Principis iperauit futurum, ut quemadmodum con/ iUgium liberum eftdiuinoIure3uniuerfacccdefigChrifti,itahi,quifcdcnt ad gubernacula ccclell£,non pergant feueritatem eius conftimtionis,qua prohibeturMiniftris ccclefixconiugium,exigere SCtueri, fedcicmcntcr remittere,

HÎC ticró infurgitin nos bypocrita fatis atrOciter, perindc ac fi non fo/ lum egrefsi dTemus omnes fines uerecundiacjfed etiam uiolaflèmus om/ nes leges boneftatis. Quod hoc,inquit,fperetis, non reprebendimus. Et addit : Sedecclcllam piæuenifle,ÔCpropria autoritatefregifleuota, amp;;da/ mnare,quodfand:ifsimum fcmpcriudicatum eft,0C contra legem Ecclc/ fiæ fecifle, quis non repreb endet quis non inuerecundiæ arguet, poft tantam tenien'tatem,amp; pofteaquam debaccbati eftis in fandos Potifices, nunc iam compris uerbis elementiam fperatc ab ijs, qui fedent ad guber/ nacula ccclefiaî,quos opere reqeitis 5C contemnitis. Amici,base eft uia a/ dulteraemulicris,quac comeditamp; tergens os ftium dicit:non ftim opcrata malum. Hadenus Aforicalt;/l«»'«lt;rlt;t,

Qiiidergo faciamusr Sidurioribus uerbis inuebimur in fandifsimos Pontifices ÔC Fraterculos eorû, fumus tcmerartj,6C debacchatores.Si rur/ fus gerimus nos bumiliorcs ÔC fubmifsiores,fumus inuercenndi QC babe/ mus os mulieris adulteræ. Quo igitur nos uertemus, fiquidem fratcreu/ Io ingratum eft,quicquidfecerimus^

Sed heus ni,bc»ncuir,Siribialiquis liberalis pudor eflèt,mémini(Fes e/ tiam, cUius præcipuc nomine riosGonfefsionem confcripfiflèmus,ô^ quam tu tibi ipfe fumpfifles perfonam.ïmpérator Romanus üna cum fta tibus Impertj,poftquäm inftjtutaciïctSynoduS Tridentina,iubebat Prin cipes fuis literis, fi quid haberent, quoduel ad publicam ccdcfiacpaccm, Ucl ad priuatam confeientiaé tranquillitatem pertinere uideatur, Synodo exponere.Deindelpes queep fiebät,ucnturosad Synodüm nonfratcrcu/ lostätum ao-wrauf, fed etiam multos erudilosSffapientes iiiros,atcpadeo Paphnuiiosquofdam,quiconiugiumminiftroirumEcdefiaenonimpro barent. Neep cnim in hocConfefsionis ftripto, ratio nobis unquàm ha/ bita eft Romani Pontificis,tanquàm præfidis,autfratercülorum cius,tan quàm ludicum, fed partim Inuidifsimi dominiImpératoris.partim illu/ ftrifsimi Principis noftri,cuiüs nomine bate Gonfefsio feribenda fufeipié/ batur: partim eruditorum amp;nbsp;fapientium üirorfl, quos fperauimus Syno'/ do affiituros.Offieium igitur exigebat,ut fententiam noftram, ficut obc/ dienter,SC ingenue,ita etiam modeftèamp;^ uerccunde recitaremus.

Cum autem uideamus Sotum non redeintdligereinftitutum noftijt, fed potius uerecundiam noftram pro impüdertriaintcrpretari,non patiar eum errate. Acinitio,non fumus unquàm,quod cgo fciam,debacchatiin Pontifices fandos,ficut Sotus affirmai,fed inuedi fumus pro noftra uoeä tionein Potifices prophanos,ftelcratos,impios ÖCtyrannos. Quæautem ■hate eft infolentia Soti,qudd pex^ttit Pontificibws fuis fandis,ut graflen ------- ----- — _ -

hr fnnos fciTO,igni,aqua,hqucis,dcnicp omm' gcncrc crudelitatis, amp;nbsp;np pcmiittit nobis,ut aliquam uerbis ßltem liber tatem aduerâis Pontifices impies Qi crudéles ufurpemusf

Deinde, non petimus ab Afoticis Praclatis 8i Fraterculis eorurri, ut li/ ccat nobis,autoritate eonim,ixxores ducere. Quid enim nobis cüm illisj quosnecueramecclefiam,necueræecclcfiacminiftros agnoßimusc* Ec in ducendis uxoribus nec üiolamus pia uota, led potius ieruamus. Nec tranfgredimurlegem ecclefiac,led magis fequimur» Nam,quæ üota Soz tus nobis obtrudit,impia funt,amp; ad quam EçclèGç legem nos uocat,non eft lex ueræ,fed Afoticac ecclefiæ,quæ quantum diferiminis a ùefà habcat Ecclcfia,fuprà ôftehfum éft.Nec quæin ducendis uxoribus fecimus,proz pria fecimus autoritate,fed publica,eaqj Prophetica Apoftoiicàjâc omz niumuerèpiorumhominum, Quarehonerathîc lotus âccuiandænos temeritatis amp;inuerccundiac, fed agnofeendi officq noftri,quod tam illuz ftrifsimo Principi noftro, quàm bonis quibulcp debçmüs,

Sed accedemus ad rem ipfam. Etfi enim tot extant feripta noftrorumi quibus Coniügium Mirtiftrorum Ecclefiç fîrmis rationibus probatur,ut fuperuacaneum uideaturin eo argumente iterum üerfari, tarnen depragt; uationes mendaciaSoti non funt filcntio praètereuhdà;

Priraùm igitûr omnium, acdpimus banc Afoti confefsionem jquod affirmât, proh ibitionem coniugq Epifeoporum fît facerdotum non etic diuini Iuris.Coniugium,inquit,omnibus Laicis SC Clericis, quantum cft ex lure dlu^no,llbcI5^ eft.Et itcrum:Fatemur,inquit,hæc ho elle ex ipfo iii rc diui nOjfed confuetudine fit confenfu cccIefiæiCum Afoto confentit SC. illud quod in dccretis Pontiftctjs,20,q.2.c,Sors,fcribitur, Copula (inquil Canon)faccrdotalis,uel confanguirieorum,ncclegali,nccEuangeIicaucI Apoftolica autoritäre prohibetur, écclefiaftica tarnen lege penitùs inter/ dicitur» Qirid amplius hac in parte requiritur^ Qui ergo Epifeopi aut faz rerdotes ducunt uxores,habent a parte fua lus diuinum, Quaê autem cori fuctudo,aut quis confenlus ûaleret aduerfus lus diuinümÆuAn non lus diuinum habet publicam autoritatem ?” iniufte ergo acculât Sotus mini/ ftros ecclefiae,quod ineant coniügium propria autoritate fit temeritate.

Deinde dkiüConiugium nülli elfe neceflâriurrijfed conunçntiam pró poni omnibus fub cofilio,dicente Paülo ;De uirginibus præceptum non habeoôtc.

De hoc quidem Pauli loco fuprà didum eft. In præfentia autem non fit ferrrio de necefsitate, fed de honeftate ôt libertate Coniugij. N on iani quaêritür,nurh fimpliciter fit ncccHârium,ut quiuis hominû ineatconiuz gium, Manifeftüm eriirri cft, quod amp;fi hoc üitæ genus diüiriitûs cftinftiz tutuhi,tamcn multi ctiam funtjd qüibus hoc diiiinitùs non exigitur, Sed quæritur, Nurri coniugium diüino lurcita fit liberum, ut non fokim fit ccclefiæ ipfi,ucrûetîarri miniftris eius,libeqjî' Ac fatetur quidem Sotus,Iiz berûeffè diuino lure, fed ufui huius libertatis obftare, ex una parte, con/ fuetudihem,ordinationem fît legcrh Ecc1efiæ,ex aitera,uotum caftitatis,

Quaîcrgo fit uis confuetudinis aduerfus diüinam ofdinationem, noz tiuseft,quàmquodhoclocopluribusexponi debeat. NeceftAfoticis, tiel exipfis Canonibus eorum, ignotum, quid CyprianUs deconfuetudiz ne fcntiat.Si Solus,inquiens,Chriftus audiendus eft,non debem us atteriz derc,quidaliquisantenosfaciendum putaucrit,lèd quid,qui ante omhés eft, Chriftus priorfecerit, Nequeerüm hominis confuetudinerri fcqul ü j

lt;5gt;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS, gt;VVlRTENfeERô.

cportctjcd Oei Vèn’tâlSJGcQuae eft ifta obftinatio,quæûe praefomptfo^ humaham traditionem diumæ dilpolihoni anteponere, née ammaducr/j tere, indjgnari amp;nbsp;irafci Deum, quoties di'uina præcepta folurt, àC prætcn'ti hurriana traditio ,ficurper Efaiam Prophetâ clamat ÔC dkit : Populus ifte labîjshonorificat me,cor ucrôeorum longèfeparatumeftàme. Need«/, bium eft,quin extent leges feu Canones PontiHcq,qui miniftros ecelefiæ a eoniugio areent. Ae alq quidem prohibcnteoniugiumcontrahenduni, alij etiam uftim eoniugq iam antea eontradi:Sed illud nune agitur, num. licuerit Pontifieibus ÔC Coneilîjs eorum, hos Canones Miniftris eeelefix' imponer€,Â^num fan's i«ftasamp; graireshabuerinteaufas exigendi ab cis perpetuum eçlibatûç'Debaere aliquid eopiofius nobis dieendû cft. Non iam uniuerfè,autoritärem Pontificum ôi. Conlt;iJior«m,in eondendis kglt; fcus,definiam,feddelegctantum perpetuieælibatus dieam,

Vndeergo ea lex profedaeft,Ô(f quas ob fccro pias SCiuftas eaufasha/ betÆeclefia,inquitSotus,lpirituChrifti,extraditioneprocuIdubioApô ftolorum ,ad maiores Ordines non admittit, quibus eoniugium placet, quitp omnimodam eontinentiam non uoucnt,Etfi autem non eftobfcu rum, quin alieubiinminiftrorum eceleliaftieorum ordinationibus non exigatur difertè uotS perpetui caelibat«s,tame res ita fane fe habcat, quôd Ecelefia, hoc eft, Afotiei Prælati non recipiant in miniftros, nifi eos, qui promittunteonn'nentiam,ut ipfi loquüntur,qua autoritäre id faciuntf Ex ipiritu,inquit,Cbrifti,amp; traditione Äpoftolorum,

Dicamus igitur prius de fpirftu Chrifti, Vnde enim probas bane le/ gern efle ex fpiritu Chrifti C Quac enim ipiritus Chrifti tradit,cuni ucibo Chrifti confentiant,necefle eft. Quomodo enim hæc fecum pugnarentî' Nullum autem extatuerbumChrifti,quo prohibetur, neMiniftri Eecle/ fiac ducant légitimas uxotes,aüt antea legitime dutftas non retincant. Di/ xit quidem apudMatthæum,efleEunuchos, qui ièipfos caftrant propter Regnum ecelorum, non autem ponit Legem de ieruando perpetuo car/ bbatu,fed addit:Quipotefttapere,capiat.EtpauI0 antcNon omnes funt rapaces huius didi. Quodigitur Chriftus uerbo, certifsimo uoluntatis fuæ indice,hberum reliquit,quomodo fpiritus eius laqueo uincirctfltatp oanifsimum eft quod Sorus nugatur,hanc legem de perpetuo caelibatu« fpiritu Chrifti profedam effe.

Deinde ôd illud uanum eft,quod affirmât earn ex traditione Apoftoloi* rum ortam. Vbi,quæfo,hæc traditio extat C Nam Clementem ilium Fi/ dicium 0£1 alios eius farinai autorés nihil moramin. Et quomodo tradj/ difîènt Apoftoli,quod tam cum exemplis, quam cum dodrinaipforum pugnaretc” Videbitur (inquit Origenes) præcipuè hoftia uiucns fanda, Sc Deo placens,corpusefle incotaminatum. Verum,quoniam uidemus nonnulIosSandorum,aliquosctiamApoftolorum habuifte coniugia, non ufcpquacp poflumus de fola uirginitate fentire.Et: Omnes Apoftol^ inquit Ambrofius,exceptisloanne dePaulo,uxoreshabuerut, Er tarnen alfi fentiunt etiam Paulo fuam fuifte uxorcm. De Petri enim uxore,nub lum eftdubium. Quomodo igitur Apoftoli Legem contra fuaipforum exempla ftatuiftént i Exemplis conuenit etiam dodrina eorum. Hono/ rabile coniugium (inquit Epiftola ad Hebraeos) inter Omnes. Inter ho»

Sed hk obijeit Sotus Ordinationem EccIefiac, utipfeloqaitur,0( uo/ tu caftitatis,uidelicet,quôd coniugium tunc fit honorabile, cum h«c duo

Hôft ôbftjtlt;rtnt.Vbi autem alio uocant Canon Ecclefiafticôs, amp;nbsp;Votum caftùans, (utin facrificulis ôi^ fraterculis) ibi comugium fit prophanum ÔC detefiandum.Etfi autem relinquimus facrificulis ôi. fraterculis(fiquidcm Kalibeteis)fuos Canones amp;nbsp;uota,tarnen ferendum non eft, quod quæ diz Wnitùs funtconfiituta, humanitùs conuellantur, Coniugium enim non «ftgenus uitæ ab Humana ratione excogitatum, fed à Deo ipfo inftitutû. Et quia Deus cunda, quæ fecerat, uidit, QC erant ualde bona,neceflan'um

ÔC coniugium fit bonum Si fatKfium, ideotp honorabile ôi. fua corn ttîendatiorie dignû» Canones autem,qui arcent Miniftros Ecclefiæ à conz àugio, ôi. cenfent, coniugium in miniftris ecclefiæ elle prophanum, imz puriim amp;nbsp;deteftandum,non funt diuinitùs inftituti, fed humanitùs exeoz gitati. Fateturenim Sotus ipfcjquod non fitttexdiuino lure, ÖC manifez, fiepugnantcum eo encomio,quo fpiritus fandus Coniugium commen ùat, quemadmodum mox copiofius explicabitur,

Sed uotum perpetui cælibatus, non eft diuinitùs inftitutum, fed ab Jiypocritis excogitatum,Sc pûgnat aperte cum uerbo Domini, quo dieu ' tur:Non omnes funt capaces huius didi.Et.'Melius eft nubere,quam urn Et unufquifque proprium donum habet ex Deo, alius quidem ficj alius autem fic.Etftn libertate,qua Chriftus nos liberauit,ftatc, 6C ne rurfus iù/ feruitutis ( ad quod genus etiam uotum perpetui cælibatusreferendS cft)implicemini.

Vide ergo nunc mihi,an iuftum fit in conipedu Dei, attdite potius Ca hones Sc Vota, quamuerbum Dei f Et: Annonhypocritæirritumfaciz unt uerbum Dei,SC oraculum fpiritus fandi,propter traditiones fuast* Oz taculum fpiritus fandi dicit: Honorabile coniugiunl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft.

Inter OMNES* Traditio autem Humana dicit:Coniugium inter mini fitos Ecclefiænon efthonorabile.Cui ergo aflentiendumfit,noneft cui/ 4uam,nifi hypocritis, obfeurumt

Et quid eft,quód numerant Coniugium inter fua Sacramenta, fi eft in ftcrificulis SC fraterculis ipforum deteftandum S’ An no Sotus fupra dixit: Coniugium efîè fignum gratiæDeiineo operantisS’Sentiuntautem nub luferemagis indigerc gratiaDci, quam facrificulos 8C fraterculos. Quid ergo eft,quód coniugium in ipfistantæeftaborhinationi Sedputantin nianufua omnemcœleftem SCterreftrempoteftatêfitamefle,utcùmd» îcciintbonum eflremaIum,fitmalum,5C malum efle bonum,fitbonum, aelueem elle tenebras,fint tenebræ, SC rurfus ténebras efîè lueem, fit lux^ atqi adeo amarum eflè dulce,fit dulce,SC contra, dulce elïè amarum, fit a/ Hiarum* Quis tantæ potentiæ 8C maieftati non aftùrgerets’

Finge nunc confuetudinem no unius tantuni anni,fed etiam duoritrti auttriummilliumannorum.Fingc quoep Concilia öï‘lt;?gt;öfef«fantiquiora, quibusdamnetur coniugium in Miniftris ecclefiæ,His tarnen omnibus prçferendum eft oraculum fpiritus fandi,quo pronunciatUr,Nuptiasinz ter omnes,ideocp inter miniftros quoep ecclefiæ eflè honorabiles.

Sediterum obqcitur,quod Paulus deuiduis fcribens:iuniores(inquit) tiiduas reijee* Cùm enim lafeiuire coeperintaduerfus Chriftum, nubere uolunt, habentes condênationem,quód primam fidem reiecerint. Hane fidem interpretantUr Afotici eflè prorrtifsionem feu uotum caftitatis. Vn . deautem id probantfNego enim Paulum nomine primæfideiintelligcz recaftitatisuotu, Nego Apoftolicis illistemporibusfuiflè tale uouendi gcnus,quale eft apud facrificulos SC fraterculos.Quomodo enim Paului,

Apoftoïus tantusjfecum ipfe pugnarcK'Scribit autcm iti ox: Volo i«n»qlt; rcs nubere,liberos gign€rc,domum admihiftrarc. Et alias; Satius eft ma/ trim onium contraherc,quam üri. Et; Hoe,ad id quod uobiscondudUIe eft, dieo, hon üt L A QV E V M uobis inqciam. Quid eft, Non ut la/ queum uobis intjdam,aIiud,quam,Noh ut üota facienda cxigamC’ Sunt enim talia uota, quæ hypocritæ excogitarunt, inextricabiles laquci, qui/ busconlcicntiæhominumitairretiuntur,ut nilî uerbo Dominifoluan/ tur,noh inuehiant,quô eüadant*

Non eft igftur fentiendurh quod Paulus nomine primæ fiddintelli/ gat uotuperpetui cælibatus,quod magisjfi de eo locutus effet,fecuildam, quam prirnam fidem dixiffèt,fcd intelligitpacftum, qüod in baptifmoini ri folet,Güni enim in Baprifmo Deus,Pater,FiIius ÔC Spiritus landhis, re/ cipit nos in gratiam, amp;nbsp;adoptât nos in Hlios ac hærèdes fuos, recipimus nos uicifsim gratos fore,amp; dudturos piam ac honeftam üitam,üt nomen Pr/jwd fiJes. nbsp;nbsp;nbsp;per nos glorificetur. Hoc eft padum, hæc eft ftipuIatio,Ut Petrus ait,

quaDeus ÔC homo inter feconueniünt,Ët hancftipulationemüocatPau lus prirhàm ffdem,

Cùm autem primum no folcat dici,nifi refpcdù fteundii Sd Paulus no faciat expreffàm mentionem fecundæfidci, dubium non eft, quinadfc/ cundamquocpreipiciat, quæfoletpræftari,cümquisadpublicaofficia, autalienarh feruitutem uocatur,uidelicet,ütminiftcnoôfôffîcio ftio dih/ genter,p:è ÔC fideliter fungatur.Qiiarc fententia Pauli hæc cft,quôd iunio res uiduæ non fint eligéndac in miniftérium ccclefiafticum,qiiia faginatæ ecclefiafticis facultatibus,folçnt Iâfciuiré,impudicàm uitâ d ucerc,6C fcor/ tari,adeocp eàm fidem,quam primâChriftoDomino noftro in baptifmo dedcrurit,üiolare,Qüod fi autem non lerüahtprimam fidem,quarn Ghri fto,dehôheftate uitæfuæ dederiït,quomodo fcruarentfecundam, quant promiiêrunthominibuSjSC qua receperuntfe officium finim fummadi/ ligenti'a amp;nbsp;ftudio adminiftraturas^Si uiolantfidem filio Dct datani, quo/ modo non uiolarent fidem filqs hominum promilTarhc'Hæceftuéràfen tentiâ Pàùlijqùàm circumftantiæ eius tam loci quam temporis oftendnt. No igitür jprirnàm fidem irritâm,féd potiUs ratam faciunt hi,qui màlunt, abiedis ùàhis fuis üotis, honeftam uxorem ducere,quâm aut inhoneftas uoluptates iequi,aut fœdis ac impuris cogitationibus indulgere.

Récitât ôf aliud teftimonium Côfefsio Priheipis, quo probaturj quod prohibitio de Confugio Miniftrorunî ecClefiæ, non fit traditio Apoftoli/ ca,Paulus(i aquiriprobat cohiugium ih Epifcopo.Hîc ergo opponitfe So tus quantis poteft uiribuSjtarn in Gonfufione,quàm in Scorqs fuis. Nec^ Paulus(inquiens)iuxta làniorê fenfum Patrùm,Coniugium, multo uero minus üfurn eius probatinEpifcopô,fed tantu bigamiam damnat,Hade nus AfûtUs.Si ergo Paulus no probat in Epifcopo coniügiû,certè impro/ bat. Siimprobat,certèetiam damnat. Quidenim improbarealiüdeft rexjcere,uitupcrare,ô^ damnarefltaq; Paulus, iuxta Sotû, non tantû dam/ rtâtinEpifeopo digamiam,uerumetiäMonoßamiäm.Et tarnen clarisô^ apertis uerbis dicitiEpilcopfleligendum ccFtTriAÿTrfjj/, ««fFtyxAçToj/./xiâîyi/ vkikos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,Irreprehenfibïem,feuinculpatum,ünfüs üxoris uii^.

Primo loco ponit, Irrcprehenfibilenimox iubtjcit, unius uxoris uirum» Si coniugium, feu ufusconiugrjeft ihEpifcopo rcprehénfibilis,acda/ mnabiiis.ficutSotuscenfeCjCuriubqciturirrcprchenfibilijieuinculpato^ Sed Sotus iritelligitPaulum loqui de Gohiugio quod anteEpiieopatum tontrap

eratEtpaulô póft in confufîone fua fcribitîNec ulfiSjinqm'ens j ^‘’H'quacecdcfiaccxcmplisoftendtpoteftjufum matrimonq concefliim *^cÉpiïcopis ÔC Sacerdotibus,multô ucro minus, quôd licuerit poft hos ^fdines inire coniugium, Sed funt manifefta/n contrarium argumentae Habes uerba Soti,led totidem ferè luculenta mendacia.

Quidnonaudcrctin alijs rebus tamuanus homo,qui no ucreturinre P^icua,ÔC nomine CathoIicacEccIefiac,ac aducrfus Confefsioncm tan/ ^Principisjtam exhaufto ellerabore f Non poteft (inquit) uUis antiquæ ^^clefiaeexemplis oftendi ,ufum matrimonrj conceiTum cflè Epifeopis ^fteerdotibus, Refcram igiiur initio, quodinSynodo Nicænageftum ‘ftjquod ÔC in Pontifieijs Canonibus commemoratur,

Socrat. hift. Eccl. lib. t. cap. n. amp;nbsp;Sozo. lib, I4 cap. iji amp;nbsp;d. 31. c. Niczna^

NicænaSynodusuoIenscorrigerehominum uitarrt inÜcdefqs coni ’^orantium, pofuit leges, quas Canones uocamus, in quorum tradatii ^‘debatur aliquibus introducere legem, utËpifcopi,Presby teri,Diacon i «ubdiaconi, cum coniugibus, quas ante confecrationem duxerunt,non ^ormirent.Surgens autem Paphnutius confeffor,contradixit,bonorabi/ confefltis nuptias,8^ caftitatem dicens eftê, cum propria dohiuge çori/ ^i*bitum,SuafititaqpConcilio,nefaIem poneretlegem, grauem efteafle/ caufam, quæautipfis autcorû coniugibus occafio fornicàttonis ext/ Y^fct.Et hoc quidem Paphnutius,licet nuptiarum elTet incxpcrtus,expo/ ^iJit.Syriodullt;ÿ laudauit îentcrttiam eiüs,a nihil ex hac parte lanciuit,ied “Ocin uniufeuiufe^ uoluntate,non üeceftitate, permiht,

Habcsmanifeftifsirhumteftimonium ueteris Ecclefia^,quôd ufui ’^atrimônij fuerit concèftiis Epiftopis amp;nbsp;SacCrdotibus.Et quidem ex So hiftoriaperfpicutimeft, qiiod ante Nicænam Synodum ntiHaleX Guérit,ut Miniftri Ecclefiæ iiort Uterentur legitiniis fuis ü?ioribus,quas art ftduxerât. PlacebatO'nquit Socratcs)Epifcopis,ut N O VA M legem irt ^‘^clefiam introducercnt,ne Sacerdotes, Epiieopi uidelicct, Presbyteri Si ^iaconi, cumuxoribusdormirent, quas cùmadhuclaiciclient,duxilz f*^nt, N O VAM(inqUit)legeminducerent, Nulla igiturantealexexz ïîgt;bat,quæ uetuit,ne facerdotes fuis legitimis uxoribus uterentur, Etfi aU/ tern Socrates amp;nbsp;Sozomenüs affirmanteos,quiadclericat5 ante nuptias uocati eflent,nonamplius, fecundum antiquàm ecclefiactraditionerti,ad nuptias accefsillèjtamen teftificantur palàm,nunrtm Presbytcrilm feiun/ etum fuifle ab ea,quam antea in uxorem duxiflèt.Et qUantuilî ânfiqua il/ h ccclcGac traditio, cuiüs mentione fad urt t,üaleat, è fuperion'bus non eft obfcurum,ÔL poftea magis exponctur. Vides igitur manifeftè, uel ex h oc üno teftimonio, uanitatem Soti, ut mirer qua libidine in tantam im pu/ dentiam procurrat. Addam Si aliud,ex fexta Synodo,ut habent quidem décréta ipfa Pontificia.

Qiioniarn inRorhäni ordinc Cailonis elle cognouimus traditam,co8 qui ordinati funtDiaconi,Uel Prcsbyteri,confiten\quôd non fuis iam co/ pulêtur itxoribus,antiquum lèquentes carionê Apoftolicac diIigentiæ,Â^ tonftitutioncs facrOrürrt uirorulégales nuptias amodó ualereuolumus, N VELO Modo cû uxoribus fuis eoijz connubiadiftbluentesjautpriuan tes eos familiaritate adinuicêin iempore opportune,Quicuncp dignus in Uentus fuerit Sobdiaconali ordinatioQe,aut Diaconali,aut Sacerdotali,h]i

nullo modo prohibentur adtalem afcendere gradunijpro uxoris fuarco/ habitafione,ncceham tempore ordmatiom's fuaeprofiteri caftitatem co/ gantur,quod abfti'nCre debeant à Icgalis uxon's familianlate, Habes iteifi aliud teftimoniurrtjquo apercé lignificatur, Grçcam ecclefiam noii eflefe cutam exemplum Romana? fcu fuperftitionis feu tyranmdis fed permi/ fifle presbyten's feu mim ftns Ecclelia? ufum fuarum uxorunl, nec coegif/ Ce eos ad profefsionem abftinentiæ à fua uxore. Et tarnen audet Sotus im pudenter uociferari, nullum antiquæEcclefiæexemplum eftcndi polie, quod ufus matrimonii fuentEpifcopis amp;nbsp;facerdotibus concefliis.

Etfi autem Commentator Gratiani oppomt huicalterum Carionem, qui extat d.^Z.Si quis eorum,tarnen uel pro morefuo nugatur, uel hie Ca noUjCSi qüis)non cftfextæ Synodi Côftantinopolitanæ,fed alteritis cuiuf dam Romana?,quemadmodum exgloflà,quæextatin Canoncm,Ciini inpræterito,d,84.intelligipoteft,

Càm ex facerdotibus nati fummos Pontifices fupr.à legantur eflepio/ moti,no funt intelligcndi defornicatione,fed de legitimis coniugijs.quæ facerdotibus ante prohibitionem, ubiep licita crant, ÔC in Orientali eccle/ fia ufcß hodie eis licere probantur,

Nos attendentcs,qu0d OrientalisEccleliauotum continentiæ non ad milit,quumOricntalesin minoribusordinibuscontrahunt,5Cinfiipc/ n'oribus utunturmatrimonioiam contradlo,EtNicephorus lib. 12. capi/ te ^q.InTlieflalia hocfadlitatum eficlcgimus, LicebatClerico cuiuis, priufquam in orclinem eum cooptaretur,legitime uxorem ducere. Atfi pofteautconfuetudinereceptum eft,uxorem cognouiflef,ordineeomo/ uebatur,quum in Oriente omnes atq? etiam Epifcopi,fi uellent, pro arbi/ trio fuo,non aliqua legis necefsitate coalt;fi-i,uxorum congrefiiiiTi déclina/ rent.Multi etiam ipfo Epifcopali munere fungentes,in Epifcopalibus gdi bus liberos multos ex coniugibus, quas fibilegitimo matrimonioantea coniunxilïèntjfufciperent.PolîemSCalia tefiimonia commemorate, fed quid opus elf, ciim uel uno tantum ex illis, quae recenfuimus, uanitas impudentia Sot: coargui polsintC*

Videamus alterum,quod Sotus nugatur,uidelicet,quód non pofsit bliis exemplisantiquac Ecclefiæ oftendijlicuifle poft ordincs(piesbytera/ tusjdiaconatus ÔC fubdiaconatus) inire coniugium*

Diaconi quicuncp ordinantur, fi in ipfa ordinatione proteftati funt,0i dixeruntjUellefeconiugio copulari,quiaficmanercnopoflunt,hi,fipoft/ modum uxoresduxerint,in minifterio maneant 2Cc.

Etfi autem Comentator in glofta dicit.’Conftitutos in fuperiori ordinc necapud Romanos ncc apud Græcospolîêcontraliere, necâtempore Apoftolorum potuifle,amp;^ fi contrahant,non eftê matrimonium, tarnen, quia quod de Græcis affirmât manifeftè pugnatcum hcc AncyranæSy/ nodi Ganone,6C cum multis alijs teftimonijs j idcircó eadê facilitate com temnitur,qua dicitun

b E Ó o N I V G ! o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ss$

R-ühlanæEccîefiæ. Nam carum faccrdotcs, diaconi, atit fubdiaconi, ih niatrimonio copulanturjftius autem Ecdcfiç uel Occidentalium nullus ûccrdotum àSubdiacono ult^ adEpifcopum,licêtiam habet coniugium forticndn

Exponit qui'dcm Commentator Gratiani, uerbühn tCOPVLANz T VR. ) pro, Copulato utuntur, fed fequitur fua tantSfomnj'a^icut alias exponit Statucrc pro Abrogate, Manifefta enim eft in hoc Canone anti/ diefjs.Opponit enim Canon inter le Orientalem dC Occidentalcm cede/’ dicit in hac facerdotes no habere licentiâ fortiendi comugij, quod perfpicuè dicitur,no de iam contradlo ante facerdotium coniugio, fed de contrahendo in facerdotio, Neceftarium igitur eft,ut quod de Orientait ccclefia dicitiSacerdotes in en copulari in matrimonio, intelligatur node larn fada ante facerdotium,fed de Renda in facerdotio copuIatione.Qutd quod amp;nbsp;Commentator ipfe teftificatur in gloftàjd, 84. c, Cum in præteri/ to,nonnullos dicere facerdotes potuifle ohm,ante Syricium,contrahere,

Confequenter in nouoTeftamentouifum eft poft aliquot tempora ir ’■ationale fore,quôd in facris ordinibus cxiftcntes,contraherent, fimih ter ôi^folenniter uoüentes.Qiiodfifacerêt, feparandos elle. Qiii tarnen ant^, tanquàm à Deo coniun Ai fepärati non potuiftent. Hic primüm obferua, quodteftimonio Gufani,nonftatim ab Apoftolorûtemporibus, ut nohgt; î'ulli nugantur,fed poft aliquot demùm témporà,inftitutafucritlexdc perpetuo facerdotum cælibatu. Manifeftum igitur eft, qudd ante ea temz poraimpunèlicueritfacerdotibuscontrahcrc matrimonium.

Deinde obferuandS 8é illud,quód qui ijs temporibus contrahebant in faccrdotio,coniungebantùr tanquàm â Deo, nec poterant feparari, Sect quid muftis opusC’Cûm Afoticiipfi fatentur coniugium facerdotum cftè liberum DIVIN O lure, putas ne nullo unquâm tempore, huius iuris ufumfuiffeC Etquiaâ Concilqsô^Pontificibusinftitutæfuntlegcs, qui/ bus prohibetur,ne facerdotes ducantuxores,manifeftum eft, fuiftèantca côfuetudinem, qualicueritfacerdotibus uxores duccré, Vndeenim alio/ qui hgleges fuiffcnt exortæCQuare nihil eft necimpudentius necuanius Àfoto, quôd audeat uociferari, nullis antiquæ eccleiiæ exemples oftendt po{re,ufum matrimonij concclTum fuiflèEpifcopis QC Sacerdütibus,ac If cuifle poft maiores ordines coniugium inire.

Ex his quo(Ç perfpicUum cft,quàm federate doceat Pàulurii irnproba? te in Epifeopo coniugtum.Etfi autê fernlo Pauli,deEpifcopo unfus uxogt; ris uiro,rtort eft ob feurus, tarnen libetadfcriberc reftimonitim Hierony/ mi,quod tanto maioris ponderis efle debet, quanto alias hic uirconiu/ gio,non tantum facerdotum, uerum etiamaliorum hominum iniquiof eflcfolet.

Si Samuel nutritus intabernaculojduxituxorcm, quid hocad præiur dicium uirginttatis Qûalî-nonhodie quoq; plurimi facerdotes habeant matrimonia,8C Apoftolus Epifeopum deferibatunius uxoris uirum,haz bentem filios cum om ni eaftitate.

CarteriusHifpaniæEpiftopus, homo amp;nbsp;aîtate uetus Sd facerdotio ; ù/ nam antequàm baptifaretur,afteram poft lauacrum, priore mortua, du/ xit mcorê, ôd arbittaris eum eotra Apoftolorum fcciflè fentenaaitï,qui in

Catalogo uirtutum,unius uxoris in'rum pratccperic ordmandÙm, Mfr’dr aiitemteunumprotraxiflèïn medium, cum omm's mundus hisordina/ tionibuspIenusfitjnondicodePresbyteriSjnon déînferiorigradu. Ad Epifcopos'uenio, quos fi figillatim uoluero nominate ,’tantus numerus congregabrtur,ut Âri'minenfis fynodi multitudo îupcretur»

Hoc quod dicicum'us uxon's uirum, poteft ôi. aliter diflen', Exludatis erat ApoftoIus.Prima ChriftîEcdefia, de Ifrael reliqufjs congrcgabatur. Sciebatlegeconceflum , ÔC exemplo Patriarcharum ac Mofifamiliare populo noueratjin multis uxoribüs liberos ipargere. Ipfis quoq^ faccrdo/ tibus huius licentiæ patebat arbitrium, Præcepit ergo ne eandem licen/ tiam Ecclefiæ fibi uéndicent facerdotes, ne bina pariter âf trina coniugia fortiantutjied ut fingulas uno tempore habeant uxores,

Si quiSjinquitjincuîpatuSjUnius üxoris ùir,filios Habens fideles, no ob/ noxios crimini «a-uiTiàs aut inobedientes,Cuius rei grada^etiam talem in medium adducitç’Obthurat os hgreticis,qui calumniantur nuptias,often dens,quód non fit res deteftanda,fed tarn honorabilis,ut cum ea pofsis e/ tiam in fandum thronum afcendere.

Ex his Hieronymi SC Ghfyfoftomi teftimonrjs uides,Paulum non fo/ ium non improbare inEpifcopo coniugium,ucrumctiam ex eO honefta tern coniugfj commendare,ac illudjquod dicitur, iinius Uxoris uirum, in catalogo uirtutum recenferi, tantum abeft, utpro improbando uitio ha/ bendumfil,

SedutSotus dare probetfe non foldmeflehypocritam, uerumctiam Encratiten ÔC Tacianum : Quomodo poteft, (inquit) Paulus in Epifcopo requirere,quod omnibus diffuadet: Volo omnes efte ficutmeipfum^ Quomodo probat in Epifcopo, quern vult liberum à fecularibusnego/ cqs,intentum eflc ledioni amp;nbsp;orationi C Quomodo probat matrimoniu, de quo dicit, quod qui cum uxore eft, quæfuntmundi cogitat e*Et fnox: Denicp,qu0d aperte docet efte impedimentum obfecrandi DominG, Sé â cuius adu feparari docet ipfos debere coniugatos ad tempus, ut orationi uacentfHabes encomiu,quo Afotus ornat coniugiû,quod fuprà tantöpc rè contenderat efte facramentû,cui nec fanditas, nec effedus gratiæ défit,

Primùm igitur, Confefsio Principis non dicit Paulum requirere in E/ pifeopo coniugium,(èd probate. Aliud eft Requirere,aliud Probare, No cnim neceflarió requiritur,ut Epifeopus fit in coniugio : poteft enim efte cælebs,modô fitcaftus:poteft effeuiduus,modónon fitfeortator. Sedil/ lud agitur, ut quemadmoduminEpifcopo probanduseftca:Iibatus,fi fueritconiunduscum piacaftitate,itanon fitineo improbahdumcon/ iugium,fi ita necefsitas, aut coditio reijî eius poftulauerit,ut quod Paulus uniuerfte Ecclefiæ fcribit, Alligatuses uxorifne quære diuortium. So/ lutus es ab uxoreî’ne quæras uxorem.Quód fi duxeris uxorem,non pec/ caftijhocetiam ad Ecclefiæ Epiicopum pertineat, Vos autem Afoti/ ci adimitis, quantum in uobis eft,hanc Epifcopo diuinitus conceftamli/ bertatemtyrannicisueftris decretis SCfuperftitiofisacimpijsUotis, Ma/ nifeftum igitur cft,uos cum Paulo, imo cum Spiritu fando, aperto Mar/ tebelligcrari.

Deinde, cum Afotus im probat ex Paulo cohiugium EpifcoporG, fin/ git Paulum conferrè inter fe, non duo uitat genera qûæ per fe fint h onegt;

fta8Cfanda,fed quorum akerum fit honeftum, alterum inhoneftum ,ac alterumfitfandum,alterum prophanumô^abommandum, Cæhbatus enim ÔC coniugtumjduo funtuitae genera,quorum utrumcp fuam habet, ficuthoneftatem,itaôdlaudemô^commendationem» Quare cum Pau/ lusconfert ea inter fe j non fie alterum commendat, ut akerum infamer, fed cùm de utroep præclarê fentiat,ô^ utrumqj fuis laudibus ornet^prefert alicubi cækbatum coniugio,ut præfenti necefsitati confulat,

Quidautem Sotus amp;nbsp;hypocritæfraterculi eiusC Cækbatum coniugi'o kapræferuntjUteti'am fintin coni'ugium contumeliofi, ôi ludicentcon/ »ugiümeffecôramDeo tam l'mpurumuitæ genus, ut Epifeopus ex co eommaculetur,amp; â fcortati'one aut nihil aut parùm différât Nam queniz admodum importùni SC ihepti encomiaftæ ftudrj theologiæ folent fuum argumentum tantis laudibus efferre, ut præ eo ftudium Iuris politici aut Medicinæ non fölurn faftidire,uerumetiam damnare uideantur,cüm ta/ nienfuàm qùoduis habeat honeftatem SC utilitatem :ita hypocritæ cæli/ baturh fuum tanto præconio infignire folent, ut præ eo coniugium non fordere tantum, uerumetiam abomiriandum ÖC uitandumelîèdebeat* Quod ne quis nos fingere exiftimet,percurremus uerba Soti, quæpauld antèèScorqs eius commemorauimus,

Dicit; Quomodo Paulus potéft rèquirere in Epifcopo,quod difliiadet omnibus C Paulus igitur iuxta Sotum difTuadet coniugium non tantuni Epifeopis, Uerurrictiarn OMNIB VS, hoc eft,uniuerfæ ecclefiæf Et quia difTuadet,fuas etiam difïuàdêdi rationes habeat,neceiïè eft, V olo, inquit. Omîtes effe,ficutmcipfum.Hæccine ratio eft,propter quâ dilTuadet omni Eus coniugiûCQuid ergo eft quod alias dicinPropter ftupra uftanda fuam quifqj uxorem habeat,0C fuum quæcp uirum. Et iterum:Si fe non conti/ nent,co trail ant matrimonium, Satius enim eft matrimoniü contrahere, qiiam uri.Acrurfus:VoIo Iuniores(Viduasjnubere,liberos gignere,do/ *îi3àdminiftrare.Quomodo hçc cónueriiunCVolo om nes eftè ficutme/ ’pfum.ÈtiVolo luniores nuberefPugnat ne fecumPaulusC'Nihil minus^ Nonénim diftuadct,ficutAfotusbalbutit, coniugium, quodamp;honeft« diuiriitùs inftitutumfSéd cùm ponit fibi ob oculos præicntia pericti la Sc afflidiones,ac uidet coniiigia pioi^, non parùm habere difficultatis, eo tempore,in medio impiorurri EthnicorumjOptat Corinthijs tranquil litaterri 8C fecuritatem:Arbitror,inquieris, hoebonum efte, propter præ/ fcntëni nëcefsitatem,Et:Vclim uos abfi^ follicitüdinc elle, No igitur dif/ fuadet coniügiüm,tanquam inhoneftum,amp;:Deo abominabile, fed tefti/ ficatur fuam ergä Gorinthios bencuolentiam, qua cupit eos ab omnibus coniugfj moleftrjs liberos eftè. Et tarnen uidet ipfe, hoe optari magis, fperaripofte» Poftquamenim dixiftèt:Velim omneshomineseftè,utSC «pfe furn, continuo fubijcit : Sedunufquifc^ proprium donum habet ex Eleó,ah'tis quidem fie, alius autem fie. Et poftea : Non ut laqueum uobis mfjciam» Coniugium igitur donum Dei cft,non quidem ièmper cæliba/ tutranquinius,donùm tamêE)ei,non, tanquam inhoneftû,pedibus con/ eulcandum» Et qui fine diferiminé temporum ac- perfonarum adigit ho/ minesad cælibatum,nonuocateôs adhbertatém,îedintjcit eis laqueum»

Deinde dicit:Quomodo probat iri Epiieopo, quem vulttotumlibeijî âfécularibus ncgocqs,intentum eflêoratiorii atep leelioni ? Coniugium igitur,iuxta Sot3,eft fecularenegodum, cum quo Epifeopo nihil debeaf «ftc commune, Et tarnen cùm Confefsio Principis fuprà dixiflèt, eoniii/ mm

APOLOGIA CONFESS. VViRTENBERG, gium pcrtincre ad hoc præfens fcc ul um, uociferatur Sotus, coniugium no inter res præfentis feculi, ÔC temporales tantum cenfendum eiïèjcd cf tiam efïè Sacramenturp, ÔC Gratiæ Chriftiinftrumentum. Quæ eft hæc hominis intemperies^Si coniugium eft Sacramentû,quomodo non pro baretur etiam in Epifcopo C. Si eft Gratiæ Dei inftrumentum, cui magis quâm Epifcopo,qui gratia Dei reliques antecellerc debet,conueniretf

Nam,quddPauIusrecitatTimotheo fuo generalem fententiam: Ne/ mo qui militât implicaturuitæ,uel ficut vulgatatralatio habet, feculariz bus negocqs,nondamnatinmilite,neciudicat,quôdfit/lt;4lt;«lt;r7r»?, fi quæ/ rat fibi fuo tempore neceflarium uidlfu Alioqui enim,fi careatcibo,quo/ modo fuftinebit militiæ laboresfSed quemadmodum no damnatin nîi/ lite coniugiom,ncc curam quærendi uiâ:us, fi modo non negligat præa'/ puam illam militiæ,ad quam profedus eftjUocationem, ita non damnat in Epifcopo uel coniugium,uel honeftam quærendi neceflaria uitæ ratio ncm,fi non deferueritearn fundionem, quæeft Epifcopi propria. lubct Epifeopum domui fuæbenèpræeftè, Sed fi, iuxta fententiam Sotfabfti/ nendum eft omninoànegocqshuius uitæ,abijciatEpilcopusprorfuscil/ ram domus fug,SCpermittat in ea omnia furfum ÔC deorfum ferri,interea autem légat ipfc horasbeatæMariæuirginis.

Et quidÆùm Paulus ad Corinthios texeret auïæa,num fecularibusnC gocijsitaimpIicituscftjUtdefereret fuamuocationem Nihilcertèmiz nus.Sedpotius parauitfibi fuis manibus uidunijUtEuangelion gratuito adnunciaret,hoc eft,ut eo fidelius ftiæ uocationi feruiret.

Quid 11 etiam Epifeopus ea fit conditione,üt coniugium idcircô ineat, quo honeftius fuo Epifeopatui præfit f Quid fi Dominus dederitÉpifeoz po talem axorem, ac matremfamilias, quæ fuftineat curam rei domeftiz cæjUt ipfe eo liberius Sgt;i expeditius liacet minifterio ecclefiafticof Agricoz læamp;opifici licet totum diem agris fuis colendis, ÔC opifierjs exercendis impcndere,uxoreintérim rem domefticam curante,amp;Epifcopo nonliz ceret totum diem cxcolendo Ecclefiaftico agro operamdare,uxoreinz terea fuam uocationem fedanteC

Et qualis,obfecro,apud Ponnfi'ces amp;nbsp;Fratcrculos,diaboîus eft,Mutier, quôdnonliceat cum eaDeofèruire,ÔCorationiac ledioni intentumef feCAnnonMuIierbonaDeicrcaturaeftf An non eft cohæres gratiæ uiz tx^ Debora potuit quondam cum marito fuo Lapidoth eftè prophetilß. Hanna mater Samuelispotuit precibus fuisimpetrare â Deo filiumfuiî Samuelem.Elizabeth potuit à marito laccrdote in fenedute fua fieri z ftez rili,fœcunda,ÔC parère foannem Baptiftam. Quid ergo nunc accidit muz Iieribus,quôd qui ad Epifeopatum eligitur, non pofsit cum muliere Spiz ritum fandum retincreç'Dauid non unam,fed plures habuit uxorcs,5c ta men potuit cum ijs,nonfolumtam amplumregnum adminiftrarc, nec tantum ledioni legis operam dare, uerumetiam Propheta efte, amp;nbsp;tot inz fignes Pfalmos conferibere. Scio his temporibus non elle licitum duas aut plures fimul habere uxores. Sed fi in Veteri Teftamento, tam Rez ges quàm Sacerdotes, potuerunt Spiritum fandum rctinere, amp;nbsp;fuæ uoz cationi diligenter feruire,cum multis uxoribus, quid, quæfo,acciditmUz hcribus in Nouo Teftamento, quôd nunc Epifeopus non pofsitcunî una tantum uxorc Spiritum fandum habere, amp;Ecclefiam piè guberz nare?

hi'um,de quodïdt,quôd qui cum uxoreeft,quç funtmiindî cogitat,qüo? niodo placeat uxori,amp;c,Si autem Paulus hi's uerbi's non probat m a trim o nmm,cur Sotus uocatmatrimoniurn Sacramentumjamp;grah'æChrifti nv ftrumcntumc'Nüm,quod eft gtatiæ Chn'ftünftrumentum, non eft pro? î’andumc’EtquîdPâüIus ipferSi matnmonium non eftprobandû, quid cft quod dicit.'Sartdificatur mantus ïndrcdülus per üxorem, amp;nbsp;fandiHcâ/ turuxorincredulaper rriariturrt;Etiterum:Si duxens üxorem, no pecca? fti.’ Ac rurfüs:Sic debent uiridihgere fuasuxores,utfuaipforüm corpoz raEtmoxtHuius i-ej gratia reh'nquet homo pattern QC matrem,amp;adiun/ getur üxori ruac,atlt;^ é duobus fiet una caro. Et cur alias uocat eos qui pró? hibcntcontrahere matn'moniu, Spintusimpoftóres,amp;dodores dodlriz næ dæmoniacap^Magna igitur contumelia affîcit Sotus Paülum, quod firrneteum nonjirobarematn'monnim,

Nam quod Paulus fcribit : Qui duxit uxorem ,folh'citus eft de his,quæ funtmundi,quomodo placitürus fituxori fupra, in prima Pencopa,cx/ plitatum eft. Si'cmm hàecuerbaitacflèntintelligenda, qüódcoriiugiunt eflettam impUfum,amp;fordidum uitac genus,ut nemo poftetin eo curare^ quæfuntDominqan nondamnarentur omnespijconiuges,nonucten's tantum, irerametfam nouiTeftamentif Adfalutemenimomninóné/ «flànüm eft,ut cures ea quæ funt Domini. Quare, nifi hacc curatieris,no patettibi aditus ad cœlefte regnum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,,

Qitid érgo eft, quod dicit;qui ducit uxorem, follicitus eft de his, quai funtmündi,quomodoplacitürus fituxonïObf^ruaquidfèquatur.Nonj Onquit)utilaqucum üobisinqciamî uidelicet hæcuerba Paulus ita vult intelligi, non quód damnet cöniugium,npüquódcogatqüenquamad cælibatum jficut Afotid,fed quod telinquat unicüicß fuam libertatérp :In-* tcreaaütem exponatfuumconfilium,quód cum inmêdio Ethnicifmö cxpeótandnfitquouis momento exiliû, uideatur ipfi tranqüillius effe, in prgfentia,fi fieri poteft,abftincre ab incundo cohi,ugio,q uxof eni ducerc, Nonenim prarfertcsclibatum coniugio,quód, fentiat alterum al ter o effé coram tribunal! Dei in cOrtfequenda aMernafœIicitate,præftantiusj ftd qiiod in uarrjs huius iecüli aerürrinisjaltérS alteró fit quietius, amp;nbsp;ä per/ turbationibusaIienius.Arbitror(inquit)hocbohum elle,propter prüfen/ tem necefsitatem.Et:Afflilt;ftionê in carne habituri fünt huiufmodi. Nori dicit:Damnationem in fpiritu habituri funt huiufmodi,Curare eriim hoc loco apud Paulum quae funt mundi, non eft fecündürhcarnemuerfari^ amp;nbsp;affedum carnis perficere. Nam qüi fie in carrie funt, Deo placere non pofrunt,fed eft fimpliciternegocia hüiusfeculitradandafufcipere, quae ôdfi per fc non funtimpia, autiiibonefta, tarnen folent aliquotics homiz nem itairrctire,ut in perfecutione,aut altjs afflidionibus, noii pofsit fefc tarn expedite euoluere, quam fi effet liber. Interea autê, fi quis uere pius fuerit,tantum abeft, utpropter negotiä huius ieculi, quibüs irretitus tez netur,aduerfus Deum peccet,ut malit agros,domos, parentes, uxorem^ liberos, deniiç uitam ipfam deferere, quarn Chriftum Dominum fuum abnegate.

Sic amp;nbsp;curare ea quae funt Domini,h oc loco apud Paulum non eft proz prie,curârc ut credas in Chriftum,ut diligas proximum, ut feruias ex fide tuaeuocationi : Hocenim communeeft tarncaelibi,quamconiugi,Nec minus ad coniugium,quam ad caelibatum pertinet,Sed eft curare, üt finz gulis diebus ad audiendum uerbum Dei in Ecclefia conueniaSjöü expedi

ar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A po L Oöl A'C ON FÎ5S s. VVIRTENBERG.

tl US in pcrfecutione ad alienaloca migrare qucas. Qöod uf eft iucundius^ Si tranquilliusjita ad ueram falutem non eft fim plici ter neceflarium. Po/, tes enimjfi uel femel tantum in hebdomada concionem uerbi Dei audic/ ris]tantamfpiritufan(fto dodore,pietatemexea haurire,quantam alius qüifpiam ex frequentifsimo auditu» Potesetiam,adiüuantediuinade/ mentiajinpatria tua,tem pore perfêcutioniSj tam infignem cofefsionem. fidei tuac edere, ut nomen Chrifti in uniucrfa Ecclefia glorificetun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quare,cùm Paulus dicit, Cælibem curare quç funt Domini, man'tutn autem follicitum eftè de his, quæfunt mundi, non infamat coniugiumgt; perindeacfi nemo poftitin eo curare,quæ funt Domini, fèdintelligitcæ/ libatum,pro hominum quidem conditione,ó(^ fuis tem poribusjcfte tran qinIIum,ÓC a multis curis liberum. Coniugium autem non eflè ficutnee in Iaiço,ita nee in Miniftro ecclefiæ,inhoneftû, SC coxnm Deo fordidum, àC abominabile genus uitæ,

Poftremó addit Sotus Si iIIud:Denicp (inquiens) aperte docet (Paulus) matrimonium effeimpedimentum obfecrandi Dominum, amp;nbsp;à cuius a/ (ftu fepararidocetipfbsdebere coniugatos ad tempus, ut uacent orationu Quid ? Docet ne Paulus matrimonium efle impedimentum obfecrandi Dominumç’Cur igf tur numeratis matrimonium inter feptem üeftraSa/ cramentafSunt ne facramcnta,inuocationis Dei impediroenta;” Cur dici tis matrimonium eflegratiæ Chrifti inftrumentums' Num,quod eftgra/ tiæ Chrifti inftrumentum, impedimento eft Orationi c; :Quae eft haccue/ ftra uertigofquis furorC

At enim Paulus,inquieS, fcribit : Ne fraudetis uos inuicerrt, nifi fi qui^ ex confenfu,ad tempus,iit uacetis ieiuiuo Si precationi. Agnoftimusqui demüerba Pauli,non autem agnofdmusueftram deprauationem.Pau/ !us enim non dicit, Cbniugium ipfum ,’quod eft genus uitac fandum, Si diuinitüs ordinatum’, fèd intern pèrantiam. quorundam coniugum ,eflè impedimento precatiortü Quod Paulus adfcribitïntemperantiac (Pro/ pter intemperantiam uefltam inquiens ) qua fronte, qua temeritate, au/ des tu fandæ Dei ordinationiadfcribßrcf Certè immundos porcosin cÓ/ iügio nullus honeftus uir probat,Coniugium autem pium àhoneftum, de quo in præfentia loquimur j habet fuam turn mundiciem, turn cafti/ tatem,quae tantum abeft,ut pios coniuges ab inuocatione Dei auocet, ut potius éos ad inuocatione excitetatc^ inflammet.Sotus igitur. Si ij, quos fequitur, cotumelia afficiunt Apoftolum Paulum,quód tradücant euüi, tanquam coniugtj infamatoremjSC landitatis eius prophanatorem»

Deinde cùmPaulus hortaturconiuges,feinuicemexconfenfufrau/ dare,utuacent iciunioamp; precationi,non loquiturdepriuata,feddepu/ blicaprecatione. NamPaulus protrahebatTroadefermonemufcçad mediam nodcm.EtpofteaGhriftiani,in expedationcpericulorum,folc/ bant nodu cönuenire, ac falutê fuam Domino publicis precibus comen/ dare. Vnde Si Uigiliartim nomen dedudum eft, amp;nbsp;memineruntTertuI/ lianus ac Plinius antelucanorum coetuum,quibusChriftiani foliti fintan/ telucem conuenire,carmencpChriftodiccre, Cùm igitur Paulus horta/ tuf coniuges ad tempus abftinere, ut uacent prccationi, loquitur de hac ptiblica precatione, qliænoduincônuentuecclcfiæfiebat. Nam, ut lice/ ret huneconuentum fuis temporibus uifitare. Sipreces fuas cum ecclefia publicè coniungere,neccflàrium erat,ut coniuges interea temporis à con tubitu abftinerent,

D E C o N IV G I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^8^

Qiiodautemaddomefticam ôdpnuatam precatiohcm atti'net, coriiù? gium mukoplures ÔC. maiorcs affert occafiones inuocandi Deum^âf grà tias Deo agendi,quâm cælibatus» Chriftus Si. Paulus docent fem per ac fi/ neintemnlsioncorandum,necunquàmdefat!gandum,AdHocpræftan dum i'uxta Ueram eins fententiäm, pij coniuges nunquam non fuam ha/ bent opporturiitatem. Nunc em'm perichtantur de fama, nunc de fain e, nuncdefacültatibus, nuncdehberisnunc de perfecutione,nunc deahjs »ncommodis. Semper igitur habent,quo attollant corda Si. capita fua ad inuocandam ccclcftem opemJntereaauteirijfi quid beneficioruni aDeö accepen'ntjfi ex ipforuconiugio,amp; mutuo,tain erga feinuicem, quam er/ ga liberos afFeä:u,admoneantur deaffètfîu Dei Patris ergaipfos, ut filios fuosjSC de afFedlU Chrifti erga ipfos, ut fponfam, feu ut membra IZccIefiæ fuæ,quantahæcèftoccafio làudandi nominis Dei, Si. gratiasageridicle/ mcntiæeiusî’

QuódautemSotusaffirmât:Coniugium eHè impedimentum obfe/ ctandi Dominum jriori eft nouum eins inuentum, fed à nonullis maiori/ buseiüsaccépturri;

Scribit alicubi Hieronymus: Quamdiu (inquiens) impleo mariti offi/ cium,non impleo Chriftianû Etiterum: Nuptiæ terram replent, iiirgini/ UsParadifum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i

Aquinas dicit: Adperfedionemtendentibus maxime uitandumeft uirtculUrri coniugale»

Autor Kationalis diuinorum dicit: Non expedithominiad régna coë/ lortim tendcreuolenti,nubere.Qiiid,obfecro,haecdi(fta aliud funt, qüani nianifefta contumelia non in coniugiüm tantum,uerumetiâm ih Deurn ’pfunijconiugij autorem Sifandificatorem f Deus, mens cft fapientifsi/ ’laaôCcaftifsimajatcp adeo, ut quemadmodumioannés dicit :Deum cfle Charitatem,ita Si nobis dicendum eft: DeumeffefapientiamôCcaftita/ tem ipfam.Et hicDeuSjhæc mens fapientifsima Si caftifsima,non folùnï inftituit coniugiumjpriufquàm homo in peccatû lapfus eft, uerumetiâm poftcaquàm homo iam lapfus eflet,approbauit, conHrmauit, Si publicis kgibüs rriuniuitQuid igiturfputas ne hanc fapientifsimaA: caftifsimani mentem talc,amp;tamimmundum,tamfocdum,tam abominandum ge/ nusuitæcxcogitaflèjinftituifle,amp;approbaftè,quodfitimpedimentoin/ uocatiôni,quod immundicia fua obftet officio hominis Chriftiani, quod fitremora tende'nti ad pèrfedionem ad Paradifum, ad regnum cœlo/ turn.

Et quæ, obfecro, hæc eft perfedio,cui obftat coniugium ç’ Alia eriinî eft perfedio Legis,alia perfedio Euangelij» Perfedio Legis eft : Diligefè DeS ex toto corde,Si proximû ficutfeipfum.Nunquid ergo Goniugium impedimento eft,ne pofsis Deu ex toto corde, Si proximû ficut teipfuni diligere C Scio,nullum hominem pofte in hac uita ad hanc perfedionerri pcruenirc,culpaautemhuiusrei noneftreqeiendainconiugium,quod Deusinftituit,fedinpeccatum,quodSatanexcogitauit,amp;quod homoa Satanafedudus,defignauit,Nam coniugium in hoc eftdiuinitiis ordina/ tum,utfituitægenus,inquodifcasDeum agnofccre,Deum colere,De0 feruire,Ô^proximobcnefacerë, Itac^ tantum abeft, ut fit impedimento tendentiadperfedionemlegis,( quanta quideminhacuita fieripoicftj ntpotrusuariasofferatueraepietatis exercendæoccafiones.

noftrumjfiC credefe,quód is foins fit expiator peccatofum noftroriini placator cœleftis irac. Nunquid ergo co mugi um remoratiir, ne pofstó Chriftum agnofcerCjamp; cnnijUtpeccatorum tuorum expiatorem fide tua compicdif Non ignoro etiam ptorum fidem habere fuatn in hacuitaimc perfeÆonem.Coniugium autem non eft hutus imperfediom's caufa,fed; potius adiumento ad perfeÆonem. Paulus eni'na de Coniugio ait: MyA fterium hoc magnum eft, ego autemloquor deChrifto ÔC de Ecclefia^j Admonentur igitur pq coniuges,è fuo coniugio, qualiter Chriftus filius-Dei ergaipfosjtanquàm (jponfam fuam,affedus fit, ex quaadmonitionq fides inChriftum non folum excitatur,uerumetiam inflammatur. Qua ergoimpudcntia audetis dicere,ad perfedionemtendentibus maxime iiitandum effè uinculum coniugaleC

Sed uocantperfelt;3:ionem,uota caftitatis,paupertatis SC obedientiæ.Et^ fi autem hæc nee eft Icgalis nee Euangelica,fed tantum hypoeritica perfe/’ lt;ftio,ficutfupra fuo loco demonftrauimusjtamen agedum,pcrmittamu5 fanè,quüdüoccturfuo quodam modoperfcdio,in quo, quæfü,uitægelt; nere aut ut illi loquuntur, in quo ordine magis hæc perfedio obferuari poteft,quàm in coniugioC Coniugium enim fuam habet caftitatê,eam^ nonhumanoarbitrioexcogitatam,qualis eft impura facrificulorum fraterculorûcaftitas,fed diuinitûs inftitutam SC præceptam, quemadmtv' dum in prima huius Apologiæ Pericopa oftendimus. Cum enim Deus fit mens caftifsimajadeoep caftitas ipfa,ficut paulo ante didum eft,5Cinftfl tuerit coniugium, ac copulauen't ipfe marcm SC foeminam matrimonio, perfpicuum eft,non elfe aliud uitæ genus,nec pofsit alius ordo inftitui,in quo ueracaftitasrediusSc melius feruari queat,quam inmatrimonio. Nonignoro, quoldam fingulari quodam priuilegio ac diuina uelcrea/ tione,uel donatione, â fufeipiendo aututendo matrimonio eximi, quos magis admirari,quâm imitari licet. In præfentia autem loquimurde ge/ nerali hominum conditione, in quaunacum vulgo, ctiam maiorpars Miniftrorum ecclefiæcontinctüf. Hienim, adfeeftandam ueramSCdiui nitus præceptam caftitatem,non poflunt commodius, SC conuenientius uitâî genus eligere,quam Coniugium.

Deinde, fidepaupertateloquendum eft,poteftSC ipfa non minus in Coniugio,quam in alio quouis uitæ génère ieruari,Eacnim demum paU portas commendatione digna eft, non quæ externa rerum indigentia SC mendicitate,fed qüçuerapielate confiât, uidclicetutfiue habeas fiueno« habeas externas opes,tua forte contentus fis.Äc fiquidem pofsideas mun danas facultates, non apponas cor tuum, fi autem careas, non murmu/ res aduerfus Dominum, Habeeft paupertas,quæ SC Deo placet,SCinmez dïjs qüocj} diuitijs fcruanda.Cùm igiturDcus,qui efirerum creator ó^adz miniftrator optimus SCfapientifsimus,infiituerit coniugium, noncerte tale uitæ genus infiituit, in quo hæc paupertatis uirtus non queat feruanV fed quod fit ad earn feClandam SC ièruandam congruentifsimum, Solenz ne eft inter fraterculos,ut de rebus fuis no dicant : Hoc meurn eft, fed hoc Noftrum eft,ut fignificent,fenihilproprij pofsidere, Quisautemdefaz cultatibus fuis uerius diccrepoteft:Hocnon ME V M,fed Noftrum eft, quàm pius quifpiam Paterfamilias Quicquid enim opum uel patriz moniOjUelfudore fuo acquificrit, partim impendendum eftinuxorem, liberos SC familiam, partim in uifeum, SC in publica tributa, partim in pauperes SC egenos, Ânnonigiturrçdius dicercpoteft:Hocnômeam,

De obedientia autem, non eft opus copioïè in præfèntia dicere, cùm ’ïianifcftum eft, quod quam fibi fraterculi Hngunt obedientiam, huma/ noarbitnofitexcogitata, quam autem Coniugesïedlan debent,diumigt; tüs fit ordinata ÔC. præcepta/Vxor enim debet fuam manto obedientiamgt; Bantus debetfuam Magiftratui obedientiam. Et hæc obedientia tantæ ^ftfeueritatis,utcum hac,eaquamiadant fraterculi, nullo modoconferz fi debeat.Ex mandate enim Magiftratus, non folum conferendæ funt 0/ pesjucrumetiam nlanifeftis periculis exponenda funt obedienter, ad de/ fendendâ patriam, languis à anima,cùm interea fraterculi ociofi amp;nbsp;feeuz fi in latebris fuis,cum fua obedientia ftertant. Qiiare coniugium, id uitæ genus, is Ordo eft, qui ad feruandam ueram caftitatem, paupertatem Si obedientiam, longe omnium congruentifsimus haberi debet,

Didum Pauli delpiritibusôC dodrinis prohibentibus Coniugium,, Sotus ita eludit,utfateatur quidem uerum, eas efledæmoniorum dodriz nas,fl quis coniugium in uniuerfum prohibeat, non autem, fi quis damz netconiugium poft uotum,aut alicui hominum ordini, Et quidem faepè i’gnificatjft non improbare coniugium, nift propter Legem feu Ordinaz fionem Ecclefiaî,âC uotum, Sed non uidet caftus Si. pudicus uir, Confelz fionem Principis manifeftè oftendere, Pontifices fis rationibus improba fe coniugium facerdotum, quibus coniugium in uniuerfum contumez ba afficitur. An non enim illüd Leuitici : Sandi cftote, Et illud Pauli; Non in cubilibus ac lafciufis, Acrurfus ; Qui in carne funt, Deo placerc non poirunt,ad omnes homines pertinet fin ConiUgio igituf elTe, iüxtà fententiam Pontificum.cft in prophano uitaegenere elle, in cubilibus, laz fciuijs amp;nbsp;carne uerfari, Qtnd eft çontumelia Coniugfi, in uniuerfum, li bæcnoncftf

Nam quod ad Legem Ôe Vota ueftræ Ëcclefiaêattinet,quis uobisaüz fofitatem dédit condendæ talis legisf Quis iufsit uos talia uota uel ab alfis exigere,uel ueftra Iportte fufeiperef Ac de lege quidem Si ordinatione ue ^fa,fuprà didum eft. Non enim eft obfcurum, quod SC Chriftusipfe, Si Paulus concefierint libertatem ineundi coniugfi, omni hominum ordiz ni.Non omnes,inquit Chriftus,funt capaces huius didi,fed fi,quibus daz tum eft,Et moxrQiii poteft capere,capiat.Et Paulus:Qtii fe no continent, eontrahant matrimonium, Ac alias ; Honorabile eft Coniugium inter omnes. IniquumautemeftSityrannicum,adimereMiniftrisEccIcfiae earn libertatem,quam dederunt eisChriftUsipfefiliusDei, Si ex Spiritil eins, Apoftoli, Si quam habent iure ipfo diuino.

Deinde,an non Deus tam inftitutionc quam approbàtione fua,fandiz ncauitSC purificauitConiugium fidcp non in uno tantum hominum orz dne,fcd inuniuerfohumano generef Quod autemDeus purificauit, qua fronte,qua impudentia audent Pontifices Si Fraterculi eorum Lêgiz busamp;Decretis fuis in MiniftrisEcclefiae,prophanum,turpeac fœdum iudicarc f Spiritus Dei dicit: Propter hoc relinquet homo patrem Si maz trem,amp; adhærebit uxori, Spiritus autem impoftor dicitiPropter hocrez linquet homo irxorem. Si adhærebit Pontifici, Sandifsimo Patri, Si FraterculiSjCaftifsimæmatri. Cui,oblecro, Spiritui accedendum f Vaz nifsimum igt'tur eft, quod Coniugium, per fe honeftum Si fandum, fiat ex Decretis feu Legibus Pontifiefis inMiniftrisECcIefiaeinhoneftumôC prophanum.

Eadem eft uam'tas, quod lacftent fe has leges de caclibatu Minifironinl Ecclefiaî conderé, exemple Veteris legi's -, quafacerdotesneceflèliabue/ runt temporùfuæUicisâdomoabefle,ôCaUtoritate Paull, quilubet con/ luges ad tempus abftinere,ut uacent oratiom, Ac de Pauli quidem dido, fuprà copiolè. Quid autem exemplum ueteris legis, adlibertatem Euan/ geltj f Ét illi qtiidem facrificuli ad tempus tantum à domeftica uxorunt conlüctudi nc abftïnebant, cur autem Pontifices indicünt fuis facrificulis cælibatum perpetuum C Neep enim tanto tempore occupati funtin pera/ gendis facnficiisMiflarumfuarum, quanto illioccupalierantinmadan/ dis fuis pecoribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Et quid eft,lp no êtiam interdixeririt exemple ueteris legis fuis facrifi/ culis,uino ÔC lrccrâ,quiaïcriptum eft.’uinûô^omne quod inebriate poteft nonbibetis tuScfilij tui,quandointrabitisin tabernaculum teftinionij, ne meri'àmini f Sed quid ad nos facrificuli amp;nbsp;fralerculi Milfanj Nc^.n, pro herum coniugio pugnamus, qui cum tote uilæ fuæ genere fint im/ mundi,nonmirumeft, quod SCcOniugiumipfis fiat immundùm.Acui/ dentur alios è fuo ipfoîum ingenio,âi^ animo metiri. Gùm enim ipfi dies nodlefque, non nifi fœdaôt^abominanda Cogitent, ac fentiarit cordefuo non nifi libidinum inccndiâbullire, exiftitnant honeftos qüofquemari/ tes,ïdfemper opéré defignare, qued ipfi lemper impuris fuis cogitatio/ nibus uolutant. Cûmïgitur nefciânt, acne hoc quidem uitæ fuæfiatu feire queant, quid fit hOneftum coniugiuin, amp;nbsp;qua fint pudicitiâhonefti amp;ptj coniuges, acdefledlantoculosfuosà uerbo Domini, adhypocri/ fim,non eflet huichominum generi dandus ullus locus de Goniùgio difi ferendi,

Qued de Pontificqs legibus dieftum eft, idem etiam de Votis crit fen/ tiendum.VotaenimnonpolEïntefficerèutGoniügiumfiatin Miniftris Ecclefiæinhoneftumamp;execrandum. In Ecclefijsquidem exüerbôDei inftauratis,pauci adhuc reliqui funt,qui pofthabitis uotis fuis inieruntco/ iugia,quorum confciéntias fpero itaconfirmàtas, ut üocifera’tionés Soti/ cæeccléfiaciudicenttanqùàmfulgurè pèluiîahj autem acceduntad èccle/ fiam nulle prorfus üote fufcepto.Et tamenhocutcunqj fe habeatnoneft concedéndum fratèrcülis,ut uotà,humana Uel deceptione ucl fupcrftitio/ neautimpietate excogitataSC fufceptà præfcrantur uerbo Dei. Qüod e/ Vo/Kw. nftYj jex eft publicè, hoc priuatim eftUotum, ut quemadmodum Lex, fi iufta cftjSC legitime lata,obligat homines publicè, ita Votum fi piüm eft, obligetuoucntes priuatim. Oftendimusautem quôd nonliceat poniifi/ cibus ferre publicas leges de perpetuo cçlibatuminiftrorumËcdefig,nec fi fcrant,necefle fitobedire. Quare nec ulli priuatim licet perpetuum cac/ libatum uouerc,hoccft,laqueum finculle mandate Öei fufcipere,5cDe/ um tentarc.

Paulus ad Gorinthioslcribens,Deùirginibus(inquit)præccptum Do/ mini non habco,cofilium tarnen do.Quod autem uouetur,tranfitj quan/ turn quidem ad opinionem uouentis attinet,in rationem præcepti. Quae eft ergo ilia temeritas quod facias ex confilio præceprumfCur,qüod Pau/ Jus non audens præcipere, confulit,tibi ipfe temeratio aufu praècipis!' Num tibi inibecillitas humanaccarhis notier eft j quarn Paulo -jApofto/ lotantef

Apud Matthaeum dicunt Apoftoli ad Chriftum : fi ad iftu modii habet caulahominis cum uxore, no expeditcontrahere matrimoniû. Refpon/ det

tiet au tem ChriftusïNon omnes funtcapaces Inn'us dic?li,fed x),qwibös da tö eft. Et mox : Qui poteft capere, capiat. Et PaulustNoUjUt laqueumo'n/ quiOinrja'am, Quod Ghriftus ÔC Paulus liberiï p onunciant, tu ne audes lioto tuo laqueum facercf Quod Chriftus affirmât efle coeicfte donum,tu ne audes perfridta fronte, palam,coram Deo ÔC hominibus profiteri^te eo dono ita praeditum effe,ut perpetuó retineas:’

Sed Sotus eontendit: Votum facere de re Deo grata, nee eflè contra fï/ dem, nee fine uerbo* Hæc funt futilitatis plena. Primum enim jnon eft res Deo grata, eflè animo fapientem, elTe hominem eruditum, eflè el oz Quentem eflè magiftratum ï:* Cùm enim hæc fint dona Dei,dici non po/ teft,quod Deo difphceant,Quid autem ftultius,qiiid furiofius effèt,quànî uouere Ce fore fapientem,dodum,eloquentem,Regem aut CglàrcmÆt quia hçc uouere manifefta eflèt infania,quomodo proficifcerctur ex fidef quomodoapprobareturuerboDei? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deinde,quæ uouentur,aut funt diuinitus præccpta,aut funt per fe libez na.Quaefuntdiuinitùs præcepta, feruanda funt,etiam fine uoto. Quæ auz tem funt per fe libéra, amp;nbsp;uouentur ab hominibus, tunc fiunt præcepta ôi dodrinæhominum.Dehis ueroicriptum cft;Fruftràmecolunt,docenz tes dodrinas,præcepta hominum. Quod fi acceflèrit opinio confèquengt; dæhoc culturemifsionis peccator«m,ô£ uitææternæ,noniam uanus tan turn,ucrumetiam impiusÔCexecranduseft cultus. Quare,amp;firesipfa, quæ uouetur, per fe eft Dco grata, tarnen fi acceflèrit uotum, opinione præftandiDeo fingularem cultum promerendi remifsionem peccaz torum ôd uitam æternam, tantum abeft,ut approbetur uerbo Dei, amp;nbsp;fiat tx fide, ut cum uerbo Dei ôéfide maxime omnium pugnet.

Sed Pfâlmus dicit: V ouete Qi reddite.Et Efaiasi V ota uouebut Domiz nOjôd foluent, Redè. Loquuntur énim de uotis pijs,non impfis. Votum autem perpetui cælibatus eft impium.Etfi enim cælibatus ipfeper fe non eftDeoingratus,tarnencûm uouesteperpetuo manfurum cælibem,ut hoc uoto fingularem præftesDeo cultum, SC utmerito huius open's cxz pies pcccata tua coram Deo confequaris æternam uitam, uotum eft non tantum inutile,uerumetiamimpium,amp; Deo abominandû. Fruftrâ ^n{m,inquit,colunt me docêtes dodrinas,præcepta h ominû,Et expiatio peccatorum,ac donum æternæ uitæ contingit nobis,non propter cælibaz turn,fed propter lefum Chriftum Dominû noftrum,fi in eum credimus,

N am quód lacob óé Dauid,fua habuerint uota, exempla funt perfonaz lia,non præcepta generalia. Quæ enim uota fecerunt, ex uocatione Dei, ideoep ex fidc,fecerunt:Sicut amp;nbsp;Abraham obtulit Deo filium fuum Ilàac ex fide,quia ex uocatione Dei,Quæ autem hypoeritæ amp;nbsp;ffaterculi uota fa ciunt,non fadunt ex Fide, fed ex fuperftitiorie ôd impietate, Sicut Ma/ haflès ac air) immolauerunt filios fuos non ex fide, fed ex hypocrifi amp;nbsp;in/ credulitate. Quare de uotis fraterculorum non eftiudicandum fecun/ dum exempla patriarcharum, qui fuerunt homines ptj, fedfecundunt exempla hypocritarum,c|ut funtimptj, Qtiod autem Sotus hoc loco adz ditexPaulo,fupra copioleexplicatum eft, Falfum enim eft,quôdPauIus probet uotafraterculorum, qui cumfintimpqamp;l impuri, fierinonpoz tcft,ut uotaeorum, etiamfi alioqui perfe eflènt heita,fint piaSCpura. Itaz que nos quidemnon miramur,quôd homines prudentes achonefti ad im pietatem fraterculorum conniueant:folcnt enim etiam honefti homi nés hypocritarum fpede nonnunquàm decipi, Illud autem miramur.

«5»4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. WIRTENBERG.

quod tóelum amp;nbsp;terra potuerint hadenus tantam fraterculorum hypo/ cn'fim, impofturatii, Magiam QC IdoloHiahiam tanto tern pore fuftinere: fed qiiiâ ludicia Domini jôCfi aliquories occUka, nunquam tarnen fintin/ luftâ, hon dubitamus quin ifta hypocrifis amp;nbsp;impietas fuam periodon fint habiturâ»

Cæterüm,cùm Confefsio Prindpis exponit, in coniugio fuam efle caz ftitatem, ut qui uxorem poft uotum in Domino ducit, caftitatis uottini uere adimpleat,docet nos Sotus de duplici caftitate,quarum altera lit con iugalis, altera fit omnimodajUt ipfe loquitur continentia à contadü foe/ minæ.Ac fignificattnifi üerbàeius non redeintcnigam)luos fraterculos, nonuouerecaftitatemconiugalem,fedomnimodama contadu fami/ nac contfncntiâ.Parcat igitur Sotus errori amp;nbsp;imperitiæ hoftrae,quód cûm non fimüs rerüm monafticarum omni ex parte gnati, non etiam intelli/ gamus,quid fraterculi nomine caftitatis uoueant. Cum enim rcprchenz derimus aliquotiCs fraterculos fuæ im pudicitiaf Sd fcortationis, ac admoz nuerimüs èos uoti caftitatis, folebant nobis reipohdere, ft tum efiTcuoti fuiuiolatores,non ciirn fcortarenturjfed cümüxores ducerent. Itacp exiz ftimauimus Fraterculos uoto caftitatis fuâe abiurare tantum cohiugium, non autem fcortationcm.Nunc herd diftimus,interprété Soto, abiurare cos omnirnodum contadum fcéminæ, ut fiant uiolatores uoti, non tanz tum contrahendo coniügiüm,uerumetiam fedando fcortationem.

Quid ergo dicemusCCerte,quo apertiuso» ««twtoj ftntentiam fuamex plicant,eo clâriùs fuperftitiohem impietatemfuam produht. Non uoz uent caftitatem côniügalém,quæô[^ honefta eft,6cDeo placet, aefuperat multorumüirginitatemSCuiduitatemi VouOnt autêm omnîihodamà contadu foeming cotinentiam.Quis ucro hoc uotum requiritf aut quam utilitatem uoUenti aflertf

Primum enim,üt fedemur caftitatem mcntis,ab omnibus tam uirgiz nibus amp;nbsp;uiduis,quàm coniugibus exigitur. Deinde, ut non fcortemur, nec alia impudicitiæ genera fcquamur,Lex Domini eft. Vt autem cohiu gium uoto noftro abiuremus,non eft nec lex nec ordinatio Dci, fed dicit potius fpiritus Domini* Qui ft noh continent,matrimonium contrahât. Temeritas igitür eft amp;nbsp;impietas id uoto abiurare, quod per ft efthonez ftum, amp;nbsp;nifi fingiilari praf rogatiua Dei ac præfenti necefsitate à commuz ni creatione,6C ordinationéeximaris, neceflariüm. Cum enim ïjS,quino funt capaces didi Chhfti, noh fit aliud uitàf genus, in quo uerâm caftitaz tem ftruent, propofitû,qüàm coniugium,Sotus autem publice affirmet, fraterculos fuos abiurare uoto fuo caftitatem coniögalem, nihil aliud rez Iiquumeft,quàm quod confiteatur maximam eorû partem, qui fuaexpe rientia monentur,fe non elft didi Chrifticapaces,abiUrare uéram honez ftatemÓÓ caftitatem, QUid ergo uoto eoiji magis tem efarid écimpium;:' Deinde,quo,obftcro, confilio üoUCnt fraterculi omhimodam aconta dufoemihaècontihentiamc’Num,uthadoccafioncredius cuftodiaturca ftitas mêtisfSed in aéftu ardore hurhanæimbccillitatis remittit nos Ipiz ritus fandus ad hoheftum CohiUgiUm,non ad uotum.Propter ftupra, inz qiiit,uitanda, linUfqüifqUe habéat fuam üxorem. Et: Qui ft non contiz héntjCofrahàntmatrimoniurh. ïudicat enim fpiritus fandus tam coram Dco,quam coram hominibus honeftius efft,iinam légitima habere uxo rem, quam im pun's fuis cogitationibus, 8C ardohbus uniuerfum fœmi/ neum ftxum compledi,

gt; Htcronyfntlsfatctur,qu6dinErcmoconftitùtus putaùerftfeRomagt; hisinterefledehcijsjamp;puellarum choris. An nonmtiltóhoneftiorem Sé caftioremcoram Deo uitam egiflèt,fi dudalégitimauxore, ecclel'iæfer/ utjflêt,quâm quod cogitationibus fuis uagatus fueritin choreis pueUaijzî' acfœdiora quocp in animo fuo tota mentis cupiditate uolutauentî*

Quare,11 quis fufceperit uotum perpctuæcontinentiæillo confilio ut tcdius caftitatem mentis leruet, tantum abeft,ut earn ucre feruet, utpo/ tmsrcdamuiameiferuandæpræcludat? Num autem fufcipiendum eft hocuotum,utpræftesDeofingularemcultum, quo merearisremifsio/ ncm peccatorum, Sé cœleftem foelicitatem Sed hæc impietas iam ante pluribus refutata eft, Reliquum igitur eft, quod cum fraterculorum con/ filiainfaciendisuotis fuis finttemerariaamp;^impia, perljpicuumftt,etianl uota ipfa eorum temeraria Sé impia efte.

Quod autem Sotus negat extare argumenta, quibus probatur licuifle olim miniftris Ecclefiæ coniugium poft ordinationem inire,tolerabile ef fetjfi hoc priuato fuo nomine dicerct.Quo enim eft Sé iudicio Sé eruditio/ ne,no mirum,fi ueterum monumentalint ipfi ignota. Nunc autem exe/ crandaeftimpudentia, quodaudeathoc negate publico nomineEccle/ 11ÇÂ quia hanc effrontem eius impudentiam fupra copiofe refutaiumus^. non eft, curdiutiushîc immoremur.

De Clemente quocp Sé Epiftolis eius fidicqs, qUarurh autoritate Fra/ tcrculi plurimum nituntur,fententiam noftram, quæ Sé fuas ueras habet rationes, anteafemel ÔCiterum expofuimus. Nam quod Sotus alias no/ bis commemorat,non elle boni uiri, maiorum uerba magis uelle carpe/ fe,quàmexponcre,affîrmoipfequoquecaniciem maiorumelfe hono/ randam.Sed quos Maiores nobis Sotus obtrudit?An non præcipuiMa/ lores noftri funt ProphetaeSC Apoftoli C Horum fententiam,cum expli/ «mus,fedemur, Sé urgeamus, quid eft,quod dicam ur maiorum uerba carperee’

Deinde, quæ uidentur in Ecclefiafticis fcriptoribus cum Apoftolica ftiitentia pugnare,ea libenter furda aure prgterimus,amp; conniucmus,Scd cum fl» KtrteToi obtrudut ea nobis tanquam làcroiandaô^ inuioIata,Ô£^ ma/ lunt feripturam ipfam iàcram,quàm fcriptóres fuos ecclefiafticos defere/ re, quid faciamus ? Num tanta fimus impudentia,ut manifeftos erröres approbemusfut maiorum fcripta aut dicïa, contra Apoftolicam ftriptu? ram Si fententiam defendamus^’ut cùm Chriftus dicicBibiteex eo O Mgt; N E S ( nam hoe exempli gratia reeito ) nos cum Concilie Gonftantienlî cxponamuSjNon O M N E S exeo bibatisÆt cùm Apoftolus dicitîCort iugium honorabile inter omnes, nos Apoftolicâ fententiam,iuxtaPon/ tificum décréta,peruertamus, Sé dicamus, Goniugium inter omnes hô/ norabilenoneftc’ Aclîcommodumuidebitur, interpretemuruerburrl Statuendi pro uerbo AbrogandiC' Talem neâ nobis exigit Sotus expoz fitionem in Maiorum didisç' Hæc eft Soti cùm honeftas,tum pietasj qiiod mauult autoritatem faerofandæ feripturæ, quàm fuorum Pontiftz cum Sé feriptorum perichtari,cxemplo nimirum rnaiorum fuorum,Pha rifæorum Sé Scribarum,quibus confultius uifum eft^ filium Dei crud afz figere, quâm traditiones maiorum fuorum infamiæ exponere, ?.

Iam,quôd Sotus in Confulîone fua affirm at, Votum caftitatisnoti tantum probari à Prophetis,Chrifto,Apoftoh's,öè tota Ecclefia, uerum? «iam ab Etbnicis,metuitfortafsis, neChriftus,Prophetæamp;Apoftoli

non fati'S hàbeàht autoritatts, nili adiuuentür etfam Ethnicorûtn confers 9 fii. Mirândum eft, inqiift, quod Chriftianus fenfus uotum caftitatis reij/ ciat, quod etiam Ethhrci fummopérè probarunt Scilicet non fatis lucis habemus à Chrifto ÔC. Apoftolis, nili partem qiioi^ Ilicis a tenebris mu/ tuemus. Et quid eft, quod Sotus,uir multæ ledionis, non hue adferipfit Catalogum earum Ethnicarum uirginum, quas Hieronymus aduerfus louinianUm commemorat Quodfi Ethnici tantoporè probaruntuir/ ginitatem quid eft,quod Locrenfes, cum premerentur bello Rhegino/ rum,uouerünt,fi uidlores forent j ut die fefto V eneris, uirgines fuas pro/ ftituerentC

Sedficut Sotus falfo affirmât uotöm uirginitatisprobariàChrifto,à Prophetis,ab Apoftolis, amp;nbsp;à tota Ecclefia, quemadmodum fuprà often/ dimusjfta Ethnici non funt ea autoritate,ut exempla uèræ pietâtis ab ipfis pctamüs; Nee in præfentia fermo eft de üirginali pudicitia,qüam hone/ fti quiqp laùdant,amp; uenerantur,ièd fermo eft de fuperftitiofo ÔCimpio uo to Fraterculorum, quod utpugnat cum ueratotius ftripturæ lêntentia, jta abortlinandum eft coram Deo, dC uniuerfa eius Ecclefia» Qiiare qui hypocn'fi amp;nbsp;fuperftitionedecepti, uouerunlperpetuucælibatüm,amp;poft, .ïuceEuangelîj DomininoftriIéfuChnftiinuftratimalunt,dücftis legiti/ mis uxoribus, coniugalem caftitatem fequi, quàm impurû amp;inceftum càclibatüm ferùare, tantum abeft, ut temerè præueniant iudicium fen/ tentiamEtclefiæjUtpotiusueramüeræEèclefiæfententiâmiam olim,au tore fpiritu fan(fto,Iatam amp;nbsp;definitam obédienter fequantUr,

PoftremÔ:Confefsio Principis fperat Epifeopos Principes libcnter coceflüros rf s,qui ab aduïtéris füis coniUgibus legitime feparati funt, earn contrahendi libertatem, quatn concêfsiteis Chriftus filiusDèû Hîeite^' rumAfotus pleno otèaduerftisConfefsionem Principis inftirgit. Hanc illis, inqliiêns, non folum non concêfsit, fed abftulit omnino» Acaddit: Nam omifsis, inqUiens, alrjs uerbis Eùangeliftarum,Lucas fie aperte di/ citjamp;c» EtquanquaminConfuIîone fua non negat, quinhocaquibufi dam uoeâtum fitindubium, autcontrarium etiam ut uerius habitum, confugit tarnen ad facram füam anchoram,definitionem uidclicet Ecclc fiæ,cuius amp;nbsp;teftcs producit,Hieronymum, Auguftinum,Innocenuum, SC Concilium Miliuentanum,

' Principicj igitur,non erat nobis cùm Confelsio fcribebatur,ignotapu/ bïfôâconfuetudo in Epifeoporum confiftortjs,amp; lêntentia Auguftini, ac aliôfürti,qui eum fequuntur,fed horum confuetudini ÔC fententiæ oppo/ luitConfcfsio dicftumChrifti,quod extat apud Matthæumcap.5»Âi9» Sotùs àütcm, honeftus uir, exiftimat uerba hæc Matthæi elfe omittenda, OMISSÎSc inquit ) alqs uerbis Euangeliftarurrt, ôd confert fe ad uerba Lucæ, An non uidetur hæc tibiæqua poftulatioc' Chriftus apud Mat/ fchæurn,cünl dicit:Omnis qui dimilerit uxorem fuam,bis addit; Excepta «Ufa forrticationis ,ex quorum uerborùm fententia,tota hæc controüer/ fiapcndet,5Cquibüs,tanquâm tommentario, uerba quæ de eadem rêa/ püd Marcum Lucam réeitantur,cxponèndafunt. Sotusauteinpo/ ftulat a nobiSjUtUerbaMatthæiOrnittamus. Non certè ftultè fapit,fiqui/ dem ftûltus non êft,qUi ftulta poftulat,fcd qui præftat.Qui fufeiperet me/ cumdifputandumdecreationemundijamp;poftularet, fenon aliacondi/ tione mecum congrefturum, nifi omifsis uerbis illis Genefeos : In prin/ ci'piocreauitDeuscœlumôCterram, amp;nbsp;alrjs id genus feripturæ teftimo/

nijs : aut fi quis mftitueret mecum certamen de incarnatione fiîtj Dei é5C uirgme,amp; peteret, ut omifsis ucrbi's l'IIis Eïaiæ ; Ecce ui'rgo concipiet, Et uei txs angeli apud Lucam : Spiritus (àndus fuperuemet in te, aut fimili/ bus fcripturæ loas^ merer tantum dido illo Pauli ad Romanos : Qui gez m’tusfuitexférnineDauid, AutiJIotMifit Deusfiliumfuiimfadumex mulierc,an non uideretur tibi æquas certaminis condi'tiones ferreC

Nihiio certè æquius in aufa. diùortq poftulat Sotus, ut omifsis ucrbis aborum Euangeliftarum, aßnofeam tantum üerba Lucæ,apudquem omittunturea,quæmaximeadhuiuscontrouerfiæ dîjudicationem per/ tinent. Cùm enim Chriftus apud Matthæüm aperte dicat : Ôrririis qui di/ miferit uxorem fuam,excepta caülâ forrucaü'onis, ÔC. aliam duxerit, moz/ chatur,aperteetiam fignificat, qüodqui dimiiTauxorepropterfornica-* tionem,aliam ducit, non moechetur,

Scio,quomodô Auguftinus haciri parte (èfètorqueat.Sed uerbaChrt fti apud Matthäum apertiorà fiint,quàm quac eludi queant.Et quia ea bis repetuntur apud Matthæum, iuftius eft,utuerba apudMarcumôifLu/ cam, per uerba apud Matthaeum pofita, quam haec per ilia explicén/ tur,

Hue facit etiamipla légitima coniugîj diflbiutio, Sicut enim homo non debet fcparare, quod Deus coniungit, ita homo non debet coniun/ gere,quodDeusfeparat. Deus autem feparat amp;nbsp;libérât coniugem ab a/ dultcra coniuge.Dicit enIm:Excepta caula fornicationis,Quis igitur pofi letbonaconlcientiapronunciafé, qUodüincuIum coniugij rrianeat inter ^os inuiolatum î' Si autem uinculum diuinitùs eftdifibluturri, quæ eflêt jlla duricics SC captiuitaSjprohiberè liberum,ne fua libertate diuinitùs c5/ cefla utereturc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hieronymus in epitaphio Fabiolæ uarius eft, nec uno loco confiftit» Nunc enim Fabiolam, quæ poft feparationem alteri marito nupferat,ex/ eufat,ôlt;teftimonqs Pauli probat earn feciindo coniugio contrahendo, àducrfusDeumnonpeccafte, Nunc amerri tam feueræpcenitentiæèarri fubijcit,perinde ac li patriâprodidiflet. Quid ergo,hlt;c dici poflêtjôd quan/ tumhacin parteteftimonium Hieronymiualeat,non eftrem redècxz pendentibus obfcurum.

Innocentius autem ôd Cocilium Miliuentanurri fequuntur fentcntiarri Auguftini. Quare quod de Auguftino didum eft, hoc idem de illis erit fentiendum: Nam, cum Sotus iplè fateatur, quod contraria lèntentia alû quandauerior habita fuerit, palàm teftificatur, riori ueterem Ecclefiam, fed nouam, eamc^ nonnullofum autoritate rriagis deceptam, quàm rez defentientem, coniugibus ab adulteris legitime feparatis, fuam liberta/ tem ademiflè. Quare, Slt;:fî non uellerri cuiuis ab adultéra coniuge fcpâràz toconfulcrc,tttalterum coniugiumineat:nonenim omne, quodlicet, femperexpedit,tarnen qualifcunc^fitdefinitioamp;confuerudoRomanac, Ecdcfiæ, non aufim peccati condemnare eum, qui poft legitimam ab à/ dulteraicparationem,alteram duxerit uxorem,

H’ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;f '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

I ill ' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VNGTÏÖNB; .. nbsp;nbsp;;

■ Ntcrfcptcm Sacramcnta AfotJcæEcdefiæ,habetct!attîœ trema,quam ita uocantjUnCiiOjfuum locum. Ac tolerable quidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infirmos fuos ) ad difcuncndum tetrum odo/

rem,amp; ad mitigandu corporis dolorcm,balfamoungeient. Nunc autcm mu I ta fun t, quæ nos ab ufu hums Afoticae un/ dbonfs abfterrent.

Pn'mùmcmmhxc undio iioh habetautoremfiC Inftjtutorcm Chn'/ ftum fihum Dei. Etfi em'm Apoftoli ungunt apud Marcum acgros oleoj amp;nbsp;fanant eos,tamen,quemadmodum Chnftus ipfe.cùm ocuhs cæci ma/ lagmateconfedlo ex lutomedcretur J non inftituit generale facramcntS) CUIUS ufus perpetuus effet in Ecclefiacrgacæcos, fed tantum ufus eft per/ fonali organo, quod ad exemplu non eflet trahendum : ita cum Apoftolt ungerent infirmos, no fecerunt ex hacundi'one generale facramentumi in Ecclefia femperduraturum, fed ufurparunt tantum hoc organon ad tempus, donee autori tas Euangehj pubhcis miracuhs commendaretun

Deinde, quod ex Epiftolalacobicitatur, non habet earn auton'tatem, ut pofsit Ecclefiaeobttuderefacramentum,quod Chnftus ipfe non infti/ tuerit.No eft em'm ignorum,quód deautohtate eiusEpiftolæapuduetc/ res dubitatum fuent,6C habet ca Epiftola fuas notas, quibus facile depre/ hendi poteft, qtiod non fit Apoftohci Spiritus.

Sedage fingamuseameftc Apoftoh'cam, certe is locus qui eft de un/ (ftione, non poteft intelhgi, nifi de ca undiorte, qua Apoftoli apud Mar/ cum ufi font, di. qua undi confequebantur corporalem fam tatein. Etfi ez mmnonomnes Presbytcri Ecclefiac habueruntdonum conferendæ faz m'tatis, tarnen ft uel unus tantum inter eos, qui ad infirmos uocari funt, ornatus fuit hoc dono,non erat uocati'o Oana.

EtEpiftoladifertèenumcratduph'cemincolumitatem,quatexundio ne, com'unda cum precatione ,diuina beneficentia, cueniat. Altera eft, quod qui labörat,faluus reddatur.HocCertè,no defpirituali falute,dequa m ox fequitur,fed de cOrporali fanitate intclligcndum eft.Altera eft,quod qui laboratjConfequatur rem ifsionërn pcccatorum.Hæc eft fpiritualis fa/ nttas. Si in peccatis,inquit,fucrit,hoceft,fipropterpeccatainfirmusfa/ dus fuerit,remittentor ei.Cùm igitur manifeftum fit, quod poftdiuulgaz tioncm Euangelij in orbem tcrrarum,6Cconfirmationcm eius,ccflauerit donum conferendæ externaefanitatis pcrexternam undionem,manifez ftum etiam eft, quod his temporibus inutilis fithuius undionis cærimo/ nia,nec pofsit inter generalia facramenta,quorum ufus in Ecclefia perpez tuus efle debet, numerarif

Non dubitat quidem Afotus, quin multiinfirmi confeqtiantur exhaC undione,etiam histemporibus,corporalem fanitatem. Nosautemfeiz muSjôd reipfa compcrimus, quod multo plures poft hanc undionem ex hac uita exceflerint, tantum abeft, ut corporalem fanitatem fint confccu/ ti.Et metuendum eft,nc multi ex tjs,qui accepta hac undione, conualue/ runt, perrexerintpeius animo ægrotare, qüâmantea corpore ægrotauez runt. Poftquam enim facrificuli non funt aufi ægrotis polliceriperhanc undionemjCorporalem fanitatem,promiferunt eis Spiritualem,hoc eft, remifsionem peccatotqthjlV nglhpoefifm uel oculos uelmanus ucl alia mêbra infirmi,fignificabantfehacundionecondonareeipeccata,quæz cuncp per talemembrum defignaflefc, quemadmodS fupra, cum dechriz fmate di oleo infifmorum ageretur,oftenfum tft« V erifimile autem eft, qood

quod multi hl's profhifsionibus fedudi, tribiierint cond onationem pecz ’catorum magis undionifacrificülórUm,quam pafsioni Ôi. morti Chrifti, Qiiare,quantum corpore coualuerunt, tantum animo ægrotare propter ’nipietatem,perrexerunt,

Poftremójcum perfpicuum fit,quôd ChriftuS no inftituerit banc Ponz tifidamundionem,utefletgeneralefacramentum, acceduntalia quæz dam,propter quacfitprorfus abominanda^ Alterum eft^quod adhibeatur ci inuocatio fandorû, quæ tantum abeft, ut afferat ægro incolumitatcmj ut po tins fi ea fuerit confifus, conrjdat ipium in extremem calàmitatem, quemadmodumfuo locOjUolenteDeOjdemonftrabitur, Alterum,qüod batolcomagicèconfecratOjficutfuprâdeChrifmate didum eft. Qpare, b quis feiens ac uolens hifee temporibus Pontificia undioneutitur, noii boctantum opéré peccat,uerumetiam facit fe bac quafi conteftatione par bdpem omnium magicarum incantätionum ÔC impietatû, quæ in Ponz tificioregno badenus fuerunt üfitatæ, ÔC quæ adhuc igni, ferro, aqua, laz qucö, omni crudelitatis genere defenduntun Hic fdlicet frudus eft, bæc utilitas eft Pontificiæ ieu Afoticæ undionis,

Sed ut Afotus teftificetur tandem ihfignem fuam erga nos beneuoleri b'am,admonetnosinIN OMNI CHARrTATE(quauiddic«!t hypocritæ nos compledi folerit) Primum qüidcm, ut confideremus Az poftolosmultaquædocueruntrton fcripfiftè'/ac Paulum quoqueremitz tere nos ad traditiones» Deinde, Ut tiiheamüs, ne perpetuo anathemate damnemur, fi deecclefiaftidsfacramentis aliter doccamus, quam facroz fandaRomanaEcclefiaprædicat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'

Quod igitur ad traditiones'«)'?«f attinct in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copiofe eXz

pofitum eft» Aut cnim pugnant cum dodrina Apoftolorum,quæ literis Wandata eft,tunc perfpicuum eft,quód fînVdamnanda^.Iuxta illudtSi nos aut angelus 8Cc. Aut non pugnant,fed rieccflàfiô'ex ea fcquuntur,tunc ue tein ca continentur, non fünf dicendæ «yf eet^lxi fCed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Träditioz

ues. Aut funtritusiuxta Apöftolicam dod^inaïn', liberi,tuncnemo poz teft autoritate ApoftolorS talés rftus,uthecèlïàrï'ôs’, Ecclefiæ obtrudere»

Et quæ,obfccrô, ilia ratio ’éft qüam Sottis cDionyfio redtat, Apofto/ losidcircó multanorifcripfifle’hepatei?èntinfidèlrirm irrifionif Quid:’ Apoftoli ne docuerunt tam ridicüra,ÜÉ^udücfit ea literis mandaref Apoz ftoli tradiderUntEcclefiac fumma myfteriade uno Deo, tribus in una diuinitateperfonis,deincarnatIonefiltfDei,deredemptione bumanigez neris per crucem SC mortem filtj Dei, quæ uidebant infidelibus eflè tam ftultitiæ, quam ofFendicuIo, Ôd tarnen rton funt ueriti ea literis mandarCj amp;publids feriptis in toto orbe vulgare,quomodo igitür ueriti eflent illa, nefdo quæ, de undionibus, de gefticulationibus, amp;nbsp;de abjs id genus rez bus,fcripto ad pofteros propagate,fi üel ipfi ea docuiflent, uel ecclefiæ nez ceflaria iudicaffentf

Quodautem SotusaddinCognitiorteni facranicfttorum,riecpértinez readhiftoriam, necomnibuseftèncceftâriam, fedpontifîcibusSCminiz ftris»Vtrumcp falfum eft.Ncceflrarium ertim eft,utinftitutio lacramentoz rum hiftoric^is comcmoretur, quo cognofcamus quæ fint uera amp;nbsp;facramenta diuinitus inftituta, amp;nbsp;quæ fintadulterina amp;nbsp;fidicia, ut alia ab alijsredèdifcerni queant.Neceftarium item eft,utno Pontifices tantum, fed etiam Eccicfiaipfa, hoc eft, laid, qui funt membra Ecclefiæ,habeant ueram facramcntorumcognitionem.Sacramentaenimeo præcipuêinz

ftitutafuntjUt pi) ufu corumfidem fuam confirment, Qiiomodoauteni confirmarent fis fuam fidem/i nullam eorum haberent cogm'ti'onefEtfi enim baptifmus datur etiam infantibus, qui nondum polTunt pro ætatis rationejtalem habere cognitionem,qualem habentadultijtamen hoela/ cramentum eó pcrtinct,utfidem obhgnet ÓC confirmet,quod Si infantes fuo tempore iam adultifadfireipfa^dono Ipiritus fandli,fentiunt. Qiiare neceffaria eftfacramentorum cognitio,in fis maxime omnium, quiipfis piè funt ufui i.Scd quid longis ambagibus opusC’Cum Sotus uoeat nos ad traditiones non fcriptas,ói^ apocat Ecclelïam, hoceft,Laicos, â cognitio/ ne facramentor um,ac rcficit hanc cognitionc ad Pontifices,ScMiniftros, co lpe£Ïat,ut deferamus fcripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, amp;nbsp;perideamus èScrinio pedlorisPontificfi.Qiiod cùmfitipfisfimum Satangconfilium, qualiSCEuafeduAaeftjfugiamushancexcetram, conferamusnosad lucernam apparentem in obleuro loco,hoe eft, ad Propheticam amp;nbsp;Apo' ftolicam fcripturam, ut hacilluftrati a ueritatis uia non aberremus,

Deinde,non impiè quidem loquitur Afotus,cum ait : Nos non poflê defacramentis redèfentire,nilï confenfum EccIefiæaudiamus.Sedmox prodit fuam fententiam,quód per Ecclefiam intelligat,EccIefiam Roma nam, AcfperamusChriftum,fuamquoqueEcclefiam Romæhabere, quædeuen's lâcramentis non impièfentiat. Si autem Sotus nomineËc/ clefiacintelligit fuos Pontifices Prglatos, credo eum non ampliusigno r»re,quodlocoeoshabeamus, Qualisenim Ecclefiahifunt,talisetiam eft autoritas eorum excommunicandi,talc eft anathema, talis eft ordo,ta lis eft ratio difciplinæeorum.Itacp quicunc^ fubditorum habet ullum ho/ neftatisamp;modeftiae lènfum, is ncceflè habet earn Ecclefiam non aliter, quam extremam fuam amp;nbsp;praclèntem perniciem fugere. Nam, qaanta Magia uera Sacramenta Chrifti fordidauerit,quanta impietate eapropha nauerit, quanta item fqpcrftiq'onc noua excogitauerit, 0(^ ueræ Ëcclefiae obtrufcritjcopiofè ab alfi’s demonftratumeft, amp;nbsp;nos in hac fccunda

Pericopa,pro uirili expofujmus. ReUquum igitur eft, ut quotquot ^cupiunt æternum anathema effugere, fis utantur lacramenz tis,non quaîSophifticacæcita$fqmniat,lêd quae fill««

Dei Domimj^nofterïefus Chriftus tnftituit, ^uerbo luo no/ . bisutendapro/ pofuit.

Poftrcma PericopCi inciuarc= ^VTANTVR, non EA SOLVM, QVAE SOTV8 ^dversvs reliqva capita confessionis, in asser-tione fua,uerumetiam pracdpua,qux recens, in fua opiz nata Defcnfione adüerfus Prolegomez na Brentij fcripfit»

CAPITA HVIVS POSTREz mæPericopes, De Inuocatiöne Sandorunî. De memoriadefunAorum* DePurgatorio, De uotis Monafticis» De horis Canonicis» Deïeiunio, De Confecratione aqiiæ,falis,üini, herbarum,ôtf aliarum rerühii De facra Scriptura, Defummo Pontificc, DeEccîefià, DeCohcilqs, De Scriptoribus Ecclefiaftids» De Cærimonîjs Ecdefiafticisj

Ntequâm banc poftremam pericopen Apologiæ abfQÎz uiflèm,cocpi opinatam Defénlionem Soti aduerfus mea Prolegomena percurrere, Etfi enim cogitaueram honz dum abfoluta Apologia, Scripta Soti abijcere,amp; iüo auz torirelinquere,quippequôd tampigebat,quàrripudez bat tantum operæ amp;nbsp;temfioris, in legendis SC refutandis ’isincptijsjCalumnqs SCimpietatibüs, quasSotusè fiiorum commentaz ’’ijsrepetebat, 6C nöftrorum fcripta erudite SCcopiolc hadénusrefutauez ^ant,infumere,tiifum tamëeftin cœpto làboreperdurare, SCho

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^3

'fXit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R. AE P A t 1 o.

Ut fidcm meàm,q«a initio hoc fcribendi genus fufccpi, liberarcm,0!f ofit/ crummeum Illuftnfsimo Principi, ÔC uerae Ecclefiæ filtj Dei probarefri» Qiiarc, non contentus refutatione ConfuiionisôôScoriarumSoti,iftgt; fpexi etiam Defenfionem eins, ut cognofcerem num forte Sotus no/ ftrofcriptoadmonitusj'nciperetjuel aliquaex parteueritatilocum, ÔC Deo gloriam dare, Scd tantum abeft, utaliquam de fefpem ueræ piëta/ tisexhibueritjUt ôCfuamôComnium Papiftarum impietatemmagisilz luftrandamSCorbiobtrudendamfufceperit, Nam quibusartibusPapi/ ftica impietas initio excitataeft,amp;^ auda, nugis uidelicet, mendacijs, im/ pofturis,calumnqs,amp; ditflorum facræ fcripturae deprauationibus, ijfdem nunc hypoctita amp;nbsp;Sycophanta cam confirmare coftatur. Volui igitur nonnulla,Sd qug quidcm uidebantur præcipuajac filentio haudquaquàm prîCtereundajex opinata SotiDefenfione, in hac poftremaPericopa, idc^ aCap.Defacrafcriptura, ufquead huius fcriptifinem, attingere, utpius Ledor uideat,Papiftas,aducrfarios noftros,facîos es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ÔC tra/

ditos in reprobam mentcm,ac plané èos eirc,quos Spiritus fancflusinno/ uifsimis dicbus uenturos,lt;?gt;i AKo^ói'av? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habentes fpeciem

pietatisjfeduirtutemeiusabncgantes, prædixit. Non fuit autemuifum, om nem i^aTcctaKayixiJ Soti perftringcre, quod 5C manus in b oc fcripti nere,de tabula uel tandem, utdicifolet, tollenda eilet, SC cum Sotus non in me tantum, fed multo magis in uniuerfam ueram Ecclefiam filq Dei, 0^in uerèpiam dodlrinam eius incurfion'em fecerit,ipero ipfum alios ha/ biturum Antagoniftas , qui impietatem eius 8C eruditiusSC magis per/ ipicue fuis coIoribus depingant. Quod enim attinet ad calumnias, qui/ bus Sycophanta folet mea dic^ladeprauarejhocunumaledoribos Afo/ tipcto,üthaîcmeafcripta,cum Soticisfcriptis,nonmutilata, fedinte/ gra, S)Ciuxta ftatum caufæ, quam tradandam fufccpi, conférant Hocâ impetrem,uicero, Siue enim legerinthijqui habentSpiritum Chriftijôi agnofcunt dodlrinam ucræ pictatis, no dubfto,quin intelligant, nrc non nouis aut falfis dogmatis, fedei ueteri dodlrinæ,quæ habet Prophetica ôd Apoftolica, ac purioris Ecclefiæ teftimdnia, patrocinari, etiamfi mihi a/ liquotiesuelobfcure,uelincommodé dicla excidiflent, Siuelegcrinta/ Itj,qui Pontificijs tenebris adhuc quidem funt inuoluti, fed aliqua faftetn humana prudentia amp;nbsp;acquitatc præditi, fpero eos quoque manifeftas So/ ti calumniasamp; agnituros,6C deieftaturos, Nam quireliquifuntftupidi Papiftæ, amp;nbsp;fequuntur Prælatorum fuorum iudicium, fine iudicio, relin/ quendi à nobis funt fuismoribus. Hi contenti funt,fi extiterit grande aduerfus Lutheranos uolumen, Qiialeautem fit,amp; quid coniineat, nul/ la eis cura, Alij, cùm non polRint fua Papiftica tueri, ucrtunt fe ad accu/ fationem noftri inter nos ipfosdifsidq,perindeacfi nobis aliqua ex par/ tediflenticntibus, Antichriftianifmus ipforum eflêt coram Deo appro/ batus. Sed omittamusnuncifta,amp; exponamus quis proprié fit flatus controuerfiæ inter nos 6C Papiflas, ( fic enim nunc loqui folent ) amp;nbsp;quod fit præcipue difcrimeninter noftram amp;nbsp;Papiftarum docftrinam, feu Re/ ligionemjUt intclligi pofsit,num fit aliqua Ipes reliqua tanti difsidq com/ ponendi, Sotus concionatur quidem nonnuIlainPerorationc opinatae fuacDefenfionis de fummo ftatu huiUs caufae, fed caput reinon explicat. Non enimpræcipue controuerfia eft de Concilias, quis in tjs præfiderc debeat, amp;nbsp;quiaddicendam fententiamadhibcndifint, NecdeEcdefia tantum,num fit uifibilis,aninuifibilis.Sunt ôf minuti^ quædam,de difcrt

f ft. ÄE F A T I o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70^

îhinc cfborum amp;nbsp;üeftium,de externis cærimonrjs, ÔC de fimtîibiis rebus, Süntamp;multafen'a acmaximi moment! dogmata,quæ in fcriptis noftro/ •■um publicè extan t,amp; quorum magnâ partem inConfefsionePnncipis, Ä^mhacnoftra Apologia enumerauimus. In bis omnibus difsidemus quidê, noconfiftitauteminiisprineipalisftatus huiusdifsidîj. Internos ®nim,(ne quis erret)amp;Papiftas,non eft tab's controuerfia,qualis hacrenus «flefoletinter Catholïcos(utuocant)Ô£^hæreticos , feufchifmaticos,ricc ^nininÓ qualis olim fuif inter Ghriftum ac Pharifæos, qui erant quidem perfecutorcs Chrifti,non autcm diccbantur propriè Antichrifti,Sic enim ^ocantufjqui perfequuntur Chriftum,nomine Ghrifti, Sed tabs eft con/ tfoucrfia,qualem ipiritus fandus iam olim prgdixit futuram de Chriftia/ ’ïifrno QC Antichriftianiftno, Nee pugnamus de ijs rebus, de quibus ial/ Ua uera reb'gione,in utramuis partem pronunciari queat.Sed pugnamus hoceft,deprimis,utnosIoquifokmus,'Principi)s, Nos habemus alias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam Papiftæ, Vnde amp;nbsp;plané diuerfa,amp;inter fe pu/

gnantia Religionisgenera fiunt, Detjsnobisdiccndumeft,ut deftatii buiusdifsidqredèiudicaripofsit, Gonferam auteminpauca, ne pio Lez dori prolixitate firn moleftus, Noftræ enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoe eft. Prima princiz

pia funt,facra Scriptura, Chriftus filius Dei, Et Fides feu certitudo de bez neuolentia Dei erga nos propter Chriftum, Papiftarû autem »fx^^ifunt. Traditio,Papa 5C Dubitatio.Etfi enim noftrg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frequenter funt óC ipfg

in orePapiftarum,amp;nolunt uideri fe eas negare,tarnen planum amp;nbsp;badez nusfecimus, ÔC adhucpropicio Deo faciemus, quód habeant quidem carum,c^v!'«/^iF autem negSt, a,deocp nullam facram fcrijpturam, nullum Chriftum,nullamcp Kdem habeant,

Primùm enim, loco certifsimi fundament! fidei ponunt fton facram fcripturam, feu fcripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, fed fuas Traditiones «yf(ïlt;?)«j,hoceft,tlonfcriptas, quemadmodunï^Sotusfæpè acmulttim uociferatus eft, Et dicunt, quód facra fcriptura fit incerta, diibia ambiz guajideoqj per Traditiones interpretanda, Addunt amp;illud, quódfcn'z ptura alijs temporibus , aliter fitexponenda, ut necefte habeat Tradiz tionibus Sé temporibus, feu temporum moribus cedere, Quod auteni «ftincertum, ambiguum, 8C ad quafuis temporum mutationes flexiloz qiium,hoc perinde eft, ac ft uel non eflèt, uel non prodeflèt, Qiiare cum rapiftæ iudicentde facra fcriptura j quód fit incerta, ambigua, amp;nbsp;flexiz loqua, amp;nbsp;collocentin loco eius Traditiones fuas non fcriptas pro certift fimo fidei fundamento, manifeftum eft,quód etiamfi nomen feripturæ facræin orehäbeant,reipfa tarne nullam habeantfacram fcripturam,No ftra aute nbsp;nbsp;nbsp;, non funt T raditiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qug aut aliquo ties ÔC fecum,

amp; cum facra fcriptura pugnät,ita magna ex parte incertis amp;nbsp;fideindignis autoribus conftant, quemadmodum in hac Apologia oftendimus, Sed funt fcriptaProphetica amp;nbsp;Apoftolica, quæ fibi per omnia conftant, habent certifsimunl autorem,fpiritum fancftum,qui fententiam cœleftis Patris de omnibus, quæ ad perpetuam noftram falutem nobis cognitü neceffaria funt,his fcriptis clare amp;:perfpicue eXpofuit, Cum igitur hacin parte diuerfæ fint «fx®^»,dubium no eft,qüin fint etiam diucrfâ genera Rez ligionis. Atenim,ihquies,Scripturaipfa ApoftolicaprobatTraditioz nes : Tcnete, inquit Paulus, Traditiones, quas didiciftis, fitte per fermoz nem,fiueper epiftolam noftrâ, Paulus autem non loquitur de tradition?

704, bus pofren'oiam ccmporum, fed de fuis amp;nbsp;alionim Äpoftolorum tradigt; tiônibus. Hi autefti tradiderùnt nobis fcripta Prophetica, tradiderunt E/ uangelionDoiYiini noftri lefu Chrifti, quod ÔC nunc fcriptis Apoftolicis continetun Et fi quid cxtcrnorum rituum, qui per fe funt indifferentes, tradiderùnt,hos,non contra fententiam Euangefij Chrifti,fed iuxtaliber tatem quaChriftus fuam ecclefiam donauit, feu obferuandos, feu omit/ tendos tradiderùnt, Papifticæigitur traditiones,à pofterioribus inftitutac aut conftdç, tantum abeft,ut â Païilo approbcntur,ut potius q s didis, qui bUsdocctnosàferuitutchominumhberatos, abifcianturamp;condcmnen tur.Et quia Papiftæ habent has Traditiones «yfÂi^afjhoc eft,nonfcrîptas, nos autem habemus traditiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, feriptas, quaifuntfcri/

ptaPropheticaôi^ApoftoIica,pro certifsimo fidei fundamcnto,noncft dubium, quin quantum differunt inter fe hæTraditiones, Cdiftei-untau/ tem toto cœlOjhoc cftjicut cœleftià oractila, ÔC humana fomnia ) tantum ddïerât inter fe noftra ÔC Papiftarum religio.

Deinde, Quod eft foli Chrifto unigenito filto Dei tribuendum, hoc Papiftæ tribuunt fuo Papç,5C collocant Papam in throno Chrifti.Dicunt: l^apam eftc legem uiuam tn terris, habere omnia iura in fcriniopedo/ risfui, Dicunt Papam efiè dominum cœliôCterræ, amp;nbsp;om nes alios iudi/ carCjipfum autem ä nullo iudicandum: amp;nbsp;accommodant ei illudPfalmü Omnia fubiccifti fub pedes ciiis,amp; qusc fequuntur. Affirmant Papam ha/ here poteftatem difpenfandi,ut loqui folent, aduerfus fcripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, Affirmant cum ex nihilo aliquidfacere pofte,hoceft,eflc Crcatorem, Aebreuiter, Sotus fpfe facit ex Papa,Petram illam,in qua fit fundata Ecclefia, amp;lapidem iïhïm próbatum, angularem acpreciofum, qui mifîüs fitin fundamentis Zion.Et haéc eft altera tx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papiff2''

rum. Nos autem agnofdmus SoIum,f0luminquam Dominum no/ ftrum lefum Chriftum,fiIiUm Dci eftc cam, in quo fit Thefaurus omnis làpientiæ Scfcientiæ Dei,amp;effcipfumfolum Dominum cœliamp; terræ, nccconftituiftèin histerris uelaliud caputecclefiæ,ucl alium uicarium, uelaliam petram âutlapidcm,quo conftetædificium ccclefiæ, fedipfum fua præfentia, potentia gubernare SC conlêruare Ecclefiam, ficut dicit: Ecce ego uobffcum fum omnibus diebus ufque confummationcmfe/ culi, Etquanquâm dathominibusdona,aliosquidcm Apoftolos,alios Euangeliftas, alios Prophetas, alios paftores dolt;ftores,ad confumma/ tiohem fandorum, in opus minifterq, in ædifîcationem corporis fui,ta/ men neque qui plantât eft ah'quid, neque qui rigat, fed qui datincremen nim Deus, Hæc noftra eft «fX” ? confirmataPropheticis amp;nbsp;Apoftolicis fcriptis^ fedcùm priori Papiftarum itapugnans, ut ctiamfi Apoftolisôi paftoribus doeen tibus Euangelion Chrifti pofsit cognomen fundamen/ ti capitis Ecclefiæaliquo modo tribui, tarnen non pofsit iuxta earn fen tcntiam,quamPapiftædePapafuopraédicant,ullihominUm,ac,nePe/ tro quidem tribui,quemadmodum in hac poftrema Pericopa Apologiæ daté expofuim ûs,

Sedinquics: An nonamp;literæ ipfæ ApoftolicæconccduntPapæ, qui eftfucceftorPétri,tantammaieftatemSufpoteftatem, quantamdeeoia/ (ftantPapiftæ : Dicit enim Chriftus : Quodeuneç folueris in terra,erit fo/ lutum in cœlis, ÔC quodcuncp ligaueris in terra, erit amp;nbsp;ligatum in cœlisî' An non hæc uerba tribuunt Petro,ô(f omnibus fucceftôribus eius, Papis^ omnem dominationem tam tn coclo quàm in terraf

P R AE P A T I o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70?

H(C uenit mihi i'nmentcm eiusrefponfi, quod Cambyfi Monarchal Perfärum Regüj Indices dedcrunt. Libetautem integram hifton'am, fed paacis,rccitare,quód ad noftrum mftitutumnonnihilfacere uideatur, Lex erat apud Perfas, ne frater fororê duceretin uxorcm. Et erant etiam inftitiiti publtcarum Lxgum tutores, quafi Ephori, quos Rcgi'os Indices uocarnnt, contra quornm autoritatem, ne qni'dem Regi ipfi leges «ioz lare licebat. Habebat autem Cambyfes fororem infigni ncnnftate, qna cum cupiebat qnidem coningi'nm inire, fed deterrebatnr renerentra Le/ gts. Poftrcmó uidns cnpiditate, retuht ad Regios Indices : Nnmh'ceret ipfi fororem in nxorem dncere,Hi non ignari legnm, ÖCeo loco pofitijnt tuercntnr leges, in anci'pi'ti hærebant, Concederentnnpti'as, Scd Äbroz gatione nnius, ei'nfqne tarn honeftæ legi's, pen'chtabatnr nni'nerfa legnm auton'tas,NegarentjSed metnebant Monarch^ tyrannidem.Reperto igi tur nel tandê,tnto,nt mdebatnr, confilio, relpondernnt fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«vXr« t/•

OS KiÄiVei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;rVVOlK.ief(J «(AihlfiOlJ. aJi^OIJ (JI-SiVT0HfiV^9gt;0^Va.lv0a

j2lxa■^Ä^vol'7^7ci K)/ JievÂÿTccif Nnllamlegem üinenire, qnas inbet, fratrem dncerelbrorem in nxorem, fed ali'am inne/ nifiè,qna Regi Perfarnm liceatfacercjqnod nelit. Hocdidoexiftimaz bant qnidem Regij Indices,fenon tam fibi, qnàm legibus confnluifle, Sedprofedónonpotniflentaftntins,ac pene perfidiolins legnm antoriz tatcm tollere* Extiterit fané Lex,quæpCrmittatMonarchæ faccre,qnod uifum frierit,SicutÖ!^inRomanisLegibns dicitnr: Qnod Principiplaz cuit, Legis nigorem habet,hoc tarnen no eft intelligendnm, qnod liceac Pfincipiadnerfnslegemnel natnralem,uel publicaautoritatc approbaz tarn,peccare,fed conceditei tantum poteftatem in tjs, quac non fnnt legiz bus comprchenfa, SC fnnt per fe indifferentia, ac faciuntad confernatioz nem publicæ honeftatis nbsp;nbsp;tranqnillitatis ♦ Cum hac Perlicorum Indiz

cuniperfidia prorfns connenit fententia Papiflarum, de fni Papac potez ftate, Manifeftnm enim cft, qnod tanta fit antoritas fcriptorum Prophcz ticornm Öi Apoftolicorum,ut ne angelns qnidem cum qs pugnans fit au dicndus. Manifeftu eft, qnod nulli hominum liccat aduerfus legem Dei pcccare,amp;^ alios homines feducerc, Manifeftnm eft,regnum Chrifti non cfle de hoc mundo. Hæc ne ipfi quidePapiftae negant. Et tarnen tribüünt fuo Papac,inxta illud didum Chrifti:Quodcün$ folueris fuper terram,6d quæfequuntur, qnod liceat Papac fcripta PropheticaSC Apoftolica pro fuo arbitrio interpretari,amp; régna huius mundi occupare, amp;nbsp;qnod non de bcatreprehendi, etiamfi innumerabiles homines fecum in æternum by rathrum feduceret,Hoc,quid aliud eft,quam iuxta Perficoi^ Indicum len tentiam dicere,fequidcmnoinuenirelegem,quæpermittatutPapaabz roget uniuerfam facram fcripturam,amp;peccet aduerfus legem Dei, ac exz cedat fines uocationis fuæ, elfe autem aliam legem,quac permittat ei tarn in coelo quam in terra, foluere SC ligare quælibet. Hand ftultè fapiunt, fiquidem id eft fapere, uellelucem cum tenebris confociare. Nam quod Chriftus ad Petrum dicit : Qiiodcunque folueris, amp;nbsp;quac fequuntur,non eftintelligendnm de poteftate dominationis, fed de minifterio pracdicaz tionisEuangelq, nt quiEuangelioChrifticredidcrit interris, foluatnr in cœlis. Qui uerónoncredideritin terris, ligctur in cœlis. Quem loz cum, quia aliasperfpicuecxplicatuseft,non libetinpracfentiapluribns perftringere; Volui eum nunc attingcre tantum,quodPapiftæ tribnant ex eo Papæ fuo omnem poteftatem tarn in cœlo quam in terra, amp;nbsp;fubijz

70^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' P R AE F A T1 O.

ciant fub pcdcs ei'us oues 5gt;£. boues uniuerfas,mfupef Qi. pecora campûVo lucres cœli ÔC pifces maris, qui perambulant femitas maris, Itatp manifez' ftum cft,quôd exturbato,quantum in. ipfis eft, Chrifto Domino noftro, collocentin Throno ei'us Papam fuum,ut nifi quis ei,quantum ui's l'mpw docentiac mandanti,crcdiderit obedierit,perpetud condemnetur,

Poftremo J Papiftse docent dubitandum efïè nobis,num fimus in gra/ tiaDei Jnnocêtius,eius nominis,ni fanor,terti'us, damnauit Almaricum Garnotenfem,quôd doceret credendumjUos effè membra Chrifti, Syno dus Tridentinadicit Anathema, fi qui's dixerit, peccata omniai'IIi edcre/ miflâ,qui' fibi remifla eflè certo credit amp;nbsp;ftatuiriSotus uodferatur, Speciaj lis illa(inquiens) fides, qüa nobis certo remïttïpeccata gratis propter foIS Chriftum ftatuimus adeo neceflàn'anon eft, utfit contraria ueræfîdciôi^ fcripturæ,EtiterumK)mnja,quæad faluténoftram pertinent, fubliberta risnoftræincertopofitafunt AcrurfusiEccIefiaadmonetquemhbetdc le dubitare,an fit pracdeftinatus. Et iterum;T utiî ÔC humili'mû eft,fempcr deDei in nos gratta atq^ prælèntt'a dubitare.Eadê plane eft fcntêtt'a ornnni PapiftaRîjfi modo in dogmate fuae Ecclefiæcôftiterint.Hæcigitur eft tef/ tia «çx” Papiftarû,quôd nullus debeat certo crcdere,fed poti'us dubitare,fe eflè ïn gratta Dei, fe eflè Deo accepta, fe habere pcccatorum remi'fsione, adeocp le eflè â Deo adoptatum in filium amp;nbsp;hæredem cœleftium bonoi^ propter Chriftum,Noftra autem lt;vfx« eft fcripo's Propheticis ôâ Apoftoli' oscomprobata,quod ChriftusfiliUs Deiideonobis fitpromiflûs,Siin hune m undum uenerit, ut nos certiores redderet de gratuita Dei beneuo ienti'a erga nos,SC de remifsione peccatorum noftrorû, ac adoptione no/ ftrf l'n fihosDel hæredes cœleftium bonorum,idq^ non propter merid noftre iuftio'ç,(èd tantum propter men'tûDomini noftri lefu ChnfttNe ceffàrium igitur eft, ut quifquis noluen'tChriftufilium Dei rfiendarij ar/ guere,uoluent autê ei glon'am ueritatis dare,SC aeternam làlutê confequigt; certo credatjfe propter Chriftû habere Deum propiciS, habere peccatOEJ f cmifsionê,amp; eflè adoptatum in filium amp;nbsp;hæredê Dei.Negari qui'dê non poteft,quôd præ carni's imbecillitate no habeamus perfedâ fi'dem:nos au tê nunc non loquimur de eo,gd nos faciamus,fed quid facere debeamus. Qiïa.n, lèueritate exi'gtt à nobis,ut diligamus quifiç Deû ex toto corde,ôi ex tota anima,cadê exi gi t, ut qüifquis ad cœleftê falut? alpirat, certo,fine uHa dubitan'one credat,peccata fibi propter Chriftû remiffa,amp; fe adoptatS în filiû Dei,ac fi qùi'd dubi'tatt'onis reliqüum eft in carne, ftudeat magi's ac magis cxpurgare,ut quanta alFedus carnis mortificatur, tantû incremen ri certitudo fidei fumat.Hçc eft religi'o,quâ Ipiritus làniftus ab l'nitio orbi's tradidït,6C quâ fecuri funt Patriarch g 8C Prophétat, adeoc]^ omnes omnia feculoi5?,in toto orbe pfjcnifi forte Adam no debuit certo credere^filin ui'r/ gini's contrituRi potentt'am Satang,ut non folû poften' ei'üs,lèd ett'âipfeha béat rcmifsionê peccatORilôC Abraham non debuit certo crcdere,lè in Se mine fijo,qui eft Chn'ftus, conlèqiu ucram arternâ benediÆonem : Dauid non debuit certo credere,filium fuutn Chriftû,eflè æternum facer/ dote fecundum ordinê Melchifèdec,qui fit eti'am eoRt peccatorû, quf Daz uid l'ple defignauit,expiator:8lt;^Petrus non debuit certo credere,quôd atte ftanribus de Chrifto omnibus Prophetis,habeat iplè qUoqp inChrifto pec catoi^âtfuorum remifsione. Vides ergo, amidfsime miLelt;ftor,noscum Papiftis bélligerari,no de pauds tantum dogmatis,fed de ipfoReligionis generejac nos quidê habere noftracreligiom's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;fundamêta,Scripta

P K AE F A 11 ö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;707 , \

^•■opliefa'ca amp;nbsp;ApoftpIicajChriftum ynigenltum fiîiùm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certam fv

: Papiftas autem habere àg/«?, Traditiones non fcnptas, Papam prigt; ’^ogenitum fih'um Diaboli,S(^ Diibitanonem.Etfi eni'm ÔC ipfi iadant (a/ cram fenpturam, Chnftum ÔC fidem tarnen lam ohm dicrum eft de im? pijs:Hic popukis labijs me honoratjcor autem eoriim longe eft à me. Efj öeum fatcnturuerbis, negantfadis, Et.’Habcnt (peciem pietatis,uirtu/ t^m autem ems negantSed amp;nbsp;illud olfm figmficacum eft, quod Antichri ftus amp;: fatelhtes eius oppugnaturi fintGhriftum, non nomine Antichn'/ ft* jfed nomineChrifti, fieut eft dies lure. In horumCataIogo,cùm Afo/ tusfummam hademts operam dederit, ut non eilet inter primospoftre/ 1 ^us, nunc tarnen accefsit alius quifpiam, Stanislaus Olius, qui conatur cipræriperepalmam. Is oppugnatpiamdodrinâexPolonia, amp;.'fcriplit âducrfusmeàProlegomena librum fan's,ut apparet, pfolixum. Nodum, Jcgijfed amici,qui legerunt, comemorant eum tradarc me parum flo-iiwj, conuehcre aduerfus ueritatem mendaciorum 8gt;i. calumniatum plau/ ftra. Nee poflum de ea re dubitare. Scio cnim me fequi ea qüæ funt fcriz ptisProphet!cis fiCApoftoIicis confentanea,hoceft, ueraSCpia, Qiiidauz tern aduerfus ueritatem SCpictatem aliud quam mendacia ô^calumniac ‘JicipoftetC’ Equidem doleo uicem Inclyti regniPoloniae,q^uód cum haz lt;ftenus piadodrina, quod ego feiam, ex eo non fit publice oppugnata^ • hunchofpitem infinu fuofouerit,qui ipfi ferpentinam hofpittjmercez dem perfoluat. Sed non dubito, quin filius Dei habeat SC in eo regno uez l'am luam Ecclcfiam, quam propter un urn ÔC afterum pfeudoepifeopû, Ä^antichnftifatellitemnofitdeferturus, Acilli quidem lannesamp;Mamz ^gt;res,qui fuis mendaetjs ÔC calumntjs opponût fe liberationi Ifraelis,fuani liicifsim reportabunt à Deo mercedem, Hane aiitem prçfationemdeuaz rijs ÔC diuerfis Principtjs noftræ ac PapiftarUm religionis ideo uolui poz • ftremæ huic perfeopæ praefigere,ut oftenderem,quod Corum feripta, qui Oppugnant noftram piam dodrinam,multô minu« autohtatis habere de laçant,quâm fi Celfus quifpiam, aut Libanius, aut Porphyrins, autluliaz nus.autThalmudifta, autMahuitienfta, aduerfus feriptaProphetical Apoftolicà tiirus fuum euomeret. Volui amp;nbsp;illud ofteiidere, ut cognofeez remus,quorum religio fit fugienda, ÔC feiremusj qtiod cùm Papiftæproz pugnant fuas traditioiies,oppugnent facram (cripturam,cùm defendunc Papam, reijciantChriftum,â^ cùm docent dubitationemderemifsione peccatorum,non obfturent tantum ueram ô(?certam fidem inChriftum, fed etiam conentur nobis auferre, quantum in ipfis eft,cœleftem hærediz tatem» Fugiamus igitur, fugiamus de medio Babylonis, imô de medio Antichriftianifmi,ubi non eft,nifi colluuies omnium fchifmatum,hærez feon, Magiarum Idolomaniartim, amp;nbsp;agamus Deo Patri per lefum

Chriftum Dominum noftrum fummas gratias, quod Spiritufanz dofuo oftenderit nobis rcdamuiamfugiendi,amp;ad ueram » atternat! noftræ falutis portum conftigiendi, acinuocez

mus Dominum,ut nos in uera cognitione Chriz fti filtj fui per Spiritum fandum fuum clcz menterconferuet. Bencacfoeliciz

HV AE de SacramentiSjaduerfus Son deliria, diccn?' da uidebantur, in fupcrïoriPericopa, breuius qui/ dem, quâm fortafle fatisfiat îiis j qüi fcn'pta, ucrbo/ rum magis mültitudinejquâm rèrum pondéré me/ tiuntur,prolixius autem, quàm necefsitas in præfen tiaexigebatjabfoliumus, Nâquaéde bocargumen/ to dici pofllintjeain Commentarijs noftrorupi tan/ ta ef udidone copia exponuntur, ut qui funt fana/ biles,non habeantjquod defiderare queant, Illis autem qui diuinitùs funt cæcati,ac in reprobum fenfum datijUihil dixeris, etiamfi omnia tam Pro/ phetarum quàm Apoftoîorüm or àcüla âddüxeris.Et tarnen nonnihil di/ cendum erat, ne uel occafionem repeténdæpiæ dodrirtac negligere uide/ remur J uelAfotus publico fibi füffragioiâm decretumeflè triumphum fomniaret,autpctulantiarn fuam impunè ferret»

Quod igiturbene ücitat,progrcdiamurad reliqua Capita Confefsio/ ' nis Principis, à calumnijs,(quidenim præter has contra piam dodrinam ab aduerfattjs afferri polfetO uindicanda» Ac dicemus initio De Inuoca/ done Sandorum. Etfi enim ad ipfum Inuocationis nomen, cum ad fan/ dos refertur, plus quifquecohorrefcere debet,(Noftrae enim religio/ nis caput eft, ut'nunamcreaturam,ied unum folumDeum creatorem inuoccmus) utemur tarnen hoc ufitatonorriiné, donee res ipfaexplicc/ tur. Ac primum omnium confiderabimusjquis fit prgeipuus huius difpu tadonis,De Inuocatione Sandorum,ftatus.Deinde expendemus ea, qui bushoftis piædodriilælnuocadonem iandorumftabilire conatur,

In præfenda enim, illud non controuertitur, Num landi in cœlo 0/ rent pro nobis » Confefsio enim Principis non negat, quin fandi in cœlo lint pro noftra falute folliati, amp;nbsp;commendent nos Deo precibus fuisi Sedne quis exiftimethanc fandorumin cœlisuel follidtudinem uel orationem fieri carnali aUt mundano more,addit, Sandos in cœlis 0/ rare pro nobis cœlefti modo î ficut SC Angeli funt pro nobis folliciti, ÔC 0/ mnes creaturæ pro noftra falute notsifeum cœlefti modo congemifeunt ôi parturiünt. Hic ergo indignatur Afotus aduerfus Confeisionem Prinz cipis,quód conférât orationesfandorum cum gemitu aliarunl aeatu/ rarum, 8C cùm PaUlüs non exprefle dicat, creaturas ingemifeerc cœlefti modo,exiftimat Sottis, fandos non orarepro nobis, ficutaliæcreaturaî, fed propriè5Cuerè:Sicut,inqüièns,cùmhîc uiuerêt,nifi quodnuncmultô inftantius 8C ardentius orent. Dicamùsigiturprimùm omnium paucà quædamde hoc locoPdqli, Non ignore, quód hune locum (Sollicita expedatiocreaturæexpedat,utpalàmfiant Hlq Dei» Et: Scimusquôd omnis creatura congemifeit, fimulcp nobifeum parturit ufque adhoc tempus,) nonnulli interprétés exponant de creatura tantum rationali, hoc eft, de Angelis SC hortiinibùs : fed manifeftum eft ex circurhftantîjs, quôd Paulus nomine omnis creaturæ hoc loco intelligat uniuerfum fiûc mundumjàDeo creaturrijÔCfignificettam cœlum,quàm terrarri, SCom/ nia,quæin éis funt,expèdaretempus illud, quo filij Dei îiberabunturab aduerfis, ac in m odum parturiends dolcre, ac optare fihem afflidionum ieudoloz

^eudolorumfuorum, ItaquePauIus tribuit cœlo ÔCterrænongemîtum tantum, ÔC dolorem tanquâm muhens parturientis uerumetiam Ijjenl öfexpedlationem» Dubium autem noneft, quin bæc non tribuantur eodem modo creatan's ïenfus ÔC ratiom's expertibus, quo competuiit creaturisrationalibus jideoqüe Confefsioipfa Pn'ndpispalàm ligniHcat hoc difcrimén, cùrn de SanÆs l'n cœlo dici't, orare eos fuo quoda moz do, amp;nbsp;déalîjs treatun's, ingemifcerc cas cœlefti quodam modo; Sotus autem non contentus hac exph'catione, uociferatur fandos orare pro nobis V Ë R E ■amp; propn'è , ÔC affirmât fandorum orati'ones nulld tnodócomparandascflègemitibuscreaturarum profalutenoftrâ, Pau/ lus ( inqui'ens ) non didt modo cœlefti ingemifcere creaturas, (èd reuerä terreftres. Nam ilia metaphora continuam mutarionem creaturarurri fignificat, qua ferui'unt magi's corpori'nóftrocorruptibili hacratioz neetiam animæ,quàm aliquid àd cœleftem pertinens beatitudinem.Ha? dlenus Afotüs, Qiiacfo te,amicifsime mi Lecftor, intelligis ne, quæ Soz tusbalbutitC’ Eqüidem adhuclaboro,utintenigam,qUidfibiueIit, Et tnihi nuncuerifimile fît,quod audio, aliüm quendàm ^Hro^tKÛn^oiJ fn loz tum cius â fuis fubftitutum, qui Prolegomena mea oppugnet. Quid e/ nim hoc homincaaisius, quinecres ipiàs,necrcrum uocabulaintelliz gitç’Cùm enim Confefsio Principis dicat:Creaturasingemiicere pro no/ bis cdelefti modo,SotusinteIIigithas externâs creaturas dici cœleftes.Vn de Qc àddit:Sed reuera(inquiens)terreftres, Sdlicet,nifi à Soto, crudito uiz to admonéremüTjiicficuIüiri erat,nc terreftres creaturas habere mus pro cœleftibus,amp; transferrerritis ligna amp;nbsp;lapides,cquos amp;afinos in cœleftcni heatitudincm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sed Sotus æquo fit animo. Non implebimuscodeftcregnumlignis Iapidibus,equis ÔC afinis, imô ne Afotis quidem dC iratcrc ulis, Nam^ tjuod Confefsio Principis dicit, creaturas ingemifcere ÔC parturirepro blute noftrâ, cœlefti modo, non affirmât creaturas terreftres amp;nbsp;rationis expertes,fieri cœleftes, ÔC transferri in beatitudinem cœleftem, fed quod noningemilcantterreftriatithumanomodo. Nonenim'ducuntgemP Wm fuum ek imo pceftore, nee efflant fpirituni ex ore, quem adm oduni hoitiiriesfolent, led habentfiiürii qüendam arcanum ingemifeendimoz dum, quem, qdiä non eft terrenis fenfibüs præceptibilis, Confefsio uo/ cat,Cœleftem,qüdd foliDeo Patri noftro co2lefti,qui tarn cœlum, quam tcrràmimplet, cognitusfit. Paulus adEphefiosferibensiNorieftnobis, •nquitjluda aduerftis carnem SC fanguinem,fed aduerfus ipin'tüales aftuz tiasIN COELESTIBVS. Quid:’ reponit ne Paulus diabolos, qui furitfpiriàialés aftutiæ,in cœleftem beatitudinem Cquot; Nihilcertêminus, ftd utitur uocabulo Cœlëftiùrri, pro arcariis, quæ funtab externis homiz numocülis abfcondita. Sic ÔC Confefsio Principis,cùm ait:Creaturas ingemifcereprolalutenoftra,cœleftirriodo, fignifi'cat, eum gemitum non elfe carnalerri, terrenum, humanurri,féd arcanum, amp;:hominurri fenfibus miriirriè expofitum, Certum enirri eft, quod creaturæ ratio/ nis expertes,non tanturri fimpliciter mutentur, fed etîam habeant fuum quendam gemitum coram Deo,quo quafi parturiunt, ufque ad tempus liberationisfiliorumÖei. Non aùdithunc gemitum Afotus, Necmiz rum, Non enim alias habet aùrcs,qùamquibus audiatfiritiriabüla, cxz titantiaadredtationcmSalutatioriis Angelicæ, aut qùibusaudiat Cori/ fcfsionesMonialiiirtljflC Reuerentias ac Paternitates, Et quidem malë

cum audirc,(eriamfi fortafsis Mi'dæ auriculashabeat)vel hfncmaWfc/ ftum eft, quod negetfandosincœlisfuo quodam modo pro nobis ora/ re.Ei enim,quod Confefsio Prindpis dicit, S V O QVODAM M O/ DO, oppomtSotus VERE Sgt;(. PROPRIE,uidelicet fignificans, Sandos non fuo quodam,hoc eft,fpirituali ÔC cœlefti modo,fed uerê, ( ut iplê loquiturjSC propriè ofarc. Quid ergo eft uerè ÔC propriè orare f Cer/ tè,fi hçc duo uocabuia opponuntur Ipirituali amp;nbsp;cœlefti modo,quid aliud lignificarent, quam fandosincœlis orarcpronobisterreftri öC carnali more C Inclinant igitur capita fua, defigunt in terram genua fua ,proten/ dunt manus fuas, öt: uociferantur carnali ore fuo : O Domine Deus no/ fter conferua quaefumus â Nouatoribus iftis hærcticis,fandifsimum Or/ dinem Dominicaftrorum,intercedente facratifsimo patre noftro Do/ minico. De bis crafsis ipedaculis in cœlo admonet nos craflusThcolo/ gus ,nlm ueras fuas amp;nbsp;proprias orationes in cœlo opponit ijs, quæfiunt ipiritualijöd cœleftimodD.SciIicet,qu3cpreces, amp;nbsp;qui gemitus fiunt fpiri/ tuali ac cœlefti modo,funt tantum Metaphorici:Et quia funt Metaphori/ ci,non funt ueri,fed funt nihil, Quafi uero, rerum üeritas non etiam Mc/ taphora explicetur,ö^ Metaphora non fit rdeo reperta, litres ipfas fignet, ÖC fub oculis fubijeiat, Quare, eriamfi Sotus non aüdit carnalibus lüis au/ ribus, (quid enim defpiritualibas dicerem, cum nonhabeatO gemitum amp;nbsp;dolorem lapidum, arborum, beftiarum, cœli ÔC terræ,quo expedant liberationem filiorumDei,tamen eft in fuo genere ucrus gemitus,quem Deus ipfe ficut creauit,ita ÖC audit, fiC properat, ut liber et om nem creatu/ ram,neperpetuo,contra fuam uoluntatem, imptjs ieruiat. Putat neSo/ tus,cùm üinum bibit, uinum uolens laetificet cor eius f Gerte dolet fiCim gemifeit, quodneceftehabeathypocritætamimpiolèruire, 6(expedat fingulismomentiSjàbhacfcruituteliberationem.NonauditSotushanC uini gemitum, non uidet dolorem eius, Sed audit SC uidet is, cuius auri/ bus ÔC oculis omnia patents

In lobCjiitmenla docent, üoîatiîia cóeli crudiunt, T erra îoquitm, 6^ pilces maris narrant. Sed quis hacc carnalibus fuis auribus auditC’In Pfalz rno iubentur Deum laudare fol, luha, ftellae, cœli, aqua:, quae fupcr cotz los funt, cete, abyfsi, ignis, grando, nix, glacies, fpiritus procellarum, fnontes, collés, lignà frudifera, cedri, dcniquebeftiac, üniùèrfa pecora, ferpentes liolücres pennata:. Quid fpiritui fando ueniflet lii menz tern, ut iuberethaecIäudaretDeum,hififcirctea hocfuoquodam, hoc eft, fpirituali amp;nbsp;cœlefti nlodo pra:ftàre f Apud Ofeam D OMIN V S exaudit cœlos, Cœluni exaùditterram, Tér ra exaudit lriticum,uinuni amp;nbsp;oleum,ô(hæcexaüdiuntlezrael, Vbieftexauditio, ibi cftô( clamor, fi non mundanuSjCertè cœleftis:fi non carhalis, certè fpiritualis.’fi non ex/ ternüs,certé internus, 8CDomino Deo hoftro notüs, Vanifsimum igiz tur eft,qudd Sôtus exiftimat, gemitum creaturarum idcircô non eflè ue? rum,quôd fit Metaphoricusramp;idcirco non elle fpiritualem, quiacreatUz rae funt terreftresiSd idcircô non elle ccelefteni,quia non fit exferrio fenfti pcrccptibilfs»

Sed quid illud,qudduociferatiir orationes fândoru nulle modo corn/ parandas elle gemitibus creaturai^ Fateor SC ego mulr um effe difcrii^ nis:fed illud no eft ferendü,qu0d affirmât illas his N V L L O M OD D comparandas eiR’, Apud Daniele dicuntur Adolefcentes in igné I^danc

Dcum uno orc,SC com'unxifîè in laude fua, Sokiti ,lunam ,imbrcm,ió/ niuesj lucem, tencbfas, deniqué alias creaturas tarn inani/

Was, quam rationis expertes, cum feruis ÔC facerdotibus Domini, cum fpiritibus ÔK^animabusiuftorum.Properetergo Sotus, eximis pulmoni/ bus anhelanSjUt fubueniat ueneratidis facerdotibtiSj5lt; fandiis iuftoi^ ani/ niabus,neincodem elenchocum beftijsamp;inanimiscreaturiscommcz morcntur, fiC cum ipfis in laude Dei compatentun

InPialmo, cuius paulo ante mentionem fccimus, numerantur ex or/ dine,fol,lunajftellaejigniSjgrandOjmontes,colles, beftiæ, pecora, ferpen/ tcsamp;uolucrespennatæjôi^coniunguntur cum rcgibus terrae,cum omni/ bus populis, cum principibus, dC omnibus iudiciblis terrae, cum iuueniz busÔCuirginibus, cum fenibus ÔCiunioribus, deni^j^ cum omnibus fan/ f^is, Reprehendat ergo Sotus ipiritum fandum, ôé increpeteum feueri/ ter,quod tarn impudens fit,utin laudando Deo comparât Reges amp;nbsp;San/ lt;5os,cum beftqs,ôf ferpentibus,imô cum grandine amp;nbsp;procellis^

Sed cùm Sotus tanta fitinfolentiaÔC morolîtate, ut non pofsit ferre, quödprecesfandorumincoelis,conferantur cum gcmitti aliarum créa/ turarum, quomodoferet, aut quomodo refutabiteorum ièntentiam, quorum alij dubitant, num fandi extra corpus pro nobis orenf, alij om/ ninó negantCQuid ijs relpondebit^Non enim patientur fibi fatisfieri, uel autoritäre Römanorum Pontificum, tiel humanis ratiocinationibus,uel longa confuetudine,uel exemple multitudinis» Certa amp;nbsp;firma Propheti/

Apoftolicae feripturæteftimonia eXigént Qiiæ nifi Sotus attulerit, mcritó exibilabitur. Origenes, uetus admodüm fetiptor, nihil certi de/ finirepoteftjdeprecibusfandorum,extra corpus» Sed libetuerbaeiuü ' ipfaadferibere»

lam ucró,inquit,fi etiam extra corpus pofiti, ucl fandi, qui cum Chi i/ fto fünt, agunt aliquid, amp;nbsp;laborant pro nobis,ad fimilitudinem Angelo/ ’■um,qui falutis noftrg minifteria procuranüuel rurfum peccatores etiam ipfi extra corpus pofiti agunt aliquid fecundum propofitum mentis fuæ, angelorum nihilominusad fimilitudinemfiniftrorum,cum quibusSC inæternum ignem mittendi dicuntur a Chrifto,habcatur hoc qiioque iii/ ter occulta Dei.necchartulaecommittendamyftcria» Hadenüs Orige/ nes, KiCautorreijcitdefinitionem deprecibus Sandorumirtcoelis,ad occultäDei, amp;Fraterculi tarn impudentes funt, ut audeant id peruicaci/ ter dcfinire,perinde ac fi recens de coelo defcendifrent,amp;: omnia myfteria, quæibi habentur, perueftigalTent.

