Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

ITSLDEX L I ® lt;lt^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coti-

^uguflan^ Confeßionii eaitio pofirema^ pu^ repet it a eît^nno ante collo» quia irmatienfe i^^tiPJjonenß propter caufdi expoßtcts in ^r^efatione fol'59^

ConfeßioIDoPîrinæ Saxonicarum Eccleßarumj fcripta^mo quot;igt;texhiberetur ^Aodo Tridentin(e

Locorum Theoloßcorumpoßrema editio abßoluta ^nno 15 Examen *Theologicum lî)e Coniußo

IDefinitiones appellationum in do^rina Ecclefitie yßitatarum ^fionßones ad Erbenlos inqutßtionii ^auarica Enarratio Sj/mboltEliceniprior^edita anno

MINO MAXIMILIANO REGI BOHEMIÆ, ARCHIDVCI A V« SPRITE, ET DVCI BVRGVNDITE erc. DOMI.

ERTISSIMVm est, NElt;xyE EX DEMOCRITI ATO* mis temere ac fortuito confluxijje hoc tantaJapientia fahren faHunij dißinllumq^ tanta rerum y/arietate^ ac tàm concin» no or dine mundi Eheatrum : Kec ^enus humanunij quod CiCte) is naturis prccßat omnthusj aut caßi extitijje, aut fru=gt; ßra conditum e^) tantum ad l^oluptates corporis perfruen* daSj aut ad ha^s intentes (Crumnas ac moleßiristuend^ecomquot; munis ßocietatisy quas magis experiuntur iß qui pricfuntj quam clt;£teri:Sed ah alterna mente architellatrice omnia con’‘ ditaejje propter hominem : hunc Iferoj qui ell opus T) EI prcecipuunijpropter E)EI^Mj^t ejßet l^elut templum, in quofeT) El^Spatefaceret, eutßiam/apientiam ac bonitatem communiearetd quo 'y)icißim infit^e lucis dulîu relié agnoßereturj yirium^ omnium integra, obedientia coleretur, Voluit enim hu ter res creator habere opera^ in qu^ riuulosßueßipientia: ac bonitatisßar^eret * Hane eße caufam conßhj diuini, inde manifeßum elli.quia eßellu ipfb T) EVShoe oßendit^ cùm in hominum animos infeuitj ac l)elut confi^nauit nottciam deT) EO conditore, inßulpfit ima^inemfuij id elljnoticias multas, inq. his le^ts noticiam, qute con^ruit cum. tcterna nbsp;nbsp;immota fapieiitia in T) E. O,ac T) EV H, qualisßt, exprimit ac declaratjÇ^

his ipfis cùm addidtt liberrimam l)oluntatem, eßßllricem earum allionum, quas lumen mentis demonßrat ac diri^it, ornauit hanc lußicia congruente cum mente O' y’olun^ täte T)EL

Htec teßimonia manifeße conuincunt, hocconßUo genus humanum conditum eße, 'y)tT) EVSßamnobisßipienttam O bonitatem impertiret,O''^tcißim à nobis yt agnoßeretur ac celebraretur : Htec ippi etiam transfußio luc 'ts ditiime in nos, teßaretur„ hanc creaturam '})ero et nonfimulato aut fi Elie io amore diltgi dT)EO, cùm talibus earn dotibus exorndrit atq inßruxerit, qua.ßint in conditore ipfo fumma, fcilicet,ßapientia, 'Ubertate, O iußieia congruente cum i 'pßus yoluntate, deniq^ cùm eßigiem ejßßuam 'ïtoluerit.

Trater hac ex fonte fapientia ac iußieia diuina deriuata, ac hominum animis inßta teßimonia,qua oeße T) E VM,Oqualis fit,0'quod iudicaturusht,certtßime teßantur, alia etßm admiranda '})arietate tmpreßit D E VS natura architelius in to^ tum mundi opificium, quod non alio conßtlio tarn Ijarie dißinElum Oornatum eße co(^i^ temus, quam l^t hominem deT) EO commonefaceret. Voluit enim T) E VS 'ygt;troq, fcilicet,cogitationeßmilitudinis fua in nobis, o conßjeeiu admirandi opißetj mundi ex* citari, conuertiq, ac deduct mentes ad agnitionem bonitatis T) E 1,0 ämorts erga nos, qua in natura hominis incorrupta magnum incendium mutui amoris erga T) E VMac-cendißet.Voluit et conßrmari mentes yfdem,'})tßrmißinTefatueremus,effe D E VM, eßbß'^ßentem, omnipotentem,bonum, tußum,l)eracem,caßum,iudtcem,liberrimum,

Hac etßtarn euidentia O certa/unt,'})t nonprorfus feros ac Cyclopicos etiam in hac corruptione natura cogant aßentiri,quodßtD EV S natura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et quod

ET I ST o L T) ETgt;IC AT 0'T^I A. curet res humanlt;Uf tarnen fecuta funt aha longe maiord in fecundapatefaFïione. Cùnt enim lapßi ri mor um parentum non tantum frd^a hberta^ JjoluntatiSj isrfauciatte ejjènt Yires ceeteræ l)oluntati copulat^ej/ed isr hebetatum ejjèt pené^ obfcumtum lumen noticia» rum in mente,languefaEta aJJènliojrurfus fefe patefecit Tgt;EVS, édita promißione dobîrina de reßitutionegeneris humant per nbsp;nbsp;propter Filium, repettta Eege, mißo

Filio, ^uißeret 'lotPlima progenere humano, itsr Spiritu fanblo, quod corruptum ejl in natura humana injiauraret, Tdeni^ additis nouis at^ illufiribus teßimomjs extra ordt» nem naturee, Itt refufcitatione mortuorum, repreßtone concitatißtmi ac rapidißimi cur=‘ ßis Solis, partu mulierum natura ßerilium, admiranda liberatione Ecdeßce, litpopuli Jßaelitici in mari rubro,^in de/erto, acperpétua eius inter ruinai Imperiorum confer uatione, defenßone hominum in medijs flammis, pr^edidione Monarchtarum, (jlr, quod maximum eît,natiuitate Fthj 'y)nigeniti, copulantisßbi naturam humanam hifolubiti fx» dere in litero 'Virginis Mar ice, 'Vt certo conßaret, doFlrinam de Filio, nbsp;nbsp;nbsp;de tota répara«

tioneçeneris humani-,auodpropter peccatum perierat,non efTe 'Vocem alicuius creatur^e, fed tpßus Filtj T) E J.

Huius dodriniC'Vocecolligit fibi T)EVSt^ternam Eccleßam ingenerehu« manoyßcut inquitßlius Dei : Tater fancltfica eos m 'Veritate tua, Sermo tuus eît 'Veri« ta^.Et hunc Jermonem 'Vult ab Ecclefa fanlla fide cußodiri incorruptum,ac propagari adpoßeros^Sed nbsp;nbsp;in eo ccetu tantum eîi Fccleßa,in quo/onat h^ec dollrinaficut omni«

bus temporibus fonuitin aliquapartegetxris humani^ Sola enim Eccleßa religionent stsr htßoriam habet antiquißimam : ^ligionem quidem 'Vnam acperpetuam, fiiiq. ßmi« Umarn,etßbiper omnia congruentem,doßrin^e et 'Verorum atq^ interlorum cultuum Dei conformitate, Etß in ritibus externis dißimilitudo eîi. Fitßoriam 'Verb primam om« nium,qut.e nbsp;nbsp;rerumprimordia cxpUcat,lt;(;r certamferteni temporum tnde detexit, Sola

etiam integram femper doElrinam Legisconferuauit, cuius particulametß'Vtcun^re« tinuerunt Fthnici,tarnen difceßerunt à prima Tabula,confiEia multitu dine Deorum, inuocatione hominum moi^uorum ; d quinto 'Pri€cepto,mad:atione humanarum 'ViÏiima^ rum : à Sexto,confufionelibidmum. Sola deniq^ omnibus ahjs gentibus ignotam promiß ßonem de remißione peccatorum, lt;ƒ? de reconciliationepropter Mediatorem, qiM fun« damentum eîi ietern^eßilutis, poßfedit ac propagauit,

Sed ab hac norma doîlrime traditie in Lege Euangelio inde 'Vfq. ab initio ingens multitudo hominum difceßit, impulfa cum furtß Diabolicis, turn mobilitate pro« pria. ILam amp;nbsp;Diabolus multaßargit per fua organa,ut D EFS contumelia afficia« tur, fijr multi homines fafcinaii err or ibus in blaßhemias atq^ (Cternum exitium ruant, lt;5* homines aliqui horrtbiliaudacia,'Vel Cyclopum more rident omnem mentionem diuinita^ tis acprouidentiie,'Velnoua numina,cultus opinionesfingunt acßabiliunt contra prtc« fcriptam diuinitus ncrmam. Etfi igitur 'Veram Eccleßam femper durare neceffe eîi, quia regnum Chrißi,quod in hac 'Vita incoatur,(eternum eîi,^ promittit Filius DET, Je aßuturum Eccleßie 'Vfq^ ad confummationemßculi, tarnen fciendum eîi, hanc 'Veram Eccleßa non femper panterflorere,fedfepè admodu exigud ejß,acfubinde rejlitui per 'Veros DoTiores diuinitus excitatos,quorum tarnen ahj plus,altj minus lucis habent. Sei« endum hoc eîi, Eccleßam neq, ad Imperia MonarchiOiS, ne^ ad 'vllam autoritatem humanam, neq, adordinariam fuceeßionem perfonarum gubernantium,ßdad'Vocem Euangeltj alligatam ejß,ctim ßt cœtus reEle agnofcentium,inuocantium, et celebrantium D EFM in agnitione ßducia filß lefu Chrißt, in quo coetu Filius DEI tanqudm caput 'Verè eîi eßicax, o* Spiritu fancio multos regenerat ad iußieiam et 'Vitam aternd,

Talem autemfimper futjjè Eccleßam, docent hißovM repetitie ac reEè diflrU Intce^ ,Ante Chrißum natunij etß promißio faEla poßeritati Abrdhce de futuro 'Meßia. alli^abat Eccleßam adpolitiam ^entern dudaicamj ygt;t eßet certaßedes dobirina;^ tanquam certa ^cademia,qult;e. l^elut arx in arduo monte poßta conßiceretur l^ndi^j exaudiretur in toto genere bumano propter Meßtam^lJt certo fcireturj'})bilt;(sr ex qua gente nafciturus eßetjtamen non excludebat aut arcebat ab Eccleßce focietategentes cæ* teraSjquarum qu^ßeße coniungebant cum ludiccs^l^nius doEirin^e relic^tonisprofeßio^ ne^nonadigebanturad obferuattonem eorundem rituum externorumßedpermittebatur fingulis in Ijfu eorum libertoi Ideo in illa Iveten Eccleßa fuerunt tria genera homi» num : ludæij nati ex poßeritate Abrahie, Trofelitbæ îuc-sggç fèu ^oiri religioß^ Ad lud^ios pertinebant ^promißto faEa Abrab^eifrtota politia Mojß. Trofehth^ itidem amp;doPlrinam lt;i^ceremonias : Viri religioß doElrinam tantùm inuocationeniJieri S) El fine ritibus ludaicis recipiebant Ita'})oxdoliri)ueinmultasgentesperfereba= tury nbsp;nbsp;tarnen fides doErin^e perpétué erat nbsp;nbsp;manebat in fiede certa. TSlec dubium eït

opera ludicorum^ quos captiuitas 'Eabfionica dißipauit per orbem terrarunij multos ex omnibus gentibus ad ID El^M conuerfios ejfi^ etiam in G er mania, in qua quidem propter lud^eorum familtas maturèpoU Cbrifli aficenfionem Euangeliumpr^edicari cœ^ ptum efiy âocentibus Marco E^auli dtfiipulo Ê^atautj in 'Bauaria.Eucio Cyreneo in Augu* fia Ttberia^qute nunc eît ^tilpona.. Crefcente Mogunti^e: Materno Mr gentor ati.

^olt completam aduentu Chrifii promißtoneniy Ecclefia non amplius ad gen» tem '})llam aut fiedem certam afiriEta eltj multoq. minus ad fiontifices ^manosj Epi* ficopos iisr cceterosjquiprobant horum opiniones nbsp;nbsp;tj/rannidem. Sunt enim hofies '})er(ie

Ecclefia, partim Epicurei) partim idolatr^^ manifefii. Sedell Ecclefia ccetus dfier* Jiis in totum orbem terrarum,retinens fimdamentum Cbr fii nbsp;nbsp;Mpofiolorum, In eo ergo

cœtu qtuerenda elt Ecclefia, qui ampleliitur is'profitetur l)eram Euangelq doUrinam, relié '})titur Sacramentis, lt;7- ibt renafiitur Ecclefia, Ijbi T) E S hcec refiituit per Spiritum fànllum H^ec enimfiint luera Ecclefice Sj)mbola,non fimilitudo externorum rituum,non ordinariafiucceßio,nec ad ludaiccepolttu exemplum KaKo^NAï« quadam con* fiituta^c^o.f^xj’^ eorum, quierrores manifiefios liy idola defendunt ac fiabiliunt^

Mtq, 'yt confiderari rellius poßit, qualis fiemper fuerit Ecclefia inde l)fiq. ab initio,tempora difiribuantur,qu^amp; Chrfium antecefièrunt,^ conficuta fint^

Longam annorum fieriem ante Chrifium difiinguat IDiluuium ♦ Alterum à IDiluuio fieu exitus è Ægypto fieu data Lex^ Tertiam à data Legegubernatio ludicum in populo l(raéUco,gubernatio regum, captiuita^ ^abfionica, poli reditum ex captif uitate tempus 'Yfiq, ad Chrifium. Sunt autem ab exitu yfiq, ad Chrifium anni mille quin* genti olio. Tot idem ferèelapfifunt a nato Chrifiofifiq, ad recentem emendationem abu* fiuum dolîrime, faliam d Luthero. Hi anni mille quiyigenti digerantur in tres periodos, l)na qualibet earum annis quingentis definita, quos afiérre mutationesfiatales imperqs,hifioriarum annotât a docent.

His temporibus,qualis fiuerit Ecclefia,expendatur,et confirantur inter fie cùm mutationum momenta, tùm mutationes ipjfi^ TemporeTSLohæ fiuit angufiaEccle* fia Cr cœtus paucorum: Toli diluuium retinuit '})eram dollrinam Melchifidech, qui fuit Semfilius ISloh^e, cum Idolatria apud Chald^eos creuijfit, ac penè I^biq^ extinlîa eßet 'yera dolirina, renouautt T) EJ^'S Eccleßam euocato Abraham ex Tr Chald^eorum.. Huius ergo pofieritas, Erpauci eorum audit or es fiuerunt Ecclefia, cùm inter ea Chai* doii Ægjptÿ gloriarentur,Jè ejfie pofieros Tatrum,fie r et hier e Matrum exempla

cuïtunif^i^ pr^edicarentjle ejje po^ulum nbsp;nbsp;E Ij cùm tarnen do^rina 'Yel ne^li^entU

ätnijjayyielcontumacia reieSta ac re^udiataifolos ritus externesßne yterbo retinuiJJèntj (iffinxijjènt peruerjas optnionesy nbsp;nbsp;addidijjènt idolatriam.

Temporibus Ero^tbetarum fub ^^tbus Jßraeliticisj qudmexi^ua fuitlierd Ecclejia ? quantum fuit idolatrie^, errorumjlt;(srabußumapud eumordinem^ cui cura, doElrin^efacrorum comrnendata erat ? qui cùm ex ordmaria fuceeßione facrispr^-eßet J reli^tones infleBebat ad return affeBus ofniones, Huie ordini Hophe-tlt;e fernher fe oppofuerunt acerrime ttsquot; deprauationes doBrin^e ac cultuum ^rauißi^ me reprehenderunt. Efaite. i. dicitur : TSLißd^ominus reliquißet nobisßemenj ßcut lt;Sodoma Gomorra faBi eßemus. Hc^c 'jjerba inonentf ne de Eccleßa coßtemusj '}}t de politica Monarebia, ne ue earnßceeßione Epifcoporumjaut^radu dar loco ^ontifi* cum metiamurßed apud eos eßeßatuamusj qui lieram doBrinam ampleBuntur ac tuen» tur, Hane ob caußam Efaias detrabit augußum Eccleßue titulum ßisErincipibus ds* ^ontiftcibuSjCÜm inquit : Exi^uumßmen reliquum eße in illo ipfopopuloj qui'})ocabaii tur populus El, SicHieremi,^ darCteterorum temporcjcùm eis l(e^esdar Sacerdo» tes aduerfarentur^non erat Eccleßa coetus ßacerdotumj/ed illi, qui credebant concioni» bus Hieremtec.^ed Ionium eßt Tropbetarum omniumßueeeßionem recenßere^

H reditu ex captiuitate poB Maccbab^!eos qualia fuerunt monßra E^ontifices in populo Ißaelitico l qualis fuit religio maxtmee multitudinis ? Imo tune etiam cùm Cbrißus na/ceretury-reßmenEccleßiaßicum fuit penes ^Pbarifceos dar SadducæoSj qui erant palam imptq. Sadduc^i l^ero etiam Epicurei erant, dar tarnen arrogabantßbipree,gt; cipuè titulumpopuliS) EI: Eccleßa 'ïieropaucis conßabatdnter quos erantMaria^lo^ ßephj familia ^acbariaij Simeon, ßnna, Pafiores, darpauci alß

Ita poB natum Cbrißumnon femper eadem Eccleß^e celebritas fuit io*ße^ quentia, Sedprimis annis quin^entisßußinuit Eccleßa certamina maxima, oppu^nantu bus doBrinam de Cbrißo, primùm Etbmcis, poßea Hrrianis dar alqs bcereticis, nonßo» phißicatantmn,ßeddO'ß^itia atq, immanitateperßquutionum. I^icittamen'})eritas,'})t teßantur probatarumS^inodorum décréta ac fententice, Etß bas aliidimpitcpermultie conueHere dar labefaBareßunt conatce Et fuit Eccleß^etantopurior, quanto temporis bus Hpoßolorumpropior d^ aßüBior^ Iloruit entm fuceeßibus inpropa^atione doBri^ n^e,etiam inter ipfas ærumnaa, numero^ acfuceeßione lon^a bonorum acßalutarium do4 Borum ad ylu^ußinum d^ auditorem eius Proßerum, quorum multi cum Hpoßo^ lorum difcipulos liidißnt dar audijßnt, teßes fuerunt de doBrina ab illis trädita, Sed poßeriores inter bos iam aliquid fuperßitionis dar errorum babent, quos ex ßuorum temporum confuetudine contraxerunt Irrepßerant enim iam tum fub ßnem buius primae periodi aliqua fuperßitionum ßemina, partim ex publicis dßidijs nata, partim docentiumautlDul^ierrore inueBa,qUiepoßeacum pere^rtuie pentes influxifßent, cu^-mulata funt

Perfecutiones fieeßibus dar 'Monaebatui caußam dederunt, quas fecuta di-laceratio Imperq Ppmant Monacborum opinionem auxit, quodcumlnderetureßepe-culiaris félicitai, abeße à Pppub: procul in aliqua folitudineßne familijs,ßne liberis, nonßeBare l^rbium excidia dar patrie 'lpaßationem,modeßi hominesgratulatißintHo-naebis fuam tranquiÜitatem, dar coeperuntplures expetere dar amarefeeeßs^ Cumq. bo-mines barban mirarentur ritus,quiprlt;^fe ferrentßeciem eximilt;cpietatis,dar quaß com-mercij

merci] cum D E 0^ creuit admiratio Uonachorume qui in illa folitudine deditieEr qnaß inuoluti fuis cogitationibus excogitarunt opmiones Er opera noua, qu^e poßea cùmap^ plaujufunt excepta : Deniqu^e optniones de illo liitie Er operumgenere plaußbtles '})a^ gau funte qu^e obruerunt tandem Euangeli] lucemdeljera fide^Er'y^eris cultibus. Sic cumgrata fuiffet initié memoria ac celebratio fanEorum Martyr um, paulo po^taceeßit fiperfitiojlytEthnico more ornarenturßatuis Er templis, H^c tandem eo impietatis proeeßfM nihil dißerret SanEorum '})eneratto à manifefla idolatria Ethnicorum. Horum Er altarum fimiliumfuperßitionum, yt liotorum, pœnarum Canonicarum, Cœ-ltbatus,oblationisfactendai in Mißa,principia in Ecclefiam irrepferunt fub ßnem huius primee periodi, qu^e poßea magnam ruinam traxerunt * Et entm fluminum impetus fe» cumabripiuntnauigantes,ficerrorestemporum, trahunt homines, '})t minus improbent prßentia: Ita faEum eîi, lit errorespaulatim conßrmati confuetudine, radices errerint Er inualuerint.

Tautem prima quingentorum annortim periodo ceu luEata eE '})erïtas cum mendacio,fincera religio cum hypocrif, liera pietascumfuperßitione^Sed hielt tarnen heritas,etfi ad extremum aliquid errorum fefe admifcuit,Sic è conuerfo^ qu^e fecuta eît penodus proxime, auxit Er conßrmauit fuperßitiones Er idolatri^e neruos, autorepree» cipuo Er duce Gregorio Magno Eontifice, qui Eontißcatum inqt Mnno a nato Chrißo 5 9^* Hic publicum ritum inuocationis SanEorum inßituit. Er oßibus ac puluertbus eoriim templa dedicari iußit. Diaconis Er Subdiaconis in Sicilia pr^ecepit dimittere coniugeSj quas ante ordinationem duxerant, cùm Eccleß^e SicuL exemplo Greecarum Ecclefiarum retinuiffnt eo hfq coniugia in omnibus gradtbus Ecclefiaßicis, luxta Sy^’ nodorum heterum décréta, Falfam de Monachatuperfiafionem adeo auxit, ht infan=‘ tes iuffiparentum in Monaßerqs educatos,pronuncidritnefariè facere,fi hitam Mona* ßicam defèrerent. SpeEro motus fanciuit oblationem Sacramenti pro mortuis, qutepe* périt hornbilem profanationem Cceni^ Dominicie. Extuht etiam Er amplificauitfupra modum tyrannidem Eonttficiam, Er ordines ceremoniarum, canttonum, acf milium ri« tuum deferipft. Er proeeßiones inflituit fimiles fupplicationibus Ethnicorum ad pul* tiinos Er leEißernta idolorum. H^ec poßea magis magisq funt cumulât a hulgi fuperßi* tionibus. Ita in hac fecundo perioda fupeißitioßnceritatemprimae religionispenepror^

Tertia deinceps periodo posi Henricorum tempora ex prceßruElo idolatri^e^ abufuumy nbsp;nbsp;ßtperßitionis fundamentOj condita eÏl Monarchia in Eccleßaßmilts Impe^

rÿs politicise inqua^mani Tonttßces horribtli furore Er audacia non tantùm régna orbis Cbrßianißbi fubiecerunte Sed rapuerunt locu Erbonorem filij TieieCum fefe caput Eccleßai cofiituerunteCt poteßatefbi '})endtcaruntj non tantîc mutandi re^na mundtßed ßatuendi fanciendi^ do^matay cultuse Erl’niuerfimreli^iones fuo iudicio Er arbitrio ne'})erbo ID E,Ij 'ygt;eletiam contra expreßfimlyerbum D Ely qualiseît cultus ^iaoginty quil)erè eîl Idolum iDaßansyde quo'})aticinati Junt Daniel Er Cbrißus; Extitit tune Er nouum DoElorumgenusequi Scbolaßicinominatiel)elut Satellitesßcriptis Er autoris tatem Pontificum propugnäruntj Er chaos errorum fuorum defenderunty ^t Eetrus Lombardusj Thoma/SjScotuse Er alÿ. Genuerunt hi nouum doErin^e ^enusj non haußum ex fontibus IJraelj fed exLhilofophorùmcommentis alienißimum à norma Er analo^ia fidei Chrißtanlt;ee fed accommodatum prßentt regno fuperßttionum fbujuum) L^ontificum tjrannidij quibus omnibus effeElum hoce^L l)t nec ad iiq Chriflum

Chrißum amplius diri^eretur inuocatioj ne^ de S) E O erudirentur homines ex ea do^ Elrinaßnquafeßepatefecitjijrinquaquomodo a^nofci accoli lielit ex^reßitj SedlJt ad ß atu ets SanEorum accurrerent aduoluerentur homines, lt;isr templa theatricis ßeEaculis MtJßarumj proeeßtonum, isj* ßmiUum ceremoniarum occuparentur ac com» plerenturji^ in concionibusauresomnium Itel antles fabulte^ Itel Ethnical declamation nes circumfonarent (Denilt;^ l)t ad reli^tonem fidem pettinentia auro Itenalia, fièrent omniuj auro expiarentur perpetrata fcelera, auro redtmerentur pœntc pur^a» torÿ confiEce ad terrendos hommesad opes au^enda^ Deni^ 'tat auro eßringeren» tur cœlt portee.

Etßautem his duabus poßremis periodisac preecipuèltltimayidolatria perßitionibuspolluta fuit maxima multitudo in orbe Chrißiano tarnen fiubinde S) E» S excitauit aliquosj qui h^ec taxdrunt improbdruntj quales fuerunt multb ante LutherunijTaulerusj loannes Plus, Hieroiyimus Pra^enfis, E'Pefißlus Groningenfis, pluresalf lohannemScotum LudouiciPtj fieculo difeipuli^raphß confoderunt, Stcut lt;(sr P)tuum Caßtanum ante, Qtfidcum libellum P)ionßij de Hierarchia enarraß fit, prophanationem Cœnee P)ominicee, quoifiebat in oblatione pro mortuis, reprehendifi fit. lohannem Htltenium Ifinacenfiem memoria patrum Monachi fame needrunt, quod craßiores quofdam abujus notaß[et ttsr exaßtaß[et. TSLec dubium eît, omnibus tempo» ribus fuifife lt;(5* in priuatis familqs nbsp;nbsp;nbsp;publtce pios aliquos, qui intellexerunt prefii^iets

ifia^ in Ecclefia Pomana à Diabolo ortets ejfi, fkos quofdam audttores reEius de DEO yèra DEI a^nttione tts* inuocatione erudterunt, apud quos fuit '})era Ec» cleßa. Quodßhutus poßremee periodi mores, relißones, dogmata conferantur ad. normam traditam in feriptis Propheticisij'.Apoßolicis, f^trad puritatem, quee ßit in prima EccleßapoFl Chrißum, D EPS bone, qutereperietur diuerfitasatq.diferepan» tia ? Pur/us fi comparentur ad ^^ßmen Pharifileorum Sadducteorum in populo Jfraèlttico, qui propter ordinariam jitceeßtonem titulum popult DEIfibi luendica» bantjfumma reperietur fimilitudo conuenientia.

Pdodeîl autem momenta articules harum mutationum,quee acciderunt in Eccleßa, at^ occaßones earundem diligenter cognofeere,!)! teßimoniaprimée isrpurio» ris Ecclefiee, reliquorum omnibus temporibus, qui à Tontificio qgmine dificejfirunt, horum idolatrias abominati ac deteßati, opponi pcßint de^eneri cœtui Eontificiorum, falfo iaElantium titulum Ecclefiee confienjum, quem ne ipfi quidem qualisfit defini» re poßßnt, fed intelligunt eetatem recentiorem poll Gre^ortum Magnum, qua quee in Eccleßa dominata eït multitudo impiorum, titulo Eccleßee multa conßituit impia tijj* falfa,de quibus tarnen ne tpß quidem de fenfires inter fi con/entiunt, 'Vt de his etiam fai» fo confenfum incitent. Sed qualifcunq^ ille fit, confenfius in Ecclejia intelligi debet,non de confenfiu opinionum exco^itatarum humana autoritate fine '}}erbo D El, fed de do» Brinee cultuum con^^'uentiacum Iterbo D El, Cùm er^o allegatur autorita.s Eccleßee,queerendum eît, an fit confenfus lieree Eclefiee cum 'lierbo Det. ISLon enim al» le^anda eîl autoritoes Eccleßee contra lierbum D EI,Jed redeundum eïi ad re^ulam : Si quis altud Euan^elium preedicauerit, .Anathema fit. Erima fit autoritas Iterbi di» uinitùs traditi, deinde ilia efl Eccleßa Ijera exifiimanda,quee Iterbum illudfequitur retinet,Sicut Chrißus inquit : Oues meee l)ocem meam audiunt. ISLec cùm de Eccleßa dicitur, intueantur mentes in Monarchiam Epmaneefedis, decretis Cr '})inculis fapien* tiee^ autoritatis humanee confiitutam,queeaduerfiàrfiefl reli^io, lAec mouean»

tur Opilus, potentia, autoritate, J^lendore Tontificum nbsp;nbsp;Epifcoporum, fed in eo c(£tw

^u^rant Ecclefiam, qui fidélit er cufodit tisr enarrat fcripta Erophetica '(sr Apofolica, (D EJ^M oÿiofcitac coltt,fcut fe patefecit amitione nbsp;nbsp;fiducia filij le/u Lhrifti

Mediatoris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Etf autem Ecclefià nititur filo l^erlo E)ET, confirmittur tdrrien coyfeßio» nepiorum, ficum illa con^ruat, Idcirco l)tile eÏt extare tejiimonia de doErina, eorum, quiljel cum autoritate docuerunt isrrexerunt Ecclefam, ^elautoresfuerunt, lyterro» fes ifr dbufiis confuetudine introduEi, '(j' autorttate or dinar ia impioruyn confrmati, emendarentur t Cùm autem in recentt emendations Ecclef^e, quam Lutherus excitatus adiutusq^ diuinitùs,nulla ambitione, nullo odio cuiufquam, nullapriuata cupi^ dit ate, fed lieritatis (j^ßori^t diuin^e amore,eiufq^ repur^andne illuflrandtiefudio,de» tiiq^ odio prceßifiarum atq, impoßurarum, quibus gloria f) EI obruta iacuit, homi» num mentes fiierunt dementatæ, qu^eq ad eum coaceruatlt;£ funt modum indulo-entia^ fum impudenti '^lenditione, lyt penè deleuerint memoriam meritorum fly É) EI In ea er^o emendatione dim Luthero quot;Yelutfocius -^s-a-ijiç fideltßimus ac prtecipuus aßuerit Ehilippus Melanthon focer meus, omni mihi^ltureuerent^perpetuocolen» dus, lt;7- ofieram naudrit Eccleßce 'Vtilem in explicatione ij' defenfone dolirbiie ficne annos quadraßnta duos, iudicaui confultum forepoßeritati,fiqU(ede dollrinacoeleßi nie Uteris monumentisq. commendauit, coniunEim ederem, cuius confily caufa^ habui dua^s prtecipue, quarum prima eli,l^t poßerita^, cuius non dubito fore tudicia re* Eiora lt;2? ^equiora, co^nofcat, quale tradiderit ^enus doErinlt;£ is, qui prcecipua certa* inina in con^reßibus cum aduerfartjs fußinuit, c2r dißutando ds^mata eorum pr^eci* pue labefaEauit, ßcut autoritatem potenttam ordinis cauflt;£ ßeßit euertit Lu* t her us. Altera eît, l)t h.ecfcripta réfutent iniqua de eo iudicia, calumnias malorum honiinum.

Obteßor autem pios lt;]^bonos lyirosomnes, lyt dedoErina, liita, aßeEu, 'boluntate, de perpetuo eins in'yieritate tucndaafferendaq ßudio,iudicent cxhis fcri* ptis, candore adhibito, quem ip/è adhibuit in fuis is' alienis, nec fin^ant eum ex calunu ntjs maleuolorum^

Contuli autem'ij'diveßiin hanc primant partem fripta de doErinacoeleßi pn'iCcipua, qult;amp; non tdm funt enarrationes, qudm fummatim recitant explicant do* Erinam, quant EcclefcS noßr^e profitentur Ijno ßiiritu cum perpétua Catholica Ec* cleßaßhj E) El omnium temporunit Confeßionis^ugußanie formulas duoâ infe* ruifPrimam qu^e exhibita eE C^rolo E'.Imperatort in Comitijs ^u^ußanis anni 15^0^ Etpoßremam fcriptam yinno tricefmo oEauo, proximo ante colloquia EJ^ormatienß ii:t'E^tiIponenfe,qtu fufioremhabet, 'Lrclariorem explicationemeorum, qu^einpriore breuius ceu indicantur. Fuit autempoßeriorJcripta d Ehilippo, mandante, reco^gnof cente, approbante Luthero, lt;ts-neceße fuit earn fcribipropter aduerfarios, quod mul* ta cauillarentur illi, qu^ oportuit explicari, yt occafiones lt;7- argumenta tahum cauil* lationum,fidenuo ad dißutationum confltEus deuentum eßet, eis adimerentur^ F)ein* de quod ex priore multa mutuarentur,quibus fia pinceront, ficut resoßendit, multa eos controuerfys lenÿfè, ßosformulis noßrorum, quot;nt imponererd imperitis. Fuit er^o declaratione liberiore opus.

Meminimus in Colloquio E^Kormatienfi Eccio obijcienti noßris dißimilitudi* nemexemplorum Confeßionis .Au^ußand i Ehilippum reßondere, rerum eandem eße lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentenfiam,

fententianij etß quadam altcubt in poßeriore editione ma^is miti^ataj explica-^ tiomßnl^quibus Ecciusacquieuit^ Cùm er^oproßt extare l^tramq^j edidiiJtramq^y '})t idem femper ordinibus Imper y propoßtum tdem^ defenßum ejßej quo conßlio poße=gt; rtorfcriptaßty poßeritati notumfiat,

Hane prtmam feriptorum Ehilippi Helantbonispartem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fierenißime

inclj/tejDomme clementißimej ad ^^iam tuam Haießatem mitto^ hocconßlio^ yt au^ tor is innocentiamfiuis ipfius ficriptis tuear lisr excufiem apud Maießatem tuamy aduerfiis infeliationes male die (Cs nbsp;nbsp;calumnias nonnulloruyn. Sparpunt libellos aliqui^quibus non

de do^matibus dißutantßed con^erunt calumnireslbt déforment eleuent autoritatem eorum,qui primi in Ecclefia noßra fuerunt aut or es emendationis. Et nuper quidam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

tisimpudenti feriptoa]Miügt;\oKlt;ilt;tcria.p'n(^TTovH^'Mlt;^'a-'ü'usi KaTttrK/ePafrs. Exa^itatdißidiano^ ßrorumj de quibus etfimeumnoneß reßondere, necme'\)llis certaminibus admifeeo^ tarnen mirorjcur propter dßidia tollat Ecclefiiamyquafii Ecclefia ^era fueritfine certa^ minibus. TSLonpropterea nulla fuit Ecclefia in lontaj temporibus Ioannis Euan^elißa;, quod Ebion Cherinthus blaßhemts dißmtationibus oppu^ndrunt diuinitatem Chriß^ aut Alexandricejcùm /Irrius de eodem argumente litem mouitfuo Epifeopo^aut in ßßa, cùm maxima pars Epifcoporum adh(efit Mrrio contra Orthodoxos^^ décréta fecit contraria Spnodo TSHcen^e, eß^ illa executa crudelitate fuppliciorum. SedcluElata ex S04 pbifinatumprlt;ßiigys EeritM enituit atq, illuxit maßs maßs/^ fe^^ confrmauit-, pijs tu-entibus ctj- retinentibus mordicus, quod in Sjnodo Hicena conßitutum erat, Hec dubi-temuSj lila ipja certamina tune etiam multos aut nondum eonuerfos, aut nondum- fatis confirmatos oßfindiße, profeßione Qhrißiana abßerruiße, Hec fomniemus fore Ecclefiam fineßcandalis dißenfionum, pr^efertim hac pojtremamundi,^lan^uidaac deljra fenella. Odit enim fliabolus lucem Jieritatis, excitât at^ impellit petulantia in^enia dd ferenda difcordiarum femina, lt;is'ßar^enda falfa dogmata, quibus obruatur extinguatur doElrinte lumen. In talibus contentionibus ptj Jemper adiunxeruntfiß ijs, qui retinuerunt fundamentum tts' fententia^ fidei analo^as, graui autoritate tra-ditccs acpropa^atecs, M^nofiuntptj omnes damna ac detrimenta, qu(e difßnfiones publieke aßerunt, nbsp;nbsp;ea déplorant lieris gemitibus, fiedadiungunt fiuam confeßionem ad

eam,quie initio falia,lt;(^ eodem modo/^epèpollrepetita ac defenfaelt, etiam cùm oppri-muntur clamortbtis multitudinis. Si dißenfionibus noßrorum mouentur aduerfiarij,or-diantur d fiemetipfis. Si entm examinauerint totum chaos dißutationum, quæßunt in ficholaßieorum lt;1^ Monaehorum libris,lt;(^ abufus, profanationes, atq^ idolatria^, quæ dominât i.efunt in Ecclefia ^mana per annos amplius quin^entos, nbsp;nbsp;H^ec er^o fi ad earn

normam,quam tradunt feripta Erophetica nbsp;nbsp;Mpoßolica, nbsp;nbsp;quam prima ac purior Ec^

clefia retinuit, compardrint nbsp;nbsp;explordrint,'}telfi interfieje juorum feriptorum dißuta-

Ej lgt;er0fi certamina in^raueficant et^lifcant, eri^ant at^ conjolentur fefe ^toce diuina,quapr(edtiîum eß '})trumq^,et exorituras eße maiores do^matum confufiiones fub extremu, et tarnen E)eum feruaturum eße Ecclefice reliquias ß/qj adßoriofum aduentü Filj fui. Inquit enim ip/e Filius E)ei, Eenient pfeudoprophet^e, qui facient fi^na pr odtfia,lgt;t fi fieri poßtt,/educantur etiam eleEli. Item Luc:\^. Eut as, quod Itbi hene-rit films hominis, inueniet fidem ? Et ifiTheßi. Eeniet defeliio, Hxc dillateßantur ^fore poßremo tempore Ecclefiam elellorum,lt;ts' fore exmuam acpaucorum,quißre4 tt erunt abieSii, Hane queerant, ^t dixi, in eo coetu, quifonant doltrinam Lhrißi lt;57« Mpoßolorum, cümq exalits annts quinquies mille quiiigentis, inieritpoßremapertodus extjsj

ex deßnit dilîum Hel'Uj ((s' feßepromant at^ oßendant ar^umentaj (puce di» em nouißimwn antecejßira ßintj cogitent nonproculabejße mundi fineniylt;(fradUtam mig^rationem ßducta Chrißißeße prceparent.

Oppono autem calumntjs htecßcripta Thilippi Melanthonii,quorum qu^e in lac parte continentur, cùm omnia inde '})fq ab anno triceßmo éditaßnt ordine, boe conßlio^ yt exponant répétant doHrinam noßrarum Eccleßarumj teßabuntur de autore ad poßeritatem^quodidemßemper docuerity'^ futpermanferttfimilimusy nec aliuddocue» rity quam quod con/onum eß feriptis Trophetick ^po/iolicisy teßimonijs primec ac pur tor IS Eccleß^Cy quoi allegat autoritatem ^poßolorum. Tpfutabunt etiam depra* uationesy quoi bisipßseius feriptis alicubi aut mutilatisy autlteteratorièltel Itiolenter detoftisyd quibujdam maliciofè affin^untur.lSIec contra calumntas autor defendiaquo» quam argumentis melioribus ac ßrmioribus poteßy quam fuis ipßusferiptis.

.A tua 'itero MaießatCy ea qua debeo poßfiim animt fubieHioneypeto^ht in bis dijßnßonum flullibus isquot; rerum perturbationepropter T) EIßoriam b^cJeriptay qute remedium funtaduerfiis maledicorum ItbeHorum illus aculeosco^nofcerey quomodo ex fontibus dollrinæ TropbeticiC nbsp;nbsp;Apoßolic^ extruElaßnty ad eaq. quomo»

do con^ruanty qult;e inter banc dollrinam aduerfariorum commenta ßtdißeren» tiayconßderare non^rauetur. ISIthilMaiellate tua di^nius elty quam imitart bac m re prccclarißima exempla fummorum Monarebarum Conßantiniy fbeodoßj nbsp;ßmiliuniy

quiycùm turbatte eßfnt Eccleß^e dißutationibus .Arrianis fimilibuSy co^nouerunt de controuerfqsyinquifitis ac perßelits fontibusy tij-dederunt operaniyltt Iteritas exbis proferretur ac defenderetur.

Oro autemßliumlD EI dominum noßrum TefumCbrißum 'xéyor^iiMva. âïd'/o/jTw’aïJ'iy Trarfoç, crucißxum pronobis i^yßufcitatuniy'istT^giam Idaießatem tu» am fanlioJuo Spiritu illuminety regaty atq^ubernety feruet ac prote^atypraßet^ Itt^ubernatio Maießatis tua fitfalutaris Eccleßa Cbrtßi T^etpub; bDte Hat alt fal» uatoris noßri lefu Cbrißty quo incoat Eccleßa annum à nato Cbrißo ex Marta Itir^ine 1^62. qui quot;ytt Maießati tua toti Eccleßa ac Tpip^b; ßt felix lt;7 faußus optoyfis* dßlio T)ei ardentipelîoreprecor.

VLTI 5ENE5 SAPIENTIA ET VIRTVTE PR7ESTAN-tesj publicd concordiæac pacis amanußtmi, initio ante annos (juadraßnta do^rinam Lutheri non aliam ob cauß aßn^niß quia Ijeram ejjè iudicabantjCtfiatuebant non con^ traâicendum eljeagnit^e'Veritatiyamplexißnt, Cumt^ fu^ ijjèt cru'^^acertambium de doElrina depoenitentia^de qua anteafuerant denßßimte ttsr impM tenebr^Cjquanta tttia primant ßcintillam lucis patefaEl^e à Luthero ßatim tn tota Germania homines non Epicurei aßiciebant ? Mul» tipfj luEati cum aßidua dubitatione^ ^audebant ße in illis fluEibus tanquam in naufra= ^10 tabulant apprehendiße^ in qua enterrer ent. Futt iisr^ratißima admonitio bonis men» tibus de dißcrimine Inuocationis T)eij horribilium idolorumj dißrimitie ope» rum diuinitus mandatorum, aliorum qu^e non ßnt mandata diumitus. Fuit ttsrne» cejjaria o-aa-axSeayê« leuatio eorunt onerum^ quee ßne impietate ßßineri non poterant^ yt impuri cadibatusßatisfaEionuntj 'itanißintte enumerationis deliEorum. ^n non lgt;ere de funebribusßacrißcys dici poteîl l quodEßaias queriturj Omnes aras plenas fuijß yomitus.

QDeniq^ mantfeßißima impudentia eîl, contenderej nihil errorum fui/ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iti

quot;Monachorum doElrina nbsp;nbsp;Fontißcß ritibusp})t nunc audacißime contendunt ^etores

conduEli pontißcia pecunioj Staplßus^ l^uiceliusj Canißus 'ts' multi alijjquiuociferan* turßeditionem aduerjus Eccleßam niotant ejß) nbsp;nbsp;ßophißmatum praßigys idola er^

rores tuentur) re^es incitant ad barbaricamßdiuiciant. .^dduerßus horum J'ophißicam rabientj conßolatio tenenda eïtßrmißimaj Ijoxßly ILei^ qui ait blaßhemiam non re» mitti. Flec dubium eîl blaßhemos eße illos quißcientes manißeßce 'ïteritatt bellum infe» runt, jfc difcerttitßUus S)ei Ecclßam ab hoßtbus cum inquit^ Oues meat uocem meam audiuntj de hoßtbus Itero inquit,l)os ex patre Diabolo eflis. H^ec difcriminaßapienter conßderemusy'^c;' qu^eramusJqu(^ nbsp;nbsp;ubißtt Itefa Eccleßaßltf Deijtioßq. in earn includa»

musnec decipiamur aduerßariorum clantoribusj qui tttulum Eccleßlt;£ ßbi arrogant) hac honorißca appellationcj idola,tetros errores lt;57* nia^naßcelera defendant.

quot;He ipß quident Carolus Imperator initioßne Sjnodi iudicio, ßne co^nitione, delere doErinam Lutheri Eccleßcts noßra^ ^toluit, cum quident multi eßent inctta» tores ad tlla Herodiana conßlia. Sed cum 'y)ideret multos manifeßos abufusjut lent '})o» cabulo quidam tetros Idolorum cultus nommant, tußetaxari : its-emendationemexpe» teret,diu conßanterpoflulauit indtci Sj/nodum. Haec cum eius '})oluntccs eßet, redh ens in Germaniam Mno 15^0. Frtndpes .Äu^ufiam liocauit, Ibiq. Confeßtonem do» Hritu iußit exhiberi, quod eo narrandum eîi,quia neceße eitpofierttatemjctre,confeß» ßonem noßram, nec priuato conßltofiriptam ef^e,nec obtrußam Carolo nonpofcenti.Sed aut aliqua confeßio exhibenda frit, aut dißimulatione oßendenda defertio eius doEri» n^, qua: iam recepta erat, Itt lt;t^frerunt tune aliqui qui confeßionis pericula l)ttare ma» luerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'})ero 'Principes tts'ffihernatores quorum nomina ajfcripta funt confeßio»

ni, ht oßenderentß noncurioßtate,nonimußahllacupiditate,Sed propter ^loriam Dei, ^fuam lt;1^ multorum falutem, amplexos eße puriorem dolirinam,cenfuerunt ex»

libendamejjè confeßionem. 'F'r^ebantetiamnoßros maledicilibr'tj quiipß conuentus tempore ab aduerfanjs ßargebantur,1)1 Caroli animus exaßerareturj in quibus multa falfa crimina noßris obt/ciebanturj nec dißernebantur Ecrleßai noßrre à colluuie .Atiat baptßica al ijs erronibusj qui paßim, ßt motis rebusßanaticos furores àrcumfere» bant. .Âduerfus has perniciofa^ crtminationesnecejß fuitopponere refutationem.

Ftinam liero multo ante inter feniores re^rauiter deliberata, futjfet ad banc epi» taßn prseparata conßßio. T^ec nihil erat periculi tunc aut eli^ere materias^ aut elehlds explicate. Erat qui minus horride 'tiideremur dicere hominem ßde iußißcarijßcri^ bebat idem à 'Platone (ts* d Catone di^um eße-, citans notos uerßculos, Üi T)eus eîl animus,nobis Ijt car mina dient : Htc tibi pr^ecipuè pur aßt mente colendus. Et Flatonù illud in Epinomide. △en/Jiot/J^to/Joutj/^H^ao'iTij^va^ovTag, Â^^aaXHBEÎàTj/ji.wvTftçâpE'riù,. Edec deerant applaufores,qui non mtelligebant diferimma do dir inarum,le^is, Ehilofophitei^ Euangelij, quod cum inquit hommes tußos eßeßde, ait eosßducia mißericordicepropter filium Eiei promßk, E)eo placere ; non illud aßt, homines interiortbus ^lirtutibus leß ßatisfacere. .Alepoßem alias rixas multas recitare.

Congeßi ißturßmplicißudio capita Confeßionisqu^eextat, complexuspeneßum-mam dodirm(e Eccleßarumnoßrarum,^yt Imperatorirefponderetur,lt;i^ '})tfalfa cri^ mina depellerentur. Ac nihil mihi Jumß. Erteßntibus Frincipibus nbsp;nbsp;altjs^ubernatori-

bus nbsp;nbsp;conc ionatonbus dißutatum eßt or dine deßn^ulis fententÿs. Mijß eß deinde

Luthero tot a forma Confeßionis,qui Frincipibusfcripßt,ße hanc Confeßionem et leßß ße nbsp;nbsp;probare.Haie ita adia eße,Frincipes nbsp;nbsp;altj honeßi nbsp;nbsp;dodli yiriadhucßperßites

meminerunt. Foßea coram Imperatore Carolo in ma^naßequentia Erincipum ledlaedl Ixec Confeßio,quod ipßum oßendit,non eße obtrufam Cßari non pofeenti.

Scripfi deinde tempore Tridentinoi S^nodi Epp^tdionem eiufdem Confeßionis,ad quam iudicandam adhibiti Junt multi altj, quorum aferiptafunt nomina. Quorum teßit monia lufè oppono intquis cenßoribus,qui poßea earn reprehenderunt, ßßtatum eß ma^ Ium quod Elai^ani^us déplorât,fumtis à Eemoßhene his Iterbis, ïTtlt.iJ.a.f rcM-mq^ Ewa« vopeäp ƒ ÔU ■najz-m^-Iußtus autem erat in rebus tantis,lt;t^publicè caujße Jeruientem amcoiter monere iuuare, Itt altqui mei collecte, is' fecerunt factunt ; quam excerpere trun* cata membra, 'tJJ^ea arte deprauare, i^in ßuotheatro reprehendere,ut odia lt;isrdtßidia incendant, Itt inimici met faei 'unt, quorum altqut aßutè etiam A^reeßU more tantum altena labefadlare ßudent,ßuam Jèntentiam de maximis rebus occultant : quod^nauiter facit Stancarus ludai^tp'^^s.

Elon dißimulari pot eß,motis rebus ma^nam Itarietatem opinionum exor tarn eß, Et concedit Stvapx'* Ucentiam malis in^enqs fin^endi morßroja dogmata. Tali tempore dißteilis resßt,et eli^ere 'i)tilia,et ea proprie et per^icuè explicare,norunt prudentes.

Verè autem hoc aßtrmo,cum hanc feholaßteam ßarcinam Deus mihi impoße^ rit, me nihilappettuiße ßlendidius, acpio ßudio, lit in Catechißmo ßeri decet, propo* ßiß materias iuuentutiltiles,^^conatum eß,propriogenerefermoniseo/sexpltcare, aA“ litarehjiperbolccs,a.M'^o\oyiaj^ et ambi^ua quœ dißnßonespariunt.Cum^fciam quan^ taßt huius rei dtßicultas,ßemper optaui Itpij dodli Uri conuenirent, rebuspla^ ctde deliberatis, de Iniuerfa dodlrina eafdem fententias, loquendiformai poßeritati traderent,i^ quantumßert poßt,ßemina dißidiorum extirparent. lianc rem cur re eß pqs Trincipibus oportuit.

Eono conßlio tradidi deßniüoi^m lißbilis EccleßiCi^^'redle trchdidi.Hicplane in - - —

(ralrones inctdij cum necejjè fit fateri^ effe Yifibilem Ecclefamj de qua fiUus 3)eî în^ quit-, die Ecclefii : de qua Paulus ait,SumusJpeEaculum toti mundo, an^elis lt;7- ho* minibus, Q^leJpeEaculum eît, quod non cernitur l Quo JIgt;eEat autem hiec portentofa oratio, quttne^at ejfe ullam Ififibtlem Ecclefiam l delet enim omnia teßimonia antiqui* tatts, abolet indicia, facit àvapxîap in/initam, 'isr illam Çyclopum mÂirtlap quant deferibit Euripides cum interro^anti, quis ibißt^ubernator, reßondet Sdenus, nö(xaL^tlt;gt;. âncve / lt;iuJ4(§ouJ4}joult;Ptvos. Scioautem cuminaltjsomnibusquibus labores honeßimandati fint, tuni l)ero pr^ecipuè in docentibns rePU Itoluntatis confeientiam, «zjt medioerem dilinm* tiam ejß oportere ; Sicut Paulus inquit, hoc requiritur ^tßdelesßmus. P)einde opor* tere eos aliquorum piorum^re^îè iudtcantium teßimonia habere, nec de fixere le^iti* ina indicia.

Studium antem reEe docendi piam 'ïtoluntatem me habere aß^irmo, ßero meos labores 1^7* fententias mnltis pys lt;7* do Pits probar i : femper me ipfum, meafq^ fententices lt;7* aPliones omnes fubieci,'isr adhuc fubijcio indietjs omniumpiorum amp;nbsp;eru* ditornni,quos tarnen oro,ut in iudicando candorem adhibeant, connenientem fapientibus '^iris. Scioenimme non eße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etßcnbi dejtderatur explicatio,me adeam

recens meum feriptum de Panarica inqnißtione de mnltis controuerfys hu^ ms tempons perßieue me asJent ent i as oßendat,'tgt;olo id prior ibus fcriptis adinn^i. Sta* phj/lns içr Stancarus eornmqfocy meras calnmnias confiunt, ut dicitnr, aPlum a^en^ tes,fient anus faltantesfirepitnm nbsp;nbsp;pnluerem excitant. Placeÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(jy cohors Gal*

li tanqnamde neceffiirijs rebus cert antes non definunt c alumni as texere,lt;t;r qnicquid poffnnt carpere ex meisfiriptis, id exagitant peruertentes aut calumniantes, de quibus non film male meritus. Sed cum fiatnerint illi aduerfiim me facere lt;isr firnere omnia, nihilpoPi hac etiam debeo expeplare aliud,quam tentaturos eos nbsp;nbsp;avvreßuros eße quic*

quidpntauerint nomini meo tgnominiam aflerrepoJfi.Qwrum tarnen rixai quidfibi 'tie* lint quo enafnra fint non nideo,neq^ '}gt;Iios alios i^naros confithj ipforum 'tiidere extßi* mo.TSiotnm efiantem,Ecclefi,t militiam omnibus temponbus in hac mortali 'tnta arum* no fam effe,^ multos eße rePiè docent ium hoßes,ac 'tiarios effe hoßium exercitus-.omnes atheos,i-rhjipocritasfajcinatos. Hac communis Ecclefia calamit as cum me quoq, fatis dnriter exerceat, non fiat indicium dedoPirina, ex mets miferys, nbsp;nbsp;inimicorum multi*

tndine. Oßenditenimtiitaconfufio,nimisuerum eßequoddieiturpó-jij^o^ o-vp tfg« rop nanip.

Oro autem filium P)ei dominum noßrum Jefum Chnßum fedentem ad dextram aterni Patris, ac dona lar^ientem hominibus, 'titfemper in hts rep^iontbus eolli^at ater^i nam Ecclefiam, me dementer ^nbernct, O' faciat ut quam plunmi unum fimns in (Deo. Sape etiam defanitia inimicorum co^itans,illnd Pertnlliani mihi nbsp;nbsp;alys recito.

St apnd Deum depojneris ininriam,ipfe nltor ePt:fidamnum reßitutor ePi ;fidolorem, medicus eß ;fimortem,refufcitator ePt. Hoc didnm congruere cum diuinis conjblatio* nibuspy norunt,qnas infinis quifiq^ arumnis cogitât.Pene 'iaale LePior. Hnno

1^6 o.die 16 Februartf,quo die annum S^.ingrediebar, qui'ïgt;tfit mihi faußus nbsp;nbsp;fdix faciat

VLTVM DIVQVE RESTITI ILLIS QVI MEOS LIBROS SEV l)erius confußones lucubrationuni mearum Ijolueriit editor, turn quod nolui antiquorum labor es mets nouitatibus obruij nbsp;nbsp;leEiorem à le^en*

dis Ulis impedirij turn quod nunc S)ei gratia extent methodici Itbriyq plurimijinter quos Loci communes Thiltppi excellunt^quibus Theolo/ ^us Epifcopuspulcbrè nbsp;nbsp;abunde formari pote^ljl)t ft potens in fermone doElrinæ pietatisj pr^efertim cum ipfa facra (Biblia nunc in omni prope lingua haberipoßmt. Metautem librij 'yitferebatimo cogebat rerumgerendarumnullus ordoj ita etiam ipfi fint rude quoddam nbsp;nbsp;indigefium chaosj quod nunc nec mihi ipfift fad*

Eodem anno iam M. Thilippus Melanthon à Principe Frtderico l)ocatus hue fuerat ad docendas liter asgracas^ baud dubièj ythaberemfocium laboris in Lheologia. Ham quid operatusfit Dominus per hoc organunij non m Uteris tantumjfiedin'I’heo» logiajfiatis teftcaitur eius operajCtiamfi irajeatur Sathan omnesfquamre eius,

\ßTIH AM Typographiin deligendismaterqsjquas eduntjdiligentioresejfintj ac non tantufiui compendq fid etiam publiclt;ie litilitatis rationem haberent,prffirtim in edendis firiptis de doElrina Chrifiiana. Extant aliorum libellijqui htcc elementapietatis continent^quæ initiopuerisproponuntur in Catechefifit yulgo locant, Cum autempro* fit J pueros ad unam fimplicem nbsp;fimilem dodrin^e formam adfuefierb optarem ex Ulis

libellis eum tantum iJerfart in manibus iuuentutis^qui e^t locupletior ceteris. Huncfub» inde alq noui naficunturjnon per indeféliciterferiptb Hune uero libellum qui mei nomU nistitulo edituseîlyprorfiisnollemejfipublicatum, Etfienim inter fiholafiicos quæ* damde his dementis pietatis ferè in banc fententiam dijfirui^ tarnen nec firipfi ipjé totum libellum, nec recognoui. Et qult;edam dida funt, qute congruunt ad luuentutem, qutt in ptjs EcclefifS '})erfatur,non inter aduerfarios. Ideô optarim Drentiumyqui et eru* ditione excelUt is* egregia pietate prHitus ed,fi tarnen liidit bas pagellas ante editio* nemfimam adbtbuifiè,et quHam mutaJJèdPofiquam autem editusefifine emendatione, cum abolere totum libellum non pofiim, duxi recudendum ejfe, is*pauca quadam dicen* da difiindius. Tenuè feriptum efi, quod fiquisputahit htile ejfipueriti^j

non prohibeo,quo minus Statur. Sed optarim in hocgenere alio* rum legi '}gt;beriores libellos. Dene hak

E R B V M græcum KaTn^ia eft enidio fèu doceo, Olim aurem erant in Ecclefia non folum Epiftopi Paftores,ftd eriam ««7«= X«'»'«*'. quorum erar proprium munuserudire nouitios,priui^ baptiûbantur, Vnde Catechcfis adhuc dicitur, quædam prb ma inftitutio, in qua compendio traditur fumma Euangelq ♦ Talis autem docendi ratio erat. Non ibium proponebant kö!tk«

Xxrai dodrinam, ftd ab auditoribus repoftebant di data, quod in docendo uti^ liflimum eft. Ita enim exploraris auditoribus, animaduerti poteft, quid quifè^ intelligat, errantes admoncri pofttint. Et hæc ratio docendi,in qua didata repofeuntur, propriè eftKa7j(X§P’gt;naximecp prodeflctin Ecclefia manere bane conftietudinem, explorare rudiores, ut indicia de neccflarrjs rebus formatent tur, Prodeft Sc inud,unam quandam iimplicem amp;nbsp;certam formam dodrinæ extare, amp;nbsp;tenere certos loquendi modos,qui nihil habent ambiguitatis,amp;: funt conftntanei ftripturæ, ficut amp;: Paulus prccipit T imotheo,ut conferuet vte-nTratrtp iànæ dodrinæ, id eft, certam formam. Nam diflimiles amp;nbsp;ambigui rnodilo«« quendi pariunt multas ( cum alius aliud in tell igit ) diflenfibnes» Sæpe etiam pariunterroreSf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

K Pte orditur Lex ab agnitione Dei.Nam primum preceptum docet efle De«« ^um,amp; requirere obedientiam, bencfacere obedientibus punire inobedi^: entes ♦ Ac fimul tradit modum,quo Deus unit apprehendi, 80 cultum,quo co^ li ♦ Docet enim Deum efle uerbo amp;nbsp;aliquo ipfius teftimonio appréhendent dum ♦ Ideo fie ait : Ego (um Deus tuns, qui eduxi te de terra Aegypti. Quafi dicat ; Ecce,hunc Deum agnoices ôd coles,qui tibi hoc uerbum proponit,ôô qui tibi propofijit teftfiuonium de iè, ftilicet hoc ipftim opus,quod eduxi populum ex Aeoypto * Ita amp;nbsp;nos debemus apprehendere Deum uerbo, quod nobis dat tum eft,amp; teftimonio,fcilicet,quia exhibitus eft nobis Chriftus. Hune Deum, qui eft pater Domini noftri lefu Chriftfagnoicere amp;nbsp;colere debemus. Cultus uero funt timor amp;nbsp;fides, 8c perfeda diledio. Eft enim emphafis in particula. Deus tuus,id cft,curans te.Zelotes,id eft,qui non patitur alteri tribui gloriam Dei, non patitur alios Deos confingi autinuocari. Vifitans iniquitatem 8óc. hie requirit timorem. Rurftis requirit fidem 80 diledionem, cum ait ; Faciam miftricordiam diligentibus me. Sicut amp;nbsp;alibi declaratur hoc præceptum : Dit liges Dominum Deum tuum ex toto corde. Item, Dominum Deum tuum tit mebis,amp;ini foli ieruies ♦ Ita primum præceptum tradit 06 modum agnolcent vm cwZ/««. di Dei,8c ueros culms. Suntç^ ueri amp;nbsp;primi cultus interiorcs,timor,fides amp;nbsp;diledio. Et quia magis intelligi poflunt hi moms timor amp;nbsp;fides, ideo cum quæritur quid præcipiat primum præceptum, commodiftimum eft ret ifxjndere, timorem Dei fidem ♦ Quomodo autem fides pariat diledionem, alias dicetur,

Lex recluirit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;requirit perfeAam obedientianijperfedum timorem^perfedlam

perfeâacbe^ fi^uciam Dei\perfedam dileótionem Dei, iuxta illud: Diliges Dominum dientUm. Deum tuum ex toto corde, Sed quia natura hominis corrupta eft uitio origin nis, ideo hæret in nobis dubitatio, carnalis ftcuritas, concupiftentia, quæ ma* gis amat carnalia,quam Deum» Ideo hæc infirma natura nunquam poteft tisfacere huic legi, icmper acculât nos hæc lex ♦ Nunquam enim tantum ti^ memus autdiligimus Deum, quantum oportuit, Imo neinchoari quidem po^ teft obedicntia huius præcepti, nifi prius audiamus Euangelium de Chrifto,amp; dcremiflione peccatorum »

Ad inchoandam hanc obedienriam, necefle eft addere Euangelium de Chrifto,amp; de remiftione peccatorum. Non enim poflunt humana corda Deo credere, non lentiunt ieexaudiri, non diligunt Deum, nifi prius intelliganc Deum eftè placatum. Cum igitur perterrelaóti agnitione peccatorum noftroi« rum, audimus nobis donari remiflionem peccatorum, propter filium Dei, lefum Chriftum, qui pro nobis fa dus eft uidima, Hac confolatione eriguntur mentes,8c incipiunt credere et confidere Deo,quod fit nobis propicius. Agno^ ftunt igitur ipfius milcricordiam, ftaaiunt nos recipi, nos exaudiri ♦ Ideo cipiunteum diligcre. Ira in his, qui agunt pccnitentiam, funtterrores, timor, fides,diledio. Et hscc obedicntia tantum inchoata eft, placet autem Deo, quia fide propter Chriftum fumus fadi filfi. Ita legis finis eft Chriftus » Non enim poteft fieri lex, nifi agnito Chrifto, placer, quia credimus Chrifto. In hanc feiv tentiam inquit Paulus : Lex ftabilitur per fidem. Sed de hac inchoata obedient tia infra iterumdicendumerif,nunc attigi tantum ut confideretur,quatenus obediant pq huic legi. Oportet enim pios habere inchoatam obedienriam in cordibuSjiiec fatiseft huic præcepto nofle, profiteriea quæ docetSymbo:* lum, amp;nbsp;obleruare externam dilciplinam,incultu huius Dei, quern prædicat Euangelium ♦ Hæc obedicntia eft ciuilis dilciplina, qualis efle etiam poteft in Hypocritis, Sed oportet in corde uerum timorem, ueros pauores, amp;nbsp;rurfiis ram fidem amp;nbsp;confolationem exiftere* Et qui fie agnolcunt Deum,ut apprehend dant cum per hoc fignum,quod nobis propofitum eft,id eft, per CHRP S T V Mj amp;nbsp;per hoc uerbum nobis datum, hi ucre agnoftunr Deum, quern*» admodum moncmur in hoc præcepto»

tTAprimum Gradus multi fiint, led omnespugnant cum timorcaut fide* iTrf’cfptKw. Primus gradus eft Epicureorum, uidelicet efle negate quod fit De* us,aut quod fint ei curæ res humanæ.

11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus eft Idolatrarum,tribuere creaturis honorem Dei,uidelicet om*

nipotentiam,inuocationem ÔCc, Sicut Gentes fingebant efle multos Deos, nunc Sandri inuocantur »

in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertius eft ludeorum, Mahometiftarum amp;nbsp;omnium hærcticorum, qui

non apprehendunt Deum iuxta uerbum Dei propofitum, led fingunr fibi fiios Dcos,contra uerbum Dei. Item, confidunt certis ordinarionibus contra ordi* narioncm mandatum Dei.

Qtiartiis eft Magicorum, qui faciunt paifla cum Diabolo, credunt Dia^ nbsp;nbsp;r 11 r,

bolo contra mandatum Dei, Item confiduntcertisordinationibus contra ors» dinationem 8i^ mandatum Dei,

Qiiintus eft eorum, qui alligantDeum ad certas ftatuas humana autorv täte pofiras, aut etiam uim ipfis ftatuis tribuunt, Nam Efaias docct, credent dum efle^quod in omni loco pariter exaudiat Deus,agentes pccnitentiam. Item impietas eft^alligare Deum humana autoritäre ad ccrtas ftatuas,aut certa opera, humana autoritäre excogitata,

Sextus eft Hypocritarum, qui, quamuis non ftint palam aSw,, ramen Uis' v i, uunt incarnali iecuritate, amp;contemnunt indicium Dei, nec habent uerum ti=# morem Dei, Item, magis diligunt opes aut uolupratcs, aut gloriam, quàm Deum, Item,non agnolcunt,quod Deo debeatur gratitudo amp;nbsp;obedientia,quia fit Creator, 60 quod fruimur eius bénéfices,

Septimus eft delperatio amp;nbsp;odium Dei,quemadmodum Saul deipcrat,8lt;f y j Cum uidit ft abiectum,irafti tur Deo,amp; odit Deum,

Oftauus eft iinpia fiducia propriæ iufticiæ coram Deo, ut Pharifici illius V111. Luc,xvir)» Nam Hypocritæ dupliciter peccant. Non intclligunt indicium Dei aduerftis pcccatum, Itacp non uerè timent Deum, Rurius etiam transfej« runt gloriam, quam debebantChrifto,in propria opera amp;nbsp;propriam digni^ tatem,

Nonus, dubitatio perpétua in animis, an exaudiamur, an Deus refpiciat i x. nos,an Deus uelir nobis ignoftere, Huie dubitationi repugnant lanfti, amp;nbsp;fide ft erigunt,Sed in imprjs manet dubitatio amp;nbsp;diftidenria, que amp;nbsp;ipfà gignit coiv temptum et odium Dei,quia imaginatur Deum aut ocioftim efiè,aut iniquum, ciiidelem,qui tot modis affligat hâc naturam infirmam, nec uelir earn liberate.

Decimus eft imparientia. Nam Deus fiibiecir humanam naairam affli«= x. clionibus, Qiiare Patientia eftobedientia ergauoluntatem Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;implt;(tientu.

Econtra,Imparientia eft,repugnare uoluntati Dei,00 irafti Deo, èc crude liratem aut iniufticiam Deo tribuere, Ac diligenter meminerimus impatieiv tiam efiftpeccaaim contra primum præceptum, inxta illud : Iraftimini Só nolft te peccare, Nam hæc admonitio in magnis doloribns prodeft, ut diftamus do^ Iori amp;nbsp;iracundiæ repugnare, Etfi autem erumpunt etiam fanftis interdum, hi aftedus, ramen hi repugnant eis, amp;nbsp;fiibijciunr ft uoluntati Dei,

Vndecimus,negligere Sc contemnere uerbum Dei,deficerc à uera do^ xt, drina,feu meru,ut Petrusdeficiebat,ftu propter ftandala,hominum gratis am,ftn quaftum^ alias caulas ♦

Dnodecimus, fiducia propriæ potenriæ amp;nbsp;fiipientiæ, ut Sennaherib con^ fidebat fiia potentia ft euerftrum efft regnnm ludaicum, nec curabat auxilium Dei,nec petebat, Deniqj generaliter peccara finit contra primum mandaaim omnis contemptus DeijUidelicet deficere à Deo, óó contra mandata Dei facere at(^ ita præftrre creaturas Deo, Qiiare in omni peccato fimul ineft uiolatio primi præcepti ♦ Nam omnis inobedientia eft contemptus Dei, ftu deficere à Deo.

E regione colligantur bona opera primi præcepti, Credere Omnes Ar^ nbsp;nbsp;nbsp;prX.

ticulos fidei, nec aflentiri Epicureis, IdoIatris,MahometIftis, Hæreticis,Non pti, tribuere fiindis honorem Dei,non inuocare làndos, non alligare Deum ad cer tas ftatuas.Non facere pada cum Diabolo,non confidere obferuationibus con^

I tra ordinarionem dniinam, Habcre uerum timorem Dei\ 8(5 ueram fiduciam erga Deuin proprer Dominum noftrum Icium Chriftuirij Diligere Deum, hoc eft, agnoftere, quod Deo debeatur graritudo obedientia,quia fit Créa# tor, quia fruamur benefi'crjs eius, quia per Filium fuum nos redemerit ólt;5c» Ac propterea non eftè faciendum contra mandatum Dei,proptcr uoluptates,opes, gloriam aut ullam creaturam, Non habere fiduciam propriæ iufticiæ, fed pete# re miièricordiam,amp;5 certö credere, quod per miiericordiam propter Chriftum, Pater fit nobis propicius. Repugnare impatientiæ, 8(5 agnolcere, quod obedi# entia incrucefit præftandaDeo, ?Con confidcre potenria aut iapientia, fed auxilium Dei in omnibus negocfjs petere, Non deficerc à uerbo Dei propter metum aut ftandala, aut alias ullas caufas, Hæc fiint opera primi præcepri. Et in omnibus bonis open bus debet addi hie finis, uc fiant propter Deum, hoc eft,quia cupiamus Deo grati efl’e amp;nbsp;obedire ♦ nbsp;ha omnia bona opera aliorum

praxeptorum fiunt opera primi præcepti» Et uirtutes propriè pertinentes ad primum præcepnim,func Hdes, rimor, ipes, diletftio, graritudo erga Deum, id eft,rota obedientia erga Deum,Ethæc ojïcra atep uirtuteSjfijnt cultus Deiinte# riores, qui funtuerè Ipiritualcs cultus ♦

Toti Decalogo additæ hint promiflïones amp;5 comminationes, etfi non re# petuntur nominatim in fingulis præceptis ♦

ffttrM Primum igitur ftiendum eft, æterna morte puniri uiolarionem Decalo# »terr. gj-^ Chriftus inquit Matth»v,Nifi iufticia ueftra abundauerit 8lt;5c, Item, Si uis in uitam ingredi ierua mandata,

Pœ/w tœpo» Secundo accedunt 8ó pcenæ temporales, Eftep primo præcepto peculia# ris comminario addita,puniens in tertiam et quartam generationem etc,Quod enim dit it uagari peenas per multos, intelligatur de temporalibus, Itacp ma# gnitudo poenarum commonefaciat nos, ut fugiamus Idolatriam impios cul# tus,amp;5 conemur obedire huic præcepto, Et extant exempla, ubi Deus propter peccata maiorum deleuic,8lt;5iplbs amp;nbsp;pofteros, Vt Saul cum tota pofteritate de# letus eft.Propter idolatriam Salomonis regnum lifaèl diftradum eft,8lt;5 lècuta perpétua dilcordia duorum regnorum,amp;5impij cultus in lirael inftituti iunn Ita unum peccatum peperit Sc infinitas calamitates amp;nbsp;infinita peccata,Hæc empla recitantur,ut magnitudinem iræDeiaduerfiis peccata confideremus, 8(5 Deum timeamus, Horrendumeft enim peenas uagari per multos propter unius peccatum♦Itaunus fit reus exitrj multorum*

Sedobqcietaliquis; Filius non portabit iniquitarem patris,hax: com# minatio minatur filrjs propter maiorum delida, ergo eft iniufta 7 Relpondeo ad Maiorem, nbsp;nbsp;Maior debet intellioi de iudicio magiftratus.Is tantum auto#

rem delidi debet punire, non alios, Sed hac régula non tenetur Deus, Et ficut humanus captus non uidet,quantummali fit incontemptu Dei, imohoc pee# catum ducit eftè honeftiflimum, Ita Deus iancit peenam fiipra humanum ca# ptum,8(5 ipfius decretum eo eft iuftum,quia iplè decreuit. nbsp;nbsp;Deinde 8(5 hoe ad#

dendum cft,pcena æterna non infligitur, nifi propter proprium peccatum,Sed pcenæ temporales uagantur per plures. Sic Ezechiel docet de Euangelio, quod tradit exceptionem huius lèntentiæ legis, Ezechiel enim accommodât lenten# nam illamad iudicium Ipiritualc, Filius non portabit iniquitarem patris, ui# delicec

dclicctfiintclligaturde æternispœnis ♦ Hæc enimeft propriaEuangelrj do# óln'na, quod Deus remicrat peccara ageiiribus pcemcentiam .Item, quod nemo ærernapœna puniacur^nifi propter proprium peccacumdrem_, quod etiam tem# porales pcenas miriget Deus propter pœnitentiam. Itaq^ has duas interpréta# tiones hic obièrucmus, uidelicet alteram de poem's temporalibus, alteram de exceptione Euangelicaj uidelicet comminatio eft uera, manet in mundo, ftd excepti ftuit illi,quos eximit Euangelium,icilicet,qui agunt pœnitentiam, Im# prjs uero hæc comminatio non eft abolita. Lex Dei eft æterna, Quare amp;nbsp;hæc fententia aduerfus impios manet amp;nbsp;durât omnibus temporibus, Ideo punit Deus mundum, erroribus, bellis, difsipationibus rerum publicarum, amp;nbsp;alqs ingentibus calamitatibus,præcipue propter peccata contra primam tabulam,

Promifsio eft in his uerbis: Faciens miftricordiam in millia diligenti# bus me, Vt enim Idolatris minatur pœnas,ita econtra pro ueris cultibus pro# mittit ingentia beneficia, ficut pacem, uiftorias, defenfibnem, fertilitatem, fœ# nomm et cor^ licitatem in confilris ÔC rebus gerendis, Sed de promiflionibus legalibus hæc quatuor moneri oportet,

rnmum quomodo contingant præmia,cum promilsiones fint conditio# nalcs, legi non iatisfiat ♦ Secundum addi debet, doftrinaEuangelfj de cru# ce amp;ipiritualibus præmrjs 9 Tertium quo ordine petendafint præmiacorpo# ralia, Quartum quod expeeftatione præmiorum fit exercenda fides,

S) E T^IMO, legis funt condirionales, dantur enim præmia pro noftra obe# dientia,Quanquam autem re ipia nemo legi iatisfacit, tarnen quia Deus ap^ probat inchoatam obedientiam propter Chriftum, ideo etiam præmia dat pro ilia obedienia,ficut dare inquit Chriftus : Merces ueftra copioia eft in cœlis,

p Vangelium interpretatur legem, docet enim de cruce, uidelicet in hac uita T^pios affligi, tarnen poft hanc uitam habituros eflTe præmia, Præterea in i„terfreMur hac uita docet contingere prjs præmia ipiritualia, 06 quædam corporalia, quia Lfgew. Deus uult etiam in hac uita conieruareEcclefiam,

Ex Lege hoc argumentum iùmitur : luftum eft,ut prjs dentur premia,im# prjs pœnæ, Pfi iunt fubielt;fticruci,Ergoiniuftèàffliguncur, Hic reijjonden# dum eft ad Maiorem : Maior eft ftntentia legis, quam poftea Euangelium in# terpretatur, quod docet ordinationem Dei efte, ut diffcrantur præcipua præ# mia amp;nbsp;præcipuæ pœnæ.Præterea docet ideo pios in hac uita iubieclos efle cru# ci,quia adhuc habent reliquias peccati, quas oportet per mortem aboleri, tarn# etfi funt imputatione iufti, Quanquam igitur ianfti in hac uita fubiefti iunt cruci, tarnen aiFicientur præmijs poft hanc uitam, Præterea multa etiam red# duntur in hac uita, Et quanquam lex non iatis dare concionatur de ipirituali# bus præmrjs, tarnen ex Euangelio diicamus propofira efle pro bonis operibus præmia fpiritualia,quc etiam in hac uita contingunt, uidelicet incrementa plu# rimarum uirtutum 86 donorum,ficut Auguftinus inquit,’ Diledio meretur au# geri diledionem.Et docet idem parabola de negociantibus in Euangelio.Pro# mittit Chriftus Ô6 corporalia pr«tmia, cum inquit ; Prim urn quærite regnum

Dd,amp;f cætera adfjdenuir uobis. Item, Accipietis cenmplum, fed cum perfecü^ none. Et Paulus : Pietas habet promifsionem prælèntis uitæ èc futuræ. Quia enim Deus in hac uita etiam uult conlêruare Eccleham, addit etiam corporalia præmia.Huc pertmet hiftoria Dauidis,Ezechiæ,ÔC fimilium Regum, qui glo^ riofis ui'dlorrjs ornati fùnt aduerfus îdolatras,Gcut promittit Deus: Glorifican* tes me glorificabo *

F^Eus iuEit petiamp;T expecftari etiam corporalia præmia* Sedmodum,quo •L«^daturus eftDcus,nos præicribere illi non debemus. Item gradus ièruandi luntjUtgloriam Dei pluris faciamus quam noftram utilitatem. Quare non de^ heraus à Deo deficere, etiarafi dilEert,aut non uidetur dare præmia. Non enim intotum remouendaeft mentiopræmiorum, icd gradus Ièruandi Iùnr,quia conftat mandatum Dei elîè,ut præmia ab ipfo pctamus «

pTiam corporalia præmia ideo proponuntur, ut earum cxpecîatione fides ^exerceatur, Qtiarc recftè dilcamus uti his promilsionibus. Nam hæc expe^ ôatio præmiorum corporalium fît cultus Dci,cum fîde amp;nbsp;fiio loco petuntur 8^ expcô:antur,ficut Plàlmus ait : Inuoca me in die tribulationis,amp; eripiam te, ’glorificabis me. Vt autcm intelligi pofsir,quomodo exerceatur fidcs,primum humanæmentis coccitas confideranda elE Adeoenim non cernit mens huma^ na prælèntiam Dei, ut Ibmniet cafueuenire bonaamp;^ mala,ncc fentiatDcum pccnas infligere,aut bona dare* Hac caligine amp;nbsp;his tencbris oppreflæ funt hu^ inanæ mentes. IdcoDeus, ut hune errorcm euellatex animis nofèris, propos jiit promifsiones amp;nbsp;comminationes . Et fa’pe inquit le dare bona, ut agnofca^ inus ipfius beneficia elîè. Cum audis hanc promifsionem : Date amp;nbsp;dabitur uo^ bis, interroga tuum animum,an ucrè expedet bona à Deo. Obftrepitcnim Humana infirmitas,ôô clamitat fè nefeire, an confilio Dei certa bona nobis congt; tingant,fèd cafu potius fine dcledu obrjci uidentur bona amp;nbsp;mala,pris et impijs. Primum igitur fides eft cultus Dei, opus primi præcepti, ftatuerc, quod bo;« na amp;nbsp;mala contingant confilio Dei, quod Deus puniat, quod iuuet, Hie Prwi«^lt;lt;= primus fidei gradus eft, quem in his promilsionibus exercere debemus. DeitV d«« fidet, accédant nbsp;alij gradus. Etfi enim didum eft : Date amp;nbsp;dabitur uobis, tarnen

mens tua reclamat, èé dilpurat, Deum non ranti facerehoc tuum opus, ut pro^ ptcrea aliquid det,prælèrtim cum alioqui etiam indignus fis amp;nbsp;peccator.Et hæ ftint caulæ, cur tales promifsiones minus moueant plurimos homines, quia alfi cogitant fimplicitcr cafii euenire bona nbsp;nbsp;mala, alp cogitant Deum nontanti

facerenoftraopera,utreddat præmia, ita duplex eft impietas. Econtra igitur erudiendus eft animus cum audit hanc promifsionem :Date Sd dabitur uolt;i bis,primum ut ucrè ftatuat,bona nobis à Deo dari amp;nbsp;non contingere calu. Se'' secundut^tta cundus gradus fidei eft propriè Euangelicus. Statuendum eft enim, quod ha?c noftra obedientia non placeat propter propriam dignitatem,Ied placeat in his, qui fide reconciliati funt propter Chriftum. Qiiare Deus certo promilsionem fuam leruaturus eft. Hæc fides, quæ lèntit diuinitus dari bona,item quæ lèntit Deo placcre noftrum opus propter Chriftum,inuitat certè,ut demus libentius, amp;nbsp;expedat uiciftîm à Deo bona, Ita opus noftrum fit quoddam lâcramentum, qp admonet nos diuinæ promilsionis, Quare Si taies promifsiones diligenter

inculcandæ lùnt animis^Sd ipforum operuin urilitas intelligenda cft^ amp;nbsp;in ipGs operibus fides fe exuCcitât ac Iucet,Quare etfi' petuntur corporalia bonaj tarnen quia fide Deus agnofcitur, Sc hæc fiio loco petuntur^talia opera iunt ipirituales cultus Detfîcut docet lêntentia Piàlmt fupra citata ♦

Quidam indocfii cum non docent petere corporalia, tollunt magnam partem cultuum Dei, icilicct inuocationem exercitia fidei in corn muni uita. Imô iciendum eft^totam uitam corporalem et omnia negotia amp;nbsp;pericula, debe^î re eflè occafîbnes inuocationis amp;nbsp;exercendæ fidei,Et quanquam uita corporalis“ bus fubieâa eft afflicfiionibus, tarnen ipfam quoqp curat amp;nbsp;gubcrnat Deus, ut conièruetEcclefiam» Ideocpplenæ funttalium exemplorum hiftoriæGenefis

Regum,quæ ob banc ipfiim caulàm nobis propofitæ funt,ut intelligamus fis« milia pericula gubernari à Deo, amp;nbsp;fimiliter à nobis requiri inuocationem, iuxs“ ta illud: Commenda Deo uiam tuam,amp; ipfè faciet ♦ Hæc in genere de commi«* nationibus Scpromifsionibus in toto Decalogo fcire prodeft»

A Ptifsimus ordoefl; præceptorum, Primum enim docet de interiore cuitu •^mentis. Secundum de fignificatione externa,quæ fit inuocatione amp;nbsp;docene» do.Nam hi fiint primi cultus exteriorcs, Eft autem propter breuitatem negativ“ uè pofitum amp;nbsp;prohiber abufus diuini nominis»Ergo è reg'ione quærendum eft, quos bonos uîus præcipiat *

Sex, uidelicet, inuocationem, gratiarum adionem, glorificationem, cons“ opera fccundi feisionem,do(firinam, fide lurifiurandi' Jnuocatio oritur ex fide, quia enim cre^ Pracepti. dimus,quod fit DeuSjquod exaudiat, quod ueli t ialuare, ideo inuocandus eft*

Difcamus igitur hoc loco præceptum Dei efl’e, ut inuocemus ôd exore^« mus ipfum.Ethunccultum inter fummos efre,quem foli pi] præilant.

Non poteft fieri fine agnitione Chrifti, quia in inuocatione obftrepit no=lt; bis indignitas noftra,amp; conicientia agnolcens peccata fua,non audet iperare petere bona à Deo, Ideo necefle eft ftire, quod propter Chriftum Pater fir pros“ picius amp;nbsp;ignoftat nobis, quod propter ipfum certo exaudiamur, amp;nbsp;quod ipfe fit pontifex,qui interpellât pro nobis, noftras preces offert Patri, Hæc fides in Chriftum in oratione addenda eft,itaamp;: hic uidemus, legem non fieri fine Chrifto♦

Gratiarum aclio eft externa profefsio, quæ eriam oritur ex primo præces“ Gratiarum pto, Nam fiiprà præcipitur, ut mens agnoftat Deum efle Crearorem, SaluatOs? «lt;®o. î’cm, amp;nbsp;autorem omnium bonorum, Ac propterea deberieigratitudinemamp; obedientiam. Hic igitur præcipitur externa prædicatio beneficiorum Dei,ut alios inuitemus,ut amp;nbsp;ipfi fèntiant Deum efle Creatorem,Saluatorem,autorem beneficiorum, amp;nbsp;incipiant eum timere, illi credere,

Glorificario eft,uitare blafphemias amp;nbsp;icandala,amp; referre omnes acftiones G^orificatio. cô,ut exempla noftra præluceant alrjs,inuitent eos ad pictatem,ornent gloriam Dei,reddant gratioremSô commendaaorem dodrinam, ficutpræcipitChri^ ftus : Luceat lux ueftra coram hominibus.

ÏIÏ Falfam dodrinam Ipargere auc defendere, Sgt;C ueram deprauare, calum^ niarijoblcurare»

Non confulere ambigenti Ecclefiæ^ nec drjudicare ambiguas controueri# fias, fi poftulet uocario Nam hoc eft præcipuum Epifcoporum officium, cu* rare,ut dfjudicentur ambiguæcontrouerfiæ. Nam dubitatio efthorribilis car^ nificina confcientiarum,amp; parit deiperationem èC impietatem ♦

V 11Ï. Pugnant cum hoc præcepto blafphemiæ, maledicfla aduerfiis Deum, ^laj^hewia. quæiùntuaria,utièrmones Epicurei, quibus impqamp;Siècuri fijperbè dérident Deum,6ô indicant Euangelium eflèfabulofiim .Item malediâra Hypocriraruin aduerfiis uerum Deum,Ô^ ueros cultus Defiutimpiç noces Pharaonis Sc Rab^ iàcis, Pharilæornm adnerfus Chriftum Apoftolos. Item maledidla de^ iperantium. Deniqj omnes lèrmones, quibus concutitur fides in infirmis,Si deformatur gloria Dei, fient hoc tempore homines callidi læpe aliénant ani«« mos hominum ab Euangelio calumnrjs artificiole excogitatis ♦

I X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Violant lècundum præceptum amp;nbsp;periuria, primum quia utuntur nomilt;«

feriurid. neDei,cumpeccent,prætextu nominis diuini conanturtegere peccata♦ Selt;« cundo, cum Deus ibi tanquam tefiis inuocetur,periuruslæditgloriam Dei, quia quantum in iplo eft, Deum facit falfiim teftern. Tertio periurus clarè prolt; fitetur iè contemnere indicium Dei, quia iurans imprecatur fibi iramDei,fi fallat, Cum igitur fefellit fiiens ac nolens, palam contempfit indicium Dei» Hune manifeftum contemptum amp;nbsp;Deus punit, ôô debent leges magiftratuum punire. Cum igitnr ram multa peccata fint in periurio,confiierudo fiepe iuraiv di fine magna cauià nbsp;nbsp;graui deliberatione ualde periculola eft.

X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Violant hoc præceptum Sc execrationes,quia in his inuocatur Deus cori'*

ExfcmwwM. fijum mandatum, ut noceatalrjs. Hicabnfiis quam fitflagitiofiis,clarius perlpici poteft,fi confideretur quam multa peccata fiht in execratione.Primnm eft irreuerentia ♦ Nam nuncupate Deum, eft inuocare Deum. Eft autem Deus firrio amp;nbsp;magna reuerentia inuocandus. Ira nomen appellandum eft firio Só reuerenrer, Plerunq? effiindit execrationes uanitas quædam aut iracundia fine reuerentia. Secundo, Deus non eft inuocandus, ut noceat illis,quos præcepit â nobis amari, nbsp;nbsp;lam in illis uulgaribus execrationibus inuocatur Deus contra

mandatum fiium, ut noceat illis, quibus debemus bona precari. Propheræ in«» terdum execrantur ac maledicunt, fid tantum blalphemis SC obftinafis, qui non defiiiunt perfiqui ueram doftrinam amp;nbsp;ueros cultus.In re tanta fit fefio imgt; precatio fiu execratio. Et magnitudo huius exempli admoneat nos, ne transfer ramus execrationes ad uulgaria négocia, quia inufutemerarioreciduntinca^ puteius,qui abutitur nomine Dei.

XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V iolant lècundum preceptum ÔC mores mali omnium, quorum exempla

Refpondco : ConcefTum eft Chriftianis lufiurandum* Id primum exemlt; pla oftendunr, quia Paulus aliquoties lurat, ut ipCorinrh.i. Ego teftem Deum inuoco aduerlus animam meam amp;c. Er Hebr.vi, Omnis controuerfiæ finis eft iufiurandum*Et Lex inquic. In nomine Dei rui iurabis» Cum igicur Lex doceat iurare amp;nbsp;extent exempla conftat, quod liceat dare iufiurandum. Sed hie obfici# tur didumChrifti Matth» V« Ego autem dico uobis^ non iurate omnino amp;c, Reijjondeo fimpliciftime : Necefte eft 2^ jKiôp in Matthæo non ita acerbe intelli^ gb ut tollat be diftipet indicia bc Refpublicas, quia Euangelium manifcftè ap^f probat in airjs locis politias bC indicia, Quare tota ilia concio Chrifti loquitur depriuaracuiuicpmundicie,non loquitur de politrjs bc negoefis uocationum» Improbat igitur inramenta, qnæ fine uocatione dantur, be fine mandato magi* ftratus» Interim non prohiber inramento uti, quod defert magiftratus, aut quo uti cogit uocatio,ut Paulus iurabat propter uocationem. Imo ex alfis icripturæ locis be exemplis dilcamus iuramentum sTraKTOp.auc quod fit uocante uocatione, licitnm eftè» Euanaelium enim non abolet politias be indicia. Eft autem iura* n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iTTt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*1*' IWTiinir/iRV •

mentum uinculum iudiciorum be politiarum» Sieur ad Hebra?os dare dicitur: Omnis controuerfi'æ finis eft iufiurandum. Ergo Euangelium etiam talia iura* mentaconcedit» Quare inramenra delata à indice, nd fada propter uocatio* nem,lunt concefla,0C ftint cultus Dei, iuxra ilia uerba legis ; In nomine Dei in* rabis» Econrra,fine eaula iurare, eft abufio nominis Dei, quia nomen Dei inuo* catur fine reuerentia» Hunc abufum Chriftus unit tollere, ideo addit,quod am* plius eft,à malo eft,id eft, ab irreuerentia, uidelicer, cum inratur fine cauia, fine uocatione,fine mandato» Alrj reipondent,Chriftum non prohibere fimpliciter iuramenta, fed iuramenta fada non per nomen Dei, quia honos Dei non eft transferendus ad creaturas » Nam in inramento tribuitur Deo, quod fit iudex be inlpedor cordium» Tribuitur etiam potentia puniendi» Hæc non iunt tri# buendacreaturis»

Exprefta comminatio eft,icilicet,Qui uanè ufurpauerit nomen Dei, hunc non habebitDeus inibntem.Propter hoc didum: Deus conieruat in hoc mun* dopccnampcriurrj. Eftep hæc uox teftimonium, quod Deus periuros puniat multis magnis calamitatibus, etiam cum magiftratus non puniunreos, Ideo omnes hiftoriæ plenæ iunt exemplorum, qnæ teftantur trifles exitus fuifTe, il# lorum,qui iufiurandum aut fccdera uiolauerunt» Et funt infinitse fèntendæ icri# ptorum de poena periurij, ut apud Tibullum :

Huiufmodi ièntenriæ iunt acceptæ à parribus be comprobatæ expericn# da.Denicp iunt uox Dccalogi » Cum igitur huic iecundo præcepto annexa fit comminatio,iciamus iemper in inramento contineri dnas res» Altera eft, quod Deus dtarur teftis. Altera cft,quod iurans imprecatur fibi pocnam» Ideoep in# res. lt;nbsp;nocar Deum, ut puniat fallentem » Hæc enim eft iententiacninslibetlurisin# randi ; Inuoco Deum ac pero,ut fi fallo, uerè me puniar» Et hac ipfa forma olim concipiebantur t^ai' in focderibus» Eft igicur duplex peccatum in periurio, ici# licet quod Dei gloria læditur,cum citatur tanquam fallus teftis, bC quod periu#

rus contcmnitDcum, nee putat fore ultorem. Hanc horrendam impietatcni iciamus non fore iinpunjcam^ iuraturi toto pccrore mettiamus illam imprelt;« cationem^amp;^ fciainus hand dubiô ratam fore, propter hoc teftimonium (ècundi præcepti, Qiiare magna religione leruentur iuramenta. Præterea fciendum eft Deum hic minari pœnas,non foluin periuris,ièd etiam blafphemis, ficut exem^ pla teftantur publicas blaiphcmias, ut Rabiàcis Sc fimilium, manifeftis pcenis ftatim punitas efle.Sic Cherinthum balneæ oppreflerunt, cum ibi coutume* hofos formónes diceret in Chriftum* Vt autem comminatio propofîta eft bla* /phemis amp;: periuris, ita econtra intelligatur promifsio propofita ijs, qui ornant gloriam Dci,ficut in libro Regum dicitur : Glorificantes me glorificabo,Qua* rehaud dubiô iuuat pios, qui blaiphemias prohibent, qui pios cultus d^n* dunt, amp;nbsp;tollunt impios cultus. Item, qui periuria puniunt. Item,qui reuerenter foruantlufiuranduju. Quare Hefiodus dixit ; «vJ'foj ƒ suofK» p.£T07r(Sjp

Pertînet ad offiici um magiftratuum punire periuria. Et ratio in promptu cft» Magiftratus debet nieri omnia uincula focietatis amp;nbsp;iudiciorum,Iuramen* turn eft præcipuum uinculum politici ftatus, Ergo eius autoritas maxime de* -fendi debet per Magiftratus. Quare omnium gentium leges conftitucrunt ftipplicia in periuros . Et Lex X11. Tabularum laude digniih'ma eft, quæ làl* fum teftem de iàxo Tarpeio derjci iubebat. Porrô hæc ratio de Magiftratu fu* mitur tantum â corporali necefsitate, ideo alia ratio, quæ fomitur à gloria Dei, addenda eft. Nam Magiftratus non tantum eft defenfor corporis, fod etiarri gloriæDei,quodad externam diieiplinam attinet. Tenendum eft igitur hoc Argumentum : Magiftratus eft euftos totius legis quod ad externam difoipli* nam attinet, ficut Paulus inquit; Lexeftpofitainiuftis,prophanis ôôc. Ergo debet punire delicla externa aduerfos omnia præcepta. Puniat igitur amp;nbsp;periu* ria amp;nbsp;alias contumelias externas nominis diuini,uidelicet,Epicureos formones, atroces execrationes, amp;nbsp;tollat idolatrias amp;nbsp;cultus, quos intelligit eflè impios. Item puniat hæreticos forentes falià amp;nbsp;iiiipia dogmata, poftquam resàpqsâ^ doftis rite iudicata eft. Hæ pœnæ omnes font officia huius præcepti,amp; ha* bent exemplum in lege, Leuit^xxiirj. Qui blaiphemauerit nomen Dominij morte inorietur,

Illicita iuramenta intclligi debent, in quibus promittitur aliquid quod eft pcccatum,aut fine peccato præftari non potcft. Vt fi quis promitteret foiens iè fatfturum iniuftam cædem. Talia iuramenta non font foruanda. Primum au* tem peccat iurans de re illicita, quia Deus non uult autori täte fui nominis fieri quod prohibuit. Deinde maius peccatum eft præftare talia iuramenta, ficut Herodes fimulauit fo coaftum iureiurando, interficere lohannem. Hine facile VoteMOTM/îtr eft indicium de uotis Monachorum. Irrita funt uota,in quibus hærentimpiæ opiniones, quæ lædunt gloriam Chrifti, amp;nbsp;transferunt beneficium Chrifti in opera ab hominibus excogitata,uidelicet,cum fingunt Monafticas ceremonias elle cultus Dei,qui mereantur rcmifsionem peccatorum amp;rc,

Obferuanonem Sabbari, hoc eft, conleruationem ceremom'arum quæ Hint diuinitus traditæ.Sabbatum enim I'nftitutum ftn'tcaufa docendi Jdeo Lex diïèrtè inquic t Sanftificabis diem Sabbatic id eft, in res fandtas collocabis, ui# delicet,ad celebrandas publicas ceremonias,er audiendû uerbuni Dei^Hec iunr uera opera Sabbati. Item,iam diligentei* confidera ordinem præceptorum pri^ mæ T abulæ, Primum præceprum concionatur de cultibus inrerioribus, de tilt; more, fide nbsp;nbsp;dilecftione Dei, Secundum de externa profefsione,icilicet,iiv wlt;eT(tb/lt;e.

uocarione* Terrium de ceremonijs Sc ufu ccremoniarum, icilicec, quod conier#= uandæfiht propter miniftcrium uerbi» Oportet enim exifterc aliquas ceremo^ nias quæ fiint notæ ôô teftimonium uerbi Dei ♦ Non poterat magis concinnus ordo cxcogitari,

Refpondeo : Genus quod in hoc præccpto continctur, non eft abroga* turn, quæ quidem eft principalis iententia huius præccpti, amp;nbsp;continet caulam finalem inftitutæfpeciei,Species uero eft abrogata,hoc eft,iernper Deus requi* rit conieruationem ceremoniarum, ficut cas præcipit ♦ Prodeft autem aliquos efte certos dies deftinatos ceremonfis, amp;nbsp;minifterio uerbi»

Hoc genus eft immutabile, amp;nbsp;eft principalis iententia huius præccpti» Sed ipecies,uidelicer, ut ieptimus dies obieruetur, abrogata eft, quia Chriftia^ ni finit libcri à ceremonfis Moiaicis, Interim tarnen genus,quod in hoc præccs; pto rcquiritur,eft morale. Ac propterea quod ad hoc genus attinet, Chriftiani tenentur hoc præccpto. Quia Deus præccpit omnibus hominibus, ut fuum ofi ficium finguli conférant ad conieruationem publici minifterr). Ita quidam eru* dite dicunt ; Tertium præceprum, quod ad genus attinet, eft morale amp;nbsp;perpcs« tuum, led quod ad ipcciem attinet, id eft, fiptimi diei obieruationcm, eft ccrc:* moniale.Et de hac ceremonia iudicandum eft, ficut de cæteris ceremonijs ludafi cis. Ergo peccant, qui contumaciter negligunt politicum minifterium cere:« monias diuinitus inftitutas.Primum,quia nolunt uti bcneficio Defiquia Deus ibi nos erudiri amp;nbsp;exerccri uult. Deinde, quia ofticium fiium non conferunt ad conieruationem publici minifterrj » Poftremo, quia exemplo fiio alios abdu^« cunt à ceremonris,amp; minuunt earum reuerentiam. Hæc peccata non finit extesî nuanda, Ideo docendi finit homines de obieruatione huius præcepri. Sed quo;* niam Euangelium non alligat nos ad diem certuin, piæ conicientiæ erudis* endæ finit, ut iciant non eifie peccatum fine contemptu amp;nbsp;extracafum icandali aliquando non intereflè publicis cercmonrjs, ludæi cnim habuerunt praxes ptum diuinum de die èc de opere. Nos habemus præceptum diuinum de ope^s re,ièd non habemus præceptum de die certo. Contemptus eft autem, fi quis nunquam aut raro interfit. Nam is aut contemptu dotftrinæ aut aliquo doÂrilt;lt; næ odio abeft. Scandali cafiis uarij funt, ièd prcccipuus cft, fi quis fiio exem*! plonoceataliis»

Contcinnere minifterium Euangelrj ♦ Nunquain aut raro audireEuaiv l gclium » Ö

Non uti Sacramentis ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ConmIndia affîccre Sacramcnta, eaqj uel omnino ex Ecclefia tollere, iiel

conferre ad l'mpios abufus,ad quæftum aut l'mpietatem t Sicut Miflæ ad quæ* ftum turpem amp;nbsp;impietatem coUatæ fiierunt ♦

1111. Abolere minîfterium uerb^autin docendo negb'gentem eflè,amp;c* Inftituere impias ceremonîas,quæ obïcurant ueram docflrinam, officia unt uero minifterio *

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dies feftos conferre in conuiuia Sc ludos,non ad piam meditationem*Sp

cutenim publicas ceremonias, ôd Euangelium feftodiepublicè audire debe^ musjta præftandum eft, utlbbrrj Sc apti fimus ad piam meditationcm,

Abducere alios exemploàpublicis ceremontis,amp; præbere occafîonem, utieuius de eis ientiant,

Operas, quæ impediunt miniftcrium uerbi, ceremoniarum, die feflo contumaciter exercere*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abolere minifterium uerbijUel quia miniftri indigne traâ:eiltur,u^l

t Minîfterium uerbi Dei, amp;nbsp;Sacramenta, tanquam ftimma dona Dei magnifacere,conferre ftudîum ad ea intelligenda,ornanda amp;nbsp;confèruanda* In^ uicare exemplo alios, ut recftius ÔC honorificentius de miniftcrio publico fenti=gt; anc4

’ ’ r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Retinere ueros uftis ceremoniarum,nec contaminare eas impijs opinioni=*

V. Dies feftos conferre ad publici minifterij celebrationem ♦ Item in piam medicationem,amp; exempla, quse inuicent alios ad pietatem. Itac^ Chriftus non uiolauit fabbatum curandis ægrotis, quia ilia opera non impediebant miniftc;# rium, Imoerant teftimonia, quibus ornabatur amp;nbsp;confirmabatur Euangelium» Fuerunt itacp propria 80 uera Sabbati opéra,

Tueri miniftros Euangelrj, Item ftudia quæ prolùnt ad conlèruationein minifterij,

Hæc iunt uera opera buius pra?cepti, quorum magnicudinem pios inteP ligerc conuenit, O

^Vm Chriftus inquit ; Magis uolomiièricordiam,quam iàcrifîcium,docec ^^officia diledionis ftiperiora eflè ceremonijs.Ergo in cafti,ubi non fimul po^ terant ièruari ocium Sabbati,ct neceffària defenfio populi,magiftratus reamp;è £e^ cir,quodpugnauit, præfertim cum defenderetnon fol um corpora ciuium, led ipium minilterium'.Êftautem defenfio minifterij opus Sabbati.Proinde neceft iaria officia dileCtionis anteferenda funtcæremonrjs,ièd ica, ne ceremonia pe^ nicus aboleatur,Et officium illud difpeniàtionem, non abrogationem legis hagt; beat,amp; ceremonia alio tempore conicruetur Jca homines occupât! rebus admi:* niftrandis neceftària officia diledionis anteferant ceremonrjs, Magiftratus cum propter ceremonias in aliquo neceflàrio cafu neghgit officium,peccat, Et

tarnen ipfê quoq^ alio tempore ceremoniam conlèruet, Hæc drjudicatio iam fa^: cilior eft nobiSj poftquam ex Euangelio fcimus aliquam concedi libertatem de die.Excufàt Chrillus difcipulos ,cum uellerent Ipicas, quia faciebanc opus dikj« ótioniSjamp;^ tarnen tale;,quo non impediebatur mimlïerium’uerbi, T alia ofFicia, quæ non funt mail exempli diebus feftis^non iunt reprehendendajnodo ut mi«: nifterio publico fuum honorem tribuamus ♦

Nullum Opus eile cultum Dei^quod Deus non præcipit fuo uerbo, Nam ne erremus de uoluntate DeFamp;: de ueris cultibus^Deus tantum illos cultus ap# probat, quos ipft fuo uerbo inftituit»Sicut Chriftus inquit ; Fruftracoluntme mandatis hominu, Äc ftatim horrenda caligo oftbnditur hominum animis, cu obftrepit opinio ex confilijs humanis pofte indicate de uoluntate Dei,ct inftitui cultus.Hoc inirium fuit mundo idolorum» Hie error dcpellit mentes à uera con folatione, quia abducit eas à uerbo Dei, amp;nbsp;à uera doftrina fidei, Intelligunt au^= tem impq cultum Dei opus, quod meretur condonationem peccatorum,amp; alia cultm d« prgmia diuinitus, Sed uera definitio eft,cultum Dei efle opus mandatum à Deo ({wd ßt.

Deo placens,cuius finis eft proximus,ut Deus per id opus honore adficiatur» Teneatur ergo régula,Ceremonias infticutas ab hominibus non efle cub tus Dei,nee mereri condonationem peccatorum,nec alia præmia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mßituu ab

Forro ut conltat fugienda eile idola, ita tales traditiones abr|ciendæ cum opinione fi.int,quæ proponuntur cum hac fuperftitione,quod fiiit neceflariæ,aut quod ri^ cultm aut ne= tus illi fint cultus, aut placent Deum, aut mereantur præmia, ut mefsis uberta^ ceßiMti im= tem,ui(ftoriam, depulfionem morborumjaut fimilia » Conftat cnim ita creuifle ’ idola,dum animi ignari dodrinæ de fide, confugientes ad ceremonias quæfiues» rut auxilium in uarijs periculisjdeo alius teftatus fe petere bonas tempeftates, inuocauitlouem tonantem.Alins teftatus ft petere uiftoriam, inuocauitMar=« tem;bellatorcm. Deinde pofite funt ftatue.additi certi ritus,per quos putabant Deum placari » Sic initio creuit idolomania, quam poftea imitatus eft orbis in inuocatione fanefiorum, amp;nbsp;alfis fuperftitiofis traditionibus,M.onaftica,icinni')s, miflarum applicatione» De his fiiperftitionibus omnibus feruanda eft régula :

Fngite idolatriam»Cæterum funt aliqui utiles ritus, quorum finis eft politicus, utiles, uidelicet, quia efficiunt ordiiiem ftu in hac communi uita» Eft enim in#: telleftus ordinis homini proprius,amp; aftiones humanæ in hac uarietate ætatnm amp;nbsp;negociorum, poftulant difcrimina quædam tcmporum,locorum,amp;exerci^ tiorum,utinftholisdiftin(ftæfiintclalfes,funtgradus leftionum» Ita ut ftiat populus quando conueniendum fit ad audiendas conciones, amp;nbsp;ad ufiim Sacra#: mentorum,aliqui dies nominatim his rebus deftinati iunt» Hic ordo poteft fine fuperftitione feruari» Et quia fernit minifterio Euangelifinon eft uiolandus» Et qui uiolant, ita ut uel propter odium Euangelrj abfint càconcionibus,uelalios abducant fuo exemplo,grauiter peccant, Nec iuuentuti concedenda eft licentia negligendi publicas ceremonias » Nam tonfiietudo illa adfert prophanitatem Ethnicam,Ideo diftiplinæ caufa iunt cogendi, ut interfint publicis ceremonijs, amp;nbsp;audiant conciones,ut his primis exercitrjs adftiefiant ad reuerentiam ueræ re:# Jigionis,amp; ad diftendum Euangelium,

Vulgares libelli rccitatit tria opera Sabbati'^ Intereiïè ceremonijs publia ciSjprecarionem amp;nbsp;oblationcm * Cum enim conuenicbat bcclefiaJinguli offe^ rebant aliquod inunus. Ex hac collatione priinum aliqua pars miniftris daba^ tur^Reh'qua diftribuebatur pauperibüs. Hunc morem fLnlïe amp;nbsp;hiitoriæ Sgt;C ues« teres Canones ec mulca ueftigia teftanturdnde eni'm ÔC appellationes quædam ^yiirn tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidentur,ut Mifla,quod Hebræis figni ficat tribucum feu conationem.Et

teri Eccleßa. «ydcTTH fi'gnificat eleemofynaSj èc hoc nomine interdum pro ipfa Synaxi abufi funt, quia ibi eleemofynædiftribuebantur ♦ Manauic aucem exemplum à pO;* pulo Ilrae’h Nam facrificaturi alFerebant uidlimam, SC parccm dabanc lacerdolt;* ribusjdcoq? fcriprum eft : Non apparebis uacnus coram me* Redrc igitur nu^« meratur oblatio inter opera Sabbarij led collationis finis immediatus amp;nbsp;pro# prins fit primum^ut miniftros iuiiemus,deinde,ut pauperibus opiculemur,Ta# lis oblatio hoc fine faóca placet Deo, Hic autem complecli debemns omnia of# ficia erga miniftros, Exigua qua’dam fignificatio eft reuerentiæ erga minifte# rium uulgaris confuetudo offerendfilèd tarnen hæc quoq^ laudanda eft ob earn cauiam^quia exemplum admonet^quod miniftris debeam us gratiam merce# dem.Sciamus aurem deberi eis omni tempore alia maiora ofticia,Cæterum fii# perftitiola opinio in oblationibus improbanda eft^ qualis fiiitEthnicorum Só multorum noftris temporibus, qua ingenria donaria attulerunt in templa no hoc fine, uc miniftros iuuarent aut pauperes, ftd quia lentiebant Deo placere hoc ipfum opuSjtanquam cultnm amp;nbsp;honorem peculiarem,et mereri ft gratiam hoc opere, fient hac impia opinione etiam ludæi cumulabant ftcrificia, Qtiare reprehendit Pfthxxxxix, has fiiperftitiofas oblan'oncs.

ORopria Só fimplex lententia præccpti eft, quam recitauimus de conftman# dominifterioamp;ceremonijs, Sedalia quædam allcgoriaSabbaticradimr, Qiiia enim Molaici ritus abrogati funt, quidam quærunt fignificationem, aiunt Sabbatnm efle uacationem, cum uidelicet patimurDeum agentem in nobis, ideoSabbacum incelligunt de patientia, Non improbo hanc allegori# am,ftd longius accerfita eft,00 non debet obfcnrare alteram ftntentiam de con# ftrnatione minifterij,quæ quidem longé præftantius opus eft, quam patientia* Deinde Lex non tantum iubet quiefcere, ftd iubet uacuum diem lancftificare, hoc eft, præcipit opera cerra necefiTaria ad illnftrandam 80 propagandam gio# riam Dei,Cæterum illud ucrum eft, quod fandum fignificat allegorice ftatum ilium inftauratæ natura' poftrefiirrecftionem, inquononlolum ceffabuntla# bores corporis,ftd etiam calamitates amp;nbsp;peccata,non erimus occupati ciuilibus offices, corpora non edent aut bibent, erimus liberi à peccatis, amp;nbsp;à morte, tab's quies eric ilia nona uica. Sed non tantum crit quies, ftd accedet fandificatio, quæ eft præcipua pars Sabbari,quia in ilia quiete fruemur noticia Dei, amp;nbsp;gio# rificabimus Deum, Hæc eft allegoria ucra Sabbati,ficuc docet Epiftola ad He# bræos,EtEiàias inquit,’Erit ftbbatum perpetuum. Quia uero fabbatum illud inchoatur per Euangelium,ideo etiam allegoria iabbati transfertur ad tempus reuelati Euangelri,in his etiam inchoatum eft ftbbatum,in quibus inchoata eft ilia noua 80 æternauita. Nee inutiliseft collatio confiderare, quod Sabbati opus adumbret uitam æternam ♦ Monet enim in uica æterna non foluni quie#

tem fiituram cHe^ fèd talcm quieteni;, in qua homines noricia Dei fruentur^ 5^ Deum glorificabunt.Sed ut Allegoria ad futuram uitam pertinecjca memine=^ rimus in hac uira^, opus efle hoe externo iabbato^uidelicet minifterio uerbi Dei èc ceremoniarum. ld nunc intelligendum eft ÔC præftandum omni cura,ut obes» diamus, amp;nbsp;illa fumma beneficia Dei icilicet minifterium uerbi ód ceremonias intelligainuSj ueneremur èc conferuemus

ORæcipit ut propter Deum obediamus parentibus,magifl:racibus,do(ftoribgt; Sx^cæteriSj quib. parentes fiiam uicem commiièruntgt; Primum aut ordinem confidera Prior Tabula tradidit opera, quibus cum Deo proprie agimus amp;nbsp;orJo pr^e^ quæ funt infbtuta ad fpargendam propagandam noticiam Dei ♦ Secunda T abula continet ofFicia^ quæ feruiunt proximo, amp;nbsp;huic ibeietati hominum ne^ï ceffaria fimt, in qua oportet exiftere gubernatores» Ideo primum ianciturlex lt;nbsp;de obedientia. Oportet ZC uitam^coniugia, res defendi, efle contraftus óiC iudi:# cia Jdeo adduntur cætera præcepta : 2Von occides,Non mccchaberis,óóc«

Duplex obedientiaeft omnium fequenrium Icgum, impia amp;nbsp;pia* Impia eft, cum homines fine timoré Dei, fine agnitione Chrifti amp;nbsp;uera fide præftant eniia,, pù er externa officia, quæ leges imperiorum honeftæ flagitant, ut obtempèrent le«« impis. gibus ciuitatum fuarum.Plato, Ariftoteles,M.arcellus,Cicero aut fimiles, Hæc obedientia, etfi difeiplinæ ncccflària eft, tarnen nondum eft inchoatio præcepti diuini,nec eft cultus Dei »

Alia eft pia obedientia politica,(eu exterior ieu interior,cum uideÏieet in^ telligunt pfi, fe diuina uoce fubieftos efle parentibus amp;nbsp;legitimis magiftratib,' ac doftoribus. Itaq? addunt timorem Dei, obtempérant propter Dcum, amp;nbsp;a«« gnofeunt filium Dei Saluatorem, amp;nbsp;fide ftatuunt propter filium Dei placere inchoatam obedientiam.Didum eft autem fupra,omnia præcepta ad primum effe referenda. Sic fiunt opera politica cultus Dei,cum accedunt timor Dei, agnitio filrj Dei Saluatoris noftri,amp; fides, Cumcp referuntur politica officia ad gloriam Dei,hoc eft,ut Deo obediamus, Sd hisofticfis eius gloriam ornemus, ac noticiam propagemus aut conferuemus.

Hæc régula ht illuftrior propofiris exemplis.Scipio amp;nbsp;Dauid gerunt res fimiles, uterep défendit fuam Rempublicam ingenti uirtute, amp;nbsp;clarifsimis ui^ ciorfis ♦ Porro Scipio non habet hunc finem propofitum, ut dodtrina de Deo propagetur autconferuetur,nonrefert fuas uidforias ad illuftrandam gloriam Dei. Sed Dauid idco fufeipit certamina amp;nbsp;labores, ut defenfa patria conferue;« tur uera dodtrina de Deo, ac propagetur.lta fingulorum officia in tora uitæ lo^: cietate intueantur Deum . Quia hanc ipfam ob caufam ad focietatem conditi fumus,ut air) alios de Deo, amp;nbsp;de rebus bonis doccant. Ideoqj Deus tarn ualt;! rfisuinculis amp;ofticf)s homines inter fe copulauit,ut illa ipfa officia fint exergt; citia confefsionis,amp; monftrent,quid de Deo fentiamus . Hue pertinet didfum Chrifti :Luceat lux ueftra coram hominibus,ut glorificetur Pater cceleftis* Proponit finem, ad quern referri omnes adfiones debent, uidelicet, ut innote«« feat ac celebretur Deus,Et cum inquit: Luceat lux ueftra,uult in ipfis facti s con

• ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C nq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpici

fpici confelsïoncm amp;nbsp;fèntenriam noftram de Deo, Ideo diinicar Maccabæus, ut teftetur lè approbate doélrinam de Deo tradicam populo llraetideo Paulus perferc ærumnas fuppbcium,ut teftetur ft approbate Euangeli'um de fili'o Dei\ Sic omnino noftra officia in iocietate ciuili fint direcfta ad conftfsionem, Oftendantquid ientiant Principes in impcrando. Senator in dando confilio. Populus in obtcmperandoj finguli in contrahendo» Voluit Deus multiplices elft acrioncs uitæjUt eflent occafibnes exercendi timoris Dci\ fidei amp;nbsp;conftfsio^ nis,Hæc eft cauft uera uarietatis adionum humanarum^quæ quidem fiunt cub rus Dcij fi ftint diuinitus præccptæ^ ac reguntur uerbo Dci^ ÔC accedunt timor DcijSó agnitio filij Deiac fidcSjamp; referunturad gloriam Dei, ut didum eft» Monachi uituperant officia politica, eiftp detraxerunt honeftilsimum titulum ac ueram laudem,uidelicet cultus Dei. 131 hoc præconium tranftulerunt ad ce^ remonias, aut monafticas ftiperftitiones. Hunc errorem iftpe reprehendunt Prophetæ,ut Oftas :Miftricordiam uolo,non ftcrificium. Item Elai;Indicate uiduæ amp;c. Sed contenti fimus Chrifti teftimonio, qui honorificè ornât ftcuns« dam T abulam, inquiens Matth.xxi}. Secundum autem SIMILE HVIC, Dilige proximum ficut tcipftim. Confideranda eft enim Emphafis in uerbo Si=« mile.Haud dubiè taxabat opinionem EIypocritarum,qtu ft effèrebant propter ceremoniaSj ôd Icuius ftntiebant de ciuilibus offîcrjs, qualis arrogantia nunc quocp in Monachis eft,amp; cæteris,qui magno predo Minais nendunt. At Chngt; ft usmonftrat ucros cultus.Omnes fatebantur primû præceptum concionati de cultibus Dei,Hic addit Chriftus, fimile elft præceptum de diledione proximi* Ergo Deus non minus unit coli offices ftcundç Tabulæ quam primæ.Hcc uox Chrifti exuftitet nos,ut maiore ftudio hçc ciuilia officia prcftemus,quia inquit, Hoc mandatum fimile eft altcri, docet flagitari hæc officia, amp;placere Deo non minus,quam ea,quæ docet prima Tabula.Sed intueri debent, ac reftrri ad dus 1 gloriam, ut diduin eft »

Mirum uideri poteft, cur nominatim expreftcrit officium ftibditorum, cum uideatLit prius fuilft dicendum de officio gubernatoris, Sed caulà hæc eft, quia officium gubernatoris expreflum eft inipfis præceptisreliqiusprioribus amp;nbsp;ftquentibus,parentes amp;nbsp;magiftratus uult dft cuftodes harum legum,ôô iuxi# ta has leges regere eos, quibus prælunt, curent eos doceri de Deo,ÔC alTuefieri ad ueram inuocationem Dei amp;nbsp;ceremonias diuinitus traditas, ali ÔC coherceri, ne polluantur cædibus,libidinibus,furtis,mendacrjs. Hanc dft fummam olEft cr)parcntumamp; magiftratuum facile poteft intelligi. Itaq^cum lexiplà elfte uox gubernatoris, non fuit opus addere, quid fit faciendum magiftratui. Ae ftmper tenenda eft hæc eruditilsima definitio, quæextatapud Ariftotelem; Magiftratus eft euftos Legis. Ita dicimus parentes dft cuftodes legis in ccco^ nomica diftiplina,Magiftratus publie! ftint cuftodes legis in publica ciuitatis gubernatione,quam tueri oportet ftipplicijs corporum. Etfi autem Decalogus breues habet ftntentias, tarnen ftiendum eft, ingentem molem negodorum èC Pdrentumoß: operum comprehendi.Paulus etiam breuiter officia parentum complexus eft, ficid. inquiens ; Educate filios in dodtrina amp;nbsp;caftigatione Domini. Tria beneficia coniungit,ut alant,uc erudiant,ut caftigent, iuxta dodrinam cedeftem.

De cura alendi etiam prçcipiunt humanæ legcs, Sc p u ni un t crude Ii tare ni parentum;,qiu uelut corui defèrunt paruos natos^eofep non alunr. Sed quia ho«« mines nafeuntur, ut noticia de Deo propagetur ÔC celebretur^ideo non iatis cft natorum corpora fouere^ led etiam addenda eft doclrina, præcipuè tradita à Deo^ficut hic inquit Paulus* Et alibi ait icriptura : Narrate ea filrjs ueftris, Cu=« rent parentes tradi liberis præcipuè doftrinam cœleftem de Deo^ de lege Dei, deEuangelio ac beneficqs donatis generi humano propter filium Dei, lefiim Chriftum,Seruatorem noftrum,de uenturo iudicio,de uita æterna* Deinde eti«= am tradant aliquam artem uitæ utilemjiteras aut aliam*

Sicut in alio loco hortatur Paulus, ut pqdiicant artes honeftas, ut pofsit eorum efle ufus in gubernatione Reipub.ôc alqs honeftis negoerjs huius corn«# munis uitæ ad Titum ultimo.* McwrmTuo'ap j't ngé^oi k/aetiÇoi Ha7\w/J êfyw/J Ti^oîsatSS«'Ç rài; oivayv.aiA^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-à ^lî Sxnp «kcjttoi- DÜcant noftri honeftis oftîcrjs præeftè ad neceft

larios ufus,ne fint inutilesjd cft,diicant literas,religionis doftrinam, iura, dicinam, aut alias artes laude dignas, exerceant iè in militia,ut ièruire Ecclefiæ amp;nbsp;Reipublicæ pofsint.Non uult Paulus Chriftianos iè abdere in ipecus,amp; eftè inutilia terræ onera, ut Monachi olim fiio ocio confulebant amp;nbsp;fiiæ tranquillita«* ti, fed uult nos iulcipere laboresôè periculaad communemfocietatemhomi«« num iuuandam,quam Deus inftituit. In his occupationibus luceant fides,con* lefsiOjObcdientia erga Deum,et uera beneuolentia erga ceteros homines. Quo«« modo potuiftetinnotelcere ac propagari cocleftis do(ftrina,nifi Prophetæ, Apo ftoli amp;nbsp;cætera lumina Ecclefiæ^gefsifl’ent magiftratus,adiuuiflènt ciues, deuin* xiffent fibi honeftos homines pqs oftîcrjs Ideo iubet dilci artes, quarum ufiis uitæ communi neceflàrius eft. Ex his iatis intelligi poteft, quarum artiurndo^i c'trinam parentes liberis tradere debeant ♦

Pertineteadem cura amp;nbsp;ad magiftratus. Intueantur hi quoep Decalogum, curent proponi ciuibus ueram doètrinam de religione. Rede conftituant Ec;# défias ôè fcholas.Puniant Epicuræos,idolorum cultores, defenibres impiorum gifirdtm. dogmatum, periurosjdeditos magicis præftigqs.Pacem,pudicitiamjfacultates détendant, indicia exerceant, ut cætera præcepta docent ; Non occides. Non mœchabens,Non furtum facies,Non dices falfiim teftimonium.Et finis fit pa«« cis,non ut périrui uoluptatibus homines pofsint,ièd ut doceri Ecclefiæ,Dci no«« ticia in terris conferuari,difciplina retineri, amp;nbsp;régi mores pofsint. Hic eft finis, propter quem pax expetenda eft,non ut in ocio uoluptates quæramus.

Quare ôè Paulus ad Timotheum de hoc fineconcionatur,cum iubet pre^ cari pro Magiftraribus,ut tranquillam quietam uitam agamus,in omni pie«« täte Ôè honeltare.Curent igitur Magiftratus depelli latrocinia,rerineâtpacem. Ad quos fines fit conièruetur pietas ôè honeftas,id eft,ut doceri Ecclefiæ,inftisî tui iuuentus,amp; mores régi pofsint.

Nam hæc domeftica gubernatio cum iatis per iè fit ncgocioià,habct opus pace ♦ Tumultus trepidationes publicæ impediunt diieentes, non poflunt conuenire homines certis temporibus. Non poifunt Magiftratus leges de di:lt; iciplina condere, indicia exercere, quærere idoneos gubernatores, dare ftipen* dia,infpicere operas,pnblicos reditus Ôè ædificia tueri,nifi fit tranquillitas.Ideo Deusreftituit aliqnando pacem imperfjs, ut interea rurfus inftaurariEcclefiæ, fcholæjdifciplina,ftudia, leges pofsint. Hax qui putat fine magnis Sè uarfjs laboribus mcdiocriter poife perfici,ualdeerrat, Ideo opus eft domeftica

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CATECHE SIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pace^qua tarnen quiahomines plerunq^ abutuntur, ut eft natura hominum j prona ad uoluptates^öC facile abrjcit timorem Dei, præièrtim cum pœnæ non i lunt in confpeftujdeo Deus punit impietatem hominum frequentioribus èC atrocioribus bellis ac ftdirionibus, Hax breuicer de officqs magiftratuum ad* monuifte iatis fit, quorum iummam ita facilimè comprehendemus animo, fi Decalogum intuebimur, 00 cogitabimus Magiftramm huius diuinæTabu* ; læ cuftodem eflè^

Honos duo complecT:itur,lnteriorem reuerentiam,amp; externam obedien* , t tiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Sunt autem obieda duplicia,Peribnc,ut parenres,magiftratus,dodores, obiedum eft,ipie ordo politicus diuinitus infti tutus,qui conièruante fonx, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legem ftiam, retinet ibcietatem ciuilem. Eft enim ordo ille,ipfa legis diui*

næ in externa diiciplina conleruatio, Ac iecundum obiedum prius aipidatun Non dubium eft, ordinationi ac legi Dei honorem deberi, Vt autem hæ gratiisimac uices temporum, diei amp;nbsp;nodis,a?ftatis ac hyemis, amp;nbsp;leges motuum cccleftium uerè ftintordinatæ à Deo, fie uerè Deus eft autor to ri us ibeietatis humanæ,deuinxic homines inter iè,coniugio,procreatione et educatione libero rum, mutuis contradibus amp;nbsp;offîcriSjimperqs,addidit legis noticiam,tanquam munimentum huius iocietatis ♦ Nec tarnen aut conftitui, aut durare imperia poftèntjiiec exequi legem Dei homines fine diuina ope poflent* Ideo Deus ex* citât amp;nbsp;adiuuat gubernatores, amp;nbsp;iuam legem iplè exequitur,gubernatamp;ar* mat manus Magiftraruum in puniendisiniuftiscædibus,flagitiofislibidini* bus,furds,utconlcruari iocieras poisit, Cumçp hanc ipfi Magiftratus difsi* pant, uidelicet, cum tyranni monftrofis libidinibus ièpolluunt,rapiuntalio* rum coniuges aut liberos, exercent iniuftam crudelitatem, defendunt manife* ftam idolarriam, mutât Deus ipiè imperia, ac excitât uicinos reges aut popu* los qui tyrannos puniant,amp; leges ad honeftam diftiplinam reftituant. Ita ex* eufsis imperio Chaldæis Allyrrjs, iumma potentia ad Cyrum translata cft, qui puni uit tyrannos, défendit Ecclefiâm, reftituit leges, indicia, diieiplinam» Dcleto Antonio Deus tradidit habenas imperrj Augufto» Deus euexir Con* ftanrinum opprefsis tyrannis Diocleriano, Maximiano, Maxentio, In hanc lèntenciam ait Daniel : Deus conftituit ÔC transfert régna *

Cumep has ordinationes fine peribnis confideramus, uidelicet hominum conibciationem,coniugium, ciuiles ccetus,imperia, indicia, leges, diieiplinam, magis apparent ordinis pulchritudo amp;nbsp;utilitas» Ac uidemus in hoc ipib or* dine Incere fapientiam Dei, amp;nbsp;mirificam bonitatem ièu bcneficenriam erga nos.Deledant oculos uulgi Ipedacula. Quod poteft autem cogirari pulchrius Ipedacnlum hoc ordine,fi animo lècernamus uicia, quæ diabolus ac hominu m improbitas 80 infirmitas admiicentC Qiiam eft honefta ibeietas mariri, uxoris, libcrorum,ciun inter le amant,iuuant, certant offices, inuocant una noce Deir, curant propagari SA côièruari Dei noriciam amp;nbsp;neros cnltusC’ Quid eft ciuitatis forma iucundius,in qua rede conftitutæ iunt Ecclefiæ, magiftratus ruentur di* Iciplinâ.ciues obtêperant,funt concordes, habenr iuos ccetus ueræ religionis et iudiciorû caufa.habent congrelTus honeftiisimos in remplis,in curia,in ftholis, colunt ftudia hrerarum, quçrunt uic'tum honeftis artibus,quibus uira opus ha* bet,culcura agrorn,mcrcacura,opifîci]is,edificant, muniûturbes aduerfus latro* cinia»

cinia»Et ciuiu omniu uolunrates Ipedant ad hue finê^ut in hac fbeietate re^e co latur Deus^ô^ Deo obediarur,propter hanc caufam defendunc parriam commit ni animo confilio. Quod fpecflaculum iucundius hoc ordinc cogitari poteft ç*

Sed incurrunt inoculos uicia amp;nbsp;confufiones oeconomiariim amp;: politia^ ruiTijContumacia liberorum aduerRis parenres,coniugum difeordiæ. Et in imlt;ä penis tyrannides fuperiorum, negociatorum fraudes^ libidines principum, uuloi, dodorum dilTenfiones, magiftratuum negligentia, ÓÓ alia multa inCom»» moda.Qiialia monftra interdum regnant,ur Nero, Sardanapalus èc fimiles.

Hac tetra fpecie deformatur ordinatio Dei,iie uere confpiciatur,nec putelt;« tut haec focietas ciuilis, Dei munus efle, Sed exiftimentur homines fine Dei confilioconcurrifiTe, ut fe defenderent contra beftias aut latrocinia,ut multi pro phani arbitrantur,imperia cafu oriri,ruere, transferri ab alrjs gentib, ad alias*

Hie docenda eft iuuentus,ut diicernat ordinem, leges,contradus, iudicia, âuicijs deformantibus focietatem, Nam uicia à Diabolo amp;nbsp;humana infirmita;* te oriuntur,ut hacc dicla monent : Diabolus eft mendax amp;nbsp;homicida.Item,De!5 us non eft autoraKaTasao-iaçJdeft, difsipationis imperiorum, Item, Qui facit peccatum, ex Diabolo eft,

Primus igitur honos eft,de quo hie præcipitur,agnolcere res ipEs,uidcIis: cet,coniugium,ceconomias aepolitias à Deo inftitutas eire,amp; eius auxilio con^ ^worii. feruari, ac lucere in his ordinationibus Dei præfentiam,fapientiam,bonitatenl Sc amorem erga nos.Et agnofeentes hæc beneficia gratias agere Deo autori de* bcmus,eumcp orare,utconferuet,8c depellat diabolum, qui difsipare hanc har* moniam conatur. Ad hunc gradum honoris pertinet Sc prædicatio feu célébra* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tio harum rerum,ut iuuentus difeat eas à Deo orcas efre,amp; alTuefiat, ut prjs pre* cibus à Deo petat horum munerum conftruationem* Eft SC grati animijliben* benter obedire propter Deum, cauere mala exempla Sc ftandala, quibus bonse ordinationes difsipantur, Sc leges obruuntur, denilt;^ ofFieijs res tarn utiles Cue* ri, Hadenus breuiter didum eft de priore obiedo,

Alterum obiedum honoris, perfonæ funt, parentes,dodores, Sc qui im* periatenent, Horum eftdifsimilitudoingens, Sedregulam hancfequi omnes debebant : Parentes Sc cæceri gubernatores fint uiua lex, id eft, cuftodes Legis diuinæ. Quis autem non intelligit eas perfonas amandas aut honore afticien* das efle,per quas Deus impertic tanta beneficia,religionem ueram, leges, iudi* cia,pacem, generi humanoC

T ales fuerunt gubernarores,Moy fts, Iofi.ie,Samuel,Dauid, Salomon,îo* faphat, Ezechias, lofias, Cyrus, Conftantinus, Theodofius. nbsp;nbsp;Eft igitur alter Alter

honos, qui perfonas intuecur, agnofcere hoc quoep Dei munus efle, habere pa* ’’°”®’quot;” ‘ rentes,qui officium fuum faciunt,bonos dodores,falutarcs principes, Nam or* dinatio ipfa feu leges finecuftode feu executore, funt infirmæ,utdicitgrsecus uerfus : icrxufop o '’ôp.oç lui apxovTaïxH, Valida res lex eft,cum principem habet, Ad hunc gradum honoris pertinent hæc officia,gratiarum adio pro talibus perfo* tiis, precatio pro cis,obedientia,reuerentia perfonæ débita, ueritas, feu candor Sc æquitas in legibus Sc adionibus earum iudicandis,Gondonatio aliquarum , imbecillitatum.

n ' O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OmeW pMta

Ue gratiarum adione oóprecatione mandatum extat i,Tim,rj, Certum nentiaadaltc» eftcnim,lapientes,iuftosôôfœlices gubernatores fingularia Dei donaeffe,ut rumgradum Salomon grauifsimè dicic, Vt Oculus viideat,ôe Auris audiac,Deus facit

utrunlt;ç, Oculus fignîficat giibcrnarorcm^ Auris popuïum audientemj ut ergo hæc fint in ofFido, id eft, ut magiftratus ßt uigdans amp;C inteiituSiSc ut proijaidaC communi urilicati, amp;nbsp;uc adfit autoritas, quæ moueat cæteros,utadièntiantur bene monenti,amp;: obtempèrent uolentes,hcc baud dubiè Dei opera ftint.Quare Û qua regio, duitas aut Ecclefia habet mediocres gubernatorcs, agatDeo gra«» tiaSjpro tanto munere, èc ièduló oret, ut Deus regat ac adiuuet eos, quia profes« ó:oueraeft ièntentia Iohannis ;Nonpoteft fibi homo quicquam fumere, nifi datum ei fit de ccclo» Nulla gubernatio fcelix eft, nifi Deo iuuante, Quare Daa uid inquit : Benedidus Deus, qui docet manus meas ad prælium. Item : Qui dat iàlutem Regibus, Et Salomon inquit : Qui poteft regere tantam multitu* dinem populi Da ergo mihi cor iàpiens,

De obedientia præceptum extat Rom .xiij, Necefle eft obedire magiftra* 'tibus,non folum propter iram, id eft, non folum propter legum pœnas, lèd etilt;* am propter conicientiam. Hanc lèntentiam meminifte necefle eft, quia hic eft uerus neruus,qui politias continet ôô coagmentat. Ideoenim magna pars ho^ minum,id eft, omnes fani obtempérant iuftis legibus, amp;nbsp;mediocribus guber^^ natoribus,quiainrelIiguntIèDeo hanc obedientiam debere,amp; ex hac Pauli uoce dilcunt pollui conicientiam contumacia, hoc eft,fieri mentem ream Deo, excuti ex gratia Dei, meren' iram Dei ôd æternas pccnas, Tenenda eft igitur régula certilsima tradita hoc loco uoce Apoftoli, Peccatum mortale eft, id eft, quod meretur iram Dd æternas pœnas,contumad ter repugnare iuftis legi^ bus politids, amp;nbsp;mediocribus gubernatoribus. Sed de iniuftis poftea dicetur,

1111. De reuerentia peribnæ débita, Dixi primum in bona gubernatione Dd præléntiam Sô muncra agnoIcendaeflè,Sc conftituendam obedientiam,hac conftituta, fi peribna ctiam diuinitus gubernatur, hanc iplàm quoçpamemus, nobis anteferamus, nos ei fubrjdamus amp;nbsp;prædiccmus dona Dei, quibus or^ nata eft,ficut uenerantur Hctd Abraham, acinquiunt: Audi nos Domine, princeps Dd es apud nos. Et mulier Thecuites didt ad Dauid: T u autem Do# mine mi rcx lapiens es,ficut habet làpientiam angelus Dd, Dilcant autem hic prjueram reuerentiam in animo fitam dilcernere à fucofis ofïîcqs adulatorum, gradus etiam oblèruent, ut tribuamus débita mimera, non aliéna ôd Dei pro# pria, ficLit Ethnici fuos reges Deos nuncuparunt, in templis eorum ftatuas

, horribili ftirore colucrunt inuocarunt : Amet miles Dauidem,8d uera animi reuerentia ilium fibi anteferat, lèd Iciat hominem eflèDeo lubiedum, mini# ftrum diuini muneris,ornatum à Deo,daturum criam pœnas,fi ftio munere abgt; utatur, amp;hac follidtudine dus infirmitatem deploret, ac petat, ut â Deo adiu# uetur, Ac tot millibus annorum uix unus alter fuerunt Dauidis fimiles, ut Moyfès, Samuel. Cæteri omnes etiam laudati principes quannim habuerunt amp;nbsp;habcnt infirmitanim,quarum confideratio in bonis ciuibus non impedit re# uerentiam, ièd accendit follicitudinem, ut pater plus nbsp;nbsp;amans liberorum, fi

qucm uidet in filio morbum, non ideo minus amat, lèd milèratio auget bene# uolentiam,8d excitât Ibilicitudinem de dus lalute, Simul autem admonet pa# trem humanæ infirmitatis, amp;nbsp;docet dilèernendam eflè hanc milèram amp;nbsp;fragi# lem naturam ab æterna,ÔÔ petendum eflè auxilium ab æterna, uidelicet a Deo, qui ideo uoluntatem ftiam nobis patefecit, quia uult agnoici, inuocari, ièruarc inuocantes amp;c.

V. De ueritate lèu candore æqiutate in iudicandis magiftrtcuum alt;ft ionf# nibua

C^r ECHESIS. bus generale mandatum diuinum teneatur : Non dicas falfum tefti'monium* Item L euitjxix. Non fis calumniator in populo. Et Prouerb. xfj. Abominatio coram Deo labia mendacia ♦ Etfi autem in uniuerfum mendacia 8c calumnias Deus prohiber, tarnen quia calumniæ, quibus deformanturMagiftratus Leges, magis ornari iblent prætextu aliquo, prodeft in dodlrina de honore de^ bito imperijs, nominatim de his calumnhs monere adolefcentiam, eamcp dili* genter ac ierio hortari, ut ie afluefaciat^ne cito, inexploratis fontibus negociois rum iudicet de fadis Magiftratuum, aut de Legibus . Semcias calumniatur Dauidem, ac uocat eum uirum fanguinum, quah ipie fuo confilio regnum Sau* li eripuerit, aut infidiatus fit uitæ Saulis amp;nbsp;eius pofterorum, Hæc conuicia apiid impios cum quadam ipecie plaufibiliter dicebantur, cum tarnen reipfa , falfiflima eiTent. Talia fæpeaccidunt bonis gubernatoribus. Sarpeaudimus querelas de iudicijs, deforojmo 0lt;Sde ipGs lorenfibus legibus, etfi autem in tanta hominum infirmitate aliquid accidituief), tarnen uidendum eft, ne res bonas iniuftè damnemus propter abufus aliquos, qui accidunt: Amemus ueri# tatem candorem in iudicandis rebus, nec pronunciemus inexploratis caufis fontibus negociorum *

De condonatione aliquarum imbecillitatum admonet nos exemplum V t filioru Noe,Cham maledicitur,quod irridet pattern,qui cafu nudatus fuerat.Et multa fiint prjeepta de hac uirtute,qu^ no quidem probat ulla uicia,ied quofda mediocres morbos in iuperioribus,amp;incæteris quædam honefta animi mo* deratione tollerat, Ingens enim eft humanoru animorum imbecillitas. Si ma* ritus coniugem,fi. pater liberos, fi amicus amicum mox abiedurus eflet,cum leuis aliqua offenfio incidit, quantum mali accideret Vult igitur Deus gra* dus teneri, quæ ofFenfiones diflîmulandæ fint, quæ condonandæ commun! tranquillitati ÔC iàluti,quæ econtra non finit negligendæ. Si Princeps non cft tyrannus,id eft,fi ftudet rede facere, èc plerumq? rede facit, etiamfi interdum erröte aliquo peccat,uc hallucinabatur Dauid, cum Sibæ mentienti atttibde* ret Domini pofleftioneSjaut habet aliquos Icues morbos, hæc diffîmulanda æquitate quadam tolleranda finit. De hoc gencre praæipit Petrus, inquiensî Obedite Domiiiis,non iblum bonis ÔC æquis,fid etiam morofis 8^ durioribus* Dixi de honore, qui tribuendus eft bonis amp;nbsp;mediocris gubernatoribus, Sed quid ièntiendum eft de tyrannise'Relpondco: Hæc tria difcernidebcnt,res, perfona,amp; uicia à diabolo rei adniixta.Res cft politicus ordo,qui eft opus Dei, ut fæpe didum eft. Hune amabat Paulus, etiamfi Neronem uetè,ôô ex animo oderat amp;nbsp;execrabatur, quem norar horribilicer agitari à Diabolo,deteftabatur ctiam rei uicia,ideft,aliquas iniuftas lcgeSjamp; iniuftas cxpilationes. Deinde amp;nbsp;hæc régula tenenda eft: Cum tyranni ptæcipiunt, ut ciues faciant contra ali* quod mandatum Dei, anteferendum eft mandatum Dei, amp;nbsp;non obtemperan* dum impio edido tyranni, ut in Adis Apoftoli docent : Oportet Deo magis obedire quam hominibus. Ita Daniel, nbsp;eius foerj in Baby lone, etfi in politicis

oftierjs excellenti ftudioobediebantregi, tarnen cumedidum proponcretde adoranda ftatua, magno animo palam teftati funt, fi non obtemperaturos efle*

Ita nunc, cum mandant Pontifices, Reges aut Principes, ne populus au* diat puram Euangelfi dodrinam, ne pius facerdos ducat uxorem,amp; ne omit* tantur impia fpeétacula Miflarum, amp;nbsp;inuocatio mortuorum amp;c ♦ His edidis nequaquam obtemperandum eft,fid pi) feiant idola fugieiida eire,fciant 8i

confeffione uera SC graui teftimonium fidei edendum efTe» Et qida fingiiH ac priuati non defenduntur aduerfus tyrannos per fuperiores ordines^quj partem tenencgubernarioniSjConfolaturnosDeuSjamp;oftendic fæuidam illain ferem dam eüè pqs^ fingulis amp;priuarisj Sc teftatur (è uiciffîm fàndos ornaturiim effe gloria;,Óó punitiirum efle Tyrannos. Ideo fcn'ptum eft : Preciola mors fanda» rumæt Pfalmdxxi. Preciolus ïangujs eorum coram eo. Et Matth.v* Bead qui pcrfccutionem paduntur propter iufticiam ÔCc, Non l'oitur mouerunt feditio^ nés Baptiftaj Chriftus, Apoftoli, fediniurias tujenwu Sc uindidam Deo coin^ miïerunt ♦

Nec tarnen îdco fummi ordi’nes concederc Caliguïæ,Neroni nmilibus tyranm's licentïam omnium fèelerum debebant, Sed quia pars funt confilrj pu^ bild gubernationiSj ad officium eoruni pertinetj remouere tales furias à gu* bernationej in omni officio pios defendere, ficut Jonathas Dauidem texic,8d . milites honeffi'oreSj in cohorte Saulis nolebant interfîcere Sacerdoces, amp;nbsp;Ab=» dias excepit hoipirio 8^ pauit Prophetas, quibus leiàbcl nccem minata erat. Et redeTraianus Imperator dixit, cum defignaret præfedum prætorio, eicp de moi e enièm publicè traderet ; Hoc ehiè, fi iuftè imperàbo, pro me utaris, Sed ß iniuftè imperàbo, contra me utaris. Gradus iunt in impcrrjs Dei confilio coiV GraduiiniW' ffi'tuti. Ut plures conférant confilia operas, non ad contumelias Dei ftabiffi • endas, non ad polluendam rerum naturam iniuffis cædibus, amp;nbsp;flagiriofis libi* dinibus, iêd ad ornandam gloriam Dei, amp;nbsp;ad difciplinam tuendam, nbsp;ut gra^

du aliquo aberrante, cæteri gradus tarnen excubent pro communi ialute, amp;nbsp;frenum inqciantimmanitergraflànti.Micheæièptimo Deus teftamr Ie irafei conipirationi malorum gubernatorum, minatur cis commune exitium» Princeps poffiilat, iudex in reddendo eft, id eft, Principes amp;nbsp;indices inter ft colludunt,amp; mutuas operas rradunt. Hæc ne fiantgraftàntem Tyrannum iult;» dices,id eft, ibeij gubernationis cohercefe debenc, Debent honorem amp;nbsp;ipfi Magiftratus politico ordinfne exiftiment ftadillud faftigium euedosefft, tantum uthabeantlicenriam omnium cupiditatum,ftd utipfiiuo loco ftruianC politico ordini, tanquam diuino open' ftu diuinæLcgi, amp;nbsp;hunc ordinem ueris offieijs ttieantur. Nam ab ipfis Deus repoftet rarionem adminiftrati mune^* ris, ut apud Ezcchielem capice xxxiiif dicicur : Ecce ego ipft fuper paftores, amp;nbsp;requiram gregem meum de manu eorum, 80 ceflare eos faciam, uc ulcranort palcant gregem meum, nec paftanc amplius paftores ftmecipfos, Ec Efai. x. Væ condentibus leges iniqtias, 80 iniufta ftribentibus, id clt, iniuftas ftncengt; tias ferentibus,auc iniufta mandanribus,uc opprimanc in iudicio paupcres eccgt; Quid faciecis in die uificacionis amp;nbsp;uencuræcalamicatis

Z^Bediencia compledicur beneuolenciam animi, omnia officia lcgiLiraa,ope ^^ras miliciæ, amp;nbsp;fimilcs ncceflarias communi defenfioni ibciccatis humanæ, o6fJ/f«fù de tribuca ftu collacionem pro modo faculcacum. Oricur aucem uera bencuogt; foncibus,qui honorem ftu reucrenciam pariunc,quia feis pogt; cont{gt;käüur. liticum ordinem efte Dei opus, ac lucerc in co Dei iapienciam amp;nbsp;bonicacem er* ga genus humanum, uides ÔÔ magnicudinem utilicatis. Qtiideft enim dulciiis oC pulchrius ibciecace ciuili, amp;nbsp;pra'icrtim honeftis modcracis imperijs, quæ ornant religionem,iuuant ftudia uircutis,funt præfidio iuftis,reprimunt amp;nbsp;pu* - niunt

niunt pctulantiafnjIibidinesJniuriasC Deinde quia pcrfonam boniautmc^ diocris Magiftratus uides efle cuftodemtanti muneris^iiides iapientia uircureprædiüumeflejexiftunt in omnium fanoriim hominum mentibusucra Tcuerentia ód uerus amorerga rempub: id efi:,ordinem polincumjamp; perfonam cuftodê canti muneris, Vt igitxir in liberis erga parentes fit s^opyH amp;nbsp;uera ardens dileótio fic in populo fit uera beneuolentia erga imperia amp;nbsp;magiftratus»

Légitima officia funt omnia honefta opera legibus mandata^uc cum pro«quot; bibet Magiftratus cædes^ iniurias, libellos famofos, prouocationes^ monoman chias^geftationem armorum, uagas libidines, obfcœnas faltationes, helluatio^ nes öóc.Offendunt Dcum contumaces in bis rebus dupliciter,amp; quia Dei man data uiolantA quia turbant politicum ordinem. Operæ militisc intelligantur bæ,quas incaufis honeftis ciues fuicipiunt, delecli à fuis dominis ad commua nem defenfionem inaciejn obfidionibusjn excubqs, 8d omnibus laboribus buius generis, uoco amp;nbsp;miliriam, forenièm adminiftrationem,imó amp;hasno^ ftras fcholafticas operas, quæomnes funt diredæ ad conferuationem honeftæ focietatis,di{ciplinæ religionis. Et quidem Iohannes Apoftolus grauiffimè nos monet, fingula membra Chrifti cæteris membris defenfionem debere, cti^^ amfi uita noftra in difcrimen adducenda fit, i. lohan. iip In hoe agnofcimus di^ le(ftionem,quodille pro nobis animam fuam pofuit,amp;: nos debemus pro fratrv bus animas ponere. Quare Chriftiani defenfionem Chriftianis contra Tureas Tyrannos debent,quatenus poffunt, Sf accedunt duces amp;nbsp;mediocres cxcrcü tus,/^lt;aij yap 'f âo-etvHç inquit Euripides,

Tributa uoco ordinarias penfiones, extra ordinarias ordinationes, fi tarnen probabilis ratio fit cur petantur. Nam cum ciues uitam impendere Reigt; pub.cum opus eft, debeant, iuftum eft eos etiam ad communem defenfionem pecunias conferre. Sed ut peccant principes,cum in bellis iniuftis obrjciunt ci^ ues trucidandos hoftibus, ita peccant, cum fine probabilibus caufis fupraufita^ tas Sd ordinarias penfiones ciues nouis nbsp;nbsp;immoderatis collationibus oncrant.

Sciant gubernatores fèquoq? fubie(ftoseffcLegidiLiinæ,Non furtum facias, Diftindtæ funt res principum ô^ciuium.Et munita eft proprietas diuinaLege, quare finguli à rébus aliorum abftinere debent,ut infra dicetur. Ideo Bapti^ fta dixit : Non plus quam conftitutum eft uobis, exigite. Item: Contenti eftote ftipendijs ueftris. Sitigitur modus aliquis horum onerum . Ita pingitur priiii« ceps in Daniele,ut Arbor, fub qua multi fruótus legunt 8ó palcuntur, Pracbe^ ant umbramciuibus,ideft,fihtpræfidioiuftisjamp; pabulum concédant, defen* dant amp;nbsp;corpora res eorum » O magnam duriciem eorum, qui non afficiun* tur his populi miferf)S,cum uident propter immoderatas expilationes tenuio* • res ciucs cum paruis liberis fame contabeftere, cum uident alios mediocres ita compilari,ut nec ftudiajUec Ecclefias foucrc poflint, His rebus adfici pias men* tes fummorum Sf infirmorum iuftum eft, quare fummi f iant non iniuftis 8Ó immoderatis expilationibus onerandoseffe ciues, f iant facultatespauperum non profufioni aut rapacitati potentum feruire,fed publicæ neceftîtati, Rurfus ciues in caula probabili fint officiofi erga dominos, led modo facultatum, fi* cut iubec Chriftus dare eleem.oiynas, tn tw/j èvóvw/j, id eft, pro facultatibus, ex eo quod habemus ac dare poflumus.

VTNmerfæLcgiadditæ finit promiflîones præmiorufttj^uaîreddenturobe^ ’ dienribus,amp; comminationes pœnarum^quibus adfidentur contumaces»

Quid cnim eflct Lex fine præmijs pcenis Paflîm aurem hæpromifiîones comminationes repetitæ funt, ièd ut fint in conïpedu^aliquæconiungantutj ut hic primo amp;nbsp;iècundo præceptOjô^ quarto exprefsè additæiunt^tum promifi fibneSj turn çomminationeSj quas iciamus non eflè inanes uoces, fèd uera Del oracula^quibus reipondent euenais.Nam etfi Ecclefia eft iubieda cruci^ cau^ iæ magnæ funt huius mirandi confilr) Def tarnen in gubernatione politica us eft cuftos diftiplinæ, ac atrocia iceJera fine ulla dubitarione corporalibus pcenis punit, ut uidemus homicidas, etiam cum latuerunt^aceuafiftèiudicia putantur^tamen mirabiliter ad ftipplicium retrahi, Hæcmanifefta experientia fa te ri coëgitEthnicos iâniores,Deocuræefle hominumiada^difplicere Deo iniuftam crudelitatem, èc puniri earn diuinitus » Idem iudicatum eft de periu/ rio,amp; de inceftis libidinibus^ 8^ de his, qui parentes concumelrjs adfecerunt, aC hodie ufitato prouerbio dicitur, Tragico genere mortis moriturum efle, qui parentes contumelia adficitjpfi etiam meminerimus multa exempla ».

Vt igitur fupra monuf promiftîones amp;comminationes additas eflè, ut ad fidem amp;nbsp;timorem Dei exuftitemur, ita èC in offices huius præcepti, Deuiîi intueamur mandantem, amp;nbsp;approbantem hæc officia, amp;nbsp;uindicem contuma^ ciæ^ Multos ignaros Del, ipfa tarnen naturæbonitas inuitat, ut foueant lio beros, fint offîciofi erga parentes ôd cognatos, iuuent communem locietatem ciuium, Ac nifi hanc uirtutem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus in natura hominum foueret, nulU

effetpoIitia,Sed nos qui doftrinam cceleftem audimus,fciamus,non fblum hac naturali inclinatione hæc officia præftanda effe, fèd accedere oportere timo^ rem Dei,qui impellac,ut perpetuo et ardenter ea preftemus,hoc côf lio,ut Deo vœnæuioldtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obediêtiam declaremus, Coîligamus ergo fèntentias et exempla, qug

tuiquartipræ oftendunt pccnas huius uitæ,ütChammaledicituràpatre, Abfolonamp;Siba, cepti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fediClones mouerunt contra Dauidem,interficiuntur» Maxentius, qui bcM

num principem,filium Conftantini,Conftantem perfidiofe crudeliter interi* fecit,fibi ipfi poftea mortem confciuit, Gratianum modeftum principem in^ terfecit Maxirnus, qui poftea à Theodofib captus, fupplicio adfeftus eft. De«« nicplongiflîma fériés effet,fi omnium fèditiofôrum exitus recenfere uellemus» Sed tarnen utile eft, hæc exempla in hiftorifs confiderare, ut indicium Dei me«* tuere difeamus, congruunt enim exempla ad hanc uocem Chrifti : Qui gladft ■um acceperit,gladio peribit. Accipit enim gladium is,qui non datum à Legi^ buspriuata ambitioneaut iracundiaftringit. EtRom.xiii.dicitur,Qiiirefi^ ftunt poteftati,pccnam fibi acquirent, Et Prouerb.xxiiq, Time Deum,fili mi, regem,feditiofis nec te adiungas, quia fubiro peribunt,

Nec tarnen fatis eft de pcenis corporalibus concionari, fed addenda eft gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doiftrina de æternispcenis, Ideo Paulus utrafepcompleditur cum ait : Neceflè

eft obedire,non fblum propter iram, id eft, pœnas, fèd etiam propter confciengt; tiam , Teftatur pollui confeientiam contumacia, id eft, excuti gratiam, SpiriJ! turn fân(ftum,8d fidem,ÔC amittere hæreditatem æternæ fàlutis,ac fieri reum ire Dei, ac mere in æternas pccnas, nifi lapfus iterum ad Deum conuerfus fuerit» Polluta confeientia eft à Deo auulfà,non inuocat,fèd fugit Deum, Quid potuit igitur à Panlo triftins hoc loco diciC Quæ eft maior mifèria,quam eflè auulfùm à Deo,non inuocare Deum,non ,regi,non iuuari à Deo, ac denitç ruere in æter««

num exirium “T Harum pœnarum metus in animis iuuenum Sc impericorum excitandus eft, uthoc quafi freno regantur,amp;^ temerarios impetus coherceanr, affuefaciant ft ad amandam tuendam^ diftiplinam,fint morigeri parentibus, obtempèrent politico ordini Nec dubitentdiuinitus puniri petulantiam diftiplinæ contemptum ♦

Dixi primum depœnis,quiamagis mouentur animi mentione pocnaj« rum, quædam incurrunt in oculos * Conferatiir èc doótrina de præmrjs, Hæc obfturior eft, amp;nbsp;non intelligitur, nifi à prjs amp;nbsp;exercentibus fidem in bis corporalibus promiflîonibus, quæ quidem ideo Deus addidit præceptis,ut in dientilt;e erg^t quotidiana uoce fit occafio exercendæ fidei amp;nbsp;inuocationis, ut quia dicfium eft: quartum pr^e Date, amp;nbsp;dabitur uobis, iuuat paterfamilias pauperem uicinum, amp;nbsp;petiturus * uiciflîm uidum amp;nbsp;iuarum facultatum defenfionem primum in inuocatione quærit fide remiflîonem peccatorum, poftea ftatuit ucrè amp;nbsp;banc corporalem uitam,banc iuam ftdem,domum,politiam,fuos agellos, prata,uineas,Deo cu=« ræ eflè,terao petit ui(ftum,amp; barum rerum conftruationem. Ita promiftîones corporales de multis rebus pios admonent, quod cum in boc præcepto dicitur, transferatur ad omnia. Duo fratres funt in eadem familia,Eiàu amp;nbsp;Iacob, Ex^« cruciat Efau parentes dult;ftis uxoribus imprjs,quæ contumelioft ibccrum 8^ ib^ crum traâ:abant,Imperat ÔC ipft fuperbius in paterna domo,expulftgt; fratre,cui infidiabatur,Nec metuit pcenas,nec præmia diuina curat. Econtra uero Iacob parentes ueneratur,amp;ffatremamat, metuit enim indicium Deiamp;pœnas, deinde intelligit eriam præmia elfe propofita, facit boc officium, ut bona con^ ftientia Dcum inuocare polfic^ deinde agnoftit bæc corporis bona etiam Deo curæ elfe, èC petit ft defendi ac iuuari. Ita fidem ÔC inuocationem exercer, dum ftudet omni offîcio lenire mœftitiam parentum amp;nbsp;cedit fratri ♦ Ornatur ergo ingentibus præmrjs à Deo, eruditur mirandisteftimonr)s, defenditur inter bo^« ftes,locupletatur,ftruatur,ut ftnex uideat florentem filium loftpb.

lonatbas magno cum dolore uidit patris lui Saulis iniuftum furorem, amp;nbsp;fæpe grauiflimè reprebendit. Sed difternit ordinem diuinum amp;nbsp;uicium, quod diabolus admiftuerat. Nonadiuuatpatrem molientem exitium Dauidi, ftd feruit naturæ ordini,diligic eum, amp;nbsp;ingenti dolore affîcitur propter fcelus pa«« tris,dcinde feruit regno,id eft,tuetur politicum ordinem,amp; fuftinet totam molt; lem ueræ gubernationis. Nam bic iuuenis uerius rex fuit, quam pacer. Cur igi^ tur unlt;à cum patre interficitur, cum bic promitcatur longæuicas illis qui colunt parentes C Relpondeo: Ingenti gloria fuit antea à Deo ornacus,accepit igri tur pro uirtute etiam in bac uirtute præmia. Et quanquam ipft fingulari Dei confilio tollicur è medio, ne de reono certamina incidant inter Dauidem amp;nbsp;ipfum, ramen eiuspofteritas manfitac floruit gloria ranta,utfortiffimi uiria lonathaorti recenftanturuft^ad tempora exilriBabylonici, cum quidem reift qua rota pofteritas Saul ftatimpoftipfumdeleta fit. Hæcftriespofteritatis lonathæannotataefti.Paralip.vir) ♦ Àcceflît igitur præmrjs lonathæ ÔChæc conferuatio diuturna, 8d ut fie dicam, longæua pofteritas, annorum ferèquin^^ gentorum, nbsp;Hæc amp;nbsp;fimilia exempla iuuentus confideret, ôô diftat uerè Deo

curæ elft etiam corporis bona, amp;nbsp;dari ea pro offierjs diftiplinæ erga parentes, Ma§ift^^^s,præceptores : Confideret quanti fint labores, quantæ curæ educaî« tionis,quis uerus amor parentum erga liberos, quanta beneficia fint inftitutio^ nis» Pro his tantis rebus agnofcat ft debere grariam. Deus intelledlum gratft lt;

tudinis in Ji'dk humano generj\amp; homines inter iè obligat ad referendam’gra^ tiaiTij^ ob cauiàm ut diicamus in his cômunibus exemplis etiam ipfi fumrno conditori^qui et corporis bonis^et æterna gloria nos ornat^gratiam deberi*

Vt igitur excitentur mentes ad gratitudinem Deo præftandam, aiïiiefai^ dendæ itint ad hanc uirtutem, tanquam his primis rudimentis ♦ Qiiomodo mens aget gratias Deo æterno, quod naturam condidit, quod foccundat quot^ annis terram^ut nos alat^quodcondidit genus humanum ad uitam æternam, Filiu'm mifidutreftitueret uitam æternam, quod tradidit certam dodrinam Legis amp;nbsp;Euangelr)?quod Ecclefi'as amp;nbsp;politias conftituit, fi tanta eft durities Kai ’asofyia,ut iiec matris pericLila amp;nbsp;dolores,quo8 in pareu fuftinuit,ncc afiîduos labores educationis,quos ambo parentes fuftinuerunt,magni æftimet,nec pro*« pter hæc officiaparentibus iè fiibijciatç” Sunt taies naturæ multæ,quarum ritasdeteftandaeft, SC commonefaciendi funt pucri, ut hanc iplàm ob caulâni dilcant intcllincre colere gratitudinem debitam hominibus, ut excitentur ad gratitudinem Deo præffandam,Deinde,quia ætas tenera ac rudis nondum uidet quanti fint labores gubernationis, horum etiam magnitudo aliquo mo^* do eis declaretur, ut dilcant le gratiam amp;nbsp;magiftratibus debere, Ac omnino Grâtitudo dd quoties fit mentio gratitudinis, de quarto præcepto Decalogi cogitent, Iciant ceptu^pertf- fontineri in hoc præccpto,amp; flagitari diuinitus, ac Deo placere, iciant pu^^ net. niri diuinitus ingratos,ut Salomon in Prouerbijs inquit ; Non recedet malum à domo ingrat!, Semper autem accedat amp;hæccogitatio : Idco hominibus im ditus eft intellecfius gratitudinis, ideo hæccommunia officia nobis præcipiun^* Grutitudo tur,ut diicamus Deo deberi gratitudinem, Eft autem gratitudo uirtus ièu iult;* . nbsp;nbsp;nbsp;fticia quædam, qua uoluntas le obligat illi, à quo beneficium accepit,ad mutua

officia débita proportione, ad diligendum eum, à quo beneficium proficiieitur ad ornandum eum aut tuendum, ut narratur Marei cuiuidam,qui præturam pjftoridMdr-. geflerat, Bruti partes iècutus fuerat, infignis gratitudo* Hic Marcus cuin cictBdrbuLe. pofi; pugnam faefiamin campis Philippins captus effet, ac inter ièruos uendfi tus, emptus eft à quodam Barbula, qui luit amicus Antonfi * Etfi autem Marlt;= eus erat ignotus Barbulæ, tarnen ingenfi uis, prudentia, moderatio morum dft gna uiro nobili elucebat* Quare eum Barbula in comitatu iècum duxit, non tam utieruum,c]uamutamicum*. Forte igitur, cum tandem Rom am eum iê^ cum duxiffet,ibi agnofeitur Marcus* Agnitum Barbula propter uirtutcm ier^c tiare cupit * Qtiare ci per Agrippam ab Augufto ueniam impetrat, qua impe^ trata,non folum libcrtatem ei reddit, lcd iplûm quoq? reftituitRcipubli;æamp; honoribus,uenit enim Marcus in Augufti noticiam amp;nbsp;familiaritatcm * Audi* fti beneficium Barbulæ* Nunc gratitudinem Marei cognolce* Poft Aftiacam pugnam fuperato Antonio mirabili cafu Barbula inter uielos uenditus,emitui' à Marei procuratore * Cum autem aliquanto poft ad Marcum adduftus eftèt, mox agnofeitur* Memor igitur Marcus accepti beneficfi,exponit Augufto quod accident, ac oftendit le ncceftariô depreeari pro Barbula, à quo.antea lêr* uatus fit* Laudat Auguftus Marei ofticium, propteruirtutis admirationeni dat ueniam Barbulæ * lam Marcus uicifti'ni libertatem reddit Barbulæ,eumcp Reipublicæ amp;nbsp;honorib. rcftituit*Rara funthæc exempla, amp;nbsp;multô plurcs funt ingrati.Nec raro accidit hoc,quod in Tragcedia quilpiam qua^ritur: Men’,lèr* ualîè, ut eftent qui me pcrdcrêtC Sed quia rara uirtus eft gratitudo,ideo medio* cri diligentia rudis ætas affuefacienda eft,ut earn intelhgcre amp;nbsp;colere diftat, .

xi. Sciantautem8lgubernatoresad{ècjuocpminasÓópromißionemperti'nc^'mißiones re^ Parentum negli'gentiam grauiterpuniri tcftatur exemplum lacerdotis Eli\ ad Imô magna pars calamitatum humanarum oritur «à parentum amp;nbsp;gubcrnato# rum negligentia, ac ne fim prolixior,unam hanc iententiam adfcribam, quæ ièmper in conlpeéèu efTe parentibus præccptoribus adolelcentiæ debet » Non eft uoluntas Patris,ut pereat unus de paruulis iftis. Si quis læièrit unum de paruulis iftis in me credentibus,melius ei cflet,mergi eum in marc amp;c. Ma^ gnum amp;nbsp;atrox ftelus eft uel negligentia frenos diiciplinæ iuuentuti laxare, uel praua inftitutionc, aut malis exemplis earn corrumperc» Hamc quam fit ulirata in uita,nimis manifeftum eft. Cum parentes aut præceptores îùnt Epicuræi, nonafluefaciuntfuosadagnitionem amp;nbsp;timoreml3ei,interdum aluntamp;con^^ firmant malas opiniones* Hæcicelerapuniri diuinitus non dubium eft,ficut Deus inquit: Contemnentes me,reddam contemtos*

Econtra uero pios ac uigilantes parentes, præceptores, amp;nbsp;magiftratus multa docet promifsio de exercenda fide, eoicp magnopcre confirmât ♦ Ma^^ gnum, difticile, ærumnofiim amp;nbsp;perictilofum onus fiiftinent Magiftratus oms= nes,in quo gerendo, experientia docuit magnos amp;nbsp;mediocres reges ac duces, gubernationem rem efle fupra hominum fapientiam amp;nbsp;uires pofitam, ac Dei auxilio indigere, qua de re extant innumeræ fèntentiæ, etiam in Ethnicis icri«i ptoribus,ied nos credaihus grauiftimo teftimonio Baptiftæ,Non poteft fibi ho ino fumere quicquam,nifi ei fit datum defuper.

Exercent igitur pfi Magiftratus fidem, cum petunt amp;nbsp;expectant à Deo confilium auxilium in tota gubernatione * Ac norunt pij hoc excrcitium,Só ftiunt hanc inuocationem non efte irritam, Sicutpulcherrimum exemplum ex;« tat» i]»Paral» xx. Cum ignoramus quid agendum fit, hoc unum reftat, ut oculos noftros ad te dirigamus.Sæpe autem accidit, ut négocia incidant,quæ confilrjs humanis inextricabilia funt : In his cum facere officium fuum magiftratus ftu«= dent, fide auxilium petunt, fentiunt ft iuuari à Deo, etiamfi cuentus non prorfus noftris cogitationibus relpondent,ut fupra de lonatha dieftum eft.Hæc eft uera politica fapientia,fupra Ariftotelicam, fupra confilia fapientum ,qui Dcum non uerè inuocant, ftd decurrunt ad uaria ÓÓ inconcefla præfidia» Hæc etiamfi non intelligit rudis ætas, tarnen monenda eft, ut diftant hæc duo, facie endum efTe officium, nec admiftenda elft mala confilia, 06 petendam, ac forti, magno Sfeonftanti animo expeftandam efle defenfionem à Deo,ficut Pfalmus xxxvi»ait,Commcnda Deo uiam tuam,amp; ipft faciet» Item, Subditus efto Deo, Sc ora eum» ltem,Expefta Deum,amp; cuftodi uiam cius» O falurarcm fapientie am,quæ Sc cuentus parit foclices, Sc in periculis magnam confolatibnem et con ftantiam confiliorum adfert »

ETG in tertio præcepto diftum eft de minifterio Euangelij conftruando, tarnen maxime probandum eft,quod in hoc quarto præcepto docent de obedientia amp;nbsp;reuerentia præftandapaftoribusEcclefiàrumrcftcdocentibus» Sed ftmpcr tenenda eft æterna amp;nbsp;immutabilis regula:Fugite idolatriam»ltem: Si quis aliud Buangelium docebit, anathema fit, C^iare necefft eft uitare-

obedientid er jJoIa, lîcccfTe eft di'fcedcrc ab ijs, qui idola impias opiniones defendunr, et^ ^Mtigetz uocannir ordinaria poreftas,uc auditores Bapriftæ Chrifti oportuic diflentire à Pharifæis damnantibus Baptiftæ Sc Chrifti doccrinam.Etfi autem dolendum eft, fieri magnas diftraftiones ac diftordias, quæpariunt alia muka mala, cædes,bella,mutationes imperiorum,ramen mandatum Dci,Fugireido^ Iarriam,eftimmutabile, Re(ftèigicurfaciunc,qui ièiungunt ft à defenibribus idolorum ÔC impiarum opinionum,nec funt fufiragatores in deftnfione idolo* oWictu ctt rumjibidinum ÔC parricidiorum. Hoc fæpe dictum eft, hie dici locus poftu^ id minijirot. lat,Deinde de Paftoribus retfte docentibus Euangelium,8lt; non defendentibus aliquos impios errores,hanc dodrinam neceifteft infixam eift omnium anfl mis, deberi obedientiam ipfi minifterio Euangelij, ficut dicic æternus Pater de Filio : Hunc audite.Et Filius ait de minifterio;Qui uos audit, me audit* Qtiarc execrandus cft furor maximæ multitudinis hominum,quæ contemnit Euange^ lium amp;nbsp;minifterium Euangelij ♦ Debetur amp;ipfis paftoribus rede docentibus obedienria in his,quæ ad minifterium pertinenr,id eft,in Euangelio,ôô uera iu«» risdidione tradita in Euangcliodtem dilcdio,reucrenna,uidus, defenfib* HseC aliquoties præcipitPaulus, ut i.Theift ultimo .‘Eos quipræftintin uerbo,diligt; gite excellenter propter minifterium eorum,amp; pacem erga eos tuemini. Et ad Hebræos ultimo : Obedite dodoribus ueftris Sd obtempérantes eis, ut cunî gaudio 8^ non gementes ftio munerc fungi poflînt ♦ Singularis dodrina hoc præcepto continetur,cum ait, Vtfungi poftint ftio munere non gementes. Nam cum per ftft omnis gubernatio, maxime uero Ecclefiaftica difFicilima fit, plena ærumnarum,ualde cumulantur ærumnæjCum ad externa impediment ta accedit domeftica contumacia * Econtra uero cum domi concordia eft, facit lius fuftineri certamina cum externis hoftibus pofîunt. Ideo iubetauditoreSjUC ftio obftquioleniant gtibernatoribus cæteras diflicultaces, induanr eoidein affèdus, oftendant ft publicam tranquillitatem pritiatis negocijs anteferre, quod nifi fiat,cumulantur impedimenta *

RfKfrcfiit de. Rcucrentia autem, quam nominaui, eft agnoftere eos diuino minifterio bitA m'miflris ftingi, ac nosipibs ftibrjcere huic minifterio, nec maledicere ueræ dodrinæ, nec Eujngelijquæ calumnioft dcprauare recFè dida amp;nbsp;rede fada piorum paftorum * Poftrcmô ’ 8(fmoribus eorum infirmitatem aliquam condonarc, quar tarnen non coniunt da eft cum impietate,nec manifeftam turpitudinem conrinet.ld fignificat Chri ftus,cum lauat pedes Apoftolorum, 06 exemplum eos imitari iubet. T une lat uas pedes fàcerdotum, cum fbrdes eorum placide detergis, Ô6 tua diligentia oft fenfiones fanas, non exulteras * Contrarium faciunt homines prophani, neC fblum acerbe exagitantleuia uicia aut errata, ftd ctiam uirulentis calumnfjs ret de dida rede fada deprauant, 86 infidioft aucupantur 86 captant aliquagt; quæin ipeciem reprehendi 86 rraduci poflbnt. Hæc fÿcophantianoncftlcue peccatum, quare ft quiftp adftiefaciat, ut redè docentes ex animo ueneretur, 86 fi quam habent imbecilliratem, fine impietate, 86 fine manifefta rurpirudine, cogitent ftftetiam uicia habere, quorum ueniam ita fint impctraturi,fi 86 alijs ipfi ignoftant, ut ait Chriftus : Remittite, 86 remittetur uobis. Nota eft uet rus fabula de duabus manticis ♦ Sua uicia homines geftant in manticaqua: pendet in rergo, aliéna geftant in contraria* Curtui paftoris morbos uides, ruos negligis * Hæc iudiciorum peruerfitas, gignit poftea alias peftes, liuot rem 86 odia, quæ inuocationem impediuïit. Et interdum perniciofa difftdia ft* quuntitf.

quuntut* in Ecdefrjs^quæ rede conftiruræ fuerant. His maîis cum occafionem præbet iudicf) tui perueriîtas de redê docentibus, fcias ad te pertinere triftifliî’ mam concionem Chrifti; V æ hominijper quem exoritur icandalum »Cæterum lonm'or eft dodrina de ritibuSjquos Epifcopi ièu paftores inftituuntj ièu ut uul godi'cimus^detradirionibus humanis. In Eccleffjs redeinftirutis, ubiritus uiunt minifterio Euangelij,, quod cumDeus publicum eflè uclitj ordine quo^ uiuntminiflc^ dam adminiftrandum eft, teneatur régula^ quod propter conièruationem mi^ nifteri) amp;nbsp;bonum exemplum lèruandi fiiit illi ritus, quia non pugnant cum Eu:* angelio ♦ Sed quod extra caium icandali, uiolatio non fit peccatum, Sed ri^î tus imprj fugiendi iunt, inuocatio mortuorum, oblatio pro uiuis mortuis iti Mifia, ôd âliæ fuperftitiones ♦ Et irrita ac nulla eft auton'tas legum, quæ pu«= gnant cum mandatis diuinis, ut legis de ccelibatu, Sed hæc alias copiofîus di^ cuiitur*

pOftquam obedientia conftituta eft in quarto præcepto, rcliqua deinde præ^« cepta traduntordine uera officia débita proximo,icilicet ne corpori, coniu*

Duplicia iunt,exteriora interiora, Exteriora funt, iniuftè corpus alte«« nus lædereexternoaliquo fadojtem iuuare aut approbate taies iniurias. Item non defendere eos, quos tueri debuimus ♦ Hic gradus habet pcenam corpora^ • lem.Deus enim ièueriflîmè mandatjUt homicidia puniantur, Nec mandat fou nbsp;nbsp;'

Ium,Ièd ipiè eft cuftos huius Legis, nec relinquit impunitos homicidas,ficu Ae«s ftantur hæc uerba : Vox fanguinis fratris tui clamitat SCc. Et Chriftus inquit : Qui gladium accepcrit,fcilicer non datum â Magiftratu amp;nbsp;Lcgibus,gladio pe^î ribit.Quare etiamfi quis efFugerit Magiftratuû manus aliquandiu,tamen iciat fe Dei manum eftiigere non pofle^qui mirabiliter retrahic fontesjCriam ad cor:« poraies pccnas, Ita Deus fua ope hanc Legem conferuat, ut retineat pacem in ïbcietate Humana, amp;nbsp;oftendat, fè hoc exemplo puniturum eflè peccata* Hæc prodeft infîgi intimis fènfibus pedoris, amp;nbsp;ut timor Dei coherceat homines, agnoftamus præfêntiam ôd iudicium Dei, Ac exempla priuata amp;nbsp;publica te;« ftantur Deum eflè uindicem, ut neces tyrannorum, pcenæ mouentium iniufta bella, item crudeliter imperantium. Sed interiorapeccata funt cupiditas no«« cendi in animo, odium, maleuolentia, otîofyia, negligentia in defenfione, quia Lex Dei requirit perfedam obedientiam, ideo non folum præcipit, ne manu noceamus, fèd etiam ne cor nocere cupiat. Sic interpretatur Legem Chriftus Matth»vgt;Slt; requirit perfedam obedientiam*

Duplicia iunt,politica amp;nbsp;ipirimalia, Politicum eft,abftinere ab externa cæde, non iuuare, non approbate iniurias corporum, defendere eos, quos tue#: ridebemus* Hæc eft politica iufticia,qugexiftetepoteft etiam in impqs, Ô(S te«« quirit earn Deus, ac retinet pacis publicæ caufà, amp;nbsp;ornât corporalibus præj« mr)s,utiufta bella gereutes défendit, ut Romanis dédit Imperium, Interiora opera funt in timoré Dei, Ôô fide amp;nbsp;agnitione Chrifti, uel obedire Dco ip hoc

præcepto,uacareodio,maleuolenria, cupidicate nocendi, doÏere uicemeorum, qui iniurrjs affïciuntur, habcre uolunracem defcndcndi iuuandi alios, eflè placabileiTijnon eflc tenacem fimulcarum aut offenfionum, non cilc cupiduin uindidæ,

Vindicfla mandata Magiftratibus, cftopus^ quod fit autoritäre man^^ d'L. Mag^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuxta Leges.Ideo propriè uerè pei tinet ad banc ièntentiam : Mihi

itä^ quot;nbsp;uindi(fla,amp;^ ego retribuamj id eft,Dei cft uindiifla^quam Magiftratus légitimé exercer ♦ Mulræ autem partes funt uindicftæ Icgitimæ, iudicia^ Bella, defenlîo légitima aduerfus latrones, pœna légitima latronum èc tyrannorum, Halt; conccfla funt etiam Chriftianis,quia Magiftratus eft res bona,8^ ordinatio dilt;* uina,qua licet uti Chriftianis,Rom,xirj.Sic fuerunt in imperijs lofeph, Dauid, V' d'ébi ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedpriuatauindiólaprohibica

M« * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,ficut Paulus inquit ; Non ulcifcentes uofinetipfos, Eft autem priuata uindi#

dajquæ fit fine autoritate Magiftratus, Itacp eriam Magiftratus priuaram uin* diólam exercer,cum fine legum autoritäre, priuata cupiditate innocentes lædit*

Dilcdtio proximi,iufticiain non lædcndo, beneficentia in defcndendOt ► virttttes er Manfùetudo imperans irç,placabiliras,clementia et t7r/£iK.£ia in mitiganda acer* tU^ar^inquot; imperiortim, mifèricordia,lt;I’»Xo7opyi'a,quaceftafFici alienisbonis amp;malis* tum prtece^» Vicia oppofita func,odium,maleuolenria,iniufticia, cupiditas nocendi, cupidigt; pf«7». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas uindiftCjdefertio eorum,quos defcndi oportuit,crudelitas,quæ pugnat cum

£7r/EiK£(ct,implacabilitas,’a?opyiagt; non eftè mifericordem, Gaudercin alienis malis, Non aftici alienis bonis aut malis,

Nonpeccat, Nam irafti proprer gloriamDei, amp;nbsp;amorem iufticise,eft ZeliM propter uirtus, amp;nbsp;quidem pectiliaris excellens motus ineft fanc7is uiris, inflammao's glorUm Dei f};^Jj'q defendenda? gloriæ Oei.autdefendendæ iuftieiç,aut ira aduerfus impie* ^^0 tatem amp;nbsp;turpitudincm . Hic impetus placet Deo, fient Phines propter zclnm préccepto. promittitur fàccrdotium, Et iiii. Reg» laudatur Ichu, qui inquit : Vide zelum meum pro Domino, Et alibi dicitur; Zelus domus ruæ comedit me,id eft,ex* arfi magno impetu defendendæ domus Dei, Hoc efteftu Hel]as,Hcli{æus oc* ciderunt impios, ôô Prophetæ maledicunt impfis, ut in Plàlmis apparet. In he* roicis uiris eft fimilis quidam impetus defendendæ iufticiæ,puniendæ turpitu* dinis,tucndæ Reipub.amp;^c.Huncaffec'tum Philolbphi uocauerunt Nemefin, Et quanquam talis ira eft beroica, nec fimulari poteft, fed eft peculiare donû Dei, ramen Magiftratus, quantum fieri poteft, calem zei um amp;nbsp;talem iram imitari debet,Sednuncpcccatum cft irafti, cum priuata cupiditate incirati iraftimur, uidelicet,non principalitcr propter gloriam Dei, aut amorem iufticiæ, autodi* um turpitudinis,fed quia nobis commoda noftra eripiuntur,amp; interrurbantuf uoluptates, In tabbus priuaris çaufis irafti, odifle alios, amp;nbsp;incendi cupiditate uindi(ftæ,funt peccata contra præceptum ;Diliges proximum ficut teipfum, Ec Cbriftus Matth,v,referc ad hoc præceptum,Non occides. Item iubet inimicos diligi, Sô prohiber priuaram uindiftam.

Atep hic cauendum eft,ne priuaris affèdibus atq; odrjs prætexatur fpeci* CS zeli, ut hypocritæ amp;: tyranni fæpe faciunt ♦ Poftremô in hoc præcepto con* fiderciv

ndcrcntur commniationes èc promifsiones Comminarion« aïfquas fupra recenltii, Homiddiahauddubiè punit Deus etiamcorporalibus pccnis, ücut ßones quinti ait Chriftus : Qui gladium acceperit, gladio peribit. Et de Abel dicitur : Vox prlt;ecepti, fanguinis fratris tui clamat ad me, Econtra proponamus nobis êtiam promiP fiones, utad clementiam amp;nbsp;cohibendam cupiditatem uindidænos inuitent* Chriiius inquit : Bead mites^quia poffîdebunt terrain, Item, Remittite ÔC re^ mitteturuobis, EtEccIefiafticixxvii'j. Aduerlus ulciicentem Deus exercebic uindiô:amjamp; peccata illius feruabit, Item,Remitte proximo^qui tibi nocuit,amp;2 tune deprecanri dbi remittentur peccata, Inprimis autem in Repub.neceßa«« ria uircus eft cohibere cupiditatem uindiâxe, quia ’^i nifi interdum diftîmule^ musiniurias, exiftuntingentes motus, Hiccondonandæfuntiniuriæcommu* ni tranquillitati, ficutdocet præceptum, Diledio cft uinculum integritaris, id eft, ne difloluatur Ecclelîa. Valde laudatur Græcum illud præceptum,

Omnia præcepra referenda iùnt ad primum. Nam hoc lîneomm'a fieri debcnr,utin rjs offices Deo obediamus, Jta igitur fit hoc præceptum, cum operav.præ prius fide ftatuimus,nos propter Chriftum placere Deo, amp;nbsp;poftea incipimus cepti quont«^ obedire Deo in hispræceptis. Timemus Deum, nec uolumus eum offendere, ïdeo abftinemus ab iniufta uiolenria,repugnamus iracundiæ, reprimimus odi^ iim, Ethæc exercida nonfunt facilia, Ideoprjinhoccerramineadiuuanturà Spiritu iànclo, Hæc inchoataobedientia, etfi procul abeft à perfe(ftione,tamen proprerca,quia fumus in Chrifto, placet Deo, ficut amp;nbsp;Plàlmus concionatur prjs ; Iralciminij5d nolice pecciarc,id eft, refiftite iræ, Fit autem cultus Dei pro^ pter fînem,quia hoc fine pra?ftacur,uc Deo obediamus in his offîcqs» item pro/ pter ipfum redneamus Ecclefiæ tranquillicatem,

K Pprobat coniugia, coniugalem confuetudinem, Deinde prohiber omnes ■^uagos concubitus, amp;nbsp;prohiber non tantum externa facfta,{èd edam affeórus impuros ôd incendia animorum, ficut Chriftus inrerpretatur ; Qui uiderit mu* lierem ad concupifeendam eam,iam mcechatus eft.

Non folum cft rmbecillicas magna in animis hominum, qua fît, ut facile inflammetur concupifeenda, fed edam horribilis cæcitas eft,quæ facit, ut exlt; commintitîo» tenuent homines hoc pcccacum,necuideantiramDeiaduerfushocpeccatunij ««vi. pwe nec moueantur minis æternarU|m pcenarum autcorporal!um pcenarum, ?Cam maximae calamitateshumanæpleruncpluntpœnæidolatriæ,tyrannidis Ôdli^f bidtais, bidinum, Ita in caufîs diluurj recenfentur libidines. Sodoma conflagrarunt propter nefariam impuritate’m, Ciues Sichern interfecTd funt propter ftupra* tam ftliam lacob. Deinde in deièrto propter libidines una die iiigind tria mil* lia homi*

lia hoininum perierunt : Poftea ferè tora tribus Beniamin deleca eft propf^ï ftupratamLeuitæuxoremgt; FilijHch' proprer adulreria perierunt ♦ Dauidis adulten'um magnas ipfi èC regno calamitates attulic» Oftendunr pccnas huiuf* modi' flag!riorum etiam aliarum gentium hifloriæ, ut Troia propter raptaifl Helenam euerfà eft. Romætota Refpublica murara eft propter Lucretiam ' compreflam. Deinde propter Appfj ftcluSj qui Virginq Hliam rapcre conacuS eft^iterum murara eft Reipublica, Plutarchus narrat duas pucllas à Laconiri« iuuenibus per uim ftupratas deinde interfedas die. Narrat alia quædafll facinora, fed in pugna Leudrica Lacedemonrj uidi funrad ftpulchra illaruin» puellarum, ut apparerct Dcum ulcifti ilia ftupra ♦ Pauianias Spartanus pro* pter rapram amp;nbsp;interfedam puellam^poftea fame necatus cft.MiIerus,Sybaris, Arhenæ,amp;^ aliæ Græciæ ciuitates^denicp Roma propter libidines eueriæ funn Conftantinopolim ai une etiain antecaptiuitarem horribilibus fteleribus pof ïutam fuiflè»

HasHiftorias artigi breuirer,ut fimilia exempla obicruenturuetera 8^ tecena3ijea.c^ ftiamus non cafu accidere, ièd pcenas elle diuinitus irrogatas pro tailbus flagitijs, Ac certilfimum fignum eft impendentis exitij imperijs uitaribus,quandoad ipia uicia acceditimpuniras Só contemptus pcccati. Sicut Elai.irj.dicitur : Peccatum ftium ficut Sodoma prædicauerunt ♦ Cum tab's eft licenriajlciamus non procul efte pcenas* i.Corinth*vi, Fornicarores^ adulreri, 6ÓC, non erunt hæredes regni Dei* Et lêquitur deinde longa concio, Ephef* V* Omnis fornicarioamp; impudicitianon nominetur inter uos * Galat* v. Opera carnis lunt adulteiium 8Cc, qui talia aguntj regnum Dei non poflidebunt* Co* lolLifj.Fornicatio impudicitia amp;:c*propter quae uenit ira Dei luper inobedi* entes* i* Thefl* iiq. Hæc eft uoluntas Dei fàndihcatio ueftra, utabftineatis â fornicatione. Hebræ.xiri* Fornicatores amp;nbsp;adulreros iudicabit Deus* Hebr.xij* Sequimini landificationemjfine qua nemo uidebit Dominum* i. Per* ij. anre^ ferrcæterispeccaris libidines, amp;fbgnificac præcipue proprer libidines punir» hominespriuatim publice. Iniuftos ad diem iudierj releruat, maxime uero ambulantes in concupilcenria immunda iuxta carnem * Iraqj exempla re* ftantur publicis calamitaribus fa?pepunitas efle libidines * Ephef iii-i* docet cæciraremamp;i iècuritatcm comitari libidines, cum ait : (^ii cum dcdolucrunG ft tradunt immundiciei* EtOftas monet cæcitatem pccnam efle libicb'num* Grlt;lt;rfi«ijWdi= Ebj-iefas fornicatio auferunt cor. Sunt autem gradus libidinum, qui 8^ rwgradus habent exemplis facrarum literarum legibus.Nam impe* ria debent publicis pccnis hæc flagicia punire,ficut reftatur hæc ientenria : Lex pofita eft iniuftis * Hie autem intelligamus etiam uicina uicia prohiberi, quS alunt libidines,qualia funr,intemperantia,ocium,luxus, ficut ait Ezechiel capf te xvi* Hæc fuit iniquitas Sodomæ, fuperbia,faturitas panis abundanria, 8^ ocium, amp;nbsp;manum egenti non porrigebant* Ideo fccerunt abominationes,pro/ pter quas deleui eos. Vt autem Propheta coniungit uicina pcccata,ira hie pro* hibentur omnia uicia,quæ alunt libidines,ut inremperanria, ocium, ebrieras.

Ita fit, cum agnoftimusimmundicicmnoftram,8ó fide ftatuimus nobis Deum propicium efle propter Chriftum,amp; inripimus Deo obedire in hoc præcepto fie, ut in timoré Dei ÔC propter Deum repugnemus afledtibus, qo» ad libidi^

ad libidines incitant, 8^ abftineamus à icortatione, adulterijs ÔC inccfiis libidi^î nibusjfed coniugio piè utantur ini,quibus eft opus, iuxta illud Pauli : Propter fornicationem unufquiic^ habeat uxorem fuam ♦ Nam coni ugalem confuetult;' dinem approbat Deus,ficut Chriftus clare docet Matth.xix* Et Paulus i. Co^î rinth.vq.amp;i^Timoth.b» Hæc inchoata obedientia placet 0eo,proptcrea, quia Rimus filrj, èC habet ingcntia præmia, ficut teftatur exemplum Joièph. Et quanquam hærent in nobis uiciofi affedlus, tarnen condonantur ijs, qui repus! gnant amp;nbsp;credunt in Chriftum ♦

X^Itæopuseftrerumufu,poirefsione,8ôcontradbbus. Ideo iamdocetetiam in his rebus Deo ièruire, amp;nbsp;primum, quia uetat furta, ièquitur, quod liceat fuum cuicp teuere. Qtiare rerum diftinftionê amp;nbsp;dominia approbat. Eftlt;^ dolt; v i i.Pr«. élrina utilis confcientiæ, intelligere, quod Deo placcat hæc externa ôô politica «pto. ordinatiodiftindionis dominiorum. Econtra prohiber omnia uicia, pugnan^ tia cum hac ordinatione, ftirta, rapinas, iniuftos contralt;ftus,êC quafcuncp expisî lationes priuatas amp;nbsp;publicas,mendicitaccm non neceflariam, negligentiam in curandis facultatibus nobis commiflis, prodigalitatem amp;nbsp;proftihones amp;nbsp;fum# ptus inutiles,corruptelas, quibus cmuntur patrocinia in malis ƒaufis, mercei* des iniuftas, impofturas in mercibus amp;c, Nec tantum exteriora faéla prohft bentur, fed etiam interiora uicia,auaritia èC omnis cupiditas iniufti lucriamp; 7rA£ov£K.TK/A,aTwpgt; tenacitas in dandis neceflarqs eleemoiynis,in iuuanda Ecclefîa amp;nbsp;Repub. poftremôamp; naturalis concupiicentia repugnans huic præcepto. Hæret enim in animis hominum difîidenria,qua fit,ut non expecftent homines uiftum cætcra commoda uitæ à Deo. Inde oritur follicitudo de uiftu amp;nbsp;for^ tunis,quæimpcllit homines ut appetant aliéna, ut infidientur alieno quoqüo modo queant. Itacp accufat amp;nbsp;hoc præceptum omnes homines, amp;nbsp;erumpit con CLipifcentia adeô ut mûdus plenus lit furtorum, id eft, iniuftorum aucupiorum, iniuftorum contralt;ftuum,rapacitatis amp;nbsp;fimiliuin uiciorum.

Cum agnofcimus noftram infirmitatem, amp;nbsp;fide credimus nobis propter Chriftum remitti pcccata,fit hoc præceptum, cum inchoatur obedientia, uide^ licet, cum petimus amp;nbsp;expeftamus ex Deo uiftum amp;nbsp;fortunas, amp;nbsp;fimul iuxta mandatum Dei laboramus, amp;nbsp;iuftè parto utimur, amp;nbsp;propter timorem Dei ca^ uemus illicitos modos quærendi res. Item damus de noftro neceflarias eleemos; fynas propter mandatum Dei, iuuamus quantum pofliimus de noftro Ecclefi^ am,uidelicet miniftros Euangeln, ôô ftudia. Item, Rempublicam. Hic magna confolatio eft prjs, intelligere, quod hæc obedientia Deo placeat, amp;nbsp;quod hæc iplà œconomica officia, id eft, diligentia parandi facilitates, legitimus ufus earLim,fiuit cultus Dei.

Licet tenere proprium, amp;nbsp;habere diuitias, ficut multæ iêntentiæ teftaiV rMnseUum tur,PauIus ad Timotheum ait : Præcipe diuitibus,ne ftiperbiant amp;:c»Non igi* nonprohibet tur prohiber efle diuites, Etingenere tenenda eft régula, quod Euangeh'um aboleat politicas ordinationes * Pertinet autem amp;nbsp;diftineftio dominiO'* rum ad politicas ordinationes» Item Euangelium iiocat ad Chriftum Reges Si Principes,manentcs in imperrjs. Licet igitur efle diuites. Sed régula Salomo^’ nis tenen da eft,qui ait : Fonces tui deriuentur foras, amp;nbsp;tu dominus eorum efto» Hac figura pingit amp;nbsp;proprietärem rerum amp;nbsp;eleemoiynas, Vt enim aiqs con* cedimus, ut ex fonte noftro hauriant aquas,aut deducant riuulos, ita tarnen, ut nos fontis dominium retineamus, fic ex frutfiibus noftri patrimony congés rendæ finit eleemoiynæ, ita tarnen ut fondus nobis fit iàluus,fouutfitincofogt; me patrimonium» Nam ôd Reipublicæ cauià opus eft efle multos diuites» Igfi tur utra^ uirtus neccflària eft, parfimonia in conforuandis paorimonijs amp;nbsp;libe* ralitas in largiendis eleemoiy nis,fod neceflarijs ♦

Tria genera font præcipuè neceflària ♦ Primum, conferre aliquid ad mfi L Gtnui cfef* nifterrj Ecclefiaftici conferuarionem» Hoc oflicium fiepe præcipitur in firiptiK mofyMrum. ns» Chriftus ait : Dignus eft mercede is,qui laborat» Et Paulus ad Corinrhios, Sic amp;nbsp;Dominus ordinauir, ut rj, qui annundant Euangelium, uiuant ex Euaiii« gelio » Et addit magnas promifsiones Chriftus in Euangelio » Qui dederic minimo in nomine difiipuli, non perdetmercedem fuam» Et extant paflîm in Propheris promiflioncs ampliflîmæ,ut Haggæi primo, amp;nbsp;Malachiæ pri:« mo » Sdant ergo pij hoc genus eleemofynarum ira neceflarium cfiTc, ur qui non præftanr pro fua uocatione Si facultatibus. Si pro foo loco,grauirer offendunc Deum»Principes Si Reipub.debenr tueri pios miniftros, Si curare eis uidum» Debent Si ftudia excitare foo fomptu» Sic Si priuati debent liberaliter confer^ re ad alendos miniftros Ecclefiafticos Si ftudiofos » Debent Si alqs officijs eos iuuare»

bcris,aut alijs propinquis, quia in dandis eleemoiynis primum eft habenda ra^ rio propinquorum,ficut Paulus inquit ad Timotheum .’Difiant primum excr*lt; cere pietatem erga propriam familiam,amp; uicem reddere parenribus» Ita fi quis fiuos,amp;: maxime domefticos, non curar,dcterior eft infideh,quia cognaris dupli citer obligati fiimus,amp; narurali (î/Xosopyi'ot, amp;nbsp;propter illud commune prtcco ptum de iuuandisegentibus» Sæpeautem exiftir naturalis etiani in ignaris Euangelij»

redaâus Ricrit^non obdurabis cor tuum ÓCc,Et deinde: Non deerunt pauperes in terra habitationis tuæ, Idcirco ego præcipio tibi, ut aperias manum fratri egenti èc pauperi, qui tecum habitat in terra, Conftituitôd Paulus modum Kodus elee» elecmoiynis, 2, Corinth. 8. utitalargiamur,ne nobis fittribulatio, alpsremiP fiojcd ut ex æqualitate pro præiènti occafione, ex eo quod nobis fupereft, con«» fiilatur illorum inopiæ.Hic cum nominatim dicat, ex eo quod fupereft, uult, ut largiamur de frudibus patrimonfj, nec tollit diicrimina diuitum amp;nbsp;pauperum. Non enim tollit diftindionem dominiorum, ÔC politicas ordinationes Nam

paulô ante præfatus eft, iè de uoluntaria collatione loqui, non imperare ut dilcedant à facultatibus. Ergo æqualitas intclligenda eft non Arithmetica, fed Ccometrica, id eft, ut ratione fiant æquales diuites èC inopes, uidelicet, ut quo quifcp ditior eft^eo fit liberalior. Item, ut diuites benignè largiantur, inopes uelt;f ro non abutantur aliéna liberalitate, nec utantur alieno nifi in neceft’itate, non exhauriant aliorum patrimonia ôôc,Nam mendicitas quæ non habet pro^^ babilem caufam,eft pcccatum,amp; furti ipecies,fi'cut i.Thefir.4. dicitur : Adhor»! tamur uos fitatres, ut ftudeatis efl'e tranquilli, amp;nbsp;fuum quilq? ofticium faciat, amp;nbsp;laboret fuis manibus. Et 2. ThelT. 5. Si quis non uult laborare, non comedat. îtem,Vt cum tranquillitate laborantes,proprium panem comedant. Talibus ignauis mendicis non eft opus largiri. Ac uidendum eft in eleemoiÿnis, ne fint profiifibnes ad oftentationem comparatæ, lèd neceflîtati aliorum confulant propter mandatum Dei.Hæc uera officia ièuerifsimè præcepta fiant, habent Commindtio» grauiflîmas comminationes amp;nbsp;promiffîones,ficut ait Chriftus : Efuriui, amp;nbsp;non dediftis’mihi cibum . Prouerbio. 2 I. Qtii obturât aures ad clamorem paupe«« ' ris,uiciflîm clamabit amp;nbsp;ipfe,amp;: non exaudietur. Item Efai. S8. Frange efuriend panem tuum ÔCc.tunc inuocabis, amp;nbsp;Dominus exaudiet.

T Icet, iuxta ufitatam regulam : Euangelium non abolet ordinationes politic« ■^cas aut occonomicas,5lt; quidem iura naturæ non abolet. Sunt autem contra^« c'tus iuris naturæ, quia uita humana habet opus mutua communicatione,quæ fit per contradtus. Qtiare iciat Chriftianus contradus effe ordinationem Dei, lt;~ontrdiîus ficut alias politicas ordinationes, qucmadmodtim amp;nbsp;Salomon dixit : Libra amp;nbsp;cbrifiUn^! pondus indicia Domini funt,ideft,res à Deo iufte ordinatæ.Sed in primis con fideretChriftianus finem illarum ordinationum principalem. Deus enim hæc dona ordinauit ad hunc finem,ut per ca mutuam charitatem exerceamus.

Quare Chriftianus in fide utetur contradibus, tanquam dono DefSd feiet his officfis exercendam effe charitatem erga proximum . Quare non ^e^ Iraudabit proximum per prætextum contraduum, nec ftruet percontradus infidias proximo. Qtiatenus autem utendum fit contrac'tibus, amp;nbsp;quatenus lu:* era conceffa fint in contraefiibus, leges politicæ confulendæ finit, quia Chriftia* nus poteft uti legibus ciuilibus, amp;nbsp;uidendum eft, in quibus contradibus leges concédant lucra, amp;nbsp;approbent, in quibus non approbent, ut in uendirione amp;nbsp;locatione rerum uel operarum mediocria lucra conceduntur. Aut enim officia, aut res feu operæ communicantur. Vt autem poffitefte perpétua communia catio,neceffe eft effici æqualem compenfationem. Si enim una pars tantum da^ ret,altera tantum acciperet,non effet perpétua communicatio, Ideo Leges non uolunt officia rebus compenfariffed officijs,quia res alterius partis exhauriren^

tiir, amp;nbsp;iure natur ali qusedam officia homines debenc hominibus, uideUcet qu3S nobis non nocent, èc alrjs neceflaria funt. Sunt igitur gratuiti contraélus mu«* tuatio depofitum, Rurfiis ubi rcs ucl operæcommunicantur, neceffe eft bus uel opcris fieri compeniàtionem, Ideo in emptione uel locatione lucra con^ ceduntur.lra Lex naturædocet æqualitatem in contraôtibus. Nam hæc iènten* tia eft Lex naturæ^ ne quis locuplecari uelit cum detrimento akerius. Hic quæ^ rieur de redidbus. Item de contraftu cum pafto redemprionisjtem de eo quod in tereft. Item de ulùris,

D Editus fiint duplices, alij conftituti funt à légitima poteftate in bonis iuH RcJttta i Mdn ^ditorum. Hi cum funt moderarf ficut ueftigalia elfe conuenit, ftint liciri» M[inbonîf‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magiftratibus debetur ftipendium^ ut Roman, i j. icriptum eft. Ita amp;

Deus conftituit iàcerdotibus décimas ♦ Cæterum poteftates uiderintjneim^ modice onerent bona fubditorum^ quia peccant contra hoc mandatum Deiî Non furaberiSj cum fine iufta amp;nbsp;neceflaria caulà ad Rempublicam pertinente oneranc populumnouis autimmodicis tributiSj quia populus habet proprie«* tatem in fins rebus^ficuthiftoria de Naboth teftarur 3.Reg. 21,

Redih« priud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reditus funt priuato arbitrio conftitutf utcum aliquis conftituitirt

/hï«V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cruitutem pro precio^utalius indequotannishabeateertampe^

cuniam^ aut certos frudtus. Hi contraftus etiam funt licitf fcilicet^ fi fint ueræ uenditioneSjhoc eft, fi fundus poflet fuftinere hoc onus, amp;nbsp;in contractu uere in^ fit fundus,unde reditus fit fbluendus, T aies reditus,uendere,emere,amp; poflîdej« re licitum eft, t enim licec totum fundum uendere,ita fundi partem. Aut, ut licet in fundo iter, aut adum conftituere, ita licet hanc ftruitutem conftituere^ ut alius accipiat aliquam partem fruftuum, ii tarnen fundus id onus luftinere poffic,amp;feruetur in emptione mediocris æqualitas* Ac tales emptiones non hunt uiciofæ pado redemtionis. Cum igitur maneat natura emptionis,etiamfi tale paftum accedit, licec emere, uenderç amp;: poifidere fundos aut reditus cum pafto de reuendendo,

NJOn licet,, Quia Chriftus inquit : Mutuum date, amp;nbsp;nihil inde iperantes. Et flidiîù^oht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prohiber Deuteronom,25, Fratri tuo abfqj ufura mutuabis id quod in^

bita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diget,Et Pfalmo I4,Qiii pecunias fiias ad ufuram non dcdit.EtEzech,l8. Sunt

autem ufiiræ, quando in mutuationepacifcimurutaliquid fiipra Ibrtem nobis propter ipfam mutuationem detur. Ideo autem lunt iniuftæ ufiiræ, quia exigk tur non debitum , Soluens enim mutuum, nihil amplius debet, amp;nbsp;tarnen am^ plius exigitur pro nulla re, Ergo non leruatur æqualitas. Et hæc caulà eft,cur ufiiræ exhauriant ciuicates,quia feeneratores auferunt plurimum,pro quo nihil recipit foluens. Non poceft igitur tab's communicatio efle perpétua,cum non fit mutua compenlatio,

E^tne l)ßiräj^dttus habere emf)tor in aligna certo fundo fruclifcante-, yit fujira diblum edl ?

D Elpondeo ; Non eft ufura, quia ille contraeflus non eft mutuatio,Ièd uera ■’’^emptio» Concurrunt enim ibi fubftantiab'a emptionis,merx,precium5^ ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conlènfus»

confenfus Merx eft ius ftu ftruitus in illo fundo frucflificance Atc^ hinc fa« cilè poteftiudicari,quandofitueraemptio,fcilicet,cum fubeft merci aliquod^^„^X* corpus,quo corpore pereunte^ reditus periret, Item in mutuatione is qui dédit mutuo, retinet iusrepetendælbrtis* Sedis qui emit reditum in alienis bonis, non habet ius repetendæ pecuniæ.Ergo ille contracftus non eft mutuatio»

' nbsp;nbsp;nbsp;Reipondeo * Id quod intereft,omnino differt ab uftiris, Nam id quod inf

tereft, debetur etiam fine pac1;o,amp;: tunc habet locum, cum aliquis alteri dedit efficaccm caufam damni, ut fi quis promififlet ft foluturum efle ad Calendas quod interet Marj,ÔC illo non ioluenteego damno aliquo alFetftus elftm, ob hanc iplam noneA ufura. caufam,quia ilia pecunia caruifftm,ille,quia dedit efficacem caufam damni, de« bet foluerc id quod intereft ♦ lufta eft igitur iratio, amp;nbsp;conftntanea naturæ, cur ftluendum fit id quod intereft, quia nemo debet uelle locupletari cum damno alterius. Hoc exemplum aliquo modo indicat, quid uocetur interelft, amp;nbsp;ubi locum habeat ♦ Non enim debet prætexi rapacitati focncratorum,qui mutua« tionem tantum in quæftum conferunt,nec petunt id quod intereft,quia mutuo accipiens dederit efficacem caufam damni,ftd fimpliciter petunt lucrum. Cum autem magna fit uarietas contraAuum, prudentia adhibenda eft in iudicando, nec temere pronunciandum eft, SC cum contradlus fint res politicæ, ualet iudi« cium magiftratus ac legum, id eft, fapientis ÔC æqui luriftonfulti de contradti« bus,ficut ÔC de alrjs rebus politicis. Hie fapiens iuriftonfultus difternet ufuras, amp;nbsp;id quod intereft. Conferet etiam mandata diuina cum iure humano,ne ap«» probet aperte pugnantia cum mandatis Dei,

lentes alienum detinent, amp;nbsp;habent unde reddant ftu poffunt reddere, ficut Qui feiens er Paulus inquit : qui furatus eft,deinceps non furetur. Atqui ille,qui furatus eft, tantifper eft for, dum alienum feiens ac uolens detinet, ficut is, qui rapuit alie« nam coniugem, tantifper eft raptor ftu mccchus, dum earn retinet. Ergo cum Paulus uetat deinceps furari, uult alienum reddi, ut ille, qui inuafit alienum, definat efft fur. Hæc generalis régula tenenda eft. Sed impofsibilitas habet ex« eufationem, amp;nbsp;font uarq cafos, in quibus adhibenda eft tTritÎMia, ut in aliquibus arcanis negoeijs cauenda font fcandala,amp; cauenda eft infamia, quia fame iadu« ramaior eft quam rerum iadura.

Satisfadio eft inutilis, Reftitutio eft fatisfadio. Ergo reftitutio eft inutilis,

Refpondeo : Nego minorem,quia reftitutio uere pfopriè eft pars con« Re/fitutio non tritioniSjUon eft ilia canonica fatisfadio, quam definiunt efft opera non man« dataamp;c. Exemplum,ut: Peccatum non remittitur retinentialienamconiu«

gem jd ad contririoncm perrinet. Ita rem alienam redder« ad cotritioncm ti’net, quia contritio eft pauor 80 dolor de peccato, ÔC deinceps non commictefc fadla contra confcientiam mandatum Dei.

Prajcriptione Reipondeo t luftè tencri res præicriptione, quia autoritatc Legis tencn^ res iufie teilen tur,quæ eft uerius domina rerum, quam priuati, fed abfit dolus in præicriptio^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne, amp;nbsp;concurrant reliquæ circumftantiæ,de quibus leges præcipiunt, lit ftilicct

luftis bellis Of. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Relpondeo : lufta bella gereutes fiunt uerè domini corporum rerum

cupatA iurete quas capiunr,ideo Sc corpora res captas iuftè tenent. Sunt autem iufta Sc lcgt; netrtur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oitima bella, quæ ftiicipiuntur à legitimis poteftatibus ad propuliandam iniu^«

ftam uim ftu latrocinium.Eft amp;nbsp;alia ipecies iufta,cum bellum à ftiperiore pote* ftate ftiicipitur ad puniendum manifeftum ftelus alicuius populi iubditi, ut Ift raèlitæ moueruntbellum ad puniendam tribum Beniamin, propter ftupratam Leuitæ coniugem. Nam Deus conftituitMagiftratus, ut depellant latrocinia, Sc puniant manifefta deIida,Rom.i5. Cum autem bellum fit una ex acerbifli^ mis pccnis, quibus Deus punit mundum, pleraqj accidunt in bellis atrociora, quam exada norma iufticiæ poftulat. Nec medium in his adlionibus accurate conftitui potcft,icd fi principalis caufa iufta eft,bellator feiat militiam illam efi ft licitam,amp; res occupatas iufte pofTideri. Cæterum bellator fi eft pius,non fuft cipict nifi neceft'aria bella,moderabitur non neceflariam crudelitatem, Dcni(^ in multis rebus non fumet fibi licentiam ufitatam imprjs militibus»

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(DE lt;]^E (D IT HE rS

D Cclefia habet opus aut collationibus, aut reditibus,propter tres caufàs. Prp ■^nium, ad alendos miniftros Euangelrj. Secundo, ad ftholas conftruandas, Pcclefia cpuf ubi ftimptus fuppeditandi funt docloribus, amp;nbsp;aliquibus pauperibus ftholaftft fil rcdififcjM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'pçj-QQ etiam alij uerè pauperes ex publico iuuandi ftint. Propter has tres

cauf^ nbsp;nbsp;nbsp;cauiàs opus eft Ecclefiæ faculcaribus, ficut amp;nbsp;Paulus iubet miniftros ab Eccle;«

fia all. Item fiippedirari pauperibus. Et quoniam populus tenuiter confert, principum officium eft, conllituere Eccleftis reditus aut penfiones,ficut etiam fignificat Elaias cap. 49. cum ait : Reges erunt nutritij tui, Sc reginæ nutrices. EcexAuguftino amp;nbsp;hiftorijs apparet, has initio caufas fuiffe donationum Ec^* clefiafticarum. At dominium harum rerû pertinet non ad Pontifices aut Prinlt;* cipes, aut populum, ftd ad Ecclefiam, hoc eft,nec Epifcopis, nec PrincipibuSj nec populo licet hos reditus transferread alios ulus, quam ad conftruationem minifterrj Sc ftudiorum.

Hine facile iudicari poteft, multiplicia eift furta in hoc genere, quia om* nes, qui fruuntur his bonis, negleèto minifterio Euangelrj, Sc negleèlis ftudijs, peccant. Hic eft ingens numerus Epiftoporum, Canonicorum amp;M.onachoi’ rum,qui non funt ufiii Ecclefiæ, qui deuorant facultates Ecclefiafticas, cum im terea eftiriant paftores, aut nulli habcantur,amp; negligantur ftudia.

Huius rei imago in hifioriapaflïonisChrifti propofiraeft* Sicut enini milites diuidunt ueftes Chriftij 8^ deeis fortiuntur^ita principes potentes partiuntur inter fè epifcopatus ÔC iacerdotiajiieglefto minifterio 8lt;negleclis ftudijs» Donatiftarum Eccleffjs publici magiftratus auferebant faculcateSjamp; transferebant ad pias Ecclefias^ qua de re etfi conquerebantur Donatiftæ,amp; di^ Iputabant, propter diflenfionem dogmatum nemini eripiendas elle facultates, tarnen Auguftinus refponditj banc pecuniam efle Ecclefiæ, ideoep relt;flè per fu^ periores Magiftratus eripi his,qui non pertinent ad Ecclefiam, amp;nbsp;translerri ad ueros ufus Ecclefîæ. Diicernendæ etiam funt in hoc cafu priuatæ facultates alienæ. Peccant igitur grauifsimè alrj^qui ita diripiunt facultates Ecclefiaftri cas^ne quid inde decidatur ad ufus Ecclefîæ, Peccant amp;nbsp;Refpub, quæ nihil con^! ferunt ad conferuationem minifterfj Sc ftudiorum. Hæc ftirta non funt leuia peccata^fîcut teftantur grauiflîmæ conciones inProphetisAibi Deusfeuerifli^ mè minatur illisj qui non iuuant miniftros rempli, ubi debent iuuare, aut con^î ferre ad eos iuuandos, Haggæi primo : Aedificate domuni meam,amp; placebitis mihi. Item, Domus mea defèrta eft, amp;nbsp;feftinat unufquifcp ut fuain domum ex^s truat.Ideo prohibui,ne ccclum det rorem, ÔC ne terra fît fcecunda. Et Malachiæ tertio îlnferteomnemdecimam inhorreum meum,ôd aperiam uobis catara^» ôtas cœli,amp;isffundam benedi(ftionem,id eft,incrementa,augmenta,abunde.Et Prouerbiorum tertio. Honora Deum de tua fubftantia, amp;nbsp;de primitifs omni^ um frugum tuarum,amp; implebunturhorrea tua faturitate,amp;: uino torculariare^« dundabunt, In his operibus uult Deus exerceri fidem, quæ fî adeflet,liberalio!î res effemus in hoc genere officiorum ♦ Si enim uerè expedaremus à Deo facub tatum conferuationem,profeôto libentius largiremur.

IVbet ut propter Deum præfterurueritasinomni uita,di(ftis nbsp;facftiSjic no;«

minatim in iudicifs, in contraôtibus amp;nbsp;pactis,requirit ucritatem, Vide autem, quant late pateat hoc præceptum, regit iudicia, paôta, contraeftus, Ôô compleditur partent iufticiæ particularis,fcilicec,quæuetat,ne fraude amp;nbsp;per calumniant alif lædantur, Sunt eniitt duplicgs iitiuriæ, Aliæ fiuntui, aliæ miuriidu^lù fine ui manifefta, fed dolo amp;nbsp;fi-aude fiunt ♦ Violentia prohibetur in quinto Sd c«, feptimo præcepto, Hic prohibentur mendacia, impofturæ, calumniæ, Ita fparfa eft iufticia particularis in hçc præcepta. Nam iufticia particularis prohri bet iniurias utriufcp generis, Porto hæc uirtus, quæ uetat mendacia amp;nbsp;caluitt;« nias,uocatur Veritas ♦ Vt autem fuperiora præcepta alias partes Reipublicæ munierunt, ita hoc præceptum munit iudicia, paefta amp;nbsp;contraôtus. Facile au«! teilt pofTunt agnofei peccata cralTiora pugnantia cuni hoc præcepto, Vt enint hic confirmaittur iudicia, amp;nbsp;omnia forenfîa officia, fî rite amp;nbsp;boita coitfcieiitia fiant,fîcut amp;nbsp;iuramentum de calumnia præcipit, ita econtra damnantur omîtes falfæ amp;nbsp;calumniofæ aceufationes èC defenfîones amp;nbsp;iententiæ in iudicifs. Deni^ tota fophiftica forenfîs, item falfa teftimonia Sc confîlia, item depraua*

tio artium SCc.rccQa? doélrinæjitem uiolatio padorum promiflbrum in coti^ tradibus,Deni(^ infidioia fimulatio aut occultatio in moribus amp;nbsp;uica, quia uelt; ricas non modo in pactis, promiflis autiudicijs rcquiricur, fed etiam in tota uv tajuidelicet candor^fiinplici tas^id eft, reftitudo ieu ingenuitas, quæ facie, ne telt;« mere de alrjs ftifpicem Lir,ut dextre incerpretemur aliorum dicta aut fafta, ne niftra interpretatione deprauemus probabiliter difta aut facta, ne infidioft occultatione capcemus aliquod 7rX£ov£K,THAi.a,ne fit in amicitia. fimulatio,ied luceat in diftis faftis, amp;nbsp;omni confiietudine recaitudo quædam,amp; appareatnos ft«’ rio amp;nbsp;bono ftudio agere omnia, quæ oftendimus, præ nobis ferimus. Talis ingenuitas actribuitur Achilli apud Homerum, qui ait, ft odifte, ut mortem, eos,qui aliud dicunt, aliud ftntiunt. Etfi autem maxime decet heroicos uiros hæc ingenuitas, ramen requiritur in omnibus, ac maxime in explicationedogt; clrinarum, Sed præceptum Dei non modo uirtutem ipftm requirit, ftd etiam poftulat, ut referatur ad gloriam Deijhoc eft, ut amemus præftemus uerita«« tem,ut Deo obediamus.Eft amp;nbsp;uulgare uicium malcdicentia,uidelicet illorum, qui libenter ftrunt dealrjs fcrmones,quibus eorumfamalæditur,aut quide^ leftantur acerbirate aut feurrilitate conuiciorum, aut qui obtretftant alienæ ex* iftimationi ♦ Hæc omnia uulgo derraftionem uocant, Et alias hæc conftietu* do ex naturæ uanitare oritur, Quoidam enim hi ftrmones fine ulla cauia dele^ (ftant, tantum propter naturæ uanitatem. Alias ex ambitione ÔC inuidia. Inters dum ipecies eft adula tionis maledicere alijs in aliquorum gratiam. Sunt enim quædam diftortæ naturæ adeo uirulentæ Sc plenæ liuorum, iuipicaces, ut fola naturæ maleuolentia fine alijs caufis impellat eos ad maledicendum. Quo oftop K«« io genere peccant non tantum qui iêrunt fabellas, aut crimina de alqs, fed THyopfadoîç etiam auditores, qui libenter uel auidè audiunt, ficut Pindarus inquit, Inub (feovtpoiç. oblbnium efle malediAa, Cum autem hoc uicium fit communiisimum, diftamus frenare linguam, amp;nbsp;corrigamus morbos animi, qui aut pariunt aut confirmant linguæ perulanriam, amp;nbsp;meminerimus earn pugnare cum hoc præcepto ; Non dices falftim teftimonium,Ec Chriftus ait : Nolite iudicare, ne iudicemini.

Sed hic quæritLir, an non licet manifefta publica uiciareprehendere^ Relpondeo: Sententia Chrifti : Nolite iudicare, non prohiber officium iudft cis,auc concionatoris,ftd prohiber priuatam malediccntiam,et in rebus dubijs dicMüt calumnias, Eft autem priuata maledicentia, quandocunep extra indicium, aut concionem,aut deliberationem, aut piam caftigarionem, dicuntur in alios con* uicia,etiamfi uera amp;nbsp;manifefta funt,ubi uidelicet non dicuntur, ut uel ille cmen* detur, qui accufarur uel confrilatur a lijs, ftd erumpunt aut ex naturæ uanitare, , autexmorbo animi. Porróhoc tempore eft ufitatum maledicere ftimmisat* que infimis,amp; præftrtim principibus Sc doeftoribus, imô ipfis etiam artibus, öd fæpe in rebus dubfjs calumnioft reprehenduntur, ubi ea, quæ iuntambi* gua, non erant in deteriorem partem interpretanda. Multo plus peccant, qui reftè fafta autdiftacalumniole deprauant, ficut fæpifsimè accidir, ’Porrö quam turpis res fit, öd Deo dilphcens,calumnia,inde poteft animaduerti,quod ab hoc uicio auror peccati, diabolus nomen habet, Et hoc loco ftiendum eft, eos, qui falfàs fabulas de alifs ftrunt, debere illis reftitutionem famæ, ficut in furto debent reftitutionem rerum, quia inter bona externa præcipuum eft bo* na exiftimatio.Reclè enim dicitur : Bona coftientia nobis opus eft, bona fama

autcm de nobis opus eft proximis* Nam bonefta opinio inuitat alios ad uirtu«» tem^ideoin Prouerbrjs ftriptum eft : Melius eft nomen bonum,quam diuiriæ multæ* Et Ecclefîaftici 4ï‘ Curam habeto de bono nomine, hoc enim præftanj« tins eftmille thelàuris* Etextat uerficulus, Honeftus rumor alcerum patrimoî» niumeft, Etgrauifsimè inqiiit Gerfon : Nonnunquamfacilius lacis Ht pro ho^ micidio corporal! 8d furto, quam pro calumnia. Et de his,qui dicunc conuicia de gubernatoribusEcclefiarum,ait Anacletus : Détériorés lunt,qui dodorum uitam morefq^ calumniantur,quàm qui diripiunt aliorum prædia ♦

Mendacia amp;nbsp;in hoc præcepto prohibentur amp;nbsp;alibi. Nam Leuic.19. Ccvin ptum eft ; Non mentiemini, nec decipiet unulquilcp proximum fuum, non eris calvuuniator, nec fufurro in populo, Eft autem mentiri, aliud loqui quam lèiv wmirj «j/nx tias,lèudiflîmulataueritatefalfumdicere,id uniuerfalicer eft mortale peccaü tum, cum fit iniufta uoluntate nocendi, Sed in didis amp;nbsp;fadis landorum funt etiam quædam figuræ, ut, Abraham difsimulat Saram elfe coningem uocat fororem, Aegyptiæ obftetrices mendacio excufant fe, cur non interficiant iiv fantes Hebræorum, Rahab mendacio défendit exploratores,amp; fcriptura tefta^ tur,Deum præmia reddidifle prohisofticqs ♦ Dauid fimulac le habere mor^ bum,cum ad regem inimicum ueniffet. ludith fallic Holofernem, amp;nbsp;medici pe fallunt ægrotos, ut eos iuuent. Propter huiufmodi dida amp;nbsp;fada pleracp in Icripturis amp;nbsp;communi uica dilcernuntur mendacia,

Diftinguuntur autem tres fpecies, Primum funt perniciofa mendacia, quæ Hunt cum iniufta uoluntate nocendi, ut cum fallb alrj accufantur, Hæc om^« „,c,op. nia fine dubio lunt peccata mortalia, Porro, mendacium fua natura eft pecca^i turn mortale, etiam fine uoluntate nocendi, fi uidelicet ex uanitate ingenq dica^ tur,nec habeat probabilem amp;nbsp;honeftam caufam, qualia funt adulatorum men* dacia,quæ contra confcientiam dicunt,aut qualia dicuntur à iadabundis,amp; alia multa. Alia fpecies eft figura feu ironia,cum uidelicet propter honeftam Figarjff» amp;nbsp;iuftam caufam aliquid occultatur, aut etiam figuratè aliud dicitur aut often# ironi». ditur, Vt cum Abram dilfimulac Saram elfe uxorem, Ipfa uero occultatio per fefe in talibus caufis non eft mendacium. Nam mentiri non eft tantum occulta# re,led occultata ueritate fallum dicere, Chriftus colloquens cum duobus difci# pulls, etiamfi non icafeoftendic,utmoxagnolcatur, tarnen non negat fe elfe eum,qui erat.Tales occultationes,quæ adhibentur in fis rebus,quas dicere non necelTe eft, nec mendacia funt, nec peccata, amp;nbsp;pleruncp adhibentur propter ali# quam utilitatem.

Secundo, ubi uero manifeftatio fpontanea peccatum effet, ibi concclfaï ftint figuræ, quæ tegunt négocia, Vt Rahab peccafïèt, fi ultrô prodidiffet ex# ploratores.Et mulier 2.Reg.i7.peccalfet,fi ultro prodidilîèt nuncios Dauidis. lu talibus cafibus licet uti ironfis. T une enim figuræ i lie non funt propriè men# dacia.Nam mendacium propriè eft deprauatio eius,quod dici debet, lu hoc ca# Mfntow. fti Rahab interrogata eft de eiufinodi negocio,quod non debebat dicere. Hinc facile polTunt difeerni mendacia, quæ nullam habent exculationem, ab ironfis, quæ habent exeufationem, fi fcilicet confideretur, an id quod debet dici, occul# tctur,uel deprauetur.Sic aduerfus hoftem licet uti occultatione noftrorum cou# filiorum amp;nbsp;figura aliqua, fed eatenus, ne uiolentur pada, nbsp;nbsp;Nam padorum

amp; iurifiurandi religio iure diuino feruanda eft,Ideo etiâ fides hofti data fèruad debct.Sed præter pafta iufiurandum-uti occultatione confiliorum,uel aliqua figura concefTum eft. Sic occultare licet innocentem,quem tyrannus aliquis in«* quirit, ut eum affîciatfupplicio, quia in tali cafù manifeftatio fpontanea pecca« turn eft.Conftituta ergo definitione,quid fit mentiri,facilis erit dfjudicatio, ubi fintcxcufàbiles figuræ,Eftenim mentiri non fblum occultatio, fèd deprauatio contra confeientiam de ca re, quam dici oportuit,

Addunt tertiam fpcciem iocolàm,ut poëmata,apologos,fàllè difta ,Sed Mcndaàum hæc nequaquam funt mendacia, fèd potius pifturæ eius quod fèntimus, Quod locofum. nbsp;nbsp;ut ßt illuftrius, proponimus in cxemplis quibufdam propter fimilitudinem na

turarum adhibitis,ut lupus eft imago tyranni, uulpecula imago hominis cir« cumfpefti amp;nbsp;aftuti. Ad hoe genus pertinent omnis generis fàlfe difta in quoti« diana uita,quibus utimur ad admonendos homines,quale illud eft Philippi de iudiçe, qui faciem pinxerat fucis,hunc iufsit abdicate officium, inquiens, Fuca«* rum non uerè indicate,

D Eliqua duo præcepta addita funt, ut inrcrpretentur Legem^ ÄS di'fcernant ^Lcgcin Dei ab humanis Legibus nbsp;à Philofbphia ♦ nbsp;Nam leges human?

prohibent externa fada.Sed hæc præcepta teftantur Legem Dei,non folum de exterioribus fadis loqui, led etiam de interioribus afFeótibus, inclinatione ac immundicie naturæ. Cum igitur ait Lex, Non concupiices uxorem aut rem proximi.Duo compleditur, èc affectus malos, amp;nbsp;caufam malorum effecfluum, fcilicetipfum morbum naturæ,qui uocatur peccatum originis^ Hunc morbum humanæ leges èC philofbphia non iudicant efle peccatum , Ideo Lex Dei accugt; lat eum, utdifcamus,quam horribiliter hæc humana natura immeria fit pecca^ to,8ó agnofcamus nos non pofle Lcgi iatisfacere, fed habere opus alia iufticia» Itaq^ hæc duo poflrema præcepta non pertinent ad difciph'nam,led ad fuperio* rcmufumLcgis,fcih'cctad accufandum peccatum in tota natura humana, ut agnofcamus uirium originis^

IN fingulispræccptis diligenter addendus eft finis, ut fiant propter De^ um,hoc eft,in timoré Dci,et referanmr ad Deum,ut,Magifi:ratui obedias,quia ferenda ad timcas Deum, amp;nbsp;uclis Deo parère* Ita non defi-audcs aliuni in contra(fiu,quia De««. timeas Dcum,amp;^ uelis Deo præftarc obedientiam* Sic in fingulis mandatis amp;nbsp;operibus oportet apprehendi Deum, Sc repcti primum mandatum,ut omnia opera fiant cultus Dei, amp;nbsp;in omnibus operibus Deum intueamur,amp;2 ei feruia*“ mus,

Repetenda eft etiam in fingulis doftrina de fide, quæ docet,quod pro«* o«lt;lt;f«or te Chriftum reputemuriufti gratis. Deinde ueroplaccatpropteripfum in«* n^^dequL choata obedicntia.Tenebis autem has præcipuas quæftiones de quolibet man« libctmandaa,. dato, Prima, quid præcipiat, Sccunda, quo fine, Tertia, an fâtisfiat, Quarta, quomodo fiat, amp;nbsp;placcat obedientia.

POftcjuam utcurw^ Decalogum enarrauimuSj admonendus eft Lelt;ftor etiam vfuiLe^is tri de ufu. Eft autem triplex ufus» Primum tradendus eft Decalogus ftuLexP'^*-

Dei moralis,ut diftiplina rudes erudiat amp;nbsp;coherceat^Et hie ufus perrinet ad iiv iuftos. Deus enim coherceri uult iniuftos externa dilciplina, 80 iuftis rudibus opus eft inftitutione, dodrina et diligentia cohercendæcarnis,ficut pueris adoilt; lefeentibus, uulgo amp;c ♦

Secundus ufus eft proprius contritionij arguere peccatum, 8^ perterrefa*’ 11. cere confeientiam, de quo Paulus fæpe loquitur : Per Legem cognitio peccati* ïtem^ Lex iram efficit» Si enim nulla effet Lex feu nulla obligatio, quomodo id quod fit contra uoluntatem Dei,effer peccatum C Terrentur ergo Lege omnes, qui nondum confecuti funt remifsionem peccatorum,

Tertius ufus eft in bis, qui funt iuftificati, Etfi enim funt liberati à Lege 11 r. ne damnet, tarnen fjs opus eft dodrina Legis tripliciter ♦ Primo quod ad do^« drinam attinet» Secundo,quod attinet ad uetuftatem carnis » Tertio,quod ad obedientiam attinet. Primo de dodrina confiât etiam iuftis opus effe uerbo, ut feiant qui cultus, qualia opera placeant Deo, ne excogitent nouos cultus fine uerbo,ut eftMonachatus Jdeo Paulus adT imotheum inquit:Omnis fcriptura utilis eft» Secundo de uetuftate carnis » Neceffe eft uetuftatem coherceri amp;nbsp;ar»« gui, quia Lex femper arguit præfens peccatum» Sed ita fumus liberi, non quod Lex non arguat,fed fiuincamus fide Legem arguentem, idlt;^ teftatur Oratio dominica.Non effent débita, nifi Lex obligaret a argueret» Quanquam ira li^ berabimur cum credimus ÔCc»

Tertia de obedientia» Etfi fiimus liberi à Lege ne damnet, tarnen manec ordinatio uoluntas Dei, ut creatura obediat » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obedientia neceflaria

eft,amp; quomodo placear,docetEuangelium» Ideo inquit Chriftus »’Nonueni foluere L egem,fed implere.Item Chriftus inquit: Hoc eft mandatum meum,uc dilmatis inuicem. Et Z.Iohan.j» Hoc eft mandatum eius,ut credamus in nomis* ne Fili] eius lefu Chrifti, amp;nbsp;diligamus inuicem» Hæ fententiæ loquuntur de uo^« luntaria obedientia,80ramen nominant mandatum* Quia manecordinatio E)ei,ut creatura obediat,etiam cum nolens obtempérât» Et tarnen Euangelium interea docet,quatenus liberi fimus, fcilicet ne damnet Lex, non ut non fiat*

l^Axime refert initio pios admoneri de diferimine harum appellationum* ’ ^Nam confufio offundit magnam caliginem Euangelio» Eft igitur Lex do^tex

eftrina quæ docet, quales effe oporteat, ÔÔ quæ opera à nobis requirat Deus, amp;nbsp;requirit perfeftam obedientiam,amp; damnat eos, qui non obediunt ♦ Sed Euan^ gelrj principalis proprius locus eft promiffio, in qua gratis nobis propter Chriftum donatur remiffio peccatorum, imputatio iufticiæ. Spiritus faneftus, amp;: uita æterna» Et hanc promifftonem oportet fide accipi » Sunt autem duplices nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’'*”

promifliones in fcripturis,Vt promiffiones legales : Qtii fecerit ca,uiuet in eis* æquot;” ’ Item: Si uis ingredi in uitam,ferua mandata» Tales funt conditionales,hoc eft, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habenc

habenr condiaonem impletæ Legis* Sed promifsio propria Euangeïij eft tuica^hoc cfLnon habet couditionem LegiSjtanquam cauiàm beneHcrj, ièu con^ ditionemnoftræ dignitatis* Tametfi habetconditionemfidei* Memincrh igitur particulam gratis propter Chriftuirij difcrimen facere inter promiflïo^ nesjdcp necefie eft tenere* Nam in uero agone conftientia non difputatjUtrutn Deus fit mifericorSj an remittat peccata_, ied illud quærit, an nobis amp;nbsp;indignis uelitremittere* Hic ed unus portus conicientiæ, tenere^ quod certum fit gratis remittfi quod Euangelq promiftio propria fit gratuita^ nee habeat conditio^ nein noftræ dignitatis * Eft autern Chriftus aptiisimè complexus fiimmain EuangclijjCum ait Lucæ ultimo ; Prædicate peenitentiam amp;nbsp;remifsionem pec^ Euangelium. caæryrn in nomine meo* Hine definitionem conftituamus : Euangelium eft prædicatio pœnitentiæj amp;promiftîoj in qua propter Chriftum gratis offe^ runtur nobis remiftio peccatorum, imputatio iufticiæ, donatio Spiritus fanâi amp;nbsp;uitæ æternæjinodo ut credamus hæc nobis certô amp;fuerè propter Chriftum contingere, nbsp;non propter dignitatem noftramjaut noiîra mérita* Hæc breuis

Euangeirj definitio tenenda elL ut propria Euangeli) beneficia fint nobis in conipeëtu»

L? Vangelium arguitpeccata3amp; offert promifsionem Chrifti, Ideo perteri* ■quot;^refadti agnitione iræ E)ei aduerftis peccata, debent credere promiftioni, quod propter Chriftum G R A TIS donentur eis remiftîo peccatorum amp;nbsp;im^ puratioiufticiæ*Hacfidecerto confêquuntur remifsionem peccatorum amp;nbsp;im ftificationem feu gratiam, ficut Paulus pcrfj3icuè docet Rom* irj. luftifîcamut gratis ipfius gratia per redemptionem inChrifto leftbquem propofuit E)eus propiciatorium per fidçm in fànguine eius amp;c *

Huiufmodi aliquot perfpicua teftimonia tenenda funt^ quæ Sô étudiant confeientiaSj ôô exufcitentfîdem in omni inuocatione* Nunc adficiam uocabm lorum interpretationem * Juftifîcari fignificat forenfi more iuftum reputari fèu pronunciari. Juftus in bus Pauli difputationibus fignificat idem quod acceptiis ïitfiificdtio. feuplacensDco* EtlVSTlFiCATJOeftremifsiopeccatorum^acce^ ptatio coram Dco^cum quaconiunftacft donatio Spiritus fàjicfi.VocabuIum G R A T J AB idem fignificat, fed continet emphafim particulæ cxclufiua: Gmw. gratis. Eft enim Gratia gratuita remifsio peccatorum, amp;nbsp;acceptatio propcef Chriftum,cum qua côiunfta eft donatio Spiritus lancf i. V ocabulum FIDES fignificat hic non tantum hiftoriænoticiam,fcd etiam fiduciam mifèricordiæ promilfæ propter Chriftum,fèu fiduciam,quæ accipit promifsioncm,amp;^ appli^ cat earn ad nos,ficut Paulus manifeftè teftatur Rom.iiip fe loqui de ea fide, quæ accipit promifsionem,ut inquit; Ideo ex fidé,ut fit firma promifsio.Qi,iare cum dicitur ; Fide iufti fumus, hæc oratio correlatiuè intelligi debet, hoc modo, pet / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifèricordiam propter Chriftum iufti, id eft, accept! fumus, non propter noi«

ftras uirtutes,fèd tarnen banc mifèricordiam oportet fide accipi amp;nbsp;apprehendi* Hæc eft fimplex propria Pauli fèntentia * Explicatis uocabulis nirfus mo^ ^xclußuiinendus eftLedtor de exclufiua gratis * Excludit enim conditionem meriri, lèü noftræ dignitatis, idcp propter duas caufàs præcipuc.Primum, ut in Chriftum Mediatorem transferatur caufà beneficq, hoc cft,uc intelligamus nobis ignofef non propter noftram dignitatem, fed propter Chriftum, Secundo, ut benefit* cium

cium fit certum. Si enim penderet ex conditione dignitatis noftræ, fieret incer;« tumiSi confciencia iudicaretjta nobis ignofci^poftquam iatis magnam contri«: tioneiTij aut alia mérita habeamus, prorfus adigeretur ad defperationemjamp; Rea ret incertum beneficium promiffum in Euangelio» De his duabus caufis maxi«= mè admonet nos particula GRATIS» Cum hoc modo intelligitur exclufi^s ua^fit dulcior conÏcientqs,8ó apparet non tolli contritionem» Oportet enim alv quam contritionemj id eft^ pauores amp;nbsp;terrores, exiftere in nobis^ cum agnoicv mus iramDei aduerfiis peccatum, ficut inquit Eiaias ;Vbi habitabit Dornin nus C In ipiritu contrito . Et cum fides fit uiuificatio qua’dam^necelle eft ex=» iftere terrores, in quibus fuftentamus confolamur nos Euangelio ♦ Et quan^ quam contritio fine fide damnata eft^tamen poftquam acceftit fideSj fit bonum opus amp;nbsp;facrificiumjUt poftea dicctur de Bonis operibus»

Secundo, ficut de particula Gratis in promifsione Euangelq necelTeeft admoneri auditores, ita amp;nbsp;illud inculcandum eft, quod ficut prædicatio pocni^ têciæ eft uniuerfalis,ira quocp promifsio fit uniuerfalis»Singuli ergo nos in pro^ miftionem illam includamus, nec excuti nobis fidcm finamus intempeftiuè ac# Us. cerfitis dilputationibus de prædeftinarione,Ièd ordiamur à uerbo, amp;nbsp;memine#: rimus promifsionem efle uniuerfalem, amp;nbsp;ftatuamus uere ilia contingere nobis, quæ in uerbo propofita amp;: promifla funt, quia Deus per uerbum fuum eft effia cax, amp;nbsp;in uerbo uult apprehend!, iuxta illud ; Euangelium eft potentia Dej, ad falutem omni credenti.

Tertio neceflè eft amp;nbsp;hoc teneri, quod cum iuftificamur, donamur Spin tu làndo, quem ita concipiunt corda, cum audiunt Euangelium, amp;nbsp;ei adlentiun^ tur,ac fide fe fuftentant in pauoribus.Sic docet Paulus ad Galatas : Vt promift fionem Spiritus accipiamus per fidem » Hæc acceptio Spiritus fandi uocatur regeneratio leu renouatio, eft inchoatio uitæ æternæ in nobis, ficut Chriftus

* inquit ; Hæc eft uita æterna, ut cognoftant te Deum uerum, amp;nbsp;quern mififti le^ lum Chriftum ♦

Hadenus de luftificatione amp;nbsp;Fide diximus, quæ in quotidiana experien# tia fiunt illuftriora.Nam hæc dodrina femper in conipedu efle debet,ut tenea«« mus firmam confolationem,amp; ut polTimus inuocare Deum.Nam finehac fide nulla eft uera inuocatio,fine hac fide non apprehenditur Pontifex Sd Mediator Chriftus»

TJAdenus de luftificatione amp;nbsp;Fide didum eft.Inchoatur autem in iuftificatis

-^-noua obedienna»Ideo tradenda eft dodrina de Bonis operibus»Tria autem quæruntur de bonis operibus» Primum, quæ opera poftulentur» Secundum, quomodo ilia imperfeda obedientia placeat Deo» T ertio,quomodo amittatur gratia »

Requiruntur opera Lege Dei præcepta, non tantum externa, led etiam intcriores motus» Necefle eft enim Legem in nobis inchoari,ficut Chriftus ait : TSiißabundauerit iufticia ueftra amp;c. Item, Si uis ingredi in uitam,Ierua mandat ta.Ergo requiritur obedientia,quæ fie inchoatur in nobis»*Cum fides ad contrit lt;ÿàrit. tionem acceflît, iam peccatum dilplicet,cum cupimus Deo, quern agnouimus,

obcdirc* Ira primum conci'pitur bonum propofitunijUt uocant Jnchoantur go iam in corde motus conièntientes Legi Dei^timor^ fiducia, diledio Dei^ iii!« uocatio,patientiajUeritaSjCaftitas,dile(flio proximi^cura Reipublicæ ♦ Hæ uirlt;« tûtes fiunt Spiritu lanóto impel len te corda^ôô crelcunt cum eas exercemus^ficut (criptumeft: Habend dabituramp;c»^ Quanquam autem in rcnatis bona opera funt motus Spiritus làndi,tarnen Spiritus làncflus mouet per uerbum, amp;nbsp;oporlt;« tet nos habere teftimonium^quæ opera placeant Deo, ne decepti alia opera fuß’ dpiamus» Ideo cum oporteat nos régi uerbo, dictum eft nominatim ilia opera poftularij quæ in Decalogo præcepta iunt ♦ Etfi enim non eft pofi ta Lex iufto, quod ad accuiandum attinet, tarnen eft ei pofita, quatenus docet eum, requis« rit obedientiam,iuxta illud ; Omnis ftriptura diuinitusinipirata, utiliseftad docendum,arguendum Sgt;Cc,

NecefTaria eft obedientia,^ tarnen iciendum eft,eam procul abefte à per^ fec^ione,nec fatisfacereLegi Dei, amp;nbsp;adhuc hærere in nobis reliquias peccatL /udobedien-- Qtiare perlona non eft iufta,id eft,accepta coram Deo propter propriam mum lacct Deo djciem, iuxta illud : Non iuftificabitur in conlpedu tuo omnis uiuens, Placet oitabatt/^' Gütern perfona fide per miftricordiam propter Chriftum,utftipradi(ftumeft» Deinde placet amp;nbsp;inchoata obedientia, quia fumus facli filfi, amp;nbsp;credimus prOî# pter Chriftum condonari nobis indignitatem noftram, Vtrumcp igitur fciri necefle eft, ut fiducia propriæ iufticiæ, deiperatio animis eximantur, Nam agnitio infirmitatis noftræ humiliât nos,incutir terrores,et exuftitat pcenitem dam, Rurfus autem ingens confolatio eft,quod pf) in tanta infirmitate tarnen norunt certo ftatuendum efle,quod placeant Deo propter Chriftum, Deinde quod Deo etiam hæc inquinata amp;nbsp;imperfeda obedientia placeat, quia ftimus ‘ inftrti Chriftojficut Paulus inquit; Nulla nunc condemnado eft his, qui in Chrifto lefii ambulant, nbsp;T anta magnitudo milèricordiæ maxime accendere

nos debet ad bene operandum,amp;: ad fuftinendas ærumnas omnis generis, quia difcimus ex Luangeho, quomodo placeat in tanta infirmitate obedientia no^ lira,

J N TEcefsitas,que triplex eft.Prima.quia mandatum eft,ut Deo obediamus.Se^ 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' cunda, quia non poteft exiliere fides in rjs, qui non agunt pœnitentiam, led

I ’ laxant frenum cupiditatibus , Tertia, quia fides exdnguitur, fi non exerceatur in inuocatione, afflidionibus,amp; bonis operibus. Semper enim operibus debet præire fides,ut cogitet mens le uelle obedire Deo,amp; hoc opus placcre Deo pro pter Chriftum, amp;nbsp;roget ut regatur à Deo, Sic Dauid in fua uocatione conftft tuit fe uelle obedire Dei, 8c lentit ilia opera uocationisDeo placere, propref promilfam miftricordiam, amp;nbsp;rogat, ut Deus uocationem eius gubernet. Hoc Ï111, modo exercenda eft fides in omnibus operibus. Quarta,inuitant ad bene ope^ randum amp;nbsp;promilsiones additæ operibus ac præmia, Habent enim bona ope^* ra piorum præmia corporalia Só lpirituaha,ut docet quartum præceptum.’Ho^ nora patrem èc matrem, ut fis longæuus Riper terrain , Date amp;nbsp;dabitur uobis 8Cc, Eli autem in his promiisionibus exercenda fides, cum damus eleemolygt;^ nam, credamus Deum tarnen conlcruaturum eflè facultates noftras,credamus peta“

amp; petamus augeri dona fpiritualia^ficut Auguftinus inquit : Dilecftio meretur augeri diledionem» Exemplum egregium propofitum in hiftoria Sareptanæ mulieriSjquæ iufla ab Helia^primum ipfi dat cibos^ quos iblos habebat relv quos, amp;nbsp;expeóiabat auxilium à Deo, ita Deus auxit illos cibos, poftea ornauit earn êC alrjs donis»Ita nos exerceamus fidcm in inuocatione Sc omnibus peri# culis,negoci]s,er a(ftionibus,et obediamus Deo,petentes et expectantes ab iplô auxilium ♦

Di(ftumeft,inSandtis manere peccata,fcd tarnen dilcrimen tenendum '^^^•Qyædam hint eiufmodi,ut fimul exiftere fîdes amp;nbsp;gratia pofsit» Alia excuti# unt fidem amp;gratiam» Hoc diferimen tradit Paulus Rom. 8. Si iecundum car# nem uiuetis,moriemini. Si autem Ipiritu aeftiones carnis mortificabitis, uiue# tis.Manetcnim in Sandis naturalis infirmitas,concupilcentia,amp; multi uiciofi afFedus. Sed quia his non obtempérant fandi, uerum repugnant amp;nbsp;agnolcunt fibicondonari hancinfirmitatem propter Chriftum, hæcpeccata dicunturue# nialia, hoc eft, talia, quæ lândis condonantur, amp;nbsp;propter quæ non amittunt fi# dem amp;nbsp;Spiritum fandum » Eft igitur peccatum ueniale uiciofus affedus, cui ue» non obtempérant pq, fed repugnant, amp;nbsp;credunt fîbi earn infirmitatem propter Chriftum condonari »

Sed quando non repugnant, uerum obtempérant uiciofis affedibus con# tra confeientiam, fiunt peccata mortalia, id eft, propter quæ illi, qui fuerant iu# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«wr»

fti, amittunt fidem Spiritum làndiim, amp;nbsp;propter quæ fiunt rei mortis æter# nbsp;nbsp;*

næ,ficut Paulus inquit : Fornicatores,adulteri, homicidæ, non pofsidebunt re# gnum Dei» Teneamus igiturhoc diferimen, ne fimus ignaui, nec laxemus fre# num cupiditatibus, ne amittamus dona Dei, led meminerimus aflîduè, tan# quam in acie ftandum eflè,ac cauendas infidias Diaboli,amp;:: reprimendos uicio# fos motus, ad excitandam inuocationem, ôd fidem in tantis uitæ periculis, quæ 80 maiora amp;nbsp;plura funt,quam ut intelligi aut prolpici à nobis poffînt»ldeo pro# milTus eft Spiritus fanefius, ut nos adiuuet amp;nbsp;gubernet ♦ Gubernat autem non uiciofos, ignauos, fed répugnantes peccato, ficut Paulus horratur, ut cure# mus,ne ffuftra acceperimus gratiam» Etfi autem, ut ante didum eft, concupil# centia amp;nbsp;uiciofi motus, quibus repugnant pr|,fiuntuenialia peccata, tarnen amp;nbsp;^eniAÏium horum magnitudo agnofei debet.Non enim fiint leues morbi, dubitatio de ira èC miièricordia Dei, lècuritas, diffidentia, non ardere diledione Dei, non ar# denter inuocare Deum,Ifemere aduerfiis Deum in afflidionibus » Hæc uicia non intelligit ratio humana, ideo contemnit peccata ucnialia, led pij lciant non elfe extenuanda. Nam concupilcentia cum fiiis frudibus eft re iplà mortale peccatum,in non renatis, amp;nbsp;longe maius malum eft, quàm ut eius magnitudo à ratione perlpici pofsit» Ideo prj hos morbos agnolcant, amp;nbsp;uere perhorrelcant, cumeernunt quomodo répugnât natura hominis uoluntati Dei, ficut Paulus

inquit : Infcelix ego homo» Rurfus autem erigant fè fide,amp; libi ignofci credant, amp;nbsp;feriorépugnent illis morbis» Hoe certameneft uera pœnitentia piorum, in qua crefcit nouitas fpiritualis,amp;^ concipiuntur'noui amp;nbsp;ardentiores motus fpirilt;« tuales, ficut inquit Paulus : Exterior nofter homo corrumpitur, led interior re^ nouatur»Et ad Coloflenles : Induite nouum hominem,qui renouatur agnitione Dei ad imaginem eius,qui condidit eum» Et ad Corinthios : In eandem ima* ginem transformamur à gloria in gloriam»

ORopx'iè eft ceremonia in Euangelio inftituta, cui eft addita promifsio Euati^ gell]» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/unt?

u Tria rede numerantur,Baptifmus, AbibIutio,Cœna Domini, Baptif^ mus eft immerfio in aquam^quic fit cum hacadmiranda benedidionc : EgO baptifbte in Nomine PatriSj6óFilq3amp; Spiritus iandi. Et ad quid fiat baptifi p ijmttf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucrba fignificant. Eft enim îéntentia : Ego minifter mandato di^

uino hac ceremonia reftor^quod iam ille Deus recipiat te in gratiam^qui eft Pagt;^ ter, Filius, amp;nbsp;Spiritus fandus, fie unit agnofti amp;nbsp;inuocari, quod propter bum te recipiat,amp; Spiritu iando te iandificet,amp; fit tibi opitulaturus,amp; incho* aturusin tenouam amp;nbsp;æternam uitam ; Ita in hisuerbiscompreheniaeftpro«* mifsio,amp;f fumma Euangeli},8c ucri cultus delcripcio,quæ dilcernit nos â Gentfi bus amp;nbsp;lLideis,qui non inuocant Deum per filium Mediatorem, neep agnoicunt Spiritum landum ♦ Qiiarefiæc uerba iemper fiht nobis in conipedu,iempet perfonet nobis in auribus hæc uox Dei pacilcentis nobifeum, quod uere uelit nobis efle Deus, ucrè uelit Filij beneficium ScSpiriturn fandum nobis impet^ tiri,uerè curet amp;nbsp;exaudiat nosjdeo Petrus dicit, Baptifinum eftepadum bona? conlcientiæ ergaDcum,idcft, fic ftmientis dc Deo, quod uere nos receperit propter Filium, uere nos iam curet exaudiat,

Prorfus extinguit ufum Baptilini perniciola Scfanarica opinioplurimo^ rum, quæ imaginacur Baptifinum tantum eftè notam profeftio'nis erga homi^ Qtiare pq debent efle uigilantes,ne hæc opinio animos corum occupen Statuant autem econtra,Baptifinum efte teftimonium uoluntatis Dei erga nos, ficdilcantuti Baptifinoerga Deum, Quoties inuocas,cogita Deum teftagt; turn elle in Baptifmo, quod uere te receperit in gratiam, quod uere uelit tibi ignoicere propter Filium, uere uelit te exaudire,uerè uelit te iandificare Spirfi tu fanc'to.ld teftatus eft hoc figno,in quo pacilcitur nobilcum,le nobis futurum eft'e Deum,Saluatorcm et opitulatorem. Atep ita Paulus deBaptifino loquitur, cum uocat lauacrum regenerationis.Qiio dido dare teftatur, Baptifinum non tantum elle notam profeftionis coram hominibus.Suntigitureftedus baptifi mi remifiio pcccatorum,0c donatio Spit itus lanc^fficut teftatur Paulus Ephefi ^.Mundans camlauacro aquæ inucrbouitæ,utexhibereteamgloriolàmamp;c» , Porto adulti diieant excrcendam elle fidem recordationc baptifinfquianc^' ceftceft ad lacramenta fidem addi.Semper igitur baptifinus debet nobis tefii«* monium elle uoluntatis Dei erga nos,quo admoniti credamus nos uere à Deo receptos elle, uere donatam efle falutem propter Chriftum, uere landificariac iuuari à Spiritu fando,

Infantes eße Relpondeo, Infaiitibus baptifinum neceflarium efle, quia Mandatum ^^■■^'f‘quot;‘^^^-Chrifti eft uniuerlalc, Iohan,3,Nifi quis renatusfueritexaquaÔ(!^lpiritu,non poteft ingredi in regnum Dei, Ergo ctiam infantibus opus eft baptifmo,ut fab uentur. Hæc ratio duda ex uniuerlali lententia latislacit pqs,amp; tenenda eft adgt; uerfus fanaticos homines, qui improbant baptifinum infantium,Sunt ÔC plura argumenta utilia conlcientijs,

L , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nemo

Nemo ßluatur extra Eeclefiam, Infantes aliqui (unt faluandi, ErgonecefTeefteos infertosefle Ecclefi'æjamp;apph'cari eisprimum

Maior eft manifefta^qiua ubi non eft uerbum Dei, aut Sacramentum^ ibi non datur Spiritus iànâ:us,qui datur per uerbum SC Sacramenta.

Minor etiam manifefta eft, quia Chriftus clare pronunciat de infantibus in populo Dei : Non eft uoluntas Patris,ut pereat unus de paruulis iftis» Cum igitur teftenir, infantes illos ialuos fieri,qui finit in populo Dei,non alios extra Ecclefiam,fiquitur neceftario inierendos efle Ecclefiæ,Confirmat eandem Mft norem amp;nbsp;alia ftntentia Chrifti,uidelicet : Sinice paruulos uenire ad me, talium enim eft regnum ccelorum. Et loquitur de infantibus in populo Dei, Ergo te^« ftatur aliquos infantes faluos fieri,amp; quidem illos,qui funt infirti Ecclefi'æ,

Ergo infantibus applicandum eft minifterifi Sacramentoru, Maiorem confirmât hæc fintentia lohan, 20. Qiiorum remifiritis pecca^ ta,remittentur eis amp;c. Minorem confirmât Paulus Rom. ƒ. Ephefi 2. ubi tefta# tur infantes ftcum afFerre peccatum originis, hoc eft, reatum amp;nbsp;corruptionem natui'æ ♦

Quartum argumentum ; Promiisio Euangelrj pertinet ad Infantes, Ergo amp;nbsp;Sacramentum, quod eft teftimonium promiflionis, Sd fi^ gnum,quod fignificat applicari promiflionem,

Coniequentia ualec,quia ad quern pertinet promiftîo,quæ eft principale, ad eundem pertinet fignum,quod eft nota promiÎTionis ♦ Antecedens manife^ ftum eft, quia infantes non nifi propter Chriftum ialuantur. Et ipfi inquit ; Si* nite paruulos uenire ad me.

Quintum ; Circumcifio in ueteri Teftamento erat neceftaria infantibus, ut fi'gnificaret ad eos pertinere promifsionem gratiæ,uideli* cet ; Ero Deus eorum,amp; ut infirerentur populo Dei.

V alet coniequentia, quia fignificatio conuenit, quod attinet ad promifsi* onem gratiæ. Et Deus uult eile eftîcax per Verbum Sacramentum.

Sacramenta principaliter finit figna proniifsionum diuinarum. Quarc præcipuè fignificat Baptifmus promifsionem Euangelifi quod propter Chri^ . nbsp;nbsp;nbsp;.

ftum donetur nobis remiftio peccatorum, amp;nbsp;Spiritus fanftus, Itacp merfio gnificat ablui peccata, amp;nbsp;mergi in mortem Chrifti, quia peccatum deletum eft, promifta noua amp;nbsp;æterna uita. Poftea accedunt aliæ fignificationes, quæ ad mores noftros pertiiient.Merfio fignificat mergi nos in mortem affliftiones, / ut abolira carne immunda,prorfus deleatur peccatum.Sic ergo Baptifinum in^ tueamur in omni uita, ut nos primum admoneat de uoluntate Dei erga nos, quod uerè nos receperit, amp;nbsp;uelit delere peccatum. Hæc fides exufiitat inuoca* tionem.Deinde admoneat nos merfio de obedientia,quod ad affliftiones uoca^ tifimus,

^^Ocabulum Pœnicentiæ inEccleßa ufurpatur pro conuerfîone ad Deunigt; nos ufitatum uerbum rerinemiis, ut facilius agnofci locus docTtrinæpoP Confnt». fit^Sunt autem partes pccnirennæ dua’^ Contn’rio Sgt;é Fides. Contritio fignifi^ cat terrores confcientie, agnofcentis peccatum nbsp;iram Dei^ac dolentis proptcf

pcccata.Fiunt autem hi terrores^cum Euangelium arguit peccata, quam ad rem utitur minifterio Legis.Ac necefTe eft exiftere terrores^ficut dicit locl ; Scindicß corda ueftra.Et Eiài, V bi habirabit Dominus 7 In ipiritu contrito SCc, Et EiâL I.Definiteperuerfè agere. Et Ezech.lS. Cum auerterit fe impius ab impietatç fua amp;c. Nec tarnen meretur Contritio remiftionem peccatorum, Imo nifi fides accederet, contritio amp;nbsp;terrores adferrent deiperationcm amp;nbsp;æternam mortem» Neceflè eft igitur et de altera parte Ecclefias docerhut accedat conlblatio.Qua^ re proponendum eft Euangelium, in quo promittitur remiftio peccatorum propter Chriftum^qua uerè ita donatur, cum fide ftatuimus nobis non propter dignitatem noftram^aut operajaut uirtutes^ fed propter Chriftum, qui pro no^ bis facT:us eft uiftima^gratis remitti peccata, Suntcp docendæ Ecclefiæjie aliud quærantjpræter hanc fidem, ut mereantur remiisionem peccatorum. Confcigt; cntia enim folet alias confolationeSjpræter fidem quærere. Quare non fine cer^ tamine masno reuocatur ad fidem, Diftamus ioitur huius fidei exercitia, ftia^

mus earn cfte præcipuum cultum Dei, amp;:inomni inuocatione exercendam. Quoties incipimus intiocare^ hæc fides præluceat, credamus nobis ignoftfnos reputari itiftos^nos exaudiri propter Pontificem Chriftum,Ita in omni inuoca^ tione hæc fides, qua credimus nobis remitti peccata, exercenda eft, amp;nbsp;hæc eft proprius cultus piorum.

Habeamus autem in conipeftu quædam firma Sdilltiftriateftimonia de bac fide amp;nbsp;de remiisione peccatorum, ut magisconfirmari mentes, amp;nbsp;excitari ad fidem inuocationem poftint. Atftorum dccimo : Huic omneamp;Propheta: teftimonium pcrhibent,remifsionem peecatortim accipere per nomen cius omnes qui credunt in eum .

Sciendum eftóódltid, cum hac fide nos fuftenramus, dari Spiritum iâm dum per uerbum, iuxta iîlud Pauli ad Galatas : Vt promiftîonem Spiritu ac^ cipiamus per fidem. Nam Spiritus lànclus eft efticax in confolatione per uergt; bum Euangelrj, Qiiare cum nos Euangelq 80 abfoltitionis cogitationc erigi^^ miis,datur Spiritus fànftus, Poftea etiam icqui debet noua obedicntiajficut ^oiaobediengt;çj-^^j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; Debitores fumus,ne fêcundum carnem uitiamus. Si enim

fècundum carncm uixeritis,moriemini. Et ad Corinthios : Adulteri,homicP dæ,non poftîdebunt regnum Dei.Cum fide agnouimus miicricordiam Dei èC. beneficium Chrifti, turn corda impellente Spiritu iancdo fubqciunt iè Deo, concipiunt bonum propofitum, ut uulgo dicitur, id cft,incipiunt obedire Deo iuxta eius uerbum, 80 repugnare malis ctipiditatibus, ne contra confticn^ tiam faciant. Hoc bonum propofitum eft inchoatio nouæ obedientiæ, complet «ftens bonos motus omnium uirtutum, timorem, dileftioncm, patientiam, ingt; uocationem,officia dile(ftionis,caftitatem, ueritatem, Nec fine fide fit bonum propofitum.Nam contritio fine fide eft terror,qui parit indignationem adiicr^ lus Deum,et deijaerationem, non parit dileftionem Dei et inuocationem, Sed poftquamacceditfides,deinde contritio fit timor filialis* ôd bonum opus âcri»*

fàcriHdum,ficutinquitPfaImus ; Sacn'fîciumDeofpirinis contribuïatuSj cor contricum ÔC humilîatum Deus non defpicies * Hinc l’nrenigi poteft, femper ueram pœnirenriam parère bonaopera^ut aleer latro crucifixus cumChn'fto, habet contridonemjagnofcit eniin fuum peccatum^ habet amp;nbsp;fidem^ cum agnos: feitChriftum efle Saluatorem, Necenim eratoblcuraChrifti cognitiojqug tail tem pore prædicat eum efle Saluatorem, ac neceflè eft in animo eius accenfum fuifleexcellens lumen. Audit etiam Abfolutionem amp;Euancrelium,ur fides eius confirmetur, Hæc ipla conuerfio eft inchoatio nouæ obedicntiæjdileôtio:* nis amp;nbsp;boni propofltij quæ funt bona opera, Accedunt èC externa opera maxi^ mègloriolàjnuocatio confelTio de Chrifto, quæ contra blalphemias defen.» lt;^ftjgloriam eius. Item confefsio peccati,

ORiuata Abfolutio eft illuftre teftimonium, oftendens in Euangelio inftitu^ turn efle minifterium annunciandi remüTioncm peccatorum mulris aut fin«« gulisjuxta illud ; Quorum remilèritis peccata amp;:c, Âpplicat igitur priuata ab«« lólutio fingulis Euangelium^ teftatur promifsionem ad fingulos pertinere, fient cætera Sacramenta funt applicationes, quæ teftantur ad fingulos pertine:* reEuangelijpromifsionem, Qiiare priuata ablblutioneutendum eft, Semper autem meminerimus addendam elfe fidem^quæ uerè credat uoci Euangelq, quæ nobis applicatur^ amp;nbsp;annunciat rcmiflîonem peccatorum propter Chri«« ftum^iSô cum obftrepunt cogitationes illæ,humanam remifsionem irriram aut '■ incertain elfe, cum iolius Dei fit remittere peccata^ reuocanda eft mens ab his cogitationibus ad Euangelium, Non enim remittit homo/ed Deus, qui fiiam uoluntatem in Euangelio propofuit,amp;: inftituit minifteriumjitpromifsio ipfi^ us nobis annuncietur amp;c, Et mandauit promiflîoni credi. Sic per minifterium in baptifino remittuntur peccata.

/^Onfcflîo quæ fit Deo,eft ipfà contritio, cum fide petente remifsionem pec«« catorum. De hac confeffione loquitur Pfalmus ; Dixi confitebor aduerfum catorum^f^ me iniufticiam meam Domino, amp;nbsp;tu remictis impietatem peccati mei, id eft, dcoßtcüne^ cum perterrefaiftus agnofeo me efle reum, nec confido mea iufticia, fèd confu# gio ad promiflàm mifèricordiam,uerè impetro remifsionem, Et hic uerficulus Pfalmi proponit illuftre exemplum conuerfi'onis amp;nbsp;ueræ confefsionis,

* Sed alia confeflîo eft enumeratio delic7orum,quæ fit Sacerdoti.Hçc enu«« nnumerâtio meratio non eft neceflaria,quia nec præcipitur à Chrifto, nec eft poflibilis,iux«= peccatorum ta illud : Delifta quis intelligit Çquot; Et tarnen cum abfolutio petenda fir,miniftri adeundi funt, amp;nbsp;oftendendum nos agnofeere iram Dei aduerfus noftra pecca«« ta, amp;nbsp;petere, ut uocem Euangelfi nobis impertiant, amp;nbsp;teftari nos deinceps bo* nos fruôlus pcenitentiæfacfturos efle. Sic de confeflîone feriptum eft Matthæi fertio,Confitentes peccata fiia, EtLucædecimo fèptimodefcribitur,quidtc# flari debcamus,cum ait ; Si conuerfus fuerit ad te dicens : Pœnitet me, dimitte ilIum,Nam contemnentibus iram Dei,quiperfèuerantin flagicijs contra con* traconfçientJam,non eft impertienda abfolutio.

^^fadlionibuSxCauendum eft enim omni ftudiO;,ne obruarurdoArina degra* tuita acceptatione de fide. Luceat hæc {èncentia in Ecclefrjs, quod gratis pro^ prer Chriftum donetur remifsio culpæ SC pcenæ æternæ, quod Chriftus fit nsfaôiio uicTtima pro peccatis noftris, quod nulla noftra opera fint iàtisfa^ (fiiones pro peccatis nofiris.

Hanc dotfirinam ualdc obfcurauit docfirina de fatisfaCtionibus in Eccle/ fia Jdeo necefîè efteam abolerijamp; reijci confuetudinem iàtisfacfiionum, Sed hic Do(fIrMM ü- monendi iunt rudes,non refjci ciuiles fatisfactionesAit furti reftitutionenij quas P uerè pertinent ad contritionem» Sed renciunturfatisfadiones, quas ipfiuocant tiifailtonutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i i gt;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। -i -i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r •

reijcienda. Opera indebita. Item, quod operibus tribuunt compenlationcm pro æterna morte^ôô obruunt docfirinam de bcneficio Chrifti Quales autem fiierint rilt;* tus iàtisfadtionis publicæ quondam, amp;nbsp;quales poftea ritus ÔC opiniones iècutæ fint, non poflum in breui Catcchefi recitare. Cæterum illud iciant prj, Deum iæpe punire peccata ingentibus pccnis temporalibus, ÔC has rurfus mitigare, aut prorius tollere proprer rotam pcenitentiam, Sicut Dauid propter adulte^ riumè regno expulfus eft, ièd Deus agenti pcenitentiam mitigauit pcenam, eumi^ reftituit. Diicernenda eft igitur remifsio ærernæpcGnæ,àremiflîonc præiêntium èC corporalium pœnarum .Semper in remiflîone culpæ fimul fit re^ miftîo pœnæ æternæ propter Chriftum, icd quia Deus in hac uita nos fiibiecic afflicriombns non ièmpertolluntur pcenæ corporales. Imo inrerdum etiam poft pcenitentiam irrogantur,exempli cauià, èc ut prj exerceantur, ficutinquic Petrus ; ludicium à domo Dei incipit. Vt Dauid poft pcenitentiam regno ex^ pulfus eft,{èd tarnen propter conuerfionem mitigatur pcena.Sæpe punit Deus ibntes ante pccnitentiam,ut reuocet eos, ut Manaftes in carcere refipuit. 2. Pa^ ral.22* Tales affliftiones non iunt compeniationes, aut iatisfaftiones, led pcclt;gt; næ, quibus Deus aut reuocat, aut exercer homines. Cæterum promifit Deus mitigarionem peenarum corporalium agentibus pcenirentiam,utEiâi.I.Si fu^ erint peccata ueftra utcoccinum, quafi nix dealbabuntur. Si uolueritis 80augt; dicritis me, bona terræ comedetis. Et Efai.3}. Panis ei datus eft. Regem in degt; core uidebunt. Et Zach.I. Conuertimini ad mc,00 eoo conuertar ad uos* o

Diligenter admonendi iunt prj, utdiftant Sacramenta à Chrifto inftituta, nonefle tantum notas proieftionis erga homines, ficut Toga diicernebac Romanos à Græcis,aut forma ueftis diicernit Monachos,nec efle tantum iym* bolamorum,utninic multi Icdis gentium hiftorijs, quia uident in fccderibus faciendis fuifle morem,teftificandæ beneuolentiæ mutuæ cauià,fimul conuiua* ri,cogitant hanc Cccnam Chrifti etiam raleconuiuiumefte conftirutum ad lî* gnificandam mutuam beneuolenriam.Sed hic ncquaquam principalis finis eft» saerdmentAfi-- Nam Sacramenta in Euâgelio inftituta, funt figna gratie,id cft,funt principal!* g«42r4hgt;. fcj- teftimonia uolûtatis diuinæ erga nos. Sicut Circucifib erat teftimonium po fteris Abrahæ,ucrc eos eiîe populû Dei,amp; admoniri hoc figno debebant crede* re,iè uerè propter promiisionem habere Deum propicium, Hic fuit principa* lis ufus

Iis ufus circumdnoniSjUt docetPaiiIuSj Rom, 4.cum ait, Ci'rcumcifionem elle figillum iufticiæ fideijideftjteftimonium, quo fides magi's confirmatur, nam accepto figno ftatuimus ad nos perrinere promiflionem ♦ Sic amp;nbsp;de Ccena Do^ mini fentiamus,eam efle Sacramentum, id eft^ teftimonium additum Euange=« îiOj ur nos admoneat uerè ad nos perdnere promifsionem Euanpelii Sgt;C benefit ciaChrifti.

Sciant igitur pij, utendum cHe integro Sacramento, ficut Chriftus infiif: chriflin in tuit, 80 cum fumunt corpus ianguinem Domini, Chriftum adefle eftica^î cem efie ♦ Cum autem quæritur ad quid profit manducarc, rccte reipondetur, effieax. prodefle ad confirmandam fidem, quia eft teftimonium, quo admoniti ftatuere debcmus,uere ad nos perdnere beneficia Chrifti* Exhibet dbi Chriftus corpus fuum,ut donet dbi fua beneficia, ut teftetur te ciTe mem bru,pro quo paiTus eft, , quod uelit feruare, in quo uelit efle eftieax contra Diabolum, Exhibet iangub nemjUtfeias te fanguine ipfius ablutum efiTe, Prodeftigitur manducare ageu;* dbus pcenitentiam, èC fide intuentibus in mortem amp;nbsp;refiirredionem Chrifti, amp;nbsp;credentibus propter hunc mediatorem Deum uerè propicium efle, uerè nolt;î bis ignoicerc,nos exaudire, Ôè inuocantibus hac fide Deum Dominum nosgt; ' ftrum lefum Chriftum,amp; pro tanto beneficio gratias agentibus. Hæc concurs« rere in ufu necefle eft* Nec prodeft ceremonia fine pccnitentia ÔC fine fide ♦

Sacramenta extra ufum à Chrifto inftitutum,non funt Sacramenta,ut (1 quis aquam baptifini circumferret, etiamfi uerba adderet,theatrico more, ne^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontilî:

quaquameflèt bapdfî'nus,amp; is cultus efletimpius,ita cum ex Ccena Domini fit oblatio, Item cum applicatur pro uiuis amp;nbsp;mortuis,nequaquam eft Sacrass mentum à Chrifto inftitutum, Cum autem facrificuli in Mifla ofFerant pass nem amp;nbsp;uinum fine ullo mandate Dei, amp;nbsp;applicent pro uiuis amp;: mortuis, fugic endæ fiant tales Miflæ, tanquam idolatricæ » Nec opus ipfiam poteft alps mes« reri remifsionem peccatorum, quia oportet fingulos accipere remiisionein peccatorum Gratis propria fide, quæ nititur Chrifto, no ullius humani operas merito» Pugnat igitur adplicatio pro alqs cum dodrina de fide. Deniepnon

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca circumcifid eft facramentum» Dixit autem '

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rriam*

T^C CONFESSIO PRORSVS IGNORANTIBVS PRINCIPIBVS qui earn Ccrjari exhibuerunt^ ab auaro aliquo typogra^hojante femeßre publicata e^t.Et ita excufa eîijUt muftis tn facts apparent de indujlriti deprauatam ejje. Cum autem Erincipes^nec ft Iteiintjqusant earn nunc è manibus hominum extor quere jet tarnen per teuf umßtjne mendie ilUj primæeditionis pariant noua^ cafumni(tSjneceJJè futt recoÿïitamlt;ij' emendatam denuo ederejquia non fbfum ad exißimationem ^rincipumjfed et tam ad re* Ußonempertinetjprteßarcjne ipßorum titufisßsar^antur tn Ijut^us huiusgeneris mendo* Jaßcripta. QMre nunc emittimus probe nbsp;nbsp;diii^enter deßeriptam Confeßionemj ex ex*

empfari bonecßdei.^ddidimus nbsp;nbsp;^poto^iam qu^e etiam Cß. Maießati obfata eîi. Te*

rebamur enim ßiturumj Itt alibiederetur non fadiciusj quam édita eîl confeßio. Q^an* quam autem aduerßartj pfacari nofintj tarnen ßeramus omnes bonos ac prudentes Itiros hbtq^gentium bis libellis leEisjintelleEîuros eße, quod nullum dogma contra autoritatetn fcripturie ßanllte ttjr CathoUc^e Ecefeßeepro/iteamur, Sed quod noßri optima iure quof* dam abußus reprehenderintjCt prAtcipuis locis doErinæ ChrtßianAe, qui ad id tempus per* nicioßßimis opiniontbus obruti fuerant, lumen attulerint. Tie iußieiaßdei omnia tem* pla,monaßeria,ßchol(K, deniq^ Itbri omnes tbeologorum recentium antea muti erant.In do* Erinapanitentiainußquam tradebatur certa lt;(:rßrma conßolatio conßeientiarum. quot;Elemo docebatpeccata remittiperßdem in Cbrißum. IDoErinaßatisfaEionum carnißeina eri^ conßeientiarum,Sacramenta impiepropbanataßunt, poßquam recepta eE opinio,quod eX opere operato iußißcent.Et hcec opinio doErinamßdeipror/us oppreßit,lt;i:r multipficem Idolatriam peperit.Traditiones humante plus quam labjrinthi erant,quia partim ludaicii acßiperßitioßs,partim tyrdnnicis interpretationibusjin inßnitum auE^ßuerant. Toßei refaxatio traditionum collataßuit ad quejlum. H^ec Yicia noßri reprehenderunt, non Eccleßaßicam politiam dißßoluerentjßed htgloriam Chrßi illußrarent,'})t Euangeliutn natiult;epuritati reßituerentjlitpys conßcientijs conjuferent. ^Lcq^ nuncpojjiint deßreft patrocinium Iteritatis, cum Chrißus dicat, Omnis qui conßtebitur me cor am hominibuSj conßtebor cÿ* ego eum cor am Tatre meo,qui in cadis eE. Qui autem negauerit me cordftt hominibus, negabo ego eum coram Tatre meo,qui in codis eE. TSLunc igitur rogamni omnes bonos Ijtros, ne de nobis, tantum ex aduerßariorum ßcriptis aut clamortbus iudieü um ßaciant, quimiris teefmis nbsp;nbsp;calumnys 'ijeritatem obtuere conantur,ßed quod tieqtiiß

ßmum eE,audiant nos quoq, cÿ* caußam totam cognoßcant,quAe cum adglori-am Teijdd religionem, is' adßalutem animarumpertinent, nemini debet ejß ig^nota^

NVICTISSIME IMPERATOR, C7ESAR AVGVSTE, DOMINE clementißime. Cum I^. C. M. indtxerit conuentum Imperq ^u^ufilt;e, '\)t deliberetur de auxiltjs contra Turcam atrocißimum,h(ereditarium.

atq. 'Steterem Chrifiiani nominis ac reli^ionis hofiem, quomodo illius ^^^ficilicet furori 'ïs' conatibus, durabili perpétua belli apparatu refi= ^■1 fii poßit. T)etnde de dßenfiontbus in caufia nofircefanlllt;e relt^io-gt;

nis li^ Chrißiance. fi det, nbsp;nbsp;nbsp;'Yt in hac caujd reli^ioms, partium opiniones, acfient entice inlt;-

terfiefie, in caritate, îenitate, '(jr manfiuetudine mutua audiantur coràm, intelligantur ponderentur, '})t illk quce ^ttrin^, inficripturis fiecus traElata aut intelleElafiunt,fiepofitii corrects, res i/lce ad Tpnam fimplicem '})eritatem Chrifiianam concordiam compo= nantur reducantur, 'Vt de Ccetero à nohis Ijnajfincera Itéra religio colatur, fier^^ ueturjlft quemadmodum fiub '})no Chrifio /ùmus nbsp;nbsp;mtlitamus. It a in Itna etiam Ecclefia

Cum^ nos infra fcripti Elelior lt;isr I^rincipes, cum alqs qui nobis coniunElifiunt, per inde 'ïgt;t alq Elellores Ils' Principes Status ad prcefiata Comitia euocatifimus, 'ï)t Cccfiareo mandato obedienter obfiequeremur, mature Itenimus ^u^ufiam. Etquod citra iahantiam dilium Itolumus inter prirnos afifuimus,

Cum ifittur C. M. Electoribus, Erincipibus i(f;*alÿs Statibus Imperq, etiam bic ^ugujlce Jùb ipfia initia horum Comittorum inter caetera propont fiecerit, quod fin^uli Status impertj ïti^ore Ccefiarei Edilli,fiuam opinionem lt;i^fiententiam in Germanica Latina Inigua proponere debeant atq^ oßerre, Et habita deliberatione proxima fieria quarta, rurfim reßonfium elt 1^. C AZ tios proxima fer ta fexta ^rticulos nofirte con^^ feßionispro nofiraparte oblaturos ejjejdeo Itt I^.C.M.ltoluntati obfiequamur,oßerimus inhac reli^ionis caufia nofirorumConcionatorum,lt;ij?'nofiram confefilionem, cuiufimodi filtrinam ex ficripturis/anliis, lt;(:rpuro Iterbo IDei, hallenus tlU tn nofiris terris, duca^-tibus,ditionibus lt;7 '})rbibus tradiderint, ac in Ecclefiqs trallauertnt.

Quod f Cceteri, EleIiores,Ertncipes,ac Status Impenfifimilibusficriptis Lati^ nisficilicet Germanicts, iuxtaprcediHam Ccefiaream propofitionem, fiuas opiniones in hac caufia ^li^iontsproduxerint,hic nos coram E.C.M.tanquam domino nofiro clemem' tißimoparatas oßerimus, cum prcefatisErincipibusamicis nofiris, de tolerabtli^-bus modis ac Ittjs amice conferre, Itt quantum honefiefieripotelt, conueniamus isr re in= ter nos partes, citra odiofam contentionem pactfice agitata, Deo dante dijfinfio dirima^ tur, ad Imam 'Veram concordem reli^ionem reducatur, Sicut omnes fiub lgt;no Chrifio fiumus militamus,et Itnum Chrifium confiteri debemus,iuxta tenor em edilii E.C.M. is* omnia ad Iteritatem Deiperducantur, id quod ardentißtmis l}otis à Deo petimus.

Si autem quod ad ct/eteros EleEores, Principes is* Status, ytpartem alteram atti» net,hc£c traliatio caufiàt^ligionis, eo modo quo I/. C. M. a^endam is* traClandam fapi^ enter duxit, ficiltcet cum tali mutua proifentatione ficriptorum, acfiedata collatione^ tnter nos non procejßrit^ nec aliquo fruEu falla fiuerit, nos quidem tejlatum dare relinqui»

nius, hic nihil nos quod ad Chrißianani concordiam Ç qu^e cum IDeo bona con/cientin fieripoßit ) conciliandam conducere queatj l)Uo modo detreElare. Quemadmodum (ÿ

C.M. deinde c^eteri Ele^ioreSy^fs* Status Imper fi omnes^ quicunq^ fine er o relt* ^ionis amore acfiuàto tenentuCy quicunq. hanc caufam ^equo animo audtturijuntj ex hue nofira Cr nofirorum confeßione hoc dementer co^noficere isr intelligere dtgnabuntur.

Cum etiam E. CM. ElelloribuSy I^rincipibus reliquis Statibus Imperij non 'ïgt;na ijicC) /edßpe dementerfignificaueritj nbsp;nbsp;in Comttqs Spirenfibus qu(e anno (Domi*

ni lt;(^c. i^XIL habita funt^ex data pr^eferipta forma Iteflrdt Crefaretc infirulîionis commßionis recitarij nbsp;nbsp;publice prfle^i fecerit. I^efiram M. in hoc ne^ocio relt^io*

nis ex caufis certis qute nbsp;nbsp;M.nomine alle^atlt;amp; funt-,non Moelle qutequam determinare nec

concludere pojfi^ fed apud Eontificem ^manum pro oßteio h'^. C. M^ dtli^enter datu» ram operam de con^re^ando Conciliagenerali. Qwmadmodum idem latius expofitutn eli ante annum in publico proximo conuentu-, qui Spira congre^atus fu ît. Vbi f^.C.M. per dommum Ferdinandunij Eoemia Ên^aria Eegem-, amicum dominum cle^ mentem noflrum-, Deinde per Oratorem-,lt;is'CommiJfartos Cafareosfac inter catera pro* ponifecit^quodF.C.Mintellexißet nbsp;nbsp;expendißet Locum tenentis. V.C. M.în imperio,

prafidentis Cr ConfiUariorum in Eeßmine, nbsp;nbsp;Legatorum ab alqs Statibus qui

tißona conuenerantj deliberationem de Concilia congre^ando. Et quad iudtcaret eti* am E.C.M. ytile efièpot congrep^aretur Concilium^ Et quia caufe qua turn traHabantut inter J^.C.M. îlpm. Eonttftcemj quot;loicina ejjènt concordia lt;(sr Chrifiiana reconciltatio'^ nijuan dubitaret E. C. M. quin Epman. Eontifexadduci pojftad habendum generale Concilium, Ideoß^nficabat I^. C. M. operam daturam^ lot prafatus Eonti. Maximus Ima cum K. C. M. taie generale Concilium^ primo quo^tempore emißis Uteris publican* dum con^re^are confentiret.

In euentum er^o talem quad in caufa relißonisj dißenfiones inter nos partes amice in caritate non fuerint compofitaj tune cor am 1^. C. M. hic in omni obedientin nos oßerimuSfCX fuperabundanti compariturosj et caufiam diHuros in tail generali libe* ro ttsrChrißiano Conctlio,de qua congregando in omnibus Comitqs Imperialibusj qui quidem annis Impenj J^. C. M. habita funtper Elcllores, Principes tts“ reliquos Status Imperffemper concorditer alium^ lt;tsr congruentibus fußragys conclufum eli, Md cu* ius etiamgeneralis Concilq conuentumßmul lt;7« ad I^.C.M.in hac lange maxima i^grA* utßima caufa, tarn ante etiam débita modo ftS' in forma iurisprouocauimus, nbsp;nbsp;appells^

uimus. Cuiappellationiadl^. C. M. fimul^Conciliumadhuc adheremus, neq^eampet hunc uelalium trallatum f niß caufa inter nos lt;7-partes, iuxta tenorem CßarciX. proxi* mæ citationis amice in caritate compofita, fedata, ad Chrißianam concordiam redulla fuerit deférere intendimus aut poffumus,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proteßamur.

pCcIc/iæ magno conlènEi apud nos docent, Decrerum Nicenæ Synodide •^unitate eflèntiæ diuinæ,amp;' de tribus perfonis uerum èc fine ulla dubitarione credendumefle. Videlicet quod fit una eflenria diuina,quæamp; appellatur, amp;nbsp;eft DeuSjæternus,incorporeus,imparribilis,immenia’potentia,lapienria,boniîs tate,creator ÔC conlèruator omnium rerum uifibilium ÔC inuifibilium,amp; tarnen tres fint perlonæ, eiuidem eflentiæ, èc potentiæ, èc coeternæ,Pater, Filius, 8gt;C Spiritus Îàncîlus* Et nomine perfonæ utuntur ca. fignificatione, qua ufi fiint in bac caulà Scriptores E cclefiaftici, ut fignificet non partem aut qualitatem in alio ,fcd quod proprie iubfiftit,

Damnant omnes hære{ès,contra hune articulum exortas,ut Manichæos, qui duo principia ponebant,Bonum amp;nbsp;Malum,item, Valentinianos,Ârianos, Eunomianos,Mahomeciftas omnes horum fimiles* Damnant èc Samolàte=« nos,ueteres Neotericos,qui cum tantum unam perfonam elTe conrendant,de uerbo de Spiritu faticto aftute amp;nbsp;impie rhetoricantur, quod non fint perlon nædiftindæ, ièd quod uerbum fignificet uerbum uocale, amp;nbsp;ipiricus motum in rebus creatum*

Item docent, quod poft lapfiim Adæ omnes homines fèciindum naturam propagati, naftantur cum peccato, hoc eft, fine metu Dei, fine fiducia erga um,amp; cum concupilcentia,quodcp hic morbus, leu uicium originis uere fit pec«« catum, damnans ÔC alFerens nunc quotp æternam mortem, his qui non renaft cuntur, per baptifmum èc Spiritum fandtum^

Damnant Pelagianos,et alios qui uicium originis negant eflè peccatum, amp;ut extenuent gloriam meriti, amp;nbsp;beneficiorum Chrifti, dilputant hominem proprijs uiribus rationis coram Deo iuftificari pofte

Item docent, quod uerbum,hoc eft,Filius Dei,aftumpfèrit humanam na* turam in utero beatæ Mariæ uirginis,ut fint duæ natura’,diuina Sc humana, in unitate peribnæ inlèparabiliter coniunftæ, unus Chriftus, uere Deus, uere homo, natus ex uirgine Maria, uere paflus, crucifixus, mortuus ÔC ièpultus, ut reconciliaret nobis Pattern, hoftia efiTet non tantum pro culpa originis, fed etiam pro omnibus adualibus hominum peccatis ♦ Idem deftendit ad inferos, amp;nbsp;uere refiirrexit tertia die, deinde alcendit ad ccGlos,ut fedeat ad dexteram Patris,amp;^ perpetuo regnet amp;nbsp;dominetur omnibus creaturis,ian(ftificet credent: tes in ipfiim,miiro in corda eorum Spiritu lànfto, qui regat, confoletur ac uiuri ficet eos,ac defendat aduerfiis Diabolum, amp;nbsp;uim peccati» Idem Chriftus palam ril rediturus,ut iudicet uiuos ôô mortuos ôdc» iuxta Sy mbolum Apoftolorum*

Item docent, quod homines non polsint iuftificari coram Deo proprijs uiribus, meritis aut operibus, Ièd gratis iuftificentur propter Chriftum per fi^ dem, cum credunt ie in gratiam recipi, peccata remitti propter Chriftum, qui fiia morte pro noftris peccatis latisfecit» Hanc fidem imputât Deus pro iu^ fticia coram ipfo,Rom,3»amp;: 4gt;

Vc hanc fidem confèquamur^ inftitutum efl: minifterium docendi Euan^ gelrj 8ó porrigendi Sacramenra.Nam per uerbum èc facramenraj tanquam pef inftrumenra donatur Spiritus fànclus, qui fidem efficité ubi amp;nbsp;quando uiiüm eft Deo in ijs qui audiunt Euangelium, icilicet quod Deus non propter noftra meritajied propter Chriftuin iultihcetjios qui credunr,iè propter Chriftum in gratiam recipi.

Damnant Anabaptiftas alios, qui fèntiunt Spiritum fàntffum contiiV gerc fine uerbo externo hominibus per ipibrum præparationes ÔC opera *

Item docent, quod fides ilia debeat bonos frudus parère, quod opot«* teat bona opera, mandata à Deo facere, propter uoluntatem Dei, non ut confilt;^ damns per ea opera iuftificationem coram Deo mereri, Nam remilsio pecca^ torum à iuftificatio fide apprehenditur,ficut teftatur 80 uox Chrifbi,Cum fece;« riris hæc omnia,dicite,{èrui inutiles fumus. Idem docent 8^ ueteres Scriptores Ecclefiafbci.Ambrofius enim inquit. Hoc conftitutum eft à Deo, ut qui credit in Chriftum,ialuus fit,Sine opere,Iola fide gratis accipiens remilsionem pecca^ torum,

Item docent, quod una fànfta Ecclefia perpetuo manlura fit, Eft autcin Ecclefia congregatio San(ftorum,in qua Euangelium refte docetur, amp;nbsp;recfte ad^ miniftrantur Sacramenta, Et ad ueram unitatem Ecclefiæ, latis eft conftntire de doftrina Euangelij amp;nbsp;adminiftratione Sacramentorum, Nec necefte eft ubfi que efte fi'miles traditiones humanas,ftu ritus aut ceremonias ab hominibus inftitutas.SicLitinquit Paulus, Vna fides, unum baptifina,unus Deus amp;nbsp;patet ■omnium amp;c,

Qiianquam Ecclefia proprie fit congregatio iancftorum amp;nbsp;uere credent!^ um,tamen cum in hac uita multi hypocritæ amp;nbsp;mali admixti fint, licet uti lacra^ ; mentiSj quæ per malos adminiftrantur iuxta uocem Chrifti, Sedent Scribæ Phariià?i in Cathedra Mofi amp;c, Et iacramenta ÔÔ uerbum propter ordinatioî* nein amp;nbsp;mandatum Chrifti finit efticacia, etiamfi' per malos exhibeantur,

Damnant Donatiftas amp;fimiles, quinegabant licere uti minifterioma** lorum in Ecclefia, amp;nbsp;fentiebant minifterium malorum inutile amp;nbsp;inefiicax eftè»

De Baptifino docent, quod fit neceffarius ad ialutem, quod perBaptifi mum offeratur gratia Dei,Et quod pueri fint baptiiàndi, qui perBaptifinuifl obJati Deo rccipiantur in gratiam Dei.

Damnant Anabapriftas,qui im probant Baptifinum puerorum, amp;nbsp;mant pueros fine Baptifino faluos fieri,

De Cccna Domini docent,quod corpus amp;nbsp;ianguis Chrifti uere adfint, diftribuantur uefientibus in Cccna Domini, amp;nbsp;improbant ficus docentes,

Deconfeflione docent, quod ablolutio priuatain Ecclefijs retinenda fifi quanquaui

TT^ÆCrPj/t quancjuam in confefsione non fît neceflaria omnium dclicflorum enumeratio» Eft cnim impoflîbilis iuxta Pialmum, Delida quis incelligit “T

De pocnitentia docent^quod lapGs poft Baptiftnum contingere poftît rea miftîo peccatorum^quocLinq^ tempore, cum conuertuntur. Et quod Ecclefia ta# libus redeuntibus ad pœnitentiam abfolutionem impartir! debeat,

Conftatautem pœnitentia proprie bis duabus partibus. Altera eft, con# tritio feu terrores incufli confcientiæ agnito peccato. Altera eft,fides quæ con# cipitur ex Euangelio ftu abiblutione,amp; credit propter Chriftum remitti pecca# ta, coniblatur conftientiam, amp;nbsp;exterroribus libérât Deinde ftqui debcnt bona opera, quæfuntfrudtus pœnitentiæ ♦

Damnant Anabaptiftas,qui negantiemel iuftificatos pofte amittere Spi ritum iandum. Item qui contendunt quibuidam tantam perfedionem in hac uita contingere, ut peccare non polTint ♦ Damnantur amp;nbsp;Nouatiani, qui noIe# bant abfoluere lapfos poft Baptiftnum redeuntes ad pœnitentiam , Reijciun# tur ifti, qui non docent remilTionem peccatorum per fidem contingere, ftd docent remiftionem peccatorum contingere propter noftram diledionem amp;nbsp;opera, Rerjciuntur amp;nbsp;ifti qui Canonicas fatisfadiones docent neceftarias eftè ad redimendas poenas æternas,aut pœnas purgatorq ♦

De ufti iacramentorum docent,quod facramcnta inftituta fint, non modo ut fint notæprofeftîonis inter homines, ftd magis ut fint figna amp;nbsp;teftimonia uoluntatis Dei erga nos, ad excitandam amp;nbsp;confirmandam fidem in his qui u# tuntur propofita .Iraq? utcndum eft ftcramentis ita,ut fides accedat,quæ credac promiflîonibus,quæ per fticramenta exhibentur oftenduntur.

Damnant igitur illos qui docent, q? iàcramenta ex opéré operato iuftifî# centjUec docent fidem requin' in ufti iàcramentorij,quæ credat remitti peccata,

De'ordine Ecclefiaftico docent, quod nemodebeat inEcclefiapublice docere,aut facramenta adminiftrare, nifi rite uocatus,

De ritibus Ecclefiafticis docent, quod ritus illi ftruandi fint, qui fine pcc# cato ftruari poftunt, amp;nbsp;profunt ad rranquillicatem ôô bonum ordincm in Ec# clefiajficut certæ ftriæ, fefta ôd fimilia*

De talibus rebus tarnen admonentur homines,ne conftientiæonerentur, tanquam talis cultus ad falutem neceftarius fit,

Admonentur etiam, quod traditiones humanæ inftitutæ ad placandum Deum, adpromerendam gratiam ôô iàtisfaciendum pro peccatis,aduerftntur Euangélio Sôdoftrinæfidei, Quare nota amp;nbsp;traditiones de cibis amp;nbsp;diebus ô^c* inftitutæ ad promerendam gratiam, amp;nbsp;Iàtisfaciendum pro peccatis inutiles fint amp;nbsp;contra Euangelium,

De rebus ciuilibus docent, quod legitimæ ordinationcs ciuiles, fint bona opera Defquod Chriftianis liceat gerere Maoiftranis,exercere indicia,iudica# re res ex Imperatorijs,amp;: alrjs præftntibus legibus,lupplicia iure confticuere,iu# G ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re bel#

^^TICr'LI F1 S) E I rc benare,militare,lege contrahere^ teuere proprium, iußtifandum poflulanti^ bus Magiftraribus dare,ducere uxorem, nubere.

Damnant Anabàpn'ftas, qui interdicunt hæc ciuilia officia Chriftianis* Damnant illos, qui Euangelicam perfeótionem no collocant ia timoré Dri èc hde, ièd in deiêrendis ciuilibus officrjs, quia Euangelium tradit iufticiam ternam cordis Jnterim non diflïpat Politiam amp;nbsp;Oeconomiam,ièd maxime pcx* ilulat conferuare tanquam ordinationes Dei, amp;nbsp;in talibus ordinationibus ex^ crcere caritatem Jtaq? neceflario debent Chriftiani obedire Magiflratibus fuis legibus* Nifi cum iubent peccare,tunc enim magis debent obedireDeo quam hominibus*

Item docent, quod Chriftus apparebit in confummatione mundi ad iiP dicandum, amp;nbsp;mortuos omnes refliicitabit, prjs elecflis dabituitam æternaifl amp;nbsp;perpétua gaudia, impios autem homines ac diabolos condemnabit, ut fine fine crucientur*

Damnant Anabaptiftas, qui ièntiunthominibus damnatis ac diabolis finem pcvnarum futurum eflè. Damnant alios qui nunc ipargunt ludaicas opiniones, quod ante refiirredionem mortuorum, prj regnum mundi occupa^^ turi fi'nc,ubi(^ oppreffis impijs*

De libero arbitrio docent, quod humana uoluntas habeat aliquam liber^* tatem ad effi'ciendam ciuilem iufi:iciam,et deligendas res rationi fubiecftas.Sed non habeat uim fine Spiritu iàndo efficiendæ iufticiæ Dei, ièu iufticiæ ipiritugt; alls, quia animalis homo non pcrcipit ea quæ funt ipiritus Dei, ièd hæc fit in cordibus,cum per uerbum Spiritus ianc'tus concipitur.Hæc totidem uerbis dv cit Augufiinus lib. 5. Hypognofticon* Elle fatemur liberum arbitrium omnP bus hominibus,habens quidem iudicium rarionis,non per quod fit idoneum in fis quæadDeum pertinent, fine Deo aut inchoareautcerteperagere,ièdtan^’ turn in operibus uitæ præièntis tam bonis quam etiam malis. Bonis dico, quæ de bono naturæ oriuntur,id eft, uelle laborare in apro, uelle manducare amp;nbsp;bi^ bere,uelle habere amicum, uelle habere indumenta,uelle iabricare domum,ux^ orem uelle ducere, pecora nutrirc, artem diieere diueriàrum rerum bonaruni, uelle quicquid bonum ad præicntcm pertinec uitam, Qtiæ omnia non fine di«* uino gubernacLilo fubfifiunt,imoex ipfoScper ipfum funt, amp;nbsp;eflè cccperunt» Malis uero dico,ut eft uelle Idolum colerc,uelle homicidium Sôc*

Damnant Pelagianos, alios qui docent, quod fine Spiritu iànèto, folis naturæ uiribus poflîmus Deum fuperomnia diligere* Item præceptaDei face^ re,quo ad fubftantiam acftuum , C^ianquam enim externa opera aliquo modo eflicere natura poflît ; Poteftenim continere manus â furto,à cedæ,tamen inte^ riores motus non poteft efiicerc,ut timorem Defifiduciam erga Deum, caftita^ tem, patientiam ôdc,

De caufà pcccati docent, quod tametfi Deus créât amp;nbsp;conièruat naturarn, tarnen cauia peccati eft uoluntas malorum,uidelicec diaboli amp;nbsp;impiorum,quæ non adiuuante Deo, auertit iè à Deo, ficut Chriftus ait lohan, 8» Cum loquitüf inendacium ex feipfo loquitur ♦

Falfo accuGncur noftri^quod bona opera prohibeant* Nam fcripta eorum quæ extant de IDecem præcepti's,amp; alia fimili argumento teftantur^quod utiliîs ter docuen'nt de omnibus uitægeneribus ofFicrjs^quc genera uitæj quæ ope^ ra in qualibet uocatione Deo placeant,De quibus rebus olim parum docebant Concionatores, tantum puerilia amp;nbsp;non necelîana opera urgebant, ut certas fe?: riaSjCerta ieiunia, fraternitateSjperegrinationeSjCultus fandorû^rofariajmona^ chatum amp;nbsp;fiinilia, Hæc adueriàrq noftri admoniti nunc dedifcunt, nec perinde prædicant hæc inutilia opera, ut olim, Præterea incipiunt fidei mentionem fa^ cere, de qua olim mirum erat filentium, Etfi non definunt obfcurare doctnnam fîdei cum relinquunt dubias conlcientias,amp; iubent mereri remiffîonem pecca^ torum operibus, Nec docent quod fol a fide propter Chriftum certo accipiamus remifsionem peccatorum,

Cum igitur docrrina de fide, quam oportet in Ecclefia præcipuam efle, tam diu iacuerit ignota,quemadmodum fateri omnes necefle eft, de fidei iLifti=* eia. altilTimum filentium fuifle in concionibus, tantum doclrinam operum uers: iatam eile in Ecclefijs,noftri de fide fie admonuerunt Ecclefias,

Principio, quod opera noftra non poffint reconciliare Deum, aut mereri remifsionem peccatorum amp;:gratiamamp;iuftificationem,ied hanc tantum fide conièquimur,credentes quod propter Chriftum recipiamur in gratiam, qui lus pofitus eft Mediator amp;nbsp;propiciator,per quern reconcilietur Pater.Itaq? qui confidit operibus ft mereri gratiam,is alpernatur Chrifti meritum amp;nbsp;gratiam, amp;nbsp;quærit fine Chrifto humanis uiribus uiam ad Deum, cum Chriftus de ft di^ xerit,Ego ium uia,ueritas uita,

Hæc doc'lrina de fide ubic^ in Paulo traeftatur Ephef, 2, Gratia ftlui facti eftis per fidem,amp; hoc non ex uobis,Dei donum eft,non ex operibus amp;c,

Et ne quis cauilletur, à nobis nouam Pauli interpretationem excogitari, tota hæc cauft habet teftimonia Patrum, Nam Auguftinus multis uolumini:* bus défendit gratiam amp;nbsp;iufticiam fidei contra mérita operum. Et fiinilia docet Ambrofius de uocatione Gentium amp;nbsp;alibi. Sic enim inquit de uocatione Geiv tium, Vilefteret redemptio ianguinis Chrifti, nec miftricordiæ Dei humanoss rum operum prærogatiua fuccumberet, fi iuftificatio quæ fit per gratiam, meri^ tis præcedentib,debcretur,uc non munus largientis,ftd merces eflet operands,

Quanquam autem hæc dodrina contemnitur ab imperitis, tarnen expe^» riunturpiæac pauidæ conftientiæ plurimum earn coniolationis afFerre,quia confeientiæ non poflunt reddi tranquillæ per ulla opera, ftd tantum fide, cum certo ftatuunt,quod propter Chriftum habeant placatum Deum, Quemadmo dum Paulus docet Rom, y,luftificati per fidem, pacem habemus apudDeum, T Ota hæc dodrina, ad illud certamen perterrefadæ confeientiæ referenda elE, nec fine illo certamine intelligi poteft, Quare male indicant de ea re homines imperiti, amp;nbsp;prophani, qui Chriftianam iufticiam nihil efle fomniant, nifi' ciuisî lem amp;nbsp;philofophicam iufticiam,

Olim uexabantur confeientiæ dodrina operum, non audiebant ex Euan^« oelio confolationem,Quofdam conftientia expulir in deftrtum,in Monafteria, iperantes ibi ft gratiam merituros elft per uitamMonafticam,Alri aliaexco;« gitauerunt opera,adpromerendam gratiam amp;nbsp;latisfacicndum pro peccatis, Ideo magnoperefuit opus, hanc dodrinam de fide in Chriftum tradere, amp;nbsp;re^:

nouarc, ne decHct confolatio pauidi's confcientfjs, fed (cirent fide in Chriftuni apprehend! gratiam amp;nbsp;remifsionein peccacorum amp;nbsp;iuftificationcm

Admonentur eriain homines, quod hie nomen fidei non fignificet tan^ turn hiftoriæ noticiam,quah's eft in imprjs amp;nbsp;diabolo, fed fignificet (idem quaî credit non tantum hiftoriam, fed etiam effeftum hiftoriæ, uidelicet hunc arc^ culum,Remifsionem peccatorum,quod uidelicetper Chriftum habeamus gra* riam,iufticiam 8^ remifsionein peccacorum,

lam qui (cit (e per Chriftum habere propicium Patrem, is uere nouit De^ tan/cit (e ci curæ efle, diligit SC inuocat cum, Denit^ no eft fine Deo ficut Gcn^ tes* Nam diaboJi Scimpfi non poftunt hunc arriculum credere, Remiisioneni peccatonim.IdeoDeum tanquam hoftem oderunr,non inuocanteum,nihil bo^ ni ab eo expecTtant * Auguftinus etiam de fidei nomine hoc modo admonet (e^ ctorem, amp;nbsp;docet in (cripturis nomen fidei accipi, non pro noticia, qualis eft in impijs, fed pro fiducia quæ confolatur amp;nbsp;erigitperterrefadlas mentes,

Præterca docent noftri, quod necefle fit bona opera facere, non ut confix damus perea gratiam mereri, (ed propter uoluntatem Dei, Tantum fide ap^ prehenditur remifsio peccatorum amp;nbsp;pax confeientiæ» Et quia per fidem accipP tur S.(anlt;ftus,iam corda renouantur, induunt nouos aftedlus, ut parère bona opera po(ft'nt,Sic.n.ait Ambrofius,Fidcs bonæ uoluntatis,ÔC iuftg aeftionis gegt; nitrix eft.Nam humanæ uires,fihe Spiritu (àncftojplenæ (unt impfis affedlibus* amp;nbsp;funt imbecilliores qiiàm ut bona opera polTint efficere coram Deo. Ad hæc, funt in poteftate diaboli qui impellit homines ad uaria peccata, ad impias opP niones,ad manifefta (cclera. Qiiemadmodum eft uidere in philofbphis, qui ipfi conati honéftè uiuere,tamen id non potuerunt e(ficere,(ed contaminati fiinc multis manifeftis (celeribus. Talis eft imbecillitas hominis,cum eft fine fide fine Spiritu (an(fto,8ó tantum humanis uiribus (e gubernat,

Hine facile apparet hanc doótrinam non efle accu(andam,q? bona opera prohibcat,(ed multo magis laudandam,q? oftendit quomodo bona opera face^ re poftimus.Nam fine fide, nullo modo poteft humana natura primi aut (ecuiv di praxrepti opera facere, Sine fide non inuocat Dcum, à Deo nihil expcclaG non tolcrat crucem,(ed querit hn mana præfidiajConfidit humanis præfidijs. Ira regnant in corde omnes cupidirates, Sè humana confilia cum abeft fides Ôl fi^ ducia erga Dcum. Quare amp;nbsp;Chriftus dixit, Sine me nihil poteftis facere, Ioan* lJ.Et Ecclefia canifjSiiie tuo numine,nihil eft in homine, nihil eft innoxium.

De cultu (andtorum docent,quod memoria (àndorum proponi poteft,ut imitemur fidem corum,amp; bona opera iuxta uocationem, Vt Cælàr imitari po^ teft exemplum Dauidis in bello gerendo ad depcllendos Tureas à patria.Nani utercß rex eft. Sed fcriptura non docet inuocare San(ftos,feu petere auxilium à Sandis, Qiiia unum Chriftum nobis proponit Mediatorem, propiciatorium, Pontificem,0d interccftorcm. Hie inuocandus eft,0d promifitft exaudituru e(f^ preces noftras,amp; hunc cultu maxime probat,uidelicet,ut inuocetur in omnibus afflidionibus. i.Ioh,2.Si quis peccat,habemus aduocatum apud Deum 06c,

Hscc ferè (umma eft dodrinæ apud nos,in qua cerni poteft,nihil inefte qgt; diicrepet à (cripturis, uel ab Ecclefia Catholica uel ab Ecclefia Romana, quatei* nus ex (criptoribus nota eft, quod cum ita fit, inclementer indicant ifb, qui no=* ftros

ßros prohæreticis haben poftulant» Sed diflenfio eft de cjuibnfdam ab ufibus, qui fine certa autoritäre in Ecclefias irrepierût, in quibus etianij fi qua diet diü fimilitudOj tarnen decebat hæc lenitas Epiieopos, ut propter conkflionem, tp modo recenfiiimus,tolerarent noftros,quia ne Canones quidem tam duri fiinc, ut eoldem ritus ubicp efîè poftulent,ne(^ fimiles unquam omnium Ecclefiarum ritus fuerunt ♦ Quanquam apudnos magna ex parte ucteres ritus diligenter lèruantur.Falia enim calumnia efl:,quod omnes ceremoniæ,omnia uetera initia« tuta in Ecclefr)s noftris aboleantur* Verùm^ publica querela fuit, abufus quop dam in uulgaribus ritibus herere. Hi quia non poterant bona confeientia pro^ bari^aliqua ex parte corredli funt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

Vm Ecclefiç apud nos de nullo articule fidei diflentiant ab Ecclefia Cathogt; ^^lica, tantum paucos quofdam abufus omittanr^ qui noui funt,8ô contra uo;« ïuntatem Canonum uicio temporum receprh rogamus ut Cælarea Maieftas dementer audiat,amp;: quid fit mutatum;,amp; quæ Rierint caufæ^quo minus coacT:us fit populus illos abufus contra conicientiam obfèruare.Nec habeat fidem Csc* farea Maieftas iftis, qui ut inflamment odia hominum aduerfus noftros, miras calumnias fpargunt in populum ♦ Hoc modo irritatisanimis bonorum uiro*» rum initio præbuerunt occafionem huic difsidio^ amp;nbsp;eadem arte conantur nunc augere difeordias. Nam Cæfarea Maieftas haud dubiè comperict toleràbilio:# rem efle formam,amp; doétrinæ ceremoniarum apud nos.quàm qualem homisî nés iniqui amp;: maleuoli deferibunt» Porrô ueritas ex uulgi rumoribus aut malea didis inimicorum çolligi non poteft. Facile autem iudicari poteft, niKil magis prodeffe ad dignitatem ceremoniarum conferuandam et alendam rcuerentiain ac pietatem in populo, quain fi ceremoniæ rite fiant in Ecclefijs»

T Aicis datur utraq? fpecies Sacrament! in Cœna Domini, quia hic mos ha* nbsp;nbsp;4/^

■•-^bet mandatum Domini Matth, 2 ó. Bibite ex hoc omnes, Vbimanifeftè præcipit Chriftus de poculo ut omnes bibant, amp;nbsp;ne quis poflit cauillari, quod hoc ad Sacerdoces tantum pertineat, Paulus ad Corinthios exemplum récitât, in quo apparettotam Ecclefiam utraep fpecie ufam elfe. Et diu manfit hic mos in Ecclefia,nec conftat quando aut quo aurore mutatus fit, Cyprianus aliquot locis teftatur populo fanguinem datum efle, Idem teftatur Hieronymus, qui ait.Sacerdotes Euchariftiæ miniftrant,amp; fanguinem Chrifti populis diuidunr* Immo Gelafius Papa mandat, ne diuidatur Sacramentum, Dift, 2. de Confe«! cratione. Cap, Comperimus. Tantum confuetudo non ira uetus aliud habet, Conftat autem quod confuetudo contra mandata Dei introduefta, non fit pro* banda,ut teftantur Canones,Dift.8,Cap,Veritate,cum fequentibus, Hæc ue* ro confuetudo non folum contra feripturam, fed etiam contra ueteres Canones amp;nbsp;exemplum Ecclefiæ recepta eft: * Quare fi qui maluerunr utraep Ipecie facra* menti uti,non fuerunt cogendi,ut aliter facerenr cum offenfione conlcientiæ.

Et quia diuifio facramenti non conuenit cum inftitutionc Chrifti, folet apud nos omitti proceflîo,quæ haCtenus fieri folita eft,

O Vblica querela fuifde exemplis Sacerdotum qui non continebant» Quam ob cauiam Sc Pius Papa dixüTe fertur, fiuffe aliquas cauias, cur adempcum fit Sacerdotibus coniugium^ied multo maiores eße cauiaSjCur reddi debeat.Sic enim icribic Platina. Cum igitur Sacerdotes apud nos publica illa icandala uß tare uellent,duxerunt uxores^ ac docuerunt quod liceatipfis contrahere matrilt;^ monium.Primumjquia Paulus dicit^Vnufquifi^ habeat uxorem fiiam propter fornicationem .Item^Melius eft nubere quam uri. Secundo, Chriftus inquif, Non omnes capiunt uerbum hoCjubi docet non omnes homines ad ccclibatum idoneos efte,quia Deus creauit hominem ad procreationem,Gene.i.Necefi: humanæ poteftatis, fine fingulari dono Sc opere Dei creationem mutare.Igi^ tur qui non funt idonei ad coelibatum,debent contrahei'e matrimonium, Nam mandatum Dei amp;nbsp;ordinationem Dci,nulla lex humana, nullum uotum tollere poteft. Ex his caufis docent Sacerdotes fibi licere uxores ducere. Conftat ctiam in Ecclcfia ueteri Sacerdotes fuifle maritos. Nam Paulus aitEpiicopum eli^ gendu eftè qui fit maritus. Et in Germania primum ante annos quadringetos, iäcerdotes ui coaóti funt ad ccclibatum,qui quidem adeo aducrlati ftmt, ut Ar=* chiepiicopus Mogunrinus publicaturus ediftum Rom, Pontificis deeare,pe^ ne ab iratis Sacerdotibus per tumultum oppreflus fit. Er res gefta eft tarn ind^ uiliter, utnon iblum in pofterum coniugia prohiberentur, ftd etiam præientia contra omnia iura diuinaamp;humana,contra ipibs etiam Canones fadtos, non folum à Pontificibus, ftd à laudatifsimis Synodis,diftrahcrentur.

Et cum ftneftente mundo,paulatim natura humana fiat imbecillior, com uenit proijDicerejic plura uitia ftrpant in Germaniam. Porro Deus inftituit coniugiumjit eftètremedium humanæinfirmitatis. Ipfi Canones uererem gorem interdum pofterioribus temporibus proprer imbecillitatem hominum laxandum efle dicunt, quod optandum eft ut fiat amp;nbsp;in hoc ncgocio, Ac uideß^ tur Eccleifjs aliquando defuturi paftores, fi diutius prohibeatur coniugium»

P^Cum autem extet mandatum Defeum mos Ecclefiæ noms fit, cum im^ puruscoclibatusplurimapariat fcandala, adulteria, amp;alia fcelera digna amgt; maduerfione boni magiftratus. Tarnen miru eft, nulla in re maiorem exerced ftuiciam quam aduerlus coniugium Sacerdotum. Deus præcepithonore affi^ cere coniugium.Leges in omnibus rebus publicis bene conftitutis etiam apid Ethnicos maximis honoribus ornauerunt.Ac nunccapitalibus pccnis excrucigt; antur,amp; quidem Sacerdotes contra Canonum uolunratem, nullam aliamob cauiam, nifi propter coniugium . Paulus uocatdodtrinam dæmoniorum qua: prohiber coniugium. i.Timoth, 4. Id facile nunc intelligi poreft,cum talibus fupplicqs prohibitio coniugrj defenditur.

Sicut autem nulla lex humana poreft mandatum Dei tollere, ira necuo* mm poteft tollere mandatum Dei. Proinde etiam Cyprianus fuadet, ut mulit^ res nubant, quæ non feruant promiifam caftitatem. Verba eius hæc funt, lib* Ï. Epiftola II, Si autem perftuerarc nolunt, aut non poftunt, melius eft utnu^ bant, quam utin ignemdelicfis ftiis cadant,certe nullum irarribus aut ioroH^ bus ftandalum faciant.Etæquitate quadam utunturipfi Canones ergahos,(ju^ ante iuftam ætatem uouermit,quomodoferehaclenus fieri confueuit.

VAlfb accuGntur Ecclefîæ noftræ,quod Miflam aboleant rennchir cnim Mifla apud nos, amp;nbsp;fumma reuerentia cclcbratiir. Seruantur ÔC ufitatæ ceres« moniæ fereomnes, prætcrquam quod Latinis canrionibus admifcentur abcus« bi Germanicæ, quæ addi'tæ (unt ad docendum popultnn. Nam ad hoc opus eft ceremonqs,ut doceant impericos, amp;nbsp;quofdam exciter ueread timorem aucfis* dem ac orarionem traólatio uerbi Dei, Et non modo Paulus prccipi't uri lingua întellecfta populo in Ecclefia,{èdetiam l'ta conftitutum eft humano iure,

Afluefit populusut unautantur làcramento,fiquifuntidonei,id quocp auget reuerenriam ac religionem publicarum ceremoniarum, Nulliji^admits: tuntur,nifi antea explorari.Admonenmr etiam homines dedignitate èc ufufa.ii crament!, quantam confolarionem afterar pauidis conlcientiis, ut diicant Deo credere,amp; omnia bona à Deo expeÄare èc petere. Hic cultus dcleâ:at Deum, ralis uius fàcramenti alitpietatcm crga Deum, Iraçp non uidentur apud aduer#« farios MÜTæ maiore religione fieri quam apud nos ♦

Confiât aut hanc quoq? publicam et longe maximam querelam omnium bonorum uirorum diu fuifie,quod Milîæ mrpiter prophanarentur, collatæ ad quæfium.Neqjenim obicurum cfi,quam latcpateat hicabufiisinomnib^tems» plis,à qualibus celebrenturMiflæ,tantum propter mercedem autfiipeudium, quam multi contra interdicfium Canonum celebrent. Paulus aût grauiter min natur his qui indigne tracT:ant Eucharifiiam, cum ait, Qui ederir panem hune, aut biberit calicem Domini indigne, reus eritcorporisamp;ianguinis Domini, Itaq? cum apud nos admonerentur Sacerdotes de hoc peccato, defierunt apud nos priuatæ Mifiæ/um fere nulla' pri uatæ Mifiæ nifi' quæfius caulà fièrent*

Neep ignorauerunt hos abuius Epiieopi, qui fi correxiflènt eos in tempos-re,minus nunc eflèt diflenfibnum * Antca fua diisimulatione mulra uicia paffî funt in Ecclefiam ièrpere.Nunc ièro incipiunt quæri de calamitatibus Ecclefiæ, cum hi tumultus non aliunde fumpierintoccafibnem, quam ex illis abufibus, qui tam manifefii erantjUt tolerari amplius non polfènt * Magnæ dÜTcnfibncs de Mifia, de Sacramento extiterunt* Fortafiè dat poenas orbis tâ diuturne pros’ phanationis Mifiarum, quam in Eccleffis tot fcculis toleraucrût ifii,qui emeus’ dare amp;nbsp;poterant amp;nbsp;debebant.Nam in Decalogo feriptum efi, Qiii Dei nomisi ne abutitur, non erit impunitus * At ab initio mundi nullares diuina ira uidcs! tur unquam ad quæfium collata fuifle,ut Mifia *

Accefiît opinio, quæ auxit priuatas Mifias in infinitum, uidelicct quod Chrifius fiia pafiîone iàtisfecerit pro peccato originis,8lt;^ infiieuerit Mifiàm,in quaficret oblatio pro quotidianis deli(fiis,mortahbus 80 uenialibus, Hinc mas; nauit publica opinio, quod Mifia fit opus tollens peccara uiuorum amp;nbsp;mortuos« tumexopere operato, Hiccocptumefidilputari,utrum unaMifiaditfiapro pluribus,tantundem ualeat quantum fingulæ pro fingulis, Hæc dilputatio pes« périt ifiam itifinitam multitudinem Mifiarum ♦

De his opinionibusnofiriadmonuerunt, quod düTentiant à feripturis iän(ftis,amp; ledant gloriam pafiionis Chrifii» Nam pafsio Chrifii fuit oblatio amp;nbsp;iatisfafiio, non folum pro culpa originis, ied etiam pro omnibus reliquis pcc/ catis,ut ad Hebræos firiptum efi* Sandificati fumus per oblationem lefu Chri fti lemefiltein, V na oblatione confummauitin perpetuum fandificatos *

Irem, Scriptura docet nos coram Deo lufnficari per fidem in Chriftum, cum credimus nobis remitti peccata propter Chriïtum. lam fi' Miflà tollir pee»! cata uiuorum Sc mortuoriimex opere operato, contingic iuftificario ex opere Mjflarum,non ex fide, quod Scriptura non patitur,

SedChriftus iubet facerein fi-iimemoriam, quareMiflainftitutaeft,ut fides in qs qui utuntur Sacramento, recordetur quæ beneficia accipiat per Chd ftum, erigat confoletur pauidam conftientiam » Nam id eft meminifle Chrifti,beneficia meminifire,ac ientire quod uere exhibeantur nobis. Nec iatis eft hiftoriam recordari, quia banc etiam ludæi imprj recordari poflunt Eft igitur ad hoc facienda MiiTa, ut ibi porrigatur iacramenmm his, quibus opus eil coniblatione,ficut Ämbrofius ait,Quia ftmper pecco, ftmper debeo accipe»’ remedicinam.

Cum autem Mifta fit tab’s communicatio iacramentifftruatur apud nos una communis Mififa, fihgulis ferqs atq? alfis etiam diebus, fi qui iacramento uelint uti,ubi porrigitur iacramentum bis qui petunt» Necp hic mos in Eccles fianouuseft, Nam ueteres ante Gregorium non faciunt mentionem priuat^ Miflæ.De communi Miftà plurimum loquuntur.Chryibftomus ait, Sacerdo^ tern quotidie ftare ad abate, alios ad communionem accerlere,alios arcere» Et ex Canonibus ueteribus apparet unum aliquem celebrafte Miftàm,tà quo regt; liqui presbyteri Diaconifumpferunt corpus Domini, Sicenim fonanc uerba Canonis Niceni, Accipiant Diaconi ftcundum ordinem poft presbyte^ ros,ab Epilcopo uel à presby tero iacram communionem. Et Paulus de commU nione iubet,ut alij alios expedient, ut fiat communis participatio,

Poftquam igitur Miftà apud nos habet exemplum Ecclefiæ,ex icriptura patribus, confidimus improbari earn non pofte, maxime cum publicæ moniæ, magna ex parte fimiles ufitatis ièruentur, tantum numerus Miftarurn eft diftîmilis,quem propter maximos et manifeftos abufiis certe moderari pro^ deftet. Nam olim etiam in Ecclefijs frequentifsimis non fiebat quotidie Miftà, ut teftatur hiftoria Tripartita lib.ÿ.ca,Rurfus autem in Alexandria quarö amp;nbsp;ftxta feria ftripturæ leguntur, eaftp dodtores interprecantur,amp; omnia fiun£ præterfolennem oblationis morem,

Confefsio in Ecclefijs ajjud nos non eft abolira. Non enim foler porrig^ corpus Domini,nifi antea exploratis amp;nbsp;abfolutis. Et docetur populus diligeiV tilsime de fide abiolutionis, de qua ante hæc tempora magnum erat filenti^ um, Docentur homines ut abfolutionem plurimi faciant,quia fit uoxDeiamp;^ mandato Dei pronuncietur, Ornatur poteftas clauium, óc commemoratuf, quantam conlblationcm afferat pcrterrefaclis conlcientqs, amp;nbsp;quod requital Deus fidem,ut illi abiblurioni tâquam uoci de coclo ionanti credamus, Sc quod lila fides in Chriftum uere conlèquatur, amp;nbsp;accipiat remilsionem peccatorurn» Antea immodicecxtollcbantur fatisfadtiones, Fidei uero nbsp;meritiChrifti,

iufticiæ fidci nulla fiebat mentio,quarcin hac parte minime fiint culpandæEc^ clefiænoftræ.Nam hoc etiam aduerlàrij tribuere nobis coguncur,quod dodlti^ na de pccnitentia diligentilsimc à ncltris tradtata ac pateladta fit,

Sed de confefsione docent,cp enumeratio delidtorum no fit neceftària,nc£ fint onerandæ confeientie cura enumerandi omnia delidla, quia impoftibilec^

omnia dclina rccicarc, V t reftatur Pfal» DelicTta quis intelligir;' Item leremias, Praiium eft cor hominis amp;nbsp;inicrutabile ♦ Quod fi nulla peccata nifi recirata re#; mitterenturjiunquam acquiefcere conlcientiæ poflent, quia plurima peccata neqj uident necp meminifiTe polTunt* Teftantur èc ueteres fcriptorcs énumérai tionem non efiTe neceHariam Nam in Decretis ciratur Chryfoltomus, qui fie ait3Non tibi dico ut te prodas in publicum^ neep apud alios te accules, led obe^# dire te uolo prophetæ dicenti, Reuela ante Deum uiam tuam» Ergo tua confî^î tere peccata apud Dcum,ucrum iudicem,cum oratione. Delicfta tua pronuncia non lingua, led conlcientiæ tuæ memoria amp;c. Et glolà de pcenitentia, Oiftj* cap.Confideret,fatetur humani iuris elfe confelîîonem. Verum confelîîo, cùm propter maximum ablblutionis beneficium, tùm propter alias conlcicntialt;’ rum utilitates apud nos retinetur.

P Vblica perfuafib fuit non tantum uulgi, lêd etiam docentium in Ecclelqs, quod diferimina ciborum, amp;nbsp;fimilcs traditiones humanæ,fint opera utilia ad promerendam remifsionem culpæ pcenæ, Et quod fie lènlèrit mundus, apparet ex eo,quia quotidie inftituebantur nouæ ceremoniæ, noui ordines, noi* uæferiæ,nouaieiunia,amp;: doétores in templis exigebant hæc opéra tanquam necelTarium cultum ad promerendam iuftificationem,et uehementer terrebant conlcientias,fi quid omitterent ♦ Ex hac perluafibne de traditionibus multa in=* commoda in Ecclefia fecuta funt.

Primo oblcurata eft doclrina de gratia amp;nbsp;iufticia fidei, quæ eft præcipua pars Euangelfi, amp;nbsp;quam maxime oportet extare amp;nbsp;eminere in Ecclefia, ut me* ritum Chrifti bene cognolcatur, amp;nbsp;fides quæ credit remitti peccata propter Chriftum,non propter ulla noftra operajonge fupra opéra collocetur. Qiiare Ôl Paulus in hune locum maxime incumbit,legem Ô6 traditiones humanas mouet,ut oftendat iulticiam Chriftianam aliud quiddam eile,quam huiufinodi opera,uidclicet fidem quæ credit peccata Gratis remicti propter Chriftum, Ät hæc do(ftrina Pauli,pene tota opprelTa eft per traditiones,quæ pepererunt opP nionem,quod per dilcrimina ciborum,amp; fimiles cultus, oporteat mereri remifi fibnem peccatorum amp;nbsp;iullificationem. In pcenitentia nulla mentio fiebatde de, tantum hæc opera làtisfadoria proponebantur, In his uidebatur pceniteiii# tia toca confillere *

Secundo, hæ traditiones oblcurauerunt præcepta Dei, quia traditiones longe præfcrebantur præceptis Dei,Chriflianifmus totus putabatur elTeob*' feruatio certarum feriarum,riruum,iciLiniorum,ucllitus. Hæobleruationes erant in polfelsione honeftifsimi tituli, quod client uita Ipiritualis, amp;nbsp;uita pcro fecquot;ta.Interim mandata Dei iuxta uocationem, nullam laudem habebant, quod paterfamilias educabat lbbolem,quod mater pariebat, quod Princeps regebat rem publicam, hæc putabantur elle opera mundana amp;nbsp;imperfe(fia,amp; longe de:* tcriora illis fplendidis obleruationibus. Et hic error ualde cruciauit pias conlt;! feientias, quæ dolebant fe teneri imperfccto uitæ gcncre, in coniugio, in magics llraribus, autalrjsfundtionibus ciuilibus, mirabantur Monachos amp;nbsp;fimiles, ÔC fallbputabantillorum obleruationes magis mereri remilsionem peccatorum ôdiullificationem»

T ertio, traditiones attulerunt magna pcricula conlcicntijs, quia impolli:* bile

, bile erat om nes tradinones {èruarCjS^ tarnen hommes arbitrabantur has obftt iiadones, neceflàrîos efle cultus, Gerlbn fcribit multos incidi'flè in delperati'o^ nem,quoldam etiam fibï mortem conlciuifle ,qui'a lènlèrant, fe non poflè latislt;’ facere traditionibus, Sc interim confolationem nullam de iuHida fidei ÓC dc gratia audierant,

Videmus Summiftas amp;nbsp;Theologos colligere traditiones, Sc quærerc i7riiiiiiia.ç ut leueut conicicntiasjion iàtis tarnen expediunt, ièd interdum magis inqciunt laqiieos confcientijs. Et in colligendis traditionibus ita fuerunt occu^^ patæ Scholæj amp;nbsp;concionesj ut non uacauerit attingere icripturamj amp;nbsp;quærerc utiliorem doélrinam de fide^ de cruce, de ipe, de dignitate ciuilium rerum, de coniólatione conicientiarum in arduis tentationibus, Itacp Gerfon amp;nbsp;alrj quP dam Theologi grauiter quefti hint, iè his rixis traditionum impedin', quo mP nus uerlàri poflènt in meliore genere dodrinæ ♦ Et Auguftinus uetat onerare conicientias huiufmodi obieruationibus, amp;nbsp;prudenter admonet lanuarium, ut fciat eas indilEerenter obieruandas eflè, fie enim loquitur.

Quare noftri non debent uideri hanc cauiam temere attigiiTe, aut odio Epiicoporum,ut quidam falib fuipicantur, Magna neceflitas fuit de illis errO ribus, qui nati erant ex tradition!b, male intelledis, admonere Ecclefias, Nain Euangelium cogit urgere dodrinam in Ecclefrjs de gratia amp;nbsp;iufticia fidei, quît tarnen intelligi non poteft,fi purent homines ie meren' remifsionem peccato*“ rum, iuftificationem per obieruationes ab ipfis eledlas,

Sic igitur docuerunt,quod per obleruationem traditionum humanaruiU non pofifimus meren' remiEionem peccatorum ac iuftificationem, quare non eh ientiendum, quod huiufinodi obieruationes fint neceiTarrj cultus ♦

Addunt teftimonia ex icriptura, Chriftus Matth, I y, excuiat Apoftolos qui non feruauerant ufitatam traditionem, quæ tarnen uidebatur de re non il^ licita fed media efle, amp;nbsp;habere cognationem cum baptifmatibus legis, Qc dicit; fruflra colunt me mandatishominum.Igitur non exigit cultum inutilem, nbsp;nbsp;i i

Etpaulopoftaddit,Omne quodintratinos,noninquinathominem«^ Item Rom ,14, Regnum Dei non eft eica aut potus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t'

Coloir.2,Nemo LIOS iudicetincibo,potu,iabbatoaut diefefto. Item, Si mortui eftis cum Chrifto, ab elementis mundi, Qiiare tanquaiH uiuentes in mundo décréta facitis C Ne attingas. Ne guftes. Ne contreeftes,

A(ft,iy.ait Petrus,Quare tentatis Deiim,imponentes iugum fuper cert»^ ces diicipulorum,quod neep nos, neep patres noftri portare potiu'muSjièdptf gratiam Domini noftri lelu Chriftf credimus ialuari, quemadmodum ÔÔ ilh* ' Elie uetat Petrus onerare confeientias pluribus ritibus fine Mofi fine alfis.

Et i,Timoth.4,uocatprohibitionem ciborum,dolt;ftrinam dgmonioruJAj quia pugnat cum Euangclio talia opera inftituereaut facere,ut per ea merea^ ‘ mur remifsionem peccatorum ÔÔ iuftificationem, aut quod non poflit exifttf^ Chriftianifinus fine tali cul tu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Elie obqciunt adueriarrj, quod noftri prohibeant diiciplinam amp;nbsp;mortifia cationem carnis,ficut louinianus, Verum aliud deprehendetur ex fcriptis nbsp;nbsp;j

ftrorum,Semperenimdocuerunt decruce, quodChriftianos oporteat toletï^ re afflicIiones,EIæc eft uera,ièria amp;nbsp;non fimulata mortificatio,uarijs afflidiiofli^ bus exerceri, amp;nbsp;crucifigi cum Chrifto ♦

aut cofporalibus exèrcitrjs ôé laboribus fie cxerccre 8^ cocrccrc^ ne faturitas aut defîdia extimulet ad peccandum, non ut per ilia exercicia mereamurremiflio# nem culpe aut mortis æternæ* Et hanccorporalem dilciplinain oportet {èmper urgere,non iolum paucis conftitutis diebus* Sicut Chriftus præcipit, Cauete ne corpora ueftra grauentur crapula. Item, Hoc genus dæmoniorum non eijci* tur nilî ieiunio ôô oratione, Et Paulus ait, Caftigo corpus meum, amp;nbsp;redigo in feruitutem» Vbi clarè oftendit,{è ideo caftigare corpus,non ut per earn dilcipli^ nam mereaturremifsionem peccatorum, fed ut corpus habeat obnoxiû ôd ido^ neum ad res Ijpirituales et ad faciendum officium,iuxta uocationem fuam .Itaq? nô damnâtur ipfa ieiunia, fed traditiones, quæ certos dies, certos cibos preferi# bunt,cum periculo confeienti»^, tanquam iftiufmodi opera fint neceffarq cultus, Seruantur tarnen apud nos pleræcp traditiones,quæ conducunt ad hoc,uc resordine geratur inEcclefia,utordoledlionum in Miffa amp;nbsp;præcipuæ feriæ* Sed interim homines admonentur quod talis cultus non iuftificet coram Deo, amp;nbsp;q? non fit ponendum peccatum in talibus rebus, fi omittantur fine feandalo, Hæc libertas in ritib, humanis non fuit ignora patribus. Nam in Oriente alio

• tempore feruauerunt Pafeha quàm Romæ, Sc cum Romani propter banc diffî# militudinem aceufarent Orientem fehifmatis, admoniti funt ab alifs, taies mo# res non oporrere ubicp fimiles elfe, Et Irenæus inquit,difronantia ieiunfi, fidei confbnantiam non foluit, ficut et Diftj2, Gregorius papa fignifîcat,talem diG fimilitudinê non ledere unitatem Ecclefie, Et in hift,T ripjib.^.multa colligun tur exempla diffimiliû rituum,amp; recitantur bec uerba. Mens Apoftolorû luit, non de diebus feftis fancire,fed prædicare bonam conuerfionem amp;nbsp;pietatem,

QVid de uotis Monachorû apud nos doceatur, melius intelliget fi quis me^ minerit qualis ftatus fixerit Monafteriorum,quàm multa contra Canones in ipfîs Monafterqs quotidiè fiebant, Auguftini tempore erant libera collegia, poftea corrupta difciplina,ubicç addita funt uota,ut tanquam excogitato carce re,difciplina reftitueretur, Additæ funt paulatim fupra uota aliæ multæ obfer;« uationes»Et hcc uincula multis ante iuftam ætatê contra Canones inieÄa funt. Multi inciderunt errore in hoc uitæ genus, quibus etiam fi non deeffent anni, tarnen indicium de fuis uiribus defuit. Qui fie irretiti erant, cogebantur manci« re, etiam fi quidam beneficio Canonum liberari poffent, Et hoc accidit magis etiam in Monafterijs Virginum quàm Monachorum, cum fèxui imbecilliori magis parcêdum effet. Hic rigor difplicuit multis bonis uiris ante hæc tempo# ra,qui uidebant puellas amp;nbsp;adolefcentes in Monafteria detrudi propter uidum, uidebant quàm infœliciter fuccederet hoc confilium, quæ fcandala pareret, quos laqueos confcientqs inrjeeret, Dolebant autoritärem Canonum in re pe# riculofiffimaomnino negligi conremni.

Ad hæc mala,accedebat talis perfuafi'o de uotis,quam confiât etiam olim difplicuiffe ipfis Monachis,fi qui paulo cordatiores fuerunt, docebant uota pa# riaeffe baptifmo,docebanr feboc uite genere mereri remiffionem peccatorum, amp;nbsp;iuflificationem coram Deo, Imo addebant, uitam Monafticam non tantum iufliciam rncreri coram Deo, fed amplius etiam, quia feruaret non modo præ# cepta,fèd etiam confilia Euangelica,

Itaperfuadebant Monafticamprofeffionem longe meliorem efle baptif# H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo,ui#

mo, uitam Monafticam plus meren quam uitam Magi'ftratuum, uitam paßo^ rum 8c fimilium, qui in mandacis Dei fine faóticrjs religionibus fuæ uocadoni feruiunt^Nihil horum negari poteft^ extant enim in libris eorum»

Quid fiebat poftea in Monaftenjs Olim erant fcholæ facraru literarum, et aliarum diiciplinarum,qug iunt utiles Ecclefiæ, et fumebantur inde paftores, SxL Epilcopi,Nunc alia res eft,nihil opus eft rec ira re nota* Olim ad diftendum conueniebant,nunc fingunt inftitutum efle uite genus ad promerendam reinif^ fibnem peccatorumamp;iuftificationemjmmo prædicant efle ftatum perfediogt; nis, longe præferunt omnibus alfjs uitæ generibus à Oeo ordinatis*

Hæc ideo recita,uimus nihil odioic exaggerantes, ut melius intelligi pofi fèt de hac re doctrina noftrorum, Primum dehis qui matrimonia contrahunt, fie docent apud nos,quod liceat omnibus qui non ftintidoneiad ccvlibatum, contrahere matrimonium, guia. uota non poflunt ordinationem ac mandatum Dei tollere. Eft autem hoc mandatum Dei, Propter fornicationem habeat u^ nuiquiiep uxorem iuam,Neqp mandatum iblum, led en'am creatio ordinatio Dei cogithos ad coniugium, qui fine fingulari Dei opere no lunt excepti, iux^ ta illud, Non eft bonum homini elTe folum, Igitur non peccant ifti qui obtenii^ peranthuic mandato amp;nbsp;ordinationi Dei,

Quid poteft conti'a hæe opponi«;’ Exaggeretaliquisobligationemuod quantum uolct,tamcn non poterit effi'cerc,ut uotum tollat Mandatum Dei,Ca nones docent in omni uoto, ius fiiperioris excipi, quare multo minus hæc uota contra mandata Dei ualent. Quod fi obligatio uotorum, nullas haberetcaufts cur mutari poflic,nec Romani Pontifices dilpenialFent, Neqp enim licet homh ni obligationcm quæ fimpliciter eft iuris diuihi reftindere, Sed prudentcr iu^ dicauerunt Romani Pontifices çquitatem in hac obligatione adhibendam efle, Ideo fiepe de uotis dilpenfifle leguntur,Nota eft hiftoria de Rege Arragonum, reuocato ex Monaftcrio, extant exempla noftri tempon's,

• Deinde cur obligationcm exaggerent adueriarq ftu effetftum uoti, cun’ interim de ipia uoti natura fileant,quod debet efle in re poffibill,quod debet efi ft uoluntarium,lponte amp;nbsp;confulto conceptum. At quomodo fit in poteftate ho minis perpétua caftitasnoneftignotum. Et quotufquifip iponte Sóconfiilto uouitç' Puellæ amp;nbsp;adoleftentes priulquam indicate poflunt,perfuadentur ad uogt; uendum,interdum etiam coguntur, Quare non eft æquum ram rigide de obli^ garione difpurare, cum omnes fatcantur contra uoti naturam efle, quod nofl lponte,quod inconfijito admittitur,

Plericp Canones refeindunt uota ante annum IJ, conrratfta, quia anteih lam etatem non uidetur tantum clTe iudicq, ut de perpétua uira conftitui poflit, Alius Canon plus concedens hominum imbecillitari, addit annos aliquot, ub tat enim ante annum i8,uotum fieri, Sed utrum ftquemur, maxima pars habet excufitionem, cur Monafteria déférant, quia plurimi ante hanc ætatem uoub runt, Poftremo etiam fi uoti uiolatio reprehendi poiTeGtamen non uidetur ftalt;* rim ftqui,quod coniugia talium perft)narum,diflbluenda fint, Nam Augufifi nus negat debcre diflc)lui,27.qua?ft.l. Cap, Nuptiarum, cuius non eft Icuis au^ toritas,etiamfi alfi poftea aliter ftnftrunt,

Qiianquam autem mandatum Dei de coniugio uideatur plcroi^ libera^ re à uotis,tarnen oflerût noftri amp;nbsp;aliam rarionem de uotis,quod fiht irrita, qui^ omnis cultus Dei,ab hominibus fine mandato Dei inftitutus eteledus ad pto^ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merendaifl

merendam rçmifïîonem peccatorum 8d luftificationem, impius eft, ficut Chri# ftus akjFruftra colunt me mandatis hominum* Er Paulus ubicp docet, iufticii amnoneflè quærendam ex noftris obferuadonibus amp;nbsp;culdbus, qui fintexco^ gitad ab hominibus, fedcondngere earn per fidem, credentibus fe habere Delt;s um placatum amp;nbsp;propicium propter Chdftum, non propter ulla nodra mérita»

Confiât autem Monachos docuifle, quod facriciæ religiones mereantur remifsionem peccatorum amp;nbsp;iufdficationemj èc quod pro peccatis fatisfaciant» quid hoc eft aliud quam de gloria Chrifti detrahere èc obfcurarc, ac negate iu=« fticiam fidei Ç” Sequitur igitur ifta uota ufîtatajimpios cultus fuifle;, quare func irrita. Nam uonim impium, faôtum contra mandatum Dei non ualet,necp enim debet uotum uinculum efle iniquitatis, ut Canon dicit»

Paulus dicit,Euacuati eftis tà Chriflo^qui in lege iuftificaminijà gratia exu cidiftis,ldeftjqui fèntiunt qp mereantur proprijs operibus remifsionem pecca# torum^et q? propter propriam legis impletionem placeant Deo,nec fèntiunt q? propter Chriftum gratis accipiant fide donatam remifsionem peccatorum per mifericordiam Dei^amp; quod propter Chriftum placeant Deo^hi amittunt Chri ftum^quia fiduciam debitam Chrifto et promiflîoni Dei^transferunt ad opera» Item opponuntirçDei,non propiciatorem Chriftum^fèd propria opera^quare honorem debitum Chrifto transferunt ad opera noftra,Confiât autem Mona* chos hoc docerCj q? fuis obferuationibus mereanturremifsionem peccatorum, qgt; habeant Deum propicium propter has obferuationes, Quîire docent config! dere fuis operibus non propiciatione Chrifti .Hæc fiducia eft impia,8c cum Eu^« angelio pugnat,et in iudicio Dei deprehendetur elfe inanis,Non enim poffunt opera noftra opponi iræ ac iudicio Dei, Tantum ita placatur ira Dei,quando gratuitam mifericordiam, propter Chriftum promiflam fide apprehendimus» Amittunt igitur Chriftum, qui fiduciam non in Chriftum, fed in opera pro«» priacollocant»

Præterea Monachi docuerunt fuum uitæ genus ftatum efle perfecftionis, quia obferuarcnt no folum præcepta,fed etiam confilia» Hie error maxime pu^ gnat cum Euangelio,q? finxerunt ft præceptis ita fatisfacere, ut amplius etiam lacerent* Ethinc natus eft horribilis error, quod finxerunt ft habere mérita fusî pererogationis,Hæc applicauerunt pro alrjs, ut fatisfadliones eflent pro alienis peccatis, Hæc fi quis odiofe uelit exagitare, quam multa commemorate poflit, quorum iam ipfos Monachos pudet.

Non eftleue fcandalum in Ecclefia populo proponere, certum cultum ab hominibus excogitatum fine mandato Dei,et docere q? tails cultus iuftificet homines,Quia iufticia fidei inChriftum,quam maxime oportet tradi in Ecclci« I fia,obfcuraair, cum illæ mirificæ religiones Angelorum, fimulatio paupertaî» tis 80 humilitatis,amp; ccelibatus ofFunduntur oculis hominum,

Præterea obfturantur præcepta Dei, amp;nbsp;uerus cultus Dei, cum audiunt / homines, folos Monachos efft in ftatu perfeólionis, quia perfedtio Chriftiana eftftrio timere Deum,amp;^ rurfus concipere magnam fidcm,et confidere propter Chriftum,quod habeamus Deum placatum, petere à Deo,'amp; certo expecTiare auxilium in omnibus rebus gerendis, iuxta uocationem .Interim foris diligensi ter facere bona opera,amp; feruire uocationi. In his rebus eft uera perfedlio,^ ue^i rus cultus Dei,non eft in cœlibatu aut mendicitate,aut uefte fordida, Ac popu^ lus conciplt multas perniciofas opiniones ex illis falfis prçconqs uitæ Monaftis=

cæ. Audit fine modo ïaudari cœlibatum, ideo curh offenfibne confcientiæ uer«^ fàrur in coniugiOj Audit iblos mendicos effe perfecftos, ideo cum offenfibne con icientiæ retinet poflefsiones^negociatur. Audit confilium Euangelicum effè de no uindicandojdeo alp in priuata uita non uerentur uffciici, audiunt enim con^ filiumeffe non præceptum, Alp omnes magiftratus amp;nbsp;ciuilia officia iudicant indigna effe Chriftianis ♦

Leguntur exempla hominum qui deièrto coningio, deierta reipublicæ adminiftratione, abdiderunt iè in Monafteria* Id uocabant fugere ex mundoj et quærere uitegenus quod Deo magis placeret^nec uidebant Deo iêruiendutn effe in illis mandatis quæ ipfè tradidit, noninmandatis, quæfuntexcogitara ab hominibus ♦ Bonum amp;nbsp;perfecftum uitæ genus eft q? habet mandatum Dei» De hisgt;rebus neceffe cft admonere homines. Et ante hæc tempora reprehendit Gerfon errorem Monachorum de perfeótione, teftatur luis temporibus no/ uam uocem fuifle, quoduita Monafticafit ftatus perfedionis.

Tam multæ impiæopiniones hærent in uotis^quod mereanturremiffib/ ncm peccatorum amp;nbsp;iuftificationem, quod fint perfedio Chriftiana, quod ftr/ uent confilia amp;nbsp;præcepta, quod habeant opera fupererogationis » EJæc omnia cum fint falfa amp;nbsp;inania faciunt uota irrita,

AT Agnæ dilputationes fuerunt de potcftate Epilcoporum^in quibus nonnuh ’^li incommode commilcucrunt poteftatem Ecclefiafticam, amp;nbsp;poteftatem gladipEt ex hac confufione maxima bellajinaximi motus cxtiterunt,dum Pon tifices freti potcftate clauiunij non folum nouos cultus inftituerunt, reftruatio/ ne cafuuniAiiolentis excommunicationibus conftientias onerauerunt, ftd eti/ am régna mundi transferred impcratoribus adimere imperium conari funt, Hæcuitia mulcoante rcprehcnderunt inEcclefia homines ppSferuditi, Itacj^ noftri ad confbiandas confcientiaSdCoacfti fimt oftendere dilcrimen Ecclefiafticc potcftatiSdSó poteftatis gladi% ôd docuerunt utramcp propter mandatum Dei religioft uenerandam ÓÓ honore afficiendam effedtanquam fumma Dei benefit cia in tern's,

Sic autem lentiuntd poteftatem clauium_,ftu poteftatem Epifeoporumdiu/ xta Euangcliumdpotcftatcm efle ftu mandatum Dei, prædicandi Euangelp, re/ mittendi amp;nbsp;retinendi pcccatad amp;nbsp;adminiftrandi facramenta, Nam cum hoc mandato Chriftus mittit ApoftoloSd Sicut mifit me pater,ita Sc ego mitto uos, Accipite Spiritum faneftumd quorum remiftritis pcccata d rcmittuntur eiSdamp;^ quorum retinucricis peccatajtetenta lunt.Marci lôjtcprædicate Euangcliutn omni creaturæ Sóc,

Hæc poteftas tantum cxercctur docendo feu prædicando EuangeliumjCt porrigendo làcramentâdUelmultisucl fingulis iuxta uocarioncmd quia conce/ duntur non res corporaleSdIed res æternædiufticia æternadSpiritus lànduSd uita æterna.Hæc non polfunt contingcrc nifi per minifterium uerbi èc fàcramcnto/ rumdficut Paulus dicitd Euangelium cft potentia Dci, ad làlutem omni creden/ ti.Itacpcum poteftas Ecclcfiaftica Concédât rcsæternaSdamp; tantum cxerceatuf per minifterium uerbid non impedit politicam adminiftrationemd ficut ars ca/ nendi nihil impedit politicam adminiftrationem, Nam politica adminiftra/ tio uerlatur circa alias res quam Euangelium» Magiftratus défendit non mciv

tes Jed corpora amp;nbsp;res corporales^aduerRis manifeftas iniuriaS;,Sd cocrcet homi^ nes gladio,amp; corporalibus pceniSjUtiufticiam ciuilcm pacem renneat»

Non igitur commifcendæ fint poteftates Ecdefiaftica Sc duilis, Ecclefia^ ftica Eium mandatum habet^ Euangelq docendi Sc adminiftrandi facramenta. Non irrumpat in alienum officium, non transférât régna mundi,non abrogée leges Magiftratuum, non tollat legitimam obedientiam, non impediat indicia de ullis ciuilibus ordinationibus aut contradibus,non præicribat leges Magics ftratibus de forma reipublicæ, fi'cut dicit Chriftus, Regnum meum non eft de hoc mundo Jtem,Quis conftituit me iudicem aut diuiibrem fuper uos; Et Pau lus ait Philip.3.Noftra politia in coelis eft.z.Corinth JO. Arma militiæ noftræ non funtcarnalia,fed potentia Deo, ad deftruendas cogitationes amp;c. Ad Hunc modum dilcernunt noftri utriuiep poteftatis officia, iubentutram«^ honore afficere amp;nbsp;agnoftere, utramcp Dei donum beneficium effe.

Si quam habent Epifeopi poteftatem gladij, hanc non habent, ut Epifeo:« pi ex mandato Euangelq, fed iure humano donatam à Regibus amp;nbsp;Imperatori* bus, ad adminiftrationem ciuilem fuorum bonorum.Hæc interim alia fundio eft qu«àm minifterium Euangelij.

Cum igitur de iurisdidione Epifeoporum quæritur, difeerni debet im* perium ab Ecclefiaftica iurisdidione Porro ftcundum Euangelium, feu ut logt; quuntur,de iure diuino, nulla iurisdidio competic Epifcopis,ut Epiftopis, hoc cft,his quibus eft commiffum minifterium uerbi facramentorum,nifi remits« tere peccata. Itcm,cognoicere dodrinam,amp; dodrinam ab Euangelio diffentft entern rericere,amp; impios, quorum nota eft impietas, excludere a communione Ecclefiæ,fineuihumana,fed uerbo. Hie neceffario, amp;nbsp;de iure diuino,debenteis Ecclefiæ præftare obedientiam,iuxta illud. Qui uos audit,me audit.

Verum cum aliquid contra Euangelium docent aut ftatuunt,tunc habent Ecclefiæ mandatum Dei,quod obedientiam prohibct,M,atth,7.Cauete â Pfeu# doprophetis, Galat.l. Si Angelus de coclo aliud Euangelium euangelizauerit, anathema fit.2.Cor.i5.Non poffumus aliquid contra ueritatem, fed pro ueritalt; te.lrem,Data eft uobis poteftas ad ædificationem,non ad deftrudionem.Sic amp;nbsp;Canones præcipiunt,2.q.7,cap,Sacerdotes, amp;nbsp;cap.Oues. Et Auguftinus con*: tra Petiliani Epiftolam inquit,Nec catholicis Epiftopis conftntiendum eft,fic* ubi forte falluntur,aut contra Canonicas Dei fcripturas aliquid fentiunt.

Si quam habent aliam uel poteftatem, uel iurisdidionem in cognofeen*« dis certis caufis,uidelicet matrimonifaut decimarum S^c.hanc habent humano' iure, Vbi ceffantibus ordinarijs coguntur Principes uel inuiti, fuis fubditis ius dicere, ut pax rctineatur.

Præter hæc dilputatur,utrum.Epifcopi leu paftores habcant ius inftitu* endi ceremonias in Ecclefia,8lt; leges de cibis, ferqs, gradibus miniftrorum, ftu ordinibus amp;c,condendi. Hoc ius qui tribuunt Epifeopis, allegant teftimoni^* urn. Adhuc multa habeo uobis dicere,fed non poteftis portare modo. Cum au^ tern uenerit ille Spiritus ueritatis,docebit uos omnem ueritatem. Allegant eti^! am exemplum Apoftolorum, qui prohibuerunt abftinere à fanguine, ôd fuffoi* cato. Allegant fabbatum mutatum in diem Dominicum côtra Decalogum, ut' uidetur.Nec ullû exemplum magis iadatur quam mutatio fabbati. Magnam contenduntEcclefiæ poteftatem effc, q? dilpenfauerit de præcepto Decalogi.

ftanicndi alîquid Euangelium, ut fùpra oftenfum eft, Docent idem Canones» 9» Diftin. Porro contra fcripturam eft, traditiones condere aut exigere^ ut pet earn obftruationem mereamur remiffîonem peccatorum amp;nbsp;fatisfaciamus pro peccaris, Leditur enim gloria meriti Chrifti, cum talibus obferuationibus co^ namur mereri remiflionem peccatorum amp;nbsp;i'uftificarionem,Conftat autem pro^ ptcr banc perfuafionem, in Ecclefia pene in infinitum creuifle traditiones, op^ prefla interim dodtrina de fide amp;nbsp;iuftida fidei, quia fubinde plures feriæfadlac iunt, ieiunia indicia, ceremoniænoua?, noui honores iàndorum inftituti fiint, quia arbitrabantur ft autores talium rerum, his operibus mereri remiflionem peccatorum ÔÔ iuftificationcm ♦ Sic olim creuerunt Canones pcenitentiales, quorum adhuc in fttisfadtionibus ueftigia quædam uidemus.

Item plericp ftriptores fingunt in nouo T'eftamento oporterecultumfilt;lt; milcm efft Leuitico, cuius ordinationem commiftrit Deus Apoftolis amp;nbsp;Epifi copis.Et uidentur ftriptores exemplo legis Mofaicæ decipi,quafi iufticia noui Teflamenti fit externa obferuatio certorum rituum, ficut iufticia legis erat ex^ terna obftruatio certorum rituum, Sicut enim in lege peccatum eratedere ftjih lam carnem amp;c, Ita in nouo Teftamento collocant peccatum in cibis, in die^ bus, in ueftitu, fimilibus rebus , Et cxiftimant fine his rebus iufticiam noui Teftamentinonpofl'eexiftere, Hine funt ilia onera, quod certicibi polluant confeientiam, quod horas Canonicas omittere fit mortale peccatum, quod ie^ iunia mereantur remifsionem peccatorum, quod fint neceflaria ad iufticiam no ui T eflamenti,quod peccatum in cafii reftruato non poftit remitti,nifi accelft^ rit autoritas reftruantis,cum quidem ipfi Canones tantum de reftruatione pce^ næ Canonicæ Ioquantur,non de reftruatione culpæ,

VndehabentiusEpiftopi has traditiones imponendi Ecclefijs ad gragt; uandas conftientiasÇ' Extant enim clara teftimonia quæ prohibent condere ta^ Ies tradiriones, uel ad promerendam remilsionem peccatorum, uel tanquam neceflarias ad iufticiam noui Teflamenti, aut ad lalutem ♦

Paulus Colof.2.Nenio uos iudicet in cibo,potu,parte diei ftfti, nouilunio aut labbatis, ltem,Si mortui eftis cum Chrifto ab elementis mundi, quare tan^ quam uiuentes in mundo,dccreta facitis C Non attingas, non guftes,non congt; tre(fles,quæ omnia pereunt ufu,amp; funt mandata amp;nbsp;doclrinchominum.quæ ha bent Ipeciem fapientiæ, Item ad Titum aperte prohiber traditiones. Non at^ tendentes ludaicis fabulis, Sc mandatis hominum auerfantium ucritatem. Et Chriftus Matth.l V.inquit de his qui exigunt traditioncs.Sinite illos,cax:i fiint, amp;nbsp;duces cæcorum.Et improbat taies cultus, Omnis plantatio quam non plan^ tauit pater meus ccclcflis,eradicabitur,

Si ins habent Epiftopi onerandi Ecclefias infînitis traditionibus, queandi conftientias,cur tories prohiber ftriptura condere amp;audire tradition nés C cur uocat cas doótrinas dæmoniorum. Num fruftra hæc præmonuit Sph ritus làndtus C Relinquitur igitur, cum ordinationes inftitutæ ranquam necefi fariæ, aut cum opinione promerendæ remifsionis peccatorum, pugnenr cutrt Euangelio, quod non liceatullisEpiftopis taies cultus iuftiruerc aur exigerez Neceflè eft enim in Ecclefijs retineri dodrinam, de libertäre Chriftiana, quod non fit neceflaria ftruitus legis ad iuftificationcm, ficut in Galatis ftriptum cfi, Nolite iterum iugo ftruirutis fubrjci, Nccefle eft retineri præcipuum Euangc^ li) locum, quod remilsionem peccatorum iuftificationemper fidem in Chrfi ftum

ftùm gratis confecjuamur^non propter certas obfèruationeSjaut propter cultus ab hominibus inftitutos ♦

Quid igitur ienriendum eftdedieDominico, ôdfimilibus riribus tem^* plorunr;' Ad hæc reipondentj quod liceat Epiicopis feu paftoribus facere ordiî» nationes, ut res ordine gerantur in Ecclefia, non ut per i lias inereamur remifsi* onem peccatorum, aut fatisfaciamus propeccaris,autobligenturconfcienriæ, ut iudicent efle neceflarios cultus^ ac fenriant fe peccare, cum fine offenfione ali^ orum uiolant* Sic Paulus ordinatjUt in congregatione mulieres uelent capita, ut ordine audianturin Ecclefia interprétés amp;c ♦

T ales ordinationes conuenit Ecclefias propter caritaté amp;nbsp;tranquillitatem ieruare eatenus,ne alius alium oifendat^ut ordine amp;nbsp;fine tumultu omnia fiant in ecclefijs» Verum ita,ne confeientiæ onerentur, ut ducant res cfiTe neceffarias ad ialutem, ac iudicent ie peccare cum uiolent eas fine aliorum ofFenfione, ficut nemodixerit peccare muliercm,quæin publicum non uelato capite procedit, fine offen fione hominum*

Tab’s eft obieruatio dici Dominief PafcbatiSjPentecofteSjamp;f fimilium fc«« riarum^ amp;nbsp;rituum, Nam qui iudicant Ecclefiæ autoritäre, pro fàbbato inftitu^ tam efle diei Dominici obieruationem, tanquam neceifariam, longe errant, Scriptura concedit,ut obfèruatio fabbati nunc fit libera,Docent enim ceremo^ nias Mofàicas poft reuelatum Euangelium non neceffarias effe. Et ramen quia opus erat conftituere certum diem, ut fcirct populus quando conuenire debes* ret,apparet Ecclefiam ei rei deftinafle diem Dominicum, qui obhancquoc^ caufàm uidetur magis placuiflè, urhaberent homines exemplum Chriftianæ libertaris, et ftirêt nee f àbbati nec alterius diei obfèruationem neceffariam efle.

Extant prodigioiædiiputationes de mutatione legis,de ceremonrjs nouæ legis,de mutatione fàbbati, quæ omnes ortæ funt ex falià perfîiafione, q? opor=* teat in Ecclefia cultum effe fi'milem Leuitico, Et q? Chriftus commifèrit Apo* ftolis amp;nbsp;Epifeopis excogitate nouas ccremonias,quæfintad falutemneceflà^ riæ,Hi errores ferpfèrunt in Ecclefiam, cum iulb'cia fidei non fàtis date doceregt;# tiir. Aliqui difj3utant diei Dominici obieruationem non quidem iuris diuini eflè,fed quafi iuris diuini,præfcribunt de ferijs,quatenus liceat operari» Huiuft modi dilputariones quid funt aliud nifi laquei confeienriarum f Quan^ cniin conentur epikeizare rraditiones, ramen nunquam poteft æquitas deprehendi, donee mancat opinio neceffitatis, quam manere ncceflè eft, ubi ignorantur iu«« fticia fidei,libertas Chriftiana.

Apoftoli iulferunt abftinere à langiune, quis nunc oblèruat C' ne(^ ramen peccant qui non oblcruant,quia ne ipfi quidem Apoftoli uoluerut onerare congt; fcientias tali fèruitute,fed ad tempus prohibuerunt propter ftandalum, Eft.n, perpétua uolunras Euangelij confideranda in decreto, V ix ulli Canones fêruan tur accurate, amp;nbsp;multi quoridiè exolefcunt apud illos etiam, qui diligentifsimè defendunt traditiones, Nee poreft confeientijs confuli, nifi hæc æquitas férues tur, ut fciamuseos fine opinioneneceflïratis fèruari, nec lædi confeientias etb amfi traditiones exolefcant.

Facile autem poffent Epilcopi legitimam obedientiam retincre,fi non ur* gerent fèruare traditiones,quæ bona conftientia fèruari non pofTunt, Nunc im* perantcoelibatum, nullos recipiunt nifi lurent, fe puram Euangelrj doftrinam nolle docere, Non petunt Ecclefiæ,uc Epiftopi honoris fui iadura fardant con#

cordfam^quod ramen dccebat bonos paftores facere,T antum perunt ut iniußs onera remitrant,quænoua funtjamp;præterconfuetudinem EcclefiæCatholicaî recepra* Fortaflîs initio quædam conftitutiones habuerunt probabiles caufaS, que tarnen poftcrioribus remporibus non eongruunt, Apparet etiam quafdam errore receptas efle^ quare Pontificiæ clementiæ effet, illas nunc mitigare, quia tab's mutatio non labefacit Ecclefiæ unitatem» Multæ enim traditiones humai* næ tempore mutatæ iL;nt,ut oftendunt ipfi Canones, Quod fi non poteft impe^ trari,ut relaxentur obieruationes,que fine peccato non poffunt præftari, opor^ tet nos regulam Apoftolicam ièqui,quæ præcipitDeomagisobedirequain hominibus.Petrus uetatEpiieopos dominari,amp; Eccleirjs imperare.Nunc non id agitur, ut dominatio eripiatur Epiieopis, ièd hoc unum petitur,utpatiantur Euangebum pure doceri, èc relaxent paucas quaidam obfèruationes,quæ fine peccato icruari non poffunt, Qtiod fi nihil remilèrint, ipfi uiderint, quomodo Deo rationem reddituri fint,quod pertinacia fiia cauiàm fehiimati præbent,

UI iunt præçipui Articuli, qui uidentur habere controuerfiam,quanquant -^-enim de pluribus abufibus dici poterat,tarnen,ut fugeremus prolixitatem# præcipua complexi fumus,exquibuscætera facileiudicaripoffunt. Magnas qucrelæ fuerunt de indulgentrjs, de peregrinationibus, de abufii excommunb cationis,Parochiæ multipliciter uexabantur per Stationarios, Infînitæ content tiones erant Paftoribus cum Monachis, de iurc parochiali, de confeffonibus, de ièpulturis,de extra ordinarrjs concionibus, amp;dealijs innumerabilibus re^ bus , Huiufinodi négocia prætermifimus, ut ilia quæ iunt in hac cauià præci^ pua,breuiter propofita,facilius cognoici poffent, Neep hic quicquam ad ullius contumeliam di(^um aut colletfium eft,Tantum ea recicata iunt,quæ uidebani* tur neceffario dicenda efle,utintelligi poilîtindoôtrina acceremonijs,apud nos nihil efle receptum contra icripturam aut Ecclefiam catholicam,quia mani^ feftumeft nos diligentiflîme cauiilè,ne qua noua ScSimpia dogmata in Eccle^ fias noftras iêrperent,

Hos articulos hipra icriptos, uoluimus exhibere iuxta edieflum C, M, quibus Confeisio noftra extaret, amp;nbsp;eorum qui apud nos docent dotftrinæiutn^ ma cerneretur. Si quid in hac confefsione defiderabitur, parati fumus latioreni informationem,Deo uolente, iuxta feripturas exhibere,

loannes dux Saxonia? Elecflor, Georgius Marchio Brandenburgenfis» Erneltus duxLuneburgenfis, Philippus Landgrauius Helîorum» loannes Fridericus dux Saxoniæ, Francifeus dux Luneburgenfis,

Volfgangus Princeps ab Anhalt, Senatus Magiftratufip Nurnbergenfis ♦ Senatus Reutlingenfis»

ANNO M.D.XXXX. PROPTER ADVER5ARIORVM CALVMNIOSAS INTER= ÿretationesSo^hißica^ elußonesj nonmntatare*

rum fententia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/4l ?

pCcIeficT magno confenfu apnd nos docent Dccretum Nîcenæ Synodi, de ■’^unitate eflenriæ diuinæ, Sc de tribus perionis uerum èc fine ulla dubitatio^î ne credendum eflè»Videlicet quôd fit una cflentia diuina^ quæ amp;nbsp;appellatur ÔC eft Deus æternus, incorporeus^ impartibiliSj immenià potentia, fapientia, bo^ nirate,creator èc conlêruator omnium rerum uifibiliunh Sô inuifibilium, Sgt;C ta«« men tres fint perfonæ,eiuflem eirentiæ,amp; potentiæ, ÔC coæternæ^ Pater, Filius amp;nbsp;Spiritus fanótus.Et nomine perfonæ utuntur ea fignificatione,qua ufi fuut in hac caufa Scriptores Ecclefi'aftici, ut fignificet non partem aut qualitatem in aho, led quod propriè Fibfiftit*

Damnant omnes hæreièsjContra hune articulum exortas, ut Manicheos, qui duo principiaponebant,Bonum,amp; Malum,item Valentinianos, Arianos, Eunomianos, Mahometiftas amp;nbsp;omnes horum fimiles,Damnant amp;L Samolàtess nos,ueteres ÔC Neotericos,qui cum tantum unam perfonam eflècontendanr,de uerbo amp;nbsp;de Spiritu fando aftutè èC impiè rhetoricantuf,quod non fint perfong diftindæ, ièd quod uerbum fignificet uerbum uocale, Ipiritus, motum in re^ bus creatum ♦

Item docent,quod poft lapfum Ade, omnes homines naturali modo pro^ pagati,nafcentes habcantpeccatum originis,lntclligimus autem peccatum ori^ ginis, quôd fie uocant landi patres ÔC omnes orthodox! amp;nbsp;piè eruditi in Eccle^ fia,uidelicet rcatum,quonalcentcs propter Adæ lapfum, rei fiant iræDeiôC mortis æternæ,amp;: ipfam coniiptionem humane naturç propagatam ab Adam, Et hæc naturæ humanæ corruptio, defedus iufticiæ feu integritatis, feu obedis» entiæ originalis,amp;eoncupi{centiam compleditur*

Eftep defedus, horribilis ccccitas amp;nbsp;inobedientia, fcilicet carere illa luce ac noticia Dei,quæ fuerat futurajin natura integra,item carere illa reditudine, hoe eft, perpétua obedientia, uera, pura ac fumma diledione Dei amp;: fiinilibus donis integræ naturæ,Quare defedus illi amp;nbsp;concupifcentia,fi-inc res damnata, amp;nbsp;fiaa natura digna morte, Eftep uicium originis iierè peccatum, damnans dS afterens nunc quoq? æternam mortem,his qui non renaftuntur per baptifmuin amp;nbsp;Spirirum fandum.

Damnant Pelagianos,qui negant peccatum originis,Sc iêntiunt defedus illos feu concupifeentiam cftè res indiftèrentes feu pcenas tantum, necefle res fua natura damnatas, amp;nbsp;fomniant hominem Legi Dei fatisfacere pofte,8c pro«* pter hanc propriam obedientiam Coram Deo iuftum pronunciari»

Icem,docent quod V erbum,hoc eft,Filius Defiaftlim pferic humanam na turam in utero beatæ Mariæ uirginis,ut fiht duæ naturæ,diuina amp;nbsp;humana, in unitate peribnæ infeparabiliter coniundæ, unus Chriftus, uerè Deus, uerè homo natus ex uirgine Maria, uerè paflus, crucifixus, mortuus amp;: fepultus.

Â^riCrLl FI E I ut rcconciliarct nobis Patrem^ amp;nbsp;hoftia eflet, non tantum pro culpa originis, led etiam pro omnibus adualibus peccatis hominum. Idem delcendit ad infc# ros,Sô uerè refurrexit tertia die^ deinde alcendit ad ccclos^ ut lèdeat ad dextram Patris,amp; perperuo regnet SC dominetur omnibus Crcaturisjànctilîcet creden«* tes in iplîimj miflb in corda eorüm Spiritu lànclo, làndificatis der uiram ternam .Idem Chriftus palam eft rediturus, ut iudicet uiuos ÔC mortuos refufti^ ratos iuxra lÿmbolum Apoftolorum ♦

Vr aurem conlèquamur hæc beneficia Chrifti^ Icilicet remilsionem peo catorumduftificationemjet uiram æternam^dedit Chriftus Euangeliumjin quo hæc beneficia nobis proponuntur, ficut lcriptum eft Lucæ ultimOj Prædicari pccnitentiam in nomine eins, amp;nbsp;remilsionem peccarorum inter omnes genres^ Cùm enim homines naturali modopropagati habeantpeccatumjUec pofli'nt uerè legi Dei farisfacere^Euangclium arguit peccara, amp;nbsp;oftendit nobis Medial torem Chriftum, amp;nbsp;fie docer nos de remiftîone peccarorum*

Cùm Euangelium arguit peccara noftra corda perterrefaèta ftatuere de^ bent^quod gratis nobis propter Chriftiimdonenturremilsio peccatorum,S^ iuftificatio per fidem^qua credere amp;nbsp;confidere debemuSjhæc nobis donariproigt; pter Chriftum^qui pro nobis faètus eft hoftia, amp;nbsp;placauit Patrem* Qiianquam igitur Euangelium requirit pœnitenriam, ramen ut remiflîo peccarorum certa fitj docer earn gratis donarfi hoc eftj non pendere ex conditione dignitatis nogt; ftræj nec dari propter ulla præcedentia opera, aut dignitatem lèquentium, Fic^ ret enim incerta remiftîo, fi ira lèntiendum eftet,tum demum nobis contingert remilsionem peccarorum, poftquàm earn præcedentibus operibus meriti elfe«’ mus,aut fatis digna cflètpcenitcntia*

Conlcientia enim in ueris pauoribus, nullum inuenit opus q? polfit op* ponere ira? Dei,amp; Chriftus nobis donatus amp;nbsp;propofitus eft,ut fit propiciaton Elic honos Chrifti non debet transferri in noftra opera, Ideo Paulus dicit, gra^ tis faluati cftis Jtem,ldeo ex fide gratis,ut fit firma promiftîo,hoc eft,ita erit cei ta remilsio, cum Iciemus cam non pendere ex conditione noftræ dignitatis, donari propter Chriftum. Ha?c eft firma ôè neceftaria confolatio, pfis amp;nbsp;pcrref^ refacTiis mentibus, Atq^ ira docent amp;nbsp;S,Parres, Et extat apud Ambrofium mt^ morabilis óèinfignis lêntentia,his uerbis ; EIoc conftitutum eft à Deo, ut qui credit in Chriftum laluus fit, fine opcre, Ibla fide gratis accipiens rcmilfionaU peccarorum*

Et fidci uocabulu, non lol urn coonitionem hiftoriæ de Chrifto fionificaG O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

lèd etiam credere amp;nbsp;aftenriri huic promiftîoni,quç eft Euangclù propria,in qu^ propter Chriftum nobis promirtunmr remiflîo pcccatorum,iuftificatio uiö æterna * Nam amp;nbsp;hæc promilTio ad hiftoriam de Chrifto pertincr, Sicut Sèlu Symbolo additus eft hiftorie hic articulus : Credo remiflîonem peccacorum.y ad hune articulum,rcliqui de hiftoria Chrifti referri debent. Nam id benefid^ um eft finis hiftoriæ, Ideo Chriftus palTus amp;nbsp;refiifcitatus eft, ut propter ipfuU^ '' nobis donarentur remifsio peccarorum amp;nbsp;uira æterna*

Itacp inftiruit Chriftus minifterium docendi Euangelrj,q?prædicatplt;ï^ nitentiam amp;nbsp;remilsionem peccarorum * Eftçp utraep prædicatio uniuerfall^»

■ T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-0

catorum, ut non fit incerta remifiTio, ièd ut omnes perterrefacflæ mentes, fcianc fe debere credere, quod certo donetur ipfis remiilio peccatorum propter Chr i* ftum,non propteripforum merita,autdignitatem.Hi omnes certo confequun^ tur remiffionem peccatorum. Et cum hoc modo côfolatur nos promiiTione ieu Euangelio,ÔC erigimus nos fide,fimul datur nobis Spiritus fanc^tus. Nam Spi^ ritus landus datur amp;nbsp;eft eiïïcax per uerbum Dei amp;nbsp;per Sacramenta, Cum Eu=« angelium audimus aut cogitamus, aut Sacramenta traôamüs, ôd fide nos corn folamur,fimul eft efficax Spiritus fanctus,iuxta illud Pauli ad Galat,3,Vt pro^i miflîo ex fide lefu Chrifti detur credentibus.Et ad Corinthios, Euangelium eft . minifterium Spiritus, Et ad Roman, Fides ex auditu eft, Cum igitur fide nos confolamur, amp;nbsp;liberamur àterroribus pcccati per Spiritum fandtum, concipi^â unt corda cæteras uirtutes, agnofeunt uerè milericordiam Dei, concipiunt ram dileâionem,uerum timorem Dei,fiduciam,fpem auxili] diuini,inuocatioi’ nem,amp; fimiles fruétus fpiritus,

Damnantur illiquide bac fide qua remifsio peccatorum accipitur, nihil docent,fed iubent confeientias dubitare,an confequantur remifsionem. Et ad^: dunt hanc dubitationem non efle peccatum,Item,docent homines conlèqui rcî« miftionem peccatorum, propter propriam dignitatem, nô docent, credendum effe, quod Gratis propter Chriftum remifsio peccatorum donetur,

Damnantur item fanatici fpiritus,qui fingunt fpiritum fandum dari,aut efficacem eflè,fine uerbo Dei, Et earn ob caufam contemnunt minifterium Eu^ angelt) èc Sacramentorum, amp;nbsp;quærunt illuminationes fine uerbo Dei amp;nbsp;extra Euangelium, atep ita abducunt animos à uerbo Dei, ad proprias opiniones, eft perniciofilfimum, Tales olim fuerunt Manichæi,Enthufiaftæ, amp;nbsp;nunc func Anabaptifte.Huiufmodi furores conftanter damnamus. Aboient cnim uerum ufum uerbi Dei, amp;nbsp;falfo fomniant fine uerbo Dei accipi Spiricum fandum, amp;nbsp;freti fuis opinionibus comminifeuntur impia dogmata amp;nbsp;efticiunt infinitam diffipationem,

Item docent, quod cum fide rcconciliamur,neceflario fequi debeat iufti^ cia bonorum operum,quæ Deus nobis mandauic,ficut amp;nbsp;Chriftus præcepit: Si uis in uitam ingredi,ferua mandata.Sed quia tanta eft infirmitas humanæ natu ræ,ut nemo legi fatisfaccre poffit,necefle eft docere homines, non folum q? legi obediendum fit,Sed etiam quomodo placeat hæc obedientia, ne confeientiç im cidantin defperationem, cum intclligant fe non fatisfaccrelegi, Placetigitur hæc obedientia, non quia legi fatisfacit, Sed quia perfona eft in Chrifto recom ciliata fide,et credit fibi reliquias peccati condonari.Semper igitur fentiendum eft, nos confequi remiffionem peccatorum,amp; perfonam pronunciari iuftam, id cft,acceptari gratis propter Chriftum,per fidem.Poftea uero placere etiam obe dientiam ergalegem amp;nbsp;reputari quandam iufticiam,8c mereri prçmia.Non.n, ■ nbsp;nbsp;nbsp;poteft confeientia opponere iudicio Dei propriam mundiciem,aut opera, ficut

; nbsp;nbsp;nbsp;coram te omnis uiuens,Etloannes ait. Si dixerimus quod peccatum non habelt;»

mus,ipfi nos feducimus,Si confiteamur peccata noftra,fidelis etiuftus eft,utre* mittat nobis peccata noftra,Et Chriftus inquit,Cum feceritis omnia,dicite,feri* ui inutiles fumus,Poftquam autem perfona reconciliata ÔC iufta fide, id eft, ac# cepta

cepta eft, placet amp;nbsp;obedientia,amp;S reputatur effe quædam iufticia, Sicut Joannes inquit,Omnis qui in eo manet non peccat, Et 2,Cor,i,Gloria noftra hec eft,tegt; ftimonium confeientiæ noftrg,

Ac debet hæc obedientia repugnare prauis cupiditatibus dc ftibinde ipv n'aialibus cxercitfjs fieri purior,0Ccauere, ne quid committamus contra'con^ fcientiam,Iuxta illud, Summa Legis eft dilecflio, ex puro corde conicienria bona, amp;nbsp;fide non fi(fta, Qui uero obtempérant prauis cupiditatibus amp;nbsp;agunt contra conftientiam, ueriantur in peccatis mortalibus,necfideiiufticiam,nec iufticiam bonorum operum retinent ♦ : luxta illud Pauli, Qui talia agunc,re* gnum Dei non poflidebunt ♦

Item docent,quod unafàncra Ecclefîaperpetuô manfura fit ♦ Eftautett* Ecclefia Chrifti congregatio membrorum Chrifti, hoc eft, fanctorum, qui credunt ÓÓ obediunt Chrifto, etfi in hacuitahuic congregationi multi mali hypocritæ admixti ftint, ui(^ ad nouiftimum indicium, Habetautem Eccleïîî propriè di(fta,figna ftia,icilicet puram et ianam Euangelrj do(ftrinam,et retftuio ufum Sacramentorum* Etadueram unitatem Ecclefiæ iàtis eft confentire à dodrina Euangelrj, adminiftrationeSacramentorum, Nec necefleeft ubit? fimiles efle traditiones humanas,ftu ritus abhominibus inftitutos. SicutS^ Paulus docec,cum ait;Vnus dominus,una fides,unum baptifma,unusDeusâ^ pater omnium amp;c.

Cum autem in hac uita admixti fint Ecclefiæ multi mali 8c hypocritæjqiH tarnen focietatem habent externorum fignorum, cum Ecclefia, licet uti Sacra* mentis quæ per malos adminiftrantur iuxta uocem Chrifti, SedentScribæSi Pharilæi in Cathedra Moyfi,amp;c, Et Sacramenta Sc uerbum Dei propter ordi* nationem mandatum Chrifti fiint effi'cacia,etiamfi per malos exhibeantut* * Damnant Donatiftas ÔC fimiles, qui negabant licere populo uh minifit* rio malorum in Ecclefia, ÔC ientiebant minifterium malorum inutile ÔC inelH* cax efle,

De Baptifmo docent, quod neccHarius fit ad ialutem, tanquam cerenHgt; nia à Chrifto inftituta. Et quod per baptifinum offeratur gratia Dei, Et qutx^ infantes fint baptizandi. Et quod infantes per baptifinum Deo commend^) recipiantur in gratiam Dei,amp; fiant filij Dei, ficut Chriftus teftatiu', loquens^ paruulis in Ecclefia, Matth, 18, Non eft uoluntas paths ueftri qui in ccclisdl ut pereat unus ex paruulis iftis,

Damnant Anabaptiftas, qui improbant baptifinum infantum, Sc alB^^ mant infantes fine baptifino extra Ecclefiam Chrifti faluos fieri,

J ' De Cccna Domini docent, quod cum pane Sc uinouerèexhibeanturclt;^'^ pus Sc fanguis Chrifti ueftentibus in Ccena Domini,

De Pccnitentia docent,quodlapfis poft baptifinum contingerepoflïff^ mifliopeccatorum,quocuncp tempore, cum conuertuntur. Et quod Lcclefat^* libus redeuntibus ad Pocnitentiam,impertire abfolutionem debear.

T lÆCIT n, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ïj.!

Confiât autem Pœnitentiaj hoc eftj conuerfio impq, propriè his duabus partibus. Altéra eft contririo^hoc eft^terrores incuffî confcientiæ agnito pecca* to, in quibus èc irain Dei agnolcimus, èc dolemus nos peccafle, èc peccata de# teftainur ac fugimus^Sicut loël concionatur.Scindite corda iieftra.ôè non uefti# inenta ueftra, conuertimini ad Dominum Deum ueftrum Altera pars eft fides,quæ concipitur ex Eiiangelio ièu Abfolutione, amp;nbsp;credit propter Chri# ftiim certô remitti peccata, et confolatur confcientiam,et ex terroribus libérât, de qua fide Paulus loquitur,cum ait, luftificati fide paccm habemus. Deinde ft# qui debent boni frucftus pccnitentiæ, hoc eft, obedientiaerga Deum, luxtait« lud; Debitores iumus non carni,ut ftcundum carnem uiuamus. Si enfin ftcun# dum carnem uiuetis,moriemini,Sed fi ipiritu aôliones corporis mortificabitis, uiuetis ♦

Damnant Nouatianos, qui nolebant ablbluere cos qui lapfi poft baptift^ mum,redibant ad pcenitentiam,

Damnant amp;nbsp;illos,qui non docent remiftionem peccatorum perfidem gratis propter Chriflum contingere.Sed cotendunt remifsionem peccatorum contingere propter dignitatem conrritionis,dile(ftionis, aut aliorum operum, amp;nbsp;iubent dubitare conftientias in pccnitentia, an conftquantur remifsionem, amp;nbsp;affirmant hanc dubitationem non efle peccatum»

Damnant ôë iftos,qui Canonicas fatisfaftiones docent necelTarias elfe ad redimendas pœnas çternas aut pccnas purgatorrj, etfi fatemur bonis operibus mitigari præftntes calamitates, ficut Efaias docet,cap,$8. Frange eftirienti pa# nem tuum 8ôc,Et requiem tibi dabit Dominus ftmper, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Damnant amp;nbsp;Anabaptiftas, qui negant femel iuftifîcatos, iterum pofle a# mittere Spiriuim fandum* Damnant amp;nbsp;illos,qui cotendunt aliquibus tantain perfcdionem in hac uita contingere, ut ne quidem pofsint iterum peccare»

De Confefsione peccatorum docent, quod Abfolutio priuatain Ecclefqs retinenda fit, quanquam in Confefsione non fit neceffaria delidorum enume# ratio.Eft enim impofsibilis enumeratio omnium delidorum, iuxta illud : De# lidaquis intelligit,

De ufu Sacrainentorum docent, Sacramenta inftituta elfe, non modo ut fint notæ profefsionis inter homines, ftd multo magis, ut fint ligna teftimo# nia uoluntatis Dei erga nos,propofitaad excitandam confirmandam fidem in hi s quiutuntureis* Itacp utendum eft Sacramentis ita, ut accedat fides,quæ credat promifsionibus, quæ per Sacramenta exhibentur amp;nbsp;oftenduntur» Hac fide accipimus promilfam gratiam,quam Sacramenta fignificant, amp;nbsp;Spiritum fandum.

Damnant igitur Pharifaicam opinionem, quæ obruit dodrinam de fide, nec docet fidem in ufu Sacramentorum requiri, quæ credat propter Chriftumî nobis gratiam dari* Sed fingit homines iuftos elfe propter uftim Sacramento# rum ex opéré operato, quidem fine bono motu utentium,

De ordine Ecclefiaftico docent, quod nemo debeat in Ecclelîa publice do# 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. cere

yfT^^TlCrLÏ PiTi'EI cere aut Sacramenta admîniftrarc, nifî rite uocatus« Sicutamp; Paulus ptaxipi^ Tito, ut in ciuitatibus presbyteros conftituat.

De rinbus Ecclefiafticis, qui funt Humana autoritäre inftituti, docent, ri^* tus illos feruandos eflcjqui finepeccatoferuaripoirunt,amp;adtranquiUitateni Sii. bonum ordinem in Ecclefia conducunt,ut certæ feriæ^ certæ cantiones piæj amp;nbsp;alq fimiles ritus *

Sed de hoc ipfogenere docent, non efle onerandas conicientias hiperfti* tiofis opinionibus, Hoc eft,non eft ientiendum, ordinationes illas humanas eflè iufticiam coram Deo,aut mereri remifsionem peccatorum, aut cultus necefla^ rios etTe ad iurticiam Euangelrj* Sed fentiendum eft, quod fint res Adiaphorse, quæ extra cafum ftandali omitti poflintjSed illi peccant, qui cum ftandalo eas uiolant, ut qui luarum Ecclefiarum tranquillitatem temere perturbant,8Cc,

Rerjciunttir igitur traditiones,quæ fine peccato non pofliint obftruari, u£ tradiriode ccclibatu Reqeitur impia opinio, de traditionibus amp;nbsp;uotis, in qua fingicur, cultus Humana autoritäre excogitatos, mereri remifsionem pec* catorum,efte fiitisfadiones pro peccatis,amp;c« Cuiufmodi falfic perfuafioncs uotis,de certis ieiunrjSjSCc.in Ecclefia ab indodis iparlæ fiint ♦

De rebus ciuilibus docent,quod légitima; ordinationes ciuiles, fint bona Opera amp;nbsp;ordinationes Dei, ficut Paulus teftatur, Quæ funt poteftateSjà Deo ordinatæ funt. Docent igitur, quod Chriftianis liceat Magiftratus gerere, ex* erccre indicia, iudicare res ex Imperatorijs amp;nbsp;alrjs prælèntibus legibus, fuppli^ da iure conftituere,iure bellare,militare, lege conrrahere,tenerc proprium,ius* iurandum poftulantibus magiftratibus dare,contrahere légitima coniugia,ar* ces probatas legibus exercere*

Damnant Anabaptiftas qui inrerdicunthæc ciuilia officia Chriftianis, ’ Damnant amp;nbsp;illosqui Euangelicam perfedionem collocarunt in defet* rioneciuilium officiorum,cum Enangelica perfedio fit ipiritualis, hoc eft, con* fiftat in motibus cordis,in timoré Dei,fide,diledione,obedientia. Euangeliurn enim concionatur de quadam æterna iufticia cordis, Nec abolet interim poW riam aut Oeconomiam, Sed maxime poftulat eas in hac uita corporali confer* uarftanquam ordinationes Dei, amp;nbsp;in talibus ordinationibus exercere charita* rem. Italt;^ Chriftiani neceffario debent obedirc præ ftntibus Magiftratibus aC legibus, nifi cum iubent peccare» T une enim magis debent obedire Deo quain hominibus Ad, 4,

t Irem,docent quod Chriftus apparebit in confummatione mundi,ad iudi* candum, amp;nbsp;mortuos omnes refuicitabit, amp;nbsp;hominibus prjs dabituitam æter* namamp; gaudia perpétua. Impiosautem homines amp;nbsp;diabolos condemnabit, u£ fine fine crucientur.

Damnamus Anabaptiftas, qui nunc ludaicas opiniones Ipargunt, fin* gunt ante refiirredionem, pios régna mundi oCcupaturos cflc,ubicp deletis aut oppreftîs impi-js, Scimus enim quod pfi debeant obedire prælèntibus magi* ftratibus, non eripere eis imperia, non diftîpare politias per feditioncm, quia Paulus præcipit, Omnis anima magiftratui fuo fubdita fit, Scimus item, quolt;J

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia

Ecclefîa in hac uita fubielt;5la fit cruci,amp; primum poft banc uitam glorificabitur, Sicut Paulus inquit,Oportet nos fimiles fieri imaginis filq Dei,Quare Anabai«. . ptiftarum amentiam ÔC diabolicû furorem prorfus damnamus execramur.

Damnamus Origeniftas, qui finxerunt Diabolis ÔC damnatis finem pœnarum futurum efîe,

De libero arbitrio docent, quod Humana uoluntas habeat aliquam libers tatem ad effîciendam ciuilem iufticiam,et deligendas res rationi fubieétas.Sed non habet uim fine Spiritu fancro effïciendæ iufticiæ ipiritualis, quia Paulus dicit, Animalis homo non percipit ea quæ lunt ipiritus Dei. Et Chriftus dicit. Sine me nihil poteftis facere, Effîcitur autem fpiritualis iufticia in nobis, cum adiuuamur à Spiritu fanfto, Porrô Spiritum fanftum concipimus, cum uerbo Dei adfentimur, ut nos fide in terroribus confolemur, Sicut Paulus docet cum ait, Vt promifsionem Spiritus accipiatis per fidem. Hæc totidem uerbis dicit Auguftinus lib,3»Hypognofticon ♦

Efle fatemur liberum arbitrium omnibus hominibus, Habens quidem m dicium rationis, non per quodfitidoneuminijs quæadDeum pertinent, fine Deo aut inchoare aut certe peragere, fed tantum inoperibus uitæ præfentis, tam bonis quam malis,Bonis dico,quæ de bono nature oriuntur,id eft,uelle la* borare in agro,uelle manducare amp;nbsp;bibere, uelle habere amicum.uelle habere indumenta,uelle fabricate domum,uxorem uelle ducere, pecora nutrire, arteni diieere diuerfarum rerum bonarum,uelle quidquid bonum ad prælèntem per* tinet uitam,quæ omnia non fine diuina gubernatione fiibfiftunt,imô ex Deo et per ipfum funt,8c efle ceperunt.Malis uero dico, ut eft uelle Idolum colere,uel* le homicidium Sfc» Hæc Auguftini fententia preclare docet, quid libero arbi* trio tribuendum fit,amp;^ diferte difeernit ciuilem difeiplinam ièu exercitia ratio* nis humanæ,à fpiritualibus motibus,uero timore,patientia,conftantia,fide, in* uocatione,in afperrimis tentationibus inter infidias diaboli, in terroribus pec* cati.ln his certe opus eft,regi nos et iuuari à Spiritu làn(fto,Sicut Paulus inquit, Spiritus adiuuat infirmitatem noftram.

Damnamus Pelagianos, amp;nbsp;fimiles qui docent quod fine Spiritu làncfo, fblis naturæ uiribus poflîmus Deum fuper omnia diligere. Legem Dei facere, quoad fubftantiam aduum. Hæcfomniaingenueôd necelTarioreprehendi* mus,obfcurant.n. beneficia Chrifti, Nam ideo proponitur in Euangelio Me* diator Chriftus, amp;nbsp;promittitur mifericordia, quia Humana natura nonpoteft fatisfacereLegi,Sicut Paulus teftatur,cum ait,Rom»8,Senfus carnis inimicicia eft aduerfus Deum, Legi enim Dei non eft fubditus, ac ne poteft quidem fubq* ci,Quanquam enim externa opera aliquo modo poteft efFicere Humana natura per fefe,poteft enim continere manus à furto,à cede, tarnen interiores mocus,uc uerum timorem,ueram fiduciam,patientiam,caftitatem,non poteft efficere,ni* fi Spiritus fanftus gubernet et adiuuet corda noftra.Et tarnen in hoc loco illucl ctiam docemuSjDei mandatum efle, ut etiam carnales coherceantur diligentia rationis Slt; ilia ciuili diiciplina,ficut Paulus inquit, Lex eft pædagogus in Chri* ftum,Item,Lex eft iniuflis pofita,

De caufa peccati docent, quod tametfi Deus créât conferuat naruram, tarnen caufa peccati eft uoluntas malorum,uidelicet diaboli Scimpiorum ho* 1 i) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minum.

J^TlCrLI FIS)EI mir um, quæ aucrtit fê à Deo^ ad alias res contra mandata Dei, Ideo Chriftuî 1 nquit de diabolo^Cum loquitur mendacium ex proprijs loquitur ♦

Qtiod aduerfàrij criminantur nosjiegligi â nobis doclrinam de bonis op^ ribusjnanifefta calumnia eft.Extant.n.libri noftrorum, in quib, piè et utilitef docêt de bonis operibus^ quæ opera in qualibet uocatione Deo placeant.Cûç^ in Ecclefqs magnum olim fuerit filentium de prccipuis operibus^ icilicet de ex^ ercitqs fidei, de laude poliricorum operum, èC magna ex parte confumeren«* turomnes conciones in laudibus traditionum humanarum^ in feriis, leiunijs, Monachatu.fraternatibuSjpcregrinationibuSjCLiltu iànclorumjRoiàrijsetalijs inurilibus cultibus ornandis^ nunc Dei beneficioreuocatur Ecclefia, ad ueros, amp;nbsp;utiles culrus^quos Deus probat amp;nbsp;requiric, Prophetç grauifsimis concionigt; bus déplorant banc Ecclefiecalamiratem^q) ueris cultibus cxtinctis, ni Ecclelia regnaturæ fint humanæ ceremoniæ ôé impia fiducia ceremoniarum.Etab hoC errore reuocant Ecdefiam ad ueros cultus^ad uere bona opera. Quid poteft di^ ci grauius concione ilia Piàlmi 49. Deus Deorum dominus locutus eft_,amp; uo^« cauit rerram^Hic Deus uninerfo genen' humano concionatur^damnat ceremo^ niarum fiduciam, 8^ alios cultus proponit^ 8c fignificat ie ualde irafei bis quiiti Ecclefiaita prædicantccremonias,ut ueros cultus obruant,Similes extant mul te conciones in Propbctis,ut EfaijS. Et Zacb,7.amp;,Micbee ô.Et Oièas clamb tatjMilcricordia uolo, nô iàcrificiûj 8c noticiâ Dei plus quam bolocaufta. Nt’C obicurumeft multos bonos doôtos uiros etiam ante banc ætatem defideral^ fe doôtrinam de coniblatione conicientiarum de operum difcriminemelio^ remjDebet.n.in Ecclefia extare utracpdoc'trinaæidelicetEuâgclium defidc;,acl crudiendas amp;nbsp;confolandas conlcientias, debet etiam proponijqugfintuerè bo^ na opera,qui fi'nt ueri cultus Dei.Sed adueriàrij,quia corrumpût doctrinam de bdcj primum non poiTunt conicientijs firmam conlolationem proponerc, lu^ bent.n.dubitare de remifsione peccatorum.Et tarnen poftea iubent quærere ro^ milsionem per propria opera^aftingunt monachatus,etalia opera.Deinde abo lenr et ueros cultus^, Nam inuocatio et cçtera ipiriritualia exercitia excutiuntut animis^non confirmatis fiduçia Cbrifii.Preterea nec placent Deo opéra iècuiV de rabulg,nifi fides accedat^ q? propter Chriilum placeat hçc inchoata ôô impers leôa obedientia. Tertio oblcurant opera à Deo mandata, amp;nbsp;longe anteferunt bumanas traditiones, Has ornant ipeciofi'fsimis citulis, uocant eas Euangelv cam perfedtionemjnccrim de ofticijs uocationis,magiftratu,coniugio,ita frigid de docuerunt, ut multi graues uiri dubitauerint, an bæc uitægenera placèrent Deojtaq? concionatores noftri,bono ftudio, utrumep dodtrinæ genus illuftra^ ueruiitjProponuntEuangeliu de fide, ôô addunt piam doôlrinam de operibus»

|3Rimum igitur de fide 8c iuftificatione fie docent, Chriflus apte complexus eft Summam Euangebj,cum Lucæ ult.iubetprædicari in nomine fuo pcenb tentïam amp;nbsp;remiisionem pcccatorum . Nam Euangelium arguit peccara,ôô re^ quirit pocnitentiam,amp; fimul offert remiisionem peccatorum propter Chriftaj gratis,nô propter noftram dignitatem,Et ficutuniuerfàlis eft poenitentiæ prç* dicatio, ica amp;nbsp;promifsio gratiæ üniuerfalis eft, amp;nbsp;omnes credere iubet accb pcrc beneficium Chrifti,ficut Cbriftus inquit, enite ad me omnes qui onera^ ti elbs»

ti cÜis.Et Paulus aitjDiues cft in omnes etc»Quan^ igitur contritio cliqua (èu pocnitenria,necefraria eft,tamen fentiendû eft donari nobis remifsionem pecca toru3amp; fieri nos ex iniuftis iuftosjd cft^reconciliatos feu acceptos amp;nbsp;filios Dei, gratis, propter Chriftum, non propter dignitatem contritionis aut aliorum perum præcedentium aut fequentium,Sed fide hoc beneficium accipiédum cft, qua credere nos oportet,quod propter Chriftum nobis donentur remifsio pec^ catorum amp;nbsp;iuftificatio ♦ Hæc ièntentia firmam confolationem perterrefadis mentibus affert» Et q? neceftaria fit Ecclefiæ,peritæ confcientiæ facile iudicare nbsp;nbsp;'

poflunt. Et nihil habet abfurdfnihil perplexum,nihil Sophifticum» No eft hic opus difputationib,de prædeftinatione, aut fimilibus» Nam promiflïo eft uni* uer{alis,amp; nihil detrahit operibus, imo exufcitat ad fidem, amp;nbsp;uere bona opera. Nam remifsio peccatorum transfertur à noftris operibus ad mifericordiam, ut fît beneficium certum, non ut nos nihil agamus, Sed multô magis, ut fciamus, quomodo placeatDeo noftra obedientia in tanta infirmitate noftra.Hancfen* tcnriam, qua ÔC illuftratur honos Chrifti, amp;nbsp;prjs mentibus confolatio dulcifsi* ma amp;nbsp;firmifsima proponitur, quæ ueram mifericordiæ diuinæ cognitionem continet,amp; ueros cultus, amp;nbsp;æternam uitam parit, alpernari ac damnare, pluf^ Pharifaica cœcitas eft. Olim cum hæc confolatio non proponeretur,multæ pa* uidæ confcientiæ mederi fibi conabantur operibus, alrj confugiebant ad Mo* nafticam uitam, alq alia opera eligebant, quibus mererentur remifsionem pec* catorum amp;nbsp;iuftificationem, Sed nulla eft firma confolatio præter hanc dodri* nam Euangelij, quæ iubet credere, q? gratis nobis propter Chriftum donentur remifsio peccatorum amp;nbsp;iuftificatio, Eftq? hæc totadodrinacomparataadue* nim illud certamen pertcrrefadæ confcientiæ.

Sed addemus aliquot teftimonia.Paulus Rom.).luftificamur gratis,ipfius gratia per redemptionem quæ eft in Chrifto lefu, quem propofuit Deus propi* ciatorem, per fidem in fanguine fuo.

Rom, 4. Ei autem qui non operatur, credit autem in eum qui iuftificat impium,reputatur fides eius ad iufticiam.

Ephef.2.Gratia faluati eftis per fidem, amp;nbsp;hoc non ex uobis, Dei enim do* num eft,non ex operibus,ne quis glorietur. In his fententrjs amp;nbsp;fimilibus diftrtè docet Paulus,gratis nobis donari remifsionem peccatorum amp;nbsp;iuftificationem, non propter noftrorum operum dignitatem. Et in capite quarto ad Romanos copiolè dilputat, quare hac confolatione nobis opus fit. Si enim promiisio pen* deret ex dignitate noftrorum operum, fieret incerta. Vt igitur aduerfus terro* res peccati amp;nbsp;mortis,habeamus certain firmam confolationem, amp;nbsp;fides con* fiftere poflït,iiecefle eft earn fola mifericordia niti,amp;: non noftra dignitate.Pro* pterea Paulus inquit,Ideo ex fide fecudum gratiam,ut fit firma promifsio.Necp enim opponi iudicio Dei polTunt opera noftra, iuxta illud. Si iniquitates ob* feruaueris, quis fuftinebit Ideoqj Mediator nobis donatus eft Chriftus, Nec transferendus eft eius honos in noftra opera.

Cum igitur dicimus,fide iuftificamur,non hoc intelligimus, quod iufti fi* mus propter ipfius uirtutis dignitatem,Sed hæc eft fententia,Conlêqui nos re* mifsionem peccatorum 80 imputationem iufticiæ per mifericordiam propter Chriftum, Verum hæc mifericordia non poteft accipi nifi fide. Et fides hic non tantum hiftoriæ noticiam fignificat, fed fignificat credere promifsioni miferi* cordie quæ nobis propter Mediatorem Chriftum contingit.Et cum hoc modo 1 iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fides

fides inteUigitur de fiducia mifèricordiæ, non diflèntiunt inter iè Iacobusamp;^ i\ulus.Quod.n» inquit Iacobus,Dçmones credunt amp;nbsp;contremifcuntjintelligic fidem de noricia hiftoriæ, Hçc no iuftificat.Norunt.n.hifton'am etiam imprj ac diaboli^Paulus uero cû inquir^Fides reputatur ad iuftkiam rcdoquitur de fidu cia mifcricordiæpromiiTæpropterChriftum. Eftcp ièntenria^Hominesiuftos pronunciarij'd eft^reconciliari^per miièricordiamjno propter dignitatem pro^ priam, Sed hancmiièricordiam promiflam propter Chriftum, oportet fide ac«* cipi. lam bonas mentes nihil oiFendet nouitas huius Pauling figiiræ. Fide iuftii« ficamur, fi intelligant proprie de milcricordia dici, eamcp ucris ÔC neceflarqs laudibus ornari, Quid poteftm* efife gratins conicientiæ afflidæ ac pauidæjn ueris doloribus, quàm audire^ hoc eiîe mandatum Dei, hanc elFe uocem iponfi Chrifii, ut ftatuant ccrto donari remifsionem peccatorû ièu rcconciliationem, non propter noftram dignitatem, led gratis per miièricordiam, propter Chri* ftum,ut beneficium fit certum, Significat autem iuftificatio in his Pauli lènten«» tr)s,remifsionem peccatorum, ièu rcconciliationem ièuimputationem iufiiciæ, hoc cft, acceptationem peribnæ,

Nec arterimus nouum dogma in Ecclefiam.Nam hanc de fide doètrinam feriptura copioiè tradit,Et Paulus hune locum præcipuè traefiat in aliquot Epilt;* ll:olis,3d docent idem S. Patres, Sic enim inquit Ambrofius de uocationegciV tium, Vilefceretredcmptioiànguinis Chrifti, nec miièricordiæ Dci humanex» rum operum prærogatiua fuccumberet,fi iuftificatio quæ fit per gratiam merk ris præccdentibus debcretur,ut non munus largientis,ièd merces efletoperaiv ris. Et multæ finit integræ, hac de re, apud Auguftinum diiputationes, Huius hgc funt uerba.Quandoquidcm per legem oftendit homini infirmiratern fiiain, ut ad cius miièricordiam per fidem confiigiens,iànaretur, Didum eft enim legem amp;nbsp;miièricordiam in lingua porter, Legern fcilicet,qua reos faciat iuper^ bos,Mifericordiam uerOjquaiuftificet humiliatos, lufticiaergo Dei per fidem ïefu Chrifti inomnes qui credunt amp;c.

Et Synodus Mileuitana feribit, Nonne iàtisoftenditur hoc adumeflè per Legem, ut pcccatum cognoièeretur,amp; Cic aduerfus uidoriarn peccati ad di* uinam gratiam, quæ in promifsionibus propofita eft,confugeretur, ut ad libe* rationem quærercntur promiiîîones Dei,hoc eft, gratia Dei, amp;nbsp;incipiat eiie ia homine iufticia,non iùa,ièd Dei,

Vm neceftariam de fide doefirinam côfiilationem Eccleiîjs proponimus, '—^additur amp;nbsp;dodtrina de bonis operibus. Quod uidelicet ncceiTaria fitinre^ concilïatis, obedientia erga legem Dei, Nam Euangelium côcionatur de noua uita,iuxta illud, Dabo legcm meam in cordibus corum, Hæc igiturnoua uita, debet eftè obedienria erga Deum ,Et Euangelium prædicat pcenitentiam, Nec exiftere fides poteft,nifi in his qui pcenitentiam agunt, quia fides côfiilatur cor^ da in contritione amp;nbsp;terroribus peccati,ficut Paulus docet, luftificari fide paeem habemus, Et de poenitentia dicit Rom ,6. Vetus nofter homo fimul crucifixus eft, ut abolcatur corpus peccati, ne peccato deinceps feruia mus, Et Efaias im quit,Vbi habitabit Dominus C in Spiritu contrito amp;nbsp;humiliato 8ôc»

Secundo, Inter bona opera prccipuû eft,et fummus cultus Dei,fi'des ipft, parit multas alias uirtutes quæ exiftere non polFuntjiiifi prius corda fidê cou ceperint,

T î{Æcn rt cepcrintjPauIus^n^dicit^Qiiomodo inuocabunr^nîfi crcdiderint’^'Donec animi dubitant, an à Deo cxaudiancur, donee fèntiunt fe àDeo reqei, non uere inuois cant Deum * Sed cum fide agnofeimus mifèricordiamjConfugimus ad Denm, dilïgiinuSj inuocamus, Iperamus, expeefiamus auxilium,obcdimus l'n affli'étîOï! nibus, quia iam feimus nos efTefiIios,Ôd placereDeohocnoftrum facrificiuni:, noftras afflicTtiones« Hos cultus parit fideSj Præclare igitur inqui't Ambrofius, Fides bonæ uoluntatis, l'uftæ a(ftionis genitrix eft, Aduerlàrq uideri uolunc magnifice ornare doctrînam bonorum operum. Et tarnen de his fpi'rituahbus operibuSjde fide, de exercitqs fidei in inuocatione, in omnibus uitæ negocqs, confilrjs SC periculis, nihil dicunt, Ac ne poteft quidem redè dici de his exerci#^ tïjs. Si confeientiæ relinquantur in dubitatione. Si neiciant Deum requirere fiü dem, tanquam prçcipuum cultum,Et cum offùnditur oculis ilia ingens ipecies externorum operum, mentes, præièrtim non iàtis inftitutæ,abducunrur à coiis» Ipedu horum exercitiorum interiorum ♦ Necefle eft autem in Ecclefia de his interioribus operibus, ôd frudibus Spiritus doceri homines. Nam hax opera diierimen faciunt inter pios, amp;nbsp;hypocritas, externos cultus, externas ceremo^' nias, alia externa opera præftare etiam hypocritæ poiTunt. At hi cultus tan^^ tum funt ueræEcclefiæ,uera pcenitentia, timor, fides, inuocatio, amp;c, Hi cultus præcipüè requiruntur SxL laudâneur in fojptwris, ut Pfalmo 4 ÿ, Immola Deo fâcrificium laudis, Inuoca me in die rribularionis

Tertio.Et hac fide,quæ confolatur corda in pccnifentia,accipimus Spirit* tum iàndum, qui datur ut gubernet amp;nbsp;adiuuet nos, ut peccato Sd diabolo refis« ftamus, èc magis magisép agnofeamus infirmitatem noftram, amp;nbsp;in nobis eres« leant agnitio Dei,timor,fides.Qiiare debet in nobis obedientia erga Deum amp;nbsp;noua uita crcicere,ficut Paulus docet, renouari nos debere, ad agnitionem Dei, ut efficiatur in nobis noua lux amp;nbsp;imago eins qui condidit nos Slt;^c,

Quarto, Docemus etiam quomodo hec inchoata obedientia placeat Deo, Nam in hac tanta infirmitate et immundicie naturæ,Sanlt;fti non iatisfaciunt Ie«« gi,opus igitur eft prjs confolationejit ftiant quomodo hec exigua et imperfecta obedientia,Deo placeat. Non,n,ideo placet,quia legi fatisfaciat,Sed quia pers® fonc reconciliatæ et iufte funt propter Chriftum,et credunt fibi condonari imbe cillitatem iuam. Sic Paulus docet. Nulla nunc eft condemnatio his, qui funt in Chrifto etc. Quanquam igitur hæc noua obedientia, procul abeft à perfedlione legis,tarnen eft iufticia,et meretur premia,Ideo,quia peribnæ reconciliatc funt, Atqj ita de operibus iudicandum eft, quç quidem amplifsimis laudibus ornant da funt,q) fiht neceflaria,quod fiht cultus Dei,et facrificia fpiritualia et merean^ tur prcmia.Sed tarnen de perfona prius tenenda eft hec confolatio,neccftaria in certamine conicientiç,q) fide gratis habeamus remifsionem peccatorum,etperc fona iufta,id eft,reconciliata fit,et hcres uitæ æternæ, propter Chriftum,poftea uero placere obedientiam, iuxta illud. Nunc non eftis fub lege, led fub gratia, Non.n, poftunt opponi iræ ac iudicio Dei noftra opera, fed terrores peccati amp;nbsp;mortis uincendi funtfiducia mediatoris Chrifti,Sicut ftriptum eft,O mors,ero mors tua.Et loan.ó.ait Chriftus.Hec eft uoluntas Patris qui mißt me,ut omnis qui uidet Filium amp;nbsp;credit in eum, habeat uitam æternam. Et Paulus, luftificati fide, pace habemus,Ec Ecclefia femper orat,Dimittc nobis débita noftra, AtCp ita de imbecillitate fandorum, de fide docent, amp;nbsp;ipfi S. Patres, Auguftinus in enarratione Pfalm jo, inquit, In tua iuftacia erue me, Nam fi attendas ad iu^

fticiam meam, damnas me Jn tua iufticia me erue»Eft enim iußi'da Detquæ S)i-noftra fit,cum donatur nobis Jdeo aut Dei iufticia dicitur,ne homo ièfè putet â fèipió habere iufticiam, Sicut enim dicic Apoftolus Paulus. Credenti in eum qui iuftificat impium^id eft^qui ex impio facit iuftum.Si agac tanquam ex regu# i la legis propofira, damnandus eft peccator. Hac régula, h ageret,quem liberal reeC Omnes enim peccatores inucnit,Hoc ait Apoftolus,Omnes peccauerunC amp;nbsp;cgent gloria Dei. Quid eft, Egent gloria Dei C Vt ipfè liberet,non tu. Quia tu non potes liberare,indiges liberatore,Qiüd eft quod te iadasC quid eft q? de lcge,amp; iufticia pra?fumisC Non uides quid tecum intus pug/ietC Non audis degt; certantem, nbsp;confitentem amp;nbsp;adiutorium in pugna defiderantem, Mifer ego

homo amp;fc. Facile autem iudicari poteft, necefTariam eftè Ecclefiæ hanc dodri* nam, ut iciant homines ft no farislacere legi, amp;nbsp;ramen habeant confolationem, quomodo hæc imperfeda obedientia placeat. Hanc dodrinam horribiliter obruerunr olim quædam abftirdæ perfùafiones, in quibus indodi contra auto^ ritatem ftripturæô^ ueteris Ecclefiæ, finxerunt hommes legi Dei iàtisfàcere« item,iuftos efle propter legis impletionem nbsp;nbsp;nbsp;Et Monachos perftdos efle,

ampliora amp;nbsp;præftanriora opera præftare,quàm Lex Dei flagitar,interim altiP fimum fikntium erat, quomodo fide apprehendendus fît Mediator Chriftus, Sed iubebant dubitare aut confidere proprijs operibus.

Cæterum de hac obedientia etiam docemus eos qui admittunt peccata mortalia,non eftè iuftos, quia Deus requirithanc obedientiam, ut refiftamus ' uiciofîs afFedibus, Qui autem non repugnant, Sed obtempérant eis contra mandatum Dei,8c admittunt adiones contra côftienriam, hi iunt iniufti,et negt; que Spirirum fandum,neqj fidem,id eft,fiduciam miftricordiæ retinent. Nam in his qui deledantur peccatis, nec addunt pœnitentiam, nepoteft quidem fi-ducia exiftere quæ quærat remiftionem peccatorum.

Quinto.Neccfle eft hoc quoçp docere, quomodo facerehomines bona op^ ra poisint.Modo didum eft,quomodo placeant Deo,Hic addimus etiam quO modo fieri pofsint, Etfi. n. homines fuis uiribus externa honefta opera utcun^ efficere poffunt,et hanc difciplinam debent præftare, tarnen homines fine fide flint in poteftate diaboli, qui impellit eos ad maniftftam turpitudinem, occu^ patanimos eorum impijs et blaiphemis opinionibus, Id enim eftregnum ct tylt;* rannis diaboli. Ad hæc natura per ftft infirma eft,amp; no poteft fine auxilio Dei, ft erigere,0«f ipiritualia opera efficere, Ideo docentur homines,in Euagelio progt; mitri Spiritum ftndum, qui animos eorum qui agunt pœnitentiam Ô^Euam gelio aflenriuntur,adiuuet amp;nbsp;gubérnet. Qiiare in omni uita,in tanta infirmiragt; re naruræ, inter has diaboli infidias in omnibus periculis exercenda eft fides in inuocatione, ut perftuerare in fide amp;nbsp;obedientia erga Deum poftimus, Itac^ Zacharias inquit.’ Eftundam fuper domum Dauid, oó fuper habitatorcs leru^ falcm Spiritum gratiæ amp;nbsp;precum.Ideo enim uocat Spiritum gratiæ, quod Spfi ritus fàndus erigat amp;nbsp;conibletur perterrefadas mentes, èc reftetur nos habere Deum placatum, Et uocat Spiritum precum,ut fidem afsiduè in inuocatione exerccamus, Vt per hæc exercitia con firmetur fides, creftat noua uira.

Et ucræ uirtutes fine ulla dubicatione funt dona Dei, Fides,perijaicacia in diet) in difternendis dogmatibus, Magninido animi, qualem efte necefte eft in his qui Euangclium docent amp;nbsp;confitencur,uera diligentia in regendis Ecclefijs» uera humilitas, non appetere potentiam, non frangi popular! fauoreaur odio* uera cafti*

Z) uera caftiras etc* Has Hcroicas uirtutes Paulus uocatdoua Dei, Rom.12* Ha^» bentes difsimili'a doua lècundum gratiam nobis datam * Et de bis inquit ad Corinth.Hæc efFicit unus amp;nbsp;idem ipiricuS;,diftribuens fingulis etc. Debet aus« tem ad hæc dona accedere exercitatio noftra,quæ amp;nbsp;conièruat ea èC meretur ins« crementumjuxta illud^Habenti dabitur. Et Auguftinus præclarè dixit^Diles« (ftio meretur incrementum dileôtionis, cum uidelicet exercettir. Habent enim bona operaj pr^mia^cum in bac uita^turn poft banc uitam in uita æterna.Quia enim Ecclefia in bac uita fubiefta eft cruci amp;nbsp;morti corporali, difteruntur præ^s mia pleracp ad futuram uitam^ quæ etiamfi per miiêricordiam certô propter Cbriftum contingit^ bis qui fiducia Cbrifti iuftifîcati iuntjtamen etiam eft corn peniàtio bonorum operum^iuxta illudjMercès ueftra copiofa eft in cœlis.

Ex bis iàtis liquetj doftrinam bonorinn operum Dei bcncficio, piè amp;nbsp;re/ lt;ftè doceri in noftris Eccleffjs ♦ Qiianta fuerit olim oblcuriras^ quanta confufio doftrinæjde bonis operibus^bonæ mentes Iàtis norunt. Nemo monebat de di« fcrimine bumanarum traditionum amp;nbsp;legis diuinæ. Nemo docebat^quomodo placèrentbona opera^in tanta noftrainbrmitate. Denicp altilsimum filcntium erat de fide^qua opus eft in remifsione peccatorum.At explicatis nue bis rebus, tenent piæ conicientiæ con{blationem,amp; certam ipem ialutis,amp; intelb'gunt ue ros cultus,amp;: norunt quomodo placeant Deo, amp;nbsp;quomodo fint meritorij.

De ucneratione iànftorum docent, q? utile fit làncftoru memoriam propos nere,ut eorum exemplis fidem noftram confirmemus, Item ut eorum fidem amp;nbsp;bonaopera imitemur, quanfUin cuiuftp uocatio requirit, utCælàr exemplum Dauidis imitari poteft,in bello gefcildo ad rcpellendosT urcas,Nâ uterq? Rex eft. Debcmus etiam gracias Deo agcre,q? tam multa et gloriofà exempla mifès« ricordiæ fiiæ propoiueritEcclefiæin fanftis, Itcmq?Ecclefiam pulcherrimis donis ac uirtutibus iànétorum ornauerit,Laudandi funt et ipfi fan(fti,qui donis Dei piè ufi funt,qui ad omandum Ecclefiam contulerint.Cçterum ftriptura nô docct inuocare fàn(ftos,Ièu auxilium à lancftis petcre,led unum Cbriftum nobis proponit Mediatorem, propiciatorcm,pontificem amp;nbsp;interceflorem.De boc ba bemus præcepta ôè promifsioncs,ut ipfum inuocemus,8è ftatuamus exaudft ri preces noftras,cum adbunc pontificem amp;nbsp;interceflorem côfugimus,ficut ins« quit loan.ld.Qtiicquid petiericis Patrem in nomine meo,dabit uobis. Et loan* 14. Qiiicquid petieritis in nomine meo,id faciam. Hæc teftimonia iubent ad Cbriftum confugere,iubent ut Cbriftum lèntiamus cflc intcrceftorem,et plaças» torem,iubcnt ut côfîdamus nos exaudiri à Pâtre propter Cbriftum.De ianètis uero,nec prçcepta, nec promiflîones nec exempla funt in banc fentêtiam in ftris» pturis.Et obfturatur officium et bonos Cbrifti, cû homines confugiunt ad fans» (fios,ôè bos ducunt elle Mediatores eoftß inuocant, amp;nbsp;fibi fîngunt opinionem, fancfios elfe bcnigniores,atcp ita fiduciam,dcbitam Cbrifto, transferunt in fans« (fios.At Paulus inquit, V nus eft Mediator Dei bominum. Hune igitur cub turn præcipuè requirit Cbriftus, ut fèntiamus ad ipfùm confugiendum efte, iplum elfe interceflorem, propter quem certo exaudiamur ôèc.

Hæc fumma eft doefirinæ quæ in Ecclcfijs noftris traditur.Et confèntane^ am effe iudicamus Propbeticæ ac Apoftolicæ fcripcuræ,Sè Catbolicæ Eccles« fiæ,Poftremô etiam RomanæEcclefie,quatenus ex probatis feriptoribus nota eft, At(j idé iudicaturos elfe iperamus oês bonos et doftos uiros.Non.n.afpers«

namur confenfiim Catholicæ EccIefiæ^Nec eft animus nobis ulïum nouum do^ gma Sc ignorum iâncftæEccleiiaCj inuehere in Ecclefiam , Nee patrocinari inv prjs aut ièditiofis opinionibus uolumus quas Catholica Ecclefia damnauic» Non enim addudi praua cupiditare^ ftd coacli autoritäre uerbi Dei amp;nbsp;ueteris Ecclefiæj amplexi iumus banc do(ftrinam,ut gloria Dei fieret illuftrior, coniuïeretur pfis mentibus in uniuerfa Ecclefia» Conftat enim pleroi^ abufiis irrepfiflein Ecclefiam,qui emendatione opus habent» Etcum propter gloriam Chrifti, tum propter iàlutem omnium gentium maxime optamus, ut diligeni* tercognitis his controuerfijs, Ecclefia repurgetur,amp;^ ab qs abufibus liberetur, qui dilsimulari non poirunt, quam ob cauiam diu iam omnes boni uiri in om»* nibus nationibus cxpetunt Synodum, cuius quidem ipem aliquam clement rifs.Imperaror omnibus gentibus oltendit.Facietigitiir Imperator rem dignifi fimam fua magnirudine fcclicitate, èc exoptatam uniuerfic Ecclefiæ, fi in nodo permilêrit indicium de tantis rebus, non illis qui priuatos adfedtus in confilium adhibent, fèd delecfiis prjs 8c dodis uiris,qni gloriæChrifti, èc faluti uniueriæ Ecclefiæ confùlere copiant» Hæc eft ufitata amp;nbsp;légitima, uia. in Ecclefiaj dirimendi diflenfioneSjUidelicetad iynodos referre côtrouerfias Ecclefiafticas#

Hune morcm iêruauit Ecclefia inde ufi^ ab Apoftolis» Et præftantifsimi Imperatores Conftantinus ac Theodofiïis, etiam in reb» non ualdc obicuris, èC dogmatibus abfurdis,tamen fine Synodo,nihil conftituerç uoluerunt,utEccle^ fiæ libertärem in iudicrjs dogmatum confèruarenr.Et honeftilsimum eft CæCa^ rijillorum optimorum Principum exemplum imitarfprælertim cum nos nihil mutauerimus,fihe exemplo ueteris Ecclefie» Et iperamus hanc tantam fœlicirai^ tem Imperatori diuinitus datam efle,ad Ecclefiæ emendationê ac làlutcm.Cer^ tè hanc gratiam Deus ab ipló repoicitjitpotentiam fuâ conférât ad ornandain Chrifti gloriam,ad Ecclefiæ pacem,ad prohibendâ immanem et iniuftiisimam \ crudelitatem, quæ mira quadam rabie paflîm exercetur in membra Chrifti, in homines pios èc innocentes.Harum maximarum rerum curam mandauit De^ us fummis principibus» Ideo excitât Monarchas,ut iniufta imperia prohibeâf, quemadmodum excitauitCyrum,ut liberaretà captiuirate populum ludæo^* rum»Conftantinum,ut illam infinitam læuiciam,quæ tune in Chriftianos exer^ cebatur,dcpclleret,Ita optamus ut Cælàr, amp;nbsp;curam ernendandæ Ecclefiæ fijfcfi piatjô^^ iniuftam crudelitatem prohibear» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Nam Articuli noftri quos recenfuimus, làtis clarè teftantur, nos nullum dogma contra Catholicam Ecclefiam, nullam impiam aut ièdiriolàm opinion nem docere aut probate, Imô quoldam infignes articulos Chriftianæ dodrinîC à noftris piè et utiliter illuftratos effe.In externis tradirionibus,abulus quidam mutari funt, quarum etiam fi qua eft difsimilitudo, fi tarnen dodrina fideJ pura fit, nemo propter illam traditionum humanarum diflîmilitudinem hagt; bendus eft hæreticus, aut deièrtor Catholicæ Ecclefiæ» Nam uniras,Catholice Ecclefiæ confiftit in dodrinæ amp;nbsp;fidei coniènfu, non in traditionibus humanis, quarû lèmper in Ecclefijs per totum orbem magna fuit difsimilitudo* Nec ue«* : rô fidem habeat Cçlàrea Maieftas his, qui,ut odia côtra nos inflamment, miras î calumnias ipargunt* Prædicanr omnes ceremonias, omnes bonos mores in Ec^ clefrjs deleri à nobis. Hæc crimina aperte falla iunt.Nos.n.ôd ceremonias diui* nitus inftirutas, fumma picrate conferuamus, amp;nbsp;ut earum reuerentiam augere^ mus, tantum nouos quofdam abufus fuftulimus, qui contra fcripturam,co ntra , ueteres

uctcrcs CanoneSjContra ueteris Eccîefiç exempla,(îne uHa certa autoritäre uicio temporum recepti Hint ♦ Ac magna ex parte ueteres ritus diligenter apud nos lèruantur* Quare rogamus, ut Cæfàrea Maieftas dementer audiat, quid iii ex^s ternis ritibus ièruetur, quid qua de caufa mutatum fit,

PAlib acculàntur Ecdelîæ noftræ^quod Miffam aboïeant, Retinetur enim Mifla apud nos amp;nbsp;fumma reuerêtia celebratur,ièruantur amp;nbsp;ufitatæ ceremo?» niæ ferè omiies^ præterquàm quod latinis cantionibus admilcenrur ablicubi germanicæjquæ additæ funt ad docendum populum, Ideo enim opus eft ceres« monijs^ut doceant imperitos^ amp;nbsp;tradatio uerbi Dei exciter aliquos ad uerum timoremjamp; fidem,amp; inuocationem ♦ Et non ibium Paulus præcipit uti lingua intelleda populo^ led etiam ira conftitutum eft humano iure ♦ Adfuefit popu:« luSjUt unà utantur Sacramento^ fi qui funt idonei, Id quocp auget reueren«« tiam amp;nbsp;relligionem publicarum ceremoniarum» Nulli enim admittuntur, ni«« ft prius explorati * Admonentur etiam homines de dignitare amp;nbsp;ufu Sacrament* ti, quantam confolationem proponat his qui agunt pcenitentiam, ut dilcant ho mines timere Deum, amp;nbsp;credere^ 8^ exerceant inuocationem^ petanr amp;nbsp;expes« dent bona à Deo, Hi funt ueri cultus Chriftianorum, Hos cultus, timorem,fi:« dem, inuocationem, Ipem Scc, probat Deus, Itaq? cum hi cultus exercentur in ulu ceremoniarum,placet Deo Sacramenti ufus. Cum igitur Só ad ceremonia alfuefiat populus,amp; de ufu admoneatur,fiunt Miflæ apud nos rite etpie,Et ges« runtur omnia in Ecclefia maiore cum grauitàrc ÔÔ reuerentia,quam olim,

Conftat autem multis leculis publicam fuifle querelam bonorum uiro«« rum de Miflarum abufu ac prophanatione. Non enim obfturum eft quàm late pateat hicabufus,in omnibus templis, à qualibus celebrentur Miftæ, contra Canonum interdidum. Deinde quàm turpiter ad facrilegum quæftum confers rantur, Plurimi enim celebrant Miflas, amp;nbsp;fine pcenitentia, amp;nbsp;tantum uentris caufa.Hæc notiora funt,quàm ut difsimulari poftint.Nec uidetur unquam ulla res diuina ab initio mundi,adeo uulgo ad quæftum collata eflè,ficut M.ifta,Pau lus autem horribiliter minatur his, qui indigné tradant Sacramentum, cum ait. Qui indigné ederit panem hunc, aut biberit calicem Domini, reus erit finis« guinis Domini,Er in Decalogo Icriptum eft:Qui Dei nomine abuticur,nô erit impunitus, Vt igitur læpe alias mundus dedit pœnas pro idolatria, ita hand dubiè hæc ingens prophanatio Miflarum atrocifsimis pœnis punietur. Et for:# taflis propter cam caufam præcipuè pleditur Ecclefia his poftremis temporis« bus,coecitate,difcordrjs,bellis,amp; alijs multis peftibus, Atq? hos manifeftos ab# ufus Epifiopi hadenus ,cum qu^dem non ignorarent eos, non folum toleraue# runt, fed fuauiter etiam riferunt, Nunc fèrö incipiunt queri de calamiratibus Ecclefiæ,cum alia nulla res præbuerit occafionem tumulribus horum tempo# rum,nifi abufiis ipfi, qui ita erant iam manifefti, ut tolerari à moderatis homis« nibus diutius non poffent, Vtinam Epifcopi pro fuo officio ante hæc tempora cohercuiffent auaritiam at(^ impudentiam feu Monachorum,feu aliorum,qui, mutato ueteris Ecclefiæ more, Miffas ad quæftum contulerunt,

Sed abufus illi,ex quo fonte orti fi'nt,dicemus,Opinio eft fparfa iii Ecclefi# am,quod

am, quod cœna Domini fit opus,quod cekbratum à ßcerdote,mcreatur remif^ fionem pcccatorum, culpæ 8gt;C pocnæ,facienti alrjs, idcp ex opere operato, fint bono motu urentis» item quodapplicatum pro mortuis, fit latisfadoriiim, hoc eft,mereatur ds remiisionem pccnarum purgatorq» Sic incerprctantur facrih* cium, cum Miflàm uocant iacrificium, opus uidclicet, quod applicatum pro a# Irjs meretur eis remiisionem culpæ ÔC pccnarum,idcp ex opere operato fine be» no motu utentis. Sic interpretantur, oblationem à Sacerdote fieri in A lida pro in'uis 80 mortuis» Hac periuafione recepta, iam homines docuerunt quærere regt; mifsionem peccatorum èc omnis generis bona,Item liberate à pccnis mortuos, bcneficio MilTæ »Nee referebat à qualib. fierent Miflæ,quia docebant cas pro^ deflè alrjs,fihe bono motu utentis» Deinde quærebatur,utrum una Miflà diéta pro pluribus,tantundem profit,quantum fingulæ pro fingulis. Hæc diiputatio SCnumerum Miflarum, amp;nbsp;quæftum in infinitum auxic. Sed nos iam non de quæftu diiputamus,impietatem accuiâmus» Docent cnim noftri, hanc opinie» nem de merito amp;nbsp;applicauone MÜÎæ faliàm amp;nbsp;impiam eile» Hic efthuiuscom trouerfiæ flatus, Ac facile eftpijs iudicium de hac cauia, fi quis expendat argu^ menta quæ ièquuntur,

Primum.Supra oflendimus conièqui homines remiisionem peccatorum gratis fide,id efl,fiducia miièricordiæpropterChriftum» Ergoimpoiîibile eft conièqui remiisionem peccatorum propter alienum opuSjÔC quidem fine bono motu,id eft, fine fide propria.Hæc ratio iatis dare réfutât illam prodigioiam ct impiam opinionem, de merito amp;nbsp;applicatione Miflæ,

Secund um.Paftîo Chrifti fuit oblatio amp;nbsp;iatisfadio, non iolum pro culpa originis,ièd eciam pro omnibus reliquis peccatis, ut ad Ebræos icriptum elE Sanc'tificati fumus per oblationem leiu Chrifti femel.item, Vna oblatione congt; fummauitin perpetuum, eos qui iàndificantur» Deniq? bona pars Epiftolæad Ebræos conlumitur in hac ièntentia confirmanda, quod iolum Chrifti iàcriiî^ cium merucrit alps remiisionem peccarorum,ieu reconciliationem,lnquic,Idco quotannis rcpctitaeftèLcuicicaiàcrificia,quianon aboleuerint peccata» Se3 Chrifti facrificio iemel iatisfadum efle pro omnium peccatis.Hic honos facrifigt; cr) Chrifti non debet transferri in opus Sacerdotis» Diferte enim dicit, una Ob’* latione fandos coniummatos efle. Ad hçc impium eft,fiduciam quæ niti debet ipia pontificis Chrifti oblatione interceflione,transferre in opus Sacerdotis,

Tertium» In inftitutioneCccnæ Domini non mandat Chriftus, ut oftclt;* rant Sacerdotes pro alfjs uiuis ac mortuis» Qiia igicur autoritäre hic cultus tam quam oblatio pro peccatis, fine mandato Dei in Eccicfia inftitutus eft

Multo abfurdius eft, quod Mifla confertur ad liberandas animas morlt;' tuorum» Nam Mifla inftituta eft ad recordationem, hoc eft, ut utentes Cccna Domini recordatione benefiefj Chrifti erigant amp;nbsp;confirment fidem,amp;f conit» lentur conicientias perterrcfadas.Nec Milla fatisfadio eft pro pccna,ied inft» tutaeft propter remifsionem culpæ, uidelicet,non ut fit fatisfadio pro culpa» Sed ut fit Sacramentum, quo utentes admoneamur benefief) Chrifti amp;nbsp;renii^ fionisculpæ» CumigicuriliaappIicatioCcenæDomini admortuos liberal» dos,fine icripturæ autorirate, imo contra icripturam,recepta fit, damnanda eit tanquam nouus amp;nbsp;impius cultus.

Quartum.Ceremonia fine fide in nouo Teftamento nihil meretur nec fa^ cienti, nec alijs, Eft enim opus mortuum, iuxra illud Chrifti ; Veri Adoratt» fCS

res adorabunt Parrem in ipiritu 8ô ueritate, Idem probat torum caput ll»ad Ebræos, Fide potiorem hoftiam obtulit Abel, Item^ Sine fide impofsibile eit placere Deo, Ergo Miiîà non meretur remiisionem culpæ auc pcenæ, ex opéré operato, Hæc ratio peripicuè réfutât meritum, quod uocant,ex opéré operato,

Quintum*Fide propria fit applicatio beneficrj Chrifti,Sicut teftatur Pau lus Romany» Quem propofiiit .Deus propiciatorem per fidem^per iànguinem dus »Et hæc applicatio fit gratis. Ergo non fit applicatio^alieno opere,ne^ proi« pter alienum opus. Nam cum Sacramentis utimur, noftro opéré ac noftra fide fit applicatio,non alieno opéré* Etenim fi non contingeret nobis remifsio, niiî applicatis Miflîs, fieret incerta, amp;nbsp;fiducia transferenda effet à Chrifto, in opus Sacerdotis, id^ ut confiât, aeddit ♦ Porrô fiducia collocata in opus fiominis, damnataefi,

Hçc argumenta plerac^ alia,tefiantur necefTanô reprehenCam eflè opi;« nionem de merito amp;nbsp;applicatione Miflæ pro uiuis Sô mortuis.Iam H confidera^ bitur,quàm late uagatus fit hic error in Ecdefia, quomodo hac perfiiafione créa iierit Miflàrum numerus,quomodo uiuis amp;nbsp;mortuis hoc iàcrificio promiflà fit remiflîo culpæ 8c pcenæ, apparebit Ecclefiam propter hanc prophanationem, horrendis peccatis deformatam efiè, Nunquam grauior cauià, optime Impera^ tor,in Ecclefîa incidit, aut dignior, de qua dodi amp;nbsp;boni uiri diligenter delibe^ rent. Omnes pij ardentifsimis uotis à Deo petere debent, ut his peccatis Eccles fia liberetur. Reges omnes amp;nbsp;Epifiopi, omni fiudio anniti debent, ut hac tota cauià rite explicata,repurgetur Ecdefia.

Sextum.Infiitutio Sacramenti pugnat cum illo abufii. Nihil enim de ob^ latione pro peccatis uiuorum èc mortuorum præcipitur, Sed præcipitur,ut mantur corpus ôd iànguis Domini. Et ut id fiat ad recordationem beneficrj Chrifii.Recordatio autem fignificac,non aliquam tantum hifioriærepræièntai’ tionem uelut in ipedaculo,ficut ibmniant illi, qui defendunt meritum ex opéré operato, Sed fignifîcat fide recordari promifsionem ÔC beneficium, confolari conicientiam,amp; gratias agere pro tanto beneficio. Principalis enim cauià infii^ tutionis efi, ut fides ibi excitetur ÔC exerceatur, cum hoc pignus gratiæ accipi* mus. Præterea infiitutio ordinat, ut fiat communicatio, hoc efi,ut minifiri Eclt;lt; defîæ porrigant etiam alrjs corpus amp;nbsp;iànguinem Domini. Et hune morem ièr* uatumeiïèin principio Ecdefîæ, tefiatur Paulus ad Corinthios, qui præcipit etiam, ut alrj alios expedent, ut fiat communis participatio.

Patefadis igitur abufibus priuatæ Miffæ, quia plera^cp omnes fiebant propter illam applicationem pro peccatis aliorum, non conueniuntcum in^ ftitutione Chrifti,defîerunt in nofiris Ecdeirjs.Efi autem inftituta una commua nis Miffa,iuxta Chrifii ordinationem,in qua Pafiores Eedefiarum coniêcrant, fumunt,amp;S porrigunt alrjs iàcramentum corporis amp;nbsp;iàuguinis Chrifii.Et fit ta* lis Miffa fingulis ferrjs,atcp alrjs etiam diebus,fiqui uelint uti Sacramento. Nec admittuntur ad communionem, nifi antea explorât!. Adduntur amp;nbsp;condones piæ,ficutChrifius præcipit, ut habeantur conciones cum hæc ceremonia tra* datur. Etinhisconcionibuscumde cæteris articulisamp; præceptis Euangelq diligenter docentur homines, tum etiam admonentur, ad quem uiûm infiitu* turn fit Sacramentum,uidelicet,non quod ex opéré operato mereatur eis remif* fionem peccatorum hæc ceremonia, Sed quod Sacramentum fit teftimonium, fit pignus,quo Chriftus teftetur iè nobis præftare promiiîà,^ qj promiffiones

ad nos pcrtincant, quod Clinfnis exhibeat nobiscorpus flium, ut teftctur fe iti nobis efïicaccm cfiè tanquam in membris fuis^ Exhibeat fanguineiUi ut tcftti^ tur nos abhii ianguine fuo* Prodcft igirur Sacramenrum his, qui agunt pcrnb tentiam,amp;ibiquæruntconfôlationem, óóconfirmati hoe teftimonio credunc ucrè fibi pradlari remifsionem peccatorum^óó agunt grarias Chrifto pro tanto beneheio. Icaficapplicanobcneficq non proprer alienum opus^ Sed propria cuiulcp fide^óó proprio ufu SacramentijNam eu ipiî urimur^ teftatur iplà Chri^ fti ordinatio cp ad nos perrineat beneficium Euangehp Talis ufus Sacramend pius eft, amp;nbsp;doccndus in Eccleffis, qui illuftrat dodrinam de fide, Sc de fpiri^ tualibus cxercitfiSj amp;nbsp;ueris culribus^ adferepijs conicientijs ingenrem conio^ larioncm,amp; erigit fidem. Ante hæc tempora^de ufu Sacramenti longe aliter do cebantur Ecclelîæjnihil proponebaturjUifi quod hoc opus faciendum eflet. De fidcjdc confolatione coiikientiarum, nemo quidquam monebat. Et uexaban^ turconfeientia immodica diligentiaconfefTionis . Plane putabant puritareni elTe^quam requirit Euangelium^cum Euangelium requirat uerum timorem, ueram fiduejamj amp;nbsp;ufu huius Sacramenti nosconfblatur^ut hi qui pcenitentP am aguntjCredantcerto ie habere Dcum propitium propter ChriftumjCtiamfi natura infirma,amp; immunda etiamfi hæc noftra inchoata obedientia procul abeft à perfeefiione legis. Ex his omnib. iatis liquet Miifam apud noSjCouenire cum infiitutionc Chrifti,amp; ri tu primæ Ecclefiæ, Ad hæc illuftrat maxime ue^ rum ufum Sacramenti Huiufinodi communis Miiîa fuit in ucteri Ecclefia ut Chriibftomus teftatur^ qui aïk Sacerdotem ad altare flarc,amp; alios ad commué nionem acccrière, alios uerôarcere. Et ex Nicenæ Synodi decretis apparer, unum aliquem celebraflè Liturgiam^ut græci uocant^qui ceteris omnibus por** rexerit corpus ôe iànguinem Domini.Hæc enim fijntuerba decreti; Accipiant Diaconi fecundum ordinem poft Presbyteros abEpiieopo^ uel à Presbytero facram communionem. Hic dilèrtè ipibs presbyteros ait accipereSacrament rum ab uno quodam porrigente. Ncc priuatæ Miflæ ulla fit mentiO;, ante Gre/ goiT) tempora, Sed quoties ueteres de Miftà loquuntur, apparet cos de una quadam communi Mifla loqui. Cum igitur Miflæ ritus apud nos habeatau^ torirarem icripturtCjamp; exemplum uetcris Ecclefiæ,et tantum intolcrabilcs quP dam abufus abielt;fti fint, Iperamus non pofle improbari noftrarum Ecclefia^ rum morcm . Cæteri ritus adiaphori magna ex parte ufitato more ieruantur, Sed numerus Miflarum dilsimilis eft. Ncc olim in Eccclefijs frequcntilsimis fiebat quotidie Miflà, ut teftatur hiftoria Triparrira lib.9* cap. }8. Rurfus au^ rem in Alexandria, quarra nbsp;nbsp;iexta fcria fcripturælcguntur, easep doeftores iik

ET quoniam communis Mifla apud nos celebratur, ut intclligat populus ft quoep Enclificari ianguine Chrifti,amp; diicat uerum ufum ceremoniæ,Datuf Laicisutracp pars Sacramenti in Cccna Domini, quia Sacramentum inftitiP* turn eft,non iolum pro parte Ecclefiæ,icilicct pro prcsbyteris,Sed ctiam prore^ liqua Ecclefia, igitur Sc populus utitur Sacramento, ficut Chriftus inftiruit,Et quidem Chriftus inquit Matth.26.Bibite ex hoc omnes,ubi manifefte ait de po culo,utomnes bibant.Etne quis cauillari poisit,quod id tantum ad Sacerdores pertincaG

pcrrineat, Pauli ordinatio ad Corinthios tcftatur totam Ecclefîam eomunirer uiàm efle utra^ parte* Hic mos diu manfit etiam in latinis Ecclefrjs, nec côftat, quando aut quo autore mutatusfit* Cyprianus aliquot locis teftatur populo iânguinem datum efle^Sic fcribit alicubi ad Cornelium Papam,Quomodo do^ cemus autprouocamus eos in confeffîone nominis^fànguinem fuum fundere^fi eis militaturis Chrifti fanguinem denegamus C Aut quomodo ad martyrrj po^ culum idoneos facimus^fi non eos prius ad bibendum in Ecclefia poculum Do# minijure communicationis admittimus Et Hieronymus inquit : Sacerdotes Euchariftiæ miniftrantjamp; iânguinem Chrifti populis diuidunt*

Extatin Decretis canon Pontificis Gelafij^qui prohibée diuidi Sacramen tum^his uerbis:Comperimus autem quod quidam^fumpta tantum corporis ià# cri portione^à calice iàcri cruoris abftineant,qui procul dubio^quoniam neicio qua fuperftitione docentur aftringi, aut integra Sacramenta percipiant, aut ab integris arceantur, quia diuifio unius eiufdem^ myfteri] fine grandi iàcrilegio non poteft accidere ♦

In Hiftoria Tripartita icriptumeft in obiurgatione Theodofîj Impera# toris^quemAmbrofiusnoluitad communionem admittere fine pcenitenria, propterea qjThfcftalonicæ paucorum militum necem,qui per tumultum inter# fedi fuerant, nimis acerbe ultus erat, trucidaueratep feptem millia ciuium* Hic Ambrofius inquitîQuomodo his manibus iufeipies iàndlum Domini corpus^ qua temeritate^ore tuo,poculum iànguinis preciofi percipies ôôc* Conftat igi# tur ueteris Ecclefiæ morem fuÜTe^dare populo utranqiiàcramenti partem,Tan turn coniuetudo non ita uetus adimit populo alteram partem* Non diiputabi# mus autem quid ièntiendum fit de coniuetudine reCepta contra autoritatem Apoftolicæ icripturæj contra Canones, contra exemplum ueteris Ecclefiæ, In# telligunt enim omnes pq,confcientias de doftrina Chriftiana uerbum Dei con fulere debere, nec approbandam efte coniuetudinem contra uerbû Dei* Quan# quam autem confuetudo mutauerit in latina Ecclefia ueterem morem, tarnen non improbar,aut prohiber, Nec uero humana autoritas prohibere ordinatio# nem Chrifti amp;nbsp;receptiftimum ufum ueteris Ecclefiæ debet* Ideo nos non duxi# mus prohibendum efte ufum integri Sacramenti * Et in ea ceremonia quæ de# betefle feedus mutuæ dileclionis in Ecclefia non uoluimus contra charitatem duri efte aliorum con{cientiis,qui maluerunt integro Sacramento ud,necp ièui# ciam ea in re ullam exercendam efte putauimus » Sed quantum poftumus, una cum ipià ceremonia reftituimus piam dodrinam de fru(ftu ceremoniæ,uc intel# ligat populus quomodo Sacramentum propofitum fit, ad confolandas confti# entias eorum qui agunt pcenitentiam * Hæc doftrina inuitat pios ad ufum ÔC reuerentiam Sacramenti, Etenim non folum ceremonia mutilata fuit antea, Sed etiam negleéta præcipua doeftrina de frueftu* Et fortafsis ceremoniæ muti# latio fignificauit obfcuratum efte Euangelium de iànguine Chrifti, hoc eft, de beneficio mortis Chrifti*Nunc Dei beneficio,renouatur ac reftituitur pura do# (ftrina de fide,unà cum ceremonia*

TT V ic parti dodrinæ Chriftianæ de pcenitentia, in primis magnas tenebras -^-oftuderunt Theologi amp;nbsp;Canoniftæ* Idcp teftantur non folum ipforum bi# bliothecæ,ièd etiam omnium piorum confoientiæ, quæfatentur illas inextrica#

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biles

biles difputationes Theologorum, amp;nbsp;traditioncs infinitas dcpocnitentia,fior^ ribilem carnificinam conicientiarum fuiflè. Nuiquàm enim quidquam cerd docent quomodo contingat remifsio peccatorum, De fide prorfus eft alriis d mumfilentiumjmôiubentpcrpetuôdubitarederemifsionepeccatorum, Po^ ftea excruciant eonfcicnrias acerba enumeratione delidlorum. Item iâtisfaddo^ nibus^Qiialis enim laqueus confcientiæ fuit traditio, qug præcipit omnia pec* cata enumerare f

Satisfadiones uerô obicurauerunt beneficium Chrifti, quia ctiam dodi fingunt pereas compeniàriæcemam mortem, Indoóti putabant his operibus cmi remifsionem culpæjQtiid quôd plærumqj fuerint cultus non' mandati à Deo^eaYloTioylai precum,inuocationes iândorum,peregrinationes,amp; hoc genu» alia, Ita fuit obruta ingenti accruo inutilium ac malarum opinionum,fimplex dodrina de pccnitentia,Et confiât multis ièculis bonos defideraflè doârinam puriorem,

Porrô præcipuê opus efl in Ecclefia extare piirifsimam amp;nbsp;fimph'cifsd mam de pccnitentia dodrinam, Ideo huic articulo maxime ftuduerunt noftri lumen afterre,quem quidem ita patefecerunt, attp illuftrarunt, ut etiam aduer* fàrij iàniores fateantur hac in re bene meritos eife de Ecclefia,

Nam fimpliciter, plané, fine ulla Sophiftica, proponimus Euangelq fèn* tentiam de pccnitentia, ut intelligant homines, quomodo ad Chriftum redire debeant,quomodo conièquantur remifsionem peccatorum, qui cultus,qusß opera placeant Deo, Primum docemus neceflariam eflecontritionem, hoc efb ucros terrores amp;nbsp;dolores animi, qui agnofeit iram Dei, amp;nbsp;dolet fe peccafle, 0^ definit mala perpenare, Etfi autem hi dolores neceflarij funt, tarnen fcienduni eft remifsionem peccatorum non dari propter dignitatem contritionis ieu ho* rum dolorum.Scd addenda eft fides,hoc eft,fiducia mifèricordiçpromiftçpro* pter Chriftum, ftatuendum eft gratis remitti peccata propter Chriftum*

Cum hac fide in terroribus illis erigimur, confequimur certo remiisio* nem peccatorum, ficut fupra oftendimus, Et hanc fidem concipiuntanimi ex Euangelio,Item ex Abfblutione, qua? Euangelium annunciat amp;applicatper* tcrrefac'lis confeientijs. Jdcoep docent noftri retinendam eft'e in Ecclefqs priua* tarn Abfblutionem,Et cius digniratem,et poteftatem clauium ueris Séamplift fimis laudibus ornant, quôd uidelicet poteftas clauium adminiftretEuangeli* urn non folum ingenere omnibus, fed etiam priuatim fingulis,SicucChriftus inquit : Lucratus eris fratrem amp;c. Et quôd uoci illi Euangclq quod mfpifterio Ecclefîæ nobis in Abfolutione adminiftratur, credendum fit, tanquam uoci de ccclo fonanti.

Hoc totum beneficium Abfblutionis amp;nbsp;huius minifterq, antea fuitom* nino obfeuramm falfis opinionibus illorum, qui docuerunt abfblutioncm non ualere,nifi fiifficienrer contriti fimus. Etpofteaiubebantdubitare deabfblud* ne,quia nemo feiret fe fan's contritum efle. Quid fuit hoc aliud, quàm Euange* lij confblationem eripere confeientrjs, amp;nbsp;tollere ex Ecclefia ac prorfus abolefC minifterium Euangelrj, feu poteftatem clauium Ç' Quis non uidethos tarn per* niciofos errores,meritô reprehenfos elle C

Cum autem Confefsio præbeat locum imperriendæ abfbiutioni priua^ tim,ÔC ritus ipfè intelleftum poteftatis clauium,8c remiffionis peccatorum con ièruct in popuIo,Præterea cum illud colloquium magnopere profit,ad moncn* dosamp;J

dos 8d erudiendos homines^diligenter reanemus in Ecclefrjs Cofefsionenij {èd ita, ut doceamus enumeraoonem delicflorum non efle nccefTariam lurc diui'no, nee onerandas efle confci'entias illa enumeratione, Nullum enim extatin Icri^ pturis Apoftolici's præceptum de hac enumeratione, Et omnium delidorum recitêtdo impofsibilis eft,iuxta iHud Pfalmi: Delitfla quis intelligit “T Itemjere^ï mias ait; Prauum elt cor hominis amp;nbsp;inferutabile, Qiiod fi nulla peccata, nifi' citata rcmitterentur,fiun^ poiFent acquieiceré confcientic,quia plurima pecca ta ne(^ uident^neep meminifle polTunr. Qiia ex re facile intelligi poteft,minifte rium abiblutionis,amp; remifsionem non pendere ex conditione Enumerationis,

Teftantur uetcres icriptores non elFe neceflariam Enumerationem* Chryibftomus enim in Epiftola ad Ebræos inquit ; Peritiadeamus nobis pec«« calFe nos, nee id lingua tantum pronunciet, ièd etiam intima confeientia, nee tantum dicamus nos eflè peccatores,ièd etiam peccata Ipecialiter computemus» Non tibi dico, ut te prodas in publicum, neep te ut apud alios accules, led obe«« dire te uolo Prophetæ ♦ Reuela Domino uiam tuam. Coram Deo peccata tua eonfîtere, Apud uerum iudicem cum oratione deliefta tua pronuncia,nô lingua, led confeientiæ mæ memoria,amp; tune dem um Ipera te milericordiam polFe con lèqui, Hæc Chrylbftomi con cio,non folum doeet,quid de Enumeratione lèntL« endû fit,Sed etiam grauifsimè coniungit contritionem fidem,Sieut nos con* iungimuSjiubet primum ut peccata uerè agnolcamus, ex animo deteftemur, deinde docet addendam elîè orationem ac fidem,quæ ftatuat nobis ignofei. Et alio in loco ait.’Peccata tua dicito ut deleas.Si pudet dicere quod peccaueris, di* cito quotidie in anima tua. Non dieo ut eonfitearis ea leruo, ut exprobet, Die Deo,uteuretea,

Fatetur amp;nbsp;glolTa in Decretis de pcenitentia, diftinc'tione quinta, CcnifeG fionem inftituram elTe ab Ecclefia, nec præcipi earn in lcripturis ueteris aut no* ui T eftamenti,Idem plcricp doôrores fenlèrunt. Quare lèntentia noftra de Con fefsione neep noua,necp ablîirda eft,

Poftremô de làtisfaâionibus uel maxime opus Riic moneri pias mentes» Nam fatisfadiones plus etiam incommodi habueruntquàm ilia Enumeratio, Obfcurabant enim beneficium Chrifti, quia indocli putabant fe remilFionem CLilpæ confequi propter ilia propria opera,Deinde fi quid in his erat omilTum, confeientiæ perturbabantur,ltcm dcligebantur ceremonie, peregrinationes,amp;S huius generis alia inutilia opera,non mandata diuinitus. Et his fingebant ipfi doefiores compenlari mortem æternam ,

Itacp duximus pias mentes liberandas clïè his crroribus,et docemus latis* fadiones, uidelicet canonicas illas, quas ipfi uocant opera indebita amp;c. nec ad remilsionem culpæ, nec ad remifsionem pcenæ æternæ prodelîe, nec elle necel* farias. Olim in Ecclefia mos fuit in publica pcenitentia, non recipere lapfos ad Ecclefiam redeutes,nifi addita aliqua mulóta exempli caula, Ab illo more funt orcçfatisfadtiones,Sed ueteres illo cxemplo uolebant populum à peccando de* terrere, non fentiebant cercmofiiam illam elFe compenlationem culpæ uçl eter* næ mortis uel purgatorij,Hæc poftea alFinxerunt homines indoóti,

Sed ueteres illi mores tempore conlènuerunt,et antiquati funt. Nos igia tur no oneramus confeientias fatisfaâ:ionibus,Sed illud doccmus,fru(fi:us pce* tentie neceflarios elle, obedientiam, timorem Dei, fidem, diletfiionem, caftita* tem,Ô6 uniuerlàm nouitatem fpiritus debere in nobis crelcere.

Monemus amp;nbsp;illud,fepè puniri peccata etiam temporalibus poems in bâC uita^ut Dauid,Manafle,amp;: alij multi puniti iiint. Et has poenas mitigari doce mus bonis opcribuSjSd uniueria pocnitentia, Sicut docet Paulus,Si nos ipfos iu dicarcmus^non iudicaremurà Domino, Et pcenitentia meruit ut Deus ^nccn^ tiam de delenda Niniue mutaret,

Jta^cum antea diiputationes de pcenitentia fuerint inextricabileç, amp;nbsp;pïc^ næ abfurdarum opinionumjiiunc repurgata docflrina ita traditur populo,u£ in*« telligi pofsit, profit ad pietatem, Retincmus 8^ illuftramus ueras pocniten* tiæ partesj Contritionem, Fidem, Abiolutionem Remifsionem peccatorum, Emendationem totius uitæ, mitigationem præièntium poenarum ,

Ac iperamus bonos uiros in hoc loco non folum nihil reprehendere,led etiam gratiam habere his qui repurgarunt hanc dotflrinæ Chriftianæ partem, quam prodefi; in Ecclefijs extare quàm planifsimè explicatam atcß illuftratam* Chriftus inquit Angelos in ccclo lætari, cum uident refipiicere peccatorem, Itac^ gratulantur Ecclefiæ, amp;nbsp;ipfi Angeli puram de pcenitentia dodrinam*

1N hac corporali uita opus eft traditionibus, hoc eft, locorum ac tempos rum difcriminibus, ut ordinegerantur res in Ecclefia, ficut præcipit Paulus,u£ omnia fiant ordine,8ó ita,ut deceant, Ideo amp;nbsp;Ecclefi'a habet traditioneSjhoc eft, conftituitquibus temporibus,ubi conuenire populus debeat, Adhuneduilem finem licet condcre traditiones, Sed homines imperiti dodrinæChriftianae non funt hoc fine cotenti, icdaffi'ngunt fuperftitioias opiniones tradirionibus, easqj per fijperftitionem fine modo cumulant. Id quefti funt accidifle in Ecde# fiajion tantum-recentiores Gerfon amp;nbsp;alij quidam,Sed Auguftinus etiam:

Quare necefle eft populum admonere quid de traditionibus, qnæ humagt; na autoritate conditæ funtinEcclefia,ièntiendum fit. Neep enim nihil eauiæ eft, cur Chriftus amp;nbsp;Paulus toties de traditionibus concionentur, amp;nbsp;Ecclefiam admoneant,ut prudenter de traditionibus iudicet,

Fuit aût perfuafib publica non modo uulgi, led etiam docentium in Ec;« clefi-js, diien'mina ciborum amp;nbsp;fimilia opera de quibus Ecclefiafticæ traditiones præcipiunt,cultus elfe Dei,qui mereantur remifsionem peccatorum.ltem tales cultus efle iufticiam Chriftianam,amp; neceflarios efte,ficut in ueteri Teftamento Leuiticæ ccremoniç necelTariæ fuerunt,nec pofte fine peccato omitti,etiam ex*« tra ftandali cafum. Hæ perfuafiones multa pepererunt incommoda,

Primum, obicurataeftEuangelri propria dodrina, quæ docet gratis re* mitti peccata projîter Chriftum. Hoc beneficium Chrifti translatum eft in ilia humana opera. Ac propter hanc opinionem præcipuæ audæ iunt traditiones, quia exiftimabantur opera ilia mereri remifsionem peccatorum, efte fatisfacli* ones,efte iufticia Chriftiana, Porro maxime ob hanc cauiàm,tam crebro, tam feuere admonet nos Paulus de traditionibus cauendis, ne beneficium Chrifh transferretur in tradiriones, ne gloria Chrifti oblcuraretur, ne confeientijs erigt; perentur ueræ amp;nbsp;firmæ confolationes, Deniep ne fides, hoc eft,fiduda miftri* cordiæ Chrifti obrueretur. Hæc pericula caueri Paulus uoliut, Maxime enim opus eft extare in Ecclefia puram dcxflrinam de beneficio Chrifti, de iufticia fidei, de coniolarione conftientiarum.

Secundo, Flæ traditiones obfeurauerunt praxepta Dei,quia hgc pædago^ gia exgt;

giacxiftimabatur eiïè {jîiritualis Sc Chriftiana iuftidajcem præferebantur bu# manæ traditiones præceptis Dei.ChriftianifiTius tocus putabarur eflè obfèrua nocerrarum feriarum,ricuu^ieiuniorumjieftîtuSj HgCTfTwxa^o'X^T'« erant in pro^ fefsïone honeftifsimi titulb q? effent uita fpiritualis Jtem perfedi'o Chriftiana» Intérim mandata Dei de uocatione^nullam laudem habebant, Qiiôd Paterfa^« milias educabat ibbolem, quod Mater pariebat,q) Princeps regebat rempubli camjiccc opera defpiciebanturjion iudicabantur eftè cultus DebVeriàbantur in perpétua dubitatione mentes plurimorum^an coniugiiim, magiftratus Sc miles uitæ ciuilis funcliones,Deoplacèrent, Hæc dubitatio multos ualde cru^î ciauitj Multi deièrta iùa uocatione, deièrta republica abdiderunt fê in Mona«» fteria^ ut uitæ genus quærerent, quod arbitrabantur Deo magis placere^ imô quod arbitrabantur mereri remiisionem peccatorum ♦

Tertio.Opinio neceffitatiSjCtiam duriter exercuit conicientias »Traditio ones exiftimabantur eftè neceflàrie,Bt tarnen nemo^quamlibet diligens^obicr^ä uabatomnesjprelèrtim cum fintinnumerabiles.Gerfon icribit multos incidiff fein defperationem, quofdam etiam mortem fibi coniciuiffe, quia animaduers»^ terant fe non poffe iàtisfacere traditionibus» Et interim nullam coniblationcmr de gratia^de iufticia fidei audierant. Videmus Summiftas Theologos collisf gere traditiones, amp;nbsp;quærere tTr/Eixsiaç ut leuent confcientias, Sed ne ipfi quidein lîbi iâtisfaciunt,non poffunt le fatis extricare,interdû etiam illæ iplæ interpre^* tariones inrjciunt laqueos conicientijs. Et in traditionibus colligendis, ita fuelt; runt occupatæ Scholæ, amp;nbsp;concioneSjUt non uacauerit attingere icripturam, amp;-quærere utiliorem dodrinam de fide,de cruce,de lpe,de dignitate rerum ciuililt;s um, de conlblatione conftientiarum in arduis tentationibus » Itaq^ multi bo^« ni uiri fepe quefti funt le his rixis traditionum impedin',quo minus libéré uer^» lari in meliore doffrinæ genere poffent, Cum imtur huiuftnodi fuperftiî# tioiæ opiniones hærerent in traditionibus, neceîle fuit admonere Eccles« fias, quid de traditionibus fêntiendum fit, errore pias mentes liberare, medea ri pauidis confcientris, amp;nbsp;illuftrare beneficium Chrifti » Non hoc agimus, ut labefaffetur autoritas Ecclefi'afticæ poteftatis, non detrahimus de dignitate Epifcoporum, non diflîpamus lura^i'ap Ecclefiæ ♦ Recfiè intelletftæ traditiones; magis amantur:Sed illæ ludaicæ opiniones tantum reprehenduntur,Sic igitur docemus de ceremonrjs, humana autoritäre conditis in Ecclefia ♦ Primum de traditionibus quæ pugnant cum mandatis Dei, aut non poffunt obiêruari fine peccato, Sequenda cft régula Apoftolorum: Oportet Deo magis obedire quàm hominibus,Talis eft traditio de ccelibatu, Deinde de reliquis ceremo^« nrjs quæ funt fua natura res mediæ feu indifferentes, ut ieiunia, feriæ, diierimi^« naueftitus,amp; fimiles,iciendum eft,taies oblèruationes nec mereri remiisionem peccatorum, nec iufticiam nec perfedionem Chriftianam eftè, Sed res effe adi:« aphoras, quæ extra icandali cafum omitri poffunt»

Teftimonia huius fèntentiæ plana amp;nbsp;clara funt in Euangelio amp;nbsp;diiputa* tionibus Pauli, Nam Spiritus fanffus duxit operæprecium elîè, ut diligenter de hac re moneret Ecclefiâ, ne iuperftitiofis opinionib. obrueretur Euangeliu»

Rom.i4,Regnum Dei non eft eica aut potus, Sed iufticiajpax ôô gaudi« um in Spiritu fando» Hic iàris clarè docet Paulus,iufticiam Chriftianam effe motus ipirituales cordis, non eftè externas oblèruationes ciborum,dierum etc»

Coloff,2, Nemo iudicet uos in cibo, potu, aut parte diei fefti, V état iudi»« K iiij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cari

cari confcientiaSjhoc eft^condemnari côfcicnnas in ufii taïium reninij fêd pror^ fus uult haben pro rebus indifferenribuSj et quæ no pertinent ad iuftieiam Eu^ angclrj* Et deinde longa amp;nbsp;grain's concio eftj amp;nbsp;de Molàicis ritibus amp;nbsp;de cerelt; monrjs inftitutis humana autoritate, Loquitur enim Paulus de utroq; genere nominatim» Nenateas elfe iuftieiam Chriftianam,amp; uetat conlcientias onera«*

te talibus traditionibus. Si mortui eftis cum Chrifto ab elementis mundi^qua** re tanc^ uiuentes in mudo^decreta faciris^Ne attingas^Ne guftes, Nec5trecï:es, Matth J J.Omne quod intrat in os^non coinquinat hominem,Et quidem ibi excufàt Apoftolos uiolantes ufitatam traditionem^et additfententiam melt; morabilem t Fruftra coluntme mandatis hominum* Negat effeueros ôéutiles cultus ad iuftieiam coram Deo^quare non funt iufticia Chriftiana, nec funt nelt;« ceftàrij cultus, Atqui conftat in Eecleha humanos cultus mirum in modum ha^ (ftenus creuiflè^ Quotidiecumulabant Monachi ceremonias, nouis ôô luperfti* tionibus amp;nbsp;aucupijs,Et hænugæ putabantur efle preeipui cultus Def prçcipua pietas, cum Chriftus tam graui oraculo uetet humanas ceremonias haben' pro cultibus ♦ Non enim prohiber condere traditiones ad hnem politicum, hoc eft, propter bonum ordinem^ ièd cultus efle negat, cum ait ; Fruftra coluntme* Etdocet ueros cultus efle opera diuiniruspræccpta,timorem,fidem, diledio«î nejn,patientiam,caftitatcm,parere uocationi, facere officium amp;c*

A(ff Jfait Petrus: Quare tentatis Deum,imponentes iugum, ftipcr cerui* ces dilcipulorum,q? neep nos, neep patres noftri portarc pomimus, ièd pergra;« tiam Domini noftri Icfu Chrifti credimus faluari, quemadmodum illi, Hic docet Petrus contingere nobis remifsionem peccatorum iàlutem propter Chriftum,non propter Moiaicos aut fimiles ritus* Et admonet grauifsimè pec care illos, qui conicientias onerant talibus obicruationibus, Nec enim leuis eft reprehenfio,cum inqtiic. Quid tentatis Deum C

' Et,I,Timoth.4,uocatprohibitionem ciborum,coniugij,amp; fimiles tradia tiones ,docl;rinas dæmoniorum, Qtiare autem tam atroci conuicio uius eft Non uoluit nullas prorftis fieri ordinationcs,nulla ièruari diierimina locorum, temporum, Sed tune ièntit efle dodrinas dæmoniorum, quando in eas translt;’ ferrur beneficiumfChrifti, quando habentur pró iufticia, item pro neceflarrjs cultibus,quando affingitur opinio necelsitatis,amp; crucianturconlcientiæ,amp;ex« ciititur eis fides* Hæc incommoda uolunt eaueri Chriftus Apoftoli* Idcocp toties tam uehementer aduerfus traditiones concionantur * Ac mirum eft illi^ fulminib.nihil moucri eos,qui fuperftitiolàs opiniones traditiontim defendût*

Cçtcrtim docemus non elFe damnandas traditiones quæ nihil precipiunt contra mandata Dei et habent finem politicum, uidelicet, quæ ad hoc conditaJ funt,ut ordine res in Ecclefia gerantur cuiufinodi ftint tradititiones de ferqs,die Dominico,Natali,Paleate amp;nbsp;reliquis, item de lacris leétionibus Sgt;C fimiles* Et huius generis uctercs ritus libenter retinemus in noftris Ecclefijs*Et tarnen ad* monetur populus ut Iciat, quid de talibus moribus lèntiendum fit,indcli* cet, quod non mereantur remifsionem peccatorum, quod non fint iufti*’ cia Chriftiana,nec cultus neceflàrq ad iuftieiam Chriftianam,lèd res indiffè* rentes, quas extra Icandali cafum liceat omittere * nbsp;nbsp;Hæc tTruhe/a traditiomitn

libérât conlcientias à lùperftitiofis opinionibus amp;nbsp;ab ilia ueteri carnificF lia* Et tarnen egregiam commendationem affert traditionibtis, quia ucriim uftim earum oftendit ♦ Omnes moderati homines libentius parent tradi* pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionibus.

rionibus,pofl:quam intelligunt priuatim confcicntias periculo liberatas efTe^cc eatenus parendum efle^ne perturbetur communis tranquillitas, neue imbecib les lædantur* Deinde munit amp;nbsp;conièruat hæc interpretatio publiées mores ac difeiplinam, quia iubet caueri fcandala» Ad exemplum perrinct ad alTuefa^“ ciendam adolefcentiam amp;nbsp;uulgus,conferuare publicas ferias^coetus in templis, Ie(ftionesamp;c. Ideohuiufmodi ordinationes non funt diffîpandæ,fed potius commun! ftudio adiuuandæ.Hæ funt ueræ amp;nbsp;honeftç laudes traditionum,quç omnes pios amp;nbsp;modcratos,haud dubiè^maximè inuitant ad amandos, tuendes, amp;nbsp;ornandos publicos mores, Euangelium docet reuerenter lèntire, non Iblum de alqs ciuilibus legibus ac moribus,fed etiam de Ecclefiafticis, amp;: uerum uRim harum monftrat ♦ Sed gradus tarnen conftituit, amp;nbsp;dilcerni uult dodrinam de Chrifto amp;nbsp;rebus cccleftibus ac æternis, à pædagogia Ecclefiaftica ♦ Hæc libers tas,de qua hic dicimus,non fuit ignota patribus, Auguftinus enim inquit: To^ turn hoc genus rerum libéras habet obîcruationes, Et in hanc lèntentiam mub ta difputat.Irenæus inquit: DilTonantia ieiunij non difl'oluit fidei confonanti^ am»Tripartita hiftoria multa colligit exempla difsimilium rituû,amp; addit egre giumEpiphonema : Mens Apoftolorum fuit, non de diebus feftis làncire, led prædicare bonam conferuationem amp;nbsp;pietatem,Sed nihil opus eft in re manife^i fta colligere multa teftimonia ♦ Verum hie uociferantur aduerfarf), labefaftari hacdoftrina difciplinam publicam, effici ’avafxiap» Item aboleri bona opera amp;nbsp;mortificationem carnis,iuxtalouiniani dogma. Has calumnias partim iam re4 futauimus.Non enim fit avapxfa,ncc labefadatur publica difciplina,cum tradie tiones quarum finis eft politicus, feruandas effe doceamus, doceamus amp;nbsp;fcan* dala cauendaefl'e, Sed de mortificatione carnis fie refpondemus, Vera amp;nbsp;non fimulata mortificatio eft tolerate crucem, uerfari in periculis,crunis,amp; afflidi^ onibus, Huius generis obedientia eft cultus Dei amp;nbsp;opus fpirituale, ficut docet Pfalmus,Sacrificium Deo Spiritus contribulatus etc,Docemus præterea aliud genus exercitiorum neceflarium efle.QuilibetChriftianus etiam corporal! di^« lciplina,laboribus,temperant!a, meditatione diuinarum rerum, alqs exerc!^ tils aptis etati,cohcrcere carnem debet, Horum finis proprius ac proximus efte debet, ne faturitas aut defidia extimulet ad peccandum, amp;nbsp;ut mens admonea«» tur,amp; fiat aptior ad affeeftus fpirituales.Non eft fentiendum hæc exercitia cub tus efte qui mereantur remifsionem,auc fatisfadiones effe 8lt;c, Et hæc difcipli^ na debet elfe perpétua, nee poffunt præfcribi certi dies pariter omnibus, De hac difciplina inquit Chriftus : Cauete ne corpora-ueftra grauenturcrapula. ltem,Hoc genus dæmoniorum non efjeitur nifi ieiunio oratione. Et Paulus ait : Caftigo corpus meum amp;nbsp;redigo in feruitutem Jtacp non tiituperamus ieiu«# nia, Sed luperftitiofas opiniones, amp;nbsp;laqueos confeientiarum intraditionibus* Porró hæc exercitia, cü ad ilium finem referuntur, nt habeamus corpora obno* xia adres fpirituales,8c ad faciendum officium iuxtauocationemamp;c,funtin pfis bona amp;nbsp;meritoria opcra,ut teftatur Danielis exemplum. Sunt enim opera quæ adhunc finem requirit Deus,ut carnem coherceant,

CVmdodrinaChriftiana honorificè prædicet coniugium, eocputiiubeat, non folu procreationis caufa,Sed etiam ad frenandas,uitandafcp libidines, nuc non folu pontificia lege, fed etiam noua atcß inufitata fæuitia,prohibentur

coniugia fàcerdotibiis amp;nbsp;conn'acta dirimuntur ♦ Id^ hoc eft indignîuSjquod hæc in Ecclefia fiuntj quæ ut maxime debet abhorrere à turpitiidinejta coniu=^ gium ad uitanda muka ingentia flagitia^iumino ftudio tuen debebat. Ad hæc cum in omnibus Ethnicis rebus publicis mediocricer conftitutis, propter gra* uifsimas cauiâsjCOuiugium in magno honore fuerit^quid minus decet in Eccle^ fta^quàm fancdiftimum fcedus coniugij diftrahere,aut capitalibus pœnis,uc# lut fummum lcelus,punire coniugiumÇ’ unde hæc in Ecclefiam, in qua debet excellere mutua dileótiOjperuafit immanitasCPorrô res loquitur iplà^quantuni turpitudinis, ac iceleruirij pari ar pontificia Icx, de ccelibatu^ Nee ulla humana uoce dici poteft^ quantum uiciorum ex hoe fonte in Ecclekarn exundauerit. Nam ut non dicamus de Epicuræis, quos nihil pudet^quam mulei pqac boni uiri infeliciter ludati funt cum imbecillitate naturæ, èc ad extremum in horrk bilem delperatiohem inciderunt» Quo ipedat autem hæc noua crudelitaSj nifi ut lila infinita Icelera in Ecclefia confirmentur, amp;nbsp;ut improbi peccent impuni^ rius C Hæc caufa nihil opus habet diljautatione. Nam hæc noua lex^quæ nunc defendicur ab aduerlàrijs^quæ amp;nbsp;prohibée iacerdotibus coniugia,amp; contrada diftrahitj pugnat cum iure naturali, diuinOj cum Euangelio, cum ucterum Sygt; nodorum conftitutionibus, cum exemplis ueteris Ecclefie»Tantum opus eft no bis pietate amp;nbsp;æquirate optimi Imperatoris^quem oramus^ut pro fua pietate,amp;: pro fuo offîcio^aboli ta tyrannica lege^medcri Ecclefiæ ftudeat. Cum omnis iiv iufta crudelitas Deodilplicetjtum illa maxime quæ exerceturin lacerdotes pi^ OS Sc eruditos^qui bene merentur de Ecclefia» Ac non folum diuina oracula,mi^ nantur atrocilsimas pœnas^his qui crudelitatem exercent aduerlus lacerdotes, led exempla etiarn extant^ omnium ætatum, quæ comprobant illas minas non elle irritas» Nam ut alia innumerabilia cxempla omittamus. Gens Beniamin ferè tota deleta eft,propter ftupratam holpiris Sacerdotis c5iugcm»Cum eniin cadauer mulierculæ, quæ uexata ftupris,exrinda erat, diftèdum, milTum eflet ad Principes ilraek iudicauit uniuerfus populus tantam immanitatem lèuerifi fimè puniendam elle» CumCp non dederentur ad pcenam autores facinoris, ta gens Beniamin magna clade accepta pcenas dédit » At hoc tempore mulrv plici iniuria affîciuntur Sacerdotes, Ipfi cum quidem nullum eis crimen obrj^ ciatutj nificoniugiumj excruciatihorribilibus fupplicijs necanturjnilèrç coiv iugcsSc parui liberi ciedi fuis nidulis^ uaganturextorres^ fine certafedcj fine tedo^fine lare^Paulus uocat prohibitioncm coniugrjjdodrinam dgmoniorum» Idteftantur nonlblum turpilsimauicia, quæ ccclibatus inuexit inEcclefiam, Sed ctiam hæc iplà alperitas^quæ propter hanc legem exercetur in Sacerdotes, amp;eorum coniuges ac liberos» Nam diabolus homicida eft^Sc piorum calamk tatibus præcipuc deledatur.Sed olim Deo pernas daturi liinc,talium confilio^ rum autores»Nos hanc la?uiciam neqj dignam Chriftianis,necç utilcm Ecclefiæ efleiudicauimus.

Qiiod uerô obrjcitur autoritas legis Pontificiæ, cur non allegant autork tatemCanonum aduerfus turpia exempla impuri ccclibatus, SC Icelera digna animaduerfibne» Nulla debet elle autoritas Pontificq decreti, pugnantis cutn iure naturæ, Sc cum mandato diuino. Natura homines ita conditi lunt, ut fint lcccundi,quarc lurilconfulti dicunc,cqniundioncm maris ÔC fccminæ eflè iuris naturæ C Idqj docet Genefis,capite primo ÔC lècundo » Deinde cum Paulus in^ quit ; Vnufquifcß habeat uxorem, ad uitandam fornicationem » Certe præci*

pit omnibuSj qui non funt idoneiad coclibatum, ut contrabantconiugia. Et Chriftus monet, non omnes idoneos efle ad coclibatum, cum ait : Non omncs capiunt uerbum hoc.

Porro^nec leges humanæ, nec uota ualent pugnantia cum mandato diui^ no^Et euentus ipfe teftatur,naturam legibus humanis non pofTe murari, V idc^« mus quantum turpitudinis pariat ille coclibatus Ac fî qui lunt uiri boni, qui ftudent effe cafti^hi intelligunt oneris amp;nbsp;periculi magnitudinem, Sc præcipuc déplorant hanc lui ordinis feruitutem» In Niccna Synodo^ quidam conati funt Icgem ferrCjUt Sacerdotibus interdiccretur confuetudincconiugum. Répudia«» taefthæc lexab uniuerfa Synodo * Et fuit quondam mitior Latina Ecclcfia, Tantum enim dimittebatà minifterijs eoS;,quicum gérèrent munus Ecclefia^ fticum;,ducebantuxores^non prohibuit coniugium» Hæc noua lex eftPontifi«» cumjgnotaueteri EccleG'æ ac Synodis^ quæ in totum prohibet coniugia amp;nbsp;diftrahit.

Confiât autem utrancp partem huius decreti pugnare cum Euangelio» Allegatur contra nos EccleG'æ amp;Synodorumautoritas,quamPontiGcesipfi huius decreti autores impuderiter contempferunt. Nec obîctirè reclamauerunt ph Sacerdotesjhuic nouæ legi» Nam hiftoriæ EccleEafticæ teftantur, earn non Gne acerrimis certaminibus impoGtam effe EcclcG-js» T arraconenGs Epifeopus feribit ad Syricium PontiGcem^ Sacerdotes Hifpanos non poflè adduce ut le#» gemaccipiant,quainterdicebatureisconfuetudine uxorum^Qtias ibi tragagt; dias agitSyricius,quàm inclementcr refcribitC'

Hæc enim funt Syricq uerba,indigna pontiGce.Dicat mihi nue ilRquiE quis eftjSeôtatorlibidinum, prçccptorcp uiciorum. Et deinde Pauli diffu alie«» nifsimû detçrquet ad fuam caufam,qui in carne funt.placerc Dco non poffunt» Dubium profcâo eft, utrum infeitiæ, an impudentiæ adfcribendum Gt, quod tam contumeliofe loquitur de coniugio. Nihil enim agebatur ahud,niG ut in-terdiceretur Sacerdotibus ufu coniugum, quas tune habebant* Deinde pofte«» riores PontiGccs,multo etiam duriores fuerunt, cum decretum PontiGcium de abijciendis uxoribus, in Germania recitaret Synodo Archiepiftopus Mogun«» tinus Jta exar ferût ira Sacerdotes, ut minarcnair fc impetum fadturos in ipium Archiepifeopum» Et erat res cum indigna,turn acerba abqcerc præfentcs con« iuges,{èduicittandcm,ueluisuelfupcrititio, Quanto mitior fuit Cyprianus mulieribus,quæ non feruabant promifl'am caftitatem. Scribitenim lib* primo Epiftola undecima : Si perfeuerare nolunt aut non poffunt, melius eft, ut nu« bantquàmut inigncmdelicqsfuiscadant,certe nullum fratribus aut for or i« bus fcandalum prebeant,

Porro iniuftæ leges non folent effe perpetuæ, Rogamus igitur optimum lrnperatorem,ut inter cætera EccleGæ incommoda etiam huius legis uicia con«» Gderet,qua in re amp;nbsp;illud confiderandum eft.Natu ra ipfa hominum uelut fencG» cit amp;nbsp;Gt imbeeillior, Quare prouidendum eft,ne uicia crefcant, Nec debent Ic«« ges ipfçfemina efle uiciorum,Plato grauifsimè dicit,leges uirtutis caufa feren«» das effe. An autem traditio de calibatu pietatis caula propugnetur, aut alio quodam conGlio,non difficile eft iudicare. Poftremô,cum Chriftuspræcipuè cômendauerit pfjs curam miniftrorûEuangelq, rogamus, ut Optimus Impcra«» tor,fteuiciam prohibeat, que diu iam in homines pios, Sacerdotes excrcetur, ac cum EccleGa potius deliberet,quàm cum aduerfarqs noftns. Debent in Ecclc«»

fia excellerc dileêlio amp;S milèricordia Quare maxime abhorrer uera Ecclefia, â crudelitate no neceflària,nec uuït interfici Sacerdoces propter tyrannicâ rrad^ tionê^Parci criam uult mifèris mulierib.ac liberis iacerdotum, Horum omniu uitam ac ialutem, Ecclefia tibi cïementifsimc Imperator comendat, Omnes pij ubicp terrarum afFiciuntur horum calamitatibus, amp;nbsp;tnciti defiderant Chriftia^ nam lenitatem in hoc negodo, tibic^ communibus lachrymis dodos bonos uiroSjEccIefiæ utiles,amp; horum coniuges ac liberos commendant, quem uidenC Sd natura præditum eflè eximia quadam heroica bonitate, amp;nbsp;in hac cauiâ hadenus lîngulari uhim efle moderatione, quæ quidem lîgnificat te de repub» rite iànanda deliberare* Non üult Ecclefia, te alienæ crudelitatis miniftrum fie^ n\Maximus honor eft Regum, quem tribuit eis Elàias, cum inquit eos debere Ecclefiæ nutritios eflè, hoc eft imperia,defenfionem pacis, ÔC humanæ ibcieta^ tis,non iolum corporali utilitati ièruire, ièd etiam adiuuare Euangelium, cti iugt; delicet amp;nbsp;teguntSacerdotes,8lt; tranquillitatem duitatibus concedunt,utinfti^ tui ad religionem iuuencus,amp; doceri homines poflïnt ♦ Rogat igitur Eccleflaj utmemineris tibi pios Sacerdotes,tanquam alumnos tuendos eflè, T uum mu* nus eft, innocentiæ præfidio eflè, depellere iniurias, præcipue ab imbecillibus, qui iè tueri non poftunt ipfî,à pijs mulieribus,â puericia, ab orphanis .In his eti^ am Sacerdotum coniuges amp;nbsp;liberos,qui uerè lune orph«ini,tibi commilTos eflè diuinitus exiftimes,

Ecclefia uel maxime «p/Aôsopyoç eft, non modo coniugum inter lè chari^ tatem, parentum erga liberos amorem,probat, ièdafiîcitur etiam iplà delèrto^ rum atep orphanorum ærumnis. Ac uero in tanta bonitate naturæ tuæ nihil eflè aso^yoi) iudicat, quare iperat tibi quo(^ dolorem affèrre, Sacerdotû neces aC Iupplicia,coniugû et liberoru exilia.Monet illud etiâ Ecclefia,ut prouideas, ne plæriqp dodrinæ Chriftiane lod,quorum neceflaria eft explicatio, fimul opprigt; mantur,dum piè erudiri interficiuntur,dum excutiuntur hominibus ftudia do^ drinæ Chriftianæ. Quid agunt aduerlàrq aliud, nifi ut deletis omnibus literis amp;nbsp;oppreflà dodrina, tantum pendeant homines ex autoritäre illorum, qui do* minantur,Ic)mnia indodorum quamlibet impia,quamlibetabfiirda,ducanC eflè oracula. Hanc barbaricam lèruitutem exiftimant adueriàrij prodeflè do* minationi fiiæ, Nec obicure muleis in locis iam hac lèruitute iacet oppreflà Ec* clefia.Etfiautcm non eft concedcndalicentia,conuellendi lèntentias uera auto* ritate receptas, nec diieedendum eft, uel à icripturis, uel à decretis ueterum Sy* nodorum,in quibus pronunciarunt de dodrina Chriftiana,tamen nô decet au* toritatem Ecclefiæ prætexere omnibus abufibus ac uicijs, quærecenrioracdc* teriorætasinEcclefiaminuexit. Nimium autem blandiuntur fibihomines,ß nihil uien deriuatum eflè putantin Ecdefiam, ex affèdibus hominum cupido* rum,ex illis labyrinthis Sc tenebris dodrinæ icholafticæ amp;nbsp;tradirionum. Nclt;? uerô ram propter coniugium periclitantur hoc tempore boni uiri,quàm pro* pter ftudium repurgandæ amp;nbsp;illuftrandæ dodrinæ Chriftianæ, quod regere aC iuuare Epiieopi debebant. Nam his præcipue commendata eft cura ornandae amp;Sdefendendæ dodrinæ, hi debent eflè huius làndilsimi ÔC utilifsimi ftudi} gubernatores ÔChortatores.

Sednon ad iblos Epifeopos, uerum etiam ad pios Principes ac maxin^ ad Imperatorem pertinet, pure inrelligere Euangelium, drjudicare dogmaO» adui'gilare,ne impiæ opiniones recipiancur a ut confîrmentur,Idolarriam onin‘ ftudiu

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

ftudio abolere His offîcrjs pra’clare mcriti font, de pijs multi magni Heroes, Gedeon, Ezechias, lofias, Conftantinus Sc plen'^ alij » Qiiare exiftimabis Sc tui olRctj efle, cauere ne obruantur ea quæ piè amp;nbsp;utiliter patefa(fla èc einendata font,à bonis amp;nbsp;doôis uiris,ne imprj abufos autoritate tua ftabiliantur.Piàlmus inquit : Propter templum tuum in leruiàlem, reges offerent tibi munera,

Sunt autein propria Regum munera in Ecclefiam conferenda, inquirere iieram docrrinam, èc curare,ut boni doélores præficiantur Ecckiqs, dare ope«» ram, ut rite dqudicenturEcclefiafticæ controuerfiæ, non delete piamdocftrk nam,fod excitare potius ac propagare,amp; defendere, concordiam Ecclcfiæ reélè conftituere amp;nbsp;tuen\ His ueris muneribus, potes nunc optime Imperator orna^ rc Chrifti Ecclefiam,quæ quidem à te præcipuè èc Chriftus requirit ipfo, pe^ tunt Ecclefiæ horribilibus modis laceratæ ♦ Poftremô cum humanæ traditio;« nés cedere debeant temporibus, maxime in Ecclefia, in qua longé pluris fieri debent,iàlus piorum,dile(fiio,amp; pax publica, quàm ullæ traditiones humanæ, multofatiuseft difsimulare abrogationein huius traditiunculæ deccelibatu, quàm confirmare libidines, diisipare coniugia, fofoipere læuitiam in Sacerdoü tes, amp;nbsp;eorum coniuges ac liberos, opprimere piam dodrinam, uaftitatem effix cere in Eccleir|s ♦

Hanc igitur coniugrj caulàm, quoniam nihil habet obfouri, pietati 8é bonitati tuæ Imperator commendamus» Nam iniuftam legem abolere gubetä* natores amp;nbsp;poffont amp;nbsp;debent ♦ Et leges de ccelibatu fou ueteres, fou nouæ, tanx turn font humani iuris, in quo mitigando plurimumautoritasEcclefiæualere debet*

Qiiàm multa poiTemus exempla commcmorare ex omnium temporum ac gentium hiftorijs, in quibus cernuntur horrenda exempla pccnarum quæ li^ bidines focutæ font.Inter caufos diluurj fit mentio libidinum,poftea quinq? ur^ bes hiatu terræ ita ablbrptæ font,ut monumentû pocnæ æternû, lacus AiphaP tites manforit* Cum liraëlitæ difoefoilfont ex Aegypto,amp; multi fo confoetudi;« ne mulierum Moabiticarum polluilfont, duodecim Principes Tribuum fufo penfi font, amp;nbsp;trucidata uiginti quatuor millia hominum* Fûditus poftea deleti Canançi^et nominatim inter caufas,recenfontur incefti concubitus, Aliquanto poft focuta eft clades Beniamin propter ftupratam Leuitæ coniugem* Deinde Dauid eiedus regno propter adulterium* Aliquoties amp;nbsp;leremias hæc tria, Ido* lorum cultus,tyrannides amp;nbsp;adulteria,caufàs efle clamitatingentium calamita* turn quæ oppreflerunt uniuerfam gentem Iudeorum,cum in Babylonem captif ua abduceretur *

Hæc eo foripta font, ut ftatuamus Deum uerè irafoi uagis libidinibus amp;nbsp;impuros ac inceftos non cafo in pccnas ruere, fod puniri diuinitus. Ergo etiam Ethnicarum ciuitatum excidianos de ira Dei aduerfois hæc foelera admonent* Euerià eft Sibaris, Athenæ, Sparta, Thebæ colliiæ bellis ciuilibus pœnas im* pudiciciæ dederunt, Et Romacum totNerones amp;nbsp;Heliogabalos habuiflet, tandem concidit,undi^ dilacerato Imperio,armis Barbaricarum gentium plu rimarum.Longus Catalogus eft apud Ariftotelem,ciuirarum,in quibus mu rationes politiarum amp;nbsp;foditiones propter libidines extiterunt.Præter has pœ* nas admonet Ecclefiam Paulus, accedere aliam poenam, uidelicet, amentiam fou furorem,ut Rom.i*amp; ad Ephef,4*capite foribitur, Ac fortafle iam guber^ natores Ecclefiafticos hæc pcena oppreflît,qui magna ex parte palam finit Epigt;* quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curæi.

curæb palam defendunt Idola propter opes amp;nbsp;autoritärem, rident dicta ccclc^» ftia,quæ minantur pœnas Idolorum culroribus,impudicis,parricidis. Omnia honefte fieri à fè prædicant regni cauia, hos eflè bonos ciues, amantes tranquib lifatis,qui ut regni Pontificq maieftatem tueantur,comprobant errorcs ma^ nifefta flagicia,T ota rerum natura teftis eft efîe Deum, ÔC punire rurpitudincs amp;tyrannidcs. Qiiare etiamfi nunc rident bas conciones, tarnen feiant fe aligt; quando hæluros in pccnis,ad quas ab ipfa etiam rerum natura depoicuntur.

Cum igitur conftet Legem de coebbatu pugnare cum mandato Dei, fên^ timus reefie tacere iàcerdotes èc aîios, qui honefta eoniugia conrrahunr, ficut Paulus înquit,eligendum efTe unius uxoris uirum» Sentimus gubernatores poflè ac debere legem Pontificiam abolcre » Errant enim qui putant aut iurc diuino prohiberi coniugium iàcerdotibus, aut pofTe legem talem à Regibus autEpifeopis ferri,prohibentem coniugium» Ac finolintEcclefiæ mederigu* bernarores, tarnen reefte faciunt pij qui iêquuntur regulam Apoftolicam, quæ aitjDco magis parendum effe quàm hominibus»

Deniq? cum legis Pontificiæ defenfio multa pcccata coniunda habeaf, confirmationem uagarum libidinum, fiiperftiriones ÔC neces piorum fàcerdo^’ turn, manifeftum eft noftras Ecclefias redè facere, quod legem illam Pontifia’ ciam aboient ac damnant.Rogamus etiam Inclytum Imperacorem,ne ièdefen«» fibne impuri coclibatus, cæde Sacerdotum polluât. Scriptum eft enim ; Bea^* tus qui milèretur egeni Sgt;C pauperis, In die mala libérable eum Dominus*

Vid de uotis Monachorum apudnos doccatur, melius intelliget fi quis 'quot;^meminerit qualis ftatus ftierit Monafteriorum, qu«àm multa cÔtra Canolt;* nés iu ipfis Monafterqs quotidie fiebant, Auguftini tempore erant libéra coE legia,poftea corrupta diieiplina, ubiqp addita iunt uota,ut tanquam excogitato carcerc,diföplinareftitueretur, Additæfunt paulatimfupra uotaaliæmulcæ obferuationcs.Ethæc uincula multis ante iuftam ætatem contra Canones iniegt; lt;fta funt.Multi inciderunt errore in hoc uitæ genus,quibus etiamfi non decranc anni, tarnen indicium de fuis uiribus deftiit, Qui fie irretiti erant, cogebanrur manere, etiamfi quidem beneficio Canonum liberari poflent, Et hoc accidie magis etiam in Monafterrjs uirginum quàm Monachorum, cum ièxui irnbe»« cilhori magis parcendum eftet, Hic rigor diiplicuit mulris bonis uiris ante hæc tempora, qui uidebant puellas amp;nbsp;adoleftentes in Monafteria detrudi progt; pter ui(ftum,uidebant quàm infeliciter fuccederet hoc confilium, quæ icandala parerct, quos laqueos confcientrjs infjceret, Dolebantautoritatem Canonum in re periculofifsima omnino negligi ÔC contemni.

Ad hæc mala,acccdebac talis perfuafio de uotis,quam conftat etiam olim diiplicuiflè ipfis Monachis,fi qui paulô cordatiorcs fuerunt, docebant uota pa^ riaefte baptifino, docebant le hoc uitæ genere mereri remiisionem peccato^ rum,amp; iuftificationem coram Deo.Imô addebant uitam Monafticam non tan* turn iufticiam mereri coram Deo, lcd amplius etiam, quia ïèruaret non modo præcepta iêd etiam confilia Euangelica,

Ira perfiiadebant Monafticam profefsionem longe meliorem eflè Baptifi mo, uitam Monafticam plus mereri quàm uitam Magiftratuum, uitam pafto^

Vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54.

rumamp; fimilium,qui inmandatisDeifinefadicijsreligionibus fuæuocationi feruiunt,Nihil horum ncgari potcft, extant enim in libris eorum ♦

Quidfiebat poftea in Monafterijs C Olimerantfcholæfacrarumlitera* rum Zc aliarum difciplinarum^quK funt utiles EccleGæjamp; fumebantur inde pa^« ftores,amp; Epifcopi, Nunc alia res eft^nihil opus eft recitare nota * Olim ad dif«« cendum conueniebant, nunc fingunt inftitutum elle uitæ genus ad promereiiis dam remifsionem peccatorum èc iuftificationem, lino prædicant effe ftatum perfeótionis ÔC longè præferunt omnibus alijs uita: generibus à Deo ordinatis*

Hæc ideo recitauimus, nihil odiofe exaggerantcs,ut melius intelligi poG fet dehacre,dodrina ijoftrorum ♦ Primum de his qui matrimonia contrahunt, fic docent apud nos/quod liceat omnibus qui non funt idonei ad coclibatum, contrahere manimonium, quia uota non poiTunt ordinationem ac mandatum Dei tollere ♦ Eft autem hoc mandatum Dei» Propter fornicationem habeat u* nufquifcß uxorem fuam.Necç mandatum folum, fed etiam creatio Só ordinatio Dei^cogithos ad coniugium,qui fine fingulari Dei operc non funt excepti^iux# ta illud:Non eft bonum hominem elfe folum,Igitur non peccant ifti qui obrem perant huic mandato amp;nbsp;ordinationi Dei»

Quid poteft contrahæc opponiç” Exaggeret aliquis obligationem uoti quantum uolet,tarnen non poteriteffîcerç,ut uotum tollat mandatum Dei». Canones docent in omni uotojus fuperioris excipf quare multo minus hæc uota contra mandata Dei ualcnt, Quodfi obligatio uotorum^ nullas haberet caufas cur mutari pofsit, nee Romani Pontifices difpenfaifent » Neep enim lilt; eet homini obligationem quæ fimpliciter eft iuris diuini refcindere » Sed pru«! denter iudicauerunt Romani Pontifices æquitatem in hac obligatione adhi^î bendam efleddeo læpe de uotis diipenfafte leguntur» Nota eft hiftoria de Rege Arragonum reuocato ex Monafterio, ÔC extant exempla noftri temporis»

Deinde, cur obligationem exaggerant aduerfarrj feu effedum uoti, cum interim de ipfa uoti natura fileant, quod debet elfe in re pofsibili, quod debet elfe uoluntarium,fponte amp;nbsp;confulto conceptum » At quomodo fit in poteftatc hominis perpétua caftitas, non eft ignotum» Et quotufquifque fponte amp;nbsp;cons* fulto uouit ; Puellæ ÔC adolefcentcs priufquam iudicare po{runt,perfuadentur ad uouendum,interdum etiam coguntur» Quare non eft æquum tam rigide de obligatione difputare, cum omnes fateantur contra uoti naturam eflè, quod non lponte,quodinconfulto admittitur.

Plæricp Canones refeindunt uota ante annum i $. contrada, quia ante il* lamætatem non uidetur tantum elfe iudicq, ut de perpétua uita conftituipof* fit» Alius Canon plus concedens hominum imbecillitati,addit annos aliquot, uetat enim ante annum 18»uotum fieri» Sed utrum fequemur, maxima pars ha* ber excufationem,cur Monafteria deferant,quia plurimi ante hanc ætatem uo* uerunt» Poftremo etiamfi uoti uiolatio reprehendi poftet, tarnen non fequitur, quod coniugiatalium perfonarum, diftbluenda fint » Nam Auguftinus negat debere diftblui 27»quçft»i»cap»Nuptiarum,cuius non eft leuis autoritas,etiam* fi alq poftea aliter fenferunt»

Quanquam autem mandatum Dei de coniugio liberet plerofcp à uotis, tarnen afferunt noftri aliam rationem de uotis, quod fine irrita, quia omnis cultus Dei, ab hominibus fine mandato Dei inftitutus èc eleélus ad prome* rendam remifsionem peccatorum ÔC iuftificationem, impius eft, ficut Chriftus

ait : Friiftra cokint me mandatjs hominum EtPaulus ubilt;^ docet, iufticiani non efîe quærendam ex noftris obfèruanonibus ciilribus, qui fint excogita^ ri ab hominibus, fed contingere earn per fidem, credentibus fè habere Deurn placatum èc propicium propter Chriftum, non propter ulla noftra mérita*

Confiât autem Monachos docuifle^quodfadiciæreligiones mereantur remißionem peccatorum iuftificationem, SxL quod pro peccatis fatisfaciant* Qiiid hoc efl aliud quam de gloria Chrilli detrahere obicurare ac negate iu^ fticiam fidei C Sequimr igitur iffa nota ufitatajimpios cultus fuifle, quare fîint irrita* Nam uotum impiumjamp; faélum contra mandata Dei non ualet, necp enim debet uotum uinculum efle iniquitatis, ut Canon dicit*

Paulus dicit : Euacuati eflis à Chriflo qui in Lege iuflificamini, à gratia excidiftiSjId eft, qui fèntiunt quod mereantur proprijs operibus remiflioneni pcccatorum,amp; quod propter propriam Lcgis impletionem placeant Deo, nec fèntiunt quod propter Chriftum gratis accipiant fide donatam remißionem peccatorum per miftricordiam Deh quod propter Chriftum placeant Deo, hi amittunt Chriftu^quiafiduciam debitam Chrifto promißioni Dei, trans«« ferunt ad opera,Item opponuntïræ Deijion propiciatorcm Chriftum,fed pro pria opera, quare honorem debitum Chrifto transferunt ad opera noftragt; Confiât autem Monachos hoc docere, quod fin’s obftruationibus mereantur remißionem peccatorum, quod habeant Deum propitium propter has obfen uationes* Quare docent confidere fuis opcribus,non propiciatione Chrifti* Hæc fiducia eft impia, Ôè cum Euangelio pugnat, ÔC in iudicio Dei depreheiv detur efte inanis * Non enim pofTunt opera noftra opponi iræac iudicio Deigt; T antum ita placatur ira Defiquando gratuitam mifericordiam propter Chrigt; ftum promif fam fideapprehendimus, Amittunt igitur Chriflum,qui fiduciani non in Chriftum,fèd in opera propria collocant ♦

PrætereaMonachi docuerunt fuum uitægenus ftatum efTeperfeèlionis, quia obfèruarent non fijlum præcepta fèdetiam confilia * Hic error maxime pugnat cum Euangelio, quod finxerunt fè præceptis ita fàtisfacere, ut amplius etiam facerent,Et hinc natus eft horribilis error, quod finxerunt fè habere me«« rita fupererogationis, Hæc apph’cauerunt pro alijs,ut ßtisfadiones eflènt pro alienis pcccatis,Hæc fi quis odiofè uelit exagitare,quàm multa commemorare poftet, quorum iam ipfè)s Monachos pudet *

Non eft leue fiandalum in Ecclefia populo proponere,cercum cultum ah hominibus excogitatum fine mandato Dei,amp; docere,quod tab's cultus iuftifi’* cet homines * Quia iufticia fidei in Chriftum, quam maxime oportet tradi in Ecclefiajobfèuratur, cum illæ mirificæ rehgiones Angelorum, fimulatio pau*' pertatis humilitatis,amp; cœlibatus ofFunduntur oculis hominum*

Præterea obfèurantur præcepta Dei, ôd uerus cultus Dei, cum audiunt homines, folos Monachos eftè in ftaru perfeèlionis, quia perfeèlio Chriftiana eft fèriö timere Deum,amp; rurfus concipere magnam fidem,5ó confidere propter Chriftum, quod habeamus Deum placatum, petere à Deo, nbsp;certo expeclare

auxilium in omnibus rebus gerendis,iuxta uocationem* Interim foris dilioen^ ter facere bona opcra,amp; fèruire uocarioni* In his rebus eft uera perfelt;ftio,amp; ue^ rus cultus Dei,non eft in ccelibatu aut mendicitate,aut uefte fordida, Ac popult;« lus concipit multas pernicioßs opiniones ex illis falfis præconrjs uitæMona«« fticæ. Audit fine modo laudari ccclibatumj ideo cum ofFenfibne confeientiæ -

55 ucrfatur in coniugio. Audit folos mendicos efle perfeôlos, ideo cum offenfione confcientiæ retinet poflefsiones, negociatur ♦ Audit confilium Euangelicum efledenonuindicandojideoalrj inpriuata uita non ucrcntur ulcifci^ audiunt enim confilium efle^non præceptum. Ali) omnes magiftratus ÔC ciuilia officia indicant indigna cffe Chnftianis*

Lcguntur exempla hominum qui deiertoconiugio^delerta reipub. admi# niftiatione, abdiderunt fe in Monafteria * Id uocabant fugere ex mundo, amp;nbsp;quærere uitæ genus quod Deo magis placeret, nec uidebant Deo magis ierui^î endum effe in illis mandatis,quæ iplè tradidit,non in mandatis,quæ funt exco# gitataab hominibus,Bonum perfeôlum uitæ genus eft, quod habet manda* tum Dei*De his rebus neceffe eft admonere homines» Et ante hæc tempora re* prehendit Gerfon errorem Monachorum de perfeétione, teftatur fuis tem* poribus nouam uocem fuiffe,quod uita Monaftica fit ftatus perfeftionis »

T am multæ impiæ opiniones hærent in uotis,quôd mereantur remifsio* nem peccatorum amp;nbsp;iuftificationem, quod fint perfeftio Chriftiana, quod fer* uent confilia et præcepta,amp; quod habeant opera fupererogaticnis,Hæc omnia cum fint falfa amp;nbsp;inania, faciunt uota irrita»

l^Agnæ difputationes fuerunt depoteftate Epifcoporum,in quibus non* ■^’^nulli incommode commifcuerunt poteftatem Ecclefiafticam, amp;nbsp;potefta* tern gladij.Et ex hac confufione,maxima bella, maximi motus extiterunt, dum Pontifices freti poteftate clauium, no folum nouos cultus inftituerunt,amp; refer* uatione cafuum,uiolentis excommunicationibus confcientias onerauerunt,fed etiam régna mundi transferre èC Imperatorib» adimere Imperium conati funt» Hæc uitia multô ante reprehcnderunt in Ecclefia homines pf) amp;nbsp;eruditi, Itac^ noftri ad confolandas confcientias, coaâi funt oftcndere difcrimen Ecclefia* fticæpoteftatis amp;nbsp;poteftatis gladf), amp;nbsp;docuerunt utram«^ propter mandatum Dei religiofc uenerandam èc honore afficiendam cffe, tanquam fumma Dei beneficia in terris.

Sic autem fentiunt, poteftatem clauium, feu poteftatem Epifcoporum, iuxta Euangelium, poteftatem effe feu mandatum Dei, prædicandi Euangelij, remittendi retinendi peccata, amp;nbsp;adminiftrandi Sacramenta, Nam cum hoc mandato Chriftus mittit Apoftolos:Sicut mifit me Pater,ita amp;nbsp;ego mitto uos » Accipite Spiritum fandum, quorum remiferitis peccata, remittuntur cis, amp;nbsp;quorum retinueritis peccata,retenta funt.M.arci,l6» Ite prædicate Euangelium omni creaturæ, Slt;c.

Hæc poteftas tantum exercetur docendo ftu prædicando Euangelium, Sc porrigendo facramenta, uel multis uel fingulis iuxta uocationem, quia con* feruntur non res corporales, fed res æternæ, iufticia æterna. Spiritus fandtus, uita æternaîHæc non poffunt contingerenifi per minifterium uerbi 8C Sacra* mentorum, ficut Paulus dicit,Euanoelium eft potentia Dei, ad falutem omni credenti,ltacpcum ppteftas EcclefiaSica concédât res æternas, Sc tantum ex* erceatur per minifterium uerbi, non impedit politicam adminiftrationem, fi* cut ars canendi nihil impedit politicam adminiftrationem . Nam politica ad* miniftratio uerfatur circa alias res quàm Euangelium » Magiftratus défendit J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

no me te s, (cd corpora et res corporales^aduerfus manifeftas iniurias^ amp;nbsp;coercet homines gl4dio,amp; corporalibus pccniS;,ut iufticiam ciuilem et pacem retineat.

Non igitur commifeendæ funt poteftates, Ecclefiaftica Só ciuilis^ Ecclegt; fiaftica iuum mandatum habet Euangelq docendi amp;!: adminiftrandi iacrameiv ta* Non irrumpat in alienum officiumjion transférât régna mündig non abro^ get leges magiRratutim^ non tollat legitimam obedientiam,nonimpediatiui^ diciadeullis ciuilibus ordinationibus autcontraólibus, non præicribat leges magiftratibus de forma reipublicæ, ficut dicitChriftus, Regnum meum non eft de hoc mundo. Item, Qtiis conftituit me iudicem aut diuilorem iuper uos Er Paulus ait Philip.3. Noftra politia in ccclis eft, 2. Corinth. IO, Arma milft tiæ noftræ non hint carnalia, led potentia Deo, ad deftruendas cogitationes fiCc, In hunc modum difternunt noftri utriuiep poteftatis ofticia, amp;nbsp;iubent utramejj honore afticere amp;nbsp;agnoicere, utramcp Dei donum ÔÔ beneficium eftè»

Si quam habent Epiicopi poteftatem gladij, hanc non habent, ut Epiico^ pi ex mandaco Euangelfi, fed iure humano donatam à Regibus amp;nbsp;Imperatorft bus, amp;nbsp;adminiftrationem ciuilem fuorum bonorum, Ha?c interim alia fundio eft quam miniftcrium Euangelij,

Cum igitur de iurisdidioneEpifcoporum qutcritur, diicerni debet im^ perium ab Ecclefiaftica iurisdidione, Porro iecundum Euangelium, ieu ut lo^ quuntur, de iure diuino,nulla iurisdidio competit Epifcopis, ut Epilcopis, hoc eft,hisquibus eft commiftiim minifterium uerbi amp;nbsp;Sacramentorum, nifi re* mittete peccata, Item, cognofeere dodrinam, amp;nbsp;dodrinam ab Euangelio difi fentientem reijeere, 8^ impios, quorum nota eft impietas, excludere à commua* nione Ecclefiæ,fine ui humana,ièd uerbo. Hic neceftariô amp;nbsp;de iure diuino, de* bent Ecclefiæ præftare obedientiam,iuxta ilIud:Qin' uos audit,me audit,

Verum cumaliquid contra Euangelium docent autftatuunt, tune ha* bent Ecclefiæ mandatum Dei, quod obedientiam’prohiber, Matrh,7. Ca* uete à Pièudoprophetis, Galatas i. Si Angelus de cœlo aliud Euangelium eu* angelizauerit,anathema fit, 2, Corinth, 13, Non poiîumus aliquid contra ue* riratem, fed pro ueriratc. Item, Data eft nobis poteftas ad ædificationem, non ad deftrudionem.Sic Canones precipiunt,2,qu£ft,7.cap.Sacerdotcs,amp;: cap. Oues, Et Auguftinus contra Petiliani Epiftolam inquir; Nec catholicis Epift copis conienriendum eft, ficubi forte falltintur, aut contra Canonicas Dei fcri* pturas aliquid lenriunt.

Si quam habent aliam uel poteftatem, uel lurisdidionem in cognofteii* dis certis caufis,uidelicet matrimonii,aut decimarum ctc,hanc habent humano iure, Vbi ceffanribus ordinarijs, coguntur Principes uel inuitfifiiis iubdifis lus dicerc, ut pax retineatur,

Præter hæc dilputatur, V trum Epiicopi ieu paftores habeant ius inftiru* endi ceremonias in Ecclefia,ct leges de cibis,ferqs,gradib.miniftrorum, ieu or* dinibus amp;fc. condendi. Hoc ius qui tribuuntEpiicopis,allcgantteftimoniuni, Adhuc multa habco uobis dicere,icd non poteftis portare modô,cum aut uenc rit ille Spiritus ueritatis, docebit uos omnem ueritatem, Allegant etiam exem* plum Apoftolorum, qui prohibucrunt abftinere à ianguine,amp;f fufFocato, Ah leoant Sabbatum mutatum in diem Dominicum contra Dccalopum, ut uide* Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O’*

tur,Ncc ullum exemplû magis ia(ftatur,quàm mutatio iàbbati, Magnam con* tendunt Ecclefiæ poteftatem effe, quod diijxniauerit de præcepto Dccalogf

Quories autem de hoc loco diflerimus, ftarim clamitant aduerlarq Jabcs! faólata autorirate Epilcoporum,fîeri ’cuTa^tap, non poHe mores populi gubernari, non coherceri uuigi petulantiam, denicp fcqui Cyclopicam uicam, qualis ab Euripide in hoc uerlù defcribicur. No/xaJ'eç/aH.outi ouA'/j ôu nbsp;nbsp;ôuA'voç. Quærunrur ÔC

abrogatis aliqnibus legibus uulgus exemplum transferre ad omnes leges, exculiis uinculis ac frenis difeiplinæ fumere fîbi infinitam licentiam, quæ fean^ dala innumera, diftradiones Principum,difsipationes Ecclefiarum, ièdiciones, bella, amp;nbsp;uaftitares parit » Denicp oitendunt quam fit inimica generi humano ^vao}(ia,amp; ex hoc fonte, quantum in omnemuitam uiciorum’ÔC calamitatum exundet*

Monent igitur ad hæc tanta mala uitanda,fl:abiliendam elle autoritatem Epiicoporum,retinendas leges ufitatas,in quibus etiam fi'qua fint incommoda, hæc docent condonanda elle commun! hominum imbecillitati, amp;nbsp;propter tranquillitatem difsimulanda,præièrtim cum nullus conftitui ftatus poffîr,qui prorius Gt (ine uicio, Allegant hue uetus illud rà naicà/j ’ïp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.ivHT£0fj, Com^

niemorant exempla, mods legibus, aut mutata policiæ forma in ciuitate Atri=« ca,Spartana,Romana amp;nbsp;alr)s,quæ clades iècutæ fint. Romæ difïènfiones Con*» fiilum amp;nbsp;Tribunorum quoties ciuilia bella excitarunt

Quanquam autem hæ Senatorial conciones admodum plaufibiles finit,et multorum animos aduerfiis nos incendunr,tamcn ueris amp;nbsp;honeftifsimis argiio mentis refutari poflunt. Primum igitur petimus, ut iïli Accuiàtores noftri hi*» ftoriam Ecclefiæ omnium temporum intueantur, nec purent fummosuiros Propheras amp;nbsp;Apoftolos fuiffe fine iènfu communi,ac adeo ferreos,ut tranquiP litatem patriænon amarint,autadeo immanes,ut difeiplinam, leges,Regni îUTa^i'a/j non maximi fecerint. Hi uero fapientifsimi, optimi, ÔC moderarifsimî uiri,Eiaias,Ionas,Ieremias,Baptifla,Chriftus,Petrus,Iacobus, Paulus, amp;nbsp;inteP ligebant quantum bonum fit ciuilis concordia, amp;nbsp;amabant fuos, amabantpa:» triam,magnocum dolore ijiedabant diffîdia amp;nbsp;dilacerationem pulcherrimæ politiæ. Qiiorics illachrymat Chriftus, loquens de difcordrjs amp;nbsp;iedirionibus gentis amp;nbsp;urbis excidio. Qiianquam igitur ilia ciuilia ofFicia notant optime, maxime amabant Prophetæ amp;nbsp;Apoftoh,tamen cogebantur diuino manda*» to belligerari cum regno diaboli, proponere cccicftem doëlrinam, colligere E)eo Ecclefiam,amp; ièruire ialuti æterna? multorum hominum . Hæ finit primæ lepes antcferendæcætcris omnibus. Non habebis Dcos alienos. Non ufiirpa*« bis nomen Dei uanè. Item de filio Dei, Hic eft filius meus diledus. Hune audd te, His legibus ncccfle eft obtemperarc, necefle eft ueram de Deo doârinam, ueros cultus amplcâi, amp;nbsp;fugere errores contumelioibs in Deuni, uel fi fradus ïlîabatur orbis, Nulla res huniana his Dei maiidatis anteferenda eft, non uita noftra,non amici,non ciuium concordia *

Moyièsuir fapientifsimus amp;nbsp;baud dubiè politicus, imponit tribui Le^ uiticæ munus docendi, ac feiens qualia fint doeftorum certamina ôôpericula, præmonet de eo, quod iudicabant efle difficilimum, amp;nbsp;iubet anteferri delenfi*» onem ueræ doôrinæ. Sic enim ait Dent, 3 J, Hi euftodient eloquium tuuni, qui parentes,libcros,fratres obliuifientur,

Experimur 80 ipfi non leue onus impofitum efle docentibus, fiuitur in no ftros multis locis.Nos ipfi duriter preminiur,Ipià etiam patrie diieordia nobis ingentem dolorem adfert, Sed ut diôlum eft, necefle eft his niagnis incômodis

anteferrc mandatum Deinde ucra dodrina ampkdenda, Sc abf)ciendis errorv bus, Nee nobis ignora (une ea quæ à prudentibus de legum mutationibus {camp; pta funr, Meminimus illam Platonis uocem^ ut delirantium parentum, ira de* fîpientis patriæ mores ferendos efle, Sed hæcpræcepra iuas meras habent, renda eft ièruitus fine impierate, Non probanda cft Idolomania^non Euangelij lumen extinguendum,

Deinde cur nobis adueriàrfj noftri concionantur de bac moderatione, cumipfi interim ciues,amp;^ membra Chrifti interfîciant. Facile pofiènr iàrcire concordiamj amp;nbsp;ordinis autoritärem tuerfi fi uiciofos cultus amp;nbsp;iniuftas leges abolcrër, Nunc dimicanr non de Ecclefiæ iâlute, ièd de fuis opibus uolupta* tibus.Nolunr reprehendi îiJ'uTi^o/j.avlaç in Miflà inuocatione mortuorum^quia nolunr diminui quæftumj defendunt uagas libidines, quia ccelibatus eft utilis rerinendis opibus ♦ Hæc nemo non uidet, Qiiare illas Senatorias conciones omittant,in quibus,uc uerbis utar Poëtæ ueteris,lt;r£/xvo7ç Aoyo”o-/p aKrxfazjLHXavwp.£vfff» Speciolo prærextu non toleranda flagitia confirmare ftudent ♦

Adijcio alteram defenfionis noftrçpartem ueram fimpliccm. Non facimus avapxia/J-Docemus maxime uenerandum efle minifterium Euangelii_,ôi^ obedientiam eideberfiin bis quæiuxta Euangelium propria fiinteius minifte* rq.Impius 8c cxecrandus eft, qui ipecioios pedes euangelizantium paeem, non reuerenter excipit, Deinde amp;nbsp;politica poteftas, quæ gladium gerit, ornata eft noftris literis, Itaep de Anarchia,falfum crimen eft,

Nunc uenio ad quæftionëm propofitam de legibus Epiieoporum, de quibus primum tenenda cft régula certifsima,quod nemini liceat condere le* ges pugnantes cum mandatis Dei: Nota eft enim Pauli ièntentia : Si angelus cocleftis aliud Euangelium doceat,anathema fit. Ex hoc fundamenro,quod fit* mum ÔC immotum cft, facile extrui cærera pofl'unt, lam très ordines finit de* cretorum Pontificiorum, Qiiædam décréta cogunt pcccare,ut lex de ccclibatu, leges de priuatis Miflis, in quibus fit oblatio Ôë applicatio pro uiiiis morru* ïs, ôd opinio rransfubftanriationis uicioiàm adorationem parie, mandata de inuocatione mortuorum, Dehis legibus facile eft indicium, quia enim aperte pugnant cum mandatis Dei, régula ièquenda eft Apoftolorum, Oportet Deo magis obedire quàm hominibus.

Secundus ordo eft rituum, qui de his rebus fiia natura medqs loquuntiir, ur finit leges deciborum 8d dierumdiicrimine, fiiuilibus rebus, Cum bis rebus adduntur opiniones faliæ, iam non finit mediæ, Affuunr auteni aducr* iàrijalq magis, alq minus abfiirdasopinioncs,falias ramen, proprçr quas amp;nbsp;le* ges illæabrjciendæ finir, ne confirmentur uiciofi cultus, Plurimi fingunt opera humanarum traditionum, ut iatisfadtiones amp;nbsp;fimilia,mercri remifsionem pec* catorum, Hæc opinio aperte falfa cft, transfert enim beneficium Chrifti in hu* manas ceremonias, Nec opus eft lôga refutarione, uno Pauli fulmine contend fimus, Euacuari eftis à Chrifto qui in Lcgeiuftificamini,excidiftis àChrjfto» Hæc ièntentia fatis docet, homines non meren' remifsionem peccatorum pro* prijs operibus,uel diuinæ legis ucl traditionum humanarum,

Alij admoniti, quantum primus hic error habeat abfiirdirati«, incipiunc uerecundius loqui de cradirionibus,Sed ramen errorê non tolerandû retinene,

dicunthæc opera, etfi non merentur remiffîonem peccatorum, taincn efTe cuî^« tus Dei,id eft, opera, quorum finis fit immediatus,ut per ea Deus honore adfiää ciatur.Acerrimè refiftendum eft 8^ huic errori,Chriftusenim apercé dicic:Fru«* ftra colunt me mandatis hominum, Et Paulus exprefsè damnat teEAoepKa-Kfai? ad Coloflenfès^Et cum oporceat cultus Dei in fide fierijUecelTe eft nos habere Dei uerbum, quod teftecur opus Deo placere ♦ Quomodo enim poteft confcientia Deo offerte opus, fi non exeat uox Dei, quæ oftendat Deum fic uelle coli, uelle hoc honore adfici, Sed hanc de fide dodlrinam imprj homines non intelligcui« tes,omnibus feculis horrenda audacia finxerunt cultus, fine mandato amp;nbsp;uerbo Dei, quod fi fieri licet, non poteft dici caufa, cur non placeant Deo, Ethnica fa^ crificia,ma(ftationes canum,hoftiæ lampfacenæ, amp;nbsp;alia portenta. Quo ruit hu^ mana audacia non folum apud Ethnicos,in fingendis cultibus,fed etiam in Potificio coetu excogitatis fubinde nouis amp;nbsp;abfurdis cæremoni]s,in inuocatio:# ne mortuorum,in ueneratione fan(ftorum,in M.onachorum êoctToxoyîa/ç. Simus igitur uigilantes hoc loco, nec finamus Ecclefrjs obtrudi leges, quæ proponunc opera fine mandato Dei,tanquam cultus amp;nbsp;iufticias» Et cum hanc de cultibus opinionem affuant omnes aduerfarrj,etiam qui uerecundifsimè loquuntur, fci=« amus pium opus effe, reclamarc, 80 uiolatione talium traditionum exemplum oftendere,ex quo prj difcant,quid fentiendum fit, Sicut de Attalo fcribit Euft* bius, diuinitus iuffum effe, ut alteri cuidam diceret uefeenti tantum pane, fale amp;nbsp;aqua,ut cibis communibus uteretur,ne alrjs errorem offunderec.

Porrohic fecundus error,de cultu,late uagatus eft» Multi enim in Ecclelt;« ■ fia decepti funt Leuiticarum cæremoniarum, ac putauerunt in nouo Teftamento oportete fimiles aliquos ritus effe, ôéhos effe cultus Dei, feu res per quas uelit Deus fe honore adfici, amp;nbsp;iufticias effe, ideoep tribuerunt EpiG copis autoritärem tales ritus Sc Cultus inftituendi, HuncPharifaicum errorem Chriftus amp;nbsp;Apoftoli taxarunt,qui docent cultus in nouo Teftamento effe pcc^s nitentiam, timorem Dei, fidem, Sé opera decalogi, ut Paulus inquit, Regnum Dei non eft efta amp;nbsp;potus, fed iufticia pax amp;nbsp;gaudium in Spiritu fanfto. Qui enim in his feruit Chrifto,placet Deo, amp;nbsp;probatus eft hominibus» Monachi ft Nazareos effe fingebanr, Sacrificuli pro mortuis facrificantes, fingebant ft imitari Aharonem offerentem * Sed hæc exempla non conueniunt» Mona^ chorum ritus, amp;nbsp;uenditæ facrificulorum Miffæ nullum habent uerbum Dei, Imo admixtæ funt multæ abfurdæ opiniones, quasinEcclefiataxari necefte ' eft,

Tertius error eft opinio necefsitatis, qua imaginantur Ecclefiam effe fi^« milem cæteris politrjs humanis, cogitant regnum efle, in quo Epifeopi ut Re^s ’ ges, poteftatem habeant condendi leges nouas extra Euangelium, amp;nbsp;his neceft ' farioobediendum effe, ficut Regum legibus neceffario obediendum eft,præ« fertim cum hæc uita hominum carere cæremonrjs non poffit.Et haec opinio nelt;# cefsitatis fæpè cxcitauit certamina, du fuos quiftp ritus humanos tanquam ne^ ceffarios défendit* Sed Chriftus nbsp;nbsp;Apoftoli docent tales ritus, fine mandato

propofitos, non habendos effe pro rebus neceffarrjs ♦ Contra hanc libertatem fancitam 8c conftitutam autoritäre diuina, non eft recipienda opinio, quod ui* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

olatio traditionum mediarum extra cafiirn fcandali fit peccatum * Elue perti^ net di(ftuni Pauli, Nemo uosiudicet in äbo,potu,uicibusdieifeftiSlt;c, Nam

iudicare ügnificat obligare confcientiaSjSc damnare non obtempérantes, Irem ad GalatJ.State in libertate^qua ChriRus nos liberauit

Hadenus didum cft, quatenus non Iiceat aur condere tradiciones aut adlt;« probare. Quærat igicur aliquis, an ui'tam banc hominum fine ordine, fine rîci^ bus elïè uelimus C Ncquaquam.Sed docemus paftores ucros Ecclefiarum pofi fè l'n Ecdefijs fuis publicos ritus inftituere, ièd tantum adfiném corporalein, hoc eftjboni ordinis caufa^uidelicet ritus utiles ad docendam multitudinem, ut certos diesj certas lediones, ôd fi qua funt fimilia^ièd fine fuperftitione^ Ôô fiht opinione neeeßiratiSjUt ante didum eft, Et bas ordinationes uiolare extra ca” fum icandaiRnon ducatur eflè peccatum :Sed ficum icandalo uiolentùr, ubi Ecclefiæ redè conftitutæ funt, nec error eft in dodrina, iciat uiolans tali loco fe peccare, quia Ecclefiæ rede conftitutæ tranquillitatcm perturbât, aut alios â uero minifterio abducit ♦ Hæc ratio iàtis munit autoritärem utilium tradition num,amp; non inijcit laqueum conicienrrjs.

Sic Ecclefia initio certos dies ordinauit, diem Dominicum, Natalem Chrifti,Paica,Pentecoften ^c, Nec dilpeniàuit Ecclefia de decalogo, ièd auto^ riras diuina ceremonias legis Moiaicæ abrogauit, amp;nbsp;ramen populum icire oportet quando conueniendum fit,ad Euangelium, ôô ad ChriRi ceremonias, Ideo aliqui dies conRituti funt, fine illis opinionibus de quibus Ripra diximus, Ac manet in decalogo genus ut aliquibus temporibus conueniamusadhæ^ pia exercitia. Species uerö quæ erat ceremonia,Iibera eR, Ideo non retinucrunC ApoRoli ièprimum diem, led maluerunt uti primo, ut amp;nbsp;de libertate amp;nbsp;de re^ furredione ChriRi pios admonerent » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Ea quæ obqciuntur, facile dilui polfunt, ApoRoIorum decretum de Ido^ lötbytis amp;nbsp;lcortatione eR morale perpetuum, Qiiod autem addidcrunt dc ianguine amp;nbsp;iuRocaro, Icandali ratio eo tempore babita eR, Nam mos erat eti^ am ante ApoRolos,ut domiri à ludæis abRinerent à ianguine fuRbearo. Nf hiligiturnouiadiuncRisadibcietatemfuam imponebanr, ièd ufiratum ritum ueterem amp;nbsp;gratum utriufi^, ludæis pfis amp;nbsp;focqs, nondum mutarunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; f

Qtiod CbriRus ait: Adbuc multa uobis dicere babeo, cerre non de futilR^ bus ceremonijs Pontificum intellexit,nec de nouis articulis fidei, fed de eo ipio Euangclio illuRrando,q? iam tradiderat, Ideo poRca addit de officio Spiritus j fandi, non allaturum eife aliud docRrinægenus, ièd luce fua perfufurum men4 tes ApoRoIorum,ut Euangelium deuoluntate Dei iam traditum intelligerentgt;y Ideo air loanJ4, Ilie uos docebit omnia, amp;nbsp;rediget uobis in memoriam omnia quæ dixi uobis. Item, Non loquetur à ièipfo, ièd quæ audit,loqueturgt;

Obrjeiuntur amp;nbsp;alia dida quæ præcipiunt de obedientia.Obedire præpogt; fitis ueRris. Tories reipondimus maxime neceifariam eflè obedientiam in ijs quæ propria iunt miniRerrj diuinitus mandati. Nam bæc dida non conRitult; unt Epiièopis regnum extra Euangelium. CbriRus dedit eis certa mandata. His iubet nos parère. Deinde etiam probibuit inflirui nouos cultus. His uetat parère. Meræ Rint conRitutæ intra quas amp;nbsp;autoritas paRorum noRra obo dienria confiRere debet.Sed bas metas audaciisimè tollunt Epiicopfqui triplis cem fibi arrogant poteRarê,qua confirmant pcrniciofifsimos errores,uidelicef, Regiam prætoriam poteRatem interpretandæ ièripturæ, deinde poteRatern inRituendi cultus,tertiô,Regiam poteRatem ferendarum legum. Ira transform mant Ecclefiam inbumanam politiam,imaginantur,utin regno, Princeps aut

Prætor eft kgis interpres, amp;utPrinccps habet potcftarem fercndæ nouæ les» pisJtainEcclefîa oportere fimilem efleEpifeoporum poteftatem» Nec uolunc Ecclefiam mûris literis, ut dicuntj Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum gubernari, quæcum interdumnon fatis explicent ea quæ proponunt, ambiguitas parit düTenfiones ac diieordias ♦ Contendunt igitur opus efle uoce regia feu præto;« riaj feriptum ambiguum interprétante* Et nifi huic interpretationi necefTario parendum effet, nullum fore controuerfiarum amp;nbsp;difïîdiorum finem. Item, Nifl pro temporum ratione leges condere poffent,qualis effet ’ara^i'a. Hæc uerbis or^« nantur, ôd font TriSav«, quia font imitatio humanarum politiarum, Et hæ imagi=« nationes omnibus ætatibus inde uf(^ ab initio mundi nocuerunt Ecclefiæ SC femper nocebunt* Ideo pi] admonendi font, ne his præftigf)s capiantur, Deus uult Ecclefiam régi fuo uerbo tradito per Chriftum et Apolfolos,Et hanc foam uocem uult fonare per miniftros . Et quanquam fapientiam continet pofitam extra confpedlum rationis, tarnen ipfe fermo Propheticus Apoftolicus eer;« tus eft amp;nbsp;non ambiguus, Ideo ait Petrus, Recftè facitis attendentes fermoni prophetico,tanquam lucernæ in tenebris* Habet ctiam Ecclefia donum inters* pretationis, id eft, intelledum coeleftis doffrinæ, Sed id donum non eft alliga* turn ad Epifeoporum titulum aut ordinem,ldeo nequaquameft poteftas in^ terpretandi fimilis regiæ amp;nbsp;prætoriæ, fed eruditi in uerbo Dei ôd renati Spirb tu fando ubicuncp font, adfentiuntur uerbo Dei, id intelligunt, alq magis, ali] minus* Ergo prudenter de illis uallis pontificiæ potentiæ iudicandum eft* De legibus prudenter dicitPetrviSjQuidtentarisDeumAnipQnentesiugum

Complex! fomus fommam doftrinæ Euangelicæ neceffariam Eccleffts, -Nec dubitamus has ipfas fententias noftras uere elfe doétrinam in feriptis Pro pheticis 8lt; Apoftolicis traditam, ôd confenfum catholicæ Ecclefiæ Chrifti,cui etiam cruditiores feriptores Ecclefiaftici teftimoniü fæpe perhibenc* Ac offerft mus nos ad explicationem longiorem, ubicuncp opus erit » Oramus autem Deum Patrem domini noftri lefu Chrifti, ut ipfe Ecclefiam foam, fanguinç Fi* lriredemptam,gubernet, feruet,purget Sô augeat. Amen,

loannes Dux Saxoniæ Eledor, Georgius Marchio Brandenburgenfis, Erneftus Dux Luneburgenfis» Philippus Landgrauius Hefforum, ïoannes Fridericus Dux Saxoniæ, Francifeus Dux Luneburgenfis, ^VVolfgangus Princeps ab Anhalt, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Senatus Magiftratuf^ Nurnbergenfîs ♦

OSTQVAM CONFESSIO PRINCIPVM NOSTRORVM PVBLICE est, Theolo^i quidam ac Monachi adornauerunt ConfutattO' neni nofiri Jcriptitqnam cuni Ca^f: lAaiefl: curajßt etiam in con/enß Trincipum prtele^ij poßulauit à noßm ^rmcipibtis, yt Uli Confute* tioni ajjèntirentur. ISloßri autem quia audierant multos Articulas in^ probatos eße, quos abtjcereßne oßenßone conßientite non poterant, ro»

^auerunt ßbi exhiberi exemplum Confutationis, itt nbsp;nbsp;'y)idere quid damnarent aduerß*

rationes eorum reue Here poßent. Et in talt caußa, qu,e ad religionem nbsp;nbsp;ad docea^

das confctentiaspertinet,arbitrabantur fore, '}}t non^rauatim exhiberontfuum fcriptutn aduerfarÿ.Sed non potueruntid impetrarenoßri,nifi periculoßßimisconditionibusjqiidi recipere non poterant, niß 1)0110111fe in dtj'crimon certum conijcere. Inßituta eîl autei^^ deinde pacißcatio, in qua apparuit noUros nullum onus quamlibot incommodum dort* blare,quod fne oßenjtone corißciontilt;e fußcipi poßet. Sed aduerßarij obßinate hoc poßti* labant,l)t quojdam manifeßos abu fus at^ errores approbaremus,quod cum non pojßinii^ facere,iterumpoßulauit CießMaieß It Principes noßri aßentirentur Confitationi, U facere Principes noßri recußauerunt. Quomodo enim affontirentur in cauja ^ßelißioniS) fcripto non inßoElo ? Et audierant ^rticulos quoßdam damnatos eße,in quibus non l’O^ terant indicia aduerßiriorum fine feiere comprobare. lußerant autem me cr alios quof dam parare ^pologiam Confeßtonis, in qua exponerentur Cß: Maießati cauße, quaït non reciperemus Confutationem,lt;is'ea quoi obiecerant aduerßarfdiluerontur. Qu.ida)]i onim ex noßris inter prtele^endum capita locorum ar^umentorum exceperant. Haiit ^polofam obtulerunt ad extremum Cßarelt;e Maießlt covnofceret nos maximis lÿ ^rauißimis caußs impediri, quo minus Confutationem approbaremus. J^erum Cßare^i Maießas non recopit oblatum fcriptum. 'Poßea editum eU decretum quoddam, itt quo ßoriantur aduerßarij, quod noßram Confeßionem ex ßripturis confitauerint, Habes i^itur Leblor nunc Upolo fiam noßram,ex qua intelliges, quid Aduerfarij iu^ dicauerint, retuUmus enim bonaßde, nbsp;nbsp;quod Hrticulos aliquot contra manifeßam fern

pturam Spiritus Janbli damnauerint, 'l 'antumabebt,l)tnoßrasßententiasperßcriptw raslabefablauerint. Quanquam autem initio ^poloßam inßituimus communicato cuiti altjs conßlio, tarnen e^o inter excudendum qutodam adieci. Quaremeum nomen prof tear,ne quis queri pofitfine certo autore librum editum ejf. Semper hic meus mosfiit in his controuorfijs, It quantum omnino facere pofèm, retinerem formant pftatæ do» birime, It facilius aliquando coire concordia poffet. He^ multo fecus nunc fado, Eß reble poßem lonßius abducere hums ^etatis homines ab Aduerfariorum opinionibus. Se^ • Aduerfarqfc a^unt caußam,l)t oßendant fe neq^ '}gt;erttatem,neq^ concordiam queerereße^ lgt;t fan^uinem noßrum exorbeant^ Et nunc/cripjiquam moderatißimepotui, ac f qud loideturdiblumaßerius,hic mihiprßandumebt, nie cuniTheolo^is acMonachis, qui fcripferunt Confutationem litiaarc,non cum Cßare aut Principibus, quos,'})t debeo, It» neror.Sed lidi nuper Confutationem, nbsp;nbsp;animaduerti adeo inßdiofe isr calumnioßeferi»

ptam eße, Itfallere etiam cautos in certts Iodspoßft.Elon trabiaui tarnen emnes cauilU» tionet,

tiones » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infinitum opus^fiedpriccipua argumenta compîexusfiimy 'ïgt;t extet

apud omnes nationeSj teflimonium de nobiij quod reEiè »isquot;piè fientiamus de Euanvelio Chrtfii. ISLon deleElat nos dtficordiâfiSLec nihil nos mouemur periculo nofiro quod quaïu turn fit in tanta acerhitate odiorumj quibus intelli^imus accenfios ejfi aduerfariosj facile intelli^imus. Sed non pojfumus abijcere manifeflam '})eritatem ttsquot; Ecclefite neceffariam. confoLitio Qwre incommoda (tj'periculapropter^loriam Chrifiijiisr 'y)tilitatem Ecclefiieperferen^ profitentium da ejjèfientimus^ nbsp;nbsp;confidimus IDeoprobari hoc nofirum ofiicium, fi)eramus ^iiquio=^

ra de nobis iudtciapofieritatis forcyneq. enim negaripote^i quin multi loci doPlrim^ ChrF fiiamcy quos maximeprodeïl extare in Eccle/tayd noflris patefaPli nbsp;nbsp;illufiratifinty qui

qualibus quampericulo/is opinionibus obruti olim iacuerint apud MonachoSy CanonF niflasyiis' Theolo^os Sophifiasyiion libet hic recitare. Habemuspublica tefiimonia mul» îorum bonorum ïiirorumyqui IDeo^ratios a^unt pro hoc fummo beneficioy quod de mul* tis necejfarqs locis docuerint melioray quam paßim le^untur apud aduerjarios nofiros. Commendabimus itaq caufam nofiram Chrifio, qui olim iudicabit has controuerfiasy quem oramusy 'yit reßiciat affU^as tis' dißipatas Ecclefiasy Cr in concordiam piam perpetuam redi^at »

ORimum articulum Confefsionis noftræ^ probant noftri aducrfàrfj, in quo exponimus nos credere amp;nbsp;docere, quod fit una eflcntia diuinajndiuidua rcgt;

amp; tarnen tres fint diftincfhc perfonæ eiufdem eflentiæ diuinæ, amp;nbsp;coæternæ,Palt; nbsp;nbsp;nbsp;pcrpn«

ter, Filius, amp;nbsp;Spiritus fanétus» Hune articulum femper docuimus, amp;nbsp;defendi# diwniatii. mus. Et fentimuseum habere certa amp;nbsp;firma teftimonia in icripturis fandtis, quæ labefaclari non queant» Et conftanter affiirmamus aliter ièntientes, extra Ecclefiam Chrifti, 8d Idolâtras efle, amp;nbsp;Deum contumelia afficere,

CEcundum articulum de peccato Originis probant aduerfarij, Verum ita ‘^ut reprehendant tarnen definitionem peccati Originalis, quam nos obiter recitauimus» Hic in ipfo ftatim ueftibulo deprehendet CæfiMaieftas, non Ib»« lum iudicium, fed etiam candorem iftis defuifle,qui confutationem icripferût. Nam cum nos fimplici animo obiter recenfere uoluerimus ilia, quæ peccatum Originis compleôtitur, ifti acerba interpreratione confiôta, fententiam per fe nihil habentem incommodi arte deprauant» Sic inquiunt,Sine metu Dei, fine CduiHdtio ad-. fide eire,eft culpa acifialis, Igitur negant elTe culpam originalem.

Has argutias fatis apparet in feholis natas efle, non in confilio Cæfaris, Quanquam autem hæc cauillatio facillimè reuelli pofsit, tarnen ut omnes boni uiri intelligant,nos nihil abfurdi de hac caufa doccre, Primum petimus ut in^« Ipiciatur Germanica Confeflîo,hæc abfoluet nos fufpitione nouitatis,Sic enim ibi feriptum eft,Wcitcr wirb gderct / bft» nftcb bem fall Qlbx aile æenfeben / jb natürlich geborn tverben/ in funben empfangen vnb geborn merben/ bas ifl/ bas fle aile von nintter Icibe an / voll bôfer Infl vnb neigung flnb / feine tvare (Bottes forebt/fwaren glauben an ©ott/von natur Çaben tônnen, Hic locus tefta;* tur nos,non folum adlus, fed potentiam lèu dona efficiendi timorem ôd fiduci-

am crga Deum adimcrc propagaris fècundum carnaïcm naturam, Dicimus enim ica natos habere concupifcentiam, nee poflè effîcereuerum timoremS^ fiduciam erga Deum. Quid hic reprehendi poreft Bonis uiris quidem arbi* tramur nos fan's purgatos effe* Nam in hanc ièntentiam latina deicriptio, po* tentiam naruræ derrahic, hoe eft, dona amp;nbsp;uim effïciendi timorem amp;nbsp;fiduciam ergaDeum, detrahic in adulcis adus ♦ Vt cum nominamus concupiieenti* am,non tantum aeftus ièu fru(ftus intelligimus, ièd perpetuam naturæ inclina* tionem,

Sed poftea oftendemus pluribus uerbis, noftram deicriptionem conlen* tire cum ufitata ac uetcri definitione, Prius enim confilium noftrum aperien* dum cft,cur his potifsimum uerbis hoc loco ufi fimus. Aduerlari) in icholis fa* ten tur materiale ( ut uocant ) peccati originalis elTe concupiicentiam, quare in definiendo non fuit prætereunda, prælèrtim hoc tempore, cum de ea nonnulh parum religiolc philolbphantur.

Quidam enim dilputant, peccatiim originis non cflealiquod in natura hominis uitium, lèu corruptionem, fed tantum ièruitutem, icu conditionenl mortalitatis, quam propagatiex Adam fiiftineant, fine aliquo proprio uino, propter alienam culpam, Præterea addunt, neminem damnari morte æterna propter peccatum originis,Sicutexanalla ferui nalcuntur, hanc conditio* nem fine naturæ uicijs, fêd propter calamitatem matris fuftinent. Nos, uthanc impiamopinionem fignificaremus nobis diiplicere, concupifeentiæ mentio* nem fecirnus, optimo animo morbos nominauimus, amp;nbsp;expofuimvs, quod na* tura hominum corrupta amp;nbsp;uicioia naicatur ♦

Dof^or« pho deeflè timorem Dci,amp; fidem,Id hoc confilio adiecimus. Exténuant peccatum laFtici extenu^ origiuis amp;nbsp;icholafiici docT:ores, non fan's intelligentes definitionem peccati ««t milum ori Qj-jginalis^quam acceperunt à Patribus* De fomire difputant, quod fit qualitas corporiSjSó ut fuo more fiht ineptfquærunc utrum quali tas ina,contagione po* mi,ail ex afflatu ferpentis contracta fit,Vtrum augeatur medicamentis.Huiuf modi quæfiionibus opprefferunt principale negocium, Itaq? cum depeccato originis loquunturjgrauiora uicia humanæ naturæ non commemorant,fcilicet ignorationem Dei, contemptum Dei, uacare metu 0^ fiducia Dei, odiffe iudi* cium Deffugere Deum iudicantem,irafci Deo, defperare gratiam,habere fidu ciam rerum præfcntium amp;c * Hos morbos, qui maxime aduerfàntur legi Dei non animaduertune fcholaftici, Imö tribuunt interim humane naturæintegras uires ad diligendum Deum fiiper omnia,ad facienda prçcepta Dei,quo ad lub* Scboldftici f« llantiam aótuum, nee uident fè pugnantia diccre* Nam proprijs uiribus pofTc gmvitw dl» Eiligere Deum fuper omnia, facere prscccpta Dei, quid aliud eft quam habere iufticiam originis Qciod fi has tanras uires habet humana natura, ut per fêlé pofsit diligere Deum fiiper omnia, ut confidenter affirmant fcholaftici, quid erit peccatum originis C Quorfum autem opus erit gratia Chriftfifi nos pofTu* mus fieri iufti, propria iufticia Quorfiim opus erit Spiritu famfto, fi uires hu* manæ per fèfè poffunt Deum fuper omnia diligere, amp;nbsp;præcepta Dei faceted Quis non uidec,quam præpoftere fèntiant aduerfàrij C Leuiores morbos in na* tura hominis agnofcunCjgrauiores morbos non agnofeunt, de quibus tamert ubiqp admonet nos feriptura, Prophetæ perpetuô conqueruntur, uidelicet, de cariiali fecuritate,de contempeu Del, d€qdio,Dei,amp;^ fimilibus uicijs nobif* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cufii

G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6o

cum natiSjSedpoftquam {cholaftid adrnifcuerunt dodrina?Chrifti'ana?;,Philo^ fophiam de perfedione nacuræ, amp;nbsp;plus quam latis eratjibero arbirrio 8gt;C adigt; bus elicitis tribuerunt, homines philolophica feu ciuili iufticia^ quam amp;nbsp;nos facemur rsitioni lubiedam efle, èc aliquo modo i'n poteftate noftra eflèj luftin=ä cari coram Deo docueruntj non potuerunt uidere inreriorem immundiciem naturæ hominum^Neq^ eni’m poteft iudicari, nifi ex uerbo Def quod lcholafb«« ci in fuis di'lputan'onibus non fæpe tractanr,

Hæfuerunt caußc^cur in deferiptione peccati on’ginis^amp;^ concupifcentiæ mentionem fecimus^Scdetraximus naruralibus uiribus hominis,rimoremamp; fi«« duciamergaDeum^Voluimusenim fignificare, quod peccatum on'ginis hos quoep morbos contineat, ignorationem Def contemptum Dcf uacare mecu Def amp;nbsp;fiducia erga Deum^non pofle dih'gere Deum, Hæc funt præcipua uicia naturæ humanæ, pugnanria propn'e cum prima tabula Decalogi.

Neep noui quidquam diximus 4 Vêtus definitio rede intelleclaprorfus riefinitîo ue^ idem dicit,Cum aitpeccatum originis carentiam eflè iufticiæ originalis. Qiiid eft autem iufticiaCScholaftici hic rixantur de dialedicis qugftionibus^no explis= cant quid fit iufticia Originalis^ Porrô iufticia in icripturis, continet non taiiis turn fecundam rabulam Decalogi, ièd primam quoep, quæ præcipit de timoré DefdefidcjdeamoreDei» Itac^ iufticia Originalis habitura erat non iolum æquale temperamentum qualitatum corporis, ièd etiam hæc dona, noticiam Dei certiorem,timorem Dei,fiduciam Dei, aut certeredtitudinem, 8^ uim ifta eificiendi.ldcp teftatur feriptura cum inquit, hominem ad imaginem 8d ûmilb tudinem Dei conditum elfe, Quod quid eft aliud,nifi in homine hanc iàpientisî am amp;nbsp;iufticiam efîîgiatam eflè, quæ Deum apprehenderet, amp;nbsp;in qua reluceret Deus,hoc eftjhomini dona eflè data,noticiam Dei,timorem Dei,fiduciam erga Deum amp;nbsp;fimilia. Sic enim interpretantur fimilitudinem Dei Irenæus amp;nbsp;Am* brofi'us, qui cum alia multa in hanc ièntentiam dicit, turn ita inquit : Non eft ergo anima ad imaginem Dei, in qua Deùsnon ièmper eft»Et Paulus ad Ephe* fios Coloifeniès oftendit imaginem Dei, noticiam Dei elfe, iufticiam amp;nbsp;ue* ritatem* Nec Longobardus ueretur dicere,quod iufticia originis,fit ipfa fimili* tudoDei,quæ homini indita eft à Deo, Recitamus ueterum ièntentias,lt;^Liæ ni* hil impediunt Auguftini interpretationem de imagine ♦

itaep uetus definitio, cum inquit, peccatum eflè carentiam iufticiæ, detralt; hit non folum obedientiam inferiorum uirium hominis, fed etiam detrahit noticiam Dei, fiduciam erga Deum, timorem amp;nbsp;amorem Dei, aut certe uim ifta cfficiendi detrahit. Nam ÔCipfiTheologiin feholistraduntiftanonef* fici fine certis donis, auxilio gratiæ, Nosipià donanominamus, utresin* telligi pofsit, noticiam Dei, timorem amp;nbsp;fiduciam erga Deum, Ex hisappa* ret ueterem definitionem prorfus idem dicere quod nos dicimus, detrahentes metum Dei amp;nbsp;fiduciam, uidelicet non alt;ftus tantum, ièd dona amp;nbsp;uim ad hæc cf* v ficienda,

Eadem eft ièntentia definitionis, quæextatapud Auguftinum, qui iblet cefinitio a« definite, peccatum originis concupiièentiam elfe, fignificatenim concupifeen* gujimi, tiam iucceififlè amifla iufticia. Nam ægra natura quia non poteft Deum time* re amp;nbsp;diligere,Deo credere, quærit amp;nbsp;amat carnalia* Indicium Dei, aut iècura contemnit,aut odit perterrefaefta, Ita ÔC defeeftum compleètitur Auguftinus,

uiciofum habitum qui fiiccefsit, Neq^ uero concupilcentia tantum corruprio qualitatum corporis eft, Sed eriam praua conuerfio ad carnalia in fuperioribus uiribus.Nec uident quid dicanr, quifimul tribuunt homini concupifeentiam non mortificatam à Spiritu iàn(fto,amp;: diledionem Dei fiiper omnia.

Nos igiturredè expreftîmus utrunqpin deicriptione peccati Original Iis, uidelicet defedus illos, non poiTe Deo credere, non poiTe Deum timere aC diligere. Item habere concupifeentiam quæ carnalia quærit contra uerburU Dei,hoc eft, quærit non folum uoluptates corporis, led etiam iapientiam ÔC iugt; fticiam carnalcm,amp; confidit his bonis,contemnens Deum, Net^ iblum uete^ res, iêd etiam rccentiores, Siqui fiint cordatiores, docent fimul ifta uere pecca* turn originis eftè, defedus uidelicet, quos recenfui, amp;nbsp;concupifeentiam. Sic ucnturà,cr cniminquit Thomas, Peccatum originis habet priuationem originalis iufti^ Mugonif dh cideßx^ cum hoc ii-iordinatam difpofitionem partium animæ, unde non eft prft uatio pura, Sed quidam habitus corruptus ♦ Et Bonauentura,Cum quæritur quid fit originale peccatum, redè refpondetur, quod fit concupiftentia immOi* derata, Redè etiam refjDondetur, quod fit debitæ iufticiæ carentia, Et in una iftarum refponfionum includitur altera. Idem fènfit Hugo cum ait, Originale peccamm efre,ignoranriam in mente,8è concupifeentiam in carne, SignificaC enimnos nafeentes afferre ignorationem Dei,incredulitatem, diffidentiam, contemptum,odium Dei, Hæc enim complexus eft, cum ignorantiam nomP nat,Et hc fèntmriæ confentiunt cum fcripturis,Nam Paulus interdum exprefi le nominatdefedum,ut l.Corinth.2:Animalis homo non percipit ea,quæ fpfi ritus Dei lunr, Alibi concupifeentiam nominat eflîcacem in membris, amp;nbsp;pa^ rientem malos frudus, Plures locos citare de utrac]^ parte poftemus, fèd in re manifefta nihil opus eft teftimonfis, Et facile iudicare poteritprudens ledori bas non tantum culpas aduales efre,firie metu Dei,ôè fine fide eftè, Sunt enim durabilcs defedus in natura non renouata.