’Auguftinus, ^fi concedit nos adiuuari per martyres, tam en negat nos fcire,ubi fint,aut quomodo per iplbs adiuuemur.Sed prgftat SCipfius uerbaaudire»

Qnanquäm ifta,inquit,quæftio liircs intelligentie meæ uincaf,qucm «dmodumopitulenturmartyres his,qüospef eos ccrtumeftadiuuari,u/ Cerfume/f, trum ipfiper feipfos adfint ürto tcmpore,tam diuerfis locis,amp;: tanta inter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

felonginquitate difcretis,fiue ubi funteottim memorie, fiue præter fuas memorias ubicunque adefle fentiuntur, an ipfis in loco fuis meritis con/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fÄ?

quitus uti’q? non præfentamur,nec ubi fint,uel quid agant fciirnus, Deus omnipotens qui eft ubi(Ç prüfens, nee concretus nobis, nee remotus ä nobis, exaudiens m artyrum préces, per angelica myfteria ubiquediffu/ làjpræbeat hominibus ifta folatia, quibus in huius uitæ miferia iudicat eC/ fe præbenda,Sd fuorum mérita martyrum ubi vult, quando vult, maxi/ m éeppereorum memorias,quoniam hocnouit expedite nobis ad aedifi/ candam fidem Chrifti,pro cuius iHi confefsione funt pafsi,mirabili atque ineffabili poteftate.ac bonitate comm endet. Res bæc aki or eft, quam ut â me pofsit attingi, amp;nbsp;abftrufior, quam ut â me ualeat perfcrutari, amp;ideo quid hotum duorum fit, an uero fortafsis utrunquefit, utaliquandoifta fiant,per ipfam præfcntiam martyrum,aliquando per Angelos fufeipien tes perfonam maityrom, definire nonaudeo, mallem a icientibus ifta perquirere, Hadlenus Auguftinus: quern mirabuntur fortâfsisFrater/ culiiamrudern,tam indodum ,tam rerum diuinarum imperitumeflè, utea ignoret,qU:e ipfi uel perfomnia cognoucrunt, Qiiare haudiniuria uocarent in fuam fcholam Auguftinum,ut ab ipfis tam cœleftia myfteria pcrciperet.

Sed illud deltium abfurdifsimum Fratcrculis uideri poftet,qirod idem Augüftinlis doceat:Mortuorum animas,resuiuentium nofentire.Quo/ modo igitur Fraterculi audent inter fingulos pene fandos, fingula mor/ borum genera curandadiftribuerèC De qua re teftimonium Auguftini pauld poft, kio loco rccitabirnus, Quæautem in præfentia commemo/ iauimus,eófadum eft,ut retundatur temeritas Fraterculorum, quicon/ trâuetcrumieftimonia qxriduisdeprecibus fandorum ïmpudenter fin/ gere audent, ut idolatrian fuam ftabilireuideantur, Etfi enim Confefsio Principis concedit fandos in cœlis pro nobis orarc,tamen altf fua habent argumenta,quibus bocncgant,aut faltem ad dubitationem follicitaiv tur.

Sed bis obijciunt Fratcradi illud Hiercmiaicap,i5, ftetcrintMofes fiCSamuelcoramme, noneft anima meaadpopulum iftum. Refpon/ dentillijhanceflelocutionem conditionalem,quæ nihil aflèuerat,nifipo/' natur caufa,uel modus in antecedente, Et tantum abeflè aiunt,ut hoedi/ dum probet Sandorum preces in coelo pro uiuentibus,ut potius impro/ bare uideatur,prarfertim ft uiuèntes fuerint imptj. Nam ft qui ftint pij in tèrris,habcntpropiciatorcm SCinterceftorem in cœlis unigenitum filium Dei,de quo funtcertifsimi. De fandorum autemprecationenihilcerti habent.

Obijciunt Si illud ex Macchabæis, Oniam Sé Hieremia oraflè pro po/ pulo, Sed alij refpondent,Primùm, libros Macchabæorum non habere aiïtoritatem PropheticæSéApoftolicæfcripturai. Deinde, quodibinar/ ratur, (omnium hominis effe, nondiuinitus immiflum,nee reigefta: ueritatem.

lam Sé charitas Sandorum in mediiim próduci folet, quod cum fan/ di in his tern's ex charitate orarint pro alijs,multó inftantius Sé ardentius, ut Afotus dicit, nunc in cœlefti patria, Sé charitate perfedi, pro nobis o/ rent,Sed alij dicunt,hocârgumento nonnullos quondäaffirmafte, quod intercefsionibusfandorum,nonfolum pij,uerumetiam omnes impij homines,faluandi eftcnt.Nequis autem putetme hare fingere,non pige/ bit Uerba Auguftini,ex quibus hæcdefumpta ftint,recitarc*

. Sunt etiam ( inquit) quales in collocutionibus noftris ipfè ftim exper/ hiSjqui' cilm uenerari uideantur fcripturas fanóïas, moribus improbandi funtjSC agendo caufam fuam,multó niaiorem,qiiam ifti, mi'fencordiam Deotribuantergahumanumgenus. Dicunt enim demalis Sgt;C mfidelv bus hommibus diuïrtitùs quïdem ucrum praîdidum efle, quod digni funt, fed cùm âd ludioum ucntum fucri't, niifericordiani efle fuperatu/ ram.Donabit enim eoSjinquiunt, mifericors Deus, precibus amp;nbsp;incercei/ bombus fàndorum fuorum.Si enim orabant pro illis, quando eos patie/ bantun'mmicoSjquantomagiSj quando uidebunthumilesfupphcefque proftratosC Nècp enitti credèndum eft (aitint) tune arhifluros Sancflos mz bœra mifen'cordiæ, cùm fuerintplenifsimæ acperfediifsi'mæ fanditatis^ ut qui tune orabant pro inimicis fuis, quando amp;nbsp;l'pfi fine peccato non ez tant,tune non orentpro fuppli'cibus fuis,quando nullurrt cœpennthabez te peccatum C Aut uerô tune eos Deus no exaudi'et, tot ÔC taies filios fuos, quâdo intantaeoruni fandli'tatenullum inueniet orationis l'mpedimenz tum ç” Hadlenus Auguftinus, qui teftificatur idem plane argumentum de æterna l'mpiorum falute, ipfi quondam obiedum efle,quod nunc Fra terculi ad probandas preces fandoriim fuorüm recitare folent.

Ad autoritärem uero ÔC exempla corum fcriptorum, qui affirmant fandos in cœlo pro nobi's orare, refpondent i Ili, bumanam auton'tatem, abfqiie certo diuini uerbi tefl:i'monio,in expli'cando cœlefti'um rerum ftaz tu,mhil ualerejSCpeculian'ahominum exempla nonftatuere generalem tegulam. Hæcuifum fuit copiofiusrecitare, non quôdhegemfahdosin eœlis pro nobi's orare, fed Ut oftendam, quàmpræpoftera fit cura, l'md quàm odi'ofa fit morofitas Afoti, quod cùm non pofsit ferre, ut fandi l'n e(tlis,fuo quodam modo,pro nobis orare dicantur,nondum refutauen't, nec qua eft eruditionc,refutare qucateos,qui fènti'unt,landlos, nealiquo quidem modo pro nobi’s orare.

Sedconccdirausfanè,quemadmodum lamfæpèdidlum eft,landes incœlo orarepro uiucntibusi'n terra, numidclrcô fandlifuntadoratioz necolcndi amp;nbsp;inuocandi f Nibil uero minus. Scriptura enim dielt:Non liâbebls deos alienos coram me. Et : D O MIN V M Deum tuum adoz tab:s,amp; illum folum coles. Acrurfumt Quoniam Ipfe eft D O M Iz N V S Deus tuns, amp;nbsp;ipfum adorabis. Et iterum î Adorabunt eum omz nés reges terræ,omnes genres ferment el. Etrurfumtinuoca ME l'ndle ti ibulationis, eruam te,amp; honorlficabis me. Ac Iterum: Venire ad me oz mncs,qui laborati's ÔC onerati eftis,ôd ego refocillabo tios.Quid muftis oz pus? N on feriptura tantum facra, uerumetiam feriptores ipli ecclefiaftici cohorrefeunt ad banc uocem,fi quis dixerit:Martyres efle colendos,adoz lt;nbsp;tartdosamp;inuocandos. Hieronymus:Quis, ôinfanum,inquit,caput,aliz AduerfusVi quando martyres adorauitC’quis bominem putauit Deum f Etiterumcquot; gilantiutt. Nos non dico marryrum reliquias, fed ne folem quidem amp;nbsp;lünam, non Angelos,non ArcbangeIos,nonCherubim,nonSeraphim,amp;omneno men quod nominatur,amp;in præfenti feculo,ôd infuturo,colimus ôi^adoz ramus, ne feruiamus creaturæ potius quâm creator!, qui eft benedidlus infecuIa.Et Auguftinus:Scias,inqu!t,àChriftianiscatboIicis,quorumirt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ueftrooppido etiam Écclefiaconftitutaeft,nullum coli mortuorum,niz hildenitp utnumcn adorari, qtiodfitfadlum,6dconditumâDeo,fed Vz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

N V M IP S V M D E VM, qui fecit Ôd condidit omnia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.

^4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA confess; VVIRTEMBBRO.’

Voe4/AKgufi^’^tHOMINIBVS MORTVIS,quorumapudDeumufinint (bnutftn* fpm'tus, fabn'camus, Ncc ibi en'gimus akana, in quibusfacrificemus aof,bomi:gt; Martyribus, fed uni Deo, amp;nbsp;Martyi um, amp;nbsp;noftro facrifidum immola/ ttamortu* mus. Ad quod facriHcium,ficHthomines Dei,qui mundum ineiuscon/ oî,/é(iHifrofefsioncuicerunt,fuoIoco âiordinenominantur,N O N tarnen à Sa/ jigt;wi«erbgt;cerdote, qui facnfîcat, IN V OCANTVR» Hadenus Augufti/ pocriuin» Quâmbelle igiturconuenitAfotocum Auguftino, quôdcùmhic dicat, Sandos non IN VOC ARI,illeatrtemplenisbuccis uocifere/

tores noftros apudDeum, Et audethomo perfridifsimæ froncis illod addere, quod id exemplis Si mandatis fcripturæ, ac uniucrfalis Ecclefia: confuetudine,ÔC apertiîsima ctiam rationcHdei ita teneatur,ut de hocdu/ bitarc,non folum lkcontentiofum,fed etiam inhumanum,Qiiideft,qug fo, effrons impudcncia,li hæc non eftCQiiam contumeliolèhic homo de nobis iudicat. Nondubitoquidem, quinfuishacaudaciaôCconfîdentia faciatrem gratifsimam, fed cùm non ucreatur tam manifcfta 6C luculen/ ta mcndacia, nomine Catholicae Ecclefiæ fpargcre, certè iudicat nos elïê truncos,{lip:tes Si caudices,quinon fimus eo ingenio, ut uanitatem eins intelligere queamus, Vbi, bone uir,extant Mandata facræ fcripturæ,qui/ bUs ïubemur Sandos in coelo,utinterceflbresamp; mediatores inuocareC Vbi extât in fcriptura eius rei exemplaf Profer fi quid habes.in mediumi Heus tu Sote, Recita nobis è fcriptura uel Prophetica, uel Apoftolicata/ kaliquodjUel faltemunum mandatum aut exemplum C Cüm autem hocfaccrC non pofsis, quaeeft ilia tua, nifi hominis longé omnium uanik fimi, Uociferatio C Scio folereprodùci quafdam.è fcriptura uerifimilesra/ tiones, quibus fignificetur, Sandos in cœlo pro nobis orare.Scioexcm/ pla recitari, quibus probatur uiuen tes pro uiuentibus orare, ac inde quo/ que conieduram fumi,orare pro uiuentibus,etiam mortuostnon autem hoc nunc agitur,fed illud, num fandiincœlo funt,ut intcrceflbrcs Si me/

, nbsp;nbsp;diatores fiolf ri,iiluocandi i Non de Oratione,uel uiuorum uel mortuo/

runîjfeddeMortuorum hominUm,ficutAuguftinusIoqu!tur, Inuoca/ tione, Mandata Si exempla e fcriptura exigimus, Scimus nos habere Mandata amp;nbsp;exempla fcripuiræ, quibusdocemur,quôd Vnum Solum DOMIN VM Deumnoftruminuocarcdebeamus,quemadmodum ftiprà indicatum eft, Et extant manifefta feripturæ tellim onia, quôd V/ nus tantum lit Mediator Si intercelîbr inter Deum Si hominem,lefus Chriftus DOMIN VS nofter. Nemo(inquit)ucnitad Patrem,nilî per ME. Et : Non eft aliud nomen fub cœlo datum inter homines, in quo oporteat nos faluosfieri, Sed nullanec mandatancc exempla,inu/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niuerlatamProphcticaqiiam Apoftolicafcriptüracxtant,quibusdoce/

mur fandos in cœlo,utmediatores noftros, inuocandos, Nifi fortercci/ teturilludlacobi Patriarchæilnuoccturftipereos nomenmcum,nomi/ na quoquePatrum mcorS Abraham SiIfaac.Etillud lobis: Ad aliquem fandorum conuertere, Sed quia Sotushæcnonrccitauit, uidetur inijs non multum fpei collocare,amp; partim infciti'a,partim malicia cft.hæc fert pturæ loca ad ftabiliendam Sandorum Inuocationê detorquere, quem/ admodum alias copiofèSCperlpicuéexplicatum eft,

Hicuci Ó habent,Sorus,2C rcliqui Idolatræ, fua diuerticula» Non ado/ ramus,inquiunt,non inuocamus fandos,ut deos,fed proximo gradu, ut ann'cos, ac filios SC hæredcs Dei, Nec credimws in fandos» Nec dedica/ mus

înus iHs s témpla.Ncc offerimiis iHis facrificia.Nec putain us cos cordium fcrutatores, Nec adhibcmus ipfos ut mediatores, patronos SC aduocatos l^cdemptionis feu cxpiatioms, fed tantum apudDeumintercefsjonis* Hæcamp;idgcnusaliafolentldolatræuocifèrari,quibusimpentorum ocu los perftringuntjôC impietatcm fuam excufant,Hoc uerè eftjquoddici {ô kt,ù:r6j(!gt;cÂKyi/x?^erîci/. Aliud uerbisdîcjtur.aliudfadis probatur,

DiCLint fe inuocare fandos,non ut deos,fed ut Dei amicos. At qufs luf lituosiniiocarefancfiosAitDeiamicos ?Nam htcipfe fandlosinuccandi Quitus Idolatn'cus eft,propteiea quod fokis Deus fitinuocandus,

Dicuntfeinuocare fandos, nonautcmcrcdereinfandtos, AtPauIùs ^kiuQiiomodo l'nuocabuntjin qucm non crcduntC’Si ergo non eredunt ’îi fandos5impietas eft ûnAos inuocare^

Dicunt, non dcdicamus fandis templa,Quid ergo fibi uolunt totteni plain honorem fandorumexcitataC’NqnnejînquitÂuguftin.us, fitem/ plum ah'cui'fando Angelo exceJlentiisimo dehgnislapi'dibusfacere/ uiUs,anathemaremur à uen'tate Ch riHi Si ab EccleCia Dei, quoniam créa turæ exhi'bcremus earn feruitutem,quæ uni tantüm dcbetur Dcof Si er/ go facrilcgi cflcmus faciendo templum cuicunque creattir^e Sic,

Dicunt5 fe non ofFerre illis facrificia. Atmultd aliud tcftatur ecclefia eoî}î,quj5c Antonio porcos,amp; Vito gallinas S)i alia ahjs fandis dona eu/ îTiuîatim oflTerre foknt,

Dicunt/e non putare fàndos eflê cordium Icrutatof cs.Qiiomodo er/ go audient fandi preces ueftras, præfertim fi eas taciti in corde cogitaue/ fitisfAudiuntj(inquiüt)cas in ucrbo.Etficut Dominus patefecitEIizæo, quidferuus eiusGiezi defignaflètjfîC SamuelideSaule,ac Antoniode lUultis rebusa'ta folet Si fandis fuis in coclo patcfaccre, quid in terris agaC Sed quando defeendiftis de cœlo, ut feiamus uos certi aliquid de hac re in oxio cognouiflèfAut ubi eft facræ faipturæ teftimoniûf Lego quideex/ oîTipla,quod Deus aliqua patcfcccrit fandis fuis.in hac terra, num autem idem facial fandis inortuis, Si adhuc corpore fuo in terra quiefeentibus, ante generale rcfurredionem,nondum elcripturaprobatum eft. Lego apud Hieronymû de fandis ; Sequuntur agnS qüocunqp uadit. Si agnus ubii^,ergo Si hi,qui cum agno funtjibicp efte credendi funt. Sed quis no uidet manifeftum paralogifmumÆ t pugnat cum hac Hieronymi ratio/ cinatione Auguftini fcntentia,quam paulo ante recitauimüs.

Dicunt fe inuocare Sandos,utMediatores,noncxpiationis, fed inter/ cefsionis.Cum hocautem fuffragio pugnat, quod feribit Petrus Longo/ bardus: Oramus,inquiens,utintcrcedantpronobis,idcft,utmcritaeo/ nun fuffragentur nobis.Si inuocandi funt fandi, ut mérita eorüm fuffra/ gentur nobis, certèinuocanturnotantum,utintercenbres,uerumetiam utexpiatores Si redemptores ƒ1 non totales,ut illiloqüuntur,certèutpar/ tiales.Qiiid plurafOmncs fere cultus,quos Âfotici impendunt fandis in coelo,teftificantur,qudd tribuant eis diuinos honores, Si inuocent eos, ut expiatores Siredemptores. An non fuas fingulis penè fandis tvibuunt, aducrfusfingula naorborum genera prærogatiuasç* Et quid fibi uolunt VOta ilia fandis exhibita, peregrinationes ad fandorum ftatuas, Adora/ tiones ftatuarum,amp; infinita id genus alia, quibus reipla probatur, Afoti/ cos maiorem fiduciam in fandorum, quam in Chrifti filtj Dei clementià amp;imifericordiacollocare,hoccft,ex fandis idoIafaccrefExtatpublicè O/ ratio ad fandttW Bartholomæuni*

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖÖ ' 4

Sande Barth olomæe, per graham quarh mcrui'fti, mifer Qi pollutiis feruus,fordidifsimus peccatotjte deprecor,per eum,qui te Qc (ocios tuos, non feruoSjfedamicosuocauitjUtmeT VIS PRECIOSIS ME/ RITIS libérés ab omnibus hcrfuttjs diaboîi Qi infidqs QC terroribus, , , . impugnationibus, Qi damnation^ Qi illufiohc uiiibilis Qiinuifibilis ho/ ftiSjindie furoris DOMIN I,amp;infineuitaemeæ contra aduerfarios inadiutoriummeumuenias, amp;binis luminibUs fufftiltum uefti/ re debet. gia agni oftendas.

Opem fer miferiSjatcp mundo trifti, Qui coeleftis luminis régna meruifti» Chriftoph ori fandi fpeciem quicuhcp tuetufj Illonemiie dienullolanguoretenetur, O martyr Chriftojphore

Sed hæc uidentur plane leuicula ft conféras ad ea,quaètfti Idolatr« tri/ buunt Beatæ Mariæ uirgini» Etfi enim Maria ùirgo,fuarri in Chrifto filio eius commendationem habet, tamen hec ipia agnofcit hypocritaruml/ dolomaniam,nec uera Ecclefia linquarh ei tribuit,qüod publice ab Idola/ tris auditur»

Ex ahHi/o- Vtiäm non comemorem, qug deipfarecitantnr in publico illo carmi/ tario anintie ttc,qüoduocant Salue Regina,certè neceffe habet audire,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mediatrix Dei Qi hominum,

Rcparatrix debilium, SC vulrieratac ahimac cfficacifsima medicina^ llluminatrixcafcorum,ôf lücCrrtàifàiütiferac gratiæ,

Fons ineuacuabilis rnifericordiarum Qi ùcftiaè,imô IPS A MISE/ RICORDIA et VENIÂ,nullidans repuîïàrhjexauditrixbéni/ gnifsima,hanc orationem fupplicem dementer fufeipias Qi exaudias, Qi VITAM AETERNAMmihitribüas,,

Et ut fcias etiam Mariam eflé omnipotentem, additur, Scio, quia po/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes omnia

les ömfti’a quæ uis : SC Vis orHm'a, quæ ad humanam fpcdïaft t fafiitcitii. Sedpergamiis, Maria non folum j'nuocatur, uerumetiam Adoratiir^ non ipfa tantum,fed SCfingula membra eius,

' O dalcifsima,inquiant,regi'na mundi, Dei' genitn'xui’rgo Maria^ Di/ gnare me laltdarc, adorare ÔC bchedi'cere tua facratifsima trirginca m emz bra,nelt;?hre cöelefti Si diüino récolenda, Aue Maria,

Adofo Sibcncâico altißi'mos pedes tuos,quibus antiquf lerpêtis cum Orii ni bus pom pis éiüs caputcalcafti, amp;nbsp;àrcem ui'rtutum uitginitatis pn'z niaafcendenSjDonlinum portantem omniafinegraiiaméneporiare më luifti, Aue Maria,

Adoro bencdico ipeciofifsimosoculostuos, qüi iponfumaduoz larefecerunt, qOorum uirtusSd efficatiatanta exiftit,utnequeantæterz naliter mori, quoicunque ex ipfis uolueris mifericorditcr intuern Aue Maria,

His adorationibus addendum ctiam erit Pfaiterium,quod ab Inuocàz tioneDei,adInuocationemMariæ tralatum eft, cuius àfuprâmentio/ nem fecimus. Recitem us ergo unum Si alteram Pfalmum,

Venite ADORÊMVS5C procidamus ante cam, confiteamur illi cum fletibns peccata noftra,

Protcget liös dextera tiia Mater Dci,ut acies terribilis confundes Si dt ftrueseos,

Venite ad earn óm nes,qui laboratis Si tribiilati eftis, Si dabit refrigez rium,amp; fülatiüm animabUs ueftris,

Accedite ad earn in tentationibus ueftris, Si ftabiliet uos ièrériitàs vùlz tus eius.

Bénédicité illam in toto corde ueftro, Mifericordia enim illius plena eft terra.

NonlibetbîcpturesPfalniosfiuiusrtiorictæaddere,cùm libelluspuz blicè extet,ne quis exiftimet nos fida magis,quâm uera referre,

Fortafsis autem reifciet quiipiam bancmanifèftam Idolomaniam in fuperftitioncm, aut vulgi, aut priuatorum tantum hominüm, non in earn Cath olicamEccIefiam,quam SotUs déféndendam fufcepitSedreS ipfaaliud teftificatiir, Primtim ertim,fi Afotica ccclefia non probat hand Idolomaniam, quid eft, quod ad eam tanto tempore conniüeat c* Quid eft,qu6d quos habent hæreticæ prauitatis inqüifitores,üt ipfi loquuntur* non inquifierunt hatftenus in tales Idolomanicos Iibenos,amp; eos igni,pro more fuo, tradiderunt f Quid eft, quod pafsi fint, ut talibus precationi/

busjimô impietatibus,præfigerentur nominaPonti'ficum,qui eas fuis iiv dulgentîjspopulo commendaruntf Sifuntnugæ, curnonutnugasda/ mnantc’

Deinde, fi nolunt fibi tantas impietates acceptas fern, quid eft quod perfcquantur omni crudelitatis genere eos, qui has autoritäre uerbi Dei reprehendunt 5gt;C abficiunt Dicunt fe non pios, fed hæreticos perfequf Hæreticos autem iudicant illos, qui hærefes ÖC idolomanias ipforum im/ pugnant 8C auerfantur» Poftremo Sotus ipft baud obfcurè fignificatfe eorum eftè fodum, qui has impietates no folum non reprehcndendas ef fecenfent,uerümetiamapprobantSCdefendunt, Dicit, Nonadoramus Sandosjfed Chtiftum in eis.LaudorCur ergo fufcipis Inuocationem San dorüm defendendam^Num apud te diuerfa funtjnuocare 0^ Adorare:’ Si iünt eàdemjcertè cum défendis Inuocationem Sandorumjdefendis c/ tiarft Adorationem Sandorum, ÔC mentiris, cum dicis, te non adorare Sahdos, cum tarnen eos inuoces»

Si autem funt diuerfa, quid ea inter fe commifces iT QC quid de Adora/ tione Chrifti balbutis, cum nobis nunc fermo fit de Inuocatione Sando/ rumî'

Dicis: Cum credimusSandoseflc Dcicoadiutores ôdcoopcratorcs in opcre falutis noftrac,nihil aut Deo aut Chriftö detrahimus. Cum ergo uos Afotid creditis Sandos(loquimur autem nunc de Sàndis in Domi/ no quiefcentibus ) efte in opcre falutis noftrae, Coadiutorcs Coopéra' tores Dei, unde quaefohanc fidemhaufiftis f Paulus dicit:Pides exaudi/ tu eft, Auditus autem per uerbum Dei, Vbi eft ergo illud VERBVM D E I, ex quohancfidcmaccepiftis ? Heus tiiSote, Verbum Dei,tefti/ monium Propheticac amp;nbsp;Apoftolicac fcripturac exigimus, quo probes crcdendUm cnè,quód Sandi in cœlo fint in opéré falutis noftræCoad/ iutores 8é Cooperatorcs Dèû Num Deus tanta eft in cœlefti fuo regno imbecillitate,ut neccfte habeatfibi Sandos, coadiutorcs noftræfalutis coóptare Manifeftum quidem eft,quod Deus nulla fua necefsitate,fed merâ, adteftificandamfummam fuam erga nos beneuolentiam, gratia, ordiilauerit in cœlô Angelos,ut eflent adminiftrator ij ipiritus, qui in mi/ niftcrium haeredum falutis cmittantur,0i^ cuftodiant nos in omnibus urjs noftris:ac in terra Prophetas, Apoftolos, dC alios Ecclefiae miniftros, qui fint coopcrartj Dei, utPaulus fcribit, per quos uiam falutis diftamus, quorum miriifterio fpiritus fandus in nobis fit efficax, fed quod ordina/ uerit in cœlo h ominés, qui, cum ex hac uita exccfierunt, fint Coadiuto/ res 6C Cooperarq Dei, ad conferendam nobis æternam iàlutem,hoc de/ mùm Sotus nullo plane uerbiDei teftimonio probate poteft. Nam quas ieqùelas è quibufdam fcripturac didis fingunt, uanitati fuorum autorum funt rclinquendæ. Ponamus autem Deum etiam in cœlo ordinaflc San/ dos,qui fint coadiutoresSCcoopcrarij ipfius ad noftram Iàlutcm,num id circo funt Inuocandi C* Euangelion eft potentia Dei ad falutem omni crc/ denti,num ergo Euangelion eft InùocandumÆxuifibilibushuiusmun di cognofcûtur inuifibilia Dei, qua cognitione iuuamur ad falutem,nun/ quid ergo uifibilia, hoc eft, codum amp;nbsp;terra, fol nbsp;nbsp;luna funt inuocandaî’

Etiterüm:Scimus,inqüitPauIus,quódhisquidiIiguntDcum OMNIA fimuladiumCntofiintinbonum, Inuocemus igiturôif morbos,Ô^Tyz rannos, 8C carcéres, amp;nbsp;mortem, quia funt nobis adiumento in bonum, hoc eft,infalutem noftram, Acrurfus : Sacrac litera: (inquit Paulus) pof/ funt

flint te criiditum redderc ad falutem per fîdem quæ eft in Chrifto Ieftrlt;. Procumbamus igi tur ante facraBiblia, Qi. inuocemus ea, ut in nos æter/ nam faiutem conferantEt ad Timothetim fuum fcribit: Attende,in quiz enSjtibiSCdoëlrinæ» Inftainillis» Hocenimfacicns,amp;teipfum SAL/ V V M facies,Sc cos qui te audiurtt« Et ad Paulüm ipfum dicit cœleftc oz taculum : Ad hoc, inquiens,apparui tibi, utconftitüam teminiftrum ac tcftcm eorum, quae uidifti, Qi eorum in quibus apparebo tibi eripiens te à populo Qi gentibusjin quas nunc te mitto, VT CONVERTANz TVRâtencbrisadIucem,amp;:A POTESTATE S AT AN AB adDeum,ut ACCIPIANT remifsionem peccatorum^Procidamus igitur ad pedes Pauli Qi Timothei adhuc in terra iuperftitum, ac inuocez musnomina eorum ,utæternam falutem confequamunQiiod fi horren dum eft, hominem adhuc in hac terra uiuentem,quantumuispiam SC landum,inaltari collocate,SC flexis genibus ante eumprocumbereac dicere: O fände domine Paule, ialuum me fac, Qi eripe me à tenebris, Qi àpotcftatc Satanæ, uthabeam remifsionem peccatorum. Et tarnen h/c habet publicum Ipiritus fandi teftimoniûm, quod in h oc fit ùoeatus, ut conuertat homines àtenebtisadDeum,SCeripiateos a poteftate Satanæ» Qiiantomagis horrendumefthunccultumpræftarehominiiam exhâc uita egreiro,qui nullum prorfus habet teftimoniûm, quod talià officia in uiuentes conférât, qualia hi qui adhucin hac terra funt fuperftites,in proz ximos fuos, diuina uocatione, conferre folent»

Qiiodfi Sotusadhucperrexerit defendere,fandosincœloeftecoadz iutores Dei in procuranda noftra æterna falute, quid ceflamus,üt non baz ptifemus ctiam homines in nomine fandorum, ac dicamus : Baptifo td in nomine Patris Qi Filrj Qi Spiritus fandi, Qi beatorum Petri ac Pauli, SC omnium Sandorum, ac præcipuè, beatæ Man'æ uirginis C Si autem hoc ferendum non eflèt, ( etiamfi alq aliter iudicant,) quid adhucFratcrculi infaniuntf

Sed habet Sotus fua, utfibi uidetur, axiomata, quibus pirtat fe obtiz nere poftè,quôd fandi fint inuocandi. Participes,inquit, effedi funtDeû Hocuero non axioma,fcd ænigmaeft, ac nihil minus ex eo concludipoz teft, quam quod fandi fint inuocandi» Quid enim eft, obfecro, Sandi effedifuntparticipesDeic' Non certè did poteftde Natura feueflèntia Dei. Veterailladidafunt: Deusnonücnitinaliorumcompofitionem: Et:Deusdicitureflèomnium,nonpereflentiam,fedcfFediue» Et: Naz turadiuina eft incommunicabilis, Quod enim Petrus ait: Nos fieri diz uinæ natural mivkvovshoc eft,confortes, non fentit nos cflentia fieri deoSjlèd participes fieridonorum Dei, acDeum habere fuam iufticiamj fœlicitatemSCbeatitudinem nobifeum commonem. Quidigitur dicez musî* Num quia fandi participes fadifunt Dei, idcircô funt inuocanz di^ Redè hoefequeretur, fiDeusita tranftuliflet fuam poteftatemad fandos, fcuitacommunicaffèteam cum fandis,utfandifadicflentelz fentia fua d ij » Sed hæc fententia manifefta eft impietas» Si autem intelz ligimus Sandos cfle participes Dei, quod ornenturdonis Dei,6C quod Deus habeat cum ipfis fuam iufticiam Qi fœlicitatem comünem,propter Chriftum filiumfuum,inquemcrediint,numidcircô landi funtinuoz candi^Cur ergo noninuocamuseos,cùm adhuc in hac uita funt fupcrftiz tes,quandoquidê non fiunt tum primüm participes Dei,cùm ex hac uita excedunt, fed cùm in hac uita incipiunt in Chriftum filium Dei tredereî*

ƒ»• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA confess; VVIRTENBERG.

Quotquot, inquitloanncs,rcccpcrunt eam,deditds poteftatemfilios Deifieri,tjs, qui creduntin nomeneius» EtiterumiNuncfilij Deifu/ mus» Quod 2^ turn primurn, non in nobiS tanfum, qui nunc fumus in hacaitaiuperftites,uerumctiaminifs, qui ante nos exbacuitaexceflê/ runt, pateßet, cùm filfus Dei appai uerit, ôi. rapiet nos iecum ad accipicn/ dam pefpetuam fœlidtatem.Qiiare,fi Sandi idcircó inuocâdi funt,quôd fint efFedi participes Dei non inuocandi fuht tantum mortui, uerumc/ tiamuiuentés, amp;infti'tucndæ erunf noüæLitaniæ,utlt;^uemadnïodum recitatur publiée Catalogus mortuorum j ita colligatur e collegtjs facrifu culorüm, amp;monaftérijsNonnorumac Nonnarum catalogus Pofitifv cum Fraterculorumac Sororumadhüc in bis terris uiuentiumj quos colamus inuocemus, Sé quorum meritis confidamus nos æteinam fa/ lutem conièctituros»

Affirmât Sotus ÔC illud,qudd per Sandorum Inuocarionemqnh il de/ frahaturilli falutis noftræipei, quæin folo Deo, tanquàm primo autore, perfiliumcius lefumChriftum,tanquàmunum fufficientem mediatoz rem,fitaeft.

Et hucpertinet etiam Scoria ilia, quam Sotus Confefsioni Pnncipii adiecit» Cùm enim Confefsio Principis dicat: Omnem fpem iàlutis noftræ collocandam eflè non in Sandis, fed in Solo D O M I N O Deo noftrOj pcrfiliumeius lefum Chriftum,h?cuocabuIo,(SOLO)addit Sotus, SOLO (inquam) fed non folitario. Et fequitur (libet enim totun» locum recitare,) NuIIi (inquiens ) fidirhus, quæ falutis noftra^ funt, nifi DcôjÂ^ tjs,qüæab eô üirtütem cooperand» falutem no fir am habent,quo multum fribtiimus Deo Chrifto, utfcilicet per infima fua membra 0/ jperetur etiam nonnünqtiâm maiora, quam per fe, Hadenus Afotus, Etfi ante de impietate huius loci prolixe diximus in prima huius Apoz ïogiæpericopa,tamenStfnuncqu3edam dicendafunt,utpatefada Frater/ culorum impietate,fciamus,quæfitecdefiamalignantium, quam Ec/ clefiam deteftari acfugere debeamus, Credo igitur Sotum bancfubtili/ tatem de Solo,amp;^Solitano didicifie è fuo Tboma, qui récitât didum Hi/ iarij è quarto libro de Trinitate» Nobis (inquit Hilarius) neäue folitafius, neque diuerfus Deus confitendus.Quod autem Hilarius pie dixit dcTri/ ni täte, T antuiti enim unus folus eft Deus, non autem fblitariüs, quia ÖC patereftDcus,amp;filius eflDeus, ÖCfpiritusfanduseftDeusjbocÄfotus impie ad fandos 0^cooperationem eorum accommodât,Sieüt enim So/ ÏUS, ita ÔC folitarius Deus pater, filius ÔC fpiritus fandius operatur faluteni boftram,nulia prorfus creaturain focietatem alKimpta, nifi bomineillo, quo cum filius Deiin unifate perfonac coniundus eft. Reliqui autem oz mneshomines, quantumüisfandi, fiue in terra,fiueincoelo,quemad/ modum non funt Deus ipfê,néc funt aflumpti in eandem cum Deo per/ fonam, itanonfuntuelprimf, uelfecundi,ueltertijfalutisnoftræaufo/ res,ideo{^nequeinüocandi,ncquefpesineiscollocanda. Et tarnen Afo/ tus tarn perfrid*eft ÔC impudentiæ, Sdimpietatis, aut audeat palam ra/ tionern fidei Ôd fpet de æterna noftra falùte ita partiri,ut non tantumDco, uerumetiam rjs quiab eo, ( ut ipfc loquitur) uirtutem cooperandi falu/ tcmnoftramhabent,hoceft.Sandis,ôdMeritiseorum,fideredebeamus»

Quaefo igiturtc, amicifsime mi Ledor, an non perfpicuum eft, So/ turh retjciendum eftè in Catalogum Etbnicorùni, auf ad minimum, fanaticorum, quod præ furore animi tlefciat quid loquatur C Nunc enim dicit;

3icît:NoncrcdimiisinfânAos,fêdinfoIiimDc«m «Siâutcm tcucrtahs *d pf öximam pagfna,ftpertê didtï N uHi fidimus qüae falutis nöfttae funt, TiifiDEO, ó^qs,quöeabeoutïtütémoperandihabtnt* Perhaecautcnl inteliigitj^ficut alias pfobaturgt;SànÀos £c Merita éorum«

Hot liefe eft,non diuino,fed faiiatiéo,non coekfti,fed dæmoniaco fpu tituagi« '

Interea airtem folatur fè alio pfxtcxta, Muitum önquiens) tribuimus Deöamp;Chrifto«

Ateriirn,boncfcilicctuir,nonmuitum,fedonihia, ÖMNIA, ih/ ^uanijtribuenda luntDeo ÔC Çhrifto filio eius,ac Ipiritui iancfto * O M? NI A, inquit,peripfum fada funt,amp;^ fine ipfo, fadüm eft nihil ♦ Et:Ex ih

. '’QüÓd uerô addit,Dcüm operari nonunquam/maiora, pef infima fiià feenibrà,quam per fe,aut extrémàeft blafphcmia,aut fummainfcitia.Lé apud loannem dicftum Chrifti i Qiii credit in me, opera, quæ eßo fa/ ciOjamp; ipfc fidetjô^ maiora his fadetHis Uerbis Chriftus loquituf oe fuo Apoftolorum minifterio, quodChriftus, cum adhuc uitani in bis tergt; iis ageret, öd externo minifterio fungeretur inter ludæos, ( unde öd Pau/ lus uocat eum Miniftrum Gif cumcifionis)edidcrit quidem multa ôd maz gna miraculru Apoftoli autem, ôd collega: eórum, edituri effent miniftez rio fuo maiora miracula. Chriftus eninl condonatus eft Euangelion üjgt; Uni inter paucos Iudæos,Ôd paücos quolt;ç couertit ad ueram religionem^ icquos conuertcrat,hi offènfi cruce fua,iterumdefi'ciebant. Apoftoli auz tem condonati funt Euangeliôn Chrifti inter omnes gentes, ôd conuerz terunt ad ueram religioneminnumeros populos, quorSmultiEuahgez lionitaagnouerunt,utmaluerintdifcerpi,quàmabnegafe.Haccfuntma iora ilia,qua: Apoftoli,quâm qùae Chriftus egerat. Et tarnen fi MaieftatS ^d Autoritatemrcfpexéris,non furit Apoftolotum,fed folius Chrifti maz Itftate Si autoritäre gcfta.Sine hit,inquit,nihil poteftis facere, EcNequc d|üiplantat,eftaliquid3neep quirigat,fedquidatincrementum Deus. Si lt;!''gôSotuscommemorationehuiusdilt;fti fentit Chriftum maioremaüz toritatem Ôd fublimiorem maieftatem conferre nônnunquam in San/ clos,qui funt in cœlo, quâm ipfe habeat, furiofa eft blafphemia. Et fi fenz û't,Sandos edercaliquoties maiora miracula, qüàm Chriftus per fc, fua autoritatc 6drriaieftate,aperta eft infania. Quod enim maius miraculum tft creationc ôdconferuatione coéli Ôd terræC'Qüod maius eft miraculunl Redemptione humani generis a morte ôd irifernofEt hçc miracula Chri ftus per fe, fuaipfius potentia Ôd maieftate operatur. Si autem Sotus fehz titiandosaliquotiesin bis terris maiôraederé miracula, quâmCbriftuà ipfe coràm minifterio fuo,qüémadmodüm pauld ante expofuiriiuS,édi/ dcrit,mâgna eft hominis infcittaôdincogifantiâ , qùôd didum Chrifti tam impertinenter allegct. Qiiid enim ad Sandorüni iriüócationerri^ quod Petrus plures minifterio fuo conuerfefit ad fidem, quàm Chriftù* fuo minifterioNam fi bac ratiorie ftabilitür Sanclorum inuOcatio, cerz tè Petrus magisinuocaridüserit,quârn Chriftus ipfc. Quæ eft bæc abfür ditas,quæinfulfitas Cquot; SdartiUsigitur, quod quæChriftusmiraculafiüe maiora,fiue minora,per Sandos, nel rnortuos, ucl adhuc in bis terris uiz uêtes operatur,ea non operctur.ut ipfi glorifîcentur, fed ut Deus glorifiz cetur,nec utipfiinuoeentur,fcd utDcus inuocctur.inlibris Regumproz jjciuntur exuuiæhonu'nis mortui in fepulcbrum Elizæi, ôd écee rem mP

randam.Cù tumor tuns tctigiffet oflà Elizæi',reuixit,^ftetit fuper fuos.Num hocmiraculum cditum eft,u.tElizçusinuûcctur,amp; tanquani aüxiliatórin nccefsitatibus,atcp refufdutor mortuorum colatur C certè minus,Scd utuerj'tas uattciniorum,quaïEIizarusadiiuctn haçuità’ ku nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritu Dei adnunciauerat,confirmetur, 12CDeus ipfe inu^e/

pu/imut ftS coIatur.FaciuntmiraculatnartyresjinquitAuguftinuSjUdpótiV^ lanai orent P^us,uelorantibus,uelcooperantibus eis, ut fides lila proficiat,tjua cps, » amp;nbsp;coope» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftroSjFed unum Deum nobifcum habere credamus, '

t-cKtur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæcüm itafehabcant,exponamusnunc,quantum detrahatur Chrl

ftû,Ôlt; fpct falutis noftræ, cùm Sandîi in coelo habentur coadiutores Dd in confer ndanobisfalute,amp;fingularicültuinuocantur,

Priinùm,non eft,nifi apud hypocritas SCimpios, dubium, quin Ipin/ tejsfanc^ustradideritnobiscIarèamp;fperfpicuC in fcriptura Prophetical Apoftolica,omniaea, quae nobis ad aetcrnatn noftram falutem cognita neccflan'a funt,quemadmodumalias copiofius expofuimus. Manifeftü autem cft,quód in haC fcriptura nullum prorfus cxtct tcftimonium quo probeturjquödDeus.uelcooptaueritfibi in coadiutorcs æternæ noftrac falutis fancîlos in cOélo,ueliulîêritnôsuiuentes,inuocare mortuos,tan/ quam auxiliatores SCmcdiatores noftros;fed manifeftü potius eft ,quód Spiritus fancftusrcprehendateos, qui petantauxiliumàmortuis.Nun^ quid non populus,(inquit Efaias?à Deo fuorcquiretuifioncm f Proui/ uis ne ad mortuos 7 Succenfent quidein nobis Sotus amp;nbsp;Fraterculieins ex bîicronymo,quôd Sandios uocemus homines mortuos,fed liccat no/ bis pace eorum lingua Spiritus fantfti uti.Mortui,inquit,in Chrifto,refuf, gent primum.EnBeati mortui,qui inDomino moriuntur:Neclitnobis fraudi-,fi eos,quorum fpiritus cum Chrifto elle fperamus, uocemus,ad i/ mitationemAuguftini, hominesmortuos , qui fibiita loqui pcrmifiK Nosmartyribus(inquiens)noftris, non templa,ficutdns,fedmemorias, ficut HOMINIBVS MORT VIS, quorum apud Deum uiuuntfpin tus fabricamus'.CuiTi igitur Spiritus fancflus nullam dederit in Sacrafcrft ptura fignificationcm gt;nbsp;quod uel Deus cooptauerit fibi homines mortu/ osincollcgasprocurandænoftræ ætcrnæ falutis , uel homines mortui fintinuocandi,contumeliofus eft in Spiritum fandlum,quifquis docetQd cxigitjtanquam Ecclefiæneceftariam aututilem,mortuoruminuocatio hem,propterea quod hoc ipfoarguat eum feu incuriacSdofcitantiar,fcù odi] amp;nbsp;inuidentfæ,quiEccIefiæ rem tarn utilem amp;nbsp;ncccflariam,in facris fuisliteris nonpatefeceritJtacp detrahiturcimaieftas tam prouitfentiaf,' quam bonitatis.Nam de uniucrfali Ecclefiae cofenfu, quam Sotus iadat, paulopoftdicemus,

' Deinde,do Arina Fraterculorum de mortuorum inuocatipnedcträ* hit fuam Pafsioni morti Chrifti maicftatcm,amp; corrumpiqac pudcfaciC fpem noftram , de arternanoftraialutc«Quienim iubent nos inuocare SanAosmortuos,fentiunt tanta eftè mérita corum apud Deum, ut dcbe amusremifsionem pcccatorum,0(gternam falutem fperard,non tantum propter Pafsionemôd mortem Chrifti,ucrumetiam propter mérita San/ dlorum.'

Etfi autem Sotus uideturhancfcntcntiamnon folum affirmare,fede/ tiampropugnare,fidexiftimoFraterculos eius hand quaquam negate,’ tarnen ne quis cogifet,qudd tribuamus eisfentcntiartr,3 qua abhorreant, non pigebit uerba eorum adferibere,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lftcfj

Licet.(inqmunt)ChnftiPafsiofitprincipalemcritum,propter qUod «eohferturgratia,apertio rcgni,0Cgloria, nunquam tarnen eft SOLA Sd Totalis caulàftieritoria,qüiafenipercüm merito Chrifti concurrif all qua opcratfo,tartqaani meritum de congruo uel de condigno recipië/ *is gratiarti tiel glôfiârti,fi fiiérit adultus tationis ufuni Habens, aut alteri/ us pro eo,fi caret ratlonis tifu, Etiterum tQiiamuis ablatio obftaciili,eft ’■fmifsio peceatijtarti originalis qtlaniaAualis, apertioregni eft collatio 81oriac,ad utrumc^ tamen(licet miniis principatter reipedumeriti Chriz ftOaliquod meritumPatrunlcooperabatul', qüomeruerüntrcrriifsionê peccatorum de congruo,apertionetn regni de condigno,fine qiio ncc peecatiim fuiftet reniiflum,ncc regnum apertuni, Ôilc, Ac rürfüs»

Cum merito Chrifti tanquam principali, femper cooperatum eft nicz rituiTi cledorum de lege communi

Habes quo honore colluuiesFratercuIorum celetretPafsionemChri fti.Sentiunt earn,principale quidem,non auterrt folum,ncc totale merits rlE remifsionis peccatorum,0£l æternæ uitæ,fed ut perficiatur, neceflè eft ’ccedere meritum Sandorum.Quid autem hoc aliud éft,quam aperta co tumeliain fanguinem Chrifti,amp;blafphemia in beneficium mörtiseiUsf Si enim mors Chrifti non eft nee fola, nec tota caufa m criteria noftræ faz lutis,qind eft,quod Chriftus apudProphetam dicit:Torcular calcauiSO L VS,amp; de gentibus non eft uir ttiecuniÇ Et ad Apoftolos fuosftnftat tez pus,5Ciam uenit,utdirpcrgaminiunufqüiflt;^infua,méq? SOLVM re/ linquatisfQuibusdidiSteftificatur, fefolum efleillu, quipcccatanoftra coram Patrefuoexpiet,nechabeatullitm in Co officio hominem, quanz tumiiis fandurrt,collegam ÔCadiiitorcni,

Etin Epiftola ad Hebrços:Chriftus,(inquit)per proprium fanguinerrt ’Ogrefius eft femel in fanda,æterna redemptione reperta. Ac iterum; Vz nica oblationc perfedos effècit in perpetuu eos,qui fandificantur. Siobz Ltio eius non eft totalis caufa meritoria noftrç falutis,quomodo perfedè perpefud liberauit eos,qui fandificantur,hoc eft, qui ipfum perfidem agnoftuntf

Et quæ cftent Sandorum merita,cüm Si opera corum fint immondä, neceflè habcant de fuis operibus clamarc,Non intres in iudicium curn feruotuo,quianoniuftificaturin confpcdu tuo omnisuiuens.Et AUgu ftirtus dicitflpfa noftra iufticia,etiamfi uera fit. propter ueri boni finem,ad quem refertur, tarnen tanta eft in hac uita,utpotius PECCATORVM RCMISSIONE conftet,quam perfedione uirtutum.De quo argument to,quortiamanteamülta didafunt, fuperuacaneum cftnunccopiófius dicere,Cüm i gitur Fraterculi docent Sandos efïè inuocandos fidücia me ritorunieorum,tantumdetrahüntfdetrahuntautemdimidiamfcre,aut tertiam partem.Nam amp;nbsp;illuddiccre folent:Pafsionem Chrifti non efle to tdlem,fed PARTIALEM caufam redemptionis)meritis Chrifti, quanz tum meritis Sandorum tribuUnt,óf tantum fallunt ac pudefaciunt fpem falutis noftræ,quantum fordium in omnibus hominum, quamuis San/ dorum,operibus,coram feueroludicio Deiinuenitur.

Qiiid,quód hac dodrina transformant Regnum Chrifti, inregnum mundanumC’Finguntenim,quódquemadmodum inaulamundanirez gis,nonpatetcuiuisaditusadRegem,præfcrtimiratum, nifipræcipuis Principibus,autcognatisac optimede rege meritis,quorum intercefsioz ne neceflè habeat uti is,qui caufam fuamirato regi cxponcre,amp; beneficixT

’i'mpetrarcÖolucriKita Chhftusfit in cœlefti regno,tanquatn Rex iratiiS^ quigeftet manuûia letiferaiacula,quac emittatinfceleratos homines, nee pofsit placari nifi interuentu Beatæ Mariæ uirginïs, quæ obijciat ia/ çulis pallium (uum, ôi reliquorum Sandorum,qui oftentent irato Chii fto, aut capita fua propter ipfum defeda, aut uulnera fua propter con/ fefsionem nominis eins excepta, Sed hæc fomnia iamdudum reiecit eti/ am Ambrofius,quod dC. ConfefsioPrincipis recitauit. Soient (inquiens) pudorcmpafsi,negleÆDei milera utiexcttlâtionc,dicentes lèperiftos pofleireadDeum,ficutper Comités peruenitur ad regem , Scribit qui/ demSotusinfcorqsfuis, Ambrofiumaducrfuseosloqui, qui cumDe/ um cognouiflènt,non ficutDeum glorificauerunt: cùm autem hypocri/ tac,eandemininuocandis SanAis impietatê defignent, manifeftum eft, quod à^ipfos Ambrofius refutet

ÄC profedô hæc Fraterculorum fomnia non tam in Regnum Chrifti rœlefte,quâm in regem ipfum Chriftumfunt contumeliofa.Chriftosem afeendit in cœlum, amp;nbsp;fedet ad dexteram Dei Patris fui, non ut iralcat,fed utfaueat,non utcônqciatinEccIelîam fuam mortiferaiacula, fed ut cos, qui morti funt obnoxïj,feruct,non ut alios inftituatintercelïôres,feduti/ pfe intercédât pro nobis, Quis cft(inquit Paulus) qui condemnet f Chri/ fius eft,qui mortuus eft,imo qui fuftitatus eft,qui etiam eft ad dexterî Dct, qui INTERCEDIT pro nobis, EtIoannes:Si quis peccaûcrit, aduocatumhabemus apudPatremjIelum Chriftumiuftum.Et Aôgufti nus:CIama3(inquit)aduocatum habemusapud Deum,Videte ipfum lo annem,feruantemhumilitatem,Certèôiriuftuscrat, 5Cmagnus,qui de pedlore Domini myfteriorum fecretabibcbat,llle, ille qui bibendo depe eftore Domini diuinitatem rucftauit,In principio erat uerbam,fiC ôerbum cratapttdDeum,ilIetalisuirnondixit,AduocatumH ABETIS apud Patrem,fed,fi quis peccauerit,aduocatum,inquit, H A B E M V S, non dixit, H A B E TI S: nec M E habetis dixit,nec ipfum Chriftum H A/ BETIS dixit,fedScChriftumpofuit,nonfe,ÔC HABEMVS dixit, non H A B E TI S. Maluit fe ponere in numéro peccatorum, ut habe/ ret aduocatum Chriftum,quâm ponere fe pro Chrifto aduocatum, in/ ueniriinterdamnandosfuperbos , Fratres, lefum Chriftum iuftumi/ pfumhabemus aduocatumad Pattern , ipfepropiciatiocftpeccatorunt noftrorum,Hoc qui tenuit,hærefin non fecichoc qui tcnuit,fchifma non fecit,Vnde cnîm fada funtfchifmatafCùm dicunt hômincs,nosiufti fu anuSjCÜmdicunt homines, nos fandificamusimmundos , nosiuftifica/ mus impios,nôs petimùs, nos impetramus, Hadenus Auguftinus, Etfi autem inpræfentia loquitur defàndis adhuc in hac uita fuperftiti/ bus,tamen manifcftè teftatur,hærcfcs ôi fehifmata iftic oriri,ubipro Ad/ üoeato Chrifto,homines, fiueilli uiuentcs, fine mortui, Aduocati, San/ dificatores,Iuftificatores,6C Impetratores,quod Afotfcis folenne eft,fub ftituuntur,Quare, quantum Afotici tribuunt Sandorum fuoruminuo/ cationi,tantum detrahunt intercefsioni Chrifti,6if maieftati regni ciSs,

Poftremô,poftquam cultûs inuocationis Sandorum nonpoteftnec Prôphetica nec Apoftolica fcriptüra probari,dübiâm non eft, quin per/ tineatadcatalogum humanarum traditionum. Ea autem conditionc funt humanæ traditiones,ut tefte Chrifto ipfo, nonfolumfint initus Dei cultus,uerum etiam obfcurcnt diuina præcepta,amp; fintplantatîo era/ dicâda.Fruftra,inquit,coIônt mc^docetes dodrinas,pr£cepta hominum.

Etî'Vos tranfgredimim'præceptum Dei propter traditionem ueftram, Præceptum autcm Del eft, Vnum foIumDeiim Patrem per Chriftunifi liuni fuum, in Spiritu fando iniiocandiim. Qiiantuni igitur Afotici ur/ gent SCexiguntInuocationem Sandorum fuorum, tantum non folum obfcurantpræceptum,de inuocationeDci,uertimetiampra;uaricari fact tint,ut homines omiflà inuocatione Dei, quae neceflària eft, ïolos San/ dos innocent,ac falutgm fuam fohs,aut maxime omnium,fandis com/ mendent, Habes3quantumamp; Chrifto,amp;’fpeifalutis noftræ,quaîinfolo Deo collocanda eft,per inuocationem Sandorum detrahatur,

Hadcnusdemonftrauimuslnuocationem, quamitauocant, San/ dorum, non folum nonefte Verbo Domini ftabilitam, uerumetiam cumeopugnare«Nuncigitur pergamus hue conferre confuetudinem Ecclefiæ, éc rationem fidei, Vociferatur enim Sotus nomi ne catholicæ fuafEccIeliæ,quôd teneant Sandos meritó efle inuocandos , amp;nbsp;inter/ ceflbresacmediatoresnoftros apud Deum adhibendûs,id(.]5cxcn-!plis amp;^mâdatis feripturæ amp;nbsp;uniuerlalis Ecclefia: confuctudinc,SC apertilsima ttiamcfic enim Ioquitur)ratione fidei. Ac primum quidem illud, de ex/ emplis ÔC mandatis fcripturæ,manifeftèfalfum eftè oftendimus, Neque enim poteft ullumuelmandatum,uel exemplum fcripturærecitari,quo probetur, Sandos in ccelo, efle inuocandos, Quod cùm Sotus uanifsi/ meiadaucrit3uanifsimumeritamp;inud,qnoddcapcrtifsimafideifiiæ(de confuetudineenimEcclcfiærnox) ratione affirmât, Quæ enim poteft efle uerafideiratio abfquemandatoamp;^exemplofcripturæç’Ccrtc icriptu raProphetica SC Apoftolica eft oraculum Spiritus làndi,quo nobis ucr/ bum Dei ita cognofeendum proponftur,ut ne Angelus quidem audicn dus fit, qui exigat, quod cum hoc uerbo pugnat, Vbi ergo non eft Vcr/ buniDei, quam mihi fideirationem fingesÇFides enim ex auditueft, »uditusautemper uerbum Dei. Soient quidem hypocritæ nobis pro fi/ dei fuae ratione obtrudere,quod ipfi fomniât.Sed aliud eft cœleftis fides, aliud humanum fomnium : ac ilia quidem autorem habet Spiritum fan/ diim,SC organon acteftimonium uerbi Dei, hoc autem autorcm habe/ te folet figmentacarnis,ÔL uanas hominum traditiones.Cùm igitur So/ tus non habeatpatrociniumfuæ Sandorum inuocationis,ncc ex man/ dat!s,nec exemplis facræ feripturæ, fruftra gloriatur de fidei fuæ ratione.

Deuniuerfalis autemEcclefiatconfuetudine, quam amp;nbsp;ipfam iadat Afotus,facile relponderi poteft. Primùm enim manifeftum eft,quod ue tus Ecclefia, quæ fuit ab initio conditiorbis,ante natumCzhriftum, non inuocauerit Sandos mortuos,annis pené quatuor millibus. Ac récitant etiam Afotici ipfi caufam, quod olim in ueteri Teftamento non inuoca/ iierint Sandos, quia aiuntPatriarchasnonredàin cœlum alcendilîè, fed ad limbum , ncfcioquemjdefcendilTe, donee ex eo per Chriftum fintliberati.

Deinde manifeftum Â^illud eft, qüod poft nattimChriftû nec Apo/ ftolorum temporibus, nec annis póft pluîquàm trecentis, inuocati fint fandi mortui, in Ecclefia. Video Bafilium Cælàrienfem facere mentio/ nem Inuocationis Martyrum,non autem uideo, quæ uel maiorum fuo/ rSjUel Saerg feripturæ habeat huius inuocationis teftes.Et apparet cam à Rhetorica Apoftropha, aut Profopopœia initio cxörtam, poftea fuper/ ftitione uulgi audam,amp;i propagatam fuiflè. Qiiis autem dicer et, eum ef/ feucrumCatholicæEcclefiæconfenfum, qui nullum habet prorfus te/

ftimoftium uel Propheti’cac 8^ Apottolicx fchpturae,ucl uetcris amp;?puriâ risEcdefiac.

Poftrcmo, produxen'nt funè Afotici nonnulla «etuftæ confuctudinis de Sancfiorum fuorum Inuocatione exempla, quid probabunt ‘i Priuata exempla non faciunt generalem rcgulam. Et non eft obfcurum,quo Io? co habenda fit cônfuetudo^quæ cum uerbo Dei pugnat.Quare ficut So/ tus non habet fuældolomaniæ teftimonia c Sachs Iiteris,ita non habet patrocinium eius ex uulgari Ecclefiæ fuæconfuetudine,

Sed ne uideatur fruftrade hac eonfuetudinc gloriari, récitât Catalo/ gum,non quidem teftimonioium iè fcriptura Prophetica Apoftolica, fed Ecclefiafticorum fcriptoriim, qui San do rum honori fubueniant •opitulentur, Omnino cnimiuftum eft, utcumSaindiincœloopemfe rant necefsitati uiuentium in terra, hi uicifsim maieftati illorum fucctir/ rant in cœlo,ne noui Vigilantij plus niniio tiigilesj ofeitantes cos SC dor mitantes opprimant

Miror autem,quód uifum fucrit ei in prima acie huiüs pugnie eolloca reDamafeenum fcriptorem non admodum uetuftum,cüm nos uetufti/ oris illius,hoc eft, Apoftolica*,non huius recenfioris Ecclefig teftimonia de Sandorum Inuocationerequiramus, Ac agnofeimus quidem enco/ mion, quod Damafeenus de landis Dei, é Sacra fcriptura récitât,fed tali eneomioornauifeos Spiritus fandus,ctiam cum adhiicin his tern's uigt; tarn agerent ♦ Et tarnen non licebat tunc ex Catalogo nominum eorum Litaniam facere, amp;nbsp;eos inuocare ♦ Licebat quidem eos adnionere, utiu/ üarentproximosfuos precibus, proptcrea quodcrantadhuc imbecillfi täte carnis, quæ eget admonitiônc, grauati.Nunc autem nc admonitio/ ne quidem egent, quod imbecillitatem carnis abiecerint: nee Deus fit tamobliuiofuSjUtexciderit ei precatio eorum, quaminhocfeculopro Ecclefia coram ipfoelFuderuntinecprecatiofuerit taih ignaua amp;nbsp;da,ut non adhuc hodieep in auribus Dei fonet Agnofeimus ctiam,quód Sandi Dei fint-honorandi,non autem honorandi funt IN VOCATIO N E, qui eft cultus foli Deo tribuendus, fed gratiarum adione,congra/ tulatione,ôCimicatione ♦ Agendæ enim funt gratiæ Deo, quod fit tanta ergahumanum genus dementia, utcum potuillet omnes homines pro pter peccatum in extremam perniciem abqcere,maluerit fibi tot uafa mi fericordiæ feligere, SCtantamSandorumEcclefiamexuniuerfo man/ do colligcre,quam ad interitum totius humani generis conniuere^Ageft dæ(inquam) funt^ratiæDeo, quod tot exemplispropofuerit nobis mi/ fcricordiamfuamcognofcendâ,Certus,inquitPaulus,fermo,amp;dignusj quernmodis omnibusampledamur, quod Chriftuslefusuenitinhunc mSdum,utpcccatoresfaluosfaceret,quorum primusfum ego. Verum ideo mifcricordiam fum adeptus, ut i n m e primo oftenderet Icfus Chri/ ftusomncmclementiam,AD EXPRIMENDVM EXEMPLAR his,qui credituti eftent in ipfo,in uitam æternâ. Deinde Sandi honoran/ difuntcogratuIationc.Charitas,inquitPaulus,congaudctucritati.Cnnl jgitur fandi in coclo, uerefuntcumChriftofil{oDei,utrcipfauideanq 5Cconfcquantur,quæcrcdidcrunt, merito congratulandum efteis, tarn ipforum, quam noftri caufa, quod nos eandem quoque foêlieitatem propter Chriftum, in quern credimus, fperemus.Quid autem de Imita/ tionis honore dicam C* Certe non pOteft eis gratior honor contingcre, quam fl exepIo ipforum couertamur ad Dcum, credamus in Chriftum^

be imVocatïóné nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi?

amp; Ïmitemiif frndus ucrç pœnitentiac, quos ipfi in his terris pf ôfûîcrfint; Imitator es,inquitPaüIuSjmci cftote, ficutSC ego ChriftüNo dicit,Inuogt; catorcs mei eftote, fed Imitatorcs, uidelicetfignificans, SanAos tune re? dèhonorarijCÛm exemplapictatis eorum, quam noninuocandis San/ dis mortm'Sjfed inuoeändo Deo uiuente,teftati funt,imitemur;

Reci tantur SC alias miracula, quæ ad fepulchra Mar tyruni édita cHc di contunQuçfiueraôCdiüinafuntjnon certé probant Martyres eflc,utad/ uocatos noftrosjcolcndosamp; inUocandos,fed folum cumDeumjdequo ' faiîguis Martyrum teftificatUs eftjColendunijôiu in omnibus aduerfis in/ uocandum.

QuodenimloannesBaptiftainilisterrisdefilioDeicIamauit, hoe i/ dem omnes fandi in eœlis,iuxta fuum modum femper uoeiferantur:Ec ce agnus Dei,qui tollit peccatum m undi. ( hoc eft) (^lid, obfecro,ipci in nobis collocatisî' quidauxilij inuocatione nominis noftri â nobis expe/ datisÆcce hune lefum Chriftum agnofeite pro expiatorc SC propiciato repeecatorum ueftrorum. Ecce hune agnofeite proInterceflorcôCMc/ diatoreacredemptoreneftro,propterqüerhfdlum, hincum credideri/

Patrem in nomine eius inuocaueritis,accipietis remifsionem pce/ catorumjamp;f uitam çternam.Hâe feu increpationem,feu cohortationem, fiftcutifuerimus,fentientfandiincœlis feànobis infigni honore aile/ dos.Et fl alium cum hoc pugnantem reqtfirunt,non iam ut fandi colert dijfcd ut dæmones abominandi funt,ôd deteftandi*

Quod Afotus récitât ex Cypriano de cædelnnocehtum,fciamus,no/ dum certum cflê,quôd ea eôeio fit Cypriani.Manifeftum enim cft,quôd ftilus eius concionis,a phrafi Cypriani dilcrepet. Deinde nihil ibi dicitur de Inuocatione,fed tantum de Oratione InnocentuimConfefsioautcm Principis, non negat,qttin Sandi in cœlo orent pro nobis, fuo quodam cœlefti modo,negat autem fandos efiè à nobis inuöcandos;

Hieronymus in hoc capite multuseftinore Afoti,ac praefertim feri/ ptum eius aduerfus Vigilantium fæpe in medium producitur.Primùmi non eft eruditis SCprjs ignotum,aliquam quidem autoritärem eile Hie/ ronymi,in EcekfiaDomini, non autem fupra aut contra feripturam fas* cram,quaè eft oraculum Spiritus fandi.Nam quibus teftimonijs feripto rum Ecclefiafticorum Confefsio Principis utitur,non eo utitur,ut figni/ ficct fe fiduciam fuam in illorum autoritatc collocarc, fed poftquàm fen tcntiamfuamftabiliuit autoritäre Sacrae fcripturæ,recenfet teftimonia fcriprorum,Ut doceatfiliumDeifemperhaberefuos,fi non omnes ho/ niines,certè aliquos,qui ueritatem dodrinæ fuæ agnofeantSC teftificen/ tur,hoccft,fiIiumDcifcmper fibi feptemfua nliniarcferuare, qui non curuent genua ante Baal.

Sotus autem SC colkgæ eius, cüm fulcipiuntfalfa SC impia dogmata tüenda,Ä:fi foicntäliquotics SCipfi uerba Sacræ icripturæ commemorà re,tarnen SC infledunt ac detorquent ea ad fuam impietatem,6C maxime omnium appellant ad autoritärem uel humanarûtraditionùm.ucl quo/ rundäm Ecclefiafticorum feriptorum, quam uociferantur ciïè confenz fumuniuerfalis feu cathoIicçEccIefiæ.Sed quanti hoc fit momenti, læ/ pciamamp;multum cftcxplicatunl*

Præterea,in præfenti capite cxigimüs teftimônîa, qucmadmoduni fæpenumcro didum cft , nonquæ probent,Sandos in cœlo pro no/ bis orarc, fed Sandos â nobis 'eflc inuocandos * Hieronymus auf ein

nonnîliîl quidem di'cît de Sanc?lortim Orationcjnon autê lubct nos jSan clos inuocare.Et fi iuberet, eadem facilitate conteninendun» eflctjquail/ le diceretScd ut dicam, quod res cftjquæfo te, Sote, fi uolueris noniini Hieionymianoconfulerc,nonmultamoftentesferiptum Hicronymi aduerfus Vigilantium* Ignotumnon cft, quibusaniculis SChypocritis Hieronymus exhibcatfein talibusargumêtis condudlicium rhetorem»

Nec libet in præfentia excuterc, quanta contumciia Hieronymus in CO feripto coniugium affitiat, quâm ineptis feommatis honefto uiroin/ dignisludat, quàm uirulenta malcdicentia in aduerfarium inuehatur, quàm fecuré teftimonia Sacræ fcripturædctorqucat, denique quàm fe/ cumipfe pugnantiafcribat.Equidem, quodin me eft, Hieronymum, cuius icripta amo,non abqcio extra cœtum uerae Ecclefiaf,ac ipero imbe cilIitateseiuspcrChriftum ipft condonatas,eumqûenunccum filioDei fceliciteruiucrc. Sed quidfaciamÇ Sotusobtruditnobis illud Hicrony^ mi fcriptum,quod potius inter Apocrypha reponendum eflet, quàm ad dogmatum probationem publice proferendum,

Nonigiturdebetnobisfraudiefîe, quôdfententiamnofiram,deeo homincjin cuius nomen non fumus baptifati, nec in cuius uerba fumus «urati,libère dicamus.

SedBernhardus,quemôdipfiimalIcgatSotüs, non folum affirmât Sandîos pro nobis orarc, ucrumetiam hortatur nos, ut oremus ees, ut rcddantnobis propicium amicum fuumiudicem noftrum.Ego ueroiu/ üabo etiam Sotum recitationetalium teftirnoniorum, tantum abeft, ut negem ea extare.GregoriusenimNazianzenus,quicftBernhardolon gèuetuftior,foktferèfunèbresfuas concionestalibus cohortationibus concludere,

Ineaconcionc, quamhabuif de Bafilto Magno,non tantumucrtit fealloquiO fuo ad Bafilium,iaminChhftoquiefcentem,uerumetiani petitintcrcefsioncciusiuuari.Tu,inquiens, (âcrum ac diuinum caput rcfpice nos ex alto, SC ftimulum carnis, qui nobis à Deo, in pædagogi/ an noftram datas eft, aur lifte tuis interceisionibus, aut impetra, utfer/ titerferamus,ô^omnem uitam noftram deduc ad id,quod eftutilifsû nium.Si autcin hinctranfmigraucrimus, excip’to nos Millie in tua ta/ bernacula. Et ad Athanafium. Tu(inquicns ) è fupernis nos reipiccpro/ picius , populum hune fandlum dirige , Santftæ Trinitatisadorato/ rem, quæ in Pâtre Filio Si Spintu fando uidetur amp;nbsp;colitur, 8^nos, fiqui/ dem tranquille agitur,confcruaamp;f cornpafcetfiautemhoftil;ter,abduci/ to nos, fie fufeipito, ac ftatuito nos tecum,cum qs omnibus, qui font taies,qualis tu es. Et ad Cyprianum. Tu nos,inquiens,ex alto rcfpice,no ftrumCp fermonem acuitam dirige,fiCfandum hocouilepake,aut unà rege,acrcliqua,quantum pofsibilceft, ad melioradifpone,moleftoscg Iupos,fyllabarum fiC uerborum uenatores illos abige, ac Sandæ Trini? tatis,cui nunc aftas,fplendorem nobis perfediorem fiC clariorem gratifi care fiCc.Habes Sote multoilluftrioraamp; uetuftiorateftimonia Inuocati/ onts Sandorum,quàm tu rccitaueris.Qiiid ergo nunc dicemusÇ An no hæ funtfatis eu identes probationesîfAcprofedô exempla tantorumui rorum non funt temere contemncnda.Sed maior eft fcnpturæ quàm ho minum àutoritas.Hi inuocant Sandos in cœlo.Qiioautem id feripturæ teftimonio,quoexempIofaciuntC'Noniammihi illud occinas,fuifièil/ los homincs pios,dodos,eloquêtes, QC Spiritu fan do afflatos.addo etiS , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miràculis

tnîraculis îftfignes. Nam amp;nbsp;pif habcnt fuas imbecillitatcs:6^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac eJô/

quentesnoncarentomniraditate;amp;præditifpirittt {ânlt;flo, non femper dudum fpiritus fandi fequuntur,amp;miraculis ornati'aliquoties audmnd Non nom uos ♦ Hîccùmcupimus bonis QC eloquenti'bus uiris noflram charitatê probare,amp; incommoda eorum diëla tropis antlêhematis, qui/ bus eloquentes uti folent,uidelicet Apofttopha aut Profbpopœia, auc e/ tiam Hyperbola,explicate,non permittit nobis hoc officium Sotus, fed uociferatur:Necefi:ucrum,inquiens,fcriptores ueteres errafle, quum oz tatfone ad Sanchos fe conuerterent aut per Profopopoeian finxifie perfo/ nanijcui loquerentur,fed reuera ipfos præfentes fuis precibus cognouc/ runtjSCc.Verax igitur homo Sotus arguit nos mendacq,Cum autem ex pedamuscaufas,curaudeattantaimpudentianos mendactj argucre,in/ halat nobis iterum paralogifmum Hieronymi,quód cum Agnus fit ubi/ qücpræiens, fint amp;nbsp;fandii,qui cum agnouadunt,quocunlt;Çierit,ubiquè pracfentes. Et cum Confefsio Principis feciflet mentioncm Glofie ordina riæjCitantis Auguftinum,quÔd mortui,etiam fanAi,nefciant, quid agât uiui,Sotus iterum infimulat nos mendacq,ac negat tale quid in fuis ex/ •mplaribus haberi.Interea locum £faiç,qui dicit: Abraham nefeire nos,

Ifraelcm ignorarenos,tcrgiuerfationefuaitaob(curat,utnefcias quid balbutiacQuod igitur ad Glofam Ordinariam attinet,cuius autorem ef? feaiunt Petrum Longobardum,0^fi ea non eft apud nos tanti momenti, tttautoritatem eius,abfqi facræ icripturgautoritateagnoftamus,6(^minu tius eft,quam ut operæprecium fit refutarc,tamen uifum eft Soto, nc fibi in fua uel ofcitantia,uel inftitia applaudat,paucis refjpondcre,qgt; quæ uer/ ba Confefsio Principis ex Glofa Ordinaria rccitat,contineantur inGfo/ fainterlineari,quæOrdinariaeadiunlt;ftaeft,Nos autemhomines Sotica/ rum fubtilitatum impcriti,exiftimauimus licere nobis o-vviK^a^iKâf, no/ mine Ordinariac Glofæ intelligerc etiam Interlinearem , quam ita uocant

Sed quid pluribus opusfSiuc enîmbafC ücrbaîegalïtur in Ordînârîà, fiue Interlineari Glofa,certè ièntenna ipià, ex Auguftino, qui ibi citatur, petenda eft.

Audiamus igitur Augnftinum,qUî non folum pugnatapertè cum fen KntiaHieronymi, cuius teftimonio uanus homo nos mendactj arguit* ueruntetiam longe redius interpretatur locum Efaiac,quâmAfotus. Ad feribam autem uerbaipfaAuguftini, quacamp;^fuprànos commemoratu/ ros recepimuSjUt Sotus intelligat,quanto cauiac fuae commodo Hiero/ nymum hac in parte fequarur»

Si rebus (inquit) uiuentîum jintereffènt animae ïnôrtüotum,amp;ipfaè hOs,quando eas uidemus , alloquerentur in fomnisîütdc ahjstaceam* meipfumpia mater nulla nocftedefercret, quæ terra manque fecutaeft^ ut mccû uiucret, Abfit enim ut fada fit uita foeliciore crudelis, ufqj adeô, utquâdo aliquid angit cor meû,mc triftem filium fuum confoletur, que dilcxit ûnicé,quê nunq uoluit moeftum uidere,Scd profelt;Â3,^d lacer pfai tnus perfonatjUCFjt eftrQuoniim pater meus, mater mea dereliqucrût me,Dns autem alTumpfit me.Si ergo derelinquut nos patres noftri,qüo modo noftris curis Si rebus interfuntfSi aût parêtes nô interfunt, q func

âlij mortuorum,qui nouer nut, quid agatnus, quiduepatianiur fEfaiaa Prophctadicit:Tu cs cnim Patetrtofter, quia Abraham nos nefciuit,0^ Ifrael non cognoUit nos.Si tanti Patriarcha*, quid erga populS ex his pro crcatum,agerètur,îgnofaucrunt,quibüsDeo credentibus populus ipfc de illorum ftirpe proniiflus eft, quomodo niOrtUi uiuorum rebus attp a/ Ct.bus cognofeendis adiuuandisqj mifccnturC Quomodo dicimus cis fu ifîe confultuntjqui obierunt antequam uenirent mala, quæ illorum obi/ turn confecutafurtt,fi ÔCpoft mortem fentiunt,quaccunc^ in uitæhuma/ lia* calami rate continguntç’

An forte nos errando ifta dicimus, ÔC hos putamus quietos, quos in/ quicta uia uiuorum follicitatC*Qiiid eft ergo, quod ptjfsimo regt pro ma/ gnobeneficiopromifitDeus, quod eflet ante morituru»,ncuiderctma/ Ia,quæuentura illi loco QC populo minabatur.

r Ibi ergo funt Ipiritus defuntftorum ubi non uident, qOâècunt^ agulV turauteueniuntiniftauitahominum^

Qiiid ergo nunc, Sote,deHicronymo, quö cum Auguftinöshacirt parte manifcftepugnatjdices Num affirmabispresbyterumEpifeopo in explicanda/acra fcriptura,eruditiorem,0^inintelligendisrebus fpingt; tualibusacutioremC’Dehacreuidcrit Afotus, quomodo concilier Augu ftinumeum Hicronymo,Nos nulla hominum autoritäre tencmur,nifi quat fuam ex diuinis libris habet autoritatem,cui etiam Angeli ccdcre de bcnt.Prccio,inquit Paulus,empti cftis,nolite fieri ferui hominu. Et quart quàrh hypocritæ exerccantin InuocationeSandforum tarn manifeftain Idolomaniam,ut excufari non queant, tarnen cupimus Maioribusno/ ftris , quorummultaueræpietatismonumentaextant, quoquoofficio poflumus fuum honorem defcrrc,SC incommoda eOrum di(fta,pijs inter pretationibusmitigare.Sed fi Afonci co tantum tendunt,ut Ecclcfiafticorum fcriptorumurgcant,amp;^ ex rhetoricis fchematisactro/ pis Eeclcfiafticadogmatafaciant,paucis rcfpondemus,quodamp;fpaulôan tè diximus,nos non in nomine,uel Hieronymi, uel Pontificum,uel Fra/ terculorum,fcdin nomine Patris,5cFili),ôéSpiritus ßnefti bâptifatos, nCcpcrHieronymum,autFraterculos, fedpcriefum Chriftumfiliuni Dei ä pcccatis 6C morteredemptos efle.Siue igitur fantfti pro nobis orct, fiue non orent,fivte rebus humanis interfmtjiiie abfint, certe cum nullo, nec mandate,necexemplo Prophcticaeamp;f Apoftolicæfcripturæconftct, quod fintinuocartdi,necfaluti noftræneccflârinm,nec utile fitutinuocen tur,fedillüdneccflariùmfitamp;conftet, quod Solus Dominus Deiisno/ ftcr,pcrlefum Chriftum filium fuum fitinuocandus,non eft nobis refpi/ ciendum,quid longaconfuetudirtefitufitatu,amp; quid hominespri/

gt; uato fuo affediu fentiant,fcd quid Spiritus fandlus in fcriptu rafacradoceat,urfolum Dei nomen per folum filium cius,in Ipiritu fandto inuocântes,ueram 8C ccxle ftem falutem confequamur.

VM AP VD EuangeliftamMatthaetim,ScnbææPhi rifaci réprehenderenc difcipulos Chrifti' quod nonJauaz rent manus, priufquamcibnniGapercnt, Ghriftus uici£z fim,nonfolumgraaicer défendit difcipulos,uerunietiam _____feueriterinuchitur inPharifæosîQuare , inqm'ens, uos tranigredinnnipracceptum Dei,propter traditionemueftramc' In ident prörfus crimen incurrit Pontificia 6C A(otic3 colluuiesjfijquf tradit de In uofationeSandorum,amp;Meinona defundornm,prcfsiiisintuearis.Prg ccpniin enim Del eftjtitVnum Solum Dcum , perlefumChriftumfiliz um eiuSjin Spiritu fando colamas,amp; inuocemus. Praeceptum item Dei €ft,ut proxlmum fiuc àmicum,fineinimicum,diligamus,ficut nos ipfos, Pontifi'ctjautemödÄfoticijexcogitaruntabfqueulloiierbiDcilcutefti/ , . . ftîoniojfeuexemplotraditionemdelnnocàtione Sandörum, inquaita oceupati funt,utpræca,ueram Dei inuocationern,quç diuinitùs eftpræz èepta,nonadmodumcurent,imó quod eft nragisablurdumamp;impium^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• '

quas preces Spiritus fandus nobis adDeumfac/endas propofuity ad Inz ' ’ uocandos Sandos impudcntifsimèdetorlt;^ueant, quemadmöduminfuz periori capite oftendimus, Sic 6C excOgitarunt traditionem de adiuuanz dis animabus defundorum,quas foiuniant eftê in igni Purgatorio, Qua in rc tanto funt ftudio ÔC follicitudine, ut nec de ucrapœnitentia agenda (quod eft diuinitùs pracceptum)ferio cogitent,nec ad fubleuandas proxiz niorum , quiadhucinbacuita funt, ærumnas , pio affedu properenc (quod ÔCipfum diuinitùs exigitur) fed ömnem pene curamfuam, ad fez tendam mortuis opem conférant, Itaque collocant fe medios inter Sanz dos in ccelo,amp; defundos in Purgatorio, 8C ab illis quidem omnemfaz lutem inuocatione,amp;cultu fuo cxpcdant,his uero felacrificijs,intcrcelz fionibus,eleemofynis,iciuni}s , fîCalqs id genus operibus fuis liberatioz nemabomni fupplicio affèrre confidant, ut quemadmodum cozleftes fandi funt Fraterculorum opinione faluatores uiuentium in terra, ita uiz uentes fint faluatores defundorum in Purgatorio ♦ An non hæe eft bella diftribucio^’Ac tolerabile quidem uideri poftet,fiilli erroréfuum fimplicî quadam ueri ignorantia fequerentur ♦ N une autem tanta funt eæeitate,ôi^ animi obftinationc,ut non folum errore SxLimpietatem fuam uerbis tuez antur,uerumetiâreprehenfores impictatis crudelifsimis fupplicqs perfe quantur. Sedomiflahac querela, quauisiuftifsima, accedamus ad expliz candam memoriam defundorum.In hac enim Sotus non eft contentus lionefta maiorum,qui in fide Chrifti defundi funt,mentione,amp; cceleftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

eorumuitæ ac foelicitatis recordatione,ac publica ad teftificandam ipem ; refurredionis fepultura. Affirmathacc,ctiamEtbnicorumefic,'quodiz t dotcftatur,feaut prorfus nihil penfi habere , quid dicat, aut nondum ' ’ intelligere quod fit diferimen inter Ethnicosamp;Chriftianos.QuidenimC' t'} Faciunt ne Ethnici honeftam eorum, qui in fide Chrifti defundi funtj mentionem C Curant ne Ethnici ftpulturam ad teftificandam fpem Rez furredionisCSed imputenturhaec Afoticxbalbutici.Nosnunc ea conz fideremus , quæ Sotus iudicat ad Chriftianam pietatem proprie petz tinere, QC qualiter nos , ( utor enim uerbis eius ) iuxta Rcligioneni

Affif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àdiuuir/uiüorüm orationibus, fàcrîfici o aî/

tan's,elcemofyilis 8é ahj s pijs ®pe^ibus»Et fie aditmari,ut è Pitrgatorio,0f a rcatu pœnæ ci'tius hberentur, caeß opera efle cfficacja fpi'dtu ÔC uirtute Chrifti.Ätcp hoc Catholicitn ôi^ uniüer/àlem Ecclefiam ctedcre.Scd hæe Soti àflêuerati'ô totfere mehdactj«,quöt uerbis conftat (^æfo fginir piff ledèorcnijUtdumhocdemonftraucro, ahimum benigne adhibcat. Pri/ tnum enim,quód defnndt pofsint itnrari orationibus facrifieijs, ÔC slijt operibus uiuorum,fàq:a fcripturajioc eft,oraculum ^iritus fandh', nullff necteftimonium,necexemplumtrâdit* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--

Nam quod exemplum ex Macchabafiscitari folet, îamdudumânoz {b-is,tamcopiofé,amp;perlpfcuè refutâtuni eft, utmirer, qua fronte Frater/ culi audeant adhuc metionem cius illo confilio faccre, utfilt;fticium fuum Purgatorium pröbent ■

Ac ego quidem finerem eos fuis tenebris frui, Öd pergerem id alia ex? , pîicanda,fed quia Sotus in fcorqs fuis ait,magnæ efle temeritatisferipto/ yilf^j-orumMacchabacorumueniam dare j paulocopiofiusdehislibris dicendum eft . Nam fi de iph’s faciendum eft iudiciUm ex autore feu fen'/ Wrrowyww ptore corum,non eft,tcfteHieronymo,ignotum j quod autor eorum fit M«lt;rd Pfirf lofephusHiftoriographusille, cuius extant libri,De Antiquitatibtislu/ ** * d^rum7i3e benoludaico,amp; contra Appionem» Etfiautem hie loft/ phus mcretur in cönferibenda hiftoria fuam Iaudem,fidfertinfignc teft/ tnonium,(fi modo non eft ab aiqs infcrtum)delefu ChriftOjSd deloannc Baptifta,tarnenmultaefuntnotae, quaffignificant horhincmcruditum quidem cflc,5d eloquctcm,nônautemfirtem legis, qui eft Chriftus,intel/ Iexiire,nec ipiritu fandio uerepræditum fliifîè. Nam cum qs tempotibus aetatem egerit,quibusEiiangeIionChriftidiuuIgabaturin ofbemterr^ tencri non pôtuiirct,quin deferto ludaifmo acceisiftet ad Ecclefiam Cbri fti,fi uere ornatus fuiftet fpiritu fandf o, Atep utinam non multa fabulofi fuis hiftortjs immifeuiflet.

Et quid illud, obfecró,cft, quod contra Appioncm fcribit. Ego not/ iem,ihquiens,de alienis legibus examinationê facerc. Noftcr enim mos eft,propria cuftodire,non aliéna potiusaccUfare * Et ut neep irriderc,necp blalphemaredebeamus eis,quiapud alios putanturdq, aperte nobisLe/ gislatorinterdixitpropteripfamappellationem . Hadenuslofephiucr/ ba.Loquitur ante de ea Iege,quae extatExod.cap. 22. Dqs non detrahes. Putas nc ucram religiortem,6d piam do(ftrinam,feu legis j feu Eiiangclfi, rcdicintclligere,aut ipiritu fantfto praeditum eftè cum,qui ex tot facrç icri pturactcftimom'jsnondumdidicitjdeosGentium eftèdctcftâdos,unum âutem folumDcum icclandum amp;nbsp;coIendumfSed nön libet nunc alia Io At* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fephi fcripta cxpcnderc.De libris Mäcchabi^orUitl in piæfcntia ferinO eft,

* I Cc^infi'ne i^undilibri ita fçnbit.Ego(inquiês) in his faciam finem fcr/ H mo^is,ödfi quidembe_nc, 6duthiftoriæcompctit,hoefîTipfe uëlimîfin * ( aufem minus digne,concedendff eftmihi.Etfi autenigræcus textuspau/ fl id aliter habet,tarnen manifefturtl eft,quód autor agnofcat fuam tenuita ' tem,Ô!fpctatueniâ.Mirorigitur,quibusœftris exagitetur Aiótüs,quód audcatpublicèterrteritatis accuiare eos qui icriptoriJibrorum Maccha/ baeorum ucniam,quam petit,dandam cflc putant.

Deinde,quod narraturiti iècundo libro de Razia,qui feipfum gladio transfixit,manifeftè tcftifi'catur feriptorem non füifïc Uèrè diuino fpiritus iudido

îudicfo praedi'tum«Etfi enimAuguftinusfcnbitfadutmRaziæmagis à ftriptore narratunijquàmlaudatum eflcjtamen exhis uocabuIjSjtv^t»'^?, jquibus autorindefcribendoftratageniate Raziæ uti/ tiir,F3cilèintclligi potcft, l'pfunl efiam fadum ab aurore ïaudari ëi. conv înendari.Quod quale fit, Auguftinusipfefuam fententiam non dilsimu lat,Magna(inquiens)hæG funt,non tarnen bona « Et : Non fuit uiï ifte elfi gendæ mortis fapiens,fed ferendac humilitatis impatiens.Habes iterum * quid de fpiritu fcriptoris librorum Macchabæorum fit fentiendumgt;

Sed Auguftinusaffirmât, quodEcclefia habcatlibrosMacchabaeo/ fum pro Canonicis. Afièntiorjntereaautêexpendenda eft fcntentia Au guftinùNon enimreponithos libres in Canonemlacræfcripturç,quôd ^tcontraE* lèntiat,omnia,quac in ipfis continentur, pro oraculis ijpiritus fandi agno fcendacfre,Sedproptcr,inquit, quorundam martyrum pafsioncsuche/ denf^lil/.i. mentes atquemirabilesamp;c.EtiterumîSupputatio horiim temporum, cap.i^Etde noninferipturisfandis, quacCanonicaeappellantur, fedinalfisinueniz doélxbriftk tur, IN Q^VIBVS SVNT ET MACCHAßAEORVMquot;^ Libre Et aliâs,Scriptura(inquit ) Macchabacorum ab Ecckfia non inutiliterrcceptaeft, SISOBRIE LEGATVR uel audiatur Quid,obfecro,hoc eft,fi fobric legatur uel audiaturCHîc manifeftè feiunz git libres Macchabæorum â feriptura uerè Canonica*

Qiiid autem pluribus opusCSi quis urget teftinionium Augnftini,ui/ cifsim urgendumeft teftimoniumHieronymi,qui Auguftinopaulôeft UctuftionHieronymus cnim in piæfationc,quam præfixit libris SalomÔ nis ita fcribit:Macchabæoruni (inquiens) libres, legit quidem Ecclefîa^ fed eos inter Canonicas fcripturasnontccipiù

Hue facit etiam quod Cyprianus,feu ut alij lentiunt Ruffinus in expo fitione fymbolijde his amp;nbsp;alijs libris no Canonicis fie feribit* Libet auterrt uerbaeiusadfcriberc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sciendum cft(inquft)quôdÔCalîjpoft Canonicos,Iibtifunt,qui noÇat nonici,fed Ecclefiaftici àMaioribus appellanturgt;ut eft S^pientia Salomo nis,5CaliaSapicntia, quacdkitur lefufih) Sirach, qui liber hoc ipfo gene/ rali uocablilo apud Latines, Écclefiafticus appellatur.Qiio uocabulo no autor libellijfed feripturaé qüalitas cognominatà eft Eiufdem ordinis eft libellus Tobiæ amp;nbsp;Iudith,ôd M A C C H A B AE O R V M libri, quæ o/ mnialegiquideminËcclefijsuoluerunti nontamen proferri ad AVgt; TORITATEM exhis FIDEI,amp;e*

Habes duos teftes * Hicronymumamp;Ruffinum , fiue ilium Cypriaz num,contraunum Auguftinum,Ettamen,fiAfotici ferre pofTentjfaciz lèconciliabimus Auguftinum cum Hieronymo amp;nbsp;Ruffino , uidelicct, quod Auguftinus dixerit libres Macchabæorum haberirab Ecclefiapro Canonicis,non quod ualeant ad confirmanda dogmata fidei, fed quo^i Ceat ebs publice ad erudiendos mores, ÔC cognofeendas res geftas,in Ec clefia legere.

Age ueró,habeamus libres Macchabæorum pró ueris Canonicis, amp;nbsp;inuiolatæ autoritatis,non tarnen ex eo loco, qui de ludaMacchabacö rez citatur, probari potcft, quod animæ defundorum pofsint uiucntium oz peribusiuuari,amp; à cruciatucitius liberari. Nihil enimprorfushîcdiciz tur,quôd piorummortuorumanimæfint in aliquocruciatu,necludas iubet facrificia pro liberatione earum e cruciatu offerre,Scd TRIA præz cipuchîccommemorantur, Vnum eft,quèdludasteftificcturhoc cuitu qq

fid cm fuam de Refuf rediône mortuorum, Nifi enim(inquit) fperaret e/ os, qui cccidcrant,rcfurrcduros, fuperfluum uideretur, uanum orar« promortuis ♦ Altcrumcft,quddteftificetureos, qui pic obdormierunt, certeseflèdefua ueraamp;perpetuafalute.ConfiderabatCinquiOquôd hi qui cum pietate dormitioncm acccpcrant, pulcherrimum haberent do/ num rcpofitum.T ertium,quôd pium fit,publicè declarare, defundos in pietate,â peccatis fuis abfolutos efle ♦ Sanlt;Sa,inquit, Si falubris cogitatio, defundos expiate,ut a peccatis abfoluantur, hoc eft, publico minifterio tcftificari, eos habere coram Deo peccatorum fuorumueniam, expiariO/ tiam amp;nbsp;abfoIutioncm*Nam quemadmodum Martyres, qui certis argu/ mentis fandlitatem fuam publice teftiHcad funt, foknt in catalogutn 8and;orum,(uis ritibus referri,quod uulgo uocant Canonizare:quibus ritibus, etfi illud nunc non agitur, quoloco fint habendi,tarnen non hoc iignificatur,ut qui ante fueritprophanus, tunc primùm fiat fandus,fed ut qui antea non agnofccbatur publice Sandus, nunc pro fando habea/ fur:Itaamp; uetercs folent,ficutDionyfius lcribit,amp; paulo póft copiofius cx ponetur, uulgarespios,in Domino defundos, pub lice à peccatis ab fob ucrc,non quódlignificentcos tumprimum in altero feculo confequi Remifsionem peccatorum,cum in hoc feculo à Miniftris Eccicfiac abfol/ uuntur, fed quod commendent eos Ecclefiæ,ütueniam a Dcoconfeciw toSjSi ab omnibus peccatisabfolutos. ItaCphæcabfolutio,quacdefiin/ disimpcnditar,magis uiuorum, quam mortuorum gratia peragitur«

Poftremo nec illud prartereundum eft,quód fâcrificiumpropeccato, quod îudas pro peccatis defundorum offerri iubet,fuerit facrificium Lc^ uiticum,ficut Si in libro Leuifico defcribitur, Nec fuit uera expiatio pro peccatis,nec adumbrauit facrificium Miftàr um Pontificiarum, fed adum foraüitucramexpîarionem,quæ fam femel in crucejfanguineChriftifa/ da eft. QiiarCjfi ludas Macchabæus uoluit hoc facrificio Leiiftico teftifi/ eari,fè credere,futurum efle facrificium Chrifti pro peccato humanige/ nerisjcuiusfacrificijfruduspartidpcs funt, quotquot fn fide Chrifti ob/ dormiunt,redè ÔC. pie fccit.Sicutô^ illorum pictas commendanda eft, quiinfuneribusfuorumproximorum celebrant Coenam Dominicam, utaudiendocommemorationem mortisChrifti,Si fumendocorpus6d fanguinem Chrifti,confirm ent fi'dem fuam de expiatione peccatorum fc fuel per Chriftum fada, Si concipiant bonamfpem, quod cumfdant proximumfuuminconfefsionefidei fn Chriftumex hacuitaexcefsiflêy tiacc Chrifti expiatio etiam ad proximum defundum pertineat,0^ ea nue ipfeapud Dominum fruatur.Atcp hadenus quidem de autoritäre Si tc/ ftimonio librorum Macchabaeorum. Infpiciamus nunc dida ueterurti fcriptorum, qui palam afRrmaht,defundos adiuuari operibus uiuentiS, amp;nbsp;expendamus fententiam eorum,

Auguftinus in librO de cura pro mortuis agenda, Si quatfti.l.ad Dulcï tium ita fibi fcribere permifit. Tempus, inquiens,quod inter hominis mortemamp;ultimam refurredioncm pofitumeft, animas abditis rccc/ ptaculis continet,ficut unaquaequedigna eft, uel requle uel acrumna,pro co,quödfort{ta eft in carne, dumuiueret.Nequc negandum eft defun/ dorum animas pietate fuorum uiuentium releuari, ctim pro illis facrifi/ cium mediatoris offertur, uel eleemofynatin Ecclefiafiunt, Sed cis hare profunt,qui cùmuiuerent, uthaccfibipoftea poftent prodeffe, meruc/ rant. Eft cnim quidam modus ufuendi, nec tarn bonus,ut non requirat tfta

mortem,ncc tatn malus,ut ei non profint ifta poft mortem.Eft uero talis in bonOjUt h æc non requirat, eft ÔC rurfus talis in malo, ut nec his uakat, cum hacc uita tranfierit,adinuari ô^c

Etiterum : Cum ergo facrifida, fme altaris , line quariimcunque e/ lecmofynarurrtjpro baptifatis defuneftis omnibus offeruntur, pro ualde bonis,gratiarumadionesfunt,pro non ualde malis, propiciationcs funepro ualde malis,ctiamfi nulla flint adiumenta mortuorum, qualcß cunque uiuorum confolatiori'cs funtQuibus autem prólunt,aut ad hoc profunf,ut fitpkna remifsiö,aut ccrtè,ut tokrabilior fiat damnatio, Haz IftenusAuguftinus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

• QuidigiturdicemusC’ Auguftinus palam affirmât, Animas corum, qui in acrumna funt,rckuari pietate fuorum uiuentium, 8»C confequi ho/ turn offices aut pknam remifsionem , aut tokrabiliorem damnatiz onem * Magna certe eft in Ecckfia Domini aiitoritas Auguftini, ïdeöc^ tion eft tcmerê à fententiâ dus difccdendum.Scd maior eft aUtoritas uerz bi Dd,qiiöd docct,rion humana opera uel uiuorum tiel mortuorum,fed tantum fanguinem Chrifti cflè propidationem pro peccatis, Et pknam remifsionem tarn culpæ,quàm pœnac contingerc nobis gratuita tantunt dementia Dei propter lefum Chriftum per fidem* Quod igiturAiigufti iiusipfeiubct, ut tarn fua quam aliorum Ecdefiafticorum fcripta,non cum credendi nccefsitate, fed cum iudicandi libertate kgamus, fequaz tnurregiilameiuSjamp;conferamusfententiam eius cum uerbo Domini, nc temete ab eo diflentire uideamur.Primumdidt,quod tempus,quod pofitum eft inter hominis mortem amp;nbsp;ultimameiusrefurredionem, con tineat animas abditis receptaculis, Hæc de tempore receptaciilis,quiz bus animæpoft mortem ufque ad refurreditonem coritinentur, nifiimz proprie intclligasjabfurdè dida funt. In eo cm ipirituali feculo, quo intc/ rea animaeuiuunf ,dumnouifsimusucnerit dies, nullum eft tempus, nullus locus. Omnia in co ut ita dicam, tempora, funt unum momen/ turn. Omniafuntfupraomnemlocum. Vnusdies,inquitPfalmus,fi/ cut milk anni.Et Paulus,cum ad tertium cœlum raptus eflêüNefdOjin/ quit,anincorpÖre,an extra corpus,Deus feit. Hæc aperte fignificant,in alterofeufpiritualifeculo , necefletempus,neclocum, qualiaquidenx Phyficus definit, Scripturaautemeollocat poft Refurredionem Chrifti, animas piorum defundorum in finu,iri manibus,in regno Chrifti. Do/ minelefu,inquit Stcphanus,fufcipefpiritummeum.Et PauIus.’Cupio diflbluifiCcflecurnChrifto.Impiorumaütem in tartaro feruaridascUm diabolojcuius membra funt,adludicium.

His kripturæ locutionibus afluefaciendi fumus, ut no folum fenfum, fed ctiam uerba Spiritus fandi teneamus.

Deinde dicit Auguftinus ;Neque negandumeft, dcfundorùm àni/ maspietateuiuentiumreleuari.Sedquofcripturaetcftimonio hoc pro/ baturfNam,qUöd commémorant de fpiritibus,quihomirtibus apparue runt,ô^ opem eorum petietût,uetat feripturafidem cis adhibefe.Ä morz tuis ne quæras ueritatem. Et: Nunquid non populus à Deo fuo requirct uifionemCPro uiuisadmortuosC’Adkgcmmagis,6C ad teftimonium. Et quomodo uiuentium opéra iuuabunt animas defundorum , cûm non amplius fit inter ipfos ullumhumanum commercium f Illudquiz dem noneftnegandüm,quóduiuentespofsintpietatêfuaiüuare feu rc/ ktiare aKos uiuentes, ficut Mofes QC Samuel releuauérunt Ifraelitas, fe«J

quód pofsint étiam dcfundos in tornientis rcleuarc, «rta probatiénc iti digctjnon nuda aflcuerationc,

Prætereadicit,Tune defundos rdeâari,cûmpro illis facrifidum Md diatoris öffertur, uel eleemofynae in Ecclefia fiunt Etfi Auguftinus per oflrerrefacrificiumMedtatorisnonintclhgit Miflas priuatas facrificulo/ r«m,quales in regno Pontificio habentar,fedintclligï£ coenamDonu'/ nicanijin qua corpus amp;nbsp;fanguis Chrifti,pane ói. uino,Ecclcfiæ difpenfan tur,óC in qua fit cómemoratio ÓC commendatio facrificrjMcdiatoris,quo facrificio Chriftus femel cxpiauitpeccatatam uiuorum, quam mortuo/ rum,cornm ufdelicet,qai in fideMediatoris defundi funt, quemadmo/ dum alias cxplicatüm cft,tamennc fic quidem üerèdici poteft, quód de/ fundi releucntür hoe operc uiuentium«

Poftquamenimdcfundicxhacuitaexceflerunt quid ad ipfosccena Dominica,quacinrcmcdium amp;^confolationeni uiuentium eftinftituta^ Sieut eninibaptifmus,itaö^eoena Dominica pcrfonalc eft uiuentium bc/ neficium,ÓC non egreditur eorurn perfonam ♦ Et quidjobfecro,ad defun/ dos commenioratio facrificrj Mediatoris,quæ cum ex auditu corporali, per fidem accipienda eft,nunam affert def undis,qui nunc corporali audi tu carentjütilitatemÇ Idem fentiendum eft de eleemofyna,quç inopiacui uentiumjnon defundorum quibus non eft amplius iftis humanis oßv cqs opiTSjfuccurrit, Quid autem deOratiönibüs pro defundis fentiendd fi£,poftea Deo uolente,copiofè explicabitur.

Deinde addiuSed eis hateprofunt,qùicùm niuer?t,ôthæcfibipofte« poirentprodeflèjmeruerût,Hafcprofedô,prafternuda uerba, nihil funt. Quid enim eft, Viuus mereor,ut mihi defundo aliorum pictas fuccur/ ratÇ Si mihi tantum eft meritorum,qiiid aliéna pietate indigeoÆt quidï^ Si ego quidem uiuus mereor,ut defundus, fuperftitis amici opera adiu/ uer,nullus autem fit mihi amicus, qui mei poft mortem mcmineritC nullus fit facfificuluSjqui pro me facrificium ofFeratC Mihi neidcirco pe/ reundumeft,autdiutiusinPurgatoriohçrendumC’Miferummeamp;;infœ licem, quod etiam poft mortem luendafit paupertas, quze mihi fuitim/ pcdimento,quo minus amicos amp;nbsp;facrifi'culos conciliare potuerim,ut me poftmortcmfacrifîcqsôdeleemofynisfuisiuuarent,Quantofceliciofeft ^ff ^*** conditio diuitisf’Namamp;hoc Albertus,quem Magnum uocant,afleue/ ftecabid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audetSed operacprecium eftuerba cius recitare,ne quis nos aliquid

Tr«S J K. fingefe exiftimet, Sic ergo fcribit De officio Miflàc. Tot (inquit) polTunt fieri fuffragia pro uno ahquo,quód ftatim in momento liberatur. Eti/ deoinhoefolo cafumelioreft conditio diuitis quam pauperis, quia ha/ betunde fuffragia fiant pro ipfo, VndeProuerb.rj.dicitunRcdcmptio animg uiri diuitiæ fuæ,

Quid autem eft impia docere, fi hoc non eftc’Nam præfcr inud,quôd deprauatdidum Salomonis falfa interpretatione,etiam iniuriuseftiit pauperes,qui cum in regno Chrifto multo melius, quam diuites audiât, tarnen tanta eft Alberti impudentia,ut in co diuites paupcribus praepo/ nat,0(regnum coelorum diuitibus magis, quam paoperibus ucnale ex/ ponat.SedualeantilIa.Nos,fidemerito exadeloquendum eft,nonagn(gt; icimus aliud falutis noftrg coram Deo meritum,prætcr Meritum Domi ni noftri lefu Chrifti,quod eä eft conditionc,ut non transfundatur in hu/ m^a operated cqftet in fola Cluifti perfona, amp;nbsp;liccat nöbis co per fident - - - nbsp;nbsp;nbsp;—. -

frui, qScmadniodû ali'âs copiofè demonftratum eft. Hoc ergo meritodi quts coniitatus ex hac ui'ta excefferit, (àtis fupercp meritorum habet,engt; amfn'nhocfeculo à fuperftitibusnoiifoluin noniuuetur, uerûmetiam. diris deuoueatur, Si aùtem hoc merito deftitutus exceflèrit, nihil piodc/ tit ci,etiamfi uniuerfus mundus uniuerfàs fuas facultates in eleemofy/ nas,amp; in facrifîcia Miflârum,pro eo impenderet,

Sed perfequaniur SC alia, Cùm facrificia, inquit, fine AItaris,fiuc qua/ rumeunque cleeniofynarum probaptifatis dcfunÆs omnibus ofFei un/ tur,pro ualde bonis, gratiarum adiones funt,pro non ualde malis, propi ciationes funt.Etmox:Quibus autemprofunt,autadhoc profunt,utlit plena remifsio,aut certè,ut tolcrabilior fiat ipfa daninatio ÔCc, V ocat Au guftinus facrificia pro non ualde malis,propiciationes, Et mox exponit quid uelit, Vt fit plcna(inquiens)rettiifsio, Si loquitut de plena remifsio nepeccatorunijhaudquaqùàm ’tribuenda eft hominum facrificijsaute/ Icemofynis, fed tantum effufioni lànguiiiis Chrifti femel in cnice pro peccatis noftris fadæ, Vnica,Cinquit)oblatiorie perfedlos effecit in perpe tuum eos,qut fandlificantur, Si autem lôquitur de plena remifsione cru/ ciatus,quem animæinPurgatorio fuftineant, initio probandum fuiflèt, quôd animaé fidelium crucientur poft hanc uitam. deinde, quod fi cruciz antur,num hoc modo,6C non alijs modis a cnreiatu libcrentur.Sed Sacra feriptura non facit aliquem mediumftatum inter animas bonorum ÔC tnalorum; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Qui crédit,(inquit)filio,habet uitam æternam. Qui uero non credit fi'/ Iio,non uidebit uitam, fediraDei manet fiiper eum,Et iterum : Qui ha/ betfiIium,iiabetuitam.Quinonhabet filium Dei, uitam non habet, Qiiare qui defungitur hac uita,aut defungitur ea in fide Chrifti, ÔC exce/ dit ex hac uita comitatus Chrifto, tune fieri non poteft, quin uiuat cum Chriftofcelicifsimè, etiamfihorrdnda qufeq? peccata antea defigriaflèt, Latro,qui cum Chrifto crucifixus eft,peccaueràthôrribiliter. Et tariîcn, quiacompleÆtur Chriftum fide, auditîHodie mecum eris in Paradilb; Âutdefungituruita in incredulitatéSC al;)fq^Chriftô,tuncneceflèhabet perpetud interire, etiamfi excederet comitatus omnium Fraterculorum ieiunijs,chameurtqs, agrypnqs, 6Ccuctillis. Firhium enim ÔCfixum éftî Qui non habet filium Dei,non habet uitam.

At nonnulli,inquies,cxceduntfidequidem,fèdinfirma,SCimbecini, feu,ùt Sotus loquitur,non côniundla caritatc,ÔC cum reatu peccati,Quid ergo,fihis decerneretur Purgatorium,inquo aliquandiucribrarentur^ De Purgatorio quidem poftea. Nunc autem de medio ftatu animaruni poft hanc uitam. Non eft obfcurum,quôd non omnes habeant in hoc fe. culo ueramfidem ,hec fides fit in omnibus, qui hanc uitam agunt, fatis firma SC conftans, Nos autem loquimur nunc de uera fide, 6C de ea quæ confiât coram tribunali Dei, in certamine mortis, Talis enim fides, eti/ amfi habetaliquidadhucimbccillitatis,tamen eaimbecillitas nonimpuz taturcredenti,SCtamfirmaeft, ut SC mundum amp;nbsp;SatanamPrincipem mundi uincat. Sit fane fides aliquo modo infirma, certè firmus eft Chri/ ftusipfe,qui fide apprehenditur , qui ÔC fecum affèrt non tantum pie/ nam peccatorum Remifsionem, uerumetiam uiCloriam in morte, ÔC acternam uitam,

Depofita enim SC fepulta carne, deponitur SC fepelitur omnis pio/ nim infirmitas, propterea quôd quæreliqua adhuc eft poft regeneration

ncm pjorum infii mitas, ca. non eft ntfi ex carne ac ueteri hominCjidcÄ’' que abieda carne,amp; ueteri hominc,non remanet,nifipcrfe(ftiOj propter Chriftum ftliumDeyncufus manufuntpiorum deftintftorum Ipiritiis^ Etfi auteiTijCÙni negcmus pios,€xuta ÔC abiedla came per mortem ren? nere aliquasuelfordesjuel infirmitates, Afoticorum eftctdiuerfumpro barCjtamen non pigebit nos adfcribereteftimonia Sacrac ftripturæ, qui/ busperïpicuumftat, quod quæpoftregcnerationem imbcdllirasin ho/ mine credente remanetjnon fit,nifi ex earne,idcoque depofita carncjde/ ponatur ÔC omnis imbccinitas,Nam reatus ipfe antea per fidem propter Chriftumfublatuseft^Roman.cap^odlauo.Nullanunc eft condemna/ tio his qui inftti font Chrifto Iefu,qui non iuxta carnem uerfantur, feditl xtalpiritum ♦ Nam Lex ipiritusuitaepcr Chriftum lefum, liberum me reddiditaiurepeccatiSCmortis, Etenimjquod Lexprxftare nonpotez rat ea partCjqua imbecillis erat per carnem,hoc Deus proprio Filio miP foftibipeciecarnispeccatoobnoxiæ præftitit, aciàcrificiopro peccäto, condemnauitpeceatumper carnem, utluftificatio Legis implereturin nobis j quinon fecundum carnem uerfamur, fed fecundum fpirftum» Multahisucrbis Pauli obferuanda traduntur , Nos ea perftringamus, quæ ad noftrum propofttum faciunulnitio dicit Paulus:His, qui infi« funt Chrifto perfidem amp;nbsp;non «erfantur iuxta carnem,nullam cftecoiw demnationem.Si autem credentes in Chriftum,non habent ullam conz dcmnaticinem,cdm adhuc funt in hac uita fuperftites,amp;; pugnant cum a£ feclu Garnis, quomodo haberent aliquid condemnationis,poftquam car ncm una cum affedibus fuis per mortem abiccerunt C” Deinde ^firmat, Legem in credentibus imbecillem efleper carnem,hoc eft, etfi nihil con demnationis rcliquum eft in credentibuSjtarnen multum adhuc peccati reliquum eft,prôptçr carnem,quæ impedit,neLex abhomine credente perfedeimpleaturgt; Cumigitur omnis imbecillitas fit ex carne, perfpiz cuum eft,quodabielt;fta carne, abijci*tur,amp; imbecillitas, quiequid reliz quumfuit peccati, PrætcreaSCfipoftregenerationemrcmanet aliquid peccati propter carnem,tarnen reatus peccati tollitur per fidem propter Chriftum,Lex,inquit,ft)iritus uitæ per Chriftumïefum reddidit me libc rum à iure peccati amp;nbsp;mortis, Etmox : Hoc Deus proprio filio miflbfiib fpecie Garnis peccato obnoxiæ, præftitit, ac facrificio pro peccato conz demnauitpeccatumpercarnem,ut iuftificatio Legis implereturinnôz bis,His uerbisPaulusmànjfeftedocet, quod amp;ficredentes geftantadz hue peccatumin carne fua, tarnen libcri fint àreatu peccati,ut ôd credenZ tibusin Chriftum^jeccatum non amplRis imputetur, credentes habcz ant in Chrifto omnem Legis impletionem. Si autetiam in hac uita reaz tuspeccati tollitur per fidem, propter Chriftum, credentesinChriz ftumreddunturliberi a iurcpeccati fiCmortis,atquepofsidentinChriz ftoluftificationemLegis,uanifsimurneft, quod Fraterculusoaa-K’ns töz ties nugatur,non omnes credentes excedere ex hac uita, omninopurgj tos, fed multos excederepro peccato ÔCre.itu,

Etiterum : Si Chriftus in uobis eft, corpus quidem mortuum eft proz pter peccatum, ipiritus autem uita eft propter iuftificationeni, HJe doz cetPaulus,quod in quibus Chriftus eft, in ip corpus quidem fit obnoz xiummorti propterpeccatum,fpiritusautem fit uita propter iuftificaz tioncm,Manifeftum ueróeft,quodChriftus fit dC habitet in omnibus fls, qiu'ucicmipfum creduntt Etfi enini fides ^dhuc eft imbecillis, taz men

men Chnfiùs condonat banc imbeciUitatem , èc compcnfat cam fui ^ræfentia ac integWtate, Qùare, cum ïj, qui credunt in Ch riftum, depo/ nant jper mortem,corpus peccato óbnoxtum, ÔC tradantipirilum bruni in rrianum Chrifti, dohéc cliam corpus d niorte excitetur , fieri non po/ teftjütcüm fpin'tusjuita fit propter luftifi'cationem, ÔiL contine^tariii manuChrifti,habcatadhucaliquid peccatiautreaiui.

GaIat,quinto,Câro concupifcit aduerfus ^iritum, Âf fpiritus aducrz fus carnt’m«Gaï-neigitùr per mortem abieda dé fepulta, noncftampliz usreliqua pugrta carnis6Cfpiritus fed manet^îiritus in Chrifto totus: Biundus Scbeatus»

Libct SiC hue adftribere, qnod Ambrofius concionatür de exitii Theodofij Imperatoris, Ôt quo teftificatùr, fe eaferipturæ dida , quac iani recitauimus, uera ôi. facrofartda agnofeere. Non,ut hîc, homo (inquit)inuölutus eft mortis corpore obnoxio lapfibus atque dclidis, ita illic» Ideoqnic regio illa uiilorum eft, ubi änimä. eft, quæ ad iz maginem di. fimilitudinern Dej fada eft , non caro figurata de liz mo , ideo in terram rcuertitur , anima ad requiem feftinat fuperz iiamSCc»

Nam, quod Sotus ex pofteriOfi epiftoïa Paüîi ad (jorinthiós,capïz te quarto récitât, internum hominem renouari de die indiem,amp;exigt; ftimatcredentesinChriftum idcirco retinere aliquid peccati,cùm nioz n'untur, quod adhuc aliquid peceâti, cùm uiuunt, hab^ant, miror Fraterculum non pudere uanitatfs ♦ Primûm enim, quis negat creden tes in Chriftiimhabere adhuc reliquias peccati in hoc feculo , amp;inhac niortali uita f Deinde, quaconfeqüeniiaillud conftftet, quôd pius,cûnt habéat adhuc aliquid peccatiin hacuita, fetinéat Wiam peccatum , fett rcatum peccàti poft mortem f Peccatum enim, quod in pqs remanet; poftquamperfidemdohanturmérito Chrifti, non eft in ijjiritu, fed iri carne. Spiritus, (inquit Pâùlus)eftüita propter iuftificationcm. Morz tua igiturcarnepiorum,mortuumeft etiam peccatum, àdeoqùc omz nis peccati reatüs. QuidcOntratam nianifefta Spiritus faridi orâcula, noniamdicö ab Âfo'to, quem uideo in cognitione ccSeleftisdodrinæ aediuinarum reröm nondum efle catechnmenurn i fed ab omni Fraz icrculorum collüùié dici poteftC Quare uel reliquiae peccati, qui poft rez geiicratiöneminpqsremanent, Uelimbecillitas fidei eorum,nÓripolz funt efle falis dignae caüfi,cur fpiritibus eorümpofthanc uitammédius àliquis ftàtùs inter beatos amp;nbsp;damnatos excogitetur aut purgatorius ig? nis fuccendatifr*

iR-ecitat AfotU'sÂ^illudPàuii :Has promifsioncs ciirn habeamus c» rifsimi, mundemus nos ipfos ab omni inquinamento carnis ac fpiritusi perficientesfandimoniim cum timoré Dei. Et addit Afottis : Statiz gitur,inqUiens, luftificatisaliquid deefle fandificationis . Quid fi an/ teeam confummatam fubtrihantur Cquot; nunquid proderit eis mors , ut poft iljam tarn liberi fint, üt qui fandificationem implcueruntC Quid fit non exolutapœna,adquam rertiilTo pee'eato cohftat obligatum quanz dolt;^manerc,utinDauidpatet, nunquidiili non petfoluta,peruenient adÛeumCHadenus Äfotus.

Oftcndimusfuprà, quodpq ctiamfi habcantRcmifsionem peccato? rum, Sc meritum Chrifti per fidem, tarnen reliquiæ peccatorum habe? ant adhuc in hac uita fuum in ipfis locum ♦ Hic Crgo qiiærit Afoz

tus,Quid fijinquiens, luftificati ante confummatam iànÆficationem fubtrahanturç’Libetigitiir uicîfsiim qüærcrèî Nunquidfunt,quiin hac witafanëlificationcmitaabfoluant,amp; perficiànt,ut nihil fordiumrelin/ quafç’An non feriptum eft:Non iuftificabitur in conipeda tuo OMNIS VI VE N SC Qiiæ eft ergo ilia Afoti intempéries , quod concionetur nobis de confummatione iandificat jonis ante mortem C Abraham fuit Patriarcha fandifsimus,Ioannes Baptifta fuit uir optimus, loannes Eu/ angcliftafuit Apoftolusiuftifsimus, Nunqnidpotuerun’t ante mortenx fuamuere dicere,Peccatum non habemusCNunquid ante morte impie/ uerunt,ficutAfotusloquitur,fandificationem 'î: Quidfi ergo Afotus, cùmtalia feribit, febrilaboraret,ÔC infaniretC Deinde quærit,Quidfi nonexolütapœna,quam remilïb peccato confiât obligatum quando/ quemanere, utinDauidpatet, nunquid illi non perfoluta peruenient ad Deum C Hîc iterum ego uicifsim quæro Quid fi Sotus eflèt Afi/ nus adLyram,qùinoninteIiigeret,cur Dcusinhac uita pœnitentibus àliquoties',femiflbpeccato,jpoenam imponeretCAliaenimeft ratio ni/ uentium,aliamortuorum, Viuentes enim , etiamfi regenerantur per Spiritumfandum, tarnen reliqua adhuc eft caro, qua: indiget morti/ ficatione,

Imponuntur ergo uiuentibös fupplicia a Deo, póft acceptam pecca/ ti remifsionem, nonutliisfupplicijs expient peccatum, quod iam re/ miflumeft, fedutcaromortificetur, nedeinceps homo affedui carnis obftquatur,amp;utah}sfitexemplo, quofibiàpeccato caueant. Denique mûltaîfùntcaufæ,cur Deus poft Remifsionem peccati, fupplicia uiuen/ tibüs imponat, quae caufæ alias copiofè funt enumeratæ, Inter has certe nullum penitus locum habet,quôdpoenaèdiuinitùs imponantur,utpec/ cata coram Deo expientur, Sic fua Adamo crux imponitur, poftquàm iam audiuifletEuangelion defilio uirginis , amp;crederet fibi proptereum condonari peccatum, Sic externæmaledidiones, quibus uniucrlümhu mànurtl genùs propter peccatum Adæ obnoxium pronuheiatur , ma/ nentetiamintjs, quiexfideinChriftum regenerantur, fîCïnfiliosDei adoptantur.Sic fupplicium, quod Nathan récitât Dauidi,accidit ei,poft/ quam audiuifletEuangelion : Dominus tranftulitpeccatum tuum, haberet iam peccati remifsionem. Hæc SC alia id genus fuppliciajnon funt expiationes præteritorum peccatorum, fed admonitiones,uel de in hærentibus adhuc f eliquns peccati,uel ad cauenda futura pcccata.Et hæc de uiuêtibus adhuç in hac terra.Qiii autem excedunt ex hac uita,amp;^mori/ untur in fide Chrifti,ficutdeponunt carnem in morte,itaabficiunt etiani cum carnereliquias peccati, necindigent amplius carnis mortificatie/ ne.Et fi quam pœnam meriti funt propter peccatum,earn omnem perfol uitfua pœnaamp;Palsione Dominus nofter lefus Chriftus : nifi forte uera funtfomniaFratercuIorum, qui fingunt miferabiles eiulatus animarS in PurgatoriOjUtpecuniam pro mortualibus fuis Mifsis à ftulta plebecu ïaemungant.Scdreuertarriuradexpendêridumdidum Auguftini,

Poftremo addit Augüftinus, Aut certê,ùt tolerabilior fiat ipfa damna/ tio. Hîc manifefte loquitùf dèqs,quiperpetuô flint damnati.At in péri/ odoproximè præccdenti uilus eftprorfiisriegare, autfaltemdubitare, quoduiuentium opera afférant aliquid adiumenti damnatis,Pro ual/ de malis, inquiens,etiamfinullafunt adiumenta mortuorum,qualef/ cunque fiînt ufuorum confolationes ♦ Hæc uarietas aperte fignificat,

Augufti'num non fatis firma,ccrtaargumenta fuse opinionis é Sacra fcriptura habere,

Et quid pluribus OpusfAuguftinus non in haC urta tantum parte, uc/ tunictiam in toto huius difputationis argumento,uarius cft,Quod enim gt;n ns locis quæ fuprà commemorauimuSjâ: alias certô affirmare uidetur, de eo alias manifefté dubitat,

InEnchiridioeniniadLaurentiumcap, ôç.itafcribît, Talcaliqui'd EtâdDuU (mquiens)ctiam poft hanc uitam fieriincredibilc no eft, amp;nbsp;utrumitafit, ci.j.i. quæri poteft,amp; aucinueniri,autlatcre,nonullos fi'deles,per ignem quen dain Purgatorium,quanto magisminûftiebonapereuntia dilexeruntgt; ünto tardiuSjCitiufq? faluari amp;c. Quacri(inqait)Ôd aut inueniri, aut latere potcft. Quid eft dubitare,fihocnoncftfNon enimficloquitar,qui fpiriz tu fàncfto edodus,firma habet amp;nbsp;certa fententisc fuse argumenta,

Hæcde AuguftiniopinionCjtamfèueriter expendimus, non profe/ t^ô,utde tam pt) airi,filt; tanti herois airtutibus aut meritis erga Ecclefi/ stnChriftialiquiddetrahamus, Amplecftimur cnimfcfipta eius multol ftudio,amp;f gratias agimits Deo Patri Domini noftri lefu Chrifti,quÓd Ec/ clefræfuætamdihgêtem,tamfidum,fampiumdolt;ftorem ac ftriptorcm dcdcrit.Sed uifum eft ifta perftringere,ut oftenderemus,quam impuden ter faciat Afotica collauies,quód de quibus Auguftinus,tantus uir,dubiz Unter Ioquitur,de ijs audeantifticonfidenterpronundare,amp;^nifi appro/ baucris,anathemata minari:ac utperfpicuum fieret,quam prçpofterum,* imó peruerfum fit Fraterculorum iudicium,qaód ea, quæ Auguftino et fent condonanda,amp; ad quæ in fcriptis eius,pro Eonorificentia,quam tan to uiro debcmuSjCftèt conniucndum,Ecdefiæ tanquam certa, firma, ca/ tholica,orthodoxa,amp; facrofanda obtrudant,

Sed folent Fraterculi etiam aliorum ScriptotÔm teftimonia rccitarc* t]uibus exiftimantfcadtuendafua de facrificqs amp;nbsp;orationibus fuis pro niortu!s,fomniafatismunitos,Nos,nccogitentnobis ea efle ignota,re titabimus ipfi,quod Ambrofius de Valentiniano amp;nbsp;Gratiano Imperato nbusfcribit.Beati(inquiens)ambö,fiquidme^Orationcsualcbunt.NuI Edies uos filentiopræteribit, nullainhonoratosuos mea tranfibit ora/ tio,nulla nox non donatos aliqua prccum mearum contextfonetrafeur/ ret.Omnibusuos OBLATIONIB VS frequentabo,05c,Nondifsi milia apud alios quofdam iteteres inucnies,

Etfiautcm licet nobis pro iure Chriftianæhbcrtatis, Äfpro obedien/ tia,quani uerbo Dei debemus, â ueterum autoritäre dilcedcrc,ficubi hi fi ne autoritäre ucre Caiionicæ fcripturaî,nouum cultum in Ecckfiä autirt ftitucrunt,autpropagarunt,ramen in hoc cultu facrificiorum amp;nbsp;oratio/ num pro defundis,fi quis fcripta SC fententiam eorum diligenter expert derit,tantum abeft,utdefenforibusmedtj ftatus defundorum patrocine tur,utpotiusfomniaeorumrefütent,

* Acdicamusprimumdefacrifictjs pro defundis,Manifeftueft,q90j hoc genus facrificandi,quodirtregnóPontificio apud facrificulosufita/ turn eft,ucteribus fueritignotöm, Veteres fccerunt,qaemadmodum fü/ prà copiofè demonftrauimus,in Cœna Dominica publicam commetno rationembenefictj mortis Chrifti,amp;expofuerunt earn lingua Ecclefiæ nota,nt ex ca commemoratione Ecclefiaintclligeret magnitudinem be/ nefieij mortis Chrifti, 6C ageret Deo Patri gratias, Pontificq autem Fra/ tcrculi SC facrificuli faciwnt in fua Miflà pn'uatam tanromcommemo#

rationeiTimoftisChrifti,qiiód uel cantent earn lingua Ecclcfiæignotit, üclmufsitenteam lecum tacite,ne quis uel aiidiat,uel intcll/gat. Veteres, cura uocantccenam Donünicä, facrifïciunij partim refpiciuntin obîati/ ones panis ÔC üini,quasfacicbat Ecclefiâad celebrandatn cœnam Donii nf,amp; ad palcértdospaupereSjâtcp aleildos Ecclefisc miniftros : partim iiv telligiint generaliter de facro cultu,quemadniodum omnia piorum ope radicipolîùntlàeriftcilJ hoceftjfàcri cultus:partim intelligunt de me*' moriafeucomcmôrationefacrifictj,qüodChriftus femel in oucepere/ git:partim dè gratiarUttï adione,q«am Deo pro làcrificio filq fui öftere/ banCpartim de difpeiilâtione corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti,qüarn Eccle/ fiæ furacndam ofFetébaht Et cùm di'cunt fe offèrre iacrih'cium pro tnor tuis^intelligunt partim de memoriaiquara in cclebratione cœnædetjs, quiinChrifto defunclierant,bcicbant:rccitabantiir enim nomina de/ fundîorum publicé in ccclefia,cûm celebraretur cœna, qiiemadmodiin» âlicubi Auguftinus matrem fuam petqflè lcribit, ac teftatur quoque facri ficiümprecij nofhridiicenimloqintur)pro ea oblatum.'partiniintelligunt de gfatiarùm adlione,quam faciébant pro defundlis : partim etiam de 0/ ratione,dequamoxpluribus » Hæc omnia tcftificanturfcripta uetcruni piomm Patrum in Ecclefia Chrifti.Pontificij autem facrificuli, ôi. Fratcf culi cura uocât Miflâm fuàrrt,facrificium,intenigunt taie præcipiiè opus, quopfferatur Deo corpus iàngüis Chrifti,ad expianda peccata tam ub uorura quàm mortüorum,atq; etiam ad cumulandtira gaudium beato/ rum.Quod né qüis nôsfingerejcamp;:iftimet,recitabimus uerba Alberti,co/ gnomento,Magni,qui dé facramcnto Euchariftiæ fcrmo.q.ita fcfibit.Sa crificium noftrum,(loquitur autem de làcrificio Mifiae)excellit catter.a n/ tioneuirtùtis,id eft,per efFedium fuacbonitatis.Habet enim tripliccnibo num adîum in triplici ftatufidelium, fcUket, In hoc mundô,inPtirgato/ riO)in cœlo.In primodlâtu,p.eccata quotidiana relaxat, în fecûndo, poenS grauem alleuiatln tertio,gaudiüm magnum generat.Hinc eft,quôd tri/ plices Miflàecelebrari folêt,lcilicctpro falute uiUorüm,prô requit defun/ dorurn,fîdpro gloriadefundönïm, Hihceftetiàtn quódhoftiafacrafa/ ccrdotis in tres partes Itangitur, ut tiirtus facrificîj corporis Domini in prædiÂo tripliciftatü fidélium ualerè demónftfetur. Hadlenus Alber/ tus. Ecüiüsuerbisaperte uides,qüidPontificijperfacrificium Miflæin/ tenigant,amp; quantum uirtutisoperihüius facrifictj tribuant. Veteres in celebrationc cœnæ difpenfarunt ccénam,uidclicet panera Sd uinum cor/ poris Sc fanguinis Chrifti,praffentiEccIcfiac.Pontificq autern lacrificuli, his in Milla fuà folifruuntur,àc ofFcrunt quidem, utipfi exiftimant, cor/ pus Sc fanguinem ChriftiDeo Patri,ad placandam iram fuam,ipfi autem foil' pane Uefcuntuf,Sd tiinum bibunt, fpedlante ôd ofcitante Ecclcfia.Ha bes genus facrificàtidî in MilTa,quod eft in regno Pontificio apud facrifi/ Chiosufitatum,üetcribusitaignotûfuift'e,ut prorfüs cum celebratione eœnæ üetërümpugnct,qiiemadraodumetiam in fecunda pericopaofte/ dimuSiQftodcümuereitafehabeaLpcrfpicuüeft, quôdcùmueteresdi/ cunt,fe facrificare pro mortuis,non fcntiant fe facrificio fuo alleuiarc gra uem pccnam his,quos facrificuli fingunteflein Purgatorio,fed fignifica/ re,quódmortui,fi in fide Chrifti exhac uita excefleruntparticipes iintu/ nius illius facrificq,quodChriftusfemel pro omniû peccatis peregitô^fe pro hoc beneficio,Deo Patri Domini noftri lefu Chrifti gratias agerc.T/ taq? ex facrificio ueterum pro mortuis, non poteftmédius ftatus dt fun/ ' dor um ftatui ac probarn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Denv

Deinde uidcanius ctiâ, quidfibi üelint ucterum oratiônes pro defun/ âis, Oftenditnus fuprà, quod qui in fide îcfu Chrifti, quantumuis infirm ma, ex hac uita exccdunt, fufeipiuntur à Chrifto, ÔC conferuantur in tranquilla ôûfœlici quictc,donee ucneritgeneralis Refurre’dioa rriortu/ is.ItaqueueteribushocfolennefuitjUtcdsdefuncSÉos, pro quibus pre/ tes faciendas fufeipiebant, praedicarent iam foelices ÖC beatos , Am/ brofmsproTheodofio Imperatoreuiu defundo Dcum inuocat. Gon/ tcror, inquiens, corde, quia creptus eft uir, quem uixpoftumusinueni/ rerfedtanien tu folusDomineinuocandus es ,tu rogandus , ut cum id filijsrcpræfentcs,Etmox:Darequiemperfe(fioferuo tuo Thcodolio,regt; lt;p4tcm,quampræparaftifancftistuis,Ô^c.Ettamcn paulo ante pracdicauc nt cum beatum,AbfoIut«s,inquiens,dübió certamine fruitur nunc Aut guftæmemoriaeTheodofius luce perpétua, tranquillitate diuturna,ôd pro qs,quæ in hoc gefsit corpore, munerationis diuinac frutftibus gratugt; Etur. Auguftinus quoque ipfe pro peceatis fuae matris : Ego, inquiens, lausmea ÔC uitamca,Deuscordismci, fepofitispaulifpertoniseius a/ (^ibus,proquibus cibigaudens gratiaàago, mine pro peceatis matrix ineædeprecor te, exaudi me per medicinam uulnerum noftrorum, quaé pfpenditinligno,8Cfedensaddexteramtuam , tc interpellât pro nobis, Sciomifcricordiceroperatam,0^ex cOrde dimififle débita debitoribos fiiiSjdimitte illi ÔC tu débita fua, ft qua etiam contraxit per totannos poft aquarn falutis.Et tamêmox fatetur fe credefé, quod peccata cius iam lint dimifta. Credo,inquiens, iamfeeeris,quodtcrogo,feduoluntaria oris nieiapproba Domine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Quid autem multis opusC'SacrificuIi ipfi in lâcds fuis Vigilqs amp;nbsp;MiG fis,quas pro defuntftis facere folent,una Ädefuntftos fideles in pace ÔC rez quie elle fatcntur,ôiJ pro pace ac rtquic corum orant. Qua in re imitantui^ quidem aetercs,cxemplo,non autem fidci pictate.