Nihil igitur de peccato Originis fèntimus alienum âutâ fcriptura, autâ catholica Ecclefia,fed grauifsimas fèntentias Scripturg amp;nbsp;Patrum obrutas So^ phifticis rixis rheologorum recentium, repurgamus, nbsp;nbsp;in lucem reftituimus,

Nam res ipfà loquitur, rccentiores theologos non animaduertifte, quid uolue^ Patres de defedu loquentes, Eft autem neceflaria cognitio peccati origin nis, Neep enim poteft intelligi magnitudo gratiæ Chrifti, nifi morbis noftris cognitis, Tota hominis iufticia, mera eft hypocrifis coram Deo, nifi agnouerri mus cor naturaliter uacare amore, timoré, fiducia Dei. Ideo Propheta inquic, Poftquam oftendifti mihfipercuffi femur meum.Item,Ego dixi in exceflu meo, Omnis homo mendax,id eft, non redè fèntiens de Deo,

Hic flagellant aduerfàrrj eriam Lutherum quod fcriplèric, Peccatum ori^ gillis inanevc poft Baptiflnum, Addunc hune articulum iure damnatum eiTe^ Leone X.Sed Cæf.Maief.in hoc loco manifeftam calumniam deprehendet. Sd untenim aduerfarrj in quam iententiam Lutherus hoc ditftum uelit^ quod pec^ catum originis reliquum fit poftBaptifinum, Semper ita Icripfitj quod Baptif^ mus tollat reatumpeccarioriginahs,eriamfi materiale, ut ifti uocant, peccad maneat,uidelicet concupilcentia, Addit eriam de materiali, quod Spiritus iân'* dus datus per Baptifmumjncipit mortificare concupiftentiam, ôd nouos mo^ tus créât in homine. Ad eundem modum loquitur ôd Auguftinus, qui ait, Pcc* catum in Baptifmo remitriturj non ut non fit, ftd ut non reputetur. Hic palam

faretur eiïejioc cft.mancre pcccatum, tametfi non imputetur, Ec hæc fentcn^* . ria. adeo placuit fuperioribus^ur recicata fit ôôin Decretis, Et contra lulianum inquit Augiiftinus,L^x ifta quæ eft in membriSjremifla eft regeneratione ipi# ricualijamp;^ manet in carne mortali^ RemifiTa eft^quia reatus fblutus eft facramen to quo renaftuntur fidelesgt; Manet autcm quia operatur defideria, contra quæ dimicant fideles,Sic (entire ac docere Lutherum ftiunt aduerfarq. Et cum rem improbare non poflint,uerba tarnen calumniantur,ut hoc artificio innocentem opprimant*

Atdiiputantconcupiftentiam pcenam efle,non pcccatum, Lutherus de^ fendit peccatumefTe* Supra dicftum eft Auguftinum definite peccatum origin nis^quod fit concupiicentia,Expoftulent cum Auguftino,fi quid habet incom;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

modi hæcftntentia* Præterea Paulus aitjConcupilcentiam neftiebam peccatu tumpatM“ ' effè^niCi Lex diceret.Non concupilces.Item uideo aliam legem in membris me? peccati. is repugnanrem legi mentis meæ,amp; captiuantem me legipeccati,quæeft in membris meis* Hæc teftimonia nulla cauillatione euerti polTunt ♦ Clare enim appellant cocupiftentiam peccatum. Quod tarnen his qui funt in Chrifto, non imputatur, etfi res Ht natura digna morte, ubi non condonatur. Sic Patres ci? tra controLierfiam fentiunt* Nam Auguftinus longa dilputatione reuellit opi? nionem iftorum qui fentiebant concupiftentiam in homine non elTe uicium, led ’aAaepofo/jjUt corporis color,aut aduerla ualetudo otcP/à^opop dicitur*

Quod fi contendent aduerlarrj, fomitem efle W/acpofopj reclamabunt non folum multæ lèntentiæ fcripturæ,{êd plane tota Ecclefia* Quis enim unquam aufus eft dicere hæc efte aJ'/ô(îgt;opagt;etiamfi perfecftus conlenfus non accederet,du*= bitare de ira Dei, de gratia Dei, de ucrbo Dei,irafci iudicqsDei,indignari quod Deus non eripit ftatim ex afflidionibus, fremcre quod impij meliore fortuna utuntur,quam boni, incitari ira, libidinc,cupiditategloriæ, opum amp;c* Et hæc agnoicunt in ft homines pq^ut apparet in Pftlmis ac Prophetis* Sed in Philofophica Scholis tranftulerunt hue ex Philoft»phia prorftis aliénas ftntentias * Quod propter pafliones nec boni nec mali fimus, nec laudemur, nec uituperemur. Item nihil efle peccatum, nifi uoluntarium » Hæ ftntentiæ apud Philoiophos deciuili iudicio diftæ flint, non de iudicioDei* Nihilo prudentius afluunt alias ftntentias, naturam non eflè malam, Id in loco ditftum non reprehen?

dimus, ftd non reclè detorquetur ad extenuandum peccatum originis. Et ta* men hæ ftntentiæ leguntur apud Scholafticos, qui intempeftiuè commiftent Philofbphicam ftu ciuilem dodrinam de moribus cum Euangelio * Neep hæc in Scholis tanrum diiputabantur, ftd ex ftholis, ut fit, cfFerebantur ad popu? lum*Ethæperfuafionesregnabant, amp;nbsp;alebant fiduciam humanarum uirium amp;nbsp;opprimebant cognitionem gratiæ Chrifti * Iraq? Lutherus uolensmagni? tudinem peccati originalis humanæinfirmitatis declarare, docuit reliquias illas peccati originalis,non eife flia natura in homine ocJ'/atjJopa, ftd indigere gra* tia Chrifti,ne imputentur,item Spiritu lantfto ut mortificentur *

Quanquam Scholaftici utrunq^ exténuant,peccatum amp;nbsp;pœnam,cum do* cent hominem proprijs uiribus poift mandata Dei facere* In Genefi aliter de? De pcenrs pec ftribitur poena impofita pro peccato originis * Ibi enim non iblum morti èc alijs corporalibus malis fubqcitur humana natura, ftd etiam regno Diabo? li*Namibiftrturhæchorribilisftntentia,Inimicicias ponam inter te amp;mu* lierem, amp;nbsp;inter ftmen tuum, amp;nbsp;ftmen illius * DefecT:us Sc concupiftentia funt

pœnæ amp;nbsp;peccata^Mors Sc alia corporalia mala,amp; tyrannis diaboli propric pcc næ funt^Eft enim narura Humana in iêruitutem tradifa,amp; captiua à diabolo nctur, quia earn impijs opinionib, Sc erroribus dementat èc impellir ad omnis generis peccata ♦ Sicut autem Diabolus uinci non poteft, nifi auxilio Chrifti» ka non poflumus nos proprijs uiribus ex ifta leruitute eximcre* Ipia mundi hiilt; ftoria oftendic^quanta fit potencia regni Diaboli, Plenus eft mundus blaiphc«* mrjs contra Deum^ ÔC impijs opinionibus^ amp;nbsp;his uinculis habet Diabolus irre^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titos iàpientes amp;nbsp;iuftos coram mundo.In alqs oftçndût iè crafsiora uicia» Cum

autem datus fit nobis Chriftus^qui amp;nbsp;hæc peccata^ôC has poenas aufFerat,amp; re^ gnum Diaboli, peccatum nbsp;nbsp;'mortem deftruar, beneficia Chrifti non poterunt

copiioicijiifi intellioamus mala noftra. Ideo de his rebus noftri concionatores ^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■*

diligenter docuerunt^ôô nihil noui tradideruntjied iandam feripturam^ôc iân!lt; ôtorum patrum ièntentias propofiierunt»

Hæc arbitramur fatisfaeflura eiîè Cæfi Maieftati, de puerilibus 8d frigk dis cauillationibus, quibus adueriàrrj articulum nokrum calumniati iunt. Sck mus enim nos recflè amp;nbsp;cum catholica Ecclefia Chrifti ièntire.Sed fi renouabunt banc controuerfiam aduerfarrj, non defijturi fiint apud nos qui reijaondeant, amp;nbsp;ueritati patrocinentur. Nam aduerfarij in hac cauia, magna ex parte quid lo^ quantur non intelligunt, Sæpè dicunt pugnantia^Nec formale peccatiorigft nis, nec defedus quos uocant^ redè ac dialedice expediunt » Sed non hoc loco uoluimus iftorum rixas nimis fubtiliter excutere. Tantum ièntentiam iando^

' rum patrum,quam ÔC nos fequimur communibus ÔC notis uerbis duximus eflè recitandam ♦

T ertium Articulum probant adueriarrj,in quo confîtemuf duas in Chrk ko naturaS;, uidelicet naturam humanam afliimptam à uerbo in unitatem per^ Dw^wfttrÆfbnæfuæ.EtquodidemChriftuspaiTus fit acmortuus, ut reconciliaret nobis w cfcnyîo. Patrem_, amp;nbsp;refuicitatus ut regnet, iuftificet, fandifîcet credentes ÔCc, iuxta Symbolum Apoftolorum amp;nbsp;Symbolum Nicænum*

IN Quarto, Qiiinto, Sexto, amp;nbsp;infra in articulo X X. damnant nos, quod do^ •^cemus homines non propter fiia mérita, iêd gratis propter Chriftum confie* qui remiflîonem pcccatorum fide in Chriftum* Vtruncp enim damnant, quod negamus homines propter fiia mérita conièqui remiisionem peccato* , rum, amp;nbsp;quod afFirmamus homines fide conièqui remiisionem pcccatorum, fide in Chriftum iuftificari, Cum autem in hac controuerfia præcipuus locus dodrinæ Chriftianæ agitecur,qui redè intelledus illuftrat amp;nbsp;amplificat hono* rem Chrifti, amp;nbsp;affert ncceftariam ôduberrimam coniôlationem pfjs conicien* tfjs,rogamus utCæiàrea Maieftas de rebus tantis dementer nos audiat. Nam adueriàrrj, cum neep quid remifisio pcccatorum, neep quid fides, neep quid gra* tia,nccp quid iufticia fit intelligant, miière contaminant hunc locum, amp;nbsp;obicu* rant gloriam amp;nbsp;beneficia Chrifti, Sd cripiunt pfis conicientrjs propofitas in Chrilto coniblationcs ♦ Vt autem amp;nbsp;confirmare confefti'onem noftram, di* lucre ea que adueriàri] obfjeiunt poftîmus, initio quidam prefanda fiunt,ut fon* res utriui^ generis do(ftrinæ,amp; adueriàriorum,amp; noftræ cognoici pofifinf,

gcm,8lt;Promifsiones ♦ Alias enim Legem tradit, alias tradit promifsionem de ChriftojUÏdelicetjCum aut promittic Chriftum uenrurum effe, amp;nbsp;pollicecur propter eum remifsionem pcccatorum, iuftificationem, ÔC uitam acternam, aut inEuangelioChriftus, poltquam apparuit,promittit remifsionem peccatOï« rumjiu{tificationem,amp; uitam æternam. Vocamus autemLcgeminhac difpm* tatione Decalogi præcepta,ubicunq3 ilia in fcripturis leguntur.De ceremonqs amp;nbsp;iudicialibus legibus Moyß in præfentia nihil loquimur ♦

Ex his aduerfarq fumuntLegem^quia humana ratio naturaliter intelli:^ git aliquo modo Legem, Habet enim idem indicium fcriptum diuinitus in menteæt per legem quærunt remifsionem peccatorum iuÊificationem.Des: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

calogus autem requiritnon folum externa opera ciuilia^quæ ratio utcuncp eb hcere poteft^fed etiam requirit alia longe fupra ratlG.nem pofita^icilicet;, uere ri:« mere Deum,uere diligere Deum^uere inuocare Deum,uere ftatuere,quod Deus exaudiatjamp;f expeclare auxilium Dei in mortedn omnibus afflidtionibus, denic^ requirit obedientiam ergaDeum in morte amp;nbsp;omnibus afflidlionibus, ne has fugiamus,aut auerfemur, cum Deus imponit»

Hie Scholaftici fecuti Philofophos, tantum docent iufticiam rationis, ui«« nbsp;nbsp;nbsp;.

delicetjCiuiliaopera^amp;aftinguntquod ratio fineSpiritufanclopofsitdiligelt; * re Deum fuper omnia. Nam donee humanus animuSj ociofus eft, nec fentit iram,aut indicium Dei, fingere poteft quod nelit Deum diligere, quod uelit propter Deum benelacere. Ad hunc modum docent homines mereri remifsio:^ nem peccatorum, faciendo quod eft in fc, hoc eft, fi ratio dolens de peccato, eli^ ciat aâum diledtionis Dei, ant bene operetur propter Deum » Et hæc opinio, quia naturaliter blanditur hominibus,pcperit 06 anxit multos cultus in Ecclc:« fia,nota Monaftica, Abufus Miflæ, Et fubinde alq alios cultus atqj obferuatio«» nes hac opinione excogitauerunt ♦ Et ut fiduciam talium operum alerent atq; augerent,aftirmaucrunt Deum neceflariô gratiam dare fic operanti,neceftitace non coadtionis’fed immutabilitatis ♦

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

In hac opione multi magniSd perniciofi crrorcs hacrent, quos longum eifet enumerare, Tantum illud cogitet prudens ledlor, Si hæc eft infticia Chri«: nbsp;nbsp;nbsp;do”flri=

ftiana, quid intereft inter Philofophiam, amp;nbsp;Chrifti dodlrinam C Si meremur pbilofox remifsionem peccatorum his noftrisadlibus clicitis, quid præftat ChriftusC’ pbkœ et ad. Si iuftificari poftumus per rationem amp;nbsp;opera rationis, quorfum opus eft Chri# fto aut regeneratione C Et ex his opinionibus iam eo prolapfa res eft, ut multi ne ƒ irrideant nos, qui docemus aliam iufticiam præter philofophicam quærendam eife* Audiuimus quofdam pro concione,ahlegato Euangelio,Ariftotelis cthri ca enarrare.Nec errabant ifti,fî uera funt quæ defendunt aduerfarq. Nam Ari^ ftoteles de moribus ciuilibus adeo fcripfit crudité, nihil ut de his requirendnm fitamplius. Videmus extare libellos, in quibus conferuntur quædam didla Chrifti, cum Socratis, Zenonis, ÔC aliorum didiis, quafi ad hoc uenerit Chri* ftus,uttraderetlegés quafdam, per quas mereremur remifsionem peccatorum, non acciperemus gratis propter ipfius mérita» Itaqj fi recipimus hic aduerfario# rnmdodirinam,quodmereamuroperibus rationis remifsionem peccatorum amp;nbsp;iuftificationem, nihil iam interit inter iufticiam Philofophicam, aut certè Pharifaicam,8lt; Chriftianam*

ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam adnerfarq ne Chriftum omnino prætereant, rcquirunt

hiftoriæ de Chrifto, amp;nbsp;tribuunt eb quod meruerit nobis dan’ quen^ gdnt'cj/cprh damhabitum^fiueutipfiuocanbprirnam grariam,quam intelligunrhabi'tuin mÀgrutiam. eile i'ndinantem, ut facilius diligamus Deum Exiguum tarnen eft, quod huic habitui tribuunt, quia fingunt adus uoluritatis ante habitum illunij poft lum habitum ei'ufdcin fpedei cfte^ Fingunt uoluntatempofte diligere Ë)eum, fed habitus ille tarnen extimulat^ut idem faciat libentius. Et iubent meren' hue

habitum primum per præcedentia mérita^ deinde iubent meren' operibus Le^* , gis incrementumillius habitus ÔCuitam æternam ♦ Ita ièpeliunt Chriftum, ne pcliunt ehrt. ^oMediatore utantur homineSjamp; propter ipfum ièntiant fc gratis accipere /ium. remiisionem peccatorum rcconciliationemj ièd ibmnient iè propria implex« tione Legis meren remifsionem peccatorumj amp;nbsp;propria impletione Legis co^ ram Deo iuftos reputari, cum tarnen legi nunquam iatishab cum ratio nihil fà^ ciat, nifi quædam ciuilia opcra^ Interim neep timeat Deum, neep uere credat ft Deo curæ efte.Et quanquam de habitu illo loquuntur, tarnen fine iufticia fidei, necp exiftere diledio Dei in hominibus, neep quid fitdiledio Dci,inteUigi poteft.

ad= Et quod fingunt diftrimen inter meritum congrui, meritum condigni, uerfiriorutn lyj^nt tantum, ne uidcantur aperte Tri'Ka.yió.vi'lnp» Nam fi Deus neceftariô dat gruifjcondi- gtatiam pro merito congrui, ïam non elt mentum congrui, led meritum coiv gni. digni.Quanquam quid dicant,non uident* Poft habitum ilium diledionis fiiv gunt hominem de condigno mereri.Et tarnen iubent dubitare, utrum adfit ha^ bitus ♦ Quomodo igitur ftiunt, utnim de congruo an de condigno mereaiv tur ♦ Sed tota hæc res confiefta eft ab ociofis hominibus, qui non notant, quolt;* modo contingat rcmiisio peccatorum, amp;nbsp;quomodo in iudicio Dei amp;terrorft bus confcientiæ,fiducia operum nobis excutiatur ♦ Sicuti hypocritæ ftmper iu^^ dicant ft de condigno meren', fine adfit habitus ille, fine non adfit, quia natural liter confidunt homines propria iufticia, ftdconftientiæperterrefacftæarnbft guntamp;^ dubitant,amp; fubinde alia opera quæruntSc cumulant, ut acquieftant, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;Ha’ nunquam ftntiunt ft de condigno mercri, amp;nbsp;ruunt in delperationem, nifi

audiant prætcr doétrinam Legis,Euangelium de gratuita remiisione peccato^ rum, Sd iufticia fidei.

, P .. Ita nihil docent adueriàrq, nifi iufticiam rationis,auc certè legis in quam «„fKwdoceJfiifuentur, ficutludæi in uelatamMoyfi faciem, amp;nbsp;in ftcuris hypocritis, quia iuflicictm «= putant ft Lcgi làtisfacere, excitant præfumptionem ÔC inanem fiduciam ope* tionii. rum,amp; contemptum gratiæ Chrifti, Econtra pauidas conftientias adiguntad deiperationem, quæ opérantes cum dubitatione nunquam polfunt experiri quid fit fides,quam fit effîcax, ita ad extremum penitus defperant,

Nos autem de iufticia rationis fie ftntimus, quod Deus requirat earn, quod propter mandatum Dei neceftariô fint facienda honefta opera, quæ Dc^ calogus præcipit,iuxta illud. Lex eft pædagogus, Item, Lex eft iniuftis pofita» Vult enim Deus coherceri carnales ilia ciuili diftiplina, Et ad hanc conftr* uandam dedit Leges, literas, doótrinam, magiftratus, pœnas, Etpoteft hanc iufticiam uteunep ratio fuis uiribus efticcre,quanquam frpe uinciturimbecilli* rare naturali, amp;nbsp;impellente diabolo ad manifefta flagitia, Qiianquam autem huic iufticiæ rationis libenter tribuimus ftias laudes, Nullum.n.maius bonurn habet hæc natura corrupta, Et retftè inquit Ariftoteles, nc(p Helperum, necp

Luciferum formofîorem elTe iufticia, Ac Deus etiam omet cam corporalibus premqs/amen non debet cum contumelia Chrifti laudari» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Falfum eft enim, quod per opera noftra mereamur remifsionem pcccato^ Merf^rVor rum,

Falfum eft 80 hoc, quod homines reputentur efle iufti coram Deo pro«« pter iufticiam rationis,

Falfum eft hoc, quod ratio proprijs uiribus poftit Deum fupra omnia diligere amp;nbsp;legem Dei facere, uidelicet, uere timere Deum, uere ftatuere quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Deus exaudiat, uelle obedire Deo in morte amp;nbsp;alqs ordinationibus Dei, Non concupiicere aliéna amp;c,etfi ciuilia opera efficere ratio poteft,

Falfum eft amp;nbsp;hoc amp;nbsp;contumeliolum in Chriftum, quod non pecccnt ho^ mines facientes praccepta Dei fine gratia.

Huius noftræ fententiæ teftimonia habemus,non Iblum in fcripturis, fed etiam ex Patribus, Nam Auguftinus copiofiftîmè diiputat contra Pelagianos, gratiam non dari propter mérita noftra. Et de natura amp;nbsp;gratia inquit : Si poft fibilitas naturalis per liberum arbitrium, amp;nbsp;ad cognofcendum quomodo uiue«: re debeat, amp;nbsp;ad bene uiuendum fufticit, fibi ergo Chriftus gratis mortuus eft. Ergo euacuatum eft fcandalum crucis.Cur non etiam ego hie exclamem C Imo exclamabo et iftosincrepabo dolore Chriftiano,Euacuati eftis à Chrifto qui in natura iuftificamini,à gratia excidiftis. Ignorantes enim iufticiam Dei,amp; ue,i ftram uolentes conftiruere,iufticiæDci non eftis fubiecii, Sicut enim finis Lc«« gis,ita etiam naturæ humanæ ukiofæ faluator Chriftus eft, ad iufticiam omni credenti,EtIohannis 8, Si uos Filius liberauerit,uerè liberi eritis , Non igitur poflumus per rationcm liberari à pcccatis,et mereri remifsionem peccatorum. Et Iohannis tertio fcriptum eft, Nifi quis renatus fuerit ex aqua amp;nbsp;fpiritu, non poteft introire in regnum Dei.Quod fi opus eft renafei per Spiritum fandlum, iufticia rationis non iuftificat nos coram Deo,non FÄit legem, Rom.3, Omnes carent gloria Dei, id eft, carent fapientia nbsp;nbsp;iufticia Dei, quæ Deum agno*

feit amp;nbsp;glorificat, Item Roman.8. Senfus carnis inimicicia eft aduerfus Deum, Legi enim Dei non eft fubie(ftus,ac ne poteft quidem ei fubrjci. Qui autem in carne funt, Deo placere non poffunt, Hæc adeo hint aperta teftimonia, ut non defiderent acutum intclleétorem,fed attentum auditorem,ut Auguftini uerbis utamur, quibus ille in eadem caufa ufus eft, Si fenfus carnis eft inimicicia ad«« uerfus Deum, certè caro non diligit Deum ,Si non poteft Legi Dei fubrjci,non poteft Deum diligere. Si fenfus carnis eft inimicicia aduerfus Deum, pec«« cat caro etiam cum externa ciuilia opera facimus , Si non poteft fubrjci Le«« gi Dei, certè peccat, etiamfi egregia falt;fta, ôè digna laude iuxta humanum iudicium habet* Aduerfartj intuentur præcepta fecundæ Tabulæ, quæ iufti«« ciam ciuilem continent,quam intelligit ratio,Hac content! putant fe Legi Dei latisfacere , Interim primam Tabulam non uident, quæ præcipit, ut drliga«« mus Deum, ut uerè ftatuamus, quod Deus irafcaturpeccato,ut uerc timea«« . mus Deum, ut uerè ftatuamus, quodDeus exaudiat, At humanus animus

Spiritu fanfto, aut fecurus contemnit iudicium Dei, aut in pœna fugit amp;nbsp;odit nbsp;nbsp;mtelleihi,

iudicantem Deum.Itacp non obtempérât primæ Tabulæ. Cum igitur hçreant adHo-prijs. in natura hominis contemptus Dei, dubitatio de uerbo Dei, de minis, ôè pro«« mifsionibus,uerè peccant homines, etiam cum honefta opera faciunt fine Spi«* ritu fando, quia faciunt ea impiq corde, iuxta illud. Quidquid non eft ex fide, { nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum

pcccatum.Tales enim operantur, cum contemptu Dei\ fi'cut Epicurus non tit le Deo curæ efîè^refpici^aut exaudiri à Deo, Hic contemptus uiciat opera if» fpeciem honefta, quia Deus iudicat corda.

Poftremôhoc imprudentifsimèlcribitur ab adueriàrijs, quod homines itnptidicid del-. nbsp;nbsp;ætcrnx iræjmereantur remiisionem peccatorum per aeflum clicitum dile(flilt;*

uerfariorum. onis^cum impoisibile fit diligere Deum, nifi prius fide apprehendacur remiisio' peccatorum» Non enim poteft cor uere fentiens Deum iraicij diligereDeum, nifi oftendatur placatus.Donec terret et uidetur nos abrjeere in æternam moP tem;, non poteft fè crigere natura humana,ut diligat iratum, iudicantem nbsp;pu*

nientem » Facile eft ociofis fingere ifta fomnia de diledione^quod reus peccad Totó res rcFe. iTiortalis pofsit Deum diligere fuper omnia,quia non ientiuntj quid fit ira.:, aut rendd ad lu-- iudicium Dei»Ât in agone confeientiæ Sc in acie experitur confeientia, uanita* ihm confd-. iHarum Ipeculationum philolbphicarum ♦ Paulus ait : Lex iram operatun fzitwrw«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitjper legem mereri homines remifsionem peccatorumTcx enim ièm*

per accuiat conicientias, perterrefacit. Non igitur iuftificat^quia conftientia perterrefada lege/ugit iudicium Dei» Errant igitur qui per Lcgem,pcr opera fuajnereri iè remifsionem peccatorum confidunt» Hæc de iufticia rationiSj auc Legis, quam aduerfarfi docent, iàtis fit dixifle » Nam paulô pôft cum noftram fententiam de iufticia fidei dicemus, rcs ipiàcoget plura teftimonia ponere, quæ etiam proderunt ad illos errores aduerfariorum, quos halt;ftenus reccnftifi mus euertendos »

Quia igitur non poftunt homines uiribus fuis Legem Dei facere, om* nés funtfubpeccato,amp;reiæternæiræac mortis» Ideo non poiTumus per Le* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gern à peccato liberarfac iuftificari, ièd data eft promifsio remiftionis peccato*

rum amp;nbsp;iuftificationis propter Chriftum qui datus eft pro nobis, ut iàtisfacerec Promißio Pu^ pro peccatis mundi,amp; poÄus eft Mediator ac propiciator » Et hæc promifsio angelijgrdtui-- non habet conditionem meritorum noftrorum, ièd gratis offert remiisionem peccatorum amp;nbsp;iuftificationem,ficuc Paulus ait: Si ex operibus,iam non eft gra* tia.Et alibi.’lufticia Dei iam manifeftatur fine Lege,id eft,gratis offertur remifi fio peccatorum » Nec pendet reconciliatio ex noftris mentis» Qiiod fi ex noftris mentis penderet remiisiopeccatorum, amp;nbsp;reconciliatio eflet ex Lege, efletinu* tilis » Quia cnim Legem non facimus, ièqueretur etiam promifsionem recon* ciliationis nunquam nobis contingere.Sic argumentatur Paulus Rom»4»Si ex lege eflet hæreditas,inanis eflet fides,amp; abolita promifsio » Si enim promifsio requiret conditionem meritorum noftrorum, ac legem, cum legem nunquam faciamus,ièqueretur promifsionem inutilem eflè»

Cum autem iuftificario continget per gratuitam promiisionem, ièquitut Promißio fide quod 11011 pofsiiiius nos ipfi iuftificare, alioqui quorfum opus eratpromittereï' accipienda, Cumcp promifsio non pofsit accipi nifi fide,Euangelium,quod eft proprie pro* niifsio remiffionis peccatorum amp;nbsp;iuftificationis propter Chriftum, prædicat iufticiani fidei in Chriftum,quam non docet Lex,necphæccftiufticialcgis» Lex enim requirit à nobis opera noftra,ôô perfeètionem noftram, Sed promiisio of* fert nobis oppreflis peccato amp;nbsp;morte gratis reconciliationem propter Chri* pidesfiiecid- ff m'n,qu£ accipitur non opcribus, ièd ibla fide, Hæc fides non offert ad Deum lés. fiduciam propriorum meritorum, ièd tantum fiduciam promiflîonis ièu pro* iniflæ mifericordiæin Chrifto»Hæc igitur fîdes ipecialis,qua crédit unuiquiie^ fibi re*

fîbiremitti peccata propter Chriftum, amp;nbsp;Deum placatum propicium eflc propter Chriftum, confequitur remifsionem peccatorum, S)C îuftiHcat nos, ÔC quia in pœnitentia, hoc eft, in terroribus confolatur ÔC erigit corda, amp;nbsp;regenelt; rat nos,amp; aftert Spiritum fan(ftum,ut deinde legem Dei facere pofsimus, uide«» licet, diligere Deum, uere timere Deum, uerc ftatuere, quod Deus exaud iat, obedire Deo in omnibus afflidtionibus, mortificat concupiftentiarn amp;c.

Ita fides quae gratis accipit remifsionem peccatorum, quia opponit‘Mc:lt; diatorem propiciatorem Chriftum iræ Dei, non opponit noftra mérita, aut dilecftionem noftram, quia fides, eft uera cognitio Chrifti, amp;nbsp;utitur benefierjs Chrifti,amp; regenerat corda,amp; praecedit Legis impletionem. Et de hac fide nub la iyllaba extat in doeftrina Adueriariorum noftrorum ♦ Proinde reprehendi^ musAduerfarios,quod tantum tradunt iufticiam Legis,non tradunc iufticiam Euangelij, quod praedicat iufticiam fidei in Chriftum»

A Duerfarrj tantum fingunt fidem efle noticiam hiftoriæ,ldcocp docent earn ^cum peccato mortali poiTe exiftere.Nihil enim loquuntur de fide, qua Pau:* lus tories dicit homines iuftificari, quia qui reputanturiufti coram Dco,non uerfantur in peccato mortali » Sed ilia fides, quæ iuftificat, non eft tantum nolt; ßgniß:, ticia hiftoriæ,fed eft aflentiri promiflioni Dei,in qua gratis propter Chriftum cat fiductMit offertur remifsio peccatorum amp;nbsp;iuftificatio » Et ne quis fufpicetur, tantum no^ ticiam efle, addemus amplius,eft uelle amp;nbsp;accipere oblatam promifsioncm re* mifsionis peccatorum, amp;nbsp;iuftificationis »

Ac facile poteft cerni diferimen inter hanc fidem, amp;nbsp;inter iufticiam legis, fides eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ accipit à Deo oblata beneficia, lufticia Legis eft Xarp^fa quæ

offert Deo noftra mérita,Fide fie uult coli Dcus,ut ab ipfo accipiamus ea, quæ promittit offert,

Qtiod autem fides fignificet non tantum hiftoriæ noticiam, fed illam fi* dem,quæaflentitur promifsioni, aperte teftatur Paulus qui ait, Iufticiam ideo ex fide efle,ut fit firma promifsio, Sentit enim promifsionem non pofle accipi ropK« nifi fide, Quare inter fc correlatiuè comparât amp;nbsp;connedit promifiionem amp;nbsp;fi^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w

dem* Quanquam facile erit iudicare, quid fit fides, fi Sy mbolum confidere* mus,ubi certè ponitur hie articulus:Remifsionem peccatorum. Itacp non fatis «4. eft credere,quod Chriftus natuSjpaffus ,refufcitatus fit,nifi addimus amp;nbsp;hunc ar* ticulum,qui eft caufa finalis hiftoriæ:Remifsionem peccatorum » Ad hunc ar* ticulum referri cætera oportet, quod uidelicet propter Chriftum, non propter noftra mérita donetur nobis remifsio peccatorum. Quidenim opus cratChrb ftum dare pro peccatis noftris, fi noftra mérita pro peccatis noftris polfunt fa* tisfaccre *

Quoties igiturdefide iuftificanteloquimur,fcieridumeft hæc tria obie* oHcih ßdd. da concurrere, promifsionem, 80 quidem gratuitam, St mérita Chrifti tan* quam precium 8lt;^ propiciarionem, Promifsio accipitur fide,Gratuitum exclu* rartkuUgr^. ditnoftra mérita, Sé fignificat tantum per mifericordiam offerri beneficium, tw quidexti«. Chrifti mérita funt precium, quia oportet efle aliquam certain propiciationem pro peccatis noftris, Scriptura crebro mifericordiam implorât, Et fancii pa* tres fæpe dicunt,nos per mifericordiam faluari,Quotf es igitur fi.t mentio mife*

ncordiæ^ fcicndum cft, quod fides ibi requiratur^quæ promiflïonem mifcri^ cordiæ accïpit,Et rurfus quon'es nos de fide loquimurdntelligi'uolumus ob^ ieótum, Icilicet mifèricordiam promiflam. Nam fides nonideoîuftificat,auc faluarquia ipla fit opus per ïèfè dignum^fèd tanrum quia accipir mifcricordî* am promiflam»

Et hic cultuSj hæc ÄarpEi'a inProphetis Pfàlmis paflîm præcipue lauda* tur^cum tarnen Lex non doceat gratuitam rcmiflîonem peccatorum, Sed Pa^ très norant promiffionem de Chrifi;o,quod Deus propter Chriftumuelletre* . mittere peccata, Igitur cum intelligerent Chriftum fore precium pro noftris pcccatiSjfciebant opera noftra non elfe precium rei tantæ» Ideo gratuitam mP lericordiam et remillîonem peccatorum fide accipiebantjfi'cut lànéfi in nouo teftamento. Hue pertinent illæ crebræ reperitiones mifèricordiæ amp;fideiin Pfàlmis nbsp;nbsp;Prophetis, ut hic ; Si iniquitates obfèruaueris Domine^ Domine

quis fubftinebitÇ' Hic confitetur peccatajiiec allegat mérita fiia* Addit^Quia apudte propiciatio eft. Hic erigit fè fiducia milericordiæ Dei, Et citât pro^ ^'i^^onê:Suflinuit:3inima mea in uerbo eius.Sperauit anima mea in Domino, ü fidei cre-. id eft,quia promififti remiflîonem peccatorum,hac tua promiflîone fuftentor, fcrlt;e infcriptu £(: Paulus citât de Abraham ; Credidit Abraham Deo,amp; reputatum eft ei aH iufticiam, hoc eft. Abraham fenfit fè habere Deum propiciumjtantum proptef ipfius promifftonê. Aflènfùs eft promiftîoni Dci, nec pafTus eft fè ab ea abfira^^ hi,eriamfi uidebat fè immundum atep indignum eftè» Senriebat Deum pra?ftagt; re promiftiim propter ueritatem fuam, non propter opera aut mérita noftra^ Nec pofTunt acquiefèereperterrefaèfa corda,fi fèntire debent,fè propter opera propria,aut propriam diledionem, aut Legis impletionem placere, quia hæ^ , ret in carne peccatum,quodfèmperaccufâtnos,Tuncautem acquiefcuntcor^ da,quando in illis terroribus ftatuunt nos ideo placere Deo,quiapromifit,amp;î Deumpræftare promifTum propter ftiam ueritatcm,non propter dignitatem noftram, Ita Abraham audiuithancuocem.’Noh cimere,Egoenim fumpro^ tecftortULis amp;c. Hic erexit fèamp; fènfitDeum fibipropiciumcftè,non quiaipf^ merituseftèf, Sed quia neccftè eftèt Dei promiftîonem ueram iudicari» Hæ^ igitur fides imputatur ei pro iufticia,hoc eft, quia aflèntirur promiflîoni,amp;ac^ cipit oblatam reconciliationem,iam uère eft iuftus amp;nbsp;acceptus Deo, non propgt; ter dignitatem fuam,fèd quia gratuitam promiftîonan Dei accipit. No fruftra placuitPauIohoc teftimonium Genefis, Videmus quomodo exaggerat,quàm diligenter in co commorarur,quia uidebat naturam fidei in hoc loco facile pergt;î fpici pofte, Videbat dilèrtè addi teftimonium de imputationeiufticiæ,Vide^ bat adimi operibus laudem promerende iuftificationis etpacande confeientic, cùm Abraham idco pronuncietur iuftus, quia aftènticurpromiftîom',amp;accP pit oblatam reconciliationem,non opponit iræ Dci mérita aut opera, Qiiare hic locus diligenter confideratus,copiofè de tota re pias mentes docere poterir, qui quidem ita intelligi potcric,fi proponant eum fibi perterrefaftæ mentes,amp;^ ftatuant ad cundem modum fè debere aflèntirigratuitæ promiftîoni. Net^ enim poffunt aliter acquiefèere, nifi ftatuant fè habere Deum placatum,quia promiferit, non quia noftra natura,uita amp;nbsp;opéra digna fine,

Qÿpwodo pu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patres iuftificabantur,non per Legcm,lcd perpromiftîonem,et

tres iuflificäz dem. Ac mirumeft aduerfàrios adcoextenuarefidem,cum uideanrubic^pro præcipuo cul tu laudari, ut Pral;49,.. fnuoca me in die tribularionis,ÖC cripiam te, Ita

te» Ita uult innotefcere Deus, ita uult fe coli,ut ab ipfo accipiamus beneficia,8£ quidem accipiamus propter ipfius mifericordiam, non propter mérita noitra» Hæc eft amplifsima conlolatio in omnibus afHiciionibus.Er huiufmodi confo^ lationes aboient Aduer{arrj,cum fidem extenuant,00 uitupcrant,et tantum do? cent homines per opera ÔC mérita cum Deo agere»

putet nos de ociofa noticia hiftoriæ loqui, dicendum eft * quomodocontingat fides» Pofteaoftendemus amp;nbsp;quod iuftificet, amp;nbsp;quomo? do hoc intelligi debeat,amp; diluemus ea quæ aduerfarq obijciunt» Chriftus Lu? cæ ultimo iubet prædicari pœnitentiam in nomine fuo,amp; remifsionem pecca? torum. Euangelium enim arguit omnes homines, quod fint fub peccato, quod suwim ruaru omnes fint rei æternac iræ ac mortis, amp;nbsp;offbrt propter Chriftum rcmiflîonem gelij. peccatorum,8d iuftificationem,quæ fide accipitur»Prædicatio pocnitentiæ quæ arguit nosjperterrefacitcôfcientias ueris ÔC ferfis terroribus Jn his corda rurfus debentconcipere confolationem.Id fit,fi credant promiffîoni Chrifti,quod pro pter ipfum habeamus remiflîonem peccatorum » Hæc fides in illis pauoribus erigens 80 confolans, accipit remifsionem peccatorum, iuftificat, amp;nbsp;uiuificat» oc madore^^ Nam ilia confolatio eft noua amp;nbsp;Ipiritualis uita.Hæc plana amp;nbsp;perlpicua funt,amp; g^fJfratiotiis. à prjs intelligi pofluntjôd habent Ecclefiæ teftimonia, Aduerfarr) nufquam poQ funt dicere, quomodo detur Spiritus fandus » Fingunt Sacramenta conferre Spiritum fandum ex opéré operato, fine bono motu accipientis,quafi uerô oci? ofa res fit donatio Spiritus fandi»

Cum autem de tali fide loquamur, quæ non eft ociofa cogitatio, fed quæ â morte libérât, 8c nouam uitam in cordibus parit, nbsp;eft opus Spiritus fandi,

non ftat cum peccato mortali,Sed tantifper dum adcft, bonos frudus parit, ut poftea dicemus» Quid poteft dici de conuerfione impq,feu de modo régénéra? tionisjfimplicius amp;nbsp;clarius C Proférant unum commentarium in fententias, ex tanto Scriptorum agmine,qui de modo regenerarionis dixerit» Cum loquun? turdehabitu diledionis fingunt homines Spiritum fandum per opera mere? ri, non docent per uerbum accipi,ficutamp;hoc tempore Anabaptiftæ docent. At cum Deo non poteft agi, Deus nS poteft apprehendi, nifi per uerbum .Ideo Q„ontcJo iuftificatio fit per uerbum,ficut Paulus ait : Euangeliu eft potentia Dei ad falu? rontingdt fi» tem omni credenti»ltem:Fides eft ex auditu.Et ucl hinc argumentum fumi po? teft, quod fides iuftificet, quia fi tantum fit iuftificatio per uerbum, amp;nbsp;uerbum tantum fide apprehenditur,fequitur quod fides iuftificet.Sed funt aliæ maiores rationes»Hæc diximus hadenus,ut modum regenerationis oftenderemus,amp; ut intelligi pofsit,qualis fit fides, de qualoquimur *

Nunc oftendemus, quod fides iuftificet» Vbi primum hoc moncndi funt ledores, quod ficut necefle eft hanc fententiam tueri, quod Chriftus fit Media? tor,itanecelfe fit defendere,quod fides iuftificet» Qtiomodo enim erit Chriftus jj^cdiatorem. Mediator, fiiniuftificationenonutimur eoMediatore, fi non fentimus, quod x propter ipfum iufti reputemurC Id auterh eft credere,confidere meritis Chrifti, quod propter ipfum certo uelit nobis Deus placatus eife.Item,ficut oportet de? fendere, quod præter legem, neceftaria fit promifsio Chrifti, ita necefte eft de? fendere quod fides iuftificet» Lex enim non docet gratuitam remifsionem pec« catorum» ltem,L€x non poteft fieri, nifi prius accepto Spiritu fanóto ♦ Necefle

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft igi?

eft igitur defendere, quod promißio Chrifti neceflaria fît, Ad hæc non poteft accipi nifi fidejcaçp qui negant fidem iuftificare^nihil nifî Legem abolito Euaiv geliOjamp;^ abolito Chrifto docent,

Scd nonnulli fortalfts^cum dicitur, quod fides iuftificet, intelligunt de principio,quod fides fitinitium iuftificationisj ftu præparatioadiuftificatio^ fumus Deo^icd opera quæ pr^pratiue. quuntur» Et fomniant fidem^ ideo ualde laudari, quia fit principium ♦ Magna enim uis eft principifiutuulgodicunt: âpxHH^(cru7ravToç,utfi' quis dicat^quod Grammatica efficiat omnium artium doclores, quia præparatad alias artes, etiamfi fua qucnq? ars uerè artificem eftîcit* Non fie de fide iendmus, fed hoc defendimus^quod pr^^priè ac uerè ipià fide propter Chriftum iufti reputemur, ïuflifica n’ftu accepti Deo fimus. Etquiaiuftificari fignificat ex iniuftis iuftos efFici, fèu guid ftgnifi^ regener3Lri, fignificat amp;nbsp;iuftos pronunciari leu reputari» Vtroep enim modo lo^ quitur feriptura, Ideo primum uolumus hoc oftendere, quod Ibla fides exia^ iufto iuftum elFiciat,hoc eft^accipiat remilsionem peccatorum ♦

Offendit quofdam particula ,fola, cum 8è Paulus dicar ; Arbitramur ho^ foUininem iuftificari fide^non ex operibus.Item Ephefibs 2,Dei donum eft, non ex uobis,neep ex opcribus,ne quis glorietur. Item Rom 3. Gratis iuftificati. Si dilt;* Iplicet exclufiua,lola,tollant etiam ex Paulojllas cxclufiuas,gratisjnon ex ope^ ribuSjdonumeftScc. Nam hæ quoep fiint exclufiuæ. Excludimus autem opfi nionem meriti.Non excludimus uerbum aut làcramenta, ut calumniantur ad^ uerfarfi.Diximus enim fupra fidem ex uerbo concipi. Ac multo maxime ornalt;lt; mus minifterium uerbi,Dile(ftio etiam Ôè opera fequi fidem debent,quare non fie excluduntur,nc lèquantur,lêd fiducia meriti dileèlionis aut operum in iufti^ ficatione excluditur.Idcp perlpicuè oftendemus,

17Ateri etiam aduerfarios exiftimamus, quod in iuftificatione primum neceP faria fit remifsio peccatorum, Omnes enim fub peccato lùmus, Quare fie ar^ gumcntaniur,

îufiificdri fü Conlcqui remilsionem peccatorum,eft iuftificari, iuxta illud: Bead öuogt; acetpere re^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.rr r ■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;■

cdtorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sola fide in Chriftum, non per dileèdonem, non propter diledionem aut

Igitur fola fide iuftificamur, intelligendo iuftificadonem,ex iniufto iu* ftum eftici, leu reoenerari.

Minor ita facile poterit declarari, fi feiamus, quomodo fiat remilsio pec^ catorum. Aduerlàrfi frigidifsimè dilputant, Vtrum fint una mutario remilsio peccatorum,ôè infufio gratiæ, Ociofi homines quid dicerent, non habebant.In remifsione peccatorum oportet in cordibus uinci terrores peccad amp;nbsp;mortis æternæ,ficut Paulus teftatur i.Corinth.l^, Aculeus mords peccatum eft, Po«* tenda ucro pcccad Lex. Gratia autem Deo, qui dat nobis uièloriam perDo^ minum noftrum lelùm Chriftum,Id eft,peccatum perterrefacitconlcientias.Id fit per Legem, quæ oftendit iramDei aduerfiis peccatum, lèd uincimus pcf Chriftum, Quomodo;quot; fide, cum erigimus nos fiducia promiftæ milèricordiæ propter Chriftum, Sic igitur probamus minorem. Ira Del non poteft placad, fi oppo^

ßopponamus noftra opera, qmaChriftus propofitus eft propiaator, ut pro^ mediator fide pter ipfum fiat nobis placatus Pater, Chriftus autem non apprehenditur taiv apprehenden-. quamMediator,nififide, Igiturfbla fide confèquimurremifsionempeccato^ dw. rumjCumerigimuscorda. fiducia miièricordiæ propter Chriftumpromiflæ,

Item Paulus Rom J.ait; Per ipfum-habemus acceftum ad Parrem, ad* dit per fidem. Sic igitur reconciliamur Patri, amp;nbsp;accipimus remiflionem pecca^ torum,quando erigimur fiducia promiftæ miièricordiæ propter Chriftum, Aduerfarij Chriftum ita intelligunt Mediatorem amp;nbsp;Propiciatorem efle, quia mcruerit habitum dilecfiionis,non iubent nunc eo uti Mediatore, led prorftis fepulto Chrifto,fingunt nos habere acceiTum per propria opera, amp;nbsp;per hæc ha# bitum ilium mereri, amp;nbsp;poftca dileftione habere pacem conicientiæ. An non eft hoc prorfus iepelire Chriftum,amp; totam fidei dodrrinam tollere C Paulus econ# tra docet nos habere acceiTum, hoc eft, pacem per Chriftum, Etut oftenderet quomodo id fiat, addit quod per fidem habeamus acceffiim Fide igitur pro# pter Chriftum accipimus remifsionem peccatorum, Non poiTumus iræ Dei opponerenoftram dileftionem,amp; opera noftra,

Secundo, Certum eft peccata remitti propter Propiciatorem Chriftum, Rom, 3, C^iem pofuit Deus propiciatorem , Addit autem Paulus per fidem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Itaq? nobis prodeft hie propiciator, cum fide apprehendimus promiiTam in eo miiericordiam,amp; opponimus earn iræ ac iudicio Dei,Et in candem ièntentiam tor, icriptum eft ad Ebræos 4, Habentes Pontificem Sec. accedamus cum fiducia, lubet enim accedere ad Deum, non fiducia noftrorum meritorum, fed fiducia Pontificis ChriftijRequirit igitur fidem,

T ertio.Petrus in Adis cap JO, Huie omnes Propfietæ teftimonium per# hibent, remifsionem peccatorum accipere per nomen eius, omnes, qui credunt nbsp;nbsp;nbsp;prophet.

ineum, Quomodo potuitclarius dicereÇ' Remifsionem peccatorum accipi# (Arum. mus,inquit,per nomen eius,hoc eft,propter eum,Ergo non propter noftra me# rita,non propter noftram contritionem, attritionem, diledioncm, cultus, ope# ra,Et addit,cum credimus in eum:Rcquirit igitur fidem, Neep enim poflumus apprehendere nomen Chrifri, nifi fide, Præterea allegat conlenfum omnium Prophetarum, Hoc uerè eft allegare Ecclefiæ autoricarem,ièd de hoc loco infra dePecnitentia rurfiis dicendum erit,

QLiartô,Remifsio peccatorum eft res promifla propter Chriftum, Igitur non poteft accipi,nifi Tola fide, Nam promifsio accipi non poteft, nifi Tola fide, Roman.4, Ideo ex fide,ut fit firma promifsio fecundum gratiam,quafi' dicat,Si nbsp;nbsp;nbsp;credenti.

penderet res ex meritis noftris, incerta amp;nbsp;inutilis eflet promifsio, quia nun# quam conftituere poiremus,quando latis meriti eflemus, Id^ facile intelligere queunt peritæ confcientiæ,Ideo Paulus ait GaIat,3,Conclufic Deus omnia ftib peccatum, ut promifsio ex fide lefu Chrifti detur credentibus, Hie detrahit meritum nobis, quia dicit omnes reos efle, amp;nbsp;conclufos Tub peccatum, deinde addit promifsionem, uidelicet remifsionis peccatorum amp;nbsp;iuftificationis, dari, amp;nbsp;addit,quomodo accipi promiftio poftit,uidelicet, fide, Atep hæc ratio film# ta ex natura promiflionis apud Paulum præcipua eft, amp;nbsp;fæpè repetitur, Neep excogitari, neque fingi quidquam poteft, quo hoc Pauli argumentum euerti queat, Proinde non patientur, ft bonæ mentes dcpelli ab hac ftntcntia, quod tantum fide accipiamus remifsionem propter Chriftum, Inhac habent certain

Sc firm am confolationem aduerfijs peccari terrores,amp; aduerfus æternam mor^ tem, Sc aduerfijs omnes portas i'nferorum,

Correïatiue Cum autem lola Hde accipjamus remifsionem peccatorum Sc reconciiii^ 'profofithso nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter Chriftum^fola fides luftificat^quia reconcifiati' reputantur i’uftt

L/îdepwMî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deijjon propter fiiam mundjaem,lèd per mifèricordiam propter Chri^

iufli. ftum, fi tarnen hanc mfièn'cordiarn fide appréhendant ♦ Ideot^ fcriptura tefta^ tur, quod fide iufli reputemur Adrjeiemus igjtur teftimonia, quæ clarè pro^» nunciantj quod fides fit ipfa iuftieja^qua eoram Deo lufti reputamur^ uidelicct, non quia fit opus per fèiè dignum, Sed quia accipit promiisionem qua Deus pollicitus eft, quod propter C'hriftum uelit propiejus efte credentibus in eum, ieu quia fentit, quod Chriftus fit nobis faftus à Deo,ftpientia,iufticia, iànëtifi»* catio,amp; redemptio,

pmIm detr^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus in Epiftola ad Romanos præcipuè de hoc loco diipufat,amp;rpropos

ffdt'itt/ijyîcrf. nit, quod gratis iuftificemur fide credentes nobis Deum placatum propter

Tdh'. °quot; tionis continet,tradit, Arbirramur hominem fide iuftificari, non ex operibus Legis.Hic adueriàrrj interpretantur ceremonias Leuiricas, At Paulus non tan^ tum de ceremonrjs Ioquitur,ièd de tota Lege, Allegat enim infra ex Decalogoî Non concupifces.Et fi opera moralia mererentur remifsionem peccatorum, SC iuftificationcm,eriam nihil opus eftet Chrifto,8d promifsione,ct ruerent omnia ina,quæ Paulus de promifsione loquiair ♦ Male etiam feriberet ad Ephefios, gratis nos faluatos efre,Ô^ donum Dei efte,non ex operibus. Item Paulus allci^ gat Abraham,aIIegat Dauidem, At hi de circumeifione habuerunt mandatum k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei,Itaqj fi ulla opera iuftificabant,neceflè erat ilia opera tunc cum mandatum

haberent,etiam iuftificaiTe, Sed reftè docet Auguftinus,PauIum de tota Lege loqui, ficut prolixe diiputat de Spiritu Sc Litera, ubi poftremo ait ; His igitut confideratis pertraftatifi^ pro uiribus, quas Dominus donare dignatur, collfi ^mus non iuftificari hominem præceptis bonæuitæ, nifiperfidemlefiiChrfi Et neputemus temerc excidifte Paulo lententiam, quod fides iuftificct, longa difputatione munit SC confirmât earn in quarto capite ad Romanos, Ec deinde in omnibus Epiftolis repetit,

Sic ait capite quarto ad Romanos : Operanti merces non imputatur fé^ cundum gratiam, fedfecundum debitum, Ei autem qui no operatur,credlt au^ Kentio iinpu^ tern in eum qui iuftificat impium,reputatur fides eius ad iufticiam. Hie Paulus ationiiiufli^ darèdicit fidem ipfam imputari ad iufticiam. Fides igitur eft ilia res, quam mrfpwdprf«» J2)eus pronunciat efte iufticiam,amp; addir,gratis imputari, Et negat pofte gratis imputari. Ci propter opera deberetur, Qiiare excludit etiam meritum operum moralium.Nam fi his deberetur iufb'ficatio coram Deo,nonimputareturfidcs ad iufticiam fine operibus.

Et poftea ; Dicimus enim quod Abrahæ imputata eft fides ad iufticiam* Capite y, ait: luftificati ex fide, pacem habemus erga Deum, id eft, habc^ mus conicientiastranquillas Sc lætas coram Deo,

Roman,4, Corde creditor ad iufticiam, Hie pronundat fidem efte iuftf^ dam cordis.

Ad Galat,2.Nos in Chrifto lefti credimus,ut iuftificemur fide Chrifti, non ex operibus Legis ♦

Ad EpheC2*Grana enim faluati eftis per fidem^amp; hoe non ex uobis, Dei enim donum eft^non ex operibus^ne qiu's glorietur*

Iohannis primo : Dedit eis poreftatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine eius,qui non ex iànguinibus,neçp ex uoluntace carnis,neqp ex uolunca* te uirijied ex Deo nati fiint ♦

Iohannis 3,Sicut Moyles exalcauic ierpentem in deferro,ita exalrari opor tet filium hominiSjUt omnis qui credit in ipfum non pereat»

Item, Non mifitDeus filium fuum in mundum ut ludicet mundum, fed ut laluetur mundus per ipfum» Qui credit in eum,non iudicatur.

Adorum 13, Notum igitur fir uobis uiri fratres, quod per hunc uobis res* mifiio peccatorum annunciatur, Sc ab omnibus quibus non poruiftis in Lege iuftificari, in hoc omnis qui credit iuftificatur» Qiiomodo potuit clarius de ob« ficio Chrifti de iuftificatione dici Z Lex inquit non iuftificabat » Ideo Chri«« ftus datus eft, ut credamus nos propter ipfum iuftificari» Aperte derrahit Legi iuftificationem, Ergo propter Chriftum iufti reputamur, cum credimus nobis Deum placatum efle propter ipfum.

Adorum 4» Hie eft lapis qui reprobatus eft à uobis ædificantibus, qui fadus eft in caput anguli. Et non eft in aliquo alio fàlus» Neep enim aliud no# men eft fub coelo datum hominibus, in quo oporteat nos faluos fieri» Nomen autem Chrifti tantum fide apprehenditur. Igitur fiducia nominis Chrifti non fiducia noftrorum operum faluamur» Nomen enim hie fignificat caufam quæ allegatur propter quam contingit fàlus» Et allegare nomen Chrifti, eft confi# dere nomine Chrifti,tanquam caufa, feu precio propter quod faluamur.

Adorum 3» Fide purificans corda eorum » Quare fides ilia de qua Io# quuntur Apoftoli, non eft ociofà noticia, fed res accipiens Spiritum fàndum amp;nbsp;iuftificans nos,

Abacuc primo : luftus ex fide uiuet. Hie primum dicit homines fide efle iuftos,qua credunt Deum propicium efle, amp;nbsp;addir, quod eadem fides uiuificer, quia hæc fides parit in corde pacem Sd gaudium,amp;: uitam æternam,

Efàiæ 33. Noticia eius iuftificabit multos.Quid eft autem noticia Chrifti, nifi noffe beneficia Chrifti,promifliones,quas per Euangelium fparfit in mun# dum Et hæc beneficia nolle propriè amp;nbsp;uerè eft credere in Chriftum, credere quod quæ promifit Deus propter Chriftum,ccrto præftet»

Sed plena eft Scriptura talibus teftimonifs, quia alibi Legem, alibi Pro# mifsiones de Chrifto, Só de remifli'one peccatorum, SC de gràtuita acceptatio# nc propter Chriftum tradit» Extant amp;nbsp;apud S» Patres fparfim fimilia teftimo# nia, Ambrofius enim inquit inEpiftola ad Irenæum quendam, Subditus au# tem mundus eo per Legern facftus eft,quia ex præfcripto Legis omnes conueni# untur,amp; ex operibus Legis nemo iuftificatur, id eft, quia per Legem peccatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;äh

cognolcitur,fed culpa non reIaxatur»Videbatur Lex nocuifle, quæ omnes fece# rat peccatoresjfed ueniens Dominus Iefus,peccatum omnibus quod nemo po# tcrateuitare,donauir,amp;chirographum noftrum fhi fanguinis effufione dele# uit.Hoc eft, quod ait ; Abundauit Peccatum per Legem, Superabundauit au# tem gratia per lefum» Quia poftquàm totus mundus fubditus faftus eft, totius mundi peccatum abftulit,ficut teftificatus eft Ioannes,dicens : Ecce agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi ♦ Et ideo nemo glorietur in operibus,quia nemo fadis fuis iuftificacur.Sed qui iuftus eft,donatum habet,quia poft lauacrum iu#

ftifîcatus eft.Fides ergo eft, quæ libérât per ianguinem Chrifti\ quia beatus Ük ciri peccatum remittitur, amp;nbsp;uenia donatur, Hæc funt Ambroff) uerba,quae apertè patrocinantur noftræ fèntentiæ, detrahit operibus iuftificationem, èC ti ibuit fidei, quod liberet per fanguinem Chrifti Conferantur in unum accrgt; uum Sententiarij omnes, qui magnificis titulis ornantur ♦ Nam ali) uocantut angclici, all) fubtiles, alij irrefragabiles, Omnes ifti Iediamp;^ releÓi non tan* turn confèrent ad intelligendum Paulum, quantum confert hæc una Ambro* fl) ièntentia »

i^ugultinifetu In eandem fèntentiam multa contra Pelagianos icribit Auguftinus»De Spiritu SxL litera fie ait ; Idco quippe proponitur iufticia Legis, quod qui fecerit eam,uiuatin ilia,ut cum quii^infirmitatem fuam cognouerit, non per fuas ui* res,neq? per literam ipfius Legis, quod Reri non potefl, Sed per fdem conci* lians iuftificatorem, perueniat, ÔC faciat, ÔC uiuat in ea, Opus redum quod qui feceritjuiuet in eo, non fit, nifi in iuftificato, luftificatio autem ex fide impetra* tur ♦ Hic clarè dicit iufiificatorem fide conciliari, iuftificationcm fide imfie* tran\ Et paulo pôft : Ex Lege timemus Deum, ex fide iperamus in Deum, fed timentibus pœnam abfconditur gratia, fubquo rimore anima laborans ?c» pef fidem confugiat ad mifèricordiam Dei, utdet quod iubet. Hic docet Lege ter* reri corda, fide autem coniblationem capere, amp;nbsp;docet prius fide apprehendere mifèricordiam,quàin Legem facere conemur ♦ Recitabimus paulo pôfi: Sc alia quædam t.

Profedô mirum elf adueriârios tot locis icripturæ nihil moueri, qua: apertè tribuunt iufiificationem fidei,ôè quidem detrahunt operibus.Num fru* sopfxfnM dd, l^ra exiflimant toties idem repeti'?' Num arbitrantur cxcidifie Spiritui iàn* «erfariorum do iion animaduertenti has uocesC' Sed excogitaueruntetiam cauillum quo defideformA^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicuntdc fide formata accipi debere, hoc ejffc, non tribuunt fidei iufti*

ficationem, nifi propter diledionem, imô prorius non tribuunt fidei iufliffi cationem, ièd tantum dilcdioni, quia iomniant fidem poiTe Rare cum peccato mortali,Qtiorfum hoc pertinet,nifî ut promifsioncm iterum aboleant, amp;nbsp;rede* ant ad legem,Si fides accipit remifiîonem peccatorû propter diledionem,{cm* per erit incerta remiisio peccatorum, quia nunquam diligimtis tantum, quan* tum dcbemuSjimô non diligimus, nifi certô ftatuant corda, quod donata fit nobis remifsio peccatorum, Ita aduerfarij dum requirunt fiduciam propriæ di* ledionis in remiisionc peccatorum 5èiufiificationc,Euangelium de gratuita remifsione peccatorum prorfus aboient, cum tarnen diledionem illam neep præftent, neqj intelligant, nifi credant gratis accipi remifsionem peccato* rum,

Nos quoep dicimus, quod diledio fidem {ëqui debeat, fient Paulus ridet Mon nh ait, In Chrifto lefii neqj circumeifio aliquid ualet,neq^ præputium,{cd fides per titur dikilioz diledionem efficax, Neqp tarnen ideo fentiendum cft, quod fiducia huius di* ledionis, autproptcrhanc diledionem accipiamus remifsionem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem, ficut ncq? accipimus remifsionem peccatorum propter alia opera lèquentia, Sed Ibla fide ôè quidem fide propriè dida accipitur re* iniffio peccatorum, quia promifsio non poteft accipi nifi fide » Eft autem Fi* des propriè dida, quæ aflèntiturpromifsioni,de haefide loquitur icriptura* Et quia accipit remifsionem peccatorum Sè réconciliât nos Dco, prius hac fidc iufti reputamur propter Ghriftum,quàm diligimus, ac Legern facimus, etfi ne* ceflàriô

cefTario (êquitur dikdio ♦ Neep uero hæc fides eft oci'ofa notkia^nec poteft fta^ re cum peccato mortally fed eft opus Spiritus fanôi^quo liberamur à morte, quo eriguntur Ôé uiuificantur perterrefa^ftæ mentes. Et quia fola hæc fides ac:* cipitremifsionem peccatorum.ôC reddit nos acceptos Deo,ôd reddit confeien* tias pacatas ac tranquillas reftius uoc^ri gratia gratum faciens poterat, quàm efteftus fequens, uidelicet diledtio.

Haftenus fatis copiok oftendimus teftimonqs fcripturæ,8(^ argument tis ex feriptura fumptis, ut res magis fieret pcrfpicua, quod fola fide confequi# mur remifsionem peccatorum propter Chriftum,amp; quod fola fide iuftiftee# ƒ mur^hoc eft,ex iniuftis iufti efficiamur, feu regencremur : Facile autem iudica-' ri poteft, quàm neceftaria fit huius fidei cognitio, quia inhacunaconfpicitur Chrifti ôfticium,hacuna accipimusChrifti beneficia,hæc una aftert certam amp;nbsp;firmam confolationem pqs mentibus . Et oportet in Ecclefia extare dodtri^ nam,ex quaconcipiant pi] certam fpem falutis.Nam aduerfarq infccliciter con=« fulunt hominibus dum iubent dubitare, Vtrum confequantui* remiftionem peccatorum. Quomodo in morte fuftentabunt fe ifti, qui de hac fide nihil audi* uerunt, qui putant dubitandum efte, Vtrum confequantur remifsionem pcc;* catorum. Præterea necefte eft retineri in Ecclefia Chrifti Euangelium,hoc cft, promifsionem, quod oratis propter Chriftum remittuntur peccata. Id Euanlt;« gelium penitus aboient, qui de hac fide, de qua loquimur, nihil docent. nbsp;nbsp;Ac

bcholaftici ne uerbum quidem de hac fide tradut.Hos fcquuntur aduerfarq no^ ftri nbsp;nbsp;improbant hanc fidem. Nec uident fe totam promifsionem gratuitæ rç*

*res Legis iuftificabuntur,amp; alia multa fimilia de lege amp;nbsp;operibus. Ad quæ priufquàm refpondemus dicendum eft, quid nos de dikc'tione, amp;nbsp;impletione Legis fentiamus.Scriptum eft apud Prophetam: DaboLegem meam in corda eorum. Et Rom.].ait Paulus,Legem ftabiliri non aboleri per fidem. Et Chrij: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noua

ftus ait : Si uis ingredi in uitam,ferua mandata.ltcm. Si dileâioncm non habe# obedienu£. am,nihil fum.Hæ fententiæ amp;nbsp;fimiles teftantur,quod oportcatkgem in nobis inchoari, magis magifep fieri. Loquitur autem non de ceremonqs,fed de ilia lege, quæ præcipic de motibus cordis, uidelicet de Decalogo. Quia uerô fides affert Spiritum fanftum,amp; parit nouam ujtam in cordibus, necefte eft, quod pariat fpirituales motus in cordibus . Et qui fint illi motus oftendit Propheta cum ait : Dabo Legem meam in corda eorum. Poftquàm igitur fide iuftilicati Slt;renati fumus, incipimus Deum timere amp;nbsp;diligere, petere amp;nbsp;expeôtare ab co auxilium,gratias agere prædicare,amp; obedire ei in afflidtionibus. Incipimus amp;nbsp;diligere proximos, quia corda habent fpirituales fanftos motus.

Hæc non poflunt fieri, nifi poftquàm fide iuftificati fumus renati acci# pimus Spiritum fandtum.Primum,quia lex non poteft fieri fine Chrifto. Item, Lex non poteft fieri fine Spiritu fanefto. At Spiritus fandus accipitur fide,iuxlt; ta illud Pauli Gai, J.Vt promifsionê Spiritus accipiamus per fidem.ltem,quo*

modo poteft humanum cor dih'gcrc Deum, dum fènric cum hom'bîliïer irafci, amp;nbsp;oppn'mere nos temporalibuSj amp;nbsp;perpecuis calamitaribus» Lex aûc fèmper accufatnos, fèmper oftendit ira Ici Deum. Non igiüur diligicur Deus^nifi poft’’ quàm apprehcndimus fide mifericordiam. Ira demum ficobieAum amabile, Qjanquam igirur ciuilia opera, h oc eft^ externa opera legis fine Chrifto*

amp; fine Spiriüu iàndo aliqua ex parte fieri poisintjtamen apparet ex bis quæ dft virtutes prU ximus, ilia quæ funtpropriè legis diuinæ,hoc eft, afFedus cordis erga Deum, mj; tabulede:gt; quipræcipiuiitur in prima Tabula, non poflè fieri fine Spiritu iando, Sed ad* cJoginont«« yej-fârn noftrifunt fuaues theolopi.intucntur fècundam Tabulam,amp;^ politica Spiritu [an. Opera, primam nihil curant, quali nihil perrineat ad rem, aut certe tantum ex* do, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ternos cultus rcquiruntJllam æternam legcm,amp; longe pofitam lupra omnium

creaturarum iènfum atep intelledum,Diliges dominum Deum tuumex toto corde, prorfus non confiderant.

rffedut spl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftusad hoc datus efl:,ut propter eum donentur nobis remifsio pec

ritiü fandi in c^torum^èc Spiritus iànclus,qui nouam æternam uitam, ac æternam iuftici* credentibui. am in nobis pariat,Primum oftendat Chriftum,ficut lohan.ié.ftriptum eft, 11* le me clarificabit,quia de meo accipiet amp;nbsp;annunciabir uobis.Deindc alia do na alïerat,dilec'tionem,inuocationem,gratiarum aélionem,caflitatem, patien* tiam amp;fc.Quare non potelf lex uerè fieri,nifi accepto Spiritu fantfto per fidem» Ideo Paulus dicit,legem Habiliri per fidem,non abolerfquia lex ita demum fi^ eri poteft,cum contingit Spiritus ianc'lus.Et Paulus docet 2.Corint.3.ueIamen quo facies Moy fi tefta eft, non poflè tolli, nifi fide in Chriftum, qua accipituf Spiritus fànftus.Sic enim ait,fed uftp in hodiernum diem cum legitur Moyfts, uelamen pofitum eft ftiper cor corum. Cum autem conuerfi fuerint ad Deum, auferetur uelamen, Dominus autem fpiritus eft, Vbi aut fpiritus Domini, ibi libertas, V elamen intel ligi c Paulus,humanam opinionem de tota legc,Decalo go ÔC ceremonijs, uidelicet q? hypocritæ putant externa ciuilia opera latisfa* cere Legi Dei, amp;nbsp;iacrificia amp;nbsp;cultus ex opere operatoiuftificare coram Deo. Tune autem detrahitur nobis hoc uelamen,hoc eft,eximitur hie error, quando Deus oftendit cordibus noftris immundiciem noftram amp;nbsp;magnitudinem pec* cati, Ibi primum uidemus nos longé abeflè ab impletione Legis. Ibi agnolci* mus quomodo caro fecura atep ociola non timeat Deum, nee uerè ftatuat reipi* ci nos à Deo,led cafu nalèi,Ôd occidere homines, Ibi experimur nos non crede* re,quod Deus ignoicat amp;nbsp;exaudiat. Cum autem audito Euangelio amp;nbsp;remifsio* nepcccatorum fide erigimur,concipimusSpiritum fan(ftum,ut iamreftedc Deo fentire poflimus, ôd timere Deum, amp;nbsp;credere ci 8Cc, Ex his apparet non poffe L egem fine Chrifto, fine Spiritu fanfto fieri,

Profitemur igitur,quôd ncceffe fit inchoari in nobis er fubinde magis ma* gifep fieri legem, Et complcftimur fimul utrunqj, uidelicet Ipirituales motult; Cdtummii dds nbsp;nbsp;externa bona opera. Falfo igitur calumniantur nos aduerfarij, q? noftri non

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• doceant bona opera,cum ea non fblum requirant,fed etiam oftendant,quomo*

do fieri pofsint.Euentus coarguit hypocritas, qui fuis uiribus conantur Legem facere,quód non poflînt præftare,quæ conantur, Longè,n,imbecillior eft hu* mana natura, quàm ut fuis uiribus refiftere diabolo pofsit, qui habet captiuo« omnes,qui non funt liberati per lidem. Potenria Chrifti opus eft aduerfùs dia^ bolum,uidelicet,ut quia feimus nos propter Chriftum exaudiri, habere pro* niiflionem, petamus, ut gubernec propugnet nos Spiritus fandus, ne dece* pti erre*

pti erremus^nc impulfi contra uoluntatem Dei aliquid fuicipiamus,fieut Pfab mus docet : Captiuam duxit captiuitatem, dédit dona hominibus, Chriftus enim uicit diabolum, ÔC dédit nobis promifTionem, amp;nbsp;Spiritum fandum,ut auxilio diuino uincamus amp;nbsp;ipfi^Et iJohanj, Ad hoc apparuit filius Dei,ut fob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

uat opera diaboh.Ueinde non hoc tantum docemus,quomodo hen Lex point, nbsp;nbsp;mcboAa

fed etiam quomodo Deo placeat, fi quid fit, uidelicet non quia Legi fatisfacia# obediaitia, mus,fedquiafumusinChrift:o,ficutpaulô poftdicemus* Conftat igitur nos requirere bona opera, Imô addimus ÔC hoc, quod impofsibile fit dileôtionem Dei, etfi exigua eft, diuellere à fide, quia per Chriftum acceditur ad Pattern, ÔC accepta remifsione peccatorum, uerè iam ftatuimus nos habere Deum, hoc eft, nos Deo curæ efle,inuocamus,agimus gratias, timemus, dihgimus, fient lo^ hannes docet in prima Epiftola, Nos diligimus eum, inquit, quia prior düexit nos,uidehcet,quia dédit pro nobis Filium, amp;nbsp;remifit nobis peccata* Ica fignifilt;s cat præcedere Fihum,fequi dileftionem* Item fides illà, de qua loquimur, exb ftitin pcenitentia,hoc eft,concipitur in terroribus conftientiæ, quæ fentit iram Deiaduerfus noftra peccata, ôdquæritremifsionem peccatorum, amp;nbsp;libérât Jà peccato » Et in talibus terroribus alrjs affliftionibus debet hæc fides crefeere

amp; çonfirmari» Quare non poteft exiftere in his, qui fecundum carnem uiuunt, propofito, qui deleâantur cupiditatibus luis, amp;nbsp;obtempérant eis» Ideo Paulus ait : Nulla nunc damnatio eft his qui funt in Chrifto lefu, qui non fecundum carnem am« bulantjfed fecundum Spiritum Jtem:Debitores fumus non carni,ut fecundum carnem uiuamus. Si enim fecundum carnemuixeritis,moriemini,Sinautem Spiritu adiones corporis mortificabitis, uiuetis ♦ Quare fides ilia quæ accipit remifsionem peccatorum in corde percerrefado, ÔC fugiente peccatum, non

Ex his afredibus fidei excerpunt aduerfarrj unum, uidelicet diledionem, Sô docent,quoddiledio iuftificet Jta manifeftè apparet eos tantum docere Le^ si dikflio en gem.Non prius docetlt; accipere remifsionem peccatorum per fidem,Non do« cent de Mediatore Chrifto, quod propter Chriftum habemus Deum propici« nbsp;nbsp;nbsp;e

um,fed propter noftram diledionem ♦ Et tarnen qualis fit ilia diledio,non dft cunt,ne^ dicere poftunt,Prædicant fe Legem implere,cum hæc gloria propric debeatur Chrifto, amp;nbsp;fiduciam propriorum operum opponunt iudicio Dei, di* cuntenim fe de condigno mereri gratiam amp;nbsp;uicam æternam. Hæc eft fimplicb ter impia amp;nbsp;uana fiducia*Nam in hac uita no polfumus legi fatisfacere,quia na tura carnalis non definit malos affedus parere,etfi his refiftit fpiritus in nobis*.

Sed quærat aliquis* Cum 8: nos fateamur diledionem elfe opus Spiritus fandi,cumcß fit iufticia, quia eft impletio legis,cur non doccamus, quod iuftifi:« cet Z Ad hoc refpondendum eft* Primum hoc certum eft, quod non accipimus remifsionem peccatorum, neep per diledionem, neep propter diledionem no« ftram, fed propter Chriftum fola fide * Sola fides, quæ inaietur in promifsio« nem,8lt; fentit ideocertô ftatuendumefle, quod Deus ignofeat, quia Chriftus non fit fruftra mortuus Slt;c*uincit terrorcs peccati amp;nbsp;mortis ♦ Si quis dubitat, Vtrum remittantur fibi peccata, contumelia afficit Chriftum, cum peccatum fuum iudicat maius,aut effîcacius efle,quàm mortem et promifsionem Chrifti, cum Paulus dicat, gratiam exuberare fupra peccatum, hoc eft, mifericordiam ampliorem elfe^peccatum.Siquisfentit feideo confequi remifsionem pec« caxorum»

carorum,quia di Iigîc,affîci c contumeh'a Chriftum^ comperiet in iudici'o hanc fiduciam propriæ iufticiæ ïmpiam inanem elle» Ergo necefle eft Çp fides reconcifiet,amp; ex iniufto iuftum efFiciat» Et fient non accipimus remifsio^ nem peccatornm per alias nirtures legisj ièu propter eas, uidelicet propter rienriam^ caftitatem^obedientiam erga Magiftratus amp;c, èc tarnen fias uirtutes icqui oportet ; Itanecp propterdileôHonemDei accipimus remifsionem pec^ catornm, etfi ftqui earn nccefle eft ♦

Cætcrum nota eft confijetndo iêrmonis, q? interdum eodem modo eau* Synecdoche in fàm eff'ecftus compledimur Kara crifVEH.J'oxHylta Lucæ ieptimo aie Chriftus:Rclt;* locts operum. j-njfQmtur ei peccata mulra^quia dilexit multum ♦ Interpretanir enim ièipiuni Chriftus^cum addit^Fides tua ialuam te fecit*Non igitur uoluit Chriftus^quôd mnlier illo opéré dileeftionis mérita eftet remiflîonem peccatorum ♦ Jdeo enim clarè dicitjFides tua iàluam te fecit» At fides eft, quæ apprehenditmifericordv am propter uerbum'Dci gratis ♦ Si quis hoc negat fidem eflè, prorius non iiv telligit quid fit fides ♦Et ipià hiftoria hoc loco oftendit,quid uocet dilcâiioncm* Millier uenit hanc afferens de Chrifto opinionem,quôd apud ipftim qugrenda eftèt remiftîo peccatorum. Hic cultus eft fummus cultus Chrifti, Nihil potiiit mains tribuere Chrifto. Hoc erat uerè Mclsiam agnoftere, quærcre apud eum chriflui trb remilsioncm peccatorum. Porrô fie de Chrifto icntirejîc colere, fie compleâl huit credenti Chriftum eft uerè credere.Chriftus autem nfus eft uerbo dileótionis, non apud ^Mdem^im le nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerftis Pharificum,quia totumcultumPhariiæi,cum totocul^

” tu mulieris comparabat. Obiurgat Pharilæum, quod non agnofteret ipfum eftè Meflîam, etfi hæc externa ofticia ipfi præftaret, ut hoipiti, uiro magno nbsp;nbsp;.

fàncfto, oftendit mulierculam, Sc prædicat huius cultum, ungnenta, lachrymas 8ÓC. quæ omnia erant figna fidei, amp;nbsp;conleftîo quædamjquod uidelicet apud Chriftum quærcret remilsionem peccatorum. Magnum profeiftô exemplum eft, quod non fine caufa commouit Chriftum, utobiurgaretPharifeum uirum iàpientem,amp;honcftum,ièdnoncredentcm. Hancei impietatem exprobrat, ôô admonct eum exemplo mulierculæ, fi'gnificans turpcei efte,quod cnm indo* lt;fta mulicrcula credat Deo, ipiè legis Doctor, non credat, non agnoftat Mefsh am,non quærat apud eum remilsionem peccatorum amp;nbsp;làlutem. Sic igitur to^ turn cultum laudat,ut fæpc fit in lcr]pturis,ut nno uerbo multa complecftamur, ut infra latins dicemus in fimilibus locis,ut,Date eleemofynam amp;nbsp;omnia erunt , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnnda.Non tantum eleemolynas requirit,lèd etiam iufticiam fidei. Ita hic ait,

Remittuntur ei peccata multa, quia dilexit multum, id eft, quia me uerè coluit fide amp;nbsp;exercitrjs amp;nbsp;fignis fidei. Totum cultum comprehendit. Intérim tarnen hoc docet,quod propriè accipiatur fide remilsio peccatorum, etfi dileèlio, con^ feflîo amp;nbsp;ali] boni fruèlus lèqui debeant. Qiiare non hoc unit,quod fruèlus ilH fint precium, fint propiciatio propter quam detur rcmifsio peccatorum, qui réconcilier nos Deo. De magna re dilputamus, de honore Chrifti, amp;nbsp;unde pétant bonæ mentes certam 8d firmam conlblationcm. Vtrum fiducia collo* canda fit in Chriftum, an in opera noftra. Quod fi in opéra noftra collocaiida erit,detrahitur Chrifto honos Mediatoris ôè propiciatoris.Et tarnen comperi* émus in iudicio Dci hanc fiduciam uanam cfle,amp;f conlcientias inde ruerein de* iperationem.Qtiod fi rcmiftîo peccatornm, reconciliatio no contingit gratis propter Chriftû, led propter noftram dilecFionê, nemo habiturus eft remiftîo* nem peccatornm,nifi ubi totam legem feccric,quia Lex no iuftificat, donee nos aceufa*

accufàre potcft. Facet igitur, cum iuftifkatio fit reconciliatio propter Chri^« ftum,quod fide iuftificemur, quia certifsimum eft fola fide accipi remifs ionem j' peccatoruni*

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc igitur refpondeamus ad quæftionem fupra propofitam, quare dfi

ledio non iuftificet,RecIè cogitant aduerfarij dilcctionem eile Legis impletio^s ja fiats dik, nem»Et obedientia eroa lepem eflec iufticia, fi legem faceremus, Halt;ftenus auc

* nbsp;nbsp;nbsp;oftendimus, quod idco datæ fint promifsiones^ quia Icgem non poffimus facc^

re. Eamc^ ob caufam negat Paulus nos ex lege iuftificari. Adueriarr) falluntur, quia in bac tota controuerfia^nihil nifi legem intuentur. Necp enim poceft^ aligt; (ter iudicare ratio humana, quam ex lege quærendam efle iufticiam^quia obedk entia erga legem fit iufticia. Scd Euangelium reuocat nos cà lege ad promifsio^ nesjôd docet^quod iufti reputemur,non propter obedicntiam erga legem. Non enim fatisfacimus legi, Sed proptcrea quia donatur nobis recôciliatio propter Chriftum, Et banc tantum fide accipimus ♦ Priufquam igitur legem facimus, oportet accipere fide remifsionem peecatorum amp;nbsp;reconciliationem. Bone Delt; us^quo ore audent nominate Chriftum, quo uultu audent afpicere ipfos Euaiv gclrj liberos, ifti qui negant nos fola fide protêt Chriftum confequi remifsio=lt; nem peecatorum 'T

Secundo,bæc ipfa legis impletio quæ fequicur renouationem, cft exigua Koßra dik,

* nbsp;nbsp;nbsp;Sé immunda. Quanquam enim renouatio inchoata cft, tarnen hærent adhuc in

'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natura reliquiæ peccati, quæ femper aceufant nos,nifi fide in Chriftum apprêt

I bendamus remifsionem peecatorum, amp;nbsp;feiamus nos habere acceflum ad De# I nbsp;nbsp;nbsp;um,non propter noftram implctionem legis,fed propter Chriftum.Ideo ilia le#

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gis impletio non eft accepta propter feipfam,fed propter fidem.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare cum Paulus ait legem ftabiliri per fidem, non folum hoc intelligi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet,quod fide tenati concipiant Spiritum fan(ftum,amp; habeant motus con# nitente

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentientes legi Dei. Sed multo maxime refert amp;nbsp;hoc addere, quod oportet nos Medwton«

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentire,quod procul cà petfeéfione legis abfimus.Quare non poffumus ftatuere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod coram Deo iufti reputcmur propter noftram implctionem legis,Sed fen#

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiendum eft, quod iufti feu accept! reputemur propter Chriftum, non propter

, fumus inChrifto . Item cppropter fidem in Chriftum non imputetur nobis Ihoc quod deeft impletioni Icgis. Hoc docet Paulus ad Calatas 5.cum ait:Chri# ftus redemit nos à mclediftione legis,faôus pro nobis malcdi(ftum,hoc eft,lex damnat omnes homines. Sed Chriftus quia fine pcccato fubfit pocnam peccati Ct uictima pro nobis faftus eft,fuftulit illud ius legis,ne accufet,ne damnet bos, quicreduntinipfum, quia ipfe cft propiciatio pro eis.propter quam nunc iu# fti reputantur. In eandem fententiam fcribit ad Coloflenfes: In Chrifto côlum# Crednifo con mat! eftis, quali dicat, Etfi adhuc procul abeltis a perteCtione legis, tarnen non damnant uos reliquiæ peccati, quia propter Chriftum habetis reconciliatio# 'mchontieiK, nem certam amp;nbsp;firmam, fi creditis, etiamfi hærct peccatum in carne ueftra.Lon# gè enim fupra noftram mundiciem.imo longe iupra ipfam legem collocari de# bent mors amp;nbsp;fatisfadio Chrifti nobis donata, ut ftatuamus nos propter illam fatisfac'fionem habere propitium Deum, non propter noftram implctionem legis.lmpia fiducia eft^ quæ collocatur in noftram implctionem legis .Illa uero

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiducia neceflaria eft,quæ collocatur in fatisfadionem Chrifti.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertiô,Sola ilia res iuftificat coram Deo,qu^reddit pacatas confeientias,

I : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donee

Donee cnim conftientia fugit indicium Dei, amp;nbsp;iraftitur Deo, non ftimns iufh ÔC iuftificati.

Porrô,ftgt;la fides reddit pacatas conftientias, iuxta illud; luftificati ex fide pacem habemus* Item,Iuftus ex fide uiuet,id eft, fide uincit terrores morris,fide erigitur concipit gaudium amp;nbsp;uitam*Idcp affert fides,non quia per ft fit opus dignum, ftd tantum quia accipit oblatam promiftionem, nihil reipiciens pro^ priam dignitatem ♦

Sola igitur fides iuftificat, bona opera propter fidem placent* Qiu'd contra hanc rationcm aduerftrrj pofifunt afferre $’ Qiiid poiTunt contra mani^ feftam ueritatem excogitate Nam minor eft certiisima, quod opera noftra non poiTunt conftientiam reddere pacatam, quando Deus iudicat arguic nos,amp; oftendit nobis immundiciem noftram* Idcp Scriptura iæpe inculcat. In Pialmo : Non intres in indicium cum ftruo tuo, quia non iuftificabitur in con^ ipedtu tuo omnis uiuens.Hic fimpliciterdetrahit omnibus, amp;nbsp;quidem Sandis

ac ftruis Dei,gloriam iufticiæ, fi non ignoftat Dens, ftd iudicet amp;nbsp;arguat coti« Qult;eddmdi- da eomm* Namcp quod alibi gloriatur de ftia iufticia, loquitur de cauia iua ad^ ‘^^^Jî“‘^^’'uerius perftcutores uerbiDei, non loquitur de peribnali mundicie, amp;nbsp;rogat lufcddecM* cauftrri Sc gloriam Dei defendi,ut Pfalmo y.Iudica me Domine fecundum fe iuflidd. fticiam meam ôôc.Et alibi* ludica Domine cauftm meam* Rurius Pialmo 129» docet neminem pofte iuftinere indicium Dei,fi obftruetpeccata noftra; Si infi quitates obferuaueris Domine,Domine quis fuftinebit;’ Et Iob9*Verebar omnia opera mea*Item, Si lotus fuero quafi aquis niuis, Sc fulftrint uelnt mun^ diisimæ manus meæ,tamen iordibus intinges me* Et Prouerb.2O* Quis poteft dicere,mundum eft cor meum cquot; Et i.Iohan*i.Si dixerimus quod peccatum non habem us,ipfi nos ftducimus,amp; ueritas in nobis non eft* Et in Oratione DoinV nica iandi petunt remiisionem peccatorum * Habent igitur Sc iandi peccata» In Numéris ; Et innocens non erit innocens* Et Zacharias ait ; Sileat à facit Domine omnis caro*EtEiàias ; Omnis caro fccnum,amp; omnis gloria eius,qualt;* fi flos agri, Exiccatum eft feenum Sócecidit flos, quia Spiritus Domini fuffla^ uit in eo,id eft,caro amp;nbsp;iufticia carnis non poteft ftftinere indicium Dei* Etlo^ nas inquit capit* 2. Fruftra obferuant uana,qui miftricordiamrelinquunt,id eft,Omnis fiducia eft inanis, præter fiduciam miftricordiæ ♦ Miftricordia fef^ uat nos,propria merita,propri) conatus non ftruant nos*EIæ ftntentiæ amp;nbsp;firniß Ies in ftripturis teftantur opera noftra immunda efte,amp; indigere miftricordia* Quare non reddunt pacatas conftientias opera, fed miftricordia apprehenfa perfidem»

itt infinitunt Errant qui fingunt eum tantum primam gratiam meritum efle,nos pofteano^ dntcfcrenda ftra Legis impletione placere Sc mereri uitam æternam, Manet Mediator obedientidMe Chriftus,amp; ftmper ftatuere debemus, quod propter ipftim habeamus plaçai

turn Deum-eriamfi nos indigni fimuSj Sicut Paulus ait ; Per hunc habemus acgt; cell um ad Deum per fidem, Noftra enim impletio LegiSj ut diximus, eft im^ munda^quia natura noftra horribiliter eft corruptajdeo Pfalmus inquit; Bead quorum remiflæ funtiniquitates Quare remiisione peccatorum opus liabcgt; mus, etiam cum bona opera habemus, Illa autem remiflio iemper apprehen«^ ditur fide J ta Chriftus manet Pontifex amp;nbsp;Mediator, Placet igitur ilia Legil impletio non propter ft, ftd quia fide apprehendimus Chriftum, Sgt;C ftnamus, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos

... Quintö.Sifentiendiimeffet,quodpóft renouationem oporteat nos acce^î ptos fieri, non fide propter Chriftuin, fed propter noftramimpletionem legis, Prowißiopeiu . nunquam acquielceret conlcientia,led ad delperationem adigerecur. Lex eniin fempcr accufat,cum legi nunquam farisfaciamus» Id quod tota Ecclefia confite* hiccrw, tur.Paulus enim ait : Non quod uolo bonum hoc facio,fed quod nolo, malum* heiTi,Mcnte feruio Legi Dei,Carne autem feruio legi pcccati* Quis enim fatis diligit,aut fatis timet Deum,quis fatis patienter fuftinct affliâiones à Deo im^ä pofitas, Quis non facpè dubitat, utrum Dei confilio regantur res humanæ, Quis non fæpè dubitat, utrum à Deo exaudiatur,quis non fæpè ftomachatur, quod impr) fortuna meliore utuntur quàm pq, quod pq ab impqs opprimutur, quis non irafcitur iudicio Dei, cum uidetur nos abqcere,quis fatisfacit uocatio^ ni iuæ, quis diligit proximumficut feipfum, quis non irritatur àconcupifcen^ tiaC De his peccatis aitPfalmus: Pro hoc orabit ad te omnis fanftus * Hie fandos ait petere remifsionem peccatorum * Plus quàm cæci funt, qui malos affedus in carne, non fentiunt effe peccata, de quibus Paulus^dicit : Caro con* cupifeit aduerfus Spiritum,Spiritus aduerfus carnem* Caro diffidit Deo, con* fidit rebus præfentibus,quærit humana auxilia in calamitate, etiam contra uo* luntatempeijfugit afflidiones, quas iuxta mandatum Dei tolerate debebat, dubitat de Dei mifericordia* Cum talibus affedibus ludatur Spiritus fandus in cordibus,ut eos reprimat ac mortificet,et inferat nouos ac fpirituales motus* Et Auguftinus ait,Omnia mandata Dei implentur, quando, quidquid non fit, ignofeitur * Requirit igitur fidem, etiam in bonis operibus, ut credamus nos Deo placere propter Chriftum, nec opera ipfa per fe dignaeffe quæ placeant* •;

Et Hieronymus contraPelagianos : Tune ergo iufti fumus,quando nos pecca* tores fatemur.Et iufticia noftra non ex proprio merito,fed ex Dei confiftit mi* nbsp;nbsp;.

fericordia. Oportet igitur adeffe ßdem in ilia inchoata legis impletione, quæ ftatuat nos propter Chriftum habere Deum placatum. Nam mifericordia non poteft apprehendi nifi fide* Itacp prorfus eft dodrina defperationis, docerc quod non fimus accept! fide propter Chriftum,fed propter propriam legis im* pletionem*! , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jf,

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex his omnibus fatis apparet, quod fola fides iuftificat,id eft, primum

confèquitur remiffionem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem propter Chriftum, amp;nbsp;quod fola fides regenerat.Nam fola fide fpiritus fandus concipitur* Deinde quod ilia inchoata impletio legis non placeat per fe coram Deo, Cum autern adhuc alibi, uidelicet in promiffione Chrifti quærenda fitiuftificatio,cumcp fola fides efficiat pacatam confeientiam, neceffe eft, quod fola fides iuftificet* Semper enim fentire debemus quod non propter legem, fed propter Chriftum hmus accepti. Non enim iuftificamur ex lege, fed ex promiffione* Et honoS j^^^^^^j^^.^^ Chrifti non debet in legem tran8ferri,Et cum initio iufti reputernur propter-dchttMiiS de^ Chriftum, cum in eum credimus,non eft fentiendum quod abido illo M.edialt;= in Lfgew tore, poftea iufti fimus noftra impletione legis, etfi neceffe eft renatosbeqe loperari. Et uirtutes legis,quatenus obediunt legi,hint iufticiæ ÔC eatenus hæc obedientia legis, iuftificat iufticia legis* Sedhæcimperfeda iufticia legis non cft accepta nifi propter fidem, nec poteft conicientiasredderepacatas* Id tan* tumefficit fides quæ ftatuit, quod propter Chriftum Pontificemhabeamus Deum propitium* In bac promiffione quærere debent piæ perterrefada:

confcicnriærcconciliarioncmjamp; luftificanoncmjhac promiflîone debentfeefî^ gere ac luftcntare, ficut docent hæc uerbaduftus ex fide uiuet, Significat enjni quod fides luftificet, Sgt;C l'ta i'uftificet,uc fimul uiuificet, hoc eft, erigat ÔC confbl^^ tur conïcienriaSjfic uitam acternam ÔC gaudium in animo pariat.

f^Ognitis his fundamentis cauiæ, uidelicet diicrimine Legis, ac promiisio' '^num,ieu Euangeïfi, facile erit diluere ea. quæ adueriàrfi obqciunt. Ciranc.n« raUdciâ coitf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operibus,Di(fia uero de promiisionibus omitrunt. Scmel au*

fofuionis tem reiponderi poteft ad omnes iêntentias de Lgc, quod lex non poflît fieri diuißonii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifto^Et fi qua fiunt ciuilia opera fine Chrifto, non placent Deo QuarÉ

cum prcdicantur opera,nccefle eft adderc, quod fides requiratur,quod propt et fidem prædicentur, q? fint ff udlus amp;nbsp;teftimonia fidei ♦ Quid poteft fimplicius DifeernenJa bac noftra doftrina dici C Necefleeftenim ad cognoftenda beneficia Chriftb ffromißiogra^ diftemere promifsiones à Lege, Ambiguæ periculofæ caufæ multas amp;: ua* llt;gf. folutiones gignunt Verum eft enim illud ueteris Poetæ : o A Wotèç xôyoç.

Sed in bonis amp;ffirmis caufis, unaatœ altera fôlutioiumpta ex fontibus, corrigit omnia quæ uidentur offcndere.Id fit amp;nbsp;in hac noftra caufâ * Nam ilia régula quam modo recitaui, interprecatiw omnia dida, quæ de lege ÔC operi* bus recitantur ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•-

filûdiâd funt Fatemurenim feripturam alibi legerHj alibi Euangelium feu gratuitam EMn^eUca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remifsionis peccatOrum proprer Chriftum tradere. Verum ad*

uerfàrrj noftri fimpliciter aboient promifsionem,cum negant, quod fides iuftt* ficet, cum docent quod propter diledionem 8c opéra noftra accipiamus remif* fibnem peccatorum 8c reconciliationem. Si enim pendetex conditione ope^ rum noftrorum remifsio peccatorum,prorfus eritincerta. Nunquam enim fa* cimus opera fuffîcientia.Erit igitur abolira promifsio,Proinde nos reuocamus pias mentes ad confidenderandas promifsiones,ôlt;S de gratuita rcmifsione pec* catorum etreconciliatione,quæ fit per fidem in Chriftum,docemus.Poftea ad* dimus Sc dotftrinam legis,non quod lege mereamur remifsionem peccatorum, aut quod propter legem iufti reputemur,non propter Chriftum. Sed quia De* us requirit bona opera. Oportet enim prudenter of^oTO/xûp legem amp;nbsp;promifsio* nes.Videndum eft quid legi,quid promifsionibus feriptura iribuat. Sic enim ôd laudat amp;nbsp;præcipit bona opera, ut non tollat gratuitam promifsionem, neC - \ tollat Chriftum.

Suntenim facienda bona opera, quia Deus ea requirit, ideoep funt effe* Difcemetid4 clus regenerationis, ficut Paulus docet Ephef. 2. Ipfius opus fumus,conditi pcf îK/îKid perfox Chriftum Icfum ad bona opera, quæ præparauit Deus,ut in cis ambularemus* »MMcopfrw. Itacpßona opera icqui fidem debent,tanquam gratiarum adio ergaDeum, Item,ut in eis fides amp;nbsp;exerceaturjSC creftat amp;nbsp;oftendaturalijs, ut noftra confef* fione ali) inuitentur ad pietatem. Ira Paulus ait. Abraham accepiflè circumei* fibnem, non quod propter illud opus reputaretur iuftus, fèd ut haberct fignum ’ in corpore ftriptum, quo commonefîeret, amp;nbsp;fidem fiibinde maiorem concipe* ret. Item quoconfireretur fidem coram ali)s,SCaIios ad credendum fiiotefti* monio inuitaret. Sic Abel fidegrariorem hoftiamobtulit,Placuitcnimho* ftia non ex opéré operato,Sed quia Abel fide ftatuebatièDeumplacatum ha* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ber«

here propter mi{èricorcliam,Opusuerôilludfaciebat,ut fuam fîdem exerce* ret,amp; alios exemplo amp;nbsp;confeffîone lui inuitaret ad credendum* »

Cum hoc modo bona opera fequi hdem debeant^longè aliter utuntur ope rib.homines qui nÔ poflunt credere^ac ftatucre in corde fîbi gratis ignoici pro* prer Chriftum ♦ Hi cum uident opera lànélorum, humano more indicant fan* óos operibus illis promeruiiTe remifsionem peccatorum, 8d propter ilia opera iuftos reputatos eife coram Deo,ideo imitantur ca, amp;nbsp;fentiunt ie per opera fi* milia mereri remiflionem peccatorum^conantur placate iram Dei^ SiC confidut iè propter talia opera iuftos reputari» Has impias opiniones in operibus dam* ficatio detra* namus. Primo quia obfeurant gloriam Chriftf cum homines proponunt Deo nbsp;nbsp;nbsp;opm*

hæcopera,tanquàmprecium,Slt;propiciationem. Hichonos debitus uniChri* fto, tribuitur noftris operibus.Secundô^necp tarnen inucniunt confcientiæ pa* cem in his operibus, Sed alia fupra alia in ueris terroribus cumulantes tandem defperant,quia cum nullum opus fatis mundum inueniant, fempcr accufit lex,

parit iram. Tertio, Talcs nunquam aflequuntur noticiam Dei, cum confeientiæ fuoientes iram Dei, non poflint pacem confequi, nec ftatuere un* quam quod à Deo exaudiantur, At cum acceflit fidcs quæ credit, quod gratis reputemur iuftijhæc audet inuocare Deum,amp;L fentit ft exaudiri, amp;nbsp;conftquitur ueram noticiam Dei,

Semper autem hscret in mundo im,pia opinio de operibus, Gentes habe* bant facrificia fumpta à Patribus, Horuin opera imitabantur, fidem non tene* bant, fed ftntiebant opera ilia propiciationem amp;nbsp;precium efte, propter quod Deus reconciliaretur ipGs, Populus in Lege imitabaair hac opinione facrifi* Cdcottlw im« cia, quod propter ilia opera haberent placatum Deum, ex opere operato ut di* nbsp;nbsp;dannen-

ci folet.Hicuidemus quàm uehementer obiurgent populum Prophetæ, Pfal, 49 .Non in facrifieijs arguam te,Et lerem. Non praccepi de holocauftis ♦ T ales loci damnant non opera,quæ certc Deus pr£ceperat,ut externa exercitia in hac politia,fed damnant impiam perfuafionem, quod ftntiebant ft per ilia opera placate iram Dei, amp;nbsp;fidem abqciebant, Et quia nulla opera reddunt pacatam confcientiam,ideo fubinde noua opera excogitantur præter mandata Dei, Ac maxime mouent homines exempla fan(ftorum,horum imitatione fperant ft perinde confecuturos efle reconciliationem,utilliconftcuti funt.Populus Ifracl uiderat Ptophetas in excelfis facrificafle. Hoc opus mirabili ftudio cœpit imi* tari populus, ut per id opus placaret iram Dei. At Propheta? facrificauerant in

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excelfis, non ut per ilia opera mererentur remifsionem peccatorum, fed quia in

1 '' nbsp;nbsp;nbsp;illis locis docebant,ideo ibi teftimonium fidci fuæ proponebant. Populus au*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dierat Abraham immolafle filium fuum. Quate amp;nbsp;ipfi,ut afpetrimo ac difficil*

I limo opere placarent iram Dei,malt;ftauerunt filios, At Abraham non hac opi* I nione immolabat filium,ut id opus eftet precium amp;nbsp;propiciatio propter quam I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftus reputaretur. Sic in Ecclefia, inftituta eft Coena Domini, ut recordatione

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptomifsionum Chrifti, qua re in hoc figno admonemur, confirmetur in nobis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fides, Sc foris confiteamur fidem noftram amp;nbsp;prædicerhus beneficia Chrifti, fi*

I cut Paulus ait’.Quoties ftceritis,mortem Domini annunciabitis amp;c. Verum aduerfarfi noftri contendunt Milfam efte opus quod ex opere operato iuftifi* cet,8lt; tollat reatum culpæ amp;nbsp;pœhæ in his, pro quibus fit,

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antonius,Bernardus, Dominicus, Erancifeus, amp;nbsp;alq fanftiPatres elcgc*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt certum uitæ genus uel propter ftudium, uel propter alia utilia exercitia^

Interim fèntiebant fe fide propter Chriftum luftos reputari, fSc fiabere deuni propicium propter Chriftum, non propter ilia exerciria. Sed multicudo dein* ceps imitata eft, non fidem Patrum, ièd exempla fine fide,utper ilia opera me* rerentur remiffionem peccatorum, ut propter ilia opera reputarentur iufti coi» ram Deo.Ita errat humanus animus de operibus, quia fidei iufticiam non intel* ligit. Et hunc errorem deprehendit Euangelium^quod docet homines iuftoJ reputarhnon propter Legem Jed propter iblum Chriftum, Chriftus autem iôlî fide apprehenditur,QLiare fola fide propter Chriftiim iufti reputamur.

Sed obrjciunt adueriarrj locum ex Corinthijs; Si omnem fidem habeam ' èéCi Dileótionem autem non habeam, nihil fum,amp;magnificè triumphant. Totam Ecclefiam,aiunt,certificat Paulus,quod non iuftificet fola fides. Facile 0 dd eft autem relpondere, Poftquamftipraoftendimusquiddedileótioneamp;ope* locum I. co= ribus fontiamus. Hie locus Pauli requirit diledtionem, hanc SiC nos require rinth.13. mus, Diximus enim fupra,oportere in nobis exiftere renouationem Sc inchogt; atam legis impletionem* Quare fi quis dileCtionem abiecerit, etiamft habet magnam fidem, tarnen non retinet earn. Non enim retinet Spiritum iandutn. Neq? uero foquitur,quod ideo dileeftio iuftificet,hoc eft, quod propter diledio* nem accipiamus rcmiftionem peccatorum, quod dilecTtio uincat terrores mor* tis amp;nbsp;peccatij quod diledio debeat opponi iræ ac iudicio Dei,quod diledio le* gi fatisfaciat, quodcp renati propter,legis impletionem accepti Deo fimus, non propter Chriftum gratis. Hæc non djeit Paulus, quæ tarnen affingunt aduer* farij noftri. lam fi noftra dileclione uincimus iram Dei, fi noftra diledione co* ram Deo meremur remifsionem pecCatOrum, fi noftra impletionc legis fumus accepti, tollant aduerfarrj promifsionein Chrifti, aboleant Euangelium, quod docet nos acceirum habere ad Deum per propiciatorem Chriftum, quod docet nos non propter noftram Legis impletionem, fod propter Chriftum acceptos elle. Aduerfari] corrumpuntpleracploca, quia foas opiniones ad eaafferunt, nec fumunt ex ipfis foripturis fontentiam ♦ enim habet hic locus inconi* modi, fi detraxerimus interpretationem, quam aduerfarij de fuo aftuunt, non intelhgcntes,quid fit iuftificatio, aut quomodo fiat, Corinthij ante iuftificati multa accepcrant excellentia dona, amp;nbsp;feruebant initia, ut fit, deinde cerperunt inter eos exiftere fimultates ut fignificat Paulus, Cccperunt faftidire bonos Doeftores . Ideo obiurgat eos Paulus reuocans ad ofticia diletftionis . Nec di* fputat hie de remifsione peccatorum, de modo iuftificationis, fed de fruclibus loquitur. EtdilecJionemintclligitergaproximura . Stultum eft autem fom* niare, quod diledtio, qua agimus cum homimbus, iuftificet coram Deo,cum in iuftificatione agendum fit cum Deo, placanda ira eius, amp;nbsp;conlcientia erga De* urn pacificanda, Horum nihil fit per illam dilediionem, Sed tantum ira fi ap* prehendatur miforicordia.Idq? fit per fidem. lllud autem ucrum eft,amiira di* Ielt;ftione,amitti Spiritum iandtum, quo amilfo amp;nbsp;fides excutitur.ldeo ait:Si di* ledfionem non habeam, nihil fum, Non addit affirmatiuam, quod diledtio in* ftificet *

Am dile^Hoiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilputant præferri diledtionem fidei amp;lpci. Paulus enim inquit*

ftificet-^uid Maior horum diledtio.Confontaneum eft autem maximam Sc præcipuam uir* uir:, tutem iuftificare, Quanquam hoc loco Paulus propriè loquitur de diledtione proximi,amp; fignificat dilccftionem maximam efle,quia plurimos frudlus habet. Fides amp;nbsp;Spes tantum aeunc cum Deo. At dileclio foris erga homines infini* ta habet

ta habet officia/amen largiamur lanè aduerfarfjs dilectionem Dei proximi, maximam uirtutem efle,quia hoe fummum præceptum eft:Diligas Dominum Deum mum Sóc» Verum quomodo inde ratiocinabunmr quod diletfiio iufti# ficet^quia inquiunt^maxima uircus iuftificat» Imo ficutLex maxima ièu prima, minimè iuftificat, ka nee maxime uirms legis,Nulla enim lex eil: que magis ac^ cuiac nos, quæ magis faciat, ut conicientia noftra iraicatur iudicio Dei, quàm hæc iùmma Lex : Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde. Quis enim Sandorum prætcr Chriftum gloriari auiît fè huic legi iàtisfecille Non igilt;« tur iuftificat uirtuç legis.Sed ilia uirtus iuftificat,quæ acdpit rcconciliationeni donatam propter Chriftum. Hæc uirtus fides eft,nec iuftificat propter fuam di gnitatem,ièd tantum quia accipit miièricordiam, qua propter Chriftum iufti reputamur.Sumus enim iufti, hoc eft,accepti coram Deo,non propter noftram perfedionem, ièd per miièricordiam propter Chriftum, Si tarnen hanc appre«* hendimus ÔC opponimus iræ Dei

Sed Adueriarij ideo tribuunt diledtioni iufticiam, quia legem docent, amp;nbsp;cogitant iufticiam eflè obedientiam erga Legem. Nam humana ratio tantum intuetur in Legem, nec intelligit aliam ^iufticiam nifi legis obedientiam. Et Scholaftici, homines ingeniofi, quærentes Methodum, propofuerunt fibi Lelt;# gem, perindc atep Philoibphi in Ethicis proponunt fibi præcepta de moribus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A*

Sed Paulus réclamât, ôd docet aliud quiddam eflè iufticiam, fcilicet obedienti# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

am erga promifsionem reconciliationis donatæ propter Chriftum, hoceft, ac^î cipere mifericordiam donatam propter Chriftum, Sic enim iumus accepti Deo,fic fiunt pacatæ conicientiæ, quando ièntimus Deum nobis propter Chri:# ftum propicium eflè. Quare piæ mentes à Lege ad promifsionem reuocandæ funt,ut iæpè iam diximus,amp; paulô poft latius exponemus,cum agitabimus ar*= gumenta Scholaftica de uocabulo iufticiæ.

Adueriàrrj in confutatione amp;nbsp;hune locum contra nos citauerunt, ex Co^* loflrCaritas eft uinculum perfedtionis. Hinc ratiocinantur quod diledlio iufti«* fie et,quia perfedlos effîcit ♦ Quanquam hic multis modis de perfedtione re^ fponderi poflèt, tarnen nos fimpliciter ièntentiam Pauli recitabimus. Cer«* turn eft Paulum de dilcdlione proximi loqui ♦ Neq^ uero exiftimandum eft quod Paulus aut iuftificationem, aut perfedlionem coram Deo, tri«# buerit operibus iècundæ Tabulæ potius, quàm primæ. Prætcrea fidile* 01:10 eft perfedta Legis impletioôc Legi iàtisfacit, nihil igitur eritopus propi«lt; ciatore Chrifto. Paulus autem ideo docet nos acceptes elfe propter Chriftum, non propter Legis impletionem, quia Legis impletio non eft perfedla^ itaep cum manifeftè alibi detrahat nobis perfec1;ionem,non eft fèntiendum,quod hic loquatur de perfonali fingulorum perfedî:ione,fed loquitur de integritate corn ’■nuni Ecclefiæ. Ideo enim ait,diledtionem eflè uinculum ièu colligationem, ut fignificet iè loqui de colligandis copulandis pluribus membris Ecclefiæ iiv ter fe.Sicutenim in omnibus familr)s,in omnib. rebus pubh'cis,concordia mu# tuis offici-js alenda eft, nec retineri tranquillitas poteft, nifi quædam errata in* ter iè difsimulent homines condonent ; Ita iubet Paulus in Ecclefia diledlio* nem exirtere, quæ retineat concordiam, quæ toleret, ficubi opus eft, aiperiores mores fratrum, quæ diflîmulet quædam leuia errata ne difliliat Ecclefia in ua* ri*aSchiimata,amp;exSchifinatis oriantur odia, fadiiones amp;nbsp;hæreiès. Ncceflè eft enim diflilire concordiam, quando autEpiieopi imponunt populo durio* lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O if) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra onera.

r a oncra, nee habent rationem imbedllitaris in populo ♦ Et oriuntur difîîdia, quando populus niinis acerbe iudicat de moribus dodorum, aut faftiditdogt; dores propter quædam leuia incommoda, quæruntur enim deinde amp;nbsp;aliu^ perfeüio fc/c^^drinae genus, amp;nbsp;alrj dodores, Econtrà perfedio, id eft, integritas Ecclefiæ fignificat coït» conièruatur, quando firmi tolerant infirmos, quando populus boni confulit gnuntutioncm. quædam incomm.oda in moribus dodorum, quando Epifeopi quædam con^ douant imbecillitati populi ♦ De bis præceptis æquitatis pleni funt libri om^ nium iàpientum, ut in bac uitæ confuetudine mulca condonemus inter nos, propter communem tranquillitatem, amp;nbsp;de cacum bic,tum alias iæpcpræ^ cepit Paulus. Quare adueriàrij imprudenter ratiocinantur ex nomine perfe** dionis, quod diledio iuftificet, cum Paulus de integritate amp;nbsp;tranquillitaK eommuni loquatur. Et fie interpretatur hune locum Ambrofi'us, Sicutædifi«’ cium dicitur perfedum lèu integrum, cum omnes partes apte inter Ce coag^ mentatæiunt.Turpe cil autem aducrfarrjs tantopere prædicare diledionem, cum nulquàm præftcnt earn . Quid nunc agunt 7 diflîpant Ecclefias,icribunt leges iànguine, amp;nbsp;bas proponunt Cælari clementißimo Principi, promub gandas, trucidant Sacerdotes, alios bonos uiros, fi quis kuiter fignificauit le aliquem manifeftum abulum non omnino probare. Hæc non conueniunt adifta præconia diledionis, quæ fi kquentur aduerlarij, Ecclefiæ tranquillæ elknt,amp; res publica paca ta. Nam bi tumultes confilefccrent, fi aduerlarq non nimis acerbe exigèrent quafdam traditiones inutiles ad pietatem, quarum plcralcp nec ipfi quidem obkruant, qui uehementiffîmè defendunt eas. Sed fibi facile ignolcunt, alqs non item, ut illæ apud Poè’tam : Egomet mi ignolco Meuius inquit. Idautemalienilsimumeft ab bis encomqs diledionis, quæ hic ex Paulo recitant, nec magis intelligunt, quàm parietes intelligunt uocem, quam reddunt;.

Rejponßo ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Pctro citant amp;nbsp;banc lèntentiam.Vniuerlâ delida operit caritas.Com

flat amp;nbsp;Petrum loqui de diledione erga proximum, quia hune locum accom*' modat ad præcepcum,quo iubet ut diligantk mutuo. Neep uerö ulii Apofto^ loinmentem uenirepotuit, quod diledio noftrauincatpcccatum amp;nbsp;mortem, I quod dilcd:io fit propiciatio propter quam Deus reconcilietur omiflb Medial tore Chrifto, quod diledio fit iuflicia, fine mediatore Chriifo. Hæc enim digt; ledio,fi qua elkt, eflet iufticia Legis, non Euangelij, quod promittit nobis rc^ concibationem, amp;nbsp;iufticiam, fi credamus, quod propter Chriftum propiciafo^ rem Pater placatus fit,quod donentur nobis mérita Chrifti. Ideo Petrus pau*“ 1Ô ante iubet,ut accedamus ad Chrift um,ut ædificemur fuper Chrift urn. Et ad^ dit; Qiii crediderit in eum,non confundetur. Diledio nolfra non libérât nos ä confufione,cum Deus iudicat amp;nbsp;arguit nos, led fides inCbriftum liberatin his pauoribus, quia Icimus propter Chriftum nobis ignolci. Cæterumhæc lenten tia de diledione, fumpta eft ex Prouerbijs, ubi antithefis dare oftendit, quomodo intelligi debeat : Odium fulcitat rixas, amp;nbsp;uniuerla delida tegit di** kdio.

Idem prorlus docet, quod ilia Pauli lententia ex Coloflenfibus lumpra, utquæ diftenfibnes inciderint, mitigentur amp;nbsp;componantur æquitate, amp;nbsp;com** moditate noftra. Diftenfiones inquit creftunt odrjs,ut læpè uidemus ex leuifi ftmis ofFenfionibus maximas exoriri trageedias. Inciderant quædam intet C.Cælàrem amp;nbsp;Pompeium leues ofienfiones, in quibus fi'alter alteri paululum ceftilTet,

ceffîffet, non cxtitifTet bellum ciuile, Se d dum uterc^ morem gerit odio fuo, ex re nihili^maximi motus orti funt ♦ Et multæ in Ecclefia hærefes ortæ funt tan* turn ex mutuis odqs dodorum. Itatç non de proprijs deliótis, fed de alienis lo* quitur.cum ait, Diledio tegit delida, uidelicet aliéna, amp;nbsp;quidem inter homi* nes,ideft,EtiamGquæ offenfiones incidunt, tarnen diledio di(Rmulat,ignoM fcit,cedit, non agit omnia fummo iure, Petrus igitur non hoc uult, quod dile* ctio coram Deo mereatur remiffîonem peccatorum, quod fit propiciatio, ex* clufo Mediatore Chrifto,quod propter diledionem fimus accepti,non propter mediatorem Chriftum’.Sed quod ergahomines non fit morofa,non afpera,noii intradabilis, quod quædam errata amicorum diffimulet, quod mores aliorum etiam afperiores boni confulat,ficut uulgaris quædam fententia præcipit:Mo* res amici noueris non odcris.Necp réméré de hoc officio diledionis tories præ* cipiunt Âpoftoli,quod Philofophi uocant tTrtktiap. nbsp;nbsp;INecefîària eft enim hæc

uircus ad publicam concordiam retinendam, quæ non poteft durare, nifi mub ta diffimulent, multa condonent inter fe paftores amp;nbsp;Ecclefiægt;

Exlacobocitant: Videtis igitur quodexoperibusiuftificaturhomo,Sc non ex fide fola* Necp alius locus ullus magis putatwr officerc noftre fententie, z, fed eft facilis amp;nbsp;plana refponfio. Sinon aftuantaduerfarij fuasopinionesde mcritis operum,lacobi uerba nihil habent incommodi ♦ Sed ubicunqj fit men* tio opcrum,aduerfarfj adffinguntfuas impias opiniones, quod per bona opera mcreamur remiflionem peccatorum, quodbona opera fint propiciatio ac pre* cium propter quod Deus nobis reconcilictur,quod bona opera uincant terro* rcs peccati amp;nbsp;mords, quod opera coram Deo propter fuam bonitatem fint acccpca,nec egeant mifericordia amp;nbsp;propiciatore Chrifto ♦ Horum nihil uenit in meutern lacobo, quæ tarnen omnia nunc defendunt aduerfarij prætextu fen* tentiæ lacobi ♦

Primum igitur hoc expendendum eft, cphiclocus magis contra aduerfa* rios facit,quàm côtra nos* Aduerfarf).n .docent hominem iuftificaridiledione, operibus . De fide qua apprehendimus propiciatorem Chriftum nihil di* CLint.lmó hanc fidem improbant, neep improbant tantum fententijs autferi* pris, led etiam ferro aut fupplicijs conantur in Ecclefia delere, Quanto melius docetlacobus, qui fidem non omittit, non fubijcit pro fide dileeftionem, fed re* tinet fidem, ne propitiator Chriftus excludatur in iuftificatione, Sicut Pau* lus cum fummaha tradituitæ Chriftianæ compleótirur fidem amp;nbsp;dilecdonem. I. Timoth.l.Finis mandati caritas eft de corde puro confeientia bona,8lt;fide non ficta»

Secundo, res ipfa loquitur,hic de operibus dici quæ fidem fequuntur, Sc oftehdunt fidem nó effe mortuam,fed uiuam amp;nbsp;efticacem in corde, Non igitur fentitlacobus,nos per bona opera mereri remiflionem peccatorum et gratiam» Loquitur enim de operibus iuftificatorum, qui iam funt reconciliati, accepti confecuti remiflionem peccatorum ♦ Quare errant aduerfarijeumhine ratio* cinantur, quod lacobus doceat nos per bona opera mereri remifsionem pecca* torum gratiam quod per opera noftra habeamus acceflumadDeum,fine propiciatoreChrifto, ’

. Tertio.Iacobus paulo ante dixit de regeneratione, quod fiat perEuange* lium*Sic enim ait: Vqlens genuit nos uerbo ueritatis,ut nos eflemus primiciæ

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcaturarum eins,Cum dicit nos Euangelio renatos cßc, docet quod fide rena^

ti ac iuftifican fimus^ Nam promißio de Chrifto tantum fide apprehendituG cum oppom'mus earn terroribus peccati ÔÔ mortis, Non igitur fentit lacobus nos per opera noftra renafci ♦

Ex his liquet,nô aduerfàri nobis lacobum, qui eu ociofàs SC fècuras mentes, qug ibmniabant iè habere fidê,cû non haberent^iituperaret^diftinxit inter mor tuâ fîdem,ac uiuam fidem.Mortuam ait eHe^quæ no parit bona opera. Viuani ait efle^que parit bona opera.Porrô nos fepè iam oftêdimus, quid appellemus fidem.Non.n.loquimur de ocioia noticia,qualis eft etiam in diabolis, ftd de filt;* odofa^tida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refiftitterroribus côftientiæ,queerigit confolaturperterrefalt;ftacor«*

fed fidudauiquot; da.l'alis fidcs necp facilis res eft,utibmniant adueriarfi^net^ humana potentia, uificans. diuina potentia, qua uiuificamur, qua Diabolum amp;nbsp;mortem uincimus, cut Paulus ad CoIofl. aitj quod fides fitcfficax per potentiam Defi amp;nbsp;uincat mortem. In quo amp;nbsp;refiifcitati eftis per fidem efîîcaciæ Dei. Hæc fides cum fit noua uita neceflario parit nouos moms amp;nbsp;opera ♦ nbsp;nbsp;Ideo lacobus reftè negat

nos tali fide iuftificart quæ eft fine operibus. Quod autem dicit nos iuftificari fide amp;nbsp;operibus, certe non dicit nos per opera renafti. Nec^ hoc dieet, quod partim Chriftus fit propiciator,partim opera noftra fint propiciatio. Nec ftribit hie modum iuftificationis, fed deftribit quales fint iufti, poftquàm iam juftißcari fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificati amp;nbsp;renati. Et iuftificari fignificat hie non e;x impio iuftum effici,

gnificat iußti ftd ufu forenfi iuftum pronunciari, Sicut hie, Fadtorcs legis iuftificabuntun pro««zjfwrj. Sicut igitur hæc uerba nihil habent incommodi, Faftores Legis iuftificabun^ tur, Ita de lacobi uerbis ftntimus, luftificatur homo non Iblum ex fide, led am ex operibus, quia ccrtè iufti pronunciantur homines, habentes fidem amp;nbsp;bona opera. Nam bona opera, in lanc'tis, ut diximus,funt iufticiæ Legis, qutß funt acceptæ propter fidem, nec luntacceptæ,quia latisfaciant Icgi. luftfi ficantur igitur homines ex fide amp;nbsp;operibus, non propter opera, led propter ffi dem, quam tarnen bona opera lequi necefle eft. lacobus enim loquitur de his operibus, quæ fidem lequuntur, ficut teftatur cum ait. Fides adiuuat opera eius. Sic accipiendum eft, Fadores Legis iuftifi'eabuntur, hoc eft, qui credunt amp;nbsp;habent bonos fruftus, iufti pronunciantur. Nam Lex ita. fit, fi credimus, amp;nbsp;placet propter fidem,non quod operaLegi latisfaciant. Ita uidemusinhis fententfis nihil elfe uicq, led aduerfari] deprauant eas, qui defuoaffïnguntim^

• pias opiniones. Neq;cnim dicuntopera mereri remifsionempcccatorum,hogt; mines propter opera acceptos elfe, feu iuftos reputari, non propter Chriftum, opera pacare corda,8d uincere iram Defopera non indigere milericordia.Hogt; rum nihil dicit lacobus,quæ tarnen aduerlàrfj uerbis lacobi affingunt*

Explicafio alt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Citantur contra nos amp;nbsp;aliæ lèntentiæ de operibus. Daniclis 4. Peccata

^uot fententu tua eleemofynis redime.Et Elàiæ ^8. Frange efurienti panem mum, mne inuo^ lo^ cabis,amp; Dominus exaudiet. Luc.6.Remittite,8óremittetur uobis. Matth, rXwBead milericordes, quia mifericordiam conlèquenmr.

Ad has lententias amp;nbsp;fimiles de operibus, Primum hoc relpondc^ mus, quod fupra diótum eft, Legem non uerè fieri line fide, nec placere nifi propter fidem in Chriftum,iuxta inud:Sine me nihil poteftis facere.Item; Sine fideimpofsibileeftplacereDeo. Item .‘PerChriftum habemus accelfum pef fidem. Itacpquoties requiruntur amp;probanturopera,addendiimeftEuange^ lium de Chrifto.

Secundo, hæ fèntentiæ quas paulÔ ante commcmoraui ferè func concio^ ncs pœnitentiæ. Conftant enim ex duabus partibus, habent inirio prædicatioj* nem Legis, quæ arguic peccata, ÔC iubet bene operari, Deinde eft addira pro:« miflio. Certiflimum eft autem in prædicatione pccnirentiæ,non ftifticerc præ^ dicationem Legis, quæ tantum terrer amp;nbsp;condemnat conftientias, Sed necefle eft accedereEuangelium, quod peccata gratis remitrantur propter Chriftum, amp;nbsp;quod fide confequamur remifsionem peccatorum ♦ Hæc funt adeo certa peripicua, ut fi diflentiant adueriàrt), ÔC excludant Chriftum amp;nbsp;fidem à prædii* catione pccnitentiæ,meritô tanquam blafphemi in Chriftum rerjciendi fint,

Qiiare concio Danielis non tantum ad eleemofynas detorqueri debet, fed fides ctiam in ea requirenda eft, Diftimilis eft concio Danielis orationi Ariftotelis, qui ad fiium Regem ftribens, etiam hortatur eum ad beneficenti=i am,amp; iubet eum potentiam luam conferre ad publicam utilitärem, amp;nbsp;iàlutem omnium gentium, non ad fuperbiam, Sic enim ad Alexandrum feribit : J*« TTEfpù TK/j îüpxx'p î'Ç ccaXiiç ivifyzo-io.}! K.txrxr!S£crSar. Honcftiisima oratio eft,necp de officio publico magni Principis aliud dici quidquam melius poteft, Sed Daniel non tantum de officio ieu uocatione Regem fuum docer, Sed de pcenis^ tentia, de pietate erga Deu, de remiisione peccatorum, deep illis magnis rebus extra Philofophiam pofitis, Nonigitur tantum hic eleemoiynæ requirendæ funt,fed etiam fides, Idq? textus oftendit Regem conuerfiim elfe non îblum ad eleemofynas largiendas, ftd multo magisad fidem, Extatenim egregia con^* feffio Regis de Deo lifaclrNon eft alius Deus qui poftît ira iàluare, , itaep duæ partes funt in coiicione Danielis, Altéra pars eft prædicatio Do partes pccnitenriæ,quæ arguitpeccata,ôô præcipit de noua uita; Redime peccata tua iufticia,amp; iniquirates tuas benefierjs erga pauperes. Sic enim in fua lingua Ioj» quitur Daniel, ubi làtis appareteum non folum de eleemoiynis præèipcre, ftd de rota iufticia,hoc eft,de noticia Dei amp;nbsp;fide. Ait enim, peccata redime per iu^ fticiam , Jufticia autem erga Deum eft fides, qua credimus Deum nobis igno^ feere, Deinde præcipit Daniel de benefierjs erga pauperes,hoc eft, ne fupcrbè, nec crudeliter imperetjftd confulat utiliratibus fiibditorum, Altera pars con?« cionis promittit remifsionem peccatorum ; Ecceerit fanatio deliclorum ruo^» riim. Hieronymus hic præter rem adiecic dubitatiuam particulam, Et multo imprudentiusdiijautat in commentanjs, incertam efle remiisionem peccatos» rum,Scdnos memincrimus Euangelium certô promitrere remiflionem pccs^ catorum.Ifcp abolere Euangelium cenlèndus eft, qui ftneit remifsionem pecca^î torum incertam efle, Dimittamus igitur hoc in loco Hieronymum, Cum au^î tem clarè ponatur promifsio, certc requiritur fides, quia promiflîo non poteft accipi,nifi fide, Quanquam amp;nbsp;ibi indicauit remiflionem contingere poflè,cum ait,Redime peccata, Atlt;^ hæc promiflîo remifsionis peccatorum uerè Prophess tica amp;nbsp;Euangelica uox eft,quam certè Daniel uolebat fide accipi, Norat enim Daniel promilTam elfe remifsionem peccatorum propter futurum fernen, uigt;« deliccc Chriftum non fblumlfraclitis, fed etiam omnibus gentibus , Alioqui non potuiffetRegi pollicen remifsionem peccatorum. Noneftenimhomft niSj præfertim in terroribus peccatfftatuere de uoluntate Dei fine certo uerbo Del, quod irafei definat ,Itacp cum promifsio ponatur, fan's apparet requiri fiü dem,quia promifsio non poteft accipi nifi fide,Si hæc fides ex conditione opcs* riim penderctjincerta effet remifsio, Idco talis fides requiritur qug confidit mi^ fericordia ‘

fericordia amp;nbsp;uerbo Dei^non operibus iioftris, Qiiod aucem didc^ redi'me pec^ cata per iuftidam amp;nbsp;per eleemofynas, idem eft ac li diceret, redime peccata per pccnitcntiam, quia reatus tollicur per pccnitennam Neep hic ratiocinandum cft,quod ignofcat Deus proprer opera ièquentia, fed ignoftit propter promift fionem his qui promiisionem apprehendunt,

In cocioiieDa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oftendimus dare in concione Danielis fidem requiri,quare huic loco in^

niclii require iuriam faciunt;, qui inde ratiocinantur, quod remiisio peccatorum contingat turfides. nbsp;nbsp;propter opera noftra^ non fide propter Chriftum, Philofophicum eft in concis

one DanieliSj nihil requirere nifi adliortationem de imperio redtè gcrendo, Pharifaicum eft affingcrc, quod propter opus illud contingat remifsio pccca«“ torum,Sed ira fit^opera naturaliter inewrrunt hominibus in oculos^quia fidem nec intelligit^necp confiderat humana ratio* Ideo iomniat opera ilia mcrcri re^“ miisioncm peccatorum. Hæc opinio naturaliter hæret in animis hominum, que excuti poteft nifi cum diuinitus docemur, Sed reuocarc nos debemus ah hac carnali opinione ad Euangelium promiftionem miièricordiæjn qua gra tis exhibetur remiisio peccatorum propter Chriftum * Ita in omnibus locis de pccnitcntia, fides requirenda eft. Summa enim conf umelia eft in Chriftum^rc*' miftionem peccatorum fine Chrifto quærere.

Qiiidam interpretantur Danielem de remifsione pœnæ, cum ait : Redi* Ddniel non me peccata eleemolynis. Ita nihil contra nos faceret Daniel, Etfi dubium non lotjub eft^ quin loquatur de rcmiftione culpæ. Fruftra enim qua?ritur remifli'o pcenæj ^ßone^fanJ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prius apprehendcrit fide rcmifsionem culpæ.Qiiod fi iHi concèdent regt;

miisionem culpa? gratis contingere per fidem, nos poftea facile largiemuf pccnas, quibus caitigamur^mitigari bonis operibus, amp;totapænitentia,iuxta illud : Si nos iudicaremus, non iudicarcmur à Domino.Etlerem.lJ. Si conuer^ fiis fueris,conuertam te. Et Zach.l.Conuertimini ad me, ÔC ego conuertarad uos. Et Pfal.49. Inuoca me in die tribulationis.

Sic iudicandu eft amp;nbsp;de hoc loco.Remittite rcmittetur uobis. Eft enim 'Diéïu)n,Re^ pene fimilis concio de pccnitcntia. Prior particularcquiritbonaopera,Pofte«’ mittitc a-- re= j-jQj- addit promifiionem. Neep eft ratiocinandum, quod noftra condonatio ex tetur uobis. opgj-g opei ato mercatur nobis remitti peccata ♦ Non enim dicit hoc Chriftus, fedficut alfis Sacramentis annedit Chriftus promifsionem remiffionis pecca^ torum,ita annedit amp;nbsp;bonis operibus. Et ficut in Cocna Domini non confequfi murremiisionem peccatorum finefideex opereopcrato : Itanccpinhocope*’ re,Imo noftra condonatio non eft bonum opus,nili cum fit à reconciliatis. Ideo noftra condonatio, qua? quidem placet Deo, icquitur condonationem diufi . nam. Solet autem Chriftus hoc modo coniunperc Lepem amp;nbsp;Euanaclium, uC utrunqj tradat, dodrinam fidei nbsp;bonorum opcrum, ut moneat hypocrifin,«^

fimulationem pœnitentiæ eflc,nifi ftquantur boni frudus. Item,Vtmultaha* beamus externa figna Euangeli), amp;nbsp;rcmifsionis peccatorum,qua? nos commo* nefaciant,amp; confolentur,amp; ut multipliciter cxercere fidem poftimus. Sic igitur necefte eft tales locos accipi, ne aboleamus Euangelium de Chrifto, nc noftra opera opponamus Dcotanquam propiciationem amp;nbsp;precium abiedo Chrifto. Item ne fiat incerta remiisio pcccatorum,fi doceatur pendere ex con* dirione noftrorum operum.

CicaturSócxTobia ; Eleemolÿna ab omni peccatoôd à morte libérât» Nondicemus Hyperbolen elle, etfi fie accipidebet,nedetrahat delaudibiis Chriftb

ChriftijCuius propria funt ofRciaJiberare à peccato 8c à morte, Sed recurrens» dum eft ad rcgulam, quod lex fine Chrifto non prodeft. Placent igitur eleemo^ {ÿnæ Deo quæ ftquuntur reconciliationem, non quæ præcedunt Itac^ Iibc^ rant à peccato amp;nbsp;à morte,non ex opere operatoXed ficut paulo ante de poem'ten ria diximus, quod fidem cum fructibus compledi debeamus^ ita de eleemoly^ nis iudicandum eft^quod placeat Deo fides cum frudlibus ♦ Tobias enim con* cionatur non tantum de eleemolynis, led etiam de fide. Omni tempore bene* dicDeum,amp; pete ab eo utdirigat uias tuas* Hoc autem propriè eftillius fidei de qua loquimur, quæ fentit Deum ciTe propicium propter ipfius miiericordi* . nbsp;nbsp;.

am,amp; petit ut ieruet 8c gubernet nos. Ad hæc concedimus eleemoiynas mere* mcrentur fra ri multa beneficia Dcfiamp; libcrare nos à præiènti peccato Non enim uincunt wia. iram èi. iudicium Det nec reddunt pacatas conicientias, fed liberare à futuro peccatOjhoc eftj-nereri ut defendamurin periculis peccatorum amp;nbsp;morris. Hæc eft fimplex fenrentia. reliquis fcripturis conientiens. Sic enim accipienda funt , pr^conia operum amp;nbsp;legis^nc detrahant de gloria Chrifti Sc Euangelfi.

laclatur amp;nbsp;didum Chrifti apud Lucam ; Date eleemoly nam,amp;: ecce om* oiiîwwrfpwd nia munda funt uobis. Plane fiirdi funt aduerlarrj. Toties iam ditftum eft, Le* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Date

gem fine Chrifto non prodeife,proptcr quern placent bona opera. Sed illi ubi* XEun que,exclufo Chrifto,docent mereri iuftificationem per opera legis. Hic locus a* funt uoba. integer prolatus,oftendit èC fidem requiri. Chriftus enim obiurgat Pharilæos ièntientes fe coram Deo mundarfihoc eftj'uftificari crebris ablutionibus, ficut Papajiielcio quis, de aqua fale confperfa inquit, qj populum landificet ac mun* det.Et glofa ait,qgt; mundet à uenialibus. Tales erant Pharilæorû opiniones, quas reprehedit ChriftuSjamp;T opponit huic fitftg purgation! duplicem mundicie, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Altera internam, alteram externa, lubet ut intus mundentur.Et addit de mun* dicie externâ:Date eleemoly nam de eo quod fiipereft, Sc lie omnia erunt uobis munda. Aduerlarrj non rede accommodant particulam uniuerlalem.Chriftus enim addit hanc conclufionem utriçp membro. Tune omnia erunt munda, ui* delicet, fi intus eritis mundi amp;nbsp;foris eleemolynam dederitis. Significat enim q» externa mundicies collocanda fit in operibus à Deo præceptis,non in traditio* nibus humanis, ut tunc erant illæ ablutiones, èc nunc eft quotidiana alperfib aquæ, ueftitus Monachorum,dilcrimina ciborum, amp;nbsp;fimiles pompæ. Sed ad* uerlarij corrumpunt lentcntiam, Sophiftice translata particula uniuerlàli ad unam partem. Omnia erunt munda, datis eleemolynis, ut fi quis ratiocinetur, Andreas adeft,igitur omnes Apoftoli adfunt. Qtiare in antecedente utrumeç! membrum coniungi debet, crédité amp;nbsp;date eleemoiynas, Ita omnia erunt mun* da.Scriptura enim alibi dicit,fide purificari corda.Quod fi corda fint mundata deinde foris accédant eleemofynæ, hoc eft, opera charitatis omnis generis, ita toti erunt mundi,hoc eft,non lolum intus,led foris etiam .Ac tota ilia concio Chrifti coniungi debet,cuius muite funt partes,quaru alie de fide,aliæ de open* bus præcipiunt. Nec eft candidi ledloris excerpere'præcepta operum, omilfis locis de fide. Sunt amp;nbsp;nonnulli,qui Ironiam elfe interpretantur,Date eleemoly* nas,amp; omnia funt munda. Videtur enim Chriftus uanam perluafionem Pha* rifæorum falfc taxare, qui cum haberent animos pefsimis cupiditatibus obno* xios,interim datis eleemolynis, confidebant Ie meros lemideos eftè, Hæc in* ter|)retatio non eft abfurda, ne^ quidquam habet quod pugiiet cum alrjs fcri* pturis.

Addcremus alios locos, ni'nexi'ftimarejTiLisex his quos recenRiimus scholä/licunt arcp enarrauimus, Gmiles iudicare facile pofle ♦ Sed adfjciemus hoe Scholafti** tirgumentum cum argumentumdufticiam neccfle cft in uoluntare efle. Ergo cum fides fit in* iuftificac. Hoc argumentum ideo rccitamus,ut tota res magis fiat peripicua, quomodo fides iuftificet,amp; quid Paulus appellet iulfificationein» Primum autem propter moroios quoidam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcfpondebimus, Con*

ftatex Ethicis iufticiam, obedientiam appellaricrga iuperiorem,quam is ap* fideteH olgt;e=i probat,Fides autem eft obedientia erga EuangeIium,QLiare fides relt;ftè dici tut obedientia erga Euangelium imputatur pro iufticia, adeo ut obe dientia erga Legem tantum propterea placeat, quia credimus nobis Deum gratis propicium effèpropter Chriftum.Neqjenim Legi fatisfacimus, Quan* quam autem hec fides eft in uoluntate,eft enim uclle Ôd accipere promiflionem, tarnen hæc obedientia erga Euangelium, non propter noftram mundiciem iin putatur pro iufticia,ftd quia accipit oblatam miiericordiam ,fic ientit nos pro* pter Chriftum iuftos reputari per miiericordiam, non propter noftram impk* tionem Legis,non propter noftram mundiciem, Ita reuocanda mens eft à con* ipeftu Legis, ad Euangelium amp;nbsp;Chriftum, Sc ftatuendum quod reputemur in* fti,cum ientimus nos propter Chriftum acceptes eire,non propter dileclio* nem aut impletionem Legis,

Diïcnm i«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E)ifFert antes fides à ipe, quia fides accipit in præièntia remifsionem pec*

ter jjgt;em etcatorum amp;nbsp;reconciliationcm leu acceptationem noftri, propter Chriftum. dfm, Spes autem ueriatur circa fumra bona ÔC liberationem futuram.

Secundo. luftificatio hie fignificat reputari iuftum, Non autem reputat Deus hominem iuftum,ficut in foro aut in philoibphia reputatur homo iuftuJgt; propter proprij opens iufticiam, quae rede ponitur in uoluntate, Sed reputat hominem iuftum per miiericordiam propter Chriftum, fi quis tarnen hunc fi* de apprehendat.Quare fidcs appellari iufticia poteft,quia eft illud quod impu* tatur ad iiifticiam,ut cum Paulo loquamur, quacunqp tandem in parte homi* fidesiullifi pofiatur.ld enim nihil impedit imputationem diuinam, Etfinosquideifl eanteüinuo. fidcm in uoluntate ponimus, Eft enim uclleamp;accipere promifsionem luntite, Chrifti, Et hoc Scholaftico argumento agitato, quia rem ad methodum reuo* cat,uidetur tota cauia melius peripici pofle,

Ex his omnibus etiam intelligi poteft quid iudicandum fit de merifO Fdip eR condigni,de quo fingunt aduerfarf), homines iuftos efle coram Deo propter di impletionem, Hie nulla iufticiacfidci mentio fit,00 pro me* fo condi^ni. ’ diatore Chrifto ponitur, quod accepti fimus propter noftram impletionem k* gis,Hæc nullo modo ferenda funt,fcd ut fiipra diximus,etfi neceflàriô ièquiettf renouationem diletflio, ramen gloria Chrilfi non debet transferri in noftram impletionem lego's, ftd ftntiendum eft, quod etiam poft renouationem iufti rc* putemur propter Chriftum, quod Chriftus maneat Mediator amp;nbsp;Propiciatof» quod propter Chriftum habcamus acceffum ad Deum, quod non iatisfacia* njus legi,fed habeamus opus miftricordia, quod fempcr per miiericordiam iu* fti reputemur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Jdcp confitetur uniuerfa Ecclefia, quod iufti amp;nbsp;ialui fiamus per miiericor* diam,Sicut fupra citauimus ex Hieronymo: Iufticia noftra non ex proprio me* ‘rito,ièd ex Dei miftricordia confiftit. Hæc autem mifericordia fide accipitur, Acuiderequidconièquaturexadueriàriorumopinione, Si iênriendun«

eft quôdChriftus tantum primam gratiam,ut uocant, merueric, poftea nos fi# Abfurdd quæ mus accept! noftra impletione Legis, ÔC mereamur uitam æternam, quando eruntconfcientiæpacatæCquando ftatuent,quod habeant Deum propiciumÇ' uerfariorum. Lex enim femper accufat nos,ut Paulus aitXcx iram operatur Jca fier, ut fi fen# feriiit confcientiæ indicium Legis, ruant in deiperationem» Paulus ait : Omne quod non eft ex fide,peccatum eft Jfti autem nihil unquam ex fide agent, fi tune demum fentient fibi Deum propicium eire,cum Legem impleuerint » Semper enim dubitabunt,utrû legi iâtisfaeftum fir,imô intelligent non elle fatisfaeftum* Ideo nunquam ftatuent fe habere Deum propicium,fe exaudiri.Nunquàm igi# tur diligent, nunquàm ucrè colent Deum, T alia pedora quid aliud funt,nifi ipfe infernus cum fint plena defperationis amp;nbsp;odq Dei, amp;nbsp;in hoc odio tantum inuocant amp;nbsp;colunt Deum, ficut Saul colebat. Hie prouocamus ad omnes pias mentes, amp;nbsp;peritas rerum fpiritualium:Hæ teftari poterunt,ha?c mala confequi ex ilia impia perfuafione aduerfariorum, quæ fenticquodiuftireputemurco# ram Deo, propria impletione Legis, amp;nbsp;iubet confidere non promifsione mife# ricordiæ propter Chriftum donatæ, fed noftra impletione Legis,

NeceiTe eft igitur ftatuere,quod certo poft renouationem iufti, hoc eft, accept! Deo fimus,quod pacemhabeamus coram Deo,per mifericordiam pro# pter Chriftum, amp;nbsp;quod ilia inchoatio legis in nobis non fit digna uita æterna, Sed quod ficut remiflio peccatorum amp;nbsp;iuftificatio imputatur per mifericordi# am propter Chriftum, non propter Legem î Ita amp;nbsp;uita æterna cum iuftificati# one,non propter legem amp;nbsp;noftrorum operum perfeclionem, fed per mifericor diam propter Chriftum offeratur, ficut aitChriftus: Hæc eft autem uoluntas Patris mei,qui mißt me, ut omnis qui uidet Filium, credit in eum,habeat ui# tarn æternam. Et alibi : Qui credit in Filium,habet uitam æternam. Ac quæ# ramus aduerfarios, quid cofili) dent morituris, utrum iubeant eos fentire quod reputentur iufti, amp;nbsp;expeclare uitam æternam propter propria opera, an uerö per mifericordiam propter Chriftum,Certè nec Paulus,nec Laurentius dicent fe propter propriam mundiciem iuftos reputandos elfe, aut fibi deberi ui# tarn æternam propter propria opera,aut Legis impletionem, fed fentient fe reputari iuftos, SC accipere uitam æternam propter Chriftum per mifericordi# am, Nec poft'unt muniri piæ mentes contra defperationem, nifi fentiant q? per mifericordiam propter Chriftu, certô habeant iufticiam uitam æternam, non propter Legem, Hæc fententia confolatur, erigit Sd faluat pias mentes. Quare aduerfarq cum meritum condigni prædicant, aboient doclrinam de fi# de amp;nbsp;mediatore Chrifto,amp; adigunt confeientias ad defperationem,

Sed dicat aliquis, Si per mifericordiam faluandi fumus,quid intereft in# ter hos quibus contingit falus, Sf quibus non contingit Num pariter fpera# bunt mifericordiam boni amp;nbsp;mali C Hoc argumento uidentur moti Scholafti# ci ad quærendum meritum condigni, Necefle eft enim diferimen elfe inter fal# uandos amp;nbsp;damnandos, Primum autem illuddicimus,cumluftificatione of# ferri uitam æternam, feu iuftificatos elfe filios Dei cohæredes Chrifti,iuxta^^f illud : Quos iuftificauit,eofdem nbsp;nbsp;glorificauit,lgitur nullis contingit falus,nifi

iuftificatis, Sicut autem iuftificatio incerta effet, fi penderet ex conditione ope# dos facit fides, rum noftrorum aut Legis, ac non gratis acciperetur propter Chriftum per mi# fericordiam, Ita fi fpes niteretur operibus noftris, tune uero elfet incerta, quia Lex femper accufat confeientias, Nec polfunt confeientiæ reddi pacatæ, nifi fi#

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de appre#

de appréhendant mifcricordiam^ Neq; uerô potcft: exiftere fpes uitæ æternae, nifi pacara confcienna.Nam conlcientia dubirans fugi'c iudi'ciuin Dei ac defpelt;lt; rat.Necelîe eft aurem fpeni uitææternæcertam efte. Ideoc^ ut fitcerta^ftnrien* dum eft quod donetur uira æterna per miftricordiam propter Chriftum, non proprer noftram impletionem Legis, In foro ac iudicrjs hominumjius ftu dcgt;* bituin certum eft^ Mifti icordia incerta eft. Hic coram Deo alia res eft, Nam miftricordia habet darum mandatum Dei, Nam Euangelium eft hoc iphiffl mandatum quod iubet crcdere, quod Deus uditignofcercamp;faluare propter Chriftum^ iuxta illud: Non mifit Deus Filium fuum in mundum^ut iudicet mundum^ fed ut faluerur mundus per ipfum^Qiii credit in eum^non iudicatur» Quoties igitur de miftricordia diciturjntelligendum eft fidem requiri,Et hxc fides difcrimen facit inter fahiandos amp;nbsp;damnandos, inter dignos amp;nbsp;indignos* Eft enim uita æterna promifta iuftificatis.Fides autem iuftificat^ quandocuncj^ amp;nbsp;quocunqj tempore apprehendunt earn homines, Et per omnem uitam cerlt;* tare debemus, ut hanc uitam conièquamur amp;nbsp;confirmcmus. Exiftit enim, iic fupra diximus, hæc fidesinpœnitentia, non in his qui iècundum carnemanv bulanr, Ac debet inter pericula’amp; rentationes per omnem uitam creftere. Et qui hanc fidem confecuti funt, hi renati funt, ut beneoperentur,ut Legem facfi ant.Sicut igitur pccnitentiam per omnem uitam requirimus,ita amp;nbsp;bona opera rcquirimus,etfi noftra opera non funt talia,ut pro eis debcatur uira æterna, Sp cut ôd Chriftus in hac fententia dixit : Cum feceritis omnia, dicite icrui inutfi les fumus.Et Bernardus reóiè dicit ; NeceiTe eft primo credcre, quod rcmifsiogt; ncm peccatorum habere non poftis, nifi per indulgentiam Dei, Dciiide,quod nihil prorfi-is habere queas open's boni,nifi amp;nbsp;hoc dcderitipiè,Poftremô,quocl æternam uitam nullis potes opcribus promercri, nifi gratis detur amp;nbsp;ilia, Er paulô poft : Nemo icacp ft ftducat, quia fibene cogitate uoluerit, inueniet prolt;* culdubio,quod neccum decern millibus poflic occurrereei,qui cum uigind millibus uenit ad ft amp;c, Nos igitur ut conftientiæ certam confolationem Si ipem tencant,reuocamus homines ad promiftionem Chrifti, amp;nbsp;docemus quod necefie fit crcdere, quod Deus propter Chriftum, non propter Legem rcmictat

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccata,iuftificer,00 donet uitam æternam,iuxta illud : Qiii habet filium,haber

Sed operç precium eft audire, quomodo éludant aduerfari) dicfium Chrf fti ; Cum feceritis omnia, dicite ftrui inutiles ftimus, In Confutatione fic cot’* rumpunt, Primum faciunt Antiftrephon, Multo magis inquiunt dici potcft Si credideritisomnia,dicite ftruiinutiles ftimus. Deinde addunt,opera 1000** lia efte Deo, nobis uero non efte inutilia. Videtequàm deledet adueriarios puerile ftudium Sophiftices, Et quanquam hæ ineptiæ indignæ fint quæ refu** tentur,tamen paucis reipondebimus.

Antiftrephon eft uiciofum, quia decipiuntur aduerfari) in uocabuloft ^efïMtur quod fi fignificaret noticiam hiftoriæ,aut fi diceremus, quod fidcs proptet Eiam dignitatem faluaret, ualeret fimilitudo, multo magis nos ftruos inutiles inferunTexdi elîe,fi credidetimus, Sed nos loquimur de fiducia promiisionis amp;nbsp;miftricor* ^gt;sifeceritif diæ Dei, Ec hæc fiducia fatetur nos efte ftruos inutiles, Imo hæc eft uera uox ownw czc. £ nbsp;nbsp;nbsp;quod opera noftra fiht indigna, quod fimus ftrui inutiles, Et ob hanc u*

nam cauftm de fide loquimur, quærimus miftricordiam, quia agnoftimus nos efte ftruos inutiles. Fides enim ideo ftiluat, quia apprehendit mifericordp am/eu

am^feu promiflîonem gratie^etiam fi opera noftra fiint indigna.Et in fianc ièn* tentiam^nihil lædic nos Äntiftrephon, Cum credideriris omnia,dicite fèrui in«« utiles fumus.Recfiè dicitur^i tantum intelligatur operibus detrahi dignitas,

Sed fi fic intelligatur, quod etiam fides fit inutilis, non ualet fiinilitudo. Cum feceritis omnia,nolite confidere operibusdta cum credideritis,nolite con fidere promifijone Dei, Hæc non cohærent,fijnc enim diffîmilia, Diflîmiles caufæ, diffîmilia obiecra fiduciæ funt in priore propofitione, in pofteriore» Fiducia in priore eft fiducia noftrorum operum, Fiducia in pofteriore eft fidu* cia promifsionis diuinæ,Chriftus autem damnat fiduciam noftrorum operum, non damnat fiduciam promifsionis fiiæ ♦ Non uult nos de gratia èc miièricor^ dia Dei delperare, Arguit opera noftra tanquam indigna, non arguit promift fibnem quæ gratis offert mifericordiam ♦ Et præclarè hic inquit Ambrofius; Apnofcenda eft gratia, fed non ignoranda natura, Promiftioni gratiæ confia# dendum eft,non naturæ noftræ^Sed aduerfiirrj fiio more faciunt,Sccleftè detor*! quentièntentias pro fide traditas, contra fidei docftrinam. Nam hæc cauillatio totum Euangelium abrogat, Cum credideritis omnia, dicite fidem inutilem eft fe. Nonne Euangelium pollicetur remiffîonem peccatorum oC falutem, etiam his qui nulla prorfus habent bôna opera, Si tarnen conucrtantur amp;nbsp;non de«« fperent,fed fide in Chriftum conièquantur remiisionem peccatorumC Num iu* bent aduerlàrij defperare hos quorum conicientiæ nulla inueniunt bona ope* ra,qugopponere iudicio Dei poftîntÇ'Num his dicenc,fidem inutilem effeÇ’Ma* lè pereant ifti Sophiftç cum talibus calumnqs,quæ totum Euangelium euertût, abrogant gratuitam remiisionem peccatorum, eripiunt prjs conicientijs firma folatia ♦

111a uero cauillatio plane puerilis eft, cum interpretantur ièruos inutiles, RefuMur en* quia opera Deo fint inutilia,nobis uero fint utilia. At Chriftus de ea utilitate lo «'üdfio ad=gt; quitur,quæ conftituit nobis Deum debitorem gratiæ, Quanquàm alienum, eft hoc loco diiputare,de utili aut inutili, Nam ierui inutiles fi'gnificant iuffi'eien* utiUd efje, no* tes,quia nemo tantum timet,tantum diligit Deo,tantum credit Deo, quantum bii utilU. oportuit,nemo fatisfacit Lcgi, Sed miftas faciamus has frigidas cauillationes aduerfariorum, de quibus, quid iudicaturi fiht homines, fi quando proferentur in lucem, facilepoffuntexiftimare uiri prudentes, In uerbis maximeplanis amp;nbsp;peripicuis repererunt rimam. At nemo non uidetin illo loco fiduciam noftro* rum opertim improbari,

Sed aduerfarrj reclamant,quod uita æterna debeatur de condigno pro bo nis operibus,quia uita æterna uocetur merces, Breuitcr amp;nbsp;plané refpondemus, Paulus uitam æternam donû appellat, quia cureputamur iufti propter Chri* Rel^oifto di ftS,fimul efficimur filn Dei,amp; cohæredes Chrifti, Alibi uero icriptu eft; Mer* ƒ cesueltracopiola eritm ccelis,Hæc fi uidenturaduerlarfis inter le pugnare,ipli cxpediant,Sed parum æqui indices func,Nam doni uocabulum omittunr,omit tunt amp;nbsp;fontes totius negoeij, quomodo iuftificentur homines, cp perpetuo fit mediator Chriftus/Interim excerpunt uocabulum mercedis, idep acerbiffime interpretantur non folum contra Icripturam,led etiam contra lermonis confiie tudinem, Hine ratiocinantur, quia merces nominatur, ideo opera noftra fiint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;-

eiufinodijquædebeantefleprecium,pro quo debetur uita æterna. Plané noua eft hæc DiaIe(ftica,Vocabulum audimus Mercedis, Igitur opera noftra legi là# tisfaciuntp'gitur fumus accept! Deo propter opera noftra,nec indigemus mile#

ricordia aut propiciatorc Chrifto, aut fide ap prchcndente mifèncordiam, jngentem Soricen Chry fippæo more cumulant * Bona opera finit precium pro quo debetur uita æcerna,Bona opera legi Dei farisfaciunt* Er præterhæc tieri poflunt opera fiipererogationis. Non folum igitur legi Dei iacisfacere homi' nes poffuntjled etiam amplius facere.Et quia Monachi amplius faciunt, fiiper«» finit eis merita.Ec quoniam liberalitas eft largin' alrjs^de co quod iupereft, licet donate ilia mérita alijs. Aftingunt amp;nbsp;iacramenrum huius donationisj morcuis circundant cucullos^ ut teftentur eis applicata efte aliéna mérita. Talibus coa^ ccruarionibus beneficium Clirifti amp;nbsp;iufticiam fidei obfcurant adueriarij.

Non mouemus inanem xoyo/jiaxi'ap de uocabulo. De magna re liriganius, Vnde-debcant piæ mentes certam ipeni ialutis concipere, Vtrum bona opera poftint conicientias redderc pacatas^ V trum finrire debeant,ira contingcre ui^ tarn ætcrnam, fi bona opera opponant iudicioDeiyan uero debeant fintire, quod propter Chriftum per miiericordiam reputentur iufti, amp;nbsp;confiquantut in'tani æternam. Hæc ueniunt in controuerfiam, quam nifi drjudicet conftien^ tia^ non poteft habere firmam amp;nbsp;certam coniolationem»

Nos autem fatis dare oftendimus quod bona opera non iatisfaciant Legi Defi quod habeant opus mifiricordia, quod fide fimus accept! Deo propter Chriftum, quod bona opera non reddant pacatam confcienriam. Ex his omnP bus fiquitur, quod oportcat {entire, quod propter Chriftum per milericordfi am,non propter legem, iuftificati conlcquantur uitam æternam♦

- . , „ Ouid igitur de mcrcede C Primum fidiceremus, Vitam æternam dici nA uocetur mercedeni,qLiia debetur iuftificatis propter promifTioncm, nihil abfitrdi dice«’ merces. rcinus.Suntenim ordinataiiiterièhæcdona, Sicut ÔC Auguftinus ait, Dona fija coronat Deus in nobis,Sed fcriptura uitam æternam uocat mercedem, non quia propter opera debeatur,fed quia compenfetaffliediones ÔÔ opera, etfi pro«« pter aliam caufani contingit. Sicut hæreditas uenit filiofamilias,non propter officia fua,amp; tarnen eft merces ÔÔ compenfatio officiorum filrj, Satis eft igitur nomen mercedis iiac rationc conuenire uitæ æternæ, quia uita æterna compenlt;lt; fat bona opera amp;nbsp;afflieftiones ♦ Non eft igitur uita æterna merces, quia opera fiiffi'ciant,quia debeatur pro operibus.Sed con{ecutiuè,quia cum propter aliam cauiani contigif,tamen compenlat opera SCafflidioncs,

opera meren^ Prætcrca concedimus opera uerè clTe mcritoria, non rcmifiionis pecca«lt; tur firlt;mid torum,aut iuftificationis. Non enim placent,nifi in iuftificatis propter fideni, corpordlwcr Nec flint digna uita æterna.Sicut enim iuftificatio,ira uiuificatio fide contingit J^irituAlia. pj.Qpi-ef Chriftum,{ed finit mcritoria alioruni præmiorum corporalium ipfi ntualium,quæ redduntur turn in hac uita,turn poft Iianc uitam. Differt enim Deus pleraq? premia, donee glorificet fandos poft hanc uitam,quia uult eos in hac uita exercer! ad mortificandum ueterem hominem. Euangelium gratis exlt;’

‘ liibet promifsionem iuftificationis amp;nbsp;uiuificationis propter Chriftum. Atin Lege non gratis,{ed pro operibus offrrtur amp;nbsp;debetur merces. Cum igitur opc^ ra fiht quædam impletio Legis, rede dicuntur mcritoria, rede dicitur eis de^

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beri merces.Et hæc merces parit gradus præmiorumu'uxta illud Pauli : Vnufi

quifep accipiet mercedem iuxta fiiuni laborem.Hi gradus funt merces operum atep afflidionum.

S) E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

quia Paulus air : Redder unkuic^ß fècundum opera eius, lohanj^Qui bona felt;: nbsp;nbsp;nbsp;àe

cerunyn refurreólionem uiræ* Matth* 2J, Eftiriui amp;nbsp;dediftis mihi manducare* nbsp;nbsp;bonorum

In his locis omnibus^ in quibus opera Iaudantiir,necefle eft ad Canonem iiipra tmdo'muü^ traditum recurrere, quod opera non placeant fine Chrifto, quod non fit exclue dendus mediator Chriftus * Quare cum textus ait^operibus reddi uitam æter* nam, fignificat reddi iuftificatis,quianon placentDeobonaopera,nifiiniu* ftificatiSjhoc eft,in his,qui fèntiuntfè acceptos effe Deo propter Chriftum* Ec fuftificati necelTariö pariunt bona opera, feu bonos fruólus, ut efuriui amp;nbsp;dedi#' ftis mihi cibum* Ehe cum dicitur reddi uita ærerna his operibus, intelligitur reddi iufticiæ* Fidem igitur complecflitur cum nominat frucflus * Porro Scrilt;lt; ptura nominat frudlus, ut oftendat requiri non hypocrifin, fed iufticiam quæ fit efficax,amp; quædam noua uita, pariens bonos frudlus *

Nec nos aliquam ociofam fubtilitatem hie afFeó;amus*Sunt enim grauifi fîmæ caufæ propter quas hæc difputamus * Etenim fi largiamur aduerfarqs q? opera mereantur uitam æternam, mox attexunt ilia abfiirda, quod opera Legi Dei fatisfaciant, quod non habeant opus mifericordia, quod fimusiufti, hoc eft accept! Deo propter noftra opera, non propter Chriftum, quod plufquam Legem facere homines pofhnt* Ita tota doeftrina de iufticia fidei obruitur * Eft de autem neceftarium retinere in Eeclefia puram dodrinam de iufticia fidei * iufiida fidei Quare cogimur Pharifaicas opiniones aduerfariorum reprehendere, amp;nbsp;utglo^ neceiJàrùefi riam Chrifti illuftremus, amp;nbsp;ut confcientfjs firmas confolationes proponamus* Quomodo enim concipiet conftientia firmam fpem falutis,cum in iudicio fem tiet opera indigna efte,nifi feiet homines reputari iuftos amp;nbsp;faluaripermiferk cordiam, propterChriftum,non propter propriam Legis impletionem* An Laurentius in craticula fèntiebat fè hoc opere Legi Dei fatisfacere, fc fine peccato efTe, fè nonindigere mediatore Chrifto, amp;nbsp;mifericordia Dei Ilie uero non difTentit â Propheta, qui ait : Non intres in indicium cum feruo tuo, quia non iuftificabitur coram te omnis uiuens* Bernardus fatetur ftia opera non efle digna uita æterna,cum inquit,Perditè uixi, Sed erigit fe, ôd fpem falutis concis pit inde,quod fèntit propter Chriftum per mifericordiam donari remiftionem peccatorum,amp; uitam æternam, ficut Pfalmus docet, Bcati quoru remiffæ fùnc iniquitates,Et Paulus ait ; Dauid dicit beatitudinem hominis,cui Deus impult;* tat iufticiam fine operibus*Hunc ait Paulus beatum cfre,cui imputatur iufticia per fidem in Chriftum, etiamfi nulla habeat bona opera * Talibus confolatio#! nibus crigendæfi.intconlcientiæ,ôô confirmandæ,quod propter Chriftum per fidem contingant remifsio peccatorum, reputatio iufticiæ,amp; uita æterna* Quod fi in locis de operibus hoc modo fides intelligetur,nihil ofFiciunt noftræ fententiæ* Et profeÂô neceffe eft fèmper addere fidem, ne excludamus mediae torem Chriftum * Fidem autem bona opera fèqui debent,quia fides fine bonis operibus hypocrifis eft*

Elabent amp;nbsp;in Scholis quædam apophtegmata confèntanea noftræ fèn#* tcntiæ,qualia funt,quod bona opera placeant Deo proptergratiam*Item quod fit confidendum gratiæ Dei,Hæc difta parum commode interpretantur* V€#= eperibm, teres enim fèntiebant confidendum elfe gratiæ, hoc eft, mifèricordiæ Dei pro#= mittentis, quod propter Chriftum fimus accepti * nbsp;nbsp;At recentiores fiduciam

transferunt ad noftrum opus* Sentiunt confidendum effe gratiæ, hoc eft, dilef âioni,qua nos Deum diligimus*Eiæc interpretauo eft uiciofà* Non enim

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bemus

bcmus confîderc noftra diledione, cum He immunda Sc cxigua, fed promifsio^ ne mifèricordiæ* ladatur ÔC hoc, q? bona opera ualeant uirtute pafsionis Chri* fti. Redè di'dum eft, fed fidei mennonem fieri oportuit in his fentenrijs Nofl enim communicatur nobis mericum pafsionis Chrifti,nifi id fide appréhenda* mus amp;nbsp;opponamus aduerfiis terrores peccari amp;nbsp;mortis ♦ Paulus enim inquicî Chriftus eft propiciatio per fidem Jtem,EccIefia in omnibus precationibus ad* dit,per Dominum noftrum lefum Chriftum ♦ Hie ctiam admonendi flint ho* mines de fide,Significat enim Ecclefia noftra opera, amp;nbsp;noftras preces Deo pla* cere, fi credamus Deum nobis propicium, SiC nos exaudire propter Pontificem Chriftum ♦

Hæc in præfèntia fufftciant de hocloco* Scimus autem hanc fententiatfl quam defendimus,Euangelio confentaneam efle, ôôpriscôfcientrjs firmiflîmas confolationes afFerre. Ideo piæ mentes non patiantur ft ab hac ftntentia pro* pter iniqua nbsp;calumniola indicia aduerftriorum abduci,Scripturaprædicitfii

turum efft,ut in Ecclefia grafftntur mali doftores, qui opprefTa iufticia fidei in Chriftum, doceant mereri remifsionem peccatorum per noftros cultus amp;nbsp;ope* ra,Et res gefta? in Ifrael flint imago futuri ftatus in Ecclefia ♦ Videmus autem Prophetas ubiep taxare hanc perluafionem populi,qui fbmniabant ft mereri re mifsionem peccatorum per facrificia Legis,amp; hac opinione cumulabant opera cultus. Ita in Ecclefia multi exiftunt qui falfàm perfliafionem de fliis operi* bus amp;nbsp;cultibus habent ♦ Monuit autem nos Scriptura, ne multitudine impio* rum percurbemur, Ac facile poteft fieri indicium de Ipiritu aduerfariorum,Vi demus enim in multis articulis manifeftam ueritatem ab eis damnari, Necof* fendat quenquam q? fibi nomen Ecclefiæ uendicant.Nam Ecclefia Chrifti apud hos eft,qui Euangelium Chrifti reftè docent, non apud illos, qui prauas opini* ones contra Euangelium deftndunt, ficut inquit Dominus : Oues meæ uocem meam audiunt,

CEptimum articulum confeftionis noftræ damnauerunt, in quo diximus, Ee* ‘^clefiam efft congregationem fancftorum.Et addiderunt longam declamatio* nem, quod mali non fint ab Ecclefia ftgregandi, cum Iohannes comparauerit Ecclefiam arcæ,in qua tricicum amp;nbsp;paleæ fimul coacernata fint.Et Chriftus com paranerit earn fàgenæ,in qua piftes boni amp;nbsp;mali funt etc* Proftclo ueru eft,q’ aiunt,Nunum remedium eftaduerfus fycophantæ morflim.Nihil tarn circum* Hypocrite cïr fpclt;ftè dici poteft,ut Calumniam euitare qneat, Nos ob hanc ipftm caufam ad* nAli funt nbsp;nbsp;iecimus odtauum articulum, ne qnis exiftimaret nos ftgregare malos Sc hypO'

critas ab externa fbcietate Ecclefie,aut adimere facramentis efRcaciam, qu£ pef lerX« ««« hypocritas, aut malos adminiftrantur, Itacp hie non eft opus longa defenfionc fuetudineftt. aduerfiis hanc] calumniam. Satis nos purgat articulus odauus ♦ Concedirnus enim quod hypocritae amp;nbsp;mali in hacuita fihtadmixti Ecclefiæ, amp;nbsp;fint membra Ecclefiæ ftcundum externam focietatem fignorum Ekclefiæ, hoc eft uerbi, pi^^ feflionis,8d fàcramentorum,præftrtim fi non fint excommunicati * Nec facra* menta ideo non flint effi'cacia,quia per malos traiftantur, Imo reftè uti poflu* mus fàcramentis,quæ per malos adminiftrantur. Nam amp;nbsp;Paulus prædicit ft* turum, ut Antichriftus ftdeat in templo Dei, hoc eft, in Ecclefia dominetur, gerat officia ♦ At Ecclefia,non eft tantum fbdetas externarum rerum ac ritu* um,ficut

um, ficut aliæ politiæ, Sed prindpaliter eft focietas fidei Spiritus ftnfti, in cordibus, quæ tarnen habet externas notas, ut agnofti poflït, uidelicet puram Euangelij doftrinam, amp;nbsp;adininiftrarionem ûcramentorum conftntaneam Eu^ angelio Chrifti'.Et hæc Ecclefia fola dicitur corpus Chn'fti, quod Chriftus Spi^ ririi hio renouat,ftn(ftificat,ÓÓ gubernat,ut teftatur Paulus Ephe.l. ciun ait t Et ipfum dedit caput fuper omnia Ecclefiæ,quæ eft corpus eius, uidelicet integri#! tas,id eft,tota congregatio ipfius qui omnia in omnibus perficit ♦ Quare illi in quibus nihil agit Chriftus, non funt membra Chn'fti, Idcp fatentur aduerfarrj, malos eftè mortua membra Ecclefiæ» Quare miramur, cur reprehenderinf no^ ftram deicriptionem, quæ de uiuis membris loquitur ♦

Neqï noui quidquam diximus,Paulus omnino eodem modo definiuicEc cleham Ephe quod purificetur,ut fit fancta. Et addit externas notas,uerbum amp;nbsp;facramenta» Sic enim ait,Chriftus dilexit Ecclefiam, amp;nbsp;fe tradidic pro ea,uc s.ymbolo, eam fandificet purificans lauacro aquæ,per uerbum, ut exhibeat earn fibi glo#: riofam Ecclefiam non habcntem maculam, neep rugam, autaliquid tale, ièd uc fit fanda amp;nbsp;inculpata. Hanc lententiam penè totidem uerbis nos in confeftio:^ ne pofuimus* Sic definit Ecclefiam articulus in Symbolo,qui iubet nos cre^ dere,quod fit landa catholica Ecclefia,Impij uerô non funt iànda Ecclefia, Et uidetur additum quod ièquitur, iandorum communio,ut exponeretur quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

gnificet Ecclefia, nempe congregationem iandorum, qui habent inter fe focielt;/ tatem eiufdem Euangelq,ièu dodrinæ,8ô eiuidem Spiritus iandi,qui corda eo^ rum renouat,fandificat, amp;nbsp;gubernat ♦ Et hic articulus neceifaria de cauia pro:* pofitus eftjnfiinita pericula uidemus quæ minantur Ecclefiæ interitum* Infinb ta multitudo eft impiorum in ipia Ecclefia, qui opprimunt eam ♦ Ita«^ ne de^ ip€remus,fed fciamus Ecclefiam tarnen manfuram efle Jtem ut iciamus, quam^* nis magna multitudo fit impiorum,tamen Ecclefiam exiftere,óó Chriftum præ ftare illa quæ promifit Ecclefiæ,remittere peccata,exaudirc,dare Spin'turn fan^ dum. Has confolationes proponit nobis articulus ille in Sy mbolo* Et Cathoigt; Cdtholic4 Ec« licam Ecclefiam dicit, ne intelligamus Ecclefiam eile politiam externam certa^ deßa. rum gentium, fed magis homines fparfos per totum orbem, qui de Euangelio confentiunt, amp;nbsp;habent eundem Chriftum, eundem Spiritum iàndum, amp;nbsp;ea^ dem iàcramenta,fiue habent eafdem traditiones humanas,fiue diflimiles» Et in Decretis inquit gloifa, Ecclefiam large didain compledi bonos et malosjtem malos nomine tantum in Ecclefia efte, non re,bonos uerô rc amp;nbsp;nomine ♦ Et iii hanc ièntentiam multa Icguntur apud Patres.Hieronymus enim ait: Qui ergo peccator eft aliqua forde maculatus, de Ecclefia Chrifti non poteft appellari, nec Chrifto fubiedus dici,

Quanquam igitur hypocrifæ amp;nbsp;mali fint iberj huius ueræEcclefiæ,iècun«‘ dtim externos ritus, tarnen cum definitur Ecclefia, neceiïè eft eam definiri, quæ cft uiuum corpus Chrifti, Item, quæ eft nomine amp;nbsp;re Ecclefia, amp;nbsp;multæ funt caufæ.Necefte eft enim intelligi quæ res principaliter efficiatnos membra, èC uiua membra Ecclefiæ ♦ Si Ecclefiam tantum definiemus externam politiam elfe bonorum malorum,non intelligent homines regnum Chrifti efle iu# fticiam cordis, amp;nbsp;donationem Spiritus iàndi, ièd iudicabunt tantum exter«« nam obferuationem elfe certorum cultuum ac rituum. Item quid intererit in^ ter populum Legis,amp; Ecclefiam, fi Ecclefia eft externa politiaÇ' At fie difeernit Paulus Ecclefiam à populo Legis, quod Ecclefia fit populus ipirirualis,hoc eft,

non ciuilibus riribus di'fti'ndus à gentibus, Sed ucrus populus Dci renatus per Spiritum fâncflum .In populo legi's præter promiffionem de Chrifto^habe* bat ôè carnale lèmcn promifsiones rerum corporalium^regni 8lt;^c^ Et proptet bas dicebantur populus Derietiam mali in his^quia hoc carnale lemen Ôeos parauerat ab alfjs gentibus per certas ordinationes externas, promiHioucs» Et tarnen mali illi non placebant Deo. AtEuangcliumafFertnon umbrarn æternarum rerum,lcd iplàs res æternas^Spiriturn fandum,amp; iufticiam qua co^ ram Deo iufti Rimus. Igitur illi tantum lunt populus iuxta Euangclium, qui hTJpromilTionem Spiritus accipiunt. Ad ha?c, Eccleha cft regnum Chrilh, itcclcfu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra regnum Diaboli Certum eft autem impiosp'n poteftatc

Diaboli,ÓC membra regni diaboli elïe,ficut docet Paulus Ephef,2,cum ait, dia^ bolum efticacem clTe in incredulis. EtChriftus inquitadPharilæos_,quibus certè erat externa focietas cum Ecclefiajd eft,cum lanéiis in populo Legis,Pre«* erant enimjlàcrificabant,amp; docebant: Vos ex pâtre Diaboli cRis ♦ Itacç Ecclc* fia quæ uerè eft regnum Cluifri,eft propriè congregatio fancflorum. Nam im^ pij reguntur à Diabolo, amp;nbsp;funt captiui Diaboli, non reguntur Spiritu ChriRi, Sed quid uerbis opus eR in re manifeRaÇ’Si Ecclefia,que uerè eR regnu ChriRi» diRinguitur à regno Diaboli,necefle eRimpios,cum fint in regno diaboli, nofi elTe Ecclefiàm, quanquam in hacuita, quia nondum reuelatumeR regnum ChriRi,fint admixti Ecclcfiæ,8è gerant oRîcia in Ecclefia. Nec proprerea impij finit regnum ChriRi,quia reuelatio nondum faèla eR, Semper enim hoc eR rC gnum ChriRi,quod fpiritu fuo uiuifîcat,fiue fit reuelatum, fiue fit teèlum crucù Sicut idem eR ChriRus qui nunc glorifîcatus eR, antca afflièlus erat, D conuc^ niunt hue fimilirudines ChriRi, qui clarè dicit Matth,15. Bonum lemen eflè fr Iios regni. At Zizania filios diaboli,agrum dicit mundum elTe,non Ecclefiàm» Ita Iohannes de ilia tota gente ludæomm loquitur amp;nbsp;dicit fore, ut uera Ecclelia feparctur ab illo populo. Itacp hie locus magis contra aduerlarios facit,quâm pro cis,quia oRendit uerum amp;nbsp;Ipiritualem populum,a populo carnali leparam dum efle.Et ChriRus de Ipecie Ecclefiæ dicit,cum ait,’ Simile eR regnum ccelo* rum làgenæ,aut decern uirginibus. Et docet Ecclefiam tcclam efle multitudin« malorum,neid Icandalum pios offendat,Item, ut feiamus uerbum Sc Sacral menta effi'cacia elfe, etfi traètentur à mails, Atep interim docet impios illos, quamuishabeant locietatem externorum fignorum, tarnen non efleuerum gnum ChriRi,Ôè membra ChriRiiSunt enim membra regni Diaboli, Neep ro Ibmniamus nos Platonicam eiuifatcm,uc quidam impie cauillantur,Seddin cimusexiRere hanc Ecclefiam, uidelicet,uerè credentes ac iuRos Iparlibs pertogt; Nof^Ecde/j« turn orbem , Et addimus notas, puram doèlrinam Euangcll], amp;nbsp;làcramena»

Et hæc Ecclefia propriè eR columna ueritatis, Retinet enim purum Euangell^ um,amp; ut Paulus iuquit, fundamentum, hoc eR,ueram ChriRi cognitionem amp;nbsp;fidem,etfi finit in his etiam multi inibecilles,qui fupra fundamentum ædificani Ripulas perituras, hoc eR, quafdam inutiles opiniones, quæ tarnen, quia non euertunt fundamentum, turn condonantur illis, turn etiam emendantur, fanèlorum Patrum Icriptatefiantur, qpinterdum Ripulas etiam ædificauerint fiipra fundamentum, led quæ non euerterunt fidem eoru, V eruni plæraqp ifto^ rum quæaduerlari] noRri defendunt, fidem euertunt,ut quod damnant articu* lum de remiffione peccatorum, in quo dicimus, fide accipi remiflionem pecca* torum,ManifeRus item et perniciolus error eR qp docent aduerlarij,mereri ho^ minci

mines rcmiflïonem peccatoru/dileâione erga Deum^ance gradam. Nam hoe quoc[5 eft tollere fundamentum^hoc eft Chriltum. Item quid opus ent fide,lï fa^^ cramenta ex opere operato fine bono motu utentis iuftificant» Sicut autem ha^ bet Ecclefia promifsionem,quod femper fit habitura Spiritum fanctum.Ita lia^ bet comminadones, quod fint futuri impij dodtores^amp; lupi ♦ lila uero eft pro^ prie Ecclefia,quæhabet Spiritum fancftum.Lupi ÔC mail doótores etfi gralTan^s tur in Ecclefia^tamen non funt propriè regnum Chrifti*Sicut ôé Lyra teftatur, eumait, Ecclefia non confiftit in hominibus radone poteftatis ucl dignitatis Ecclefiafticæ uel fecularis, quia multi Principes amp;fummi Pontifices amp;alrjinlt;: feriores inuenti funt apoftatalTe à fide ♦ Propter quod Ecclefia confiftit in illis perfoniSjin quibus eft noticia uera èc confeflïo fidei ueritatis» Quid aliud di^ ximus nos in confeffione noftra,quàm quod hic dicit Lyra “T

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r- «erUriK coiit

externa fuprematotius orbis terrarum,in qua oporteat Komanum Pontihcem habere poteftatem ’avu7r£u'9uvop, de qua neminiliceat difputare aut iudicare, cons’ ram cAmo» dendi articulos fidei, abolendi feripturas quas uelit, inftituendi cultus nbsp;nbsp;faerP «Arebw

ficiajtem condendi leges quas uelit,difpcnfandi amp;nbsp;foluendi, quibus cuiep legis nbsp;nbsp;nbsp;’

bus uelit diuinis, canonicis amp;nbsp;ciuilibus, à quo Imperator amp;nbsp;Reges omnes accis piant poteftatem 2gt;^ ins tenendi regna,de mandato Chrifti, cui cum Pater oiru« nia fubiecerit, intelligi oporteat hoc ins in Papam translatum effe. Quare ne* cefle fit Papam efte dominum todus orbis terrarum,omnium regnorum mun* di,omnium rerum priuatarum pubficavnir^abere plenitudinem poteftatis in temporalibus amp;nbsp;fpiritualibus,habere utrCfflcp gladium,fpiritualem amp;nbsp;tem* poralem gt;Ätcp hæc definitio non Ecclefiæ Chrifti, fed regni Pontifici] habet au* tores non folum Canoniftas,fed etiam Danielem cap. 11.

QuÖd fi hoc modo definiremus Ecclcfiam, fortaffîs haberemus æquiores Indices. Multa enim extant immoderate amp;nbsp;impie feripta de poteftate Roman: Pontificis/propter quæ nemo unquam reus faeftus eft. Nos foil pleótimur, quia prædicainus beneficium Chrifti, quod fide in Chriftum confequamur remiffî* onem peccatorum,non cultibus excogitatis àPontifice ♦ Porrô Chriftus,Pro* phetÇjôC Apoftoli,longè aliter definiunt Ecclefiam Chrifti, quàm regnum Pon tificium. Nec eft ad Pontifices transferendum, quod ad ucram Ecclefiam perd* t net,quod uidelicet fint columnæ ueritatis,quod nô errent. Quotus quifq? enim curat Euangeliû aut iudieat dignum elfe leétione Multi etiam palam irrident ' religioncs omnes, aut fi quid probant, probant ilia quæ humanæ rationi cou* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentanea funt, Cetera fabulofa elfe arbitrantur,8ô fimilia tragoedfis Poétarum.

Quare nos iuxta feripturas fentimus Ecclefiam propric diétam elfe congrega* tionem fan(ftorum,qui uerè credunt Euangelio Chrifti, amp;nbsp;habent Spiritum fan ctum.Et tarnen fatemur multos hypocritas Slt; malos bis in bac uita admixtos, habere focietatem externorum fignorum,qui funt membra Ecclefiæ fecundum focietatem externorum fignorum. Ideocp gerunt officia in Ecclefia, Nec adi* mit Saeramentis efficaciam, quod per indignos traeftantur, quia repræfentant Chrifti perlonam, propter uocationem Ecclefiæ, non rcpræfentanc proprias gnùM mïni^ perfonas utteftatur Cbriftus : Qui uos audit me audit. Cum uerbum Chrifti,?™””quot;* cum facramentaporrigunt,Cbrifti uice amp;£ loco porrigunt.lddocet nos ilia uox Chrifti, ne indignitate miniftrorum offendamur. Sed de bac re fatis clarè di* ximus in Confeffione, nos improbare Donadftas ÔC V igleuiftas, qui fenferunt homines

homines peccare, accipientes facramenta ab indignis in Ecclefia* Hæc in prx^ fcntia uidebantur fuftkere ad defenfionem defcriptionis Ecclefiæ,quam tradi^' dimus Neep uidemus^ciim Ecclefia propric dicla^ appelletur corpus Chriftb quomodo aliter defcribenda fucrit,quàm nos defcripfimus» Confiât enim inr’ pios ad regnum corpus diaboli pertinere, qui impellit habet captiuos im^ pios» Hæc funt luce meridiana clariora, quæ tarnen fipergent calumniari adlt; uerfàrijjion grauabimur copiofiïis refponderc.

Damnant adueriàrq amp;nbsp;hanc partem Septimi articuli, cp diximus ad ue^ ram uniratem Ecclefiæ fatis efïè conièntire de doeftrina Euangelfi, amp;nbsp;adminv flratione facramentorum^nec necefle cfïè^ubiep fimilesïraditiones humanas efgt; fè,(êu ritus autceremonias ab hominibus inflitutas» Hic diflinguunt uniueria*“ les nbsp;particulares ritus,amp; probant articulum noflrum, fi intelligarur de parri^

cularibusritibuSjdeuniueriàlibus ritibus,non recipiunt ♦ Non iatis intelligv mus quid uclint aduerfarrj.Nos de uera^hoc eft^ipirituali unitate loquimur^fine / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua no potefl exiflere fides in corde;,ièu iufticia cordis coram Deo» Ad hanc

cimus non eflè neceflariam fimilitudinem rituum humanorum, fiue uniueriali^ um jfiue particularium^quia iuflicia fidei,non efl iufticia alligata certis traditio^ nibuSjficut iufticia legis erat alligata Moiàicis ceremonqs^quia ilia iufticia corgt; ^l^kft res uiuificans corda» Ad hanc uiuificationem nihil conducunt humanas do rituum in traditiones^ fiue uniueriales, fiue particulares, nee funteffeeftus Spiritus iandi, ßcut caftitas,patientia,rimor Dei, dileótio proximi, amp;nbsp;opera dileélionis.

Nee leues cauia? fucrunt,curgt;hunc arriculum proponeremus» Confiât»n» multas ftultas opinioncsde tradÏTÏonibus ièrpfilTein Ecclefiam» Nonnulli pu^ rauerunt humanas traditiones, neceflarios cultus eftè ad promerendam iuftifr cationem»Et poftea diij3utauerunt,qui fieret,q? tanta uarietate coleretur Deus, quafi uero obfèruationes illæiçfTent cultus, amp;nbsp;non potius externæ amp;nbsp;politick ordinariones, nihil ad iufticiam cordis iêu cultum Dei pertinentes, quæ alibi cafu, alibi propter quaidam probabiles rationes uariant » Item aliæ Ecclefiæ, alias propter tales traditiones excommunicauerunt, ut propter obicruatk^ nem Paicatis,pi(fluras amp;nbsp;resfimiles» Vndeimperiti exiftimauerunt, fidern feu iufticiam cordis coram Deo, non pofiTe exiflere fine his obièruationibus* Extant enim de hoe negocio multa inepta ftripta Summiftarum amp;nbsp;aliorum»

Sed ficut diftimilia i}3acia dierum ac nodium non lædunt uniratem Ecdt fiæ,Ita fèntimus non lædi ueram uniratem Ecclefiæ diftîmilibus riribus inftitu^ ris ab hominibus» Quanquam placet nobis, ut uniueriàles ritus,propter tran^ quiilitatem ièruentur, ficut amp;nbsp;nos in Eeelefrjs, ordinem Miftæ, diem Domini^ cum,amp;f alios dies feftos celcbriores libenter ièruamus» Et oratiflîmo animo an’ pledimur utiles ac ueteres ordinationes, præfèrrim cum contineantpædago^ giâ, qua prodeft populû amp;nbsp;imperitos aftücfacere ac docere» Sed no dilputamn’ nunc, an conducat propter tranquillitatem aut corporalem utilitärem Icruat^* Alia res agitur,Diij3uratur.n, Vtrû obicruationes traditionum humanaru fi”^ cultus neceflarq ad iufticiam coram Deo» Hoc eft in hac controuerfi^, Rifwf buntinA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituco,poftea iudicari poreft,utrum ad ueram uniratem Ecclefiæ necd^

dafonfafc tra nbsp;nbsp;bï ubic^ fimiles eftè traditiones humanas» Si enim traditiones humanæ non

diti nonfunt funt cultus neceftari] ad iufticicâ coram Deo, icquitur pofte iuftos amp;nbsp;filios efre,etiamfi quas traditiones non habent, quæ alibi receptæ funt. Vt fi for/n^ ueftitus Germanici non eft cultus Dei neceflàrius ad iufticiam coram Deo, quitus

quitur poffe iuftos ac filios Dei amp;nbsp;Ecclefiam Chrifti efTe, etiam fi qui utantur non Germanico, fed Gallico ueftitu, Hoc clarè docet Paulus ad Coloflenfes, cum ait:Nemo uos iudicec in cibo aut in pocu,aut in parte diei felli^aut neome^ niæ^aut fabbatorum, quæ funt umbra fucurorum, corpus autem Chriftijtem : Si mortui eftis cum Chrifto ab elemêtis mundi, quid adhuc canquam uiuentes mundo décréta facitisÇ’ Ne tetigeritis, neep guftaueritis, neep contrecTiaueritis, quæ omnia pcreunt,ufuconfumpta,ôôfuntpræcepta doôlrinæ hominunij Ipeciem habentia fapientiæ in fuperftitione amp;nbsp;humilitate, Eft enim fententia, cum iufticia cordis fît res fpiritualisjuiuificans corda, amp;nbsp;confier, quod traditio^* nes humanænon uiuificent corda,nec fînt effetfius Spiritus fanôti,fîcut dileôtio proximi,cafiitas 2c.nec fînt infirumenta per quæ Deus mouet corda ad credent dum, ficut uerbum ôd facramenta diuinitus tradita, fed fînt ufus rerum nihil ad cor pertinentium,quæ ufu pereant,non efi fentiendum q? fint necelfariæ ad iu^ fticiam coram Deo. Et in eandem fententiam inquit, Rom. 14. Regnum Dei non eft efca öd potus,fed iufticia amp;nbsp;pax,8d gaudium in Spiritu fando. Sed non eft Opus citare multa teftimonia, cum ubiep fînt obuia in feripturis, amp;nbsp;nos plu;» rima in Conteflione congeflerimus in pofterioribus articulis. Et huius contro;» Uerfîæ ity.vÓAtvoj] infra paulô poft repetendum erit, uidelicet, V trum traditiones humanæ fînt cultus neceflarq ad iufticiam coram Deo,Vbi de hac re copiofius difputabimus. Aduerfarf) dicunt uniuerfales traditiones, ideo feruandas elle, quia exiftimentur ab Apoftolis tradita elfe ♦ O religiofos homines. Ritus ab Apoftolis fumptos rctineri uolunt.Non uolunt retinere dodrinam Apoftolo;» „c jridin cr rum. Siciudicandum eft de ritibus illis,ficut ipfi Apoftoli in fuis fcriptis iudi^ objerKuti. cant. Non.n.uoluerunt Apoftoli nos fentire,quod per taies ritus iuftificemur, qued taies ritus fint res necelfariæ ad iufticiam coram Deo. Nonuoluerunt Apoftoli taie onus imponere confcicntqs, nôuoluerunt iufticiam peccatum collocate in obferuationibus dierum,ciborum ôô fimilium rerum. Imô Paulus appellat huiufmodi opiniones.dovtrinas dæmoniorum. itaep uoluntas amp;nbsp;coiv fîlium Apoftolorum ex fcriptis eorumquæri debet, non nbsp;nbsp;nbsp;fatis allegare ex;»

emplum. Seruabant certos dies, non quod ea obferuatio ad iuftificationem ne;» ccflariaelfet,fed ut populus fciret,quo tempore conueniendum effet ,feruabanc amp;nbsp;alios quofdam ritus, ordinem lefiionum fi quando conueniebant. Quæ;» dam etiam expatrqs moribus,ut tit,retinebat populus, quæ Apoftoli nonnihil rautata, ad hiftoriam Euangelq accommodauerunt, ut Pafeha, Pentecoften, ut non folum docendo, fed etiam per bec exempla memoriam maximarum rerum traderent pofteris .(^lôd fi hæc nadita funt, tanquam neceffaria ad iuftificatio^

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem,cur inhis ipfis poftea multa mutaruntEpifeopi lt;nbsp;Quod fi ejant luris diui-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alio tempore feruabant. Necphæc diflimilitudo læfit fidem. Poftea ratio inita cæ.

eft,neincideret noftrumPafehainfudaici Pafehatis tempus. At Apoftoli iulfe rantEeclefias feruarePafcha,cum fratribus conuerfis ex ludaifmo. Itacp hune moremquædam genres pertinaciter poftSynodumNicenamretinuerunt,ut ludaicum tempus obfcruarent.V erum Apoftoli decreto illo non uoluerunt Ec clefqs imponere ncceffïtatem,id uerba decreti teftantur.lubent.n.ne quis eu ret,etiamfi fratres feruantes Pafeha non reélè fuppurent tempus. Verba De* creti extant apud Epiphanium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p-« Klt;îgt;l'^KTo’axxà -n-oisTTE.oTap 01 at,lt;PiXlt;ïgt;oi up.wp, 01 Va

™ITOP-H^J, PvtTOC^VTWp Otpgt;a TVOlUTi HÂVTt TTXaVKOwCTI P-KtTtp UpUp p.t?^iT» .

Hgc (cnbitEpipHanius uerba efle Apoftoloru in Decreto quodam poGt* de Palchare^in quibus prudens Lector facile pocelf ludicare, Apoftolos uoluiP {epopulo ftukam opinionemdenecelîicare cerd temporis eximerej cum pro* hibent curare^ edamfi in ftippurando erretur. Porro quidam in oriente, qui Audiani appellad funt ab autore dogmat is, propter hoc decretum Apoftolo* rum contenderunt Palcha cum ludæis feruandum eiTe. Hos reuellens Epipha* nius laudat decrecum^amp; inquit nihil continere quod diflendat à fide^autEcclo iiafdca régula SCuitupcrant Audianos, quod non re(fteinrelligantTOfKTo/),amp; interpretatur in hanc iententiam in quam nos interpretamur, quod non fenfe^ rint Apoftoli referrCj quo tempore feruaretur Pafcha, Sed quia praxipui fra^ tres ex ludæis conuerfi erant, qui morem fuum ieruabant, horum exemplum propter concordiam uoluerint reliquos ièqui* Et fapienter admónueruntle* dorem Apoftoli, ft neq? libertatem Euangelicam tollere, neep neceflîtatem conftientqs imponere, quia audiunt, non elft curandum etiamfi erretur in fup^ putando, .

Mulra huius generis colligi poflunt ex hiftorijs, in quibus apparet dilîî^ militudinem humanarum obftruadonum, non lædere unitatem fidei, Qiiam quam quid opus eft dilputadoneC Omnino quid fit iufticia fidei, quid fit rc'^ gnumChrifti, non intelligunt adueriarij, fi iudicantneceftariameift fimilitu* dincmobftruationuminc]b]s,diebusjueftitu, amp;nbsp;fimilibus rebus quæ non ha*' bent mandatum Dei. Videteautemrelio]oft)shomines,aduerlarios noftrosgt; O

Requirunt ad unitatem Ecclefiæ, fimiles obftruationes humanas,cum ipfi mm tauerint ordinationem Chrifti,in ufu Ccene,quæ certè fuif aprea ordinado unU uerfalis.Qiiod fi ordinationes uniLierfales neceftariæ funt, cur mutant ipfior** dinadonem Cccnæ Chrifti,qua? non cft humana, ftd diuina » Sed de hac tota controuerfia infra aliquoties dicendum erit.

Oftauus articulus approbatuseft totus,inquoconfiremurjquod hypo^ critæôC mail admixtifint Ecclefiæ, Et quod Sacramenta finteffîcacia,cdamfi per malos miniftros traôtentur, quia miniftri funguntur uiceChrifti, nonrt^ prçftntant fuam perlbnam. luxta illud ; Qlii uos audit,me audit, Impij dodo^ res deftrendi iunt, quia hi iam non funguntur perlbna Chrifti, ftd funt Anri^ chrifti.Et Chriftus ait;Caucte à Pftudoprophetis.Et Paulus; Si quis aliud Eu* angelium euangelizaucrir,anathema fit.

priuads uicqs fine iàcerdotum, fine populi, Ichifmata excitemus, ficut ftelerat^ Sdcerdotibut ftecrunt Donatiftæ, Bios uerô qui ideo excitauerunt fthifiuata, quia negabant pnprium‘ Sacerdotibuslicere,teuerepoflèlfionesautproprium,plané ftdidofosiudica* mus. Nam teuere proprium ciuilis ordinado eft. Dcet autem Chriftianis uri

duilibus ordinadouibus,ficut hoe aëre, hac luce,cibo,potu.Nam ut hæc rerum natura, hi fiderum cerd motus, uerè fuut ordinado Dei, amp;nbsp;conftruantura Deo, ita legitimæ poliriæ uerè ftint ordinado Dei, óë rednentur ac defendum Pueri bdpth £ur à Deo aduerlus Diabolum.

fandifunt. Nouus articulus approbatus eft, in quo confitemur, quod Bapdimus ft necefïarius ad lalutem, Së quod pueri fint baptizandi, amp;nbsp;quod baptifinuspuc^ rorum nou fit irritus,ftd neccftarius,óë efficax ad lalutem. Et quoniam Euan* gelium pure ac diligenter apud nos docetur,Dei beneficiohuncquotpfruëium ex eo capimus,quod in Ecclefijs noftris nulli exdterunt Anabapriftæ,quia pm pidus

puïus uerbo Dei aduerfus impiam Sc fèditiofam fadionem illorum ïatronum munirus eft» Ec cum plærol^ alios'errores Anabaptiftarum damnamus, tum huncquocpj quod dilputantbaptifmumparuulorum inutilem efle, Certiflïï* rnum eft enim quod promiflïo falun's pernnet etiam ad paruulos. Neq? uero pertinet ad illos qui funr extra Ecclefiam Chrifti ubi nee uerbum, necfacralt;ï menta lunt^quia regnum Chn'fti tantum cum uerbo amp;nbsp;facramentis exiftit. Igi^ tur neceflè eft baptizare paruulos,ut applicetur eis promiffio lalutisjuxta man datum Chrifti, Baptizatc omnes gentes, Vbi ficut offertur omnibus falus, ita offèrtur omnibus baptifmus, uiris, mulieribus, puerisj'nfantibus. Sequitur igitur clarèjnfantes baptiiandos eflè, quia falus cum baptifmo offertur*

Secundo manifeftum eft,quod Deus approbat baptifmum paruulorum* Igitur Anabaptiftæ impie lèntiunt, qui damnant baptifmum paruulorum, Quodautem Deus approbat baptifmum paruulorum^hoc oftendit^quod De^ us datSpiritum iànéhim fie baptizatis,Nam fi hic baptifinus irritus eflèt, nub lis daretur Spiritus (àncflus^nulli fièrent iàlufdenic^ nulla effet Ecclefia, Hæc * ratio bonas amp;nbsp;pias mentes, uel fola fatis confirmare poteft contra impias amp;nbsp;fa^ naricas opiniones Anabaptiftarum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

Decimus articulus approbatus eft, in quo con^mur, nos {entire, quod in Cœna Domini uerè amp;nbsp;fiibfFântialiter adfint, corpus amp;nbsp;languis Chrifti, nbsp;nbsp;pmçr fanguii

uerèexhibeanturcum illis rebus,quæuidenturpane amp;nbsp;uino,his qui fàcrameiv uerè exhibent rum accipiunt, Hanc {èntentiam conftanter defenderunt noftri concionato^ res » Et comperimus non tantum Romanam Ecclefiam affi'rmare corporalem præfentiam Chrifti, fed idem amp;nbsp;nunc {entire, ÔC olim {ênfiffe Græcam Ecclefi# । am,ut teftatur Canon Miffæ apud Græcos.

Et extant quorundam {criptorû teftimonia. Nam Cyrillus in lohannem cap.If. inquit, Chriftum corporaliter nobis exhiber! in Cœna, Sic.n*ait : Non tarnen negamus reôta nos fide caritatec^ fincera, Chrifto Ipiritualiter coniun« gi. Sed nullam nobis coniunedionis rationem {ècundutn carnem cum illo efle, id profecdo pernegamus,Idcp à diuinis {cripturis omnino alienum dicimus* Quis enim dubitauit Chriftum etiam fic uitem effe, nos uero palmites,qui ub ram inde nobis acquirimus f Audi Paulum dicentem, quia omnes unum corlt;* pus fumus in Chrifto,quia etfi multi fumus,unum tarnen in eo fiimus* Omnes enim uno pane participamus. An fortaffe putat ignotam nobis myfticæ bene* diftionis uirtutem eflè C quæ cum in nobis fit, nonne corporaliter quoq^ facit, communicatione carnis Chrifti, Chriftum in nobis habitare Z Et paulo póft ; Vnde confiderandum eft, non habitudine folum, quæ per caritatem intelligi* tur,Chriftum in nobis efl'e,uerum etiam participatione natural!, etc* Hæcrecb tauimus,non ut hic dilputationem de hac re inftitueremiis, Nó enim improbat ' hunc articulum Cæf, Maieftas, {èd ut clarius etiam perlpicerent, quicunc^ ifta legent, nos defendere recepram in tot;^Ecclefia {èntentiam, q? in Cœna Domi* ni uerè amp;nbsp;fiibftantialiter adfint corpus amp;nbsp;iànguis Chrifti, amp;nbsp;uerè exhibeantur cum his rebus quæ uidentur,pane amp;nbsp;uino. Et loquimur de præièntia uiu! Chri* fti,Scimus enim quod mors ei ultra non dominabitur*

Vndecimus Articulus de retinenda Ablblutione in Ecclefia probatur, Sed de Confeflïone addunt correftionem, uidelicet oblèruandam effe conftitu tionem Cap, Omnis utriulcp, ut óè quotannis fiatconfeffio,^ quamuis omnia peccataenumerari non queant, tarnen diligentiam adhibendam elTe, ut colli*

gantur,8^ ilïa quæ rcdigi i’n memoriam pofTunt^recenfeantur» De hoc toro ticulo dicemus pauló póft copiofius, cum ftntên'am noftram de pcenitenti'a to^ tam explicabimus* Conftat nos beneficium Abfblurionis,amp; poteftatem claui* um^ita illuftrauifle amp;nbsp;ornauiïïe, ut mulcæ afflidæ conftiendæ, ex dodrina no* ftrorum;, confolanonem conceperint, poftquàm audiuerunt mandatum De* eire,imô propriam Euangelfi uocem^jUt Abfblutioni credamus,amp;C certô ftatua* mus nobis gratis donari remiflîonem peccatorum propter Chriftum, 8C fcnti^ amus uerè nos hac fide reconciliari Deo, Hæc fèntentia, multas pias mentet erexit, amp;nbsp;initio commendationem maximam, apudomnes bonos uirosattu* lit Luthero, cum oftendit certam öd firmam confolationem conlcientfis, quia antea tota uis Abfolutionis erat opprefta doArinis operum,cum de fide, amp;nbsp;gra cuita remiflione nihil docerent Sophiftæ amp;nbsp;Monachi*

Cçterum de tempore,certc in Ecclefiis noftris plurimi ièpè in anno utunlt;lt; tur läcramentis, Abfblutione,8d Cœna Domini.Et qui docent,de dignirate, de ( frudlibus lacramentorum itä dicunt, ut inuitent populum, ut læpè utantur Sagt;* S gt;nbsp;cramentis. Extant enim in hac re mulca à noftris ita fcripra,ut aduerfarq,fi qui * t • 'A funt boni uin,haud dubiè probent ac laudent» Denunciatur öd excommunica«* tio flagitiofis Sd contemptoribus iàcramentorum.Hæc ita fiunt,et iuxta Euan^ gelium, öd iuxta ueteres Canones. Sed certum tempus non præfcribitiir, quia non omnes paritercodem temporeidonei funt ♦ Imö fi accurrant eodem tem«* pore omnes,non poiTunt ordine audirfet inftitui homines.Et ueteres Canoncs Vefr«iCrf«o= Patres,non conftituunt certum tempus, Tantum ita dicit Canon : Si qui in^ nuüumconßb trant Ecclefiam Del, öd deprehenduiitur nunquam communicate, admonean^ certum tur, Quod fi non communicant, ad pccnitentiam accédant ♦ Si communicant} Can^Dowi ftmper abftineant,Si non fecerint, abftineant. Chriftus ait illos fibi iult;Ü^ ’ cium manducare qui manducant indigné, Ideo Paftorcs non cogunt hos, qui non finit idonei,ut iacramentis utantur,

De enumerarione peccatorum in Confeflione, fic doccntur homines, ne rnumerdtio laquei inficiantur confcientfis, Etiamfi prodeft rudes affuefacere, ut quædaffl pecfdtorMw enumerentjUt doceri facilius poftint, Verum diiputamus nunc,quid fit necci^ tn confeßione fóiuino. Noii igitur debebant adueriarn nobis allegare conftitutio^ confcietitijs, nem, (Jmnis utriulcp, quæ nobis non elt ignota, bed ex lure diuino oltendete, Ç) enumeratio peccatorum fit neceftaria ad confiquendam remiftionem, T oti Ecclefia per uniuerlam Europam icit, quales laqueos iniecerit conlcientrjs ilh parriculaconftiturionis,qua?iubetomnia peccataconfiteri, Nec tantum habd incommodi textus per fi, quannim poftca affinxeruntSummiftc qui colligunc circumftantias peccatorum,Quales ibi Labyrinrhi,quanta carnificina fuit opö marum mentium C Nam feros öd prophanos ifta terriculamenta nihil mouC’* bant ♦

Poftea quales crageedias cxcitauitqüæftio, de proprio iàcerdote inter ftores,öd fratres,qui tunc minime erant fratres,curft de regno confeftionum bd ligerabantur.Nos igitur fintimus enumerationem peccatorum non elfi necce Enwwrdho firiam lure diuino,Idqp placet Panormitano, Sd plærifij; alijs cruditis lurifcon^ pecctuorum fultis. Nec uolumus imponere ncceflitarem conlcientrjs noftrorum per confii* wrt cSl necep tutionem illam,Omnis utriulep, de qua perinde iudicamus, ut de alrjs traditio*' nibus humanis,de quibus fintimus,quod non fint cultus ad iuftificationem nt^ ceirarii,Et hæc conftitutio rem impolfibilem præcipit, ut omnia peccata confix teantuf*

tcantunConftat autcm plurima nos nee meminifle,nec intclligcre, iuxta illud; ., Delicta quisintelligicC’

Si fint boni Paftores, fcient quatenus profit examinare rudesj ièd illam j carnificinam Summiftarum confirmare non uolumuSj que tarnen minus fuiflèt intolerabilis. Ci uerbum unum addidiflent de fide confolante, erigente con!« fcientias, Nunc de hac fide conièquente remiflionem peccatorum^nulla eft iyb laba^ in tanta mole conftitutionumjglolTarumj Summarum,Confeiîîonàlium; Nuiquam ibi Chriftus legitur» Tantum leguntur fupputationes peccatorum. Et maxima pars confumitur in pecca.tiS:, contra traditioncs humanas^ quæ eft uaniflîma» Hæcdoôtrina adegit multas pias mentes ad delperationem, quæ non potuerunt acquieicere^quia ièntiebant lure diuino neceftariam elfe enume rationem,amp;l tarnen experiebantur impoflîbilem efifè ♦ Sed hærent alia non mi^ nora uicia in doftrina aduerlàriorum de pcenitentia, quæ iam recenftbimus ♦

ÏN articulo duodecimo probant primam partem qua exponimus,Lapfis poft Baptifmum contingere pofte remiflionem peccatorum^ quocunqp tempos re,amp;: quotiefeunep conuertuntur»Secundam partem damnantdn qua pocniten«« tiæ partes dicimus eflè contritionem amp;nbsp;fidem, Negant fidem efiTe alteram pars« tem pœnitentiæ* Quid hie Carole Cæfar inuiftifli'me faciamus Hæc eft pro^ pria uox Euangelrj, quôd fi'de conièquamur remiflionem peccatorum ♦ Hanc uocem Euangelq damnant ifti ftriptores confutationis ♦ Nos igitur nullo mo^ do aflentiri confutationi polTumus » Non pofiTumus iàluberrimam uocem Eu;« angelij, amp;nbsp;plenam confolationis damnare . Quid eft aliud negare^ quod fide conièquamur remiflionem peccatorum, quàm contumelia affïcere ianguinem amp;nbsp;mortem Chrifti Rogamus igitur te Carole Cæiàr Inuidiisime, ut nos de hac re maxima, quæ præcipuum Euangelij locum, quæ ucram Chrifti cognitie# onem, quæ uerum cultum Dei continet, patienter ac diligenter audias amp;nbsp;cog*s noicas, Comperient enim omnes boni uiri, nos in hac re præcipuè docuiflè uera,pia,falubria,amp; necefl'aria uniuerfic Ecclefiæ Chrifti, Comperient ex fieri«« ptis noftrorum plurimum lucis accelTifle Euangelio, amp;nbsp;multos pernicioibs ert rores emendatos cific, quibus antea obruta fuit dodrina de poenitentia, per Scholafticorum Canoniftarum opiniones ♦

Ac priuiquam accedimus ad defienfibnem noftræièntentiæ,hoc præfian«« dum eft, Omnes boni uiri, omnium ordinum, ac Theologici ordinis etiam, haud dubiè fatentur, ante Lutheri ficripta, confufiflimam fiuilîe dodrinam pee«: nitentiæ.Extant libri Sentcntiariorum,ubi fiunt infinitæ quæftiones, quas nub liTheologi unquam iatis explicate potuerunt, Populus neep rei fiummam panite/itiie, coplec'ii potuit,nec ludere que præcipuè requirerentur in pcenitentia, ubi que«« renda eifiet pax conficientiæ, Prodeat nobis aliquis ex aduerlarfis, qui dicat, quando fiat remiflio peccatorum, Bone Deus, quantæ tenebræ fiint Ç' Dubi«« tant,utrum in attritione,uelincontritione fiat remiflîo peccatorum ♦ Et fi fit propter contritionem, quid opus eft Ablblutione, quid agit poteftas clauium, fi peccatum iam eft remiifum C Hicuero multomagis etiam iudant,amp; pote^ ftatem clauium' impie exténuant, Alrj fomniant poteftate clauium non remitti culpam, ftd mutari pocnas æternas in temporales,. Ita faluberrima poteftas,

eflet îniniftcn’um non uicæ,amp;^ fpiriüus, fed tantum iræ,5lt;r poGnanim ♦ Aîij lùdelicet cautiorcs fingunt poteftate clauium,remi'tti peccata coram Ecclefia, non coram Deo,Hic quoep perniciofus error eft» Nam fi poteftas clauium non contblatur nos coram DeOj quæ res tandem reddet pacatam confcientiam C lam illa funt magis etiam perplexa ♦ Docent nos contritione meren' gratiam» Vbi fi quis interroget^quare SaulJudas^dC fimiles non confèquantur grariam, qui horribiliter contriti funt.Hic de fide, ÔC de Euangelio refpondendum erat, quod ludas non crediderit, non erexerit fè Euangelio amp;nbsp;promiflîone Chrifti* Fides enim often dit difcn'men inter contritionem ludæ èC Petri * V erum ad^ ueriârrj de lege reipondent, quod ludas non dilexerit Deum, ied timuerit poc^ nas.Quando autem terrira conicientia,prælêrtim in ièrrjs,ueris,amp; illis magnis terroribus, qui deferibuntur in Pfalmis ac Prophetis, amp;nbsp;quos certè degultant / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i{ii^ qui uerè conuertuntur, iudicare poterit, Vtrum Deum propter le timeat,

an fugiat æternas pœnas.Hi magni motus literis et uocabulis diieerni poiTunf, * nbsp;nbsp;nbsp;• rciplànonitadiuelluntur,utifi;ifuauesSophiftæibmniant, Hicappellamus

bas diiputationes apud aduerfarios perplexiffîmas ÔC intricatiffîmas elle, Et tarnen agitur de re maxima, de præcipuo Euangelfj loco, de rcmiffîone pecca*» torum.Tota bæc dodrina de bis quæftionibus,quas recenfuimus, apud aduer^ farios plena eft errorum amp;nbsp;hypocrifis, obfcurat beneficium Chrifti, potefta^ tem clauium,amp; iufticiam fidei,

Hæc fiunt in primo adu,Quid cum uentum eft ad ConfeftionemC Qiian^ lErroresde tum ibi negocn eft in illa infinita enumeratione peccatorum, quæ tarnen malt;« deîiitorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parte conlumitur in traditlonibus humanis. Et quo magis crucientut

bonæmentes,fingunchanc enumerationem elfe luris diuini,Et cum ipfam enu merationem exigant, prçtextu luris diuini,interim de abfolutione,quæ ueré eft luris diuini,frigidèloquuncLir.Finguntipfum iàcramentum ex opéré operato cÔferregratiam fine bono motu utentis. De fide apprehendente abiblutionem Sc conlolante confcientiam, nulla fit mentio ♦ Hoc uerè eft, quod dici fblet ^■KiivaiTT^^ûTS/j/jujsHflafi. Reftat tertius adus de fàtisfadionibus,Hic uerô habet co^ rigmenti ad= fufiffîmas diiputationes ’Fingunt æternas pccnas,mutari in pcenas purgatorij» Et harum partem remitti poteftate clauium, partem docent redimendam elft up fàtisfadionibus» Adduntamplius, quôd oporteat fàtisfadiones elle opera pererogationis,amp; hæc conftituunt in ftultifsimis obfèruationibus, uelut in pe^ regrinationibus,Rofariis,aut fimilibus obfèruationibus,quæ non habent maiv data Dei, Deinde ficut purgatorium fàtisfadionibus redimunt, Ita cxcogitata eft ars redimendi fàtisfadiones,qug fuit quæftuofifîîma, V endunt enim indub gentias, quas interpretantur effe remiffioncs fatisfadionum , Ethicquæftus non fblum ex uiuis, fèd multô amplior eft ex mortuis, Neqp fblum indulgent trjs, fèd etiam fàcrificio MifTæ redimunt fatisfadiones mortuorum, deniq^ in^ finita res eft, de fatisfadionibus inter hæc fcandala, ( non enim polTumus enu«« merare omnia, amp;nbsp;dodrinas dæmoniorum ) iacetobruta dodrina de iufticia fidei in Chriftum, de beneficio Chrifti ♦ Quare intelligunt omnes boni uiH utiliter ôè piè reprehenfàm elTe dodrfnam Sophiftarum amp;nbsp;Canoniftarum, de pocnitcntia.Nam hæc dogmata aperte falfà funt,ôè non folum aliéna cà feriptu* utrfiriorum ris fàndis,fed etiam ab Ecclefiàfticis patribus ♦

defanitêM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quôd per bona opera extra gratiam fada mereamiu’ ex pado diuino

grariam ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lEQuôd i

I lit Quod propter contritionern^non fide inChriftum^confequamur remiG fionem peccatorum gt;

V L Quod poteftate clauium non remittantur peccata coram Deo,fed quod fitinftituta poteftas clauium, ut mutet poenas æternas in temporales, ut impo# nat certas fatisfaóiones confeientfis, ut inftituat nouos cultus, ad tales fatis^ faftiones 8d cultus obliget confcientias*

VIL Quod enumeratio delidorum in Confeffione de qua præcipiunt ad^ uerfarij fit neceflaria lure diuino»

VUL Quod Canonicæ fatisfaéliones, neceftariæ fint ad poenam purgatorq redimendam, aut profint tanquam compenfatio ad tollendam culpam. Sic enim imperiti intelligunt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Nosigitur,utexplicaremus pias confcientias ex bis labyrintbis SopbG ftarum,conftituimus duas partes poenitentiæ,uidelicet contritionem Óó fidem, Si quis uolet addere tertiam, uidelicet,dignos frudfus poenitentiæ, boe eft, bo# nitentilt;epote}i na opera fequentia conuerfionem,non retragabimur. Neep ignoramus,q) uoca bulum poenitentiæ Grâmaticis fignificet, improbare id q? antea probabamus, ld magis quadrat ad contritionem,quàm ad fidem. Sed nos bic docendi caufa, poenitentiam totam conuerfionem intelligimus, in qua duo fiint termini morügt; tificatio amp;nbsp;uiuificatio.Nos uocamus ufitatis nominibus contritionem et fidem»

De contritione præcidimus illas ociofas amp;nbsp;infinitas difputationes,quano doexdileftione Dei,quandocxtimore pœnædoleamus, Sed dicimus contrG tionem efte ueros terrores confcientiæ,quæ Deum fentit irafci peccato 8ó dolet ßt cr «juowo« fe peccafte. Et hæc contritio ita fit, quando uerbo Dei arguuntur peccata, ftuia doßat. bæc eft fumrna prædicationis Euangelfi, Arguere peccata,offerre remiflione peccatorum,ôô iufticiam propter Chriftum,0C Spiritu famftum, uitam æterlt;! nam,amp; ut renati benefaciamus.Sic complectitur fummam Euangelrj Chriftus, cum ait,Luc.ult:Prædicari in nomine eius poenitentiam nbsp;remiffionem pecca*

I torum inter omnes genres. Et de bis terroribus loquitur fcriptura, utPfaL37♦

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gemitu cordis mei,Et Pfal. 6,Niiferere mei domine,quoniam infirmus fum,Sa

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na me domine, quoniâ conturbata funt oifa mea. Et anima mea turbata eft uab

de,Et tu domine ufep quolt;rEtEfai,38, Ego dixi in dimidio dierum meorum ua^« dam ad portas inferi,Sperabä ufep ad mane, Quafi Leo fie contriuit omnia ofla mea. In bis terroribus fentit conlcientia iram Dei aduerfus peccatum, quæ elf ignora fecuris bominibus fecundum carnem ambulanribus, V idet peccari tur^ pitudinem,8ó feriô dolet fe peccaffe, etiam fugitinterim borribilem iram Dei, quia no poteft earn fuftinere bumana natura, nifi fuftetetur uerbo Dei,Ira Pau*

lus ait, per ïegcm legi mortuus fum» Lex enim tantum accufât ferret conicP entias.ln his terroribus aduerfarij noftri nihil de fide dicuntjta tantum propolt;lt; nunt uerbum,quod arguit peccata. Quod cum folum traditur, doôtrina legis eft,non Euangelfi His doloribus ac terroribus dicunt homines mereri gratP am, fi tarnen diligunt Deum. Atquomodo diligent Deum homines in ueris terroribus cum ièntiunt horribilem èC inexplicabilem humana uoce iram DciCQiiid aliud nifi defperationem docent, qui in his terroribus tantum often duntLeg-emC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

Nos igitur addimus alteram partem pœnitentiæ de fide in Chriftum, qgt; Tides alterd jji nbsp;nbsp;terroribus debeat conlcientns proponi Euanoclium deChrifto,in quo

promittitur gratis remillio peccatorum de Chrilto. EJcbent igitur crederc,q) propter Chriftum gratis remittuntur ipfis peccata. Hæc fides erigit, fuftentat, èc Liiuificat contritos,iuxta illud ;luftificati ex fide pacem habemus. Hæc fides conftquitur rcmiftîonem peccatorum.Hax fides iuftificat coram Dco, ut idem • locus teftatur : luftificati ex fide, Hæc fîdes oftendit diferimen inter contrition nem ludæ amp;nbsp;Petri,Saulis amp;nbsp;Dauidis ♦ Ideo ludæ aut Saulis conrritio non pron deft,quia non accedit ad earn hcc fides apprehendens remiftionem peccatorum donaram propter Chriftum, Ideo prodeft Dauidis aut Petri contririo,quia ad earn fides accedit,apprehendens remiftionem peccatorum donatam proprer Chriftum:Nec prius diledlio adeft,quàm fit fatfta fide reconciliatio, Lexenim non fit fine Chrifto,iuxta illud ; Per Chriftum habemus acceflum ad Deum,Et hæc fides paulatim creftic öd per omnem uiram lurftatur cum peccaro,ut uincac peccatum öd mortem. Cæterum fidem ftquitur dilecftio, ut fupra diximus, Ec Timerßlialis fic clarè definin' poteft filialis timor, tab's pauor qui cum fide coniunâus eft, C7 fcruili), hoc cft,ubi fides confolatur,Ôd fuftentat patridum cor, Seruilis timor,ubi fides non ftiftenrat pauidum cor,

Porrô poteftas clauium adminiftrat 5d exhibet Euangelium per Abiolm tionem,quæ eft uera uox Euangehj, Ita ôd abfolutionem complecftimur, cum de fide dicimus,quia fides eft ex audicu,ut ait Paulus. Nam audito Euangelio,aun dira Abfolutione, etigitur Ôd concipit coniblationem confeientia. Et quia Deus ucre per uerbum uiuificat,claues uere coram Deoremittunt peccata,iuxn ta illud : Qui uos audit me audit, Quare uoci ablbluenris, non ftcus ac uoci de AißlutioSd- ccclo fonanti credendum eft, EtAbfblurio propric dici poteft iacramentum cramentum cH pccniccntiæ,ut etiam Scholaftici theologi eruditiores loquuntur, Interim hæc fides in tcntationibus mulriplicitcr alitur per Euangeltj lententias,8d per ufum Iacramentorum,Hæc enim fiint figna noui Teftamenri, hoc eft, figna remiflion nis peccatorum, ofrerunr igitur remiftionem peccatorum ficut clarè teftantuf uerba Cccnæ Domini. Hoc eft corpus meum quod pro uobis traditur,Hie eft calix noui Teftamenti ôdc. Ira fides concipitur ôd confirmatur per ablblution nem, per auditum Euangelfi, per ufum Sacramentorum, ne fuccumbat, dum luclatur cum terroribus peccati ôd mortis, Hæc ratio poenitentiæ plana peripicua eft ôd äuget dignitatem poteftatis clauium,ôd Iacramentorum,ôdib luftrat beneficium Chriftfdocet nos uti Mediatorc ac propiciatore Chrifto,

Sed quia Confutatio damnat nos, quod has duas partes poenitentiæ pc* Tf/îjwnù Iftc^rimus, oftendendum eft, quod ftriptura in pcenitentia, ftu conuerfione Imlt;* ^uod coiitri= ph ponat has præcipuas partes, Chriftus enim inquit Matth.Il, Venite ad me f, tio etfidesßnt omnes,qui laboratis et onerati eftisjcr ego reficiam uos, Hie duo membra func, , labor i

labor onus fîgnifîcant contn'nonem^ pauores amp;nbsp;tcrrorcs pcccaüi ÔC mortis» Venire ad Chriftunij eft credere^quod propter Chriftum remittanturpecca--talcum credimuSjUi'uificantur corda Spi'ritu lando per ucrbum Chrifti. Sunt igitur hic duæ partes præcipuæ, contritio SxL fides Et Marei primo Chriftus ait : Agite pœnitcntiam^ amp;nbsp;crédité Euangelio» Vbi in priore particula arguic peccatajn pofteriore coniblarur nos,amp; oftcndit remiflîonem peccatoruni» Nam credere Euangelio,non eft ilia generalis fides, quam habent amp;nbsp;Diaboli, fed propriè eft credere remiftîonem peccatorum propter Chriftum donatam. Hæc enim reuelatur in Euangelio » Videtis amp;nbsp;hic duas partes coniungi, Conlt;lt; tritionem,cum arguunturpeccata,Etfidem,’cum dicitur,credi te Euangelio» Si quis hic dicat, Chriftum complccri etiam fruftus pcenitentiç,fèu totam nouam uitamjion diftèntiemus. Nam hoc nobis fuftîcit, quôd hæ partes præcipuæ nominantur contritio, amp;nbsp;fides

Paulus ferè ubiq^cumdelcribitconucrhonem ièu renouationem, facit has duas partes» Mortificationem Viuificationem,ut CololT» 2» In quo cir;? cumeifî eftis circumeifione non manu faefta, uidelicet expolitiohe corporis pec^lt; catorum carnis»Et poftea,in quo fimul refufeitati cftis per fidem efticaciæ Dei», Ehe duæ funt partes, Altéra eft expoliatio corporis peccatorum. Altera eft res« fufeitatio per fidem» Neq; ha’C uerba, mortificario, uiuificatio,cxpoliatio corlt;« poris peccatorum,refufcitatio, Platonicè intelligi debent de fimulata mutation* nc,Sed mortificatio hgnificat ucros terrores,quales funt morientium, quos fu«gt; ftinere natura non poftet, nifi erigeretur fide, Ita hic expoliationem corporis peccatorum uocat,quam nos dicimus ufitatècontritionem,quiainillisdolo^ ribus concupiftentia naturalis expurgatur » Er uiuificatio intelligi deber,non fmaginatio Platonica, fed confblatio quæ uerè fùftentat fugientem uitam in conrrinone»Sunt ergo hic duæ partes,contritio amp;nbsp;fides» Qiiia enim confeien:* tia non poteft reddi pacata,nifi fide» Ideo fbla fides uiuiffcat, iuxta hoc didum; luftus ex fide uiuet »

Et deinde in Colofienfibus inquit,Chriftum delete Chirographum quod per Legem aduerfatur nobis» Hic quoep duæ flint partes, Chirographum amp;nbsp;deletioChirographi»Eft autem Chirographum confeientia arguens amp;nbsp;con^^ demnans nos, Porto lex eft uetbum quod arguic amp;nbsp;condemnar peccata » Hæc igitur uox quæ dici t, Peccaui Domino, fi'cut Dauid ait, eft Chirographum» Et hanc uocem impij amp;nbsp;fecuri homines, non emittunc ferio, non enim uident, non legunt fcriptam in corde fententiam legis. In ueris doloribus ac terroribus cer^^ meut hæc fentcncia» Eft igitur Chirographum ipfacontritio,condemnans nos» Delete Chirographum ell tollere hanc lententiam condemnationis ex animo, fententiam infculpere, qua fenciamus nos libcratos elle ex ilia condemnation nt. Eft autem fides, noua ilia fententia,quæ abolet priorem lentenciam,amp; redn dftpacem amp;nbsp;uitam cordi»

Quanquam quid opus eft multa cicare teftimonia, cum ubiep obuia hnt in fcripturis.PfaIm.Iiy.Caftigans caftigauit me Dominus,amp; morti non tradidit me.Pfal.iig.Deficic animä mea præ anguftia. Confirma me uerbo tuo. Vbi in priore membro continetur contritio, in fecundo modus dare deftribitur quon modo in cÔtritione recreemur,fcilicet uerbo Dei q? offert gtatiam. Id fuftentat amp;uiuificat corda. Et i» Reg. 2» Dominus morcificat amp;nbsp;uiuificat,deducit ad inn feros, amp;nbsp;reducic» Horum altero fignificatur contritio, altero fignificatur fides,

Et Efai\28,Dominus iralcetur, ut faciat opus RiumAlienum eft opus cius, uf operetur opus fuum, Alienum opus Dei uocat^ cum terrer, quia Dei proprium opus eft uiuificare confolari» Verum ideo terret,inquit, ut fit locus confolati^ oni, et uiuificationi,quia lècura corda et non lentientia iram Dei faftidiunt con^ folationem» Ad hunc modum Iblet fcriptura hæc duo coniungere, terrores con{olationem,ut doceat hgc prgcipua membra efle in pccnitentia,contritions amp;nbsp;fidem coniblantem amp;nbsp;iuftificantem^Necp uidemus quo modo natura poenig tentiæ clarius amp;nbsp;fimplicius tradi poftït, Hæc.n, iunt duo præcipua opera Del in hominib.perterrefacere amp;nbsp;iuftificare ac uiuificare perterrefaftos, In hæc duo opera diftributa eft uniueria ftriptura» Altera pars lex eft,quæoftendic, arguit amp;nbsp;condemnat peccata* Altera pars Euangeliij,hoc eft promiftïo gratie in Chd fto donatæ,amp;^ hæc promiftïo ftibindc repetitur in rota fcriptura,primum tradi* fa Ade,poftea Patriarchis,deinde â Prophetis illuftrata» Poftremo prædicata

Nam fide huius promiftïonis fanefti omnes iuftificati funt, non propter fuas at* : tririones,uel c5tritiones,Et Exempla oftendunt fimiliter has duas partes, Ada obiurgatur poft peccatum,amp; perterrefit, Hæc fuit contritio, Poftea promittit Deus gratiam,dicit futurum lèmen,quo deftruetur regnû diaboli,mors amp;nbsp;pec* catum, Ibi offert remiffîonem peccati, Hæc fiint prascipua. Nam etfi poftea ad* ditur pcena,tamen hgc pcena non meretur remilîîonem peccati.Et de hoc gene* re pœnarum paulo pôft dicemus. Sic Dauid obiurgatur à Nathan amp;nbsp;perterre* fadus inquit;Peccaui Domino,Ea eft contritio.Poftea oftendit ablblutionem. Dominus fuftulit peccatum tuum,Non morieris,Hæc uox erigit Dauidem, fide fuftenfat,iuftificat,amp; uiuificat eum, Additur ôd hic pccna,fed hæc pcena no meretur remiffîonem peccatorum.Nec fèmper adduntur peculiares pccnæ,fêd hec duo femper exifterc in pœnitentia oportet,côtritionem ôd fidemjUt Luc.7» Mulier peccatrix uenit ad Chriftum lachiymans. Per has lachrymas agnofei* fur contritio, Poftea audit abfblutionem, Remittuntur tibi peccata, Fides tua fàluam te fecit,uade in pace,Hæc eft altera pars pcenitentiæ,fides quæ erigit et confblaturearn, Ex his omnibus apparetpijs ledoribus, nos easpartes pceni* tentiæ poncre, quæ propriè funt in conuerfione, feu regeneratione amp;nbsp;remiftîo* ne peccati, Fruftus digni amp;nbsp;pcenæ fèquuntur regenerationem remifsioncm peccati, ideoep has duas partes pofuimus,ut magis confpici fides pofiît,quam in pcenitentiarequirimus,Et magis intelligi poteft,quid fit fides,quam prædi* car Euangelium,cum opponitur contritioni ac mortificationi,

Et ut totus orbis terrarum uideat, quanta fit infeitia ueræ pietatis in noftris Criticis qui Confutationem fcripfèrunt, addemus amp;nbsp;Bernardi fèn* tentiam, qui prorfus ad eundem modum coniungit hæc duo membra in poc* nitentia, contritionem amp;nbsp;fidem, ficut nos coniunpimus. Verba funt hæc in fèrmone tertio de annunciatione : Auditam fac mihi mane mifèricordiam tu* am, quia in te fperaui Domine, Sola nimirum fpes apud te mifèrationis lo* cum obtinet, nec oleum mifcricordiæ, nifi in uafê fiduciæponis , Sed eft infî* delis fiducia, fblius urique maledidionis capax cum uidelicet in fpe pecca* mus,Quanquamnecfiducia illadicenda fit, fèd infènfibilitas quædam amp;dif* fimilitudo perniciofà, Qiiæenfin fiducia eft ei qui periculum non attendit^' aut quôd ibi timoris rcmedium, ubi ne timor fèntitur, nec materia ipfa timo* risÇquot; Fiducia fblatium eft,nec eget ille folatio qui lætatur cum malè fecerit 80 in gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peftîmis

pcflïmis rebus magiscxukac, Rogemus icac^ fratres relponderi nobi's cjuantas habeamus miquicates èc peccata, fcelera noftra amp;nbsp;deliéta nobis defideremus oftendi.Scrutemur uias noftras 8d ftudianoftra pericula^ um'uerla ujgibiiv tentione pen(èmus»Dicat quilêp in pauore fuo,uadam ad portas inferni,uc lam non nifi in fola Dei mifcncordia refpiremus, Hæc uera hominis fiducia eftj à Cc deRciemis, èc innitentis domino fno, Hæc inquam uera fiducia eft cui miCcri^ cordia non denegatur, Prophera teftante ; Beneplacitum eft Domino iuper ti«« mentes eum, amp;L in his qui iperant iuper miicncordia eins, Nee parua utiep iup* petit nobisj in nobis quidem cauia timoriSj in ipio autem caufa fiduciæ ♦ Halt;« clenus BernarduSj cuius iententiam propterea etiam non inuiti retulimusj ut uideant ledores, quomodo fidem hic intelligamus de fiducia mifericordiæ, quæ erigit coniolatur perterrefacftos, quam ifte recre fiduciam appellat. Et hæc clarè confpici po te ft cum fit Antithefis terrorum amp;nbsp;coniölationis, Sicue hicBernardus uult in hominibus exiftere cognitionem peccatorum^ièu contri«’ tionem^iêu terrores^Et uult accedere fiduciam quæ erigat in contritione,

Sed quia aduerfarrj nominatim hoe damnant, quôd dicimus homines fi=s nomment fide de confequi remifsionem peccatorum, addemus paucas quafdam probation: pru^rcm^^^-. Des, ex quibus intelligi poterit, remifsionem peccatorum contingere, non ex nem peccato=gt; opéré operato propter contritionem,ièd fide ilia ipeciali,qua unuiquiie^ credit nbsp;nbsp;nbsp;O' non

fibi proprer Chriftum remitti peccata.Nam hic articulus prçcipuus eft,de quo digladiamur cum aduerfarrjs, ÔC cuius cognitionem ducimus maxime need fa riam elfe Chrilîianis onïnibus.Cum autem fupra de iuftificatione,de eadem re fatis didum uideaCur,hic breuiores erimus,Sunt enim loci maxime cognati,do drina pCEnitentiæ,amp; dodrina iuftificationis *

Aduerfarrj, curtî de fide loquuntur, èc dicunt earn præcedere pcenitentit^ am,intelligunt fidem,non banc quæ iuftificat, Sed quæ in genere credit Deum cfie,pcenas propofitas efte impfis Nos præter illam fidem, requirimus, ut credat fibi quifi^ propter Chriftum remitti peccata.De hac fide ipeciali litigai* mus,amp;: opponimus eâ opinion!, quæ iubet confidere non in promifsione Chrft fti,fed in opéré operato contritionis, confeflîonis Sgt;C iàrisfadionum Hæc fides ita fequitur terrores, ut uincat eos èc reddat pacatam conicientiam, Huic fidei tribuimus, quôd iuftificet amp;nbsp;regeneret, dum ex terroribus libérât, amp;nbsp;pas* cemjgaudium,amp; nouam uitam in corde parit» Hanc fidem defendimus uerè eft fe neceflariam ad remiftionem peccatorum, Ideo ponimus inter partes pœni:lt; tentiæ Eu conuerfionis, Nec aliud ientit Ecclefia Chriftfetiamfi aduerfari} no«« ftri réclamant»

Principiô autem interrogamus aduerfarios, Vtrum abfolutionem acci^ pere_, pars fit pœnitentiæ nec ne Çquot; Quôd fi à confeflîone feparant, ut funt ftibtis* Es in diftinguendo, non uidemus quid profit confelfio fine abfolutione » Siii autem non ieparant àconfeifione acceptionem abiblutionis,neceflè eft eos En rEe,quôd fides fit pars pcenitenriæ, quia abfolutio no accipjtur nifi fide, Qiiôd aût abfolutio non accipiatur nifi fide, ex Paulo probari poteft, qui docet Rom» accipitur mji 4» quodpromiflîonon poflît accipfnififide» Abfolutio autem eft promiffîoEif. rernifsionis peccatorum» Igitur neceflariô réquiritfidem » Nec uidemus quo# modo dicatur is accipere abfolutionem qui non aflentitur ei» Et quid aliud eft non alEnriri abfolutioni, quàm Deum accuEre mendaefi, fi cor dubitet. En# tic incerta amp;nbsp;inania eftè quæ promittit Deus » Ideo i, Iohannis y-, Eriptum

S)E T OEK IT EKTI eft; Qui non credit Deo, mendacem facit cum, quia non credit in teftimonium quod teftificatus eft Deus de Filio iuogt;

Secundo fateri adueriarios exiftimamus remiflionem peccatorum nitentiæjièu partem,ièu finem, ieu, ut ipforum more loquamur, terminum efle ad quern* Ergo id quo accipitur remiftio peccatorum, reótè additur partibus pcenitentiæ* Certifti'mum eft autem,etiamfi omnes portæ inferorum recla^ ment, remiflionem peccatorum non pofle accipi, nifi fola fide quæ credit pec^ cata remitti propter Chnftum, iuxta illud Roman* 5* Quern propofuit Deus propiciatorem per fidem, in ianguine ipfius* Item Roman, Per quern accefi film habcmus per fidem in gratiam ÔCc, Nam conftientia territa non poteft opponere iræ Dci,opera noftra,aut dilecrioncm noftram, fed ita demum fit pa^ cata,cum apprehendit Mediatorem Chriftum,amp;; credit promifsionibus pro^ pter ilium donatis. Non enim intelligunt quid fit remiflio peccatorum, aut quomodo nobis contingat, qui fomniant corda pacata fieri, fine fide in Chri^ ftum , Petrus citât ex Elaia ; Qtii crediderit in eum, non confundetur ♦Ne«’ cefle eft igitur confundi hypocritas, confidentes {è accipere remiflionem pec^ catorum propter fua opera,non propter Chriftum,Et Petrus ait in Aftis Cap* lo; Huie omnes Prophetæ teftnnonium perhibent, remilflonem peccatorum accipere per nomen eius,omnes qui credunt in eum. Non potuit dici magis di^ lucide, quàm quod ait per nomen eius. Et addit, omnes qui credunt in eum* T antum igitur ita accipimus remiflionem peccatorum,per nomen Chrifti,hoc eft, propter Chriftum, non propter ulla noftra mérita atep opera. Et hoc ita f cum credimus nobis remitti peccata propter Chriftum, Adueriarij noftri uo«’ ciferantur ieefle Ecclefiam,ie conienftim Ecclefiæ ftqui. At Petrus hie in noftra cauiaetiam allegat confenfum Ecclefiæ, huic inquit omnes Prophetæ perhv bent tcftimonium,remifsionem peccatorum accipere per nomen eius SCc.PrOi* fefto confenfijs Prophecarum,iudicandus eft uniuerialis Ecclefiæ conicnfiiscf’' ie,Nec Pape,nee Ecclefiæ concedimus poteftatem decernendi contra hunccoU fen film Prophetarum, At Bulla Leonis aperte damnat hune articulum derP* milsione peccatorum,damnant èc adueriàrrj in Confutatione,QLia ex reapp^*' ret,qualis fit Ecclefia iudicanda iftorum, qui non iolu decretis improbant hanc ièntenriam,quôd remifiionem peccatorum confiquamur fide,no propter ra noftra,ièd propter Chriftum,led etiam iubent earn ui ac ferro abolcre, lub^*^ omni genere crudelitatis perdere uiros bonos qui fie fentiunt, Sed habent ma’' gni nominis autorcs,Scotum,Gabrielem,amp; fimiles, difta Patrum, quæ in cretis truncata citantur,Certc fi numeranda funtteftimonia,uincunt,Eft,n.ma xima turba nugaciisimorum icriptoru in fintentias, qui tanep coniurati defim dunt ilia figmenta demerito attritionisamp;operum, ôlt;;cæteraquæfiiprareci* tauimus, Sed ne quis multitudine moueatur,non magna autoritas eft in telh^ monrjs pofteriorum, qui non genuerunt fua icripta, fid tantum complicatis fi* perioribus,transfuderut illas opinioncs ex alijs libris in alios. Nihil iudiefj ad* hibuerunt,fid ut pedanei finatores taciti eomprobauerunt fuperiorum errores non intelleftos.Nos igitur hanc Petri uocem non dubitemus opponere quam* libct multis legionibus Sententiariorum, quæ allegat confinfiim Prophetarii* Et accedit teftimonium Spiritus iânfti ad hanc concionem Petri, Sic,n,ait tex* tus : Adhuc loquente Petro uerba hæc, Cecidit Spiritus ianftus fiiper omnes qui audiebant uerbuni. Sciant igitur piæconfiientiæ, hoc eiTe mandatum Deii utcre*

ut credant fibi gratis ignofci propter Chriftum^non propter opera noftra. Et hoe mandato Dei fuftentent iè aduerfus defperationcm, nbsp;nbsp;aduerfus terrores

peeeati èc mortis.Et hanc fententiam fciant à principio mundi in Ecclefia exti^* tifle apud fandos ♦ nbsp;Petrus enim clarè allegat confenfum Prophetarum, SC

Âpoftolorum icripta teftantur eos idem ièntire* Nee deiùnt Patrum teftimo«« nia. Nam Bernardus idem dicit uerbis minime obicuris: Neceife eft enim primo omnium credere, quod remiflionem peccatorum habere non poflis, nifi per indulgentiam Deified adde adhuc^ut credas amp;nbsp;hoc,quod per ipfum pecca# ta tibi donantur. Hoc eft teftimonium, quod perhibet Spiritus iandus in cor^ de tuo,dicens,Dimifla funt tibi peccata tua ♦ Sic enim arbitratur Apoftolus, gratis iuftificari hominem per hdem ♦ Hæc Bernardi uerba mirifice illuftrant caufam noftram, quia non folum requirit, ut in genere credamus peccata rci« mitti per mifericordiam, fed iubet addere fpecialem fidem, qua credamus nobis ipfis remitti peccata, Et docet quomodo certi reddamur deremifsione peccatorum, uidclicet, cum fide corda eriguntur, amp;nbsp;fiunt tranquilla per Spiri«« ritum fandum,Quid requirut amplius aduerfarq C Num adhuc audent negate fide nos confequi remiflionem peccatorum,aut fidem partem efle pocnitentiæ^

elicit adumdiledionis Dei, propter hunc adum meretur accipere remifsio^« Jocctdc^. nem peccatorum. Hoc nihil eft nifi legem docere, deleto Euangelio, amp;nbsp;abolira leto EMnge» promiflione de Chrifto, Tantum enim requirunt legem amp;nbsp;noftra opera, quia Lex exigit dilecflionem, Præterea docent confidere, quod remiflionem pecca^» torum confequamur propter contritionem amp;nbsp;diledionem, Hoc quid eft aliud nifi collocate fiduciam in noftra opera, non in uerbum amp;nbsp;promifsionem Det deChrifto“: Quodfilexfatiseftadconfcquendam remiflionem peccatorum, quid opus eftEuagelio,quid opus eft Chrifto, fi propter noftru opus confequi* mur remiflionem peccatorum C Nos contra à Lege ad Euangelium reuocamus confcientias,amp; à fiducia proptiorum operti, ad fiduciam promiflionis amp;£ Chri* fti,quia Euangelium exhibet nobis Chriftum,0C promittit gratis remifsionem peccatorum propter Chriftum.Hac promiflione iubet nos confidere,quôd pro pter Chriftum reconciliemur Patti, non propter noftram contritionem aut di* left;ionem.Non enim alius eft Mediator aut Propiciator nifi Chtiftus,Nec le* gem facere poflumus,nifi ptius pct Chriftum reconciliati fimus, Et fi quid fa* ceremus,tamen fentiendum eft,quôd non propter ilia opera, fed propter Chti* ftum Mediatorem amp;nbsp;propiciatorem confequimur remiflionem peccatorum, Irao contumelia Chrifti, amp;nbsp;Euangelfi abrogatio eft, fentire, quod remiflionem peccatorum propter Legem aut aliter confequamur,quàm fide in Chriftum.Ec hanc rationem fupra tradauimus de iuftificatione, cum diximus, quate profi* teamur homines fide iuftificari non diledione, Itacp dodrina aduerfariorum, cum docent homines propter contritionem ÔC diledionem confequi remifsio* nem peccatorum, Sc confidere hac contritione ÔÔ diledione, tantum eft dodri* na legis, amp;nbsp;quidem non intelledæ, ficut ludæi in uelatam Moyfi faciem intue* bantur,Fingamus enim adeffe diledionem,fingamus adeffe opera, tarnen neep diledio,necp opera poffunt efle propiciatio pro peccato, Ac ne poflunt qui* dem opponi iræ amp;nbsp;iudicio Dei,iuxta illud : Non intrabis in indicium cum fer-uo tuo,quia non iuftificabitur in confpedu tuo omnis uiuens ,Nec debet honos Chrifti transferri, in noftra opera ♦

Propter has caufas contendit Paulus^ quod non iuftificeniur ex Lege, opponicLcgipromifsionem remifsfonis peccatorum, quæ propter ChhlLini donatin', ac docet nos gratis propter Chriftum fide accipere remifsi'onem pe^^ catorum« Ad hanc promi'Hîonem reuocat nos Paulus à lege Jn hanc promifiio* nem I'ubet intuen',quæ certè irrita erit ƒ] pn’us lege iuftificamur,quàm per mifli'onem, aut fipropter noftram iufticiam conlequimur remifsionem peccalt;« torum. At conftat,quod I'deo nobis data efi: promiHio, ideo exhibitus eft Chn^ ftus,quia legem non poftiimus facere, Qiiare necefle eft prius nos promiftion^ rcconciliari,quam legem facimus. Promiflio autem tantum fide accipitur, tur necefle eft contn’tos apprehendere fidepromiflionem remiflionis peccato^^ rum donatæ propter Chriftum, ac ftatuere quod gratis propter Chriftum ha bcant plaça turn Patrem.Hæc eft ftntentia Pauli ad Roman.4.ubi inquit: Ideo ex fide,ut ftcundu gratiam firma fit promifsio. Et ad Gat^»Conclufit icriptur^ omnia fiib peccatum,ut promiflio ex fide lefii Chrifti detur credentibus. Id eft* omnes funt fiib pcccato,nec poflhnt aliter liberari,nifi fide appréhendant pro^ miftionem remifsionis peccatorum ♦ Prius igitur oportet nos fide accipere mifli'onem peccatorum, quam legem facimus,etfi ut fiipra diftum eft,fidem di^ leftio ftquitur,Qin'a rcnati Spiritum S. accipiunt,ideo legem facere incipiiint» Citaremus plura teftimonia, nifi obuia eflrnt cuilibet pio ledori in fcripturis* Et nos non nimis prolixi eflè cupimus,ut facilius hæc caulà perfpici poflît» que uerô dubium eftjquin hæc fit ièntenria Pauli, quam defendimus, quod accipiamus remifsionem peccatorum propterChriftum,quod fide médiat^ rem Chriftum opponere debeamus iræ Dei,non opera noftra, Nec perturbent tur pie mentes,etiamfi Pauli iententias calumnientur aduerlàrrj.Nihil ram fim pliciter dicitur quod non queat deprauari cauillando* Nos ftimus hanc, quari diximus, ueram amp;nbsp;germanam fentenriam Pauli eiTc, ftimus hanc noftram ftnt tentiam prjs conftientrjs firmam confblationem afterre,fine qua nemo confift^ re in iudicio Dei qucat.ltacp repudientur ille Pharilâicæ opiniones aduerftrio* rum, quod non accipiamus fide remiflionem peccatorum, fed quod oporteat mereri diledione noftra operibus, qp diledionem noftram opera noftr^ /f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opponere debcamus.Hæc dodrina legis eft,non Euangeli),quæ fingif

gf iujiißcetur prius hominem lege iuftificari,quàm per Chriftum reconciliatus fit Deo,Cuni Chriftus dicat : Sine me nihil poteftis facerejtem, Ego fum uitis uera,uos pah gdkefl”quot;mites,VerumaduerfarrjfinguntnoseiTepalmiresnoChrifti,fedMoyfi.PriuS uolunt lege iuftificari,diledionem fuam amp;nbsp;opera offerte Deo, quam reconcile entur Deo per Chriftum,quàm fint palmires Chrifti. Paulus contra contendit Legem non poffe fieri fine Chrifto. Ideo promifsio prius accipienda eft,ut reconciliemur Deo,propter Chriftum,quam legem facimus. Hæc iàtis perlph cua efle prjs conicientijs exiftimamus. Et hinc intelligent. Cur fiipra profeffi ft mus iuftificari hominem fide, non diledione, quia oportet nos opponere iraî Dei,non noftram diledionem,aut opera,aut confidcre noftra diledione acop^ ribus,fird Chriftum Mediatorem . Et prius oportet apprehendere promifsio^ nem remifsionis peccatorum,quàm Legem facimus.

Poftremo, quando erit pacata confiientia, fi ideo accipimus remifsio* nem peccatorum, quia nos diligimus,aur legem facimus C Semper enim accugt; fabit nos Lex, quia nunquam legi Dei iatisfacimus, ficut inquit Paulus, iram operatur.Chryfijftomus quærit de pcenicentia,unde certi reddamur,pcc' cata not

cata nobis remifla efle. Quærunt in fenrennis eadem de re aducrfarii» Hoc pal non poteft explicari,non poflunt conicientiæ reddi tranquillæ, nifi iciant man# mtrntw eft ex datum Dei effe,amp; ipfum Euangelium^ut ccrtö ftatuant propter Chriftum gra# tis remitti peccata^nec dubitent fibi remitti» Si quis dubitat, is, ut loannes ait, accufat promiisionem diuinam mendacq, Hane certitudinem fidei nos doce* mus requiri in Euangelio» Adueriarq relinquunt conicientias incertas amp;nbsp;am* bigentes. Nihil autem agunt confeientiæ ex fide, cum perpetuö dubitant, utru habeant remiffionem»Quomodo poflunt in hac dubicatione inuocare Deum quomodo poflunt ftatuere, quod exaudiantur Ita tota uita eft fine Deo,8d fi* neuero cultu Dei.Hoc eft quod Paulus inquit, peccatum effe quidquid non fit ex fide. Et quia in hac dubitatione perpetuo uerfantur, nunquam experiuntur quid fit fides Jta fit ut ad extremum ruant in defperationem, Talis eft doftrina aduerfariorum, doftrina Legis, abrogatio Euangelrj, doctrina defperationis. Nunc libenter omnibus bonis uiris permittimus indicium de hoc loco peeni* tentiæ,nihil enim habet obfcuri,ut pronuncient,utri magis pia ôc falubria con* fcientqs docuerint,nos, an aduerfarrj. Profeeto non deletftant noshædiflenfio# - ’ nes inEcclefia, quare nifi magnas Sx: neceflarias caufas haberemus diflentiendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• - '

ab aduerfarqsjfumma uoluntatc taceremus, Nunc cum ipfi manifeftam uerita* tern damnant,non eft integrum nobis deferere caufam,non noftram,fed Chri* fti Ecclefîæ,

tionem Sc fidem, Idcp hoc fecimus libentius,quia circumferuntur multa difta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delt;

de pœnitentia quæ truncata citantur ex Patribus, quæ ad obfeurandam fidem ßnitiones pa» detorferunt aduerfarip Talia funt, Pœnitentia eft mala præterita plangere, plangenda iterum non committere, Item, Pœnitentia eft quædam dolentis uindidta,puniens in fe quod dolet fe commififle. In his diftis nulla fit mentio fi* dei, Ac ne in fcolis quidem, cum interpretantur,aliquid de fide additur,Quare nos earn, ut magis confpicidoftrina fidei poflet, inter partes pœnitentiæ nu* merauimus, Nam ilia difta quæ contritionem aut bona opera requirunt, nullam fidei iuftificantis mentionem faciunt, periculofaefle,resipfaoftendit. Et meritô defiderari prudentia in iftis poteft, qui centones illos fententiarum Sc decretorum congeflerunt, Nam cum Patres alias de alia parte pœnitentiæ loquantur,non tantum de una parte, fed de utracp, hoc eft, de contritione 8c fi* de, excerpere 8c coniungere fententias profuilfet, Nam Tertullianus egregiè de fide loquitur,amplificans iufiurandum illud apudProphetam,Viuo ego,di*

\ cit Dominus,nolo mortem peccatoris,fed ut conuertatur 8C uiuat. Quia enim i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuratDeus,nolle fe mortem peccatoris,oftendic requiri fidem,ut iuranti creda*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus, Sc certo ftatuamus eum nobis ignofeere, Magna debet efle autoritas

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud nos promiflionum diuinarum per fefe, nbsp;nbsp;At hæc promiflio etiam iure*

iurando confirmata eft, Quare fi quis non ftatuit fibi ignofei, is negat Deum uerura iurafle, qua blafphemia atrocior nulla excogitari poteft, Sic enim ait T ertullianus : Inuitat premio falutem,iurans etiamlV iuo dicens,cupit fibi ere di, O beatos quorum caufa iurat Deus, O miferrimos, fi nec iuranti Domino credimus, Atcpbic feiendum eft,quodhæc fides debeat fentire,quod gratis no* bis ignofcat Deus propter Chriftum,propter fuam promiflionem,non propter noftra opera, contritionem, confeflionem, fatisfaclionem aut diledtionem ♦ Nam fi fides nitatur his operibus, ftatim fit incerta, quia confeientia pauida ui*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dethæc

dcc hæc opera indigna cfle* Ideo præclarè ait Ambrofîus de pœnitentia : Ergo amp;nbsp;agendam pcenitentiam ôd tribuendam ueniam credere nos conuenit, ut niam tarnen tanquam ex fide fperemus,tanquam ex iyngrapha fides impetraf» Item fides eft quæ pcccata noftra cooperit,Extant ita^ iententiæ apud Patres, non folum de contritione èc operibus,fed etiam de fide. Verum adueriàrij,cuni necpnaturam pcenitentise intelligant neep fermonem Patrum, excerpunt di^ (fia de parte pŒnitentiæ,uidelicet de operibus. Alibi dida de fide^cum non telljgunt,prætereunt ♦

zü Oni üiri facile iudicare poflunt,plurimum referre, ut de fiiperioribus parfis •^bus,uidelicet contritione amp;nbsp;fide,conièruetur uera dodtrina. itaep in bis lo^ 1. illuftrandis ièmper plus uerfati fumus, de confeflîonc iàtisfadionibu* nonadmodum rixatifiimus. Nam80nos confeflîonemretinemus præcipuê propter Abfolutionem, quæ eft uerbum Dei, quôd de fingulis autoritäre diui^ na pronunciat poteftas clauium^Quarc impium eilet ex Ecckfia priuatam ak iblutioiiem tollere.Nec^ quid fi'tremiiiio peecatorum,aut poteftasclauium iEnumer4tio telligunt,fi qui priuatam abiblutionem alpernantur. Cæterum de enumeration eH àlt;rfdeliô;orum in ConFefTione Fupra. diximus, quôd iêntiamus earn non efte iun necejfirù, diuino neceflariam,Nam quôd obrjciunt quidam, ludicem prius debere co' gnoftere cauiàm, priufquam pronunciat, hoc nihil ad hanc rem pertinet, quia abiolutio eftexecutio alieni beneficiation eftiudicium, Chriftus, n, dédit matv datum remittendi, Id mandatum exequuntur miniftri, Non habent mandan tû de cognoicendis occultis. Hoc intelligi poteft ex co,quia infinita peccata l'tn mittunt, quæ nec nos ipfi meminimus, quibus remittuntur * Et fi penderet l'cn miflîo ex cognitione,tota res eflet incerta,Cæterum in his deliftis quæ publicc nota iunc,qualem habeat luriidiótionem Ecclefia, id non pertinet ad præiênn tem diiputationem,Nam hæc,quia nota iunr,nominatim accuiàntur, Sc poftca nominatim remittuntur, fi autor uelit rccipi ab Ecclefia, Et ridiculum eft huc transferre dictum Salomonis, Diligenter cognoice uultum pecoris tui, Nihd enim dicit Salomon de Confeftîone, ièd tradit Oeconomicum præceptum pan trifamilias, ut utatur fuo, amp;nbsp;{abftineat abalieno,amp;: iubeteum rcs fuas dilv genter curare,ita tarnen,ne ftudio augendarum facultatum,occupatus animus, abrjciattimorem Dei,aut fidemjautcuram uerbi Dei.Sed adueriarq noftri min rifîca metamorphofi transformant diefia fcripturæ,in quaslibetièntentias,Hic cognoicere fignificat eis a udire confeftîones, Vultus non externam conuerfan tionem,ied arcana conicientiæ, Pecudes fignificant homines. Sane bella eft inn terpretatio,8c digna ifb's contemtoribus ftudiorum eloquentiæ, Quôd fi uelit aliquis per fimilitudinem transferre præceptum à patrefamilias adpaftoreffl Ecclefiæ,certè uultum debebit interpretari de externa conuerfatione, Hæclîn militudo magis quadrabit,Sed omittamus ifta, Aliquoties fit in Pialmis mcnn Confeßiottis (îq Confeflîonis, ut : Dixi confitebor aduerium me iniufticiam meam Domi^ tu remififti iniquitatem peccati mei,Talis confeftîo peccati,quæ Deo fit, ipfdm (ontriti. cft ipfa contritio. Nam cum Deo fît confeftîo,corde fieri necefte eft, non folum onem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yoce ficut fit in feenis ab hiftrionibus,Eft igicur tab's confcftio,contririo, in qua

fentientes irain Detconfitemur Deum iuftè irafci,iicc placari pofle noftris opc ribus.Et tarnen quærimus miferkordiam propter promiffîonem Dei»T alis eft hæc confeffîoîTibi foil peccaui,ut tu iuftîHceris, amp;nbsp;uincas cum iudicaris^ id eft, fateorme peccatorem efle, Só meritum ætcrnam iram, nec poflum opponere meas iufticias,mea mérita tuæ iræjdeo pronuncio te iuftum efle cum condemn nas amp;nbsp;punis nos. Pronuncio te uincere,quando hy pocritæ indicant te,quôd fis iniuftus,qui ipfos punias aut condemnes bene meritos, Imo noftra mérita non poflunt opponi tuo iudicio, fed ita iuftificabimur, fi tuiuftifices,fi tu reputes nos iuftos per mifericordiam tuam,Fortaftis amp;nbsp;lacobum citabit aliquis,Config: confeßio in temini uiciflim delifta, Sed hicnonloquitur de confeflione Sacerdotibus faeft ^pißoU ix. enda,fed in oenere de reconciliatione fratrum inter fe Jubet enim mutuam efle nbsp;nbsp;'

Porro aduerfarrj noftri multos doótores receptifsimos damnabunt,fi con tendent enumerationem delicTiorum in confeflione neceflariam elfe lure dini=« no ♦ Quanquam enim confeflionem probamus, amp;nbsp;quandam examinationem prodefle iudicamus, ut inftitui homines melius poflint, tarnen ita moderanda res eft,ne confcientqs inqciantur laquei, quæ nunquam erunt tranquillæ, fi ex^ iftimabunt fe non pofle confequi remiflionem peccatorum, nifi facia ilia fcru;« pulofa enumeratione. Hoc certè falfiflimum eft quod aduerfarq pofuerunt in Côfutatione,quôd confeflio integra fit neceflaria ad falutem,Eft enim impofli* „em integr«)« bills,Et quales laqueos hie ini-jciunt confcientiæ,cû requirunt integram confefl cjfc necejäri. flonem Quando enim ftatuet confeientia integram efle confeflionem Apud fcriptoresEcclefiafticos fitmentio confeflionis,fed hi non loquuntur de hac enumeratione occultorum deliftorum, fed de ritu publicæ pœnitentiæ, Quia enim lapfi aut famofi non recipiebantur,fine certis fatisfaeftionibus, ideo con^ feflionem faciebant ifti apud Presby teros,ut pro modo deliftorum pra?fcribe^= rentur eis fatisfacliones, Hæc tota res nihil fimilc habuithuic enumerationi de qua nos difputamus, Confeflio ilia fiebat non quod fine ea non poflet fieri remiflio peccatorum coram Deo, Sed q? non poterant fatisfactiones præfcribi nifi prius cognito genere delicti, Nam alia dclicta habebant alios Canones,

Etex illo ritu publicæ poenitentiæ reliquum habcmus etiam nomen fa^ Ex n't« putlU tisfaÄionis,Nolebant enim fanctiPatres recipere lapfos aut famofos, nifi prb us cognita Si fpeftatapocnitentiaeorum quantum fieri poterat, Ethuiusrei

i multæ uidentur fuifle caufæ, Nam ad exemplum pertinebat, caftigare lapfos, \ficut5Cglofla in Decretisadmonet,Et indecorum erat,homines lamofos ftaî»

tim admittere ad communionem ,Hi mores diu iam antiquati funt, Nec neceP fe eft eos reftituere, quia non font necefl'arq ad remiflionem peccatorum coram DeoNecphoc fenferuntPatres,mereri homines remiflionem peccatorum per tales mores,aut alia opera,Quanquam hæc fpeCtacula imperitos folent fallere, ut patent fe per hæc opera mereri remiflionem peccatorum coram Deo , V ec rum fi quis fic fenfît,fodaicè SC gentiliter fenfit,Nam Ethnic! habuerut quaP damexpiationesdeli(ftorum,perquas fingebantfereconciliariDeo* Nuncau* tern more antiquato, manet nomen fatistaétionis,Slt; ueftigium moris, quod in confeflione præfcribuntur certæ fatisfacliones, quas definiunt elfe opera non non debit*,cr débita, Nos uocamus fatisfaCtiones Canonicas, De his fic fentimus, ficut de font enumeratione, quod fatisfadtiones Canonicænon fint neceffariæ lure diuino

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adremiflionem peccatorum. Sicutnecpillafpcélaculaucterafatisfaftionuni

in pcrniccnna publica Jure diui'noncceflaria fuerunt ad remiflionem pccca^^ rum ♦ Recinenda eft eni'm ftntenria de fide, quod fide conftquamur remiftio^« nem peccatorum propter Chriftum,non propter noftra opera præcedenna aut fèqucnciaætnos obhanccaufàm præcipuède fàtisfacftionibus diïputauimuSj ne fuftiperentur ad obfturandam iufticiam fidei, neue exiftimarent homines propter ilia opera conlèqui remiftîonem peccatorum ♦ Et adiuuant errorern multa dida quæin Scholis iacfiantur, quale eft quod in definitione iàtisfadio^ nis ponunt, Beri earn ad placandam diuinam oftenlàm,

Scd tarnen fatentur adueriàrfi, quôd fatisfaftiones non profiht ad remif^ fionem culpæ, Verum fingunt iàtisfaôiones prodcfle ad redimendas pccnas, ièu purgatori},ftu alias. Sic enim docent in remiftîone peccati, Deum remittCi^ re culpam,Et tarnen quia conuenit iufticiæ diuinæ punire peccatum, mutaf^ pccnam æternam in pocnam temporalem. Adduntamplius,partem illius tem^ poralis pccnæ remitti poteftate clauium,reliquumautem redimipcriatisfa** ótiones. Nee poteft intelligi quarum pcenarum pars remittatur poteftate cla^ irium, nifi dicant partem pcenarum purgatorij remitti, qua ex re ièqueretur, tisfac'liones tantum efte poenas redjmentes purgatorium ,Et has iatisfadlionts dicunt ualere,etiamfi fiant ab his qui relapfi funt inpeccatum mortale, quafi uerö diuina ofEcnia placari queat ab his qui funt in peccato mortali, Hæc tota res eft commentitia, recens confiera fine autoritäre ftripturæ ueterum ptorum Ecclefiafticorum. Ac ne Longobardus quidem de fatisfacTtionibus ho^ modo loquitur, Scholaftici tiiderunt in Ecclefia cftc iarisfalt;ftiones nee aniiaa^ aducrterunt illa ipeótacula inftituta efte rum exempli cauià, tum ad proban«* dos hos qui petebant recipi ab Ecclefia. In furama, non uiderunt efle difeiph** nam, amp;nbsp;rem prorius politicam. Ideo fuperftitiofè fixeront cas, non ad diieipif nam coram Ecclefia,led ad placandum Deum ualere.Et ficut alias iæpè incom«* mode commiieuerunt ipiritualiaamp;T TTOAlT/itcèj idem accidit in iàrisfadionf Bus. Atqui glofla in Canonibus aliquoties teftatur has obièruationes inftitii' tas cftè propter difeiplinam Ecclefiæ,

V idete autem quomodo in Confuratione,quam aufi fiint obtruderc ià.Maicftarhprobcnrhæcfuafigmenta. Multa diâaex icripturis citant, iif eo fucum imperitis faciant, quafi hæc res habear autoritärem ex fcripturis,quæ ad rum gu^edd fa hue Longobardi tempore ignora erat, Allegant has icnrentias-; Facite frudus tiifaiîiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pccnitentiæ.ltem,Exhibite membra ucftra ièruire iufticiæ. Item Chh«*

exculandM âd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

uerfarij impieprædicat pccnitentiam : Agite pœnitentiam. Item Chriltusiuber Apo* detorijuent. ftolos pccnitentiam prædicare. Et Petrus prædicat pœnitentiam Ador,2, Po^ ftea citant quædam dida Patrum amp;nbsp;Canones, Et concludunt his uerbis,Saris«* fadiones in Ecclefia contra exprefliim Euangelium amp;nbsp;Conciliorum amp;nbsp;Patrum décréta abolendæ non funr,quin imô abfoluti à Sacerdote iniundam pœniren* tiam perficcre debenr, illud Pauli fequenres : Dédit femeripfum pro nobis, uC redimeretnos ab omni iniquitate, amp;nbsp;mundaret fibi populum acceptabileni,ft'* datorem bonorum operum,

Deus perdat iftosimpiosSophiftas,tamiceIeftè detorquentes uerbum Dei ad fiia Ibmnia uaniftima ♦ Quis bonus uir non commoueatur indignitam tanta Chriftus inquit ;Agite pornirentiam ♦ Apoftoli prædicant pœnitenti«' tiam,Igitur pœnæ æternæ compenfanrur iàtisfadionibus noftris, Jgitur clauts habent mandatum remittendi partem pœnarum purgatorij,Igicur iâtisfadit^ nés redi^

s yfT I s F ^CT I on E, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

nes redimunt pœnas pur gat or ij. Qrns docuit iftos afinos hanc Dialectical Sed hæc neep Dialedica, neep Sophiftica eft, fed eftSycophantica» Ideo allegant hanc uocem : Agite pocnicentiam, ut cum tale didum contra nos citatum im^« periti audiunt,concipiant opinionem nos totam pernitentiam tollere»His artic bus alienate animos, amp;nbsp;inflammare odiaconantur,utconclament contra nos im periti, tollendos elle è medio tam peftilentes hæreticos,qui improbant pcc^ nitcntiam»

Sed fperamus apud bonos uiros bas calumnias parum profeduras efte» Et Deus tantam impudentiam ac maliciam non diu lerer. Nee utiliter confulit fuæ dignitati Romanus Pontifex, quód talcs Patronos adhibet,quód rem ma;* ximam iudicio horum Sophiftarum permittit, Nam cum nos in Confefftone ferè fummam dodrinæ Chriftianæ uniuerfæ côplexi fîmus, adhibendi fuerant iudices de tantis,tam multis,amp; tam uarrjs negoerjs pronunciaturi,quorum do^“ cotnpeüdtio drina amp;nbsp;fides bonis uiris probaretur ♦ Id^ te Campegi pro tua fapientia pro^ Cdwpcgij. uidere decebat,ne quid in tantis rebus ifti fcriberent,quôd aut hoc tempore,aut ad pofteros uideatur pofte minuerc Romanæ fedis exiftimationê. Si Romana fedes cenfet æquum efle,ut omnes genres agnofeant earn pro Magiftra fidei,dei» bet operam dare ut dodi amp;nbsp;integri uiri de religionibus cognofcant. Quid* n, iudicabit mundus, fi quando proferetur in lucem, fcriptu aduerfariorum, quid iudicabit pofteritas, de his calumniofis iudiefis C Vides Campegi hæc effe po^ ftrema tempora, in quibus Chriftus prædixit plurimum periculi fore religion ni* Vos igitur qui tanquam in fpecula fcderc,amp; gubernare religiones debetis, his temporibus oportuit fingulàrem adhibere, turn prudentiam, turn diligcn* tiam.Multa funt figna, quæ nifi prouideritis, minantur mutationem Romano ftatui.Et erras, fi tantum ui amp;nbsp;armis exiftimas Ecclefias retinendas efle* Doce* ti de religione poftulant homines.Quàm multos effe exiftimas,non tantum in Germania, fed etiam in Anglia, in Hifpania, in G al Iris, in Italia, deniep in ipfa urbe Roma, qui quoniam uident exortas efle de maximis rebus controuerfias, dubitare alicubi incipiunt, 80 taciti indignantur, quod has tantas res rite cog^ nofeere Sc iudicare recufatis, quod non explicatis ambigentes confeientias, quod tantum iubetis nos armis opprimi ac dclcri C NVulti autem funt boni ui* ri,quifacilius mortem, ÔC omnia genera fuppliciorum ferrent, quàm ferunt hâc dubitationê* Nee fatis expendis,quanta res fit religio,fi bonos uiros leuker exiftimas angi,ficubi incipiunt ambigerc de aliquo dogmate .Et hæc dubitatio non poteft non patere fummam odq acerbitatem, aduerfus illos, qui cum me*

1 deri confeientfis debebant,obfiftunt,quô minus explicari res poflit* Non hie di I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cimus Dei indicium uobis pertimefeendum efle, Nam hoc leuiter curare Pon*

1 tifices putant, qui cum ipfi teneant claues, fcilicet patefacere fibi coelum, cum I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolunt,poflunt* De hominum iudicqs, deep tacitis uoluntatibus omnium gen*

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiumloquimur,quçprofeifo hoc tempore requirunt,ut hæc négocia ita cogno#

fcantur, atep conftituantur, ut fanentur bonæ mentes, Só à dubitationê libe* rentur. Quid enim futurum fit, fi quando cruperint odia ilia aduerfus uos, pro tua fapientia facile iudicare potes C V erum hoc beneficio deuincire omnes gen* tes uobis poteritis, quôd omnes fani homines, fummum nbsp;maximum iudicât,

fi dubitantes confeientias fanaueritis.Hæc non eô diximus quod nos de noftra confeflione dubitemus* Scimus enim earn ueram, piam, 80 pqs confeientfis uti* km effe* Sed credibik eft paffim multos effe,qui no de kuibus rebus ambigût,

-1 1* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' I

nec tarnen audiunr idoneos doc9:orcs,qui mcderi confcientfjs ipfbrum poffînf. Sed redeamus ad propofitum, (cripturæ citatæ ab aduerlàrtjs^prorfus ni^ bil loquûüur de Canonkis fansfaótionibuSjet de opinionibus Scholafticorumgt; cum conflet eas nuper natas efle ♦ Quare mera calumm'a eft^quôd detorquenC fcripturas ad illas ftias opiniones. Nosdkimus quôd pocnitentiam, hoc eft, conuerfïonem feu rcgenerationenij boni frudus, bona opera, in omni uita qui debeanc. Nec poreft eflè uera conuerfio, auc uera contritio, ubi non quuntur mortificationes carnis Sc boni frudus. Vcri terrores, ueri dolores nimi,non patiuntur corpus indulgerc uolupraribus,amp; uera fides non efl ingrat ta 13eo,nec contemnit mandata Oei. Deniqj nulla eft interior pccnitentia,nfi f] foris pariat etiam eadigationcs carnis. Et hanc dicimus ciTc iententiam lo^ bannis,cum ait: Facite frudus dignos pccnitentiæ. Item Pauli, cum ait:Ex^ bibete membra ueftra feruire iulb'ciæ, ficut amp;nbsp;alibi inquit: Exhibetc corlt;lt; pora ueftra, hoftiam uiuam, fàndam, amp;fc. Et cum Chriftus inquit, Agite poc^ nitentiam, certè loquiturdc totapcrnitentia, detotanouitate uitæ, d:frugt;lt; dibus,non loquitur de illis hypocriticis iàtisfadionibus, quæ fîngunt Scbola*« ftici turn quoq? ualere ad compeniationem pccnæ purgatorrj, aut alianun pcc^ narum,cum fiunt ab his,qui funtin peccato mortali»

Re^fetho fow nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colligi argumenta ponunt,quôd hæc dida icripturæ nullo mo^

faâioiiibut. ~ pertineant ad Schclaliicas fatisladiones. Ifti fingunt fatisfadiones eflè opelt;* ra indebita.Scriptura autem in his fêntencqs requirit opera débita. Nam hæc uox Chrifti eft uox præcepti,Agite pccnitentiam.Item aduerfarrj fcribunt con^ fitcntcm,fi rccufet fufcipere fatisladiones, non peccare, ièd peribluturum efic has pœnas in purgatorio. lam hæ ièntentiæ fine controucrfia,præcf pta funta^ hanc uitam pertincntia. Agite pccnitcntiam,facite frudus dignos pccnitentiç, Exhibete membra ueftra feruire iufticiæ. Quare non pofl'unt detorqueri ad fa^ tisfadiones,quas recuiàre licet.Non cnim licet rccufare pra^cepta I3ei,Tertio, Indulgentiæremictuntillas latisfa(ftiones,utdocctCap.Cum ex eo,depcvnf tentrjs amp;nbsp;rejniflîonibus,At indulgentiæ non foluunt nos illis præceptis,Agjfc pccnitcntiam,facite Irudus dignos pccnitentiæ. Ita^ manifeftum eft male dc^ rorqueri ilia dida Iciiptura ad Canonicas fatisfadiones, Vidcrc pcrrô quid fequatur. Si pcvnæ purgatorq funt làtisfadiones feu fatispaflîones,aut làtisfa^ diones funt redemptio poenarum purgatorrj, num etiam hæ Icntenriæ præd’' piunt,ut animæ caftigentur in purgatorio Ç' Id cum lèqiii necelfe fit ex aduerfa^ riorum opinionibus,hæ Ièntentiæ nouo modo interprctandæerunt,Facite f ru-* dus dignos pcvnicentiæ. Agite pccnitentiam, hoc eft, patiamini pccnas pui*^ gatorq poft hanc uitam.Scdpiget has ineptiasaduerlàriorum pluribus reuth lere.Conftat enim lcripturam loqui de operibus debitis,dc tota nouitatc uitæ, ’ non de his oblèruationibus operum non debitorum, de quibus loquunctr aduerfarrj.Et ramen his figmcntis defendunt ordines, uendirionem Miflàriiin amp;nbsp;infinitas obferuationes, quôd fcilicet fint opera, fi non pro culpa,tarnen pro pœna iàtisfacientia ♦

Cum igitur lèripturæcitatænon dicanr,quôd operibus non debitis poc^ næ ccternç compenlànde fint,tcmcrè affirmant aduerlàrrj, quôd per latisfaóio^ nes Canonicas pccnæ illæcompenièntur. Prætereacum certiifimum fitremif fionem peccatorum gratuitam eflè,fèu gratis propter Chriftum donari, ièquh tur non requiri fatisladiones. Et Euangclium habet mandatum gratis rcinit^ tcndi

tendi peccatajio imponendi pœnas^ amp;nbsp;nouas Icgcs.aut partem pcenarum i'm^ ponendi parte remîHà* Vbi enim leguntur hæc in fcripturisC’Chriftus de remi’G fione peccati loquîtur, cum ait. Quidquid iolueris quo remifl'o fublata efl mors æterna, èc. reddita uita æterna, Neq? hic loquitur deimponendis pcenis, Qiiidquid ligaueris.Sed deretinendis peccatis illorum qui non conuerruntur. Scd dittum Longobardi de parte pcenarum remittenda, fumtum eft à Canos» nicis pcenis, Harum partem remittebantpaftores.Qijanquam igitur ièntimus quôd poenitentia debeat bonos frudus parère propter gloriam Sgt;C mandatum Dei, amp;nbsp;boni frudlus habent mandata Dei,uera ieiunia, ueræ orationes, ueræ cleemoiyngetc.tamen hoc nuiquam reperimus in icripturis ian(fî:is, quôd pœ^ næ æternænon remittantur, nifi propter pcenam purgatorrj, autiàtisfadiones Canonicas, hoc eft,propter certa quædam opéra non débita, aut quod poteftas clauium habeat mandatum commutandipccnas,autpartem remittendi, Hæc probanda erant adueriarijs*

Præterea mors Chrifti non eft folum iâtisfaôtio pro culpa,ièd ctiam pro æterna morte, iLixtailIudc’ Ero mors tua, ô mors, Qtiid eft igitur monftri, dicere quôd Chrifti fatisfadio redimat culpam.Noftrç pœnæ redimant morte æternam,ut iam ilia uox,Ero mors tua, inrelligi debeat, non de Chrifto, icd de noftris operibus, amp;nbsp;quidem non de operibus à Deo præccptis, icd de Frigid is quibufdam obièruationibus excogitatis abhominibus. Et dicuntur mortem aholere, etiam cum hunt in pecato mortali;’ incredibile eft,quanto cum dolore hasineptias aduerfariorum recitemus,quas quiexpcndic,non poteft nonfuCî« cenfere iftis dodtrinisdæmoniorum, quas (parfit in Ecclefia Diabolus, ut op=lt; primerctcogniu'onem Lcgis,5c Euangcln,pcenïtentiæ, ôô uiuificationis,amp; nefîciorum Chrifti. Nam de Lege fie dicunt, Deus condeftendens noftræ in:* çotnntftihi id» firmitati, conftiruit homini menturam corum adquæ de ncceftîtate tenetur, uerfariorum, quæ eft obftruatio præceptorum, ut de rvhquo,id eft, de operibus ftipereroga* qu^obfcurant tionis poftît fatisiaccre de commiftîs. Hic (angunt homines Legem Dei ita fa* cere pofle,ut plus etiam qua Lex cxigit,iaccre poffimus, Atqui Icriptura ubiqj clamagçpmultû äbfimus ab ilia perieóione,quam lex requirit,Sed ifti hngunc legem Dei contentam efte externa amp;^ciuih iufticia, non indent cam rcquircre ueram diledionem Dei ex toto corde amp;fc. damnare totam concupiicentiam in naturadtacp nemo tantum facit, quantum Lex requirit, Ridiculum igitur eft, quôd fingunt nos amplius facere polLc. Quanquam enim externa opera faccre poftiimus,non mandata legi Dci,ramcn ilia eft impia fiducia, quôd legi Dei fit fatisfaftum.Et ueræ orationcs,ueræ eleemofynæ,liera ieiunia,habent præccpta Dei.Et ubi habent præccptum Dei, non poifunt fine peccato omitti, Verum illaopera, quatenusnon iunt præccpta Lege Defied habent certain formam cxliumano præicripto, funt opéra traditionum humanarum,dequibusChri* ftus dicit, Fruftra colunt me mandatis hominum, ut certa ieiunia, inftituta non ad carnem cohercendam, fed ut per id opusreddaturhonos Deo, ut ait Scotus, 8c compeniètur mors æterna , Item certus numerus prccum, cer* tus modus eleemoiynarum, cum ira fiunt, ut ille modus, fit cultus ex opéré operato,reddens honoremDeo, ôd compeniàns mortemæternam. Tribu* unt enim his ex opere operato iàtisfa(ftionem,quia docent quôd ualeant etiam in his qui fiint in peccato mortali. Iam il la longius recedut à præccptis Dci,pe* regrinationes, ÔC harum magna eft uarietas, alius facit iter cataphraftus, alius

facie iter nudis pedibus.Hæc uocat Chriftus inutiles culcus^quare non proiunt ad placandam offenfam Dei^ut adueriari) loquuntur* Et tarnen hæc opera ma* gnifîcis titulis ornantur^uoeâtur opera fupererogationis,Tribuitur eis bonos, quôd fint precium pro morte æterna, Ita præferuntur operibus præceptorum Défi Jn hune modum Lex Dei bifariam obicuratur, quia putatur Legi Del fàtisfadum efle, per externa amp;nbsp;ciuilia opera èc quia adduntur traditiones hu* manæ^quarum opera præferuntur operibus legis diuinæ, Deinde obicuratur pcenitentia amp;nbsp;gratia ♦ Nam morsæterna redimitur ilia compeniàtioncope* rum^quia eii ociofa,nec deguftat in præientia mortem. Alia res opponenda eil morti cum tetat nos, Sicut enim ira Dei fide in Chriftum uinciturjta uincitur mors fide in Chriftum,ficut Paulus air:Dco gratia,qui dat nobis uiftoriam per dominum noftrum lefiim Chriftum^Non inquit,qui dat nobis uieftoriam^fi ad* uerius mortem opponamus iatisfaftiones noftras, Adueriarij ocioias ipecula* F tiones traftant de remiflïone culpæ, nee uident quomodo in remiflione culpæ, ’ liberetur cor ab ira Defiamp; â morte æterna,pcr fidem in Chriftum. Cum igitur mors Chrifti fit iàtisfaftio pro morte eterna,amp;^ cum ipfi' aducriarij fateantur,il' , la opera iàtisfaftionum eftè opera non débita, icd opera traditionum humana* rum, de quibus Chriftus inquit, quôd fiht inutiles cultus, tutô poflumus affîr* mare, quôd fatisfadtioncs Canonicæ non fiht neceifariæ lure diuino, ad remif* fiônem culpæ, aut pcenæ æternæ, aut pcenæ purgatorî]'.

De diiflo Au Sedobfjciunt aduerfahj uindidîam ieupcenam neceftàriam eftè ad poe^ t gtt/îmi, Pceni: nitentiam, quia Auguftinus ait, Pcenitentiam eife uindieftam punientem æc | tentia eft «/«»Sicut alibi quoties opera præcipiuntur, interpretantur ea adueriàrfi iàtisfadfi i ones amp;nbsp;propiciationes eire,ita hic,quia fit pcenæ mentio,detorquenc eam ad iâ^ tisfadionem. Auguftinus non hoc iènfit,doloreminpccnitcntia,preciumeflt propter quod debeatur remiftîo peccatorum, Sciebat enim gratis remitti pec* cata propter Chriftum, Sciebat Chrifti mortem iàcrificium elfe pro peccatis noftris.Quidquid igitur de uindida,de pcenis citatur,ièmper ita accipi debet, i ne gratuitam remiftîonem peccatorum euertat, ne oblcuretmeritum Chriftij amp;nbsp;abducat homines à fiducia Chrifti, ad fiduciam operum ♦ Cæterum uindi'^ damconcedimusclTein pcenitentia, non ut precium,ftd uindida formaliter eft in pcenitentia, quia ipla regencratio fit perpétua mortificationeuetuftatis noftræ.Sunt terrores, finit alrj motus qui peccato irafeuntur, icd his non debe^ tur remiftîo.lmô fi fides non accederet,hi dolores afterrent mortem æternani* Sitfanè bellèdidumàScoto, pcenitentiam appellari quafi pcenæ tenentiattij niodô ut pœna non intelligatureffe precium, pro quo debeatur remiftîo. Auguftinus non loquiturde pcenis, quas rcmittunt claues, quare nonreri^ detorqueturhoc didtum ad fatisfadtiones. De ucris pcenis, hoc eft, de terrori^ bus,Ôdueris animi doloribus loquitur,qui exiftuntinpcenitentia. Nec^ta* men excludimus externam carnis uexationem, hæc enim ucros animi dolores ulrrô icquitur. Ac longé errant Adueriàrifi fi uerius pcenam eftè indicant fa** tisfadèiones Canonicas,quàm ueros terrores in corde, Stultiftîmum eft nomen pcenæ detorquere ad has frigidas fatisfadtiones, non referre ad illos horribiles terrores conièientiæ, de quibus ait Dauid : Circumdederunt me dolores mor* tis ÔCc.Quis non malit loricatus amp;nbsp;cataphradîus quærere templum lacobfiBa“* filicam Petri, quàm fuftinere illam ineffabilem uim doloris,quæefteciamiii mediocribuSjfi fit uera pcenitentia ♦

At, i'nqui’unt, conuenit l'uftici’æ Dei punire peccatum, Pnmum quod dis« fpurant,quöd coniicniat punire peccatum, fatis oftendunt ie contcmncre Chris« Iti beneficium»Confticuit Deus precium pro noftn's peccyis,non noftras pcc* nas, non noftras iacisfaótiones, led mortem Fill} liii. Qiiæ tandem inlània eft, præferre noftras làtisfa(ftiones,làtisfa(ftioni Chriftic' Deinde ut maxime punis« ac Deus, tarnen lêntiendum eft remilsionem peccatorum non debcri propter illam pccnam, ÔC ne iniuria afficiatur beneficium Chrifti, èc quia conlcientia non poteft reddi paca ta, fi remiftîo non contingat gratis* Poftremô ut maxime Deus puniat,tamen pœnæ illæ nihil ad claues pertinent,Hæ nec de imponens« dis,nec de remittendis illis pcenis quæ funt opera Dei mandatum habent* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qmnwdo De

Cæcerum concedimus Deum punire peccata,primum in concricionc,cum uspunidtpec. in illis terroribus iram fiiam oftendit, ficut fianificat Dauid cum orat: Domine ne in furore tuo arguas me* Et lerem : Corripe me Domine, ueruntamen in ius« dicio,non in fi.irore,ne ad nihilum redigas me* Hic lànè de acerbiflîmis pccnis loquitur* Et fatentur aduerfarij contritionem pofte tantam eftc, ut non requis« ratur fatisfaclio* Verius igitur contritio pccna eft, quàm làtisfaftiones Canos« nicæ *

Secundo fubiedi funtSancfti mortiSc alijs communibus afflitftiohibus, . ficut ait Petrus : T empus eft incipere iudicium à domo Dei*Si autem primum à nobis, qualis erit finis iftorum qui non credunt;* Etuthæaffliftiones plæ« fment ad cU^ runq^ fint pccnæ peccatorum, tarnen in pqs habent alium finem, infliguntur enim ad mortificandum prælèns peccacum,quia in lanftis exCinguût amp;nbsp;mortis« ficantcôcupifcentiam* Mors enim ad hoc reliqua eft in làndis,ut aboleat hanc naturamimmundam* Ideo Paulus ait*’Corpus mortuum eft propter pecca«î turn, id eft, mortificatur propter prælcns peccatum quôd adhuc in carne relis« quum eft* Crux igitur non pccna, lêd exercitium eft, amp;nbsp;præparatio ad renouas« tioncm.Nam cum mortificatur præfens peccatum, curncp inter tentationes di^ fcimus quærcre auxilium Dei, Sc experimur præfentiam Dei, magis magilcp agnofcimus dilFidentiam cordium nôftrorum,amp; erigimus nos fide* Ita crelcit nouitas Spiritus, ficut Paulus ait ; Etfi exterior homo corrumpitur,tamen intes« rior renouatur de die in diem* Item Elàias ait : Anguftia in qua clamant, diCcb plina. tua eft ipfis * Præterea mors tune uerc pccna eft, quando cor perterrefa« dum ientit iram Dei,iuxta illud : Aculeus mortis peccatum eft.Poftquam au«« temin landis, fide terrores peccati fûperati funt, mors fine illo lènfu iræ Dei propriè non eft pccna* Porto claues neep imponunt,ncq5 remittunt has pœnas* Quare fatisfadiones non pertinent ad has pcenas* Claues enim non remittunt auc mortem amp;nbsp;partem afflidionum communium * lam fi has pcenas compen«« fantfatisfadionibus, quare iubent in purgatorio làtisfacere C’

Obf)ciunt de Adam,de Dauide, qui propter adulterium punitus* Ex his exemplis faciunt uniuerfalem regulam, quôd fihgulis peccatis rclpondeant propria? pccnæ temporales, in imponenda poteftate clauium * Prius didum eftfandos fuftinerc pcenas quæ funt opera Dei,lùftinent contritionem feu terrores, fuftinent amp;nbsp;alias communes afflidiones, Ita fuftinent aliqui proslt;Pcp«z emor« prias pcenas à Deo impofitas, exempli caula * Et hæ pccnæ nihil pertinent ad claues, quia claues neep imponere,ncqj remittere eas poirunt,lèd Deus fine mis« nihilpmmenè nifterio clauium imponit amp;nbsp;remittit* Nec lèquitur uniuerfalis regula:Dauidi ad claues, propria pcen^ impofita eft, Igitur præter communes afflidiones, alia quædam

purgacorrj poena eft, in qua ftngulis peccatis ßnguli gradus reipondent, VW docct hoc fcriptura, non pofte nos à morte æterna liberari, nifi per illam conv ’ peniationem certarum pccnarum præter communes afflieftiones At contra lepiftimc docet remiflionem peccatorum^gratis contingere propter ChriftuJUj Chriftum efte uictorem pcccati,amp;mortis,quarenon eftaftuendum meritum iatisfacftionis.Et quamuis afflidtiones relique (jnt,tamen has interpretatur pre^ lentis peccati mortificationcs efle, non compenlationes æternæ mortis, fell prccia pro æterna morte. lob excufatur, quôd non fit afflieftus propter præfCi^ n^iilionesno nbsp;nbsp;nbsp;mala fafta, Iraq? affliftiones non ftmpcr funt pcenæ, aut figna iræ, Imô pa^

fctnper funt Liidæ conftientiæ docendæ lunt alios fines afflidionum potiores cflè, ne fentv li(vn£autfi. ant le àDeo reijci, fi in affliôtionibus nihil nifi' pcenam amp;^iramDei uidcant» irx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potiores lunt confiderandi, quôd Deus alien um opus faciat, ut fuuin

opus facere poflît amp;c, Sicut longa condone docet Elaias cap. 28. Et cum di** Icipuli interrogarent de cccco,quis peccaftet, Iohan.9. refpondet Chriftus caii^ lam ccrcitatis elle, non pcccatum, fed ut opera Dei in co manifeftentur ♦ Et apud Jeremiam didtur,QLiibus non crat indicium bibentes bibent 8Cc. Sicut Prophetæ interfedi funt, Johannes Baptifta, alij fandi. Quare afflidioncs non Icmper funt pcenæ pro certis fadis præteritis, led funt opera Dei ftinata ad noftram utilitatem, amp;nbsp;ut potentia Dei fiat confpedior in infirnii«* ratenoftra,Sicl^aulusait; I^otentiaDci perficitur in infirmitatemea. Ita^ corpora noftra debentefle hoftiæ, propter uoluntatem Dei, ad obediential noftram declarandam, non ad compenlandam mortem æternam, pro qua aliud precium habet Deus, Icilicet mortem Filrj fiii. Et in hanc lententiam in^ terpretatur Gregorius iplam etiam pocnam Dauidis,cum ait ; Si Deus propter peccatum illud lucrat comminatus, ut fic humiliaretur à filio, cur dimiffo pecgt; cato quôd erat ei comminatus implcuit C” Relpondetur,remiftionem illam pcc^ cati fadam efle, nc homo ad percipiendam uitam impediretur æternam. Sub^ fecutum uerô illud comminationis exemplum, ut pietas hominis etiam in ilia . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humilitate exerccretur atep probaretur. Sic amp;nbsp;mortem corporis propter pecgt;*

catum Deus homini inflixitjSc poft peccatorum remilfioncm propter exerceti* dam iufticiam non adcmit,uidelicet,ut exerceatur ôd probetur iufticia iftoruui qui làncfiificantur,

operlt;lt; Cdno- Neq? uero tolluntur communes calamitates propriè per ilia opera fatis^ nicdrum fatisi fadionum Canonicarum,hoc eft,per ilia opera traditionum humanarum, quæ f^ionumnon ipfi fic ualere dicunt, ex opcrc operato, Ut etiamfi fiant in pcccato mortal!, tai* cft/rfwi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redimant pcenas. Et cum obiicitur illud Pauli ; Si nos iudicaremus ipfi»

non ludicaremur a Uomino, uerbum ludicarc intelJigi debet de tota pccni* tentia, amp;frudibus debitis, non deopcribus non debitis. Aduerlarij noftri dant pcenas contemptæ Grammaticcs,cum intelligunt iudicare, idemefle, quod cataphradum peregre ire ad S. lacobum, aut fimilia opera. Iudicare fignificat totam pccnitentiam, fignificat damnare peccata. Hæc damnatio uerè fit in contritione,amp; mutatione uitæ. Tota pcenitentia,contritio,fides, bo^ ni frudus, impétrant, ut mitigentur pccnæ,amp; calamitates publicæ amp;nbsp;priuatæ» ficut Elàias capite primo docet ; Definite male facere, amp;nbsp;dilcite bené facere etc. Si fuerint peccata ueftra, ut coccinum, quafi nix dealbabuntur ♦ Si uoluen'cis, 80 audieritis me, bc)na terræ comedetis. Ncc eft ad latisfadiones opera tra* ditionum humanarum transferenda grauifti'ma amp;nbsp;laluberrima fententia â ttoa pcenltenlt;*

pccnitcntia, 5^ operibus debi'ris, Icu à Deo præcepti's Et hoc prodeft docere, quodmitigentur communia mala per noftram pocmcentiam, per ueros fru^ (Stus pcenitentiæ,per bona opera fadla ex fide, non ut ifti fingunt facfia in pccca^ to mortali. Et hue perti'net exemplum Ni'niuitarum, quia lua pccni'tenti'a C dé qua loquimur ) reconciliati fiint Deo, Sc impetraucrunt, ne deleretur ciuitas,

Qiiod autem Patres mentionem faciunt radsFa.lt;^jonis, quod conciïia^ feceruntCanones, diximus fiipra dilciplinam Ecclefiafticam fui'fle,exempli SatisfafHones caufa conftitutam ♦ Nec lentiebant hanc dilciplinam necellariam efle,uel ad pertïmcrut^ culpæ,uel ad pcenæ remiflîonem» Nam fi qui in his menrionem purgatorrj fe# ad dtfdpli^ ccrunt interpretantur elTe non compenlàtionem ærcrnæ pcenæ, non latisfaéli# onem ,fed purgationem imperfedarum animarum, Sicut Auguftinus ait ueni^ alia concrcmari,hoc eft, mortificari diffîdentiam erga Deum, alios alFedus fimilcs. Interdum Scriptores transferunt lâtisfadionis uocabulum ab ipfo riü tu,feu Ijiedaculo, ad fignificandam ueram mortificationem ♦ Sic Augufiinus ait: Vera làtisfadio ell peccatorum caulâs exciderc,hoceft,mortificarecar«« nem. Itemcohercere carnem non ut cornpenlcnturæternæ pcenæ,fed ne caro percrahat ad pcccandumjta Gregorius de reftitutione loquitur,fallàm eftè pœ nitentiam, fi non làtisfiat illis quorum res occupatas tenemus. Non enim uerè doler le fiiratum eire,aut rapuiflè is qui adhuc furaturgt; Tantilper enim fur aut prædo eft,dum eft iniuftus pofleflbr alienæ rei.Ciuilis ilia làtisfadio neceftària cft,quia lcriptum eft,qui furatus eft,deinccps non furetur. Item Chryfoftomus inquit : In corde contritio, in ore confeflîo, in opéré tota humilitas ♦ Hoc nihil contra nos facit,debent lèqui bona opera pcenitentiam, debet pcenitentia elfe, non fimulatio,led torius uitæ mutatio in melius.

Item Patres feribunt latis efte, fi lèmel in uira fiat illa publica lèu lôlennis pcenitentia, de qua funt fadi Canones làtisfadionum. Qua ex re intelligi po# tefi,quôdlenriebant illos Canones, non elfe neceffarios ad remiftionem pecca* torum.Nam præterillam folennem pcenitentiam,læpè alias uolunt pceniteni* tiamagi,ubi non requirebantur Canones fatisfadionum ,

Architedi confutationis lcribunt non elfe tolerandum, ut latisfadiones contra exprelTum Euangelium aboleantur ♦ Nos igitur hadenus oftendimus Canonicas illas fatisfadiones,hoc eft,opera non débita,fiicienda propter com« penlàtionem pcenæ,non habere mandatum Euangelij. Res iplà hoc oftendit, fi opera fatisfadionum funt opera non débita, quare allegant cxprelfum Eu^ angclium C Nam fi Euangelium iuberet compenfari pcenas per talia opera,iam dient débita opera, Sed fie loquuntur, ut fucum faciantimperitis, amp;nbsp;allegant tdlimonia, quæ de debitis operibus loquuntur, cum ipfi in fuis làrisfadioni*! bus prælcribant opera non débita ♦ Imô ipfi concedunt in Icholis fine peccato reeufari pofte latisfadiones, Falfô igitur hic lcribunt, quôd expreffo Euange* lio cogamur latisfadiones illas Canonicas lulcipere, Cæterum nos læpè iam teftatifumus, quôd pcenitentia debeat bonos frudus parère, amp;nbsp;qui fint boni frudus docent mandata, uidelicet inuocatio, gratiarum adio, confeftio Euan« geh), docereEuangelium, obedire parentibus,amp; magiftratibus, feruire uo« Qui debe^nt cationi, non occiderc, non retinere odiajftd elfe placabilem, dare egentibus quantum pro facultatibus poflumus,non lcortari,non mccchari,lèd cohercere, amp;:rcffenare,c3^igare carncm,non propter compenfationem pcenæ æternæ,

fèd ne obtempérer diabolojoe ofFendat Spin'cum lanótum Jcem uera dkere* Hi friicliis habent præcepta Dei, amp;nbsp;propter gloriam mandatum Dei fieri de^ benr,habent èc premia, Sed quód non remittantur pcenæ ætcrnæ, nifi proptet compenfàtionem certarum traditionum aut purgatorip non hoc docet icriptu* ra^ Indulgcntiæ olim erant condonationes publicarum illarum oblèruatio^ num,nc nimium grauerenturhomines. Quod fi humana autorirate remitti fa^ tisfavftiones Só poeng queunt, non igitur lure diuino neceflaria eft ilia compen^ fatio,Nam lus diuinum non tollitur humana autoritäre, Porro cum nunc per ftantiquatusfitmos, amp;quidcm diftimulantibusEpifcopis, nihil opus eft mifti'onibus illis, Er ramen manfit nomen indulgentiarum. Er ficut fatisfadio^ nes non intellcdra? funt de politica diftiplina, fed de compenfatione pcenæ, Ira indulgentiæ male intelledæ funt, quod libèrent animas ex purgatorio. At cla* uis non habet poteftatem, nifi fuper terram ligandi, amp;nbsp;foluendi,iuxtaillud: Quidquid ligaueris fuper terram,erit ligatum in ccclo Qtiidquid fblueris fii^ cläuium po- nbsp;nbsp;nbsp;terram,erit folutum in ccclo, Quanquam ut ftipra diximus,clauis potefta^

tefltK^ueina. rem habet non imponendi pccnas aut cultus inftituendi,R’d tantum habet man datum remictendi peccata, his qui conuertuntur, nbsp;nbsp;arguendi amp;nbsp;excommunia

candi iftos qui nolunr conuerti, Sicut enim foluere fignificat remittere peccata, Ita ligare fignificat non remittere peccata, Loquitur enim Chriftus, de regno ipirituali. Er mandatum Dei eft, ut miniftri Euangelrj abfoluant hos qui con^ uertuntur,iuxtainud;Poteftas nobis data eft ad ædificationcm, Quare refers* uatio cafuum politica res eft.Eft,n.referuatio pœnæ Canonicæ,non eft refèrua^ rio culpæ coram Deo in his qui uerè conuertuntur, Proinde rede indicant ad^ uerfarij cum fatentur, quod in articulo morris ilia releruatio cafuum non debtgt; at impedire abfolutioncm, Expofuimus fummam noftræ dotftrinæ de pocni^ tentia,quam certô fcimus piam,ôd falubrem bonis mentibus efte, Et boni uM fi contulerint noftram dotftrinamcum contufiflimisdilputationibusaduerfâ^ riorum, perlpicient aduerfàrios omififtè doctrinam de fide iuftificante, 8c conlt;* fblante pia corda, Videbunt etiam multa fingere aduerfàrios, de meritoattrP tionis, de ilia infini ta enumeratione delidorum, de fàrisfadionibus, oute trip ovTi oupavou e^7r7ogt;£va,quæ ne ipfi quidem aduerfàrq fàtis explicate poflunr,

JN XIII, articulo probant aduerlàrrj,quôd dicimus fàcramenta non effe tan^ •*^rum notas profeflîonis inter homines,ut quidam fingunt, fèd magis effe figna ÔCteftimonia uoluntatis Dei erga nos, pci* quæmouet Deus corda ad credeiv dum, Sed hic iubentnos etiam leptem Sacramentanumerare. Nos fènrimuS preftandum effe, ne negîigantur res 8c ceremoniæ in feripturis inftitutæ,quot^ cuncp funt, Nec multum referre putamus, etiamfi docendi caulà alrj numerant aliter, fi tarnen redè confèruent res in feriptura traditas, Nec ueteres eodem modo numeraucrunt.

Si Sacramenta uocamus ritus, qui habent mandatum Dei, 8c quibus ad^ dita eft promiftîo gratiæ,facilè eft indicate quæ firit propriè Sacramenta.Nam ritus ab hominibus inftituti non erunt hoc modo propriè dida Sacramenta» Non eft enim autoritatis humanæ, promittere gratiam» Quare fi'gna fine man* datoDfl

dato Dei inftiruta, non funt figna gratiæ, etiamfî fortalTe rudes docent, aut ad# monent aliquid» Verè igitur lunt Sacramenta,Baptifiuus,Cœna Domini, Ab# rè propriè fblutio,quæ eft fàcramentum pcenitentiæ. Nam hi ritus habent mandatum saoramena, Dei, Sd promiffionem gratiæ, quæ eft propria noui Teftamenti ♦ Certô enim debent ftatuere corda, cum baptizamur,cum uefeimur corpore Domini, cum abfoluimur, quôd uerèignofeat nobis Deus propter Chriftum, Etcorda fimul per uerbum,amp; ritum mouet Deus,ut credant,amp; concipiant fidem,ficut ait Pau lus : Fides ex auditu eft. Sicut autem uerbum incurrit in aures, ut feriat corda, Ita ritus ipfe incurrit in oculos,ut moueat corda. Idem eftedfus eft uerbi amp;nbsp;ri# tus,ficut præclarè didlum eft ab Auguftino, Sacramentum eft uerbum uifibile, quia ritus oculis accipitur,amp; eft quafi pidtura uerbi idem fignificans, quod ucr# bum.Quare idem eft utriuftp efFedlus.

Confirmatio Sd extrema undlio funt ritus accept! à Patribus, quos ne Ec# clefia quidem tanquam neceffarios ad fàlutem requirit, quia non habent man# unèlio ritm datum Dei. Propterea non eft inutile hos ritus difeernere à fuperioribus, qui Petrum. habent expreffum mandatum Dei,8d claram promiffionem gratiæ.

Sacerdotium intelligunt aduerfàrrj non de mfnifterfo uerbi amp;nbsp;fàcramen# torum alifs porrigendorum, fed intelligunt de fàcrificio, quafi oporteat efle in nouo Teftamento facerdotium fimile Leuitico, quod pro populo fàcrificet, ôd mereatur alijs remiffionem peccatorum.Nos docemus fàcrificium Chrifti mo# rientis in Cruce, fatis fuiffe propeccatis totius mundfinec indigere præterea alijs facrificr)s,quafi illud non fàtis fuerit pro peccatis noftris.Ideo iuftificantur homines, non propter ulla reliqua fàcrifîcia, fed propter illud unum Chri# fti facrificium,fi credant illo fàcrificio fè redemptos effe.ldeo fàcerdotes uocan# tur,nonutadullafàcrificia uelutinLegepro populo facienda, ut per earn me# reantur populo remiffionem peccatorum, fed uocantur ad docendum Euange# lium,0d Sacramenta porrigenda popuIo.Nec habemus nos aliud fàcerdotium, fimile Leuirico,ficut fàtis docet Epi ftola ad Ebræos. Si autem ordo de minifte#

rio uerbi intellioatur,no arauarim uocauerimus ordinem fàcramentum. Nam minifterium uerbî habet mandatum Dei, Et habet magnificas promiffîones, Romj,Euangehum eft potenria Dei ad falutem omni credenti» Item Efaiæ Verbum meum quod egredietur de ore meo, nô reuertetur ad me uacuum, fèd faciet quæcunqj uolui nbsp;nbsp;nbsp;Si ordo hoc modo intelligatur, necp impofitionem

manuum uocare facramentum grauemur» Habet enim Ecclefia mandatum de conftituendis miniftn's^quodgratiflimumefle nobis debet, quôd fcimus De# um approbate minifterium illud, adeiTe in minifterio, Ac prodeft quantum fieri poteft, ornare minifterium uerbi, omni genere laudis, aduerfus fanaticos homines, qui fomniant Spiritum fàndum dari, non per uerbum, fèd propter fuas quafdam præparationes,fi fèdeant ociofi,taciti,in locis obfcuris,expe(ftan)lt; tes illuminationem, quemadmodum olim Iveoucnasa? docebant, amp;nbsp;nunc docent Anabaptiftæ*

Matrimonium non eft primum inftitutum in nouo Teftamento,fèd ftas^ tim initié creato genere humano* Habet autem mandatum Dei, habet amp;nbsp;pro# miftîones, non quidem propric ad nouum Teftamentum pertinentes, ièd ma# gis pertinentes ad uitam corporalem, quare fi quis uolet fàcramentum uocare, difeernere tarnen à prioribus illis debet, quæ propriè funtfignanotiiTefta# mentfiSc funt teftimonia gratiæ ÔC remiflîonis peccatorum,Quôd fi Matrimo#

nium propterca habcbit appellanonem Sacramenti, quia habet mandatum Dei, Etiam alq ftatus feil officia quæ habent mandatum Del, poterunt uocart Sacramcnra,ficut Magiftratus, Poftremô fi omnes res annumerari fàcramen^ tis debet quæ habent mandatum Dei, Sc quibus iunt addiræ promiffîones,cur non addimus orationem, quæ ucriflîmè poteft dici facramentum Habet enim mandatum Dei èc promiffîones plurimas, Et collocata inter facri^ menta,quafi in illuftriore loco, inuitat homines ad orandum Polîènt hic nu«* merari etiam Eleemolynæ, Item affliâiones,quæ 8^ ipfæ Iunt figna,quibus ad^ didit Deus promiffiones,fed omittamus ifta ♦ Nemoenim uir prudens de nu^ mero aut uocabulo magnopere rixabicur,fi tarnen illæ res retincantur, quæ ha^ bent mandatum Dei 8^ promiflîones,

lllud magis eft neceflàrium, intelligere quomodo fit utendum lacramen* jdcrdmentA fis. Hicdamnamus totum populum Scholafticorum dotftorum, qui docent,qgt; no profunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po,-,enti obicem, conférant gratiam ex opéré operato,fine bo^

no motu utentis. Hgc fimpliciter ludaica opinio eft,iêntire quod per ceremonie am iuftificcmur,fine bono motu cordis,hoc eft,fine fide.Et ramen hæc impiaamp;^ perniciolà opinio magna autoritäre docetur,in roro regno Ponrificio. Paulus réclamât Só neoat Abraham iuftificatum eflè circumeifione, ièd circumcilîo^ nem elle fignum propofitum ad exercendam fidem Ira nos docemus,quôd u(u iàcramentorum fides debeat accedere, quæ credat illis promiflîonibusgt;

accipiat res promiffas,quæ ibi in Sacramento offeruntur, Et eft ratio plaiiâ 8x^ artniirima,ProiTii{rio eft inutilis nifi fide accipiatur, At làcramenta funtlî^ gna promiftîonum. Igiturinufu debet accedere fides, ut fi quis utetur Cern^ Domini,fie utatur,Quia id eft facramentum noui T eftamenri, ut Chriftus cia** rè dicit,ldeo ftaruat fîbi offerri res promiftàs in nouo IVftamento, fcilicct gra^ tuiram remiflîonem peccatorum.Et hanc fide accipiat,erigat pauidam confef enriam,Ôd ftntiathæc teftimonia, non effe fanacia,ièd ram certa, quàm fi Deus nouo miraculo decælo promitteret iê uelle ignoftere, Quid autem prodeffent inamiraculaamp; promilfiones,noncredentiCquot; Etloquimurhicde fide ipcciaH quæ prælenti promiflîoni crédit, non tantum quæ in genere credit Deum eff) led quæ credit offerri remiflîonem peccatorum. Hic ufus iàcramenti confola^ tur pias Sc pauidas mentes. Quantum autem in Ecclefia abufuû peperit ilia fa^ natica opinio, de opéré operato fine bono motu utcnris,nemo uerbis conlêqui poteft, Hinc eft ilia infinita prophanatio miflàrum,fcd de hac infra diccnius. Neq? ullalitera ex uctenbus Scriptoribus proferri poteft, quæ patrocinetut hac in re Scholafticis.Imô conrrarium ait Auguftinus, quôd fides SacramenUj non iâcramentum iuftificet ♦ Et eft nota Pauli lententia. Corde creditur ad iu* fticiam»

Articulum X1111. in quo dicimus,nemini nifi rite uocato concedendiuî’ elTe adminiftrationem Sacramentorum amp;nbsp;uerbi in Ecclcfia,ita recipiunt, fi men utamur ordinatione Canonica. Hac de re in hoc conuentu iæpè teftati fi*^ mus,nos fumma uoluntate cupere conferuare politiam Ecclefiafticam, 8^ dus in Ecclefia faftos humana autoritate. Scimus enim bono amp;nbsp;utili confilio^ Patribus Ecclefiafticam dilciplinam hoc modo, ut ueteres Canones delcribuf, conftitutam efle. SedEpilcopi iacerdotes noftros aut cogunthoc doftrinæg^^ nus quod confeffi fumus abfjcereac damnare, aut noua amp;inauditacrudelit3’* te milèros ôd innocentes occidunt, Hæcaulæ impediunt quo minus agnofeaJ^^ hoi

hos Epifcopos, noftri facerdores Ita fæuitia Epi'fcoporum in caufa eft, quarc alicubi diflbluicur ilia Canonica politia,quâ nos magnopere cupiebamus con^*, ièruare, Ipfi uiderinc quomodo rationem IZ)eo reddicuri fint, quôd diflîpant Ecclefiam, Noftræ conftientiæ bac in re nihil habcnr periculi, quia cum fcia* mus confcfRonein noftram ueram,piam amp;nbsp;catholicam eflè, nondebemus aplt; -probare feuitiam iftorum, qui banc dodrinam perlèquuntur ♦ Et Ecclefiain gt;nbsp;eflè fcimus apud hos, qui uerbum Dei redtè docent, amp;nbsp;redtè adminiftrant Sa* cramcnra,non apud illos, qui uerbum Dei non folum cdidtis delereconantur, fedetiam reda èc uera docentes trucidant, erga quos, eciamfi quid contra Ca* nones faciunt, tarnen ipfi Canones mitiores funt * Porrô hiciterum uolumu» tcftatum,nos libenterconlèruaturoseftèEcclefiafticam Canonicam politi* am, fl modo Epilcopi dehnant in noftras Ecclelîas feuire ♦ Hæc noftra uolun* tas amp;nbsp;coram Deo, apud omnes genres, ad omnem pofterirarem exculàbit nos,ne nobis imputari pofîît, quôd Epifcoporum autoritas labefadatur, ubi legerint atq^ audierint homines, nos iniuftam iæuitiam Epiftoporum depre* cantcs,nihil æqui impetrare potuiflè,

ÎN articulo XV. recipiuntprimam partem, in qua dicimus obferuandos eftè jritus Ecclefiafticos, qui fine peccato oblèruari poirunt,ôô ad tranquillitatem oC bonum ordinem in Ecclefia profiint. Alteram partem omnino damnant,in qua dicimus traditiones humanas inftituras ad placandum Deum, ad prome* rendam gratiamjSc iatisfaciendum pro peccatis,aduerlàri Euangelio. Quan* quam in ipfa confeftione de diicrimine ciborum,fatis multa diximus de tradi* tionibus, tarnen hic breuiter quædam repetenda funt. Etiamfi arbitrabamur aducrfarios, ex alqs caufis defenfuros eflc traditiones humanas, tarnen hoc non putauimus futurum, ut hune articulum damnarent. Non mereri nos remiflîo* nem peccatorum,aut gratiam, obièruatione tradirionum humanarum. Poft* quâniigitur hicarticulusdamnatuseft,facilemamp;^ planam caufàm habemus, hununæqudtu NunCapertè ludaizant adueriarq, apertè obruuncEuangelium doamp;rinis dxtf do fint dcéiri» moniorum. Tune ehim icriptura uocat traditiones, dodrinas dæmoniorum quâdo docetur, quôd fine cultus utiles ad promerendam remiftîonem peccato* rum amp;nbsp;gratiam. T une enim obfcurant Euangelium, beneficium Chrifti, amp;nbsp;iu* fticiam fidei. Euangelium docetnosfi'de propter Chriftum gratis acciperere* miffîonem peccatorum reconciliari Deo.

Aduerfarii contra alium Mediatorem conftituunt, fcilicet has traditio* ncs,Propter has uolunt conièqui remiffîonem peccatorum,per has uolunt pla* uerfiriorum ‘^areiram Dei.At Chriftus apertè dicit: Fruftra colut me mandaris hominum. de traditioni* Suprà copioie diiputauimus homines iuftificari fide, cum credunr iè habere Deum placatum,non propter noftra opera,ièd gratis propter Chriftum. Hanc certumeftEuangelq dodrinam eftè, quia Paulus clarè dicit adEphef.2.Gra* tis iàluati eftis per fidem, amp;nbsp;hoc non ex uobis, Dei donum eft, non ex homini* bus. Nunc ifti dicunt promereri homines remiftîonem peccatorum per has obièruationes humanas, Quid eft hoc aliud quàm præter Chriftum,alium iu* ftificatorem,alium mediatorem conftituere'rPaulus inquit ad Galatas,Euacua*

S) E Tff^^fDlTIoni'ErS tï efti’s â Chrifto, qui lege iuftifîcaminbid cft. Si fèntitis uos mercri obièruatio* ne legis,utiufti coram Deo repuremini,nihilproderit uobis Chriftus,qui3 quorlùm opus eft Chrifto iftis, qui fentiunt iè iuftos eflè, fua obfêruacione Le** gis C' Deus propoftiit Chriftum,quôd propter hune mediatorem, non propret noftras iufticias ueïic nobis eflè propicius ♦ At ifti iènriunt Deum eflè plaça* cum,propicium,propter traditiones Sc non propter Chriftum, Adimunt igi* tur Chrifto honorem mediatoris.Nec intereft inter noftras traditiones,etMo* (àicas ceremonias,quôd ad hanc rem attinet»Paulus ideo damnat Moiàicas ccf remoniaSjflcut traditiones damnat, quia exiftimabantur eflè opera quæ mere* rentur iufticiam coram Deo.lta oblcurabatur officium Chrifti nbsp;nbsp;iufticia fidei^

Qiiare remota lege,remotis rradicionibus,contendic,quôd non propter ifta opera,{èd propter Chriftû fi t gratis promifla remiflîo peccatorumjmodô ut fi* de accipiamus cam. Nam promiflîo non accipitur nifi fide. Cum igitur fideac* cipiamus remiflionem peccatorum,cum fide habeamus propicium Deum,pro* ptcr Chriftum,error amp;nbsp;impietas eft côftifuere,quôd per has obferuationes me* reamur remiflionem peccatorum* Si quis hie dicat non meren'nos remiflîo* nem peccatorum,fed iam iuftificatos,per has traditiones mcreri gratiam, Hie itcrum reclamat Paulus, Chriftum peccati miniftrum fore, fi poftiuftificatio* nem lèntiendum fit, quod deinde non propter Chriftum iufti reputemur, fed primum mereri debeamus per alias oblèruationes,ut iufti reputemur Jtemjho* minis teftamento nihil addi debet. Ergo nec Dei Teftamento, qui promittit quod propter Chriftum propicius nobis elTe uelit, addi debet, quod primum per has oblèruationes debeamus mereri,ut accept! iufti reputemur,

Quanquam, quid opus eft longa dilputatione,Nulla traditio à fàndis Pa ptitruMMdi* tribus hoc confilio inftituta eft,ut mereatur remiflionem pcccatorum aut iuffi* fjo«« cur lt;«’ciam,lèd flint inftitutæ propter bonum ordinem inEcclçfia,amp; propter trän* /îjwilt;e fint, qy,jjjfafein, Et ut uelit aliquis inftituere certa opera ad promerendam remiflî* onem pcccatorum aut iufticiam, quomodo fliet ilia opera Deo placere,cuni non habeat reftimonium uerbi Dei, quomodo de uoluntateDci certos red* det homines, fine mandatoamp;uerbo Dei “T Nonne ubiqj in Prophetis prohi* bet inftituere peèuliares cultus,finefliomandato*r Ezcchielis 2O,lcriptumcfi^î In præceptis Patrum ueftrorum nolite incedere, nec indicia eorum cuftodiafis» nec in Idolis eorum polluamini, Ego Dominus Deus uefter. In præceptis meis ambulate, amp;nbsp;indicia mca cuftodite, amp;nbsp;facite ea, Si licet hominibus inftituere cultus, amp;nbsp;per hos cultus merentur gratiam,iam omnium gentium cultus erunt approbandi, cultus inftituti à leroboam amp;nbsp;alrjs extra legem erunt approbandi* Quid enim intereft,fi nobis licuit inftituere cultus utiles ad promcrendani gratiam aut iufticiam,cur non licuit idem gentibus amp;nbsp;Ilraelitis 2quot; Ideo gentium a Ifraclitarum cultus improbati flint, quod lèntiebant fefe per illos mcreri re* milTionem pcccatorum amp;nbsp;iufticiam,amp; iufticiam fidei non norant. Poftremô, unde reddimur certi, quod cultus ab hominibus inftituti fine mandato Dei iu* ftificent, Siqnidem de uoluntateDci nihil affirmari poteft fine uerboDei; Qiiid fihos cultus non approbat Deus C' Quomodo igitur affirmant aduer* lari] quod iuftificent,cumidfineuerboacteftimonioDei nonpoflit affirma* ri, EtPaulusdicat,Omnequodnoneftexfidc,peccatumeflè. Cumautemhi cultus nullum habeantteftimonium uerbi Dei, dubitare conicientiam necelfe eft, utrum placeant Deo ♦

Et quid in re manifefta uerbis opus eftlt;;’ Si bos humanos cultus defendunc aduerfahj noftri, tanquam promerentes iuftificacionem^ gratiam^remiflionem pcccatorum,fimpliciterconilituuntregnum Antichrifti,Nam regnum Anti«= chrifti_,eft nouus cultus Dei^ excogitatus humana autoritate,rerjcies Chriftum, ficut rcgnum Mahometi habet cultus, habet opera, per quæuuk iuftificari co^^ ramDco,nec fentit homines coram Deo gratis iuftificari fide propter Chri«« ftuin.ka amp;nbsp;Papatus erit pars regni Antichrilli, fi fie défendit humanos cultus, quod iuftificent, Detrahitur cnim honos Chrifto, cum docent, quod non pro^ prerChriftum gratis iuftificemur per fidem, Sed per tales cultus, maximeep cum docentjtales culcus,non iblum utiles eife ad iufi;ificationem,ied neceiîarios ctiam,ficut fuprà in articulo odauo fentiunt, ubi damnant nos, quod diximus, quod non fit neceflarium adueram uniratcmEcclefiæ,ubiqgt;fimilcs efle ritus ab hominibus inftitutos, Daniel Capite undccimo, fignificat nouos cultus hu* manos,ipfam formam nbsp;TroT^lnia/j regni Antichrifti fore. Sic enim inquit. De«

urn Maofim in loco fuo colet, amp;nbsp;Deum quern non nouerunt Patres eius, colet auro 0cargento,amp; lapidibus preciofis. Hie defcribit nouos cultus, quia inquit talem Deum coli,qualem Patres ignorauerint, Nam S.Patres, Etfi habuerunt ipfi ritus amp;nbsp;traditiones, tarnen non fentiebant has res utiles aut neceifarias eiTe ad iuftificationem,no obicurabant gloriam amp;nbsp;oHiciu Chrift i,ied docebant nos iuftificari fide propter Chriftumjiion propter illos humanos cultus, Cætelt;» rum ritus humanos obftruabant propter utilitatc corporalem, ut feiretpopu^ lus quo tempore conueniendumeflet,utordineamp; grauiter in templis exem^ pli caufa fierent omnia, deniep ut uulgus etiam haberet quandam poedagogft am.Nam diftrimina temporum etuarietas rituum ualet ad admonendum uuP gus. Has caufiis habebant Patres rituum ftruandorum, ut aperte teftatur Epft Encratieiß» phanius in diijautatione contra Encraticos, quod genus fimile fuit Monacho;^ rum noftrorum, Fuerunt enim fodalicia, quæ fibi certas traditiones imponc^ bant,abftinebantà uinoetiam inipfaCccnaDomini, Nulliscarnibus ueftci» bantur,ne pifeiu quidem, qua in retratres Dominici longe ftiperabant. A con«! iiigio uero uel maxime abhorrebant, etfi à confuetudine mulierum non abhor«: rebant. Id enim obqciteis Epiphanius, habebant cnim muliercularum greges idem uitæ genus ftquentcs, ficut hoc tempore ferè ubiep habent Monachi uici# na mulierum Monafteria, Et has obftruationes fingebant eife cultum Dei,amp;2 iufticiam propter quam Deo accepti eflent,qua placarentiram Dei,Hane opb nionem improbat Epiphanius, amp;nbsp;alios fines clEe traditionum oftendit, dicit probandas eftè traditioncs,facftas Aà abC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k J'/à nbsp;nbsp;7röÄiTEiajj,hoc eft,aut ad

cohercendam carnem, propter dftciplinam rudium, aut proprer politicum oiv dinem, Et nos propter has catifas redlc feruari poiTe traditiones iudicamus, uArum fecun^ Vt populus fobrius interfit facris, ficut loiaphar, amp;nbsp;Rex Niniue ieiunia indi«: nbsp;nbsp;nbsp;f pipUa

xerüt, Item ut ordo amp;nbsp;politia Ecclefiæ doceat imperitos, quid quo tempore gec ftumfit, Hine funtferiæ Natalis, Paichatis,Pentecoftes,amp;fimiles, Hoc eft ‘ quod Epiphanius ait politiæ caufa inftitutas efle traditiones, uidelicet ordinis cauiàjôd ut ordo ille admoneat homines de hiftoria, amp;nbsp;de bénéfices Chrifti, Etü enim multôeffîcacius admonent uulgus notæ rerumquafi pidlæ in moribus ac riribus,quam literæ, Hos fines proderat oftendi populo, amp;nbsp;illuftrari, Sed his finibus affingunt adueriarfi alium quadam Pharifaica perfuafione,quöd ui«« delicet tales obferuationes mereantur remiflionem peccatorum, quod fine cuP

tus ncccflarq ad luftificationem, quôd propter eos reputcntur homines iufti coram Deo. Hoc plané cft^ Deum colere auro, argenco,amp; rebus preciofis,iêh^ tire quod Deus fiat placatus uarietace ueftitus,ornamentorum, nbsp;fimilibus

bus,quales funt infinitæ in tradicionibus humanis, aut quôd eiuimodi res^ fint cultus Deijtemporum^ciborum^uaforum, ueftitus difcrimina,

Paulus ad Colofleniès icribit^traditiones habere ipeciem iâpientiæ ♦ tc Twtónes habent profedo, Nam tura^ia illa ualde decet in Ecclefia, eamqj ob cauiam ne^ humasi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceffaria eftj fed humana ratio, quia non intelligit iufticiam fidei naturaliter, ah

habednt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod talia opera iuftificent homines, quôd reconcilient Deum 8óc, Sic

entu^ ièntiebatuulgusinterlfraëlitas,amp;hacopinioneaugebanttalesceremonias,fi^ cutapud nos in Monafterrjs creuerunt* Sic iudicat humana ratio etiam de exlt;» ercitqs corporis, de ieiunrjs, quorum finis cum fitcohercere carnem, ratio fingit finem,quód fint cultus,quiiuftificent,ficutThomas icribit,leiunium uai* lere ad deletionem amp;nbsp;prohibitionem culpæ, Hæc funt uerba Thomæ, Ita iaph entiæ ac iufticiæ ipecies in talibus operibus decipit homines» Et accedunt ex^ empla Sandorum,quos dum ftudent imitari' homines,imitantur plærunq^ ex^ rema exercitia,non imitantur fidem eorum,

Poftquam fefellit homines hæc ipecies fapientiæ, ac iufticiæ, deinde iê=« fapientia hu^ quuntur infinita incommoda,obicuratur Euangelium de iufticia fidei in Chrh dorn,ód fijccedit uana fiducia talium operum ♦ Deinde obicurantur præcepta ‘ nbsp;nbsp;Dei,hæc opera arrogant fibi titulum pcrfedg Sé ipiritualis uitæ, èc longè præ^

feruntur operibus præcep tor urn Dei, ut operibus iuæ cuiufip uocationis, adgt; miniftrarioni reipublicæ, adminiftrationi Oeconomiæ, uitæ coniugali, educa’* tioni liberorum.Hæc præillis ceremonrjs iudicantur efle prophana, ita ut cum quadam dubitatione conicientiæ à muleis exerceantur » Conftat enim multos deièrta adminiftrationc reipublicæ, deferto coniugio, illas obièruationes am^ pleyoseftètanquammelioresSé iandiores» Neep hoe iatis eft, ubi occupauit animos periuafio, quöd tales obièruationes ad iuftificationem neceiïàriæ fint, miièrè uexantur conicientiæ,quianon poflunt omnes obièruationes exadè præftare. Nam quotus quiiep numerare omnes potuit Ç' Extant immenfi libri, imó Bibliothccæ totæ,nullam iyllabam de Chrifto,de fide in Chriftum, de bo^ nis operibus fuæcuiuièp uocationis continentes, fed tantum colligentes tralt;’ diriones,8é harum interpretationes, quibus interdum exacerbantur, interdum relaxantur » Quo modo torquetur uir optimus Geriègt;n,dum quærit gradus amp;nbsp;latitudines præceptorum» Nee tarnen poteft conftituere tTr/EiKua/j in gradu eer«“ to,interimgrauiter déplorât pericula piarum conicienciarum,quæ parit hæc acerba interpretatio traditionum.

Nos igitur contra illam ipeciem iâpientiæ et iufticiæ in humanis ritibus, quæ fallit homines muniamus nos uerbo Dei, Sé primum ièiamus eas neep re«lt; reflitnenU miiftonem peccatorum,necp iuftificationem meren' coram Deo,neep ad iuftifr neceflarias eftè » Teftimonia quædam fuprà citauimus. Et plenus cfi on«m huma^' Paulus, Ad Coloir.2»clarê dicit : Nemo uos iudicet in cibo, potu,aut ftatuto ttArunt, nbsp;nbsp;nbsp;fto,aut nouilunio,aut iàbbatis,que funt umbræ futurorum,corpus autem Chrv

fti. Atephic fimul Sé legem Moy fi, Sé traditiones humanas côple(ftitur,neadi‘ ueriàrrj éludant hæc teftimonia, ut folent, quôd Paulus tantum de lege Moyfî loquatur» Ille uerô hic clarè teftatur ie loqui de traditionibus humanis, Qtian^ quid dicant aduerfarq non uidenr,fi Euangelium negat ceremonias Moy fi, quÇ erantdfi

lt;rât di'uinitus inftitutç,iuftifîcare,quâcô minus iuftifîcant traditiones humang'* ' Nee habent Epifcopi poteftatem inftituendi cultus tanquam iuftifican=« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ressaut nccefTarios ad iuftificationem, Imö Apoftoli Actor* i dicunt/Quid tentatis Deump’mponentes iugum Vbi uelut magnum peccatum accuiat Petrus, hoe confilium onerandæ Ecclefiæ, Et ad Galar*^. uetat Paulus iterum feruituti ftibrjchV olunt igitur Apoftoli in Ecelefia manere hanc libertärem,ne iudieentur ulli cultus legis auc traditionum necefTarij efle, ficut in lege fuerunc necefiàriæ ceremoniæ ad tempus, ne obicuretur iufticia fidei, fi iudicent homiiü nes,cultus illos mereri iuftificationem, aut ad iuftificatiouem neceiTarios elTc» Multi uarias imuicslaQ quæruntin traditionibus,ut conicientijs mcdcantur,nccp ta men certos gradus reperiunt,per quos explicent conicientias ex his uinculis* Verum ficut Alexander ibluit Gordium nodum,quem cum explicate non poG iét, gladio femel diflccuit,ita Apoftoli ièmel libérant conlcientias craditionia bus, præfertim fi tradanrur ad promerendam iuftificationem, Huie docftrinæ cogunt nos Apoftoli adueriari docendo,amp; exemplis,Cogunt nos docere,quôd traditiones non iuftificent, quod non fint necefiàriæ ad iuftificationem, quod nemo debcat condere aut recipere traditiones hacopinione,quödmereantur iuftificationä. Tue etiamfi quis obièruat,oblèruet fine ruperfiidone tan^ poli:# ticos mores, ficut fine fiiperftitione aliter ueftiuntur milites, aliter Scholaftici, Apoftoli uiolant traditiones, amp;nbsp;excufantur äChrifto, Erat enim exemplum oftendendum Phariiæis,quôd illi cultus elTent inutiles, Et fi quas traditiones parum cÔmodas omitrunt noftri,fatis nunc exeufati ftint,cum requiruntur tan# quam promereâtur iuftifi'eationem*Talis.n,opinioin traditionibus eftimpiagt;

Cætcrum traditiones ueteres fadas in Ecclefia utilitatis èc tranquillita# tis caufa libenter ièruamus, eaftp interpretamur Trpoçro M«/J^ÔT£po/jexclu(àopi#! niferîmen rî, nionequæfentitquôdiuftificent* Acfalfô nos acculant inimici noftri, quôd t»«»« m bonas ordinationes,quôd dilciplinam Ecclefiæ aboleamus* Verè enim pr.rdi-carepoflùmuspublicam formamEcclefiaruapudnoshoneftioremefièjquàm uerfariesi. apud aduerfarios* Et iiquis rede expendere uelit, 'Verius Ièruamus Canones, quàm aduerfarfi. Apud aduerlàrios Mifiàs faciunt làcrificuli inuiri, amp;nbsp;mercede condudi,amp; pla'runcp tantum mercedis caulà, canunt Plàlmos, non ut dilcant, aut orent, Sed cultus caufa, quafi illud opus fit cultus, aut certè mercedis caulà, Apud nos utuntur Cæna Domini multi fingulis dominicis, lèd prius inftituti, cxplorati,8c abloluti, Pueri canunt Plàlmos ut dilcant,canit amp;nbsp;populus, ut uel diicat,ucl oret, Apud aduerlàrios nulla prorluseftKaT«x’lt;o''Çpuerorum, de qua quidem præcipiunt Canones ♦ Apud nos coguntur paftores miniftri Eccle# fiarum publiée inftituere audire puericiam. Et hæc ceremonia optimos fru# ctus parit ♦ Apud aduerlàrios in multis regionibus toto anno nullæ habentur conciones,præterquam in quadragefima. Atqui præcipuus cultus Dei eft,do# cereEuangelium. Et cum concionantur aduerlàrrj,dicunt de traditionibus hiH manisjdc cultu làndorum 8c fimilibus nu^is,quas iurefaftidit populus ♦ Itaq^ deferûturftatim initio poft^ recitatus eft Euangelfi textus, Pauci quidam me# liores nunc de bonis operibus dicere incipiunt,De iufticia fidei,de fide in Chri# ftum, de conlolatione côleientiarum nihil dicunt, Imô hanc làlubcrrimam Eu# angelij partem lacérant conuierjs, Econtra in noftris Eccleffis oês condones in his locis conftimuntur, de pcenitentia, de timoré Dei, de fide inChriftum,de iufticia fidei,de conlolatione côleientiarum per fidem,de exercitijs fidei, de ora#

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionc

none quaijs efle debebatj quod certo ftatuendum fi'c, quod fit cfFicax, quod , exaudiatur, de cruce, dedignirate magiflratuum omnium ciuilium ordinagt;^ tion Lim^de diferimine regni ChriRi/eu regni ipiritualis Sgt;C poliricarum rerum; de coniugiOjde educatione amp;nbsp;inftitunone puerorum^ de caftitare, de omnibus oßieijs caritaris» Ex hoc ftacu Ecclefiarum iudicari poteft^nos difciplinam Eclt;* clehaRicamjSó pias cercmonias, Sc bonos mores Ecclcliafticos diligenter congt; ieruare

Ac de mortificatione carnis^Sd diiciplina corporis ita docemus/cutnar^ rat ConfeHio^quod uera amp;nbsp;non fimulata mortificatio Hat per crucemamp;afflH Ciioiics,quibus Deus’exercet nos . In his obediendum eft uoluntati DcH ficut , ait Paulus: Exhibete corpora ueftra hoftiam ôéc, Et hæc Hint fpiritualia excr^ citiatimoris fidei. Verum præter hanc mortificationem quæ fit percrult;* cem, eft uoluntarium quoddam excrcitij genus neceft'arium, de quo ChrH ftusait: Cauete nc corda ueftra grauenturcrapula* Et Paulus :Caftigocor^ pus mcum,amp;: in fcruitutem redigo amp;c. Et hæc exercitia fiifcipienda funt, non quod fint cultus iuftificantes, fed ut coherceant carnem^ nc faturitas obruat noSjamp;rcddat iccurosamp; ociofos^ qua ex re fiE ut afpedibus carnis indulgeanc obtempèrent homines. Hæc diligentia debet efle perpétua j quia habet peP petuum mandatum Defi Et ilia præfcripta forma certorum ciborumj ac tem^ porum^nihil facit ad cohercendam carnem . Eftenim delicatior amp;nbsp;fiimptuo«* fior qiicàm reliqua conuiuia. Et ne aducrlàrij quidem oblèruant formam in Ca* nonibus traditam.

Multas amp;nbsp;difficiles difputationes habet hic locus de traditionibuSj ac nos re ipla experti fiimus, traditiones ucrc efle laqueos conicientiarum . Cum exiguntur tanquam neceflariæ^ miris modis cruciantconfcientias prætermic* tentes aliquam obleruationem. Rurfus abrogatio fua habet incommoda/uas quæftioncs. Sed nos lacileni amp;nbsp;planam caulam habemus^ quia aduerlari] dam* Qjiiddetrd^ nantnosjquoddocemus traditiones humanas non mereri remiflionem pec* ditioriibuiex catorum.ltcm requirunt uniucrlales traditiones, quas ficuocant,tanquamne* dam fitceflarias ad'iuftificationem. Hie habcmus Patronum conftantem Paulum, qui ubiqjcontendit has oblèruationes neep iuftificarc, neep neceflarias effefu* praiufticiam fidei. Et tarnen ufumlibertatisin his rebus, ita moderandum cfiredoccmus,ncimperitioftendantur, amp;nbsp;propter abufiim libcrtatis fiant ini* quiores ucræ doeßrinm Euangelq, heue fine probabili caufa mutetur aliquid in ufitatis ritibus, led ut propter alendam concordiam leruentur ueteres mores, qui fine peccato, aut fine magno incommodo, leruari poflunt. Et in hoc ipfo conuentu fads oftendimus, nos propter caritatem Wiatpofanongrauadm ob* icruaturos eflè cum alijs, etiamfi quid incommodi haberent, fed publicam con* cordiam, quæ quidem fine oflenfione confeientiarum fieri polEet, iudicauimus omnibus alijs commodis anteferendam cfiTe. nbsp;nbsp;Sed de hactota re paulo poft

Ardculum X V I. recipiunt aduerfarrj fineulla exceptionc,inquocón* fefTi fumus, quôd liceat Chriftiano gerere magiftratus, cxercerc indicia ex Im* peratoris legibus,fcu alijs præfèntibus legibus, fupplicia iure conftituere, iure bella gerere, militare, iure contrahcre, tenere proprium, iufiurandum poftu* lantibus Magiftratibus dare, contrahere matrimonium, Deniepquod legiti* mæ ordinationes ciuiles, fint bonæ creaturæ Dei,ôd ordinationes diuinæ, qui* bus eu*

Jri K M , nbsp;nbsp;1 JM Jr L i L h à i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;9^

bus tutó Chrjftianus uti poccft.Hk totus locus de diïcrimine rcgni Cbrifh', Sc rcgni ciinlis Jiteris noftrorum utiliter iiïuftratus eft, quod rcgnumChrifti fit Difcrimen re, fpirituaïe_,hoc cft^in corde nocidam Dei,rimorem Dei,S^ fidem, lufticiam gter#' nanLamp; uitam æcernam inchoans. Interim fon's finat nos uti polidcis ordinär rionibus legirimis,quarumcunqj gentium inter quas uiuimus^ficut finit nos uti medicina, aut Architedonica,auc cibo,potLi,acre. Nee fert Euangelium nouas leges de ftatu ciuili, led præcipit, ut præièntibus legibus obremperemus, fiue ab ethnicis, fiue ab alijs conditse lint, ÔC bac obediencia caritatem iubet exerceif re.Infaniebairenim Caroloftadius, qui nobis imponebat leges iudiciales Moy*« fi. De bis rebus ideo copiofius feripierunt noftri, quia Monaebi multas penw ciofas opiniones Iparferunt in Ecclefi'am, Vocauerunt politiam Euangelicam, communionem rerum,dixerunt efle confilia, non teuere proprium,non ulciici* Hæ opiniones ualdè obicurant Euangelium 80 regnum ipirituale, amp;nbsp;fiint pe*« riculofe rebus publicis, Nam Euangelium non dilfipat politiam aut Oecono*« ^uätigeliutn miam,fed multö magis approbat,et non iblum propter pccnam,icd etiam pro«« pter confeientiam iubet ilb's parère, tanquam diuinæ ordinationi, iulianus ApoftatajCelius plscticp alr),obiecerunt Cbrifi:ianis,quöd Eu^ angelium difijparet res publicas, quia probiberet uindidtam, amp;nbsp;alia quædam traderet parum apta ciuili focietati^ Et bæquæftiones miré exercuerunt Orige* nem, Nazianzenum amp;nbsp;alios, Cumquidem facilime explicari poffînt, fi feia* mus Euangelium non ferre leges de ftatu Ciuili, ied efle remiflionem peccato* rum,amp;inchoationem uitæ æternæin cordibuscredentium. Cæterum non ibilt; Ium externas politias approbate, fed nos etiam fubijeere illis, ficut neceflario fubditi fumus legibus temporum, uicibus byemisamp; æftatis tanquam diuinis ordinationibus.Euangelium probibet uindiclam priuatam, Id^ boc confilio Cbriftus toties inculcar, ne Apoftoli putarent ie Imperia debereiftiseripere, quialioquitenebant, ficut ludæi de regno Meflîæ fomniabant, Sed uticirent le de regno Ipitituali docere oportere,non mutare ciuilem ftatum Jtaqp priuata uindiAa, non confilio, icd præcepto probibetur* Mattb, quinto, amp;nbsp;Rom, 12« Publica quæ fit ex oflicio magiftratus, non dilTuadetur, ied præcipitur, amp;nbsp;efl cpus Dei,iuxta Paulum Rom. 13, Jam publicæ uindicflæfpecies funt,iudicia, fiipplicia,beIla,militia.De bis rebus quam male iudicauerint multi icriptores, conlfat, quia in boc errore fuerunt, Euangelium externam quandam nouam ÔC Monafticam politiam cire,nec uiderunt Euangelium cordibus afferre iuflici* am æcernam,foris autem probareflarum ciuilem.

Vaniflimum efl amp;nbsp;hoc,quöd fit perfedb'o Cbrifliana,non tenere proprk . , um. Nam perfeclio Cbriftiana efl fi'ta, non in contemtu ciuibu ordinarionum, perftJfK fit fedin motibus cordisjin magno timoré Dei,in magna fide, ficut Abraham,Da non teuere uid,Daniel, etiam inmagnis opibus atep imperrjs non minus quàm ulli Eremitç.Sed Monaebi illam externam bypocrifin offuderunt oculis ■' bominum, ne uideri poflet in quibus rebus fit uera perfedtio. Quibus laudi* bus uexerunt communionem rerum, quafi Euangelicam Z At bæ laudes plu* rimum habent periculi, præicrtim cum longe diflèntiant à icripturis, Scri* peura enim non præcipit, ut res fiht communes, fed Lex decalogi, cum inquit. Non fijrtum facies,dominia diftinguit, fuum quenqj teuere iubet. Plané fu* rebat Vuiglefus,qui negabat licere iàcerdotibus tenere proprium. Sunt infini* læ dilputationes de contradlibus, de quibus nun^ Jàtisficri bonis conicientijs

S) E T I T J O N r^B F S poteft,nifi fciant hanc regulam, quôd Chriftiano liceat uti ciuilibus ordination nibus ac legibus, Hæc régula tuecur conlcientias, cum docec eatenus licicos cP fe contra (flus coram Deo^quatenus cos magiftratus ièu leges approbanr.

Hic rotus locus rerum politicarum à noftris ita patefa(îî:us eft, ut plurinii boni uiri^qui uerfàntur in rcpublica, Sc in negocrjSjprædicauerint fe magnop^^ re adiutov. efle^qui antea Monachorum opinionibus uexati dubitabant^utrum ilia ciuilia ofticia et négocia Euangelium permitterer, Hæc idcô recitauimus, ut etiam exteri intelligantjhoc dodlrinç genere.q? nos {èquimur,non labefacfwn ri^ed mulco magis muniri autoritatem magiftratuum, amp;nbsp;dignitatem omnium ordinadonum ciuilium,quarû rerum magnitudo fatuis illis opinionib.monan fticis, mirificè antea fuit obicurata^ quæ longé præferebantpolitiæ Oeconon miæjridiculam Sgt;C uahiiTimam hypocrifin paupertatis Ôé humilifatis,Cum quf dem politia ÔC Oeconomia habcanc mandata Dei, 111a Platonica communio non habeat mandatum Dei.

Articulum XVII, recipiunt adueriarq fine exceptione, in quo confiten mur Chriftum in confiimmatione mundi appariturum eflè, ac mortuos omnes refufcitarurumj amp;nbsp;pqs æternam uitam ôé æterna gaudia daturum, Impios uerô condcmnaturum effe, ut cum diabolo fine fine crucientur.

Articulum X V11 Lredpiunt aduerfarfi de libero arbitrio, Etfi quædaifl addunt teftimonia parum apta ad earn caufam, Addunt èC declamationem, quôd non fit nimium tribuendum libero arbirrio,cum Pelagianis,necp omnem ei liberratem adimendam eflejCiim Manichæis.Præclarè iàne.ied quid intereft

Pelagianos aduerfarios noftros C cum utricp ièntiant homines fine fpin Pelagianii'in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fancftopofleDeum diligere, ÔépræceptaDei facere, quôadfubftantiam

doartna delù acftuum^mereri gratiam ac iulh'ficationem operibus_,quæratio per fe effîcit fine tfroMrfcùno. ipiritu ianéto, (^àm multa abfurda iêquuntur ex his Pelagianis opinionibuSj quæ in fcholis magna autoritäre docentur. Has AuguftinuSjiequens Paulumgt; magna contentione relurat. Cuius fèntenriam fijprà in arriculo de iuftification ne recitauimus.Neq? uerô adimimus humanæ uoluntati libertatem,Habethnn mana uolunras libertärem in operibus et rébus dcligendis,quas ratio per fe co^ prehendir, Potefl aliquo modo efficere iuiticiam ciuilcm^Ièu iufticiam open rum^porcH loqui de Deo^ exhibere Deo certum cultum exrerno opéré, obeHin re magiftraribus, parentibusin, opéré externoeligêdo, poteftcontinere mantis à cæde,ab adulterio, furto, Cum rcliqua fit in natura hominis ratio amp;iu3In cium de rebus ienfui iubiedis reliquus cft etiam deledus earum rerum, fin bertas amp;nbsp;facultas efficiendæ iufticiæ ciuilis , Id enim uocat fcriptura iufticiam î carnis, quam natura carnalis, hoc eft, ratio per fe efticit fine Spiritu iàndo* ( Quanquam ranta eft uis concupifcentiæ, ut malis aftetfribus iæpius obtempe* rent homines,quàm redo iudicio, Et diabolus qui eft elEicax in impfjs, ut ait Paulus,non définir incitare hanc imbecillem naturam aduaria delida, caufe funt,quare amp;ciuilisiufticia rara fit inter homines, ficur uidemuspie ipibs quidem Philofophos earn conlêcutos eflè, qui uidentur earn expetiuilfe» lllud aurem falfum eft,non peccare hominem qui facit opera præceptorum exn tra gratiam , Et addunt amplius,talibus operibus neceflàriô deberi remiflîon nem peccatorum ad iuftificationem ♦ Nam humana corda fine Spiritu iândo, funt fine timoré Dei,finefiducia eroa Deum,non credunt fe exaudiri, fibi ignon

JTL K M L\. . nbsp;nbsp;2 ZV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOO

ß],ß iuuari amp;nbsp;ßruari à Deo* Igitur ßnt impia* Porrö arbor mala non poteft ferre bonos frueßus. Et fine fide impolflbile eft Deo placere,

Igitur etiamfi concedimus libero arbitrio libertatem amp;nbsp;facultatem extern cor ßnt spb na Opera Legis efficiendi, tarnen illa Ipiritualia non tribuimus libero arbitrio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no

fcilicet uerè timere Deum, uere credere Deo, uerè ftatuere ac fentire quôd Den US nos reipiciat,exaudiac,ignoßat nobis 8óc* Hæc ßnt uera opera primæ Ta.f bulæ, quæ non poteft humanum cor efFicere, fine Spiritu fantßo, ficut ait Paun lus : Animalis homo,hoc eft, homo tantum naturalibus uiribus utens, non pern cipit ea quæ Dei ßnt* Et hoc iudicari poteftjfi confiderent homines, quomodo corda de uoluntate Dei ßntiant, Vtrum uerè ftatuant ß refpici amp;nbsp;exaudiri à Deo* Hanc fidem difficile eft amp;nbsp;faneßis retinere, tantum abeft ut fit in impqs* diunt, amp;nbsp;confoladonem concipiunc ♦

Prodeft igitur iufta diftribudoj'n qua tnbuicur libero arbirrio lufticia ei«! uilis,amp; i'ufticia Ipiritualis gubernationi Spiritus iantfli in renatis , Ita enim re«: ritual'i^difet dnecur pædagogia, quia omnes homines paricer debenc icire, amp;nbsp;quod Deus runtcaußs. illam ciuilem i ui hei am requirar,amp; quod aliquo modo præftare earn poflîmus* amp;nbsp;tarnen oftenditur diicrimen inter iufticiam humanam èc ipiritualem, inter Philofophicam, èc dodlrinam Spiritus fancli^ èé intelligi potclt ad quid opus ßt Spiritu fando, Necp hæc diftributio à nobis inuenta eft, ß’d ßriptura clariß rifiîmè tradit earn, Traeftat earn nbsp;nbsp;AuQuftinus, eft recens eoreoiè tradlata à

Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Ö

Guilielmo Parißenfi;, ßd ßelefte obruta eft ab iftis^qui fomniauerunt homines Legi Dei obedire pofTe ßne Spiritu fanefto, dari autem Spiritum fàndumjUt accedatrefpeeßus meritorfj.

Articulum XIX* recipiunt aduerfarij, in quo confitemur, quod etß unus ac ßlus Deus condiderit uniuerfam naturam^ conßruet omnia quæ Cäuf^pcccd^ ißuntj tarnen cauiä peccati ßt uoluntas in Diabolo amp;nbsp;hominibus auertens ß à • Deoduxtadießum Chrißßde diabolo : Cum loquitur mendacium, ex proprijs loquitur*

In Articulo X X, dißrte ponunt hæc uerba^quôd reijeiant Sc improbenc hoc quod dicimus^quod non mereantur homines remiflîonem pcccatorum bo nis operibus. Hunc articulum clarè prædicant ß refjeere amp;nbsp;improbarc. Quid in re tarn manißfta dicendum eß C Hic aperte oftendunt architeeßi confutation homines re^ nis, quo fpiritu agantur» Quid eft enim certius in Eccleßa quàm quôd remiftîo tnißione pec« peccatorum contingat gratis propter Chiiftum, quôd Chriftus fit propiciatio pro peccatis,non noftra operaCficut Petrus inquitlHuic omnes Prophetæ pem hibent teftimonium, in nomine ipfius accipere remiflîonem peccatorum omn nes qui credunt in eum* Huie Ecclefiæ Prophetarum afiTentiamur potius quàm iftis perditis Scriptoribus Confutationis, qui tam impudenter blafphemant Chriftum» Nam etiamfi qui fuerint feriptores, qui fenßruntpoft remiflîonem peccatorum homines iuftos elTe coram Deo,non fide,ßd ipfis operibus, tarnen hoc non ßnferunt, quôd ipfa remiflîo peccatorum contingat propter opera noftra, non gratis propter Chriftum * nbsp;nbsp;Non ferenda eft igitur blaijDhemia,

tribuere honorem Chrifti noftris operibus* Nihil pudetiam iftos theologos,fi talem'ßntentiam in Ecclefia audent ferre,neep dubitamus quin Optimus Impe!* rator, ac plæricp Principum, hunc locum nullomodo fuerint in Confutation ne relilt;ßuri,fi eflent admoniti, Infinita hoc loco teftimonia ex Scriptura, ex Pan

tribuSjdrare poflèmus» Verum amp;nbsp;fuprà fa-ds mulra dehacre dixi'mus. Et nihil opus eft pluribus teftimonrjs Jlli, qui feit quare Chriftus nobis donatus fit, qui ftit Chriftum efte propiciationem pro peccatis noftris. Eiaias inquit : Pofuic Dominus in eo iniquitates omnium noftrum.Adueriarq contra docent,Deuni ponere iniquitates noftras,non in Chrifto,ftd in noftris operibus.Netp hie di«* cere libet qualia opera doceant. Videmus horribile decretum contra nos comgt; pofitumefte,quod magis terreret nos,fide ambiguis,autleuibus rebuscoiv tenderemus. Nunc cum conftientiænoftræ intelligant damnariab aduerfa^ rijs manifeftam ueritatem, cuius propugnatioEcclelîæ neceftària eft, amph’^ ficat gloriam Chrifti, facile rerroresmundicontemnimns,Scingenti animo, fi quid erit patiendum,propter gloriam Chrifti, propter utilitatem Ecclefiæft’^ remus.Quis non gaudeat mori in confeftionc horum articulorum,quôd remif^ fionem peccatorum fide conftquamur gratis propter Chriftum,quod operibus noftris non mereamur remiftionem peccatorum Nullam habebunc iatis mam confolationem conicientiæ piorum aduerfus terrores peccati amp;nbsp;mortis, aduerfiis Diabolum ibllicitantem ad deiperationem, fi non ftiant fe dcbcre ftatuere, quod gratis propter Chriftum habeant remiftionem peccatorum* Hæc fides fiiftentat, amp;L uiuificat corda in illoaiperrimo certamine deiperatio«“ nis.Digna igitur caufa eft, propter quam nullum reculcmus periculum. Tunt cede malls,fed contrà audentior ito,quifquis aflentiris confelfioni noftræ, cutn aduerlari] terroribus,cruciatibus,fiipplicijs,conantur excutere tibi tantam con iblationem, quæ uniuerfo Ecclcfiæ in hoc noftro articulo propofita eft. Non deerunt quærenti teftimonia Scripturæ,quæ confirmabunt animum. Nam Paulus tota uoce ( utdicitur) clamitat Rom.5. amp;nbsp;4.graris remitti peccata pi'O^ pter Chriftum.Ideo inquit ex fide iuftificamur,amp;^ gratis,ut firma fit promilfio. Id eft, Si ex noftris operibus penderet promiftio,non effet firma. Si propter noftra opera daretur remiflio peccatorum, quando ftiremus earn nos confecm tos efte, quando reperiret opus confeienria territa, quod ftatueret ad placaiV dam iram Dei fufficcre«T Sed fiipra de tota re diximus,Inde letftor fiimat tefif monia. Nam hanc, non difputationem, led querelam indignitas rei nobis ex* preftit,quod hoc loco difèrtè pofuerunt,fe improbare hunc noftrum articulum, quod remiftionem peccatorum confequamur,nô propter opera noftra, fed fide amp;nbsp;gratis propter Chriftum. Aducrfarij ctiam addunt teftimonia fua? condemn* nation!. Et operæ precium eft unum atq? alterum recitare. Allegant ex Petro, Df diâo Pe= Studete firmam facere uocationem ueftram amp;fc. lam uides ledtor, aduerfarios ^”’'^f“‘^^''^-^’‘noftros non perdidilTe opcram in difeenda DialccT:ick,fcd habere artificitim uocationem. ratiocinandi ex fcripturis prorfus quidquid libet. Facite firmam uocationem

ueftram,per bona opera. Igitur opera meretur remiftionem peccatorum. Sane concinna erit argumentatio. Si quis fic ratiocinetur de reo capitalis pcenæ, cui poena remifta elt ♦ Magiftratus præcipit, ut in pofterum abftincas ab alieno. Igitur per hoc merituses condonationem pocnæ,quôd nunc ab alieno abftf nes,Sic argumentari eft ex non caufa,caufam facere. Nam Petrus loquitur de operibus lequentibus remiftionem peccatorum, amp;nbsp;docet quare firit facienda, fcilicer,ut fit firma uocatio,hoc eft,ne uocatione fua excidant, fi iterum peccent* Facite bonaopera, ut perfeueretis in uocatione, ne amittatis dona uocationis, quæprius contigerunt,non propter fequentia opera,fed iam retinentur fide,Et fides non manet in his qui amittunt Spiritum fandtum,qui abijeiunt pccniteiv tiam,

tiam.ficut fuprà diximus^ fidem cxiftere in pocm'tenoa. Addunt alia, teflimo^ Mendadunt nia non melius cohærentia ♦ Poftremôdicunthanc opinionem ante mille an.-’«dwcrpnoa nos Auguftini tempore damnatam efle Jd quoq^ falfiflîmum eft. Semper enim nbsp;nbsp;•

Ecclefia Chrifti lènfit remiffîonem peccatortim gratis contingere* Imô Pelagi* ani damnati funt^qui gratiam propter opera noltra dari contendebant, Cæteî« rum fuprà làtis oftendimus, quôd fcntiamus bona opera neceflariô lèqui debe/ refidem. Non enim abolemus Legem, inquit Paulus,fèd ftabilimus,quia cum fideaccipimus Spiritum fàndum, necefTariô ïèquitur Lcgis impletiOjquæ fub^î inde crefcit,diledio, patientia, caftitas ali} frudus fpiritusgt;

A Rticulum XXL fimpliciter damnant, quôd inuocationem Sandlorum ^non requirimus.Nec ullo in loco prolixius rhetoricantur. Neq? tarnen ali* ud quicquam effîciunt, quam iàndtos honorandos efle. Item iânétos qui uiuût orare pro alrjs, quafi uerô propterea neceflaria fit inuocatio mortuorum fan* florum.Allegant Cyprianum,quôd uiuum Cornelium rogaucrir,ut diicedens pro fratribus oret. Hoc exemplo probant mortuorum inuocationem. Citant amp;nbsp;Hieronymum contra Vigilantium,In bac arena,inquiunt,ante mille et cen* turn annos uicit Hieronymus Vigilantium . Sic triumphant aduerlàri}, quafi iam fit debellatum ♦ Nec uident ifli afihi apud Hieronymum contra Vigilan* tium,nullam extare iyllabam de inuocatione gt;nbsp;Loquitur de honoribus (anamp;o^ non rum, non de inuocatione. Necp reliqui ueteres Scriptores ante Gregorium, fe* fit mntio ctnte cerunt mentionem inuocationis. Certè hæc inuocatio cum his opinionibus, quas nunc docent adueriàrrj de applicatione meritorum,non habet tcftimonia ueterum Scriptorum.

Confeflîo noftra probat honores Sandtorum,Nam hic triplex honos pro* Triplex hot bandus eft. Primus eft gratiarum adlio. Debemus enim Deo gratias agere, quôd oftenderit exempla milèricordiæ, quôd fignifîcauerit fè uelleiàluareho* mines,quôd dedcrit 13o(ftores,aut alia dona Ecclefiæ, Et hæc dona,ut funt ma* xima,amplificanda funt,amp; laudandi ipfi Sanfti, qui his donis fideliter ufi ftint, fîcutChriftus laudat fideles negociatores. Secundus cultus eft confirmatio fidei noftræ, cum uidemus Petro condonari negationem, erigimur amp;nbsp;nos, ut magis crcdainus^ quôd uerè gratia cxubcret füpra peccatumgt; T crtius honos eft imitatio, primum fidei, deinde cæterarumuirtutum,quas imitari pro fiia quifi^ uocatione debet. Hos ueros honores non requirunt adueriarrj, Tantuin de inuocatione, quæ etiamfi nihil haberet periculi, tarnen non eft neceflaria, ri* xantur.

Præterea amp;nbsp;hoc largimur, quôd Angeli orent pro nobis.Extant enim te* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or^nt

ftimonia Zachariæ i.ubi Angelus orat: Domine exercituum uiquequo tu non pro Lcclefid, miferebcris lerulàlem amp;^c. De Sandlis etfi concedimus, quôd ficut uiui orant pro Ecclefia uniuerià in genere, ita in ccclis orent pro Ecclefia in genere,tametfi teftimonium nullum de mortuis orantibus extat in icripturis,prêter illud iom* nium fumtum ex libro Maccabæorum pofteriore.

Porto ut maxime pro Ecclefia ofent San(fti,tamcn non ftquiair quôd fint inuocandi ♦ Quanquam Confcfifio noftra hoc tantum affirmât, quôd ftriptu*

SMilosnon pa nbsp;nbsp;nbsp;doceat lànélorum inuocationem,Iêu petere à làncftis auxilium*Cum au^

MjttoM«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præceptum,necp promiflîo,necp exemplum ex icripturis de inuocam

dis fanóis afferri poffit, Sequitur conicientiam nihil poITecerti de ilia inuocai* done habere* Et cum oratio debeat ex fide fieri, quomodo Icimus, quôd Deus approbet illam inuocationem C” Vndeicimus fine teftimonio icripturæ, quôd iânôti intelligant fingulorum prcces'TQuidam plané tribuunt diuiniratem fan* (ftis,uidelicetquôdtacitas cogirationes mentiumin nobis cernant* Diiputant de matutina ÔÔ ueipertina cognitione,fortaffis, quia dubirant,utrum mane aut ueij3eri audiant* Hæc comminifeuntur, non ut faniftos honore afficiant, ied ut queftuofos cultus defendant. Nihil afferti poteft ab adueriàrfis contra hanc ra* tionem, quôd cum inuocado non habeat teftimonium ex uerbo Dei,non poifir affi'rmari, quôd iânôti intelligant inuocationem noftram,aut,ut maxime intel* Iigant,quôd Deus earn approbet. Quare adueriarfi non debebant nos ad rem incertam cogere,quia oratio fine fide non eft oratio. Nam quôd allegant Eccle* fiæ exemplum, conftat nouum hunc in Ecclefia morem eile, Nam ueteres ora* tiones ctfi mentionem iandorum faciunt, non ramen inuocantfandos. Quan* quam etiam ilia noua inuocatio in Ecclefia, diiftmilis eft inuocationi fingulo* rum*

AduerfArijin Deinde adueriatq non ibium inuocationem incultu iandorum requi* [dttaos trans^ runt, icd etiam applicant mérita iàndorum pro alrjs, amp;nbsp;faciuntex iandis non ferunthonolt;^

folum deprecacoixs,fcd edam propici'atores, ld nullo modo fcrêdum eft. Nam hic prorfus transfercur in ianctos proprius honor Chrifti* Faciunt enim eos mediatorcs, propiciatores, amp;nbsp;quanquam diftinguunt de mediatoribus tcrccflionis mediatoribus redemtionis,ramen planefaciuntex fanatisme* diatorcs redemtionis, Atc^ etiam illud dicunt fine teftimonio icripturç^quôd fintmediatorcs interceflionis^quod^ut uerecundiftimè dicatur,tamen obfcurat officium Chrifti amp;nbsp;fiduciam miiericordiæ dcbitam Chrifto, transfert in fam ótos.Fingunt enim homines^Chriftum duriorem efle_,et fanctos placabiliores, Imagis confidunt mifçricordiæ fancftorum,quàm miiericordiæ Chrifti, fugientcsChriftumjquærunt iànçftos, îta faciunt ex eis reipià mediatores demtionis *

Iraq? oftendemus, quôd uerê faciantex fanctis non tantum deprecarorts

ied propiciatoreSjhoceft,mediatorcs redemtionis* Nondum recitamushic uuigi abuius*De dodorum opinionibus adhuc loquimur * Rcliqua etiam im^ I« propici4to= periti indicate poffunt. In propiciatore hæc duo concurrunt. Primum, opof^ rum^ rowlß nbsp;nbsp;nbsp;extare uerbum Dei, ex quo certô feiamus, quôd Deus uelit miièreri, èC

fio audire inuocantes per hune propiciatorem* Talis extat de Chrifto promiflîo î meritorum. Quidquid petieritis Pattern in nomine meo,dabit uobis* De iàncftis nulla ex^ tat talis promiftîo, qua conicientiæ non poftunt certô ftatuere, quôd per fam (ftorum inuocationem cxaudiamur.Itacp inuocatio ilia non fit ex fide, Deinde mandatum etiam habemus,ur inuocemus Chriftum, iuxta illud, Venite ad me qui laboratis ôôc.quôd certè nobis quoqp diclum eft * Et Efaias ait cap.ÿ. In die ilia ftabit radix lefte, in fignum populorum, ipfum genres deprecabuntur» Et Piàl*4}* Vultum ruum deprecabuntur oés diuites plebis.EtPiàl.7i* Et adora bût eum omnes reges terræ»Et paulô pôft,Orabunt coram eo iugiter*Et loh.i* inquit Chriftus,Vt omnes honorificent filium, ficut honorificant Pattern* Et Paulus I, Theffi2. orans inquit, Jpfè autem Dominus nofterlefus Chriftus

DeuSjamp; Pater nofter, exhortetur corda ueftra,amp; confïrmet uosS^c^ At de landlorum muocatione,quod pofluntadiierfarij præcepcum, quod exemplum ex Icriptun's afferre Akerum eft in propiciatore^ quod mérita ipfius propofi=# ta funt^ ut quæ pro alqs iàtisfacerent, quæ alrjs donentur imputatione diuina, ut propter ea^ tanquam proprijs meritis iufti reputentur^ ut fi quis amicus pro amico ioluit æs alienum, debitor alieno merito tanquam proprio liberaturjta Chrifti mérita nobis donantur^ut iufti reputemur fiduciameritorumChrifti cum in eum credimus,tanquam propria mérita haberemus»

Et ex utrocp,nempe ex promiftïonCjamp; donatione meritorum, oritur fidu^ cia mifericordiæ » Talis fîducia promiflionis diuinæ. Item meritorum Chrifti debet afterri ad orandum» Verè enim ftatuere debemus,et quôd propter Chri flum exaudiamur,amp; quÔd ipfius meritis habeamus placatum Patrem» Hic ad^^ QKlt;epropîci^ uerfarijprimum iubent inuocare iandlos^cum neqp promiftîonem Dei^ necp àtor^funt^ad^ mandatum.necp exemplum fcripturæ habeant» Et tarnen faciunt^ ut maior fi# ducia mifericordiæ iandlorum concipiatur quàm Chrifti, cum Chriftus ad iè ucnire iufieritjion ad iànftos. Secundo applicant mérita fànftorum ali-)s,ficuc mérita Chrifti Jubent confidere meritis fandtorum, quafi reputemur iufti pro*î pter mérita fanftorum, ficut iufti reputamur meritis Chrifti ♦ Nihil hic fingi# mus. In indulgentes dicunt fe applicare mérita iândlorum ♦ Et Gabriel inter«« pres Canonis Miflæconfidenter pronunciar,nos ordine inftituto à E)eo,debe!« re ad auxilia fanftoru confugere,ut iàluemur corum meritis amp;nbsp;uotis»Hæc fiint uerba Gabrielis, Et tarnen paftîm in libris amp;nbsp;concionibus aducriàriorum lelt;» guntur abfurdiora ♦ Qtiid eft facere propiciatores, fi hoc non eft Prorlus æquantur Chrifto fi côfidere debemus,quôd meritis eorum iàluemur, Vbi aût inftitutus eft ille ordo à Deo, quem dicit ifte, quôd debeamus ad auxilia fan# (fiorum confugercCproferat exemplum ex icripturis, aut præceptum, Fortaflis ex aulis Regum fumunt hune ordinem, ubi amicis interceftbribus utendum eft.At fi Rex conftituerit certum interceftorem,non uolet ad iè cauiàs per alios deferri, Itacum Chriftus fit conftitutus interceftor amp;nbsp;Pontifex, cur quærimus alios C Paftîm ufurpatur hæc forma abiblutionis : Paffio Domini noftri lefii Chrifti, mérita beatiftîmæ uirginis Mariæ, amp;nbsp;omnium iàncftorum, fint tibi in remiifionem peccatorum. Hic prontinciatur abfolutio,quôd non folum meri# tis Chrifti, fed meritis aliorum iandlorum reconcilicmur amp;nbsp;iufti reputemur, Qiiidam è nobis uiderunt morientem do(ftorcmTheologiæ,adquem conib# landum adhibitus erat Monachus quiipiam Theologus, Is morienti nihil in# culcabat, nifi hanc precationem, Mater gratiæ, nos ab hofte protege, in hora mortis fufeipe. Vt largiamur quôd beata Maria oret pro Ecclefia,Num ipia lufeipit animas in morte, num uincit mortem, num uiuificarr Quid agit Chri# ftus;G hec lacit beata Maria, que etfi eft digniftima amplifs; honoribus, tarnen, no uult ie æquari Chrifto, fed potius exempla ftia nos intueri amp;nbsp;amplefti uuk. At res loquitur ipia, quod publica perftiafione beata uirgo prorius in locum Chrifti fuccelTerit, Hanc inuocauerunt homines, huius miftricordia confifi iunt,per hanc uoluerunt placare Chriftum, quafi is non eftèt propiciator, led tantum horrendus Iudex amp;nbsp;ultor, Nos autem ièntimus, nos tantum fiducia meritorum Chrifti iuftificari,non fiducia meritorum Beatæ V irginis aut alio# rum fandorum. De alfis làndis didum eft:Vnufquftqj recipict mercedem iè# cundum iuum laborem, id eft, ipfi inter iè donare fua mérita alrj alrjs non poi#

funtj Geut Monachi uendunc luorum ordinum mérita* Et Hilarius ait de fatuis uirginibus : Et quia prodire obuiam fatuæ extindis lampadibus non pofTunG deprecantur eas quç prudentes erant,ut oleum mutuent^quibus refponderunG non pofle fe dare^quia non fit fortè^quod omnibus iatis fit^alienis icilicet operi^ ' bus ac mentis neminem adiuuandum,quia unicuiçplampadi iliæ emere oleum necefle fit * Cum igitur adueriari] doceant fiduciam collocate in inuocationem ianó:orum,cum neqj uerbum Dei, neq^ exemplum icripturæhabeant, cum ap^ plicent mérita ïâncflorum pro alijs, non iecus ac mérita Chrifti, amp;nbsp;proprium , Chrifti honorem in ianeftos transférant, nec]^ opiniones eorum de cultu ündo»* j rum,ne(^ confuetudinem inuocationis recipere poffumus* Scimus enim fidu«* ciam in Chrifti interceflionem collocandam efle, quia hæcfola habet promif^ fionem Dei.Scimus folius Chrifti mérita propiciationem pro nobis efte, Pro^« pter Chrifti mérita reputamur iufti,cum credimus in eum,ficut textus ait:Omgt;* nes qui confidunt in eum, nonconfundentur, Ncc iuftificamur fiducia merito* rum Beacæ V irginis, aut aliorum ianlt;ftorum ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Error äduer^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæret amp;nbsp;hic error apud dodos, quod fingulis fandis certæ procuration

prioru, quod nçs commiflæ fint,ut Anna diuitias largiatur,Sebaftianus arceat peftilentiam, * ^c^^l^procu^ alentinus medeatur morbo comitiali, Georgius tueatur équités* Hæ perfuan I rdtiones fint fiones plané ftint ortæ ex ethnicis exemplis* Sic enim apud Romanos putaban § (owwijji. tur luno ditare, Febris arcere febrim, Caftor amp;nbsp;Pollux defendere équités

Et finp-amus moderatiftîmè tradi inuocationem iàndorum, tarnen cum exemn plum fit periculofiftimum,quorftim opus eft earn defendere,cum nullum haben Æ at mandatum aut teftimoniumex uerboDei“^ Imo nec ueterum Scriptorum teftimonium habet * Primum,quia,ut fuprà dixi,cum alrj mediatores prætet Chn'ftum quæruntur, coHocatur fiducia in alios, obruitur tota noticia Chrifti, idep res oftendit*Videtur initio mentio Ianlt;ftorum,qualis eft in ucteribus oran tionibus, tolerabili confilio recepta eftè, Poftea ftcuta eft inuocatio,inuocation superflitiones nem prodigiofi ôéplus quàmethnici abufus fècuti funt * Ab inuocatione ad crfdbelUnd^ imagines uentum eft,hæ quoep colebantur,SdputabatureisineiTequaedam ex cultu ßcLit magi uim ineft’e fingunt imaginibus fignorum cccleftium certo temn fanâorum. poj-efculptis* Vidimus in quodam monafterio fiinulachrum beatæ Virginis, quod quafi ’auróp-aro/j aptè mouebatur,ut uideretur aut auerlari perentes,aut ann nuere* Et tarnen omnium ftatuarum atep pidurarum portenta iuperant fabun ïoiæ hiftoriæ de fàndis, quæ magna autoritäre publicè tradebanrur * Barbara petit inter tormenta præmium, ne quis inuocans ipiam, moriatur fine eucharfi ftia* Alius totumPfalterium,ftans pede in uno,quotidie recitauit* Chrifton phorum pinxit aliquis uir prudens, ut fignificarer per allegoriam, magnum oportere robur animi eftè in his,qui ferrent Chriftum,hoc eft,qui docerent Eun angelium, aut confiterentur, quia necefle fit ftibire maxima pericula * Deinde ftolidi Monachi apud populum docuerunt inuocare Chriftophorum, quafi tan lis Polyphemus aliquando extitiftèt, Cumqjiàndi maximas res geiferint, uel reipublicæ utiles, uel continentes priuata exempla, quorum commemoran tio, turn ad fidem confirmandam, turn ad imitationemin rebus gerendis mul^ turn conduceret,has nemo ex ueris hiftorrjs côquifiuit* At uerô prodeft audire, quomodo iàndi uiri adminiftrauerint respublicas, quos cafus, quæ pericula ftibierint, quomodo fàndi uiri regibus auxilio fuerint in magnis periculis, quomodo docuerin£Euangelium,quas habuerintcum hæreticis dimicationes*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Profunt

Proïünc Sgt;C exempla mifèrkordiæ, ut cum uidemus Petro condonatam efle ne^s gationem,cum uidemus Cypn'anocondonatum eße, quod magus fuifletycum uidemus Auguftinum in morbo expertum uim fidci, conftanter affirmare, quod uerèDeus exaudiatpreces credentium, Huiufinodi exempla^, quæucl denßucl timorem^ uel adminiftrationem reipublicæcontinentjproderatrecii» ‘ tari.Sedhiftnonestjuidam nulla neq? fide, neep Rcrumpublicarum regendag rum’icientiapræditi, confinxeruntfabulas imitatione Pocmatum,in quibus tantum infunt fupcrftinola exempla, de certis precibus, certis ieiunfis, addi^^ ta funt quædam ad quæftum facienda Cuiufmodi funt miracula de Rolarijs, amp;nbsp;fimilibus ceremonijs confiera. Neep opus eft bic rccitare exempla. Extant enira Legendæ ut uocant, amp;nbsp;Ipecula exemplorum,amp;Roiaria,in quibus plæi« ra(p funt non dißitnilia ueris narrationibtis Luciani ♦ His prodigiofis^im«« pijsfabulis applauduntEpilcopi5*Theologi,Monachi,quiafaciunt7rfcçTaà\cpi= TO., nos non ferunt,qui, ut Chrifti honos amp;nbsp;officium magis conipici poffît, fion rcquiriinus inuocationem Sandiorum, amp;nbsp;abufijs in cultu ianctorum taxamus* Cumq^omnes bôni uiriubiq? defiderentinhisabufibuscorrigendisuelEpiG coporum autoritärem, uel diligentiam concionantium, tarnen aduerfàrq no#; feri in Confutatione omnino diffîmulant, ctiam manifeftauicia, quafirecepta Confuratione,uelint nos cogère ut etiâ notiflîmos abufiis approbemus ♦ Ita in* fidiofc'lcripta eft Confutatio, non tantum in hoc loco,fed ferè ubiq^, Nulliis eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; .

locüs irt quo à dogmatibus fuis diRernant manifeftos abufiis. Et tarnen apud ipfos-,fi qui fiint faniores, fatehtur, niulcas faîias perfiiafiones hærere in dodri#; nis Scholalficorum amp;nbsp;CanOniflarum, multos præterea abufus in tanta infeitia

«^^ligtntia paftorum irrepfifTe iri Ecclefiam ♦ Neep enim primus fuit Lq;* . thcr'üs qui de publicis’abufibus quereretur. IVIulti doefii amp;nbsp;præftantes uirî Ion* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante

gèantehæc tempora deploraiierunt abufus ÏVIiific,fiduciam obfi’ruationum MonafiicarLim,quæftuo(bscurtusïanlt;fiorum, confufibnem dodlrinæ de pcciifi rares 'm do^ tentia, quam uel maxime oportebat perlpicuam amp;nbsp;explicatam extare in Ec* aducr-clefîa; Jpfi audiuimus excellentes Theologos defiderare modum in Scholafti* ca domina, quæmultô plus habet rixarum philoibphicarum, quàm pietatis. Et tarnen in hisuetercs ferè propiores finit icripturæ, quàm recentiores. Ira maois magifin deoenerauit iflorum theologia, Nec alia cauià fuit multis bo* nis uiris,qui initio amare Lutherum cœperunt, quàm quôd uidebant eum ex* plicarc animos hominum, ex illis labyrinthis confufiffimarum amp;nbsp;infinitarum difputationum, quæ funt apud Scholafticos, T heologos, SxL Canoniftas, amp;nbsp;rcs utiles ad pietatem docere, Qiiare non fecerunt candide aducrlarij, quôd cum uellentnos aifentiri Confutationi, difiimulaucrunr abufus. AcfiucllcncEc* clefiæ confultum, maxime iflo in loco, in hac occafione, debebant hortari opti* nium'Imperatorem,ut de corrigendis abufibus confilium caperer, quem qui* dem non obfiurè animaduertimus cupidiffîmum elle benè conftituendæ, amp;nbsp;fànandæ Ecclcfiæ. Sed aduerlarq non hoc agunt, ut honefliffîmam amp;nbsp;iànètiffî* mam uoluntatem Imperatoris adiuuent,Sed ut nos quoquo modo opprimant. DeftatuEcclefiæ multa figna oftendunt eos parum iollicitos elle. Non dant operam, utextetapud populum certa quædam fiimma dogmatum Ecclefiafti* corum.Manifeftos abufus noua amp;nbsp;inufitata crudelitate detendunt. Nullos pa* tiuntur in E cclefijs idoneos doètores.Hæc quo ipeètent,boni uiri facile iudica* re poffunt.Sed hac uia neq; fuo regno,necp Ecclefiæ fuæ confulunt. Nam inter*

bom’s doAoribuSjOpprefla lâna dodlnna, poftea exi'ftent fanatici ipiri^ tus,quos non porerunt reprimere adueriari], qui ScEcclefiam impqs dogmari’^ Rpojïropbe nbsp;nbsp;nbsp;pcrturbabunt, èC toram Ecclefiafticam politiam euercent, qua nos maximÇ

nd caroîum cupimus conièruarc. Quare te optime Imperator Carole propter gloriam Chd iwperd/orew. fti^quam nihil dubitamus tecupere ornare atq^ augere,oramus, ne uiolentis confilijs aduerfariorum noftrorum aflèntiaris, ièd ut queras alias honeftas uias concordiæ ita confl;ituendæ,ne piæ conlcientiæ grauentur^ neue iæuitia aliqu^ in homines innocêtes^lîcut hadlenus Reri uidimus, exerceatur^neue iàna dodti^ na in Ecclefia opprimatur » Hoc olîicium Deo maxime omnium debes, iànani docflrinam conferuare amp;L propagare ad pofteros, Sc defendere reda docentes» îdenim poftulat Deus cum Reges ornât nomine iuoamp;Deos appellat^ inqui’^ cns. Ego dixi, Dij eftis, ut res dininas^hoc eft, Euangelium Chrifti in terris conCeruari Si. propagari curent, ÔCtanquam uicarij Dei uitam iàlutem innogt; centum defendant.

t^MTscœ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potcfl: dubitari,quin pium fît, 80 confèntaneum iniiitutioni Chrifti,amp;^

nlt;ft^i«f«^^uerbisPauli,uti utracp parte in CœnaDomini, Chriftuseniminftituit inflituta pro utranq? partem,amp; inftituit non pro parce Ecclel]æ,ièd pro tota Ecclefia, Nam touLcclefu. non Presbyter! folum,lèd tota Ecclefia, autoritäre Chrifti, non autoritäte hu^ manautiturSacramento, Idq^ fateri aduerlàrios exiftimamus, lam fiChriftus inftituit pro tota Fx;clefia,cur altéra ipecies adimitur parti Ecclefiæ, Cur prohv betur ufus alterius fpccici Cur mutatur ordinatio Chrifti C præfertim, cum iplè uocet earn teftamentum iuum, Quod fi hominis teftamentum relcindere non licet, multô minus Chrifti teftamentum refcindere licebir, Et Paulus im quit fe à Domino accepiire,quôd tradidit, Tradiderat aût ulum utriulcp IpecP ci,ficut clarè oftendit textus i. Cor, 11, Hoc facite, inquit, primum de corpore, poftea eadem uerba de poculo repetit.Et deinde : Probet feipfum homo, amp;nbsp;fie de pane comedat,ôô ex poculo bibat, Hæc lunt uerba diiponentis. Et quidem præfatur,uc qui funt ufuri Cœna Domini,fimul utantur,Quare conftat pro togt; ta Ecclefia làcramentum inftitutum elfe. Et manec mos adhuc in Eccleftjs Grx^ cis,Et fuit quondam etiam in Latinis Ecclefqs,ficut Cyprianus et Hieronymus teftantur. Sic enim inquit Hieronymus in Sophoniam ; Sacerdotes qui Eucha^ riftiæ lèruiunt, amp;nbsp;lànguinem Domini populis eius diuidunt ôdc. Idem teftatuf SynodusToletana.Nec difficile fuerit magnum aceruum teftimoniorum corn gerere, Hic nihil cxaggeramus,tantum relinquimus prudenti kdori cxpeiv dendum, quid fèntiendum fit de diuina ordinationc,

Aduerfarij in Confutatione non hocagunt,ut exeufent Ecclefiam, cui ademta eft altera pars lacramenti. Id decuit bonos 80 religiolos uiros.Erat quelt;* renda firma ratio exeufandæ Ecclefiæ, docendarum conlcientiarum, quibus non poteft contingere,nifi pars lacramenti, Nunc ipfi defendunt redè prohilt;* beri alteram partem, amp;nbsp;uetant concedere ufum utriuftp partis, Primum fim gunt initio Ecclefiæ alicubi morem fuilfe, utuna pars tantum porrigeretur» Neqp tarnen exemplum huius rei uetus ullum affèrrepoITunt, Sed allegant lo^ cos,in

cos,in quibus fit mentio panis,ut apud Lucam,ubi fcriptum eft, quod difcipuli agnouerint Chriftum in fraftione panis * Citant amp;nbsp;alios locos de fractione pa^ nis, Quanquam autem non ualde repugnamus, quo minus aliqui de Sacra«« mento accipiantur, tarnen hoc non confequitur unam partem tantum datam effe,quia partis appellatione reliquum fignificatur communi confuetudine lermonis ♦ Addunt de Laica communione, quæ non erat ufus alterius tantum fpecieijfed utriufcp. Et fi quando Sacerdotes Laica communione uti iubentur, fignificatur, quod à minift erio confecrationis remoti fuerint, Necp hoc igno^ rant aducrfarr), fed abutuntur infcitia imperitorum, qui cum audiunt Laicam communionem,ftatim fomniant morem noftri temporis,quo daturLaicis tan# Qabrielem, turn pars Sacramenti ♦ Ac uidete impudentiam, Gabriel inter cæteras caufas cur non detur récitât, cur non detur utra pars, quiafuerit difcrimen inter Laicosamp;Presby# teros faciendum* Et credibile eft hanc præcipuam caufam effe, cur defendatur nbsp;nbsp;*

prohibitio unius partis,ut dignitas ordinis religione quadam fiat commenda# tior* Hoc eft confilium humanum, ut nihil dicamus inciuilius, quod quo fpe^ Exemplum ft-. ctet facile iudicari poteft. Et in Confutatione allegant de filfjs Heli, quod amif# Itorutn Heli fofummo Sacerdotio, petituri fint unam partem facerdotalcm*l*Regum.2*pJfó«Uc£lt;t« Hic dicunt ufum unius fpeciei fignificatum efle* Et addunt. Sic ergo amp;nbsp;noftri Laici una parte Sacerdotali,una Ipecie content! efle debent * Plané ludunt ad# uerfah}, cum ad facramentum transferunthiftoriam de pofteris Heli * Ibi de# fcribitur pccna Heli* Num hoc quoep dicent, Laicos propter pocnam reipoue# ri ab altera parte ; Sacramentum inftitutum eft, ad confolandas, amp;nbsp;erigendas territas mentes, cum credunt carnemChrifti, datam pro uita b/iundi, cibum effe,cum credunt fe coniunftos Chrifto,uiuificari*V crum aduerfarq argumen# tantur Laicos remoueri ab altera parte pcenæ caufa.Debent,inquiunt,effe con# tend,Satis pro imperio.Cur autem debent : Non eft quærenda ratio, fed Lex efto,quidquid dicunt Theologi,Hæc eft ïwXottyalt;r!aEcciana* Agnofeimus enim iftasThrafonicas uoces,quas fiexagitare uellemus non defutura nobis effet oratio* Videtis enim quanta fitimpudentia,lmperattanquam aliquis tyran# nus inTragerdfis, Quod nolint,uclint, debent effe content! * Num hæ ratio# nes quas citât exetffabunt hos in iudicio De!,qu! prohibent partem Sacramen# ti,qu! fæuiunt in homines bonos, utentes integro Sacramento. Si hac ratione prohibent, ut fitordinis diferimen,hæc ipfa ratio mouere debeat, ne affentia# mur aduerfarqs,uelfi alioqui morem cum ipfis feruaturi eramus* Aliafunt di# fcrimina ordinis Sacerdotum 80 Populi, fed non eft obfeurum, quid habeant

\confilq, cur hoc diferimen tantopere defendant * Nos ne de uera dignitate or# dinis detr ahere uideamur, de hoc callido confilio plura non dicemus ♦

Allegant periculunr eftufionis, fimiliaquaedam ,quænonhabentDepencMllt;gt; tantam uim, ut ordinationem Chrifti mutent* Et fingamus fane liberum effe, uti una parte aut ambabus, quo modo poterit prohibitio defend! 5^ Quanquam Ecclefia non furait fib! hanc libertatem, ut ex ordinationibus Chrift!,faciat res indifferentes*Nos quidemEcclefiam excufamus, quae hanciniuriam pertulit, cum utracp pars ei contingere non poflet ,fed autores qu! defendunt redfè prohiber! ufum integri facramenti,quicp nunc non folum prohibent,fed etiam utentes integro facramento excômunicant,Slt; uiperfequuntur,non excufamus* Ipf! uiderint,quomodo Deo rationem fuorum confiliorum reddituri fmt*Necp ftatim iudicandum eftEcclefiamconftituere aut probare, quidquidPontifices

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T iii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituunt.

conftituunt, prælèrtim cum Scriptura de Epifcopis ôd Paftoribus uatici'nctuf in hanc fententiam^ut Ezechiel aic^Peribit lex à làcerdore»

■®^legem Ponrificiam impio amp;nbsp;falfo prætexcu nominis diuini, led etiam horcari ïmpudentid Cælarem ac PrincipeSj ne rolerent coniugia lacerdotum ad ignominiam amp;nbsp;dduerlarioru faniiam Romani Imperil Sic enim loquuntur ; Qriæ maior impudentia un$ csLgUfacer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiftoria lecfla eÎEquàm hæc eft aduetlariorum ‘T Nam argumenta^quibus

dotumperti- utunturjpoftca recenlcbimus.Nunc hoc expendat prudens leftor^ quid fronds „ere ad infa^ habeant ifti nihil homines, qui dicunt coniugia parère infamiam èc ignominh miam }fnpe= Imperio, quafi uero Ecclefiam ualde omet ifta publica infamia Hagiciofa^ rum ac prodigiofarum libidinum, que flagrant apud iftos S.Patres,qui Curios fimulantjSd Bacchanalia uiuunu Ac plæraq? ne uerecundè quidem nominad queunt, quæifti lumma licentiafaciunuEt has luas libidines caftilftmadexti‘3 tua Carole Cælàr,quê etiam uetera quædam uaticinia appellant regem pudi^a facie : De te enim diftum apparet : Pudicus facie regnabit ubiep, propugnad poftulant. Poftulant ut contra lus diuinum, contra lus gentium, contra CanO’’ nes conciliorum diftipes matrimonia, utin homines innocentes, propter con^ iugium atrocia fupplicia conftituas,ut Sacerdotes trucides, quibus religioß parcunt etiam barbari,utin exilium agas,cxtorres mulieres, orbes pueros.fa^ les leges tibi ferunt optime ÔC caftiftîmeImperator,quas nulla barbaria,quam’* liber immanis ac fera poffer audire, Sed quia nulla cadit in hos tuos mores ud turpitudo, uellæuitia, Iperamus te, amp;in haccaufa dementer nobifeum aftn* rum elle, prælèrtim ubi cognoueris nos grauilîimas habere caulas noftræ feil’* tenriæ lumtas ex uerbo Dei, cui aduerlarij nugaciftîmas èc uaniftîmas perfua’* fibnes opponunt. Et tarnen non tuenturleriô ccclibatum, Neqj enim ignorant quam pauci præftent caftitatem, lèd prætcxunt Ipeciem religionis regno fuOj cui prodelfe cœlibatum putanr, ut intelligamus Petrum redè monuilfe, futu^ ' rum ut Pleudopropheræ fiftis uerbis decipiant homines, Nihil enim uerè,fin’* pliciterôd candide inhactora caufa dicunt, fcribunt,aut aguntaduerlàrr),felt;i reiplà dimicantdedominatione, quam fallô putanrpericlitari, ÔChanc impio prærcxru pieratis munire conantur,

dnôd Lex de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[sjos hanc legem de coclibatu, quam defendunt aduerlàrij, ideo non pof

contraïufdi approbate, quia cum iure diuino,amp; naturali pugnar,amp;^abipfisCa* utrum, tutu-- nonibus conciliorum dilEentir, Et confiât fuperftitiolam Sô periculolàmef raie 1;:^'Canor. fe, Parit enim infînita fcandala, pcccata, amp;nbsp;corruptelam publicorum morum, num, Aliæ controuerfia? noftræ aliquam dflputationem dodorum dcfiderant.In hac ita manifefta res eft,in utraqj parte,ut nullam requiratdilpurationem,Tantum requirit iudieem uirum bonum amp;nbsp;rimentem Dei, Et cum defendatur à nobis manifefta ueritas,ramen aduerlàrij calumnias qualdam architedati lLjnt,ad ca^ uillanda argumenta noftra,

I, Rrgumetum Primum, Genefis docet homines conditos eirc,utfintfoccundi, amp;nbsp;lèxus ex hifloria rcda ratione lèxum appetat. Loquimur enim non de concupifeentia quæ pcc^ crwUonw. catum eft, fed de illo appetitu qui in integra’natura futufus erat, quem uocant * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sopyquot;?

sop) if/j cfucruH/j-Et hæc sopyw eft iierè ordinado diuina ftxus ad fèxum Cum autem hæc ordinario Dei fine fi'ngulari opere Dei colli non poftic, Sequitur lus con/ trahendi matrimonij non pofte tolli ftatucis^aut uotis*Hæc cauillantur aduet!/ farij, dicunt initio fuifle mandatum ut repleretur terra, nunc repleta terra non ’ efle mandatum coniugium. Videte quâm prudenteriudicent, Natura homi^ num formatur illo uerbo Dei, ut fit fœcunda, non iólum inido creationis, ièd tantilper dum hæc corporum natura exiftet.Sicuthoc uerbo terra fit fcecunda, Germinet terra herbam uirentem,Propter banc ordinationem,non iólum ini/ do ccepit terra producere germina, ièd quotannis ueftiuntur agrd donee ifiet hæc natura,Sicut igitur legibus humanis, non poteft natura terræ mutari: Itanecp uotis,ne(^ lege humana poteft natura hominis mutari fine ipeciali opere Dei,

Secundó.Et quia hæc creatio, ièu ordinado diuina in homine^ eft ius na/* turale, ideo fapienter reeftè dixerunt luriiconfulti, coniundlionem maris amp;nbsp;Argujtimgt; feeminæ efie iuris naturalis ♦ Cum autem ius naturale fit immutabile, necefle

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ic.Tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

clt femper manere lus contrahendi coniugtj. Nam ubi natura non mutatur,ne/ ceiTeeft amp;nbsp;illam ordinationem manere,quam Deus indidit naturæ,nec poteft legibus humanis tolli ♦ Ridiculum igkur eft, quöd adueriarfi nugantur initio iuiiTe mandatum coniugium, nunc nonefle. Hoc perinde oft, ac ii äicerent^ Olim nafeentes homines iecum attulerunt iexum, nunc non aiFerunc^ Olim fecum attulerunt lus naturale nafeentes , nunc non aflFerunt* Nullus Faber fabrilius cogitare quidquam poftet, qucàm hæinepdæexcogitatæ fiint ad eludendum lus naturæ, Maneat igitur hoc in caula,quod Scriptura do/ cet, SxL lurifconfultus iapienter dixit, coniundionem maris amp;nbsp;fccminæ eftó Iu=^ ris naturalis, Porrô lus naturale uerè eft lus diuinum, quia eft ordinado diui/rè eâ ij« /(/-nitusimprefla naturæ. Quia autemhoc lus mutari non poteft, fine fingu*«i««w, lari opere Dei, necelTe eft manere lus contrahendi coniugrj, quia ille naturalis appetituSj eft ordinado Dei in natura ièxus ad lèxum,amp; propterea lus eft,aliOi« qui quare utcrq^ ièxus condereturC Et loquimur, ut fupra dièèum eft, non de concupifeentia quæ peccatum eft, ièd de illo appetitu quem uocant s^opy«p quem concupifeentia non fuftulit ex natura,ièd accendit, ut nunc remedio ma* gis opus habeatjSc coniugium non iólum procreationis cauià neceiFarium fit, led etiam remedi] caufa, Hæc iùnt perfpicua, Sd adeo firma, ut nullo modo la*!

Tertiô,Paulus ait: Propter fornicationem unufquifi^ habeat uxorem fu*:, j j am. Hoc iam expreiTum mandatum eft ad omnes pertinens, qui non iunt ido/ turn 4 tefii-. nd adccebbatum, Adueriarrj iubent fibi oftendi præceptum, quod praxipit Sacerdotibus uxores ducere, quafi Sacerdoces non fint homines, Nos quæ de natura hominum in gencre dilputamus,profe(ftÔ etiam ad iacerdotes pertinere iudicamus. An non præcipithic Paulus,ut ducant uxorem ifti qui non habent Generaïe donum continentiæ C Interpretatur enim feipiè paulô pc)ft,cum ait: Melius eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«0«

nubere,quàm uri,Et Chriftus dare dixit : Non omnes capient hoc uerbum, ièd quibus datum eft,Quia nunc poft peccatum concurrunt hæc duo,naturalis ap/ 4^ defacer* petitus concupifeentia, quæinflammat naturalem appetitum, ut iam magis dot«. opus fit coniugio quàm in natura integra, Ideô Paulus de coniugio tanquam de remedio loquitur, amp;nbsp;propter ilia incendia iubet nubere, Neep hanc uocem, Mebus eft nubere, quàm uri, ulla humana autoritas, ulla lex, ulla uota tollere

poflunt^quia hæc non tollunt naturam aut concupifcenti'ain, Rednent igîtiH' lus ducendi\omnes qui urûtur. Et tenentur hoc mandato PauIi,Propter fornv cationem unuiquifcp habeat uxorem fuam, omnes qui non uerê continent, de qua re indicium ad conicientiam cuiuii^ pertinet» Nam quôd hic iubent petc:^ reàDeo continentiam, iubent corpus laboribus amp;nbsp;inedia confîcere, curfibi quoep non canunt hæc magnifica pra’cepta; Sed ut iùprà diximus,Tantum lu^ dunt adueriàrrj,nihil agunt ièriô* Sicontinentia effet omnibus poffibilis, non requireret peculiare donum, At Chriftus oftendit earn peculiari dono opus habere, quare noncontingit omnibus, Reliquos unit Deus uti communi lege naturæ quam inftituit ♦ Non enim uult Deus contemni fuas ordinationes ,fuas creaturasjta uultillos caftos efle,utremedio diuinitus propofito utantur, ficut ita unit uitam noftram alerc,fi cibo,fi potu utamur ♦ Et Gerlbn teftatur multos fuiffe bonos uiros,qui conati domare corpus, tarnen parum profecerunt, Ideo reétè ait Ambrofius : Sola uirginitas eft, quæ iuaderi poteft, Imperari non po* tcft,res magis uoti, quam præcepri eft. Si quis hie obiecerit, Chriftum laudatt hos qui ft caftrant propter regnum ccelorum, is hoc quoep confideret,quöd talt;* les laudat, qui donum continentiæ habent, Ideo enim addit. Qui poteft capere capiat. Non enim placet Chrifto immunda continentia, Laudamus amp;nbsp;nos uegt; ram continentiam,Sed nunc de lege difputamus, amp;nbsp;de his qui non habent do^ num continentiæ. Res debebat relinqui libera, non debebant inijci laquei becillibus per hanc legem*

iui.Argu= Quarto, DiffentitlcxPontifîciaàCanonibusconciliorum, Namuete^ nonu^confli^ Canones non prohibent coniugium, nec contraefta coniugia diffoluunt, etfi tutione, hos qui in minifterio contraxerunt,remouent ab adminiftratione, Hæc miffo iftis temporibus benefici) loco erat,Sed noui Canones qui non funt in Synodis conditi,ftdpriuatoconfjlioPontificumfalt;fti, amp;nbsp;prohibent contrahere matrix monia,0d contraefta diftbluunt, Idtp palam eft, fieri contra mandatum Chrift' Quos Deus coniunxit, homo non ftparet, Aduerftrij uociferantur in Conft^ tatione, coclibatum præceptum effeàConcilijs, Nos non accuiàmus décréta Conciliorum, Nam hæc certa conditione permittunt coniugium, Sed aceufa^* mus leges quas poft ueteres Synodos Romani Pontifices contra autoritatetu Sy nodorum condiderunt, Adeô Pontifices contemnunt autoritatem Synodo«’ rum,quam alijs uolunt uideri iàcrofanôtam, Propria igitur eft hæc lex de pet^ petuo ccclibatu, hidus nouæ Pontificiæ dominationis, Neq? id abs re, Danid enim tribuit hanc notam repno Anticfirifti, uidelicet contemtum mulicrurn,

v.AfuperflU Qiiintô, Etfi aduerfari} non defendunt legem iuperftitionis cauiàjCUîfl tione, Quôd uideant non Iblere obftruari, tarnen iuperftitiolas opinioncs ftrunt, dum præ* liduerftrij CO, £exîït; religionem,Ccclibatum ideô prædicant ft requirere,quôd fit mundicies, • uocentrem quafi coniugium fit immundicies ac peccatum,aut quafi cœlibatus mereatut immunda aut remiftîonem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem, Coniugium ucro non mereatut fffrttw«. remiftîonem peccatorum amp;c. Et hue allegant ceremonias legis Moiàicæ,quôd cum in Lege, tempore minifterij facerdotes ftparati fuerint ab uxoribus, iu nouo Teftamento iàcerdotes,cum ftmper orare debeant, ftmper debeantcon^ tinere,Hæc inepta fimilitudo allegatur tanquam demôftratio,quæcogat facer«* dotes ad perpetuum coclibatum, cum quidem in ipiàfimilitudineconiugiuu^ concedatur,tantum minifterij tempore cófuetudo interdicitur,Et aliud eft ora^ re, aliud miniftrare, Orabant fanefti tune quoc« cum non exercebant publicum minifies

s C OT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\q6

miniftcriunijnec confiietudo cum coniuge prohibebar, ne orarent, Scd refpon^s demus ordine ad hæc figmenra t Primum, hoe facen neceflè eft aduerïarios, tfi^rgumen* quod coniugium fit mundum in credentibus, quia eft fàncfiificatum uerbo^**”** Dei,hoc eft,res licita amp;nbsp;approbata uerbo Dei,ficut copiofe teftatur Scriptura ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Chriftus enim uocat coniugium coniundtionem diuinam,cum ait; Quos Deus coniunxit. Et Paulus de coniugio, de cibis,amp; fimilibus rebus inquit;Sanlt;fi:ifi:* cantur per uerbum amp;nbsp;orationem,hoc eft, per uerbum,quo conftientia fit certa, quod Deus approbet, amp;nbsp;per orationem,hoc eft,per fidem, quæ cum gratiarum aftione tanquam dono Dei utitur.Item i,Cor»7, Sandlificatur uir infidelis per uxorem fidelem Sdejd eft, ufus coniugalis licitus amp;nbsp;landlus eft, propter fidem inChriftum, ficut licitum eft uti cibo ac ♦ Item I. Timoth, 2. Saluatur mulier per filiorum genera tionem amp;c. Si talem locum aducrlarrj de ccclibatu proferre poflent,tum uero miros triumphos agerent, Paulus dicit,faluari mulierem per filiorum generationem. Qiiid potuit dici contra hypocrifih ccclibatus honoris ficentius, quàm, mulierem faluari ipfis coniugalibus operibus, ufu coniugali, pariendo, amp;nbsp;reliquis Oeconomicis offierjs “T Quid autem ftntit Paulus 7 Le^« cT:or obferuet addi fidem,nec laudari officia Oeconomica fine fide,fi manferint inquit in fide, Loquicur enim de toto genere matrum ♦ Requirit igitur præci^« puè fidem,qua mulier accipit remiftionem peccatorum ôd iuftificationem,De;» inde additcertum opus uocationis, ficut in fingulis hominibus fidem ftqui de^* bet bonum opus certæ uocationis, Id opus placet Deo propter fidem. Ita muhgt; eris officia placent Deo propter fidem, 8d faluatur mulier fidelis,que in talibus offierjs uocationis fuæ pie feruit. Hæc teftimonia docent coniugium rem lici:* tarn effe, Si igitur mundicics fignificat id quod coram Deo licitum 8d appro* batum eft, Coniugia func munda, quia funt approbata uerbo Dei, Et Paulus ait,de rebus licitis : Omnia munda mundis, hoc eft, his qui credunt Chrifto,8d fidei iuftifunt,Itacputuirginitas inimpqseft immunda, ita coniugium in prjs eft mundum propter uerbum Dei Ôd fidem,

Deinde fi mundicies propriè opponitur concupifeentiæ, fignificat mun* i LArgamr«* diciem cordis,hoc eft, mortificatam concupifccntiam, quia Lex non prohiber coniugium, fed concupi(centiam,adulcerium, fcortationem, Quare ccclibarus non eft mundicics. Poteft enim maior elle mundicies cordis in coniuoe, uelut o *

Poftremo, Si ita intclligunt ccclibatum mundiciem effe,quod mereatur 11 r.Argaiw«» iuftificationem magis quàm coniugium,maximè reclamamus. luftificamur.n. f“'”» neep propter uirginitatem, neep propter coniugium, fed gratis propter Chri* ftum,cum credimus nos propter eum habere Deum propicium. Hie exclama* buntfortaflîs,Iouiniani more, æquari coniugium uirginitati, Scd propter hæc conuicia non abqciemus ueritatem de iufticia fidei, quam ftiprà expofuimus* Neep tarnen æquamus coniugio uirginitatem. Sicut enim donum dono præ* ftat. Prophetia præftat cloquentiæ, Scientia rei militaris præftat agriculturæ, Eloquentia præftat architedtonicæ, Ita uirginitas donum eft præftantius con# iugio. Et tarnen ficut Orator no cft magis iuftus coram Deo propter Eloquen# tiam, quàm Architedus propter Architeftonicam, ira uirgo non magis mere# tur iuftificationem uirginitatc, quàm coniunx coniugalibus offierjs, led unuft quiftp in fiio dono fideliter fcruire debec,ac ftntire, quod propter Chriftum fi# ‘ de confèquatur remiftionem peccatorum, ôd fide iuftus coram Deo reputetur,

hu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus aut Paulus laudant uirginitatem idco quod iuftificet,

mcditdtionem ^uia fit expeditior, minus diftrahatur domefticis occupationibus in orao” ç:jflHdimn. do^docendo^fèruiendo Jdeo Paulus ait:V irgo curet ea quæ fiint Domini.Lau^

datur igitur uirginitas propter meditationem amp;nbsp;ftudium, Sic Chriftus non fimpliciterlaudat hos qui ft caftrant^ftd addit, propter regnum ccelorumj hoc eft,ut diftere aut docere Euangelium uacet* Non cnim dicit uirginitatem

Rcjponfw de rcri remifli'onem peccatorum autftlutem» Ad exempla Sacerdotum Leuitico^ exc»/plo Sd-- rumreipondemus, quod non efticiunG oportere perpetuum coclibatum im^ ftcerdotibus* Deinde immunditiæ Leuiticæ non funt ad nos transferor dæ.Conftietudo contra Legem tunc erat immunditia^Nunc non eft immundr tia, quia Paulus dicit. Omnia munda mundis. Libérât enim nos Euangelium abillisimmunditqs Leuiticis» Ac fiquishoc confilio legem ccelibatusdefem dit,ut illis obftruationibus Leuiticis grauet conftientias, huic perinde aduer^ landum eft, ut Apoftoli in Adis cap. IV. aduerfantur his qui circumcifibnem requirebant, amp;nbsp;Legem Moyfi Chriftianis imponere conabantur ♦ Interim ta^ men boni ftient moderari ulum coniugalem, præftrtim cum ftint occupât! pm blicis minifterfjs, quæ quidem læpè tantum faciunt negocij bonis uiris, ut om^ nes domefticas cogitationes animis excutiant, Sciunt boni amp;nbsp;hoc,quôd Pam lus iubet uafà polftdere in ftndificatione. Sciunt item, quod interdum ftce«* dendum fit ut uacent orationi, Sed Paulus hoc ipfum non uult elTe perpetm urn, lam talis continentia facilis eft bonis Sdoccupatis, fed ilia magna turba ociolbrum ftcerdotum, quæ in colleges eft, in his delicijs, nc quidem hanc Le^ I uiticam continentiam præftare poteft,ut res oftendit. Et nota lunt poëmata»'

Encrdtita Mo Multi hærctici male intelleda Lege Moyfi, contumelioft ftnftrunt de ^chisfdnio^ coniugio,qualcs fuerunt Encratitæ,de quibus fuprà diximus. Et confiât m. nachos paftîm folitos elft de ccelibatu luperftitiolos ftrmones ftrere, quia mul

tas pias conftienrias propter legitimum ulum coniugqperturbauerunt, Ne^ difficile nobis eflct exempla commemorare. Nam etfinon damnabant conim gium in totum propter procreationem, tarnen uituperabant tanquam uitæge^ nus, quoduix unquamDeoplaceret,aut certe non placeret,nifi propter pro' creationem.Coclibatum uero efFerebant,ranquam angelicum uitç genus, hunt prædicabant gratifTimum Deo ftcrificium elft, mereri remilTionem peccato^ rum,mereri aureolos,ferre ccntefimum frult;ftum,amp; alia infinita. Elas religioncs Angelorum Paulus ualdè improbat adColoff. Opprimuntenim cognitioi* ncm Chrifti,cum ftntiunt homines ft iuftos reputari propter tales obftruatio** nes, non propter Chriftum, deinde opprimunt cognitionem præceptorum Dei, cum præter Dei præcepta excogitantur noui cultus,0^ præferûtur præce^ ptis Dei. Qiiare ftdulo aducrftndum eft in Ecclefia his luperftitiofis perfuafoi^ nibus de ccelibatu, amp;nbsp;ut piæ conftientiæftiant coniugium Deo placere, intelligant quales cultus approbet Deus.

Sed aduerlari) noftri non requirunt coclibatum per luperftitionem» Ser unt cnim non Iblere præftari caftitatcm. Verum prætcxunt luperftitiolàs opP niones,ut imperitis fucum faciant. Magis igitur odio digni lunt,quàm Encragt; titæ, qui quadam IjDecie religionis lapfi uidentur, Illi Sardanapali conftilto aft utuntur prætextu religionis.

s C OT TM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

batUj tarnen præter has accedunt ctiam pericula animarum, amp;nbsp;publica icanda^ nbsp;nbsp;dtiimurum

la.quæ etiamfi lex non effet iniufta^tamen abfterrere bonos uiros debent,ne ap;« nbsp;nbsp;fcundalis.

probent tale onus, quod innumerabiles animas perdidit* Diu omnes boni uiri de hoc onere quefti funt, uel ilia, uel aliorum cauia, quos periclicari uidebant, ' fed has querelas nulli Pontifices audiunt ♦ Necp oblcurum eft, quantum hæc lex noceat publicis moribus, quæuicia, quàm flagicioias libidines pepererit» Extant Romanæ Satyræ, in his etiamnum agnoicit mores Roma,legitcp iuos. Sic ulciicitur Deus contemtum fui doni, liiæ^ ordinationis, in iftis qui con^# iugium prohibent. Cum autem hoc fieri in alfis legibus confiieuerit, ut muten«« nbsp;nbsp;nbsp;’ '

tur, fi id euidens utilitas fuaferit, cur idem non fit in hac lege, in qua tot graues caufæconcurrunt, præftrtim his poftremis temporibus, cur mutari debeat Natura iènefeit, amp;nbsp;fit paulatim debilior, amp;nbsp;crefeunt uicia, quo magis remedia diuinitus tradita adhibenda erant. Videmusquoduicium acculetDeus ante diluuium, quod accuftt ante conflagrationem quinep urbium. nbsp;nbsp;Similia uicia

præceflerunt excidia aliarum urbium mulcarum,ut Sy baris, Roma. Et in his imago temporum propofita eft, quæ proxima erunt rerum fini. Ideô in mis oportuit hoc tempore ftuerifti'mis legibus atep exemplis munirc coniugft um,8d ad coniugium inuitare homines. Id ad magiftratus pertinet, qui debent publicam diiciplinam tueri.Interim doffores Euangelq utruq^ faciant, horteiv tur ad coniugium incontinentes, hortentur alios ut donum continentiæ non alpernentur. Pontifices quotidiè diipeniànt, quotidiè mutant illas leges opti«« Potifices par^: mas,in bac una lege ccelibatus, ferrei amp;nbsp;inexorabiles funt, cum quidem conftet earn fimpliciter humani Iuris effe. Et hanc ipfàm legem nunc exacerbant mub auunt, tis modis. Canon iubetftilj3endere Sacerdotes. Ifti parum commodi interpre«; tes,fufpendunt non ab officio,fed ab arboribus.MuItos bonos uiros crudeliter occidunc,tantum propter coniugium. Atq? hæc ipfà parricidia oftendunt hanc legem doftrinam efle dæmoniorum. Nam diabolus, cum fit homicida,^^^!!

fuam défendit his parricidfis, Scimus aliquidoffenfionis efle inSchifmate, quod uidemur diuulfi ab his qui exiftimantur efle ordinarrj Epifcopi, Sed no:# ftræconfcientiæ tutiflîmæ funt, poftquàmfcimus, nos fummo ftudio concord diamconfticuere cupientes,non poffe placareaduerfarios, nifi manifeftam uc;# ritatem proficiamus, deinde nifi cum ipfis confpiremus, quod uelimus hanc in«; iuftam legem defendere,contra(fta matrimonia diflbluere, interficere Sacerdo^ tes,fi qui non obtempèrent, in exilium agere miferas mulieres, atep orbos pue*: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

ros.Cum autem certum fit has conditiones Deo difplicere, nihil doleamus nos non habere ffu/x/iaxi'aju tot parricidiorum cum aduerfarijs.

Expofuimus caulas, quare non poffimus bona confeientia affentiri ad* uerfarfis,legem Pontificiam de perpetuo ccelibatu defendentibus, quia pugnet cum iure diuino amp;nbsp;naturali, ac diflentiat ab ipfis Canonibus, amp;nbsp;fit fuperftitio* fa,amp; plena periculi. Poftremo quia tota res fit fimulata. Non enim imperatur lex religionis caufa, fed dominationis caufa, amp;nbsp;huic impie prætexitur religio. Neep quidquam àfànis hominibus, contra has firmiflîmas rationes affèrri po* teft. Euangelium permittit coniugium his,quibus opus eft. Neep tarnen hos cogit ad coniugium, qui continere uolunt, modo ut uere contineant. Hanc li* bertatem amp;nbsp;facerdotibus coheedendam effe lentimus,nec uolumus quenquam ui cogere ad coelibatum, nee contrafta matrimonia diflbluere.

Obiter etiam dum recenfuimus argumenta noftra, indicauimus quomo* V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do aduer*

confutitio oi-. do aducrïarrj unum atq^ alrerum cauillenturjec calumnias illas diIuimus,NunC icüionum dd^ brcuiflimè commemorabirnus, quàm grauibus rationibus defendant Lcgeni»

' ° * Primum dicunt à Deo reuelatam eflè Videtis extrernam impudentiam ifto»* I. oWfAo, rum nebulonum, Audent affirmare,quóddimnicusreuelata fit lex de perpe^ i]uod lex ca^ nbsp;nbsp;nbsp;ccclibatu, cum aducrletur manifeftis Scripturæ teftimonqs,quæ iubent, uc

■T^toreucldU. uniifquifcp habeatuxoremfuam propter fornicationem. Itcm,quæuetantdif foluere contracta matrimonia. Paulus admonet^quem autorem habitura rit ifta lex,cum uocac cam doctn'nam dæmoniorum. Et fruclus indicant autOi* remj rot monftrofæ libidines, tot parricidia, quse nunc fuicipiuntur prætextu illius legis »

11, obieâio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum argumentum adueriâriorum efi:,quôd iàcerdotes debeant eflè

aduerfariorü, mundfiiuxta ilIud^Mundamini qui fertis uaia Domini ♦ Et citant in banc fen^ ^uodfacerdo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multa. Hanc rationem quam oftentant uelut maxime £U7rpoo-w7ro/J fiiptà

^fcnLnd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diximus enim uirginitatem [ine fide nonefie mundiciem coram

Deo* Et coniugium propter tidem mundum elfe, iuxta illud : Omnia munda mundis, Diximus amp;nbsp;hoc externas mundicias amp;nbsp;cercmonias Icgis non efle huc transferendas, quia Euangelium requirit mundiciem cordis,non rcquiric cerc^ monias legis. Et fieri poteft,ut cor mariti uelut Abrahæ,aut lacob,qui fuerunt OToXuyap.0/, mundius fit, nbsp;nbsp;minus ardeat cupiditatibus qult;àm, multarum uirgi^

num,etiamuerècontincntium, QiiodueroEfaiasait: Mundaminiqui fertis uala Domini,intclligi debet de mundicie cordis,de tota poenitentia. Cæterum Sanlt;fiiin externo ulu feient, quatenus conducat moderari ufumconiugalem, amp;nbsp;ut Paulus ait, Poflidete uala in landificatione * Poftremo cum coniugium fit mundum,reifte dicitur his qui in ccelibatu non continent, ut ducant uxores, ut fiiit mundi. Ita eadem lex, Mundamini qui fertis uafa Domini, præcipit, ut immundi ccclibes,fiant mundi coniuges,

11 LObieâio Tertium argumentum horribile eft, quod fit hærefis louiniani, coniugi^ urn lacerdotum,bona uerba.Nouum hoc crimen eft,coniugium elfe hcrefin,lo^ /t“fiouiniaiü' ^hiiani tempore nondum norat mundus legem de perpetuo ccelibatu, Impm coniugium fia dens igitur mendacium eft, coniugium faccrdotum,louiniani hærefih effe,ant fo-dot«». ab Ecclefia tunc id coniugium damnatum efte, Inhuiulmodi locis eft uidet^ quid conflit) habuerint aducrlari-j in ftribenda Confutatione, ludicauerunt iß facilimè moueri imperitos, fi crebro audiant conuicium hærefis, fi fingant no* ftram caulam multis ante iudieijs Ecclefiæ conlolTam amp;nbsp;damnatam eile * Itacp fæpè falfó allegant Ecclefiæ iudicium,Id quia non ignorant, exhibere nobis ex* , emplum Apologiæ nolucrunt.nc h£C uanitas,ne hg calumniæ coargui polTent» i Qtiod uerô ad louiniani caulam atrinet, de collatione uirginitatis amp;nbsp;coniugi] 1 fupnà diximus,quid fentiamus. Non enim æquamus coni ugium amp;nbsp;uirginica* [ tem,etfi neep uirginitas,neq? coniugium mereturiuftificationem* Talibusat* gumentis tarn uanis,defendunt legem impiam,et perniciofam bonis monbus, Talibus rationibus muniut Principum animos aduerfus indicium Dei,in quo Deus repolcet rationem,cur diftipauerint coniugia, cur cruciauerinr,cur inter* fecerint Sacerdotes, Nolite enim dubitare, quin tit languis Abel mortui da* mabat, ita clamat etiam languis multorum bonorum uirorum,in quos iniuftê là?uirum eft,Et ulcilcctur hanc feuitiam Deus, Ibi compcrictis,quàm fint ina* nes hæ rationes adueriâriorum, nbsp;nbsp;intelligetis in iudicio Dei nullas calumnias

gloria eius quafi flos focm\ Noftri Principes^ quidquidaccid'eritjconfolariie confcientia recflorum’confiliorum pocerunt, quia eriamfl quid Sacerdoces in contrahendis coniugfls mail feciflent, tarnen ilia diffîpacio coniiigioruirij illæ profcriptiones, ilia feuitia manifeftè aduerlàtur uolunrati uerbo Oci, Nec ddedat noftros Principes nouicas aut diffi'diumled magis fuit habenda ratio uerbi Defprælèrtim in caula non dubia^quàm aliarum rerum omnium»

jNirio hoc icerum præfandum eft, nos non abolcrc Miflam, fed religiofe recv •^nere ac defenderc » Fiunc enim apud nos Miflæ fingulis Dominicis, amp;nbsp;alijs feftisjn quibus porrigicur Sacramencum, his, qui uti uolunt, poftquàm funt cxploraci acq^ abioluci » Er ieruantur uficatæ ceremoniæ publicæ, ordo leélio^^ i / w, j f num, oracionum, uefticus, amp;nbsp;alia flmilia Adueriarij longam declamacionem habent,de ufuLacinæ linguæ in Milia, in qua fuauicer inepciunc, quomodo frriorumde profit auditor!' indodio in fide Ecclefi'a?,Miflam non intellediam audire, uideli^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wiip.

cetfingunt ipfum opus audicndi cultumefle,amp; prodeflc fineintelleótu ♦ Hæc nolumus odiofè exagicare,fed iudicio lediorum relinquimus, Nol^ idcô com* mcmoramus,ut obiter admoncamus,amp; apud nos retineri latinas letfiiones atcp oraciones. Cum autem ceremoniæ debeant oblèruari, tum ut dilcant homines Scripturarti, turn ut uerbo admoniti concipiantfidcm, timorem, atq? itaorenc etiam,nam hifunt fines ceremoniarum, Latinam linguam rctinemus propter hos qui latine dilcunt atqj intelligunt. Et admilcemus Gcrmanicas cantiones, ut habeat amp;nbsp;populus, quod dilcat, amp;nbsp;quo exciter fidcm amp;nbsp;timorem ♦ Eiic mos femperinEcclefijs fuit» Nam etfialiæfrequentius,aliærariusadmilcuerunc Gcrmanicas câtiones, ramen ferè ubicp aliquid canebat populus fiia lingua» II* lud uero nufquam Icriptum aut pidum eft,hominibus prodefle opus audiendi lediones non intellcdas, prodelTe ceremonias,non quia doceanr, uel admone* ant,led ex opere operato,quia fie fiant,quia Ipedentur » Male ualeant iftæ Pha* rifaicæ opiniones*

Quod uero tantum fit apud nos publica MilTa, leu communis,nihil fit contra catholicam Ecclcfi'am, Nam in Græcis parochijs ne hodiè quidem fiunc priuatæ Milîæ,led fie una publica Milîa,idq5 tantum Dominicis diebus,amp; Fe* ftis » In Monalterijs fit quotidie Milia,lcd tantum publica» Ncc funt uefligia morum ueterum» Nufquam enim ucteres Scriptores ante Gregorium,mcntio* fe non fuerüt nein faciunt priuatarum Miirarum»Qualia fuerint initia nunc omittimus,hoc confiât, quod polfquàm Monachi mendicanrcsregnarecccperûtex falfiflîmis pcrfuafionibus,amp;: propter quæftum ira audæ funt, ut omnes boni uiri diu iam eius rei modû defiderauerinr» Quanquam S»Francilcus redè uoluit ei rei pro* fpicere,quiconfiituitut fingula collegia quoridiè unica communi Mifla con* tenta eirent»Hoc poftea mutatum eft fine per fiiperftitionem,fiue quæflus eau* fa.Itaubi commodum eft,inftituta maiorum mutant ipfi,poftea nobis allcgant autoritatem maiorum » Epiphanius feribit in Afia Synaxin ter celebratam elTe fingulis feptimanis,nec quotidianas fuiflè MilFas» Et quidem air hune morcm ab Apoftolis traditum elle» Sic enim inquit î suva'^uç iTviTi'Xovfj.zva.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wiii

JcTTO Tüip oi7rosoÂcùp,T£TpaJ's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7rpocra66(XTcp,t(9i^ KUpiaKH.

Etfi autem aduerlarrj in hoc loco multa congerunt ut probent MilTam Kijjà none^: elfe facrificium, tarnen ille ingens tumultus uerborû prolata hac unica relpon*

fone confîle(cet,quôd hæc quamuis longa coaceruatio autoritatiim, ratfonunb teftimoniorum, non oftendat quod MdTa ex opere operato conférât gratiam» aut applicata pro alrjs merearur eis remiflïonem uenialium ód mortalium pee* catorum, culpæ ÔC pernæ, Hæc una refjoonGo euerdc oinnia quæ aduerfarq ob* qciunt, non fólum in hac Confutatione, ièd in omnibus fcriptis, quæ de Miflà ediderunuEthic cauiæftatus eft, de quo ita nobis admonendi iuntledoreSjUt' Aeichines admonebat Iudices,ut perinde ac pugiles de ftaru inter fe ccrtant,ita cum aduerfario dimicarent ipfi deftatu controuerfiæ, nec ftnerent eum extra cauiam egredi. Ad eundem modum hie aduerfarrj noftri cogendi func, ut de re . propofita dicant. Et cognito controuerhæ ftatu facilima erit drjudicatio de ar* niwnprodeft gumcntis in utraq;parte♦ Nos enim inConfeflionenoftra oftendimus,no5 ex open ope^ lentire,qu0d Ccena Domini non conférât gratiam ex opere operato,nec appli* cata pro alrjs uiuis aut mortuis mereatur eis ex opere operato rcmiflionem peccatorum, culpæ aut pcenæ* nbsp;nbsp;Et huiusftatus clara Sc firma probario eft

hæc, quia impoflibile eft confèqui rcmiflionem peccatorum propter opus no* ftrum ex opere operato, ftd fide oportet uinci rerrores pcccari amp;nbsp;mortis, cum erigimus corda cognitione Chrifti, ftntimus nobis ignofti propter Chri* ftum,ac donari mérita amp;nbsp;iufticiam Chrifti* Rom. y. luftificati ex fide, pacem habemus. Hæc tam certa, tam firma funt, ut aduerfiis omnes portas infero* rum confiftere queant.Si quantum opus cft,dicendum fuit, iam cauia dióta eft* Nemo enim lanus illam Pharilaicam Ethnicam perfuafionem de opere ope* rato probare poteft. Et ramen hæc perfuafio haa'et in populo, hæc auxit in in* finitum Miflarum numerum, Conducuntur enim MilTæ ad iram Dei placan* dam, 8c hoc opere rcmiflionem culpæ ÔC pcenæ conlcqui uolunt, uolunt im* petrare quidquid in omni uita opus eft, Volunt etiam mortuos liberate. Hanc Pharilaicam opinionem docuerunt inEcclefia Monachi amp;nbsp;Sophiftæ.

Quanquam autem caufa iam dilt;fta eft, tarnen quia adueriarrj multas Icripturas inepte detorquent ad defenfionem fuorum errorum, pauca ad hunt locum addemus * nbsp;nbsp;Multa de facrificio in Confutationc dixerunt, cum nos in

eperfopcrato Co’ib^ffione noftra confulto id nomen, propter ambiguitatem uitauerimus» auxit numer Rem expofuimus,quid iacrificium ifti nunc inrelligant, quorum improbamus rum Ki/Jiru. abufus.Nunc ut male detortas Icripturas explicemus,necefle eft initio, quidftt facrificium, exponere. Toto iam decennio infinita pene uolumina ediderunt adueriartj de facrificio, nccpquifquam eorum definitionem lacrificrj hadenus pofuic* Tantum arripiunt nomen lacrificrj, ucl ex Icripturis, ucl ex Patribus» Poftea aftingunt fua Ibmnia, quafi uero lacrificium fignificet, quidquid ipfiJ libet.

ÇOerates in Phædro Plaronis ait, le maxime ciipidum cflè diuilîonum, quô'^ ^fine bis nihil neep explicari dicendo,nccp intelligi poflîr, aefl quemdeprc* henderit peritum diuidendi,hunc inquit le aflè(îtari,eiul^,tanquam Dei,uefti* gia Icqui, Et iubet diuidentem in ipfis articulis membra Iccare, ne quod mem* , brum mali coqui more quaffatum frangat ♦ Sed hæc præcepta aduerlârij ma* membrafacn. gnificè contemnunc,ac uerc lime iuxta Platonem Katto/Moéyupo/, lacrificrj membra ficij corrum* corrumpentes,quemadmodum intelligi poterit.cum Ipecies facrifiierj recenfue* pwit rimus.

Thcologi recflè fblent diftinguere fàcramentiim ÔCfàcrificium, Sitigitur genus horum,uel ccrcmonia^ucl opus (àcrinn. Sacramentum eft ceremonia, uel opuSjin quo Deus nobis exhiber hoe quod offert annexa ceremoniæ promift fîOjUt Baptifmus eft opus^ non quod nos Deo ofïerimus, iêd in quo Deus nos bapcizatjUidelicet, minifter uice Dei, amp;nbsp;hic offert amp;nbsp;exhiber Deus remiffio«« nem peccatorum iuxta promiffionem. Qui crediderit, Sd baptizatus fue!# rit,faluus erit* Econtra, Sacrificium eft ceremonia, uel opus quod nos Deo red# dimuSjUt eum honore affîciamus ♦ Sunt autem ûicriRci-f ipecies proximæ duæ^ necfuntplures^Quoddameft iàcrifîcium propiciaroriumj id eft, opus fatisfsif dorium pro culpa,amp; pcena,hoc eft,reconcih'ans Deum, feu placans iram Dei, ’ feu quod meretur alijs remiffîonem peccatorum ♦ Altera Ipecies eft lâcrificium tuxapisiK-ojj, quod non meretur remiffîonem peccatorum, aut reconciliationem, fed fitàrcconciliatis,utpro accepta rcmiffîone peccatorum, amp;proalijs benefit ctjs acceprisjgratias agamus,feu grariam referamus.

Has duas ipecies iaciiHci) magnopere oportet ÔC in hac controuerfia,8ô in alrjs multis diiputationibus in conlpedu, Sé ab oculos poiîtas habere, amp;nbsp;fingu^ lari diligentia cauendum eft, ne confundantur» Qtiôd fi modus huius libri pa-teretur,rationes huius diuifibnis adderemus* Habetenim iàtis multateftimo!^ nia in Epiffola ad Ebræos amp;nbsp;alibiÆt omnia CacrîRcia Leuirica ad hæc membra pidatoria m referri tanquam ad fua domicilia polfunt* Dicebantur enim in Lege propicia# Lege, toria facrificia propter fignifîcationem, ièu fimilitudinem, non quod mereren:« tur remiflîonem peccatorum coram Deo * Sed quia merebantur remiffîonem peccatorum fecundum iufticiam Icgis, ne illi pro quibus fiebant excluderentur ab iff a politia.Dicebâtur itaep propiciatoria, pro pcccato,pro deli(fto,holocau ftumdlla uero erant £uxapis/ità,oblatio,libatio,retributiones, primiciæ, decimæ*

Sed reuera unicum tantum in mundo fuir lâcrificium propiciatorium, uf vnicumftcri^ delicet mors Chriftfut docer Epiftola ad Ebræos, quæ ait : Impoflîbile eft lànlt; guine taurorum amp;nbsp;hircorum auferri peccata.Et paulô pôft de uolunrate Chrft ctatonunt. ffi:Inquauoluntate fanétifîcati ftimus per oblationem corporis leluChrifti lèmef Et Elàias interpretatur Legem, ut ftiamus mortem Chrifti uerè elfe tisfadionem pro peccatis noftris, lèu expiationem, non ceremonias Legis, quare ait : Poftquàm pofuerit animam fiiam, hoftiam pro deliff is, uidebit men longæuum ÔCc* Nam uocabulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo hic ufus eft, fignificat hoftiam

pro delido, quæ in lege fignificauit, quod uenrura effet hoftia quædam làtisfa** âura pro peccatis noftris amp;nbsp;recôciliatura Deum,ut Icirent homines, quod non propter noftras iufticias,fed propter aliéna mérita, uidelicet Chrifti, uelit De^ us nobis reconciliari. Paulus idem nomen interpretatur peccatum, Romgt; 8.De pcccato damnauit peccatum, id eft, peccatum puniuit de peccato, id eft;, per hoftiam pro peccato, Significantia uerbi facilius intelligi poteft ex mori:* bus gentium, quosuidemus ex patrum lèrmonibus male intellecffis acceptos cfle.Latini uocabant piaculum hoftiam, quæ in magnis calamitatibus,ubi infi:^ gniter uidebatur Deus iralci, offerebatur ad placandam iramPei,amp;litaue#i runt aliquando humanis hoftrjs, fortalfis quia audierant quandam humanam hoftiam placaturam elfe Deum toti generi humano.Græci alibi KaS^ap/xara,alibi m^i^KfXdTa. appellauerunt, Intelligunt igitur Elàias amp;nbsp;Paulus Chriftum fatftum elfe hoftiam, hoc eft, piaculum, ut ipfius meritis, non noftris reconciliaretur Deus » Maneac ergo hoc in caulà, quôd Ibla mors Chrifti eft uerè propicia«»

toriurn ßcrificium» Nam Leuitica ilia fàcrîfîcia propkiatona, tantum ficap^ pellabantur ad ßgnificandum futurum piaculum, Propterea fimili'tudinequa^ dam erant färisfadiones redimentes lulhciam Legis, ne ex politia excludercn^ tur ifti qui peccauerant» Debebant autem ceHkrc poft reuelatum Euangeliutn» Lc quia ceiTare in Euangeltj reuelatione debebant, non erant uerè propiciatio^ ncSjCum Euangelium ideo promiflum fit,ut exhibeat propiciationem»

«uxapi?/K« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reliqua iiint facriHcia £uxapis/K.cè,quæ uocantur facrificia laudis, prædi^

ficrificid nt ^catioEuangeIrj,fides,inuocatio,gratiarum a(ftio,confeftio, affliftiones ftu’* omnia bona opera fànftorum, Hæc facrificia non ftint farisfaftio^* ’ nes pro facientibus,uel applicabiles pró alrjs, quæ mereantur eis ex opéré opc^ rato remiftjonem peccatorum,ièu reconciliationem.Fiunt enim à reconciliatis* Et talia fimt facrificia noui teftamentffi'cut docet Petrus, l.Pet,2.Sacerdotiiirrt fanlt;ftum,ut offèratis hoftias ipirituales* Opponuntur autem hoftiæij3iritualt;lt; les, non tantum pecudibus, fed etiam humanis operibus, ex opéré operato ob^ ïatis,quia fpirituale fignificat motus Spiritus fandi in nobis ♦ Idem docet Pault;* lus Rom.l2.Exhibcte corpora ueftra,hoftiam uiuentem,fandam,cultum ration nalem* Significat autem cultus rationaIis,cultuminquoDeus intclligituG mente apprehenditur,ut fit in motibus timorisjamp; fiduciæ erga Deum, Oppo^ iiitur igitur non Iblum culcui Leuitico,in quo pccudes madabantur, fed etiam, cultui in quo fingitur opus ex opéré operato offerri ♦ Idem docet Epiftola ad Ebræoscap.l^.Peripfiim offeramus hoftiam laudis icmperDco, Etadditim terpretationem,id cft, frudû labiorum confidentium nomini eius, lubet offert re laudes,hoc cft, inuocationem, gratiarum adioncm, confeflîonem fimilia» Hæc ualent non ex opéré operato,ièd propter fidem gt;nbsp;Id monetparticula, pet ipfiim ofteramus,hoGcft,fideinChriftum,

ßän^*tj^irb: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumma cultus noui teftamenti eft ipiritualis,hoc cft, eft iufticia fidei in

tuAlii, oorde,amp;J^frudusfidei ♦ IdeocpabrogatLeuiticoscultus» EtChriftusait Ioh»4» Vcri adoratores adorabunt Patrem in ipiritu amp;nbsp;ueritate. Nam amp;nbsp;Pater taies quærit,qui adorent eum» Deus eft Spiritus, amp;nbsp;eos, qui adorant eum, in ipiritu amp;nbsp;ueritate oportet adorare * Hæc fententia clarè damnat opiniones de iàcrifi^ ci}s,quæ fingunt ex opéré operato ualerc,Et docet,quôd oportcat ipiritu,id eft, Prophète id-. mQfjßys cordiSjamp;^ fide adorare Jdeo ÔC Prophetæ damnant in ueteri teftameiv n^de opiiiionem populi deopere operato, docent iufticiam, amp;nbsp;facrificia ipirb opcrdto, tuSjIercmiæ Non fum locutus cum Patribus ucftris, amp;nbsp;non præcepi cis in die qua eduxi cos de terra Aegyptfde holocauftis uidimis, Sed hoc uerbum præcepi eis dicens, Audite uocem meam, Ô6 ero uobis Deus ÔCc ♦ Quomodo exiftimcmus ludæos hanc concionem excepiife, quæuidetur palam pugnare cum Moy ft» Conftabat enim Deum præcepifle Patribus de holocauftis ac uh dimis,ftd leremias opinionem de iacrificijs damnat, hanc non tradiderat Dc^ us,uidclicet, quôd illi cultus ex opere operato placarent eum» Addir autem de fide,quod hoc præceperit Deus, Audite me,hoc eft,crédité mihi,quôd ego fum Deus uefter, quôd uelim fic innoteftere, cum miftreor amp;nbsp;adiuuo, nec habeam opus ueftris uidimis,confidite,quôd ego uelim efte Deus,iuftificator,ialuator, non propter opera, fed propter uerbum amp;nbsp;promifti'oncm meam, à me uerèamp; ex corde petite, expedate auxilium *

prJmi teftimo Damnat opinionem de opere operato Piàl» 4 9. Qui repudiatis uicîlh XcpfMu»» niis,requirit inuocationem.Nunquid manducabo carnes taurorum amp;:c C Inuögt; came

tL à L b 1 L I uiia' ca me in die tribulationis tua?,amp; cripiam te,et honorificabis me,Tcftatur banc cfle ueram AarptiapjEunc efïe uerum honoremjfî ex corde inuocemus ipium.leem Pfat^ÿ.Sacrificium oblationem noluiftbAures autem aperuifti mihb id eft, uerbum mihi propofuifti, quod audirem, Sc requiris, ut eredam uerbo tuo, SC promiftionibus tuis,quöd uerè uelis miftreri,opitulari Item Pftijo, Ho* locaiiftis non dcledaberis, Sacrificium Deo ijairitus contribulatus,cor contri* tum amp;nbsp;humiliatum Deus non deipicies.Item Piat4. Sacrificate iacrificium iu* rticiæ,amp; iperate in Domino* lubet iperare, amp;nbsp;dicit id efTe iuftum facrificium, fignificans cætera iàcrificia non efle uera,amp; iufta iacrificia* Et Piàl* iiç* Sacrifi* cabo hoftiam laudis,amp; nomen Domini inuocabo* Vocat inuocationem hofti* am laudiSjSed plena eft Scriptura talibus teftimonrjs quæ docent,quod facrifi*-cia ex opere operato non reconcilient Deum, Ideoqj in nouo Teftamento ab* rogatis cultibus Leuiticis docet fore,ut noua amp;nbsp;munda iacrificia fiant,uidelicet, fides,inuocatio,gratiarum a(ftio,confeflio,amp;r prædicatio Euangelrj,affliftiones propter Ëuangelium,Ôd fimilia*

Et de his facrifiefjs loquitur Malachias : Ab orfuiblisuicp ad occafiim, magnum eft nomen meum in gentibus, ÔC in omni loco incenium offertur no* mini meo, amp;nbsp;oblatio munda * Hunc locum detorquent aduerfarrj ad Miftam, amp;nbsp;allegant autoritärem Patrum* Facilis eft autem reiponfio,quôd ur maxime loquerecur de Miftà, non ftquatur,Miftam ex opere operato iuftificare,autap* plicatam alqs mereri remiiftonem peccatorum amp;:c* Nihil horum dicit Prophe* ta, quæ Monachi Sophiftæ, impudenter affingunt *

Cæterum ipià Prophetæ uerba ofFerunt ièntentiam * Primum enim hoc proponunt, magnum fore nomen Domini, Id fit per prædicationem Euange* Irj.Perhanc enim innotefeit nomen Chrifti,amp; miftricordia Patris inChrifto promifTa cognoftitur * Prædicatio Euangelq parit fidem in his, qui recipiunt EuangeIium,Hi inuocant Deum, hi agunt Deo gratias, hi tolerant afflieftiones in confeftione,hi bené operantur propter gloriam Chrifti* Ita fit magnum no* men Domini in gentibus * Incenfum igitur amp;nbsp;oblatio munda,fignilicant non ceremoniam ex opere operato, led omnia ilia iacrificia, per quæ fit magnum nomen Domini, fcilicet fidem, inuocationem, prædicationem Euangelq, con* feftionem, Et facile patimur, fi quis hie uelit complefti ceremoniam, mo* do neep intelligat iolam ceremoniam,necp doceat ceremoniam ex opere opera* to prodefie.Sicut enim inter iacrificia laudis, hoc eft, inter laudes Dei com pie* ctimur prædicationem uerbi, ita laus eife poteft,ieu gratiarum aftio, ipfa fum* tioCcenæ Domini, fed non ex opere operato iuftificans aut applicandaalijs, utmercatur cis remiftionem peccatoru* Sed paulo póft exponemus, quomodo etceremomia facrificium fit*Verû quia Malachias de omnibus cultib.noui te* ftarnentfnon iolû de cccna Domini loquitur,item quia non patrocinatur Pha* rifaiceopinioni,de opere operato,ideo nihil'contra nos facic,ied magis adiuuat nos*Requiric enim cultus cordis, per quos uerè fit magnum nomen Domini*

Citatur ex Malachia amp;nbsp;alius locus, Et purgabit filios Leui, amp;nbsp;colabit cos quafi aurum, Sé quafi argentum, amp;erunt Domino ofFerentesfacrificia in chilt;c locm iufticia* Hie locus aperte requirit iacrificia iuftorum,quare non patrocina* iedwzKiJwd« tur opinion! de opere operato* Sunt autem iacrificia fiiliorum Leui, hoc eft,docentium in Nouo teftamento, prædicatio Euangelij, ôè boni fruftus prædicatwnis, ficue Paulus ait Rom* ly, Sacrifico Euangelium Dei,ut oblatio y iiq gentium

gentium fiataccepra,ündificata Spiritu fandio^ id eft, ut gentes fiant hoftiæ» acceptæ Deo per fidem amp;c Nam ilia maôtatio in Lege, fignifîcabat, SC morlt;« tem, prædicationem Euangelij, qua banc uetuftam carnis mortificari opor*' tet, amp;nbsp;inchoari nouam æternam uicam in nobis* Sed adueriàrrj ubicp facriB^ crj nomen ad folam ceremoniam detorquent,prædicarionem Euangelij, fidem, inuocarionem,amp; fimilia omittunt,cum ceremonia propter hæc inftituta fit* Et nouum teftamentum debeat habere iàcrificiacordis,nonceremoniaha pro ptc can's facienda more Leuitici iàcerdotrj*

Allegant iuge iàcrificium,quôd ficut in Lege fuit iuge iàcrificium, ita obieâio dd= Mifta debeat efle iuge iàcrificium noui T eftamenti* Benè cum aduerfarris agi^ uerjdriorum ß patiniur nos uinci allegorfjs* Conftatautem quôd allegoriæ non pariunt aciugefam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , ri- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ h - :

ßcio. hrmas probationes* Quanquam nosquidem facilepatimurMinam,intelIigi iuge iàcrificium, modo ut tota Miflà intenigatur,hoc eft, ceremonia cum pragt; dicatione Euangeirj, fide, inuocatione, amp;nbsp;gratiarum acftione * Nam hæc fiiniil coniuncfta, iunt iuge iàcrificium noui teftamenti, quia ceremonia propter hæc inftituta eft, nec ab his diuellenda eft, Ideô Paulus ait ; Quoties comedetis pa^ nem hunc,Sc poculum Domini bibetis,annunciate mortem Domini* Illud ue^ rô nullo modo ièquitur ex hoc typo Leuitico,quôd ceremonia fit opus ex opéré operato iuftificans, aut applicandum pro ali)s,ut mereatur cis remiiîîonempec catorum amp;c*

Et tvpus apte pingit nô ceremoniam ibîam,iêd etîam prædicationê Euan« pusfiieritiu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nume.cap.28.tres ponunturpartes illius quotidiani lacrihcr),crematio

geficrificiu. agni,libatio,ÔC oblatio fimilæ* Lex habebat pidturas ièu umbras rerum ftitura« rum.ldeô in hoc ipeôaculo Chriftus, ôô totus cultus noui teftamenti pingitur# Crematio agni fignificat mortem Chrifti.Libatio fignificat ubiqp in toæ mun docredentes illius agni iànguine aipergi per Euangelr) prædicationem,hoc eft,fan(rtifi'cari,ficur Petrus loquitur,ln fancïificationem ipiritus, in obedienri« am,amp; aiperfibnem iàngtiinis leiuChrifti* Oblatio fimilæ, fignificat fidem,in« uocationem,amp;^ gratiarum adionem in cordibus* V t igitur in ueteri teftamen« to umbra cernitur,ita in nouo res fignificàta quærenda eft,nonahustypus tan« quam ad iàcrificium iufticicns,Qiiare etiamfi ceremonia eft memoriale morris Chrifti, tarnen ibia non eft iuge iàcrificium, ièd ipià memoria eft iuge iàcrifici« um,hoc cft,prædicatio, nbsp;fides, quæ uerè credit Deum morte Chrifti reconcî«

liatum efte. Requirittir libatio,hoc eft, eftetftus prædicationis,ut per EuangeÜ« um aiperfi iànguine Chrifti,iàn(ftificemur,mortificati, ac uiuiiicati* Requirun« tur oblationes,hoc eft,gratiarum adiones, confeiîîones amp;nbsp;affliiftiones ♦ Sic abieda Phariiàica opinione de opéré operato intelligamus fignificari cultum fpiritualem, amp;nbsp;iuge iàcrificium cordis, quia in nouo teftamento corpus bono«

• rum, hoc eftjSpiritus iàn(ftus,mortificatio amp;nbsp;uiuificatio,requiri debent£xhis iatis apparet typum de iuge iàcrificio nihil cotra nos facere, ièd magis pro no« bis,quia nos omnes partes fignificatas iuge iàcrificio requirimus * Aduerlàrij . falfô fomniant folam ceremoniam fignificari,non etiam prædicationem Euan« gelij, mortiiicationem ÔC uiuificationem cordis ôifc*

Nunc igitur boni uiri facile iudicarè poterunt,faïfiftîmam banc crimina« tionemeftè, quôd iuge iàcrificium aboleamus. Res oftendit qui fint Anrio« chi ilh,qui regnum tenent in Ecclefià, qui prætextu religionis trahuntad ière« gnû mundfiôd abielt;fta cura religionis docendi Euangelij,domùiantur, belli-gerantuf

gcrantur uelut reges mundi, qui nouos cultus infticuerunt in Eccleiïa, Nam aduerfarn in Mifla folum rctinent ceremoniam, eamœ côferunc publice ad {àlt; cniegum quæitum . Foltea nngunc hoc opus applicatum pro alqs^meren eis nent luge gratiam,8d omnia bona ♦ In concionibus non docent Euangelium, non confo# frifidum, lantur conlcientias, non oftendunt gratis remitti peccata propter Chriftum, fed proponunt cultus faneftorum, fatisfadtioncs humanas,traditiones humagt;lt; naSj per has affirmant homines coram Deo iuftificari, Etharum quædam cum fint manifeftè impiæ,tamen ui defenduntur ♦ Si qui concionatores uolunt pers» hiberi dodiores, tradunt quaeftiones Philofóphicas, quas necppopulus, nec]p ipfi qui proponûfjintelligunt, Poftremô qui funt tolerabiliores Jegem docent, deiufticia fidei nihil dicunt* Aduerfàri] in Confutatione miras tragoedias a^ gunt de defolatione templorum,quôd uidelicet,fient inornatæ aræ,fine cande^ ccfolâtio lis,fine ftatuis. Has nugas iudicant efle ornatum Ecclefîarum. Longé aliam delt; niclK uerè eü folationem fignificat Daniel,uidelicctignorationem Euangelrj.Nam populus templisad. obrutus multicudine Si. uarietate traditionum atep opinionum,nullo modopo* uerfiriorunt t tuitcompledti fummam dodrinæ Chriftianæ. Q^is enim unquam de populo inrellexit dodlrinam de pcenitentia, quam aduerfaiij tradiderunt C Et hic præjs dpuus locus eft dodirinæChriftianæ.Vexabanturconfcicntiæenumeratione delidtorum fatisfadtionibus ♦ De fide qua gratis confèquimur remiflionem peccatorum, nulla prorfus fiebat ab aduerfàrrismentio,deexercitijs fidei lu»« dtanriscum defperatione,de gratuita remiflîone peccatorum propter Chri;« ftum omnes Iibri,omnes conciones aduerfàriorum mutæ erant. Ad hæc accefi fit horribilis prophanatio Miflarum,Ôd alij multi impq cultus in templis, Hæc eft defolatio,quam Daniel deferibit,

Econtrà Dei beneficio apud nos fêruiunt minifterio uerbi Sacerdotes, docent Euangelium de bénéfices Chrifti, oftendunt remiftîonem peccatorum gratis contingere propter Chriftum. Hæc dodtrina affert firmam confblatio* nem conlcientrjs. Additur Sd dodtrina bonorum operum quæ Deus præcipit. Diciturdedignitate atepufu facramentorum . (^ôdfiiuge fàcrificiumelfet ufus facramenri, tarnen nos magis retineremus, quàm aduerfàrq, quia apud ib los facerdotes mercede condudti utuntur fàcramento.Apud noscrebrior Sd re^ ligioftor ufus eft.Nam populus ucitur,fêd priusinftitutusatep exploratus.Do* centur enim homines de uero ufu fàcramenti, quôd ad hoc inftitutum fit, ut fît fîgillum,8d teftimonium gratuitæ remiffionis peccatorum . Ideo^ debeat palt; uidas confeientias admonere,ut uerè ftatuant amp;nbsp;credant fibi gratis remitti pec* tata. Cum igitur 8d prædicationem Euangelrj ôd Icgitimum ufum fàcramento* nimretineamus^manet apud nos iuge fàcrificium.Et fi de externa fpeciedicen^ dum eftjffequentia in templis apud nos maior eft, quàm apud aduerfàrios. Te* nentur enim auditoria utilibus ôd perfpicuis concionibus. Verum aduerfàrios rum dofl:rinam,nunquam neep populus, neep dodtores intellcxerunt. Et uerus ornatuseft Ecclefîarum, dodtrina pia, utilis ôd perfj3icua, ufus plus facramem torum,oratio ardens, ôd fimilia ♦ Candelæ, uafà aurca, ôd fîmiles ornatus de«« cent, fed non funt proprius ornatus Ecclefîæ. QuÔd fi aduerfàrfj in talibus re«» . bus collocant cultus, non in prædicatione Euangelrj, in fide,incertaminibus fideijfuntin iftis numerandi, quos Daniel deferibit colere Deum ftium auro ôd argento,

cilcâio ad-- pj-Q hominîbus, conftituitur in his quæ funt ad Dcum^ uc ofïèrat dona nbsp;nbsp;nbsp;|

TxEpiftol^ad facrificiapro peccatis* Hinc ratiocinantur,cum in nouo Tcftamcnco fint Pon^* j Hebroos de tifices Sc Sacerdotcs^ fequitur quôd fit amp;: facrifîcium aliquod pro peccatis» Hic

ficriß^ locus uel maxime mouet indocftos, præièrtim cum ilia pompa iàcerdoti) èC crificiorumueteris teftamcntiofFundituroculis ♦ Hæc fimilitudo decipit im^ peritos, ut iudiccnt oporterc ad eundem modum apud nos exiftere aliquod ce^ Politid Pd ^r^’iaoniale facrificiunLapplicandum pro peccatis aliorum,fîcutin ueteri Teftalt;

, Neq? aliud cft ille cultus Mifïàrum, ÔC reliqua politia Papæ, quànî , Leuiticic ynd- H.aM'iH'Âtoi Lcuiticæ politiæ malè intellccflæ»

le tntelledi£, gj- fentcntia noftra habeat prçcipua tcftimonia in Epiftola ad Ebtç^ os,tamen adueriàrq locos ex illa Epiftola truncatos contra nos detorquenGUC

catisj Scriptura ipià ftatim attexitChriftumpontificem, Verba præcedentia deLeuitico iàcerdotio loquuntur, amp;nbsp;fignificat Leuiticum Pontificatum fuiflc j imaginem Pontificatus Chrifti, Nam facrificia Leuitica pro peccatis, non rebantur remiflîonem peccatorum coram Deo, tantum erant imago iàcrifidj Chnftf quod unum futurum cratpropiciatorium iàcrificiumjit Riprà diximus» Pr£cipud Iraq? Epiftola magna cxparte,confi.imitur in hoc loco,quôd uetus Pontificatus in Epi/îol7”d netera facrificia non fucrint ad hoc inftituta,ut mererentur remiflîonem pec^ Hcbraof. catorum coram Deo, feu reconciliationem, fed tantum ad fignificandum futu^ rum fàcrificium,unius Chrifti. Oportuit enim iancftos in ueteri teftamentoiu*' ftificari fide, ex promifflone remiflîonis peccatorum, donandæ propter Chrf ftum,ficut fàndii in nouo teftamento iuftificantur, Omrics fàncftos ab initio mundi fentire oportuit, hoftiam amp;nbsp;fàtisfaétionem fore pro peccato Chriftum, qui promiffus erat, ficut Efaias docet cap, s 5* Cum pofuerit animam fiiam ho^ ftiam pro peccato amp;c, Cum igitur in ueteri teftamento facrificia non merercn^ turreconciliationem,nifi fimilitudinequadam,merebantur enim réconcilia^ tionem politicam,fèd fignificarent uenturuili facrificium,Sequitur unicum efl^ fàcrificium Chrifti, applicatum pro aliorum peccatis. Nullum igitur reliquiim eft in nouo teftamento facrificium, applicandum pro peccatis aliorum, prætet unum Chrifti fàcrificium in cruce.

Leuitica Tota uia errant qui fingunt facrificia Leuitica coram Deomeruiffetc^ crificid no me mifflonem peccatorum. Et hoc excmplo facrificia applicanda pro aliis in nouo fwnem peccd-. teftamento requirunr,præter mortem Chrifti. Hæc imaginatio fimplicitcr o'^ toruni. bruit meritum paflionis Chrifti,amp; iufticiam fidei, corrumpit ueteris amp;nbsp;nogt;

ui reftamêti doôtrinam,amp; pro Chrifto alios mediatores amp;nbsp;propiciatores nobis efbeit, Pontificc? ôd fàcrificulos,qui quotidiè uendût operam fiiam in templis» irt nouoTeftd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quarc fi quis ita argumentatur,oporrere in nouo teftamento Pontificcin

mento unui efre,qui pro peccatis offerat,tantum de Chrifto concedendum eft. Et hanc fo^ | ponu/ex chri lutionem confirmât tota Epiftola ad Ebræos . Et id prorfus effet alios medial

tores conftituere præter Chriftum, fi aliam farisfadionem applicandam pto peccatis aliorum amp;nbsp;reconciliantem Deum, præter mortem Chrifti rcquirt^ remus . Deinde quia fàcerdotium noui teftamenti eft minifterium Spiritus, ut docet Paulus 2.Corinth.3, Ideô unicum habet fàcrificium Chrifti fàtisfado*“ rium amp;: applicatum pro peccatis aliorum* Cæterum nulla habet facrificia fimi^ liaLcuiticis,quæex opéré operato applicari pro alrjs pofïînt, fèdexhibctalijs Euangelium facramenta,ut per hæc concipiant fidem amp;nbsp;Spiritum fàndû,^ mortificeu^

• nbsp;nbsp;©£ S^CT^IFICIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II2

morn'fîcenrur SC uiuifi'centur, quia minifterium Spiritus pugnac cum applica^» none open’s operati.Eft enim minifterium Spiricus^per quod Spiritus iâncflus efficax eft in cordibus,quare habet tale minifterium^quod ita prodeft alqs^cum in eis effi'cax eft^ cum régénérât amp;nbsp;uiuificat eos ♦ Id non fit applicatione alieni operis^pro alqs ex opere operator

Oftendimus rationem, quare MiiTa non iuftifleet ex opere operato, ncc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

applicata pro alrjs mereatur eis remiflionem, quia utrumq? pugnat cum iufti^ cia fidei JmpoiTibile eft enim remiflionem peccatorum contingere, uinci terro:# res peccati amp;nbsp;mortis^ullo opere^aut ulla re^nifi fide in Chriftumduxta illud: lu^^ ftificati ex fide pacem habemus,Ad hæc oftendimus ftripturas quæ contra nos citantur, minime patrocinari impie opinioni adueriariorum de opere operato. Idqj iudicare omnes boni uiri a pud omnes genres poftunt. Qtiare repudian« dus eft error Thomæ, qui ftripfit corpus Domini femel oblatum in cruce, pro debito original^ iugiter offerri pro quotidianis deliftisinaltarftuthabeatin de tJiijJl cr hoc Ecclefia munus ad placandum fibi Deum. Repudiandi funt amp;nbsp;reliqui obiatione ati^^

, communes errores, quod Mifta conférât gratiamex opere operato facienti, Item, quod applicata pro alqsetiam iniuftis non ponentibus obicem, merca?» ‘ tur eis remiftionem peccatorum culpæ Sc pœnæ. Hæc omnia falfa amp;nbsp;impia funt,nuper ab indoftis Monachis confi(fta,amp; obruunt gloriam pafli'onis Chri^ fti amp;nbsp;iufticiam fidei.

Etex his erroribus infiniti alq nati funt, quantum Miflæ ualeant ap«lt; plicatæ fimul pro multis, quantum ualeant fingulæ pro fingulis. Sophiftvæ habent deftriptos gradus meritorum , ficut argentarrj gradus ponderum in auro aut argento. Deinde uenduntMiffamjtanquam precium ad imlt;* pctrandum quod quifep expetit, Mercatoribus,utfcclixfitnegociatio,uenaa‘ roribus, üt feelix fit uenatio. Et alia infinita. Poftremo transferunt earn Su ad mortuos,libcrant animas applicatione facramenti à poenis purgatorrj,cum fine fide nec uiuis Miffa profit. Nccn ex fcripturis aduerfarrj afferre uel unam lyllabam poffunt addefenfi'onem iftarum fabularum, quas in Ecclefia magna autoritate docent,Necp Ecclefi'æ ueteris, nec^ Patrum teftimonia habent*

pT quoniam Iqca Scripturæ quæ contra nos citantur explicauimus, de Pa^ ^tribus etiam refpondendum eft. Non ignoramus Miffam à Patribus appel# lari iacrihcium, led hi non uolunt Millam ex opere operato,conterre gratiam, ’tuxapis/k.o/j.

applicatam pro alrjs mereri eis remiftionem peccatorum,culpæ Só pcenæ, Vbi leguntur hæc portenta uerborum apud Patres C fed aperte teftantur fê de gratiarum aftione loqui. IdeoCp uocant tuxap/sia/j. Diximus autem fuprà fâcrifi#! cium non mereri reconciliationem, fed fieri à reconciliatis, ficut affli^ (ftiones non merentur reconciliationem, fed tunc funt facrificia suxap'^'^a, quan* do reconciliati fuftinent eas. Ethoc refponfum in genere ad Patrum difta, fà* tis tuetur nos contra aduerfarios. Certum eft enim ilia figmentademerito operis operati nufquàm extare apud Patres * Sed ut tota caufa magis perfpici poffit, diccmus amp;nbsp;nos de ufu Sacramenti, ea quæ certum eft confentanea efle Patribus amp;nbsp;Scripturæ.

r.rror quoru--Vidam belli homines finguntCcrnam Domini inftirutam eflè propre’“ ddm de fine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caulàs ♦ Primum^ ut lit nota Ôô teftimonium profeflîonis, ficut ceru

nic£. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorma cuculli elt lignum certæ prorelnonis* Ueinde cogitant præcipue taleoi

notam Chrifto placuifle,uidelicet conuiuium, ut fignificaret mutuam intd Chriftianos coniundtionem atqj àmiciciam^quia fympofia lunt ligna fccderum amp;nbsp;amiciciæ.Sedhæc opinio cft ciuilis, nec oftendit præcipuum ufumrerumâ Deo rraditarumj Tantum de caritate cxercenda loquitur, quam homines phani et ciuileSjUtcunq? intelligunt,De fide non loquitur^quæ quid fit pauciin^ telligunt*

Sdcrâmenta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacramcnta funt ligna uoluntatis Del erga nos^non tantum ligna funtho

fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter felè Et reétè definiunt Sacranienta in nouo Tcftamento^clTe Ci^

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gna gratiæTt quia in Sacramento duo funt. Signum amp;nbsp;Verbum, Verbumio

‘ nouo Tcftamento eü promilfio gratiæ addita figno, Promilîîo noui Tefta«* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menti eft promilfio remilîîonis peccatorum,licut T cxtus hic dicit,Hoc eft cor^

• « pus meum,quod pro uobis datur,Hic eft calix noui Tcftamenti, cum languinc meOjquipro multis effunditurin remiflîonem peccatorum ♦ Verbum igiwf ofierr remiftîonem peccatorum. Et ceremonia eft quafi piôtura uerbi lèu figih Paulus uocat, oftendens promiflîonem ♦ Ergo lient promilfio inutihs non projunt eft, nili fide accipiatur,ita inutilis eft ceremonia,nilî fides accedat, quæ uerè fine fide. nbsp;nbsp;nbsp;tuat hic offerri remiftîonem peccatorum* Et hæc fides erigit contritas mentes»

Et ficut uerbum ad hanc fidem excitandam traditum eft, Ita Sacramentumin’* ftitutum eft, ut ilia Ipecies incurrens inoculos moueat corda ad credenduifl» principdlw «=Pcr hæc cnim, uidelicet per uerbum amp;nbsp;lacramennim operatur Spiritus fan^ ƒ(« Cana Do. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-^jjg u([jg làcramcnti, cum fides uiuificat perterrefadta corda, cultus eft

)}îlUlCi£^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

- tionem amp;nbsp;uiuificatjonem,Et ad hunc ufum inftituit Chriftus, cum iubet facere in fui commemorationem ♦ Nam mcminifte Chrifti,non eft ociola Ipecfiacuh celebratio, aut exempli caula inftituta, lient in Trageedfis celebratur memoria Elerculis,aut Vly Ifis, Sed eft meminilfc beneficia Chrifti, eaq? fide acciperc,ut per ea uiuificemur, Ideô Plàlmus ait : Memoriam fecit mirabilinm fuorum, milericors amp;nbsp;milcrator Dominus,Elcam dedit timentibus le* Sionificat eniifl uoluntatem amp;nbsp;milericordiam Dei apnofeendam efte in ilia ceremonia. Illa aiv tern fides,quæ agnolcit mifericordiam,uiuificat. Et hic principalis ufus eft fa* cramentfin quo apparct, qui lint idonei ad facramentum, uidelicet perterrefa* (ftæ confcienriæ,amp; quomodo uti debeant *

Plures fines Accedit amp;nbsp;facrificium. Sunt enim unius rei plures fines,Poftquàm coiR Dowt= Icicntia fide ereefta lenlit ex qualibus terroribus libcretur, turn uero lèriô agit gratias pro bcneficio amp;nbsp;paftione Chrifti, amp;nbsp;utitur ipla ceremonia ad laudem Dei, ut hac obedientia gratitudinem oftendat, 8^ teftatur fe magnifaccre dona Deijta fit ceremonia làcrificium laudis. Ac Patres quidem de duplici elfedu loquuntur, de confolatione conlcientiarum, amp;nbsp;de gratiarum adlione leu laude, Horum eftedtuum prior ad lacramenti rauonem pertinet, pofterior perrinet ad facrificium * De confolatione ait Ambrolius ; Accedite ad eum amp;nbsp;abfolui^ mini,quia eft remillio pcccatorum. Qiii fit ifte quæritis C Audite iplum dicen^ tern ; Ego fum panis uitæ,qui uenit ad me, non efiiriet,0d qui credit in mc,non liu'et

fîtiet unquam * Hic teftatur in Sacramento offerri remiflÏoncm pcccatorum, teftaturóc fide accipi debereJiifinita teftimonia le^unturinhanc fèntentiam apud Patres,quæ omnia decorquent adueriàrq ad opus operacüm amp;nbsp;applicant dum pro alrjs^cum Patres aperte requirant fidem^ amp;nbsp;de propria cuiukp conioi» latione loquantur, non de applicatione, Præter hæc leguntur 8^ ièntentiæ de gratiarum aclione, qualis illaeft fuauiffîmè didtaàCypriano^depiècommuiî nicantibus.PietaSjinquitdnter data amp;nbsp;condonata fe diuidens, gratias agit tam uberis beneficij largitorfiid eft^pietas intuetur data condonata^ hoc eil, cons’ ferc inter fe mapnirudincm bcneficiorum Dei, amp;nbsp;maonitudinem noftrorum o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

malorumj mortis amp;nbsp;peccati, amp;nbsp;agit gratias Sóc. Et hinc extitit appellatio kxafisiaç in Ecclefia Neep uerô ceremonia ipiâ eft gratiarum aftio ex opcre operato applicanda pro alqSj ut mereatur cis remiftionem peccatorum amp;c, utliberet animas dcfunftorum.Hæc pugnantcum iufticia fidefi quafi ceremogt; nia^fine fide profit^aut facienthaut alqs»

A Duerfarq reuocant nos etiam ad Grammaticam^fiimunt argumenta ex ap^ pellationibus Miflæ,quæ non habent opus longa diiputatione. Non enim ftqiiitur Miiram,etiamfi uocatur iacrificium, opus elle ex opcre operato gratft am conferens,aut applicatum pro alqs,mereri eis remiftionem peccatorum etc* zsnxfyi'ainquiuntjfignificatiacrificium * Et Græci Miftam appellant liturgie am, Cur hie omittunt appellationem ueterem Synaxis, quæ oftendit Miftam olimfuifie multorumcommunicationemC’ SeddicamusdeLiturgia* Eauox non fignificat propriè iâcrificium,ièd potius publicum minifterium^amp;apte quadrat ad noftram iententiam.quôd uidclicct unus miniftcr coniecrans, relisä quo populo exhiber corpus amp;nbsp;languinem Domini, ficut unus miniftcr doccns exhiber Euangelium populo,ficut ait Paulus.’Sic nos exiftimet homo,tanquam miniftros Chrifti amp;nbsp;diipeniatores iacramentorum Dei,hoc eft,Euangeiq,amp; cramentorum. Et 2.Corint4. Propter cauiam Chrifti legarione fungimur taiv quam Deo per nos adhortante,rogamus Chrifti cauia, reconciliamini amp;c, Ita apte quadrat nomen A£/T«fyiaadminifterium*Eftenimuetus uerbum uiurpa,^’ ï-iturgia. ne» tum in publieis minifterijs ciuilibus, ac fignificat Gra?cis,oncra publica, ficut tributum,iumtum inftruendæclaftis,aur fimilia, ut teftatur Oratio Dcmofthc:# nis'TT^ûç AETTTOiu), quæ tota confiimitur in diiputationc de publieis muncribus ÔC immunitatibus ôtva^iaç Tivœç otv^’fWTPuç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JcTtAEfa/JjîK.J'Ed'uK.É’vca raç Aurypa

yiaç, id eft, dieet indignos quofdam homines inuenta immunitate,dctrcc'tare publica onera* Et fie Romanis temponbus locuti funt, ut oftendit feriptum Pertinacis, lE.de iure immunitatis.L,Semper b iigij fx» ttkcw/j AiirufyiSp touç Trarspaç □ T7àv«p’api9/xoçccv£î^- Etfi nô libérât parentes omnib.onerib.publicis numerus nalt;« torum.Et commentarius Demofthenis ftribit ‘Aursfylap genus elle tributorum, fiimtus ludorum,fi.imtus inftruendarum nauium,curandi gymnafipet fimilium publicarum curationum. Et Paulus pro collatione ufijrpauit.2,Corinr,ÿ.Oftft ciurtt huius collationis non lôlum fiipplet ea, quæ defiint lanCtis, Sed etiam eft fidr,ut plures Deo ubertim agant gratias amp;c.Et Philippenfts 2, appellat Epas« phroditum Au-rypyop miniftrum neceflîratis fuæ, ubi certè non poteftintelligi facrificulus, Sed nihil opus eft pluribus teftimonijs, cum exempla ubiep obuia ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine

fintlegêtibus Græcos fcn'ptores/n quibus ufurpatur pro publias one* ribus duilibuSjfeu mi'nifterijs, Et propter diphthongum Grammatici' non de^ ducunt à xlt;TH,quod fignifîcat preces.Sed à publicis bonis,quæ uocant À£(Tà,utfi£ xt/rapyw curo^trado publica bona ♦

Argumèa ad- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ulud eft ridiculunij quod argumentantur altaris mentionem fieri in ücris

uerftriorunt literis, quare ncceflè fit Mifiam eiTe iâcrificium,cum parabola altaris per fimv à mntioneal- üfudinem à Paulo citetur.Et Miflam fîngunt didum ab altari Quorfum opus erat tam procul accerière etymologiam, nifi uolebant oftentare feientiam EbraicælinguæÇ’Quorfumopuseftproculquærereetymologiamç' cumextec MiiiàDeut.iô.ubifignificatcollationes,iêumunerapopuli, nonoblalt;* ftgnificèt. rionem iàcerdotis Debebant enim finguli uenientes ad celebrationem Pafeæ aliquod munus,quafi iÿmbolam afFerre» HuncmoreminitiôretinueruntSi Chriftiani» Conuenientes afferebant panesjiinum èc alia^ ut teftantur CanOi« nés Apoftolorum. Inde fumebatur pars quæ coniêcraretur. Rcliquum diftri^ buebatur pauperibus^Cum hoc more retinuerunt nomen collationum.Mif^ ià. Et propter talcs collationes apparet ctiam alicubi Miflàm diclâ eiTe ’«yctTrto nifi quis mauult ita didam eiTe propter commune conuiuium, ièd omittamus bas nugas. Ridiculum eft enim aduerfarios in re tanta^adeo leues conieduras aftèrre. Nam etiamfi Mifla dicitur oblatio, quid facit uocabulum ad ilia fom^ nia de opéré operato amp;nbsp;applicatione,quamfinguncalrismereriremiflîoncni peccatorum Ç” Et poteft oblatio dief propterca^ quia ibi ofFeruntur orationes^ gratiarum adiones^amp;T totus ille cultus^ficut ÔC nbsp;nbsp;nbsp;is!a dicitur,Verum neep cc^

remoniæ,nccp orationes ex opéré operato fine fide profunt.Quanquam nos hK non de orationibus,fed propriè de Ccena Domini dilputamus*

Grlt;frt Cdtw- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græcus Canon etiam multa dicit de oblatione,ièd palâm edendit iê non ;

nii uerba de loqui propriè de corpore fanguine Domini,iêd de toto cuitu, de prccibus oblatione. gratiarum adionîbus.Sic enim ait, Trolxa-op Mi'wç tw a-oi d'alan?

uvripTravroçÀabjNihil oflEèndit redè intelledum, Orat enim nos dignos efFici, ad olîcrendas preces,6c fupplicationes Schoftiasin^ cruenras pro populo.Nam ipiâs preccs uocat hoftias incruentas. Sicut amp;nbsp;pau^ lô pôft tr/cro/'riùjÀoy/K.Z(it Tavràvn^ji^va'p.aKTv/jTia'^iîaf]. OHcrimuS inquit hune rationalem amp;nbsp;incruentum cultum, Ineptè enim exponunt, qui hic ratiogt; nalem hodiam maltint interpretari, Sd transferunt ad ipfum corpus Chrifti, cum Canon loquatur de toto cultu,amp; Aoyio Xa'^ela à Paulo dicFa fit,contra opus operatum,uidclicet,de cuitu mentis,de timoré, de fide, de inuocatione, de gra^ darum adioneÔCc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Quôd uerô defendunt aduerlarq nodri applicationem ceçemoniæ pto [ ^ïberandis anïmabus defun(dorum,qua ex re quædum infinitum faciunt, nulh i fe pro mor- habcnt tedimonia,nullum mandatum ex feripturis. Neep uerô cd leuc pecca« tuif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn,taies cultus fine mandato Dei, fine exemplo feripturæ in Ecclefia inditue^

re, amp;nbsp;Coenam Domini inditutam ad recordationem nbsp;nbsp;prædicationcm inter

uiuos, transferre ad mortuos. Hoc ed abuti nomine Dci contra fecundum pre^ eeptum ♦ Primum enim contumelia ed Euangclrj, {entire quôd ccremonia, ex opéré operato, fine fide fit iàcrifîcium reconcihansDcum,amp;:iàtisfacicnspro peccatis.Horribilis oratio ed, tantundem tribuere open' iàcerdotis, quantum mord Chridi ♦ Deinde peccatum mors non pofiùnt uinci nifi fide in Ghri’* dunigt;

ftum, fient Paulus docct, luftifîcati ex fide pacem habemus^ quare non poteft uînei poena purgatorij^applicanone aïieni operisgt;

Omiïcemus lam qualia habeanc aduerlarfj tefti'monia de purgatorio^qua«; contraßgmen les exiftimenc pcenas eflè purgatorq^ quales habeat caufas dodlrina fàrisfadtio^ num^quam fuprà oftendimus uamffîmam efle» Illud tantum opponemus, * Certum eft Cccnam Domini inftitutam eflè propter remiflîonem culpæ ♦ Offert enim remiffîoncm peccatorum, ubi necefifie eft uerè culpam intelligere* Et tarnen pro culpa nô iatisfacit, alioqui Miflà effet par mord Chrifti, Nec re:« miffio culpæ accipi poteft aliter nifi fide, Igitur Mîffa nô eft ftdsfacfdo,ièd pro* miffîo amp;nbsp;làcramentum requirens fidem, Acprofeôô neceffè eft omnes pios acerbiffîmo dolore afficEfi cogitent Miffam magna ex parte ad mortuosôd ad fatisfadiones pro poenis translatam cHe, Hoc eft, tollere iuge iàcrificium ex Ecclefia,Hoc eft Antiochi regnum,qui ûluberrimas promiffiones de remiffîo* ne culpæ,de fide,tranftulit ad uanififimas opiniones de iàtisfadtionibus ♦ Hoc eft Euangeiium contâminare,corrumpere ufum iacramentorum. Hi funtquos Paulus dixit reos effe corporis ÔC ianguinis Domini, qui opprefferunt dodlri* nam de fide,amp; remiffionem culpæ, Sc corpus amp;nbsp;iànguinem Domini ad iàcrile* gum quæftum prætextu iàtisfadlionum contulerunt,Et huius iacrilegfi pcenas aliquando dabunt, Quare cauendum eft nobis ÔC omnibus pijs confcientijs, ne approbent adueriàriorum abufus.

Sed redeamus ad caufàm ♦ Oum Miffa non fit iâtisfadio, nec pro pcena, nec pro culpa,ex opéré operato,fihe fide. Sequitur applicationem pro mortuis tur de oration inutilem efle, Neep hie opus eft longiore diiputatione, Conftat enim quod illæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ob:^

applicationes pro mortuis nulla habeant ex ftripturis reftimonia ♦ Nec tutum eft in Ecclefia cultus iniïituere,fine autoritäre ftripturæ. Et fi quando opus erit, prolixius de rota re dicemus. Quid enim nunc rixemurcum aduerfarfjs, qui neq? quid facrifîcium,necp quid facramentum, neep quid remiiffo peccatorum, necç quid fit fides, intelligunt,

Nec Græcus Canon applicat oblationem tanquam iàtisfaâionem pro mortuis, quia applicat earn pariter beads omnibus Patriarchis, Prophetis, A* poftolis, Apparet igitur Græcos tanquam gratiarum aftionem ofrerre,non applicare tanquam fadsfaeftionem pro pcenis, Quanquam etiam loquuntur non de ibla oblatione corporis amp;nbsp;ianguinis Domini, Sed de reliquis Miffæ partibus,uidelicet,orationibus, amp;nbsp;gratiarum aeftionibus. Nam poft coniècra* tionem precantur,ut fumentibus profit,non loquuntur de alqsDeinde addunc îTi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o'oi'ïiiü Aoyix-àù raurdj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UTvtf ttisej îtvaTraUff'ajuSXfw/j, -Ti^OTraropu^j, tt«»

TÉfwj], Trarf/apcc7fsoAœ/j CZG M -KoyinH Aa'gtia nOU fignificat ipiam hoftiam, Sed orationes amp;nbsp;omnia quæ ibi geruntur ♦ Quôd uerô allegant aducriàrij Pa* tres de oblatione pro mortuis, Scimus ueteres loqui de oratione pro mortuis, quam nos non prohibemus, fed applicationem Cœnæ Domini pro mortuis ex opéré operaco,improbamus, Nec patrocinantur adueriàrrjs Veteres de opéré operato. Et ut maxime Gregorij aut recentiorum reftimonia habeant,nos op* ponimus clariffîmas amp;nbsp;certiffîmas icripturas. Et Patrum magna diffîmilitudo eft.Homines erant amp;nbsp;labi ac decipi poterant.Quanquam fi nunc reuiuiicerent, ac uiderent fua di(fta prætexi luculentis illis mendacijs, quæ docent adueriàrij de opéré operato, longé aliter fe ipfi interpretarentur,

Faliô etiam citant adueriàrij contra nos damnationem Aérij, quem di# âioncm de h£

CLint propterca damnatum efle, quôd negauerit in Mifla oblanonem fieri pro uiuis S)C morcuis^Sæpè hoc colore utuntur^allegant ueceres hærefes, cum his falfô comparant noftram caufam, ut ilia collatione prægrauent nos, Epipha^’ nius teftatur Aérium fenfiflè, quôd orariones pro mortuis fint inutiles. Id re^ prehendit. Neep nos Aërio patrocinamur, fèd uobiieum litigamus, qui hærr^ fin manifeftè pugnantem cum Prophetis, Apoftolis, ÔC iànôtis Patribus, icelc^ ftè defenditis, uidelicet, quôd Mifla ex opéré operato iuftifîcet, quôd merea* tur remiflîoncm culpæ et pccnæ,etiam iniuftis,pro quibus applicatur,fi non pO verfuipo de ï^’aiit obicem * Hos pernicioibs errores improbamus, qui lædunt gloriam pafi opéréoperdto fibnis Chrifti,amp; penitus obruunt doôtrinam de iufticia fidei ♦ Similis fuit per^ fuafio impiorum in lege, quôd mercrentur remiflîonem peccatorum per iàcrP ficia. exopcrcopcr3ito,non3icdpercntpratis perfidem» itaepaugebantillos gc. cultus amp;nbsp;lacrificia, inftituebant cultum ßaal in Ifiacl, In luda etiam facnRca^ bant in lucis,Qiiare Prophetæ dânata ilia perfi.iafione,belligerabantur non fo^ lum cum cultoribus Baal, led etiam cum alqs làcerdotibus, qui facrificia à Dto ordinata cum ilia opinione impia faciebant. Verum hæret in mundo hæc per^ fuafib,amp; hærebit ièmper, quôd cultus amp;nbsp;lacrificia fi'nt propiciationes» Non fc^ runt homines carnales foli facrificio Chrifti tribui hune honorem,quôd fit pro=« , nbsp;nbsp;nbsp;piciatio, quia iufticiam fidei non intelligunt,lèd parem honorem tribuunt regt;

liquis culcibus amp;nbsp;làcrificqs » Sicut igitur in luda hæfit apud impios Pontifices fallà perluafio de làcrificijs, ficut in llracl Baalitici cultus durauerunt. Et tarnen Ecclcfia Dei, quæ impios cultus improbabat : Ita hæretin regno Pon^ tificio cultus Baaliticus,hoc efl:,abulùs Miflæ,quam applicaht,ut per earn me^ reantur iniuftis remiflîonem culpæ amp;nbsp;pcenæ, Et uidetur hic Baaliticus cultus unà cum regno Pontificio duraturus elfe, donee ueniet Chriftus ad iudican^ dum, gloria aduentus fui perdet regnum Antichrifti» Interim omnes qui ue^ rè credunt Euangelio,debcnt improbare illos impios cultus, excogitatos con^ tra mandatum lJei,ad obfcurandam gloriam Chrifti,amp; iufticiam fidei,

Hæc de Mifla breuiter diximus,ut omnes boni uiri ubicp gentium inteh ligere queant, nos fummo ftudio dignitatem Miifæ tueri, ÔC uerum ufiimof tenderc, amp;nbsp;iuftiflîmas habere eaufas, quare ab aduerlàrrjs dilfentiamus ♦ Ac uolumus admonitos efle omnes bonos uiros,ne adiuuent aduerlàrios defeiv dentes prophanationem Miflæ, ne grauent iè ibeietate alieni peccati, Magna » cauià, magna res eft, nec inferior illo negocio Eliæ Prophetæ, qui cultum Baal J improbabat.Nos modeftiflîmè caufam tantam propofuimus,amp; nunc fine coiv tumelia reljjondimus, Qiiôd fi commouerint nos aduerlàrij, ut omnia genera abufuum Miflæ colligamus,non tam dementer erit agenda caufà,

A Pud nos in oppidoThuringiæ Ifenaco Frâcilèanus quidam fuit ante annos ^30Johannes Hilten,qui à fuo Ibdalicio coniedus eft in carcerem, propterea ... cb quoidam notiiîîmos abufiis reprehenderat, Vidimus.n,cius lcripta, ex quP vatlcutiumio e r . . nbsp;nbsp;11- . n 1 r ■ ■ r- J rr ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- nbsp;nbsp;nbsp;.ri'!

brf/jniiHiTif/j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inteJligi potelt,quaJe tuent iphus aoctring genus. Et qui norunteunij

teftantur fuiflè lènem placidum, amp;nbsp;fine morofitate grauem. Is multa prædixiG que partim euenerunt hadenus,partim iam uidentur impendere,quæ nô uolu^ mus recitare, ne quis interpretetureaautodiocuiul^,autin gratiam alicuius jiarrari.Sed poftremô cum uel propter ætatem,uel propter fqualorem carceris in mof^

in morbu inddifleG accerfiuit ad fe Guardianum^ ut Riam ualetudinem illi iiiü dicaret,cumq? Guardianus accenius odio Phariiaico, duritcr obiurgarc homij« nem propter dodn'næ genus, quod uidebatur officere culine,cccpiilet,tum ifte omifla iam mentione ualetudinis ingemifcens inquit, ie has iniurias æquo ani^ mo propter Chriftum tolerare,cum quidem nihil fcripfiflet aut docuiflet, quod labefadare datum Monachatus polTet, tantum notos quoidam abufus repre:# hendilTet.Sed alius quidam,inquit, ueniet anno Domini ijid.qui deftruet uos, nec poteritis ei rcfiftere ♦ Hane iplam iententiam de inclinatione regni Mona* chorum,8ó hune annorum numerû, poftea etiam repererunt eius amici perfcri* ptumab iplb in commentâtes luis, inter annotationes quas reliquerat in cer* tos locos Danielis. Quan^ autem quantum huic uoci tribuendum fit, euentus docebit,tamen extant alia figna, quæ minantur mutationem regno Monacho* rum,non minus certa,qucàmoracula»Confiât enim quantum fit in Monafterijs hypocrifis,ambitionis,auariciæ,quanta inicitia,amp;: indodiffimi cuiul^ feuitia, ya regnÂt quanta uanitas in concionibus, in excogitadis fubinde nouis aucupqs pecuniæ» «« Monafie^ Et funt alia uicia,quæ non libet commemorare»Cum^ fuerint olim Scholg do* nbsp;•

drinæ Chriflianæ,nunc degenerauerunt uelut ab aureo genere in ferreum, leu ut cubus Platonicus in malas harmonias degenerat, quas Plato ait exitium af* ferre»Locupletifli'ma qucqp Monafteria tantum alunt ociofam turbam,quæ ibi falfo prætextu religionis helluatur de publicis eleemolynis Ecclefiæ,Chriftus autem admonet de fale infipido,quôd Ibleat elFundi,amp; conculcari» Qiiare ipfi fibi Monachi his moribus fata canunt»Et accedit nunc aliud fignum,quôd pal* lim autores funt interficiendorum bonorum uirorum ♦ Has cædes Deus hand dubiè breui ulcilcetur» Neqp uero acculamus omnes, Arbitramur enim palîîm aliquos uiros bonos in Monafterqs elle, qui de humanis cultibus moderate lentiunt,nec probant læuitiam, quam exercent hypocritæ apud iplbs»

Sed de genere dodrinæ dilputamus, q? nunc defendunt Architedi Con* futationis,non utru nota lèruâda fiht.Sentimus»n.licita nota lèruari deberc,lèd utrû cultus illi mereantur remiffîonê pcccatorum etiuflificationem, utrum fiht stdt^contro» fatisfadionespropeccatis,utrum fint pares baptifmo,utrum fihtoblêruatio præceptorum amp;nbsp;confiliorum, utrum fint perfedio Euîïgelica, utrum habeant mérita fupererogationis,utrum mérita ilia applicata alqs faluent eos, utrû fine licita nota his opinionibus fada,utrum licita fint nota, quæ pretextu religionis tantum uentris ôd ocij caulà lulcepta finit,utrum uerè fint uota,quç funt extorta autinuitis,aut his qui perætatem nondum iudicare poterant de genere uitæ, quos parentes aut amici intrulèrunt in Monafteria, aut de publico alerentur, fine patrimonii priuata iadura, ,Vtrum licita fint uota, quæ palam uergunt ad malum exitum, uel quia propter imbecillitatem non feruantur, uel quia hi qui » funt in illis Ibdalicqs, coguntur abulusMiflarum,impios cultus làndorum, confilia ficuiendi in bonos uiros, approbate amp;nbsp;adiuuare» De his quæftioni* bus difputamus, Et cum nos in Confelfione plæracp diximus de eiufmodi uo* fis, quæ etiam Canones Pontificum improbant, tarnen aduerlàrrj iubent omnia quæ produximus reiieere» His enim uerbis ufi funt, Acoperæprecium eftaudire, quo modo cauillentur noftras rationes, amp;nbsp;quid offerant ad muni* endam lùamcaulàm» Ideô breuiter percurremus pauca quædam argumen* ta noftra,amp; diluemus in his obiter cauillationes aduerlàriorum » Cum autem hæc tota caulà diligenter ÔC copiole à Luthero tradata fit, in libro cui titu*

lum fecit,De uon’s MonafticiSjUolumus hk librum i'IIum pro rcpetico habcrc » Vota, euw opù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primum hoe cerdffimum eft^non efle lief tum uotum,quo fènrit is qui uo*

uctjfè meren' remiflïonem peccatorum coram Deo^aut fa.tisfacere pro peccatis tto jwt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo* Nam hæc opinio eft manifefta conrumelia Euangelij, quod docec

nobis gratis donari remiflïonem peccatorum proprer Chriflum, ut fupraco^ gt;nbsp;piofè didum eft, Rede igitur cirauimus Pauli locum adGalatas,Euacuatl eftis à Chrifto_,qui in Lege iuftifîcamini,à gratia cxcidiflis. Qui querunt remiP flonem peccatorum, non fide in Chriftum, ièd operibus Monafticis, detrahunt de honoreChrifti,amp; iterum crucifigunt Chriftum. Audite autem, audite,quolt;lt; modo hic elabantur Architedi Confutationis Pauli locum tantum de Lege Moyfi exponunt, amp;nbsp;addunt Monachos omnia propter Chriftum obièruare, et conari propius fècundum Euangelium uiuere,ut mereantur uiram æternam* Et addunt horribilem epilogum,his uerbis ; Quare impia funt, quæ hic contra Monafticen allegantur, O Chrifte, quàm diu feres has contumelias, quibus Euangelium tuum afliciunthoftes noftriZ Diximus in Confeflîone remiffio^ nem peccatorum gratis accipi, propter Chriftum per fidem. Si hæc non eft iplà Euangelfi uoxjî non eft iêntentia Patris æterni, quam tu qui es in fihuPa^ tris,reuelafti mundo, iure pledimur, Sed tua mors teftis eft, tua refurredio ftis eft, Spiritus f. teftis eft, tota Ecclefia tua teftis eft, uerc hanc effe Euangeltj fencentiam,quôd conièquamur remiflïonem peccatorum,non propter merits led propter te,per fidem*Paulus cum negat homines Lege Moyfi mereri remifi fionem peccatorum, multo magisdetrahit hanclaudem traditionibushuma^ nis,Idcp aperte ad Col often fes teftatur* Si Lex Moyfi quæ erat diuinitus reuegt; lata, non merebarur remiflïonem peccatorum,quantô minus iftæfatuæobfer^ uationcs,abhorrêrcs à ciui li confuetudine uitæ merentur remiflïonem pcccato^ rum * Aduerlàrfi fingunt Paulum abolere Legem Moyfi,amp; Chriftum ita

si tun Lex cedere,ut non gratis donet remiflïonem peccatorum, Scd propter opera alia^ Iegum,fi' quænunc excogitentur* Hac impia amp;fanatica imaginationeob^ critica obferlt;z ruunt beneficium Chrifti.Deinde fingunt inter hos qui obièruanc illam Legetfl itatio MottA-- Chrifti, Monachos propius obfèruare quam alios propter hypocrifiiipaupcP turumt^onê *^âtis,obedientiæ, èc caftitatis,cum quidem omnia fint plena fimulationis.Pau^ pcccrfform pertarem iadant in fiimma copia rerum omnium, Obedientiam iadant, cum

nullum genus hominum libertatem habeat maiorem,quàm Monachi, De ca* libatu non libetdiccre, qui quam purus fit in plærilcpqui ftudent contincre, Gerlbn indicat* Et quotus qui fep continere ftudet. Scjlicet hac fimulatione propius iecundum Euangelium uiuunt Monachi. Chriftus non ita fiiccedit Moy fi,ut propter noftra opera remittat peccata, ièd ut fua mcrita,fuam propi* ciationem opponat iræ Dei pro nobis, ut gratis nobis ignoicatur * Qiii ueró ! præter Chrifti propiciationem propria mérita opponit iræ Dei, amp;nbsp;proptcf j propria mérita confequi remiflïonem peccatorum conatur, fiue afl'erar opera Legis Moiàicæ, fiue Decalogi,fiue Regulæ Benedidi, fiue regulæ Auguftini, fiue aliarum Rcgularum, is abolet promiiïïonem Chrifti, abiecit Chriftum, iwpMrfcftó ad-, excidit gratia Hæc eft Pauli fententia ♦ Vide autem Carole Cæiâr, Impera* uerfariorum tor clementiflïme,uidete Prindpes,uidetc omnes ordines, quanta fit impuden* in reijciendis nbsp;nbsp;nbsp;adueriàriorum, cum Pauli locum in hanc fententiam citauerimuSjipfiad*

ièriplerunt: Impia iuntquæ hic contra Monafticen allegantur. Quid eft au* ffafunt, tem certius, quam quod remnftonem peccatorum conlequuntur hommes hde,

propterChriftumc’ Et Banc fèntentiam audent ifti nebulones impiam uoca^# rc. Nihil dubitamus quin fiadmoniti fuiflècisde hoc loco, eximi è Confus tatione fantam blalphemiam curafTecis. Cum autem lùpra copiole oftenfum hrj’mpiam opinionem efle,quôd propter opera noftra confêquamur remiflîo* nem peccatorum, breuiores in hoc loco erimus, Facile enim inde prudens le* dor ratiocinari poterit, quod non mereamur remiffîonem peccatorum per opera Monaftica ♦ itaep amp;nbsp;ilia blaijahemia niillo modo ferenda eft, quæ apud Thomam legitur.profclfionem Monafticam parem eftè baptiftno. Furor eft, humanam traditionem,quæneqp mandatum Dei, neep promiftionem habet, æquare ordinationi Chrifti, quæ habet amp;nbsp;mandatum promiftionem Dei, quæ continet padum gratiæ amp;nbsp;uitæ æternæ.

Secundo, Obedienfia,paupertas,amp;f ccthbatus,h tarnen non ht impurus, „ exercitialunt atP/afpop«. Ideocp lancti uti eis line impietate pollunt, heut uh lunt Bernardus, Franciieus ÔC alq fandi uiri, Et hi uli funt propter utilitärem cor* (poj^afunt, poralem, utexpeditiores eflent ad doeendum, ad alia pia officia, non quôd opera ipfa per îè fint cultus,qui iuftificent,aut mereantur uitam æternam, De* nicp funt ex illo généré, de quo Paulus air.' Corporalis excrcitatio parumper utilis eft. Et credibile eft alicubi, nunc quoep efte bonos uiros in Monafteri-|s, qui feruiunt minifterio uerbi, qui illis obftruationibus fine imprjsopinioni* bus utuntur, At ièntire,quôd illæ obieruationes fint cultus, propter quosc o* ramDeoiuftircputentur,Sc perquos mereantur uitam æternam, hoc pugnac cum Euangelio de iufticia fidei, quod docet, quôd propter Chriftum donetur nobis iufticia, uita æterna, Pugnat amp;nbsp;cum dido Chrifti ; Fruftra colunt me inandatis hominum , Pugnat Sc cum hac iententia : Omne quod non eft ex fi* de, peccatum eft, Quomodo autem poflunt affirmare quôd fint cultus quos Deus approbet, tanquam iufticiam coram ipfo, cum nullum habeant teftimo* nium uerbi Dei C

Sed uidete impudentiam adueriariorum.Non ibium docent,quôd obftr* impudêtid uationesillæ fint cultus iuftificantes, lèdaddunt perfediores elfe cultus, hoe Kcrfdnor««,, eft,magis merentes remiffîonem peccatorum amp;nbsp;iuftificationem, quam fint alia

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- I ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ i' . ■ r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^otiAlticaf

ultægenera, Et hic concurrunt multæ tallæ ac perniciolæopiniones, hngunt perfediorct fe lèruare præcepta ÔC confilia. Poftea homines liberales, cum fomnient le effe ahjs uitic habere mérita fupererogationis, uendunt hæc alijs, Hæc omnia plena funt Pharilàicæ uanitatis, Extrema enim impietas eft fentire, quôd Decalogo ita fatisfaciant, ut fuperfint mérita, Cum hæc præcepta omnes Sandos acculent. Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, Item, Non concupilcas, Propterea ait ; Omnis homo mendax, id eft, non rede de Deo lentiens, non fatis timens, non latis credens Deo, quare falfo gloriantur Monachi, in obferuatione Monafticæuitæ præceptis fatislîcrijac plusquàm præcepta fieri.

Deinde fallum amp;nbsp;hoc eft, quôd oblèruariones Monafticæ fint opera con* filiorumEuangelrj.NamEuangelium non confulitdilcriminaueftitus,ciborû, funt opera co^ abdicarionem return propriarum.Hælunt traditiones humanç,de quibus om*/tliorutnEuan nibus didum eft, Elea non commendat Deo, Quare neep cultus iuftificantes funt,neq? perfedio.lmô cum his titulis fficafæproponunrur,funt mcrædodri* næ dæmoniorù,Virginitas fuadetur,lèd his qui donû habent, ut fuprà didum

eft, Error eft autem pemiciofiflimus fendre^ quod pcrfcctio Euangelica fit tradidonibus humanis Nam I'ca edam MahomedftarumMonachigloriari poftenr, fe habere perfedionem Euangelicam ♦ Neep eft in obftruadone alio* rum quædicuncur ocJ'/a(?opa,fed quia regnum Dei eft iufticia Sc uira in cordibus, ideo perfeefdo eft^crefeere in timorem Dei^fiduciam mifericordiæ promiflàcin Chrifto^ôd curam obediendi uocadoni,Gcut ÔC Paulus defcnbit perfecftionenii Transformamur cà claricace in claricatem,tanquam Domini ipiricu. Non aid alium iubindc cucunum accipimus^aut alios calceos^aut alia cingula* Mifera* bile eft in EcdeGa talcs Phariiaicas, imô Mahomedcas uoces legi azep audiri, uidelicet perfeddonem Euangeliprcgni Chrifti,quôd eft uita eternajn his ftuh ds obieruadonibus ueftium fimilium nugarum collocari.

Nunc audiceAreopagicas noftros^quàm indignam fentendam poiuerint inConfutatione.Sic aiunc sacris literis exprtvm eftMonafticamui* tarn, débita obieruadone cuftoditam, quam pergratiam Dei, quilibet Mona* D (3 mch ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflunt,mereri uitam æternam, ÔC quidem multo auddorein

fli, relù ^hriftus eis, promifidqui reliquerint domum aut fratres amp;^c Hæc funt uerba queritdomum aduerfariorum^ in quibus hoc primum impudentiflîmè dicituG quod facris li* etc. impudent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exprefliim fit, uitam Monafticam mcreri uitam æternam. Vbi enim lo*

facræ literæ de Monaftïca C Sic agunt caufam adueriàrijjfic citant ferh pturas nihili homines^cum nemo neftiat Monafticam recens excogitatam eflè, tarnen allegant autoritatem ftripturæ, Sc quidem dicunr hoc fuum decretum expreflum eftè in icripturis. Præterea contumelia affîciunt Chriftum, cum db cunt homines per Monafticam mereri uitam æternam.Deus ne iuæ quidem k* gi hune honorem tribuit, quod mereatur uitam æternam, ficut clarè dicit apud Vî«Mo«4/ît= Ezcchielem cap. 20. Ego dedi eispræcepta non bona, amp;L indicia in quibus non uiuent. Primum hoccertu eft, quôd uita Monaftica non meretur remiftjoncin nem peccato^ pcccatorum,led hanc fide gratis accipimus,ut luprà dictu elt. Deinde proptev rum, nec eü Chriftum,per mifèricordiam donatur uita æterna,his qui fîdeaccipiuntremif'' perfcâio. ßonem, nec opponunt mérita fua iudicio Dei, fient Sc Bernardus grauifîink dicit: NecefiTe eft primô omnin credere, quôd rcmiftîonem pcccatorum habere non poflis,nifi per indulgentiam Dci.Dcinde,quôd nihil prorfiis habere queas operis boni,nifi amp;nbsp;hoc dederit ipfe. Poftremô, quôd æternam uitam nullis po^ tes operibus promereri,nifi gratis detur amp;nbsp;ilia. Cætera quæ in eandem ienten* tiâ fequuntur,fuprà recitauimus. Addit autem in fine Bernardus : Nemo fe k* ducat, quia fi benè cogitare uoluerit, inueniet procul dubio, quôd nec cum de* cem millibus poftet occurrere ci, qui cum uiginti millibus uenit ad fè. Cum au* tem nec diuinæ leges operibus mereantur rcmiffionem pcccatorum aut uicain æternam, fed necelfe fitquærere mifèricordiam promilfam in Chrifto, multô minus obfèruationibus Monafticis,cum fint meræ traditiones humanæ, tribu* endus eft hic honor,quôd mereantur remiffionem pcccatorum,aut uitam æter* Commentai de nam. Ira fimpliciter obruunt Euangelium de gratuita remiftîonc pcccatorum» won^icd g^deapprehendenda mifèricordia promilfa inChrifto,qui docentMonafH* prorjui obru‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

wtt Eudngeli: cam Uitam meren remiliioncm pcccatorum, aut uitam æternam, hduciam um. debitam Chrifto transfernnt in illas ftultas obfèruationes. Pro Chrifto colunC fuos cucullos,fuas fbrdes. Cum autem ipfi egeant mifèricordia, impie fad* unt, quôd fingunt mérita fupererogationis.eaép alqs uendunt * Breuiuèdehis rebus dicimus, quia ex his quæfiipnà de iuftificatione, de pccnicenda, de tradi* cionibus

MOTSL^STICIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

tionibus humam's diximus, fans conftar uoca monaftica non efTe prccium^pro^ pter quod detur remiflïo peccatorum, amp;nbsp;lu'ta æccrna ♦ Ec cum Chriftus uocéc traditiones cultus ïnutiles^nullo modo funr perfeótio Euangelka»

Verum aduerlàrij uideri uolunt aftutè moderari uulgarem perfuafioncm AduerfArij bel de perfedione.Negant Monafticam uitam perfcdEonem cflcjlèd dicunt ftatü £7rcwfv0w= elïe acquirende perfeclionis,Belle didtu eft^et meminimus hanc corredli'onem extare apud Gerlonê» Apparcr.n,prudentes uiros offenlos immodïcis illis en? tum acquire/^ comfjs uicæ Monaftic^jCum no auderent m totû detrahere ei laudem perfeóïïo^ d^e perfeâio* nis.addidilTe hanc £7rca/0feamp;xrz/j, qp fit flatus acquirendæ perfedibnis. Hoc fi lèquk luur^nihilo magis erit monaflica flatus perfedioniSj quàm uita agricole aut fa?« bri. Nam hï quoqp flint flatus acquirende perfedionis. Oês^n.homînes ïn qua? cuncp uocatione perfedtionê expeterc debcnt^hoc efl^crelccre in timoré Defl in fide^in dilediione proximi, amp;nbsp;fimilib.uirtutib,ipiritualibus»Extant in hiflorijs Eremitarû exempla^ A ntonrj Sc alioru^quç exçquàt genera uitæ, Scribitur An? tonio petêtijUt Deus fibi oflêderet^quantS in hoc uita? genere proficeret^quen? dam in urbe Alexandria flitorem monflratû eiTe per fomnifl, cui comparecur» Poftridiè Antonius ucniens in urbem, accedit ad futorem, exploraturus illius exercitia amp;nbsp;dona^ collocutus cum homine^ nihil audit, nifi mane cum pro uni? uerfa ciuitate paucis uerbis orare,deinde arti fliæ operam dare, Hic intellexit Ântonius,nô eiTe iuflificationem tribuendam illi uitæ gencri, quod fuiceperit»

Sed adueriàiT), etfinunc moderantur laudes de perfeeftione, tarnen aliter reiplàfentiunt» Vendant enim mérita, amp;nbsp;applicant pro alrjs hoc prætextu,q? quodreipßtßt obferuent præcepta èc confilia,quare reipià fentiût fibi fliperefle mérita* Quid eft autem arrogate fibi perfeeflionem, fi hoc non efl Deinde in ipià Confuta? tionc pofitum efl,quôd Moilaflici contendant propius iècundum Euangelium uiuere.Tribuitigiturperfedtionem traditionibus humanis, fi ideô proplus iè? cundum Euangelium uiuunt Monachi, quia non habent proprium, quia funt cœlibes,quia obediunt Rcgulæ in ueflitu, cibis amp;nbsp;fiinilibus nugis*

Item Confutatio dicit, Monachos meren' uitam æternam aucliorem, amp;nbsp;allegant fcripturam;Qui reliquerit domum etc*fcilicet hic quoq? perfedlioncm arrogat facbeqs religionibus ,Scd hic locus Scripturæ,nihil facit ad uitam mo? naflicam.Non enim hoc uult Chriflus,quôd deflrere parentes, coniugem, fra? treSjfit opus ideô faciendum, quia mereatur remiflîonem peccatorum,amp; uitam æternam. Imô maledicla efl ilia dcflrtio, Fit.n, cum contumciia Chrifli, fi quis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ideô deflret parentes, aut coniugem, ut hoc ipib opère mereatur remiflîonem peccatorum,amp;^ uitam æternam * Duplex aût deièrtio efl,quædam fit fine uoca? de^ done, fine mandate Dei, hanc non probat Chriflus * Nam opera à nobis ele?

funt inutiles cultus, Clarius autem hic apparet, Chriflum non proba? re hanc fugam, quia loquitur de deièrenda uxore, amp;nbsp;liberis » Scimus autem quôd mandatum Dei prohiber defèrere uxorem amp;nbsp;liberos * Alia defertio efl, quæ fit mandato Dei, uidelicet, cum cogit nos poteflas aut Tyrannis cede? re,aut negate Euangelium. Hic habemus mandatum, ut porius fuflineamus iniuriam,potius eripi nobis patiamur, non iolum facultates, coniugem, libe? rosjfld uitam quocp.Hanc deflrtionem probat Chriflus, Ideo^ addit, propter Euangelium, ut fignificct fl de his loqui,non qui faciunt iniuriam uxori amp;nbsp;libe? ris,fed qui propter côfelîîonem Euangelq fuflinent iniuriam. Corpus noflrum etiara deflrere debemus propterEuangelium* Elicridiculumfueritflntire,

iugem,hberos,fîne mandato Dei.Conftat igitur male detorqueri didum Chrh fti aduitam Monafticam » Nifîfortaftîs hoc quadrat, quod centuplum in hac ^o^erEM/i nbsp;nbsp;nbsp;recipiunt.Plurimi enim fiunt Monachi non propter'Euangelium,fed pro^^

gehn, fed pro-, pter culinam nbsp;nbsp;nbsp;ocium, qui pro exiguis patrimonies inueniunt ampliftimas

pter culinant. opes.Sed uttota res Monaftica, fimulationis plena eft, ita falfo prætextu teftilt;*

monia ftriptura? citant,ut duplicitcr peccent,hoc eft,ut fallant homines, amp;nbsp;fah , lant prætextu nominis diuini ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Qrtorrwrfo in^ CitAtuT 8)C alius locus de perfedione,Si uis perfedus efte,uadc,uende qu£ telligejidui lo-- habes, amp;nbsp;da pauperibus nbsp;nbsp;ueni, amp;nbsp;ftquere me » Hie locus exercuit multos qui

cutt^hrifi, Si finxcrunc perfedionem efle poftèftîones aç dominiarerum abqcere, Sinamus fjfe^e, Philofophos Ariftippum predicare,qui magnum auri pondus abiecit in mare»

Talia exempla nihil pertinent ad Chriftianam perfedionem. Rcrum diuifio, dominia amp;nbsp;pofTeflio, funtordinationesciuiles approbatæ uerbo Dei,in præ^ cepto : Non furtum facies * Deiertio facultatum non habet mandatum, aut confilium in Scripturis.Nam Euangelica paupertas non eft deftrtio rerum, fed no eftè auarum, non confidere opibus, ficut Dauid pauper erat,in ditiftîmo re^ gno. Quare cum deiertio facultatum fit mere traditio humana,eft inutilis cub tus. Et immodica funt ilia Encomia in extrauagante, quæ ait abdicarioneiu proprietatis omnium rcrum propter Deum, meritoriam nbsp;iandam, amp;nbsp;uiam

periedionis efte. Et periculofiflimum eft rem pugnantem cum ciuili conliietu^ tudine, talibus immoderatis laudibus efferre. At Chriftus hie perfedionem iiocat. Imo, iniuriam faciunt textui, qui truneatum allegant ♦ Perfedioeftm hoc, quod addit Chriftus, fequerc me, Exemplum obedientiæ in uocatione propofitum eft. Et quia uocationes diftimiles lunt, ita hæc uocatio non eft om^^ nium, fed propriè ad illam perlbnam,cum qua ibi loquitur Chriftus, perrinet, Vocationes ficut uocatio Dauidis ad regnu, Abraham ad madanduin filium, no funt nobis perfonales imitandæ. Vocatioiies funt perlbnales, ficut négocia ipla uariant temporibus Exemplum0- nbsp;nbsp;perfonis, Sed exemplum obedicntiæ eft generale. PcrfedioeratfuturailW

bcdientia;ge= iuuenffi huic uocationi credidiftet amp;nbsp;obediuilfet.Itaperfedio nobis eft, obedb ncrale. unumqucnq? uera fide fuæ uocationi.

Tertio ♦ In uotis Monafticis proiuittitur cafîitas, Supra autem diximiis de coniugio Sacerdotum, non poiîè uotis aut legibus tolli lus naturæ in homP nibus. Er quia non omnes babent donum continentiæ,multi propter imbecile litatem infcxliciter continent» Neep uero ulla uota,aut ullæ leges poiTuntaboji lere mandatum Spiritus fandi.Propter fornicationem unufquilcp habeat uxo^ rem fuam» Qtiare hoc uotum non eft licitum in his qui non habent donum con tinentiæ, ftd propter imbecillitatem contaminantur» De hoc toto loco latis prà diftum eft,in quo profefto mirum eft, cum uerftntur ob oculos pericula amp;nbsp;i icandala,tarnen aduerifàrios defendere ftias tradiriones, cotra manifeftum Dei prasceptum»Nec commouet eos uox Chrifti,qui obiurgat Pharilæos,qui tradh tiones contra mandatum Dei fecerant »

fjioMftcriji h prophanatio Miftæ ad quæftum collatæ pro mortuis, cultus Sanftorum,in berat àuotts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duplex uicium eft, amp;nbsp;quod Sandi in locum Chriftiiubrogantur,6^

eft mcra Ca-rfoXov'«, non minus ftuica, quàm impia^ uaniflîmam fîduciam alens» . Deinde hæ ipiæ impietaces,tancum conferuntur ad quæftum. Item Euangeli^ um de gratuita remiflione peccatorum propter Chriftum, de iufticia fidei^, de uera pccnitentia^ de operïbus quæ habent mandatum Dei, neqp audiunt^ neep docent, Sed uerfantur autin Philoibphicis difputationibus, aut in traditioniä« bus ceremoniarum quæ obfcurant Chriftum.Non hic dicemus de i llo toto cul-tu ceremoniarum^de ledionibus, cantu, amp;nbsp;fimilibus rebus quæ poterant tôle* rarijiifihaberentur proexercitijs, iîcut lediones in Scholis, quarum finis eft docere audientes,amp;^ inter docendum aliquos commouere ad timoremautfi* dem.Sed nunc nngunt has ceremonias eflè cultus Dei^qui mereantur remiflîo* nem peccatorum ipfis ÔC alrjs Jdeô enim augent has ceremonias.Qiiôd fi fufci* perent ad docendos, èc adhortandos auditores, breues accuratæ ledliones plus prodelTentjquàm illæ infinitæ €a^o2.oy'oa. Ita tota uita Monaftica plena eft hypocrifi,amp; falfis opinionibus. Ad hæc omnia accedit amp;nbsp;hoc periculum^ quôd qui funt in illis collegrjs coguntur aftentiri perlèquentibus ueritatem, Multæ

Poftremô multos libérant ipfi Canones, qui aut illefti artibus Mona* chorum fineiudicio uouerunt,autcoalt;fti ab amicis uouerunt,Tah’a uota ne Calt; rant multos À nones quidem pronunciant elfe uota. Ex his omnibus apparet plurimas elfe uotis. cauiâs, quæ docent uota Monaftica, qualia haftenus fafta funt, non elfe uota, quare tutô deleri poteft uitæ genus plenum hypocrifis ôd fallàrum opinionum.

Hic obrjciunt ex lege Nazarcos.Sed hi non iulcipiebant uota lua cum his opinionibus,quas haclenus diximus nos reprehendere in uotis Monachorum, ijdzlt;irlt;eoruni Nazaræorum ritus erat exercitium,aut proteftatio fidei coram hominibus, nbsp;nbsp;nbsp;qualcs

non merebatur remiflîonem peccatorum coram Deo, non iuftificabatcoram Deo.Deinde ficut nunccircumcifio, aut maftatio uidimarum non eftet cultus, ita ne ritus Nazaræorum,nunc debet proponi tanquam cultus, fed debet iudi* cari ßmpliciter W/depopo/j. Non igitur reóè confertur Monachatus fine uerbo Dei excogitatus,uc fit cultus, qui mereatur remiflîonem peccatorum,amp; iuftifi* cationem,cum ritu Nazaræorum, qui habebat uerbum Dei, nec traditus erat inhoCjUt mereretur remiflîonem peccatorum, ftd ut effet exercitium exter* num, ficut aliæ ceremoniæ Legis, Idem de alrjs uotis in lege traditis dici poteft,

Allegantur amp;nbsp;Rechabicg,qui nec poffeflîones habebant ullas,nec uinum bibebant,utfcribitleremiascap,5y. Scilicet pulchrè quadrat exemplum Rc^ neRechabb chabitarum ad Monachos noftros, quoru Monafteria fuperant palatia regum, qui lautiflïmè uiuunt, EtRechabitæinilla omnium rerum penuria, tarnen erant coniuges, Noftri Monachi cum affluant omnibus delitfjs profitentur coclibatum, C'æterum exempla iuxta regulam, hoe eft, iuxta fcripturas certas amp;nbsp;claras,non contra rcgulam,feu contra fcripturas interpretari conuenit, Ccr* tiffimum eft autem obferuationes noftras non mereri remiflîonem peccato* rum,aut iuftificationem , Quarc cum laudantur Rechabitæ, neceflb eft eos morem fùum non ideo fèruaflè, quôd fènrirent fè per eum mereri remiffio* nem peccatorum, aut opus ipfum cultum cflè iuftificantem, aut propter quem confequerentur uitam æternam, non per mifèricordiam Dei, propter fernen, promilTum.Sed quia habuerunt mandatum parencum,laudatur obedientia.de qua extatpræceptum Dei; Honora Patrem amp;nbsp;Matrem, Deinde, mos habebac

finem proprium, quia pcregrini erant, non Ifraèlicæ, apparetpatrem uoluiffe cos cerds notis difccrnerc à luis popularibus, ne relaberencur ad impietatem popuïarium» Volebat bis nods eos admonere doctrinæ fidei ÔC immortalicaris* Tabs bnis eft licicus. At fines Monafticæ longé alfi traduntiir. Fingunt opera Monaftices cultus elle, finguntca mereri reiniflïonem pcccatorum ac iulfiffi cationem, FftigiturdifiimileMonafiicæexemplumRechabitarum, utomiï* tamus bic alia incommoda, quæ barrent in præfenti Monaftica,

Citant ex priore ad Timothcum cap.ç.de uiduiSjquæ ièruientes Ecck^ De«iW«Mzn ^'æ^alcbantur de pubbco,ubi ait: Nubere uolunt,habcntcs damnadonem,quia f mi°heum. ‘ primam fidcm irritam fccerunt. Primum hic fingamus Apoftolum de uofls 1 loqiii, tarnen hic locus non patrocinabitur Monafiicis uotis, quæ fi'unt deinV | pqs culdbus, bac opinione, ut mcrcantur remiffîonem peccatorum, iuüi^ ocationem. Paulus enim tota uoce damnat omncs cultus, omncs leocs, omnia fipera,fi ita obièrucntur,ur mereantur remilîioncm peccatorum,aut ut propter ea confèquamur uitam æternam, non propter Chrifium per milèricordiamgt; Idcô neccfic elt uotauiduarum,fiquafuerunr,difiimiba fuifl’e uotis Monafti^ cis, Præterea fi non dcfinant adueriàrfi detorquere locum ad uota,detorquen^ dum erit eodem hoc quocp,quôd uetat eligi uiduam minorem annis ièxaginta» Ita nota ante eam ætatem fada erunt irrita, Sed nondum norat Ecclefia

uotajtacp damnat Paulus uiduas,non quia nubunt, lubct enim nubere iunio^ rcs, fed quia publico fùmtualitælafciuiebant, ideoqjfi'dem abijciebant, uocat piimam fidem, fcilicet, non uotiMonaftici, fedChrifiianifmi, Et hot modo fidem accipit in eodem Cap, Si quis proprios, ôô maxime domeftitos non curat,fidem abnegauit. Aliter enim de fide loquitur quàm Sophiftæ, Non tribuit fidem his qui habent peccatum mortale, Ideo dicit hos abijeere fidem, qui non curant propinquos. Et ad eundem modum dicit mulierculas petulam tes fidem abijecre,

Percurrimus aliquot noftras rationes, 8^ obiter diluimus ea quæ aduet^ fàrijobrjciunt, Ethæccollegimusnon folum propter aduerfàrios, fed multô magis propter pias mentes, ut habeantin confpeducaufàs, quare improbai't debcant hypocrifin amp;nbsp;fidos cultus Monafticos, quosquidem totoshæcuna uox Chrifti abrogat, cum ait : Frufrra colunt me mandatis hominum, Qiiart uota ipla,amp; obfcruationes ciborum,ledionum, cantuum, ucflitus, calceoriim, cingulorum,inutilcs cultus fiint coram 13eo,Ecccrrôfciantomnes pigmentes fimpbeiter Pharifàicam èé damnatam opinionem efTe^ quôd illæ obicniatiO' nés mereantur rcmifiîonem peccatorum, quôd propter cas iufii reputeniur, quôd propter cas confequamur uitam æternam, non per mifericordiam pro«» pter Chrifium. Et nccefîêefifandos uiros qui in his uitæ generibus uixeriint, abieda fiducia talium obferuationum, didicifié, quôd rcmifiîonem pcccatogt; f rum propter Chrifium gratis habercnr,quôd propter Chrifium per mifericoP diam confecuturi efTent uitam æternam non propter illos cultus, quôd Deu® tantum approbet cultus fuo uerbo infiitutos,qui ualeantin fide.

Ehementer hic uoeiferantur aduerfàrq de priuilegrjs immunitatibus Ec' elefiafiiei fiatus,Et addunt Epilogum, Irrita funt omnia quæ in prxfenti ticulo

UJ c. r U J. tL ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119

ticulo contra immuni'tatem Ecclefiariim Sgt;C Sacerdotum inferuntur ♦ Hæc eft mera calumfn'a. Nos em'm de rebus alijs inhocaruculo difpucaui'mus^Cæte!* rum fæpè teftari fumusjios politicas ordinationesjamp;^ donationes Pn'ncipum ec priuilegia non reprehendere» Sed urinam uiciflïm audirent aduerfarfj querelas difiationes cr Ecclefiarum èc piaru nientium» Dignitates Sgt;C opes luas forticer tuentur aduer^ donationes farrijnterim ftatum Ecclefiarum negliQunt, non curant reciè doceri Ecclefias, cC Sacramenta rité traftari Ad Sacerdotium admittunt quoslibet fine dilcri^ï minCj Poftea imponunt onera intolerabili'a, quafi delecftentur exinoaliorum, fuas tradidones longè accuradus lèruari poftulant^quam Euangelium,Nunc ïngrauiflïmis ÓC difficilimis controuerfi)s, de quibus populus milèrècupit do ced^ut habeat aliquid cerd quod lèquatur, non cxpediunt mentes, quas dubis* tado acerbiffimè crudat,tantum conclamant ad arma. Præterea in rebus ma^ nifeftis décréta lànguine lcripta proponunt, quæ minantur horrenda lupplicia hominibus,nifî manifeftè contra mandata Dei faciant. Hic uiciflîm oportebat uos uidere lacrymas miièrorum,amp; audire milerabiles querelas multorum bo#: norum hominum,quas baud dubiè refpicit, amp;L exaudic E)eus,,cui aliquando ra* tionem procuradonis ueftræ reddituri eftis

Cum aucem nos in Confeftîone, in hoc articulo,uarios locos complex! lii^ mus, aduerfart) nihil refpondent, nifi Epiftopos habere poteftatem regiminis coherciduç corre(fdonis,ad dirigendû fubditos in finem beadtudinis çterne»

Et ad poteftatem regiminis, requiri poteftatem iudicandi, dcfiniendi,difcer« nendi,ftatuendi eaquæadpræfatumfinemexpediuntautconducunt.Hæc funtùerbaConfutadonis, in quibus docent nos aduerlarij, quod Epiftopi ha«« culo de potc. beant autoritärem condendi leges utiles ad coniequendam uiram çternam, De hoc articulo controuerfia eft.

Oportet autem in Ecclefia retinere hanc doeftrinam, quod gratis propter Chriftum fide accipiamus remiffionem peccatorum ♦ Oportet hanc doftri«« nam rctineri, quod humanæ traditiones fiht inutiles cultus, quare nec pec«* catum,nec iufticia in cibo, potu,ueftitu, amp;nbsp;fimilibus rebus collocanda eft, quas= traditions rum ufum uoluit Chriftus liberum relinqui,cum air;Quod intrat in os,non colt; bus humanis inquinat hominem.Et Paulus,Regnum Dein(5eft eica,aut potus.Itaqp nullum habent iusEpiftopicondenditraditionesextra Euangelium,utmereanturre«« miftionem peccatorum, ut fint cultus, quos approbetDeustanquamiuftici* Deo. am, ÔC qui grauent conlcientias,ira ut peccatum fit eos omittere. Hæc omnia docet uel unus Locus in Adis, ubi Apoftoli dicunt : Fide purificari corda. Et deinde prohibent imponcre iugum, amp;nbsp;oftendunt quantum pcriculi fit, ex«« aggerant peccatum iftorum qui onerant Ecclefiam, Quid tentatis Deum, in* quiunt C Hoc fulmine nihil rerrentur aduerlàrrj noftri, qui ui defendunt tradi* tiones amp;nbsp;impias opiniones.Nam utfuprà damnauerunt articulum XV.in quo pofuimus,quôd traditiones non mereantur remiflïonem peccatorum,ethic di* cunt traditiones conducere ad uitam æternam. Num merentur remiffionem peccatorum num funt cultus quos approbat Deus, tanquam iufticiam num uiuificant corda C Paulus ad Coloirenlès,ideoncgat prodefife traditiones ad iufticiam æternam amp;nbsp;uiram æternam, quia cibus, potus, ueftitus fimilia fine res ufu pereuntes. At uita ætcrna,in corde, rebus æternis, hoc eft, uerbo Dei Spiritu lànfto efticitur. Expedient igitur aduerlàrii,quomodo conducant tra* ditiones ad uitam æternam.

Cum autem Euangelium dare tcfterur, quod non dcbcant imponi Ecck^ (îætradidoncs,utmereanturremiffîonem peccacorum^ ut fint cultus qiiosap^ probet Deus tanquam iufticiain,ut grauent confcientias, ita ut omittere eas iudicetur efle peccatum,nunquam poterunt aduerlarq oftendere, quód EpiCco^ pi habeant poteftate'm tales cultus infhtuendi

Cæterum quam poteftatem tribuat Euangelium Epiicopis, diximus in cxu^fitpott^ Confefiione. QuinuncfuntEpilcoptnonfaciuntEpiicoporumofticia iuxta ftMEpifcopo-- Euangelium, fed fint iànè Epifcopi iuxta policiam Canonicam, quam non rum fecudum prehendimus,Verum nos de Epifcopoloquimur,iuxtaEuangelium,Er placet ' nobis uetus partitio poteftatis, in poteftatem ordinis amp;nbsp;poteltacem iurifdidi^ onis» Habet igiturEpifcopus poteftatem ordinis,hoc eft,minifterium uerbi Si (acramenrorum,habec Si. poteftatem Iurildidionis,hoc eft,autontatem excom^ municandi obnoxios publicis criminibus, amp;nbsp;rurfus ablbluendi eos, fi conuerfi petant ablblutionem» Neep uero habent poteftatem tyrannicam, hoe eft, fine Certa lege^neq^ regiam,hoc eft, fupra legem,{èd habent ccrtum mandatum,cer^ tum uerbum Dei, quod docere, iuxta quod exercere fuam lurildidionem de* bent, Quare non fequitur, etiamfi habeant aliquam lurifdidtionem, quod pof* fint nouos cultus inftituere.Nam cultus nihil pertinent ad lurildidionem, Ee habent uerbum, habent mandatum, quatenus exercere luriididioncm debe* ant,ftilicet,Si quis commiftrit aduerfus illud uerbum, q? acceperunt à Chrifto»

Qiian^ nos in Confeflîone addidimus etiam quatenus liceat eis conde* re traditiones, uidelicet, non tanquam necelTarios cultus, led ut fit ordo in Ec* défia propter tranquillitatem. Et hæ non debent laqueos inrjeere conlcientip, tanquam præcipiant neceftarios cultus,ficut Paulus docet,cum ait : In libertate qua Chriftus nos hberauit,ftatc,ncc iterum iugo lèruitutis fubiiciamini.Opot* tet igitur liberum ufum talium ordinationum relinqui, modo ut fcâdala uiten* tur,ne iudicentur efte cultus ncceflàrri,ficut pleracp ordinauerunt ipfi Apoftolij quæ tempore mutata funt. Nelt;^ ira tradiderunt, ut murare non licercc, Non enim diflènriebant à fuis Icriptisj'n quibus magnopere laborant, ne Ecclefiam opprimât opinio,quôd ritus humani fint neceflarij cultus.

Hæc eft fimplex ratio traditionu interpretandarum, uidelicet,ut Iciamiis cas non efle neceirarios cultus, amp;nbsp;tarnen propter uirandaicandala in loco fine ftiperfb'tione obftruemus.Et fic multi dodti Si magm uiri in Ecclefia ftnierunt, Nec uidemus quid opponi pbfli't. Ccrtum eft enim iententiam illam, Qui uO« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audit, me audit, non loqui de traditionibus, ftd maxime contra traditiones fa*

cere. Non eft enim mandatum cum hbera,ut uocanr, fed cautio de rato, de fpe* ciali mandato, hoc eft, teftimonium datum Apoftolis, ut eis dealieno uerbo, non de proprio credamus ♦ Vult enim Chriftus nos confirmare,quemadmo* dum opus erat,ut feiremus uerbum traditum per homines efti'cax eflè, nec que* rendum eflè aliud uerbum de ccclo.De traditionibus non poteft accipi,qui uos Df A'lt;7o nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audit.Requirit enim Chriftus,ut ita doceant,ut ipfe audiatur,quia di*

ttox audù nbsp;nbsp;cit,Me audit Jgitur fuam uocem, fuum uerbum uult audirfnon traditiones hu*

manas. Ita didum quod maxime pro nobis facit. Si grauiflimam coniblatio* nem Si dodrinam continet,detorquentifti afini ad res nugacifRmas,difcrirai* na ciborum,ucftitus,8ó fimilia ♦

Oediâo^obe» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Citant Si hoc : Obedifc præpofitis ueftris . Hæc lèntentia requirit obe*

rfnc flientiaui erga Euangelium» Non cnimconftituicregnumEpifcopis extra Eu* uuejru, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angeliura»

angelium» Nee debenr Epifcopi’ traditiones contra Euangelium condere, aiit tradihoncs fuas contra Euangelium interpretari, Idc^ cum faciunt,obedientia prohibetur;,iuxra I'llud : Si qui's aliud Euangelium docet^anathema fit*

Idem reipondemus ad hunc locum. Quidquid dixerintjfacite, quod con/* De diófo, non uniuerßiliter præcipi, ut omnia recipiamus, quia alibi iubet icnptura plus obedire Deo^quam hominibus,Quando igitur impia docent non funt au«« , diendi.Hæc autem impia iunt,quód traditiones humanæ fint cultus Dcfi quod fint necciTarij cultuSj quod mereantur remiflionem peccatorum ÔC uitam ater** nam,

Obrjciunt Sc fcandala publica, amp;nbsp;motus qui exorti funt prætextu noftræ doârinæ, Ad hæc breuiter reipondemus, nbsp;nbsp;Primum, confiât Dei beneficio

Principes noftros habere obedientem populu in fuis ditionibus, Et hoe ipfum doÂrinæ genus quod fequimur, quia amplifîîmis laudibus ornât autoritatem niagiftratuum,auget reuerentiam erga eos.Ea res etiam plurimum conducit ad tranquillitatem retinendam. Deinde fi conferantur in unum fcandala omnia, tarnen hi duo articuli, uidelicet, quôd gratis confèquamur remiflionem pecca* torum propterChriftum per fidem,et quôd iufti propter Chriftum reputemur fide,non propter noftram impletionem legis: Et alter, quôd magiftratus leges amp;totapolitia fi'nt ordinationesdiuinæ,quibusChriftianus fanefle uti poteft, tantum habent boni,ut incommoda omnia obruant.Nullam enim fîrmam con folationem pauide confeientiæ habere poffunt aduerfus iram Dei, nifi cognito altero articulo. Alter articulus ualde munit tranquillitatem rerumpublica* rum, Porrô quàm perniciofis opinionibus ante hæc tempora,utrumq5 doeflri«« næ genus oppreffum fueric,nemo ignorat,amp; libri aduerfariorum ccftantur,qut nufquain fidei mentionem faciunt, cum de remiflione peccatorum loquuntur. Nufquam docent de dignitate rerum ciuilium,Nufquam docent quomodo Euangelium tradat iufticiam æternam. Interim in uitacorporali uelit nos uti cUfuflici? (y politicis legibus ac moribus, Hæ res patefadæ, initiô fauorcm conciliauerunt politicos rcb. Luthero,non folum apud nos,fèd etiam apud multos, qui nunc atrociffimè nos oppugnant:7raÀa7a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epoTO/,inquit Pindarus.Iam fi' qui tumul

tus extiterunt, iure conferri culpa poteftin aduerfârios, qui primum iniufta condemnatione Lutheri Schifma excitarunt,amp; Ecclefias difflpauerunt, Et nue iniram fæuitiam exercent in uiros bonos pia docentes ♦ Irritant hominum animos amp;nbsp;alrjs modis,quos hic non libet recitare, Neq? uerô adeô ferrei, adeô fine fènfu fiirnus, ut offenfiones publicæ nihil perturbent nos. Sed meminimus àChrifto didum efle : Beatus qui in me non fuerit feandalizatus, Hoc enim agit diabolus,turn ut opprimât, tum ut deformet Euangelium infinitis modis» Alibi tyrannos contra Euangelij profeffores inflammat,alibi bclla, alibi fêdi/ tiones,alibi hærefès excitât,ut reddat inuifum hoe dodirinæ genus, quod uide^ turoccafibnem præbere talibus motibus, Ac uerô prudentibus uiris facilius eft fuapericula negligcre,quàm ilia fcandala publicorum motuum .Verum ad^ uerfus hæc quoqj oportet Chriftianam mentem præmunitam effe, ne propter ca uerbum Dei abrjeiat,

Quanquam autem non delecflat nos comparatio, tarnen quia aduerfarii hac criminatione prægrauant nos,non lunt dniimulanda ipforum uicia.Qtian:# qu^funt apud tum mali eft apud aduerfârios in facrilega prophanatione Miffarum^T quan# aduerlarios, tum turpitudinis habet ccclibatus corum ‘I Cultus fânétorum plenus apud eos

eft manifefta Idolatn'a, Nihil ne fcandali eft in ambicione Pontiftcum, qui izJT^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annis amplius quadringenris belligerantur cum noftris Imperatoribus Z

runcp in Italia^ interdum etiam in ipia Germania^ ubi inter ie filium patrern* cognatos ac ciuesrommiierunt* Quod fi bellorum iftorum cauiæ requiranfUt ex hiftorrjSj nihil inuenietur dignum PontificibuSj dicemus enim moderatifli^ me* Quantum eft malh quod in ordinandis Sacerdotibus non deh'guncidogt; neos Cquidin mercatu Sacerdotiorum Cquot; Item in periculohs diiputationibus nihil ncjeft uicq Sed hæc uicia. utcuncp condonari poflent, (i tarnen conferuaP ftnt puram dodrinam in Eccleftjs. Hæc uero quomodo contaminata fit impijs opinionibus ac traditionibus, teftantur Canoniftarurn ftripta, teftantur bri Theologorum, pleni diiputationum prophanarum, quæ partim fintinuth Ies ad pietatem,partim etiam diflident ab Euangelio.Deindein interpretation ne fcripturæ ludunt,amp; comminiicuntur quidquid libet*

Hæc dodrinæconfufibpræcipuum eft ftandalum, maxime pernicion fum,de quo prædpuè queritur Iohannes in Apocalypfi, cum defthbit Pontifin cium rcgnum.Quid cum uentum eft ad Monachorum fuperftitiones, quæ Eue^ runt jnhnitæ, quantum ibi eft pernicioiàrum ofFenfibnum ç' Qualis fuit apph** catio meritorum,fi cadaueri circumdaretur cucullus C 8Cc, Porrô,nihil ne ican^ dali eft, quôdhoc tempore manifeftam ueritatem Euangelij opprimereconafln turc’ quôd crudeliter occidunt bonos uiros piadocentes,quôd prohibentnt rebus cognitis iânentur ambigentes con{cientiæ,quôd Reges hortantur crudele latrociniû, fcilicet hæ non funt ftandala iudicanda, lcd mera «.aiofew/AoIit Pontificia.Neq^ uerô libet nobis hic quidquam pro magnitudine rcrum cxagn gerare,ne quis deledari nos ifta commemorationeputet,quam extorièruntnon bis inuitis ftriptores Confutationis ♦ Nam hæc cauià non ex hominum motin bus,aut ex fortuna,fcd ex uerbo Dci iudicari debet,quod utinam adhiberentifi confilium omnes, qui de his controuerfrjs pronunciant, Iterum autem hic din No^r/foncor cendum eft, quôd iæpè iam diximus. Nos maxime cupidi lumus publicæcoiin quam certè Chriftianos maxime inter fe colere decet * Deind^ inuiti diffentimus ab optimo Imperatore, quem non iblum propter Imperijftn ftigium,ftd etiam propter uirtutes uerè heroicas,quibus cognouimus eum pr^ ditumefle ueneramur, ièd adueriarrj non patiuntur coire concordiam nifi hat lege, ut nos aflentiamurcondemnantibus manifeftam ueritatem Euangdij» amp;Ecclefiæneceflariam, Id facere non pofliimus, Oportet enim Deo magi^ obedire, quàm hominibus * Quare aduerlàri] rationem Schifinatis redditufi funt Deo, qui Ecclefias noua amp;nbsp;inufitata læuitia diflîpant * Necp dubium eft quin hæc fæuitia mutationem aliquam rebus publicis allaiura fit * Hæc pto tempore refpondimus ad Confutationem, ac indicium prjs omnibus ptf^ mittimus, utra pars redè ièntiat* Et ofièrimus nos noftram lèntcn# tiam de fingulis locis, fi quid alicubi defiderabis^

EQVAQVAM VOLVIMVS DISSIDIA in NOSTRIS ECCLESIÎS accedercjßdfitmma doSirinXyqucCfonatin Eccleftjs omnibus uerendi Lutheri confeßionem amßeElunturjßmpliciter fideîi^ ter recitare '})olufmusj ac repetimus ßntentiam Conßßtonis^ qute Im» peratori Carola exhibita eß tn Conuentu MugußanoyXnno m. d. x xx. etß quttdam hic narrantur plenius, Orarnus i^itur omnes Lelîoresj lut iniudicando candorem adhibeantj conuenientem bonis doEis Iriris. Facilèeltexcer» fere mutilata dicia,^ea cauUlari^ac deleEat nunc multos hic ludus.Sed EJmcydidteum dlud meminße nos fr^eßrtim m Eccleßa decebaty ^ta.èa'Kcè.q ôu crœ^ipop outó Atya/j ouu Sckïov* Toç’a'TpJ'/xeiôS. Mcßeramusjiudiciaptorumifr éruditorum^quißne maleuolentia iudû cant ^quiora fore. Cumq. 'ygt;elit IDeus eße m Eccleßa iudiees^ ad tales IfiroSj qui intelli» ^wït controuerßctSynec amant Sophifmatumprßii^iasj prouocamusy ac optamus talium colloquia. Orarnus autem Filtum S)eij IDominum noßrum leßm Chrißumycrucißxum pro nobis lt;7* refufcitatumy qui l)erè ßbi in genere humano teternam Eccleßam colligit-, 'tgt;t nosdoceat lt;(jrgubernet,^cßiciat, iJt quamplurimitn I^ SO 'lonumßmus, bBenè '^’ale candide Lellor,

^Ecefle eft interrogatos recitare doélrinam^præièrtimcumaccuiànturEc* clefiXquôd uel errore falià dogmata iparferint^autreceperint.’uel petulan.* tiamoueantièditioneSjôCàcommuni conièniu temerè diicedant propter am* birionem^odia^auaridam^cupidicatem uindidæ,aut alios prauos affeÄus.Icacp amp;nbsp;nos iuffîjuerè Sc bona fide iterum recitabimus doclrinam in Ecclefijs noflris fonantem: quam etfi alrj magis,alq minus erudite aut peripicuè tradunt^tamen fine difcordia in fundamento omnes paftores in Ecclefijs noftris amplecftun* turgt;

Quanquam autem fcimus periculoiàm efle ueritatis confeffîonem, tarnen propter multas honeftas caufas earn non grauanm repetimus ♦ Primum, quia rcpaitio cum multa falià crimina apud Reges exteras nadones in nos conferanrur, üritue. èc odia contra nos uarqs calumnqs accenfa fiht, hæc commçmorado mendacia

iÏÏa refutabit, aliquorum iracundiam ïeniec. Deinde iæpius repctcre uêram. doârinæ explicanonem, Deo gratum eft : Sc aliqui cognitis fondbus ad uerp tatem inuirantur*

NeccHè cftnos cdamadpofteros relinqucre publica teftimonia, diana fide, oppofica falfis criminadonibus, ne poftcritas de nobis iêcus iudicet : amp;ut aliqui his noftds teftimontjs commonefadi,uericatem inquirant,amp;: in ueris fen tentijs confirmentur,

Speramus edam, eos qui confiderabunt hifioriæ fèriem, amp;nbsp;initia, horum certaminum,inrenec1:uroseflè,nos nee errore, nee ulla praua cupidicare hanc dodrinam amplexos efle, amp;nbsp;tuen.

Nullum mains fcelus eft, quam agnicæ ueritati adueriàri, Sicut icriptuin eft : Blafphemia ipiritus non remittetur.

Nos igiturcum audiuiflèmus perfpicuam ueritatem de rebus neceftarrjs, de pccnitenda,de fide accipiente remiflionem peccatorum,de lcge,de grada, de uera inuoeadone,de diferimine uerorum fallorum culcuum,de ufu iäeramen torLim,amp; alfis neceflarfis dodrinæ pardbus : adiendri, amp;nbsp;Deo gracias agerc prohocimmenfobeneficio oportuir, quod reddica Euangelfj lucepluresad fe eonuerdt.

Cum cnim feriptum fir, Pater iandifica eos in ueritatc tua, Sermo tuns eftucricas; Ecclefia colligiturnon falfis opinionibus amp;nbsp;fuperftidonibus, fed incorrupta Euangelq uocejtacç fi conftabit genus dodrinæ, quod amplexifult;’ mus, uerum amp;nbsp;neceflarium eflè Ecclefiæ,non ibphifticum,non ièditiofum: non cxiftimemur aut errore Iapfi,aut curiofitate, aut odio difciplinæ, ac leuitate, licencias dulcedine, aut alrjs prauis cupiditatibus impulfi,ut iiouis opinionibus applauderemus,

Of«/io hrS Initium autem bis diiputationibus præbuic, contendo de indulgentijs, diff)UMionum quag cum Monachus Tecelius in his regionibus uenales circumferretjet in ea«» twdónHHX *^*J*’^ Pî'ææ’inJ» niulta tetra mendacia feurrili impudentia ipargeref,olFicijra^ dulÿnüijs. tio pios dodores cogebat,hos furores taxarc reprimere,

Edidit igitur D.Lutherus propofitiones pie amp;nbsp;modefte fcriptas, aderii^ diendas commonefaciendas Ecclefias de tota dodrinapœnitendæ. Hie pu* gnare Tecelius incepit,non folum clamofisconcionibus. Öd fuorum iatellituni icriptis, fed etiam fulminibus condemnationum öd excommunicadonum ♦

Ac cito ex Germania Romam perlata eft fama horu certaminum, et duos Mdgifler Pdld ftatim belli focios habuit Tecelius ; Roma,Magiftrum Palatfi ; Sd in Germa*

Eccium,qui Leonis bullam Romæ attulit, Lutherus, quia ueritads deftn* Tecelij. fionem abrjeere non potuit,8d tot modis irritabatur, edidit Defenfionescopio* ft icriptas, in quibus ut caularum magnitudo öd uarictas poftebar,de muleis pardbus dodrinæ Ecclefiafticæ dici necefle fuit,

rrtom'G Cum igitur multi errores öd abufus inEcclefia multis iam ftculis bare* (tlufits aduer. ant, quos multi dodi 8d prj edam ante hæc tempora öd deplorarunt öd taxauc* ftrwrum mul= runt, fieri non potuit, quin hi errores öd abufus reprehenderentur, cum de fon* h/îw«/ repre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;harum controuerfiarum dicendum eflet.

quot;PP • Quanquam autem öd fucrunt, öd fun^öd erunt diflîmilia hominum iuHp da : tarnen res oftendit, Deum uoluilft depulfis tenebris apud multos reftitue* re minifterium Euangelij, öd ueram inuocationem, öd hac repurgatione do* drinæ palfim fibi æternam Ecclefiam colligere, nbsp;nbsp;Nec uero did poteft, nid*

“ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;losfuilfc

Maxime neceiïàrium eft in Eccleiîa extare docftrinam de pœnitentia, Sc de fide accipiente remiftionem peccatorum incorruptam peripicuam. Ma^ nifeftum eft autem, de hac præcipua parte dodtn'næ Ecclefiafticæ, multos pergt; niciofos errores ôd labyrinthos tradi èc confîrmari ab adueriârrjs. Extant enim libri, qui inde uicß à trecentis annis in multorum manibus funt,

Qtianta contumelia eft aduerfus Filium Dei, quôd dicunt homines me** Erroret reri remiftionem peccatorum proprijs opehbus,amp;iuftoseflèimpletione Le:? uerftrwrum gis Deinde cumulant errores,cum nemo fciat, quando fans habeat operum, lubent homines perpetuô dubirare,an habeanc remiftionem peccatorum,8c an placeant Deo,

Hic de Mediatore filio Dei, amp;nbsp;de fide accipiente gratuitam remiftionem nbsp;nbsp;• n e .•

O . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ni • n - I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lujtlhcatl»

Eh errores prorfus ethnica ibmnia funt, ÔC compleduntur aliud magnum cha* ,oserrorum*

Fingunt deprauationem in natura Humana, quæ nominatur mala concur» Errores Je pi{centia,non eiTe peccatum,id eft,non eiTe malum pugnans cum lege Dei.Fin? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crle^»

gunt obedientiam, quæ præftari poteft in hac uita, elle impletionem Lcgis, ôd hominem hac impletione legis coram Deo lufturh elTe.Poftea in doftrina poc? Errores de nitentiæ finxerunt inextricabilia délit amenta,oportere contritionem fufthcieiv tem eftè,amp; banc mereri gratiam,

DeconfelTionc^flagitantenumerationem fingulorum deliclorum,queeft ^et^onfeßio^ carnificina confcientiarumj'mpcdiens fidem amp;nbsp;inuocationem,

Nomen fatisfaeiionum non intelledum, falfó tranftuleruncad compen:* De fatisfaâio» fationcs pro peccatis : amp;nbsp;finxerunt opera non débita cultus Del elfe, amp;com^ pcnfationes.

Poftea res ad quæftum translata eft« Excogitat£c-funt indulgennæ, ne ab ipfis quidem intellcdæ,qui ucnales circumferebant. Et hæ præftigiæ oblcuræ? bant doârinam de filio Dei,de uera conuerfibne, de fide, de inuocatione,de ue»» ris cultibus «

Erat ignota tota hæc conlolatio, neccflària omnibus,quomodo conucrfus ad Dcum fit iuftus,amp; placeat Deo:qua de re in fcriptis Monachorum leguntur tantû Pharilâicc opiniones,nec oftenditur dilcrimen iufticie,fidei et difciplinç,

Præterea in multis regionibus aut filent condones ferè coco anno, aut fi condones quæ fiunt,plenæ luntuanitatis.Non enim côtinent dodrinam de bencficqs filij apudaducrf. Dei: lèd indodi recitant fabulolàs hiftoriasdelàndis,aucfuperfticiolas næ:* eut nulUfiant ttias traditionum« Dodiores oftcntant philofophiam ; nunc utricp, dodi amp;nbsp;iiv dodti,tantum conuiciantur Lutheranis, èé damnant incognita,

lunt inuocatione mortuorum hominum. In multis locis adhuc proftrati ad nbsp;nbsp;nbsp;tuorü cr cul-

tuas,inuocantalij alla numina,amp; alijs de caufis ; Ab Anna petuntur diuitiæ, ut à lunone : à Georgio uidoriæ, ut à Marte : denicp ab alrjs alia. Eli furores ma* nifeftè contumeliofi funt contra Deum. Quantum manifeftæ turpitudinis ori* turex lege de cœlibatu Quàm multi homines totlèculis,alioqui amantes uir* tutem, polluti lunt horrendis peccatis, propter hoc uinculum, qui tandem de* ijperatione amp;nbsp;æternis pcenis oppreftî liint.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y iiij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonæ

vdfe opinio^ bonæ mentes pereunt l'bij ignorantes Euangelium, implicitæ lacjiieis ftulta^ nescr fuper:^ impiarum traditionum » Ira amp;nbsp;in rcliqua Ecclefia,mulræ falCæ opinion nAflica. de humanis rraditionibus à Monachis amp;nbsp;ipariæ funr antea, èc confirmaue# runt^quæfidem, inuocationcm, èc ueros cultus alios à Deo mandatos obicura* uerunc.

Prophä/utio In templis etiam palam cernitur^ multiplex prophanatio Ccenæ Domi«* Can^ Domini ni,qua(n fumma reuerentia adminiftrari oportuit» Legunt MiflaS;,amp; offerunt, WÎ Mijjà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loqyui-u-uj-^ plurimi iacrificuli, prorlus ignorantes quid agant, tantum con*

All] iuperl hriofi, qui plus cogitant de hoc fuo opere, fîngünt Ie opus face* re toti Ecclefiæ neceflarium, quod mereatur facienti amp;nbsp;alqs rcmiflioncm pec* catorum.Poftea fitaucupium maximi quælfus, hunt iacrificia pro mortuis. Ec templa magisoccupatafunt funerum ceremonqs, quàmuoce concionum,auC exercitrjs uiuentium »

Nec populus recflè docetur apud aduerlarios de ulu Sacrament! ; quia do „ cent Monachijfumentes ex opere operato,uc loquuntur.acciperc remiflionem Circumpefltia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 1- nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ho amp;nbsp;adorac peccatorum. Et una pars bacramenti populo adimitur ; altera pars eriam extra tio panii. ufum inftitutum circumfertur,amp; adoratur contra rationem Sacramenti; amp;nbsp;ad* ditæ iùnt falfe opiniones multæ ♦ Nihil dicunt hie de iufticia fidei, amp;nbsp;de uero ufu Sacramentorum; quæ non hint mérita, led teftimonia confirinantia fidem, ut fuo loco dicemus.

Hos morbos in Ecclefia fi quis aut diflimulare, aut exculare uult, facit in* iufte ; amp;nbsp;inter eos eft,de quibus dicitur ; Væ uobis qui dicitis malum bonum Sóc.Suntenim publice noti omnibus, non falcinatis tetra hypocrih,

Diximus pauca de erroribus dodî:rinæ,amp; cultuum. lam amp;nbsp;Epiicoporum auïæaipiciantur, ubi non de communibus aularum uicrjs amp;nbsp;miierqs querimur Epifeoporum lt;]nales hint in omnibus etiam paruis famiiqs, led denegleôtionepræcipuiof negUgentu m ficrj; Ut eft, Ordinatio miniftrorum, inipedio Eccleharum,gubernatioftudio* f«o munere, rum doétrinæ, cura difeiplinæ, légitima drjudicatio controuerlîarum coniuga* lium.Hæ fummæ res initiô commendatæ fuerunt Epifcopis,quas ferè ubic]^ al’ eis negligi manifeftum eft» Icatenebræ,idola, diftiplinæ laxatio peruaièrunt in Ecclefiam, Epilcopis negligentibus fui muncris ofticia ♦ Nunc magis negh* gunt quàm antea ; amp;addunt tyrannidem aduerfus homines innocenteSjUtido* la amp;nbsp;impias leges ftabiliant ♦

Eft amp;nbsp;omnibus dodtis notauanitas conftitutionumamp;opinionum,qua! t'^quot;eVJed«fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autoritärem regiam ; qua opinione inflari

Vontificis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non igitur nobis obrjci poteft,nos falfô queri de Ecclcfiaftica guberna*

tione,amp; ièditiofè aduerfàri gubernatoribus,fine iuftis caufis,ac nos potius re nouas ac perniciolâs opiniones,

Multi enim tetri errores,amp; multi abuhis adeômanifeftihint,utfacili* A wAniFell' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’adican'ab omnibus commuiii lènhi præditis poffînt, Intalibn®

erroribus nbsp;nbsp;CLini regulæ feruandæ hnt. Non habebis Deos alienos Jtem, Blaiphemia ip’ß*

(tbußb. nccejjè tus non remittitur ; Item,Si quis aliud Euangelium docer,anathema ht;necclK cüpios dijjin gjß; UÖS diftentire ab qs,qui mendacia amp;nbsp;idola ftabiliunt,amp; ibnare noftram con feflîonem : qua in re intra iuftas metas manhmus, Fideliter uniuerlàm clefiæ dodtrinam,inquihtis fontibus,tradidimus,amp; tantum docendoeam pro* pagaiiimus«

F-cc LES IJ. S J ICO me J. pagain'mus.Non fui'mus tube fèditionum: imô fcriptis Lutheri magis îIIuAra^ ta Ôi:: ornata eft politica poteftas, quàm ullis icriptis aliorum poft Apoftolos*

Vt autem antea in multis icriptis, fine ulla ambiguitate fimpliciter recb tauimus doftrinam amp;nbsp;ceremonias Ecclefiarum noftrarum, ka. ôâ nunc candem commemorationem,Gne ambiguitate fine corruptelis exhibemus ; in qua ià« tis confpicientomnes uerè iudicantes hoc tempore,ôô ad pofterosjnos fîdelicer retincre coniênfum Ecclefiæ catholicæ,Domini noftri leiu Chrifti, amp;nbsp;illuftrare doftrinam neceflariam ad agnitionem Eli} E)ei,amp; ad iàlutem hominum 1no mouere curiofas aut inutiles quæftioncs. Et ofterimus nos ad piam declaration* nem, in quacuntp parte fiagitabitur ♦

^eum, colligere æternam Ecclefîam uoce doftrinæ, quæ icripta eft in libris Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum : adfirmamus clarè coram Deo amp;nbsp;uniuerià Ec / ampkeiantu^ deßa.m ccclo amp;nbsp;in terra^nos uera fide ampledi omnia icripta Prophetarum amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecde^t

Apoftolorum : ÔC quidem in hac ipia natiua icntentia,quæ expreflà eft in Sy m* bolisj Apoftolico, Niceno, amp;nbsp;Athanaiîano»

Et hæc ipià Symbola,amp;S eorum natiuam ièntentiam fine corruptelis ièm* per conftanter amplexi fumus, amp;nbsp;Deo iuuante,perpetuô ampledemur, Et in hac fide uerum Deum, qui iè patefecit in Ecclefia fua miflb Filio, amp;nbsp;additis il* luftribus teftimonrjs inuocamus, coniunAa precatione noftra cum omnibus fanâis in coclo amp;nbsp;in terra »

Ec extant noftræ enarrationes in lymbola, comprehendentes totum do* flrinæ corpus fundamentum, quæ oftendunc hanc noftram aflèuerationem ueriftimam efte,

Damnamus etiam conftantiftîmè omnes furores qui pugnantcum iym« bolis.’utfunt Ethnicorum,ludæorum,Mahometiftarum, Marcionis, Mani* chæorum, Samoiàteni, Arfi, Pneumatomachorum, porcentoiæ opiniones, clcß£no^r.g, aliæ,condemnatæ ueris Ecclefiæ iudicrjs,

Cum autem controuerfiæ quæexortæ funt, præcipue pertineantaddu* os articulos fymboli, uidelicet ad articulum, Credo remiifionem peccatorum* controuerju Item,CredoEcclefiam ianclam catholicam.Oftendemus fontes harum contro* mot^pern, uerfiarum, quibus confideracis, intclligi poterie, noftras declarationes ipiâm EuangelrjuocemeiTc,ôéabaduerfarqs corruptelasinEcclefiaiparfaseiTe» Ac primum de Articule:

Hic multæ amp;nbsp;magnæ corruptelæ adfînguntur ab adueriàrrjs,Credo, imô ^^rorts dubito,inquiunt Jtem,Tune credam,cum iàtis habeo meritorum. Item non di* de Articula, cun t. Credo remiftîonem propter filium Dei certô dari gratis,non propter no* ftra ulla merita,autullam dignitatem noftram:Irem non reftè enarrant pecca* tumjamp; fingunt hominem legi Dei iâtisfacere pofte, amp;nbsp;legis impletione iuftum efte coram Deo in hac uita, Ideo primum de peccato, amp;nbsp;de cauftq^eccatfifideli* ter retinemus doftrinam ueræ Ecclefiæ Dei»

amp; coæternus Spiritus ßndus, à Pâtre amp;nbsp;Filio procedens, immenfe fàpientfc potenriæ,bonitatiSjUeraXjiuftajbenefica,caftadiberrima, ficut ipßi defcribit îe in Lege iiia t èC condiderit angelos amp;nbsp;homines ideö,ut itiam lucem, iapienti^ Angeli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonitatem in omni æternitate eis communicaret,amp;eflenttemplaDri,

fint cenditi 4. quibusUeus habitaretj ut eilet Deus omnia in omnibus^ ut Paulus loqui«* Dfo • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur;condidit initio eos bonos amp;nbsp;iuftoSjid eftj congruentes cum mente amp;nbsp;uoluo

tatediuina, amp;nbsp;placentes ipfi ;ac dona tribuit, uidelicet illuftrem noticiamde Deo,amp;^ de uoluntate eius,ut intelligerent ie conditos elle à Deo, èC ad obedient tiam ipfi præftandam : attribuit èc libertatem uoluntatis ut nominant : Sgt;C uera uoluit obedientiam, ficut icriptum eft Pial.^, Non Deus uolens iniquita^ tem tu es» Sed diaboli amp;nbsp;homines libertate fuæ uoluntatis abufi, defecerunta Deo, amp;hac inobedientia faefti hint reiiræ Dei, 0(Samiferuntrelt;fi;itudinem,ri qua conditi erant,

Itacp libera uoluntas in diabolis amp;nbsp;hominibus cauia fuit eius lapfus, non ti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntas Dei, qui nec uult peccatum, nec approbat,nec adiuuat, ficut Icriptum

eft. Cum mendaciu loquitur diabolus,ex proprio loquitur,amp;S pater eft menda^ crj,Et i.Ioh,3,Qui facit peccatum,ex diabolo eft,quia ab initio diabolus peccat# Feccatûtiuid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eflautem peccatum,quicquideft contrariumiufticiæDei,quæeftordo

in mente diuina,quem amp;nbsp;poftea fùa uoce in Lege amp;nbsp;in Euangelio expreffit.'fiuc fit inobedientia Originalis, fine adfualis, propter quam amp;nbsp;reaeftperionairæ Dei,amp; damnatur eterna pcena, nifi fiat remiflio in hac uita propter Filium diatorem,

Damnamus etiam furores Marcionis,Manichæorum,amp; fimiles pugnan tes cum uero confeniu Ecclefiæ Dei in hac tota quæftione.

p^ccato originis perlpicuè etiam adfirmamus, nos retinere confenfum ^peefdto origin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiæ Dei inde uiqß à primis Patribus, Prophetis, Apolfolis,amp; ab

nuqunfit. Apoftolorum dilcipulis uicp ad Auguftinum amp;nbsp;deinceps traditum: amp;nbsp;expref fè damnamus Pelagium, omnes qui fimilia deliramenta Pclagianorumin Ecclefiam iparlèrunt, Ac dicimus omnes homines poft lapfum primorum palt;* rentum, qui nafeuntur ex commixtione maris amp;nbsp;fœminæ, nafeentes fècum ad/ ferre peccatum originis, ficut Paulus inquit Rom, s* P^r unum hominem pec/ catum intrauit in mundum,8c per peccatum mors, Et Ephef, 2, Eramus natura filij iræ, ficut ôd cæceri

vfititu defînU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec nobis difplicet defînitio ufirata, dextrè intelleéta : Peccatum origv

r.itzo peccati carentia iufticiæ originalis,debitæ inelîè,quia iufticia originalis non tan originw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acceptatio generis humani coram Deo,lcd etiam in iplà natura homi/

num lux in mente, qua firmiter adlèntiri uerbo Dei poterat:amp;conuerfîouo/ luntatis ad Deum, ôd obedientia cordis congruens cum iudicio legis Dei, quæ mentiinfita erat. Acfuiflet homo templum Dei, utantea dieftum eft*

Hæc omnia complexam eife iufticiam originis, poteft ex hoc dicto Intel/ ligilHomocondituseftad imaginem amp;nbsp;fimilitudincm Dei, quod interpréta/ tur Paulus, inquiens ; Induite nouum hominem, qui iècundum Deum creatus eft in iufticia amp;nbsp;fantfiitate uera ; Vbi certè intelligit iàndtitatem ueram, omnes uirtutes fulgentcs in natura noftra diuinitus,non arte afeitas, aut diiciph* na comparatas ; ut nunc umbræ uirtutum qualefcunqp funt in hominibus afcitæ*

tlcitæ. Cum autem confideratur quid fignifîcet iufticia originalis, deinde mi# nus obfcura eft oppofita priuatio.