Quid eft ergo, quod ueteresprecatifint proconimfalutc, quosprofî tebantur efte iam beatos C Non certe propter illam caufam, quod fenti/ rctitjClTe medium quendam defuneftorum ftatum in altero feculo,aateG ignem Purgatorium, in quO illi crucientur, Sd è quo prccationibus liz berari,aut faltempoenis releuari pofsint. Sedfueruntaliæ Iiarum prccati/1» ônum caufæ,quæ cum exprefsè SCcopiofè à Dionyfîo, qdem illi Ariopa üierarebia. gitam uocantjôd ab Epiphanie contra Aérium, rcccnfeantur, nos cas in pauca conferemus.

Vnacaufacft, quixiactetesUolucrinttatiprecationi profîtcri fideni fiiam,feuidelicet credere,dcfunlt;ftosnon effenihil, ficut Gentes opina/ .lu bantur,fed eos adhuc uere inChrifto üiiiere. Altera eft,quod tali precatiz one profefsifint,SolumIefumGhriftum Dominum noftrum, eftc perz fedèiuftum,nccindigereuilaremifsionc iniufticiae,Ömnes enim alio« homines,quamuis pios,efle obrutos humanis imbccillitatibus,qüac Rez niifsionepeccatorumindigeant. Tertia eft, quod tali precatione tefta ti Tint beneficium Remifsionis peccatOrum pertinere ad plos defunz lt;^os, Sc eos iam propter hoc bcncftcium , quod cum adhuc uiuerent, fide perceperuntjin beatam uitam tralatos,ac expedarefoelicitranquil Iitaterefurre dionem, Quarta,quOd tali precandi forma fignificauerint, fe gratias DeO agere prodefundo,quem liberatum bis mtindi acrumnis, adfœliciorem uitam dementer fuiceperit, Qiu'nta, quod tali prccatioz neconfolati fint fuperftites, dcccrtafuorumamicorum, in fide Chrifti

dcfundorum Glute amp;nbsp;fcclicitatc, Sexta, üolvicrunt hoc modo fuperftites admoncrCjUt bene fperarcnt,0^ piam iiitam duccrent » Sc cnim iterum a/ m icum fuum dcfunlt;lurn,in beala uita conuen tiiros, Qin'd no,inquit Cy priariùSjpropetamus currimus ut patrfam nofttam uidere,ut paren/ tes falutare pofsimus f Magnus iHic nos caforum numerus cxpcAat, pa/ rentuni, fratruni, idiorum frequcns nos copiofaturba deftderat, iam de fua mciiîiïniitate fecura,adhucde noftra faliite folhcita ♦ Septimâ, üoluc/ runt tali precationetcftificari fuam erga defundlum caritatem, Slt;C fignift/ carc,quæbencficia cisfaucantSC optcnt,adeó«.p eos in coelum pofuiflecu piant.H^e fere funt caufaf,quas Dionyfius,5cEpiphanius? commémorât» Vides autem,quódfentiantprcces pro dcfundîis noneflèinutiles, non q.uideiTijquöd fint adiumcncadefundl:orum,fed quod fint confolationes uiuoruni,Nam quodEpiphanius dicit, Orationemhon ab feindete uni/ uerfani culpam, autloquitürde Uiuorum culpa, aut etiamfi loquiturde mortuoruni culpa,tarn en ex eo nodum probatur, quod poft hanc uitam fit médius ftatusanimarum3autignisPurgatorius,in quopocnapcccatis débita cxpietur.Poteftenim culpa abfeindi autremitti, etiamfi nullus fuc l it ignis Piirgatorius,qualem Fratcrculi fomniarunt At enim, quas rece fuimus caufas,cur ueteres prccati fintpro mortuiSjhoneftæ quidefn funt öd piaï,fedpröfelt;ftó,fi exadîé iudicaueris, uidentur ueteres pcricülofè,nc quidgrauius dicam3feciffc,qüddcùmlicucrit eis fine magno periculo* pietatemfüaiVitoramDeo,dcmortuis,6Ccaritatcmfuamcrga mortuos, altjs ofticqs dcclarare,maluerint hoc officio uti, qüo uulgus intelligit,no tarn uiuentium afteeftum explicari,quäm mortuos iuüarf Vulgo dici fö lét.’Qui nomen furis dcteftatur,cauerc etiam debet ab omni ipeciê furan di.EtPaulus:Ab omni,inquit,mala fpecie abftinete,Qiiare,fi ueteres fen fcruntjfe officns fuis in hac uita, non pofTc iuuarc mortuos,led tantum fi/ dem fuam de falutc öf refurredlionc piorum in Chrifto mortuoruni,amp; ca ritatem fuam erga ipfos tcftificari,multo tutius fuifletjhæc fimpliciter ex pohef e,5c confiterfquàm tam pcriculofa loqucndi forma uti, præfertini cum nullum eius üel præccptum uel exemplum, in fcriptura uere Cano/ nica facra extet, née liccat, aut ueteres errores exeplo fuo ftabilire, aut nouos in Ecclefia cultus,abftp uerbo Dei inftituerc,

Hæc uifum eft co copiofius exponere, non folurrt,utcognofceremus quô confilioueteres pro deFun(ftisfacrificarint,0^orarint,uerumetiain ut tcftificaremür,nös,ficubi à ueterum fententia diffentifhns, longé alia confilio ab ipfis,quam â Fratercülorum fententia 6if Ecclefia drfïèiitire* Veteres fuas habentimbecillitates,amp;fecut‘ifunfâîiqtTOties magisufita/ tarn confuctudinem,amp;fuas ipforum opiniOnes, qbàm ucritarem,amp;fen/ tentiam fpiritus fantfti.Et tarnen quia hoc faciuntabfqjimpiatyrannidc, 6óhoftiliueraeEcclefiafinfe(ftationc,conniuendum éft, quemadmodum dici folet. Amici uitianoueris,nô oderis.Bene(inqnit Auguftinus)quôd quotiesmeminerintetiam primû Apoftolortim Petrum potuiflealiter faperc,quam ucritas poftulabat,quod accidifte etiam Cypriaiio, fine ulla eius contumclia credimus,quicUn^diligimusCyprianû,quiahôncunî fas eft diligi maiori caritate, quam Pctrum » Et irerumrQuid quodetiam mirumcft,quodaCcidcrcpoftcinucnit,quidiligcnter aduertit quofdain ßlua caritate docere aliqiiid inutile,ficut Petrus Gentes cogebatludaiza rcjficut ipfe Cyprianus hæreticos denuo baptiiari. Colluuics autem Fra/ tercuforumamp;SacrificuIorurti tanta funtimpietate æ crud elitate, utnon tantum’

tantum ueterum didîi's ad Idolomaniam fuam ftabili'endam abutantur, fed ctiam iieram ecclefiam Chrifti fumnià immanitate pcrfcquantur.N i lui ergo impqs, ôfuinsiIlisSaiiguinum, ncCcuni ueterum diÆs, nec cum iieraDei Ecclefia,nifi forte taie interipfoscommerciuniintcruem/ atjtjuale ohm Annæ,Caiaphaî,amp;reliquæ id genus Pontificum amp;nbsp;Phari/ fæorum turbæcum filio Dei,ÔC Apoftolis acdifcipulis eomm fuit

Sedeonfugit AfotuSjCumin alijs,tum in bac caufà,maxime omnium ad faciam fuam anchoram,quamuocat,EcclefiæautoritatcnijôCtradir;/ onem non Icriptamjn Macchabæorum (inquit) libris legimiis oblatum pro raortüis facrificium,Etpergit:Sed amp;ii(inquiens)nüfqüam in fcriptii ris ucteribus omnino Iegeretur,non parua cft uniuerlæ Ecclcfiæ, quee i ii hac confuetudineclaretjautoritas6Cc.Etiterum:Dogmaipfumdcoran/ do pro defundis certius eft traditione Apoftolorum, quàm ut opus ha/ beat alia autoritate,

His uerbis Afotus haud obfcure fignificat, fe plus fîduciæ in aUtorîtA/ tatefuæEcclefiæ,6Cintraditionibus,quæ Apoftolorum nomine iadlan/ tur.S^ quas pauld pôft uocat, Verbum Dei non fcriptum,quàm in facra ipfa feriptura collocare, Ac de Ecclefia quidem nbsp;nbsp;autoritäre eius,liCpc di

clum eft.Nego cnim ecclefiam malignantium, qualis eft ecclefia Fratcf/ culûrLim,ene ucram Chrifti Ecclefiam * Nego ecclefiam Annæ amp;nbsp;Caia/ pbæ,qualis éft ecclefia Papiftici cœtus,eflè Ecclefiam Déo gratam.NcgO ecclefiam Baalitarum,qualis eft ecclefia Papifticorumfacrificulorum, ef feEccIefiam Dei uiuentis,columnam fiC ftabilimcntum ueritatis. Nego ecclefiam,quæ perfeq uitur uerbum Dei,6C quæ cft hoftis Euâgehj Chri / ftijCjualis eft Ecclefia Afotica,cfle ecclefia illam, quam Paulus dicit Chri / ftuinadhibuiftefibiglonofam,nonhabentcmmaculamaUtrugam,quê admodüm alias aperte dcmonftratumeft.Qiiamigiturhaberet ilia in rC gno Chrifti âutoritatemç’nifi forte earn fibi autoritärem ufurpet,qüam it bi Annas,Caiaphas Scalij PontifieCs in Adis Apoftoliciis fumcbant,qui nünacitcrinterminâbanrur Apoftolis,ütneomninoloquerentur,nceii doccrent in nomine lefu, Quæfo te,Ledor, quifquis fucris,putas neue/ rainfihjDciEcclcfiam tâtumfibiiuris6Caütoritatis fumere,utproChri ftoiicro capitcagnofcataliudcaput, qliod nullus mortaliurnrcprehcn/ dere SC iudicarc debcat, ctiâfi innumerabiles populorum cateruas lècum in æterrium barathrum abducerct,ut facrofanda inüiolata Prophetica amp;nbsp;Apoftolica feripta fibi pro fua ipfius libidine interpretanda, mu tan dafubi-jciat,utfiduciarn ætcrnçfuaefalutismonin meritis foliusfthj Del, fed ctiaminmeritisfuæjôdSandorumiufticiæcolIocetjUtbaptifmum ii Itj Dei ad rcs inaninias transferat.SCprophanet, ut Chrifmamagicis irt/ cantationibus fordidatum,publiée in facris utendum obtrudat,ut ncuos cultus Dei ad expianda pcccata coram Deo excogitet,ut noua facram en ta ad fandificationem fpiritusfingat,utinftitutionem coènæDominicæ niutct,ut ex pane cœnæ Dominicæ idolum faciat,ut ad Sandorum ima.' gines ôôftatuas Idolomaniam exerceat, ut Remifsioncm pcccatorum propter Chriftum non efl'eccrtdfperandam,fub pœnaanathematis exi/ gat,utconiugiumin miniftrisEccIefiæ deteftef, uthtimanastraditioncs diuinispracceptis præferat,ut fibi externamdominationemin terrenis rc , gnis ufurpctideniquCjUt dodrinam ucre piam crudelifsimeperfcquâ/« tur,*Qi.iis obfccropfus Magos amp;nbsp;Idolâtras, quarum irnpictaturtiAfoti/ cam Ecclefiamacculàmus, ÔCDeoiuuanteconuincimus,pro ueraDei

Ecckfia agnofcere uel jpoffct uel auderctQuart fciat Afotiis/c awgirfttr EcclefiæÔCautoritatis eius nomine fruftra gloriari nifi pn'us oftcnden't impiùm Fraterculorum amp;Sacrificuloruincoctumeffèiicrani SCpiamfi^ lij DeîEcclefiam» Non enimpoteft practexere nomen ipfuni Ecdefiæ, quippe quod ÔC fceleratifsi'mi foleât fibi honeftifsima nomina ufurparct Nonordinariamjftcutipfiloquuntur,fuccefsionem, quod Annas 0^ Caiaphashabuerintfuamab Aheronc fandifsimo Pontifice fucccfsio/ nem . Nonfpeciempietatrs, quod Deus non refpiciät externam fpcci'/ emjfeduen'tatem.NonïcriptaPropheticaôî^ Apoftolica^quodFratercit li præferant hi's TraditioneSjOuas ipfi finguntjdon (criptas, includant ta in feriniumpedoris Pontincij.Non uetuftiores Patres, quod SCfi hi ai dentur Äfotis, in quibufdamritibus,patrocinari, tarnen lortgifsimeab cisabeftAfoticaéEcclefiacMagiaôifldolomania, Non «eterum Conci/ lia,quod Frater culi ex tjs ca modo excerpant, quæ adfarinam eorum ft? tere uidentur,ReIiqûis rediöribus èc utilioribüs medium digitum dunt. Non honeftatem 8^ fandlitatem uitaCjquod tarn prophanajtain im pura,tamfceleratafitPotificum, Sacrificulorum ScFratercuIorum oita» ut pq Äf honefti quitß etiam nomina eoij^ abominent.Breuiter, nihil eft, quod hadénus impietatem eorum muniatjSt^ tueatur, præter externam quandam pietatis laruam,flC opes,ö^ potentiam, muItitudinem,6C üeteratam quandam perfuafionem,Non patiamur ergo nobis uana Fra terculorum gloriatione imponi,fed agnofeamus earn ueram Ecclefiatn, quæ confiât folo capite Chriftojfilio Dei, Si fubffeit fefe folis oracuIisSpi titus fan(fti,quæ nobis in feriptis Propheticis Apoftolicis traduntur,

Deinde,ut exiftimes Fraterculos non omnino nunum habere fugfen tentiac teftimonium,fingit Afötus duplex uerbum Dei. T ertulliani ( im quiens)uerbum de oblatiönibus pro defuntftis, quas in Ecclefia fieri an/ nuadieaffirmat,necexmoribusEthnicorum,ncq?fine AVTORITÄ/ TE VERBI, fedTraditione Apoftolorüm, VERBO fcih'cet,NON SCRIPTO fufeeptum eile probat,Stfe. Hic habes Afoticum diferimen uerbiDei,quorömaIterumfitfcriptum,aIterumnonfitfcriptum.Vocat autem Traditionem Apoftolorum,uerbum Dei non feriptum. Etfi ue/ rodeTraditionibus copiofè diximus in '7rQgt;hiyâiAvoiç, tarnen hiclocus poftuIatjUtiterum earum mentiönem,fedbreuibus,faciamus, Primöni cninijquæeftilla traditio,quam nobis Apoftolorüm nomine obtrudisf Nurn conuenit cum Apoftolorüm feriptis C Hoc certe probartduni eritgt; non fimpliciter afleuerandum ♦ V crbaO'nquit Auguftinus)ia(ftare,amp;.' ni/ bil probare,quid eft nifi delyrareÇ Quod fi traditio conuenerit cum Apü ftolorum feriptis,nulla mora erit,quin eam agnofeamus,iuxta feilten tiam in Apoftolorüm feriptis traditä amplecftamur. Nurn ucró cum fis fcriptis,amp; uera fententia eorum pugnatC'Quçfo igitur te,qua fronte,qua uerecundia audes tu tarn nobis,tanquam uerbum Dei obtrudere, 0^ ob/ feruationemeius â nobis exiger cf Verbum enim Deinopugnatfecum». Si ergo uerbum fcriptum,amp;Uerbum non ftriptum, pugnant fecum,cer tC alterum eorum non fit uerbum Dei,nccefte eft,Quis autem tarn impit dens,tam impius eftet,qui non potius pro uerbo Dei, uerbum Apoftolo • rum fcriptum,quam non ftriptum agnoftcretf Deinde fi Traditio non eft feripta, quis eam ad nos propagauitf Num Apoftoli felcgerunt quof dam fucceftörcs,quibus in au res infufurrarunt ea, quæ hi deinceps fu/ isfucceflbribusftcretotradcrent, atqj itafwcceflbrin fucceffbrem tranfi ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funderetf

fiinderet^’Hic opus cft,non uocifcratt'onc, fed probatfone.Num (èiiptoz res Ecckliaftici mandariït cam traditioncm literiS, ôC ita ad pofteritatcm fcriptis fuis propagârunt^Sed cum hi fcriptorcs nullum aliud ueritatis re ftimonium habcant, quamScripturam Propheticam SCApoftolicani, quis abftp hoc tcftimonio certiorcs nos de ucritatc eorum redder Er de/ prehenfum eft,quod nonnulliobtruferint nobis quafdam Traditiones nomine Apoftolorum,quas ramen res ipfa conuincit non efle Apoftolr caSjquemadmod uni alias expofuimus. Acceditamp;illud, quod alia hr do/ lt;?ïrinæ,alia exterriorum riruum ratio»Ficri poreft, ur rirus quifpiam fuez rir remporibus Apoftolorum ufirarus,cui poftca accefsir doclrina maniz feftcimpia.NumigitiirciicemUs harte eflè Tradirionem Apoftolicamç’ Circumcilio,exempli graria,fuir aliquartdiuinrer Apoftolorum difeipu Ios,pr2tferrim Iudæos,ulîrara. Sed accefsità Phanïàfis ad Ghriftianifma conuerfis impia do(ftrirta,qui diccbant,Nifi circumeidamini fteundum îrtorem Mofi,rtort poteftis efle falui, Paulus autem hoc riru Apoftolicoz rum difcipulorum nihil morus, inuehirur in impiam docftrîna SC rituni cius feuerifsimè.Ecce ego Paulus,(inquiens)dico uobis, quod fi circumz cidaminijChriftus nihil uobis proderir»

Siccôcedamus fane,quofdam Apoftoh'eistemporibus,acpaulôpoft ea tempora,commendafle Deo lâlutem defundlorum fuorum, precibus fie oblationibus.Scd cûm poftca acceflëritfuperftitiofa opinio, ÔC nunc ctiamaccedatfafla ôd impiadoeftrina , quisilium ritumpro Apoftoloz ïum traditione agnofeeretC Faliumenim eft, quod fit in altero feculo iz gnisPurgatorius,inquohi,quiexhocfeculoin fide Chrifti excedunt, tantifperexcrUcientur,dum uniuerfam pœnam,quamilli finguntcos pro peccatis fuis debcre,Iiiant.Impium cftdocere,quôd opera noftra fint ex fpiritu dé uirtute Chrifti tam efficacia,pro nobis uiuentibus,amp; pro de/ fun(ftis,utnobis quidem mereanturremifsionem peccatorum, defunz dis autem leuiorê dé uelociorcm liberationem à reatu pœnæ, dé ab igni Pnrgatorio,quam impietatem, fuprà copiofè déperfpicuè refutauimus. Nam,qui Apoftolicistemporibus,autproximis,orauit prodefun(ftis,fi quidem pinsfuit,noncertèilludfertfit, quodnunc fiiperftitiofi dé impif Fratcrculi fingunt,fcd quod fuprâex Epiphanie dé Dionyfio retulimus. Et quidc’ An non Tertullianus inter traditiones dé confuetudines fuo/ ïumtcmporumnumerat etiam Oblationes pro Natalicqs f Quid au/ tem de hac confuetudine pofteritas fenferit,obfcurum non eft, Additur déillud,Nefas ducLdie dominico gcniculis adorare, Si hæc confuctudo eft traditio dé Apoftolica, cur non obferuat eani his remporibus Ecclcz fia Afotica?

Scdhaudfcio , quantum operæprecium uideatur fuis facere Sotus, quodtam ingenueinftitutumeorum, inhac tota noftra controuerfia, prodat.Aln enim,piaîdodrinæhoftcs,fimulantfe feripta Prophetica dé. Apoftolica rcliquis omnibus anreferre , dé conantur dogmata fuama/ ximè omnium ex his fcriptis ftabilire ♦ Sotus aütem,uir ingcnuus,aliâs quideni facit ex Traditionibus certifsimum fidei fundanientum, i n hoc autem loco palam affirmât, non alia opus efle autoritäre,prgterquâm tra ditione Apoftolorum,quam uocatuerbum Dei non feriptum,

HaccingenuitasinSotoIaudandaeftjfimodo quicquam eft in ipfb Iaudedignum.Nuncenim,autoreSoto,manifcftècognofcimus, quara tione finiendx fine contreuerfiae, quac hifee teniporibus de dodrina rclïz

gion;s flint exortæ.Non cnim opus nobis eft autoritäre facrac ftfipturaPj^ non ftudio facrarum litcraruin* Sufftcit nobis traditio Apoftolorû,quæ cftucrbumDeinonfcriptum* Nam ft obijeitur nobis euerbo Deiferv ptOjVnumfolumDeumcflcadorandum amp;nbsp;inuocandum, refpondea/ muSjApagefiSj Verbum Dei non fcriptum docct, ctiam Sandlos efte in/ uocandos,amp;ftatuas comm adorandas»Si obi]citur,è uerbo Domini fcri ptOjConfidendum eilèjquód certo remittantnobispeccatapropter Chii ftunijdicamus ex uerbo Dei(Sic enim Sotus loquitur)non fcripto,teme ritatem Ä^praefumptionem eflèjcrederepeccata fibi propter Ghriftum certo remitti.Si difleritur ex uerbo Dei fcripto, folum fanguinem Chri/ fti efte peccatorum noftrorum emundationemj differ am us nos uicifsim e uerbo Dei no fcripto, etiä opera noftra bona habere ex fanguine Chri/ fti efficaciam emundandi nos à peccatis noftris. Si docetur poculum fan/ guinis in eœna Dominica non tantum clcricis, uerumetiam laicis difpê* fandum efle,iuxta illud uerbumDei feriptû, Bibite ex eo omnes docea/ mus nos contra,é uerbo Dei non ftripto, NON efle Omnibus eX eo po? culo bibendum» Et quis omnes controuerliac articuJos enumerare pof fetÇ Nam hos exempli tantum gratia recitauimus, utintclligamus,hanc efte compendiariam uiam finiendarum omnium cotrouerfiarum in do/ (ftrina religionis,fi ex uerbo Dei fcripto in anguftum coalt;fti,appeIIemUö confugiamus ad uerbum Dei,(quöd Sotus célébrât) non fcriptum A turn triumph urn,tâquam re optime gefta,amp;parta iam uicftöria,agamus» Quidautenijfi quis dubitauerit,ubi nam uerbum illud Dei nonfcriptS, fit inueftigandumfreljjondeamus, Quae eft hæc crafsities f Qui funt illf nouatoresC'An non habemus EcclefiâÇ Concilia^ amp;nbsp;fcrinia peeftoris Poll tificrjî'Ëx his fcilicet petendum eftjfi quid certi cognofeere libet Haec eft fidei certitildo,ad quam ab Afoto uocamur*

Sed ut uel tandem hunc locum de Memoria defuneftorum conchida/ mus,nos nec pios Patres,nec ueram Dei Ecclefiam reqeimus, fed ea reij/ cimus,quæimpqFraterculi nomine piorum Patrum, amp;nbsp;neræ Ecclefiae, abfep autoritäre facrac /cripturac,orbi obtruduntEt fi quid ex piorum Pa triim fcriptis obrjGitur,relpondemus, quod Auguftinus de Epiftola Cy/ con priani ad lubaianum fcribit,Ego,inquiens,httius Epiftola: autoritäre no trlt;lt; Crefco. teneor,quialiteras Cyprianinon ut canonicas habeo,fcdcas EX CÄ/ Granimati» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiderOjÄT quod in eis diuinarum fcripturarum autori

cum, I . 7, congruitjcum laude eius accipio.Quod autem non congruit,cum pa ceeiusreipuo»

TSI ignis Purgatorius, quern Sacrifîcuîi Fratercuîl ftramine fomniorum ftiorum in alterO feculo accende/ nus fonte uiiiarum aqtiarum in uerafilijDeiEeclefia, ita extindlus eft,ut nefcintillaquidem htrelidia, Sortis tarnen gratiftcaturüs Pontificibus ÔC Fraterculis fuis^ probaturusfidempatrocinij iui,tcnerinonpoteft, quinbuncignenij quafie cincribus erutMm,redaccendêdamfufcipiat,Non cnim ignorât, quanti

quantiufusIncl'gnfs l'n culinafiiorumfiicrit,quinïfiardcat,mehiêdunï ‘ eft,neuniucifaEccIcfia tk(/à(rciragt;ij famecontabclcat. Sed fruftra c«ni laborare«SCfüdarc,paulôante, in'capitcDentemöria mortuorum,oftert, fiim eft,ô6nunciterum,propictoDco,iplanürn faciemtis,

Pnufquâmautcnifuîapïamùseafcripturælocaexplicanda, qua;Sogt; tus Ecclcfiaciùs âd Fouendùm ignem fuiim Purgatorium recitarc fo/ Icnt.Ledlor itei^ àdmônéndus eft,quôd Sotus,ficut Ticctn pr£Cedcnti,ità necin hoccapite,multùmfiduciaeirt (criptisPropheticis ÔC Apoftolicis colfocctjed ucterem fuutn corcyfrtium fubinde rejpetatjMuIta eorum, 'quæ credenda funt,non cflè fcnpta,6C AutOn'tatcm EècIcfiæ fatis cflè.Ec ne quid contumdiac aduerfus Paulum SC facram fcripturarti omihatjre/ prchcrtdif l'n fcorqs fuis doóktnam de Impütatione iufticiæ Chrifti, quæ tcrtè eft dodtrinaPauli,SCaddit,PaiiIümmagisdeditum fuiHè pracdicax tioni SCuerbo,qiTàm fcripturæjSicenim balbutif,fignifîcans, Paulum plurauerbisprædicaflc,quàmfcriptis niandanè,adcoqüetandem eoeua dit,ut palâin dicat,Non elîèEuangelicifpiritus,SoJi fcripturæintenz tum cHè,

Ac initio,cùm ait,MuIta eorum credenda eftc, quæ non funt fcriptaî fl loqii; tur de rebus geftis,fateor ipie,multa eftè gefta,à Prophetis,à Chri fto,5Cab Apoftol!s,quae non funtfcriptismandata , ÔCquæliprobata fuerint idoncis teftibus,non funtabn'cienda , Sdnt alia multa, inquitloz anncs , quæ Fecit lefus, quaefifcribanturpeffirtgula, necipfe opinor nninduscapereteos,quifcriberentur,libres ♦ Si autem loquiturdedoz gmatîbuS,qUÆabfqucàîternæfaltitis iadlura igriorari non poftùnt, fap fum eft,quodditifjtnulta eorumjqltat non funt fcripta,crcdcnda elîe.Ecz fienimnononinesconcionesPfophetarümjChriftii amp;nbsp;Apoftoloruni niandatæftint lcriptis,necomniadogmatainlcriptis Propheticis SC Az pûftolicis, ««Tct ■« ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuxta literam tontinentur, tarnen certum habez

nniSjOmnia dogmata ad ueràm ÔC æternam noftram falutem cognitu âtq; creditu neceftaria, literisPropheticis SC Apoftolicis Tlàj drivai/

• iuxta fententiam, contineri. Sciëbatenim Spiritus fanCîus futurum, utCabaliftæ SC Fraterculi plurimtirri de Receptionibus fuis à maioriz bus,de traditionibusmaiorttm,defomnqs SC üifionibus (uisiaCîarent» Curau!tigiturdiligentifsimè,ut omnia dogmata ad falutem ncccflariä^ fcriptisProphcticisSCApoftolicistahta feucritate mandarentur,ut ne Angelum quidem,cum rjspugnantiadocéntem,audiremus,

Manifeft um autem cft,ucl ipfo Soto tefte, quod dogma de Pürgatoz rio,non pofsit certis âc firmis teftimonqs é facra feriptura probari. Dicit quideniSotüslocafcripturæe(re,quibusid INSINVETVR. Sed noncftobfcürum , uosiilitioueftris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excogitaflePurgatoriz

um,actumdenium quæfiuiftè loca fcripturæ, quæ ueftrum tommenz tum infnuarent.Nos ucro in re tanti momenti non incertam infinuatio nem,fed ccrtamprobationemfequirimüs.Necilludrcquirimus,utnoz bis has literas SC fyllabâs,(Credcndtim eft eftè ignem Purgatorium poft banc uitam)in feripturademónftfetis,fed ut fententiam horùm üerboz rum è feriptura doccatis.

Nam,quôdSotus dicit. Autoritärem Ecclefiæ fatis eftè, fiquidemioz quitur de ea Ecclcfia,quæ folum Chriftum filium Dei,caput fuum agno

feit, Sd folo Uerbo Dei ïiterisProphericigSCApoftoIicis cxpÏicafe nitiK tur,autoritas eius fatisfacit nobis cuniuIatifsimè.Si autein loqiiitur de il/ la Ecclcfia, quae agnofcit Romanum Pontificcni caput füum Sgt;C nititur fcrinio pcdloris eius, acfidlis traditionibusFraterculoruni eius, non cft nobis integrum,ut commenticiæ autoritati noftram Hder» adiugamus«

Deinde uifumeft homini literato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grammaticor

theologian! nos doccre ♦ Cum enim Confefsio Prinerpis dixilïètjmpu» taturtibilufticiaChriftijibicandidus uiradmonet nos in fcholtfs fuis, Participatur, (inquiens)potius pro menfuraquadarndicendum eft. Et moxaddit:Sednunc(inquiens) uide quamillaimputatio ab eis excogit» • ta,aliéna fit â Catholica docflrina. Ex ea enim uentu-m eft ad neganduni Purgatorium,ficut omnium fatisfadionum ♦ Obferua fimiliter, hos dux os ordineSjôd hanc rationcm ex cis fumptam, proximo caprte ab cis poft tam, Hadèenus uerba Soti ♦ Ncfciö,numhacc malidacaninfulfitati Fra/ terculi fint adferibenda, Nam,quod Confefsio Principis dicit, îiifticiam Chriftiimputari nobis per fidcm,fumptum eft ex Paulo, qui adRoma/ nos fcribens,Ei,inquit,qui non opcratur,fed credit in eum,quiitiftificat impium,imputatur fides fua adlufticiam, quemadmodumSiiDaüidcx/ plicat beatificationem hominis,cui Deus iufticiam imputâtabfqueopc ribus ,Et mox : Dicimus,quódimputatafuerit Äbrahae, fides adiuftici/ am, Ac iterum : V t imputar etur amp;nbsp;illis i ufticia.Harc funt uerba ipfa Pauli, Et quanquam Paulus ad nomen iufticiæ,non addat exprefte nomeChri fti,tamen non eft dubium, quin loquatur ibi de idfticia Chrifti, hoc cft, deremifsione iniufticiae,quam rerrufsionem Chriftus nobis impetrauit, ideoqueuocaturlufticiaChrifti.Facit enim dupliccmIufticiam:A!iam, que cft ex operibus,qualê habcbantPharftæi,amp; qualem nunc aliquotie« habentFraterculi.Hacc iufticia habetfuam gloriationem, non autem a/ pud Deum, Aliam, quae eft ex fide in Chriftum,uidelicet,cùm credimus Chriftum filium Deiexpiaflepcccata noftra, SCimpttrafte nobisaDco Patre remifsionem peccatorum, ut habeat nobifeum communenifu/ am ipfius iufticiam,ö(i fit fapientia,iufticia,fandificatio ac redemptio no/ ftra,Quienim,(inquit)propriofiliónonpcpcrcit ,fêd pro nobis omni/ bustradiditilium, quîfieripotcft,utnonôdcumeodem omnia, OM/ NIA ( inquam ) nobis donctÇ Sotus autem tanta eft ucl malicia, uel in/ fulfitate,ut non uereatur,primum hanc loquendi formulam, de imputa/ tione iufticiæ, reprehendereideinde, a nobis excogitatam affirmai e,‘po/ ftremô,quod eft longé omnium maximum, a Catholica doclrinaalie/ nam pronunciare, amp;nbsp;ei, quos ipfc putat, errores, acceptes ferre. QiiidC’ Num Paulus no eftCatholicusfNudodirina Pauli non cftcatholicafHa bes ergo hîc apertum teftimonium Soti de docirina Pauli, quod fentiat cam clïè à Catholica dotftrinaalicnam. Cum autem Paulus habcat coele/ ftiateftimonia,quóddo(ftrina eius fit oraculum Spiritus fan0:i,dubiuni non eft,q uin ea Catholica dclt;ftrina,cum qua pugnat dodrina Pauli,non fit pia,fed impia,non diuina,fcd Satanica.Cogitate igitur uos, qui tribu/ itisuobis nomen Catholicorum,qualem felegeritis ueftræ dodrinaepa/ tronum amp;nbsp;tutorem,qui tâta fit amentia, ut porrigat nobis gladium quo cam confodiamus.

Sedhicnonnihiluidet Afotus, quodafiirmatcxhacimputationcucn tumefte, (ficcnimbalbutit)adnegandumPurgatoriuni,amp; ponendos duos untum o(^nes deftmdorUni, Laudo tnduftriatn Soft , quod ilitelligat,

ûKcfiigatjex imputationcIufticiæGhrifti confequi', fiullum eflè in at’ terofctuîoPurgatoHunî, fed duos tantum ordincs bcatornm Si dam/ natdrum. Nihil cnim certius eft,quàm quddqs,qui ucre credünt in Chriftum J iufticia Chrifti ita imputetur, ut ea coram tribunal! Dcî coiv fidcredcbeant, Sc propter earn cœkfte regnum,ac perpctuam ûluteni ’ confequantnr» Qiiod cùm conflctjpcrfpicuum cft, ipfo quoquc Soto te/ fte, pioruni fpiritus, poft banc ui'tam, non ingredi in Purgatorium, fed incœlum : impiorumautcm fpiritus præcipitari in tartarum, ut nullus fit ipirituum médius in altero feculo ftatus,lcd aut cœlum aut infernum» Itaque habctiterùm Afotusjfua fpfiüs confefsionc, qudd Purgatorium pagnet cum Sacra fcriptura SC dodrina Pauli, ac fint tantum duo ordl/ nés defundlorum. Tanta eft diuinac ueritatis potcntia, ut de eateftimoz niumferre,ncccftehabcant,ctiamimpij aduerfarij cius, Ac iam debeb latum quidem eftet inter meSC Afotumde Purgatorio, lcd ut non fo/ îamis ignis extinguatur,ucrumetiarri cincres eius difijcîantur, SC nuHa fpesrcdacccndcndi eius Fraterculis relinqUatur, uifum eft, 5Cca, quæ in Soto fequuntur, perftringcre, fi prius illud adnotemus, qudd dicitPau/ lum magis intentum ftiiflè prædicationiSCuerbo, quam fcripturac, nec «fie ipiritus Euangelici foli lcripturac intentum efle, praélertim cüm PaU/ lusTimotheumiubeatjCÔmmendarc fidelibushominibus,caquæaudi/ uerit,non quæferipferit, Hæc, inqüiens, commenda fidelibüs höminiz bus. Et non inquit, hæc feribe. Putâsnc Sotum integra eflè mentCjSCin/ tciligere, quidloquaturC’Nonnegamus, quin Pau’us plurcs habuerit concioncs uerbis, quàmmandaueritfcriptis :nunquid autem ea uerbis dixit, quæ cum lcriptis pugnantf Qui uocatus eft in Äpoftölum,nonab hominibusjneque per hominem, fed per ïefum Chriftum,acDeum Pa trem,nunquid tanta eft inconftantia , ut alia uerbis alia feriptis tradats:* Dogma autem deigni Purgatorio , qnalem Fraterculiinaltero feculo Rngunt, ex eorum eft numero , quæ Paulus feriptis fuis haud obfcuz te réfutât.

Rom.ô.Qiii niortuus eft, ( uideïicet in fide Chrifti ) iuftifîcatus, (hoc «ft)abfolutus eft â pcccato.Si fidelis in Chrifto mortuus, habet iuftificatiz onemfeu abfolutionêâ peccatis, quomodo adhùc propter peccata igni Purgatorio affligeretc' Nam quç fraterculi de réatuSCpœnapeccatijpoft remilTum pcceatum,nugantur,fuprà funtrefUtata.

Roman, odiauo , Si Chriftus jn uobis eft, corpus quidem tnor/ tuuin eftpropter peccatum,fpiritus autem Uita eft propter iuftificatio/ ncm.Si fpiritus eorum, in quibus Chriftus habitat,Hita eft propter iuftifl Cationem,adhuc in hoc feculo, quomodo non cftèt uita, poftquàm car/ nem omnem morte depofuitî’ Vitam autem uocatPatilus hocloco,no ipfamHitæ fubftantiamfeueflèritiam perfe,qüaScdamriati uiuunt,fed cœleftis uitæconditioncm,qua folibcatifruuntur,hoc eft,læticiam ôCfcà licitatem.Etinhocquidemfcculo,in quo corpus adhuc obnoxium eft pcccato 8C morti,mültæ funtafflidliones piôrtim,ctiamfi Ipritus uita fit propter iuftificationem: poftquàm autem corpus motte deponitur,ÔC unà cum corporepeccatum,certenonremahet in fpiritu nifi uita proz pterChriftum,utquemadmodum Chriftus, poftquàm femel morttiz Us eftSCrefurrexit,nonampliusnecmoritur,necaffligitur,ita pij,poftz quam femel in Chrifto mortui funt,non amplius fpiritu fuo nec moriaii tiirncc afftiganturjfed expedient fumma tranquillitate coeîcftem Scrz

uatorem Dominum lefum Chriftumjqui reddat corpus ipforutn glon'o fo corpori kio conforme.

' Philippen.i.Magnificabi'turChriftusincörporcmcOjfiuc per m'tam, ftue per mortem. Nam mihi uita Chh'ftus eft,Mors lucrum, Quod ante Paulus dicil mortem fibf lucrum eflê,hoc hon de feipfo tantum, uerume/ dam de omnibus pijs amp;fi'delibus in Chrifto intelligit, ac fignificatmorz tem orhnibus fidclibüs in Chrifto eftc lücrum.Rcpofita eft, inquit, mihi infticiae corona,quam reddetmihiDominüsindie illojqui eft iuftusluz dex.Nôn folumautcnirhihi,fed ÔC omnibus qui diligunt aduentum a lus.Omnès autem,qui uerècreduntin Chriftum,diIigüntaductumChii fti.OmnibüsigiturinChriftum credentibus mors eft lucrum.Quomoz do aufènllucrum eflet,fiexaffli(ftionîbushuius feculi heceflè haberent ingredi ih afflidiones ignis Purgatofij, atep ita tanti^ef horribilitcr cruz ciargdumiàcrilîcuIus quiipiamMifsîficaret, aut amicüs cleeniOfynani diipenfàretC’

EtfiautemnonfithîcexpreflàmentioPargatortj,tamcn fi diligenter uerba expcndas,haud obfturè cum commenticio Fraterculorüm Purga torio pùgnantHortatur énini Paulus non uhum tantû génüs fidelium, fed FRATRES, hoceft,omnes fideles,fiuefirmos,fiucinfirmos,utdc obdormientibus NON DOLEANT, quemadmodum Ethnic! doz lent.QiiomodoautemnohdoIercntfuperftites,ficertum eftèqquod uuf gares fideles,parentes,libcri,fratres,6r; reliqui amici ipforam, nccelfchaz berent poft hanc uitam ingredi in PurgatoriS,in quo, 8gt;â acerbius amp;diuz dus,quàmin hocièculo,propeccatisfüis excruciarentitrCNon ignorô, in quibirs delicftis meus frater nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quâquam audio piam fidei fuæ

de lefu Chrifto feiuatore noftro cohfefsionem,tarnen ftio etiarh imbccil litatem carnis eius.Quæ igitur ilia cflèt feuimpudentia feü crudelitas, ùt fufeiperes me hortandum,ne doleam uicem eiuis,fi iukta Fraterculorum do(ftrinam,ftatim àb cxcéfTu ex bac uita,cônqciendus effet in Purgatorf umjrtquomültohornbilioricruciatuafifïccreturjidque multis fortaiïc ahnis,quamfiin hocfeciilo membra eiüs rota contunderentur, aut corz pus eiiis in diüerfas partes difiècarctürC Âcprofclt;ftd,eo magis mihijpro pter fratrem mórtuum dolendum eft, quo iniquioresuideampræcoz nesPurgatortjdifpenfatorcspœnarum. In hoc enim fcculo , licebitlcz üia,6Cutipfi Ioquuntur,uenialia|jcccata,tunfionepedoris,afperfioneaz quæbencdi(ftæ,aèbcncdicliohc etiam monialium expiare, In Purgatoz fio àutctji luenda ftint mirtimâ ilia peceata fupplicio omnibus huius fccu iïtórméntisgraüiöri,actali igné , qui non nifi duratione ab infernali igné ditfert.Quæeft hæc iudiefj aequitasC Iam,fi facrifi'cia Mifïàrum, aut Indulgcntiæ Pontificiæ, quæ etiamfi iamdudumfuis impofton'z bos remiflac funt, libuit tarnen Afoto hîc earum mentionem faccre, pofftintmifcrrimas animas è cruciatuPurgatorq Iiberare,amp;incoelocol quot;locarcjquae cft hæc Fraterculorum amp;nbsp;Pontificum immanitas,qudd non

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatira

fiatim in txceffu fratris conférant ^Ld rednnendas animas è hntis ^runis^ omnia fua facrificiajSC effundarttfcrinium indulgcntiarufuarum, fed po tins rcqciât facrificia,in feptenas, tricenas,6if annnas celçbrationes,âc thé faurum indulgcntiarum fuaruni pàrticulatim tantam difpcnfcntf

Deinde PauluSjnon tâtuni hortatur,ne doleamus de fratribus noftriSi qui obdormieruntjueriimetiam uocat eosDormiêtes per Icfum» Quid$r Num horrihihter affligunöur Hi,qui in fide lefu Ghrifti,amp; fpe réfiiri ecfbo nis obdormieruntî” Vocantuf alias mortui Beat!,qui in Domino moriu/ tunSi funt beatijquomodo in Purgatorio täm miferè exurüritur^

Sed quid multis opus C Vbicuncj Paulus docet nos una cü Chrifto in tegno Patris glorificandoSjÓ!^conregnaturosjfiin hocfcculo cu ipfo pa? tiamui'jSC commoriamur, ibi manifeftê docet, pios in hoe quidem fecu? ÏOjuarijs affliÆonibus obnoxios eflejin altéro autem feculo, nön nifi tr^ quillarequiefruijdoncc tandem in notiifsimö dieamortüis refufeiten? tur.Cum igitur dogma de Purgatörio pugnct cum fcriptis Pauh',quem/ adinodum iam oftêdimus,nec uere afiRrmari queät,PanIum alia ucrbis^ quam fcriptis tradidiffèjnegari non potcft,quin Paulus ctiam uerbis ftiis Purgatorium,iicabi flammæ eius eruperunt,reftinxerit.

De illo autem,quodSotusdicit,Non efleEuangelici ipiritfisjfoh ferf pturæintentum efliei,quidiudicandum fit, hon prito quenquam tarn do-ploratac cæciratis eiTe,qui non uideat,Etfi enim non efttfubiuhijquinfua cuiep fit uel in Ecclefia,uel in Politiä,uel in Oecohomia uocatio, cui dili? genter eft feruiendum,0!: eruditorum homi'num fit,præter ledionem fa eræ icr!ptùræ,etiam ad alia feripta infpicienda cxcurrere,Öd ea in fuum u? fum accommodarc,ficut amp;nbsp;Paülus uerfibus Po'cticis utitur, tarnen cum agiturdedogmatibus,quæadæternamnoftramfalutcmcognitu amp;nbsp;crè dituriecefîaria funt, anathema fit,qui nofoliiacrçfcripturçfueritintêtus*

Pater ècoelisvlamat de filiofiio, IPSVM AVDITE» Etfllitisipfedî cit,Oues meæ uoeem meam audiunt,Aliemim autem non fequetur, fed éffugientab èo, quia non hoùeruntuôcem alienoruni.^

Vox autem filq Dei,non eft mandata fcriptis Philofophicis,non feri? ptisPoeticis,nonThaImudicis,non Mahumeticis, Sed tantum fcriptis Propheticis èC Apoftoiicis,Âd audiendam igttur uoeem fil fj Dei, necef? fe habemus in hacc fola Prophetica 8C Apoftolica feripta intenti eftè»

Euangelion, inquit Paulus, potentia Dei eft ad falutem omni credert ti.Etiterum:Sinos aut AngelusCcœlo prædicauètit uobis Euangelion praeter id quodpraédieauimtis Uobis,anathema fitHocaOtem Euange? lion in folis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis fcriptis continetur. Extant quidê fcntentiæjinterpretationés ÔC concionfcs EcclefiafticofurH dotftorum, extant Décréta Pontificum, Contiliofum, qUaé 8é ipfa funt fcriptis mandata« Sed hæc nullamprorfushabentin uera Ecclefia Chrifti auto/ ritatcm,nifi fuerint teftimonio feriptorum Propheticorum amp;nbsp;Apoftoli? corum probata amp;nbsp;confirmàta.Qiiid in üera Ecclefia filtj Dei rfiaius auto ritate ApoftolorumÆt tamen cüm decernerentin fuo Concilio genres iugoMofaicælcgisexonerandàSjfaeiünt id autoritäre feriptorum Pro? pheticonim.Et Paülus Apoftolüs tâtiis, cùm dodïürus eftet Romanos, imóuniuerfamEcclefiam,coeleftiadefalutehoftraoracula, Segregatus (inquit)in Euâgelion Dei,quod antè promiferat per Prophetas fuos IN SGRIPTVRIS SANGTIS defiliofuo« Et alias : Auxiliurn,in? quit,na(ft«s Dei,in hodiernwm diem ftôjteftificans turn pai uo, tüm ma»

gno, NIHIL ALIVD diccns,qudm eaqnæPropbetæ prædi'xcrantfu tuiacflejScMofes.PauIus in docendis dogmatisæternæ noftræ faluiis Soh fcripturæintentuseft, NIHIL ALlVD,(inquit)DICPNS.amp; for/ didiis ac futilis Fraterculus audet palam,idquc nomine Catholicæ Ecclc fiæ,uociferari,non eflè Euangelici fpiritus foli Icripturæ intentum elle» Scilicet eó fpedlat uanus homo,nt ciini commeticium dogma de Purgafc* torio,SCaliaid genus figmentanon pofsit teftimonio faerç fcripturæfta bilirc,conferamusnos,defertafcriptura,ad Traditiones fuotum Ponti/ ficum,SC addelyriafuörumFraterculorum,Gregorius Pontifex,cuius etiam Afotus mox meminft,in quarto libro Dialogorum fuorum,fufci pit hanc quaeftionem. An fit credendum,poft mortem, Purgatorium camp; feignem,explicandam ÔCnarrat miranda quædam dé anima Pafcafif Diaconi,de monacho medico, cognomine,Iufto,ôC de uirtutetrigin/ taMiflàrumJacobüsdcViÀriâco,Epifcôpus Tufcularius ô(. Gardinä/ lis,refert,autore Antonino Archiepiicopo,fe uidiiîè m ulierem,quc ciim diu mortaaiacUiflct,5C pofteâ reuixilTeqrapcretur aliquoties extra fe, Oideret animas defunóïorum,uicp ad Purgatorium,aut etiam per Purga torium,lîncullalæfione,adfupcrna régna conlcendere»

Narrat âC de rriulicre q uada inuencu la,qtf ae tanta fuit taciturnitate, ut a die fefto crucis ufque ad Pafcha,nunum ferê uerbum protulerif. Quod filentium Deo adeo gratumfuilîè dicit,ut mulier obtinueritpoteftatetn redà in ccElum,abfqj alla Purgatorq pœna,euolandi.

Ad ha:c amp;nbsp;fimilia nugamcnta,ô^ adhasmaligni fpiritus impofturas uocatnos Fraterculus, cümnegatelïèEuangelici fpiritusjanimum folam feripturam adüertere.

Vide mihi, quæfo , quâm difsimilis fit Afotns Bafilio , qui fu côneione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tsitrfiias, de autoritäre Sacræ fcripturac ita ait»

E«c/!t'/r»r7èî (jSfvottko-itoÎsKVTov,7nlt;fl«t /■i. TrxQxtéi IwA« «VTûV,tS-«py;4fctz«( fc»? TOIJKIÛVKTOV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^/ (tÂftôétf

Trta^ms, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KccrHyo^icc,» ccâtTttp

, « iTratrayaiJ t-Ù)/yir^txiiiitvu^i ^’rcvKV^îovHiJt-â^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uwof-

'ramp;','î(èt/Z(è nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C}gt;UVHS O;X4Vß,1(9tC^fOTOVTÖVlt;yi'fcJf«K0T®-',«^0'’r*^

w t/è ovIJ.V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kts' àvrov^OTi ii/K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«WiOTp*

(igt;y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;tziv uiffoirléhov iy VTTii/lityyLa'rt àvS^UTirivM (nfot/l^tTi^oy ««

îr«yoftv«('T®quot;rè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»vcfuMtv’Ttiy'rKis 6iO7rviverloisy^a{f«i!,lt;f'i^a‘Jgt;f

/r^y, Si^agt;! xtfS^KTrov Kiw^o^y-i-v^y t/lff,^HKvy ovJliisK^'t'rü « iTnJ^tKTKO'a-i'TKh

Si fidelisefl Dominus in omnibus fèrmonibus fuis, ôe^fidcliaômnia mandata eius eonfirmatain feculû fcculi,fadlain ueritate ÔCæquitate, ma nifcfti eft defedio à fide,6C arrogantiae crimen, aut reijeere aliquid ex tjs, quæfcriptafunt,autaddereca,qua:nofuntfcripta, quum Dominus no/ fter lefus Chriftus dixeritîOucs mear uocem meam audiunt,Et paulo an tè dixerit : Alienum autem non fequuntur,fed f ugiunt ab eo, quia no no ucrunt uocemalienorum.Et Apoftolusexemplo humanouehementi/ Us prohibuerit,ne quid in diuinis fcripturis,uel addaquel auferatur,duni ait: Hominis teftamentum nullus reprobat,aut aliquid addit, Hadenus Bafilius, qui dicit manifeftâ efîè defedionem àfide, 6C fuperbiac crimen, facræfcripturæ aliquid ueIaddere,ueladimere,EtSotus tanta eft impude tia,utnegeteflê Euangelici fpiritus,foli fcripturac intentumeflè»

Sed quid patior me in reftitandis tam ineptis Afoti blateramcntis de/ «incri s’ Accedamus igitur ad explicanda ea fcripturacloca, quae alq ad

idexcftandum amp;nbsp;fouendam ignem fuum Ptirgatonurtl citafc folent, Nam Sotus uno tantumfcripturac loco contentas eft(dc qao ÓCfuo órdi/ nedicemus)fortafsïs quia non muïtum fpeiin rjslocis, qaæ alij récitant, eollocat.

PfaEóf « Tranfiuimus per ignem aquam,amp;''cduxifti nos in rcfri'ge/ fium,HicPfaImusnon cftmortuorum,fèd uiuorum precatio, niCi forte mortuiintroeantetiamintcmplumDei, Sgt;C ofFerant pinguia holocau/ fta,böues ÓC hircos,quod in hocPfalmö precatores fe in gratiarum acïio Hem Domino fadïuros recipiunt * Deinde, non fit fermo in hocPfalmö de mortuorunijfed de uiuorum afflidionibus,ac de Ecclefiæ in hoe præz fenti feculo ærumnisjquibus Deus Ecclefiam exercet quidem, fed feruat ÔC libérât earn mirabiliter. Vnde amp;nbsp;Ecclefia dicit : Iniquitatem fi aipcxilz femin corde meOjHon exaudiflèt Deus ♦ Quaenon cft uox eorum, quoi illifinguntignePargatoriotorqücrijicd eftuoxEccIefiæ,quæamp;:fiagno/ fat faam in feipfaimbecillitatem, tarnen in Chrifto, quem ampleditur per fidcm,fanÂa eftjôd abfqj ulla iniquitate»

Ecclcfiaft»4.Decarcerecatenisq)interdumquis egreditur ad regniT, alius natus in regno inopia confumitur, Manifefté loquitur, non de iz ^ni PurgatoriOjfed de curfu huius fèculi, in quo alius ex infima forte ad regnum extolli,alius è regno in infimam fortem detrudi folet, Nam, fi per carcerem intelligis Purgatorium, ÔC per regnum, coeleftem foelicitaz tern,necefle babes ea qug fequunturficintenigerejUtnonntilli homines, qui iam confecuti funt coeleftem foelicitatem,deqciantur ex ea in Purga? torium.Quonihilabfurdiusdicipoteft»Sunt quidem dæmonesècœlez fti regno prOturbatijUon autem in Purgatorium,ê quo fint liberandijfed inperpetuumtartarum» Et nunc nobis fermo eft node dæmonibus, fed dehominibus,

Zacha.ÿ^Tu quoep in fanguinctcftamenti tui emififti uihdos titos de lacUjin quo non eft aqua SCc^Propheta concionatur,non de liberatioz ne animarum ex Purgatorio, fed de beneficio, quod Chriftus fanguine fuopræftitituniucrfæEcclefiæfiiæ, tarn quæ fuit anteaduentumipfius incarnemjquâm quae eft poft aduentumeius » Vniuerfumenimhumaz num genus detineturuineftum amp;nbsp;captiuum in lacu inferni, quia eft obz noxiurn æternae damnationi,propter peccatum, Chriftus autem expiât peccatum fanguine fuo, Quare cmittit ex hoc inferni lacu liberos,quor/ qilot credunt peccatum fuum fanguine Chrifti expiatum»

De loco ex Macchabæis,fuprà in capite de memoria defunlt;ftorum,có piofèdicftum eft;

Matthaci quinto, Amen dico tibi,non exibis illinc,donee perfolaeris extremum quadrantem. Poftet qdidem hie locus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adigneni

Purgatorium accommodari, fi priuscertis argumentis Sacrae fcn'ptuz ræ probatum eflet, quod fit ignis Purgatorius in altero feculo, qualeni quidem Fratcrculi fingunt. Nunc autem , ciim hoc non folumfitinz certum , uerumetiampugnetcum fcriptura, nihil adiumentiafferthic locus Fraterculorum Purgatorio, Chriftus.n.no concionatur de Purgaz torio alterius feculi, fed de carcere noxiorum in hoc feculo , Auditoz res enim amp;nbsp;fedatores eius , ô^fi agnofeebant, ipfum eftè uerum Mefsiam, tarnen fomniabantRegnum eius mundanum amp;nbsp;terrenum, ideoque pollicebantur fibi in Regno eius fummam libertatem, SC cogiz tabant, fc quidem omncsftitwros liberos ab omnibus cwilibus oneriz

bus,alios autê fibi öbnoxios ÔC fubiedos. Hane opim'onem réfutât Chn'z ftus,ôil iubct credentes in ipfum omnia ciuilia o ne ra ferre, ac unicuiiç fol uere,quod debent,Cui üeÆgal,üe(fligal, cui cenfum,cenfum, cui honoz rem,honorem,ut Paulus ait*Nilî enimhocfecerint,minaturfore,utetiâ ciuilibus pœniscocrcea'ntur,amp;incarcercsautturres includantur, dônr quod uel magiftratui,uel ciuibus debent,perfoluerint.Chriftianus enim non idcirco liber eft ab oneribus ciuilibus,amp; debitis perfoluendis, quôd fit Chriftianus,fed potius,quia Chriftianus cft,debet ex caritate onera ci/ uilia ferre,amp; unicuicç quod fuum eft,reddere ♦ Hanc elle üeram huius di/ dli fententiâm,teftantur ea,quæ præcedunt, ÔC quibus hæc coneduntur, Quodenim eo loci Chriftus concionatur,expofitio eft huius legis, Non occidas.Ad quam expofitionem etiam hæc pericope dé Indice,carcercôd folutione debitorum pcrtinct,ut feias amp;nbsp;illos in catalogo homicidarinn contineri,qui maluntcum creditore odiofèôd uirulêtcr rixari, quamnu/ meratione debitorum amice reconciliari ♦ Quid auteni hæc ad îgnenl Purgatorium Ç*

Matth.n.Qiïi dixerit uerbum aduerfus Ipiritum fandum, non remît/ titur ci,neqp in prgfenti feculo,necß in ftituro. Ergo,inquit Gregorius,in/ telIigi datur qualdam culpas infuturo fcculo remitti ♦ Quid tum pofteaf Num idcirco fequitur quod in eofeculo lit ignis Purgatorius C An non polïiint peccata remita , etiam fine PurgatorioÆt quid,quod nonnulli Afoticorum icriptorum fentiant,in Pürgatorio non remitti peccata, fed tantum pœnam peccatorumC Quid ad hæc dicentC Sed alia eft huius lod fentcntia.Chriftus enim facit dil'erimen peccatorum, quorum alia dicit eflè Remifsibilia,alia perpetuo irremifsibilia, In tel ligi t autem Irremifsi/ bile,non pro eo,quod ne poenitenti quidem remittatur propter Chriftiî, Omnia enim peccata,quantumcunquchorribiliaamp;lexecranda,expiauit Chriftus,amp; omnia remittuntur credenti in Chriftum, Sed i n telligi t Irre/ mifsibile,pro eo,quod nullamprorfus habet fpeciem excufationis,necp coram hominibus,neque cöram Deo.MuIta enim funt peccata,quæ Âlfi funtgrauifsima,tarnen habent aliquam coram hominibus exeUfationé. Si quis,exêpli gratia, cdm uidet lefum Chriftum multis humanis imbez cillitatibus obrutum,acpenè oppreftum, non crédit cum eftè omnipotêz tem Dei filium,Hoc peccatum Chriftus uocat peccatum in fîlium homi nis.Cuius generis eft amp;nbsp;illud,fi quis fame paupertate oppreflus, furaf, Hic,6Cfigrauiterpcccat,tamenhabct aliquam exeufationis ipeciemeoz rammundo.Furatur,inquitSalomon,utefurientem animam impleaf. Alia autem funt peccata,qug ut per fè funt grauifsima,ita nullam prorfus habent fpeciem exculàtionis,nequeinhoc,ne(^infuturofecülo,hoceft, neqj coram hominibus,neqj coram Deo,ut cum Pharifæi calumniarenz tur manifefta miracula Chriftfquæ nemo negate potefat,quin client cœ leftiaâfdiuina, Quod peccatum Chriftus uocatpeccatum in Spiritum fanduiTijUidelicet taie peccatum,quod omnibus eftconfpicuUm,nccpo teft ulla probabili ratione exeufari♦ Quale etiam eflèt,fi quis pecuniadiz tifsimus,furareturpaupcri fuampecuniam,ut pauper neccllc haberctalz gercamp;efurire.Hoctammanifeftum, tamconlpicuum peccatum eft,ut ncc coram hominibus,nec coram Deo exeufari queat,quod Euangelifta dicit,Necinhoc,neCinfuturoiccüIo remitti. Quod cdm itafehabeat, quid eft,quæfo,ih hoc loco, quod commentia'oFratercuIorumPurgaz lorio patrodnaripofsitf Namquod Gregorius affirmât, remifsionem illam

iJkmpeccatoruminigni Purgatorio intclligcndam clïc dequiboldarn kwibus culpis^ac de paruis minimifquc peccatis, uanitate ipfa wanius cfr, Quis cnim patefecit Gregorio, quöd leuia tantum, minima peccata, cuius generis eft ociofus fermo,autimmoderatus rifus,aut peccatum cu taereifamiliaris, in Purgatorio purgentur,0(^nonetiamgrauia, QC ma/ gna; Conuicium aduerfus filium hominis iudicatur peccatum leucjfi co/ feratur cum eonuicio in fpiritum fan(ftum,quód illud rcmittatur,hoc au tern nunquam remittatur,nunqiiid ergo amp;nbsp;illud remittitur in Purgato/ rioCEt an nonChriftusexpiauitomniatammaxima^minima pecca/ tacQnid ergo eft,quod tjs qui creduntin Chriftum,rcmittantur in hoc fe culo peccata maxima, ^minima referuentur in Purgatorio puniendaC Scilicet Paulo rertiittitur in hoc feculo crudelitas,qua graflàtus eft in Ec/ clefiam filij Dei,6ii^ ad mortem pertraxit multos pios, immoderatus au/ ternrifus eiiis expiandus eft cruciatu ignis Purgatorii,quern dicunt fupe rare omnia genera tormentorum inhoc feculoî'Sic impoftorcs amp;nbsp;men/ daces fui ipforum funt proditores» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

L Corinth.^,. Dies dcclarabit, quod in ignereuelatiir, amp;cuiufqueo/ pus, quale fit,ignis probàbit, Ac mox:Ipfe ucro filuiis Ret,fed fic tanqua perigneim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Huncloc3m,neAuguftinusquidcmipfedeigne Purgatorio in alte/ A«g.To^4; ro feculo,fed de igne tribulatiois in hoc feculo intelligit* Gregorius quo dcodo qttlt;ea que fatetur,hunclocum dcignetribulationis in hac nobis uitaadhibi/ to intelligi pofte-Etalq fentiunt,per aurum,argcntum,amp;lapides precio fos,intelligcndameftedo(ftrinamdeoperibusdiuina:lcgis:pef lignum '' autem,6Cfoenum,amp; ftipulasintelligendamefl'edodlrinam de opcribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

humanarum traditionum.Quacfententia non eft abijeienda, ft amp;nbsp;funda/ hicntum,quod eft Chriftfis,feu liera fides in Chrifturri conftiterit,0u non tribuatur meritis opcrum expiatio peccatorum coram Deo, Sed Paulus feipfeinterpretatur. Manifefté enim loquitur in eo loco de ædificatione Ecclefiæ,Acdificatur aiitcmEcclefia per pios doeftores Euagelij de Chri fto,qiii funt a-rchiteefti EccIefiæ.Non çdificaretur per impios doeftores lu daicarum,6C aliarum humanarum traditionum,fed tantum per pios do tJioresEuangeh] deChrifto,quf eftuerumhuiusædificijfundamentiim, Vt fapiens,inquitPauIus,archite(flusfundamentumpofui.Etmox.Fun damentum aliud nemo poteft poncre,præter hoc quod pofitû eft, quod cftIcfusChriftus.Habes ergo nuncEcclcfiafticiædificij fundamentum, Quae eft autem fuperftrucfturaÇ Non certe alia, quàm ea, quæ alias â Pali/ lo ipfo,5t Petro collega eius defcribitur.Non eftis, (inquit PauIwsRiofpi/ tes SCincolæ, fed conclues fandlorum,ac domeftici Dei, fuperftruefti fu/ per fundamentum Apoftolorum ÔÇProphetarum, fummo angular! la/ pideipfo lefuChrifto.Et Petrus:Ipfi,inquit,uelnti uiui lapides aedificemi nidonius fpiritualis,Ex his locis habes quod difcipuli doeftrinae Euangc Itj Tint fuperftrueftura ædifictj Ecclefiae fuper fundamentu quod eft Chri/ ftus,Paulus igitur facit duplices difcipulos. Alios aurum,argentum 6lt; la pides preciofos.Hi funt qui in perfecutionibus cônftant. Alios ligna,fcc num,0(ftipulas,qui in perfecutionibus deficiunt, quales ctiamrecenfet parabola de homine facientc fementem apud Matthæiim capite decimo tertioGdm diciuCuiufque opus manifeftum fiet î Dies enimdeclarabit amp;c.hanc habet fententiam : Omnes pi'j doeftores, ponunt unum funda/ mentum Chriftumicfum , fed quales quifquchabeatdifcipülos , temi

ss nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

pus dcclaïabit, 8éignis probdbft. Si ein'm exarfcrit ignis pcrfccutiontH^ feu tentationis,altj quidem difcipuli funt auruni,argeiitQ, lapides pre/ ciofijhoc elbconitant in perfecutioncjficut aurum in ignc conttat.Et qui • tales habucrit dikipulos.rcportat mcrcedem,hoc eft,no fruftratur labo/ xz fuo, Alq autem difcipuli funt lignum,foenum,fti'pula, qui in perfccu/ tionenonconftant, Sed qucmadmodum lignum.^ftipula igne abfu/ munturjitaamp;hiin perfecutionedeficiunu

Et, Si cuius opus exuftum fueht, hoc eft, qtti tales habucrit diftipu/ los , qui non conftant in igne perlecutionis , hie patitur quidem dam/ num-, quod amittat difcipulos futwj ipfe uer0,cum fueritpius dodor,fal uusefit,fedfictanquamperignem,quia defetftio difcipulorum, maxiz mus eft doftoriignis affli(ftionis.Quis,inquitPaulus,inftrmatur, go non infirmorf Quis offenditur,fiCego non uror;'Habes ucrâ ÔC pro/ priam fententiam didii Paufi de aedificio Ecclefiæ, Sed quid h^c adftabi/ iiendumigncmPurgatoriumC

Philippen. fecundo.In nomine lefuomne genu fo fledîat cœleftium ac terreftriumjSd infernorum. Hîc per Infernos, inquiunt, non poftimt ïntelligidæmonesôddamnatfproptercaquôdnonadorcntlefum Chrf ftum,fedpotiusexecrentureum ♦ Necefle igitureft,utintelliganturhigt; qui funt in Purgatorio.Paulus autem hoc loco non loquitur de genufle/ xione,qua pij tantum adorant Chriftùm,fed de genuflexionc, quam ne/ ceftè habent Chrifto exhibere omnes crcaturaf,iion homines tantum 5^ fpiritus,fiueilliinfcrni,fiuefuperni,uerumetiam rationis expertes, dCiiv ânimatæ,Omnia,inquttPfaImus,fubieciftifubpedibuseius,oucsamp;bo/ ues,6C uniuerfa pecora câpi.Et Paulus,Scderc(inquit)fecit eum ad dexte/ ram fuamincoelèftibus,fupra omnem principatum ac poteftatem, ëC üirtutcm,amp;domînîum,Sd omne nomen, qoudnominatur non foluni inhocfeculo,uerumetiaminfuturo;ôC O M NIA fubiccitfubpedes illius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)■ ‘i lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed quid muftis ôpusc’HæccmendicatajSd manifeftè detorta feriptu/ XX didla fatis perlpicué oftenduht, qüod Fraterculi in fuccêdendo nbsp;nbsp;fo/

uendo igni fuo Purgatorio malam hibeant callfam , nec pofsint earn certis Sdfirmis argumétis tuen', AoSötus ipfe quoque eo eft candore, ut idliondifsimu!et:Fatemur,inqnieUsjillislocis fcripturæ NON A/ PERTE probariPurgatorium.Vndéergô aperte probatuiT Audia/ mus iternm,quæfO3SôfUm ipfum,âic enim addit: Sed quod ex certajin/ quiens,regulafideicredïmus,id autoritatibus illis aduertimus indicarû Rurfuslaudocandorem Sotisquodihgehuefateatur, quofundamento dogmataAfoticæEcclefiæconftencV'Pbntifices enimFraterculi co/ rum fïnguntinitiódogmata,qu£Clib^ÉV‘^qüaeadfarinamfaciunt, qui/ bus autoritärem,dignitatem, pote-rttiàmamp;opes fuas muniantôCauge/ antjaeftngunteapartimexhumanapfudentiajpartim ex incertis tradin'/ onibus,partim exdepràuatis feu detortfs ueterum fcriptortim di(ftis,par tini exFratercuIorumfomnijs, partim exanicularumfabulis,- Deinde, hæc fic cxcogitata confirmant in conüenticuîis fdis , publico decrcto, Hæc eft illis certafidei régula. Et qùod ad Fraterculos artinct, non quæ/ rontaliud fidei üix fuhdamentum, quemadmodum Sotüs iam fæpe ac multum non obfcurê fignificauit. Sedne uîdeantur nullam prorfusha/ bererationem Sacræ!faipturæ,qnæruntfandem nonnulla fcripturædi/ ^a,quæ kiterprçtando fuis dogmatis aptafadunt,Dogmaeft,(utcxcm/ pli gratia

pu gratia quaedam commemorem)Sandosin coeIoeflèi'nuôcandos,5C ftatuaseorum in terris efle adorandas ♦ Hoc dogma confidiim eft, par/ timexEthnicorum ufu, partim exquorundàm uetcrum confüetüdiile, ■quahi fermonemin homilijs fuis ad Sancftos in cœlo Uerteriint, Et liide/ •tur quoque humanæ rationi confentanèum,ut quemadmodum in aulis principum prius inuocandum eft aüxiliüm Magiftri curiæ, aut alferius pra:cipuiConftIian'j,quamad principcnîipfumacceflèris,ita prius adeû/ di funt fanlt;fti,6C implorandum eft auxilium eorum,quarn patcat tibi adi tus ad Deum.Deinde accedit ccrta fidei régula,quæ eft Concilium Si de/ cretum Pontificum,Quo ft dogma confirmatum f uerit, non licet am pli/ us de ueritate eius dubitare. Ad extrem urn,ut uideantur facram Scriptu/ ram in aliquo precio habere,quaerunt nonnulla didadnuocetur nometi meum fuper eos. Ad aliquem Sandorum conuertere. Non pofthac uos dico feraosjfed amicos, amp;nbsp;id genus alia, quibus Inuocatio Sandorum, non quidem probetur, lam cnim ipfis fatis probata eft, fed ut So tus lo/ quitur,infinuetur,amp; indicctur.

Dogma eft, MiftàSacrificulieftfacrilîciumpropeccatis üiuorumôC mortuorum.Probatur ne hoc dogma è fcriptura facraCNihil minus.Scri pturæ enim prorfus ignota eft ea Miiïà,in qua née fit adnunciatio mortis Chrifti,necdilpcnfatio Sacramenti panis amp;nbsp;uini,SC quae obtruditur Deo ad expianda peccatauiuorum Si mortuorum, Vnde ergo probaturClni/ tio excogitata eft z nonnullis ueterum didis,fed falfo intcllcdis.Deinde accefsitfuperftitio , quamauxeruntfomniaamp;uifiones Fraterculoruna. Poftremo confirmauit earn publicus Pontificum Si Sacrificulorum con/ fcnfus.HaeceftAfotocertafideirégula,ex quacredendumeft, Miflàm effècxpiationem pröpeccatisuiuorumSCmortuorum, Scdquæruntur «tiam dida fcripturac,non quidem necefsitatis, fed honoris tantum gra/ tia,neuideanturfcripturam,quamalq tanti faciunt, prorfus abqcere. Nam quodad illosattinct,certaiamfidcifuae régula credunt,Miflàm efi /e expiatorîum pro peccatis facrificium.

Idem fentiendum eft de igné Pitrgatorîo,SC de indulgentqs Potificq s, Dogmaenimeft,EfleinalterofeculoignemPurgatorium,inquo a/ nimætantifper cruciantur, dum fatisfecerintpoenac peccatis debitæ, aut ' Pontificqsindulgentqs, alqfqueôperibus liberentur. Hoc dogmaini/ tio exortum eftexhumanis lt;^^oyia-iiots,fidios uidelicet excedere ex bac Uita infigniter bonos, alios infigniter malos, alios autem mediocriter râ/ tum bonos, Ac illorum quidem priorum alq deputantur ablqj dubitati/ one incoelum,alqautemininfernum*De hoe tertiohominum genere incidit tantum dubitatio.Neque enim iuftumputantjUteosftatim in coc lo collocent,quód non habcantinfignem aliquam fanditatem,Et crude le exiftimant eos deqeere in infernum. Excogitant igitur ignem Purga/ torium, in quo aliquandiu crucientùr, donee toti puri ac fandi reddan/ tur ♦ Has hamani cordis cogitationes confirmârunt poftea apparitio/ nésfpirituum,amp;fomniaFraterculorum,Quibuscùm acceflèrit poftre/ môconfenfusPontificum,amp; facrificulorum,nihil iam ampliusinhoc dogmate reliquum eft,de quo dubites.Hic cnim colenfus. Sihæc appro batio,certafidei régula eft, cuilcilicetrcfiftere nullo modo licet, quippe quod maioribus, nulla ctiamratione reddita,ut CiccrO dicit,credendum fit.Sed ne uideantur hoc dogmafinxiflepotius, quàm è fpiritu fando haufiflêjinquirunturdïdaSacraefcripturæ, quorum quaîdamfuprareciz

tauîm3s,quæ in medium pfoduclint, non ut ijs eonfirment fuUm dw gma,de cuius ucntate,uel abiq? fcriptura,èfiddfuacregulacertifuntjf€d ut fcripturaï in fua Ecclefia aliquem faltem locum relinquant, Nam eer/ la fidei ipforum rcgula cft,non fcripta Prophetica öi. Apoftolica,lèd T ra ditiones, amp;nbsp;Scrinium pedoris Pontificij ♦ Verüm enimuero, ficut certa hac Afoticæ fidci régula nihileft incertius, nihil uanius, ita uera. Eccklii fill) Dei,non habet certiorem fidei fuæ rcgulam,feu ut Dauid amp;nbsp;Petrus lo quuntur,lucernam,qüàmfcriptaProphetica 0(. Apoftolica,adquæ uc/ ro ftudio attendentes, ab æternae noftræ falutis «ia non aberrabimus» Nec licebit, ut hacc fcripta ad noftras cogitationes, QC fomnia, fed ut no/ ftrascogitationesad hæc feriptà accommodemus, Optimusledorcft, i'nquit Hilarius,qui didorum intelligcntiam expedet ex didis potius, quàm imponat,amp; rctulerit magis,qu^m attulcrit,necp cogat id uidefidi/ dis continerij^uod ante ledionem præfumpferit intelligendum,

Sed poftquàm percnrrimus nonnulla dida feripturæ, quac Pontifices Si Fratcrculi ad exufflandum ignem Purgatorium torquent, Si exeufsi/ musfeorias Afoti,reuertamuradeadida,quæ Sotusex ucteribusfcrû ptoribus récitât, Ac initio allegat Commentarios Hieronymi in Efa/ ïam Si E2echiclem,ex quibus putatoftendi,q«dd opera Chriftianorum purganda fini in igné, fiC poft fupplicia Si purgationem pcccatorum fu/ tura fit mifericordia. Non miror Sotumjcftè Fraterculum rerum diuina/ turn imperitum, Illud miror,eum efte tam impudentem, ut audeat tan/ tadelyrianomineCatholicacEcclefiæpublicè uulgarc.Nonenimeftoh fcuruin,quaedeteftandadogmata,de purgation« Si liberationc impio/ turn hominum,ac etiam diabolorum,Origeni adfcribantur, Qiiis catho licus,(inquit Auguftinu3)Chriftianus,uel dodus, uel indodus,nonuc/ hementer exhorreat,eam qtram dicit(Origcnes ) purgationem maloz rum,id eft, etiam cos,qui hanc uitam in flagitrjs, Si impietatibus quanv ïibetmaximisfinierunt, ipfum poftremo diabolum atq; angelos eius, quamuis poft longifsima tempora purgatos atep hberatos regno Dei, ïuciqj reftitui,öuC,

Manifeftum autem eft,Hicfonymum foifle diligentem Originisk dorem,acfæpeinCommentarijsfuisrecitarefententiam eius.Vndcamp;î inud,quodinfineCommcntarioruminEfaiam,definiendisîmpioruni fupplicqs lcribit,ex Origine fumptum eflè apparet»

Ac profedo longe aliter,quàm quifquam alius, quod ego fdam, feriz ptor,interprctaturillud Pauli:Si quis îuperftruit lûper fundamentum hoc aurum,argentum ÔCc,Paulus cnim hoc loco ftribit,eum quidenijCU Sus opus,(uidclicet Iignâ,foenum,ftipula)exuftum fuerit, damnum pati, i'pfum autem faluumfieri, Hieronymus ueró contjeiteuminfempiterz num ignem. Omnium Sandorum( inquiens)oculis eorum fupplicia monftrabuntur,qui pro auro Si argento, Si lapide preciolb ædificauerut fuper fundamentum Domini fcenum, ligna, ftipulam, ignis pabulum SEMPITERNI, An non Hieronymus manifeftè pugnat cum Paulo?Deindecommemorat fententiâm eofum, quiputantfupplicia aliquandofiniri,acpoft recitationem teftimOniorum ê feripturajadditî Quæomnia,inquiens,replicant,aîreuerare cupientes, poft cruciatusód tormenta,futurarefrigeria,quænuncabfeondenda funt ab his, qUibOs timor utilis eft,utdum ftipplicia reformidant, peccarc defiftant, Hæc (Cérte Hicronymiisitarecitat, ut non uideatwr damnare, Sed rerjeitin folius

DB PVRGATORIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7lt;St

ToIiusDci fcfentîàmjSif qiuG expIicans,adiungit:Sicüt(inqu/ens) Diabo li amp;nbsp;omnium ncgatoriiniatque impiorum,qui dixerunt in corde fuo, non cft Deus,credimiis æterna tormenta,fic pcccatorum,atcp IM PIO R V M, amp;nbsp;tarnen Chriftianorum, quorum opera in igne probanda funtjatcp purganda,moderatam arbitramur, amp;mixtam clementiæfen/ tentiam ludicis, Vides HicronyrriUm difcrinien fâcere inter impios, ÔC alios efle Ncgatorcs Deijalios confcflbtes quidem Dei, fed fceleratos,5C nomine ac numero tantum Chriftiarioä, quOs fperat tandem è tormen/ tis liberandos.Scd quos ipCe clenientium Dei afïècuturos arbitrator,hos alïjmultoprofundius, quamreliquosimpios, in infernum conqciunt» Collocant enim federn fccIeratorumSC impiortim Chriftianorum, in in fcrno,infra federn ludæorum ÔC EthnîCorum. Et Auguftinus aperte req eiens fententiam Hieronymi,Credunttir,inquit3a quibufdam,etiam hi, qui nomen Chrifti non relinquunt, ôdeiuslauacroinEccIefiabaptifan/ tur,nec ab ea ullo fchifmate uel hærefi præciduntur, in quantislibet fceley nbusuiuant,quaenecdiluantpœnitendo,nec eleemofÿnisredimant,fcd in eis ufque ad huius uitac ultimum diem pcrtinacifsime pcrfcuerent,fab uifururiperignem,licetpro magnitudine facinorum flagiciorumque diuturno,non tarnen æterno igné puniri,Sed qui hoc credunt, amp;nbsp;tarnen Catholici funt,humana quadam bencuolentia mihi falli uidentur.Nani fcriptura diuina aliud confulta refpondet, Hatftenus Auguftinus. Ex bis fcriptis habes,quôd ÔC Hieronymus loquatur, non de Chriftianis medi/ ocriterbonis,quos folent dcputareigniPurgatorio, fed de Chriftianis inf]gnitcrmalis,quosconqciuntininfernnm, Sé Auguftinus haudob/ fcurè refutet fententiam Hieronymi. Sotus autem tanta eft, uel imperiz tia,uel impudentia,ut adprobandum igncm fuum Purgatorium recenz feat com mentariós Hieronymi. Conciliet ergo Hieronymum amp;nbsp;Augtl ftinum, 5^ fi lententiam eorum idoneis facræ Scripturg teftimonqs proz bauerit,habebitnos auditores non indociles.

Audiamus etiâ,quæ nobis Sotus de AuguftinÓ concionatUr, Augufti ïii(inquiüfententia,amp; in Enchiridio, amp;nbsp;inlibro de cura pro mortuis gcz î'enda,conftantifsii1i1aeft,5CinconfuetudineEcclefiæfundata, quæ pro illîs orat, £Cc, Primûm,noniam illudpræcipuêquæritur,quàniconftan ter,fed quàmuerè Auguftinus affirmeteftè poft hanc uitam Purgatoriz um.Deinde non quæritur de confuetudine Ecclefiaî, fed de ueritate fenz tentiæ diuinæ. Filius Dei dixiuEgo fum ueritas,non dixittEgo fum conz fuetudo.Nâquôducteres oraueriiïtpromortuis, fuprà exEpiphanio Dionyfio explicatu eft,uidclicct,quôd taies preces, fucrint magis folatia uiuorum,cp adiumenta niortuorum.Poftremo falfumeft,quodSotüsdi citAuguftinumdePurgatorionUnquamdubitafte. Non enimtantum dubitauit,qualis fit,fed etiam,numfitignisPurgatorius. Ad Làiirentiz um/cribittTale aliquid,inquicns,ctiâm poft banc uitam fieri incredibi/ le non cft,amp; utrum ita fit,quæri poteft,Ô!f aut inueniri, aut latere nonnub los fideles per ignemqUendam Purgatorium, quanto magis minufue! bonapereuntiadilcxerunt,tanto tardiuSjCitiufque faluari ÔCc.Quæri,ihz quit,^ aut inueniri aut latere poteft, nonnullos fideles faluari per IGz NEM quendam PVRGATORIVM. Quidapertius de dubiz tatione,Num fitaliquisignisPurgatorius,dicipoteft Idem baud obz fcurè dubitat in libro De ciuitate Dei, uicefimoprimo. Alq fentiant, inz quiens,qui eiufmodi fectim ædificiaportaucrunt, fine ibi tantum, fiuc

hicæiW^uelDEO HIC, VT NON îBl, fcc«kna,quammsj! damnatione,uenialiaconcrcmanteniigncmtranfitoriæ tribniadotiisin ueniant, N O N R E D AR G V O, quia F O R S IT AN V ER VlM EST, amp;c, Exiftimo bis uerbis juanitatem Soti inantfcftcrcdargui, quod Auguftinus non tantum de quah'tate, lèdetiani de eflcntia ignis Purgatonjjfdebaccnimquaerebatur) dubitet» Scdponamus Augufti/ numdubitarc de qualitate tantum ignis Purgatorq, nondeipfapurgaz tione,quid eftquôdpoftcritam temerèqualitatcm einsdcfiniant,uidcz iicet,quôd fit ignis materialis,ijtipfi loquuntur, afflidiuus SC punitiuus, acinlocoquoque GorporahC*Sed uide mihitaminboc,quànn'nalijsid genos quæftionibuSjtnodcftiam Auguftint A ucritate,inquit, uinci uo lo,qrtaî facris literis apertifsimè non rcfiftit. Non enim qüærefiftit,dicen da eft ulla ratione uentas,uel putanda.Et de bis uerbis Apoftoli, Non oz mnesdormicmuS,omncstamtninimutabimur;VeJlem(inquit)de bis uerbis audiredo(ftiorcs,0Cfimibipotucrintbrcitaexponi,utin eis poft lïntintelligijOmnes homines qui uiunnt, uel poft nos uicluri funt, eflè jnorituros,corrigere,quodbine aîiquando aliter fenfi, Neep enim debez mus cfle indociles dodlores, SC certè melius bomocorrigiturprauus, qüâm frangitur durus,cum his,quae defcripfimtis ita noftra uel aliorum excrceatur uel erudiaturinfirmitas,ut tarnen in cis N V L L A V Ez LVT CANONICA CONSTITVATVR AVTORb TAS, Hæc Auguftini modeftia adimitAfoticisFraterculisomnefn occafionem iactandac autoritatis Auguftini, fi non nitatur teftinionio Sacræ fcripturæ,SC quod Auguftinus fua abfq^ fundamento iàcrarum Iv terarum aflcucrationetolerabiIiteramp;remifsibiliterpeccat,hocFratcrcu 11 fuaimpudentia,tyrannide,impictatc,Ô£fperl€cutionc ueræ Ecclefiacfv Iq Dci intolcrabiliter,Ô!^irremiffibiIiter peccant.

NecdubitOjquin fi Auguftinus fingularifuaindùftria , qua uir Sanz dî:uspræditusfuit,auertiflctoculos fuos â uulgari bominum opinionc, ad ilia amp;nbsp;id genus alia di(ftaPauIi:Lex itnbecillis eft per carncm.EuCaro cocupifeit aduerfus fpirit«m,ô^ confideraflet, quod pij abqciant carnem morte fua,facilépotuifîèt inteîligere, non clTe opus, ut pijs poft banc uiz tam uel ignis Purgatorius accendatur,uel abus purgandi modus excegi tetur.Abiedaenimcarne,Ipirituspiorum iam liber eftab imbccillitaz te,ôi^omniaffelt;ftucarnis,acrcquiefcitinmânu fib'j Dei fœlicifsimè, doz nec etiam corpus ipfum â morte ad æternam uitam refùfcitetur,

Sedlepidus ilîebomo Gregorius,multarum Ôt^magnaruminEcclez fia fuperftitionum autor,exiftimat extremis temporibus plura amp;nbsp;clavioz ra,quâm prioribuSjde ftatu animarum poft banc uitam,patefada eire,ac recenfet etiam buius rei graues,ut ipfi uidetur,caHlas,Qiialc quid Sif aîius quifpiam impius Rabuladcutraque parte cœnæDominicæ feribit, Ecz elefiamadhuerudernuiàmelleutraque parte cccnæ,nuncautemerndiz tiorem facftamûti altera tantum parte. Sic infamant illi tempora Apoz ftolica,amp; uetuftiorcmEcclefiam, ut hæc præ Iplendore Pontificiæ Ecz cicfiae, crafsifsimis tenebris occultata SC circumruià uideri debeat,

Sed longé aliud Apoftolicus fpiritus loquitur, Poftremis temporiz bus,inquiens,delcifccnt quidam a fide, attendentes fpiritibus impoftoz ribus,ac doclrinisdæmoniorum.Et iterumîErittempus, cùm fanam do eftrinam nonfuftinebunt,fcdiuxta concopifeentias fuas coaceruabunt fibi dodorcs,hi quitus prurittntaures, ÔCàucritate quidem auresauerz tent,

'bB Vorn MONAîTICIS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0_î

ttfté, ad fabulas adtemcOnucrtcntut* Acrurfuîsî Non aducnict Domi/ nuSjUifi uenerit priusdefediOjamp;reiielatus fuerithomo ille fcekrôfus,fi/ ïius perditus,qui cft aduerfariüSjamp;^ cfïertür adncrfus omnem, qüi didtur Deusautnumenamp;c.Haecôdfimilia Apoftolicadidtadebuifîct fibi Grc/ gorius ob oculos poncrCjUtadmoncreturjilIas Ipirituûin poftremis tcni ponbusapparitioncs amp;frcuelationés, non efïè oracula Spin'tusfanÆ, ïedmendaciafignaâf prodjgiafecundüm opcrah'oncm Satanæ, qm'bus in €rrorem,fifi^’'Hucat,etiameIedh'iriducaritur ♦ Quäre,qui rcijciunt fidemfïÆcijilîiusPurgatorq, quod Grögoriüs FratercUh'nobis ob/ trudunt, apertèquidem repugnant ÂfoticæEccléfi2e,tântumautem abgt; «ftjUtrepugnentueræEcckfiæfibj DeijSC refiflintfpiritui fändiOjUtpogt; tjusfpin'tusimpoftoies ,alt;mendaciaprodigiafugiânt, amp;fenten/

tiamueracEccIefiæfidelitcrreferant, ac poft banc uicam,â morte, non nifi ueram amp;nbsp;coeleftcm tranquillita?

NEPTE ôifftultefaccfefn,fipôfttolcruditanoftroruni feripta de Votis Monachoram,fufcipercm.idem argumen/ turn copfofètradlandum, Extat libellus Rcùcrendi uiri, fœ/ iicismemoriâe,D, Martini Liithcn'(ctfi nonignoro,qüàni odiolùm fitamp;inuifumhócnomeninauribus SC animis bypocritarurii amp;Fratcrculorum,tarnen qüoeft his abôminabiiius,eoomnibus uerê pijs iucûdius eft,ôd amabilius)in qùo ïibello V ota Monafticà ita explka/ tafunt,8dcuoluta,utmagnojperëfit mirandum,fi,quibis uotis obftridîi ïîint,non kgant,aut ft kgunt,oculos non rccjpiant,ôC non continuo mb nafticen,tanqnam barathrum perditionfs deférant.Extant Sd aliæ alioiji dehacrelucubrationcs, quibusft cuiocùliad perfpiciendamMonaft'/ eorumuotoruminipietatenînonilluftrantur,næ ilIe diuinitüs cæcatus fttjneccftèeft.MuItiquoqueüiripietate ôd eruditioneinfigrteSjteftahtur fuo ipforum exemplo,deteftânda efle Eratcrculorum contubernia, amp;nbsp;a/ guntDeogvatiaSjquódextantaimpietatisuoiagincfintliberati.Quarc fuperuacaneurnüidctur,aliquidopcræinhacreplunbùs ucl explicandli ueirepetenda collocare, præfertim cûmamp;nos in prioribuspericopis, dcFraterculorum trinitate,Caftitate,uidéIicet,amp; paupertatc,amp; obedieri tia pauk copioftus dixerimüs, nec Afotus in præfentia quic^Uam affe/ rat,quoduelfcriptisProphetieisamp;ApoftoIicis probate queat, ueînon rccitationeipfarcfutetur,

Viftim tamen eft,nonnullaperftringcre, utcùm Afotus uociferetur, fehocfcriptorecitaredodlrinamCatholicæEcckfiæ, manifeftè cogno/ fcamus,quaIisfitillaEcckfta , cuiusdodlrinam Sotüstuericonatur, Ôd quàm neceftàriutn nobis fttjUt non folurn earn Ecckfianijtanquam præ/ fentis interitus gurgiteni fugiarnüSjUctUmetiam cum ea pro noftra uiriz ii amp;nbsp;uocatione belligeremur.

APOLOGIA CONFBS. WIR. TENBERGi naftids general iter,diducit ca mox in fuas fpcdes, ac initiö fufcipit caftw tatemilluftrandam,S(:ncIedoridiumoIeftifimus,fecitabihius eius lo/ cicpilogunijUtfentcntianiipfiUsi^audS cogiiofvamus ï Docet, (inquiE Sotus)Sanâ Catholicà fidcis üirginitatem ÔC cœlibatum cultum efle Deo gratifsimum,amplifsirnas habéntenl Dd prörrtifsiones dus5maxi/ mè,qita*futuraeft, æternæiiitac ♦ Qiiarcfùntamp; SATISFACTIO MAXIMA PECCATORVM, ET MERITVM AEz TERNAE VITAE. HadenüsAfotus,

Putâsne,aniidfsimemiLedor,afia buius impîctati's refutationc, quàni ipfiiis rccitatione Opus efle?An non habemus pîanifsimanl,aduer fus Afotum,amp; uniucrfamdusEcclcfiànijCaufam Fraterculus audec publico CathoïicaeEcdefiaî noniinc uodfefari,Virgirtitatcm 8^ cœlihi tuni dîc fàlisfadiôncm pcccatOrum MAXIM AM, Ôt! M E RF T V M æternæ uitæ. Si dixilïct, MAG N AM, potuifletinimpietaz te fua uideri paulô modeftior. N une autem cüim dicit M A XIM A M, an non ünà cunlfummaiimpietatc,ctiafn ômnes mOdefiiæ fines egredfz Cure'S!dixiflètVirginitatem cœlibatum meren infignem aliquamin œternauita corollam,pofld uidéritolerabiliterloqui.Nunc autem,cùin didtjVirginitatemclTeipfumipfiusacternæuitæ meritum, quid poteft dici horribilius,amp; execrabiliusÇNarrat Epiphanius de Scribis amp;nbsp;Phaz nfaeisludæorum,quôdquotcmpore continebant fcàcongrefliimulic/ tunljSc fedabantur cœlibatum, ( Solebant enim fibi ipfi ad exercendam cohtinèntiam nunc decennium,nunc odennium, nunc quadricnnium defirtire)gcftauerint corymbos quofdâ aureos ad quatuor alas palltj cX ipfo ftamine annexos. Qiiod fignificabat quidilli profiterentur adz monebat,nc quis ipfos,nempè fandlificatOs, attirigeret* Et qiiidcm niiz merat Epipbanius hoc genüs bominühi inter hærcticos. Quanto KWTifOî eft Afotus,qui non quidem aurëis corymbis, fed hypocritica cuz cullacontinentiam fuam oftentat,nec ucretur de impijs damoribiis iiociférarfiquod fit maxima pcccatorum fatisfadio nbsp;nbsp;meritum ætcrnâ;

liitæ.Qitid ergo diccmusfRelinquiturne aliquis etiam locus apud id gc nus homines,pafsioni Amortifill) Dei Domini noftri Icfu Chrifti f Si uirgin itas ÔC cœlibatus Fraterculorüm funt fatisfadi o peccatotürii M h XIMA, nccelTehabebimüs Pafsiortem Chriftiin inferior! gradùcolloz care,amp; dicerc earn elfe pcccatorum fatisfadioncm, non quidem maxiz hiamjhæc enim uirginitati cœlibatui Fraterculorum debetur,fed proz ximo éoep inferior! gradu,maiorem,uel magnam,ùel i3aruam,uel mino rem,uel etiam minimam.Ncqs idiniuria. Chrifius enim femel tantum SCunOjCoq; non toto die effudit fanguinem fuum pro peccatis noftris» Dominicus autem,quem Sotus magiftrüm uitæ fuæ profitetur, effudit fanguinem fuum fingulis diebus,pro peccatis humani generisTres,(in quit Antoninus de Dominico,quemädmodum fuprà recitauimus)daz batfibi difciplinasquotidiecumîerreacatena, ufque ad fanguinis effuz fiônefir.Vnam uidelicct pro peccatoribus in feculo degentibùsialteram, pro animabus in Purgatoriojtertiampto fuis peccatis, quæfanèleuicuz la crant,âc nullius pencrhomcnti.Nort eft autem dubium fcilicet, quin Sotus amp;nbsp;Fraterculi eiusfequànttir exemplum Patriarchæ fui Dominiz ci,ô( flagellent feipfi pro peccatis totiusmundi. Qijare non eft mirum, quod cùm in Fratcrculis conueniant uirginitas feu cœlibatus, SCquotiz dianæ flagellationes , quas ipfi difciplinasuocant,fiant MAXIMA pcccatorum

jpeccatorüm fatisf adio,adeoqiK tanta, «t prae ea non habcaéut in nfpc du Dci uHa Pafsionis öi. mortis Chrifti ratio.De uitæ autem ætcrnæ mc rito quidç’Num uirginitascoelibatusfünf æternæ uitacmchtumf Diz cenius igitur Claiidiam uirginem üeftalem apud Romanos, fuifle æterz næ m'tæ meretrscemjpropterca quod tara fuerit pudicitia,iit ad cam cömz probandamdicatiirdngulo nauemduxiiTejquammuItabotnintini mil iiatraherenonpoterant.Coliocabimds etiamincœlo feptem üirgincs Milefias,quibuspudidtiamagis curac fuit:,quam uita, Virginitas,inqUi lt;s,fola abfque cæteris operibus non faluat.Qiiç eft ergo ilia feu impadch tia,feu temeritas Soli,quod liirginitati ôé cœlibatui fuo fatisfadionent peccatorum maximam,0C meritum æternæ uitæ ita tribuat,peiinde ac ft ad confequendampcceatorUmrernifsioncm,à'ætcrnarnuitarn, nulla alia re opus cftetÆtfi uirginitas ita demürii eft meritum æternæ uitæ, cûmacceftèrintcæteraéüirtuies,mültoccrte magisconiiigiuin éritæterz næ uitæmeritum,amp;peccatorum fatisfaclio maxima . Natn amp;nbsp;coniugiz um numeratur inter feptem il la Sacramenta , non aütem Virginitas, âé Paulus de Coniugedicit,Saluafict. Per qdidfÄdditiirmoxtPer genera tionem liberorum,li manfcrint,(muliercs)iri fide acdilediorie.SC fandiz ficationecum caftitate.Qind mine FraierctilerdpondebiSC’Muliet,inz quitPauIus,faïuafietper libcroruni gcncrationem.Si tale encomium in facra ufpiam fcriptura de uirginitate extaretjamp;f diceretur, Virgo fiet filüä peruirginitatemfùam,nullus efièt ofténtationis Fraterculorum neqite modus, neqj finis.

Atenim,neSotusuideàîurteftimônio facræScriptûraè (leftitiitüs,coz inemoratdidum Pauli,quo fomniat feprobare, quôd uirginitas SCcœll battis fint fatisfadio peccatonïnt maxima,amp; meritum æternæ üitæ.Qiig omnia, inquienSjideopræcipuéfiabentCuirginitasamp;coêlibatiis) quoniz am,ut Paulus inquit,Qui fine uxorè eft,follicitus eft, quæ Domini funt, ô::c.Principio,SotusmaniFeftècontümeïiofusÔ£^ impius eftin Paulum^ propterea quôd tribuat Patilo tam impiam fententiam, uidelicct,Virgiz nitatem ÔC Goeïibatum,cftè fatisfac’iionem peccatorum Maximam,5C nie ritum æternæ uitæ. Deinde, deprauat didum Pauli falfa interpretatione amp;nbsp;fequela.Gùm énim Paulus dicit:Qui coelebs cft,cuVatea, quæ funt Do inini,quomodo placiturus fitDomino,nûnqüid ideo cofedaneum eft, cœlibatum efle fatisfatîîioném peccatorum maximam, amp;nbsp;meritum æz ter næ uitæ; Quæ eft ifta diàledica,CœIebs curat eà quæ funt Domini,ér go coelibatus eft fatisfadiôpeccatorum maxima, amp;nbsp;æterrtæ uitæ meriz turn C* Nam qui coelebs eft,non poteft ante curare ejuæ funt Domini, quàmcrediderit inDominurri, amp;agnoüeritperfidem Doiiiinum noz ftrumiefum Chriftum.Veraautchifides in Chriftüm, non agnofcitaliz am peccatorum fatisfaciionem coram Deo,nccâliud meritum æterhæ Uitæ,præter Pafsionem mortem Chrifti ipfius,tinigeniti filij Dei.

Ephe.f. Chriftus dilexit nos,SC tradid.it femetipfum pró nobis oblatV onemacuidimamDeoinodorém bonæfragrântiæ,

i.Timoth.2. VnusDeuSjunusetiàm conciliator Dei âfhominunij iiomo Chriftus Icfiis,qui dédit femetipfum precitim redemptionis prd omnibus.

Primæ Ioannis primô. Sanguis lefu Chrifti fifij dus emundat nos ab omni peccato. Et mox capite fecundoJpfe eft propiciatio pro peccàz tisnoftris.

TU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONFESS. VVIRTENBBRG.

Hebræ, ro. Vnicaoblatione pcrfedoseffecit in perpetuum cos qùî fanÆficantur.

Quarejcùmcœlebsnon eurerea,quæfuntDoiTuni,ninanteacredide ritinDominumjCumcpnonhabeatrcmifsionempeccatorumjamp; meri/ tum æternæ uitaCjUifi propter unicanijSC folam fatisfaÆon enijqua Clifv ftus filius DeijPafsionc Sgt;C morte fuajCxpiauit peccata noftra, non foluór abfurdéjuerumetiamimpiè dicitur cœlibatum ipfum efle fatisfadionc peècàtorum maximam à meritum acternæ uitac.

Ét quidC'Num cœlibatus fuperatdignitate S»C men'to fuo Sacrificiürti Miflæ;'Virgines ne ueftræ,quas üoeatis fantflimoniales, habent propter iiirginitatem fuam/atisfadionem peccatorum maximam, 8C meritum æternæ uitæ,relinquuntautem facrifieqs ueftrarum Miflarumjfatisfadü onem minimam, Si^meritum minimum æternæuitæÇ Sicimpietas Soli in uerticem ipfius defeendit.

Qiiod autem Paulus dicit,coelibem curare ea quae funt Domini, non negatjConiugem etiam in coniugio pofle ea quæfunt Domini curare, Nifi enim SC coniunx ea curct,non poteft ueram aeternam falutem 2{/ fequijSeddocet quogenereuitæ, fuis temporibus,publicum Ecclefia: minifterium cxpeditiusadminiftrari,ÖCpriuata pietas tranqüilliuscxcr/ ceri potueriuNihil enim minus fentiendum eft, quam quod Paulus pr^ ferat coniugio ccelibatum per fe,in cönfpedu Dei, quandoquidem non fit perfonarum,ut Petras aitjefpedus apud Deum, fed in quauis gente, qui timet ipfum,8C operaturiufticiam,is acceptus eftilli, Nee fentiedum eft, quodPaulustribuatccelibipropter cœlibatum fuum,cxcclfiórem thronuminfuturocœleftircgno,quâmconiugi, fedpræfertalterum ui/ tæ genus alteri,in hac tantum cOrporali uita,ÔC fuis ilîis temporibus,qiii/ bus aduerfusEccIefiamfilif Dei confpirauerant tam Gentes quàm Iiv dæi,necuidebatur Ecclefia ullamcertam federnaut hofpitium habere, Nam cùrriea funttempora,utfingulismomentis expedandæ fint,prG/ pter profefsionem ueræfidei,direptiones facultatum,eicdioncsin exili/ um, aut etiam mortes,certè confultius eft,SC tranquillius, non miniftto tantum Ecclefiæ,uerumetiam priuato cuiquepio, cœlibatum feruare, quarti coniugium inire, fi modo continentiæ dono diuinitùsfuerint prafditi,ïdoceilim eft,quoddicit, Arbitrorhoc bonum efic, propter præfcntcm necèfsitatem, nondicit, propter futuram in cœlüfœlicità/ tcm.Et mox,Afflidionem,inquit,in carne habebunt.Non ait,Damna/ tionem habebunt in futuro feculo, Ac rurfus:V elim uos abfi^ follicitudf ne efle,(hoc eft)optarim uos in hoc feculo tranquillam ducere uitam. Et itcrum:Qui elocat nuptum uirginem fuam,bcne facit. Qiii no elocat nu/ ptum,melius facit.Qiiomodo melius facitÇ Num coram Deo f At corâ eo non eft perfonarum reipedtis : fed coram hominibus.Liberatcnint uirginem fuam,fi eaminuirginitateretinuerit,multiscurisSCmoIeftijs, quæin coniugio effent perfcrendac.Hæc autem de q s tantum intelligen/ dafunt,quibusdonumcontinentiæ diuinitûscontigit.IlIisenim , qiii non habent donum continentiæ,dicitur:Si fc non continent, contrahât matrimoniam.Satiuseftmatrimoniumcontrahere, quàmuri. Etitc/ ,fum î Voloiuniores (mulieres)liberosgignere,domum adminiftraré, ÔCc.Necdubitaridebet,quin piusuir, qui, quod non fitpræditus dono continentiæ, ducit honeftam uxorem, multo magis curare queat in medio coniugio,ea qüæ funt Domini,quàm impunis cœlebs,in cftu fût ardoris.

ardof/s.QiiafCjCÛm Paulus didtjCœlibem curare euj^uae fuftt Döfnin», întdligit de eo cœlibe,qui habet d«uimtus donu'm contincntiæ,non de illojcuiüs tota mens defiderijs æftuat, S)C in cuius animo fola libi'dinûinz cendiabuniunt.Siquis eiufmodi eft,melius certe poflèt, dudauxorelez gitima,curarequæfuntDomini,quàmfictiamuotis fefc cœlibatuiob/ ftrinxerit.Scd quia hune locum Pauli in fuperioribus pcricopis copiofè explicuimusjdicemus etiam quædam deeo, quod Chriftus airSunteuz nuchi,qui feipfos caftraueruntpropterregnum coeIorum,Ex hoc cnim loco præfenint nonnulli cœlibatum coniugiOjCtiam in confpcdu, SC co? ram tribunali Dei Intelligunt cnim nomine regni ccElorum,cccIefte in fütaiofcailoregnum,amp;::fenùiinteos , quifuoipforum arbitrio fedanz tur cœîibatnm,meren' propter cœlibatum fuuni, hæreditatcm cœkftis regni. Etfi autem fua eîl commendatio cœlibatus, tarnen cüm Chnftus concionatur de îjs,qui fecaftrant propter regnum cœlorurri, non inte!/ ligit illud regnum,quod in altcro feculo eft f uturum,fed quod in hoc fez culo cftinftitutum,uidclicet,Miniften'um Eaangclq,intoto orbeprædi candi. Sicut Sc alias diciturtAfsimilatum eft regnum ccelorum homint feminanti bonum fernen in agro fuo.Et iterunftSimile eft regnum cœlo rum grano finapis.Tn his SCfimilibus focis nomine regni ccelorum intel ligendum eft Minifterium E uangelq in hac terra, quo minifterio apcriz untur nobis fores cœlcftis il I ins regni,cuius guftum in hoc feculo aiiqua tenus pcrcipimus,ôC quo in altcro feculo perfeCle fruemur.Deindc,cum Chriftus loquitur de Eunuchis,qui feipfos caftrant,n6 lóquitur tantum decœlebibuSjfcd etiam deconiugibus, quiitahabent uxores, ut tarnen intereanonnegligantfuamuocationem, adquamdiuinitusfuntdeftiz nati.Quare quod Chriftus dicit,hanc habet fententiam. Ego felegiuos ApoftoIos,utadnuncietisEuangelion , feu Regnum cœloruminuniz ■uerfo orbe terra rum. Itaque peragrâdæ uobis erunt omnes nationes tei* ræ.Incommodumautem eftjtjs,quineceftè habentîoea fubinde mutaz re,5C peregrinarijcircumducere fecum uxorem SC familiam. QiTare,non cogo quenquam,ut matrimonium contrahat.Etfi enim haeftenus in po litiaMofaica uitiodatus eft cœhbatuSjôC iudicatum cft,turpe eftcjpoft æz tatem matrimonib idoncam,in cœlibatu manere, tarnen ego libero uos hac turpitudinc, 8C moneo, ut qui poteftcapere capiat, hoc eft, ut qui habet donum continentiæ, utatureo, qui autem nonhabet, utatur maz trimonio * Habebit quidem aliquid incommodi, fi peregrinetur iri ruundo,adprædicandumEuangeIion, SCautfecum circumducatuxoz rem,autdomi uxoremrelinquat,nonautempcccatconiugiofuoinDe/ unijfi modo uxorem ita habeat, ut fit quafi non habcat, 5C uocationern fuam non déférât. Hoc uerè eft feipfum propter regnum cœlorumcaz ftrare . QiüdautêhocadFraterculorumcœlibatumC quidaduotaMoz nachorumC’ Hi cnim caftrantfe,fimodo fecaftrant, non ut in mundo Euangclion adnuncient,fed ut non adnuncient. Etfi cnim nonnulli eoz rum contulerunt fc aliquotics ad publicum prædicandi minifterium,taz mennoninhocuoucruntfiiaillauotacontinentiæ,paupcrtatisôd obedi entiîc, fèdnouent ca,uthabeant,qucmadmodumSotuscxponit,fatisfa Clioncmpeccatorum Maximam,5C meritumîCternæ uitæ.Qiiare ficuc JFratcrculi non habentpatrociniumuotorumfuorum e diCîis Pauli,ita ncc habent èdicfto Chriftfi

dam fuain MonafticcmDe uirginibäs confih'um do: Vade Äf uende om Iliaquæhabcs:Siqin'suultuenirepoftmc,abnegetfemetipfumjamp;:c, Ac duo quidcm priora dicfla,fatis in alqs pericopis a nobiis funt cxpofita. Qj auteniSotushic commémorât quocp illud Chrifti : Si quis uult uenirc poftme , abnegetfemetipfumjamdemumintelligo , cur dixerituota monacborumdefumptàeflèexfontibusipfisEiiangelicis ♦ Ergo Chri/ ftusjcùm dicit, Si qüis uult poft mc ucnirCjabneget femctipfum, inftitu/ itjiuxta Soti fententiam,profefsioncm Monafticam, amp;nbsp;cxigit nota Mo/ naftica.Martifefturrt autemcft, quod hoc ditftum Chrifti pern neat ad oz Mines homines,qui ad ueram öd ætcrnâ falutem adfpirant, Ab omnibus cnim exigit,ut fi uoluerint falui fieri,quot;abnegent fcmetipfos,amp; toHant cruz cem fuam quotidie,ac fequantur Chriftum, Et additur explicatio à Chriz ftoipfoîQuiuoluerit, (inquit) animamfuamfaluamfacere , pcrdctilz lam, Qui uero perdiderit animam fuam propter me, is iâl u am fact et ilia, Reliquunligituf eft,quódnifi homines uoueant tria ilia uota Monaftiz ca,8gt;â fiant Fatcrculi ac Monachi,non pofilint fieri falui, Hoe lpedât,hoc üolunt FraterculhEtfi cnim non folent liOc difertis uerbis cfferrc,tamcn cum ca dida Chrifti ôdPauli,quæ generaliter ad omnes pertinent,ad fua Monafticamprofcfsionem torquent, dubiumnoneft, quin fentiantih rcccfsibus animorum füonim, fe cum fuis uotis folos elfe in ftatu confez qucndaeæternæ falutis, Et funt quoq^ nonnulli è ücteribus,qui ipfisad hanc fententiam dederunt occafionem.Sed agimus Deo Patri Domini noftri lefu Chrifti fummas gratias,quôd nos dementer ex his Monacho rum tenebris ac fotdibus libcraüerit,ac ueram Euangeltj lueem patefecc rit,Chriftus enim,cùrh îubetnofmctipfos abnegate, ôderueem tollere, nonabolet,nccconiugîum,nec alia politica uitæ genera, ncc iubet nos uotaMonafticafacere,fediubetid,quodPaulusfcribit,Tempus,inquiz ens,contradum eft,fupcreft,ut qui habent uxores,finttanquamnonha béant,6d quiplorant,tanqOam non plorent,ôd qui gaudêt, tanquam no gaudearit,ôdquiemunt,tanquamnonpofsideant,ôd qui utuntur munz do hoc,tanquam rionütantur.Hocautempracftàndum eft,non tântni in cœlibatu,paupertate,ôd fubîedione,uerumetiam in coniügio, in diuiz tijs,ôd dominatione,ut quemadmodüm Paulus dicit, Noui huinilis elz fe,nouiôdcxcenere,ubiqî ôd in omnibus inftitutus fum,ôlt; fitùrari,amp;ddu nre,ôd abundare,ôd penuriam patûita ôd nos ucre dicere difcamus,Noui cœlcbs eftè,noui ôd coniunx effè,nôui pauper efle,houi ôé diues eflè, noz ui ferüire,noui 8d dôminartOmnja pofliim per Chriftum, qui mecorro borat, Abnegafe igitur femetipfum,ôd tollere crucem fuâ,ac fequi Chriz ftumjUon eft Fraterculorum, fed Chriftianorum,nó eft Monachórum, fed hominum piorum,hoc eft,ueræEccIefiae Dei,quæ fiue in cöniügio,fi ueincœlibatü,fiueinpaupcrtate,fiucindiuitijs, fiueinferuitute, fiuein dominationëjfequituruocationem Domini,âdfubi)citfeuerboeiUs,

De diferimine præcepti ôd cohfilfj,fuprâ in alijs pericopis perfpicuè diz ximus.IIlud unum hîc rcpetenduni uidctur,quod cüm Paulus dat de uir ginibus non præceptum, fed Confiliu,meritó reprchendêda fit temeriz tas Fraterculorum,quôdfaciantuotis luis ex conlilio præceptum, QÜis cnim iufsit,quis conccfsit,ut quod ^iritus fantftus liberum elle uoluit, üos uotis Ueftris captiuum aut neceffarium faciatisf Velitis igitur,noliz tis,Virginitas uotoligâtapertinctadmandata,ôd dodîrinashominnm,' quibusfruftraDeus colitur:ôdquiaadditis,uîrginitatcm illamelfefatifi faÆonem

DE VOTIS MONASTICIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^^',

faâloftem peccatorum maxirrtam, d£ mcntum æternæ ui tsCjJiön folùm tianus,uerumetiamimpïuseft cultus, quem Deus non aliter abomina/ tur,quâm olim traduAionem filiorum per ignem.

Nam,quodAugufl:inusdicit:Parum eflè,adcofequcndam egiegianl glon’am in xterna. uita,liberatum effe à peccatis, nifi aliquid ipfi Iiberato/ riuoueatùr,ÔCc,fuprâ explicatum eft,amp;Auguftini autontas non eft tanfi, ut queat contra didum Chn'fti, ex præceptis amp;nbsp;dodnms h ominum face/ re cultus Deo gratos,amp; mérita gloriæ in æterrta uita,

Inhocautemcapitefæpè nobislouinianus occinitur,Ôfputatfortal/, fis Afotus Hieronymi fcriptâ aduerfus louinianu nobis ignota cfle* Scd quia non extant fcriptalouiniani, SCquæ récitât Hieronymus è fcriptis . louiniani, nelcimus num bona fide fint ab accufatore feu bofte recitata, amp;rnultain librisHieronymi aduerfuslouinianurn contineantur, quæ niagis iudicium requirunt, quam fidem merentur,nihil nobis nunc, ucl cum louinianOjUel cum Hieronymo, fed in reipfa explicanda uerfamur, ut oftendamus fentcntiam Confefsionis Princfpis confentaneam cfle cum fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis. Hoc fr(dequo nori dubito, ) pro/ batumfuent, nihil ad nos, fiuecurn louiniano, fiuecum Hieronymo pugnet»

Confefsio Principis dicit Statum caclibum ad peragenda publica mi/ riiftcria Ecclefiaeaptioremamp; accommodatioremefleijs, qui nonurun/ tur. Hic, quæadditSotus, uix poflumprajbalbutieeiusaflèqui, Taiv tum illud uideo eum uelle dicere, quod amp;nbsp;peruertamus fenfum Pari/ li, Si Paulus doceat, libidiriem reprimcndam elTe caftigatione corpo/ ris,N ON MATRIMONIO. Sedutrumquefalfumcft, Pau/ lusenim,cumdicit:Innuptis uiduis bonum efle,fimanferint, utötf ipfe,loquitur de ijs, qui habentdonum continentiac. Deillis autem, qui uruntur, SC patiuntur fceda ac obfcœna incendia, ftatim addit : Si autem non continent fe j contrariant matrimonium» Nam fatiiis eft matrimo/ niumcontrariété,quamurn Et Cririftusiple:Non omries,inquit,ca/ paces funtriuius didi,fed ij, quibus datum eft, aperte fignificans, illis qui/ bus non eft datum, fatius efle tutum coniugium inire, quam periculo/ fum cælibatum fedari. Quid ergo Afotus hoc loco riugatur de peruerfo, utipfeloquitur,fenfuPauriY

Deinde,affirmât Paulum docere, libidinem caftigatione corporis re/ primendam efle,non matrimonio : Scio qüidem Paulum dicere,fe cafti/ gare aut fubijcere corpus fuum,SC in feruitutem redigerc, ne quo modo, ut cum alijs prædicauerit,ipfereprobus efficiatur,non uideo autemjquod dicat libidinem non efte reprimendam matrimonio. Et an non Sotus aperte hoc loco aduerfus fentcntiam Pauli infanit c” Paulus manifeftè di/ cit: Propter ftupra uitanda, fuam quifque uxorem habeat, Et .’Melius eft nubere quamuri. Et: Volo iuniores nubere, liberos gignere, do/ fnumadminiftrare,nullam occafionemdare aduerfario,ut habeatma/ ledicendi caufam. Vult Paulus, ut qui fe non continet, matrimonium contrariât, Sotus autem Paulo eruditior, amp;nbsp;fandior, vult inconti/ nentiam reprimendam non matrimonio, fed caftigatione corporis. O hominem Serapriicum amp;nbsp;Chcrubicum, qui multo rediqs amp;nbsp;expeditius nouitEcclefiamfilqDei,angelicam caftitatemdocere, quam Paulus,i/ moquamfpiritusipfefandus. Quishun): hominem non demonftraret digito,6Cdiccr€t:HIC EST;* Sed abeantSoticablateramenta. Nam tt

qüôdPaulus caftigatcorpus fuumSC inferuitutem redigit, exemplum eftjnon ad folos cœlibcs,fed ad omnes homines, fiue cœhbes fiue coniu/ ges pertinens, nec eft intelligendum tantum de continentia in rebus ue/ nereis,uerumctiam in cuitu omni,atlt;ç uidu,ahjfque in rebus, quas Pau/ lus ipfe in eo capite enumerat, NeceiTarium enim cft,ut non foluin mini/ fter ecclcfiæ, uerumctiam pius quifque,fiue coelebs hue coniunx, corpus fu«m ita caftiget,amp; in feruitutem redigat,ne fit alijs ofFcndicuIo Qi. repro/ busefficiatur. Cum igitur Sotus doceat,libidinem reprimendam non matrimonio, fed caftigatione corporis, aperte damnat matrimoniufn, non folùmin Fraterculis fuis, uerumctiamin uniueriaeccIefiaChriftû Tantam contumeliam reportât genus uitæ diuinitus inftitutum à Catho licæ ecclefiac patrono.

Non ignoro, quomodo AugùftinusinterpretcturinudEfaiæ: Dabo eunuchis in domo mea, Qi in mûris mets locum, Qi nomen melius prae KltjsSt^filiabus. EtilludPauIi: Qiiiuirginem fuam nonclocatnuptum, melius facit, EtîBeatioreft, fi fie maneat. Sed locumEfaiæ fuprâ,in prima Pericopa copiofè explicuimus, Quod autem Auguftinus iilud Pauli ,MELI VS Qi BE ATI V S, non tantum de præfenti,‘fed etiam de futuro feculo intelligat, ac fentiat, uirgines Qi cœlibes miferabi/ liores elfe omnibus hominibus,fi propter iftam tantum uitam continèn/ tise ftudeant,multô certè tolerabilius,ac etiam honeftius fentit, quâm A/ fotus QiFraterculi eius. Hi enim uociferantur Virginitatem Qi Cceiibi/ turn efie fatisfaÆonem pcccatorum maximam, Qi meritum æternæ iw tæ,quæ eft manifeftaimpietas î Auguftinus autem fimpliciter fentit pios cœlibes non tantum propter banc uitam, fed etiam propter futuram Fufz cipere cœlibatum, Hæc fententia ( fi redè intellexeris ) per fe non eft impia, Non eft autem intelligenda decœlibatu,Qi de eleemofynatan/ tùm, qua efurienti frangitur panis,fed etiam de omnibus piorum in bac uitaa(ftionibus,amp;pafsionibus,adeoquedeipfoquoqueconiugio. Nam quemadmodum imitationcuerborû Pauli , ( Si in hac tantum uitafpem in Cbrifto fixam babemus, maxime milêrabiles omnium hominum fumus ) redè ac pie de cœlibatu diet poteft, Si quis tantum propter banc uitam cœlebs fuerit,miferabilior eft omnibus hominibus:ita amp;de omni/ bus piorum operibiis,amp;^ afflidionibus, ac de quouis uitæ eorum genere, rede ac piè dicitur: Si quis tantum propter hanc uitam bona operatur, Qi mails affligitur, nihil eo eftmiferius, Omnes enim piorum adiones,o/ mne genus uitæ eorum, fiue fit coniugium, fiue cœlibatus,fiue mercatu/ fa,fiueagricuîtura, fiue dominatio, fiue feruitus, ad ilium finem tendez redebet,non uthanctantumuitamtranfigamus, SCdeindepereamus, fed ut fuperatis huiùs Uitæ diffîcultatibus in æternam uitam ingredia/ mur.Non habemus,inquit Apoftolus, hîc manentem ciuitatem, fed fuz turam inquirimus. Et iterum : Non conftituit nos Deus, ut iram nobis concitemus, fed falutem confequamurper Dominum noftrumiefum Chriftum, Ac rurfusiSiue editis,fiuc bibius,fiue quid facitis,omnia in glo riam Delfacite. Et iterum:Qtiicuratdiem,Domino curat. Qiiinon euz rat diem,Domino non curat. Et: Qiii uefcitur,Domino uefcitur.Gratias enim agit Domino.Qui non uefcitur,Domino non ucfcitür,amp; gratias az gitDeo.NuIlus noftru fibqpfi uiuit,SC nullus fibtjpfi moritur. Nam fiu« uiuimus,Dno uiuimus,fiue morimur. Domino morimur.Quaie,quod Paulus dicitin genere de omnibus pljs, Si tantûin hac uitaipem fîxam in

OB VOTIS MÖNAStiCIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;77

ChriftoliabcmuSj maxime miferabiks omnium hominum fumus, hoc non tantum ad unum,fed ad omnia uitac genera transferri debet, ut diea/ mus: Si uel Reges amp;nbsp;Principes,uel fubiedi Sgt;C (crui uel dodi uel indodi^ Ueliuuenes uel fenes,uelincolumes, uelimbecilles, uel diuites uel pau/ pères,uel faturi,uel ieinni,uel coniUges,uel cœlibes,uel agricolæ,uel mer? catores,inhac tantum uita fpem fixam in Chriflo habent, nihil eft iplis ca lanutolius. Qiiid ergoî*Nû,quiain quouis uitg gcncre,autin quauis pio/ rum adione pafsione,non eft tantum in hac uita fpes in Chrifto fixa ha benda,idcircôeauitaîgenera,ÔCadionesilIæ QC paßionespiorum dicen/ dacluntmaximapeccatorumfatisfadiOjamp;^meritum æternætiitæç’ Itacp non tantum uirginitas ÔC ccClibatuSjUerumetiam efus,potus, mercatura, agricultura,diuitiæ,fanitas, cruditio,ruditas,amp;quidnon!:’maximaerunt peccatorum fatisfaeftio ÔC acternæ uitæ meritum.Hæc eft lepida thcologia catholicæillius ecclefiæ,cui Sotus patrocinatur»

Nam quôdreprehenditcollationemcircumcifionisamp;^præpucijjcum cœlibatuamp;coniugio, quam ConfefsioPrincipisrecitat, fupiàinpiima Pcricopa copiofè explicatum eft» Ac bonus uir hoc loco non rcqcic tan/ tùm Confefsionem Principis feiens, fed etiam Hieronymtim fuum infeiens, Quam enim collationem circumeifionis amp;nbsp;præpucij cum cœ/ libatuôC uirginitatecommémorât ConfefsioPrincipis , earn Hierony/ mus libro primo aduerfus louinianum ponit. Habebas,inquiens, uxo/ rem cùm credidifti, noli fidem Chrifti putare caufam difsidij, quia in pa/ ceuocauit nos Deus, Circumeifio nihileft,amp;præpucium nihil eft,l'cd obferuatiomandatorumDei, Nihil enim prodeft abfqueoperibuscœ/ libatusôC nuptiæ, cùm etiam fides, quæproprièChriftianorumcft,li opera non habuerit, mortua clïe dicatur, amp;c, Hadenus Hierony/ mus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sedfacile elabetur Sotus, fi dixeritHieronymum excefsiuè locutum, aut retulerit hoc ad difpenfationem prælatorum fuorum, Qtias enim rc/ gulas habeat interpretandi, aut uel retjciendi, uel agnofeendi didaPa/ tium,fuprâ funt recitataî.

Quid autem illud fibi vult,quôd cùm Confefsio Principis dixifiet, Cœ libatQ nihil eftè,refpondeatSotus : Quomodo, inquiens,nihil eft,quum pertineatadnouamcreaturam C Putâsne,quæfo,Sotusintelligat» quid dicatî* Quideft,adnouam creaturam pertinereC Exponatigiturprius lt;rx9Ti«izfuam,amp; tumrefpondebimus. Nam, quodteftimonfi loco ex A/ pocalypfi Ioannis addit, connedit fuo more inconuenientia. Ac iteruni contumeliofus eft tam in loannem, quam in coniugium. Cùm enim lo/ annes dicit,quôd hi cantent canticum nouum,qui non funt cum mulieri/ bus coinquinati,intclligit Sotus,cum reqeere coniuges,aç fentit,non eos tantum qui feortantur, uerumetiam qui in coniugio funt, cum mulieri/ bus coinquinari, Quod ergo fpiritus fandus uocat caftitatem, amp;nbsp;Sotici ipfi,Sacramentum,hocimpurushypocrita uocat coinquinationc, quam fententiam tribuit etiam Apocalypfeos autori, hoc eft, afficit utrunque contumelia. Nam quid nomine uirginum eo loco fit intelligendû, alias expofuimus.

Gan^renfis Synodus apertèftat à parte Confefsionis Principis, SC manifefteæquatinter fe piam continentiam, amp;nbsp;pium coniugium, SC ta/ men ea eft Fraterculi peruerfitas SC obftinatia, ut præ ea necuelit, nec pofeit ueritati locum dare, Primùm enim, commendatur quidem in ea

Synodo Viïginitas ÔC conti rtenti'a, non autem præfertur pio 8é honcfto cohiugto coram Deo,Deinde Jaudatur amp;nbsp;I'pfum Com'ugium.Di'cit cni'm Synodns;Nuptiarum caftiim uinculum honoramus, Poftremo, etiamfi Virgini'tas aliquo modo præferreturconingiOjtamennon dici'tiir, quod Sotusuociferatur, Virginitatem efle fatisfadionem peccatorummaxi'/ mam,amp;metitum æternæ m'tæ. Qua Soti impietate, quidpoteft dici horz hbilius f

Ac profedo Sotus fuo fe ipfe gladio lugulat, Didt eni'm quod amp;nbsp;ue/ rum dici't, Synodum Gangrenfem repnmere fuperbiam arrogantiz am Virgi'num, ne uitupcrent coniugium, neueextollant feaduerfus coniuges» Quæfo te, quid eft coram Deo æquarc uirgimtatem ÔC con/ nigium, fi hoc non eft Quæ enim, obfecro, caufa eft, quod ui'rgincs non dcbeant fe extollere fupra coniuges, nifi quia in confpeiftu Dei non cftperfonærefpeclus, fedin quoin's ui'tsegenere, buei'nunginitate,fiuc in comugio, qui timet Deum, operatur iufticiam, is acceptus eftiHi. Nam,cum Synodus Gangrenfis iubet uirginesnonextollerefeaduerz fus coniuges, non certe docet uanam hypocrifim,fedingenuamueriz tatem, non docetfidam fimulationem, ftducram humilitatcm. Non eft liera humilitas,quam finguntFraterculi, uidelicet, auc deferere fuam Uocationem, Sd conijcere fe in fordes Monafticas, aut fingere aliud noce ÔCgeftu,quàm corde fentias.Horum alterum cft,Temcritas,altcrumhy/ pocrifis amp;nbsp;mendacium, Cûm ergo Sotus contendit Virginitatem præfez rendam elle coniugio coram Deo,amp;^interea tarnen exigit, (Si modo hy/ pocrita fend id exigit)nc Virgines prçferant fe coniugibus,in fuo uita: ge nere,quid, quæfo, aliud docet, quâm fimulationem amp;nbsp;hypocrifim, hoc eft,non ueritatem,led mendacium,non piam humilitatem, fed execranz dam arrogantiamç’

Nam, fiüenim eft, qudd Virginitaspræferenda fit coniugio coram Deo, ccrtè licebit etiam Virgini, coram Deo aduerfus coniugem gloz riarij’ Curenim non licerct,imô cur nondeberet Veritas agnofci,ô(^ conftanter affirmaricquot; Numputastu Deum deledari mendacioC Poz namus Virginem SC Coniugem, in uera fide erga filium Dei, æquaz les, Ôû utrafnqi eodem fpiritusferuore ueram pietatem feiftari, Virgifii/ tas autem amp;nbsp;Coniugium hâbeant uerè hoc difcrim en,quod eis Sotus,coz râDeo,afRngit, quid obftaret,quo minus Virgo cfFerretfe coram Deo, propter Virginitatem fuam, fupraconiugem,ô^diceretîDO MINE Deus, cœleftisPater,ô(fihæcconiunx fortafsis eandem habet fidemin Chriftum, qiiam ego, tarnen quia coinquinata eft cum uiro, amp;nbsp;ego fcruaui meam Virginitatem, idco merito fum ei in regno cœleftipræz ferenda,amp;in altiorithrono collocandaf Profetftonifiuelitmendaxhaz beri, neceflè habet, iuxta Soticam dodrinam, hoc modo coramDeo fentire ôi. precari. Humilitas, inquies,feruanda eft. Reifte, Non autem ficfta,fed uera,Fidla humilitas,qualis eft hypocritarum ÔC Fraterculorum, non eft humilitas, fedarrogantia. Et aliud corde fentire, aliud uerbià profiter!, noneft ueritas, fed hypocrifis,In Icremia dicit D O MIN VS: Non glorictur fapiens infapientia fua,ô(fnonglorieturfortisinfortitu/ dinefua, amp;nonglorieturdiues în diuitfis fuis. Qiiid itaC Num docet Deus fimulationem, ut corde quidem fentias, fapientiam tuam, amp;fortiz tudinem tiiam,ô( diuitias tuas, eflè coram Deo res praîftantifsimas,amp; cœ lefti regno dignifsimas,non autê id uerbis profitearisf Nihil certè minus,

fed docct ueritatem Jdeo enim non eft gloriandiim ,nec ni fàpientia, nec infortitudine,necmdiuitîjsfm's,quiahumanafapienna eftftultiaa,£lt;for ntudOjimbecillitas,SCdimtiac,paupertas. Sicôlt;GangrcnfisSynodiis;Si quis,inquit,ex hi's qui Virginitatem propter Chnftuni kr uat, extollitur aduerftis coniugatos,anathema fit. Quid Num Virginitas non crt præ/ ferenda coniugioÆt fi eft praeferenda,curSynodus anathematedeuouet cas uirginesjquæ fe propter Virginitatê efferunt aduerfus coniuges quot;nbsp;An ueritas non eft, Ô£^ corde fentienda, ÔC uerbis pro ferenda Certè ueritatis profefsio, no eft,nec fuperbia,nec arrogantia, fèd obedientia Deo débita.

Cùm autem Synodus anathemate prohibeat, ne Virgo effei at fe pro/ pter uirginitatem fupraconiugem, manifeftè fignificat uirginitatem per ie, in conipedu Dei, coniugio non eflèpræferendam. Quare hæc Syno/ dus non tantum reijcit fuperbiam ÔC arrogantiam uirginum, fed etiam reijcit, ôidamnatuanitatem, hypocrilin Soti ac omnium Fraterculoz rum eius,quôd cùm uociferentur uirginitatê non folum præferendâ con iugio, uerumetiam eftèfatisfacftionem peccatorum maximam, amp;nbsp;meriz turn æternæ uitæ,teftificentur fe efte hypocritas longe omnium arroganz tifsimos 5C impijfsimos.

EademGangrenfisSynodus anathemate deuouet eum,quiamidu palhj ficutitur,tanquamexeoiufticiam habituruSjôd alios defpiciat. Hîe iterum Sotu^ docet, quod reprehendatur fuperftitio, amp;nbsp;fuperbia alios iuz dicandi. Optime, redîifsimè. Quæautê maior eft fuperftitio, quàm inter Soticos FraterculosÆt,an non hi ex ueftitu fuo iufticiam quxruntC Nez fcio quanta religtone fuas cucullas geftent, certè vulgatum hatftenus fuit, amp;nbsp;uidimus ipfi exempla, quod qui fepeliatur in uefte Francifcana,dicatur confequiremiftionemtertiae partis peccatorum fuorum. Si autem tanti eft moment! unaueftis Francifcana,ut impetretremifsionem tertiæparz tfs peccatorum, quæ eft hæc aut inuidia, aut negligentia, quod moriuos fuos non induant tribus talibus ueftimentis, quo confequerentur remilz fionem peccatorum omnium î*

Sed pcrgemus,ÔC perftringemus tantû præcipua.Quis.n.fingiiIas Soti ^Ava^tee! percurrere poflètî'RccitatSotus ex Auguftino,q? fi res ipfas coz par emus, nullo modo dubitandû fit,meliorem efte caftitatê continentiæ, $ caftitatem nuptiale, cùm tarnen utrunq? fit bonû : homines Hero cùm comparamusjillum'eflè meliorem,qui bonum aliquod amplius,!^ alius habet, amp;c. Ad hune fimilia loca Auguftini rcfpondemus, primùm, quod Auguftini didanon habeant canonicam autoritatcm,nifi Canoniz cis teftimonifs ùerè fint confirmata. Deinde, fi Auguftinus intelligit caz ftitatem continentiæ meliorcm, hoc eft, tranquilliorem elïèin hoc fecuz lo, ÔCin tjs, quihabent diuinitùs donum continentiæ, quam caftitatem coniugalem,anèntior. Si autem intelligit caftitatem continentiæ ideired meliorem elfe,quod fitfatisfadio peccatorum maxima,meritum æter næuitæ, quemadmodumSûtus interpretatur, nihilnobis hac in parte cum Auguftino.Etfi enim nonfacio Auguftinum participcm Soticçim pietatis, tarnen nonlibetin præfcntia cum Soto de Auguftini fententia rixari.IlIudmodoaffirmo,Summam efleimpietatem dicere,caftitatem continentiæ idcirco eflè meliorem,quod fitfatisfadio peccatorum maxi ma, 8C meritum æternæ uitæ.

Opcra,quæ funt diuinitùs præcepta,SC quæ ab hominibus,etiam fpiriz tufandopræditis, inhacuitafiunt, ne minimaquidemexpartefatisfaz

dunt coram tribunal! Dei pro peccatis noftris, (atisfacerent opera per fe libera,amp; tantum confilio traditaCQuacnos in hoc feculo facimus bona opera,iuxta mandata Dei, SCli, cum ex uera fide fiunt auertunt nonnunz quam à nobis,ex indulgentia Dei,temporalem peen am, tarnen non mez i-enturiniudicioDei,uitam corporale :Qaomodo ergo cælibatus,quem Deus nopræcepit,poiïet mereri cœleftem,amp;æternam uitam Sed quod habentC inquiet Sotus ) Virginitas ÔCcælibatus, ex gratia Dei habent, exmerito Chrifti. Hancautem impiam gratiæDei, SCmeritiChrifti ob/ feurationem fupra copiofe in alqs pericopis refiitauimus. Nam, fi uerè credo in Chriftum,fieri non poteft,ut eredam, quod uel cælibatus, uel az lia noftra opera,expient coram Deopeccatanoftra. Hæcenim uera eft fiz des,qu0d Solus Chriftus pafsione amp;nbsp;morte fua expiauerit noftra peccata, amp;nbsp;quod hanc expiationis maieftatem in nullum humanum opus tranftu ierit, led fuæ folius perfonæ referuauerit,ac nobis frudum eins per folam fidem communicet,Si autem credo,opera noftra efle expiationcm,amp; faz tisfadionem pro peccatis, fieri non poteft, ut uerè eredam in Chriftum. lfrael,inquit Paulus, qui ièdabatur legeiTi iufticiæ, ad legem iufticiæ nen peruenit. Propter quidc'Quia lion EX Flt)E,fedtanquàm EX O/ PERIBVS LEGIS.

Manifeftum igitur peripicuum eft, quod cùm Sotus non uereatur apertafronteuociferari, Virginitatem ÔC cælibatum eftefatisfadionem peccatorum maximam,SC m eritum æternç uitæ,non tantùm fit execran dus hypocrita,uerümetiam collocandus fit in catalogo impiorum ludgo rum,qui abnegato SC crucifixo Chrifto filio Dei,omnem fpem falutis fuj. inmèritfs fuorum operum reponebant, Etcum hanc impietatem profiz teatur nomine Catholicæfuæecclefiæ, non eft amplius dubitandû, quin hancSoticam ccclefiara,tanquàm pratfentifsimam uergEccIefigfiin Dci peftcni ftigere debeamus. Hadenusdecaftitate.

Dicamus etiam de paupertale ilia uoluntaria, quam Sotus oe/ii; feomnimodam,utipfeloquitur,tcmporalium rerum abdicaîioin’r ;. quâ impietatem antea tribuit caftitati, candê tribuit huic uoluntariæ pair pertati, uidelicet,quôd amp;nbsp;ipfa SC Uotum eius, fint fatisfadio peccatorum, meritum ætcrnæ uilæ, atque conlequendæ pcrfedionis non minimum inftrumentum. Etquidem affirmâtmagnamefleblalphemiam,reprez hendere hanc paupertatém, propterea quod, ut ipfe nügatur ,commenz deturnobistamuerbis quàm exemple Chrifti, SCtam autoritäreApoz ftolorum, quàm exemple primitiuæ ecclefiæ, Hæcferè fummaefteoz ïum, quæ Sotus de uoIuntàrîaFratercùlorum fuorum paupertateeuoz mit. Ecquandotandem,Sole,incipisab impudentia 8C mendaciotibi tempérarec’ Pèrgésne femper os,citra omnem uerecundiam,perfricare^ Sed ad rem ipfam. Illud nobis conftitutum fit,quôdinpraÈfentia nonîoz quamurde paupertate Ipinïuali, quæ eft uirtus animi, qua,fi opes haz buerisjûon collocas in eis fiduciam,fi non habueris,piè ijs cares. De qua paupertate Pfalmus canit: Diuitiæ fi affluant,nolite corapponere. Et Paulus: Flis(inquit)quifunt diuitesin præfentifæculo, præcipe, ne elate fint anime, ncque fpem ponant in diuitijsincertis,fedinDeouiuente, SCc. AciterUm: Noiiihumilisefle, noui5Cexcellere, ubiqueamp;inomz nibus inftitutus fum, 6C faturari ÔC efurire, amp;nbsp;abundarc,amp; penuriam paz ti, Hæc fpiritualis paupertas communis eft omnibus pifs, etiam in mez dqs diuiti}s,nec confulitur tantum, uerumetiam præcipitut diuinitûs, amp;nbsp;exigitur

DÉ VOtfS MONASTIC!^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;??ƒ

txigitur fcucrifsimè. Deinde, fciamus Ôc illud, quod paupèffas côrpo/ ralis,feuegeftasamp;externarumreriiniindigentia,perrineatïncaEalogum earum maledidionum gt;nbsp;quae propter peccätum humane generi funtim/ pofitæjiuxtaillud: Infudore vultusruiuefcerispanetuo^ Etitcrum ; Si nolueris audire uocem Ddmini Dei tui, maledidus eris in agro^Et, Per/ cutietteDominusegeftate, amp;c. Etfi enimfiliusDei, expiatorpcccati, coniecrauithancegeftatem, fua egeftateinbenediÆonem, ut pijs ad fa/ lutem cedat,tamenfi originem eiusrefpexerisjficutmorbusdnfamia, ac mors ipfa j ita Si hæc paupertas eft ftipendium peccatf Quod ciirn ita fc habeat, miranda eft Soti infulfitas, quod ciim Confefsio Principis de hac paupertate loquatur, Si oftendat abfurdum efle, earn uouete, Sotus uocifereturhancrationem, (utipfebalbutit)indignam eftcnonChriftia/ no foliim, fed etiam prudente. Si affirmet nos habere confiliumhand paupcrtatem qUærendi Si amandi, exemple Äpoftolorum» Poftqïiam enimcertifsimumeft, quod haec paupertas fit unaex maledilt;ftionibus\ quibus humanum genus propter peccatum, obnoxium eft, Si pcrti/ neatin catalogum morborum, infamiæ, captiuitatis, Si omnium id gc/ nus reliquarum æiumnarüin hunàani generis, manifeftumcft, quod quemadmodum abfurdum Si infanum effet, fiquis dementia Dei do/ natus effet fanitatc,authonefta nominis fama,aut libertate, conijceretfe fua fponte,abfque certa uocationeDei, in morbos, in infamiâm,ÔC in co/ ptiuitatem,ac præterea uoueretfe perpettio aegrotaturum, autinfamem, aut captiuum futurûn'ta Si furiofum fit,hanc paupcrtatem, de qua in prx/ fentia loquimur,defertis abfquc fingulari Dei uocatione opibus, quas di/ UinaliberalitatepofsideSjfpontc fufciperc,0(f uouere tc perpctuo earn feiy uaturum. Ac profedo tantum abeft,ut hanc paupertate fic fufcipere Si no uere,fit fatisfadio, quemadmodum Sotus eflFutit, peccatorum, ôi:men'/ turn æternae uitæ, ac côfequendæ perfedionis non minimum inftrumeri turn, utnon folùm fit inconfiderata temeritas, uerumetiam deteftanda impietas.Non eft quidcm dubium,quin, ft Deus uolucrit te nafci ex ege/ nis parentibus,aut abftulerit tibi res tuas uel incendio, uel direptione h o/ ftili,uel perfecutione,uel perfonali uocatione, uel alio cafu,obfequeduni fttdiuinacuoluntati,amp;:patientcrfercndum, quodDominusimpófuit,amp;: pie mutari non poteftrSed defereretuo ipfius arbitrio facilitates, Si uoue/ reperpetuamegeftatem,feumendicitatcm, uthacdefertione, Si unto fatisfacias pro peccatis, amp;nbsp;merearis aeternam uitam, hocdcmiimamp;^fu/ riofumeftamp;impium» LexenimDeicft:NontcntabisDominUmDe/ urn tuum.Tentas autcm Deum,cum rcfjcis, quae Deus certa dedit, Si re/ quin's incerta. Et uniuerfum Euangelion docet, Solam pafsionem Si mortem Chn'fti effê fatisfadionem pro peccatis noftn's, ac meritum æ/ ternæuitæ.Detrahiturautcmmerito Chrifti,quicquid elediciæpauper/ tati deputatur. Ac Sotus fæpè quidcm expofuit,quomodo pro fua fenten tiafitintclligcndum,quódfolus Chriftus eiufque pafsiofitrneritum ætci^ nae uitæ,nûs autcm Uicifsim fæpê oftcndimu8,ac probauimus, expofitioz ncm eius effe impiam Si blafphemarrt.

Nam,quod attinet ad illud didum Chrifti:Vade Si uende omnia quae habes amp;c. quo Sotus fuam impietatêftabilireconatur, docuimus fupra, non effè confilium uniuerfale, fed præceptum perfonale, cui cum adolez fccns,ad quern didum eft, non obfequeretur, fadus eft cœlefti regno in/ dignus.

Exemplum autem Ghrifti,qui 8C ipfe pauper fuit,nec habuit,ubi redi narct caputfuum, mhil ad paupertatem Fraterculorum ÔC uota eorum, Ghnftus em'm fufcepit fuam paupertatemjficut QC. crucem ÔC mortem.ex uocatione Dei Patns fui,Ecce,inquit Propheta,rex tuus ueniet tibi lullus Sc faluator,ipfe P A V P E R, ôd afeendens fuper afinam,0(^ fuper puUum blium aiinæ,Fraterculi autem fufcipiunt SC uouent paupertatem, non ex uocatione Dei,fed ex priuata temeritate SC fuperftitione. Et Chriftus piauit quidem fua paupertate noftra peccata, cùm autem fraterculi fufci'' piuntfua paupertate peccata hominum expianda,0c uitam aeternam pro/ merendam, collocantfein loco Chrifti, SC defignant crimenladæmaiez ftatis eius, Quid igitur paupertas fraterculorum ad paupertatem Chriftif

Nam quod fiCApoftolideferuerint omnia, SC pauperes fuerint, fccuti funt cœleftem uocationem, non fecuti funt exemplum, abfque uocatioz ne, Quod autê credentesEuangelio,in primitiua ecclefia uendiderint fua$ facultatesjamp;habuerint omnia communia, exemplum eft inftituti perlé indiffercntis,amp;tcmporalis,quod tantum abeft, ut approbetuotum pauz pertatis fraterculorum ,utpotius cum eo ex diametro pugnet. Hi enim nouent paupertatem perpetuam ,illi autem necuoucrunt paupertatem, nec inftitutS eorum fuit perpetuum, Horum multi facultates fixas ita dez ferunt, ut mendicitate quærant uidum, V ndc SC cognomen Mendicanz tium reportantnlli autem fuas facultates ita contulerunt,ut nullus effet in/ ter illos egens, aut mendicus.Deniq? hi uouent fuam paupertate, utfatifz faciant pro peccatis hominum, SC mereantur arternam uitam, quae eft oz pinioimpia, Illi autem antehabueruntremifsionem peccatorumS^mcz ritum aeternac uitæ in Chrifto filio Dei per Hdem, priufquam fua in comz mune contulerunt.

Paupertas igitur Fraterculoru tantum diftat ab exemplo credentium Euangclio in primitiua ecclefia,quant3 terra à coelo,imó quantum fuper ftirio Sc impietas,à uera religione SC pictate,

Ornat Sotus paupertatis fuac uotum, etiam illo elogio, quod fit conftz quendæ perfedionis non minimum inftrumcntum,Imó,ut addam corz redion€m,Inftrumentum maximum omnium, Si enim hocuotum eft fatisfadio peccatorum,amp; meritum aeternac uitae, quemadmodum Sotus paulo ante dixit,quomodo non ftipcraret omnia confequendaeperfedio nis inftrumenta î* Sed uanifsimus uir,dum é fuis feriptoribus colligit fine ulloiudicioencomiamonaftices, non uidetfein eadem periodoinconz gruentiacoacerùarc. Nam quoduocat uotum monafticum ,nonminiz mum confequendæ perfedionis inftrumentum, uidetur fumptumex Gerfone, qui reprehendens arrogans illud epitheton, (Status perfedioz nis) quodnonnulli fadicqsreligionibus(hoceft)monafticæprofefsionf tribuebant, dicit eas potius nominandas uias quafdam feu inftrumenta, fiuedifpofitiones ad perfedionem acquirendâ,quâm ftatus perfedionis,

Qiiomodo autênon eflènt dicendæ, ftatus perfedionis, fi client, ficut Sôtus affirmât,fatisfadiopeccatorummaxima,SCmeritum æternæuiz taeC” Qiiidenimmaius,quid perfedius fatisfadione peccatorummaxiz ma,amp; merito uitææternae^

Quare, cùm Sotus in unum aceruum indiferiminatim colligit ÔC conz ned!t,quæ fui feriptores in monaftica profefsione alias reprehendunt, az lias laudant,palàm oftendit, quâto iudicq acumine etiam in legendis fuis feriptoribus uerfetur.

Qin’diïerÓjObfecrOjinudcft, quôddiatîMcndicafchumiîitati's amo? re,non cnècontrariuni charitatiproximi, modomendicansnonuiuat ociofc, 6^ fine utilitate ecclefiæf Noneftjgnotum, quod Dominus dixcrit, dignum efle operarium mercede fua, amp;C Paulus do client eos qui Euangelton adnuna'ant,cxEuangeIto uiuere, qui bene præfunt Prefi bytsrijduplici fi onore dignes, maxime illos, qui laborant in ferm o ne SC doeïrina,

Sed quid boe ad eos Monachos Sé Fraterculos qui in boe fufeipiunt nionaftica nota facienda, utremotiâ publicis, tam poIitiæquàmEccle/ fiæ mindtenjs, fibi tantum, amp;nbsp;fuis borarqs precibus demurmurandis ui/ UantÆt an nonbæc fuit quondam conditio monafticæprofcfsionis,non utpublicè ecclefiam docerent, fed utpriuatim lugerentç Monaebus ( in/ quitHieronymus) non dodoris, fed plangentis babet officium, qui uef fe,uelmundum iugeat,Domini pauiduspræftoicturaduentum, qui feiens imbecillitatem fuam, ÔCnas fragile quod portât, timet offendere, neimpingatjCorruat atque frangatur, Etaliâs. AliaCinquit)cfl Mona/ chorum caufa,alia Clericorum:Clerici pafcuntoucs,ego pafcor,ini deal.« tariouiuunt,mihiquafiinfrudluofæarbori,fecuris poniturad radicemj fimunusadaltarenondefero, Quoigitur alio prætexcu défendentFra/ terculi fuam mendicitatem, quàm hi,dcquibus filius Dei dicit: Væ liobis Scribæ ôd Pbarifaei bypocritæ, quia comeditis domos Vidua/ rum, orationes longas orantes, propter hoc amplius accipietis iudi/ cium* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Etquid, qu^fojeftbumilitatisarhoremendicareJ’Anbumilitaseftj fuas facilitates,abfqueuocationeDeiabtjcere,utfruaris alienisC Hæccer/ tenon eft humilitas fedtemeritas. Anhumilitaseft,uoueremcndicita/ tern,uthocopcrc fatisfacias pro peccatis tuis, ÔC mérearis æternâ uitamç* Hæcprofedo non eft humilitas, fedimpietas*

Et quomodo mendicitas poteft humilitatis amore uoueri, cùm fpi/ Titusfandlusdoceat,beatiuseflcdarc, quâmacciperc, amp;nbsp;lubeatDeum contramendicitatem inuocareî’ Hæcprecatioextatin Prouerb.cap. Mendicitatem SC diuitias ne dederis mibû Tribue tantùm uidluimeo ne ee(raria,nc forte iàdatus illiciar ad negandum, amp;nbsp;dicam : Qitis éft Domiz nusfautcgcftatecompulfusfurcr,ôifpen'uj’emnomenDominfi Aefaz tendum quidem eft,quôd quos Deus ad mendicitatem uocat, Ôé quibus ipfe mendicitatem ferendam imponit, qualcs funt egeni,corporcimbeA cilles,aut al q s cafibus in egeftatem coiliedli, ij debeant fe fub potenti ma/ nuDei humiliare,ficut ÔC ini,quos Deus morbis, aut alfjs ærumnis affli/ git: defcrere autem lua,abfque certauocatione Dei,6C fua fponte, fano at? ualido corpore fufcipcre fedandarn mendicitatem non eft uirtus com/ mendationedigna, fedaut ignauiafuftibus coercenda,autimpictasex Ecclefia fifij Dei longé depellenda.Lex Mofi tanta eft honeftate, ut iubeat populuDei prouidere,ne quis fitinter ipfos indigens dC mcndicus,0duos Fraterculiexiftimatisearn honeftatem,diUulgatoiam Euangelio,intan/ turn non feruandam,ut etiam mendicitas in cultum Dei,quo peccataex/ piemuSjdC uitam æternam mereamur,fitinftitiicndaC’Imperator Valenz tinianus coercct ualidos mendicantesgraui feueritate,amp;!;uosFraterculi C.dei^eftJii banclegitimam ordinationem prætextureligionis eludetis':’ Scilicettan/ cantièmMa tifuntmurmura ueftrariïprecum ,ut propter caliceatuobis non domOs tantum SC agi os, uerumetiam prouincias, SC régna aliorum deuorare»

Quafi ucro non habeat ecckfia Dei orationem Dominicam commu/ nem,quaalter altehus falutem Deo ita commendat,utpeculiarem homi hum ordinem ad demurmurandas preculas inftituere nihil aliud uidea/ tur, quam preces ueracEcclefiæ Dei aut contemnere, aut abnegate. Ac uerum quidem eft,quod hi quos Deus ipfe conijcit in mendicitatem, zsj hibeantdiuitibus materiam exercendæ charitatis : Qiii autem iotcgro ÔC robufto corporcjuouent amp;nbsp;fedantur mendicitatem, ad expianda iua, aliorum peccata, tantum abeft, ut dent alijs materiam exercendæ chari/ tatis,utpotiusexcitenteosadexercendam crudelitatem, dC fedandam impietatem. Sicutenim quondam Pharifsei irritumfaciebantpræceptS Dei,propter traditioriem fuam qua iubebant liberos reipondere paren/ tibus, Corban, ita amp;nbsp;Fraterculi prædicatione impiæ iüæ mendicitatis ef/ ficiunt, ütquæiuxtapræceptumDeiconferenda eftcntin eos, qui ucre funt pauperes amp;nbsp;egeni,ea conferantur in impoftorcs, amp;nbsp;in ueræ Ecclcllæ Dei uaftatores. Manifcftum igitur eft, quod paupertas feu mendicitas, quamFraterculi abfqueuocationeDei fufcipiunt,0«^ia(ftanteam eflêfa/ tisfacftionem peccatorum, amp;nbsp;meritum ætcrnæ uitæ, noh folum non fit uera imitatio exempli Chrifti, nec probctur autoritäre Apoftolorum, exemplo primitiuæecclefiæ, fedetiam afficiatChriftum, Apoftolosôi Ecclefiam contumelia fumma,

DeobedientiamonafticaSotuseadem nugatur,qupdecaftitate5t'p3u pertatehadlenuseffutqt, Ac initio admonitus ConfefsionePrincipisre/ de commemorat fpecies obedientiæ, donee perueniat ad earn fpeciem, quam dicit non efte præcepti, fed confiltj, idcot^ non necelTariam, fed fu/ pererogationis, Intelligitautem obedientiamillam Monafticam,notio/ rc,imónoccntiorem,quamqUæpluribushoclocoCxplicaridebcat. Cui obediêtig tribuit,quód lit fingularis Dei cultus,maxim i meriti fatisfactio nifq?,amp; aptifsimum medium ad perfedionem cofequendam, qua etiani obedientia nihil maius fit,quam martyrium. Hæcferç funt, quibus So/ tusornatfuam MonafticamfiCuotiuam obedientiam. Sedfipropiusin/ tuearis,inuenies nihil elle ea fœdius ac turpius, Qiiod ut perfpicuum fiat, percurremus ea,quibus Sotus probare conatur,quód quæ tribuit fug mo nafticæobedientig,meritôeifinttribuertda, Acdeconfiltjs quideöt^ope/ ribus fupererogationis fupra copiofé didum eft.Nunc autem uideamus, quomodo hocSoticum dogma confentiatcum dodrina, ficutSotus ia/ dat, exemplis Chrifti ac Apoftolorum»

Vbi ergo,quæfo te,docet Chriftus,quod uotiua,feu m onaftica obedi/ entiafitfingularis cultus Dei, nbsp;nbsp;maximi meriti, fatisfadionisepS’ Quid

ucro uos Nouatores tarn follicite inquiritis C An non legiftis Chriftum apud Lucam docere : Si quis vult poft me ucnire, abneget femetipfum, amp;nbsp;tollat crucem fuam quotidie,0(^fequaturme^ Negate necpoftiiinus, nec debcmus,quinhæcuerbaChriftusfiliusDeidixerit,ôddocuerit.Sed quidf Num abnegate femetipfum hoc loco,eft Icfe uoto ad monafticam obedientiam itaaftringcre,ut totouitætug tempore,uoluntatiamp;arbi/ trio Abbatis aut Prioris,aut abfente eo, Supprioris, aut Guardian!, in 0/ mnibus illis rebus,quæ ad uitg ftudia amp;nbsp;adiones,denique ad omnia, qug in uita occurrunt, IcgeDei non prohibita, pertinent, fubijeiaris Finga/ mus interim hancinterpretationem ueram efle,utintelligamus, quid ex eaconfequatur. Nam quod Chriftus dicit: Si quis vultuenire poft me, abneget femetipfum,non adunumtantum,SCalterum difcipulum di/ cit,

De VoTIS i^ONASTICli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7?

ctf,qiicmadmoduni amp;nbsp;fuprâ oftendimus, fed ad omnes cos, ^ui cupiïint fruibeneficîfscœleftïsregni, Euangelifta ipfc Lucas aperte teftaturhæc Chn'fti uerba non ad paucoSjfed ad omnes pertinere. Dïcebat/inquiens) ad OMNES.Et ne quid dubi'tati'onis reli'nquatur, Marcus ait: Cùm ad fe uocaffèt(Iefus)turbam.unâ cum difcipub's fuiSjdixitiIIi'srquicuncp vult fez quime,abnegetfemetipfumjôCcgt;Vides,hocdidumpertinercaduniuer/ fam ecclefiam, hoc eft,ad omnes eos,qui ad ueram amp;nbsp;æternam falutem adfpirant. Sedôd uerba ipfa probant, h oc non effè mandatum perfonale^ feduniueriale,utquicunque uoluen'tfequi Ghriftum ,hoc eft,una cum Ghnfto, cœleftibus beneficqsfrui, neceffèhabeatfemetipfum abnegate^ Quod fl fortafsis Sotus malucnt audire uerba Thomæ fui AquinatiSj quàm facræ fcripturæ,non pi gebi t ea referre,Qiiam uis,Onquit Th ornas) adolcfcenti loquens fingulanter ad ipfum, uerba, ( Si uis perfectus ef fe,uade ÔC uende omnia,amp;c«)protulerit, alibi tarnen idem confilium uni/ «erfaliter protulit,dicês:Si quis vult poft me uenire,abncget femctipfum amp;^c,Vbi dicit Chryfoftomus,quôd comm Une hoc dogma orbi terrarum proponit diccnsth quis vult, id eft,fi uirjfi mulicr, fi rex, fi liber, fi fcruus dCc, Haclenus Thomæ uerba,ex quibus tcftimonioetiamChryfofto? mi,manifeftum eft,quÔd hoc didum Ghrifti : fi quis vult poft me ucnire^ abncgctfemctipfum, fit dogma uniuerfale, Sotus autemScFraterculi eius inter pretanturabnegationcm fui ipfius, eftcprofefsionem obcdien? tiæmonafticæ. Qiiid ergo aliud fentiunt, quam quod nullus hominum faluusfieripofsit,nififiatmonachus,amp; fubijciat uoluntatem fuam arbi/ trio Abbatis,Piioris aut Guardian!^

Hïcnuncmihiconfidera,quiuerèfintCathoIici,quihæreticû Etquo-locohabeantFraterculireliqua omniauitægenera, SC hominum ordi/ nes. Cum enim fentiant, abncgationem fui iplius elfe profefsionem moz nafticæ obedicntiæ,Ôi: nullum pofle ftmctipfum uerè ÖC pie abnegate, niz fl uotis Monafticis, reliquum eft,quód fentiant uerum Ghriftianifmurrt non elfe nifimonachifmum. Tamctfi igiturfolent aliquoties ordinem Magiftratus, coniugum, opificum j agricolarum, mercatorum, ÔC alioz -turn Politicorum officiorum, ucrbis nonnthil probare, tarnen fi fentenz tiam ipforum, quam in latebris animorum fuorum celant, introfpcxegt; ris,haud obfcure omnes hos ordines darrinant,ac fentiunt, quod ntli Rez ges, Principes, Con{uges,opificcs, agricolæ, mcrcatores,ferui ÔCancillæ fiant Monachi Monachæ, non pofsint fequi Chriftum, hoc eft, uerartl Sc æternam falutem aflequi:quia nifi uoueant uota monaftica, femetz ipfos non uerè abnegant, nec crucem fuam uerê tollunt. An non hoc eft ecclefiamuerecatholicam damnare, SChæreticamprobarcC' Anhocnon eft ex Chriftianifmo facere Monachifmum, hoc eft, ex ptiblica Chrfftiaz norumuocatione,priuatam hypcritarum fcdfamf An non hoc eft ex E)eofacereperfonarùni refpcdlorem^ qui nullam habeat in terris,nifi Fratcrculorüm rationemc’Hæc eft merces,quam boni il 1 i FratercuIi,Rez gibus amp;Principibus,Opificibus6CAgrieolis,quorumopibus ociofifaz ginantur,probeneficijsfuisrepcndunt, utSC fimulcmungant,achelluz entur bona eorum carnalia,idqueprætcxtu longarum preçularum,Qi. promifsioneacquirendæipfis æternæ falutis,SC interea fentiant, genera uitæ iplórum elfe damnationi obnoxia, itaque auferant eis, quod In ipfis eft, bona tam carnalia,quâm fpirituâlia,tam ten ena, quàm cœleftia.

gt;8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.

cftjimpiam fuam obedientiam ftabilire, Sed qua caufæ fuac commoditaz te,manifeftufn eft»

Dicamus eti'am de exempIoChriftûCui'us rei,(inquit Sotus)habemus manifeftiora exempla in Chrifto, quam obedientiæ, ut Paulus inquit ad Philippenfcs fecundo C* Quid FraterculefCóferés ne obedientiam,quam Chriftus exhibuit Patri fuo, uftß ad mortem cruci'SjCum obedientia, qua uouet Fraterculus fuo Priori aut Guardiano i Num Chriftus obedientia fua dedit exemplum, ut quemadmodum ipfe fubiecituoluntatem fuam uoluntati patris hti coéle{iis,ita Chriftiani fubijciant uoluntatem fuam uo luntati Monafticorum Priorum, aut Guardianorum c* Certè exemplum obedientiac Chrifti pertinet ad omnes eius difcipulos.fic eni'm Paulus fcri bitfts/inquiens) aftecftus fit in uobis, qui fuit amp;nbsp;in Chrifto lefu» Hie ergo iterumiuxtaFratercuIorumf€ntentiam,neceflèhabebimus omnes fieri MonachijfinonuoluerimusSatanæinæterrtummancipari.Sedbenèha'' bet,Reli(fta nobis adhuc eft,inuitis ctiam fraterculiSjUia euadendi, Exem plum enimobedientiac Chriftinon eóualct,utPrioribusamp;Guardianis obedientiam uoueamus,fedutnon uoucamus, Chriftus (inquit Paulus) pro omnibus mortuus eftjUt qui uiuunt, pofthac non fibi uiuant, fed EI, qui pro iplis mortuus eft5amp; refurrexit» Non dicit : MortUus eft, utuiuant Prioribus 8C Guardiânis j fed ut uiuant Chrifto» Et iterum : Precio empti cftis,nolitefieriferUi hominum» Quid eft rNolitefieriferui hominum, nifi,NoIitefieriferuiPharifacorum3Monachorum,Fraterculorum,Prio/ rum ôC Suppriorum C* Ac rurfus : In libertatc,qUa ChriftUs nos libcrauit, ftate,SC ne rurfus iugo feruitutis impliceminûQiiid autem eft lugum ferz uitutis,nifi non tarn lugum circumcifionis,S( fabbatorum,quam iugum uotorum Monafticorum C Etiterum:Redarguito illos ieueriter,ut fani fint in fide, non attendentes ludaicis fabulis, SC P R AE C E P TIS ho minum,auerfantium ueritatem. Qiiæfunthæc hominum pracccpta, nifi Pharifacorum amp;nbsp;fuccefforum eoruin,qui funt Moilaftici Priores amp;nbsp;Guar diani, qui auerfantes Ueritatem docftrinæ Chrifti, faciunt difcrimen in ciz bo Sc ueftitu,ac prohibent fuis légitima connübia» Ac rurfus : Si mortui cftis cum Chrifto ab elementis mundi,quid quafi uiuentes in mundo dez cretis teneminiCHæc décréta ftint conftitutiones hypocritarum, Ne tetiz geris,ne guftäris,necp contredäris,uel cibos, uel pccuniam, uel uxorem legitimam» Vides ergo, quod tantum abfit, utexemplum obedientiac Chrifti doceat uouendam efle obedientiam Fraterculis,ut potius eos qui hanc uouerunt, uindicetirilibertatema feruitutehominum,SCfubtjciat eos obedientiæ SC feruituti Euangelij Chrifti»

Ne(^ enimaudiendi funt Fraterculi,quidicunt, quod quæ nouent Prioîibus fuis,uoueânt Chrifto,amp; propter Chriftum» Non agnofeitChri ftus ea uota, quae cum Euangelio ipfius pugnant. Non agnofeit Chriftus eauota,quæ SCnouUmbaptifmumin ecclefiam iuaminuehunt, 6C noz num modum fatisfaciendi pro peccatis, aepromerendi cœleftis regniinz ftituunt» Hadenus de Cxemplo obedientiac Chrifti» Nunc etiam de exz empio obedientiac Apoftolorum. NamSC huicexemplo affirmâtSotus conuenire uotum obedientiæ» Quid ergo diccmusf NumSC Apoftoz li fuerunt Monachif Nifi homoillcelleboro purgetur, faciet etiam ex Prophetis 8C Patriarchis Monachos» Ac miror, cur omiferit exemplum beatæMariæ Virginis, quæ dixit ad Archangelum tEcceancillaDomiz nijfiatmihifecundura uerbumtuum.

DB VOTIS MONASTlClS.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78«

■j^quomocJomhoccatalogQ nonrccitatiir eti'ain obedieiitia Abrà/ hac,qui certeneceffè babéret Monachus effèjm'fi tot habuiflèt iixorcs. Ingt; tere^ tarpeiijfingunt ad exemplum obedientiæ ems, fua m onaftica feu Cf reruiucaexempla, Tradi'd/t, inquiunt,uirquilpiam fe Abbatiforman/ dum,Etcamah'quanxotemporeinmDnaftenöcómmoratusfmflèt,co/ gitauit SC fuum filtum, quern um'ce ddigebat, cum eodcm fodalitto con/ iungerCjUt eo praefente frueretur. Impetrata ignur iienia uocandi fibj, rc/ ucrluseft addudo fccumfih'omagnaalacritate, Cumautemeoaduenv cntc, Abbas forte adfurnum ardentcm ftaret, interrogaui t ui'rurri, num filium dih'geretC’ Afhrmauit, Protjceergo eum,inquit Abbas, in furnu, Açdido citius,pioiecit pater filium in furnum, Ëççç igitur tibi fem mi/ randam. Ignis furni deleruitingeniumfuum, Sdfadus eft uelutiros yUt nonfolumpuerillaefusexiretjuerumetiam pater fummam obedientiæ laudem reportaret, Extant alia non difsimilia exempla, quibiis hypocri/ tæfingunt Ce Patriarcharum obedientiarrt feqiti,amp;^ conantur uirtutem fi/ diciæ fuæ obedienfiæ probare,

Sed ne Temper ineptiat Sotus,erumpit tandem in banc uocem : Sine certa,inquiens, uocatione Dei, hoc eft, nifi certo cpgnofcam us hoc ei ef/ fegratum,fàtemurnoneftèuoucndum quicquam,utitapræftcturDeo gratus cultus, Hane Soti confefsionem agnofeimus, ft modo rede earn intelligimus, Præ balbutie enim eius uix aulim affîrrriaré,me fentenfiani cius vede acçepiftè, Nifi igiturfallor, fatetur nihil efle uouendum,quod non certo cognofeimus Deo gratumefte, Nos autemoftendimus iahi certisaç firmis teftimonijsfacræ fcripturac,qudd Virginitasfeu;:œliba/ tus,Sc PaupertaSjSC Obedientia, quaeftifeipiuntur ad làtisfaciendùm pro pcçcatfs, ad prometendam acternam uitam, non folum non fint Deo grata,uerumetiam fint coram eo abominanda, ÔC deteftanda, „ lt;Quare ex ipfaSoti Gonfefsioncfcqoitur,caqon efleuouenda, ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Accedit tandem Sotus ad perorationem huius löci, SC tanquam deufi dis iam hoftibus trophaeum ftatuit,affirn;|ans,qudd hi, qui negant tria il/ la fubftantialia, quæ ita uocant, Mortaftica'uota c.bnfentire cum uera Ca/ tbolicadpdrina, non folum contraclicant facræ feripturæ, confenfui ec/ cIefiæ,ÔC fanditati mulforum,fed etiajD rationi ipfi,ftobilitaticß h uniànae naturæ, SC ei.quam habet ad diuina aflurgendi propenlioni iniuriam fa/ ciantAc illud quidern,quod Sotus dici t de facra ftripturajoftendimus fu pràjuanifsimum efle, Teftimoniaenim lacræ fcripturæ,quæ Sotus cita/ uit, aut nihil faciunt ad inftitutum ,’aut pugnant magis cum Monafticis uotis,quäm probant. Quod auterp de confenfu ecclefiædtcît, fiquideni intelligit fuam Afpp'cam, ecclefiam,cpnfenfum eius nihil m oramfinim/ piorum enim in imipietate confenfio, fum ma eft a uera pietate dÏlTenfió, Siuerpintelligit ueram ecclefiam, non eft dubium, quin is fit confenfus eius,qui eonuenitcum fcriptis Propbetieis SC Ap,oftolicis,cx quibus pro/ batumeft,uotamonaft/cacflecoramDeoimpia.Scabominanda, .^am quodin his uotisjionnüli homines fei uati funt, non merito eorüm, fed miraculo Deifadum eft,qüernadmôdum alias pêrlpicuè eft demonftra? turn,,

Quid autem hoc,quod dicit, eo'sp qui impugnant uóta Monaftica j fa/ cereiniuriârationi,ÔC aobilitatihun;îanæi;iaturaî,ac.eipropenfioni,quam habet ad diuina aflurgendi C* Nam, fieaefthuman^ærâtionis, SCnaturæ nobilitas, ut pofsit a,d dim'na alTurgere, non certè -aflùrget ad aftedan/

dam monachifmum, qtiia non eft diuinus, fed poti'us fanaticus* Nunc autem Humana ratio feu natura peccato ita caceata eft, amp;nbsp;ignobilis facfta, ut nullam prorfus habeat propenfionem ad dim'naaftiirgendi, fed tan' turn ad impi'etatem delabendi» Cum jgttur uota Monafti'ca pertineant adcatalogum impietatis,quemadmodum oftenfum cft,nön ncgo, quin humana naturacupidifsime ad monachifmum propendcat. Et cum in/ tueor opinioncm,qua Monachiuouenttiiailiafubftantialiauota, qux cftjUtmerito fuæiufticiacfàtisfaciantpro peccatis, turn fuis, tum alicnis, èC conlequantur aeternam uitam, ingenue fateor, maximam ftmper ho/ minumpartem,abinitioorbis,monachifmumcftcfecutam, Acprcfe/ lt;ftó primus in orbeterraróm Monach us fuit Cain, quem in eadem pro/ fefsionepofteafecuti funtomnes hypocritac, Inie inter gentes, hue inter ludæosjliueinter Chriftianos, quotquot cxcogitauerunt nouos decs, SC nouos cultus Dei, ac Iperaiierunt fe mentis horum cultuum expiare pec/ cata fua, SC confequi coeleftem foclicitatem, Habes igitur, Sote, cede/ fiam Monachorum, tarn catholicam, SC uniuerfalem, ut fateamur earn femper in toto terrarum orbe difperfam fuiftê, ÔC adhuc in eo maxima omnium frequentia,nec fincminori ueraepietatis difpendio,commo/ rari,

Poftremo, Ut Sotus, qua impietate hunc locum ingrcfftis eft, eadem egrediatur, addit non reprehendendos efle eos, qui probabili quadam ratione per ingreflum rehgionis fatisfieri peccatis omnibus ita putant, ue quod ad immunitatêà poena futuri feculi pertinct,religio(fic enim loqui/ tur ) aequiualeat Baptifmo, non uerd quo ad gratiam SC uirtutem BaptP fmi, Elinfcorqs: Nullus(inquit)hocuotumæquatBaptifmo, quoad uirtutem SC efftcatiam Sacramenti,ied quod hoc fit magna iàtisfadîio pec catorum,nullus qui rede confiderat,negare potcritlinde quandoque, SC frequentius quidem,plena omnium fatisfadio efle poterit ♦ Hadenus Afotus,

Quis nunc tanta uerborum turn pietate,tum clegantia, ad fulcipien/ da uota Monaftica non perfuadeatur f Quis nunc non anhelans ex imis pulmonibus, ad profefsionem Mdnachifmi propererpracfertimcom ctiam Stephanus Quintus teftificetUr Pondfices habere ius omnem poz/ nitentiam SC publicam ladsfadionem pro quantumuis cnormi pecca/ to,in uotum, quodfitin rcligione,commutandif Stultiisimehomi/ num,nonpudette adhuc tuæuanitadsf Quod eft illudPontificumius, ut commutentpoenitentiam in uota Monaftita î”Spiritus fandusexigit à peccatoreueram poenitentiam,tuautempro hacpoenitentiarepones uota MonafticaÆuangelionChrifti exigit, utcredas filium Dei, Domi/ numnoftrum lefiim Chriftum,fatisfecifle pafsioneôt^morte fua,Deo Patri, pro peccatis tuis : SC Pontifex ac Fraterculi eius audent fatisfadio/ neiTl peccatorum,0d quidem omnemac plenam, uotis iuis Monaftiz ,cis adferibere, Nam quod affingunt uota Monaftica habere hanc uirz tutem ex merito $C fatisfadione Chrifti, iamdudum manifeftè refutaz turn eft ,2c impietatis conuidum. Qiiod autem negentfe uota Mona/ ftica Baptifmo omni ex parte æquare, non patrocinatur errori corurn, Hieronymus de BlefiIla ad monafterium cogitante fcribens : Ante qua/ tuor( inquit) fermé menfes feenndo quodammodo propofiti fe Baptiz fmo lauit.Hgcuerba,cum forte Hieronymo incogitanti excidcrint,cxdz piunt hypocritæjÔC docent ex his Fràterculos SC Sororculas fuas, q? cum

üoucnt uota füâ Monaftica,tam mundi ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiant coram Deo, qiiarrt

fiebantjCÙm baptiïarentur» Hoc certè eft uota Monaftica æquare Bapti/ fmo, ac nifi fallor, hæc eft ipforum fententia, quod qui uouent uota Mo/ naftica, confequuntur plenam amp;nbsp;perfedam omnium peccatorum re/ mifsionem, non aliter, quàm cùm ante baptifati effent in nomen Chrigt; ftï.Sed quia eti'am pœna pro peccatis fuftinenda eft,fi non in h oc, certè iil fiituro lèculo, idcirco cùm Fraterculi 5i. Sororculæ pergunt afflidionesi quas habent in ftruanda caftitate,paupertate amp;fobedicntia,fuftinere,tund fatisfaciuntproqspoem's, quae in igm Purgatono fufFerendæ eflent. Si hæc fuen't fententia eorum,amp;fi pro chan'tate proximi, dolemus ipforum uicem,tarnen quia omninôfuæhypocrifi,amp;fcarmficinæapplaudunt, de/ mus operam,ut nos ipfi ueterem,^ uerum noftrum Baptifmum rctinea musjamp;f quod pietatis ac obedientiæ Uerbi Dei uotum in eo Bapnfmo fe/ cim us, femper muiolatum, per fpiritum fandlum cuftodiam us,aUt ficu/ bl lapfifuerimus,per ueram refipifcentiam ad Dominum conuertamun

BV o long! US in AflèrtioneCatholicæfuæ fideiprogreditur Afotus, eo non folùm illuftrior redditur impietas eius, uez rumetiam manifeftiUs oftenditur diferimen inter Afoticam ÔC uerè piam eccleiiam Dei, Nam ? quæecclefia fundata eft Prophetical Apoftolica dolt;ftrina,paisionêSC mortemChriftifîlrjDei itaagnofcit,utfenttiat earn folam efteueram,ôtf fufficientemomnium peccatorum noftrorum coram Deo expiationem, ut qui crediderit in Cliri’ftum,Pnmum quidem adoptctur,condonatis peccatis propter Chri ftum, in filium SC hæredem Dei : deinde excitetur ipiritu fantfto, ut fufeiz piat mortificandam carnem,fequendam uocationem Dei, ÔC facienda oz pera diuinitùs præcepta,idep non hoc confilio, ut iamprimùm fuis operiz bus,cum meritopaîsionisChrifticoniüncftis, mereatur SCconfequatur peccatorum rcmifsionem,autfatisfaciat pro peccatis, fed ut quam remilz iionem SC fatisfaclionem antea per fidem propter folum Chriftum accez pitjObedientia fua tcftificetur,amp; gratitudinem fuam proben Quæ autem cccIefiaPontificijs,SophifticisdC Afoticisdogmatisconftat,uidetur amp;ipfaPafsioncmô^ mortemChrifti agnoftere,tarnen fentit meritum Chrifti non fufficere hominiad falutem,nifihomoaddatôif iuamerita# Itaque exiftimat meritum pafsionis SC mortis Chrifti,in bona hominum opera, fiue diuinitùs praccepta, fuie ctiam fuo arbitrio excogitata amp;nbsp;felez lt;fia,ita transferri ac transfundi, ut ÔC ipfa opera expient peccata corâ Deo, Si fatisfaciantpro peccatis,

Ifraelitæ,cùm quondam accepiflént legem Dei, altj quidem ueriirll legisfincm reeftè intelligentes, agnouerunt ex eamagnitudinem peccaz ti fui, amp;nbsp;grauitatem iræDei, aC excitati funt ad quærendam remifsioncm peccatfin femine Abrahæ,quod eft Chriftus, cuius fide donati funt ipiriz tu fancio, ut ad probandam gratitudinem fuam, legi Dei obedirenf. Az It) autem hune legis finem no intelligentes, exiftimârunt legem ideo daz tani, ut ipfi operibus legis expiarent peccata fua coram Deo, amp;nbsp;m ererenz tur æternam iufticiam atquefalutem, Itaque cumulârunt opera operiz ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uu 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

busjfacra facws, ut iam non content! eflènt qs operibus, zc ûcris, qine leX Dei præfcribebat (quanquàm nunquâni ca perfedè præftiterunt ) fed exz lt;ogi tarent ctiam alia facra in lucis,in uallibus, in exccllis peragenda, quiz bus Deo pro peccatis fois fatisfaccrent, Eodem modo, pollquam dfoulz gatumeft Euan gelion Chrifti in orbe terrarum, alq quidemredlcintclz ligentes ueram fententiam Euangelij, credunefibi peccataremittigraz n's propter folum Chriftum, amp;nbsp;operantur bona, non utturn demdm fa/ tisfaciantpropeccans. Habcntenim fofficientem pro omnibus pcccaz O's fatisfàÂionem in Chrifio per fidem, fed ut teftificentur ingeniumfo dei,qu3C fi uera faerit,tencri no poteft,quin efficiat, ut illi prarbeant memz bra foaIcruaiufticiaiad fandificationcm, PontiKcq autem Qi. Afon'ci,ha/ bentes uelamen bypocrifoos ob oculos,necintendentcs in faciem Chriz ftijfentiunt Chriftum uniucrfaliterquidem pafltim efle pro peccatis noz ftris, fpecialiter autem infundcremeriiumpafsionisfttæ in bona homiz num opera,ut ÔChacc mcrcanturremiftioncm pcccatorum,acfatisfaciz antpropeccatis. Qiiæimpiabenefiet)Chrifti,amp;do(ftrinædeaerafidcin Chriftum obfcuratio,fupra muItisôC firmisargumentis refijtataeftjUt tarn manifeftum fit,non aliudefleinternoftrameccicfiam,quaefyneez rumEuangelion Chrifti obedientcraudit,amp; inter Pontificiam ac Afoz ticam ecclefiam, diferiraen, quam quod olim fuit inter ecclefiam ucroz rum Prophetarum,amp; Baalitarum,acpoftea inter eam,quam fibi collegic Chriftus QC Apoftoli eius,ac inter illam, quæconiunda fuit cum Pontifo cibus Anna, Caiapha,Scribisamp;Pharifaeis,

Ac ne hæc Pharifatca 6C Pontificia eccicfia intcrcidat, ficut Sotus anz teaconatus eft defcnderc multa impia dogmata, itafuftipit nunedefenz dendam impietatem foarum borarum Canonicarum. De his cnim fcri/ bit: Conftat, inqHicns,non folum inftruclionem populi dodrinam Icz dionibus illfs quaefitam efte, fed etiam Dei iram placarc, orationibusdi' uinamimpetraregratiam,PRO PECCATIS SATISFACERE,â^c»

Ac m ex;Hocinftituto non folum quaeritur, ut per patientiam conz folationis fcripturarum, fpem habeamus, fed etiam ut iram Deimitigez fnus,S^ propeccatisfatisfactamus,id(ÿ merito ä^cfficatiaorationisö^c« Hadenus Afotica.

Princjpi0,non eft nobis nunc lermo fimplieiter deiacra icriptura, Iedionc,aut explicatione cius. Dubium enim non eft, quin ea fcriptura fit oraculum fpiritus landi, amp;nbsp;fit nobis data ad dodrinam, ut Paulus ait, ad redargutionem,ad corredioncm,^ ad inftitutioncm,quæcft iniuftiz cia, Qiiare ficut eft diligentifsimèlegcnda,ita SCrede intelligcnda,ut lez gitimum eius ufom SCfrudum,autorc Ipiritu fando confcquamtlr, Lez dio autem eius,SC explicatio,non eft alligata ad ccrtosdies,aut boras, fed trac'tanda eft quibufuis diebus, 8C horis indiferiminatim ; nee ullum eft tempus,quo meditatio eius non fit nobis necenaria.Erunt«erba hæc,inz quitMofes,quæ ogopræcipio tibi hodic,in corde tuo,5Cnarrabis ca filijs tuiSjôC meditaberis fedens in domo taa,SCambulans in itincre,dormicns attjue conforgens. Et iterum : Habebit fecum ( exemplarlegis) Icgctcp illud omnibus diebus uitæ foæ,ut difeattimereDominum Deum foum, cuftodire uerba cius. Acrurfus :Beatus uir,cuius uoluntas in legcDoz mini,SC meditatur in lege cius die ac node.

Deinde,non eft nobis nunefermo fimplieiter delnuocationcDeiâi prccatione,Manifeftum enim eft,quod nec ca fitalligata ad certos dies Si borasj

DE HORIS .CANONIC.Û nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78J

hor as/cd quod Deus fcmper fit inuocandus, SC fine intcrmi'fsi'one oran? dum, Etquóddiciturlnuocationem feu Orationcm fansfacere pro pee? catts,amp;placareiramDeijnon ficmtelligendum eft, quód Oratio propter dignitatem, amp;nbsp;mentum open's fiticxpietpeccata, ÔC mitïget iram Dei, Sedquod reuocetnobis inmentempromifsionesDei,ut ijs admoniti, confirmemüs fidem, 8C accipiamus per Addern propter Chnftum, bene/ ficia nobis promilïajquemadmodum fuprà in cap.De Contritione,amp; De Oratione, peripicuc oftendimus,

InpræientiaautemloquimurdeHorisCanonicis, quasitauocârunt, quacamp;fi confiant ex pericopis ÔC fragmentis fàcræfcripturæjamp;Pfalmis feuprecationibus, tarnenipfa earum ordinatio^ in certas borasdiftri/ butio,noneftdiuinitusinftituta, fedhumanitusdefi'nita. Nam amp;nbsp;auto/ res huiüs ihftitutioniSjÓC exempla,ex quibus petita fit, apud fcriptores re/ citantun Extat etiam in uefti is Sum mis, quas fie uocatis, illud teftim o/ nium,cuius amp;nbsp;uerbarecitabo,Siccnim fcribitisi Licet dicens uerba(hora/ rumcanonicarum)fineatténtiónecx fuadefidia per negligcntiam pec/ cet,nóntarnen peccatmortaliter. Quiaifte modus otandi eft T A N/ TVM DE IVRE POSlTIVO,fciIiccteccIcfiac, quod non obli/ gat nifi ad ea,qüæfub iudicio humario caderepofTunt.Hacftenus ueftrum ipforum teftimoniumi

Hic nunc quæritur: Qiro confilio bate horarum difthbutio fitinftituta Öiufitatainum.iuxta Pauli intcrpretatione, ut omnia ad ædificationem ecclefiæcboc eft)ad noftramamp;l aliorum inftitutionem ac dodrinam fiant, an ut dignitate,Slt;l merito huius opeds mitigemus iram Dei,amp;fatisfacia/ mus in confpedu Dei pro peccatis noftrisC

Acfiquidem illudagitur, utrecitationefacrarumlitcrarum, preca/ tionum ecclefia erudiatur, 6Ccxcitctur,adconfirmandam fidem amp;nbsp;fpem crgaDeum, ad ucram nominis Dei inuocationem, ad inflammandam charitatem erga proximum, SCad aleiidas reliquas uirtutes, fatemur efle piUm Sc utile exercitium* Hie enim eft legi timus ufus fcriptorum Pro/ pbeticorum SC Apoftolicorum,fiue legantur, fine cantentur,ut reddant nos erliditos, ficut Pauliis ait,ad falutem per fidem, qüæ éft in Chrifto Ie/ fujSC ut per patientiam SC confolationem fcripturarurn,fpem habeamus»

SicBafilitis teftatur populum, fuis temporibus, ecclefiaftico cantu u/ EpiftoU fum effe. De node, inquiens,confurgit apud nos populus ad domum o/ adNeoc^faa rationis,SC in laborc ac tribuIatione,SC afsiduis lacrymis confitentes Deot riehfes de» Poftremo furgentes ab orationibus ad pfalmodiam perüèniunt,Et nunc bifariam diuili,altcrna uicifsitudine inter fe pfanunt,ut SC fe in ditiinis elo qiiijsexerceant,SCcordafuaad attentionemSC cotcmplationcmrerum cceleftiumreuocent. Deinde Unipermittentesaufpicad cantum reliqui fubfonant,SC fic in pfalmodig uarietate nodem peragêtes precibus inter/ mixtis, die iam illuccfcentc, omnes in commune uelut ex uno ore, ÔC u/ nocOrdc,çonfcfsionisPfalmumproferuntDomino,SCc, TeftaturÔC Auguftinus fuo ipfius exemplo, publics huius feu recitationis feu canta/ tionisutilitatem. Non fatiabar,inqdiens,illis diebus dulcedinemirabili conliderare altitudinem confilij tui fuper falutem generis humanûQuan tum fleuiinhymnisSCcanticistuiSjfuaue fonantiseccleiiæ tuæuocibus commotus acriterc' V oces ill se influeban t auribus meis,et eliquabatur ue n'tastuaincôr meum , 6Cexeaæftuabat indeaflFeduspietatiSjSCcurre/ bant lacrymæ, amp;nbsp;benè mihi erat cum eis.

Quod fl modulata facrae fcripturae SiC Pfalmoram cius recitiiiû in éc/ tkfiafticoconuentuhocconfilioj dC hoc fine, quemiami'ndicauimus, fiatjUon nego, quin fit cultus Deo gratus, non quidem propter open's fui dignitatem QC mentum,fed quia gratus eft Deo legitimus ufus facrac fcri/ ptuiæ,qua ftinquàm ordinario inftrumêto folet uti ad effundendain cou da noftra dona Ipiritus fan Ai,

Neautcm ullafitremora,quaehuicfinifitimpcdimento,ncccffariuni eftjUt recitatio fiat lingua ecclefiæ n ota amp;nbsp;intelleAa, Si ueniam ad uos, in^ quit Paulus, linguis (ecclefiac ignotis) loqucns, quid uobis prodero C' Ec mox:Siincertamuocemtubadcderit,quisapparabituradbcIlunlï’ Sic uos, per linguam, nifi fignificantem fermonem dedcritis, quomcdo intelligetuf,quoddiciturferitiseniminaereloqucntes, Tammulta,uer/ bi giatia,generauocum funtin mundo, Ôl nihil horum mutum, Itacp fi neicicro uim uocis,eroei,qui Ioquiturbarbarus,2lt; quiloquitur apud me barbarus.

Scd hie habet Afotùs fuas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primdm,affirmât quidem,qucd

debeat fnecclefia fieri interpre’tatio lingua vulgari, Sed addit : IcAioncni facræ fcripîürsê, amp;nbsp;PfahHorum, etiamli âliqüando non intelligitur, tïi w do femper fufeipiatur cum reuerentia, plurimum efleutilcm adexcitaiv dam deuotionem. Negari non debet, quin ftudiofi adolefcentes,ac præ/ tipuè, quiadminifteriumecdefiæacceffiirifunt, debeant operamdaregt; utuerba fcripturae nbsp;nbsp;Pfalmos, ( qui funtueluti paruaßiblia, ) ^uamuis

nondum intelleAos, edifeant, donee ÔCreAc intelligere, Si pie utipof/ fint. Acne fenioribusquibuscommittendumeft,utnonmemincrint turn di Aa,turn faAa fpiritus fan Ai, quae tn facra fcriptura continentur, e/ tiamfi nondum eaintelligunt, Eritenim tempus, quofi opusfuerit,do/ cebit eos ueram fententiamde omnibus VnAio,(ficut Joannesloqui/ tur,)nonilia chrifrnatica,fed coelcftis, Itaqueuerbafàcræfcripturaeetiam non intelleAa, nunquâm funtirreuerenter, SCcontemptim,uel fufeipi/ enda, uel traAanda, Quid autem ilhid fibi uelit, quod Sotus dicit,IcAio/ hem facræ fcripturæ,etiam nonintelleAam plurimum utilem efle ad ex? citandam deuotionem, non eft ofeitanter expendendff. Quid eft igitur, quæfo tc,dcuotioc’ Nonquæro de hypocriticaillaôd monaftica,fcuc/ tiam anili deuotione, quam folent diftingucrc in deuotionem perfeAioz nis, congruitatis Si necefsitatis. Hæc enirn ciufmodi èft, ut earn Turcic quoque. Si ludæi in medioTurcifmo Si ludaifmo habere pofsint,SC quæ folct fibi fingere Deum, nefeio qualem, abfqueGhrifto,ôifucrbo eius, Scd quæro deuerèpiadcUotionc,quoduocabulum,amp;fiinLatina Bibliorum ïralationè alicubiUfurpatur,præfcrtim,Exod. cap.^5,(Mente promptifsimaatqucDcuota,)SC repofitum eft pro co quod apud He/ bræos dicitur Spontaneum feu uoluntarium, tarnen quia uftisitaobti/ riuitjUtamurin præféntiaeoùocabulo, Qtiæro igitur, quæ fit uerèpia deuotio, quæ ex uerbis facraè feripturæ excitanda eft C* Certc fi circumfe/ rasocLiîosinomnes fpirituales mentis uirtutcs,præcipuaomniumeft, uera fides,8^ardensdileAio in Dominum Deumnoftrum. Hæc autem exciratur, autorefpiritufanAo, in mente hominis, non per humanafi/ gmenta,fed per uerbum ipfum Dei, Fides ,inquit Paulus, ex auditueft, Âuditusauterrt per uerbum Dei. Nunquidergohoefit peruerbumDel non intelIeAum ? (^id hæresC quid dubitasfPauIus ipfe perfpicuè cxpli/ cat, Si incertam, inquiens, uocem tuba dederit, quis apparabitur ad bel/ lum?

JlnhC’QuodPaüîus translatïs uerbfs dtcit,nos fuis proprtjsjfeu ufitatis pro fercmus. Si cantus aut leÆo dederit uocê nobis non inteUedam jqins ex/ citabitur ad ueramdeuotioneniç’SedSCPaulus fuis ipfe uerbisexponih Sicô^ uos (inquiens)fiperlinguam,nifi Ggnificantem fermoncm dede/ ritis, quomodo intelligetur quod dicitur f Eritis enim in aërcm loquen/ tes.Etmox:Sinefcicro uim uocisjcro eijqui loquitur barbarus j ÔC qui lo/ quiturapudme Barbarus,

Nugatur ergo Sotus, cùm dicit uerba fcripturæ, qiîamüis non inteb leda, exdtare homines ad déuotionem, propterea qudd qui Uerba fcri/ pturæmoreFraterculorûôt^ Sororcularüm inhoris fuis Ganonidsreci/’ tant,Ioquantur,teftimonio Pauli, in aërem, ôC funt non ahjs tantum, ucz rumetiam magna ex parte fibi quoque barbari, Deinde, cùm Confefsio Principisreprehenderct,quôd horæ Canonicac cantarenturlinguaaliez na, quæ vulgo eccleGæ non Gt nota, ibi Sotus manifeftè diftinguit in fcoz rijs fuis vulgum ab eccIeGa, Aliena (inquicns) non ab cccleGa,lcd à vulz go, non cft cur rcprehendi pofsit, uidelicet fignificans, linguam tuncEcz cleiiæ nota efl[e,cùm nota fu^itPraflatis ac Sacrificulis, amp;nbsp;Fraterculis eoz r5,etiamfi incognita fuerit vulgo.EtG autem non eft obfcurß, quali mulz tis iam anniscognitionclinguarûfuerintSacrificuli amp;Fraterculi,tamen noneftfercnda Soti impudentia,quôd nomen ecclefiæ fuis Prælatisâï Sacrificulis ita tribuat,ut uideatur vulgo,uel ut ipfi loquuntur, Laicis adiz mere, Sdo multos uocatos, paucos cledtos,ÔC non uniuerfum vulgum, qui præ fc fert nomen Chriftianum, effe ueram Ecclefiam,fed quia facrae Il tere tribuunt populis agnofcentibus Euangclion Chrifti,nomen Eccicz fiæ,ijs autem,qui Euangelion adnunciant, amp;nbsp;facramenta difpenfant, noz men Miniftrorum ecclefiæ, Sotus bis contumeliofus eftin Chriftianum populum, quôdô^ huic adimat nomen ecdeGæ, ôftnbuathocucneraz bile nomen illis Sacrificulis ac Fraterculis, qui nonfolum non funtMiz rtiftri,uerumetiam perniciofifsimihoftes ecclefiæ, Hocuerceftferuile bellum, quod qui deberentefle Miniftri ferui eccleGæ, ufurpentfibf fuo arbitrio non dico dominationem, quac fortafsis pofiet uidèritolez rabilisjfed tyrannidem in ecclefiam, Adimere enim populo,quem Laiz cumuocant, Ecclefiae nomen, quid aliud eft, quâm fi diceretur. Ch riz ftû non elle pro Laicis,necpaffum,necmortuum,fed tantum pro Prælaz tis, Sacrificulis SC Fraterculis,ÔC fi quid hiLaicisde thefauropafsionis Chrifti largiti fuerint,hoc nonfieri ullo legitimo iure, fed tantum gratuiz taipforumdementiaSCliberalitate, Hic fcilicethonoreft, quo feruico/ luntdominam fuanl,

Talia quædam opponereTîi ei homfni, irt quO eftet aliqtia diclorürrt firmitas 6C Conftantia, 6C qui rem ipfam, cui fufcepit patrocinandum, rez dèintelligeret. Nunc autem negociümmihieftcum hominetantæinz conftantiac 6C imperitiac,utineademeâquebreuiadmodum paginapuz gnantiafecum feribat,6C quouisuento circumferatur, In hoc ertimioz CO,quem recitauimUs, adimit uulgo nomen Ecclefia:, quemadmodum oftendimus, quod tarnen paulô ante ei tribuere uidetur, DeSacrificUz lis enim Ioquens,Exquo(irtquit) Miniftri funt Ecclefiaï,cur non pet flios ecclefia agit, quaï fui rriuneris efle cognofcit,Intercedere oratioz nibus pro populo apud Deum ç* Hic, nifi fallor, per ecclefiam intelligit populum, quem ait Sacrificulis munus fuum, uidelicet intercedendi oz tationibus apud Deum, delegaflè, Etfi autem Sotus, cum uocatpopu/

Dicitenim popiilum per Sacn'ficulosagere,quod fuienèmunens cognofcit j Intercedere orationibus pro popido apud Deüm. Quafi ue/ TOpopuliiSjqm'eft eccicfia, non fiium jpfe muniis faciat ÓC non pro faluz te fua Deurn inuocet, fed aut ftertat, aut colat agros, inierea au tem reijz ciat mùnus precandi Deum, in Sacnficulos amp;nbsp;Fraterculos. Quafi etiam Oratio Dominica, qua pius quifpiam Laicusin agro inuocatucrnacufa fualingua D Ë V M ,nonlittanti in cœlomomenti, quanti uidetüreaz dem oratio,fi earn Sacrificulus in tempio, lingua laico incognita, uocifcz rerun

Quod fi autem Sotus etiam hoc loco intelligit nomine ecclefiæPræz ïatos ÔCSacrificuIosfuos,(Tam difertusenim efi:,utmaiorisaliquando induftriæfit, iententiam eins cognoicere, quam rcfutare) uidetur lalcin libi ecclefiæ ftatum imaginari, qüalem hadenus üidimuseflc in ecclez fijs,qiias ita uocârunt,cathcdralibus,uidelicet, quôd Prælati ipli, qui alias uocantur Epifcopi amp;nbsp;Canonici,fint uera Dei Ecclefia, Et horum offiz ciumeft,Intercedere orationibus pro populo apud Deum, Popuiuscz nim,ut eft indignus nomine ecclefiæ,ita non habet, nee ius, nee autoriraz tem accedendiinuocationefua ad Deum, ied ncccfie habet Prælatos, ut interceftbrcsadDcumablegare.SedquidC’Ablcgareïr’Nihilminüs.Qiiaz fi uero homines extremæloftis hâberent ius abicgandi Prælatos, tanz quam ièrùos Ôdmancipià, fed hùmilibus precibus, amp;nbsp;oblatione multoz rum munerum impetrare ab cis,ut fufeipiant pro fe munus intercedendi apud Deum,

Cùm autem Prælati foleant cflè occupât! grauifsimis fcilicctncgocijs, uenationibus, feortationibus, aléa, helluationibus, amp;nbsp;id genus ahts,baz bent fuos uicarios,qui funt miniftri ecclefiæ,hoc eft, prælatorum. Et per hosminiftros, h oc eft, Vicarios agit eccicfia, hoc eft,Prælati,quæ ftiimuz neriselfecognolcit, quodeft, intercedere orationibus pro populo apud Deum, Habes ftatum Afoticæ ecclefiæ, quo non uideo quidpoisitfciliz cetordinatius,£C mifero populo magis falutare conftitui. Sed retjciamus Sotica ifta deliriâad fuum autorcm. Videamius autem nunc grades illas caufas, cur per Sonim non liceat in Ecclélià iàcram feripturam uernacuz la lingua rccitarc, autcantafe,

Primùm enim obftattransfcrendidtfificultas, Vix Cinquit)finemaz gnadifficultateintotlinguas transferri pofsit feriptura, Credo,Sotoôd Fraterculis eius ualde difficile eflèt facra Biblia inuernaculam linguam transferre, Sed nondum tanta eft raritas eruditorum uirorum, ut non in Xinaquàuis ferè prouincia Europæ reperiantur, qui pofsinthocpræftaz rc. Et,uttuhocfciasSotc,hàbcmusfacraBiblia,aLuthcroinGermaniz cam linguam, diuino béneficio ,tam perlpicuè conuerla,ut ea tralatio, nulli nec Græcæ nec Latinæ tralationicédât. Nec extantulliueterum Commentary,qui perfpicuitatem huius conuerfionis ftiperent. Non igz noro, quæueftrafit deuniuerfo hoctralationisgenerefententia,fedcæz catorum hominum iudicia nihil moramur. Et quid f Si tanta eft in uez ftriseccleiys raritas dodorum uirorum, ut facra Biblia ex Latinainuerz naculamcuiufquerégionislinguamuix transfcrripofsit,in quemufum conuertunturapud uostoteccIefiafticæfacuItatesC' Vides Sote, quantus liîc mihi campus, ueftra ocia ÔC négocia explicandipatcret, Sed his ornifi , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fis, quæ

ßß HORIS CANONiCll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^^

flS,qiKeamp;Vulgata,notafuntomnibus,audiamusaltCTäfti caufam.cur Soto non uideatur confultum,ut facraBiblia in batbaras,utipfe loquitiir, linguas transferatur,quiaid uix fine periculo(inquit)fieri polTet. Et m cx; Maieftas,inquit, fcripturacfacile in barbaras linguas tralata,minueret, QC certeucniretincontemptum. O prudentiamamp; eruditionemCardinali/ tio galero dignifsimam Jta nunc tandem, metuis Sotc ,ne maieftas Ccri/ pturae minuatur, ÔC contemptui habcatur ç’ Quid igitur hadenus fubijcis cam Tfaditionibus, SC .abitrio tuorum Prælatorumf

Sacra Scriptura oraculum eft Ipiritus fandf Veftri autem töm de/ mùmautoritatem huiusoraculiualere fentiunt,cùm ueftrorumPracJa/ torümcalculo fuerit approbata, reijcicnda alioqui in catalogum fabula/ tum Aefopi, Addunt ilIud,Scriptaram efle ad tempus adaptandam,ô(i Uarièintelligcndam ,itaut uno tempore fecundum currentem uniuerla/ 1cm ritum exponenda fit,mutato autem ritu, iterum fententia fit muran/ da.Qiiid?Anlcripturam,(hoceft)diuinaoracula,fubtjccrehumanæauto ritati,amp; ex fcriptura,cercum, ut loqui folent,nafum faccre, non eft maic/ ftatem fcripturæimminuere f Non igitur qui transferunt Icripturam in ucrnaculas regionum linguas, fed qui Icripturam, tanquàm alutam, ad fua figmenta accommodant,imminuunt maicftatem eius, amp;nbsp;expo nunc cam ludibrio.

Quid ctiam de illo dicam, quod ucftri palam affirment, fàcram Icri/ pturam elle non folum obfcuram, fed ctiam ad docendam ueram picta/ tem non fatis fufficicntemC'Hoc fcilicet non eft fcripturam infamare, fed maieftate ornare, Apud Perfas,perfona régis fub Ipecie maieftatis occu/ lebatur. Fortafsisigitur exiftimatSotus,facram ScriptLrram,Perfico ex/ cmplo,ab oculisvulgiamouendam, neafsiduitas contemptumpariaf, Sed cum quofdam apocryphos libros foleat cu m autoritäre librorum in fcriptura uerèCanonicorumacquare,miror, quod non mininentillud Raphaëlis apudTobiam î Sacramentum regis abfcondcre bonum eft,o/ pera autem Dei rcuclare ÔC confiteri, honor ificum eft.

Maieftas enim facræ fcripturæ,in qua opera Dei recenlèntur,non con/ ftatinillo,utocculatür,lcd ut publicè omnibus manifeftetur. Et quo ma/ gis illuftratutjco amplior redditur. Quos initio libros Mofes ftripfit, eer/ tèucrnacula gentis fuac lingua fcripfit, ÖCquolèrmo eiusmagis perfpi/ cuus fuit, eomaiorem operas fuælaudcmreportauit, VndeÔCperfpicuiz tatem eius commendans: Mandatum,inquit,quod ego pratcipio tibi ho/ die,non fupra te cft,neque procul pofitum, necin coelo fitum,led iuxta te cftfermoualdcinoretuo,amp; in corde tuo,ut facias ilium. Quacdeindea/ liæjUelrerum geftarum hiftoriac,uel Prophetarum conciones conftriptae funtinueteriTeftamento,non peregrina, led uernacula eius gentis lin/ gua feriptæ funt, Ac profedo Ipiritus fandus uoluit,ut conciones Prophe tarum eflent vulgo notilsimae. Summa cnim earum eft,ut populus exci/ tetur ad agendam poenitcntiam,amp; ad effugiendam iram Dei, atep ad con fequendam ueram ÖC æternam falutem,

Quomodo autem excitarentur ad pœnitentiam co fermone, quem non intelligerentÆt quid Pfalmi DauidiciC An non in hunc ufum dida/ ti fuerunt,ut non tarn in templo uernacula lingua, quam in vulgo publi/ cecantarenturV

Idem dicendu erit dc feriptis noui T eftam enti.Quae Euangcliftæ lite ris mandârunt, ca certC fcripfcrût fermone gcntibus,quibus Euangelion

prædicatuni erat,ufitato* Et PauICs ad quas ecdefias fcribit,fermonc popular!,autpopuh's magna ex parte cognito,fcribit, Quod fiillis tempo ribus m aie fias di'uinorum oraculorum non imminuebatur,fedmagis illuftrabatur, ÔC amphficabatur, cùm uernacula gentium lingua explica/ retur, quid nunc accidit, quod non deberet tjs linguis, quae hifee tempo/ ribus funt uernaculæ, explicari f Spiritus iàndus ornauit Apoftolos do/ no diuerfarum linguarum, non tantum gentis Hebræac, Græcæamp;La/ tinæ, uerumetiam multarum aliarum gentium, ficut in Adis Apoftoli/ cis capite fecundo enumerantur. Et antea didum erat;N on funt loquelae neque fermones, quorum non audiantur uoces eorum. In omnem ter/ ram exiuit fonus eorum,0Cin fines orbis terræ uerba corum. Et alias; Vi/ uoegodicitDominus,mihiiefefledetomnegenu,SCOMNIS LIN/ G V A confitebiturDeo. Si Apoftolilocuti funt magnaliaDeidiucn fis linguis, SiC vulgauerunt Euangelion Chrifti, uernaculo cuiusep gentis fermone,quæintempéries, quis furor eflet prohiberc, quo minusea, quae uernacula lingua dicuntur, SC auditu percipiuntur,eadcm etiam lin/ gua liten's mandarentur, amp;nbsp;ledione cognofeerentur lam uero confide/ rcmusetiamresipfas,qu»infacrafcripturacontinentur. Summaenini huiusfcripturæcollatacftinCatcchifmum,uidelicetinDecalog3, Syrn/ bolon Apoftolicum, amp;nbsp;Orationcm Dominicam, Etfi autem fama eft, vulgum ecclefig alicubi à fuis facrificulis cogi,ut hunc Catechifmum non uernacula lua, fed Latina lingua, quam pauci in vulgo intelligunt, reci/ tent,tarnen nullus fana mente præditus tanta eft,aut im pietatCjaut tyran/ nidc,ut damnet cam ecclefiam, quæ in rccitando hoc Catechifmo uernà/ cula fua lingua utitur, Quôd fi in vulgando feripturæ compendio, nulla fit maieftatis eius iadura,quomodo imminueretur,fi SCdidaSC fada ipfa, undecompendium defumptûeft,uernaculo fermoneccclefiæ legenda cognofccndatradcrentur f Paulus feribiuferipturam diuinitùs infpira/ tam, utilem eiïè ad dodrinam, ad redargutionem, ad corredionem, ad inftitutionem,quæ eft in iufticia, ut integer fit Dei homo, ad omne opus bonum apparatus. Cùm autem non tantum Miniftris, uerumetiam Ec/ clefiæipfi neceflaria fit dodrina, redargutio, corredio amp;nbsp;inftitutio, qu» eft in iufticia, necefiàrium etiam fit, ut quiuis homo,fiue Clericüs, (fie e/ rtimiftiloquuntur) fiue Laicusfitadomne opusbonum apparatus,ne/ gari non poteft, quin tam Clericis quâm Laicis, neceflaria fit feriptu/ ra. Etiterum : Qiiaccunque, inquitPaulus, praeferipta funt, in noftrarn dodrinam pratferipta funt, ut per patientiam amp;nbsp;confolationem feri/ pturarum fpem habeamus» Hoc lcribit Paulus, non ad Epifeopos ôi Presbyteros tantum, fed etiam ad uniuerfam ecclefiam. Et ficut fpes,pa/ tientia ôd confolatio non pertinent tantum ad Epiftopos amp;nbsp;Presbyteros, fed etiam ad ecclefiam ipfam.cuius illi funt miniftri,ita etiam feriptura ad omnes pertinet, Petrus uocat Propheticam feripturam, lucernam appa/ rentem in obfcuro loco, AdhuiusluccrnælUcem non tantum Epifeopis amp;nbsp;Presbyteris, uerumetiam vulgo ecclefiæambulandum eft. Quareni/ hil uanius eft uanitate Soti,quÔd audeat publice fcriberc,maieftatem ferP pturæ, translatione in barbaras linguas imminui, SC in contemptum ue/ nirc,quafi non etiam Hebræa æ Latina lingua, Græcis fuerit barbara, filius D ei non iuflerît Euangelion fuum prædicare in uniuerfo orbe,Ô( o/ mnicreaturæ,acPaulusnonfcripferitfedebitorem efle Graecisfimulôi Barbaris,eruditispariteracrudibus, Etfi feripturade maieftatefuapéri/ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clitatür.

DE HORIS CANONICIamp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7?»

drtatUf, cdm â Barbans tradatur, baud fdo, quantum pen'culum adeat, cum manibus Soti tradanda fufcipitur.

At enim PaulusO'nquit Sotus)apcrtè permitrit lingua loqm',fed vult, ut poftea non defit interpretatio, Rede, Sequi'mur ÔC nos fententiam Paull,Scfatemur peregn'nam linguam fuum habere in ecclefia ufum, ac noftri puerifuum habent,etiam publice in ecclefia exercitium Latinæ linguae, non autem habent hoc exercitium Äfotico feu Monaftico, fed Scholaftico morCjUt ä teneris dida facræ fcripturæ,in ea lingua,quac eft in fcholis ufitata, ÔC in. qua hadenus facra Biblia in Occidental! ecclefia, tra/ lata extiterût,memoriæ mandate,SC toto uitat fuæ tempore ad uerè pium ufum transferre afluefeant,

Redè 6C illud feribit Sotus, quod Paulus exigat interpretationem. Quid ergo eft, quod nee Sacrificuli, nee Fraterculi fententiam Pauli fe/ quanturC’ In templis certè eorum plurimum quidemeftuociferationis, minimum autem interpretationis. Si multum,interpretantur aliquoties diebus Dominicis unam amp;nbsp;alteram pericopen ex Euangelifta quoj^iam» Et cum ton's ferê diebus, aliquando etiam nodibus, imo ton's prope heb/ domadis habeant in orePIalterium, quotufquifcp eorum eft, qui uel brc/ uifsimum Pfalmum ecclefiæ interpreteturf Cœpit alicubi ecclefia all/ quot Pfalmos uernacula lingua cantarc,fed nee hoc boniilli Afotici Prac/ lati aequo animo ferre polTunt.

Quod fl ScPaulus exigitinterprctationcm,6C Fraterculi non poftunc negate,quin ea fit ecclefiæ,uernacula fua hngua,neceftaria, quomodo no efièt neceflaria recitatio ipfa textus, quem ita uocant,uernacula linguaf

Quod enim contineturin pcregrina, aut vulgo ignotalingua, hoc in interpretatione, uernacula lingua explicetur,necefte eft,

Sedquodfcquiturin fcorijs Afoti, baud fcio,numab homine lana mente prædito fcriptumfit. Cùm enimConfefsioPrincipisdixiftct,u/ fumlinguæ vulgo notæintelligendum elle nontantùmdccantuPfalmo rum, fed etiam de omnibus partibus Ecclcfiaftici minifterq, ut SC facta/ menta noto fermone difpenfanda fint, bîc addit furiofus Fratcrcniusî Hocmulto minus(inquicns)probari poteft,maxime in facramentorum adminiftratione,ubi præcedcre aut fequi poteft dodrina,Sed IN IP S O SACRAMENTO NON PRAEDICATIO EVANGE/ LU quæritur,utabfqueullarationeiftiConfitentescontendunt,fedcon fummatio tantum facramenti, ubi, quod attinet ad conlenfum ecclefiæ, fatiseft,uf intelligatecclefia,Sacramentum agi, atqueitaconfentiat, Ha-* demis Afotus,

Quid autem tam diferta oratione, 6C tam Attico dicendi gcnerc uenu/ ftius, autlepidiusf

Nifi autem fallor, illud dicerc uoluit, Poflè quidem â lândifsimo Do/ mino Papa, 6C Reuerendifsimis Prælatis concedi, ut cùm facramenta in ecclefia tradanda fufcipiuntur, habeantur condones uernaculalingua, uel ante,uel póft. No pofte autem concedi,ac minime omnium probari, ut Sacramenta ipfa,uel confecrentur, uel difpenfentür, uernacula lingua, Sed utamur uerbis Soti,neaccufet nosdeprauationis, Inipfo,inquitSa/ cramento non quæritur prædicatioEuangcIî),fed confummatio tantum Sacramenti. Vide,obfecro,quàm fibi Sotus coftet, Paulo poft affirmât,in facramento pœnitentiæ,5C multisaltjs ccclefiafticis minifterqs neceftà/ riam eflè uernaculam linguam,h?c autem negat in facramento quær* praj

dicationem Euangelij,quæ fiat,(ut ego qui'dem intelhgo, ôi. uerba ipfa fi/ gmficareuidentur,) uernaculalingua»,

Nam fi fimpliciter intelljgerct, qiiod in admimftratiope ftcramento/ rum non eflet neceflaria prædicatio Euangefij,quid abfurdi'us, imo quid fun'ofius did pollet çquot; Accedit uerbumjinquit Auguftinus» ad elementa, ÔC fit iacramentum^Hoc autem uerbum quid eft,nifi ipfa lâ,cram cnn infti tytio,iii qua prædicatio Euangelij conn'netur, amp;^fine quaEuangelij piae/ dicati'one lïon fit facramentum»

Sed intcrpretemur uerba Son' tolerabilius, ôil fenn'amus eum uoluiflc dicere j In ipfa facramentorum adminiftranone non elle neceflàrio uten/ dum uernacula lingua. Et tarnen ne fie quidem infulfitas eius defendi po teft. Quæenim uerafuntfacramcnta,ficut ea fupra etpofuimus,ad hoc funtinftituta , ut quæ in publica Euangelij prædicanonc generaliter ad/ nunciantur,ea facramentis peculiariter, acpriuatimcuiqjofFeranturô^ applicenturjUtfideSjquafolapropterChriftumiuftificamurôCfaluaniur, cxdteturJconfirmetur, amp;^inomnibus aducrfisconfeructur, Qiiomo/ do autemfides tua,uelexcitabitur,uel confirmabitur pcr/crmoncm ti/ bi ignotum, aut per fpedaculum mutum ç” In Baptifmo quidem infanngt; um, non intelligit infans Humana mente, quid dicaturautagatur, fient autem fuomodofidemhabet, itahabet amp;fuo modo coram Dco intcl/ ledum : ac neceffàrium eft, ut non tantum is qui baptiiàt, uerumetiani eaecclefia,quæinfantem offert baptifandum,audiat SCintelligatuerba Baptifmi, quo fciatinfantemxitèbaptifatum, Ä^pofsitdeBaptifmodus teftimonium ferre. In Cœna Domini, difpeniatur pane èc uino cor/ pus ac fanguis Domini, Nifi autem is, qui accipit Cœnam, audiat uer/ baipfaCœnæ, SCintelligat ea,quomodocertô cognoffet, quidipfifu/ mendumofferaturC’ Num collocet fiduciamfuaminSacrificuIimufsi/ tatione Quid fi pro uerbis Cœnæ,quae uocant uerba confecrationis, re/ citaffèt, uel carmen Magicum, uel aliud quiddam ccTr^oir/'ióvva-oiJ C Acfi maxime uerba ipfaCœnæcerto, fed tacite, nullo audiente recitaucrit, ni/ hil tarnen mihi proderit,qui non audiam,quod ad confirmandam fidem quærebam, Fides(inquitPaulus)exauditueft,auditus autem peruer/ bum Dei, Quare,nifi mihi iam adulto, ad audiendum uocato, in Sa/ cramentorum confccrationé ôd dilpenfatione uerba ipfa filîj Dei reci/ taueris, ut ea audiam, amp;nbsp;intelligam, non poffunt cfle mihi Sacramen/ ta, quac tu mihi pro Sacramentis obtrudis, Itaque dum Sotus tegit fua Sacramenta, ferm one uel tacitOjüel mihi incognito, facit, ut nulla prorfus, ncc fibi, nec fuis Sacramenta retineat. Ethadenws quidem dif/ limulauit Deus tempora huius ignorantiæ, ac conferuauit Ecclefiam fuamin tantis tenebris, mirandomodo. Si autem Afotici perrexe/ rintdcinceps ignorantiamcæcitatem fuam tueri,acrepellant luccm, quam filius Dei inEccleftafua accendit,amp; fignificent febeneficioDei, amp;nbsp;æternauitaindignoseffè,redè SCappofitè de ipfisdicitur, quodDo/ minus apud Ofeam ait ü .Voca, inquiens, nomen eius, Lo Ammi, ( hoc eft)Non populus meus,quiauos non populusmeus, amp;nbsp;ego nonero uefter, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Quod cùm ita fe habeat, uideamus nunc quibus technis Afotus tefti/ monia, quæ Confefsio Principisrécitât,eludereconctur. Aedefeorijs quidem, qua3 notât in locum Pauli, i, Corinth, 14, antea didum eft. De loço autem Hieronymi in Epiftolam adEphefios quinto dicit Sotus,

DE fi o Rit CAN O N 1C IS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79J

Hi'cronymùm rcprchendcrecxccfTummoduIationis, non modiilatio/ nem ipfaiTi,6C nïagis curandam eflè cordis attêtionem. At enim ncc Pau Ius,nec Hieronymus in hoc producitur,ut fignifîcetur cantationê ipfàm perfereprehenltoni obnoxiameflcjfedutdoceatur uanitatem hypotri/ tarum amp;nbsp;Fratcrculorum eflè damnandam. Hi cnim fentiûc opus ipfum cantandi horas Canonicas per fe tanti efle monicnti apud Deum,ut etiâ/ fl non intelligas quid cantetur,tamen facias Deo citltuni gratifsimû,quo expientur peccatauittorn5Cmortuorüm.Vndeamp;fororcuIasfuas,quan quam ipfæ non intelligantLatinam linguam, adigunt tarnen, ut horas fuas Latine cantillent.Qirod adeo folenne eft,ut amp;nbsp;prouerbio de imperi/ tis Icëloribus dicaturrSie Icgunt libros,quemadniodum Moniales Pfalz tcriuni.Siergo opus cantandi perfe,iüxtafententianiFratercuIoruniin tantum placet Deo,ut propter ipfum remittatiram fuam,amp;conférât in horhines beneficia tam corporalia,quàm cœleftia, dubitrm non eft,quin hoc opus tanto niagis ei^lacCat,quanto peragitur modulatius,fuauius, iiicundius, dulcius, ut p:e admodum faciant, qui non contend naturali üocc,gurtura amp;nbsp;fauces fuas medicamine Iiniant,ut üoeem artificio iuuêt, amp;nbsp;aures licut tcrreftriurn,ita etiam cœlcftium demulceant. Qiiem enini hon magis deledaret uocum quafi angelicarum conccntus,quàm afino tumruditasç’

R.ecitatur5lt;^ illud Pauli, inConfefsionePrincipis : InEccIefiauoIo quinqtuerba mente mcaloqui,ut amp;nbsp;alios infl:ituain,potiusquàm deci cies millia uerborum lingua ÔCc. Hîc Sotüs addit : Apertè(inqniens) loz quitur hîc Paulus de co tempore,quo docendus eft populus. Andi igitur Uicifsim,Apertehîcuanus es,Afote.Paulusenimnon tantumloquitur , depublicis popularibus concionibus, quas Homilias uocant, fed de omnibus partibus Ecclefiaftici Minifterij,uidelicct, de Concionibus,de CantionibuSjde precationibus,fiC de Sacramentorum difpcnfationibus. In his fingulis partibus utilius eft quinCp uerba, uernacula lingua loqui, ut Ecclefia infti tuatur,quam decern millia uerborum percgrina,0L Eccle fiæignota lingua,Dicit enim:Canam fpintu,canamSC mente. En habes cantionem.Et itcrumrOrabo fpiritu,fcd orabo Sd mente.En habes Ora tioaem, Ac rurfus : Si benedixeris fpiritu, is qui fupplet locum indotfti, quomodo didurus eft Amen, fupertuam gratiarum adionem , quanz doquidem quid dicas,nefcit; En habes adionem cccnæDominîcæ,quç peragitur gratiarum adionc, Vndc E uchariftia uocari folet, Miranda igitur eft infignis iliaimpudentia Sotfquddaudcat publice,nomineCa tholicæ Ecclcfiæ , Pauli uerba falfa intcrpretationedcprauare,66adhoz milias tantum populäres detorquere.

In expendendo teftimonioInnocentrj, hand fcio, num Sotus adhuc frontem habeat,amp; impudentia fc ipfe uincat. Innocentius mandat,ut ciz iiitatibus SC dioccefibus diuerfarum linguarum Pontifices prouideant ui ros idoncos,qui ftcundum diuerfitates rituum amp;nbsp;linguarum diuina illis officia celebrent,amp; Eccleliaftica facramenta adminiftrent, ibi bonus uir Afotus,dicit Innocentium nihil noth ftatuere,fcd prouidere, ne defitdiz ucrfitas linguarum,ubi neceflaria eft.Etaddit:Conftat,inquiens, in facra mento pœnitentiæ , multis ahjs Ecclefiafticis minifterijs neceftariz am cfle ucrnaculam linguam. An non hie eft infignis Innocentqcomz mentatorC Primum,dicit Innocentium prouidere nc défit diuerfitas linz guarum,ubineceiranacft,Relt;fte,Ad hoc enimtcftificandum Con^ofc

' Dicimus autcm diuerfitatem linguarum ibi fcmpcr eflèneceïïanatti^ ubialia lingua fchola, alia uuIgusEcclefia: utitur, ut ÓCdiuina officia ce/ lebrentur,amp; facramcnta eccleliaftica adiTuniftrentur,nô lingua ilia fcho ïaftica,quæ fit uulgo ignota,fed lingua uernaciila quam populus intelli'/ gat.Cû eniniPaulus dicatrSi nefciero uim uocis, cro ei qui loquitur bar/ ‘ baruSjfiC qui loquitur apud me barbarus,dubiuni non eft, quin lis popu/ lo barbaruSjÔC loquaris in acrem,fi adminiftraueris eifacramenta igno/ toipliftrnionciQuarelaudamushacin parte decrctOm Innoccttj,quód prouidei it,ne ibi defit linguarum diuerfitas,ubi ea eft neceftaria. Dein/ de,quod Sotusdicit,Infacramentopœnitentiæ, â^rnultis altjs Ecclefia/ fticis minifterijs ncceflariam cfte uernaculam linguam, agnofcimus qui dem banc aducrfartj confefsioncm,fed intcrea fieri non poteft,q«in pro/ pinetimpudentiam fuam omnibus tarn deridendatri,quam deteftandäi ’ Manifeftum enim eft^quod facrificuli in Occidentali Ecclefia, fine Ger/ maniac,fiuc aliarum regionum, difpenfentfua facramcnta, non nifiLa/ tina,eacp lingua,quae uulgo fitignota.Etfi enim utuntiir aliquotics in mt niftcrioiuo lingua uernaculajamp;^colloquuntur cum kicis ferrnone ipfis noto,tarnen uerba,quæ ilocant fiibftantialia,no nifi uulgo pcregrina lift guarccitant3amp; facramenta ipfa,non nifiLatina(Iioceft)uuIgo ignotalin gua,confcerant amp;difpenfant.Laxinè baptifant.Loquor enim,non dein terrogatiunculis,quæbaptifmum praccedunt, feddeuerbis ipfis baptif/ mi fubftantialibus.Latinè confirmantiLibct enim ipforumamp;fucrbisu/ ti,5C facramenta commcmorare.Latine peccatorcm abfoluunt. Latine panemfiëuinumMiftarumfuarum confecrant,Latine iungunt coniu/ gcs.Latinefacrificulos fuos ordinant.Latiné infirmes ungunt, idq; in ijs Eccleffis,in quibus Latina lingua uulgo prorfus ignota eft. E t tarnen Sd tus tarn proieda eft impudentia,ut cUm ignorare non queat, nos de ufu uernaculælinguxjin ipiâfacramentorüm confecrandorum amp;C difpcnfail ‘dorum fubftantia loqui,ipfc de accidenti,boceft,de præcedenti £c fcque ti ferrnone loquatur,^ audcat manifeftam Innocenti) fententiam ,de mi niftcrio Ecclefiafticorum Sacramentoriim,6i^ alijs diuinis offices, fecunz dum diuerfitatem rituum 8C linguarum celebrandis,ad fuas in/ flecftcreacdetorqucrc.Conftat,(inquit)infacranîchtopœnitcntiçnecel/ fariam eftè uernaculam linguam.Qtiod dicit,uerum eft. Quod aurcm in telligitjautinfigniseftimpoftura,'autpurûputum eftmendaciunr Si.u» intelligit,fuos uti lingua uernacula,incollocutione,quâliabent cum ns, qui fua ipfis peccata in aures infufufrant,non ignoramuscofuctudineni eorum,amp;' non eft nobis nunc fermo de tali collocutione, in qua non con ilftit fubftantia iacramenti,ut ipfi uocannSi autcm intclligit,fuos utitier • naculalingua,in abfolutione,impudentifsima eft uanitas,quam ipfarei experientiarefutat.Quidigitur retfti aut fynceri poftes tibi interpretatio ne,ucl facræ Scripturæ, uel Ecclefiafticorum Icriprorum, ab ijs homini/ bus polliceri,qui iuxtaponunt,uel uera,uelfalfadixerint,modo aliquid ^iblfeeie lt;bxcrintC’Sedpcrfricucruntfrontem,amp;rc3 maIunt ex nomine OMNES, bocOMs facerc NON OMNES, SCexuerbo ST AT VENDI faccreuer/ NBS. bum ABROG ANDI, quam inucteratam fuam confuetudineni defererc,amp;ueritati uerbi Domini locum dare,quemadniodum alias de/ monftrauimus,noneftmirandum,quódmaluntctiam in facris fuispe/ regrinam linguam rctinerc,n€ autorUas ipforum pcriditetur, quant

DB H o RI J CAN O N ICI S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79$

Nam quod Dionyfiusfcribit, ûcrosPrinci'pestràdidiflè/âcrapubli/ cz agenda,non mamfeftis i'lt;)»(rtlt;n(/,fed facris fymbolis fiquideni intcliiz git Apoftolos tradidiflè Ecckfiae,ex mftituto Chnfli,Regenerationen! Ipiritualem , Sé corpus ac fanguinem Chrifti non nude confpicicnda, fèd fymbolis aqux,ô^ panis ac uini cognofeenda QC fumcnda,redlè ac pie doceu SedquidhocadinftitutumfSi autemintelligitjApoftolostradi/ dilTejUthæcfymboIàfcu Sacramenta non difpenfcntur Eccicfiæ ucrnaz cula,fed peregrina,ÔC ipfi ignOta lingua,ne efferantur extra làndîa fandlo rum, amp;obtrudanturprophanislùmifiibus uiolanda, rnanifeftum eft mcndaciumjSC infigniscontumeliainEccîefiaih, perindeacfiipfàeflêt prophana,5C tanquamcaniSjindignajCui facramentanoto fermonc ex/ hiberentur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;,

Et hadenus qiiidem de priori parte huiùs loci, uidelicet de peregrina lingua in Eccleliafticis facris.Huius cnim ufus per iê non eft impius,ÔC fi fueritexercitiûm adolefcentiæ,atqueacceflcrit,iilxtaPaulum, interpre/ tatio,ut Ecclefia a:dificetur,hoc eft,crudiaturin uera pietatejâC confirme turfide,atq? capiat confolationem in omnibus aducrfis,non eft, cur earn damnemusjàtqj abijciamus,

Nunc auteni dicendum nobis eft de pofteriori parte fiuius loci, uideli/ cet dedignitate,amp;meritoopcrisHoraiumCanonicarum, Sotus enitn dicitLediones hariim horarum inftitutas eflê,non folûm, ut fint inftru dio populijCficüt ipfe loquitur)SC dodrina,fed etiam in hoc, ut merito ôd çfficaciahuiusoperis,mitigetitr ira Dei,impetreturgratiaDei,amp;fatisfi/ atpro peccatis. Habes ergo ueteremFraterculorumimpictatem , qua conferuntidquodeftproprium filij Dci,nec egreditur perfonameius, in mérita bonorum fuorum operum .Etfiautem refutauimushancim/ pietatem in hac Apologiaamp;fçpifsimèamp;copiofifsime3tamen operaepre ciumerit audire quibus teftimonqs Afotus in præfentia fufeipiat eam ftabiliendam.Rcti£atin!tiÔ,quod Paulus in l.Epift.cap.2,ad TimotheŒ feribit. Adhortor,utprimuni omnium fiant obiecrationes, ofationes, intercefsiones,gratiarûadiones,pro omnibus hominibusæc, Etiaco/ bus,Orate pro uobis inincem,ut falüeminiæt Chriftus ipfe,Si duo ex uo bisconfenlèrintfupcr terram ôtfe. Quid ergo adhæcdicemusç' Etquis obfecro,ad hæc oracula Ipiritus fandi nonalTurgeretCSed quanto hscedi dadiuiniorafunt,tantoprophaniusijsAfotai ad impietatem fuamabz uritur.Quaüs enim hæc eft dialedica: Chriftus dicitjî duo ex uobis con/ fenferint fuper terram,de omnire,quamcunq?pctierint, fict illis à Pâtre inco.Et Paulus atq; lacobus iubent nos pro nobis inuicem orare, Ergo horæ Canonicæ fu nt legendæ aut cantandae lingua peregrina, amp;nbsp;hæc lez dio mitigatmerito fuoiramDei,impctraf gratiamDei,SCfatisfacitpro peccatisC’Qiiaî eft huius Fratcrculi uertigoC’quafintcmperies C Habet ne nos pro faxiSjfîC truncis,aut ftipitibns,qui infulfitatem eius non intelliga niusfSycophanta,non agitur nunc de mutua precatione,qua alter alteriz us falutcm Domino corn mêdare debct,fed agitur de ueftris horis Canoz nicis,quas folctis peregrina lingua ablqj interpretatione coram populo, noniam dicolegere,autcantare,fedfæpenumero etiam boare quod opus foletis pro expiatione fatisfadione peccatorum populo uendez rc,iScDeoobtrudere. Hic eft huius loci ftatus, illud tibi probanduin fuilTetjNum ucftra battolo2ia,quam ne ueftri quidem omnes, ncc popu

lus intclïigit, tand fit menti coram Deo, ut propter earn propiciös fiat hum.ino gentri, ôt^condonet ei pcccata, atque largiaturei harreditatem ccefeftis regni?Aut, ut iuxta Sod matæologiam loquar, num filius Def partem fanguinisfui,ihuefttas Horas Canonicas ita effundat, utboatij earum iraDcimitigetur,amp;propcccatis hominum fatisfiat c* Hoctibi Sote probandum fuiiîèt, Sed quid lucis expedlarcs ab co hypocrita,qut oculos habet crafsiori uelamine obdudos, quam impij ludxi unquam habuerunt ?quot; Sinamus igitur huic generi

N HOC capiteSotusduopraecipuèurgct.AItcrûmjquod leiunium quadragefimale,utuocant, alia publica Iciunia, (Dchôccnimleiuniorumgenere,inpræfcntia fcrmoeft, ) non folum non fint contemncnda,uerumctiam contempto

res eorum fintinter hærcticos amp;nbsp;fchifmaticos abnciendi,prçfcrtimjCünt quadragefimale leiunium fit,(ut ipfe quidem afhrmaCEcclefig traditum ab ApoftoliSjô^ deriuatum à Chrifto. Alterum, quod tale genus P^unio rum , fitapplicatio meritiChrifti,cxpiatiopcccatorüm , mitigation'a: DeijSd meritum æternæ uitaCjadeocp collocat Sotus hoc genus leiunij in tanta: dignitatis fafl:igio,ut palam difertis uerbis affirmetjpeccatores ieia nantcs,autaliaexfuogcnerebonaoperafacientes,etiam SINE VE/ RA POENITENTIA, modo nonperuerfaintcntione,nonpa/ rdmpromouereeoieiuruo.Implentenim,(inquit)pra:ceptum,atqucad piaopera prompdoresfiunt,6CnonnihilfedifponuntjStc.

Quanquam autcm fuprâjCÙm de fatisfadione fermo fieret, ucram Ie/ jnnij rationem cxpofuerimus,amp;Sotus in hoccapite^non nifi uetcres fit/ as (pKva^iixt 8C impietates in medium producat, tarnen quiahocloco hæ/ refes Sefchifmatamuhumcrepatjiequemurmonita Salomonis, re/ ipondebimusftulto,iuxta ftulticiam fuarnjOefibifapiens uideatur. Ac mereretur quidem uanus homo,ut ucrtigini,6c furori mentis fine relin/ queretur, (^uid enim negocij tibi fit cum eo homincjqui non in codent tantum capitc,uerumetiam in eadem fere pagina pugnandaefîîitin Di/ ' citeninijleiunium fine liera pœnitentia , nonelîèpcccatum, necingraz tum Deo,ièd implerepra:ceptum,Mox autcm contrarium affirrnatJm pium,uidelicct,ieiunium non placere Deo, quadragefimam fine mu/ tatione uitætranfcgiire,eflè magis peccalIè.Quid igitur ciim tamuario, amp;nbsp;inconftantihomineconferas C” SedquiaprætexitiuæuanitatiÔCim/ pictati autoritatem ueterisEcclefiæ, noneftadeam pctulantiamconni/ uendum.

Acinitiô,noniamillud agitur,Num quadragefimale,alia id genus Iciunia fuen'nt fuperioribus feculis ufitata, Meminit huius rei Confcfsio _ Principis,etiampriufquam Sotus in hanc harenam deicendit. Quarc ni/ hilopus fuiiret,uetcrumicripta adhuius ufiis teftificationemcomme/ morare,

DE lEIVNIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;797'

cnim,quia habetur præcipuum,in præfenti'a loquemur) fit diuinitus in/ ftituta,amp;præceptajadeoqueficcomnicndata-, utnifieamagnofeas , Si proneceflàriaadueramfalutenihabeas,mercaris inter fchifinaticos SC hæreticosjunâ cum Manichæo, Aerio Sclouiniano abrjeif

Non uidco quidem,quo conlilio Sotus rixetur nobifeum de quadra# gefimali iciunto,cuni ne fui quidem hoc iuxta ueterum confuetudinem obferuent»Veteribus enim ufitatum fuit,totum diem, ufque ad ueiperS diei àcibis abftinere.Pontificn autem SCFraterculi abftinenttantum ufi que ad meridiem,amp; cxercentinlignem impofturam, quod reqeiant ue/ fperas preces in Meridiem, quoliceat ipfis moxabhisprecibus, priufi quâmuefperaipfà dieiaducnerit, cibumcapere,acuideantur nihiloini/ nus exemplum ueteris Ecclefiæ fequi. Etfi iemel tantum in die faturi fi/ unt,quid amplius faciunt,quam quod Plato à ftudiofis fuæPhilofophig exigitî'Sedquialibet Afotodefumodifceptare, non grauabimur hunc fumum ab oculis noftris difpcilerc.

Non eftigitur dubium,quin SCMofes, SCElias,amp;Chriftus ipfefilius Dei ieiunauerint quadraginta diebus SC noÆbus» Necpoteft negari, quin nonnulli è uctcribus feriptoribus fentiant,Quadragcfimam Iciu/ niorum habere autoritärem tarn ex Veteri, quam ex Nouo teftamento» Quod ergo attinet ad exemplum Prophetarum , SCChnfti, obfeurum non eft,quod humanænaturæimpofsibilefit tale, tamepadmirandum exemplum fequi.llli enim totis quadraginta diebus SC noÆbus, nihil prorfus humanorum ciborum fumpferunt. Homines autê uix poftunt natura fua abfq; cibo ad undecimum uf(^ diem peruenire,

Præftemusergo,inquitSotus, quod poftlimus,amp;ieiunemus more fragilitatis humanæjitâque fequamur Chriftum à longe. Atqui,hoc prg/ ftandum nobis eft,no tantum quadraginta diebus, uerûetiam toto uitæ noftrae temporc.Semper cnimfeeftanda cftfobrietas,SCnunquam helîu andum,fiue femel tantum,fiue bis in die cibum fumpferis,fiue ufq; ad ho ram diei fecundam tantum,fiue ufque ad meridiem, fiueetiam ufque ad uefperamieiunaueris.Nos autemloquimurnunc dcexemplo quadra/ ginta dierum,de cireuftatia uidclicet certi dicrum niTmeri,amp; clarè ac per/ fpicuè affirmamus, quodChriftus,nec exigitabEccIefia, utimitationc fequaturmiraculumeius,quiaefthumanaînaturæimpofsibile,nccpro/ mittit fe daturum uircs, ut taie miraculum in nobis edere queamus, nec præcipit,ut uel qualitercunc^ poftumus,certis ac definitis diebus ieiuni/ um,uel ufq? ad meridiem,uel ufcp ad uefperam,amp; uel huius, uel illius ci/ bi abftincntia.producamus.

Scio,quofdamfcribere , Chriftum confecrafle Quadragefimam fuo ïeiunio.Ac uerum quidem eft, quod ipfeieiunauerittotidcmdiebus nodibus.Sedillud non eft uerum,quôd hoc fuo exemple præceperitEc clefiæ,ut SC ipfajfi no totis quadraginta diebus amp;nbsp;nocftibus,certè aliquot partibus dicrum ac noeftium, quoquomodo poteft, fingulis annis iciU/ net. Hoc,inquam,filius Dei Ecclefiæ fuæ non præccpit. Recftam uitam, (inquit Chryfoftomus, quemadmodum SCfupràrecitauimus) appelle, NON lEI VN ANDI laborem, NEC CILICII AC CINE RIS le(ftulum,fed fl pccuniam non aliter, quâm oportcat,defpicias,fi caritate ardeas, famefeentes pane tue nutrias,fifuperior fis ira, fi glori/ am inanem non concupifcas,fi inuidia non detinearis, Hæc cnim ipfiuS documentafunt. NON ENIM DICIT, lEIVNIVM SV/

VM E SSE IM IT AND VM, qüamuisquadraginuillösdkspoC* fct proponcre,fcd, Difcite a me,quoniam mitis fum, ÔC hiimilis corde.!/ inó ueió contra,Omne,quod apponitur uobgt;s,comedite,inqmt,amp;c. Ha bcs nianifeftum teftimoniiim Chryfoftomi, quodChriftus non præce/ peritieiunium qiiadragefinialCiSedhabet etiam Sotus fuos Ganones, quos in explicandis uetcribiis Içriptoribus fequi fokat, èC habet fuos au/ £ores,quosChryfoftomo opponat,Cùm igitur fcriptorcs fecöpugnent, amp;aliusquidemdicatDominum fuoexcmplomandafle, alius non man daflequadragefimam,rehquumeft,utconferamus nos ad fcn'pta Apo/ ftolica,fcunouiTeftamcriti,0£^ fiquidem Sotus tn bis feriptis oftenderit liocmandatum de quadrageiima,uicerit: Siautem, quodeertifsimun* eftjoftenderenon potcrit, Ecclcfia non eft alienis pracceptis obnoxia. Hæcautem dicimus,ficutamp;Chryfoftomusait,non quiareijciamus ont ne IciUnium,Qiialeenim probandumfit,ConfefsioPrincipisfatisIucu lenter cxpofu!t,fcd quod doleamus, imo execremur Fraterculorum inv pudcntiam,quahypocrifinIeiuniorumfuorumEccIcfiæ pro uerapietä te obtriidunt,

Ac profedlo multoprudcntius fccifîêt Sotus,fi didia ueterum dciciu/ nio quadr.agefimali,adquæeftconniuendum,tacitusprætenjllct,quàni quod rccitationc corum cogit nos ca pcrcurrerc, Cókfsio Principis inib tata eft uerecundiam Sem Iaphet,amp; obtexit uerenda Nohæ. Sotus au tem imiüundus porcus,non folum reucIatPatrum pudenda,uerumeti/ am obtrudir ea nobis pro honeftifsima corporis parte. Qiiare,fi quidin didlaPatruiTi,quos lälua pietate,plurimum uencramur, fcueriiis dicitur* imputetur furori Fraterculorum,qui non ceflant ca, quæ ciTent occulta/ da,in lucem producerc.Citat Sotus,præter alios,etiam Ambrofium,qu€5 flgnofeouirum optime de Ecclefiameritum , fed quafuitipfemodeftiaj acquiorianimofcret,utdidlaeins expcndamiispie,quàm ut line ullo iu/ dicio approbemus.Dicit,rccitatore Afoto;Non Icue eflcpeccatum,fidc/ libus indidlam quadragefimam â Domino non iciunare,amp;ieiunia con/ Fecrata uentris uoracitatc diflblucre. Scriptum eftîQui dicit fc in Chrifto manerc,debetlicut ilk ambulauit,amp;.'ipfe ambularc. Hadlenus Ambro/ lius. Primum ergo,ncmo quidem honeftus probat uoracitatc uentris, fed quod dicit, Qiiadragelimamindidlam à Domino, quomodo, obfc/ cro,probate Vbinam indixit Dominus Ecclcliç,obferuationem quadra gcfimæeLcgo Dominum ipfum ieiunafle quadraginta diebus,dC nodli bus,non autem Icgo cum tale aut fimilc genus iciunij ind^xilTc fuæEccIe fiar.Lcgo iciuniaabipfocommendata,non autemlego abcocommen/ datatalia ieiunia,quæconftantcertisdiebus, certodieiumnumcro,cer/ tis dierum horis,certo genere ciborum, id qp ad expianda peccata corani ÏZ)eo,amp; ad promerendam æternam uitam. Q_uid igitur ck, quod dirituq Qiiadragciimam à Domino indiÆim f Deindeallcgatur dicluu Ioan/ nis:QuidicitfeinChriftomanere,debet ftcutilleambulau:t,êv ip'^cam/ bularc.Putâs ne hoc elle aptum teftimonium ad prebandam quadrageli mamfDcbcmusambulare,ncut Chriftusambulauit, Debemiis igitur totisquadragintadicbuSjSfnodlibusiciunare.Pergamus codemargu/ tnctationis hlo:Dfbcmus ambulare licut Chriftus ambuIauit.'Dcbcitius ergo excitare mortuos,fanare Ieprofos,reftituerc cæcis Uifum,amp;.' ambula te in mari,licutin arida.Quid potcftabfurdiusdici d Nam quod loannes Rriphqquoddebeamusambulare,licut Chriftus ambulauiqnonintelli/ gib

jgit de excmplis mfracuïorùm /ed de exempli's uirtutiinijac præcîpiiè^dv ledionis.

Non obfcurum quidcm eft,quód quæ Chrïftüs externa miracula edi dit,ea debeamus nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^ikws ijnitarijUt ôâ nos niortuos excitem us,ôii

cæcis uifum reftituaniùSjhoc eft,impios doceamus ut è fpihtuali morte ad uerani ÔC æternam Uitam excircntur,5lt;' ignorantiæ tenebris cæcatiju ce ueritatis illuftrenturrSufcipere auteni ea mj'racula iuxta cxternani fpe cicmjquoquornodo ab hominc fieri poflùni,imïtanda, utfacias cultum Deogratuiîîjôf expies peccata corani DeOjacmerearis æternam uitam, hoc demumnonlôIumeftridiculum,uerumetianaimpiumôC detefian dum.Quid enfin magis n'diculuni,imô quid furiofius ciïèt, quain fi quis ad iniitationê Chriftijqui ïn mari, ficut in arida ambulauit, fufeiperet amp;C ipfcinfluuio ambulanduinjSC quia non poflêtid abfcp externo fuftenta cuîo facer e,colligaret magno labore,ÔCfternerctin aquafiuuijjaflèresjin quibus re’igiofè ad prçftandum cultum Deo gratuin,amp; ad expianda pcc cata fuacoram Dco,fiiper aquis ambularet Nihilo fanius eft,uelle imi/ tari admirandum ilïud quadragcfimale ieiunium Chr i fti externa abftinê tia,quoquomodo pofsis,ut hoc opere facias facrum infigne, fatisfaci? as non tam pro tuis,quàm pro aliorum pcccatis, ac merearis æternam ui tam.Manifefium igitur cft,quâm apte didum Ioannis ad ftabiliendum quadragcfimale ieiunium conueniat.

in hoc loco prætcrmifllim elle miror)tefl:imoni5, quo Ieiunium quadra/ gefimale probatur,Quadragefima,inqijit,fumma obferuatioe eft obfer/ uanda,ut Ieiunium in ea,prêter dies dominicos,qui de abftinentia abftra di func,nifi quern infirmitasimpedierit, nullatcnusfoIuatunQuiaipfi di eSjdccima funt anni.Et paulo polWubemur ab omnipotenti Deo omni uni bonorum noftrorum décimas dare» Hadenus Gregorius.

Obfecroautem te,ut diligenter expendas hanclepidamrationê, qua Pontifex cxigitab Ecclefia quadragefimâ.Ipfi,(inquit)dies, (quadragin/ la)decimafunt anni.Iubemur autem ab omnipotentiDeo omnium bo/ norum noftrorumdecimas dare.Qiud ergo hincfcquiturç’Illud nimirû, Quadraginta diebus ante Pafchaieiunandum efie.

O acutum argumentatorem, dignifsimum,cui uniuerfa Schola Dia/ ledicorum alTurgat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Nonignoramus quidem,Deumexegifleablfraclitis décimas terræ, tam de pomis arborum,quàm de frugibuslt;Scd quod exigat ab Ecclefia fua,polfabrogatampolitiamlfraelitarum, ôd diuulgatum Euangcliort Chriftijdccimam dicrum anni, ad ieiunandum fingulis his diebus, ufip ad meridiem , ad abftinendum à certis generibus ciborum, ut expies coram Deo peccata tua,hoc demum eft fomniumPotificiSjSCpurum pu turn commentum Fraterculorum;

Quidenimc'Num decimæfrugumadûbrârunt décimas dicrum leiu nijç’QLiâto redius exponit Paulus,quid nobis decimælfraelitarum adiy brârint.Cùm.n.ad Romanos fcribcns,affirmetnos habere primitias ipi ritus,Scprimitiç refpiciant décimas,baud obfcurè fignificat, çp c3 in hoc feculo accipiamus tantûfpiritus primitias, accepturi fimus in futuro fe/ culo decimas,hoc eft,plcnitudinê,(quantû quidê humanæ condition! co petit,)lpiritus,utquêadmdumprimitie adumbrant aliqucmquafiguftu ßCinitiSdonorum fpiritus, ita decimæcomplemcntum donorumeiuS

fignificent. Sed quod Gregorius fuam habeat decimarum interpretatioz ncm,inde adeo accidit,quia Pontifices exiftimant ,fibi in interpretationc Sacrae fcripturaejlicere,quod libet. Et hoc fcilicet decimarum praecepto, quadragelima ita c5firmatur,ut nifi quis 6am magni faciat, pugnet cum Catiwlica Ecclefiajamp;^ fit inter fchifmaticos SChærcticos,iudicibus Frater culis,deputandus,

Habes uanani eflê iac^antiam eorum qui affirmant quadragefimalc leiunium efle cxempio Chrifti,ÖC diÆs Sacraî fcripttiræjmandatum Ec/ clefiæ,

Nuncuideamusanfit traditum ab ÄpoftoIis.Namamp;fhocnonnub li^quibus fe Afotus adfcribit,afleuerant, Acprimum quidem, non eft dubiuiTljnifi apud hypocritas,quód quemadmoduin Apoftolis no fuit curæjUt aliquid de feftis dicbus iâncircnt,fcd ut ueram pietatem docerêt, Ita non fuerit eis curæ,ut certos dies ieiuniorum inftituerent, certa ci/ •borum genera in leiunijs définirent, fed potius, ut Ecclefiam ad fedan/ damperpetuamfobrictatemcohortarcntur, Quomodo enimhiEccle/ fiam ad certos dies Ieiuniorurhjamp; ad difcrimen ciborum in ieiunijs, idt^ ad expiadamerito huiusopen'speccata,anigaflènt,quidocuerût:Quod intrarin os,non toinquinat hominem. Et : Regnum Dei non eft cibus ac potus,fcd iufticia,pax amp;nbsp;gaudium in Spiritu fanifto, Et: Omnia pura puris,pollutis aUtem ÔCinfidélibus nihil eft purum ,Et:Ei, qui operatur, mercesnonimputatur fecundum gratiamjfedfecundum meritum,Ei autem,qUi non operatur,fed credit in cum,qui iuftificatimpium,imputa tur fides fua ad iufticia,Et:Nos in Chriftum lefum credidimus, ut iuftifi/ caremttrexfideChrifti,(Nondicitur: Ex ieiunio quadragefimafi, fed ex EX FIÖE Chrifti)Slt;^non ex operibus legis,

Sed ôt; Auguftinus,cuius teftimonium Confefsio Principis recitauit, affirmât manifefte certos ieiuniorum dies non ellepræceptis Apoftolo/ 'rumdefiuitos,Égo,inqUiens,inEuangehcis Apoftoliciscpliteris totoi^ inftrumento, quodappellaturTeftamentumnouum, animo id rcuol/ ûens,uideopræceptum eftèieiunium,Qiiibus autem dicbus non opor/ teaticiunarc,0!fquibusoporteat,PRAECEPTO DOMINI VEE APOSTOLORVM NON INVENIO DEFINITVM, Audi/ cis lie FraterculiCAuguftinusdicit,fe rice Domini, necApoftolorûpræ/ ccptoinucniredcfinitum,quibus diebus oporteat, uelieiunare, ucl non iciiinare.Sed deflexis paulum oculis,uidete etiam Sotfpatroni ueftrifeo nas,autquifquilias ,Cum enim Confefsio Principis recitaftet ilia uerba Auguftini, Video præceptum cflè leiunium, addit Afotus, Hoc aduer/ tite,inquicns,6C aperte id cofitemini,præceptum eflè leiunium, Ac mox defiderat in nobis fynccritarcm,0^ inuehitur in nos homo facundus ma gno,ac planecenforio fupercilio, quod etiamfi non feruemtis quadra/ gëfimam,amp;aliainftitutaieiunia,tamcn non fatcamur ingenue,nosca rcijcerc.Scd ehodum Fraterculc; Quis tu es, qui iudicas de alieno feruoC QuidaduosFraterculos, fiue quadragefimam , alia iciunia, ueftro more , ieiunemus, fiue non ieiunemus f An non fatis perfpicue no/ ftram fententiam de horum ieiuniorum gencre diximus, cum probaui/ mus ufum corum fuiffe in ucteriEcclefia liberrimum C” Scimus Öi fate/ mur aperte, leiunium diuinitûs præceptum eftc, Sed illud quæritur, Qualeieiuntjgenusfitdiuinitûspræceptum Num quadragcfimale^ Oftendimusuerópaulóantè, quod non fituerbo Domini præceptum, ôi^nunc

ß E IE I VN I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;for

ÄfnimcinhocfuiiiuSjUt oftendamus,nec ab Apoftob'sefieinft/tutum, QurJ autemnni!tistcftmioni]'sopusC Veftri ipforum fcriptoresaf/ firmantjquodleiunium , proutquidemeft aclus uirtutis, (ficenimlo/ qimntur ) cadatfubpræceptokgtsnaturac« Hæc eft perpétua fobrktas, quatnôCnosprædicamus,hudanius,amp;feuerifsimè exiginiusjieiunium autejn tempore,modoamp;cibodefinitiim5fitiurispofitiui,Sedaudiam us ucrba ipfa Aftexani,Vnufquifq;(inquit)cxnaturah' ratione tenetur tan/ tuniiefunns utijquantumftbieftneceftariumad uitanda ma!a,amp;profe quendabona.EtideoIeium'um in communicadit fub pikceptoLegis naturar.Sed detcrminatio temporis,amp; modi ieiunandi fccundum conuc nientiam,0C utilitatem populi Chriftiani,cadit fub praecepto Juris poftti/ ni,quod eft inftitutum à Prælatis Eeclefiæ amp;fc,Et moxfteiunium accept« non fccundum quod eft adus uirtutis, fed præcife ratione eius, quod fu/ peraddit ftatutum Eccleiiæ,no eft de iure naturæ,nec de iure diuino, ïcd de iure pofitiuo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hatftenus Aftexanus.

Quantum autem poteftatis habeant Prælati crgaEccIefiam, hoc eft,' ferui erga dominam fuam,demonftratum eft alias Jn præfentia illud no bis fufftcit,qu0d detcrminatio leiuniorum ad Certa tempora, boras ÔC ci/ bos,non fit diuini iuris Jtaqt,non dicimns quidcm impium cfte per fe,u/ no aut pluribus dicbus,ufq^ ad meridiem,aut ueiperam â cibis abftinerc, fed dicimus,talia leiuniorum genera,non efte diuinitûs inftituta.Et quâ Uis per fe fintlibcra,tamen quia Fraterculfne ipfi quidem obferuant uez terum confuetudinem in ieiunando,fcd exercent impofturam,qucmadz modum ante diximus,ôi^fofdidâtfuaieiuniaimpictatc, propterea quod lèntiant fe merito eorum expiare tarn fua quam aliorum peccata, idcirco illud etiamdicimus,quódieiunia FratercuIorUmnon folum nortfintlû bera,uerumetiam coram Deö abominanda ôi. damnata, Soto auteni exigenti à nobis quadragefimæ fuse obferuationein, refpondeat noftro nomine Auguftinus.Quod enim dicit Auguftinus aduerfus Vrbicum, exigentem Iciunium Sabbati,quod erat in RomanaEcclefia ufitatumi in alrjs autem Ecclefqs non erat ufitatum, hoc feiat Afotus Fratetculi cius,aduerfus ipfos didum efle, Ac fiquidem inter nos SC Fraterculos Az foticos eflet Concordia in uera dodrina pietatis,de ratione ieiunandi fact lis eflet conuentio. Necg enim nos illos,nct]î illi nOs, ficut nec de diebus fcftis,amp; de diferimine ciborum,ita nec de diuerfitate ieiunioi'nm iudicaz remus.Nunc autem,quia diferepamus non tantum n'tibus ieiuniorum, fed ctiam genere dodrinæ,ac Afotici quidcm fcquuntur dodrinam imz piam,nos autem piam,refpondemus Afoto amp;nbsp;fodalitio eius, quod Au/ guftinus in eadem Epiftola ad Cafulanum fcri bitrSic â fandis,inquiens, amp;nbsp;fidelibus pie prandetur,quemadmodum â Sacrilegis SC Incredulis irtiz pie ieiunatur,

Sed reuertemur ad inftitutum. Nonfoîum enim dieftaSi^fcripta Apo/ ftolorum,ucrumetiam uarietas in obferuandis apud ueteres Ieiunijs,tez ftificatur tale leiuniorum genus non efte Ecclefiac ab Apoftolis tradi/ tum.De hacrelibetbîc ucrba ipfaEccIcfiafticacbiftOriarcomrhemorarej quæ etfi cruditis non funt ignota, tarnen quia hie locus ita exigit, uiftirrt eftearecitare.

Neqj de die tantum difeeptatio eft, fed ÔC de ipfa ipecie leiunij. Siquiz dem all} unom fibi dkm ieiunandum efte putatj altj duos,alq plures, ah}

quadraginta horasdiurnasSCnodurnas comparantes dienifuumftatS unt* HadlenusEufcbius,

Iciunia(inquit)antePafcha inueniri eftàljter ab aiqs cuftodiri.Roma m’namque tres antePafchàfcpbmanas,præ*tcrSàbbatuni Si. Domini/ canijcontinuas iciünant. Illynci Si tota Græcia Si Alexandrini, ante (ex hebdomadas ieiunium ante Pafcha leiiinant ♦ Illudque quadragcfimam uocant.R-eliquoruni autemprætereatln ante fcpteni hebdomadas fefti huius Ieiunium ordiuntutjac folos quindecim di^s per interftitia ieiuna/ tcsjnihilóminusamp;ipfitempus hoc quadragcfimam ùoeant» Subit au/ tem mihi admiratio , quemodo ifti circa dierum numerum difcrepan/ tes,eandem quadragefimam uocenr,6CappcIIationis huiiis alius aliam rationemafsignet. Imienire aittem eft, non folum circa numerum die/ rum diflcnticntes,fed Si non candem ciborum abfti'nentiam rctinentes. Ahj enim omnino animatis abftinent.Alt] uero ex animatis folos pilces comedun't.Nonnulli cum pifcibus etiam uolatilibus ucltüntur,amp;illa,fe cuhdum Mofen,cx aquis proucnifle dieéntes. Altj Si baccis,6C ouis abfti ncnt.Aliqui folum aridum pahemmanducant.Nonriullinehiincqui/ dèrn.Suntquiadhorâmùfquenohàmieiunantcs,uarijs cibis utantur, Aiitcrapud alias géntcs iéiunanir,cuius rei innumerç funt caufæ.Et quo niamhacde renemo lcriptum aliquodmandatum oftendcrcpotcft, li/ quet,quôd Si illam APOSTOLI cuiufcp fententiac ac iioluntati libe/ ram reliquerintjnc mctit quifpiam,ucl ncccfsitatCjquod bonum cft,ope retiir» HadcnusSocrates,

Sed priufquam hæc cxpendamus.rccitabimus etiam, quod SozoHlc nus de SpyridoneEpifeopo Trimithuntis Cypri feribit,

Venit,(inquit)adSpiridonem exitinere quidam,irifiSte fam quadra/ gclima,quaieiüniuni cum domefticis fuis continuàrèjCertoqj die cibum gufiarc,ac intermedijs diebus leiunus pcrfifterefolebal, Ctim autem pc/ regr:numadmodumdeIafiâtumcerneret,Age,inquit,adfiliam,Lauaui ro pedes,apponeçp quod edat. Relpondcnte autem uirgine, nec panem fupere{rcnccfarinam,quôdtalia propter ieiunium parari non folercnt, præmiflàoratione,peritaqj condonatione,iubetfiliam carnesporcinas, quas domifaleconditas habetat,coquere. CoÆs illisperegrinum unâ fecum adménfam federefecit,appofitiscpcarnibus uefei cœpit,uirumqf hortatus cft,ut fiio exemplo ederef SCiple. Reeufanti, 5Cfe Chriftianum ciïè dicenti:hoc minus ,inqu;t,recüfarc debes.Mundis enim, fermo diui/ )nuR,omnia manda eflcpronunciauit, Hadenus Sozömenus,

Hæ narrationes ofiendunt quidem, Ieiunium quadragefimale fuific apud ucteres ufitatum,fed tanta uarietate obferuatum,ut manifcftè figni/ ficetur.Apoftolos non fuifie huius obferuationis autores.Quis enim tan tafuificttemeritatc,utfulcepiiret Apoftolicum inftitutum mutandum, præfcrtimqstemporibus,quibus,quo propius homines ab artate Apo/ ftolorum aberant,eo meliüs cognouerunt, quæ ab Apoftolis client infti tutaC’Quare non cft dubium,quin talis ieiunandi ratio non fuerit initio, uel exemplo , uel mandato Apoftolorum, fed tantum priuato qiio/ rundam arbitrio exorta, donee tandem in earn confuetudinem uenit, ut iam uim ferè Legis obtinerct, Qualis autem fit cultus Dêi is,qui non jVerbo Dei, fed publica tantum conluetudine , Si humana Lege confiât.

«onftat,fiepe nunc ac multuni didum cft,pcrpetuefÇ dketuù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ,

Hîc ucrô Sotus in margine Confeisionis Principis repent,non qiiod , puehinfaba.HocIoco(inquiens)habetannolatioqiiædam inmargineî

Duobus tantum diebusinhebdomadaieiunabant perquadragefimarrt ^Cc.Dicit autcm Sotus,in Chryfoftomo, è quo illud dtatur,omnino coa trarium haben'»

Non eft miiandum,fiSotus inceperil ante tempus cancftcrc,quÓd fuicipiat curam expendcndinoneatantùm , quæincontcxtuipfo, ue/ iiimcliaiTl in margine continentur.Quoautemcafti hacc uerbaadmar/ gineniadie(ftafuerint,noduinconipertum habeo:ac fieri potcft,utnega tiuapartfculafueritincuria feriptorisomiflà , fortafsis initio itaferiz ptüm fit, Duobus tantum diebus in hebdomad a NON iciunabant» Sedhæcutcunqt fehabeant, nulla follicitudo teneatSotum, ne grandis hic error,amp; quo ncfcio,piaculocxpiandus, ad pofteros propagetur , In pofteriori enim çditionc Confcfsionis Principis, hæc adnotatio in marz gine tota omiflà eft,etiam priufquàm uociferatio Soti aüdita elTct» Qua/ re Sot’KS non habet amplius,quod ücimctuatjuciqueratür, Et tarnen fi/ eutdiuerfitas confuetudlnis iciunandi in quadragefima, ex ueterum nar rationibus manifefte probat,itactiamprobaturleiunium ipfum quadra gefimalc,ncc uerboDominiinftitutum,ncc ab Äpoftolis traditüm cfi fcjideoque minime omnium cncncccflàrium. Nam quod SotüsexAz gathenfiamp;Laodicenoconcilio rccitat,noncftnouum, quôdEpifcopoz tumconciliaobtrudantEccIefiæhumana décréta , quæfi nonnituntur autoritäre diuini uerbi,pertinent ad illud ditftum Chrifti :Fruftra colunt me docentes docftrinas,præccpta hominum » Oftendimus autem, quod obferuatio quadragefimalis ieiunij non fit inftituta, nec præccpto Chriz ftijpectraditioneApoftolorum.Reqcienda igitur funt décréta horuni Conciliorum,quæ Sotus recitauit adfuos atitores:nos autcm fequamur ca,quæ de uero iciuniOjhoc cft,de perpétua abftincntià à uitJtjx,amp; fobriez tatc,Prophcticæ Apoftolicæ literæ tradiderunt»

Diximus hatftcnusdeifioleiuniorum generc, quod cft humana ucl confuctudincjuel autoritärecertistemporibus,formulis, amp;nbsp;cibis defiz nitunii Dicamus nunc de fine , quem Sotus amp;nbsp;Fratercüli eins his fuis ieiunqs affingunt. Scribit enim Sotus, Finem,inquicns,IeiuniorumEcz cleriæ,ccrtum eft ex doiftrinaPatrum, non tantum fuifle,ut admoneren tur fideles im minen tium periculorum,fcd utPECCATAEXPIAz RENTVR, mitigarcturqj ira Dei, ScDeogratiorcs efficeremur. Et inox:Negarc Iciunium opus efle,quo æternam uitam mefcmur,SC fatii» facimus pro pcccatis,error eft apertifsimus, Habes uerba Soti» t Q_uid autcm aliahuiusimpietatis refutationeopus eft f Spero cnim pijsLecftoribushanc ipfam uerborum eius rccitationem, eftc manifez ftararefutationem . Etli autcm Fraterculus non eftprimus autor huius impictarisi Oftendimus enim alias, quod Maiores huiusFratercuIipa larn affirment, Pafsionem Chrifti eflè quidem principale meritum graz tiæamp; gloriæ, nunqu«àmautem cflê S OL AM, amp;nbsp;totalem caufiimme ritoriam,tamcn,quiaçæcuscæcospræecptorcsfequitur ,infoueâm un4 cumipfiscadat, uccefl'e cft. Nam quid in ucra Ecclefia Dei, qwæ fo? ïamPafsionem mortem Chrifti agnofeit elle expiationem pcccator rum noftrorurh,coram Dco,5C meritum æternæ uitæ,horribihus, amp;nbsp;d^ teftabilius dicipeteft, quàmquôdlciuuiumum'usautaltcrius did, aut

ctiam quadraginta dtcrum,idcp tale,in quo nôn perpetuó abftinetur a ci/ bo amp;nbsp;potUjfedper fua interaalla cditur bibitur ad facietatcm ufqj,faris/ facial pro peccatis coram Deo, amp;nbsp;mercalttr îétérnàrti üitam Et ne quid blaïphemiarum in facrofandani Pàfsionem ôd mortem filij Dei fcclera/ tus Fratcrculus interniittat,additin fcorijs fuis:Nonuideo,inquies, quid aliud adduxeritis,praeter V NIG V M illud uerbum, quod Sola palsio Chrifti fit merits, 6C cp applicCt perfidem pœnitêti:fed hoc q uartum fit, oftêfüm eft.Hadenus uerba Soti.Qiiis autem tantas blalphemias aequo animo,ucl legere,uel atidire pofletCPrimum,illud ucrbum, (Sola Pafsio eft meritum,amp; applicaturperfidem poenitenti,)contcmpcimfaftidio fè uocatFratcrculus, VNICVM. Nonuideö,inquicns,quid aliudad/ duxeritis,praeter VNICVM illud uerbum,perihde ac fi uhicum illud uerbum non eftetpromille,6dnoncontincretur inPropheticis fiCApo ftolicisfcriptismillicsjnecaflurgerethuicunico uerbo uniuerlà Ecclelia Chriftiç'

Deinde dicitunicum illud uerbum VANVM efle.QuidfVanum nc cft,Solam Pafsionem filrj Dei eftè meritum æternac uitæ, amp;nbsp;applicari nobis per fidemfO cxecrandum Fraterculum, cui uana funt omnia Pro phctica usticinia,SC Apoftolica oraculade Pafsione Chrifti, amp;nbsp;de fide in Chriftum.Chriftus ipfe apud Efaiam dicit.'T orcular calcaui SOL VS,0u de gentibus non eft uir mecunuEt Petrus.'Hic eft(inquit) lapis illc,qui re f eeftus eft à uobis ædificàntibus,qui fadlus eft in caput anguli, nec eft IN ALIO quoquâSalüs.Nécenim ALI VD nomen eft liibccelodatunt inter homincs,in quo oporteaf nos faluosfieri.Et Paulus; Vnus (inquit) Deus,VN VS etiam cociliatorDei amp;nbsp;hottimum, homo Chriftiislelus, quideditfemctipftim precium redemptionis pro omnibus,Et ahas:Infe cundum,inquittabernaculum femel quotannis SOLVS Pontifex non fine fanguineingreditur ÔCc.HicAheronicus Pontifex non quidein ad/ umbrat Chriftum eo ipfo, quo ingreditur in externum tabernaculum quotannis,amp; offert alienum fingiunem,etiam pro fuis ignorantijs, fed quod ScSOLVS ingreditur tabernaculum,6lt; offert fanguinem pro pec catis,Sicenim SC GhriftusfiliusDeiingreffuscft coelefte tabernaculum SOLVS,Sc obtulit proprium fanguincm,unica oblatione, pro peccatis humani generis.FIuc pertinct,quod SC Chriftus ipfe aliâs dicit. Nemo a/ fcéditin cœlum,nin quideftenditè cœlo,filius hominis, quieft in cœlo,

Hæc Sc his fimilia tam Prophetica,quâm Apoftolica oracula funtim pio Fraterculo VAN A. Nec mirum.Cum peruerfo enim, SC Deus ipfc in Pfalmo peruerfus eftè dicitur.Et apud Paulum, Pollutis infidciibüs nihil eft pururrtjfed polluta eft illorum ÔC mens dCconfeientia,

Sed ne Sotusuideatur Pafsionem Chrifti prorfus excludcrc, SCSoIi leiunio meritum aeternæ uitæ tribuere, fingitprouetcri fuo more,men'/ tum Chrifti applicari nobis per ieiunium,Ä ieiunium habere efficacitm meriti fui,exmerito Chrifti.Hoc Fraterculorumcomments, quodfpar gunt in omnia bona ipforum opera,iam ante fatis eft à nobis refutatum, Sed quia in præfentiaquærit Sotusj quid impediat, utapplicatofemcl merito Chrifti, per poenitentiam cordis, (recito autem uerba Soti, fic fa/ tisfcilicetdiferta)accedens ieiunium, quodeftfruduscius, idmagisac magis applicetCetfianteadeapplicatione cöpiofè ditftum eft, tarnen nc nunequidem grauaborei,fedpaucis,refpondere. Piïmùm,quodneap/ plicatquidemhominf meritum Chrifti, quomodo magis ac magis ap/ plicabitf

DB lEIVNlO; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;So;

plicabit^leiuniumautêScalia fdgenus opdra,nihil minus faciunt,quani quod applicent hominimeritum Chrifti, Cum enim Applicare fit ali/ quid accipiendum ofFerre ac traderc,amp; quafi adiungere,amp;meritu Chri/ fti non offeraturaccipicndumjncctradaturjnecadiûgatur nobis,mil per niinifterium Euangclij ÔC Sacramentorum eius, quemadmouum fæpe oftendimuSjCumque quod per hoc minifterium ofFertur accipiendum, non accipiatur,nifi pcrfidem,dubiumnoneft,quinnecieiunium,neca/ lia id genus opera applicent homini meritum Chrifti« Deinde ficut Chri ftus inhabitat in cordibusnoftris PER FIDEM, quemadmodum Paulus teftatata Sc meritum Chrifti prædicationeEuangelq nobis oblaz • tum,accipitur PER FIDEM. Quienim CREDIT FiliOjinquit loânes,habet uitam æternam,(quam Chriftus nobis meritus eft) Quod autem accipitur perfidem, non accipitur per opera, quia quod FIDE accipitur,gratuita tantum mifericordia accipitur. Qiiod autem accipitur operibus,accipitur merito.lftael,inquit Paulus^qui fetftabatur legem iuz fticias, ad legem iufticiænonpcruenit. Propter quid;' quia non ex fide, ied tanquam ex operibus legis.EuVbi eft gloriatioCExcIufa eft. Per qua legem^Operum^Non,imó per legem fidei.HabesigiturSote,quid im pediat,quo minus ieiuniSappIicet nobis magis magisc^ meritum Chriz ftijUideIicet,quódncquidemhoc meritum ullo modo nobisapplicet, tantum abeft,utidmagisac magisapplicct,Namqi*odadditSotus,Mez ritum Chrifti femel applicatum,non minus pofte rurfusapplicari, quam qui fandus eft,adhuc fandificari,iam explicatueft, Applicationem mez riti Chrifti ofFerriper minifterium Euangclij 3 amp;nbsp;excipi non per ieiuniz urn Sc alia opera, fed tantum per fidem,Quantum igitur crefeimus in fiz de,aat ut Petrus Ioquitur,in gratia SC cognitione Domininoftri SC faluaz ton's lefu Chrifti,tantum etiamdicitur nobis meritum Chrifti applicari, Ut quo magisadauda eft fides, eoplures SC maiores bonorum operum frudus proférât,qui non iam itcrum applicent meritum Chrifti, fed qui

Et h uc ctiam refpicit didum illud Apocalypfeos:Qiii fiindus eft,fanz dificeturadhuc.Rcdeenim hoc loco dicitSotus, quod tota fandificaz tio non aliunde fit,quam exapplicationé meriti Chrifti,non autem rede fentit,quódexiftimet applicationem meriti Chrifti fieri per alia,præterz quam per fidcm,opera,ut quo plura opera feccris,eo magis applicetur ti bi meritum Chrifti.Sicut enim arbôr non fit bona ex frudibusfuis, fed ante bona fada,profert bonos frudus,SC ex frudibus bona agnofeitur: ita homo non fit Sandus, ex operibus fuis, fed ante Sandus per fidem propter Chriftum fadus,profert fandà opera,ut qui fandus eft per fide, fandificeturadhuc,nonquidemhocfenfu, utpropter opera maiorcm confequaturfanditatem.Cumenimpofsideat Chriftumperfidem,haz bettotam fanditatem feu iufticiaminCfirifto, Sed illo fenfu , utquo perfedior eft fides,co plura amp;nbsp;maiora opera, fanditatem fidei teftificanz tia,proferat,Sed deapplicatione, SC audionefandificationis, quamhyz pocritaefinguntper operafieri,alias copiofius didum eft.Percurramus igitur nunc ea feripturæ SC Patrum dida,quac Sotus recitat,ut probet lez iunium efle opus, quo fatisfaciamus pro peccatis, ÔC mereamur seterz nam uitam.