Eft itaqp peccatum originis, amp;nbsp;propter lapfiim primorum parentum, amp;nbsp;propter hanc deprauationem quæ lapfiim iècuta eft,nalcentes reos eflè irg Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

dignos æterna damnatione,nifi fiat remiflîo propter Mediatorem. Et hæc deprauatio eft carere iam luce Dei ièu præièntia Defiquæ in nobis fuiiret:amp; eft auerfio uoluntatis noftræ à Deo, contumacia cordis repugnans legi mentis, ut Paulus loquitur ; amp;nbsp;hominem,non eiTe templum Defiièd mi/eram maflam, fine Deo,amp; fine iufticia*

Hos defedus,amp; hanc totam deprauationem,dicimus eflr peccatum, non tantum pcenam peccati,8c rem indiftèrentem, Sicut multi ièntentiarrj dicunt, hæc mala tantum pœnam eflè, amp;nbsp;rem indiffèrentem, amp;nbsp;non peccatum : amp;nbsp;ex# tenuant malum originis,ÔC fingunt poftea,homines poflèLegi Dei iàtisfacere, amp;nbsp;propria legis impletione iuftos efte.

V itandæ funt in Ecclefia ambiguitates ♦ Ideô exprefle nominamus hæc maladcprauationem,quæ iæpè nominatur ab antiquis icriptoribus mala con# cupifeentia.

Difiernimus autem appetitiones in natura conditas, à confufione ordi# riijferunt tu* nis,quæ poft lapfum acceflît,ficuc Hierem.i7.dicitur,Prauum eft cor hominis. EtPaulusinquit,Senfus carnis inimiciciaeftaduerfusDeum * Hanc rnalam concupilcentiam dicimus eflè peccatum : amp;adfirmamus hanc totam dodri# icccßit, nam de peccato, ficut in Eccleffis noftris proponitur amp;nbsp;declaratur, perpetuum efiè ueræ Ecclefiee Dei conlènfum *

TAldum eft fuprà,has controuerftas pertinere ad expli'cationem duorum arri^ ■‘-^culorum fymboli : Credo remiffionem peccarorum : SC Credo Eccleftam ftnftam catholicam.Nec de rebus non neceflarrjs,aut Icuibus dicimus* Maxi# mè neceflarium eft, in Ecclefia redè proponi dodrinam de peccato, amp;nbsp;intclli# gi,quid fit peccaturn,8Cconipicidifcrimeninceriudicia political iudicium Dei.

Cum autem non redè oftendantadueriarij quid fit peccatum, utiam di# ftnm eft, confirmant malam ftcuritatein in hominibus,amp; multas falfasopi# niones ♦ Poftea etiam quid eft triftius, quàm hoc iummum beneficium. Re# mifiionem peccatorum,amp; libcrationem à morte ætcrna,uel obfturare, ucl ignorareÇ’ Cum^ nee difcrimcn fit inter Ecclefiam ôd alios homines, extin# remißioncpca da luce de gratuita remiflione peccatorum propter Filium, de fide qua actipi remilnonem oportet, nee conlblatio alia fit retrahens nos ex morte * æterna, nec inuocatio uera fine hac coniblatione fieri poftit, Sd Deus ipft toties præceperit audiri Filium, amp;nbsp;cuftodiri Euangelium, quod eft mirandum de# cretum prolatum ex arcano confilio diuinitatis, cum ignotum clTet omnibus creaturis, maxime neceflarium eft,ueram de remiflione dodrinam retineri in# corruptam.

rioâfmdie à DiaboliSj contra ueram doctrinam de filio Dei t præ{èrtim in Hoc arciculo» fihoDei Omni q^os tamêiùbindcrefutauicDeus^excitatis rurfus bonis docloribuSj nefundî’’ noxid pLfli- interirecEcclefia.Oftenderunt Adam, Seth^Nohe, Sem, Abraham, IftaG ÿjî, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacob, Jofcph èc alrj deinceps uerum diicrimen Ecclefiæ Dei, aliorum homi^

num,amp; docuerunc Ecclefiæ traditam efïè promiflîonem de filio Mediatore, èÇ de remilTione peccatorum,amp; hancfide accipiendam eiîè gratis, propter atorem

Et alligauerunt inuocationem ad hune Deum, qui fe patefecerat édita promiflîone de Mediatore.* amp;nbsp;habuerunt externos ritus diuinitus traditos,lt;litl erant figna promiifionis, èC nerui publicæcongregationis*

^thnicidmiljd Hos ritus, omifia dodtrina promiffîonum amp;nbsp;fidei, magna pars mulficü^ doârind,retU dinis imitataeft; amp;cum adfingerent hanc periuafibnem,homineshisritibus nuerunt ritus meren' remilTionem peccatorum, cumulauit ritus, ÔC paulatim proceflîtauda** pdtrum. ' r- 1' 1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ c

Ita difcelîerunt Ethnici à uera Dei Ecclefia, 80 ab apnitione ueri Défi promiflîone redemtoris. Idem accidit poft MoiènJnftitutæ erant cercmoniæ hanc ipfam ob cauiàm,ut elTent commonefaeftiones de Mediatore,lèd multitu^ do oblita promiflîonis de Mediatore,dedodtrina fidei, de gratuita remiflîon^ ' propter Mediatoren!, finxit remitti peccata proprer facrificia,8c ritus illos; hac fuperftitione cumulauit facrificia,amp; oblita eft Mediatoris, fuit fine ueta Poü Apo/tolos coniblatione,amp; fine uera inuocatione.

dmilfa do(lri= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem accidit poft Apoftolos amifla luce Euagclq, in qua prop oui ru r gta^

remilTio propter Mediatorem accipienda fide : quæfita eft remiflîo pet pcr/litiones. exercitia Monaftica,percoclibatum, per uarias obfèruationes, per oblationeni in Miflà,per interceflîonem hominum mortuorum, amp;nbsp;multæ monftrofæ perftitiones excogitatæfunt, uthiftoriæ totiusEcclefiæpoft Apoftolos ofieiv dunt,

Aduerlus hos errores immeniâ mifericordia Deus fubinde uocem Euan^ gelrj reftituit.*ac ut in populo llrael fubinde Prophetas excitauit, qui doftfb nam repurgarent;ita in Ecclefia, poft Apoftolos, cum ftripta Origenicâ,^ Pelagiana,amp; populi fuperftitio puritatem Euangelfj corrupifrent,camen uelut in caligine rurlus accenfa eft lux ab Auguftino,8c hune iecuti funtProipetj Maximus, amp;nbsp;alifiqui falfàs opiniones in hocarticulo taxaucrunt.

Poftea natis Monachis,cû rurfus latè uagaretur opinio,quæ fingit homf nés mereri remiflîonê operibus, fuerût tarnen aliqui redlius fentientes,etiamfi fundamento ftipulas adderent,ut Elugo, Bernhardus, Gilibcrtus, Guilhelmus Parifienfis, Taulerus, Drandorfius, Vueflelus, alibi ali] Et nunc uoce Lu^ theri magis perlpicuc reftitura amp;nbsp;illuftrara eft Euangelfj dodfrina, monftra* tus agnus,ficut Baptifta inquit ; Ecce Agnus Dei,qui tollit peccata mundi.Qui credit in fihum habet uitam æternam,qui non credit,manet ira Dei fiiper eum. Nq/îrieEcc/e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Elanc ipfàm uocem Euangelfj incorruptam fonant amp;nbsp;Ecclefiæ noftræ ; amp;

Jue difeernunt cxprelfè difcernimus diftiplinam, feu iufticiam, quam poteft effîcere homo dilciptmam et non renatus,à iufticia fidei, amp;nbsp;nouitate, de qua concionarur Euangelium. iufticiam fi= Dicimus, omnes homines difciplina cohercendos efle, id eft, ilia iufticia, Diftiplma e^: quam etiam non renati præftare debent, ôd utcuncp polfunt, quæ eft obediem nccejjària, tia in externis aftionibus, iuxta omnia præceptaDei ad omnes homines pergt; rinens.

Quia Deus in homine poft lapium reliquic hanc libertaccm,ut rationi’Sc uoluntati poflint utcuncp obedire externa membra^ inexternis motibus cica»! dis uel omitrendisMt Achilles poteftgladium ftringere^aut rccondere in uagi^« nam: Scipio poteft cohercere membra, ne attingant alcerius iponiam ; ur hæc fuo loco recce copioCè declaranrur*

Hanc difciplinam à Deo præceptam effe,Sé puniri eius uiolationem præ fentibus pccnis amp;nbsp;æternis,in his qui non conuertuntur ad Deum, certiflimum eft : iuxta ilia didajLex eft pofita iniuftis. Item, Qi^ii gladium acceperit, gladio pcribit* Item, Scortatores amp;nbsp;adulteros iudicabit Deus» Item,Væ qui fpolias, quiafpoliaberis»

Etfi autemomnes homines hacdilciplina fuos mores regere debent, amp;nbsp;rgt;ifcip!ina ti5 Deus imperia ièuerèhanc dilciplinam tueri iubet, amp;nbsp;ipfe horribilibus pccnis declarat iram fuam aduerfus hanc externam contumaciam :j:amen hæcexters' na^oram na dilciplina etiam ficubi eft honeftiflima, nequaquàm eft impletio Legis, nec D». meretur remiflioncm peccatorum, nec eft iufticia ilia qua coram Deo accept! fumus : nec lux ilia RiDciis in natura hominum,ficut fulfit iufticia nobis indita in creatione,aut ficut fuDebit noua iufticia in uita ætcrna,

Sed tota ha?c dilciplina eft qualifcunqj externa gubernatio, fimilis folio ficus,quo tegunt nuditatem fuam primi parentes poft lapftim, Nec magis zoU lit peccatum, Sgt;C naturae^ corruptionem, amp;nbsp;mortem, quàm toUebant illæ fron*^ des fici»

Ideo Paulus toties clamat, non tolli peccatum lege^ Rom» 5» Ex opcribus Iegis,non iuftificabitur omnis caro coram eo,Et Rom»8.Cum legi impoflibile eilet iuftificare SCc, Et Gaf 2, Si per legem iufticia eft;, fruftra Chriftus eft mor*« tuus»Et adTit»3gt; Nonexoperibusiufticiæ,quæ fecimus nos,led ftcundum fuam mifericordiam laluauit nos »

Et contumelia eft filq Deffingere ulla noftra opera mérita eflc, feu precis urn remiflionis pcccatorum,6d elle propiciationes pro peccato» Ideo Pharilai« pèugiMum cailla amp;nbsp;Pelagiana deliramentadaredamnamus,qui fingunt dilciplinamib tribuere ope^ lam elfe impletionem Legis Dei.Item mereri remifrionem,Icu de congruo, leu nbsp;nbsp;nbsp;weritïi,

Sed filius Dei, Dominus nofter lefus Chriftus, qui eft imago æterni Pa* tris,conftitutus eft Mediator, Propiciator,Redcmtor, luftificator amp;nbsp;Saluator, Qicdientid et Huius uniLis obedientia amp;nbsp;merito placatur iraDefutRom, ^»dicitur, Qiiem meritoYiUj pofuit propiciatorcm per fidem in languine eius. Et Heb. lO. Impoflibile eft fanguine taurorum tolli peccata » Ipfe autcm unicam pro peccatis offerens ho* ftiam, in perpetuum lèdet ad dcxteram Dei ô^c »

Etfi autem caulas huius mirandi confilifcur hoc modo redimendum fue* tit genus humanum, nondum in hac infirm! täte cernimus : led poftea dilcen* dæ erunt in omni æternitate, tarnen hæc initia nunc dilcenda funt,

Confpiciuntur in hac uidima, iufticia Dei amp;nbsp;ira, aduerfus peccatum, nbsp;nbsp;Temperdmen»

immenfa mifericordia erga nos, amp;nbsp;amor !n filio erga genus humanum. Tan* tumiuftici£ taeft iufticiæ feueritas,utnonlitfa(ftareconciliatio,nilîpccna perfolueretur» cz inifericor» Tanta eft iræ magnitudo, ut æternus Pater non fit placatus, nifi deprccatione morte filij. J'anta mifericordia, ut filius pro nobis datus fit»

Tantus amor in Filio erga nos, ut hanc ueram ÔC ingentem iram in fe de^ riuauerit, Harum maximarum ôd arcanarum rerum confiderationem in pedo* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ribus

ribus accendito tuFILIDEI, Spiritu tuo lanfto,ut uere expaueftamus agni^ tione iræ, ÔC rurfus uera confolatione erigamur, ÔC te in omni æternitate bremus*

Prf«j)?io re» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t autem beneficia huius mediatoris nota eflènt generi humano, no^

fnißtonispec» bis applicarentur, édita eft promilft'oftatim initio poft lapfum primorumpa^ ^e2°afitere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deincepsfæpiusrepetita,amp;uoceProphetarumdeclarata:ledclarifi

pctia, ’ fimè recirara per ipfum filium,amp; deinde per Apoftolos ; amp;nbsp;inftitutum eft nifterium docendi amp;propagandæpromiftîonis,5c condita Ecclefia,amp; lubinde inftaurata hac ipla uoce de Filio Dei propiciatore,

chrißut effi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per hoc miniftcrium lemper fuir, eft amp;nbsp;erit elFicax filius Dei in credenri^

caxper mmi-. bus,ficut Roman, L dicitur : Euangelium eft potenria Dei, ad lalutem omni Legu credenti. Etinftauratiple hoc minifterium, cum inquit ;Sicutmific me pater, itaegomittouos, Iteprædicantes pcenitenuam oC remilftonem peccatorum in nomine meo,

Vultargui peccatum in totogenere humano,ficut inquit: Spiritus argu* Ct mundum de peccato,quôd non creduntin me,Et Rom,i, Reuelatur ira îjd de coclo fuper ornnem impietatem amp;nbsp;iniufticiam hominum, Vult Deus agnogt; fti iram luam aducrfus peccata omnia, amp;nbsp;præcipuè aduerlus contem|:um ficut Sd in Plalmo inquit: Olculamini filium,ne iralcatur,amp; pereatis de uia etc. y/ult nos uere expauelcere agnitione tenebrarum, amp;nbsp;horrendæ prauitatis, contumaciæ noftræ. Et quidem ipfe Deus iræ fuæ lènfu corda opprimit, ut im quitElàias: Sicut Leo contriuit omnia olTa mea.

ttad hocludicium non folum noce miniftcrfj legis amp;nbsp;Euangelq utiniG fèdcriamomnescalamirates humanæfuntquafi uoxlcgis^ de ira Deinos rnonens, amp;omnesadpccnirentiaminuitans. Cuin autcin hac uoce arguent^ peccara mens percerrefacra eft, audiat promiffioncm Euangelij propnam Filio Dei,amp;^ ftatuat fibi remicci peccata gratis proprer Filium Dei^ Dominum ^ontmgiu' rioftrum lefum Chriftum propiciatorem, per mifericordiam, non propter com remißioptc» tritionemaut dileótionem noftram, catorutn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hac fide cum erigitur, certum eft donari remiftionempeccatorum,

conciliationem imputationem iufticiæ, propter ipfius Chrifti meritum ; Chriftum in nobis efticacem efle, Spiritu fuo fando uiuificare credenteSj èC

ex æterna morte nos liberarCj amp;nbsp;facere nos fimul hæredes uiræ ætcrnæ. Ira inquit Paulus Rom.^.Decernimus fide iuftificari hominem, fine opc^ V ribus legis .Item Juftificamur gratis ipfius gratia, per redemtionem, quæ eft in Chrifto lefu, quern propoftiit Deus propiciatorem per fidem in ianguine eius, Et Aft JO»Huic omnes prophetæ reftimonium perhibent, remilftonem pecca^ torum acciperc omnes,qui credunt in eum*

F/J« quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt autem nota uocabula. Fides fignificat non tantum hiftoriæ nodc^

ÿujKu . nbsp;nbsp;nbsp;ajTi,qualis 'ÔC in diabolis eft,de quibus dicitur, Dæmones crcdunt ÔC contremfi

ftunt: ftd fignificat amplefti omnes articulos fidei, 8c in his huncarticulum, Credo remilftonem peccatorum ; Nec tantum alijs dari earn credo, led mihi quoq?gt;

Hæc fides fimul eft fiducia ftcquielccns in Mediâtore^ iuxta illud ; luftifi^ cati fide, pacem habemus.Ita loquitur Paulus de fide, quæ adfentiens omnibus articulis fidei, promilftonem intuetur S)C ampleftiturzcopulacenim fidem 0^ promjffionem,Rom*4fIdeo ex fide,ut fit firma promilfto,

ECCLESr^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;126

' ' Ih declaratione uocabuh' iufti'ficari,uficatè dicitur : luftificari fignificat,ex iniufto i'uftum fieri: quôd rccrè intellecflum^huc quoq? quadrat» Ex jniuftoud eft^reo inobedientejSó non habente Chriftum,fieri luftum Jd eft, abfolucum à reatu, propter filium Dei, èc apprehendcntem fide ipfum Chriftuni^ qui eft iufticia noftra^ut dicunt Hiere»amp; Paulus:quia eius iufticia nobis imputatur,amp; quia dato Spiritu fuo fancto nos uiuificat,amp; regenerat^ficut 8gt;C loban^, dicitur; Hæc eft uita in Rîio eius» Qui habet filium, habet uitam æternam : qui non ha^ bec filium Dei,uitam non habet»

Quanquam autem fimul inchoaturnouitas, tarnen non dicimus perfoit nam iuftam efle in hac uita propter nouas quali ta te s, fed propter ipfum Medi» atorem paflum, refulcitatum, regnantem, deprecantem pro nobis, nos obum^ brantemamp;uiuificantem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et quanquam funt inchoatæ uirtutes, tarnen adhuc funtimperfetftæ, hærcnt in nobis reliquiæ peccati»Ideo tenenda eft hæc conlblatio, placere per«î fonam propter filium 0ei,imputata nobis ipfius iufticia, ficut Rom»4,dicitur: Credidit Abraham Deo,amp; imputatum eft ci ad iufticiam»Item, Bead quorum remiiræ funt iniquitates,amp;l quorum teeda funt peccata.

itaep Se correlatiuè intelligenda eft hæc oratio. Fide iuftificamur, hoc eft, fiducia filq Dei iuftificamur,non propter noftram qualitatem, lèd quia ipfe eft flîficamurcor propiciator, quo cor acquieicit fiducia promiflæ milèricordiæ propter eum, cil. quam fiduciam ipfè Spiritu fuo ßindo exulcitat,ficut inquit Paulus; Äccepiftis Ipiritum adoptionis filiorum, quo clamanius,Äbba pater»

Hic Se de particLila exclufiua dicendum eft » T odes repedt Paulus uoca^ Decldratio ex bulum Gratis, qua uoce cerdlfimum eftexcludi condirionem meritorum no« clufiu^eGratii ftrorum»Ideo in Eccleffis noftris dicitur,Fide fola iuftificamur, quod fie intellilt;ü gimus,Se declaramus:Gratis propter Iblum Mediatorem,n5 propter noftram contritionem, lèu alia noftra mérita, donamur remiflîone peccatorum, Se rei* conciliatione »

Etfi enim contritio Se aliæ uirtutes multæ cum fide, lèu hac fiducia fimul accenduntur,tamen hæ uirtutes non lunt caulà,lèu meritum remiftîonis pecca«« torum,nec propter eas pcrlona placet,iuxta illud. Non iuftificabitur in conipe»* du tuo omnis uiuens : ièd habet remiifionem. Se placet peribna certô propter Mediatorem, quem fide apprehendi oportet; ut ad Epheficap, 3»dicitur, Per quem audemus accedere in fiducia,quæ eft per fidem in eum»

Hæc tota dodrina fit illuftrior in uera conuerfione Se quotidiana inuoca*» done piorum, Cum expaueftimus agnidone iræ Dei, hæc una eft firma confo«* lado,confugcre ad filium Dei,qui inquit,Venite ad me omnes,qui laboratis Se onerati eftis,Ôe ego reficiam uos» Item,Viuo ego,nolo mortem peccatoris,ièd ut conuertatur Se uiuat. Item, Gratia exuberat 1 ùpra peccatum »

In his doloribus fi doceas hominem, dubitandum eflè de remiftîone pec^ catorum,uincet dolor. Se ièquentur triftiflîmi fremitus aduerfiis Deum, Se de^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lperatio,Se mors æterna,Scd Ci doceas,fide uincendam elle dubitationem,intelslt; liget iam uocabulo fidei non tantum fignificari noticiam hiftoriæ, intclliget fi«! pides'eH fidu» duciam nid folo Mediatore, intelliget quid dicatur his uerbis, Gratis propter nbsp;nbsp;nbsp;'

Hæc luda omnibus temporibus aliquos erudqt, ut has ueras conlblatio* nés aftquo modo intelligerent » Etfi enim Origenes,Se multi lcriptores Sô lèn *

lt;^ctentiarrj, aliud genus dodrinæ infincerum pepererunt : tarnen Auguftino, quibuflam leguntur dida quæ oftendunt, eos cx his ueris fontibus etiam 'haufiflè coniblationes,

Qiianquam autem interdum impropriè Ioquuntur,aut diflîmilia diciint, quia in loquendo negligennores fuerunt : tarnen quæ fueric eorum perpétua lèntentia fi dextrè iudicare uolumus^animaduerti poteft* Auguftinus in Pût 3l.inquic;Qui funt beari-rNoninbinquibusnoninuenietpeccatuin^’nam in omnibus inuenit, Omnesenim peccauerunt, amp;nbsp;carent gloria Dei, Si ergo in omnibus pcccata inueniuncur, remanet quöd non funt beatfi nifi quorum re^ mifla fiint peccata. Hoc ergo Apoftolus fic commcndauit ; Credidit Abraham DcOjamp; imputatum eft ei ad iufticiam .

Hic certè Auguftinus fidem intelligit fiduciam, quæ accipit remiftïo^ ncm peccatorum : Öd didum in Genefi^ Sc in Paulo, prorfus intelligit ficut nos enarramus. Alibi de ipiritu öd literainquitjEx lege timemusDeum,amp;: fidecon fugimus ad mifericordiam»

ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Bernhardus in concione de Annunciatione zNecefTeeft primura omni^ um credere,quöd remiftionem peccatorum habere non poflis, nifi per Induh gentiam Dei, Sed adde, ut credas öd hoc, quöd per ipfiim peccata tibi donangt; rur. Hoc eft teftimonium quod perhibet Spiritus iancftus in corde tuo, dicens, dimifla funt tibi peccata tua. Sic enim arbitratur Apoftolus, gratis iuftificad hominem per fidem. In hoc di(fto peripicuè Öd propric citatur fententia Ecck^ fiarum noftrarum, öd extant fimilia teftimonia apud hunc feriptorem,

Bafilius ctiam proprijflîmè récitât noftram iententiam, in concione 3c Humilitate,his uerbis:Qui gloriatur,in Domino glorietur,dicens quöd ChrP ftus nobis fadus fit fapientia à Deo, iufticia 8d ländificatio, öd redemtio, ficut feriptum eft,QLii gloriatur, in Domino glorietur, Hæc eft enim perfecfiaamp;^ integra gloriatio,in Deo, quando necp propter iuam iufticiam quifquamefi fertur, fed agnofeit feie indiocre uera iufticia, fide autem fbla in Chriftum iu^ ftificari.

Cum igitur ex his quæ dida funt, manifeftum fit, quid fignificet uocahu^ Ium fidei,in hac propoficione,Fide iuftificamur : hinc intelligi poteft pernicio^ fè errare Monachos,öd alios,qui iubent conuerfbs ad Deum dubitare an placer ant Deo ♦

Teßwonid Hunc uulgarem erroremdedubitationcmanifeftè réfutant hæc didaî comrd errorë Hftificati fide pacem habemus.Item,Ideo ex fide ut fit firma promiftîo, Donee de dubititio: enim excruciamur dubitatione, corda fugiuntDeum,non acquiefeunt in Deo, non inuocant.Et promiftîo fit eis inanis lonitus,quia non aifentiuntur ei,

Poftremô Dei mandatum eft æternum ôdimmotum, uteredamusfilio Dei,iuxta hoc didum,Spiricus arguet mundum de peccato,quôd non credunt in medtem i.Iohan.v» Qui non credit Deo,accuiàteum mendacq »

Cduilldfio ddt Eft autem infulfacauillatio,quôd dicunt,dubicandû efte propter noftram uerfdriorum indignitatem,11011 propter mifèricordiam, Ideo enim édita eft promiftîo, ideo tjuod fit dubt: ß nbsp;nbsp;nbsp;JDei mediator conftitutus eft,quia nos indigni fumusæt ut Pater propter

tiindumpro^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-

pternolirdm ipium pallum, relulcitatum ix deprecantem pronobis, ac ueltientem nos lua wdigiiiatem, iufticfa,certó fit propicius huic miieræ mafræ,indignæ amp;nbsp;plenæ ibrdium,iuxca iIlud,Nulla nunc condemnatio eft his,qui in Chrifto lefii ambulant,

ciïc. Nonenim dubitandum eftj an dilplicear indigni'taSj fed ueris gemiribus fateamur nos indignos efle^ÔÔ apponamus promifîîonemjCui adfènriri manda*= tum Dei eft»

Nee recftè accommodacur ad banc dubitaaonem,fèncenria in Eccfefiafte; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Nefcic homo an amore uelodi'o dignusfic» Amenti'aeft fingereSalomonem Ecckf. nefcit hoc uelle, nee I'uftos, nee iniuftos debere ftatuere, an placeanc, aut difjDliceant ^omo Deo; cum certifîîmum fitj perfeuerantes in fceleribus contra confcienti'amj dft fph’cereDeo»

Sed abduci't nos Salomon à fpecftacuh's externis ad uerbnm Debquafi di*«« cat. Ex rebus fecundis non ftatuas te placere Deo, nee propter res aduerlas db fph'cere» Non ideo placet Alexander, quia uincft, amp;nbsp;magno I'mperfo potitur, lob in caIamitate,Dauid in exih'o,non ideo ftatuant ft abiedos efft à Deo,quia funt a:rumnofi. Non ex his euentibus, ftu externis ipecftaculis iudicent, ftd ex uerbo Dei,Etiam in media calamitate ofFertur confolatio Ezech,i8»Viuo ego, nolo mortem peccatoris Ôôc, Sic Deus dilexit mundum, ut filium unigenitum dederitjUt omnis qui credit in eum,non pereat, Iohan,5» Deniq? error de dubft tatione, prorfus Ethnica imaginatio eft, ac Euangelium abolet, in conuerfi*« one ueram confblationem rjs, qui iram Dei ftntiunt,adimit»

Docendi funt potius homines, hanccerto uocem Euangelij efft, ut filio Dei credamus, ac ftatuamus gratiam exuberate fupra peccatum ; ideo^ repu^ gnemus dubitationi,ôô elult;ftemur,et fide earn uincamus,uc accedere ad Deum, inuocare eum,amp; ei gratias agere poffimus» Hi fummi cultus horribiliter impe^ diuntur, quandocuncp animi concutiuntur fludfibus dubitationum, ut expei'i^ entia oftendit» Hine perfpicuum eft,quare decretum T ridentinæ fy nodi,quod confirmât errorem de dubicatione,taxari necefte fit»

Ex his omnibus etiam intelligi poteft, iuftè reprehendi fynecdochen eo*“ ^uftèreprehc» rum,qui fie interpretantur Paulum: Fide iuftificamur,ftilicetformata diledtios« ne, ut iplj loquuntur » Nam uocabulum ridei intelligunt tantum de noticia, poßtionibu^ cogitant hanc efte ftntentiam:Fide iuftificamur, id eft, præparamur ad iufticiss de fide iuftifi« am,id eft,ad cæteras uirtutes,quæ funt obedientia Só impletio legis»lra tantum hoc dicunt,Hominem efft iuftum propter proprias uircutes:deinde iubent du* bitare, an fit ornatus illis habitibus, de quibus loquuntur»

Oftendimus autem ftiprà,fide fignificari fiduciam acquieftentem in filio Dei propiciatore, propter quern recipimur amp;nbsp;placemus, non propter noftras uirtutes,auc legis impletionem» Cum autem in hac ipfa confblatione, fiducia, qua acquieftimus in filio Dei, uerè fit motus accenfus à Spiritu fandlo, quo ui* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

0,1-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Conuerfio du

uihcatur cor, ccliberatur ex æterna morte, dicitur hæc conuerlio, regeneratio, cimr regenen Iohan»3.Nifi quis renatus fuerit ex aqua fpiritu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et fit homo iam uerè domicilium Dei, qui eft in eo elFicax, utloh» 14» di* conuerfinfit citur:Si quis diligit me, ftrmonem meum ftruabit, amp;nbsp;Pater meus diliget eum, et ueniemus ad eum,et manfi'onem apud eu faciemus, Aeternus Pater,et Filius, fjiiritu fuo fandto uiuificant,er renouant corda,In hac confolatione cum fide eri* guntur,ficut Paulus inquit Gafij»Vt promifîîonê fpiritus accipiatis per fidem»

Non igitur loquimur de ociofa noticia,amp; errant imperici,qui exiftimant, remiffionem peccatorum contingere ociofis,fine aliquo motu animi,fine certa* mine,amp; fine ftnfu confolationis in ueris doloribus,in ea ætate, quæiam intelli* gere uocem doètrinæ poteft, iuxta illud, Rom, 10, Fides ex auditu eft, auditus

per uerbum Dei, amp;nbsp;quia conicientfjs in pœnitentia confblationem proponi* mus, non addimus hic quæftiones de prædeftinatione,{èu de elecflione ; fed dc^ ducimus omnes ledlores ad uerbum Dei, iubemus ut uoluntatem Del ex uerbo ipfius diicant,ficut çternus Pater cxpreiTa uoce præcipit Matth.I7»Hunc audite.Non quærant alias ipeculationes.

pr^dicdtio Certiffîmum eft, prçdicationem pcenitentiæ ad omnes homines pertinCi^ fœnitentidt et accufarc omnes homines ♦ Ita amp;nbsp;promiffîo uniuerïàlis eft, 5c omnibus ob promißtofunt remiflîonem peccatorumjuxta illa didfa uniueriàlia;Matth.n, Venitead

* * meomnes qui laboratis onerati eftis,ôd ego reficiam uos. Item lohan» 3» Vt omnis qui credit in eum, non pereat. Rom. i o. Omnis qui credit in eum non confundetur. Item,Dominus omnium,cliues in omnes qui inuocant eum.Ro^ man.il.ConcIufit Deus omnes fub inobedientiam,ut omnium miiereatur»

In hanc uniuerfalem promiflïonem finguli ièincludant,amp;non indulgti» antdifFidentiæ,ièd ludentur ut aflèntiantur uerbo Dei,amp;: oblèquantur Spirb tui fanô:o,amp; iuuari lê perant,Gcut diôlum eftLuc,ll,Quantô magis dabitSpi'* n'tum làncflum petencibus 'T

TAm hic nota fit: ctiam dodrina de libero arbitrio, Semper in Ecclefia homf ■*nes redè eruditi diflinxerunt difeiplinam amp;nouitatem fpiritus,quæeftinh cR dlitiui lin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æternæ:amp;: docuerunt,in homine libertärem uoluntatis talem efle, ad

lertdiuoluntd, regendos externos motus membrorum, qua etiam non renati utcuncp dilciplb tisin prdfldnn nam,quæ eft externa obedientia iuxra legem,præftare poffînt. dd difciplind. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo nequaquam poteft iè liberate à peccato, èé morte æterna,

bus naturalibus 1 fed hæc liberatio amp;nbsp;conuerfio hominis ad Deum, nbsp;nbsp;nouitas

Deumfy°fit per filium Dei uiuificantem nos Spiriru fuo fàndo, ut didumrft Fil^um Det^ Rom.S.Si quis fpiricum Chrifti non hahet,hic non eft eius, Et uolunras, acce^ spiritum fdn^ pto Spiriru fando, iam non eft ociofâ»

Ac Deo gratias agimus pro hoc immenfo beneficio, quôd nobis proprtf Filium, amp;nbsp;per eum dar Spiritum fàndum, nos fuo Spiriru regit ; amp;nbsp;damna^* mus Pelagianos 06 Manichæos, ut hæc fuo loco copiofius explicamus.

^DOtum beneficium filrjDei confiderandum eft, Ira enfin uultpeccatumamp;^ Totum lenefin mortem tollere, amp;nbsp;nos ex regno Diaboli eripere, ut prorfus abolito perça«' dum filij Dei deleta morte, reftituatin nobis æternam uitam, in qua Deus nobis com«’ inchodturin rnunicet fapientiam,iufticiam, amp;læticiamfuam,ôd in qua fit Deus omniain omnibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hoc fummu beneficium inchoat in hac mifera mafta,in hac uita,ficutfcri^ ptum eft 2,Cor,y. Superinduemur fi ramen non nudi reperiemur. Item Marth« lO.Qui perfeuerauerit ufcp in finem,hic faluus erit .Iraq? cum accipimus remiO fionem peccatorum, èc reconciliati fumus, obfignati Spiriru fando, hæc ho^ na effundere horrendus furor eft.’ficut defcribuntur effundentes in parabola dr domo mundata.Er in 2.Epiftola Petri 2. dicirur. Si hi qui effugerunt contamh nationes mundi, per agnitionem Domini amp;faluatorislefu Chrifti, his rurfus impliciri fuccumbunt, hunt eis poftrema détériora prioribus.

ticulos fîdeijfiue feiensjfiue deceptus, impia dogmata, feu idola rccipic. Item^fî quisahoqui contra conlcientiamruit^Hæregulælæperepetitælunr, Ut Uat pcccdtis Qui talia faciunt,regnum Dei non poffidebunt ♦ Necefîària cft igitur cura ui^ contm confd=gt; tandi taies lap fus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enthm.

Hæc manifefta necefTîtas,propofîta fùmma pœnajuidelicet amifïîone ui f J^eceßitdf ne» ta^æternæjfi quos non mouet ad benè operandum^hi funt iam ex his de quibus dicitur i* lohan* 3, Qlu facit peccatum, ex diabolo cft, Item, Si quis Spiritum Chriftinonhabet,hicnonefteius.Etfùntneceflîtatis caufeplures* Debitum, 'Debitutn. id eft, ordo immutabilis, ut creaturæDco obtempèrent : Ideô Paulus inquit Rom.S.Debitores eftis» Item,Ne Spiritus fanctus amp;nbsp;fides excutiantur, Accegt; dat et cura uitandi pcenas præfèntes.Quia certiffîmum eft,pïurimos etiam ele^: uiundi ctorum lapfus horribiliter puniri in hac uita, ut inquit Ecclefia apudMichea am cap*7* Iram Domini portabo, quia peccaui ci.

Et omnium temporum hiftoriæ horrenda exempla pœnarum continent, ut Dauid,Salomon, ManafTes, lofias, Nabuchodonofor,amp; ali) innumerabiles duriter caftigati funt. Qua in re hoc triftifîîmum eft, quôd in ipfis pcenis mub ta noua peccata cumulantur,ut in feditione mota contra Dauidem,in dilacera^ tione regni propter delidlum Salomonis , Et de neceflîtate benè operandi,in^ quit Dominus Matth J.Nifi abundauerit iufticia ueftra plus quàm Pharifeoi* rum,non intrabitis in regnum ccelorum, Confiderata autem neceflîtate, quæ multiplex eft, fequuntur hæ quæftiones ; Quæ opera fint facienda, quomodo fieri poflînt, quomodo placeant Deo ; Quæ habeant præmia, Qtiod fît diftri^ men peccatorum.‘quæ excutiant Spiritum fancftum,Sè quæ non excutiant,

W Vit Deus fidem amp;nbsp;opera régi fuo uerbo. Ideô tenenda eft norma de bo«« Norma deba^. nis operibus,interioribus amp;L exterioribus,quæ in iftis præceptis Dei contiä« cont^turin netur,quæad nos pertinent ; ficut Ezechielis 23, dicitur. In præceptis meis am* præceptis dd hulate.Ët hæc opera interiora nbsp;nbsp;exteriora fiunt cultus Dei,cum fiunt in fide,amp;

Diftum eft autem ftiprà, externam obedientiam, feu diftiplinam præfta:* re pofTe etiam non renatos:ut,honeftè uiuit Cicero,amp; benè meretur de toto nere humano laboribus gubernationis : fèd mens plena eft dubitationum de prouidentia, nec nouit, ncc alloquitur uerum Deum in inuocatione, nec nouic promiflïones,8è fèmper dubitat an exaudiatur,præfcrtim in calamitatibus : in quibus etiam Deo irafcitur,cogitat iniuftè fe adfligi, cum fuerit ciuis honeftus, amp;nbsp;utilis Reipublicæ.Taies tenebræ in mente funt magna peccatajquæ ratio fi«* ne luce diuina non fâtis iudicare poteft.

Oportet igitur in renatis etiam interiorem obedientiam inchoari,ueram Deiagnitionem,timorem Dei, dolores in pœnitentia, fiduciam mifèricordiæ propter filium Dei promiffe,inuocationem,fpem, dilecftionem, læticiam in Deo, amp;nbsp;alias uirtutes : amp;nbsp;oportet cas referre ad debitum finem, fcilicet, ut Deo præftetur obedientia.

Hi ueri cultus non pofliint præftari fine luce Euangelq, ôè fine fide : quos aduerfàrij,qui uolunt uideri eximif præcones bonorum operum,nec intelligut, nec flagitant,cum omittunt doèlrinam de fide,quæ cft fiducia mifèricordiæ,ac«» quiefeens in filio Dei, quæ eft præcipuum opus, Sè fummus cultus Dei,

De operibus non mandads à Deo infrà dicemus ♦ Et régula tenen Ja eft Regula Je ope nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jr colunt me mandads hominum,Sæpèautem in Ecclefia acd^

(jacK. diCjUtmaioncuraicruenturhumanintuSjquàm præcepta Oei ; imo ut auto/ dtas Pharifaicarumjamp; imuftarum traditionum anteferatur mandatis diuîniSj ut mulds fèculiSj propter iniuftam nbsp;nbsp;impiam legem de cocIibatUj præceptuni

IDei de ueracaftitate,horribiliter uiolatum eft,Confiderandum eft igitur difcrt men legis, de quo rurfus infrà dicemus»

bo AT Agna efl infîrmitas hominum, Sgt;é Diabolus eftacerrimus hoftis^ qui oJio rf”fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gralTatur in humanum genus^ac prelêrtim Ecclefiam Dei conatur dif

quot; fipare^ quantum poteft, ut fcripcum eft à Petro, VigJate, quia adueriàrius ue* fter Diabolus, tanquam Leo rugiens circumit, quærens quem deuoret ♦ Ideô quanquam externam difciplinam homines naturalibus uiribus utcunç^præ^ Êare poirunt,tamen fæpè uincuntur hac communi infirmitate.Sæpè etiam dia^ bolus non feros homines impellit in tetra icelera,ut decepit Euam.'impulit tres lofeph, Dauidem,amp; alios innumerabiles» Quæ igitur poteß eile diligent . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia,uel circumipeédo, par aft utiffimo hofti

Filins Dei degt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic teneamus dulciffîmam coniblationem : Apparuit filius Dei,ut de^

pulßsdiabolis ßruat opera diaboli, i.Iohan» 3. Cuftos eft filius Dei Ecclefiæ fiiæ, fientinquit« fuftenat nos, Nenio rapiet oues meas ex manibus meis » Ipiè protegit nos, amp;nbsp;fimul Spiritu ^irüufanÈ fanfto confirmât mentes in ueris fententrjs: amp;utinchoatæternam uitanij ita motus bonos, fidem, diledionem Dei, ueram inuocationem, ij^cm, caftita* tem,amp; alias uirtutes in cordibus accendit » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Nequaquam fumus Pelagiani, ièd reuerenter gratias agimus Deo no. Patri Domini noftri leih Chrifti, amp;nbsp;filio eins lelu Chrifto, amp;nbsp;Spiritui (fto, cum pro toto beneficioreftitutæialutishominum, tum uerô pro hocipfo beneficio, quôd in Ecclefia habitat filius Dei, amp;nbsp;cam fua dextra contra furores diabolorum amp;nbsp;hominum protegit,amp; depellit à nobis diabolos, amp;nbsp;in hac tanta infirmitate poftea nos fuftentat, amp;L regit mentes corda Spiritu ftio fanftOjUt luceat in nobis uera Dei agnitio,amp; excitetur uera inuocatio.

HcCC beneficia nobis præftari certô icimus,ficuc dulciftîmè dicfiumeft apud Zachariam cap.12. Eftundam fuper domum Dauid, èc habitatores leru^ falem, Ipiritum gratia* amp;nbsp;precum, Nominat ipiritum gratiæ, quia in haccon«* folatione teftificatur filius Dei, obfignans nos Spiritu ian(fto,quôd fimus in gratiajamp; quôd liberemur ex doloribus inferorum » Deinde nominat ipiritum precum,quia cum agnouimus remiftionem peccatorum, iam non fugimus De^ um,non fremimus aduerfus Deum;ièd accedimus ad cum uera fide amp;nbsp;ij3e,pctP mus amp;nbsp;expeftamus ab co auxilium, diligimus eum,amp; nos ei iubrjcimus ;ita fit inchoatio obedientiæ.

Eodem modoinquit Dominus lohan. 14, Ego rogabo Patrem,amp; alium Paracletum dabituobis,Spiritum ucritatis» Accendit Spiritus fanftus lucern ueritatis in mcnribus,amp; nouos motus in cordibus, congruentes cum lege Del* ociofa ac^ cn^ctim donum agnofcamus,amp; grati retinereftudeamus, amp;afliduènos cepto spiritu in tantis uitæ periculis iuuari petamus» Ncc eft ocioià uoluntas,accepto Spirit fwdlo. tu iàncfto»

pHanfæus apud Lucam cap, 18* admiratus fe(ê, amp;nbsp;fibi placet, fafcinatus bac pharffJi^àpud '*• perfuafione,quôd legi latisfaci'at, Sgt;C propter hanc qualemcuncp difciplinam Lucam c/dd» Deo placeat, Tales funt mulei in genere humano, fecuri propter qualemcunçp uerfariorum. umbram diiciplinæ,

Sed horum arrogantiam fxpc acculât uox diuina,ut inquit Dominus Lu cæI3,Nilî pccnitentiam egeritis,omnes limiliter peribitis, Er apud lohannem, Si dixerimus,quôd peccarum non habeamus,mendaces fumus. Ideô inanis eft imaginatio, fîngentium obedientiam placere fua indignitate, amp;L eflè meritum condigni,utloquuntur,8d iufticiam coram Deo, quæ fit meritum uitæ æternæ,

Poftea tarnen addunr,lèmper dubitandum eflè, an placeat obedientia: quia manifeftum eft,in fingulis multum Ibrdium eftè multa peccata ignorantie amp;nbsp;omiffîoiîis,multos næuos non paruos,

Hic neceftè eft redlèerudiri confeientias de urraqjre, deinfirmitateno^s ytruniq^uerii ftra,amp;.de conlblatione, Necefle eft in renatis efle iufticiam bonæ conlcientiæ. eü, or rtuenÂ inchoatam obedientiam, ut dieftum eft. Et tarnen in bac uita, in noftra natu?

ra,in animo amp;nbsp;in corde, adhuc ualde multum eft Ibrdium, quas illi magis cergt;f ^o^rte^'' nunt amp;nbsp;déplorant, qui plus lucis habent, ut Prophetæ amp;nbsp;Apoftoli, ut nota eft meho^ri obe* Pauli querela Rom,7, Video aliam legem in membris meis, quæ répugnât le? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Magna adhuc in fingulis caligo eft, multiplex ignorantia,amp; multæ tri? ftiffîmæ dubicationes,errores in confilijs, orti ex diffidentia, exfalfis opinion!? bus, amp;nbsp;inani fpe : multæ uiciolæ flammæ cupiditatum, multæ neglecftiones of? ficij, fremitus ÔC indignationes aduerfus Deum, in pœnis, Denicp ftupor amp;nbsp;in? lània eft nolle fateri timorem et dile(ftionem Dei multô frigidiorem eire,quàm clfedebebat,

Hæ confeflîones repetitæ lùnt in Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum concio? nibus.Pfal.145. Non intres in indicium cum lèruo tuo, quia non iuftificabitur in confpelt;ftu tuo omnis uiucns.Et in i.Iohan.i.Si dicimus quod peccatum non non habeamus,nos iplbs feducimus, amp;nbsp;ueritas non eft in nobis, Hæc confeflîo ncceflaria eft, amp;nbsp;arroganria taxanda,

Reprehendendus eftetiam error aduerlâriorum, qui fingunt,homines in hac uita mortal! legi Dei lâtisfacere polTc, Item qui dicunr, Malum /concupif? uerÇariorum centiæ nobifeum nafeens non elfe peccarum,nec malum pugnans cum lege,feu de Lege cr de uoluntate Dei, Hos errores manifeftè réfutât Paulus Rom,7, amp;nbsp;8, Poftea eti?

Primiim ftatuat renatus,le reconciliatum efle Deo Ibla fide,id cft,fiducia Mediatoris, amp;nbsp;perlbnam iuftam reputari propter filium Dei mediatorem,gra flijicatione tis, propter ipfius Meritum , Er maner Chriftus Deus amp;nbsp;homo, poftea quoqp noua obedient propiciator amp;nbsp;fummus Sacerdos,aflîduè pro nobis interpellans ♦

Secundo, confiteatur uero dolore, adhuc in renato multa peccata ma? gnas Ibrdes efte, dignas ira Dei.

Tertio, Er tarnen Iciat oportere inchoari obedientiam amp;nbsp;iufticiam bonæ conlcientiæ: amp;nbsp;hanc, quanquàm procul abeft à perfetftione Legis, ramen in re? conciliatisDeo placere, propter Mediatorem deprecantem pro nobis, amp;nbsp;fuo merito

meriüo tcgentem noftras ïngentes èc inenarrabiles mifêrias t Ira propter euii^ . èc perföna recipiturj èc poftca placent opera, amp;nbsp;in ucrocp fides lucet ♦ Jdeo Pe^ * V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trus inqnit,Offerte hoftias ipirituales,acccptas Deo per lefum Chriltnm.Hæc '

coniólario propofita eft in capite 8. ad Rom. Nulla nunc condemnatio efthis, qui in Chrifto lefii ambulant.Et Rorn.é. Non efiis fub lege, fed iub gratia» nbsp;nbsp;nbsp;।

Civomcdopla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jßj nbsp;nbsp;nbsp;ipfum quæritur, an placcatobedientia, cum legi non iacisfaciat » j

RcijDondet Paulus, Placere, quia no fimus iub lcgc,id cft,damnati lcge;fed fub gratia,id eft,reconciliati, feu recepti in gratiam. Rom.* 8. Qin's condemnabitC Chrifius pro hobis mortuus efi, ÔC relurrexit, qui eft ad dexteram Dei, amp;nbsp;pro nobis interpellât,id efi,Placent lanóti propter Filium,qiù obtulit pro nobis fu^ am obedientiam, amp;nbsp;pro nobis interpellât.

Ha?c dic'ta opponenda funt dubitarioni, ne fides amp;inuocatiocxtinguan^ ' tur.Nam dubitatio languefacitinuocationem ♦

Poftquam igitur lcimus,amp; necefiariam elTe nouam obedientiam,ct auxi’î* lium nobis certo donari, amp;nbsp;placere hanc, quanquam mutilam amp;^mendicam obedientiam, agnoicamus immeniam Dei milericordiam, 8^ pro ca gratias ■ agamus,0d fit maior cura rcgendi omnes aaiones,quia icimus, amp;nbsp;iuuarinos,amp;^ Deo hanc obedientiam propter Filium placere. Ft fimper in coni{3eclu fithæ^: neceflitas ; Si eftunduntur beneficia Dei, iufiificatio amp;nbsp;reoeneratio amitd ui^ tarn æternam,iuxta illud 2.Corinth.y.Superinduemur,fi tarnen non nudi rcpei* riemur.Et Rom,8.Si quis fpiritum Chrifii non habet,hie non eft enis, Ac fenv per in iuftificatione fiinul fit inchoatio nouitatis*

utro pfndés Latro pendens in cruce, habet bona opera intcriora Sóexteriora, dolctfc incruce habet peccafTe^ô^^ faKiur fe iuCtè puniri. Deinde Só fide agnoicit Saluatorem, périr Jo«4 Opera, falutcmudcocp audit expreftam abfolutionem,amp;^ concionem de uita æter na,8ó promiftîonem,ôô acquieftit in hac uoce Meftîæ,^ ie Deo fubiicit,amp; non impatienter fert fupplicium, fed lætatur agnitione Mefliæ, ipe uitæ ætcrnç, Deo gratias agit, præterea ut extet fignum confeflionis, réfutât maledicen^ tem Chrifto,

Hec in eo fiunt,ipib Chrifto ibcio fupplicq efftindenre Spiritum fanftum in cor eius, qui nouam luccm amp;nbsp;agnitionem ueram Mefiîæ, ueram fidem,in* uocationem, amp;nbsp;ueros pcenitentiæ motus dileftionem Dei, ipem uitæ æternæ, amp;nbsp;alias uirtutes in eo accendit,

D) Aulus inquit Rom,6. Donum Dei eft uita æterna perChriftum lefum Do^ Viw teterna nbsp;nbsp;’'nioum nofiTum,amp; reconciliati feu iufiificati,fimul funt cohæredes filf) Dei

doriu Dei per propter ipfum, non propter propria mérita: nituntur filio Dei mediatore,non chriflum,p- noftris meritis: amp;nbsp;fides accipiens remifti'onem peccatorumac iuftificationem, æternæ, ut exprefte diftum eft Iohan.6, Hæc eft uoluntas Patris, utomnis crcdensinFilium,habeatuitamæternam. Et Rom. y. lufiificatifidt

pacem habemus apud Deum, per Dominum noftrum lefum Chriftum,per quern acceifum habemus fide in gratiam hanc, in qua ftamus,amp; gloriamur ipe uitæ æternæ.

Coniungit fidem amp;nbsp;ipem, Sc adfirmat utramcp niti Mediatore, Sc manf feftum eft,ipem non debere niti noftris openbus,quia diftum eft PiaI.I42.No iuftificabitur in conipedtu tuo omnis uiuens : fed ut propter folum filium Dei . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;agentes

agentes pccm’tentiam reputantur iufti' {ïde,amp;^ propceream Só per earn cantur t ica propter eumjamp; non propter noftra mérita, donatur uita æterna : CLit lacro in cruce audit hanc promiflionem, Hodie en's mecum in Paradiib, Lucæ2 3,

Nee iomniandum eftjfilium Dei tantum præparationem ad uitam æter^ nbsp;nbsp;nbsp;^eîntm

r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l'f' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1««•*

namded fit in conlpectu dictum duicillimum,Uleæ 13.U mors ero mors tua,œ nbsp;nbsp;^teriiAa,

peltis tua ô iiiferne,Propter filium Dei, Sgt;C per eum liberamur à morte æterna, amp;nbsp;transferimur in uitam æternam.’ficut ipfe inquit,£go uitam æternam do cis, Eti.lohan.y.Qui habet Fih'um,habet uitam» Ac fit ipes certa amp;nbsp;firma,fieut Pe:* trus inquitæerfedè ipcrate,id eft,non dubia opinione, fèd firma ipe expeclate uitam æternam,uidelicet propter Mediatorem»Et redè Auguftinus inquit in libro meditationumîT otius fiduciæ certitude eft in iànouine Chriiîi»

V’^trunqj certiflîmum fit, agentem pœnitentiam propter filium Dei gra* tis, fide accipere remiflîonem peccatorum, amp;nbsp;iuftificationem, hune efie ha^* redem uitæ æternæ,ficut Paulus inquit Rom.8,Quicunqp ipiritu Dei aguntur, hi funthlii Dei;Si autem filq,hæredes Dei amp;c»

Et tamen fîmul uerum eft,eos qui effunduntSpiritum iândtum, deficien«; Perfeuerdntn tes à fide,aut mentes contra confcientiam,nec redeunt ad Deum per pceniten# tiam,non efichæredes, ficut dicitur ad Gatv.Qui talia agunt,regnum Dei non pofiîdebunt,Et i,Tim,I.Militabonam militiam,habens fidem, ôc bonam con hdredesuUx fcientiam,quam quidam repcllentes,circa fidem naufragium fecerunt.Et Mat:» lt;£Urn£. thæi 2y.Efuriui,amp; non dediftis mihi manducare.Et ibunt hi in fiipplicium eter numdufti autem in uitam æternam,

Cæterum etfiuita æterna datur propter filium Dei renatis, tarnen fimul vitddttmd etiam eft merces bonorum operum,ficut dicitur Matth.j.Merces ueftra copio^^ nbsp;nbsp;nbsp;grju.

fa eft in ccelis. Vt patrimonium cH merces laborum filq, etiamfî propter aliam caufamfilioattribuitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«te

Præterea addidit Deus bonis operibus ftias quaftlam promiflîones:quaj‘ Promißiones re amp;nbsp;pro bonis operibus fandorum tribuit Deus etiam in hac uita multa fpin» tuaha amp;nbsp;corporalia bona, alias aliter, ut ipfi' fua inenarrabili ßpientia uidetur, I. Tim, 4. Pietas habet promiflîones præièntis amp;nbsp;futuræuitæ, Marei 10. Recipient centuplum in hac uita, ftd cum tribulatione, amp;nbsp;poft hanc uitam, uitam aeternam.Matt.ii.Qui dederit potum uni ex minimis propter do(ftrinam,non perdetmercedem. Luc.b.Date amp;nbsp;dabitur uobis, Exod.20. Honora patrem amp;nbsp;matrem,ut fis longæuus fupra terram.Eiâi.55.Panis ei dabitur,aquæeius erunc certæjRegem in decore uidebunr,id cft,pro obedientia bonis operibus Delt; us dattranquillas politias,honeftam Sd placidam gubernationem ôdc, Eiài.yS» Frange efurienti panem tutim,amp; eris ficut hortus irriguus SCc,

Et notum eft exemplum uiduæ Sareptanæ, 3. Regum, 17, Et Pialtes di^ citPfalmo 112, Opes amp;: diuitiæ in domo eius, Quia enim in hac mortali ærumnofa uita Deus Ecclcfiam colligit, amp;nbsp;uulteameftè honeftam congregagt; tionem;præbeccialiqua hofpitia mediocria, præbet nidos pfjs familfjs, puer* peris,educationi puerorum,propagationi doftrinæ, deniep uultconftruarege* neris humani focietatem,ceconomias amp;nbsp;politias ; amp;nbsp;quidem ideô,ut colligiEc* clefia poffit*

Qiiare propter fandorum preceS;,amp; proprer eornm diligenaam,amp; piçY communem neceffitatem, tribuit aliquando oubernationem minus tur^ cesehcuccf, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t r i M

buientam;,pacemdcccunditatem agrorum^^etalia bona^ut propter Iolepn,fsaa* maihDanielem/egna illa feliciora erant.Et Jeremias cap* lÿ. præcipit, utexu^ les in Babylone petant hoipitio pacem, amp;nbsp;faltitarem gubernationem ♦ Sicut eriam ßepe propter Ecclefîæ delida cumulantur pocnæ t ut in pcena tribus ISeniaminjDauidiSjÓÓ alijs confpicitur* Vult autem Deus intelligi hæc benefit cia corpori ncccfrària,amp; Ccin uult ea diuinitus tribuij V ult in eis petendis excr^ ceri fidem,ut fuo loco copiofius dicimus. Nunc idco hæc pauca addidimus, ut in hac confeflione etiam extet teitimonium innoftrisEcclefijs,do0lrinanilt;lt bonis operibus ueram amp;nbsp;neceflariam fidelitcr proponi*

Vm diiflum fitdn renatis manere peccatajUecefle eft tradi diicrimen. Nani ^~^ex didOjLuc.ii^Vadit SCadfumitfeptem alios ipiritus ncquiores ièjamp;in^ grelTi habitant ibbetc^amp;ex fimilibusdidlis,manifeftumcft,aliquosrenatos contriftare amp;nbsp;excutere Spiritum fanclunij amp;nbsp;rurfus abfjci lt;a Deo^ ac fieri rcos iræ Dei,amp;^ æternarum pccnarum.Et Ezechielis }5,icriptum eft: Cum receflei'i^ iuftus à iufticia fua^^ fecerit iniquitatem^morierur in ea ; amp;nbsp;cum receflerit im^ pius ab impietate iiiajamp; fccerit indicium iufticiam^uiuet in ea,

Necefle eft igitur diicerni peccata, quæ in iandtis in hac mortali uita ma^ nent,nec excutiunt Spiritum iancT:umjab alrjs peccatis, propter que homo ruf^ fus fit reus iræ Dei 80 æternarum pœnarum, Et Paulus Romj, diicernit catum rcgnans,amp;^ non regnans ♦ Et alibi inquit Rom. 8. Si R’cundum earned uiuctis,moriemini : fi adlioncs carnis ipiriru mortificabitisjuiuetis.

T radit autem regulam in Epiftola ad T imotheum, I.Tim. i. Milita bo^ nam miliriam,retinens fidem amp;nbsp;bonam conftientiam. Cum ipiturhomo non

» retinet fidem^ftd aliquam fundamenti partem^ id eft, aliquem articulum fideb fine iciens, fine errore amittit, aut Idola adprobat : ut multi qui falfis dogmatic bus decipiuntur,aut non fuftentant le coniblatione fidei, ied fuperanturdubi*' tatione aut delperatione, aut uiolant ullum præceptum Dei contra conlcienti* am,eftundunt Spiritum fandJum, amp;nbsp;rurfus fiuntrei iræ Dei, amp;nbsp;pcenæ æternæ; Ôc nifi fiat conuerfio,tales morienres abqciuntur in ærernas pcenas»

De his inquit Paulus Rom. 8. Si Iccundum carnem uiuetis, moriemini-Et i.Corinth.ó.Nec lcortatores,nec adulrerfncc Idolatræ Sec. polfidebuntre«’ gnum Dei.Et iuramentum Ezech.l8.clarc dicir.’Viuo ego,dicit Dominus,no*

lo mortem peccatoris, led utconuertatur 8d uiuat.In iuramento partes duæco* pulatæ funt,conuerfib amp;nbsp;uita* Poftulat Deus amp;nbsp;quidem iuramento,conuerfio* nem.Quare non placent ei, retinentes propofitum peccandi.

Compledlimur aut in hoc numero,et peccataomiftionis adfedJatæ,idcft, adfedtatam negligentiam in officio,quæ pugnat cum didJo: Hoc rcquiritur,iit fideles fimus: ôc ignorantiam adfec'tatam,qualis eft Pharilaica,Sd infinitæ mul* titudinis, quæ ueram Ecclefiæ dodirinam non ftudet inquirere, amp;nbsp;ignarareti* net idola,aut etiam feuitiam adiuuat in defenfione idolorum*

Peccd!« tn re= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didtum eft de lapfibus, quibus excutitur Spiritus làndius, alia fiint pec*

«Afw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cata in renatis,retincntibus fidem amp;nbsp;bonam conlcicntiam,quæ non funt corru*

ptelæ fundamenti, nec funt dclidla contra conlcientiam ; fed lunt reliquiæpec* cati ori*

cat! originis, caligo^dubitationes, carnalis fecuritas, errantes flammæ ufciofoss forum adfeduum,0^ omifli'oniSj uel ignorantiæ non adfeclatæ

Hæc mala exténuant quidam^ amp;nbsp;nomi'nant deformitates præter Legem DeiiSed hæc ccecitas ualdè reprehendenda eft^Sô utrunq? confiderandum:malt;« gnitudo mah in hac tota immundicie, quæ eft contraria legi Sgt;C uoluntati Def, amp;nbsp;rurfus magnitudo mifèricordiæ ÔC beneficij filq De», tegentis hæc triftia Si magna uulnera in hac »nifèra natura»

lubet autem Paulus his malis repugnare ipiritu, id eft, Atticus, Scipio,. frenantuicioiôs afFe(ftus,ratione:fedIoièphjPaulus,frenant ipiritu, id eft, Spi^^ , ritus fanfti motibus,uero dolore,uera fide,timoré Dei,amp; inuocatione»

Dolet Paulus ientiens dubitationes,aut alios errantes motus : amp;nbsp;fide tuit,hanc immundiciem tegi à Mediatore,amp; timoré Dei ft reprimit, ne obtem peret iræ,aut alrjs errantibus motibus; Et fimul inuocat Deum, amp;nbsp;petit auxili#“ um:Cor mundum créa in me Deus, Piàtyi»

Cum hoc modo repugnamus prauirati, quæ adhuc reliqua eft i»i renatis, reguntur hæc mala, dicitur peccatum non regnans, ftu ueniale:amp; noji effiin ditur Spiritus iàn(ftus»Hanc dotftrinam de diftrimine peccatoruiTiAieramjper«î ipicuaj'n,amp; Ecclefiæ necefTariam efle,manifeftum eft» De qua tarnen quales la-byrinthi difputationum fint in libris adueriariorum, multi norunt»

Poftquam uero breuiter expoiuimus fummam dodlrinæ de iuftificatio^ ne, nunc amp;nbsp;argumenta, quæ contra hanc ftntentiam obijeiuntur, explicanda amp;nbsp;refutanda erant » Sed quia alq alia obrjeiunt, conftflionem noftram récita!« uimus, amp;nbsp;ofFerimus nos ad longiores explicationes in fingulis membris com« ftffionis »

W Vit Deus intelligi,genus humanum no»i cafu nafti,ftd à Deo conditum eft 'Genin huwd» ft; amp;nbsp;conditum non ad æternum exitium, ftd ut colligat fibi in generehu«! num conditum manoEcclefiamxui in omni æternit^te communicet fuam ftpientiam, bonita^«

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gdtUYEcclCa

tem a lætioamgt; Et uult conipici rihum^ propter quem nbsp;per quem inenarra^ ßa,

bill' fapientia èc immenfa miftricordia hanc miftram naturam hominmn reftft tuit» Ideo ftmper in genere humano ccctum efft uoluit, cui tradidit do(ftrinam de Filio, amp;nbsp;in quo Filius ipft inftituit amp;nbsp;conferuauit minifterium euftodiendæ amp;nbsp;propagandæeius do(ftrinæ,per quam amp;effîcax fuit,eft ôôerit» Et multos ad fe conuertit,ficut manifeftè inquit Paulus Roman» i» Euangelium eft potentia Dei ad falutem omni credenti ♦

Sed mirandum amp;nbsp;dolendum eft,maximam partem generis humani,hor* fihili furore contemnere uocem teftimonia Dci,8ô filiujn Dei; amp;nbsp;in ipfo cœ* tu,qui nomen habet Ecclefiæ, multas dilacerationcs ftmper fadlasefte, amp;nbsp;ue^ ram Ecclefiam ab externis amp;nbsp;domefticis hoftibus oppugnatam efft» Hæc diffî;* dia cum homines intuentur, amp;nbsp;quidem uident imperqs, multitudine gloria antccellereeos, qui alias dotftrinas pugnantes cumEuangelio ampledtuntur, dubitant an fît aliqua Dei Ecclefîa,quæ nam,amp; qualis, amp;nbsp;ubi fît»

Ac prophanis dijudicatio difficilis eft;ftd uera Ecclefîa feit ex teftimonrjs diuinis,unde fîht tanti hominum furores, ôd inter eos tarnen ftruari Ecclefîam Dei;amp; difeernit earn à cæteris gentibus,amp; ftit quænam, qualis,amp; ubi fît, ____ Vt igitur contra has dubitationes^magis confirmarentm* omnes iàndi,

arriculus in Symbolo propofitus eft:Credo eife Ecclefiam iancftam catholicam* SempereRcr Hac profeflione adfirmamus, non abiecftum efte totu genus humanum à Deo, erit dliqua ue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manfuram efte aliquam ueram Ecclefiam, ratas efte Dei promiftio^

nes,adhuc regnare filium Dei,recipere amp;nbsp;ialuare inuocantes. Et hac eredi con* iolatione, Deo gratias agimus, amp;nbsp;eum inuocamus ; ÔC petimus, accipimus,S^ expecftamus æterna bona»

Propter hanccommonefadionem Sc conlblationem articulus in lytnbo* lo recitatur, cum quidem hæc ipià dodrina de conicruationeEccIefiæ,iæpiflî^ mè repetita fit in concionib.diuinis: ut Eiàiæ jÿ.Hoc eft fcedus meum cum cis, dicit Dominus, Spiritus meus qui eft in te, uerba mea quæ pofui in orc tuo, non recedent ab ore tuo, nec ab ore ieminis tui, dicit Dominus, deinceps amp;nbsp;in fempiternum.Et Dominus inquit Matth»28» Ego uobiftum lum omnibus die* bus,uicp ad confiimmationem iecuIi.Eft Sd hcc dulcis conlolario,quôd non ali* bi firithæredes uitææternæ,nifiin ecctu uocatorum,iuxta illud Rom, 8. Quos elegit,hos uocauit.

Non uagentur animfintuentes hoc lacerum corpus Ecclefic,amp; Ibmnian* tes fortaftis alibi aliquos qui ignorant Euangelium, tarnen efte îândos amp;nbsp;do* micilium Dei,Fabium,Scipionem, Ariftidem,amp; fimiles, Sed hue refer oculos. In hoc ccetu uocatorum certo ftias aliquos eledos eft'e,00 ad hunc ccctum te ad* iungitOjConfeftione amp;nbsp;inuocatione.Sicut dicit PIàlm»26» Vnum petrj à Domi* no,hoc requiro, ut habitem in domo Domini,omnibus diebus uitæ meæ,ut ui* deam uoluntatem Domini, amp;nbsp;uifitem templum eius»

reelefîd non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur de Ecclefia, tanquam de Idea Platonica loquimur : led Eccle*

eH ided vldto fiam monftramus,quæ confpici Sc exaudiri poteft,iuxta illud Pfalm,i8» In om*

nem terram exiuit fonus eorum» Vult exaudiri Filium æternus Parer^ in toro genere humano^ficut inquit Matth^iy^Hunc audite^Et Pialm. 2.Egoconftinii Regem meum in monte Sion^ prædicabo præccptum : Dominus dixit ad me, Filius meus es tu,Ego hodie genui te. Et nunc reges intelligite Sgt;Cc ♦

Dicimus igitur, Ecclefiam uifibilem in hac uita coetum eflè ampleden* tium Euangelium Chrifti,amp;^ reélè utentium Sacramentis, in quo Deus per mi*’ nifterium Euangelrj eft efficax,amp; multos ad uitam æternam régénérât» In quo coctu tarnen multi funt non fantfti, led de uera dodrina conftntientes : ut Ma*

■ riæ tempore erant Ecclefia, Zacharias, Simeon,loieph, Elifabeth, Maria,An* na,Paftores,amp; alrj multi,qui dépura dotftrina conientiebant,amp;^audiebantnoil Saducæos aut Pharifeos, fed Zachariam, Simeonem, Annam, Mariam, amp;nbsp;fi* miles amp;C» Nam etiam cum ualde exiguus coetus eft, tarnen Deus aliquas rdi* quias Ieruat,quarum uox amp;nbsp;confefli'o cxauditur,amp; fubinde minifterium inftau rat,iuxta illud Efaiæ l.Nifi Dominus reliquiflèt nobis femen,iicut Sodoma cf* femus amp;^c»

Itaqj quæ fit Ecclefia,amp; qualis fit, amp;nbsp;ubi fit, hæc delcriptio indicat, fumta ex manifeftis teftimonfjs diuinis.Nihil dubium eft,EccIefiam alligatam elTea^ Euangelium, ut Paulus inquit Galat. I. Si quis aliud Euangelium docet, ana* thema fit.Et lohjO.Oues meæ uocem meam audiunt.Et Ioh.I4. Si quis diligit me,fermoncm meum Ièruabit,ÔC Pater meus diliget eum, Ôd ueniemus ad eum, amp;nbsp;manfionem apud eum faciemus.Et loh.iy.Sandtifica eos in fermone tuo,icr* mo tua eft ueritas»

Non funt igitur membra Ecclefig Dei, etiamfi titulum et imperia tenenf, Saducai«

SaduC£i,Pharilgi,amp; fimiles,Pontifices, etalrj,qui aliam dodrinam proponunt, iionfuntmtw diffentientem ab Euangelio,amp; ftabiliunt idola pertinaciter,

Manifeftum eft autem, aliud genus dodrinæ, diflèntiensab Euange/ ° nbsp;nbsp;°

lio,aduerlarios tradere oC propugnare,qui docent legem Dei impleri obedien# Goârmd tia noftra in hac uita, Só hanc obedientiam mereri remiflionem peccatorum, Item,hac obedientia homines iuftos eflè coram Deo ; Item, prauam concupifi centiam non eiTe peccatum, nee malum pugans cum lege Dei,

Item, dubitandum efle conuerfis, an fint in gratia, hanc dubitationem non eflè peccatum. Item,Inuocandos clTc homines mortuos, Item,Cultus Dei eflè difcrimina ciborum, nota Monaftica alios ritus fine mandato Dei ele* dosJtem,ObIationem in Mifla meren facienri alijsjuiuis èc morcuis,remi{tf iionem peccatorum alia» Iterti alias prophanationes Sacramenti multipliées èc horrendas.

Item, Epiicopos pofle inftituerc cultus Dei, amp;nbsp;peccata mortalia cfTe uio^ ladonem cultuum, qui ab eis iuftituuntur. Item, Pofle legem de cœlibatu im^ ponere ulli ordini hominum ♦ Item, Enumerationem fingulorum deliélorum neceflariam efle ad remilTionem peccatorum. Item, Satislaclioncs Canonicas, compenfationes elTe pcenarum purgatorij.

Item,Synodos,inquibus IbliEpilcopidicuntlëntcntias,nonpofleerra* re, Item, Qin coniècrant olea, amp;I.ab'as res flne mandato diiuno, amp;nbsp;tribuunt eis iiim diuinam contrapeccata amp;nbsp;diabolos, amp;nbsp;morbos,Item,Qiii inuocationes ad certas ftatuas adprobant,quafl ibi plus fit auxilrj, Item,Qui interfidunt homi* nes honeftos,tantum quia hos errores improbant, amp;nbsp;ueritatcm profirentur, , ...Hæccum fint palam Ethnicaamp; Idolatrica,manifefl:um efl:,defenfores eo* rum non eflè membra Ecclefia:,lèd dominari, ficut Pharifiri amp;nbsp;Saducæi domi* nabantur, Interea tarnen fucrunt, funt amp;nbsp;erunt Ecclefia Dei, homines retinen* tes fundamentum,etiamfi alfi plus,alh minus lucis habuerunt,habent, amp;nbsp;habe* bunt,I,Corint::3. Et interdum etiam landi ftipulas extruuntliipra fundamcn* turn, cum præfertim in hac temporum mifèria multis, qui habent initia fidei, non concedatur,ut erudiri,amp; cum dodioribus colloqui poflïnt,Hi fiint tarnen in eorum numero,quibus iubet Deus parci ; Esech;ÿ, Qiii gemunt amp;nbsp;dolent.

Præcipuè igitur ex uoce dodrinæ iudicandum eft,8ó iudicari poteft, quæ vox Jiumj ubi fit uera Ecclefia, quæ uoce ueræ dodrinæ, deinde amp;nbsp;legitimo ufii Sacra* oflendit quæ mentorumab altjs gentibus difeernitur ; amp;nbsp;quæ fit uox ueræ dodrinæ, often* dûtipià feripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica,amp; Symbola.In bis non eft ambigua doélrina de fundamento, uidelket de articulis fidei, de eflentia ôuuoluntatc Dei, de Filio redemtore, de Lege, de promiflîonibus, de ulu Sacramentorum, de minifterio, Et manifeftum eft,nulli creaturæ,non angelis, non hominibus concefliim eflè, mutare dodrinam à Deo traditam,

Qualis autem fit Ecclefia oftendit filius Dei inquiens Iohan;i8, Regnum meum non eft de hoc mundo, Item, Sicut Pater meus mifit me, fie ego mitto iios.Colligitur uoce miniftrorum Euangelfi æterna Ecclefia Deo.Hoc immen* filin beneficium Dei agnoicere, amp;nbsp;grati celebrate debemus,

(^anquam autem Ecclefia eft cœtus, qui conlpici amp;nbsp;exaudiri poteft, ta* men dfleernendus eft ab imperijs politicis, leu gerentibus gladium, Nec iure cemendu 4 po diuino Epifcopi habent poteftatem gladio puniendi non obedicntes,necim*l‘^*

pcrio mundi occupandi,amp; tarnen in ea ordo eft^iuxta illud: Afcendit,dat dona hominibuSj ApoftoIos,ProphetaSjEuangeliftas,Paftores 8d Doótores, Eph,4* Filiui D« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filiiis Dei cft fummus Sacerdos,undus ab æterno Pâtre, qui ut non fun*

ditus intereat Ecclefia, miniftros Euangeli] ei attribuit, partim à fe immediate

' uocatoSjUt Prophetas amp;nbsp;Apoftolos,partim uocatione Humana eledtos Naffl Ecdefiæeledionem adprobat,amp; immenia bonitate efFieax eft, etiam ibnanlt;

Retinemus igicur èc in noftris Eccleftjs publicum ritum ordinationis, quo commendatur minifterium Euangclij uiris eledis, quorum mores amp;do^ órinam prius exploramus.

Et de dignitate minifteri) fideliterdocemusEccleiias ♦ Nihil dici mains poteft, quàm quod filius Dei inquit lohan.ó. Sicut Pater meus mifit me, fie èC ego mitto uos.Oftendit Sd quæ mandata det,prædicate Euangelium : Sc adfir^ mat, ft per uocem illorum efficacem fore, ficut Pater oftendit ft efficacem effe ' perFilium,

Proponimus 8^ mandata Dei Lucas lO* Qui uos audit,me audit ; qui uos ' Ipernit amp;c.Item Hebr.iJ.Obeditepræpofitis ueftris. Nec tarnen hæc didarc^ gnum côftituunt extra Euangelium, ftd obedientiam præcipiunt,debitam uo^ ci Euangelij: ad minifterium hæc pertinent,docere Euangelium,adminiftralt;* re Sacramenta, uocem Abiolutionis impertire petentibus, qui non perftiie^ rant in manifeftis delidis, ordinäre miniftros Euangelrj rite uocatos amp;nbsp;explo^ ratos,exercere indicia Ecclefiæ legitimo modo : de ijs qui manifeftorum crimfi num in moribus aut doclrina rei fiinr,ec contra contumaces,ftntentiam exconl

gt; nbsp;nbsp;nbsp;municationis ferre,8c conueribs riirftis abfoluere amp;nbsp;recipere, Hæc ut rité fiant,

Diximus autem in deferiptione Ecclefiæ, multos in hac uifibili Ecclefia eift non iàndos, qui tarnen externa profeftîone ueram dodrinam ampledun* Do»4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donatiftas improbamus, qui finxerunt, minifterium eorum qui non

Improbamus amp;nbsp;colluuiem Anabaptifticam, quæ finxjt Ecclefiam uifibfi Itiptifliu, nbsp;nbsp;ftnn,in qua omnes fint iàndi, Aç fatemur,de Ecclefia uifibili in hac uita ftntien^

dum eift,ficut inquic Dominus Matth,13. Simile eft regnum coclorum fagena: mÜTæ in marc, qua boni amp;nbsp;mali piftes colliguntur. Sea tarnen hi qui fiunthogt; ftes ueræ do(firinæ,defihunt eift mèmbra huius uifibilis congregationis, iuxta Hoc di(ftum Galat, l. Si quis aliud Euangelium docet, anathema fit,

FAIfternunt Ecclefiam à cæteris gentibus, amp;nbsp;ritus quidam diuinitus inftitugt; i StteranutM. qui nominantur ufitatè Sacramenta : ut Baptifinus, amp;nbsp;Ccena Domini î quæ tarnen non funt tantum figna profeftîonis, ftd multô magis ( ut uetuftas dixit)fignagratiæ,id eft,funt ceremoniæ additæ promiflîoni Euangelij de gratia,id eft, de gratuita remiflîone peccatorum, amp;nbsp;de reconciliatione,amp; de to^ to bcneficio redemtionis: quæ ita inftituta funt, ut finguli eis utantur,quia funt pignora amp;nbsp;teftimonia,quæ oftendunt,ad fingulos pertinere beneficia in Euangt; gelio promifla. Nam uox Euangelrj generalis eft, Hane teftatur hie ufus,pertH neread fingulos,qui Sacramentis utuntur,

DAptifmus eft integra aótio, uidelicet merfio SC uerborum pronundado :BdptifM^Mqu4 ^Ego baptizo te in nomine PatriSj Sc Filij, 8c Spiritus iandi ♦ In bis uerbis fummam doiflrinæ Euangelrj comprehenfamj fæpè enarramus, Ego baptizo te^id eft^ego teftificor hac merfione te ablui à peccatis^et recipi iam à uero Deo, lt;]ui dt pater Domini noftri lefu Chrifti, qui te per Filium lefum Cbriftum re^ demit^ôc fandificat te Spiritu ianélo ♦ In huius ueri Dei nomen, id eft, inuoca^^ tionem,te baptizo,quem agnolces èc inuocabis,amp; dilcernes ab omnibus com* mentitrjs numinibus ; amp;nbsp;certô ftatues tibi tribui beneficia, quæ in Euangelio promifir,te eftè membrum EcclefiæDei,quæ per Filium redemta eft, fancfti* ficatur à Spiritu landlo

Hunc intellecftum huius fcederis teneant hi, quorum ætas iam doélrinæ capax eft : hac teftificatione confirmati,credant fibi remitti peccata, ft ue* rè eftè membra EcdefiæDei, uera fide uerum Deum innocent : ficut Abra* ham cogirans de Circumcifione,intuebatur promiftionem uenturi Seminis Jn* telligebat ft membrum eftè Ecdefiæ Dei,amp; tolli maledicftionem à ft quoq? per hoc ftmen,de quo didum erat in promifti'one Gen,12 Jn ftmine tuo benedicen* tur omnes Gentes ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sic ÔC Petrus docet, Baptilmum elTe ftipulationem bonæ conftientiæ er* Teftb^niu)» ga Deum,per refurredionem lefü Chrifti, qui eft ad dexteram Dei, Nomina* ’ tim ait eftè ftipulationem,qua Deus tecum focdus facit,amp; te lànatis uulneribus tuç conftientiæ recipit,* amp;nbsp;tu uiciftîm cum Deo facis fcedus,ut hunc uerum De* um iiiuoces, amp;nbsp;credas te per filium Dei reftiftitatum ex morte, regnantem, faluari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ita effîcax eft in te hic Fiïius Dei,ftdens ad dexteram æterni Patris, fîcut chrifttts effît Paulus inquit ad Galat;Qui baptizari eftis, Chriftum induiftis, Et dari

Spiritum fandum in baptifino,adfirmat ad Titum 3.cum air,Per lauacrum re* generationis,amp; renouationis per Spiritum iàndum, Et in lohanne capite 5,di* citur, Nifi quis renatus fuerit ex aqua ÔC Spiritu, non poteft intrare in regnum ccdorum,

Docemus igitur,necefiarium eiïebaptifmum ; amp;nbsp;ftmel tantum baptiza*Nf«y)5nM« mus fingulos, ficut circumcifio ftmel tantum in fihgulis fiebat ; ftd dodrinarn bdpti[mut, defignificatione fcedere mutuo utiliiftmam, læpè commemoramus ♦

Retinemus amp;nbsp;infantium baptifmum ;quiacertiftîmum eft, promiftîo* nem gratiæ ad infantes etiam pertinere, amp;nbsp;ad eos tantum qui Ecdefiæ inftrun* tur. Quia de his didum eft Matth, 10, Sinite paruulos ad me uenire, quia tali* um eft regnum ccdorum,Et Origencs ftribit in 6, capite ad Romanos,Ecclefi* am ab Äpoftolis accepilTe morem baptizandi infantes, Nec iudicamus hunc morern tantum ocioiàm ceremoniam elTe, ftd uerè tune à Deo recipi amp;nbsp;làndi* ficari infantes ; Quia tune inftrunrur Ecdefiæ, ac ad taies promiftîo pertinet. Extant autem de hacre multa ftriptain noftris Ecdefrjs édita, quibus refutan* turAnabaptiftæ.

UT Baptiftnus, amp;nbsp;Ccena Domini lunt pignora amp;teftimonia gratiæ, ut an* E-'tea didum eft, quæ de promiiTione amp;nbsp;tota redemtione nos commonefaci gt;

CONFESS^. O O CT^IFL Æ untjamp;T oftendunt beneficia Euangefi-j adfingulos pertinerejqm his ridbus ^ijcrinttn B4 tuntur» Sed tarnen hoc difcrimen eft: per bapdfmum finguli infer un tur bc^ phfwü-CŒH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccenam Domini fimuletiamuoluic Dominus elfe neruum publics

Dommi. congregationis. Vulc enim Deus minifterium Euangelfi publicum eftè, non uult in latebris tantum inclufam teneri Euangelq uocem/ed exaudiri earn, uulc fe agnofci SC inuocari à toto genere humano : Ideo uult publicos amp;nbsp;honeftos clTe congrelfus, in his uult fonare Euangelij uocem,uult ft ibi inuocari amp;nbsp;lebrari* V ult etiam hos ipfos congrefTuSjteftes elTe confefsionis dC ftiuncflioid* Ecclefiæ Dei, ab aliarum gentium fedis amp;nbsp;opinionibus»

Conuenit Ioannis Ephefi cum fuo cætu, amp;nbsp;docet Euangelium, Sc ufu fa'* cramenti torus ccetus oftendit ft hanc docfirinam ampledi,5ó hunc Deum iiv uocare, qui Euangelium tradidit,0C ftiundiim ft elft à Diançjouis,amp; alioruin idolorum cultoribus» Vultenim Deus conlpiciaudirifiiamEcclefiamin mundo, amp;nbsp;uult ftiunclam elft multis publicis fignis areliquisgentibus. Sic hauddubiè luos coctus liabuerunt primi parentes, Adam, Seth,Enoch,Noe, Sem, Abraham : amp;nbsp;deinceps politla Ifrael habuit multos ritus,utftiundioilia à gcntibus clftt conlpedior«

proMißio con Addidit etiam Dominus peculiarem promiftionem congregationi grtgationitid» Matth» i8: Vbi duo aiit tres congregati funt in nomine meo,ero in medio eo^ rum. Item Matth» i8: Qindquidpetcntconftntientes,fieteis,EtinPftI,l49' Laus eius in Ecclefia làndlorum»

Sint^ promifsioncs, in quibus Deus adfirmat ft Ecclefiam ftruaturun^ efft, eo dulciores, quia intelligimus eum publicum minifterium in congrefsl^ bus honeftis conftruare amp;rcftitucre;ficutamp;inipfisucrbisccenæ incluftcft hæc promiftio, cum iubet annunciari mortem Domini Sc hanc cœnam difif^* bui donee uenerir» Matth» 26»

Ciuatuor edu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur reuerentia maior fit in huius Sacramenti ufii, ueræ caulæ inft^

fe,cur Cceng tutionis cogitentur,quæ ad publicam congregationem,amp; ad fingulorum ton'* opwinjrrf folationem pertinent

caufa eft: Filius Dei uult in publica amp;nbsp;honefta congregatione fo^ nare uocem Euangeirj, Huius congregationis uinculum uult elft hanc fumtio'* nem, quæ fumma reuerentia facienda eft, cum ibi teftimonium exhibeatur randæ locietatis Domini amp;nbsp;fumentium, de qua reuerentia Paulus loquitu^ I» Corinth»! I» inquiens, Qui lumit indigne, reus erit corporis ÓÓ languinl®

Secunda, uult Só concionem, amp;nbsp;ipfum ritum prodelft ad conftruatio* nem amp;nbsp;propagationem memoria? pafsionis, relurrecftionis, ÔC beneficioruii^ ftiorum,

Tertia, uult quemlibet fijmentem hoc teftimonio fingulariter confirma*’ re,ut ftatuat ad ft pertinere beneficia Euangeirj, cum concio fit communiSjâ^ hoc teftimonio, hac fumtione oftendit teipfius membrum elft, amp;nbsp;teablutuni elft lânguine fuo,amp; facere ft hoc feedus tecum,Manete in me,amp; ego in uobis» Item,Ego in eis,amp;: tu in me,

Quarta, uult hanc pubh'cam lumtionem,confefsionem elft,qua oftendas quod doftrinæ genus ampIedaris/iuicoEtuitcadiunga^» Vultamp;gratiasag* publice amp;nbsp;priuatim in hac ipla ceremom'a Deo æterno Patri, Filio,3ó Spinf

fendOj cum pro ceteris beneficrjs, tum nomi'natim pro hoc immenfo beneficio redemtionis èc fàluationis. V ult amp;ïpfis Ecclehe mcmbn's inter CcCe uinculum efle mutuæ beneuolentiæ.lta multi fines concurrunt.

Harum maximarum cauiàrum commemorationeinuitanturhorninesad Errores facramenti reuerentiam Sf ufùm. Et docemus^quomodo profit ufus, Apertè damnamus portentoiùm errorem Monachorum,qui fcripiêrunt, fiimtionem increri remilfionem peccatorum, ÔC quidem ex opéré operato, fine bono motu ufentis Hæc Phariiaica imaginacio pugnat cum dido Habacuc 2. luRus fidc fua uiuet. Sic igitur erudimus Ecdcfiam, accefluros ad Cccnam Domini opor^ tere pcenitentiam, ièu conuerfibnem adferre, èc accenià iam fide in cogitatione de morte ÔC refiirredione, amp;nbsp;bénéfices filp Dei, quærere hicconfirmationem huius fidei: quia in ufii Sacramenti fit teftificatio,quæ oftendit,ad te quoep per* tinere beneficia fili) Dei.Fit ÔC teftificatio^quôd te fibi membrum adiungat, èC quôd fit in te^ficut dicit ; Ego in uobis amp;^c Johanny,

Monemus etiam, ne exiftiment propter hoc opus, ieu hanc obedientiam rcmitti peccata,fed ut fiducia intueantur mortem meritum filrj Dei, reitir* redionem eius. Et ftatuant propter ipfiim nobis peccata remitti, èC uelle cum banc fidem hac commonefadlione amp;nbsp;tcftifîcatione confirmari» Cum hoc modo Hdes, confolatio,gaudium con/cientiæ,Sô gratiarum aclio creiCunt,prodeft fumtio.Nec admittuntur ulli ad communionem, nifi prius à Pallore aut colle* gis eius audit! fiint,amp;: abfoluti. In hac exploratione interrogantur, amp;nbsp;iæpè eru* diuntur rudiores,de rota dodrina: amp;nbsp;deinde abiblutio promulgatur ♦

Docentur etiam homines, Sacramenta efle adiones diuinitusinftitutas, sncrtifnentA extra ufum inftitutum rcs ipiâs non habere rationem Sacramenti, iêd in ufu inflitutoin hac communione uerc fubftantiaIitcradcfreChriftum,â(S uerè exlnbcri fumentibus corpus ÔC fanguinem Chrifli : Chriflum teftari quôd fit in eis,amp; faciat eos fibi membra, amp;nbsp;quôd abluerit eos languinc fuo, ficut ôd Hi* larius inquit ; Hacc accepta ÔC haufta efEiciunt, ut nos in Chriflo,amp; Chriftus in nobis fit,

In ipib aiitem ritu ièruamus morem ufitatum uniuerlæEccIefiæueteris, ^ttuijuosEc. Larinæ Si. Græcæ, Non fiunt priuatæ MifTæ, fioc eft, taies in quibus non fiat diftributio corporis amp;nbsp;fànguinis Chrifli ; ficut bec uetus Ecclefia aliquot iecu* ftnbutione Iis poft Apoftolos, taies MiiTas habuit ; ut deicripriones ueteres apud Diony* Catu. fium,Epiphanium, Ambrofium, Auguftinum,amp;r apud alios oftendunuEt Pau* lus I,Corint.ii»expreisè iubet,fimul fieri multorum communionem ♦

itaep in publica amp;nbsp;honefta congregarionerecitanturautcanunturprc* cationes, amp;nbsp;Symbolum amp;nbsp;leôtiones diftributæ in dies feftos ufitato more, Deinde fit concio de beneficrjs FiIq Dei, Si de aliqua doétrinæ parte, ut fè* ries temporum præbet argumentum, Poftea récitât Paftor grariarum adtio* nem, Si precationem pro uniuerfa Ecclefia, pro poteftatibus, Si de præ* fend neceflîtate : Si orat Deum, ut propter Filium, quem uoluir fieri uidti* mam pro nobis, remittat nobis peccata. Si nos iàluct, Si colligat Si ièruct Ec* clefiam,

Deinde récitât uerba Chrifti,de Ccenæ inftitutione. Si fumit ipiè, diftri* buit fumentibus integrum Sacramentum : Qui reuerenrer accedunt, antea ex* plorati Si abiôluti, Si ibi ftias preces ad publicas adiungunt, Ad extremum rurfus recitatur gratiarum adio,

Hune ntum amp;nbsp;hanc communioncm plunmum congruere cum fcnpti's Apoftolorumjamp;: cum conRietudîne ueteris EccIefiXferè ufcp ad Gregorij æragt;â cem, norunt omnes non prorlus ignari antiquicaris ; quod cum ira fie, probant da, non improbanda eft noftrarum Ecclefiarum confiietudo ; fed aduerlarij probantes noftram confuetudinem, defendunt multos crrores,alq magisteslt; tros,alq nouis lam arrificqs fucatos.

Opinio de ob^ Multi ante hoc tempus icripfèrunt, fieri oblationem in Mifla pro uiuis hume inMip nbsp;nbsp;mortuis, amp;nbsp;mereri eamfacienti alrjs remiffîonem peccatorum ex opère

cr Ethnica. operato ♦ Et hæc plurimorum perfuafio fuit,8c adhuc efl; fimilis Phariiàicæ amp;nbsp;Ethnicæ» Nam eodem modo Phariiæi Ethnici fomniabant fe ex opéré ope^ ratomereri fibiamp; alijs remiflîonempeccatorum, pacem, amp;alia multa bona» Aut etiâfi qui minus cceci uerecundius Ioquebantur,amp; diccbant mereri ea non fine bono motu iàcrifîcantis, tarnen iàcrificia ipià fingebant ciTe mérita amp;nbsp;pre^ cium» Hac opinione cumulabantur iàcrificia, crefeebant aucupia quæftus, T all's eft Miftarum mercatus,amp; prophanatio Cccnæ Domini,ferè in toto orbe terrarum^

Vult autem Deus uicioibs cultus taxari Sc aboleri* Ideô uocem diuinam oiedienth fi- ^’^^P^ftiter amp;^uerè proponimus,quæ errores illos damnat» Ac toto petftoread* li/Dei'unicum firmamus coram Deo tota Ecclefià,in cœlo ècinterra^tancumfuifleunicum iàcrificium propiciatorium, ièuquo ira æterniPatris aduerfus genus huma^ p^opicMtoh X placata eft ; icilicet, T otam filij Dci domini noftri leiu Chrifti crucifixi rcfuicitati obedientiam» Hic unicus eft agnus, qui tollit pcccata mundi, loh: I» Dchocunicoiàcrifîciodidtumeft Hebr»io» Vnico iàcrificio confummauit in perpetuum eos,qui iàndificantur,

ridesfingulii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hoc iàcrificium fingulis iùa fide âpplicatur, cû audiut EuangeIiuni,S^

*' fanguine per fidem.Et Habac.2» luftus fide fua uiuet» Et in i.Pct.i. Saneftificati ipiritu,ad obedientiam amp;conlperfionemiànguinis lefu Chrifti» Cætera iàcrv , ficiainueteriTeftamentofuerunttvpica,dequibusfuolococopiofiusdicitur» Xap/s/K« Etnequaquam merebanturremillionem peccatorum »‘od omnes lulticiæ lam crificia, nbsp;nbsp;nbsp;(fiorum omnibus temporibus, fuerunt, funt, amp;nbsp;erunt iàcrificia laudis, ièu «X“?'quot;

s/K.à,quænon merentur facienti autalijsremiilîonem, ièd funt cultus debiti m fingulis,amp; placent propter Mediatorem ÔC fummum Sacerdotem filium Dtii utdicituradHebræos capite decimotertio:Per ipfumoftèrimus iàcrificium laudis ièmper Deo » Hanc efle immotam amp;nbsp;æternam ueritatem, manifeffiÆ'* mumeft»

Quôd uerô citantur contra tam claram lucem ueritatis, centones, quos nominant Canones Mifta?,etiam manifeftum eft diflîmiles efle Canones Græ^ cos amp;Latinos»Et Græcos ipios diflèntire inter ièfe de re maxima, amp;nbsp;in Latino Canone apparet,paulatim adfutas efle lacinias ab ignotis autoribus »

Vetert rccle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia utitur nominibus iàcrificrj Sc oblationis : ièd intelligit to*

fiie quidfiterh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alt;ftionem,precariones,fumtionem, recordationem,fidcm, confeflîonem,amp;^

ficium fit cr gratiarum adionem» Hæc tota aétio interior ôd exterior, in quolibet conuerfo obUtio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum, ôd in tota Ecclefia, eft reuera iàcrificium laudis, ièu luxap's^'Kop, cr

7ia^£/a. Et cum iuquitDominus Iohannis quarto: Veriadoratoresadora'* buntPatrem inSpiritu amp;nbsp;ueritate : adfirmat in nouo Teftamento non pra:*

dpi externa, facrificiajquæ fieri neceflè fif^ etiamfi in corde nuUi fint motus Spi* ritus fandfificut in lege neceflè eratceremoniam pafchatos ièruari,

Sed de Cocna Domini dicitur l.Corinth,li.Prober fè unufquifcp SCc, Ira prodeft utenti Cocna Domini, cum adfert pœnitentiam Sc fidem, ÔC non pro*« deft ei alienum opus.Præterea de mortuis manifeftum efl:,totum hoc fpedtacu* lum pu^nare cum uerbis inflitutionis Cccne,in quibus dicitur.’Accipite, man# ducate Öde, Hoc facite in mei recordationem. Quid hoc ad mortuos, uel abièn* tes C Et tarnen in magna parce Europæ plurimum Miflarum fit pro mortuis. Magna ctiam mulcicudo prorius ignorans quid agat, legit Miflàs proprer mercedem,

Cum autem hæc omnia manifeftè fint impia, facere oblationem, ut lo-quuntur, ut méreatur uiuis ôd mortuis.’aut facere neicientem quid agat : horri# biliter peccanr,qui hæc fcelera retinent ÔC defendunc, Et cum ritus extra ufum inftitutum non habeac rarionem Sacramenti, qualis ibi fiat idolorum cultus.

Eft ôd manifefta prophanatio, partem Cœnæ Domini circumgeftare, ôd adorare : ubi prorius transfermr pars ad uium, toto genere diuerfum ab infti# tutione, cum textus dicat ; Accipite,manducate : cum quidem öd recens fit hoc cumgeftations fpedtaculum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Poflremô quales fiint mores plurimorum iàcrificulorum ôd Monacho# rum in rota Europa, qui non curant hoc didum : Probet iè unufquiRp Item, c«/or«z« offi^ Quicuncp indigné fumit,reus erit corporis ôd fanguinis Domini,l,Cor,H,Hgc cuicp per fe nota funt.

Etfi aurem Pontifices Sd hy pocritæ, qui præftigias quærunt ad hæc mala ftabilienda,rident has querelas,tamen certiflimum clEDeum horribilicer iraß ci his fceleribus : ficur in Ifrael iraicebatur lâcrificiorum profanationibus,Et ui# feeUribL i» deinusiræexemph manifefta.Tot regnorum ruinas, uaftationem orbis terra# prophanatio» rum quam faciunt Turcæ,confufiones opinionum, ÔC mulras triftiflîmas diflî# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

T e autem fili Dci,Domine lefu Chrifle,crucifixe pro nobis,8d refiiicitare, fumme Sacerdos Ecclefiæ tuæ, ueris gemitibus oramus ,ut proprer main 8d æ# terni Parris tui gloriam, deleas Idola, errores 8d abominationes : ficur ipiè precatus eft,fan(ftifices nos in uerirare tua,8d in pectonbus plurimorum accen# das lucem Euangeltj tui,8d ueram inuocationem,et corda noflra ad ueram obe# dientiam fletftas, ut grati te in omni æternitate celebremus,

Omnium angelorum Ôd hominum eloquentiam fiiperat magnirudo pec# catorum,quæ prophanatio Ccenæ Domini rot iam ièculis parie. Et nos, cum pccfdfor«w par oratio tantærei nulla eflè poflîr, breuiores fumus : ôd in hoc ingenti dolore *« prophana^ hlium Dei oramus,ut iplè hax mala emendet.’ôd fimul ad declarationem copio# fiorem nos apud eos oftèrimus,qui earn audire uolunt. Sed in hac quæftione jj;. præcipuè fieri cernimus hoc, quod ait Salomon ; Perinde facere canentem car# mina prauo cordi, ac fi ace turn fundac fupra nitrum.

Has dciacrificio periuafiones, iciunt adueriarij neruos elTe fuæ potentiæ ôdopum.ldcô contrariam orationem audire nolunt, Quidam aftute iam lenire abfurda difeunt. Non eft,inquiunc,meritum oblatiOjled applicatio;ftruunr in# fidias ucrbis,amp; eofdem abufus redncnt*

Diximus autem etiam antca, unumquemlibet fide fiia facere fibî appli^ tionem facrifictj Chrifti,amp; cum audit Euangelium, amp;nbsp;cum utitur fàcrarnenti^* Et fcriptumefti.Corinth Jl.Probet unufquiicp ièipium, nbsp;nbsp;Non igitur

^rod’^üaUeri ceremoiiiam alteri non utenti prodefiTe : amp;nbsp;filius Dei ipiè iciè obcuH^^» neiiutenti. Ingrediens in Sancfium Santftorum, id eft, in arcanum confilium diuinitaOSj : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cernens uoluntatem æterni Patris, amp;nbsp;ingentem iram fuftinens, amp;nbsp;cauias huius

Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

mirandi confilij intelligens, Hæ res magnæ fignificantur, cum dicit textus Hebræos ÿ.Seie obtulit.Et cum inquit Eiaias cap. nbsp;Ponetanimam fuam ho^

Qiiid igitur nunc intelligunt facrificuli, qui dicunt ft ofFerre Chriftun^I nec antiquitas hoc modo locuta eft. Sed atrociflima oratione nos accuftnt .* nbsp;nbsp;(

cunt nos delete iuge facrificium ; ficut faciebat Antiochus, qui typus eft chrifti.

I e rdcridci Reij3ondimus etiam antca, nos retinere totum ritum Ecclefiæ Apoftoh^ um ret'mcnt cæ:amp;^ iuge làcrifîcium eftfonare doftrinam incorruptam Euangelq,amp; rctftèin^ (

Ecele=: uocare Üeum : deniqj ut Dominus inquit Iohannis 4. eft adorare Patrein in iquot;* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipiritu Si. ueritate.Compleftimur etiam hie uerum ufurn ftcramentorum.

omnia cum fideliftimè retineamus, fiimma reuerentia retinemus iuge ftcrific*^ urn ; illi aboient, qui ucram inuocationem Si ipftm Ccenam Domini inuln^ modis corrumpunt, qui iubent inuocarehomines mortuos,qui Miflas uenal«’ habent, qui iaditant ft oblatione iua alijs mereri, qui doftrinæ de pcenitenti^ Si remiflîone peccatorum multos tetros errores immiftent : qui iubent dubï* tare agentes pcenifentiam,an fihtin gratia, qui libidinibus Si idolis Eccldînni polluunt.Hi lünt Antiochi fimiles,non nos,qui obedire filio Dei ftudemus,^*^ centi : Si quis diligit me, ftrmonem meum ftruabit, Iohan.14.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoftremôôddeufuintegriSacramentipaucaquædamdicendaftint.R^^

tMrCît^r«)« moueatur Ibphiftica à iudiefis EccIefiæ.Norunt omnes,Cccnam Domini ita in' Sdcrdntentum ftitutam elft,ut detur populo integrum Sacramentum,ficut feriptum cft.’ exinftitutiQ^- teexhocomnes. Nota eft amp;nbsp;confuetudo ueteris Ecclefiæ, Latinæ ôcGræc^'

Ideô fatendum eft^probibitionem uniiis parfis iniuAam eflè, Légitima homi^ num teftamenta uiolare iniuftum eft : cur Filtj Del reftamentumjanguifte ipfi^ us obfignatmUjEpiicopi uioIantC Dolendum eft autem tancam eflè impud^*^** tiam quorundam^uccontra hocgrauiflîmum argumentum, fîngant ibphifm^** ta, ad ftabiliendam prohibitionem ; quorum refutationem inremanifeft»®* mittimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘

Dodrïr.d de T~^Ei bcnefîcio bec pars doctrinç in primis magna perfpicuitate in noftris Et* pœnitentid m ■»'clefijs illuftrataeft,cûftntentiarfi eam inextricabilibus labyrinthis inuoV ^^perjp^cud ♦ Primum clarè damnamus Catharos Si Nouatianos,qui finxerunf,nec eü, labi pofte eleftos in delifta contra conftientiam, nec laplbs poftemendario nem recipiendos eift.Et extant noftræ refutationes contra hos furores.

Nolumus autem deuocabulo pcenitentiæftrere7i9yôp.axiaç. Siquisma^ uult utatur nomine conuerfionis,quo Si Prophetæ iæpè ufi funt ; Liberîter eti^ am retinemus uûtatum uocabulum contritionis, Si dieimus partem poeni^ Cotónfio prt= tentiæ, ftu conuerfibnis primam eflè contritionem, quæ eft uerè expauefeerc âgnftione iræDeiaduerfus peccata, amp;nbsp;dolere quôdDeumoffènderimus. Et diclmu*

didmus in his qui conuertuntur, aïiquos tales ueros pauores Sc dolores elîè oportere,nec agere pocnitentiam eos^qui manent fecuri Sc fine dolore, uc 2,Co^ rinth* 7, Contriftati eftis ad pocnitentiam* Et Ezcch.20. Et diiplicebicis uobis inconipecflu ueftro, agnoicetis uos dignos efle poena ÔC exido^ Et hi ueri dolo^ res funt ienius iræ Dei, ut ftio loco copiohus dicitur*

Hie autem taxamus aduerfan'os, qui fingunt contritionem mereri remiE fionem peccatorum,amp; oportere contritionem fufficientem efle* In utroep erro^ xz magnæ tenebræ lùnt. Nam remiflîo datur propter Mediatorem gratis, ÔC nuncjiMm eR quæpotefteflê contritio luIRciens Imó quo magis crelcit dolor fine fiducia mifericordiæ, eô magis corda fugiunt Deum, amp;nbsp;fiiftinere nulla natura hanc inagnitudinem doloris potefl:,de qua dicitur Efaj8*Sicut Leo contriuit omnia offà mea* Sed illa ociofa ibmnia icriptorum oftendunt in ipfis nbsp;nbsp;uitæ iècurita=lt;

Fiunt autem hi ueri dolore \cum arguitur peccatu,ut in Euangelio often^« ditur contemtus fili) Dei ; Spiriti^s arguer mundum de peccato, quôd non crée dunt in me, lohan* lé* Et uoce legis moralis arguuntur alia pcccata, ut inquit Paulus Rom*}* Per legem cognitio peccati»

De Confeifione priuata facienda paftoribus, adfirmamus ritum priuatæ EnuineritHa abiolutionis in Ecclefia retinendum elTeîet conftanter retinemus,propcer mub tas graues caufas, Sed fimi^ocem^ non præcipiendam nec^ poftulandam „,7^^ elle enumerationem deliftorum, inillo priuato colloquio : quia nec diuinitus fibilis est. mandata eft ilia delidorum recicatio,necpoflîbilis eft ; amp;adducitpias mentes in dubitationem,ÔC fidem languefacit,

Magis uerôhoc taxamus,quôd nuiquam aduerlàrrj in dodlrina de poeni^’ Aduerfirij, i tentia uel conuerfione, mentionem faciant fidei iuftificantis,dequa iupràdi^ fadunt dum eft : qua fola uerè accipirur rrmiflio peccatorum, cor in lèniu iræ Dei erigitur,amp; liberamur ex doloribus inferorum, ficut feriptum eft Rom*y.Iuftifiîf pamtentM, cati fide pacem habemus* Sine hac fide, dolores fiunt poenitentia Saulis, ludæ, Oreftis,amp; fimilium in TragocdpS/

Nec docent Euangelium, led Legem amp;^humanas traditioncs aduerlàrfi, Aduerftrij no hâc fidem uel omittentes, uel etiam oppugnantes* Cum autem in uera conuer,# lîone fiant hæ mutationes,mortificatio uiuificatio,ut Romanorum Ó.amp; fæpè alias dicitur : docendi caulà diftribuimus conuerfibnem, uel pocnitentiam, in m'a membra : in contritionem, fidem, nbsp;nbsp;nouam obedientiam * Nam has res

compleditur uera conuerfio, uc uox diiuna 8lt; uera Ecclefiæ expcriencia often:« dunt*

Nec tarnen de modis Ioquendi,aut lîîjmero partium contentiones moue:# mus, lèd res neceflarias in conlpedu omnibus efle uolumus. Et maxime necefi farium eft Ecclefiæ extarc dodrinam ueram, planam, maxime perlpicuamde totaconuerfione, quæ quidem in concionibus diuinis fumma péripicuitäte, fine ullis labyrinthis-læpiflîmè repetita eft, ut Baptifta amp;nbsp;Chriftus inquiunt nbsp;nbsp;lt;

Matth*8* Agite pocnitentiam,amp; crédité Euangelio* Item,Agite pocnitentiam* Ëcce agnus Dei, qui tollitpeccata mundi, lohan* i* Et Paulus Romanorum }* Omnes carent gloria Dei* Hic de contritione concionatur,poftea de remiflio* ne :luftifîcamur autem gratis, ipfius gratia, per redemtionem in Chrifto per fidem *

Necefle eft igitur,in dodrina de conuerfione lèu poenitentia,fieri mention nem fidei*

nem fidei, Nec fatis eft quôd dicunt adueriàrij, R quoep de fide ïoquR hatic anteire pcenitentiam ♦ Loquuntur enim de noticia docTirinæ ; Credo remiflîoi* poenitentia. nem peccatorumjRilicet alfis darRficut amp;nbsp;diaboli norunt iymboRim:Rd Euat^^ gelium poftuïar hanc tieram fidem^quse eft fiducia miRricordie propter filiun Qttcimfidem JDei promiftæ, acquieRens in filio DeRquæ inquit^ Credoremiftîonem pcc^ pofiulet Euan catorum mihi quoep darR amp;nbsp;quidem gratis, non proprer meam contritioneni, ^elium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proprer ulla mea mérita, Rd propter filium Dei, qui immenià bonirate èC

„ J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scio mandatum DeiefleimmutabiR,utfin2uli in his doloribusftatuant

zBKhiWe, ut Rcerropropter eumrecipi, Hæceft propria uoxbuangelq,hocdecretumex credamus nos nu æterni Partis prolatum eft per Filium,amp; iànguine amp;nbsp;rcRirreeftione eius oR ^‘tcrPüium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huic Lioluntati amp;nbsp;decreto nolle adRntiri, eft contemnere Filiun

fier Pi lunt. gj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccato inquit Iohannes cap* 3 ,Qui non credit Filio,manebit

IDci Riper eum. Sed qui credit Rbi remitri peccata propter hune Mediatoren, iam certô accipitremifïïonem peccatoruirij propter Chriftum^ qui efFicaxeft in eojuiuifîcat iandifîcat eum Spiritu Rio iàneRo t reconciliatus iam^ certô reputatur iuRuSjpropter Mediatorem, ôd eft hæres uitæ ætemæ

Ab/ôlutio re=! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commonefacete nos Abfolutio debet,ôt earn confîrmare»

quint/] ett/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confirmabaturDauid auditaabfolutione,2.Regum,i2*Dominus abftu^

lit peccatum tuum Jta tu Rias uocem Euangelrj ribi quoq? annunciate reiniflîo^ nem, quæ in abfolutione tibi nominatim proponitur * Non fi'ngas, nihil ad tt perrinere Euangelium, Rd Rias ideô editum cftè,ut hoc modo faluentur hond»“ nes,fide ampleôtentes Euangelium: amp;nbsp;mandatum Dei a'cernum amp;nbsp;immotuin efte, ut ei credas, Qiii non hac fide ampleélitur Euangelium, Rd manetin du«* bitarione, fruftra audit abiblutionem*

NoiM oicdi^ Cum hac confolatione corda uiuifi’cantur, amp;nbsp;Rint iam domicilium Dd, enfw fruüus certè ÔC nouam obedientiam inchoari necefle eft,ut Riprà diftum eft* At redift ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad Relera,eft excutere Dcum, amp;nbsp;rurRis amittere iufticiam nbsp;nbsp;uiram, ficut loan!

inquit,Qiii facit iufticiam iuftus eft:qui facit peccatum,ex diabolo eft* Récitai iiimus autem fuprà Rimmam doctrinæ de noua obedientia ♦

QVale uero chaos fit doétrinæde fàtisfaiftionibus, quas nominant opéra indebita, indifta ab Ecclefia, longum cflet recenRre, amp;nbsp;pauci ante hæt tempora intellexerunt * Non dubitamus autem, in Ecclefijs noftris 80 totain TÄOS ueteris (-,3,^^ partem uerè nbsp;nbsp;peripicuè expofitam etfe Fuit mos primis patribus, cos

podut^homi- nbsp;nbsp;nbsp;homicidijs, idolis, aut inceftis libidinibus polluti fuerunt, arccre à Ra com

cidio dut alijs fuecudine,amp; præcipuè à fàcrificfjs* Hune morem ÔC Synagoga retinuit, amp;retii| fceleribus, nuerunt in Alla amp;nbsp;Græcia,aliæ genres non prorRis efteræ* Interea polluti uai gabantur,circumdati fignis reatus: ut uagati Rint Oreftes, Adraftus,ô(f alff mul ri.Hune morem initiô ÔC Ecclefia retinuit* Pollutos arcebat àcommunione* Deinde agentes pcenitentiam,ut intelligi pofRt, Rriô eos petere ueniam, amp;nbsp;ut exemplum alijs prodeflet,non fubirô recipiebat. Rd aliquot diebus abfolutio difterebatur, ut publiée petentes confpicerentur* Ira Corinthius inceftus arce^ tur,amp;: poftea non fine deliberatione recipitur* i*Corinth*iy*

Hic totus mos exempli caufà inftitutus eft^Sd politicus eft, nihil omni’no pertinens ad remiffi'onem peccarorum » Creui'cautem deindefupcrfti'tione,ur indicerenturieiunia,abftinentia à coni'uge multis anni's. Hæc onera cum nîmi^î um creuiflenc, Epifcopi rurfus ea laxarunt, Hæc laxati'o ralium ncuum,nomp nabatur Indulpentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indulgente,

Harum rerum hifton'am cum Monachi non confiderarenc,fi'nxerunt fie:# ricompenfàtionempcenææcernæi'npccnas purgatorq, amp;nbsp;in alias pocnas hu;« HAcfoor«mlt;/c ius uitæ. Et addiderunt (àtisfadtiones i'ndici ab Ecclefia, ut il læ pœnæ mitigent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tur» Et quidem oportere fatisfacftiones eHè opera non débita lege Dci, Has fabulas Monachorum, quas nei'pfi quidem intellexerunt, refjci'mus, retine^ mus régulas firmiffîmas : Pccnæ æternæ fimul cum culpa remittuntur propter filium Deijion propter ullas nolîras c5penlàtîones,iuxta illud HoE^.O mors, ero mors tua:ô inferne,ero pefbs tua» Item Roman.f, lufbficati fide pacem ha^ bemus,

Secundo; Dicimus opera mdebica,de quibus iüi loquuntur,non efle cuE tus Dc],aut compenlàtiones, led pertinere ad hoc diôtum Matth. Igt;. Fruit ra co lunt me mandati's hominum » Et certè poteftas clauium non habet mandatum indicendi tales pcenas ♦

Dicimus eriam hanc applicationern Indulgentiarum, qua Papa alfjs ap* plicat mérita Sanvtorum commenti'tiam elTe : amp;nbsp;Indulgentias ohm ni'hil aliud fuHTc^nOi laxationes Canonum, quæ nihil pertinebant ad eas compenlàtiones, de quibus Monachi loquuntur ♦

Aliud autemeft,loqui de làtisfadEone débita;ut de reflitutionefurti, ufurarum,alienæ coniugis, famæ, Hæc reftitutio elt opus debitum,pertinens „cmca, ad nouam obedientiam,ut Paulus inquit Ephefi4.Qui furatus fuerar,iam non furetur.Qui retinet alterius coniugém,nec contritionem,nec fidem,nec nouam obedientiam habet, Necmifcenda funt illis nænijs fatisfadtionum, præcepta Dei de reftitutione débita, quam dicimus elle faciendam»

Fatemur amp;nbsp;hoc, plurimas horrendas pcenas in hac uita uagarl per Eccle«« fiàm,perimperia,perfamilias propter certa delidla multorum hominum etiam eledorum ; ut feditio mota contra Dauidem non Icuiter adflixir totam illam poiitiam,amp; multas làndas familias ♦

Difcernimus igitur pœnam æternam, amp;nbsp;pccnam huius uitæ. Et dicimus pœnamæternam, tantum propter filium Dei remitti, cum fide iuftificamuröd poetMtn lt;etcr^ uiuificamur.Etfi autem Sd pcenæ temporales, præcipuè propter filium Dei mi:# tigantur, qui eft umbraculum Ecclefiæ, quia magnitudinem iræ Dei hæc infir;# ma natura fuflinere non polFec,ficut Daniel cap.ÿ.orat,Propter Dominum ex#’ audinos,amp; refpice noflrum exilium amp;c»

Tarnen ôd hoc docemus,propter iplàm conucrfionem quoqj mitigari pœ Pœn^emitigdn nas ; quia in fandis promilFiones legales additæ operibus,non funt irritæ, fed habent fua præmia, qualis eft. Date amp;nbsp;dabitur uobis » Et cum Paulus inquit I.Corinth.ii.Si iudicaremus nos ipfi,non iudicaremur» Loquitur de tota pce# nitentia, non de illis uanilTimis umbris, quas dilputant etiam ualere fi quis re# lapfus fit in peccatum mortale.

Excogitantur autem in hac materia nouæ prçfligiæ» Fatentur làtisfadio# Nowæ pr^ßi, nesnonelTe compenfàtiones, lèd dicuntadmittendas elTe làtisfadiones cafti#?'^^^ gatorias, ficutPaulus Corinthium punit i.Corin Ea Cafligatioerat

CONFESSIO ^OCTT^IN Æ municatio,amp; fatemur reos manifeftorum {celerum, legitimo iudicio orJi'nÉ excoinmunicandos cfTe^nec eft inane fulmen iufta excommunicano,

Porn^e corpo= Sed tamen poteftas Ecclefiænon punit ui corporali, carcere, aut inedia, rumpériment taiytum nronunciatfentenri'am.Carcer 8^ ftipplicia publica ad politicos aubère guberiMtores. natores pertinent, 1 antaeltautemperuerlitas quorundam, ut quanquam cui^ dentia ueritatis conuinci fe intelligant^tamen quærant fophifmatum ludos, ne fi cederent^prodidifte focios exiftimentur, Deus^qui eft infpedor cordium, icit nos fimplici ftudio ueritatem quæfiuiflè

in [old Tccle^ CEinper in iola Ecclefia Dei manfit incorrupta ueritas de coniugio, Seitcnim /id lex de con‘ ^Ecclefia, Deum in genere humano uagas libidines feueriflîmè prohibere, amp;nbsp;iwcorXp«. intelligi præftari caftitatenijficut ipiè earn ordinär, ut ipfum quoc^ fci^ amus mentem purani caftam efte t èc à diabolis diicernamus, qui odio Dei delcc'tanturconfufionibuslibidinum. Ethane infirmam naturam hominum impcllunt, ut hon ibiJiter contaminetur

Quarc ubiq? Erhnici quædam tetra exempla admilèrunt, et icmper he^ retici portentofiis opiniones de coniugio ijoarièruntjUt narrant Clemens Alex* andrinus amp;nbsp;Epiphanius, Et magnam deiormitatem inhac extrema mundifelt;lt; necta fecerunt Turcici moreSjamp;Tex Papæ de ccelibaru. Affirmât aurem Pau* lus i,Timoth.4.fignum efle malorum ipiriruum, prohibere coniugia,

Qiiare lummacuradodrinamDei de coniugio incorruptam coniêrua* mus, amp;nbsp;Dei beneficio magiftratus politici in fua gubernatione indicia coniu* giorum inftituerunt amp;nbsp;tuenair : amp;nbsp;feuere puniunt ftelera pugnantia cum lege Dei ; amp;nbsp;iciunt mandato diuino præcipi fibi curam tuendæ caftitatis, amp;nbsp;coniu* gn, Tenemus autem ucram definitioncm, mandatis diuinis amp;nbsp;conluctudiui Ecclefiæ Apoftolicæ congruentem :

Coniugtum A^Oniugium eft légitima indiffolubilis coniunélio tantum unius maris ^unius fo:minæ,obfèruanda propter mandatum Dei, qui unit hoc modo co* fociatum efle genus hnmanum, caftitatem intelligi, amp;nbsp;non nagari libidines.

0^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hunc ordinem ianxit Deus initio in hoc ditfto Gcne.2,Erunt duo in cat*

‘ unam, uidelicet, unicns mas, unica fccmina inicparabiliter iunlt;fti, Et rnrfus iancita eft hæc prima norma à Chrifto,Matth.lÿ. Vt autem fit légitima coniuntftio, iernamus perionarum diftrimina immutabiliter : Ne concedatiit commixtio perlonarum, quibusiure dinino non concefla eft commixtio, Set* iiantur amp;nbsp;regulæ Iuris Canonici,de alqs propioribus gradibus, ut extant ordi* nationes graui deliberationetraditæConfiftorrjs,

Scimus autem uoluntatem Dei effè, ne prohibeatur coniugium ullis per* fbnis, quæ funt idoneæad coniugium :amp;quæ extra coniugium non uiuerent fine periculo conlcientia?,ficut Genef.2, Matth.Iÿ. l.Corinth.y.lcriptum eft. Ideô conceditur apud nos coniugium Sacerdotibus, perfonis alps, quæ pie in coniugio niuere malunt, qnàm in coelibatu habere fauciatas confcientias,ne Deum inuocare amp;nbsp;pie uiuere poffi'nt,

In defponlationibus,etiam iuxta uetera iura, parentum conienfum acce* ßjofationibiis. «ere uolumus,cum probabili ratione parentes mouentur, De diuortiis nrmil* neguU de di^ fimè tenetur régula : Peccare cos, qui uel adulterio, uel dclertione initium fed* . «or/i/y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ytlt

untdiftradionis, amp;nbsp;adulten amp;nbsp;adulteræ : amp;nbsp;delèrtores amp;nbsp;delèrtrices condemn ' namus uocc docentium in Ecclelqs èC ludicum l'n Confiftortjs, ÔC à Magiftra^ tibus feuerè puniuntur ♦

Sed perfonæ innocenti\cum re cognita pronunciatur efle Iibcra,non pro^ hibetur com'ugium^iitDeum inuocare ÔC piè uiuere poflîr ♦ Cum cnim expreß fè Dominus libérée perfonam innocentem^ Matth. 19. cum altera pollutaeft adulterio.intellioenda eft liberation non tantum nomine, fed re, amp;nbsp;Paulus eo* dem modo loquitur, in cafu delertionis, Hæc noftra confucrudo,amp;^ cum uete# ri Ecclefîa congruit, Cæteræ leges in Confiftorrjs noftris congruunt cumiu# reCanonicOj populo redtè proponimus totam dodlrinam de coniugio èC de caftitate.

Adfirmamus peccata efle damnata à DeOnmortalia, nbsp;expcllentia Spirit« cowwfx/io.

tumfandum.omnes commixtiones.lèulèminis elfuGoncs extra coniuoium : nacxtr^con-multas triftes pccnas in hac uita uagari per genus humanum propter libidi«’ nes, fîcut icriptum eft Hebr.ij. Scortatores adulreros iudicabit Deus. Et de his pcenis extatcomminatioLeuit: I g,

Caftitatem uero nominamuSj Sgt;C in uita ccclibe puritatemn amp;nbsp;ieruare iult;gt; CdftittK. ra coniugi) : Et coniugium, ut antea delcripfimuSn adfirmamus efle Ibcietatem à Deo inftitutam Sc lancitam,amp;S placere Deo hanc iplam focietatem amp;nbsp;ofEcia uitæ coniugalis jdamnamus fanaticos omneSnBafilidemnTacianum,Carpo# cratem, amp;nbsp;alios, quorum alq alijsmodis ueldamnaruntconiugiuninucltetras confufiones adprobauerunt. Damnamus amp;nbsp;legem Pontificiam,quæprohiber texPontifidu Sacerdotibus coniugia, caulam præbet exitq magnæ multitudini homi^ prohibenfcon num,amp; ob eandemcaufam uota ccclibatus in ijs improbamus, qui nonfunt idonei ad uitam cœlibem, quia hæc omnia pugnant cum decreto diuino . Ge^ nef2,dixitDominus^Non eftbonum homini efle folum. Dixit, id eft,iua ine* narrabili lapientia decrcuir, genus humanum hoc modo condere, ut ex focie«* täte maris amp;nbsp;feeminæ propagetur.Et duos condidit, amp;nbsp;cflTcnt Ecclefia : amp;nbsp;fan:* xic has metas ne uagerentur libidines. Vult enim intelletftum caftitatis elfe in genere humano.

Hec cum dixerit ac decreuerit Deus, dicunt contrarium,T'acianus,Papa, Monachi : qui cum prohibent coniugium, caulam præbent multis hominibus, alioquiad uirtutemidoneis,cumulandi mulraamp;horrenda peccata,’propter quæ plurimi in æternum exitium ruunt, amp;nbsp;ira Dei aduerlus totum genus hu* manum magis irritatur.

Lex humana pugnans cum decreto diuino, Sc ipfo Dei opcre in creatione Non imponen inftituco amp;nbsp;condito : deinde Sc cum præceptis diuinis, amp;nbsp;quæ fons eft magno* Ecde/t^ rum fcelerumjpropter quæ amp;nbsp;multi pereunt, amp;nbsp;ira Dei magis accenditur, imô quam legem Spiritus lantftus oriri à diabolo adfîrmac,nequaquam Ecclefig im* ponenda eft,led omnium piorum conlenlu abolenda eft.

Non raro autem his triginta annis accidie, ut Sacerdotes, quorum mores inculpât! fuerunt,amp; modefti, præcipuc propter coniugium, interfedli fint. Ita diabolus fuam legem etiam parricidijs ftabilire conatur ; amp;nbsp;habet organa,fcri* ptores impudentilfimos, Eccium, Fabrum, Pygium, qui exprclsè Icripfit, mi* ’ nus peccare facerdotem fi fit mccchus, quàm fi ducat uxorem.Talia Icribi amp;nbsp;di* ci ah qs,qui nominari Chriftiani uolunt, indignum eft.

Vident fàpientcs Jn hac mundi’ feneAa et naturam hominum languMio^ rem eflè,amp; paulanm mai'ores difciplinæ laxationes SC confufiones fieri,amp; per ante cxcidia urbium ruinas regnorum proximè anteceffîc licentiain hoc generc. Ideô gubernatores debebant elTe uigilanciores,amp; ieueriores in tugt; enda diiciplina^n muniendis coiugn legibus^ in puniendis prohibcndis ua* gis libidinibus : de qua re^ exfare noftras commonefadiones ad omnem poftt^ ritatem^gaudemus.

Simul etiam oramus filium Dei, dominum noftrum leium ChriftiinijCU** flodcm Ecckfiæ, ucrèamantem caftitatis,ucSpiritu fuocaftoinplurimorum cordibus accendat caftitatem, amp;nbsp;fledat mentes gubernatorum ad iaiutaria confilia, réprimât diabolum, flammas libidinum accendentem, ÔC impediat nc turpia exempla late uagentur,

FxfMpld liiix Expaueicant omnium piorumanimi amp;rpedora,cum terra horrenda dmtHicrpx. exemplaEthnicalegunt,uel audiunt,quæ quidem deinceps amp;coecitasinmen^ ^uutxfunt^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alijfuroresexitiofi'ton's gentibus comitati funt,utin hiftorijsomnw

Scedafi filias duo Spartam' ftupraras in puteum abiecerant : poftea quafi in illo ipib ueftigio trucidatus efl exercitus Laconicus,8d imperrj mutatio fada efl.Scd multa funt omnium ætatum exempla. Meminimus ipfi, Epiicopos ak quot præflantes nobilitate amp;ingenrjs,inadulterijs interfedos eflè,

Sed oramus filium Dei, ut ob hanc ipiam caulam plurimos cuflodiat, ad caftitatem fledat,ut à pluribus redè inuocari poflir, Quæ uero pro defend fibne ccclibatus ab adueriarfis citantur, perinde ad caufam accommodata funt, ut quod T acianus citabar, ex Euangelio iecundum Aegyptios didum Chrifti ad Salomen : Veni foluere opera mulieris. Id interpretabatur Tacianus, Veni lbluere,id efl,abolcre coniugium, cum Chrifli uerba loquerentur de Heuxla^* pfu,8^ milerrjs iecutis cum Iapfi.im,ficut Sc Iohannes fcribit, ijohan,}, Venicfi^ hus Dei,ut deftruat opera diaboli ♦

X TOtum efl,formas conlecrandi oleum,magicas Sc exccrandas eflè : ideô ntc undiones illa’,in quibus ulus efl eius olei, tolerandæ funt. Er uetuflas hos Ri7w confire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gè aliter cxercuir,quàm nunc exercentur.In ritu confirmationis, fiebat

gnuirt cxploratio dodrinæ,in qua finguli recitabant fummam dodrinæ, amp;nbsp;palàm profitebantur ie improbare furores Ethnicos hæreticôs,Ô(f uelle le eflè nia nere ucrè Ecclefiæ membra,8c non difcefl’uros â uera fèntentia,quam tune pio’' fitebantur. Hic mos erat utilis ad erudiendos homines, amp;nbsp;retinendos in uera agnitione Dei. Ac in Ecclefijs noflris fimilia fiunt in Catechefi iuniorum, amp;nbsp;in priuara confeflîonc, in qua paflores dodrinam populi explorant,

Sed ritus confirmationis,quem nunc Epifeopi retinenr, quid cfl, nifi ina^ VnHio olim nis umbra C” Præterea Vndio, quæ nunc extrema nominatur, fuit olim medi* catio yf ex lacobi Epiflola capite j.peripicuum eft. Nunc Ipcdaculum efl plc^ °' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupcrflitionis. Dicunt remitti peccata,per ifias undiones, Sc addunt in^

Ideô hi ritus non lèruantur in noflris Ecclefrjs, ncc ante hæc tempora défia

clefia fènfit efle neceflarios* Cæterum pro ægrotis fiuntpublicèamp;^priuatiin piæ precati'ones, ficut promifit Deus iè etiam corporales ærumnas petentibus ' mitigaturum eHè,iuxta illud Plàt4ÿ Jnuoca me in die tribulationis,amp; ego eri* pram te,

Fiunt amp;funera,honefta congregatione, Sc pijs commonefaólionibus, canticis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

pÇAtura rationalis ordinem intelligit^ amp;nbsp;intclleclus ordinis non obicurum teftimonium eft de DeOj nee uiuere homines fine aliquo ordine poiTunGfij« ’ cuti in famiirjs uidemus,oporterediftinlt;flaeiretemporalaborum,quietis,cilt;! bijfomnij amp;nbsp;optima quæcp natura in tota uita maxime eft amans ordinis, Ac iubet Paulus i.Cor.14. omnia in Ecclefia fieri decore amp;nbsp;ordine, '

Fuit igitur ièmperinde uiep ab initio generis humani, ordo aliquis pus^ blicorum congrefluum ; fuit aliqua temporum amp;nbsp;aliorum quorundam rituc q^ïsordopu» um diftinftio, hand dubiè plena grauitatis amp;elegantiæjapud ilia exccllentia bHcorumcon^ lumina generis humanf quando in eodem horto aut tugurio coniederunt Sem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

Abraham J{aac,amp; horum iàmiliæ ; amp;nbsp;audita concione Sem^de uero Deo^de figt; Iio Deinde diftindione Ecclefiæ, amp;aliarum gentium^ poftea fim ul fecerunt in*! uocationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

Quanquam igitur elTe ritus aliquos honeftos ordinis cauia oportet, tai* men homines proni ad fuperftitionem, facile deprauant hos ritus, affi'ngunt UdepraiMtit tales obferuationes efle mérita remiffîonis peccatorum, iufticiam coram nfjw. Deo iuertuntfigna in numina, ficut multi ftatuis tribuertmt numen,0(C multi uel fuperftitione uel tyrannide cumulant ritus : ut fuperftitio in Ecclefia auxit ritus iàtisfa(fi:ionum,ur nominant,Nabuchodonofbr,Antiochus,quia indicant confenfum in religione prodeflb ad regni concordiam amp;nbsp;tranquillitatem, cub tus inftituunt, quos pariter à fubditis obieruari uolunt*

Ibi non fuperftitione, ied tyrannide nouæ leges amp;nbsp;noua numina propofi:# ta fiint ♦ Hæc ita fieri in genere humano, turbari amp;nbsp;mutari ueras amp;nbsp;fallas reli* giones uidemus,amp; caulas miramur,cur non conftanterperfeuerent homines in ueritate à Deo mo nftrata,

Sed uox diuina adfirmat, à diabolis impelli homines, ut à Deo deficiant; natura hominum cœca,curioià,leuis,amatludos uariarum opinionum,

Aduerfus hæc magna mala,præmunit amp;nbsp;confirmât Ecclefiam Deus ; de,* ^itei doétrinam exprelfam amp;nbsp;certain, quæ quidem comprehenfa eft in libris Prophetaj^im amp;nbsp;Apoftolorum,amp; iymbolis,Quare necefle eft confiderare,qua«« Es fint leges leu ritus, Só unde fint.

Eft igitur prima Regula : Nulli creaturæ, non Angelis, non hominibus, Priim Regula non Regibus,nô Epiicopis licet condere leges, aut ritus pLignantes cum uerbo Dei,Vt horribiliter peccauit Rex Babylonicus,quanquam excellens iapientia uirtute,iubens adorari ftatuam. Et peccant omnes homines, qui talibus edi*

lt;ftis aut legibus obtempérant ; ficut Heua peccabat,diicedens à mandato diui* no propter diaboli mendacium, Sed uniuerfaliter Regula ieruanda eft A(ft,y, Oportet Deo magis obedire quàm hominibus.

Talia funtedi'da,quæ præcipiunt inuocari homines mortuos, aiit am^ plelt;fli faliam dodrinam, aut obièruare impios cultus. De his omnibus tenen' da eft régula primi præcepti l.Cor. lO.Fugite idola. Talis eft lex de cœliha^ tu fàcerdotum^ quem plurimi fine peccato obièruare non poiTunt Etiî anted icimus,quid de legum mutationibus uiri politici iudicent t ramen Deus (îc of!* dinauit obedientiam,ut uelit nos cum ipfo copulatos eftèjet congruere cum fua fapicntia Sc iufticia ; unde hæ regulæ funt immotæ èc æternæ, Exod. 2 O» Non habebis Deos ahenos.Item Ad. S* Oportet Deo magis obedire quàm hominis bus.Item Galat.i.Si quis aliud Euangelium docet,anathema (it^

la'dara^tw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Socùnda Regula : Cum ufitatum fitjuperftin'ones addere operibus,quæ

' alioqui iuo genere erant indiflèrentiaj ut ueCci carnibus, aut non ueici carnjlt;gt; buSjnecelTeeft iuperftitiones amp;errores qui adduntur taxare, amp;in uiulibef^ tatis modeftèoftendi poiTunt dodrinæ exempla.

PriwM error Eft autem error non obfcurus^quem ftulticia mulrorum docentiu, po^ ex i)t qui ad- puJj plæruncp ad4it,quôd docent Sc exiftimant^ieiunia amp;nbsp;fimilia opera mereri ^ionïbutden^ ï'^^^iflîonem peccarorum, turn culpæ, turn pcenæ : ut amp;nbsp;Thomas ftribitde ttiißione cub tisfactionibus^Sd plurimi iîc loquuntur.

çrpang. Hæc Phariiaica imaginatio facile capit animos, StTobicurac lucem do^ drinæ de beneficrjs Chrifti proprijs, de gratuita remiflîone, 80 de fide. Cud .n.putant homines mereri ie remiflîonem peccatorum, hi s iuis ritibus transfix runt honorem debitum Chrifto, in hos ritus, amp;nbsp;aliquantifper inani fiducia tu^ ment, Poftea tarnen in ueris doloribus munt in dubitationes,quæ iùnc eis exT tio.Et per ièft magnum peccatum eft, non noflè beneficia filrj Dei.

Propter hanc caufam Paulus tam acriter dimicat de abrogatione circud^ cifionis,Sc aliarum ceremoniarum legis Moiàicæ,neuera agnitio Mediatoris extingueretur, fi exiftimarent iè mereri remiftjonem peccatorum,^ iuftos eiR hac obferuacione legis amp;nbsp;ceremoniarum Moyfi, ficut Phariià?i contendebant. Et fæpè monet Paulus,ut caueamus,ne nouis ceremonrjs humanis lux Euangc^ lij obicuretur.

Secundus er^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus error minus conipicuus eft, ièd ramen perniciolus. Poft^ uv

deathu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliqufnon pofte defendi hunc Phariiaicum errorem,delabuntur hue : Et^

Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi inquiunt non merentur hæc ceremonie remiftionem peccatorum,tamen quia

funt bona opera amp;nbsp;cultus Dei, defendunrur hæ rraditiones : ut in Lege Moyfi Nazaræorum abftinentia,etfi non merebatur remiftionem peccatorum,tarnen Deo placebat,80 erat cultus Deo gratus.

Hoe fuco recens quidam pingere rraditiones didicemnt, qui ramen non de his medrjs rebus dimicanr, ièd alios rétros errores amp;nbsp;opinionem de potefta* te Epiieoporum ftabilire conantur.

NeceiTe eft autcm,pios hic cauere docftrinæ infidias.Magnus error in hoe ineft,Non rede citatur exemplum ex Moyiè. Longè diffèrunt dauer opera ^3. ÀlDeo inftituta Sdordinata, ab operibus non mandatis amp;nbsp;non ordinatisâ excogiuahuz Deo, ièd tantum confilio humano excogitatis. Erant cultus Dei opera inIti« fiunoconßlw. oj-Jinata , etfi remiftionem peccatorum non merebantur . At £^£Ào9fK£rK.£ica excogitatæ ab hominibus fine mandato Dei, nee fuerunr, nee funt cultus Dei. Nequaquam probat Deus hanc audaciam hominum, quæ ramen ièmper ufitata fuit, fingendi cultus, id eft, opera, quorum finis immediatus fit, ut Deus per ea honore adficiatur. Idco exclamat uox diuina Matth.iy. Fruftra

• » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colunt

colunt me mandatis hominum ♦ Et paffîm in Prophetis Sc apud Paulum raxa^ tur hæc audacia

Sed ucri culms font opera à Deo mandata^quæ fiuntin agnicione amp;nbsp;fidult; da McdiatoriSjhoc fine,ut Deo præftetur obedientia,amp; profiteamur hunc ue:* ri elTe Deum^quem fic colimus Jta Ezech» 2O.réuocat nos ad præcepta diuinaj inquiens : In præceptis pxtrum ueftrorum nolite incedere, fed in præceptis incis ambulate. Et iæpc repetitæ font hæ conciones. Et in Piàlm.iiÿ, Lucerna pedibus meis uerbum tuum. Et in Nume,’cap, Non fequantur cogitationes fuas,

Tertius error eft: Hypocritæ fingunt talia opera perfedionis efle,ut|iiE,^yj,y^ Monachi fua uota plena uaniratis antelcrunt uicæ politicæ amp;œconomicæ:pocnric«iMo cum Deus mirando confilio fie confociauerit genus humanum, amp;nbsp;in bis labo^ Mchorum, ribusôC periculis uelit conipici fidemjinuocationem,confeflîonem,mutuani beneficentiamjtolerantiamjôC alias uirtuces,

Qiiarms error eft opinio neceflîcatis, ut ftribunt quidam ieiunium qua:«* j j j j dragefiniæ neceftarium efte: Alia arbicria font, Nec tantum carniRcina eft opmioneceßii coniciendæ , indicate non eflè Chriftianum, non efte membrum Ecclefiæ Dei, comedentem carnes die foxtajautnon foruantem ieiunium quadragefi^ mæ, Sed error eft obfourans res maximas, dodrinam de iufticia Euangelq, amp;nbsp;de,EccIefia,qualis fit, amp;nbsp;quomodo difeernenda fint membra Ecclefiæ,non cibo amp;nbsp;pom, fid fide,inuocatione, amp;nbsp;cætcris uirtutibus. Ac contra opinionem ne^ cdiitaris exprefte dici tur Coloir.2,Ncmo uos iudicet in cibo amp;nbsp;potu.Et Gal.f, Inlibertate qua Chriftus uos liberauit, ftatc,ne rurfos iugo foruitutis implice-mini.Et opinio neceflitatis magnas diftordias fomper peperit: ut olim content tionesfoerunt de die Pafcatos, de formento, nunc fimiles contentiones mub tæexortæ font,

Quinms error. Accedit ad priores opiniones amp;nbsp;hie error, quod Epiicopi fibi fumunt poteftatem inftituendi nouos cultus, amp;nbsp;obligandi confoientias, ut da infiituendi Gregorius conftituit,ut mariti translati ad ordinem presby terorum,relinque«! »««« rentconfuetudinem coniugum, amp;nbsp;conftitutio de confcflione præcipit enumelt;lt; rationem, 8c decreca fada lunt de diicrimine ciborum 8c ieiunio 8Cc *

De talibus traditionibus etiam libri extant recentes pleni labyrintho:« rum, in quibus fcribitur, Peccata mortalia efle uiolationes talium rituum,ctb / am extra cafum foandali ♦ Gerfon quæfiuit fod uera confolatio eft uox Euangelq, quæ uult hunc intelledum libcrtatis in Ecclefia notum efle 8C con* feruarfiuidelicet remotis illis erroribus,dc quibus didum eft.

Rims humanos honeftos,ordinis caufa fados foruari pofte fine opinione hununi meridj cultuum 8c neceflitatis : ut fopra didum eft ex Colofl', cap. 2. Nemo uos iudicet in cibo aut potu Sfc.Et Petrus inquit Ad.iy. Quid tentatis Deum, imponentes iugum ceruicibus diftipulorum, quod neep patres ueftri, neep nos portarepotuimusC

Tertia Regula : Remotis erroribus illis, de quibus doceri Ecclefiam ne* Tertia Re^uU cefTe ed.poRea ritus aliquos honeftos,boni ordinis cauia fados,amp; foruamus,et feruandos efTe doccmus:Nam fine ordine homines uiuere non poflunt.Et Pau* lus inquit i, Cor.14. Omnia fiant décoré amp;nbsp;ordine.

EtexratAthanafrj didum: Vtiles fontceremoniæ,fodcum cognitionc ueritatis(amp; mediocritatc. Hane uocem apparet oppofitam eifo foperftitioni, ß b nbsp;nbsp;iiij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ

CONFESSIO S) OCT^I^ÏK Æ quæ tunc quocp augebat ceremonias,amp; obfcurabat ueritatem^ôd onerabat con* {cientiasö^ Ecclefias»

Aoinius autcm oratias Deo, æterno Patri Domini noftri lefu Chrifti, qui propter Filium, Si. per eum^scternam Ecclefiam colligit, quôd inde ulcp ab initio generis humaniconfèruauit publicum minifteritim EuangeIrj,Sd honci« ftos congrefl'us, qui ipfe etiam diftinxit quædam tempora : èc oramus eum, ut deinceps ièruet amp;regat Ecclefiam,

Et ftudiole docemus,ut omnes adiuuent confèruationem publici miniftt^ rrj, 8d uitent fcandala diiïïpationes,uc fuo loco copiolïus dicitur.

f^Mittimus longiorem Commemorationem de ueteribus hiftorfjs, eorum qui uel in folitudinem feceflerunr,uc Antonius ; uel collegia fimilia Icholis inlb'tuerunt, extra ciuitatum frequentiam, ut Bafilius, Aliæ enim alrjs caufæ CoUegU Mo= fuerunt fecedendi.De prælèntibus Monachis iam loquamur, qui minime funt n^choru qu£ {blitudine.Collegia funt hominum,uel doólorum,uel indo(fèorum,in media luce amp;nbsp;frequentia commodius uiuentium,quam uiuunt alq homines, Habent uoluptates quas expetunt, alij alias ; Et multô plus ocij, quàm cæteri homines in uita politica amp;nbsp;ccconomica ♦

lt; Ne ipfi quidem iam ilia ridicula encomia de perfedlione, amp;deuitacon^ templatiua ad le transferunt,ut olim aliqui fecerunt.Et cum magna fit difsiinÉ licudo hominum in illis lbdalitijs,non uolumus concionari mails, qui proptet culinas amp;nbsp;licentiam Illas latebras amant;led fanabiles obteftamur proptet gloriam Dei ôd fuam lalutem, ut cogitent hæc dilt;ftaExod, 2 O, Non habebis Deos alicnos, Fugite idola, i,Cor, lO, Quails nunc eft uita Monaftica Pluri^ mum habet impiorum cuhuum amp;nbsp;uanitatis : MilTas habent uenales pro uiuis èc mortuis,Ôô hic quæftus eft in plærilcp Monafterrjs maximus*

Vfitata eft ibi öd mortuorum inuocatlo, cumulata muleis tetris fuperft^ ■V .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionibuSjftatuarum adorationibus,indulgentqs,amp; alijs impofturis, Studiado^

Hæfolæcaufæ fan's magnæfunt, cur homines non prophani ex illis foda«“ lirijs dilcedere debeant.Qula uota quæ Implicant te generi uitæ, in quo eft cub tus Idolorum, funt baud dubiè irrita, iuxta primum mandatum, quôd eft im^ motum 06 æternum, amp;nbsp;régula omnium aliorum præceptorum ;Nonhabebis Deos alienos Exod.20,

Locut PduU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Citant ex Paulo i.T imothj, de uiduis : Primam fidem irritam fecerunt.

de ad gej relponfio firma amp;nbsp;perl{3icua eft. Etlamfi loqueretur Paulus de uotis,tarnen Tjffwtbeww. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullo modo probaret,quæ coniunda lunt cum cultu idolorum,ôi

muleis erroribus. Sunt autcm SC alia multa mendacia in uotis. Promietunt ca^ ftitatem Sc paupertatem ; quàm multi uero fint idonei ad uitam ccrlibem, ipfi norunt. Deinde de paupertate, Iciunt multô plures quærcre ibi culinas inftru* (ftas, quàm inopiam amp;nbsp;lamem.

lam hoc quoep confiderandum eft ; Exculent amp;nbsp;laudent uitam Monalh^ cam homines dllerti ut uolent,tamen lemper hec opinio in hominibus non pro* immoa Regu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxemplo confirmatur ; Quôd talia opera eleda humano confilio fint

U contra. Mo= cultus Dei, id eft, opera per quæ Deus iudicet le honore adfici. Hæc opinio tuchatuni. taxanda eft, amp;nbsp;hominum mentibus^^euellenda eft, retrahendi lunt homb nesad

ncs ad mandata Dd, iuxta hoc didum Matth jy» Friiftra cokint me mandatis hominum* Item, Non in præcepds patrum ueRrorum^ fèd in præceptis meis ambulate, Hæc reprehenfio uitæ Monafticæ uera ÔC illuftn's eft,

lam fi adfingunt mérita amp;nbsp;perfeftiones^magis obfeuratur Euangelium dciufticia fidei^et ueris cultibus.Quia tetrum ÔC horribile mendaciu eft,obftrlt;« feaiontMoM uationes Monafticas mereri remiftionem pcccatorum, aut tantundem ualere chorum obfeu quantum ualet Baptifinus : ficut Thomas exprefte dicit Nec fuit ignota an«! iußicunt tiquitati hæc reprehenfio, Extat enim narratio feu uera, ieu docendi caufa fcris* nbsp;nbsp;’

Scribunt, Antonio cupienri Eire quantum apud Deum profeciftet in ib lis exercitijs iolitudinis, monftratam efle domum futoris Alexandrini, uieft nam porta?, IngreiTus igitur, alloquitur Patremfamilias, interrogat de doctri^ na Sc de exercitijs pietatis. Hie redè de dodrina reipondit, Poftea air, fe mane breui precatione Deo gratias agere, amp;nbsp;pro cæteris bénéfices, amp;nbsp;quod Filium miferit. Deinde petere ft remiftionem peccatorum propter Filium, orare ut Ecdefiam feruet amp;nbsp;fuam familiam : orare amp;nbsp;Filium, ut pro nobis intercedat,et haefide acquieftere, amp;nbsp;lætumfacere domefticas operas, fic curare ut hJq reclê doceantur. Non alia inquit Antonius, habes exercitia duriora Parum ne iu^ ftinet laboris, inquit ifte,qui familiæ uiftum quærit amp;nbsp;multa fubindeineft dunt, quæ patremfamilias duriter excruciant, Sc accedunt oncra communia ci* uium, Non uides, quantum fit priuatarum èc publicarum miftriarum in ui* ta; quas reflè ferre, amp;nbsp;in his exercerc fidem amp;nbsp;patientiam,fttis ne duram militiam effe exiftimes C Abijt Antonius, èc intellexit ft commonefieri, ne an* teferret fua exercitiaofficrjs uitæ communis. Talcs narrationes,amp;aliæ,le* guntur ; qua? etiamfi docendi cauia ita ftripta flint, tarnen oftendunt erudito* rum indicia,

Nec iam longiorem difputationem addereopuseft,præftrtimcumne* mo in illis locis, ubi flint Monachi, ignorée, plurimum efte prauarum fuperfti* tionum in Monafterr)s,amp; ftudia doftrinæ uel nulla,ucl corrupta efte, Delibe* rafionem uero de modo cmendationis,rehnquimus ijs qui præflinr.

In mukis locis défunt paftores Ecclefrjs.autdeeft uiftus paftoribus, His primum opitulandum erat ex reditibus Monafteriorum locupletium, Poftea nbsp;nbsp;innoT

pauperum quoep ftudia inde iuuanda funt,Sc in aliquibus fthoig conftitui poft rufierijf. flint, præfertim cumneceffe fit Ecdefiam mulcis pauperibus præbcreflimtus ad diftendum,ut ex numero leganturPaftoresamp;Cminifti'i.quidoceantEccle* fias. Hofpitalia etiam inde iuuanda funt,in quibus paupcrcs, qui diuturnis morbis laborant,ali necefte eft,

Ad tales ufus uerè pics,ad alendos Paftores, paupcrcs Sc ftholafticos, ad conftituendas fcholas, adiuuanda hofpitalia magna pars redicuum in Mona* fteriis,inhisregionibus Dcibeneficio translata eft, Reliquum inceconomi* am,in quolibet Monafterio impenditur; ÔC ftulticia eft,exiftimare ceconomias non efte fumtuofas,

Abbates uero ditiores hoc tempore, in quales ufus profundant reditus, exempla multorum oftendunt, quos nominate poftemus; qui pariterliteras, religionem amp;nbsp;uirtutem oderunt,ôc helluantur de his eleemolynis,SC aut nullos paftores Ecclefijs fuis præftciunt : aut fi quos habent,cfurire finunt,

TN capite Elaiac 4 2. fcn'ptum eft : Ego Dominus, hoc eft nomen meum,glorigt; *am meam alten non dabo ♦ Eft autem Gloria Dei proprqfti'ma, inuocatio, ut Marth, 4, inquit Dominus : Dominum Deum tuum adorabis, Sc illi foli

Purit^f in do immotum ac æternum decretum eft primi præcepti Exod,2O.Non ha^ dr»!it de inJ bcbis Deos alicnos, Necefteeft igitur inEcclefia doftrinam de Inuocationt uocdtioneniA-- purilftmam extare, ad quam corrumpcndaminde uftpab inido generis hu^ xinie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mani diabolus uari')smodisfèminaiparfit,amp; ièmper iparger ; Qtiare uigilan^

^ModiK mu a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debemus, amp;nbsp;maiori cura ret in ere modum inuocationis ieu adoration

tionis fdncitiK nis,propofttum in uerbo Dei, iuxta didum lohan.i4, Qiiicquid petieriris Pa^ 4 chrißo. trem in nomine meo,hoc faciet, In his uerbis iancitus eft modus, quem coiv ftantiftîmè tueri debemus: non mifeere alios modos,pugnantes cum uoce diui^ na,aucqui nullo exemplo probato in fcripturis confirmati funt,

inuocitio pr£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nulla maior uirtus eft, nulla cfiicacior coniblatio, quàm uera inuocau'o*

f/p«4 efl con= J\]ecefte eft igitur raxare eos, quiueram inuocationem uel negligunt, uclcot^ rumpunt : èc hint corruptelæ uariæ,Multi non difeernunt fuam inuocationeni ab Ethnica,ac ne cogitant quidem, quid alloquantur.

De his inquit Dominus in capite 4, Iohannis, Vos adoratis quod nefd^ tis. Vult Eccleham cogitare quid alloquatur,inquiens : Nos adoramusquo^^ feimus. Multi non cogitant,an,amp; quare exaudiantur. Récitant precationcs,Si dubitant tarnen,cum Icriptum fit: Poftulet in fide,nihil hæfitans, Iacob,l*

Confuetudo m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;materijs alibi dicemus, Hoc loco reprehendimus hanc corruptt^

uocandi mor^^ lam Ethnicam,quoddefenditur conftietudo alloquentium homines, qui exhalt;: tuos quos er= uita diiceftèrunt,amp; petitur ab eis uel auxilium,uel inrercelfio, Talis inuocatio Deo, amp;nbsp;tribuit uel effi'caciam creaturis, uel auxilium, uel intercefliogt; nem,Nam qui uerecundius locuti funt,de fola interceftione dixerunt, Sed liii^ mana fuperftitio longius procedic,amp; efticaciam tribuit, ficut multæ cantionts publicæ oftendunt.’Maria mater gratia?,Tu nos ab hoftc protege,In hora mot^ tis iulcipe, Hos uerficulos audiuimus dodtorem Theologiæ Monachum pra^ fari morienti, ià?pè repetere, cum quidem nullam Chrifti mentionem fact^ ret : æ poITent exempla multa reciraii^

Accedunt amp;nbsp;alij furores, Alij apud alias ftatuas cxiftimantur efTe propieij. Hi furores cum palam fimiles fint Ethnicorum, Sgt;C baud dubiè ualJ^ irritent iram Dei, à docentibus taxandi funt, amp;nbsp;à pijs Magiftratibus feuert puniendi,

Prbttuin dr^ Rcprchenfio autcm perlpicua argumenta hæc tria continet, Creaturiî gumentumcon tribuere omnipotentiam,eftimpietas :Inuocatiocreaturæ,quæcftextrahanc trdmocdho« confuetudinem, tribuit ei omnipotentiam :Quia confeflîoeft,quôdin^ rX bornai' tueatur omnium corda, amp;nbsp;difternat gemitus ueros à fimulatis, Hæc tantuni

' nbsp;nbsp;nbsp;rribuenda iunt æterno Patri, amp;nbsp;Fi Iio cius Domino noftro lefu Chrifto, ôd Spi^

Nequaquam igitur inuocatio ad homines, qui ex hac uita difeeflerunG facienda elf, Dolendum eft,hæc mala non intelligi, Sed teiplùm alpice, confidera quid agas, In hac inuocatione diieedis à Deo, nec cogitas quid inuo^ eeh

ces t fcis iHos opi’tulatorcs^quos quæris, Annam, aut Georgium, non uidere motus tui cordis t qui quidem fi fcirent ie inuocari, etiam cohorrciccrent, nob lent hunc honorem Deo debitunijtribui ullis creaturis,Qiialis autem efi: inuo^« catioadfurdos'T

Etfi icimus quid reipondeant aduerfarrj (finxerunt enim ibphifmata, ad cludendam ueritatem ) tarnen diuina tefbmonia ipforum refponfioni défunt* Etprecatio quæ eft fine fide,hoc eft,ubi non potes ftatuere, an talem inuocatio:* nem adprobet ac recipiat Deus, inanis cft, /

Meminimus Lurherum fæpè dicere : In Veten Teftamento illuftre teftb Teftimomü di monium cft’e diuinitatis Mcfliæ,quôd adfirmat eum inuocari. Et hacpropries« chri« täte MeiTias ibi à cæteris Propheris dilcernitur* Id grauiffîmum teftimonium querebâtur obicuratum Ôd labefaétum eiTe, translata inuocatione ad alios ho;« * f mines.Ac propter hanc fblam cauiam dicebar, confuetudinem alios inuocandi improbandam elfe*

Ecclefiam fine mandato diuino inuehendus eft * Nulla autem extat fententia, fr^iniocauol quæofiendat inuocationem hanc, quam defendunt, ad homines falt;ftam,Deo nanmortuo» placere amp;nbsp;efficacem eflb. Eft igitur irrita inuocatio* Qualis eft enim precatio, hoc modo accedere ad Annam, aut Georgium C Inuoco, led dubito utrum tua intercefti'o mihi profit,dubito an me audias,an mihi opem feras*

Si homines hæc arcana peccata intelligerent, execrarentur rales precatio«« nes : ut reuera funt execrandæ,amp; iunt Ethnicæ, Poftea ex talibus ininjs quanti furores fequuntur C concurfus amp;nbsp;inuocationes ad certas ftatuas, pefitio certo«* rum beneficiorum cà fingulis : Ab Anna, ut à lunone, petuntur diuitiæ : à Gcj« orgio,ut à Marre,uictoriæ: à Sebaftiano,Rocho,dcpulfib peftilentiæ : Ab An« toniodefenfio porcorum amp;c. Hæc eriamfi aduerlarrj dicuntle non probare,ta« jnen lucri caufa retinenr, ur manifeftum eft,

Adiungamus amp;Tcrtium argumentum* Exprefsè fcripcumeft i*Ti« Tertlum^r^ moth.l, Vnus cft mediator Dei amp;nbsp;horninum,homo Chriftus lefiis * Hunc in

Oz T’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I r • I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr tAlldcra. .

omni inuocatione intucri nos oportet, ix Euangcirj docinnam de.eo nolle: Quod nemo accedere ad Deum poflir, nili fiducia huius Mediatoris, qui fimul interpellât pro nobis, utipfeinquitlohan;i3. Nemo ucnitad Pattern, nifi per Filium, Etiubetiple nos ad ft confugcre,inquiens Matth. 11. Venite ad mc omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati cftis,8d ego reficiam uos. Et modum inuocatio«« nis ipfe docer, cum ait Iohannis I ó* Quiequid peticritis Patrem in nomine meo,dabit uobis. Patrem nominat, ut feiungas tuam inuocationem ab Ethni« ta,8ó cogites quid alloquaris. Cogices hunc uerum Deum elle, qui fe patefecit miffo Filio. Non uagetur animus, ur Ethnica mulier in tragoedia dreit : Inuoco te Deus, quiequid es amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed hunc elfe uerum Deum ftias, qui ft patefecit miftb Filio, crucifixo amp;nbsp;refulcirato,amp;: ralem agnofeas, ficut ft patefecit* Deinde fcias,hunc ica certô re« cipere amp;nbsp;exaudire inuocantes, cum ad Mediatorem filium, crucifixum pro no« bis,amp;refufcitatum,confugimus,amp;petimus nos propter eum recipi, exaudi« ri, iuuari amp;nbsp;faluari * Nec alio modo ullus homo recipicur à Deo,uel exaudi« tur*

Nec incerta eft hæc inuocatio, ftd lubet fie inuocantes firma fide ftatuere, ^nuocdtio de» hunc cultum Deo placere, amp;nbsp;fie inuocantes certô recipi amp;nbsp;exaudiri * Ideô l»« inquic

inquit lohan J4,Quicquid pctieritis in nomine meo, id eft, me agnoftentes,^ nommantes leu inuocantes tanquam redemtorem, fummum Sacerdotem èC interceftbrem.

Solus hie ftimmus Sacerdos ingreditur in iandlum SanAoru, id eft,in canum confilium diuinitatis,amp; cernit peeftus æterni Patris, amp;nbsp;pro nobis intef^ pcllat, ôd noftros dolores, gemitus amp;nbsp;preces ad eum perfert, fcrutans corda noftra.

deMcdiatore obfeuratam corruptam eft'e,manift^ corrupt«, l^tjm eft. Cum confugerent homines ad matrem uirgincm,tanquàm magis pro^ «b aduerfi= piciam,amp;f ali] alios Mcdiatores quærerent,

♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac manifeftum eft, nullum extare exemplum in Prophetis, aut Apofto^

conipellatio ^^s,ubi fiat compellatio adhomines.Exaudi me Abraham, uel, exaudi me Deü P(lt;= US propter Abraham. Sed compellatio fit ad Deum, qui ft pateftcit t uidelicet

ad æternum Patrem, filiïim lefum Chriftum_, èc Spiritum (andum, ut recjpiai^j exaudiat Sc faluec propter filium»

Fit exprefsè ad Filiunij ut 2,'Theff,2, Ipfè Dominus nofter lefus Cfin^ ftuSjamp; Deus Sc Pater nofter^qui dilexit nos^confirmct uos amp;c. Et Genef. 4^' nominatlacob Deum, amp;nbsp;Mediatorcm Filium^ cum ait^ Deus, coram quo ambulauerunt patres mei, amp;nbsp;Angelus qui eripuit me de cunóis malis ( id eft» promiiTus faluator ) benedicat pueris iftis, V timar ioitur his formis;

Inuoco te omnipotens Deus, æterne Pater Domini noftri lelu CIiHlu, conditor ccrli 0^ terræ,amp; omnium creaturarum,unà cum ill io tuo,domino ftro leiu Chrifto,amp; Spiricu ianclu tuo,iapiens,ucrax,bone, iufte, hberrime,«^ He,amp; miiericors,miferere mei, ÔC iuftifica me per propter lelum Chriftum» filium tuum,crucifixum pro nobis amp;nbsp;refufeitatumjexaudi èc fancfiifica meSpi’* ritu iancto tuo.

Inuoco te lefu Chrifte,fili Dei,crucifixe pro nobis, refuftitare,miftrere mei, intercede pro me, apud æternum Pattern, ÔC fandtifica me Spiritu tuo landto.

In his formis ftimus quid alloquamur ♦ Et cum extent teftimoniauerbi Dci,quæ oftendunt hanc inuocationcm Deo placere, amp;nbsp;exaudiri, tails inuocai* tio fide fieri poteft.

Sdnilinquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc non lunt in inuocatione quæ fit ad homines, Colligunt nonnulli tCi«

ptcred inuo* flimonia ex Auguftino,amp; alps, utoftendant beads in coclo curæ efte res huma^ quid 0-. nas, Poteft hoc illuftrius oftendi cji colloquio Moyfi amp;nbsp;Eliæ cum Chrifto » fit r4nt pro Ec=: j^qjj dubium eft, beatos orare proEcclefia, ftd tarnen inde non lequitur, inuo^ ' candos elle.

Etfi autem doccmus, non inuocandos efle homines : tarnen hiftorias bca* ^^propotMn populo proponimus . Qtiia necefte eft omnibus aliquo modo no^ iwr populo in ta.m elft Ecclefiæ hiftoriam,quibus teftimonijs uocata nbsp;nbsp;condita fit Ecclefia,amp;

noftris Eccle= quomodo leruetur, quod genus dodtrinæ per Patres, Prophetas, Apoftolos ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Martyres propagatum fit, In his hiftorfis iubemus,utomnes agant gracias

Deo,quôd Ce patefecir, quod colligit Ecclefiam per filium,quód doftrinam no^ bis tradidir,amp; quod mifit do(ftores,amp; in eis teftimonia de ft oftendit,

Iubemus,utdodtrinam eorum confiderent,8d ut teftimonijs quæ Deus in L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eis oftendit,fidcm confirment. Confiderent item exempla iudicrj ód peenarum,

ut excitetur in eis timor Dei ; iubemus imitari fidem, patientiam, cæteras üirtutes

UIrtûtes, Difcant in Deo non eflè -TTSoa-cc^oXK 'a/j, petant iè quoqj rccipi, exau;« din\regi,iàluari èc iuuari : ficuc Deus recipic DauidenijManaflem, Magdalen nam, Latronem in cruce,.

Monemus etiam, quomodo exempla cuilibet in fua uocacione imiranda ßnc, Quia error in imitatione «.aKo^KXia, iæpè ingentium malorum cauia eft« Laudamus eriam ipibrum iandlorum diligentiam,qui curarunc ne eflunderenc dona Dei, Denic^ non ftulti ampliftimam dotftrinam ex his hiftorrjs promere polfuntjquam proponi populo remota fuperfticione utiliftîmum eft,

E^EI beneficio inEccIeiqs noftris amp;nbsp;hæc pars dodîrinæ de dignicare Magß ^“^ftratus, qui gerit gladium, amp;nbsp;de dignitate legum, iudiciorum ÔC totius or^lt; dim's politici, pie illuftrata eft, èc magno labore ac multis ftriptis refutati func Anabaptiftarum 8gt;!. aliorum fanaticorum hominum multi ÓÓ magni furores,

dita,adfirmari ordinem politicum,magiftratus,leges,iudicia, legitimam io=« ordo pelitic cietatem hominum nequaquam cafu exiftere in genere humano, Et quanquam multum eft horribilium confufionum, quæ à Diabolo ab hominum furori«« bus oriuntur,tarnen à Deo inftitutam efle lepitimam oubcrnationem,5c focie^ tatem hominum ; quantum ordinis reliquum manet,immenia bonitate Dei propter Ecdefiamconieruari,Sicut Rom,l j,dicitur, inPialm,i26, Nifi Dogt;* minus cuftodierit ciuitatem, fruftra uigilat qui cuftodit earn èCc, Sunt igitur res fuo genere bonte, gerere magiftratus, efte iudicem, efle miniftrum iudicio^ rum,legitimè uti iudierjs, gerere bella légitima, 8^ efle militem in bellis legitß mis 6óc,

Etpoteft his rebus uti homo Chriftianus,Geut utitur cibo,potu,remedfjs, emptione,uenditione, Nee peccat gerens magiftratus iuxta uocationem, exer«lt; lerens cens indicia,militans, legitimo fupplicio adficiens condemnatos ÓCc, Et magilt; flrdtum iwn ftratui politico fubditi debent obedientiam, ficut Paulus inquit Rom,15, Non folum propteriram,id eft,metu pcenæ corporalis, qua adficiuntur contumaces ab ipfis magiftratibus : fed etiam propter confeientiam, id eft, contumacia eft pcccatum offendens Deum, amp;nbsp;auellens confeientiam à Deo,

Hanc fententiam diuinam Ecclefiis proponimus, quæ munit poteftatem Egitimam, óó totum ordinem politicum ; amp;nbsp;oftendimus diierimen Euangelij politica? gubernationis, Vuit Deus regi amp;nbsp;coherceri politica gubernatione omnes homines, etiam non renatos ; ac lucent in hac gubernatione quoep iapß entiaôc iufticia Dei,amp; bonitas erga genus humanum, Sapien tiam oifendit or:« do,qui eft difcrimen uirtutum amp;nbsp;uiciorum,amp; confociatio hominum per legi ti;« ma imperia, 8C contradus miranda lapientia ordinatos.

Deindeiufticia Dei conipiciturin politica gubernatione, Quia uultpu:lt; luftida cei nirimanifefta fceleraa magiftratibus :amp;cum ipli qui præfunt, non fumunt con(fiicitur fupplicia de ibntibus, Deus ipiè mirabiliter rapit eos ad pcenas, 8c regulariter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g««

atrocia delifta punit arrocibus pcenisin hac uita, ut dicitur Matth, 2 ô. Qui gladium acceperit, gladio peribit. Item, Hebræ,!}, Scortatores 8c adulteros

iudi’cat Deus amp;fc. Vult in his pœnis conipici difcrimen uirtutum uiciorum, èc utile difei Deum fapientemduftumjueracem Sc caftum efle » Conijaicicur bonicas Dei erga genus humanum : quia hoc modo focietacem hominum con^ leruat. Ideo autem conleruatjuc inde Ecclefia colligi pofli'c : èc utile politias elTe hofpitia Ecclefi'æ»

Ee aliud eft polieica gtibernatio,quæ cohercee omnes etiam non renatos; aliud remiffîo peccaeortim nbsp;nbsp;iufticia in cordibus, quæ eft inchoaeio uieæ ÔC

V trunq? bonum eribtiit Deus generi htimano^ amp;nbsp;diferimina iufticiæ po^ liticæ;,ôd lucis in cordibus utileineelligi, NccEuangenlium damnae^ atiediflî^ pae polieias auececonomias ♦ Eefi atieem non pereinee ad docentes in Ecclefia, leges particulates ferre de politica gubernatione ; tarnen in genere de officio poteftatis hoc tradit tiox diuina ♦

J-Offlciumpo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primtim : Vtilt Deus fine tilla dubitatione magiftrattis fonare uocem Ic^

« poli= gj's nioralis in genere humano^ quôd ad diftiplinam attinet, iuxta Decalogum feu Legem naturalem, hoc cft/uult magiftratuum uoce primum proponi iuni‘^ mas 8c immutabiles leges, prohibentes culetim idolorum, blafphemias, periu*’ ria,iniuftas cædes,uagas hbidincs,uiolationem conitigti,furta amp;nbsp;fraudes inpa^ lt;ftis,contradtibus 8d iudiefis ♦

iJ.officiupo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum officium : Harum legum diuinarum amp;immtitabilitim,lt;lua:

tcll.politic£. iunt teftimonia de Deo,amp; fiimmæ normæ morum,ficcuftos magiftratus,in pO niendis omnibus qui eas uiolant» Nam uox L egis fine pcena amp;nbsp;fine executiogt;^ ne, partim ualet ad ffenandos amp;nbsp;cohercendos homines, Ideô didum eft à Pault;* lo Rom.ij.Poteftas fit terrori malo operi,amp; honor! bono. Et antiquitas refte dixit : Magiftratus eft ctiftos legis. Ici licet primæ amp;nbsp;ftctindæ tabulæ, quôda3 difciplinam attinct,

î 11. officium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T’ertium officium eft magiftrattis politici etiam addere legi natural! alf

^ohtid“^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leges,quæftintdeterminationescircumftantiarumlegisnaturæ.Sit^ha«“

rum legu cuftos in puniendo : ftd nequacp ferat aut defendatleges ptignantcs cum itire d!u!noamp; natural!, ficutlcriptum eft Efai,10» Væ!}s,qu!conduntk^ gesiniqtias» Quia imperia funtordinatio diuina, in qua ftpientia amp;nbsp;iufticia Dei, id eft, leges itiftæ dominai! debent, ficut inqtiit rex iapiens Dcum tf mens loiaphat 2.Paral.i9» Non hominum exercetis iudicium, ied Dei, qui uo* bifciim eft in iudicio : Sit timor Dei tiobifcum, amp;nbsp;cum diligentia omnia agite.

Qtianquam atitem multi in imperijs negligtintgloriam Dei, ramenhæc præcipua cura elle debebat,atid!rcfiCamplelt;f'titieram dotftrinam defilioDci, amp;nbsp;Ecclefias foucre, ficut Pfalm» 2» inquit, Et nunc reges intelligite, erudimini qui iudicatis terrain,Item Pfal.21, A petite portas Principes tieftras,id eft, Apc rite imperia Euangelio, amp;nbsp;præbete hofpitium filio Dei» Et Efài. 4ÿ» Et reges ertint nutritores tui, amp;nbsp;reginæ, !d eft, Rclpublicæ fiht nutrices Ecclefiæ, pragt; béant holpitia Ecclefiæ pijs ftudijs »

Reg« cr Fri« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sint membra Ecclefiæ ipfi quoq? regest Principes, amp;rdo(ftrinam rede

cipcs debent intelligaut, non adiutient cos qui faliàm dodtrinam ftabiliunt, iniuftam fæ^ f/? uitiam exercent, ied fiht memores huius dift! ;Glor!ficantes meglorifîcabo. i-cclcft£. Daniel cap» 4» regem Babylonicum hortatur ad agnirionem iræ Dei,amp;^ ad clemcntiam erga exulantem Ecclefiam, cum ait: Rcdime peccata tua cum iufticia Ôd dementia erga pauperes, amp;nbsp;erit iànatio delictorum tuoruni, Et cum

ECCLESIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144-

Et cum fine inter præcipua Ecclefiæ membra,lu'deanr,utiudicia 1'11 Ecclefîa reâèexerceantur ; ficut Conftanti'nus,Theodofîus, Arcadius,Marcianus,Ca^ rolus Magnus, multi pd reges curauerunt redè exerceri ludicia Ecclefiæ, Cæterum de diferimine utriufip gradus minifterrj Euangelici èc politicæ pote^ ftatis, extant lcripta in Ecclefrjs noftris multa, quæ oftendunt, nos nelt;^ fana^* ticas neç^ feditioïàs opiniones docere, ièd monftrare ncceflariam doclrinam in Euangelio traditam de utroi^ gradu, utilem pietati amp;nbsp;paci communi,

OAEC eft fumma dodrinæ, quam in Ecclefijs noftris ,Dei benefîciouna conclußo, ^uoce ibnamus: quam quidem eflè incorruptam fèntentiam dodrinæ diuH nitus traditæ, in ftriptis Propheticis amp;ApoftoIicis,amp; iÿmbolis,nequaquàm dubitamus: ex uetuftis icriptoribus fincerioribus intelligi poteft, congru^ ere earn cum ueteri 8d puriore Ecclefia,

Oftendit autem res ipfa, nos non curiofitate nouas aut argutas difputa;* tiones quæfiuilTe, nee de potentia aut opibus contendere, ièd tantum necefta«« riam doftrinam ad ueram inuocationem Dei, ad ueros cultus 8c ad ucram cognitionem Filrj Dei ad iàlutem animarum,ex magna caligine traditionum amp;nbsp;opinionum euoluere,ec fimplicifsimè ac planiisimè earn Eccleitjs proponere, Necefiè eft enim omnes ianos fateri, magnas fuifle dodlrinæ tenebras, amp;nbsp;mub tos errores in dodrina monacborum,amp; laqueôs confeientiarum mulriplices in Pontificqs tradidonibus. Et utra dodrina fit uera,plana,peripicua,utilis con^« fcientfjs amp;nbsp;moribus, oftendit collatio. Non enim defugimus iudicia piorum; imô Temper ueram Dei Ecclefiâ,hoc eft, omnes pios 8dcruditos,ubicuncp funt, uolumus hæc quæ dicimus cognoicere : quos non dubitamus teftes fore,hanc doârinameiTe ueræ Ecclefiæ Dei Catholicæconfenfum,

Offerimus etiam nos,quocuncp têpore,ad copiofiorem declarationem,in fingulis partibus: amp;nbsp;banc commemorationem dodrinæ nunc fadam congru* ere cum confefsione Auguftæ exhibita, Anno iJ5O,ièntimus,

Cum igitur doótrina, quam recitamus, uera fit, amp;nbsp;Ecclefiæ necelTaria, oramus ne damnentur Ecclefiæ noftræ,quafi aut errores ample(ftantur,aut fine graui caufa ftolide amp;nbsp;ièditiofè tumultuentur, Veritas amp;nbsp;rerum magnitudo, hac iniufta criminatione nos libèrent,

Deinde ipiam Synodum pie monemus; uident ueteres abulus,amp; errores CowpeUdtia tnultos amp;nbsp;magnos hærere in Ecclefia. Qtiia omnibus ætatibus inde ufiç ab ini« lt;idsytwdutn, tio generis humani, diabolus errorum femina ifjargit.’öc poftca multa,inicitia hominum,aut fuperftirione confirmantur aut repullulant.

Cum autem iam uanitas multarum fuperftitionum nota fit, tempore fla* gîtant emendationem;amp; nifi gubernatores curabunt extare illuftratam uerita* tem magnæ diftradiones opinionum iècuturæ fiint, præièrtim cum in hac poftrema mundi ieneda plus confufionum impendeatJdeö iynodus uideat,ne manifeftam ueritatem damner. Et fi pie deliberatura eft, quomodo confulen* dum fit Ecclefrjs, amp;nbsp;à nobis declaratio copiofior petetur.’eligendi funt uiri eru* diri, intelligentes amp;nbsp;amantes ueritatem, 80 timentes Deum,qui dehis tantis rebus fimul deliberent, Nec tantum numero üiiEragiorum nobiicum certetur: cum manifeftum fit ex multis præiudicrjs,quid Rom.Pontifex amp;nbsp;plurimi Epi* fcopi ei addidi fentiant, qui tot iam annos non folü edida contra nos fanguinc

fcn'pta cdi Jcrunc /cd criam mukos nobifcum fennences interfccerunr; Sgt;C mub tl doótrinam nee inteïligant^nec curent,{èd prophanis perfuafionibus imbuti, exiftimenc hoc præcipuè di^num efle polirici's ui'ris, defendere præfèntem for^ mam, amp;nbsp;tuen autoritatem luam. Et ad hanc rem quærunt miniftros idoneos, qui fophifrnatum præftigijs ueritatem éludant,

Qtiare iam teftamurjios ueritatem non abieeduros eiTe, etiamfi talium hominum iudicijs condemnata fuerit : palam teftamur^nos TridentinæSy^ nodo, quæ antea edidit décréta partim palàm falfa, partim ambigua fophi=^ llica,non adfèntiri; fed flagitare, ut de iddcm rebus amp;nbsp;audiamur errores aiv tea confîrmati decrctis Tridentinis emendentur,

cotnpelldtio Et rcuerenter oramus inuidtifsimum Imp, Carolum Äuguftum, ne per^ adcarolum tnictat adueriarijs^ Ut ueritatem fua audacia opprimant, amp;nbsp;crudelitatem quæ aduerltis innocentes exercetur, confirment, amp;nbsp;maiora diffîdia iniuftis decretis

Commendamus autem Ecclefiam nos ipibs, filio Dei, domino noi* ftroIefuChrifto,quemfcimusuoce Euangeifi collïgere fibi æternam Ecclefi^ am; amp;nbsp;cum oramus,ut nos regat,nec finat extingui luccm Euangeli] fui,nec de** leri finat cœtus ipfum uerè inuocantes.

, N TOs,quorum nomina ^ffcripta funt, qui nunc in Ecclefijs amp;nbsp;Academrjs qua^ J- ru infra fit mentio,docemuSjaffiirmamus in hoc fcripto,quôd dextrè non calumniole intelh'gi uolumus, recitatam elfe dodlrinam communcm,quælôlt;’ nat in Ecclefijs amp;nbsp;Academijs,in quibus Euangelium docemus,Et lentiraus ut*’ rè hanc effe puram amp;nbsp;incorruptam dodlrinam Ecclefiæ Domini noftri Itfu Chrifti,congrucntem cum icriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis Symbolis,ac neceffariam Ecclefijs,amp; oramus Dominum noftrum lefum Chriftum, cru'eiH^ xum pro nobis èc refiiicitatum, ut has Eccicfias dementer regat protegat» OfFerimus etiam nos ad declarationem in fingulis articulis,

Eoo Iohannes Buoenhagen Pomcranus,Dodtor,PaftorEcclefiæ Vitebcrgtfl^ fis nbsp;Supcrintendens in Eledoratu Saxoniæ, fublcripfihac mea manu,

V uolfgangus Pfentnerus Dod or,Paftor Ecclefiæ Annæmontanæ m, p,fi Caipar Zeunerus Paftor Fribergæ m, p, f,

Daniel Grdferus Paftor amp;nbsp;Superintendens Ecclefiæ Dreidenfis m,p,£ Antonius Lauterbach Ecclefiæ Pyrnenfis Paftor amp;nbsp;Superintendens m, p.f» Nicolaus Picus Paftor amp;nbsp;Superintendens Ecclefiæ Kemnicenfis m,p»fi Georgius Hala Paftor Zuiccauienfis,

Iohannes Schreiner Paftor amp;nbsp;Superintendens Ecclefiæ Grymmenfis m,p,f Auguftinus Hymmcl Paftor èc Superintendens Ecclefiæ Aldenburgenfi^ m, p, f,

lacobus Vueigant Paftor amp;nbsp;Superintendens Vueiflènfeldenfis, m*p» fi lohann^®

Ego Iohannes Runlius Saltzo in Thuringia Superintendens, hanc ConfelTio^ nem approbo ut Chriftianam, in huius fignufn me iubicripfigt;

Georgius Mohr Paftor amp;nbsp;Superintendens Torgau, Martinus V uolfius Paftor amp;nbsp;Superintendens Coldicenfis m,p,ft Valentinus Braun Paftor in Döbeln iubicripfit*

Alexander Älefius Scotus D, Theologiæ ôi^ Decanus College Theologici in Academia Lipfica

' ^LolausHercoS* Theologiæ D» Zeder D. Theologiæ, Iohannes Mencelius D,TheoIogiæ, ioachimus Camerarius Pabepergenfis ftudiorum liberalium Profefibr Lipfie,

'î’poVto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ohannes Forfterus S,TheoIogiæ Dodor èc Profefibr V uitebergenfis, Georgius Maior S,TheoIogiæ Dodor amp;nbsp;Profefibr in Academia Vuiteber*# genfi,

Philippus Mdanthon Profefibr in Academia Vuitebergenfi, aulus Eberus Kitthingenfis Profefibr artium in Academia Vuitebergenfi.

c lt;11^1 lt;p T M L EG ATOlt;Ii^rM I L L V. ßrißimi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tiomini Iohannis Marchtonis

'S«; 6efe(^ vnï» abfertigung ^»urcÇlrtiKÇtigcit MW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dürften vno Herren / .^nrn Jeljanfett

öMffeii ^^ranücnlnir^ cu- vnfers? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wir Öa*

^yjarfiliiw Licenttatus vttD ^oflpreDigcr 31t göflri» ! viW tntir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äonigöbcr^/al^ic^ih

Sr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Slf^tbarfeitctt ein 0fßrifft cDcr

Confeßton, grgeit VielCif^t ^«fftnfftig Conahuni hireHG rrmamtng / folchc^^um treulif^ftrn^ucrkfcn vnt» cxpeiP ffi m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üorjunul vnb folgcnt^ vntgt; ^rrrrn vtt^

alfo von vnfer^ vcrfmnt»^ vno vcrmó^cn^ jntn fletW^ (Ïcn fürgcnomen/vnO ï(l folc^c allenthalben von vn^/an vnV 0cntfn^cn nicht allein ^Çnftlid; ! mn/rec^t/ vn vnfer ^.Slngfpw’’^ ^\\t{)ayConfeßionlt;igt;\\^ LocisCommunibus gcnicfö / fonVcm aUC^ CtWa^ vno incf^ti^er be fnnben ! ©a^ fvir Varob ^o« gebörlicb lob vnV Vancf

obernanicn X)o(ioi’n vnfern lieben .Çerrn lîetern feiiip^ (icb allerlei; weiter conferiret/ vnb entließ alfo eintreebtiglief vorlaflTen ! leine noch vnV -Oern nieinnng ! wo folcbs? confitiren annenilic^ fnnOen ! machte ^n gleich mit vnV neben ver Slngfpnrgifchen gonfefînJ^^ Vein Cozîc/Z/o vberantwortet werben / begeret mit erbietnngimfall herjto^ tnrfft/ Vurch fonberliche gefchieften für bem CondUo weiteren erfleren (cnfirnuvcn ete.Slctum ^ittemberg ! inMusT^ommiThihiiptj lunÿ. ^nno

152^ 2(cÇ bent ber QBofgeborne €bfe jÇerr ©raff ^raffvnb -Çerr ^n ^yïan^felt / vnfer fenebiger anher gen ’äjittemberg ^n bem cf ßrnnrlM^cn/gt;3cch^elartcn ren ^bdi^po Melanthone,w\m\\ lieben preceptoren/mit befelch brieffen abgefertiget t bericht ^n empfahen ! von wegen ber man anff bem CondUo, wo eine^ werben folte / vberantworten würbe / hoben wir 5gt;î3ohonne^ ^iganbuô/ vnb $QÏ,2lnbreaö '^h^^obalbn^ i ner gnaben vnberthenige X)iener in Q5otte^ ^ort t biefelbige ^cf)rifft/vnferm geringen verftanbe nach/ fïflfflg vnb trewlich bnrihW^^^ ^ehnben föott lob ! vnb befennen für vn^ ! ba^ biefelbige 0fhelfi^ Slngfpnrgifclxn g^onfeflion gemein fep/ vit faffe gröntlich vn flor bie von ben höchflenärticfeln be^ ghbiftliehen élaubenv/vnb ©ac ramtttt^ von ff hi'^f^o eingefei^t ! welche bnreh ^otte^ gnabe in Kirchen biefer i’o«P bi^hlt;^v eintrechtig geleret vnb befant worben ift t Welche ^ehre ivie^^^ für bie ewige vnwanbelbare Garheit (^otte^ holten ! bnreh ben nen 0on feotte^ 3hffom ff hriftnm vom ^imel geoffenboret ! vnb i» bt 'Propheten vit Slpoftel @chrifften begriffen. 'Donefen berholben bc» llater vnfer^ .peilonbö ^h^^fn ff h^O» ! fompt bem 0on / vnferm ein^^quot; ^rhhlfilt;?n vnb i^rläfer ! vnb bem heiligen Q5eifîe ! ber in alle ^orhe^i^y. tet/für folche goben/reiner/warhofftiger/ heilfomer £ehre/wünbfehe« vn bitten von herben ! boö lä)ott folche richtige ! wore ! nüigiche vnb non0 £ehre vnter vn^ erholten wolle / vnb biefelbige auöbreiten/ auch in onben £anbe / onff bo^ feine Gemeine ! welche fn hie vnb bort ewig er^

fennen/ loben vnb e^ren fol/ grofs? vnb herrlich werbe/ 2lmen» ^dum f^iteber^^ejCalendu ßuguß't^

jßGO M. Georgius Karg Paftor Suabaceniis, S)C Iohannes Serranus, alias ^Scger,Paftor Rosfeldenhsj ab Illuftrißimi Principis Doming D* Geor^ §n Friderici Marchionis Brandeburgenhs rc.domini noftri clemendflimi Se^ ^ïatu ablegati Vitebergam, ad reuerendos Patres amp;nbsp;Præceptores noftros, D, Magiftru Philippû Melanthonê^ôC ccteros S,TheoIogig DodioreSjUtcogno:« Iceremus Confeflionem fidei, recens à D, Philippo Melanchone, icriptam exa hibendamConcilioTridenti congrepato^Teftamurnos accurate lepiiïehoc icr]'ptum,amp; affîrmamus ineo dodrinamEuangeJq Domini noftrileluChrb ftbprout in facra Scriptura utriuicp Teftamenti, inSymboIis continetur, fincerè amp;nbsp;fine Sophiftica, modo dextrè intelligatur, propohtam, quæ amp;nbsp;in noa Fris Eccleiîjs aliquot iam annis prædicata, nunc etiam docetur, auditur amp;nbsp;approbatur ab omnibus uerè pqs amp;nbsp;Spiritu Dei fàndio illuminatis * Et oramus Dominum noftrum leium Chriftum,propter peccata noftra à Deo Paa tre traditumjamp; propter iuftificationem noftram reiuicitatum,ut Ecclefias quoa , que noftras ciim omnibus alrjs dementer regat amp;nbsp;protegat, Nof^ in ea fide amp;nbsp;liberratedn qua ftamus,confirmet, adeo^ confiances ad finem ufiß uicæ noftræ perSpiritum fuum fandum confirmer^ Amen, Aôtum Vitebergæ,Die X IL beptembris. Anno M.D.LL

f^Vm noftrorum Comitû nomine Vitebergam abicgati cfTemus, ad petcn^i ^''dum confiliû de Concilio indido, à Rcuerendis uiris D. Philippo Mêlant! thonejCæteril^Præceptoribus noftris obièruandifsimis, forma eius icripti, quod in Concilio offerendum effet, nobis exhibita eft. Summa igitur qua po=« tuimus attentione,pro ingeniorum noftrorum tenuicate, ÔC pro temporis ras’ tioneidfcriptum legimus amp;nbsp;confiderauimus ♦ Teftamuritacp in iftofcripto, funiinam eius dodrinæ,quæ Dei beneficio in Eccleffis harum regionum ins’ corrupte hadenus fonuit amp;nbsp;fbnat adhuc,perfpicuè comprehenfam efle. ludica«* mus autem earn cum ftriptis perpetuo conftnfu Prophetarum amp;nbsp;Apoftos* lorum congruere,neq5 ulla fophiftica labefadari pofte, Agimus igitur Deo Patri Domini noftri lefu Chrifti gratias, pro patefada luce Euangelrj, amp;nbsp;pres« camur ardentibus uotis, uthanc finceramdodrinamaduerfus omnes infidias amp;nbsp;impetus Diaboli tueatur ÓÓ conferuet, amp;nbsp;colligat fibi inter nos amp;nbsp;alias

Sprites Ecclefiam fe perpetuo agnofcentem,inuocantem SC celebran«« Cc iitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem.

COKFESSIO !D O CT^IFL Æ tem» Vcigitur huic fcripro fufFragium teftimonium noftrum ’adderemus» Nomina noftra fubfcribere uoluimus'»

Valêtinus Sifridft Minifter uerbi Dei in oppido Ortenberg, in Comitatu Königfteinenfi^manu propria fubfcripfi»

CCriptum D. Philippi Meïanchonisj cariisimi Præcepton's noftrft quod di^ ‘^ledlus frater èc iymnifta nofter D Johannes Marbachius attulit, uidimusjt^ gimuSjSc exoicultati fumus^Bonaq? fide de eo teftamiir;,quift^ fua manuj quód . confonum fit unicæ ÔC ueræ dodrinæ de Dei eflentia ÔC uoliintate, quæ à Deo patefaëla eftjamp;^ commendata primis Patribus amp;Prophetis,poftcailluftrata uoce filfi Dei domini noftri Icfu Chriftftcrucifixi pro nobis amp;nbsp;refuftitatftSë uOi» ce Apoftolorum ac Apoftolicorum uirorum : Ac nequaquam recipiendas ullas opiniones pugnantes cû ilia prima PropheticadoArinaj amp;nbsp;uoce filij Dd»

Caipar Hedio Doôor Theologiæ, docens Euangelium inEccIefiaDeiinin^ clyta urbe Argentorato, manu propria fubicripfit, ut una fit uox multa«' rum Ecclefiarum»

Iohannes Marbachius -TheoIogiæDoëlor, amp;nbsp;Paftor EcclefiæadS.NicoIaun’ Argentoratftmanu propria fubicripfit»

Beatus Geringus Minifter Euangelrj Chrifti ueteranus, Paftor Eccicfiæ quæ apud D.Thomam Argentorati conuenitjnanu propria fubftripfit»

Theobaldus Nigri, Minifter in Euangelio Chrifti Ecclefiæ Argentoratenfis, agnofco Chirographo meo^hanc Confefsionem uerè Chrifti amp;nbsp;Apoft^ lorû doftrinam eflëjquæ uirtus eft ad iàluandum credentes, prætcr quatn nullam aliam cfle iudico»

Lucius Kyberus, ad S» Aureliam Paftor, præiêntibus teftor, huic piæConfef^ fioni folidæ amp;nbsp;coniùmmatæ nihil addendum, neqp in ea aliquid defideragt; ri pofle,quam amp;nbsp;ego libenter confiteor, amp;nbsp;Domino pro reuelatafuauo^ luntate, gratias ago ♦

Iohannes Lenglinus, Paftor Ecclefiæ lefii Chrifti ad S» Guilhelmum Argento^ rati, m. p »ft

Ludouicus Rabus, Ecclefiæ Chrifti apud Argcntoratum Minifter, hanc Con* fefsionem amp;nbsp;dodtrinam Ecclefiæ Vuitembergenfis, ÔC coniunëlarum, quæ fine ulla dubitatione coniènfus eft Ecclefiç Catholicæ Chrifti,ex ani' mo ampleditur, manu^ propria fubicripfit»

Leonhardus Fontanus, Minifter ôë Diaconus Ecclefiæ S» Nicolai Ai'g^’ndnæ, idem quod Fratres ôë Præceptoresjeftantur,inanus propriæ fubfcn*' ptione confirmatum uolo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S C R1*

SClilfTEIf MIKISTIiOtirM E C C L E-3 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CITERIORIS POMERANI7E.

Vum Illuftrifsimus Pnnccps Phih'ppus, Dux Stcrinenfium, Pomera«« CafTubiorum Dominus nciter clementiffîmus, à nobis peterer, utiuxta edictum inuióiifsimi Imperatoris Caroh'jfummamdoélrinæjquæin Ecclefqs Sc Scholis noftris magno coniènfu traditur, brcui fcn'pto comprehend« fam, congruentibus omnium luHragiis/l ridenrinæ Synodo offerremus : non grauadm id negocij, quod pietacijiufticiæ, Sc præcepro Dei maxime conièntaf neum crat,iuicepimus.Sed quum id etiam temporis ueftra Confefsio IlluitriP iïmi Principis iuffu nobis exhiberetur, ac animaduerteremus recitari in ea dos« ârinam ueram, piam èc ialurarem Ecclefiæ, plané congruentem cum icriptis Propheticis Sc Àpoftolicis ; uifum eft omnibus Miniftris amp;nbsp;Dodloribus Ec* clefiarum,qui Grypiuualdæ conuenerant,ut inftituco labore fuperièdentes, ue:« ftram Confeflionem noftris omnium fuffragijs comprobaremus,ac ut noftram amp;nbsp;Jlluftriftimo Principi, Tridentinæ Synodo offerremus. Quare hic paLim teftamur et affïrmamus coram Deo Sc omnibus Sandis in ccclo amp;nbsp;in terra,do;« cT:rinam,qua? in ueftra Confeffione proponitur, uerum èc perpetuum effe con:« fenfum Catholicæ Ecclefiæ filij Dei, Domini noftri lefti Chrifti,nofcp earn toto peâore ampledi, ac ibnare in noftris Ecclef js, Academrjs 8c Scholis, ac Deo iuuante,ad omnem æternitatem côftanter profefTuros ac defenfuros elTe.Qtiod quumita iït,reuerenter oramus, ut pro commemorabili ueftra erga nos pietate Sc beneuolentia,noftras Eccleffas, SC eos quiharum Ecclefiarum nomine ifthuc emitüuntur, dodrina, confilio Sc omni genere officij iuuetis, uobißp commeiv datos amp;nbsp;coniundos elTe finatis,ac omnino ftatuatis, nos,cum de facris ceremo:« nijs in Euangelio inftitutis, turn uerö de uniuerfa dodrina ccelefti, deep ritibus ad eutaxiam Ecclefig pertinentibus,planè idem uobifcum fèntire,nec Deo dans« te paffuros,ut ullis unquam temporibus ab hac ièntentia depellamur. Com^ mendamus etiam filio Dci,domino noftro lefu Chrifto ueftram falutem,eumcp toto pedore amp;nbsp;ardentibus uotis oramus, ut adiones Sc conatus ueftros regat Sc fortunetad gloriam fandiisimi fui nominis, Sc ad utilitatem Ecclefiæ. Bene Sc fccliciter ualeat 'Vt E. in Chrifto, cui noftras Ecclefias Sc honefta ftudia pps uotis commendamus* Datæ Grypiuualdæ in Synodo prouinciali. Anno M» Df Lll.die XXI.Ianuari),

Redor Academiæ Grypfuualdcnfis,Sult;« ....... ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perattendens,Dodores,Paftores et Mi^ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niftri Ecclefiarum citerions Pomeranie.

'ian^e) ord'mè dißributaj ^elut in tabellababe* ^iß’ntant animißecunij aut an^unturyßntenM j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I certæ in conßeElu ftnt^quæ treßdantes erudiantj eri^gantj confirment^

confiolentur. Hac emmJint exercitia fideiptjs 'ts' necejfaria) tton ignotaj de quibus Proplseta inquit : Lucerna pedibus meis 'Verbum tuum. ^d Imnc yfum domefiicum initio miht hos locos infittui^ cùm 'Viderem bis tur* bulentis temporibus inter dum altqua explicatione opus ejfiej addidi inter dum aliquas de* Jcriptiones aut partttiones. Hac cùm poßea ctrcumferrentur in mantbus multorum,re* cognofcendaçtsraugendafuerunt. Konambitioney non (^'koviaEicç, nonamulatione,nonVt

Jereremrixas, h4£c^inßitm^colleß:,fedprimttm'})t meipßm erndirenij deinde^t aliquorurnyquihaicleg^ebantj honeßa isrpiaßndia adiuuarem. Sed de Jiolnntate meant* hiidicam amplmsjqudm quod Teo probat am ejß ßgt;eroj ac me^e conficienti^e teßimonitint antefero cnminattonibus Eccijj CochleijAlfonfi, isr multorum qui süss applandnnt. Cùm autem reipfa coanouerimjcxplicationem do^matum Eccleßa:propter multam caufasoßt efifè difi'icilimuniy quanquam necefifdrium eEitamenplenum efifè ingentiumperictdo* rumyOttente audiut interprètes eruditos ^îoJ'/J'ôktsç, cy- mediocri cura folicitudint inquißui Ecclejiat doErinam, conatus fim res Rieras quanta potui perßicuitate rech tare.Kongtgpio nouas opiniones^nec aliud maiusficelus eße in Ecclefia Tei fient to^quant ludere fingendis nouisopinionibus, dificedereàProphetica^^pofiolicaficriptuYtir ttjr confenfu '})ero Ecclefia Tei. Sequor autem ampleEor doErinam Ecclefita Vitt* hergenfis coninnEaruntj qua fine 'i)lla dubitatione confenfius eE Ecclefia catbolht Chrißifid eEj omnium erudttorum in Ecclefia Chrißi. Èult autem Paulus ejfie iudiciä doErina in Ecclejiadlat l^eritasfieruetur incorruptajlt;(fr non temerè labefaEetur concot* prie irplane loquifiudeo^tamen fieripoteEi^ praeßrtim in tanta mole reruni) ta breuitateE^t inter dum aliquid diElumJit obßcurius^aut parum commode.Jdeo non dt» fußo indicia Eccle/iarum noßrar um : Kam bas cenfieo Ijerè eßfe ‘Tei Ecclefia}n,lt;iJ ra animi piet at e eas 'Yeneror^nec rne ab eis feiun^am,meaq^ diElaficripta (sr ßEia,earfnn iudicio permitto,S^€pe etiam optaui alios^ qui antecellunt eruditione iudicioj coninitt' nicato conßli'O)lt;(s- collatts fiententtjs de rebus ipfis nbsp;nbsp;de for mis loquendij^raui autoriti“

te tale aliquod Opus condere^quod ordine pra:cipua4 matericos doElrin^e Ecclefiaßd^ compleEeretur.Ticerem hanc rem curce ejfie debere pys çts'fapienttbus Erinciptbus,pß‘ fertim in tanta temporum confufione^ Eded '})idemus Eccle/ia non reß humanis confidfi' Oro ißturTeu oiternum Patrem Tomini nofiri lefu Chrißidy)t propterßliumfunm do* minnm noßrum lefum Chrißum,quem Ifoluttefile'}}iEtmam, nbsp;nbsp;ixzArhjj Ecolt*

fiamfibi colli^atfie^at its'fotuetf lt;(sr docentium lt;t:r dificentium mentes^ubernet,ßndi^ adiuuetyi(^ ad Jieritatem concordiœ amorem multosfleEat. Idcùm Cbrißusin ago* nefuo precatusßt, noßra '\gt;ota nbsp;nbsp;noßrosgemitus ad hums noftri Eontificis petitione^

adiun^amusj qui dixit : Pater^ fanEtfica eos in 'ï^eritatefermo tuns eE yieritas: Ntß nos tx*

extinaui lucem 'Iperitatisj id eltj Euan^clÿ tui. Et addit :ßnt l)num)ßcut nos Trnumßmusß^rimum nobißcum coninnEißntj deinde inter fe/eßnt concordesj con* ßUntpad Tjer^e EccleßiC iußis ojßtcß. Hortor Scholaßicum^re^emOyt cogitent)

inßatione à Deo collocatißnt^ßciantße Eccleß^e Deißeminaria ejß nbsp;Ham ex

boc numeroßlius Dei re^nans ad dextrani ceterni I^atris^ac dona dans hominibusyuidet Let Taßores DoEoreSjßumit Euangehj minißros^ cjuos pr^eparari hult in Scholis. Los eße cußodes librorumTropbeticorum ^poßolicorumlt;isrherorum do^matum Eccleßce holuit. Qjiare dili^entiam i^rfidemin re omnium maxima Deoj Eccleßtej poßeritatipraßemusj heritatem inquiramusjamemusj tueamur^f^^ adpoßeros incorru^ ptamtranßnittamus. Liteber^ieHnno M. D. l^LIII

TÄ condin funt homines à Deo, ut numéros amp;nbsp;ordinem intelljgaf, 8lt; in diicendo mukum utracp re, numeris ordine adiuuentur* Quare in arcibus tradendis fingulari cura monftratur ordo parti;« um, amp;nbsp;indicantur initia, progrelfiones amp;nbsp;metæ ♦ Hane explicandi formam in Philofophia uocant methodum, ied hæc in ijs artibus, quæ de«« Qiiid interßt monftrationibus extruuntur,aliter quam in dodtrina Ecclefie,inftituitur, Nam nbsp;nbsp;nbsp;Methon

demonftratiua methodus progreditur ab ijs quæfenfui fubieda iiinr, Sc à pri# mis noticfjs, quæ uocantur principia ♦ Hie in dodrina Ecclefiæ tantum ordo mPhilofophu quæritur^ non illa methodus demonftratiua ♦ Nam hæc dodrina Ecclefiæ non fx demonftrationibus fumitur, ied ex didis, quæ Deus certis amp;nbsp;illuftribus tc;« ftimonqs tradidit generi humano,per quæ immenià bonitateiè ÔCfuamuos« luntatem patefecit ♦

Ac ut in philofophia quæruntur certa,amp; difoernuntur ab incertis, et cau;« iæ certitudinis funt.Expericntia uniueriàlis,principia,amp; demonftrationes; ita in dodrina Ecclefiæ certitudinis caCifa efl; reuelatio Dei, amp;nbsp;confiderandum eft, quæfontentiæ à Deo traditæ fint, Vt certa eft cuilibet fano hæc fontentia : bis quatuor funt odo, eft enim naturalis noticia ut principiorum ; ita fint certi no^ bis amp;nbsp;immoti articuli fidci,comminationes promifti'ones diuinæ,ita certum fit agenti pcenitentiam remitti peccata propter filium Dei, exaudiri fe, 8d fieri hæredem uitæ æternæ* Sed caufæ certitudinis diuerlæ funt : Sententiam de numeris mens fuo iudicio uidet» At articuli fidei certi finit propter reuelatio;« nê, quç certis et illuftribus teftimonqs Dei côfirmata eft,ur refiifiitationc mor« tuorum, amp;nbsp;multis alrjs miraculis » Sed quia res funtextra indicium humanæ' mentis pofitæ,languidior eft aflenfib, quæfit,quia mens moueturillis teftimo^ nqs amp;nbsp;niiraculis,amp; iuuatur à Spiritu fàndo ad aflentiendum.

Etfi autem Philofophia docet dubitandum eflè de his, quæ non fiint ièn^ fucomperta,nec font principia,nec font demonftratione confirmata, ut hic li^ cet dubitare feu £7r£xepgt;an fola nubis cauitas,fit cauia cur Iris fit arcus:tamen do^ drinam Ecclefiæ à Deo traditam foiamus certam amp;nbsp;immotam eflè, etiamfi nec fenfu deprehenditur, nec nobifoum nata eft ut principia, nec demonftrationi;# bus inuenitur, fed caulà certitudinis eftjreuelatio Dci,qui eft uerax.

Quarc illam dubirationcm Philofophicam feu Ittoxiîuù nequacjuarrt admits I f^h^a exclu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doólrinam Ecclefiæ à Deo traditam Hærct ah'oqui in mentibus in |

denda ab Ec= bac naturæ huinanæ corruptione, ingens confufio dubitationum de Deo, | clefiæ doilrU bus repugnandum eft,amp; opponendæ fine ièntentiæ à Deo tradiræ. Non aleiv i * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da eft hic aut laudanda dubitatio^ fed fît fides certa aflenfib, tA£yx©^gt;id eft, certi^

tudo, qua mens conuióta diuinis teftimonrjs, firmiisimè ampleélitur uoceindi^ uinam,de rebus non apparentibus, ut loquitur Epiftola ad Hebræos,

Hæc præfari neceftè eft,uc initiô cogicemus res certas,firmas ÔC immotas in Ecclefîa docerffîcutinquitfilius Dei ; Ccclum amp;nbsp;terra tranfibunt, uerba au»* tem niea non præteribunc* Deinde etiam cogitemus, fidem efte firmam aflens fibnem, ampleiftentem integram Euangelij doélrinam, non efte, ut in Acade^ mia Arcefîlæ,ludos ambiguos opinionum amp;nbsp;diij3ucarionum, ficut multa petite ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lantia ingenia,8d multi fuperbihomines ièmper iudicarunt,indicant amp;nbsp;iudica^

bunt, quorum blai{3hemias punit Deus amp;nbsp;præicntibus nbsp;æternis fupplicijsgt;

ordo partium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc de ordine partium dodtrinæ aliquid præfandum eft, ipfî libri Pro**

in dodrina Ec phetici 8^ Apoftolici optimo ordine feripti iunt,ct articulos Hdei aptiftîmo dine tradunt» Eft enim hiftorica ièries in libris Propheticis ÔC Apoftolicis, oP diuntur à prima rcrum creatione amp;nbsp;conditione Ecclefiæ, amp;nbsp;dcinceps omnium temporum ièries cà conditione rcrum, uicp ad Cyri Monarchiam continetur in his libris Propheticis. Jn hac ferie multæ narrantur inftaurationes Ecclefiæ, iniparguntur narrationibus doeftrina Legis, amp;nbsp;promifsioEuangelq, Deindt Apoftoli teftes iunt de Chn'fto exhibito,nato, crucifixo,refuicitato. Hæc fuut hiftorica. Et in concionibus Chrifti continentur articuli fidei, explicatio Legis ôf Euangelif Accedunt amp;nbsp;Pauli diiputationes, qui ut artifex inftituit diiputa^ tionem in Epiftola ad Romanos,de diferimine Legis èc Euangelfi, de peccato, de Gratia,feu Rcconciliatione,qua reftituimur ad uitam æternam.

gt; Etfi autem hune ordinem animaduertenti, non multum opus eft com^ mentarijs, aut noftris libellis, aut fîmilibus, ramen quia uult Deus in Ecclefia uocem docentium fonare,ut dicitur,de minifterio Euangelr),Ephef.4.Nonfrm io* Lbor docendi fufcipitur.Non gignimus nouas res, ièu materias, ut Hefio^ rum^int^'^e alitid tradidit quàm patres,Sem, laphet, amp;nbsp;Hæretici res nouas comminiP tum guodfa. cuntur,non rraditas ab Apoftolis,fed pi] interprétés acceptas à Deo ièntentias in Prophctica ôd Apoftolica narratione,bona fide récitant* Et quia rudes non ubiqj genus fermonis inrelligunt, non ftatim uident ordinem rerum, common nefaciendi funt uoce interpretum de gcncre ièrmonis, amp;nbsp;de rerum ordine, Et quia multæ corruptelæ fubinde cxcogitatæ iunt, amp;nbsp;excogitabuntur, pi] Paftogt; res ôè doètores iunt teftes ueræ ièntentiæ certa autoritate acceptæ, amp;nbsp;refutatogt; Cur inftitu^ res faliarum interpretationum.Propter has cauiâs Deus minifterium Euange^ Iq^amp;ftudia in Templis amp;nbsp;in Scholis fua ope ièruat, 80 fubinde reftituic,utiîlt;’ ' mus euftodes librorum Propheticorum èc Apoftolicorum, Sc teftes ueræ in^ terpretationis,amp;:^ refutemus omnes opiniones pugnantes cum dodrina tradita per Prophecas,Chriftû,ct Apoftolos,ne extinguatùr lux Euangclr],ac utEph^* 4.dicitur,ne Ecclefiæ tanquam uentis agitatæamp;f diftîpatæ,amiiraueritate,inigt; plicentur uarfis erroribus, ut iæpê accidit. Ethnici amifta luce doèèrinæPa^ f^^erextUe trum,horrendisamp;uari]s furoribus agitati funt, madarunt humanas hoftias, rint awilfado coluerunt Pnapos,proftituerunt coniuges dC uirgines, ut idola placarent. Sed quàm uaria genera furorum fuerunt in Marcionis ÔC Manichei iecta,quantuni

blafphemiarum, libidinunij fèdi’rionum Quàm uarfj furores nunc lune Ana^ bapriftarum, qui mukum habent contagrj Manichæorum Ab Ärio furores Mahomerici orti Hint, Quales furores iuntin inuocatione Morcuorum cuk tu ftatuarumdn uenditione Miflarum.in defenfione legis de Coelibatu.amp; mul tis alrjs quæ defendunt EcciuS;,PygiuS;,öd fimiles paraiy ti Pontificumgt;

Hæc exempla furorum omnium ætatum confiderent pij, amp;nbsp;commonefa«« âi uoce redè docentium,ample(kanrur utraep manu et toto pedlore libros Pro pheticos ScApoftolicos à Deo traditos,amp; adiungät enarrationes amp;nbsp;teilimonia purioris Ecclefiæ,utSymbola,Apoftolicum ScNicenum^ut lucem Euangehj retineant, nee in furores tales incidant^ quales ut dixi, lequuntur extindla luce Euangelrj, Qui uero pio ftudio legent Propheticos Apoftolicos libros, öd Symbola,8d quærent purioris Ecclefig iententiam ,facile iudicabunt quibus hu manis enarrationibus deinde adiuuari poffint,amp; intelligent quid utilicatis ad:^ ferant piorum explicationes redlè öd dextre icriptæ, öd ex fontibus iumta teilk monia, Hos, fi uoluntates erunt piæ, in hoc ftudio, 8d hac dtjudicatione Deus reget Spiritu landlo, ne Diaboli præftigrjs fallantur, ftd fledlantur ad agnoft cendas,ample(ftendas,Sd retinendas ueras iêntêtias,Sicut Paulus inquit; Deus eil qui cum elFecerit ut uelitis,efFiciet etiam ut perficiatis ♦ Cum accenderit uo^« luntatem,utpio ftudio quærat ueritatem,adiuuabit etiam earn, öd gubernabit, ut labor fit nobis öd alijs felix ♦

ÎDeô conditum eft genus humanum,ac deinceps ideo redemtum eft,ut fit ima^ *go 8d templum Dei,Deum celebrans ♦ Vult enim Deus agnofti öd celebrari, öd fulfiflet illuftris firma noticia Dei in mentibus hominum ,fi natura homilt; prtecipuM num manfiifet integra; nec deinde poftquam recepti iunt in gratiam Adam 8d Heua, aliud eft maius ac melius opus hominis, quàm uera Dei agnitio,inuoca^ tioacprædicatio,ut Pfal.149. Laus eins in Ecclefia Sandorum* Et Pialm.llS, Non moriar,led uiuam,8d narrabo opera Domini» Sit igitur prima 8d iiimma cura hominis,ueram de Deo doeftrinam dilcere,ficutet primum prcceptum hoc olîîcium pra’cipuè poftulat.Sed humanæ mentes in hac corruptione naturæ in magna öd trifti caligine uagantur,quærentes an fit Deus, an fit prouidentia, öd quæ fît Dei uoluntas.Et quanquam elTe Deum,Sd præcipere obedientiam iux^ bunuinh mcn= tadiicrimenhoneftorumôdturpiumimpreffum humanis mentibus, ôdregu;* lariter puniri atrocia ftelefa atrocibus lupplicqsinhacuita,multailluftriaSd firma teftimonia oftendunt, tarnen horrenda dubitatione cruciantur animi ;

Et quanquam uteunep mens humana agnoftit Deum punire fontes, ta«» men de reconciliatione nihil nouit fine reuelatione diuinæ promiflîonis : Ideô cum pcenis obruimur, aut dilputant homines cafu cas accidere, aut mirantur, cur Deus hanc infirmam naturam tantis milcrrjs oneret;Pericles putat cafu uel ex materiæ contagijs principaliter oriri peftilentiam Atticam, non agnolcit pccnamelfediuinam, Oedipus agnolcit fe à Deo puniri, fod prorfos nihil leit deremiffîone peccatorum»

Cum igitur tantæ fine tenebræ humanæ mentis, agnolcamus ingens bc:# Pitefaâio di=, rxefîcium efle^quod Deus folè patefecit ipfo, clara uoce 8d certis teftimonijs, in^

de uCc^ ab initio poft conditum genus humanum, 8c poft conditam Eccleßa’]’ fuam,quod tradidit fua uoce legem amp;nbsp;promißionem reconciliationis, dit ingentia miracula,ut ßruationem in diluuio,deletionem Sodomorum/du*^ tfbonem populi Ifrael ex Aegy ptOjamp; multas refufcitanones mortuorurn»

nos ab Ethnicis^Sc omnibus ignaris Euangelrj,amp;: in noftra inuocatione cogit^^ mus^quem Deum inuocemus^ubi cur fe Deus patefeceric : non uagemur an^ miSjUt Echnici, aut qui ad ftatuas currunt, non negligencer aut frigide cogitt^ mus de patefacftione Deified agnoicamus elle ingens beneficium^ôd certum quot;ceini^inùmi fti^îonium^quod uelic nobis opitulari» Sic deducit nos ad patefadionem Pau*“ ridpattfa^io, lus i.Corinth.l.Cum mundus Deum ûpienrem non nofletper fapientiam,pla nw. cuit Deo,'per ftultam prædicationem frluos facere credences, id eft, Quia ualt;* gantur animi, amp;nbsp;intuentes hune pulcerrimum ordinem in crearuris frpienrif^ . fimè inftitutum,amp; nos de opifice commonefaciêcem,tamen dubitant,an fît pro^ uidentia, an rccipiamuràDeo,exaudiamur,iuuemur, édita eft uoxEuangdtjgt; qua le Deus patefecic, tarnen hanc quoq; maxima pars hominum ut fabulo^ frm deridet : Sed aliquiampleduntur, difruntredè agnoicere,amp; redèinuo^ care Deum,amp; donantur æterna uira,iufticia,gloria, Sóc.

Sic Chriftus deducit nos ad patefaeftum Deum, Cum peteret Philippe* lt;nbsp;nbsp;nbsp;monftrari Patrem,grauiter obiurgat eum,8c ab ilia Ipeculatione reuocat,ac in^

quit:Qui uidet me,uidet Pattern, Non uult uagabundis Ipeculationibus quert Deum, fed uult oculos noftros defixos elfe in hune exhibitum Filium, amp;nbsp;inuOi* cationem dirigi ad hune Deum æternum Patrem,qui ièpatefecit miflb hocFi*' lio, amp;nbsp;dato Euangelio, ôd qui propter hune Filium Mediatorcm recipit nos, 6^ exaudit.

Mrjfrx bwmA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lèmpcr Dcus ab initio, procedens ex iua arcana fède propter falutcin

M alligtiu noftram, amp;nbsp;ielè patefaciens, ac familiariter nobifeum colloquens, tradiditali* funtad uerbu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucrbum ac teftimonium, ad quod alligauit mentes hominum ica,uc hunt

Deum æternum conditorem ftatuerent,qui fe patefecerat hac uocc,8i hoc teftimonio, Sic in primo præcepto alligat populum ad uerbum, quodfo^ nuit in monte Sina, ÔC ad edudionem ex Aegypto : Ego fum Dominus DeuS tuus,qui eduxi te de terra Aegy pti,Compleâ:icur omnia miranda fada in edu' dione,quæ fuerût teftimonia prælêntiæDei, Hic idem Deus dédit promiffio^ nés de Mediatore, propter quem inde ulcp ab initio Patres exaudirilè iciebaf* Ita alligata erat eorum inuocatio ad hunc Deum, qui frinedudioneexAegy^ pto patefecerat,amp;2 dederat promiffiones de Mediatore,ut Dauid inquitjDixit Dominus Domino mco,lède à dextrismeis. Tu es Sacerdos in æternum amp;G Ita nos iam exhibito, crucifixo amp;nbsp;reRiicitato Chrifto, Euangcirj luce agnita, hoe ipfum teftimonium nobis proponamus, in hunc Filium intueamur, ac diP camus hæc duo, Quis fit Dcus, ód quæ fit uoluntas eius, amp;nbsp;noftram inuocatiw inHdMfio Mf* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Ethnica,Turdca, ludaica, prudenter amp;nbsp;ardenter ièiungamus ♦ Pracii»

ra À fdlfa dif= puè enim duabus grauiflïmis quæftionibus dift'ert uera inuocado à falfa: deXhr' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftentia, quçftione de uolunrate,T urci etfi dicunt fe inuoeare unum

de SiÏmT conditorem cccli èC terræ, tarnen à uero Deo aberrant, Quia neganC Dti. hunc elTe Deum, qui mifit Filium Mediatorem : Non igitur rede ihuocant,

Eft enim æterna ÔC immota régula lohan, y, Qiii non honorât Filium, nonhw norat

S) E S) E 0, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;150

norat Pacrem»Primum igitur T urci de effentia Dci errant^quia fîngunt fibi fu* um Deum,qui non fit Pater lefu Chrifti*

Secundo errant de uoluntate^Cum promiflîones ignorent, negent Fî* liumcfreMediatorem,manent in perpétua dubitatione,nec poHunt natuere fe reci'pi à Deo, amp;nbsp;exaudiri. Qui uerô manent in ea dubitatione, non inuocanc ièdfugiunt Deum, ÔC ruunt uel in contemtum Dei,uel in æternas deiperatio* nés amp;nbsp;in blaiphemias,

Econtra Ecclefia Dei affirmât hune efle Deum conditorem rerum, qui fè patefecit miflb hocFilio, amp;datoEuangelio,amp;reditis teftimomjs ingentibus, quæ recenfèntur in hiüoria Prophetica amp;nbsp;Euangelica, Ita primum de eflentia Dei iudicat,non ex humanis imaginationibus ,fed ex uerbo Dei,certis teft imo* nrjs tradito^Deinde de uoluntate certô icimus Filium Dei Mediatorem confti tutum efle mirabili inenarrabili confilio, amp;nbsp;certô recipi exaudiri nos pe* tentes propter hune Mediatorem» His diferiminibus initiô confideratis, quæ quidem in inuocatione quotidiè cogitanda funt^redius intelligetur, quomodo quærendus,agnoicendus inuocandus fitDeus,quàm ex ociofis ipeculationi^ bus,quas multi cumularunt fine modo in commentarijs Longobardi»

Vt autem deferiptionem aliquam Dei teneamus,conferam duas » Altc^ ram mutilam Platonis^alceram inregram, quæ m bcckfia tradita nbsp;nbsp;oC ex ßa^^ apud PUto»

ptifmiuerbisdifi:itur»PIatonicahæccft:DEvs est mens æterna cAvsAnew. BONiiNNATVRA. Quanquamautem hæc Platonicadeicriptioadeôerudite compofita eff, ut difFicile fit iudicare parum exercitatis, quid défit, tarnen quia nondum ita deicribit Deum,ut iè patefecit ipfè,requirenda eft alia illuftrior Sd propior deicriptio» V erba funt hæc: Deum efle mentem æternam,id eft,eflèn^ tiam fpiritualem, intelligentem, æternam, caulàm boni in natura, id eft, uera* cem,bonam,iuftam,omnipotentem, conditricem bonarum rerum omnium, amp;nbsp;totius ordinis in natura, èc humanæ naturæ ad certum ordinem,id eft, ad cer^ tam obedientiam» Hæc omnia complexus eft Plato, Sed hæ funt adhuc huma* næ mentis cogitationes, quæ etfi ueræ 80 eruditæ funt, 80 ex firmis demonftra* tionibus natæ,tamen addendum eft,qualcm fe Deus ipfè patefecerit» Sit igitur hæc altera deferiptio :

DEVS est ESSENTIA SPIRITVALIS, INTELLIGENS, 7ETERNA, VE- Depnitio D« rax,bona, pura, iufta, mifèricors, liberrima, immenfæ potentiæ fàpientiæ, inEccleßa, Pater æternus, qui Filium imaginem fuam ab æterno genuit, amp;nbsp;Filius imago Patris coæterna, amp;nbsp;Spiritus fàndus procedens à Pâtre amp;nbsp;Filio, ficut patefafta eftdiuinitas certo uerbo,quôd Pater æternus cum Filio Spiritu fàndlo con* diderit fèruet ccclum amp;nbsp;terram, S)C omnes creaturas, èC in genere humano condito ad imaginem fîiam, amp;nbsp;certam obedientiam elegerit fibi Ecclefiam, ut ah ta,hæc una amp;nbsp;uera diuinitas patefafta certis teftimonqs,ôô per uerbum tra* ditum Prophetis Sc Âpoftolis,agnofcatur, inuocetur, 80 colatur iuxta uerbum illud diuinitus traditum, damnentur omnes cultus, qui fingunt alios Deos, amp;nbsp;hæc uera diuinitas in uita æterna celebretur»

Hæc deferiptio propius récitât quis fit Deus, amp;nbsp;deducit nos ad patefa* necUr^tio âionem diuinam, Sicut in Ecclefia fèmper hæc dodrina tradita eft » Primum caput Genefîs teftatur Deum elfe eflentiam intelligentem, ait enim, Dixit cjjintid.in» Deus»Conftat autem dicere efle intelligentis eflentiç,non brutæ,amp; eflèbonam telligtns efrendam,puram,iuftam,ÔC liberrimæ uoluntatis,teftatur creatio hominis,cui

ad fmagincmdiuinam condito impreffît Deus notidas, quæ præcipiuntbo^ na.iufta et ordinaca,Só addidjt libertatem uoluntatis^etfi hcc bona poft lapfuni primorum parentum deformata funt. Præcerea quôd fit efTentia æterna èC omnipotenSjCreatio ipfa. teftatur, de qua dki'tur : In principi'o creauit Deus cot him amp;nbsp;terram ♦

Peribnæ uero tres, etfi ineodem capite obfcurius monftranfur, tarnen paulatim clarius reuelatæ funt, Pater dicens genuit Verbum, quod eft imago æterni Patris, Et de Spin'tu lando exprefsè dicitur : Et Spiritus Domini fere^ batur fiiper aquas, Sed poftea Patribus SC Prophetis exhibita eft dodrina ih luftrior» Dauidamp;L Elaias clare fiipra angelos amp;nbsp;omnes creaturas collocant M.eflîam,ôd Deum nominant,ut PiaIm,2.FiIius meus es tu,amp;c. Et Piàlm,4i» Et concupiicct rex decorem tuum, Quoniam ipie eft Deus tuus, adorabis apfi.im,Et Eiai.9,Paruulus natus eft nobis, amp;nbsp;Filius datus eft nobis, ÔÔ uocabP tur nomen eius Deus fortis, Pater æternæ uitæ.

Tandem inNouoTeftamentocIariflimè patefadæ funt tres perfonæ, ut in baptifino Chrifti, Pater inquit : Hie eft filius meus diledus ♦ Filius con** (picitur palam ftans in flumine ♦ Spiritus iàndus uerô manifefta fpecic infidet Filio,In hanc reuelationem intueamur,amp;^ noftras cogita tiones de Deo,amp; iniio^ cationem noftram ab Ethnica, T urcica, ludaica ftiungamus, amp;nbsp;hunc æternuni Patrê,qui ft ibi patefecit miffo Filio fuo lefu Chrifto, amp;nbsp;oftenib Spiritu ftndo inuocemus, unà cum Filio amp;nbsp;Spiritu lando conditorem rerum amp;nbsp;opitulato^ rem, Hæc iæpè cogitanda hint inter inuocandum, Quomodo autem perfonæ difternendæfiht,pofteadicetur,priusenim aliquo modo reliqua pars deferf ptionis declaranda eft,

creAtur^ eon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi creaturas conditas efte à Patre,Filio,Spiritu fandlo.Id quoep paP

dit£ À Patre, nbsp;nbsp;nbsp;fn ueteri 8ó nouo Teftamento traditum eft, ut lohan.l, de Verbo : Omnia

t« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipftim fada funt Et de Spiritu ftndo : Spiritus Domini fouebat aquas»

Semper igitur régula teneatur infixa menti, creationem rerum amp;nbsp;conftruario^ nem,opera eift totius T rinitatis,æterni Patris, Fili), èC Spiritus làndi.

Dm [e piitelt;gt; Poftremo in deftriptione Dei fit mentio Ecclefiæ, ut mentes noftræ fint fecit Ecdefue. alligatæ ad hunc Deum,qui ft patefecit in Ecclefia,amp;^ ftiant hunc uere eift con^ ditorem rerum, qui ft dato hoc fuo uerbo, certis teftimonijs ab initio mundi patefecit, Sciant item, fic de eo ftntiendum eift, ficut ft patefecit ♦ Ethm'ci Turci ft quoqp iaditant inuocare ilium DEV M, qui condidit ccelum amp;nbsp;teP ram,fed falib id iadicant,quia uagantur animis,ncc uolunt audire conditorem ft patefacientem uerbo fuo, amp;nbsp;mifto Filio: Aberrant ergo à uero conditore,^ . fingunt fibi conditores fuis fpeculationibus ♦ Quare in omni cogitationedc Deo, amp;nbsp;omni inuocatione mentes intueantur Chriftum miifum in carne,cru^ cifixum amp;nbsp;refuftiratum,8c ftatuant hunc uere eift Deum condicorem,qui hunt Filium mifit, amp;nbsp;dedit Ecclefiæ fuæ Euangelium,

Percurri uteunep particulas deftriptionis, in quibus hoc quoc^ ftiamus, Deo non fitnt uirtutes, quas Deo tribuimus, in co non eift accidenria, ut in homiiie ieu (tccidenM,nec angelo iàpientia, iufticia, bonitas, funt accidentia Sc res mutabiles ; ftd ficut difeerni debet potentia Dei non diicernenda eft ab eiftntia, nec aliud eft, fic non iunt aliæ res, ejfintia, fapientia, ueritas, iufticia,bonitas Dei, ftd funt ipia eiftn tia, quæ eft quiddam uiuum per ft fubfiftens,intelligens,æternum,omnipotens,bonum,iuftum ♦

T) E S) E 0, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151

HancDei defcripti'onem ut teneretEcclefîa in confpecflu SCobocuIos, diftinclam ab Ethnicis opim'onïbus, commendaui't earn nobis Chriftus in ^‘^Erîptio prima amp;nbsp;notiffîma ceremonia : Ego bapdzo te in nomine Patn's, Filrj, Spiricus fandb id eft. Ego bac merfione mandato Chrifti tcftifîcor,re recipi à ptifmo. Deo creacore omnium rerum. Pâtre æterno, Filio eius lefu Chrifto, Spiritu fanâo, quem Deum agnoices placatum eflè per lefum Chriftum Filium ætertf ni Patris, amp;nbsp;hac fiducia inuocabis, qui te Spiritu fancio reget uiuificabit ad uitam æcernam,ficut promiflîones diuinæ pollicentur : Eftundam de meo Spi^ ritu fuper omnem carncm, ôdc. Et Chriftus inquit lohan, 14» Ego rogabo Pa^ trem,amp;alium Paracletum dabit uobis,Spiritum ueritacis,

Quare de Deo cogitantes,fiue in docendo, fine in inuocando, Baptiftni doârinam, nbsp;teftimonium nobis proponamus, nec tantum de numero Ipecu^

lemur,fed de caufîs,cur Filius miftiis fit,de promifTione reconciliationis,de gult;* per jitcwte bernatione miranda fan(ftorum,qui à Chrifto defenduntur contra Diabolum, amp;nbsp;Spiritu fancio mirabiliter uiuifîcantur* Etfi enini Diabolus,qui eft homicd da, mirabilibus infidijs oppugnat fingulos, ut auulfos à Deo euertat, tarnen Chriftus econtra propugnat oues fuas, quamiibet imbecilles ærumnofàs, eut inquit : Oues meæ uocem meam audiunt,amp;f nemorapiet cas de manu mea^ Simul ergo deadmirandis beneficqs Dei propter Filium donatis, cogitemus, quoties uerba Baptifmi recitamusgt;

WNÄ eft æterna efl’entia diuina, iuxta deftriptionem poiîtam, æternus Pa««

ter, Filius imago Patris, amp;nbsp;Spiritus làndèus» Ac perfonæ âiCcernuntur/^quot;‘‘‘^‘^‘^‘* quoties diuinitas intra left delcribitur ; Sed cumopponiturcreaturis, mentio fit unius æternæ eflentiæ, ut Deut, 6. Audi lirael. Dominus Deus nofter, Dos* minus unus eft, Ac pij oblèruent appellationem,Dixi difcernendam elTe inuo^ cationem Ecclefîæ ab Ethnica ♦ Ideó populus Ilrael peculiarem appellationcm lehoua tribuit Deo,ut difternat Deum uerum conditorem,qui fe in hoc popult;« lo patefecit, ab idolis commentirijs numinibus Ethnicorum

Deut. 4, Vt ftias quöd Dominus eft Deus, amp;nbsp;non eft alius præter eum, id eft,Hic Deus patefactus in hoc populo Ifi'aël,iolus eft Deus, Deut,52,Vides# te quod ego firn folus,amp;S non eft alius præter me,Efai.44. Hæc dicit Dominus rex lfraël,Ôlt;^ redemtor eius. Dominus exercituum. Ego fum primus Sé nouiflÏ^ mus,ôt præter me non eft Deus, Eiài, 4V, Ego fum Deus, Sé non eft ullus præ«» terea, præter me non eft Deus, Ego Deus, non eft alius, formans lucem,amp; creans tenebras, Item, Non eft alius Deus præter me,Deus iuftus Sé faluans, non eft præter me, Conuertimini ad me, Sé ialui eritis omnes fines terræ, quia egofum Deus, Sé non eft alius, i, Corinth, 8, Scimus quôd nihil eft Idolum in mundo,amp;^ quôd nullus eft alius Deus nifi unus,Nam etfi ftint qui dicantur dij, ftuemccélo,fiue in terra, fîcuti ftint dij multi Sé domini multi, nobis tarnen unus eft Deus pater,ex quo omnia,Sc nos in illo : Sé unus Dominus lefus Chrx ftus,per quem omnia,amp; nos per eum,Ephef,4, Vnus Deus amp;nbsp;Pacer omnium, qui fuper omnes,Sé per omnia.

TN hoe artkulo necefle eft conftitui quid uocabuïumPerfonæfignifîcet» Pf»-/ô»4i« ^mum igitur trade haue definitioncm,conuenientcmhuicarticulo: persona, hoc articula utEcclefiainhocarticuleloquitur,EST svbstantia individva, intelli* gens, et iNCOMMVNiCABiLis. Satisconftac uctcrcsicriptoi'csEcclciîæ^^^ Diffêrentid Ütos hæcduo uocabula dikernere ouo-rapc? U7ro?aff'//j,amp;dicereunameireöuo-’a/j,ia inter ayo-iangt; eft, eftentiain æterni Patris, Filq, èc Spiritus iandi, fed tres UTTOSOtO-lJç, id eft, tres et vTroscci/iii, fubfiftentes,noncomi-ncnticios,non caducos,nonconfufos,ied diftineftos, feu fingularcs intelligentes. Pro hac uoce Latini ufi funt nomine Peribnæ,3i quanquam Græca uox uttoW»?, eft illuftris, tarnen quia ingeniorum petulantia fepc conturbat reclè difta, rixæ etiam de uocabulo uTrô^aa/ç ortæ funt, Ceflc^ runt igitur Græci, amp;!. Latinos iècuti, coeperunt etiam hoc loco dicere tria TI^óff'WTra. Sednos omiifis rixisuocabuIorum,Ecclefiæ ièntentiam fïdeliterre^ tineamus, amp;nbsp;uerbis iam in Eccleiia uftatis amp;nbsp;receptis ftneambiguitateuta^ LuJutSerueii mur, Luftt homo fanaticus, Seruetus, de uocabulo Peribnæ, SL dilputat olini

Latinis fignificaife habitum aut offieij diftindionem, ut dicimus, Roftium J , ’ nbsp;nbsp;nbsp;alias fuftinere perionam Achillis, alias fuftinere perionam Vlyftis, feu alia eft

peribna confulis,alia ftrLU,ut Cicero inquit; Magnum eft in Repub, tuen per* ibnam Principis, Et hanc ueterem fignifîcationem uocabuli Sycophantice de^ torquet ad articulum de tribus perfonis Diuinitatis Sed has impias præfti* gias fugiamus, execremur, Sf feiamus iii hoc articule aliter loqui Ecclefiam, perfonam dici fubftantiam indiuiduam, intelligentem, amp;nbsp;incommunicabi* Tres perfond L’Ei, Ac prodeft in hac cogitatione fæpè mente intueri baptifnum Chriftf monflrdt£ in ubi trcs Perlonæ i 11 uftri diftrimine monftrantur,Pater ibnat hanc uocem; Hk trfpf/pwocbr» pQ pßjys meus diledus.Filius ftans in flumine conipicitur, Spiritus iànftus ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpecieuifibilidemittitur. Ad hanc monftrationem accommodenturamp; firma

teftimonia,quæ narrant, quis amp;nbsp;qualis ftt Filius, quis amp;nbsp;qualis fit Spiritus fam dus,

'Difcritnen Primum ergo hoc diicrimen tencatur,Pater æternus eft,peribna non na* »ÄYunF ta,ièd qua? oenuit ab æterno Filium imaoinem fiii, Filius eft imaeo Parris oe^ nitaab æterno à Pâtre; Qlu poftea cerro tempore in utero Mariæ alTumlir humanam naturam, ut infnà dicetur, Spiritus iàndus eft agitator, procedensa Patre amp;nbsp;Filio,amp; mittitur ad iandificandas mentes, id eft, nouam luccm,iuftf ciam uitam Deo placentcm, Sc æternam accendendam in his, qui fiunthæ* Tres perfoita rcdcs uitæ ætcrnæ. Sunt itaq? tres perfonæ diuinitatis,immenfe, coæternæ, ofM-sctoi, 'o/xoâtrzo/, Pater Domini noftri lefu Chrifti, Filius qui diciturAoy©^amp; imago

Etfi autem omnes Angclicæ humanæ mentes obftupeicunt admira* tione huius arcani, quod DeusFilium genuit, 80 quod à Patre Filio pro* ^^m/cTre iandificarorSpiritus,tarnen fie fentireneceiTceft, Qi.iia,ut toties iam pdtefecit. didum eft, de Deo fentiendum eft, ficut ft patefecit ♦ Ethnici uagabantur animis, quærentes Deum, fuis ipeculationibus t At Ecclefia agnofeit Deum æternum amp;nbsp;omnipotentem conditorem talem, fient ft pateftcit ; SC quan* quam hæc arcana non penitus perfpicimus, tarnen in hac uita Deus incoari unit hanc agnitionem, amp;nbsp;inuocationem noftram à falià difterni, nbsp;nbsp;reuelatio*

nem certis teftimonrjs in uerbo iuo propofuit, in quo ceu foetus in aluo mater* no nutrimentum attrahens ex umbilico ÔC coty lidonibus, nos quoc^ ftdemus incluft,

S) E F ILIO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;152 ,

(nclufi, atfrahimus agnitionem Dei, uitam ex uerbo Défaut eum inuocc:* musjfîcuc fe parefecit

ÇIC aurem deferibitur Filius. loban j. nominatur In Epift;ad CoîoCst ‘^nominatur Imago Dei, In Epiftola ad Hcbræos uocatur Iplendor gloriæ, id cft,effîgies feu imago fubftantiæ Patris. Ac loqui textum de natura diuina Fb Irj.manifeftum eft^ Quia inquic : Omnia per eum condica eflè. In Symbolo di« citur Lumen de Lumine.Harum appellationum collatio declarateas.Filius di« inugpa-'Kó» citur Imago ôdxôyig^. Eftigitur imago cogitatione Patris genita, quod ut ali« quo modo confiderari poHît^à noftra mente exempla capiamus.

Voluit enimDeus in homine conij3ici ueftigia fua^ amp;nbsp;fî hominis natura retinuilfet primam lucem, ijoeculum effet diuinæ naturæ minus obicurum, Nuncin hac caligine,tamen aliqua notari ueftigia poffunt. Mens Humana co« oitando mox pingit imaginem rei cogitatæj lèd nos non transfundimus no« urameffentiaminillasimagincSjiuntcpcogitationes illæfubitæamp;euanefcen« tes aôtiones ♦ At Pater æternus iefeintuens, gignit cogitâdonemrui^quæea^‘^^‘“^^^^^^'*‘ imago ipGus,non cuaneicens,Ièd iubfiftens communicata ipfi effentia»

Hæc igitur imago eft fecunda perlbna,amp; conueniunt appellationes. Di« c«r uocetur citur Aoy©-quot;,Quia cogitatione generarur.Dicitur Imago^Qiiia cogitatio eft ima go rei cogitatæ. Dicitur Iplendorgloriæ, quod Græcè Ijgnificantius feriptum cft ?t7rauya(r/xa, id eft, ab alia luce fplendor editus. Sic Filius eft Iplendor à luce aTrauyar. paterna editus,ficut in Symbolo legitur,Lumen de Lumine.Item, Effigies fub« ftantiæPatris; id eft,imago non euanelcens,led fubfiftens communicata effen« tia,Vtigitur in natura hominum,filium dicimus genitum defubftantia patris, ^^5'quot; fimilem patri : Ita fecunda perlona Filius dicitur, quia de fubftantia Patris na« tus eft,amp;: eft eius imago. Proprietas ergo difeernens Filium lt;1 cæteris perfonis, Genitumeße hæc eft, genitum effe, amp;nbsp;imaginem efle ; Et fit illuftriusdilcrimencumaddftcr itnagmem mus,hanc fecundam perfonam alfumfiffc certo tempore humanam naturam, inaluo Mariæ, Pater enim non affumfit humanam naturam, nec Spiritus Ian« dus affumfit humanam naturam, led Filius eft Chriftus, id eft, promiffus Re« demtor,una perlona duabus naturis mirabiliter unitis, Icilicet ilia æterna Pa« tris imagine lèu xóyw, ôif natura Humana. Nam uerbo Vnionis in Hoc articulo communis confuetudo Ecclefiæ utitur.

Mira funt hæc, amp;nbsp;longé fupra omnem creaturarum captu pofita.Sed fei« mus hæc arcana Ecclefiæ patefada cffe,ut Deum redè inuocemus,amp; caulas co« {U proprtu efl gitemus huius mirandi benefierj, quôd Deus æternus feedere fibi naturam hu« procederen manam copulauit. Verè igitur earn curat ac diligit, ôé hune Filium mißt, ut cF fctR.edemtor,amp;iram aduerfus peccata placaret,ut poftea fæpius dicendum

Tertia Perlona Spiritus landus, dicitur procedere à Pâtre 8d à Filio» Hæc proprietas huic tertiæperfonæ tribuitur. Tribuitur amp;nbsp;hæc proprietas,qp fit perlbna,quæ mittitur in corda renalcentium,id eft,qua Perlona Pater amp;nbsp;Fi« lius accendunt nouam lucem, nouos motus Deo placcntes,iufticiam amp;nbsp;uitam in cordibus renafeentium ; Et reuera tunc adeft Spiritus làndus in cordibus, cum ca regit, mouct amp;nbsp;accendit,ut i, Corinth, ^.dicitur; T emplum Dei eftis,amp; Spiritus Dei habitat in uobis ♦ Hæc gubernatio amp;nbsp;landificatio uocatur ad io

fpeCialis Dei.Vt autem Filius nafcitur cogicationeJca Spiritus fanó:us proces* â/f^pro/cdu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntate Pacris ÔC Filrj : uoluntatis enim eft agicare, diligere, fîcut amp;nbsp;tor

A ÆAtth,ultimo*Baprizanres eosin nominePatris^8^Filij,SC Spiritus iàn«» ’ ^di.Hic nominatim tres perfonas receniètj tribuit eis parem potenriam amp;nbsp;honorem ♦ Voluit enim Chriftus in hae prima ceremonia compkcti fum^ mam Euangelij* Quare fi'mul amp;nbsp;teftificatUr recipi nos .à Deo, ÔC docet quis ft Declaratio Deus,quem Deum inuocemus, juid nobis donet. Egobaptizo te in nomh uerborumba^ ^e Patris,amp; Filij, ÔC Spiritus fendi, id eft. Ego teftificor te recipi à Patre æter^ no,Sc à Filio, ÔC à Spiritu fando,ut miièricordia 5gt;C potentia horum libereris ü peccato èC à morte æterna, nbsp;nbsp;doncris iufticia Si. uita æternaInuocabis igi'tur

non ut Ethnici aberrantes à uero Deo,quife patefecic,(èdhuncftatues efle um conditorem rerum, qui ie hoe uerbo certis teftimonrjs ab initio mundi tefecit, tecum in baptiimo fccdus facit, affirmât ft elft Parrcm Domini nofti lefu ChriftfSCconftituifft Filium placatorem,8c mittereSpiritum ftndum aJ incoandum in te iuftidam uitam æternam.

Agnoftis fummam Euangelrj erudite comprehenfam efft inuerbisBa^ ptifmi,0C oftendi,quis fit Dcus,Ego baptize te in nomine, id eft, in inuocatio* ne,irem in mandato ; Item in agnitionem inuocationemPatris, ScFilif Si Spiritus fàndi. Inuoco Pattern, Filium, ÔC Spiritum fandum, fuper te, teftifi^ cans,te recipi, te exaudirfamp;c. Hæc eft ftntentia uerborum baptifmi*

Cumcp uerba ilia profitcantur Pattern efft Deum, elle omnipotentem, efft fnuocandum, ÔC ad huius honoris fbcietatem addantur Filius Spiritus fandus,neceffe eft parem potentiam efft, Cum^ par fit potentia, funt Præterea confiât Pattern amp;nbsp;Filium Chriftum perfonas diftindas efft ; Quare amp;nbsp;nomine Spiritus fandrperfona diftinda fignificatur „ Nam ft Spiritus tam tum fignificatet ipfum Pattern agitantem aut mouentemres,bis nominaffet Pattern, amp;nbsp;effet ociofa rauTOAoyfa. inhaneftntentiam ScBafilius prudenterSi grauitcr ratiocinatur ex hoc dido Chrifti, Pattern 8c Filium èc Spiritum fam dum op-ovo-'in!^ efle. Baptizari nos oportet, ficut accepimus,credercautem,ficut baptifamur,glorihcamur autem ficut credimus Patrem amp;nbsp;Filium ÔC Spiritum ftndum *

Sedquiapaflim fparfefuntin ftriptis Propheticis ôcApoftoIicis pro^ bationes,quarum aliæ de Filio tantum loquuntur, aliæ de Spiritu ftndo, colligt; Teflimonta genda erunt primo teftimonia de Filio. Eft autem præcipua probatio in pri^ Fz/iiw fit uere „-,0 capitc Iohannis,qucm quidem fetunt eô fcripfifft Euangelium füum, quôd deinde Cerinthus fparferant ludaicam opinionem,ÔC detraxerant Chrifto diuinam naturam, ac fîxerant eum tantum habere humanam natm ram,

Priufquam autem ad lohannem accedo, ponam duas rationes, ftimtas ex ftriptura,quæ meo iudicio utiliter 6c docent ÔC confblantur pios.Primô necef chrtftui filiui ft eft fateri Chriftum eflè natura Filium Dei, Qiiia Euangelium difeernitft D« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjQg adoptionis à Filio Chrifto.Iohanncs enim uocat Chriftum unigenitum fv

lium,Iohan,I, Vidimus gloriam eius tanquam unigeniti à Patre, Porto cum baud dubiè fit natura Filius, necefft eftineo diuinam naturam efft ftibftam tiah'ter ; Qiucquid autem eft extra perfonam Pacris,in quo eft diuina natura, id needle

® E FI LI O, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

id necefiè eft pcrfbnam effè^ Ita Paulus inquit de Chrifto, In quo habitat pleni«« tudodiuinitatis corporaliter,id eft,qui Chriftus eft periona diuina, q* d» habi«lt; tare in eo diuinitatemj non tantum ut in Dauide, cfedliuè, ièparabiliter, Sed ica,utipfa Chrifti uTrós-acriQ fit diuina* Nam Græci a-Z/xa. dicunt, ut nos uulgô per:* fonam

Secunda ratio* Vniueria icriptura Prophetica amp;nbsp;Apoftolica magno con scripturd pr^ fenfu præcipit Chriftum adorari óóinuocarfiaciubet ineum confidere, ergo (ipitchriftü tribuit ei potentiam infinitam,quód ubiqj adfit^corda inCpiciat^exaudiat, quod deriufticiam èc ui tam æternam : Necefie eft igitur in Chrifto diuinam njtu* ram efTe,

Extat autem clara teftimonia deinuocando Chrifto, de fiducia in Chri Teflitwntd ftum* Matth*ii, Venire ad meomnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, ego reRd dam uos Johan*3,Qui credit in Fih'urn,habet uitam æfernam*Eiai,lI* In die ib nbsp;nbsp;nbsp;‘

la radix lefiæ ftabit in fignum populorum, genres ipfum deprecabuntur* Piafi 4h Et concupiicet rex decorem tuum, quoniam ipiè eft Deus tuuSjSó adorai bunt eum.Pfalm*72.Ec timebunt eum donee erunt Sol amp;nbsp;L una* Item,Dcpre^ cabuntur coram ipib iemper* Ador* 7, Domine lefii fufeipe ipiritum meum# I*Their.}.Ipft Deus Pater nofter, amp;nbsp;Dominus nofter leius Chriftus,dirigac uiam noftram ad uos* 2*Thefr» 2* Ipft Dominus nofter leius Chriftus, amp;nbsp;Deus amp;nbsp;Pater nofter, qui dilexit nos, amp;nbsp;dedit confolationem æternam, èC ipem bolt;lt; nam in gratiam, confirmée uos* Genefi 43* Deus Abraham, ÔC Angelus qui eruit me de cunctis malis, benedicat pueris illis.

In hisamp;fimilibus reftimonrjs dicitur de inuocatione perpétua Chriftf, etiam cum non ueriatur cum hominibus uifibiliter* Quare hæc adoratio non poteft intelligi, ut ludæi cauillantur, de externa fignificatione honoris, quæ præfenti uclutregi tenenti ciuile imperium exhibetur ; Sedconcionanturhæ fencenriæ deMeftîa exaudiente, opitulante Só ièruante Ecclefiam fuamubic^ terrarum, omnibus temporibus * Hæc propria funt naruræ omnipotentis* Adordtio tri^ Vtile eft igitur hanc dodrinam in Prophetis de inuocatione Meflîæ confia« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

derate* Et apparet Patres,Prophetas,ac alios pios ueterisTeftamenti db iiinitatem Meflîæ ipià inuocatione profeiTos eflb, amp;nbsp;nos dida ilia non id«! lum erudiunt de natura Filq, fed etiam confolantur, ÔC ad inuocationem ex« ufcitanr*

Semper ergo fit in conipedu hæc ratio,cum de inuocatione Chrifti toties præcipiatur * Fatendum eft in Chrifto ciTe naturam diuinam * Quia inuoca« tio abienris,qui non conipicitur uifibiliter, tribuit omnipotentiam * Sentit cnimilium uidere motfis cordium omnium hominum ubicn terrarum* Hie 00 cccleiiæ exemplum meminerimus, quæ iæpe repeat precationem Hæcprccatio eft profeflîo diuinitatis Chrifti.

Nunc ad lohannem accedo, qui deftripturus naturas in Chrifto, orditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pud

àdiuina * In principio erat Xoy©-'. Sic uocat Filium Dei, qui poftea aiTumfit loh: nomen fi» humanam naturam, ur ubi inquit. Et Verbum Caro fadum eft* Primum autem de ilia natura loquens, quæ fuit ante incarnationem, affirmât xoyop efle æternum * Quia inquit fuilTe ante creanonem, amp;nbsp;ait. Omnia per ilium fa« da efle*

Nomen Dfiw cusarticulus teftatur^ collocandum eflè loco fubiccti;, SC Deum loco præ* ambiguitas eft hic in appellationc Dei, Narratio enim inftituta eft nun ejjènti^;, defcriptionem de eHentia diuina, Ideo intelligatur nomen Dei non de offi* cqs diuinis^quæ gerunt homines,ut alibi dicitur,Ego dixi Di] cftis, ièd propd* iflimè de æterna, omnipotente, intelligente, bona eflentia, conditrice, ficut Só poftea Iohannes affirmât,Omnia per hune Aóyo/j efle condita; dicit ergo ’AÓyoii ef* fè æternum Deum conditorem *

Hoe teffimonium firmum eire,bone mentes intelligunr,quæ acquiefcunc Re/îmt/o nbsp;nbsp;j'n uoce Euangelij, nbsp;nbsp;non accerfunt cauillationes amp;nbsp;corruptelas Euangelij, Sed

quidam ód impri,ut Samofatenus,8i^ poftea PhotinuSjamp; recens Seruetus, ueti, federate eludereamp; corrumpere aufi hint didum Iohannis, ac contenderunt ?^óyo/j non fignificare perlonam,fèd ficut in homine cogitationê hominis aut fei'* monem non dicimus effe perfonam, fèd^qualitatem autmotum rranlêuntemï Ita uoluerunt in lohanne intelligi Aoyop non effie perfonam,fèd cogitationemfui propofitum Patris, quod fit iplè Pater, ficut dicimus, mentem aut bonitatein Patriseffie ipfumPatrem♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Denilt;^ narrationem Iohannis accommodabant ad exemplum hominis architedi : ut in architedo eft Idea futuri open's, qua? non eft perfona, fed pm* pofitum amp;cogitatioin architedi mente ; fie in conditoreDeodixeruntfuiflt Ideam amp;nbsp;propofitum, quôd fè patefacere uolueric per conditionem mundi, per Dodorem excellentem Chriftum, traditurum dodrinam falutis, amp;nbsp;ediW^ rum teftimonia de Deo : Hane cogitationem feu propofitum dixerunt fuifÏ^ ipfum Patrem,et de hac cogitatione aiuntin Genefi fcriptum efle,Dixit Deus, id eft,Decreuic, propofuit, Et in lofianne. Omnia per ipfum fada funt,ideft, Omnia condita funt per hanc architedi cogitationem, feu per fermonemiu* bentem ut res fieret ♦

Quôd uerô Iohannes inquit, Verbum Caro fadum eft, fic corruperunf, tandem iuxtaid propofitum natum efte ex uirgine Chriftum, atep ira lohan^ nem exorfum efte inquiunt, ut moneret Euangelium non efte inuentum huma^ num,fed æternum Dei propofitum fuifte,mitterehunc dodorem Chriftum,Si per eum edere teftimonia dodrinæ,

Hæc Sycophantica corruptela, quia alludit ad humanum exempiu, pm* . prerconcinnitatem impfjs ingenijs blanditur, amp;nbsp;fæpè magnas ruinas traxit.’ ^ificet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firnia teftimonia colligenda funt, quæ oftendunt oportere hic Aóyo/j intelÜ*

fonAtn apud gi perfónam : EftCp præcipua in narratione Iohannis controuerfia, an Aoy©^hic iofc4«fifw. fignificet perfonam,ficut Ecclefia Dei catholica fèmper fênfit amp;nbsp;defendit.Nam Si. tunccû Samofàrenus tumultuaretur, conuenerunt fènes Epifcopi Antiochp am ex uicinis rcgionibus,qui diftipulos Apoftolorum audierant,amp; Samolate*' num refutarunt,ac damnatum eiecerunt ex Ecclefia,

cregorîM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognitionem profedus Gregorius Neocæfàrienfis Epiftopus fe^

i^eocu[aïitn» nex,cuius dodrinam Ecclefia eius temporis puriffimam eftè iudicauit, reliquic feriptam confeftîonem multô ante Nicenam Synodum, Hæc confeftio extaC Iib,7,Eufeb.pag.l73,

Vnus Deus Pater uerbi uiuentis, fapientiæ fubfiftentis, amp;nbsp;imaginis fus: integer integræ genitor,Pater filq unigeniti,Vnus Dominus fôlus ex fblo,ima go Patris,uerbumefficax,filius fèmpiternus ex fèmpiterno, Vnus Spiritus f^idus,

!DE PI LIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154.

fanâus/cx Deo ßibftantiam Habens, qui per Filium appaniit, fanctificanSjper quem Deus füper omniajSc in omnibus cognoicitur,

Hane confeflionem non folum co recitaui, quia illuftre teftimonium coit tinet ueceris amp;nbsp;purioris Ecclefiæ, ièd etiam quia diiêrtè tradit diicrimina perib narum : Filium aie efle imaginem : Spiritum iànélum ait eiFe iândlificatorcm, per quem Deus cognoicitur, id eft, incoantem nouam lucem in cordibus, uc 2. Corinth* 5* dicitur ; T ransformamur in eandem imaginem, tanquam à Do^ miniipiriru*

Quod autem in narratione Iohannis 7ióy@gt;Fgnifïcet peribnam, Primum Teflinwmd exinaipianarrationeoftenditur,quia poftea dicit Iohannes deChrifto,In mu«« do erac,amp; mundus per ipfum faftus eft,Conftat autem mundum non efle con^ ditum per humanam naturam Chrifti : ergo necefle eft in Chrifto nato ex uirlt;gt; gine,amp;eire Si. manere alteram naturam, conditricem cum Patre ♦

Sic amp;nbsp;alibi flmilia dida oftendunt in Chrifto duas eflè naturas* ColofTj, Omnia per ipiiim Si in ipfum condita funt. Si ipfe eft ante omnia, omnia con^ fiftunt per ipfum.Et Hebr, i* Per Filium, quern pofuic hæredem omnium,per qiîcm Si fecula fecit : qui eft fulgor claritatis. Si effigies fubftantiæ eius, ferens omnia uerbo potentiæ ftiæ. Hæc dida manifeftè teftantur, efle Si manere in Chrifto diuinam naturam conditricem cum Patre, Quare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non flgnificat

propofitum feu cogitationem extra Chriftum, nec fignificat uocem tranieun* ’ temjftd naturam manentem j'n Chrifto, conditricem cum Patre, Eftigitur perfbna ♦

Sic Si in Epiftola Iohannis dicitur,Quod erat ab initio,quod audiuimus, quod uidimus, quod manus noftræ contredarunt, uerbum uitæ, id annuncialt;» mus. Hie quoqj teftatur, in ipfb Chrifto nato ex uirgine, efle Si manere uerbu inud,quod initio ftiit.Idem oftendunt infra plura teftimonia, qug de diuina na^ tura in Chrifto loquuntur,ut,Priufquam Abraham natus eft. Ego fum,

Pia? mentes quæfciunt,de Deo,ficutfè patefecit,fèntiendum efïe,cum uw deant hæc teftimonia Euangelrj peripicua effe, agnoftunt hanc fèntentiam con^ ftantiftîmè ampledendam eflè,quôd in Chrifto fit natura diuina,et quôd Aoy@-» inhac narratione perfbnam fignificet. Si intuentes in hæc teftimonia, Filium Deiinuocant,

Nunc Si ueterum icriptorum dida quæramus,qui fuerunt ante Nicenam Teftlnumuue Synodum,dc quibus Seruetus perfidiofè fucum facit ledoribus, citât mutilata lt;«■«»»53» didta ex Irenço Si Tertuniano,quafi uelint xoyop non eife perfbnam feu u7rôsalt;r/^, antequam Chriftus nafeitur ex uirgine, fed manifeftam iniuriam utriçp facit. Nam Tertullianus aduerfiis Praxeam exprefsè mouet hanc quæftionem,anTertKHM;«;, fît natura fubfiftenSjfèuCut nunc dicimus) perfona,amp;2 refpodet affïrmans effe perfonam feu uTrosatf/jj, Si hanc fèntentiam longa oratione exponir, in qua hæc funt uerba: Qpæcunqp ergo fubftantia fèrmoni s fuic,illam dico perfonam, ^dli nomen Filq ucndico, amp;eum Filium agnofeo, fècundum à Patre delt;lt; fendo,

Irenams ctiam aperte affirmât, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiflè peribnam, antequam alTumfit irwm

humanam naturam,Sic enim inquit cap.2.Iib.3,Oftenfb manifeftè q? in prinew pio exiftens apud Deum, per quem omnia fada funt, qui Si fèmper adelt;« rat humano generi,hunc nouiflîmis temporibus fècundum prgfinitum tempus àParre,unitumfuopIafmati,pafsibiIem hominem fadum mifit.

origenes. Affirmât amp;nbsp;Origenes tt^çi ótpX“P difèrtè T^óy-oiJ perfonam eflè: Nemo pntct, inquic,nos ’avuTrosa-rop quiddam dicerc cum Dei fapienti'am nominamus* Ecpo^ ftea. Si ergo femel rede receptum eft unigenitum filium Def lapientiam eius eft'efubftantialitcr lubfiftentem , Idem poftea affirmât cum dilputatdeincar*’ natione.'Sed illuftriora funt teftimonia èc firmiora Gregorij Neocæfarienfîs/t Irenæf quæ Riprà citaui»

verbumcaro Redeo aufem ad Iohannem,qui cum inquit, Verbumcaro fadumeft faâitm cü.Er pn'mum teftatur Patrem amp;nbsp;Verbum non eile eandem perfonam ; Pater enini nonfmt' nbsp;nbsp;nbsp;induit humanam naturam, Nam dilcernit ft à Filio, dicens, Hic eft Filius

uiuL pcrfotiA. meus diledus.Deinde cum dicitur, Verbuin fit caro^ perfonam intelligi necefi ft' eft. Nam ut ftiprà oftendf in Chrifto nato ex uirgine, manet natura diuina conditrix,Eft igitur peribnadtem^fi tantum effet cogitation quæeft ipft Pater, hæc cogitatio non fieret caro ♦ Nam Pater non fit caro, nec de uoce tranftunte dici poteft quod fiat Caro,præteri)t enim amp;nbsp;euanefcit;At nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnai*

fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt igitur in Chriftoniiato ex uirgine Maria,duæ naturæ,xôyoç,8d huma^

natura fie uniræ,ut Chriftus fit una peribna^ Eft enim uià Ecclefia hoc uoca^ r£, fed perfo= bulo Vniendi, cuius ftrmonem nos quoep ftquimur ♦ Quôd enim ueteres ûv w.eü uiM. terdum ufi funt uocabulo Permilcendfid prudenter intelligendum eft,necon^ origenisßmU^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitctur, Origenes, etfi fimilitudinem huius coniundionis

lùudo de vni. propriam affèrri polfe ncgat,famen comparât cam ferro ignito.Sicut ignis one riAturaru nctrat ferrum,amp; undiçp ci miftptur.Sic alfumens humanam naturam,lu^ 'm Chrifto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tota_,amp; natura humana,uelut accenia lumine,Aoycp unita eft.

Satis dare refutauimus, Samolatcni, Photini,amp; Serueti furorcm,cuni conftituimus oportere quot;Koyop peribnam intelligi Deinde facilis eft Arij réfuta^ pùra chri:gt; tio, qui concedjt Ao\o;j fignificari peribnam apud lohanncm, at poftca pugnaf» ftum ejfe nutu hanc perfonam non cife natura Deum. Sed lohânes firmiffîmè réfutai; Ärium, « Deum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affirmer expreise ^óyop eile Deum, èc ne in uocabulo Dei fit ambiguitas,

attribuit Aoy^quod per earn perfonam omnia condita fint. Ergo cum fit period na conditrix,amp;^ omnipotens,uerè Deus eft natura, non tantum nuncupations

Adiuuatur autem utraep refutatio,Samoiàteni,amp; Arr),ftquentibus tcfti^ monijs,quæ oftendunt in Chrifto nato ex uirgine, duas elfe amp;nbsp;manere naturas, diuinam conditricem rerum,amp; humanam^

Teftimonm lohan,2O,Thomas uocat Chriftum aperte Deum, inquiens. Dominus ftofin^dua^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcus mcus, quôd ufitata Hebraica phrafi didum eft, qua iungitur nogt;

tur£ ex No«o men Dei proprium, difternens inuocationem ucram ab Ethnica, ut Piàlm Teftamcnto. [sjos autem in nomine Domini Dei noftri inuocabimus* Mira igitur amp;nbsp;nona lux fuit in Thoma tribuente Chrifto ueri Dei nomen, amp;nbsp;apnoftenteineoiioil tantum humanam naturam cire,ftd ctiam diuinam.

Rom. ÿ. Ex quibus eft Chriftus ftcundum carnem,qui eft ftiperomnia Deus, benedidus in ftcula. Er ne quis cauilletur nomen Dei, hic metaphorice iifurpari,addantur teftimonia, quætribuunt Chrifto eaquæ iunt propria na^ turæ diuinæ,icilicet create, uitam reddere mortuis, iandificare, exaudire, dare uitam æternam,amp; fimilia.Iohan.y.Patcr meus ufip modo operatur,amp; ego opea ror. Qtiæ ille facit, ôd Filius fimiliter facit Jtcm,Sic Pater exuftitat mortuoSjamp;î in'uificat,fic èc Filius, quos uult,uiuificat, In hac condone clarè affirmât Chri* ftus,fè unàcum Pâtre creare, fuftentare creaturam, fèruare Ecclefiam, redder re uirani

re uitam morfuis,quæ fine ulla dubi'tationc fijnc omnipotentfs naturæ propna, lohan; i Ego ui'tam æternam do eis^, amp;nbsp;nemo rapier eas ex manu mea#

Iohan;i4,Quicquid petieritis in nomine meojioc faciam* Hic aperte teftatur fe 8^ exaudire,amp; facere ea quæ petimuSj quorum utruncp proprium eft diuinæ 8c immeniæ naturæ, Iohan;iy, Sine me nihil poteftis facere, Hæc ièntentia tes« ftatur Chriftum adefle, protegere,iuuare, gubernare inuocantes, quæ funt Dei propria.Matrh:i8, Vbicuncp iunt duo aut tres congregati in nomine meo_, ibi iùm in medio eorum,Ädefle ubic^;,exaudire amp;nbsp;opitulari ubiqp^propria funt dis« uinæ naturæ,Iohan:2O, Chriftus dat Spiritum famftum^ q? etiam iôlius diuinæ naturæ proprium eft, lohan.’io. Ego ponam animam meam, amp;nbsp;rurius iumam earn, lohan, 6, Ego fuicitabo eum in nouiffîmo die. Item, Si uideritis Filium hominis afcendentem, ubi eratprius,

lohan: 8, Priufquam Abraham natus eft ego ium : Hic teftatur iè fuifte, antequam aflumeret humanam naturam, lohan: 17, Glorifica me Pater apud te ea gloria,quam habui apud te antequam effet mundus.Coloffil, Omnia per ipfum 8c in ipfiim condita funt,amp; omnia per eum confiftunt. Eft ergo in Chri^ fto natura diuina, conditrix rerum, Ideo poftea cap:2,dicitur. In ipfb inhabitat oinnis plenitudo diuinitatis corporaliter,quafi dicat,in alijs habitat Deus Spis: ritu fuo, nouam lucem, amp;nbsp;nouos motus accendens, fed in Chrifto habitat non folum Spiritu, fed etiam ut perfbnali unione humana natura diuinæ unita fit, Nam ut nos dicimus nunc ufitatè perfonas, ita ueteres Græci dixerunt crw^ara. Ad Hebr: i, Quern pofuit hæredem omnium, per quern amp;nbsp;fecula fecit, qui eft fulgorgloriæ,amp; efb'gies fubftanciæ eius,fuftentans omnia,amp;c, A(ft:7*Domi^ ne iefu lufcipe fpiritum meum, Hæc petitio tribuit Chrifto, quod morientium ' animas cuftodiat,amp; rurfus coniungat animas amp;nbsp;corpora, l,Thefr:3, Ipft Deus amp;nbsp;Pater nofter, amp;nbsp;Dominus nofter leftis Chriftus dirigat uiam noftram, 2,Theff2. Ipfe Dominus nofter lefus Chriftus,amp; Deus,0(: Pater nofter confits« met uos,

lerem:^ 3, Eft hoc eft nomen quod uocabunt eum Dominus,iuftificator TeflinwnU de nofter. Hie tribuit Chrifto nomen Dei proprium, amp;nbsp;affirmât effe iuftificatos= dMbmndtu^ rem,ergo tribuit ei gloriam,quæ foli Deo competit,Item iuftificare,tollere pec catum, amp;nbsp;iram Dei, amp;nbsp;reddere iufticiam, amp;nbsp;uitam æternam, nemo poteft, nifi' fiamento, Deus,Etfi autem ludæi hoc teftimonium ueteratoriè eludunt, tarnen facilis eft

r corum refutatio: Clarè dicit Propheta, ipfum Mefliam uocandum, id eft, ins' uocandum effe hac fide, quôd ipfe fit Deus iuftificator nofter, Appellatio ad hanc ipfam Perfbnam Mefsiæ pertinet, Efai: 7,Vocabitur nomen eius Ema^ nuefid eft,nobifcum Deus,fèd firmius eft quod fèquitur cap:^, V ocabitur no^ men eius admirabilis,confiIiarius,Deus fortis,Pater uitæ perpetuæ,Hic quoqp ludæi cauillantur uocabulum E L, fèd certum eft hac uoce fi'gnificari Deum,Et præftigias eorum réfutât ipfe textus qui fèquitur, Pater uitæ perpetuæ, Cum Chriftus fit autor ôd donator uitæ perpetuæ poft hanc uitam,Sicut inquit,Ego uitam æternam do eis,neceire eft eum natura Deum effe, Mich,5,Egrefrus eius ah initio ante dies mundi,Hoc teftimonium quanquam breue eft,tamen affirs« mat Meffiam fuifle ante conditionem mundi, Eft igitur æternus, ac Deus, Ideo^ Patres eum ab initio norunt,amp;^ fciuerunt eum adeffe Ecclefiæ,fîcut often

dit dictum Iacob Riprâ citatum, amp;nbsp;Daniel cum eo colloquitur, pertcrrefa^ dus confirmatur,amp; noua luce amp;nbsp;uita ab eo perfunditur ♦ Et l»Corint:iO* dicP tur afFuifle populo in defërto, Bibebant ex fpirituali comitante eos Petra, Pt* tra autem erat Chriftus» Pfalm:4y» Et concupilcet rex decorem tuum,quoni* am iple eft Deus tuus. Hie proprium Dei nomen tribuit régi Mefliæ ♦ Eftc^ dulcis promiflïo ♦ Etfi Ecclelia in hac uita deformatur ingentibus ærumnis, ÔC adhuc eft imbecillis, tarnen rex Meflîas earn amat, amp;nbsp;fbrmolàm eflè pro^ nunciat. Hac promißione piæ mentes ludantescumimbecillitatefuafefu* ftentent♦

Plalm;72,dicit Meftiam ièmpiternum eflè,6d ièmper adorandum. Fuit nomen eius ièmper,ante Solem manebit nomen cius,amp; benedicentur into omnes gentes, Item,Timebunt eum donee erit Sol amp;nbsp;Luna, Adoratio tribuit diuinitatem* Certumeftenim dici de perpétua adoratione, qua inuocatuf Mefsias etiam non confpedus oculis, nec dicitur tantum de geftu, quo præilt; fentibus regibus honos tribuitur,Deicribitur ibidem amp;nbsp;æternitas, ÂnteSo^ lem erat nomen eius,id eft,antequam Sol conditus eft,erathic Filius,Nam Hc* braicus Pftimus hic infigni uerbo ufus eft,ngnifîcans haud dubiè natum eiTe fi* lium ante conditionem Soifs,

Piàlmjio, Dixit Dominus Domino meo,Inde Chriftus argumentatur, iè non tantum efte fîlium Dauidis, ièd Dominum quoep, lam in eodem regno politico amp;nbsp;eadem natura Filius ièu fucceftor nunquam eft dominus Patris,aut aui regis,ut Auguftus, nequaquam eft dominus lulrj Cæiàris, Quare Meflîæ regnum erit non politia periturajfed æterna uita,amp; iufticia æterna,amp; in Chri* fto erit diuina natura,rcddens uitam æternam, Sicut amp;nbsp;reliqua membra Pfal* mi docent,quæ omnia compledenda ftint. Tu es Sacerdos in æternum, Ait eflè perpetuum iàcerdotem, ducentem nos ad Patrem, amp;nbsp;dantem uitam ajttr* nam, Sede à dextris meis,id eft,regnato pari potentia cum æterno Pâtre, Cuifl autem potentia fit infinita, necelTe eft in Chrifto diuinam naturam eflè,

Pfalm.2.Epo hodie genui te,Hoc de folo Chrifto dicitur.Sicut à Johanne O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

Chriftus uocatur unigenitus Dei filius,id cft,non adoprione,Jèd natura Filius* Eft autem natura filius is, in quem Jubftantia patris propagata eft,

chriflia war* Qiiod fi obrjcitur, Naturam diuinam non pati, non mori, Chriftum au* tuus cR, (^uot tern mortuum efre,ufitata,uera neceiTaria reljDonfio eft. Cum in Chrifto duæ naturæ finr,quædam propria uni naturæ, non impediunt quo minus adfit alte* ra natura.Propria autem fiint hæc humanæ naruræ,lacerari membra,pari, mo* ÎKT-uxa^ovToç fi’ Petrus difèrtè dixit, Chriftum paJFum eflè carne ♦ Et Irenæus erudite yLvcù r ÀÔya Sô piè inquit,pag:i8v. Chriftum crucifixum amp;nbsp;mortuum eflè requieJèente uer*

V 7rlt;jpa= yj. crucifigi amp;nbsp;mori poITet, id eft,natura diuina non eft quidem lacerata aut fg^’^^‘^^mortua,fed fuit obediens Patri, quieuit, ceflît iræ æterni Patris aduerfus pec* ^vHcrKftp. nbsp;catum generis humani,no eft ufa fua potentia,non exeruit Juas uires.Si expen*

des diftum Jrenæi, intelliges piè declarari naturarum diJèrimina, amp;nbsp;fimul illu* magnitudinem iræ Dei aduerfus peccatum,effulæ in Chriftum, amp;nbsp;admi* kS/j Kûd UTTO« randam humilitatem Filij quiefeentis ÔC obedientis Patri, nec exerentis fuam A^^^^rô^'potentiam *

autem hoc didum ad illud Philip; 2^ Qui cum èfTet in forrni Dei,id eft,Jàpienria Ôc potentia æqualis Patri, non rapuit æqualitatem Dei, id »'««ôS • eft,cum mifTus eflèt ut obediret Deo in paflione,non fecic contra uocationem, non eft

non efl: ufus fua potentia contra fuam iiocationcm, fed fei'pfum exi'nani'uit, id eft^non exeruic potendam iuamiamp; humiliauic fe, formam ferui accipiens, id eftjinduens cum Humana natura mortalitatem,habitu inuentus ut homo^id eft, renèda et di^ îiffedibLis,pauore,trifticiajdolore» Teneatur ergo diftrimen naturarum, ièd fi«! ferimma uAtu mul illudfeiatur, propter unionê perionalem ueras eflehas propofidoues. De# useftpairus,crucifixus,mortuus,non cogiteshumanamnaturam iolam eifere# acmtricem,od non totum Filium Dei, Nam etfi natura diuina non laceracur, catione idio^ non moricurJ tarnen iciasuerè hune ipfum Filium coæternum Patri redemto# remeife, Ideô tradunturregulæin hac doétrinadecommunicadoneidioma# tum,ideit,deprædicatione proprietatum,quæ de utraq? natura communirer, fed in concreto dicuntur,uidelicct,ut intelligantur proprietates perfone tribui» TT^oewTr«

Diligentia digna eftprjs, propter concordiam loqui cum Ècclefia, non fine eruditis caufis, Ecclefia uetus alios modos comprobauit, alios reiecit » Fult; giatnus autem ftudium cauillandi, amp;nbsp;formas receptas graui 8C uera autorirate lt;fvo-£u/j retineamus.Hæc propofido non eft uera. Natura diuina eft Humana ♦ Sed hæc eftuera, Deus eft Homo, Verbum eft Homo, Chriftus eft homo,CHriftus eft Deus,Deus eft natus ex uirgine, paffus ; Qtiia hæc peribna, in qua unione per# rafaot]« aS' fonali unita eft humanæ naturæ diuina,nafeitur, crucifigitur, Hanc loquendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

formam in concreto uocant,communicationem idiomatum,id eft, prædicatio# tiô^srcceptJ, nem,in qua proprietates naturarum perionæ reftè attribuuntur, ut Filius Dei au^e reîeâæ fit redemtor, non tantum natura Humana fit redemtrix » Item ueræ amp;nbsp;receptæ funthæpropofidones : Verbum faftumeft caro. Verbumfatftumeft Homo»-'’'*’ Deus inccepit efle Homo, Econtrà uerô reieftæ funt hæ propofidones : Ver# Hum eft creatura, Chriftus eft creatLira, Chriftus inccepit efle, Chriftus fadius eft» Prudenter enim uitata eft ambiguitas, amp;nbsp;uitatæ funt infidiæ» Nam Ariani fie loquentes,non de Humana natura Chrifti affumta loquebantur, ièd alteram naturam inChrifto priorem Humana contendebant ex nihilo conditam eife, non elfe imaginem æterni Patris, genitamde fubftandaeius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coæ#

Verbum eft Homo, recepta eft, quia intelH’gitur Verbum aifumfiife hu# manam naturam»Verbum eft creatura,reieèfa eft,quia non intelligitur aifum# tio alterius naturc,fed predicatum fignificat Aoyojj efle creatum,quod fallum eft» Hæc recenfui, ut moneam ftudioios, ut in loquendo diligendam adhibeant, dignam pqs mendbus,ac orthodoxæ Ecclefi'æ iermonem imitentur»

Eft amp;nbsp;ilia refponfio tenenda ; Qiiædam diefta de eflèntia loquuntur, quæ# dam de officqs » Ariani citabant hoc diètum ; Pater maior me eft» Qtiod ma# quidam de uifeftèloquiturde diierimine mittends amp;nbsp;miflî, non de eflèntia » Cum enim officias loquii* ludæiaccuiàrentChriftum, quôd doceret contra autoritärem Dei, neceflè fuit nbsp;nbsp;nbsp;.

Chrifto allegare autoritärem Patris, à quo aftirmat fe miifum efle, tradi# ram fibi doftrinam amp;nbsp;mandatum docendi, ac Patrem maiorem eflè dicit, tan# quam mittentem,fontem doftrine, approbatorem amp;nbsp;defenibrem huius dodlri# næ Ecclefiæ iùæ» Filius miflèis hic fubit crucem, amp;nbsp;Ecclefia plena eft infirmi# tis,icd de Pâtre clamat Chriftus»’Pater maior me eftjis mecum operatur,defen# der hanc doftrinam amp;nbsp;Ecclefiam fuam.