Ac initio récitât illud Pauli c poftcriori cpiftola ad Corinth, cap.6. Cornmendemus nos ipfos in omnibus, ut Dei miniftrijin uigihjs, in ie/

iunijS jin caftitatCjamp;c. QutdC hoccine probat Iciunj'um cfTc fâtishA:»/ neni pro peccatiSjÖi^ mcritum æternæuitæ^PauIus iubct,ut in omnibus feu adionibus feu pafsionibus,in omnibus feu profperis feu aduerfis fic nos geramus,nequodofFendicuIumminifterio noftfo dem ns,fed hone ftatem SC pietatem animi teftificemuriac prgter alia,commémorât etiam Vigilias èc Ieiunia,ac monetjUtfi quando in uarrjs humanarum miferia rumcafibusnoôlesdaecndæfuntinfomncs, ÔC inedia fuffercnda, non niurmttremus,nó tümuItuemur,noninftniamus,fedpttientiâÔ!^ gqui/ tatem animi feruemus , ac omnino declaremus rcipfa nos eflc difcipu/ los et miniftros cius,qui dixit.'Difcite â me,quia mitisfum 0^humilis cof de. Sotus autem, lepidus homo,quia inuenitapud Paulum nomen Vv gfliarum amp;nbsp;Ieiuniorum,argumentatur, Vigilias leiunia efle fatisfadi/ ones pro pcccatis,amp; mérita æternac uitæ.Quid tanto ingenij acumine ar/ gutius^ Sequam ur igitur exemplum Soti,5lt;^ quia in cade periodo, Pau/ lusiubet,utcommcndémusnosipfosinfeditionibus, dicamusetiamfc/ ditiones eflè falisfadiones pro peccatis,0(^méritaæternæ uitæ. AddituV ôcinud,utcommcndemusnospergloriam ôi. ignominiam, perconui/ ciâamp;lâudes . Ambiamusigiturôdiienemur hominum gloriamælau/ deSjUtijs fatisfaciamus pro pecCatisôf mereamur æternam uitam, Quid poteft uél ftùItiuSjUel abfurdius,uel furiolîus diciC Si Fraterculus hæc fe/ tio fcribit,quid co cJtcatiusfSi Iudit,quid eo fcurriliusC

Eiüfdemmonetæcft,quodex AÆs Apoftoliciscommémorât,Pau/ lum alios Antiochiæieiunafîè.QiiidergoC Num hocfineiciunarunt* ut fatisfacerent coram Dco pro peecâtiS,ôC mererentur æternam uitamC* De hoc eniminpræfentiaagitur. Non enimquæritur,num ApoftoH iamp; alij leiunârint.Nouimus hoc,priufquàm Theognis,ut dici folct,nafce retur,Sed quæritur, Qiio modo,ôlt;f quo fine ieiunârint. Primûm eninii non ieiunârunt ufcp ad horam tantum diei fextam, aut meridiem, quod uos Fraterculi facere foletis,fed ieiunârunt,quantum ex inftituto Lcgis Mofaicæcontjcerelicet,totumdiem ufquead diei uefperam.Si ergo oin » ninolibetueterum exemplafequficurprandetisç'Veteres enimmieiu/ ntjsnon funtpranfi,fedcœnatû

Deinde,non iéiunarunt,ut hôc opère fatisfacerent pro peccatis,amp;f me/ terentur æternam uitam, Qtrid enimÇ An Paulus, Barnabas, ÔC alij Pro/ pheiæac doctores in Ecclcfia Antiochena non habebant remifsionem peccatorum,6C iûs æternæuitæ propterChriftum, in qucni credebantj quem prædicabant propter quem hadfenusmulta amp;nbsp;uaria aduerfaper/ tulcrant,priufquam fulceperunt Iciunandumf Numfitanti uiri excefi fiflentè uita.antequam ieiunârunt,neceflè habUiffènt ignem Purgatori/ umingredi,ô^ibi,quod rcliquum cratpeccati exp-arefSed rclinquamus bas uanitates fuisautoribus.Qiiid ergo eft, quod PaUlus ÔC rcliqui in Ec/ clcfia AntiochenaiciunarûtCNoncertè, utiam primüm propcccatis fu/ is coram Deo fatisfacerent,Habebant enimChriftum,qui utfohlseftfa/ tisfiuftio pro peccatis,ita fola fi'de apprehenditur,Scd ut fobrictate expedi tiorcs effent ad inuocandam opem Dei, ad conficiendum negociunij propter quod publice conUenerant.Solemus ÔC nos in publicis periculi», aut alqs cafibus, Ëcclefiafticum cœtum,concionibus,precationibüs,ôi coenæ Dominicædifpenfatione, aüquando diutius,quàm3hjsdiebu8gt; priufquamcibum fumant,retincrc,rtecdubitamus, quinhoemodOex/ «mpIumueterisEcderiaî ïC(ftè,ÔCutihter feqiiamwr, cùminterea hypo ait«

witac defperatoanimo uOcifertntür,qüodeft apudProphetam ♦ Qt.*3fre iemnauigt;mus,amp; no afpcxiftiChumiliauiinus animas noftras, Ôd neicijfti;

Apoftolicum igiturexemplum eouaktjUtinarduisnegocijSjOpein â Deo ardenfifsimis uotis petamus,non eo, utnecefle habeamus à lum/ momancjufqj ad meridiem,autuefperam iciunare,

Recitatur à Soto etiamillud Chrifti de Icmnio:Patcr tuus redder tibi. Quid ergo redder Deus pro leiuniofNum Rcmifsionem peccatorum, be uitam arternamC'

Qiiis non miretur,imo exccretur,hypocritarum indicia leiunium fuum tantireputantjUtexiftimentdignum efle, quod Remifsionepec catorum,ô6æterna uitajCOieleftibus uidcIicet,SCmaximis omnium bene ficqs compenfetur. Quid ergo, obfecro, fuis leiunijs magni faciuntC So/ lemus uulgo diebus communibus ac liberis,in aequinoiftijs, ab ortu fo/ lis,tribusaut quatuor horis J ant iuxta Germanica horologia, ufque ad horam nonam aut decimam â cibo abftinere. Fraterculi autem abftinent ' in diebus ieiunio fuo deputatis,adhuc unam aut alteram horam, ad uf que uidclicet undecimam,feu duodecimam,Et quanquam pauca dicun tur coenare,aut fortafsis omninonon coenare, tarnen in prandioitaopi/ paré be apparate edere ac bibere folcnt,uix ut ad ufque prandium fequen tisdieiconcoquere pofsintr Hoccine illud præclarum amp;nbsp;infigneopus eft,propter quod uniuerfacœleftis curia airurgat,amp;; obuiam procedat Ie/ iunatori,ut proiediis omnibus peccatis eius in profundum maris,com/ penieteitantum pondus SCaeftum diei gaudio æternaîuitæÇ Scio,ncce/ um,qui ad bibendiim dederit uni ex pufillis his poculum aquae frigidae, tantum nomine difeipuli,merecdem fuam perditurum.In præferttia au/ tem non eft nobis fermo de quauis mcrcede, quam Deus uel in hac,uel in futura uitafilqs fuis liberaliter reddere foletded loquimur de Remifti/ onepeccati,amp;æternauita,utrum ne Deusfoleatmercede hOrumlOngê omnium maximorum beneficiorum, leiunium unius aut altcrius horu læ compenfareClmprudens igitur filiusDci,quôd non manferitin maic/ ftate Patris fui,amp; miferit angelum queiidam in tcrras,qui docerct homi ncs tale genus Iciuniorum, ut ipfe â tanto mortis bCinferni dolore liber fui(ret.Sedidco,inquiunt,filiusDei neceife habuitmorfutleiunium ac ciperet uirtutem fatisEiciendi pro peccatis. Haec autem uanifsima hypo critarum figmenta,ha(ftcnusitarefutatafunt, ut ante freiem Euangcli), quod docet,filium Dei palTum pro noftris peccatis, ut expiarentur, non pro noftro Ieiunio,utipfum expiarctpeccata,conftarc non queant.

Cedo enim,pairus ne eft filius Dei pró Ieiunio impiorum,amp; nondû in Chrifto per fidcmrcnatorum,an piorum^Si dixeris, Impiorum, necefle habebis fateri,peccatapeccato expiari, leiunium enim impiorum non eft ex fide, Quiod autem non eft ex fide,peccatumcft,Siueródixeris,pi/ orum, manitefta eft uanitas, propterea quod pq, priufquam fufeipiunt iciunandnm,habentRcmifsionemomniumpeccatorum, amp;nbsp;ius æter/ nae uitæ,Neccft, quod haec beneficia augeanturuel minuanturin ho/ mine,per Ieiunium,aut alia id genus opera, Sedu bi Chriftus inhabitat in cordibus noftris per fidem,quamuis imbecillem, ibi eft tota pcccato/ rum remifsio, beuniuerfum ius æternae uitæ, Ac fides quidem ipfa auge/ riautminuipoteit,idquenon propter noftraopera, quæ nos facimns, fedautoreSpiritufan(fto,perpraedicationcmEuangeh),0fufum Sacra/ tamEorum, Chriftus autem ipfe, una cum benefieijs fuis,rcmifsionc ui yy 1 nbsp;nbsp;/

deïicct pcccàtof um,amp; ui'tâ ætcrna,heri dC hodic,ideni cft etiam îiï fecid/i Scd quia de lucre fuprà quædain diximus, reuCrteniur nunc ad dicluin Chnllijde leiunio,Pater tuus reddet tibû

Primùm cniiu, Chnftus non comitichdat h/s u^rbis Iciunfnm impîo kum feu hypocritarum jquod reqci't, fed commendat lefumum piorum, qui babcntjqiTemadmodumdidunleftjreniifsioncm peccatorum, amp;nbsp;ius æter næ uitaE,priüfquàni ieiunandum füfcipiunt, aut leiunium abfob uunt. Deinde non didtjtale kiuntuni effe fàtisfaÆorieni pro pcccatis,ôd merituniæternæuitae, fed tedpitféabjs beneficijscompenfatururrijfi/ eut de cIeemofyna,precatione,ôC abjs bonis operibus dicitutj quod fil am habeantmercedem.Ecquæj obfccro,eft merces ilia,amp; beneficia,qui/ bus Deus piunileiuniunicompenfat Videamusirerum hwiire ieiunff ufum,Sdhabebimus mercedem. Initio hoc genus ieiönrj (loquimur au/ tem non de ieiunio morali,quod eft,fobrietas,fcd cçrimoniali,quod con ftatcertisdiebusôi^ horis)adnionet homines,quemadmoduni ConfeP fio Prineipis recitat,depræteritis3autpræfentibus, aut imminentibus pc nciiIiSjUtquiaguntpœnitentiam , pergantardentiusfacere, quod fuct/ unrqm ucronondum aguntpoenitenti.im, excitentur, autore Spiritu fando,utincipiantpoenitentiamagere.Änuero,aut cxcitari,autinflanv mariadagendam pœnitentiam,exiguatibi mcrces,exiguum beneftei/ um uidetinC'Cert^ opus eft Spiritus fandi,quod non datur omnibus ieiunantibus,tamen talc iciunium non quidem per fe, fed coniundluni cumprædicationcucrbiDei,amp;;iprecationc , idoneum, non dico meri? turn, fed organon eft, quo Spiritus fandlusfoletah'quos ad poenitenti/ amuclinflammare,uel excitarc.Qiiod genus leiunij,0^fi publice in no ftris Ecclefijs non obferuatur iuxta ritus cçrimoniasFratetculorum, quia eft impoftura,ficut ante oftcndimus,nccobleruatur iuxta cfrinio/ nias Mofaicas,quia fumns uindicati in hbertatcm,obferuatur tarnen uc/ ritate,quiafolemus fuistemporibus ieiuniamp;fobn'j conuenire,amp;.'conci/ onibus uerbi Dei, populum ad poenitcntiam,0£l ad inuocationcm noinï IiisDei,perIefum Chriftum filium eius cohortari, de quo non eft,quód obnoxij limus iudicio Fraterculorum » Noftro cnim Domino ftainus aut cadi mus.

Deinde,quia tale leiunium folet effe qUalccunque exercitium fobrie/ tatiSjidcirco, qua: eft merces,qui ufus fobrietatis,idem etiam ad cçrimo/ nialcpiorum Iciunium referri fuo modo poft . Multus autem maz gnus eft fobrictatis ufus,0C multa ac magna fit bonarum rcrum ia(fturagt; crapula QC ebrietate.

Efaiæ quinto.Cithara 0d-lyra,amp;l tympanum,tibia,amp;l uinum in con uiut)sueftris,6dopus Domini non refpicitis,necopera manuum eius confideratis.Concionatur Propheta de crapula ,amp; deteftatur earn,quod conijeiat homines in tantum ftuporem,Ut nonhabcâtullam rationem confiliorumDei,neccogitentdefupplicijs , qua: orbi propter impiani fecuritatem imminent. T emperantia autem in cibo, ôé fobrietas, uirtuz tes funt,quibus homo in officio ita Continetur,ut Spiritus lancftus habe/ at locum,don.a fua excrccndi,0C mentem excitandi,ad confidcrationem confiliorum Dci,amp; obfetuationem uerbi eius»

Lùcæuigcfimoprimo.Caueteuobis,ne grauentur corda ueftracraz pula ÔC ebrietate,amp; curis huius uitæ,fubitusc^ uobis ingruatdies ille.

to^ tontines inopinatisamp;improm'fis malis obrnantur,amp;^ÔpprimantünEr go temperanha fobrictas hune ufumhabent,uthomines Spiritu fan/ lt;^tôdonati,£lt;adinoniti efFugiantimmincnhamala,Ô!S confequanturfa/ îurein,non quidcnipi optcrtemperâtiam, fed propter Chriftum filium Dei,quem remperanteSj5lt;;fobrij per fidem agnofeunt»

Qviarc,cum Iciiinium cærimoniale foerit in coetu piomm cxcrcitt/ «in rudimentum temperantiæ ac fobrietatiSjnon eftabfurdutn, fiifti iciumo laudes harum uirtutum , quodaliquoties uetcres feriptoresfe/ ciliC non ignorainus,fuoquodammodotribuantur,

AcjUtSocononnihilgratificer, cquidem ab hacloquendi formula, qua uetercs nonnunquàm uh funtjeiunium eft remediuni aducrfuspcc cata,per fe non abhorrco, ab impia autenaSotiamp;FratercuIoruni eins fententia abhorreo uehementifsiniè, Sæpe enim fieri fokt, quemadnio/ duin^ aliquotics in hoe kripto oftendinius, quód quibus uerbis uetcres p:è,autfa!tern noninipjèuh funt,qs hypocritæad ftabiliendam fuam iinpietatein abutanturjôCcum Faterculilimilia cum ueteribus loquun/ tu f ,d. Lsi in i ! ia tainen fentiant»

Nam lilciuinunidicaturremediuniaduerfuspcccatuni,ac etiamCut ampliusaliejuid conccdam)fatisfacfbopropeccatis,proptercaquodtem pciantiaSv fobrictate, multa peccata caucantur , quæhelluationeamp;C c/ briet iredelignari folcnt, öCinhunianoiudicio ebrietas fobrictate,heut amp;au3r;tia,e!eeniofyna, öCexecratio,prccatione,expictur,ex quo Orta: C'Uondam funt Canonicæ,quas itauocarunt, fatisfadliones, nonadnio/ dum repugno,nec eaniloquendiforniulamdanino. Siautcm,iuxtafra terculorum fententiam inteliigatur, leiunium ita cfleremediuni aduer/ fiispeccata , ut meritoaedignitate huius operis expientur peccata co/ raut Deo,5C impetretur Salusæternæuitacjhæcdeniuni eft deteftanda nnpietas.Nam h leiunium, (exempli gratia) quadragefimale cxpiatpec/ cat a eoram Deo,quid eft,quod femel tantum in anno quadragefimam, amp;nbsp;non ia?pius ieiunent^HieronymusrepraehenditMontaniftas,quod non contenti ieiunio unius quadragehmæ, tres in anno faciant quadra/ geiinas. (^udd h kiuniumeftexpiatio peccatorum coram Deo , certc Montandkeiniuriareprehenduntur, quod quopluresfaciunt quadra/ gehmas,eo mag,'s,exCcthcacius peccatafuacoraniDeo expient,Sedquid fado .cum non fperem,mcaliquidapud hoc genus homines pofte effice/ reC'Culanusdicit, quodadmutationemiudicq Ecclefiæ,(inteIIigitau/ tem noms ne Ecclefiæ, Prælatos ) m utetur ôC ludicium Dei,ÔC quod ftri/ pturaadteinpusadapcetur,ac uarièinteliigatur,itautuno tempore, fe/ t undum currentem uniuerfaîem ritum expönatur, mutatoritu,iterum le;itentiamutctur,ô( quôd praxisEcclefiæ uno tempore interpretetur feripturant uno modo, cCalio tempore,alio modo.Hisfacrofantftisaxi/ Oiïiat sadditSetusetiamfua,fedfcntentiacadem,uidelicet, Prælatisli/ betum elfe di fpenfirc,2C Autoritärem Ecclefiæ, (hoc eft, Prælatorum,) fitiscftè, Quûd autem uerbis profitcntur,reipfacomprobarunt,(^on/ dam(.'!qu!tCufanus)uita coniugalispræfcrebatur perEcckfiam Virgi naÜ, poft hæc Virginalis prælata exiftit coniugali, Progrediemurer/ go ad h m ! ! ia exem pla. Quondam in hoc dido, Bibite ex eo omnes, O/ M N 13 S crant OMNES: fed poftquam hic ritus mutatus eft, O/ MNES nonfuntamplius OMNES, Quondamleiuniumquadra/ gehiliale erat Lberum, Nunc, quia aliud uifum eft Prælatis, ita neccflàz

hum eft, ut qui negat effe latisfac/iioncm pro peccatfs, rneritum ärte?/ næ uitæjlit contranusCathühcæfit^ z'Xpoftolicæ do(ftrinæ,iCfitdamna/ tus cumlouimano,Aério alijs fchdhiaticis, Si libct Præjatis, honora/ turDcusIeiunio:fi rurftis liber,honoraturDcusefu. Qui entm ieiunat ftatutis diebus leiuniorum, eum cxiftiniant facerecultuni Deo gratifsi/ mum. Qiii autem die Dominica non ieiunat, ( nefa« cnim ducunt,co die ieiunare) fed prandct,ciim fcnriimr hoc fuo opère Deum fingulari hono rcafficcrc. Alias cultus Dei illis eft,abftincrc ab chtcarnium feriafexta, alias cultus Dei cft,ederc carnes. Cum enim dies Peftus Natalis Domini celebraturferiafextajionoratur Natiuitas Chrifti carnium eiu. Quid plurafSiplacetPrælatis, Scriptura facra eft oraculum Spiritus fandi, SirurfusdifplicetjScriptura facra funt Fabulai Aefopi. In tanta igitur Prælatorumamplitudineôtmaicftate , fruftra fufeipimus aduerfuseo/ rum impietatem c Sacra fcriptura amp;teftinionljs Uctaftioris Ecclefiæbel/ lum, Ac miror , quodSotus ad refutandam Confefsionem Principis tantum laboris fumpferit,ut aliquot dicta ftripturæ, dC ueterum fcriptoz rum reciter, cum pateateiuiamagiscompendiaria,adquam certefarz pc acmultum, cum perplexusha:litat,feleproripit, uidclicet,utautoriz tatem amp;nbsp;maieftatem fuorum Praîlatorum nobis tanquam Gorgonis caz put obi'jciat,quo prolate,fieri non poteft,quin quilibet noftrurn,Gorgo ne confpe(fta,faxo concrcfcat oborto,

Sed bene habet, Spero nos, diuino bcneficio, aduerfus hos uipcreos crine«,licfatismunitoseflc, Acfatcmur,magnam quidem efleautoriz tatem Ecclefiæ, fed eius, non quæ fumit fibi tyrannideminuerarnEcz clefiam, non quae è fcriptis Prophcticis Apoftolicis facit alutam, non quaemagis è traditionibus humanis,quamoraculisdiuinispcndet,non quæ mutât facramentaChrifti,in longé alia genera operum, quâm diuiz nitusfunt inftituta, non quæ inuocat homines mortuos, non quæuetcz rumritibusadimpietatemabutitur,denique non quæ manifeftam cxz crcetMagsan, amp;nbsp;Idolomaniam,fedillius, quæSolum Chriftum, caz put fuumagnofcir,quæ folafcriptaPropherica ÔC Apoftolica ita fedaz tur,ut ne Angclum quidem de coelo cum tjs pugnantem audiat,quæ faz ' cramentaChrifti in uero fuo ufuconferuat, quæ folum Deum Patrein per unigenitum Filium fuum Dominum noilrum lefum Chriftum, in Spiritu fando inuocat, denique quæ omnem Magaan Idolomanian ex animo deteftatur.

De hac ucra Ecclefia gloriën tut fane multi SC magni, qui inboc munz do rerum potiuntur,amp; quærant occafiones, ut nos, quoquo modo polz lint,opprimant,ueniet autem,ueniet cert© tempus, quo paz lam dcclarabitur,cuftodem Ifraelis,ncque ofcitare,necp dormitare»

Efütaturo mihi facerdbtalemConfecrationem, (eu ut xô diusloquar,magicam incantationcm Aqamp;æ, Salis, fiC alia?

O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nedidioncscarum,utuocant,amp;:cxorcifmos, qui publice

extant in ijs libris,quos aln appellant Obfequialia, Bene didionalia,alij Agendas,qnibus in teftimonium accedit etiam liber, cut tituîum fecerunt, Pontificale,

CûmenimConfefsioPn'ncipis rcprehcndcreteos, qui aqua bcnecfi/ lt;î^a,(ficenimilliloquifolent)at«nturaddcicndapccCata ueniah'a,fiCSa? le,ad facicndasrcsalioquinoxiaSjfalutareSjibiSotus exponit qindcm fex fuo Richardo S)C Aftcxano,quomodo intelligendum fit,cûm dicïtur, Aqüam benedidani dclere pcccata uenialia, Jlegat autem Eccicfiam Ca tholîcam (entire,quod fal benedidum faciat è rebns noxqs,faliTtares, Ac prûfcdù,quod dicit,uerifsimum eft.Netp enim Ecclefiæ uerè Catholicæ tinquam in nientem ùcnit,tam horribilis Magiæ,quam Pontificia colki nies in fuis facrisdefignat,

Recitabinnisigitnr primum omnium exorcifmos amp;nbsp;bencdidionesgt; quibusinconfecrationeaquæamp;falis utifdlent,utmanifeftum fit, undc Confeisio Principis fua deferipferit,

Procedat facerdos in habitu faccrdotali, cum ftoîa, ad locum folitum, ubi præparata fit aqua cum (alc,amp;dicat ter CRVCE fignandoiAdiUto rium noflrum in nomineDomini,quifccitcœlumamp; terrain,

Exorcifo tecreatura Salis per Deum »ï* ùiuû, per Deum uerum, per Deum fan(flum,per Deum, qui te per Helizaeum Prophetam in aqua mitri iufsitjUt fanarctur fierilitas aquæ,utcfficiaris fal exorcifatus, in SA LVTEM credëtium,ut fis omnibus ce fumentibus S ANITAS ANI? Mae Corporis, effugiatatq; difcedat ab co loco,quo afperfus fue? ris,omnis phantafia 8^ nequitia uel uerfutia diabolieg fraudis, omnifquc ipiritus immundus adiuratus,amp;ic,

Immenfam clemcntiam tuam omnipotes ætcrncDeus humiliterini ploramus,uthanccreaturam falis, quam in Lifumhumani generis tribut fti,bcne dicere ÔC fan dificare digneris, ut fit omnibus fumentibus SALVS MENTIS amp;nbsp;Corporis, SCquicquidexeotadumuclrefpcr? fum fuerit,careat omni imniundicia, omnilt;p impugnationc fpiritualis nequitiac

Exorcifo tc creatura aquæ,in nomine Dei Pa tris omnipotêtis,SC iii nomine lefudEChriftifilij eius Domini nofi;ri,amp;in uirtuteSpiritus'ï'faii di,ut fias aqua exorcifata ad effugandam omnem poteftatê inimici,ôô û pfum inimicû eradicate SC explâtare ualeas cû angclis fuis apoftatjeis etCir

Vittutem bcnc’i'didionis tuæ infunde , ut creatura myficrijs tuis feruiensadabrjeiendos daemones, morbosq^ pcîlendos,diuinacgrati± fumât cfFcdum , ijt quicquidin domibusj uel in locis fidelium hæe

unda rcfpcrfcrit,carcat omni immundidajiberetur â NO XA, nom'I/ licrcfideat fpiritus pcftilens,non aura corrumpcnsjdifccdant omncs in/ fidiæ latentis inimici, £Cc»

Prarfta quacfumus domine per liane aipcrfionem aquae,fanitatem nie t!s,intcgritatem corporiSjtutelani falutis/ecuritatem lpci,corroboratio/ neni fidei,hicamp; in æierna feculorum fccula»

Vbi Canon dicitjBencdidani aquam fuper eos ipargat, ibi addit glo/ fa, V t per eam tollantur uenialia pcccata.

Et Canon Alexandri Pótificis,qucni Canonem Sotus ipfepaulo poft recitabit,affirmât, ipfosaquam fale confperfam populis bencdicerc,ut eaeundi afperfi fandificcnturacpurificcntur.

Et de bcnedidlionc herbarum dicitiir : Domine iandle Pater,fiCc.Tu bcnc^dicere,^^ fangt;i cîïficaredigncrishascrcaturas herbarum, ficut benedixifti quinque panes in deferto, amp;nbsp;duos pifees, fatiafti quinque millia honiinum uirorum,oinnescpquiutunturexcisbene ^dicereöi^ find: clificare dignare,uteislitfanitasanimae amp;nbsp;corporis , in nomine Pagt;ilt;tris SiC Fl gt;ilt;hj,0C Spiritus ^ifandli. Et omnibus hominibuspeco/ ribufquc,qiiiex hocguffauerint,omnem putredineni,amp; omne phan/ tafmadiaboh',amp;omneni morbum,5ComncmpeftiIcntiam dolorem expcllcre digneriSjamp;'c,

Hæc Seid genus aha teftimonia , quae publice extant, perfpicue pro/ bant,quôdPontificiacolIuuies,quamSotusfalfo uocatCatholicam Ec/ clcfiam,feiïtiat afperfionem aquae benedidæ tollere pcccata uenialia, ßC falem confecratum facerc ex rebus , quas illi noxias putant, fsf lutares.

Primiim igituraides,quamueridicusfitSotus, cum negatCatholi/ caniEcclefiam, (hoc eft ) Pontificiam fuam colluuiem fentire , quód Sal bencdidfusfaciat ex rebus noxqs uel corpori, uel animae falutares. Deinde,uides,quódcùmcxorcilàntcreaturas, perindeaefielîcntâDia bolo obfelîæôc inquinatæ plurimum accédant ad fententiam Manichac orum,qui fenferunt creaturas à natura maliitainfedfas, utnccelTèhabc# antcas purgare, Vnde Si Carhariüx, hoceft.purgatores appellantur, Cùm igiturPonrifîccs,amp;SacrifîcuIi,fufcipiunt bonas creaturas, quas Deuscreationc, ßCuerbofuofandlificauit, amp;nbsp;quarum fanÆfi'catio fua cuic^ prccationcappIicatur,exorcifmis5Calfjsritibus fuis à Diabolo pur gandas proledlo non uidemus,quid hacin parte à ManichæisCathari/ flis différant. Ac fi quis rem diligentercxpcnderit,tantum abeft,utbenc dicîio,quafacrificulicertiscxorcifmis,crucibus ,5Cahjs ritibus aquam, falemid genus alia confecrant,fit pia amp;nbsp;cœleffis bcnedi(5î:io,ut potius uei è fit magica incantatio.Etfi enim fal Si aqua habent fuum in hac uita corporalen! ufum,ex generali Dei crcatione,ramen non habent ex ea,ut fintfumentibus falusmentis,ÔL fintterror Satanæ,acfugcnt Ipiritusim mundos,quemadmodum illiin exorcifmisfuisrecitant.

Dcindc,nec habent hoc e fingulati inftitutione Si uerbo Dei. Teftan/ fur enim fcriptorcsPontifîcfj,quôd Aqua benediefta, nonfitàDeo, fed abEccIefia, utipfiloquuntur, inftituta. EtSotusipfeaffirmâtAquam benedidfam ,S)i alia huiufmodi, nec certa fide,ut facramenta,haberijOcc cei to uerbo Dei inftituta efïè.

öE cönSecräti one aqvae, sALiAerc. M ’ Sufci'pere autem creaturâcertiscxorcifmis, ccrtj's uerbiSjS^crudbiis; tcrtifqiie prcculis confecrandain ad com ufum, qucm ncccxnaturali creationc, nec ex diuina ordinatione,aut ccrta Uerbi Dei inftitutione ha/ bet,non eft ftudium uerx pietatis, fed fupcrftitiofæ magicac incanta/ tionis,quemadniodùm fupra in explicatione Chrifmatis oftendimtis; Qiiare, cum uides Sachficulum in habitu fuo fàcerdotali cum ftola ad benedicendam aquam ÔC fakm procedentem, cogites te uidere iTrvJ^oÿ quendanipublicum, qui, quodùulgarcs incantatoresfuisadiurationi/ bus priuatimfacerefolent,hocine^4lt;’®ê)'*«lt;’k fuis carminibus ÔC exoreiß tnis publice facial, nifi quod illi externam tantum corporis aut faculta/ turn benediclioncmpolliceantur,hieautem ctiam cceleftem mentis in/ eolumitatem promittit,tantoiHis execrabilior , quanto magishomi/ lies in afîèquendis per uanos exorcifmos cœleftibus ac aeternis bonis falfuntur,

Sed audiamusnunc,quibügrationibiisilh' fuperftitionem 6^ magi/ am Riam defendere conentur, Agnofeit, (ihquitSotus)pietas Chri/ ftianâjamp;cxChriftJ promifsionejamp;ex traditiorie Apoftolorum,a facer/ dotioipfoChriftideriuariunguentum illudfandificationis non folum in facerdotes amp;nbsp;Sacramenta, fed etiam in ipfa inanimata,quorum in Sa cramentis eft ufuSjUt AItaria,uafa,ueftes, amp;denique in omnia, quæEc/ clefiæprecibus,uel adulûmSacramentoruni, Uelad præparahdosft'de/ iesconfccrata funt,

Habes uerba Soti,fed quid funt,quæfo te,nifi uerbafNôtiim qùîdent tftilîudPfalmûSicutUnguentum , quod defeenditin barbam, batbant Aheron,quod defeendit in oram ueftimenti eius,Et fignificat, Concor/ diam fratrum,ac præcipuè doclomm Eccleliæ in ucra do(ftrîna,tcm efle Optimam,quódqucmadmodunlbaïfamümeffufum fuper caput Ahe/ •ronis,6lt;deflucnsin barbam,ac ueftimeniaeius, replet omniafuauifsi/ mo odore,ita confenfusxdocftrinæ recréât unnterfam Ecclefiani»

Notum eftamp;îlludIoannis, Deplenitudine eiUs accepimus omnesj’ figniHcat,omnes pios credentes inChriftum frui beneficio ChriftijUt delicct,quód Deus fatieat eis,remittat eis peccata,adopter eos infilios Sd hæredes fuos,amp;^ largiatur eis æternanifoèlicitatem propter Ghriftum,

Notum illiidquoqi loînis eft, Vndio,quam Uos accepiftis ab co, ma net in uobis,amp;c.Et fignificat pios^credentes in Chriftum habere Spirits fanâ:um,cuiusdult;fturegantür,Qtïi enim non habetSpiritum Chriftii non eft eius,

Notum eft Sc illud Pauli :Quicquidcrcauit Deus, bonumeft,0Cni/ hilreiicicndum,ficumgratiarumaSi:ione fumatur, Saricftificatur enini perfermonem Dei, acprecationcm. Etfignificat, quod ficut Creatuz ræcrcatg funtuerbo Dei bonac,ita ufus earum fit nobis faneftus ÔCutilise fiDeum uerecoluerimus SC adorauerimus, SanClis enihi omnia funt fanctàt

Sed quodChriftus contUlent poteftatem in facrificiilos Pontificios inftituendi noua feu facramenta,fc« facramentalia figna, ôé cönfecrand» aut exorcifandiinanimata,ut accipiant uirtiitcm fanâdi homines à mor/ bis Sc expellcndi dæmones, hoc demum falfifsime amp;nbsp;impudentiftime fingitur, nec ex ulla, uel promifsione Chrifti, Uel traditione Apoftoloz rum conftat.

hngin'sloqucntur nouis/crpcntes tolient, ôi. fi quid ktale bibcrint.ncn nocebiteis.Superaegrotos minus irHponent,amp;benehabcbunt ♦ Hæc àutem promifsio non eft generalis, fedperfonalis »Donum enim cden/ dorum miraculorum jficut fuit collatum in Apoftolos, QC quofdam all/ oSjadconfirmandamautOritatem dodn'nac Euangelij, ita non cgrxdi/ tur perfonaseorumjinquosfingulariconfilio Dei collatum eft, ncc ab alijs eftin exemplum trahendum»

Vanifsimum igitur eft,fi facrificuli iadauerint fejautoritatebuius fi/ poftolicacpromifsionis,habercpoteftatêconfecrandiinanimata, utfmt munimentaaduerfus omne genus morborum,öd diabolorum.

Deinde,cxiftimat Sotus exorcifmos fuorum facrificulorum eflè efiv caces,propterea quodGhriftus facerdotibus fuiSjCficutSotus loquitur,) deeflenonpofsiu

Refpondeo e4lt;(«AtxTlt;x«f, dupliccs efte Sacerdotes, Alios Chrifti, ali/ os Anticbrifti, amp;illos quidem efle Ipirituales facerdotes, quorum mi/ niftri funtApoftoli,acomnes qui Euangelion Chrifti uere docent, quemadmodum alias explicatum eft : hos autem eflè impios Sacrifi/ culos amp;nbsp;Incantatorcs , FateOr ergo, quod illi/pirituales facerdotes a/ nà cum miniftris corum, habeant manifeftas proniifsiones,de exau/ ditione precumipforum ♦ Eric,inquitProphcta, antequam* clament, cgoexaud am,adhucillis Ioquentibus,egoaudiam, Et : Voliintatem timentiumfefacict,amp; deprecationem eorum exaudiet » Et; Quarcun/ que petieritis in deprecationc credentes, accipietis ♦ Sed quemadmo/ dum hi in cultu Dei nihil fufeipiunt agendum, nifi quod uerbo Do/ mini fueritconftitutum,itanihil fufeipiuntprccandum, nifiexuerbo Domini, ex quo QC uoluntatem Dei cognofeunt, fiduciam in De/ urn concipiunt.Quare fieri no poteftjUt Chriftus precibus eorum defit. De facerdotibus aut Antichrifti, amp;(. de Sacrificulis Magicis diciturrMale/ dicam bcnedicftionibus ueftris ♦ Et;Cum extendcritis manus ueftras, ftuertam oculos meos à uobis, QC ciim multiplicaueritis orationem,non exaudiam,Manusenimueftræ fangüinc plcnæ funt, Et: Inuocabunt me, Sc non exaudiam, mane cxufgent,0C non inuenient m e, Qiiom 0/ do enim Deushorumbenedicftionibusbcncdicerct, ÔC prcces exaudi/ ret,cum incerti flucftuent,SC palpent in mcridie,ficut cæcus folct palparc in tenebrisC Fatetur enim Sotus iplè, quod qux de aqua benedida prac/ dicantur,non teneantcertafide, certo uerbo Dei inftituta,feduclcxfi/ ducia in Chriftum, (fieenim loquitur, ut manifeftum fit, hominem ucrtiginelaborarc,) ucl ex confuctudineSCludaforum Sc Gentium, fu/ feepta fint,aut permifla, Quis ante fe eorum benedidionibus ac precati/ onibus crederet,qui hacfitant ipfi,ac quouis uento circumferu ntur, 6C ne fciunt,ubi confiftantf

Addit Sc illud Sotus quod quicquid in afperfionc aquae benedi/ dac, Sc in omnibus alip id genus rebus fit, id totum üirtuti Pafsio/ nis Chrifti tribuatur, Hafc cadem eft priuatorum SC uulgarium Ma/ gorum confefsio SC aflèueratio , quod quæ per exorcifmos , QC her/ bas fuasfiunt,nondiabolica,feddiuina uirtute, per inuocationemno minis Dei fiant « Cum autem non extet de hac re uerbum Dei, fi/ cut fupra oftendimus , quis faciet nos certiores , quod Deus effundat fingularem fuam benedidionem per hominum exorcifmos in illas crcaturaSjSC quod uirtusPafsjonis Chrifti per has in nobis fit effieaxf

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Experientia

15xperi€ntia(inqin€s)teftificatur4Seduerbum Domini prohiber fideni habere ijs miraculis,quæ nos ad nouum ÔC à uerbo Dei alienum cuftumi qualis eil cultus aquae benedidae,ôiffiniiliunirerum,abducunt.

Sifuirexeritjinquitjin medio tui prophètes, aut qui fomniiim fe uiz diffè dieat,ÔCprædixeritlignum atque portentuni, euenerit,quod loz cutus eft^^dixerittibi:eamus, 5^ fequamur deos aliertos, ( hoc elt,alicz nos Sc nouos cultus Dei) quos ignoras,(hoc eft) qui non (tint uerbo Dei commendati,necaPatriarchis, Prophetis,aut Apoftolisinftituti) non aiidies uerba Prophetæ illius,aut fomniatoris,quia tentât UOs Donn'nuS Deus uefter,

Surgent PfeudochriftijôC Pfeudoprophetac,SC dabunt ftgna magna Ct prodigia,ita ut in erroremindueantur,ftHeripofsit,etiam.clecfti,SCc.(^ia re licut nec uanis fermonibus,ita nec miraculis facrificüIorüni,ÔC magoz rumhdeseftadhibenda. •

Repent Afetus SCilkid antéa totica incukatum 5 quod uirtus PafsiOz nis Ghrifti,applicetur nobis non tantum per baptifmum SC alia facramêz ta,ucrutnctiani peromnia pia Opera Sc deftderia. Et tarnen interça non certa fide tenet,hocfieriaquabenedi(fta, aut ingrefruEcelcfiæ,fedtâtani Iperat id pfetate quadam,SC fiducia diuinat bonitatis.

Acdeapplicationequidcm uirtutis Pafsionis Chrifti, füpra demonz ftratum eft,quód ca Pafsio applicetur nobis tantum uerbo SCfacramenz tisEuangelijperfidem i. Nunc autemmiranda eft Sotiuertigo quód cùnineccerto uerboDei,necccrtafidetencat,uirtutem PafsionisChriz , fti applicari nobis afperfioneaquæbenedicftæjaffirmet tarnen fe hoepiez gt;nbsp;täte quads Sc fiducia diuinæbonitatisfperare.Qiiæ enim potefteffepiez tas,abfquccerta fideS'Qiiæpoteftcftè fiducia diuinæ bonitatisabfq? cerz to uerbo Dci;’Fides,inquit Paulus,éx auditu eft, Auditus autemper ucrgt; buniDei.Sed Afotus,ficutfingitfibiDeum quemuult,itafingit etiani fibipictatemSCfiduciani quani uult,abitp ullo uerboDei, utprætcr fpez eiem quandam externam,SCfermoriem oris,religioiftorum hypocritaz rum plané à religione ludæorum 5CTurcarum nihil différât.

Cæterùm,poftquaniSotus multas ntigas de aqua béneditfta ÔC Salcj fed abfque ullo fale effutiuit,accedit tandem ad recitandas autoritäres faz cræ fcvipturaCjSC Ecclefiafticorum fcriptorum. Obedite,inquit, præpofiz tisueftriSjSefubiaceteeis. ÉtGhriftusinEuangelio: Qui uosaudit,mc audit.

Quid ergo ad hacc dicemus An non Nouatóres illi hairetici egregie funt his tcftinionijs refutati f Sed paucifsimis refpondeo lt;nbsp;Obedienz dum eft præpofitis, uidelicet Verbum Deiprædicantibus,rton Magiz cas incantationcscxercentibus.Et:Quiauait Vos , uidelicet Apoftoz Ios,Euangeliort Chrifti adnunciantes,(nón uos facrificulos, aquam, faz lem ÔC herbas,magicis fuis cxbrcifmis incantantes , Vides ergo, quam appofiterecitaueritSotushæcteftimoniafcripturar.

Recitatur etianidi(ftum Auguftinijqui proponitrcgulam,utquæ n3 funt contrafidem,nec contra bonos mor€S,SChabent aliquid ad exhorta tionem uitaemelioris,non folum non debcamus impróbare, ncrumetiS laudando SC imitando feCiari. Agnofcimus SCnos hoc Auguftini,in fuó loco,di(ftum.Sed Sotusimprudenterfacit, quódporrigat nobis arma, quibus ipfuin coqficiamws, Nam cx hoe Auguftipi diClo mandeftma

eft,quod Exorcifrni,quitus facrificuli'aquamjfalem amp;^Iicrbäs, ad dclctf/ da peceata uenialia,0(^ ad efFugandos diabolos confecrant, mcrac fint irri pofturæjSf^ execrandæ incantationes.Primùm enim hi cxorcifmi non fo lum non habent teftimoniuni uerbi Def, ucrumetiam pugnant cum uerbo Dei.

Deutj8,Non fit mal eficus,nec incantatör,nec qui Pythones confulat Ô^cOftendimus autem fupra, quod tales facrificulorum exorcifmi non fint piæ benedidliones,fed maleficac incantationcs,

Exod^iOtNonaflumes nomen Domini Dei tuiinuanumjnillisau tern facrificulorum exorcifmis aflumitur nomen Dei inuanum,quia aQ fumitufadtransfcrendascreaturasineumufum,ad quern nec generali Dei creatione,nec peculiari Dei ordinatione inftitutae funt,

Exiftimat quidem Sotus,induftrius fcilicet uir,quod cum hacc ucrba (Non exorciles aquam 0^ falem)non contineantur,iuxta literam,in facrx fcriptura,non pugnent cum uerboDei, Dicit enim t (^uöd non fit uerbS Dei haec tcftificans,etiamfi fatcamur,nihil obeft,fatis eft,quod non fit co trarium ôi^c.Nos autem inpræfentiânon de litera,fed de fententia uerbi Dei loquimur,0dpalam iam oftendimus, quod illi cxorcifmi pugnent cum ucra certa uerbi Dei fententia, Addemus amp;nbsp;aliud feripturæ te/ ftimonium,

' Deut,i2,Nonfadetisibi,quacnoshtcfacimushodie,finguii quodfi/ biredum uidetur.Etiterum:(^odpræcipio tibi,hoc tantum facias Do mino,necaddas quicquam nec minuas.Pontifices autem in inftituen/ dis fuis exorcifmis,fecerunt,non quod uerbo Domini, qucmadmodüm fupraindicauimusjfed quod fibi ipfis redum uidebatur,EtChriftusfili/ us Deiinftituit,amp;^addiditEuangeliofuo, duo tantum externa figna,ui/ delicetbaptifmum,0^coenamDomini,quibus,tanquam organis,expel/ latabhominibusdiabolicasphantafias, amp;nbsp;conférât eisiànitatcm men/ tis.Pontifices autem 8é facrificuli his fignis non contend, adduntèfuopc nu aquam benedidamjfalem conlecratum,SC herbas exorciiàtas, utiariî apudfuosmulta maiothorum,quàmChriftiSacramentorum ratio ha/ beatur,Hoc certè eft uerbo Dei addere, adeoque aduerfus Verbum Dei peccare.

QuodautemeftpeccatumcontrauerbumDei, hoc etiam eft contra Fidem.Peccatum enim non eft ex fide, Qiiar e manifeftum eft, quod ex/ orcifmi,quibus Pontifices ÔC Sacrificuli creaturas, abfqi teftimonio uergt; bi Dei,confecrant,pugnent cum fidc,amp; fint contra fidem.

Deinde tales exorcifmi funt contra bonos mores,Etfi enim non uidc? as facrifictilos in exorcifandis aqua, fale dC herbis, praedari, latrocinari, furta St?adultcria committerc,aut alia ftclera aduerfus iecundam dccalo gitabulamdefignare,tarnen peccant aduerfus primam tabulam jquod fequantur alienos Deos,(hoc eftjah'enum cultum Dei,6C defi grient ido/ (omaniam,ac ufurpentnomenDominiDei fuiinuanum,Hi funtpefi fimi,0!? execradi mores,multo minus in Ecclefia fercndi,quàm furta aut Iatrocinia,aut adultcria,

Poftremo tales cxorcifmi nonfolumnonhabcnt aliquid ad exhorta/ fionemuitæmeliorîs, ut potius abducant homines ad uitam fccleratif fimam,Homines enim finguntfibi exiftarum return exorciftnis confe/ cratarum ufu,nefcio quam tutelam, SC protedionem,exqua itafecuri redduntur,utprimum quidem impudenrer peccent,iperantes fe aquahe nedida,

DE CONSECR ATI ONE A QV aE, S ALIS, ezf» 8(/ hcdiôl3jamp; herbis confecratis fatis aduèrfusSatananl miinitos,nec habcre Satanam ah'quid l'uris in ipfos,etiamlî in peccatis pergât, propterca quôd ufii harum rerurrt fefcputcnt fandificari, ÔC. aducrfus Satanam defendiï Deinde cûm fiducia, quæ collocatur in ufu harüm rerum fitimpia^ quemadmodurnoftenfumefti fieri non poteft^ut homines ope earum in ueris tentationibiis QC. terroribus iuuentur* Itaque, cùm præ earum u/ fucontempierint Euangelion Dei, ÔC nefeiant uerum ufum uerorum Sacramèntorum Chrifti, noneftaliud reliquumjquam.utariimumde falute fua defpondeant, utiftarum nugarum ufus non folum non exhorz tenir horriines ad meliorem uitaitl, fed etiam abducat homines adimpiè tatem deiperationem.

Cüm igitur exordfmi illi Pontificum Sacrificulorum fint contra fi/ dem,contra bonos mores, amp;nbsp;contra ædificationem ecclefiæ, tantum ab/ eft,ut fint laudandi,probandi ödfedandfiut potius fint execrandi, Öd congt; tento ftudio cürititp fugiendfi

ProdUcitur ödin medium Alexander Pontifex eius nominis primus,gt; quem aiunt confecrationem aquæ öd falis inftituifl'e. Et notum eft, qudd ex Epiftolis,quæ ipfi infcribuntur,tralatus fit Canon de aque öd falis con/ fecratione,in Décréta Pontificum.Sed non eft obfcurum,quód Romani impoftores adferipferint nominibus primorum Pontificum ficfticiase/ piftolas ut autoritate uettiftatis fuam impietatem tyrannidem ftabiJi/ rent Etfiis Alexanderinftituitexorcifmosaqug dC falis, cür non,quod ipfefcribit,fequiturf In prima enim epiftoladicit;Quid aliud eft reif cere mandatum Dei,quam priuato confilio,iudicio humano,nouis rebus co/ ftituendis liberius delecftari 2* Vnde öd alibi feriptum eft ; Ne tranigredia/ tistcrminosantiquos,quospofUeruntpatrcstuü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Cur, quæfo, Alexander hoc non fibi ipfi conCionatur 2* InftitOit enirri donfecrationem falis öd aqüæ, quæ nee uerbo Dei eft inftituta, nec ab A/ poftolis,autoritateEuangelijChriftitradita.Qiiidhoc,iuxtaipfaAlexan/ dri ucrba,aliud eft,quam priuato fuo confilio, öd humano iudicio, nouis rebus inftituendis liberius deiccftari, öd terminqs quos pofucrunt Pa/ tres, qui funtpræcipuiomniumChriftusöd Apoftoli cius, tranfgredi2* Sed Alexander, inquies, fecutus eft hac inftitutiorie exempla ueteris T e/ ftamenti, de cineribus uitulæ, Öd de fale Elizæfi Secutus etiam eft exem/ plumfimbriæChrifti,acbreuiter,fecutuseft,iuxtaSotum, confuetudinc Iudæorum,ôd Gentium. Exiftimat enim Sotus confecrationem aquæ Sd falis ex ludajorum öd Gentium confuctudine, in ecclefiam tralatam, aiit propter infirmosperrniftim,

Qiiod igitur ad exempla ueteris Teftamenti attinct, Confefsio Princi/ pis perfpicuè exponit,imitationem eorum non elTe uerbo Domini man/ datarri,fed humano arbitrio ufitatam.Sotils autemfatetur quidem id ue/ rum effcjfed addit,Nec efle prohibitam. Ageigitur, accipiamus intereà confefsionem aduerfarif, öd fentiamus illam ueteris legis imitationem, uerbo Domini nec mandatam,nec prohibitam eftc, (hoc eft) rem eflein/ di{Terentem,certe nccefte habebit aduerfarius,uelit, nolit, fateri, quod fit cultus humano tantum arbitrio cxcogitatus öd inftitutus, nec ulla ex par/ te cum cincrc uitulæ Mofaicæ, öd cum fale Elizæi conferendus, Cinis e/ nim uitulæ, non fancftificabatur humanis cxorcifmis, fedcolligebatur öd ordinabatur in ufum corporalis emûdationis diuino mandato. Aqua au/ fern Pontificia proponitur utenda,humanis tantum cxorcifmis. Simili/

tcræElizæus,non cxordfabat falem fuisuerbis autcbaraderrbus,fed fimpliciter ini)cicbat eiim,dju(no prçcepto,in fontcm,amp; fanabatur aqua, SaeriHculi autê exorcifant falêfius ipforum uerbis ôC charadcribus,amp; inrj ciunt eum tn aquânullo Dct praccepto. Quarc neceflariô fequïtur, uaniO fimam eflêiïnitationeni, ÔC cultum inter ea facra referendum, de quibu», ChnftusfiliusDeidicit, quod fintplantatioeradicanda»

Sed prætcr hæc,oftendimus paulô antc,ufum iftorum cxorcifmorum eflcimpiumamp;Magicum,(hoceft)eflecontrafidem,bonosmoreSjÔ£:çdi ficarionem ecclefiæ, ac fuo loco cxplicuimus illud Chrifti : Fruftrâ colunt ïhe docentes dodrinaSjpræceptahominum, Docuimus etiam alias ex Äuguftino, quod ca ueteris legis facra, quæEuangelion Chrifti cum ho/ riore fepcliuit, fic irreparabiliter fintdefcrenda, utquicunque Chriftia/ norum ea celebrate uoluerit, tanquam fopitos cinercs erucre, non fit pius dedutftor uel baiulus corporis,fcdimpius fepulturæ isolator. No habent igitur Pontifices ôC Sacrificuli corum, quo fibi, ucl exemplis uel miraculis Veteris Teftamentiinmagicis fuis exorcifmis blandianz tur.

Inexempio aiitcmfimbria:Oeftimenti Chrifti,uidemihi,qiiælb,funiz rhamRomaniimpoftoris impudentiam, Dicitenim:Sitaóïufimbriae ueftimenti faluatoris faluatos infirmos efte non dubitamus, quanto ma/ gisuirtote facrorum eius uerborum diuinitùsfacrantur clementa,quiz busfanitatem corporisanimachumana percipit fragilitas, Non ncgamus,qUin Deus non elementatantdm,uerumetiamaliascreaturas uerbo fUo fandbficecillaautem cxecrandaeftimpudentia,quód audeant fnaiorem falutem per exorcifmosafe,fuoipfornarbitrio,abfcpmandato uerbi Dei recitatos polliccri, quam quae per fimbriam ueftimenti Chrifti jftmulierem hæmorrhoufam emanauit.

Ethic aperteproduntfuammagiam. Exiftimantenim eauerba,qoae ipfi pro fuo arbitrio è facra fcriptura colligunt 8C fcligunt,tanta: efte uirtuz tis accfficaciæ, uf fi ea, adiedis fuis charaderibus, fuperaquam SCfalem recitauerint,mutent amp;nbsp;transférant naturam aquç amp;nbsp;falis, ad efficiendam amp;nbsp;in homines transfundendam corporis SC animæ fanitatem,

Hçc profedo manifefta eft Magia,nullo modo fcdanda,fed omni mo do deteftanda amp;nbsp;fugicnda,qucmadmodum alias, cum de chrifmate agez rctur.pcrfpicuc demonftratum eft.

Qiiiduerd illudeft, quód Sotusadconfirmandam lententiamfidicrj tllius Alexandri,dicithas aquae ÖCfalisconfecrationes tralatas efteineez clefiam ex confuetudincGentiöf QuidfNum facraimpiarum gentium transferendafuntin ecclefiampopuliDeiç'Qiiid ergo illud eft,quodMoz fes fpiritu fando afflatus dicit : Caue ne imitcris gentes, amp;nbsp;rcquiras cæriz monias earum ? An Chriftus SC Apoftoli eius non fuerunt fatis idonei QC fufficientes prafeeptorcs pietatis, ut ncceflc habeamus exempla facroz rum,amp; benedidionem etiam abimptjsGentibuspeterefSed amp;nbsp;de hoc locodiximus copiofèincapitedeBaptifmo,cùm de chrifmate fermo eft fct. Manifefte autem ex his omnibus uidcs, quod Religio Pontificia non fit inftitutauerboDei,fed partim ex abrogatis cacrimonrjslcgisMofaiz eæ,partim ex facrisôi^ ritibus Gentium, partimè ftcramentis quidem noui Teftamenti, fed impietate hypocritarum corruptis SC deprauatis colleda*

Relinquamüs igitUr Ulis fitas fordcs amp;nbsp;impietates, ( fiquidem laquco diaboli

TJE sacra SCRIPTVRA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 815^

'äiabbttomm'noirretiticflè iioluerint,)-nosautê fedemur cam pietafcm, lt;nbsp;qua docuit nos Euangch'o fuo filius Dei Dominus nofter lefus Ciiriftus, 'ut ipiritu eins fantflo donati, ueram amp;nbsp;æternam benedidlionê habeamus» De facra Scriptura.

.t^' ; Tfi de hoc loco, ueram amp;nbsp;piam fen tennam fan's copioïè irt Tj^ohiyoiiivois expofuijöC qug Sotusin fua Confufione, ac Cço/ contra auton'tatê,fufficienfiam,feu perfedionem,0£:pér/ Ig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpicuitatcm facraefcripturæ efFutiuit, luculenter refutaui, ta/

mcn,quodfcElicitereueniat,amp;commodo ueræ eccleliatfilq Dei Kat,ad huius loei traélationeni iterum, nee cemerè, nee cafu accedo, Poftquàmenimfuperioracapita,quïfc præcipua dogmata piædoélrinac 'cont!nent,abfoluiirem,cœpi percurrere librumfic fan's prolixum, quem .Sotus,fiue uetus ille hypocrita,fiuenouusSycophanta,lnieaIiusquil/ piam loquacifsimus Rabula, nomine Defenfionis aduerfus meaProie/ ■gomena edidît.Bone Deus,quas ibi calumnias, quas fraudulentas inter/ pretationes, quas deprauationes, quas tergiuerfationes, quæ mcndacia, quas blafphemias non uidi f quos uipereos afflatus non fenfi C Diceres, 'Satanam uirus fuum aduerfus uerè piam dodrinam conceptum, non in me tantum, fedetiamin uniuerfam ucram eccIefiamKIq Dei,femelö^ cumulatim euomere uoluifle.Tonis cnim illeÜber eo tantum tendit, co 'fpcc7at,ut abducat nos a facra fcriptura,hoc eft, ab oraculis fptritus fandi, ad commenta fpiritus Satanæ, â certitudinefidei, adincredulitatem, Sé3 ■Chrifto ipfo,ad antichriftum.Àc de alijs quidê alias Jn præfcntia autêper Jlringam Sé conferam ca, quæ Soms in fua opinata Defenfione,de facra feripmra uaric fparfit,ut ucrafilij Dci ecclefia manifeftè cognofeat, quam uiruicnto animo,fub fpcciofifsimis tarne uocabiilis,im pij nollri aduerfa/ Xij,erga oracula fpiritus fandi affedi fint, Sé quanta æternæ noftræfalutis ncccfsitatc, adeonferuandam ucram iacræfcripturæautoritatcmurgea/ mur.

In extremis diebus ( inquit Paulus ) inflabunt tempora pcriculofa, E/ runt enim homines, habentes forma pietatis, fed qui uim eius abnegent. Vidcamusigiturprimumomnium,formampietatis,quaSotusin corn/ m endanda facra feripmra incedit. Nam præter illud,quod ante dixit, feri/ pturam ellefpiritus fandireuelationc,nuncetiam fpeciofiora addercui/ demr. Scripmra,inquiens,nonhabetimperfeélumaÜquid,quæabipfo ,, Deoferipta,eiufqueinfallibiliiudicio,adhumaniingenqcapmm,perfe/ „ élifsimê coaptataeft,pro huius uitæ ftatu Sé conditione, Ac iterum; Seri/ lt;lt;nbsp;pturæ ficræ maieftatem Sé autoritärem, quibusin culmine cft literarum „ omnium, omnes agnofeimus Sé confitemur, quantumq?beneficium „ Dei fit, nobis earn dedifiè, fatemur non polie nos fatis aut dicere, aut in/ lt;« tclligerc. Et id genus multa alia, quæ primo alpedu uidentur facram lcri/ «« pturam in cœlo collocate, Sédiuinis laudibus ita ornare, ut fi non contu/ lerisalia,exiftimeste, nonpietatis tantumformam, ucrumetiam picta/ tem iplam uidere. Sed quæfo tc,quifquis taliainSotolegeris,neiudicio mo nimium properes, Moxenim hypocrifin Sé pietatis abnegationem cognofees. Audiui de maioribus noftris,quôd cùm nobis iunioribus ex/ ponerentaftus Satanæ, Sé iuberent eos diligenter cauere,hortati funt

nos, ut fi quandö fpcClrum nobis, quamtn's fpcciofum obqdatur, In^îz I ciamuslpcdnpedes, Satanamemm, cum pofsitfcfc inuari'asformas, acin Angelum quoque lacis uerterc,pedes tarnen, quos fem per bird/ nos habeat, mutare non pofle, Hoc confilio nobis eti'am in præfentia utendum eft, - Acceditad nos Sotus, aut quifquis illc condudici'us rabu/ lafucrit, uénuftifsi'malarua ornatus, ac fertmanibusfuis cloquiaDei', Ôi oraculafpiritus fancli,boceft,Sacram ipfam fcn'pturam ,fiCcommcft/ dat eahi nobis tantis laudibüs, ut palam fateatiir, fe longe minorem die, quam qui earn fatis digno præconio cclcbrarc queat, Sed pedes Iniius fpedriinfpiciendi funt, Statim enim deprehendcs coscHc hircinos,hoc elf,Satarticos. Videamus crgo.Etfi cni'm in Prolegomenis hos pedes Sa/ tanar maniféftè in Soto oftendimus,tarnen quia non puduit Logodædà/ lum eiusiteriim !jsinccderc,neccfsitas exigitjütôifnositcrum cos Ipeda tori demonftremus,

Manet(inqUit)fcripturamortua, necrefpondet,nccle cxplicar,fcd qUolibct,in fuam fententiamfetrahentt,nonquacrixur,nec refpondet, ' o certètanquàm mortuafcriptura,amp;'c.

Et alias, cum cxponeretcaulas, air nihil habcamusa Chrifto fcri/ ptum,nec à fuis primo quicquam fcnbcrctur5praEter alias, etiam banc re/ ccnfcc.

M Vt ablconderetUr (inquiens) impuris irriforibtis myfteriorum ma/ *gt; fcftas,ô(^inconiprehcnribilium rerum altitudononpateretindignis.Hoc

certè maniféftè eft infamareEuangeliftasfiCApoftolos, quod poftafeen/ fum Chrifti in coelum mandauerint Euangelion eins fcriptis, Prodide/ runteniiTijiuxtafententiam So ci, impurisamp;irriforibus maieftatem my/ fterioriim, SC patefecerunt indignis aditum'adincomprcbenfibilium re^ turn altitudinem.Seddehispoftea, Nunepergemusindemonftrandis bircinis pedibus.

Falie (inquit) dicitUrà nouitatum amatoribus, Solam fcripturam la/ „ cranl,quæ fpiririis fandi oractilum eft,regulam cflecertifsimam omru'û, gt;. quæad rebgionem pertinent,SCc,

»gt; Acrurfus, Cüm fedecim hi probatifsimi patresteftes finthuius cede/ s. fiæfcnfus,quo SINE SCR.IPTO traditaeftequamplurimaab Apo »» ftoliSjÇ^V AE AD S AL VTEM neceflàriafunt,amp;:inipfis,quæfcrf ’’ ptafuntexeademtraditioneUerumfenfumacdpiendum,cumà nulloal *» tero orthodoxorum patrum negetur, conftat,quód negan tes,hoc eft,ni/

. hilrecipientes,nifi quodfcriptumeft infacrislibris,hoftesfunt ueræec/ . - *. elefiae, amp;nbsp;per eos Satan meditatur omnia fchifmatajSCc.

„ Et iterum.Satis docet, nó efte tunc tempus inquirendi ucritatem,cum », diuerfitas fentCntiarum circa religionem,atCß ftudia partium ÖCdiflènfioz nesuigent.

, Aepoftca. lnudceitÓaftêrimushoctcmpore,inhactanta nouarutn „ doclrinanimconft.ifionc,in tanta SC[ENDI,6CdeScientiaetiam præfu/

• „ mendi C VRA,in tanta obliuioncrecftèoperandi, Deümt^amp;pn'ximil », amandi, NVLLO MODO expedite pratcipuam cperam SCIE N/ », TIAE dare.N V L L I,inquam,ne(p quidem docftoriinecch?fia,Epifco/ ' •• po, ä: cuicunep etiam, tuimaximè conuenit repêliere aduerfantes ucri/

doccre infirmos,conueniens præponcre ftudiurn rciendi Si hdilo/ nem oratiom', Sic^

Acprofedómultus eft,amp;copiofusin eoSotus,utcùm prgfertcxerci/ tationem pietatis ftudio legendi facras literaSjtacitéi'nqciat eontemptiim earunijSC deterreat etiam Epifcopos lüos, ne ftudeant elle dodi ac erudi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

tt in facra fcn'ptura, Qiiam eins curam exiTtimo ualde fuperiiacaneaiTi eC/ fe, quippè quód rtlanifeftiim fit, quanta ticl pietate, uel eruditioncfint q Prælati, quorum ipfenidicio inter pretationem fcnpturæ Si gubérnatio/ nem untuerfæeecleliæfubqcit. Sedpergamus»

Dicirrius aperte,inquit Sotus,in dubijsfidei,próximos,ad quos ftati'rrt cundurrl éft,Epifcopos ciîè,ÔCeorum Conciliajifti confcnfum Patrum in « quirentes,ex illo Traditionenl agnofcunt,cx qua fcripturam interpretan turódcxpIicantJnhisnihiIincertumautconfufumeft,C VM SCR.I/ “ PTVRAeftÄMBIGVA,neecxplicata,traditioquærendaeft,amp;e. “ oblecro^

Sed quantum Epifcopifibi permittant in interpretanda fcriptura ex traditionibus Si coniènfü fuo,cognofccndum cft cxCufaho,cuius üerba, amp;^fialiqUoties rccitauimus,tamcnuncinhoclocorepetcnda funf,utfcia/ mus,quófereferat Afotusjamp;quantamifti Sycophantærationem habe/ ant autoritatis facrac feripturæ,

Certè(inquit)hoc te non moUeat, quód diuerfis temporibus alitis Si à/ ** lius ritus lacrificiorum, Si etiarn facramentorum,ftante ueritatc,inueni/ turjfcripturaSqieiïèadtempusadaptatas, amp;uarie intelledlasjitautuno tempore fecundum currentem üniuerfakm riturtt cxponcretürjmutato ritu,iterum fententia mutarettir.

Et fnox, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Etiamfi hodie alia fuerit interpretatie ccclefiæ eiüfdem præcepti Euan gclici,quam olim,tarnen hic feniüs nunc in ufu currens ad regimen eccle “ fiæ infpiratuSjUti tempori congruus,ut falutis uia debet acceptari»

Fatuum efh argumentum, Uclle uniuerialcm eccîefiæ ritum ex fcri/ ptiiris pracdcceflbrum argucre, Legiturenim Apoftolos non tradidifle “ fidem per fcripturas, fed per uocalem imprefsionefin breuifsimi Symbo/ ** li. Vbi inter éa qiiæ ad faluationem neceflaria narrantur, Ecclefiæ fandæ aefandorum communie narratur, Vndelcripturaïdcbcneeflbregimi/ “ nis ecclefi^ etiam inceptæ Si continUataî,nequaquâm de eflèntia exiliere quot;nbsp;pogunt,amp;:c,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EtinEpilloiatcrtia.

Arbitraria(inquit) potellas ecclefiæ crédita irreflrit^e alponfo îigân/ diÔC foluendi,indicat ÔCdifcernit inter meritoria opera. Si unum præ/ fert alteri, fecundum locum, Si tempus IVDICIVM VARIAN/“ DO,utiquondam iutaconiugalis,üirginali, poflhæcuirginalisprælata “ coniugali èxiftit, Sic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

Etmox. Necefleeritininis,iudieiurnécclcliæ conformeelîèiudicio** Dei remunerantis, itaut ficut quondam coniugium prçfèrebatur caftita/ “ ti per cccleGam, ita Si apud DeUrh remuneranterh, Si polléa M V T A/ ‘ TO IVDICIO ECCLESlAB,mutatumeftSlt;DÊiiudicium. «

Sil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AiPOLÖSlA COtîFÉSS. VVÏRTENBERé.

tià écckfue, fed fpin'tus eft, qui uiuifïcat. Quare nec mirunijfi prâktS ic/ », clefiæ uno temporeintcrpretatur fcripturam uno modo» 2Calio tempore » alio modo,5Cc.

Sed abfoluamus tandem hune catalogum, fi prtus unum adhuc dCab terum teftimonium Soti adiecerirnuSjUtintelÜgamus, quanti momenu habcatur apudAfoticos facra feriptura, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Imô uerôjinquit Sotusjillud etiam coftitit, tanto uerbum Dci dignius », aDeotradi,quantoremotius AB OMNI SCRIPTVRA,imoc/ », tiam AB OMNI VOGALIVERBO,quando feilicetfoladitii/ »» nareuelatione fine unaimagineamp;phantafmate ab eo infundit cotdibus,

Et cùm in cpiftola nuncupatoria recitalTem didum Vuolffgangicuz iufdam Hermanni, quod publice extat, de feriptura collata cumfabulis Aefopi,fi deftitUaturautoritäreecclefiæ,ibiSotus,homofeilicet mode/ ftuSjiiô gaudet tali comparâtione, fed interea non improbat fententiam» Sicenim feribit.

Citât (Brcntius)dixine quendam, Scripturamjfi deflituatür autoritäre „ ecclefiæjUalere fient fabulas Aefopi. Hoenos nondiximus,ncccertègatt „ demus fimili comparatione, QiiamuisJiCatholicusaliquis hocafîeruitj ,, ad id forte referri uoluitjquod Auguftinus contra Epiftolam Fundamen „ ti dixit:Si de autoritäre eeclefiæ inciperem dubitarc, Uel illi in aliquare no credcrc,multômagistuncdeautoritatefcripturçdubitarem,amp;c.Etmox », addit Afütüs. Dieamus igitur modcflius, fine autoritäre ecclefiæ feriptü/ », rafacranonhabètâutoritatem,hoccertifsimèfatemur,

HadenusüerbaSoti. Vides ergo Sotumnonimprobare fententiant jmptj illiusdididefabulis Aefopi, fed folummodo nondeledarihocgcr nerc fermonis,

Qin'd autem pluribus opus Z Etiamfi facra feriptura aliquotics ab infa/ nis iltis hominibus laiidatur,tarnen id eo fit confilio, ut poftea liceat cam impuncflagellare,Scomnicontuméliarum genere turpificatam, Afotiz corumPrælatorum iudïciofubijcere, Diduri ergo iterum deautoritaté facræ feripturæ, percurremïis prim ûm omnium apocryphos libros, qui habentur in vulgataBibliorum editione,amp; quos Ponlificq obtrudunÉ nobis pro uèrè Cânonicislibris, ut ciirn nobis ferm o eft deßera feriptu/ ra,fciamus nos hoc nomine non comprehendcre alios,prêter eos libros, quihabent certaSdfirma fuæautoritatisteftimonia.

De tertio SC quarto libroEfdræ Hieronymus in Efdramamp;fNehemi/ aniftaferibit: NecqUcnquam(inquiens)Tnoueat,quodunusanobisli/ bcredituscft,nec Apocryphorumtertq Slt;f quartilibri S O MN IIS de? ïedeturA'c.

Hîc uocatHieronymus duos poftrerhos librosEfdræ,primârri Apo/ i cryphüSjhoc cft,abfconditos, quippe quod non habcantpublicam in ec/ clefia aiitoritatciTijDeindc foiîi nia,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludith.

Etfi Hieronymus feribitalicubi.Nicænam Synodamcomputaflèh'/ brum Tndirh, in libro Sandarum feripturarum, tarnen alias abrjeit cum extra CanOncm, In prologo ludith :ApudHebræos, inquit,liber ludith interhagiographalegitur,cuiusautoritas adroborandailla,quæineonz tentioncm ueniunt,minusidoneaiudicatur.

In prologo Galeato. Vt fdrc,inquit,iwleamus,quicquid extra hoceft, inter Apocryphaefleponendum, Igitur Sapientia,quae vulgo Salomo/ nis

nîs infcribitür,ÔC lefu filrj Sirach liber,amp; IV DIT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tobi3s,£lt;L Paftor

cap.i. Si modo qiiis (inquit) librum mulieris recipere uc/ lit, Vocathiinchbr«mcontemptim,hbfum m ulieris, amp;nbsp;reh ri qtrit led oz lis arbitno,num uelit hune librum pro Autentico agnofeere»

QtiodiaimdeTobia ex prologo Galeato commemorauimus,idenî teftatur alias Hieronymus,

Inpræfationequam inCommentarîjs,IonæProphetæpræmifît, Liz ber (inqùiens ) Tobiæ licet non habeatur in Ganone,tarnen quia ufurpaz tur ab ecclefiafticis uiris talc quid memorat ÔCc,

Et in præfatione jn Tobiam ad Ghromacium,amp;fc.Mirari, inquit, non defino exadionis ueftrac inftantiam* Exigitis enim, ut librû Chaldæo ferz mone conferiptum, ad Latinum ftilum traham,librum utitp Tobiæ^ quem Hebræi dé catalogodiuinarum feripturarum fecantes, his quæhaz giographa memoranr,manciparunt,

Hune librum non efle in Canonc paulo antè ex Hieronymo patet Eà Eufeb, Ecclefiaft, hifto. lib, 6, cap. ii. ait: Sapientia Salomonis,Sapientia SirachjSC Epiftola ludæ ab aliquibus m inimè recipiendi uidentur,

Non cft in Canone,ficut iam ex Hieronymo ÖC Eufebio recitatum eft* Et in præfatione in libros Salomonis dicit Hieronymus : Sicut Judith, ÔC Tobiæ, amp;nbsp;Macchabæorum libros legit quidem eccicfia, fed eos inter Gaz nonicasfcripturasnonrecipit:ficamp;hæcduouoIumina(uideIicet,Sapienz tiam Salomonis, amp;Ecclefiafticum Sirach)legatad ædificationem piebisj non ad autoritatem eccicfiafticorum dogmatum confirmandam,

Hieronymus in præfatione in Hieremiam : Librum Baruch ( inquit) riotarijcius,quiaapud Hebræosneckgitur,ncc habetur,prftermifimus*

In præfatione,quæ additur Baruch in Vulgata editione fie feribitur: Liz ber ifte, qui Baruch nomine prænotatur, in Hcbræo Ganone non habe? tur,fed tantum in vulgata editionc,fimilKcr SC Epiftola Hieremiæ* Macchabæorum Ithri*

Particulæin Ëfthcr* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

De h is Hieronymus in præfatione in Efther ita fcribit.’Libru Efther ua rijs translatoribus conftare VIGIATVM, quern ego de archiuis Hez bræorum reuclans, uerbum è uerbo exprefsius tranftuli, Quiem librum editio vulgata,laciniofishincindcuerborum funibustrahit,adden«ea^ qust ex tempore dici poterant,6CaU(liri,ficutfolitumeft fcholaribusdtz fciplinis, fumpto themate,excogitatequibus uerbis utipotuit,quiinitiz riam pafTus eft,ocl qui iniuriam fecit,

Platina in iiita Anthcri. Iulius Aphricanus (inquit) fcripfit cpiftola ad Origenem,qua oftenditfabulam Sufannæapud Hcbræos rton haben*

Etfi autem Platina additeo loco :Gontra quem,inquiens, poftea Oriz genes ob hanc tern,grandeepiftolam fcripfit,tamen Hieronymus confir mat fuo teftimonio fcriptum Aphricani,^ in prgfationein Danielem ita

fcn'bit : Daniel apud Hcbrgos, nec Süfannghabet hiftoriam,ncc hymnS triumpuerorüm,necBcIis,DraconisC^ FAB VLAS, â^c,

De hac Epiftola olim uariè iudicatum fuit, Vide Eufebium Ecclefiaft, hifto.lib.ô.cap^i^Ætlib.J.cap.^,

Hieronym us in Efaùcap.S.dc Epiftola ad Hebr.àit Licet earn Latina fcripturà inter Canonicas ftripturas non recipiat.

Platina in uita Petri.Qug ad Hebrços éius(Pauli)nomine fertur, incer/ ta habebatur propterftili fermôniscç differentiam, Erâtetiam olim, qui liane amp;nbsp;Lucæ,ôC Barnabæ, ÔC Clementi adfcriberent,

Hieronymus, in catalogo lcriptorum ecclefiaft. Etiam ipfa, inquit,E/ ■piftola lacobi,ab alio quodam fub nomine eius édita aftèritur,Iicct paula/. tim tempore procedente obtinuerit autoritärem.

Eufeb.Ecclefiaft.hifto.lib.i.cap.i^. Hadenus,inquit,de lacobo, cuius eftèdiciturepiftolajquacinterCatholicasprimaeft. Sciendum autem eft, cam eftè adulterinam.Non enim multi ex ueteribus mentionem illius fa ciunt,ficutncceius,quaeIuda;infcribitur,5Cc,

E ufeb.Ecclefiaft.hiftor. lib.^. cap.25. poftquam enumeraflet ftripta poftolica,qux proindubitatis habêda fint,addit: Quibus uerô(inquiens) contradicitur,tametlimültisfintcognita,funthæc: Epiftola,quælaco/ bo tribuitur, Sc Epiftola ludæ, amp;pofteriorPetri,6Caltera cumtertiaIo/ annis,6Cc.

Hieronym. in catalogo Ecclefiaft. Script. ïudas, inquit, frater lacobi paruam quidem,quæ de feptem catholicis eft, epiftolam reliqüit. Et quia de libro Enoch,qui Apocryphus eft, in eaalTumitteftimonium, aplerif/ que reqcitur,tamen autoritatem uetuftate iam amp;nbsp;ufu merùit,amp;inter fan/ das fcripturas computatur.

Hieronym. in catalogo fcriptorum Ecdefiafticorum in uita Pctri:Se/ cundâ,inquicns,àpltriscpeiuscflenegatur,propterftylicufrt^riorediffo nantiam.

Habes uetcrum fententiam de libris Apocryphis quorum nonnulli uocanturSomnia,nonnulIi Fabulæ,SCali) utiles quidemccnicntur,ad ccclefiæædificationèm, non autem addogmatum probationcm.

Atenim,Sunt,inqùies,etiam ex ueteribus, qui recipiunthos Apocry/ ph'os, in numerum Canonicorum lcriptorum, fimiliter quædam Con/ cilia iubent cos,ut Canonicos agnofeere.

Non ignoro,quid fadum fitaConcilqs, illud autem in prælentia quç/ ro J NumhocaConcilrjsfadumfitiuref Scioin his Apocryphislibris, quoscommemorauimus,multapietatis documentacontineri, Sapien/ tia, quæinferibiturSalomon!, célébrâtuérbumDei,nominefapientiæ, magno Sc obferuabilipræconio.Ecclefiafticus Sirach tot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refertus

eft, ut penefinguladida,fingulæfint feritentiæ, Hiftoria libriMaccha/ bæûrumad explicationcmProphetæDanieliscognituneceftariaeft.Ha bent

bént ScËpiftoIae,qiiç inter Catboncasenumcrantur,amp;Apocaîypfisîoart nisfuamutilitatern, Nonigituriudicamushos hbrosprorfiimabqcicnz dos.Sed illud nuiic quæritLir,Num,poftquam feriptura Prcphetica poftoh'ca 5 ( hoc eft, ucrè Canonici libn' ueteris ÔC nom Tcllamcnti ) corn/ mendatanobi'seftdiuini'tùsjconfirmata cœleftibus miraculis , ftabïlifa Chrïfti 8^ Apoftolorum autontate, atque corroborata certis ac firmi's te/ ftimontjseorum,quifuerunta7r’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«vTÔTrfKjjlcutLucas loi^uitur.ôd

jquænarrabantrNum Cinquam)in tam probe muni ta facracfcrïpturæ autontatehceat,uel unicreaturaj, quamms Apoftoheæ, quamuis Angclicæ, uel aheui hominum cœtui, quocuntp nomine, bue Synagoga:,fiueEccIefiæ,fiueSynodi,fiucConcihi autNationahs,auc V/ muerlàhs, autOecomenici, ad banc fcn'pturam ab'os l'ncertæ onginis h'/ bros addere,eandem cis autohtatem tribuere,noua facra, noua dogmata ad falutcnecefîàn'a extra banc fcn'pturam ftatuere, cum bac fcnptura pu/ gnantiatradere, ueram amp;manifcftam fententiam huius fcn'pturæmuer/ tere,adeoep pro fuabbidinebanc ftn'pturam in catalogo fabularum Ac/ fopi collocarCjSC econtra,fomnia amp;nbsp;fabulas ad autoritärem ucn tatis cofe/ crarefEtfiautem Sotusuidetur, quemadmodum fupradiximûs,abhac lûcuti'one/Qiiando autorétas ecclefiæ fcn'pturam delen't,ualebit, quanti! Acfopifabulæ)abhorrerc,amp;aliâs di'cit,nihil eflerecipiendû,quodpugnGt cum fcriptura,tamen dübium non eft,quin tam ipfc, quàm uniuerfa col/ luuies eius habeant facram fchpturâpro gladio (iuxta prouerbium) Del/ phico, amp;nbsp;pro aluta extenfioni apta gt;nbsp;ac fendant in fua poteftate fitum elle, cam,quoquo modo Iibet,cxponerc,ôépro fuo arbitrio,idem fcripturædi dum,nunchuenuncüîucinflcdere,hoceft, ex facra fcnptura,fabulam, fié ecentra, è fabula, facram Icripturam facere,

Nifi enim banc Gbi poteftatem ,6é Iicentiamufurparcnt,curfacrani feripturam totnominibus,quemadmodum fuprà reccnfuimus,infama/ rcnK’cur mccum,qui autori tatem,perfedionem,fcu fuffîcientiam,fié per-fpicuitatcmfcripturædcfendOjtam hoftilitcr,tam uirulentcr,tam fcele/ raté pugnarentÆgo uero contcftor,autore fpin'tu fanclo,omnem homi/ nem,quôdquicunquedixerit, fié fcnfcrit,Sacram feripturam,quæconti/ netur libn's uerè Canonicis, Scriptis Propheticis fié Apoftolicis, non efte Solam certifsimam regulam omnium, quæ adreligioncm pertinent, nccomncm traditions ad cam regulam cxigendam,fiéApoftolo8muI/ ta dogmata fié facra,ad falutê neccftària,finc fcripto,quæ uideb'cet non ha/ béant perfpicua teftim onia fcriptûræ,aut quæ pugnent cum ea,tradidi ftè, quicunq:(inquam) hæc, fié bis fimiliaaftèuerauerit, anathema Gt Maran, Atha.No hæc mihi uox temere excidit,Scio,quid loquar.Dubium cnirtl noncft,quinquæ feriptisPropheticisfié Apoftobeisfuntmandata,GuC biftorica, certifsimæ Gnt ueritatfs, feu dogmata rcb'gionis,tam de diuina lege, quâmdcEuangcliofilqDci,facrofancftaGnt, amp;nbsp;cœleftia oracula, quæ Deus multifariam, quemadmodum Epiftola ad Hcbræos ait, mul/ tifquemodis locutus Patribus perProphetas, extremis diebus locutus eftnobis per Glium, quem eonftituithæredem omnium. Non enim exi/ ftimoullum in populo Dei tam deplorata efte,uclcæeitate,uel impie/ täte,qui fentiat Propbetas fié Apoftolos acEûangeliftas, alia, quàm quæ illi à fpiritu Chrifti,qui,ut Petrus ait,in ipGs erat,acccpcrunt, âi hi à Chri/ fto i pfo,aut ab tlb's, qui focrunt xvrivlxt, coràm audiuerunt, litcris m an/ daiïe.

Scïamus iguur, ôi. probe acconftanter retineamu«, cjuód lïæcfcn'pûa contineant uocem ÔC fententiam Dei, quam Spiritus fandus uoluit or/ bi notam 6C perfpedam efle, utex ijs ea quæ ad confequendam æternam falutcm crediiu amp;nbsp;fadu neccflâria funt, cognofeeremus, Itaque quæ de uoce, feu uocali uerbo Deidicuntur, ca etiam de bisferiptis funtintel/ ligenda»

Qiiis autem ea eft,uel impudentia^uel temen'tatejqui audeat cœleftem uocem Dei Humana fuauoce amp;nbsp;arbitrio, uel mutare, uel peruertere, uel pugnantia cum eadocerCjautftatuere^ Et quæ eft ilia præfumptio, uelle meliora,utiliora,certioraamp;ilIuftrioratradere2'NulIiigiturcreaturæ,quâ/ uis Angelicæ aut Apoftolicæ, licetbanc, quam Canonicam uocamus Scripturamquæ cœleftem Dei uoce continet, mutare,aut quicquani contra ueram fententiam cius in Ecclefia inftitucre,

explicat,fed quolibet,infuamfententiam fe trahentc,no quæritur,necre/ fpondet, certè tanquàm mortua fcriptura, Etadditaliâs.'Scripuram elfe „ dubiamamp;fambiguam.

Hæc iamprimal præcipua contumeliacft, qua uanushomo lacro/ fandam fcripturam infamat,amp; illud agit,utinterpretationem eius Synç/ drio Gaiapharum amp;nbsp;Annarum fuorum fubijciat.Sed falfum eft,quôd di/ cit fcripturam maneremortuam,necrefpondere,nccfeexplicare.Inpræ/ fcntiacnim, cum fermo eft de fcriptura, non loquimur tantum delite/ ris, fyllabis didionibus, quibus fcriptura continetur, fed loquimur de fententia,quæhis literis,fyllabis ac didionibus fignificatur,ô6 qua uel res , certifsimè geftæ,uel perpétua Dei uoluntas nobis cognofcenda proponi/ tur.Deindenon loquimurde fcriptura,ut perfefimpliciterinlibrocon/ tinetur,fed ut eft in eo ufu,ad quern Deus ipfam ordinauit. Ordinauitau tern eani,utlegatur, conferatur, explicetur SC audiatur. Et cum uel legi/ tur, uel auditur, fit ordinarium organon, quo fpiritus fandus mentes le/ dorum amp;nbsp;auditorum regeneretj'IIuftrct, uiuiftcet, accœleftibus uirtuti/ bus omet, Qiiod Äfft tarn dare,tarn perfpicüè in Prolcgomenis,amp;:a/ Has oftcndimus,utnon dubitem,quin piolcdori mediocriter fatisfiat,ta/ men tanta eft impudentia Sycophantæ, ut His omnibus n«glcdis,ac for/ titer difsimulatis,adHuc uocifereturScripturam efle magiftrum mutum, Ô^rem mortuapa^

■ Nihil quidem tam fand-um,tam utile eft,quod extra fuum legitimum ufum non fit quodammodo mortuum,ac fiat inutilc,amp; aliquotics etiam perniciofum. Nos autem in præfentia loquimur de fcriptura, cum eft in fuo proprio 2c legitimo ufu. Serpens æneus,quem Mofes in deferto infti/ tuerat,non folum erat res mortua,uerumetiam peftiferum idolum,cum Ifraelitæ, extra fuum legitimum ufum adolerent eithymiama, qui ta/ men in fuolegitimo ufu itiagnam afferebat utilitatem.Panis CœnæDo/ minicæ,fi extra fuum ufum, uel â mure roditur, uel computrefeit, per fc eft tanquàm res mortua:uel ft transfertur ad impium fpedaculum, fit abominandum idolum, qui tamenunà cum uinoiuxtainftitutionem Chrifti in fuo legitimo ufu acceptus per fidem,magna commoda in acci/ pientem confert.

Idem dicendum eft de facra fcriptura. Res eft quidem mortua, ft extra fuum ufum,claufo libro contineatur, aefitres magica,fi fcripta in papyro appendatur ex collo, ut defendat geftantem ab idu gladiorum : fit etiam deteftan/

ÖÊ SACRA SCRjprVRÄ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îi/

d^fefondiim idolum, cum Afotfci cantant ex ca fuas fiotanas prcces, tit all quid pietatis ex ea difeant, fed ut merito huius open's expient peccaz tafua amp;aliorum,GoramDeo,quæ tarnenma»mi eft inomenn, cum eft «'n fuo proprio amp;nbsp;legiti'mo ufu, Qiiare cum in præfenti'a nobis fir fermo de uerOjpropn'o SC legifirïïo ufu fcripiuFæ,noneft res mortua, aut præcez ptOTmutuSjfiGUtSotusnugatufÿSedeft Icgûimum organon, quolpiriz tus fandîus kdores Sgt;C auditores, quos vult,muificat nbsp;nbsp;de uoluntate Dei

Diclum iftud Chrifti : Tu es Petrus,fuper banc petram ædifîcaboec? clefiam meam, mandata eft hterisApoftolicis, Quæro nunc,quce fitilla-petra,fuper quâChnftus çdificauitecclefiam fuam^Refpondce jgitur feri ptura ÔC explieat. Petra(inquiens)eratChriftus. Ec,'Guftaftjs,quàm gnus fit Dominus,ad quem accedentes,qui LAPIS eft VIVVS,amp;c.

Extatin feriptura duftum illud Chrifttdecoena fua : Bibite ex eo O Mz NES. Qiiacro num per O M N E S intelligantur tantum miniftri ecclez fiæ,an etiam Ecclefia ipfaf Refpondet igitur fcrfptura öl' explicat ; Probet inquiens, homo feipfum, lie de pane illo edat,ô(^ de poculo iMo bibat.. Scriptura affirmât didiiim eiïè ad Petrum : Quodeunque ligaueris in terz ra,cnt liga turn in coelo,Öf'e.Qujero,num hoc ad folum Petrum pcrtinear^ an etiam ad reliquos Apoftofos, adecclefiam ipfam ; Ét quam fentenz ti'am hoc didrum habeatjNumconcedatPetroödfucceftorieius Pont/fiz ci Romano poteftatem codendi kges pro fua libidine,amp; ufurpandi, conz ftituendi, Si mutandirégna huius mundi C Refpondet feriptura Si expliz cat,cum récitât Chriftum dixifte ad omnes Apoftolos;Accipite fpiritum fan(ftum,Qiiorum remifcritis peccata.ödc.Et adEcclefiam ipfam.'Ämer» dico uobis, Quæcunque alh'gaueritis fuper terram, Sic, Etiterum;Prinz Cipes gentium dominantur eis, Inter uosautem nonfic. Et: Regnum meum non eft de hoc mundo, Et;Dataeftnobis poteftasinædificatioz nem,non in deftruäionem.Sic ctiam de Omnibus aftjs iocis, de quorum fcntcntiaimpen'tidubitantjdicendumeft.Namillaexempli tantüm graz tia cornmemorauimus. Qua igitur fronte ander Sycophanta facram feriz pturam,tarn impudcnterinfamare,quód fit muta mortua,neerefponz deat,nec fefe cxplicctC

Antequam uerdprogrediär, öfopportuna fefe occafio hoc loco offez rat, uifum eftitcrum ilkid Sotididum ,Praedicationem Euangelq pertfz neiead literam occidentem,cxpendere.

In cap:te enim deEuchariftia, cùm Confefsio Principis docct applicaz tionem meritiChrifti fieriprædicatione Euangdqeins,récitâtteftimoz nium illud ad Rom, i,Euangeh'oneftpotentiaDeiadfalutem omni crez denri.Sotus autem, infignis fcilicet facræ feripturaeinterpres, additin fcoz rijs fuis, Prædicatio (inquiens ) Euangelij ad externâdoiftrinam pertinet, atc^ ira ad LITERAM OCCIDENTEM, Poft^ergohocinEpiftoIa adilluftrifsimum Principe D,Chriftophorum,ô(c.quam Prolegomenis prarmifi,attigiflcm ueriuSjC^ pluribusexplicuifîem,cogitât Sotus.fcrcpc rifle, non quodpucriinfaba, tripudiat,ficutexultant uicftores,utProz phetæuerbisutar,capta prafda,quandodiuiduntfpolia. Ibienim in opiz natafua Defenfionc non tantumreprehendit meam attentionem6(iuz dicium,circa pi-ïecipuum caputhuius noui, (utipfeloquitUr)Euangelij, «crumetiam affirmât me dignum, qui Pclagianus uoccr, Sf aceufat me corruptionis feripturæ. Et ne hoc kdorem,qui fortafsis untùm initiuna

amp; fincm libri infpicere foletjeffugiat, ui fum eft ei hocemblema in Epilo/ glim totius fcripti,adeotp non quidem ex arteRhctorices,fed Sycophan/ tïces,in finem Epilogi inferere, utmfixo h oc in Brentitim poftremo acuz leo.aho fefe,tanqûàm caufa optime pctoratajproripiaL

Sc'd non dubito, quin adhuc reliqiii lint honcfti ptj SC docii homines, qui hasSycophantaîartesintelligantjfiCdeteftcntun Necego, quod in me etl,officio meodeero,utoftendarn,nonfolum me redèrcprehendift fe furprem Afoti, quod dixcrit prgdicationem Euangelq pertincre ad liz teram oecidente,uerumeh'am Afotuni filrorem futore cumularc j quod ciimdcbuiflet impietatemfuamagholcere SxL Gortigere,pergatinftiper eamSophifticcamp;frauduIenterdcfendere.Confefsioenim Principis,ciim fufccpifletrefutartdos errores circa Eitchariftiam j réfutât amp;nbsp;illud jquód nonnulli dicuntOblationem Euchariftiae efleappifcationem prppiciatio nis Sgt;i^ mcriti Chrifti, quæfiat uiuis SCmortuis, ac docet, quod applicatio nieritiChrifti,nonfiataliocxternoorgano,quàm prædicationeEuange/ 1:quot; ChriffijôCdifpenfatione corum facramentoi um,quæ Chriftus in hiinc ufum inftituit. Probat autem hocrecitatione amp;exph'catione dilt;ftorum Chrifti Apoftoli Pauli, qucmadmodum locus ifjfe capitis de Euchari/ ftia teftificatur* Adfitéo in loco fcrmo de prædfcatione Euangelq, non quid lit KccTK- ri orvi^hiamp;Hftis (hoc eft) per accidens ,'Ut.dialeÓ:ici fequuntur, fed quid fit per fe,cum eft in fuo proprio,ô(f Icgitimo ufu,ad quern djiiini/ tùs eft ordinata, amp;nbsp;quid autore fpiritu fan(fto,in his, qui credunt, efficiat. Vnde 8Cin explicatione dicrtur : Minifterium Euailgclij eft Organon di/ uinitiis inftitutum,quo Dcuseftpotens amp;nbsp;efllcax ad faluandosomncs cos,quiEuangeliocredünt,

Et quia in Epiftola Prolcgom enis præfixa, non crat opportunum co/ jpiolèexplicarc, quid prædicatio Euâgelq pofsit etiam Kxrx ri a-vizJibJiHfci; efle,feci tantum ibi mentionem cius Icgitimi ufus,quern ex diuina habet ordinationCjSCde quoConfefsioPrincipisloqucbatur*

Sed poftca in Apologia ipfa expofui, priufquam fcriptum opinatæ de/ fenfionis cditum erat, copiolius, quid prædicatio per fe eflet,ac per acci/ dens ficripoftctt Libetautem aliquotlocacommemorare.

Etfi prædicatio Euangelq deChrifto muItiseftftulticia,ofFendiculuni amp;exitium,Prædicamus,inquit Paulus aliâs,Chriftumcrucifixum,Iudgis quidem óffcndiculum', Græcis autem ftulticiam. Et iterum : Chrifti tvo3lt;/lix fum US Deo, in his, qui pereunt odor mortis ad mortem, tarnen hocnonfitVitioEuangclq,fed Vitio Impiorum, qui Euangclio non adhibcntfidcm. Nam quodadipfum Euangcltj minifteriumattinct,ad hoc eft diuinitùs inftitutum,Ô^ ordinatum, ut fitpotcntiaDei ad falutem om ni credenti, 5Cc, / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac mox,

Minifterium prædicationis Euangehf de Chrifto, cum SCipfum eft in fuo proprio Icgitimo ufuac officio,fiuc in libris ucteris fiue noui T efta/ mentifcribatur,acfiueinis Hue noftris temporibusadnuncictur,fit-mini/ fterium, per quod fpiritus landlus offerat hominibus, amp;nbsp;conférât in ere/ dentcs,no fupplicium,fcd remifsionem condonationem peccati, non iniufticiam fed Iufticiam,non perdinonem ,fed falutem, non mortem SC damnationem,fed æternani uitam SC fixlicitatem,-

DeEuangcIio fcnncndum eft, quod cum uel Uteris tantum contine? tür,ucl etiam uoce pronunciatutjfed extra fuum legitim um ufum, per fe no eft efficax. Cum uero affiimitur in eum ufum, ad que diuinitùs eft in/ ftitutû,amp; uel Iegitur,uel adnunciatur,uel etiam cogitatur, légitima fua or dinatione,tunc eft uere cœlefte organon, quo fpiritus fandus omnem fa/ lutem in eledis fuis operatur,

Deinde additSotus,quódprgdicatioEuangen]'pcrtineat ad externadö drina,atcp ita ad literam OCCIDENTEM.Hic cft locus ille,cuius in prg fatione adilIuftrifsimûPrincipem mentionem {eci,ó^ qui manifeftètefti ficatur Sotu infigni tam infcitia,quam uertigine laborare, In hac,n. difpu/ tatione de applicatione remifsionis peccatorum,non loquimur nee de au toreapplicationis,qui eft fpiritus fandus,nec de merito,propter quod re/ miisio peccatorum applicatur, Hoc enim meritum folius eft lefu Chrifti filij Dei: fed loquimur de Organo feu inftrumento, tam cxtejno, quam interno,quo fpiritus fandus utitur,ut nobis remifsionê peccatorum, per Chriftum meritam,appIicet,6C propriam,utitaloquar,addicct. Acinter/ num quidem organon,quo remifsio peccatorum accipitur,eft FIDES, externû autem,quo nobis ofFertur amp;nbsp;accipienda proponitur,eft prædicaz tio Euangelij deChrifto,unà cum fuis facramentis,Dehoc,inquâ, exteiv no organo applicationis in prgfentiafcrmoeft.De hoc dicitChriftusiPrg dicate Euangelion omni creaturæ.DehocdicitSotusiPrædicatioEuanz geirj pertinet ad literam occidentê.Sed quanto honeftius filiusDeiillud c6mendat,tanto fœdius ipfum impius fraterculus facrilego fuo ore turpi ftcat.Etfi cnim non omnes qui audiunt,credunt prædicationi Euangelq, hæc fit muftis odor mortis ad mortem, tarnen hoc non fit uitio huius prædicationis,fedimpictatcincredulorum hominum,qutbusno tamEz uangelion,quam Deus ipfe,0d filius eius pcruerfi fiuntjUtPfalmus loquiz tur.Nam quod ad ipfam Euangefij prxdicatione attinct, niliil certius eft, quod ad hunc ufu.m diuinitùs fitinftituta, commendata fandificata, utper eam,autore fpiritu fando,rcgcncremur ôd uiuificemur,ÔCc.

Hæc eo copiofius commemoraui,non utledoris patientia abutar, fed utfcelcratamSCnefariamSophifticen Sotirefutem, qua nobis adexcuz fandam fuam impietatem, fallaciam k to a-vfiJiiÜHKos, in caufa tarn fez ria obtrudit. Confefsio Principisdocetquid fitprædicatioEuangefij per fe, amp;nbsp;legitimo fuo ufu, ad quern diuinitùs eft ordinata, Et cùm Sotus ad reijcicndam hançueram SCpiam dodrinamimpudenterfcriberct, cam prædicationê pertinere ad literam occidentê, oppofui teftimonium Pauz If,qui Sc ipfe de legitimo SCordinario ufu prgdicationisEuâgefij loquens, affirmât earn efiepotentiam Dei ad faftite omni credenti, Sotus ante maz nifeftus nugator, ut infeitiam SC impietatem fUam aliqua ipecicexcufet, concionatur nobis de eo,quod prædicationi Euangefij per acciden s cotin git,Qiiæfote,quid faciendSeftet,fi quis diflerendo de proprio amp;nbsp;uero ofz ficio Chrifti,diccret, Chriftûeftèueram 5C æternam noftrâ iâîutem,alitis autê,uel hoede Chrifto non intelligcns, uel impie de Chrifto fentiens, fez rio refiftereC Imo, inquiens, Chriftus eft æterna perditio,SC cum urgerez tur Propheticis ac Apoftolicis teftimonijs,tandem uociferaretur,feintelz hgere Chriftum efle æternam perditionem impijs ÔCincreduIisç’

Quis non taïem nugatorem ludicarct, uelin fchola fibilis expîodcn/ dunijuel in éccléfia änathemate notandunijuelin foro uirgis aut fullibus coercendum CNon difsimiliter tradatSotus prædicationcm Luangclij, Cum enim hancnegaflèteffe potcntiam Dei ad falutem omni credenti, ac dixidet earn pertinere ad literam occidentem, ôC poftea reprchendcre/ tur impictatiSjCo tandem euaditjUt dicat earn eiîè odorcm mortis ad mor temincrednlis. SedheustuboneuirjNoniam fermo eft de eo, quid fit prædicatio Euangelij incieduîis, fed quid litcredentibus, O M N I (in/ quitPaulus) CRED E N T I, Nonagitur, quid contingat prædicatio/ ni Euangelij per accidens, Sic enim Deus ipfe, peruerfus dicendus cf/ fet,quod perucrfis talis uideaturjSed quid fit per fe,in ufu fuo Iegitimo,ad quern diuinitus ordinata eft, lt;5( quid autore fpiritu fandlo in credentibus efhciat.SicUt ergo uana eft futilitas,fi quis dixeritjfolê ideo tencbricofum, quod tmbecilles oculos caecutire faciatjamp;f fuaue uinum ideo amarûjquod febrienti ficuideatur, itaSophiftica impoftura eft, fi quis dixeritprardica/ tionem Euangelij proptcrea elle literam occidentemjquodincrcdulisfic odor mortis ad mortem^

Ac uide iteruiTijquacfo, bominis inlulfitatem, Probattlrus enim præ/ dicationem Euangelij pertineread literam occidentem 1 Nunquid,iiV quit,prædicatioEuangelijeftipiritusDeiuiuifquo, 8C nonatramento, i'nquitPaulus,infcribitur cordibus, quodexterius prædicatuiTNonnepo tius ea prædicatio pertinet ad exterius illud minifterium, plantandi amp;nbsp;ri/ gandi f Nunquid prædicatio Euangelij eft incrementum dare C Hade/ nus Afotus, Illud ergo vult dicere. Prædicatio Euangelij noneftipfefpi/ ritus Dei uiui, Pertinet igitur ad literam occidentem. Prædicatio Euan/ gelij pertinetâdminifterium exterius plantandi SCrigandi, Pertineter/ go ad literam occidentem, Prædicatio Euangelij non dat incrementum* I’errinctigituradliteramoccidentê, (^idpoteftdiciinfulfiusC’ Anquic/ quid non eft fpiritusipfe Dei u:ui,pertinebitad literartl occi'dentemfPer/ tinebit ergo ad literam occidentem etiam baptifmus, quod non fit Ipiri/ rus ipfeDei uiui. Et fallo dicitPauIusdebaptifmoiChriftus dilexitcede/ ftam,amp;femetipfum expofuitproea,utinam fandificaret mundatamla/ uacro aquæ per uerbum. Quin potius debuiflet, iûxtaSotum,diccre: Chriftusexpofuitfemetipfumproecclefia, ut illam prophanaret, occi/ famlauacroaquæperuerbum,literam uidelicctoccidentem. Vanusho/ mo,nondumintelligit,quidfitucl litera occidens, ucl Ipiritusuiuifivans* Nec uidet nos in præfentia non loqui de autore, fed de organo feu inftru/ Jltcnto uiuincationis. Non eft obfeurum, quod prædicatio Euangelij non fitfpiritusipfeuiuificator. Sed illtidmaxime perfpicuumeft, quod ftt Organonleu MinifteriumSpiritus,quo credentes non occiduntur, ut Sotus hallucinatur, feduiuificantur. Vnde ôtiPaulus uocathoc orga/ non,adminiftrationê fpiritus,Séadminiftrationê Iufticiæ,6c minifterium reconciliarionis.

Sed fequitur in Soto nlaior infulfitas, aut potius uertigo, adeoqj fu/ ria.Pfçdicatio(inquit)Euangelij pertinet ad externum minifterium plan tandi dirigandi. Pertinet igitur ad literam occidentem. Quid f Num plantario QC I'igatio funt arborismortificatio potius, quam uinificatiof Hortulantis ne interficit arbores, dum eas plan tat ÔC rigatf Qiiidin/ eptius dici poteftc’ Qiiin potius, quia prædicatio Euangelij eft miz niftenqm plantandæ ÔC p'gandæ Ecclefiæ, idcircô non pertinet ad Ji/ ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teram

DE SACRA SC RI PT VR A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎJ»

ram occidcntcm, fed ndTpiritum uiuificantem,quo uideli'cctminiftcno, quaplantatione amp;rigationefpiritus fandus uti'tur ad ecclefiam fuam uigt; uiAcandam,uc proférât frudus æternæ uitac,Eiufdem acumims eft, quod ■ dtdtSotus, pracdicationemEuangeirjiddrcopertinerc adliteramocci/ dentcm,quôd nondatipfaincrementum.Etfi enim hæc prædicatto, non eft Deus ipfe creator ÔC ui'uificator, tarnen eft ea creatura, qua Deus créât incredcntibus cœkftesmotus,amp;uiuifïcateos,utcœleftemac æternam habeant ui'tam. Gratias agimus ( inquit Paulus ) Deo indefinenter,quód cum acciperetis fèrmonem(Hic erat fermo Euangeirj )à nobis,quo difcez ban's Deum,accepiftis non fermonem hominum,fcd ficuterat uere,Serz monemDci,qui ÔCagitinuobis credentibus,

EtPetrus:Renan(tnquit)non ex femine mortali,fed eximmortalijpcr SERMONEM uiuentis Det, ÔC manentis inæternum. Et mox additur: Hie autem eft iermo,qui per Euangclion delatus eft ad uos.

Ex his ergo manifeftè uides,optime mi ledor, qua iniuria oocauerim Afotû,hominem furiofum, Quin potius peccauerim, quod non «v/âo-a quadam addidi Icthargicum ÔC phreneticum. Qiiæ enim eft phreneHs, ft ilia non eft,quod uociferetur me Pelagianum, quia dixi prcdicationcm Euangelq efle,iuxta Paulum, potentiam Dei ad falutem omni credentiC Voluit,credo,ftultorumacmuliercularum more fe ulcifci, quodin Epiz ftola nuncupatoria fcripferim, fuos quoep rifuros, quod dixerit nos cum Pelagianoambulare, Hie, inquit, eraterrorPelagq, quoputabatgraz n'am Dei efle, quod nobis diuina praccepta, 8C beneÜdâ prædicentur, quod legamus eius fcripturam ÔC uerba. Quod nunc B.doccns,nónne diz gnus eft,qui Pelagianus uoceturC’Hadenus uerba Son» (^id ergo Soteï* Num dices tu non efle gratiam feu benefidumDei, quod prædicentur nobisdiuina præcepta ÔCbeneficia,ôd quod legamuseiusfcripturam 6C uerba Scio, cum Paulus dicit; luftificantur gratis per illius gratiam,Et: Per gratiam feruati eftis, non intelligendum efle more Pelagiano, quod iuftificemur ôeferuemur ex gratia,hoceft,expr2cccptisDei, quænobis ex diuina gratia data funt,0C quæ naturalibus uiribus, quas ip fas nobis Deus ex gratia dedit,implere pofsimus.Hæceft impia deprauatio lenten tixPauli, amp;nbsp;totius dodring Chriftianifmi, quam deprauationem exaniz mo deteftor.

Si autem Sotus negat illud efle gratiofum Dei benefidum,quôd patez fecerit nobis uerbum ïuum,quód dederit nobis facram fcripturam,e qua cognofcamusuoIuntatemDei, amp;diicamus, quae nobis ad confequenz dam æternam falutem necelîàriafunt, non iam fimplici, fed feptemplici phrenefi ac mania laborat»

Sed ibi demiim Bretius corruptionis fcripturac merito accufatór,quód cum Paulus uocatEuangelion potentiam Dei,Brentius nomen Euangc Iijinterpreteturpro Prædican'one Euangelij»

Quis non nouit (inquit Sotus) confuetaphrafi fcripturae nuncium pro re ipfa, quae nunciatur, aliquando fumi C Quo fenfu Paulus non prædiz cationem fuam,fed res eas, quas docebat, Merita fcilicet Chrifti, gratiam Dei, potentiam uocatin falutem omni credenti» Haeftenus uerba Soti, quibus ego merito fcilicet corruptionis fcripturae accufor, amp;nbsp;in errorcm, heunefdo,quantum,inconfideratelapfusfum, Memiferum» Quis me ätantis erroribus ÔCcorruptionibus abfoluct C Non mihi,fi centum Sez ptenis, ducentis Carenis, QC trecentis Quadragenis hoc peccatum expia/

«5® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS, TVIRTENBER».

T€m, condönätio'ülla fperanda cflèt. Sed bene habet. NondufW dcttéîifa lanti errat! condamatum efh Primum enim. Qiiaclunt ina,Sote,loca fcnpturæjn quibus Nunciuin pro rcipfa, quænundatiir,fumitur !! Cur non uel unum èCalterurn locum récitas Sed uideo te ad finienduni It/ brum prcperafle.DeindCjUt dem, quod aliquoties, Nuncium accipiatur pro re, quae nunciatur, num ÔCin hoc Pauli dido, Euangelion eft poten/ tiaDei ad falutem omnicredenti,nuncium pro rcnunciata,neccflarió fümiturç' Ego ueró.propicio Deo, oftendam ex Paulo ipfo,quód per noz meiiEuangelq ,in hoc Pauli dido, intclligendafitprædicatio ipfaPau/ li, qua Chriftum amp;nbsp;beneficiaeiusadnunciauit. In eiusenim capréisjniz tiodicit: Paulus feruus lefti Chrifti, uocatusad munus Apoftolicum, fegregatUs in Euangelion Dei, Quid hoc, quæfo, aliud eft, quàm li di/ xiifet; Segregatns ad prædicandum Euangelion Dei, quod ante pro/ miferatper Prophetas fuos C Et mox: Teftis eft mihi Deus, quern, colo fpiritu meo, InEuangelio filniplius. Quid, In Euangelio ,aliud eft,quaminadnunciando amp;nbsp;praedicando Euangelio eins f Ac rinfus: Paratus fumnobis quoque, qui RQmareftis,Euangelifare. Et ftatim addit:NonenimpudetmeEuangelrjChrifti, AnpotesbocIocoperE/ tiangelion aliud intelligere, quàm pracdicationemôifadnunciaitioneni EuangcIijC’

Haeccnim praedicatiocrat interludæos genres periculora,ôôinfa/ mis. Prædicamus(inquic ahas)Chriftum crucifixum, ludaeis qutdem offendiculum,Græcis ueró ftukiciam. Additigiturcaufam ,cur non pu/ dear ipiitm huiuspericulolâe, amp;nbsp;infamisprædicationis, quia(inquit)po/ terttia Dei eft ad falurem omni credenti, Deus enim utitur hac PauliÂaz liorum Apoftolorum praedicatione, ad exercendam uirtutem, potenz tiam amp;nbsp;efncaciam faam,inui«ificandisSCfaluandis omnibus credentiz bus,ut Paulus hocloconomine potentiæ Dci,intelligat minifterium, quoDeus eft potens amp;nbsp;cfficax ad conferendam omnibus credentibus fa/ lutem, quemadmodum hune locum copiolè expofuimus in poftcriorc parte fccundæPericopes, cap. DeEuchariftia. Ethuic fententiæ Pauli adz feribunt fettiam,ut debcnt,Ecclefiaftici icrfptores,

Hieronymusincpiftolam Rom. i.Non erubefto Euangelion. Rcdè dicit,n on fe erubcfccre P R AE DICATIONEM cr ucis,quæ creden tibus Dei uii tus eft in falutem, Hîc Hieronymus, aut quîfquis il Je fuerit, qui fcripllt Commentarios in Epiftolam ad Rom. Hieronymi nomine, aperte intelligit nomine Euan gehpprædicationem crucis,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Am broÙHs in candem cpiftolaîTi. Non erubefto Euangelion. Virtus enim Dei eft in falurem omnicredenti. Hoedido illostangit,à quibus acceperant nonredam fidem. Apoftolorum tarnen dodrinam uirtus eommendabar, irr quia incredibiieuldebarur, quod prædicabarur,Ggna amp;nbsp;prodigia ab ApoftoJis fada rcftimonio eftent.amp;ic.Intcrpretatur ôciAni brofiushocloco nomen Euangelii pro dodrina Apoftolorum.

Nicolaus Lyranusin eandem ep,ftoIam,lt;Non erubefco,inquit,Euan gelion)ideft,pied!carioncmEUangclij qiiiaefthononficumamp;'fandum. IdeoSf fubditur. ( Virtusemm Deleft) id eft, Euangelion eft Dei uirtuz tiscontent num A'c. PcrtusLongobardus,autor,utferunr,glofæOrdiz nariæ,in Epiftolam ad Romanoscap te primo: Nonerubefco.inquit, Euangclion,quia)pfum Euangclioncft uirtusDei,ideft,uirtutem Dct «nnunciat,noninfirmitatem,fapicntiam,noninfipientiam,Etmox: Vel

DE SACRA SCRIPTVRA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83J

Euangelioncft Uirtus Dei nobïs credentibus, non alîjs, quia pcrdoctri/ nam Euangeh'cam peccatum di'mittitur credenti, £gt;(. cùm 1 es cxigit, fiunc nnracula, quibuscommendaturdodiina. Et itcrum: Euangclïum cft m'rtus Dej,quia intritat ad fidenij^ dat falutem omni credenti,dum pecz catarcmittitjamp;iuftjficatjUtàfecundarnortedCtinerfnonualeatbgnatus myften'ocrucis» Vnde fobdit,Euangeliondico ualcnsin falutemomni credenti,SCc.

QuidapertiuscontraSotum dia potcft;:' Infulfifsimebominum,atv des netu,quiamp;HadeffingêdascaIumniasingeniofifsimuscsatchitedîus, tarnen tanta es ruditate, ut ne quidem vulgaria Apoftolorum dida redè intelligasjirt medium prodire,SCcum Lutheranis, (fie enim a uobis audiz ïnus)infcripturarum campopedcmconferre Sedexiftimonuncfan's cxplicatum efle,qualis ego lim feripturæ corruptor, hoc eft, quâm uanus fit AfotuSjôC quidillud fi t,qüôd dixit :Scripturam effemutam SCmottuz am,acpracdicatiorfem Euangelq pcrtinerc adliteram occidentem^ Perz gamusigituradreliqua.

Deinde Sotus iterum obtruditnobis ueterem iuum, SC uniuerfæid genus colluuiéi coccyfmum, Scripturam elfe dubiam, ÔC ambiguam, iz deo(^ non elle certifsimamregulam omnium eorum, quæ adæternani noftram falutem cognitu necelTaria funt,

Etfiautem in Prolegomenis fan's copiofedeperfedioneScperipicuiz täte feripturæ didum eft,nec uideo,quid hadenus contra ea, præter caluz mniasamp;mendacia, SotusalFerrepotuerit,tarnen, quia hisuerbisnon feripturam tantùm,uerumetiam fpiritum ipfum fandum, cuius feriptuz raoraculumeft,infamat,aliquidetiam nuncdicendumerit. Nonenim ignota nobis funtconfiliaSatanæ, Illud agit Satan his infamationibus, ut excutiat è manibus noftris facrofandam feriptura, ÔC ducat nos etudienz dosfcriniopedorisPontificij : Qiiodqualefit,amp;aliaseft expofitum,6C fuis locis iterum demonftrabitur»

Sciamusigiturduplicemeflè cœtumhominum, alium pium ,alium impiumjSC hune quidem uocari ecclefiam Cain, feu malignantium, illu autem, ecclefiam Abel, feueledam filq Dei fponfam,cui rei latius expliz candæ fuus dabitur locus.Fatemur ergo libenter admodum,quôd Cainiz CO cœtui, hoc eft, ei ecclefiæ, quæ approbat SC fequiturimpictatcs,idoloz manias,SC magias,quarû in pr^cedêtibus pericopis,ac in h oc toto feripto, Pontificiam colluuiem,autoritate uerbi Dei contiicimus,feriptura no foz lùm fit dubia,obfcUra, ambigua ÔC flexilo qua, Uerum etiâ tetra caligo, SC horribiles tenebrç,ideocpfatemuretiam,imô'reipfacxperimur,quôdhie cœtus nonagnofcatfacram feripturam,fed fidicias fuas traditiones,ÔCde cretafuorum Ponn'ficum procertifsimaregulâfuærcligionis»

Paulus exElaiæcap.zq.SCÔ.ScèPfalm.ôS.incpiftolaadRom.cap.ii» dicit.Qiiod quçritlfrael,hocnon eft aftecutus,fed eledio confccutaeft,re liqui uero excæcati funt. Quemadmodum feriptû cft:Dediteis fpiritum compundionis, oculos, ut non uideant, SCaures, ut non audiant,ufque j'nhodiernum diem. Et Dauid dixit .‘Vertatur men fa eorum in laquez um,SC in captionê,amp; in offendiculum, SC in retaliationem ipfis. Obtenez brentur oculi eorum, ut non uideant, SCc. Qitod autem quondam, SC adhuc, hodieque funtcarnales Ifraelitæ, hoc his temporibus funt Afotiz ci Prælati. Sicut enimilli, negledafacra feriptura, habcbarttTraditioz nesSeniorum fuorum pro certifsima régula fuæfidei:itaamp;hicontemz

'Sjq. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.

pta fch'pturïcautontatejrequuntur, tanquàm falutare fydiis,fididas fuas traditiones. Et ficut il h abiedo uero Mcfs/a, penuenint Barrabbam iibc/ rum, S)C fequutf funt Ben Cochab tanquàm uerum Mefsiam : i ta Papiftae fequunturjablegato repoli to Chnfto in cœlum,Ponti{icem fuum R-O/ manum,quern in his tcnis pro fummo fuo capitc agnofcunt,5C cui trigt; buunt omnes Thcfauros fapienttç SCfcientig Dei.Qiiare non eft mirum, quod licut ludæijita 8C Papiftæ habeant oculos,qui in facra fcn'ptura nihil iiideant, ÔCmenfa, hoc eft, Sacra fcriptura uertatur iplls inlaqueum,öC in ofFendicuIum,

Ezcch.r4.HomodedomoIfracI,5Cdeprofclytis, qui'cunqueaduena fueritinlfraeljfi alienatusfuentàme,6C pofuerit idolaftiain cordefuo. Scfcandalum iniquitatis fuæ ftatueritcontra faciem fuam, SC ueneritad ProphetamjUtmepercum intcrroget, ego Dominus rcfpondebo ei per me,0C ponam facicm meam fuper hominem ilium, SC faciam eum in ex/ cHTplum, Sc in prouerbium, 8C difperdam eum de medio populi mei, SC fcietis,quia ego Dominus, Papiftæ autem,alicnati funt à Domino,po nuntidola fuain corde fuo.quiaconfiduntiufticia Sc men tis Riorum ope rum, utin confpcduDei tot habeant in corde Idola, quotoperibus fuis confidunt, Qiiarecum interrogantDominum,hoceft,legunt fcriptu/ ram,(Hoc cnim eft Dominum interrogare)meritó excæcantur à Domi/ no, ut quæcuncp Icgunt,ad fuas impietates accommodent.

l.Theftàl.Z. Pro CO quoddiletftionem ueritatisnon receperunt,in hoc ut falui fièrent,propterea mittetillis Qeus efficaciam illufionis, ut cre dant mendacio.Papiftæ autem non recipiunt dilecftionem ueritatis, non agnofcuntfacramfcripturam,fedtraditiones fuas procertifsima régula ueritatis.Iuftum igitur eft, ût habeant fcripturam dubiam SC ambiguam, ÔCcrcdantmendacio.

hCorinth. 2. Animalis homo non accipit ea, quæ funt fpiritus Dei, ftulticia liquidem illi funt, nec poteft cognofcere, quôd fpiritualiter diju/ dicantur, Papiftæautem funt homines animales, quia fcribunt ipfi,quôd ad pcrficicndamuncrafua,hoccft, addijudicationemdodrinænonindi/ géant nec gratia,nec interior! aliqua occulta uirtute,ncc ucra fide SC chari/ tate.Manifeftum igitur eft, quod non cognofcant ea quæ funt fpiritus, SC fcriptura fit ipfis dubia atc^ ambigua,

2.Corinth.4. SiadhucueIatumcftEuangelionnoftrum,(quod cer/ tè mandatûeft fcriptis Propheticis SC Apoftolicis ) in h is qui pereunt, uc/ latum eft,in quibusdeus huius feculi excarcauit fenfus incredulorum, ne illucefceret illis lumen Euangehfigloriæ Chrifti,qui eft imago Dci.Papi/ ftgautcm ipficonfitentur,quôdfcriptura,quaEuangeIionApoftoIoruni continetur,fit inipfisuclata,hoceft, dubia amp;(ambigua,Teftificantur ergo fuoipforûfermone, quod deushuiusfeculiexcæcaueritfenfusipforum, SCfintincreduli,

• Quid igiturf Numuos,inqu!t aduerfarius,dotftiores SCprudentio/ res cftis Patribus SC Scriptoribus ecclefiafticis,qui ferè omnes de obfcuri/ taîcSCdifficuItatefcripturæconquefti füntC

Equidem,quodadmeattinct,fenuitatem rneamingenueagnofco, Sed qualis qualis ego fim,illud certum eft, quod fis, qui haben t fpiritum Chrifti, (quo nccelfe habent omnes pfi hæredes cœleftis regni præditi cf/ fe:Qiii enim non habet fpiritum Chrifti, (inquitPaulus ) non eft eius)fa/ era fcriptura fit clara,aperta SCperfpicua. Et, ut Afotus habeat, quod ca/ lumnie/

lirmnjettif ♦ (Eft em'm ingeniofifsnnus calumniaruni arh'fcx)addo ih ïiid, quodijs, quïperfpïïïtum Chriftirenatï funt,€tiamli ncfciant legere Itreras, tarnenfcnptutatamperfpiciiafit, utfuaïnfelb'gentia fuperento/ mncs Afoticos Papiftas,St nidicaturi fint orbem tcrræ, ac condcmnatini aiitontatefcn'pturacomnem Pontificiam collnuiem, Habcs ergo, Sote, quodcalumnien's,amp;exclames: QiiaïeftiHaincogitannaf quætemcn'x tasfquæpetuIantiaaflèrenditamabfurdaç’Sedhæcommia, fidiligensLe/ dorobferuaueritjïamanteain Prolegomenis fatisapertè funtexplicata amp;demonftrata,

Primdm enim,cùmdicimus fcripturam efTeperfpictiam, exckidimns i'mpios incrédules Papiftas, qui cùm defecerint à Ghrifto, Sé adorent Antichriftum, nihil amplius ueliuris,uel luminis habentinfacrafcriptu/ rajOuemadmodum pauló ante oftendimus.

Deinde,non dicimus omniaferipturæ loca efïe perfp!cua,Sed ea, quæ adæternamnoftram falatem cognitunecefïariafunt, haberetam clara, tam certa,tam perfpicua teftimoniain fcriptura, ut ex horum certitudinc homines audeant etiam cumSatana ipfocongrcdi,acfi ineacertitudiz ne conftiterint,etiamuidoriam reportent. Poftrcmô,nominefcripturæ nonintelligimusIiterastantùmSCfylIabaSjquibuscontinetur, fed maxi/ mêomniumfentcntiameins, eamque,non quamtradunt Papiftæpro fua libidine,ut quotics ipfi mutant fuam fententiam,toties Sé Deus fuani quoque mutet,Sed quam tradit fpiritus fandus, qui fuam fententiam in fcriptura,fi non femper in uno Sé altero loco,ccrtè in alijs eiufdem fcriptu ræ locis,aperte patefeciu

Qiii autem in Chrifto renati funt,8C habentfpiritum Chrifri, hi etiam fententiam fcripruræ,quæipfisper prædicationem fideiex fcripturatra/ dita eft, intelligunt, etiamfi fuerintalioqui indodi, acne literas quidem legere feiant. In Svnodo Nicæna, multi dodifsimi uiri altercabantuf cumphilofophis gentium,acdonee quidemresageretur humanisrationibusatep artibusjphilofophinoftrosfuperareuidebantim Poftquam autem res cceptaeft agi limplici recitatione fententiac fcriptu/ ra:,ftatim uidoria ad noftros eftinclinata.

Vir enim quifpiam, ingenio fimplici, Sé ut hiftoria ait, nihil aliüd fei/ cns.præterIcfumChriftum,£Chunecrucifixum,intercæteros auditores Epifeopos aderat. Qui cûm uidiffetphilofophum noftris infultantem,5d caîlida fedifputationis arte iadantem, pofeit ab omnibus locum, uelle fé paueacum phiiofophoconferre. Hîcueronoftri,qui fimplicitatem uirt amp;imperitiam defermoneduntaxatnoftent, cohorrefeere, nefortèapud cailidos homines fanda fimph'citas riiui exponeretur. Perfiftit tarnen fe/ hior. Etinnomine,inquit,IcfuChrifti,audiPhilofophe,quælierafunu DEVS unus eft,qui fecit ccelum Sé terram,quiq; homirti, quem de ter/ rælimo formaueratTpiritum dédit,uniuerfa quæ uidentur Sé non ufden/ tur,uirtute uerbi fui creauit, Sé Spiritus fui fandificatione firmauit. Hoc uerbum ac fap;entia,quem nos filium dicimus,humanos miferatus erro/ ies,exuirg!nenafcitur,2lt;perpafsionem mortis,a perpétua nos morte li/ berauit,ac Refurredione fua æternam nobis contiilit uitam, Quem Sé ex pedamusiudicem omnium,quæ gerim us, efle uenturum.

Hæc eft fimplicifsima Sé diferta recitatio fententiæ feripturæ. Quid er/ gofadum eftc’ Hîculdemihi admirabilem uirtutem, qua Deus teftimo/ nium fert,quód fententia facræ feripturæ,in rebus ad falutem cognitu nez

ceffarîjs,tam aperta,tam pcrfpicua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5C indodi'Cfèd prj)eam non igno/

Conuerfus enimferiior adphilofophumî Credis,inquit,hocitaeflc philoFopheC’ At ilk obftupefac^us, ôi. noua luce illüftratus, refpondit : ita. libi uideri,nec aliud,quàmquod feniordixiflet,Herumeiïè. Itaquead Baptifmum du dus ex Ethnico fadus eft Chriftianus, QC ex. Philofopho Tbcologus,

Etfi igitur fucrit quilpiam,uel parùm,uel etiam nihil tindus literis, ta/ men fi fuerit renatus ôé donatus fpiritu Chrifti, fententia feripturæ,de re/ bus ad æternam falutem cognitu nccelîàn'js, non poteft à effe obfcura ÔC ambigua, fed eft ei tam certajtam pcrfpicua, ut malit fexccnties difcerpi, quam ab ea recederé,

DabOjinquitProphetajOmnesfilios ötoA/axTov^ Ëtalias:Omnes cognofcentme,inquitDominus, à minimoufqueadmaximum. Cog/ nofciturautem Dominus,autore fpiritu fando,per tierbum fuum,qued literisPropheticis Apoftolicis mandatum cft, qiiod ex bis litcris, o/ mnipofteritatiadnunciatur. Quomodo autemcognoki polîètDoini/ nus, per uerbum literis mandatum, amp;nbsp;exliteris adnunciatum, fi hælitc/ uerocul i'ælt;^b^ritobfcUrté,dubiæôdambiguæç’Num Deus(inquitLadantins)S(^ fulib.ó.cdp. mentis,amp;uocis6lt;ilinguæartifex,difertèloqui nonpoteft;:’Imóueró fuin if. maprouidentiacarerefucoüoluitea,quædiüinafunt, ut OMNESin/ telligerent,quacipfe OM N IB VS loquebatur,

Chryfoftomus, Apoftoli, inquit, amp;nbsp;Prophetæ omnià contra fccerunt Manifefta claracp, quæ prodiderunt, expofuerunt omnibus, lieluti com/ munesorbis dodores,utper fequifquedifccrepofsitca, quæ dicunturè fola ledione, amp;nbsp;hoe ante praenuncians Propheta ditebat : Erünt omnes dodiaDeOjSCc*

Nam,quod obi'jciturdodifsimos quofquc fcriptores conqueftosef/ fe de obfcuritatc fcriptnræ,fiquidê fermo eftde phrall feripturæ, dubium non cft,quin etiam dodis phrafes non tam peregrinæ, quàm propriæ Si uernaculæfuæ lingue aliquoties fintignotg, Qiiam obfcuritatcm etiam Prolegomena ingenueconfitentur, Siautemlèrmocftde fcripturçfen/ tentia, caque ad gternam falutem cognitu neceftatia, certe ea pio,fpiritu Chrifti donato,quamuis illiteratô,non poteft elle igno ta, Oculus ( inquit Paulus ex Efaia ) non uidit, auris non audiuit, in cor hominis non afeen/ derunt,qugprçparauitDeusdiligentibusfe. Nobis autem Deusreuela/ uitpcrfpiritumfuum. Etmox: Quiscognouit mentem DOMINI, qui conGIiurrt daturus fit illi f Nos autem mentem Chrifti tenemtis, Etaliâs: luxtadiuitiasgratipfuç.de quaubertim nobisimpartinit, IN OMNI SAPIENTIA amp;nbsp;prudentia, patefado nobis A R C A/ NO VOLVNTATIS fuç,iuxtabencpIacitumfuiim.Qu^au/ tem Dcusreuelauit Prophetis per fjîiritum fuum,amp; quç arcana uolunta/ tis ftiæ patefccit Apoftolis fuis, ac nobis ad falutê cognitu neccflâria funt, ea mandata funt litcris Prophcticis SCApoftolicis.Sentdia igitur feriptuz re,quf cftSpiritus fandi,illuftrantisfiCcxplicantis cœleftiaârcana, ora/ culum, nonpoteft ellepijs, Si SpirituChrifti donatis , obfcura fiC am/ bigua,

Sed pergit aducrfariusîQuç, inquicns,fcripta funt,brcuifsimum quoddam compendium, Si uixmonitoriumaliquodfunteorum, quç diccbantur, AdditSCilludjquôdpracdicatiouiua longe fuperetfchptu/ ram

DE S ÄCRA SCRIPTVRA* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;837

räm moftiiam, fdcoque Chhftiim filiiim Dei prædicaflètantum non fchpfiHèEiiangcIion fmim gt;nbsp;quemadmodum anhqui illi grairifsimj (in? quitSotus)PhiIofophi, Pythagoras amp;nbsp;Socrates, amp;: alij hipientcs Græci nihil fcrïpferunt, ÓCCt Confideramihi, ohfecro, quanta arte, quanta cu/ ra indigeat malæ caufæ defenfio, Sotus fufeepit defendendas confidias fuorumPontificum Traditiones,amp; nosperfuadendos, ut omnemfa/ lutisnoftrærationemàfcrinio pedion'sPontificrj, amp;: fomnijsfraterculoz rum petamus» Magno jgitiir laboreó^ fummo ftudioillud agit,ut ob/ fcuret autoritatem lacræ fcripturae, ab ca nos pcdetenti'm feducat, Seri/ ptura,inqLiit,uix moniton'um eft eorum,quædicebantur. Illud uidelicet vultdiccre.

Qiiid f vós ne tam ftultt eftis ,ut aliquam operam in legenda dd inteb ligenda fcriptura impendatts,cùm in ea uix extremç pictatis linese fint de fcriptæjtn pediore autem Pontificis, Si in traditionibus Prælatorum om/ nes theiauri cœleftis fapientiæSd feientiæ contineantur?Quantorcdiius fidprudentiusfaceretis,ut relidioillo arido Si ienino fcriptigencre con/ uerteretis uos ad uberrimos illos. Si limpidifsimos fontes Seraphico/ rum ödCherubicorum fcriptorum,ac ad ipfum Pontihcium pedlus, om/ nis diuinæ fapientiæ featuriginem, Siprornptuarium. Sed quo nos So/ tus â fcripturaabducerefludet,eo ipfo, præter animi fui fententiam ,nos ad feripturamreuocat. Breuifsimum, inqUit,compendium,ôdmonito/ riumefteorum,quædicebantur. Redie. Nam hocinterea, infuOgt;uero^ fenfuagnofeimus. Qtn'digitur^ Numidcirco fcriptura eft abqcienda':’ Num idcirco ea, quæ cum ipfa pugnant,funt approbanda!:’ Imô potius, Scripturatantomaiori cura eftôdconfcruanda ddeognofeenda, quanto breuius eft compendium 6dmonitorium eorum,quæ dicebantur. Pri/ mùm cnim,ficut gcmm^quædam,ÔdfcuIpturæeo ipfo gratae hint,quod ftntminutæ,ita Si feripturaeo ipfo nobis accepta cHè debet, quódbreui quadam epitoma contincat omnem dodlrinam nebis ad aeternam no/ ftramfalutemcognituneceftàriani:adeot^ facra fcriptura non aliéna eft âpreciofaiîlaMargarita, quainuenta, ncgociator abitSd uenditomnia, quæ pofsidet,ac mercatur cam. Deinde, ft fcriptura eft tantum breuifsi/ mum quoddam compendium eorum, quæ Prophetæ Si Apoftoli func concionati,quid eft,quôd Sotusfui oblitus,uociferatur alias, nosexigcrc impofsibiha à vulgo ecclefiæ,dum docemus unumqucncp debere ex feri ptura probare fpiritus,num fint ex Dcof Qiio enim breuius copendiuni eft fcriptura, eo citius cognofei poteft,ut ad earn omnes aliæ dodirinæ exi gantur.

Nam quodprædicatio uiua,utSotusfentit,longefuperet mortuam, Si quod Chriftus non fcripfcrit,fed tantû prædicauerit Euangelion fuum, exempleueterum Philofophorùm,itcrum contumeliaeft,non inferi/ pturam tantunijucrumctiam in Chriftum ipfum. Etfi enim perfpicuum eft,quod uiua uox habeat aliquid, ut ille ait, latentis cnergiæ, tarnen feri/ ptura non idcirco mortua eft, fi fuo legitimo ufu, ad quem diuinitùs eft ordinata, tradfetur, Tîine mortuum dices, per quod patientiam, R6)».iç. fpem Si confolationem pq acciperc folentî* ôdquod cftutile addotftri/ 2.Tiwjot«gt;; nam,adredargutionem,adcorre(ftionem, adinftitutionem, quæ eftin iufticiaf

non d/ceret fcripturam, in hoc quidem collationis generc mortuam. Et quid,quod Chhftusipfcnihil fcripfcrit Num hoc ipfo fecutus eft exem/ plum Ethnicorum Philofophorum î* An non fatis ipfe habuitconfilij, quod ftqiieretur, nififibi exemplum imp/orum hominum ob oculos ponerer^Num idcirco uilior Qi. abieÆor habêda eft ftriptura,quód Chri/ ftus ipfe in h 11 ftripieritC’Imo tanto maioris eft momenti, quanto diligen/ tins ea,quae Chriftus ore prædicauit, in Apoftolicam ftripturam funC collata. ApudDànielcmNabuchodonofor pronunciatdecretum,ut0/ mnis populus, tribus 6C lingua, quæcunque locuta fuerit blaiphemiam contra Deum Sidrac,Mifac0^ Abdenago,diipereat,amp;domus eius uafte/ tur.Qiiidergo^Num poftquam hoc decretum literis eft mandatum,6Cin omnes terras miftum,Iicuit fubiecftis populis ei oppedere,6C diccrc:Quid ad nos hoc decretum Scriptura mortua eft, ÔCnifi acceflerit calculus no/ ftrorum Sacrificulorum, fabcJIæ funt Aefopi, Certètale quid occinitno/ bis Sotus, cum autoritäremfcripturae,in quamipiritusfandusuocem ip.'am aeterni Dei Patris SC unigeniti Filij eius contulit,prædicamus,

Chriftus,nc quidem etiam aquabaptiiauit, quemadmodum loannes fcribit;Reqciemus igitur baptifmum aqu£,6C dicemuseum eflê elemen/ turn mortuum,quod Chriftus nunquam aquabaptifaucritf

Sedibitum demum rcdeconfulit Afotus honori ApoftoIorumSC Euangeliftarum, quiconciones filij Dei literismandarunt, quod præ/ terillascaufas,curChriftus 6C antiquigrauifsimiphilofophi, Pythago/ ras, Sc Socrates nihil, aut quam minima fcripierint, etiam illanicaufam »gt; addit, Vtabiconderctur(inquiens )impurisSCirriforibusmyftcrioruni »’ maieftas, SCincomprehcnfibiliumrerumaltitudononpateretindignis, *’ amp;c.

Apagete igitur, apagetc, inquam, uos Apoftoli 5C Euangeliftae, Mat/ thaee,Maree, Luca, loannes, Petre, Paule,amp; alq,quod cum mandatis pu/ blicis litcris ea cceleftis regni myfteria, quaefilius Deiin aurem difcipulo/ rum fecreto dixit,proieceritis cognofeendaimpuris, irriforibus, 8C indi/ gnis,adeocp canibus SC porcis.

Cur enim non fecuti eftis exemplum Magiftri ueftri, Ot nihil fcriberc/ tis f Dignifsimicertè,qui grauilsimas temeritatisueftræ poenasdetis, Quantoenim Pontificum incommodo euulgauit quondamFlauius fcri baiusduile, quod in penetralibüs eorum repofitum erat:tantoetiam, imdmultomaiori Prælatorum incommodo euulgaftis uos ApoftoliSC Euangeliftæ myfteria Euangehj Chrifti ueftris fcriptis, Nifi enim ha:c fcripta ueftra extarent,non haberentNouatores illi, quod nobisPrælatis obijcerentjôC quo noftras traditiones, quasconfiClas nugasappellant, ir/ ridèrent. Hoccertèilludeft, quoSotus hiscontumelqsalpirat, quibus, quod in ipfo eft,Filium Dei,Apoftolos0CEuangeIiftas,ac facram ftriptu ram,tam fordidèturpificat.

Carterum, cum infamer fcripturam ,utdubiam ,ambiguam SCmor/ »• tuam,acccdit tandem aperte ad id,quodinftituit. Falfó,inquiens,dicitur „ à nouitatum amatoribus,Solam fcripturam iacram,quaeipiritusfandi »gt; oraculum eft, (Hocenim elogiumicripturarSotusaddit,utimpietatem » fuam aliquo modo tcgat)regulam eftecertifsimam omnium,quæ ad re/ •’ ligioncm pertinent, SCc. Acrurfus:Conftat,(inquit)quôdncgantes,hoc »» eft,nihil recipientes,nifi quodicriptum eftin iacris libriSjhoftesftnt uerg ccclefiar,SC per eos Satan meditatur omnia fchifmata,SCc,

tîabes quid quærat Afotus fuis fcri'pturæinfamati'onitus,ui'cîeîicêt, ilt pctamus cognitionem ætcrn* noftræfalutis non è facra fci iptura, fed ex Ep:fcopis,rjsq5Papifticis,ÔCeornCondlîjs,amp;ex Tradinon/buseorum. Siccnimaddit, quemadmodum fuprâ rccitaufmus, Dïcimus, inqut/ cns,aperte, indubijshdci PROX{MOS,adqüôScunditmeft,EPP“ SCOPOS ESSEjSCeoriimConcilia, IfticonfenfinnPatrurriinqui/“ rentes, ex illo Traditionem agnofeunt, ex qua feripturam intcrprëtâtiir, “ ëCcXplicant.In his nihil incertum autconfufum eft.Cùm feriptLira eftanl ** bîgua,nec cxplicata,traditio quærenda eft, amp;c.

Scilicet homines multó difertius,multó apertitîS, multó cci tius in fuis traditionibus loquuntur, quiim fpiritus fandus in fuafacra fcripttira,

Seddicamus de his rebus paulocopiofius, TûneSote,ncgaS fàcrani feripturam, quam necefle habes ipfc fateri oraculum ipiritusfandii,ccr/ tifsimam elTe regulamomnium, quæ adreligionempertinent,SC quæ funtadætcrnam noftramfalutcmneceflàriaç’ Equidem baud repugno, quo minus ucrum dicas,ii de ccetu tuotum Pontificum, SacrificulorLim amp;nbsp;Fraterculorumloquaris.Neccflehabeoipfeconfiteri,qUÔd nonagno/ fcatis facram feripturam pro certifsima fidci régula. Video cnim uos ma/ ximè omnium urgcre Patres, Prælatos, Pontifices, Concilia ÔC Traditio/ nes. Quid ergo adhuc qucrcris fEn habesreum confitentem. Confiteor (inquam ) ingenue, facram feripturam non eflè Vobis certifsimam fidci reguia.Sed hocillud eft,quodin uobis detcftamur,amp;propter quod Chri ftus filius Dei abijcit Uos, nefitis uera Dei ecclefia, Ut de Liobis illud Pro/ phetxucredicipofsit: Medereliqucruntf dicit DOMIN VS) fontein aquæuiuæ,SC foderuntfibi cifternas difsipatas,(HæfuntPontificiaetradi/ tones) quæ aquas contincre non liaient, Vox cnim cœleftis Patrisi teftificatur de fuo filio D O MI N O noftro lefu Chrifto, SC remit/ tit nos ad cum, H V N C (inquiens ) A V D1TE, Ad quern ÖCantca re/ miferat nos Mofes, IPS VM,inquiens,AVDIES, Ncgari autem nonpoteft, quin quæfiliusDei,deæternanofira faIute,iielPatriarchis patclecit, ucl ApoftolisSCalrjsauditoribus coràm prædieauit, 5Cquæin hocfcculo,quo adpoflct,quoadfascnet,quoadliccret,cognolcidehcnt, collata fint,non fidclitertantiim,uefumetiam fufficientcr,inferiptaPro/ phctica SC Apoftolica,quæ uocamus Scripta Vetefis SC Noui T eRamen/ ti, Aurcnim nega fpiritum fandum primarium aiitorcm horum feripto? Tum.cficfidelcrn, quoduocem filijDei non ucrèliter/s mandarit, 5Ceflê Cand:dum,quàd non perfedè ca,quæ ad falutem noftram cognitu necep faria funt,in feriptura propofueriqaut confiterc hæc om nia uerè,6C fuf/ ficienter in feriptis Prophcticis 8C Apoftolicis contineri,nec eflè aliam no bis fidei regulam prepofitam.