Ira alibi dicitur : Pacer glorifîca me. Hoc didèum tam poterat citari ab Arianis, quàm alterum, fed facit diferimen officiorum, non loquitur de elfen# tia Nunc milTus iubietftus ium cruci, ÔC ièruio meæuocadoni ; Deinde uerô

gïoriam mihi rcftitue,quam ante mundi confti turioncm apud K habuhAt hoC didum de eHèntia loquicur lohan: I* Verbum erat Deus»

Sæpè locum habet amp;nbsp;hgc rc{ponfio,quam cerrè in Prophetis animaducf^ Aha dilt;fta loquuntur de régnante Chrifto, ut : Quæ Pater faû'f, lt;/lt;tw de humi. hæc amp;nbsp;Filius fimiliter facit» Alia dida de humiliato Sé patiente Chrifto loquu^ liato c^patu tur,ut,Deus quare dereliquifti meC Non dicitur de eflentia,fèd illius temporis ente loquutur. ojjçjjjçntia deicribitur,in qua iram Dei aduerfus humani generis peccata infi«^ chriftuf eß h'um elïudit» Et régula tenenda eft^ Filium Dei aflumfifle humanam naturam, pw/ît n^turi integram^incorruptam, habentem omnes uires èc appetitiones naturæ pro^ humAnAtn in= ordinatas » Item,non uiciofàm, ièd tarnen pafsibilcm, fine peccato, mortalem»Quas infirmitates aflumfi't uolens,propter nos,ut fieret uictima.Sic ad Hebr;4.dicitur : Non habemus Pontificem, qui non poflit compati infir«» micatibus noftris, Ièd tentatum per omnia, lècundum fimilitudinem fine pec^ cato»

chriftut hd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi jgitur Chtiftus uidebat Patrcm,8(f erat beatus, ramen humana natugt; j

luit omnesuh r3L habuit fuas appeticiones,ièd ordinatas.Et hæc læpè recitantur : Efuric, fitir, mczrfppfh« jYaftituisdoler, lacrimat,confli(ftatur ingenti mocfticia, ficut ipiêin^ dmatMcryh Tcft anima mea ufcß ad mortem. Et quia motus cordis in moeftida | Kfuicio. pellit^ut omnes experimur, tantus in Chrifto motus eft, ut fanguis cxpcllatur, acfudor effet fimilis guttis ipifsi amp;nbsp;concreti iânguinis : Nam id fignificant tfo/xeo/. Talem refolucionem nemo alius iùftinerc potuiflet» Hi aftcdusin Chriftonon fuerunt fimulatijiêd ueri amp;nbsp;ingentes motus »

Nec cogitemus Chriftum fuifte lapidem, aut Stoicum, ièd uerè lætatus eft,uerè conflicfiatus mœrore, amp;nbsp;ilia ingens mccfticia in agone, multas caufas habuit,non tantum formidatlacerationcm corporis, ièd fentitmaius onus,fd^ h'cet,iram Dei aduerius peccata generis humani, quam ftit in ièiè efftindi, per^ indeacfiipiè ièiè omnibus horrendis fteleribus polluifl’et, Doluit item ma^ gnam partem generis humani perituram eflè ijjreto hoc bcneficio Dei. Jfti in^ genres dolores à nobis nec inteliigi,nec fuftineri poflunt.Sed tarnen Ecdefiam aliquid de his tantis rebus cogirarc neceflèeft,quæideôonerataeft crucc,uC agnofeat magnum quiddam elle iram Dei aduerfus peccata.

Cum igitur præcipua ira effufa fit in Filium, mccfticiam fuifte ingentem neceflè eft,qua doluit Deum offenfum elle à genere humano,amp;:luôtatuseft cum tentarione de abiedtione: Ideô Angelus mittitur ad eum confirmant dum.Hæc cogitanda funt,ut aliquo modo magnitudinem peccati inde æftimct mus, Chrifto gratias agamus,quôd pcenam pro nobis fubijt, ôé fimulpro nobis fadis eft deprecator, Et hac cogitatione fidem, inuocationem amp;nbsp;rimot rem excitemus »

Rel^onfto de Quôd uerô diiputant,an fuga mortis in Chrifto fuerit,cum pars infet gu£fliene, An nbsp;nbsp;nbsp;non obtempcrauerit fuperiori. Primo reljîondeo, lacerationes in carne

chri^fu^à ïiîituraliter effîcere dolores, eriam fine peccato : Item aliquas mœfticias in coP uidefd.de amp;nbsp;uoluntate naturales elle,quæ in Chrifto fine uicio fuerunt,doluit, fed non ut nos,inordinatè.

Deinde fupra ilium naturalem dolorem eft in Chrifto iènfus iræ Dei adt I uerius peccatum generis humani, agnoftit amp;nbsp;doler Deum uerè amp;nbsp;horribiliter ( oiFenfum efte propter peccata generis humani, amp;nbsp;ludatur cum tentarionede abiedione.Qyanquam igitur in hac luda eft quædam trepidario, qtua uniuert , iilifcr

E PI LIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157

falicer natura fupra uircs onerata geniic,tamen difsimi’Ii’s eft hæc trepidatio^ftu hicgemitusinChrifto, SCincæteris hominibus,Chriftus fertterrores fineinlt;f dignatione aduerfiis Patrem,amp; agnoicic efte obediendum Patri : Ideô hæc tre* pidatio eft fine peccato, amp;nbsp;non eft uiciofii : Ac in cæcehs hominibus cum ruga 5 exifiit fremitus aduerfus indicium DefiSc in his qui non eluclantur confugiens« tes ad uiftoriam Chriftfiaccedunt horrendæ blaiphemiæ » Nee addam longio^« rem dilputationem; Nam pios fuæ ærumnead harum renim cogitationem de* ducent.Nos tarnen commonefieri utile clfjamp; collatio fimilium agonum in Pfal mis amp;C Prophetis hæc aliquo modo declarat »

Quod uero de pugnantia dicunt, beatum^ cum fit inexcellentilæticia, nxpUcdtioco* non fimul cfTe in ma^na confternatione ♦ Refpondendum eft, fuiiTe certum

CXCCuCHtl tempus paftioniSj quo non ita fulfit ilia gloria beatitudinis, ut alio tempore*

Fuit enim tempus deftinatum ad hunc agonem^ in quo Chriftus uerê fieret ui# ma, conflenu.» (ftima,requiefcente uerbo^ut inquit Irenæus * Hactemporum diftindionecon* tenti fimus, Alij quærunt alias reiponfiones, de quibus indicium relinquo Ie* cloribus*

V Omen Spiritus in genere fignificat agitationem aut naturam, ièu uim agi^ tantem : amp;nbsp;obferuanda eft uarietas in ipfis fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apofto* licis, nee temerè omnia diefta miieenda funt^in quibus reperitur uocabulum Spiritus.Sæpè fignificat uentos, iæpè uitam hominis, iæpè motus feu impetus hominum creatos,tum bonos,tum malos,Hic fignificat eflentiam ipiritualem, ideft,uiuam,intelligentem,incorpoream,effïcacem, Deus eft Spiritus, Eft^ hoc loco nomen commune Patri amp;nbsp;alijs peribnis * Delecftus igitur adhiben* dus eft in teftimonfjs colligendis,ac prudentcr iudicandnm, ubi propriè loqua* tur fcriptura de Spiritu fando^quem prçdicat Euangelium dari per Chriftum, ut fanâifîcet ac uiuificet corda noftra, ÓC quem Ecclefia agnofcit perfonam eife diuinam,uiuificantem amp;nbsp;iandtificantem,

idep confirmandnm eft,Spiritum iandtum efle perionam*Nam multi im* $ pij, amp;nbsp;audaces homines in diflîdqs Ecclefi'afticis contenderunt, Spiritumiàn* dum non efle perfonam, fed tantum fignificare agitationem creatam in homi* ba cz «on agi^ nibus, aut certè fignificare ipfum Patrem potentem ièu agitantem fine alia peribna.

Sed huic impio fophiimatfEcclefia uera opponit teftimonia in icripturis tradita, quorum primum amp;nbsp;,maxime illuftre eft reuelatio diuinitatis, fada in baptifmo Chrifti,ubi clarè difeernuntur tres peribnæ, Pater inquit. Hic eft Fi* bus meusdilecftus; Eft igituralia perfona Patris, alfl Filij : Deicendit autem Spiritus iandus in fpecie columbæ* lam fi Spiritus iàndus effet agitatioin ani* mis creata, non appareret peculiari fpecie corporali, aut fi effet ipfe Pater, non difeerneretSpiritum fandum,inquit autem: Super quem uideris Spiritum fândum *

Sic amp;nbsp;in Pentecofte apparet Spiritus fàndus peculiari fpecie corporali* Hæ patefadiones non funt fruftra fadæ,imô funt excellentia beneficia Dei, in quibus Deus fè patefecit Ecclefiæ,amp; teftificatus eft Spiritum fàndum effe per* fonam ♦

nomine Patris^ Fili'),amp; Spiritus iandi,id eft, teftificor fe recipi â Deo, quem fuper te inuocOjPatrem, Filium, Sc Spiritum fanctum, Cum autem ad Spirit tum fandu dirigatur inuocatio, ficut ad Patrem amp;nbsp;Filium, necefle eft eum per«* fonam efle, non motum feu agitationem creatam in homine Nequaquam ittuocdfio com ^*iirn docet Chriftus inuocare motü,aut agitationem creatam in homine* Cum tfiunis Spirin igitur inuocatio pariter ad Spiritum iandum, ut ad Patrem amp;nbsp;Filium dirigagt; , tuo fanäo cu nbsp;nbsp;nbsp;J^æc fèntentia docet, non folum perfonam efTe Spiritum iamflum, icd etiam

Prf/rcft i'ilio. Qjnnj-poteiifçfn^cxaudientem Sgt;C ialuantcm, Hacc enim omnia compleditur in^

uocatio,quæ parem honorem tribuit Patri, amp;nbsp;Filio, Sc Spiritui iàndo. Eft igh j-yj. tertia perfona Spiritus fancftus,ac diicernitur à Patre 8^ Filio, ut fuprà dixi, fonA diuinin- qtiia procedit à Patre ix rilio,a: mittirur in corda,quæ uoce buangelq regenen

rantur, ut noua luce agnoftant 8c innocent Deum, amp;nbsp;incoetur in eis uita æter^ na,dum fide confolationem concipiunt *

lohan: 14* Rogabo Patrem aliurn Paracletum dabit uobis* Cum aif, ah’um,difcernit ci Patre 8^ FiliohuncParacletum, Non igiturfignificat Spirit tusipfum Patrem agitantem , Non enim eflet alius ;Nec fignificat agitation nem creatam. Non enim mitteretur à Filio, fi effet Pater agitans,aut tantum agitatio creata à Patre, At Chriftus inquit lohan: i ƒ, Cum uenerit Paracletus, quern ego mittam nobis à Patre,Spiritum ueritatis,qui à Patre procedit: A fe, inquit, mirti Spiritum faneftum. Non eft igitur, aut Pater agitans,aut tantum agitatio creata à Patre, o

Sunt amp;nbsp;ha-c perfonæ propria. Alius Paracletus,qui docebit uos,amp; quæ audiet loquetur, Si Spiritus fignificaret agitationem creatam, effet doftrina, non doctor alius cà Patre amp;nbsp;Filio,audiens 8é accipiens.

Sic amp;nbsp;Paulus i.Corinth:i2,clarè difeernit Spiritum iantftum à donis cte^ atis,autorcm ab effeótibus.Omnia inquiens,hæc eflîcit unus 8c idem Spiritus»

Eodem modo loquitnrRom:7, Ipie Spiritus dat teftimonium ipiritin noftro.Diicernit hie quoqj mouentem et confolantem Spiritum fanlt;ftum à con ft)latione,qua cor erigitur amp;nbsp;uiuificatur,

Eodem modo loquitur 2.Corinth:3, Transformamur tanquam à Domfi ni Spiritn: Vbi etiam effcótorem difeernit à creata in nobis luce, ut ibi inquit, id eft,à clara amp;nbsp;firma noticia,id eft, firma fide amp;nbsp;inuocatione,

Eodem loco exprefsè dicit : Spirittun efle Dominum,id eft,Deum:Nam cum inquit,Dominus eft Spiritus,articulus tribuit nomini Spiritus, locum inrelledtum iubiedi.Et fic Bafilins eum locum citât*

âi^fuTfnte- Quod autem Spiritus faruftus fuerit,ante^ carnem induit Filins Dei, guamchrijiuf perlpicuè teftatur Petrus,cum inquit de Prophetis.'Spiritus Chrifti in eis,præi« induit dicens Chriftum paffnrum effe*Hic diiertè uocatur Chrifti Spiritus,quifuitin B4»» iiAturam. Proppens,Eodem igitur Spiritu iancto,Slt; Patres amp;nbsp;Apoftoli, 8^ pij deinceps, hoc eft,omnes eledi omnibus temporibus fancftificati iunt*

Id^ muko illuftrius docent uerba Eiai* J9*Hoc focdus meum cum eis, dfi cit Dominus, Spiritus meus quicft inre,ôduerbameaquæpofui in ore tuo, non recèdent ab ore tuo, nee ab ore ièminis tui, dicit Dominus, deinceps amp;nbsp;in . . fempiternum. Eundem Spiritum ait effe in Eiàia,ÔC in tota Ecclefia ad omnem ïij^tiEccle^ æternitatem.Non igitur tantum poft refurreclionem Chrifti effuftis eft inpe«’ fut ad omnem (ftora iandorum Spiritus ian(ftus,ièd ièmper eodem Spiritu lantfto omnes ele^ «tern/ßtf«, (fij ßnctificati fnnt* Et quidem dieftum Efàiædulciflimam dodtrinam amp;nbsp;confo^ lationem

lanonem proponic;ÄfFirmat (èmper manfùram eflè Eccïclîam ibi man furam, ubi' fonat uox Euangelq, 8gt;^ cum ea uoce efficacem eflè Spincum fan^ ctum.Ec Zach.’y.dicicur : Verba quæ mißt Dominus exercituû in Spiricu fànî* domper manum Prophetarum priorum. Hoc dicto etiam utrunqj affirmatur^ gubernatoseffieSpiritu lancflo Prophetas, amp;nbsp;uerbum Deinonefle inanem fonitum, fed adefie Spiritum iancflum, ea uoce mouere accendere mentes, quod firmiflîmè ftatucndum eft pqs, ut ftiant uerè Deum efficacem efle per uerbiiin fuumin mentibuscredentium,amp; in eis accendere uitam æternam, ut Galat: J. dicitur : Vt promiflionem Spiritus accipiamus per fidem,ut infra rurfus dicam ♦

Ita amp;nbsp;EiaiXap: affirmât, Spiritum iantftum fuifle dutftorem guber^ natorem Moyfi Sc populi in deftrto: Quo dido Ggnificat ftmper adeftè Spirft turn fandum in Ecclcfa Dei, Sic Chriftus dare dicit loh: 14, Dabit uobis ali:lt; um Paracletum,ut maneat uobiftum in fempiternum,fpiritum ucritatis,Verlt;î ba Efaiæhæc funt ; Vbi eft qui eduxit eos de mari cum paftore gregis fui, Vbi eft qui poftiit in eo Spiritum iandum fuum,qui eduxit dextra Moyftn brachio maieftatis fuæ, qui icidit aquas ante eos C Ec deinde addit ; Spiritus Domini ducmreiusfuit.

Hec dida oftendunt dodrinam de Spiritu fando extitiffe in Ecclefta Pa^ä trum amp;nbsp;Prophetarum, Ideo etiam ueteres hoc didum in Geneft intellexe^ • runt de Spiritu iando, qui eft peribna diuinitatis : Et Spiritus Domini fereba^ tur fuper aquas, Sic enim ait Bafilius : Siue quod uerius eft, amp;nbsp;enarratum ab r)s qui ante nos fuerunt loquitur de Spiritu fando Dei, Quia ftriptura hoc ob« feruat,ut cum ait,Spiritus Defintelligat Spiritum iandum, qui eft diuinæ T ri nitatis tertia perfona, Ac ft hoc modo intelliges didum Moyfi, maiorem ca«« pies utilitatem. Quomodo enim ferebatur fuper aquas Narrabo tibi fermo« nemSyricLiiufdam quiait, Vocem hicpofitam fi'gnificare idem quod fouere uitali caIore,Sicuc auis incubans,fouec oua,Hadcnus Bafilius, Sed teftimonia Teftanunti ex nouo Teftamento recitata illuftriora funt. Hoc uero didum in Genefi quo^ de spiritu fan quo modo expones, tarnen fi'gnificat moucri Ecclefiam, incubante, docente, amp;nbsp;accendente in ea lucem inuocationem Spiritu fando, Id firmifsima fide res’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nendum eft,ficutin Adis cap: 2, dicitur : Chriftum federe ad dexteram Patris, uc det Spiritum, Idem in dido illo traditur : Afcendit, dat dona hominibus.

Recenfui teftimonia quæ perfonam effe Spiritum fandum conuincunt, DitonoUi quibus addam amp;nbsp;illud i.Iohan:v.Tres funt, qui teftimonium perhibent in cce«* nii,Tres ^unt lo.Pater,x0y(^,amp; Spiritus fandus, Ôd hi tres unum funt : Quod difertèin^ quit, Teftimonium perhibent,admonet nos de patefadioneDei,ut Deum agnofcamus,utfe patefecit, Teftificatur Deus de fefe,quis amp;nbsp;qualis fit,ucsgt; rus Deus conditor rerum, conferuator amp;nbsp;opitulator ; Teftificatur èc de do«: drina fua, Só de uoluntate erga nos, amp;nbsp;affirmât tres effe in ccclo, qui teftimos« nia ediderunt,

Teneantur ergo teftimonia difcernentia perfonas, Pater fe patefecit 8lt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

diicernit,cum clamat: Hic eft Filius meus diledus. Item Iohan:i2, Etglorifica« ui, Sc glorificabo, Filius de Pâtre, de fèfe, amp;nbsp;de Spiritu fàndo teftificatur in perfonof,

dodrina fua^quam miraculis ÔC fiia ipfius refurreclione confi'rmaui'c» Spiritus landt U s difcerni'tur,qtn'a peculiari fpecie effunditur in Chriftum ÔC Apoftolos, èc teftificatur poftea in inuocationejConfeflîone^miraculiSjforritudine tolerant di fùpplicia, nbsp;nbsp;nbsp;Non igïtur fruftra Iohannes teftimonfj mentionem facit : Sed

' ideô fie loquitnrjic nos admoneac^ut ica. agnofeamus Deum, fient lè patefecit, .Sgt;C iplà teftimoniorum editione nos confirmemus»

Etfi' autem Nom' Teflamenti didia funtmagis perlpicua^ ramen his con^ gruunt teffimoniaProphetarum. Signi'ficatacfi:perlona diuinaindicfiolocl, cum ait Deus, EfRindam de Spin'tu meo fuper omnem carnem. Quia enim in^’ quit,Meo, teftatur nonmitti creatam agitationem, fed ah'quid effentiæDdt Necelîè eft autem perfonam eflè diftindtam,quæ eft aliquid Defiamp; tarnen non eft Pater. Qiianta autem mi'fèricordia quantus amor eft erga genus huma^ num quod Deus hune amon's ignem transfundit coeflentialem ipfi.

Collegit Bafihus amp;nbsp;teftimonia multorum, quorum ante ipfius ætatem in Ecclefia præcipua fuit autoritas,quod meminiffe utile eft. Confirmantur enim pijjCum audiunt dodtrinam certis teftimonris ueræ amp;nbsp;purioris Ecclefiæ tradie ram efife, fient de Ecclefia andienda Icriptum eft Çquot; Nifi m'tula mea arafletisjion inuenifletis,

fMoPiiUflf-'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cætcra hoc didtum Enfcbi] Paleftini citât, Sanc'tum Deumluds |

no. conditorem per faluatorem noltrnm lefnm cumSpiritu landto inuocantes, Hæc uerbaoftendunr, ueteres difertè tres perfonas in inuocatione complexes efle, nbsp;ea forma loquendi de Filio ulbs elle, nt animi fimul de Mediatoris im

rercefiione, Sd depromiflionib. cÔmonefierent. Hue pertinct etiam teftimon^ nm quod recicamus in iÿ’mbolo : Credo in Spiritum fandtum, ut enim fupràdi citnrtCredo in Deum Patrem,amp; in lefum Chriftum, qua forma iermonis peP fonas alloquimur,8ó ab cis bona pecimus,Ôd fiducia auxilij Parris amp;nbsp;Filrj acqui eftimus. Ira cum hie dicitur : Credo in Spiritum landtum perfona intelligatur, amp;nbsp;petamns,urhic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittatur in corda noftra,rcgac amp;nbsp;ducat nosin tarn

Hadtenus ueram amp;nbsp;falutarem dodlrinam de perfonis reccfui,amp;^ quia dixi Ï syiwdorumde teftimonia ucræ Ecclefiæ non negligenda elTe, legant pfj etiam hiftorias, uide^ hoc articula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jn quibus Synodis hæc dodtrina fideliter defenfa amp;nbsp;illuftrata fit.Antioche^

’ na refutauit Samofatenum. Nicena condidit Symbolum Nicenum, amp;præcp pnè illuftrauit fententiam de duabus naturis in Chrifto. Conftantinopolitana défendit hune articulum, Spiritum fandtum elfte perlbnam procedentemàPa^ tre Filio. Ephefina damnauit Neftorium, qui finxerar, non uniras elfte duas naturas in Chrifto,fed Xoyop alftiftere Chrifto,ficut amicus amico adeft. Calcegt; donenfis damnauit Euty chen,qui confundebat naturas, èc fingebat humanam conucrlam in diuinam, ut cum ex aqua fadtum eft uinum, nee luilfte duas natu^ ras uniras. Hæ funt præcipuæ Synodi, quarum indicia meminerimus amp;nbsp;amlt; pledtamur.

Econtra etiam in Hiftorijs confidcremus,qui furores Ifpe exorti fint coii'* cion^'^^a- ueram de efldntia Dei doeftrinam . Marcion amp;nbsp;Manichæi finxerunt duos nichtei. nbsp;nbsp;nbsp;Deos pari ter æternos,pugnantes inter left, bonum èc malum, Ac bonum uo^

carunt lumen, malum tenebras. Et bonas naturas dixeruntà bono conditas efi fe,Materiam uiciolam à malo*

rcrum, qui'dem bonus, ut fupra didum efl ïn defininone Dei, Sc Efâiæ 4 dicicur, præter me non eft Deus alius, Formans lucem, óó creans tenebras,fèu corpora obfcura,dans pacem amp;nbsp;creans malum, i'd eft,corpora nocentia t.

Fugiamus etiam portenta Valenrinianorum, qui iinxeruntinnumerabiï« Portentn Vdt les Deos, ièu nomina tantum allegoricè cumulantes, ut Hefiodus cumulât Chaos,Noclem,Erebum,Saturnum,louem,8ó alios ièu re ipia putantes eflè in«« numerabiles æternos Deus ; Quia mirum uidetur unum aliquem in æterna folitudine cogitate ♦ nbsp;nbsp;Semper ab initio mundi Diabolus èC ipariît èC iparget

horribiles furores, ut uerum Deum contumelia aftîciat, amp;nbsp;humanæ imbecib litadinfultet, Adueriusillos furores tradidit nobis Deus certam dodrinam per Patres, Prophetas, Chriftum 8^ Apoftolos, hac luce uult Eccleiîam régi, nec alias opiniones admittere, Vt fœtus in matre ièdetcircumdatus aluo,lîc nos uerbo Dei incluiôs eflè ièiamus, donee quafi editi in æterna uita palàm cernemus Deum : Intérim Deo gratia s agamus,quôd fe nobis pateiecit, amp;nbsp;rcs« uerenter illi patefadioni aflèntiamur ♦

Sciamus non plures eflè perfonas diuinitatis quâm tres, Vnum eflè co^ Difcrimhut æterntim Pattern Domini noftri lefuChrifti, Vnum Filium,imaginemæter*: niPatris lefum Chriftum, Vnum Spiritum iandum, amp;nbsp;has tres perionas ta^ men oAlt;.o«o-'a§eflè, amp;nbsp;fimul omnia condidiflè, diferimina diicamus,utfuprà recitauimus,ac beneficia propria cuiuicp perionæ intelligamus« Quia enim Deus fie iè patefecit, uult ita agnofei nbsp;nbsp;nbsp;diièerni perfonas» Pater fons eft oms»

nium beneficiorum ; Sed Filius propriè eft Mediator ôd Reconciliator, amp;nbsp;fa^ dus eft pro nobis uidima, cum naturam humanam aflumfiflèt : Spiritus Ian* dus mittitur in corda credentium, ut nouam lucem,iufticiam amp;nbsp;uitam æter^ nam accendat, ut uocat eum Zacharias, Spiritum gratiæ ÔC precum, id eft, tej ftificantem in nobis, nos receptoseflè in gratiam,00 mouentem cor,uc hoc credar amp;nbsp;ftatuat» Item, Impellentem ad inuocationem, quia iam exaudirinos credimus»

Hæc dodrina de tribus Perfonis in inuocationequotidie proferacur,in quacertè hoc primum omnium ardentifsime petendum eft, ut Deus pedora noftraregat, ut redè de iplo ièntiamus, ac ucre eum inuocemus, nec ab eo ab* errernus,ur Ethnici,recentes ludæi, Mahometiftæ, Hæretici, Marcion, Mani* cha?i,Valentiniani, Samoiateni, Ariani, 80 alrj fanatici » Teneatur ergo certa aliqua amp;nbsp;ueraforma,cuius recitatio nos de uera dodrina admoneat ♦

lefu Chrifthqui te patefecifti immenfa bonitate, amp;nbsp;clamaftideFiliotuo tionisdireiki Domino noftro iesv christo, hvnc AVDiTE,Conditor omnium return, amp;nbsp;ad Deum conferuator nbsp;nbsp;opitulator, cum Filio tuo coæterno Domino noftro lefu Chri*

régnante tecum amp;nbsp;patefado in leruialem, amp;nbsp;Spiritu fandotuo eflufoin Apoftolos, lapiens,bone,milèricors,iudex fortis:Qui dixifti,Viuo ego,no* Io mortem peccatoris, fed ut conuertatur uiuat:amp; dixifti, Inuoca me in die tribulationis,amp;: eripiam te,Milèrere mei propter lefum Chriftum filium tuum Dominum noftrum, quern uoluifti pro nobis eflè uidimam t^'iu.érlui, amp;fandifica, rege, iuua,accende cor amp;nbsp;animam meam Spiritu lando tuo, ut te uerè agnofcam et inuocem,tibi uerè eredam,gratiam agam 8^ obediam,rege amp;nbsp;feruaEcclefiam tuam, ficutpromififti inquiens, Hoc eft fœdus meum cum

ciSjSpiritus meus qui eft in te^Sc uerba mea quæ pofui in ore tuo, non recedent ab ore (eminis tui in æternum : Semper luceac in nobis Euangelium tuurù, rege ÔÔ confirma corda noftra Spiritu fanefto tuo, ne in furores Epicureos, auc fanaticos ruam.guberna ftudia Ecclefia?, amp;nbsp;defende politiaSjquæ præbent ho* ipitia Ecclefijs,

’ æ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In rail inuocatione quotidic de eftentia Defide patefaftione^de beneficijs,

tdiida intnuo- promiisionibus cogitemus.Simul enim hac cogitatione amp;nbsp;erudimur de ccitione,!!:^ ioniS:,amp;C acccnditur fidcs^ ÔC iegregatur inuocacio noftra ab Ethnica, ludaica amp;

urcica_,quod fieri necefte eft.Nain inuocatio nulla placet DeOj nifi fiat cogita* tionCj ëxL fiducia Chrifti Mediatoris^ ut Icriptum eft, Qiiicquid pctieritis Pa* trem in nomine meo C id eft^me nominato,me monftrantes Interceftbrem) da* bit uobis. Item, Nemo uenit ad Patrem nifi per me, Experiemur autem hanc

Acintueantur més amp;nbsp;oculi in teflimonia patefadionis iIIuftria,utinBa* prifmum Chrifti,in Chriftum refulcitantem mortuos, 8^ poft refiirredioncm tamiliari coniierfacione fe oftendentem muleis, amp;nbsp;in Spiritus ianfti mifsio* nem * Hæc uifibilia teftimonia ideo exhibita funt, ut Ecclefiam doccant gt;nbsp;80 confirment, amp;nbsp;quia exhibita funt, uult ea Deus afpici cogitari. Non ( tantum propter Baptiftam tunc ftpatefccit diuinitas,icd hoc teftimoniouo* s luit Deus confirmari uniueriam Ecclefiam eius temporis amp;nbsp;pofteritatis ♦ Imo amp;nbsp;Angelos illud admirandum ipedaculum Dei prodeuntis ex latebris fuis,amp;^ fe Ecclefia? iuæ oftendcncis,erudit. Hæc teftimonia cum cogitabimus,accendc* turluxin cordibus,utfirmius ftatuant, uerè adefteDeum, Sireciperenoftras preces,ac opitulari,ficut promifit* Hanc enim fidem ad precationem afterri nc* ' cefte eft» Pie eriam hac forma utemur direda ad Mediatorem, quæ etiamcom* pledtitur tres peribnas,

IE s V c H RI s T E Fili Dci uiui,crucifixe pro nobis refi.iicitate,qui régnas Formt preca^ ad dexteram Patris,ut des dona hominibus,8c confti tutus es Interpellator pro tiottMdireÆt nobis, milcrere mei, intercede pro me apud æternum Patrem tuum,amp;fan*

Piè amp;hacformautimur.*spiritvs sancte,efFuft in ApoftoIos,qiKm j FornwprfMï promifit nobis Filius Dci, redemtor nofter,utaccendat in nobis ueram agni* tionem Sgt;C inuocationem Dei,ficut feriptum eft, Eftundam fuper uos Spiritum gratiæ amp;nbsp;precum, Exuftita in cordibus noftris uerum timorem Dci, amp;nbsp;ueram fi'dem amp;nbsp;agnitionem mifericordiæ, quam nobis æternus Pater Domini no* ftri lefu Chrifti propter Filium promifit, fis nobis Paracletus in omnibus con* filijsSd periculis, SCacccnde mentes noftras, ut ucra obedientia, Patrem Do* mini le lu Chrifti, ôd Filium eius Redemtorem noftrum, ôd te, perpetuô cele* bremus»

Si hoc modo in inuocatione cogitabimus de perlonis amp;nbsp;beneficijs,pro* AppeUätiones ficient mentes amp;nbsp;cruditione picrate» Cæterum illud lciantftudiofi,appena* potentiæcr tiones potentiæ et uirtutum communes cfle omnibus pcrionis,uidelicet,nomi* , À ’■‘a fapienriæ,bonitacis,iufticiæ,milericordiæ,fortitudinis,puritatis» Ncc fiint mbuiperfo^ hæ uirtutes diftinétæ res ab ipla clFentia; Sicut potenria Patriseft Parer,ne iufticia Patris eft Pater, fie iufticia Filij eft Filius , Et confiderandum cft quomo*

(Jnomodohæc nomina in icriptis Propheticis ufurpenturjamp;S adhibenda eft di^ ligentiapropriè ÓC reólè loquendi»

Oluic Deus innoteicere, amp;nbsp;fe confpici : Ideo amp;nbsp;condidit omnes creaturas, miram artem adhibuit, ut conuinceret nos, non extitifle res cafu, fed efle æternam mentem, architeótatricem, bonam, iuftam, ipedantem hominum fa.^ da, amp;nbsp;iudicantem Quanquam autem hæc confideratio uniueriæ naturæ ad«« monec nos de Deo, ut poftea rurfus dicam, tarnen nos referamus initio men«« Te/fjjwftü pa tem amp;nbsp;oculos ad omnia teftimonia,in quibus iè Deus Pcclef c patefecit,ad edult; tef‘‘'^‘oniicon dionem ex Aegypto, ad uocem fonantem in Sinai,ad Chriftum reiufcitantem ^cumteflitM= mortuos, èc reiüicitatum ac afcendentem inccclum,ad uocem æterni Patris m/j w M,turlt;t de Chrifto ionantem,Hunc audite,ad miflionem Spiritus fanélL Hæc teftimo^ nia édita propofita funt, ut nos in bac naturæ imbecillitate magis perfpicuè erudiantjConuincant amp;nbsp;confirment : Ideô femper defixæ fint mentes in horum teftimoniorum cogitationem,amp; his confirmatæ articulum deCreatione medi«« teneur, deinde confîderentetiam ueftigia Dei impreiTa naturæ ♦

Eft autem articulus de Creatione, Genefii» alibi iæpè expreflus, quôd crejtio opui uidelicet Deus æternus Pater Domini noftri leiu Chrifti, unà cum Filio coæ«« terno, amp;nbsp;Spiritu iàndo, condiderit ex nihilo cœlum ÔC terram, angelos, amp;nbsp;hoü mines,amp; omnia reliqua corpora* Sic de Filio dicitur, loh: i* Omnia per ipfinn (fcilicet Filium) fada iunt.Et de Spiritu iàndo créante dicitur,PiàIm:22* V er«« bo Domini cceli firmati funt, èC Spiritu oris eius omnis uirtus eorum* Quôd autem res ex nihilo conditæ fint, docet hæc fententia, Ipfe dixit amp;nbsp;fada finit,2, Je7nï ipfe mandauit Sc creata funt,id eft, dicente feu iubente Deo, res exortæ funt* hilo. Non igitur ex materia priore extrudæ funt, ut Stoici duo æterna fingebant mentem ÔCmateriam* SedDeo dicente, cum res non eflent, eflè cceperunt* Et cum Iohannes inquit,Omnia per ipium fada eflè,réfutât Stoicam imaginatio«« nem,quæ fingit materiam non elTe fadam, Hæc de articulo Creationis in Ec«« clefîamoneri necefle eft*

Sed nondum fatis didum eft de hoc tanto articulo * Infirmitas humana, w^nutiones etiamfi cogitât Deum eflTe conditorem, tarnen poftea imaginatur, ut faber dift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

cedit à naui extruda, 80 relinquit earn nantis, ita Deum diieedere à iuo opéré, relinqui creaturas tantum propriæ gubernationi* Hgc imaginatio magnam caliginem oftunditanimis, amp;nbsp;parie dubitationes *

Aln,ut Stoici,finguntDeum alligatum caufis iècundis,nec quicquam afigt; ter poife fieri,quàm ut caufæ fecundæ cient* Alii,uc Epicurei, omnia cafu uolui amp;confundi* Vtercp error magnos tumultus in humanis mentibus excitât* Quoties in periculis iùmus, quæ fuperant humana confilia, mouemur cogita# tionecaufarum naturalium, ut arbitremur malum immedicabile elfe, quia ar^ bitramurnaturam fie ferri fine Deo *

Aduerfus has dubitationes confi'rmandæ funt mentes cogitationeueraD^^^co^ji articuli de Creatione, ac ftatuendum eft, non ibium conditas eflè res à Deo, dit er confer» fed etiam perpetuô feruariac fuftentari à Deo rerum fubftantias, Quotan#'***^'^^“’'“”'« nis fcECundat DE VS terram, procréât fruges ex terra, impertit uitam ui# uentibus ; Hæc rerum fuftentatio feu conreruatio,ufitata appellatione uocatur

Ailio Deigf=adi'o Dcï generalis, quæ tarnen non ita alligat eum caufis iecundis, ut nihil fa^ ncrd/zj. nbsp;nbsp;nbsp;t-jjj- aliter, quàm ut cauiæ fecundæ cient : Sed Deus eft liberrimum agens, fer^

uat fui opens ordinem,amp; tarnen multa propter homines mitigat.Cedit natura rerum precibus Moyfi,Eliæ, Elifci, Eiàiæ, amp;nbsp;omnium piorum, ficut Chriftus inquit, Matth; 21, Omniaquæpctetis,credentesaccipietis,Si dicetismonti , huic,ia(fta te in mare,fiet» Item,Ia(fta curas tuas in Deum,amp; ipfe te enutriet.

DfiM cji libcr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adeft Deus fuæ creaturæ, ftd non adeft ut Stoicus Deus, fed ut agens If

rimum agens, berrimum,fuftentans creaturam,amp; iua immenia miftricordia moderans,dans zxädeA nAtu= bona,adiuuans,aut impedicns cauias ftcundas. De hac diftincftionc admoneri ’ pios necefle eft, Teneantur ergo teftimonia, quæ docent adefte Drum naturæ rerum, gubernatorem eius nbsp;nbsp;moderatorem efle, ut in periculis noftris non

frangamur cogitationibus Epicureis aut Stoicis, no cogitemus nos cafu opprh mi aduerfis,aut fatalem ordinem cauiarum immutabilem efte, nec res ftcundas ad cafum, aut tantum ad Phyiicas caufts referamus, ftd Deum agnofcamus Teftimcnid de rè largiri bona,8ó moderari naturam, Aft.’iy.In ipftgt; uiuimus,mouemur amp;nbsp;fu^ mus,id eft,per ipfum datur,fuftentatur, fouetur uita noftra, Hebr.’l.Ferens rernm, omnia uerbopotcntiæ fuæ.CoIoft;i,Omniaper eum confiftunt, l,Timoth;

additur defcriptio Dei, Qui uiuificat omnia, I, Timoth; 4, Speramus in Deo uiuo,qui eft faluator omnium hominum,maximè fidelium, id eft, omnibus bc^ j nefacit,fouens uitam,gignens fruges,ftruans genus humanum,ut inde fibi coh ligat Ecclefiam, maxime uero iuuans Ecclefiam, in qua non ftilum corpora uct,ftd etiam largitur ætcrna bona. i.Timoth;ó.In Deo uiuite,quia prebet no^ bis abundè omnia ad fruendum.Matth.’IO.Duo pafteres afte ueneunt,amp;; unus ex illis non cadit fuper terram fine Patre ueftro, Veftriautem capillicapids omnes numerati funt, Pftl; 105. Omnia à te expe(ftent,ut des eis eftam in tent' pore fuo,dante te illis, colligent, apcriente te manum tuam, omnia implebuiv tur bonitate,auertente te facicm,turbabuntur,auferes ipiritum eorum, amp;nbsp;defi^“ cient, amp;nbsp;in puluerem ftiiim reuertentur, Emitte ipiritum tuum, creabuntur, amp;nbsp;renouabis faciem terræ, Pfalm. 144. Oculi omnium in te fperant,amp; tu das eftam illis in tempore oportuno, Apen's tu manum tuam,amp; impies omn^ j animal benediftione, Pftlm, 3 2, Decoclo reipexitDominus, uidetomnesfi* Iios hominum, fingit iigillatim corda eorum, intelligit omnia opera eo^ 1 rum. Pfalm: 14Ó. Qui operit ccclum nubibus,amp;^parat terræpluuiam. producit in montibus feenum ; Qtiidat iumentis eftam ipforum, amp;nbsp;puHb coruorum inuocantibus eum, Pialm, 3 y, EJomines ôd iumentaiuuabisDo^’ mine, Peculiares promiiTiones Ecclefiæ de uita, uiftu Sd defenfione corporuffl multæfaftæfuntjquæ etiam teftanttir Deum adefte creaturis,iuftcntare nos, amp;nbsp;moderari cauias naturales. Pial; 32. Beneplacitum eft Domino fuper timentes eum,ut eruat à morte animas eorum,amp; alat eos in fame,Pial;33. Non eft inopia timentibus eum.PfaI;3ó. Non confundentur in tempore malo, amp;nbsp;in diebus fa” mis iaturabuntur.Oft;2.Etneftiuic hæc quod ego ei frumentum dederim;Ideo rurius auferam frumentum meum. Idem docent benediftiones amp;nbsp;maledidho” nes,Deut:28.Abundarc te faciet Dominus fruftu terræ tuæ. Irem,Eritcœluni æneum. Deut:3O. Jpft eft uita tua, amp;nbsp;longitudo dierum tuorum. Et Prouerb.*!. Egeftas à Domino in domo imprj,habitacula autem iuftorum benedicentur. Prouerb:iO.Benedi(ftio Domini diuites facit.Pial.I2ô.Nifi Dominus ædifca^ uerit domum,fruftra laborat,qui ædificat eam.Hic clarè affirmât ftcundas eau* fas irri”

(DE C^E^T: I 0 ISLE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;161

Gs irritas effe,nifî' à Deo iuuentur.Pfal.'ÿ^.Scitote quôd Dominus ipfe ed Des« üsjpfe fecit nos^ôd non ipfi nos» Nos autem populus eiuSjamp; oues pafcuæ eius, id eft, non nafcimur cafu, non uiuimus tantum caufis {ccundis, noftris confîlrjs uiribus, fèd Dco uiuificante èc feruante»

Poftremô idem docet precatio Dominica, quæ à Dco petere iubet pa^ nem quotidianum, Confitemur ergo Deum largiri uidum, amp;nbsp;terram non efle fœcundam, nifi Deo iuuantc»

Collegi mediocrem accruum teftimoniorum, quæ enarrant articuïum de Creationc,ac affirmant Deum adeffie creaturis ftiftentatorem moderato#! rem, amp;nbsp;réfutant opiniones Epicureas nbsp;Stoicas » Qin'a enim promittit Deus

pijs amp;nbsp;inuocantibus bona, amp;nbsp;minatur pcenas impijs, confiât eum libéré agere, necalligatum effie caufis fecundis, led multa mitigare propter pios, multa ex#! afperare propter impios»Sicut exempla oftendunt» Propter Idolorum cultus de creatione triennium non pluit régnante Achab,{èd redditæ funt pluuiç Elia petente»Ta^ conjirmant libus teftimonf)s confirmandæ finit mentes in inuocatione. Non enim polTunt à Deo petere uiófum, Só uitæ defenfibnem,fi faicinatæ Epicureis aut Stoicis opinionibus fintiant aut cafu omnia fieri, aut Deum non moderari fircundas caufas» Imo ideo eripit Deus fruges hominibus, quia putant eas natural! qua#! dam ui nafci,etiamfi Deus eas non foueat,nec reuerenter utuntur dato munere, nectiment datorem, ut monet Ofiæ didfum, quod fuprà citaui,

Mens humana conuincitur demonffiationibus, ut fateatur hunc mun^ dum à Deo conditum effe ; Sed Deum adeffe moderatorem, etfi huius finteiv neum adc^ tiæetiamquædam habet argumenta, ut pccnas atrocium icelerum, tarnen hoc ofc/c«« obfcurius eftDuia ipitur difficilior eft aflenfio,diuinis teftimonrjs fides in ani#

in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in T-gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 4 Dco COMIa

mis excitanda amp;nbsp;confirmanda eft, ut Deum inuocare, öé leno ab eo petere oó tumejjè, expeftare bona poflimus, ut præcepit,lnuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;eripi^ am te. Itern, Commenda Domino uiam tuam, amp;nbsp;ipie facier,

Poftquam autem mens confirmata eft uera amp;nbsp;redfa fintentia de Deo, Sd de Creatione ac præfentia Dei in creaturis,amp; moderatione caularum ficunda#« rum,ex uerbo Dei,amp; illuftribus teftimonf(s,in quibus fi Deus generi humano peculiariter patefecic,ut in edudfione populi ex Acgypto,in refufiitatione mor tuorum, amp;nbsp;alijs mirandis facftis Prophetarum, Chrifti, amp;nbsp;Apoftolorum, tunc etiam utile amp;nbsp;iucundû eft afpicere opificium mundi, amp;nbsp;in eo ueftigia Dei quæs» rere,amp;demonftrationes colligere, quæ teftantur huncmundum nonextitifle cafu,nec uolui cafu,fed efle Deum mentem æternam, conditricem rerum ; Ideo enim tota natura condita eft,ut Deum monftret. bt fi humane mentes primam tn efl ut Deum lucem retinuiflènt,hænoticiæde Deo multô fuiffent illuftriores. Nunc multis monflret. dubitationibus conturbantur» Sed bonis mentibus utile eft tenere aliquas de#; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

monftrationes, quæ oftendunt effe Deum:Sicut amp;nbsp;Paulus ad afpiciendum funttie,qu£ o. mundi opificium nos deducit, Rom; i, in Adlis inquit, Adeopropè adelTe flendunt qu6d Deum, pene ut manibus contredtari pofli't, Recitabo igitur breuiter aliquas demonftrationes, quarum cogitatio ad diiciplinam amp;nbsp;confirmandas honeftas opiniones in mentibus utilis eft,

Prima,ab ipibnaturæ ordinefumitur,ideft,abeffedlibus monftranti# iMordincM bus opifïcem» Impoflibile eft ordinem perpetuum in natura cafii ortum efle, amp;nbsp;cafu manere, aut tantum à materia ortum elTe» Præcipuæ partes in natura funt ordinatæ, ut manet ordo perpetuus motuum cceleftium, ita, ut ex homine ho#

mOjCx boue bos nafcatur, fcecundïtatis terræ, pcrcnnicati’s flumfnum,naturali' um notidarum in mentibus humanisærgo natura non extitit cafuTed à ment« aliqua orra cft^quæ ordinem intclligit*

11. A »ufwM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda^à natura mentis humanæ.Bruta res non eft cauia naturæ intcH^

metitif fc«»M»gcntis: Mentes hominum habent aliquam caufam, quia homo non habet efle ”*• per ftfe, ftd incipit Si. aliunde oritur : Ergo needle eft aliquam intelligenreni naturam caufam efte mentis humanse.Necefle eft igitur efle Deum.

ertia^à diftrimine honeftorum Si turpium. Si alfjs noticrjs naturalibus, ’ ordinis amp;numerorum.Impoflibile eft diftrimen honeftorum Si turpiumin mence,caiu,aut «à materia ortum efledtemjNotidas ordinis Si numerorum for tuiras die ; Ergo necelTe eft aliquam mentem architedatricem efte. Et hæ duæ rationes omnium maxime funt illuftres, Eft^dignumconfideracione,quód humana mens,óó illa lux mend infita præcipuum de Deo teftimoniumeft in natura^ 8^ quidem inter noticias naturales hæcquot^eft,quôd fïtDeus,fi^ cut Paulus inquit, Deus ipfis manifeftauir, id eft. Deus indidit humanæ men^ tihanc noticiam,quôd fit Deus, 8lt;fimul indidit ratiocinationesillasexeftê^ (Tribus,

tentur ; Ergo hæc noticia. uera eft.Hæc minor eiTet illuftrior,fi natura non elfer (turn qHódßt corrupta, lcd conhrmandaelt cæteris argumenris, quæ recitaui,

Dfi«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quinta,apud Xcnophontem fumitur à terroribus conlcientiæ, Confiât

jocirwte, fortuitus, fed certô ordine Si iure conlbciata multitudo l Nec poftet humana ope rantum redneri, fed experientia teftatur, aliquo numine ad pœnam tapi eos, qui uiolant hune ordinem, ut homicidas, inceftos. Si Tyrannos : Ergoefi aliqua mens æterna, quæ dédit hominibus intelledum ordinis, ut policicam ibeietatem colant.Item, quæ fua ope lèruat Si défendit.

vu.fsferie Septimaefterudita, fumra àlêriecaufarum effîcientium , Nonefipro^ crf«prm ceftus in infinitum in caufis efticientibus : Ergo necelfe eft refifterc in una prfi ma caulà.Hanc radonem Phyfici dilucidè cxplicant.Nam fi cftèt progrelTus in infinitum, nullus eftet ordo caufarum. Si nullæ caulæ neceffariô cohærcrent.

ßsfiiulibivi. utilitates, Hanc diftributionem finium impoftîbile eft aut extidlfe cafu,autca^ fil manere, icd necefte eft confilio architedi fadam efle,

firguntenu ex Hæc argumenra,non Iblum teftantur eftè Deum, lèd edam funt indicia «AtMMciDf’prouidendæ, quôd Deus refpiciat homines, puniat atrocia Icelcra, amp;nbsp;aliqufi «’«^quot;’quot;^Pî^busopitLilatur,ut fceciinditas terræ indicat Deum horninum uitæconfulerc: ttiaentum elle * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

cftendunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pœn«

S) E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ion E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;162

Pœnæ fceleratorum indicant^ Deum poftulare utcolamus iufticiam t Prædilt;* âiones etïam de imperrjs : Item quôd mirtuntur Heroici uiri, uc reftituanc polt; litias amp;nbsp;arces, indicant Deum curare politias. Hæc funr peripicua,amp;: ièmper mouerunc bonas mentes ♦

PoiTunt èc multa alia uerc quidem colligijièd quia funt obicuriora, relin* quo.Non fruftra indita eft homini legis noticia,qua Deus uult fc coli : eflet au* tem fruftra indita^ nifi indicium aliquod elîèt, in quo diferimen erit bonorum amp;nbsp;malorum.Sed hæc alibi explicanda funt.Nos ad primam admonitionem reo deamus,uidelicet,Âiîîduè mentibus atep oculis intuenda elle illa peculiaria te^ Itimonia^ in quibus fe Deus Ecclefiæ patefecit, ut in cducrione populi lirael ex AegypcOjin reiuicitatione mortuorum, miracula cætera, quæperProphe* taSjChriftum èc Apoftolos fada funt, amp;nbsp;deinde addamus uerbum per hos tra* ditum,amp; ftatuamus uerè hanc elle Dei uoluntatem, quæ in co uerbo propofita eft, diCcernamus Philolbphiam ièu naturales noticias ab Euangelio, id eft, à promiflione gratuita remiftîonis peccatorum donandæ propter Filium Dei, ut fuo loco dicitur de dilcrimine Legis ÔC Euangelrj»

CEmper omnes fapientes mirati funt,cum tantus lîtordo naturæin plurimis ^rebus, unde in gencre humano tanta fit confufib,tantum icelerum calami* PhiîofopU tatum,morbi mors, Ac Philoiophi partim in materia, partim in uoluntate pfcct Humana caufas.collocant,parrim ad fatum transferunt, quod dicunt efle necef* coiocàüt fariam connexionem primæ caufe, amp;nbsp;omnium iècundarum, Phyficarum in mxteria, uo uoluntatum.Et Manichæi ex corrupta Philolbphia orti,horribiles furores con tumeliolbs in Deum, amp;nbsp;perniciofos moribus excitauerunt de duobus dqs, bo* noamp; malo,amp;deneceftïtatc, nee leuiter quaflataeftEcclefiaillisuetuftistem* poribus hacquæftione,de caulà mali,amp; de contingentia. Eft autem piæ men* tis/euerentcr de Deo (entire nbsp;loqui, amp;nbsp;(ententias ucras,pias, honelf as, com*

probatasgrauibus iudicijs piorum in Ecclefia,utiles moribus, retinere, nee cu* riofirateac ftudio argutiarum quærcrc infinitos labyrinthos difputationum*

EftCp hæc Liera pia (èntentia, utracp manu amp;nbsp;uerius toto pedore tenen* Dei« non eH da, Dcum non elTe caufam peccati, nee uelle peccatum, nee impcllere uolunta* ‘quot;‘‘“F tes ad peccandum,nec approbate peccatum. Sed uerè Sè horribiliter irafci pee* cato, ut tories fuo uerbo,a(riduis poenis amp;nbsp;calamitatibus mundi,comminatio* neæternæ iræ dcclarat ; Imö iram aduerfus peccatum maxime oftendit Filius Dei, quiapparuit,utuidima fieret pro peccato, ÓèoftenderetDiabolumelTe autorem peccati,8è fiia morte iram ingentem Patris placareu

Non igitur Deus caulà eft peccati, nee peccatum cft res condita aut ordi* Peccätum de» nata à Deo,léd eft horribilis deftrudio operis amp;nbsp;ordinis diuini, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flruélio eil

Sunt autem caulà peccati, uoluntas Diaboli, amp;nbsp;uoluntas hominis, quæ çaufe pecclt;t» auerterunt fe libéré, fua (ponte à Deo,nec uolente, ncc approbante illam aucr* ti,uoluntM di» fionem,ôè hæ(èrunt, uagantes extra ordincm,in obiedis, contra mandatum i’o»«. Dei, ut Euæ uoluntas auertens (è «i uoce Dei, amp;nbsp;uagata extra ordinem, hæfit in pomo,

Etfi autem homines acudmiiltahicinextricabnia colKgunt, tarnen nos omifTis præftigfjs difpucarioniim, ueram fententiam, quam dixi, toto pedore ampledamur, amp;nbsp;tcneamus tefdmonia de ea tradita diuinicus, etiamfi non pof« fumus omnes argutias quæ opponuntur extricate» Teftimonia autem hacc funt»

rcflitnonia de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefj. Vidit Deus omnia quæ fcccrat^Sc étant ualde bona, id eft, Deo

caußspeccati. placcntia,ordinata,congruentia ad ordinem in mente diuina, ÓÓ ad certos ufus profuturos homini,condira. Piâl.’Ç. Non Deus uolens iniquitatem tu cs, ideft, Deus uerè,amp; non ftmulatc odit peccatum. loh: 8, Quando mendacium loquw tut Diabolus,ex proprijs loquitur, quia mendax eft, amp;nbsp;pater mendacij. Pater, id eft,primus fons,Sc caufa mendacrj» Difcernit autem Chriftus mendaciumà fubftantia,quaft dicat,fubftantiam quidem habet Diabolus aliunde acccptam» Nam omnes Angeli à Deo crcati funt, quorum aliqui poftea lapfi funt. Habet autem proprium quiddam Diabolus,non lt;à Deo acceptum, uidelicet mendacb um,id eft, peccatum quod libera uoluntas Diaboli peperit ♦ Ne(^ hæc inter ie pugnant,ut poftea longius dicemus,fubftantiam à Deo conditam eiTe Sc fuften tan,ód ramen uolunratem Diaboli ÔC uoluntatem hominis cauiàs ciTe peccatb Qtiia uoluntas abuti libertäre fua potuit, iè^ à Deo auertere»

Zach:8.Malum ne cogiretis in cordibus ueftris,amp; iutamentum mendax ne diligaris. Omnia enim hæc funt,quæ odi, dicit Dominus, Cum igitur non fitfimulatum odium peccati in uoluntate diuina, nequaquam ftntiendum eft, Deum uelle peccatum ♦

I Johan:2,Concupiicentia carnis non eft ex Patre,ied ex mundo eft» iJo^ han:3. Qui facit peccatum, ex Diabolo eft. Quia ab initio Diabolus peccat,id eft,primus autor peccati eft diabolus,R.om:v. Per hominem intrauit peccatum in mundum,id eft,pcccatum non eft res condita à Deo, fed homo ftia libertate fe à Deo auettit, excuftit dona Dei, ÔC illam fuam deftrueftionem ptopagauit in pofteritatem,

phraßs Hf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec ftgutæ illæ uerborum in ièrmone Hebraico pugnant cum ftntentia

quani dixi : Indurabo cor Pharaonis, amp;nbsp;ftmiles ♦ Certum eft enim, Hebraica 'cMt^permißU pbtafi ftgnificate cas permiflionem,non uoluntatem effi'cacem, ut : Ne nos im oHcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducas in tenrationem, id eft, ne finas nos induci, ftu, ne finas nos labi amp;nbsp;ruere

Prætcrea amp;nbsp;moneri ftudioibs utile eft, quid propriè fit peccatum, utdift cernantur res conditæ à Deo, amp;nbsp;peccatum, quod eft conturbatio feu confufio ordinis diuini : Ideo rede diciturjPeccatum eft defedus ftu priuatiOjUtDialo dici loquuntur,

PfffijfttWo«. De Original! facilis eft declaratio,ld enim eft in mente tenebræ, hoc eft, gmii qualiißt non habcre illuftrem noticiam, amp;nbsp;firm urn alPenfum de prouidentia,commina^ defcdjM, cr tionibus amp;nbsp;promiftionibus diuinis : Et in uoluntate eft auerfio, id eft, fine me^ fiducia,diledione Dei efle, Sc in corde fine obedientia efle, quæ congruebat Icgi naturæ, fed uagis amp;nbsp;errantibus inclinationibus ferrl extra ordinem contra Deum.Hæc mala efte defedus, non obfturum eft, nec ftint res conditæ à Deo, ftd horribilis deftrudio humanæ naturæ. Non eft igitur cauia peccati Deus, qui etfi iuuat Sc conftruat propagationem fubftantiæ,tamcn ieruat talem maft fam,qualis nunc eft, ut fifaber poculum non ex auro, ftd ex plumbo faciat,ac ipfi deftrudioni ueie amp;nbsp;horribilitcr Deus irafcicur.’Mifitenim Filium ad bane iram

Œ) E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ECCAn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.165

i'ram pïacandam,amp; ad fànandum uulnus naturæ Jntelligi igitur poteft, Deum nee caufàm efle uicij nobifcum nafcen-tiSj nee ucllc id inalum,nec approbare,

Hic autem cauillauo diluatur^Cum defecftus nihil fit,id eftjion fir res po«! r«ferc^j 'litter fitiiiaj cur irafcitur Deus nihilo Refpondendum eft. Magnum dilcrimen eft nihil priuati^ inter nihil priuatiuum,amp; Nihil negatiuum, Quia nihil phuaauèintelledtum, requirit fubiedum, Slt;. eft in illo fubieéto quædam deftrudio, propter quani fubiedum reijcitur, ut ruinæ ædifici] funt deftnictio in illa mole, lèu partes diP lîpatæ,Ita uicium originiseft iplarum partium hominis inquinatioód confuus fio,qucàm Deus odir,amp; propter quam fubiecfto iralcitur.In morbo nihil lignifia’ cat priuationem,quia manet fubiedum, Sgt;C eft in iubiecto confuho aliqua Ac equus Ak’xandri iam Nihil eft,negatiuè,

Hæc mediocris explicatio fuftïciat, quæ Sc uera eft, fepè cogitata dift centibus aliquid lucis alFert, necquæranturfubtiliorcs dilputationes, inex^ tricabiles labyrinthi, Geometrica pingi,8d oculis ftibijci pofliint : Hæc ueró, de qiiibus hic dicimus, non ira pingi, amp;nbsp;oculis fubqci poftimt ; led attenta conlt; fideratione paulati'm magis intelligcntur ♦ Dolet faucius alpiciens uulnus, amp;nbsp;leit uulnus non eftè nihil negatiuè, led efte partes laceratas* Ita Paulus dolet, uidens Neronis fcelera nbsp;nbsp;uicia, quæ agnolcit non eflè Nihil negatiuè, lèd ope««

ris diuini deterrimas ruinas. Cum In tall confideratione difeemus quid fit ma^s lum, feudefedus,lcupriuatio,agnolcemus peccatum non efte extenuandum, ut ordo in operc Del, uldellcct in homlne, eft res à Deo condlta, amp;nbsp;el placens, feruans hominem, ac propterea dicitur ingens bonum : Ita econtrà ruinæ lb læ funt confufib ordinls,non â Deo condita,led facTra à Diaboli amp;nbsp;hominis uolt;« luntate, eft^ à Deo releèla, nbsp;exltlalis Diabolo amp;nbsp;homini, Jdeo ruinæ illæ, lèu

deftruâio,lèu confufib,uocatur malum, id eft, non congruens ad mentem diub nam,difplicens Deo, amp;nbsp;exltiale Diabolo amp;nbsp;homini.

Hæc declaratio aliquid lucis aftert lequenci declarationi de peccatoadu«« Qualif defe» all, de quo multorum funt incricatæ quæftlones, fed hie quoq? facile eft intelli# ft gere defeftus, fi intuearis non Iblum facia, led mentem regentem faèta: Eua f“’” comedens pomum, non regitur luce Dei, 111ud non regi luce Dei, Sc uolunta^ tem à Deo auerlam elMdefedus efte,non oblcurum eft, Etfi interim accedunc inotus extern! amp;nbsp;internfqui funt res pofitiuæ,etfi funt motus errantes,ôè quælt;« dam ordinis confufio,ut fi nauis fine uelis amp;nbsp;remis uariè iaètetur uentis amp;nbsp;pro«: cellis, Hæcimagouteunepdéclarât illosdefedus, Vc autem donee manec nauis, manent motus allqui ; Ita donee uiuit homo, quocunqj modo aliqui mo# tus,quamlibet errantes amp;nbsp;confufi manent, Nec propterea Deus eft caulà pec-cati, Etfi enim fuftentat aliquantilpernaturam, tarnen defedusilli in mente non efficiuntur ab ipfo, amp;nbsp;uoluntas libera Euæ propriè amp;nbsp;uerè erat caufa fuæ a(ftlonis,ac Ipontè fe auertit à Deo,

Conftituta autem hac lèntentia, quôd Deus non fit caulà peccati, nec ue^ EUcontmgof lie peccatum,lèquitur Contingentiam eire,hoc eft, non omnla quæ fiunt, neceft làriô fieri.Quia enim pèceatum orcum eft à uoluntate Diaboli amp;nbsp;hominis, nec „3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

faftumeft Deo uolente, fie erant conditæ uoluntates, utpoftèntnon peccare. Libertés uolu^ Eft autem caulà contingentiæ noftrarum a(ftionum,libertas uoluntatis. Et hoc tatwf/l cdufa. loco de contingentia humanarum adionum loqulmur, non de cæterarum re^ rum motibus,de quibus in Phyficis difteritur,

Qu^ftt hler^ mint ctiam nunc poft lapftim, libertatem aliquam deligcndi' ca, quæ ftint fub^ rarloni, nbsp;faciendi externa opera mandata Lege Dei » Idcô enim lufticù

Legis dicitur iufticiacarnis,quia uiribushuius natura? externa illa difciplina uteunep præftari poteft, ut dicit Paulus, Lex eft iniuftis pofita, id cft^ ad coer^ cendos non renatos,amp; puniendos contumaces, Item, Lex eft Pædagogus, Ac nifi hæc libertasaliquomodoreliquaefletinnatura,nunautilitaseiret legum Sc imperiorum, totius ciuilis gubernationis, Manet igitur aliqua libertas, qua?, ut dixi, fons eft Contingentiæ

duot nwdis Quöd uero dicitur Deus determinate contingentia, diicrimen tenens Dfi« determb g/]-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;déterminât Deus ea quæ uult,aliter ilia qua? non uult ; Aliter

nf pi ura. quæâ iola ipfius uoluntatependent,aliterquæ partim ipfe facit, partim uolun^ tas Humana *

Præuidet Deus delitfta Saulis, fed non uult ea, nee impellit uoluntatem prxuifwdm^ eius, ftd permittit ut uoluntas Saulis itagraftetur, ÔC noimpellit ut lècusagat.* decernit, ubi Saulem repreflurus fit, Hæc igitur præuifîo non affertneceifitatem, nee mutât in uoluntatc hominis modum agendi,qui adhuc in natura reliquus eft, hoe eft, hanc libertatem quæ adhuc reh'qua eft.

Nee illud obftat contingentiæ aut libertati, quod Deus iuftentat natu* ram. Nam interim tarnen uoluntas Euæ erat caulà fuæ adionis ; Quia libertas SulîenMio dU fijerat donum in Creatione inditum generi humano, ÔC fuftentatio diuina non pedi^onTk ï^pediebat illud donum , Sic iam quantum eft libertatis, non impeditur fu^ biratH. nbsp;nbsp;nbsp;ftentatione diuina, ièd fie fuftentat Deus Saulem, qualis eft, 8c Saulis uolunta*

Qiiôd uerô hæc dida quædam obqciuntur, ut lerem : l O. Scio DominCi quôd noneft hominis niaeius,neceft uiridirigeregreiTus fuos: EtfiinfràintP uia tulo de Libero Arbitrio hæc dida explicanda crunt,tarnen 8c hic breuiter ««lt;• nendus eft Lcdor : Aliud eft loqui de eledione uoluntatis, aliud de euentu fcü fucceftu. nbsp;nbsp;ult Pompcius bellum aduerfiis Cælàrem, ÔC libéré uulr, fed euen*

turn aliæ multæ caufæ rcgunt,non fola uoluntas Pomperj, Didum igitur lerc»’ naiædodrinam ÔC dulciisimam confolationem continet. Via hominis,ideft, c4tip. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gubernatio priuata ÔC publica mandata homini,Ièu uocario,non poteft iufiine^

ri folis uiribüs humanis : Non poteft mens omnia pericula profpicere ÔC caue^ re,Ià?pè hallucinatur,ut errat lofias bellum Aegyptio inferens. Ac multa funt triftia errata omnium fapientum,ut Cicero exclamat : O me nunquam iâpiciv tem. Multi lapfiis accidunt,qui pariunt difticulcatcs inexplicabiles humaniî confilrjs, ÔC unus lapfus fæpê ingentem ruinam trahit,ur Dauidis adulterium, Deinde eriam bonisconfilijs, Sc in bonis caufis Ià?pe non relpondet euentus, PofTunt fubitô magnæ calamitates accidere, quæ fummos ex fuo faftigio derjciunt, ut uerè dicitur :

Dehistantisimpedimentis, deinfîrmitateHumana, 8cinconftantiart^ rumhumanarum, quæ multas habet arcanas caulàs, concionaturleremias,S^ fimul docet confugere ad Deum,ÔC ab ipfopctcre et expedare gubernacioncni amp;nbsp;auxilium«

Hk igitur promiflïones tcnendæ funt : Non uos cftis qui loquimint ièd Promißionef Spiritus Parris ueftri cceleftis,qui in uobis eft.Item, No relinquam uos nos.Item^Deus eft qui cfficit^ut uelitis 8^ perficiatis. Icemj Quanto magis da# in uoationt. bitSpirirum fandum petentibusC Item Pfalm.^ó. A Domino greflus hominis dirigentur, amp;fc. His promiflionibus freti petamus amp;nbsp;expedlemus auxilium Deo,amp; agnolcamus falutaria agi non polïè, nifi Deo nos iuuante, ut inquit Chriftus: Sine me nihil poteftis facere ♦ Et Baptifta, Non poteft fibi homo fu«* mere quiequam, nifi datum fit ei de ccclogt;

Pompcius, Brutus, Antonius, amp;nbsp;alq multi, magna conati Iunt,{ed Deus Prowj)?/o«M alios prouexit.Etfi igitur hæc diâ:a concionantur de auxilio Dei in bonis 8C fä* lutaribus adionibus, tarnen non eft inde ratiocinandum, prorfus nullam efle libertatem cledionis humanæ. Ac multô minus hoc ièquitur. Omnia bona amp;nbsp;(lionis. mala necefiariô à Deo fieri.Quarc didum leremiæ dextrè intelligatur, quod uidelicct folis humanis confilijs ÔC uiribus non pofifint falutaria eftici ♦

Difeamus magnum amp;nbsp;ingens donum Dei eife iuuari nos, ut fimus orga# na Dei falutaria in omni adminiftratione, nee deferti, fimus peftes generis hu# manfut Pharao, Nero, Manichæus, amp;nbsp;fimiles, amp;nbsp;quotidiè nos hoc didum Chrifii;Sine me nihil poteftis facere,exuicitet,ut ardentibus uotis precemur,uc à Deo regamur ♦ Perlpicuum eft autem non fequi hinc, Deum efle cauiam ef# ficacem peccati, Imo Ecclefia Dei, cum Cdat Deum uere, Icrio 8c horribiliter odilTe libidinesNeronis,nequaquam diceteasautneceffariôaccidilfe,autuo# lente Deo accidifle.

Obijeiuntur amp;nbsp;hæc dida Ephefl. Eledi leduhdum propofitum eius, qui d« âifiispM» facit omnia lecundum confilium uoluntatis fuæ.Et l.Corinth» 12, Idem eft De# U nbsp;nbsp;nbsp;1 • er

us agens omnia in omnibus. Ha?c dida certum eft in illisipfis locis,ubipo#^^‘”^‘”‘^'^^* nuntur,tantum loqui de Ecclefia,amp; de falutaribus adionibus,quas Deus exci# tat amp;nbsp;regit in Ecclefia fua Î Nec loqui de uniueriali rerum ftiftentatione, leu de fingulis omnium animantium motibus. Dextrè igitur intelligantur hæc dida, nec à natiua fententia transferantur in peregrinam,

Hoc monet Paulus, non humanis confilqs, aut uiribus feruari 8c regi Ec# clefiam, fed mirandis Dei operibus. Seruatio Noæ in diluuio,Defenfio populi in Aegypto amp;nbsp;in de(erto,Res geftæ Moy fi, loluæ, Samuelis, Dauidis, amp;nbsp;alio# rum piorum, fuerunt amp;nbsp;funt opera Dei in illis excitata, ad iuuandam Ecclefi# amjamp; ad propagationem ueræ dodrinæ.

Quare hæc dida conlolationes funt, quæ teftantur adeiTe Deum mem# bris Ecclefiæ fuæ,amp; opitulari fuis in periculis amp;nbsp;ærumnis. Adiuuat Deus præ# liantemDauidem,adiuuat morientem Laurentium,neabiiciat confelfionem fradus metu.His igitur didis amp;nbsp;promiflionibus nos confirmemus,ac regi nos petamus,ficut læpè clamat Propheta.Dirige me in ueritate tua,8d doce me etc. Omnia agis in Ecclefia tua falutaria, fis in me quoep, ut in membro tuæ Eccle# fiæ.efficax.fac me organon iâlutare,amp; uas miièricordiæ, 8èc. Ac horum dido# rum cxplicatio multis alrjs fimilibus lucem affert.

Poftremô 8c illud addendum eft, Redè dici, Neceflîtatem eflè dupli# ccm:AIia necelfitas nuncupatur abfoluta,cum uidelicct res aut propofitio fim# pliciter necelTaria eft, ac poni oppofitum prorfus irnpoflîbile eft, amp;nbsp;deftrudio omnium rerum; Vt hæ propofitiones funtnecelTariæ, neceflîtate ablbluta.

Deus eft;,Deus eft eflenna^intenigens,æterna,i'mmenfæ fâpientiæ, potentiyu* fticiæjbonitatis,nolens iufta^cafta, non nolens pugnantia cum fua mente, imïi'«* ftam crudelitatem, inceftas libidines

Sed alia eft neceftitas conlèquentiæ,quæ eft earum rerum aucpropofitiogt; num, qua? pofliint fe natura, fua aliter habere, led hunt neceflariæ,uel propter A/iffr Der« præcedentes caulàs,uel quia determinatæ funt. Et in his magna Hint diferimP déterminât bo na» Aliter Deus déterminât bona,quæ uult,cuiulinodi multa exprefli't,ut mof^ ?M, aliter ma-- juj certo die refufcitabuntur,hæc eft neceflaria,neceftitate conlèquentiæ, Ali^ ter déterminât mala, qua? non nult, cum uidelicet metas conftituit, nec finit graftari ulterius malos.Sic fit neceflaria,Pharao perlèquitur Ilraëlitas,hæcnon eft fua natura neceftaria, led reuera contingens ♦ Ac fieri oppoficum,non elfte impoflîbile,ftdquia Cic cuenit^dicitur neceflaria, neceflitate conlèquentiæ, Ha?c puerilis diftinftio non eft inutilis, amp;nbsp;læpë traditur in fcholis, ut confide:* remus,qui euentus ucre pendeant amp;nbsp;oriantur à uoluntate Dei, qui aliunde on* antur*

Phy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hie etiam de Phyfica neceflitate dicendum eft, ut ignis neceflario calefa^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cit,Sol necelfario mouetur» Sed hanc Phyficam neceflitatem doftrina Ecclefiæ

etiam ait eflè neceflitatem conftquentiæ. Sic mouetur Sol, quia Deus huncorlt;* dinem inftituit,amp; mutare poteft,ut oftendunt hiftoriælofuæ amp;nbsp;Ezechia?»Hæc alias copiofius traduntur ♦

Recitaui præcipuas materias,quæ in hac quæftione agitari lcgt;lent,quibus Stoica opinio^ diligenter confideratis, ftudiofi dextrè de hac tota controuerfia iudicare pote^ deneceßi= runt,amp; làtis perlpicuè intelligent,nequaquam Stoicas opiniones in Ecclefiani Eccleßaet°^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elft.Quomodo enim inuocabit Deum is,qui omnia neceflario eue*

ftatuit Deinde èc moribus perniciofum eft illud quod in Tragcedia dfi citur,Fati ifta culpa eft,Nemo fit fato nocens : Sicut ÓC Zenonis ftruus dicebat fe iniuftè pledïi, quia fato coaótus eflet peccare » Tales igitur lèrmones amp;nbsp;opi* niones fugiamus, Plato honeftius loquitiir, cuiushæc funt uerba in lècundolfi bro Vf A/TtJœju; Omni contentione pugnandum eft, ne quis in ciuitate, quam benè régi uolumus,uel dicat uel audiat,leu ftnex feu iuuenis, ftu in poemate, feu in alia narratione, Deum caulàm alicui elle malorum : Quod neep làndè ita did poteft,necp utile eft ciuitati,nec fecum conftntit in explicatione.

Adqciam explicationem ufitati argument!, ut mihi uidetur pijs menti* bus utilem . Obijcitur enim, Secunda caufa non agit fine prima, Secunda,ut uoluntas Euæ,eft propriê caulà peccatfergo etiam prima. Hac obiedionefeio ßca,fecunda j^gç^ia interdum perturbari, amp;nbsp;ex ea perturbatione labi in abfiirdas opinio* n^s.Etfi autem refponfib quædam tenuis amp;nbsp;fubtilis traditur ad elabendum,ta* men aliam craflîorem amp;magis conlpicuam tradam,quæ fumta eftexfunda* mento; QiiôdDeus adeft creaturis, non ut Stoicus Deus, alligatus caufisfe* cundis,ut moueat fimpliciter, ficut mouentftcundæ, ftd ut agens liberrimum, fuftentans naturam,amp; luo confilio aliter agens in alrjs.

Vt in corporalibus, etfi ftifterttat naturam, tarnen contra ordinem lul* fit aliquando Solem regredi, impediuit pluuias toto triennio, ac poftea fubitô dédit largum imbrem,lecit fcecundas anus, Ita quotidie ftiamus multa in cor* poralibus fieri præter uim ftcundarum caulàrum, amp;nbsp;tarnen Deus eas füllen* tat ♦ Multi liberantur uarqs periculis, in morbis, in acie, in aqua, ubi fecundæ cauft

tl t K O A T E LC l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;165

caufeeos deftituunt»Vt fgitur inuocatio uerè Reri poffîc, cogiccmiis Deum iïc adeffe fuo opificio^non utSroi'ci fingunt, alligaturn lecundis caufis, led fuften«« tanrem naruram^ muica fuo liberrimo confilio moderantem» Sic agic Deus cum uolunrateƒuftenta^s ÔC iuuans ordine agentem^ fed non iuuans ruentem contra ordinem^etfi earn fuftentat*Sic enim condidit uoluntarem Eua\ ut eflec liberum agens^quod poffer cueri ordinem^auc defïcere. Sir igicur hæc craffa fô»* lutio : Secunda caufà non agic fine priina^Éilicec fuflentance, Hoc uniuerfalb ^rlm^fciiicet teruerumefl^fèdnonfèmperadiuuance :Non enim adiuuat prima efFeclum fujientAnte,l'ed . quem non uulc ♦ Eft ipicur uoluntas Euæ immediata caufà fui adf us, cum auerslt; nbsp;nbsp;‘idiuMute

Nec eodem modo Scoicus Chriffianus hanc propoficionem incelliii gunt, Secunda caufà non agic fine prima : Quia Scoici cogicanc fimilem copu^« lationem in omnibus, feu bonis, feu malis, uc eff copulacio efTencialis maris amp;nbsp;fœminæin procreacione ; Sed Chriflianis neceffe eff difeernere bona amp;nbsp;mala. Secunda non agit fine prima, fcilicet fliftentante, fèd muica facic prima caufa præter fecundas,quia eff agens liberum. Ec fècunda libera, uc uoluncas Euæ ui^ ciofè agic fine prima adiuuance,Quia calis facultas eff libertas.Hæc fît expfica=lt; tioperfpicua, non nimis tenuis.

Alt) fiedicunt, Secunda non agit fine prima, pofitiuum quiddam efîîci*^ ens, Secunda, ut uoluntas Euæ, agit aliquit delinquens. Hic refpondent, agit nonpofifiuè,fed aberrans ac deficiens. Hæc fblutio.fi per priorem exponatur, eritplanior,amp; earn elfe fencentiam huius obfcurç fblutionis,confêntaneum eff, ut copulatio primæ amp;nbsp;fecundg caufe talis cogitetur, qualem Deus libéré agens uulteflè, non ut nos copulationem maris foeminæ cogitamus.

Difficiles funt hæ difputationes, ideô nos de Deo cogitantes, referamus rnenrem amp;nbsp;oculos ad pacefadfionem Dei, ut eum fie agnofeamus, ficut fè pate:lt; fecir,amp; fieffatuamus, Deum libéré adeffe amp;nbsp;opitulari inuocantibus, ficut pro* mißt, Prope elf Dominus omnibus inuocantibus eum .

Hæc diéf a de fingulari aeftione ôé auxilio inculcentur animis. Nam ilia obfcufa difpuratiode generali fuffentatione, non poteff penitus perfpici, ficut nec creatio inceîligi poteff. Et in fumma teneatur hæc propofitio. Adeff Deus fuo operi, non ut Stoicus Deus, fed uerè uc liberum agens, fuffeiitans creatu* ram, amp;nbsp;multa moderans.

WAlIa amp;nbsp;plericp alq decrahunc uoluncati hominis libercacem, ideô, quia fi* cur de* ant omnia decernence Deo. HæcimaginacioorcaexSroicisdifpucacioni*

bus deducit eos ad tollendam concingentiam bonarum amp;nbsp;malarum aéfionum, imô omnium mocuum in Pecudibus ôé Elemencis. Dixi aucem fuprà,non effe in Ecclefiam inuehendas illas Scoicas opiniones,nec defendendam elfe neceffi* tatem fatalem omnium, Sed aliquam contingenciam concedendam. Non ne*

eelfe fuit Alexandrum interficere Clicum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxflio de U*

Nec mifeenda eff difputatio de determinacione diuina, quæffioni de li^ nbsp;nbsp;nbsp;arbitrîo

hero arbitrio. Nam cum de uoluntate hominis,amp; de cæteris humanis uiribus queritur tantum de numana innrmitate dilfentur, non de omnibus motibus m nbsp;nbsp;nbsp;de ont*

toca nacnra. Nos ipfos^menns noftræ calioinem, Si. uoïuntaris Si cordis imbe^ cilhcatem confideremus ♦ Hanc docflnnam de noftris morbis proponit te* cleiïa^non ut Stoicas opinionesfèratj non ut mentes implicetperplexisamp; in* extricabilibus difputationibus. Sed ut monftret nobis beneficia filij Del, qui miHuseftjUtdeftruat opera Diaboli, qui trifte uulnus fecit in Humana na* tura»

Monendi finit autem rudiores, ut cà Phyficis filmant diftincfiionesamp;ap* pellationes partium hominis, confèrent eas ad phrafin Prophetarum Apoftolorum,

Jn hotnine funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jn homilie efi pars cognoicens amp;nbsp;indicans^ quæ uocatur mens uel intelle*

partesdiuerße (f|us,uel ratioj'n hac parte iunt noticiæ,Âltera pars appetens, uocatur Volun* tas,quæ uel obtempérât iudicio, uel répugnât, amp;nbsp;fiib uoluntate funt appetitio* lies lenfuum,fiu afte(fius,quorum fiibiedum 8^ fons efi cor, qui interdum con^ gruunt,interdum pugnant cum uoluntate ♦ Efi fub uoluntate, 8d locomotiua»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harum explicatiocopiofiorfiimaturàPhyficis,

^r^um^aiduó ocatLir autem liberum arbitrium, Mens amp;nbsp;Voluntas coniuncfiæ. Aut «f«r, uocatur Liberum Arbitnum,facultas uoluntatis ad eligendum ac expeten^ dum ca quæ monfirata funt, nbsp;nbsp;ad reqeiendum eadem, quæ facultas in natura

integra longe præfiantior fuit, nunc multipliciter impedita efi, utpofteadice* mus . Sed iani declaro appellationem communifiîmè, Liberi Arbitrfj erat, quôd Fabricius noluit aurum à Pyrrho oblatum accipere, amp;quôd Antigo* nus noluit alpicere allatum Pyrrhi interfedi caput. Cæterum in fermone Pro* phetarum amp;nbsp;Apoftolorum hæc uocabula finit Mens amp;nbsp;Cor, quæ ambofu* muntur prointelledu uoluntate^uerè^non fimulatèaliquid uolente,hoccft, Complecluntur iudicium,amp; appetitioncs ueras, non fiinulatas, non externum opus tantum. Extant autem longæ diljiutationes de uocabulo Liberi Arbitrij, quæ ab attentis facile dqudicari polfiint, His omifiîs,de re dicemus,

Cum enimdubitatur,an uoluntas humana fit libera, quodquæriturin Q«if/Ijodefc«Ecclefia, An amp;nbsp;quatenus uoluntas humana poffîtobedireLegiDei JDe hac ^u^^r^t^'uate-^uæftioiieiudicaiinon poteft,nifimagnitudo peccati,quod nobifium nafeû nus botw pof, tur,lèu naturalis infirmitas confideretur. Item nifi feiamus Lege Deipoftulari fit Deo obedh non tantuiii externa ciuilia fa(fta,lêd perpetuam amp;nbsp;perfeeftam totius naturæhu manæ obedientiam, luxta illud : Diligas Dominum Deum tuum ex toto cor* de,amp;c, Nam fi natuta hominis non eilet corrupta peccato, haberet clariorem amp;nbsp;firmiorem deDeo noticiam, non dubitaret de uoluntate Dei,habcretue* rum timorem, ueram fiduciam, denicp præftaret obedientiam integram Legi, . hoc eft, in natura hominis effet lux firmius ftatuens de Deo, amp;nbsp;effent motus omnes confintientes Legi Dei, Nunc autem natura hominis opprelfa morbo originis,plenaeft dubitationum deDeo,necuerètimet,nec uerèconfîditei, nec ardet dile(ftione,amp;^ multæ flammæ funt uiciofbrum affeduum.Cum igitur manifeftum fit naturam hominis nequaquam fatisfacere Legi Defquæritur quid amp;nbsp;quantum facere uoluntas pofiît,

Primum igitur refpondeo, Cum in natura hominis reliquum fitiudici* um,8ó delecftus quidam rerum,quæ funt obiedæ ration! aut fenfufreliquuseft deledus externoruni operum ciuilium : Qiiare uoluntas humana poteft eiuilibusex=gt; fuis uiribus fine renouatione aliquomodo externa Legis opera facere. Hæc ternis. eft libertas uoluntatis,quam Philofophi rede tribuunt homini, Nam amp;nbsp;Pau* lus di*

IT O, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïca

lusdifccrncns iufliciamcarnisàfpiricualbfateturnonrenatos haberedeïeóu aUquem,amp; facere aliqua externa legi's opera,manus à egde^a furco, à raptu coiw tmerCj amp;nbsp;banc uocat lufticiam carnis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Imô banc difcipb'nam etiam non renatfs præcipit Deus, amp;nbsp;cius atoÏdtio^ nemrriftiffimis poem's in bac uita regularicer puniGutoftendunc fuppbcia ho* micidarum amp;nbsp;inceftorum.ldeô dicitur:Lex pofita eft iniuftisjd cft_,ad cocrccn* dos non renatos,00 ad puniendos con cum aces. IcemXcx eft Pædagogus,id eft, focrcens amp;nbsp;docens,amp; quidem addicLir(in Chriftum} Quo præconio difciplina -honorificè ornata eft ♦ Ecfi enim difciplina non meretur remiflioncm peccaco* rum.neceft iufticia qua coram Deo iufti dicimur^ camenres neceiTaria eft, ut de Chriftointerim doceri pofli'mus, Nec eft cffîcax Spiritus ianftus in contu* inacibus, qui pcrfeiierant in dclidtis contra confeientiam. Sed de caufts,cur ne* ceflaria fit difciplinajpoftea dicemus : Nunc hoc tantum oftendimus ex illis re* ftimonijs, quæ loquuntur de iufticia carnis efte aliquem deleftum, id eft, liber* tatem in non rcnatis,ad externa opera legis facienda«

Sed ramen hic ftiendum eft, hanc ipiam libertatem duabuscaufisualdè iinpcdirfuidelicer ab infirmitate quæ nobiftum nafcitur,amp;f à Diabolo. Nam quiauiciofi affeftus in hominibus iunt acres ftimuli, magna animorum inlt; »a. er «i Du, cendia,homines fæpc obediunr illis cotra confilium mentis,etiam cum poftent nbsp;nbsp;uaidèim»

ùcohibere,fi annirerentur, ut Medea inquit t Video meliora, proboq?, Dcrclt; riorafequor.EcPaulus inquitEph;2. Diabolum efticacem eftêin impns. Hie quoep difciplina? reftionem in tota uita multipliciterimpedir,acimpelbcmub toSjUt ruant cocci amp;nbsp;furenres in triftiffima mala ; Sicut de Saule de luda ma* nikftè fcribitur, Intrauic in eum Satanas : Et illi magni furores in cultu idolo* rum,fcuitia tyrannorum amp;nbsp;bellorum ciuilium,ur cum Xanthij ÔC alq multi fu* as ciuitates ipfi accenderunt,8c ièfè Sc coniuges,amp; paruos liberos in ignem con ieceruntjfunt manifefta opera Diaboli : Eft ingens igiturimbccillitas generis humanijUtomnium temporum hiftoria? amp;quotidiana experientiadocet,in qua tantum horribilium miftriarum cernitur,ut fapientes,Ethnici omnes ual* de mirati fihr, unde tantum fit in bac præftanti natura conftifibnum amp;nbsp;triftiftî* morumcafuum.Sed tarnen inter hæc impedimenta manet aliquis deleftus,ali* qua libcrtaSjin mediocritcr fanis, regendi externos mores ♦

Secundo. Sed in Ecclefia Dei non tantum dicitur de externis moribus, «n»» fed de integra Legis impletione in corde, Mens in non renatis plena eft dtilt; pofeH exuere hitationum de Deo, corda funt fine uero timoré Dei, fine uera hducia, ÔC halt; lufccntemno, tentimpetus ingentes contra Legem Dei « Dcniq? natura humana oppreiîa eftpeccato amp;nbsp;morte, nec magnittido huius maliconipicitur humanoiudicio, o« ptKp«. fed in uerbo Dei reuelato. Hie certum eft, homines non habere hberta’ cm de# ponendihaneprauitatem nobifeum naicentem,auc deponendi mortem. Hæc magna amp;nbsp;præcipua generis humani mala intueamur, cum extenuatur libertas uolunratis. Non poteft uoluntas exuerenaftentem nobiiedm prauitatem, nec potefiLegi Dei iatisfacere, quia Lex Dei non tantum de externa difciplina ÔC de umbra operum concionatur, ied poftulat integram obedienriam cordis, ur

Lex dicit ; Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde tuo,ôt omnibus uiri* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

mortem abtjcere non pofTumus, ira prauitacem naicentem nobiicum, quæ pw gnat cum lege Debnon poflumus exuere. Hæc mala agnofceda iunt,ut è region ne beneficia Chrifti confpiciantur;,qui tollit peccatum èc mortem, Sgt;C inftaurat naturam humanam ♦ Dixi iam de præcipiùs malis, quæ non poteft tollere luntas humana,Eatenus igitur uoluntas eft captiua, non libera, ftilicec adtol* lendam naturæ prauiratem amp;nbsp;mortem»

Adiones/jtirb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qpertio de acîionibus fpiritualibus quæritur» Nam ab initio mundi uiua

to Spiritui niemhra Ecclefiæ fuerunt, ÔC ftint, qua? reguntur non iblum hunianis uiribus, fanili, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut humana diligentia, led in quibus Spiritus iànftus accendit motus ipiritua«*

leSjagnitionem E)ei,timorem,fidem, dileftionem, amp;nbsp;alias uirtutes, in alijs ma^ . nbsp;nbsp;gis, in alrjs minus excitatas.Rident hæc Philofophi amp;nbsp;Pelagiani,ftd tarnen ue-’

riisimum eft, efFundi Spiritum fandum in corda credenciuin» Sicut in Zacha^ ria dicitur:Eftundam fuper domum Dauid fpiritum gratiæ amp;precum» Etfcia^ mus ampliftîmam confolationem nobis proponi, quæ in tanta noftra imbecib litateièmper in confpedu nobis eftè debet ♦

Auxilium spi== nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ingens nbsp;nbsp;inenarrabile beneficium Dei eft,quôd promittitur nobis auxv

ritiKfanéliin. lium Spiritus iànfti : Sicut Chriftus inquit, Quantô magis Pater uefter ccde^ gens eft Dei be ß-jg Spiritum iàncftum petentibus C Nifi iuuaremur Spiritu iàndo,multô ' nbsp;nbsp;triftiores lapius,amp; atrociores confufiones morum acciderent,ut fuerunc,et funt

J Ethniciamp;S Anabaptifticifurores»Hæcautemièntentiatenenda,amp;ueraeft,Vo titAHA fine spi bmtas humana non poteft fine Spiritu ianfto effîcere ipirituales effedus, quos ritu fanftono Deus poftu]at,icilicet uerum timorem Dei, ueram fiduciam miièricordiæDdj poteüefficere ueram diledtionem Dei, tolcrantiam amp;nbsp;forritudinem in afflidionibus, in ad^ ingenti robore Stephanus, Laurentius, Agnes,ôô ali] innumerabiles»

Teftimonia colliaenda lunt,amp;rut refutentur Pelaoiani,amp;utnos ipfôs accendamusadpetendum auxilium Spiritus iàndi.Item,utdiicamuseosqui non reguntur Spiritu iàndo, non efle uiua membra Ecclefiæ»

Teftiinonid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom:8. Qtii ducuntur spiritu Dei, hi funt filq Dei» Item, Si quis Spin*

uiuA mmbru jqæ ftntentiæ iatis peripicuæ funt, ÔC plané teftantur hæredes uitæ reguntursp^z donari ÔC régi Spiritu fantfio. Et certum eft Spiritum Dei in his didis ritufitnilo. non fignificare rationem, ièd Spiritum iandum à Deo Pâtre amp;nbsp;Domino no^ ftro leiu Chrifto procedentem, amp;nbsp;miftum in corda piorum, amp;nbsp;accendentem aonitionem Dei per Euanselium, amp;nbsp;motus congruentes Lepi Dei »

I,Corinth;2,Animalis homo non percipit ea, quæftint Spiritus Dei. Si«’ gnificat enim 4uxlt;koç homo, uiuentem uita naturali, hoc eft, ienfu amp;nbsp;rationena* turali,fine Spiritu iàndo» Sic enim co loco diicernit Paulus animalem à fpv rituali ♦ Quanquam enim homini naturaliter impreifa eft noticia quædam Legis diuinæ,tamen accedunt magnæ dubitationes de prouidentia, Ôé multô triftior dubitatio eft de Euangelio,an rccipiamur,an exaudiamur,de quibus ten nebris iuumquiiç^corconfulat, anucrc ftatuatDeum irafci péccatis, an uerè ftatuat iè rccipi,exaudiri,iuuari in afflidionibus.In hac confi'deratione fecuri amp;nbsp;ociofi animi, aut fugientis Deum, intelligitur didum Pauli, Animalis homo non percipit ea quæ funt Spiritus Dei, id eft, non uerè ftatuit Deum irafci pcclt;* cato,nec ièntitiram,nec uerè timet Deum, ut Dauid committcns adulterium, nondum fentit iramDeijièdpoftea ftntit, rurfus acceniùs à Spiritu fando, Item,

lohan: Nifi qufs renacus fueric ex aqua et Spiritu, non poteft intrare in regnum Dei, Ioan, 6, Nemo poteft uenire ad me, niCi quem Pater traxerit. Item, Sine me nihil poteftis facere,

Et Elâi; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eniet Sion redemtor rjs, qui redeunt ab iniquitatc in lacob.

Hoc fœdus meum cum eis, dicit Dominus, Spiritus meus qui eft in te, uer* ba quæ pofui in ore tuo,non recedent ab ore tuo, nec ab ore ftminis tui in ftm* piternum.Hæc uerba dulciflimam Eccleftæ defcriptionem continent,ac docent quæ fit, amp;nbsp;ubi fit Ecclefia, amp;nbsp;quæ habeat propria beneficia Dei, Ille cœtus eft Ecclefia, qui fonat Euangelium traditum Prophetis amp;nbsp;Apoftolis, amp;nbsp;ibi funt uiua membra Ecclefiæ, habentia Spiritum ianótum, amp;nbsp;hæc habet propria be* neficia,Verbum Dei, Remifsionem pccatorum, Spiritum Ian(ftum,amp; Vitam æternam.

Sciendum eft autem, Spiritum ianclum effîcacem efle per uocem Euan* spiritui auditam,ftu cogitatam,ut Galat^, dicitur, Vt promilsionem Spiritus ac* cipiamus per fidem, Ac iæpè diftum eft, cogitantes de Deo oportere ordiri à uerbo Dei,non quærere Deum fine fuo ucrbo,Cum^ ordimur à uerbo,hic con currunttres caulæ bonæ aftionis, Verbum Dei, Spiritus lànftus, amp;nbsp;humana Tw cMfala uoluntas aflcntiens, nec repugnans uerbo Dei : Poftet enim excutere, ut excu* titSauIiua ijjonte : Sed cum mens audiens ac ft fuftentans non répugnât, non indulget diffîdentiæ, fed adiuuante etiam Spiritu ftnfto conatur alftntiri, in hoc certamine uoluntas non eft ociola,

Veteres dixerunt, Præcedente gratia, comitante uoluntate, bona opera fieri ; Sic amp;nbsp;Bafilius inquit,zxóvop SiÄna-0/.'t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'7r§oa7roiVT$. Tantum uelis,amp; Deus

præoccurrit.Deus anteuertit nos,uocat,mouec, adiuuat, ftd nos uiderimus, ne repugnemus,Conftat enim peccatum oriri à nobis,non à uoluntate Dei,Chry* auxiliuw foftomus inquit, o eAkm/j, -np êgt;‘a'\óij3jjop eAk«. Sicut in illo iplb loco lohan: dici;« ritiufanilkor tur:Omnis qui audit à Patre,amp; diftit,ueniet ad me: Diftere iubet,id eft,audire uerbum,non repugnare,ftd aftentiri uerbo Dei,non indulgere diitidennæ,

Hæc funt perfpicua, fi in ueris doloribus, inuerainuocationeexperialt; mur qualis fit lufta uoluntatis, quæ fi ft haberet ut ftatua,nullum prorfus cer* tainen,nuna luâ:a,nulli angores effent in Samftis, Cum autem fit certamen in* gens amp;nbsp;difficile, uoluntas non eft ociofa, ftd languide afftntitur,amp; nifi pro* mifiïonibus amp;nbsp;exemplis inter inuocandum fubinde commonefi'eret, ac iuuare* tur à Spirit U fando,rueret in defperationem,

Vidi multos non Epicureos, qui cum efftnt in aliquo mcerore propter fuos lapfus, difputabant, quomodo fperem me recipfcum non ftntiam in me transfundi nouam lucem, nouas uirtutesC Præterea fi nihil agit liberum arbitrium, interea donee ftnftro fieri illam regenerationenijde qua dicitis, in* dulgebo diffidentiæ amp;nbsp;alqs uiciofis affedlibus, Hæc Manichæa imaginatio horribilemendaciumeft,ôdabhocerrore mentes abducendæ funt,ôô docen* dæ Agere aliquid liberum arbitrium, Pharao,Saul,non coafti, ftd uolentes amp;nbsp;libéré repugnant Deo, toties tam illuftria teftimonia fuæ præftntiæ often* demi ♦

Nec admittendi fiint Manichæorum furores, qui fingunt aliquem efft mnichMrH numerum hominum,quos uocant uAiKouçttgîjxo'^oy's’qui conuertinon poffint,

Ncc fit conuer/ïo in Dauide, ut fi lapis in fïcum uerterctur : Scd agit àlic^ttiâ Agttaîicjuid bcrum arbicrium in Dauide, cum audiuit obiurgationem Sc promiflîonenijUO uoliitMin con* lens fani ÔC libéré fatetur delidum.'Et agit aliquid eius uoluntas, cum lé iùften* uerjione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocc, Dominus abftulit peccatum tuum* Cum^ conatur iè bac uoce fu^

ftentare,iam adiuuatur à Spiritu iàndo, iuxta illud Pauli : Euangclium eftpolt; tentia Dei,ad iàlucem non repugnanti,id eft, non contemnenti promiHioncm, fèd affentienti 8c credenti,Item,Euangelium eft minifterium SpiritusJtem,Vc promiiîîonem Spiritus accipiamus per fidem*

mthußaftdru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si tantum expedanda effet ilia infufio qualitatum fine ulla noftra aâio^

et ManichM’ ne,ficut Enthufiâftæ ôdManichæi finxerunt, nihil opus eflè minifterio Euan* talent ^hiße g^^i^o^nulla etiam luda in animis effec.Sed inftituit Deus minifterium,uc uox rium, acdpiamr^utprominionem mens cogiter, amp;nbsp;ampledatur, ÔCdum répugna* mus diffîdentiæ,Spiritus iàndus fimul in nobis fiteffîcax»

Sic igitur illis, qui ceffationem iîiam excuiànr, qui putant nihil agereli* neßonPto dd berum arbitrium, reipondeo ; Imô mandatum Dei æternum ÔC immotum eft» nihil^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangeltj obtempères,ut filium Dei audias, ut agnoicas Mediatoren!.

re uolutate»i* Q^àm tetra iunt hæc peccata, nolle aijîicere donatum generi humano Media* torem filium Dei Non poffum,inquies:Imô aliquo modo potes,amp; cum teuo* ce Euangelfi fiiftentas, adiuuari te à Deo petito,amp; fcito Spiritum iàndum effi* cacem eue in ea conlolatione : Scito uelle Deum hoc iplb modo nos conuertc* re,cum promiflione excitati ludamur nobiicum, inuocamus ÔC repugnamus VcffrÆ. ^uid diffidentiæ noftræ, Sc alfis uiciofis affedibus» Ideô ueteres aliqui fie dixerunt, Utrîum'*”^ D'berum arbicrium in homine facultatem effe applicandi iè ad gratiam, id eft. audit promiiïîonem,amp; adièntiri conatur, amp;nbsp;abrjcit peccata contra conicienri* am»Talia non fiunt in Diabolis, Diicrimen igitur inter diabolos amp;nbsp;genus hu* manumconfiderecur, Fiunt autem hæc illuuriora, confiderara promiflione, Cum promilfiofic uniuerfalis, nec fint in Deo concrariæ uoluntaces,neceflè eft,in nobis effe aliquam diieriminis cauiàm, cur Saul abrjciatur, Dauid red* piatur,id efl:,neceffc eft aliquam eiïè adionem diflîmilem in his duobus. Hæc dextre intelleda uera func,amp; ufus in exercitrjs fidei,amp; in uera cÔiolatione,cuni acquiefeuntanimi in Filio Dei, monftratoin promiflione, illuftrabic hancco* pulationem caulàrum uerbi Dei,Spiritus iàndi,amp; uoluntatis»

1« c^uerfis uo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea fi de tota uira piorum Ioquamur,etfi eft ingens imbecillitas, ta*

lMdti^4diut£ aliqua efl: libertas uoluntatis, cum quidem iam à Spiritu iàndo adiuue* à spiritu fdn^ tur,amp; agere aliquid in externis lapfibus cauendis poflît, Cum loièph refifteret âo dh^ud jllecebris adulteræ, concurrebant hæ cauiæ,Verbum Dei, èc Spiritus iàndus mouens mentem, ut uerbum ardentius cogitaret. Mens cogitans quanta ruina (ècutura eflèc,fi Diabolo obtemperarec, uidelicet amiflîo donorum, æternaira Dei, pcenæ in hac uita amp;nbsp;futura, præterea multi lapius, amp;nbsp;multa fcandala,his cogicationibus mota uoluntas aflentiebatur, amp;nbsp;confirmabat earn languentem Spiritus iàndus,8d flammas in corde reprimebat,8d excitabat timorem Deiamp; fidem, quæ acquieicebat in Deo,adibat pericula, amp;nbsp;petebat gubernationem amp;nbsp;exitus bonos. Hic uoluntas non erat ocioià, ièd repugnabat ipià illecehris, amp;nbsp;mandabatoculis amp;nbsp;pedibus, ut uitarent occafioncm lapiuum* Hæc exempla declarantcauiàs bonarumadionum,

Ideô autem hæc omnia didafijnt,ut fiat utrunc^,uidelicet,Spiritus fandi auxilium amplifîcetur, Ôd acuatur noftra diligentia, fîcut Chriftus inquit : Da*

bitSpiritum Gndum petcntibus non ait alpernanti'bus, oci'ofis, repugnantly DabitspintS busjpetulanter ruentibus ex alqs fceleribus in alia. Ec alio loco inquic; Habeny ti dabitur, amp;nbsp;à non habente ctiam id quod habet auferetur. nbsp;nbsp;Et Paulus iubec

Sæpè multumcp répétas animo didum Chrifti : Dabic Spiritum iandum petentibus, amp;nbsp;diligenter cogita^ quantum munus promittat, amp;nbsp;quoticamp; quàm ardenteriuflerit petere, Petitednquit,amp; accipietis. Hoc fi faciemus, proHcere nos experiemur* Accendetur enim fides ad petendum^ amp;nbsp;animaduertemus nos propter dilEidentiam negligentius petere, DifiFidenria autem alicur, quia negligimus cogitationem huius præcepti,ôlt; huius promiffionis Chrifii,

Quarto, Confideranda eft querela de obiedis^ amp;nbsp;fucceflibus extra nos ; querela Aliud eft enim de illis loqui, aliud loquide eledione uoluntatis in requam quantum ad proipicit* Multaenim accidunthomini inextn'cabilia humano confilio^ quæ obt^etfuc^ non tantum à nobis oriuntur, ut cum Dauid pellitur in exilium ftelere filifi hem multi ftint errores humani in deliberatione, ut lofias pucat ft rede facere, quodbellum inftrt Aegyptio*

De his periculis concionantur multa dida in Prophétisant Ierem:iO,Scio Domine^quod non eft hominis uia eius,amp; uiri dirigere greflus fuos. Viam in* telligituocationem^de qua manifeftum eft non pofte profpici omnia pericula, amp;nbsp;euentus ac fticceflus non eft in noftra poteftate, Vocacur Moyles, ut ducat populumex Aegypto,ftd nequaquam præuidettotosquadringinta annosin locis defertis tantam multitudinem uagaturam efte, ubi deerant aqua? amp;nbsp;fru* mentum,Sc propter peccata populijamp; propter ftditiones gubernationem fore inquietam,amp;ftiebatft luccelTus non habere inmanibus,ftdàDeo regendos cfle.Ideo inquit leremias : Viam hominis non efte in noftra poteftatejd eft,uo* cationem non pofte régi tantum humanis confilqs, ftu humana diligentia, nee felicem efle gubernationem, nifi Deus adiuuet.

Sic amp;nbsp;Baptifta inquic : Non poceft fibi homo quicquam lumere, nifi da* tumGteideccelo.Ezechiaseft Felix in gubernacione, quia à Deo adiuuacur * Achas non eft Felix,quia non adiuuacur à Deo, Anconius uulc Folus dominari, ftd non erat ei datum de ccelo, ftd dabatur Augufto, Hæc dida nondum toly nbsp;nbsp;nbsp;de euen

lune lihertatem uoluntatis, quod ad eledionem attinet in his qua? præuila r c 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. nbsp;nbsp;0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cellu non toh

lunt; bed loquuntur de obiedis extra nos,o^: de euentibus, ad quos concurrunt nbsp;nbsp;UberMem

aliæplurescauFæ,præternoftramuoIuntatem, ut Ibla Pompei) uoluntas non uolunatii in poteftelftcauFauidoriæ,

Quanquam igitur eft aliqua libertas in eledione, tarnen interim 5d hæc inipedimenca confideremus, ut diftamus deponere noftri fiduciam, amp;nbsp;petere Adeü Dnw in 3uxilium à Deo, Vaide multa accidunt homini, inexcricabilia humanis con* filijs. De his diftamus precationem lolaphat, 2.Paralip: 20, Cum ignoramus expedit, [anAt quidfaciendumfit,oculinoftri'adte Domine reFpiciunt, EtChriftus ideoiny erraa, quit : Non relinquam uos orphanos, Item, Dabo uobis Spiritum Parade* tum,amp;c, AdeftDeus,amp; inextricabilia expedit, amp;nbsp;Fanat errata, ficut inqqic Plalmus : Propè eft Dominus inuocantibus eum in ueritate, Item, Alleuac Dominus omnes qui corruunt, Item, Commenda Domino uiam tuam,amp; ipft Faciet,

Et Paulus inquic : Deus qui eFFicic uc uelicis, effi'ciec etiam uc perficiatis, utipfigfata fiant* Hæcadmonitio ÔC conlblatio ftmper animis inculcanda

eG ;Es magiftratuSjgubernas Ecclefiam^aut fuucntutem,aut famîKamjprçuidc^ bis quædamjamp; hæc reótè adminiftrabis medioch diligentia^ (êd fcito,inco ipfó fucceflus bonos lecucuros clïc^ fi ce Deus adiuuet, ut dicitur î Nifi Domi^ nus ædificaueric domum, amp;c. Præterhaccctiam mulca periculaaccidentim^ prouifà,quæ non poceris diicucere^ hæc à Deo diicuti petas ; Incident amp;nbsp;errata quædam^hæc lànari petas, ut mirando modocorrexit Deus erratum lonæ.Hjc impedimenta libertatis quotidiè experimur*

Sed ideô de bac quæftione confufîora funt iudicia, quiahomines magna cxpartétanquam ebrifjOne dilciplina,iîne diligentia,fine ullis exercitijsfîdeirt inuocationis uiuunt. T aies quomodo poflunt dilcernere gradus actionum,auc dilcrimina obietflorum Çquot;

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pauli eft,ne accerlàt feiens corruptelas dodlrinæ, pér ambitionem,utl

auaritiam, Hæc aliquo modo fiint in poteftate eius : Sed ut fit uocatio Félix cHicax,foIius Dei donum eft. Eft amp;nbsp;hoc Dei donum, ne ignarus, uel errorcim^ plicetur corruptelis doftrinæ, auc alrjs uicijs, ideö magna cura orat fe à Deore^ gi amp;nbsp;iuuari,

Tf d{ilo, ne^ Nunc dicam de diefto Ecclefiaftici, Deus reliquit hominem in manu eon^ tt^ rchqua ho nbsp;nbsp;nbsp;fui.Ampliftima laus eft,fi cum aliqua moderatione intelligatur.Certènunc

I. impedinKn= hac naturæ inhrmitate mulra lunt impedimenta libertatis. Primum naturæ turn hbertAtii corrupcio,propter quam noticia de Deo in mentibus noftris obftura eft,amp; uo^ corruptio nbsp;nbsp;luntas amp;nbsp;cor à Deo aberrantjiiec habent acrem ftnfum timoris Dei, necardent

I i.Dulxjfw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum impedimentum eft Diabolus, qui horribili odio Chriftiobtj^

cit occafibnes, quibus implicat homines uarrjs laqueis, amp;■ peccatis, SCadmifl^s flammas cupiditatum auoet,utin Cain,SauIe,Iuda,amp; alijs.

111, Confu/îo Tertium impedimentum eft in hac uitæ confufibne moles ipfa negocio^ p^^lculorum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;periculorum,in quibus quotidiè mulca improuifa Sd inextricabilia prç^

teropinioncm hominumofferuntur, ucDauidnon præuidit ftditionemfilij» Et uulgô dicitur,nefeis quid uefper férus uehat.

Cum igitur tanta fint impedimenta libertatis in hac corruptionenatu^ ræjillagloriola oratio,Deus reliquit hominemïn manuconfilq lui, non eft fine aliqua interpretatione accipienda. Vera eft quidem hæc laus libertatis àciiv tegra natura ; Tunc fuiflèt homo in manu confilft fui,id eft, non fuiftèt impedigt; ta libertas, nec natura tenebris amp;nbsp;prauitate, nec à Diabolo, nec à negociorum fiuftibus, fêd eleâio Ôd facultas reftè agendi fuiftet hberrima. Nunc uerôin hac imbecillitate interiores motus congruentes Legi Dei, non accendunturfi“* neSpiritu fànfto, Imô etiam exterior difeiplina læpèimpedicur,utftipràdb' (ftum eft. Quare fi quis contendit diftum Ecclefiaftici de præfènti natura acd^ piendum efre,necefl'e ericaddi magnam reftriftionem, uidelicet, Deus reliquit hominem in manuconfilft fui,fcilicer,ut per CeCe euere pofti't ad malum,Öd adiu^ tus à Spiritu fanfto reftè facere pofftt : Nam 8d tune uoluntas non eftociofa, Votoa« ddiu^^^ habet Ce ut ftatua,ut lofeph experitur,qui ipft lucftatur fecum,ncc imprimé Mnte spiritu tur ei mocus fpiritualis ut ftatuæ. Fit autem uoluntas adiuuante Spiritu lanfto ficwM’rnagis hbera,id eftjcircumipcftius èC conftantius agens,er ardentius inuocans

Dedido Hi'e- Deum . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, n.

ronygt;ni,Dcum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftremo hic recitanda funt duo didia Hieronymf,quæ fæpè citantur,St

poffibilia præcepiftè, Quæcunq^ fuit occafio huius didi,certè illi qui citant Sx^ inculcant,oftendunt ft non cogitare caulas,cur Lex Dei lata fit,Politica fapien=lt; tiaiudicat Leges ferri tantum ideô ut fiant, At Lex Dei lata eft præcipuè ob fianc caulâm,ut extet indicium Dei aduerfiis peccatum, Deus unitconlpici irarn fuam,ôé uoce Legis oftendit nobis peccata noftra, luftum erat, diligi De* um ex toto corde ; Quia igitur tales non iumus, iudicat amp;nbsp;accufat nos Lex, iram nobis denunciat, Altera deinde cauiàeft,ut incoeturLexDei in his qui iam agnofcunt Mediatorem, amp;nbsp;reconciliati funt, amp;nbsp;in his incoatur, adiuuante Deo,

Itaq^ cum audis hanc uocem,Lex eft impoifibilis, non confulenda eft po* litica fapientia, nec cogitandum de diftiplina externa, ftd negat Paulus tolli iram Dei per Legem, negat amp;nbsp;Legi iatisfieri in hac imbecillirate naturæ,

Item,Rom;5, Non iuftificabitur ex operibus legis omnis caro, Hie fare* tur fieri opera, Eft ergo quod ad ilia externa opera attinet,Lex pofîîbihs,ftd negat propter hæc opera hominem iuftum efle, aut Legi iarisfadum efte. Non cnim auferunt peccatum amp;nbsp;iram Dei, ud tenebras in mente, amp;nbsp;auerfionem à Deo in uoluntare corde,

Etfi igitur offenduntur uiri politici,cum Lex Dei dicirur impofiibilis,ta* menid diclum uerum eft de hac corrupta natura, amp;nbsp;neceift eft fic docere Eccle* itnpoßtbUis tn fiamjUt diicrimen Legis Dei,quæ iudicat interiora peccata,amp; Legum humana* hac corrupta, tutriyquxtântutn loquunturde externa diftiplina, conlpiciatur. Item ut ma* gnitudo beneficiorum Chrifti agnoftatur, qui ideô tollit peccatum, quia Lex non tollit, Ideô eft Mediator, ut propter ipfum fimus iufti, quia Lege non fii* musiufti; Ideodonat nobis Spiritum landum, ut in ranta infirmitate tarnen incoétur Lex,amp; fiant aliqua iàlutaria nobis et alqs,6c reprimatur Diabolus in* fdians uniuerlb generi humano,

Nunc amp;nbsp;alterum didum confideretur ; Anathema fit. Ci quis dicit Legem Alterumdiûu

poffe fieri fine gratia, Breuitas huius didi etiam poftulat explicationem, Nam gratia non tantum intdligatur de auxilio Spiritus iànd:i,ièd utrumq? complejî damur.gratuitam imputationem, quæ fit propter Chriftum, Sc auxilium Spv tia, ritus iànâi.Primumenim oportet operibus prælucere agnitionem Chrifti, amp;nbsp;Gratia

Sic ergo primum intdligatur gratia.Lex Dei fit per gratiam,id eft. Quia donum spirit fide propter Chriftum recepti iumus, amp;nbsp;fadi membra Chrifti,certô iam pÏa^ f'« faniiifi= cemus Deo, perinde ac fi Legem intégré faccremus,Hæc eft ingens bonitas,ita fcpeliri peccatum, ÔC nos indignos recipi.

Deinde intdligatur gratia etiam de auxilio, quo multipliciter opus eft. Mentes funt accendendæ luce uera, amp;nbsp;retinendæ in uerbo Dei, Motus fideiin corde excitandi funt,moucndæ etiam mentes funt^ut fufcipiant falutaria nobis ^alrjSjUtDauidmoucbaturadexicioiàjCumfuo aliqno humano confilio co^ gitaflec de niimerando populo»Semper igicur petamus,ut amp;nbsp;Deo placentiajamp; utilia nobis Sô Ecclefi'æfaciamus* Ac neutrum fieri poteftj nifi Deo nos adiu:« uante amp;nbsp;gubernante*Certum eft autem, uelle eum nobis adefle, opem ferre, cum petimuSjUtChriftus dare inquit; Quanto magis Pater uefter ccdeftis das’ bitSpiritum iandum petentibus ♦

Hæc fi in uita expefifemur, multo clarius intdligi dodtrina poftet ; Sed quia pauci petunt auxilium^tnio quadam deïperatione fugientes Deum, quæ*

runt Humana confilia : Ideô non perueniunt ad agnitionem Harum promifsio^ num Sc bcneficiorum Chrifti. Quare hanc ignauiam 8c diffi'dentiam excutialt; mus, Sc agnofcentes magnitudinem noftrarurn milèriarum Sc pcriculorum excitemus nos ad ueram inuocationem.ln hac ièntiemus promiflïones Dei uc* ras eflljficut dicitur.’Petite Sc accipietis.Item, Propè eft Dominus omnibus in* uocantibus eum in ueritate.

Vt autem iam in didoHieronymiutrunc^ complex! ftimus,Lex fit pet ' gratiam,id eft,imputatione propter Chriftum, Sc auxilio Spiritus landi. Nam etiamcumincoata eft obedientia, tarnen adhuc procul abfumus àperfedionc Legis, led placemus propter Chriftum. Ita utrunqp compledlamur in hoc di* cxÿomcdo fia efto: Lex per fidem ftabilitur. Primum imputatione : Quia propter Chriftum accipimus reconciliationem,fine qua Lex tantum uox eft damnationis. Dein* fcrp ctn, jg qyj'a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipiturSpiritus fandus, SC incoatur Sc placet obedientia pro*

pTfi omncs Genees uident horrendam confufioncm, üicia calamfrafcJ generis hLimàiltacfenriiinc onus peccati, tarnen folaEcckfia quid ßtpeaa Dci docet amp;nbsp;unde fir, 8lt;f quid fit peccatum, èC audit uerbum Dei deiradiuina, turn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc de pocnis præfèntibus Sc æternis* Et quanquam iàpientia Humana docet

pere mores, improbat amp;nbsp;punit facia contra rationem, tarnen non apnofeithoc quod elt proprium in peccati ratione, uidelicet, reatum coram Deo, feu irarn Dei. Videt Alexander ie turpiter fecifle, cum interfecit Clitum, Sc dolet progt; pte'rea quod contra naturæ indicium fecit, (ecEnon dolet quod Deum offender rit,non dolet le reum efle coram Deo. Sed Ecclefia monftrat iram Deijamp; docet longe maius malum elle peccatum,quàm putat Humana ratio. Nec arguitEc^ flelia tantum externas adliones, pugnantes cum Lege Dei, aut ratione, ficiit PHilofopHia,ied arguit radicem amp;nbsp;frudus,inferiorem caliginem mentis, dubi* rationes de uoluntate Dci,auerfionem uoluntatis humanæ à Deo, SC contuma^ ciam cordis contra Lcpem Dei. Arguit amp;nbsp;ignorationem amp;nbsp;contem turn Fili] Dei.Hæc funt t ri Ilia ÔC atrocia mala,quorum magnitudo enarrari non potelt. IdeoChriflus inquit .‘Spiritus iàndtus arguet mundum depeccato,eô quod non crcdLitinme,amp; dciufticia,có quod uadoad Patrem,8c de iudicio, co qu6d princeps mundi iam iudicatus eft.

Df CM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concio prorfus aliéna à politicis iudicqs. Ideo dicit argui muiv

fti, spiritui dum à Spiritu lan(fto,uocc Euangeli], non humanis Sc ciuilibus iudieijs, faniluidrguet gui de Hoc pcccato, uidelicet de contemtu fill) Dei, quod Euangelium amp;nbsp;bene^ pemto Chrifti afpernentur homines, nec accédant ad Deum fiducia filij Dei, fed mancant in perpetuis dubirationibus, Sc fugiaht Deum, aut fingant cultus amp;nbsp;idola horribili audacia.

Deinde inquic,etiam arguet mundum de iufticia .’Nam ßpienres pu^ ‘ rant iufticiam efle, qualemcuncp diftiplinam, ftu obedientiam uniuerfalem, ut uocant,iuxta Leges : Sed longe aliam iufticiam affert Euangelium ♦ Nam diû ciplina ilia Humana nec peccatum nec mortem tollit, led iufticia coram Deo, qua Deus nos reputat iuftos, acceptos amp;nbsp;hæredes uicææternæ,abolec pecca»* tum Sc morcem,ficuc inquit : Hæc eft meus tranfîtus ad Patrem,id eft,mea pro uobi«

T) E TECC^TO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170

uobis oblatio Si. GtisfadiOj tranfitus ad regnunij in quo pro uobis fum per* petuus Mediator, fanCtifico èc uiuifico uos ad uitam æternam, tollopeccacum amp;mortem,Hic tranfitus ad Patrem, hoc repnum Chrifti iuiîificat nos.

Tertio addit. De iudicio, Mundus iempermouit amp;Smouebitingentia ludicû. ccrcamina contra hanc doctrinam.ct damnauit et damnabit filium Dci,amp; dia* bolus incitât fua organa ad blaiphema iudicia amp;nbsp;crudeïitatem, ficut hæreiès, blafphemiæ,amp; fæuitia omnium temporum oftendunt. Sed hi furores Diaboli nondekbunt Ecclefiam, ièmper enim confirmabit Spiritus iàncftus Ecclefiam, ut opponat fe imprjs iudicrjsjôc uincet Ecclefi'a tandem,quia diabolus condem* natus eft, Qtiare eius indicia èc furores Deus confundic.

dum, a oltendit unde ex quid lit peccatum, OÓ quantum malum fir, necelle eft p,nélum dcc:n audire Spiritum iàndfum docentem,nec intelligi beneRcia Chrifli pofTunt fi a-argu--ignoretur quid fit peccatum: Imô propter hanc ipiàm cauiàm Deus amp;nbsp;uoce minifterij,amp; ingentibus calamitatibus concionarurEccIefiæ,ut agnofeamus ’ iram aduerfiis peccatum,amp; confugiamus ad Fihïim Mediatorem, Et Chriftus dodrinæfummam in Ecclefia ita comprehendir, Ite prædicantes pcenitentiam Sfrcmiflioncm peccatorum in nomine meo, Compledlitur autem agnidonem peccarijid eft,pauores qui exiftunt agnita ira Dei aduerfus pieccatum. Et Pau* lus in Epiftola ad Romanos præcipuc hoc agic,ut hos tres locos declarer, quid fîtpeccatum,quid Lex efFiciat,quid gratia Chrifti fit amp;nbsp;efRciar.Sciamus igitur doftrinam horum locorum oportere perlpicuam, finceram ÔC explicatam in Ecdefia extare,

Vfitatum eft autem in docendo à definitionibus ordiri, Quare amp;nbsp;peccati irreresfcho^ definitioprimum coftituenda erar,ied uideo icriptores,qui ediderunt quæftio# Uflicorutn in nes in Longobardum, nontradidifle unam communemdefinitionem, conue* definiuoHe nientem peccato originis, Sc peccato aduali, fortalfis quia ita cogirarunt, non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

poffetradicommunem definitionem : Quia peccatum aduale facit reos pro* peer noftrum fadumjat originale reos tenet tum propter alienum lapfumjtum propter noftram immundiciem,quæ nafeitur nobifeum.

Deinde fingiint ipfi' amp;nbsp;hoc, Legem Dei tantum acftualia pcccata damna* re,quód falfum elle conftat ex feptimo capite ad Romanos,

Noniinis ratio in Scripturis manifefta eft, peccatum proprie fignificarc quiddam reum ac damnatum .à Deo,nifi fiat remiflîo,Hæc generalis deicriptio tonuenitpeccato originis amp;nbsp;aduali, Sed quia tantum fit mentio relationis,fci* bcetreatus,quærit mens etiam id propter quod homo reus eft, Ideo hac defini* fioneutor,5lt; optarim extare aliquam in Ecclefia, multorum doeftorum amp;nbsp;pio* rum iudieijscompofitam : PECC AT VM eftdefecTus,uelinclinatio,uel ■ aftio pugnans cum lege Defioffendens Deum,damnata à Deo, amp;nbsp;faciens reos tio uerd etde^ æternr iraE,8c æternarû‘pcEnarum,nifi fir faefta remiflio, In hac definirione ge* finitioni} exa nera/unt,defe(ftus,amp; inclinatio,qug congruunt ad malum originis, Adio com prehendit omnia adualia, interiora amp;nbsp;exteriora,

Differentia communis eft, pugnans cum Lege Dei : Nam Lex non tan* turn concionatur de adionibus, ut dicunt aduerfarifi fed etiam damnat tene* bras, defetffus amp;nbsp;prauas inclinationes in* natura hominis, ut Rom: 7, Paulus acerrimè contendit.

Deinde addita funt propria,damnata à Deo,ofFendens D E V M, amp;nbsp;fa* G g Ui] dens

eiens reos iræ amp;nbsp;pœnarum Hane proprietärem Eccleiîa prædpuè incuV Propriet^ cat.Nam ratio intelligit uieia eonrra Legem Dei efle, fed iram Dei poftea ne^ peccati,qucd oh'oit.Prgcipua igitur hee proprietas eonfideranda eft,quoties nominatur pec^ feiamus intelligi quiddam reum ÔC damnatum à Deo,

turn à Deo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sumta e(i autem hæe defi'nitio ex his uerbis, Maledidus qui non manet

omnibus^quæ feripra Rint in Lege, Peccatum definit inobedientiam male* didam à Dco, Et intelligatur inobedientia non tantum adualis, fed uniuerfa quæeft in natura hominis ad tier fus Den m. Eft autem atrox additio^dici ma^ ledidtum à DeO;,id eft,quiddam quod Deus iratus reqeir^ô^ propter quod ere* aturam abqcit in horribilcs pcenas,

Congruunt etiam cum hac definitione uerba Pauli Rom.i»Reuelatur ira Dei de ccelo fuper omnem impietarcmjamp;c,Ec Rom^y, inquit Paulus : Perte* gem peccatum fit excellenter peccatum,id eft^ Lex monftrat iram Def qua ag* nitajintelligimus noftram immundiciem nonefle leue malum, fed elfe quid* dam reum, damnatum, malediftum à Deo, quod comitantur horribiles per* næ, Quoties ergo nominatur peccatum, difeernatur hæc appellatio in Eecle* fia, à Philofophica appellatione uicfj ; Nam Ecclefia concionatur de iudieio, dC de ira Dei

Si quis imaginatur peccatu originis tantum efte reatiim propter lapfuni Adæ,fine prauirate in nobis,errat. Si quis autem conrendit, naftentes elfereos propter Adæ lapfum, amp;nbsp;propter prauitatem nobiftum naftentem, non ini* pedio quo minus addat earn particulam definitioni, quod peccatum fit turn re* atus propter Adæ lapfum, turn defecTtus uel inclinatio, uel aftio pugnans cum lege Dei amp;^c, Sed nolo tenuiflîmè omnia limare. Hoc conftat,propter Adæla* plum pofteritati deeife eamlucem, quæ fulfit in natura integra, Sóreditudi* nein uoluntatis amp;nbsp;cordis,acpropter hæc mala naftentes elfe reos, non dubium eft ♦

Species peceit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conftituta autem definitione peccati in genere,deinde de ipeciebus dica*

Original! Sgt;C Adtuali,nec ftramus.xoyo/jiaxi'aç amp;nbsp;cauillationes uerborum, led res neceiîàrias in Prophetica amp;nbsp;Apoftolica ftriptura, ÔC teftimonrjs certis ftriptorum ucterum traditas retineamus,quas, fi ali} melius explicant, libenter ipforum ftrmone utamur, Non enim de uerbis pugnamus, ftd resnecelTarias exponimus» Mihi non difplicet retineri Anshclmi deftriptionem,

Peccdfww on= T^Eccatum Originis eft carentia iufticiæ originalïs,debitæineflè,Sedbæc de* gmisquidftL 1 feriptio breuis amp;nbsp;obftura, indiget longiore enarratione, Neceffe eft enim quæri quid fignificet iufticia originalis, Ideô addi hanc declarationem receiTe or^t= nbsp;nbsp;nbsp;Iufticia originalis fuit acceptatio humani generis coram Deo,8c in ipfa na*

^mpkM, hominum lux in mente, qua firmiter aflènriri uerbo Dei poterat S^con* iierfio uoluntatis ad Deum, amp;nbsp;obedientia cordis conpruens cum iudicio Legis ' T'A ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”

Hæc omnia complexam eife iufticiam originis, intelligi poteft ex hocdi* lt;fto, Homo conditus eft ad imaginem fimilitudinem Dei, quod interpréta* turPaulus,ac docet imaginemDei eifementemagnoftentemDeum,amp; uo* luntatem

luntatcm liberam,iuftam, amp;nbsp;congruentem cum Lege Dei, ficutEphef:4, dici* tur,Conditus homo in iufticia amp;nbsp;fanffitate uera, Veram fanditatem uocat omnes uirtutes, uero corde relatas ad hune finem,ut Deo obedientia præftare* tur,ut Deus diligeretur amp;nbsp;celebrarerur,Poftquam igitur conftitutum eft, quid lïgnifîcet iufticia originalis, deinde oppofita priuatiautcunqp declarari poteft,

Peccatum originis eft carentia iuftiçiæoriginalis, id eft,eft in natis ex ui* 0« fill femine amiffio lucis in mente, amp;nbsp;auerfio uoluntatis à Deo, amp;nbsp;contumacia tordis, ne poflînt uerè obedireLegiDei,fècuta lapfum Adæ propter quam corruptionem nati funt rei,amp; hlq iræ,id eft,damnati à Deo, nifi fuerit fadla re* miflîo.Si quis uult addere, natos etiam propter lapium Adæ reos eflè, non im* pedio. Reuera autem perpétua Ecclefiæ fententia eft. Prophetarum, Apofto* lorum amp;nbsp;fcriptorum ueterum : Peccatum originis non tantum eflè imputa* tionem,iedin iplahominum naturacaliginem oè prauitatem,utaixi.ldcpco* tumêslimpu:. piofius declaraboin teftimonrjs, ôè congruent Auguftini, Hugonis amp;nbsp;Bona* t^tto,fedmnA uenturæ dida ad hanc ièntentiam,etiamfi alij recentiores magis prophani, nonnihil dilèeflèruntàueteriièntentia, inextricabiles cauillationes finxe* runt, Sed Hugo præclarè dicit, Peccatum originis eflè ignorantiam in mente, amp;:inobedientiam in uoluntate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' pOftquam tradira eft definitio^teftimonia addamuSjCjuæ affirmât omnes Boj« nes^^fcentes mines nafcentes ex uirili femine afferre fecum peccatum, ut fciant hanc do* exuirîU femi^ cthnam non ex difputationibus recentium fcriptorum natam efle^ftd uerè tra* clitamàSpiritufanclOjperProphetasamp; Apoftolos* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum pecc^tu.

Eftcp proprius locus huius dodrinæ in y. cap, ad Romanos, Vnius deli* fto omnes mortui funt,ergo alij iunt rd propter Adæ lapfum. Et ne intelliga* tur cæteros reos tantum eflè ftne aliqua propagatione corruptionis, addit. Mors peruafic in omncs,quia omnes peccauerunc.Hebraica phrafis eft, Pecca* ucruntjid eft,rei funt,amp; habenr peccatum,rem malam amp;nbsp;damnatam.Si tantum aftualia delifta eflencpeccara,unuiquifcp tantum reus eftèt lui facfti, Nunc cum darè dicat, nos reos efle propter Adæ delidlum, teftatur aliud quoddam in nagt; tura peccatum efte,præter aclualia deliôta. Et né id peccatum intelligatur tan* tum imputatio feu reatus, uerborum pondera obfèruanda funt,Omnes pecca* iieruntjid eft^n omnes propagatum eft malum, quod eft peccatum ,

Item, Peccatum regnauit. Mors regnauit, id eft, homines opprefli func iraDei,funtfinelucediuina,0Cruuncin horribiles furores, amp;nbsp;æternum exiti* um.Sicut Rom.5,dicitur,Omnes carent gloria Dei,id eft,ea gloria, quam De-iudicat efle gloriam,amp; qua uiuihcat,

Sed multo clarius ex feptimo ÔÔ odauo cap, ad Romanos diftimus, Pec* catum originis non tantum efle imputationem leu ieruitutcm, qua ad mortem obligati fumus,ied etiam in ipia natura hominis propagatum malum,Rom,7* Video aliam Legem in membris meis,repugnantem Legi mentis meæ,Vocat L« cnim legem membrorum quiddam in nobis repugnans Legi Dei, uidelicet derectus amp;nbsp;prauas inchnationes ♦

Et Rom: 8. Senftis carnis inimicicia eft aduerftis Deum, Nam Legi Dei non fubrjcitur, nec fubfjci poteft, Hæc eft triftis amp;nbsp;horribilis delcriptio gene* ris humani : Nam uerba clarè oftendunt, non dici de adfuali malo tantum, fed etiam de malo hærente in ipfa nacuraj, quoduocatinimiciciamaduerfus

Dcum.Quid acrocius dici poteft,quàm naruram homini's inimicam efle DeoC’ hoe efl- circumferre fècum affiduè calioinem dubicauones de Deo. fècurita* tem neghgentem Deum^diftidentiam f ugicantem Deum^ muldpliccm con tumaciam.Hæc arcana mala non incelh'gunc lecuri amp;nbsp;prophanh fed Ecclefia in contritione aliquo modo ea cognofcic»

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ephef;2.Eramus nacura hlfj iræ, fîcut cæten'j Hebraica phrafis eft, Filq

irædd eft, rei feu damnatie Aftirmac ergo Sgt;C pofteros Abrahæ, amp;nbsp;cæterosbo^ mines damnacosefle, non tantum propter aeftualia delilt;fta, fed etiam propret naturæ malum, quod ex ipfa propagatione nobiftum afferimus, non acceriï^ mus exemplo» Et quale fit hoc naturæ malum, declarant fèntentiæ, quas ciraiii ex fèptimo oeftauo capite ♦

lohan.q. Nifiquisrenatusfueritexaqua Sc fpiritu,non poteftintrarcin regnum Dei.Cum neceftaria fit regeneratio, manifeftum eft ueterem natural ream amp;nbsp;immundam efTe.

Addantur Prophetarum diefta, Pfàlm.^o, Eccein iniquitatibus conce* ptusfum, amp;nbsp;in peccatis concepit me mater mea ♦ Déplorât enim non maths peccatum, fèd ftium. Ego ita conceptus ftim, ut ftatim cum formater in mea mafia, in meipfo fuerit peccatum,ideft,non reatus tantum, fèd mecumnaf^ cens auerfib à Deo, èé praua inclinatio ♦ Teftatur ergo, in hominibus peccâ^ turn eflc,quod nafeentes fècum afferunt,

Geneft8.Cogitatio humani cordis mala eft à pueritia. Affirmât non can* tum confuetudine accerfi deli(fta,fèdinipfó corde prauitatem effe hærenteffl in pucris iam nafeentibus. Nam uerba funt magis illuftria in Hebraica leftio^ ne, Opificium humani cordis feu ir'KQia-ii.a, fèu fabricatio, eft mala, id eft, malTa ipfa cordis corrupta,aut certè omnes motus,fèuimpecus,fèu of/xaihnccrdefungt;: res malæ,id eft, auerfæ à Deo,

Sic Pfalmus peccata iuuentutis uocat totam illam molem, quam piieri nafèentes afterimus, caliginem in mente, auerfionem à Deo inuoluntatc,S^ contumaciam cordis,

Ierem;i7, Peruerfumefthumanumcor fuperomnia, 8d miièrum,SCin^ fèrutabile,id eft, aucrftim à Deo, amp;nbsp;plenum dolorum, qui inde oriuntur, quó^ humanæ mentes ignorant ôd fugiunt Deum, quæ mala quanta fint, nemofatis intelligit,

Hæc ditfta oftendunt, congrucre Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum dicia. Sed breuitas quafi præteruolat aures hominum, præfèrtim cum in haccaliginc noftraôc fecuritate non uideamus magnitudinem noftræ mifèriæ. Homines ociofi, ebrrj uoluptatibus,autelati gloria, leuiter curant iramDci,amp; fibiipfi blandientes, exténuant hæc mala, dubitaciones de Deo, negleftionem Dei,fi^ duciamfuæ fapientiæ acpotentiæ,fuperbiam,ambitionem,amp;^ alias nammas cupiditatum, Ideô hæ breues conciones parum mouent animos, quæ tarnen ugt; niuerfàm dotftrinam dcpeccato, amp;decaufis humanarum calamitatum conti* nent ♦ Nam uetus docendi confuetudofuic,talibus breuib.fèntcntijs,tanquani gnomis includereinfignes articulos do(ftrinæ,quas Ecclefia miniftcrioEuâgdi) euoluere explicate debet, ut aliquo modo oftendat amplitudinem return, quæ in eis continentur.Sic breue dicèum cft,Semen mulieris conculcabit caput ferpentis. Sed Ecclefia explicans, uidet aliquo modo, quantas resconrincat, Ita àc de hoc arciculo,dc peccato,Slt; de caufis calami tatum humanarum traditas funt

o lt;1^1 G IK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;173

funt multæ breues yvùS/j.oô,quæ (ummam erudi'tifsimê complexæ funt;, in qinbus Uffborum proprietas èc pondera diligenter confiderentur ♦

Expende quæfojquàm apte congruant leremiæ amp;nbsp;Pauli dicfla, Senfùs car coïïitio di^o^t nis inimicicia eft aduerius Deum : Nam legi Dei non fubditur^ nec poteft fub^ rum PiuU di.Plana èc peripicua ièntentia eft,quæ affirmât in homine effe, in hac mor#’ tali uita manere quiddam negligens,aut fugiens Deumj amp;nbsp;iraicens ei^ quod ^^(0 originii. uiciffîmDeus improbat,acdeclaratioadditaeft:Hæc infirma natura inquit, non poteft fubqci legi Dei, nunquam ei làtisfacit, iêmper languet dubitatione, lècuritate, diffi'dentia, uarrjs flammis cupiditatum, Qiud poteft autem tri^ ftius dici, quàm in homine cite inimiciciam aduerius Deum Sed hæc ièpelic in credentibus Mediator dominus nofter lefijs Chriftus, ut iuo loco dicetun Non poteft uerbis explicari amplitudo difti Paulini : Sed cogitatio immore^ turÀ nos ipfos intueamur,agnoicamus amp;nbsp;deploremus noftras ibrdes, nbsp;quæi*

Nunc conférasdi(ftumleremiæ; Peruerfumeft cor hominis iuper om^ niüumiere^' nia,8(:miièrum amp;nbsp;inicrutabile.Primum nominatur peruerium, id eft, auerfiim àDeo.Hocprorftjs cum Paulocongruir,quiair,coreffe inimicum Deo, Nam auerfum effe, eft non régi luce Dei, uexari dubitationibus,.non agnofcere iram amp;nbsp;mifericordiam,non habere timorem Dei,fiduciam Sc dilelt;ftionem,amare fe^deleftari ôc confidere noftra fapientia, fingere opiniones de Deo, amp;nbsp;habere impetus uagos, aberrantes à lege Dei, ambitionem, cupiditatem uindicftæ, amp;nbsp;alias flammas» Deinde defeduum pœnæ deicribuntur, cum ait : Miièrum, ièu plenum dolorura. Cor fpoliatum luce ÔÔ confolatione Dei opprimitur dolori^« bus,defperatione,mcefticia æternajn his pcenis implicita funt multahorrib^ lia peccata, amp;: tantum eft mali, ut à nobis autalrjs creaturisnon fatis intelligi magnitudopoftîu

Eadem eft ièntentia di(fti,Ego dixi in exceffu meo,id eft, in confternatio^! niéiuni pÇaï. ne feu pauore meo, Omnis homo mendax eft, id eft, cum territus ium agnitio#“ ne mearû fordium amp;nbsp;iræ Dei,agnoui omnes homines effe mendaces,id eft,non reâè de Deo fentire,dubitare de Deo, nec iram fatis metuere, nec iâtis confide* remifericordiæ,

Rccenfui ceftimonia,8ô breues explicationes attigi, ut commonefacercm leclorem, ne eludi ea propter breuitatem finat,fed retineat fimplicem ôd natigt;lt; uam ièntentiam aduerfus Pelagianos, amp;nbsp;multos alios leues ipiritus. Pelagiani pebgünoruftt uniueriâm doclrinam de peccato originis negant, nomine etiam iublato ♦ Re* cr recentium tentes ut Occam amp;: multi alfj, nomen retinene peccati originalis, fed rem exte* nuant, Negant ilia mala effe res pugnantes cum Lege Dei, caliginem in men* cato origws, te,contumaciam in uoluntate èC corde,quæ uocatur Concupiieentia, Sed aper* tè refutantur Pauli teftimonio Rom;7.amp; 8.ut infra ruriüs dicam, Ipiî hæc ma* la tantum pcenas uocant peccati originis, cum iîmul iîntpcenæprimilapfus, ^peccata in iîngulis nafeentibus. Vtigiturtotaresmagis fiat perfpicua, eau* fas effeftus recitabo,

Cauiæ efficientes primum lapfum ftint. Diabolus, uolunras Adæamp;S Cduf^e efjîciin Euæ,airentiens diabolo,ac auertens iè fua libertate à mandato Dei» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t« primi

Dicuntur autem amp;nbsp;efRcienres cauiæ, quæ merentur aliquid Sic Adam Eua funt cauiæ efficientes, qui fibi ÔC pofteris meriti funtreatum, amp;nbsp;hos ipfos defeftus feuprauitatem,quæ lapfum fecuta eft, exeuffa luce Dei» Poft*

quam enim primi parentes deliquerunt, amiierunt firmam illam noticiani L)ci,quæ mentibus infita fuerat, amp;nbsp;reditudinem uoluntaris, conuenientiam cordis cum L ege Dei,Et quales ipfi poft lapfum erant,tales procrearunt ♦

' subie^în pec:, Vbi eft peccatu originis In anima amp;nbsp;in potentrjs iêntientibus,Só earum cati origmii, organis,quia in mente eft caligo, in uoluntate auerfio à Deo, amor noftri inor* dinatus amp;nbsp;multiplex, praua inclinatio, amp;nbsp;in corde contumacia contra redum indicium mends. Ira loco morbi,ut fie dicam, ftu iubiedo monftrato, quod uo* cant materiem in qua,propius alpici malum poteft ♦

De formali eruditis facile eft indicium, erfi indodi uarie de hac quæftio^ ne tumultuantur.Non uolo autem ftrere xoyo^taxlt;a§ in Ecclefia,icd plane amp;fine Fonn4/epec= ibphiftica,amp; fine perplexitate exponam ueram iententiam : Redè eruditi fei* pK^Lndemru. nbsp;nbsp;nbsp;uniuerfaliter formale peccati efle reatum, ftu condemnadonem perfona:

tio per/o/jiC u= quæ eft rea. Sed hæc relatio alicui malo accidie ♦ Quærendum eft ergo funda* niuerfAhter. meiitum proximum huius reladonis, ieu ut uocant, materiale propinquum, fundAnuntum gp. fundamcntum huius reams, ipfum in homine uicium nobiftum naf* peccAti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cens,quod nocant uel delectus uel prauas inchnanones, uel concupilcentiam,

Nam his appelladonibus omnibus eadem mala fignificantur,ieupotiusma* gna confufio malorum. Intelligenda eft enim concupiftenda non de appetitio* nibus in natura conditis,ièd de ’ara^i'a omnium appedtionum ♦ In his uicqs feit dialedicus fuum quoddam formale efle, proprium uici),fcilicet defedum re* ditudinis aberrantem àLegeDei,ieuôcTa^/a/j,

Ignoradonem Dei,dubitadones,efle fine timoré Dei,fine diledionc, ma* nifel^um eft defedus efle. Eft amp;nbsp;defedus in amore noftri, quod uidelicet conturbato ordine Saul magis amat left,quam Deum. Sic amp;nbsp;de alrjs prauisin* clinationibus iudicetur, Hane ’ara^i'a/j omnium appedtionum ftriptores nota* runt concupilcentiam,

Dipemi epor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eftcp prudenter difternenda ’ara^îa ab ipfis appetidonibus, quales à Deo

tet cojiditæ lunt,ut infra copiofius dicam. Cum igiturquæritur,quod fit formale n^b^d^Deo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;originis,redè relpondetur,reatus.Deinde uerö quærendum eftfunda*

conditK. mentum huius relatidnis. Id ucro eft,uc dixi,ipfum uicium nobilcumnafeens, quod eft malum nobilcum pugnans cum Lege Dei, quod cum fit magna con* fufib malorum, perinde ac fi quis dicat multos morbos fimul elfe, facileintelli* ligi poteft formale harum confufionum efle defedus. Infiiper autem acceditre* nuliafunt ipfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum non eft remifliim : Sed cum rcmiflum eft, manct tarnen in

defeffitsreóti. hac uita adhuc confufio ilia magna ex parte, manent igitur defedus, qui funt efus confufibnis formalia ♦

accédareetuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc plana lunt,amp; nihil continent pcrpIexiratis.Monachi inerudite omi*

Moruchorum ftrunt reatum,0d dixerunr formale peccati efle defedum, Sc hunc toll! in rena*

error de for^ tis^siC manere materiale,quod incelligcbanc appetidones ipfas conditas à Deo, wil pee«», qyæ bonæ.Sed quid dicerentjion intelIexerunt,Cum enim morbi ma* neantjicilicec dubicariones^negligenciæ^contumaciæjfacilè intelligi poteft,de* fedlus manere.Nam illa nomina morborum qui manenr,fignificant defedus, Sdiutio tutu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incipit Spiritus iandus ianare naturam, ièd non iubico totus morbus tol

r.« mcoatur jffVc Samaritanus capite decimo Lucæ, iàucium non fubitô curat, fed pri* âo^nonfubttà uulneribus uinum infundit, ut cruorem abluat, deinde infundit balfa* tolUtHr. nbsp;nbsp;nbsp;mum, ut midget dolorem, amp;nbsp;glutinari uulnus incipiat, poftea obligato uulne*

re,ægrum imponit iumento, amp;nbsp;curari eum deinceps iq diueribriQ mandat, Ita

Chriftus nos fuo corpori imponit, quia peccatorum noftrorum pœnas füftis« nuitj ÔC uulneribus noftn's infundens Euangelium^ deinde ea obligat, tegit, remittit peccata noftra, Sed morbos tarnen adhuc in Eeclefia unit curari affiduis exercitijs crucis amp;nbsp;inuocationis Hæc imago oftendit, in remifTionc pcccati originis, tolli reatum, fed non fubito fanari uulnera» Vt autem uulne^ ris formale eft partium laceratio,quc debebant efle continuæ, ita 80 in hac pra«« uitate mentis,uoluntatis,et cordisjacerationes qucdam funt,ut ita dicam,pro^ fefto triftes amp;nbsp;ftcuæ,quarum formalia dialecticus focis intelligit efledefeClus, lea priuationeSjftu uidelicet ctra^/aç, aberrantes à Lege Dei*

De finali caula hoc loco cum dicitur, pcenæ recenlcndæ funt, efîèClus, Pcenæ peccati originis funt, mors corporis, amp;nbsp;aliæ ingcnces calamitates, quæ coprehendwh ex Humana ianorantia amp;nbsp;omnium uirium frapilitate oriuntur. Item ira Dei ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejfeéîin

amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Item tyrannis Diaboli,qui imbecilles naturas horribilicer impellit, ut ex alrjs mails in alia ruant,ut Oedipus ignarus fit interfedor patris,poftea ignarus ducit matrem uxorem : Elinc nati filij de regno dimicant, amp;nbsp;de mutuis uulne:* ribas interficiuntur : Pater elFoflîs oculis pellitur urbe, Se poftea ablbrbetur hiatuterræ.Tam tetra accidunthomini,cum non defenditur aduerlus graflan^« tern Diabolum.Nec quilquam eft hominum, qui non aliquem infignem amp;nbsp;dft rum morfum Diaboli ftntiat,unde diftenda eft hæc fèntentia, Serpens infidia* biturcalcanco eius : Sed rurfus diftamus promiffionem: Conteri caput ferpen* tis à Domino noftro lefti Chrifto,

Suntpœnæ primi Iapfus,multiplex ignorantia humana,amp; hæc contuma Jgiwraf}tia,co= ciaappetitionum,quam uocantconcupilcentiam * Sed hæc fi'mul amp;pcenacft primilapfus,6c in nafcentibuspeccatumipfum, id eft, quiddam reum amp;damlt; lapfus natum à Deo : Nec redè hanc inclinationem prauam, quam uocant fomitem, peccatü ipfiii» fantum pcenam Monachi efl’e dixerunt » Elæc recitatio caularum amp;nbsp;efteduum ftudiolbs adiuuabit, ut fine perplexitate dodrinam Ecclefi'æ de peccato origb nis intelligant*

Nunc admonendus eft Ledor de quibufdam didis ; Nihil eft peccatum, De diûo, ■nififîtuoluntarium.Hæc ièntentia de ciuilibus delidis tradita eft* Nam iudi* peccatu. cioforenfîpuniuntur tantum uoluntariadelida, ut fortuita cædes non puni^ mjtuouuun^ tur à prætore : Sed non transferendum eft hoc didum ad dodrinam Euaiv gelîj depeccato, amp;nbsp;ad indicium Dei*

Auguftinus argute inquit, amp;nbsp;peccatum originis uoluntarium elTe, quia eo deledamur.Sed hec interpretatio arguta longius recedit ab ilia pretoria len tentia* Dexterius eft non milcere intempeftiue politicas fontentias amp;nbsp;Euange^« Hum*Satis eft igitur hoc relpondere, ftntentiam illam loqui de forenfi iudicio* ladatur 8^ hoc didum : Naturam bonam elTe* Id uerum eft,quatenus re^ 1'^ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rgt; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . I -t .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri rubonACit.

Jiquum elt opus Uei* Sed natura hominis horribiliter læla öC contaminata eft* Sicut pingit imago uulnerati,Luc:io.Spoliati ftimus donis naturæ integræ, id eft,firma Dei noticia,iàpientia,iufticia, amp;nbsp;infiiper hæc reliqua natura uulnera=« ta eft,fcilicet,praua concupilcentia,morte,amp; uarfis malis animæ amp;nbsp;corporis*

Difoernantur autem ea,que finit opera Dei reliqua in homine, à per le ni^ nijferunt ope ciofîs,ut noticia numerorum eft res bona, quia à Deo infi'ta eft homini* Sic fon^ tiendum eft de omnibus ueris noticijs,fiio ordine * Eft igitur res bona amp;nbsp;noti^ uidojts. cia Legis naturæ * Etfi enim poft lapfum Adæ cccpit eflé obfourior, ôd aflenfio

conturbatur dubitationibus, tarnen quantum ei'us lucis reliquum eft, res bona cft,amp; Dei opus. Artes igicur ÔC Leges ueræ inde extru(ftæ, res bonæ funt. Ac interim accedunt multæ dubitationes,an Deus curet nos, an puniat, an cxau^ diat,an uelit opiculari,recipere nos, dare nobis æternam gloriam SCc» Hæ du* bitaciones funt per le uicioiæ,quia funt mala pugnantia cum Lege Dei.

Cuplices Sicduplices iunt affedlus » Alij præcepti Lege Dei, ut amor fobolis, coniugum, parentum. Ali) prohibiti Lege Dei, ut con tern tu s Dei, fremitus adueriiis Deum,inuidia,amare coniugem alterius.

Ecfi autem in hac corruptione naturæetiam alfedtus præceptiLegiDd contaminancur,amp; bunt per accidens uiciofi,quia non reguntur diledioneDd, ftcutiæpè propter liberos delinquunt homines aduerlus Dcum,tarnen iph «SzAosopyI'a à Deo mandata eft, amp;nbsp;manere in renatis,amp; purior fieri debet. Abra* ham ardenter amat filios Ifmacl Ifaac,fed tarnen antefert mandatum Dei.

Non toffrncfoj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non igiturimaginandum eft, ex homine omnes aficdrus tollendos,aut

nfcHrfw/uMz omnes eodem modo damnatos cfire,ut fanatici Anabaptiftæ iaditant Sxoi* ’a-Traeea/j.Imô nulla eft uica fine motu,fine appetitione,fine aliquibus affefti* bus, Sd Lex Dei præcipit de affedibus, Diligas Dominum Deum tuum ex to* to corde,amp;fc.Diligas proximum ficuc teipfum.Et Rom.i.lnter atrocia crimina recenfèturîtsopyi'a.

integra afredus,lêd ordinati amp;nbsp;puri, Amor «^céiuf^edor Dei, parentum, Ibbolis, coniugum,fratrum, amp;nbsp;aliorum hominum, la?ticia in dmati (yfu-. agnicionc Dei, ôô fuoordine in ufu creaturarum, odium aduerlùs Diabolum, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S)C erit in uita æterna læticia ingens in contuitu Dei, amp;nbsp;amor Dei, SC omnium

coclcftium. Ita fuerunt in Chrifto ueriaftedus, ièd ordinati puri, amorLei» amor marris,diftipulorum, amicorû,læticia,dolor,ira, ut Marc;}, dicitur, Cir* cumfpexit iratus. Et de miiêricordia fignificanter dicitur, uifeera Chrifti mota elfe. Et de ingenti mccrore dicitur Match. 2 6. Triftis eft anima mea ufq^ ad mortem. Facendum eft ergo affedus à Deo in natura hominum conditos efle, noftri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iplos Dcus uoluic eftè imagines amp;nbsp;Ggna. fuæuoluncatis, Verè diligir

imagoaffiâu:. nos DcuSjficut natuta homo diligit iobolem,uerè miiêricordia alficicur noltri um tii Deo. DeuSjCum uidec lapfos in æternam mileriam, quam ipfe in tel Jigic. Sicut nos natura afticimur miiêricordia calamitofæ fobolis, Sicut inquicChriftus,Sic Deus dilexirmundum, utFilium fuum unigenitum dareepro nobis,Et lohan* nés inquit ; Deus caritas eft,id eft,plenus uera diledione erga nos,non nolens perditionem, Et Paulus ad Titum }. Apparuit bonitas amp;nbsp;«szAwepwTn'a Saluato* ris noftri. Ica uoluit Deus 5opyàç nobis imprelfas, de fuauoluntate monitrices elfe.

Quare diligenter confiderandæ ÔC redè regendæ funt. Nunc enfin po^ lapfum temerè uagantur amp;nbsp;contaminanturjquod eo magis dolendum eft, 90’^ Differut sop» datæ fuerant, ut nos de uoluntate Dei commonefacerent. Sed tarnen à prohi* yai' à prohi: bicisalFedibusdilcernendælùntsopyai',à concemtuDefcàfremicu aduerlus De* tifM affiilib. ym ab inuidia,læticia in freiere, ut lætantur in uindida Herodias, Fuluia, amp;c.

amp; ab alfis furoribus quæ enumerari non polTunt. Ac friendum eft,aftcdus U* ge Dei prohibitos, per fr uiciolos Sgt;C extinguendos elle.

Differunt^ res Hæc de dido ufitato, quod ait, Naturam elfe bonam,relpondi,ut difeee* nanturresconditæ,Ôddeprauatio non condita, in Achille ira Heroica eft res conditi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bons.

bona, quia uerê opus Dei eft, fed contaminatur, quia non regitur agnitione Dei,implicaraeft fiducia fui, nec prælucentinuocario amp;fiduciaDei, Hi «iefecfius non funt leuia peccata, ideo eriam bona res contaminata rerjcicur, S)C fitrea.

Econtrà f mill's ira in Dauide purior eft, in quo accedunt agnitio, timor, wuocario,fiducia Dei, Sic fciamus in renatis manere sofyàç, fed rcctius eas rcgi reuocari in ordinem,amp; intra metas iuas,amp; reddi puriores,

Reliquumeft, utdequæftione ufitata dicatur,an poft baptifmum rede dicatur, peccatum efle in infantibus, ièu concupiicentiam efle peccatum. Item, fzir,po^l ba.: anredè dicatur,in renatis adultis efle peccatum, Reipondeo de renatis adub tis.omnesconcederecogunturreliquaefle peccata : Quarc Iohannes dicit. Si dicemus quod peccatum non habeamus, nos ipfos leducimus, Sgt;C ueritas in Iios' bis non eft. Fatentur ergo multas flammas cupiditatum in renatis eflb, quas ideodicuntelfe peccata, quia fimul rapiant aliquem uoluntatis conlenfum fm« bitum,quern fopè difficile eft excutere, Etfi autem liæc fatentur,tarnen extenu:* ant hæcipfa mala, profitentur ie tantum loquide adualibus peccatis, quæ neganc efle fua natura mortalia. Et radicem harum adionum,fcilicet morbum nalcentem, qui reliquus eft in renatis, id eft, prauam inclinationem, dicunt, prorfus noneffe peccatum, nec elfe malum pugnans cum Lege Dei,

Cogita autem quanta audacia fitnegligere hæcmala,icilicet dubitatio;» nes deDeo,fecuritatem neglipentem iram Dei, diffïdentiam fupientemDe* Ö Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

um,a alias multas peftes, quæ etiamfi non iemper conlpiciuntur, tarnen adslt; funt,8c fæpè erumpunt,ut in calamitate prorfus mergitur Cato in tenebras, ôd negat effe prouidentiam, Saul iraftitur Deo,tam duriter punienti, Hæc peclt;« cata agnofcenda flint, non obfluranda, ut diicamus repugnare, amp;nbsp;petere auxb bumaduerfusea,

Ideo flcrelpondemuszInBaptifmotolli peccatum, quod ad reatum flu imputationem attinet, fed manere morbum ipfum, qui eft malum pugnans cum Lege Dei,dignum morte æterna,nifi remitteretur, ut dicitur : Beati quo# rum teâa funt peccata. Nec de nomine peccati litigamus, rerum diflènflo eft, Tcrroresdiun Aduerfarii contendunt ,hunc morbum, qui reliquus eft in renatis,non elfe ma#

lum pugnans cum Lege Dei, Hunc errorem taxari necelle elt, bunt autem per# „jj, fpicua Pauli teftimonia,Rom. 7, amp;,8, dare inquit Paulus, In membris legem dfe pugnantem cum lege mentis, amp;nbsp;cum Lege Dei, Hæc teftimonia nullis ptæfligfi's eludi poffunt,

Sed aduerfarrj multas fallàs hypothefls ponunt, Primum de caliginc ’Mentis, amp;nbsp;de uicrjs in uoluntate nihil dicunt, Deinde concupiflentiam tan# tumintelligunt deflnfibus,amp; intelligunt earn elfe appetitionem naturalem, cum deberent earn intelligere Stra^iap appetitionum, amp;nbsp;fimul compledti caligi# ncm mentis, malæ uoluntatis, Tertio amp;nbsp;hanc hypothefin fallam addunt, quod Lex Dei tantum damnet adualia peccata, Hæc opinio transformat Legem Dei in Philolbphiam, quæ tantum de noftra difliplina loquitur, Po# flea has hallucinationes obflurant dodrinam de gratia ♦ Fingunt enim homi# nem iuftum effe propter Legis impletionem, 5^ amittunt lucem doef rinæ de fide,

fatisfacere LcgiDei,amp; in omnibus hærere peccatumjac monßrat Mediator rem^propter hunc ait nos recipi, iuftos pronunciari fiducia ipfius AgnoP cenda eft igitur noftra mifèria, ut Chrifti beneficia intelhgancur

Sed hæc diffenfio non poteft dirimi iudicijs hypocritarum Semper pocritæ à uera Ecclefia de hac quæftione dÜTenfèrunt, Sd diflentient, Quia ra* tio humana fine luce diuina non cernit quantum malum fint hæc interiora pcc^ cata, etfi ex ingenti confufione uitæ ÔC magnitudine calamitatum utcunc^ æfti* mareea debebat«

f^Riginale malum eft^ut dixi,caligo in mente, auerfio uoluntatis à Deo,con* '^tumacia cordis aduerfus Legem Dei ♦ Hæc mala non uocantur adioncs, peccM nbsp;nbsp;nbsp;led ex eis oriuntur adualia peccata interiora amp;nbsp;exteriora, in mente afiîduæ du*

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bicationes,blalphemiæ,in uoluntate lècuritas amp;nbsp;negledio Dei, difiïdentia, ad*

miratio fui,anteferre noftram uitam amp;nbsp;uoluntates mandato Dei, Deindein* gens confufio,amp; moles uicioforum alFeduum» Necimaginemurociofamreni elle malum originale. Nam etfi pauci quidam homines honefta difciplinafrc* nantur, tarnen in animis efle magnas dubitationcs amp;nbsp;multos motus à Deo ab* errantesjôc uariè ruentes contra Leoem Dei, manifeftum eft, ficut leremias in* Ö

Itac^ lêmpcr cum malo original! fimul funt adualia peccata, quæ in non renatis omnia funt mortalia, tota perlona cum hïs fiudibus damnata,iï’' cut inquit Iohannes : Qui non credit in Filium,manet ira fuper cum, Etfi igi* funt tnortAlu. Cur lunt magnæ uirtutes Ariitidis,rabii, Pomponq Attici, amp;nbsp;fi'milium, tamen Iciamus in eis et malum originale manfiirc,ct corda fuilTe plena dubitationum, Sc multorum uiciolbrum afleduum, Sc defijilfe agnitionem Chrifti, ÔC nulbm fuilfe ueram inuocationem Dei,

Deinde 8c hoc confideremus, plurimos lummos uiros, in quibus Riit ex* cellens uirtus, tamen pollutos efle infignibus flagitrjs, qua ex re intelligipo* tefi:,fuiHe eos in poteftate Diaboli, ut quanta turpitudo fuit in morib. Hercu* Iis,Themiftoelis,Paufania'’, Alexandr!, ÔC multorum aliorum, cum initio fuif' lent modcftilfimi, Hæc exempla commoncfaciant nos, ne extenuemus Chrifti agnitionem, ficut mult! faciunt, qui Ethnicos in coclum tollunt ; Imo co magis timeamus iramDe!,cum illos uidemusreiedos elfe, SC uariè ac horribibter contaminatos, cum tamen in cis fuerint multæ excellentes uirtutes ; contemnamus filium Dei, nec fingamus homines fine filio Dei faluatos elTe, nec conculcemus languinein filrj Dei, Hæc de non renatis præfati fumus,in quibus omnia acfiualia peccata funt mortal!a,ficut originale,

percrffet uenid* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^4 reconeiliatis dicitur, poftca dilcernuntur uenialia 8C morta*

fw Mt rewj«quot; bajSC uenialia peccata uocantur ipfum malum originale, SCadualiamultain* lUtii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reriora,pugnantia cu Lege Dei, quibus tamen renati repugnant,Sc mulfa pec*

cata ignorantiæ 8c omiflionis.Nec extenuemus hæc mala,ut Sententiarrj finxe* runt ueniale peccatum elfe quiddam præter Legem Dei, non contra Legem Dei, Hie error necelfand taxandus eft, Nam hæc quæ uocantur uenialia, funt ingentia mala, pugnantia cum Lege Dei, quæ elfent lua natura mala, pugnan* tia propter quæ damnaretur homo æterna ira, nifi propter Filium Dei recon*

ciliatis condonata eftent. Necefte eft autem, difternere peccata, qua? in renatis in hac uita manent, ab illis peccatis, propter quæ amittuntur gratia, Spiritus fandus,amp; fides. Eft igitur aduale mortale, in labente poft reconciliationem adio interior uel exterior, pugnans cum Lege Dei,fadacontra conftientiam. Tabs enim adio facit reum æternæ iræ. Qtiôdenim aliqui imaginantur eie* dos mentes contra conftientiam,non effundere Spiritum iandum, manifeftus cft error, amp;nbsp;neceifariô reprehendendus. Nec de peccaro iudicantes, ftrutemur fiientiam efs dedionem, ftd intueamur uerbuniDei nobis traditum, ut uoluntatem Dei funduntspiri-.

monftrec,amp; expauefcamus agnofcentes iudidum Dei propofirum in uerbo,amp; nbsp;nbsp;pnilum.

Adam 80 Eua erant eledt amp;nbsp;ramen reuera amiferunt Spiricum fandum in lapfu.auerfi à Deo,amp; facti iunt rei æternæ iræ.Sicuc Paulus inquic ; Per uni«“ us peccatum in omnes homines peruenit condemnatio*

Et Deut: 9» Äduerilis Aaron ualdè iratus eft Dominus, ut deleter cum, fed pro eo deprccatus eft Moyles » Non eludamus triftiftima uerba Spiritus fanfti^cum ait;Deum ualdè iratum fuifle,nec fingamus Deum faxeum,amp; Sto^ icum. Etfi enim aliter irafeitur Deus, aliter homo, tarnen uerè ièntiamus fuifle iratum Aaroni,nec Aaronem fuifte tunc in gratia,fed reum æternarum pccna* rum. Horrendus lapfuserar Aaronis, qui metu cefteratfuriofis, qui Aegypti# uni cultuminftituebant» Hoc exemplo moniti non confirmemus ftcuritatem, fedagnoicamus eleftos ôèrenatos pofte horribiliterlabi, fedlapios iram Dei debere agnofeere, amp;nbsp;rurfus ad Deum conuerti, nec magnirudine lapfuum de# ' terreamur, quo minus redeamus ad Deum. Nam gratia exuberat fupra pccca^ tum,ut fuo loco docendum eft. Et here Aaronis hiltoria teftatur agentibus pee* nitenriam magna ôè atrocia peccata remitti. Sic de Dauidis, Salomonis Sgt;C ’ Manaffis lapfibus ftntiendum eft.

Et Joannes dare inquit; Nemo uos dccipiat,qui facit iufticiam iuftus eft, qui facit peccatum ex Diabolo eft.Et Ephef.y, Propter hæc uenit ira. Dei fijper inobedientes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Manifeftum eft igitur,cle(ftos renatos pofte amittere gratiam, ac dift cernenda efte peccata, quæ manent in omnibus renatis in hac uita, nec excuti* untSpiritum lanètum,ab alijs lapfibus,propter quos amittitur gratia.

Ac Paulus diJerimen tradidit Roman; 8. Si fecundum carnem uixeritis, Difcrimenpec moriemini ; Si uero aftiones carnis ipiritu mortificabiris,uiuetis. Fatetur effe ill fandis adioncs carnis, id eft,multas uiciolas inclinationes,dubitationes, ft* curitatem, diffidenrias, errantes confidentias, prauos afïedus ; Sed his ait re* pugnandum efft Spiritu, id eft, ipiritualibus motibus,inuocatione Dei, timo* redde, tolerantia fpirituali intuente Deum, caftitate intuente Deum, Er ma* lient in gratia renati,etiamfi funt in eis illi uiciofi afifedus, fi ramen repugnant, amp;nbsp;fideagnofeunt condonationem propter Chriftum.Sed fi non repugnant, ait rnorituros efte,

Vt autem intelligi poffic, qui non fint répugnantes, gradumconfti* tuitjuidelicet delinquenres contra conftientiam, hoc eft,eos qui ftientes uolentes indulgent, aut etiam obtempérant in externa adione uiciofis illis motibus amp;nbsp;flammis. Quare diligenter docendi iunt homines de hoc diftri* mine, ut caueant lapftis contra conftientiam, amp;nbsp;ut lapfi rurfus ad Deum con* uertantur.

;^toic£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yYt Stoicæ illæ difputationes execrandæ funt, quas fèruant aîic^uj, difpu^

oinnia pcccata paria effe, eledos femper rednere Spiritum fanâum, rum a- ßmi= edam cum lapfus atroces admittunc* Etfi autem nolo rixas de uocabulis fere^ les exccmnda ve^ tamen Utile eft admonere ftudioios,quod ufitatè nominant peccatum moti^ mcdfttw tnor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofte peccatum regnans feu dominans, Cum enim Paulus inquit

tile idè q«od Rom. d.Non regnet peccatum in mortal! corpore ueftro^ prorlus hoc ipfum regnans[cu do diicrimen peccatorum tradit, de quo hie dictum eft. Fatetur in renatis elTe peCilt; * catum. led non reonans, non dominans, donee retinent fidem èc bonam con^ lcientiam,id eft,donec non obtempérant peccato led repugnant. At fi regnet, I aftèrt æternum exidum, emphafis uocabuli oftendit atrocitatem amp;nbsp;effica* ciam peccati,

Qutindo domi Dominatur peccatum, cum reatus non remilTus eft, led accendit iram tietur peccu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominem à Deo auellit,amp; homo defertus â Deo impellitur fua infirmé

t«w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diabolo, ut ex alrjs mails in alia ruat, amp;nbsp;cumuler Icelera Sc pcGnas,ut

Saul cum fuiftet donatus Spiritu lando, amp;nbsp;ornatus pulcerrimis uirtutibus, èC inhgnibus uiftodjs, fuccubuit primis flammis æmulationis, quas initio reprf Exempld pfcz mere facile erat,ficuc Aaron reprefli't æmulationem aduerfus fratrem. Domf cati dominant nari igitur peccatum cocpic,cum Saul indulgeret,id eft, reatus manet acceiv ditur ira Dei, expellitur Sc conturbatur Spiritus fan(ftus,amp; mens defertaà Deo fit imbecilhor,amp; magis cedit affecrtui,amp; Diabolus äuget furorem,fe^ quuntur cædes Sacerdotum amp;nbsp;clades publicæ multæ, donee tandem exer^ citu amiflo, Saul interficitur, amp;nbsp;ruit in æternas pcenas, Hæc imago trifbfi fima læpè intuendaeft, utcogitemus magnitudinemiræDeiaducrluspecca«* tum,

Omnes Hiftoriæ plena? funt triftilsimorum exemplorum, quæ cum gimus uel audimus, ueniat in mentem, his exemplis nos doceri, quid lïtpec^ catum dominans ♦

Rex Anabaptifticus mouct lèdidonem prætexcu religionis, falfó iacîaf diuinos afflatus,indulgec libidinibus,interficic coniuges,tandem captus lacegt; ratur candenti ferro ; Hæc lunt exempla dominantis peccati,

Ac uidetur appellatio uetuftior efte.Nam Plalm;il8. dicitur, Greffus meos dirige, ne dominetur in me omnis iniquitas, Qiiæ uerba nobis in quofh diana precatione ufurpanda erant, nbsp;fimul cogitandum quàm horrenda res ft

dominans peccatum.GrefTus meos dirige, ne dominetur mihi peccatum, ne am uas iræ,ne reficiar ut Cain,Saul, ludas, Achab,Oedipus, Atreus,Thyeftes, Nero,Slt;^ aliæ peftes generis human!,

AppeUdtio do^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arbitror autem ex Moyle fumtam appellationcm dominationis, Natu

m'tndtioisfum- Genef:4.d!c!tur,Si bonus fueris, eris acceptus, fin autem malus, peccatum tu^ w ex i^oyfe quielcet, donee reuelabitur ♦ Sub te fit appetitus tuus, tu domnieris eh Tmiw^sdp°^^^ Legis diligenter confideranda eft, Continet enim docîrinam de petituituo, tribus infignibus articulis, Primum tradit diicrimen iufticiæ interioris amp;nbsp;falt;* crificiorum. Sacrificia ita placent, fi es bonus, id eft,làcrificia,fi mens fitimpia, non placent Deo, Secundo concionatur de uenturo iudicio, amp;nbsp;delcribit fecu^ ritatem mundi, cum ait, Peccatum quielcet, id eft, non agnolcerur, non incu^ tiet terrores, donee mens opprimitur lenlu iræ Dei, ÔC pcenis. Sic lecurifsinie indulgent furoribus fuis Nero, Cal!gulajamp; infinica multitudo hominum, dogt; nec ue^

nee ueniunt pœna\ Eft aucem hæc concio uniuerfàliSjCjuare docet reilare unfgt; uerfalei'udicium*

Cum non impiorum ftelera in hac uica punianrur, necefle eft reftare alf^ am uiram^Sc aliud iudicium^in quo omnia puniencur* Ita in hac prima concio^ nedodrina de uenturo iudicio tradica eft,T ertio præcipitur de incoata obedilt;lt; entia.Sub tc fic appecicus tuus^ amp;nbsp;cu domineris ei^

Cum antea de iudicio Dei dixiflet,quæri poteft^Quid igitur faciam^cum intus accenia fit praua cupidicas Hie refpondet,ac primum Legem proponit, præcipit ut repugnemus uiciofis afFedlibus» Sed non iatis eft Legem noïTe^fti*' reetiam oportet^ an diligentia ilia coercendi afFeclus Deo placeat, amp;nbsp;quomo^ do in tanta imbccillitatc reprimi Diabolus^ôd uinci naturalis imbecillitas poft lit, Hæc difeuntur collata promiflione. Semen mulieris conculcabit caput Cer^ pentis, Sicut non dubium eft, patres contulifle promiftionem ad hanc conciolt; nem Lcgis,amp; docuifte filios,unde fit orta aftrdttium contumacia,amp; quod recon ciliatio propter fernen uenturum promifla fit,amp; quod propter illud Deus im:* becillitati noftræ opitulaturus fit, reprefTurus Diabolum ♦

Sicut Joannes eruditiftîmè interpretatus eft promifTionemdnquiens ; Fft lius Dei uenit, ut deftruat opera Diaboli,id eft, ut liberet nos à pcccato, Spins' net nos,ut Deo obedire poflimus,ac defendat nos contra diabolu, Imô ut tan;* boli. dem prorfus aboleat peccatum mortem, Sc reftituat iufticiam uitam gter^^ nam,lta Patres docebant non modo Legem,ut coëreerentur afFelt;fi:us,fèd etiam proponebant do(ftrinam,quomodo in tanta imbecillitate præftari obedientia poflit, quomodo placeat Deo, quæ omnia fignificantur uerbo Dominandi : Non enini fine auxilio Mediatoris dominari poflumus, id eft, liberari à reatu, ^uincere Diabolum amp;nbsp;imbecillitatem noftram ,

Ideô ad hanc dodirinæ partem adiungenda funt,quæ in Euangelio de re^ mifiione peccatorum, de fide, de auxilio Spiritus fàndi dicuntur, Sicut alias doctrina de noua obedientia copiofius explicatur, unde cum fumma rei ad Heloca Genefis confertur,fiunt amp;nbsp;hæc breuia didta illuftriora. Hæc de uoca^ SuloDominantis peccati, monuiffte fatis eft, Illud etiam alias copiofe dicitur, Affectatam ignorantiam,amp; affeclatam omiftionem,etiam efle peccata mortar AffèihtA igno lia.Statim ab initio’edita eftproimifli'o de uenturo liberatore,cuius memoriam conferuare omnes genres oportuit, Pofteafepèpropagata eft inter gentes^ nbsp;nbsp;nbsp;peccatu,

Deinde Euangelium multis illuftribus teftimonijs fparium eft in toto orbe mortulu. terrarum,êó fónuit uox de ccclo. Hune audite. Nemo igitur excufàtus eft igno^ ’■^ntia Euangelifi imô hoc peccatum præcipuè arguit Spiritus fàndus, ficut in# 4^itChriftus ; Spiritus fàndus arguet munduni de peccato ,quia non credide# ^gt;ntin me,

T Ex Dei eft doélrina à Dco tradica, præcipiens quales nos efle, Së quæ facelt;« re,quæ omittere oportet,amp; requirens perfedlam obedientiam erga Deum, deßnitio, pronuncians irafci Deum, amp;nbsp;punire æterna morte, non præftantes perfe# ctam obedientiam , Hæc defînitio ex ipfà Lege Dei,amp;S multis concionibus Chnfti fumta eft, Continet enim Lex præccpta amp;nbsp;promiflîones, quibus addi# ta eft conditio impletæ Legis, Item comminationes, Præccpta concionantur finitioiw. de integra obedientia : Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde, ex tota

. anima^cxomnibusuiribus*Irem^Diligasproximumficutreipium.Item,Non concupifees, Comminano ait : Malediôlus qui non permanct in ièrmonibus Legis huius,nec eos opéré perficit. Item Matthæi uicefimoquinto : Dilcediteà ' memaledidiin ipnem æternum,

Diprimen le^ Hic primum monere necelTe eft,ingens amp;nbsp;infinitum diferimen elTeinter diurne, le-, leges humanas amp;nbsp;diuinam . Sed ut non poterat populus uiderefiilgentem Nloyfi faeiem,acuelatamafpiciebat,itaomnium hominum mentesatcpoculi lophi^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procul afpiciunt Legem Dei,nec intelligunt quale iudicium fit,(èd utcunC]^ do^

(firinamde externis operibus eiTc exiltimant, ficut dePhocylidis aucTheo^ gnidis præceptis cogitant. Sed plures cauiè finit amp;nbsp;maiores traditæ amp;nbsp;reuela^ tæLeoisdiuinæ, ut infra dicetur. Non fie afpiciamus Leoem Dei, ut tabulas üecemuirales Romanas,quæ ante multa ficula, cum fiia curia amp;nbsp;roftris perie^ .runt.Sed Lex Dei eft régula æterna èc immota mentis diuinæ,amp; iudicium ad^ uerfus pcccatum,quod imprelfiim eft humanis mentibus^ ScfiepèDei uocc prædicatum, de quo âicic Chriftus ; Non ueni foluere Lcgem,fid implere,amp;c,

Hoc igitur diferimen confideretur. Humanæ loges tan turn poftulant aut uetant externa opera.

Philolophia docet aliquantô amplius,uidelicec atftionem honeftam elfe, non tantum externum aut fimulatum opus, fid in mente reeftum iudicium,

• in uoluntate liberam elecT;ionem fiu ad reélè faciendum, inquit,acce:lt; dere oportere.Moderationem igitur quandam interiorem affeduum amp;nbsp;aâio' num poftulat, quæ propriè uocantur «6/«.«. Non autem acculât naturalem im^ mundiciem, ncc iudicat ilia fumma uicia pugnantia cum prima Tabula, dubi^ tationem de Deo, coruacans metuamp; dilecâione Dei, diftidentiam, amp;nbsp;fimilts morbos in natura hominis hærentes.

At Lex Dei non tantum requirit externa fada, aut illam diligentiam frt nandorum afte(ftuum,dcqua Philofophi loquuntur, fid præcipit, ut natura iiv tegre obediat Deo, firmam de Deo noticiam habeat, uerum perpetuum tfi morem,firmam fiduciam Dei, ardentem amorem. Quia uero natura hominis non eft talis, uox Legis eft iudicium Defidamnans peccatum in natura noftra* Hoc fentit Paulus inquiens. Lex eft ipiritualis, id eft, non eft tantum politica fapientia, præcipiens de externis adionibus in uita ciuili, fid eft longé alia do^ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' drina, flagitansipirituales motus, firmam de Deo noticiam,ardentemamp;per^

Mon4cbor«w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moiiachi dcLcge Dei,ut de ciuili difiiplina locuti fimt,dixeruntLe^

de lege diuina gi Dei fatisfieri per hanc difiiplinam ciuilem fiu Philolophicam, id eft,per ex^ errorex. nbsp;nbsp;nbsp;tcriora opera,amp; qualemcunq? conatum uoluntatis,etiamfi in mente dubitation

nes, in uoluntate amp;nbsp;corde prauæinclinationes manent ; Et docuerunteas dun bitationes óé prauas inclinationes non eflè peccata ♦

Ideo aftinxerunt homines iuftoseflé,amp; Deo placentes propter opera, quia arbitrabantur Legi Dei fatisfieri ,non docuerunt homines iuftos elfe, ideft,reconciliatos Deo,amp; placentes fide propter Mediatorem Chrifium, Sed hos Phariiâicos errores de Lege réfutât Paulus, adfirmat Legi Dei hanc infirmam naturam hominum non poffe iatisfacere, nee placari iram Dei, nee colli peccatum per opera Legis, fid miftum elTe Filium Dei, Dominum noftrum

noftrumlefum Chriftum^ut toller peccatumjamp; donet nobi's iuflid'am SC uitam «tcrnanij ut fuo loco copiofius dicemus »

PRimum recenfêntur hæ Ipekes t Lex diuinaj Lex naturæ. Leges humanæ» Tres ^edes Leges diuinsc funt^quæ â Deo traditæ (unt^quocuncp tempore amp;nbsp;extant fcri

ptæ paflîm in Moy fe amp;nbsp;libris EuangelibLex naturæ,ut infra dicam, eft noticia naturalis de Deo, amp;nbsp;de morum gubernatione, feu difcrimine honcftorum SC turpium diuinitus infita humano generi, ficut noticia numerorum diuinitus humanis mentibus infita eft, Ideo congruit cum ea parte Legis Dei, quæ dick tur Moralis, ut infra oftendam, Prius enim difcernendæ fiint fpecies Legis dk uinæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Etfiinde ufc^ ab initio mudi fonuerunt in EccleCia Dei,uox Ltgis, uox PromifTionis gratiæ, tarnen certo confilio cum conftituta eft politia liraelicica, Lex Dei promulgata eft, Voluit enim Deus publico amp;nbsp;manifefto teftimonio inftaurare noticiam inam,quam mentibus humanis in creacionc indidic,uc um indicium aduerfus peccatum oftenderet. Quia uerè tota politia conftirue=« batuf, non tantum leges de fingulorum moribus propofitæ funt,fed etiam ad^ dicæfunt Leges Forenfes 8c Ceremoniæ ♦ o

Tres igitur partes funt legis Mofaicæ uniuerfæ, Leges Morales, Cere^ ^Mofdc£ moniales,8d Forenfes feu ludiciales, Eft^ diligenter hæc diftindlio confideran' uniuerfe. da : quia etiamfi politia Moyfi iam deleta eft, tarnen diftrimen Legum confix derari neceffeeft, Ceremoniæ Mofaicæ 8d Forenfes leges, nee mandatæ ^unt cæterisGentibus,nec obligant nos, Etfuerunt ad tempus ifti populo Ifrael traditæ, utpolitia ad tempus certum duratura erat,ut effet locus certus, in quo Chriftus nafceretur,amp; fè pacefaceret,concionaretur,fieret ui(ftima,amp; palàm in* coaret uitam æternam,

Sedeft alius grad us Legum, quæ uocantur Morales, quæ ftint æterna Deifententiaôdregula,necmutanturtemporibus, Semper ab æterno uoluit Deus hanc propofitionem : Creatura diligat Ôô timeat Deum ,Creatura ratio* guÎ£ mendfdi nalis fit cafta,Sunt autem Leges Morales, quæ præcipiunt de agnitione Dei in uma. mente, amp;nbsp;de obedientia cordis erga Deum, amp;nbsp;de uirrutibus erga. homines, ut deiufticia,caftitatc,uericatc,temperantia, Præcipuæ autem legum Moralium (îmulin unaparua tabclla miro confilio Dei comprehenfæ funt, quæ tabella uocatur Decalogus, Ideô ufitatum eft nominate Decalogum, quando Legem Moralem fignificare uolumus,quôd dextrè fine Aoyo/xaxL intelligendum eftgt; Sunt igitur leges Morales,amp; quæ in Decalogo continentur,uc infrà eym enar* tabimus, amp;nbsp;Decalogi repetitionesSc explicationes ubicuncp in feriptis Pro* pheticis amp;nbsp;Apoftolicis leguntur. Hæc cum fint æternæ regulæ mentis diuinæ, femper fonuerunt in Ecclefia, etiam ante Moyfèn, amp;nbsp;fèmper manfùræ funt, ÔC ad omnes Gentes pertinent, Multa funt autem naturalia in Forenfibus 80 Ce# remonris, quæ etiam funt perpétua, ut Lex quæ prohiber inceftasconfuetudi#^^^^’^^;^^^ nes,Leuit;i8,quiaad uirtutes pertinet fànguinis reuerentia. Et clarè inquittKr^/w Deus,deleri Cananæos propter inceftas libidines, Cum igitur Gentes ante promulgatam Moyfi legem aceufentur propter hgc flagitia,eercum eft ça çter# na Dei lege ôd naturali iudido damnari ♦

Y^TililTima amp;nbsp;iàluberrima eft: meditatio Decalogi ; Continet enimdoftri* * nam tarn copiolam amp;nbsp;fublimem, ut nunquam latis peripici, nunquam ex* Phdrifeorum hauriri poflit. Qtio magis inlania illorum deteftanda eft, qui fingunt poflè ez Mo}iAcho'= Legi iàtisfieri,imô addunt, polTe amplius amp;nbsp;meliora fieri, amp;fc, Hæ uoces non ûrcafmo illudithumano generi, ees4 DiabolxîâpÇoex fua dignitate amp;nbsp;puritate. Cum enim Deus oftendit in hacLege,ad quid condita fit humana natura,undelapfi fimus, in quas milerias ac tenebras

deciderimuSj Diabolus quaß illudens nobis, iparfic uoces ironicas extcnuan^ tes Legem Dei. Sciant igicur pij hos errores Pharifoorum Monachorum non elle leues,amp; petant à Deo, ut noftris cordibus uelum detrahatur,quodim^ pedit, ne Legem Dei propius afpiciamus, quam ferio cogitemus, elTe uocem Deijlongè maiora continentem,quàm ut totam compledli poffimus

Primum,Lex admonet ad quid condita fuerit natura Humana, amp;nbsp;qua* qualii fuerit lis fuerithominis dignitas amp;puritas,inquacondituseft. Tab's enim futura gj-aj. hurnana natura, qualem hie Lexdeicribit,plenaagnitioneDei,femper p[um. * celebranseum,lemperobediens, iemper in omnibus operibus eius præfenti* am gubernationem intuens,iuftum ordinem in omnibus adlionibus oblèr* uans,Gnc ulla prauitate,fine calamitaribus,fine morte.

Secundo, monet nosLexdeprælèntimiferia, lam enim uidemus natu* de^iferh^prl^^’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prima dignitate, pugnare cum Lege, plenam efle tenebrarum,

lentil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contemtus Dei, fine ordine,plenam prauarum cupiditatum omnis generis,

ôd peccatum caufa eft mortis, amp;nbsp;infinitarum calamitatum Nec tarnen intel* ligimus iam miieriam noftram,nec Legem uerè audimus, nifi cum in ueris ter* roribus aut pcenis agnolcimus iram Dei aduerfiis peccatum . Hie aliquanru* lum incipimus intelligere Legem Dei, amp;nbsp;humanam miieriam. Sicut Dauid clamitat, iram Dei fuliineri non pofte, fi Deus uelit peccata pro merito puni* refSi iniquitates obleruaueris Domine, Domine quis luftinebitç’ Et plura funtSd maiora peccata in fingulis,quàm confpici polTunt. Oblerues autcni emphafiii diefti : Quis fuftinebit Nullius eft robur tantum, quod poflit fu* ftinere humanas calamirates,quæ flint pcenæ peccatorum. Sicut Dauid fen* fit pccnas adulterrifui,cædesfiliorum,filij fl:dirionem,pollutas incefto coniu* ges, cxilium, ftragem ciuium, amp;nbsp;alia infinita mala ♦ In his pocnis didicithunc uerficulum î Quis fliftinebit'T Lt tarnen hæc præfèntia mala ne quidemcom* paranda funt ad æternas pccnas. Ideo quoties hunc uerficulum recitamus, Si iniquitates obleruaueris Domine,Domine,quis fuftinebit C cogitemus ueram amp;nbsp;incomprehenfibilcm elfe iram Dei aduerlus peccatum,afpiciamus legem,amp; I agnoflamus noftram immundiciem pugnantem cum tota Iege,cogiremus qua moles pocnarum impofita fit generi humano,intueamur noltras amp;nbsp;communes calamitaces,amp; oremus Deum,ut midget iram, quam nemo fuftinere perler* re poteft:,quam fi exerat, fliccumbere homines,amp; perire necefte eft in præfenti* bus ÔÔ æternis pccnis ♦ Ita fimilia dida Plalmorum admonent nos de uero in* HIT* it ’ ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legis,amp; agnitione peccati noftri ac iræ Dei 8^ pocnarum.

monet de inr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertiô,Lex tacitê nos admonet de reparatione humani generis, amp;nbsp;de ui*

jiaurationege ætema J Significat item ad quantam præftantiam rurflis uoccmur, Quia neris humani, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

cnimDeus repetit uocem Legis poft lapfam naturam^uiilc certè Legem aln quando fieri: Erit igitur reparatio generis humani,critu] ca ærerna. Quia in hac uita uidemus non fatisfieri Legi.Sed dodrina de reparatione in promilfio^^ nibus clarius proponicur

QuarcOjCum fic confideramus^quanta fit mifèria humani generis opprefi- ”” fipcccatOj ira Dei, amp;nbsp;morte, nbsp;incelligimus uocem Legis efle fenrcnciam, uin#

culum,teftemi nunciam illius ingentis iræ, ièmper è regioneafpiciamus fic benefiaa ßHj hiiniDei,amp;confideremus hoftiam, quæ iola fuftinuit iram pro nobis, fubrjt onus Legis,placauic Patrem,amp; confideremus beneficium filij Dei, quod uberatlupra peccatum. Sciamus item uocari nos ab ipfo filioDei, ut rurfus m nobis incoètur hæc puricas in Lege defcripta,uc infra fuo loco dicemus,

Abuisc duæ fiint: Qiiarum prima continet opera quibus immediate feu igt;ip:riminrd propriè cum Deo agimus, icilicet præcipuum Dei culcum interiorem amp;nbsp;exteriorem» Secunda continet opera erga homines,quæ etfi func uincula ibciec tatis humanæ, tarnen fi'unt ctiam cultus Dei :QLiia Deus ea fuo uerbo præcic pit amp;nbsp;pronunciat efTe cultus,fi fiant propter mandatum Dei* Vt docecEfaias capite primo. Item capite quinquagefimo odauo, amp;nbsp;Samuel : Melior eft obec dientiaquam uidima.Oièas ièxco : Mifericordiam magis uolo, quam iacrific cium. EtChriftus ait .‘Mandatum de diledione proximi efle fimile primo, id

poftulare obedientiam neceftariam, ficut amp;nbsp;primi mandatiobedientia eft neceifaria. Hæc oblèruanda funt, ut diicamus qui fint ueri cultus Dei, Óó quod omnium præceptorum opera adPrimum præceptum referenda fint, ac finis conftitucndus in fingulis,có facienda elfe principaliter, ut Deo præftctur obec dientia amp;nbsp;bonos. Eft enim cultus Dei, opus mandatum à Deo, quod principal liter eô fit,ut Deo præfteturobedicntia6lt;^ bonos, ac fit cumagnitioneChrifti cultinrei hac fidcjquod propter eum Patri placeas. Sicut Petrus iubet ofterre hoftias ipic rituales, acceptas Deo per Jefum Chriftum ♦

DRimum mandatum præcipit de co opéré,quod fummum amp;nbsp;præcipuum cd., uidelicet,de uera nociciaDei,de uera perfeda obedientia erga Deum, perfedo timoré, fiducia amp;nbsp;dileclione Dei, Complec'iiturautem duas maximas res, fcilicet modum cognofcendi Dei, ucrum culcum. Modus eft, ut apprec compleäitur bendacurDeus per fuum uerbum amp;nbsp;teftimonium. Quia enim Deus eftinuific lgt;ilis,neceire eft de co aliquod ceftimonium extare, per quod agnolcacur ap* ue» prehendacur. Vt mens Humana incuens mundiopificium, cogicacdeaucore rumtultum. DfOjfed hæc nocicia nondum fufficit, quam amp;Echnici amp;nbsp;Mahomeciftæ ecc ntnt: quanquam hæc quoep muleis à Diabolo excucicur. Sed uc maxime adfit, manct tarnen dubicatio. An ille condicor Deus nos curer, cxaudiac, an fic uelic colfamp;quomodoueliccoli. Hie opus eft uerboDei,amp; teftimonio tldeo hie paiefailio in propoficum eft certum uerbum amp;nbsp;ceftimonium. Ego fiim Dominus Deus tu# monte sind. us,qui eduxi ce de terra Aegypci. Scatuat igitur mens hunc efte Deum, qui ft patcfecic,dato hoc uerbo in monte Sina,amp; qui profeiTus eft ft eift Deum tuum, id cft,qui re curat,refpicit,iudicat,defendit, punir.

huius popuIijCum educcretur ex Aegypto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi igirur Deus cft inuifibilis,

ramen mens Humana agnofcic hunceHèDeumuerum,qui fèinfüouerboA^ teftimonfjs admirandis patefecitjamp;oftenditjquomodo coH uelit;Sic Adepdn^ cipio fuir datum uerbum in Paradifojamp; propofita tocarerum narura^qu^efo teftimonium de Deo, Sed poftea cum lapfus eflet^uic opus confolationedere« Pdtefadio 'm miHione peccati : Ideo additum eft aliud uerbum^ fcilicec promiflîogratiæ,S^ Lu^tigdio, accedcbant Hgnajrapiebanturignecccleftiuicftimæ, Sic óó nobis idem iier^* bum Euangelf) propofitum eft, amp;nbsp;certum teftimonium, icilicet Filius Dei cnP ciHxus refuicitatus : Hic oftendit nobis Patrem. Hoe Filio agnito, inuoca* mus æternum Patrem,qui fe in Filio patefecit, ut dicitur lohan: l. Deum nemo uidit unquam, Filius qui eft in finu, ipiè enarrauit. Item : Qui uidet me,uidet Pattern, Et item Matth : li. Nemo nouit Patrem,nifi Filius,0^ cui Filius reue^ lauit. Per hunc placatus eft Pater,propter eum exaudit, Chriftus ipfe inquit, Ioannis decimo ftxto : Qiiicquid petieritis Pattern in nomine meo, dabit uo^ bis, Hunc ergo ftatuamus efle Deum,qui ft pateftcit dato Filio, miftb ut fieret uidlima, 80 reliifcitato ut fit Mediator,lnterceiror, Adiutor Saluatot, Item, qui dédit huic Filio Euangelium de remifli'one peccatotum, nbsp;nbsp;de uita æterna.

Hæc inuocatio agnoftens Deum æternum, omnipotentem, fiducia Chrifti per datum Euangelium, difternit inuocationem ueram Ecclefiæ,ab omnium Gem tium inuocatione. Ergo quoties mens clamat ad Deumjinuocet Dcum,qui eft Pater Domini noftri lefu Chrifti, crucifix! refiiftitati, amp;nbsp;fide cogitet Euan!* gelium datum per hunc Filium , Quicquid petieritis Pattern in nomine meo, dabit uobis, Hunc modum agnoftendi Dei læpè Paulus nobis commendar.L Corinth.I, C^ia mundus non nouit Deum in ftpientia per ftpientiam,placuii: Deo, per ftulticiam prædicationis faluos facete credentes. Item dodrinaftc PontificeChrifto intrante in fandtaSan(ftorum,docetidem, Reliquihomines non agnoftunt Deum inuifibilem,ftd in hoc arcanum Sdlanftum fanâorum ingreditur folus Filius Dei, Ideo accefluri ad Deum,agnofcamus hunc Pontv ficem, ducentem nos ad Parrem, amp;nbsp;petftrentem noftraspreces, Sicutinqun Epiftola ad Hebræos ; Habentes hunc Pontificem, adeamus ad thronum gra^ tiæ, Hæc de modo agnoftendi Dei neceffario docendi fuiit homines, ut rede inuocctur Deus,

CttfrtMpriffii Cultus autem, dequibus hic ptæcipitur, funt Agnitio Dei, Credereuer^ Dei,uerus Timor,uera Fides,ftu Fiducia,8(^ ueta Dileftio, Requirit enim , Timorem, cum ait ; Ego fum Deus fortis zelores, uifitans iniquitatem,

Dominum Deum tuum timebis, amp;nbsp;illi Ibli ftruics , Requirit Fiduciam Sif Diledtionem cum ait. Ego fum Deus tuns omnipotens, terelpicicnSjCurans, deftndens,Ialuans,8Cc,Itein,Faciens miftricordiam diligentibus, Item,DiIig3^ Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, Nam hæc dic'Ia ubicun«^ Icguntur, funt enarrationes Primi præcepti,

Qiiôd autem requirat perfedtam obedien£iam,hæc uerba teftantur Deu* Perfeflio ope^ tetonomq 6, Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde, ex tota anima,ex rjJpnm'prtf^oirmibus uiribustuis , Requirit igitur Timorem, Fiduciam 8^ Diledionem • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£)gj fuper omnia,amp; ica,ut hæ uirtutes fint puræ,flagrantes 80 perfe(flæ,non ad*

mixtis uiciofis cupiditatibus, Sed hanc perfedlam obedientiam hæc corrupts natura hominum non poteft præftare, Hærentin animis dubitatio deiraD^b miftricordia ; Nemo tantum timet quantum debet ♦ Nemo fie flagrat dik* dione,

lt;^ione,ut debet, admixtæ func mulræ prauæcupidicates * Ideó Paulus ins= Suit,Senfus carnis inimicicia eft aduerfus Deum Nee leue malum intelligir, cümnominat inimiciciam aduerfus Deum , Semper igitur acculât amp;L damnat hæcLexomnes homines in haccorrupta natura. Quia perfedam obediëntie 3in nee præftant,nec poffunt præftare

Reljjondeo, Primùm nee incoari poteft hne agnitioneChrifti, amp;nbsp;Euane primum pr^e« gdiOjquia enim acculat Sgt;C damnat Lex omncs,amp; agnolcimus nos reos elfe, amp;nbsp;ceptum. plenos concumaciæ contra hanc Legem, idco corda fugiunt Deum, non dilie gunt,non audent â Deo bona petere. Sed audito Euangelio, cùm agnofeimus nobis remitti peccata propter Chriftum, nos recipi in gratiam, fieri filios Ôti, quanquam indignos, hic agnita prælèntia nbsp;nbsp;milcricordia Dci, in'uocae

mus eum,incipimus nos ei fubricere,timerc eum,amp; confidere eius milèricordig promiflæ^ Sc diligere non ut ociofum, lèd tan^ patrem uerè curantem fab uantem nos, Sicut ait : Ego fum Deus tuus ♦ Incoatur ergo præceptum agnito ^hrifto. Deindeetficrefeereobedientiadebet,tarnen nunquam fatisfaciunt huic Legi etiam renati, fedreliquiæpeccaticondonantureis, ut fuo locodico, rur,8^ ipfi reputantur iufti propter Mediatqrem Chriftum, Sicut Icriptum eft, Cliriftus eft confummatio Legis : Et cùm fint iufii hac imputatione propter fie lium Dei fada,placet incoata obedientia,ctiamfi non eft integra» Faciunt igie tur renati hanc legem incoando,amp; credendo,quôd propter Chriftum reputene tur iufti,8lt; quod propter eum condonentur reliquiæ peccati,

Commodum ell autem docendi caula, his duobus uerbis compledi ome i^uopr^edpua nia opera Primi præcepti,uidelicecappellatione TIMOR IS amp;nbsp;F1D E i : Nametfi fidemfeu fiduciam milèricordiæ necelTario comitaturDiIedio,tae men Diledionis uocabulum oblcuriusefl:,quàm Timoris autFidei appellae tio.Timorem enim oportet nos fubinde experiri in pcenitentia, oportet Ôd Fie duciam experiri in confolatione »

Recenfui opera Primi præcepti, Ägnitionem Dei, Credere uerbo Dei, Timorem,Fidem leu fi'duciam,Diledioncm Dei, Ad hæcadiungi debet Patie encia in affiidionibus, fine cùm iniufta uiolentia Tyrannorum aut aliorum obedientia uexamur,fiue cùm aliæ communes calamitates incidunt, morbi,mors, iaduræ opM primi rd familiaris,amp;c» In utroep genere requirir Deus obedientiam cordis, nbsp;nbsp;Efi^ pr^cipti.

opus Primi præcepti et cultus Dei', obedientia Ecclefiæ in utroep genere afflie ctionum.V^t obedientia Habel in nece,obedientia omnium Martyrum in lup:« plicqs, obedientia Hiob,Dauidis indomefticis calamitatibus amp;c, Nam de priori genere dare feriptù eft,QLii uult me fequi,tollat crucem fuam etc. Item: Oportet nos fieri fimiles imaginis filtj Dei. Item.’Preciola in conlpedu Domi^s nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ni mors fandorum eius. Extant igitur clara mandata de hac obedientia. Et nult Deus magis le metui,quàm Tyrannos.’Deinde uult nos in ipfis fiipplicrjs non mere dolore in delperationem, non putare, quod negligamur à Deo, lèd rctinere confolationem, quôd Deus fit nobis propicius, amp;nbsp;fit gubernarurus

Dealtcro genere uidelicetdecommunibus calamitatibus lcriptum elf, ludicium à domo Dei incipit. Siue igitur fint pcenæ, fine exercitia. Deus uult Ecclefiam fubiedam elTe talib. ærumnis, propterea quod naturahtimana pro:lt; pter peccatum hærens in carne fubieda eft morti, amp;nbsp;punitintur multa adualia

■ peccata Ecclefiæ, imo Sanftorum» Itacp unit Deus Ecclefiam his ærumnis adîlt; moneri de pcenitentia,præftare obedientiam,exercere fidem, inuocationem amp;nbsp;ipem,non mere in deiperationemjUon-putare nos abrjci aut negligi à Deo,fed retinere coniblationem,quôd Deus fit nobis propicius,amp; fit gubernaturus exP turn », Hue pertinent difta quæ præcipiunt,cùm de obedientia præftanda in communibus calamitatibus, tùm de retinenda coniblatione per fidem : Nol^ te murmurarcjid eft^ iraièi Deo, quafi uel crudeliter exerceat nos, uel negligat nos, ltem,Humiliamini iub potenti manu Dei, Item, Sacrificium DeoSpirit tus tribulatus,amp;’c. Item Pfal»’57,Subdicus efto Deo,amp; Ipera in eum. Item,Sa*' crificare facrificium iufticiæ, amp;nbsp;iperate in Domino,

uide,quàm multa bona opera côcurrant in hac obedientia,quæ fimul obedientia in Pertinent ad primum præceptum, Primùm,ipià obediecia Deum intuens,ptr dffliéiicnibui .-fe eft opus bonum,amp; in hoc præcepto mandatum,quod prçcipit Deum magis timeri,quàm Tyrannos, Præcipit item fuftinere pcenas diuinitus impofitas, mortem, æ fimiles, ut dicitur : Indicium à Domo Dei incipit, uel, A Domino corripimur,ne cum hoc mundo damnemur, Ad hanc obedientiam necefleeft accedere fidem, quæ ftatuat Deum non negligcre, non proficere afflidos, fed iam quoqp te refpicere, tibi propicium efte,^ gubernaturum hunc exitum, u£ Dauid icntiebar,cum effet exul, Hæc fides amp;nbsp;fpes funt opera primi præcepa» Ex his omnibus conflata eft uirtus,que uocatur patientia,id eft,obedientia,lt;iue Deo prcftaCLir cum quadam tranquillitate animi,ftu uoluntate obediendfquæ ex conlolatione fidei oritur»Hæc omnia Paulus uocat pacem, ut Philipt4»P^’^ Dei quæ fuperat omnem fenfum, cuftodiat corda ueftra,amp;: mentes ueftras,id eft,fit in uobis talis pax feu tranquillitas animi,ut obediatis Deo,et confolatio' ne fidei fuftentetis, amp;nbsp;confirmetis animos, ut adueria tolerare pofti'tis, intuen^ tes in promiflionem diuinam, in qua cum confpicitur admirabilis bonitas milericordia Dei, exiftit etiam diledio ».

lam confidercmus humani generis contumaciam aducrfus Primutti ceptum3Utamp;: infîrmitarem noftram agnofcamus^ôd aliquomododifcernerc gradus pcccatorum contra hoc præceptum diicamus^Primus eft Epicureoruffl Ä Academicorum, qui ncgant aut dubitant, an fit Deus, an curet Humana,an hoc uerbum,quod habet Ecclefia,ht traditum à Deo» Talis autem eß maxima multitudo hominum ubiq^,quç prorfus ex animo deleuit omnem afTenfionem de Deo,indulget dubitationi, amp;nbsp;earn confirmât» Magnæ igitur tenebræfecu^ tæ funt lapfum primorum parentum, amp;nbsp;has tenebras poftea confirmât malicia hominum, amp;nbsp;adiuuat Diabolus»

Secundus gradus eft eorum qui idola coluntjhoc eft, qui fingunt multos Deos, amp;nbsp;diueriàm potentiam fi'ngulis attribuunt, utEthnici zauttribuuntdi!^

uinum honorem,id eft, inuocationem creaturis, ut qui inuocant Sandos moP tuos,Inuocatio enim tribuit omnipotentiam ; aut alligant Deum ad certas fta^ | tuas,ciim fine uerbo ftio non uelit ad ullam rem alligari» Confiât autem, muüi* dum ftmper plenum fuiflè elle idolorum» Nec difFerunt ab Ethnicismorii* bus inuocatio Sandorum,amp;: ftatuarum cultus»

Tertiüs gradus eft Magorum, qui pada faciunt cum Diabolis hofiibus Dei, amp;nbsp;eorum qui Magos coniùlunt, amp;nbsp;eorum qui alrjs fuperftitiofis obferua* tionibus dediti lûnt,quibus tribuitur potentia, fine ordinatione Dei» Quare fi quieifei^

lt;jiii efFedus Gquuntur, Diabolus autor eft, fiducia niritur Diabofts t Hæc omnia prohibentur Leui't:2O» Anima quæ declinauerit ad Magos amp;nbsp;Äriolos^ ^fornicata fueric cum eis,ponam faciem meam contra earn, intcrficiam iU bmde medio populi ftii,

Qyartus eft ludæorum, Pbilofophoruip, Hæreticorum Sc Mabometi^ Harum, qui omnes fibi fingunt fuos Deos, net^ uolunt agnoicere hunc eftè De# Mabometifl^,’ om, qui ft in hoc uerbo fuo per filium Chriftum patefecit, cum ftc tantum uelit ^gnofti Sc inuocari,Ergo uiolabant prim urn præceptum Manichæi, qui finge# bant duos DeoSjbonum amp;C. malum pariter æternos Jtem,Samoiàtcnus, qui af# fiimauit in Chrifto tantum efle humanam naturam ♦ Sicut Mahometiftæ impie ftntiunt* Violarunthoc præceptum 8ó Ariani, qui negauerunt filium Dei efft de fubftantia Patrisjtem alq qui dixerunt,Spiritum landlum tantum cflemotuminhominibuscreatum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Quintus aradus eft eorum qui non inuocant Deum perMediatorem '^nnitum, imo fingunt alios Mediatores Samftos, aut Miftas, aut fatisfaeftio# emtlAedinto» HtSjaut alia operadtemjqui dicunt dubitandum efle de gratia Deigt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;i”-

Sextus eft deftrtorum, qui deficiunt à uera doftrina Euangelij metu uel odio,ut Iudas,lulianus,amp;c,

Septimus eft dei^erantium, ut Saul, amp;nbsp;in banc deiperationem ruere om# lies necelft eft,qui non norunt Euangelium de fide in Chriftum,

Oftauus eft, non diftere Euangelium, non excitare ft ad audiendam amp;nbsp;cognoftendam doftrinam Chrifti,cum Pater cccleftis præcçperir,Hûc audite,

Nonus eft Hypocritarum,qui etfi uera profitcntur,nec fiintpolluti exter# nis IdoliSjtamê in corde funt fine timoré Dei,fine fide, amp;nbsp;magis amant uolupta tes fuas aut opes, quàm Deum, ut Nabal ♦ T alis ftmpcr magna multitudo eft ill Ecclefia etiam habente puram doftrinam, ut monet parabola de ftmine,

Decimus eft fuperbia,id eft,admiratio 8c fiducia propriæ potentiæ, iâpi# tntiæ,uirtutum, fine agnitione propriæ imbecillitatis, fine agnitione Sc petiti# one auxilq diuini, ut Alexander maximis rebus geftis iudicat hoc pulccrrimu regnum partum efle confilfis amp;nbsp;dimicationibus fins, deleftatur fua ftpientia, fuafortitiidinc,incipit contemnere amp;nbsp;premei'e inferiores,nec agnoftit has tan# tasresgeftas elft Dei auxilio,qui Perils eripiebat imperium, ut eos puniret, fi# cut amp;nbsp;polfta Alexader faftus nequior punitur. Talis deftribitur ôd Nabucho# donofor,qui caftigatus agnoftit hanc arrogantiam, ôôftemendat:SedSen# naherib fimili elatus fiducia fui, non emendatur, ftd interficitur, Et hiftoriæ odendûtplcruncp heroicos uiros tandem opprimi triftifsimis cafibus. Id ideo ft,quia hoc modo peccant, admirantur ftft Sc confidunt fuis donis fine agni# tioneSd petitione auxilq diuini, amp;nbsp;iæpè mouent res periculofts, aut etiam iniuftas,aut priuatis affc(ftibus,fiducia fuæ potentiæ, ut Pompeius, Accedunt aliauicia,luxus, defpeeftio ôd oppreflio aliorum, ut Alexander ftcurus hellu# abatur, interficiebat optime meritos duces, ideô ftquuntur pcenæ. Hoc ipfum poëmata etiam fignificarunt de Aiace, quem ftribit Sophocles ideopunitum elfe furore,quia cum pater Telamon abeunti dixiflet,ut pugnaret quidem ftre# nuè,ftdàDeo uic'toriam peteretC Relpondit Aiax, etiam ignauos adiutore^ Deo polft uincere, ft uero uel fine Deo, Ex his exemplis facile intelligi poteft, quare heroici uiri tandem iæuis cafibus opprimantur, amp;nbsp;ftriptum eftdehac clatione Sc fiducia fui, Abominatio eft coram Deo, quicquid eft ftibh'me coram

EX^ OSITIO hominibusJEtn autem inhcroicis perfonis clarius confpici hoe malum poteft, tarnen omnes homines alîquid huius conragtj habentgt; Multorum fiducia ma# gis ni'ritur Opibus,ami'cis,induftria,quàm Jjeo, Hos morbos agnofcere difca# mus,ut emendemus,amp; fiducia uera nitatur Deo, ficut Dauid clamitac, Refpi# ee in me,amp; mÜèrere mei,quia unicus amp;nbsp;pauper fum ego^ Item, Pater amp;nbsp;mater dereliquerunt me,Dominus autem ßifcepit me,

riducïd pro« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic etiam recenièndi fiint Hypocritæ,qui confidunt propria iuftida co#

frw iuflici£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo, ut Phariiæus Lucæ 18, In his concurrunt multa peccata, uidclicet

quod non agnofeunt fuam infirmitatem, non agnofeunt fe dignos eiTe poena coram Deo, quod uanam fiduciam habent, quod non inuocant per Mediator rem Chriftumjlmo quod hia opera loco Mediatoris Dei proponunt : His fuprà attribui quintumgradum,

itupdtientu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vndecimus eft Impatientia, quae proprie adueriatur Primo præcepto,

quia uoluntas recuiat Deo obedire in pevnis ♦ Interdum etiam iraftitur Deo, tanquam duriori domino, autiniquoiudici, de quo affedu læpèadmonetnos ftriptura, ut, Iraicimini, nolite peccare, id eft, repugnate dolori,amp; flediteani# mum, ut uolens obtempcret Deo in ærumnis, ficut fiiprà didum eft ♦ Collegi gradus peccatorum, quæ proprie pugnant cum Primo præcepto, qui facile agnofei amp;nbsp;iudicari pofliint » Et quia Decalogus eft fumma dodrinæ omnium uirtutum,diftribuamus amp;nbsp;ipiàs uirtutes in fingula prccepta,Äd primum per# rid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hnet uircus,quæ uocatur alias pietas,alias religio,fed facilius intelliguntur hgc

pneeptum, nomina,Timor Dei,Fides ftu fiducia, Diledio Dei, Et quidem has partes ne# ceftàriô compleditur ea uirtus,quæ uocatur Pietas,Pertinet hue amp;nbsp;patientia» Cætcrùm nomen Pietas pene reipondet nomini iufticiac uniuerialis, fi defi# niamus earn obedientiam, qua: Deo præftatur in omnibus eius mandatis, fi# cut poftea dicemus, ad hunc fincm, ut Deo obtemperetur, omnia referends efle, CoIIocetur igitur hue amp;uirtus, qua: uocatur iufticia uniuerfalis,

E)Oftquàm in Primo præcepto didumeft de modbus cordis ergaDeum, qui funt præcipuus amp;nbsp;interior cultus,quia Deus requirit obedientiam cor# dis non fimulatam,iuxta illud, Diligas Dominum Deum tuum ex totocorde. pro« IcemtVeri adoratores adorabunt Patrem in ipiritu amp;nbsp;ueritate. Deinde fecun# cundi^^dce* pi'æceptum concionatur de externa profefti'one : Quia Deus uult inno# pfi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tefeere^ uult'uoce noftra inuocari. Et ficut per uerbum ft patefecit, ita uult hoc

uerbum uoce propagari. Ideo poftquàm de moiibus cordis didum eft,nunc præcipit de ilia uoce, in qua fonat nomen Dei ÔC uerbum Dei ♦

In Primo præcepto ponuntur afïîrmaduæ negatiuæ orationes,Ego fum Dominus Deus tuus, qui eduxi re de terra Aegypti, Hæc eft affirmatiua, cui addendæ funt amp;nbsp;aliæ afnrmatiuæ î Diligas Dominum Deum tuum ex to# to corde,item,Dominum Deum tuum timebis, Conftitutis affirmatiuis,eti# am negatiuæ ftu exclufiuæ addendæ funt ; Non habebis Deos alienos,Itam fequentibus cum audimus negatiuas orationes, ftmper prius affi'rmatiuamin ' Primo præcepto expreflàm mente intueamur,Hic uetat Deus abufum fui no# t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis, amp;nbsp;tarnen uult hanc uocem propagari amp;nbsp;innoteftere, Ego fum Deus tu#

uSjSuncigftur ueri ufus nomi'm’s diuint uera prædican'o^ uera i'nuocatio,gra:* darum adtio^Sc confeffîo. Hæc quatuor genera operum præcipi hic fciamus, Ôi^hui'c locoinferamusaffîrmadua teftimonia de his operibus,ut, Ite, docete oinncsGentesdnuocamein dietribuladom's,amp;eripiam te,amp;celebrabis me, quatuorope:^ feu ages milii gradas* Corde creditur ad lufticiam.Sc ore fît confeflîo ad (alu^ï tem. Hæc dicT:a proprijflimè de his generibus præcipiunu Perdnecautemad ^uramentum inuocarionem iuratio: Quia lurans inuocat Deum,ut fit teftis uoluntads iph^i us^quôd non uelit fallere, ÔC petit, ut Deus fit ultor, amp;nbsp;puniat fallentem, ÔC ad hanc pcenam iè obligat, Hinc intelligi poteft, quantum uinculum fit lufiuran^ dum : Inuocas Deum,ut in te ipfum iæuiat eius ira, fi fefelleris* Quid poteft fi';= bi homo triftius imponere, aut quomodo ft ad maiorem pœnam obligate po^ teftftdeôreipondent euentus,Quia hæc obligatio eft fancita confirmata iure diuino hoc loco. Non habebit Deus infontem, quicuncp uanè uiurpauerit nomen dus, Ideô etiam in hac uita horribiles pœnæ comitantur periuros.

autemftiprà diximus, non fieri opera Primi præcepti fiiie agnitione Fft oWiWm no lij Del amp;nbsp;fidedta de hoc præcepto ftntiendum eft,Sads conftat,non poft placet ßne fe fieri inuocationem, nifi agnito Mediatore Chrifto, fic Sd degratiarum aftiof ne fentiendum eft, Item in minifterio certe necefift eft tradi Euangelium de Fft ' ' lio Defamp;c, Deniqj ut ftiprà dixi, oportet primuni apprehcndi reconciliados: nein per filium Dei donatam,poftea uerö placere incoatam obedientiamddem decæterisPræcepds fentiendumeft. Et operacæterorumPræceptorum ita placent Deo,amp; fiunt cultus Dei, cum præcedunt opera Primi prccepti,Timor amp;Fides.Sic reliqua fiunt ftcrificia laudis,amp;|Deo placent,præcipuè uero opera Secundipræcepd.Sicut ftriptum eft præcipuè de hocgenere, Tibi iacrificabo hoftiam laudis, amp;nbsp;nomen Domini inuocaboj,

y^Ntithefis eadem cft,quæ eft fuperioris prçcepti,cùm uicia cordis, qug fuprà peccatA pu^ \ecenfuiniuSjproferuntur, Pugnantergo cum hoc mandato ftrmones Epi^: gnantia ccm curei, externi cultus impfij impiæ inuocadones Dæmonum, idolorum Sd mor^= tuorum, Falla doftrina, periuria, execradoncs iniuftæ, ftrmones arrogantiam nbsp;nbsp;nbsp;‘

auc impatientiam déclarantes, ut dixerat Aiax, ft etiam fine Deo uincere poft fe.Item,uficatiftimum malum, prætexerc nomen Dei, religionis, Euangelij, inlt;«

, duftis cupidicatibus,ambitioni,auaritiæ,libidinibus,odrjs.Papa titulo minifte»! r'1 quæfiuit potentiam,mouit iniufta bella, inftituit aucupia infinitæ pecuniæ, idolaôc alia, lam hæc ætas etiam titulo Euangelfi fæpè priuatas cupiditates tea git. Pertinent hue ftandala omnia, quæ uel iàuciant infirmas mentes, amp;nbsp;Eia dem Janguefaciunt,uel aliénant uoluntates aliquorum ab Euangelio,

Comminationes triftiftîmæ utric^ præcepto additæ ftint,quæ cùm de Commmatlo^ corporalibus pcenis loquuntur,etiam æternam iram fignificat, quia Lex non annunciat remiflionem, ftd in Euangelio clarè declaratur æterna ira. aduerftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Quod enim hic dicitur de pcenis in tertiam amp;nbsp;quartam generadonem fæa uiendbus, intelligitur de corporalibus ; Et ut his prioribus præcepds additæ

funt pccnæ,ita fciamus amp;nbsp;fèquentibus addijUt Deut;27, adduntur maledidio^ nes omnibus præceptis gt;nbsp;Nec dubifandum eft, calamitates mundi pœnas elTe delidtorum omnis generisjiuxta di(ftum Pialmi, Propter iniquitatem corripis filios hominum»

X ÄT in primo docentur opera interiora mentis, uoluntatis, cordis erga ’ Deum, In ftcundo profeftio externa : Ita hie in tertio traditur prcccptum de ceremonijs diuinitus inftitutis,ftd hartim præcipuus finis intelligendus eft* Ccremoiiidrtc Ceremoniæ traditæ fiint propter minifterium docendi, èC ftint adminiculahu^ JUS fmi(^ionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj-æcipuê concionatur de miiifi

fterio docendi amp;nbsp;adminiftrandi ceremonias diuinitus inftitutas : Sicut textiis non dicit de ocio tantûm,ièd nominatim de lanclificatione* Vult eo die ftnda opera fieri, id eft, propriè dicata Deo,hoceft, doceri populum, amp;nbsp;ceremonias Gfwrri/c inftitutas diuinitus exerceri.Ad earn rem aliquis dies fit deftinatus» Hæc prin^* pTuXnc nbsp;nbsp;cip’abs lèntentia pertinet ad omnes homines, nbsp;nbsp;omnia tempora, quia eft Lex

niflcrij naturæ Cæterùm de obftruatione ftptimi diei conftaC:, abrogatis ceremonijs , fed Lcuiticis, etiam hanc ceremoniam efl'e mutatam, utclarè dicitur ColoIL2«Re;« fip^timabrch Igftur dicitur,in tertio præcepto duas efle partes, unam naturalem, ftu gdta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ralcmjlèu genus,altera pars eft Ceremonia propria populo Iftael,Ieu Ipecies de

die ft ptimo.De priore dicitur, naturale feu genus efle perpetuum, amp;nbsp;non pof ft abrogari, uidclicet mandatum de conftruando minifterio publico, fic utalf quo die populus doceatur,amp; ceremoniæ diuinitus inftitutæ exerceantur i Spe«* cies uero, quæ nominatim de ftptimo die loquitur,abrogata eft.

Tertio pr^ecc^c Diftamus ergo uerè hic præcipi conftruationem publici minifterij,amp; ce«‘ pto »ictndatur remoniaru quas Deus inftituit, quod Deus uult conftruare, ut maneat amp;pro^ Kii^fterror- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia,ut Ephe:4.dicitur: Dedit alios quidem Apoftolos,alios Pro^

ceremonM. phetas,alios Paftores,alios Dosftores, ut ædificetur corpus Chrifti, ut non flu*’ duemuSj nec circumftramur omni uento docftrinæ, id eft, Dedit certiim uerlt;lt; bum per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos publice iparfum, additis certis teftimonijs, amp;nbsp;inftituit minifteria publica,in quibus fonet hoc uerbum, ut habcamus certa de Deo dodriiiam, nec excogitemus ipfi nouas religiones ficut Ethnicfautno^ uos cultus,amp;c. Hoc tantû Dei donû amare,uenerari,amp; fuo quiftp loco adiuuare debet, Sicut dicit Chriftus: Qtii uos audit,me audit, qui uos lpernit,me fperlt;# nit,ac Prophetæ déplorantes folitudinem in Sabbato,queruntur abolitum dfe operd terti} minifterium docendi,Sunt igitur opera huius præcepti, pie fungi hoc minifies« prxcepti;. rio:audire reélè docentes, amp;nbsp;pic uti Sacramentis, amp;nbsp;eorum ufum adiuuareex^ emplo, èc frequcntia noftra, obtemperare redtè docentibus, alere, honore aftf ccre,amp; defendere pios dotftores, adiuuare ftudia neceflariaEcclefiæ. Non ro allegoriam huius præcepti, fed trado propriam amp;nbsp;præcipuam ftntentiamlt; Nec enim leue aut exiguum opus eft conftruatio minifterfi diuinitus inftituti* „ Peccata contra hoc præceptum hæc funt,omittere autabolere munus redè doi^ PeccdtA con^ , - r 1 r I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e-'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;1 rr 1 1 ■

trd tertium cendi, raha doccre, deprauare Ceremonias, nunquam aut raro adelte publico prxceptum. minifterio,in ccecu,ubi Ecclefiæ rcótè docentur : Item abducere alios uel exem^ plo,uel alfis niodis à publico minifterio, quod non eft contaminatum impieta^ tc,ficut Donatiftæ abducebant fuos coctus : Non obedire minifterio uerædoi* iftrinæ,exercere operas ftruileSjid eft, impedientes minifterium die conftituto . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad publfi

ad publicum minifteriumrConferre dies illos in ludos Sgt;C helluationes^aut ab'a uicia, ContemnerCj afticere concumelia pios miniftros, Non uelle conferre ad eos alendos aut defendendos^Non regere eorum infirmitatem^ fi ramen finr ià;= ni in dodrina^ficur Cham deridebar nudu patremïNon iuuare ftudia Ecclefi'e*

Vt aurem fuprà dilt;ftum eft^Primum pr^ceptum omnibus reliquis inclue Vritnum prlt;lt;!^ dcndnm efle, quæ ciim fint mandata Dei, neceffe eft agnofci autorem, Sé obes^ dientiam referri ad ipfum Ideo timor Dei èc fides funt ceu uita aliorum opes; dum, rum, amp;nbsp;adelTe omnibus operibus aliorum præceptorum debent * Quare ut fis« ant opera huius præcepti, neceflceft accedere agnitionem Filfi Dei, ut pofligt; mus in fideamp;^ inuocationeDeihuic præcepto obcdire* Item cum hoc præces» ptumde minifterio ceremonijs concionetur,necefleeftcomple(ftiEuangess lium. Quia Lcgis minifterium, tantùm eft minifterium mortis : Euangelium uerô annunciat remiflionem peccatorum, èc uitam æternam, propter filium DciJtem ceremoniæ diuinitus inftitutæ, funt typi Chrifti, Ideo nec ludæi pos^ tcrant rede facere opera huius præcepti, fine agnitione uera Chrifti ♦ Et apud Momuchorum Monachos amp;nbsp;Sacrificulos, quia dodlrina de fide, uera inuocatione, amp;nbsp;de ueris cultibus ignotaeft, multapeccataconcurrunt in ipforum ceremonijs : Falfo yXfXcrf»* purantefiécultus,operatraditionum humanarum* CoenamDomini depras« uant multipliciter,amp; has iplas uiciolas ccremonias conferunr in quæftum*Hgc peccata etiam cum hoc prcccpto pugnant amp;nbsp;polluunt Sabbatum ♦

Appellationes uirtutum, quas continet Primum prcceptum, etiam ad duolequenria pertinent*

p Tiamfi tantum politica uita hic inftitueretur, tarnen agnofterè humanam ■^rationeni oporteret,optimam formam Polititchicproponi* Primum fancis« tur imperium,præcipitur obcdientia.Deinde munitur pax: Non occides, M.u^= potow formi niunturconiugia:Non mocchabcris,M.uniuntur dominia rerum: Non furtum proponit, facies* Pofiea conftitufitur iudicia,8d fancitur ueritas in contradlibus amp;nbsp;paAis: Non dicas falfum teftimonium* Hi funt fontes legum politicarum* Sed nos Iciamus doccri quidem politicam uitam, fed duo adiungi* Primum memineris« mus Deum autorem die amp;nbsp;harum Icgum,S£ uitæ politicæ * Ideô fciamus pros« pterDeumobedientiam præftandam eflè,amp; includamus omnibus Primum præccptum,ut obedientiam in cætcris etiam regant timor Dei amp;nbsp;fides*Secuns! G^cdientid er^ do fciamus præcipi non tantùm externa opera, fed interiorem obedientiam : Sicdebebateffe ordinata natura hominis, ne haberet inclinationes,afifccT:us, exteriu 2ut opera contra hunc ordincirijinquoconditaeft, amp;quiinLcgedeclaratur,

præcipitur * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'MernAßt,

ximèin hac politica uita. Qualis eft contumacia in gubcrnatione «T quam muP ræiniuftæcædes,iniuftabella,quantumodiorumamp;inuidentiæDeindeua:lt; ^in'nAtura gæ libidines,inordinatc fiammæ amp;nbsp;furores amentium infiniti fùnt * Poftea pugnAns cum lurta manifefta funt innumerabilia, in impofturis negociationum, in ufiiris amp;nbsp;alijs .Item quis non laborat auaricia quis fùo contentus eft, amp;nbsp;fuas res redtè amp;nbsp;piè collocat'TPoftremô omnes déplorant Sophifticam mendacia paclorum, contraétuum amp;nbsp;iudiciorum. In his exemplis manifeftè cernimus confufionem ordinis inftituti à Deo* Ideô difcamus in Lege Dei non tantùm de externis fa:^

ctis dici, {èd accufâri tocam contumaciam naturæhumanæ, lèu confufîoneni ordinis interiorcm amp;nbsp;exteriorcm *, Quarc in fine addita finit præcepta de coiv CLipiicentia, quæ clarè îoquuntur deinteriorecontumacia,

Nuncigitur percurrenius reliqua Præcepta, quæcùm fiht politica, prn mùm icias Deum præciperc, ut in hac politica ibcietate uiuamus, in qua uulc innotelcere, uult nos cxercere fidem amp;nbsp;inuocationem in communibus pericu^ lis amp;nbsp;laboribus, uult exerceri diledlionem erga homines, amp;nbsp;fingulos fubiedos efie communi firuituti propter ipfiim,uult ibi lucere confeffîonem noltram,ut alfidoceantur inuitentur ad agnitioncm timorem Dei, Sicut firipruni eft ; Luceat lux ueftra coram hominibus, Non uult Samuelem aut Dauidem latere in iblitudineamp; fpecu aliquo, amp;nbsp;tantum arcanis cercmonfisuacare,fed uulc eos in mcdfis fludiibus amp;nbsp;procellis gubernationis ueriari, amp;nbsp;ibi circunK! ferre dodlrinam diuinitus traditam ♦ Vult eos in his periculis cxercere fidem, docere alios, uult conlpici teftimonia dodtrinæ, quæ Deus per iplbs exhiber, uulc fubiedlos communi feruicuci, propter obedientiam Dco debitam. Ica Lex facit cxæquationem omnium,officia imperans,inquibus fihguîi fingulisfer«’ uiunt,cùm oflicia fua faciunt, ut omnes fimus unius corporis membra, mU!« tua dilecfiione,mutuis ofificrjs coniuncfii,ut Deo obediamus ♦ Difiamus igitur præcipi hic, ut communia onera totius uitæ amp;nbsp;comunem firuitutem feramus, conferamus operas, ac meminerimus nos lt;à Deo ad hanc politicam focieratem conditos eife.Non cnim dicit prima LeXjQciære iblitudinem, tuas uoluptates, facico tibi ocium,fed inquit:Honora patrem amp;nbsp;matrem,fàncic imperia amp;obe^ dientiam ♦ Difiamus igitur amp;nbsp;opera ficundæ Tabulæ uerè eilè cultus Dei, bul£^fiunfcut nbsp;nbsp;fijprà defiripfi culcus,fiilicet cum gubernantur à timoréDei Scfide* Quarc

tus Dei. nbsp;nbsp;nbsp;totics in Prophetis,cùm fit collatio cultuum, anteferuntur politica ofticia cerelt;lt;

monris,Elàiæ l.Indicate pupilIo,amp;c.Et $8.Frange efijrienti panem tuuni,Ofeæ 6, Zachariæ 7, Indicium uerum indicate* Et maxime hæc officia Chriftus ofi» nat,ciïm mandatum de diledfione proximi ait efle fimilc primo,hoc eft, Deum obedientiam in ntroq? genere fimul poftulare, amp;nbsp;utriufip generis ofticia cultus Dei elîè*

/~ARditur autem Quartum præceptum àpriniogradnimpcrififiilicecàpaî^ '^rentibus,qui debent efle régula aliorum gubernatorum,de quibus alibi du citur,ut Rom;i3,Ec præcipitur fummus gradus obcdientiæ, fiilicet honos,qui TJonostria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;completftitnr.Primùm agnitioncm Dei,quem ftacuas effeautoremhuma^î

compleüitur. coiifociationis tùm in coniugio, tnm in politia. In his ordinationibus coie fpicitur fàpientia Dei, bonitas erga nos,iufticia, ira aduerfus fieleratos, defem fib innocentiç,Eft igitur Elonos agnoficre,hanc locietatem effe opus diuinum, teftimonium prouidentiæ, falutare humano generi, bonum amp;nbsp;honeftum,amp; amare hune ordinem propterDeumamp; propter utilitatcm,amp;fpijsprecibusà Deo petere,uripfi confèruet»

Secundo compledtiturobedientiam externam,ut,communibus ofîîctjs tueamurpolicias, non dilaceremus*

Tertiô£7r(£rH.fta;j, qua il! tanta infirmitatc humanaquædam erratacondo^' nemusimperfjs, amp;canoftraæquicate,modcratione amp;nbsp;diligentia fàneniusamp; farciamus,fic tamen,ne contra mandata Dei faciamus.

Difccrm’ autem res à perfbnfs debenc* Hic triplex honos^quem d!ixi\{èrnlt;« per debetur imperqs, hoe eft jpfi foderari coniugali et politica?, deiunda? bolt; neftis legibus, quas Deus mentibushominum indidit, ôd alqsiuftis legibus, perfonhetci» Sic Patres, Prophetæ, Chriftus 8c Apoftoli femper agnouerunt coniugium amp;nbsp;almlioperib. politicum ordinem efte opera amp;nbsp;beneficia Dei, ficut uices mocuum 8c tempO:^ ’■um amp;: multos miros cuentus confi'derauerunt in politijs,unde ratiocinati funt, Dco cura? efte genus humanum ♦ nbsp;nbsp;Interim tarnen has ipiâs res à perfonis amp;

diaboli operibus diieernebant, qui quo maiora iunt Dei opera, eô furiofius ea deformare,concurere amp;nbsp;euertere conatur» Amabat igitur Paulus politiam,hoc cftXeges imperq Romani, amp;nbsp;his obtemperabat ; Sed Caligulam amp;nbsp;Neroncm non amabat, imô execrabatur tanquam organa diaboli,maledilt;fta à Deo, quo^* '• rum fceleribus contaminari totam rerum naturam uidebat* Hæc diftindlio de rebus 8c perfonis oblèruanda eft, ut opera Dei ab operibus diaboli difcernan^ tur, Ac magis amabit amp;nbsp;reuerebitur ipfas politias amp;nbsp;leges, qui porerit res amp;nbsp;perfonas difeernere,intuens intantamconfufibnem imperiorum,quæorilt;’ tur à diabolo amp;nbsp;eius organis, maiori cum dolore ipeélabit diaboli potentiam, ‘luiinfummo loco gubernationis maxima petulantia amp;nbsp;atrocitate déclarât odium aduerfos Deum, amp;nbsp;contemtum generis humani, amp;nbsp;læuitiam fuam * Quid enim monftrofius, turpius amp;nbsp;abominabilius cogitaripoteftTyrannis omnium temporum,amp; quàm pauci omnibus ætatibus f uerunt,amp; funt uel diocres principes Hæc tanta mala intelligenda amp;nbsp;deploranda font,ÔC peten.# dum à Deo,ut ipfo emendet amp;nbsp;foruet politias, Nec prætextu operis diuini ex^ eufanda aut ruenda funt uicia, nec propter loci dignitatem tolerandæ funt ma«gt; nifeftæ atroces iniuriæ,impietates, amp;nbsp;flagitioià? libidines Tyrannorum fine fine graflantium, fod reliqua politia, cui Deus gladium dédit, relt;ftè facit, cum Caligulas Neroncs,amp; fimilia portenta remouet à gubernatione, Sicut ho# nefliftîmè Traianus ad magiftrum equitum dixit, tradens ei gladium : Hoc gladio pro me utaris,fi iufta imperabo: Sin uerô iniufta,contra me utaris.Sed fi i« güberndt(h, gubernatores funt fideles, hoc eft, mcdiocriter ftudent officium facerc, amp;nbsp;pie# runqj iufta agunt,amp; lapfi rcfipifount,tolerandi func,amp; eorum errata uel tegen# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

da uel fana nda funt. Taies fuerunt Dauid, Salomon, loiàphat, qui cùm fuerinc cxcellenftfsimi Principes, habent tarnen fuos lapfus, qui deforibuntur, ut ad# luoneamur diffîcilimam ôô periculofiiTimam rem elfegubernationem, Nam diabolus cùm fit homicida,molitur diflîpationes politiarum,amp; uel gubernato# res cuertic,ucl habet fua organa in populo,ficut Saulem funditus perdidit, qui îamen initiô rcs magnas amp;nbsp;utiles geiferat, Dauidilaqueos iniecic,exquil)us uixeluftatuseft : Deinde incendie filium Abialonem, cuius fcclus ingentem ’■uinam traxit.Turbat igitur diabolus politias,amp; natura hominum per fcCe in^ firma eft in gubernatoribus amp;nbsp;in populo : Ac utricp licentiam naturaliter amant,8(:odcruntLegumamp;difciplinæuincula, In tantis diaboli infidijs amp;nbsp;tammultiplici infirmitate hominum retincremediocrem ftatum, magnum amp;nbsp;fingulare Dei opus eft, ficut clarè dicit Salomon :VtocuIusuideat,amp; auris Et audiat, Deus facit utruncß, id eft, ut gubernator habet felix confilium, ôd re# fpondcat obedientia ftibditorum fuo loco, Dei opera funt, hæc impertit per fi# 4 dco,* deles gubernatores,quorum alq alt)s præftant. Nulla humana fapientia, uigi# lantiaaut uirtus par eft tantis rebus, Ideo Paulus inquit 2,Cor: 5, Sufficientia noftra ex Deo eft,ltem,Non fumus idonei ex nobis,ne cogitate quidem;Sed in

ipfîs pcrfonis fideliratem, id eft, ftudium recta faciendi requirit, l.Corinth* 4# Cæterum hoc requiritur in miniftris, ut fideles fint» Cum igitur mediocris fta^ tuseft policiarum, agnoftamus eumefle beneficium Dei, quod per aliquos deles miniftros impertic,amp; Deo autori politiarum obediamus.

Deinde ôé ipfis gubernatoribus pro fua fidelitate èc ingentibus labors bus,qui comitantur omnem gubernationem, tribuamus honorem, hoc eft, ag^ nofcamus eos adiuuari diuinitus,efle organa,per quæ Deus nobis bona fuppe^ dirat,amemuseos,acnoscisfubi]ciamus,amp;debere fateamur pro ipforum dulitate gratiam,amp; aliquos lapfus ipfis condonemus,fic tarnen,ne contra man^ data Dei faciamus»Hæc æquitas magna uirtus eft,ôd difficilis» Breuiter annogt; taui, quas res compleftatur uocabulum Honoris, quod diligenter expenden^ dum eft, amp;nbsp;dixi de difcrimine rei amp;nbsp;perfonarum ♦

Continet autem hoe preceptum mutua opera ftiperiorum Só inferioruni; o^cid [upe: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperiorum fipnificata funt in uocabulis patris matris. Item in intc*

riorum ergd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S --ri- rr r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-,

inferiores, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hecalogo, qui uniuerlaliter eit forma regiminis, oC copleciitur omnes uir^

tûtes Sc omnia officia boni patris amp;nbsp;boni gubernatoris,ficutuerainauoxeft, quemadmodum Xenophon inquit : Bonus Princeps nihil à bono pâtre diffère Prima fit igitur cura gubernatoris de prima Tabula, id eft, curer redtèdoccri Ecclefias» Pater curetdoceri liberos ftios de Deo, deinde fitiuftus amp;forfisin defenfione, fit caftus, fit beneficus in iuuandis bonis, habeat Zelum èC acre odium turpitudinis,fit uerax in diftis Sc faéiiSj fit candidus, non iufpicax, àc. Sic diligens in facultatibus reftè collocandis, ne defint ftimcus rebus neceffai* rijs. Deniçp,ut dixi, totus Decalogus eft forma gubernacfonis,et fi gubernator habebic aftedtum paternum, eric in eoftudium harum uirtutum»

offeia inferi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icifîim interior tribuat honorem fuperiori, id eft, agnolcat Dei opera

orum ergd fu-^ efte policias, obcemperec propter Deum, nbsp;nbsp;condoner quædam errata. Perri=^

periores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtuces, iufticia uniucrfalis, quæeft obedientia légitima erga tna*

giftratus, Item, Cura uocarionis. Item, in diffimulandis ,auc fanaiv dis fuperiorum erratis,ne pax publica turbetur. Sed oppofira uicia ftupeccata facilius confpiciuntur, Vtcontumacia aduerfus fuperiores, quæ uocatur iiv obedientia amp;nbsp;eft uniuerialis iniufticia, item ftditio, negligentia obeundæ uo^ cationis,'3yo7iu7r5ay/xoccA;K, id cft, ingcrcrc fe alienæ uocationi.Hoc uicio amp;nbsp;ftjperigt; ores amp;nbsp;inferiores iæpè peccant.ldcô amp;nbsp;Petrus prohiber efte ’a;$\o^(O£7r/c-K07r«ç,in^ perentes ft alienæ pubernationi.

Præterea ut luprà dixi, in imperrjs difeernendas elle rcs œ perionas,Jta Jnfmperijs rerum etiam diftrimen obftruanduni eft. In Monarchijs cæteris gubernatio p/it ppæcipuè fpedtabat ad ciuilis èc honeftæ tocieratis defenfionem, etiamfi difccrnendx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;religio. Sed in rcgno Antichrifti leges perpetuæ amp;nbsp;præcipuæ

regni ftint, de nouo culcu conrumeliotoin Chriftum,amp; damnato diuinirus,amp; finis principalis eins regni eft, deleri nomen Chrifti, amp;nbsp;hoc iptô prætcxru con^ dirum eft regnum,quafi gloria?Dçi interfit extirpari nomen ÔC dodrinam ^i'/M^hquot;me’ Chrifti.Taleeft regnum Mahometi : Lex ipfa Mahometieft maniftftaconru* fw o-Licrox melia aduerfus Chriftum : Deinde eft mandatum de latrocinio,quiaiubetiiv rum regnorü. terfici eos,qui credunt Chriftum elîèfilium Dci, prçcipit item propagari fuos errores gladio. Hcc prçdida funt apud Danielem capite 7. deparuulo cornu; fermones contra excel!um loquetur,amp; faneftos altiftimi conteret. Tertio con^-ceditur lege multiplex turpitudo libidiiium, ôd re ipfii nulla funcMahometf ftaruin

ftai‘umconnubia,quiaconceduntduci\dimittijamp;dimiflas recipi pnïiaris ar^« l^icrtiSifine ullis caufi'Sj concedunt amp;nbsp;lege flagiriofas libidines,propter quas peus euertit Sodomam amp;nbsp;alias multas ciuitates ; Ergo in eo regno nec lex eft ^DeOjlèd eft Diabolicus furor,quem graflari Deus extremo tempore finit, ut puniat mundum»Sicut crefcentibus peccatis inde ufcp ab initio creuit lèruicus, ^imperiorum afperitas èc confufio* Quare dilFerentia inter reliquas Monar=« chias amp;nbsp;regnum Mahometi obferuanda eft Daniel poterat eflè magiftratus in regno Babylonien. ludæi poterant militare fub Alexandro» Chriftiani po#' terant militare fub Romanis principibus, ut fub M. Antonio fide militum Chriftianorum magna uidloria parta eft in Pannonijs : Quia finis militiæ erac honeftum regimen politicum : Sed non licet militare cum TurciSjquorum fis« chrifli^no cZ nis eft non regimen politicum,ièd confirmatio et propagatio legis, quam pros« fitentur» Seruitutem pati Chriftianis licet, unà militare cum Turcis non licet ;

pRohibet non Iblûm externas corporum iniurias,8^ priuatam uindieftam ex«lt; ternam,ièd etiam inanimis maleuolentiam, odia, inuidentiam, priuatam

cupiditatem uindidæ* Sicut Chriftus clarè enarrat hoc præceptum Matth,y» Econtrà uerô poftulac erga omnes homines beneuolentiam, miftricordiam, 2elum,candorem oppofitum maleuolentiæ,manfuetudincm,paticntiam,çquf tatem, quæ remittit aliquid de fummo iure, propter probabiles cauiàs, uidelilt;= cetjUtfanabiles reuocentur in uiam, item: ne ex priuatis dilcordqs oriantur pu^ blicadiftidia.Quiade priuatis offenfionibus feimus ftuerè prçceptum cfle:Reslt; mittiteamp;remitteturuobis. Item :Vindi(fta non eft res priuati impetus, ièd Deuseam fibi relinqui poftulat, Ôd metas circumfcripfit, Ideô inquit, Mihi uindidam: Conftat autem, quantos motus fæpè exciter priuata cupiditas uins« didæ,Quare Sc diicamus quid de uindida præceperit Deus,amp;: mandate diui«« noobtemperemus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

lambic addendum eft, Magiftratum politicum habere Mandatum diui«« num de légitima uindida, Ac pertinet officium magiftratus ad hanc iplam uo«« lÆt ma-tem: Mihi uindidam, égo retribuam, ego puniam, uel mea manu, uel permif lione,uellegitimo officio Magiftratus, Qtiia Deus imperia amp;politias confti« tuit,retinet dC mutat,ficut ait Daniel cap,2,Deus transfert regna,5lt;f conftituir. Sunt igitur diuina uindida légitima? pœne,quib, Magiftratus afïi'cit latroncs, ädulterosjperiuros, graffàtores iudiefts condemnatos. Ad magiftratus officigt; iiniamp; légitima benapertinent,ut dim Conftantinus repreflitarmisfruitiam officium Ma-bicinq.Sed ut ftimmus gradus eft poteftatis politicae bcllu,ira in maximo abus« giftrntw, fu eft,ac rariffima funt iufta ac légitima bella, Sed diabolus cum fit homicida, èC inimiciis politico ordini amp;nbsp;difcipline,fçpè leuiffîmis occafibnibus excitât ini« gentia bella,incenfis animis utrinqp iniufta cupiditate, Hæc latrocinia tolcrat Deus,utpuniantur utriusep partis fcelera,Sicut bellum Peloponcfiacum,quod fuit exitiofum tori Græciæ, ex leuiffîmis caufis orrum eft, Cæfb quodam luco, qui ritibus Ethnicis habebatur pro confecrato, amp;nbsp;quod Pericles incanduerat conuierjs offenfus,quæ erant dida in Afpafiam, Nec fummum ius,præfèrtim in caufa leuffatis iufta caufa eft inferendi belli,ficut dicitur;Sepè fummum ius,

fumma eft iniuria, Sed accedac æqui'tas^qug etiamfi' qua incidit oftenfio^tamen podus fanare eam curec^ quàm propter paiicorum errata fæuiat in innocentes, noceat in infinitum Ecclefrjs amp;nbsp;Reipub: iciant gubernatores, bella debere ciïèuindicftam diuinam, non debere fèruire humanæcupiditati auttemerariæ iracundiæ.Sicut ait Abigail ad Dauid^Quia prclia Domini præliaris, non in«’ ueniatur in te malum,

mbibitio fez ÎNgens efl: confufio publica ordinis diuinitus infbtuti in hoc præcepto, quant x/t pr^cepti -^prohiberi omnes intelligunt. Addit autem Chriftus enarrationem Matthj» qualii fit. nbsp;nbsp;qyæ oftendit non tantum externa delidba prohiberi, lèd etiam prauam inclina^

tionem,amp; uagos ac errantes motus contra hoc præceptum, Vt autem fuprà db dum eft,prohibitionibus includi quafdâ affîrmationes.’lta amp;nbsp;hic oblèrues ciri èc confirmari legitimum coniugium : Quia hac lege munitur, quæ amp;con^ fuetudinem coniugalem approbat,ôlt;^ econtrà damnat omnem concubitum exgt; tra legitimum coniugium, ac minatur pccnas in hac uita, amp;nbsp;æternos cruciatus poll hanc uitam. Sicut in Epiftola ad Hebræos dicitur; Scortatores adultes

Cowwi«dfio. ^os iudicabitDeus* ltcm,Ephefj. Omnis icortatorautcontaminatusnonha^ lies cr pixn£ bet hæreditatem in regno Chrifti amp;nbsp;Dei : propter hæc enim uenit ira Dei fn«* libidinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inobedientes, Dixi autem muniri coniugium his legibus, quia etiam cuffl

mundus non punit adulteria,aut alias libidines,tarnen Deus punit,nec finit it«* ritas eflb fuas comminationes» Sicut exempla omnium ætatum oftendunt,eti^ am non fcripta;QLiçdam uerô Deus fcribi uoluir,ut de régula nos admoncant, - Deumuerè irafci omnibus pollutis, amp;nbsp;uel duriter caftigare refipifcentes,ut Dauid caftigatus eft, ucl prorlus delere non refipifcentcs, ut delcta fiint Sodo«lt; ma,Nec tantùm urbes illæ quinq; propter hanc cauiàm deletç funt,mulcis alijs exitio fuerunt libidines omnis generis,ut omnibus Grccis ciuitatibus,Thebis, Athenis,Spartæ, Nec tantùm Troia propter adulterium punita eft, fed plurù mi reges tragicis cafibus interierunt propter libidines, ut AegyÙhus, Clyœm«* neftra, Macedonici reges ferè omnes, Archelaus, Philippus, Alexander, metrius,Ptolemæi,Cælares plurimi, Sæpè etiam ingcntibus bellis, régna mu»* tata funt propter hanc caufiim,ut, ferè tota tribus Beniamin deleta eft propter ftupratam uxorem Leuitæ.Eîæc exempla intueamur,amp; ad comminationesdigt; /' uinasconferamus,nosq^excitemusadobedientiamin hoc præcepto, ac repugt; virtutes fexti gnemus illicitis fiammis, Virtutes hic requiruntur, pudicicia, ièucaftitas,feu pr^cepti. continentia, uerecundia, temperantia, Ibbrietas, Nam fine temperantia tueri pudiciciam nemo poteft.

Septimutn fan D T hic primum affîrmatiua requirenda eft : Sancitur enim dominiorum di«* fit diftinilioz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam hæc ipfà uox præcepti teftatur ordinationem Dei elfe. Quia

”° nbsp;nbsp;‘ enimprohibée furta,uulcfinQulos teuereresfuas, Hocteftimoniorefiitentur

r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

deliria fanaticorum hominum, qui magno oC perniciolo errore contendiintm . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euange^

Euangelio tolli rerum prophetatem. Deinde amp;nbsp;prohibido obièruanda eft, ne aliéna appetamus.Et quia contractus diuinirus inftitud funt, ur homines inter Prohibitie ïn femutuisofficiis déclarent obedientiam fuam erga Deum^ piè amp;nbsp;lande exer;* cendi funt,Nam SK iniufticiam in contradibus punit Deus, non folùm pcenis niagiftratuum,{èd etiam alqs cladibus,ut inquit Efaias, Væprædanti, quia ui^ dffim ipoliaberis*Deut.2Ç»Pondus iuftum habeas, ut longo tempore uiuas. Et fxperientia comprobatuhratam régulant,Male parta,male dilabuntur, Couj« tinethæc lex multasuirtutespugnantescum auaricia, ignauia, prodigalitate, „,1 priccepti. fcilicct iufticiam in contradibus, liberalitatem, leduhtatem, parfimoniam» Quiaignaui ÔC prodigi omiies iunt fures, nifî enim ex alieno rapiant,non pob funt fuum ocium amp;nbsp;lumtus tolerare*

J-JAec Lex munît indicia, èc pada, amp;nbsp;continet uirtutem omnium pulcerri*

mant, Veritatem cuius utilitas latiflîmè patetindodrinis,iudicqs, inpa# „ . clisjn conuerfatione» Violant enim hoc prgeeptum omnes corruptelæ dociri# f^vhibL] naruni, quæ hunt fraude, aut petulantia ingeniorum, omnes calumniæ foren# cddUMKpr.t.. fes,omnes elufîones fucoiæ negociorum leu fbphiftnata, omnes qui hypocrifiquot;P'w». fuainlîdiantur alqs,amp; non ingenue oftendunt,quod fendant, qualis fit natu* ta. Hec quàm latè pateant in uita,diligenter confiderandum eft,ut uerè ÔC acri*

MOnum amp;nbsp;Decimum addunt declarationem, utfciamusLegc Dei non ^^lum de externis operibus præcipi, ied acculàri amp;nbsp;damnari etiam uicium nævens in hac deprauata hominum natura, quod uocantConcupilcentiam» pto dedaratio ^^onenim tantùm damnat hic uiciofos afEedus, ad quos accedit coniènius, ut efipriorum de uocantjfed etiam ipfam prauam inclinationem,que ed perpétua quædam auer^= tioàDeO:,ÔC contumacia repugnans Legi Dei,dgignit infinitam confufionem appetitionum, etiamfi non femper accedit conlènfus » De hoc perpetuo malo inquit Paulus:Senfus carnis inimicicia eft aduerius Deum,Legi enim Dei nec fubtjcitur,nec fubijci potefl » Nec leue malum intelligatur inimicicia aduerfus Deum, multas enim peftes compleditur, dubitationes de Deo,aucrfionem à

' Deo,fremitum aduerlûs Deum cum punimun Deinde uagos Ôô errantes mo!lt; tus infinitos contra Legem Dei, fcilicet, confîdentiam propriæ fapientiæ aut uirium,contemtum aliorum,inuidentiam,ambitionem,auaritiam, flammas li* hidinum, cupiditatem uindictæ ♦ Elæc omnia Paulus compleditur uerbo Ini^ miciciæ,in quo etiam reatus intelligendus eft ♦ Hæc répugnant Deo, SK Deus uiciflîm irafeitur his uicqs, etfipropter Filium ignoftit credentibus,Quod au^ tem Paulus uocat inimiciciam aduerfus Deum, id alibi concupifeentiam no^« minauit, quæ fignificat prauam inclinationem èC deprauationem omnium apgt; petitionum,Hinc perfpicuum eft,nullum hominem in hac corruptione natum, Legi Dei fatisfacere:Quia in hac mortali natura manet concupifeentia uiciolà, quant elfe peccatum teftatur Paulus Rom : 7* Et poftea uocat inimiciciam ad# uerfus Deum,et addit, non poffe earn legi Dei fubqci, quare hic in Decalogo V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damna*

damnatur, Hæc moneri neceffe eft, ut confpici magnitudo gratiæ, inteîl^i doeftrina de iufticia fidei poftît.

peen^ prd-^ Cæterùm Sgt;C hoc obferuandum eft, Etfi non in fîngulis præccptis fit men'gt; Mid funt lingtt ûo præmîorum aut pœnarum : T amen ftiendum eft, ÔC promiftiones amp;nbsp;com^ lorum prlt;tce= minationes ad fingula præcepta pertinere,amp; alibi fà?pè repetitas efte. Summa pto)w». promiftîonum in his uerbis eft ; Qiiifecerithæc, uiuetin eis Minarum fum^ maeft :Malediftus, qui non permanferit in omnibus, quæfuntftriptainLe^ ge.Sed feiendum eft omnes promiftiones legis conditionales eftè,id eft,requis rere conditionem,ne quid contra Legern fiat, Cùm autem Lex ièmper acculêt nos,hæ promiftiones fièrent irritæjiiifi ex Euangelio dilceremus,quomodo putemur iufti,amp; quomodo placeat incoata obedientia iuxta legem, Fiunt tur iuftis fide propter Chriftum ôô Legis promiftiones ratæ, quia Deus recipic obedientiam,Idcô præmia tribuit corporalia amp;nbsp;ij3irituah'a,iuxta illud i te ôd dabitur uobis.Itcm Pfal;32, Vt eruat à morte animas eorum,et alat eos in fame, Vcrùm infrà copiofius dicendum erit, de diferimine Legis amp;nbsp;Euangdtj Sc promiftîonum Legaîium,amp; eins promiftîonis,quæ eft Euangelij propria. Ih lud etiam memincris, quia ordo politicus uerè eft opus Dei, ficut ordo motuix

Ordo politic cccleiiium^ IdeôDcus in politica iufticia regulariter præftat promiftiones p^Dfi ° minas. Externa Öó atrocia fcelera comitantur manifeftæpcenæ, etiamficeflenc magiftratus Elomicidæ quanquam efFugerunt manus magiftratuum, tarnen mirabiliter ad ftîpplicia retrahuntur, Periuros, adulteros. Öd pollutos inceftis libidinibus, etiamfi magiftratus non punit, tarnen opprimi uarps cladibusrelt;î ftantur hiftoriæ,8d quotidiana uica.Sed Lex teftis eft, hæc diuinitus fieri, iuxta iîlud,Non habebic infontem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item, Fornicatores öd adulteros iudicabit

Deus,etc.Econtrà iuftos gubernatores adiuuat Deus,ut conftitutio regnoruin exitus bellorum regulariter oftendunt, Ideô addita eft promiftîo corporalis Quarto præcep to,quod conftituit politias,Si uis longæuus elfe fuper terra,dc*

\ ƒ T lumen ocuh’s diuinitus inditum eft : Ira func qusedam noriciæ menabus humanis l'nditæ, quibus agnoftunc èc ludîcant pleraq?, Philofophi hoclu«^ . . , men uocant noticiam principioruiTijUOcant K,o/và§lt;yjvo!a^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac uulgaris

lijcumnAt^ * diuifio nota eft^alia efte principiaIpeculabiha^ ut noticias numcrorum,ordinis diiplicM funt. fyllogifmi,principia GeometricajPhyfica.Hæc omnes fatentur eftècertifli'ma, fontes maximarum utiïitatum in uita: Qualis cnim effet uita fincnumeris,fîne ordineC Alia func principia practica, ut totum diferimen naturale honeftorum Curprincipia turpium.lcenijDeo eft obediendum, Ac debebât quidembare pradicapriiv pradica fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illuftria nobis effe amp;nbsp;firma, quàm funt noticiæ numerorum : tarnen

culabilibuf. ^pia proptcr labem originis accelncquædam caligo, ofcor habet contrarios impetus difcrimini honeftorum Só turpium,ideó homines non tam conftantcr affenuuntur his noticijs^Deo obcdiendum eft, Adulterium ed uitandum, Ho^ neftapaAafuntfèriianda,ftcuthuic noticiæ, Bis 4. funt 8» Manet noticia le^ gum, fed affen fus eft infirmus, proptcr contumaciam cordis, Noticia teftimo^ nium eft nos à Deo ortos efle,ac Deo obedientiam deberc,amp; accufàt inobedw entiam Dubitatio uerô Bc contumacia illuftre fignum eft,naturam hominis non efte integram.Sicut idem fignifîcant mors amp;nbsp;caïamitates infinitæ humant generis,multa prodigiofâ uteia, Hæc Paulus Rom:j,,his uerbis expofuit. Ve^ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritatem

ritatem ininiuftida detinenrjîdeftjetfi impreflàefl; hominibus qera noticia, quôd fit Deus una quædam ætcrna menSj conditrix ÔC confèruatrix rerum^fa«« piens,bonajuftajamp;c»amp;r quôd huic Deo obediendum fic;,iuxta difcn'men hone;« fi^orum turpiunij tarnen hæ ueræ nonciædctinenturininiufticiajideft, ca* ptiuæ tenentur, non regnant^fèd régnât ini'ufticia pugnans cum his notices, Idlicet auerfib uoluntatis à Deo, contemtus Dei, fiducia propriarum uiriuin, denic^ uarq impetus pugnantes cum lumine diuinitus infito mentibus Jdeo et aflènirus infirmior ch:,ac,

Ideô Phiiofophi cùm uiderent infirmam aflenfionem efire,et rapi homines ma« gno impetu ad diueriàs uoluptates, quæfiuerunt, utrum iufta auciniufta natu« ra uel opinione diicernantur^Qiia de re dubitare,turpe Sc flagiiiofum eft,per« inde ac fi quis querat an natura^uel cafu bis quatuor fmt ocro,Lumen diuinum in mentibus non extinguendum eft, ièd potius excitandum, ÔC confîrmandus animus,ut agnoicat principia practica,caép ampledatur,ÔC ftatuat reuera tàm certa Sd firma eflè, quàm funt fpecuïabilia, imô pariter ciTe décréta immutabi« fia Dei.Sicut amp;nbsp;Paulus côcionatur Rom:i.inquiens,Deus iphs oftendit* Item Rom:2.Opus Legis icriptum eft in mentibus corum» Vocat item has noticias iusdiuinum,Rom:i,Qui cùm ius Dei norint,Eft ergo uera definitio Legis na« tjeßnitio îegit turæ,Legem naturæ,eftè noticiam Legis diuinæ naturæ hominis infitam Jdeô enim dicitur homo ad imaginem Dei conditus efle, quia in eo lucebat imago, hoccfr,noticia Dei, Cimilicudo quædam mentis diuinæ,id eft, diierimen ho« neftorum curpium,amp; cum his notices congruebant uires hominis, Volun« tas erat conueria ad Deum ante Iapfum,ardebant amp;nbsp;in mente ueræ noticiX:,8C ïn uoluntate amor erga Deum, amp;nbsp;aflcntiebanrur corda fine ulla dubitationc ueris notices : Ac ftatuebant nos conditos efte ad agnofeendum amp;nbsp;celebran« dum Deum,amp; ad obediendum huic Domino, qui nos condidit, alit, impreffit imaginem fui, qui iufta poftulat amp;nbsp;approbat, Econtrà uerô damnat amp;nbsp;punit iniufia,Qiianquam autem iii hac naturæ corruptione deformata imagine Dei, non ira fulgent noticiæ,manenc ramen, fed cor répugnât, amp;nbsp;incurrunt dubita« tioneSj propter quædam quæ pugnare uidentur cum illis noticqs, Qtiia enim pœnæ ciifferuntur,et bonis male eft,amp; malis benè,ambigit ratio de Prouiden« tia,hoc eft, de ipfa prima Lege, An Deus benefaciat bonis, amp;nbsp;puniat malos. Item, Omnes naturaliter dubitant fe audiri in inuocatione, Ncc tarnen extin« da eft penitus noticia naturalis de Deo, Ideo prima Lex naturæ reipfa eft PrinMlexnd^ agnofeere, quod unus fit Deus,mens æterna,fapiens, iufta, bona, conditrix re« XT/jS'/h« rum, benefaeiens iuftis,amp;puniens iniuftos, àquaortum eft in nobis dftcri- legepaufedt. men honeftorum amp;nbsp;turpium, amp;nbsp;quod ei iuxra hoc diftrimen obediendum fit, quódcphic Deus fit inuocandus,amp; expeeftanda ab eo bona ♦ Hane Legem na« turæ Paulus amp;nbsp;citât, ÔC fie enarrat Rom;i, Et congruere earn cum Primo præ« cepto manifeftum eft, lam hue referantur ueræ dilputationes Xenophontis, Ciceronis,amp; fimilium,qui lècuri naturale iudicium,hanc Legem contra Athe« osfæpè inculcant amp;nbsp;defendunt,

Ad Secundum præceptum pertinent leges Sc didta de iureiurando,et de naturæ pœnisperiurrjdtem de pcenis eorum, qui funt maledici aduerfus Deù.Nam et ratio iudicatpcenas ièqui, amp;nbsp;experientia omniù temporum quædam exempla ceptum. oftêdit,Huc innumerabilia dida pertinêr,de poenis periurii,ut apud Ifi'bullù:

Ah mtfer-, ft tjuii primo perturta ceïatj Serd tarnen tacitis pœna 'y)enit pedibus.

Liges nAtuvæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad Terrium præceptum pertinent, fi qua leguntur probabilia dida de

congruentes hoiieftis ceremonijs,ut apud Athenienfes iurabant ciues, Pugnabo pro faens eu tertio prie-, nbsp;nbsp;folus,ôc al 1)S iuuantîbus, quod fortaffîs fumtum eft à patribus, qui de cere^

° ' monfjs diuinitus traditis, hoc lufiurandum intellexerunt ♦ Pofteritas deinde impia audacia finxit nouas ceremonias,ec nouas opiniones,ut fit,quando amit^ tune homines regulam ccelefi:cm,quæ prohiber inftitui nouos cultus humana autoritäre^ Ad taies impias ceremonias nô accômodandum eft uetus didum*

Hadlenus recenfiii leges naturæ conuenientes cum prima Tabula, quæ obfcuriores quàm fequentes, quæ de ciuili iocietate loquuntur, Intelligic tttuidwconwc ratio naturaliter,diicrimenefîe inter hominumamp; pecudum uitam, intelligit m««f,ol)p«nquftfciam,caftitatem, ueritatem, tempçrantiam, modeftiam, benefîcentiam,amp;: ow funt aij'as uirtutes» Intelligir item genus hominum ad ibeietarem legitimam condh turn elle, amp;nbsp;intelligir uirtutes propter Deum colendas efle, etiamfi non mouelt;lt; remur utilicate, nbsp;nbsp;Quanquam Deus euidentes utilitäres etiam addidit in hac

Qndrtipr£‘ Primùm igitur agnoftir ratio in hac iocietate, ordine amp;nbsp;gubernationc cfpfi leges. Qpys primus fons gubernationis eft parentum autoritas* Ad hancima^ ginem poftea traditur poteftas Magiftratibus,qui totam focietatem reguntôi defendunt,

Quhiti pr£ce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad Quintum pertinet dilt;ftum,quod prohiber omnem iniuftam uiolenth

pu leges. am,Neminem ledere.Etfi autem utilitas manifefta eft in hac reCNon enim pofi fer incolumitas uitæ retineri, fi graiTari impunè liceret ) T amen ratio non fo^ ïùm hasiniurias propter utilitatem uitandas eflè docet, ièd etiam propter iu^ fticiam,cuius intelleftus inditus eft homini. Et ut præcipit iufticia tueri inno«* centesomnes,itaiubetper magiftratuscoerceri ôôtollinoxia membra» Nec difficile eft prudentibus colligere multas rationes naturales harum fententia«’ rum,ièd hæc eft præcipua, quôd intelledus iufticiæ diuinitus infitus eft homh nibus,ut noticia numerorum, etfi aflenfib propter contumaciam cordis eftim^ becillior,quod odijs, cupiditate uindidæ, ira flagrans, non audit monitriccm rationem.Nec primùm hæc lex de non facienda iniufta cæde in tabulis Moyß feripta eft, ièd ftatim initio Deus addidit iudicio naturæ illuftre teftiinonium, cum maledicitur amp;nbsp;punitur Cain propter interfeóum fratrem » Promulgatut amp;nbsp;poftea Lex, Geneftÿ.quæ prohiber homicidia,8c punire præcipit per Magh ftratus.

Hæc enim iunt uerba in textu : Quicunqj fuderit humanum ianguinem, fundetur ianguis illius per hominem, id eft, per JVIagiftratum : Ad imaginem Dei quippe faeftus eft homo, id eft, ut Deum intelligat, inuocet,celebrct, fit ftus* Hunc fuum cultorem amp;nbsp;iacerdotem Deus non uult uiolari,ied potius fendi amp;nbsp;adiuuari, ut Deum colat amp;^inuocet» Eft^Deus ipie uindex uiolatæ imaginis,uioJaticuIrorisamp;iàcerdoris* Ira fubinde Deus illuftria teftimonia addidit legibus naturæ, ne in hac caligine humani cordis extinguerentur ♦ sexti pr£ce^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad Sextum pertinet indicium rarionis,quod diieernens hominum et pe^

pti leges. nbsp;nbsp;cudum uitam,iubet homines certis legibus matrimonia contrahcre,amp; improv

bat uapos concubitus adulteria » Hoc indicium elle in ratione.coniugia ftaiitur*

LEGE n fiantur* Etfi contra hune ordi’nê in hac corruptione naturæ muleis modis pec^ '^acur, ièd Deus iànxit legem de connubrjs ftatim in Paradifo» Ec poftea uagas libidines diluuio puniuiCjamp; alrjs exemplis,ut de hac lege nacuræ nos doceret.