Ateilim, inquitSotus,fcdecim probatifsimï pâtres teflésfunthuius ccclefiæ fenfus, quo fine feripto tradita eflè quâmplurima ab Apoflolis, quæad falutem ncceflariafunt,conftat;ô^c, RefportdeotEnumcra mi/ binon fcdecim tanrùm, ucrumetiam fexeentos Patres,qui hoc,quqd di/ ris.teflificcntur,no ramen cnumeras,nifihomines,qui5cfallcrepoflunt, Sc f?JIi:aut quorum fcriptatuuelnonrcdtèintelligiSjUelnoninlocoad/ duciamp;.

Affirmarcenim, quod facra feriptura tanta fit imperfcClione, ut A/ pôflolùprætcr cam,tradiderintaliaquâmplurima, ad falutem neceflà/ na, nonefl: fanihominis,fed furiofi dæmonis, cupientis eccléfiam Fihj

§40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS, VVIRTENBERG.

Dei',a ccrtifsima fidci régula,ad uam'fsima homi'num commenta,prætex ' tu Apoftohci nominis deducere, Tu perfiftitOjinquitPauluSjin his,quæ didicifti J amp;nbsp;quæ tibi concrcdita funt,feiens â quo didiceriSjamp;l quod à puez ro facras literas nouen's,quaî te poflunt eruditum reddere ad falutem, per fiderUjquæ eft in Ghrifto lefu,

lubetPaulus Tirtaotlicum perfifterein bis quacdidici't. Si qu^i'pfi con crédita funt, Sed ne quis exiftimet, alia eum didicifte, Si alia ei concrediz taeftèjquàmquæin facris literis continentutjaddit: Quod à puero facras literasnoueris,quaetepolTunteruditum redderead falutem, perfidem»

Quæfote,amicifsimemiLelt;ftorj quidilludeft: Literæfacræpoflunt Timotheum eruditum reddere adfalutemddcpeotemporejquo nonfoz lum nondu excogitatæ erant T raditiones illæ, quas uani Papiftæ iadant, ucrumetiam quo fcriptanouiTeftamenti nondum uel extabant, uelpuz blicam autoritatem obtinebant. Et his temporibus, quibus nouu Teftaz mentum literis eft mandatum,SCcœlcftibus miraculis cófirmatum,Scriz ptura non poflet nos,abfque alq s traditionibus, ad falutem fatis erudites reddereÆt iterum dicit Paulus:Omnis fcriptura, diuinitds infpirata, uti/ lis eft ad dodrinam, ad redargutionem, ad correiftionem, ad inftitutioz nem, quæ eft in lufticia, ut integer fit Dei h omo, ad om ne opus bonum apparatus. Quid quacfo amplius requiritur, quam ut homo fit IN T Ez GEIlt;,SCadOMNE opusbonumapparatus^Potuitautemhocefiici fcriptura Veteris TeftamentijSC non polîèt nunc eadem fcriptura, literis noui T eftamenti patefaefta Si illuftrataC'

Abraham apud Lucam remittit fratres diuitis ad Mofen Si Prophetasî Habentjinquiens,Mofen Si Prophetas, Audiantillos, Si hos non audiz unt, neque li quis ex mortUis rcfurrcxerit,crcdcnt.In fcriptis Mofi Si Pro phetarum,hoc cft,ueteris T eftamenti,continentur, teftimonio Abrahæ, ea quæ funt ad falutem cognitu neceflaria, nee in hoc genere cognitionis quicquam aliarum traditionum requiritur, putas tu fcripturam accefz fione Scriptorum noui Teftamenti tarnieiunaiti, tarn elumbem reddiz tam,ut non fufficiat ad ea cognofeenda, quæ nobis ad falutem funt necelz fariaC loanncsTheoIogus ApopIypfinfuamanathcmateconcludit:St quis (inquiens) appofuerit ad hæc, apponet Deus fupcr ilium plagas fcriz ptas in libro ifto.Et fi qUis diminuent dé uerbis libri Prophetiæ huius, aiiz ieret Deus partem eius è libro uitæ, à ciuitate fanefta. Hæc âudet Ioan/ nes,quifquis ille fuerit,de fuo fcripto affirmarc,ÔL non eflet, uel fcxcentis anathematis dignus, qui.toti facræ feripturæ, non pauca, fed quampluriz ma, tanquam ad falutem neceflariaadderet C' Etfi enim multi multos baud cotemnendosin caufareligionis commentarios fcripferunt,tarnen no illo confilio fcripferunt, utaliquid, tanquam ad falutem neceflarium, feripturæ adderent, fed ut fcripturam collationealiorum feripturælocoz rum explicarent,

Quare,qui nihil rccipiunt,nifi quod fcriptum eftin facris libris,no funt hoftes, quemadmodurn Sótus uociferatur, fed amici ueræ ecclefiæ : nee Satan meditatur per eos fcbifmata,fed fpiritus faneftus vult per ipfos cauez re,neliceatimpqfsimis bypocritis SCfceleratifsimisnebulonibusueram Dei ecclcfiam à coeleftibus oraculis,ad uana fraterculorum Si Pontificum fomnia feducere,

Sed uideamus tandem,quæfintApoftolicæillæ traditiones,quasdiz cunt ad falutem neceflariaSjöC tarnen in fcriptura non contineantur,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solent

DB Sacra scriptvrA; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84»

Solent auteni duo earum genera recitare, Vnum ,quod negant(fed faï - ’fo)in fcn'ptura contineri » Alterum, quod non foluni non conti'netur in fcripturajUerumenâ cum ea pugnat, Ad illud prius pertinent, Perpetua Virginitas Mariæ,ÂequaIitas diuinarum perfonarum^duæ naturæjdug operationcs ÔC uoluntatesin unapcrfonaChrifti,amp;id genus alia.

Quid ergo dicemusÇNum Iiaecnon continentur in icriptura Si Tov ƒ HTov Ioquamini,quid uobis incptius, imo quid furiofius Sic Ana/ bapliftæ dcfendunt fuam impietatem deinfantium baptifmo, quod hac literæ,(Infantes funtbaptifandl)nonrecitentur infcriptura,Siautemlo quamini quot;artf « «^^i'o(«?,quid uobis aut excaecatius, aut magis impiumc'

Hieronymus fufcepitperpetuam uirginitatem Marig defendendam» Si ergo ea non continetur in fententia fcripturac, quid ita fudat, quid tot argumenta è fçriptura coIIigitC’QùinpotiusdicitjTraditum eft ab Apo ftolis Mariam perpetuó uirginem manlifle.Eluidius igitur,qui contrariz urn affirmatjimpius eft.Sed nos dicamus, quod res eft ♦ Si perpétua Ma/ riæ Virginitas non poteft,ncc ex literajnec ex fententia feripturæ proba/ ri,non cft articulus fidei creditu neccftàrius.

Si autem hoc pro certifsimo fidei articulo habendnm eftjncccflàriuni eft,ut contincatutjuel in literajuel in fententia feripturæ,

Sed accedo ad çqualitatem diuinarum perfonarumjÄ: diftindionem duarum naturarum in unaperfonaChrifti, Quid f Hæc uos dicitis non contineri in feripturaÇQiiæ cft hæc ueftra religionbïum idcirco non co tinentur in fcripturajquia non legitis in ea hune literarüm contextum,âi hanc fyllabarum aedidionum connexionemfO cæcatos homines,qui, quod eft in uera Religione fummum ÔC in fçriptura maxime omniû co/ -gnofeendum proponiturqion poffuntjpræ mentis fug hebetudine amp;nbsp;im pietatejin fçriptura uidere. Quanta, obfecro,hæc eft eontumelia optimo fum Patrum,qui feriptis fuis æquàlitatem diuinarum perfonarum,5Cdi ftindioncm duarum naturarum in unitate perfonæ Chrifti, teftimonijs facrarum literarum defendunt.Nam fi hæc non docentur in fçriptura,or thodoxiPatres non folumabufi funt ocio fuo,uerumetiam feicllcrunt Ecclefiam, cûm fufeeperunt illud ê fçriptura probandum, SC cxplican/ dum,quod Sotus amp;nbsp;Fraterculi eius uociferantur in fçriptura non conti# neri, Quid eft eontumelia in Patres , fi hæc non efti'Scd boni illifcilicet Fraterculi metiuntur Patres é fuo ingenio, cùm ipfi Indulgentias fuas, alias impofturas foleant uocare piâs fraudes,cogitant ctiam Patres uo ïiîiflè Ecclefiam impofturis,8C fraudibus ad pietatc excitare. Et hæc qui/ dem de priori genere traditionum.

Ad alterum autem genus,quod cùm fçriptura pugnat,pertinent illa, Primatus Romani Pontificis,Confecratio aquæin baptifmo,Confecrà/ tioôC Vntftio chrifmatis, ConfirmatioPontifieia, Oblatio facrificij al/ taris pro peccatis uiuorum ô^mortuorum,InuocatioSancftorum,Enu meratio peccatorumfacerdoti facienda, Necefsitasfatisfadlionisfacra/ mentalis,Merita bonorum operum,ÔC multaid genus alia,

Ac dePrimatu quidem Pontificis Romani,fuo loco, (^æ autem po ftea rccenfentur,oftendimus iam fupra in hac Apologia,aperte cum fcri/ pturapugnare.NegathocSotus,ncgatLogodædalus eius, negantFra/ terculi eorum,ÔL affirmant nos falfumfenfum in ftripturainducere. No eftautemmirum, quodapud tales indices cauia cadere uideamur.Pri/ mum enim,non habentferipturam pro cerufsima fidei régula, fed pro

Deindeufurpant fibi tantamlicçntiaminterprctandæfcnptui'aî,utfâ ciant ex nomine OMNESjNON OMNES, amp;nbsp;ex uerbo Statu/ endi,uerbtim abrogandi. Adhæc, exiftimantin fuapôteftatelitum elîèj ut fcripturani aliter atque aliter iuxta tcmpc^ris diuerlîtatcm interpreten tur,quemadmodiimfupràexCufanoofl:endimus, Poftremo fentiunt, quod ad faæ fententiæ mutationcm, miitet etiam Deus fuani ipfe fen/ tentianijquod SC ipfum Cufanus teftifteatur, Qiiis igitur apud taies iudi cesjcaufam fuam,deneraferipturaî fententia obtineret f Sed quid confe ramuscum ijshominfbus,qui non liabent facramferipturamproccr/ tifsimafideiregula,ideoque nonfuntamplius uerafibj Dei Ecclefia, qui iêquunturaliamdodlrinam,quam qiiæinfcriptisPropbeticis ÔC Âpo/ ftoliciscontinetur5quiinftituuntaliafacra,quàm qoæ Spiritus fandus docuitrdenique qui abiedo Chrifto,fequuntur amp;nbsp;adorant antichriftumlt; Et tarnen ne uelnoftris, uel noftro officio deeflè uideamur, p'erftringe/ mus reliquanÔnulla î Quis eninr tam uanæ loquacitati multis refpon dere pofi'et^

Sotus amp;nbsp;reliqua Fratercuïorum colluuies fentiunt feriptUram non fo lum elïè literam mutamjmortuam5occidentem, dubiamjObfcuram, am biguamjamp; adcognofcendamuiamfalutisinfufficientem , ôi. imperfe/ dam,uerumetiampenèinutilem,ôlt;non magno fludiorcquirendam»

Etfienim Sotus alicubi profitetur,fc pro uiriiiegiiTe apud quofeune^ potuerit Epifcopos,ut dodrinæ feripturæ amp;nbsp;Patrum uacent, tarnen alias fui oblitus certo afferit, hoc tempore nullo modo expedite præcipuam ’» operamfciçntiæ daretnulliO'nquiCnequequidem DOC TORI in Ecclefia, EPISCOPO, amp;cuicunqueetiam,cui maximecônuenitre 3, pellereaduerfantesueritati,amp;docereinlîrmos, conueniens elîèprçpoz „ nerefludiumfciêdi,amp;ledionemorationi,feruori fpiritus,5C exercitatio nipictatis,EtmoxdeLaicis,utopinor.Iamuero(inquit)fimplicioribus, . amp;denique omnibus,quibus nonincumbitinEcclefiadoccre,multôma ” gishoccogitandum effiNouerintlocumfnum,nouerint eruditionem, ” amp;nbsp;ingénia,tempus ÔC ocium, amp;feiant id,quantum eft temporis, quan/ ” tümànecelTarj'isillisobfequljs, quibus tenenturproximisinferuire,li/ gt;» berum manet, orationi 6C pijs meditationibus multo utilius fe daturos, 3j muîtofecurius, quàm LEC7TONL

Qiianquâm aûtem fiteit officium bono dodorc dignum, quodexi/ gatpræcipuamcuramredèoperandi,Deumq? amp;nbsp;proximumamandi, necfacithoclocoexprelîammentionem Sacræ feripturæ, tarnen illud eftineodcteftandumamp;cxecrandum, quôd diledionem DeifiCproxb mi ita exigat,utinterea ftudium Saefæ feripturæ , tanquàm parùm utile infimuIet,acnontamLaicos, quàm etiamEpifcoposàftudioamp; ledio-' ne eius abducan Vnde amp;nbsp;alias fcnbitilmó ucrdjinquiensjillud etiam co ftitit.tantouerbumDeidigniusàDeotradi, quantoremotius AB O/ ”MNI SCRIPTVRA, imoetiamab OMNI VOCALIucr^ ” bo,quandofcilicetfoladiuinarcuelatione,fine ulla imagine Se phantaf/ ’» mate ab eoinfunditur cordibus.Etitei^.^CùmpIena fucrit(chariras)iani 3gt; literænecefîàriæ non erunt,atqî fine illis perfedius Antonium St Paulu 93 in defertis fœliciusqj uixifïe,quam alq cum libris»

Hæc QC id genus alia â Soto itâ recitantur, ut fi effet bonus uir,pic pof ““ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fent

DE SACRA SCRIPTVRA.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;843

fent intclligt. Nunc autem, quia cft impius FratercaIus,Slt;f oppfignat au/ tontatcmfacræScripturæ,quantopoteftftudiô, qiiemadmodum hadle/ nus palam denionftrauimus,nihil aliud reliqtmm eft.iÇ utintelligamus, eumhisueibisutilitatenifchpturæcauinari, ac uerum ufum fcripturæ prorfus ignorarc.Exiftimat cnini Scripturam in hoc datam, ut ucl doini priuatim legatur,uel publicè in templis cantetur,in talcm ac tantum cul/ turnDei,utmentoeiusexpientur coram Dcopeccatauiuorumamp;mor/ tuorum.Sicabutunturimptjhypocn'tæScriptura adIdolomaniam.Ego uerô in Prolegomenis perfpicuè oftcndi, Scripturam nobis traditam ei/ fe diuinitûs,nontantum, ut fit teftimonium diuinorum oraculorum ad pofieritatem,contrafidiciashominurri traditiones, uerumetiam,utfic Organon,quo Spiritus fandus utatur,ad effundenda in nos dona fua,5C ad excitandum in nobis fïdem,SC amorem Dei ac proximfiSotus autem hunc præcipuumfcriptmæufum,uclnonintclligcns,uel maliciofèdifsi rnulanSjdicit multó utilius, multo fecuritis daturos nos orationi,feruori fpiritusjcxcrcitationi pictatis,amp; pijs medit3tionibus,quam ftudio feien/ di óé Ledioni.Quafi ucro,uel Ledio,uel auditus fcripturæ,non fit in hac humani generis conditione ordinaritim organon, quo Spiritus fandus excitet in nobis pias meditationes, ardentes precationes, amp;nbsp;omnia ftu/ dia Sc excrcitia uirtutum.Putas tu,(iniane fraterculejAntonium amp;nbsp;Pau/ lumEremitas,uel habuiflèinhis terris perfedam charitatem,utminiftc rio fcripturæ non indiguerint, uel potuilïè in deferto fequi ueram piëta/ tem, nifi earn uel per Icdioncm,uel per auditum fcripturæ, au tore Spirt tu fando,cognouifièntÇ Num licet nobis fequi enthufiafmosSCreuela/ tiones,quæ nobis abfqj teftimonio, amp;nbsp;organo feu ledionis, feu auditus fcripturæ,inmentcm ueniuntC’Non ignoro,Dcum olim multifariàm multifquc modis locutum efie Patribus per Prophetas.’poftquam autem locutus eft nobis per unigenitumfiliumfuum, amp;nbsp;uoxDeiper Prophe/ tas,amp; filium cius adnuneiata,mandataeftaiitore Spiritufando literis,0!^ collata eft inferipturam,quam tiocamus, VeterisSCNouiTeftamenti, non funt noui enthufiafmi,0d nouæ collocutiones ac reuelationes é cœlo expcdâdæ, fed uoxDei audiêdaeftin fcriptura,uthoc organo difcamus Deum uerè cognofcere,Deum timere, Deo crederc, Deum amp;nbsp;proximu diligere, adeoque omnia pietatis opera præftare,per lefum Chriftû,uni/ cum noftrum feruatorem.Leges ( inquit Mofes ) uerbalegis huius corS omni Ifracl, audientibus cis , Ôtf in Unum omni populo congregato, tarn uiris,quâmmulieribus,paruulisô^aduenis,qui funt intra portas tu/ as.In quern autem ufum hæc uerba funt Icgendaf

Hic diccret Sotus,Quid facitisfmagis coueniret ftudere orationi,fer/ uori fpiritus,amp;^ exercitationi pietatis.Mofcs autem dicit:Imó,ideo ledio/ ni ftudédum cft,utftudeamus orationijSt: cxcrcitio pietatis. Addit enim: Vt audientesdifcant,amp; TIME ANT DOMINVM Deumueftrum, amp;nbsp;cuftodiant,impleantcp omnes fermoneslegishuius,Fih'j quötp eorû, qui nunc ignorant,ut audire pofsint, amp;nbsp;timeât Dominum Deum fuum cundis diebus,quibus uerfantur in terra.

De rege Ifraelitico ait Mofes : Poftquàm federit in folio Regni fui,de/ feribet fibi DeuteronomionLegis huius in uolumine, accipiens exem/ plar à facerdotibus Leuiticæ tribus, 8C habebit feCum, legetep illud om/ nibus diebus uitæ fuæ, Quid faciatRex C Legat,(inquit)uolumen legis omnibus diebus uitæ fuæ.Quidç’An non multo utilius, (ut Sotus fentiO

multo fècuh'us darct Ce orationf,$^ pijs meditationilms, ÔC qtîod cftproz prièrcgij offîcij,dicendoiuri populis^fâciendæiuftidae iudicio,iadi/ cand^caufæ uiduæô^ pupiiliÇ Sed utcognofcat, quod fitrcginrn ofiiau, amp;;præn:ct,iubeturrefedarfLeâ:!oni,!dqucnonunaÔi^akcra hora , Sed cuncîisdiebus uitæfuæ.Sic enimfequitur: VT DISCAT timcrcDO MINVM Dcutn fiiuni,ÔC ciiftodire ücrba,2Ccacnnion;a8e{us,quæin lege præcepta funt

Hiercmias iubetfcribirn fiium Baruch rccitarehbrum, Ego cîaufus fum,ïnquicns,ncc ualeo ingredi domtini Domini.Ingrederc ergo tu,amp; * legcdcuoluminc , in qüoicnpfifticxore nicouerba Domini,audiente populo in domo Domini,in die Ieiunij,infuper amp;nbsp;audiente uniiicrfo lu/ dajqui iicniuntdcciuitatibus fliisdeges eis.

QiridigiturdicemUsfCcrtc,fl Hiercmias adhibiiinct Sotu'mîn hanc deliberationem,audiuiflèt fc inanem füfcipcre operam jquôd magis dan da fit opéra feruori fpiritus,quàm leÆoni fcnptursC.Sed benc habct.Hi«! reinias non cftAfoticus Papifta,Tantum cnim abeft. Ut Icdîio fcripturæ abflrahatâferuoréfpirituSjUtpotius Hiercmias fpcret,populum audita ïedlionis ad feruorcm fpiritus excitandum.Si forte, inquiens, cadat ora/ tio corum in confpedu Domini,rcuertatur unufquifque à uia fua pcfsima,

loannes Euangeïifta properans ad abfoluendam hiftoriam rcrnm gc/ darumChrifti,Hæc,inquit,fcriptafunt,ut CREDxATIS, quodIcfus cftChriftüSillefihusDeijSCut CREDENTES uitamhabcatispcr nomen cius»

Ad confequcndamucramamp;ætcrnamfalutcm maxime omnium né/ ceffaria eft fides inlefum Chrifium.Dicitautem loannes,fuum feriptum ad hoc ualerc, ut concipiarur fides ill Chrifinm, Quare fi quis uoluerit habereferuorcm Spiritusfidci,ô^excitari ad ucram inuocationcmDei per nômen Chrifti,Scriptum Ioannis,aut alterius,feu Prophetæ, feu Eu/ angeliftæ aut ApOftoIi lcgat,nccefle cft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quæcunque,inquitPaulus,præfcriptafunt, in noftram dodrinaili præfcripta funt,uf per patientiam amp;. confolationem feripturarum, fpem habcamus,Inter præcipuos Dei cultus, non eft poftremus, fperareo/ pem Domini in aduerlis. Et alias Paulus recenfet fpem,inter tres infigni/ orespij hominisuirtutes.Necdubium cft,quin ucrafpes inaduerfisad/ ducatfecum patientiam,ut mens afflicîa accipiat confolationem» Affir/ matautem Paulus,quôdfpcscontingat nobis per feripturam»

Qui ergo uoluerit uitarcpeccatajhoc eft,inipatientiam, un ulentiam, blafphemiam,execrationemin Deum ôé homines, non conférât feine/ remum,ad expedlandos cœleftes cnthufiafmos,fine externo uerbo Dd, fed conférât fe ad lc(ftionem,feuauditum icripturae,utdicftis amp;nbsp;cxcmplis fcripturæconiêquatur ipem6£ipatientiam,quamulta peccatorum gcnc/ ra cauentur»

Qiiid multis opus Chriftus iplefilius Dei,ut tentationes Satanae re/ futaret,amp; Satanam à fe repellcret,propcrat ad feripturam.

Scriptum eft,inquiens,No in folo pane uiuit homo,amp;'c.Etitc^*;Scii ptum eft,Non tentaüjis Dominum Dcum tuS. Acrurfus:Scriptunieft. Dominum Deum tuum adorabis,amp;.'c» Etadhuc tarnen Sotus, organon Satanæ,audetin medium prodire,6Cnobi»dcuitandispeccatis,deorati/ onc,depns meditationibus,de feruore ipiritus-^t^dc exercitatione piëta/ tfs.

tîSjàbfque ßngulari ftiidio fchpturae, concionari, cùm id ftiidium tanto feruentius efTe debeat, quanto magis uerâ pictas eft excrcenda ♦ Non il/ ludagitur,Sote,utincitnibamus leÆoni fchpturae,uel hypocriticc, Hy/ pochtæ enim abütuntur ea àd Idoiomaniartilud Sophifticë,Sophiftæ e/ nimfcdantur, ne^ledauerapietate, rixofas dC fpinofas contentiones, fedpiéamp;Chriftiàne, ut Spiritui fandlo fuiim organon offeramüs , per quod in nobis fit efficax,ÔC excitet mentes noilras ad omne genus uirtu turtliQüg eft ergo tua illa declamatio de fancîa,ad quam nos uocas,ignû rahtia,ÔC deinflante,âquanosauocas,fcientiàC

Vartifsiniehominum, putâsnenosjCÛmaftèrimusautoritatem Sa/ træfcripturgjuocare homines ad cognofcendasineptias ueftrorum Sen tentionariorum,quas multo utilius ignoramus,quàm perfcrutamur, SC ad inflationem animi,quæ cum charitate pugnat, SC nô potius ad cognô fcendam ex fcriptura ueram pietatem qua ÔC Deum uere colamus , SC proximumexàrtimo diligamus,quaetiàm,(namSCillud addendum eft) omnemimpietatem deteftcmur SC fugiamus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed non funt nobis Satanæ confilia ignotaJIIud agit Satan,ut cxcu tiat Sacram fchptüram de manibusnoftris,Slt;^fubqciat nosueftristradi tionibus,ac fcrinio pedoris Pontifici]. Qiiare, cùm uifum fit Soto decla/ mare de fanda,ut ipfe loqu!tur,ignorâtia, libuitSCmihi declamationem de fanda fcientia , non Sophifticarum 8C Monafticarum nugarunii fed Sacræ fcripturæ,recitare.Recitabo autem eam,non meis,fed Ghryfo ftomi uerbis,qui in tertia homilià de Lazaro Euangelico fie ait,

Crebro uobis prædicimus muîtis ântè diebus argumentum, de quo fumusIocuturijUt bis in medio diebus, SVMPTO LIBRO, per/ penfaquereifummatota, pofteaquamintellexeritis, quid didum fitj quidreftetdicendüm,mentemueftraminftrudiorém reddatis ad audiz enda,quæpôft diflerentur jdque femper hortor SC hortari non defiiiamgt; ut non hîc tantum attendatis qs,quae dicuntur,uerumctiam quum domf fueritis, afsiduè DIVINARVM SCRIPTVRARVM ledioniuà/ cetis.Qtiod quidem SC ijs,qui priuatim mecum congrefsi funt, non de/ ftitiincuIcare,Nequis enimmihidixerit : Suntfrigidaillauerba,multa înfurit,qaæ contemni debeant.Ego forenfibus caulis affîxus fum,publi/ ca gero negociajartificium excrceo, uxorem alo Sc liberosjfamiliæ cura gero,murtdanus homo fum,n6 eftmeum legere feripturas, lèd ecrum qui mundo dixerunt uale,qui montium uerticcsoccupârunt,qüiUitam eiuImodicontincnteragunt.Quidaishomof Nonefttuinegoenferi/, pturas cuolucre,quoniam innumens curis diltraherisÇImo tuum magis nbsp;nbsp;affiiâio

eft,quàminorum, Ncqjenimilliperindefcriptürarumegent praelidio, nés cr ten:-atcpuosinmedtjs negociorumundisiadati ; NamMonachi quidem à tatioe5,pro» foro forcnfibufqucncgocqshberi,quique in deferto fixere tuguriola, pter q ds nequc cum qûoquamhabent commercium,fed in illaquicta tranquilli maximèoM-, tatecumomnifccuritatephilofophantur,acuelutiinportufedentes, rc/ busnehementer tutisfruuntur,Nos contra uelutînmedio mari fludu/ W^P^^p’ antes,innumcrifqueuclimusnohmus peccatis obftridi, femper opus habemus perpetuo iugiqUe feripturatum folatio.llli fedent procul à corn flidujeoque necaccipiuntmuItauulnera.Tibiuero,quia perpetuo ftas inacie,quiafrequentesaccipisplagasjidcircomagis opus eftrcmedijs, non funt cû Ut quem SC uxor prouocat, SiCfilius contriftat atque ad iram commouctj iSw coßredi.

APOLOGIA COMPP?. WIR TENBERG.’ • ödinfidiatur lioftis,amp;^inuidct amicus, amp;uicinusinfccïatur,SócommiIilt; to fupplantat,frequenteramp;iudcxminatur, paupertas eft molefta, domefticorum amifsio ludum aftert,amp;.’profpen'tasinflat, aduerfitas tontrahitBreuiteruariacurarumjuâriaperturbationiSjUariamœroris, «ariaiacT:antije,uariatumoris,tumoccafio,tum nccefsitas,nosundiquc circumuallatji'nnumeraque ex omni parte tela uolitant,undcncccflc eft indefinenteraScripturisarmaturam fumcre, Agnoftc,inquit,quod in medio laqueorum inccdis,quódcjtie in pinnaculis ciuitatis ainbulas*

Neque nunc fieripoteft, non poteft,inquam,fieri, ut quifquam falu/ tern affcquatur, ni perpetuo uerfetur in ledione ipintuah. Iino prae/ clarè,reuera,præclaré,inquam,nobifcum agitur,ctian'ifi perpetuo h uius mcdicamentiparticipes,aliquando falutemconfequipofsimus. Quod ft quotidieuulncrcmur,rnedelamueronullam adipiftamur, quæfuerit fpes falutisiTAn non uidesfabros atrarios, aurifices,fabros argentarios, dcniqueeös,quiquamcunque exercent ar tem, omnia artisinftrumenta habere parata 0dintegra,quamuis compellatfames,quamuisaffligatin/ opia,omnia præoptantes fuftinere potius, quam lit ex inftrumentis arti/ ficq quippiam uendere uelint,atqj hincali. Itaqj multi frequenter potius liabueruntad ufuram acciperc, quàm uel minimum aliquid eX artisiriz ftrumentis oppignerare,idquciure öptimo, Norunt enim, quod diuenz ditis inis,ars uniuerfa ipfis fitinutilis, totumque quæftus fundamentum fublatumbllis autem manentibus,fieri poteft,ut contratftum es alienum progreftii temporis aliquando diftbluant iugiter utentes artificio. Quod ft priufquam diftbluerint æs alienum,aiqs ea uendant, iam non eft unde pofsint folatium aliquod famis inopiaeque excogitare. Hoc fane animo nos quoquepræditoseftcoportet, Quemadmodum enim illis artisinz ftrumenta funt,malleus,incus,forceps,fic amp;nbsp;n obis artis inftrumêta ftmt, Apoftolorum acProphetarum LIBRI, omnifqueicripturadiuiniz tus infpirataamp;utilis,'EtquemadmodumiIIiper ilia inftrumentaquicz quid faciendum fufcepcrint,perficiunt,itafanc0!^nospcrhos fabricaz inur animam noftranijdcprauatamque corrigimus, QC inueteratam rcz nouamus ôi'c,

Nenegligamus nobis pararc libres, ne circa uîtalia uulnus accipiaz jnus.Necaurum defodiamus, fed nobis ipfis recondamus thelaurosliz brorum fpiritualium, Aurum quidem ciirn maximecreftit ,tum maz ximeinfidiaturpofsidentibus: LIBRI uerorepofitimultâafferuntha bentibus utilitatem,Quemadmodum enim arma regalia rcpofita,ctiam ft nemo fuerit,quipofsidcat,tamenqs,qui habitant in ædibus,ubirepoz fttafunt,multam præbentcuftodiam actutamê, dum ncep latroncs,ncqî parictum perfoflbrcs,neque alius quifpiam fcclcratorum,audcteamagz gredidomum.Sic ubicunque fuerintîlibrifpirituales ,illincomnis'exz pellituruis diaboIica,muItaqucinhabitantibusacccditconfoIatio.Qiiâz doquidemipfectianiperfe librorumafpedius, fegniores nos reddit ad pcccandum , Siue enim quippiam aufifuerimus eorumquæ prohibiz tafunt,nofque ipibs reddiderimus pollutes,rcuerfi démuni, confpez dlifquclibris acriusnos condemnatconfcientia,rcddimurquc contatiz ores ad eademrepetenda, Rurftis fiuein faneftimoniaperftiterimus, ex libris reddimur tutiorcs firmiorefquc, Nam fimulatque tetigit aliquis

Eu[angcIîon,moxcompofui£fuAiTiipfîusmentem,6(fàrèbuslîiundanis flbduxit,idque exipfo folo afpedïu.Quódliacceflèrit diligcns LeÆo, non aliter quam infacrisadytisrebus diuinis uacans anima, fic repur/ gatur , meliorqueredditur, Deocum jpfa PER. ILLAS SCR.L PT VR. AS colIoqucnte.Quidigitur, inquiuntjli non intelligamus ea,quæ continenturlibrisC Maximequidem, ctiamfinonintelligas,ib lic recondita,tarnen ex ipfa lecflionemulta nafcitur iancflimonia, Quan/ quant fieri non poteft, ut omniaexæquoignores,proptcreafiquidcnT fpiritus gratia difpenfauit, quoPublicani, Pjfcatores,tabernaculorunt op'ficcs,Pnftores,amp;Apoftoli, idiotæ, illiterati, PEK HOS LI/ BROS faluifièrent,nequisidiotarumadhanccopfugerc pofsitexcu fationem.ut omnibus facilia confpelt;Tue(rentea,qua:dicuntur,utamp;o/ pii'cx amp;nbsp;famulus, amp;nbsp;uidua mulier , amp;nbsp;omnium liominumindodifsi/ nius,exauditalc(fi:ionc aliquidlucriutilitatifquereportarct*

Cuinonfuntmanifcfta,qua?cunque inEuangelio fcriptafuntfQiiis autemaudiens beatos eflè mites,beatos mifeficordcs,beatosmundicor des,ra:teraque huiufmodi, defidcrabit Præccptorem ut afiquid co/ rum difcat,quacdicutiturC’Qiiin etiam figna,miracula,hiftcriæ,nônz ne cuiuis nota, manifeftaque funt f Prætcxtus ifte eft, êt caufatio, pi/ gritiæqueuelamentum, Nonintclligis quæ infunt, quomodo pofsis aliquandoîntcl!igere,quænelcuiter quidem infpicere uelisCSume li/ bruminmanus,lcge hiftoriamomnem,amp;quacnotafuntmemori'ate/ nens, ca quæ obicura funt, parumque manifefta, frequenter percurre, Qiiódfi non potcris afsiduitateIccRionisinuenire quoddicitur , accede adfap'entiorem,uadeaddo(ftorem,communicacumhisea,quæfcripta funt,déclara uchemens ftudium.Et fi uident té Deus fantam animi pro/ pt! tudineni adhibere,non dcfpiciet tuam uigilantiam ac folïicitudincm, Verumetiam fi nullus homo te docuerit quod quæris,ipfcfine dubio re/ ferabit.MementoEunuchircginæActhiopumSCc.

Ncneglcxerimusnoftramfalutem,diIc(Ti, hæc otnnia feripta funt propter nos ad corredionem nofiridn qnos fines fcculc rum inciderunt* Magnaaduerfuspeccatum munitio eft feripturarum ledio : magnum præcipitium,profundum barathrum,feripturarum ignoratiormagna fa lutis perditio,nihil feire ex diut nis legibus.Ea rcs amp;nbsp;hairrefes pcperit,ea ul tamcorruptam inuexit,hocfurfumdcorfum mifeuitomnia. Nam fieri non poteft,non potcft,inquam,fieri,ut quis fine frudlu difcedat,qui afsi/ duc attenteque feripturarum leÆonefruatun

Hæc tam copiofè co recitauimus , non quod nitamur humana aùtoritate, Nam amp;nbsp;in h is, quæ recitauimus, Chryfoftomi uerbis, non/ -nullaj funt expendenda, Sed ut dcmonftremus longe alia eftèuetcrum piorum ludicia de Sacra fcriptnra,quant impiorum Fraterculorum. Hi • hortanturEpifcopos,ac populidocftores,ncfeafsiduèdcnt Iciftioni feri/ pturæ,quætarnencolîortatio fuperuacanea eft, propterca quod Epifeo? pi,(qualesquidcni funt maxima pars Papifticorum Epifeoporum, ) iua lponte,uel abfque monitore Soto,à nimia Sacrarum literarum leeft one abftineant ♦ Illi autem hortantur ad hanc leeftionem ctiam Laicos ,1/

dictas,öpificcSjSC mulicrcnlas.Fratcrculi dicuntledioncm fcnpturae no Omnibus,fed paucioribus efle neccdariam j imo fctipturam in nouo T c/ ftamcntoomninonônefleneccfîàh'ânlîChryfoftomasautem diciteflè tiecelfariànl OM NIB VS, Fr a ter cul i fehtiunt fctipturam eflèobfcu/ ram ôd âmbiguam : Chryfoftomus autê fehtit earn tarp perfpicuam eflè, üt pet fc (Juifque difcere(utor ènim tierbis Chryfoftömi)pofsit ca,qug di cuntutjèfoIaledlionCjiuxtaProphecicümdicfiumt EruntomncsdoÆâ Deô,ôd non dieet qtiifque proxiniö fuo,Nöfce Deüm, quoniam omnes nofcent me à niïriirrto iplórum,ufqt ad maximum eorum.FratcrcuIi puz tant fimpliciores ledionc feripturæ magis irretiri,quàm ervidiri, Chryfo ftomusautcmiudicatcos bac leclione ad cögnöfcenda cœlcftiamyfté/ ria illuftrari.Deniqüe Fraterculi üociferantur afsidüàm fetipturae Ied:io/ ïicm elfe impedimento ad faciendam pictatem, V nde ÔC plehis biiccis i3/ dlant illüd TcttuIlianijFides tu à falulim te fccit rtoii exetcitatio fcriptuz rarü. Chryfoftomusautem docct per fetipturarum lectionêfpiculadia/ bolircpellijmcntem aduerfuspeecata mnniri, amp;ad exercendamueram pietatemcxcitari.CümigitutfententiaChryfoftomi,amp;aliornm uetcriï conueniathac in parte cum fententia Spiritus fanefti, quemadmodum fupra ekpofuimusjoftehdamus fraterculis medium digitum,5C finamus cos,fiquidem non ahud uolunt,fuis nugis, amp;nbsp;blateramentis ftüü

Sed cum Afotus fubinde uöciferetur fcripturam no eftè certifsïmam fidei noftræ regulam ,fcd dubiam ambiguam,quae eft/rbfecro, tadem eer ta fidei régula;;’ ubi fundamenta itéra; feligiohis iriquiremusç'Hîc ren cimur primum adTraditiones,poftea äd Patres mortuo s,deniq;adPa/ tres uiuos,hoc eft,ad facrofandla Papiftatunl Concilia, Si dubius eft,(inz qüit)fenfus fctipturaCjCX traditioné iudicandus eft, cx qua maxime certa dogmata fidei habentur.T raditio ueró cx fcripturis Patrum agriofcitur, ” CumdefenfuPatrumqüaéftio eft,nece{reeft,utcertum indicium habeaz tuririECcIefia,ubiiddefiiïiripofsit,

Cum autem quætimus de hoe iOdiciOjducit nos Afotus ad Concilia fuorum Pontificum, Itaque in inquirenda uia ad ueram amp;nbsp;æternam falu tcm,infimus gradusdaturSacræ feripturæ , fuprenius autemPontifici Romano SC Concilijs fuorum Prælatorum, Ac de Romano quidem P5 tifice,6C de Concilijs finis fequitur locüs.De traditionibus autem,óefi co piole in Prolcgomenis,amp; nonnulla paulo ante in capite De memoria de fun(ftorum,diximus,n.ecpoteft Sotus, adüerfus ea, præter caluinniasSü mendacia,qüicquaminfua,utipfeIoquitur,Defenfione3afferrc,tamêôi riunc quædam dicamus,ut os locjuentium iniqua obftrüatur, Dicit Au/ tofitatem Sacræ feripturæ conftare,lion nifi ex traditione,Dicit,Traditi ones aötoritate feripturæ probari, Dicit mein negartdis traditioibus mi hi ipfi contradicercjideoqj maxime eas confirmare,

Hæc amp;his fimilia omnia eó relpiciunt, pririlüm quidem üt ihfaz inata Sacra feriptura, omnis äutoritas conferatut in confieras traditio/ lics,amp; ConciliaPontificüm, Deinde,ütmeqüoqüeinfamato,fuisa/ liquid,pro impia fua caufi dicete uideatör . Non enim metuendum tft, ne tantä uetboriini füorttm üanitate aliquid periculi ijs, qui uez tarn Eüangelijdodrinamreiftecognofcunt,inferat, Qiiodigituradez äm attinet traditioncm,qua nobis Sacra feriptuna cömmendata eft, maz nifeftefeiunxi earn in Prolegomenis ab alijs gencribus ttaditionü. Non enim

D B S AC R. A SCRIPTVRA.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M

cnlniurtum tantum traditionum genus cft.Etaliætraditioncsaîiam ha hentrationcm,Prarcipuaomni'umeftea, quænobis in nianus tradidit ‘ SciiptaProphetica dC Apoftolica, Hæc traditio non eft humana, fed digt; uina,0t cceJeftibus teftimonns confirmata. Nee habet pn'ncipaîirer auto ritateni exeo,quódEceIefiaipfam agnofcat, fed quod ipfifsima per feiit ïicritaSjCœkftibus miraculis, ôé euentibus Prophetiarum, ac uaticinio? rum,quae in his fcriptis continentur, deniquemultis altjsfirmis rationi/ bus tcftificata.

Quarc hacTraditione nihil eft cettiuSjrtihil ftabiiius,5C qài ci pertina citer contiadicit,non iam ad hominS, fedDiaboIoruin cœtum pertinet, Vnde amp;nbsp;quæcunque alia traditi o, cum ijs, quae in hac continentur, pu/ gnat,no eft pro Prophctica aut Apoftolica,fcd pro diabolica agnofcêda.

Hucquoqucreferendumcft urTlgatumilIud Auguftini, quod eft in ore omnium Papiftarum,fed falfo intclkdum, Ego uero,inquit Augu/ ftinus,Euangeliononcredcrem,nifimecatholicae Ecelcfiæ commouez retautoritas.

lt; Primùm enim, Auguftinüs non loqüitur de ca. Eceîcfia,qaæ his tem/ poribus uendicat fibi nomen catholicæEcclefiac, hoc eft, de Papiftarum’ Ecclcfia.Hæc enim non eft uera catholica Ecclefia, quemadmodum ali/ as dare SC perfpicue demonftrauimus : fed loquitur de Ecclefia, quæiâm indefucrat ab initio orbis terrae, amp;pofteareuelato Chrifto colligebatur ex omnibus gentibus per prædicationein Euangclip Hæc audierat Pro/ phetas,audieratliiiumipfum Defaudierat Apoftoloscius,uidcratecGlc ftiamifacula,quæScProphetac, ÔC Ghriftusamp;f Apoftoli,ad confirmari/ dam dodlrinam,quæ in fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis continetur, edebaturruiderat impleta ea uaticima,quç in his fcriptis adnunciata crût; ïtaqj cxcitata Spiritu fanefto amplecftebatur êt ipfa hâc doeftrinam, ÔC te/ ftificabatur alijs,eameftecertifsimâueritatem» Quarcficutautoritashu/ iusEccIefiæ mcn'tó debetnoscommouere ,utcredamusEuangclio,i/ taóCeadem ciufdcm Ecclefiac autoritas com mouere nosdcbet,nerecipi amas 5C agnofi amus ullas alias traditiones,fiuePontificum, fiue Concigt; liürum,quæ cum Euangelio feu fcriptis Propheticis Apoftolicis non oonucniunt.

Deinde Auguftinus non fentithanc fcripturS idco cftè ucràm amp;nbsp;cerz tam,quôdGathoIicaEcclefiaeamàgnofcat, amp;:de eateftificee, uidelicet, quód e«a non cfl'et uera amp;nbsp;certa,fi eâ homines non agnofcerent,fed quod catholica Ecclefiaidco cam fcripturamagnofcat,amp; de ipfa teftificetur, quèd fit per fe uera amp;nbsp;certa,ac diuinitüs confirmata.Quare non eft,quod . Papiftarum colluuies blandiatur fibi hoe ditfto Auguftini, Si. arroget ft/ bi autoritärem ac dominationem fupra fcripturam.

AliuJeft traditionum genus,earum uidclicct,quac ó^fi noncontinen t tur in Sacra fcripturaiuxtaad uerbum,continentur tarnen in caiuxta rhjj , hoe cft , fententiam, Talis traditio eft Sy mbo? Ion,quod uocant, Apoftolicum. Hocenimamp;finonfcribitur inlibris Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis tali ditftionum ferie, quali folct recitari,ta/ men finguli eius articulihabent fingula fiia certa amp;nbsp;aperta in his ferf ptisteftimonia. Taliseft etiam traditio uocàbuii iigt;.c6vo-îw , quod non inuenitur quideminEuâgeliohoclitcrarumordincfcriptû, fignificatio autcm,feu fententia eius certd amp;nbsp;manifeftèin fcriptura continetur» Talls traditio eft Baptifmus infantiû,qui ctfi non madatur in fciiptura his uer/

bl's,(Infantes funtbaptifandi,)tamen habet fua certa amp;nbsp;firma In fcHpfrira teftimonia. In hunt traciitioniî ordinem referri ctiam debent ea dogma/ ta,qaae Concilia piorum Epifcoporum,non autoritäre fuarum mitrarû, fed certis amp;nbsp;firmis facræ fcripturae teftimonijs, aduerfus impietatem hac/ reticortim explicuerunt,0d defenderunt,

Hue pertinent quoep tarn pia fcripta,quam piæ homiliæ, ôâ conciones quibus Ecclefiaftici dodores,ac miniftri libros Propheticos Apoftoli coSjiuxta analogiam fidci,ex collationc Scripturæ explicant. Hoc genus traditionum eft agnofeendum,qu6d fundamêtum fuum in ftriptis Pro/ pheticis ÔC Apoftolicis habeat,ô^ commendetur nobis ilIo diefto Chrifti: In cathedra Mofifedent Scribaeô^ Pharifaîi, Omnia ergo, quæcunquc iuffcrinrCuidelicet iuxta legem Mofi,)uos fcruare,fcruatc,Et;Qiii uos au dit,me audit.

Tertium genus traditionum eft eartim , quae«öïlt;af(yóji«jdicuntur, de quo genere Paulus dicit : Qui curat diem, Domino curat,amp; qui non cu/ rat diem,Domino non curat. Qui uefeitur, Domino uefciturrgratiase/ nim agit Deo. Qui non uefeitur, Domino non uefeitur, SC gratias agit Deo.Dehocgenerefcribit Qi. Auguftinus,Totumhoegenus,inquies, libéras habet obferuationcs,

Quartum genus eft earum traditionum, quae non folum non habent teftimonia facræ fcripturæ,uerumetiam pugnant cum ea.

De hoc genere fatetur Sotus ipfe, quod nulla traditio pugnans cu fcri/ pturafitrecipienda.Nuncigituruidemihiquibus Sophifmatis Afotus, autLogodædaluseiusintradandaratione traditionum ludat.Primûm enim,curti Paulus dicat: Tenetetraditiones, quasdidicifrisJiueptr fcr/ monem,fiue per epiftolam noftram,exclamat Afotus,An no uidesTra/ ditiones à fcriptura probarK Sed heus tu uieifsim bone fcilicct uir. Num unum tantum genus eft Traditionum t Et, Num indiferiminatim om/ nia traditionum genera à Paulo probantur C Sed nec tuipfcconcedis,fi modo ex animo loqueris,utfi(fticiæ,ôd cum fcriptura pugnantes traditi/ oncsrecipiantur.Dcinde,ciim fcriptura facra tradita nobis fitamaiori/ buSjôC ego hanc traditionem ita agnofcam,ut affirmcm pro ca tanquam pro arisQifocis pugnandum efte, uociferatur Afotus,mc mihiipficon/ v tiadicerCjSC co ipfo,quo retfeio traditiones,probare.Quid eft Sophifma, fi hoc non eftÆgo unum ÔCalterum genus traditionum probo.Autigt tur mihicontradico,automniatraditionum generaprôbo?Qiiid inful/ , fiUs' Ego unum Qi alterum Fraterculum, uthoncftum,Iaudo. Aut igi/ tur laudo onines Fraterculos manifcfte fteleratos Qi impios hypocritas, aut cùm hos rencio, contradico mihi ipfe SyeophantajNon unum eft genlis traditionum , quemadmodumfupra expofui,Laudocam, quæ ’ certa,quæàSpiritufancftoconfirmataeft,5t(quæfcriptis Propheticis Qi Apoftolicis eft confentanea . Interea autem,terjcio Qi damno ueftras ficiicias,0^ cum Scripturapugnantestraditiones. Harccine eft contra/ didliof Sicquidemuideturuertiginempatienti. Poftremo, quia Io/ aitnes dicit,Icfum multa fecifle ligna, quæ non funt Icripta, Qi ego fateor , Apoftolos multa tradidiftè, quæ non funt literis comprehen/ fa, idcirco exiftimat Sotus fuas traditiones,non tarn Ioannis,quam meo quoque teftimonio comprobatas. Quid igitur dicemust'Quidfnifi So/ tumcaîcitatc Qi furore mentis ita percuftum, utpalpetinmeridie , fi/ cut catcus in tenebris , Quaefo te , Num quia lefus quædam fecit,

DE SACRA SCRIPTVR.A’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5'1

amp; Apoftoli qûædam tfadiderunt,quænonfuntfcnpta,i(Jcifco fcqufCuri àut inuka non ciïèfcnpta, quorum tamêcognitio pei tinetadætcrnam noftram lalutem, aut Chriftlim amp;nbsp;Apoftolos feciflc tradîdiflênonnul Ia,qiise cû fcriptis pugnent^Nos uerô manifeftè dcnionftrainnius, quod ô^fm€cdi(ka,ncc fada omnia Chrifti Apoftolonim cius funtliteris mandata,tamen ca,quæ fcriptafunt,ad cognoftendamuiam ucræ amp;nbsp;x/ tcrnæ noftræ faluti s fufficiunt.Ekda funt, inq uit Auguftinus, quæ fcri/ bercntLir,quaîfaIuti credentium fufficere uidebantur ♦ Nam quæSortis in hune Äuguftini locum,in feonjs fins effutit, refutatafunt in Prolcgo tnenis, Dcinde,quæinfania,quis furor eiïèt dicere,Chrißum Apofto? los fermonibus fuis tradidifk alfa,quæ cum Scriptis Propheticis ôC Apo ftolicis pugnent C Nonigitur nunc quæritur,Vtrumne fint aliquot tri «liriones,quæ in fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis exprefîe non conti/ ïïcntur,Scd illud qùæriair, Vtrum ne Traditioncs, quas uos obtruditis nobis pro Apoftolicis , fintueræ Apoftolicæ f Vtruinne âgnofeenda* fint traditioncs,quæcumillisfcriptispugnant f Vtrumne per ueftras commcnticias traditioncs,ilia fcripta fint interpretandaf Hæcilla funt, de quibus inter nos controuertitur, Ac Sotus quidem ipfe fatetur,quent -admodum didumeft, traditioncs fidicias, QC pugnantes cum feriptura non cfterecipiendas,quod ô^uerumagnolcimus ♦ Illud autcna falfant «ft,quôdfcribir,nonQrr.n€intïâdiuonem adregulamfcripturæexigcn/ dam » Nam amp;nbsp;ca traditio, quanobis facraiplaferiptura commendatur^ ad feripturam eft exigenda, quemadrnodum aliâsgt;demonftratum eft:amp; fi non eft ulla traditio, quæpugnat cum ftriptura, recipienda, certê om/ nis traditio ad feripturam erit exigenda, num cumeapugnet, ancon/ ueniat.Falfum illud eft, quod quasenumerat inter Apoftolicastra/ ditiones,defacrihcioaltaris,de Inuocatione Sandor um , amp;nbsp;de aids id genus dogmatis , ueræ fint Apoftolicæ ♦ Demonftrauimus enim iani antèjquódcumApoftolicadodrina, quæ Apoftolicis fcriptis contine/ tur,pugnent.

Sedcùm Pontifîcq dcfenfores diu quöuis Uento circumlati fuerinti tandem eô euadunt, fe nobifcum rixari, nön de feriptura, quam agno? fcantefte oraculum Spiritusfandi, feddefenfufcripturæ:Senfumau/ tem pctunt,non c feriptura, fed e fcrinio Pedoris Pontificq, nbsp;nbsp;confenfii

PontificiorumPrælatorum, Quæfo igitur te, optime mi Ledor, num liæc hominum colltiuies reliquam nobis faciat feripturam facrofan/ dam amp;inuiolatamÇ Nullam certe,nullam, inquam, nobisrelinquunt» Nequeidobfcurèfignificant. Sotus dicit feripturam eflèpræceptorem te mutum,literam occidentem, literam mortuam, dubiam, obfeuram ambiguam.Et alias, Verbum Dei tantodignius à Deo tradi,quanto re/ motius ab omni fcriptura,imó etiam ab omni uocali uerbo cordibus in/ fiinditur. Et itcrum,Illud,inquit,ftataatur,ut certifsimum,quod hoc fcri fcendidiuina uerbaatc^reuelatioes confilium,obimperfedionemamp;in/ “ firmitatemhumanameftexcogitatum àDeô,AtC^infirmioribusamp;im/ ** perfedionbus magisexpediens,fanctioribusucróSópurioribus,autmi lt;e nus,aut nullo modo neceflàrium. Miranda hominis inconftantia ♦ Alias fimplices amp;nbsp;imperfedos areet ä ftudio feripturæ, dicit, dodiOribus SC perfedioribuspropriamcffefcriptüræledioneminuncautemdicit earn imperfedioribus amp;nbsp;infirmioribus traditam* Qiiidergof illud, ni falz lor,uukdicere, Scriptura data eft uillanis tantum paftoribus, qui funt

împcrfeAijUt récitent aliquoties ex eaagn'côïis fuis aliquam pericôpen, Nobis autem Ipiritualibiis Prælatis,nobis illuminatis Fraterculis,qui fa mus in ftatiipcrfcÆonis,aut minus,autnullo modo eftneceiTaria.Nam »* banc eflè Soti fententiam probat aIiâs:Nos meritô,inquienSjdicere poF 9» fumus,Icgcmgratiæ,TeftamentLimq!nouumnon ncccfîarid egere ul/ „ lisliterisjcd NATVRA faainfuiumcordibusperSpiritum ianctû.

Hîcérgo obferua mihiquæfo hominis A‘«‘'lt;'«f'SChærefinjquam uocant, Suencofeldianamt Dicitlegem gratiæ, fcunonum teftamentum N A/ T V R A fua cordibus infufum per Spiritum fandiutn ♦ Itâne folet Spiri/ tus fandlusfüadona in corda horninum effundere, ftneulloexternoorz ganoffinelcclionefcripturaj,uelâuditu uerbif Agnoico quid Deus ab/ folutafua omnipotentiaualeat.Nüncautem quæriturde generalise or dinaria Dei aÆone ♦ Certèjfi hanCjUt debemus,confidcrauerimus, PaU/ lusredle qiiidem uocatGorinthios Epiftolam Ghriftijfedaddit:fubmini ftratamanobis.Quomodofubminiftratam Numgefticulationema/ nuumÇNumnutibus f Num oftenfionehuiuscxternifirmamentiC’Sic Corinthtj nunqüàm didiciflèntGhriftum, SedprædicationeEuangelt), Scexplicationeftriptitræ, in qua Euan^elion continetur, ficut diciuSe/, gregatiis in Euangelion Dei, quod antepromiferat per Prophetas fuos in Icripturis fanlt;fiis defiliö fuo.Et alias copiofè demôftratum eftjfcriptu/ ram efle Organonjquo Spiritus fandtus in IcÄores ac auditores eius,do/ na fua effundere foleat.Vt autem Iciamus Impietatem in detjeiendafcri/ ptûræ autoritärefibi confentientemeffe,repetendüm 8e hîceftpaucis, quod fuprà ex Gufano commemorauimus Js enim affirmât, Apoftolos non tradidifle fidem per fcripturas,(id quod falfifsimum eft)fed per uoca IcmjCfic enim loquitur)imprefsionembreuifsimi Symboli,Et, Scriptu/ ras eife ad tempus adaptatas,ac uarie intelledlas, ita ut uno tempore fecS/ dum currentem uniuerfalem ritum exponerctur,mutato ritUjiterum fen tentia mUtaretur» Et,Mutato iudicio Ecclefiæ, mutäri amp;nbsp;Dei indicium» Hæc profedo omnia eo tendunt,eó fpedant,non ut aliquam,eam(^ per/ Ipicuanijfedutprorffis NVLLAM habeamuslcripturam.Subqceree/ nim interpretationem fcripturg qs,qui ipfi affirm ant,fibi non efle nccel/ fariam fidem, charitatem gratiam fpiritus landi,ut ad Ecclefiam perd ncant,quemadmodumin Affertionefua Sotusferibit, amp;qui lentinnt,li cere fcripturam ad tempus amp;nbsp;locum adaptare, ac uariè intelligere,adco/ que quotics uifum eft,iudicium amp;nbsp;interpretationem mutare, quid,ofafe/ cro,aliud eft,quam nomen quidemicriptnræretinere,rem autem ipfam prorfusè medio tollere, amp;Ecclefiamfi(q Dei extrem oæternæfuæ falu/ tis periculo obqcere ♦ Grim igitur Pontificia colluuies facram fcripturam horribiliinfamia turpificet,0Cabfjciat,acad uanifsimas fuas traditiones tanqiiamadfacram anchoramproperct,prohibere quidem nonpoflii/ mus,quominusfuisipfidelicqsfruantur,caucrc autem fummo ftudio debemas,ne nös tantæ impietatis participes rcddamus:fed quanto conta meliofius illifacram fcripturam deqcinnt, SCtraditiones fuas extollunt, taiito àcriori nos cura 8d diligentia in fcripturam incumbamus, ut cam, diuinitiis adiuti,non folum ab impijs Fraterculis,6C uanis eorum traditi onibus inuiolatam conferuemus, fed etiam ueramcius fententiamex

jpfa,per Spirits fandum cognofcamus,amp;^ad falutem per fidem, quæeftin Ghriftolefu,erudiamur»

VM Sotus in fuaopmatadefenfionemcntionem Luthe n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faceret, ac fciirrilibus eiim conuicqs ôC mcndacijs fœda

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reconaretur,uocifera'tiirfcnptaeiustamplenaefleSana/

fpiritus J ut non dubitem, ( inquit ) pudere ßrentium difdpulnmeius fcdicere, Admirandum uero mihi uide/ tur,quid nunc contigcrit Soto, quod cum alias in caufa æternæ fuæ fahr/ tisdubitare folcat, numcertohabeatremifsionempeccatorumôc^Spiri/ tum fâncflumjhac in re,qaæ ipfi ad falutem eitis prorfus nihil pciiinere ui detur,0Cin qua liceretimpiine dubitare, fe non dubitare palam affirmée.

Equidem nollem feiens ac uolens,eius hominis, qui Satanico,amp; ficut Sotus Ioquitur,Luciferino effet ipiritu,difcipulus cffe,fed ut dicä me Lu/ theridifcipulum,(quatenusquidemhomo hominis djfcipulus effede/ bct,Jnunqiiam me pudebit,ôe Sotus opinione fua longé fallitur.

Agnofco enim Lutherum Sanëlae memoriæ uirum, non folum infi/ gni pietatepræditum,uerumetiamdiuinitüs excitatum, acheroico, Sd utDauid loquitur, principali ipiritu præ alijs ornatum, ut his tempori/ bus uniuerfo orbi tarn Ueftram, Sote, fraterculorum impietatem, quatri RomanorumPontiffcumtyrânidem ôdidolomaniam, adeoc^ ueftrum Papatum,cx totprælatiSjiàcrificuliSjMonachis, amp;nbsp;fraterculis à Satana co flatum,uerum effe antichriftianifmum,patefaceret.

Quare ago Deo Patri Domini noff ri lefu Chrifti fummas gratias inde fmenter,quód mea aetas in ea tempora incident, quibus, autore quidem Spiritu fancflojpræceptore autem,ôC demoftratorc Luthero,ex una par te uerum Chriftum filium Dei,ex altera autem uerurn antichriftum,hiin Satanæ,agnofcere licet,ac oro Deum,ut quod in reuelando illo perditio nis filio cœpitjad illuftrandam maieftatem æterni fui fihj, Domini noftri lefu ChriftijUnici noftri fer uatoris, abfoluere pergat.

HæcidcircopræfariuoIuijUtflatim ab initio huius loci Sotus perfpi/ cue intelligat,quó fentiamus nos abduci, cum nos à fcriptura, tanquairi d ubia,obfcura ambigua,ad fuoruni Pontificum traditiones £C decre/ ta uocat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Inhacenimdifpùtatione de fummo Pontiffee, nonillud quærituf, Num inter miniftrosEcclefiæhabendus fit fuusordo, amp;nbsp;alter alteruni honore præueniredebeatCQiianquamenimomnes Eccleiiæ miniftri effent eruditione',2f dignitate æquales tarnen in conuentu non poflent omnes primo loco federe,SC primi fentêtiam dicere,fed neceffarium cfl, ut unus quifpiameorumprimum öccupet locum, ôd uel alios de fentenz tia fuainterrogct,uelipfefuam primus dicat.Non enim,inquitPaulus, confufionis eft autor Deus.In couentu igitur miniftrorum Eccicfiæ, per fe non eft impium,utpresbyter diacono, epifeopus prcsbytero,archiepi fcopus Epifcopo,6C fummus,(quern ita uocant)Pontifexreliquis omniz bus præferatur.Talemenimordinemuifum eft ucteribus inter Ecclefiae miniftros inftituere Jtacp ucteres cpifeopi per fe no impie feccrunt,quöd prætulerintfibi quondam RomanumPontificem, utSé ordo SCunitas cofcruarentur,Necpeccat,meo quidem iudicio,fi quis hacratione cum, quircliquis præfidet,caputEcclefiaîuocauerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,•

DomfnîDei noftri exigentijGtobcdiêdum.Manifeftum cnim eft, quôd fit obediendum juon fuinmo tantum Pontïfici, uerumetiain iiifimo dia conOjfi docuerit ea,quç Chriftus fih'us Dei doccrc lufsit. Vnde ÔC uetcre« recîcdixci'untjfimodoicdèintenigaturjEumjqui âdhatrctcathcdræPe trijHon crrare.Catliedra cnim Pétri non cft proprie intelhgcnda Roma/ lia fedesjfcd dodrina Petri, quàm â Chrifto accepit, Ôl in totum orbcni uulgauit,cuius etiani condones adhuc in Adis Âpoftolicis, Sé in Epifto lis eins extanuQui ergo ficadhgretcathedræPetrijUtEuangelionjquod Petrus de Chrifto prædicauit,agnofcat, ôCfcquatur,nô errat.Hinc etiani eft, quod quifquis fiuePotifex iùmnius, fine diaconus infimus,docuerit Ecclefiani,autctiam paterfamilias domefticam famiIiam,EuangeIion Chrifti5quodamp;Petrus,mandatoChriftiprardicauit,pofsitdici Vicarnw Chriftijamp;fucceflbrPetri,Non igitur controuerfia eft præcipiiè de epiz thetis acnominibus,

Scd illud quæritur. Num RomaniâUtfumml Pontiftces , (qùalcs quidem muftis iam annis fu erunt, Âî âdhuchodieqifunt,) tyrannidein inEccIefiaexerccanc, impiadoceant, IdolómartiamSdinagiamdefen dant,adeoque cum Chrifto ipfo,amp; Euangclio pugnentT’ Et num Eccle/ fia necefte habeat talibus Pontifidbus obcdire, impia eorum decrctaap/ probare âf fecftarijtyrannidi eorum fubiccfta elle, aceos pro fummis Ec/ clefiæ capitibusueris, Vicarijs Chrifti nbsp;nbsp;fuccdforibus Petri agnofccrc

^uenerariCquot; Dehacreinpræfentianobisdicendumerit. Ac uideoqui/ dem,quam uaftummareingrediar jfedSotus fua opinata Aftèrtioneô^ Defenfione effedt, ut Ipereni me non ita longo interuallo ex hcc mari magno amp;nbsp;Ipaciofo enauigaturum. Sotus enim propofuit orbi Epito/ meneiusimpiæ,iftoîomanicæ, amp;magicædo(ftrinæ,quamtefte Sotoi/ pfo fummi Pontifices unà cum fatrapis fuis non tantum approbant, uc/ rumetiamquoquomodopoflunt,dcfcnduntactuentur. Qiiædodrina hisferècapitibusconftat.Dercliquo peceatoinrenatis, De libcroarbû trio,DeIuftificationc,DeLege, DcEuangeh'o,Demeritisopeium,Dc Baptifmo,acreh'quisSacramentis,De Chrifmatc, DcfacrificioMifla/ rum,De fatisfadionc pro pcccatis,De inuocationc Sandorum,amp; adora tione ftatuarum,De Purgatorio, De uotis Monafticis, Deque muftis a/ h'jsrebusjquasinfinitumeflètenumcrare, Inhiseninijquam impieta/ tem,idolomaniam,amp;^ Magiam doceantjamp;defignentPontifices, Sacrifi/ culijFraterculijamp;uniuerfaPapîfticacolluuies,manifeftc amp;nbsp;perfpicuèiit noftra Apologia oftcndimus , acteftimonijsScriptOrum Prophetico/ rum amp;nbsp;Apoftohcorum,ac etiam uetcris amp;nbsp;purioris Ecclefiæ comprobaz üimus.Nihil minus qnidêjSoto,St reliquo Pontificio cœtu iudice.quàni ut ipfos impietatis conuincamus,facere pofte uidemur.Nos aufcm iudi/ ciaeorunijquinonfacramfcripturam , fedfuasuanifsimas traditioncsgt; ôfexçogitaticiasnugas, procertifsimafideiregulahabcnt, nihilmoraz m ur,fed prouocamus ad indicium omnium piorum, ad iudicium Spiriz tus ipfius fandi,qui fententiam fuam in Sacra fcriptura, tam aperte jam , luculentcr teftificatuseft, ut ne Angelo quidem aliud tradenti ccdenz dum fit, Nec dubitamus, quin filius Dei fedens ad dexteram Patris fui, banc Spil itusfandi fententiam ita fitdefcnfurus , utSCfialiquandiuad proiperum fuccelTum impiorutnconniuere folct, tarnen finat potins fraz dumillabiorbcm,quâmueritatislucem perpetud obfcurarf, ’ Deinde,fummi Pontifices,non hac tantum parte impij funt,quôd de/ fendant

DE SVMMÓ POÎJTIFICE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sjj

fendânt earn împietatem,quam Sacrificuli SCFratercuIi eoi^ in tjs Chri/ ftianæ do(finnæarticulis,qLiospaulô antecommeiTiorauimüs,palam ô(^ impudentcrtraduntjVierumetiarn ilia parte, quodfumant fibiillcgiti/ mam,impiam,crudclem Sgt;i. tyrannicam,in Ecclcfiam filij Dci poteftatê. De qua re operæprcdum eft teftiinonia eorum ipfa audire,

Innecentius ^.In Decretal.C.Solitæ. De maioritaieamp;obedientia. De loco Petri,Subditi eftote omni,humanx creaturx, amp;c.

Scnbebat,(inquit Iiinocentius y Apoftolus fubditis fuis, eos ad Ini/ miîitatis meritum prouocabat. Nam fi per hoc quod dixit ( Subditi efto/ tc)facerdotfbus uoluitimponereiugum fubiecftionis , ÔCeisprælationîs autontatematiferfé,quibus eosfubiedos cfle monebat,fcquercturex pSiißcdlis'm hocetiam,quod feruusquilibetinfacerdotcs imperium accepiftèt,cùm terpretatio dicatur,Omni hUmanæcreaturæ.Quod autem fèquitur,Rcgi tanquam fcriptur^, præcellentjjnon negamus,quin Imperator præcellat in temporali bus,il/ losduntaxat,quiabeo fufcipiunttemporaha,SedPontifex in fpiritualt/ busanteccllit,quætanto funt temporalibusdigniora,quâtoanimapræ/ ferturcorpori.

Etpaulopoft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temforalilt;t.

Potuifles autem prærogatiuâ facerdotij ex co potius intelligere,quod dicftum eft,non a quolibet,ièd à Deo, non Régi,fed facerdoti, non de re/ gia ftirpe,fed de facerdotali profapia dcfcendenti,de facerdotibus uideli/ cet,qui crant in Anathot.Ecce conftitui te fuper genres,amp;régna, ut euel/ Ias,6Cdifsipes,ædifices,amp; pIantes,ô^c.Prætcrea noflc debueras, quod fe/ cit Deus duo magnaluminariarnfirmamento cœli,luminaremaius3ut præctfetdiei,amp;Iuminareminus,utpraeeftctno(fti.ytrumquc magnum, fed altcrum maius. Ad firmamentum igitur cœli, hoc eft, uniuerfalis Ec/ clefiæ fecit Deus duo magna luminaria, id eft, duas inftituit dignitates, quæfunt Pontificalis autoritas,amp;RegaIis poteftas.Sedilla,quæpræeft diçbus,(id eft)fpiritualibus,maior eft ♦ Qiiae uerô carnalibus, minor, ut quanta eft inter folemamp;lunam , tanta inter Pontifices Reges diffez rentia cognofcatur,

Nobis autem in beato Petro funt oues Chrifti commiftæ, dicente Do mino,Pafce oues mcas,non diftinguens inter has oues, amp;nbsp;alias, ut alie/ numâfuodemonftrarctouili, qui Petrum amp;nbsp;fucceftbrcs ipfius, magiz ftrosnonrecognoiceret, amp;paftores, Vtillud tanquam nouifsinium oz mittamus,quodDominus dixit ad Petrum,ôd in Petro dixit ad fuceeflb res ipfius, Quodcunque ligaucris fuper terram, erit ligatum ÔC in ccclis, amp;c.Nihil excipiens,qui dixit,Quodcuncp amp;c»

Exhisprincipioobferucs,quôd Pontifex eximit fe fuosabomni ôbcdientia legitimi magiftratus,quam tarnen Spiritus fandus ab omni bus(ut Paulus Ioquitur,)animabusexigit. Deinde,Pontifex lignificatfe fua temporalia no habere ab Imperatorc. Qiiid ergo iadat donationcm ConftantinifPræterea Pontifex cxtollit fe non tantum fupra priuatos homines,uerumctiam fupra omnem regiam dignitatem, amp;nbsp;cofert fe So ïi,Rcgê autem Lunæ,HincGloftàaddit:Cùm terra,inquiens,fitfepties maiorIuna,SoIautem odlies eft maior terra,reftat ergo,utPótificaIis di gnitas quadragefies feptics fit maior regalidignitate,

Qiiid eft deteftanda arrogantia, fi hæc non eftîquot; Chriftus enim dicit: Reges gentium dominantur eis,ÖC quipoteftatem habent fuper eas,be , - - -

hefid uocäntur. Vos autem non fiCjSCcPoftrcmOjPontifcx ohiftfä dîd« Sacrâ: fcripturæ,quæ in hoc decretali citât, intcrprctatione fua deprauat, fiC ad ftabilrendam fuam tyrannidem peruerfe infleÆt,qacmadmodüngt; alias perlpicuè demonftratuni cft.Qüod,ut in priuato interprète eft abo/ niinanduin,ita in Pontifice cxctranduni.

In quitus,cum ah quid fuerit difficile, ucl ambiguum, ad îudidum eR Sedis Apoftolicærecurrendum,cuius fententiam j qm' fupcrbicns con/ tempferit obferuarCjinori praccipitur,id eft, per cxcommunicafa'onis fea tentiam uelutmortuusacommunionefidelium feparari.Paulus ctiam, utplenitudinempoteftatisexponeret,ad Corinthios fcribensaicNelcv tis quoniam Angelos iudicabitis,quanto magis fecularia^QuodPaulus de omnibus pt)s inChriftum credentibus intelligit,fignificans eostantl cfle coniundione cum Ghrifto,ut unà cum ipfo in nouifsimo die fintia^ dicatunorbemterræ,tam homines,quam angelos, hoc Pontifex ad fti/ biliendam plenitudinem ftiac folius poteftatis, quamfibifingit adhucin liacterra exiftens, non in homines tantum, uerumetiamin Angelos ba/ bere,federate accommodat.HocidemiignificatHiltebrandus,cuiPon/ tifici nomen fuit Gregorio fcptimO)qUi,autôre Platina, in ea execratio/ ne,qua Regem Henricum diris deuouct, Petrum amp;nbsp;Paulum inuocat,Ut indicium in Henricum cito cxerccantEt qniaiadat fe effe horum Apo/ iftolorum fuccelïôrcm,lèntit etiam fe eandem habere poteftalem, quajit ipfis affingit,Audiamiis igitur»

Hane ob rcm(inquit)fidensinDeiiudicio ÔC mifericordia,inqUcpagt; trOcinio beatæ Virginis, fultus ctiam autoritatc ucftra,Ipfum HcnricSi eiufquefaütores , uinculo anathematis colligo, atque iteruin regiamd poteftatemadirno,interdjcoqueChriftianisomnibusilloiuramentoab folutis,quo fides regibus dari conffieuit, neHcnrico ulla inrcobteni/ perent,

Agite igitür,ÄpoftoIorum fandfifsimiPrincipcSjamp;f quod dixi,ucftrii , autoritatcinterpofitaconfirmate,utomnesnuncdemum intelhgant,fi pofeftis in coelo ligarc,0£f foluere,in terra quoque,imperia, regna,princl/ patus,amp;quiequidhaberemortales poflünt,auferreamp; dareuospofle.Si cnimquæad Deumpertinent,iüdicarepoteftis,quiddehi8infeiioribus amp;prophanis cenfendumcftÆt fi ANGELOS dominantesfuper/ bis principibus ueftrum eft iudicare, quid in firuos illorum facerc uos decetir

Extat6^aliud Pontificiæpoteftatis exemplum apudautôres,SCrcùgt; tatar ex Bulla Clementis Sexti,de anno lubilæo*

Concedimus,inquit,qudd fi uere cofeftus, in üia moriatuir,qüod ab o/ mnibuspcccatisfitimmunispenitûsjôCabfolutus.Etnihilominuspror/ fusmandamus ANGELIS Paradifi, quatenusanimamaPurgato tio pcnitùs ablolutam,in Paradifi gloriäm introdittant 5Ccgt;

Noîumus(inquit)quôd poena inferni fibi aliquatenus infligatur.Cofi ccdimusinfuper crucefignatis.ad eorum uotajtres aut quatuor animas» quas uellent,c Purgatorio pofte eripcrc

DE SVMMO PONTIFICB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^7

Hæc cô côpiofiusrecitaui,utkdorfdat,undepctitum fit illud^quod Confefsio Principis de funimo Pontffice commémorât. Simt,mqiücns, qui tribuunt Romano Pontifici, quod fit caput üniUcrfalis Ecclefiæ, habeat poteflatem non tn terris tantum conftitUendi régna Politica, gubcrnandiEccIefiaftica, uerùmetiamin cœlis mandandiÄngelis, li/ berandi animas è Purgatorio,amp;^ beandi ac dàmnandi quos libet. Sotus autem,utuanitatemfuam orbi cognofcendam propinet, ad bæc uerba Confefsionis,(In cœlis mandandi Angelis)adfcribit in Sconjs fuis : Hoc iam(inquiens) apertecalüniniàeft,£C Sycopllantia.Superterram fate/ mur Papini poteftatem habere.In hactantum Chrifti uicarius efl:. Pau/ lus dixit, Angelos iudicabimus , fedilludad dæmones magis referunt Patres. Pîidlénus Sotus. Vides ergo, optimeLc(flor,Sotuni,autim/ peritum efiè rerum àPontificibusfuis geftarum, aut pudere mendac/o rum,quæhadîenusdePontificiapoteftate,àPontifi'cibusipfis,amp;:Frater/ culis eorum funt uulgata.Sed pergamus in hoc argumento,

Licet,inquiens,Romanus Pontifex, quiiura OMNIA in SCRE NIO pccfloris fuicenfetur habere,conftitutionem condendo pofterio/ rem, priorem,quamuis de ipfa mentionem non faciat, reuocare no? fcatur, 5lt;c.

In hoc loco Potifexdicitur habere omnia iurainfcriniopediorisfuû Quidigitur,iuxtaPontificiós,aliudreliquumeft,quam utPontificem, æqualem lefuChriftofilióDei Domino noftro,de quoPaUlusait,quod inipfofintomnesthefauri fapientiæ ac fcientiæ reconditi,fufpiciamus! amp;nbsp;adoremus.

Sed extant etiam alia teftimonia æqualitatis Pontificiaé cum Chriftö filio Dei,

Antoninus Arcliiepifcopus parte ^.Ti.it.cap. ilt;5. Verba legati Florentini.ad Calißum eius nominis

Qiiis faiuftumjCiriquitLegatiisjefte dubitet, quern apex tantç dignita tisattollitJ’Autenimclarosadhæcfaftigiadigit, aut qui cliguntur illu/ ftrat.Tu igitur Sacerdos amp;nbsp;magnus, Pontifex fummus. Tu princeps Epifcoporum,amp; hæres Apoftolorum. T u primatu Abel,gubernatu ar/ caNohaEî,Patriarchatu Abraham, ordine Melchifedec, dignitate Aa/ ron,autoritäre Mofes,Iudicatu Samuel ,Zelo Elias,ManfuetudineDa/ uid,Potcftate Petrus,Vndtione C H RI ST V S, Verè igitur mirabi/ lis es ualde domine,amp; facies tua plena omnium gratiarum, inquit San/ (fta reginaEfther ( Ecclefiam fignans)ad AlTuerum Monarcham, beati/ tudinem interpretatum.Ideo enim mirabilis Ualde,quia cœleftium,terre ftrium amp;nbsp;infernorum Dominus.Cœleftium fcilicet, propter perfedorij Sandorum catalogo afcriptioncm.T erreftrium, ex uf riufque gladq am/ pla iurisdidione. Infernorum autem, propter animarum ab inferis per indulgentiaseduÆonem.Tibidenique traditæ funt claues Rcgni eœ/ lorum, nccnifiper te huius gloriofæ domus origine facultatis myfte/ rialis aditus patet.QLiamobrem fidelium quilibet habet diccre :Laetatus fum in bis quædidla funt mihijindomum Dominiibimus,per potefta tem uidelicet tibi traditam à faluatore noftro lefu Chrifto,

Vbi uenit,(inquitLcgatus)pIcnitudo temporis, quo Chh'ftus fundagt; uitMonarchiamfuani, atquc perfcdtpreciofoeiusfanguincpnrpura? tarn,ncc non amp;nbsp;Prindpis Apoftoloruni, cum Apoftolids cunclis per trccentosÔC decern annoSjUcI circa,martyrio coronatam,mnumerabf/ les quoque turbæ cuiufcunque ætatis,ft'xus, conditionis SxLftatus, tunfi/ onibus0lt; prcfliin's eh'matam amp;dccoratam,fignis0Cprodigijsinnumcz ris roboratam. Exinde tunc ufqiie occultatam adipfam toti orbi propaz landam , Conftantinireligiofifsimi imperatoriam maieftatem glorfoz fus DeUS fonicitauit,in donunio ccdens Sylucftro,ut Chnfti uicario,pro litdebcbatur exiureomnino, Inhacautemcefsioncfpirituali, Ecclefiæ dominium adiuneftum eft tcmporali,SpirituaIinihilominus in fuo uigo remanente,quiaipfumprimó6Cpcrfe acuneftiseftexquirendum.Tem porale uero fecundano,amp; ut organice,foelicitatideferuiens.Sicquebeaz toæternæ uitæclauigero TERRENI fimuIamp;COELESTIS im perrj Dominus iura commifit,ut dicitur in Canone,d. 11, Omncs.Etex duobus Ecclefias collatis gladqs,alterum fcilicet materialem in uaginsm fuam conuerterciuftuseftaDomino, Petrus illius ufumdimittens doz minio temporal! ad uindieftam malefacftorum. Vnde non fine caufa gla dium portat,aliumfibiretinuit,fcilicetipiritualcm,paratum ad ulcifcenz dam omneminobedientiam bominum , utfoelicimucroneEpifcopOz rum facerdotunijSCaliorumpiacularefecctur, Qin's igiturbominumlin guis loquensjamp;^ etiam angelorum, explicate qucat,aut quis exarare ftyz ÏUSlongitudinem,latitudinem,amp;fublimitatcm Apoftolicæ Sedis amp;Ec clefiarum dominq amp;iudifditionis ç* Qiiippe cum gloria honore coroz nato in Apoftolicofedentithrono omnia fubiccit Deus fub pedibuseiz us,uteiusuicario,oucsamp;bodesuniucrfas,infupcr SCpecora campi. Oz ues uidelicet fidelium,ad dextram Chrifti collocandas. Boues clatos hez bræorum iugo literæ legis aftri(ftos,SCinde uieftimandos, Pecora quoep campi Ethnicos5Ciniquos,perIatam amp;^aciofamuiam errorumôtuiz * riorum proculdubio currentes adgehennam . Infupcramp;uolucrcs cccli, ' uirosbcatos,utadorentur à cun(ftis,Sanlt;ftorum catalogoadfcribendo, Denium pifees maris,animas defuneftorum, qui perambulant femitas eius in amaritudinibus comngt;orantcs,cx aquis pœnalibus, per indulgez tiam exinferis cducendo 6Cc*

Hac orationes de maieftate PontificiSjhoc eft,de æqualitate eins cuni Chrifto Domino noftro, non folum non funt à Pontificibus amp;fatrapis eius refutatæ, uerumetiam magno cum aflenfuauditæ, atquecomproz batæ.

Sed uifum eft etiam aliud Pontificiæ arrogantiæ exemplum, quod ez ditum cftaPontifice Adriano eius nominis quarto, in CoronationeIm peratoris Friderici,recitare,amp; quidem uerbaipfa hiftoriæ,ne quis me az liquid fingere exiftimet,

Helmoldus in Hiiloria de ConuerfioneSlaiioriim,presby ter Ecclefi.t: Lubecciis,qux biftoria dicitur efle ante annos pene quadringentos confcripta,Cap.Si.

Rex(Fridericus)miflà legationc per fummos amp;nbsp;honorabilcs uiros ac cerfiuitDominum Adrianum Papam in caftra propter participations confiIq.SiquidêRomani Papam in multis offenderant, Venientc ergd co in caftra,Rexfeftinus occurrit, ÔC defcêdenti de equo tenuit ftrepam, duxitip

duxitqj per manuin eum in tentorium « Faiflo autcm filentio Jocutus cft Dominus BabenbergenfisEpiicopus uerbum ex ore Regis SCPrinci/ pum dicens.Honorabilem ianciitatistuæpræfcntiam,Apoftoïife Pó/ £ifex,ficutiamdudum fitienter defiderauimuSjita nunc lætanter fufcepi/ mus,gratias agentes omnium bonorum largitori Deo, qui nos deduxit amp;adduxitinhuncIocum,0!ffanó:ifsimauifitationetuadignosfecit.No/ tum ergo tibi eflecupimus ,Reuerendc Pater, quia omnis hæcEccIefia defînibus orbis propter b onoremregni cone(5ia,adduxerütprincipcm fuum,prouebendum ad culmen Imperialis honoris,uirum nobilitate ge neris confpicuum,animi prouidêtiainfl:ru(fî:um,uidî;orqs foelicem, præz terea etiam in his,quæ ad Deum pertinent, præponêtem,obferuatorem. fanæfidei, amatorem pacis amp;nbsp;ueritatis, cultorem fandlæ Ecclefiæ, fuper omnia uerofandlæRomanæEccIefiæ,quam amplexatur,ut matrem,ni liilnegligenseorum,quæ ad honorem Dei, amp;Âpoftolorum principis exhibendamaiorum iubcttraditio.Dathuicrei credulitatem humilitas ut^cgfarif. nunc cxhibita.Enimucrouenientemtefufcepitintrepidus, amp;applicitus fandiifsimis ueftigqs tuis,fecit ea quæiuftafunt.Reftat ergo Domine pa

ter,ut amp;nbsp;tu circa ipfumperagasca,quæ tua funt, utea,quæ deplenitudi/ Arrogâtifii^ neculminis Imperialis ei défunt, per Deigratiamtuo opère fupplean/’”'* vôtificis tur. Adhæc Dominus Paparcfpondit. Verba funt,frater,quodloque/ ris.Dicis Principemtuumcondignam Beato Petro exhibuilîe teueren/ tiam.Sed beatus Petrus magis uidetur inhonoratus. Denicp cum dcxtc/ ram deberettenereftrepam, tenait finiftrâm , Hæccùmperinterpretem Régi nunciata fuiircnt,humiliter aiüDicite ci,quia dcfec^us hic,non fuit deuotionis fed fcientiæ.Non enim tenendis ftrepis magnopereftudtum dedi.Enimuero ipfc,ut memini,primus eft,cui taie obfequium dependi» o Papale î4 Cui Dominus Papa, Si quodfacillimumfuit, propter ignorantiam ne/ didum. glexit,q ualiterputatis expedier maxima C Tune Rex aliquantifpcr mo/ tus ait: Vellem melius inftrui,unde mos ifte inoleuerit,exbcneuolentià j an ex debito^Si ex beneuolentia,nihil caufari habetDominus Papa,fi ua cillauefit obfèquium,quoddearhitrio,nonde iurefubfiftit» Quddfi di/ citiSjquia ex debito primæ inftitutionis hæc reuerentia debetur Principi Äpoftolörum,quid interefl: inter dexteram flrepam, finiftram,dum/ modo feruetur humilitas,curuetur Princeps ad pedes fummi Pon/ tificis*Diuitaque,acriterque difputatum eft* Poftremo, difcelTcruntab inuicem fine oîculo pacis, Timentes ergo hi,quicolumnæregnielleui debantur, ne forte rebus inadlisfruftralaboraflcnt, multa petfuafionc euicerunt cor Regis,ut DominumPapam teuocarctincaftra. Quem redeuntem fufeepitRexintègrato officio, Hädfenus Helmoldus uetus hiftoricus, Hæccineputastu inPontifîce eflè humana, non potius Satanicat'

Quidautcm opus eft, teftimonia ex longlnquo, amp;nbsp;alqs feriptori/ bus,de maieftate Romani Pontifîcis , petcrc , cüm Sotus ipfe hac int re obuiasnobismanusporrigat.Quod enim Spiritusfan(ftus,inEfaia; Daniele amp;nbsp;Petro, de Chriftodicit, eum eflè lapidem angularem, pro/ batum, elclt;ftum,amp; lapidem de monte præcifum , Et quod alias docet Chriftum eflè Petram, qua fundata eft Ecclcfia, hoc Afotus transfert etiam in Petrum,amp;omnes eius fucceflbres , ut hac in parte non tan/ turn Petrus , uerumetiam omnes fucceflbres eius æquentur Chriftd Domino noftro«

Sic enim feribit Afotus.Hoc ultimo,ô'riqtiiens)loco pofuimus, quod quantum fentire poifumus ultimum eft,6d üelut complemêtum,6C claiv furaEccIefiafticiædifictj,utmeritôcrèdàmus ROMANVM PON TIF IC E M, lapidem ilium eflê angularem,iprobatum, eledum3uicem fcilicet habéntem illiùs,cui primo hoc conuenit, Ghrifto lapidi præcilb de monte fine manibus,quemDaniel uidebat melius, quâm Nabuchoz dortofotj confringentemSdcomminuentemregnàonlhiaterrena, in

*’ montem magntim creuifiè,implcflèc^ terrâ,montem,inquam,illum doz »» mus Domirii in uèrtice niontium præparatum.îs üeré eftfundametum, }* præter qùod nemo poteft aliud poneré j quod pofitu eftâ Deo. Ipfe loco ,, fui Petro inquit.’Tu es Pctrus,hoc eft,Petra aut faxum, Si fuper hanc Pez tram ædificabo ecclefiam méam,Quod,ut oftendemus,non illi tantum, fed muneri atcjj gradui eius,amp; ita fucceflbribus didium efte accipiendum cft.Nunc üerô in hoc principio,id quod ipfe Petrus de Chrifto quàm uc ” rifsimèdidiumaccipit, CREDIMVS MERITO ÀD IPSVM,' ’* SVOSQVE fucceflbres,qua parte eius tenent locum,m crito referri de ” bcre,ad quemaccedenteSjinquitPetrus fidelibus omnibus,lapidem uiz »» uum,ab hominibus quidem reprobatum ôifc/

Sotus”^ ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^’^’alt;^^Chrifto,inquitPetrus,illiplenifsimè omnià conuenfz

Neftoria-” te,cognofcimus,Ôd qiiaîdam illi foli, qui credideritin eum, quod fcilicet nus. ’’ illi,qua parte Deus eft,conuenit.Creditis in Deum,ait, ôd in me crédité» Qiiæ uero ex his ei,qua homo eft,conucniunt, fcilicet, Eledlû efle à Deo tus^cû7n°” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angularem,6dfundamentalem,fuper quem ædificenturfideles,

nocétioj?’ meritó etiam intelligimusconuenire,cuidixit:Super TE aedificaz QuiinTi., deTräs- , latióeE- , pifcopi,c., Quâto.ita, fcribirro, man.Pót., non puri , hois,fed , ueri Dei nice gerit in terris.

bo Ecclefiam mcamjinijinquamjgraddi munerijcui hoc Chriflus coz cefsit,no foil' Petro hocconuenire dfcitnuSjqiiäratioile ChriftigCn'rpcr/ fonam uicem tenet.Hic eft reuera lapis ab honiinibns reprobatuSjdiz fplicetenimhumanæâ(apientiæ,difplicct fuperbiæeorunl,qüi in ocuh's fuisprudentesfun£,uthomofragihs SCimbecillis, quo nee eruditione, necrnoribus,necunaaliarationemferioresfefeiudicant,fundanientuni dicatur Ecclefiæjâfc. Hadenus Sotus.

Audis ergo,quod dodtore Soto,non foluni fit magna pictas, ucrum/ etiam fingularis ratio compefeendæ humanæ fuperbiæ, credcre homine fragilem,imbceinem,fcorfatorem,adultcrum,inceftuofum,pçderaften, Sodomitam,uinoIentum,MaguiTl,necromaniicüm,ueneficum3honu/ cidam,parricidam,fchifmaticum, hæretieum, ac omni fcelerum geriere obrutum,(T'aIeS enim fuifte non paucos Romanos Pontifices, infignes fcilicetPetri fiicccflores, hiftoriæ teftantur)cftè Petram, fundamentum Ecclefiæjlapidcm uiuum, ab hominibus quidem,Nouatoribus illis, Sé contentiofisTheologisachæreticis,reprobatum3â£)eo autem eiceftum, honorificatUm.Sic enim credere, multum expediens eft,autorefcili/ eet Soto,ad fimul extollendam infi'rmitatem noftram, amp;nbsp;demittendam fuperbiam.

Acne quid duiv'femus ecclefiâfundataeftèloco Chrifti,fiiperPeti^,amp;^ Petro iam mort do fuper SucceftbresPetri,Roman,Pontifices,ut hi pror fus Chrifto fint gquales,ordinc quidê fêcundi,dignitate.aüt,maieftate Si poteftafe noimpares,audiamus Sotuparaphraftê uerboij^ ChriftilTues Petrus,£dfiiper hâc petrâ çdificabo ecclefiâ mcâ.Âcdificaturi,ingtSotus, folent nonnunq aliquâto prius têpore primos fundamêti lapides iacere,

Siipf»

DB SVM*MO PONTifICE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wi

amp;ïpfa fotafundamenta àliquandiuficimbribùs QC cófelo patcniia,per? ** mittunt,probanda quodammodojflc obduranda.Idm'fuscftChriftusa/ ** gercjcum haccdiecretPetro:TucsPetrus,6^ fuperhancpetramædtHca/ ** boEcdefiammeam,qüfa,inquit,fiiper TE ædificandacftEcclefia,iam lt;* te in fundamento colloco. Accede igitur,(inquit)huc,hic eft locus tuus, « adhaere mihi,quem confelTus es,ego lam firmiftimus lapis, Innitere igi/ turhuicimmobili, quam confeflüs es.diuinitatu Hic fit locus tuus,ut proxim us mihi fadus, QC coniunAus, luftinere pofsis Ecclefiac rolidiisi/ mum ædéficium amp;c, Habes hïc, optimeLedior memörabileexenv -plumambiguitatisfcripturaf, Vnumeftdidum Ghrifti tTuesPetrus, ódfuper hancpetram, nbsp;nbsp;nbsp;Et nnum eft in hoe dido uocabulum, PE/

TRA, SedSotus inuenitin hoeunouocabulotria fignificata. Petra enim nunc fignificat Soto Chriftum,nunc Petrum,nunc diuinitatern.In nitere(inquitSotus ) huic immobfli, quam confeflïis es. Dl VIN I? T ATL ItaquecUm PetrafignificetChriftum,óddiuinitatcm,iüxtaSo turn, ac Petrus aftumaturaChrifto, in aequalitatem officij Chrifti, ut fit

ipfePelra,ccrtein æqualitatem quo que diüinitatis aftumatür, neceflè cft,utiam airtoreSoto,difcamusnontantumeftè Trinitatem,uerumeti am quaternitatem,imô innumcrabilitatem, propterea quód quiuis Ro? manusPontifexfuccedatPetrôinæqualitateoffîcij amp;nbsp;maieftatis , Quis autem nouit,quot adhuc ftrturi fint Romani Pontifices,ut habeamus in numéros ChriftoSjPetras,Petros amp;nbsp;Deos.O tempora,ô mores.Nón mï hi fi centum linguæ fintora^ centum s omnia blafphemiarum genera, quæ Sotus defignat,percurrere poflèm-, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sedpergamus»Ne quis dubitetPetrum , quemuis Succcfl'oreni eins , RomanumPontificem,poteftate amp;nbsp;maieftatcfua efle aequalem Ch ri fto, récitât amp;nbsp;cxplicat Sotus etiam ilium locum apud loanncm, (Nam quacfomniadeillodido Chrifti adPetrum, Vade poft me Sata/ na,nngatur,prxterco)ubi Chriftus collocutus fum Petro de mpttc eiu?, qua glorificaturus eflet Deum, dixit âd Petrum,Sequere me. Et mox:Si cum uelimmanerc,donecucniam,quidadteC TV me fequere.Hîe, fcquere me,tantundcm ualet Soto,ac fi dixiiftt,Sequere me in hoc Magi fterio Sc Prælatione.Hæc eft obferuabilis huiits löci interpretatio, ac nifi fallor,accepta a Lyrano,Sed quodLyranus addit,nefcio quo cofilio So tus hoc loco omittit,

Lyranus enim affirmâtChriftumiufsifte Petrum fequi fe non tan? turn in officio Prælationis,fed etiam exemplo martyrij.Itaqj lepida ualdc eft,0C iucunda diftributio,ut cUm Chriftus iufrerit,(Iicut illi aiût) Petrum. fequi fetam magifterio prglationis,quam exemplo martyrq,fiiccclTorcs Petri,qui poft GonftâtinumImperatorem,Romanam Sedem occupât, hæc duo inter fe SC priores ita partiuntur,ut relinquant prioribus exem? plum martyrqdpfi autempofterioresrcfcruentfibi magifteriumPræla? tionis.Haud ftulte fapiunt.Sed fiefando ipibrûipiritui uidetur ; Hîc ue? rd occurrunt nobis in Soto aut Logodaedalo eius,duo admirationc non indigna, Alterum eft,quôd alias inter traditiones non feriptas enumeret Romanæ ecclefiæ,attp Pontificis primatû.Et tarnen fufeipit in præfentia cum primats teftimonqs fcripturæprobandS.Quidigitur dicemusfNS uulgatum ilIud,Oportcre mêdaccm eflè memoremÇ Alterum eft,qudd Sotus tâtum fibi autoritatis fumere audeat,ut illud didum Chrifti ad Pé/ trS,Sequere nre,interpretetur de magifterio Praclationis, quod tamé lój^

aunes EuangeliftaipfejSpîn'tiTfanëio præditus,amp; eius didi praîfensau ditor intellîgit ÔC cxpohit tantum de exemplo rhartyrîj, id qiiod textus ipiè aperte conuincit,qüantumuisrecIattietSotus, amp;omnesrcliquiin/ tcrpretes,quosfeqintur.Scdhuiusrei facilis mihi m'dctur dijudicatio concili'aho»

Docuitcnim SotuSjScripturam efleextraditionibus non fcnptis in/ tcrpretandam.Traditioaütemextatnonfcripta, utipfe quidemtefert, PontificehiRorrtançEccIcfiæhabereprimatum omnium Ecclcfiarum, hoc eft,ut alias interpretantur, efle in terris VicariumChhfti, fücccflb/ rem Petri,habentem omnia iura in fcrinio pedon's,utrlimC^ gladiurn, ac hæredem clîè omnium regnorum huius mundûBreuiter, elfe regem rcg«m,ô^dominum dominantium, Quæ traditio, cum iuxtaPontifici/ as interpretationes ccrtifsima fit,amp; maxime omnium perlpicua , Scri/ ptura autem dubia,obfcuraamp;ambigua,haudimmeritô tantam lucem afFert fcripturæ,ut cùm in ea dicatur,Super banc petram ædificabo Eccle , . fiammeam,Et:Pafceouesmcas,Et,Seqûereme,inteIIigendumfit, Pe/ trum ÔC fucceffores eius elîè certifsimum ÔC infallibile fundamentum Ec clefiæ,ôf habere om nem poteftatem in ccelo,in terra,in Purgatorio amp;nbsp;in ferno.Quod adeo fcilicetuerum eft:,utcûm in Genefidicatur :In princi/ pio creauitDeus cœlum amp;nbsp;terram,fignificct iUxta traditionem nonfcri ptam,InprincipioconftituitChriftus Petrum amp;nbsp;fucccflores eius in Ec/ clefia Romana,ut habcrent utrumque gladiurn, coeleftem 6C terrenum, ac dominarentur fuper oues SC boues,amp; uniuerfa pecora cam pi,hoc eft, fuper ludaîos amp;nbsp;Ethnicos,tit condemnentur:fuper beatos ut adorentur;

Qiiid nunc amplius defideramus c* Hîc habemus non tantum perlpi/ cuum commentarium uniuerfæfcripturae, uerumetiam poteftatem 0/ m nem in urbe Romana ApoftoUcaSede, ut fi quid nobis agendum fuerit,fiue in cœlo,fiue in terra,fiué in Purgatorio, fine in inferno,non fit opusdicere,quis noftrumualetad cœlum confccndere,autmare tranfi fretareC’Sed non longe à nobis habemus Romam ac Sedcm Apoftoli/ cam/qua licebit nobis omnemnoftram ÔC noftrorum falutem petere, tantummodoprouidearnus,neclauiserret»

Prætereomultaaxiomata,quacde maieftate , amp;nbsp;arqualitateRomani Pontificis,cum fîlio Dei,publice in traditionibus extant,uidelicet :

Romanum Pontificem, bDfcrffdl. !♦ Habere cœleftearbitrium* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i

Tit.De tràf^ 2, Immutare rerum naturam,fubftantialia unius fei applicando alifgt; Utione epi^Poftealiquidde nihilofacere» fcopifCap. Facerefententiam,quaennllaeft,aliquam, uoluntatem pro ratione, in his quæ uult, 6, Non efle,qui ei dicat,cur ita facisC”

8. Obtinereplenitudinempoteftatis, ÿ» Pofte fecundum plenitudinem poteftatis de iure fupra ius difpenlâ/ re. Vide Décrétât Tit» De concefsione præbendæ, cap, Propofuit,Etin glo.fuper uerbo, Difpenfare,

Quid autem amplius dicemus cquot; Quod fi libet pergere, amp;nbsp;inueftigare maieftatcmRomanorumPontificü,quales quidêiam multis annis fiiez runt.

fant/ftueniemus cos non folum æqirarc,ucrumen'am rupcraîTc ôffîcium ChriftifilqDei inhi'sterriSjUtucrède ipfodicatur , quod eft apiid Pan/ lumlEfFertur aduerfus oninem,qut dicitur Dcus,autnumen, adco^iit in templo Dei fedeat, oftentans fcipfum cfTe Deum . Nam Chnftus ne/ nit in hune mûndum, non ut fibi miniftrarctut, fed ut ipfe miniftraret, ’ Venit^non ut ipfealiosiudicaret, fed propofuit fe iudicand«m*Quis ueftrurrijinquiens J arguer me de peccatof Et, Siquisaudicrit uerba meajô^ non crediderit, ego non iudico eum.Non cnim üeni,utiudicent mundum ,fed ut ierucm mundum»

' dus,amp;^inceffcretuf maledidis,non regefsitmalcdidta, ut Petrus ait, cùm malis affîceretur,non minabatur, Sed tradidit uindidiam ci,qui iu/ dicatiuftè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

RomaniautemPontifices,nullo modo patiuhtur feab alqs iudicari, fedrecipiuntadfe , amp;in fuampoteftatemomne in his terris iudicium, utiammaioremfibi maieftateminhocfeculoufurpent,quâmChnftus, ttnquâm in fuominifterioagnouerit.

Vt nunc omitC3m,quod fupra cxlnrtôccritio retulimiis, qui fe Ôl fuos fucceflbreseximitabeaobcdientia , quæ ab omnibus debetur Politico magiftratui,amp; cui Chriftus fe ipfe fubiccit,cùm amp;nbsp;tributum daret, amp;nbsp;pu/ blicis legibus obedirct»

Cerrè extant alia manifeftaPontificOm feripta, quibus fibi omnciii dicium in his terris arrogant.

Aiuntin concihjs ftatutum nQnmiicniri,Quafi RomanæEcclefiarïe/ gern conciliaullapræfixerint, cùmomniaConciliapcrRoman.Eccle/ fiamantoritatcm,SC fa(ftafint,amp;robur acceperint, amp;nbsp;in eorum ftatutiSj 3^ Romani Pontificis patenter excipiatur autoritas.

Cundlaper mundumnouitEccIefia,quôd facrofanefta RomihaEc/ clefiafas de omnibus habeatiudicandi.Ncquecuiquam de eiusiiceatiu dicareiudicio

Cunda permundum nouitEcclcfia, quoriiam qiiortimîibet fenten/ ti’js ligataPontificum,SedesbeatiPétri Apoftoli fus habeat rcfoluendij utpote quæ deomni Ecclefia fashabeatiudicandiamp;c*

SiPapafuæSCfratcrnæfalutisnegligensSCc» NôtusCrtim eft Canon, amp;nbsp;fupra aliquotiesrecitatus. '

Quid autem multis opus ^Saneftaf memorial Lutherusinhoediuini/ tùs fuit excitatus,amp;heroico fpiritu donatus, uthis temporibus patcface ret, ac teftificarctur Romanum Pôtificem efte ucl Antichriftum ipfum, uel præcipuum eius membrum,qucmSpiritus fantftusuenturum prædi xit,amp;EcclefiamfilqDei uaftaturum.Extantluculenta feripta Lutheri^ quaî Romanum Pontificem,Antichriftiânifmi,irrefutabiIibüsargumê tis conuincunt.Quare noneftnifum diutiùsinhoclococommorari.

Quæcùm ita fc habcnt,quid nuncSotePutasî’ Num nsPontificibils, qui amp;nbsp;impiadogmata fe quuntur,ac tuentur, amp;nbsp;tyrannidem in Ecclefia cxerccnt,eritobcdiendumC Fjngamus intereaPetrum elfe petram,ôi fundamçntum Ecclefiæ , Ponamus aliquot fucceflbres Petri fuifle

nego,quininitiofuerintRomæEpifcopi magna pietatepræditi, quiôi ueritatem Euangelîj fuo ipforum fanguinefinttcfîificati.Nam quas ei» Papiftica colluùies epiftolas affingit,palam funt comm enticiæ.Iilos aux tenî,qui non folum impia,amp;pugnantia cum facra fcripturadocent,acty rannicÆs propugnant,ucrumctiam, couerfi à Chriftianifmo ad antichri ftianifmum3piamdoó:rinanicrudelifsimèperfèquuntur,prö Icgitimis, amp;nbsp;ucris Potificibus agnofccndos,6Cipfisobcdicdumcfrè,neSotiis qui/ »1 dem ipfcjquamuis alioqui impudentifsnnus,afHrmare audet: Cette hac/ „ refiSj(inquit)amp;profefsiofalfæiîdci,prçlatunîetiamlegitimüm priuatail toritate,SC omnino eijcit ab EccIefia.Et iterum, Hoc(inquit)ad rem eflè, diximus fuperius,apcrte falfam dodlrinam fequentem Epifeopum non cflè agnofeendum in EccIefia.E t alias, Quod li Praelati noftri funt hofte#

’* dodrinacApoftoIicæ,fatemurnon eflè agnolcendos,EtfiSotusmaxi/ . me omnium negaret,conuincerctur tarnen à facra feriptura, quæiubet Pfeudopropbetas cauere,ÔC duces cæcos fugere,SC Angclos,imô amp;nbsp;h/ poftolos aliud Euangelion pugnans cum eo,quod ex lcripturajper Apo ftolicam prgdicationem adnunciatum eft,amp; miraculis confirmatum,do centes,anathemadicere . Cuifententiæ adfcribitfeetiam Augufîinus» Nec catholicis(inqüicns)Epifcopis confentiendum cft, ficubi forte fallu tutjUt contra Canonicas feripturas aliquid fentiantSed hîc quæritSotus duoefFugia,

Alterum eft, quôd ait, Paulum dixifle quidem uerifsime,Si uobisÄ Angelus de cœlo euangelizet,prçter quod Euangelifauimus,anatliema fitNon autem dixifle, Præter quod fcripfimus, Qualî uero Paulus alia, uoce dixeritjaliajfcriptis mandauericEt licere quidem Angelis autPrac/ lads aliquid ftatuere contra ea,quæ Paulus literis fcripfit,non autem con ti a ea,quaî uoce dixit,Quid abfurdius dicljaut etiam fingi poteft C Nam quid illud fitjquod Apoftoli plura uerbis dixerint, quâm monumenti» litérarum mandauerint,fuprà explicatum cft. Et cùm fieri non pofsit,ut Apoftolitradiderint uerbis, quæpugncnt cumferiptis,illud agitur,nc Papiftæ tradant amp;nbsp;obtrudant nobis cum feriptis pugnantia.Nâ quæcon ueniunt, fuo loco non mouemus,

Alterum Soti effugium eftjquod amp;fi fatetur Epifeopos falfam dôiftri »» namfequenteSjhoneflèinEcclefia agnofeendos,tarnen uocifcrctur,no uos hos do(ftores,(utipfe loquitur)nihildecanfaimpiædo(ftrina; contra „ ipfos probaflè,nulloqjlegitimoiudicio eosconuicillè,

V t relpondeam,Fateor Sote,fi feriptura facra,quæ eft oraculum Spirî tus fan(fti,non cft certifsima régula fidei,ut uos qilidem fcTibitis,amp; fi non eft aliud legitimüm indicium,quam quod ex ueftris laruis eft c3flatiftn, , amp;quodueftroipforuteftimonioconfiât,ucftramimpietatemnondnnî eflè fatis patefaeftam ô(!^illuftratam,Sed tali effugio poîîènt fibi nonludçi tantum amp;nbsp;Turcæ,iierunietiam homicidæ, aduîteri amp;nbsp;fecletati quif^ sp/ plaudere♦ Quidenirriinrèligioniscaufa certi nobis rclinquitttrjfî facra feripturanoneftcertifsimafideirégula C Et quis malam fuamcaufaU), fuoipfiusteftimonio deterioremredderetCNunc autem,quid ueftra’ini pietatis,idolomaniae,amp;Magiæ,tcftimonqsfacræ fcripturæ,lîCceft,Sp7 ritus fandlfac uetuftioris purioris Ecclefiæ, tam in hoc feripto, quant multo copiofius 6C eruditius in alq s noftrôrum feriptis,prôbafum,ôfcô? üidum fit,iudicentpij quicj le(ftores,iudicet Chriftus ipfe filius DeijQue

flon dubitamuSjCtiamfi ueftra multi tiidïnc, potehtïa ói^ tyrannide irt hoe fcculocrudeliteropp«mamurlt; caufamfuam haudquaquam deferturur Rdfquumigitureft,quódcümRomantPontiKees,defecehnt,quemad/ modum fupràofte'ndj'mus à lierapïetate adimpietam,à uero eultu Dei adldôIomartianîjâChriftianifmoad ahtichn'ftianifmum, no fplum non fint iit ueri Epifcopi 8gt;£. paftores eccléfiæ agnofcendt fed eaam tanquàni mahcïpi'aSatanaecaixendiSCfugrendb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Atcni'm, dices, quid accidit Deo Patri, quod tanto tempore conniüez rftjüt eedefia, Sponla filq fut, Antïchriftuni pro Chrifto,amp; fummo eapiz re fuo in terris agnofceret, ah eins uoluntate ÔC poteftate penderet, ac uez röin terris capitecareret/ Num fieri poteft,utecclefia tamdiuerret,ac incerta uagetur C Non funt nobis ignoti elamores adueriariorum, ÔC Soz tus ipfe üociferatur ecclefiam Dei hadenüs ita conferuatam, ut bis temz poribus, quibus omnia redè fint â Romana lede conftituta 6C confirmaz ta,non fitternpusinqüirendi, probandi ,ÓC ut ipfe loquitur, Sciendi, fed ea,quæiam funtinquifita,probata,definita3confirmata,ô6inuftrata,agncgt; feendi obediendi. Ac fi Soti SC fuor um fententiam diligenter expendez ris, putant ccclefiam fuifieolim rudê amp;nbsp;tenebricofiim,nune autem àPon tificibus fuis,amp;traditionibuseorumredèeruditam,SC cœlcftiluceilluz ftratam,Sedhishominibusnihil eilimpudentius. Quicquidfomniant, exiftimanteffè oraculum fpiritus fandi, Nô enim dubium eft,quin nunc fit foneda mundi,amp; poftrema huius ieculi tempora, Manifeftum autem eft,quidtam Chriftus ipfe , quâm Apoftoli ciüs de extremis tem poribus fint uaticinati. Multi,inquit Chriftus,pfeudoprophetæ furgent, amp;nbsp;feduz cent multos,amp; quoniam abundabit iniquitas,refrigelcet chantas multoz rum. Ac mox : Surgentpfeudochrifti amp;pfeudoprophetæ, ôt dabuntfiz gna magna prodigfa,ita utin errörem inducantur, fi fieri poflèt, etiani elcdi. Et Paulus ad Presbyteros Ephefios : Ego ( inquitgt; noui h oc,quôd ingrefTürifuntpoftdifcefiummeumlupigraues,inuos, nonparcentes gregi. Et ex uobis ipfis exorientur uiri, loquentes petuerfa, ut abducanc difcipulospoftfe.

Et alias : Aduentus (inquit) filq perditi eft fecundum operafionem Saz tanæ, cum omnipotentia,SCfignis, amp;prodigijsmendacibus,amp;cum oz n^eftntt mnideceptioneiniufticiæ, inqsqui pereunt, proeoquoddiledionem pift^rummé ucritatis ilonrecepcrunt, in hot ut faluifièrent, Et propterea mittet ib raeuht. lis Deus cfficaciam illufionis, ut credant mendacio. Et iterum î Spiritus certo loquitur, quod in pofterioribus temporibus dcfcifccnt quidam à fiz nbsp;nbsp;mexJam

de,atteiidentes fpiritibusimpoftoribus,acdodrinisdæmoniorum, fKr fimulationemfaîfiloquorum,cauterio notatam habentium confeientiS, prohibentiummatrimoniumeontrahere, iubentiumabftinere â dbis, amp;c.Acrurfus:IlIud fcito,quôd in extremisdiebusinftabunt tempora pe riculofa, Erunt enim homines fui amantes,auari,faftuofi, fuperbi, maz ledici,parentibusimmorigeri,ingratidmpn.Etmox:Habentesformam pïetatiSjfcd quiuim eiusabnegârint. Hæc uolui eô copiofius recitare, uc cum fpiritus fandus uaticinatusfit,poftrema muhdi temporafofeperiz culofifsima, cohortetur nos, ut turn maxime omnium catieamus, ncfcducamür,manifeftè uideamus uanitatem Soti, quod impudenter audeat nobis hæc poftrema tempora ita commendare, perindeaefiin Romana ecclefia nilnl prorfus impietatis haereret, fed omnia fie abz. folutaeffent, uciam nullus relidus fit locus inquirendi,probandi,

Non minus uanum eft, quod dJcunt,Ecclefiamiamdudum perqS fe, fl Romani Pontifices, Qi. colkiui'es Praclatorum eorumjeflent corpus Antichnfti, Negari non poteft, quin multi fub Romana impietateôe tyrannidepen'erunt, Veraautem ecclefia Chriftimirando fempermox do conferuatur, etiamfi hi, qui uidentur prxcipuifn ecclefia efte, fiant lux piamp; Antichrifti, Nam quemadmodum olim tres iuuenes conferuati funt illæfi mirabiliter in igné Babylonicp , in quem propter pictatem coniedifuerant, ita ecclefia foie tin medio prauæ nationis diuinittis conz feriian, Erunt (inquif) duo in agro, unus aiftimitur ,amp; alter relinquitur. Dux molentcs in mola una aftumitur, Si altera relinquitur. Et Petrusî Nouit,inquit, D O MI N V S pios è tentationeeriperc,iniuftosauz tern in diem iudicij puniendos feruare; Sicut teftantur exempla Noe in diluuio, Sc Loth in Sodomitica conflagratione.Sic etiam feruauit D Oz M IN V S quondam liberos Choræ, parentibus intereuntibus. Sie feruauit feptem millia uirorum , qui non curuauerunt genua fua ante Baah Ha:c eft imago eorum temporum,quibus Pontificius antichriftiaz nifmusrerum inecclefia potiebatur. Noneftigitur dubitandum,quin fifius Dei fuam feruet ecclcfiam, Si dominetur, etiam in medio inimico? rum fuorum,

Nam, quod ad Caput eccicfiæattinec, metuendum non eft, neuen ecclefia fit in his terris truncus fine capite,etiamfi autnulli,autimpii fucz rintRomani Pontifices, Ecclefia filtj Dei non eft regnum mundanum, utiïificontineaturunofummoeóqueextèrnocapite, in quod omnispoz tefta3,tam in coelo, quam in terra fit coilata, pereundum fit. Deus coelez ftis Pater dedit ecclefiæ fuæ æternUm caput, D O M I N V M noz ftrum lefum Chriftum, Hic, âlfi afccndit in cœlum, nee amplius uerfaz türinterrahumanomore,tarnen nonitafrigide afficitur ergafuamEcz cicfiam, utcommoreturquidem in fummo gaudio coclcftis regni,inz tereaautcmrelinquatcam Romanis Pontificibusin tern's pro ipforuni arbitrio gubernandam, Sed idcircó confedit ad dexteram Dei Patris fut, ut earn tam in ebelo, quam in terra coram regeret, conferuarct, amp;nbsp;tuerez tur.Oues meae,inquit,uoccm meam audiunt, Si ego cognofco cas, Si fez quuntur me,amp;I ego uitam æternam do eis, nee peribunt inætcrnum, nez querapiet easquifquam de manumanumea. Aciterum: Ecceegouoz bi’fcum fum omnibusdiebusufque adeonfummationem feculi, Ethaz bet quidem Chriftüs in his terris fuos o-vri^yovt,hoc eft, cooperariosamp;ü miniftros.perquosecclefiam fuam gubernat,nóautem unum aliquem fummum fuo locouicariumconftituit, in quemfolum omnem fuam poteftatem conférât, Sed ipfe rctinct fibi præféntem dominationem, ad quam exequendamutiturminifterio omnium eorum^quos Spiritui fanAo fuo excitarit atque uocauerit. Apud Matthaeumdicit: Vos noz liteuocariRabbi. Vnuseftenim Magifteruefter,nempeChriftüs, Oz mnes autem uos fratreseftis. Et patrem nolite uocarc uobis in terra. Vz nus eft enim pater uefter, qui incoeliseft. Non illud vult Chriftüs, ut nulliinterristribuamus epitheton magiftriautpatris,honoris autordiz nis gratia,Sed ut haec epitheta nuHi fic tribuamus,quemadmodum quoii dam quidem Pharifaici Rabbini, nunc autem Romani Pontifices fibi e» 'tribui exigunt,

fed pîenariae autontatiSjac poteftatis gratia, ut quicqOid ftatüerint, agno/ (camus pro oraculo ïpiritus CsLnlt;fii j amp;nbsp;ex ipforüm afbitrio toti' in bis terns pendeamus»

Hæceft irtipiatyrannis; Solus enîm Dorninits rtofter lefus Cbriftus is eii magiftér ói. pater, ut folam i'pfius Uocem ( quæ collata eft i'n knpta Proplîéticâ ÔC Äpoftolica ) audiämus ÔC è folo iplo aeternam nofiram fa/ lutém petamus»

Quid ergo;”(inquies)Quanta ent confufio,fi in tern's nuHum fucn't ex/ ternum ecclefiæ caput,amp; nullus uniïierfalis paftor?

Hæc fortafsis non uideretut l'iiiufta querela, fi Cbriftus ûerüs eccîefiaî fuæpaftor,deferui{îct ecclefiam, Nunc autembenèhabet. Cbriftusec/ clefiæ fuaî pracfto fern per adeft. Nec cft ceftatof. Si Cnim pericula incidc/ rint,ô(fnecefsitasexegerit,tantumabeft,utfinatéarrt perire, «tfi nonfue/ nntordinarijMiniftri,quieamfuo miniften'o adiuuent,excitetuel è la/ pidibus miniftrosjper quos lucem uerbi ftïi patefâciat,Talis enim eft fta/ tus ecclefiæin bis terris , qualis fuitftatusregnilfraeliticifubludicibus, priufquàm Reges in eo crearentur. In hoc enim regno nullus ünus fuit monarebâ, fiuehumânisfuffragtjsclecftusjfiue ordinariafuccefsioneac/ ceptus. Non dominabor, inquit Gideon,ueftri, nec domittabitiiriil uos filius meus, fed dominabitur uobis Dominus, Et tarnen, cûm reS pûftularct,âf hoftesifraelisgrauiores incumberent, quâmutrefpublica Ifracliticadiutius conftare pofiet,excitatifueruntdiuinitusHeroes,qui hoftes rcpellcrent,£C finesregionisfuætuerentur, cum intereafingulatf corum ciüîtatcs haberent etiam fingulaindicia, ficuteräntinlcgeordi/ hata. Sic in Ecclefia, unus quidem eftEpifeopatus, ut Cyprianüs ait, fed cuius â fingulis IN SOLIDVM pars tenetur, Et iterumî Neque quifquam noftrum , EpifcopumfeefleEpifcoporum conftituit, äuttyraiirticoterroread obfequendi necefsitatem collegas fiios adegit, Quandohabeatomnis EpifeopUs pro licentia liber tatis 8C poteftatis fiiæ arbitrium proprium, tanqudm iüdicari ab alio non pofsit, cùm nec ipfe pofsit alferum iudicare. Sed interea,fi ordinarfj Epifeopi, ucl ceftàuchnt, Uel perfecutores piæ dodlrinæfuerint, uel imbecilliorcs fint, quàm ut ad/ uerfarijs refiftere pofsint,foIetDcüs,üel ex infimis,SpiritU fandlofuo éxet tare,qui impietatem patefaciant,amp;contradicentes conuincant,atqüc Ed cicfiam in officio contineant, Cùm afcendiflèt, inquit Paulus ex Pfalmô, inaltum,captiuamduxitcaptiuitatem, ô(^ DEDIT DONA HO/ MINIBVS,^

Cæterùm,cùm taie quid inProlegomenisrecitarem, Sffignificarerrt Chriftum intantum non defcrerc füam ecclefiam,ut fi nullus alius fit, qui tenebras difcutiat,Ôd hoftibus obfiftat,Heros qUifpiam,uel EcclefiafticitS Uel politicus ex lapidibüs excitetur,ibi Afotus’lt;«flt;i'«gt;'J'«s?«f dicitalicubi mcmeoPrincipi adulari.

Ego quideni agnofeomemcoPrincipi, lion loîum propterMagi/ ftratum,qucmdiuina Ordinationegerit, uerumeiiam propter multas uirtutes,quibus ornatus eft,omnem reuerentiam ex animo debere: illüd autem mirum eft, quod cùm hocloco nullam prorfüsfeccrim mei Prinz cipis mentionem,iudicer tarnen ab Afoto adulator,iplC aUtem, cùm Röz manis fuisPontificibusaperteitaaflentetUr,utetiam cum maximadiUiz ni nominis contumelia collocet eos in æqUalitate maieftatis filq Dei,quï* admodum fupra oftendimus,ucbt ingenuus Sd fincerus häberi,

Sed heus tu Sore,ucftra collnuics nondum I'ta rcdqtcum DEO ift gratiam, ut ad earn cxpurgandam excitet heroa, tali, tamcp miti ÔC man/ fueto ingcnio, quali meus eftPn'nceps diui'no benefido pracditus, Illi’e/ jnmueftrotam fcabiofoâf pediculofocap!ti,altoopuseftl;xiuio, Qua: res D O MIN O curæ ent, Nam quod ad conferuationem uerae Eccle/ fiæ attinet,Sederfihus Dei addcxtcram Dei Patris fui,ficut diximus, not! ut odofus cum angeh's ludat, fed ut det bominibus dona, hoc eft, ut det ecclcfiæ fuæ,aliosquidcm Apoftolos,akos Prophetas,altosEuangeh'/ ftas,alios paftores,alios do(florc5,ad inftaurationcmSan(ftorum,in opus, ,non dominationis,aut impiaetyrannidos, fed adminiftratiorus, in acdifi/ cationem corpori« Chrifti,

QuarefauemiTs quidem no Romano tantum PontificijUCTumctiani alîjs Pontificibus fuos titulos, fuas dignitates, SC fuos primatus, quosle/ gitimo habent conlenfu, SC fi Romani Pontifices paftores eflènt,fateor, diligcndicftentjUt Bernhardi uerbisutar;fi mercenary ,tolerandi effent. Nuncautem,quiafacfti funtfurcs amp;nbsp;latroncs,adeocp Äntichrifti, tantum abeft, ut ueraEccIefia debcateis obed('entiam,utpotiusncceflehabeat eos cauerc, SC quoqttomodo licite poteft, ab ouili Chrifti repcllercjac fo/ . lius DOMINI nöftri Icfu ChriftijUeri SC xterni paftoriSjUOcem audirc,

HP E R O pium Lcclorem â me nee expedare, nee exigeré, ut ad omnia Soti fophifmata, mendacia, impofturas, amp;nbsp;ca/ lumnias, quibusConfefsionemPrincipis,ÓCmcaProlego/ mena,turpificanda potius, quam refutanda impudenter fuft cepit^nominatimrefpondeam. NamficonarereamultisuerbiSjacpro/ lixofermonc explicate SC rcfellere, uiderer tamfidei,quam ingeniopfj ledoris difrtderc, quafi quod fuapteinduftria intelligere nó pollet, quan/ tafitSycophantæimpijjSCinrcprobum fenfumdatiuanitas. Necillud nunc agOjUtledorcmin audiendis SC cognofcendis priuatisnoftris,5C perfonalibus rixis dctincam,Sed ut publica, generalis, 6C uerè pia dodri/ na, quse adfalutemcognitu ncceflariaeft,abimpoftoribus,SCdepraua/ toribus, quoad eius per me fieri poteft, uindicetur, SC inecclefiaincor/ ruptaconfeructur.QLiod enimad meattinet,totiam uenenatacalumnia rum tela in me,non tam ab hoftibus SCtransfugiSjC^ ctiam â nonnullis fa cqs Sc amicis immifla funt,ut in ijs perferendis,diuino bcneficio,penè oc/ cailucrim» De Soto autcm,qui etiam manifefta mendacia,in quibus degt; prehenditur, defendereconatur, nihil aliud in pracfentiadicerepoflum, quam quod propter obtertebrationem mentis, SC cxcaccationem cordis, eô peruenerit, ut fadus fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiare omifsis priuatis rixis,acce/

do ad publicam caufam.SC poftquam expofuimus,quid de Summo Pon tificc fit fenticndum,nunc de ecclcfia,cuius ille fe fummum caput profite/ tur,diccmus.

In Prolcgomenis dixf aticubi per occafionem, quödcüm Afotusfa/ ciat ecclcfiam uifibilem, Sc fenlÏbus.corporeis perfpedam, delendus fit ei articulus ille Symboli Apoftolici,Credo ecclefiam fandam Catholicam, Seficreponendus, VideoSC fentio ecclefiam fandam Catholicam. Ex hoe meo dido fumit occafionem uel uetus illefraterculus,uel nouus eius Logodav

• DE ECCLESIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'quot;^^9

\ LogodaedaluSïamp;inftî'tuftinfua opinataDefenfionc dccïaman’oncsbcne prolixas,quibus erudiat nos,quôd una tantum fit Eccicfia, qiiôd ca cede/ fia fit uifibihs,quod habeatpcccatorcsadmixtosjamp;id genus alia, ut qualî gradibus quibufdam co progrediatur, fandam cathóli'cam Ecdcliairij quat nobis in Apoftolico Symbole credenda proponi tirr, non efie aham intelhgendam, nificolluurem Romani Pontifias amp;nbsp;Prælatomm dus, ac omnium corû,qui primatum Romani Pontificis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«to^x agnofeunt

ÔC adorant,ut quod in Symbolo didtur.’Ctcdo eedefiam fandam Catho/ Iicam,idem fit,acfi diccrctunCredo Solam cam Romanam eedefiam cl/ (eueram,Sandam ÔCCatholicam,ïn quaRomanus Pontifex, tanquàm fummus Monareha, præfidet, ôi. eft lapis angularis, cledus predofus, acquicquid dicit, edicit, iubet, mandat, uetatôC prohiber, ædifieat de/ ftruit,hocutipfifsïmumfpiritusfandioraculumagnofcendûclf. Etqin hoccrediderit, feruabitur. Quiautem non crediderit,iam ludicatusell» Quodenim Chriftusdixitde fuo Euangelio, hoc Sotus ad traditiones fuasPontificiasblafphemcdetorquet. Expliccmusigiturin!tió,quid no/ mincEcclcfiæintcIiigendum fit,ut ex hoccognofeamus, quæfitueraec/ clefia,ÔCquomodo fituna,quomodo plurcs,quomodouifibilis,quomo/ do inuifibilis,quomodo fanda,quomodo peccatrix.QiLiibus uel breuiter explicatis,calumniæ,mendada, amp;nbsp;tergiuerfationcs Soti,fuaptcfpontc, nullo etiam monitore patefi'ent.

. bisterræ, ucrbaeorû.Et aliusPfalmusrVirgam uirtutis tuæcmittetDo/ minus ex Zion, dominate in medio inimicorumtuorum. Et Elàia^: De Zion,inquit, cxibit lex, ôC uerbum Domini de Hicrufalcm, SC ludicabit genres,ÔC arguer populos multos.

. Hisd!disfignifieatfpiritusfandus,quodprædicatioEuangclijdcDo/ mino noftroIefuChrillo peragrctuniuerlum orbem terræ,êCcol!igatcx humanogcncrcpopuIû.quiChrifto nomen fuum tradat,SCcumferu3to rem fuum agnofcat.SicutcCChriftusipfc Apoftolis fuis didt.'ltc in mun/ dû un!UCrfum,ÔL predicate Euangdion omni ercaturæ.Qiii ercdidci it 8é baptifatusfuerit,faluuserit. Quiucrononcrediderit, condemnabitur.Et Paulus affirmât hune ucracem fermoncm Euangcirj frudificare intoto mundo,Huncigiturcœtum,ÔChuncpopulû,quicxhum3nogenere,uo/ ccEuangclrjcolligitur,uoeamusEcclefiam,camq; nôfimp!iciter,fedEc/ clefiam Domini Dei noftri. Non eft autem fentiendum, quod ante pate/ • fadam per Apoftolos,orbi terrarum,lueem Euangehj,nô fucrit in mun/ do ecclefia,fed quod femper ab initio mundi fpiritus fandus congregaue rit uoce promifsionis de uenturo Chrifto,coctum populi, qui ficur is, qui iam poft aduentû Chrifti,ufcj! ad finem mundi congregatur, ita SC illc,cc/ f Icfia Domini dicendus eft. Filio enim Dei, qui eft uerum unicum ca/ put fui populi,nunquam ab initio mundi defuit.nccp unep décrit in tern's, ad nouifsimum ufq; diem, eecicfia, quæipfum agnofcatjSC ucncretur.

Deinde,nee illud fentiendum eft,quodomneshi,qui publiceagno/ feunt nomen Chrifti,fint coram Deo ucraamp;uiua membraeccIefiæ.Mul/ tienim hypocritæ,multi ctiam aperte fcelcrati folent fefeexterna focic/ rate cum ueraccclefiaconiungcre. Simile,inquit, eft regnum coelorum, hoceft,prædicatioEuangeIii,uerricuIoiadoinmare,ÔC ex omnigencre contrahenti.Et:Multi uocati paucieledi. Et; Non eft omnium fides. Er; Non omnes, qui funtcxlfrael,funt Ifrael,

. nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DD J

Seiet Äf l'ilud àccîdere,ut uox Euangclq de Chnftô,fiue exhibchdo, üt in Veten Teftamento,liueexhibito,ut in Noue Teftamento, aliquoties illurrrius,aliquotics obfcuriuSjjn EcclefiaadnuncietUr, öCnonnunqiiam pcn€cuanuiHeputetiir,(cd paulopoftiterumreAè fortareaudiatur. Sub lumino facerdoteEli, fermeDei,inquitfcriptura,eratpreciofus feura/ rus. EtfubrcgeSaulèîNonicquifiuimuSjinquitjarcam Dominiin die/ bus Sai ilis. Sed pôft,fub rege Dauide, inftaurataô^ illuftrata promifsione tPijr. JJ. deCliriftoè familiaDauidis'uenturo, üoxEuangelt^ fonabat, utea ferez bant tempera, darifsime.ln regno Iuda,fub Rege Ahaz, uoxEuangelij deChnfto obfeurataeratuarijsdodn'nis, multaldolemania, Sedfub blio eins Ezechia,iterum ualde canora pcrcipiebatur.

Poft afeenfum Chnfti in eœlum,Euangclion deChrifto multo pun'us, multô illuftrius prædïcatum eft tempénbus Apoftelicis, quâmpeftca temponbus Pontihcijs.

Illud queq; res ipfa teftificatur, quod ecclefia, quæ publiée aùdit popitz lus Dci,d!uidatur aliquoties in uaria externa corpora, ÔC aliud quidem fez detur puriorcm, aliud impurioremamp;corruptiorcm uerbi Dcidodriz nam. Sicenim lub Rchabcamofilio Salomonis regnum Dauidicum diz iiifum eft in duo régna, quorum alterum dicebaturrcgnûluda,altcruni regnum Ifrael,amp; hoefequebaturdodrinam uaria Idolomaniacorrupta, illud autem dodrinanr minus corruptam.

Et tarnen in tanto difcriminedodrina:,amp; populi Dei, Cliriftus d'cif U/ num efleouile,bgnifteâs unam tantum eftèecclctiam. Et Paulus: Vnum» inquit,corpus,êlt;unus fpiritus,amp; unafidcs,ô^unum baptilma.

Qind igitur dicemusC Num quia una tantum eftecclcfia^ ideireó nort licet ucrâ ecclefiam a falfa diftingucreC’ Certe Sotus conatur hoc prohibez re, fie infurgitaducrfusnosproPôtihciafuaautoritate feuerifsimè, quôd diftinguamusduplicem ecclefiam ,aut nomenecclefiæ dupliciterfumaz mus.Dieit hanc diftindionem efte noftrum inuentum amp;nbsp;fufFugium.Sed uanifsimus homo non meminit feripturæ, qtiæproponit nobis non tanz tum ecclefiam uerè piorum.fed ctiam ecclefiam malignantium. Et poft aliquot paginas, quod ante in nobis palam reprehenderat, pleno ore af/ ftrmat. Si attenté, inquicns, confiderentur, duo colliguntur figna, huiC „ negocio agnofeendi fcilicetucram ecclefiam, ueramcp Apoftolicam prae », dicarionem,filt;hisoppofitam,F A L S A M uidelicetecclefiam,do/ » drinam plurimum accommoda. Acmox:Alterum,quodifcernaturue/ »’ raecclefiaàfalfa. Et irerum;Ccrtein aliénafitf falfacccicfiaconftatdamna/ *’ ri om nes, conftat, inquam ,faJfam ecclefiam fugiendam efleamp;:abomt/ »gt; nandam.

Qiiid de duplici ecclefia, aut de duplici fignificatione eeelefiæ apci fus dfci poteftiT Et tarnen homonimium obliuiofus, cooriebatur antcain nos.tanquàm fcnpturæ falfarios,faftu plufquàm pharilàico, quod diftin/ gueremus ueram ecclefiam àfalfa. Quideum hisEuripisSC Vertumnis conféras f Nifi me ratio mei officij retineret,iudicarem oculos mcos. uel sfpedu fairem talium feriptorum contaminari,Sed feruiendum cftuerae ccclefiTaduerfus Pontificiam fiCMonafticam, hoceft,falfamÔ£^àDeo abiedam ecclefiam.

Primùm igiturnoneft obfcurum, quôdueftra,Sote,Conftanticnfis coHuuiesdamnaueririllumarricuIum,Vnicaeftfand3 uniuerfalisEcclc lia,quxcftprædeftinatormnuniueüitas» Aciterum; Vniucrfal sfanda

ft È È e c L E SI ä; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s*lt;

ÉcckfiatantumeflunajGcuttantum eftunusnumcrös omnium pra’dé/ ftihatorum.Huncarticulmn aftirmamiis nos ciïc ueriim A' à Sacnlicuhs atc^ Fiaterculis impie damhatum, Ac Sotusurgetquidcm ;pfc,quôdunâ tantum htecdeiîa,leJutimpios£lt;:fceIcratûsfuosPonc!Hces, facriHcuIos Si fratciculos étiatn in ecciclia rctincat,contend it cccleliam.non tantù.a exbonisjuerumctiam cxmalisconftare, acutPrælatis fuis probecaucat, affirmât eatcftimonia^quaiinProlegomenis ,dcuitijs, morbis fiC pecca/ tisPrçlatorum comemoraui,autoritatem Prçlatorum ecclefiæadeo non labefatfiare, ut confirment potius* itaep cùtn uidemus Prælatos elîeaua/ ros,ufurarios,fraudulentos, Simoniacos, ambitiofos, ucneficos, adultd/ tos,Sûdomitas,homicidas,amp;omni genere federum fordidatos,tunc fcia mus,iuxta Sotumjibi uerè efie Ecdciiam fil tj Dei, autoritatem eoi uni in ccdefia,ex bis tantis ipforum federibus confirman potius, quàm labe/ fadarùOtempora,ô mores,hæccinedici,hæccineaudiri,hæccinefcnbii hæccineapprobarijhæccineferro amp;nbsp;igni propugnanV Sed perfeueremus in infiituto.Sermoenim nobis eft de Ecclefiæ unitate. Qiiare j fi propnè loquendum eft deEcdelîa, certc una taniùm eftuerabedefia Hlîj Ùei, corum uiddicct,qui ueré in CHRISTO Filio Deiper fidem renari, cœleftembæreditatemaflèquuntur. SicenimChriftus ipfe teftificaturi Ones, inquiens, meæuocem mcam audiunt, ego cognofeo eas,5lt; fez quunturmc,ôf ego uitam æternam do eis, nccpenbuntinæternum, ne/ querapieteas quilquam de manu mea.Pater meus,qui dédit mihi,maior omnibuseftjôCnemo poteft raperede manu Patrismei. EgoPater unumfumus. EtiteiumrEgo proeis rogo. Non P RO MVNDO rogo, fed pro tjs, quos dedifti mthi, quia tui funt. Et mox ; Non pro eis (Apoftolis ) tantum rogo, fed pro ijs qui credituri funt per fermonem coruminme,utomncsunum fmt, ficuttu Paterin me,amp;iego inte. Et Paulus: His,inqu!t,qui diliguntDeum omnia adiumento funtinbo/ num, nimirum h is, qui iuxta propofitum uocati funt. Qiioniam,quos præfciucrat, coidem à præfiniuit conformes imaginis filij fui, ut ipfe fit primogenitus inter multos fratres. Qiios autem prædcfiniei at, eoidem amp;nbsp;uocauit.Et quos uocau!t,cos amp;iuftiHcauit, Qiios autê iuftificaiüt,hos fîlt;glorificauit.

Ac rutfus rChriftus dilexitecclefiam, SC femctipfum expofuitpro ea, ut illam fand.ficaret mundatam lauacro aquæ per uerbum, ut adhiberet earn libqpli gloriofam ecdcfiam,n6 habentem maculam autrugam,auC quicquam eiufmodi, fed uteftetfanctaamp;iirreprchcnfibilis.

Et iterum : Deus fubiecit omnta fubpedes Chrifti, déditeum C Az P VT fuper omniaipfiecdefiæ, quaceft corpus illiuSjComplementum cius,qui omnia irt omnibus adimplet. Chriftus autem, amp;il eft caput eins corpons,inquo multa funtinfirmamembra, quæ amp;nbsp;fubindemagisaô magisfanantur,tamcnnoneftcaput ncc mortui corporis,neemortuo/ rummcmbrorum,fcd abqcitcapotius,quâm quôdretineat. Omnem palmitem,inquit,inme nonferentemfrudum.tollit. Et mox:Si quisin me non manferit,cic(ftus eft foras,ficut palmes,exarii c.

Hue etiam facit,quod Efaias, tam de unitatc, quàm de fanditate uerai Ecdefiæconcionatuseft. IndUere (inquiens) ueftimentisgloriætua’Hic/ rufalem ciirtas fandli, quia non adqcietultrà,urperreperrranfeatincir/ cuncifusÔC immundus. Aciterum îPopuIustuusomnesiufiiin perpez tuum hæreditabuntierram*

Scd de fanditatc uerae ecdelîæ poftca,Nunc autem illiid folum agitur, qiiod VNA tantum fit VERA Ecclefia,eorum uidelicet, quiiierèin Chriftofih'oDei perfidemrenafcuntur,feu,utalij loqui(olentjaduitam praedeftinantur,

Qiifdigitut'C' Num quiaiina tantum eft ueraecclçfia, nulla cn't falfa^ Etquæfallàeft, nullum habebitaueradifcn'menC’ Multum ccrte difcn'z minis habet, Qiiod cum in Pfolegomenis in capite, De ecclefia,copiolè expofuerimus,pergemus nunc in propofito.