Ad Seprimum pertinet didlum,Suum cuiqj tribuere. Videt ratio diftin«« Septimipr^^ ctionem dominiorum conuenire huic naturæ hominum, dC res per contraefius communicandas eflejUC mucuis offieqs homines inter fe deuinciantur, öd exer^ Cfant iufticiam amp;nbsp;beneficentiam : Hoc naturale iudicium uocant Philoibphi bgem naturæjièu ius naturæ^quod longum aceruuni demonftrationu, amp;nbsp;mub tos gradus compledticur* Ideo lurifconfulti paulo aliter loquuntur, etfi ius gentium nihil aliud lignificat,nifi commune hominum iudicium, hoc eft^prin* cipia pradica amp;nbsp;demonftrationes ex illis colledlas» Nec Platonica illa confus fio conuenit huic naturæ hominum, in qua nccefle eft dilbncla elFe imperia, öd diftindas ciuicates,ut coercerimali poffint, quare amp;nbsp;res diftingui necefle eft, Difcamus autem in his oftieqs exercendis non tantum utilitatem intueri, ièd potius ordinem à Deo inftitutum SC naturæ monftratum,ac propter Deum ftcuemusmetas iuftas contra(ftuum,nec defraudemus alios, ièd potius adiuue=^ muSjUC teuere iüum poiftnt.De hac æqualitate extant eruditiflîmæ diiputatio^ nesPhilofophorum amp;nbsp;luriiconfulcorum,quæiuncteftimoniaJurisnaturæ, id eft, iudicrj naturalis de hac materia ♦

De Odauo, Manifeftum eft ration! humang inditum eflè iudicium,quod ftatuitamandam amp;nbsp;tuendam ueritatem eflè,Sd uitanda mendacia, Hicrurftis apparet communis utilitas huius legis ôd ofîîcq.QLiia non eflènt femper dura* turi contraftus, nulla eflènt feedera Sd uincula pacis, fublata fide paeftorum: fruftra exercerencur iudicia,nifi ueritas inquireretur: in artibus ut in medicinis Sd alijs, quanta pernicies uitæ^eflètfalfaproueris tradere, uenena pro reme* dijseommendare^ deniep infinitas utilitates Deus ièmperadmifcuitfuislegi* bus.At nos non tantum utilitates intueamur, fed multo magis ordinem à Deo inftitutum, öd hune ordinem, uidelicec ueritatis conferuadonem propter De* urn amemus, 8d conftanter tueamur ♦

Recenfui leges naturæ iuxta ièriem Decalogi : Nam hæc ièries perij3icua eft,8d uiam quam ratio monftrat,re(ftè fequitur : V erùm quoquo modo nume* rentuqresipfçcongruent,nifi aliénamiièeantur.Deinde co prodeftièqui hunc derarcconjen-ordinem, ut confenihs Legum naturæ cum Decalogo appareat, quern conipi* ƒ«« tegum ka« ci,multis de caufis eft utiliflîmum.Primùm,ut intelligamus ipfas leges naturæ diuinas eflè, 8^ ueram earum explicationem, demonftrationes, ôd congruentes ftntennas,feu apud Philoic)phos,feu apud Legumlatores magnifaciamus,con* trarias uerô deceftemur: ideo autem de coclo ibnuit Lex diuina, ut Deus tefta* retur fe eife autorem naturalis noticiæ,8d poftulare obedientiam iuxta earn no ticiam, 6d acculare genus humanum propter contumaciam, Voluit etiam De* us extare uocem iudicq fui aduerfus peccatum, Poftremo iandis etiam prodeft extare certum teftimonium Dei, quæ opera requirat 8d probet, ne in hac infir* mitate hominum ratio aberret,ficut in mültis Legumlatoribus aberrauitjquo* rum aliquæ func uiciofe leges,

^On dubium eft Lege diuina fiagicari interiorem Sd perfeeftam obedienti* J ’ am, iuxta illud ; Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde, Cùm au* / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kk iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temhæx:

S) E V SE LEGIS, cotrupta natura hominum non poflît præftare ince^am obedienri' obedien-. ^îarè teftatur Paulus Rom:7.amp; 8,amp;!: maneacin hac uïcapeccatiirn,fa' hrfÂj^jwnj^yî,; licet dubicatio^diffîdenda, non (àtis timereamp; diligere Deum, amp;nbsp;infiniri mo^ rus errantes cÔtra legem Dei, lêquitur homines non pronunciari iuftos, id eft, acceptos coram Deo propter legem Jdeô Paulus de hac controuerfia acerrimè dilputat,ac detrahit legi iuftificationem* Etfi autem humana ratio aliter iudû cat de peccato amp;nbsp;de iuliicia, Sc ex hac diffîmilitudine humani iudici), Euan# gelrj certamina oriuntur, tarnen nos audire uocem Euangelij oportet, quæda* mitât inde ulcp ab initio, remitti peccata hominibus, amp;nbsp;reconciliatos placere, ièu iuftos, id eft, acceptos effe propter Mediatorem filium, ficut Rom: ƒ. did* tur : Per hune habemus acceflhm ad Patrem fide,

Triplex ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exoritur ergo quæftio: Quis fit ufus legis^Q îegis opera non merentur re^

miftîonem peccatorum,aut fi non fumus iufti Lege 7 Hic feiendum eft, tria efte Legis officia, lèu triplicem ufiim*

pnws politi= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primus eft Pædagogicus ièu Politicus : Vult enim Deus coérceri difd*

plina omnes homines, etiam non renatos, ne externa delida committant ♦ De hoe offïcio loquitur Paulus i»T imothzi.Lex eft iniuftis pofita, icilicet, ut eoer* ceantur, ÔC ut hæc difciplina ièuerè defendatur, præfecit Deus humanogeneri Magiftratus,uult legibus amp;nbsp;dodlrina régi homines,uult coëreeri hominum rores,amp; puniri fupplicijs à Magiftratibus, utDeut: lÿ» dicitur, Auferes main, ut audientes reliqui timorem habcanr,non miièrearis eius, Etiupràhæcaddi* dit Deus carcerem muitö triftiorem, uidclicet calamitates uniuerfas generis humani, ficut Pfalmus inquit de caufis calamitatum humanarum : Chamo freno maxillas eorum conftringe,qui non acceduntad te, Ac diligenter docen* p difciplina, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines de difciplina, hæ quatuor caufte proponendæ

Prima, quôd neceffè fit earn præftare propter mandatum Dei, cui dehe* tur obedientia»

Secunda,ut pcene uitentur,quibus uel Magiftratus uel Deus punit atro* cia delitffa,

7'crtia publicæ pacis caufa,quia Deus flagitat diiciplinamjne graiTemur in aliorum corpora fortunas, uult munitam effe pacem, tranquillitatenj, ut regi amp;nbsp;doceri homines poffînt,Et hic monendi funt homines, uitam mo* res noftros non tantum nobis, led alijs etiam fèruire debere, amp;nbsp;multa fcelera non tantum corporibus Ôd fortunis aliorum nocent,fed etiam polluunt aliénas mentes,Hæc damna non iàrciuntur,ièd diuinitus pcenæ comitantur,

Quarta caulà eft, quia dilciplinacftpædagogiainChriftum, Cæteras caulàs etiam uidebant Ethnici modeftiores, amp;nbsp;magnus furor eft nihil moueri metu calamitatum et pccnarum.Sed quarta caulà grauior eft et magna laus eft dilciplinæ, quôd pædagogia dicitur in Chriftum, uidelicet op quod in illis, qui nondefinunt Ce polluere leeleribus contra conlcientiam, non eft effîcaxChri* ftus,ficut clarè dicitur i,Corinth:é,Fornicatores,idolatrç,adultcri,ôëc.regnuni Dei non poffïdebunt. Et in eandem lèntentiam inquit Johannes : Omnis qui peccat, ex Diabolo eft, Neceffè eft igitur frenare cupiditates, ne repugnemus Spiritui fanefto mouenti corda, Accedit amp;nbsp;hoc, quôd dilciplinæ pars eft, au* dire amp;nbsp;dilèere Euangelium,per quod Spiritus lànôlus eft efficax. Has utilita* tes difciplinæmeminiffè,plurimumrefert,lèd tarnen non affîngendi funter* rores illorum, qui docuerunt hanc difeiplinam mereri remiffîonem peccato* rum,

Haclenus de ufu politico lèu pædagogico legis diAum eft : Nunc de cundo ufudicendum eft,de quoprgcipuè concionacur Paulus,uterrores huma«^ ni iudicfj de peccato amp;nbsp;de iufticia emendet, Eft igitur alius ufus Legis diuinæ, danirure om^ præcipuuSjOftendere peccatumjaccuiare,perterrefacere,amp; damnare omnes nwfcowwî«. homines in hac corruprione naturæ, Eft enim Lex perpetuum Dei indicium, damnantis peccatum in coco genere humano, pacefadum hominibus, quia noticia Legis naturæ eft indita mentibus, amp;nbsp;quia fubinde uarrjs modis reuela«’ tum eft uoce amp;nbsp;exemplis, ut in Paradiib arguit Deus inobedientiam, amp;nbsp;addic pœnam/cilicec mortem,amp; cæteras calamitates, ut eflent teftimonia iudicrj ad«« uerfus peccata. Poftea iecutæ ftuit multæ conciones amp;nbsp;exempla, ut de Cain, de diluuiOjde exitio Sodomorum,amp; reliquis.Eftfp immutabile indicium Dei op^ primensæternaira omnes, qui nonliberantur per agnitionem fili] Dei. Non igitur imaginemur Legem Dei rem leuem amp;nbsp;mutabilem efte, ut fuit Laconica lex, tantum ut ferreo nûmo in terra Laconica uterentur : Sed eft indicium Dei, in quo horrenda ira Dei aduerfus peccatum oftenditur omnibus temporibus, quod quidem ièmper fonat,amp; ièntitur in Ecclefia magis quàm in reliquo muni» do ; Sicut ftatim ab initio in Paradiib, amp;nbsp;poftea in Patrum concionibus fonuit uox Legis arguens peccatum, amp;nbsp;prædicans pœnitentiam ♦ Et Paulus inquic Rom:ï,Reuelatur ira Dei de ccelo fuper omnem iniquitatem hominum uerilt;« ratem in iniufticia detinentium,Hic teftatur cœleftem uocem in Ecclefia ibna=lt; re,quæiram Dei denunciat aduerfus hominum peccata,

Sonat igitur,ut dixi,in Ecclefia hæc uox legis,magis etiam ièntiuntur hcc fulmina in Ecclefia, Adam, Abraham, Iacob, Dauid, Ezechias, Paulus, iènfeelt; runt terrores in agnitione fui peccati : Sicut Leo concriuit omnia oflà mea. Ec Piàimipleni funt harum querelarum ♦ Ec uc ièntiacur hoc indicium, agnoft catur peccatum, Ecclefia fubiecfta eft crud, cùm intérim mundus ccecus amp;nbsp;fu^ rens contemnat indicium Dei, Nihil igitur dubium eft hanc uocem Legis ar*« guentem peccata in Ecclefia oportere perpétué proponi amp;nbsp;tradi, imô grauiftîlt;* mum feelus effet occultare indicium Dei,5ó uocem denunciantem iram aduerfus peccatum,ut Ierem:i,dicitur:Ecce dedi uerba mea in ore tuo,Ecce conftitui te fuper Gentes, ut eucllas amp;nbsp;deftruas : Sed ilia eft in Ecclefia difputatio : Hv# pocritæ putant legem proponi,ut mereatur reconciliationem, leu tollat peCca^ gmÀüum Uge tum, His erroribus réclamât Paulus, amp;nbsp;tradie iencentiam alienam àiudicrjs toUi ^eccua,. hurnanis, Imô, inquit, per legem cognitio peccati, Quafi dicac : Ideô proponiiî ïurLeXjUt aceufet damnet peccatum,non tollit Jtem:Lex iram effîcit. Item: Per Legem peccatum fîcexcellenter reum,ltem:Aculeus mords peccatum eft: uirtus autein peccati, lex eft, Hæc diefta uiris politici s admodum uidentur ablt;lt; furda,fed concionantur non de politicis moribus,fed de iudicio Dei,quod fen«! timusin ueris terroribus,amp; uera pcenitentia : Nam hune ufum Lex non habet inhominibus fecuris, Sicut ait Paulus : Ego aliquando uiuebam fine Lege, id eft,eram fecurus,non fèntiens indicium Dei,poftea perterrefa(ftus,agnoui im^ becillitatem meam,amp; mea peccata Sfe, Habuit hunc ufum Legis in Dauide, cum obiurgatus à Propheta propter adulterium perterrefi'eret ♦ Deniqp con«« tritio,quam fic uocant, in pcenitentia itaclare intelligi poteft, fi' feiamus earn huiufmodi ueros terrores efle, Sed addenda eft uox Euangelij, quæ monftrat agnumDei tollentem peccata, acreuelat inenarrabilem mifericordiam Dei,

qui cum uerè irafcitur peccato, iudicat quidem peccatum, fed tarnen uultlibe* rare credences in Fih'umjquem fecit lüdimam Jdeo Paulus inquic;Terreri nos pereamusjièdutconfugiamus ad Mediarorem ; Conclude omnesfub, gK tntenAttf. pg^-cat-o^m-oæj^jyjy, mifereatur* Tertio quæritur de ufu Legis in renatis»Qualt; tenus autemrenati amp;nbsp;iuftificati fide, fint liberia Leoe, dicendumefl: fuoloco, Sunt.njiberati àLege,id eft;,à malediefiione ÔC damnatiorie,ièu ab ira Dei,que in lege proponiturjfcilicer,fi fidem retinenf,amp; fiducia fill] Dei repugnant peo cato,amp; uincunt terrores peccati ♦ Interim tarnen docenda eft lex^quæ reliquias peccati indicaf,uc crefcat agnitio peccati amp;nbsp;pccnirentia,amp; fimul Ibnet Euange^ bum de Chrifto,ut creicat fides» Item,Lex renatis ideo proponenda,ut doceat certa opera, in quibus Deus nos uulc exercere obedientiam : Non enim uuk Deus noftro confilio nos excogitare opera aut cultus ; Sed uult nos uerbo fuo regfficut Icriptum eft. Fruftra colut me mandatis hominum.Icem:Luccrna pe^ dibus meis uerbum tuum, amp;^c. Et ratio Humana cum non regitur uerbo Ddj immutililis facile deerrat. Rapitur enim prauis cupiditatibus, ut approbet uiciofii opera, ^‘^utEthnicis legibus. Acmanet immutabilis ordinatio diuina, ut Dfo obtempe-. Deo obtempcremus. Ideo etfi liberati fumus à Lege, uidelicet à damnatione, ’■ft. quia iufti fumus fide propter filium Dei, tarnen quod ad obedientiam attinet, manet Lex,uidclicet,quia manet ordinatio diuina, ut iuftificati obediant Deo: Et quidem habent incoatam obedientiam, qua? quomodo placeat, fuo loco dft cemus ♦ Elæc de triplici ufu Legis fatis fit breuiter monuifle. Nam de fecundo amp;nbsp;tertio ufu infra rurfus dicctur ♦

INftiria iufticiæ fidei multos errores peperit.Hinc etiam manauit imaginatio corum, qui finxerunt in Euangelio tria confilia tradi, de non uindicando.de dclcrtionefaculcatum,feude paupertate, ut ipfi loquunturS^ de uirginitate, Longum autem effet omnes errores recenftre, qui in hocdcliramento confia fxneotur.Attingam igitur præcipuos. Primùm deploranda eft cæcitas, quod He tribM conßlijs extenuarunc Legem Dci,ut mendicitatem, aut fimile opus non mandatum or^ in Euangelio naucn'nt maioribus titulis quàm Legem diuinam, cum nullum opus cogitai gt;nbsp;creatura maius polfi t,quam quod in primo pra?cepto flagitatur : Di^ ligas Dominum Deum tuum ex toto corde. Deinde de perfeclione mulca ab eis ablurda difta finit,Præterea falio putant legem Deftantum de externa dfi feiplina concionari,ut hac lege : Non occides, prohiberi iniuftam cædem, non prohiberi priuatam cupiditatem uindiftæ, maleuolentiam, iniuftaodia,S(^iîgt; miles affedtus uiciofos. Chriftus igitur Matthæi quinto hune errorem repre^ hendit, ac docetLegeDci integram amp;nbsp;perfeftam obedientiam, SCiuftumof^ dinem requiri omnium uirium hominis interiorum ÔC exteriorum aftio^ num. Ideóque Lege oftendi ÔC damnari natura? humanæ immundicicm. Quare ôd pcenas additdeintcriore prauitate. Qui irafcitur fratri fuo frugt; ftra, reus erit ludicq. Item : Omnis qui uidet mulierem ad concupifeenduffl eam,iam mcechatuseft ♦ Hæc difta non finit Stoicæ hyperbolæ,ut mub ti exiftimant, quæ tantùni erant ociofæ cogirationes, quæ nec aftionem i in Liita, nec irani Dei fignifica^ant,ièd hæc diefia CHRISTI teftanfur Deum uerè irafei prauitati naturali hominis, eämque uerè peccatuni efiè» i

Mçeôdicitur,utintenigamus nos non fansfacere Legi, amp;nbsp;quærendam ciTe niiCericordiain_,amp;^ confugiendum ad Mediatorem,

Ç’Âetcrùm loci de uindida ubicunq^ Icguntur,iùnr præcepra,ièd alrj concio^« tocidéuï»iû ^nantur Magiftranbus de offîcio, alij loquuntur de priuata uindicTra, male*;

uolentia.Sd perniciofis cercaminibus.quæ oriuntur præîèrcim in acribus amp;nbsp;ue^ pr£cept3„€ftqi I \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- . A Ä . nbsp;nbsp;. n n • duplex MtMl*

nementibus ingenps ex cupiditate uindictæ, ut exarlit in Mario, in bylla, 111 C, Cæfare, in Pompeio iracundia i Et in Ecclefia non minus eft exemplorum, quàm in cæteris rcgnis ♦ Multi maleuolentia SCcupiditate uindiélæ mouerunt ingentia certamina, ut de Ario nominatim icribitur ♦ Diicernenda eft igitur uindiâa: Alia eft publicajquæ fit mandato Del à Magiftratu, De bac dicitur Rom: IL Vindex ad iram raalè facienn\Nec dubium eft magiftratum manda;«

to diuino cogi,ut puniat delifta. Ac fciant utricp fe debere obedientiam Deo ; Maoiftratus puniat non priuata cupidirate,ftd propter uoluntatem Dei,Reus lubeat pœnas, ut mandato Dei obtempérer, qui iuflît delicftapuniri. Necpro« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

hibet Euangelium banc publicam uindiftam leu officium magiftratus,nec con prohibet Luatt lilium dat,ut omictacur,imô approbat, confirmât officium magiftratus,nec iiulteum ignauum Sc negligentem eiTeofficij fui, prælèrtim cùm fit diuinum, Sed quia tanti muneris dignicatem,et uoluntatem Dei non confideramus,ideô hypocritæfînxerunt ilia deliramenta de non uindicando.Etfons idem eft con« tumaciæhominum Jdeô grauatim obtempérant homines in pœnis, quia non intuentur mandatum Dei, quod pariter præcipit magiftratui ôd fonti.

Alia eft uindifta priuata, id eft, quæ non fit per magiftratus ac leges.De yMiai prU priuata dicitur Matth:v»amp; Rom.l2,Non uindicantes uofinetipfi» Suntq? um prohibit. hæièntentiæ uerè Præcepta: Qtiia Deus iànxit ordinem, ut fiht Leges amp;nbsp;iudi« tes,his fubiecit genus human um. V ult igitur hos elfe uindices. Hunc ordinem non uulf conturbari. Ideo prohiber uindiftam priuatam externam amp;nbsp;interio« rem,uultte uero animo cedere uindiftam Deo amp;nbsp;legibus ac iudicibus.De hoc ordine concionatur Chriftus Matth: y, enarrans Legem, amp;nbsp;refurans hypocri« fin, qua? putat RLegiDei fatisfacere, cùm ramen huius ordinis confufio ma* nifefia fit in hominibus. Sicut in Satyra dicitur :

Hane confufibnem uult Chriftus agno{ci,amp; cohiberi prinatam cupidi« tatem uindifta?,pra?ftrtim cum nunc natura hominum rea fit, fubiefta mor« ti 8^pccnis.Quare noftra peccata accuftmus in aduerfis rebus, non tantum ui« deamus aliéna peccata, Sicut Dauid de Semeia inquit : Sinite ut mihi maledi« car,qui dixit Deus ; Si forte relpiciet Deus afffiftionem meam,amp; redder mihi bonum pro his malcdiftis, Et infigne exemplum eft animi cohibends uindi« âæcupidiratem, Dauid cedens amp;nbsp;parcens Sauli, cùm poifet eum fine ullo tu« multu interficere, ftd noluit regnum occupare, nifi traditum à Deo, Hæc ex« empla diligenter confideranda funr,ut Legem Dei reftius intelligamus, ut noftram infirmitatem agnofcamus, amp;nbsp;magis ffenare difeamus, Eftqp hæc pe« culiaris doefirina Spiritus fanfti, Nam hiftoriæ Gentium non habent exem« plumfimile Dauidi,

Teneamus ergo regulam,precipi Magiftratibus, ut iuxta legem exercear nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcu*

uindidam, diïpli'cere negligentiam in ofFicio^ut dicitur Deutî 19. Auferes maluiTij ut cæceri timorem habeanc, nec mifcrcaris eius, Econtrà uero pn'uatis præcipij ne exerceant uindidam, nec turbent ordinem à Deo inftitucum.fcu manUjfeu animi motu. Hæc régula utih's eft LUtæ5ac munit imperia amp;nbsp;pacem» Qiianta uerôftt abfurditas deliramcnti Monachorumjiinc intelligi poteft» Si confilium eft de non uindicando^concedent Magiftratibus, ne puniant fce^ leratos^rurftis etiam priuatis concèdent uindicftæ caufà mouere iêditionem. Cû igicur hæ fanatice imaginationes falfc ôd perniciofæ fint,prorfus eas ex Eci*

ÇllY tottc$ t)YO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;-1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'k

hibcAt chri^ cleCia explodamus»Fuit hgc caufa,quare Chriftus toties prohiber uindidam, priuâtim quia Apoftolis uoluit eximcre fallàm perfuah'onem, qui putabant regnû MeP «wdiflji/». pjæ fQ|.g niundanumjamp; armis Gentes clomandas efle*Chriftus contra incukatj

Apoftolos non fumturos eiTe arma,fèd Euangelq præcones fore,8d fine huma«' nis præfi'diiSj fine armis Ecclefiâm collcduros efte, ôô hanc fæuitiæ TyrannOi« rum obnoxiam fore, amp;nbsp;tarnen habituram elîèdiuinasliberationes, Iraerigft docftores omnium temporum,ut fùum officium reótè docendo faciant^Sd perk cula Deo commendenr, nec nitantur humanis præfidijs, nec extra fèptauoca«« tionis fuç erumpant^nec conftituant fibi régna prætextu Euangelrj, ficut Anai« baptiftæ Monaftcrienfès fecerunt ♦

Sæpè difputatur de hoc diefto uulgari,Vim ui repellerc fus naturale congt; repel-didti quæfit fententiajprimùm confiderandû eftgt; Nam fiftenatura;« lere licet lure Üs noticia aut sopyH,quçrendum eft,quomodo fit ordinata^ ne deprauetur alicjuo prgtextibaut admixta iniufta cupiditate. Nam iura naturalia non funt uaga^ tfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji;npetus fgjcertæ quædam in natura ordinationes, Redèigituramp;

du)lt,e:yqM= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri ■ nbsp;■ r ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• -ru. ° J

tenmuerüfit. lurilconlulti circLimlcriplcrunt hoc dictum certis mens ♦ Intelhgaturergode manifefta uiolentia,ec de neceflaria defenfione aduerfiis fubitam uim^ut fi latro uiatorem tranquillum in uia adoriatur, aut fi inférât aliquis bellum iniuftum, aut fi aliqui tûmultuantesoppugnent ædes alterius. Hic quia abeft Iudex feu inffrffl pjfcrdefenfi'o conccditur*Et aliquid intereft inter defenfionem amp;nbsp;defenfionem et ultionem,fcu pociiam fceleris ♦ Recela ratio, ut iudicat nemini nocendum elfe, k/moww« ita iudicat corpus proprium contra iniuftam uim tuendum effe, uel ordinarqs amp;legiciinis imperijSjUtinbclIo iufto, uel propria defenfione, cùm opitulari magiftratus non poteft ♦ Ineft enim naturæ iufta scfyK\appetitio conferuarionis fui aduerfus iniuftam uiolcntiam ♦

Dum ergo fie intelligiturdieftum de propulfanda manifefta uiolentia,eo ordine amp;nbsp;modo,ficutrelt;fta ratio cenfet,amp;ficut ipfçlcges declaranr,iieracft:fen* tentia,quôd liceat uim ui depellere* Necpugnat cum Euangelio, aut cumhac EMfjgelium uocc, Diligite inimicos ueftros. Nam Euangelium nonaboletius naturæ,amp; non dbolet im uincula politicæ fbcietatisjioc eftjeges reclæ rationi confèntaneas, Imô hanc nAtura. ipiam ob caufàm tam uarqs offi'cijs in hac focietate Deus colligauit homines, ut fit occafio exercendæ amp;nbsp;declarendæ fidei,obedientiæ amp;nbsp;diledionis.Paterfa* milias debet defenfionem fuæ coniugiôC fuis liberis, ergo in oppugnacione çdium facit officium dilectionis,et luceat in animo eius fides.Sic dux debet delt; ' fenfionem ftibditis in caufis iuftis:Quare cùm iuftum bellum gerit, facit ofRci* um dilelt;ftlonis,óó luceat inuocatio Dei in periculo» Hec non pugnant cum Eu* angclio, quod uult unumquemep parère légitima? uocationi, nec pugnat cum hoc diefto: Diligite inimicos^ Nam diledio, defenfio ac punitio nequaquam inter

'D E K I H T) 1 C r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;190

inter fe pugnant^Nam diledionis finis hic conftitutus eft,ut propter Deum di^ ligamus amp;nbsp;anteferamus diledionem Dei » Cùm non poteft diîigere rex Aza matrem propter Deum, quæ colebat idola, afticit earn pcena ♦ Sic Conftanti;* tinus fi tulilfetLicinium læuientem in Ecclefiam, præftitiflèt officia non pla;lt; centia Deo : Ideô reprimit eum armis,

Ha?c recitaui de hac iententia : V im ui repelleve licet,ut ftudiofi confidc;* iciitquatenus ualeat,nam ex hoc fonte iura bellorum fumunrur.Eft autem con ferenda cum altero dido.Qiu’ gladium acccperit,gladio peribit» Accipere gla^* dium eft, non datum à legibus llringere* Ergo qui uim iniuftam inferc,accipit gladium,econtrà uerö qui iufta defenfione utitur,nó accipitgladium,icd ftrins* peribit, in git datum à legibus,Cæterùm Chriftus hoe loco præcipuè ditcernit officia ma giftratuum,amp; minifterium Euangelfj » Magiftratui Deus gladium tradidit Ha,ut in officio legitime» co utatur,ßi abutitur, ut priuatæiracundiæ aut furori morem gerat,ut Nero, peccat* Econtrà uero minifterium Euangelfj Deus non uulteiferegnum mundanum : Ideô uetat Apoftolos præliari, Officia, difcev^ uuntur fn hoc dido. Eftlt;^ diligenter hoc diferimen confiderandum, ut dilcant doctores Eçclefiæ non niti humanis præfi'dfjs, non capianc arma contra fuos Magiftratus,fed icfant Ecclefiam Deo curç eflb,amp; expedent ab ipfo auxflium, ut fccclefiam liberauit Deus à feuitia Pharaonis, Chaldæorum, Maxentfj, amp;nbsp;aliorum Tyrannorum gt;nbsp;Itacp non folùm dodrina traditur in hoc dido, de diuerfisoffieqs, fed etiam tedè fignificatur Ecclefiam diuinitus defendiamp;li;* berari. Hæc fententia pris magnam confolationem affert : Ec hadenus de Vindida» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Euangelfj confefTio multa pcricula ui'tæ fortunis hominum affèraf, ciim ftudia Euangelrj fint in odio,nec fint quæftuoiàjdcniq? cùm in hac uita commun! inter cæteras communes calamitates^uiilgare onus fit etiam pauper;* taSj eaCp fæpè duriter exerceat præcipuc Ecclefiam, opus eft nobis dodrina amp;nbsp;confolationejie exiftimemus nos propter pauperratem lt;à Deo negligi^ Ideô _ tam multæ funt condones de paupertate in Prophetis Ôô in Euangelio* Tra# duntur præcepta de conftantia;, ne pertæfi paupertatem, abijciamus Euangeli;* üm.nccupidicateopum amp;porenriæfihamus nospertrahi ad malarum rerum focietatem, Traduntur amp;nbsp;confolationes, in quibus promittit Deus iè opitula** turumeflèegentibus,ut, Quireliquericdomum,agrum,rccipieccentuplum, vmceptA ©■ Si^c.fed addic cum tribulatione. De bis magnis rebus concionantur didta Eu^ conlblationes 3ngclti,amp; dodrinam falutarem de magnis exercitrjs fidei, Ôu aliarum uirtutum continent, ncc funt ad Monachorum hypocrifin, aut defèrtionem facultatum nihil pertinent confufionem ordinis politici detorquenda» Euangelium enim necpræcipit, uypocrifm ncc confulit difeedere à facultatibus, fi non eripiantur* Nec præcipit,nec con;* MonAcborufth fulitres in commune côferrejmô cùm certum fit diftindionem dominiorum, amp;nbsp;proprietatem efle ordinationem Defifciant prjs^placere Deo proprietatem, cttotam banc legitimam rerum diftindionem amp;nbsp;commutationem. V ult enim Deusinhis ciuilibus offîcrjs conipici fidem noftram, amp;nbsp;exerceri diledionem, alias uirtutes» Denicjj ilia ipia diiceffîo à facultatibus aut mendicitatem af* fertjquæinualentibus amp;nbsp;ociofis furti ipecies eft,aut appétit culinam meliorem

in Monafterrjs,quæ certè habent proprium* Nullus enim ccetus uiuere fine QuadEttdiige proprio poteft*Vocabula alia fingi pofrunt,fèd res mutari non poflunt* Qiiôd Euangelium approbetdiftinéfionem dominiorum,amp; proprietatem,amp; dommiorum diuitias,plurima ftint teftimonia* Primùm Lex dicit : Non furtum facies.Hic cz proprietA= Deus ipfè fiia uoce iàncit Si approbat diftindfionem dominiorum. Item certifi fimum eft,reges Si Principes hæredes uitæ æternæ Heri poflè,amp; aliquos eüeiu'' ftos,amp; Deo placerc in ipfis imperrjs,quales fuerunt lofeph,Daniel, Nabucho* dofor, Cyrus, Cornelius, Centurio amp;c. At régna fiheopibus tenerinonpofi funt,ltem, i.Cor: 7* conceduntur emtiones Si uenditiones*

Rcilè teuere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utracp res magnam artem, magnam curam Si uirtutem poftulat, fd*

res, cr reilè Ucet^YcStè teuere rcs,amp;^ paupertatem reifte ferre* t reéfè teiieas, fit bona con* ferre pduper-. ftientia, quæ fciat haue ordinationem opus Dei efîè, ut fit rerum diftindio,Et rcs’^gM^e^'couturbesearnalijs defraudandis,utfæpèdiuitescrefeunt iniquiscontra* dibiis : Sed ièrues æqualitatem propter Deum, qui iuftît te ab alieno abftine* re, quare gratitudinem tuam in tuendaæqualitate declares, Ôôagas Deo gra* tias,qui attribuit tibi. Si coufèruat facultates * Sicut feriptum eft : Benedidio Domini diuites facit,Secundo,Scias Si liberaliter iuuandos effe egentes,uf fæ* pè præcipit Chriftus ; Date Si dabitur uobis* Eft^ addita promiflîo propter duas caufas, uidelicet, ut feiamus prjs liberalitatem mereri præmia, amp;nbsp;ut Icia* mus flagitare Deum hæc ofîîcia,ut fides exerceatur expedfatione præmiorum* Vtraep caufa lucet in exemplo Sareptanæ uiduæ : Hæc pauit Eliam, Si exçc'' (ftauit à Deo uidtum * Itacp Deus aluit mulierem. Si oruauit alrjs magnis præ* mijs,amp; ipfà egregiè fidem exercuit, cùm reliquias, quæ habebat,totas tradidif Eliæ*Cæterùm modus communicationis delcribitur fècundg Corinth;8» Non ut alijs fit ignauia, uobis affliclio*

Et uenuftiflîma fènteutia de propçietate,amp;f de modo liberalitatis ac præ* sententid Sdlo mfjs extat iu Salomone: Bibe aquam è tuis fontibus,amp; tui fontis riuulos bibegt;

pro= Pontes tui foras deriuentur. Si riui effluantin plateas, at tu Dominus eftoho* prieate cr folus,non alieni tecum, Benedicetur enim fontibus tuis * Præceptum eft occonomicum, grauiftîmam doeftrinam figura uerborum dulciflîma propo* nens, uetat iapere ex alieno* Ideô inquit : E fontibus tuis bibe, Approbat èC proprietatem : Tu dominus.eorum efto, Adiungit Si præceptum deliberah* rate : Fontes tui deriuentur foràs,id eft,de fru(ftib,tui fundi largire alijs.Ofteii* dit Si modum liberalitatis :Nolo, inquit, diftipari hæreditates,excun teex

fundi’s tuis.Hic fit modus : Tu fundum teneas^conferues hæreditatem proper liberos amp;nbsp;rempub: Sed de fruôlibus benigne iuuato egcnres. Hæc de proprk^ rate amp;nbsp;de officio liberalitatis dixit* Poftremô addit dodfrinam depræmtjs, Si. de fidedn bis officrjs exerceto fidem * Si agnofc.es Dei donum efl’e facultarts Si earum confèruationcm^ Si neminem defraudabis. Si eris liberalise expeda à Deo bcnediéfionem* Hæc eft uera Ecclefiæ Chrifti doeftrina de hoc negocio, Sunt^fugiendadeliramenta illorum^qui PJatonicam communionem rerum fingunt in Euangelio præcipi uel laudari.

Sed ut magna ars eft, reclè teuere facuItateSe fie ctiam magnaars, gnum deciis eft, redfè ferre paupertatem ♦ nbsp;nbsp;De qua primùm agnofcendatft

^£ddfer€n no]ui-,(-as DcLquôd Deus uelit nos fubieefios effe his communibus ddtn bdupertm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;„ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t-' i mn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or r «e

temconcurred mbus, ut, morbis,mort], ita Si inopiæ : et has arnictiones non elle lignapq», re ofortcdt. quôd abijciautur à Deo, fed elfe exercitia, quæ nos admonent de peccato,pro* ptef

T) E (p A EE E^T AT E, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191

prerquodnatura (ubi'eétaeftmorri, Irem de pœnîtentia ædeinuocanone. Scias l'gitur obediendum eflè Deo^qui te fie exerceri uolui'tj bcut hçc obedient tia generaliter in ærumnis requiritur, luxta illud; Humiliamini iub potenti manuDei. Deinde conftantia accedatjnefugiendæpaupcrtatis cauia facias: musquicquam contra Deum.Hanc conftantiam prædicat Chriftiis^ cùm ait; Beati pauperes ipiritU;,quia Deo obediunt in paupertate 'ferenda, amp;nbsp;non fa^: ciunt contra Deum fraÂi paupertate,amp; cætcris diffi'cultatibus quæ comitan# turinopiam,Non cnim leuia onera funt^quæ accedunt,prenii amp;nbsp;contemni à potentibus,efle obnoxium iniuriæamp;contumeîijs,uidere miièrias liberorum» Inter hæc mala retinere animi conftantiam^non quærere præiîdia, uel popus: lijUelpotentum^malis confiliis,non inopia moueri ad turbandam rempubli* cam. Hæc animi mamiitudo lucens inter filas ærumnasJngens decus eft. Sic crant pauperes Jeremias amp;nbsp;multi ProphetæjBaptifta, Chriftus, Apoftolf ÔC multi martyres iummo loco nati excuffi ex facultatibus^ut A ttalus. Eodem modoaffedi erantamp;prj.qui tenebant facilitates Job, Dauid^æ fimiles^ Scies« bantoportere aliquos elfe diuites^parebantuocationi fuæ, nec tarnen diuiti;« asanteponebantconfeffîonfamp;cùm amifiirent_, in ea uocationc etiam Deo uolentes obediebant, Hæc obedientiajtem conftantia in confeftîone laus: dantutjamp;funt cultus Dei,

Sed Monachi manifcftam iniuriam dicfto Cbrifti faciunt^ quod prætes« xuntiuæbypocrifijuidelicet, Matthæi lÿ, Qiii reliquerit domum, ayt pa«: trem^ aut matrem^ æcgt; Duplex eft enim defertio^altera fit mandate Dei, facuttntü : inconfcflîoneautuocatione,utcumtyranni iubent aut Euangelium abrjee«« Nïu. que fit revaut cedere expofleflîonibus, Aut cùm uocatus ad Ecclefias regendas dus« bitat.utrum fiibeunda fint pericula 80 odia, an potius feruiendum rei familie arf Intalibüs cafibus delertio laudatur. Nam Euangelfj confeflîonem amp;nbsp;uocationem ad docendum^anteferre omnibus rebus liumanis debemus^uitæ fortunis,

Nec leuis caulà eft^cur toties hæc lèntentia repetita fit in Euangelio.Sce pèenim incidunt calus,ubi confeftîo non tantum relinqucre facultates cogit, fed quod eft multô durius, cogit etiam olïendere cariflîmos, uoluntates mae gnorum amp;nbsp;laudatorum principum,amp; aliorum præftantium hominum^ quo# rum indicia negligere difticilimum eft. Durum amp;nbsp;hoc eft,quôd dicimur au# tores diicordiæin patria, Hæc quia non pofluntnon uehementer angere animos.toties Deus nobis præcipit,ut Euangelium antcferamus,et nos con# rolatur,promittit auxilium æ præmia. Sic Deut. 33. in benedidione Leuitice tribuSj nominatim hoc ei munus attribuitur, ut doeftrinam ueram tradat, amp;nbsp;adduntur conciones de periculis amp;nbsp;promiflîones; Verba hæc finit, ad Leui benedU quoc^: Hec eft tua Lex, quæ data eft uiro fiunfto tuo^quem probafti in Mafia, Hæc prima pars eftjn qua Leuiticæ familiç certum genus dodlrine commen« teron: f dat,amp;uetat aliud fiippofiticium docere : Habes inquit Legem traditam Moe fijianc pure doceas^ nec alLingas nouas opiniones ôô nouos cultus. Deinde addit præceptum de conftantia in periculis ; Qui dicit patri fiio ôd math fiiæ, Nefeio uos,amp; ffatribus fins Jgnoro illos, amp;nbsp;nelciunt filios fiios : hi euftodie unt eloquium tuum_,amp; padlum tuum leruantjamp; indicia tua ô lacobj amp;nbsp;legem tuam ô Ifraël.Ponent thymiama in furore tuo, amp;nbsp;holocauftum fuper altare tuum. Hæc eft ficunda pars^quæ monet,docftoribus ingentia certamina^pes:

ncula,odia,8^ Rippliciafubeunda efle in propugnatiohc pic d[olt;fîrina?. Dura (unt hçc profe(fî:ô diccre parentibus,patriç,hbcris, Nefcio uos,uideri hofem patriæ/acem diflîdÎQrum,amp;c, Sed Prophetas amp;nbsp;Apoftolos uidemus ijsdeni conuicqs oncratos efle.Ideôcpnefrangamuranimis,additur promiflîo» be^ nedic Domine forritudim eiuSjamp; opera manutim eins Rifcipe,percute dorfa inimicorum ei'us,amp; qui oderunt eum.non confiirganr, id eft,adiuua Dcus rc^ (flè docentes,fit minifteriumeffîcaxamp; fàlutare, ÖÓ reprime impios doriores 8d Tyrannos, Ex hoc didto Moyfi,uerba Chrifti Itimta lunt. Et uterqj de ma^ xîmis rebus concionatur, ut prudens ledlor facile iudicare poteft* (^are hæ grauiflimæ lèntentiæ non fiint ad uaniffimas Monachorum fuperftitiones detorquendæ.Et recitaui hæc dilt;fia,ut pqs fcholaftici's fint in conipecftu, quo^ rum multi conflidlantur uarrjs ærumnis propter ftudium uei'æ dodlrinæ. Hi talibus fe didtis confirment,nec déférant recla ftudia^ SciantcpDeumopitu^ laturum cire,ut Chriftus inquit : Primùm quærite rcgnum Def amp;nbsp;cæteraad^' ijcientur uobis.Et Pfalmo 8 3. Elegi abiedtus elfe in domo Dei mei. lefa: J 0. Dabit nobis Dominus in tribulatione panem^ôc^ in angulf qs aquam^ amp;nbsp;non finet auolare dodlorem tuum» Hæc eft uia^ambulate in ea^nec declinetis Tall bus lententijs nos confirmemuSjamp; Deo feruiamus in propagatione ues^ ræ doftrinæjamp; caueamus, ne earn noftris ftandalis deformemus.

Altera eft delertio facultatum fine uocatione^ amp;nbsp;quidem luperftitiofa, fine uocatio= fingunriuotum 80 mendicitatem efte cultum Dei* Talis defercio nequa^ ne, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam laudaturj'mo propter fiiperftitiolàm opinionem eft Ethnica impictaSj

confilio DEVS inftituit generationem in natura hit^ -^marta,amp; certa Lege coniugium lanxit Gen: 2, Ac nunc poft laplum Ade uult homines coniugio uü\propter duas caulas^propter generationem amp;ad CiiufieinflitU‘ uftandas uagas libidines, Sicut Paulus inquit : Vitandæ ftoi tationis caufa coniu^j!“^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habeat uxorem ftiam, nbsp;nbsp;Hane fuam ordinationem Deus tand

facit, ut feueriftîmè prohibuerit extra coniugium omnes ardores amp;nbsp;commix^ ' tiones, eaiquegrauiftîmèpuniatjutmulta didta amp;nbsp;exempla teftantur: Ad Hebræos ultimo: Fornicatores amp;nbsp;adultères iudicabit Deus, i. Corinth: Ne errate, Fornicatores, idolatræ, adulteri, non poftîdebunt regnum Dd. Fugiteftortationem, Epheft y. Nemo uos decipiatuanis fermonibus, Pro^ pter hæcenim uenit ira Dei iùper contumaces, i, Theftal: 4, Hæc eft iiolun^ tas Dei iandrificatio ueftri,ut abftineatis à icortatione, amp;nbsp;lêiat unulquilcpue' ftrum, poflidere uas ftium in iancftificatione honore, non in aftèdtu libidri nis, ficut Gentes, Hebr; 12, Sedfamini iàndificationcm, fine qua nemo De^ um uidebit,

P«»«Exempla uerô pœnarum in icripturis hæc funt: Gen: J, Inter caufas di«’ luuij recitantur uagælibidines,Gen: 19, Delentur quincp urbes propter leratiflîmum genus libidinum,Ac profedtômirum eft, tantum fuiftè earum urbium furorem,cùm haberent uicinum Sem,qui uiderat diluuium : Et hand dubiè aflîduus caftigator amp;nbsp;concionator illis fuerat, Audiuerant amp;nbsp;alios fummos uiros Abraham Loth: Fuitamp;:^ infignis ingratitudo erga V M, Qiiia non multô ante euerfibncm,cùm ciuitas à Chaldæis capta eft,amp; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducs

ciucs abdutïli. Abraham eos hberauerat, poftea fecuri laxauerunt frenum omnibus cupiditatibus ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Num; 2 9gt; propter ftupra 12, Principes fùipenfî flinty Scinterfecfli 24000, hominum, Leuitici 8, frriptum eft^deleri Cananæos propter I'ncci* fias libidines, lud, 2 O, pene tota tribus Beniamin deleta eft propter frupra«» tamLeuitæuxorem, i,Reg, 2» Dauidi grauiffîmæ pcenæ propter adultes rium denunriantur. Salomon admittit exempla idolatriæ propter libidri nés, Et leremias fæpè inter caulâs excidij leroiolymæ receniet adulteria. In his exemplis ideô frripta eft caulà^ut extarent teftimonia expreftà de iudicio Dei^Si; fciremus ubiq^ puniri libidines^ncc temerè accidere calamitates pob lutis/ed pcenas efle^quibus JDeus iram fùam aduerlùs hoc peccatum declalt;» rat, Ideô clades fecutæ tétras libidines apud Ethnicos^referendæ ftmt ad tandem caulàm amp;nbsp;ad hanc regulam^quæ extat in Epiftola ad Hebræos^ For»« nicatores amp;nbsp;adulteros punict E)eus,

Porrô adeô tetra exempla lùnt Ethnica, ut necp cogitari^necprecitari poflînt fine magno dolore; qualdam tantum inlîgnes mutationes regnorum annotabimus^quibus occafionem præbuerunt libidines, Troia propter ra«« ptam Helenam deleta eft, Thebæ propter raptum Chrylippij amp;nbsp;inceftum Oedipi punitæ lunt, Romæ reges eiefti ftint propter ftupratam Lucretiam, Mutata iterum Refpublica propter Appij decemuiri ftelus, Longus eft Ca=lt; talogus talis apud Ariftotelem Polit, ubi caulàs recenfetjquæ mutationes regnis afferunt; In his libidines numerat,amp; multa narrat exempla, Athenis filrj Pififtrati eiedi lunt propter contumeliam faftam puellæ, Dux Laconie eus Paulànias, Bizantq raptam ui puellam ftuprauit^ ôô poftea interfecitj ac miro prodigio uox ftatuæ pcenam ei minitata eft^hoc uerfù;

Ac poftea Byzantium reiefto Paulània recepit Athenienlèsjplè uerô quan^ quàm res maximas geflerat,8d Perftcum exercitum deleuerat^ tarnen poftea abEphoris coaftus eft fame mori, Denicp plenæ ftint hiftoriæ exemplorum, quæ oftendunt iram Dei aduerlùs libidines ; Dilcamus igitur feuerè præcft pideCaftitate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Caftitas autem eft,aut conlùetudo coniugalis^autpuritas uitæ ccclibisjCd^itaisie^» in his qui lùnt idonei ad ccclibatum^ut in ætate immatura,aut in rjs qui ftngu#”'^. lari dono præditi Hint, Ac dixi nominatim^de ætate immatura. Non enim temerè hic ordo inftitutus eft^ut ea ætas pure uiuat, ôô quidem facile polfit mediocri diligentia retinere puritatem eo Ipacio, quo corpora adhuc cre^ ftunt, Sed multi Diaboli infidrjSjmulti prauis fodalitrjs^multi propter oci^ nmSfuoluptatescitiusimplicanturuicijs, Bonæ mentes autem erudien^» dæfant^quôd ætas nondum matura coniugioj mediocri diligentia polîîtÆt^siwwwf«« pure uiuere, amp;nbsp;quôd Deus leuerè requirat hoc officium, quôdcp non leues’’^ meiwri di pœnæcontaminatoslèquantur. Si lofeph polluiffet feadulterio, amifiiret^^‘^™“^^f°/'/^ eadona,quibus orjnatus erat^amp;: delèrtus à Deo incidilfet in plura peccata.Si*ßtiej« eut amp;nbsp;Dauid addidit adulçerio optimi uiri cædem,amp; multiplicia ftandala^ quare amp;nbsp;multiplices pcenæ fecutæ lùnt. Et Paulus nominatim inquit Eph;

4, Libidinum pœnas elfe coecitatem,Delèrti à Deo^ lîunt amentes, nec uri dent,nec audiunt refta conGlia, acccrlùnt fibi pœnas Sè exitia, Sed rj quo^ rum etas eft integrajôè qui agnolcunt fe non elfe idoneos ad cœlibem uitam,

ij fciant fc cogi mandato Dei,ut coniugio utantur^ut Paulus cïarê dicit^ Vi^ tandæ fcortationis cauiàjunusquiicp habcat uxorem iiiam : Hoe mandatum omnibus,qui fentiunt fc non efle idoneos ad cœlibem uitam^ præcipit con^ iugiumjaicis Sgt;C facerdotibus*

Mandatüpei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JSJec leges humanæ aut promiflîones Monafticæ poHiint abolere ordn

de cafliMe°n5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandatum Dei» Odit Deus uagas libidines,Sf corporum coiv

' licet tnuare taminationes» Ideô unit marem amp;nbsp;fœminam certa coniugtj lege copulari, eui^uam. nbsp;nbsp;quæinftituta eft initio Gen: 2» amp;repetita Matth: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corinth: 7» Hæc

focietas uerè eft caftitas èc mundicieSjideftjOrdinataresàDeOjamp;pIaccns Deo,Sd continet exercitia fidei^dileftionis^patientisc innumera» Et non lum eft fons generis humantièd etiam præcipuum uinculum focietatis com^^ munis» Vult autem Deus conferuari generationem humanamjdonec com^ pleatur Eccleiïa, Sgt;C ciuilem iocietatem exiftere, ut alij alios docere poflînt, Certiflîmum eft igitur^Deo placere legitimum coniugium ^ed Diabolus im^ pios facile traxit in libidines opinioneimpunitatis, itain Ecclelîa iîngulari fraude fcilicct prætextu caftitatis^auxit libidines^ impulit fanaticos fpiritus, ut prohibèrent coniugium icu omnibus feu iàcerdotibus» Hoc confilium

L i{ de cœV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipeftauit_,nifi ut eô plures contaminarentur^ Sc confîrmaretur licem

i^uitnpletdf. tnultórum ftelerum» Cogitent enim pij quantaagmina animarum præ** cipuè Lex de cœlibatu traxerit in deiperationemdn æternam iram Dcf Sóin alternas blafphemias^ Ideô nulla efte debet autoritas legis de cœlibatu, opiniones Monachorum acriter refutandæ amp;nbsp;taxandæ iunt, qui fînxerunt cœlibatum efte eximium cultum Deh mereri remiftîonem peccatorum amp;ui!« tamæternam» Denippmagnam caliginem Euangelioinuexerunt, amp;(lum illaqueant imperitos uinculo uotorum , multi horribiliter contaminati ftint» Ita iïmul Diabolus nbsp;Euangelium obfcurauit amp;nbsp;auxit libidines» Hæc

diligenter confideranda iunt, amp;nbsp;comminationes diuinæ animis infigendæ, amp;nbsp;intuenda horribilia exempla pœnarum,utuerè caueamus,ne contra Dd ordinationem polluamur : Sed ftatuamus omnem commixtioncm extraies gitimum coniugium peccatum mortale efte, ut aliquoties dicitur : Fornicalt;lt; tores,adulteri,non poftidebunt regnum Dci»

Retineamus igitur bonam conicientiam,tencra ætas uitet lap{us,dein^ de matura,ft opus eft coniugio,obtemperet mandato Dei* Hæc qui contenté inttflcanfi to» nunt,friant fr pœnas f]bi,amp; totis gentibus accerfere» Cogitemus amp;nbsp;hoc.ma^ «4 confeientid la confrientia non poifr inuocari Deum,ut i. loan : 3. dicitur»Si cor noftrum opta e^. reprehenderit nos, fiduciam habemus amp;c» nbsp;nbsp;Qtiare ut poftis inuocarc

Deum, retinenda eft bona confcientia.Qiiid autem triftius dici poteft,quàm uiuere hominem fine inuocatione Dei, fine Deo,fine pubernationc Sô dcfeiv fione diuina C fie uiuentes Diabolus magis magif^ cxcœcat,amp; uarijs fiagitqs implicat,ut quotidiana experientia oftendit»

Quôd uerô Monachi clamitant Paulum anteferre uirginitatem, quia p^uli Iwui de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicit,Melius facit non elocans 8ôc» Sciât pius leftor totam illam com

* nbsp;nbsp;* cionem legendam elTe, ac obfrruandam, quàm diligenter prçrnoneatinm

trancp partem ledorcm: Initiôtradit preceptum Dei, utuitandefrortatio^ nis caula fuam quifrp uxorem habeat, deinde prcdicans uirginitatem, mox addit,Sed luum quifrp donum habet : Qiiare cum antefert uirginitatem,de perlonis idoneis loquitur : Deinde illud etiam necefle eft confiderare» Hac collatim

^93 follationcbona opera inter fèfè conferuntur,amp;conferunruriuxta Hues uti=' ‘^Mon quæritur opus^quod mereatur remiflîoncm peccatorum^aut reconcii= ^ätionem^necfitcollatio, ut humano arbitrio cultus inftituantur. Error efl nngere,quód ccelibatus mereatur remiffionem peccatomm, feu quod ideó littuendus^quia per fcCc fitfingularis eximius cultus Dei, ieu quod coniu^ §gt;urn fit uitæ genus immundum, propter quod homo aut non placeat,aut miü ’^uspIaceatDeo» Hi errores hint dodrinæ Dæmoniorum, èc necefîàriô taxandiiùnt, Cæterùm laudat Paulus uirginitatem in peribnis idoncis^ôC wiidat propter fi'nerputilem,non quod magis fit cultus IDei,quàm coniugi^ bu^ paulM lau : Sed quia genus uitæ ccclibis expeditius eft ad pleracp minifteria, Qiiia lamilia,miferiæ domefticæ multipliées iæpèhint impedimenta, præièrtim pufillanimis. nbsp;nbsp;Hæcuera hint,fed alius aliud donum habet. Hæc admoni^:

tiofemper in conipechu habenda eft, 8^ multi ccclibes, etiamfi non hint cons: taminata corpora,tarnen habent animos occupâtes illicitis flammis : Multi itemmagis excruciantur ibrdidis curis quærendorum præfidiorum, bonos: ^mjlplendoris,quàm pleriqp pij 8c mediocres mariti.

dubium eft Apoftolosfi'ngulari confilio appellationem tam dub blandam hiæ dodlrinæ tribuifle, ut infignius effet dihrimen Les: gis amp;nbsp;Promiflîonis de rcconciliatione. Sicut amp;nbsp;Prophetæ fæpc in hoc arguss wcnto ufi ihnt peculiari uerbo ßafar,quod fignificat res nouas amp;nbsp;bonas nutis: ciare. Eftautem luav/tA/o/j uetus uocabulum, quod etfi apud Homerum fignis: ^lt;^uocMo ficatmunusdandumlætanuncianti, tarnen alioqui in lingua Græca fi'gnifis cacfernionem,res bonas amp;nbsp;lætas nunciantem,fi'cut ea uoce Apoftoli ufi hint, ut manifeftateftimonia milita hint, ut Plutarchus in uita Artaxerxis clarè dicit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubi Euangelium intelligi fermonem læta nunciantem ne^

cdTe eft,8ô hint in eodeni loco plura teftimonia. Extat amp;nbsp;teftimonium in ta Pomper), T^a^/xaTOcfôpo/ -Ti^CKrHZacuJop £k. -zs-ovry KOiU.i'^omç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Et prorhlS fic lo^

tutus eft Cicero ad Atticum, Admoneat igitur pios appellationis hiauitas de nouo dodrinæ genere, amp;nbsp;de Legis amp;nbsp;promiflîonis dihrimine. Nec uerô fingimus nouas diftindiones niagis argutas, quàm neccffarias,ut hypocritæ multi cauillantur. loannes Apoftolus initio Euangelq hii luculcntum difcrhoi/cnW« în^ menproponit: Lexper Moyfendataeft, Gratiaamp;uerirasperlefum Chris:zr ftum fadaeft, amp;c, Nccefle eft.enimdifccrni præceptaamp;remiflîonem tatorum, difcerni præcepta amp;nbsp;promiflîoncs. Item promiflîonem gratuitam,«œ. â ptomilfionibus quæ non hint gratuitæ. Eft autem Lex, ut hiprà didumt''^’^ quidßt, tftjdodrinarequirensperfedtamobedientiamerga DEV M, non remits titgratis peccata, non pronunciat iuftos,id eft, acceptes Deo,nifi' Lcgi fatiss: fadum fit : Et quanquam habet promifliones, tarnen hæ requirunt condis: tionemimpletæ Legis. Econtnà Euangelium etfi concionatur de Pœ^s .. nitentiaôd de Bonis operibus,tarnen continet promiflîonem benefîcf) Chris ^«,(i4oce4i. fti, quæ eft propria amp;nbsp;præcipua Euangelr) dodtrina, amp;nbsp;feiungenda à Lege, Gratis enim remittit peccata,amp; pronunciat nos iuftos,etiamfi Legi non las: tisfaciamus. Qiiomodo autem hec confcntianr,quèd Euangelium pariter de pœnitentia concionetur 8c lege,ÔC tarnen promillîo fit gratuita,ftatim expos=

ncmus* Pn’us cnim monendus eft lecftor^ut diftrimen promiftîonum obfer^ uet, habet eiiim Lex promiftîones.

Sed fcicndum eft duplices efte promiftîones in fcripturis diuinis.Quæ^ Legi,amp; habent conditionem Legis^hoc eft, exhibenturprolt;* pterimpletionem Legis, Tales fùnt promiftîones Legis, Lex docet Deutn bonum amp;nbsp;milericordem eiîè, led his qui hint fine peccato. nbsp;Idem docet amp;

hiimana ratio, habet enim ratio quandam noticiam Legis. Hic fe ipfe quifcç conlùlat, Deprehendit enim naturaliter fc itSL iudic^rc de Deo,quôd fit mi;^ fericors,Ièd tantum dignis, hoc eft,his qui funt fine peccato, Nec potcft fe tuere leiphim placere Deo, cùm fitindignus amp;^immundus, ItaLexamp;pro=^ miftîones Legis, cùm fint conditionales, relinquuntconfcientias in dubita^ tione,

fromißio Eugt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promiftîo Euaugcii) propria, quæ non habet conditionem fe

gis, tanquam caufam, hoc eft, non promittit propter implctam Lcgcm/cJ gratis propter C H RIS T V M. nbsp;nbsp;Hæc eft promiftîo remififionis pccca^

torum,feureconciliationis,feuiuftifi'cationis, de qua concionatur præcipuè Euangelium, nbsp;Vt enim hæc beneficia elTent certa, non pendent ex condv

tione implctæ Legis, Si enim lèntiendum cfiTet, tune demum nos habere re# miftîonem peccatorum, cùm Legi fatisfeciftcmuSjdcfperanda eiTetremilfio peccatorum, Ideô gratis donantur remiftîo reconciliatio,feuiuftifita^ tio,hoc eft, non propter noftram dignitatem. Et tarnen oportuit efle ali^ quam uieftimam pro nobis, Ideô Chriftus donatus eft nobis,amp; fadus eftho^ ftia, ut propter ipfiim certô ftatuamus nos placere Patri,

Eft itaep hæc Euangelica promiftîo reconciliationis, Ic^alium dilîîfe P4rtjc«UGra gratis pollicetur propter Chriftum, Ideôcp Paulus hanc particulani th difeemit Gratis,nobis diligenter amp;nbsp;læpè inculcat, Vt Rom: 4, Ideô gratis ex fîde,u£ EMngeùw« 4 ßj-nia fit promiftîo. Nam hæc particula Gratis propter Chriftum, facit diQ * crimen Legis amp;nbsp;Euangelq : Si enim non uideamus hanc particulam de gra^ tuita promiftîonc,manet in animis dubitatio,amp; Euangelium transformatur in Legem, amp;nbsp;nihilo certiores reddit conicientias de remiftîone peccatorum feu iuftificatione,quàmLexaut naturale indicium rationis : Sicut aduerfa^ rtj noftri, etfi uociferantur fe docere Euangelium, tarnen quia non docent de gratuitareconciliatione,relinquuntconfcientiasin dubitatione, amp;nbsp;profil^ angelio docent Legem aut HcÇôdum, hoc eft, indicium naturale rationis^ Ergo intendenda mens eft atep oculi in hanc particulam. Gratis, Ideô enim necelfe eft de hac graruita promiftîone docere,ut res fit certa, ut confeientrjs eximatur dubitatio,ut habeant firmam confolationem in ueris terroribus. In his enim uere iudicari poteft,quàm fit opus hac gratuita promiftîone, Et ad hoc certamen hæc dodrina maxime referenda eft,

Illudautemfciendumeft,promiftîonemoportercfide accipi: Id Pau^ lus docet Rom: 4, Ideô gratis ex fide, ut fit firma promiffio. Et Iohannes ait : Qui non credit Deo,mendacem facit cum c, Proinde particula Gra^ tis,non excludit fidem, fed conditionem noftræ dignitatis excludit, amp;nbsp;transe fertcaufàmbénéficianobisinChriftum, Itaqp neep obedientiam noftram excludit, tantùm caufam beneficij à d ignicate noftræ obedientiæ transfert in Chriftum,ut beneficium fit certum, Concionatur igitur Euangelium de pœ# nitentia, fèd ut certa fit rcconciliatio, docet remitti peccata, amp;nbsp;nos placere Deo,

öco.non propter dignitatem pccnitentiæ aut noftræ noiutatis, Hæc efl ne^ ^^flaria confolati'o pfjs confcientf)s* Atc^ hi'nc iudicari poreft^quomodo hec ^onfentiant, quod dixi'mus Euangeli'um concionari de pœnitentîajamp; tarnen gratis promittere reconciliationem» Sed de hac collatione paulo póft copi= ®fius dicemus,

Definit itaque Chriftus Euangelium Lucæuïtimo^planè ut artifex^cum ’ubetdocerepcenitentiam Sóremiflïonempeccatorum in nomine iuo. Eft Eudngeliunt ’gitur Euangelium prædicatio pcenitentiæ, promiftïo^ quam ratio non tes: netnaturaliter, fed reuelata diuinitus,in qua DEVS pollicetur^fe propter Chriftum Filium fuum remittere peccata, nos pronunciatiuftos,id eiEacs: ^cptos,8cdonatSpiritumfaniftum, amp;uitamæternamj modo ut credamus, hoc efi^ confidamus,hæc nobis propter Chriftum contingere, Atque hæc gratis pollicetur, ut fiht certa,Hæc Gt Euangelq definitio in qua tribus mcms briscomplexi ftimus beneficia Euangelq propria, ftih'cet, quod propter Chriftum gratis remittanturpeccata, quod gratis pronunciemur iufti, hoc ^ftjreconciliati, feuaccepti, amp;nbsp;hæredesuitæ æternæ, Hæc tria membra P^ulôpôftexplicabimus, Tantum hic memineris, hæc propria Euangclij bénéficia eire,quæ alioqui uno uerbo luftxfîcationis comprehenduntur»

P Oftquàm natura humana opprefta eft peccato amp;nbsp;morte propter Adæ ïa^ pfum,etiamn manet aliqua noticia legis, tarnen quia hæret in natura peclt;i tatum,confcientiæ non pofTunt ftatuere de Deo, quôd uelit ignoftere. Ci nb hil nifî Legem audiant» Lex enim non docet gratis remitti peccata» Scilt;lt; mus autcm nos non fine peccato efte» Idc^ 'maxime cernimus, cùm iudicio Deluerè perterrefiunt mentes* Eft igitur opus gratuita rcmiflîone, Idco Deus per mifericordiam reuelauit, fe uefle nobis ignofcere, ac reftituere uisi tam a’ternam. Et addidit uidtimam pro nobis, fcilicet Filium fùum, ut fci^ remus hæc nobis propter Filiumdonari, non propter dignitatem noftram aut mérita noftra* Idcp Euangelium ftatim promifliim ac reuelatum eft poft hpftim Adæ^ne deefTet confolatio primæ illi Ecclefi'æ,

Eft^ unum 8l idem Euangelium, quo omnes Sandli ab initio mundi vnuMe/l^ ftluati ftint omnibus temporibus, Adam,Noe, Abraham, Iacob, Prophetæ, Apoftoli* Non eft igitur imaginandum, Patres legenaturæ f'abiatosefte,^^^’^”p°^^'^“-” ' ludæos lege Moyfi, Nos faluari noftra quadam lege : Imounalex eft mor3i^ EcdefiaDd, fis omnium ætatum,omnium Gentium,ut fuprà diximus.fed nee Patres, nee v«4 lcx ludæi,nec Gentes,nec nos ideô faluamur,quia legi latisfacimus: Nemo enim Legi fatisfacit. EtLexrelinquitdubitantesconfcientias. Atep hoc intereft inter Patres amp;nbsp;Xenophontem,Ciceronem,acfimiles uiros optimos: Legem notant utricp,fed Euangelium non norant utricp* Xenophon,Cicero firniß \ les dubitabant. An Deo curæ cflent,an haberent Deum propicium,an exaus; direnturà Deo* Etfi enim Legem norant,tarnen uidebant fe non efle innos: centes* Lex autem docet Deum propicium eftehis, qui fùnt fine peccato* Nonnorant Euangelium de gratuitaremiflîonc peccatorum* Abraham ues

rô,Iacob amp;nbsp;(imiles,quia norant Euangeh'um,ftatuebant fibi remitd peccata, fe habere Deum propiciumXe Deo curæ efle^ fe exaudiri à Deo, etiamfi cf“ fent indigni, Ideó fcriptum eft t Abraham credidit Deo,amp; reputatum eft ci Lex nein fÄ ad iufticiam. Vna eft Lcx,amp;^ natura nota omnibus Gentibus atep ætatibus, MturAUter. Eft unum Euangeh'um,ftd non natura notum,uerum reuelatum diuinitus, Etloannes ait, Filius qui eft in fi'nu Patris,ipfe enarrauit nobis» Sed hæc omnia crunt illuftriora,cùm dû cemus pauló poft de Gratia amp;nbsp;de luftificatione.

Qiiia autem diximus idem Euangelium fuifle Patrum,uidendum eft ftatim ab initio Euangelium reuelatum fit. Ac citabo paucos quofi tumßtEuan^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;referri hmiles debent : Nam

^elium. Euangelium paulatim clarius reuelatum eft,8ó apparebit Prophetas prædû cafte hanc Qratuitam reconciliationem.

promißio re^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Promiftîo de Chrifto amp;nbsp;bcnefîcqs Chrifti primùm reuelata eft Ade fta^

uelttta Ad^, tim poft lapfum,ut cùm incidiftet in iram Dei 8^ mortem, haberct confolatû

onem, qua feiret 8C Deuni rurftim propicium efTe^S^ forc^ ut mors aliquando aboleretur.Nam hæc duo beneficia clarè proponit ilia prima promiftîo, quæ etfi fiibobfcura uidetur, tarnen Adæ in re præfenti non fuit obfcura : inimû cicias ponam inter te et mulierem,et inter fernen tuum amp;nbsp;illius Semen,ipfuni coteret caput tuum,amp; tuinfidiaberis calcanec eius.Mirabilis narratio eft,amp; quæ impqs ridicula ôd fabulofà uideri poftît.’Sed pij uident rcs maximas bre# uibus uerbis fignificatas efte, Deftribitur enim i ni ci ô pcena peccati, fcilicci quôd propter peccatum Diabolus crudeli tyrannide uexaturus fit genus hult;lt; manum, uidelicet peccatis amp;nbsp;morte .* Sicut ipfa mundi hiftoria teftatur,qux tota in hac horribili concione Adæ pida oftenditun

Deinde additur breuis deicriptio regni Chrifti, futurum tarnen elfe, ut Semen mulieris conterat caput, hoc eft, regnum ftrpentis, hoc eft, aboleat peccatum amp;nbsp;mortem. Hac confolatione crigitur Adam, agnofeit fe habere Deum placatum,etfi uidet ft indignum amp;nbsp;immundum efte; Videt quid amû ftrit,ftd expedat Semen illud,quo amifta iufticia amp;nbsp;uita æterna reftituantur. Hac fiducia miftricordiæ placet Deo: amp;nbsp;quod additur Diabolum inftdiatu^ rum efft calcaneo Seminis,intellipit fore ut amp;nbsp;Chriftus Sd Sandi affligantur

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

in hac uitajamp; tarnen Chriftus uincat regnum Diaboli, Poftearenouatur hæc promiftîo ad Abraham: Inftminetuo benedû Abrah^, ccntur omnes Gentes, Significat enim omnes Gentes iam maledidas effe, hoc eft, Deum irafti omnibus Gentibus,eaftp oppreffas efTe peccatoôémor“ te : Sed futurumjUt per Abrahæ ftmen rurftim ab his malis liberentur.Atc^ itainterpretanturhancpromiftîonemipfi Apoftolfut conftatex Paulo amp;nbsp;ex Adis* Præterea in eadem hiftoria Abrahæ additur imago iuftificatio*’ nis. Deus confolatur Abraham dicens : Noli timere, Ego ftim protedor tuus, Addititempromiftionemde Semine : Huic uoci credit Abraham, hoc eft,quanqutàm uidet ÔÔ agnoftit ft immundum amp;nbsp;indignum efft, tarnen ftatuit ft habere Deum propicium propter ipfius mifericordiam amp;nbsp;promif fi-im Semen, ita pronunciatur iuftus* Id exemplum docet, nos promiftîo^ ne ôd fide reconciliationem conftqui. Fides autem nititur non noftra digni^

CK ^HQrEJbll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195

Sequuntiir paulatim multæ conciones nbsp;nbsp;nbsp;cxempla de rcmi'fRone pec^ sen^ntiie de

ntorum;Sed dariflîmæ funt fententi'æ in Pfalmis,amp; Prophetis, In his clarè cXrS^pp/« paflîinproponiturEuangelium» InPIàlmis petit remiffîonem peccatoruin ww er prcs propter mifcricordiam,non propter iûam dignitatem, feu merita,ut : intrcs in indicium cum ièruo tuo,quia non iuliificabitur in conipedu tuo o== mais uiuens» Hæc certè non eft Legis concio,quæ miiericordiam petit,amp; confîteturpeccatum,amp;quidcmomnescondemnat, uticiamus omnes gra^: tisnobisremittipeccata. Item: Si iniquitates obicruâucris Domine,quis fiiftinebitC Itcm:Dixi,confîteboraduerIùmmeiniufticiamnîcam, 80 turc^« tnittisimpietatemcordismei. Itcm:dcfcnbitfaccrdotcmChrifrum» Tues facerdos in æternum, Teftatur igitur hune iàcerdotem placaturum efle De^^ um,amp;redditurumefle æternam iufticiam, ÔC æternam uitam. Qiiiauocat æternum iàcerdotem»

Etadhancièntentiam de gratuita remiflîone accommodandi iîint miles loci in Pialmis, Ita enim dulceicent nobis fuauifîima carmina, ôd firmant coniblationem adferent» Nam fi iudicabimus illas promiflîones pendere ex noftra dignitate,cùm Pfalmi iubent nos lætari, confidere miferb cordia,feTnperreclamabunt confeientiæ, nos indignos efle, nihil pertincrc fias promiitiones ad indignos» Qtiare aduerius hanc ipiàm dubitationcm trigendus efi: animus, feiendum,quôdillæ ipiæ uoces,qua? nos lætari ius; fient,ideô propofi'tæ fint, ut medeantur illi ipfi dubitationi, conceptæ ex nos ftraindignitate» Quod fi fentiemus nobis promitti gratis reconciliation« nem,tùmuerô fides erit certa, 80 uerè gratulabimur nobis miiericordiam,amp; Deo agemus gratias» Sed tanta eft infirmitas ôô anguftia humani animi,ut hancmagnitudinemmifericordiænonpoflît capere» Ita oppreflî fumus opinione amp;iudicio Legis, ut non poflîmus periùaderi de Euangelio, Sgt;C om« nibus gratis ofFerri mifericordiam» Quare fides perpetuô cum hac no« ftrainfirmitate luftari debet, ut nos erigamus,amp; diicamus Deo confidere,amp; cum üerè inuocare Sc colere»

Apud leiàiam multæ finit condones de Chrifto,de remiftione peccato^ conciones de rum,de æterna uita. Capite SL darè teftatur promitti remiftîoncm pcccato^ remißionepec rum, amp;nbsp;quidem propter Chriftum,non propter noftram indignitatem» Po^; iuit Dominus in eo iniquitates omnium nóftrum» Et ne ludæi putarent iè mcjgt; rcriremiirionempeccatorumhoftijsLeuiticis/eftatur aliam hoftiam reftare,

uerè fit aboliturapeccatum»Ponet animam fuam hoftiam pro pcccatis* fiern : Condemnat omnes, Omnes, inqult,errauimus, ut feiamus nos propter mifericordiam,non propter dignitatem noftram, conièqui beneficia Chriftfi Poftremô addit clariflîmum teftimonium; Noticia dus iuftificabit multos* Qpôd certô ftatuendum fit, nos ita iuftos pronunciari, fi agnofeamus ChrP ftum, hoc eft, fi agnofeamus Deum nobis propicium efle propter CHRP STVM» Ergo non erit dubitandum propter noftram indignitatem, non critfentiendum nos eife iuftos propter Legem. Sed defino recitare plura teftimonia. Hæc enim exempli cauià recenfui, ut animaduertant ledores in Icripturls,quæ loca propriè de Lege, quæ propric de Euangelio concionen^ tur,amp; diicrimenobfiruent inter Legem ôd promiflîonem Euangelrj. Nam hi duo funt prædpui lod,8c capita præcipua îcripturç,ad qug omnes partes pru« denterreferendæ fixnt*

Hadenus defi'niuimus Euangelium, 8^ diferimen monftrauimus Le^« Euangeirj, Sed hæc omnia erunt illuft:riora,cum de iuftificatione, de lîd!e, 8C operibus dicemus. Nunc tantum una quædam particula addenda eft,w delicet : Sicut necefle cft icire,EuangeIium efle gratuitam promiflîonem,)ta eftfcire,Euan2elium promilTionem uniuerfalem elfe, hoc eft,offeiTi unfiîù, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promitti omnibus nominibus reconciliationem»

Hancuniuerialem teuere necefle eft,aduerlus periculofas imaginatJiolt;lt; nés de prædeftinatione,ne dilputemus hanc promifîîonem ad paucos quofi I ' 'ode nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertinere.non pertinere ad nos,Non enim dubium eft,quin omni*

p^rhcM/Jntiu animos hæc cogitatio exerceat. nbsp;nbsp;Et hinc ortæ fimt multæ difputationes

t«pro»«)?ioKMferiptorum de prædeftinatione minime utiles. Nos uerô ftatuamus Eiiange* pepfrjf nbsp;nbsp;nbsp;jq pro,nißioneni uniuerlalem efiTe, Sicut enim prædicatio pccnitentiæum/

prædicatio remiflîonis peccatorum uniuerfalis cft. Huccofi ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ligantur lèntentiæ uniueriales de Euangelio,quæ paflim in feripturis extant,

ut Ioannis 3,Sic Deus dilexit Mundum, ut Filium fuum unigenitum daret,ut omnis qui credit in eum,non pereat. Item apud Paulum : Conclufit omnes fùb peccatum,ut omnium milèreatur,Hæc nunc monuifle fàtis fit.’NSdeliac uniuerlali iterum dicendum erit infra de prædeftinatione. Qiiôd autcni non omnes conlèquuntur Euangelij promifla, eô fit, quia non omnes crediint. Nam Euangelium etfî gratis promittit,tarnen requirit fidem, oportet enim promiflîonem fide accipi; Ac particula Gratis,non excludit fidem,led exclu* dit conditionem noftræ dignitatis, ut lùprà diefiumeft, Scpofhilat,utpro* miflîonem accipiamus,id non poteft fieri aliter nifi fide.

TJ IC locus continet ftimmam EuangeIrj.Monftrat etiam proprium Chngt; fti beneficiumjproponit firmam confolationem prjs mentibus, docet qui lint Lieri cultus Dei, quæ fit uera inuocatio, præcipuè diicernit Ecclefiam Dd à exteris gentibus,Iudæis, Mahometiftis Pelagianis,hoc eft, omnibus,qui imaginantur hominem iuftum efle lege ftu dilciplina, èc iubent dubitare de en«w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinionum in hoc locodifi

tw cr ïuflifi^ lènfîo : Quia plericp ftquuntur humana indicia, negleda fimplici dodrina utione. nbsp;nbsp;Prophetarum,Chrifti Apoftolorum* Imo hanc transformant in Pbilofo^“

phiam,extenuant peccatum in natura, cogitant Lege Dei tantum requiri digt; îciplinam,Deinde imaginantur,nihil interefle inter Philolbphicam ÓÓ Chr^ ftianam iufticiam»

Omnibus aetatibus hæ prophanæ 8ó humanæ imaginationes obfcura* runt ueram Ecclefîæ dodrinam. Sic Phariià?i lèntiebant iè Legeiuftos elfe. Deinde quia necefle erat quærere de Meflîa, cur is uenturus eflèt,fingebant ideô uenturum efle,ut mundi imperium conftitueret, non intelligebant portere uidimam fieri pro genere humano ad placandam iram Dei adue^ lus peccatum, amp;nbsp;aliam iufticiam donaturum efiTe, Sic amp;nbsp;ante Pharifeosfeiv lèrunt Hypocritæ fiiperiorum ætatum in Ecclefia Patrum,^

Sed Prophetæhos errores taxabant, clamitabant, non tolli peccatum iufticia Lcgis,manere peccatum in hac mortali natura,fed iuftos eflè crcdeiv tes,

tcs,8^ exâudiri donsiri ui'ta æterna à Dco.proptcr promiHiim SaÏLiatoremgt; Sicut Dauid claris uerbis inquit : Non iuftificabitur in conipcdu tiio oninis hypcrb uiuens* Et alio loco de Filio^Bcati omnes qui confidant in eo. Item Icfaias ; tarum de hoc Noticiaeiusiuftificabitmultos. Ita cùm Chriftus ÔC Apoftoli rcnoualîent doârinam,ftatim poftea iparfæ iunt opinioncs humanæ de difeiphna : Onia magnum quiddam eft^regere externos mores. Deinde exorti finit Sf fana^ Pudngeîium i ticifpirituSjqui prorfus transformaruntEuangelium in Legem feu Pbarifà# ifmum.finxerunt homines iuftos efle Lege,amp; ne Chriftus nihil uidcrctur no^ phdrtfaifmu: ui attuliflè.dixerunt eiim aliquas nouas leges tradidifte,de Cœhbatu, de non uindicando. Hæc deliria ftatim poft Apoftolos nata finit. Ideô noneftmft rum,poftea quoep caliginem fccutam efle. Etfi autem aliqui pfj rctinuerunc ueramfententiam.tamen feriptorum magna difliniilitudo eft,alius alio com5= modius loquitur^fed de feriptoribus alibi dicenduni erit. Ntnic ha'c tantùm præfari uolufiut cogitet pius ledorjieceflariam eiTe explicationem huius lo^» ciode iuftfiîcationc.ôôgrata mente ampledendum efle beneficium Défi qui Euangeli)lucem rurfiis accendit. Neq? enim negari poteftin dodrina Mo^ Error«Mo« nachorum efle errores quos etfi' nunc aliquantulum corrigunt, tarnen adhuc tMchomm in neruos ipfos retinent. Deremiflionepeccatorum uociferantur non ^unfßc‘t^ne doceri,quôd fide gratis propter Chriftum accipiatur remiflio peccatorum, necadmittunqfiÆfignificarifiduciam mifericordiæ Dci: Imô iubent iènis^ per dubitarCjan fimus in gratia. nbsp;nbsp;Deinde addunt, quôd mereamur rcniifi

fionem propter contritionem diledionem. Atqui contritio feu dolor,fèii pauor fine fiduciamifèricordiæ,quo uehementior eft^ eô magis impellit ad defperationem.ut Paulus inquit: Lex iram eflicit. Deinde dicunt arfiplius, renatosLegi Dei fàtisfacere, iuftos efle propter impletionem Legis, amp;nbsp;hanc ipfam efle meritum èc precium uitæ ætcrnæ, nec reliquam in renatis inobe^â dientiam elfe quiddam pugnans cum Lege Dei. Addunt item, renatos ta^ mendebere dubitare,an fiht in gratia,amp; in hac dubitationemanendum HæcdubitatiopalàmeftEthnica. Nec leues finit hi errores,(ed Euangelio tenebras inducunt,oblcurant beneficium Chrifti, tollunt ueram confolatioî« nem confcientiarum,amp; ueram inuocationem. Quare nccelLe eftEcclefi'am de bis tantis rebus admonere. Exponam igitur clarè êc plané fummam hus= iusnegoerj.

ErimùmdedifciplinaclamitamusSénos. Omnes homines dilciplina coerceiidos elfe,id cft,iufticia illa,quam etiam non renati præftarc debent poffunt. Sicut ait Paulus. Lex eft pofita iniuflas. Et Deus præfentibus „m eH æternis pœnis uiolationem difcipliiiæ punit. Ac ingens præconium eft di^ tio fiiplinæ,quod Paulus inquit efle pædagogiam in Chriftum. Quia Icilicet, Euangelium non eft effîcax in his, qui non defi'nunt ruere contra confeienti^ 3m. Qiianquam autem nulla res humana pulcrior eft,quàm diiciplina, ficut uerè dicit Ariftoteles : lufticiam formofi'orem elîe Heipero amp;nbsp;Lucifero:Ta;: men non eft aflrienda opinio,quôd fit impletio Legis, quôd mereatur remifi fionenipeccatorum,quôd propter earn homo fit iuftus, id cft.reconciliatus Deo. Paulus inquit ludcos intucri Moyfi facieni uelatamfid cft,non rede ins: telligere Legem Dei, quæ eft tiox argue ns peccatum in natura hominis, ÔÔ oftendens iram Dei aduerfus peccatum,amp; ucros pauores incutiens.

bed cùm de hoc intelled:u Legis, amp;nbsp;de agnitione peccati concionatur Euange#

Euangclium,putant multi tumentes pcrfuaGonc fàpientiæ^has efle hyperbol ' las Stoicasjquibus nihil opus fit» Sed cum diiciplina per ièie fatis aifficibs res fit, contendunt nihil amplius requin, amp;nbsp;hanc qualemcuncp diligentiam mereri remiffionem peccatorum,amp; eiTe iufticiam coram Deo, amp;nbsp;ad has hu^ manas imaginationes Origenes,et Monachi male detorlêrunt Pauliï, re natiua Pauli fèntentia,ex ipfo Paulo reliquo conlenlù Propheticæ Apoftolicæ icripturæ diicenda eft,non ex humanis opinionibus.

Secundo, poftquàm hæc de diiciplina præmonuimus,nunc ad caufam cl^æ^cenâoquot; accedimus» Similis eft Ecclefiæ concio à principio poft receptum AdamuP owniîitM tem‘ 9ue ad fînem Statim in Paradiio inftitutum eft minifterium prædicandæ poribui. nbsp;nbsp;nbsp;pœnitentiæ, èc data promiflîo de uenturo Liberatore, ex qua intelligcbant

primi parentes fe recipi» Sed hæc promiflîo paulatim clarius patefaâa eft, uique ad Chrifti prædicationem, qui amp;nbsp;ipiè hoc minifterio fungebatur. El prlt;tdicdtio Apoftolis mandauit idem minifterium, inquiens : Ite prædicantes pceniten^« pixmtentu 'm n'aniamp; remiflîonem peccatorum in nomine meo, Qiiare ièmperinEcclefia /fî7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ionare oportet prædicationem pcenitentie, quæ fit uoce Lcgis,pcr quam De^

us arguit peccata noftra cùm externa tùm interiora, qualia iunt,non timere, non diligere Deum,non confidere Deo, nbsp;nbsp;Fit amp;nbsp;uoce Euanoeln aceufantis

mundurn^quôd non audiat filium Dei^ non moucatur eius paffîone oórelu^ reefiione amp;c, Ideô inquit Chriftus ; Spiritus fandus arguet mundum de peccato,quôd non credunt» Et Rom; i, Reuelatur ira Dei de coclo iûpero^« mnem impietatem amp;nbsp;iniufticiam hominum amp;c,

Vt igitur expauit Adam ièu Dauid audiens uocem Dei accuiàntis, ita mens non dura,non obftinata,cxpaueicit,8ô agnoicit Deum uerè ira.fci peo catO:,8é punire peccatum. Hi errores iæpè deferipti iunt in Piâlmis» Pfalm’ 3 6^ Non eft iànitas in carne mca à facie iræ tuæ» Non eft pax oflîbus meis à facie peccatorum meorum. Et quidem ut Lex hanc iram generi humano de^ nunciat : Ita omnes calamitates humanæ,iûnt quafi uox Legis,nos de ira Dei admonens,amp; omnes ad pcenitentiam uocans.

pr^dicdtîo Tertio, cùm mens hominis bac uoce arguente peccata perterrefada TOttißionis çpj. Jiat promiflioncm in Euangelio propofitam,et ftatuat remitti ftbi pec^ peccdtorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• -

cata gratis propter Cnnltum per milericordiam,non propter contritionem aut diledionem,aut alia opera. Hoc modo cùm fide fe mens erigit,donan«’ tur remiflîo peccatorum,Sô reconciliatio. Si enim iudicanduni efiet, tùm demum nos habituros eife remiflîonem peccatorum,cùm contritio aut dilegt; dio iufîîciens effet adigeretur animus ad deiperationem ; Qiiare ut habeat certam Sd firmam coniolationcm, pendet beneficium Dei non ex condition ne dignitatis noftræ, fed ex fola mifèricordia propter Chriftum promiflà, Cùmcp Deus remittit pcccata,fimul donat nobis Spiritum fandum, qui no^ uas uirtutes in pijs incoat, Sicut Galat: 3, dicitur. Vt promiflîonem Spiritus accipiamus per fidem. Hæc nihil habent pcrplexitatis,amp; à pijs mentibus in Ecclefia, quænoruntexercitialpiritualia,pauorcs,confolationes, amp;nbsp;inuoca^ tionem,clarè intelliQuntur.Nunc iaitur teftimonia addenda crant, iêd uocai» bula prius diligentius declaranda fùnt.

De peccato,de Lege,fîiprà didum eft,nunc de cæteris dicam, de uoca# bulis luftificationiSjFidei, amp;nbsp;Gratiæ.

IVSTIFJCATIO fignificat remiflîonem peccatorum, Sô recoiv î“quot;-'«*quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlMonim,

ZIJL IK oiiriLAiiuiyic., ciliarionemjfèuacceprationemperfonæ aduitam æternam. Nam Hcbræis iuftificare cftforenfè ucrbum,ut fi' dicam^PopuIus Romanus iiiftificauit Sœ pioncm accufatum à tribunis,id eft,abfbluit,fèu luftum pronunciauic. Sum^: fitigitur Paulus uerbum luftîficandi ex conlùetudine Hebraici lèrmonis,pro reiniflîone peccatorumSc reconciliatione {èuacceptatione* Hanc efle uim phrafis Hebraicæ, eruditi omnes norunt^ Sgt;C exempla paffîm obuia iîint. Quanquàm autem^ ut antea dixi, cùm Deus remittit peccata, fimul donat Spjritum làndum incoantem nouas uirtutes,tarnen mens perterrefacfla, prb nium quærit remiflîonem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem^ de bac angitur, dehac dimicat in ueris pauoribus,non diiputat,quæ uirmtes infulæ fint,quæ etfi comitantur reconciliationem, tarnen nequaquàm iudicandum eft, no^ ftram dignitatem aut mundiciem caulàm efle rcmiflîonis peccatorum, Ideô tnt 1 PC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_t

P HraGs diligenter confîderandaeft,8ôuidendum quid agat Paulus, cùm ait : luftifîcamur non operibus noflrisjled fide in Chriftum. Romanis au^ tibus hæc oratio noua eft, quare initiô quærenda eft natiua iermonis inters pretario, luftificari operibus fignificat conièqui remiflîonemj iuftum ièu acceptum Deo efle propter proprias uirtutes feu fada, Econtra uerô luftifi^ Ju/lificdrifide cari fide in Chriftum, fignificat conièqui remiflîonem,8ô iuftum^ hoc eft, ac;« ceptum reputari non propter proprias uirtutçs,ièd propter Mediatorem bum Dei, Sic intelledo ièrmone conipici poteft,quomodo hanc propofi'^ honem Scuocem Euangelq, luftificamur fide, Paulus opponat alterfquæ eft uoxliunianiiudicr)feuLegis,Iuftificamur operibus, Vt Baptifta clamitat: Hic eftagnus Dei,qui tollit peccata mundi, Ita Paulus uult nobis hanc ub ftimam proponere, amp;nbsp;docet propter hune Filium Dei dari remiflîonem ôi^rcconciliationem,non propter noftras uirtutes.

Quare cùm dicit,luftificamur Fide,uult te intucri Filium Dei ièdentem ad dextram Patris, Mediatorem interpellantem pro nobis,8ó ftatuere,quôd tibi remittantur peccata,quôd iuftus,id eft,acceptus reputeris, icu pronuncb cris propter ilium ipfum Fihum,qui fuit uidima, Vt igitur uocabulum Fb des monftret ilium Mediatorem,Sô nobis applicet, fignificat Fides non tarn tùm notida, hiftoriæ noticiam,fed fiduciam mifericordiæ promiflæ propter Filium

Eftep femper hæc propofitio correlatiuè intelligenda : Fide fiimus iu^ Fide iufiificd^ ftbd eftjfiduciamifericordiæ propter Chriftum fiimus accepti, non propter oratio noftras uirtutes. Nam hæc miiericordia fide ièu fi'ducia apprehenditur,Hoc agit Paulus,ut ilium Mediatorem amp;nbsp;agnum nobis proponat, nbsp;nbsp;gloriam ius

fticiæ nobis detrahat, amp;nbsp;teftetur propter hune propiciatorem nos recipi, Hanc elfe mentem Pauli,nihil dubium eft,amp;^ lèntentiam iplàm efle ueram Sô certam in Ecclefia,manifeftiflîmum eft, Fatentur enim omnes Sandi, fe etb am cum habent nouas uirtutes,tamen non propter has accipere remiflîonem peccatorum,amp;r reconciliationem, fed propter Filium Dei propiciatorem, Ideô necefle eft fie intelligi hoc didum : Fide habenius remiflionenijid eft, bac fiducia,quôd propter Filium Dei recipiamur,

Qui ucrô reclamant Hui’c enarrationbhis hæc oratio prorHis inanis nitus eft,amp; nihil fi'gnificansjuftificati fide paccm habemus. Deinde nee in* telligunt ipfi,quale fit certamen confeientiæ luélantis cum pauoribus èC bitationCj cùm anginir de remiHïone peccatorumjiec norunt pauores quiin liera pccnitentia exiftunt, Hos fi confiderarent, lcirent mentes perterrefa* (fias quærere confolationem extra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;banc confolationem elTe fiduciam,

qua uolunras acquiefeit in promilfione milèricordiæ propter Mediatorcm donatæ. Complccfiitur autem fiducia mifericordiæ èc noticiam hiftoriæl Quia fides inruetur Chriftum;, quem agnofei necelTe eft effe Filium æterni Dei,pro nobis crucifixumjrelufcitatum,amp;c» Eftep referenda hiftoria ad pro^ mifiionem feu effetfium^qui in hoc articulo proponitur^uidelicet. Credo rc^ müTionem peccatorum» Acrurfiis hiciplè articulus monet, ut fides intdli^' gatur fiducia. Nam ilh\qui non confidit fibi remitti peccatajiæc uerba.Crc* do remiffîonem peccarorum/ruftrà dicuntur.

Dixi de intellecfiu propofi'tionis: Fide iufi;ificamur,nunc teftimonia ad^ quàdfid^fi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrina Euangelq fignificet fiduciam mifericordiæ

ffiißcetfidu-- promiiræ propter Chriftum. Qiiidam de uocabulo 7n's»ç litigant, ncc aliud cMw. uoluntintelhgi,n]fidolt;firinamXeuSymboliprofelïîoncm,ut uulgô diciturî Fides Nicena, pro dodrinaXeu dogmatum colledione. Sed Græcis plura fignificarc uerbum -^issVa, confiât. Nec dubium efi Hcbraica phrafi promi* fcuèufiirpariuerbaquæfignificantcredereamp;confidere^ut Pfalm: 2. Bcati omnes qui confidunt in eo.Hic Hcbrei legunt Holè.Etquod Paulus citât ex lefaiacap. 28. Qui credit^non confundeturj'n Hcbraica ledione efi Hamacs min. Eodem uerbo quod fignificat credere, læpiflîmè pro confidere utitut lingua Hebræa^ut Danielis 6. Qiiia credidit Deo fiio. Et Pfalm : 7 8. duo lynonyma coniunguntur: Quia non crediderunt Deo^Sô non confifi fiant in Saluatore fiio. Ac luntmamlefiaexempla in lèrmone Chrifii. O muliet, magna eft fides tua. Item : Fides tua iàluam te fecit. In his amp;nbsp;fimilibus dictis conftat fide fi'gnificari fiduciam. Sequi autem Paulum phrafin Hcbraicam non dubium eft. Deinde infinita occurrunt apud Græcos exempla, ubi mstûa fimplicitcr fignificat confido, ut in uulgari uerficulo Phocylidis,

Et in PhilippicaquartaDemofthenis: ’a;5\à£/cru/jtzjiaxwp lt;^vo'a 7rz?£vegt;H9^]™? o7r7toiç’«)cv'e. Et contra Androtionem, crauTSS 7r/s£\/€(ç, confidis teipfo. Et apud Plutarchum interrogatus Solon,qua re confifiis änderet lè opponere Pififtra* to,relpondit feneda. In hoc loco eft, t!vi zriseVaii. Nec difficile eft aceniuni teftimoniorum colligcre. Teneamus ergo uim uerbi ^(s£i/w, amp;nbsp;feiamus fignfi ficare utrunque, adlèntior ÔC confido. Græcis magis uagatur uocabulum

Sed nos Iciamus in Ecclefia fignifîcare alFenfionem firmam,amp; fiduciam, quæ etiam -arETpISutriQ dicitur : Et uera eft hæc definitio fidei : Fides eft afientP ri uniuerfi) uerbo Dei nobis propofito, adeoqj Sô promifiîoni gratuitsre;’ conciliationis donatæ propter Chrifiiim Mediatorcm, efiq? fiducia miferf cordiæ Dei promilTæ propter Chriftum Mediatorcm. Nam fiducia eft mo^ tus in uoluntate necefiariô relpondens alFenfioni, Icu quo uoluntas in Chrh fto acquiefeit, quod cùm fit,acccnditur Spiritu làndo noua luce, ut poftea ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicam.

dïcam. Vfitatiflïmum eft autem pro firma aflenfione dicerQii qua figni=ä ficatione opponitur incertæ opimoni. Sic Plato mquit,homines non haoere

OTï/p deideabonajdeftjftabilemaffenfionem, Etfienim homines in^s telligunt reda^tamen propter contumaciam cordis^propterprauas cupidita^ tesalFenfio excutitur,

btuicina eft fignificatiOjFiduciajficutin uerfii Thcognidis. ss-l^j ;\5H/xar 0= Atwa/aTT/siK ƒ ££7-au(5. Ëtapud Hcfiodum ; Fiduciæ8ôdiffîdentiæfueruntexitia=î bs.Cæterùmaliæ finit fignificationeSjquarumpræcipua eft ï^iî'çpro fidelita== Aliisfignißcn^ tejdeft^pro uirtute pafta firuante» Hæc ubi locum habeat in lacris hbris^dfi ligenterconfideranduni eft» Nam profeótoiniudicandis controuerfijsEcs: clefiafticiSjin quolibet loco uera ucrborum fignificatio, ièntentiæ congruens ^uarendaeft. Hue ftudia linguarum referenda fiint, Sæpè autem,ut dixfi ■^lï'çfidelitatcmfi'gnifi'catjUtinuerfii Sophoclis, ^vko-k.« exas-avij lt;1^ ’aTri^la, id tft^fidelitas perqt. Et iæpè aliàs^ut apud Polybium lib. 2. £lt;xovto 5- Tr^eop

amp;'TÏw o-Aïuj KaAoKayafiiajj, aiitecellebant fidelitate firuanre pacT;a,uel quod idem ualet,fide,id eft,autoritate,quæ eis tribuebatur^quod uidelicet eftent fi;: deles,feruantes paétorum, iufti, beneficia Deinde multæ fignificationes ex hac nalcuncur,qua2 niIii 1 ad Pauli diiputationem pertinent. Polibius J'^vûu Uus •rovçtiçtt'isi/jfap-aiup, dederc ie in fidem Romanorumjdeftjn fidem Romano;: rum paétaièruantiumpufticiam dementia moderantium, Item^ tPSvcWTrisei?, promittere fidelitatem. Et apud Rlietores èc Ariftotelem 7rfce(ç,probationes, argumenta,teftimonia fignificant» Hæ metonymiæ non finit ad Pauli difi putationemreferendæ. O remmiièram» Ecclefiauerè, ut in uerfii Græco dicitur, inter barbaros natiuum fermonem dedidicit, Monachi ueras fignifi;: lt;^ationes obruerunc,nouo généré dodrinæ excogitato» Qiiare prj redeant

Prophetas èc Âpoftolos,ac propriam Ecclefiæ linguam iterum diicant,amp; iuftaurent

Quôd autem Paulus fiduciam miièricordiæ intelligi uelit uocabulo Teflinwnia defexfequentibusteftimonqsperipicuum eft. Roman: 4, confertur pro;

miffio ad fidem correlatiuè* Ideôexfide gratis,ut fit firma promiflîo^ difmè poftulat, ut aflentianiur promiffîoni,ac ut poflîmus aflentiri, ait gra; tuifericordiie. tuitameire,quiaficonditioinipletæ Legis addita effet, fequeretur defpera;

tio : Placeres Deo fi Legi fatisfaceres. At Paulus dicit, Ideô gratuitam efle promiffionem, ut fit firma credenti» Vult ergo nos aflentiri promiflîoni♦ Id aflentiri reuera eft hæc fiducia ampledens promiflîonem, Hæc explicatio hbefadari non poteft,

Præterea confidera uim promiflîonis Euangelicæ* Si nihil opus eft aft i. Argument : fintirfpromiflio prorfus eft inanis fonituSjquæ tarnen ideô tradita eft, ut aft fintiamur,amp; ut aflentiri poflimus,gratuita eft. Item,cur Iohannes dicit,Qui non credit Deo,mendacem eum facit» Et Paulus inquit : Non dubitauit diD fidentia, fed firmus fide dans gloriam Deo,8é certus,Séc,Hæc clarè oftendût, requirijUt alTentiamur promiflîoni. nbsp;nbsp;Denicp cur fonat in Ecclefia hæc uox.

Propter Filium Dei remittuntur tibi peccata,fi' dicas,non efle aflentiendum';' Hoc quid aliud eft,quàm,ut Iohannes inquit,Deum mendaerj arguere C If Rom: V» luftificati fide,pacem habemus.At noticiahiftoriæ non afi fertpaceni,imôaugetpauoresôédefperationem,ficutin Diabolis. Qiiod enim tcrribilius eft fignum iræ Dei, quàmplacari Deum non alia uiélima

potuifle,nifi Filij morte C Vident Diaboli fe reiet^los eHc, fciunt Filium Dei ludicem conftitutum efle^fe futuros in æternis pccnis:Vident amp;nbsp;homines in uerispauoribuSjCÙmaliamultafignairæ Dei aduerlus peccata, mortem 6^ alias infinitas calamitates^tum nero hoc ipforn fignum,quod ira Dei non po^ tuit placari nifi per Filium. Huius hiftoriæ noticia auget pauores, fi fidcs non eft fiduciaapplicans nobis hoc beneficium^fi non eft ftatuendum, Ideô pafliis eft Filius Dei^ut tibi ignofcatur,quanquàm male merito, amp;c, Hæc

III, Similis eft explicatio amp;nbsp;ahoruni multorum teftimoniorum, luftus ex fide uiuct, Certè hiftoriæ noticia nemo uiuet, quæ potius auget crucian tus. Nec Legis noticia quisquam uiuit. Si habueris uirtutes fufficientes,pla«^ cebis. Necefte eft igiturfidemintelligi,quæftatuit nobis Deum propiciuin cfiTejamp;acquiefcitin promifta mifcricordia.

nil. Arg«« Eodem modo amp;nbsp;hoc diclum intelligi necelTe eft^ Omnis qui credit in cumjion confundetur, Item in Pfal: Ofculamini Filiu, Bead omnes qui com fidunt in eo^ubi uerbum Hebraicum proprfjftîmè fi'gnificat confiderc.

1111, Eph. 4. Per quern audemus accedere confidentes per Fidem eins» Elie Paulus tribus infignibus uocabulis naturam Fidei defcribit.Audeqaccc# dit confidenter. Magna res eft accedere ad Deum indicem^ uerè amp;nbsp;horribilE ter irattim peccato. Hie iterum noticia hiftoriæ deterret nos, nifi ftatuaniiis Filium nobis ducem amp;nbsp;propiciatorem eftè, êó per hunc nos duci ad Pattern î Hocftacuerccftfiducia,dec]ualoquimur. Sic amp;nbsp;Roman: y. ait: Per qucni habemus acceftumfide, EtHebræ: 4, Habentes talem Pontificem, acce^« damns cum fiducia ad thronum gratiæ, Ex hoc difto utrunq? difcimus,amp; præcipihancfiduciam in inuocationc,0(^ fidem in fimilibus locis intelligent dam efte fiduciam,

Sed ideô reclamant multi,quia hunc ipfiim cultum Dei,icilicct fidem in inuocatione non intclligunt,amp; imaginanturdubitationem perpetuam,an à Deo recipiamur amp;nbsp;exaudiamur,non efte peccatum. Porrô hoc peccatiim quale fit, amp;nbsp;quàm nocens,in uera India conipicitur, amp;nbsp;quia abficit promifliot nein Dei, arguit cum mendaerj.

AIÛ teßimo^ A(ft: I y. Fide purificans corda. Si fides tantum fignifîcat noticiam, WW proilt;inti4 qualis 80 in Dæmonibns eft,hoc didtum prorfiis erit inane. Confiât autem in eo ipfo loco difputari de iuftificatione,00 quidem confiitui, quod non pm cidw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rificentur corda per iufticiam Legis,Ied aliter,uidelicet,fi credant fe per grat

Addi poteft amp;nbsp;aceruus tefiimoniorum,in quibiis uocabulum Fidei pot nitur pro fiducia, ut, O mulier,magna eft Fidcs tua.Item Lucæ 7. Fides tua laluam te fecit. Et 2. Paralip. 20. Crédité, amp;nbsp;lècuri critis. In talibus didis palam apparet Fidem uocari fiduciam expedlantem à Deo confolationem auxilium,amp; quamuis obiedla externa diftîmilia fiint, tarnen fimper primuni amp;nbsp;principale fidei obiedlum eft Deus reconciliatus inxta promiflionem fen promiflîo reconciliationis; T une Dauid petit amp;nbsp;expédiât auxilium in bcllo, cùm ftatuit fi habere Deum propicium, amp;nbsp;tanta uarietas externorum obiet dlorum Sc periculorum nobis propofitacft,utfit occafib exercendæ fîdei,amp;-apprehendendi fimul fpirirualia beneficia,ut ilia ipià communis precatio dot cct. Poftquàm didlum eft, Panem quotidianum da nobis hodie. Mox adt ditur,

ditiitj Et remitte nobis débita noftra*. Fugeret Deum mens in. petendis cor^ poralibus, nifî fi'mul agnoiceret nobis ignoCcij nos recipi in gratiam, ac pro^ pterea nos exaudiri èc iuuari,

Ac ad intelligendas multas fententias utile eil hoc confideran; quod nbsp;nbsp;nbsp;tides de re^

aes de reconciliatione femper fie præluceat in petitione amp;nbsp;expelt;flatione corlt;= poraiium: Sic amp;nbsp;Abraham petebat hæredem à Deo èc promiflîoni crede^ bat, qua? pofteritatem pollicebatur, fed fi'mul agnofeebat Abraham^ con^ poraliunt. fidebat fibi à Deo ignofei, fe quanquàm indignum recipi à DEO per mis’ ftricordiani, propter liberatorem promifTum patribus* Hane ehe uim uer=s bi, CrediditjGenefis iv*teftaturpræcedenspromiffîoamp; conlblatio : Noli timere Abraham, Ego protedor tuus merces tua magna ualdè* In hac dulcifli'ma coniblatione Deus teftatur ie propicium elle Abrahæ,{è defenlb^’ tem,adiutorem eius èc ialuatorem elfe, Hane promiffionem intuens, confî^î dit Abraham fe recipi in gratiam Dei* De hac fide igitur diciturjmputatum ^^fiad iuftieiam*

PoftremÔdefinitiofideiinEpiftolaHebræos teftatur. Fide rigniRcd.ri^^fiquot;‘^'^ nduciam,cum inquit : Fides eft v^ósacrilt;= rerum iperandarum: Confiât enim ijsqiiibus phrafis nota eft, ussos-a-a-ip fignificare expedtationem, hoc eft, fiducie am expedtantem*

Rcceniui teftimonia ex Prophetis amp;nbsp;Apoftolis, qua? cum fint perlpi?« cua^ijîero fatisfac'tura dextre iudicantibus, Fateor autem poftea plerofque fcriptores,ut Origenem alios tradidifle aliud genus dodtrina? infince«« rum, fed aliqui eruditiores nobifeum reuera fentiunt, etCi hi quoep alias com^! modius,alias incommodius loquuntur*

In Auguftino paffim fiint obuia teftimonia.De Ipiritu Sc Litera inquitî Teflinuniit Ex Lege timemus Deum,fide confugimus ad mifericordiam* Item,Fides cit,Sana animam meam, quia peccaui tibi* Hæc fi dextre intelligantur, non^ poflunt nifi de fiducia miftricordiæ intelligi*

Clarior eft Auguftini locus Pfal* 31* Qui fiint beati C' non illi, in quibus noniniieniet peecatum,nam in omnibus inuenit: Qmnes enim peccauerunt, egent gloria Dei* Si ergo in omnibus peccata inueniuntur,remanet, ut no fint beati,nifi quorum remifta fiint peccata* Hoc ergo Apoftolus fic comlt; mendauiqCredidit Abraham Deo,amp; imputatum eft ei ad iufticiam*Hic cer^ tcAuguftinus fidem intelligit fiduciam, qua? accipit remiftioncm peccatOi= rum.Et didtum in Genefi ac Paulo prorfus intelligit,ficut nos enarramus*

Neceffe eft primo omnium credere,quôd remiflionem peccatorum ha^Bdfi/i/te/fiow« btrenon poftis, nifi per indulgentiam Dei, fed adde ut credas èc hoc, quod ptripfum peccata TIBI donantur* nbsp;nbsp;Hoc eft teftimonium, quod perhi^:

bet Spiritus làndtus in corde tuo dicens, Dimilfa finit tibi peccata tua* Sic cnimarbitratur Apoftolus,Gratis iuftificari hominem per fidem* In hoc di# fto peripicuc Sc proprie recitatur fintentia Ecclefiarum noftrarum,amp; extant imilia. teftimonia apud hunc autorem*

Bafilius etiam proprfiffime récitât noftram fententiam in condone de Humilitate his uerbis* Quigloriatur,in Domino glorietur, dicens. Quod Chriftus nobis fadus fit lapientia à Deo, iufticia amp;nbsp;landlificatio amp;nbsp;redemtio»

Sicut{criptum eft, Qui gloriäturjin Domino glorktun Hæc eft enim pcrfe lt;fta amp;nbsp;integra gloriatio in DcOj quando neq? propter iiifticiam ftiam quiG quam eft'ertur,fed agnofcit feie indigere uera iufticia,fide autem fola in Chrf ftum luftificari,

Deniq? res ipià confidcretur. Melius enimintelIigiuoxEuangelijpOiî tin unicum,ell teft in præienti kufta^ quàm cùm ociofi' èc iècuri,tanquâ ex longinquo has dif tn ucritpauo^ putationes audimus» Qiiam tibi ipiî propones coniolationem, cùni mens ” uerèobruiturpauoreamp;metiiiræ Deinon nein eaconfternatione coiifo giendumerit ad Mediatoreni Chriftum';’ cogitandum, Crede propter banc uidimam tibi ignoici.Sicut ubiq? iubet Euangelium crederc.quôd proi^ pter peccata noftra Filius Dei mortuus fit,ut Rom: 4. dicitur, Cogitanduin hoc,Per Filium eft acceifus ad Deum. Roman: Ç. Porrô hæc fîdes, qua te . fie confolaris, baud dubiè eft fiducia acquiefeens in Filio Dei» Certè non fie teüigenda pro-, cogitandum crit.Iam diligoDeumdamhabeo uirtutes amp;nbsp;mérita, ideô Deus pofitioßdeiu^ mc recipiet» Ergo ludtam banc amp;nbsp;coniolationem intuentesdntelligemus flificaniur, fierc pauores^Só erigi a.iiimos fiducia intuente Filium Def quibuicunqj uer^ biseloquihæcuoluerimuSjiedProphetæamp;Apoftoli utuntur in bac re no^ mine Fidei»

Eodem modo prj omnes quotidianam inuocationem ftiam confiderent, quotiesincipisinuocareDeum,obftrepit tibi multiplex indignitas tua, me^ mis tuas preces non admitti.Hic quæritur conlolatio aliqua:quæ namÇ' certè non cogitas,Iamhabepuirtutes,quarum dignitas meretur recipi mcas pre^ ceSjSed quæris Mediatorcm nobis donatum,cogitas illam uocem,Venitead me omnes,qui laboratis amp;nbsp;onerati cftis,amp; ego reficiam nos» Item, Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis. Item,Heb, 7, Semper uiuens, ut interpellet pro eis.Credis igitur placere Deo inuocationem, amp;nbsp;rccipi pro== pterbunc Pontificem unà interpellantem. Hoc credere,certè eft fiducia eik gensôôconfolansanimum,Dehacre,dehac conlblatione dimicamus, quf bufcunqsuerbisutialiiuolunt,remretinere cupimus. Nam qui dilfentiunt, rem ipfam obruunt, iubent femper dubitare,amp; quidem fepeliunt Chriftum, quia prorfus non docent petendam ab eo coniolationem,non iubent uti eins beneficio. Quia fi fides non eft fiducia intuens Chriftum,ôè acquiefeens pro^^ pterChriftum,certè non applicamus nobis eins beneficium,neqsutimureius beneficio, Necefle eft igitur fide intelligi fiduciam applicantem nobis be* neficium Chrifti,

Qiiarc cum dicitur : Fide iuftifi'camur, non aliud dicitur, quam quod propter Filium Dei accipiamus remiftionem peccatorum, amp;nbsp;reputemur iu* fti. Et quia oportet apprehendi hoc beneficium,dicitur fide,id eft, fiducia mi* fericordiæ promiflæ propter Chriftum, Intelligatur ergo propofitio corre* latiuè,Fidelumusiufti,ideft, per milcricordiam propter Filium Dei fumus iuftifeuaccepti. Nota eft enim natura relatiuorumnominum. Et ut amor, timor,ôè alia quædam alFeèluum nomina lunt relatiua lecundum dici, itaamp; fiducia : Nec infùllàs reprehenfiones indoèlorum hic pertimefeo.

Et quôd obijeiunt quidam, huic fiduciæ adiunètam elfe diledionem, non repugno:Sed cùm dicimus,Fide iuftificamur,monftramus filium Dei fe* dentemaddextram Patris,intcrpellantem pro nobis,propter hune dicimus nobis donari reconciliationem,detrahimus meritum reconciliationis nofiris uirtutibus,

JJ K U L A Jj r L, U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2QQ

^nutibus,quæcuncp adfunt.Et tarnen pofteafùo loco dicitur, Dileelionem alias uirtutes in renatis cxiftcrc oportere*

Ac in fumma cùm accufàmur in hoc dogmate,quôd dicimuSjFidc iufti*' ^ari hominem,tantùmideôaccufamur,quôd dicimus, nos propter Filium hac doarm^ ^e]acciperereconciliationem,non propter noftram dignitatem, amp;nbsp;quôd de iufiißcatiot ’Occredendum fit,feu quôd hac fide uel fiducia apprehendendum fit benefit: ^JUm.amp;^^opponendummeritum Chrifti peccato noftro, amp;nbsp;damnation!' no^s quôd in hac fide feu fiducia intuente filium Dei, Deus inuocandus fit, nas autem fèntentias effe ipfam Euangelq uocem, perpetuum ueræ Ecclc:« feconfenfum,certifïîmum eft.Nec dubito bonos amp;nbsp;pios agnofcere,hanc cx^ plicationem uerc efFe Pauli doclrinam,eam^ grata mente ampledd, Ac de totarcprouocoad confènfum Ecclefiæ,id eft, peritorum amp;nbsp;piorum: Eius bcclefiæ teftimonium grauiffimum efifie iudico,

Quôd autem ali] multi rabiofè reclamant,8ô contendunt, uocabulo Fis= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eit

^ei nihil nifi' noticiam hiftoriæ fi'gnificari, amp;nbsp;quærunt infinitas cauillatio;^ wth ^^Sjtncminerint pq uocem Pauli/qui inquit : Ifraël fèôtando Legem iufticiæ, ïid Lcgem iufticiæ non peruenit.Ratio humana intelligit iufticiam operum, nbsp;nbsp;-—•

banc miratur unam,amp; ilia quæ de iufticia fidei dicuntur,quia funt aliéna à po^ liticis opinionibus, acerbe odit, Sednosfeiamus fuum locum effe iufticiæ operumjongè uerô alia confolatione opus effe in quærenda reconciliatione,

Hæc de uocabulo Fidei breuiter recenftii,quæ nihil habent perplexita^ tisautfophifticeSjôdadphrafinHebraicamuerè congruunt, Sit igitur hæc. definitio,Fides eft affentiri uniuerfb uerbo Dei nobis propofito, amp;nbsp;quidem ptomiflîoni gratuitæ reconciliationis donatæ propter Chriftum Mediato^! rem: Eftepfiducia mifericordiæDeipromiflæpropterChriftumMediato^^ Repet'Mdeß» rem: Nam fiducia eft motus in uoluntate,neceffaricS refpondens aflenfioni, Eftep Fides uirtus apprehendens ÔC applicans promiftîones,amp; quictans cor^s da^ficut fatis perfpicuè docent hæc uerba : luftificati fide pacem habemus era gaDeumpcrChriftum,perquemctaccefirumhabemus fi'de in gratiâ hanc; Ciimautemdicimus de affenfu promiflîonis,comple(ftimur omnium articu^ lorum noticiam,amp; in Symbolo cæteri articuli referuntur ad hune, Ci edo re^ miffionem peccatorum, Credo uitam æternam. Hæc eft enim fumma pro^: niiffîonum,8ô finis,ad quem cæteri articuli referuntur. Quia Filius Dei mift fus eft, ut loannes inquit,ut deftruat opera Diaboli,id eft, tollat peccatum,amp;2 inftauret iufticiam ôë uitam a-ternam.

^TiamPhilofophi uideruntcxccllcntcmuirtutemnon cxiftcrc fine motu ^diuinOjUtfortitudo in Älcxandro diuinus impetus erat* Hane fccuti ima^ MoKdcfcor«« g/narioiiemMonachtGratiam tantum intenexerunt nouas uirtutes^ à Spi-ritu fando excitatas. Et cum dicitur acci'pi remifli'onem per Gratiam,Gc lunt interpretad. Äccipi earn propter illas uirtutes, Hæc interpretati'o prorfiis pugnat cum Paulo, Item de fide feu fiducia in ChrilKim^aut fiducia gratuitæ imputationis nihil dixerunt, Qiiare imaginatio eorum magna ex parte Phv lofophica eft,amp;^ obfeurat beneficium Chrifti, Sc doclrinam de gratuita impip tatione.Plurimum igitur refert, uocabulum Gratiæ propriè, uerè^ amp;nbsp;dextrè

rOCA^^LO G^l^ATIÆ, Grutinz^do» Roman: $, duæ funt appellationes, Gratia, amp;nbsp;Donuin per gratùm. Eftautem Gratia, remiflîopeccatorumgratuita, feu mifericordia, léii ac'ce^^ feriuü. ptatio gratui'ta. Deinde donum per gratiam, ßgriiRcat donationem Spiri* tus fàndi ui'tæ æternæ, id eft, nouam amp;nbsp;æternam l'uftici'am nbsp;nbsp;uitani, quæ

hic incoatur, èc poftea perfîcitur. Ita amp;nbsp;loan: i, dicitur,LexperMofeii data eft. Gratia amp;nbsp;uehtas per lESVM CHRISTVM faftaeft. Hic quoq? Gratia uocaturgratuitaremi'flîopeccatorum, feu acceptati'o propter Mediatorem* Deinde, V entas eft uera lux, id eft, uera agmtio DEI, uc^ ra æterna iufticia amp;nbsp;uita, quæ hic incoatur, fed poftea perficitur. Loqui* tur enim de toto beneficio CHRISTI, quafi dicat, Legem quidem audi^ uiftis, ftd hæc non tollit peccatum, non tollit ccccitatem in mentibus, id eft, dubitationes de DEO amp;frcmitum aduerftis D E VMiudicantemdtcm.’ Non afîèrt ueram amp;nbsp;æternam iufticiam, ftd tantum diftiplinam externam nobiftum moricntem, quæ non eft æterna, ftu durabilis amp;nbsp;perpétuaiuftida.

Sed per Meftiam dantur hæc ingentia munera, Primùm Gratia, id eft, remiflio peccatorum gratuita, amp;nbsp;imputatio iufticiæ. Deinde ctiani Ve^ ritas, id eft, uera lux, agnitio Dei, amp;nbsp;uera ac æterna iufticia amp;nbsp;uita. Etfi igitur Gratiæ uocabulum lignificatremiftîonem peccatorum gratuicam feu Error h ^'H^^Ecordiam, tarnen etiam fatemuraccedere donationem Spiritus fanfti, Sc clara uoce damnamus Pelagi]' errorcm, qui prorftis fuftulit cliferimen Phn lofophiæ amp;nbsp;Euangelij, amp;nbsp;finxit, ut in Philolbphia, homines etiamdîne Spirft tu lànftoLegi Dei iàtisfacere pofte, amp;nbsp;earn diftiplinam effe iufticiam Euan# gelt], nec opus ciTe donatione Spiritus iànfti, Hos furores damnamus, quia certè nouam amp;nbsp;æternam uitam incoari hic oportet, quod non fît fîu^ Spiritu fanefto, ut paftîm clamitat uox cccleftis in Euangelio amp;nbsp;Prophet« tis. Sit igitur hæc delînitio Gratiæ. Gratia eft rcmiftîo peccatorum, feu miftricordia propter CHRISTVM promiftà, feu acceptatio gratuita, quam necelfariô comitatur donatio Spiritus lànfti. Nec difficile eft iudica« uocabuloijs, quibus phraiïs Hebraica nota eft. Significat enim Hc^ ‘ braica uoxlæpèfauorem, interdumetiam donum. Nuncteftimonia ad# qciam quæ teftantur gratiam in hac quæftione præcipuè ftgnificare gratui# Tefli^ntd de niiftricordiam,ftu gratuitam reconciliationem. Roman: 4. Opcranti wcMiGrd: merccs non imputatur ftcundum gratiam. nbsp;nbsp;Hic peripicuc gratiam intcHi#

iw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gît gratuicam beneuolentiam,ftu imputationem. Eft enim antithefîs, Labo^

ribus debetur merces : At credenti, ctiamft non affert mérita, tarnen fît in^*^ Putatio iufticiæ gratuita.

Eodem modo poftea loquitur, Ideô ex fide ftcundum gratiam, ut fît fir^ ma promiftîo: id eft, ut fit certa reconciliatio : Non pendet ex conditione noftræ dignitatis,fed eft gratuita. Nam fi indices ita te habere remiflîonem, fi dignus ac mundus fi's,fequetur infinita dubitatio amp;nbsp;delpcratio.

Roman : 6, Non eftis ftib Lege, ftd iub Gratia. Hic Paulus hoc ipfuni agit, nos placere Deo propter Filium, non propter noftram dignitatem, cùm quidem adhuc hæreat in renatis ingens imbecillitas peccatum. Si# gnificat igitur Gratia,gratuitam miftricordiam promiftàm propter Filium.

Rom:y.Vbi abundauit peccatum,ftiperabundauit gratia,id eft,etfipec# catLim damnatum eft horribili ira Dcijquam nÔ latis intelligere ulla creatura potefî,

poteft.tamen gratia exuberat,id efr.mi'fericordia propterChriftum prorniP famaioreft^qua contingitnobis remi'ffîo 8^ reconciliatio, ac gratia, id di, promifla mifericordia uult nos confidere. Qiiare non eft intelligcnda noftra uirtus,fenobedientia,quacertè non eft confidendum.

Sic amp;nbsp;ad Hcbræos 4. dici'tur : Acccdamus ad tbronum gratiæ ut mifè^» licordiam, Ôd grati'am, amp;nbsp;auxiîium opportunum inueniamiis. Tbronum grati'æ ipfum Mediatorem intelbgit, quafi dicat, Tbronum placantem iram Pam's,

Cum autem pbrafis Hebrea erudi'tis nota fît,non eft opus longforc dift putarione,fèdbocdibgentiflîmèconGderandum eft,quôd excîufiua particu^ îaGratiSjfæpèrepetitaà Paulo,incft in defini tione gratiæ. Significatautcm Pdrticulagra^ * hæcexclufiua,dari reconcibationem propter filium Dei Mediatorem, non propter noftram dignitatem,non propter noftra mérita, non propter nolt; “ ° ftras uirtutes aut fada, Nee tarnen excludit hæc particula uirtutes ipfas,fcd conditionem dignitatis feu meriti excludit,amp; transfert caufàm reconciliation nis in folum filium Dei, In Petri conuerfione necefte eft exiftere pcrnitentin am amp;nbsp;fidem, qua ftatuat fibi ignofci, Sd necefte eft fequi alias uirtutes tan men propofitio uera eft, amp;neceflàriô retinenda. Gratis remitti peccatum, quia non propter uirtutes Petri,fed propter Filium Dei remittitur,

Ft quia plurimum refert banc exclufiuam redè intelligi, cxponam quan Crf«/! tuor caufaSjpropter quas earn retineri amp;nbsp;defendi necefte eft. Prima cft,ut dcn propter bitus bonos Cbrifto tribuatur.Secunda,ut confeientia certam. amp;nbsp;firmam conn iOütioncmretmeaC:,amp;^ explodatur peftilens error eorum, qui iubent dubitan c«/dgrlt;ttw. re. Tertia,ut uera inuocatio præftari polftt, Quarta, ut confpiciatur diferin men Legis amp;nbsp;Euangelij. Has caufas breuiter rcccnfui, ut femper in confpen ftu/i'nt, Dilioenterautem fînmilæ confîdcrandæ ftint» o

Prima bæc eft,ut debitus bonos Cbrifto tribuatur î Nam qui transfer r« runt caulam remiffionis in opera bominumjdupliciter peccant: Iram Dei ^peccatum exténuant, deinde detrabunt Filio DEI debitumbonorem, Nam humana cœcitas amp;nbsp;fecuritas non intelligit iræ Dei magnitudinem adn uerfus peccatum^ Ideo fingit earn placari bumana difciplina, amp;nbsp;CHRP S T V M amplecTtur, ut dodorem illius difeiplinæ feu Lcgislatorem, non ut uidimam pro peccato, cum Johannes clamitct. Hie eft agnus DEI, qui tollit peccati mundi, Et lefa : Quia ponit aniinam fuam pro peccato, uiden bit fernen lonQæuum, O

Secunda caufa eft,ut confeientia certam amp;nbsp;firmam confbiationem han ii. caufa. beat. Hane amp;nbsp;Paulus inculcat Rom: 4, Tdeoex fide gratis, ut fit firma pro# miirio,Ha?c fententia magis perfpicua erit intuenti ueram ludam perterrefa# dæmentis. Scimus ex Lege amp;nbsp;rationc naturali,Deum bonum amp;nbsp;mifcricorn denicfle,fed erga cos,qui non funt rci.Non igitur quærit mens in ucro pauo# re,an Deus fit mifericors,fed hæc eft ludæ epitafis. An TIBI contaminato peccatis amp;nbsp;reo uelit ignofccrc, amp;nbsp;propter quod precium. Hie necefte eft bancuocemEuangelh audire de cxclufiua amp;nbsp;de Mcdiatore,quôd Deus uerè terecipereuelitGracis,ideft,non proptertuam dignitatem aut mérita, fed propter Filium Dei,idcpcredcndum efte. Si bæc cxclufiua ignoretur,conn firmaturdubitatio,uidelicet fi exiftimes non remitti pcccara,nifi' efim fan's din parit dubia-. gnam tionem.

S) E VOCA^VLO G^ATîÆ, gnam contritionem aut diledionem habebis, hærebit dubitatio, quæ alias contcmnim De^alias odium amp;nbsp;deiperationem parit.Hæc facile iudicaripof ïùntàprjs.Etfi eniminbumanismcntibus ineft dubitatio, tarnen fcienduni eft propter banc iplàm caufàm,ne dubitemus de reconciliatione, Filium Dei ex finuæterni Paths promiflîonem claram èc certam reconciliationis attult;* liffe opponendam iudicio rationiS;,fi'cut in loanne dicitur : Filius qui eft in nu Paths ipfe enarrauit nobis.Repugnandum eft igitur dubitationi, genda fides^quôd uerè uelit Deus te propter filiûrecipereamp; exaudire,Eft^ expïodendus impius error adueriahorum^qui ignari Euangelr),8ó tantùmra:« tionis humanæ iudicium iequentes,iubent dubitare, affingunt dubitation nem non efte peccatum.Hunc pernicioiùm errorem taxari necefle eft, quia, cei cè peccatum eft,non accipere promiftîonem. Item, Deo promittenti non tribucrelaudemucritatisjuti.lohan: y* dicitur: Qui non credit Deo,nieiv dacem facit eum.Lt fummablaiphemia eft contemnere uocem, quædecoclo Ibnuit : Hune audite *

111. Cdu/à. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia cauià de inuocationc ex phorib. oritur^ Et diiehmen tenendum

eft inter Ethnicam inuocationem ôô Chriftianamdnuocant Etlinicffeddubin tantes,an Deus reipiciat ac recipiat eos amp;nbsp;eorû preces,ut in poëmatibus cren ciferitnen in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunt hæ qucrelæ,non reipiefnon exaudiri calamitofos à Deo.Et in ucro

ter chriflu^ dolore,cùm fugit mens Deuiratum,ut Saufeertè no inuocat. Econtrà Euann ndwetEftó o^eiiuni docet inuocationem talemu'n qua Fides præluceat» Etlî enim obftrcn cammuocati^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

oitem, pittibiinaignitastua,quotiesmcoas inuocationem, tarnen rides intueatur Filium Dei Mediatorem,^ ftatuat te amp;nbsp;prcces tuas recipi propter illû Poiv tificcm,ficut feriptum eft : Qtiicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabic uobis. Item,Per hune habemus accelTùm ad Deum* Talis inuocatio propria eft ueræEcclelîæ.prorftis ignota qs, qui nefciunt doeftrinam degratuitaren miflîone,ièudehaccxclufîuadequaconcionatur Paulus, cùm repetit partie culam Gratis, Sic amp;nbsp;Daniel inuocat cap. ÿ. Non in iufticia noftra precamur, fed in miieheordia tua magna, propter Dominum, Nee aliud nos uolumus aut doccmus de exclufiua,quàm quod hic inquit Daniel. Et iunt exempla multa in PiàlmiSjquæ ita dulceftent pfjs, iî intelligaturgratuita réconciliai tio. Quia apud Dominum miièricordia. Si addas erga dignos, fan's merii tos,erit uox Legis terrorem incutiens, Sed iî intelligas iuxta Euangclium,ut docet Paulus,amp; ièntit Piàlmus : Miieheordia certô rccipiens nos propter Mediatorem gratis : Hæc uox affert coniblationem, amp;nbsp;fugientem animum reuocat ad Deum,8ë exuicitat ad ueram inuocationem.

Il II c r Quarta cauia eft,ut conipiciatur diferimen Legis 80 Euangelij. Nam J ' ctfi Lex habet promiftîones^tamen non promittit gratis remifiîonem peccai torum,feu reconciliationem,ièu imputationem iuiticie, ièd tantum eum proi nunciat iuftumjqui præftat integram obedicntiam,8ô eft fine peccaco,ut hæc diétaoftendunt’: Maledidtus qui non permanièrit in omnibus quæ feripta iunt in Lege,Item,Qtn' fecerit hæc,uiuet in eis.Sed Euangelium monftrat noi bis Filium Dei Mediatorem,amp; clamitat, nobis propter hune gratis donari reconciliationem.Infigne igitur diiehmen facit Legis amp;nbsp;Euangelfj particula Gratis,qua amifta non poteft non ièqui magna Euangelij caligo. Statim .11. obrepitopinio, dari remiflîonem propter noftra opera,quo errore admiifo, obruitur dodtrina de Fide,deuero honore Chrifti,amp; de firma coniolatione conicientiarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Expofui

Expofùi quantum référât exckifi'uam retinen', led uidendum ed etiam^ utreftèintelligatur.Cùm enim dicit Paulus^ Gratis fide propter Cfinftum conicqu]murremniionem,non hoc uult,non exiliere contritionem in his qui non contrition conucrtuntur,aut non lequi cæteras uirtutes Jmô uult ha?c adclîè; Sed exclu^s new/edcondb dit conditionem merit! leu dignitatis noftræjneoat contritionem SxL nolfras uirtutes caulas elfe rcconciliation!sjamp; teftatur caulam eiTc mentum Cbnfli Mcdiatoris. Eftqjfententia : fide propter filium Dei gratis accipi rcconcP llationcm,non propter noftram dignitatem. Hæc funt perlpicua, ucra, line ulfiSophifiicajamp; nihil pcrplexfi nihil intricati continent,

Ncc aliud uolunt noftri cum dicunt_,Sola fide iufiificamurj quam quod iam dixfGratis fide propter Chrifium confequimur rcmilîî'onem pcccato^; rum,non propter noflram dignitatem. Nec excludit particula Sola, contri# gratis iuflifi= tionemaiitcæterasuirtutes,neadfint,lednegateas elle caulas reconciliation nis,amp;transfert caulam in foIumChriftum. Sunt^ correlatiue intelligcndæ liæ fcnrentiedquot;ide,id efi:,fiducia Chrifti fiimus iufti, hoc elf,propter Chrilfurn fumus lufti : Gratis, id elf,non propter dignitatem nolfram, nbsp;nbsp;Idqj credent

dum eft,ut beneficium Chrilfi arnpledfamur,et in milericordia propter Chri Hum promilTa acquielcamus.

Nunc addam telfimonia ex Paulo,quæ offendunt uere hanc elfe Euans’ nbsp;Teflimonta

gdtidocfrinam,quam recenfui deiuftificatione, quod uidclicet Ifatuendum lit,nos propter filium Dei gratis fide conlequi rcmilîî'onem peccatorum', fericordia reputari iuftos,id elf,acceptos Deo ad uitam æternam. Prodell autem hæc propter chrû teftimonia in conlpedu habere, non folijmadrefutandosaduerlàrios,lèd niultô magis ad nos ipfos confirmandos,et ad fideni excitandam in omni iiv uocatione. Nam hune cultum,hoc opus præcipuèrequirit Deus^ Hic cub tus uerum honorem filio Dei tribuit, cùm uidelicet propter hanc uidfimam Sôhuncplacatorem inuocamus Deum,ôd credimus per hune pontificem per^« Erri noftras preces ad æternum Patrem.

Roman: 5. Principalis propolîtio huius dîfputationis pluribus uerbis traditur : Omnes pcccaucrunt,amp; carent gloria Dei. lullificamur autem gras: tis ipfiiis gratia per redemtionem, quæ eftin Chrillo Iclfi, quem propofuit Deus propiciatorem perfidem infanguine eius. Initiô,ut olfendathomines non elfe iuftos propria mundicie, inquit : Omnes elTe reos carere gloria Dci,id eft,fapientia iulficia,quam Deus approbat feu ducit elfe glonarn. Deinde addit quomodo reconcilientur,cùm ait : lullificamur, id elf, confies:, tjuimur remiflîonem peccatorum,amp; reputamur iulli fieu accepti,gratis ipfius §‘'atia,id efl,mifiericordia gratuita propter Chrillum,qucm propofiuit Deus Eropiciatorem. Addit autem,iuflificamur in lànguine eius, id ell,placatur Ea Dei per mortem Filq» Sed hoc beneficium fide applicari oportet. Stas» tuendum elf, quod propter hunc propiciatorem amp;nbsp;propter eius mortem, ti^ bi tierè propicius fit Deus, non propter tuam dignitatem, Hæc fides ell fis: ducia,quc pacem amp;nbsp;uitam cordibus afFert,ut luprà de Fide didfum ell,00 quæ in Chrifto acquieficit.

Deinde Paulus in quarto capitc inftituit confirmationem huius pro^ pofitionis,amp; tellimonia ac argumenta recenfiet. Primum tellimonium hims tümeftcxGcneß» Vtenim oftendathanc perpetuam elTe Ecclefi'æ dodfri*

nam,alkgat primam concionem de modo iuftifîcarionis,quæ extat in Mole* Allegat amp;nbsp;ilium uirum,qui proponitur, ut ab ipfo cæteri difeant promiffio^ nes amp;nbsp;uerum cultum Dei : Credidit Abraham Deo,amp; imputatum eft ei iufticiam,

RefuMto rid. gg J nbsp;nbsp;pny{qu-im caetera Pauli argum enta addo^refutandæ ftint quæ*

' dam calumniæeorum;, qui conantureludere Pauli dida* Sunt enim multi prophani homines^qui contumelioie exagitant Paulum, amp;nbsp;clamitant eum aliéna dida ad ftiamcaufam, uelper infeitiam, uel Sophifticè detorquere, eamq? ob caulam nec icriptajiec autoritatem Pauli magnifaciunt, Sed hæc impia indicia ex iplbrum inftitia oriuntur,cùm non intelligant exercitiafidci in ueris pauoribusjiihil mirum eft^non uidere eos, quomodo congruant di^ da^qucchiccitantur. Et folent homines uel odilTejUcI ftiperbè contemned, quæ non intelligunt» Sed pij Iciant Apoftoli uocem^tanquam uocem Dei de de ccclo Ibnantem.audiendam clTc. Sciant Paulum nec ludere præftigijs,nec errore falfa dicere,fed intelligerc iuam caulam amp;nbsp;rede explicare.Sciant item congruere Pauli dodrinam cum fcriptis Prophetarum, Difcipuli fimus poftolorum,non fimus eorum calumniatores,

Contrd syneci^ Porro aducrfarfj ut éludant dida de Fide,affi'ngunt interpretationem, ac dicunt Synccdochen elTe, Fide ftilicct fotmata^ut ipfi loquunturjd eft,ad^ quot;nbsp;Atcpita intelligunt FidemelFenoticiamhiftoriæjamp;reipla lèntiunt hominem non iuftum Fide, fed uirtutibus cætcris. Quod autem hæc Synecdoche pugnet earn ipfo Paulo^perljaicue oftendi poteft, Ideo enim Paulus totics repetit pai ticulam Gratis, ut oftendat nos non confequi reconciliationem propter noftras uir^ tures, led propter Mediatoren!, Et ideô dicit. Fide, ut iubeat intueri ilium Mediatoren!,ac ftatuere,quôd propter ipftim, non propter noftras uirtutes ftmus filij Dei.Hæcrnanifcftcpugnantcum Synecdoche aduerlariorum.

Deinde Synecdoche illorum concedit perpetuam dubitationem. Ph=’ Exclufiud re^ ces,fi latis habes meritorum, Pugnat autem SC hæc dubitatio manifcftecuni f«httsynecdoc (Jo^jqjTia Pauli, luxta illud : luftincati fide pacem habemus. Dubitatio au^ temalFercdelperationcm amp;nbsp;odium Dei,

Hæc præfati ftimus cæteris teftimonijs, quod in eis exprefte continea^ tur particula exclufiua,refutans Synecdochen, Item mentio fidei piignantis cum dubitatione, Nec nos interpretationem aliquam Paulo affingimusfed retinemus proprietatem fermonisjeu topktop, non calumniofc aut fuperftiti^ ole, led collata perpétua dilputatione,collatis omnibus Epiftolis Pauli, co^ latis etiam dieftis Propheticis, Deniep ueræ Ecclefiæ iudicio collato, quæ in^ telligit dotftrinam de remiflïone peccatorum,amp;f de exercitijs fidei,

Fatentur aduerlari],fe à uerbis dilcedere,quia dicunt Fide, ftilicet for«« mata,hoc eft, non fide,fed cæteris uirtutibus, amp;nbsp;iaeftant le tueri J'tivoiap. Sed cum eorum interpretatio hand dubiè pugnet cum iplb Paulo, necelfario ta^ xanda amp;nbsp;repudianda eft.Cùm ab omni uita,tùm maxime à dodtrina de Deo, remouenda eft omnis Sophiftica. Ideô bona fide retineamus ea, quæ trad^ dit Deus per Prophetas amp;nbsp;Âpoftolos,eacp dextrè amp;nbsp;propriè explicemus.

Quid autem planius ac fimplicius dici poteft hac uocc C Etiamfi exifte# re in nobis pcenitentiam oportet tarnen ftatuendum elfe, quôd non propter noftras ui rtutes,led propter filium Dci Mediatorcm recipiamur, amp;nbsp;placea^ mus Dco.

mus Deo, Qiu'd hæc uox habet abfùrdi f Poftulat ut adfi'nt in'rtuteSjamp; tarnen caufam reconci'hationis transfert in Chriftum, tribuit Chrifto debitum ho;« norem,amp;monftratprjs fîrmamconiblationem» Econtra adueriarioruni iiu t:crpreutio multos continet manifeftos errores.

Duo abiurda complecftitur : iubet homines perpetuô dubitare de remif= Emres er fione,amp;interim ait mererihominesremiiîîonem propria dignitate: Jta de^ trahitur Ghrifto debitus honos, amp;nbsp;conicientiæ relinquuncur in dubitatio* ne, quæ plané eft Ethnica» Non enimintereft inter Paulum amp;nbsp;Atticum,fî**^’^‘*’^'°’^”'^‘ urerque pariter dubitat fc à Deo reipici Sc exaudiri, ÔC quidem toties dicunt adueriàrq dubitationem illam non efle peccatum, Præterea renatos dicunt iuftos elfe propria dignitate,necpcccatumelTe caliginem illam interiorem, dubitationes de Prouidentia, amp;dereconciliationejamp; contumaciam cordis, quôd kuiter timet, non ardenter amat Deum,ut debebat,amp; habet alios muh tos errantes motus, ac uiciofos afFedfus* Hæc exténuant, amp;nbsp;quidem dicere audentjhæc mala non pugnare cum Lege Dei»

Cum igitur Synecdoche ilia manifeftos errores contineat, omifla ad^^ uerfarioruminterpretatione,redeamus ad Paulum; Ac tophto/j dextrè tene^ amus, difeamus ab ipfo Paulo dodrinam de remiflione peccatorum 80 fide, noninuehamushumanas opinionesde noftro. Deprehendemus autem in ipfts Pauli argumentis refutationem illius Synecdoches*

Rom; 4, récitât Paulus argumentum, quod in haccauiàpræcipuum Pr^dpuum eft,8óexipfisfontibus fumitur» Si promiftîo reconciliationis penderet conditione Legis, tanquam ex caufa, fieret incerta, fed oportet haue promif ßcdtionc à eer fionem confeientijs noftris certam eftè ; Igitur necefle eft gratis promitti rcü titudme pro^ miffionem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem, ac fide accipi, non propter gnitatem noftram,

Maiorem probat Paulus, Quia Lex iram effi'cit,id eft, cum nemo Legt fatisfaciat, Lex acculât omnes, quare necefle elTet conftientias ftmper dubi;* tare^ac in delperationem ruere, fi ientiendum elTet, ita demum nos recipi, poftquàm Legi iatisfecerimus. Quanquàm autem fècuræ amp;nbsp;ociofte menü tes non mouentur hoc argumento,tamen in ueris terroribus agnoftimus nos reos elfe: Necefle eft igitur tenere hanc fententiam de gratuita réconcilia^! tione, ficut Paulus inquit ; IdeÖ ex fide gratis, ut fit firma promiffio* Vrget particulam gratis,ut illam ipiäm Synecdochen refutet; Habes remüTionem ^atis, non propter impletionem Legis, ut dicit ^necdoche ; Imo diledio Dei exoriri non poteft,nifi prius fide ftatuas iram Dei placatam elfe, ut Ros

dicitur, Fide per Chriftum habemus acceflum ad Deum* Res oftcndit,in hoc argumento Synecdochen illam refutari»

Obfeniabis autem amp;nbsp;hoc, quôd idem locus docet Fide fignificari nonp'l« nonbint tantum hiftoriænoticiam,qualis eft in Diabolis, fed alTenfum, quo promif lionicrcdimus,feufiduciammifericordiæ,quæin promiifione offârtur* lus^j^cw.’ bet enim fide accipi promifljonem, iubet ut ftatuas Deum uerèuelle tibi nofcere,te recipere,ac poftulare ut hoe credas,amp; hac fide ipfiim inuoces* Ta# lis fides non eft tantum hiftoriæ noticia,aut præceptorum,quæ potius ingen# tes terrores incutit animis, ut reclè dicit lacobus de ea noticia ; Dæmones creduntamp;contremiicunt,norunt Filium Dei, ièd non ampledluntur pro# miffionem,Ideó horribili metu iudicij impendentis cruciantur,

Ephef: 2» Gratis iàluati eftis per fidcm,id^ non ex uobis, Dei donum eftj non ex opcribus,nc quls glorietur.Difèrtè excludit noftram dignitatem? 8^ affirmât Fidcreconciliatos effie. Nonigiturconcedendiim eft ut fentem tia deprauetur per illam Synccdochcn, fed fentire Apoftolum id,quod dicit? Statuamus fide propter Chriftum nos in gratiam receptos efte*

Galat: 2» Scientes quod non iuftifieetur homo ex operibus Legisjiifi per fidem lefti Chrifti,amp; nos in Chriftum leium credidimus, ut iuftificemut ex fide Chrifti,amp; non ex operibus Legis,

RefuMio eluo Porrô alfi alqs cauillationibus eludunt hæc dilt;fta, Qiu'dam aiunt, taiv cxcludi ceremonias Molaicas, alij fatentur detrahi iuftificationem opc^ prMMt ribus non renatorum. Sed hæ cauillationes à lanis, pqs amp;nbsp;amantibus ucri^ Pauli de fide tatem facile refutari pofTunt, Fateri enim ianos neceflceft,nec cercmonii* iußificante, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moralia opera præcedentia, uel fequentia regenerationem, mereri rcf

Poftremo cum congcruntur diefta de Fide plurima, îuftificati fide pa=^ cem habemus. Item,Corde creditor ad iufticiam amp;c, Hæc èc fimilia aduct;« fari} omnia contendunt impropriè incircumlpcftè dief 80 affingunt ex hu^ manoiudiciointerpretationem. Nos ueró collatis omnibus membris Pam linæ dilputationis,amp; teftimonijs Prophetarum, iudicamus Paulum fenfiflc quod dicit : Fide homines iuftos reputari,hoc cft, propter Chriftum Mediae torem accipere remiffi'oncm pcccatorum 8c rcconciliationem, fiducia mifenlt;’ cordiæ propter ipfum promiflæ,non propter noftram dignitatem, deuthæcfihtplaniora,docemus etiam, cùm hoc modo corda ftiftentantui' uoce Euangelfi, amp;nbsp;fide eriguntur, concipere ea Spiritum iànftum, ficut Pau^ lus inquit : Galat : 3, Vt promiftionem Spiritus accipiamus per fidcm,Non igitur de aliqua ociolà noticia loquimur, amp;nbsp;errant imperiti, qui exiftimant remiftîonem peccatorum contingere ociofis, fine aliquo animi motu,lînc tamine, fine fiducia confolante animum,

Cùm autem Spiritus fàndlus in ilia coniblatione nouos motus amp;nbsp;no* uam uitam afferat, dicitur hæc conuerfio regeneratio, loan : 3, amp;nbsp;fequi no# uam obedientiam nccelfe eft^ut poftea dicam,

Q^iefliones Et cùm conftientia quærit remiftîonem peccatorum, lèponantur t]uæ* df fgt;rlt;edeflina=^ {iiones de Prædeftinatione, Nam ut prædicatio pœnitentiæ ad omnes po'^ vendæ à do, ^inetßta promiflîo gratiæ eft uniuerfàliSjamp; omnibus aft'ert rcconciliationem, ilr'madereo Ac prodeft hoc loco habere in confpedlu aliquas uniuerfàlcs fententias, ut mißionefiec, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;includamus,ftiamus uerènobis quoep Deum uelle ignofccre,

catoruin. exaiidire amp;rccipere,Matth: II, Venite ad me omnes qui laboratis.Ioan:

3, Vtomnis qui credit in eum,non pereat; Adt: 10, Huic omnes Prophe# tæ teftimonium perhibent,remiftîonem accipere per nomen eius,Omnes qui creduntineum. A cio: 13, In hoc omnis qui credit iuftificatur. Roman: 3» lufticia autem Dei per fidem lefii Chrifti in Omnes amp;nbsp;fuper Omnes, Hic rc# petita eft particulauniuerlàlis, ut ftiamus earn ftribentinon excidiftè cafu» Roman: 10. Omnis qui credit in eum, non conlundetur. Non eft cnini diierimenludæiamp;GræcbnamidcmDominus Omnium, diues in Omnes qui inuocant eum. Omnis cnimqui inuocauerit nomen Domini,làluuserit,

intelligaturamp;^dicflum, Deus uuIcOmneshominesûïuos fieri, Nee ueró de uoluntate Dei fècus iudicandum eft5quàm docet Euangelium, quod ideo ck finu Patris prolatum efi, ut certo nobis uoluntas Dei patefieret» Deinde di* ligentiffimè confideremus, hoe uniuerfale mandatum DEI efle, ut omnes audiantFiliumiuxtaillud: HVNC AVDITE, credant promiffi'=lt; ónibus DEL Hæc fi quis expendet, intelliget ialutarem dodrinam cons’ folatioiiem pijs proponi ♦

De libero arbitrio alias didum eft, Cùm in conuerfione exordiendum Conuerßo or^ fitàuerbo Dei, certè id audiendum eft, amp;nbsp;cum uerbo Dei effi'eax eft Spiritus fanâus,erigens adiuuans corda,cum Fide nos iuftentamus, Nec ociofi' in^ dulgeamus diffîdentiæ,aut alrjs uieijs contra conftientiam, nec conturbemus Spiritum fandum,fed aftentiamur uerbo Dei,et obièquamur Spiritui iândo* Inliacludafentiemus, uoluntatem repugnantem diffîdentiæ nbsp;nbsp;alrjs uicrjs,

non efle ocioiàm» Hoc ipiùm monet Paulus, inquiens 2, Corinth» 6, Adhor^ taniurnefiruftragratiamDeiaccipiatis» Vult audiri Euangelium,uultnos aflèntiri amp;nbsp;obièqui,non indulgere contra conftientiam impietati : Præterea Lucæ n, dicitur : Dabit Spiritum iàndum petentibus»Non inquit aipernam tibuSjConturbantibusamp;repugnantibus» Vultigiturludari nos cum infirm mitate noftra. Vult nos agnoicere peccata,8(f quærere liberationem,non re# tinere ea contra confcientiamjnon igitur eft ocioià uoluntas»

Expofùi dodrinamEuangelijde remiftîone peccatorum, derecoiv ciliationefeuiuftificationeuerè, quanta potui proprietäre» Nec dubito hancipfameftefententiam eruditiorum Patrum, etiamfi qui int'erdum in* commode loquuntur» Nihil intricati, nihil perplexi, nullæ infidiæ, nulla ib* phiftica eft in hac lcntentia,quam recenftii, aut in explicatione noftra» Quid enim fîmplicius dici poteft, quàm confequi hominem remiirionem,amp; recon* ciliationem propter Chriftum Mediatoren!, fide, id eft, fiducia promiflæ niifericordiæ propter ipiùm,amp; non propter ufrtutes humanas» Hæc iènteiis! tia facile intelligi’amp; iudicari poteft ab omnibus pijs mentibus in ueris exerci* tijspœnitentiæ,amp;: in quotidiana inuocatione, quæ profedo fieri non poteft, nifi fides intueatur Mediatorem propter quern exaudiamur» Ideóc^ ad Ec* ' clefiæ iudicium prouoco,hoc eft, ad pios eruditos amp;nbsp;intelligentes exercitia pœnitentiæ inuocationis»

pOftquàm expofita eft dodrina de reconciliatione amp;nbsp;de fide,necefte eft ad* di dodrinam de bonis operibus,feu de noua obedientia» Plané igitur amp;

clarè dico, Obedientia noftra,hoc eft,iufticia bonæ confcientiæ,ièu operum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obedi^

quæDeus nobis præcepit,neceflariô ièqui reconciliationem debet» nbsp;nbsp;Chri* mw debet ne*

ftusenim dare præcipit de Pcenitentia,0C Paulus inquit : Debitores ftimus, ne fecundum carnem uiuamus» 1» Corinth: ó» Ne errate, fornicatores, adub ^7^^* ten,idolatræ,fiires amp;C» non poflidebunt regnum Dei» I» Ioan: 3» Nemo iè* ducatuos, qui facit iufticiam,iuftus eft. Qui facit pcccatum,ex Diabolo eft. Ad hoc apparuit filius Dei,ut deftruat opera Diaboli» Regeneramur igitur in reconciliatione,ut noua obedientia in nobis incoëtur» Sicut amp;nbsp;ad Ephe* fîûs fcriptum eft ; Ipfi'us opus ftimus, conditi per Chriftum leftim ad opera

bona, quæ præparauit Deus, ut m eis ambuïemus. Continet enim bæc fengt; tentia èC doôtrinam necefrariam,amp; coniblationem, Primùm enim de neccf«' fitate concionatur,cùm ait : Nos iterum conditos efle ad bona opera, Deingt; de confolatio eft,quôd inquit ; Deum præparare in Ecclefîa bona opera,utin Samuele, Dauide, Eiàia, leremia 8C fi'milibus, admirabilia opera præparauit, per quæ uocat, ôô regit, conièruat Ecclefiam, Sc ut alibi dicitur, Confin ma hoc Deus,quod operatus es in nobis, Ita hic Paulus ait, Præparan à Deo bona opera,id eft,non iolùm mandari,ordinari Sgt;C incoari,fed etiam adiuuari, 8^ ftabiliri : Etfi lucflatur Ecclefia cum magnis diffîcultatibus, ut oftendunt leremiæ, Pauli 8c fimilium afflidtiones, tarnen res magnas gerit, falutarcs alijs, etiamfi' mundus magna ex parte eas non intelligit, Sed nos intelligere uocationem noftram debemus,ut opera præparata à Deo faciamus, Sunt

Quod fit difcrimen peccatoruntj cum necejfefit fateri^ ^uod in ta maneantpeccata in fanElis^

pr^ce^ P nobis præccpta ßint in uerbo Dei,amp;: iûmma comprehenfa efiin pa facienda Decalogo, De quo iciendum eft,non tantum externa opera Decalogi patt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cienda. e{re,gLiç etiam ab imprjs utcunc^ fimulari poiTunt, ied incoandam dît

interiorem obedientiam, Sunt autem opera interiora,quæ ad Primum præ^ ceptum pertinent, Credere uerbo Dei,Timcre Deum, Confidere Deo, Ti^ Dior conipicitur in contritione : Fides magis conipicitur, cùm erigit pertergt; refacios, Sed hæ uirtutes in tota uita durare amp;nbsp;exerceri debent.Et Fides quæ ftatuit iam nos à Deo receptos efle, quia agnoicit bonitatem Dei erganos, parit diiediionem Dei,qua fubqcimus nos uoluntati Dei, Deinde ièquuntur cærerabonaopera,iuxta omnia præccpta,

âri^am^w’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adueriàrij uideri uolunt dodirinam operum præclarc tradcre,cùm pit*

rum operum ruHCp tantùm de externa hypocrifi' dicant,aut de humanis ceremoni}s,Opcra obruunt uerô Primæ tabulæ,amp; forttem bonorum operum ignorant amp;nbsp;obruunt, Ni*

^ducia miièricordiæ 8d gratuitæ reconciliadonis, ^emoniji. neceflaria in omni inuocatione,SubIata autem hac fide, uincit dubitatio,quæ aut contemnit Deum, aut fugit iratum, amp;nbsp;non uerè inuocat, Porrô Bant dubitationem hypocritæ approbant amp;nbsp;confirmant, negant fidem intelli* gendam efle fiduciam miièricordiæ Dei,ièd tantùm fi'gnificare noticiam qua* lis eftin Diabolis, Profedlôdolendumeft, ita deprauari dodlrinam Pro* phctarum8ó Apoftolorum,acpotius acerbiflimi cruciatus perferendi funO guàm concedcndiim in his diciisy Fidem non fignificare Gduciam mifericot^ dia'. Credidit Abraham Deo, Item, luiiiFcati Fde pacem habemust Item, Per Chriftum habemus acceflùm fide. Item, Nunc autem uiuo in

FilrjDei,Non finamus eludi amp;nbsp;deprauari hæc diéta^fèd certo fciamus ea. con^^ donarinobi'sdefiduciamîfêricordiæ, ÔC in omni inuocatione difcamus ad Deum accedendum efle fiduciafilnipfi'us, nec recipi nos propter noftram dignitatem.

Eft igiturpræcipuum opus bonum hæc ipia Fides feu fiducia rnifen^: puumbonum cordiæ, exercenda in omnibus uitæ periculis^ in omni inuocatione. Da# opt«. uiddimicaturuSjCreditfeDeo placere propter promifli'onem, amp;nbsp;quia fcitie uocatuin eiTe ad banc obedientiam in iua ftincftione, obtempérât, petit amp;nbsp;ex^ peftat à Deo gubernationem periculorum. Hie interior cultus diicernit ue#s ram Ecclefi'am Dei à reliqua multitudine, nbsp;nbsp;Viuit honeftè Cicero,bené mes

retarde toto genere humano in gubernatione reipublicæ, imô intelligit eti^ âmDeumeiTeunamquandamæternammentem cauiàm boni, ut definiuit Plato, Et fimulacra illa,quæ uulgus colebat,nihil habere numinis : Sed ta^« rnenpoftea de prouidentia obruitur mens Ciceronis dubitatione, quia ignos rat promiftîones Dei, dubitat fe amp;nbsp;alios exaudiri, èc iuuari ab eo, præfertim in calamitatibus, in quibus etiam iraftitur Deo deièrenti, Talis eft Saul.

Intereft igitur inter Ciccronem leremiam, leremias feruit ftiæ reipus nbsp;nbsp;nbsp;interfit

Flicæ, fed huic operi prælucet fides : Statuit leremias fe Deo placere amp;nbsp;exaus ctcero^ dirfaeferuari à Deo, etiamffuidet ie in^enti mole calamitatum obrui, delen' patriam,ciues diflîpari, multos manifefto beneficio diuino feruatos, defîcere à Deo, graftari inter fè mutuis cædibus, poftremô amp;nbsp;feCe maéiarh T alia ipes dacula Ciceroni obiedta,prorfus merièrunt eum in tenebras amp;nbsp;infinitam dus bitationem: Nec poteft Humana mens fine fide aliud cogitate, quam quod ^pud Lucanum dicitur ;

jfn 'ne nihilfoßtum ellßed fors incerta l)af^atury Fert^ refertj, '})icesyii3' habent mortalta cafum ?

Sed tales dubitationes uicit leremias,8é ingenti conftantia ienfit Ce Deo pHcere,amp;: hac fide p e tij 1expelt;ftauit bonos euentus ftiæ gubernationis, qui poft annos feptuaginta fecuti ftmt,

Dehocinterioré cultu præcipit Chriftus, inquiens, Veri adoratores De interiore adorabunt Patrem in Spiritu amp;nbsp;Veritate, id eft, ipiritualibus Sé ueris motis nbsp;nbsp;nbsp;u‘rbtt

bus, timoré, pcenitentia, fide amp;nbsp;inuocatione, nbsp;nbsp;fimilibus. Et hunc cultum

iiocat Paulus rationalem, XoyiH-op » uidelicet, in quo mens intelligit Deum, ags nofeitiram Dei, amp;nbsp;rurftis Fide fe fuftentat, amp;nbsp;quidem Fides intuetur Filium Dei, amp;nbsp;agnofeit nos propter Chriftum Mediatorem recipi à Deo, De hoc cultu interiore amp;nbsp;lefaias concionatur, taxans hypocritas, qui putabant cub lt;:umdreexternamdiiciphnam ceremonias templi. Sic igitur inquittHæc fticit Dominus, Ad quern reipiciamÇ'Ad afflidum contritum ipiritu,amp; tres ’nentemièrmones meos, Ita amp;nbsp;Piàlm: 49,taxatiüperftitionem externorum oultuum,amp; flagitat interiores cultus nbsp;nbsp;ueram inuocationem, Inuocamein

Hæcfatis fit breuiter monuifte de Prima Quçftione,8é de interiore culs tu,Iam cùm tanta fit infirmitas humanæ mentis, tanta dubitatio,cùm hæc ins firma natura hominumonerata fit ingenti mole calamitatum, quæri mox fo^ let,quomodo poflîmus præftare ueros cultus,

’ /'N T ON indiilgendumeftignaiüæhumanæ^lèd fæpè dixi' externes mores / Humana diHgenna ÔC humanïs uiribus utcunque, régi pofle, ÔC Deum poftulare hanc diHgentiam, ut fcriptum eft : Lex eft iniuftis pofîta* Item, wen'orote« Ne contriftetis Spiritum fandium. Sed interior obedienti’a non poteftineo^ àientidnon'm^^ nbsp;nbsp;ß-j^^ agnitione Euangelfj, èC fine Spiritu ïàndlo» Primùm enim diledio

‘tütione EMtf. Dei exiïtere non poteft, nifi pn'us audita uoce Euangelrj de remiflîone.Mcns gelij cr ßne ignara reconciliationis, aut contemnit Deura, aut fugit iratum: Ideô non pQ(.gß-nifi prius audita noce Euangelq de reconciliatione, Hæc manifeib'ffîma fiint, Vt igitur diledio oriatur, neceHe eft præcedere fidem, hoc eft, fiduciam miièricordiæ, de qua diximus, lam 8c hoc ftiendun eft, cùm fide eriguntur perterrefadæ mentes fimul datur Spiritus iândüs,qui excitât nouos motus in corde, congruentes Legi Dei, Et fie dari Spiritum (àndtum,clarèdocetPaulus Galat: 3. Vt promiflîonem Spiritus accipia^ mus per Fidem, hanc ipiam condonationem amp;nbsp;præcipuos effêdus Spiri* tus iàndi, dulciflîmis uerbis deicribit Zacharias cap. 12. Effundamfupcr Spiritusgrd^ domum DauidSpiritum Gratiæ amp;precum. Vocat Spiritum Gratiæ,eô iwrtprff«w. quôd teftificatur in cordibus noftris, quôd Deus fit nobis propicius, cùm uh delicet mouet corda, ut promiflîoni aftentiamur,amp; ftatuamus nos à Deorelt;» ' cipi. Deinde cùm agnouimus mifèricordiam Dei, inuocamus,diligimus,amp;^ fubrjcimus nos eigt; Nominat igitur poftea Spiritum precum. Complexus eft igitur præcipuos cultus, qui iùnt fontes uniueriæ obedientiæ, fidem amp;nbsp;iiv iiocationem ♦

Sumamus autem ex hoc dido amp;nbsp;dodrinam amp;nbsp;adhortationem, Memh nerimus in hoc ipibdido nobis præcipi,ut hos cultus præftemus, ut creda# mus DE O, ôdinuocemus eum. Excutitur ergo amp;nbsp;contriftatur SPlRh TVS SANCTVS, extindafide,ô^conturbatainuocationeperlapfus malæ conftientiæ»

ïnfîrinittiSttA^ Poftlaplumhumani generis iecuta eft ingens infirmitas, amp;nbsp;accedunt CT pw« infidiæ Diaboh',qui odio Dei graflatur in genus humanum,ftudet augere adgt;î uerfiis Deum contumaciam,contumelias,blaiphcmias, impcllit ad uaria pco ««fcwiiMwox cata imbecillem hominum naturam, incitât praua ingenia ad nngendas opn r«w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niones contra uerbum Dei,diftipat Ecclefiam amp;nbsp;regna,amp; miftet orbem ter#

rarum iniuftis bellis,pelht Ecclefiam ex hoipitijs iuis,ut earn diftîpet ac dele# at. Ita primùm incendit Cain liuore amp;nbsp;odio fratris,eacp cædes non foliira ipfùm Habel, fed etiam parentes ludu interfeciflet, nifi diuinitus fuftentad fuiifent. Hæc exempla triftiftîmorum cafiium in toto genere humano quoti# diana iùnt. Qiiàm miferabiles exitus fuerunt fummorum uirorum,Saul, lo# nathæ,Hedoris,Priami,Âchillis,Aiacis,Pomperi,Cæfaris,amp; innumerabili# um aliorum, Denicp notæ ftint querelæ de inconftantia fortunæ, de fubitis minis florentis fortunæ : Nefeis quid ièrus ueiper uehat. Et iùbifo cafii,quæ ualuere ruunt.

Quanquàm igitur uniueriùm genus humanum in perpetuis periculis uerfatur,tarnen Ecclefia multô durius concutitur : Quia Diabolus uehemcm tius

tius cam oppugnatjß'cut ftati'm in Genefi' didumeft, Serpens mordebit câU caneum eins* Sicutuenenato moriu non exiguum uulnus inflixit Dauidi, Ud finguhs infidiatur tanquàm Leo rugienSjiiagabunduSj Só quaerens quem de^» uoret. Quanta fæuitia graflatus eft in Eccletjam,poftquàm Mahometicus fu# ror créait annos iam nongentos ç” quæ ruinæ Ecclefiarum fecutæ funt “T quæ iameftregnorumipeciesintantisregum diftènfionibus “T quid aliud cogi^: tari potcft^quàm breui T ureas reliqua Europa potituros efle.

Cûm igitur res oftendatjgraflariDiaboIumamp;inbdiarinobis^ amp;ma=: Auxiîidcon^ nifefta fit infîrmitas humanæ naturæ^ opponamus auxilium nobis ofteniuni nbsp;nbsp;DùÈote

inEuangeliOj QuodnamC’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, mfimtitn»

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem hurMt'Mit

t nbsp;nbsp;nbsp;Pollicetur Filius Dei ièipium nobis affuturum cffc^^ dcpulftirum Di^^ à Yilio Dei zy

aboli fæuitiam, Ideô inquit loannes: Ad hoc apparuit fîlius Dei, ut deftruat opera Diabolhpeccatum^morremjblafphemias, diftîpationes quas molitur Diabolus. Sic lèruati funt Adam 80 Eua in ludujintuentes in promiflîonem fidtftfuftentaruntjamp;petiueruntà Dcoaliam ibbolem^ per quam propaga^s returueradoclrina amp;^c. Et protexit eos Filius Dei aduerius Diabolum^ 8Ç Spiritu fanfto erexit mœftas mentes. Sic Iacob ïnquit de Filio Dei, Atigelus qui me eripuit ex cuiidis malis,benedicat pueris iftis. Nam hæc propria funt Filtj Dei officia, benedicere nbsp;nbsp;libcrare à cunftis malis, ab ira Dei, à morte

æterna, 8^ pcenis alqs, iram Dei comitantibus : Et apud lelàiam uocatur Chriftus Emanuefid eft, nobiftum Deus, quôd nobis adfit opitulator. Exlt;lt; cubât igitur pro nobis,Sc depellit Diabolum,

Præterea effundit Spiritum iàndum in corda inuocantium. Ideô dieft tur Ioan : 14. Non relinquam uos orphanos,fi quid petetis in nomine meo, spiritui» faciam,8c ego rogabo Patrem,amp; alium Paracletum dabit uobis,Spiritum ue^liwHuut pcigt; ritatisjôcc. Hæc auxilia reuera experiemur, fi' aduerlâbimur prauis affedi# bus amp;nbsp;infidrjs Diaboli,amp; in his certaminibus inuocabimus Deum,fiducia fili) Mediatoris, ficut ipfe nominatim inquit : Si quid petetis in nomine meogt; Oportet cnimdifcrimenefte inter inuocationem ucram, feu populi Dei, amp;nbsp;inuocationemludaicamffeuTurcicam. Duoinomni inuocationc fides inft tiôftatuat,quôdhuncæternum Deum efle credas amp;nbsp;inuoces, qui eft Pater Domini noftri lefu Chriftfpro nobis crucifîxi amp;nbsp;refufeitati. Deinde, quôd propter hune Mediatorem uerc audiantur amp;nbsp;recipiantur tuæ preces. Hæc diligenter obferuent pij. Nam hæc inuocatio præcipuè facit diferimen inter Ecclefi'am3amp; Gentes pugnantes cum Euangelio*

Hæc dodlrina de Secunda quæftione iemper fit in conlpcôlu, ftiamus ucrènobiseffeadiutoremamp; defenforem filium Dei, ficut amp;nbsp;Paulus inquit, affuilTe eum populo in delèrto. Et feiamus uerè dari Spiritum làncfium inuo^ oantibus,ficutferiptumeft.Afcendit,deditdona hominibus. Sic régnât, ut ^onafua,iufticiam,uitam,confilium,gubernationem, fucceffus ôd alia bona inipertiat: Et ut fiic de auxilio Dei fentiamus, confirmemus nos teftimonijs Euangelq,S(^ difeutiamus tenebras humanæ mentis, quæ fingit Deum ocios« fum elfe,non curare fingulos,ut Homerus fingit loucm quæfitum in coclo ab;s ijiïeadconuiuiumin Aethiopiam. Hæcdeliramenta fignificant, quales fine bumanæ cogitationes de Deo,quas ideô recenfui ut extirpentur, amp;nbsp;accent# datur uera agnitio Dei, uerè agnofeamus iram Dei, amp;nbsp;milèricordiam.

Onftat pias mentes angi Sc optare,ut placeat obedientia Deo.Sed in tan# ta infirmitate noftra lùdent efle mutdam, impeditam, imperfedam, con# taminatam» Si'cut Paulus inquit : Non quod uolobonum, hocfacio, Quæ# runt igitur quomodo placeant Deogt;

. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliter autem iudicant Hypocn'tæ^aliter anxiæ nbsp;nbsp;pauidæ mentes^ Hy#

inu^ujdtio de pocritæputantfeLegifàtisfacere,{èi'uftos,ideftjacceptosDeo efle propter operibiM legii prçpriam dignitatem, feu Legi's impletionem, ut Phan'læus Lucæ 18, Ac rt4rrog4„fw. f^mper aliqui taies hint,qui admirantur hias uirtutes, fibi làpientiam îufti# ciam prolixe tribuuntjpræfertim in rebus lècundis florentibus, quascon# ßlio Rio regere fe exiliùnanty nbsp;nbsp;arbitrantur fè uirtutum, ÔC diligentiæ fuæ

frucflum caperediuinituSjCÙm hint res tranquillæ. Idcôamp; propter iàpienti# am ac iufticiam fe cscteris anteferunt, utNabuchodonofor magnis rebus ge# ftiSjinquit: Hæc eh ilia Babylon,hoc efl: regnum mea uirtute conftitutum.Sic amp;nbsp;Saul cogitabat,hia uirtute regnum Ihael conftitutum ehe, cùm agnofcere deberet,amp; hanc uirtutem ôd hicceihis, Dei beneficia fuifle, amp;nbsp;h non potuiflè res tantas gubcrnare aut gerere, ac Deo in timoré feruiendum effe, ne ab eo dehreretur, Sed fadlus confidentior propter hicceihis, himit fibi licentiam graflandi in cæteros,interficit iâcerdoteSj SCc, nbsp;nbsp;Hæc imago hypocritarum

proponitur, nec pauci hint tales fecuri, placcntes fibi propter hias dotes, ap# plaudentes propriæiâpientiæ,extenuantes dodrinam diuinam, amp;nbsp;ex fiiWi# mi deridcntcs Euangelium, arte, fraude, ui, prementes earn partem, cui fuut infefti, prætexentes etiam honeftos titulos, quia iadtitant dimicare fe de glo# riaDei,deueritate,ièeire confiantes Ecclefiæ dues, fe eflemembra popuH JDei, quia propugnent ordinariam potehatem, long! temporis confenfiim. T aies erant Pontifices, qui adueriàbantur Apoholis, taies uidimus amp;nbsp;ipß multos bis annis Vuicelium fimiles, Sed alij hint pauidi, qui agnofeunt imbecillitatemjôd ludantur cum deiperatione,ut Petrus confternatus inquit, Lucæ y, Egredere à me Domine. Vtrunep igitur hoc loco agendum eh,ano# gantia taxanda, amp;nbsp;pauidis uera coniblatio monftranda eft.

I« fdttHis »14 Primum uero hoc conftituendum eft,etfi in renatis necefle eft elfe inco# went peccatu, Rtam obedientiam,amp; iufticiam bonæ conicientiæ,tarnen adhuc manentin cis cz peccata,icilicet morbi nobifeum nafcentes,dubitationes Sc ignorantiæ mub tæ. Item, quôd non tantùm timent Deum, quantum debent, nec ita ardent diledione Dei,ut Lex præcipit. Multa hint item adualia, multæ fiammæ il# liciti amoris, odp, cupiditatis uindidæ, inuidentiæ, æmulationum, auariciæ, Multi laphis in uocatione, infignes negligentiæ, acres indignationes aduer# his Deum in afflidionibus,iæpè humana præfidia honefta fpecie quæruntur, fed tarnen ex difïîdentia Dei. Sæpè hiicipiuntur res non neceftàriæ extra uocationem,fiducia propriæ fapientiæ aut potentiæ,ut lofias bellum non ne# cefîarium aduerhis Âegyptios mouit.

Deniqj moles peccati hærens etiam in renatis longe maior eft,qu3m ut comprehendicogitationcullius hominis poftît : Nec putemus leue didum eflè,Delidaquisintelligit ';’ Longum autem eftèt enumerate ipecies pecca# \ torum,quæmanent in Sandis: Sed Paulus inhimma complexus eft,Ro* man:7lt;

7* cum de interiore contumacia aduerfùs omnia precepta ïocjuitur.Sed ‘Uperbi hypocntæ hæc arcana peccata non intelliguntp'mô Monachi docent Hypocnf«« ^übitationes illas de Prouidentia,de ira Dei, de miicricordiaj afFeclus ui^ ciofosjtiifi accedat coniènfus.non efle peccata,nec tantum de uoce diiputant, exténuant.

de re, negant hæc uicia efle res pugnanres cum Lege Dei. Hæc exténuai ^iofalfa eft,amp; contumelioia contra Legem Dei,amp;^ tenebras inducit docflrinæ ^cGratia,amp;: de lufticia fidei^Sc confirmât perfiiafionem faliàm, quôdrenati «dsfaciantLegi Dei.

V t igitur arrogantia taxetur,colligam teftimonia,quæ oftendunt rena^' Teflinwnia tosin hac uita non fatisfacere Legi Dei,ôô manere in hac natura mortali pcc^^ Cätum.Pfal. 145. Non intres in iudicium cum feruo tuo, quia non iuftificabilt; ß/pg^catunt ïur in confpeefiu tuo omnis uiuens. i. loan: i. Si dicimus,quôd peccatum non contra arro^ habeamusjios ipfos feducimus^Sc ueritas non eft in nobis. Piàl: 18. Delidla g^ntiam hypo» ^uisintelligitT ab oculris meis munda me, amp;nbsp;ab alienis parce feruo tuo. Ro: 7»Video aliam Legem in membris meis,quæ répugnât Legi mentis meæ,amp; ^3ptiuum me làcit Legi peccati,quæ eft in membris meis. Etfi autem Sophie« ftæeIudunthunclocum,amp;dicuntMetalepfineiîe inuocabulo peccati, aefi* gnificari poenam peccati, pronitatem ortam ex lapfii primorum parentum, tamen Paulus ipfe réfutât banc elufionem,cùm definit hoc ipfiim peccatum,

Porrôdehocipioarticulodiflerimus,anuiciumreliquum in natura fit vidum reli^ tes pugnans cum Lege Dei. Humana indicia exténuant banc deprauatio^ nem,fed Paulus illuftribusuerbisufiis eft, ad fignificandam atrocitatem Militat,inquit,in membris ilia deprauatio,amp; graflaturhoftili more aduerfiis d«. Lcgem mentis,confirmât uel iêcuritatem carnalem,uel iniuftam diffidently 3ni,inflatanimum admiratione fiiarum uirtutum amp;nbsp;arrogantia,incendit libiy dines,odia,cupiditatem uindi(rtæ,incirat ad quærenda inconceflà præfi'dia, denicpcaptiuumrapit,quiadiffidentes animos concutitterroribus,Sd fbliciy tat ad defperationcm,ad fugiendum Deum. Hæc non fîmt leuia mala,ut buy tnana Philofophia exiftimat, fed duriflimè excruciant Sandlos. Vt Moy fes ad petram languefaftus amp;nbsp;confternatus eft fubita trepidatione,amp; dubitay tionc. Lapfus eft amp;nbsp;Dauid,cùm numerari populum iuberet,uel humana fti^i perbia elatus,ut oftenderet regnum creuiffcjuel humano confilio fine manday toDei nouam in regno ordinationem fadlurus.

Matth: 6. Docet Sanftos orare,Remitte nobis débita noftra, Adfiint i^tur peccata in hac totauita,quorumpetenda eft condonatio. Idem docet tumait; Cùmfeceritisomnia,dicite,ferui inutiles fiimus. I. Corin: 4. Niy bilmihiconfciusfum,fedinhocnoniuftificatusfum. Docet opus elfeiuftiy ûabonæconfcientiæ,fed tamen inquit,Hæc nondum eft res propter quam certuin fit me habere remiifionem peccatorum,Sd me Deo reconciliatum eft fe,fed recipit me Deus propter Filium Mediatorem fide. Pfalm: 130. Si iniy quitates obferuaueris Domine,Domine quis fuftinebit 7 Hac uoce agnofeit peccatum adeffe, amp;nbsp;non extenuat, fed agnofeit tantam effe magnitudinem ira? Dei,ut fuftineri non poffetjnifi Deus earn mitigaret fua immenfâ mifèriy cordia propter Filium.Nam humana natura non poteft ftiftinere iram Dei, amp;nbsp;iuftas pœnas,C'eut Ezechias fatetur,Sicut Leo contriuit omnia ofla mea.Et lob 9. Deus cuius iræ nemo refiftere poteft.

Quanquàm fgitur adfiint peccata, 8cpij aliquo modo agnofcunt iram, fe fiducM mife tamcn crcdunt fc placere Deo,propter promiflam mifcricordiam.et hac conlt; ricordU pro* iolatione fe fufl:eiitant,ficut idem Piâlmus dicit, Suftinuit anima mea in uer* bo eius^Sperauit anima mea in Domino, 'Quoniam apud Dominum miferi# cordia eft» Pial: 32. Dixi confitebor aduerfus me iniufticiam meam Domino, tu remiflfti impietatem peccati mei : Pro hac orabit ad te omnis Sandlus, Clare dicit,Sandos petere remiflionem peccatorum.Exodi 34. Coram te in* nocens non eft innocens,id eft,etiamfi quis humano iudicio argui non poteft, tarnen tu potes eum accuiare, Daniel: 9. Tibi Domine iufticia, nobis autem conftifiojid eft,agnoicimus te iuftum eflè, ac nos iuftè puniri» Tua eft autem Domine Deus nofter miftricordia, Precamur ergo non propter iufticiam noftram,fed propter miièrationes tuas multas, exaudi nos propter Domi* num,id eftjpromilTum Mediatorem, Hie locus illuftre teftimonium eft con* ' fenftisPropheticiSd Apoftolici» Prorftis idem docet Daniel quodPaulus tàm copiofè dilputat, Statuendum eflè,quÔd natura hominum fit uiciofa. Si non latisfaciat Legi,ftd quod uere recipiamur à Deo per milericordiamjpro* pter promiffum Dominum, Nam amp;nbsp;Daniel nominatim addit,propter Do* minum, ’Talia teftimonia conferamus ad Paulum^ut uideamus unam amp;nbsp;per* petuam elTe fententiam Catholicæ EcclcfiæDei,Patrum,ProphetarumjChri* fti, Apoftolorum,amp; hunc conftnftim ampledamur^nec ab eo diicedamus,eti* amfiqua turba recentium Monachorum diuerftim tradidit, quæ male dilu* tarn Philolbphiam milcuit dodrinæ Euangelij,

I. Corinth: l, Quigloriatur,in Domino glorieturdd efl:,non polTumus gloriari,quôd fimus fine peccato, fed gloriemur in Domino, uidelicet pro* mittente milericordiam, Sicut Só alias dicitur : Conclufit omnes fub pecca* tum,ut omnium miiereatur. Item,Rom: 3. Diximus omnes fub peccato ef* fe, Et additur aliquanto poft alTeueratio, Vt omne os obturetur, amp;nbsp;reus fiat totus mundus Deo, Toties repetit uniuerfalem,ut nihil dubium fit accufare eum omnes, Agnofcamus igitur imbecillitatem noftram,amp; fateamur etiam in renatis eife peccata,fcilicet deprauationem naturæ Sc uiciolbs aftedlus plu* rimos, Sd expaueftamus agnitione iræ Dei aduerftis hæc mala, doleamus in nobis adhuc cife tantum uiciorum contra uoluntatem Dei, ac crefcat in nobis uera poenitentia,8^ agnitio imbecillitatis excutiat arrogantiam, fubij* ciat nos Deo,hortetur ad timorem Dei, ad implorandam milericordiam, Si petendum auxilium,

Poftquàm uerô taxata eft arrogantia,rurfus etiam piæ mentes docen# dæ ftint de fide,ne ruant in delperationem. Hæ docendæ iunt,quomodo pla* Trilt;lt; cowpie» nbsp;nbsp;nbsp;incoata obcdientia:In hoc loco iemper hæc tria coniungamus,

Primóm ftatuat renatus, ft reconciliatum elft Deo fide propter filium modo placet Dei^ieu ut fepe dicitur,recjpi perlonam propter blium Uei fide gratis* tttcodu, cbedi* Secundô agnoftat,in hac uita manere infirmitatem amp;nbsp;peccata in rena* *”^*‘*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis,ac uere doleat ft adhuc habere caliginem, prauitatem, luTa^'a/j, uiciofos af*

fedus contra Legem Dei, Tertiô,amp;i tarnen ftatuat oportere incoari obedien* tiam Sc iufticiam bonæ conftientiæ,ôd hanc quanquàm procul abeft à perfe* dionc Legis,tamen in reconciliatis placere Deo propter filium Mediatorem, qui noftram inuocationem amp;nbsp;noftros cultus perfert ad Pattern, amp;nbsp;condonat infirmitatem, Ita propter Chriftum primum reconciliaturperfona,poftea amp;: opera

opera recipiuntur,amp; fides in utroq? luceat, Ideó Petrus i'nquic t Ofiertc fioftias fpirituales,acceptas Deo per lefiim Chriftum,

Ha?c tria quotidiè in noftris operibus cogitemus. Nec enim {bmni'anf ^um eftjDeo non efle eure bona operajmo amp;nbsp;curat,et poftulat obcdientiam, ^^horribilibus pcen»s,æternis præfèntibus,punit contumaciXquæ fit coiv ttaconfcientiam.Necefle cft fgitur haberelufticiam bonæ corirdendcc,amp;l Cd^ ’■fc]uomodo Deo placeat,Nani labefiicfiata feu dubirante confcicntia non po* Deus inuocari. Hæc diligenter inculcanda funt animis. Nam in his excr^* fitijs kicet fides,amp; crclcicagnitiouera Dctamp;nouitas fpirituaîis»

Dupliciter autem fides exercetur in operibus, primùm ftatuens, ciuodFidaduplid^ phccatobedientia,ut ante dixi : Deinde 80 auxilium petens, ut Dauid icit^quot; exercetur gubcrnationem efîc rem impediram 60 periculoiàm, fed credit Deo placere luoslabores propter promiiTammifericordiam. Deinde ctiam auxilium pc;:

laborat in defenfi'one populi,amp; regendis moribus ciuium quantum pO;« tcft : Needubium eftpijs mentibus hancadmonitionem gratam efie, quæ ciiniftndcant Deo obcdire.tamen agnofeunt naturæ calioincm, offènfioncs 'ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

uanas,amp; bas ita deplorant,uc penc ruant in deiperationem. Quid hic dulcis^ dici poteft hac uoce Pauli C Nulla nunc condemnatio his qui in Chrifto ambulant,id eft,etfi' renati non fiint fine pcccato,tamcn Deus cos recipit, iuftos pronunciat propter Filium credentes» Deinderecipit amp;nbsp;obcdieiv

Sic amp;nbsp;ad CololF: dicit,In Chrifito conliimmati efiis,id cil, etiamfi renati nonduni fatisfaciunt Legi,tarnen lunt iufti, amp;nbsp;placent Deo propter Filium, Hicagnolcamus amp;nbsp;celebremus amplitudinem miléricordiæ Dei,quôd uidcî^ ficetin rcconciliatis hanc cxiguam,imperfecFam_,ibrdidam, 80 multis alFedii^ uiciofis contaminatam obedientiam tarnen recipit, non quidem propter dignitatem uirtutum noftrarum^fed propter filium Dei, Rom; é, Non eftis fubLege,fed fub Gratia, Ibi hoc ipfum quæritur^Ân placcat obedientia,cum Lcgi non iatisfaciat. Refpondcc Paulus Placcrc,quia non fi'mus fiib Lege, id groiw, eft,non damnati LegCjfcd fiib Gratia,id eft, réconciliât!' icu receptiin Gratis am. Rom. 8. Qiiis condemnabit C Chriftus pro nobis mortuus eft, 80 reftir^' rexit,qui eft ad dextram Dei,Su pro nobis interpellât, id eft, placent Sanói propter interpellanteni Chriftum.Rom; 3, Legem ftabilimus per fidem.Brc^ Ue diftum eft,ftd hoc ipftim docct,quod hie dicimus; Nec incoari obedientia poteft,nec placet,nifi fides acccdat,quæ ftatuit placere perfonam amp;nbsp;incoatam obedientiam propterMediatorem, Itainquit, ftabilimus Legem, non tolli»« mus obedientiam,led poftulamus ac retincmus, ac ut retineatur, docemus fiuomodo præftari poftit, amp;nbsp;quomodo placeat,

Poftquàm didû eft, quomodo placeat ha?c obedientia, quam experimur omnes procul abelTe à perfedtione Legis : Deinde addantur teftimonia,quæ dare dicunt,PIaccre Deo fandtorum opera fine incoatam obedientianuEthis ceant, didis ftudium bene operandi accendamus, acfi'mulnosdeimmeniàmiièrL cordia Dei admoneamus,qui non lolùm approbat,ied ctiam ornat honore ac præmqshancfordidam obedientiam, Afpiciamus ,n, nosipfi,amp;cogitemus quàm rara fit excellens uirtus.Simulacra ftint quædam uirtutum qualiacuncp in hominibus tenuia amp;nbsp;fugacia, quæ nequaquam fatisfaciunt Legi Dei, res» quircnti longé maiorem îueem amp;nbsp;ordinem in natura hominis, Sd tarnen

hæc fî'mulacra rccipiuiitur,ut diélum cft,propter Fiïium pro nobis aflîduèiiv terpellantem* Ideô Ro : lO* dicitur: Corde credimus ad iufticiam,orefit coiv feflio ad (alutem. Cum poftulat confeffioiiem,uult totam ui'cani effe confeffi’* onem.QuiauniucrfauftaeodirigendaeftjUtcelebret Deum, oftendat quid profiteamur,amp; omet Euangelium.fi'cut diiflum eft : Luceat lux ueftra, Vt, princeps oftendat quid ftntiatjnuocet Deum in periculis, oftendat fe ideô præftare obedientiam^utDeoieruiat^aboleatimpios cultus, ut extent figna confeflionis.Siciuacuiuicpuocatio habeat ftgna confeflionis, Scholaftkus oftendat fuamientcntiam,inuocet Deum in omni curfti uitæ plenæ pericu^ lorum,refutet impias opinione8,amp; in regendis moribus oftendat fe ideo pts’* ftare obedientiam^ut Deo feruiat,ut omet Euangelium ; Et quidem uita ho^ minum ira conibciata eft,ut in conueriatione nbsp;communicatione officioruni

’ Confeisio fît ad falutem çquot; Breuis eftrelpoiv ftlutem. Etiamfi fide propter Chriftum ftimusiuftf id eft, accept! ad uitamæter^ nam/amenfèqui necefleeft banc nouitatem, hancuult adefte cum ait; Fit confeftio ad ialutcm* Ita inquit; 2. Cor; Superindui defîderantes, fî tarnen indutiamp;f non nudireperiemur^id eft,oportet in bacuita fieri conuerfionem, Exempluw Id: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi'mul eftincoatio nouitatis* Hacc etiam in latrone conuerfio incoata eftt

fide ag«’ nofeit Saluatorem^amp;f petit ab eo ialutem, ideoep audit claram abfolutionem, Sc concionem de uita æterna, 8c promiflionem, Præterea ut extet fignuni confeflionis, réfutât maledicentem Chrifto»

Hoc memorabilc exemplu de multis magnis rebus nos admonet, figiU““ ficat Deo Ecclefiâ ita curæ efte, ut excitet aliquos docftrinæ teftes, tunc quoq^ cum à præcipuis gubernatoribus deferitur, Apoftoli confternati tacebant, Sc uixinter tantas procellas dubitationum aliquam fidei fcintillam rctine«’ bant. Hie noua edit teftimonia Deus, commonefacit homines inufitata eclfi pfî'jterræ motu^SC refiiftitatione mortuorum^ne putent hoc iupplicium uub gare eftè^aut negbgilt;à Deo, excitatur 8C latro,quifaefius Apoftolus iamdc cruce concionatur, Sc aftirmat hunc efte Mefliam inftauratorem uite xternc Deinde priuatim docctnoshæc hiftqria,uerè eife banc Euangelij fententfi am,quôd rccipiamur fide propter Filium Dei,etiamfi non adferamus mérita» Docet item de natura fidef quod uideb'cet non tantum fit noticia biftoriæ, fed fiducia petens uitam æternam à Filio.Et bee flamma cum excitata eftjoiv gc aliter iudicat quàm humana ratio. Non deterret latronem ijaedaculum corporum laceratorum 8c morientium, quo minus ftatuat reftare uitam, amp;nbsp;confijgientes ad bunc Dominum habituros æternam falutem; Alios uerc qui bunc Dominum contemnunt,futuros in æternis pccniSjSc quia fide iam feiv tit fibi Deum propicium eftejftibijcit ft ef amp;nbsp;diligit cum.Agnofeit ft non ca^ iu punirf agit gratias Deo, quod uocatus fit ad agnitionem Dei 8d huius Do# mini ; Vult obedire Deo in hac poena toleranda, ncc iraftitur iudicio Dei, agnoftithumanum genus,non, utpbiloibphiputant, propter mareriam aut cafti obrui morte Sc alfis calamitatibus, fed propter peccatum à Deo tanta mole ærumnarum puniri, ut agnoftamus iram Dei, Sc quæramus falutem. ideoep præcipit de patientia,ut Deo obedire uelimus in perferendis afflidio# nibus.Eruditur ergo latro in conuerfîone de peccato,de ira Dei,de pccnis,de remiftione Sciufticia, utintclligat longé aliam efte ftpientiam Sancloruni, quàm

cjuàmhumanæ fit rationis,aut PhariGica fàpientia» Nam pîj multa in afflictif onibus difcuntjUt dicitur in Piàimo : Bonum eft quod humiliafti me^ut difte!lt; rem iuftificationes tuas, Poftremô,accedit confeflîo, in qua prædicat hune ffleMeffîam^necdeterreturipedlaculo iupplicq, obiurgat etiam alterum la^* troncm.quiuencnatis ironqs exprobat fùpplicium Chrifto, propter crUîS ccmcum contemnit : Sicut mundus Chriftum ac Ecclefiam propter infirmi^ tâtem fiiperbè aipernatur. Eft^ diligenter contemplanda imago huius fub^ hnnatoris» Vtenim hic in media morte ridet, 80 iniùper contumelia afRcit Chriftam : Ita imprj tanquam furentes non norunt iua mala^amp;S infùper coiv tumdiofîiùntaduerfusChriftum^cùm offert liberationem,

Recitaui exemplum,quod cüm de alijs rebus multis nos admonet, turn hocquo(^ oftenditjin uera conuerfione incoari nouam obedientiam^quæ etb am fe oftendit multis honeftis aefiionibus^quTjUt dixi,placent Deo, Sicut Rom:i4,Paulus inquit,Regnum Dei non eft cibus potus,ièd iufticia^pax ^gwdium in Spiritu fancro^qui in his feruit Deo, placet Deo, amp;nbsp;probatus tftnominibus. Ad Hebr:ultimo,Beneficenrig amp;nbsp;liberalitatis nolite obliuilci, rgt;amhæhoftiæ placent Deo. Sic amp;nbsp;de Noë dicitur : Odoratus eft Deus odo^ rem fuauitatis,id eft,dele(ftatus CacriRcio Noë, id eft, inuocatione, gratiarum aâione,laude èc dodrina. Mira eft autem metaphora in uerbo Odorandi fumta à ritu ueteri: Quia iàcrificia dicebatur Deus odorari,cum diiunitus in^« cendebantur. Id erat fingulare teftimonium,quôd placèrent amp;nbsp;acciperentur, Cæterùm generaliter Iàcrificia conferuntur odoribus,Së addebantur odores, quia omnia opera debent efle odor,id eft,Iatè Iparlà nbsp;bene fragrans fama de

Deo,id eft,debent referri ad celebrandum Deum, ut ali) bona dodrina SC bonis exemplis inuitentur»

Vitæ funt caufie, NeceIîîtas,Dignitas, præmia* Et primum multiplex ueceßitits eft Necefli'tas, mandati,debiti,retinendæ fidei, iiita.ndi pcenas. Etfi nunduti et de» enim aliud eft loqui de coadione, tarnen manet ordinatio æterna Dei amp;nbsp;imü biti. niutabilis,ut uoluntati Dei creatura obtemperet. Hæc ordinatio immutable lis eft mandati amp;nbsp;debiti necelTitas,ficut Paulus inquit : Debitores fumus Dei, non carnis. Et Chriftus inquit : Hoc eft mandatum meum, ut diligatis uos inuicem, Et i. Theftal: 4. Hæc eft uoluntas Dei,Iandificatio ueftra,abftineäi J‘eàfcortatione,poiridere unumquenqp uas ftium,id eft,corpus, in Iandificailt; hone honore, non in affedibus libidinis, ficut Gentes ignaræ Dei, ôë non iniuriaaffîcereôëdefraudarefratrem in negoerjs, quia uindex eft Deus de bis omnibus. Non enim uocauit nos Deus ad immundiciem, led ad landifi^ä eationem. Ideo qui hæc contemnit,non hominem contemnit,Ièd Deumjqui dat Spiritum làndum luum uobis.

Neceffitas retinende fidei eft,quia Spiritus làndus expellitur contur*« ^jeceßüitt re» hatur,cùmadmittunturpeccata contra confeientiam. Sicut dare dicitur: i. tmeifdlt;e fidei. Ioan:3.Nemo decipiat uos: qui facit peccatum,ex Diabolo eft.Et Rom: 8.Si aftiones carnis Spiritu mortificabitis, uiuetis, fi fecundum carnem uiuetis, moriemini. Et excuti fidem per mala opera teftatur hoc didum Pauli ï. Tù

moth, y,Si qui's fùorum Sc maxime domefticorum curam non habet,fi'^eni negauit,amp; eft infideh' deterior. Item: Fides non eHè poteft in his, qui induh gent pram's ciipiditatibus,nec agunt pcenitentiam, quia icriptum eft : Vbi habitabit Dominus C in ipiritu contrito,amp; tremente ftrmoncs meos. Item, cum fidcs afferatpacem confcientiæ,non poteft ftmul efle cum própoiïto red'' nentedelilt;ftum,quodcondemnatconftientiam, Ideô Paulus inquit: Omne quod non eft ex fide,peccatum eft.

Excuftitigitur Darn'd fidem 8d Spiritum landum, cum raperet altcrius coniugem,amp; puidem multipliciter Spiritum iandlum perturbauit, primiini in corde fiio,unde qulftis eft in adulterio,deinde in multis ianeftis,quorum aiqs ftandalum attulit dolorem,alqs fuit occafio exiti). Item in miftrrimis mulie^

^adipantK*‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neceftitasuirandipccnasdebebatquidemanimos moucre,cum totani

mundi hiftoriam plenam triftiflimorum cuentuum uideamus, qui certè funt pcenæ peccatoru.Sed tanta ccccitas eft hominum,ut cafti pleraicp accidere ex^ iftiment. Hæc amentia tollenda eft, Sciamus omnes triftes euentus humagt; nos uere efte pcenas, cum primi lapfus,tum aliorum peccatorum. Sicut Pfal: 38. inquit : Propter iniquitates corripis hominem. Imô cùm præfentia omnia fint momentanea,prælèntes pcenæ non reipondent iræ Dei æternæ,ièd funt teftimonia iudicq uenturi. Deus nos commonefacit reftare indicium aliud, in quo non de momentaneis amp;nbsp;pereuntibus rebus agetur, ftd de æternislt; Hoc indicium ftmper in conipedlu efle debet,de hoc iudicio nos ipios admo^ neamus,quoties præfentes pevnas uidemus,

Refuatïocd^ Ac repudietur ilia frigida cauillatio, qua reprehenduntur beneftda uiUdtionii de rn^ty pcenæ. Facilis eft relponfio pqs,qui feiunt eiusdem fa di multas efle cau«lt; wf«pof«^e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sciuntpotiuspropter Deum rede faciendum efle, quàm

Pcengfunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pccnis,uelle metui pcenas præftntes futuras. Et omnes pagt;

mttuendlt;e, næ late patent,ftcpè puniuntur peccatapeccatis, amp;nbsp;implicantur multi homf nes peccatis amp;nbsp;calamitatibus. Horum malornm omnium fæpè unus aliquis eft reus, ut lapfus Dauidis, quantum peperit fcelerum, defpcrationumjblaf phemiarum, 8d triftiftimarum rerum C

Cultus idoli à Salomone admiflus,fuit caula dilacerationis regni IfracI, Hæc diftradio ÔC religionis difcordiam,amp;r perpétua bcllaattulit.Talia pla Deus unit confiderari,ut uere metuamus ipfius iram, amp;nbsp;noftræ ac alienæ iàlutis rationem habeamus.Sed cceca mens hominis nec peccati, nec ii'æ Dd magnitudinem cernit : Imo ne præfentibus quidem pcenis iatis afticitur. Sft cut impius latro adhuc ludit in iua calamitate, amp;nbsp;Chriftum deridet.

Dilcant autem prj, ut didum cft,agnofcere iram Dei in tanta magnitu^ dine calamitatum humanarum,difcant amp;nbsp;infidias Diaboli cauere, qui paula^ tim per gradus impellit,amp; longam telam texit multarum miftriarum, ut tan^ dem impellataddeiperationem. Sicut didum eft : Circumit tanquam Leo rugiens,quærens quem deuoret.

Dïgmtdtlo^ Sequitur dignitas. Hic rurftis admoneo non efte dignitatem uirtuti^ iwrumope* tribuendam,quód propter eas perfona habeat remiftionem peccatorum, quod iatisfaciant Legi Dei,fint precium uitæ æternæ. Sed fidcs præluceat, quæ ftatuat nos propter Filium Dei placere. Sicut ftiprà didum eft, Poftea ucro

S) E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M/Zó: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210

uerô eti’am propter hune ipfùm Mediatorem hos cultus placere Deo, qui non uult totum genus humanum perire, Ideô uult aliquam efTe Ecclefiam in ^ua agiiofcatur, inuocetur^colatur, huius obedientiam propter Filium reci=î pit, Só uocat iacrificia^ id eft^opera_,quibus Deus iudicat iè honore afFîci.Ideô Petrus inquit: Offerte hoftias ij3iritualeg, Hæceftdignitasuocationis^non perfonæ,GcutMagiftratus autÄpoftolushiaOpera magnifacere, èc cositsi^ re debet, res eile maximas^per quas Deus uitam regit, dat uitam æternam, nonperp««. Weóquegubernariamp;iuuarià DEO, öd hanc ob cauiam ftudiofius omnia hciat »

Sic quodlibet membrum Eccleffæ fèntiat hanc iummam omnium uoca^^ tionum eiTe, ut fit membrum populi Dei, inuocet Deum pro fe alqs, offè^ rat facrificia,id eft,omnis generis bona opera præcepta à Deo. Hæc digni:« tasuocationisintelligendaamp;confiderandaeft: Scias hoc tuumftudium h'i: teraruni,8d modeftiam uitæ,uerè rem magnam cfle,amp; ad uocationis gloriam ^alioriimneceffîtatempertinere. Ideô earn Deus poftulat öd approbat, ut tîiduin eft,gubernat,adiuuat. Quare ftudiofius officia tui loci facias.

um DEI gratis,ôdfideaccipiendaeft. Fieret autemincerta, fi pende^# ret ex conditione noftrorum meritorum : Sed in reconciliatis poftea bona opera cùm placeant fide propter Mediatorem, ut diclum eft, merentur præ^s Bona opéra mia fpiritualia èC corporalia in hac uita,ôd poft hanc uitam, ficut clarc oftem t^trëtur pra^ dit parabola de negociantibus: Habend dabitur Öde. Et i.Timoth: 4, dtur, Pietas habet promiflîones prælèntis èc futuræ uitæ Marei i alia, Recipient centuplum in hac uita, fed cum tribulatione, poft hanc uitam, uitam acternam. Matthæi lO. Qui dederitpotum uni ex minimis propter dodrinam,non perdet mercedem iuam. Lucæ é. Date öd dabitur uobis. Exod: 20. Honora patrem öd matrem,ut fis longæuusiüperterram. leiâiæ 3 3. Panis ei dabitur, aquae eins erunt certæ. Regem in dccore uidebunt, id eft, pro obedientia amp;nbsp;bonis operibus Deus dat tranquillas politias, hone^ ftamÔdpacatam gubernationem, èCc, leiàiæ ^8. Frange eiurienti panem tuum,8d eris ficut hortus irriguus èCc,. Deniqp plena eft Scriptura talium promilfionum de fpiritualibus öd corporalibus præmijs, Nam öd in hac uita utrifep opus eft : Ncc fihguli retinere fidem poffunt fine exercitio, nec in gu^ bernatione illuftrari dolt;frrina,0d conferuari Ecclefi'æ öd politiæ poffunt, fine donis fpiritualibus. Deinde,cifmDeusuelit in hac uita propagari doefirft uam, dat aliquod holpitium docentibus öd diicentibus,id mirabiliter feruat, ficutferuabat nauim in qua Paulus uehebatur Romam. Promittit igitur eri^ am præfentis uitæ commoda, EtquanquàmEcclefi'a mirabiliter lubietftaeft cruci,tarnen aliqua multitudo pia feruatur, etiamfi ut in acie uiftrice, aliqui milites interficiuntur.

Difeamus igitur utroqp genere bonorum opus efle, öd ea non fruftrà promitti à Deo,led ut fides noftra exerceatur, öd creftat, öd nos inuitati præ«! mijs diligentius laboremus,

Exercetur autem Fides tripliciter. Primo iemper fides petitura res alias nbsp;nbsp;nbsp;triplicU

m petttione coQit^t de remiflîone peccatorum,ut Dauid non potcfr netere uidon* honorumcor“ -r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• n -r-\ î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr

poraliuftt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitet fibî Ueum placatum elle.

Secundo. Fidcs ftatuat non cafu obfjci bona,ut impq in nau» Paulinn^ gebant calu feruatam efle. At fides uerè ftatuat à Deo nos ali, defendi,iuua* ri,8ô horum beneficiorum promiffîones ideô propofitæ funt^ut Epicurea nna^ ginatioexanimishominunieficiatur,quæfingitcafu acciderebona Sgt;C maU: SeddifcaniusuerèàDeodaribona,amp;eapetamus ab ipfo.

TertiôjFides exercetur petens auxilium compenlàtioncm, ut qui dat Eleemolynâ, decerpit aliqui'd de Cuo^S^ uidet fuis defutiirù efle,, nifîDeus eos relpexerit,petit 8^ expeôlat auxiliumjamp;S compenfiitionem.Hæc ut intelligan* turantirhefis confideretur,ôd introlpiciamus noftra peôtora. IdeO minus es diligensin operibus, quia cogitas te fruftrà laborare^ quia Deo dilplieeas. Hæc iinaginatio pugnac cum primo exercitio fidei. Secundo ideô minus es îilt; gnAns cum his beralis^quia cogitas bas res humanæ diligentiæ commiflàs efle, amp;nbsp;non curan à Deo. Hic error pugnat cum fècundo exercitio fidei : Deus enim diligenté amhumanamita poflulat^utuelic cam régi iuouerbo, ficut cæteras uirtutes, Sis diligens,fciIiceHuxta præceptum Dei labores^ non facias inutiles proftu fi'oneSjlèd aliquid conféras ad neceflarios ufus Ecclefiæ 8^ pauperum. Tertio ideô minus liberalis cs^quia cogitas Deum non efle compenfaturum^tuosfui* turos effe in egeflate. Hæc dflfïdentia pugnat cum tertio exercitio fidei. Vt igitur excitetur amp;nbsp;evefeat Fides^Deus multiplicia opera propofuitjamp;addidit promiffioneS auxilrj amp;præmiorum, ut fitoccafio inuocationis. Quomodo cxpelt;flabisàDeoæternam{àlutemjfi non expeeflas fragmen panisç” Repu^ gnemus igitur diflidentiæ noftræ^ 8c mandata opera faciamus, amp;cùnîfint difficilia,excitemus in eis fidem amp;nbsp;inuocationem,intueamur etiam præniia, fimus foliciti de uniuerià Ecclefia,de Republica.de noftra falute, Propter hos fines fimus diligentiorcs in uocatione^in regendis moribus 8Cc.

. nbsp;. Hæc omnia pinguntur in exemplo uiduæ Sareptanæ amp;nbsp;Eliæ. Seit Elf

d«lt;eS4rfp/*. ssRwocatumeife diuinitus ad docendum, amp;nbsp;donee minifterio fungi cuni wlt;f; Deus uolet^ non defuturum elTe uieflum. nbsp;nbsp;Hac fide ipic 8^ petit 8C expedat

uidlum, uenit igitur ad uiduam, 8c confedus labore iubet fibi dari cibum. Vidua paupertatem fiiam narrat. Hic Propheta addit promiflionem, Cre^ dit mulier uoci Prophetæ, quôd Deus lifaël uerè fit Deus creator falualt; tor, quôddetbona^quôdfit iuppeditaturus uiètum in pofterum. Quan^ quàm igitur fibi 8c Filio, quod in præientia aderat,detrahi uidet, tarnen Pro# phetam prius paftit. Hanc fidem, 8c hoc opus ièquuntur præmia, longo tempore alitur hæc familia,ôèhauddubiè beneficio diuino. Fit eius domus hofpitium Ecclefiæ,ubi Propheta docet totam uiciniam. Hanc magnam glo# riam fequitur afflièbo,filius moritur, fed rurfiis accedunt noua præmia, fiîius ‘ mortuus reiùfcitatur. Hoc exemplo magis confirmatur mulier,amp; latius fpar# gitur fama doètrinæ Eliæ. lam cogita,quàm multa ingentia bona opera prf mum officium,quod præftitit mulier in alendo Propheta,pepererit, confide# ra etiam cumulum præmiorum. Non folüm alitur familia,{èd etiam eruditur à Propheta de uero cultu DEI, amp;nbsp;de uita æterna, amp;nbsp;euftoditur multiplici# ter aduerfiis Diabolum, Filius refufeitatus fit huius Prophetæ difcipulus,qiii procul dubio poftea utiliter feruiuit Ecclefiæ. Etiam exigua opera præmfis multô maioribus ornantur, quàm pro debito. Ac neceflè cft omnes iàndos fateri

S)E ^onis OTE(1(, QyiKT^ Q^ÆSTIO, in fateri idcm,quod Iacob inquit Genefis 3 2» Minor Rim omnibus milêrationi^ bus tuis,

Cæterùm etfi' oportet efle incoatam nouitatem^ficut Paulus inquit : Su=# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noui*

perinduemur, fi' tarnen non nudi reperiemur: ramen lemper agnolcat (]uod dicit Pfalm : Non iuftificabitur in confpedu tuo omnis uiuens. Item : (éX'^*^*** Delifta quis intelligit C' Iciat noftras uirtutes non eiïe precium uitæ æter^ næjfed hanc certô dari propter Mediatorem,Sicut Paulus inquit : Donum Dei uitaæterna.Et Chriftus inquit Ioan: ó* Hæc eft uoluntas Patris, ut oms« nis qui uidet Filium,8c credit in eum.habeat uitam æternam. Hanc uocem bipiamensinuerapcenitentiaproponatjamp; propter Mediatorem certô ex# peftet uitam æternam, Nec poteft fides niti duabus rebus, Mediatore, SC noftris meritiSjUt perita conftientia facile indicate poteft.

QVM diftum fit in renatis manere peccata, necefle eft tradi difcrimen, ^Nam hos qui ruunt in delicfta contra confcientiam,certum eft non mane# rtingratia,necretinercfidem,iufticiam,SpiritumIan(ftum, nec poteft ftare cum malo propofito contra confcientiam fides,id eftjfiducia acceptationis di# uinæ. Sunt enim prorfiis contrari} motus, nec poteft exiftere inuocatio cum mala confcientia quæ fugit Deumjficut dicitur I. Ioan: 3, Si cor noftrum nos noncondemnatjfiduciam habemus ad Deum,

Ideotenenda eft régula, quod necefte fit in reconciliatis efte iufticiamr« recondlii, bonæconfcientiæ,utI,Timoth: i, dicitur, Summa mandati eft, diledioex corde puro,confcientla bona, Sc fide non fiera,

Ét in eodem capite. Milita honeftam militiam,Habens fidem bonam entia. confcientiam, 2, Corinth: I, Gloriatio noftrahæc e{i, teftimonium confci# entiæ noftræ. i. Pet: 3» Confcientiam habentes bonam,

Quôdautemexcidantex gratia, ôdeffundant fidem Spiritum Ian# DeUibicont ftum,amp;: fiant rei iræ Dei ÔC æternarum pccnarum,qui admittunt delida con# ‘^onfdenti» tra confcientiam, id multæ lententiæ clarè teftantur. Galat: y, Manifefta funt opera carnis,adulterium,fcortatio, impudicitia, idolatria, Talia facien# ritum [müH tcs,regnum Dei non poflidebunt, Vocat manifefta opera, quia contra con# fcientiamfîunt. i,’Cor: 6, Ne erretis,nec fcortatores,nec idolatræ, nec mcechi poifidebunt regnum Dei. Vbi nominatim Paulus his concionatur,qui cùm sntea fiiilfent obnoxi} talibus uici}s,iam uerô emendati erant. Hic præcipit utretineantbonamconfcientiam,6lt;teftaturperituros eiïe, fi perfeuerent in prioribus uicqs.

Rom: 8. Si fecundum carnem uiuetis,moriemini,fi adiones carnis Spi# titumortifi'cabitis,uiuetis. Hic tradit Paulus difcrimen, Manent inrenatis qsæ peccatu multa interiora mala,uidelicet,quædam caligo amp;nbsp;prauitas nobilcum naftens, nuneantm Etfi enim incoara eft lux amp;nbsp;incoata obedientia,tarnen adhuc fides, ut ftintilla

in denfis tenebris lucet, quæ aiïîduè ludatur cum dubitationibus, fis répugnât,nec tantus eft timor Dei,non tanta fiducia amp;nbsp;diledio, quantam dfeoportuit. Deinde multipliées uiciofiaffedus fimt, admiratio fiducia fui, deinde uari} motus,flammæ libidinum, incendia iniufta iræ èC æmulatio# num,utfueruntinMariaôdin Aaroneaduerfus Mofen. Poftremô plurima

manent in Sandis omiflîonis peccata,ut uulgô uocantur, id eft, negïcdiones offi'eq S)C errata occonomica,politica Sc Ecclefiaftica,qug tarnen non fiuntcon^ tra confeientiam in pr)s,qui fidem amp;nbsp;diligentiam præftant,quantam fere præ«* ftare poflunt» Quia uero Sandi uiciofis affedibus repugnant, èc credunt fibi propter Filium Dei condonari infirmitatem, ideo manent in gratia, Sc reti^ Pàuli, nent fidem amp;nbsp;Spiritum iandum. Hoc fentit Paulus cum inquit. Si adiones haclionescar . o - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•r» i • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

nisspiritu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bpintu mortincabitis,uiuetis»

mortificabitis, Eft^ fingularis emphafis,cum ait, Spiritu mortificabitis» Vocat enini uiuttis. nosadacrecertamen,uultnos repugnare uiciofis cupiditatibus, 8gt;C quidem Spiritu, id eft, ueris motibus,timore 8c fide incenfis uerbo Dei à Spiritu fan# do» Intueatur mens mandatum Dei 8d poenas, cogitet quanta res fit ira Dei, exempla intueatur lapforum, ut Saulis 8c aliorum qui non Hint reftituri» Sciatexunolapfiilequiinfinita peccata amp;nbsp;ftandala, Rurfus etiam credat Deo placere obedientiam, 8d petatauxilium amp;nbsp;gubernationem,ficutfcnV ptum eft. Sine me nihil poteftis facere» Item, Petite dabitur uobis,Quan# to magis Patetuefter cccleftis dabit SPIRITVM SANCTVM petentiijus C Et ficut tocies dicitur in Pfalmis, Adiuua me,8c ialuus ero* Item, Fac cum ftruo tuo fecundum miftricordiam tuam,8d iuftificationes tuas doce me. Itcm,Cor mundum créa in me Deus,id eft, rede fentiens de Dco,puri# ficatum fide. Et Spiritum redum, id eft,firmum, non dubitantem, innoua in uifteribus meis. Ne abijeias me à facie tua, amp;nbsp;Spiritum landum tuum,id eft, regentem omnes adiones,ne auferas à me. Redde mihi læticiam falutaris tui,amp; Spiritu principali, id eft, ipontaneo, non defugiente certamina amp;nbsp;peri* cula,confirmes me,

Exempld cer* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic lofeph repugnabat illecebris Dominæ: Sic lonathas fe confirmabat,

«wt«M5ptn. neæmulationeincendereturaduerlus Dauidem, Sic Dauid fe reprimebat, Saulem intcrficeret. Siefe fuftentabat,ne ffangeretur deiperatione pulfus in exilium. Ita docet Paulus Rom: 6, Non regnet peccatum in mortali cor* pore ueftro,8d uidetur fumtum uerbum ex Genefi, Sub te erit appetitus eius, 8ó tu domineris ei, Näm uerbo Dominandi non fignificatur ocium amp;nbsp;igna* uia, fed impetus Spiritus iàndi amp;nbsp;diligentia uoluntatis, lofeph intuens man# datum Dei,0(5 prolpiciens poenas,fcandala ÔC alias ruinas,quç iêcuturæ erant, répugnât illecebris ; Petit etiam gubernationem diuinam, 8C additfuam dili# gentiam, Præcipit oculis,ne temerè uagentur, uitat folitudines,occafiones,nc in laqueis Diaboli hæreat, Hane diligentiam pq intelligere 8^ præftare diicant, amp;nbsp;confidef ent non fine caula didum efie, Tu domineris, non regnet peccatum. Cum peccatum dominatur,afFert multiplicem perniciemSd iram Dci,ac æternam mortem. Econtra uero cum non dominatur, retinent pq do# natam iufticiam 8c fidem. Ideô inquit Paulus, Si Spiritu adiones carnis mor# tificabitis, uiuetis,

Dixi quæ peccata maneant in renatisj fcilicet quædam interiora mala, Teflinwiiia quibus ipfi repugnant : Sedcurn peccata contra confeientiam admittuntur, peccatu eftunditur 8ó perturbatur Spiritus iândus,amp; amittitur gratia, 8ó excutitur ft# des,ideft,fiduciamiièricordiæ. Hoc uult Paulus, cuminquit. Sifecundum dant spiritum carnem uixeritis, moriemini, id eft, fi obedietis uiciofis cupiditatibus, eri# ftnilum, nbsp;nbsp;tis rei iræ Dei amp;nbsp;mortis æternæ, Eodem loco inquit : Qui aguntur Spiritu

fando,hi funt filij Dei : fed ruentes contra confeientiam eftundunt 8ó pertur# bant

S)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;212

bant Spiritum ûncflum^dennunt igi'tur efle Filrj Dei, Sicut iententiæ fugt;i prà citatæ teftantur, i. Cor: ó. Ne erretis, Scortatores, 8Cc, Et loan : inquit: Qui peccatum facit^ex Diabolo eftjd eft, eft iam captiuus Diaboli, reus iræ DeiA æternæ pcenæjôd impellitur à Diabolo ad mulriphcia peccata, Hæ friftilïîmæ comminationes hortantur nos ad frenandos uiciofos impetus, ne cxcidamus à donata gratia, Nee opus eft hue afferredilputationes de Præ^ ^tftinatione,ièd iudicemus de uoluntate Dei zx peripicuo uerbo Dei,

pLanèamp;clarèdocemus,oportere in bomine exiftere noticiam Articulo# rum Fidei : Item contritionem,bonum propofitum, ac incoari dileótioi»

nem. De his dimicant aduerfaril quæ tarnen fatemur ipfi in bomine oportes= re exiftere^ Sedaddimus, Oportere accedere fidem,id eft, fiduciam miferft cordiæ,quôd propter Filium Dei babeamus remiflionem peccatorum, non propterhasnoftrasuirtutes, Ipfi econtrà dicunt, dubitandum eftc, amp;:ad»= Aduerfirij

: Tune babebis remiflionem peccatorum,cùm dignus eris,boc eft,pro* pteruirtutes tuas. Item fingunt homines Legi Dei iàtisfacere poiTe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^ndume^e^

Sedcum omnia quæipfi flagitantretineamus,8ciniüper addi ueb'mus ndemtribuentemChriftoIuum honorem, èc certa coniblatione erigentem perterreiaftas mentes,certè nihil abiürdi docemus,8c fine iufta caula tàm ra^ biofè damnant fententiam,quæ de luftificatione in Ecclefijs noftris proponP tur,quæ baud dubiè eft ipfîflîmauox Euangelrj,amp;: conlènlùs fanftorum Pa;; cießarum de trum,Prophetarum, Apoftolorum : amp;nbsp;omnium piorum omnibus temport luflificatiene abquantulum lucis habuerunt, Omnes hoc fentiebant, oportere exlt; -’fttre in nobis pcenitcntiam,amp; debere fequi bona opera,fed tarnen nem donari propter Mediatorem, non propter noftram dignitatem, amp;nbsp;fe pbcere Deo propter ilium Mediatorenijamp;^hac fide, hoc eft fiducia miferi^ cordiæDeuminuocabant,nonfugiebant, non fremebant aduerius Deum, Ideo toties inculcat Paulus particulam Gratis, Item Petrus inquit Adlo: lO, nuic onines,Prophetæ teftimonium perhibent,accipere remiflionem pecca^ torum per nomen eius omnes,qui credunt in eum. Hie confenfiis eftuerurn tcclefiæ teftimonium,8d omnium piorum experientia luflragatur huic ftm ^entiæ. Non enimpoflunt fine bac coniblatione acquieftere mentes inuera ^ontritione,feu ueris terroribus, Hæc cum fint certiflima,nemo lanus in Ec*

Sed quod aliter Monachi ftripferunt,co fit, quia non difternebant Le^ j^o«4cfcor«i» Euangelium,8d de iuftificatione loquuntur Philoibphico more, pror# error ex igtwa fortem uirum,qula habet

iiirtutem 8^ afflatum quendam diuinum,ita hi dicunt,Paulum iuftum eft propterfuasuirtutcsamp;afflatumdiuinum,nihiladdunt de Mcdiatore,de romiflionibus feu Euangelio,amp; de fide leu fiducia Mediatoris, imo iubent n itare de reconciliatione,boc eft,delere Euangelium 8c promilTionem, 8c

Chriftum, Quoties igitur uenit in mentem huius controuerfiæ,refer oculos ad hunc fcopum : Cum reipfa,8lt;S uerè hoc dicatur,neceirariam elfe pocss nitentiam,8c tarnen nos propter Filium Dei habere remiflionem, placere amp;nbsp;exaudiri,tribuam Filio Dei fuum honorem, amp;nbsp;hac fide feu fiducia promiflæ

mifêricordiæDcuminuocabojficutdidum eft: Quicquidpetientis Patreni in nomine meo, id eft,fiducia Filrj» Item,Per hunc habemus acceflum ad Pa^ trem» Vt aurem ftudiofi fint inftrudiores ad rcfutanda aduerfariorum ar^* mentajOrdinè præcipua recenfèbo amp;nbsp;explicabo,

Fidei de qua dicimusjnon eïtpropriè Opus omnium prueceptorum: Ergo non iußißcamurßde.

Diffirunt iu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maior eft uera,de iufticia Legis, Nam iufticia Legis proprie eft obcdi#

Legis et entia iuxta omnia præcepta : Sed hanc ipiam ob cauiam, quia bæc corrupta EtMttgelij. j-jatura non iatisfacit Legi, ideo alia reuelata amp;nbsp;donata eft,quæ eft acceptatio propter Filium Dei,quam ftquitur donatio Spiritus iandii. Aliud igitiir iu=lt; fticia fignificat in maiore,aliud in conclufione. Cum Paulus dicit, Fide iufblï^ camur,intelligitfidcconièquimurremiflîonem peccatorum, feu acceptatio* nempropterMediatorem gratis,ut Rom: 4. inquit: Fides imputatureiad iufticiam, Hæc explicatio peripicue oftendit,hoc argumento non laberida# ri noftram ftntentiam» Fontes autem diligenter confideremus.Pleraq? argu^ menta adueriarrjs naftuntur ex iudicio rationis feu legis de diiciplina, in hanc omnium oculi iüntdefixfficutinquitPaulus,feefiantes Legemiufticiæ,adiu* fticiam non perueniunt,nec difeemunt Legem amp;: Euangelium, nec animad* uertuntEuangeliuminhacquæftione non de uita politica loqui, fed dcrcf conciliatione coram Deo. Hæc arcana diicernendafiint à ciuili conuerÊti* one. Ergo has caliginesamp;S nubes depellant ftudiofi, uidelicet confufioneffl Legis ScEuangelifamp;confufionem politicæ uitæ, amp;nbsp;reconciliationis coram Deo,amp;S attendant,de qua re in hac quæftione agatur.

Eides MtttAn^ Primiimrefpondeoadminorem. Fides non fignificat tantum noticia tiim eAtwtk am,qualis eft in Diabolo,de qua dicit lacobus: Dæmones credunt amp;nbsp;contre« eiitpedfiducia. mifeunt; Sed fides fignificat in intelledlu noticiam amp;nbsp;aifenium promiffionuni de Chrifto,ac in uoluntate fiduciam,qua uoluntas uult amp;nbsp;accipit oblatam mi« ftricordiam, amp;nbsp;in ea acquiefeit, ut cum Cicero audiuit fibi à Cæfare promit« fecuritatem, noticiam in intelledu,fequebatur in uoluntate fiducia, qua uo« lebat amp;nbsp;accipiebat oblatum beneficium, amp;nbsp;in hac promiflione acquiefeebat. Eft igitur Fides non tantum noticia,fed fiducia illa, ut diximus, qua appre« henditur promiflio,ficut perlpicue teftatur quartum caput ad Romanos, Ff dem hic intelligit earn, quæ accipit promiftîonem, quarc necefte eft intelligi fiduciammiièricordiædonatæ. Sed oritur amp;nbsp;hoc arpumentum eximaoi« nationerationis,quæiemperquæritaïiquamnoftram uirtutem, qua cogite« mus nos iuftos efle, cum in hac quæftione non hoc dicatur, nos fide iuftos cf* fe, quia fit talis uirtus in nobis, in hac uel in illa parte, tametfi adeife uirtutes oportet.

A o M, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215

oportet. Sc J klcô di’dmus, Fide nifiifîcari nos^quia apprelicndit promiffio^J ncm,amp; ftatuit nos propter Mcdiatorem habere reconcih'ationem.

Ita amp;nbsp;hæc cauiliatio refutatur. Fides fignifîcat fiduciam, In fiducia ineft dilecliOjergoetiamdiledtione fumus iufti: Concedo in fiducia ineiîê dionemjamp;: hanc uirtutem ëgt;C plerafcp alias adefle oportere, fed cùm dicimus^ no‘fpropter Fiducia iümus iufiij non intelligatur nos propter uiraitis iftius dignitatem, dï/eÆjoww hdpermifehcordiam recipi propter Mediatorem,quam tarnen oportet fide F’««« äpprehendi. Ergo hoc dicimus correlatiuè. Per mifericordiam propter FP lium Dei fumus reconciliati Dco,amp; id fide accipi feu fiatui oportet,ut uolun* tas acquiefcat in propolîto Propiciatore,

Cogitet autem pius lecfior, quàm abfiirdum indignum fit,non dilceri# nere fidem DiaboJicam à fide,qua Ecclefia Deum inuocac,qua accedit ad

pacem conlequitur,ut Roman: 4. dicitur.Item Roman: 10, Qiii crédit in eumjion confundetur. EtGalat:2.1nfideuiuoFiIqDei. Nemo non ui^« det abfurdiffîmam tore imaginationem,fi' quis in talibus locis cogitet,Fidem non aliud fignificare,nifi noticiam diabolicam. Nam noticia Diabolica tu:* §itf)eum,non inuocat,non accedit ad Deum. Ideô lacobi dida de fide,Dæ=lt; mones credunt amp;nbsp;contremifcunt,non iùnt mifcenda Paulinæ. De alia fide Paulus,de alia lacobus loquitur. Et facile poteft intelligere homo tànus,non dîèfimilem fidem EcclefiæinuocantisDeum,ôd Diaboli fugientis.

Concedo. Si intelligas fidem oportere non elfe tolam, tèd hinc non Cc^ eü Çiitur^diledtionem elfe caulam remiflîonis peccatorum, ficut nccelîè eft ad fola, fed qute fidem accedere patientiam, fed non tèquitur noftram patientiam elfe cautàm fcmilTionis. Etexclulîua particula non excludit uirtutes,ne adfint, fed exclu^^ cationii. diteasàcaufa reconciliationis, ac fignificat ibiius Chrifti meritum etfe cau^: lamreconciliationis. Eft amp;nbsp;hoc fciendum,Remouendas etfe humanas ima^# ginationes de iufticia Legis,quæ à diledione Dci oritur. Si natura hominis diet line peccato^polfet Deum uere diligere : Sed quia eft obruta peccato, neceffe elt prius accipi rcmiflionem,ncc poteft accendi dilelt;fiio,nifi agnita ÔÔ apprehenlaremilFione peccatorum, Ac nimis ociofè cogitant de remiflîo* ne,qui putant fine certamine fidei earn accipi.

Er^o propter opera, fumus iufii, Reljîondco ad maiorem, Maior intelligatur correlatiuè. Fide fiimus iufti, id eft, per mitèricordk 3m propter Chriftum lumus iufti : Non quia fides fit uirtus, quæ mcrcatur rc=î fli corrélatif* rniflionem lua dignitate, Quôd uerô additur, Fides eft opus, concedendum ua oratio eik fft: Eftenimopus,utdileclio,patientia,caftiras, Et ut hæc fiint infirma amp;nbsp;hnguida, Ita fides eft admodum imbecilla, èc concutitur muleis dubitationft bus, Quare non ideo dicimur iufti fide,quia tanta fit huius uirtutis dionitas,

ut mcreaturrcmifïîoncm : Sed quia oportet ali'quod efle inftrumentum in nobi's,quo apprehendimus Mediatorem pro nobis interpellantem, proptef quem æternus Pater eft propicius^

Gratiafumus iußi, Gratia, efi dileElio infußa cordi. Er^o dileEione infujafumus iußi.

Gr4tia ßgnifilt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grsitia. propriè fîgnificat mifericordiam gratiutam feu acceptatioiicm

cat gratuitam gratuitam propter Chriftum. Nam cum dicitur. Per gratiam habennis rcf ntifericordia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fic intelligas^ propter donatas uirtutes habcmus remiffionem,

plané eucrtestotam Paull fententïamjôdconfcientqsadimes ueram confola* tti«. tionem. Non eni'm noftras qualitates intueri debemus, cum angimur de rcf« miffione,fed confugercad Mediatorem, In hac ipfa luda corda eti'amSpirit tu ländloi'uuantur,ficut Paulus inquit,Dedit Spiritum.in quo clamamiis Ab ba Pater, Et docct i'n tali motu fidei dari Spiritum Sanólum, Galat: 5. Vt promiflioncmSpiritusaccipiamusperfidem, Quare cum illa acceptatione coni'unda eft donatio Spiritus fàn(fii,necp tarnen lequitur^ nos propter ilbs nouas uirtutes habere reconciliationem.

Credere quod fimus in ^ratia^ eîl aliquidaßtrmare de Ifoluntate (DEb er^a nos.

Er^o impoßtbile quiddam ajßirmare quot;Videniur) cùm dicimus, Credenhii ejß quodfimus in gratta.

Différant uo» Relpondeo, Maior eft uera^de uoluntate non reuelata per uerbum Deiî reuela. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft autem in Euangelio^quod filius Dei protulit ex fihu æterni Paths,

Sed humana mens opprelTa naturali caligine,aut Legis opinione, putat deli# rare cum,qui affirmât iè habere Deum propicium. Aduerfus has imaginatio^gt; nes feias hanc ipfam uocem Euangelrj traditam effe, ideo miffum effe Filiuni Deijöd datam promifli'onem^ut hoc ipfiim credamus amp;nbsp;affirmemus,

Sed dicis, Additam efle conditionem Legis, Relpondeo : Etfi peeni^ poenitentia etl tentia eil; neceflaria, tarnen non pendet remiffio ex dignitate nofira, fed ceti« M^ifeTcaufa proptcr Chrißum, Dauid pofl lapfuni agens pcenitentiam.ßatuit fc remiß: peccL uerè recipi in gratiam^ audita hac uoce. Dominus abßulit peccatum tuum. torum. Eandem uocem uerè adfert fingulis agentibus pccnitentiam adininifiratio Euangelij : Et mandatum immutabile eß,ut Filio Dei credamus. H V N C A V DIT E, Quanquäm igitur humanæ menti hoc flatuere uidetur abfur»« dum, tarnen imagination! rationis opponamus promiffionem amp;nbsp;mandatum Dci,ut uerc inuocare Deum difcamus, Nam ubi non eß hæc fides, quæ feiv tit nos recipi exaudiri propter Mediatorem,ibi nulla eß inuocatio. Qiiare dodrinajquæ iubet dubitare,eß Ethnica,8c tollit inuocationem,

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o M, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21^

TSbemo poteïl affirmarefe habere illos habitus,quia pojjunt ejße 'ï)irtutes mtlesyortæ à ratione.

Neganda eft minor, Etfi ,n,dereconciliationenonexnoftrishabifibus ftatuendum eft,ftd ex certa promifftone Dei, ramen cum cor erigirur fide in pauoribus leu pcenitentia,uereetiam hunt noui motus IpirirualeSj qiiibus in premißione, iniiocanone clamamus Abba Pater, amp;nbsp;tarnen fiducia intueatur Medi'atorem, non ex operi* nonnoftram noui'tatem, Cæterùm illudfèmper addojie perftueret uoluntas in delidi's contra conftiennam ; Jdeô loannes I'nquir, Si cor noftrum non con:« dcmnat nos, fiduciam habemus ad D E V M, quod fi quid petimus, accipie^ mus ab eo,

St fides ßgnißcatfiduciam,erit idem quodßes : Ergo non retinetur difimSiio l)irtutum.

Reipondeo : Fatemur iemper oportere coniuncftas efle,amp; cum dicimus, Hominem fide iuftificari,diximus fuprà^id intelligi correlatiuè. Nec fignifica:« fiquod propter huius uirtutis dignitatem iufti fimus, fed propter Mediado:« rem. Sic igitur differt fides à cæteris uircutibus,quia eft apprehenfi'ua, Ô6 ap:« vides diffèrt i plicatnobis promiflionem, DifFert item,quia uult amp;nbsp;accipit præfentem rci^ reliquisugtu^ conciliationem : Spes uero expedat futuram liberationem. Si fcopus tene«« atur,quôd dicimus nobis propter Mcdiatorem dari remiflionem, ut certe prontißionis, omncs pij f^tentur,fa.dlispofica.e{i explica.tio, èc fit modus harum tenuium caiiilbtionum: Si numerant fidem inter Theologicas uirtutes,neceire eft non tantum intelligi noticiam,qualis eft in Diabolis : Sed fidem, qua ad Deum accedimus,8d eum inuocamus : non accedimus autem in ueris pauoribus,fi iu* dicemus manendu efte in perpétua dubitatione : Nam dubitatio ilia parit fult;! gam Sc odium Dei,ut Rom: y, de peccatisjquæ per Legem funt^dicitur,

Relpondeo,. Valeret,fi contraria cflent pariter integra. Mala intégré repugnant Legi Dei, Bona nondum fatisfaciunt Legi Dei, Manet ope^n^o^^t in Sanftis ingens imbecillitas, etiam cum in tota diftiplina externa nullus eft pariter inte^ næuusjôc multæ fiint excellentes uirtutes, ut in lefàia amp;nbsp;fimilibus,tarnen ma« gra, nentinteriora mala multa, dubitationes ininuocatione, multi uiciofi aftcdus confidentiæjdifFidentiæ, Item fpedra quæ Diabolus obrjcit, ut inuocatio* nemimpediat,quæ uocat Paulus, tela ignita, quibus ita iàuciantur interduni . etiamquiuirtuteexcellunt, ut mon' mallent, quàm fentire ea uulnera, fi'cut Paulus queritur de colaphis,quos accipit à Diabolo, Item,Miftr ego homo, quis me liberabit à corpore mortis huius In his miièrys agnoftunt pij im^ becillitatem luam, uidcnt fe non iàtisfacere Legi Dei,non fine peccato eflè, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sein

in hac humilitate confugiunt ad Propiciatorem* Hæc certamina non no# runt hypocritæ,qui difciplinam externam ibmniant efle Legis implctionem»

Concedendum eft totum argumentum : Sed confîderandum eftfimul, pariter integra hæc contraria : Nam diledio eft languidajamp; adhuc funt pariter muItisiordibusimpeditajamp;jUtanteadixbacceduntDiaboli tela ignita, quæ integra, nbsp;nbsp;nbsp;etia.m impediunt inuocationem,ut accidit Mofi ad rupem, Non igitur fatis#

facit Legi Dei noftra diledio^nec placet propter propriam perfedionem/ed placet propter Mediatorem,ut iùprà didum eft,

Cùm igitur dicunt» Diledio eft iufticia, ergo Diledione iufti fumus. Reijjondendum eft. Si iufti bgnificat babentes uirtutem,ut Philofophi lo# quuntur,ualet confequentia : Sed fi fignificat accipientes remiftïonem pccca^ torum^non ualet conièquentia. Nam nee in antecedente fic intelligi poteft iufticia. pro re,quæ mereatur remiftïonemXcd pro uirtute,ut ft dicam : Solut# re uenditori eft iufticia,Ergo ibluens uenditori eft iuftus» Tales argutiæ ab eruditis facile poftiint dqudicari,

Jufliciu eÏi in l)oluntatef Fides non eïl in 'y)oluntatej Er^o non iußißcamur Fide^

Etiùpràaliquantulummutatisuerbisreseadem tradataeft, tamenamp; banc formam propono,ut ftudiofi exerceantur, Primum neganda eft minon Nam fides fignificat alTentiri promiftioni Deb quod eft in intelledii,amp;euni rM^h^‘t^ne‘ nbsp;nbsp;nbsp;aifenfti neceifario coniunda eft fiducia in uoluntate, uolens amp;nbsp;accipiens

promiifamreconciliationem^amp;acquiefcensin monftrato Mediatore, Nib in uolunMe, enim fimul uellemus 00 acciperemus promiftam reconciliationem, maneret fuga amp;nbsp;pauor,nec exifteret pax feu quies confeientiæ ièu cordis. Quare ap# pellatione fidei uere compleditur Euangelium,uelle oblatam promiftionem, Qiianquàm autem diiplicent hæc adueriarrjs^qui acerrimè contcnduiit, nihil intelligi nomine Fidei nifi noticiam^qualis amp;nbsp;in Diabolis eft, tarnen ad ralem noticiam^impoifibile eft congruere dida ilia, luftificati fide pacemha# bemus. Item,Qiu credit in eum non confundetur,

Aliud eß iußi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde ruriùs hoc moneo,quod toties didum eft : lufticiam qiiæin no#

CW in gt;wbis,agt; ßfg eftjciTe in uoluntate, Sed iuftificari hie fignificat,conieciui à Deo remiffi# tiocoramDeo pcccatorum,cx acceptationem ad mtam æternam, Hæc contingunt nobis propter Mediatorem,fedentem ad dextram æterni Patris, fed tarnen Fide accipi oportet. Et fimul Spiritus iàndus datur, incoans nouam luccm Sc nouas uirtutes, quibus nos Deo ftibqcimus, quibus incoatur in nobis uita æterna, ficut inquit Chriftus ; Hæc eft uita æterna, ut agnoftant te folum ue# rum effe Deum, SC quern mififti leftim elTe Chriftum.

Qui fingunt dubitandum eife de reconciliatione, 8C inquiunt hominem iuftuni elFe proprijs uirtutibus, tantum habent imaginationem Ethnicam, nec accedunt ad Deum fiducia Mediatoris, cùm tarnen Deus aliter coli non uelit,nec uelit exaudirejiifi inuocantes fiducia Mediatoris,

R-cfpondeOjfine ulla Sophiftica:Conftatfidem in co loco lacoBrfignifica^' ff noriciam hiftoriæ,qualis eft Si in damnatis* Ait enim:Dæmones tredunt amp;nbsp;^ntremifcunt ♦ Fatendum eft autem, 8c clarè fatemur, hominem non èfle iuslt; urn ilia noticia* Sed Paulus cùm loquicur de Fidcjintelligic fîduciam miCeri^ cordiæ,quæ nititur Mediatore^Sc propter eum accipit reconciliationem.Qua* ah’ud intelligi fidem apud Paulum^cùm inquit;Corde creditur ad ’Uniciam» Aliud eft apud lacobum dicentem : Dæmones credunt. Non igitur Pugnatlacobus cum Paulo,fed de alia reloquitur, réfutât errorem eorum^ qui 'i§fbant iè iuftos elfe propter profeffîonem dogmatum, ut hæc opinio facile ^âpitimperitorum animos gt;nbsp;Sic amp;nbsp;ludæi fingebant fe efte iuftos propter pro* lioncm iùædocftrinæ amp;nbsp;ceremonias» Hune errorem refutare neceflè eft,

Nec pugnat hæc refutatio cum Paulo» Quôd enim addit lacobus, luftifi* homo ex operibus^Ioquitur de iufticia operum,quam amp;nbsp;Paulus tota uo* h^cidcoh cr ^^damitat necefTana-m efTe ; Sed idem negat propter hancdariremifsionem» PtiuU. 'On igitur intelligatur uerbum iuftificari pro reconciliari/ed ut alias iæpè dft pro approbari» luftificatur homo ex operibuSjideft,habens iufticiam ^peratn approbatur, placet Deo » Quia obedientia in reconciliatis neceflaria ^HÂquomodo placeat^ftiprà didum eft» Et peribna non eft iufta, feu placenSj ^nacceptajfî défit ilia obedientia, maneant delida contra conftientiam» Eft fintêtia, oportere hominem etiam habere iufticiam operum, quod omni*

*^0 fatendum eft: Sed interim plura docendus eft auditor,fcilicet,quôd propter Optra non accipiat remiflîonem»Item quôd placeant,non quia legi iàtisfiat, fèd propter Mediatorem» Hæc addenda efte, manifeftumeft.

Quare fatis apparetjacobum non de integra caulà difputaflè, fèd de una P^rtc concionatum efte, flagitare iufticiam operum, 8d refutare eos qui fin* gtbant fe iuftos efte propter profeflîonem ♦ Cæterùm de reconciliatione, S^omodo placeat imperfetfta obedientia, hic non dicit» Supra aliquantulum 5ttingir^cap:i, inquiens : Volens genuit nos uerbo ueritatis, ut fimus primitiæ ’^taturæipfius,

Expedita,facilis amp;nbsp;plana relponfio eft»Concedo totum»Clarè enim afîîr* nitîum PauU, oportere adeflè dileeftionem : Sed hinc non lèquitur,nos accipere re*

^^nciliationem propter dileeftionem, aut dileôtionem placere,quia Legi fatis* i Imô diledio exiftere non poteft, nifi præcedat fides, qua accipimus re*

^fffionem, amp;nbsp;agnoftimus milêricordiam, ac ftatuimus nos recipi amp;nbsp;exaudiri, incenditur diletftio, 8^ uoluntas iê Deo fubfjcit » Sed hæc dilecftio 8C fubie*

Oboadmodum eft imbecilla,amp; adhuc multis fordibus inquinata» Quare aliud S^iddam eft, uidelicct propiciator Chriftus, propter quem peribna ftatuit le otrto habere reconciliationem» In hune intuemur, non in proprias qualitates»

V erum eft igitur utrunqp, Oportere diledlionem adefte,8d tarnen perlb* ’lam habere reconciliationem propter filium Dei : Hac expedita relponfiône polTumus uitaturi longiores rixas» Nam hic alia quoep dilpucari folêc,quôd

fides fignifîcet donum faciendi miracula, Item diledio diledionem proximu Sed has rciponfiones omitto^cùm ilia prior magis fit perlpicua*

vn uMtn mgre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . „ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i t- ■

di C7C, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E r^o Le^i Jattspert jjotejt, tis“ nojlra. obedtentta meretur '})tta)n (eternatn.

Reipondeo» Ex hoc dido extruxerunc adueriàrij fuos errores, quôd ho^ mo poiïît legi Dei iàtisfacere, amp;nbsp;quôd contumacia nobilcum nafeens non fit malum pugnanscum lege Dei, amp;nbsp;propterea noftram impletionem legis elfe precium uitæ æternæ, Hi errores inde orti iunt, quôd Legem Sd Euangelium non dilcernebantXex requiric obedientiam integram,amp; promittit uitam, fed cum conditione integræ obedienciæ,uc dicicur: Hoc fac5amp; uiues» Confiâtaût neminem legi Dei fàtisfacere,uc clarè teftatur Paulus Rom:7»amp; 8»Quarecon^ ferenda func hue amp;nbsp;alia diefia propria Euâgeli}* Rom:ô.Donum Dei uita £teP na per Chriftum» Et Iohan:6. Hæc efi: uoluntas eius qui mific me, ut omnis qui EK£t«gc/i/.wcreditinFilium habeat uitam æternam» Hæc alia uoxeft quàrn Legis dida, Euangelio interpretanda. Nam etfi dilcrimen eft, tarnen non abo* letur Lex, fed ut Paulus inquit : Stabilitur per fidem, Cùm enim hæc infirma natura non fatisfaciat Legi Dei, uult Deus propter Filium nos recipere, amp;^fa^ cere hæredes uitæ æternæ, hoc fit fide. Et cùm recipimur, incoatur noua lux à' obedientia,quæ congruit cum lege Dei, Et quanquàm hæc incoatio non fatis^ facit legi Dei, tarnen placet Deo propter Mediatorem,ut læpè didum efi, Sic oportet ièruarimandata Dei,ôd in eandem ftntentiam inquit Paulus:Legem ftabilimus per fidem,id eft,cùm fumus fide inlèrti Chrifto,iam placet obedient tia, amp;nbsp;incoatur diledio Dei,

owijamp;w dU Omnibus ergo didis Legis adde Euangelium, Si uis ingredi in uitafflj addendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandata,lcilicet iuxta uocem Euangeltj, feu îTnÙKfla/j, quam addit Euange*

azige/(«w. lium. Non potes incoare diledionem fine agnitione Chrifti, amp;nbsp;Spiritu fando:

Nec placet obedientia,quia legi fatisfaciat,led propter Mediatorem, èC tarnen incoari earn necefle eft,ficut dicit Paulus:Superinduemur,fi' tarnen no nudi re^ periemur. Item Chriftus inquit : Nifi abundauerit iufticia ueftra fuper iuftic^ am Scribarum amp;nbsp;Pharilæorum,non intrabitis in regnum coclorum, Pbarifæi docebant externam dilciplinam : Sed uox Euangelfi, quæ de pcenicennacon# cionatur,plus requirit.Abudat igitur ftu antecellit iufticia piorù his fix rebus, pccnitentia, fide, nouitate ipiritus, uera inuocatione, fucceflibus in uocationc, amp;nbsp;repreffione Diaboli, Nam ilia noua lux eft incoatio uitæ æternæ, quæ eft amp;nbsp;erit tab's uita, tabs fapientia amp;nbsp;iufticia, qualem lex poftulat, uidelicet illuftris agnitio Dei amp;nbsp;pura diledio, Ideo dicitur leremtJi.Dabo Legem meam in cor^ da eorum,id eft, accendam lucem amp;nbsp;obedientiam ueram in faluandis, quæ erit æterna fapientia amp;nbsp;iufticia,

Citium, Rf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergo noßra condonatio meretur remißtonem^

tnittite cr re= Refpondeo, Hæc fententia eft concio pcrnitentiæ,quales plurimæ funt tnitteturuo « Prophetis, Elai: I, Definite malefacere, Si peccata ueftra eflent utcoccinum, eritis candidi ut nix .Item Efai:y8, Frange efurienti panem tuum, amp;nbsp;gloria Do^ mini colliget te,Hæc amp;nbsp;fimiles condones ubiep continent duas partes : Altera eft uox præcepti, iubens ut nos emendemus : Altera eft promilfto remiflionis peccatogt;

pfccatorum.Iam de bac promiflîone audiamus Euangebum.Non dicic Efài’as; ^efinice praua facere^propter ueftras uirtutes dabitur remiffîogt; Imô alio loco ^^Chrifto clarè dicit ; V erè dolores noftros iplè tuHtj

Ita hic: Remittite 8c remittetur uobi's* Prior pars cft præceptum, Pofte** ’ioreft promiflîo, led non additurj propter tuam condonacionem remittetur* conditio addenda eflet,fieret incerta promiflîo,ut facile intelligi poteft*

^’■§0 audita promiflîone mens intuetur docfirinâ de remiflîone propter Chri^ promiflà gratis, Significat autem requin' hoc opus^ fcilicet noftram con^

^onationcm^ficut alia noftra operajôô placere ficut fuprà diftum eft^quôd non ppnitus nullus fit næuus in animo, fed quod pia mens répugnât maleuolentiæ odqs propter mandatum Dei amp;Ecclefiæconcordiam,ôC agnoicït,hanc mo?=

Eadem prorfùs eft fèntentia concionis Daniel : Libera te à peccatis iufti** Diâum Dàni-^^^^Eleemoiynis erga pauperes,et eritiànatiodelidorum tuorum,Toca ora** ^æeftconcio pcenitentiæ, in qua prior pars poftulat emendationem amp;nbsp;loqui**

non de fob's Eleemofÿnis, fed de tota conuerfibne : Libera te â peccatis per ’^ftciamj'd eft, fias iuftus, agnofte uerum Deum, qui fc reuelsLuit in uerbo, S^iod dédit populo lirael, èc promifitremiflîonem peccatorum propter uentu** ’'^rn Dominum, Deinde fit ôd gubernatio tua iufta, fis diligens in iurifdidio^ •

prohibe iniurias, punito delinquentes, defende honeftos, non fis crudelis aduerfus Ecclefîam populum Dei : Deniq? omnia officia mediocris amp;nbsp;iàlu** ^^ris gubernationis compleditur, cùm inquit : Redime peccata Eleemofynis, cft^beneficijs eroa pauperes, Et hæc prima pars eft uox Legis, quæ prgcipic de conuerfione.

Altera pars : Et erit iànatio delidoru tuorum,promiflîo eft,quam opor.# tttfide accipi. Ergo cùm promiiTionem proponit, requirit fidem, qua creditur Deopromittenti per miièricordiam, non propter noftram dignitatem, Nec fuie hcc breuis dodrina,Nam régi iciieitantfunde banc uoluntatem Dei icirec Daniefunde affîrmaretcertô remitti peccata, Daniel baud dubiè expofuit promiifionem à Deo traditam de futura liberatione,amp; de uita £terna,et often^ dit pertinere earn etiam ad Gentes, Ideô nec flagitat ceremonias, ut fignificec reconciliationeminon propter legem,fed propter promiflîonem dari,

Quanquàm igitur breuis eft narratio Danieb's,tarnen ipià promiflîo miiïîonis admonet ledîorem pium,de communi reconciliationis promiflîone amp;uitæ æternæ, Et intelliget prudens ledîor, uerè congrucre concionem Da^ nielis, cum Euangelio ♦ Prior pars tradit præcepta de emendatione, pofterior eft promiflîo,quam oportet accipi fide, quacertôftatuitur, quôd permiferi** cordiam recipiamur ♦ Hæc amp;nbsp;plana amp;perfpicuafuntpiis,ôc prorfus fine So** phiftica, Nec utar ilia folutione, mereri opera bona remiflîonem præièn* tium pœnarum, etfi iduerumeft, tarnen Daniel non tantùm de remiflîone pcenarum, fed prius de remififione culpæ dicit, Ca^terùm iæpè loquitur feriptura de remiflîone pcenarum præièntium,ut Eleemofyna libérât à morte, id eft,meretur ne opprimamur periculis, Item,Honorans patrem faciet plaça* tionem pro peccato,uidelicet,quód ad pcenam præiêntem attinet, fi eris bene* ficus erga parentes, dodlores, gubernatores Ecclefiæ, tibi quoque Deus mi* tigabit ærumnas ♦

quot;Maxima yirtus prxcipuc iußißcat-, S)ileEiio eït maxima hirtus, Er^o dileElio praicipnc iußißcat.

Refpondeo, Maior eft uera de iufticia Legis^ (î Legi Gtisfaceremus, eflè^ mus iufti propter proprias uircutes, ÔC maxima uirtus plus conduceret,utde Chrifto uerè poiTumus dicere, eum maxime dilecftione iuftum eftè ♦ Sedquia nos Legi non iàtisfacimus, recipimur propter Mediatorem, non propter pro*: priam dignitatem, ièu propter noftras qualitates. Ideô de reconciliationenon ualet maior : Maxima uirtus maxime réconciliât,Imô folus Mediator reconci^ tM‘‘diî^i'o^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtus omnium maxima,arderc diledlione Dei, fed etiam renati/cqui

fed huiui uix multum profecerunt,fentiunt uix exiguam fcintillam in ipfis accenfam eire,uc exiguafcbjtil- in mente fides lutftatur cum dubitatione, ôd Diabolus interturbat inuocario^ uarijs fpectris : Ira in corde diledio Dei admodum languet, ut in inuoca^ tione icntiri poteft, in qua cor aut negligi fe arbitratur, aut etiam fugit Deum, incurrunt èc alrj uiciofi motus,amor uoluptatum,gloriæ,noftræ uitæ,

Quanquàm igitur exiftere in nobis dileftionem Dei oportet, tarnen agnofcamus ingentem infirmitatem, óóftiamus perfonam à Deo recipi,exault;* diri, èc iuftam,id eft, acceptam reputari propter Mediatorem fide, Aliud eft Aliud elidice- jgieur loqui de reconciliatione de miiericordia erga nos : Aliud eft uirtutes inter ièièconferre'» Hauddubiè maxima omnium uirtutum eft diledio Dco,Aliud con Dei, Sicut amp;nbsp;Lex earn requin*t, tanquàm fummam uirtutem : Diligas Domfi ferre inter fe num Deum tuum ex toto corde, amp;c. Sed illa ardens flamma dileftionis ubi uirtutcf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exigua fcintilla lucet in fandlis, amp;nbsp;diffîculter retinecur, Hæc fi cogi«^

PrimAuirtui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi ufs conferre uirtutes, 8d proprias definitiones fingularum conftdegt;

rare,id quoep utile eft Prima eft Fidesjque eft noftè uerbum Dei, amp;nbsp;aiTennïi promiftîoni gratiæ, Sc fiducia, qua propter Chriftum ftatuimus nobis Deum efîepropicium,utacquiefcamus» Eftigitur noticia apprehendens promiffîo^ nem,8^ fiducia quietans cor propter aliud,icilicet propter Mediatorem,Deim deiequiturDileftio ; Necefteeft enim præcedere agnitionem mifericordiæ» Cùm cor iènfit uerè iram Dei, rurfiis fide agnoftic Deum efté propicium propter Chriftû.Hac luce pelluntur iam tenebræEpicureæ ac Academicæ,S(J ftatuit mens adiuta à Spiritu fan(fto,nos uerè curæ cfle Deo,8ô ab eo recipijn«® cipit igitur cor feiè fubrjcere Deo,amp; obedire,amp;^ oritur aliqua dileètio Dei : Sed nondum in bac uita funt ardentes flammæ, quales efle deberent erga Deum, fed eft quædam incoata obedientia, qua fe cor fubijcit Deo, amp;nbsp;lætatur inagnfi tione Dei amp;nbsp;obedientia, Sicut in cantico dicitur : Gloria in excelfisDeo, amp;nbsp;in terra pax, ôd hominibus læticia, Ideô Iohannes, ut aliquo modo oftenderet, qualis res fit dileftio Dei, dicit : Hæc eft dileftio Dei, ut mandata eius iêruc^ Tmw sp«. mus. Ad bas uirtutes acccditSpes,quæ eft propriè expeftatiouenturælibe^ rationis à Deo promiifæ. Et differt à fide dupliciter. Prior eft infignis præ^ Difcrimen in^ «'pua differentia. Fides apprehendit promiffionem, amp;nbsp;applicat nobis Megt; fidem (y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Talis non eft Spes, fed euentus futuros expeefiat, Hinc facile po^

teft intelligfcur non dicatur, Spe iuftificamur, quia ea oratio non ita monftrat uel applicat Mediatorem, ut cùm dicimus ; Fide iuftificamur ♦ Altera diifc'' rentia eft,Fides accipit præfens beneficium, præftntem reconciliationem, fine qua

qua non poteft fieri inuocatio * nbsp;nbsp;Spes autem expeftat futuros euentus à Deo

Refjjondeo; Duplex eft abfoludo. Alia pnuata confcientiæludantis cum ira Dei : In hac abfolunone necefle eft inceni'gtquod fide acdpiatur remift « consciëntie fiojion propter noftras uirtures* Ideô inqui't Chriftus : Fi'des tua laluam ce fe^f coram Deo,pu or. Nec nicitur fides noftra dileótione, led tantiim milericordia promifta, ut confiât. Necexifteredilectiopoteft,nififitapprehenlàremiftîo. Alia eft abä« quot;nbsp;folutio piiblica coram Ecclcfiâjiæc fit propter bona opera, que finit teftimonia conuerfionis, ut hie Chriftus Pharifeo declarat, cur earn recipiat, quia extent teftimonia conuerfionis

Ac tota hiftoria imago eft Ecclefiæ,Ièmper duo fiint certus î Alter hypolt; semper duo criticus, inflatus ordinaria autoritäre amp;nbsp;opinione iufticiæ, propterea quod ui*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ec’

deturutcunq^ tueri dodrinam diiciplinæ èc Legis» Quanquàm autem hic ccci: pocriifcuJ,Ab tus non ampleftirur Euangelium, tarnen quia renet gubernationem, Ideôibi ter uerè ac^ Chriftus afsidet menlæ, id eft, ibi concionatur c Alter ccetus eft qui audit Eu:# dentium. atigelium,uerè agit pcenitenriam, amp;uerafideinuocatDeum,agnoIcicfilium Dei Mediatorem,amp;r prædicat Euangelium. Huic cccrui, quanquàm alter ccc^ tus habet ipeciofiora opera,tamcn Chriftus tribuit hic laudem diledionis, qua fîbi fumunt hypocritæ,qui arrogant fibi iufticiam legis.Sed Chriftus transfert hoc decus in hanc milcram mulierê,hic placet iufticia legis/ubi eft uera agnitio Chrifti. Et in hoc cœtu ftint ueri cultus, ftilicet pcenitentia, fides, uera inuoca^ tio,dilelt;fno, oftulari amp;nbsp;tergere pedes Chrifti, id eft, ornare defendere minft ftcritim Euangeli), ôd ftudia neceflaria Ëcclefiæ, fuftinere pericula in confeflîo:* nejabores amp;nbsp;odia in docendo.Econtrà hypocritæ fiint fine pcenitentia, amp;nbsp;fine timoré Dei,quia putant le iuftos efte fua difciplina,fiu fuis ceremonijs : Dein^« défunt fine fîde,quia uel confidunt fua iufticia,uel manent in dubirationetSunt fine dileâione, quia non poteft exiftere diledtio Dei amp;nbsp;iiiuocatio, nifi prius agnita fit rerniffîotEuangelium uerô non ornant,{èd uel dclere uel prcmerc co.lt; nantur.Hic igitur Chriftus confolationem pqs proponit,refurat acriter Phari^ fæum,amp; detrahit ei laudem iufticiæ, ut fionificct fi defendere fiiam Ecclefiam

Si cui uerô hæc lôlutio de duplici abfolutione non placetjUratur altera : V fitatæ funt Synecdochæ,Remittuntur ei multa,quia conuerlà eft.Talia diefia alibi occurrunt,amp; tarnen lynecdoche explicanda eft* Quanquàm necelfi eft fimul concurrere multas partes conuerfionis,contritionem,fidem,diledtionem, ftubonumpropofitum, tarnen non propter noftram dignitatem daturremifi fiOjièd per mifiricordiam,quæ fide apprehenditur* Hæc explicatio fumitur ex Paulo dimicante de particula Gratis,fide propter Chriftum *

J^ita ceterna '})ocatur merces, Eît er^o débita pro operibus, Refpondeo breuiflîmè. Vita æterna eft merces, quia compenfat benefa«« fta,etiamfi datur propter aliud,fcilicet propter Chriftum* Vt patrimonium eft P p if) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merces

merccs fiïq, etiamfi contingit propter aliam caufam Hæc refponfio breuis amp;nbsp;expedita fatisfacit hinc obiectiom' : Nam aduerfarij immodi'cè exaggarentes uocabulum Mercedis^miilca inde abfurda extruxerunt* V t in locatione opera* rum 6«^ merccdiSjUel in emtione^preetj mercedis cft æqualitas» Sic finxerunC æqualitatem obedientiæ amp;nbsp;uitæ æternæ, Si. uocauerunc obedientiam meritum de condignOjfinxerunt homines Legi Dei iàtisfacere.commenti funt opera fu* pcrerogationis;Etde fide intuente non noftram digriitatem,ièd Mediatoren!, accipiente remiisionem Si han'editatem uitæ æternæ propter Chriftunij nigt;‘ bil dixerunt : Imô oppofitum tradiderunt, cùm aiunr : Spes eft expedatio uitæ æternæ orta ex meritis noRris, Deniqj uocabulum Meriti multas dÜputatio* nés mouitjamp;f Bernhardus cùm iè euoluere non poHèt^ tandem inquit :Sufficit ad meritum feire^quod non fuffîciat meritum, Ita agnitiopropriæinfîrmitatis coègit eum confugere ad Chriftum,

Noftra igitur explicatio eft expedita, Dicimus oportere in iàluandis ex* iftere pcenircntiam,fidem Si incoatam obedientiam ièu diledlionemtEc tainen quia reuera adhuc in carne ingens eft caligo,amp; infirmitas repugnans legi Dei, agnoftendum cft,quod inquit Dauid: Non iuftifîcabitur in conipeAu tuo oni* nis Liiuens, Si confugiendum eft ad Chriftum, ac ftatuendum, quôd agentibus pcvnitcntiam Si credentibus propter ipium detur uita æterna, Sicutipiêiu* quit: Hæceft uoluntas Patris,utomniscredensinFilium habeatuitamæter* nam,Et amentia eft fingere, quôd renati iàtisfaciant Legi Dei, Si fiht fine pec* ; nbsp;nbsp;cato, V t igitur maneat certa ipes uitæ æternæ,ftiamus earn dari agentibus pœ

Interim tarnen quia Deus recipit obedientiam, etfi bona opera non me* rentur remiflîonem peccatoruiii. Si hæreditatem uitææternæ, tarnen meren* tur alia premia corporalia Si ipiritualia in hac uita et futura. Sicut Chriftusin* quit : Merces ueftra copiofa erit in cœlo, Hæc quæ dixi,cordatis Si pijs confei* entijs latisfaciunt,

plmfès tegu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vera eft Si hæc rcfponfiô. Has orationes,Vita æterna erit merces jtem,

opera fua,phrafes effe Legis,quæ loquitur de iuCticiâ tan* quàm denoftra dignirate: Et tarnen fides accipiensreconciliationeni,ftatuit nos propter aliud, non propter noftras uirtutes placere,quia nemo legi fatisfa* cit. Si in hac imbecillitate naturæ multa manent pcccata. Hanc interpretatio* nem addi necefleeft ex Euangelio,quæhocelTïcir, ut mercedem intclligamus quidem compeniationem, fed nôintelligamus dari reconciliationem propter noftram dignitatem, nee incoatam obedientiam piacerepropter feipfamfted in reconciliatis propter Mediatorem,Hos poftea ièquitur compenfatio bono* rum operum,

Illud uero argumentum explodendum eft, quôd dicunt homines iègnio* , nbsp;nbsp;. res fieri ad benefaciendum,fi ratio meriti tollatur, Dixi fuprà multo grauio*

promßionum rationes neceisitatis Si debiti, Præterea difcrimen tenendum eftpro* LUMigelij 0- miflÏonum,gratuita eft promiftiorcconciliationis Si uitæ æternæ: SedLe* gales promiftïones propriæ funtadditæ pro operibus: Qui dederitpotum aquæ,non perdet mercedem, Etfiigitur bona opera non merenturreconcilia* tionem,necfunt precium uitæ æternæ: Nam reconciliationem præcederene* ceflèeft, ut obedientia poflit placere, tarnen merentur alia præmia, ut di* (ftum eft,

Deinde quod de fègnicie obijciturjrefutandum cH oppofîto pcn'culodu# bitationis.Sidubitandumeritde uica ærernaj utdoétrina illorumde mentis didtjdubitatio magis languefacit ftudium redè faciendi^Scd hæc omitto.Ma«« gnacaligoeft in animis hominum^ôô horribilis infirmitas» Paucifsimi uident quid fit leruire Deo.Sed pq qui aliquid lucis habent, agant Dco gratias, quôd nos propter Filium recipit, amp;nbsp;quôd propter hune Mediatorcm hanc imbecib lem 86 contaminatam obedientiam approbat 8lt;^ ornât præmqs, 8^ nos exciter mus ad exercicia Fidei 8c bonorum operum ; Nam in his exercitijs hæ quæfti^ ones facile poterunt dijudicari ♦

Expofui totam controuerfiam de luftifîcatione, feu de rcconciliationc, AvaKEffaAof Cùmautem multi hanc fententiam oppugnent, piæ mentis eft diligenter uij^werd? doäri. dere quid præcipuè agatur, 8C utfacilius iudicari poßit, Ecclefiàm omnium temporum intueatur, Ô6 iàndorum experientiam confi'deret, Dicimus necef fariamefle pccnitentiam,et addimuSjCredendum eflE^quod propter filium Dei donetur remifïîo gratis,non propter noftram dignitatem. ltem,quôd mens nô debeat fuccumbere dubitationfi led fide uincere dubitationenij Prætcrea dici^ mus necelTariam elfe incoatam obedientiam : Sed hanc non fatisfaccre Lcgi Deijfed placere in reconciliatis propter Mediatorem, ac manere quidemm tenatis peccata,icd tarnen diicerrtenda ciîet peccata contra conicientiam ab fis, quæmanentinSandfis.Dicimus enim amitti gratiam,cùm uiolaturLex Dei contra confeientiam, Hæc non folùm nihil habent abfurdi, fed reuera congru=« untcum coniènfu omnium Sanétorum inde uiep ab initio.

Cogita Dauidem cujn obiurgatur à Nathan. Hic Dauid agnoicit iram Dci\86uerè expauefeit ac dolet : Rurfus autem cum audit Euangelium. Abftusgt; lit Dominus peccatum tuum : erigitur hacuoccjnec cogitat ie habere remilîî^i onem propter fuas uirtuces,Sed huic uoci credit, amp;nbsp;cogitat de promiffi'onibus, quæfuntdatæPatribus, ludaturcum dubitatione, §6 fide uincit. Qtiid dein=lt; cepsC An poftea putatfe Legi Dei iatisfacere Çquot; Imo uero agnoicit infirmita^« tern hanc procul abeife à perfeefione Iegis,Ideô dicit,Non iuitifi'eabicur in con^ fpedu tuoomnis uiucns,ô6 feit tarnen per miiericordiam placere Deo hanc iu*« fticiam bonac conicientiæ in reconciliato.Sicut inquit: Pax multa diligentibus Legem tuam.

Has fummas intueantur animi, quæ certê iùnt perpetuus amp;nbsp;irrefragabP lisconfenfusfanclorum,omnium temporum. Nec difficile critrefutare cauib htiones,quæ contra hanc fententiam excogicantur,fi hæ fummæ fuerint in con fpedu, 86 in quotidiana inuocatione exerceantur. Nulla enim poteft eife uera iouocatio,nifi cognita dodtrina de fide. Acccdendum eft enim ad Deum fidu^i ciaMediatoris,ut Rom:ç.Per hunc habemus acceirum,Ô6c. Item Hebr;4, Ha^ \ bentes talem Pontificem, accedamus cum fiducia.

^Na eft perpétua EcclefiaDei indeuftp àcreatione hominis, amp;nbsp;édita piw ’ miflione poft lapfum Adæ : Sed dodtrinæpropagatio alias in alqs politfjs fijitf Aeprodeft confiderare ièriem hiftoriæ,ôd teftimonia, in quibus Deus

T) R IS C^IMIKE ^ETEI^IS fc patefecitab l'nidOj amp;nbsp;l'ram aducrfus peccata, amp;nbsp;mifëncordiam ergo cornieri» los declarauit, Nam ut fciremus do(flnnam Ecclefiæ folam pn'mam 8^ ueram cHè, Deus fingulari beneficio {cribi perpecuam hifton'am ab initio uoluitjamp;^ feruauiü, amp;L huic libro fcripto per Patres Prophetas addidit teftiinonia edi^ tis ingentibus miraculis,ut iciremus,unde 8c quomodo ab initio propagatafit Ecclelîæ docrrina. Poftea uerô Gentium religiones exortæfunt, alibi alrjs te# mcrè fingentibus nouos Dcos, amp;nbsp;nouos cultus, relida prima dodrina» Ncc norunt Grçci aucalq ftiarum religionum autores,amp;quotidièborribili licentia fingebant nouas, nunc facra Bacchi,nunc Dianæ ♦

Qiiare cogitemus ingens Dei beneHcium efle, quôd certum librum Ecgt; icruat, amp;nbsp;ad hune alligat Ecclefiam* Tantum hic popu^ efrmam pâte- ^is eft Ecclefia,qui hune librum ampleditur, audit, diieit, amp;nbsp;retinet propria fa^kint, am eins lèntentiam in inuocatione Dei,amp; in regendis moribus. Non igitur cii Ecclefia Dei, ubi rcijcitur hic liber, ut apud Mahometiftas : Aut ubi extincta propria lèntentia,proponitur commentitiajUt apud hæreticos,Quare ledione mcdicatione opus eft, ut propria fêntentia retineatur, ficutdeftudiofepè præcipitur.iT imorh:4, Jntende ledioni, 8c Col:3, Verbum Chrifti abundet inter nos * Spiritus (àndus teftatur ft uelle ftribi dodrinam SC teftimonia dfi uina, Pfalm: lOI, Scribentur hæc in generatione altera, 80 populus qui creabi^ tur laudabit Dominum ♦

Amemus ergo amp;nbsp;colamus ftudia libri diuinitus tradin', ac primùmlàa^ mus in fumma,duo genera dodrinæ in toto illo libro contineri,Legcm Sópro^ doâlrinæ^Tex miflîonem gratiirgt;quæ propriè uocatur Euangelium,Hec diftindio lumencft cr Eudiigetiu uniucriæ fcripturæ, ac fuit utruncp genus dodrinæante Moyftn*

Me Moy Lçx eft noticia in creatione hominis indita menti, docens unuin elfe Dt'* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ um,conditorem rei um,cicp deberi inuocarionem 8c obedientiam,iuxta diferi^

men honeftorum amp;turpium,quodipft Deus impreiftrat menti, amp;puniri contumaciam ♦ Nam imago Dei in homine erat in mente ilia firma noticia de Deo,amp; agnitione Legis, amp;nbsp;in uoluntate conuerfio ad Deum ♦ Etfi autem poft lapfum uoluntas auerlàcft, amp;nbsp;in mente noticia obfturior fada eft, tarnen nült; net noticia, utextet æternumamp; immutabileiudicium Dei contra peccatum, teftificans Deum irafei peccato.

Sed promiflîo reconciliationis poft lapium, non eft noticia infiranatugt; ræ, fed eft uox prolata exarcano fihu Patris, quæ prius ignora fuit omnibus creaturis,qua uoce Deus teftatus eft,ft homines reciperein gratiam, 8^ deletu^ rum cift peccatum amp;nbsp;mortem, ac inftauraturum iufticiam amp;nbsp;uitam, propter vtriufc^ do. quoddam uenturum Semen mulieris» Eftep incoata prædicatio utriuiepgeno eZrww priC^= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paradüo» Lepis uox eft accuiatio inobedientiæ, Promiffio uerô erat, Segt;

cdtto tncoaa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AJ

w iAoyfr. men muhens conculcabit caput lerpentis, bt erantpoltca Patres,ut Adam, Seth, Enoch, amp;nbsp;alq qui légitima uocationc fungebantur iàccrdotio, amp;nbsp;propa^ gabant utramcp docïrinam

Lex quæ prohiber homicidium,exprefsè prædicatur in ConcioneadCa^ in,5ódeindein concioneadNoërepetitur, Lexquæprohiberuagaslibidines, fancita eft in Paradiiö,amp; poftea propofitum teftimonium de iudicio Dei in Aû luuio,amp; conflagrarione Sodomæ,Sic 8C promifti'o ftibindc magis illuftrataeft, ciim ad Abraham dicitur, hiSemine tuo benedicentur omnes Genres,

gem Euangelium (èmper prædicare necefie fuerit,amp; cùm eiufdem uocis mi«« ’lifterium perpetuô fie in Ecclefi'a çquot; Refpondeo, Vêtus teftamentum proprijfi fimè eft promulgatïo Lcgis^ feu paôtum, quo populus Hracl ad Legem hanc formam poliriæ obligatus eft ad hune finem, ut in hac politia conftruaretur amp;C pmpagarctur promiftîo de uenturoMeffîa^ propter quamamp; in hoc populo

Hic finis diligenter confiderandus eft^ quemignara multitude in populo ïfraèl non intelligebat, lêd tres errores circumferebat * Primus erat, ficut pros^ orumdJpoU» ’^iffîonem terræ,hoc efi^cerci loci pofleflîonem 8c Rempubuiidebant elfe rem tù lAofdica forporalem» SicMeftîam promiflum exiftimabant hanc politiam audurum confirmaturum elfe, non intelligebant mitti cum ut fieret uiftima, ut aboies •■etpeccatum amp;nbsp;mortem,amp; hac politia euerlà daretiufticiam amp;nbsp;uitam çternam credentibus*

Secundus error erat ♦ Non intelligebant cur præcipuè Lex promulgata efiet.Non enim tantùm promulgata eft, ut politica diftiplina hic populus res* gererur, fed ut extaret uox Dei certô èc illuftri teftimonio tradita, qua patefagt;lt; ctum effet indicium Dei gternum immutabile aduerfiis peccatum,ut ira Dei 3gnitaquærereturpromiftîoMeflîæ» Sedmultitudoignara tantærei, exifti:* mabatLegem tantùm elfe politicamdifciplinam,amp; externa obedientiaiàtis^ fieri Legi Jjei^ nee intelligebat peccata interiora, dubitationes de ira amp;nbsp;de mi^« fericordia Dei, non uerè expauefcere, non ardere fide amp;nbsp;dileélione, non acquP efcereinDeofiduciaauxilrjdiuinfin inuocatione dubitare an Deus accipiat preces, Deniçp habere innumerabiles errantes motus, Hæc mala multi finge^î bant non elfe peccata, nec pugnare cum lege Dei,

Tertius error erat ♦ Peccata amp;nbsp;lapfus fuos fingebantcompenlàri iàcrifis: ni. Error, erjs, Sc mereri le rcnuflîonem peccatorum madîatione pecudum, ôd alfis cere=« monijs.Ethac opinionecumulabant iacrificia.Imô amp;nbsp;nouas ceremonias exco:^

, gitabant,aut Ethnicas recipiebant.Madîabant liberos fuos, ut magno amp;nbsp;diftï# cili opéré plurabona mererentur, ut humana ccccitas ad hune errorem prona eft,ut putet opera à nobis excogitata magnifieri à Deo ♦ Hi tres errores,late graffabantur in hoc populo.

Sed tarnen lèmper feruauit Deus in hac ipla politia aliquam ueram Ec«’ semper clefiam,hoc eft,ccetum retfie fentientem, ut Elàiæ I. dicitur : Nifi' Dominus re^ ïoante liquiffet nobis lèmen,ficuc Sodoma eifemus amp;c. Taxabat igitur uera Ecclefia jium fuit uera reuocabat aliquos ad ueram Dei inuocationem, docebathanc poli# Ecc}efta,qu£ tiam conftitutam eire,ut elfet certa ièdes amp;nbsp;certus locus Ecclefiæ,donec ueniret MeflîaSjUt in hoc loco interim conferuaretur amp;nbsp;propagaretur promifsio,tefta# Hturhunc Mefsiam mitti, ut fieret uiftima pro peccato, amp;nbsp;daret iufticiam amp;nbsp;iiitam æternam,non imperium mundi in hac mortali uita.

Deinde amp;nbsp;de Lege docebant,externam obedientiam,amp; difciplinam non fatisfacere legi Dei, nec placere Deo,nifi prius iaclo fundamento,hoc eftjagni# ta promilfione Melsiæ, ac propter eum accepta remiftîone peccatorum èc re=« conciliatione. Hanc fidem docebant oportere prælucere in inuocatione,quod Deus propter hune Meftîam uerè reciperet iplos,amp; exaudiret preces.Hac fide docebant incoandam efle hanc partem legis in corde, uidelicet, Decalogum de Dileftione,de Inuocatione, de Timoré Dei.

Sic amp;nbsp;de ceremonrjs concionabantur, nequaquâm traditas efle, ut elTent precia

pree I a pro remiffîone peccatorum:Sed ut eflent Ggna uenturi Meßiae^Stf teftp moni'a profefli'onis,ac exercida admonenria de fide amp;nbsp;inuocatione, nec ualere ni'fi prius lacfio fundameco,uidelicer,agnjta promiffione Meffîe, accepta re# millione peccatorum, incoata ilia prima parte Legis, {cilicet Decalogo»

Sic amp;nbsp;de tertia parte Legis,id ed, de iudicialibus docebant, placerepo# Ii'ti'ca officia iado fundamento, id ed^agnita promiffione Meffiæ, 8/^accepta remiffione, amp;nbsp;incoata in corde ilia prima parte Legis, fcilicet Decalogo ut fi# ducia auxilii diuinij amp;nbsp;propter gloriamDei, 8c dileffi'onem proximi Herent politica officia,non ficut ea faciebant Alexander,Sylla,Marius amp;nbsp;fimiles/um concern tu Dei^ propriæ pocentiæ ac utilitatis cauià

prophefte nun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prophetæ monftrabant promiffîonem ÔC ufum Legis, econtrà uerô

opiniones taxabanr,urIerem;7.Non precepi pacribusueftrisde ufum Legii, fiolocauftis. Et Piàlm.'yo. Holocauitis non deledaberis, Hæc 8C Cimilia dida uidebantur aperte pugnarecum Lege, quare impfi reges 8lt;rpontifices armati prætexcu legis, crudelicer iæuiebant in Propheras : Sed Prophetæ hocuole# banc,Lege non poftulari ceremonias fine nocicia 8c Rducia Meffiæ,amp;: fine pce# nircntia,tèu utuulgôloquuntur, exopereoperato, amp;nbsp;cùm exteris erroribus, quos ignara mulcicudo affingebat t

Teftinwtitd de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qyôd autcm conftitutio ilia politiæ Mofaiex dicatur propric uctus Te#

wfzito. ’ namentum,confirmanthæcdicfia Gal:4.H£cfi.intduo Tefi;amenta,unumqui# dem ex monte Syna ad ièruitutem generans,id eff, obligans ad hanc politiam, quæ etfi erat magnum beneficium, gratiffimum eff enim Lire certam Ecclefîæ fedem, tarnen ièrnicus erat,id effinondum erat illud iùmmum bonum, nouaS^ crerna uita,que erit uera liberras exhibenda in nouo Teftamento: Sed eratirii# nifterium Legis,prædicans iram aduerfus pcccarum,ôô coërcens diLiplina,Ôlt;^ erudiens populum umbris quibufdam de futuris bonis.

Sic ad Heb;7»uetus Tefiamentum ait abrogarb quôd fuerit imbecilleac inutile.Non loquicur de promiffione uenturi Meffi'æ» Hçc nô fuicinutilis Pa# tribus,fed Lex fuit infirma amp;nbsp;iniitilis, fcilicet ad iuftificationem. Lu ad tollen# dum peccatum 8c mortem. Hoc ipfum enim nuit dicere ; Etfi magnum benefî# citim erat dari certamEcclefiæ Ldemin terris, conftituipulcram politiamamp; dilciplinam,tamen hæc bona omnia erant res incericui amp;nbsp;morti obnoxiæjnon erant iuffi'cia 8c uita æterna»

Sic clarè leremtcap.qi. uocat uetus Teftamentum fcedus,quôdfadiini eft cùm educerecur populus ex Aegypto,amp; cruditiffimê difeernit uetus amp;nbsp;no# uum. Vetus fuir promulgatio externa Legis,declarario iudicij aduerfuspec# catiirn, conftitutio politiæ,utcerca Ldes effet uerbi nbsp;nbsp;teftimoniorumDei»

Sed nouum non erit externa promulgatio Legis, Ld noua Ôë æterna uita, lux amp;nbsp;iufticia, legeardentein cordibus, abolira mortepeccato, Complefticuf enim leremias totum amp;nbsp;integrum effèëfum noui T’eftamenri, ut plerunt^^ Prophetæ de bcncficqs Meffiæ loquenres, non tantûm dcincoationeconcio# nantur, led de rota integrainftaurationenaturæ, Fitq^ irailluftre diferi# men noui 8^ ueteris Teftamenri, cùm ilia noua cceleftis 8C intégré liberatana# tura ab omnibus malis, confertur ad uererem naturam, iubiecîam Legi morti.

cur appelle, Huc etiam appellationes referantur; Vêtus, ffcdiciturSé propter tem^ tur Teßamen-- pus Ôëpropter fubieëtum ; Quia legis promulgatio tempore antecedicinftau# tumuetuifei* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;racionem

rationem naturæ I'ncoaram refurgente Chrifto, amp;nbsp;complendam, cum tora Ec^^ defia refufcicaca ornabitur fua gloria. Deinde propter fubiedum dicitur Vc-f pter fubic^ù* quia hæcuetus natura premitur iiidicio legis, amp;cocrcendaefi;difciplina

Acuc uetuftas naturæ manec in hacuita, fic manet lex amp;nbsp;hoc ingens opus,quod lex in maledidionibus denunciat,id eft^ manet ira Dei æterna, nifi fx Euangelio fuerit accepta remiflîo. Deinde manent amp;nbsp;ingentes calamitatcs Suæfunt pccnæ, quibus Deus omnium peccata extra Eccleham amp;nbsp;in Ecclefia punit,grairantur bella,morbidnopiæ,uaftationes, exilia, iniurix^ deiêrtiones, perfidiæjdiftradiones amicorum, dcnicp dolores innumerabiles, Has ærum:* nas fei a mus non cafu accidere, ièd perpetuam uoeem Legis eiïe, quæ hanc mi^ feram naturam admonet de ira Dei æterna^ amp;nbsp;frenat ÔC coèrcetj ncc putemus deleta politia Moiàica propterea defijiTe iudicium Dei, amp;nbsp;maledidiones ad^^ uerfuspeccata, Incoatur quidem benedidio Si. liberatio in rjs,qui creduht Eu^* , angelio,amp; ira Dei æterna remittitur: Sed donee uetuftas corruptæ nature ma«lt; finiul manent aliquæ pcenæ»

Nam uoxiegis moralis amp;nbsp;maledidiones, ideo reuelatæ ftint, non quôd ad ilium populum tantum pertincrent, ièd ut alicubi extaret teftimonium amp;nbsp;iudicium Dei aduerius peccatum in toto genere humano, Dicitur ergo uetus teftamentum, hoc onus, quia premie totam ueterem naturam, non lolùmin impqsjfed etiam in iândis,ante integram liberationem.Sed his coniblatio,auslt; xilium et mitigatio proponitur in Euangelio, amp;nbsp;eatenus maledidio abrogata tft. At impfj pereunt iuxta maledidiones fine liberatione, ut multi præftantift fimi homines horribiliter perierunt, oppreflî fimul præfcntibus calamitatibus et æterna ira,ut Saul,Pompeius,Cçiàr,Craflus,Cato,amp; funtin conijDcdu quo:lt; tidiana exempla congruentia cum uniuerfa mundi hiftoria,Cùm enim natura hominum fit rea,premitur maledidionibus legis.

Ex his quærecenfui fan's intelligi poteft,quomodo quadrent appellation! nés ueteris amp;nbsp;noui Teftamenti,fi tempus promulgatæ legis,amp; integra inftaun ratioconferatur. Item, fi cogitemus ueterem naturam premi amp;nbsp;coerceri^ ante integram inftaurationem : Id^ cùm cogitamus, finguli fuas ærumnas fcianc efle Legis concionem,qua de ira Dei admonemur, ut quæramus M.eflîam,fci=’ antfrenos nobis inijci,ut hæc uetuftas naturæ coèrceatur,

NouumTeftamentum eft prædicatio remiflîonis peccatorum, amp;nbsp;donan Nô««gt;» tiouitææternæ,ac nouæiufticiæ,deleto peccato, Sô deîeta morte,propter Chri ftum Mediatorem. Cûmcp nominatur nouum T eftamentum, incoatum inteb ligamus inomni prædicatione Euangelrj, inde ufcp ab initio datæpromiflîo# nis,amp; compleri intelligamus in tota Ecclefia, cùm ex morte refufeitata induet æKtnam gloriam,

Et huius ingentis gloriæ exemplum in capite amp;nbsp;aliquot membris uiden runtApoftoli,cùm uiderunt reiùlcicatum,amp; alcendentcm Chriftum.Ibienim Teftdmento, uideruntintégré in illis abolitam elfe mortalitatem, uiderunt nouam naturam fulgentem luce diuina, noua iufticia Ôé uica. Sic de nouo Teftamento leremias locutus eft, compledens non tantùm prædicationem Euangelij ante refurrens dionem,lèd integrum beneficium, cap:^!. Dabo legem in corda eorum, ôd ero eis in Deum, amp;nbsp;erunt mihi in populum, nbsp;nbsp;non docebit ultra uir proximum

fuum,dicens: Cognofee Dominum, Omnes enim cognoftent me : Quia cro propicius iniquitati eorum, amp;nbsp;peccati eorum non recordabor amplius, , e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pugnan^!