Dices enim itcrum:Si una tantum eft uera ecclcfia, renatorum uideli/ cetinChriftoperfidem,quideft fenticndumde ijshominum cœtibus, quorum alij habent quidem puriorem dodrinam Euangclij, amp;nbsp;redum ufiim Sacramêtorum, admixti aUtem funtipfis multi partim hypocritac, partim fceIerati,quiamp;fiaudiuntEuangelion,amp;fumuntfacramenta,non tarnen uerè funt in Chrifto per fidcm renati, Alij ucró fequuntur dodri/ nam corruptam,amp; deprauantuerum ufum Sacramentorumf

Quam rem excmplisdcclarabimus, Inifrael duo erant rcgna poft Sa/ ïomoncm,ficutfuprà didum eft. Altcrum luda, alterum Ifrael. Etli au/ tem regnum luda rctinebat poftdcfedionem Ifraelis quædam légitima facra, fient lexpræfcripferat, tarnen uti umqueregnum fequebaturcor/ ruptam dodrinam,ód impia facra. De regno Ifrael, in quo inftituti erant uituli aurci, manifeftum eft. De regno autem luda teftificaturScriptu/ ra,^.Regumr4. FecitludaCinquiens) malum coram DOMINO, SC.irritauerunteum fuper omnibus, quæfecerantPatreseorum,in pec/ catis fuis, quæpeccauerunt, Acdificaucrunt enim ipfi fibi aras, amp;nbsp;fta' tuas, Sc lucos, fuper omnem collem excelfum, SC fubter omnem arbo/ refrondofam. SedSCeffœminatifueruntinterra,fecerunttpomnesabo/ minationes gentium, quas attriuitDominus ante faciem filiOrum Ifrael. Cùmigitur lofaphat fufcepiftètgubernacularcgniluda, ceepitinftaura/ fc Sc reformate ecclefiam. Fuit DOMIN V S, inquit fcriptura,cuin lofaphat, quiaambuIauitinuijsPatris fui Dauidprimis,5C non fperauit in Baalim. Et mox: Cum fumpliffet cor eius audaciam propter uias DOMINI,ctiamExcelfa,ÖC Lucosdeludaabftulit. Inregnoautem Ifrael uctus impietas cultus BaaliticfiSC aureorum uitulorum remaneban Quidigiturdicemusf Sieftunatantum ueraecclefia,eorSuidelicet,qui uerèperfidem renafcuntur,certè ne quidem regnum luda dicemusue/ ram fuifle ccclefiam, quia Scfi dodrina uerè pia erat reftituta, ÔC facra im/ pia abrogata, tarnen multi erantin co regno, qui non uere per fidem in femine Abrahæ,qui eftChriftus,renalccbanturf Refpondeo,To/ turn quidem regnum luda,per fe,SCco modo, quo anteaueramEccIc/ liam defcripfimus, non poteft uera Ecclefia dici. Etfi enim hoc regnum fuit pia dodrina reformatum, tarnen multi remanebant inueteri im/ pietate,SC non uerè perfidem renafeebantur. Nihilominus autem di/ cCndumeftj’id regnum fuiftefuomodo ueram ecclefiam, idep duabus de caufis. Altera, quod abrogata in co impictate, reftituta fucrit pia do/ drina. Altera,quod uoce huius dodrina: colligebatur ex uniuerfo eo coe/ tu uera ilia ecclefia, quæ uerè per fidem, in femine Abrahæ renafeebatur, Qiiare,SCfi uniuerfus ccetus regni luda no erat Uera ilia Ecclefia,cuius fin/ gula membra,funt uerafilij Dei mêbra,tarnen dicendus eft uera ecclefia, proptcrea,quôdhæc exeocœtu perpiam dodrinamcolligebatur. R.c/ gnum autem Ifrael, falfa erat eccIefia,Etfi enim non eft dubiu,quin Deus etiant

DE ECCLESIA* etî’arrtinfwcregnoliabuentuerâfuam ecclefiam ut frnptUi'a/rtqiifCy rcf'eruauen'tfibifeptem millia hominum, qui no curuauerunt genua fua ante Baaljtamen obrinebat in eo pubbca impietas,tam in dodrina,q«arn in altjs facns,amp; qui feruabantur in officio ucrac pictati's, non feruabantut ordinal io, ficut in regno luda, fed mirando niodo, idq; per extraordina/ hos Proplietas,qui in eo regno diuinitus excitabantur, lt;3^ Idolomaniatn cius publice reprehendebant,

C^od enim attinebat ad dodrinam facerdotum, amp;nbsp;facra cias regni,o/ mnia erant impietate corrupta,amp; trail ebant natura fua homines ad extre/ inam intcrnecionem. Nififi qui Prophetarum minifterio admirabiliter feruabantur, ficut tres iuuencs in igne Babylonico» Quart hoc regnum non debuitdici uera, fed tantum falfaccclcfia.

Eodem modo loqucndum eft de noftro Chriftiano, amp;nbsp;de ueftro Papigt; ftico ccetiu Ncqueenimomnes, qui funtin noftro cœtu,funtuerèper ft* demrenatfôif fpero non omnes, qui funtin ueftro PapifticO ccfetu, à Deo efleabiedios. Illienim folifuntper feuerafilrj De!CCGlefia,qui audiunc uocem filij Defôôucrcin co per lidem renafeuntur, Rcliqui autem, hue peculiarcm habcantcoetum, fiuc permixti fint inter uerèpios ,falfa funt ecclefia,amp; ut ucteres loqui folebant,ccclefia funt nomine tantum,non re, numero, no merito, fpecic,non ueritate.Ac profcdlo non inepte fuo quo dam modo contulerim Regnum luda, cum noftro coztu, in quo lincera cftdodrinaEuangeltj, Qi. uerusufus facramentorum, Regnum autem Ifracl cum cœtuPapiftico,in quo tarn dodrina, quam facra omnia corru/ pea iunt. Nam quemadmodum hi^c régna confentiebant quondam una mente Sc uoce de impietate, Sed Deusexcitabatinregno ludalofaphaz tos,Ezechias,Ioiias,5CaIios piosreges,quiabolitaimpietatereftituebanc pia Si légitima facra. In regno autem Ifrael retinebatur publica impie/ tas, acne quidemper Prophetasab impietateretrah!poterat,doncc ab Aftyrijsdeuaftarcturiitaeramus quondam SCnos omnes ftulti,inohc/ dientes,errantes,feduciiSc Icduccntes, acIdolomaniæ,SC Antichhftö feruientcs.

ScdDeusexcitauit Principes SC Reges, qui edodt ucrepiadodrinagt; tolluntè medioPapifticas impietates, Siiuuant, quantum in ipfis cft, ut fïlius Dei colligat fibi in regionibus ipforumuocc Euangelij fui ucrarrt ccclefiam,

Papiftatautem nSfolurn manentin fuauctcriimpictate, uerumetiam ï'ntantLim funt excæcati,ut alios, qui cupiuntueram pictatem reftitutam^ crudclifsimè perfcquantur,SC omnia interfeconfilia, ad cos oppriment dos,conférant. Illud enimnonfolum pcrridiculum,uerumetiam im/ pudentifsimum eft,quódSotus audcatfibi orationem Abiae, regis luz da,accommodate,Sc aduerlus noftramecelefiamcontorquerc. Nun/ quid non certum eft(inquit)non agnitum, 6C prædicatum in uniuerfis cc/ ** ciel ijs, per unitierftim orbem, Chriftinri conftituiftc uicarium,amp; regno fuo pracpofui{rePetrum,SCfilios€ius,legitimes IcilicetfucceflbresufqUC «lt; »'n lempiternum.fcedcrc ftabilt,0^ indiftblubili,Rogaut, inquiens,pro té, «• ut nondcficiat fides tuaC Denique longa eft Soti dcclamatto , quæ nos cumHierobe3mo,5Cfacriftculis acuituliseius aureisconfert.Papiftæauz tem Heroes illi funt, qui in regno Dauidis infcmpiternumfirmiconftiz terimt,SC præcepta DOMINI Deinoftri conftantercilftodicrunt.Ez quidem rairabor, Sote, fi quis etiani tuoru, tam effronti fit impudentia.

utj cum hæc legerit ,Jnon tc cogitationibus fuis flagcllet, ac in te non puat^Quid enim nobis,qutefo3narras,nili,utT« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellcm,pu/

•raputamcndacia f Num certum,num agnitum,in uni'uerfis ecclebjs per uni'uerfum orbem,Chriftum conftituifle ùicaritim, amp;nbsp;regno fuo prapo/ luifle Petrum amp;nbsp;fucceflbres cius Ufc^uein fempiternumC

Non nego,quin ueftri oiKoâti/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hadicnus ufquead rauim uoci/

ferati fint, Romanos Pontifices efiè Vicarios Chhfti in t^rtis^QCtuipfea/ lias, Sotc, tranftuleris in eos, qUod de Chrifto didum eft, ipfos uidelicet cflc lapides angulares, probatos, preciofos, amp;in fundamento locatos, Vbiautem SCquandountuerfus orbis, uniuerfæecclefiæ,hoc unquâm agnouerunt amp;nbsp;probaruntCPoflêm hîc tam ex hiftof fis, quam ex alfis fcrû ptis uanitatêtuam ante omnium oculositaftatuere, utnifi plané cxcors elles,te tufipfius ucl tandem puderet. Sed non libetinrefutandis manife/ ftis mendaefis immorari.Illud tantum recitare uifum eft, quod nonnulli tradunt,(uides Sotemeiam didicifle tedodore, traditionibus aliquid de/ ferre) Græcos, qui ferè femper PontificiæTyrannidi contradixerunt, re/ fpodifleloanni Pontifici eius nominis uicefimotertio.Cùm enim is Pon/ tifexpoftulafiètàGrædsobedientiam jSCcommcmorafieteis, Vnicam tantùm elfe Chriftianam Eccleliam,léquc eius caput, amp;nbsp;Chrifti Vicariiï, aiuntGrçcos uicifsim Laconieks relpondiflê.’Potentiam tuam fummam erga fubditostuosjfirmitercredimus. Superbiam tuam fummam tôle/ tare non pofiîimus. Auaritiam fatiarc nonualemus. Diabolus tecum, quia Dominus nobifcum.Hæc eft ilia, Sote,certitude, hæc notitia eft per uniuerfum orbem,per uniuerfastotius orbis cccicfias, de ueftri Pontifi/ cis Vicariatu.Fabulam,inquies, narras é vulgo acceptam, Credercmôô ipfcfabulam elle, nili ueftri mores paliim caeftè uerifsima teftificarentun Àcprofedô plcnamefle refponfioncm exiftimafem, fi addidiflèntGræ/ ci: Impietatem ÔCldoIomaniam tuam furhmamagnofcere,nec uolu/ mus,necdebemus. Nonenim reprehendimusuoseorumtantùm icele/ nini,quæ Græci recitârunt,ucrumctiam Im pietatis, Magiæ Idoloma/ niæ, præ quibus illa uidentur leuicüla. Sed hic etiam Vuiclephusâ Soto in medium prüducitur,ôCdeinde loannesHufliis acHieronymusPra/ genfis, Hos dicit non potuiflè aduerfUs eum, qUem Dctis in Ecclefia con/ ftituerat.præualere. Quid itaf quia publico iudicio ecclefiæ funt damnati, amp;nbsp;ultimo fupplicio aftedi,OinduftriümTheologum.Sic enim nccPro/ phetç adüerfiis impios reges amp;nbsp;Pontifices,Sic ncc Chriftus ipfe filiusDei, ncc Apoftoli âduerfus Annam 8^ Caiapham, Sic nec Martyres aduerfus Gentes præualiierünt.Teftimonioigitures,Sote,uobismetipfis,quôd fi/ Ifi' fitiscorunl,qui pios homines, uiolata etiam publicafide, quæôCinter immanifsimas genres inuiolata efle folct.crudelifsimé occidiftis, ut ueni/ at fuper uos omnis fanguis iuftusyqui eflfufus eft ftiper terram, à iànguine Abel iufii, ufque ad fanguinem eorû, quos his tcmporibus.propter pro/ fefsioncm piædodrinæ, fummaimmanitatetrucidatis.Nam quireliqui funt pfi,non ueftro beneficio uiüunt, qui hoc unum diu nodtK^ médita/ niini,quarationc fiat,ut manus ueftras in fanguine noftro lauetis. Sed ha/ bitantinadiutorioaltifsimi,8C commoranturin proteAione Deicccli.

Lutherus quocpneceflehabetinluceprodirc,5Cnouus prophctaau/ dire,qui non duplici tantùm, fed multiplici blafphemiæ, amp;nbsp;obftinationis fpiritupræditus fit. Quin dicis,Sote:Quimortepræuentuscüaferitma/ tius noftras, nondum palâm,quod diuinitùs iiiftituerat, demonfi rârit, noftras

noftrasPonti'fïcias indulgentiasefle meras i'mpoftiiras, riofïras lindio/ nesbcncdiÆoncselTemeras Magias, noftraMïlïaliafàcriHcïacHcme/ ras Idolomamas,nofti urn Purgatorium eflemerum fomnium,noftram Sandortim Inuocationém eflemeram Idolatriam, noftra nota Monaftiz caeiïèmeram liypocnlin,noftram SchoJafticamdotfïrinam ede meram Sophifticam,nolira facracfle meräimpietatem, deniqucnofti um Papa/ tum elle merum Antichriftianifmum* HæcSCid genusaliafinflèntàte, Sote, commcmoranda,cùm mentioncm Lutheri facere inftituiflês»

Sed uifam eftSoto nobis exprobrarcmultitudinem populi,amp;f uitulos aureos.Habctis,inquiens,grandem populi mulbtudinem, arqueuitulos aureos,quos fecituobislerobeamindeos : Glon'aminiinmultitudine “ populorum,quos ex Germania ueftra feduxiftis, Sic. Qiiod igi tur ad po/ « pulorum,quiftantà noftra parte multitudinem, attinet,O multitudtV nem, fi ati ueftram Mateftatem, magnitudinem, altitudinem, latitudi/ nem,profunditatem,potentiam Si uniuerfam Papifticam colkiuiem con feratur. Quid ergo tuqpfius, Sote, oblitus,exprobras nobis alias in Epi/ ftolanuncupatoria,nontamnouitatem, quàm etiam paucitatemQuid «« mirum,inquiens,finecbonusnm,necdolt;ftusßrentio,cui omnesEpifeo ’• pi totius Galliæ,Hifpaniac,Gcrmaniacdcnicp à:ltaliæ,cæterorumf^ Chri ftianorumregnprunîjæqualesfint crucifigentibusChriftum. Habes er/ go Sotea parte tua omnes totius GaIliæ,EIifpaniæ, Germania’, Italiæ, Sd aliorum Chnftianorum regnorum Epifeopos, Quantam autem,quæfo, habent hi in dioeceiî bus amp;nbsp;chrifmatibus fuis,(fic enim folctis loquOpopu/ limultitudinemc'Etpaulópóftiterum.’Quid mirum,inquit,quódinocu «• lisBrentrj tam deformisôdabominâdus uidear, quàm medepingit,cùm ei om nes inter feconfentientesjvdagnofcentes I^,omanam eccIcfianijO/ MNES fcilicet, TOTI VS OR.B1S Chnftiani Epifcopi, PKIN/ ’* CÏPES, POP VLI,præter PA VCOS qucidam Gcrmaniae,idqj ** iiixatrigintaannis,uideantur heftesChriftiï’ Habes iterum aduerfarqi/ *• plius teftimonium, qui iïncfill, qui dePhneipum Si populi multitudinc glorientur,amp; præ fuaturbanoftram paucitatem nafo fufpendantadun/ eo, Vanifsimus hominum, nihil habet penll, quid fenbat, tantummodo aliquid in nos euomat, quo fuis gratificetur»

De uitulis ueró aure!s,quos apud nos fecerit lerobeam, quid C Ïnftau/ ramus, diuino beneficio,inEcclelia DOMINI, piam doeftrinarn dts Euangeho Chriftfquód non mérita noftrç iufticia:,fed tantum meritum DOMINI noftri Icfu Chriftifitexpiatio peccatorumnoftrorumco/ ram Deo, Si quod remifsio pcccatorum contingat nobis gratis,rantùin propter Chriftam per fidem. Quid;' Meritum ne Chrifti fiitj Dei cft uitu/ lus aureus lerobcam'^Docemus certô firmiter Si conftanter credendum efte Euangelio Chrifti,quo nobis condonatio peccatorum propter fanz guincm Si mortem Chrifti promittitur. Quid;’firmànefid conftans fides Euangelfj Chrifti eft uitulus aureus lerobcami f Reuocamus irÆccIe/ fiam DOMINI uerumufumCœnacDüminicæ,amp;doccmusinCoe/ na D O MINI utendum efte,non tantum pane,uerumctiam ufno, iux/ ta inftitutionem Chrifti,Siufum uetuftiorisacpurioris Ecclefiar, QuidJi* Vins ne panis’ôd uini in Ccena DOMl N left uitulus aureus Iero/ beamif Admonemusccclcfiam DOMINI,utiuxtapræceptum Dei, SolumDeumPatrê,per filium fuumDominûnoftrumIefum Chrifttt, in Ipiritu fanclo inuocet. Quid Inuocatio folius Domini Dei noftri efljj

üiïütirs aÖreus lerobeamiCDocemusjSoIumDominum noftrum Tefum Cbriftum cHepro ucro ÔCæterno capitc Ecclefiac fuæagnofcendum, eos autenï, qui docent Euängcliori Chrifti, nortefTepropriè capita, SC magi'/ ftrosjfed tantum mi'niiftfos éccle^fiae, Qiiid;’ Solunl Ghrïftum eflè ucriini ÔC atterrtum caput,tam in coeîo,quâm in terra fus? ecclefiæ, eft uituiüs au/ reuslerobeami O hominem non tantum Cardinalfti'o galero,uerum/ etiamPontifïcah tlironodignum.Sed li'bcceïincontentioneprogredû

„ nbsp;Qiiæ ommâ, l'nquit, quàm uenfsi'mè itl Uos quadrant, qui reiedîa un/

dîiorié facerdotali,reïedto facrarriéntö Or dims, feciftis uobis c media pic/

MîrorAfotum norlcogitaflcjpriufquàm inhanc Anti'thefindcfcen/ dit, quid contrareiponderi poflet. Vós ne ueri facerdotes Dci,per quos nomenDei tartiturpiterinter genres blafphematurç” Vos ne uerifacer/ dotes Ghrifti,qui non feruiunt,nifi Antichriftoî’Veftra ne facra légitima füntjfotimpietatibusjincantationibusô^ldomanrjsturpificatac’

Èxcidit ne tibi Sote, quod in Prolegomenis, ex Gonfilio delcdlorunt „ GardinàliumrecitauiV PrimusabtTfus,inquiunt Gardinales,inhacparte », eft Ordinatio GIericorum,ac præfertim Presbyterorum, in qua nulla ad/ gt;gt;nbsp;hibeturcura,nulladiligentia,quodpafsim,quicunqjfint imperitifsimi, «gt; fint uilifsimo genere orfi,fint rnalis moribus ornati,fint ^olefcentes, ad/ gt;» mittantur ad fàcros ofdines,öf maxime ad presbyteratu, ad charadlerenl »» inquam, Ghrifturri maxime exprimentem, Hinc innumera fcandala, », hinccontemptus ordinis ecclefiaftici,hinc diuini cultus ueneratio non 6 tantum diminuta,fed etiam propèiam extinda, Etiterüm: Afiusabufus »’ maximiponderiseft incollationebencficiorum ecclefiafticorum,maxi/ •gt; mè curatorum, amp;nbsp;præ omnibus Epifcopatuum, in quibus ufus inualuit, ’» ut prouideatur perfonis, quibus conferuntur beneficia, non autem gregt gt;» Ghtifti amp;nbsp;eccIefise,0(fc,Heus tu Sote, quid nunc dicendum putasf

Quidtibi de noftris coriarijs SC futoribus uidetUr^An non nlagis con/ fultum effet cccleiiæChrifti,utfTræficercntur eicoriarrj pij ac dodîi,quàin imperitifsimijôC uilifsirrti quic^fNon negauerim quidem undionem uc ftrarri niagicam apud nos reiedam efie, quod quibus ex caufis fadum fitjfupra copiofè expofuimus. Num autem alicubi apud nos inftituanrur in miniftros ccclefiæ,coriarij ÔC futores,nul{a iufta uocatione,nulla dodri næScmorurriexploratione,adeotp nuUo legitimo(nondicoPapiftico) ordine,compertum mihi non eft,nee, fi fieret, probareiti. Et tarnen quia Ghriftusipfefelegit expifcatoribusSC publicanis Apoftolos,ac Paulus, Apoftolus tan tus, fuit textor aulaeorû, SC Spiridion, Epifcopus Gyprius, Prophctico fpiritu ornatus,manfit paftorouium,etiamin Epifcopatu, nullafumus uobis uerecundiaobftridi jfi homines honeftos, 6C p'a do/ drinaerüditos, quamuisfutores autcoriarios,ad minifteriümccclefiae uocauerimuSjSC inftituerimus.Quid enimfAn non SC futores coriarij, fiin(31'iriftücrcdiderinf,Schoncftam iiitam cgcrint,funtmembraGhri/ fti,amp; temp’um fpiritus fandif ac fi habuerintdonum docendæ ccclefiæ, iudicandi funt ad minifteriüm ecclefiac idonei c* (^æfo te, tolerabilius nc eft,ex futoribus 6C coriarijs, addo etiâ ex carnificibus, facere miniftros ec/ clcfiæ,quod nobis impudenter obtjeere audctis,an ex fcortatoribus,adul/ teris,ebriofis,bIafphernis,impoftoribus,Simoniacis,homicidis,ficarïjs, Magis,ueneficisjcynaïdis 6C Sodomitis, addo etiam, meretricibus, (fcri/ bunt enim,quondam mulierculam meretricem fuifle Papam ) facere Sa/ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crificu/

Cnficulos,Epi'fcopos,CardinaIesamp;PûntificesC’Sdo liæctifJcri'pauïoti/ bcnusamp;feueriusdKfla,ScdSotus jCÙin infhtiierctcontent;oncni de no/ Unscoriarqsamp;fuisfacerdotibus^uoluïthaccaudire. Quodfiperrexent, audietfortafsispIura.Nam grauioradici uixpofTunt Èquideni quodad meatnnet,non accufouIJumEpifcopum, Cardinalem ainPontficein horum cnminum. Noncnün mihi tantum octj, neçmei ofiicij eft, utm perfonaseorummquiram. Et quid mihidchis,qui£onsfuntf Qiiæau/ tem rccenfuij extant in literarum rmnumentis^i ia^lantur publias feiv monibus,quorum fides fit penes’autores, Certe ignotum no eft, quibus rebus multi in Papiftica Hictarefiiaadinfimos ,mediocres, SC funfmos gradus SC honores perueniant.

Sed ibi demum lepidè ornât Sotus fuam ecclefiam, cum ex oratioric Abiæ,recenfetfiliosÀheronis,Leuitas,holocaft^„Thymiamata,Panes • propofitionis, candelabrum aureum, SC lucernas SC hæc ad fuam Eccle/ iiarn accommodât..In. quaaccomrnodatione uaniqrem ac impudentio/ rem hominem nunquâm audiui. quot;^Âudet homo cfïrons ea de fuæeccle/ ' fiæconfono, ÔC uniformi ordinc, de pijs precationibus,de obferuationc præceptorum Dei j de concordia ÔC unitate corum, prædicare 8C iaSîaré, quæ fciunt omnes boni 6C honefti, etiam apud fuos, pura puta elfe men/ dacia, Etintereablanditurfibidedifsimilitudinc Ordinationum Eccle/ fiafticarum apud nos,perindeacfidiironant'a externarum,acindifFerëri/ tiumcacrimoniarum uiolaret conlônantiam fidei. Bland.tur fibîde.quo/ ti'dianis fuis facrificqs.qucid ctiamfi ipfi fint peccatores, tarnen crédant ea cfte Dco accepta, cùmfacrifictjs ipforumnihil fitinconfpecftuDciabo/ minabiliiis, ac futurum fit, ut quemadmodumDeus tradiditOrienta/ Icm ecclefiam, in grauifsimam Turcarum feruitutem, ita etiam traditu/ rus lit Ecclefiam Occidentalem in horribilefupplicium propter execrangt; da PapifticarumMillârum Sacrificia. Blanditurfibi de fuis horîsCano/ nicis, SC alnspreculis,quôd fumusearummulto magisaftendatincœ/ lum, quàm thymiama legis : fed non cogitât hypocrita, non elle fpecio/ famlaudem Dei in ore peccatoris,6lt;: Orationem tamimpioium hypo/ critarum fieri in peccatum, SC Efaiam exclamare : Qiio mihi multitudi/ nem ilidimanim ueftrarumC’ Cùm extenderitis manus ueftras,aucrtanl oculos mcos il uobis,6C cùm multiplicaueritis orationem,(horas canoni/ cas)noncxaudiâm, Manuscnimueftraefanguine plenacfunt, Blanditur lil7iEuangeliô,SCcertifsimis,utipfcIoquitur,Patiûexpofitionibus,cùni contra Euangelion ex diametro pugnent,5C nihil fitPatrumexpofitioni/ busincert!us,acfibi magis difsimile.

Quæfo te, opti me mi LcSlor, fecedamus paulifper ab bac Soti gloria/ t!'onc,ad templa corum,ut uideamus quomodo fada eorum cum uerbis Sotico.'iücniant. Noncftdubium.quinuifurifimusmaiores abomina/ tioncScquàm Ezechiel uid tapud Seniores Ifrael. IngrêdiamUrergo.Et eccetibi ecclefiam plufquàm ludaicafn8C. Ethnicam« En inipiciamus; Crucem indulgentiarum»

Altaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■a - ’

Purgatorium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .

Vndiones infantium in baptifinojôt^ piierorum in conftrniatioïïc^ ' Tonforiftas»

Cafulas, Albas, Veftes Chorales, Candelabra, Lucernas, Ampullas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Tabulas pidas, Vcxilla, Thuribula, Thymiamata, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, gt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Monftrantias, Ciborium, Campanellas, Aquam benedidam, Salem benedidum, Herbas confecratas, Cinerem confecratum,' Pannum quadragefimalem. Statuas Sandorum pannis inuolutas, leiunium quadragefimale, Litaniam Sandorum inuocatricem, Salue Regina, Confefsionem auricularem, Satisfadionesjquas uocantEmendas, pro peccatis, Battologias, Palmas,, Afinum Palmarum; Communionem uniustantümfpeciel, OfcuIauonesÖCadorationescrucis, quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sepulchnitn

Strepitum inftrumentorum Iigneorum in die magnac Parafceués, Confecratiories igilis^

Peregrinatiories iri dieMarci,SC in hebdomada Rogationum, EleuationêftatuaéjÓCdeiediones ignis Si aqug,in die Afcenfionis Chnftu Demifsionerri ligncæ columbæ in die Pentecoftes,

Sed defefltts iam fum, optime mi comes, demönftrationibus horum £acrorüm,quæ mutuata funt partim à ludaeiSjpartirri ab Ethnicis, partim ' etiam â Papiftis ipfis excogitata.

Quid auteni fieret,fi explicatis Lcgcndis Sandorum, Horartjs, Anti? dotarijs. Si Hörtulisanimaé, oftenderem tibi quæin ijs continenturc' Quantam ibi iiideres IdoIomaniamC quantam äboniinationem Quid^ fl diuerteremus ad Bibliothecam, utibi infpiceres Sententioiiafios, Bri/ cothos, Thomas, Scotos, Verfores,Tartaretos,BruIiferos, nomina tief ipfofono timeridaC’ Quas ibi fordes, quas impietates non inueniresC* Quidjfi ponerem tibi Ob oculos, totuarios Ordines, tot uarias Regulas, tot uariaucftium genera,tot ritus Mortachorum, Fraterculorum, Non/ norum SC Nonnarum,qualià ibi ftabula,quâm fordida, tibi obtruderen/ tur,adquæexpurganda uix duo Hercules fufficerent, Sedabeamus,ne miht nouum negocium fit fufcipiertdurri.

Vides ne, mi LeSior, quam probe conticniant uerba Soticum fadisC* Gloriatur fuos ieruarc in cuitu fuo praécepta Dei, Quid, obiccro, uidi/ fti h/C facrorum,quæ Deus præcepit ? An nott ea omnia, aut funt h uma/ nai traditioftes, qiiibus Deus fruftra colitiir, aut funt ptlblica Idoloma/ nia,quaDeUs turpificatur C Sed heus tu amicifsirrie mi Ledor,nöri prius dimittam te,quàm commendauero tibi h'bcllum D.LuthCri,tui titu/ lum fecit: De ueteri Uera EccIefia,quid,ubi,SC quae fit,amp; qUibiis notis cog nofcatunln quo libello perfpicuè uidebis, qui inter nos amp;nbsp;Papiftas fint il/ h',qui pugnent contra Dominum Deum Patrum fuorum,5C nouaäcim/ pia facra fectentur, Vos igitUr Papiftæ, cum his temporibus reftituta fit, diuino beneficio, uerèpiadodrinaEüangcltj Domini noftri lefuGhri/ ftijttolite obdurate corda ueftra,nolite intra uos dicere: Pattern haberrius AbrahamtSucceiforesfiimusApoftolorum, Non omnès,qui funtex Ifrael,funtifrael,necp quia funt fernen AbrahaCjftatimomnesfilij.Neque quia fuccedunt Apoftolis,ftatim funt Apoftoli, Merriineritis fCctirim ad radiccmarborumpofitamCfle, ut omnis arbor, qUac non facit frUdum bonUm,cxcidatur Si in ignem mittatiir.Nolite ergo Uocifetari,Non peri bit lex a facerdote,neqUe corifilium à fapiénte,necfétmo à Propheta.No/ lite clamare:Templum Domini, templum Domini j EccIefia,Ecckfiäj Concilia, Concilia. NeqUe enim ibi ftatim eft ecclefia,tibi Cccièfiaé Uocä/ bulum iadatur. Ne(^ ibi ftatim Concilium uere in nomine ChrifticoH/ gregatum eft,ubi nomeftConcilij praetexitur.ReputatepotiUs cum ani/ mis u€ftris,quôdquæ quondam piusRexEzechias, ciim ecclefiam mul tis Idolomantjs deformatam inftauratet,luis concionatus eft,ea maxime Omnium ad uos quoq; pertineant,Sed cur ea,pro horum temporum coil

». ditione'noft recitaremus C Filij Ifrael (iftquiOreuertimini ad Dominum Deum Abraham,Ifaac dCIfrael,amp; reuerteturad reliquias, quæefHigerut manus Turcarum, N olite fieri,ficut Patres ueftri,qui negkda facra fcri/ ptura,tradidérunt fe traditionibus,6lt; cotcmpto Chnfto,agnouerunt Ro manum Pontificem pro iummo ftio capite.Nolite Reri ficut fratres ueftri Græci,qut 8C ipfi facrificqs,amp; Idolomania fua recefièrunta Domino Deo Patrum fuorum,amp;tradidit cos in interitum,ficut ipfi cernitis.Nolite ob/ d«rareeeruices ueftras,ficutPatres ueftri, Tradite manus ueftras Domi/ no,Siueniteabiedis humanis traditionibusad fanduarium eius,adfa/ cram fcripturâ,quam nobis pro certifsima fidei régula dédit, Semite Do/ mino Deo Patrum ueftrorum, Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum, ÔC aucr/ tetur à uobis ira. furoris eius.Si enim uos reuer fi fueritis ad Dominum,fra tres ueftri Græci,SCfihj eorum,habebuntmifcricordiam coram dominis fuis Turcis, qui illosin captiuitatedetinent,amp;reuertentur ad ueram Chri fti cognitionem.Pius enim amp;nbsp;clemens eft Dominus Deus uefter, SCnon auertet faciem fuam à uobis,fi rcuerfi fueritis ad cum.

Sed reuertamur ucl tandem ad id,unde nos impudens,amp; mendax gio riatioSotidefinccritatefuæecclefiæ,abripuit. Dicimusergo,unam tan/ turn eftè VER.AM Ecclefiam,quamChriftuscolligitfibiuoceEuan/ gclij fui exuniuerfo humano genere,

Sicut autem inpofteritatc Abrahæ,poft Salomonern,duo crantho/ minum ccctus, quemadmodum fupra indicauimus, è quibus filius Dei uerarti fuam Ecclefiam colligebat, quorum alter erat Regnum luda j In quocùmeftèntreliquiæ puriorisdodrinæ, Si legitimorum facrorum, non dubium eft,quin ucra fuerit ecclefia, non quod finguli eius regni in/ tolæeftèntueraueræ Ecclefiacmembra: Non enim omnium eft fides, EtMuItifatcntur Deum uerbisjfadis autem negant. Nec quódminifté/ riumecclefiafticumfueritin co regno prorfus incorrupt3,Scdquódex eo ccétu Uera ecclefia,ordinario5C legitimo,quamuis nonomninoin/ corrupto uerbi Dei minifterio, colligeretur. Alter cœtus erat Regnum Ifrael,In quo referuabat quidem fibiDeus feptem millia hominum, qui non curuabant genua fua ante Baal, referuabat autem cos fibi, non ordi/ nario,fed Mirando modo.Erantertim publice omnia piæreligionisinco regno currupta, Qiiare hoc regnum merito habendum erat pro falfaec/ clcfia, Sicut ergo ( inquam ) crant quondam in pofteritatc Abrahae duo coctus,quorum alterdicendus erat,Vera,alter, Falfa Ecclefia:ita his tem/ pohbusduo funtcœtus,é quibus uera Ecclefia â DOMINO colligi/ tur. Alter eft cœtus Papifticus,q«i edm fubqcit facrarn Scripturam, (quae eft pcrfpicuaEpiftola DOMINI DEI noftriad humanum genus,) Pontificqs traditionibus, habet omnia facra corrupta Si fordidata. Et quanquàm fperandum fit, quod Deus habeat etiam fuos in hoc cœtu cledos, tarnen quia hi feruantur non ordinario minifterio, quod eft in hoc cœtu corruptifsimum,fedmirando modo, idcirco hie cœtus non debctdici Vera,fed tantùmfalfà ecclefia. Alter cœtus eft corum,inter quosinftauratacftbcncficioDei,uere piadodrina EuangelqdeDomi/ no noftro lefu Chrifto, SCreftitutus eftabrogatis imprjsfacris,uerusu/ fus Sacramentorum, iuxta inftitutionem Chrifti, In hoc cœtu, Sifi non omnes uere credunt in Chrifium , ideoque non funt Ucrè uiua mem/ bra ecclefiæ, tarnen quia filius Dei colligit fibi in eo per ordinariumôC legitimum miniftcrium piac dodrinæ, ueram fuam Ecclefiam, idcir/ co is

DE E cc L ESI X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSt

Coiscœtusdifchdds eft ucraecdefia, idqj propter «en fa tcmmóu'ftefïj, quod in co fuae ftncencaci eft reftitutum,

HabesI'gitur,Sore,quomodounatantum fit V E R. A Ecflcfia,amp;^ quomodo plures,0^ quod nomen uerac ccclcliæ nihil minus, quam ad ue drum Papifticum eamp;tum pertincat»

Dcindeeonfiderandumeft,qùomodoËcdefiafitVifibiîis,amp;:quomô dolnuifibilisi. Mulfum cnim uociferaturFratercuIusaut Logodædalus cius, Ecdefiam efte ciuitatem in monte fitam, uifibikm ÔC manifeftam» Cum cnim Cbriftus remittat querelas fuorum ad Eedefiam, Die,in/ quicns,Ecdefi3e,quó nos femitteretjfi eedefia no effet uifibilisSC manifez ftaf Ac ut nos de hae certius erudiat, rceitaf nobis pro m ore fuo paralogiz fmumSopbifticum» Petrus SC Paulus funt uera membra Eedefia;, Qé funtuifibiIcs,EcdefiaigitUreftuifibilis.ScilicetSotuSjhomoIepidus,exiz ftimatrtóbis, quifumus Germani, ignotum effe, quæ cogrtominis eius Petrus Hiipanus defallacqSjadcocp defallacia accidentistradidit. Quod fi hoc Sophifma ferio recitat,quid eo irtfulfius f quid ineptius f quod noil uidcatea,quæSCpueri uidere folent. Si iocOjqUid eo feUrrilius, quod inre tarn feriafophifmatisludat Nam fi uifum effet, cum Soto fophifmatis certarCjOpponerem ci,qUod fuidieunt,Subftantias fiC formas efleinuiz flbiles, ideoque nee Petrum,nec Paulum,cum fint fubftantiæ, eflè uifibiz Ies, Sicutcnim,nemounquâmuiditafinumformaliter,utipfiloquunz tur,fed tantum magnum, glaucum, craffum,ita nemo uidit honlinem, fed tantum album,aut nigrum,aut longum. Vides igitur Sofe, te etiam lOxta tuos Sophiftas ex Petro ôd Paulo male collegiffe Ecdefiam effe Uiliz bilem.

Sedadrem. SiSotus,cumdocet Ecdefiam cffcu!fibilem,loquifUrde fua Romana feu Papiftica eedefia, tantum abeff:,utncgcm cam effe Viz fibilem,ut etiam ingenue confitear earn omnibus fenfibus hominis, tam extcrioribusquäminterioribusperccptibilcm,uidelicet, Äudibilem,Oz dorabilem, Guftabilcm, Palpabilem, Phantafiabilem, aut utredEus diz cam,Phantafticam,concupifcibiIem, iraicibilem, cogitabilcm, intelligfz bilemjMemorabilem. Qiiid uis,Sote,ampIius f An non habes rcum laz tiseonfitentemC' Sedunum adhucaddendumeft, Veftram Ecdefiam, pcrceptibilem quidem cfle tot fenfibus, fed hadenus maxim o totius huz mani generis detrimento. Itaqt plus nimio fuit uifibilis, ac optandum elz fct,ut prorfus fuiffet Inuifibilis,

Si autem fermo eft de Vera, uiua Öd æternaËcdefia, quam in Symboz Io ApoftolicoprofircmurSanlt;ftam6dCatholicam,eacerte,qu:cquid Soz tus effutiat,non eft Vifibihs in hoc mundo,fed tantum, utita dicam,Crez dibilis«

Dicitur autem Tnuifibilis duplici rationc. Altera eft,quod foleatin hoc mundo te(ftacfîècruce,ut nihil minus Uideatur, quam uera effe eedefia, InEfaiâiubet DOMIN VS Ecdefiam feabfcondere,dum fupplieium impiorum affligentium earn patefiat.Vade, irtqüiens.populus meus,inz tra in cubicula tua,claude oftia tüa fuper te,abfcondere m odiciim.ad m oz mentum, doneepertranfeat indignatiomea. Etiterum : Vtmulierem dcrelilt;ftam,Sd mœrentem fpiritu uocauit te Dominus,amp; uxorem ab ado lelcentiaabiedam, dixit Deus tuus. Ad pundlum in modieo dereliqui tCyamp;C in miferationibus magnis congregabo tc.Sed de Chrifto ipfó,uez ro amp;nbsp;unico ecclefiac capite feriptum eft : Non eft ei lpecies,nccp decor. Et

m'dirnus cum, SC non erat afpeduSjUt defideraremus cum, defpcdurti Si nouifsimum uirorum,uirum dolorû,SC fcicntem inhrmitatem. Et quad abfconditüs vultus ei'us amp;nbsp;defpecflus, Vndenonreputauiinus eum, Vi/' dcrunt I'gitur ludæi externam faciem Chn'ftf, Non autem uiderunt cum efle Chriftum.Tam fœda enim cruce tedus erat,ut eum eti'am abomina/ rentur, tantum abeft, ut eum pro Chnfto agnofcerenu Sed SC ApoftoU crucc ofFenlijdefecerunt ab eo,Sic SC de uera Ecdefia fertriendum eft. Qui em'mfunt uera SCuiuamembraeius, SCfiurdentun'nter rebquoshomi/ nes uerfari,tarnen quia folent grauifsimè in mundo affligi',tantum abeft» ut uideantur efle uera 5C eleda Dei Eccleßa, ut potius i'udicentur efle ca/ tharmata SC penpfemata. In Ifrael refcruauit fibi D O MIN V S feptem millia uirorum, qui non curuauerunt genua ante Baa!, 5C qui erant uera DeiEcdefia, Seditaabfconditierant,ut nequidem PropbetaipfeElias agnoicereteoselTeEcdefiam» In Iudæa,non erant uera EcdefiaHero/ des, Annas, Caiaphas, Sadducæi 5CPharifæi, fed Zacharias, Elizabeth, Paftores, lofeph, Maria. Quis autem illis temporibus,non illos potius, quàmhoSjUeramEcdefiam iudicaffetC’ ApudEfaiam conqueruntur A/ poftoli,qu0d Sc ipfis ecdefia fueritignota. Qin's, inquiunt,credidit audi/ tuinoftro. Sc brachium Domini cui reuelatumeftC Et Apoftolus: Ah) (inquit) diftentifunt, alijludibrijsSCflagris exploratifunt,lapidatifunt, difiedi flint, tentati funt, occifionegladij occubuerunt, oberraruntin o/ uilliSjSCcaprinis pellibus,dcftituti,prefsi,afflidi,in defertiserrantes, SC montibusacfpeluncis,SCCauernisterræ» Intantis aduerfæfortunætenez bris,quis potuilfet ueram Dei Ecdefiam uidere7 (^are,fi confideraueris crucem amp;nbsp;afilidioncm,qua uera ecdefia premitur, redè dicimus earn in hoc mundo inuifibilem elfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é '

Vnde Sc iubcmurin Symbolo Apoftolico credere elle fandam Ca/ tholicam ecdefiam,Proptcrea, quod ptjs in hoc mundo tanta aduerfa ac/ cidiint, ut uidcanttir prorfus â Deo abiedi, nihilominus tarnen contra o-* inneni fenfumfit credendum,adhucreliquam efieecdefiam incoctuho minum,Deo gratam,SC cœleftis regni hæredê. Altera ratio eft,quód SCft de fua quifc]^ uere pins remifsione peccatorum, ÔC æterna falute, propter lefumChriftum, certus efledebet, quemadmodum alias copiolèoften/ dimus, tarnen nullus hominum eftalieni cordis cognitor,

Paulus de fua quidem fide in'Chriftum,8C falute certus eft, 5C uidet col/ legam fuum Barnaba in eodem minifterio uerfari, uidet h oneftatem ui/ tæ eins, audit confefsionem fidei eius, audit pias ÔC Apoftolicas eius con/ clones,non intuetur autem coreius,nonuidetlatebras 8C receflus ani/ mi eius. Quare,SCfiiuxta charitatisIngenium bené fperat definceritaz te Si conftantia fidcieius,non tarnenpoteft(nifi diuinitusfueritcertifi/ catus) exfuofenlu,certifsimaueritateconfiderc, ÔC abfqueomnicondi/ tione,pronunciare Barnabamefle uereuiuumSC aeternum mem brum ecclefiæ.Homo,inquitSamuel,uidetea,quæ apparent,Dominus autem intuetur cor. Et Chriftus : Non de omnibus uobis(inquit)loquor. Ego fcio quoselegerim. Et PauIus:SoIidum,inquit,fundamentum Dei flat, Habens fignaculum hoc, Nouit Dominus,qui fint fui. Quod fi teftimo/ I« cap.Df nium Afotialiquid ponderis habet, fateturipfe infcorq'sfuis,lt;cdefiam „ efle abfeonditam. Reuera,inquiens, mundicianonpoteftfignum efle »ccclefiæ, Q^VAE AB SCON DITA eft.Merito enim damatecdez ,, fiaiNigra funijfed formofa. Et in cpinata fua Defenfione ; Ita ut mixta ca (inquit)

ß E É C d L Ê s I A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oj

(lilqui’t)qüæfupcn'usdidafuntmeritôfanditas occulta,abfcond/ta in/ cérralit, (Neeenim notum eft, qiiilint üerèlancii,0(ii ck opehbus exter/ ** nis luceat frequenter interior ilia fan(ftitas.amp;c,)Aciterum:Sintig[ tufifti, ** tanquam anima,ftnt,quod ad iantftitatem attmet, abfeonditi, dC latentes, “ intrinfecus,pf opter quos d'citur eccleliscjquod intrinfecus latet, amp;, Oiw nis gloria filiæ régis ab intus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•

Quare, SCI i alij aliorum ocub's in hac terra funt confpicui, tarnen, li ÔC crucem,,qua ecclefia folet abfeondi, 8e aliéna corda, quæ foli Deo funt cügnita,confideraueris,redè, uçrè ô^piè dicitur, ucram ôC â Deo elecfaîu e'cclefiam, non eflêinhacuitahumanis ociilis uifibileni, fed tantum Hde pcrceptibilcm,utin Symbol o Apoftolico non dicendum fit, Video, fed tantum Credo eftè fan dam catholicamËcclefiam,

C^id ergo eft,quod Chriftus aitiDic Eccleliæî’ Vbi earn initeniemusSf Hie inmentemreuocandUmeft, quodfuprade VeraSCfalfaeccIefiaex»' pofuimus.Non folum enim is ccctus,qui uerè eft Dei ecclefia, in Chrifto antequam iacerenturfimdamentamundi ele(fta,0dSoIiDeo cognita, fed ctiam 1 Ue ccetus, in quo fonat lincerauox Chrifti, amp;adminiftrantur Sa/ cramenta iuxta inftitutionem Chrifti juocatur uera ecclefia^ non quod omnia externa membra cius, lint uera SC uiua membra coram Deo, fed quod ex eo ccetu, uera Sdclecla Dei ecclefia, ordinario,legitimo amp;lince/ ro miniftcrio colligatur. Cum igitur Chriftus iubet difcipulos querelas fuas exponcre Ecclefiae, non mittit éos ad Annam, Caiapham SC Syne/ drion eorum,hoc eft,ad falfam SC malignant)urn ecclefiam,fedad ueram ccclefiam,hoceft, ad eum ccctum, ex quo Deusueram fuam amp;nbsp;acternam Ecclefiam per Uocem finccrifuiEuangeltj colligit,

Ex his,puto,fatis perfpicuè cxpofi ta, amp;nbsp;réfuta ta eftè ea, quaî Sotus tant in fua Confufioneamp;Scorljs,quâm inopinataDefenfione,aducrfusCon fefsioncm Principis,ÔCmeaProlcgomena,dcuifibih5Cinuifibilieccleiia, cftutitjCalumniatur SC nugatur,

Dicamus igitur nunc etiam,de eeelefiæ San(ftitate,quomodo uidelicet Vera ecclefialit8C Sanda, SC peccatrix, ut cognofeamus quidilludfit, quod Sotus uociferatur, ea teftimonia, quæ aduerfus impietatem SC fee/ lera Prælatorum Ecclefiæ(ut ipfc loquitur)recitantur, confirmarepo/ tins, quàm labefadare autoritärem eorum, Vanus enim8Cineptus ho/ molegitapud Paulum illadidarlniufticianoftracommendatiufticiam Dei, Et: VeritasDeicxcelhtpermeummcndacium ingloriamipfius» Ethæc dida conatur imitari,ut quemadmodum iufticia Dei clucefciC per noftram iniufticiani, ita autoritas Prælatorumilluftrctur per fcele/ ra SC impietatem eorum, Hinc multa SC magna nobis concionatur, quodmalifintpermixtibonisinEcdcfiajquôd in peccatoribus uerè fit Ecclefia, fient tabernacula Cedar, ÔC quod Ecclefiam non agnofeeret, nifi peecatores haberet, Hic uerd bonus fcilicet uir exiftimat nos tanta clïc,uelcæcitate,uelamentia, utnefeiamus, autnegemus, in ecclefiaef/ fc peecatores,amp;bonis malos permixtos, Sed hîcnobïsconfiderandum eft, qua occafionc Sotus has declamationes habendas fufeeperit, ut ma/ nifeftè uideamus,eas eftè in lente, quod dici folet,unguentum, Sotus faî/ pc ac multùm uociferatur, iudicium de dodrinaReligionis ad fuos Præ/ îatos ita pertinere,ut quod ipfi definierint,omnes ratum habere debeant, Netß enim pofsit in eis ueritas dodrinæ dceflè,Et fint ecclefia illa,cui proz

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EE 4

hlifsio Chrifti fada fir.Portæinferi no praeualebuntaduerfus earn, Addj( fiCilludjquod utquisad eccldiam,lgt;ucut fubditus jCrecito autein uerz baeius)niie5utprælatus5peitineatjnonpendeat,neccxeledione Dei,nec ex uerafide! amp;chantate interrtß^ Et üt üideas, Sctum hieis Prokgomez ntsadmonitum,plunïtium in dodntiafchgionis proficcfe,affirmatjn opmatafijaDefenfione, aütohtatcm illatn lacerdotum ÓC ccclefiæ tanz tumpröfuifleijsqtnjgnorantiä qtiadafn ÔC firn pl ici ta te fee üti funtCaiaz phamóCrefiquosfecerdoteSjqUicortdemnaüefuntChfiftürrtiütltelnon peccaücn'ntj uel minus pcccauennt, üel nonufqücadeo, UtDeus in perz petuaillos cæcitatedefereret, Cüm ïgittjf Sotus j etiam pnüfqusm tam infigniterjamp; horribiliter/nfianirèt, Praelatos'fuoSitanquâminluisSynoz dis at'cr/^afTWTevï^adüerfiüs qüos pottæ infen'non polfent præualere,ô(^ quorüm quafi propna effet poffefsio fpmtüs fiandi, nobis obtnideret, no uifum eft peffonâSjfiCuitiaPrælatofum huiuspræficntisætatisnominaz tim perfthngere, ne qüis me affedu magis, quiim ludicio duci exiftimaz tet, fed üolui aliquotpüblita, tum ueterum, tum recentiorum tcftimoz tiia commemorate, ut fiC Setum manifeftæ,(fic enim aduerfarij pias dodn'nae conUincendi funt)uanitatis coarguerem, SC perfpicueoftenz derem, quod cum portaeinferi toties præualuennt aduerfiis Praclatos, nonpofsïteisiUdicium de dodnna rehgionis tuto, amp;nbsp;fine cmniexcez ptione committi. Non agebatur ibi de admimftratione Sacramentoz rum,quam amp;hi,qui ammo funt Epicurco, aut hypoctitaf, autetfam externis fcelenbus fordidati, li mftitutionem filij Dei feruauen'nt, fiC Mon ècoetu ueræ ecclefiarabiedï fuerint, peragere poftunt, Sed agebatur de ludicio in controuerlfis, quæ funt, de uera dodnna religionis. In hoc dicendi ftatu,uoluipublicisteftimoniisoftendere , quèd ÔCportacinfez rifoleant præualere adücrfus Praelatos, Ôifqüôd fpintusfandusnon fit adperfonaseorumalligatüs, ideoque fententiaeorum in controuerftjs de dogmatibus religioms, non pofsit effe certilsima fidei régula, prafz fertim,cùm Sotus noituneeorum uociferetur,eosad dtjüdicandas taies controüerfiàsrtonirtdigeremternafideamp;charitate.Etlî enim amp;BaIaam, êfCaiaphasprophctâiunt, tarnen quemadmodum non eftideoadmiz randà,(ficUt Auguftinusdicït) afinorum fapientia, quôdcuiufdam Proz plietædementiani DeUsuoluit,etiam afina loquentecoëtceren'ta noneft ideo abfcpom ni exceptione,indijudicatiortedodrinacreligionis,probait daautoritas Papifticorum PræIatorUm,quôd unusSC alterimpiusProz pheta aut Pontifexaliquando uerum dixerit,

Sotus autem hoc ftatu in pra^fentia difsimulato, concionatur nobis de conditione ecclefiaî, qilod malifinrpermixtibonisinEccfefia,qüôdin peccatoribus fit ecclefia, ac id genus multa, Sed quid hoc ad inftitufumC’ Num quia peccatotes funt in ecclefia,idcircô omniaPrælatorum décréta funtoraculafpiritus fandiCNum quia mali funt permixti bonis in ecclez fia,Praîlatorum fententia,irtdtiüdicationedodrinærcligionis,eft certifz fimarégulafideiC’ldeóneportafinferinon præuaIcntaduerfusPrælatos, quia funt Epicurei,SC taies,quales eos deferibuntteftimonia, quacinProz legomenis recitaUim us C*

Sed de bac re copiofiüs alias didum eft,ô('fortafsis poftea,fiuaoccafîoz nedicetur.Nuncautem de fanditateamp;^peccatis ecclefiæ dicamus,

Sotus enimuerfigine 8^ caîcitatc pereuftus, concionatur quidem de fandis ÔCpeccatoribus in ecclefia, non explicatautem, nec de qua ecclez fia,nec

D B E C C L E s 1 â; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88^

fia,née dé qua fandlitatc,nec de quibus pçccaton'bus îoquatui'.Nafn fi lo/ quitur de fua Papiftica ecclefia,quid opus erat doccre, quod in ea fint pec? ca torèsç’Nihil bac re certius eft,Et teftificatur hoc uniuerfus orbis : Pecca/ tumfuum(utuerbisEfaiscutar)quafiZodonia prædi'caüerunt,necabgt; fconderunt, Qiiarc, qui negatin ueftra Papiftica ecclefia effe peccatores^ eosep longe omnium impfjfsimos SC fceleratifsimos,eum ego ipfe fentio efieuanifsimumamp;impudentifsimum,

Antequàm Uerd de alijs ecclefiæ generib its, âf de fanditate ecclefiæ Io/ quamur,dicendum eft depeccatoribus. Non enim unum tantum genus eft peccatorum. Ahj funt peccatores pcenitentes,ahi Impœnitentes.

Dicuntur autem pœnitentes, qui agnito peccato fuo, credunt fibi pec/ catum condonatum gratis,tantum propter lefum Ghriftum filium Deû Nechoefolum intelligendum eftdeDauideautPetro aut alijs, qui poft/ quam extetnafceleradefignârunt,conuerfi funt adDominum,uerume/ tiam de his, quinunquàm funtin externa fcelera conftientiam uaftantia lapfi,fed femper crucihxeruntcarnem cum affedibus Sd concupifeentijs, amp;nbsp;duxerunthoneftam acirreprehenfibilemuitam, Hifuntamp;^ipfi pœni/ tentes peccatores, propterea quod cum fem per geftent reliquias peccad in carne fua,5C non faciant bonum, quod uolunt,agnofcunt quidem pec' catum,fed creduntfibi condonari propter Chriftu,cuius etiam ipiritiicx/ citati Sc dudi,non uerfantur iuxta carnem,fed iuxta fpiritum.Impœniteft tes autê funt,qui uel externis fceleribus ita funt fordidati, ut nullam pror/ fusagantuerâpœnitentiam,fedpcrgantpræfradèin fuis fceleribus,uel qui animo funtimpio ÔCEpicureo, etiamfi ducant coram hominibus hö îieftam SCinculpatam uitam» Infalfaigitur feuPapiftica ecclefia,fi corru/ ptum minifterium eius confidcraueris,non funt nifi peccatores impceni/ tentes.Nam qui in ca feruantur, (Habet enim filius Déi etiam in eo coetuf fuafeptem millia, quemadmodûfupra diximus) nonferuantur ordina/ n'Ojfed mirando modo. Om nes autê reliqüi,hoc eft,maxima,potentifsi/ maSCfand:fsimapars,autfunt hypocritæ,aucpalam fceleratiScEpicu/ rei,qui non agnofcuntmagnitudïnem fui pcccati,necüerecrcdunt,quódl foius Chriftus fitpcccatiexpiator. In ueraautem externaecclefia,inquat reftituta eft uerê pia dodrina, SC è qua filius Dei colligit per legitimum Sd ordinarium minifterium, æternam fuamecelefiam, illuduer^acciditj quodChriftus diciuSimile eft regnum cœlorum uerriculo iado in mare* amp;nbsp;ex Omni généré éontrahenti, quod cùm impletum fuiflet, fubduxe/ runt in littus. Quem locum etiam Sotus ipfe producit, fed ita, utperipi/ eue fignificetfibi accidere,quod prouerbio dicitur,SœA vs «xovt. Nó mine enim regni cœlorum non intelligenda eft Papiftica ecclefia, in quâ SCfi nonnullos mirabiliter conferuari fperamus,tarnen fua natùranon eft, nifi férmcntumPharifæorum ,àquo Chriftus nos cauereiufsit, Sed intelligitur Prædicatio feu Minifterium Euangelij de lefu CHRISTO^ qui eft cœleftis tegni gubernator,quo minifterio uocantur quidem mul/ ti cxuniuerfo htimano generein unüm cœtum,in eo autem cœtu maiof ferèparsfolcntefleimpr). Etfi enim Euangelion Chriftiadnunciaturiit hoc cœtu purè SC finceriter, tarnen accidére folet, quod alia parabola commémorât, uidelicct, aliud fernen cadereiuxta uiam, aliud in loca fa/ jeofa,aliud in fpinas,quartum demiim cadit in bonam terram SCaffertfrif dum. Itacp in hac ecclefia, funt omnia genera peccatorum, Pœnitentes, uidelicetjôC impœnitenteSf Acimpœnitentium alijquidemfunthypo/

cntac,qui SCfifüntimpiocorde,,tarnen iqui'ä impietas eorum nonpatct humano ludici'o, non folum tolerantur j uerumetiarh nonnunquam ec/ tlefiæ præficiüntur : al tj funt manifeftè fcelèrah', hi, fi non excitantnr mû niftério üerbi Dei, ut refipifcant, aut funt à magiftratü, ilixta leges puni/ endi, ut uel fupplicio ad póenitentianl excitentur, uel faltem alrjs fuo ex/ emplo non noceant, aut funt excommünicatione ä reliqüo cöetu cijden/ dijlicütPaulusdicit: Siquis,cùmfraterappelleturjfuèrit fcortator, aut auarus, aut fimulacrorumcültori aut conuiciator,autebtiofus,autra/ paXjCum eiufmodi ne cibüm qüidêcapiatis, Sed uerainterna,ÓC foli Deo cognitajecclefia, quani fupra uocauimus inuifibilem,ÓC qüæex his dua/ busexterrtis,ex uera qüidem ordinario nainifterio,ex falfa autem mi/ rando modo /colligitur, confiât quidem 8gt;C ipfain hâcterra expeccatori/ bus, non aütem impœnitentibus, fed tantum pœnitentibUs. Omnes e/ nim qui funt huius ecclefiae membra, in hacterra, amp;fi funt rettati in Chrifio perfidem, amp;nbsp;non ambulant iuxta carncm,aUtfiambülaUerint, refipifcunt, tarnen habent adhuc peccatum in carne fuâ, quod rebellât legi mentis fuæ, ut Paulus loquitur j amp;nbsp;præ quo non faciunt bonlim, quod uoluntjideoque exclamant cum Dauidè:Tibi tantum pecco,amp;: ma lum coram tefatio* Et:Nôninlresiniudicium cum feruotuo,quia non iufilficatur in conipedu luo omnis uiuens. Et : Dclida quis intelligitî' Ab occultis mcis mundame, Et:Siiniquitatcs obferuaueris Domine, Domine quis fufiinebitf Et cum PauloiMifer ego homo,quis me eripiet ex hoc corpore morti obnoxio Gratias ago Dèo, jpèr ïefumChrifium Dominum noftrùm,

'Quare,quodcun(^ è^nus ccclefiat propofueris, fatemur cam in hac ter Va,non nifi ex peccatoribusconfiare,utSotus plané fuperuacaneamope/ tam ad hancrem docendam fufceperit.

Quid ergoCSi ad hune modum habet caufa cum Ecclefia, ubi fun't San tfiiCubi eft ea Ecclefia,quam Paulus fcribit,Chriftum fibi iànëîificafle ho habentem macuîam,autrugam,aut quicquam eiufmodi ?

Hic nobis de fanditate ecclefiæ dicendum efi. Sicut ergo Paulus fen'/ ben’s ad Romanos capite quarto, duplicem pohit iufticiam, aliam fidei, aliam operumfitaduplex fahditas fit,necefle eft. Et alia quidem eft Chri/ fti filq Dei, qui peccatum non fecit, neceftinuentusdolus inoreeius, Hane fanditatem filius Dei, noh foli fibi retinet, fed habet cam commu/ nemeum omnibus uerèinipfumcredentibus,hoc eft,cumüniuerfail/ Ia eledorum ecclefia, quàm üoeauimus àntea internam öd inüifibilem, Qiiotquot enim funt membrahuius ècclefiæ,ut uerè creduntin Chri/ ftum,ixa etiam reputanturpropter iufticiartiöd fanditatemChrifti,co/ ramDeoIüftiödSandi,öd adoptanturinfiliosachæredesDei. Neceft, utdehac Dei uoluntateac beneuolentia dubitemus, SienimDeus,in/ quit Paulus,propriofilio non pepercit,fed pro nobis omnibus tradidit ilium, qui fieri poteft, ut non ôd cum eodem OMNIA nobis donets Omnia,inquit, cum eodem nobis donat. Et quae funt illa OMNIA, nificondonatiopeccati, qtiam Chriftuscrüce öd morte fua nobis men'/ tus eft, Si lufticia, acSanditas, qua Chriftus uniuerfamîegem implcuit, acpræftititDeo Patri perfedam obedientiam, ôd adoptioinfiliosDei, quam Chriftus nobis impetrauit,öd hæreditas coeleftis regni, quam Chri ftus nobis ab exordio mundi parauit f Quarefi in ecclefia eledorum^ hoceft, in Verccredentibus in Chriftum,refpexeris Chriftum ipfum, quem

quem crcdcfttcs pcrfidempofsi'dent, non eftulfain eis i'uxta Paulum ma cuJa,nonruga,nonpcccatum.Qin'sintentab]r,inquitPaulus,crinnnaad/ ucrfus elec^os Dci'C Deus cft, qu i iufh'Hcat, hoc eft, reputat eos luftos pro/ peer Chriftum,quem fide pofsident; Qin's lile^qui condcmnetç'Chhftus cft, qui mortuus cft,imö qui amp;nbsp;fufcitatus eft, qui etiam cft ad dexter am Del, qni ÔC intercedit pro nobis.

Aha autem Sanditas eft humanorum opertim,eorum uideh'cet,,qua: per hominem,uelautorefpintufidci,uel nacurah' uh tutefiunt.Ac prj qui/ dcm,qui Herein Chriftum crcdunt.öffi habenc quandam operuin ündO tatem, Obcdiunt eni'm uocationi Deiexfide, SC placent Deo propter Chriftum, tarnen non confidunt hac operum faneftitate, propterea quod nonfitintegraamp;perfe(fta,fedmultis fordibuspeccatt coinquinata, nec pofsit feueruDeiindicium ferre,ut uerè dicaturiNon iuftificatur ex open'/ bus legis omnisuiuens. Impij autem amp;nbsp;hypocritæ,amp;fiuidenturSCipiî quandam operufantftitatem habere, tarnen nccipli pIacentDeo,nec epe ra eorum fiunt ex fide, nec refpondent pcrfccftioni legis diuinæ.Si Abra/ bam,inquit Paulus,exoperibusiuftificatusfuit, habet, quodgiorieturj atnonapudDeum, EtChriftusdeeleemofynis,precationibus,Äliciu/ nfis hypocritarum,Habent(inquit)mercedern fuam,uideh'cet,coram ho minibus.

Qtiare,quifunt membra falfe feu Papifticæ ecclelîæ,uidentur quidem aliquotics haberefpeciem fantftitatis,fed quiafuntimpîj,funti?Cipri,ôtl fantftitas ipforum Deo abominanda. Qiii autem funt membra uerae Sd æternæecclcfiæ, SCfi geftant adhuc in carne fua peccatum, amp;nbsp;faciunt ope/ raimperfedla,tarnen quia pofsident Chriftum,qui cft uera Sd æternaiufti via atep fandtitas, idcirco non imputatur eis peccatum, Sd opcrum imper/ fcclio, fed habentur omnes coram Deo propter Chriftum lufti Sd Sandïû

Facit Ôd Sotusduplicem lancftitatem, alteram pcrfecîam ÔC confum/ matam, quae fit futurileculi.'alteram impcrfecftam,quæ fit huius uitae.

Aciterumrepetit, quod ante in Aflertione fua tcmereeffutierat,fan/ (ftitatem noneflcfingulispromiiîàm,necinfinguhsinucniri. Etutfeia/ mus quantum in cognitionepiædocftrinaeproficiat,addit:EccIefiamfem per quidem fanctam efle,non autem fingu'os,qui ad earn pertineant.

Nos ucro inpræfentianon loqu:mur,deconfummataillafan(ftitatc,' quarcipfain cœlefti regno ornablrnur,fed de eafanditatc, propter quani in hac uita fandli coram Deo habemur, Sdin tribunali cius confiftere poft fumus. DehacfandlitateSotusmagismutuseft,quam pifeis. Necaliter dcfanclitatediflcrit, quam de uirtutibus philofophus quifpiam Ethicus fid Ethnicus. lufticiam, inquit Cicero, cole fid pictatem. Ea U!t3,uia cft in coelum,ubibeatiaeuofempitcrnofruantur. Quid honeftius,quid rediius, quid magis pium dici uidetur?

Sed nefeit, ficut nec Sotus tot annos in fchola Chriftianorum uerfatus didicit, quod,cft uerae pietatis Sc fanditatis, qua uia eft in ccclum, caput. Chriftus lefus (inquitPaulus) fadus cft nobis Sapientia à Deo ,Iufticiaq^ fid Sandificatio,amp; redem ptio.

Qiiifquis enimeupit fcelicitcr fruiæuofempitcrno,fid perfedamha/ bere in cœlo iufticiam, necefte habet in hoc feculo, Chriftum filium Dei perfidem agnofeere, fid Chrifto donari, ut propter cum reputetur co/ ram Deo luftus fid Sandus, fid conftet coram tribunali Dei, non fuo/ rum operum, quae ipfe fecit, fed tantum Chrifti filij Dei, qui per fidem in

cordibiiscredentium habitat,fanditate. Arbitroromnia,inquitPauIus, damnum eflbpropterexcelJêtiam cogmtioms Chrifti lefu Domini mei, propter quern omnia pro damnisduxij habeócg pro feiedamentiSiUt ChriftumlucrifaciamiUtcpreperiarinillOjnonhabens M E A M IV/ S T1CIA M j quæ eft ex lege, fed earn, quæ PER. FID E M eft,Chri/ fti. Etfi enim fides in hac uitanon eft perfeda propter carncm, tarnen Chriftus, qui fide accipitur, perfedlus eft, ÔC compenf^t omnia, quæ ere/ dentibus in ipfum delunt. Ç^od lex (inquitPaulUs iterum) præftare non potcrat, ca parte, qua imbecillis erat per carnem, hoc Deus proprio fil io miflbfubfpeciecarnispeccato obnoxiæpræftitit, acdepeccatocondcm/ naiiitpeccatum,utiuftificatio Jcgis,(quæ certèexigitperfeÀamiufticiam amp;fan(ftitatcm)implcreturin nobis, qui nonfecundumcarnem,ledfe/ cundümfpiritum uerfamun Etrurfus: Omnes filtjDeieftis, eo quod credidiftis Chrifto lefu.Nam quicunquebaptifati eftia,C H RIS T V M induiftis.

Qiiiautem CHRISTO eftlndutus,quideiadiufticiamÔcfanlt;ftita/ tern coram Deo deeflet f Multum quidem deeft ei, fi opera eius con/ fideraueris, quia in hac uita funt imperfctftaSCcorrupta. Si autem intuca/ ris CHRI ST VM, per fidein acceptum, nihil ci iufticiæ aut fantftita/ tis coram Deo dceft,nifi tantum,ut in uocationeDei expedetaduentum Domini noftrilcfu Chrifti,Sc patefiat reip(a,quodiam perfidem in Chri/ fto pofsidet. Et quanquàm nee omnes, neefinguli,quibus Chriftus fefc promittit, rccipiunt eum, tarnen quotquot cum recipiunt, agnofeiteos filios Dei,amp; cohæredes fuos,ut quam ipfc habet iufticiam SC fandlitatem, ea coram Deofruantur.Quare uanifsimQeft, quodFratercuIusdicit.'Ec/ clefiamquidem fandlam clTe, no autem fingulos, qui ad cam pertinean'’, nil!forte loquiturde fuaPap ftica ecclefia,cuiusnetpcaput,Scfi fandlifsi/ mum uocatur, nequemembrafanlt;ftafunt,feddcteftandaimp:'etatetur/ pificata, Hæc habui in præfcntia, de ecclefia, quæ dicerem, Nec dubito, quiri fi quis hæc,5Cquædehocargumento inProIegomenis fcripfi, dili/ gentcr Icgat, ÔC conférât ad ca, quæ Sotus contradicerc conatur, manife/ ftè cognoicat mendacia 8C calumnias Soti,ut fuperuacaneum fuerit,ini)S lefutandisdiutiuscommorari.

SVItæSCmagnæfucrunt hadenus Papiftarum rixædcCon/ cilioium rationc. Bclligeranturenim alias de iureSCautoriz täte conuocandiConcifij,NumhociuscompetatfoIiPapæ, an etiam Impcratori. Alias de maieftatePapæ,num fupcret fua autoritateConcilium, an uero fitConCilio fubiedus. Alias deperfoz nis ad drjudicationem controuerfiarumin Concilio adhibendis,Num tantumEcclefiaftici Prælati,an etiam fccuIaresLaici, ut Uocant,fint in Concilio Indices. Alias de autoritate Concilij,Num pofsiterrare,ÔC Num fit de nccefsitatCfalutis,quamuisdefinit uam, titipfi loquuntur, fententiamConcilij j utfacrofandam 5Cinuiolatam amplcdi,0iiobediz enter fcqui.

Sed quia in hoc toto fcriptigencrcoftcndimusPapiftarum colluuieni fingercJequijSCtuerijfaJfaSCimpia dogmata,ideotj faliam efle eccleiiâ,rc linquamus

DE CO NCI Lil S. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;!8jgt;

'linqùamus fuas eîs de Conciîiorûrattonc n'xas, 8!. exponamus, quid ne/ ra filq Dci Ecclefia de Concilq s fentiat,Vocamüs auteni in præfentia Co cilium, quod Græci uocant «rt/i't ƒƒlt;(,{/ aut ƒoj/^congregationeni co/ mm honiinumjqui fine ad conftituendam Ecclefiafticam ccconomiam, fuie ad dnudicandasEcclefiafticascôntrouerfias 8C difceptatiônes conz ueniunt.Non enimdubinmeft,quinin Ecdcfia,quemadnioduniCon/ fefsiO Phncipis recitat,fua debcât eflè de dogmatis S)CÇ^cris iudicia. Pro/ phetaCjinquit Pàùlus,duo aut très loquantur, cæteri dqiudicenu Et cûin in primitiua Ecdefia diflênfioprtx effet de Circumcifione, conuenerunÊ Apoftoli amp;nbsp;Seniores ad banc difccptationem dijudicandam.Quare non cfîdubiiinquot;i,quinindiifenfionèdedolt;n?rina religionis conuenicdunifit, utfiatlegitimacognitio» gt;

Nec illud in præfentia quæn'tflr,quis habeat ius conuocandi huiüs co/ ùentus.Si enim in Ecclefia no eft politicus magiftratus,Iicebitüthi, quo/ rum intereftjfua fponte conucniantSicut Paulus SC Barnabäs,alq no/ nulli conuenerunt ad Apoftolos acPresbyteros HierofolymiSjUt de cir/ cumcilione dqudicarcnt.Licebititem, ut per certum Ecclefiaîminiftrû, non imperiOjfcd precario conuocentur.Si autcm in Ecclefia eft politicus magiftratus,pium eft ôd Iegttimum,ut quia is habet ordinariam potefta;» tenl gubernandæreipxonuocet etiam eos, quiaddijudicationcmcon/ troucrfiariim idonei uideantur j queniadmodum Conftantinus conuo/ cauit Synodum Nicacnam, amp;nbsp;alp Imperatores alias Synodos, Si aiitem politicus magiftratus conceftèrithoc officium alteri,fiuc Principi politi/ CO,fine miniftro Ecclefiaftico,per fe nihilpeccatur,tantummodo, utfiat conuocatio honefta amp;tranquilla adminiftratione.De hac re,fi rixati fue rintPapiftæ,rcfpondemus , quodPaulus diciuEcclefiaDei huiufmod» confuetudinem non habet» . nbsp;nbsp;nbsp;,

Nec illud quæritur, qui addqiidicandas cotrouerfias dcdodlrinarcîi/ gionis conuocari,amp; fententiam dicere dcbeant.Hîc cnim Papiftæ conce dunt quidem Lâicis,uocem,ut ipfi loquuntur, confultiuam, fibi autcm retincnt iiocem dccifiuam.Sed Papiftæ,qui non funt ucraEcclefia popu li Dei,blandiantur fibi de fuis pracrogatiuis,amp; fruantur fuis delitijs, ccr/ tèineoConcilio, in quo Mathias cooptatus eft ad numcrum undecim Âpoftolorum,in locum ludæIfchariotæ, non conueiierunt tantum A/ poftolijucrumetiam alq exuulgo,aututifti loquutur,cxlaicis.Etpoftea, cùm in controuerfia de negledu uiduarum Grçcârum in quotidiano mi nifteriOjCligercntur feptem diaconi,non conuenerunt tantum Apofto/ Ii,ucrumetiam multitudo difcipulorum,hoc eft,laicorum. Paulus quo/ que,cùm adCorinthiosfcribcret,Prophetæduo aut tres loquantur,amp;cç tcri di]udicent,non loquitur tantum de Epifcopis 8^ diaconis, fed etiam deqs,quicx uulgofunt,utdijudicent,Ettamen,nefiatrerumconfufio, addit : Omnia,(inquiens,) decenter, 8C fecundum ordinem fiantJn uera igitur externaEcclefia,habeaturhoneftus deledus, ut cures exigitdiju/ dicationcm de do(ftrina,conuoccntur non quiuis rudes, nullo fingula ri dono fpiritus infigniti,fcd eruditi,honefti,amp;prudentes uirfnon tantS exordincminiftrorum,ucrumetiam ex ordinc auditors Ecclefiæ,quo/ rum nota eft pietas ac ef uditio in facris literis,amp;^honeftas uitæ.Hi audiât controucrfiam,confcrant fuam fententiam,SC dijudicent ♦ Quac uero re/ gula in d rjudicatione fequenda fit,poftea,Deo uolente,dicctur, Hæc aûc ideo rcccnfere uolui,utoftcndereni,quod in uera Ecclefia Principes fccu

lares,alt) ex politico or dine dodiac honefti uiri,nofint rcpellendt à dîz ' iudicatione controucrfiarum in dodrjnarcligionis,SicutPapiftae cosrc pellLint,idqt no fimpliciter,fed magna contuniclia.Vade,inquiunt,poft me Satana.Quod uerbum,quo magis Sotus excufarcconatur, SxL meam fententiam de Principibus fecularibus deprauatôCcalumniatur co ma/ gis uanitatem ÔC impudentiam fuam pijs quibuiq; cognofeendam amp;dc ridendampropinat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j..: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i-

Necuiiumeftmihiinrefutandis talibüs calumnt)s,ö(rmendacijs,qnae ledori conferenti ad ea meumlcriptum ,per fe confpicuafuntjhacrerc 0^ immorarU

Prætereajnecinudquæriturjquisintaïicœtupraclîdetc, quis uel ien/ tentiam aliorum rogarCjUel primus fententiam dicere debeat. De hac re rixentiirinterfePapiftac,qui ciim Petrus aliquoties nomine aliorum A/ poftoloruniucrbafecerit,exiftimantPapam, quigloriatur fe Petri fuc/ ce{rorem,0f Chrifti uicanum,in fupremo gradu Ecclcfiac ita collocandff, utquodipfe è fcrinio pedoris fui, in quo habeat omnia itira, erudaue/ lit,fit cœlefte oraculum, Sed uanitas eorum alias tta patefada eft,ut fuper uacancum fit in præfentia de hac re diflcrcre * Vera enim Ecclelia, non hocfollicitcagit,quisinlupremolocopræfideat,Sif fententiam primus dicat,Sed quis fententiam ioftam,ueram, red3m,piam,acicriptisProz ' phcticis amp;nbsp;Apoftoliciscofentaneam dicat. NouitdidumeflêàChrifto: Principes gentium dominantur eis,uo.s autem non fic, fed qui maior eft in uobis,fiat ficut iunior,0^ qui princeps eft,ficut qui miniftrat. Quarc,fi cut nulliis uere pius cupit fe alijs arroganter amp;nbsp;odiole pracfeni.ira uera Ec clefia iuxta ponit,fiuc fecularis Princeps,fme Ecclefiafticus minifter prix tno locofedcat,tâtummodo,utquodagitur,adædifîcationcm fuâcedat.

Inpræfentia autemilludpræcipuèquacritur,Priniuni quidem, iuxta quam rcgulam,0(^ iuxta quod fundamentum , hi qui in Concilio con/ gregati funt, iudicare debeant. Deinde , quatenus huic iudicio fit 0/ bediendum.

Ac, quod ad regulam quidem attinet, iuxta quam In contrôuerfi* dedodrinaReligtonis fententia ferenda eft, Papiftæ infimum locum tribuunt Sacræfcripturæ,fupremumautem , Traditionibusfuis,qua« dicunteflecertflsimum fideifundamentum,quibusfiadiunxeris fcrini urn pedoris Pôtifictj.habcbis regulam fcilicct ablolutifsimam. Sed gau/ dcant illi fuis fterquilini)s,Nos feiamus, quod nullam aliam debeamus lud'ci) regulam,præterquàm icripta Prophcticaö^ Apoftohea, agnofee/ rerneefit hac régula ullaalia uelrcdior,uclcertior,uelfirniicrj ucl etiam magis pcrfpicua,

Roman. duodecimo.Habentesdoriaiuxtagratiam datafn nobis’ tia.fiue prophetiam,iuxta analogiam fidei amp;fc.(hoc eft,) Si quis interpre/ taturfcripturam,autiudicatdccontrouerfia in dodrina Religionis,ita interpretetur aut iudicct,utquoddicit fitconftntancum fidei. Vndeauz tern eft fides C Dixerat antea Paulus : Fidcs ex auditu eft, Auditus au/ temper Verbum Dei.Porrd, Verbum Dei continctur Scriptis Pro/ pheticis amp;nbsp;Apoftolicis. Nec quicquam aliud,quod cum his fcriptis pu/ gnat, agnofeendum eft, Quare Sola hacc fcripta debent efte norma amp;nbsp;re gulaiudicq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Galat.primo:Si nos aut Angelus è coclo prædicauerit uobis aliud Eu/ fcngelion, præterid, quod pracdicauimus uobis, anathema fit. Sedhîc obferua

obleruamilu'infigncinmaliciamSottCùni ctiim foleamus hoc Pauli di diim frequenter aduerfus petulantiam Papiftarum recitare, Sotus ita ez ludere conaturjUtdicat,Paulum fcripfiflè qui'dem,Prætcr quodEuange lizauimus,non autern,Præter quod fcri'pfimus^Obfecro te,putas neSoz turn expêdere quid fcribatjSC non potius furore agitari Prim dm enim. Num Euangelifare,eftEuangelion uoce tantum adnunciare,amp;non eti/ am literis mandare^'Scilicet Matthæus,Marcus, Lucas, Â^Ioannes, cùna fcripferunt Euangelion Chrifti,non euangelifarunt.Ettcmerè,iuxta So tum,fcribit Marcus,Initium(inquiens)EuangcIrj lefu Chrifti lîlt) Dei, lî/ eut SCRIPT VM eftinProphetis»Et Paulus, Segregatus in Euangcliz onDei,quodantèpromiferatper Prophetas fuos,in SCRIPTVRIS Samflis.

Deinde,Si Paulus non dixit,Ânathema fit,qui aïiud Euangelion eu/ angelifauerit,præter id quod feripfimus, Sed,prætcr id,quod euangelifi* uimus,ergóne anathema non eft, qui euangelifauerit aliud Euangelion præterquâm quod Paulus fcripfit f Certeid,iuxtaSoti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequiz

tur.Sed quid eo furiofius dici poteftCPoftremo, Num Paulus ea tradidit uoce,quæ pugnantcum qs,quæ mandauitScriptisÇExigamus igitur tu am traditionem ad fcripta Pauli,Si eft cum i)s confentanea,religio nobis fit earn in fuo loco damnare.Si autê cum ijs pugnat, nonnifi pro anathez mate habenda eft. Paulus enim non minus Euangelion, quod fcripfit, quam qiiod uoceadnunciauit,eSpiritu famfto, âfutipfe loquitur,no ab hominibus,neque per hominem,fed per lefum Chriftum, ac Deum Paz trem,accepit.Sedquis,(inquies)dehacpugnantia iudicabit^ Adhocrez fpondebimuspaulopoft^Nunc in eo,quod cœpimus,progrediendum erin

i.Pctriq..SiquisIoquitur,Iôquatur uteloquiaDei.Hæcautem man/ data flint feriptis Propheticis SC ApoftoIicis»Nonpoteft igitur alia elfe re gula ad quam cxigaturdodlrinahominum, prçterquàm fcripta Prophe tica amp;nbsp;Apoftolica.

PfiiLli 8.Malcdi(fti,qui déclinant à mandatis tuis, Et iterum :Luccrna pedibus meisjuerbum tuum,ô^lumen femitismcis.HçcIucerna,hocIu men eft feriptura Prophetica,ficutPetrus interpretatur,ôi^ quæ feriptura illuftrataeftferiptis Apoftolicis, Maledicftiergo, quiproponunt fibi a/ ïiamregulam,Sè aliam lucernamin explicandis obfcuritatibus Ecclefiaz fticarum controuerfiarum, quàm hanc Propheticam SC Apoftolicam feripturam,

Nec aliam regulamfecutifuntApoftoIiipfi, inConcilio Hierofolyz mitano,cùm ageretur de obtrudenda legeMofi gentibus.Cùm enim Pe trus recitaflèt exemplum, quo Ipiritusipfe famftus teftificatus effèt,quôd Gentes etiam abfque circuncifione,per fidem, Deo placèrent, concludit lacobus autoritäre Prophetæ Amos,Legern Mofi non eflè gentibus ob trudendam,fed tantum pauca quædam ex charitate, in conui(ftu,ad tem pus obferuanda. V nde amp;nbsp;poftca feribunt ad gêtes : Vifum eft,inquiunt. Spiritui fan(fto,amp; nobis.Primû dicunt,Spiritui fando.Qiiomodoi'quia Spiritus faneftus teftificatus erat tam Cçfareæ manifcfto exêplo,î^ in feriz pris Prophetæ Amos,çp genres non eftènt onerandæiugo legis.Deindc dicunt,Et Nobis.QiiomodoyNôbis è ferinio pedlorisiudicantibusC Ni hil minus,fed nobis fcquêtibus exemplum, tcftimoniû,fcripturam3amp; re gulâ Spiritus fan(fti,qui docet,partim, quôd gentibus non fit obtrudéda

lex Mofi, partim quod diligcndus fitproximus, ne importuna libëftate offendatui-jöC â uia ueritatis auertatur ♦ In Concilio Nicaeno, Conftanti/ Theodori. nus ipfe,autoreThcodorito,cohortatur Patres Concilî], ut non aliam, hifto.Eccle^ quàmdiuinaî feripturæ regulam,indqudicatione dogmatis de æterna fiMb.hca.j. fjjq Deidiuinitate,fequantur»Nihil,dicens,indignius,quàm hoftibus domitis,cùm qui rebellare auderet,inueniretur nemo,ipfos fe mutuo im peter c,ÔCuoluptatem acrifum conciliareinimicis, praefertimin difputa/ tionibus RERVM DIVINAKVM, IN QVIBVS habe/ rentfandifsimifpiritus dodîrinam PERSCRIPTAM. Euange/ licienimamp;Apoftolici LIBRI, necnon antiquorum Prophetarum O R A C VL A plané inftruunt nos,inquit,fenfu numinis, Proinde ho ftili pofita difeordia, fumamus ex D IC TIS diuini ipiritus explicatio/ nés quæftionum. Hadenus Conftantinus,

tcmfcripturamcedcre NVLLI. Scdaudiamus ipfa Auguftmi tier/ ba. Qiusnefciat,inquit,San(ftarn fcripturam Canonicam ,tam uetens '■ quam nouiTcftamenti, certis fuis terminis contineri, eamque omni/ bus pofterioribus Epifeoporum liten's ita præponi,ut de ilia omnino du

^güureri^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feriptum elle conftiteriüEpifcoporum autem literas,quç poft

confirmatum Canonem,uel feriptæ funt uel feributur, amp;nbsp;per ferm onem forte lapientiorem cuiuslibet in ea rc peritioris amp;nbsp;per aliorum Epifeopo/ ditionibiu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grauiorem autoritärem, doeftorumque prudentiani, amp;nbsp;per Conci/

ac Epiftolii lialicerereprehendi, fi quid in eis forte â ueritatedeuiatum eft. Et ipfâ guot^demè Concilia,quæper fingulas regiones uel prouinciasfîunt,plenariorum

tii,etaliorti ConciIiorumautoritati,quæfiuntcxuniuerfoorbeChriftiano,lineullis arnbagibuscedere,ipfacpplenariafæpe priera pofterioribus cmendarij cum aliquo experimento rerum aperitur, quod claufum erat, ÔC cogno/ fcitur,quodlatebat,fincullo typho facrilegæ fuperbiæ,fine ullainflata ceruicearrogantiæ,fineulla contcntioneliuidæinuidiæ,cum faneftahu militate,cum pace catholica,cû charitate Chriftiana.Hadlenus Augufti» Sed quid pluribus opusÇIn concilio iudex efle debet, non homo qui/ , fpiam,fedDeusipfe,Pater,Filiusamp;Spiritusfan(ftus. Per quid autem a/ ïiud Deus,poft confirmatumSeripturæ Canonem, nobikum de ccelo ïoquitur,nifi per fcripturamProphcticam ôtfApoftoIicam, fuper quod fundamentum Ecclelia fuperftrucfîa eft, Superftrudi, inquit Paulus, fu/ perfundamentum(hoccft,docflrinam quæinfcripturacontinctur)Apo ftolorumamp; Prophetarum, fummo angulari lapide ipfo lefu Chrifto:' Qiiarein Concilio non eft alfa régula, præter fcripturam Propheticam ' Apoftolicam fequenda.Non nego adhibendos efteinconfilium Scri/ ptores Ecclefiafticos,quiiam hacuitadefundli funt,Nonnego,audien/ dos cftê homines pios amp;nbsp;doeftos adhucinhacuitafuperftiteSi fed ita, ut horum omnium fententiæpræferatur fententia Scripturæ, hoc eft, ludi/ cium fpiritus fanÆ,nobifcum per fcripturam loquentis.Si quis uerrit,in quitloanncs,ad uos,amp;hancdocftrinam,(uidelicct,quam docuit Chri/ ftus,amp; quæPropheticis ÔC Apoftolicis feriptis continetur) non afferqnC recipiatis eumindomum, nec Aueeidixeritis.

Quodautem uociferantur,nihilefle incertius,fifola facra Scriptula fuerit in Concilijs nornia iudicij, Iciamos impijs Fraterculisufitatum elfe.

DB co NC I LU s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8513

effè, contumeîiofc in Spiritnm fandum inuelii, Ducuntenim ora/ cula Spiritus fandi y co loco, quo Oracula Apollinis, qui impoftu/ ras fuas ambiguitate y ÔC obfcurirate uerborum tcgere fokbat. Sic uencrantur illi Spiritum fandum « Nihil autem opus cft hoc loco de perfpicuitate facræ Scripturæ dicere, cùmdeca rc lupra copiofèdixcrv mus. Et Sotus ipfe teftificatur, ( fi modo teftimonium cius aliquid pon derishabcat) quodea, quac ad falutem noftram pertincantj (De bis cnim nobis fermo cft , quippe quddaliajquæ non funt nobis adfalu/ tem cognitunecefiaria,autlibenter, aut utiliter ignoramus)inferiptu/ rafintperfpicua. Non dicimus,inquicns ) omnia in feriptura obfcu/ “ raeflè, fed quàmplurima manifefta y ôi. quidem qoæ maxime perti/ ♦« nent ad falutem. Quid autem nobis cum teftimonio Afoti, qui folct «• ex eodem ore caIidumSCfrigidumefflare,5C quod nunc affirmât, mox negate,Audiamus potius teftimonium Auguftini, Magnifiée, inquit oedoflri. Auguftinus,amp; falubritcr Spiritus fandus ita fcripturas fandas modifica chriHi.lib, uit,utlocisapcrtioribusfami occurreret, obfeurioribus autem faftidia i.cap.ó. detergcret. Nihil enim fereillis obfeuritatibus eruitur,quod non PLA NIS SIM E didum alibi reperiatur, Et iterum, Tum uero fada qua/ Cap.^, dam familiaritate cum ipfa lingua diuinarum fcripturarum , in eaquac obfeura funt aperienda, amp;nbsp;difeutienda pergendum eft, ut ad obfcuriorcs locutiones illuftrandas de M ANIFESTIORIB VS fumantur exempla, amp;nbsp;quædam certarum fententiarum teftimoniadubitationeni deincertisauferant, HadenusAuguftinus.Exhisteftimonijs Augufti ni uides Scripturam in his,quae ad Salutcm cognitu neceflaria funt, per/ ipicuam efle,amp; fi qua obfeuritas occurritjcxplicandam cnè,non uanis amp;nbsp;ementitis Fraterculorum traditionibus , fed alijs apertioribus fcriptu/ rac locis,

Ac de régula quidem amp;nbsp;norma,quam in dtjudicatione controuerfia/ rum de dodrina Religionis fequi oporteat, fatis hadenus didum fit.Di camusigiturnunc de Obedientia, quatenus uidelicet obediendumfic ludicio amp;nbsp;Sententiæ Concilij, Afotus rcliqui Papiftac iubijeiunt Con/ cilioomncsEcclefiæauditoresfine ulla exceptione, idque tanta confi/ dcntia,utaudeant etiam eos cxcufare,qui ignorantia quadam, amp;nbsp;fimpli/ citatefecutifuntSententiamConcilqCaiaphac amp;nbsp;Annæ, quocondem/ natus eftfiliusDei, quemadmodum fuprà recitauimus. Ac tolerabilc quidem eftet, fi tantum Concilio, hoc eft, multorum ludicio homines tamleueriterfubijcerent. lUud autem intolerabile , ac horrendumeft, quod eosunius tantum Pontificisiudicio ita fubqciant,utfi Pontifex in numeras fecum populorum cateruasin gehennam duccret, nemoi/ pfum reprehendere audeaf,Sed fruantur Papiftac fuis delicijs.Et quid no bis cum illorum Concihjs,qui deferta ucraReIigione,quam docent fcri pta Prophetica SC Apoftolica,excogitârunt aliud genus Religionis,quâ docent ipforumtraditiones,Sc qiii Sacram fcripturam habentpro aluta, quam ad tempus,pro fua libidine accommodent,SC quorfumeunque uo Iuerint,inflecî:antÆxponamusigitur quam obedientiamueraEccleiia iudicijsConciliorum debeat. Nam fi Concilium iudicauerit fecundum Sacram fcripturam, SC probauerit Sententiam fuam certis 8C perfpicuis teftimonijs feripturæ, Ecclcfia debet cam, tanquam cœleftcm Sententi/ amexcipere , SCeifummaobferuantiaobedirc . Hueenim facit, quod Chriftos dicit ; Qui uos audit,me audit,0C qui uos Ipernit, me fpernit.Si

aiitem Concilium iudi'caurntcontra facram Scripturam ,cxtraditi'on// bustantunijautfciinio pedoris Pontificq, ibi nc Angelus quidem aiv diendus eft.

Sed hîc 1 tcrum tumuïtuabitur Papifta, Quidf Si cuiuis liccbit fcfc pro fuo arbitrio Setentiç Concibj femel latg opponcre,quis crit cótroucrlla/ rum finis ^quismodusÇ Et quaeeft lila infoIcntia, à limplicioribus qui/ bulq;hominibus,àfiitoribus amp;nbsp;ceidonibus tantum eruditionis exige/ rejUtpofsintdeSeqtcntiafcripturac, ueranc fit anfalfa,iudicarc7 Quac hæc eritrerum confufioC'quæperturbatioç'De bac re ne fins nos Papiftac folIicitfNihiI cnimadCaiapbamamp;fynagogamd'us, imo nihil ad An/ tichriftum ÔCcolluuicmeius, quæfitœconomia ueræ EccIefiæChriftfi Vos quidem perfecutores ÔChomicidæ noftri eftis, Sed qui eftis, qui iu/ dicatisdc alienisferuisCPropriodominoftant aût cadunt, imofulcien/ tUi jUt fient » Non ignoramus uos PapifiicosPharaonesdelfracleident fentire, quod Aegyptius Pharao dicebat. VenitCjfapienter opprima/ mus eum,ne forte muItiplicctur,SC fiingruerit contra nosbellum.adda/ tur inimicis nofiris,expugnatifque nobis,egrediatur de tcrra.Nofira au tem(hocefi,)uera Ecclefiaaudit,quod Paulusfcribit,Prccio emptiefiisgt; nolite fieri feruihominum,Ethaefienus quidem,cùm adhüc premere/ turiugo AegyptiacætyrannidiSjnccelTehabuit fufferre , fi quis Ponti/ fex, aut etiam Fraterculus earn in feruitutem adigeret, fi quis exederet, flquisacciperet,(utorenim uerbisPauIOfiquis attollcret fcfe,fi quise/ am in faciemcatderet.Nuncautemdiuino beneficioabhiscontumelijs liberata,audit,In libertate, qua Chrifius uos liberauit, ftate, Si ne rurfus l'ugoferuitutisimplicemini.Quid crgoC’Hæc,(inquies,)efirefpub.Cyclo pum,in qua «Mva ivcÆp ovcAùs ovlt;/lii'Égt;quot;,Nihil certè minus,Vera enim Ec clefia tali s cfi reipub.qualem earn adumbrat Gideon .Non dominabor, inquiens,uefiri,ncc dominabitur in uos filius meus,fed dominabitur uo bis Dominus. Ecquis ergo hicDominus efi,qui habeat dominationcm in Ecclefiam DeiC Non certè dominus Papa, fed Dominus nofier leius Chrifius Unigenitus filius Dei.Nam,quód hic Solus fit Ecclefiæ Dei Do minus,tefiificatus cfiprimùm,promiisionibus', quas ab initio orbis ter/ raede regno fuo per Prophctaspatcfccit.Deinde,aduentu fuo in carne, SCfanguinefuOjquem ad redimendam Ecclefiam fuam profudit. Po/ ftremoRefurretfiione, Aicenfuincœlum,fefsione ad dexteramDeiPa tris fui,acmifsione Spiritus fanÆ in fuosdifcipulos.Ncquc enimfenti/ endum efi,quôdideo incœlum afeenderit, amp;nbsp;ad dexteram Dci Patris co federit, ut ipfe quidem in cœlo ociofus ac inter angelos ludibund us com morcturdn terra autem fiîbfiituerit Vicarium,quiex fcriniopecfioris lut Ecclefiam gubernet, Sed potius,utcoràmipfe in his terris Ecclefiaè fuat femper præfio adfit, ÔC earn in omnibus periculis confei uet. De qua rc extant fua ipfius aperta tefiimonia,

Ioannis lo. Ones meacuocem meam audiunt,fiCcgo cognoico eaSjâ* fequunturme,amp;egouitam æternamdoeis , nec peribunt inætcrnumj Neep rapicteasquifquam demanumea.

Ioan.i4,Si abiero ad parandum uobis locum,iterum ueniam, SC aflii/ mam uos ad meipium, ut ubi fum ego, ÔC uos fitis ♦ Et mox;Non relinz quam uos orphanos,Vcniam ad uos.

Matth.ultimo:Ecce ego uobifeum fum omnibus diebus ufqj ad con/ fummationem feculù

DE co NC I LU s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M

Et Paulus Eph e,i.Om nia Aibiccitfub pedes inins,amp;'dédit cùm caput iuper omnia, ipfi Ecclefiæ, quæ eft corpus illiiis, compkmentum eius^ qui omnia in omnibus adimplet* Et cap. 4, Qiii defeendit, idem ille eft, quietiamafcenditfuper omnes coelos,ut OMNI A impJeret,

Quid manifeftius dici poteft^quàm quod Chriftus non idco afeende rit in cœlum , ut Ecclefiam in manu hominis Vicart)reîinqucret,fedut ipfe cam coràm gubernarei:’

At enimjUon uidemus(inquiunt)Chriftum ocuïis corporalibus,amp; fi quandoopus eftrefponfoautoraculo,nonaudimus uocem ciushisexz ternisauribus.Neceflâriumigituruidetur , utfit in terris externus ali/ quis amp;ccrtus Vicarius,a quoindubqsrefponfa cius petamus , Sic qui/ demhomincsfomniarcfoIcnt.Sed Chriftus fiIiusDei,nehac quident parte dceftfuæ Ecclefiæ . Dédit enim ci fcripturamProphcticamamp;f A/ poftolicâ,ut ex ea cœleftia refponfa petamus. SuperftruÆ (inquit) fuper fundamentum,(hoceft)do(firinam ApoftoIorumÔLProphetarum,funi tno angular) lapide ipfo lefu Chrifto.Hçc feriptura eft epiftola filijDei ad Ecclefiam fuam,quamôlt;^ tanta ieueritate obferuandam commendauit, ut fl uel Apoftoli ipfi, uel etiam Angeli prædicarent aliud, quod cûm ea pugnet,pro anathemate habendi client, quemadmodum alias copiofe demonftratum eft. Deinde additamp; illud beneficium, ut Spiritu lândo ' fuocxcitet homines in Ecclefia,qui ueram fententiam ftripturæexipfa Scripturaintcrpretcntur.Cùma(cendiflct,(inquitPauIusexPfalm.)inal tum,captiuam duxit captiuitatem, amp;nbsp;dédit dona hominibus. Quæ au/ tem fint ea dona,moxrccenfet.Dédit(inquit) alios quidem Apoftolos, alios uerô Prophetas, alios autemEuangeliftas, alios autem paftores dodloreSjadinftaurationêSandlorumamp;c.EtiterumrDiuifionesdono/ rum funt,fed idem ipirituSjSCdiuifioncs minifterîorûfunt, fed idem Do minus,SC diuifioncs operationûfunt, fed idem eft Deus effîciens omnia in omnibus. Vnicuicp uero datur manifeftatio fpiritus ad id quod expe/ ' dit.Namhuicquidemperfpiritumdaturfcrmofap;êtiæ,ahjuero fermô icientiæfecundum eundcmipiritumô^c.Etmox, Sed omnia ilia effîcit unus ille SC ide fpiritus,diuidês pcculiaritcr unicuiq; SICVTI VVLT. Elabcs quibus donis Chriftus filius DeiEcclefiam iiiam in his terris ipfè coram gubernet, at£Ç conferuet. Sed quid C Num quos filius Dei mini/ fîros fuæ Ecclefiæ feligit,SC donis fpiritus fui ornât, femper ita confirma/ re folct,ut nunquâm amplius errare pofsint C Num eft ijs perfonis, quas jpfe in cooperarios fuos, (ficut Paulus loquitiîr, ) inftituit, aut quæ his in minifterio ordinariè luccedût, ita alligatus, ut nunquâm finat easlabi ac hallucinarifNihil uerominus.HocPapiftarumdogmaeft,quodConci lia no pofsint errare. Sed hîc uide mihi Sotum,infigncm Sophiftam.Cû enim alicubi fcripfilîêm,Papiftas docere,Spiritum faniftum cfle fuis Pon ** tificibus autConcilijs alligatum,Sotus,poftquâm mecalumniæamp;bla/ *« fphemiæfaifo arguiftet,itaeludcreconatur,utdicat, quod cogrcgatiole/ gitimaprobetprefentiâChrifti,atcp oftendatpromifsionemeiuseinon defuturâ,modo non dolo amp;nbsp;fraude agatur, Atcp hac ratione(inqu!t) non Spiritus fandlus alligatus eft hominibus,uelobligatus, fed quia fidelis eft Deus,amp; mentiri non poteft,alligat homines fibi,fi non per uera cha/ litatem,faite per illam opcrationê,quaimpleatillorûminifteria. Quæfo ** te,an non hoceftegregièSophifticarilTautpotiusDeum ipfum irridere^ Spiritus ûndlus non eft alligatus Pôtificibus,fcd ipfc fibi Potifices ita. alW

gatjUtctiamfi nonhabeantueramchantatemjioccft, etiamfifuerlnt fcortatores,ad^Jferi,Sodomitæ,honiicidæjuenefid,Simoniacijimpn,ô^ Antichrifti, (hoc enim eft, ueram charitatem non habere ) Tarnen per foam Operationen! im pleat eorum nn'nifteria,hoc cft,infpirct eis c(X/ leftcmfententiamjUtquicqüidftatuerintjneccflchabcantomnes genres amp;nbsp;populi, pro oraculo Spiritus fanéli agnofcerc*amp; obedirc » Exiftimat enim Sotus Ghriftum hoc fibi udle, cum dicit:Eccc ego uobifçum fum ömnibus diebus 5Cc,Et, Portât inferi non præualebunt ô(c. Et, Vbicunz quefuntduoueltresÔCc, Edîautemnoftri hæcdidatamcopiofèâfalfis deprauationibusl’apiftarum uindicarunt5dilluftrarunt,utfuperuacane um uidcaturpluraaddercjtamenu’fum eft etiam hoc loco ucl pa icarez ferre,neftuItusfibifapereuideatur.Primùm enim,hæc dida non ïîint in teïligcndsde Ecclefia Antichrifti,qualiâeftPapiftica,feddeueraEcclez fia Chrifti. GloriaturquidemSotusalicubi, quodnondum conuiceriz mus eoslegitin.èalicuius errorisauthacrefeos. VocantautcmIcgitimâ conuidioncm ,fi quisai ticulus per colluuicm Pap fticorumPontificuin reprobatus fuerit.Sic certè Papiftæ, le iudicibus, funt homines innCccnz

Scd fi^onuincanturantoritateSacræfcripturaCjUtmanifeftèmuItisiani annis conuidli lunt horribilium cn'minum,blafphemiæ, Magiæêfldoz lomaniæ, puerile ipfis uidctur,ô(ridiculum,qu'ppe quod non Sacra fcrf ptura,fedTraditiones, ÔCfcriniumpedloris Pontificrj fint ipfis certifsiz nia regulafidei.Deinde , cùm Chriftus promittit Ecclefiæ perpétuant x' fiK.vn præfentiam,non facit Ecclefiam Kvee/^x§THTàif, quse errare non polz fit,fed docct fc e^m tanto ftudio compledti,utetiamfi uartjs aduerfis con cutiatur,autaliqueties permittatur fingufariDci iudicio, uel falli, uel laz l i,iiel errare,non tarnen in lap.'îijaut errore perçât, fed uel tandem refipi fcat,amp;.'in ueram uiam diuino beneficio reuertatur.

Quod cùni neSotus quidemipfenegare queat, tarnen eacftuertigfz ne,i!tuocifcretur,omnibusConcilijsautoritäremablatam,fi uni Nicæz rioautüritasaufcratur,ÔLautfalfitas,autnimius ôC indiferetus zelus cirz caea.quædefinit tribuatur.

Nam,cùm mProlegornenisoftendiftèm Patres ConcilqNicæni,eriz àm fi in aflêrendâ æterna filij Dei diuinitate retftè ac piè fenfiflent, tarnen ihdamnanca militia,aliqujdhumanipaftôs,ibiFrarerculuscoorirurin nictanquam inuniuerfi erbis incendiarium ; Arguit me intolerabilis impoftLiræ,SC fummae ignorantiæ,arinconfiderat;onis:affirmatmc,ucl ex hOc uno dignum efre,quiab omnibus Chriftianis,in omnibus fenten rijs fui'pcdus,amp; temerarius ludex habear ♦ Quid ita f Nô iam rixabor c3 Sotodei]s,quaeeffutitdeuocabuldhomouftj. (Quis enim omnem Setf uanitatem percurrerepofletfamp;f nondubito, quin piusLcdlor intelligat jpfe, ineptas Soti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) fed dicam de militia, quam Canon Nicæni

. Concilij damnat ♦ Sotus autem contendit damnatam non militiamiz *’ pfam , fed abnegationem fidei, Si abîjcerc,inquiens , cingulum ez •’ rat confiteri fidem, refumereeratnegarc.Igitur Concilium Nicarnum »» nonmilitiam , fed fidei abnegationem damnauit. Hoc fcilicet illud cft,propterquodegoille ab omnibusfufpeAus, temçrarius,6C corruz ptorhaberidebeam. Vêtus uerbum eft,Siaceufafie fufficit,quiseritinz nocens;ßene igitur habet,quod adhuc reliquum fit iudiciumbonorum amp;nbsp;dodorum uirorum , qui, fi hanc caufam expendendam fufeepez rint.

tînt,non dubiêo,qùin in tantam audaciam Si. irnpudentiam Sótf cxpuât» Interpretatio cm'm eins, qua ueram fentenhâin Nîcæni Cànonis de/ prâuat, argui tur puri puti iticndacq, tam à rebus ipfis geftis, etiàm ab jpfis Pontificijs Canonibùs^Quo enim tempore Nicænus Canon condi tuseft,nonarr)phïiseratpericülojfedlaudi confiteri Kdem in Chfiftum«. Née qwTquam miles cogebatür tune fub Conftantino abnegate Chri/ ftum,SedtantogratioreratpioImperatori,quantoârdêtiusfidemChn/ fti ampîedlebatur.Qtiaretempus ipfumdocet,quod cùmPatresNicae/ niConeihj iHber2teum,qui poftprofefsionenifideiredirctadmilitiaiTi, pœmtentiam âgere,non intelligerentC ficutSotüs niigatur) nomine re/ uerfionis ad militiam,abnegationem fidei in Chriftum;

Qiiod fl uero quifpiam dixerit. Patres loqui non de qs, qiii erartt fub Conftantino pio împeratore,fed qui antea fub impqs imperatoribus,ab negata Chrifti fide,ad militiam redierint, ridiculum eratde qs pcculiarc rondere Canonem pœnitentiaî, cûm per fe fit imp;um, abnegate fideni Chnfti,fiue ad militiam jfiue ad mercaturam,fiué ad aliud uitæ genus rc/ dieris.Scd quid pluribus opasÆanon Leonis Papç,qui rccitatur in Port nbsp;nbsp;nbsp;,

tificqs decretis,arguit Sotum manifeftae uanitatis. SicenimdicitLeo, Contrarium omnino eft Ecelefiafticis fegulis, poft pœnitentiæ adionê, rediread militiam fecularê,cùm Apoftolusdicat:Nemo militansDeo implicat fe fecularibus negocqs. Vnde non eft liberàlaqueis diaboli, qui fc militiæ mundanæ obtulerit im plicate»

Non expendam nunc,quod Leo abutaturdiefto Pauli ad fuuminfti/ tutum, Sed illud obfetuandum eft,quod cum non permittat eum, qui propter fcelus aliquod publicam egitpoenitentiam, redire ad militiam, palam fignificet,fe habere Militiam,quam uocat, fecularcm Si munda/ nam,(quamuisiubpqslmperatoribus)prodamnato,aut idminusjperi culofifsimo uitac genere, Vnde SC addit,cum non efle à laqucis diabol i It beruni,qui fe mundanæ militiæ obtuleritimplicare.Etcumdicit,R di/ re ad militiam fecularem.poft aeftionem pœnitentiæ, Ecelefiafticis regu/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,

lis cm ninoefte contrarium, baud obfeureanimaduertitur, eas regUlaS tamindeaCanone Nicærti Concilq obtinuifte, ut martifeftum fitcan/ dem eftè horum Canonum fententiam,SC cos militiam, quamuis Icgiti/ mam,amp; fub pqs Impcratoribus,acin profefsione fidei in Chriftum, tart quarn fic iniquam,ut necefte habeat multorum annorum pœnitentia ex piari, damnare.

Hue etiam facit Cap.tertium,in qUarta Epiftola Papæ Syricij. Si quis (inquit Syricius)poftremifsioncm peccatotum, cingulum militias fccu/ laris habucrit,ad clerum admitti non debet.

Videsigitur,optime mi Leeftor , impudentifsimaÄf uanifsima Soti mcndacia.Vides,quódèSotimilitiadeclaretureiusmalicia,Vides,quart tam nunc haberem occafionem regerendi in eum fua conuicia Si male/ didla.Sed quia nefeit, quidfaciat, oro Dominum, utillucefcat cilumerti Euangelq gloriæ Chrifti.

Reucrtamurigituradinftitutum.Verfamurenim in ilia quaeftioné^ Num Concilia pofsint crrarc.Ac Sotus.qua eft fide,hoc eft, dubia, ( non cnimaudet cfcdere peccata fibi certo per Chriftum remifla) ea etiani eft fententiæanimi conftantia. Itaquenunc quidem ait, nunc negat. Et uide mihi quaefo lepidum hominem, Meo etiam teftinportio pro^

bare conâtûr,quôd PapifticiPrælati non pofsint errare.Dixi enim aliciï/ bi:Ventateni Sacramentorum nonpendere â dignitate miniftrorum« Etiteruni:Hypocntas, fi fuerintadmjnifteriumEcclefiæuocati,amp;do/ cuerintjquaepiafuntjatque adminiftrauerint facramenta iuxta Chrifti inftitutioncm,ipfos quidem efleDeo abominabiles,mini'fterio auteni cor um id effîci,q«od Dominus ordinauit.Hæc 8é id genus alia Sotus ex cipiens,argumentaturmeo quoque fufFragio jPracIatorumfuorum fen/ tentiasinConcilqs eflè Spiritus fandli oracula Sciamus igitur, quod cùnicgoin Prolegomenis,apertifsimisteftimonqs probaflèm, Portas inferi fæpe ac multum præualuiflc aduerftis PrælatoSjideôque non polie fi'cri,ut Spiritus iàndtus indubitanter apud eos commoraretur,Ôif ueritas dodlrinç certo ab ipfis exped:aretur,ibi turn Sotus in Opinata fua Defen fione implicatus hæreat,amp; quo fe uerteret nefcienSjCÔ tandem euadat,ut dicatjfc non affirmaflè,quôdinPræIatis fimpliciter non requirantur gra tia,amp; interior aliqua uirtus,fed quod ea non requirantur ad hoc, ut intez gra fint Sacramenta. At enim, magnum eft diferimen inter adminiflraz tionemSacramcrttorumjamp;Iudiciumdedodlrinareligionis, Non erat eo in loco contróuerfia de nwnifterio Sacramentorumjquod ingenue fa/ tcbar,poflèconfici,etiam per malos,âf carentcsSpiritufand:o,Sed de lu dicio in dodrinaRcligionis, quod negabam polie tuto deferri îjs, qui û pfi palàmfarentur,fibi EÄ IN RE non opuseiïc,neceledboneDei, necuerafide-atque charitatc.Afifîrmaui,amp;adhuc affirmo,Baptifmum, Cœnam Dominj,fi iuxtainftitutionem Chrifti adminiftrantur, pofte etiamàmalominiftro, amp;abhypocrita, qüem putes cftê plüm, cùmfit împi'us,utiliteraccipi.Negaui autem,amp;adhucnego,uerum Indicium de doêlrina æternae noftræ falutis, tuto requiripoftè ab ijs, qui fuo ipforum teftimonio affirmant, fibiad earn rem non eftè, necftdem, nec charitaz tem neceftàriam» QiiodutLedlorimanifeftius fiat, recitabo mea ipfa uerba,

, In capitc,De officio Principum fecularium in Ecclefia filij Dei fie feriz bo.Sed quiafæpeacmultumobtruditnobisPrælatos fuos,perinde aefi non poffirtineis ueritas dodrinæ deeftè, Si palam collocat eos in locO Apoftolorum,quôd fint fcilicetfilrj(fed ipurij)quinobis pro patribus na ti lint,audiamus quædam ueterum,ô(recentium autorû,præter ea,quæ fupràadnotauimus,teftimoniadePræIatisEccIefiæ , ut Cognoftamus, quàm Securé apud eos quærendus fit Spiritus fancftns, ô( expeeftanda ab eis ueritas dodrinæ.Hadlenus mcaucrba.Hjccerténon loquor demini fterio Sacramentorum,fed de ludicio dodrinæ.Et in capite,Dc autorita te Sacræ fcriptnræ,manifefté diftinguo minifterium Sacramentorum,i ïudicio docftrinæ. Verba mea fichabentScimus quidem Ueritatê Sacra/ nientorum Chrifti non pendere à dignitate miniftrorum, Sed no eftè rc quirédam gratiamDei,autuirtutemfpiritusfan(fti in ijs,quideuerafen tentia Sacræ feripturæ , feu uerbi Dei indicate debent, hocdemüm eft cœleftia teftimonia fpiritus làndi fubijcereEpicurcis Si Sardanapalis*

Ac paulo pôft,Scimus quidem mulïos impios diduros,Domine,per nomen tuum prophetauimus, Si per nomen tuum dæmonia eiecimus, ac alias uirtutes præftitimus,Sedïudîcium dedocftrinaæternæ noftræ ia lutisdeferre ad eos,quiipfi palàm fatentur,fibi EA IN RE, non opus efie,nec eleeftione Dei, nec uera fide, atCÇ charitate, quid hoc aliud eft,^ Spiritumipfumfandunijàfuisipfîus oraculis dijudicandis exdudere, a: in

quot; DÉ CO Nè*IL ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î??

Quod dim ita fc habcàl,qüæ eft,obrccrOj ilia Sotj,ucl impiidentia,ueï fnfania,quód rrtco teftimonioconfirmandam /ufopiat fuam impieta/ tern , qua Prælatis, ^uamuis fcéleratis. Spin tum fandlum, aut Spiritui fancflo/ficenimfophifticatur)Prselàtositaalligat, ut non pofsintiniu/ dicio fuo dc dodrina Religioriis falfi. Ego aperte fdungo adminiftra/ tionem Sacramentorum, quae amp;nbsp;pér impos, (fimodo fequantur ué/ raminftitutionemChrifti')nonïriutiliterEccIefiæfîeri poteii, à dijudi/ cationc controucrfiarum in doc^lrinaRdigionis, quæ iuxta Paulum, ditcnt^rm, Animalishomonon accipitea,qüài funt Spiritus Dei,at fpi ritualis dijudicatomnia,reefiè óé utiliter fieri nonporeft, nifiabijs,quj' babent donum Spiritus fancfli, hoe cft , fideni amp;nbsp;charitatem, Poteft quidem animalis homo recitareucrba fcripturæ,SC piam aliorûm fen/ tentiamexplicatione imitafi, Sed in controuerfia de dodrina æternæ noftræ falutis , riéfamfententiamcognofcercjamp;dijudicarejcertè ndri poteft,nifi fpiritualis. Magna igituruanitasSoti fit, necefl'e cft, quod quaè ego apertè diftinxi, à fe inuicem feiunxi, ipfc inter fe imz probeconfundat,ut luà's nUgaS liiCo feftimonio confirmare uideatùr. AeproFeefto uertiginem hominis fatis mirari non poftlim,quod cùmaf/ firmetEcclcfiam,hoccft,PræIatosfuos,indtjudicationc doCirinac Reliz gionis,feuinConciltjsfuis,nonpendere,nec exclelt;ftioncDei,ncccxuc ra fideaccharitateinternis , 5C alias ïubeat eosdubitare, numhabeant fpiritum fanclum,audcat tarnen eOs ipiritui fanefto ita alligare,ut uniuer fa ecclefia debeat,tanquam oraculum fpiritus ianifti excipere, quod iplis una congregatis uifum fucrit. Sedinterea probe fibi dc eft'ugio cauet, etiamfi Concilia Prælatorum cius manifefti crroris,5lt; impietatiscon/ uilt;ftafoerint,Dicitenim,CongrcgationcmIegitimäm probare præfen tiamChrifti, atque oftcndcre promifsioneth eius ci non defuturam, modo non dolo amp;nbsp;fraude agatur,Et iterum : Concilia legitime con/ gregata, SI RECTE fegerant,5CquaopuscfthumiIitate,amp;diIi/ gentia quæratur ueritas, non permittit Chriftus etrare. Qiiid honeftius dici poteft,fi externam tantum uerborum fpeciem intucarist” Ac nc nos quidemhæc,firede intelligantur,negamus.Sed illud difputatur,inud quccritur,Qiiae Concilia legitime congregentur C” quæ Concilia nihil do Io Ôl fraude agantC quæConciliarcdè fc gerantCquæ Concilia,ea qua o/ pusefthumilitaté amp;nbsp;diligentiaueritatem quærantç’Hocilfudeft, quod inter nos controuertitur. SotuS autem fuis uerbis fternit fibi uiam, qua clFugiat aduerfariorumlaqueos.Si quisenim in medium produxeritali quot Conciliorumerrorcs,ftatini in promptu habet fuam exceptio/ tiem .Dicet,Ea concilia non fuifle legitime congregata, aut non rede ie gefsifle,aut ueritatem,non ea qua opus eft diligentia SC humilitate quæ/ fiuiftè. Vides igitùr rimas,quas fibi difpexerit,quibus elabatur.Sed feiat, idem iuris'nobis quoq^ reliquum efre,imô tjd amplius cft,nos non de co/ gregationc tantum multorum,ucrumetiam dUorum aut trium affirma/ mus, quod fi conuencrint in nomine Chrifti,amp;^ Iegftime,ac rede fege/ rant,Sc ueritatem,eo quodebentftudioinquir3nt,tuncChriftusfitin medio eorum,SCconferuet cOs,üt aut non errent, aut fi forte errauerint, in errore non pereant

Deinde, Sotus récitât nobis legem Imperatorum, qui dicuntftniuri/ am facitiudicio rcuerêdifsimæ Synodi,fi quis femel iudicata, ÔC rede di

fpofita rcuolucrcjôc publtcê difputare contenderit.Et addit SotÖs,'Htnus legis,/nquiens,aupritate te piemq,Btenti,oiTinefqj confefsionis tuæ.

, Quæ eft illa,obfecto, preftiira ç* An non lex difote dieit, R E CT E DISPOSIT Ac* Qtiis noftrûm contpndit reuoInere,Ô£^ publice difputarc RECTE DISPOSITAiT Nonfum us,diuinobehcficio,ca impie tare, utquæTedlèdifpofitafuntjConuciïamus, Non illud agitur Fratereulc, Numliceatrelt;ftêdifpofitareaoliierc,ôlt;indubiuniuocare,fedj Numo/ mnia in ueftris Papifticis Conc)lijs,rectè lint iudicata,amp; dilpo fitaCHoc jllud eft,quod quæritur,amp; de quo dubitatur»

Vides igitur,quàm pueriliter,xmôfquàm fujçiplj^nobis Sotus,baçlnv peratorum lege infultet'ac plane ei accidat,quodin ï^afculis, Aiaci,[ qui tanta erat infania,ut cùmfaccret fmpetüm in gre^gem ouium, putaretfe in Principes Græcorum graflari.Sed quodelaborCNon inftitueram ini/ tio mendacia amp;nbsp;câlumnias Sôtt totûerbis perftri'ngerc, Cùm cnini So/ tus 8C colluuies eius toto docftrinæ religionis generc â uero Chriftiani fmo dîfsidcant,amp;f Antiçbriftianifmuin fequantur,iuxtà ponendum eft, fiue noftra probent,fiuc improbent,quippc quod etiâft aliquid redli di/ ccrc uideantur,id tarnen non nifi adfallenduni, ac decipiendum dfeant, â^pollutisacinfidclibus nihil fit put um,fed poUuta fit illorum niensamp;^ conlcientia,

Redeamus igitur ad noftra*Tralt;ftamus enim de Concilqs, non fallàc, fcducræEcclcfiæ,6Cquærimus,num Spiritus làncftus hæc Conciliaita quot;gubernct,ut falli aclabi non pofsintjideoiÇ ncceflè habeamus omnia eorum dogmata,feu decreta,abfq; ulla exceptionc, pro oraculis Spiritus fandli excipere agnofeere»

, Hîc ergodocernus,ChriftumFiliumDei, poftquamafcenditincŒ/ lum,ÔC confedit ad dexteram Dei,ac mifit Spiritum faneftum fuis difeipu Iis indie Pentecoftcs,prædicationem Apoftolorum,quæconrinctiirlcri pturaProphcticaamp; Apoftolicaitaconfirmafle,amp;^infegulamfi'dei tradi/ dilTcjUt quifquis contra hanc iam confirmatam feripturam aliud docuc/ rit3auttradiderit,anathemafit.Itaquenon remittitnos ampliusadullos certoshomines,à quorum dicftisincaufaæternælalutis,fimplicitcr, 5c fi neullanoftradijudicatione pendeamus,fed remittitnosadIcripturatn Propheticam amp;nbsp;Apoftolicam,tanquamadcertifsimurn Spiritus fancll oraculum.Quôd fi quid controuerfiç de lententiahuius feripturæ incidc rit,filius Dei non ita deferuit ueram fuam Ecclefiam,ut finat cam perire, fed dat ci dona,ut Paulus ait, Alios Apoftolos,alios Prophetas,alios Eu/ angeliftas,alios paftorcs SC docftores.Non dat Ecclefiæ Vicarium, cuius omnia décrétaindifcriniinatim abfqjullaexceptiocagnofcat,feddatin/ terprefes fcripturæ,datconcionatores amp;paftorcs,quos iubet quidem ait dire,no concedit autem ipfis liberam poteftatê, ut quiduis pro fua libidi/ ne Ecclefiæ obtrudant,fed ut dolt;ftrina,5Cinterpretatio eorum fit Prophe ticæSt^ Apoftolicæ feripturæconfentanca,SitDeus, (inquitPafilus)uc/ rax,Omnisautem homomendax.Quomodoc'Curigiturhominesfunt audiendif Audiendi funt,non ut homines, fed ut miniftri Dei. Solus e/ nimDeus eft uerax, qui ÔC ueritatem fuamfcriptis Propheticis 5lt;A/ poftolicis patefecit « Homines autem funt mendaces , nili ca cre/ didcrintSc^docucrint, quæ his feriptis funt confentanea , Vnde amp;nbsp;ne fimplicitcr ex homine penderemus, uifum eft Spirituifanefio conni/ Here , ut Petrus ipfe præcipuus Apoftolorum , ctiam poft acceptuni

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum

' D E C O N C IL II S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$o'i

Spilitam fandum,reprehcnfibihterfanerctur, ncque foïas i'pfe, ucriim/ ettam iina ciim /pfo BarnabaSjSC eccicfia Anti'ochcna» Cùm uenillet Pc/ trusG'nqm't PaùIus)Anti'ocin'am,palam illi rcftiti, co quôd Kccny/nncr/Ây}!, hoc eft,rcprebenfione feu l'mprobatione dig nus crat. Et m ox : Adeo, u£ Barnabâs fimul abduceretur in illorum fimulationem. Verum ubi ui'dif/ fem,quôdrionredo pedcincederentadueritatem Euangelq, SCc.Quïd;' Anlimulationcfuaaliosinerrorcmabduccre,amp; NON RECTO pc de ad ueritatem Euangeh'j in€edere,non eft labi amp;nbsp;pcccare C Conniùit er/ go fpiritus fandusad hune Pétri j Barnabæ, amp;ecclefiæ Antiochenæ la/ pfum, utafltiefaceret uniuerfam ecclefiam non ex hominibus, uthomi/ nibuSjUtfupremo loco fedentibus,utinfigni titulo ornatis,ut magna po/ reflate præditis,fed ut docentibus feripta Prophetica QC Apoflolica, (Hæc enim funt facrofanda ÔC iriuiolata) pendere. In Concilio Nicæno, redè quidemamp; piè definitum eft de perpétua fil tj Deidiuinitate, quiaConci/ lium fequebaturin hac definitione feripta Prophetica 8^ Apoftolica, ficutpoftea Athanafius,5C multi alq pi'j feriptoresapertè demonftrârunt, Sed cùm Synodus tradaret de diflbluendo coniugio miniftrorum Ec/ elefiæ, ÔC haberet quædam humanæ rationis argumenta, cur taleconiu/ gium cftèt diflbluendumjtam diu erratum eft, dum unus Paphnutius re/ uocaretSynodum ad feripta Prophetical Apoftolica,SCdoccretexqs, nuptias cflè honorabiles, ÔC concubitum cum légitima uxore elfe caftita/ tem Jtaque non dubito, quin fiea Synodus habuiflet in tradatione de mi litia, alium quendam Paphnutium, quireuocafletipfam ad teftimonia feripturae Prophétie» ÔC Apoftolicæ de militia, non abieciflet militiam inter ea uitæ genera, propter quæ publica eflèt agenda pœnitentia, Sicut cnimpriuati onines h omines,itaô^ publica omnia Conciliahis feriptis cederedebentf Neque enim fradus illabiturorbis,etiamfihominesin fuis Conciltjs aliqiiotics füas ipforum cogitationes fequantur, amp;nbsp;erra/ uerint» Ratio falutis Ecclefiaefatis firma conftabit, non fi hominum, fed fi fua DOMINO D E O noftro, ôd feriptis Prophetieis ac A/ poftolicisjtanquàm Epiftol» eius ad humanum genUs,autoritas con/ filter it.

Qiiid ergoc’inquies, Si oriatur controuerfia, non de fcriptura,fed de fcntentia feriptur»,idq; aut inter eos,qui interfunt deliherationi Conciiq, aut inter illos,qui funt in reliquo populo, fiueeccIcfiafticorumminiftrQ/ rum, fine vulgarium auditorum, fiue dodorum, fiue indodorum, fiue Principum,fiue fubditorum, quis erit tum Iudex ? Nurn eiufmodi con/ tentioncs ÔCperturbationes,magno omnium offendiculo funt fcrendac?

Dixi in Prolcgomenis jquodin Ecclefiafticacorttrouerfiade dodri/ na,adhibendifintad dqudicationem,non tantum feculares Principes, ficut Papiftæme dixifte calumniantur, fedetiam miniftri ccclefiarum,0£^ alij quoque e popülo dodi SC honefti uiri.His,Scfi amp;nbsp;ipfi,conniuente Do/ «3ino,falli amp;nbsp;errate poflunt, tarnen fi fucrint uere pij, SCcoIIatis inter fe fcntentijscandidoanimoin timoreDomini,interpretentur feripturani feriptura, fperamus fpiritum fandum non defuturum, utftatuant quod redum,ucrum ödiuftum fuerit, præfertim, cùm non conueniant, utno/ lia dogmata, iuxta incertas aut confidas traditiones condant, fed ut uete/ ra dogmata, quæ daté ôC perfpicuè in feriptura extant, tueantur illu/ firent. Cùm uerô,uel hi inter fe, (ut humani nihil ab eis alienum eft)ucl a/ hj ab ipfis diflènferint,quid faciendum ;’Hîc certê fieri folet,ut maior pars

joî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS, VVIRTENBERG.

tiincat fuffragtj’s fuis minorem, fiat Reccffus, (ut his temporibus loqui fokmus)iuxta maions parhs fententiam»

Si ergo hæcfententia fiieritpia,amp;fcriptisPropheticis5C Apoftolicis confentanca,iuftum efi,ut petulantia eorum, qui temeré contradicunt SC refiftuntjlegitimècoërceatur. Si autcmfuen'timpia,nihil aliud reliquuni eft, quamut minor pars J fl non potuen'tfe legitime tuen'5 ôt fl D O M b N V S tradideriteosin maiorispartispoteftatem,patiaturabipfisdire/ ptiones facultatum, carceres exilia, gladios, ignes, Sgt;^multa alia genera iuppliciorum. Omnino enim non eft approbanda impietas, nec eft ei af/ fentiendum. Qui amauerit,inquitChriftus, patrem aUt matrem,autfi/ lium, aut filiam, fupra me, non eft me dignus. Sic indignus eft Chrifto, qui mauultlcqui impietatem maioris partis, quam ueram pietatem. Ec furfum dicitChriftusiQui negauerit me coram hominibus, negabo ego eumcoram patremeocœiefti. Sediterum dices: Solusnetufapiesjcon/ tra tot magnos, illuftres amp;nbsp;dodos uiros ? Nonne tutius SC contultius eft, ut fequaris fentetiam multitudinis Sil magnitudinis, quam ut tua impor/* tunitate aut perturbespublicam tranquillitatem,aut conijciaste ipfeiii extrema pericuIaC’ Refpondeo,

Hoc quidem docent,cdfulunt, SC cxiguntPapifta?,acreh'qui filij huius fcculi, Nosuerôinpræfentianonloquimurdei]s,quidefuareligioneôd fide non funt certi, SC qui neglcda uera uerbi Dei cognitionc, fequuntur ludiciummaioris,ôdimpiæpartis. Hi,utfequunturcæcosduces,itauna cum ipfis caduntinfoucam perditionis,5lt;quanquamDominusrequi/ retfanguiitem eorum abimprjs fedudoribus,tarnen ipfi nihilominos, iUxta Ezechielem,in impietate fua morientur,

Sed 1 oquimur de fjs, qui funt diuinitus «tailluftrati, ùt cognofcant er/ rorcm maioris partis,Slt;fintelliganttcftimonio feripturæ,impietatem co rum. Hi nullo modo approb^rcamp; fèqui debent alicnam, quamuis fum/ morum PontificumacPrincipum,quamuis dodiisimorum êCfandifsi/ morum uirorum impietatem, fed fiibeundd funt potius uitæ pcricula, cß utabnegataueritate,impietatiafrentiantur.Audiant,quodChriftusdicit; Beat; qui perfecutionem patiuntur proptcriufticiam,quoniam ipforuni eftregnum cœlorum,Et:Gaudeteamp;cxuItatc,quonfam merces ueftra co piofaeft incoelis. Quarc, ctiamfi legamusuetcresferiptores, ôifaudia/ mus dodos fapientes uiros noftræ ætatis,audiamus quoque fenten/ tiam Concilij,tamen uel tandem res eodcueniet, ut fuó quifqueiudicio, inuitis ctiamnum Fraterculis,probet fpiritus,ad .QKcrxyoy feripturæ, num ex Deo fint,cC ftatuat, quid fit fcquendum, Hic uero oritur Afoticarum infultationum quafi tempeftas. An non, inquiunt, exigitis impofsibilia^ Si non fufheit fefc maiorum, SC legitimorum fuorum Prælatorum iudiz cio fubijccrc, fed probandi funt fpiritus indiferiminatim ab omnibus, quid fietde hominibus paulo fimpIicioribusC quid de furdisamp; mutisC* quid de phreneticisfquid de ftultisfquid de infantibus C Num hi omnea pereunt, quod nihil certi fuo ipforum ludicio dedodrina Religionis fta/ mere poffunt f Et quid abfurdius,quam utaliquis fumat fibi in caufa fua propria indicium f Neque NOBIS (inquiunt) fubficimus fcriptu/ ram , fed fubtjeimus priuata ueftra indicia, publico Ecclefiæ iudicio, Quisenimin diuerfitatc SC multiplicitatcfenfuum feripturæfeit,quern fignificareuolueritautorflnculcatur nobis SCillud SalomonisrNeinni/ taris tuæ prudentiæ» Et illud Pauliî Nefisfapiens apud tcmetipfum, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Me

DE CONCI LUS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poj

Me qöocgSotusfinguIaritcrcompenat.IIluduItimOjinqüfdnSjCüpfmus äBrentio percunólarijancüm tanta damatdeimbecilli'tarcini.maiia,qua non aufert Spiritus fandus ab hominibusin bac uita, refpondeat nobis, an inter eameminerit feetiam hominem cfle,amp;quidem ur^jmdunta/ xatjamp; non plures Hæ SC aliæid genus folennes funtPapiftarum infulta/ tiones,PriusigiturdicamdemCjpofteadcre, Equidemingenuecoram Deo amp;nbsp;hominibusfateor me hominem natura ita corruptum,ut li Deus iniquitatcm obferuaret,fuftinerehaudquaquàm pofsim,5C cogar ex ipfo rei fenfuexclamare, Neintres in indicium cum feruo tuo, qilia non iufti/ Hcaturinconfpedutuoomnisuiuens. Non ocuhs tantum,non auribus tantum, uerumetiam ipfis animi latebris percepi quid illud fit, qucd Dauid commémorât, Iniquitatem mcaniego cognofco,8^peccatum meum coram meeftfempen Tibi tantum fum peccator, amp;nbsp;malum co/ ram tefacio* Et hancnaturæmcæcorruptionem fecuta funtnon ea tan/ tiirn mala,quibusfæpè ac multum præoccupor,uerumetiam ipfa tarn ingentj,quäm fermonis rüditas, Sed quo corruptior ego fum natura, ÔC imbècillior.éomàiorCsago Domino Deo meogratias,quodmeabic/ dum amp;nbsp;miferum hominem tam dementer refpexerit,ut mihi unige/ nitum filium fuum Dominum noftrum lefum Chriftum patefecerit, ÖC mecondonatis omnibus meispeccatis propter eum infuam gratiamrC/ cepcrit.Cnmautem hoc anno,quæhæc fcribo,fim fcxagenarius,ago iam in publico ecdefiæ minifterio annum tricefimumfeptimum, Qiios ibi Annodchri labores non fuftinuit’quas mifcrias non uidif quæ pericula non adlj^’ qui/ fio Hmo bus curis horroribus non fum confedusC”quæ omnia co tendebant, । y î p. adhuc tenduntjUt amp;nbsp;ego magis ac magis cognofcercm lefum Chriftum, cumcp crucih'xum,amp; ecdefiaad hunc cognofccndum,diuino bcneficio, meo autem qUalicuncp minifterio,iuuaretur.Qitid ergof Nurn quia ego agnofco meam imbecillitatem, idcirco nort eft mihi mca uocatio ledan/ dafnecratio fidci meæ reddenda f Credidi, SCideo locutus fum,Angt;quia ego fum peccator, amp;nbsp;poftum labi.idcircó non confitcar Chriftü, adorem autem Antichriftumf

Sed tUjinquit Sotus,fapienses apudtemctfpfum, inniteris füaî ipfiusprudentiac. Quid;:'Anfequi uerbum Chrifti,eftapudfcmetiprum fapcrcC’ Quid C Ah inniti fcriptis Propheticis Apoftolicis,eft inniti fuæ ipfius prudcntiæ i An hæc fcripta funt humana potius prudentia j qüàm diuinaf

Sed tu (obqcies ) in bis fcriptis explicandis non fequeris fenrcntiam Ecdefiæ. Agnofceremimpietatismagnitudinem,!! uerèhoc in me di/ ceretur. Qiiidenim magisimpium, quiddamnabiliuseft, quam cede/ fiam deferere,amp; fententiam eins damnarefSed bene habct.ÄIia eft(quod fæpe oftendimus)ecdefia Afotica feu Papiftica,alia itéra catbolica SC Apo ftolica. Et hæc quidem fequitur, non fua fomnia, fed feripturam facram, fed fententiam fcripture,infcripturaipfaperfpiritum fandum rraditam, amp;perfpicuêofteniâm:ina autem fequitur fua fomnia,quanquam affir/ matfe fequifacram feripturam,tarnen addit,fecam fequiiuxtafentcn/ tiamtraditionum,quasdicuntcnccertifsimufidcifundamentum. Cüm autem histraditionibus nihil fitinccrtius,aiiquoties etiahi mhilmagis j'mpium, adeocßinftituant longe aliud religionis genus , quàm fcripta PropheticaSC Apoftolica, perfpicuum eft, quod fi quis illam Papifticam deferueritjSC huic Apoftolicæfefe coniunxerit,habeat ueram ætei næ fuae

falutis rationem, ÔC conférâtfe ad ueram illamEccIefiam ji'n qua folacft ueiapeccatoruni renufsio,amp;ærcrna falus,

Sed Iibet mi'hi à Soto utcdsimpcrcundlari. Quam tandem fcrtcnti'/ am in meaïmbecillitate fequi debeam Aftentiav ne lententiæuæ scclc/ fiæjcùmmihi interpretatut uerbum Statucndi,pi'O ucvbo AbrogandiV cuminCocnaDominica pro Omnesjintcrpictatur mihi,Nonomnesï' cum pro nomine Petræ,interpretatur mibiPetrum, SC quemuisRoma/ num Pontificem!rcum pro uerbo Credendi, interpretatur milii uerbum Dubitandi, 0^ infinita aba. Qin'd niaflèntiarç’ Qin'senimfeitfenfum qucmautoruoIueritfSCnoncftinnitendumfuxprudcntiac. Eftamp;illud tutiusamp;^ tranquillius, fequi fententiam multitudinis SC magnitudinis. Sedfl reliquus mibiper Chriflum renato fuerit, uel ab'quis faltem com/ munis fenibs^SC intelligam abfurdifsimum eße, ex uerbo ftatuendi face/ re uerbum abrogandi, SC uidcam fpiritum ipfum fandum in fcripturaa/ pudMattbæumcap.id.nominePcrrænorrf.lium quàrn Chrifium intel/ îigere,ac manifeftè cognofcam, quod certauC Hrmafides fine uliahæfita/ tione à me in fcriptura exigatur, quid faciamC Num adhuc audiam. Non fis apud temetipfum fapiens C Qiiacfo igituv te,num illud quod dici/ tur,Nonlisapudtemetipfumfapiens, fitidem quod fententiam fpiritus fandi abijeeref An fortafsis fpiritus fandus fecum pugnat, amp;nbsp;aliud qui/ dem docctin Traditionibus, SC per tuos Prælatos, aliud in fcriptura, per fcripturam f Si dixeris, Praelatos efle fequendos, refpondebo tibi uerbis Petri amp;nbsp;Ioannis.’An iuftum fit in confpedu Dei uos potius audire, I quani Deum,iudicate.Non enim poffumus quæ uidinius audiuimus, non loqui.

Dices iterum : QuiauditPræIatos,auditDeum.Sed fi manifeftè pu/ gnauerint cum uerbo Dei, num etiam fie audiendi potius funtjquàm Deiisçquot;

Video autem, eoâ,nonirtqs tantum articulis, quos commemoraui/ mus, uerumetiam in abjs innumeris, manifeftè cum uerbo Dei pugna/ re. Nec ego Vnustantumuideo,quemadmodnm Setus nugatur,fed uidit idem uetuftior SC purior ecclefia, uiderunt idem multi uctuftio/ res fcriptorcs,uiderunt amp;nbsp;alq recentiores, infigni eruditione amp;nbsp;pictatc ui/ , ri,quorum nonnullosuosPapiftæflammaamp;ferro perfccutieftisSC cru/ delifsimè interfeciftis, nonnulli adliuc,diuino beneftcio.fuperftites funt, qui ccclcfiæ tam uocc.quâni feripris feruiunt,nec dubito, quin futuri fint multó plurcs,qui tantifperclamabunt.dum Cbriftus hominem ilium fcelerofum, SC filium perditum clahtate aduentus fuie medio tollat SC aboleat. Sed fin gerne un um abhacparteftare,ôcuniucrfum mundum aliud fentire, quid î* num ideo Solus eftèm C” Scio me fequi cœleftem ue/ ritatem, 5C pro Chrifto contra Antichriftum pugnare. Non poteftigi/ turfieri,utfim iolus. Multo plures mccum lunt,quàm uobifeum. Nam uobifeum cft brachiumcarneum,mecum autem Dominus Deus no/ fter, qui cftauxiliatornofterjSCpugnat pro nobis. Etfiambulaucroin medioumbræmortis,nontimebo mala, quoniamTVmccum es. Vi/ de ergoSote tuam manifeftamuanitatem, cùm affirmas, me Vnum duntaxateftè, SC non plures. Sedhadenusdeme, quiamp; mihihumanac meæ imbecilîitatis confdus fum,ac me SC labi SC errare pofte,fateor, non dubito autem,quin cùm fequor facram Scripturam, SC Sententiam Au/ guftanæ,5C Illwftrifsimi Principis md Confcfsionis, quæ fua habet in feri

~7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptura

ptura ccrtffsi'ma tdh'moiMa, non fim apud memetipfum fapfcns, néc i'dï nitai' meæ piudentiæjfed fapiam in uerbo Dei^ôC innitar prudcntiæ cazle/ ûiacdiuinæ»

Qind ucró illud J quod Sotus exifti'mat nos, cum in dodn'na Religi on nis exigi'mUs propnum ab omnibus iudicium, impofsibiJia exigercC' Metuitigiturjpius fcilicet uirjaiuti non I'nfantium tantum amp;nbsp;llultorum, Ucrumetiamhominumpaulofimph'ciorum, Sedhî-CjTu mihi optime Ledor,confidcra,quanta fithorum Sycophantarum malicia, qui, ut no/ ftracalumnientur,ne quidem vulgares Ä^folennes fermonis phrafcs no/ bisinuiolataspermittunt, Exigimus proprium iudicium ab O M N 1/ B VS. Quid ÿ Num etiam ab infantibus;:’à ftultisf à delirisC” à mente ca/ pris Ç” At qui hoc rtobis imputant, mente ipfi capti funt, Ôl elleboro indi^ gent, Intelligimusenim,non quodipii calumniantur,fed quodipfa fer/ monis phrâfis,tam in facra fcriptura,quam in quibufuis linguis ufitata 11/ gnificat. InExodocapitei^.diciturîTer in anno apparebit O M N ß mafcUlinum tuum coram Domino Deotuo. NumergO fcripturahac phrafi exigit ternam llngulis arinis profet^ionem ad publicam parochi/ am ab omnibus indifcriminatim, üidelicct, etiam ab infantibus, â capti/ uis, àparalyticis, ÔCabalijs imbecillioribus, quâm utambularequeantî* Nihilccrtèminus. Cùm enim dicitrOMNE mafculinum, intelligit non omnes mafculos fimplicitcr, fed omncs, quibns data cft ambtilandi facultas, SC non habentlcgitimum impedimentum. Ininftitutione Coi/ næ Dominicæ,Chriftus in porrigcndocalice dicit: Bibitecxeo O M/ N ES,amp;cùmurge!nusufum huiusinftitutionis, acdoccmus,bibendu cflcCxcalice OMNIB VS,nunquid exigimus, ut excobibant OM/ NES Ethn{ci,omncsludari, omnesexcommunicati,omnesinfantes, omnesabftcmij, omnesetiam angelif Sedfuriofus eft, quiuel licrbum Chrifti cxpof(tionefuaficdeprauat,uelnos llccalumniatur. Chriftuse/ nim non loquitur de omnibus fimpliciter, fed de omnibus, quibusipfe ufum fuæ ccenæinfi:ituit,amp;:quicauelper ætatem,uelper conditionem fuam utipolTunt. NoinftitUit,ncciinpilsidoIatris,necimpœnitent!bus, nec etiam Papifticis Sacrificùlis, quia ôC ipfi funt Idolatræ amp;nbsp;impœniten/ tes.Etinfantesnon pofluntea per ætatcm,nec abftcmij per conditionem , uti.Rélinquitur ergo, quod Chriftus nomine omnium intelligat in co lo co cos tantum omnes,tam cccicfiæ miniftros, quain ccclefiæpopuläres, quibus ipfe cccnam utendam inftituit, amp;nbsp;qiii ea Uti poftunt.

Paulus ad Corinthios fcribens : O M NIA (inquit)mihilicent. Quidc* Num licet ci etiam peccare,6c Ghriftum abnegateC Nihil minus. Non e/ nim loquitur de rebus iliici tis, SC uerbo Domini prohibitis, fed de rebus pcrfeindiffercntibus. Etiterum: Omnia(inquit)omnibusfadusfum. QiiidC'Niim Idolatrisftdus eft Idolatra;:'adultcris,adulterC* Abfit. Sed in rebus indiffercntibus ( de his enim crat fermo ) fadus eft omnia omni/ bus. Simili modo loqucndiSCnos utimur, cüm exigimus proprium de doclrinareligionis Iudicium ab O M N I B V S honiinibus. Infantes enim, ÔC ftultos natura, SC fimpliciores mente, 5C deliros ætatc, amp;nbsp;id ge/ nUsaliosirelinquimus fuoiudici, Domino Deo noftro. Dcillisautem, iuxtafolennemfermonisphrafim,loquimur , quibusdiuino beneficio data eft facultas iudicandi.Daturautem ca facultas non Papifticis tantum Prælatis,imô quia deus huius feculi excæcauitfenftiseorum,neinuce/ featipfislumen Euangelij gloria:Chrifti, ablata eft ab eis j datur autenx

omnibus Ecclefiæ fine Miniftns, fine auditorfbus aut,quos ita uocaftf» Lain's,qui diuino beneficio ualent i ngenio, induftria, cruditione, ftudio, diligentia Qi. pietate. Imo, ut fn'amus Deum non eflè perfonarum refpez dlorem,nec elTe humilium contemptorem, QC ut non glorietur in confpe du eius ulla caro, foletmaiorem iudicandi facultatem conferrein fimpliz CCS 6c abiedos (quod nec Sotus ipfe ncgat ) quam in iapientes Si illuftres* Gratias ago,inquit Chriftus,tibi Pater Domine cœli Si terrg,quód abfcoz den's hæc â fapientibus Si prudentibus,6C reuelafti ea paruulis, Sed necinz fautes ab hoc catalogo excluduntur» Ex ore, inquit, infantium Si hSicn/ tium perfeciftilaudem. Qiiidigiturç'Ducamus(inquictfraterculus)non tantum futores Si cerdones, uerumetiam infantes in Concilium, ut fenz tentiam deReligionedicantfC^id ni,6Clap/des,cùmChriftusipfedicat: Si hi tacuerint, lapides clamabunt. Sed ualeant Âfoticac calumniæ. Nos cùm de iudicandi facultate in praefentia loquimur, relinquimus Deo pez culiariafuamiracula , Si loquimur de ordinariadonorumciusratione, qua fit, utquifquisaliquo ingenio prædituscft,non debeatFraterculis quiduis garn'entibus Si fomniantibus credere, fed fuum quocp indicium adhibere,ne(quodfacerefolent) obtrudant ipfi mendaciapro ueritate, Habes igiturinlignem Soti maliciam,quôd tanto calumniandi ftudio tez neatur,ut nobis, ne vulgarem quidem loquendi morem, candide interz pretari pofsit.

Deinde uifum eftPapiftis etiam illud calumniari, quod alicubi dixez n'mjUnumquemuispriuatum debereeflein fuareligionis caufa iudicem» Putÿntenimnihilabfurdius dicipofle,quàm quod quifpiam infuaproz pria caufa index elle debeat.Qiiod ergo in fuo Pontifice exiff imant elfe liz Bit Df ludi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honeftum,(concedunt enim ipfi,utin fua propria caufa pofsit elz

c.CàmKf« feiudex)hocin nobisiudicantefledeteftandum, nif[ent,ia Sed Sycophantaî ( nifi forte furore mentis prorfus fint abforpti) ignoz rare non poflunt, nos haclocutionc nihil aliud fignificareuelle, quâm quod unufqnifquenontantùm publicusEcclefiæminifter, uerumetiam priuatns Ecclefiæ auditor, feu Laicus, tam certam, tam firmam, tam ftaz bilem fidem piæ dodrinæ, qnam docent fcriptaPropheticaôC Apoftoz lica, adhiberedebeatjUtmalitdilacerationem membrorum ,6Camifsioz nem huius uitæ perferrc,quâm earn dodrinam abnegatetdenique ut fufz cipiatiuxtafuam uocationem certamenproea, non tantum contra hoz mines impios,Iudæôs,Ethnicos,Turcas,hypocritas,Sycophantas,hærcz ticos,fraterculos,6C ut uno uerbo dicam,Papiftas, uerumetiam lt;ÿtra anz gelos,qui cum ea pugnauerint,tam cœleftes,quâm infernos, En,hoc eft priuatumcuilifqueinCaufa fuæreligionisindicium. Nifiertimhocà noz bis exigeretur,in quem ufum dixifîet Chriftus : Quifquis negauerit me coram hominibus, negaboenmôC ego coram Pâtre meo,qui eft in ccez lis. In quem ufum armaret nos Paulus armatnraDci:Sitis,inquiens,forz tes per Dominum,percp potentiam roboris eins. Induite totam armatuz ram Dei,ut pofsitis ftare aduerfns aftultns diaboli. C^ioniam non eft noz bisludaaduerfns fangUinem(tantùm)ÔCcarnem, fed aduerfus principaz tus,aduerfus poteftates,aduerfus mnndi dominos, redores tenebrarum feculi huius,aduerfus fpiritnales aftntias in cœleftibus. Putâs ne qnenquS in tantis periculis, in tam difficili luda, conftare poftè, nifi diuino benefiz cioiudicauerit, earn quam feqnitnrdodrinam, certifsimam efleueritaz temç'StephanusadSynodumPontificum addudus tanta conftantia proz fîtetur

fïtctur Chriftuin aducrfus totius Synodf fèntentiam, ut non folûrn inue/ hatur in eosgrauifsim€,uerumetiam malueritlapidibus obrui,quàm ira pietati eorum aflèntirû

Quid martyres, tam aduerfus Ethnicos j quàm aduerfus Arn'anos? Num exiftimas eos tam crudelia,tam immania ab aduerfarqs Sgt;C perfècu toribus paflbsjabfquepn'uatoin fuaipforum caufaiudicio 7 Non l'gnoro etiamimptosmallealiquottesmortem fubire,quàm fuam impietatcrrt reuocare. Et GircumcelIioneSjfuriofum genus hominum, prafcipitâ/ runtfedefaxis ut amiflà uita,inuenirentearn. Sic enim didum Chriftt impie intcrpretabantur» Sed caufa,inquit Auguftinus,nonpœnafacit martyrem Chrifti.Et quod pfeudomartyr perfert mentis furore,hocper/ fertuerus Chrifti martyr iudicio.Quare tantum abeft,ut fit abfurdum,in fua propria religionis caufa elle iüdicem, ut nifi priuatum adhibueris iu'' dîciuni, non queas in ueris certaminibus conftare, ÔC uidloriam reporta/ re, Priuatumautemiudiciumuoco,nonquodquis exhumàna prüden/ tia,aut pertinacia, fed quod e facra fcriptura per Spiritum fandum häufe/ rit. Nam, quodSotus uociferatur, fenon Scripturam fibi,fed priuata no/ fera indicia, publico ecclefiæ iudicio fubrjcere, fæpè relpondirnus, aliam elîè ecclefiam Papifticam, aliam ueram ÔC Chriftianam» Et ilia quidem eft Cainica amp;nbsp;Pharifaica, quæ accipit fua iudicia e traditionibus, amp;nbsp;perfe/ quitur pios omni generecrüdelitatis, Hæc autem eftPropheticaßC Apo/ ftolicajquæ accipit fua iudicia è (àcra ipfa fcriptura,amp; perfert à Cainica per fecutiones, Quare, amp;fi priuatus quifque pius priuatum habet in caufa religionisiudicium,tamen quia'hoceft iudiciumSpiritus fandîi,(Qiii enim non habet fpiritum Ghrifii, non eft eius) ÔC eft e facra fcriptura, do/ dore fpiritu fanc^o acceptum,non eft priuatum carnis, fed publicum ue ræ Ecclefiæ iudicium,

Quod autem Sotus dubitat, in diuerfitate multiplicitate lenfuum fcripturæ,quem autor fignificare uoluerit, hoc pertinet non ad ueram ec/ clcliam, cui fententia feripturæ in his, quæ ad æternam noftram falutem cognitu necefiària funt,apertifsima Se certifsima eft, quemadmodum fæpè eft oftenfum, fed pertinet ad Cainicam feu Papifticam ecclefiam, cuius fenfum deus huius feculi ita excæcauit, ut etiam in mendie palpet, ficut foletcæcusin tenebris palpare, Nec mirüeft, quod hæc eccleîîa nul/ lum cert5fenfumfcripturæhabeat,cùmdoceatfuosipfaauditores,qudd nullus eorum debeat certo confîderejfecftcin gratiaDei,SC haberepccca torum remifsionem propter Chriftum.Poftquàm igitur erratin fummo piædodrinæ ftatu , ad quemuniuerlà fcripturafpeclat,non eft mirum quodnihilcertiin fcriptura conftituere pofsit,fcdaccommodcteamad quamuis temporum occafionem, donee tandem cum fuo patriarcha di/ cat.'Maior eftiniquitasmea,quàmutueniam merear,

Sed quid illud, quod alias Sotus de diuerfis feripturæ fenfibus diipu/ ' tans:Malumus(inquit)errare uniti ecclefiæ,Seillam no déférentes, quàm Vobifeum, qui ab ilia difeefsiftis,uerum teuere. Et iterumîNos(in/ quit) non à uobis Vuirtenbergenfibus autLutheranis fenfum feriptu/ ræ acapiemuSjSed à legitimis amp;nbsp;maioribus Patribusf Qtïid ergo ad hæc refpondcbimusC’ Nos miferos, quibus nullus apud hos homincs lo/ eus relidus eft, etiamfi ueritatem teneamus. Et heu, quanta erit noftra/ rumEcclefiarum ac fcholarum folittido, quod tam præclari uiri,tantis infigniti uirtutibus j tanta præditi pietate, non accepturi fint à nobis feri/

fum fcripturæ Scd fortafsis nondumde Salute noftraomninôconclaigt; matum eft,ctiamli Sotus amp;nbsp;colluuies ei'us nos abqciant, Vodferatur nos difcefsiflcabEccIefiä, Fateniur. NonauterhabEccIefiaCIinftijfed An/ tichn'fh. Si ergo maluen tcum fua Anuchhfti Ecclefia errate, quam cum noftraChriftiEccIdiaucrumtenere, nos quifumus,ut pofsimuseum redla ad inferos ad diabolum ac angelos eïus properantem retmereC' Scdamp;^ïnuddid't, fe amp;fuosnollea nobis VuirtenbergenfibusSt^Luthe/ ram's fenfum fcn'pturæ accipere.flt;c?ioiyflvt/ avra/Wj/aijfccundum Euri/ pldem. Nam, lit tuhocfcias, necuidfsim nos cupi'mus fcn'pturæfen/ fum à uobis Papifti s acc)pere,Sed (utredîè qui'dem loquen's,praue autem intelhgis,)a legitimis amp;mai'onbus Patnbusi Qui uero ahj funthi,quam ProphetæSCApoftoIi',qui'amp; fcripturam ïpfam, QC uerum ejusfcnfuni in eadcm fcriptura nobis exhibueruntf Num babes tu mcliores ÔC prælfantiores, ÔC magis IegitimosEccIe{iæPatres,quàmProphctas6C Apoftolos f An non ex his de omniblts ahjs iudicandum, 8C ad hos om/ nibiis aiijs refpiciendum C” Qiiare habes, Sote,nos hac in parte

quod fcn'pturæ fenfus fit à Jegitimis 8C Maioribus Patribus accipiendus, Sed ilfud controuertitur,qui Patres uerè lint legitimi, amp;nbsp;Maiores,quiq; a/ Jijsfintpræferendi, NoneftalitcmdubiumCniGapudfraterculos)omni/ blisetiam Angelis,ncdüm Pontificibus ,ÔC Scrinijseorum pe(5ioralibus præferendoseireProphetasamp; Apoftolos, Agnofcamusigiturhos uerè legitimos ecclefiæPatrès,Slt; quia tradiderunt nobis fcriptis fuis cceleftem de Ueta ÔCæternanoftrà falute fententiam perfpicuè,qucmâdmodum fg' pè ac multùm demonftratum eft, nunquam committamus, ut hæc fcri/ ptatraditionibus non fcriptis, hoc eft, partim incertis, partim confiÆs fubqcia ntur, fed ut omnia reliqua fine fcriptajfiue noh fcripta, hue dida, fiuc pidajiuc ctiam fculpta,ex his iudicentur,

Cæterùm, utgigantesilli, Pontificiæ fandlitatis dcfenfores, palam te/ {lificcntur,qu31is fit tim or Dei ante oculos eorum,rident noftram prouo cationcm ,quódinhacdedo(ftrinarcligioniscontrouerGa, nonuelimus ftaic fententiæalicuius unius aut plun'um Epifcoporum,aut Vniuerfalis Concili), fed tantum fèntcntiæChriftiuniuerfalisIudicis, Et,utreligio/ nem animi fui ergà hoc indicium magis déclarent,addünt hanc efte uGta/ tarn confuetudinèm,hoceïfefolenneefFugiumtam prædonum ,6lt;;furû, quam latronum amp;nbsp;homicidarum, ut prouocent ad extremum indicium Chrifti.Quid igitur amplius nobis de liorum hominum impietate dubi/ tandum eftf Annonhocipfum eftcum feruomalo in corde dicerc: Cun/ (ftatnr Dominus mens ucnircf Qiiin quod eodcm in loco fcquitur, manifeftè implent.Cccpen.int enim conferuos fuos percutere, ac ubicun/ quedatur cis pctelfas, multo crudelius in nos, quam in Fures amp;nbsp;latrones giaflari, ac putant fe in trucidandis nobis gratifsimum Deo cnitum præ/ ftarc, Intercahellnantur ipfi cum ebrijs,amp;ducunt in bonis dies fuos, ac dicunf:Percufsimus fedus cum morte, SCcum inferno Fecfmus padum. •Fagellum inundans cum tranGerit,non uenietfuper rtos, quiapofuimus niendacium fpem noftram,fiCmcndacio protetfti fumiis,

Scd quid fExiftimas, Sote, nos ad puerile amp;nbsp;iocniare tribunal prouo/ care aducrfns neftram tyrannidem crudelitatcm,cüm prouocamus ad fententiam uninerfalisIndicis,Chriftif An ncfcis,quoddi(ftücft:Veniet Dominus ferui illius mali, in die quo non expetftat, amp;nbsp;bora, qua ignorât, fiediflècabit euiti,partemcp ponet cum HYP0GRITÏS. Illicerit ploratus.

' ploratits ÔC ftndor dentiumfEt tamcn,cüni prouocamus ad tribunal Chn'fti, non reqdmus fua «eræeccleliæiudicia ïeu Concilia, fed tantûm ueftra,Sote, Concilia,iniqua, impia, cum Chrifto ac uerbo eins, quod Propheticisamp;f Apoftol)cisfcriptiscontinctur,pugnantia,

Vide enim mihi ueftrorum Conciliorum æquitatem fcilicetamp;^pieta/ tcm, Primùm enimpoftulatis amp;nbsp;cxigitis,ut prfufquàmin Concilium conueneritiSiSCaliquid dccrcueritis, Reges Principes obligent fefe ue/ ftra dccretajiiondum nec uifa, ncc audita, nec cognita, fanc^è amp;nbsp;Hrmiter, tanquàmimmota Ipiritus fandioracula,feruaturos. Nam hocueftros Pontifices,fupcrioribusannispoftulafle,notiuseft,quâm quodneçari polsit. Annonha:cfciliceteftæquaamp; honefta poftulatioç' Hocucrecft exigere,ut fidudam coHocemus in PontiÜcibus^ ponamusPontifi/ dam coronam brachium noftrum. Deinde non admittitis in coetum,ôiî fentcntiam ueftram dcfinitiuam,nifi eos,qui funt ueftri ordinis, ôC uobis itaiurati,utcontra,nehifcere quidera audcant, Hoceftamp;lpiritumextinz guere, tyrannidem exercere, SC omnés alios homines præ fe extremo contemptu faftidire»

Præccrea, cùm faciamus uos reos de fumma impïctate, Idolomania 86 Magia,fumitistarnenuobisipfîAccufatorum,ôdludicumpartes» Hæd illa æquitaseft, qua ueftra Concilia fufcipitis celebranda»

Adhæc, non efi ucfiri infiituti, utfcratis fententiam iuxta fcriptaPro/ pheticaSC Apoftolica, fediuxtaueftrastraditiones, amp;nbsp;Scrinium ueftri Pontificis. Si hoc ncgaucris, Sote, conuincette Concilium Conftantien/ fe,in quo cùm deccrncretur de tollendo calice è Coéna Dominica,difertis uerbis dicitur,quôd licet C H RIS T V S poft CccnS inftitueritjSd fuis dt fcipulis adminiftraucritfubutraq; fpedepanis86uinihoc uenerabileSa? cramentû,TAMEN HOC NON OBSTANTE,amp;c»Etmoxî LîcetinprimitiuaEcclefia huiufniodi facramentum recipercturà fid'eliz bus fub utracp fpedc,amp;.'c»

Hîc fatetnr CondliumjquodSdChriftusinCœnafua utramquefpez ciemSacramcntî (utuosloquifoletis) inftitucrit, Sudifcipulisfub utra/ qucfpecie adminiftraucrit, 86 fiddes in primitiua Ecclcfiafubutraque fpccie fumpferint,ôd tanicntanta eft Concihj impudentia, ut audcat conz trainftitutionemChrifti,Slt;ufumprimîtiuæecclcfiæ aliudè fua confiiez tudincftatuere, 86 huiusftatutiobfcruationem horribili poena cxigcre* SedquidpluribusopusC” VociferaturSotusipfe,quodTraditionesfine certilsimumfidei argumentum, Qi.iarehocipfoteftifiçatur,iuosPraelaz tos fentcntiam in Condlio diccreextraditionibus magis, quàm è fcriptti ra facra,

Poftremd exïftimatis, qtiod ctiamfi ncc fidem neccharitatem habuez ritis, ac dubitaueritis, num fitis in gratia Dei, num certd uobis remit? tantur pcccata,(hoccft)etiamfi fueritisfeortatores, adulteri,pæderaftafi SimoniaciÔô homicidæ,tarnen non pofsitis in ueftro Concilio errarc,feti ueftradécréta fint tanquàm cœlcftia oracula ab omnibus popuîis tanta obedientiaferuanda,uc etiamfiducanteos ad æternam gehennam,ne? mo tarnen audeat ea reprehcndere,amp; dicere : quid dccreuiftis C”Hæc funt illa Sote Condîia,quæ arguimus, reîjdmus, damnamus, 86 deteftamur. Nam altera illa ueræ ecclefiæ Concilia, iii quibus honefti, prj amp;nbsp;uodli uirf tam ex politico, cp ecclefiaftico ordine conueniunt,tantum abeft,ut abrf? ciam us,ut autoritatem cor«m,amp;fi non fummam,propterea,quôd 86 ipfi

Hi énim non exigünt, at priufqliàm aliquid pronunciaüerint, homi/ nes obligent fefe ad obédientiam j fed cupiunt, iuxta uocationem, audi/ ri 5 ut il quid redi decreuerint, agnofcatur, fi erraiierint, reijciatur. Nez mo rtoftrûm (inquit Cyprianus)Epifcopumie eflè Epiicoporum conz ftituit,aut tyrannico tcrrore ad obfequendi necefsitatem collegasfuos adegit.

Deinde,qui fie conueniunt,non eo confilio conueniunt, utferant iènz tentiam iuxta hümanas traditiones, fed iuxta feripta Prophctica amp;nbsp;Apoz ftolicà,

Nec conueniunt ,üt noua dogmata condant, fed ut uetera contra noz üa, teftirhortijs icriptorum Propheticorum Apoftolicorum tueantur amp;illuftrent. Et qüanquàm foleantaliqiloties etiam Patrum teftimonijs uti, tamén eatenus tantum ifs utuntur, qüatenus fitam ipfi fententiam ê feriptis Propheticis Sgt;C Apoftolicis probant.Negari autê non poteft, quin in uera quoep eccléfia immifeeant fefè bypocritg cœtui üerè piorum,quê/ admodum fupra didum eft»

Hypocritæigiturin coetu piorum,autegregie difsimùlant fuamimz pietatem,aut accepta occafioneprofitenturimpietatem publice, SCperfe/ quuntur eos,qui fefe fentcntiacipforum opponunt. Qui aütem uerè funt pn,ut dicunt fumma diligentia fententiam fuam è feriptis Propheticis ÔC Apoftolicis, ita, cüm feiant fc quoep falli pofte, permittuntde ca reliquis liberum iüdicium, fed ea conditione, utiiixta Prophetica 5e Apoftolica feripta iudicetur,Ôd ficubi temerè ipfis contradicitur, tune aut habent fua légitima remedia, quibuspétulantescoêrceant, autfi hæcdefuerint,fez runtperiècutionem obedientcr,donec Dominus ipfos liberauerit. Si uez ro pie 5Cre(ftè ipfis contradicitür,agnofcunterrorem,SCemendant, Hoc enim folum fpeeftant, hoc tantum uolunt,incolumem efle autoritateni facræ fcripturç,obtinere üeritatcm,amp; prom ouere gloriam nominis Défi Sed de Concihjs halt;ftenus,quorum quæ probanda, quæue ittiprobanda fint, in praefentia iàtis expofuifle uidemur»

Vod Apoftolus Paulus, tampie,quâm erudite de Lege dû xit,eambonameftè,fiquisealegitimèutatur,idem dePaz tribus Ecclefiafticis ientiendum eft, eos turn demüm Ecclez fiæ utiles efle,cum ipfis Tra-TfiKûs)(9wtxxA«lt;n«siKwjutimur,

Autohtas enim eorum debet eflè in ecclefia filij Dei magna,fed non fum ma.Et afferuntccclefiæutilitatem miiltam,fcdnort omnem,

Dicamus igitur nunc de Patribusfeu fcriptoribüs Ecclefiafticis, Ac primùm de Autoritate, deinde etiam de ufu eorum, ut non altius effez rantur, quàmpar fit,nec contemptiusabijciantur,quarn nonnullisuiz detur, Ac dé autoritate quidem eorum, facile inter me ÔC Sotum conuez niret, fi non fóleretaliud uerbis profiteri, aliüd corde celare, Dicit enim in fua COnfùfione: Scripta Patrum nülla rationeæqnandaeflèCanoniz cis libris, Etin Scorqs:Patrum,inquit, autoritas feripturis non eft præfez renda.

renda,Etcûm Papi'ftæ non ignorent, quod magna pars Patrum, præfcr/ timuettiftiorum, pagnentcum ipforum impietatibiîs,neipn quidem inuItumfiduciæinPatrum fcriptis collocant, Sotus quoquein opinata (ua Defenfione, non ad «num tantum öó alterum, ( mdet cnim nonnuî/ losuanitatiâ^ldolomaniæ fuæ manifcfteobfirtere)l'ed ad omnesfimu! confugit, Cùm Patres appelîamnSjinquienSjÔC ad cos eonfugimus, non unum aut alterum, fiue quofdam exeis, fed om nes communiter, cq/ mmconfenfum,àtqueconfefsionemnosappelIare.Non agnofo'tfingu/ “ Jos,fed uni'uerfos, ut 11 quando ex uno âf altero obtjciatur,quod rum fcn/ tentiaipliuspugnat,patcateireceptLisadalios, FirmumigiturStratum nobis lit, fcripta Patrum, eorum uideli'cet, qui poft confirmatum fa? cræ fcripturæ Canonem fcripferunt, non efle fcriptls Propheticis amp;C Apo.-ftolicis , nee aequanda, nee præferenda,ÔCquodAuguft!nusdefcriptis Cypriani dixit, hoe idem de omniumueterum fcriptis eftefentiendum, ut autoritäre eorum nonteneamur ,nec utCanonica h abeam us, fed ex Canonicis conlideremus, Sgt;C quod in eis diuinarum fcripturarum autori/ tati congruit,cum laudeeorum accipiamustquodautem nortcongruitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

cum pace eorum rcfpuamus.Scd quicquld Papiftæ fentiant de fcriptis Pa trumjeacertènonfuntampliusPapiftarumjfed noftra.Sicutenim Papiz ftaïfubijciunt facram fcriptura fuistraditionibusjamp;fcriniopedoris Pon?» tificq,acexccrpuntex ea, quodPontificiam fuam maieftatem cöfirmaré uidcfur,rcliqua autfaftidio contcmnunt,autfalfainterprctationedepra/ uan t.Itac^ cum lacra fcriptura non fit a pud eos inuiola ta, perinde eft, ac ft nulls amplius haberentiita fubljciunt etiam fcripta Patrü fententtjs fuoî^î Pontificum,ut quod hi approbantjfitapprobatumjquod reprobant,fit re . probatu, Itaq? fit, ut patrum fcripta fint apud eos perinde acfi nulla effent*

Audiuidcfacctohomine,cüminter conuidlores mentiofacia effet ordinum Monafticorum, alius quidem preeferretordinemBernbar/ dinori!m,aliusBenedilt;ftinorum3aliusCanon!Corum,aÏiusCarthufiano/ • rum, alius Francifcanorum, alius Dominicaftrorum, alius alium ordi/ nem ,ibitumillenullum peculiaritercommcndabat,ièdfiomninó(i'n/ quiOfubcundummthiefi'etiugummonafticum,mallcm exfingulisno/ uum quoddamMonafticiordinisgenus colligereamp;fedarfquamununi aliquem exucteribusillis fufeipere. Et quid nam,rogantlbus amiciSjex fingulis ordinibus,adinftituendum unum aliquSfeligereuelIetiZ’rcfpon/ dit.’ExordinequidemBernhardinOrum,magnoscabalIos,quibus Abba teseorum utcrcntur:cxordincBencd;clinorû magnosSC bonos pilces* quibüs 1111 uefcercnturiex ordine Canonicorum, pi ngues præbendas, SC frequentes concubinarummutationesiexordine Carthufianorum,tran/ quiIlitatcm,qUaillifrucrentur:exordineFrancifcanorumdeambulatio/ nes,quód hi foleant aliquotiés deambulandi gratia excurrére,ufque ad fez pulchrum domïnicum in urbem Hierufalem : ex ordine Dominicaftro/ rum,proces,quód hi dicantur multd pauciores al ijs preces récitare.Breui/ ter, longa fuit fibula, donccê fingulisunümtantùm monaftici ordinis corpus,quodfibicongruum uidebaturformaret. Idem prorfuscftinfti/ tutum Papiftarum, Non fequuntur unum tantum, 5C certuni genus reliz gionis, fedcolledicium èfingulis. Non funtrcligione tantum Ethiiicaj non tantùmludaica,nontantûm Chriftiana.Non agnofcunt folâfacram fcripturam pró certifsimofidei fundamento.Non fequuntur tantum ferf pta PatrunijSed colligunt partim è fcriptura facra, partim è fcriptis Patrügt;

partim exludaeis,partim exEthnia's,quæ indentur,doneccrccntPapam amp;Miflam,adeoquc nouum religionis corpus, quale nobis omnibus ad/ hue hodiecpoboculospofitumeft, Etquemadmodum Mahumcciftæe üeteri amp;nbsp;nouo Tcftamento, ÔC exEthnicifmo, ludaifmo atque Chnliia/ in'fmo compofucrunt fuum Alcoranum, l'ta Papiftæ contulerunt è làcra fcn'ptura, feriptis Patrum, quod fibi commodum uidebatur, in fuum ’l'us Canonicum,quo nouum genus religionis conftitueretur * Quare ficut facra fcn'ptura ueteris SC noui T eftamen ti non pcrtinet amplius, in/ üituto iam Alcorano ad Mahumetiftas, ita nec feripta PropheticaöiJ A/ poftolica, aePatrum, pertinent amplius, inftituto iam corpore Iuris, ut uocant,Canonici,adPapiftas,Noftra, (hoceft)ueræecclefiæ,eftbæcpof/ fefsio» Poftquamigiturdiximusde autoritäre feriptorum EccIeGaftico^ rum, quantum quidem in praffentia fatis uidetur, dicamus nunc aliquid etiamdeueroufueorUm» ÄcSotus commémorât duplicem tantum eoz rum(quodegofciam)ufum, Obferuandum (inquiens) nosteftimonijs üeterum Patrum proprie uti ad probandam traditionem, conienfum ecclefiaé, Traditionem autem uocat, ut mox interpretatur, non earn, qua accepimUs â Maiohbus feripta Prophetica Apoftolica, fed qua ipfi accepertmtâ Patribus, nefeio quos ritus, quas cærimonias, aut quæ dogmata,quae affirmant ab Apoftolis quidem prædicataSC commendaz ta,non autem litcris mandata. Etconfenfunl ecclefia^ intelligit confenz fumRomanæ fuæ ac Pontificiæecclefiæ. Vides, quod feripta patrum fintillisduntaxattantifperaccepta, dum ex ipfis Traditioncs fuas colliz gant, ex quibusnouum genus religionisconftituatur, Rc’iquafunteis o-xvÜKÄa. Nos autem,ÖCfi non fumus iuratiin uerba Patrum,nec tribuiz Inus eis fummam in ecclefia autoritärem,tarnen beneficia,quæ Deus per feripta eorum nobis confert,grati agnofeimus. Primum enim, non funt nobis in huneüfum propofiti,ut abducantnosa fcriptisPrcpheticisöd ApoftoliciSjfed potius, ut nobis cä in manus tradant, ÔCâPontifieqs iffis traditionibtis äbducant. Extantiam ihde âtempore vulgatiper Apoftoz losEuangcIrj in orbem terrarum,Ecclefiafticifcriptores,de ætate,in æta tem,qui tcffificantur feripta Prophetica6^ Apoftolica non efle ab homiz nibus confilt;fta,fcd ab Apoftolis ipfis Ö^Euangeliftis, ac ab qs,qui fuerunt earum rerum,quæhis literis mandatæ funt,accepta,deinceps â pofteris ad poftcros propagata. Itacp ne quis exiftimet, hæcferipta hert ÔC nudius tertius nataeffe, numeramus à noftris temporibus ,pcr finguz los ætatum gradus, ufep ad tempora Apoftolica, monumenta literarum, quibus ca.fcriptanobisitacommendantur,utfiquis,uel Angelus,uel Az poftolus,aliud prædicaret,anathema eftet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Primus igitur ecclefiafticorum feriptorum ufus cft,quódfuo fuff ra gio ôdteftimoniotradantnobis in manus feripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, tanquam certifsima, facrofandla amp;nbsp;inuiolata oracula ipiritus iancti, ut hacinparteilludPfalmiufUrparequeamus: Quanta mandauit patribus noftris, nota facerceafilijs fuis, ut cognoftatgencratio altera; Filq, qui nafeentur, amp;nbsp;exurgent, narrabuntfilqsfuis, Vt ponant in D E O Spem fuam, SCnon obliuilcantur operumDeijSCmandataeiusexquiz rant.

Deinde eft 5Cilia e fcriptisPatrum utilitas,quôd non folum feripta ipfa Prophetica amp;nbsp;Apoftolica fuo teftimonio nobis comendauerint j Ucrumz etiam multa corum fuis commentary's illuftrauerint.

DE ECCLESIASTÎCIS SCRIPTOR.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;lt;1

'• ■ Sed li?c opus eftiudicio. Augufttnus cenfet fcripfuras Ipfàs Câlioni/ caspnuslegcndasjquàmah'orumcommentanosinfpidas, Ent,niqm'/ cns, diuinarum fcnpturarumfolcinfsimusindagator, qui PRIMO chrilii.h.ii T O T A S Icgent,notäscß habucritjôCfi nondum intelledu, iam tarnen cap.^i, letÂionc, diïntaxat eas, quæ appellantur Canonicæ, Nam cæteras fecu/ r/us leget,fideuentatis inftrucius,ne præoccupentimbecillem animum, phanfaimati ôC pcriculofis mendacijs atque pbantafmatibus eludentes præiudicent a/ bm^hoc eft) liquid contra fanam intelligentiam. Hadlenus Auguftinus. Commenz Traduioni^ tarij igitur Ecclefiafticorum Scriptorum, tune ledu utiles fünt, cùm aniz biuzy musnofterfuerit prius fanadocîlrina è feriptis Propheticis ÔC Apoftoliz cis cruditus Sii. munitus» Etfi enim folent nobis exemplum, ôâ qualî uiaminterpretandæCanonicæforipturæcommonftrare, cùm obfcuriOz ralocàexpîicantper manifeftiora,id quod Auguftinus ipfe faciendum docet,Vbiapertius,inquiens,ponuntur,ibi difeendum eft,quomodo in locisintelligantur obfcurisrtamenalt) interprétés funtabjs eruditiores 8C finceriores, ac fieri fokt, ut nonnunquàm fuas magis çogitationes affez rant, quam ueram feripturæ fententiam aflequantur, praîkrtim fi quanz do non inprincipalem ftatum feripturæ, fed uel inhumanas fuasipfoz rum rationes,uel in aliorum opiniones,mentem defleclant.Quanquàm Igitur magna fit bac in parte ecclefiafticorum feriptorum utilitas, tarnen in tjs legendis opus eft ledoris iudicio, eóqj non ex feipfo, fed è facra feriz ptura petite. Amâbo autem te,amicifsimemiLc(ftor3Confideramihi hoc loco memorabilem Sotiinduftriam.

Recitaturus enim nobis exemplum utilitatis ueterôm feriptorum âî i*ntcrpretationum,producitin medium, tanquàm preciofifsimam gemz mam,expofitionem Hicronymi,inloëlemamp;Ionam ProphetaSjUbi Hie ronymus in ilia Prophetarum loca: Quisfcit,ficonuertaturamp; ignofcac Deus,fie fcribit:Ego,inquiens,hortor,quod meum eft, ad pœnitentiam, amp;nbsp;Deum ineffabiliter noui elfe clemcntcm jdicente Dauid; Miferere mcifccundum magnam mifericordiamtuam,amp;fccundum multitudiz nem miferationum tuarû dele iniquitatem meam :kd quia profundum diuitiarumamp;fapientiæ ÔCfcientiæDei noflènonpoftumus,fententiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

tcmpero,amp; opto potius,quâm præfumo dicens ; quis feit, fi conuertatur amp;nbsp;uiuat.Et iterum:Ideo ambigaum ponitur, amp;nbsp;incertum, ut dum h omiz nés dubij funt de falute,fortius agant pœniterttiam,ôi^ magis ad mifericor diam prouocentDcum,

HæcHieronymixa/zAAj« oftentatnuncSotus,Sicùtucrbi(inquicns) “ gratia, cùm Hieronymus interpretatur locum lóêlis Prophetæ: Quis feit fi conuertatur, fiCignoftat Deus, de dubio rcmifsionis peccatorum, “ fidem Lutheri,quod remifla fint peccata,oftcndit nouellam eftè. Hadez *• nusSotus. Quidigiturdicemus?' Nullum ferè aliuddidumHieronyz mi in commentarfis fuis extat, quod magis eflet difsimulandum, aut quod indigeret clementiôri interpretatione, quàm illud ipfum, quod recitauimus, SC tarnen Sotus tanto eft mentis furore,ac caîcitate, ut comz mendet illudnobis fuperaurum ,Ô6 topazion. Quidf dubitandum ne eft nôbis de remifsione peccatorum, quam habemus certam in Chriz ftô C Quid i Crederc ne peccata nûbis elle remiftà, eft nouclla fides Luz theric’’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.u)

' Qiiod,obfecro,SymbolonfideihadenusdidicitAfotusfQiiidC’Non «redit ipfe,quod uniuerfa ecclefia in Symbolo récitât,Peccatorum remiQ HH

fioncmC An cum muîier peccatrix apud Lucam audit ,Rcmittnnttir tilji pcccatajSC crcditjiiouellam habet fidemjSC non potius eam,quam habue 1 unf Patharchæ ÔC Prophctaîjquam prædicauerunt Apoftoli,amp; quam te/ net urn'uer Gl itéra ecclefia Chrifti Sic enim Petrus ait : Huic (Chn'fto)o/ i mnesProphetæteftîmonium feruntjquôdremifsionem peccatorum ne/ cipi'at per nomen eius,quîfquis credideriti'neiim, Benè igitur habet, Si credere peccatorum rcmifsionem, eft fides Luther/, quemadmodum Sotus l'pfe tcftificatur,ôd teftimonium ei'us haci’n parte uerum eft,certè fe/ quiîur,omnes Patriarchas, Prophetas, Apoftolos, adeoep uniuerfam uc/ ram Cathoheam ecclefiam efle Lutheranam. Qu/d nunc nob/s Luthera/ n/s fœli'cius C Qiu'd aut2 uobis Papifti's infœhcius,qut'd execrabilius,quid damnatiiisC’ Sed longior eflèm in hi's loci's loëh's amp;nbsp;lonæ, ac in di'dis Hic/ lonymi exph'candis,n/fi anteain fecundaPer/copa expendificm eacop/o fê. In praïfentia ueropn'ufquàm ad recitandas alias ecclefiafticorum feri/ ptorum utîlitates/reperrexero, uifum eftal/um locum ex opinataSoti Dcfennonc reci'tare, de quo nos admonuit illud, quod iam Sotus de no/ uclla fide Luth erï di'xit, ôi. fortafsis non dabitur alias occafio de eo dicên/ di, Eftautem eiufmodi, quôd non fitofcitantcrprætereundum,utma/ nifeftum fiat, qiiæ fit ilia ecclefia, qüam non folùm fugere, uerumetiam deteftari debeamus. Nam quod Sotus ferib/t, nomine totiusecclefigPa/ pifticæ, cüîus patronum fe profitetur, fcribit.

Poftquàm enim oftendi. Bonis noftris operibus ad æternam falutem confidere,effe coram Deo Idolomaniam,ibi turn Sotus, ôdfi uerbis uoci/ feratur,fe 8C fuos folum uerum Deum, amp;nbsp;unum mediatorem Dei amp;nbsp;ho/ minum, Chriftum lefum, ita ore confiteri, amp;nbsp;corde tencre, ut parati fint pro hoc aflerendo mortem fubire, tarnen ficut paulo ante dubitauitde Rcmifsionc peccatorum, quod uerè eft coram Deo dubitare , num CHRIST VS fit mediatorDeiôClrominum,itanuncdocetnos etiam „ equis,armis SCuiribuscorporisconfidere, Sic enim fcribit. Quodfcri/ ». ptura(f nquiens) nos docet, nulla blafphemia eft,creaturas Dei laudare,il/ »» lis utijamp;f uirtute illarum fidere ad ea, ad quæ â D E O faAa funt perficien/ », da. Nulla hîc Idol omania. Si acculas Brenti,rufticum,qudd pluu/ae tent/ »gt; poralijÔ^ calori foils,SC terræ fertilitati fidat, ut fruAum defideratum con/ ,) fequatur, quia ita aDeo ordinatum eft : Militem ,equum fuum,autaf/ „ ma,atitHires,öl'robur corporis,quæagnofcitfeà DEO habere,deosdi/ „ cis cfficere,5C tanquam deos minores adorare, quiacongrelTuruscum „ hoftibus,illisutitur, fidit, utdonisDei, fiCinftrumentisbelli jdicas „ Idolâtras efteme,6C omnesCatholicos,quiaContritionem,Ieiunia,elee/ »gt; mofynas, amp;nbsp;nota horum legitime oblata DEO agnolcimus dona eft« », eiusadfalutem noftram SCuitamaetcrnamconfcquendam nobis dona/ », ta,atqueita ILLIS FIDIMVS fub Deo. HaAenus Afotus,acuer4 ao-wTtf?. Qiiidenim tibi detail doAore Chrlftlanifmiuideturç' Annoigt; audis nouum nobis fide! Symbolon edifeendum proponiC Agricola profeAurus in agrum fuum, 6C leminaturus, non tantum dicat: Credo inDEVMPatremomnipotentemjSCinlESVM CHRISTVM filium fupm unigenitum,6CinSpiritumfanAum,fedetiamaddatiux/ tacatcchifmum Afoti,decimumtertlum artlculum ,0Cdicat: Credoôd confido in pluulam,in calorem foils,amp; fertilitatem terrac,ut fperatum fm Aum confequar, idqt fcilicet probatur ex Paulo, qui dielt : Neqi qui plan/ tat eft allquid, neep quirlgat, fed qui dat Incrementum Deus. Eques aut miles

miles cgrcfliirus tn hellft,non taritùm dicat in Symbolo.’Crcdo in Dcnnl 'Patrcm, Filiiim 0^ Spin'tiim fandiumjueruinctiam, Credo amp;nbsp;eonfido in meum equum ji'n mea ar ma, in mci corporisrobur ÔC unes, ïdep fcilicet, iuxta illud Pfalmi î N on faluatur rex per multaiti uirtutem, gi gas non faluabiturin multitudincuirtutiS fuæ, Fallax eqüUs ad falutcm, in abun/ dantia autem uirtutis fuæ non faluabitur. Etiterum : Non in fortitiidine equi uoliintatem habebit,neque in tibijs ui'ri beneplacitiim cri t ei. Ac riir ftis:Nec in gladiofuopoffcdertintterramjamp;f brachium eorum non falua/ bitcos. Noninarcumeofpcrabojôifgladiusmeusnonfaluabicme. Et itemm î Tu ucnis ad me ctim gladio amp;nbsp;hafta clypeo, ego autem uenio ad tein nomine Domini Zebaoth. Acmoxt'Vtfciat omnis terra, quia cftDominUsDcusin Ifraefamp;inouerituniuerfa ecclefiahæc,quia Nonin gladio,nec in hafta faluat Dominus*

Sed cùm Sotus doceret nouum fidei Symbolum, fortafsis hæc ferv pturac dida no Uenerunt ei in mentem, aut quod magis credere hbet,exi/ ftimauit ca debere traditioni noui catechifmi cedere. Qiiid niC Scriptura cnim exponenda eft per Traditiones. Qiiantis, obfecro,5lt;i quam arden' tibusfuriarutedis hie homo agitaturC'Tune,quiadhUcnefcis, quantum difcrimcnfit interuerba Vtcndiamp;Confidendijaudesin publicum pro/ dire, 6C defenfionem dotftrinæ Catholicac eccicfiac fuftipere C Tu ne, qui doces, Equiti confidendumenè,nonin foIumDeum,uerumctiamin fuum equum,Militi in fua arma, Agricolæ, in terræ fuaî fertilitatem, au/ des nomen amp;nbsp;Chriftianiamp;^TheoIogi profiteriC'O hominem non uno im pietatis inianiæ morbo laborantem, qui cùm tanto tempore in fchola Chriftianorum uerfatus fit,nihil tarnen præter uerba qugdam,SC titulum Chriftiani rcportauit,reliqUa ferè omnia in eo non funt nifi Ethnica, Mâ/ humetica,amp; utunouerbodicam,Papiftica. Anteadocuitdubitandueftc deremifsionepeccatorum ,quam tamen Chriftus Euangelio fuo nobis eertifsimaadnunciauit,adeoq5 fanguinèôCmorte fuaimpctrauit. Nunc autem docct nos fiduciam noftram non in uno tantum folo Deo, ue/ rumetiam in pluuia,inequo,inarmis,amp;inuiribus corporiscollocare, uttandem ad id, quodinftituit, perueniat, amp;nbsp;impictatem fuam abfoluat, bonis uidclicct opcribus noftris coram Deo fidendum efle. Quid igitur;' Abijeiamus ergo ufum equorum, amp;nbsp;nihil boni faciamus c* Non ignoro, quidSycophantaeuociferentur. Sed aliud fentiuntpq,aliud garriuntca/ lumniatores. Deus enim concedit quidem, ut eques utatur fuo equo, SC miles armiSjSC agricola aratro,Sed quemadmodum haudquaquâm créa ui t Sc ordinauitjUel equos,ucl arma,ucl ruftica inftrumenta,uel pluuiam, utquifqüamijs ad confequendum illud beneficium, quod Deus per ea cÔferre folct,confidat,imo tantum abcft,ut hoc pcrmittat,ut potius feue/ 'ritcr,nifi quis in fuo inftituto pudefieri uelit, prohibuerit, ficut pauld ante 'oftendimus : ita prarcepit quidem, ut bona opera faciamus, amp;nbsp;uocatio/ nemuerbi eius fummadiligentiafequamur,fed utintjs operibusjtam ïmperfeÆs, tam uiciofis, tam fordidatis, uel faltem aliquam fiduciam in confpcdu fuo colloccmusjnon folùm nec pr^cepit,nec ordinauit,ue/ rumetiam magna feueritate uetuit, ac vult potius, ut confiteam ur uerita/ tcm,uidelicct,nos tam in bonis, quàm in malis noftris operibus eftèpec/ catoreSjSCneceflc habere diceretSiiniqUitates obfcruauerisDomine,Do mine quis fuftinebitC In folo autem Chriftofilio Dei habere iufticiam perfidem, SedquiadehacrefæpèSCcopioièin hoeferiptodiximus,ac

i^ïS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA CONFESS. VVIRTENBERG.

impieutem Soti rcfutauimur, reuertemur nunc ad ecckfiafticos fcr/ptox res.Nam praeter eas utihtates,quas fupra redtainmus, eü'am aliam exhis fcnptoribus capimus, Defenderunt enim fcnptis fuis multa piadogma/ taaduerfus corruptores corum hæreticos, ut propagarentcaad pofteros fincera» Nonexcogitaruntnoua dogmata,non nouaSacramenta, non nouas confecrationes, fed uetera dogmata amp;nbsp;facramenta defenderunt aduerfus nouorum do^matum ÔC facramentorum commenta. Defen/ deruntautem ina,non e fuis fomnqs aut ficti'cijs traditionibus,fed apcrti's amp;perlpicuis(âcræfcripturafteftimonrjs,ut hac l'npartemeliorem pené operam ecclefiæ nauent,quâm fcn'pta l'pfàjficuti extant,CÔciliorum,quæ plcrunc]^ nuda nobis dogmata proponunt.

Poftremo acccditamp; illud, quod ecclefiaftid Scriptores mandauerinfi li'ten's multas res geftas pn'mitiuæ ecclefiæ, amp;nbsp;tranfmiferint eas ad pofte/ ritatem,exquibiis cognofcerelicct,quisfuent curfus Euangelîjinboc raundo , amp;nbsp;quidquouistempore ecclefiæaccident. Inhis autem adhi/ bendiim eft fingulareiudicium,6C habenduseftaccuratusôCinduftrius deledus.Multa enim confiAa funtà Romanenfibus,£C infcn'pta uetuftift iimis autoribusjUtauton'tatem primatusPont)ficij,amp; fuorum nouorum facrorum teftimonio uetuftatis confirmaient. Multæ iegendæ,ut uo/ cant,Sanlt;ftorùm a Fraterculis,amp; alqs hypocritis excogitatæ funt, ut mo/ nafticum fuum genus uiuendi ftabilirent, amp;nbsp;orbi commendarent. Sen'/ bitAbdi'as quidam Babylonius, ( ficenim autoris nomen fingitur) Mat/ thæum Apoftolum Euangeliftam trecentas ( nifi numerus mihi exci/ dent) uirgines uclafte, amp;nbsp;ad profefsionem monacbifmi confecraflè. In/ finita funt id genus mendacia, quæ hypocritac ad monafticen fuam tuen/ dam confinxerunt. Magna igitur bac in re opus eft circumfpetftione, Sc conferendæ funt rerum geftarum narrationes cumfcn'ptisPropbeti/ cis Sc Apoftolicis, cum ftatueorum temporum, quibus gefta narran/ turïConfidcrandae funt SC aliæ ■arfcfis«cr«ï,neuanitas uen'tatis loco arn'/ piatur. Nam, qüac funt certæ uctcrüm hiftoriæ, in boe funt utileSjUt cjé eis cognofcamus on'ginem Pontificiæ tyrannidi's,monafticæ bypoen'/ fcos, facnficiorum Miftæ Papifticæ, ïnuocationis mortuorum, ac aba/ rum Papifticarum impietatum,quac cum fenptis Propbeticis SC Apofto/ bcispugnant.

QLiare,EccIefiafticiScriptorcs magnam qüidemfuisteftimonqs,in/ terpr.ctationibuSjdogmatum propugnationibus, SC rerum geftarum naf rationibuSjUtibtatem in ecclefiam conferunt, Sed tune, eüm nos ad fon/ tem facræ fcnpturæ ducunt, non eiim nos n'uub's fuis ab ïpfa fontis fcatu/ riginefeducunt.

Cactcrùm, Sotus iatftat quidcm magnam eftè auton'tatem cóncordis fententiacPatrum, quodnecnosnegamusjfedmultó maior cft autori/ tas lâcræ fcnpturæ. Multitudo Patrum errare poteft, Solus Spiritus ün/ tftus, qui fententiam fuam de ijs rebus j quac funt nobis ad acternam falu/ tê co^nitu neceftari^, in fcriptis Propbeticis amp;nbsp;Apoftolicis aperte ÔCper/ fpicueexpofuitjérrarenon poteft.Quare fi concordiaPatrum feuEcclefia fticorumfcriptorucumilla fpiritus fanCii Sententia conuenit,quiseam non fumma ueneratione exciperet quis earn non exofcularetur f Si aO/ temcumeanon conuenit,refpondemusiierbis Petn': An iuftumlïtin confjjcdu DeijPatres potius audirequiim Deum,iudicate, Idem dicen/ dum eft de didis Salomonis SC aliorü,qui iubent nos interrogate Patres^

BE -ECCLESIASTÎCIS SCRIPTOR, amp;coliortantur,netranfgrediamur termniöSjquospofuerütPatrcs.Nani quod Sotus rcccnfet enam dida Auguftini deautontate Patrum jSC ueté/ rum fcnptorumjmetuit,credo,nenobisarmajad oppugnandarn uanam ïpfiüs dePatrum autoritatefententiam, defint,

Qiiod autem ad interrogandos SCaudiendos Patres attinet,Siqüiderïl Icrmo eft de uetuftifsi'mis ilhs Patnbus, Propbens Uidelicet amp;nbsp;Apoftohs, quorumfcripta pubh'cè conb'rmataextant, qtn's noftrûm negat eosau/ dfcndosf Annon quoquomodopoflurnus,urgemus5C jnftamus,ut hos audiamus 8i fequamur cquot; Si autem fermo eft de Patribus bis pofterio/ ribus,fatemur, quód amp;nbsp;bi fintaudiendi, fèd illa conditione, fi bi iftos no/ ftros maioresPatres,Propbetas ÓC Apoftolos,acin eis ipiritum iändum, adeoquefiliumipfumDei, quem maxime omnium audicndum ecele/ ftis Pater commendauit,audierint. Quód fiueró hos,fiueconcordiliüe difcordifua fententia,non audierint,iterum refpondemus,quod ante, Num iuftum fit in conipedu Dei Patres potius audirc, quam Deum,iu/ dicate.

Sed quis intcrea eritludcx, qui illam inter nos litem dirimat, utrum «e Patres iequantur ucram fentcntiam ipiritus fandi, in fcriptis Propbc/ ticis Apoftobds traditam f Hic j Sotus nonagnofcitnos Vuirtenber/ gcnfes ScLutheranos(ficenim ipfc Ioquitur)iudices. Et nos uicifsim, ut repctamus,non agnofcimus Fratereulos ScPapiftas Indices, Reliquqm igitur eftjUt banc caufam, réclamante licet omnium Fratercùlorum col/ ïuuie,Domino Deo noftro, foli uero SCiufto omnium ludici committa/ mus, qui proculdubió uera* fuacEccIefiae non deerit, fed dabit’txÄaff’if^ut in medio inimicorum fuorum conferuetttr, SCaduerfus omnes portas inferorum inuiolata perduret.

T SI Sotus inboc capite,nihil propemodum aduerfus Con fefsioncm PrinCipis affert, quod non fit anteain hoc fcripco perfpicue refutatum, SCâ morum ciuibtate abhorrere uidez iS tur,ut cum fingulaflerquilinia Sotipauld diligentiusper/ KflSdüfijj fcrutanda fufcipias,fœtorem Afoticarum fordiumpio Le/ dori toties olfaciendum obtrudas,tarnen poftquàm iam, diuina clement tia,exiftis lacunis pene adportum pcruencrimus, fufFcret mecum, fpe/ ro,piusLedor,tantilIumtædtj patienter,dum,quod adhucreliquum eftjpercurram, Ac uidetur quidem Sotus aliquoties redà inccdere.Scri/ bitenimexAuguftino. Illa,inquicns,quaefuntcontra fidemuel bonos „ mores,necinftitui,nectoleraridebent. Etiterum:Nihil,inquit,polTunt lt;« inftituere Prarlati autoritatefua,quo expientur peccata, Uel acquiratur «• acternauitaî. Hæcfunthoneftifsimèdida, utSotus uideaturuel tandem « uelleaparteueritatis ftare, Sed redit confeftim ad ingenium, tribuit eafuisPrælatis,quae Apoftob necfibiunquamipfi fumpferunt,nectri/ buendafibicenfuerunt.CofefsioPrincipisdicitimpofitionem manuum rctentam eflecxconfuetudineueteris legis, neceflemandatam ecclcliae, fed libère poffeferuari, Sotus autem fcribit,hæctemerèdici,cûm ipfî ere/ dant, impofitionem manuum aChrifto eficinftitutam, Confefsio Prior

APOLOÖIA CONFESS. WIRTENBERO, cipisfatetür,licCrcEpifcopis,utcumconfcnfu fuac ecclcfiae ordinafioftés dierumfcftorumamp;lcdionumfeuconcionum ad acdificationemamp;er«/ diO'oncm uerac fidci in Chrtftum inftituant. Sotus autem, cüm alias non fere in orchabeat,nifi confenfum ecdefiae,Praclatisfaishacin parte itafagt; uetjUt det ei« liberam poteftatê,etiam abfquc confenfu ccclcfia: f«æ,quid/ UIS ftatuendi:fiCfi honoriSjUt pufo, gratia, addit, quod congruat cum de*/ »gt; (Srina Chrifti Qi. Apoftolorum, Sic enim fcribit in'Scorijs. Neque Chri/ *» ftuSjinquiens.præcepitjUtpafcantouesPrælati cum earum conienfu, fed » pro ARBITRIO fuoconfonèdodrinæ Chriftiâ^Apoftolorum.Nez »» que cum Paulus iubetpraepofitis obedire,addit, in ijs, quae cum confenfu „ ecclefiæinftitueritôCc, EtinGonfufiorie:Credit(inquiensgt;cadem cathoz » 11 ca fides, quodEpifcopis, qui funtfueceflbres Apoftolorum, quicp poft iUos magi ft eno eorUm Ccclefiam gubernarehabent,licet cum prudcA „tideliberatione Si confilio, ctiam fine Ampliori Confenfufuæeccicfia# t, ordinäre ritus Si cxrimoniris, Si ad pia quacdam iandâqj opera amp;nbsp;excrciz »» tia S V B D IT O S fuos obligate SCc. Confefsio Principis dicit: Non liccrcobtrudereEcclefiæ ritus uetcris legis pro diuino facro, quo Deus fingularitcr per fc colatur, Sotus autem dicitî Eos ritus, nunquam, ne quidê tempore ueteris legis habitos elfe eo loco, ut per feDeo placèrent, Confefsio Principis affirmat.'Non liccre uel uctcres ritus legis rcftaurare, uelnouoscomminifci ad adumbrandam ueritatem Euangelio iam paz tefacftam Siilluftratam,Sotus autê contra affirmât,Siue ex Icge,inquicns, ueterijfiue aliunde defumi poteft cærimoiu'a quecuncp,qua ueram fidem adumbramus,amp;fignificamus,utThus,luminaria,ucftesfacre,0i^eiufmo di, Confefsio Principis dicitîMinimèlicereinftituere cærimonias autfaz era,quorum mentis expientur peccata, Siaccipiatur regnum coslefte.Soz tus autem contradicit. Nihil pofiîint, inquiens,Prælati inftituere S V A autoritate,quo expientur pcccata,uel acquiratur æterna uita,fcd BONA opera, quae ex Chrifti inftitutionehoc habent,utleiunia, cleemofynæ, Prælati pi æcipcrc pofiunt,ut expedite uiderint SCc, Hæe ferè funt capita, de quibus in hoc loco inter nos controtiertitur,

(^lod ergo ad impofitionêmanuum attinct, ôdfi fcriptura, quod ego fciam,non dicit manusfacerdotibus in confccrationceoi^impofitasfuif* fe,nec Confefsio Principis hoc affirmât, tarnen maniféftum eft è Numez ris cap.S.quodLeuitæ oblati fint Domino impofitionemanuû.Cùm Lez uitae,inquit fcriptUra,fuerint corâ Domino,ponent filij Iftael manus fuas fupereosamp;ic.acfuitimpofitio mänuum aliâsquocp,6(i præfcrtim in obiaz tionibüsuiÆmariïufitatifsima,neccftdubium,quinôêChriftusin ianan dis ægrotis ScApoftoli in conferendis admirandis donis fpiritus fancfti,ô^ in defignandis miniftris ecclefiæ, ac in obligandis publicis legatis, ca fuo* rintufijnoncftautêuerum.quûd uelChriftusücI Apoftoliinfti'tuerint,âi: mandauerinteam,tanquàm neccflàriam cacrimoniam,pcrpctuô in ordiz I, nandis miniftris ecclefitc utendam.Vocifcratur quidem Sotus,fe CRBlt;* »» DEREjquôd nonulla facramenta,inter quç Si impolitionê manuum nu •’ mcrat,^quoi^ucl nulla uclmodica(fic enim Ioqüif)in fcriptura fitmenz »• tio,ccrta tarnen ecclefiæ traditionc amp;nbsp;autoritäre a Chrifto fint inftituta: in »» prælentia autê non quçritur quid Sotus Si fraterculi eius credant.Ncqj.n, ex eorû fide noftra falus pendet,Scd qUæritur quid fpiritus faniftus in ferfz pris Prophet!cis Si Apoftolicis credendûdoceatjSiicxigat. Non poteft au tem Sotus ex fais feriptis probare, quodimpdfitiomanuSfitâChrifto itx

DE ECCLESlÄSTICiS CÄEfLIM ON IIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0

ihftitutaÄf mandata,ut ea i'n ordinandis ecclcfiai mi'niftns nctefïàno fit tt* tenda. Nam confilt;flæôCemcntitæ tradittones Papiftkæ ccclefiæ niliiî ad nos. Non pugnamus quid cm cotra ufuni ipfum impofin'onis manuum^ Nam amp;fnoftiæecdcfiæfolenteauti, Scd quiafihus hominis, Dominus cftjikut Sabbati, ita SC ünÆonis, Sgt;C impofitionis man uum, ôi uocati ftv mus ad cam libertatem qua Chriftus nos libcrauit, ôi. in qua Paulus ftaz renosiubct, neitcrumiugoferuitutisimplicemur, idcirconon ufum ipfurn, fed mandatiÔC obferuationis cius nceefsitatem deteftamur. Fin/ gamus autem earn ä Chrifto cccicfiæmandata; quid C Num putas,quôd mandaflèt nobis, ut a cd per cm us cam â miniftris Satanæ, amp;nbsp;à feruis An/ tichriftif Certè, qui iubet nos cauere à Pfeudoprophetis, ïubetetiam nosfugereSatanam amp;Ântichriftum. QuarefiucChriftusearninftituez rit, fiue non inftituerit, non habetPapiftica colluuies quod de ea nos aez eufet. Noftrodomino ftamus autcadimus,imô potiusftabilicmür,u£ non cadamus. Deinde Sotus datPraslatis fuis liberum arbitrium inftituz tndi in ecclefia ritus caerimonias,ô(Salia fanda, ut ipfe loqUitur, cxcrci/ ad ea Subditos fuos obligandi, ctiamfi non confentiant, Etfi enim exigere uidetur,uteainftitutaconueniantcum dodrina Chrifti Äf Apoz ftolorum, tarnen quia alias fubqcit dodrinam Ghrifti Apoftolorum, quæferiptisProphetidsamp; Äpoftolicis continetur,expofitionfbus Traz ditionumjamp;Praclatorum fuonim, SCfui docent, Scripturam ad tempua adaptandam , ac aliter ÔC aliter pro temporum diueriitate interpretan? dam, non eft obfeurum, quin fubtjeiendo Prælatos fuos dodrinæ Chriz fti Sc Apoftolorum, adhucrelinquatipfisliberrimam,acplanaeàvTflxglt;r«i 'to^ct poteftatem ftatuendi pro ipforumlibidinequiduis, ÔCecclefiætanz quam coßleftemandatum obtrudendi, Sedut relpondeamus, feiendum eft,dupliccs efle Prælatos» Alq enim funt Prælati Papifticæ ecclefiæ,Ahj ucræ ccclefiæ, Siquidem igitur fer mo eft de Prælatis Papifticæ ccclefiæ, quis ncfcit,quæ,qualia 5C quanta fibi ipfi tribuant^ Non funt Miniftri,fedl Magiftri fuæ ccclefiæ. Vnde 8C Sotus uocatecclefiam eorum, Subditos, SVßDITOS fuos(inquiens)obligare. Nonfuntcreaturæ,fedCreaz tores. Poftîintcnim aliquidex nthilo facere, Poftunt ex putrido ligno confecrationc fua faccre falutare remedium generi humano, foliditaz tem fidei SC redemptionem animarum. Et quid, obfecro, non poflïint facere ex aqua, C quam uocant) benedida quemadmodum fuprà pluriz bus demonftratum eft. Et quid;' Nullus etiam hominum habet poteftaz tem eos iudicandi. Et fi fecumduxerint innumerabilcm populum ad Gehcnnam,nemo tarnen audet eis refiftcrc Si diccrc : Quid iacitisC' Quaz re non eft minim, quod habeant etiam pro fua ipforum libidine poteftaz tern in fua ecclefia ædificandi,dcftruendi, ÔC quadrata rotund is mutandi, rcclamantclicct,non ecclefia tantum,uerumetiam communi ipfo homiz num fenfu.

Prælati autem ueræ Ecclefiæ, non funt ecclelîæ fuæ Magiftri, led Miz niftri.EtagnofGunteccIefiam fuam dominam,cui omnia fua officia defe/ rânqcui feruianqcuiusconfenfu, quæin publico cœtudecenter amp;fecunz dum ordinemfaciendafUnt, conftituant. Acomninoinhoeftudiuminz cumbuntjUt Sedodrinâ Chrifti,amp;exemplum Afgt;oftolorum, in adminiz ftranda ecclefia fedentur. Chriftus ipfe,cum rogar«ur a Gadarenis, utfi* nes ipforum defereret,no uolin't inuitis molcftus cfte.Et Apoftolis fuis xitîintrantes in domum,(àlutate cam,dicentesîPax hüic domui, âf fiquÿ

dem fucrit domus lila dignajUenietpajf üeftrafuper cam, Sfaufemnofi fucn t dignajpax ueftra reuertetur ad uos, Noluit enim Chriftus,ut Apo/ ftoh inuitos pafcerent. Petrus non accefsitad Cornebum, dC alias gentes, nifi uocatusjh oc eft,ad uolehtes amp;nbsp;conféntientes. Nam ubi' rcfiftitur, auz diuntApoftoIi, Si uospcrfecüu fuen'ntinüna ciuitate,fugiteinaliam, Paulus,ablegatus, cum collegis fins, üenit Antiochiam Pifidiac, Si ciini reijcei etur à ludacis, noluit fandum dare cambus, Si inuitis pafcua uerbi Dei obtruderCjfed contiertit fe ad gentes, quacuerbum Dei oburjs ulm's cxcipiebant.De oüibüs,inqüies,loquor,non delupisïHi enim relinquen, di fünt, fed ilke pafcehdæfunt, etiam inuitac: Vocatautem Sotus, paftu/ ram, inftitutionem nouarum caerimoniarum, quam collocatinarbitrio Prælatorum.Audiamus ergo Petrum,unum èpræcipuis Prælatis, Pafei/ te,inquit, qui inter uos eft, gregem, non ut dominantes aduerfus cleros, (hoc eft) ecclefiam, quae eft hæreditas Domini, fed cxcmplariafadi gre/ gisexaninio, Obtrudereautem inuitae eeelefiænouosritus,quidaliud eft,quam aduerfus ecclefiam dominari f Eligcndus erat Apoftolus in lo/ cûîüdaèlfchariotæ.Fit ergo eleAio non oratore tantum Pctro,non iuffra gatoribus tantum Apoftolis,uerumetiam uniuerfa ecclefia,quae in eo loz co cohgrègataeratjconfcntiente Si approbante. Eligendi erantdiaco/ ni facultatum, quas Chriftiani contulerant, Eligunturigiturnon Apoz ftolis tantum, lierumctiam ecclefia eorum confentientibus. Quid pluriz bus opusf Pâulus dicit:Omnia ueftra funt,fiue Paulus,fiue Apollos, fiue Cephas, fiue mundus, fiue uita, fiue mors,fiue praefentia,fiue futura : Oz mnia,inquam,ueftrafunt, Vos autemChrifti,ChriftusautemDei, Et rurfum : Non praedicamus nosipfos, Sed Chriftum Icfum Dominum, Nos autem SERVOS ueftros propter lefum.Etctim haec,non de alijs tantum,fed etiam de prccipuis Apoftolis,qui immediate à Chrifto uocati crant, dicantur, quid fentiendum eflet de qs, qui mediate per Ecclefiam uocari folentCSi Apoftoli ipfi fecCrunt Cas ordinationes,quas fupra comz memorauimus, confcntiénteecclefia , alq nC miniftri obtruderentfua ipforum commenta ecclefiæinuitac, Sidiflentienti Scio ucritatem uer/ bi Dei adnunciandam eftè in ecclefia,etiamfi nonnulli mali offendanz tUr,acrépugnent, Sedinftituere pro fuoarbitrioin ecclefiapublicos riz tus Si ordihatiories,quac per fc funt indifferentes, qualis eft ordinatio diez rum feftorum, Si determinatio certarum horarum ad habendas conz clones, Si eas inuitac ac repugnanti ecclefiæ obtrudere,hoc demum eft tyz rartnicum,amp;deteftandum, Nam quod Sotus affirmât Apoftolosinftiz tuifle ordinationem publicorumfeftorû,luculentum eftmendacium,ô^ infignis impudentia, nifi falfum dixerit hiftoria Soeratis, quod non fuez ritinftitutum Apoftolorum de diebus feftis fancire, led redam uitam SC pietatem docerc. Ad quod, quid refpondeat Sotus, non ignoro, fed id uanius eft.quam quodrefutationedignum fit, Quare, quifunt pq Miniz ftriueræEcclefiæ,non lumuntfibi hanc licentiam,utngantacrefigant leges de rebus per fe indiffercntibus,Scd docentpræceptaDei fumma diligentia, SC fi quid publice ordinandum eft de rebus per fe indifferentiz bus, quod uidcatur faceread ædificationem ecclefiæ, hoc faciendum fulz cipiUnt eorum confenfu SC approbationc, quorum autoriratc ad Ecclefiæ adminiftrationern funt uocati.Hocenim uerceft feruire ecclefiæ propter Chriftum,

DE ECCLESIASTICIS CAERIMOîîtiS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿM

tiüs icgiSjliabi'tas fuiffe pro co cultu^qui' per fcDeo placcretjSî'qüïdem Io/ qinturdefcntentïaipfalegis, noneft obfcurum ,quód Spmtus lanc^us noninftituchtritus Leinticos ÔC cærimoniales,ut effent per fe cffltus Dei, fed ut uerum Dei cuItuiH adunibrarent, ae præcipuè inltituit facrificia, quæadea pertinent5uteffent concionesde pafsione Domini noftrilefu Ghrifti,acdoccrentfîdeminChriftuin,quæeftfummusDeicuItits. Si autem Sotus loquitur de hominum, ac pracfertim hypocritarum fcntenz tia,manifeftûcft mendacium, quod tales ritus nunquàm habiti fint tem/ pore ueteris legis eo loco,ut per feDco placerêt.llla enim præcipua caufa eft, propter quam Prophetatfumma feueritatein eccleliamifraeliticam inuehebantur,quód ceiebrarct facrificia,tanquam cultum Deo per fe gra tum,0- cultures iuftificantem, Efaias dicit : Quo mihi multitudincm ui/ lt;îiimarumueftrarum,dicitDominusç’PIcnusiüm. Holocauftaarietum, adipcm pinguium,amp; fanguinem uitulorum fiC agnorum,5c hircorum nolui. At enim Dominus hæcj'n legefua, facienda inftituit. Qiiid ergo eft,quod nuncdicit, ft ea nollef Vu!t quidem ca,ut ex ipfis difcantfidein in Chriftum, quern adumbrant, non autem vult ea,ut faciant ex ipfis fa/ cra,quas per ft Deo placeant,ÔC quorum mentis expient coram Deo pec/ cata fua, amp;:iuftificentur.

Ofeasdicit: Mifericordiamuolui,6C non facrificium,fcientiam Dei plufquam hoIocaufta.Quid ita An non uis facrificium,quod in lege tua ipfe ordinafti 2’ Volo quidem fuo tempore, ad fignificandum facrificium unigeniti filij mei lefu Ghrifti,quo folo expiantur peccata hominum,No noloautemilludlegisfacrificium,pro cuitu perfehomines iuftificante^ ÔC pro merito, quo homines peccata fua expianda fufeipiunt, qualis eraC opinio totiuspropelfraelisk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

H/eremias dicit: Holocautonlata tieftra àddite uidimisueftn's,8^ comeditc carnes.Qiiia non fum locutus cum patribus ueftriSjÔC non prai cepi eis in die qua eduxi eos de terra Aegypti de uerbó holocautomatuni Ô6 uiÆmarû. Quid ergo iibi vult liber Leuiticus Moff, in quo Deus ipft ritus amp;nbsp;cærimonias holocauftorum, amp;nbsp;uieftimarum tanta feueritatc præ/ ftribit,ut mandet, nihil effe addendum, nihil minuendum f Non eft pro/ fedôficftitiuSjfedlfracliticæecclefiædiuino mandato traditus liber. Req/ cit autem Hieremias h olocaufta, non ft legitime fiebant, fed quia tunc il/ legitime, hoc eft,nonut effent conciones unici holocaufti filij Dei, fed ut effent per fe cultus Dei,8lt;^ itiftificarent cultores in confpedu Dei, perage/ banrur. Rerjcit ergo non diuinælegis, fed humanæimpietatis facrificia, quod Scfi laciebant ea, iuxta externos ritus legis, non tarnen faciebant ea luxta ueram fententiam Iegis,fcd iuxta fuam ipforum impictatern, adeo/ quetalem, qualcm liabenthypocritæFratercuIiin omnibus peneiacris. Sc operibusfuis, Quare,firefpiciamus opinionem hominum, maxima ftmpcr pars Ifraelis,habuerunt ritus legisftiæ, non folùm pro cuitu, quo Deus fingulariter colatur,uerumetiam,quo peccata corâDeo expientur.

Deinde Sotus non eftcontentus fis cultibus 8C iacris.qug uerbum Dei cxig!t,8CfiiiusDei inftituit,ftd colligitcærimonias, tam cxuetcrilege, quales funt, Thura, luminaria, ueftesfacræ, ÔC eiufmodfquàm aliunde, 11 oceftCut alias haudobfciirèfignificauit) exritibusEthnicorum, quibus adumbrct.SC fignificet ueram fidcm,ut ipft quide loquitur,ut ego autem intelligo, Papifticam fuam religionem. Equidem baud quaqucàm nega/ iierim,quin Afoticis feu Papifticis Prglatis,qua funt in regno fuo antichri

fti'ano maieftatc 6c potcnn'a jiccat quælibet facra, ram ex ludæorû, quarrt ex Ethnicorum,adeocp cti'ani TurcarUm r eligione colligcre, in unum corpus componere, utex ijs unäilla fpeciofifsima facrificuloruin 6cfra/ terculorum religio conftiruatun Ncclibetmjhiin præfentia cum Hieroz nymo de fin's cereis Iitigare, Necii quid errauent Vigilantius, probarc. No eftignorum, cm hominûgcneri Hieronymus declamationibus fuis feruierit.Et non omnia didîaHierortymi funt Canonica. Ac fi in illo hoc fcripto,quoin Vigilantiuminuehiturjfingulaaccuratecxpcnderentur, haud fcio,num fibi ipfa conftarent,

ScddicamdeMiniftris ueræecclcfiaï, Hienim,multa tolerant, quae cupiunt emendata, tarnen nCc inftituunt nec probant cas cærimoz nias,quae fumptæ abfqtie manifefto teftimonio uerbi Dei, è ritibus, fine Leititicis, fiucEthnicis, co ufurpantur,utijs ueritasEuangelioiam illuz ftrata obumbfctut ÔC Deus fingulari honore affîciatur, Àudiunt cnim uocem filtj Dei ex EfaiarFruftrâcoIunt me,docentes dodirinas.præccpta hominû.Hocdicîum nonimmerito fudeseftin oculis Afoti 6C omnium impiorumhypocritarum. Deijcitenim,quafiunoimpetu,omniaipfoz rum hypocritica facra. Sedquisfituerus huiusdidlifcnï'usjqucm queriz tur Sotus nunquiim à nobis cxplicari, fuprà in fccunda huius fcripti Periz copa, copiolè demonftrauimus,

Audiunt amp;nbsp;illam filq Dei uocem: Venir hora 6C nunc eft,quando ucri adoratofes adorabunt Patrem in fpiritu 6C ueritate.

Audiunt 5C illud PaulùNunc cùm cognoucritis Dcum,imô cogniti fiz tis â Deo,quomodo conüertiminiiterum ad infirma,ÔC egena elementa, quibus denuo feruire VultisC’Nam quid fit illud Auguftini : Qin'cquid no cftcontrafidc,uelbonosmorcs,6Chabetexhortationcm aliquamad picz tatem,non folum non eft rcprehcndendum,quum inftituitur,fcd imitan dum ctiam,6Cc.fupràcopiofèexpofuimus, Gôtrafidem enim cft,ueteres umbras,pro fuo arbitrio,abfq5 fingulari Dei uocatione,in ecclefiam rcuo care, 6Cexeispublicafacra,adueritatem iam patcfadlam contegendam inftitücre.Nam fiIicerctexlegeMofaica,ueftes,Iuminaria,thymiarnata, id genus alia, in ecclcfia hifce tcmporibus,ad cultum Deiinftaurare, quid caufæ eiïct,quód non 6C circuncifionem carnis, ÔC facrificia Lcuitica in ufum rcuocaremus, praefertim cùm ilia aptifsimè adumbraret circunz cifionem cordis,haec autem facrificium Chriftiï’

Poftrcmó, cùm ConfefsioPrincipi'sdixifïct.’NonlicereEpifcopisinz ftïtucrcfacraad cxpiandapeccata, 6Cad promcrendum regnum coeleftc, Sotus adimitquidem Prælatis,ncpofsinttalcquidinftituerc SV A auz toritatc, illud autem tribuit eis, quod pofsint pro fuo atbitrio præcipcrc bona opera, Ieiuniauidelicet,6Cclecmofynas, quædicit cxinftitutionc Chrifti habere, quod expient pcccata,ÔCmcreanturfadioribus aeternam uitam. H/citcrum memincris, quod Confefsio Principis loquatur de Ez pifeopis pijs, qui in adminiftratione Ccclcfiæ fcquuntur fcripta Prophetiz ca 6c Apoftolica,6C non dominantur aduerfus grcgcm,fcd funt exempla gregis ex animo, ficutPetrus ait, ut cum apparucrit Princeps paftorum percipiantimmafcefobilcm gloriaecoronam. Sotus aurem loquaturde Prælatis Papifl’icis,acpræcipuèdePontificibusRomanis.Ettamêmiranz dum cft,quôd,cùm alias tribuant Romano Pontifici tantam autoritärem amp;nbsp;poteftatem,ut pofsit ex nihilo aliquid facerC, ôé contra facram feriptuz ram diipenlarc,ac fecum innumeras populi caccruas,nullo rcclamare auz dente.

dente,ad gehenriam ducere,nunc Sotus adimat ei aùton'taferrt,tiÉ no poïz fit inftituerc aliquid cin'us men'to expientur peccata, ôC acqturatür xter/ na uita* An non poteftrccitatione fuartirri precularum, confignatio/ . necrucnim,exputridoligno facereredempuoneni anirharum, Ô!^exa/ qua jXutcîam mentis ç” Quomodo l'gitur non poHet etiam fua autontatd exaliquo opéré facere, utcfletexpiatiopeccatorum, 8C meritum æternac uitgt’Certe,?! ad hune modum,Sote,perrexeris maieftatein Pontifîcis mi nuere,parum tibi fpei ad confequendum pmguemaîiqucrii Epifeopa/ tumreimquetur.Sed c^uæfo te,recenfe nobis opera iHa, quxcxinftituti'o/ neChrifb babent, quod expient peccata,ôCmereantiir fa(fîoribusæter/ nam uitamClciunium,inquis,EIeemofyna,amp; O M NIA pia opera, Vbi autem Chriftus hoc docet? Vbi inftituit;’ Cùm facis(inqliit)eièeniofynà, nefci'at fim ftra tua, quidfaciat dextera, ut fit eleemofyna tuain abicodi'to, ÔC pater tuus,qui uidetin abfcondito, reddet tibiin propatulo. Hîc audio qui'dem nomen retriburiönis, alias nomen Mercedis, no autem audio nomen expiatioius peccatorum, amp;nbsp;menti ætcrnæ uitæ, Varia enim funfi genera retributionis 8(. mercedis, ut non fit necefiè, his uocabulis intelbgt; gere expiationem pcccatorum,amp; uitam æternam^

Quæ autem encomia eleemofynæ extant in Syracide, in Tobia, ôéin Daniele,alias explicata funt,FaIfum enim eft,quod Chriftus præter fuam pafsionem SiCmortem,ullumaliud opus, quantumuispium, inftituerit, cuius merito homines expient peccata,amp; confequantur ætetnam uitam* Flabemus enim c folius Chriili merito expiationem peccatoruamp;hgredi/ tatem Kternæ uitæ per fidem.Qiiod cùmConfefsio Principis hoc loco re? citaret,additSotus,FrequenterOnquiens)hancrepetentes C A N TILE N A M,Cum igitur,quod ell facrofanctum Euangelion Ciirilli,i?lt;i poten tia Dei ad falutem omni credenti, uocct contemptim Cantilenam,an no palam fignificat Cainicum, Pharifaicum, uirulentum fuum animuni erga Chriftij ÔC Euangclion eius,ut non dubitem,quin fi confedifict in Sy nedrio Caiaphæ,amp;f fuorum collegarum, primus ipfe de Chrifto exclamaf fet,Reus eft mortis,Quidadhucegemus teftibuss’necullum ei iucundius ipecftacuium fuifiet,quam cùm uidiftètChriftumin cruce manibus amp;nbsp;pe dibus, tarn miferè, tam crudeliter perfoftum, Sed Deus ipfe hanc hypo/ critici animi uirulentiam iudicabit.Nos in inftitutopergemus,

Diximus enim,0Citcrum atep iterum dicimus,falfum efle, quodChri/ ftus ullum opus ad expianda coram Deo peccata hominum,ô6ad promé rendam eis fempiternam uitam inftituerit,prætct folam St unicam fuam pafsionem SC mortem. Falfum item eft, quod Chriftus uirtutem pafsio/ nis,amp; mortisfuæbonis operibusitainfundat, ut SCipfa mercanturfatfto/ hbusexpiationem peccatorum coramDeo , Scuitam æternam, quem/ admodû in fupciaoribus huius feripti Pericopis claré,peripicuè amp;nbsp;copiok demonftrauimus. Qiiare,cùmSotus docet bona hominum opera ha/ berc exInftitutione Chrifti uirtutem expiandi peccata, SCmerendi æter/ nam uitamjtot inftituit idola adoranda, quot bona opera cîocet hac fidu/ era facienda, ut hypocrita maiorem îdoîomaniam orbi obtrudat, quam Ethnici unquam fint fecuti,proptereaquodhi legibus fuis certum deo/ rum fuorum numerum dcfinicrint,Sotus aütcm,cùnl innumera lintboz na opera,proponat etiam orbi innumera Idola,

Sed utinljciatnobis religionem adpræftandum obiequium manda/ tisamp;:inftitutisPrglatorû,recitatilIudPauh';Omnisanimafubditafifpotc

ftatibits fublnm'on'bus, Etilldd îObedité pracpofitis liefins. QuÔd igitôf adpnusiIlLid Raulididüm attinct,nianifeftumeft,quôd Paulus ibilo/ ^uatur non de Eccléfiaftico miniftériö, fed de Politico magiftratu, Nec exigitquamuis obedierttiam etiamhliicpolitico magiftratui,abfq5om/ ni exceptionCjpracftandani^Cùm eriim Magiftratüs impia praccipit jfcriz ptum eft.’Oportct Deo m agis obedirCjquâm hominibus.

DeindejMiriiftcrium ecclefiafttcum, non eft poteftas ferendarum no/ uarum legüm, fiue in politia, fiue in ecclcfia, fed eft officium prædicandi ucterisuerbiDeijfiCadnunciandi Euangelq,qiiodfilins Deirriândauiu Qüareficut politico magiftratui impia mandanti non cft obediendum, ita nec Eccléfiaftico Miniftro,fines uocationis fuæ egredienti,amp; nouas le/ ges ferenti,aut humanas traditiones pro uerbo Dei obtrudénti, amp;nbsp;impia exigent! ulla pçorfus obedientia debetun

Vnde ôi quod ad Heb. dicitur: Obedite præpofitis ueftris,non inteîli/ gendumeft de præpofitis Papifticis, qui traditiones fuasprocertifsimo fidei fundamento agnofcunt, fed de præpofitis ueræ ecclefiæ Chrifti, qui docent fcripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, ÔC adminiftrant ecclefiam iuxta uerbum Dorrtirti, His, ut fua debctür reuerentia, ita ÔC fumma debetur obediéntia,non qüia funt præpofiti, fed quia finceritcr Si fideliter docent Verbum DeijCui omnes creaturæ obedientiam dcbent,

■ Hæc habui^quæ ad cxplicandam Si tuéndam piam Confefsionem Illit ftrifsimi Principis,aduèrfUs impiam Aftèrtionê Si Defenfionem Soti, in præfentia diceré.Non uifum eft omnia figillatim, quæ illc nugatur, per/ currere.Tanta enim eftimpiêtatS eius Si calumniarum, mendaciorum, tcrgiuerfation3,ac depfauationu fcripturæfarrago,ut non dies,nô annus, fed ætas me deficeretjfi fingulajUel paucifsimis refutanda fufciperem,

Nec ego quicquam nouiattuli.fedrepctij tantum ueterêdodrinam, quçjam in fcriptis Propheticis fiCApoftôIicis,qUâm in libris Si üeterum, £Crecentiorüm,eorüm uidelicet,qui Auguftanam Confefsionem agno/ feunt, iamantea,adexpurgandam hancPapifticæimpietatis quafifenti/ ham J extat, Neque cnirh nouai Si hen’ tantum natæ accufationcs funt, quibus Afotus in uerèpianfi do(ftrinàm,ôlt; fedatores eius inuchitur, Di/ citjuos deferuiftè ecclefiam,defeciflè ab ecclefia. Si loqaitur de Papifti/ ca ecclefia,non negamus. Haieenim non eft uera, fedfalla,non eftChri/ fti,féd Antichrifti ecclefia.Cùm autem agnofeimus Si ampledimur feri/ pta Prophetica Si Apoftolica’, ôî' credimus nos pergratiam Domini lefii Chrifti ( ut Petru^ loquitur) fàluari, quemadmodum tam Patriarchæ SC Prophetæ, quàm ApoftolfiÔd Gentes, quæ per fermonemeorum credi/ derunt,faluati funt^no dubitamus,quin deferendo Papifticam ecclefiam, deferuerimus tantum colluuiem Annæ,Caiaphæ,Pharifæorum, Saddü/ cæorû Si Sefibatum, t'rtio potius coétinn Antichrifti, Siconiunxerimus nos cum uera èi ætcrna'écclefia,in qua fola eft remifsiö pcccatörUjrn,ado/ ptioinfiltosD/:i,8^hæreditascœleftisregni. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

DicitnosEeelefiarri'deftrüere,5câfündamentis cuertere. Refpon/ ’ deo, quod iafii diximus', Si nomine ecclefiæ tnteHigif fuam Papifticam fentiftam, nihil difsimulo', Vtinafn poftemusearnnoftro officio,uelà fordibüs irfipietatum ftiarOtotam expürgàrè,uclftïd non Iiceai,radicitus e medio tollere. Si in locû eius üerâeccléfiam Chrifti plantare. Sed quod noftris ùiribu^ non poflfumus, hoè no dubitàttius j quinïxnigenitus filiua Dei præftiturüs fitjfuo’t^pbire, fpititu orfs fôi.'Ôi elaritudine aduentus fui/

Affirmât nos deferuifle cccïefiâ,propter malos mores fceleraPræ/ ïatorû,Erras,Sote,erras toto cœlo, aut potius ( quia nihil tibi cum cœlo) tota terra,Etfi.n,debemus ex uocatione Dei omnem iniquitatem,amp; feef, lera odifle,tamê non deferuimus ueftram colluuiem, quam uos eeclefiâ uocatis,propter externa fcelera Prælatorum, quac tam ufitata ÔC uulgata funtjUt ca. autoritatëipforumjteipfo tcfte,no folum non labefadèent, ue/ rumetiam ftabiIiât,Sed deferuimus uos,imô expulfi fumiïs à uobis,pro/ pter ueftrâ tyrannidem,fguiciem5crudehtatemjimpietatemjMagiam,ÔC îdolomaniam,aut ut uno uerbo dicam, Antichriftianifmum.Non agno fcitishostituloSjSC epitheta,Agnofeunt aût feripta PropheticaôCApo/ ftoIicajCuueftris Acflisamp;Dogmatis collata, Agnofeit Ipiritus fandlus, qui ea nunc orbi patefecit,amp; haud dubiè magis eft patefadlurus,

VociferariSjUos affeefèu carhis,amp; cupiditate liccntiæabqcere difeiphz nam Monafticam,Ieiunia,ôd alia,quat tu pietatis exercitia uocas. No nez go,quin nonnulli fua defideria,præfertim in rerum tranquillitate feëlen tur,Sedfituputasnoftros,quihancnoftraeCófefsiónis doëlrinam uerè amp;nbsp;ex animo agnofcunt,morbo magis,q iudicio duci,ÔC pericula fua non intelligere,ng tu de noftro ingenio malignifsime fentias,neceiïê eft, Viz demus ueftram magnitûdinêamp;multitudinem. Videmus ueftras uires QC potentiam. Videmus ueftram amplitudinem, amp;nbsp;cIaritudinem,Nouiz mus ordinariam ueftram,ut uos nobis obqcitis, fuccefsionê» Nouimus tot ueftroiji Regnorum,tot etiam annorum ôd feculorum cofenfionem» Nouimus fpeciofifsimum ueftræreligionis iplendorê. Non ignoramus ueftra aduerfus nos confilia,Reipfa comperimus ueftram in nos fguiciê, alios à uobis propter huius dotftring profefsionêinfamia notatos, alios omnibus fuis facultatibus exutos,alios in exilium fugatos,alios ex arboz , ribus fufpenfos,alios igni crematos,alios capite trûcatos,alios aqua fubz merfos,alios alio,eoq? crudelifsimo mortis genere trucidatos.Ç^idir’pu tâsne tu,nos adeo faxeos,adeo ferreos efle,qui SC ueftra in hoc mûdo ma ieftate,6C ueftra aduerfus nos immanitate nihil affîciamur, SC interca lice tiam carnis queramus C Quac hæc effet non dico ftulticia,fed amêtiaç’ièd furiaCpriefertim cum feiamus, uos in omnem occafionê intentes, ut ^d fæpe ac multùm deliberaftis,ac etiam opérécœpiftis,reipfa,pro ueftrauo lüntate perficiatis.Sed illud nobis accidit,quod Epiftola ad Heb, de Mo? pharaonit, fé fcribit,Mofes,(inquiens)grandis faeftus negauit fe effè filium filiac Pha/ (hoc eli)Ec» raonis,magiseligcnsaffligi cum populo Dei, qtemporariâ habere pecz clefiie Papi» cati fruitionem,maiores arbitratus diuitias,probrum Chrifti,quàrn the/ lauros Aegyptiorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tbclduri

Calumniaris nosjpcrinde ac fi fentiamus,do(ftrinam uniuerlàe eccle/ fiæ eflë deprauatam, Apoftolicam dodrinâ defeciffc,Portas inferi aduer/ fus ecclefiam præualuiflè,Chriftû totam ecclefiam abicciflc,adeoq5 niïllâ anteLutherumecclefiamfuiflè, Etfiaûtdocftrinaecclefiæaliquotiescla/ rius,aliquoties deprauatius traditur,SC ecclcfiaipra,ex quafiliusDei fuos cohæredes colligit,nonnunq irihis terris illuftrior cft,nonnunq obfcüri or,tamê ficut nec ucra doSlrina, ita nec uera eeelefia ung defuit orbi iam inde à condito humano genere,Nam quemadmodum ecclefianon ideo deficit, çp Cain occidatAbelê,quôdThare pater Abrahæ,5C Nahorferz uiant dqs alienis,quôd Ifmael perfequatur Ifaacum, quod Efau ftruat inz fidias Iacobo,quôd Aegypttj opprimant Ifraelitas,quôd Ifraelitæ inftitu ant uitulum aureum,qaôd colant mih'tiâ cœli, quôd mutent fub regibus

IfracKs facraucrbo Dniprgfcripta, quod colant Baal ,amp;uituïos auréoS^ quód facnficct in motibus Ô6ualhbus,amp; fub omni ligno frondofo,qnód dèquantur Pharifaicam S)C Sadduccicam do(firinâ,ita non ideo deficit ecz ckfia,quód ludæi crucifigant Chriftû filium Dei, quod Apoftoli déférât Chriftum,quód tam Indçi q Gentes perfèquantur Apofiolos,SC cos, qui per fermoneeoi^ in Chriftum credunt, quodtotus pene orbis adhæreat Arrianæ impietatijquód Mah timet obtineat maximam prope orbis par tern, quod Antichriftusfedeatintêpio Dci,amp;iaÆtetfe effè furnmum ca putecclefiæChriftitQuo.n.maiores funtin his terris,uel afflidliones cor/ porisjuel tenebræ mentis,eo maiori cura conferuatfilius Dei fuam ccclc îiâinuiolatâ,Nemo,inquiens,poteft oues meas rapere de manu mea, Ac profedô mirari fatis non pofTum, quod eu Sotus ipfe recitet exemplunr Ehæ,non potuerit ex eo cognofeere, Deum folere femper etiam in fum/ ma dodrinaccorruptelareferuarefibi fuafeptem miilia uirorum, qui no curuant genua fiia ante BaatQuid,quôd ÔC ill ud Pfaimi recitet, Abfcon/ des eos(cledlos)in abfcondito faciei tuæ,a cotùrbatjone hominum,amp;ta/ men nondum intelligat Deum protegere ecclefiam fuam â contradidlio ne imptorum hypocritarumÇ Sed hocillud eft, quod folet accidere ijs,qs percutitDns amcntia,cæcitate,ac furore mentis,ut palpent in meridie,lt eut folet caecus palpareintenebris.Etde quibus Efaias ait; Audite audien £es,Ô^ nolite intenigere,uidete uifiônê, ÔC nolite cognofeere. lam amp;nbsp;illud didlum Chrifti,de eccIefia;Portaî inferi non præualebunt aduerfus cam, etfi frequens eft in ore Soti,tamen nondu intelligitur ab ipfo,ne quidê to tiesadmonito,quódChriftusnonloquaturdeEcclefia Papiftica, cuius fundam entû funt T raditioncs,fed de uera ecclefia, quæ fundata eft fuper firmam Petram,quîeeftChriftus ipfe,ÔC fuper fundamentum Propheta ium ac Apoftolorum,ipfo fummo angulari lapide lefuChrifto. (^are, etfi dicimus PapiftaS eflè impios idolatras,tamê idcirco,nec cœlu m ruit, nec portæ inferi præualent aduerfus earn,de qua Chriftus loquitur,eccle fiani, Ac fi dicendum eft,qUod res eft,uaiia quidem funt genera Portaru inferi,inhacautemcollationeueræ ccclefiæ cumPapiftica,portæ infe/ ri funt,Mifta Papiftica,Purgatorium Papifticum,IndulgcntiæPapifticç, Inuocatio mortuorum Papiftica, Adorationes ftatuarû Papifticç,amp;quic quid eft harum abominationumPapifticaruni.Hç portæ inferi, etfi funt fpeciofifsin^æ amp;nbsp;ualidifsimæ,tamen tantum abeft,ut potuerint præualez re aduerfus ueram ccclefiâ,utfilius Dei non folum priuatim fuos eleeftos conferuauerit,uerumetiam publicê excitârit, qui RomanæTyrânidi S' impietati contradiceretSicut in Pfalmo dicitur;Dominare in medio ini micorum tuorum,Inter crafsifsimas.n.Papiftarum tenebras, coferuauit Deus feripta ipfa Prophetica amp;nbsp;Apoftolica,amp; Catechifmum uulgarem, hoc eft,Symbolum ApoftoIicum,DecaIogum, amp;nbsp;orationem Domini/ cam.Hgc ucrè eft dodrina Apoftolica,ô(f hoc organo ufus eft fpiritus fan lt;ftus,quo aperuit corda eorû,qui præordinati erantad çternam uitàm,ut huic dotftrinæ intenderentamp;credcrêt.Ficri enim poteft,ut qui eft a Deo ele(ftus,ambulet toto uitç fuç tempore in tenebris,amp; tarnen cû eft ipfi ex hac uita excedendum,conuertatur ab omnibus Papifticis meritis, uel ex uno DeiPATRIS,quæeft prima ditftio orationis Dominicæ,nomine, uel ex unaPafsioisamp;mortis Chriftic6memorationc,adDominum,fîC uiuat.Qi.iare manifefta amp;nbsp;fcelerata eft calumnia,quôd cùm dicimus Papi fticam colluuiem eflè impia dodtrina corruptâ, à Idololauam,traduca/,

mutjpcrinde ac fi diccremus, non cflè reliquam dodlrinam Apoftolicî, Portas infcri præualuiflè aduerfus ccclefiam, Chrillum abiccifie ecclefiâ^ Sgt;C nullam ante Lutherum fuiflè eccIcfiartitCæterùmjUt Öotus tiirulentiâ animi fui,amp; libidine calumniandi magis teftificeturjiion potcftjucl petiz tioncm emendationis quarundam rerum, æquo animo ferre,ac ne quid obfcuritatis in hac controuerfiarelinquatur,homô difertus fcilicct, amp;nbsp;fin gularisincognolccndismyftcrijsiadicrj,diftinguit doÂrinam de pcez nitentia ôd iuftificatione in duo quieftionû,utîpfe loquitur, genera,quoz rum alteijî dicit eflê de nominibus amp;nbsp;uOCibus,uideIicet fignificâs,nifi falz lor,hoc quæftionum genus non elïè nifiAoyo/xaj^iapj Qi. contentionein grammaticam.Et ad hoc genus refert ilia dogmata,

Nulla noftra opera iufta efte fic,ut pofsint coram tribunal! Dei ftarc, 4 N ullam efte fatisfaeftionem, nullum meritû aliud, quàm folani Pafsi onem SC fatifaeftionem Chrifti,

De his axioniatis exiftimat Sotus inter nos amp;Papiftas no efte nifi bel lunr grammaticale,Nec quicquam aliud(inquit)afferuntilli, q diuerfitaz tes quaftlam nominum,Qiiid igitur dicemusC’Si de his tantum eft conté tio grammatica,uos dilcordatis à nobis folummodo uerbis,non item Scntcntijs,curillampropofitionem,luftificamurfolaiide,tampubliceg priuatimdânatisC’cindocctispalàm,neceftàriû cftè,utadmeritumChriz lti,acccdat amp;nbsp;meritum cuiufcß propriumÆtfi cfttâtum grâmaticarixa, cur adeo crudeles,adeo immancs eftis, ut nos propter grâmaticæ ueftrac jgnorationem tam horribilitçx trucidetisf Nimis certè graues 6^ feueras imperitiæ pœnas damus,fi tanto fupplicio propter diuerfitates quafdam nom inum fumus afHciendi.Sed ne crrcs,Sote.Inter nos quidem, amp;nbsp;uete resfynccriores Scriptores,multô minus inter nos amp;nbsp;facram feripturam, nullam iudicamus efte de his dogmatis,quaîpaulô ante funt commemo rata,cotroucrfiam,Probamus enim noftramfententiam, tam facræfcriz pturæ,qmultorurn ucterum feriptorum teftimonijs.Inter nosautenijôC uos Papiftas,facrificulos,fraterculos,adcocç oês impios hypocritas,fumz ma eft de his controuerfia,eacç non uocabulorum,fed rerum. Nos è feriz pturadocemus,q)iuftificemur,hoccft,habeamusrcmifsionempeccâto rum corain Dco per folam fidê,propter Chriftum, Vos aût docetis nos habere luftificationem feu peccatorum remifsionê,non fola fide propter Chriftum,fedctiam propter uirtutes,amp;bona noftraopera, Hæcnoneft 'zsT^«y(i(gt;.7tgt;(j.xytci, Nos docemus,quod inbaptifmo rcmittaz tur nobis peccatum originale rcatu quidé,fednoacftu, quemadmodûin primapericopa copiofeeftexpofitum. Vos aûtdocetis,quodinbaptilz mO peccatum originale itaremittatur,ut non reliquatur nifi fomesquiz fpiam,amp; inclinatio ad malum.Hçc non eft grammatica,fed Theologica contentio.Nos docemus,Nulla noftra opéra tam iufta efte, ut poisimus ïjs coram tribunal! De! confidere,Vos aute docetis,quôd non pofsimus tantum,ucrumetiam debeamus coram iudicio Dei noftris bonis operiz busconfidcrc.Nos doccmus,quôdfolaPafsio Chrifti fit expiatio peccaz torum noftrorû coram Deo,Vos aût docetis, quod non fola Pafsio Chri fti,fed etiam bonanoftra opéra, amp;pafsiones noftræ expient coram Deo peccata.Nos docemus meritum Pafsionis Amortis Chrifti,applicari no bis tantum per fidem, Vos aût docetis applicationem fieri per omnia boz

na ueftra opera.Hæc non cft uocabulorum fed rerum controiicrfià.Quac eft igitur ilia cognitio,quod iudiciû,affirmare cam caufam, in qua maxi/ me omnium difsidemusjiion cftè,nifi rixam de uocabulisÇ Et talibus fc» licetfraterculiSjdeferendumeftètiudicium dedogmatis noftræ religio/ ms.Sed de priori qiiæftionumgencreha(ftenus,ÂIterum genus efteor^, quæiam funtj(Sic enim loquitur Afotus)de rc.Et in hoc gencre collocat ca quæfequüntur 3 uidelieen

!♦ An enumeratio peccatorum neceflàrio debeat fieri in Ecclcfiafagt; çerdoti»

2, AnieiurtiaSif aliæfatisfacftioncs imponendc/recito enim uerbaSo acceptandæ.

An recogitatio peccatorum in amantudineanimæjÔCanxius ille do lor pro peccatis fint neceflaria amp;nbsp;exigenda.

Has res uocat Sotus grauifsimas, dicit noftram falutem ex eis ma/ gna ex parte conftare»

Qiiid autê3quæfo,frigidius,quidmagishypocriticè, quid magis Pha/ jifaicèjbreuiterjquidmagisPapifticêdicipoteftc'Qiiodà quouisEthni/ co,Iudaeo,Turca,adeoq5impîjfsimo quôq; hom/ncpræftaripoteft, hoc ponit hypocrita inter rcs grauifsimas, amp;nbsp;inter cas, è quibüs laïus noftra magna ex parte conftet.Quod aûteftfummumSC caput pie dotftrinæjSC quo folo Chriftiani diferimen habent à reliquis gcnti bus, cuius folius cognitione ac fide çternam falutem c5fequimur,uidelicet,dc luftifîcatio nefidei in Chriftû , de imperfccrione humanæiufticiæjac de merito Pafi fionis SC mortis Chrifti,hoc uanifsimus homo reqeit in quaeftiones grâ/ maticas.QuiSjObfecrOjTurcajfi uclit,non poteft, etiam naturalibusfui« uiribuSjfacrificulocuipiampeccatafuacnumcrareCQuisimpius ludæus non poteft pcccata fua in amaritudine animæ fuæ recogitarc amp;nbsp;dolcre,fi tutCain,Efau,Ahitophcljludas Ifchariotcs dCinnumeri alfi f Qiu's Epi/ cureus no poteftjfi uelit,humanis tâtum fuis uiribus,nullo fingulari Spi/ ritus fandli dono adiutus,aliquot obolos in cleemofynam expendere, SC aliquot preculas recitare.Et tarnen Sotus hçc dodrinæ capita,in fummo faftigio Chriftianifmi ita collocat,ut ijs,quæ funt maxime om nium pr£/ cipua,nullum pene locûinTheolog^'ca fchola,hoc eft, in ipfiChrifti Ec/ clcfiarclinquat,fcdrer)ciatcaadfcholam tantum grammatica. Et quidC Affîcit etiampiamdocftrinam decertafideapprehédente Chriftuminfi/ gnicontumeliaSCblafphcmia» Scribitem:lnquibus,(inquiês)fi fiat cor 9, relt;ftio,quam illiuolunt,quid aliud erit,q ut à manifeftandis peccatis iibè „ rosreddamusomnes,nullacureturfatisfadlio,nullumieitinium,mini/ mahabeaturratiodolorisSCcontritionis ,utfincqsomnibusceitafidc, præter hæfitationêcrcdantomnes,fibiremi{îà pcccata,ex folà fideapprè ” hendente Chrifti mcritum,SC poft mort5ftatim fe euolafuros in ccclum* HatftcnusAfotus.Sed quid côtumeliofius,quid magis blafphemum au/ diresâMahumctiftaquodam,autThalmud)fta,dcridcnte5C fubfailnart te piam doeftrinam de uera fidein meritum Chriftic'Quid enimC Num,lî quis confitcrettir pcccata fua,non Sacrificulo, fed Deo ipfi in corde ftio^ amp;nbsp;non expenderet certum ac prçfcriptum numerum obolorum in clcê/ mofynam clamatoris mcndici,fed iuuaret fuis officqs proximum quaqï occafione,nccteiunaret certisdiebusufcp ad meridiem,iedduceret fern/

pcrfobriam ui'tani,nec fingeret fibihumanum dolôrem,qnaïem fibifi'n gunthypocritæjpioptcrpeccatajfedingemifcerct ex animo, cum pu/ blicanOjamp;diceretjpropiciusefto mihi peccatori, Intcrea autern crede/ retpraeter hæfitationem peccatafibi remiflà certaSt:fola fide apprehcn dentemcritum Chrifti,num abîjcienduseflet in infernum,etiamfi non præftitiflet tua ilia hypocriticaamp;Pharifaica opera C Imo, dicam , quod plus eft,Si quis omnibus fceleribus coinquinatus fuiiret,amp;iam moritu/ rus,confiterctur fe ccrtifsima fide, abfque hæfitacione credere, quod ha/ beat Rcmifsionem peccatorum omnium propter folum meritum Chri fti,amp;feChriftumfolum cxpiatorem QC mediatorcm fuum agnofcere, hummittendus eflêt ad orcum, ÔCnon potius permittendum, ut quod fnnoftro eflèt minifterio, redâ in cœlum euolaretC Nonignoroquæ fit ueftra Pharifæorum amp;hypocritarum fententia, Neque enim uel Pu/ blicanumilium, quæ præ fePhan'fæusin templofaftidiebat, nequemu Iieremillampeccatricem,quæ Simonifordebat^abfolueretis, niH pri/ us promiffà ueftra Pharifaica pcenitentia»Sed bene habet, Chriftusad/ bucuiuitamp;regnat, quiutpublicanumamp;mulicrem peccatheem abfque Omni ueftra fatisfacîione , gratis abfoluii, ita quotquot creduntini/ pfum,quôdfolus ipfe fit peccatorum eorum expiator, non folum gratis à pcccatisfuisabfoluit, uerumetiam adoptât cosinfilios amp;nbsp;cohæredes cœleftis Regni. Quæ autem docftiina, noftrâ ne Prophctica amp;nbsp;Apofto/ Iica,an ueftra Pharifaica,hypocritica, Papiftica, amp;nbsp;ut ita dicamjtraditio/ naria laxct frena cupiditatjbus, Quantum ue boni aut mali ueftrailia Co fefsiOjquam Sacramentalcm uocatis, in Eccleliam intulerit, non eft hu/ ius loci pluribus explicare.illud in præfentiadixiflefufficiat, quod ueftra Pharifaicado(ftrina,amp; PapifticaConfefsio fit fcholapcfsimorumquo/ lumquefcclerum, SCmagiftra omnium impietatuni *, quod amp;nbsp;publi/ cis teftimonqs comprobatum extat, SCipfa rerumexpericntiadoceu

Pûftquâm autem Sotusreiecit petittonem confefsionis de emenda/ tione docftrinæ in pœnitentia ôé iuftificatione, reîjcit etiam earn in u/ fu Sacramentorum ♦ Itaque ut feiamus nobis non nifi cum mendace Sycophantanegocium eftè, commémorât luculénta mendacia amp;nbsp;caz lumnias, Dicit, nosuelkjUtmatrimonium tracîeturut humanus om/ ninocontraiftus. Hoc elfe manifeftum mendacium,teftatur Confefsio ipfaincapitede Coniugio ♦ Etfi enimdocemus , quod liceat Coniugi/ um inire in illis gradibus confanguinitatis amp;nbsp;affînitatis, quos Politicæ leges permittunt,tamenperfpicueadditur,quódConiugiumnon fit hu manus omnino contracftus,ficut Sotus loquitur, fed fit genus uitæ D1/ VI N I T V S inftitutum,6Capprobatum,acmyfterium magnum in Chrifto amp;nbsp;Ecclefia,

Dicit,nos petere,utSacramentum ordinis nullum fit, fed fufficiat,ut populus nominet miniftros ♦ Eft amp;nbsp;hoe purum putum mendacium, Confefsioenimmanifeftèdicit, quód non fit permittendum, utquil/ quamfinc légitima uocationeufurpet publicum minifteriuminEccle/ fia. Et additdilt;ftumPauli:Omniahonefteôd decenter fiantinteruos. Ac iterunuNemini cito manus imponas. Quid igiturfibi uult tanta men/ tiendi libidoC’Dicit nos in adminiftratione Baptifmi amp;nbsp;Euchariftiæ rerj/ cere om nia,quæ ab Apoftolis per totum orbem femper feruauit Eccle/ fia,(Sic enim Ioquitur)Eft amp;hocnon obfcurum mendaciü,Etfi enim ea ïerjcimus,quæ uel Maiores uel Minores, abfi^ ulla autoritate Apoftoloz

rum,inEeckfiamintroduxcrunt,tarnen nanquâm rciccimusca,qutt! ccrtófdmiis ApoftolosinadminiftrationeBaptifmjfiCCœnac Domini caCjtradidincEcclefiz peruniuerfum orbem . Apoftoli tradiderunt ba/ prifandum cfTcjIn nomine Patris ÔC Filq fiCSpiritus fandli, Tradiderunt Coenam Dominicani totain difpenfandam efle non miniftris tan tu nt Eeclefiæ, uenimetiam Laids ♦ Et hare ilia funt, quæ uera Ecclcfia per to/ . turn orbem Temper obferuauit, quæ ôi. nos Temper obTcruanda docc/ mus.Nam,quæ abTque te ihm onio Tcriptiiræ,ab altjs Tunt adieda, SC poftolis falTo adicripta,Tuis autoribus relinquimus*

Sednondumeft finis cauillationum Soti, Ciim enim Confelsio pe/ tijfièt emendationem ccelibatus Miniftrorum Ecclefiæ addit ATotu« üirinfigni caftitate, quod honeftius dixiflemus corrigendam immun’ diciam dCinhoneftatcm Miniftrorum Ecclefiæ* Scilicet, cùm exigitur piaemendatiocœlibatusminiftrorumEcclefiæ,non exigituriuxtaSo/ Éum, corredioimmundiciæamp;inhoneftatiscorum , Quæ hominis uel inTulfitaSjUelcæcatiof An, qui exigit, ut Minifiris Ecclefiæ concéda/ tur honeftum amp;nbsp;legitimum Coningium, non exigit,ut immudicia amp;nbsp;in honeftas corum corrigatur An Coniugium genus uitæ eftimniuiv dum, amp;nbsp;inhoneftum Ç Sedhos hypocritæ furores Tuprà rcfutauimus.Et cupîtquidemipTe, ut annqna Ecclefiæ Teueritas in probanda honefta/ te amp;nbsp;moribuseorum , qui ordinantur ( ut jpfe loquitur ) reftituatur, Sed quo cuentu Veteres Tua ilia décréta de cœlibatu , exegerint (fimoz dó unquâm in qs exigendis, tantam feueritatem exercuerunt, quantain ucrbapræfeferunt) res ipTa ita teftatur, ut muiti Tendant Zodomam magispudicamfuilïc,quàm cOlIuuiemPapifticorumSacrificuloiumjSi FratercuIorum«Et ó prudentemamp;cxcellentem honeftatis patronum* miraturamp;exprobrat nobis,quod cùm petimus emendationem dodîri/ næ, uTus Sacramentorum, ÔC cœlibatus,nonctiam faciamusmentio/ nemdefrenandaauaricia,uTuris,amp;iIIicitis contratftibus reqeiendis ,de ’* IuxuSlt;^tyrannideeôrum,quiTunt in potentatibus,( Sequor enim uer/ ” baSotOfrenanda* EtinEccIefia,DeSimonia, de auariciaôi^ ambitio/ ’» ne,deebfictate,pcriurqs,bIaTphcmqs,cætcriTqueperniciofiTsimisuicqs w populi,quæ tam impunè committuntur in Ecclcfia, emendandisôfc. , Vtautem omnes cognoTcant, quanto animi candorc Tcilicet, ATotus •* hæcrecitet, addit, Timucrunt forte,ne fi ilia dicerent, amp;nbsp;Principes la 9» os amp;nbsp;populos offenderent. Sed nebontisuiruideatur incautus S^incir^ cumfpe(ftus,mauultcrederc,nos prænoftriscrroi ibus,quibus nihil ma giscordi habeamus, omniumaliorumoblitos efte. Rogasucro, quid malim ego credereC Quid flllud uidcIicet,Sotum tanta eftementis lie betudinCjUtnequidem uulgarcm ofircq rationemintclîigat, Acprofez did non tam pigetquàm pudet mehomini tamfurioTorelponderc.Sccî feruiendumfuitEcclefiafticiminifterq uocationi. ConfeTsioigiturPrin cipis habuitiuftas ôi^lcgitimas caufasjcur malueritpaucailla,quàm plu/ rarecitare,qnæemendarentur,

Primumerum,paucailla,depcenitcntia,dc iuftificâtione, deuTuSa/ cramentorum,ôil de cœlibatu miniftrorum Ecclefiæ,Tunt præcipua capî ta,de quibus hoc tempore controuertitur. Et fidodrina horum capiz tum,cmendata in Ecclefia extitcrit,non cft dubium, quin,autore Tpirita fancfto,omnes hi,qui ad ueram ecclefiam pertinent,ex ea refipiTcant,mo res Tuos emendent.achoneftiTsimani mtam ducant. Qui cnim eruditu« . nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fueri^

ftieïit jîft agenda uerapoenitentia, ôâ in cognofcenda uefa îùftifîcatiô/ neiuxtaPropheticaöC Apoftolicafcnpu,amp; cam dodrinamfidehcor/ de exceperit, teneri non poteft, quin uitam fuam emendet, ÔC om/ nibus boni aepq hominis offîcijs ftudeat» Et quiredte utitur Sacramen to Coenac Dominicæ,fidè fua ita confirmatutjUtetiamadfcdlanda uc rè pia opera inflammetur* Quod fi praeterea Minifter Eccicfiæ non fordidaueritdo(fî:rinaniimpudicitia,fcortationc,ô^altjs fceleribusjfcd ornanerit cam exemplo honefti coniugq , amp;^alijs uirtutibus j, nihil dez erit Ecclefiæ, ( quod quidem ad externum eius minifteriom attinct, ) ad refipifeentiam amp;nbsp;uitæ emendationem.Quæ eft igitur infuIfitasfiC de/ mentia tüa, Sote, quod cûrn Confcfsio Principis petit emendationem dodlrinæ de pœnitentia, de iuftificatione, de ufu Sacramentorutn,amp; de coelibatu,nonintenigas hispaociscapitibus includi petitionem aut poz tius optionem emendationis omnium eorum uiciorum , amp;nbsp;fcele/ rum, quæ ubiius in hnmano genere obtinuerunt ♦ Deinde, Confefsio , Principis in hoc conferipta eft, ut exhiberetur Synodo Tridentinæ,. amp;occafionem darct conferendi cum reliquis, de qs articulis, de qui/ bus eft publica in doeftrina Religionis controucri ia, Ea enim Synodus, quod quidem ego feiam, maxime omnium iilo confilio inftitutafuit, ut fl ftci'i poftet, iniretur aliqua ratio, qua hoc Religionis difsidmm, quotiam tot annis in Chriftiano orbe uagatur^ componcretur, amp;nbsp;publi ca tranquillitas conftitueretur. Nulla autem eft de îjs fcclcribus, quæ So tus commemorauit J publica internos controucrfia. Omnes utrinque fatcmur,anariciam , illicitos contra(ftus,luxum , tyrannidem,ambi/ tionemJSimoniam, (quæ funt peculiaria uicia PapifticæEcclefiæ,) et brictatem3peiuria,blafphemiam,amp; innumera alia,horicnda cftêfce/ lera , amp;nbsp;deteftanda, amp;nbsp;quoquô modo fieri poteft , è medio tollenda* Quod eft in noftris Principibus , uideo eos publicis fuis legibus huic cmendationinon deefte, Quod eft in noftris Miniftrorum Ecclefiæ con Cionibus, cohortationibus, obiurgationibus, fpero bonos amp;nbsp;pios ui/ ros hacin parte nihil defidcrarc,atqueutinam nonnulliinreprehcnden disalienisuicqs paulo eftent nicderatiores,ô^ prudcntiores.Etfi e/ nim conqueriniur ipfi, quod noftris admonitionibus parùm promo/ were uideamur , tarnen ueræ Ecclefiæ non deeft noftrum officium^ ut magna pars noftrum illud Pauli , ad presbyteros Ephefios , ala/ cri confeientia ufurpare queat : Conteftor uos hodierna die , quod mundus fim à fanguinc omnium. Non enim fubterfugi,quo minus adnunciarem ornne confilium Dei ♦ Quid igitur eft, quod Sotus ad/ hue queritur C* Et quid eft, quod hac in parte exigit Z Num uoluit talem quandam orationcm à nobis audire Z Reuerendifsimi Patres, petimus obedientifsime , ut Reucrcndifsimæ ueftræ Paternitates præbeant nobisbenignifsimasaurcs. Vos quidem habetisSpiritumi/ pfumfantftum præfentifsimum, amp;nbsp;eftis ordine Mclchifedcc , Patriar/ chatu Abraham,facerdotio Aheron, adeoque untftione Chriftus ipfe. Principesautemilliprophani,amp; populieorum,funt nebulones pcfsiz mi, fnntauari,ambitiofi, ufurarîj, Tyranni, feortatores , adultcri,e/ fcrq,periufi,blafphemi, amp;nbsp;quod eft longé omnium nefandifsimum, dctincntadhucin fuapoteftate Régna SC principatus, quorum uos eftis Icgitimihæredes; Qiæfumus igitur Reuerendifsimi Patres, ut prirnùm omnium tradatis eos Satanæ SC Angelis eius, Deinde autem con/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n 4

feratis confilia, qua rationefieri poflet, ut régna amp;nbsp;principatuseorUtn patrominio Petri adîj (?iantur,Ô£^ impleatur uaticinium Efaiæ, Gens ÔC rc guum,quodnonferuierittibifandîifsimo uicarioChrifli,peribit. Etilz lud Dantelisjn diebus ilJiSjfufcitabitDens cœliRegnum Romani Pon tifieis, à^Hierarchiac eius,quod inæternumnon difsipabitur , Rez gnum eius alteripopulo non tradetur« Comminuetautem confumet uniuerfaregna hæc,amp; ipfum ftabit inætcrnum, Ac rurius : Regnum poteftaSjamp; magnitudo regni,quç eft fubter omne coelum jdetur populo Sand:orûaltifsimi/hoceft)fan(fi:ifsimorumPontificû,cuius regnum,rc gnum fempiternum eft,5Comnesreges ofculabùntureipedes, ôd feruiz entcùTalequiduoluitfortafsis Sotusâ nobis in Confefsione Principis audire,amp; fuiflet ipfis iucundius carmine omnium lufciniarum.Sed quia uifum eft corn memorare ea,quac neceflaria erâtjSC ad pr æfens inftituz turn faciebant, calumniatur Sycophandla ,Timuerunt forte (inquiens) ne fl ilia dicerent,amp; principes fuos,amp;i populos offenderent. Quid SoteC Memfniftinc,quam perfonam reprefentandam fufeeperis^ Quæ feriz biSjCafcribiSjUt tu quidemprofelTus es,nomine EcclefiæCatholicæjhoc eft,ut ego inteîligo,nominePapæ,Cardinalium, omnium Prælatorum, Regum ëé Principum,qui adbuc ftant à ueftra Papiftica Ecclefia, Hoc iz giturfuoditfto, quocalumniarisnos ,quôdmetu magis Prmeipum ôë populorumnoftrorum,quàm iudicio ôi. officio,commemorationcm aut potius aceufationem publicorum criminum intermiferimus , priz mum omnium palàm fignificas,noftros Principes, qui huicnoftræ doz (ftrinæ, quam in bac Confefsione profitemur ,fauent, eftètalibuscrimiz nibusobnoxios,qualiaturecitafti ( hoceft ) efteauaros,ufurarios,corz - rumpentcsillicitis contraccibus totum munduin,!uxuriofos,tyrannos,

ebriofos.peiuros,blafphemos, quid non f Nificnim iüxta fententiz am Soti, taies eflent, quid nos timuiflemus, ne eos commemorationc tantorum fcelerum offenderemus Deinde exigis à nobis, ut aceufez mus eos talium ac tantorum criminum, non in priuato quodam homiz num conuenticuîo,fedin publica£CuniuerlàIiSynodo,idque in feripto Confefsionis,quæadpofteritatcmtranfmitterctur. Anhæcnon efthoz neftafcilicctpoftulatiofan non prudcnsconfiliumC Qiios enim Prinz cipes horum criminum aceufaremus Principes (inquir) S V O S, At praeterunum noftrum Principcm,llluftrifsimum ducerti Vuirtenberz genfem , nulli alij Principes nos iufterant ConfcÉfioncm conferibere. Quid igitur C Nu aceufaremus cos, qui nos ad id officq non uocaucranr, amp;nbsp;quorum domeftici mores nobis funtignoti 7 Quid ampIiusC' Num, cùm nobis confcribendaeflec Confefsio , nomine Illuftrifsimi noftri Principis,rccitaremus etiam catalogum eorum fcelerum , quac de fe fuG Princeps ipfe nomine,coram Synodo,falfô cofiteretur f Etfi cnim,quod mihieftexperientiæ,PrincepseaeftÔ!fpictatcamp;modcftia,uthumanam fuam imbecillitatem coram Deo agnofeat, amp;nbsp;falutem fuam non e meriz ci s luarum uirtutum, fed è folo merito Domini noftri lefu Chrifti petat, ramennondubito,quinfieum publice aceufaremus illorumfcelerum, quac Sotusiubetnosde noftrisPrincipibuscoramSynodocommemoz rare,non folum fani, uerumetiam infani homines,iudicarent nos prodi giofèinfanire.

Quos autem populos aceufaremus î'Scio multa ôî?magna eftè uuigi fcelera,Sed quid ea coram Synodo recenferenius^’Nû in côtrouerfia eft,

aYi fafcclera,fmt fcckraCNum Synodiishabftaliarcmcdia, quibtis tangt; tis malis mcderiliceat,quam officium Politici Magiftratns, amp;nbsp;minifte. rium EcclelîafficiPaftons,quæ utraque funt iam diuinobeneficiopri/ ufquam Synodus couocarctur,in quauis bonefta amp;nbsp;pia politia apud no/ ftros conftituta C* Quare ftupénda eft ÔC execranda ftulticiaatque infuÜi/ ta^Soti,quód aüdcatinmediumprodirc,ÔCnomineCathoIicæfuæEc/ clefiaîinnoccntemPrincipem maximorum criminum publice accufa/ re,ôi^ànobisexigere,utpræterinftitutum Synodi, éCnoftramuocatio? nem^ea quæ in praefentem controuerfiam non ueneruntjimpudenter re citaremus.

Sedpergamus. Afotusrecipitfedeijsrebüs fidei nobifeum quieto, ^t'pacifico animojamp;cüm mödeftiainquifiturnm , acrationemredditu/ rum, Audtamus ergo pacificum cius animum,audiamus modeftiam ei/ üs,qna nos homo file,fmgulari cädorefeü excipffifeu ä fe dimittit.Vos, i'nquit,pefsimi fchifmatisamp; confufionisomnium,quæinEcclefiafunt, femina lpargitis,dum nee certam Ecclefiam,ncc certum Potilicem, nec deniep certos Indices controuerfiarumfidei, ÖCdubiorum feripturæ Sa/ ùræadmittitis»

Vos eftis Acriani, Eftis louinianiftæ, Eftis Vigilantij difcipuli, Ambulatiscum AerioJouiniano,PeIagio

Hiceftpacificus animusSoti/hæceft modeftiaeius, qua nobifeurrt dedogmatis Chriftianæ fideiconfert. Acdehis quidem hærefeon cri/ ininationibus,aliasfatisrefpondimus,Neque enim ftatim hærefiseft, quod Hieronymus pro fuo arbitrio hærefin iudicat. Ac folentaliquot!/ Cs feriptores fuæ potius caufæjquàm ueritati feruire, ÔC aduerfarqs adlcri/ bere, quodipfis nunquarnfortafsisinmentem uenit.Namhærelispro/ prie eft,ut quidem his temporibus hoc uocabulo utimur, non quod pu/ gnat cum huius aut illius fententia, fed quod pugnat cum fententia Spi/ ritus fan(fti,quæinfcriptis Propheticis Sé Apoftolicis extat. Qiiód aûÉ dicit,nos,nori admittere neecertamEcclefiâ, nee certum Pótificem,nec certos Indices controuerfiarumfideijmanifeftaeftcalumnia.Etfi.n.negà Paus PapifticâEcclefiam eftèueram eccIefiâ,ScPapameftè nerum Vica rium Chrifti, Papiftica Concilia efte pia Concilia, num idcirco nega/ muscertameflèEcclefiam, certumPontificem, certos Indicescontro/ tierfiarum fidei f Nam quæfitueraSC certa Ecclefia , fuprâ copiofè ex/ pofuimus.Certum autem Pontificem profitemur lelumChriftum fe/ dentem ad dexteram Dei, ÔC gnbernantem fuam ipfum Ecclefiam,Cer/ tos indices profitemur Prophetas,ÓC Apoftolos, qui fententiam Spi/ ritus fanefti clarè 8é perfpicue nobisin fcriptis fuis Propheticis ScApó ftolicis expofuerunt, Et libenter agnofcimus piorum Sé eruditorum indicia, fiquodiudicauerint, teftimonijs Sacræ feripturæ comproba/ uerint, quod ne ipfi quidem aliter exigunt. Falfa igitur eft crimina/ tioSoti, qua uociferatur, nos fpargerc femina fchifinatis amp;nbsp;confufi/ onis omnium quæ funt in Ecclefia,nifi forte Paulus Iparfit femina fthi/ rmatis,cüm reicdlusa Iudæis,malcdiccntibusuiæDomini,(quod amp;Pâ piftæ facere folcnt)fegregauit ab eis difcipulos,ôlt;^docuitin fcholaTyran nicuiufdam.

ftrophcnadinuftrifsimumnoftrumPfincipemjac initio quidemconz tumelioieuociferatur, DECIPERIS, FALLERIS,Indodiuiscs,incx/ cufabiIis,incogitans,inconfideratus,Namhis SCalqsid genus epithetis célébrât Sotus nomen Principis:amp; cum de ea re Fraterculus â me in pracz fationeProIegomenorumadPrincipem admoncretur,tantum abcft,uC agnofcat fuam impudentiam,ut etiam contedere audeat, fe talibus accla mationibus Principem magna laude ornalîè. Qua Soti uanitäte,cum nû hil fit futilius, putidius,mirabor, fi honellus quiftjuc uir tenen' pofsit, quin earn non ex animo deteftetur»

Deind e,poftq uociferatus effet,palam effê, nos difeefsifle ab Ecclefia,' hortatur Principe,ut aut maneat in antiqua, (fic enim loquitur ) proauoz rum Sc anteceirorû eius fide,aut faltem de noftra doSlrina dubitet, quod ilia antiquafidcshabeatteftimoniamultitudinis,tam maiorum,SCmiz norum Principum in Germania SCuniuerfo orbeChriftiano, qtot Ecz clefiafticorum Patrum.’noftra autem fit noua,crronca,hafretica,amp; dam/ nata.Qiioigitur nos uertemusÇSiquidêFratcrculo tarn ineptOjtamim/ pudetijtam furiofo fides eft adhibenda, quid nobjs poteft efle miferiusî' quiabominabiliusC’quiddeteftabilius Sed uiuit adhucChriftus filius Dei,qui fedeiis ad dexteram Dei Patris fui bee omnia uidetjac iudicabit, Viuunt etiam adhuc honcfti,amp;pq quiq; homines, qui de noftra doeftriz na longe ahud teftimonium dicent.Nam quod Fraterculus obqcit Celli tudini tuæ,IlIuftrifsimePrinceps,fidem maiorum aeproauorum tuorS^ qui pietatem fuam inftitutione magnificorum Monafteriorum teftatl fint,exiftimatfortafsis,nosrçrumdiuinarû tam imperitos effe, ut inter tenebras fuperioris feculi,5Clucem horum temporS difeernere no quea/ inus:fed lentiamusmanum Domini itaabbreuiatamcflejUtctiamfirc/ fer uauerit fibi quondam in medio Baalitarû,feptem millia uirorum,qui in publica impictate non perierunt cumalijs,tarnen nonpotuerit fibiha (ftenus in medio Papiftarum aliquos feruare,qui à fratcrculis fedult;fti,ue! tandem conuerfi fine ad Dominum,ÔC in fiducia folius Domini noftri Ic fu Chrifti ex hac uitaexcefTerint.Interhos autem, mirando modo,in te/ nebrisfuperioris feculi diuinitus feruatos,fperamusMaiorcs SC Proaz uosTuae Celfitudinis liaudquaquam poftremum locum tencrc,præferz tim cùm Deus ipfe uideatur de hac re cœlefte teftimonium ferre,quod II luftrifsimum Principem,foclicismemoriæ,Ducem Viricum,TuæCeIz fitudinis parentem.pcr uarios câfus, per tot rerum diferimina iaeftatum, uera piædodrinæcognitioneornauerit.DeindeTuam quoeç Celfitudi nem ea luce itailluftrauerit,ut quem affedfum pietatis Maiores SC Proaz ui tui,inftitutione Monafteriorum SC ecclefiarum conteftati funt,tu iam deledlu uerêpio abfoluere pergasJlIi enim fignificârunthisinftitutisfuz amüoluntatem,quodcopiant, quoquo modopofsint, gloriamnomiz nis Dei iIIuftrare,SC Ecclefiam fil tj Dei iUuare.Quod igi tur illi in uotis ha bueruntjnunchistemporibüsâTuacelfitudine cômpleri diuinobenefi cio coeptum eft.Monaftcria enim itainftaurantur, ut ijs 6C honefti ac do/ ÛL uiri præfîciantur,amp; in ijs adolcfccntcsbonæfpei,in dodlrina uerè pia adfufeipiendum fuis temporibuspublicuecclefig minifteriû erudiâtur. Qiiod inftitutû,ut eft uerus ufus MonafteriOï}r,ita uera eft ratio iuuandg ecclefigjôCilîuftrandæ gloriç nominis Dei. Cûigitur is tam pius fit euen tusinftituti Maiorûbuius ducatus,IpcramusDominûcIcmcntcreosrez Ijpexiffe, ôu in mcdio Papifticarum tenebrarum exitio, faluos coferuaffè.

DE ECCLE5IAST, CERIMONirS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9?7

Nam quôd Sotus antiquam fuam fidem, amp;nbsp;multitudineni fuorû l'adîat, fæpe ïam amp;nbsp;multùm denionftratuni eft,quæ lit fides ucrè antiqua,uideiigt; cet non Papifticailla,quam Fraterculi fedlantiir, ôC quain confidlæPapf/ ftarumtraditionescommendâtjfed qaam docent fchpta Propheticaô^ Apoftoh'caJtacç cuni Sotus obtrudit nobis fuam antiquam fidê,amp; fuo/ rum multitudineni,uidemur uetereni illam,et uulgareni àc muliebrê uo cemaudire,quæextatapudHieremiani,cap,q.4, Scrmoneni,inquiunt, quem locutus es ad nos in nomine Doniini,non audiemus ex te, fed fa/ cientes faciemus omne ucrbum,quod egreditur de ore noftro,ut facnfi/ cemusrcginæccclijamp;libemus eilibamina,ficutfecimus NOS,amp; PA TRES noftri, REGES noftri, amp;nbsp;PRINCIPES noftri, in urbibus ïudajôi^ in plateis Hierufalem,amp; faturati fumus panibus, SC benè nobis uirgmts crat,malumcp non uidimus.Ex eo autem tempore,quo ceflàuimus facri ceUbrare, ficarc reginæ cœli, amp;nbsp;libare ei libamina, indigemus omnibus, gladio, fame confumpti fumus,

QuodautemtotiesaudimusâSoto, Nouatorcs,uidemur nobis au/ dire uocem illam Athenienfium de Paulo, Videtur,inquiunt,adnuncia/ tor cfle Nouorum dæmoniorum. Sed quod obtrudit nobis multos ma/ iores,6C inferiores Principes,tam in Germania,quàm in uniuerfo Chri/ ftiano orbe,fimiliter,tot dodlores mortuos, SC uiuentes, qui noftræ do/ dirinæ contradicant,plane illud ipfum effc, quod ludæi Paulo relpondêt. De fedla,inquiunt,ifta notum eft nobis,quôd ubic^ ei contradicitur. Et Paulus ipfc ait : Oftium mihi apertum eft magnum SC cfficax, SC A D/ ,VERSARII MVLTL

Ac tandem,cum mifer homo,5C ridiculus orator, ne ipfe quidem ua/ ïiis illis,ÔC anilibus argumentis, de antiquitate fuæ fidei, SC multitudine nobis contradicentium,multûmfideret,hortaturPrincipemaddubita/ tionem.Sit faltem,(inquit)dubium apud te,in bac confefsione,eflc erro/ res ab ecclcfia damnatos.Et mox : Poftèt uerum cflè, quod ueftri dicunt, ** negantibus nobis SC fancftis Patribus.Sed quoniodo eftè potcrit certum «« SCindubitatuniç’ Hacftenus Sotus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

l-ïæc,ut eft ufitata Papiftarû impietas,ita iam inde ab initio orbis pro/ pagata eft in omnes incredulos ♦ Cùni enim ferpens lufciperet Euam fe/ ducendam,Primumomniumfollicitabat earn ad dubitationem ,nuni quod pvæceptum erat de non uefcendo porno arboris fcientiæ boni ma/ ii,uerè eflètpræceptûDeiç'NosaûthabemuslcriptaPropheticaSC Apo/ ftolica,de quibus ficut certi fumus, quod uerê fint oracula fpiritus fancfti, SC quod in ipfis ea quæadnoftram aeternam falutem cognitu ncceffaria funt,clare SC perfpicuè contineantur,ita non dubitamus, quin manifeftis , tcftimonijseorumomnis Papiftarû impietas SC Idolomania refutctur, SC condemnetur, Qiiare in hoc ftudium tota m ente incumbamus, ut ex hisfcriptis,inuocatoDeo Pâtre Domini noftri lefu Chrifti, in Spiritu fanSlo, fidem noftram cofirmemus, SC in ca,aduerfus omnem magnitu/ dincm SC multitudineni hominum,adeoqj aduerfus omnes portas infe/ roruni,conftanter perfeueremus.Quod dementer largiatur nobis Deus cœleftis Patetjqui ficut funima fuabonitatepatefecit nobis Chriftum fi/ lium fuurn,ut uocê eius audiamus,ita haud dubiè pergct patefacere An/ tichriftum,hoftem fuum,üt nobis ab co caueanius,SC Solam Chri/

De facerdotio Pontifi'do,
De Com'ugio.
An coniugium fit Sacramentum»	667
De confenfu parentum.	671
De com'ugio Miniftrorum Ecdefiat,	676
De uotjs an liceat uouere codibatum,	ÓQ2
De Extrema undione.	098
De inuocatione Sandorum»	708
De memoria defundorum.
De facrifictjs pro defundis.	741
De orationibus ucterum pro defundis»	741
Depurgatorio,	748
Deuotis Monafticis.	76^
Deuirginitate feu coelibatu.	^lt;^6,766
Depaupertate uoluntaria.	774
De obedientia Monaftica, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ '	7“^
De horis canonicis.	7^i
De peregrina lingua in Ecdefiafticis facris»	7^^ .
De dignitate 8C merito operis horarum canonicarumj	79^
Deleiunio quadragefimali amp;nbsp;aiqs publicisieiunijs»	79lt;^
De Confecratione lalis,aquæ, uini ÖCc.	8ii