Pugnantia hie did uidentur,Primiim enim inquit, Feriam nouum paclum^At uero pada Hunt ucrboaliquOjamp; minifteno uocali\ per quod Deus fuamuo^ luntatem dedarat, amp;nbsp;fæpè alias didtur, I'nnouoTeftamentopropaganduni effe nouum uerbum, uc Efai: Jl. Spiritus Domini iuper me, ad annunciandum afflidis mific me» Poftea uero inquit : Non docebit ultrauir proximum fuum, Hie inquit,Minifterium uods humanæ defiturum eflè» Hæc congruunt redè diiiributa »

i^ouum tejld^ Incoatur enim nouum Teftamentum in hac morcali uica,per miniftcrH nuntti per nsb yjy, prædicandæ promiflionis omni tempore» Sedcompletur intégré exhibita quot;ngc/f7^colt;lt;? îuce,iufticia èc uita çterna, in qua minifteritim docendi mandatum hominibus tur m hac uù ceflabit, èc coram fruemur æterno confpedu Dei » Interim uero etfi eft incoa«* • turn nouum Teftamentw in renatis,tamen quia uetuftas carnis manet, caro, ut ftipra didum eftjiorribiliter premitur maledidionibus Legis, hoc eft, calamft tatibus omnis generis, ut agnofcatur ira Dei aduerfus peccatum, amp;nbsp;qua?ratur Mediator.Itcm,ut peccatum coerceatur 8^^ puniatur» Ideo^ut iuprà ièpè didum eft, maxime Ecclefia ingentibus calamitatibus opprdraeft,quiapræcipuèin EccIeftaDeus iram ftiam aduerftis peccatum uult conipici: Sed tandem clefta prorfus amp;nbsp;peccatum exuet, liberabitur ab omnibus pccnis, orna«' bitur æterna uita ôc gloria» Sicuthic dicitur, Peccati eorum non recordabor amphïîs»

pauUde uete^z Sic 2.Corinth:5. Paulus difternit nouum Teftamentum, amp;quiderndo^ teri cr noito drinam tradit grauiftimam, amp;nbsp;dulciflimam coniolationem»Dodrina hæceft, Teftaiwnto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocat literam 8c minifterium mortis, id eft. Legem accufantem

damnantem homines, At nouum uocat minifterium Spiritus, id eft, prædH cationem Euangelij, per quam datur Spiritus iàndus, incoans in corde nouam Iucem,iufticiam amp;nbsp;uitam, ut Rom; I» dicitur : Accepiftis Spiritum adopuonis filiorum, quo clamamus Abba pater » Agnita miftricordia per Euangelium, non iam ftigiuntmentesDeum,fedacccduntadeumtanquampattern, amp;ut accédant, adiuuantur Spiritu iando, inuocant, crediint, ac quieftunt in pro* miftionibus, cum conftderant Deum fccdere æterno amp;nbsp;immutabili fibiadiun^ xiftehumanam naturam,cùm Filius natus eft ex uiroine,id eft,cum duænatuif ræ diuina amp;L Humana in Filio copulate Hunt, tenent euidens teftimonium,quod oftendit Deo uere curæefle genus humanum,cùm audiunt hunc Filium mitti, ut fit uidima, amp;nbsp;fit autor nouæ amp;nbsp;æternæ uitæ,ficut Eiàias inquit : Pater æter# nitatis ad ipfum conftïgiunt,amp; hæc ipfà uox Euangelq eft potentia ad falutem Omni credenti,id eft,perhanc datur Spiritus fàndus,8é incoatur noua amp;æter(i na iufticia»

Coniblatio eft addita, Miretur aliquis,cur noui Teftamenti gloria tan^ topere celebretur à Prophetis,cùm ilia colledio Ecclefiæ, quæ fiebat per Apoc ftolos,nequaquàm habeat tàm conuenientem ordinem, tàm certos gubernato^ res,tales uidorias Ôé miracuIa,ficLit edudio ex Aegypro,amp; coftitutio politiæ»

Hic reipondet Paulus, Imô ilia gloriofa faefta omnia exhibita Hunt, ut efi lent teftimonianon tantum deillapcriturapolitia,ièddepromiflîonefuturi amp;nbsp;æterni regni, Ac docent, ut credamus ciim adfqerit Deus illi perituræ polH tiæ,multô magis adfuturum efle ifti ftio æterno regno» Oftenduntur Humana indicia, cum uident Ecclefiam eflè diiperfos uagos coctus, finepræfidijs hult; manis,fine potentibus gubernatoribus,deniqp fine ordine» Deinde fingulifua infirmita*

infirmitate excrudantur, quærunt quid profit Euangelium,amp; nomen Chrifti, cum non fentiamus in nobis noua amp;nbsp;miranda dona ♦ Item relinquamur in æ^î fumnis, ficut alij damnati homines in hac uita,

Aduerfus bas dubitationes opponit Paulus banc coIIationem.Si peritu^ ræpoliuæ minifterium fuit gloriofum,quantô magis boc minifterium falu^ tisærernæerit gloriofum,id clfcrit effi'cax in bis^qui Euangelium ampledun^i tur,amp;:mirabibbus modis feruabitur* Angimuranimis in tantis tumultibus rerum humanarum^metuimus Ecclefiæ, dodrinæ, literarum interitum^ ÔC bæc pericula monent, non bumanis confilrjs, fed diuinitus inter tantas regnorum conlufiones ècruinas ièruari Ecclefiam* Id uult Deus confiderari, èé uultped defenfionem,amp; ne frangamur animis, tradidit promififiones, maniuram eflè Ecclefiam in terris ufq? ad finemmundf ficut clarèinquitCbriRusMattbæi iilrimo:Bcce ego uobiicum fum ufcp ad confummationem iècub\ lam cùm Ecgt; défia manfura lît^ neceffe eft Euangelium effe gloriofum,id eft, effi'cax^ neceflè tftprotegi Ecclefiam mirabilibus operibus Dei, necelTe eft Ôô ftudia aliqua li^ tttarum manere, etfi in bac ultima leneda mundi omnia erunt imbecilliora 8ô deformiora ♦ Sed tarnen cogitadonç barum confolationum nos confirmemus, ad precandum excitemus.

Sunt autem plurimæ noui l’eftamenti defcriptioncs paflîm in Propbe«« oeferiptiones tiSjin quibus fimul mentio fit amp;nbsp;paflîdnis Chrifti amp;nbsp;bcneficiorum^uidelicet re^ te/îAmen miffionis peccatorum amp;nbsp;regni æternf hoc eft^ nouæ ÔC æternæ iufticiæ èé uitç, wEfai; yj, èc Daniel: Septuaginta hebdomades præfinitæ funt populo tuo, ut in his aboleatur peccatum, amp;nbsp;exhibeatur iufticia æterna * Item: Occidetur Dominus,In bis didis breuiter fummæ rerum, que in nouo Teftamento fient, comprehenfæ funt.

Sic amp;nbsp;Zach:ÿ,dicitur : Tu quo(^ in lànguine teftamenti tui crtiittes uin^ dos tuos de lacu, in quo non eft aqua, Breue didum eft,ut multa fünt in Pro«« phetiSjfed collatione fiunt peripicua, V ocat iànguinem teftamen‘ti,fànguinem uiâimæ,per quam teftamentumde rebus æternis condendum SCconfirman.« dum eftjuidelicet fanguinem Chrifti, Notant eni m Prophetæ,non tolli pecca«« tum fanguine pecudum, lcd eas uidimas figna effe alterius uidimæ, Educes, iiiquit,uindos tuos de lacu,id eft, ex morte aéjterna captiuos, illos uidelicet, qui crunt tui, amp;nbsp;quidem educes lànguine, idieft,uidimaquæpromifîa eft, ut res æternas reftituat,uidelicet placata ira morte filij Dei, Complecftitur ergo mor^ tem Chrifti, Sc æterna beneficia,

Deinde quale fit hoe regnum, quales adiones præcipuas habiturum fit, defcribitcap: 12, Effundam fuper domum Dauid Spiritum gratiæ prccum, Hiciiominat propria noui Teftamenti bona, Spiritus gratiæ eft Spiritus fan«« dus, quo adiuuantur corda, ut agnofcant audito Euangelio, amp;nbsp;credant ft reeft piingratiam, ftatuant uerè placatam elft iram Dei : Poftea uero agnita mift«« ficordia innocent, ac præcipuè nominat inuocationem, quia hæc eft iolius Ec«* clefiæcultus,prorius ignotus omnibus ignorantibus Euangelium,

Ac fimul dodrina bc confolatio traditur, admonemur ut inuocemus, 8d fignifïcatur,hunc cultum Deo gratum, non irritum fore, Hæ defcriptioncs Öd fimiles in Prophetis utiliflimæ nos de nouo Teftamento, Sc bénéfices noui Tefiamenti erudiunt,quæ quidem propius afpiciemus, cùm has ampliftîmas confolationes ad ulum noftrum transleremus, amp;nbsp;Spiritum inuocationis exci^ tabimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etple»lt;

Ec pkruncp Proplietæ de nouo T eftamento dicentes^fimul de pœms imlt;lt; piorum præfentibiis æcernis concionancur,iic Amos ÿ.Ecce oculi Deifùpcr regnum.peccanSj amp;nbsp;conteram illud: Veruncamen non conteram regnum la^ cob, Ecce ego mundabo amp;nbsp;concutiam in omnibus Gentibus domum Ifraël,fi* CUC concucicur triticum in cribro^ non cadec granum fuper cerram» Gladio moriencur omnes peccacores.In die illo iuicicabo cabernaculum rc.id eft, Cûm colligam mihi Ecclcfîam^fimul horribilibus pccnis declarabo iramaduerfus impios, deiccis rcgnis excerpam ièruabo exiguam mulcicudinem^ uc deleta Hicroiblymajamp; diflîpara Genre Judaica excerptæ iùnc reliquiæ prædicatione Apollolorum, poldea dilaceraco impcrio Romano, ciuilibus barbaricis bellis,camen Ecclefia collegia eft, ÔC nunc criftiftîmi reonorum mocus Sôexci^ diafunc pœnæ facales mundi, incer quas camen Deus excerpit EccIefîam,O(î cùm glorificabit cocam Ecclefiam, fimul in æcernas pcenas abfjciec impios.

Sic deicribic nouum Teftamencum Efàias,cap:éy. de inuocatione amp;nbsp;pre«“ dicatione loqucns:Ecce ego ad gencê,quæ neftiebac me. Deinde de pccnis im^ periorum: Vos qui dereliquiftis Dominum, in cæde corruecis, Incerim camen inquic.’Excerpi Ecclefiam,uc fi una uua inueniatur, ne diiperdam, inquir,cotu» Ec de completione noui Teftamenci addiciEcce creo eerlos nouos

î» rrophetK Hæc difta Propherarum confideranda fiinr, ut incoationem comple«“ ple'!o°ioui°'' dilcernamus:lcem,ne triftiftîmo fpeftaculo ruentium imperiorumfra^ L;b/«fnfiJ(p=ctijexiftimemusnullamcfteDeiEcclefiam:Sed ftiamus inter bas horrendas cernendafunt. confufiones, tarnen quærcndum amp;nbsp;retinendum efle uerbum Dei, ÔC eos quife fide,uoluntate, inuocatione confeflione, cum uera Ecclefia coniungunt,efle membra populi Dei,ubicuncp funt, eriamfi inçer tumultus regnorum feruitu«« te aut morte opprimuntur, Hanc confolationem pijs neceflariam eiTebocipfo tempore omnes intelligunt, Sæpe enim bac tentatione iàni concutiuncur, An Deus prorfus abiecerithas Gentes,ubi non manentEcclefiafticæpolitiæ.Hic multi ruunt in deiperationem, pauci pfj uix magno cercamine eluftantun Hos dolores deftribens Ofeas capti}. cùm etiam de nouo T eftamento diedurus eft, inquit:Doloresparturiencis,uenient eis,ièd de manu mortis liberabo cos. Ero mors tua ô mors, Quid uocet dolores parturientis, iatis intelliguncnuncfani, qui aftîciuntur conijaeftuTurc^ latrocinij amp;nbsp;aliorum tumultuumac confus fibnum in muleis locis, ftd addita.eft confolatio, quæ pios bortatur confugere ad promiflîonem noui Teftamenti : Ero mors tua ô mors Jcem;Omnis qiiiiiv uocabit nomen Domini, iàluus erit,

cur dicdtur Dixi quid fit nouum Teftamentum, Ac monui confiderandum efle, quæ nouum Tcfla* dicda de incoatione, quæ de impletione loquantur, Dicicur enim nouum Te^ nKiititm. nbsp;nbsp;nbsp;ftamencum,8c quia promiflîo poft lapfum fradica eft, amp;nbsp;quia incoatur noua èC

æcerna iufticia ÔC uita, quæ bona intégré poft refurredtionem exbibcbuntur, Nunc uerô Ecclefia in bac infirma natura fubietfta eft cruci, amp;nbsp;imperia mundi omnia fatalibus pccnis concutientur uiqj ad fînem,Quare etiamfi deleta eft po voxLf^Mfem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IfracftSC cum ea ccremonig ôé foreniès leges extinftæ funt, tarnen uox Le:lt;

pernunet. gis quæ iudicat peccatum,uidelicet uoxDecalogi iempermanec,manent5i pccnæ,led prjs mitigantur^

Sicucautemin poIicialiraelDeuspacem amp;nbsp;alia uitæ commoda promb fit populo, fi obediret: Sic Ecclefia quanquàm difperlùs ccctus eft, nec habet cerrum imperium, aut certam içdcm, camen quia huic uicæ opus eft uidu amp;nbsp;hofpi«“

tL 1 LN. U K 1 ItLàlAMcLN. 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;222

amp; ho^i'tio, promiffîones habetj non de certa (ède, (èd de hofpittjs, nbsp;nbsp;uidtu l'n

Prudenter igitur exempla pccnarum Sé bonorum IGacI accommodant! dafunc, ut ibi polluti idob’s, libidinibus Sc alqs fceleribus puni'ti funt.ita nunc iiagantur pœnæ peromnes pollutoszQuia iudicïum Dei aduerftis peccata idem cft omnibus temporibus,amp; exempla ilia propofita funt, ut uocem Legis amp;iudicium Dei uniuerio oeneri humano, èc omnibus ætatibus déclarent, amp;nbsp;nos ad pccnitentiam Iiortentur.Deinde ut Dauid,Eiàias amp;nbsp;multi alrj inuocan tes Deum, exaudiuntur defenduntur in fua uocatione : Ita nunc iciamus Dcum Pcclcfiæ ctiam cùm diipergitur, tarnen hoipitia aliqua daturum effe, ut tune dabat Eliæ exulanti nidulum apud uiduam Sareptanam ♦

Sed tarnen diferimen efle feiamus, nobis non eft promiflum regnum, nonpromiflaeft certaièdes :Sed in generefeiamus Deum in bac uica datu:« nülß funt^oi rum efle hoipitia Ecclefi'æ Ôd: ftudijs, iîcut naftenti Chrifto hoipitium fuit in Jpitia et uiéiui præfepijn hanc ièntcntiam inquit Paulus i,Timoth:4, Pietas promiffîonem habetpræfentis èc futuræ uitæ..

Ac ualdè prodeft intelligerc^ cur promiflîones corporahum bonorum traditæ fiht.’PofTunt autem numerari tres cauiæ»

Prinia,ut refutentur Epicurei furores, hoc eft,ne cafu aut ordine naturæ taiitùm exiftimemus nobis obijci bona corporalia fine auxilio Dei : Sed uerè ftatuamus hæc bona etiam Deo curæ efle, amp;nbsp;Deum nobis dare hoipitia, polish caujM. tias,domicilia,pacem,ui(ftum,bonos iùcceflus in laboribus ♦ Hæc læpè incub cantur,utPfalm:i26. Nifi Dominus ædifîcaucrit domum. Et fequenti, Beati omnes qui timet Dominumgt; Labores manuum tuarum manducabis.Et Piàl: 36.Indiebus fainis iàturabuntur ♦ Chriftus inquit : Primùm quærite regnum Defêc cætera adrjcientur uobis^Et quidem iubet petere pancm quotidianum* EtDeut:8.Âfflixic te penuria,amp;L dédit tibi cibum,ut oftenderet, quôd non in folo pane uiuit homo,fed ex omni uerbo quod procedit ex ore Dei,Et de Ifaac dicitur Gen: 26* Seminauit ïiàac in terra ilia, amp;nbsp;inuenit illo anno centuplum, Benedixitëp ei Dominus amp;nbsp;locupletatus eft, EtGen:58,Si fuerit Deus mef cumjamp; euftodierit mc,amp; dederit mihi panem, Denicp iparfa iunt ubicp teftilt;* monia,auxilio Dei hâc corporaîem uitam defendi, amp;nbsp;iuuari rebus neceftarfis,

Secundacauiâ eft,cur promiflîones bonorum corporalium datæ fine, ut secundo. iciamus,Deum in hac uita Ecclefiam feruaturum efle, Nam in tanta magnituss dine periculorum hac coniolatione nobis opus eft,

Tertia cauiàeft, ut fides ôdinuocatioin petendis et expeétandis his rei^jfrtû. bus necelTarrjs exerceatur, et creftat agnicio bonitatis et præîentiæ Dei, ac fi«lt; mulcrefcat gratitudo, Ideo Paulus inquit Rom: T ribulatio patientiam effigt; dt, patientia probationem, probatio Ipem, fpes autem non confundit, Cùm uidet Paulus exaudiri fe precantem in naui,et ièruari omnes,quanquàm fracla naufagnofcitpræièntiam Dei, et hoc teftimpnio fides fit ardentior et firmior, et accenditur gratiarum aftio,

Harum caufarum cogitatione nos quoep fidem exerceamus in petitione corporalium bonorum, Exerceamus amp;nbsp;gratiarum aeflionem, Et quanquàm oportet fingulos paratos efle ad obedientiam in calamitatibus, tarnen ftiamus in hac precatione,duo obiecla cornprehendenda efle, Oramus pro toto corpoj: petitione ï« re Ecclefiæ, amp;nbsp;pro nobis ipfis, Petimus ne bellis tota Ecclefià deleatur,ac pro

Q, t) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniuer^« kaa. compre

T) E TilSC^^lUlHE hendettJd funt uniuct‘(J) ccctu cerfô impctramus« Quanquàm aiitem non femperïingulisto!^ malum^tamenmitigarioimpetratur;,utorantesproDauidis exerciru,pn* mùm rorum exercicum orabant (eruari, idcp impetrabanr ♦ Deinde iînguHad obedientiam parati erant, fi dimicantes interficerentur, ièd ramen fibi min'ga^ tionem impetrabanr, ut multi feruarentur, aut certè coniblationem à Deo ha* bcrent»Vt lonathas quanquàm interficitur, ramen prius ornatus, amp;nbsp;confirma* tus eft à Deo, amp;nbsp;uincit ea pars tandem, quam ipie optabat iùperiorem effet Hæc dixi, ut in his precationibus diicamus compleôti non nos tantum,fed to* ram Ecclcfiam,amp; toras politias, amp;nbsp;de his exercitqs homines iæpè commoncfa* ciendi iùnr.

Expofui diicrimen ueteris èc nouiTeftamenti,quodinEccIefîa dextrê CcroHößiifcrinteUigiualde utile eft, Poftremôautem hocmonenduseft leô:or,ut politia ^cumpoliüa^^ funditus deleta eft,Ita ceremoniæ nbsp;fore nies leges,quæ non funt præ^

wogt;/îi (Idettf cep ta naturalia,abolitg funt,Nec magis ad nos pertinent,quàm leges Solonis» f»nt, Sed ut natura hominis maner, ira manent naruralia, quale eft : Ne cognati in primo Sc fteundo gradu connubia contrahant, Et inter naruralia Decalogus eft,qui eft præcipua pars Legis,propter quam cætera conftituta funt t Voluit cnim Deus promulgationem défi Decaîogi illuftri teftimonio, ut extaret cia* ra uox iudicrj diuini aduerius peccata totius generis humani, Ideô tantis mira* culis populusex Aegypro edu(ftuscft,amp; totannos mirabiliterindelèrtodc* fenfus,ut confpiccretur præièntia Dei,amp; hæc miranda fecla omnia,teftimonia effent uocis Dccalogi,quæ non eft abolita, ièd eft æternum 8c immutabilciu^ dicium Dei aduerfus peccata ♦

Qiiôd enim confugientibus ad Chriftum remirtunturpeccata, non pro^ ptereaDeo peccatum placer, ficut placer efus carnis ftiillæ,cui tune interdi* (ftum erat. Manet hæc uox,ÔC eft æterna : Non Deus uolens impietatem ru esî Sed ïngentem iram fuam elEudit in Filium,qui pro nobis interceflîr,8C perfol* uit pœnam : Hoc prccio intercedente recipimur Qui autem non confugiunt ad hune Filium,hi manent condemnati uoce Legis, ÔC pereunt ♦ Hæc alias co* piofius exponemus,

CercMonûLe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cætcrùm etfi ceremoniæ Lcuiticæ abolitæ iunr, tarnen continent imagi*

uitic^centi» ,^^5 (jg multis Chrifti beneficijs, led dexrrè explicandæfunr,Nam praua imita*

Legis Moiàicæ multi errores confirmati funtdn Lege honorificentiifimè ue^^îchri* inftitutus eft ordo iacerdotum :Præpofitus fummus iàcerdos, aliæ familiæfa* fti- crifïcrjs,aliæalijs laboribus deftinata? funt:Hi adTabernaculum iêuTem* plum ccrtisuicibus præftôerant,docebant,facrificabant, dijudicabant contro* uerfias do(ftrinæ,uerlabantur in ftudijs, Deniqj nihil hoc collegio in toto ge* nere humano pulcrius ÔC uenerabilius fuit.Etfi enim fçpè multi ibi erantimpi), Sc poftremo tempore Phariià?i ÔC Saducæi, tarnen quia Deus familiæiâcerdo* turn promiflîonem dederat, femper aliquæ reliquiæ piæ manièrunt,ut Icrc* mias,8c poftea Simeon, Zacharias 8c alq multi ♦

Hoc exemplum collegrj omnium toto orbe terrarum puïcerrimi, ccrtêfi* gnifîcat in Ecclefia femper fuifle ÔC futurum efiTe minifterium uods diuinÇjper quod Deus eft effîcax,8c impertit uitam æternam : Monet item,hoc minifteri* um reuerenter colendum eflè.Sed principalis fundtio eft huius collegij,propo* nere Euangelium,ut Malach:2, dicitur. Labia iàcerdotis euftodiunt icientiam» Sc Lex requiritur ex ore eius, quia Angelus Domini exercituum eft*

Si'cut autem Ethni’d quondam retinuerunt ceremonias Noè', Sem laphet, amifla dodrina : Sic indo^tî ultimis temporibus finxerunc ad tißcHmadinM imagïnem facerdotf) Leuitici regnum pontificiumjin quo obfcuraca luce Euan* gdrj, dederunt ponnfici imperia amp;nbsp;poteftatem leges condendi de nouis culri«« ß^umfineuer buSjSd ut alluderent ad làcrificia Leuiti'ca,uerterunt Ccenam Domini in facrb bo, ficium certi ordinis, quod fînxerunt prodelïè uiuis amp;nbsp;mbrtuiSj ex opéré opera!« to,id eftjfine bono motu utentis.Hæ deprauationes ÔC KaKo^HXic« reprehendende funr,amp; quærendum,quis tune fuerit pius uftis facrihciorum^ÔÔ quid uerè lîgnii« fîceiît ♦

Multæ funt dulces fignificationes in ceremonijs, quæ pios de magnis re«« bus admonent,lèd cauendum eft ne aberret interpretatio Pulcerrima imago colmata in eft Ecclefîæ omnium temporum. Area collocata in Sanda fandorumjquæ uo:« pnSo. cabatur Arca^fœderis »

Primùm igitur appellatio Arcæ fcederiSjlignifîcat ilium tantum elle po# puîutn Dei, cum quo expreflb uerbo padum fecit ♦ Amiflo igitur uerbo Dei arclt;e. populus illc définit elle Ecclefia Dei, Sgt;C finguli ita tantùm lumus uerè membra Ecclefiæ,cùm illud padum fide ampledimur,et quafi in banc arcam nos incluï« dimusjn qua non parietes contemplandi funt, fèd hæc appellatio feederis, ui^« delicet, quæ monet Deum nobifeum feciffe padum, nos receptos effe à Deo* Vides igitur hac iplà appellatione fignificari earn elfe Ecclefiam,quæ fcEdus,id eftjucrbum Dei amplediturgt;

Deinde in arcam collocatæ fiint rabulæ Decalogfquo fignificatum eft Ecdefiam Temper oportere euftodem efle ipforum librorum Propheticorum Apoftolicorum, in quibus Deus fe patefecit ♦ Vbi igitur hi libri non funt, ibi Ecdefiam Dei elfe impoflîbile eft, ac lèruatur Area propter hos libros* Sic Temperaliquis ccetus lèruabitur, qui erit euftos horum librorum, Ita primùm profeflio amp;nbsp;libri euftodia fignificatur, ut ad huius libri conlèruationem amp;nbsp;ie^f dionem inuitemur,Deinde fignificatur,qualis fit Ecclefia Dei diftinda à relb quogenere humano Jn mentibus huius cœtus lucet agnitio Dei tradita in uer-bo,8c incoata eft obedientia, 80 olim erit integra, Talis erit populus æternus Dei, tenens in mentibus, 80 tota natura inftaurata, inclufiim Decalogum, Ars» debit dilcdione Dei toto corpore,tota anima,fine uiciofis appetitionibus.

Tertio, Area tegebatur tabula aurea,quæ uocabatur Propiciatorium, TMd aured Hac appellatione fignificatum eft,Ecclefiam tegi aduerftis iram amp;nbsp;horrendum indicium Dei, Mediatore Chrifto, qui, qufa eft Propiciator, Deus parcit no* bis,recipit nos, ac feruat nos. Sine hoc umbraculo natura hominum opprime* retur niagnitudine iræ Dei,

Addita eft autem promiflio de Propiciatorio, Exodi 2 J. Inde Deum Ic* cuturuin eTTe, ibi exauditurum eftè, Ideócp hæc Tabula nomen habuit Propi* ciatorij, quia Deus eo loco uoluit inuocari, amp;nbsp;ad hune locum alligauit popu* lum,ita ne alqs locis nouæ arcæ,noua Templa conderentur, Congruit autem Typus, Vt autemPropiciatoriumeft lêdesDei,itaChriftus uerè eft lèdes Dei; quôd in Chrifto uerè eft diuina natura, ad hùc alligata eft Ecclefia,non exaudimur nifi propter iplum, ut ftriptum eft ; Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis,Quare inuocantes fine agnitione Sè fine fiducia Chri fti,repelluntur à Deo, utomnes ignari Euangelij*

Supra hanc lèdem ftqnt duo Cherubin,alas iungentes,8è lèlè contuentes, eberuiîn {U^ (Iq iq

^‘fekconLTi nbsp;nbsp;nbsp;fignificant minifterium dodrinæ in utrocp Teftamento,amp; funt iundæ aïç,

Sc facies ièmutuocontuentur, utconfenfiisdodrinæfignificetur, Eademtft uox Prophetarum 8c Apoftolorum de peccato, de liberatione per Chriftum, de uita æterna, deniqj de uera agnicione Dei, ÔC uero cuItu Dei : tota illa pom^ pafàcrifîciorum uecerum,fignificatunum iacrificium filqDei, qui pro nobis uiâima fa crus, fuftinuit iram Dei eftuiàm in iê,quafi ipfe peccata noftra admh fiirer. Huius iræ, doloris, confufibnis,ignominiæ,humilitatis magnitudinem, nulli Angeli, nulli homines eloqui poftùnr, ièd tarnen excitandæ mentes funC ad tantæ rei cogitationem*Ac rurfus admonent hi Chérubin, non eftè Ecckfi^ am,ubi non eft doclrinæ Propheticæ Sc Apoftolicæ minifterium ♦ V edes amp;nbsp;baculi fignificant etiam miniftros,do(ftores ÔC ichoIafticos*Etfi autem hoc no^ ftrum munus iordidum eft, amp;nbsp;longe infra impiorum gubernationem colloca^ turn,ramen ftiamus Deo gratum eire,ac neceftàrium generi humano,amp; àDco mirabiliter inter ingentes procellas defend! ÔC iêruari» Plenum eft igiturueræ dignitatis, ac nos ipfi muneris magnitudinem cogitantes ornare fundionem nolfra diligentia,patientia,modeftia ftudeamus, èc aduerius pericula fuftente^ mus nos promiflionibus :Ecceego uobiieum fum ulcp ad confummationem feculijtem. Supra hanc petram ædificabo Ecclefiam meam,Sc contra earn non præualebunt portæ inferorum^

Etfi autem fumuSjUt Paulus inquit,ualà teftacea,homines miferi,infîrmi, egenijuon florentes opibus, tarnen fungimur legationeproChrifto,utinqui£ Paulus, quam certè Deus defender, ficut in ipla rhuItorumProphetarumSi Apoftolorum uocatione declarauit,hoc munus fibi curæ elTe.Quantis miracu* lis Liocauit Elàiam,Ieremiam, lohannem Baptiftam, Paulum Hæc non ternes rè acciderunt,nec propter illos tantum,lêd teftimonia funt utilia toti Ecclefiæ, , quæ oftendunt Euangelium uerè elTe uocem Dei, ÔC Deo curæ efle minifiros, Hæc fâtis fit admonuifife deceremonijs Leuiticis,ut ftudiofi cogitent typos fuiftè rerum magnarum,ÔC ad dextram interpretationem,opus elfe uera Êuan^ gclq cognitione *

Legesjorenfes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftrcmô,Etfi Icges forenfès nihil ad nos pcrtinent,tamcn in genere ad^^

’“‘''onent Deoplacereuitam politicam, contraStus, ordinem magiftratuumjuü politico. nbsp;nbsp;nbsp;dicia, pcenas fccleratorum, ac oftendunt pios debere in talibus offi'cijs exercer

re fidem,confefti'onem, patientiam, diledionem: Nam ut fuprà diximus,ante hæc opera politicajfundamentum teneri necelTe eft,uidelicet noticiam promifi fionis,ac fidem, ac incoatam obedientiam Decalogi,

Et quia politia Mofaica optima idea ÔC forma eft politiæ in hoc naturæ Difcrimetfe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatu, prudentibus gubernatoribus utile eft hanc formam confide*

TmMoyfi^ rare.Lcgcs Ethnieçin duabus rebus fuerunt negligentiores,in puniendis blaG clùrumgen, phemijs, ÔC prohibendis uagis libidinibus. At Lex diuina grauiflîmas pœnas (»««. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituit in cultures idolorum, blalj3hemos, impios dotftores, Itemîinpoilu*

tos uagis libidinibus, Voluntas igitur Dei de his delidlis in Lege diuina,à là* pientibus gubernatoribus confideranda eft.

VT, Paulus inquit : Ego ali'quando fine Lege uiuebam, id eft, non fcntie^ * bam me â Lege accufari,non expaueicebamjiion fcntiebam iram Dei, ad^ uerfus

ÏÏ)E S)ISC^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET VEK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;224^

uerfus peccatum,non cogitabam quanta res fit peccaturrij aut ira Dei, Ita ma^ xi'ma pars hominum fecura eft^ac ne leuiter qui'dem cogicat,quanta res fit pec^ catum^quanta res fit ira Dei,Cùm ramen pccna primi lapfus, amp;nbsp;cum tantæ ca:* bmitares totius generis humani, nos quotidie admoneant de magnitudine iræDei.Deniqp cum Chrifti inccrcefiio mors fit teftimonium, fcrio 8lt;^ ucrc Deum irafci peccato, His teftimonijs aliquantum mouentur corda piorum, qui iræ magnitudinem aliqua ex parte fentientes^ pecunt mitigationem pcci^ narum,ut : Domine ne in furore tuo arguas me, Item Abacuc : Cum irafceris Domine,miièricordiæ tug recordaberis,Itemderem:iO, Corripe me Domine, ueruntainen in iudicio, non in furore tuo, ne ad nihilum redigas me, Tales alls« quo modo intelligunt dilcrimen peccati uenialis amp;nbsp;mortalis. Homines lecu* ri, ebrq uoluptaribus, non intelligunt hoc difcrimen, Ideo multi icriptores in hoc loco hallucinati funt,

Etfi autem magnitudo iræ Dei uerbis defcribi non poteftitamen diCcen^ clicaufa teneantur hæ definitiones Peccatum mortale in genere eft defe^ ctiis,uel inclinatio,ucl adio contra Legem Dei,olfendens Deum non remifla, fidiram Dei,amp; æternas pccnas promerens, Sunt igitur in non renatis peccass ra mortaliaiple morbus originis,amp; omnesuiciofi afFedus, omnes prauæ adiones, Etfi autem magna eft uirtus Pomponrj Attici,aut Senccæ,non uo^« luntcuiquam nocere,imô multis benefaciunt, non polluunt ftlibidinibus, non funt defraudatores in contracT:ibus,tamen mentes dubitant de prouiden«« ria,ncc inuocant Deum, fed potius fremunt aduerfiis Deum, cum uident in tanta confufione uitæ læpè negligi bonos, Hæc caligo in corde magnum pec^ catum eft,quod ramen homines contemnunt, Cum autem corda auerla funt ä Deo,uircuces etiam talium non renatorum polluntur, nec retfte reguntur, Be^ nefacic Atticus, led non propter Deum, Alexandri fortirudo uerè eratdo^^ num Dei,amp; excellens uirtus,amp; res quas gerit,adiuuantur à Deo,Sed Alexan^» der ipfe non habet hunc finem propofitum, ut Deo feruiat, ut fua gubernatio^î ne propagaretur uera de Deo noticiatimo nec uerè credit fiiam manumin præliando à Deo gubernari, fed exiftimat cafu ôè fua uirrute res Macedonicas crelcere, Ideo negligcns Deum,poftea left nimium admiratur, unit ft coli ut num en, interficit amicos, à quibus arbitrator ft non laris magnifieri, ruit in 11=« bidines flagitiolas, Hælabes oftenderunt,qualefuerit antea cor immundum, Ergo immundicia cordis amp;nbsp;uirtutespolluebar, amp;nbsp;poftea genuir maniftfta ftelera,

Qiianquàm autem Nero Epicurus multo atrocius peccant qucàm Ca^ todamen urriq? fiint opprelTi peccatis mortalibus horrendis, amp;nbsp;ira Dei æter:^ na,Necnecelft eft in non renatis quærere dilcrimen peccati mortalis amp;nbsp;uenia* hs: Quia omnequod non eft ex fide, peccatum eft. Cato eft fine luce uerè difcrimen inuocante Deum, fugit Deum, frémit aduerlùs eum, cum uidet ft in caula ( ut peccati nwrn, uidetur) iuftiore negligi,hie prorfus ei omnis de Deo perfiiafio elabitunQLjas’ nbsp;nbsp;nbsp;uenialis.

re omnes aètiones eius funt damnatæ, Sed de renatis necelTe eft quæri,qui ha* beantpeccata uenialia, amp;nbsp;qui eorum lapliis dicantur mortalia peccata,

Quanquàm igitur renati, in quibus accenlaeft agnitio Chrifti, fides 8è peecatAmre^c uera inuocatio, incoata eft obedientia, fiint iufti, placent Deo, amp;nbsp;habent reliqun Spiritum fanftum, tarnen in eis adhuc in hacuita manet ingens infirmitas, uidelicet caligo in mente de Deo, ôè uoluntatis ac cordis praua inclinatio,

amp; multi uiciofi affcctus : Incurrunc in animum prauæ dubitaciones de Deo, fiducia, timor, diledio, aliæ uirtutes omnes multo languidiores funt quàin eflè debebantjinterim nosipfos pluris facimus quàm oportuit,ÔC alimus in no bis iuperbiam èc fiduciam noftri, amp;nbsp;hac fuperbia Sgt;C fiducia noUri, mouemus interdum incautè non mouenda. Vt lofias pius Sc iantUus rex, bellum intulit Aegyptio offerend pacem, amp;nbsp;incenduntur îànjfli iæpè ini u ft is odijs, flammis iracundiæ Si. libidinum, quibus tarnen repugnant, Sunt item ignorantiæ èi. omiiîîonis peccata plurima in ian(ftis,iicut clamitat JDauid,E)elidta quis intef ligit Ç' Nulla eft enim fundio uel Ecclefiaftica, uel politica,uel cccononiica,cui hæc Humana infirmitas par effe poffic.

Hæc mala in renatis funt contra Legem Dei,ut Paulus teUatur Romty. Si quanta fit deformitas, quanta magnitudo horum malorum, pi] in ueris doä« loribus aliquo modo agnofcunt.Sed quia perfona accepta eft, accenfaagnitioii fiter chriflum nc Chrifti,amp; fide in corde,amp; donato Spiritu iando,amp; aliquo modo infirmitas äccepa ƒ re^ tem agnoftit Si déplorât. Si expaueftit agnitione iræ Dei aducrfus peccatum, pugnAt rehx nbsp;nbsp;nbsp;pptic condonationem,amp; répugnât primis incendijs, fiunt huic perfonæhæc

li4, dum Si fidem,ac maneat perfona in gratia* Hæc docet Paulus Rom.8* Nulla nunc condemnatioeft his, qui inChriftoIefu ambulant, id eft, etfîfunt in eis peccata, infirmitas ilia quam dixi,amp;uiciofi affedus, tarnen peridna accepta eft. Si damnatio remota eft, ficut Si iuprlt;à inquit : Non eftis ftib Lege, fed liib Gratia ♦

D« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod uero dicitur, nihil effe peccatum, nifi fit uoluntarium, caliginem,

dubitationem,omifli'ones, fubitos affedus præcurrentes iudicio Si aifenfui, turn nijijttuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tt -ii • r i r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n kt in -n j mL'1

lunarium. non uoIuntaria.Hæc cauillatio facile rerutari potelt.Nam didum lilud, rsinii effe peccatum,nifi fit uoluntarium, de iudicio ciuili loquitur, non de iudicio les gisdiuinæ* Imo caligoin mente dubitationes, omifliones magnæamp;multæ, non aftedatæ, Si multæ fiibitæ flammæ funt peccata, etiamfi non funt uoluiv taria.Sicut Paulus inquit : Quod nolo malum hoc facio. Et de ijfdem loquitur Iohannes,inquiens : Si dicimus nos non habere peccatum, mendaces fumus* Loquitur enim deinfirmitate Si uiciofis motibus in renatis, non de lapfibus eorum qui contra conicienciam,id eft,violentes indulgent prauis aftedibus* difccr^ Sic Si Paulus diiccrnit peccata eorum qui mancnt in gratia, Si aliorum nitpeccdo. eos qui effundunt gratiam* Rom: 8* Si ftcundum carncm uixeritis, moriemini: rum qui mA^ ß ipiritu adiones corporis mortificabitis, uiuetis, id eft, fi prauis cupidfi ’^^qufgratil tatibus obtemperauerit uoluntas, auertcns fe à Deo, cum feiens Si uolens ruif Am effundunt. contra mandatum Dei, abijeit pcenitentiam, timorem Dei, Si hanc fidem, quod placeat Deo, iauciat animum ne poffit inuocare Dcum, amiffa gratia amp;nbsp;Spiritu iandojitcrum ruit in mortem,hoc eft,accerfit fibi iram Dei, Si pcenas æternaSjUt Adam Si Eua fuo lapfii amiftruntgratiam. Si fibi horribilemiram Dei accerfiuerunt* Sed fi ipiritu adiones corporis mortificabiris,uiuetis : Vo* cat corporis adiones,uicioiæ naturæ prauos motus Si negligentias. Tunc au* tem inquit nos uiduros eflè, id eft, retinere gratiam Si Spiritum iàndumjfî uiciofis illis motibus repugnemus, Si hie gradus magis peripicuè déclara* tur in alrjs locis, ubi præcipitur ut fit in renatis iufticia bonæ conicientiæ» I*Timoth:i* Finis mandarieft diledio ex corde puro, conicientia bona,fi* de non fida.

T une ergo repugnamus, quando cauemus ne (cientes iiolentes afîenlt;î tiamnr uiciofîs mocibus, ac l'ndulgeamus Eft in nobis affidua caligo,86 banc deploremuSjfunt impetus multi uiciofi^ uel prçcurrentes uoluntatem^uel fimuî «am aliquantifper rapientes, ut Paulus inquit. Se captiuum duci à peccato in membris : Hic fi répugnas, nec cbntra conicientiam obtempéras^ retines gra^ tiam amp;nbsp;Spiritum iancftum» Hæc nihil habent perplexitatis, nec opus eft fubti:^ liter amp;nbsp;Stoicè metiri gradus côiènius, Rapitur enim infirma uoluntas^priuscp animaduertatjftd illud fpedtandum eft, quod facile intelligi amp;nbsp;iudicari poteft, ne feiens indulgeas, fed ut répugnes, amp;nbsp;addit Paulus^ Spiritu,id eft, ueris moj tibus pcenitentiæ, timoris ac fidei, expaueicat uoluntascogitatione iræDei, deploretinfirmicatem,metuatinfidias Diabolhcondonationem petat propter Chriftum, petat amp;nbsp;auxilium Spiritus iànefti, promiflîones reuocec in memori=« am,8lt;tanquam ad magnum prælium ft præparet,non admittatillecebras, ftd fortitereas repellat, occafiones uitet ♦ Habent renati Spiritum ftncftumjiunc non conturbent alendis amp;nbsp;accendendis prauis motibus, ftd ftiant datum efle, utnos regat,qui quidem uult nos regere amp;nbsp;adiuuare, fi ipfi non expellamus «um/ed repugnemus uiciofis motibus» Ideo didum eft 2.Corinth.é»Adhorrais niur uos,ne fruftra gratiam Dei acceperitiSf Poterat Dauid retinere Spiritum fanftum, amp;nbsp;ab eo adiutus fuiflet, nifi uolens eum excufliflet, èC uolens aluiflec incendium in animo ortum ♦

Plurima exempla fummorumuirorumpropofitaftint, qui ftcuritate lai* pfi funt,amp; pccnas fibi amp;nbsp;poftcris accerfiuerunt, ut Adam, Eua, Aaron, Dauid, Salomon, amp;nbsp;de toto popiilodicitur:Sedit populus manducare ac bibere, ôd furrexit ludere,id eft,cum eflent iaturi ÔC ftcurfobliti funt Dei,0d fadi funt ne* gligentiores amp;nbsp;petulantiores amp;c* Et notum eft ufitatum didum. Luxuriant animi rebus pleruncp fecundis* Ac circuit Diabolus intentus in occafiones, ut incautos implicet lapfibus inextricabilibus» Texit enim longam telam,uidet «xuno lapfu multa mala ftcutura efle, ut ex lapfii Adæ, Dauidis, Salomonis, quanta moles peccatorum ÔÔ calamitatum ftcuta eft Hæc exempla amp;nbsp;quoti* dianæ naturæ calamitates, ftmper nobis in conipedu fint, ac nos de horribili ira Dei aduerius peccatum admoneant, amp;nbsp;precatio pellat ftcuritatem, Sicut inquit Salomon : Beatus qui ftmper eft pauidus JtemtOrate ne intretis in ten* tauonem,

Etfi igitur morbi hærentes adhuc in renatis in hac uita, amp;nbsp;uiciofi affedus non funt leuiaautcontcmnenda mala, utcaligines, dubitationes multipli* funt ucrê CesdeDeo,carnalis ftcuritas, errantes flammælibidinum Ô6 odiorum, multa contra Leges tnagna errata ignorantiæ non affedatæ, amp;nbsp;omifliones non affedatæ, nec funt

' tantum’«Ta^'cu praeter legem Dei, ut Monachi finxerunt, ftd uerè iunt contra legem Dei: Tamen donee manent in renatis bona conftientia ÔC fides, maner etiam Spiritus iàndus.Nelt;^ tarnen fiducia nititur propria dignitate,ftd Chri* fto,amp; ftatuimus ex promifli'one nos in gratiaeflepropter Chriftum, acre* pugnamus uiciofis motibus,amp; petimus condonationemgt; Sic retineturinuoca* tio Dei, ut l.Iohan:5,dicitur: Cum cor noftrum non condemnat nos, fiduciam babemus erga Deum, amp;nbsp;quod petimus, accipiemus, quia mandata eius ftrua* /nus,hoc eft,credimus in Chriftum, amp;nbsp;rctinemus bonam confeienti^m» Neceft fe eftautem öd hoc ftiri, conicientiam oportere regi uerbo Dei*

lentes uiolant Legem Dei, ut ciim amplcdruntur impias opini'oneSj aut unt cas fua approbatione, aut indulgent odqs, ambition^ fiammis libidinum, auariciæ, aut externis faeds ruunt contra Legem Dei, ut Dauid rapiens alit!« fMcttes con^ namconiupem,amp; aflutè maritum interficiens» Hæadionescontraconlcienti^ tra conlcienti^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o z c • •

amfuntpecca amjuntpeccata mortaliajquæ admittens, amittitgratiam, hdem, oc opintum ti, moralia. iandum,amp;: accerfit fibi iram Dei,ac nifi rurfus ad Deum conuertatur, abijcitur in æcernas peenas, quia confeientia retinens propofitum peccandi, contemn nit aut fugit Deum^non poteft Deum inuocare*

r cflinwttia de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y efb'monia manifefta hæc funt» Ephef: ƒ «Hoe icitote,quód omnis icorfa«’

impudicus ÓCc, non habet hæreditatem in regno Dei. Nemo uos deeb piat uanis fermonibus, propter hæc uenit ira Dei aduerfus inobedientes. Cla* rè didtum eft, Deum irafei ralibus, donee retinent uoluntatem talia faciendi, Ezech: 3 5, Cum receiferit iuftus à iufticia fua, fecerit iniquitatem, morietur in ea,amp; cum recefterit impius ab impietate fua^Sd fecerit indicium amp;nbsp;iufticiam, uiuet in ca,

Eodem modo intelh'gantur hgc dieffa l,Corinth:6,Nec fcorcatores,nec adulterfnec idolacræ,amp;c.poflîdebunt regnum Dei,

Gal:^, Manifefta iunt opera carnis, adulterium, ftorcatio, idolatria, etc, De his prædico uobis, quod qui talia agunt, regnum Dei non poffidebunf, Ideô autem uocat manifefta opera, quia de eis confeientia facientis certô iiidb care poteft ex Lege Dei, amp;nbsp;feit Deo diijîlicere malum propofitum. Item hantj.Ncmo uos decipiat, qui facit iufticiam,iuftus eft: Qui facit peccatumex Diabolo eft, Præterea manifcftiffîmum eft, Euangelium poftulare bonani conicientiam,

I,Timoth:i,dicitur:Dile(ftio ex corde puro, confeientia bona, amp;nbsp;fide non fida : Et in ecxJem capitetMilita honeftam militiam,retinens fidem amp;nbsp;bo^« nam con{cientiam,Et 2,Corinrh:i,Hæc eft gloriario noftra, teftimonium coni’ feientiæ noftræ. Et ad Galatté, Vnuiquiiq? opus fuum prober, 3c fie apud fefe gloriationem habebic, amp;nbsp;non ab alrero, id eft, unuiquiiq; curet, ut fuum opus redè faciat, fie habebic apud fe gloriationem, id eft, teftimonium amp;nbsp;approba^ tionem propriæ conicientiæ, quæ unicuiq^ neceflaria eft, nec aucupabituropf nionem glorioiàm ex aliorum reprehenfione, nec pendebit ex alienis tantùm iudicqs ♦

Item, Impoflibile eft, hominem retinentem propofitum peccandi, places* re Deo,quia clarè dicitur: Viuo ego,nolo mortem peccatoris, fed ut conuertai* tur amp;nbsp;uiuat.Iuramentum ad utrumep referatur, ad conuerfionem, amp;nbsp;ad recom ciliationem.Non igitur placer lapfus, donee retinet propofitum peccandi,

Idem docet diclum Eiàiæ ultimo : Ad quem reipiciam,nifiadcontrituni Spiritu, amp;nbsp;trementem ièrmones meos “T Et cap: V 7, Habitans cum contritu amp;nbsp;humili ipiritu,ut uiuificet ipiritum humilium, amp;nbsp;uiuifîcet cor contritorum, O dulcem coniolacionem amp;nbsp;promiflîonem, infigendam intimis pedoribus, fed pertinentem ad eos qui cxpauefcunr,hoc eft, non retinent propofitum peolt; candi,fed metuunt iram Dci,

jtnpoßiMeefl Poftremô hæc duo impoflibile eft fimul exiftere, malam conicientiam, fintul exijiereÿ^ eft,propofitum peccandi,amp; fidem quæ eft fiducia miièricordiæDei propter promiflæ,quia habens propofitû peccandi,contemnitautfugicDelt;lt; um,non

unijiion accedit ad Deum,At fiducia mifèncordiæaccedir ad DeLim,Pontifice Chrifto^ Experiuntur (àuciatæ confcienti'æ, fè ab inuocarione horribilitcr de^= pellij mergi ucl in contemtum Dei, uel in deiperationem * Ideö inquit Pau* lus:Quod non eft ex fide,peceatum eft,id eft,res damnata lt;i Deo* Multi autem expoluerunt hoc diftum fic,Qiiod non eft ex fide,id eft,quod eft contra conici#» cndam,uel quod non eft ex fide,id eft,quod fit contra legem Dei,peccatum eft : Sednos fciamus amp;nbsp;Legem amp;nbsp;Euangelium comprehendi. Sit opus conlentane* urn legi Dei, amp;nbsp;fimul accedat fides, id eft, fiducia milèricordiæ propter Chri* fttim promiftæ,ut in Nicodemo non eft malum propofitum,fed tarnen ante conuerfionem fides deeft,id eft, fiducia milèricordiæ Dei propter Chriftum promifla’,qua ftatueret fua falt;fta Deo placere »

Ex his omnibus perlpicuum eft, difcernendos eftè lapfus cotra conftien* tiam,ab infirmitate 80 uicijs, quæ hçrent in iànclis, amp;nbsp;hoc dilcrimen in Ecclefia retineri necefle eftgt; Paulus uocat peccatum regnans leu dominans, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guAnsiiu dot

Etfi autem non litigo de uocabulis,tarnen aliquid lucis addit collatio ap* minans apud pdlationum. Eft enim fihgularis emphafis in uocabulo,Peccatum dominans, atrociras amp;nbsp;elFicacia peccati delcribitur,quod,cum non repugnamuSjdomina* turjd eft,gignit elFetftus horribiles,cumulatlcelera, amp;alhs alia addit, ac fub* inde maiores ruinas trahit,Sc maiorem iram ac triftiores pcenas merecur,amp; in æternum exitium reos impellit, ut Saul cum fuiflet donatus Spiritu lanfto, ornatus eximtjs uirtutibus amp;nbsp;infignibus uidorfts, non retinuit hoc decus, fed æniulationi fuccubuit» Huie aftedui primùm facile erat refiftere, ficut Aaron repreffitfimiles flammas , Sed Saul furorem alit, peccatum igitur dominans impellit eum primum, ut interficere Dauidem conetur, auellit eum à Deo, 8d excitât multiplices furores : Ruit iratus Saul,amp; facerdotes interficit,auget igft turiram Dei pecccatum dominans,amp; late ftcuiensgt; Qiiare Deus amp;nbsp;iplum, amp;nbsp;exercitum eins, amp;nbsp;filium lonathan, uirum fandum, obijeit hoftibus trucidan* dos.Hæc omnia compleditur triftifti'ma appellatio Peccati dominantis,

4. ubi breuis concio recitatur, quæ ramen fummam dodrinæ compleditur, ’ Primiim de iudicio Dei concionatur:Si bonus fueris,eris acceptus: Sin autem ex Genefi. malus,peccatum tuum cubabit donee reueletur, lub te fit appetitus tuns, êc tu dominerisei.

De multis magnis rebus hi pauci uerficuli concionantur, Primum doï^ centita placere externos cultus, fi' cor fit iuftum, Deinde peccantibus pœnas minatur,amp; monet de mora, ne lecuritas confirmetur, quia pcenæ dilFeruntur, ' Ac Ggnificat futurum iudicium poft hanc uitam,8ó mira eft defcriptio.Totius tnundi prophana lecuritas uno uerbo fignificata eft, Peccatum cubabit leu quiefcet,fed donee reueletur, Peccatum ludæ cubabat, donee lèntiebat poc:« nam.Deinde lèquitur præceptum,Sint lub re appetitiones prauæ,amp; tu domi:« neris:Hic fignificat,manere in hominib, uiciolàs appetitiones, lèd repugnan* dumeft'e,amp; Deo hanc obedientiam placere, cùm in agnitione ipfius répugna* mus peccatis,Econtrà abfici à Deo illos,qui finunt dominari peccatum,

luxta hanc concionem amp;nbsp;Paulus Rom: 6. inquit : Peccatum uobis non dominabitur,Etfi lùnt acres impetus,magna dubitatio, odiorum Sf aliaru eu* piditatum incendia SCc, tarnen nunc non dominenrur, id eft, ut ip le interpre* tatur,non obediamus eis,Cùm uero dominantur,abftrahunt à Deo, amp;nbsp;poftea in uaria

S) E ^ISC^^lMinE ^ECCAri in uaria fcelera impellunt, pœnas in hac uita^Sc poftea accerfunt» Quod igij tur ufitatè dicitur peccatum mortale, ièu ( ut Nazianzenus nominaQtfovwo/)» id pcripicue uocari poteffc regnans ieu dominans peccatum,

dij^uan, Nec opus eft hue afterre difputationem de eledione, Nos enim iuxta dum eft de ele^ uerbum Deij'n quo uoluntatem fuam expreftit Deus, iudicare debemus. Non uerbZ^!’^‘^ “ quærenda alia uoluntas extra uerbum Dei,8c exemplum primorum parent turn perlpicueoftendit,etiameledos labentes contra confeientiam, amittere gratiam, Sgt;C eftundere Spiritum fanftum ♦ Certum eft enim Adam âôEuani amififtè gratiam,amp;: illam præftantiam donorum quam habuerunt, Ideo enim pofteri naftuntur filij iræ,id eft,alieni à gratia,ôd afferentes caliginem de Deo, ÔC auerfam uoluntatem à Deo, multiplicem contumaciam, imo magnitudo pcenæ lapflis Adæ monet, quanta res fit ira Dei, quanta mala poft unum lap^* ftim ftquantur, ac de multis partibus dodrinæ in Ecclefia omnium tempo* rum maxime infignes,ô^ iîluftres admonitiones in hiftoria Adæ propoiii fda^ mus»

Non igitur nobisipfis blandiamur nec extenuemus lapfus, fed agnofca^ mus Deum uerè irafei peccato, amp;nbsp;proponamus nobis difta quæ citaui, quas de ira,de iudicio Dei,0d de pcenis concionantur,uc dieflum eft ; Propter ha?c uenit ira Dei aduerfus inobedientes :Expauefcant animi,amp;: abijeiant propofitum peccandi,amp;^ ad Deum redeant,iusiurandum illud cogitantes : Viuo ego, nolo mortem peccatoris,fed utconuertatur amp;nbsp;uiuat»Cogitemus Adæ,Aaronis,Da^ uidis amp;nbsp;Manafïè lapfus, poenas amp;nbsp;conuerfibnes, deploremus ingentemimbe* cillitatem humanæ naturæ, amp;nbsp;fimus uigilantiores aduerfus illecebras, ódDia*“ boli infidias,meminerimus fingulapeccata mereri fubitam mortem, ficueftp^ adulteri amp;nbsp;homicidæ in ipfo fado fubitô interficiuntur,amp; tarnen immenfa fèricordia Dei nobis conceffum effe fjaacium, ut ad Deum redire poffimus, ut dulciffimè dicitur Efai;3O. Propterea expedat Dominus, ut mifèreatur ueftri Et in Luca idem fignificat parabola de ficu,

Non abutamur hac tanta bonitate, fed lapfi accufèmus nos uero gemitu, ut Dauid inquit, Peccaui Domino, amp;: intueamur Mediatorem filium Dei,amp; fiducia Mediatoris redeamus ad Deü,rurfus inuocemus,petamus nobis ignofi ci,nos recipi amp;nbsp;fanari,amp;c»Cogitemus illam dulciflimam uocem : Gaudium eft in ccclis de uno peccatore refipifcente» Audiamus et uocem Euangelf|,qua cum palam in Ecclefia recipimur,confirmamur hoe ipfo teftimonio, ut firmius fta* xempcr Erde tuamus recipi lapfbs : Ac ueniat in mentem teftimonium uniuerfæ Ecclefe, ftmper recepit lapfbs, ut hoe teftimonium aduerfus Catharos,allegauit Petrus Alexandrinus Epifcopus» Deniqp uniuerfam dodrinam de peenitentia intenti cogitemus, quæ de rebus maximis pios admonet, amp;nbsp;dilputationesde Eledione feponamus»

Poftremo amp;nbsp;hoe adrjeiendum eft, cùm dicimus, Pcccata morralia efle lapfus contra confeientiam, compleditur etiam peccata igporantiæ affedatæ, conf'denüäm^^ omiffionis affedatæ, ut ufi'tatè loquimur » Hanc enim uolentes accerfimus eompleâütur fèu confirmamus, ut qui nolunt difcere Euangelium, cùm hac uoce, Hunc au^ pfcfd« jgttfl« dite, toti generi humano Deus præceperit,uc Chriftum audiamus,amp; quideni ^‘^'^^^^{’fparfèrit Euangelium inter omnesGentes, amp;nbsp;addiderit teftimonia non fab 'lentia.

Habent igitur peccatum mortale omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turci, ludæi, Sc alrj dam^

liantes Euangeli'um,etiamfi fatentur fe nec didiciflè, nec intelligere» T all's erat infcitia Phariüeorum, quibus inquit Chriflus : Si cceci eflens^ peccatum non haberetis : Nunc dicitis nos ui'dere, ideô manet peccatum ueftrumgt;

Etant amp;nbsp;cultus Idolorum apud Echnicos alFe(flata ignorantia, quia uo^ lentes amiièrant amp;nbsp;abiecerantdodlrinam, amp;nbsp;non quærcbant earn rurfus in Ec*: défia, amp;nbsp;receperant furores manifeftè pugnantes cum naturali noticia,quæ monftrat unum efle Deum, nec colendum effè Deuni obicœnitate, ut apud ib los crane Bacchanalia èC alia turpia fàcra,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ajfeilM

De aftetflara omiffîoiÆ inquit Paulus ;Væ mihi G non Euangelizem» omißione teßi EtMatth:2Ç,InuriIem fc¥uum erjcitein tenebras,quæforis iùnt* Hanc triftiffî# mam comminationem in fua quiicp uocatione conGderet ♦ EeG enim manent multa ignorantiæ omiffîonis non uoluntariæpeccata inrenatis, ut in Apo;« ftolisanre pentecoften multaétant:Tarnen Gtinuocacioneuoluntas,feuftu^ dium redè faciendi, Sgt;C pleraqj reôtè faciamus, Hune gradum conftituit Pau^ BsrPrimùm fatetur i.Corch.^.humanas uires non eiïe pares minifterio EuaiiJ« gelq.’bjon Gimus,inquir,Idonei per nosipfos cogitate aliquid,fcilicet, de explb catione dodrinæ,auc conGIiorum felicium in gubernatione, aut iènteiîtiarum in iudicandis controuerfrjs, amp;nbsp;omnes iàpientes in qualibet, quamuis exigua funchone, tarnen iè iæpè hallucinari experiuntur. Paterfamilias fæpèmalè cauet liberis præter expedationem, Sed i» Corinth:44'nquit;Hoc Gagitatur in miniGrisjUt fint Gdeles, hoc eft, ut habeant uoluntatem Gdelem redla faciendi, non indulgeant ignauiæ,ièd diicant, laborent mediocriter, amp;nbsp;faciantnon alie«« na,fcd fui muneris opera:Nam ièdulitas fugitutruncpuicium,ignauiamÔC 7ro?iu7î^ay/xooVvJu).

ÇEmper in conipedtu Gt omnibus hoc Pauli didum : Ç)uos elegit, hos uoca«^ ^ccleßd ex» '^uit. Quotieicuncp de EccleGa cogitamus,intueamur coctum uocatorum, qui tus uißbili^ eftEcclefiauifibilis, nec alibi eledlos ullos eHè fomniemus, niG in hoc ipio ccc^ tuuifibili.Nam neep inuocari neq? agnoici Deus aliter uult,quàm ut fè patefcîâ cit : Nec alibi le patefecit,niG in EccleGa uiGbili, in qua fola fonat uox Euange^ lij, nec aliam fîngamus EccleGam inuiGbilem amp;nbsp;mutam hominuminhac uita tamen uiuentium : Sed oculi amp;nbsp;mens ccetum uocatorum, id eft, profîtentium Ëuangelium Dei intueantur, Ôd feiamus oportere inter homines publice fona«« re Euangelîj uocem, Geutferiptum eft. In omnem terrain exiuit (onus eorum* Sciatnus oporterc minifterium Euangeli] publicum, amp;nbsp;publicas congregation: Mtniflerium nes dle,uc Ephef:4, dicitur,00 ad hunc cœtum nos adiungamus * Simus eines oportet publi» amp;nbsp;membra huius uiGbilis ccctus,Gcut præcipit Pßilm:2 Dilexi dccorem do^ ï^nstuæ.Et Plàl:8l*Quàm dileefta tabernacula tua Domine^Hi amp;nbsp;Gmiles loci non de idea Platonica, led de uifibili EccleGa loquuntur, in qua lonat uox Eu^« angelij,amp; in qua minifterium Euangelij conlpicitur, per quod patefccit ft De:« us, èc per quod eft eftieax »

Nec laudemus errones, qui uagantur, ad nullam ft EccleGam adiun^« Deteflandi gunt,quia nufquam inueniunt talem ideam, in qua non deGderetur aliquid in moribus aut diftiplina, fed quæramus EccleGam, in qua articuli Gdei rede dolt;! ^rnddiungM. centur,amp; non defenduntur ldola,amp; ad hanc nos adiungamus,Hanc docentem audiamus amp;nbsp;diligamus, amp;nbsp;noftram inuocationem Ôd confeflîonem ipGus pre««

cibus confeflîoni agg regem us, Sic Cyrus amp;nbsp;alq pq inter Etbnicos, etfi non erant Hierofolymis^ tarnen publica profeffîone erant in ccctu uocatorum, au^ diebant uocem ÔC minifterium Euangelq, erant ciues ôô membra uifibilia Eo clefîæ uifibilis, inuocationem amp;nbsp;confeffîonem fuam coniungebant cumPro^ phecis Sc toto coctu piorum,qui eratin Hierufalem, ubi eratprgcipua minifte^ rq iêdes»

Hæc iæpè multum^ cogitandafunt,utdiicamusquid ßt Ecclefîa Dei, ubi fit, quomodo Deus agnofeendus fit, nos uerè ad Ecclefiam adiunga^ mus,amp;: foucre earn difcamus,ne fiant difiîpationes ♦ Nam ubi nullæ funtcongt; gregationes,uox Euangclq conticeicit,ut Tyranni Mâ.’hometici in muleis locis omnia templa deleuerunc, ÔCnullascongregationes fieri,ne quidem fuorum, permittunt, Taies diabolicas uaftitates amp;: difiîpationes intelligamus ingens Sc fummum malumefiè» Ideô Deum Qremus,uc feruet fuos ccetus, Scnosipîî omnibus eos ofiicqs foueamus,

rcckßtedejtlt;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sit autem hæc definitio : EccleGa uifibilis efi ccctus âtrtpledlentium En^

wûw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angelium Chrifti,amp;r reefiè utecium Sacramentis, in quo Deus per minifterium

Euangelq eft efiicax, multos ad uitamæternam regenerat,in quo ccctu fa«^ men multi finit non renati,iêd de uera doeftrina confintientestVtMariætenii« pore erant Ecclefia, Zacharias, Simeon, loièph, Eliiàbeth, Maria, Paftores alq multi fimiles, qui de pura dodrina confintiebant, amp;nbsp;audiebantnon Sadu*’ cæos,aut alios impios PontificestSed Zachariam,Simeonem,Hannam,Elifi^ bech,Mariam,amp; fimiles. Seruat enim Deus aliquas fuas reliquias inter minÿ ftros,amp; fubinde minifterium inftaurat:Et inter hos auditores Zachariç amp;nbsp;Elfi fabeth,aliqui erant nô renati,habentes delida contra confcientiam,qui tarnen» quia de uera dodrina cÔfintiebant, erant ciues ÔC membra Ecclefig in hac uita, Interim uero Pontifîces,Phariftei amp;nbsp;Saduc£i,pugnantes cum uerbo Dei, etfi tenebant gubernacionem,tamcn non erant membra Ecclefiæ. luxta îllud : Si quis aliud Euangelium docet, anathema fi't,amp;c. Sic Eliæ tempore erant défia,Elias,Elifæus,amp;eorum auditores, neep erat Ecclefia fine minifterio* Erant enim miniftri Euangelq Prophetæ ipfi,ÔC erant aliqui pij Sacerdotes eis ■ adiundi, fuit enim mediocris multitudo fàndorum, ut Textus dicit ( Reliqui milii feptem millia, amp;^c.) His admixti erant aliqui, quorum mores culpandi eranc,qui tarnen, quia de uera dodrina confintiebant, erant membra Ecclefiæ in externa Ibcietate ÔC fundione minifterq. Intérim uerÔ làcerdotes Baal,amp; fi* miles,qui defendebant impios cultus,non erant membra Ecclefiæ.Hæc hifto* 1 ica exempla ideô feripta funt,ut doceant dilcrimen ueræ amp;nbsp;faliæ Ecclefiæ.

Quôd autem in defiriptione ha?c uerba recitata fiint, in quo ccctu Deus per minifterium Euangelq eft efiicax, duæ funt particulæ infignes, non omit* tc'’dæ,cjuoties Ecclefiæ definitio conftituitur. Non enim fingenda eftEcclefia fine noticid fine noticia aliqua promifiîonis de Chrifto, ôd fine minifterio, non eft Ecclefia ckÿh, etfne in eo ccctu.ubi nec noticia eft promiftîonis de Chrifto, nec uox, nec minifteri* tnbiifterio ncr Euangelq : Ideô non funt membra Ecclefiæ, Ariftides, Cicero, amp;nbsp;fimiles, etiamfi habent excellentes politicas uirtutes, quas Deus dat propter imperia, tantiipcr dum uult genus humanum in hac uita manere. Quôd autem necelTe fit noticiam elfe Chrifti in Ecclefia Dei,hæc dida teftantur ♦

lohan:^. Qui non credit,iam iudicatus eft. Qui non credit Filio,non ui* debit uitam,amp;: ira Dei manct fuper eum. lohan: 17. Sandifica cos in fermone tuo,

ruo,fermo tuns eft uericas^ l. Cor: i* Cùm mundus per fapientiam non cognOi# uifl'et Deum in fapientia,placuit Deo per ftukam prædicationem iaiuos face.» re credentes ♦Rom:io, Quomodo inuocabunr,fi non credent Quomodo cre^ dent, fî non audierinc Ç”

Ephef:4. Chriftus fedens ad dexcram Dei, dat alios quidem Prophetas, alios Apoftolos,alios Paftores, alios DoAores, ÔC diièrtè inquit ftruari mini«! fterium Euangeli), ut non agi tern ur uarijs dodlrinarum uetitis* Qiiemadmo^! dum Ethnici, cum uerbum Dei non audirent, incideruntin horrendos furo^ res,amp;finxerunt lubinde alios Deos, amp;nbsp;multa portenta, multos prodigiofos cultus »Idem accidie hæreticis Manichæis, Änabapciftis ôde, quia relinquunt uerbum Dei,

Sciamus igitur Eccleiiam Dei ccetum efle alligatum ad uocem ièu mini«! rcckßd lt;tllU fterium Euangelq: Nec extra hune ccetum, ubi nulla eft uox Euangelq, nulla inuocatio Chrifti, efle ullos hæredes uitæ æternæ, ficut icriptum eft: Non eft aliud nomen in quo oporteat làluos fieri amp;Sc* Ideo ÔÔ Elaias dicit capite 8gt; Ob«! EMngcUj. ftgnaLegemindilcipulis meis,id eft, uideo quidem magnas tenebrasftquu«! turas efle,fed te Deus oro,ut auditores Prophetarum férues, Sc in eis obfignes dodrinam tuam Prophetis traditam, ne uerbum aut intelledlus uerusuerbi cxtinguatur.Manent aliquæ Ecclefiæ reliquiæ, amp;nbsp;hæ funt hic cœtus, retinens uerbum tuum incorrupcum,quod à Prophetis acceperunt,

ideô addit, Ad Legem èC ad tefh'monium : Qui non direxerit iuxta uer^ bum hoCjiion erit ei matutina lux*Non enim apprehenditur uoluntas Dei, ni«! fi per uerbum quod tradidic,amp; Deus ita uult agnofti inuocari, ut ipfè fe pa«« telecit.

Deinde Sc hoc additum eft,quôd Deus uerè per hoc minifterium, id eft, nbsp;nbsp;nbsp;permi^

per uocem Euangelq auditam,lecdam,cogitatamficefficax, moueat mentes bpiritu fanclo, uelit nos adfèntiri, adiuuet adfèntientes, amp;nbsp;incoec in eis uitam æternam.Sic feriptum eft Ro: l» Euangelium eft potentia Dei,ad fàlutem omni credenti. Et 2,Corinth: 3, Nouum Teftamentum eft minifterium Spiritus» Hæc continent fàlutarem doftrinam amp;nbsp;confolationem, cùm uidelicet feimus ' uerè præftari hoc ipfo modo per uerbum promifTionem æternæ uitæ»

Nccimaginandum eft in Socrate, Pîatone, Xenophonte, Cicerone amp;nbsp;milibus fidem efTe, quia eft in eis quædam noticia Legis de Deo, Hæc enim nondum eftnoticia de Chrifto» Ecclefia autem fimplicicer 8^prorfùs alligata x eft ad promiflîonem de Chrifto Jnuocari nomen Chrifti fuper omnes oportet, amp;nbsp;in omnibus, qui funt docftrinæ capaces,oportet efîe agnitionem, inuocatio^* nem amp;nbsp;côfeflîonem filrj Dei»Âc talis ab initio fuit Ecclefia,inde uft^ ab Adam pofteditam promiflionem,ccEtus alias maior,aliàs minor,qui fiducia promifîî Domini accepit remiffionem peccatorum,amp; Deum uerè inuocauit ♦

Poftquàm autem hoc conftitutum eft, oportere in Ecclefia effe uocem Euangelij amp;nbsp;minifterium,oriuntur deindequæftiones deperfbnis : An Eccles fia alligata fit ad Epifeopos, amp;nbsp;eorum collegia,quæ dicuntur teuere miniftengt; um. Item : An alligata fit ad ordinariam fucceflîonem Epifeoporum colle«* giorum.

Ecclefia ad ipfum Euangelium Dei alligata eft, quod utfbnetin minifies i^cclefm tjuo» Rr ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rio,Deus

‘ no_,Deus (ubinde exdtac aliquos rede docentes^ut Ephe:4.di'ci’turj etianifi ter hos alij plus,alq minus lucis habent* Cùm autem miniftn\ fiue Epifcopi, fi«* ue Collegia, fiue all) docept pugnantiacumEuangclio ÔC dodrina Apofto^ lorum,necefle eft ftqui regulam Pauli : Si quis aliud Euangelium docet,anagt; thema fit,Ex hac régula iudicari poteft, Ecdefiam non alligatam efTe adcertos titulos, aut fucceftionem ordinariam, Nam cum hi errant qui ordinariam po^ teftatem tenent,non funt audiendi*

Elæc ièntentia uera eft,ftd poliricis uiris ingrata eft, qui uident inde on'ri diiTipationes : Ideo intuentes imperia amp;nbsp;politias humanas, quadam imitatio:^ ne transformant Ecdefiam in regnum, Vt regnum Francicum eft mulutudo Francico regi fubieda,diftinda legibus, amp;nbsp;locis iudiciorum à cæteris genrfi bus, munita pra?fidi)s, alligata ad lucceftionem ordinariam regum, amp;nbsp;in iudi^ ci)s ncceftario obtemperans legibus amp;nbsp;interpretation!' régis, cuius interpréta* tio propter autoritärem ualet : Ita imaginantur multi Ecdefiam multitudincni efle uni Romano Pontifici fubiedam,diftindam à cæteris Gentibus,per cere*

monias,quas inftituerunt Pontifices, alligatam ad fuccefifionem ordinariam Epifcoporum,amp; ad interpretationem fcripturæ, quam Pontifices aut Synodi . tradunr» Qiiia enim fà?pè incidunt düTenfiones de ftripto, dicunt aliam opor^* tere regulam certam elîEfcilicet uocem 2ubernatoris,ut in regno uox régis au^ toritatemhabetinterpretandileges. Fdæc ualdè plaufibiliterdicunturapud potentes. Amarenim humanaratiotalem piduramEcclefiæ congruenrem cum ciuilibusopinionibus,amp; potentes intelligunt augeri hac opinione fuam autoritatem;Et hanc formam exiftimant ad pacem utiliorem efte.

rccleßditoe^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sciaut autem pi) in hac imitât!one,uel potius KaKo^KÄia multos erroresefi

corfKi ut rc= ic,Conccdendum eft.Ecclefiam efte ccctum uifibilem.Necp tarnen efte regnum £uum Poiitß. Pontificum,ied coctum fimilem Scholaftico coctui. Vult enim Deus Ecdefiam laflico^atu? noti prorfus abditamefrcinlatebras,aut ignotam, fed uult earn exaudirfiuult ßmilis. agnofci l'ilium fiium Dominum noftrum lefum Chriftum,uultfefemperab aliqua parte generis humani inuocari,uult excerperc ex genere humanohærc* ditatem Filio, Ideo ftriptum eft: In omnem terram exiuir ionus eorum. Et Chriftus iple dicit Piälm: 2, Prædicabo de præcepto. Manfuraeftigituruox Euangdi) amp;nbsp;miniftcri),ölt;^ eritaliquis uifibilis ccctus Ecclefia Dei, ftdutcoetiis SchoIafticLis. Eft ordo,eft dilcrimen inter docentes Sc auditores, amp;nbsp;funt gra* dus : All) funt Apoftoli,ali) funt Paftores,alij Dodores,amp; rede intelligiturde uifibili Cüctu,quod feriptum eft :Dic Ecdefiæ.Sed primùm uidendum eft, qui fint membra huius uifibilis Ecdefi'æ, Nam condemnantes manifeftam uerita^

tem Euangelij, exercentes fæuitiam adftabiliendos manifeftos errorcs,noii funt membra huius ccetus,de quo icriptum eft : Die EccIefiæ.Deinde nei^hoc recipiendum eft, maiorem parrem fuftragiorum anteferendam effe. Quia eti* amfi funt multi rede ientientes, retinentes lucem Euangelrj, tarnen plerunç^ plures funt, uel palam contradicenres, uel infirmi amp;nbsp;dubitantes, ut Apoftoli ipfidiu retinebant iomnium de imperio mundano* Qriis iginir erit iudex quando de fcripturæ fententia diflenfio oritur, cùm tunc opus fituocedirù mentis controuerfiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

1« (lißenßoni^ Refpondeo : Ipftim uerbum Dei eft Iudex, amp;nbsp;acceditconfeftîo ueræ Ec« « uerhuDei dcfi'æ. Semper enim fequuntur uerbum tanquàm iudicem aliqui pi), 8^ confef^ uL'editconf^, fii'miorum adiuuantur infirmi, ut inquit Chriftus.Ec tu conuerfus confir« ßv E,cckßte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frai*

ma frarres tuos» Hoc modo dirimuntur controuerfîæ de doctnna. Et cûm ma# * ior pars hune uerum iudicem, èc hanc ueram confeffîonem non audit, ut fepè accidere etiam uetera exempla oftendunt, Deus Ecclefîg iudex tandem dirimit controuerfiam delens blaiphemos, ut cùm maior pars ludæorum contradice^ retleremiæ,amp; deinde Apoftolis, tandem blaiphemi deleti ftinu

Eft igicur diiîîmiJitudo aliqua iudiciorum Ecclefiæ, èc iudiciorutn poli# ncorum» Nam in politicis aut Monarcha iolus autoricate iùa pronunciat, aut ciefilt;e zy poli, infenatu ualec iententia maioris partis : Sed in Ecclefia ualet ièntentia congru# ticoruw, ens cum uerbo Dei, amp;nbsp;confeffîone piorum, fine fint plures, fiue pauciores im# pqs, Ita ueteres damnauerunt Samoiàrenum,ôd deinde Arium, Iudex erat uer# bum Dei, id eft, teftimonia ex Euangelio bona fide, amp;nbsp;fine Sophiftica prolata, quæ conuincunt non calumniofè iudicantem : Sed tarnen multum adiuuaban# tur tunc quoep infirmi in pronunciando,confeflione firmiorum,icilicec,eoruni qwi Apoftolos aut eorum diicipulos audierant, amp;nbsp;quos conftabat fuifte fide# bs cuftodes dotftrinæ, ut Poly carpi, Irenæi, Gregorij Neocæiàrienfis ; Ab his recentiores audierant Aoyop fignificare perlbnam: Poftea ipfi collatis didtis Eu# 2ngelri,agnoicunt hanc natiuam efle iententiam quam ab illis audierant : Ali# qui etiam non iblum diicunt lt;à prioribus,ièd etiam tanquam à firmioribus con firmanturjta Petrus Alexandrinus refutabat Meletium,citabatEuangelium, quod fatis perlpicuè docet recipiendos efiTe lapibs qui emendantur : Sed fimul adiuuabatur exemplis prioris Ecclefiæ,quæ Temper ante lapios receperat,

Ita nos pronunciamus de baptifmo Infantum , Habemus teftimoniain firipturis manifefta,quæ affirmant extra Ecclefiam non efle lalutem : Ergo in# ferimusEccIefiæ infantes. Deinde amp;nbsp;primæ Ecclefiæ teftimonijs iuuamur : Ita Index eft uerbum Dei,^ accedit puræ antiquitatis confefli'o,Vult enim Deus inEccleftaeifeminifterium uocis, Quareaudiendaeft Ecclefia ut dodrix, led endaut do, * Fides amp;nbsp;Inuocatio nituntur uerbo Dei, non humana autoritäre, Difeamus ^rixi ab Ëcclefi'a, quod AÔyoç in narratione Iohannis capite i.fi'gnificet perfonam: Sed eredimus filium Dei efle natura Deum, amp;nbsp;eum inuocamus, quia iple hoc reue» huit, amp;nbsp;ia Euangelio tradidit,

Hoc diferimen confiderandum eft, non contemnamus docentem Eccle# ii5m,amp; tarnen iudicem efle feiamus ipftim uerbum Dei,Ita in utramcp partem caueantur incomm oda,uidelicet,ne tyrannis prauæ confuetudinis ftabiliatur, nec tarnen laxetur frenum audacibus ingenijs,quæ fi non audiant ueram Eccle# fiam,fingunt opiniones,quæ nulla habent teftimonia ullius temporis in Eccle# ba,ucnoftro tempore fecerunt,Seruetus,Campanus, Anabaptiftæ,amp; alij mub ti‘Docentem Ecclefiam amare, uereri amp;nbsp;uenerari difeamus, amp;nbsp;purioris Eccle# fæ teftimonia inquiramus, ficut in allegoria Samfbnis dulciffîmè fignificatum cffiNifi arafletis mea uitula,non inuenifletis,id eft,nifi audiffetis laborantem Ecclefiam in minifterio,quæ eft cuftos uerbi Dei, prorfus ignotum effet uobis uerbum Dei, Et Pfàl: 6 7, In Ecclefi]s benedicite Deo Domino de fontibus If# raefideft, celebrate dodrinam amp;nbsp;quidem in publica confeffi'one,in ccctu au# dientium Euangclium, fed haurite earn ex fontibus lfrael,id eft, ex minifterio Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum,

Dixi de definitione Ecclefiæ, amp;nbsp;de quæftione, ubi fit quærenda, fcilicet, vbi ^ult;erendd ubicunep fonat uox Euangelij incorrupta, præfèrtim quod ad fundamentum Ft attinet,ut Paulus loquicur,id eft, ubi articuli fidei integri, amp;nbsp;fine corruptelis^'^*

tradunnn\8lt;r non defenduntur manifefti cultus idolorum» Cùm autcm fügens fitimbecinicasctfam fnSandfs fn hac uita, alp pluS;, alq minus lucis habenf, ideo Bafîhus, AmbrofiuSjEpiphaniuSj Auguftinus, Bernhardus, èc multi altj, eciamfi fundamentum rcëtè tcnucrunt, tarnen aliquid interdum dicuntincon* fideratè de ritibus humanisant omnib.aliquid contagij aipergit confuetudo fui ieculi.ldeô Paulus præcipir^ut fundamentum prçcipuè confideremus, Sii.

_ Seat multa uera membraEccleiîchaberc aliquid infirmitatis,amp;: aliquos nçuos^ rundamcntumjnqint,non poteltponi aliud, prêter id quod politum elt, rtZù/d nemopo quod eü leftis Chriftus. Hoedido compleditur cognitionem incorruptam teùponere omnium arriculorum fideb amp;nbsp;prohibitionem culcus Idolorum ♦ Deindefe^ quitur: Aîius iliperædificat aurum, alius fbpulas, ut Polycarpus extruxit aurum fuper fundamentum, id eft, illuftrauit necelTariam dodrinam, re«« futato Marcione de efl'entiaDei,decaufamali,amp;dealps mul ris arnculis,amp;Ï cultus præfbtirpræceptos à Deo, fummos, rede gubernauitEcclefiam,amp;^ ornauit confcffîonem admiranda conftantia in fupplicio ♦ Hæc omnia confia nentur appellatione Auri. At Bafilius èc alp multi extruxerunt ftipulas iûper fundamentum, qui retinucrunt quidem articulos fidei, fèd tarnen inftituerunt ritus Monaflicos, amp;nbsp;ilIa cxercitia prçtulerunt uitæ politicæ,amp; oiEuderunthcM minum animis opinionem,ur putarentur eiTe cultus Dei, Deinde multô gis erraucrunt multi, qui finxerunt taies ceremonias mereri remiffîonem pec^ catorum.

Inquit aufem Paulus;Vniuicuiulqj opus quale fit,ignis probabic, dit enim ad materiam ædificiorum, Aurum non confumitur jgni^ ftipulæ lè concipiunt flam mas,amp; celerrimè deflagrant» Jta in tenta tione agitata di^ fputata dodrina, uera amp;nbsp;neceflaria maner, coniblatur mentes, ut nunedo^ drinamdeiufticia fidei cognitamomnespp libenter ampleduntur,amp;intd^ ligunt firmam confolationem effe. Econtrlt;à uerô euanefeunt ritus Monaflidj quia iâ inteniguntur,nec ad agnitionem Dei,nec ad mores prodeiTc.Hçcideô recenfui, amp;nbsp;ut Pauli didum attente confideretur, ut deploretur infirmicas bnnrana, quæ etiam in ueris Ecclefiæ membris fopè confpicitur, amp;nbsp;prudenter de icriptoi um didis iudiceturjôC agnofeatur quæ condonanda fint, ÔC qug non condonanda.

CoTldho Fccle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y J. nbsp;nbsp;gjyi diierimen Ecclefiæ Bc Poîitiarum magis conipiciattir, collatio

rttw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperps mundi hæc tria necefle eft effe, ordincm, gloriam, amp;nbsp;præfidia:

Vr in regno Gallico eft ordo, ut fit unus rex, quo mortuo, neccife eft parère fucCedenti ordinaria fucceftîonc. Deinde funt certæ leges, amp;nbsp;indicia certorum locorum,amp; gradus principum amp;nbsp;populi.Gloria eft, præftantia confilp amp;nbsp;uir^^ tutum, ac uidoriæ, quia cùm nunquàm fit certa pax, ficut Platodicit,inimpe^ rps pacem inane nomen elTc: Semper enim autciues inquieti, authoftestu^ multuantur,necefte eft multos cfte proijaeros fucceftùs, amp;nbsp;uidorias guberna^ torum,alioqui citô diflîparentur imperia ♦ Præfidia funt exercitus amp;nbsp;opes ne^ ceftariæ ad fumtus domefticæ pubernationis,ÔÔ ad bella oerenda, Hæc tria aliter fe habent in Ecclefia quàm in imperijs,

Ordoygîorid, Ordo eft, quia reuera unum eft caput dans uitam amp;nbsp;bona æterna Ecde^ ft priejidid ali fiæjftflicetjfilius Dei.Sed hoc caput non côfpicitur iam oculis corporis, nee tes* Ecïlefîa cectum uni alicui loco alligatum, nec tarnen nullus eft ordo, fed fempereft quàm in impe miuifterium Euangelp, Et iure diuino debetur obedientia miniftris Euangelfj rijt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in omni*

in omnibus cjuæ præcipit Euangeliuni, Non eft autem alfigatus hic ordo ad fucceffionem ordinariam:Sed cum Epftcopi amp;nbsp;Paftorcs defendant errores Sgt;C idola,uitandi func* Præterea funt gradus donorum, ut Paulus antecedit Bar«« nabæ.Hi gradus conliderandi funt, ut amemus, Si. honore afticiamus fi'ngulos luisdonisornatos.

Gloriam politicam,id eft, uiftorias corporales non fem per habet Eccles ija^quales habuit, ciim Saul aut Dauid pepulit exercitus hoftiles, fed plcrunq? Ecclefia fuit, eft, erit iubiefta cruci, amp;nbsp;ramen ingentem habet gloriam ftpi^ cntiæamp;: uirtutum, Sc multorum miraculorum, quæ non cernuntur ab impijs. Summum decus eft, quod Deum rectc agnoftit inuocat. Semper enim alias' qua funt iiera membra Ecclefi'ç,quæ fundamentum retinent, etiamfi deinde inn gens eft multitudo infirmorum,qui tarnen, quia Deum rede inuöcant,magnu deus habent» Cæterùm füprà dieftum eft, non efte membra Ecclefiæ illos, qui psninacirer errores cum fundamento pugnantes defendunt,etiamfi nomen et fifulum Ecclefiæ prætexunt^

Deinde magne uidori^ ftint omnium redè inuocantjum,uidelicet, quôd fgt;on euertunturDiaboli infidqs, terroribus Tyrannorum,amp;aliistentationi-Sus,amp;miraculamultafuntquotidiana,liberationes,crebræ in magnis peri^ culis, quarum multæ propter preces Ecclefiæ fiunt, ut Paulus icit,fè, ÔC nauim fuam feruari à Deo, etiamfi alft exiftimabant cafu earn feruatam elfe *

Magna gloria eft félicitas in uocatione,ftudi}s,c5filrjs,iudicrjs.Sicut ccon trà fumma dclormitas èc calamitas eft, Sc turpitude omnium maxime fugien«» ^3) elfe parricidam Ecclefiæ,aut patriæ *

Poftremô præfidia uifibilia Ecclefiæ, alligatæ certis locis nulla (unt, id tCfnec reges,nec opes,nee exercitus,nec ièdem unam aliquam certam aut per«« pttuam in hac uita habet Ecclefia,poft deletam politiam Ifraèl» Ideô Chriftus inquit : Non habet Filius hominis ubi rechnet caput* Vult enim Deus Eccle#» fam fubiedam efl'e cruci, ut caufe alio loco multæ rccenièntur,quæ non funt nota? Philofophiæ,fcd tantum in Euangelio patefadæ.

Quanquàm aut interdum Deus aliquos Reges aliquantilper ad Eccleficp^^j^yj^ defenfionem exuicitat,ut excitauit Cyrum,Conftancinum,amp; alias alios,tamen pwper ha'Mt non ftmpcr adiungit Ecclefiæ régna ad earn defendendam, led nult earn pete# «temw re,amp;: fperare defenfionem uniuerfi corporis diuinitus, ut Efai;4ó,dicitur : nos in utero meo gefto,ego etiam fenelcetem Ecclefi'am geftabo. Et Oft:i.Serjlt; nbsp;nbsp;nbsp;conCiHji

nabo nos non in arcu,nec in gladio,led in Domino Deo ueftro* Qiiid triftiusilt;«t pr^e/idijs. efthac fpecie C Vagatur iam Ecclcfia,ut Scholaftici exulantes, amp;nbsp;quan^ Deus alicubi præbct mediocria holpitia, tarnen maior eft potentia hoftium Euange^*

defcnlores quam fint firmi,amp; quam diu duraturi,incertum eft* Cyrus fo^ uebatEcclefiam,Camby les amp;nbsp;Darius opprimebant * Hane formam Ecclefiæ confderemus, ut intelligamus pericula, amp;nbsp;fimul difcamus, Ecclefiam colligi,, feruarfinftaurari, defend!, non humanis confilijs aut præfidqs, led potentia Defficut in Paradilb Adam amp;nbsp;Euarurfus libérât! funt càpeccatoôC tyrannic! de Diaboli* Semper igitur eft cuftos Ecclefiæ filius Defficut dixit: Ego uobift cum fum ufep ad confummationem ftculi ♦

GrAdi{iLmA‘ mi'xtos eflè Sanftis, fed hic difeerni malos oportet» Alrjdedodrinareâèfen# riunt, nee Rint hoftes Euangelqjlèu hæreticÉlèd tantum habent ali'qua morum funt tnanifejlè ulcia» 1 aies 11 non lint excommunicati, etli uocantur mortua membra, tarnen hofles, fed hu. funt in cxtema focietate Ecclefiæ, amp;nbsp;cùm funguntur muneredocend^autad^ be/it uicUalh niiniftratione Sacramentorû,ualent minifteria, ÔC lunteffi'cacia,et licet ei's utb hrro’TDoiM- Eft^ acriter taxandus error Donatiftarum, qui contendebant nec Eu«« tiflirum. angelium, nec Sacramentum ullum efle effieax, ß miniftri mores fint uiciofi. Contra hunc errorem tenendæ fiint lèntentiæ perlpicuæ ♦

Matth:i3,Chriftus confert Ecclefiam iâgenæ, fn qua boni amp;nbsp;maUpifees funt:Dicit enim» In Ecclefia manfura efle zizania, ufi^ ad refurredioncm» Item:Sicut in diebus Noe, ^c» Ex his lententijs perlpicuum eft, femper in Ec‘* clefia ufq? ad refurredionem fuifiTe, elfe amp;nbsp;futuram elfe magnam multitude nem malorum

Hypocritlt;e Cum igitur fint in Ecclefia mail, nec hypocrifis humano iudicio agnofd po/futtt efli in pofTit, poffunt in minifterio elTe etiam hypocritæ » Fieret igitur incerta fides, mmiflerio, ß Euangelq amp;nbsp;Sacramentorum penderet ex dignitate miniftri» Ideo icien^ dum eft, Euangelium Sc Sacramenta efFicacia eife propter promifli'onem Dei, non propter miniftri perlbnam » Reuocat igitur Chriftus mentes noftras,amp; noftram, à perfona miniftri ad ftfe, inquiens : Qui uos audit, me audit, ptcr proinif Qiiafi dicat : Nec Euangelium eft ueftrum, nec opus eft ueftrum faliios facere fjone,nonper=. auditores,fed Dei opus eft,qui hoc’mirabili modo, iparlà uoce Euangelij,colli^ foMm mini* git ßbi æternam Ecclefiam» Sicut amp;nbsp;Iohannes inquit: Ego baptizo uos aqua, ' * alius autem bapcizabit uos igni amp;nbsp;Spiritu lando, id eft, Euangeliumamp;Sa^ cramenta funt efticacia propter Chriftu amp;nbsp;per Chriftum.Citatur etiam hue di dum Chrifti: Super cathedram Moyfi ledent Scribæ amp;nbsp;Pharifei,amp;c.que uer^ ba fignificant : Etiamfi luntin minifterio hypocritæ,tamen ualerc fundionem ipfam, fi ramen ledeant in cathedraMoyfi,id eft,doceant dodrinamàDeo traditam,non ftdeant in alia cathedra, non proponanr dodrinam pugnantem cum fide.

Auguflmui Hæc tota caula contra Donatiftas copiole tradata eft ab Auguftino in contra DonA* multis uoluminibus, ÔC Epiftola 166. recenftt hoc argumentum: Si pendet amp;nbsp;uis Euangelij et lacramentorum à dignitate miniftri,fides noftra fieret incerta. Vt igitur fides fit certa, necelfe eft reijci amp;nbsp;damnari fanaticum delirium Dogt; natiftarum»

's^dzidnzeniu Refutatur amp;nbsp;lt;à Nazianzeno hic error, qui hac utitur ßmilitudine» Ea^ contra. Dona* eß figura ßgillffiue aureo,fiue ferreo annulo infculpta fit: Ita idem elfe ml ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifterium inquit,fiue boni,fiue mali teneant; Hec de Donatiftis monerencccfi

fe eft, ut contra tales furores pfi præmuniantur, amp;nbsp;dilcant intelligere uim mu nifterfi.Nam amp;nbsp;noftra ætate Anabaptiftæ renouant errores DonatiftarumjCt impie abijciunt minifteria, 8d dumiaditant leconftituere Ecclefiam, in qua nulli funt mali, prorfus ut Circumcelliones, magnam colluuiem peflimorum latronum contrahunt,utoftendit Monafterienle exemplum, quodmeminiflc prodeft,ut bonæ mentes maiore cura amp;nbsp;diligentia caueant,ne aflentiantur fah fis opinionibus, amp;nbsp;cogitent ex unoerrore paularim oriri multiplices amp;nbsp;infa^ Apfrfet crimi* i^^Eiles furores : Quid igitur faciendum eft “T an diflimulanda funt aperta cru KA miniflroru mina miniftrorum EuangelrjC' Rcipondeo :PoIIuti manifeftis criminibusex* wn funtdifli* communicaiidi funt communi uoce Ecclefiæ, nbsp;Sicut Paulus I» Corinth:4»

’nceftum eiecit ex Ecclefîa* Et Chriftus Matth:i84nqiuc,Dic Ecclefi'æ^ Eac^ feucritas non erac negligenda, fed neplipitur, tarnen minifterium ualct^ ut digt; (■turn eft*

Præterea ÔC Magiftratus, qui gladium gerunt, punire cr/nu’na Cuis iegi^ bus debentjUt adulteria, cædeSjà alia*

Sed P ra'ter publica crimina iunt infirmitates in moribus bmnium homi^ num ; Alius eft morofior^aut iracundior : Alius indulgentior, aut minus tern«« perans quàm oportet*Alius eft ad rem attentior, in alio faftus, in alio iègniries . reprehenditur* Denicp omnes habent ftias quafdam infirmitates : De bis corn/ inunibus moribus, cùm non accedunt crimina, feiamus piæ mentis efle, fèqui ribut tninißro ufitatam regulam,Mores amici noucris,non oderis, Item,Remittite, remits tolcran* tetur uobisJtem,Vniucrlà delidta tegit diledio. Ac præcipuè piorum guber^ défunt, nacorum amp;nbsp;dodtorum mediocres mores tolerandi func,fieut Chriftus iubet, ut pedes mutuô lauemus, id eft, ut tales infirmitates inter nos mutua lenitate fa* nemtis.

Eft aut ufi'tatum,calumnioie exaggerate uicia gubernatorum, Ideo toties præcipitSpiritusiàniftus, ut eos honore afïîciamus, ut grauiffîmè diciturad Hebreos:Obeditciis,qui præftïnr,ut cûgaudio Sc non gementes faciant (ùum * niunus, quafi dicat : Per ièie diiEicilis Sgt;C ærumnoià res eft gubernatio, ièdƒ ùm accedit cotumacia inferiorum,duplicatur miièria* V t enim Herodotus inquit; Qinntùm bellum difFert à pace, tantum difFert ièditio à bello : Ita gubernatOi« nærumnofius eft cum fuis quàm cum alqs certare,amp; in munere alioqui diffi'ci^ b ab illis ipfis impedirfà quibus iuuari debebat.ldeô amp;nbsp;l*Thef:v.dicic Paulus, Pedinus ut eos qui præfunt, excellenter putetis diligendos elfe propter mini* ftenum,S(: pacem cum eis habete, Deniqp de hac re multa extant præcepta* V t autem Cham punitur, propterea quôd pattern deridet, ita ftiant iè pcenas da^ ) turos eflè Deo omnes, qui ininiftris redè docentibus, fi fit mediocritas aliqua in moribusjinolefti funt* Sicut ôd ad Abraham didtum eft : Benedicam bene^ dicentibus tibi, amp;nbsp;maledicam maledicentibus tibi * Hæc régula haud dubiè percinetadEcclefiam amp;nbsp;redtè docentes, Sciamus ergo, propter mores docenlt; dumabEcclelt;gt; tium non eflè difeedendum àrcliquaEcclefi'a,|nec Ichilmata facienda efFe, üß^ propter nullus fit error dodrinæ,

Sedalij funt mali polluti falfi's opinionibus,’qui impiam dodètinam de^^ jj^Grdduitn». fendunt,amp; oppugnant ueram, amp;nbsp;interficiunt pios propter ueræ dodlrinæ pro^ lorum in ec» ftffîoneæ,’ Sicut leremiæ, Macchabæi, Chtifti tempore fuerunt Pontifices, amp;nbsp;eorum iêâatores, qui palàm contradicebant ueræ docftrinæ, amp;nbsp;iàndàos interfigt;= ciebant.’Cum hoc ccetu, etiamfi tenet gubernationcm petTyrannidem, pfls interßdui^t. nonfîcïocietas, nbsp;nbsp;culpa fthifinatis penes ipfos eft,quia mandatum Dei eft: Fu#

giteidolatriam, Item, Si quis aliud Eüangelium docebit,anathema fit ♦ Sic Apoftoli à Caipha,8(f ab eins ccctu recedebant,

EftCp diligenter obicruandum diferimen eorum : Minifterium non mu^* Mor« minh tatur,etiamfi' mores aliquorum ftint uiciofi.Sed cùm falià dodlrina defenditur, flri no munnt amp;nbsp;ftabilitur idolatria, mutatur ipfum minifterium ♦ Ideo horum minifterium relinquendum eft,qui dodtrinam corrumpunt, Etfi autem principalis pars mi# nifteriieft dodirina, tarnen interdum pars minifterij, ut Sacramenti alicuius adminiftratio, poftidetut etiam ab his qui corrumpuntdodirinam,Vt Ifrac# litæ rctinebant Circumcifionem,etiamfi cultus impios poftea addebant, Cai#

phas Pharifçi retinebant Circumcinonem,etiamfi in alqs materijs graues er^ rores ampïedcbantur;, ualebat tarnen Circumcifio non propter has perfonas, fed quia fiebat uice Ecclcfiæ.

Siede Baptifmo dicemus,eorumquiBaptizati funtinEcclefijs,ubire*’ gnauerunt mail dociores,Valuit enim Baptifmus,quia fiebat uice ueræEcde* fiæ, amp;nbsp;retinenturuerbainftitutioniSjamp;eorum ièntentiafihe Idolatria, in hoc Sacramento* Sed Samoiateni, Manichæorum, Arianorum baptifmus non uagt; lebat, quia non retinebant fententiam uerborum* Baptizo te in nomine Pa^ tri Filij, Spiritus iandi* Hæc breuiter attigi, ut muniantur pq contra A cabaptiftas,amp; cogitent fcpè in Ecclefia dominari malos. Sicutait Chriftus, fimilemeiïè Ecclefiam iagenæ, in qua iunt boni mali piices. Valet igicur minifterium, quod retinent in his Sacramentis quæ- non ex profeflo cor* rumpunt ♦

Etfi autem Baptifmus eorum, qui retinent uerborum ientchtiam,ualet, utdixi :Tamen quia docent impia de cæteris rebus, præbent cauiâm,curnc* ceflariô ab ipfis Ecclefia diicedat,

w^cn^nor2- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Difcrimen eft etiam inter peribnas,qua? peccaucrunt ignorantia,amp; ilbs,

tid k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ palam funt blaiphemæ,utpoftrefurredionemChriftierantCaiphas,à

WM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimiles. Nee dubiumeftblaiphemosamp; manifeftaidoladefendentes,relin*

monftrant Ecclefiam,funt Euangelium incorruptum,amp; legitimus ‘^ufus Sacramentorum. Et quanquàm Ecclefia non icmper floret fimiligio* ria, tarnen fubinde aliquæ fignificationes Spiritus iàndi in miranda guberna* tione accedunt. Qiiôd auteni Euangelium fit fignum monftrans qui cœtus amp;nbsp;Ecclefia,fupràteftimoniarecitaui,ôôiàtisperfpicua funt hæc. Ephefiz. Super fundamentum Apoftolorum amp;nbsp;Prophetarum extrudi eftis,8Cc. ItemEûi.’i?» Spiritus meus qui eft in te,amp; uerba mea quæpofui in ore tuojuon recedentah ore tuo,nec ab ore ièminis tui in æternum amp;c.

Q«îd fentieih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K-aKo^KÀia humanarum politiarum addunt Ecclefiæ hæc figna ♦ Ordi^

d^nan^afuccef, fuccelTionem Epifeoporum, obedientiam in traditionibus huma* ßone obL nis. Et poftca Epiieopos audaciftîmè armant duobus regrjs neruis,poteftate dieritu intra= interpretandæ feripturæ, poteftate legum ferendarum, amp;nbsp;cultos nouos in* ftituendi. Admonendi funt autem pij,ut has infidias diligenter caueant. Nam omnibus ætatibus in Ecclefiæ gubernatione, homines politici, ignaridodri* næEuangelij pinxerunt fibi Ecclefiam tali imitatione politiarum, amp;magni errores hoc modo ftabiliuntur.

Quare cùm hæc nomina audis, fiicceflio ordinaria, poteftas interpréta* tionis,poteftas ferendarum legum, ftias infidias ueræ dodrinæftrui, quæri prætextus ad ftabiliendos errores in Ecclefia. Remouenda eft igitur ilia ima* Eccîe/td no aUi nbsp;nbsp;humanarum politiarum, amp;nbsp;aliter de Ecclefia ièntiendum. Dixi fuprà,Ec*

rfdor. clefiam non elfe alligatam ad fucceflionem ordinariam, ut uocant, Epifeo*

E L L L E ö 1 A M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;252 nbsp;-

/ej ad Euangelmm^Cùm Epi'fcopi non rccflè doccnt^nihil ad Ecclefi'am dinarûtn fuc» P'^rtinet ordinan'a fucceflio ƒed neceflario relinquendi funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dEMngehtï.

. De poteftate nero interpretationis fciendum eft^magnum diïcrimen eflè quot;^^^rpoteftatcm 5^ donuin.ln EccIelÏa donum eft interpretarionis^non alliga«’

certo ordinij ficut propter locum uel titulum non datur Spiritus ianctus* Dijferuntdo^ ^oiium non eft poteftas alligata ordini, feu titulo, cui propter ordinem pa^ c’’ necefle fir,ficut regiæ uel prætoriæinterpretationi propter ordinem pare-

congruentes cum ratione,8c eas interpretandi* Sed de uoce Euangelrj in ^'^defia longé alia res eft» Hane blius Dei ex finu æterni Patris protulit, Et eft *^ntentia fupra rationem pofita de agnitione Dei, de ira Dei aduerfus pec»« fätum.de magnitudine peccatf de iufticia donata per filium Defde timore,de nae, de cruce, de auxilio Def de reftirredtione, de Ecclefia, de uita æterna, de vndefitfunun ^uabus naturis in Chrifto^de Patre,Filio amp;nbsp;Spiritu fanlt;fto» Cum igituriufles« «/.tiwferprf«-dt Deus audiri Filium, deinde 8c Filq mandato mifti fint Apoftoli, uteosau*^'^’ ^i3nius,necefle eft rerinere dodrinam per Apoftolos traditam,ac nos difeipu:^

ffle dodrinæ ipibrum,non affi'ngere interpretationes pugnantes cum cer^» perfpicm's ipforum teftimonijs, ficutludæi finguntcorruptelas,utelu* dicta de Chrifto,

Deinde, qui uolunt eftè difeipuli Euangelif nec audiunt Ut calumniole fpraucnt,fed ut Deum agaofcant,celebrent,amp; ei obediant : in his,cum aften»« ^’untur uerbo Dei cum t imore amp;nbsp;fide, accenditur lumen, quo iuuantur, ut dift cernant Euangelium ab hurnana iapientia, articulos dodrinæ de Deo, de pcccato,de iufticia,de Chrifto, de Ecclefia, de uita æterna dextrè accipiant,

ertiö,ijdem illi iuuantur etiam ueræ Ecdefiæ teftimonio » Vt cum Sa* •^ofttenus noluit Verbum interpretari perfonam, in his didis. In principio fgt;-atVerbum,amp;c.prj iuuabantur Irenæi teftimonio, qui Polycarpum Iohannis dilcipulum audierat ♦ Iuuabantur amp;nbsp;Gregorij Neocæfarienfis, amp;nbsp;Alexandri»« ’læEcclefiæ teftimonijs, quæ affîrmabant hanefententiamindeufi^ab ApO:* ftolis retentam eire,cum qua uidebant prj cætera teftimonia in lohanne amp;nbsp;Pau lo congruere.

. rrgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-' nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ■ r ^^dCS tlCtt lt;(Ult;t

quot;iea,non inuenilTetis:! amen hdes non mtitur bccleliæ autontatc,ied ipia uo^ torititc Eccles lt;^fEuangelij.Inuocamus filium Dei, quia didum eft, Et Deus erat Verbum» /îæ, feduoce ^f2ni;Pater meus ufcp modo operatur,amp; ego operor» Item:Sine me nihil pote»' fthfacere.Item Stephanus inquit : Domine lefu accipe Ipiritum meum ♦

Item cum Ecclefiæ teftimonia quæruncur, uidendum eftubfamp;quæfit siweriorisEe Ecclefia, quæ tempora fint puriora, qui feriptores finceriores. Sic nos adiuua»« defiie te/linw=: mur contra Anabaptiftas : Scimusprimùm ex Euangelio, infantes naici reos fumenda amp;obnoxios peccato originis,amp;idremictihisqui funt inEcclefia, amp;nbsp;infant tes debere fieri membra Ecclefiæ, amp;nbsp;afFcrri ad Chriftum nbsp;nbsp;nbsp;Deinde accedit

teftimonium primæ Ecclefiæ, quam legimus baptizalTe infantes, Cenlèmus igiair nequaquàm cedendum eftè furori Anabaptiftarum, qui tot millia in* fantum ex Ecclefia extrudere amp;nbsp;perdere conantur, amp;nbsp;uni errori multos mi* feent»

Donum igitur interpretationis eft lumen, quod accendit Spiritus fan* Donwn mter^ dus in

TtE SIGN. MoXSTlAXr ECCLE. dusinhorum mendbus, qui adfenti'unturEuangelio, utChriftus inquit loh: 14» Spiritus iàntflus docebit uos omnia, rediget uobis in memoriam omnia quæ dixi uobis. Hie alligat Apoftolos totam Ecclefi'am ad ea, quæ ipfe derat,amp; addic de dpno, de hoc ipfo uerbo Spiritum iànélum nos commonefa^ Teßitnonia de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effe.Et Iohannis 6»cirat Chriftus ex ElàiaÆt erunt omnes dodi à Deo,

impqs dicitur,Non intelligunt omnes imprjdtem,AnimaIis homo non percipit ea quæ funt Spiritus Dei, Stulticia enim ei eft, amp;nbsp;non poteftim tcllioere. Item Efai. 6, Audite audienres,amp; non intelligite,

Hæc teftimonia perlpicue oftendunt, Interpretationem eile donum pio^ rum, nec elTe alligatam poteftati, aut maiori parti, quæ pleruncp eft impia, ôô quidem præcipua Poena eft impietatis ccecitas, Pfal, 68» amp;nbsp;Rom, II» dicitur: OblcurentLir oculi eorum ne uideant:Et manifefti furores Gentium ac ludæo^ rum oftendunt, ccccitate præcipuè puniri impietatem,

Si ordinaria poteftas, aut maior pars haberet ius interpretandi, fuiiTent anteferendæ lèntentiæ Phariiçorum, fententijs Zachariæ,Simeonis,Elifabeth, Mariæ, Hannæ, amp;nbsp;fimilium : Sed Eccleiïa uera plerunqp eft exiguus ccetus, in quodominatur magna multitudo impiorum, lîcutinquitEIàias :NifiDeus reliquiftèt nobis nobis Ièmê,ficut Sodoma elfemus, Ideô nequaquâm alligam da eft interpretado ad ordinariam poteftatem,amp; maiorem partem, Et infidiæ cauendæ funt,cùm aduerfarrj hoc prætextu ftabilire errores conantur,

Cæterùm amp;nbsp;iplum donum agnolcendum eft,8cDeo gradæ agenda*, quôd lèmper ita gubernauit Ecclefiam,ut cùm obicurata eflèt dodrina,ri]rfus earn accenderit, ut poft Noè, interpres promiflîonis fuit Abraham, Sic poft Mofen miflî funt SamucI,Dauid, amp;nbsp;ordinè cæteri, Regnantibus Pharifæisamp; Saducæis,erant tarnen Simeon,Zacharias,EIanna,Maria, amp;alrj multfin quh bus donum interpretadonis fulgebat,in alijs magis, in alijs minus illuftre» fta poftca Deus in Ecclefia ftibinde excitauit flammam ueræ doéirinæ, tdancigh tur accenlàm non extinguamus,prætextu multitudinis, uel ordinariæpotefta^i tis, propugnands idola amp;nbsp;errores,

Cæterùm ôd labi poITunt qui antea redlè lênièrant, amp;nbsp;redlè lèntientes alh quid habent cah'ginis,amp; luas ftipulas,ut ad Corinthios dicitur, Qtiarc fenten^ tiæ ex uerbo Dei tradico,56 dextrè collaco,iudicande Ii.mt,De fimilitudinetra* Vnitdirccle^ cl]fionum,amp; de legibusEpilcoporum infrà dicetur» Necenim uniras Ecclefiæ ftif ihßmilitut collocanda eltin fimilitudine humanarum traditionum,quia retinendaeltnec ne rituum. nbsp;nbsp;fententia, quôd humanæ traditiones non lint cultus ; Item, quôd propter cas

TNitiô conftituamus fimplicem uocabuli dcicriptionem, Sacramentum nunc *quidem,ut in Ecclefia loquimutjuocatur ceremonia in Euangelio inftituta, ut Sdcrdmentum fitteftimonium promiflîonis, quæ eft Euangelij propria, uidelicet promiflæ quiduocetur j-econciliationis leu gradæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

MJ Eccejtd. Homines protani cogitant Sacramenta eflè ligna profeflïonis, quædift cernant à cæteris hominibus nos, qui quafi huic feederi adiundti fumus, utdift cernebat Romanum toga ab aliarum nationum hominibus : Seu elfe ligna quorundam ofticiorum erga homines, Vt enim quondam in fœderibus lach endis mos erat, unà uelci ex lacrificads rebus, Ira nunc multi humano more exiftimant,

«xiftimant, Cœnam Domini rantùm eflè ralem noram mutui fccderis inter homines : Sed quanquàm multi funt fines Sacramcatorum ordinati, tarnen sacrdmena longé omnifius anteferendus eft hic principalis finis, quôd fiht fi'gna uoluiita^ tis Dei erga nos, uidelicet reftimonia addita promiffîoni gratiæ, Ac incuea=# lunatu Dd mur totam Ecclefiam,in qua ftatim poft lapfum Adæ, édita promiffîone gra^ th�ditæ funt ceremoniæ, uidelicet iàcrifîcia Adæ, quæ incendebantur de codo :Ofierebatur agnus, qui confumebatur ccelefti flammafld fignificabat uenturæ hoftiæ paflîonem,de qua promiflîo facta erat,amp; tcftimonium erat rc^ conciliationis*.

Deinde cùm rcnouaretur promiftîo, additum eftnouum tcftimonium, fcilicet Circumcifib.Deinde iterum inftaurata luce docfirinæ, acceflît madatio âgnf amp;nbsp;aliæ ceremoniæ, Ita in Ecclefia uoci Euangelq additi furit ritus, Baptift nius,amp; Cocna Domini» De alqs poftea dicam» Hi ritus non lunt Humana ipe;« ctacuhjUt Græcorum rragocdiæ,inftitutæ, ut qualiicunt^ memoria rerum fatum traderetur pofteris : Sed habent àlios longé fiiperiores-fines»

Primùm enim funt ligna uoluntatis Dei erga nos,leu teftimonia promif lægrati^ddeô Paulus de Abraham inquic,accepifle eum Circumcifionem tan^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” -

quam figillum iufticiæ fidei, id eft, tcftimonium quo Deus teftatus eft, eum rcd ttptum elfe in gratiam.Et quia Sacramenta funt addita promiflîonibus,ideô lient promiffîonem accipi fide necefle eft, Ira oportet in ulu Sacramentorum accederefidemintuentem promilfionem »

Poftea polfunt accedere multi hnestConfeniojdircrimenäcxcerisre^^'^^^^^ß'^^^* dis,public! conuentus celebritas,admonitio de certo opere» V t Ccena Domii^ ’ll, primùm eft tcftimonium gratiæ erga nos, de toto Euangelio, de morte 8C ^^(urreciione Chrifti nos admoner,teftatur nobis donari beneficia Chrifti» Et hicnecefle eft fidem accedere,quæ credit promiffîoni gratiæ»

Deinde accedunt alij fines,Theodofius credens Euangelio, hoe exemplo publicèconfiteturquidièntiat. Item, per hunc ritum intelligiturièiuncftusà cæteris feâis»

Tertio, Quia Deus uult Ecclefiam non in latebris iacere prorfiis igno^ tam, fed uult cam confpici amp;nbsp;audiri, ut nomen fiium celebretur, SC dodrina propageturddeo etiam uult honeftos coccus efle, uult in publica congregation nefonare Euangelium» Vt initur in taliconuentu oftendatur confeflPio, fint extreitia fidei, lèmper uoluit ciTc publico^ aliquos ritus, ad quos publicè conn us^niret Ecclefia » Et quanquàm Diabolus uariè diffîpare amp;nbsp;deformare tales conuentus conatLir, tarnen Deus eos fubinde repurgat, Sc mirabiliterconlèrn nat» Ita amp;nbsp;Cccna Domini propter hanc utilitärem inftituta eft, ut fit neruus publicæcongregationis. '

Poftremô admonec ritus de muleis offîcijs»Primùm de gratiarum aeftion ne præftanda Deo,poftea de mutua bcneuolentia membrorum EccIefiæ»SicuC iinà uefeebantur rebus iàcrificatis,hi, qui fœdera faciebant »

^Onfuetudo non eft uetuftiffîma, numerate fèptem Sacramenta ; De hoc ' '^numéro rixæ funt, quarum hic modus fit, ut res neceftàriæ retineantur, amp;

difcernantur à non ncccfTarqs. Difcernantur eti'am ccrcmoniæ di'in’nitus inßi^ tutæi'n prædicatione Chriftî, ab alqs operibus, quæ nonpropriè ad nouunî Teftamcncum pertinent,

Mi“sMrd)wn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generaliter omne opus præceptum â Deo, cui eß addita promiffio ali^

h plura fddt qua^Sacramentum uocari uolunt,erunt Sacramenta^ Oratio,Tolerantiain cru Sdcramentu. ccjbleemoiynæ^Condonatio iniuriæ. Nam bis operibus Temper fueruntadd^ tædiuinæpromiiiîones. De oratione nota funt mandata amp;nbsp;promiffîonesîlnlt;lt; uoca me in die tribulationis, amp;nbsp;eripiarn te.BtDeuferonom:4,dicitur:Neceft aliaGenSjquæ habeat Deum appropinquantem fibi, iîcut Deus nofler adeft cundis obfecrationibus noßris. Item in Euangelio^ Petite amp;nbsp;accipietis, Nec eßet inutilejiumerare orationem inter Sacramenta^ut hæc ipià appenatio ho^ mines moneret de promißionibus,amp; de frudu huius maximi operis,

Tolerdtiiid in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De tolerantia in cruce funt promiffîones,Piàt5O,Sacrificiû Deo Ipintus

cruce, contribulatus Jtem,Preciofa mors fanctorum.Item Pialtyi.Preciofus languis eorum coram me.Et in Euangelio plurimç funt taies IcntentiætQui me uult ßf* qui, tollat crucem fuam,amp; ièquatur me. Item, Recipiet in hac uita centupluftl» rkenwfynd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Eleemoly na notiflîmæ lunt fcntentie:Date,amp; dabitur uobis: Frange

conâondtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De condonatione iniuriarum:Remittitc,amp;f remittctur uobis, H^ceftiui*

iniuridrum gt;nbsp;fignis promißio,addita noflræ condonation!,nô quôd noflra condonatio pof fit iram Dei placare,Ed ut admoneat nos de Euangelio, ficut alia Sacramentà»

Coniuglunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si igitur non tantùm ad ceremonias, fed eriam ad opera moralia accoW*

modabitur nomen Sacrament!, poteritetiam coniugium dici Sacramentum# Nam amp;nbsp;mandate Dei præcipitur, èc ornatur promiilîone, ut Plàl.127, bis ftlios filiorum tuorum,pacem fuper IßaeLEteßinßitutum propagandæamp; conferuandæ Ecclefiæ caula, Deinde etiam imago eß,amp;: amoris Chrifli erga ij^onfam Ecclefiam,ôd afflidionum oßiciorum Ecclefiæ, Sicut maritus uerè amans coniugem liberos,propugnat eos,amp; fua bona impertiteis tSic.Chri^ ßus Ecclefiam uerè amat, donat fuis bonis, iußicia fua, amp;nbsp;uitæ æternæ lócieta^ te. Hune amorem amp;nbsp;banc sopytó in marito boneflo fignifîcat Paulus, idcô indß tam eße naturæ, ut fit imago adumbrans uerum amorem Chrißi erga fpon«“ lam Ecclefiam, Præterea aiflidiones officia domeßica funt imago afflidio num ôè oßiciorum Ecclefiæ

Sed cùm hoc modo generaliter utimur appellationc Sacramenti, non de fob's ceremonijs inßitutis primùm in prædicatione Chrißi loquimur, Verùm quoquo modo ilia opera uocantur, ßmper meminerimus in Decalogo propos ni fummam omnium operum morabum,quæncceŒaria,amp; à Deopræcepta funt : Deinde quæramus paflim additas promiflîones comminationes amp;nbsp;earum exempla,

Sciamus etiam dißrimen effe inter promiflîones legales promiffio^ nem Euangelq propriam,quæ efl promiffio reconciliationis gratuitæ,

Tria funt Sd^ Cùm autem uocabulum Sacramenti de ceremonfjs intelligitur inßitutis trdnKutd intel in prædicatione Chrifli,numerentur hæc Sacramenta : Baptifmus, Ccena Do^* uoce de mini,Abfolutio,quæ funt extern! ritus,8è funt figna totiusEuangelij, quidè fiitutkmpr^- propriè funt teflimonia remiffionis peccatoru,feu reconciliationis,de qua pre^ ^dicdtioe chri‘ cipuè dicitur in definitione ufîtata: Sacramentû efl fignum grati^id eft,recon^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciliationis gratuite,que propter Chriflû donatur, amp;nbsp;in Euangelio prædicatur,

Mihi maxime placet etiam addi Ordinationem, ut uocant, id efti4ioca#0’'lt;ij«lt;lt;f(o po» cationem ad minifterium Euanpelri, Sgt;C publicam eius uocationis appróbatio=s nem ; (^uia hæc omnia mandato lEuangelrj præcipiuntur, ut ad Ticum : Con?« tejUmonà de ftituePresbyteroSjUt iuffî,amp; eft a'ddita promifli'o omnium maxima, amp;nbsp;dignift ordinatione. fima cognitione, quæ teftatur Deum uerè effi'cacem efle per minifterium eo^ rum, qui uoce Ecclefiæ eledi Hint, ut teftatur didum uniuerfale de Apoftolis, omnibus ionantibus uerbum traditum per Apoftolos ; Euangelium eft po* rentia Dei, ad ialutem omni credenti.

Et Chriftus inquit Iohan:i7. Rogo non pro eis tantùm,ièd pro omnibus credituris per uerbum eorum. Et lob: 20» Quorum remiicritis peccata, remits tuntur eis amp;c,Et Ephef:4.Aftendit, dedit dona hominibus, Prophetas, ApOi# ftoIos,PaftoreSjDodores*Luc:io»Qui uos audit,me audit*

lohan: ly* Ego fum uitis, uos palmites, qui maner in me, ego in Eretfrudum copiofum* Et 2*Cor;j. Deus pofuit in nobis uerbum réconcilia* tionis : Pro Chrifto igitur legatione fungimur, tanquàm Deo adhortante per

Er 2* Cor:} Fecit nos miniftros noui Teftamenti,non Literæ,fed Spiri* ’■’tus * Hæ amp;nbsp;pleræcç fimiles iententiæ clarè teftantur,Deum efFicacem eftè per hoc ipfum minifterium docenrium Euangelium, quod in Ecclcfia unit perpétua uocatione conftruare * Expreise enim loquitur Paulus de uerbo ex» terno,feu de minifterio ibnante uocem Euangelrj, ciirn inquit : Propè eft uerbft in ore tuo* Item : Pofuit in nobis uerbum reconciliationis, pro Chrifto igitur legatione fungimur* Et mandatum Ecclefiæ datum eft, ut eligantur miniftri feiilegatitales,ut ad Titum exprefse icribitur*

Admoneat igitur nos ritus ordinarionis de hoc Mandato, amp;nbsp;de his pro4 miflionibus,amp; Deo gratias agamus,quöd inftituit amp;nbsp;conieruat hoc minifteri« um,amp;: quod hoc modo nos recipic,ac à peccato, à poteftate Diaboli, amp;nbsp;æterna morte libérât, ac iufticiam amp;nbsp;uitam æternam nobis reftituit. Hac fide ÔÔ nos ueneremur amp;nbsp;tueamur minifterium, èc eo uramur, diicamus audiamus Eu» angelium,exerceamus fidem ufu Sacramentorum, amp;nbsp;iciamus per hoc minifte* riumexhiberi nobis æterna bona. Oremus item Deum, ut det miniftros ido* neos, amp;nbsp;eos adiuuet, ut iubet Chriftus orare, ut Deus extrudat operarios in ineifem fuam. Et,Colof:4. iubet Paulus precari cæteros,ut Deus ipfum adiu* uet in fua fundione.

Eft amp;nbsp;hæc magna conlblatio, cum hoc minifterium à Deo inftitutum fir, ctiamfi femper in mundo uariè quaflatur, ÔC multi homines ab eo diicedunr, ac pcreunt,tarnen non poterie funditus deleri* Chriftus enim inquit Matthæi udrie 16. Super hanc petram ædificabo Ecclefiam meam, id eft, fuper hoc minifteri* tur nonpotcii porta:inferorum non præualebunt aduerfus cam. Hac coniolatione pfi, rnamhoc tempore fe ftiftentent, amp;nbsp;ftiant manftiras efle reliquias Ecclefiæ amp;nbsp;ucri miniftcrrj.etiâfi ruant imperia, Quanquàm id non fit fine cladib.Ecclefiæ, fed tales ftint èc fuerunt femper mundi pcenæ, ficut Amos inquit : Ecce oculi Domini fuper regnum damnatum,etdelebo illud de terra,fed Jacob non dele* bojuerum ut triticum in cribro concutiam,nec decider granum in terram* Hie rropheta fimul minas amp;nbsp;confolationem proponit* Nec mirum eft puniri im» peria, quia cum deberentiuuare,amp; tueri minifterium, ficut Pfalmus inquit: Aperite portas Principes ueftras, impfi principes delete Ecclefias conantur* Alij mediocres fua negligentia déformant, non fouent ftudia, non quærunt

cruditos minîftros, non curant eis uiclum mediocrem, non fludent conciliare uoluntaces eorum.Denicp hanc partem publici ftatus,uel negligunt tanquam extrem am,uel arte premunt»

Bafilius queritur fuo tempore eueélos eflead gubernationem Ecdefiæ, feruorum omnium uilifîîmos indodtos Sc ignauos ♦ Poftea cum opes creue* runt/undtiones Ecclefiafticæ fucrunt prædæ potentibus* Jpfum uero minifte* rium negleótum eft, per mercenarios indodtos partim fuperftitione,partim auaritia deprauatum eft.

Nunc rurfus etiam inillis locis, ubi dodrina ftncera recepta eftjadmic^ tuntur ad minifterium multi indodti amp;nbsp;ignaui.Quia potentes totam hanc rem negligunt,nec tuentur ftudia,nec curant ali miniftros. Ita perpetuis difficulta^ tibus in hoc mundo Ecclefia conflidtatur, quas pi) confiderate debent, ut fuo . quifc^ loco,quantùm poteft^eas leniat, ut etiam Deus mitiget pcenas.

pro^ntddc^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem hæc officia, quæ profun t ad minifterq conferuationem. Deus

ferudtionem fèueriflîmè requfrit, amp;nbsp;magnis præmijs compenfàt, fîcut hæ fèntentiæ teftan*« tuiniflerij De fur; Qyf dedcrit alicui ex minimis horum tantum aquæ potum propter do^ mercedem. Et exempla funtilluftria uiduæ Sareptanæ, quæ excepit Eliam. Abdiæ, 5.Reg:i5, qui centum Prophe.« tas in fpeluncis abditos défendit ôd pauit. Ezechiæ, 2,Paral:}i. Âethiopis,qui fêruat leremiani.

De his rebus omnibus,de effi'cacia minifterq, de precatione pro minifte* rio,de ofticqs quæ ei debentur,de pcenis fpreti minifterrj admoneat nos doclri* Ritui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinatione, cùm inter Sacramenta recenfètur, admoneat nos 8d ritus

tionismdnuu ipfè,cum publicè fpedlamus antiquiflîmum morem baud dubiè à primus pa^ rtpd(nblt;«dcrj-j.jßyg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impofidone manuum, quæ fèmper fîgnum foie rei

ceptiif, deftinatæ ad cultum Dei,fuit fi'gnum benedidlionis.Hoc ritu lacob benedi^ cit filijs lofèph. Hoc ritu Moles ordinat lofue ad gubernationem populi Del» Num.37. Hoc ritu Chriftus benedicit pueris. Hoc ritu pecudes ordinabantur ad hoc munusjut fièrent uidlimæ. Præcipuè autem ritus uidlimarum ßgnifica«^ uit Chriftum. Deus æternus Pater impofuit ei manus,id eft,dclegit eum,be^ nedixit ci,unxit eum amp;nbsp;fubiecit fibi, ac preflit ingenti onere, ac fecit uidfimam pro nobis. Hunc præcipuè fignificat hic ritus impofitionis manuum. Poftca ucró ad miniftros transferatur fignificatio. Chriftus Pontifex imponit eis ma^ num, id eft, deligit eos uoce Ecclefiæ,benedicit eis, ac iungit eos donis fois, cut Icriptum eft : Afcendit dat dona hominibus,Prophetas,ApoftoloSjPafto«» res,Docl;ores,quos ornat luce dodlrinæ,ôd alrjs donis. Deinde fubijeit eos fibi, ut folumEuangelium doceant, lolius Chrifti regno feruiant, non quærantfibi potentiam, non conftituant imperia prætextu religionis, fint etiam uidfimæ, ideft,perferantodia,ærumnas amp;nbsp;fupplicia, propter ueram dodlrinam, fîcut Pfalmus inquit. Propter te madtamur tota die.

Cùm igitur cogitabis,non cafu, non fine aliqua fignificationehuncritum â primis Patribus, et ab Apoftolis ufurpatum effe, excitetur animus ad agnofi cendam muneris efficaciam, ad reuerentiam, ad quærendas fignificationcs, quæ nos de Chrifto Pontifice,et de offi'erjs huius muneris admonent. Econtra Dfprrf«af/o r dodlrina de Ordinatione, etiam confiderandæ funt deprauariones. Sa* ties ordindtio= crificuli, qui miflas pro alqs faciunt, fingunt ordinationem ideo fieri, ut detur n/i^p«lt;ipon. poteftas focrificandi pro uiuis 6d mortuis, et quidem dicunt fe offerte filium

s AC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2:^1^

Dci\amp; Ria oblationc meren alqs remifTioncm peccatorum, Addunt ïtem,fine hocfacrificio non prodeflc Ecclefiæ mortem Chn'fti,Etfi autem quædam fum^ ta funt ex naKo^HÀia Leuitici Ecerdotfj male intelleélttamen alia multa affin«« xerunt ex Ethnicis opinionibus ♦ Eïi errores reijciendi funt, qui pepererunt multiplicem iiJ'uT^op.avlap, quam T urcica tyrannide puniri non dubium elt. Sed propter munus Euangelrj docendi,amp; efficaciam eius muneris, Ordinatio reti^ nenda, maonifacienda eff,

Anabaptiftæ autem unà cum minifterio contemnunt ordinationem,fîn^ AtMidptiflu gunt expeétandas efle nouas reuclationes ôd illuminationes à Deo, easq^ pe«i ^ontewnunt tendas magnis macerationibus corporis, Sicut Monachi olim fin«« xerunt « Hæc fanatica deliramenta execranda funt ♦ Oriuntur autem ex falfis perfuafionibus de difciplina Legis amp;nbsp;ex ignoratione dodrinæ fidef

Nos contra iciamus, Deum immeniâ bonitate patefeciflè uoluntatem fuam in Euangelio, nec alias illuminationes quærendas effe, ièd fidem inuo«« tationem excirari hoc ipfo Euangelio nobis exhibito, amp;nbsp;Deus uult eflè publR cuni minifterium, idCp mirabiliter conlèruat, ÔC fubinde repurgat, ut ad hoc Euangelium exhibitum iciamus Ecclefiam alligatam effe Hæc dicit Paulus Ephef:4, his uerbis : Inftitutum ^^Ee minifterium Euaugelrj, ut Euangelium conferuetur, ne circumferamur omni uento doctrinæ*

QLim fuit exploratio docrrinæ,in qua finguli recitabant iùmmam dodring, Dilirimen con oftendebant iê diflentire ab Ethnicis amp;nbsp;Hæreticis erat mos ad crult; firmdtionîs

dicndos homines Jtem ad difcernendosprophanos ÔC piosadmodum utilis» Poftea fiebat publica prccatio,amp;: Apoftoli imponebant eis manus ♦ Ita dona* bantur manifeftis donis Spiritus iàndi» Sed nunc ritus Confirmationis,quem retinent Epiicopi,eft prorfus ociofa. ceremonia» Vtile autem effet exploratio«« nemôc profeffîonem doc'trinæ fieri, amp;nbsp;publicam precationem pro pijs, nee ea precatio effet inanis,

VNâio olim curatio medica fuit. Nam Deus ut autoritatem aliquam Patri« vnilionif Apo bus amp;nbsp;Prophetis circundaret, inde uicp ab initio ornauit eos dono iànan« ßolicxcyPon di,ur Abraham, Ifaac, Iacob, Eiàias, amp;nbsp;fîmiles uiri profeflîone medici fuerunt, per hos uiros unà cum dodrina uerg religionis propagata dotffrina Phy«

fîcade Plantis, amp;nbsp;multis naturæ partibus ♦ Hune ueterem morem renouauit Chriftus, cùm mißt Apoftolos, iuflît eos mederi ægrotis, amp;nbsp;inftruxit dono ià« nandi» Hoc donum manfit in Ecclefia poftea, amp;nbsp;certum eft adhuc multos pre« cibus Ecclefiæ fanari ♦ Hæc monere utile eft, ut dilcamus Dei donum effe cor« poris incolumitatem,quàm tribuit ut alqs infèruiamus. Hanc uult peti,amp; qua«

dam diligentia foueri, Sed ritus Vneffionis qui nunc eft, tantum eft fuperftitiofà ceremonia,Et acceffît mortuorum inuo« catio, quæ eft impia» Ideô Vnétio ilia cum fuis appendicibus reijcienda eft»

Päplifmideßz TJ Aptifmus eft integra aói'o, uidçlicet, merfio amp;uerborum pronunciatio» tdtiû finii. Upgçj baptizo te in nomine Patris, Filq, Spiritus iàndi Principalis autem fignificatio èc finis Baptifmi diieitur ex promifiione ; Qui crediderit Si baptizatus fuerit, faluus cric ♦ Ideô enim Baptifmus propriè Sacramentum dicitut;, quia huic promiftîoni additus eft, ut teftetur promiflîonem gratiæ uerè ad hune pertinere qui baptizatur, Ac perinde iêntiendum eft de hoc teilt; ftimonioj ac fi Deus noua aliqua uoce de cccio teftaretur, fe hune rccipere, Poftquàm ergo baptizatus dodtrinam intelligit, exerceat hanc fidem, credat Bâptifmî ufiis fe ucrè à Deo recipi propter Chriftum,et fanétificari Spiritu iàncio: Sic utenlt;« ’ dum eft Baptifmo poftea in uita : quotidie nos commonefaciat ♦ Ecce hoefi^ gno Deus teftatus eft, te receptum efte in gratiam. Hoc teftimonium non nuit contemni. Quare credas te uerè receptum efle^ ôè hac fide eum inuoces* Hic eft ufus aflîduus Baptifmi, ha Abrahæ circumeifio erat perpetuum tefti' monium, feriptum in ipfiïis corpore, quo admonebaturde Semine uenturo, amp;nbsp;de promiflà benedidione propter Semen, quoties cogitabat de circumeh fione, acquiefeebat fide, ftatuens fc Deo placere, 8i ei gratias agebat, amp;nbsp;eum inuocabat,

verbd Tidptifz Vt autcm promiftîonis amplitudo melius aipiciatur, uerba Bapdfnii ini complcâu^ confideremus,qu£ compleduntur Euangelrj iummam, amp;nbsp;funt benedidio qua Deo, amp;nbsp;per quam fupernos inuocatur Nomen Dei: Ego, in^ quit miilifter,mandato diuino, amp;nbsp;loco Chrifti: Baptizo te, id eft, hoc figno telt;“ ftificor ablui peccata tua,amp;r te reconciliatum efle uero Deo, qui eft Deus æter^ nus, Pater Domini noftri lefu Chrifti, ôè mifit pro te Filium, mirando Si inc«* narrabili confiho,ut tibi peccata remittat, amp;nbsp;incoet in te nouam iufticiam, Si uitam æternam Spiritu fantfto, Hæc benedidlio conlecratnos Dco,amp;difeer^ nit Ecclefiam ab omnibus Gentibus,quia*nuna alia Gens uerè inuocatDeum, ficut fe patefecit,icilicet, Patrem Domini noftri lefu Chrifti, placatum per Fh hum, amp;nbsp;iânèbficantem Spiritu fanefto. Et quia fumma Euangelrj his uerbis continetur,amph'flîmæ coniolationes nobis proponuntur, Qiiàm gratum eft enim audire, quod iam uerè fis à Deo æterno Pâtre receptus, quôd Fili} bene# ficia tibi donata fint, quôd uelit te Deus regere Spiritu iàndo, quôd eripueric te à morte ætcrna,amp; à uinculis Diaboli f Quô attentius cogirabis uerba Ba# ptifinfeô magis accendetur animus agnitione mifericordiæ Dei,ôd magis con firmabitur fide,amp; excitabitur ad inuocandum ♦

verbd Bdptif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt autem uerba nobis proponunt promiftîonem amp;nbsp;coniblationem, ita

«M pofluldnt uiciftîm poftulant fidem, amp;nbsp;hancobligationem,ut hune uertim Deum æter# num Patrem Domini noftri lefu Chrifti, amp;nbsp;Filium eius, ôi Spiritum fandum agnoicamus, Dehoemutuo fœdere dicitur i,Pet:3.Baptiima,quodeftnon fordium corporis depofitio, ièd ftipulatio bonæ conicientiæergaDeum,per refiirredionem Chriftidntelliait enim mutuam obliparionem,ôd mutuum foc# dus,Deus profitetur fe nos recipere,id confeientia credens ampleditur,amp; hac fide iam uerè apnolcit Deum,ôè inuocat. Hæc reèfa de Deo lêntentia, uocatur bona confeientia, uidelicet reèfè agnofeens Deum, reèfè inuocans ♦ Additur autem,Pcr refurreèfionem Chrifti, Docet enim Baptifmum efFicacem elfe propter regnantem Chriftum, Si iubet fide agnofeere, donatam elfe hanc re# conciliationem propter Chriftum.

Mlxi fupràin Sacramenns multas efle (ignificationes^fèd unam præcipuamj ’’^uidelicetgratisc^anceferendam efle cæceris» Hanc etiam rituspingi't^quia si^ificâtiot ablutiofignificat ablui peccata propter Chriftum, amp;nbsp;nobis applicari benend* um paffîonis Chrifti, cùm mergimur in aquam^uelut in mortem Chrilti * Po* ftca non eft abfurdum,addere alias fignificationes Sicut itcr Jfraclitarum per mare rubrum fuit imago afflidionum Ecclefiæ ôd liberationis :Ita merfioin Baptifmojmago eft afflidionum Sgt;C liberationis* Sed altera fignifîcatio longe anreterenda cli, quæ nos de promiflïone èC de gratia admonet,ÔC requirit fi* dem*

Vt autem fatis fuit femel circumcidi, cùm elTet mandata Circumcifio^ ita satisfemel femel tantum fiat Baptifmus,ut hæc grauiflîma ratio oftendit ♦ Peccatum eft, baptiz^ri, abuti nomine Dei, amp;nbsp;inuocationem ueram improbare: Qui autem rebapti* zantjmprobant priorem Baptifinum, indicant inanem amp;nbsp;inutilem fuifte* Ate^ita improbant ueram inuocationem Dei,fa(ftam de hoe baptizato* Ideö non eft repetenda ipfa ceremonia. Cæterùm de Anabaptiftis plura mox dice* mus.qui multos perniciolbs errores fijo anabaptifmo admiieent ♦

Sciant autem pij, lèmel faélum Baptifinum mancre perpetuum teftimo*B^pfijâlt;«{ p« nium amp;nbsp;foedus, Dauidi poft lapfum non erat opus noua circumcifione : Sed il* mei faâus, efi la prior circumcifio de utracp re admonebat eum, uidelicet ideö hanc naturam circumcidi,quia fub peccato eft,amp; redeundum efle ad promiflïonem reconci*j-^’^***” liationisjillis ipfis qui lapfi eflent.Sic lapfi iam fentiant, non itèrent ceremoni* am^fedadmoniti fcedere, quod antea facftum eft,in quo fit mentio Fili),quæ eft teftimonium remiflionis peccatorum, redeant ad propofitam reconciliation nem* ItaBaptifinus magnam dodrinam amp;nbsp;confolationem lapib aftèrt,quia ipla mentio Filij admonetnos de pcenitentia, amp;nbsp;de remiftïone peccatorum, amp;nbsp;teftatur redeuntes iterum fieri membra populi Dei *

z/p o JTOL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

J Otum minifterium Ioannis Baptiftæ, opus Dei fuit, amp;nbsp;incoatio noui mi* nifterij,quod poft Legem iècuturum erat* Ideö Baptifinum eius non cogi* tennis ineptè ociofum ipedaculum fuiflè* Et quod aliqui dicunt, tantum pce* nitentiam fignificatam efte,non remiirionem,eft abfurdum* Nam prædicatio poenitentiæ fine remiftïone eft Ethnica : Eft^ prædicatio iræ amp;nbsp;mortis æter* næ.quænonfonatin Ecclefia fine prædicatione remiflionis* IdeôLucas amp;nbsp;Marcus exprefsè dicunt : Prædicans Baptifinum poenitentiæ ad remiflîonem peccatorum*

Etfi igitur differentia erat in hoc articulo, loannes de pafluro Chrifto, Apoftoli depalfoamp;refufcitato prædicant, tarnen minifterium fuit idem, amp;nbsp;effeâus eofdem habuit in credentibus ♦ Docebat enim loannes de utraep re, j^poßolorum deremiffîone peccatorum, et de effîcacia Spiritus iànlt;fti,in his qui Filio crede* fuit idem, cr rent,ficutinquit, Baptizabiteos Spiritu ûiufto. Item, Ex plenitudine omnesaccepimus,ubi teftatur non ita recipi credentes, ut non fit effîcax in eis nbsp;nbsp;nbsp;***’

Sed cur Iohannes diferimen facit, inquiens : Ego baptizo uos aqua, qui aurem poft me uencurus eft, bapnzabituos Spiritu fanifto amp;nbsp;igni C Refpon* deo:Non difcernic externum minifterium, fed perfonas, uult intenigidiP crimenMeflîæamp;miniftrorum» Miniftri tantùm adhibent externum mim'« ftehum t Sei per illud effi'eax eft Chriftus, propter cum, per eum datur re* conciIiatio,Spiricus fanclus,8c uita æterna.Hæc non efticiunt miniftri,qua* re necefle eft perfonam Chrifti à miniftris difeerni Id diferimen non obfer* uan c ignari Euangelq,qui imaginantur Chriftum tantùm eftè dolt;ftorem,fîcut Pharifæi putabant : Nec intelligebant eum efle mifrum,ut eflèt uidimajtem, ut effet dator nouæ Sc æternæ uitæ ac iufticiæ.

lt;^Rauiftîmè præcipitur â Paulo, ut explorentur Spiritus, amp;nbsp;Chriftus regu* '^lam tradit,inquiens : Ex frueftibus eorum cognofeetis eos ♦ Certum enini DelirU RnA-. hg^um eft fanaticæ mentis, agitatæ malo fpîritu, inftgnes aliquos errores baptijlarum pertinaciter defendere, Porro Anabaptiftæ non tantùm hune unumarticu* qudiit. lumdeBaptifinoinfantiuml^efadlant, fed multos prodigiofos errores mi* feent, Eft^ totum eorum delirium confufum ex multarum ueterum ièdarum furoribus, ex Manichæis, ex Enthuftaftis, ex ludæorum recentium fabulis* Non intelligunt difcrimeniufticiæ fj3iritualis amp;ciuilis4 Ideô negant licerc Chriftianis imperia tenere, magiftratus gerere, indicia exercere, dare legio* mum iufiurandum,contenduntdifcedendum effe à proprijs facultatibus, Si oportere eas in commune conferri, aiunt relinquendas effe coniuges, qui ab* horreqtab Anabaptiftico dogmate.

Hi furores non poffunt non oriri à Diabolo, Si funt faces feditionum. Quia cnim non intelligunt Euangelfj præcipuum locum de lufticia fidei, fed maxime contendunt hominem propter propria opera. Si duras affliâiones, ut ipfi loquuntur, iuftum efTe : Ideô ftngunt fibi talia opera Monaftica, utalf quid noui Si duri facere uideantur» Addiderant Anabaptiftæ Monafterien* fes magis prodigiofos errores, fînxerant ludaico more, futuram effe Monar* chiam piorum ante refurreeftionem. Si ut illam Monarchiam confticuerenr, feditiofa arma acceperant, Hæc amenda erat perfpicua nota Diaboli, quæ fanos conuincit, ut intelligant fugiendum efle contagium Anabapdfticum, Sed etiamfi qui funt moderatiores,tarnen fèmina flmilium furorurn retinent* Denicp omnes de peccatoOriginis,deiufticiafidei, Si de minifterioexter* no errant, toll un t manifefta amentia peccatum Originis, neciudicantpecca* turn quicquam aliud effe, nifî faôta feu atftiones externas pugnantes cum Le* ge Dei Jam audio noua deliria ab eis fingi,Chriftum paffum effe,non utabo* leret peccatum,fed ut aboleret mortem corporalem. Hoc non fblùm falfô, fed etiam ftolidèdicitur, quia abolere mortem eft abolere peccatum. Nam, ut Paulus dicit. Per peccatum irrupit mors, Deniqp nunquàm unus aliquis infi* gnis error folus defenditur,fèd plures mifeeri ncceflè eft, Ideô indicium de fa* naticis opinionibus facile fieri poteft,conquifitis talibus notis, Cum^ mani* feftæ fiht notæ mali fpiritus in confufiône dogmatum Anabaptifticorum,fu* giamus eorum contagium, nec hypocrifi eorum moueamur,

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiôd

Quod aurcm Bapnfmus infantium non fit recens mos, Ced pnmx SC pult;« lionsEcclefiæ teftimoniocomprobatus,fèquentes (ententiæoftendunt,quas infantum. recitaboj quia non dubito, pios Ecclefiæ purîoris exemple confirman' ♦

Origenes ^,cap:ad Rom: fie fcribic: Ita^ nbsp;nbsp;Ecclefia ab Apoftolis cra.dilt;f

tionem accepic, eriam paruulis dare Baprifmum, Sciebanr enim illi quibus creta diuinorum myfteriorum commendata fuerunt, quod eflènt in omnibus genuinæ fordes peccaci, quæ per aquam SC Spiritum abolen' deberent ♦ Hæc Origenis uerba perlpicuum teftimonium continent de duobus articulis, de Peccato origenis,amp; de Baptifmo infantium»

Cyprianus icribit inSynodo damnatameflè opinionemcuiufdam,qui infantes non uolebat ante oAauum diem baptizari » Ceniuit enim Synodus infantes baptizandos elfe, nee oblèruari oporterc præfcriptum tempus oda^ uidiei,

Auguftinus de Baptifino contra Donatiftas libro quarto inquit de Ba^ ptifmo paruulorum : Quód uniuerfa tenet Ecclefia, nee Concilrjs inftitutum, fedfemperretentum eftj non nifi Apoftolica autoritäre traditum, rediffîmè creditur.

Sedfumemus etiam argumenta ex Euangelio,qucC quia bona conlequen tiaexcertilTimis fententrjs fequuntur,neeeirariô ualent» Acprimùm hoccer^ ^^ndi\.hrgu* tiffimum eft,Regnum Dei,id eft,promiflïonem gratif, amp;nbsp;uitam æternam,non nuntum. ad folos adultos, lèd etiam ad infantes pertinere, qui tarnen inferti funt Eccle* fiXquiaChriftus clarifiTimède infantibus inquit: Talium eft regnum ccelo«« inni.Item:Non eft uoluntas Patris, ut pereat unus de paruulis iftis » Hæ dub ciffîmæ uoces teftantur magnam Ecclefiæ Dei partem efle infantes,fuper quos inuocatum eft nomen Dei, Quare hæc ditfta amp;nbsp;amemus amp;nbsp;tueamur, nee finals mus dudi ea iycophanticis cauillationibus, ut Anabaptiftæ contendunt, nihil promitti infantibus, led præcepta efle adultis tradita, ut imitentur infantum innocentiain,qui nondum habent ftudium nocendi ♦ Hæc cauillatio non imlt; pediat,quó minus ftatuas hæc dida uerè elTe promilftones, teftantes Deo plas* cerchosinfantes,de quibus loquitur,id eft,infantes iniêrtos Ecclefiæ»

Certùm Sc hoc eft, extra Ecclefiam, hoe eft, apud eos ftiper quos non eft inuocatum nomen Dei per Baptifmum, amp;nbsp;qui funt fine Euangelio,noneire lemiffionem peccatorum,amp;llbcietatcmuitææternæ, ut apud hoftes Chrifti, angelio non efi Siblafphemos Iudæos,Mahometiftas,ôlt;i fimiles, ld clarè probatur hoe difto: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pee»

Non eft aliud nomen datum hominibus,quo oporteat faluos fieri, nifi nomen lefuChrifti, gt;

Item Ephef: Paulus deicribens Ecclefiam, inquit : Chriftus dilexit Ec:* deßam, Sc feipfum pro ea tradidit, ut earn iàncftificet, mundans earn lauacro aqua?. Definit Ecclefiam efle regnum Chrifti, quam ianótificat, amp;nbsp;addit Eccles« fiæ fignum, ut difcernat earn à reliquis Gentibus, fuper quas non eftinuoca:* tum nomen Chrifti »

Item Rom: 8. Quos elegic,hos amp;nbsp;uocauit. Nulla igitur eft elcdio eorum quinoninferuntur Ecclefiæ externa uocatione. Item Matth:i8» Vbi ftint duo aut tres congregati in nomine meo, in medio eorum ihm ♦ nbsp;nbsp;Ergo in eo ccctu

qui non eft congregatus in nomine Chrifti,Chriftus non eft» Tenenda eft igi^-turhæc

tiirhæcfènteiîtfa firmiflîmè : Extra Ecckfiam nonefle remifïïonem peccato^ rum,amp;^ falutem æternam» Hisduabuspropofiti'onibus conftituti's,quôd ad infantes pertineat promiffîo gratiæ,amp;quôd non pertineat ad infantes extra Ecclefiam^clarè ièquitur conclulîo : Infantes neceiTariô inlèrendos elfe Ecclefiæ per Baptilmumjn quo luper eos inuocatur nomen Dei, Magna res eft inuQ* catio nominis Dei^quæ fit per minifterium, Ideô Chriflus coniunxit hæc duoî Sinite paruulos uenire ad mc,quia talium eft regnum cœIorum,Taliumjideft, eorum qui mihi oIFerunturj fuper quos inuocatur nomen meum,

Itacp non dubito conuinci omnes fanos hoc argumento. Extra Ecclefiam non eft làîus^id eft,ubi nec minifterium Euangelq fonat, nec lâcramenta admilt;« niftrantur ♦ Ad infantes pertinct promiflîo iàlutis : Ergo infantes necelfe eft inlèri Ecclefiæ perBaptilmum, in quo fuper eos inuocatur nomen æterni Pa!lt; tris,Filii,et Spiritus Iàncfti,Hoc argumentum ita firmum eft^ut euerti non pofi fit.Nequaquàm enim affirmari poteft,pertinere falutem ad infantes extra Eo clefiam, ut fine ullo teftimonio furenter contendunt Anabaptiftæ*

Infantes naftuntur cum peceato, nec fiunt hæredes uicææternæftnere«’ miftîone peccati. Inftituit autem Deus in Eccîefia minifterium remitted! pcc^* cata^ôd diftribuendi remiflîonem per Sacramenta, Vult ita. dari remiflipnem, cum eius minifterio utimur. Quare infantibus impertiendumefthochenefi«’ cium per Baptifmum *

Quôd uerô Anabaptiftæ in uniuerlum negant totam doflrinam depto cato Originis,magis produnt luam amentiam. Nam fi funt fine peccato,ChrP ftus non eft pafifus pro infantibus, Collegimus autem alio loco teftimonia Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, quæ oftendunt omnes nafeentes lècum affèrre peo* omnes tujeen catum,ut Rom.5, Mors peruafit in omnes homines, eô quôd omnes peccaue« runf'^'e2a^‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funtrei, Et Ephef: 2, Eramus ÔC nos natura filq iræ,ideft,re!

peccatum, debet aliquod effe dilcrimen infantium Ethnicorum,qui manent rei,amp; infantium inEccîefia,qui recipiunturàDeo per minifterium,

tum. traditum eft propter promiflîoncm, Certùm eft autem promiflîonem gratiæ pertinere ad infantes : Ergo necelfe eft,eis applicari fignum per minifterium, quo fuper eos nomen Dei inuocatur,

Il11. At^M« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mandatum de Baptifmo eft uniuerlàle, acad totamEcclefiam pertinet,

mentum. nbsp;nbsp;Nifi quis renatus fuerit ex aqua amp;nbsp;Spiritu, non intrabit in regnum ccelorum :

Pertinet igitur eriam ad infantes,ut fiant pars Ecclefiæ, Nec dubium eft fern«« per fuilfe aliqua figna, quibus infantes in Eccîefia Deo oblati funt,ut fuit Cirgt; cumeifib maftulorum inde uft^ab Abraham, amp;nbsp;aliæ ceremoniæ, quibus in^ fautes malculi amp;nbsp;fcemellæ Deo ofterebantur, id eft, in quibus ceremonijs nomen Dei luper eos inuocabatur, amp;nbsp;applicabatur eis benedidio diuina promilfa Patribus, Habuerunt Patres amp;nbsp;ante ZYbraham alia figna à Deo tra^ dira,

dira. Oportet enirn teneri banc hypotheiîn. Infantes qui ftinc in Ecclefia, fùper ^uos inuocatum eft nomen Chrifti, recipi .in gratiam, non Turcicos, non lu^« daicos^

Sed réclamant Anabaptiftæ, negant prodeffe Baptifînum infantibus, cùm non intelligant uerbum, 8gt;C ceremonia fine fide accipientis fit ocioià t Ad hocrefpondeo. Verifiîmum eft,in omnibus adultisrequin'poenitentiam amp;nbsp;fî»* dem.Sed de infantibus hoc làtis efl: tenerc, Spiritus iàndtus per Baptiimum eis, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

aatur,qui erricit in eis nouos motus, nouas inclinationes ad Deum pro iploru spiritut niodo,necid temerè affîrmatur. Nam hæc certa finit, recipi infantes à Deo pcrfanâut per hoc minifterium, dari item iemper cum remiffîone peccati Spiritum iàndtum, neminem placere Deo,nifi fiindificatum à Spiritu iandto: Sicut clarè inquit

Chriftus,Nifiquisrenatusfueritexaquaamp;Spiritu,non intrabit in regnum cœlorum Jtem i^Corny.Caro amp;nbsp;iànguis,uidelicet fine Spiritu iànâ:o,non pofi« funtregnum Dei poffîdere» Et Rom; 8. Qui Spiritu Dei aguntur, hi fiint filij Dei. Cùm ergo certum fit, hos infantes efte partem Ecclefiæ, placere Deo, certum amp;: hoc eft, Deum in eis effîcacem efte, quia uitam æternam oportet in hacuitaincoari* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hæc de Baptifmo pic diligenter coniîderemus omnes, ut nos etiam grandiores pado amp;nbsp;feedere illo nos confblemur, ut fuprà dixi Maxime ueroadolefcentescaueantj ne donum Baptifmi effundant, neue illam ingen* temgloriam amittant,quam prædicat Chriftus de infantibus in EccIefia:Non tft uoluntas Pacris, ut perçât unus de paruulis iftis Quæ poteft maior gloria togitarf qucàm quôd affîrmat,hos certô placere Deo, Sc ei curæ eiTeÇ' Et parent tes hac fide de BaptiifnoinuocentDeum pro infantibus,amp; eos Deo comment! fienr, ac ftatim cùm doceri poiTunt, afluefaciant eos, ut ipfi innocent Deum 8^ Fihumeius,8cpaulatim eis tradantfummam Euangelij.Deniq? cùm pueri fine niagna pars Eccleiîæ, feiant parentes amp;nbsp;præceptores fibi non exiguum thefàuî» ƒ um commendatum elfe : Quare præftcnt fîdem S)C diligentiam in docenda ÔC tegendaiuuentute»

^Aepè diftum eft, fingulare amp;nbsp;ingens Dei beneficium efte, amp;nbsp;admirabilius ipfa creatione rerum, quôd Deus icpatefecithumano genericertis nbsp;nbsp;illuä« Prfff/àÆo dit

Fribus teftimonfjs,amp; uoluntatem fiiam de falutc noftra traditis claris promifi Fonibus nobis declarauit, ôd harum promiflîonum uoce Ecclefiam fibi inde * BÙç ab initio poft receptos primos parentes condidit,amp;: collegia Hæc ipfa pa^# tefaùio maniiêftè conuincit noftras mcntes,ut ftatuere cogantur, nos Deo eu* ræ efiê,amp; ab eo relpici. Ideô hiftoriæ omnes patefaûionum, • quæ feriptæ funt, fæpè cogicentur,ut cùm lapios primos parentes Deus recepit,amp;^ primam pro* miflîonem edidir, cùm Noë mandauir, ut Arcam conderet, cùm Abrahæ no* uampromiflionem tradidit, cùm populum ex Aegypto eduxit,amp; Ecclefiæ fuç certumdomicilium,ut ita dicam,amp; certam ièdem dédit,cùm mifit Prophetas, acdeni(^ Filium Dominum noftrum lefiim Chriftum, amp;nbsp;refiifcitatione mor* tuorumjôdalijs miraculis declarauit uerè à Deo miflbs efte»

Quoties autem fit mentio promiflîonum, ôifcondicæ feu inftauratæEc* clefiæ.

cIefiæ,fimulconfideresàDeoaddita teftimonia quædam incurrentia inocu* Tr« cduQe client quafi promiffionum ,

cur mflitutlt;e Et tres caulæmagnæ acpræcipuæ lùnt,curilli externi ritus addin'fint fint ritui ex» promilft'oni,

tertu,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima,Ut priuatim commonefacerent utentesdepromilfioneamp;deuo*

‘ luntate Dei erga nos, atc^ ita per ea fides in nobis erga Deum excitaretur amp;nbsp;confirmaretur.

Secunda caufa fuic amp;nbsp;eft, ut memona publicê durabilior eflet^ propa# gari adomnem poftericatem promiHïo cercius poflct. Nam ritus incurrenres in oculos funt diuturniorcs, ut uidemus Ethnicos etiam rctinuifle ritus accelt; ptos cï Patribus, amifla dodrina Patrum, quos ritus tarnen corruperunt, cùm fubinde nouas opiniones noua idola fingerennCætcrùm manifeftum tus ad memoriam et propagationem conducere^Et multi ritus pinxeruntpro« mifliones, ut Circumcifio admonebat Abraham amp;nbsp;pofteros de Seminc, ólatio uiórimarum admonebat Patres de morte uenturi Domini,

Tertia caufà fuit amp;nbsp;eft, ut ritus illieftent nerui publicorum congreiTu^ um. Vult enimDeus minifterium Euangelij publicum elfe, non unit in late*“ bris, ut Eleufinia, tantum teneri incluiàm Euangelrj uocem, led exaudiri earn uult à toto genere humano,uult le agnolci inuocari. Ideo uult elle publicos amp;nbsp;honeftos congreflus,00 in his Ibnare Euangelij uocem,uult Ic ibi inuocari amp;nbsp;celebrari, uult etiam hos ipfos congreflus teftes efte leiundionis EccIeiîæDei ab aliarum Gentium fedis, fadionibus amp;nbsp;opinionibus. Conuenic Iohannes Ephefi cum fuo coctu,amp; docetEuangelium, amp;nbsp;ufu Sacrament! totuscœtus oftendit ft hanc dodrinam ampledi, ÔÔ hunc Deum inuocare, qui Euangeligt; urn tradidit, amp;nbsp;ftiundum ft effe à Dianæ, louis, amp;nbsp;aliorum Idolorum cultori'* bus, Vult enim Deus conlpici amp;nbsp;audiri fuam Ecclefiam in mundo, amp;nbsp;uultfe^

iundamefle multis publicis notis,à reliquis Gentibus, Sichabueruntfuos ccetus Adam,Seth,Enoch,Noa,Sem, Abraham.Et deinceps politia Ifraêlha^ buit multos ritus,ut ftiundio ilia à Gentibus elfte conlpedior,

Quanquam autem Diabolus Temper conatus eft, amp;nbsp;conaturdelercmH nifterium Euangelrj, amp;nbsp;diflipare hos ccetus, amp;nbsp;congrelftis Ecclelîæper tyrant nosamp; hæreticos, tarnen Deus fuaimmenlà miftricordia ftmper ftruauit,amp; fubinde reftituit amp;nbsp;minifterium Euangelrj amp;nbsp;publicos Ecclefîæ congrcfiiis» Quid nunc arma Turcica aliud moliuntur, nifi'ut deleant uocem Euangcl^, dillipent congrelftis Ecclehæ Dei^T At Deus ftruaturumlêEccleiïam liiam promific,0C ftruabit, Ac in ipla Cccna Domini incluft eft hæc promiffio, quæ

EcclefiamDei in hoc mundo: lubcteniman*“ tura Ecclefia, nunciari mortem Domini,amp; hanc Cccnam diftribui,donee uenerit, Hæc con^ Iblatio prjs grata elft debet. Et retinentes puritatem Euangclij, amp;pium ufum Sacramentorum, baud dubiè defenduntur.

Eîæc præfatus lùm,uc cogitemus de caufis inftitutæ Cccnæ Domini, qug amp;nbsp;iplà teftimonium eft infigne patefadionis Dei. Non aliter audis uerba huius Cccnæ, quàm fi ipfum Chriftum coram tccum loquentcm audires, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

mulde ipfius refurredione SC cæterismiraculis cogites, quibus ft uerèDeus nobis patefteir. Ac feras inftitutum elft hoc Sacramencum, primùm ad com* monelaciendos fingulos, excitandam amp;nbsp;confirmandam fidem innobis.’dc^ inde ut memoria palftonis refurredionis Chrifti perpetuo propagaretur hoc

hocritu.dem'q? ut fit neruus publice congregatiomsjn qua Ecclefia Dei often«! datfe feiundam effk à cæterarum Gentium opinionibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poft hæc exor«!

Ritus deicribicur à Matthæo,Marco, Luca, amp;nbsp;à Paulo ♦ Et nominatim 0,7,,. inquit raulus, Conuenientibus uobis : y ult public! congreflus ceremoniam ticnis Can£ dTe hanc Coenam, amp;nbsp;fimul uult ibi doceri Euangelium, inuocari Deum, men» Doz»w«clt;f. tione Sc fiducia Domini noftri lefu Chrifti,8d agi gratias Jdeo dictum eft,Hoc facite ad recordationem mei,

Nec eft inane lpedaculum,led Chriftus re uera adeft,dans per hoc minigt;lt; fterium fuum corpus ÔC fanguinem manducanti St. bibenti, Sicut amp;nbsp;ucteres Icriptores loquuntur : Cyrillus in Johanne inquit: Vndeconfi'derandumeft, Chriftum non folum per diledionem in nobis efle, ftd eriam naturali parricif pationedd eft, adefle non folùm effi'cacia,fed etiam fubftantia ♦

Et Hilarius ait : De naturali enim in nobis ueritate quæ dicimus, nifi ah CO didicimus, ftultè amp;nbsp;impie diceremus ♦ Iplè enim inquit : Caro mca uerè tft cibus, 8c languis meus uerè eft potus, St deinceps Hæc accepta Sc haufta dhciuntj ut Sc nos in Chrifto, SC Chriftus in nobis fit, Non imapinemur efle memoriam hominis mortui,ut finit fpedacula de Hercule,aut fimilia ♦ Abfi«« ciamus has profanas cogirationes,ac hoc teftimonio commonefadi credamus uerèChriftum pro nobis fadum efle uidimam, ac mortuum, lèd reuera etiam refufcitatum, iam regnare, SC adefle fuæ Ecclefiæ, Sc in hoc minifterio uerè nos fibi tanquam membra adiungere*

In Ecclefijs quæ redè docentur, inuitandi funt, Sc alTuefaciendi auditor res,uccrebrior ufus fit Sacramenti Corporis SC Sanguinis Chrifti, Sc ut in ufii fimul excitetur ardentior inuocatio et gratiarum adio» Sed fimul docendi funt homines,quibus profit manducatio» V truncp uituperandum Sc deplorandum eft^quod multi qui uolunt uideri membra Ecclefiæ, ton's annis decem uix mel aut bis fiimunt Sacramentum: Et fimul cum hac negligentia obrepunt prophanæ opiniones,extinguitur inuocatio,8c accedunt alia uicia *

Olim initio Ecclefiæ multô erat frequentior ufiis Sacramenti, ut ueteres oUmfuit fre.gt; Hiftoriæ Sc Canones oftendunt: Eft Sc alteri malo magna diligentiaamp;feucrilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“f“

»• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 11 nbsp;nbsp;- ■rn- S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. CanteDomio

täte occurrenaum,neignari quid agant, oC poliuti manircltis uicqs, fine pceni:« nica. tentia ad communionem accédant»

Ideô utile Sc pium inftitutum eft, prius fingulos explorare quid intelli* gant,quid didicerint,ÔC in eo colloquio rudiores docere, Sc quid fit Sacramens« tum,8c quis fit ufiis, SC quibus profit»

Deinde manifeftum eft, de hac parte iæpè dicendum efle, non prodefi prodeR lèmanducationem ijs, qui non aguntpcenitentiam, fèd perièuerantin delieftis „on dgenUbtis contra confcientiam,ficuc Paulus clara uoce affirmât : Qui manducauerit pa^ panitentidm. nem hune, aut biberit poculum Domini indigné, reus erit corporis Sc iàngui««

ÏD E conn A (DO MIK I. nis Dominû Manducant autem indignè,qui non adferunt nmorem Dei dem, feu poenitenriam amp;nbsp;fidem, amp;nbsp;(eientes perfèueranc in delidis contra confcientiam, Alq indulgent libidinibus,alrjodf)s,amp;iniuftæcupiditariunv diétæ: Alrj alrjs iceleribus pollutos iè efle norunt, nee deponunt propofitum male faciendi* Hæc mala per fefe offendunt Deum. Sed Paulus cumularihanc offenfionem noua triftiore offenfi'one inquit, quod contumeliaaffi'ciuntcor^ pus amp;nbsp;ianguinem Domini. Deinde addit alteram comminationem : Edens amp;nbsp;bibens indigne, iudicium fibi edit bibit, non diicernens corpus Domini, id eft,pœnam fibi accerfit, non folùm pro prioribus peccatis, led etiam pro hoc fcelerc, quod contumelia afficit corpus Domini, NecefTaria eft igitur poenig rentia feu timor Dei in his,qui accedunt ad communionem.

Et quidê de utraep re, de pcenitentia de fide côcionatur hæc ipià aftio, eclebratur memoria mortis Chrifti: Audis,corpus Chrifti pro te datû eflèzAu* dis fanguinem pro te effufum eflè. Hçc uerba nos primû de ingenti ira Dei ad* uerfus noftra peccata cômonefaciunt, qua cùm nullorû hominû aut Angeloni uirtutes aut mérita placare potuerint,fed filij morte placari oportuerit,pia mês iudicare poteft,peccatû non eftè leue malû,Multg magng calamitates humane, morbi,exiha,fupplicia,inopiæ,bella,neces,amp; aliæ ærumnæ, figna funtiræ Dei aduerfiis peccatum, amp;nbsp;nobis impofitæ fiint, ut de iudicio amp;nbsp;ira Dei admonca* mur : xScd longe illuftrius teftimonium eft ingentis iræ, Filius Dei fudans fan* guinem, ludans cum ira Dei, laceratus, pendens in cruce. Hoc teftimonioß quis non mouetur, nec expauelcit cogiratione iræ Dei,amp; mortisChriftfin hac ipià adione amp;nbsp;manducatione, non confiderat quid hicagatur. Olefn Chrifte, Fili Dei uiui, pro nobis crucifixe amp;nbsp;reiuicitate, accende mentes no* ftras,utadDeum conuertamur, nec contemnamus iram eius,amp;S tuam mor* temjièd ueread agnitionem tuorum beneficiorum, mirandiconfilijdetua morte fleélamur. Longé iuperat hoc confilium uniueriam lâpientiam om* nium creaturarum.Ideô tu nos Fili Dei leiù Chrifte crudias,qui dixifti,Nenio nouit Patrem nifi Filius, amp;nbsp;cui Filius reuelauerit ♦

I« «ƒ« Ccen£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde amp;nbsp;Fides neceftaria efî,petens amp;nbsp;accipiens remiftîonem peccato*

Domime^ne^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hfc offcrtur remiflîo peccatorum, 8l applicatur credenti* Cum

Euangelio, de toto beneficio nouiTeftamenti* Et htccpromifli'orequiritfi* dem,ut lùprà didum eft copiole. At non agens pccnitcntiam,nec petit,necac* cipit remiftîonem. Hac igitur dodrina præmoniti, exulcitemus animos ad pccnitentiam,ôé adferamus fidem.Digne igitur accedunt,qui lèriô agunt pœ* nitenriam, amp;nbsp;ideô ad Ccenam Domini accedunt, ut commonefadi hoctefti* AgcntipcetiU ^^onio ÔC promiftîone noui Teftamenti,fidem confirment. Ad hoc igitur pro* tentum nun» deft manducatio agent! pccnitentiam,uidelicet ad fidem confirmandam, qua rfwcxtio cont fumens uerè conlêquitur remiftîonem peccatorum, amp;nbsp;Spiritum làndum * Si ^Tic^üfinis ’’oua uox Dei de cœlo fonans,teftaretur te recipi in gratiam, tùm uerô ingenti pfmcipalii. animo diceres te Deo crediturum elfe, ac gratias ageres î Sic oportuit in hoc ufu Sacrament! noslèntife. TeftaturChriftushoc tanto pignore te recipi, te fieri membrum fui corporis. Hoc teftimonio admonitus,uerè te recipi ah ipfo credas, ôô hac fide inuoccs Deum,agas gratias Chrifto, quôd morte lua plaça* rit iram De!,quôd dederit nobis Euangelium amp;nbsp;lua teftimonia.

UJ b L üb N, T) O M IN I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^0

iReqcieiidus eft: igitur error Monachorum Sacrificulorum, qui finxe# Error mom-runt ex opere operato^ ut loquuntur, fine bono motu ucenti's prodefTe fumti'o«’ ncm ♦ Vnde hæc Pharifaica deliramenta in Ecclefiam irrepferunc “T Clare di* deopere ope-citurjuftus fide fiia uiuet Quare in iumtione necefle eft accedere fidem, plult;î ruto. rimas res maximascogitantemjirain Dei aduerfiis peccatum, mortem Filq Dei,qua Pater placatus eft:,donarionem Euangelfi amp;nbsp;Sacramentorumjquibus nobis applicat promilTam remilTionem peccatorum. Nam Sacramenta fingu*! lis applicant promififionem » Et in hac adione Chriftus nos fibi tanquam membra adiungit ♦

Hac cogitatione SC fide cum inuocamus Deum, amp;nbsp;ducentc Chrifto Poii!« tificc ad eum accedimus,accenduntur corda noftra Spiritu lancfio. Ideo exteri« na uox Euangelij fonat,ut corda cam fide accipiant, ut inquit Paulus: Eides ex auditu eft.lta externa a(ftio Sacramenti ideo propofita eft, ut corda commoner faciaf,amp; fidem exulcitet,non ut ipla fit finis amp;nbsp;meritum rcconciliationis,

Poftquàm autem de principal! fine, uidelicetdeconfirmationefideidi^ dum eft,re(fiè adduntur multi alfi fines: Nam unius adionis polTunt elTc mub fi fines, fed ordinatfi

NecelTariö autem ad confirmationem fidei addatur proximus finis, gra^ stcundut finit darum adio, Ideo nomen huic ceremoniæ attributum eft suxap/sia. Hie enim amp;in docendo commemorari debent Chrifti beneficia, amp;nbsp;publica uoce, amp;nbsp;in priuatis precationibus expreffa gratiarum adio dicatur: ^Mnipotens Deus, æterne pater Domini noftri lefii Chrifti, conditor om^ rorwuLe gra» '^nium rerum, amp;nbsp;conferuator, cum filio tuo coæterno Domino noftro lefii dilio-Chrifto, amp;Spirituiando tuo, milerere mei propter lefiimChriftum filium””* tnum,quern mirando amp;nbsp;inenarrabili confilio uoluifti pro nobis fieri uidi«! , mam, ac fimul oftendifti iram tuam aduerfus peccatum, amp;nbsp;immenlam milerb cordiam tuam erga genus humanum,landifica, rege amp;nbsp;iuua me Spiritu lando tuo, rege amp;nbsp;ferua Ecclefiam tuam amp;nbsp;politias quæ funt hoipitia Ecclefiarum,.

^katias etiam ago tibi omniporens Deus, æterne pater Domini noftri le^ ^fuChrifti, conditor omnium rerum, amp;nbsp;conftruator, cum Filio tuo coæter^ no Domino noftro lefti Chrifto, ÔC Spiritu lando tuo, quod te immenla boni* täte patefecifti Ecclefiæ tuæ, ÔC Eilium tuum Dominum noftrum leftim Chri-ftum mififti, ut pro nobis uidima fieret, amp;nbsp;per eum nobis donaretur remiftio peccatorum amp;nbsp;uita æterna : Et quöd hæc tua immenla beneficia per Euange* hum 8d Sacramenta tua nobis impertis,ôd Euangelq minifterium amp;nbsp;Ecclefiam feruas,nec deleri finis, Vtinam grati, ardenti pedore poftimus hanc tantam bonitatem tuam,amp; ingentia beneficia confiderare amp;nbsp;celebrare, Sed te oro, ut accendas nos Spiritu lando tuOjUt uerè fîntgratç mentes,ôd luceat in moribus noftris gratitudo,amp;c»

^Ibi etiam lefti Chrifte Fili Dei, crucifixe pro nobis, amp;nbsp;relufcitate, ago gra^ tias, quód ingenti amore erga nos intercelftfti apud æternum Pattern pro

genere humano, Sd fadus es uidima pro nobis, amp;nbsp;in te deriuafti iram Dei, ad* uerfus noftra peccata : Accende corda noftra, ut hoc ingens beneficium tuum magis intelligamus, Sc uera gratitudine celebremus amp;c,

Talem aliquam formam exprelFam rudiores teneant,ut lead cogitation nem harum maximarum return exulcitent, Nam fides alitur amp;nbsp;accenditur con

Tt ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§i^^tiolt; gMtione,

giratione, Mouecur animus,cùm cogitas iufticiam Dei ièueram^q? non remifit peccatum fine precio,uerè igitur amp;nbsp;horribiliter iraicitur peccato» lam quantus amor Filij eft^quöd intercelïit pro nobis^ iram in iè deriuauit Quanta hæc abieétio fui fuitC quod iacuit coram Deo^ièntiens iram eius,tanquam pollutus tuis amp;nbsp;tot turpiffîmorum hominum flagitijs, idolis, libidinibus, amp;nbsp;alijs pro^ bris^Qiiid nos fuperbimus cùm filius Dei in tantam humilitatem feiè abiecûgt; rit,Hæc in gratiarum adione cogitare utile eft ♦

Tertiiii finis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertius finis accedatj uidelicet ut tuum exemplum profit ad retinendam

congregationem. Nam fi pauci uterentur Sacramento, amp;nbsp;paulatim exemplum, homines âbducerentur ab hoccongreiTu,tandem Ecclefiæ proriùs obliuifee* rentur publicas congregationes concionum ÔC Sacramenti, ficut accidie in magna parte orbis terrarum, ubi foli iâcrifîculi legunt miflas, populus abeft à TempliSjUec audit conciones,nec intelligit ufum Sacramenti ♦

Eft autem mandatum Dei, ut finguli fuo exemplo inuitent alios ad hanc pub, congregationem, ut docet præceptum de Sabbato, quia Deus uult minù fterium efle publicum,uultpublicè fonare uocem Euangelij, uult omnes hanc audire amp;diicere. Promifitetiam ièinterfuturum his congreflîbus, amp;nbsp;preces exaudicurum,utMatch: l8.clarèdicit:Vbi funt duo aut tres congregatiin nomine meo,in medio eorum iùm,De quacunc^ rc duo conienièrint ?c,Heceis â Pane meo ccclefti, Eîae dulciftïma promiffîone commendat nobis Chriftus publicam congregarionem,uulc nos amare cœtus,Ecclefiam efle K,o(vœv/KOüç,odic ationes,

confeßio do- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«-ftjConfeflîo docftrinæ, Cùm fumis Sacramentum, often*

ärnt£, nbsp;nbsp;nbsp;dis te eius Ecclefiæ dodrinam approbate, uelle membrum efle eius coctuSj

Simul manducare mutuæ diledionis uinculum eft. Si* tu£dileaionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufitatiflimum fuit in faciendis feederibus, uefti ijfdem rebus confe*

cracis. Et Paulus admonet hanc communionem uinculum efle mutugdiledio* nis,ficuc Panis eft unus, ita multi fumus unum corpus, Hæc de finibusica in* telligantur, ne principalis omittatur, neue aliquid affîngatur, quod pugnet cum principali fine, ÔC dodrinam de uero ufù Sacramenti amp;nbsp;de exercitiohdei obruat,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui fint admittendi,ex dido Pauli fatis intelligi poteft: Qui manducat

pe 'fi^uerantes indignè,iudicium fibi manducat : Sumunt autem indigne, ut didum eft, qui in dclidiscon perieuerantindelidis contra confeientiam, ièu manifeftis, feu arcanis. Item,

fierMc^pmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miniftri iudicare non poflùnt,nifi de manifeftis delidis, Arceant er*

tentiam a fi* go eos,qui polluti manifeftis delidis,non emendant iègt; Et meminerincpræce* ptitNoliceiàndum darecanibus.

Illud etiam ad Paftorum-offîcium pertinet : Explorare dodrinam amp;nbsp;dem fihgulorum in populo,amp; profiteri fidem, Et oftendere quid ièntiamus de dodrina,apud Paftores finguli debemus.Sicut Petrus prgcipit,ut parati fimus reddere rationem de fide noftra.

SJ E C OEISL A 0 MIN. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.1

pofitum efle, ut fides de remi'flione peccatorum accendatur confirmeturj amp;nbsp;mens reconciliata Deo,rurfus eum inuocetj amp;nbsp;feruiacei bona conlcientia* Ni« tatur mens non propria dignirate ÔC puritate^ut filius prodigus rcdiens ad Pas trem, non prædicat fua officia aut mérita, fed agnoicit, accufàt déplorât fu* am culpam : Ita nos noftras fordes agnofcamus accufemus, amp;nbsp;confugiamus ad mifericordiam propter Chriftum prorniflam, cuius miièricordiæpighus tft hæc ipià Cœna, in qua Chriftus nos fibi tanquam membra adiungir, amp;nbsp;te^# ftaturdonari nobis remiffionem peccatorum gratis, hoc effi non propter no«« ftram dignitatem, fed quia ipfe pro nobis fact us eft uiftima, Hæc cùm in ufii Sacramenti Sd inuocatione pie cogitantur, ex his ipfis exercitrjs fidei magis in^« tdh'guntur, qult;àm ex logis difputationibus:Et collatio facile difternit abufus*

Contra huius Sacramenti pium ufum,de quo dixi, peruafcruntin Eccle/ ^*m horrendæ prophanationes, quas ca.xari 'ÔC uitari necefle eft, iuxca illud : Cerermnu ^^gite idola^Ac primum teneatur régula perfpicua amp;nbsp;firma. Ceremonia non Lok . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1 rL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r-v i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' rationem Sd«

‘«Det rationem Sacramenti, Id elt, non elt lignum gratiæ Heo placens, cum crdtnèti,qudth 3^’^idinftituitur extra ôtSpræter uerbum Dei, aut cùm transformatur cereit do non. ’’^onia in opus genere diuerfum,id eft,cùm alius finis conftitûitur, quam qui à Deo propofitus eft, ut fi quis aquam Baptifini circumferret ipeftandam, doceretin ea inclufum efte Spiritum ian(ftum,aut fi quis Baptifmo uteretur ad finandam lepram. Ita nùc Judaica amp;nbsp;Turcica circumcifio nullam habet ratio«« ^em Sacramentijhoc eft,non placet Deo,{èd eft ipeftaculum impium amp;nbsp;dam«« ’^âtumàDeo, fit enim contra uerbum Dei.

Ex hoe exemplo multi manifefti abufus Cœnæ Domini iudicari poft fuut, Speftaculum in quo panis circumfertur,certè non eft manducatio, Dft Prophdodfio» ^ïtautem Chriftus ; Accipite, manducate. Nihil ad lacramenti rationem qua^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dj-

^rat, partem auferre,amp; alligare ibi Chriftum prorfus fine ullo uerbo diuino, po^tißc^o“ Sic transformatur ceremonia in opus genere diuerfum, cùm dicunt, ft offerre filium Dei pro uiuis mortuis,amp; meren' eis remiffionem peccatorum. Lonlt; giusetiam difcediturab inftitutione, cùm confertur ad bona corporis impe«« tranda,ad ui(ftoriam,ad fcelicitatem inmercacu,ad depellendum morbum. Cùm fie offert iàcrificulus, ut alqs hæc bona impetret, res aliéna ab inftitu^ tione agitur. Alicniffima ueró eft,cùm iàcrificuli ignari quid agant, tantùm fui ucntris caufa,hanc oblationem (ut uocant ) faciunt.

Etfi aucem ftio pertinaciflïmè defendi hös abufus, amp;nbsp;excufari præftigfjs ^ftütècogitatis, amp;nbsp;uarrjs fucis pingi, tarnen pq pios hortentur,uthanc horren«« ^äniprophanationem fugiant, iuxta illud : Fugite idola,amp; diftant pium ufum Sacramenti, Vt autemftmper publicæ calamitates,regnorum ruinæ,bella, uaftationes, ftditiones, furores Principum, fames, peftilentiæ, fuerunt pcenæ ßttionesfaJ ùorum fcelerum,prccipuè cultus idolorum, iniuftarum cædium,amp; libidinum, n£ idolorum, ’fa arbitrorgraflùri arma Turcica, præcipuè propter idola in Ecclefiam inue^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eie

f^a, prophanatione Miflarum, inuocationes mortuorum, amp;nbsp;propter uagas li# l^idines.Oremus igitur filium Dei,ut errores corrigat, amp;nbsp;pœnas mitiget.

Nec uerÔ opus eft longa difputatione in re manifefta ♦ Vt olim Pharft faici facerdotes fingebant ft meren' remiffionem peccatorum fuis madfationi«! ^us, ita finxerunt Monachi amp;nbsp;fàcrificuli, fùa oblatione meren' ft remiffionem

peccatorum Gbi,ôd alqs^uitiis mortuis ♦ In hoe errore multæ falfe amp;nbsp;peró ciofæ perfuafionesconrinentur^ui'dehcet quöd una Chrifti palïio non fatisfe«* ceritpro uniuerfa Ecclefia : Deinde quod homines conièquantur réconcilia^ tionem propter illud opus iacrificulhnon fiducia miièricordiæ promiiïæ prOî« pter filium Dei pro nobis crucifixum» Et lèquuntur alq errores plures ♦

Opponenda eft igitur his furoribus doerrina uera, de merito paflîonis Chrifti^de quo dicitur cap;io.ad Hebræos: Vna oblatione confummauitiân^ ôtos: Sola igitur Chrifti mors fuit fàcrificium pro omnibus noflrispeccaris, non alia opera Leuitica^ aut poftea iecuta ♦

Deinde manifeftum ÔC hoc eft, Remiftionem peccatorum fide nos pro^ pter Chriftnm,non propter ullum opus noftrum^aut iàcrificuli accipere,iuxta îèntentiam notiflîmam firmiftîmam : luftus fide fiia uiuet ♦ Ex his facile ab omnibus pqs dqudicari poftunt horrendi abufiis, quos làcrificuh., qui Cocfiani Domini in quæftum conferunt, defendunt»

Quid pt op nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftremô unde ortum eft,quôd dicunt Ce Blium Dei offèrreC’ Magna res

ferrefilium. eft oft'erre, uidelicet agnoicereiram Dei aduerfijs peccata generis humanij huic iræ fefe fubficerc^Ô!^ Mediatorem efte inter Deum amp;nbsp;genus humanum,amp; ingredi in Sandum iândorum ad Deum.Ideô ad Hebræos cap;^ »dicitur: Per proprium fanguinem intrauit iêmel in Sanda fàndorum,ætemam redemtio* nem inueniens.Irem,Qui Spiritu æterno ièipfiim obtulit inculpatum Deo,Sc* lè obtulit Chriftus, noftrum eft agnoftere illam ab ipfb fadam oblationem, credere per earn nobis placatum efte æternum Patrcm,amp; pro eagratias agere» Hæc confiderent pij,amp; uera teftimoniaueteris Ecclefiæinquirant»Scio multos multa futilia teftimonia recentium congerere ♦ Sed diligentia eft pijs necelfa^ NotApofloI^najdiCcevnevc notha ac adulterina teftimonia à ueris » Retineaturergomos cusj««f«C(r«^pQß-Qjj(,^g qm' jmnos circiter trecentos inEcclefia indeuit^ abApoftoIis manfitjrecitentur piæ lediones^erudiatur populus falutari concione,fiant pre^ cationesjdeinde recitentur uerba Chrifti de Ccena,amp; Sacramentum diftribu!« atur aliquot pqs exploratis petentibus^deinde dicatur Gratiarum adio* Nec fiant priuatæ fingulorum oblationes

Et quia hæc caulà poftulat explicationem,oftendentem quæ res fît facrh ficiumjamp; an fituna appeIlationisratiO;,adijciamhancdeclarationem,utego quidem exiftimo, neceftàriam,

17 Tfi autem puerile uidetur^uocabula Sacramenti amp;nbsp;Sacrifiefi diicernercj ta^ Difcrimiuäee -L-men res poftulat, ut in ceremonqs diierimen oblèruetur, 80 diuerfî fines» remoniurum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt figna amp;nbsp;notæ promiiîîonumjn quibus Deus nobis aliquid exhiber,

aliæ uerô ceremoniæ non fiint propriè figna promiifionum, ièd opera quæ nos Deo reddimus»

Hçc in ceremonrjs diierimina neceftè eft obieruare, quibuicunc^ tandem uocabulis utamur » Et quoniam hæc uocabula Sacramenti Sacrifiefj in ufu Sdcrdmentum iunt,nos quoqp ea retinebimus ♦ Eft itaqp Sacramentum ceremonja, quæ eftfî# ^udlis cfremopromiflîonis,per quod Deus aliquid nobis promittir,aut exhiber» Cir^ cumeifioerat fignum, quo pollicebatur Deus iè recipere circumciibs» Baptii ftnus fignum eft, quo Deus nobiicu agit, recipit nos in gratiam,ÔC quafî ptizâC

T) E S t IC I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^z

ptizat nos ipfè : Nam minifter bapn'zat ui'ce Chrifti» Sacrifîcium eft ceremoüî samfidui;) niauel opus noftrum^quod nos Deo reddimus^uceum honore affîciamus, hoc fftjteftamur nos agnofcere hune ipliim^cui hanc obedientiam præftamus,uerè efle Deum,ideôqî nos ei hanc obedientiam præftare.

Sunt aucem Sacrifier) ipecies proximæduæjneciuncpïures:Quoddam eftSacrifîcium propiciatorium^uidelicetopus quod meretur alfis remiffîonem pidatorium ' culpæ amp;nbsp;pcenæ æternæjïèu opus reconcilians Deum^Sc placans iram Dei pro jcw'/Xas/Kop. ^ijsjôc facisfadorium pro culpa Sc pcena ærerna ♦ Altera ipecies eft,Sacrifici^!

um tuxap/ç/Ko'p, quod non meretur alijs remiiîionem peccatorum aut reconcilia# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tionem^ièd fît à reconciliatis^ut pro accepta remiifîone peccatorum^et pro altjs bénéfices, Deo gratias agamus, iêu gratiam referamus hac noftra obedientia» Hæcdifîindio latis clarè probari poteft ex Epiftola ad Hebræos : Hæcenim vnum in ^ocetjantùm unum in mundo Propiciatorium Sacrifîcium fuüTe. Relinqui# Propi^ îurigitur^cetera omnia efîe opera, in quibus reconciliati obedientiam déclara# *c'rißdumfa-ïe debuerint, Porrô in has duas ijpecies,quas dixi,diftribui poiTunt omnia Le# ter a onmd k« '^*^jcafacrifîcia,tanquàm in fîia domicilia, Dicebantur enim quædam in Lege nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^’’opiciatoria iàcrifîcia, propter fignifîcationem, feu fîmilitudinem, non quôd '^ererentur remiffîonem peccatorum coram Deo,fedquiafîgnificabantfutu# rum C H RIS TI iàcrifîcium, Cæterùm ibi merebantur remiffîonem pecca# ^orum,in externa conueriàtione,hoc eft, ne illi excluderentur ex politia Moy# fî.Dicebantur itaq? Propiciatoria, pro peccato, pro delido,Holocauftum, Ilia toôerant £uxaf(S(Kà,Oblatio,Libatio, Retributione'j, Primitiæ,Decimæ,

Sedre uera unicum tantùm in mundo fuit Propiciatorium iàcrifîcium, Mor^ cbnyîj A'idelicet paifio ièu mors Chrifti, ut docet Epiftola ad Hebræos Umpoffîbile unicum Pro^^it ^ftfanguine taurorum Sgt;C hircorum auferri peccata. Et paulô pôft de uoluntate Chrifti : In qua uoluntate iàndificati fumus, per oblationem corporis Chrifti ftmel ic,

Nam ut Chriftus ipfè iùum Sacrifîcium pro nobis applicat, cùm pro no# bisorat, Ioannis decimo feptimo, Pro eis iàndifîco meipfum, ut fihtamp;ipfî fînftifîcati in ueritatc, non pro eis autem rogo tantîim, fed pro fîs qui credi# turifuntperuerbumeoruminme, Ecce hæc iunt noftri Pontifîcis ac Sacer# dotis uerha, quibus iè pro tota Ecclefia oftèrt, ac pro ea orat, quæ ièmper in confpedu amp;nbsp;in animo habere debemus. Efaiasetiam interpretatur Legem, wfeiamus mortem CHRISTI uerè eftè iàtisfadionem pro peccatis no# ,feu expiationem, non ceremonias Legis, Quare inquit capite $ 5, Poft# Suàmdederitanimam iuam hoftiam pro delidis, uidebit ièmen longæuum, Quafi dicat : Alia hoftia reftat, quæ uerè tollet peccatum mortem. Er# goiftæ ufiratæ ceremoniæ non tollunt peccatum 8è mortem, Paulus hanc I^'^tentiam reddidit, cùm inquit : Fadus eft maledidum, Item, De Peccato damnauit peccatum,id eft,peccatum puniuit nbsp;deleuit per hoftiam pro pecca#

^0’ Ipfam enim hoftiam Hebræi peccatum ièu delidum uocant, fîcut Latini piaculum, Teneamus igitur hoc, fuiffe unicum tantùm in mundo Sacrifîci# uni Propiciatorium, Nam illa quæ in Lege dicebantur Propiciatoria,ut dixi, ptopter fîmilitudinem fie uocabantur, ideoep abolira iùnt, PoftquàmChri# liusapparuit, Porrô cùm Euangelium ideô promiftùm fit, ut exhiberetueram propiciationem, neceflè eft ceremonias Leuiticas non fuifle ueras propiciatio# ues,quia ceifauerunt reuelato Euangelio»

NJVnc reliqua fûnt làcnfîda Euchariftica,quæ uocanturSacrificia laudi's, Prædicatio EuangelrjjfidcSjinuocatiOjgratiarum adio,confeHÏo, afflidio^ nes fandorum,i'mö omnia bona opera fàndorum, Hæc Sacrificia non funt fatisfadiones pro facientibus, uel applicabiles pro alrjs, ut mereantiireisex Sdcrificid tio= opere operato remifRonem peccatorum, feu reconciliationem, Iraq? prêter ui Teflamtiiti unum (acrificiLim propiciarorium, fcilicet mortem Chrifti» Cætera facriUcta in

Nouo teftamenro tantùm funt suxap/s/xK.ficutdocet Petrus^ i.cap:2,SacerdotH fgt;termortem um fàndum, utofferatis hoftias ipirituales, Opponuntur autem hoftiæfpirR Lhri/li. tuales non tantùm pecudibus, fed etiam humanis operibus ex opere operato oblatisjioc cftj fine fide amp;nbsp;bono motu cordis, quia fpiritualefignificatmotus Spiritus fanóti in nobis * De his Sacrifices loquitur amp;nbsp;Epiftola ad Hebræos capite ij.Per ipfum ofEeramus hoftiam ïaudis fèmper Deo : Et addit interpre«' tationem : Frudum labiorum confitentium nomini ciusjd eft^inuocationem.

gratiarum a(ftionemjConfcfrionem,amp;: fimilia, Hæc uaïent non ex opere operas tOjfèdpropter fidem. Id monet particula,Per ipfum ofFeramus,hoc cft^fidein Cbdftum* Eft autem infignis confblatio Chriftianæ mentis,fcire quod omnia “^rumfantfa bona opera,amp; omnes afflidiones/int Sacrificiajd eft^opera Deo placentia, èC crificid. nbsp;nbsp;nbsp;quibus Deus fibi honorem haben'pronunciat«

Et de hoc genere fàcrifîciorum plun'mæ extant fèntentîæ in Pfàlmis amp;nbsp;Prophétisant Pfàl;49» Immola Dco fàcrificium ïaudis. Inuoca mein die tribu«« lationisjôôc.ltem Pfat'JO, Sacrificium Deo fpiritus tribulatus, amp;c.

Cultut noui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundo feiendum eft,cultum in nouo Teftamento Ipiritualem elfe,hoc

TeftdmentiJ^i eftjcffe iufticiam fideRamp;frudus fidei. Quianouum Teftamentum afFertiufti« ciam amp;nbsp;uitam fpiritualem amp;nbsp;æternam^ iuxta illud : Dabo Legem meam in corda eorum.Et Chriftus aitj V eri adoratores adorabunt Patrem in fpiritu èC ueritate, hoc eft^ uero cordis afFcdu.Ideóc^ funt abrogati Leuicici cultus debent fuccedere cultus fpirituales mentis^amp;^ horum frudus ligna.

ijullufculttu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequitUGnuIIum effe fàcrificium aut cul turn noui Teftamenti, qui

noui Teftdmen ex opere operato mereatur facienti ucl alqs remiflîonem peccatorum. Repu«' h prode^l ex gnat enim fèntentia,Veri adoratores adorabujit Patrem in fpiritu SC ueritate, opere opcM/o ImôPharifàicaperfuafib cft, quôdaliquis cultus mereatur remifîionem

peccatorum ex opere operato. Cum^ hac perfuafione ludæi fuos cultus cumu* larentjUtuidelicetmuIta mercrenrurgratiam, amp;nbsp;reliqua beneficia, propter eu# mulata facrificia,Prophete acerrimè reclamabant. Damnat hanc perfuafionem Pfalmus 49. Qui repudiatis uidimis requirit inuocationem rNunquidman# ducabo, inquitj carnes taurorum amp;c. Et Efài:i.Quô mihi multitudinem uidi# marum ueftrarumÇ' Eticrcmiæy. Non fum locutus cum patribus ueftris,amp; non præcepi eis de holocaftis amp;nbsp;uidimis. At conftat,Lcgcm præcipere de Sa# crificijs.V erùm Propheta damnat perfuafionem de opere operato.Talia fàcri# ficia non requirit Deus. Prorfùs in Ecclefia fimili opinione cumulatæ funt Miffæ, quia fint Sacrificia quæ Deo placeant ex opere operato,amp;mereantur . facienti amp;nbsp;alijs remiffionem peccatorum. Docuerunt enim, per Miflàm fieri chrifiïapplU ^ppbcationem facrificq Chrifti ♦ At unufquifq? propria fide applicat fibi Sa# (dturproprid crificium Chrifti, quidem gratis,id eft,non propter alienum opus.

fide. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cæterùm

dathancfidem,0CtaliaexercitiainnouoTcftamento eftè facriticiâ laudis,ôô o- facvj.ciÿ.. cfle cultus, Itahæc ipià obedientia ipiritualis ficquoddam iàcrifi'cium,quo cri^ buiturDeo honos,quem requiric approbat.Dcindecum hac fide neceftario coniuncla eft gratiarum adio pro illo fummo beneficio, ÔC nobis amp;nbsp;uniucrfæ Ecdefiæ collato, unde amp;nbsp;nomen eft luxap/s/aç. Præterca idem opus amp;nbsp;confeffîo ^ft.‘Narn oftendimus, nos credere 43uangelio, amp;nbsp;inuitamus noftroexemplo 21ios,Hæc omnia func iàcrificia tuxap/s/x.« Ideô ueceres hanc ceremoniam appel« brunt Sacrificium,

Qiiôd autem di/purant nonnulli,de natura cuiusiibet iâcrifiefi eftè,utpro F applicetur/alfum eft, Namafflieftiones noftræ lunt lacrificia,amp; tarnen funt applicandæ proalqs , luxta illud : Vnulquiftp mercedem accipiet pUcaur pru, 'uxtafuum laborem, Item,Probct unuiquiiep fuum opus, fie gloriam habe« ^Hjs. Ebinfeipiojtem, luftus fide fua uiuet. Probat idem parabola de fatuis uirgi« ’^lEusjô^c.Præterea cum opera noftra fiht cultus, qui debenture nobis ipfis, ficutPaulus inquit,Debitores iumus, Item,Væmihi fi non Euangelizo, De« ’nde ciim per feft fint iniufficientia,8c habeant opus fide,quæ petit,ne impute« nobis infirmitas noftra, qualis erit arrogantia, fi tafia opera duccmus efie non folùm precia pro nobis,ied etiam pro alns,cùm dicat Chriftus : Cum fece« ritis omnia,dicitc,ftrui inutiles fumusjtem Piàl:4ÿ.Sacrificium uocatinuoca« nonem in tribulatione Jtem,Gratiarum alt;ftionem.Porrô id opusjcum gratias 3§imus,non eft opus,quod nos ipfi'pro alrjs applicate pofrumus,ut cis propter operis dignitatem profit. Eft igitur falia perfuafi'o,de natura cuiusiibet facrifi« ^E^flèjUtapplicetur pro alr)s,Tantùm enim Propiciatorium iacrificium Chri« Propidato-fi“. fti fuit applicandum pro alrjs, Cætera facrificia noftra, quæ ftint Euxap/s.-x.«, ica ‘'rpgt; = profunt facientibus, ficut quodlibet proprium bonumopus facienti prodeft, nec funt applicanda, ut mcreantur alfi s remifli'onem peccatorum 8ÓC,

Cçterùm oratio pro afijs,aliter ft habet,quàm natura operum,Non enim riißiitiilii rd^ offert Deo opus afiquod,quod fi t precium pro alrjs, fed tantum cupit accipere orAtiw.ii àDeo,Promifit autem Deus ft daturum èc nobis amp;nbsp;alrjs, pro quibus petimus, Hæcfaciledifcerni pofluntjn orationenon opponimus, nec^ofFerimusDeo sitiZpf' noftrum aliquod opusac precium pro afijs, ftd tantum accipere uolumus à Deo,amp;^ qujdem propter Mediatorem Chriftum,ficut fcriptum eft : Quiequid petieritis Pattern in nomine meo, dabit uobis. Aliud eft fide agere cum Deo, non propter noftrum aliquod opus, Aliud eft Deo opponere alicuius certi operis meritum, amp;nbsp;quidem pro alrjs, Quare applicatio operum noftrorum pFOalfjs, præftrtim pro remiffione peccatorum, nequaquàm conccdenda eft, 9nia fcriptum eft : luftus fide fua uiuet,

Præterca de Operibus illud ftiendum eft, ficut propter aliquorum pec« cata pleduntur alrj, ita amp;nbsp;paucorum iufticia impetrat multa bona alijs, Vtri« ufcçfententiæ multa fiint teftimonia in ftripturis,amp; exempla,utlerem:49. Ec« ce quibus non erat indicium,ut biberent calicem, bibentes bibent. De benefi« eijs publicis amp;nbsp;priuatis inquitEiaias 3 3,Quiambulatin iufticia, loquitur ueritatem, qui proqcit auariciam iniurias, amp;nbsp;excutit manus fixas ab om« ni munere : Qui obturât aures fixas ne audiat fanguinem, claudit oculos

(uos ne uideat malum, ifte in excelfis hàbitabit, munimenta lâxoriim fublimi^ cas eius,panis dabitur,aquæ eius non deficientjRegem in decorefuo uidebunr oculi eius, èc prolatos fines terræ.Hic inter caetera premia promittit publicum ftatum tranquiniorem,id eft,commune beneficium ad multos pertinenSiSunt Sd exempla. Propter peccatum Dauidis pleélebatur populus : Propter pau^ cos iuftos uoluit Deus parcere Sodomis, Propter Naaman benefecit Syria* Diicamus ergopccnas amp;nbsp;præmia late patere, ut ad bene operandum excite** mur.

Sed tarnen in talibus locis hæc duo meminiHc oportet.Primùm quôdhi loci non pertineant ad iuftificationem,hoc efijniuftis non profunt aliéna ope^ ra Sanctorum ad iuftificationem, fed iuftis impétrant multa communia bona, quia iumus membra unius corporis.Alterum elt,quôd non eft noftrum appli** care alfis noftra merita,quia hæc eflet fiducia quædam noftri operis, SedDeo debemus permittere,quæ præmia communia uel peculiaria nobis daturus fit, Oratio autem applicatur pro alrjs,quia nititur non dignitate propria,fed gra^ tuita Chrifti promiflione, Ex his facile iudicari poteft, quid fit de applicatione ftntiendum. Qiiod enim ad iuftificationem pertinet, nulla eft applicatio fine fide propria. Fides autem inftrumentisutitur, uerboamp;Sacramentis,quætCî’ ftancur ad nos pertinere beneficium Chrifti, nec pendet hoc beneficium exdi^ gnitate alieni operis humani.Hæc iàtis fit de Milfa uerecundè dixiife.

^Vm Chrifto narraflet quidam crudele facinus Pilati, qui aliquot Galilæos '^intcrfecerat, ÔC cæteros coëgerat in iàcrificijs interfedorum ianguinem bfi bere, Reipondens Chriftus, non acculât nominatim Pilatum, ièd potius fuos auditores commonefacit, ac teftatur ipibs quocp reos efte, eof^ ad pccnitenth amhortatur,inquiens:Nifi pcenitentiam egeritis, omnes fimiliter peribitis, Ita fciamus, omnes mundi calamitates nobis omnibus eflè conciones pœnu tentiæ.

Manent in hac uita etiam in Sanclis multa peccata, queaflîdua pœniten^ tentid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agiioftenda Së deploranda ftint. Deinde iunt alfi, qui habent lapfus contra

tn hlt;(cuia. conicientiam, amp;nbsp;funt extra gratiam Dei, qui nifi in hac uita conuertanturaâ Deum,ruent in æternas pcenas,amp; erunt æternihoftes Dei.Ideô præcipuauOxX Dei eft in Ecclefîa. Agite pcGnitentiam,ôë crédité Euangelio,ut aliqui liberen* pr^cipua uox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xtremo exitio.'Hæc fuit prima concio in Paradiio, cùm Deus obiurgat

De/ j« Eccle^ primos parentes poft lapfumjSë addit abiblutionem édita arcana promiflione fia, AgUe pœ« de uentura Liberatione. Ira poftea femper in Ecclefia Patres, Prophetæ, Chrfl credite^um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftoli,amp; omncs fideles Miniftri uocis diuinæ, hæc duo genera doârfl

ge/io. næ complex! funt, declarauerunt iram Dei aduerius peccatum, oftenderunt genus humanum tot ingentibus calamitatibus iubieëtum efte propter pecca* tum,amp; uenturas æternas pcenas omnibus qui nonconuerterenturadDeum. Deinde remiflîonem propofuerunt conterritis, fide ampleftentibus Fi* lium Dei, incoantibus obedientiam iuxta uerbum Dei.

Vt igiturnosipfî excitemusad pcenitentiam, difcamus integram do^ dtrinam de hoc articulo, amp;nbsp;earn aftîduè meditemur, Colligamus omnia teftfi moniairæ Dei aduerius peccatum, priuatas amp;nbsp;publicas calamitates omnium tempo*

tfniporum,cornmi'nanonem æternarum pcenarum, demt^ amp;nbsp;mortem fiïij Deigt; Nam hæceft omnium maxime illuftre teftimonium iræDei aduerfus pfccatum. Non exiftimemus eum ociofum fpeâiaculum efle* Necefle eft ferii# snijngencem amp;nbsp;inenarrabilem efle iram Dei aduerfus peccata, cùm non pogt;= placari, nifi Filius interceiTiflet, èc facflus eflec uicflima pro nobis, Hoc teftimoniumjfi uerè intelligeret genus humanum,fubitô terrore omncs extin^ guerentur,amp; tarnen intérim mundus profana fecuritate hæc omnia teftimos« ’lia contemnit

Sed nos excutiamus banc fccuritatem, Sc bis terribilibus operibus Dei moueamur, ÔC rurfus magnitudinem mifericordiæ conCîderemuSj ^uôdDeus noluittocum genus bumanum perire, quôd fe patefecit nobis, ut ricordu, agnofcatur ÔC inuocetuG quôd dédit Filium pro nobis, ut fit Emanuef id eft, tiobifcum Deus,amp; inter nos adiutor nofi:er,amp; faluator nofter,quôd dédit proi# ’^iffiouem gratiæ amp;nbsp;uitææternæ, quôd donat Spiritum fànÂum gubernato^» ’■«nipetentibus.Hæc omnia confiderantes, duriticm noftram agnofcere plorare debemus, ac petere, ut Deus nos ad fè conuertat,qui certô promifi't,fè ^acnrum Spiritum fànélum petentibus, amp;nbsp;mandat ut credamusnos recipi propter Filium, ut infrà dicemus.

Hæc præfatus fum,ut ad aflîduam buiüs articuli cogitationem nos ipfôs cxcitemus. Nunc de nomine dicam»Nolo rixari de uocabulo, Vocopceniteniî t’am,utinEccIefialoquimur,conuerfibnemadDeum, amp;nbsp;buius conuerfibnis panes feu diuerfbs motus docendi caufa difcerno, Dico partes efle, Contrition ncm amp;nbsp;Fidem* Has neceflariô ièqui debet noua obedientia, quam fi quis uult •loniinare tertiam partem, non repugno. Non moueamus rixas de uerbis, fèd U’gilanres fimus in tuendis rebus, quæ funt Ecclefîæ neceifariæ, amp;nbsp;refutandis erroribuSjqui ueræ dodrinæ caliginem inducunt,

Sed antè explicationem partium breuiter refutandi fûnt duo errores fan naticorum hominum,qui finxerunt renatos non pofle labi, ôd quamuis labun* poßimt, llt;t» turcontraconfcientiam,tamen iuftos efïè» Hæc amenda damnanda eft, opn pßnon placet ponenda exempla amp;nbsp;dida fcriprurç Prophedcæ èc Apoftolicæ,ut Saul amp;nbsp;Da# picora uid placuerunt Deo, fuerunt iufti, 8i. donati Spiritu fàndo, tarnen poftea la# tur. p6 funt, ira ut alter prorfus perierit, alter rurfus ad Deum conuerfus fit: ditfla muica funt»

Matth:i2. Cùm immundus fpiritus egreffus fuerit ab bomine, uadit per loca deferta,8c inquit: Reuertar,amp; inuenit domum ociofam,amp; fiunt pofterio# tahominis peiora prioribus»

Similis eft concio triftiflïma»2»Pet:2» Qui eum efFugiflent inquinamen# tamundi per agnitionem Domini, rurfus incricantur, bis fiunt pofteriora de# teriora prioribus » Et i. Corinth : l O» Qui uidetur ftare, uideat ne cadat ♦ Et Apocalyp: 2, Memor efto unde lapfùs fis, amp;nbsp;pcenitentiam age, amp;nbsp;facito prio# ra opera»

Hæc amp;nbsp;fimilia didla de renatis,teftantur poffe eos labi, Sc lapfbs contra confcientiam non placere Deo,nifi rurfus conuertantur» Quare non ita blan# diamur nobis ipfis, ut fècuri imbecillitatem noftram non regamus, amp;nbsp;lapfus negligamus, fed fimus uigilantes amp;nbsp;intend, repugnemus noftræ infirmita# ti,amp; acerdma cura caueamus infidias Diaboli 3 ficut Petrus monet : Ad# ucrfarius

uerfarius uefter Diabolus, tanquam Leo rugiens circumir, quærens quem de:^ uoret, cui refiftite fortes in fide»

Econtrà non confirmemus defperationem, quæ odium aduerfus Deuffl gignit, Sicut Nouatiani amp;nbsp;Ka^afoi'fecerunt, qui negarunt lapfos poft Baptif mum iterum conftqui remifïi'onem peccatorum* Ac mirum efthunccraiTum Sc uenenatum errorem uetuftifli'mis temporibus, in illo Ecclefiæ flore, tàm la^ tëgraiTatum effe»

Narrat Epiphanius, Alexandriæ, cùm Petrus Epiftopus, quem poftea Tyrannus Maximinus interfecit, præeftct, fuiffe quendam Meletium,qni quamlibet reclamante Petro, fparftt hoc delirium, negandam efle ueniamla«! pfis,amp;^addit, tanta in admiratione hanc hypocrifln fuiffe, ut magna pars po^ puli in Aegypto amp;nbsp;Syria hunc Meletium iecuta fit, contemta Petri fentenria, Eft^ memorabile, quöd narrat Petrum in defenfione ueritacis citafle amp;nbsp;fcri* pturas amp;nbsp;exempla fuperioris temporis tradita ab Apoftolis Sc eorumdifcf p Illis ♦

Extat adhuc exemplum in Iohannis Apoftoli hiftoria apud Eufebium lib:}. pagina 6o. de Adoleicentelapib, quem Iohannes reuocatex lödalitiola^ tronumgt; Porro latis apparet,delirium Catharorû ortum efle ex inftitia dodri« næ de iufticia fldei» Nam poftquam finxerunt hypocritæ, homines propria di^ gnitate iuftos elle, Sc fine peccato effe, affinxerunt amiffa hac puritate,_non fu^ pereftè Ipem ueniæ,

Opponamus autem ex Icripturis teftimonia : Dauid, Manafle, Petrus, poft lapfus horrendos, iterum conlècuti funtremiffîonempeccatorum, La^ pfa fuit Sc Galatarum Ecclefia, Sc Paulo reuocatur ad pœnitentiam. Paulus iplè Corinthium inceftum iubet recipi poft pœnitentiam» 2,Corina thios 2,

Tcflimonid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addamus Sc dida ftripturæ» Ezech:33»Viuo ego, dicit Dominus,nolo

fcriptur^ con mortem peccatoris,Ièd ut conuertatur Sc uiuauEtftintfimilesaliæconciones

NoK«ttw= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prophetas, ut Efai: i» Hæc autem Ezechielis eô eft memorabilior, quod

lusiurandum additur, Viuo ego, ut conlcientiæeômagiserigantur,cùmau^ diuntnon iblùm promiffîonem, fed etiam confirmatam lureiurando ♦ Hanc igitur confolationem infigamusanimis, cogitemus quanta uisjfit amoris diuini erga nos,quàm ardenter defideret noftram falutem, ficut uerè dicitur m Tobia : Non deledaris Deus perditione noftri,Echac cogitatione nos adpœ^ nitentiam Sc ueram inuocationem excitemus,

Nec ualet hoc loco cauillatio, quôd uetus Teftamentum habuerit bene^ ficium de conuertendis lapfis in Nouo diftîmile eftb ♦ Nam concio Ezechielis ad uniuerfam Ecclefiam omnium temporum pertinet,amp; eadem fempereftEc^ défia omnium temporum Sc idem Euangelium .

Sed ftimamus probationes ex nouo T eftamento,Chriftus inquit Matthî l8. Si peccauit in’te frater tuus, corripe eum, fi audicrit te, lucratus es fratrem. Cùm dicat, Lucraberis fratrem, clarè pronunciat fe de his loqui, quibus ilia emendatio prodeft. Et quôd de fratribus loquatur,hoceft, lapfis poftiuftifica^ tionem,id quoqj teftatur, quôd tune demum uult eqeieumex Ecclefia,eum non aulcultat, Loquitur ergo de his, qui antea fuerunt in Ecclefia ♦ Et deinde cùm Petrus interrogat, Qiioties dimittam 7' Chriftus relpondet ; Septuagies Iepties,Ergo lapfi poft iuftificationem pofifunt ueniam conlèqui.Nam cùm iu^

betEcdefiam remictere, uuk amp;nbsp;ipfè remittere petenti 8lt;1 credeiitf * Ideó fuprà (lixit : Lucraberis fratrem *

Scio difputari à quibufdam, utrum bic îocus de reconciliacione fraternaj în uerôde minifterio publico, quod remiffîonem diuinam annunciar, loqua^ tur:Sedualet argumentum aducrfus Nouatianos, ctiamfi' textus tantum ad Eaternam reconciliation cm accommodetur» Dicit enim. Lucrabcris fratrem* Qiiicquid folueritis fuper terram, erit amp;nbsp;folutum in cœlis Cæterùm ÔC hæc 'pfauerba teflantur,hunc locum de minifterio concionari» Voluit enim Chri:# ^tusinftituere Ecclefiæ dilciplinam, amp;nbsp;labentium corredtionem, aiunthunc niorem fuiffe uetus Synagogæ inftituturn.

Voluit item Chriftus difcernere correetionem Ecclefiæ propriam à dip politica,uult præcedere admonitionem,ut primiim làluti hominis confulatur, Eolitiaeft iracundior, properat adpœnam, nec prius de iâlute hominis deli^ propria)» berat,Deinde conftituit Chriftus pcenæ modum, uult erjci contumacem extra 4poliuc4. Ecclefiam, nec addit politicas pœnas, lèd has relinquit Magiftratibus»

Sed redeo ad teîfimonia, Ad Galat: 6. dicitur : Si præoccupatus fuerit ^onio aliquo peccato, uos qui Ipirituales eftis, corrigite eum Ipiritu lenitatis. Hicpræcipit reuocari lapfos ad pcenitentiam' ♦ Apocalyp: 2, Memor efto un«: lapfus fis, SxL pcenitentiam age, amp;nbsp;facito priera opera * Luc, i Gaudium fft Angelis fuper uno peccatore pcenitentiam agente, Et in ea concione lo?» ' Sfuitur Chriftus de pcenitentia filtj perditijid eft,de talibus qui antea fueslt; ^äüt pij,

Sed Nouatiani duos locos ex Epiftola ad Hebræos obijciunt, Hebrætd, ne diéîo ai Impolfibileefteos, qui femel illuminati funt, reuocari ad pcenitentiam, æc, llebri£os,quoiî Quamlibet durus uidetur hic locus, tarnen ficonfeientia communitaeftueris teftiinonijs fuprà citatis,non poteft hoc loco perturbari, Sed poftquàm ex fu* perioribus teftimonijs certô confiât, lapfis non negandam elfe ueniam, facile iudicari poteft, no polLe hic retineri n fH-wp, lcd addendam elfe commodam in«» terprerationem. Alt) aliter mitigant hune locum,ut fit in oblcuris et ambiguis, Græcè non fonat uftp adeô incommodé, Ait enim : Non eft polTibile renoua!« ri eos quiChriftum crucifîgunt, amp;nbsp;ludibrio habent. Hoc fimpliciftîmè intelli!* §0 in banc fententiam : Taies non poftunt renouari, qui non aulcultant am!« plius Euangelio, lèd contemnunt, nec ilia initia pietatis, de quibus dixit, reti!« nereftudent,fcilicet Baptifmi amp;nbsp;pcenitentiæ dodlrinam, Hæc eft, ut mihi qui;« dem uidetur, germana eius loci fententia, amp;nbsp;nihil habet incommodi, tantilper non polTunt renouari, dum non aufcultant Euangelio, lèd crucifigunt ChiiV ftum, amp;nbsp;ludibrio habent,

Fatendum eft etiam elTe aliquod irremilfibile peccatum,quia id exprefle Eüaîiquodir, affirmât Chriftus, Ad id accômodetur amp;nbsp;hic locus Epiftolæ ad Hebræos, Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce

hic aliqui obiiciunt,fieri incertain remiflîonem,fi aliquod irremilfibile deliftû fieSemper enim angitur animus,dilputant lè fortaffe habere tale peccatum,et exercuithæc quæftio multos,lèd pijs plana amp;facilis eft explicatio,

Eft aliquod irremilfibile, fed quôd fit, tantum à pofteiioriiudicandum irrewißibile eft,id eft, illis tribuendum eft, qui ad extremum perfeuerant in fuis furoribus pßcaiu)»an-aduerfus Deum, in Epicureocontemtu, aut odio Pharilàico, aut delperatione, orTiKtl utNeroni,Pharaoni,Sauli, ludæ, amp;nbsp;fimilibus, nec aliter nifi hoc modo de pcc;« cato irremilfibili à pofteriori iudicandum eft, Quia nos in noftris cordibus

antequam ilïud iudicium patefadum eft, debemus fèmpcr retmere bæc tria: Promifîîonem gratiæ, mandatum quod iubet credere Filio, Sc mandatum fob uendi Ecclefiæ traditum tQuicquid folueris fuper terram amp;c, Promiffiohi's uerbis dulciffîmè illuftrata eft à Paulo : Gratia exuberat fupra delidum.Sum^ ma blafphemia eft, Chn'ftum infra peccatum abijcere, èc diminuere eius merb turn, Deinde mandatum æternum, amp;nbsp;immutabilejac longè ftipra Legem eft, credere Chrifto» Et hæc funt uniuerftlia, promiftio amp;nbsp;mandatum, ut dicitur : Venite ad me omnes Jn banc uniuerfalem iè quii^ includat ♦

Poftqutàm præmunitus eft animus, ÔC ftit mandatum Dei efle, ut eredam mus nobis omnia peccata remitti, deinde diicat, non efle de peccato irremiflï^ bili iudicandum,nifi àpofteriore,uidelicet poftquàm indicium Dei déclarai tum eft. Pbarao,Iudas,habuerunt tale peccatum, quia res ofténdit eos non re# drjfle ad Deum. Ideo fatis commode dixit Auguftinus, Blaiphemiam elfefi# ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nalem impccnitentiam ftu deiperationem, quia hæc peccata extreme pugnant

cum gratia. Nam cætera peccata, cum ad gratiam confugimus,remictuntur, Contemtus uero Epicureus, aut defperatio, répudiât gratiam ♦ Ideo fic inter# preraturdicftum Chrifti, Qiii dixerit uerbum contra Spiritum fandum, id eft, qui uerbum prædicatum aut confirmatum teftimonrjs Spiritus, pertinaciter ad extremum repudiates habet irremiflibile peccatum, Hæc ftntentia Augu# ftini fa cis commoda eft,

NodowMM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnis lapfus poft agnitam’ ueritatem iudicari debet pecca#

po/i dgnin turn irremiflibile,ficut Nouatiani contenderunt, Supra enim recitauimus ex# taw ueriatem empla amp;nbsp;teftimonia, quæ docent tales lapfiis condonari polTe, nec omnis per# Euangelrj iudicari debet peccatum irremiflibile, quia Manafles,Na# buchodonoftjr,Paulus,Iuftinus,Äuguftinus5 deniqp innumerabiles perftcuto# res ianati funt, ficut amp;nbsp;Petrus dicit : Quern uos crucifixiftis, Sed quorundani fingularis eft furor, qui ueritatem agnouerunt, amp;nbsp;admoniti ac conuidi contra confcientiam, fine fide, tarnen damnant ueras fèntentias, amp;nbsp;exercent autcon# firmant iæuitiam. De talibus diciturRom:ii, Reliqui indurati fùnt, déditeis Spiritum exacerbatum,oculos ne uideant,amp; aures,ut non audiant, Hocdiâo amp;fimilibus defcribunturperlèuerantes in Euangelij perlècutione, qui cœci# rate puniuntur, poftquàm fæpè admoniti non redeunt ad Deum, talis fuit fu# rorÀnabaptiftarum Monafterij,

Quare talibus didis SC exemplis admoniti, caueamus, ne pertinaciter propugnemus errorcs, Labi errare commune eft omnibus hominibus, fed pertinacia quç gignit Sophifticos prætexrus fine fine,peccatum maius amp;nbsp;mub tiplexeft,ex quo non multi eludantur, Ideô amp;nbsp;Paulus inquit : Hæreticuni hominem poft unam atcp alteram admonitionem uitabis, quia proprio iudi# cio damnatus eft,id eft, fua pertinacia déclarât, iè implicitum efle laqueis Dia# boli,

Cæterùm nobis ièmper in conipedu fit hæc dodrina, debere nos oh# temperare mandate amp;nbsp;promiflîoni Euangelq, Aeternum amp;nbsp;immutabile man* datum eft,quod præcipit agere pcenitentiam, Item, audire Filium, amp;nbsp;credere nos propter filium Dei recipi, Tenendum eft amp;nbsp;Pauli didum ; Gratia exube# rat fupra peccatum.

luxta hæc mandata iudicare nos debemus,80 eis obtemperare,quod cûtn facimus,certum eft nos non habere peccatum irrcmiflibile,

Citatur altera lentenda ex Epiftola ad Hebræos : Voluntariê peccan#: tibus poftacceptam notki'amuen'cans iam non relinquîtur pro peccatis ho# ‘ba,fedterribih's expedario iudicq* Si dextrè uolunius ludicare, hic locus non lieuatiani.

lapfos poffe refurgere, fed facit immediatam collationem benefîcq Christi amp;nbsp;pcenarum, in hanc ièntentiam t. Hæc duo extrema funt 8C wimediata : Retinens beneficium Chrifti faluatur, non retinens ruitinexick

Hic non negat lapfos polfe ad beneficium Chrifti redireTcd excludit allas hoftias, amp;nbsp;noua Sacrificia ♦ In Lege erant crebræ expiationes immundi# tiarum, amp;nbsp;Pharifæi docebant eas meren' remilfionem peccatorum. Ira poftea înEcclcfi'a multi finxerunt làtisfacfiiones Milfas, nec folùm falfi' cultus ex«» lt;:ogitatl funt, ièd etiam perfuafio de ilia expiatione,per talia Sacrificia aluit fe# lt;:uritatem Si indulgentiam HasPharilàicas imaginationes grauiflîmè taxat Epiftola ad Hebræos t Vult certè retineri beneficium Chriftij ficut poftea di# » Non uult conculcari lànguinem CHRIST I,nec contumelia afRci Spft l’Jtum gratiæ* Hæ grauiflîmæ adhortationes iubentcauere, ne amirtamus be# ’ifficium ChriftijNec^ tarnen interim uetant, lapfos ad Chriftum redire* Hæc ^ftfimplex amp;nbsp;germana lèntentia *

pTfi nulla creatura magnitudinem iræ Dei aduerfus peccatum làtis intelli# gtrepoteft,ac ne poffet quidem fenfiim iræ Dei perferre^ficut dicicur Deu#

leronom: 4, Deus ignis confiimens eft: Tarnen uult Deus in Ecclefiafua ali# ^uornodo agnolci iram fuam aduerlus peccatum, non uult contemni pecca# cuti ci- ir^e ïum.non uult corda eflè ferrea Si fine dolore,ut Ephe:4*de impijs diciturjdeô nbsp;nbsp;*

ftniper in Ecclefia hoc fuit exordium concionum : Agite pœnitentiam * Sic Chriftus exorfus eft,amp; ante ipfum Baptifta* Sic Paulus inquit : Reuelatur ira Deide cœlofuper omnes* Sic Prophetæ exorfi funr,EfaI:i*Væ Gentipecca# trici.Imôin Paradifo hæc poft laplùm prima concio fuit^arguens peccatumjamp; tKw* dedarans iram Dei*

Poftremô omnes calamitates generis humanf mors, morbi, inopia, fa# meSj cædes^ bella^ excidia, amp;nbsp;clades multipliées, fiint reuera condones de ira E)eiaduerfus peccatum,ut Plàlmî^S* Propter iniquifatem çorripis homi# nés,

Poftremô teftimonium omnium maximum iræDeieft, quôd Filium oportiierit fieri uidimam * Hanc iram certè uult Deus aliquo modo à nobis 3gnofci,amp; nos moueri ipfius iudicio Si indignatione, Necefle eft igitur in no# bis exiftere aliquam contritionem,Âc uocamus Contritionem,ut Ecclefia ufi#

Ioquitur,pauores confeientiæ agnofeentis iram Dei aduerfus noftra pec# cata, amp;nbsp;dolentis propter peccatum * Hanc contritionem præcipiunc hæc di# fta ; Agite pœnitentiam * Et 2. Corinth:7* Contriftati eftis ad pœnitentiam* I,Corinth:iI, Si nos iudicaremus ipfi,non iudicaremur à Domino, id eft, fi ue# ro dolore affîceremur,agnita ira Dei* loèl 2* Scindite corda ueftra. Si non ue# ftimenta ueftra*Ierem:3i.Poftquàm oftendifti mihi, p^reuflî femur meum,con ftifus fum. Si erubui* Nahum*i* Ante faciem indignationis dus quisftabit'T Quîs refiftit in ira furoris dus Indignatio dus eftulà eft ut ignis, amp;nbsp;petræ diflblutæ funt ab eo*Item Eiaitóó, Ad quem relpidam C’ nifi ad humiliatum Si

contritum fpiritu^ScT trcmentem fèrmoncs m cos,Efai:i. Definite peruerfaage^ re. Pfàl:37, Iniquitates meæ fiipergreflæ funt caput meuin. Item Jnitium fapi* entiæ timor Domini, Et palîîm coniungunt Pfàlmi timorem èc fidem : Bene«« placitum eft Domino fupcr timentes eum^Sf ergaeosqui fperanc in miferp cordia eius.Eodem pertinent multa didta Pauli: v etus nofter homo fimulcru cifixus, ut aboleatur corpus peccati.

Dc^aducrfui“^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Àddantur ècexempla, ut Adam, Eua, obiurgati à Deo, Dauid obiurga*

pcccatum. tus à Nathan,horribiliter perterrefiunt, Dolet mulier peccatrix Lucæ 7. Ët Luc: 2 2, Petro acerbæ lacrimæ erumpunt. Hæc fimilia teftimoniaoften«* dunt, neceflàriam eflè aliquam contritionem, quæ quidem etiam crefcerede* bet, ica ut non Iblùm externa delióa, led etiam interiorem immundiciem ag* nolcamus, uidelicet dubitationem de Deo, lècuritatem, admirationem noftri feu fuperbiam,delpelt;ftionem aliorum,maleuolentiam,auariciam,flammas pragt; ui amoris,amp;: alios uiciofos alfedus.

îgt;^on fllpocnû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gfj- pocnitentia in hypocritis, qui nullo iènfti doloris aut pauorum

cXî^ affîeiuntur,quos delcribensleremias inquit.Erubelcerencfcierunt, Et Paulus ad Ephefi'os uocat dolore carentes ♦

Vtautcm hancprauam fecuritatem animis excutiamus, Qpèamp;^mulcum dicfia de Contritionc,de ira Defde pcenis prælèntibus ôô eternis,cxempla ipfa pœnarum calamitates proprias amp;nbsp;aliénas, imô amp;nbsp;mortem filq Dei nobis pro^ ,ponamus,ut mifcriam noftram amp;iram Dei agnofcamus amp;nbsp;expauelcamus* if Ecclefia,quodinftituicChriftus,pars neceftària, arguerc wmijicrijne^ peccata, ficut Paulus clarè inquit : Nunc reuelatur ira Dei de ccclo ftiper om^ cffjïria. nbsp;nbsp;nem impietatem, Vtendum eft autem uoceLegis moralis, ut uocant,adhanc

Peccatum (tr^ j^jiniftcri-jpartem. Eft enim Lexilla,æterna amp;nbsp;immutabilis lententiaDei,de/ Lfgwwwrate. cLraus iram Dei aduerfus peccatum. Etfi enim Deus recipit hominem confu/ gientem ad Chriftum,tarnen peccatum non approbat.Ideô Paulus inquit: Pet Legem cognicio peccati, amp;nbsp;femper fonuic in Ecclefia inde uft^ ab initio poft laplum,ut Gcn:4.apparct,amp;^ deinceps.

Ac prorfus falfa,abfurda,amp; perniciola imaginatio eft, fingere Legem ni«* Lfgm «5 e/fej-fjl eftt’,auc non prædicandam elfe, Quia ideô prædicata eft per Patres, amp;nbsp;de/ terribili uocc in Sina reuelata,0d afli'duc repctita per Prophetas,Chri/ fallti. ftiim oC Apoltolos, ut Iciamus elle æternam oC immutabilem lententiam Uei, declarantcm iram aduerfus peccatum . Sciamus item, omnes homines in hac corruptione naturae, hac lententia Dei condemnatos elfe, ^tcp ita fub Lege eft fe, Sicut Paulus inquit, Caufati fumus omnes lub pcccato efte,id eft, condem/ natos ôdreos coram Deo. Sicut lempermanet mens diuina, ita femper manere Legem neceft'e eft. Et huius Legis noticia manet in noftris conicientijs, amp;nbsp;eft explicata uoce Dei, Patrum, Prophetarum,Chrifti amp;nbsp;Apoftolorum ♦ ldeôamp; Chriftus toties inculcat Legem, ut Matth: J. amp;nbsp;quidem additdeclarationem, ut Iciamus acculari Lege non folùm externa delidta, led etiam interiora uicia, ccx?citatem,'iniufta odia, flammas libidinum, amp;^c. Vult ergo Deus in Ecclefia femper Ibnare uocem huius Legis, quæ concionatur de obedientia cordis.

vtenduiti eü tendum eft amp;nbsp;uoce Euangelrj, quæ accufat in mundo concemtum iræ uoce Puangclij mifericordiæ, quæ cernitur exhibito Filio. Ideô inquit Chriftus ; Spiritus in arguendo fandtus arguet mundum de peccato,quôd non credunt in me. lam cogitemus, fccfdto. quàm late paccat hæc prcdicatio,acculans condemnans peccata. Totumge/ nus hu/

nus humanum complectitur^omnes fumus pïeni dubitarionCj (êcuntate^negli^ gcntes aut errantes in inuocatione,contaminati prauis cupiditatibus, kuiter curamus iram Dei, abutimur bénéfices, omnes fumus ingrati filio Dei ♦ Ideó non miremur,uniuerfum mundum opprimi fatalibus pcenisjqug funt figna ire Dd: Sed cogitemus,ut Paulus inquir,Omnes fub peccato efle,amp; totum mungt;« dum reum elfe Deo, fua quiicp peccata accukt amp;nbsp;deploret*

Hæc omnia iæpè multum cogitemus : Nam quod dicitur. Spiritus spiritm ftn» fandus arguet mundum, id fit per uerbum declarans iram Dei, amp;nbsp;in huius uerbi cogicatione Spiritus ianëlus eft efticax. Et 2.Timoth:2.Paulus cÏarê peccato per iubec doceri ÔC erudiri adueriantes, quis kit an Deus det aliquibus pœnitenî« uerbum. tiam Et apud lerem : Poftquàm oftendifti mihi, confufus fum, amp;nbsp;erubufi I.Regum: 2, Dominus mortificat amp;nbsp;uiuificat Hæc fiunt per uerbum Dei, ut Hebr:4.dicitur : Viuum eft uerbum Dei,amp; effi'cax, amp;nbsp;penetrantius gladio,

Quare in ijs qui negligunt amp;nbsp;contemnunt uerbum Dei, non eft effîcax Spiritus fandus, kd confirmatur ferocia ♦ Sicut in Genefi dicitur : Non iudft ca bit Spiritus meus in homine, quafi dicat, Pofteaquàm contemnere uerbum ^dpiunt, defijt iudicium Spiritus, agnitio peccati,inuocatio amp;c*

ÇEdadContritionem,hoceft,adhosterrores, necefkeft accedere conkla«* ‘^nonem,kilicet Fidem,quæ ftatuat nobis remitti peccata propter Filium DdjSc tantæ mifericordiæ agnitione rurftis erigat nos, ne oppreflî delpera^ tîoneruamusinæternumexitium, Nifi enim âccederet Fides, Contritio fielt;lt; retmorsæternaæftigitur altera pars Fides, quæ eft non tantùm hiftoriæuel Alterd pars Legis; noticia, fed fiducia, qua credit unufquikp fibi uerè remitti peccata à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f/î

Deo propter Chriftum gratis,id eft,non propter noftram dignitatem,aut no^ ftra mérita.

De hac parte, hoc eft, de Fide accipiente rcmiflionem peccatorum, libri Monachorum muti funt : Sed nos kiamus, hanc effe præcipuam amp;nbsp;propriam Euangelij uocem, amp;nbsp;hanc dodrinam de fide prorfus neceftäriam efle Ecclefiæ, firaul compledendam quandocunq^ de pcenitentia dicitur ♦

Multi hie diiputant, quod fit dikrimen contritionis Petri amp;nbsp;ludæ, Da=lt; nidis amp;nbsp;Saulis^Et hint ipinoiæ difputationes de aruore iufticiæ,amp; timoré pce-Jiæ. Sed hoc dikrimen planum amp;nbsp;illuftre eft : Ad contritionem ludæ non ac#i Diflt;^rimentn» ceffît fides, ideô opprelfus terroribus, ruit in æternumexitiunuEcontràad lt;^ontritionem Petri acceftit Fides, ideoreuixit ex luis ingentibus doloribus. lud^e. Etcùm fide erigimur, accedit agnitio bonitatis Dei, amp;nbsp;non tantùm metu pees« ’larum angimur, kd etiam puriore dolore, quöd Deum ofFenderimus, cui de«« betur obedientia amp;nbsp;gratitudo, Sed non eft opus hos afîècFus fùbtiliter diuek hre.Vult Deus iram fiiam mctui,amp; hanc in pcenis uult confpici. Accédât au^ tem Sc Fides, nee fugiamus Deum, kd ad eum redeamus,petamus nos recipi, amp;ftatuamus æternam ÔC immutabilem Dei uoluntatem efk, quod uelit reci«' pereperterrefa(ftos,qui credunt fibi ignoki propter Mediatoren!, Hoc præck pit nobis certô credere amp;nbsp;ftatuere,

Difcrimen tn* yimor fcruiïis eft pauor fine fide, 8ó reiplä fiieit Deum :Sed tfmor filiali's eft filiilem etferz pauor, ad qucm accedit hdes, quæ inter pauores erigic oC coniolacur animum, uilcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc accedit ad Deum, petit amp;nbsp;accipit remiflionem» Hæ deftriptiones funt pla^

næ, ÔC in exercitfjs noftris intelligi pofliint ♦ Contritio fine fide eft horribilis pauor,amp; dolor animi fugientis Deum,ut in Saule,ludaX^narc non eft bonum opus ♦ Sed contritio cum fide, pauor Sc dolor eft animi non fugientis Deum, fed agnofeentis iuftam iram Dei, 8c uerè dolentis, quod neglexerit aut con* temlerit Deum,amp; accedentis tarnen ad Deum,amp; petentis ueniam» Taîis do* lor fit bonum opus Sc iacrificium, ut loquitur Pialm: Sacrificium Deo ipiritus contribulatus, cor contritum amp;nbsp;humiliatum Deus non defpicies»

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et tarnen neceffe eft taxari 8c abrjci opinionem, quæ finxit homines con*

fdforaw non tmione meren remillionem peccatorum, leu dan remillionem propter digni* datur propter tatem contritionis ♦ Sed rctinenda eft uox Euangelq, quæ clamat Gratis re* contrttionem, j^jYti peccata propter Filium Dei, Hæc exclufiua retinenda eft,ut Chrifto de* ^j/^^*^*^***quot; bitus honos tribuaturjtem, ut mentes perterrefaeftæ teneant certamconfola* uonem* Nam adigerentur ad deiperationem, fi ientire deberent, ft non babe* re rcmiflionem,nifi dolor iatis dignus amp;nbsp;fiiffi'ciens eiftt, Hæc fimplex ftnten* tia multos labyrinthos dilputationum tollit,

Conftituamus igitur neceflariam elTealiquam contritionem,uerospa* uores ac dolores,ftd tarnen remiftionem peccatorum non dari propter contri* tionem,feu dignitatem ullam noftram, ftd propter iolum filium Dei, qui pro nobis admirandoconfilio uidima. Mediator Sgt;C Deprecator fadus eft»

Ac ut teneamus in conipedu dodrinam Contritionis, hæc capita no* bis proponamus :

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pcenas æternas,

Pcenas interiores,uidelicet quod peccata peccatis puniuntur,ccecita* te. Sc furoribus ftquentibus »

CreatlO t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Beneficia Dei

Patefadio Dei\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr tcflinwnia

MiffloRlij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«frr,ccri„.

. , Donatio Spiritus iandi^ Promiflio uitæ æternæ ♦ Nutritio,defenfio corporis animæ» Depulfio Diaboli»

Literarum amp;nbsp;ueræ dodrinæ ofteniîo* Gubernatio diuina in moribus ÔC confîlrjs, Felicitas confiliorum»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Felicitas ftudiorumjSC redicudo ludicq»

Exempla cogitemus Saulis amp;Dauidis,quiamp; beneficia quærecen{ùitelt;lt; nueruntantelapfumjamp;pofl lapfum exuti tantis bonis pcenasiênferunt,quas nbsp;nbsp;Dauidis.

recirautEt Saul prorfus perqt, oppreflus æternis pcenis : Dauid uerô rurfus adDeum conuerius efl;, ièd tarnen fen fie onus pcenarum corporalium nbsp;flan#!

dalorum in tota uita» Et quantam ruinam trahat unus lapfus^confideremus in Adæ amp;Euæ exemplo» Item in Dauidis adulterio, èc Salomonis delirio^pro# pter cuius idolum poflea regnum Iflaêl diuulRim efl, Et hæc diuulfio peperic infînira mala, religionis diiripationes,amp; bella ciuilia» Hæc confiderantcs,non exiftimemus noflros lapfus leuia parua mala cfle,amp;S ad paucos pertinere, ac fimusin revendis moribus diligentiores »

Hæc expendere utilius efl,quàm illas nugas agitare. An aeflui finico luflè rcfpondeatpccna infinita. Taies friuolas quæfliones fugiamus, ac fliamus in deliâo efle contemtum infiniti boni» Hic contemtus amp;nbsp;uiolatio infiniti boni, di’gnus eflinfînita pcena »

Poftquàm autem de Contritione didlum efl, explicemus amp;nbsp;alteram partem. Nam miniflerium in Ecclefia non folùm arguit peccaca, fed etiam an#! nunciat remiflîonem peccatorum perterrefaefiis credentibus in Chriflum» Statuant igicurperterrefadæ mentes, certô fl conflqui remiflîonem peccato# rum gratis fide propter Chriflum. Nec intelligatur fides tantùm de hifloriæ tur articulum noticiatSed intueatur hune articulum in Symbolo, Credo remiflîonem pec# symboli,cre^ catorum,Necfatiseflingenerecredere,quôdDeus aliquibus ignofeat,ficut amp;nbsp;Diabolus credit. Nonenim ignorât in Ecclefia reconciliarionemeffe, fld finguli ftatuere debemus,nobis ipfis ignofli,nos ipfos à Deo recipi » Hac fide specialis fides fpecialijUt fic dicam, quifep fibi applicare beneficium Chrifli debet » Videtur ‘ßctumchri* hoc abfurdum humano iudicio,de re ranta nos flatuere debere, uidelicet quod fli. placeamus Deo. Sed diflamus, ideô Deum fl patefecifle, ut hanc fliam uolun#! tatem nobis reuelaret. Ideô promiflîones traditas elTe, ideo miflum Filium, ac fparfum Euangelium in mundum, ut hæc flntentia, quam nulla creatura cer;# nere poterat,patefierec.Immenflim bonum efl reconciliatio diuina, ideô diffî#

culter aflenrimun Sed excitemus nos ad credendum EuangeliOj cogiteinus nos in hac ui'ta uerbo Dei inuolutos fuftentarioporterc, ücut foetus in utero materno fodct inuolucus aluo fou focundina, nee rumpamus hoe noftrum in# uolucrum, foilicet Euangelium, quód affirmât de uoluntate Dei» Polfea uelt; rôegreflî in uitam^Sc lucem æternam,coràm cernemus uoluntatemDei,ód admirandum confilium»

Tefiimoniade A(flor;io» Huic omnes Prophetæ teffimonium perhibent, remiffio# gratuite remi^ nem peccatorum accipere per nomen eius,omnes qui credunt in eum. Hæc eft ßionepeccatoj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clara fontentia, ill qua teftatur Petrus ièenarrare fummam Propho

r«»f per c. nbsp;nbsp;nbsp;i^ripturæ,8ô opponit banc iententiam uulgari perfoafiont quam populus

habuerat de Meflîaj ac affirmât ideô à Pâtre milfum eite, ut uidima fieret pro peccatOj amp;nbsp;propter ipfum detur remiffi'o peccatorum, qs, qui credunt in eum, id eft,qui fie ampleduntur Meiftam, ut credant fo propter eum recipi. Et quia hoc diêlum allegat omnes Prophetas, foiamus hie uerum confonfum Catholic cæ Ecclefiæ reci tari.

Rom:ç.Iuftificati per fidem pacem habemus ergaDeum,id eft,habemus certo Deum propiciumjfumus recepti in gratiam, ÔC libefati ab ira amp;nbsp;æternis terroribus ♦

Sed hæc dida eludunt aduerfarrj,Fatentur fidem, id eft,profeflionemhb ftoriæ neceflàriam efle,qualis foilicet eft in Diabolis, fed negant Gratis remit* ti peccata,00 iubent dubitare an fint remifla ♦ Hi errores fuprà refutati funtin loco de luftificatione, quare hie breuiter tantum commoncfaciam ledoremgt; Vtileeft enimin quotidiana inuocatione nolTe hæc exercitia fidei. Nemo ignorât Deum mifericordem efle, nec quærunt homines, an uelit Deus ali* quibus remittere peccata,fod cogitant dignis remitti,non indignis,amp; de* Prowij?ioM«t= prehendimus finguli in nobis multiplicem indignitatem, Demde altera uerfdlis eA quæftio fatigat animos de particularitate, Neceflèeftigiturinconfpeâuha^ gratuitn. here teftimonia, quæ confirmant nos, ut foiamus hæc duo, foilicet promiffio* nem uniuerfàlem efle,8c gratuitam. Rom: 5. de utrot^ extant teftimonia ♦ Pc promiftïone uniuerfali dicitur : lufticia Dei in omnes 80 fiiper omnes creden* tes amp;c.Deindeaddit:Iuftificamur gratis ipfius gratia per rcdemtioneni quæ cftinChrifto Iefu,quem propofuitDeuspropiciarorem per fidem in iàngui* ne fi.10, T enenda eft igitur exclufiua,amp;^ opponeda tentationi aflîduæ de digni* tate.Semper enim obftrepit nobis uox Legis, quæ deterret nos, neftatuamus nos recipi, quia fimus indigni, Aduerfos banc ipfam uocem foiamus Euange* lium reuelatum efle ex finu æterni Patris, quod teftatur recipi nos propter fi* burn Mediatorem,non propter dignitatem noftram,

Hæc quotidiè in inuocatione cogitand a funt,amp; foiendum non excludi contritionem amp;nbsp;cæteras uirtutes ne adfiht, Nam certè pœnitentia neceflària eft,fodcaufa remiflîonis peccatorum non transferenda eft in noftram digni* Rcmißiopeccta.temfed inChriftum . Statuendum eftigitur,remiflîonem peccatorum,non c^torum eon^ propter dignitatem noftræcontritionis,autnoftrorum operum contingere, fidudaben^s tantùm fiducia benefierj Chrifti,utEphef:2,Gratia iâluati eftis,Dei donum cÿ ebrißh nbsp;eftjnon ex uobis, Roman; quarto, Traeftatur principale argumentum ex eau*

3) E FIT)E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^9

fîs,amp; ui promiflionis ortum : Ideó ex fide^gratiSjUt fit firma promiflio, id eft, G penderetreconciliatio ex dignitate concritionis noftre^autopcriim noftrorum, tum nunquàm Legi iàtisfaciamus, fieret incerta, Sgt;C promiilîo reconcifiationis fieret irrita» Sy Ilogifmus hic eft tractatus à Paulo:

Oportetpromißionem reconciliationis eße certam^ Fromißio pendens ex condittone Le^is fit incerta, Er^o Fromißio reconciliationis non pendet ex conditione Le^is.

Minorem probat Paulus,inquiens : Lex iram efticit,fcmper accuiaC, Et confidera fummam difputationis Paulinæ. Ideô tantopere contendit Chris« fiumeiTeuicftimam propeccatis noftris,uc hac ipiaantithefiftabiliatexclufis« i!am,quöd noftra opera non fintmeritum remifti'onis peccatorum, Cætera fiimonia fumantur ex loco deluftificatione, ubi etiam de uocabuIoFideidi^ ctum eft, quod quidem in ipla lufta clarius intelligi poteft,ubi pia mens expe^ rituriè acquiefcere in mifericordia propterChriftum promiiîa, ^intelligic fianc mifericordiam Fide, id eft, fiducia apprchendendam efle » Hic fides non ^ides tun tuu tantum hiftoriam,fed hiinc articulum etiam intuetur: Credo remifli'onem pecs« catorum,amp; amplectitur promiliionem, ut Rom: 4» clare dicitur» Porro hdes . quæaflentitur promiftioni,eft fiducia mifericordiæ»

Poftremo inhis teftimonqs conferamus Apoftolorum amp;nbsp;Prophetarum confenpMA^ dic7a,ut uideamus perpetuum conftnfum uniueriàzEccIefiæindeuicpabiniss tio. Ideô amp;nbsp;Paulus citât ex Pialmis quidam,amp; plurima que huic iêntentiæ fiifss /sremi^ione fraoantur,paftîm occurrunt.Pfalm:}!» Dixi confitebor aduerfurn me iniufticis: peadfor«;«. am meam Domino, amp;nbsp;tu remittis iniquitatem peccati mei» Piälm: 142» Non Lftificabitur in confpeftu tuo omnis uiuens»

PlaIm:çi»Tibi tantùm fum peccacor,uc tu iuftificeris in ftrmonibus tuis, Hæfententiæôô fimiles teftanturnos accedentes ad Deum, non offerte noftram iufticiam,nec poffe opponere iudicio ÔdiræDei noftra mérita, fed confugiendû effe ad mediatorem Chriftum,amp;^ ftatuendum uerè propter ipfum gratis ignofci nobis, amp;nbsp;nos recipi in gratiam»

Ideô autemhanc partem de Fide omiièrunt multi fcriptores, quia iudis« cio humanæ rationis uidetur abfurditas, affirmare quod Deus tibi fit propi:^ eins, Diiccdendum eft autem à iudicio rationis noftræ, ôd quærenda uoluntas Dei in ipfi'us Euanoelio» Cùm legimus Dauidi annunciatam efte remilfioncrn peculiar! mandato Dei, miramut illud fi'ngulare beneficium, cogitât quiiep itafe libenter crediturum effe,fi fibi talis uox c cœlo alFerrecur ♦ At ftire debesi mus,iam effe allatam hancuocem nobis» Tamcerto tibi remittitur fi credis Euangelio, qucàm certo Dauidi remittebatur, amp;nbsp;tarn »à te poftulatur utcrcdas tiocibuangelij annuncianti remiffîoncm,quàm poftulabatur à Dauidc,ut uoci Nathan crederet »

Haftenus de Contritione amp;nbsp;de Fide dixi » Neceffe eft autem amp;nbsp;fimul ins« coari nouam obedientiam,ut Rom:v»dicitur, Non regnet peccatum in mortass Ydcmne^ 11 corpore ueftro » Rom: 8» Nulla nunc condemnatio eft his, qui in Chrifto ceppe «1 pc^ui lefuambulant»Ec Ioannis inquic,Facite frudtus dignos pcenitentia, id eft,cons! nouam obed;. uenientes poenitentiæ » Hæc noua obedientia ufitatè uocatur Bonum pros« pofitum» Eft^ uerè ÔÔ fine hypocrifi ftacuereamp; uelle D E O obedire, amp;nbsp;rCi« linere iufticiam bonæ confeientiæ ♦ Ac ut firmicas ifta uoluntatis fiat, adiuuas*

mur à Spi'ritu fàndo^ qui datur^ cùm fide nos fuftentamuSjUt Galat; 3. djcitur; Vtpromiflïonem Spiritus accipiamus perfidem Jtem Rom;8*Accepiftisfpi# ritum adoptionis^quoclamamus Abba Pater.Cùm enim fide aflentimurpro!« miflîonijagnoicimus mifèricordiam èC præfentiam Dei,refpicientis, curantis, èC recipientis nos, amp;nbsp;incipimus eum uerè inuocare, nos ei fubijcere, timere eum, amp;nbsp;obedire eit.

spiritusgra- Ideô in Zacharia duæ particulæeruditifïîmèconiunguntur, Gratiaamp; cr precîi. Inuocatio : EfFundam fuper domum Dauid ipiritum gratiæ amp;nbsp;precum» ScilP cet primum Spiricu iànclo mouemur, ut agnoicamus amp;nbsp;ftatuamus nos recipi in gratiam.Eft autem præcipuus çultus Dci amp;nbsp;ibiius Ecclefiæ opus,uera inuo«! catio,quæ oritur ex agnitione gratia?» Nam mens ignara rcconciliationis fugic Deum, non inuocat, Sed recepti in gratiam, accedunt amp;nbsp;inuocant, ut RomJ» dicitur:Per hune habemus acceiTum fide^Ephefij.Per quem habemus fidem amp;nbsp;acceflum confidenrer per fidem, Quomodo autem placeat noua obedientia cùm procul »àperfedtione Legis abfic,amp;^ reliquiæ peccati in hac uita in recon^ ciliatis maneant, didlum eftiûprà.

T^Iligcntia dignaeftcruditisuidere,qüàm uariusufijs fit uocabuli Confefi lull confeß^o-^ ^-^fioiiis VulgLis intelligit nomen Confeflîonis plerunqp de enumeratione nis. fingulorum delidorum, quæ fit coram miniftris Ecclefiæ, à quibus abfolutio petitur, amp;nbsp;fortaflis initiô mosille enumerationis fingulorum delidorum or^ tus efi: ab fis, qui delidla publica coram miniftris auc Ecclefia confitebantun Taies enim olim non recipiebantur,nifi coram miniftris profeflî eiTentfeddù (fta agnoicere,petere ueniam amp;nbsp;promittere emendationem»

Matth: 3. Baptizabantur in lordane confîtenres peccata fua, proßeßionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nehemiæ ÿ^filfi hrael conueniebant in ieiunio, amp;nbsp;confitebantuf

Et Leuitici lô. Aaron confiteatur omnes iniquitates filiorum Ifiaët Vbi mos publicus deferibitur, in quo uoce fummi Sacerdoris, tota Ecclefia fateba* tur fe ream elTe, In his locis Confeflîo non tantum fionificat arcanam agniùo^ nem culpæ coram Deo, ied etiam publicam profelfioncm in generecorani Deo,amp; Ecclefia, profitentium iè rcos elTc, amp;nbsp;ueniam petentium,

Apparet igitur hanc publicam Ôd generalem profeflîonem admodum ucterem morem eife,

Sed cùm Dauid inquit :Dixi,confitebor aduerlùm me iniufticiam me^ Mcrduntdr^ Domino, Hic Confeflîo fionificat arcanam agnitionem culpe coram Deo, Ottern culp£ quæ agnitio cft ipia contricio,coniuncra cum petitione ueniæ.

cordw Dco. lacobus amp;nbsp;nominc confeflîonis ufus eft,loquens de reconciliatione: Con* licolutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutuô peccata ueftra, id eft, hi inter quos fuerunt fimultates, fateani^

turutrinqj fua deliéîa, Së redeant in mutuam gratiam, SicutdiciturinSalo^ mone: luftus primùrn iêiè accuiàr,pofteainquiricalcerum, id eft, Déus non uult nos conniuere ad noftra errata, ÔC in alios acerbam cenluram agere, fed utile nos in noftram confeientiam primùrn inquirere, noftra errata fateriamp; emendate,ut Matthzy.dicitur : Efice primùrn trabem ex oculo tuo ôéc,

Poftquàm igitur uarius ufus uocabuli am'maduerfus tercs fîgnificationes à reCenri more enumeratiom's*

Efl: aucem duplex Confeflîo : Altera iudictj public^ cùm coram Ecclelîa Confeßioiudi. aceufanturrei manifeftorum cn'minûjbi de manifeftodelicflopalàm faten'de# bemus, nos laplbs efle, Sc dolere quôd Deum ofFenderimus, Ecclefiam pob berimus^Hîc làtis conftatjCÙm cn'men fît mam'feftum, enumerarfonem feu re^ citationem criminum non omicti, Sed altera eft confeflîo priuata feu arcana» Hic dicimus enumerationem non eflè necefTariam, Sc quanquàm multi ualdè uoeiferantur hoc uinculo laxato difeiplinam folui, tarnen amp;nbsp;in altera parte ui^ dendum eft^ne lux fidei obfcuretur,8d ne confcientqs laquei inqeiantur. Et ta^ men quomodo diftiplinæ ratio habenda fit,poftea dicemus.

Tres funt autem caufæ, propter quas neceffe eft extare enumeratio non fît neceflaria* Prima, quia Monachi finxerunt enumeration ncnieirecultum Sdrnericumremillionis» Sccunda,quiapoftulanteam, ut pof^ éiorumiwnfît fît indici fatisfaftio.Tertia,quia confeientia adducitur in dubitationem amp;nbsp;den necejJ'arM,tres fptranonem ftrupulofa enumeratione.Hi errores taxandi fîint. Nam remiflîo ïioiipendet ex conditione enumerationis, amp;nbsp;retinendaeft uox Euangelq de gtatuita condonatione ♦ Deinde deliramenta de fatisfactionc magis etiam tan xanda funt/ Poftremô enumerationem confiât fuifTe pqs duram carnifîcinam, qui cùm uiderent fè non pofle omnia delifta colligere, nunquàm acquiefeen bant,amp; dubitatione ilia fides extinguebatur, Huic malo necefle fuit pios Don fiores mederi*

Quôd igitur in arcana confeflîone enumeratio omnium uel paucorum deliftorum non fit præcepta iure diuino, manifeftum eft, quia Ohriftus aut Âpoftoli nufquam earn præcipiunt* Deinde impoflîbilis eft enumeratio omn wuni,iuxta illud : Delidla quis intelligit Multa enim funt errata ignorantie, inmaximisdeliberationibuSjUt lofîæ mouentis bellum non neceflahum» Item z inalqs negocrjs,ut quædam errata doâ:rinæ,ut qui ftipulas extruunt fupra tien rasfententias quas obfcurant* Item plurima funt peccata omiflîonis, quæ non intelligimus, Abfurdum eft igitur dicere neceffariam effe enumerationem omn niumjCÙmGt impoflîbilis* Ideo autem præcipuèhæc illuftrentur, ne obfcun retur dodrina de remiflîone gratuita, ôd fide ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdufe,cur

Cæterùm propter abfolutionem priuatam, quæ inEccleffisretinenda^^^^J” eft^mos etiam petendæ abfolutionis retinendus eft, 8/ funtaliaf utilitates mulnyîo non dccc= tærctinendi illius colloquq priuati, etiamfi non accedat enumeratio* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dente enumerA

Secunda,ut Paftor interroget fuos auditores de doftrina* Nam utruncp mandatum eft Paftori,ut explorer auditorum indicia de do(ftrina,et cognofeat an proficiant, caftiget amp;nbsp;erudiat fegniores, popufo uerô ut exponat quid fentiat*

Tertia. Certè priufquàm rudes admittanturadSacramenta,de doclrT na audiendi funt, amp;nbsp;hoc colloquium uice Catechifmi eft*

Quarta.Etfîcogéré Paftor non debet,utquif^ dicat arcanafafta, tarnen nu. proætate amp;nbsp;uitægenere qugdam de morib.interrogare,amp;S utiliter moncre pon tefl.Vt fî quis audiat mercatores,interrogare poteft,quales côtraftus exerceât*

ta,id eft/atebantur in genere fè reos elfe, fubfjciebant fè Deo, oftendebant don lorem

ïorem fuuni t Sic in petitione abiolutionis, etiam cüm rccitatio finguloruni omicticur^tameii nccefle cft fignificari in genere, quod fateamur nos reos efle, , Sé fubijciamns nos Deo, uerè doleamus quod Deum offenderisnus, quod Ec# cleiïam polluerimus, quod cumulauerimus pcenas publicas » Cùnî hoc modo prudenter èC grauiter hic mos rednetur, prodeft ad difciplinam^

VI. Sexta ♦ Omnium maxime hæc cauia prudentes omnes mouere poteft* Mospetendæ abfolutionis teftimoniumeft huius articuli, quôd lapfi emen* dantes fe recipiantur à Deo, èc fint ab Ecclefia recipiendi. 'Vtiîè cft autem hoc ilkiftre teftimonium in Ecclefia conlèruari. Nam amp;nbsp;Petrus Alexandrinusre* futauit Meletium, ierentcm Catharorum delina, citato more ufitato in Ecck^ fia,amp; protulit exempla abfolutionis * Vaidé rnouentur animi omnium homi* num ijs ritibus,qui afïîduè funt in conij3eélu,ôé incurrunt in oculos,confîrma« ti non folùm antiquitate, fod ufo etiam talium gubernatorum, quorum pieta^ tem amp;nbsp;doélrinam ccrta teftimonia comprobarunt. Quare amp;nbsp;tune profuit mos ad confirmationem ueræ fententiæ Petri, amp;nbsp;nobis prodefTe huius perpetui moris cogitatio poteft. Deinde cum claré dicat Chriftus,Quicquid iolueritis interra,eritfolutumincoclo, certè mandatum datur abfoluendi. Etfi autem abfolutio feu receptio lapforum etiam fieri inrelligitur, cùm admitmnturiw fus ad Synaxin, ramen hæc expréfla abfolutio non abolenda eft«

Apud Ethnicos prorfus fuitamiiTa doéîn'na de remiffîone peccatorum propter Mediatorem filium Dei, fod dodlrina Legis utcunt^ retenta eft» Na* rura enim hominum facile obliuifoitur Euangelij, cùm fitdodrina non nata in

* Humana mente,ficut amp;nbsp;Monachi opprefforunt Euangelij lucem de gratuitarc* miirione,confi(fiis delirijs de farisfaélione amp;nbsp;alijs^Iam igitur fi mos abfoluendi abolerctur, rurftis focuturæ cifont tenebræ, amp;nbsp;obfourior fieret doétrinadere* cipiendis lapfis,QLiare utile cft amp;nbsp;retinere morem, cùm quidem femper inEc* clefia fucrit ♦ SciantÇp pij in hoc more retinendo fo non folùm fuæ necefiîtatf fod etiam pofteritati foruirc ♦

prfc«f£ dbColtt Edanc tam piam utilem caufâm ipero ualituram apud multos, ut mo^ tionemtrid (o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petendç abfolutionis amp;nbsp;magis ament,amp; libentius retinere ftudeant.Cùra

gitindd funt, accedis ad petendam abfolutionem, hæc tria cogites, Vt fomper fuit in Ecde* fia confeftîo generalis, qua pfi oftenderunt fo agnofoere foos lapfus, amp;nbsp;fe reos efte iræ Dei profefli font : Ita tu quoq? deplores tuam culpam, te quoep reura efle fatean's, ut Daniel inquit. Nobis confufib. Deinde uocem Euangeli],qi[a annunciatur remilfio peccatorum, tibi applicari petas» Ethac uoceteipfura confoleris,8é ad fidem excites* Tertio, Hunc morem cogites retinendum efle, ut ctiam pofteritas foiat,lapfos, cùm fo cmendant, à Deo recipi, amp;nbsp;ab Ecclefia recipiendos efle f

Affuefdiiio dd Vtilé cft autcm I'^iorcs ad aliquam generalem cnumerationem,iuxta gcnenik f««“ ordincm Decalogi inftitutam aifuefacerc* Edæc diligentia prodeft non folùm K-xta ordino« CO, quôd tanquàm Catechcfis commoncfacit recitantes, qui rnorbi amp;qui la* Dccdlogi «fl. pfiisfintpeccata, amp;qui fint gradus peccatorum, amp;nbsp;quid interfit inter Foren* fo indicium, amp;nbsp;indicium Euangelij de peccatis, fed etiam quia cogit homines pf/ lEipfos confiderare amp;nbsp;agnofoere luos morbos nbsp;lapfus,de quibus multi peten*

tes abfolutionem ne cogitant quidem * Qiiomodo antem poteft cxiftere con* tritio, aut dolor aliquis fine mediocri cogitatione de noftris lapfibus, de ira Dei, depGcnis præfontibus amp;æternis‘;’

Præterea magna pars populi, peccata tàntùm intelligic ilIa atroci'a da efle^quæ publias fupplicqs puniunturjde falià inuocanone,de uicijs cordis nihil norunt»

Afluefaciendi flmt igitur homines ad Decalogum, qui etiî alias fepè des« clarandusamp;S illuftrandus eft à docencibus, tarnen melius intelligetur à popu* lo, cùm quii^ fuam uitam ad illud ipeculum confère, amp;nbsp;animaduercic propria errata, Vc,

Zi 'r M U 't’ L 1 U. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xewflücon-

I^Eberem equidem redè cogitare de Deo, amp;nbsp;firma fide ftatuere, hune unum peccatorTfe^i eflcDeum creatorem omnium rerum,ec futurum iudicem omnium homi«« cundum ordigt;‘ num, qui fè patefecit dato uerbo fuo ÔC miflo Filio Deberem uero timoré ci obedire, èc metuere iram eius amp;nbsp;indicium, uera fide eum inuocare propter Fis» primum' Iium,amp;: diligere eum,et fentire aliquem grati peefioris metum erga Deum» nbsp;nbsp;nbsp;prteceptum.

Deberem afîici magnitudine miièricordig,quôd fè nobis patefecit, quôd uerèdiligic genus humanum, uerè uult nos fàluos fieri : Deberem Filrj benefit efis moueri,quôd pro nobis paiTus eft, quôd dédit Euangelium, quôd promitâf ï’tSpiritum iandum gubernatorem,amp;2 uitam æternam,

Sed hæc omnia leuius mouent animum meumjquàm debebat fieri,nô la* tis timeo, fæpè dubito, amp;nbsp;quadam perpétua dubitatione, frigidius peto bona ^Deo,frigidius inuoco, confido interim rebus prælèntibus, quæropræfî^ ^huitæ,negle(fto ordine quem Deus præcipit, Sæpè etiam falià inuocatione trrans offeiidi Deum, inuocaui homines mortuos, putaui magis ad hanc fta^ tuaminuocandum efle Deum aut San(ftum,quàm alibi, Sæpè nunc quoçp ab^« frro,ne cogitem de uero Deo,qui fe patefecit per Filium,nec cogitem de Filio, ^'^cpromiflîone,Denicp non ardeo inuocatione,uc oportet,

jjEberem Euangelium diligenter diieere, celebrarefermone,8èornareex*!De/i(3aco;h ■*^emplis,apnoico autem meam neolipentiam in hac re, Imô iæpè prætexo priuati cupiditati Euangehum : Sæpe mets exemplis oè icandalis præbeo oc* cafionem alijs maledicendi Euangelio, aut alieno aliquos : Jnterdum erraui in aliquo dogniate,8è errore deformaui doeftrinam cceleftem.

ÇAepè negligo publicas conciones nbsp;nbsp;ceremonias in die Fedo:, nô impeditus (:ontrlt;t Ter«

^alqs caufîs, amp;nbsp;meo exemplo alios abduco : Non ago gratias Deo pro infti* tuto minifterio, pro conferuatione Ecclefi'æ, pro conferuatione Prophetico* rum 8d Apoftolicorum feriptorum, non adiuuo Ecclefiam precantem pro pu* blico ftatu in ccetu, nimis leuiter affîcior cura miieriarum communium, quôd infcitia,diicordqs,bellis diflîpantur Ecclefiæ amp;nbsp;politiæ,ôè mtiltorum animæ et corpora pereunt,non adiuuo ipiè minifterium Ecclefiafticum meis oftîcqs,non uereor,ut debeo,pios miniftros : Interdum eis maledico, ôè meo exemplo con* firmocontemtum aut odium corum,non foluo eis débitas mercedes,iæpè dies feftos male colloco in res turpes,amp; irrito Deum aduerfus multos,

ÇVm negligens in mea uocatione,in ftudio,in regenda famih'a,Sum ingratus contm ^Deo pro benefiefjs ordinis politici, Interdum iraicor iniuftè Magiftratibus amp;nbsp;maledico eis,nec tribuo eis debitam reuerentiam ex animo, Interdum rixas

cxciüo contra leges, amp;nbsp;inolo poh'ticum ordi'nem cum fcandaloamp;aliorum derf trimento, meis Hulds tumultibus impedio aha pubïica négocia neceflàn'a. Non him l'ntentus, ut in meo ordine me cocrceam, caueam ne turbem com* munem harmoniam pubh'ci flatus, fum 7rA£ov£KT/K.oç, dc meæ utilicati magis uio,quàm pubhcæ,aut capto occafiones turbandi.

Contralt;iwn* Ç Aepe incendor iniuiia. indignatione, amp;nbsp;cupfditate uindiclæ ♦ Addomalas turn. ‘^execrationes quæ ex cupi'ditate nocendi erumpunt, Moueor æmulatione, Doleo alterius potentiam aut auton'tatem crefeere amp;nbsp;premere eumeupio: Sum fuperbus, defpicio pares, amp;nbsp;me eis anteferri poftulo : Sum fufpi'cax,amp;ex falfis fufpici'onibus interdum iniufta odia concipio, fero amp;nbsp;confirmo dilcoti* dias,fæpè perfero rumores Sc fermones,qui fauciantanimos amp;nbsp;accendûtodia» Habeo aliquid h’uoris Sc maleuolentiæ,deledlor obtredarionc ♦ Interdum ca* îumniofè deprauo aliéna di(fla,amp; facfla, non ftudeo fanare offenfiones, amp;nbsp;con* ciliare uoluntates,fino crefeere odia priuato liuore, uel alia priuata caula,male* dico ablentibus* Interdum afficio contumelia præfèntes, impedio inuocatio* nem meam aliorum excitatis odi]s aut dilïîdrjs.

Contra fextii. T-T Abeo errances motus amp;nbsp;flammas uarias libidinum, indulgeo oculis amp;co^ ^-••■gitationibus impudicis,contaminatur amp;nbsp;corpus. Hæc mala augeointern* peranria Sc crapula His incendijs èC crapulæ faftidijs impedio pias médita* tiones,8c precationes, amp;nbsp;accerfo belluinam feritatem, cumulo mea impuritate iram Dei aduerfus me,mçam familiam amp;nbsp;ciuitatem*

Contra feptu DRuor liberalitate parentum,aut ftipendio publico, amp;nbsp;non bené colloco, dea tfium. A fraudo meos fratres aut alios pauperes, fum iniuftus in c5tra(fbbus,non ftu* deo propter Deum feruare æqualitatem, maligne fôluo débita precia, exerceo aucupia pecuniæ quærendæ iniufta, fumo mutuo uarrjs prætextibus,ac ne euro quidem fbluere,retineo res aliénas, non fum fîdelis ôé diligens in manda* to labore,res uiciofàs uendo, res locatas corrumpo ♦

Conirao^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfto candorem amp;nbsp;ueritatem, quam Deus requiritin didlisSéfadis,

Mi». ‘ admiiceo Sophifticam confîlrjs amp;nbsp;negoerjs aut doftrinæ, interdum propu* gno falià ex odio,iracundia,aut iniufta pertinacia, aut adulatione, aut mefujn moribus etiam eft hypocrifis,ftmulatione uirtutis, aut fallâ iadantia.

Deniqp agnofeo me miferum in bac ccecitace amp;nbsp;fècuritate horribiliter pequot;üionea^= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftam Dei,amp; multis modis aberrare ab eius prgeeptis, ac multis fean

lutionii. dalis alios lædere, ôd accerfere mihi amp;nbsp;alrjs pcenas, nec poffe memagnitudi* nem aut multitudinemmeorum uiciorum autlapfuum intelligerc,fèd fateor me meritum elfe præfèntes ôô æternas pcenas, ac ucro dolore clamo, Tibi tan* tùm fiim peccator, coram te malefeci, ut iuftificeris amp;fc. Verè doleo Deum â me offenfum efîè, lædi ac pollui Ecclefiam amp;nbsp;reliquum genus humanum, SCconfugio ad Filium DeiDominum noftrum lefum Chriftum propiciato* rem,propter hune oro, ut Deus æternus pater Domini noftri lefu Chrifti, bo* nus,lapiens, iudex amp;nbsp;fortis, iram fuam lt;à me auertat, amp;nbsp;mihi peccata remittat propter Filium,ô(: me fua immenfa mifericordia recipiat,(ïcut dixit, V iuo ego, nolo

nolo morcem peccatoris, fed ut conuercatur 8c uiuac, Ac polliceor me repu«« gnaturum efle peccatOj amp;nbsp;nihil fadurum contra confcientiam, oro Deum, ur me regat Spiritu fànélo fuo, ÔÔ à uobis tanquàm miniftroChrifti peto,ut uocemEuangeli) mihi annunciecis^ cui credo, 8lt;r fimul Ecclefiæ promitto,me mores emendaturiim efle, ÔÔ fcandala uiraturum »

Ad talem aliquam formam generalem rudiores aflucfaciendi funr,ut colt;» gitenc quid agant, ciim petunt abiólucionem, fèCp ipfi fcrurentur, agnofcant fe magnos ÔC multipliées lapfus habere, ÔÔ gradus confiderent, diicant exipfa Decalogi ferie intelligere latentes morbos,uc repugnare fuis uicijs, amp;nbsp;fèmodci» * rariincipiant,

Denicp quomodo exiftere dolor in animo poteft,fine aliqua cogitationc noftræ miierieC Non fruftra dixit Chriftus,Spiritus fainftus arguer peccacum, Idautem fit cogitationc uerbi amp;nbsp;iræ Dei, amp;nbsp;noftræ immunditiæ ♦ Vr igitur Spiritus iàncflus arguatte, 8lt;^tibiuerosrerroresincutiac, ac corrigat fecuritai« tern fuperbiam,ut expauefcas,amp; re Deo fubficias,8c abijcias re infra cæteros homines,aipice utrunqp,fcilicet uerbum Dei,0d tuos furores,ne accédas ad pe* t^ndam abiblutionem fècurusôd fine gemitu, ficutPharifæusLiic;i8,quiiiv 9^it,Non fum ficutcæteri homines, amp;nbsp;utile effet talem aliquam generalem confelfionem, fæpè in concionibus aur catechefi proponere. Nunc redeo ad difputationem de enumeratione fingulorum, quam his duobus prætextibus quidam neceflàriam eflè contendunt ♦

7gt;ion boteît fieri abfolutio fine coanitione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. Argumetu^

' Er^o co^nitio eît necejfiiria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onedelté}orii

Refpondeo ad maiorem : Differunc indicium Si^miniftcrium EuangCi» Ifjdn iudicio necefle eft fieri cognirionem : At minifterium Euangelq eft man# datum ccrtum impertiendi beneficq, fcilicet, annunciandæ remiflîonis pecca#* mrumjîue nota fint,fine ignora* Plurima enim remittuntur, quæ nec meminit nec intelligit ille ipfè qui abfoluitur, amp;nbsp;fide uox abfblurionis accipienda eft, „ißerium, Nonhicdiiputandum eft,an forma iudicij fàcis fèruata fit, nec nitatur fides illo opéré facerdotis, fèdintucaturChriftum propiciatorem, propter hune ftiac iram Dei à nobis auerti,amp; hanc uoluntatem Dei feiat in uoce Euangelq nobis patefîeri amp;nbsp;annunciari,

Dauid pauore ô(^ meerore extinftus eflet,cùm obiurgaretur à Nathan, nifîpoftea etiam abfolutionem audiuilfet : Dominus abftulitpeccatumtuum, Hacuoce diuina audita rurfus acquiefeere, reuiuifeere, amp;Deum inuocare cce* pit.Sicautem quifcpnunc cogitât, fi fingulari uoce tali Deus fignificarer fè mft hi ignofcere,benè mecum ageretur*Hæc imaginatio corrigenda eft, confidera^ UuoceEuangelqfèuabfolutionis, Hocipfumtibi ôd unicuiliber noftrum aiv nunciat uox Euangelq feu abfolutionis,quod Dauidi de remifïïone diftum tft:Nec minus Euangelio fonanti per miniftros credi oportet, quàm tune Das« üidem credere oportebat,

Hæceft igitur uera firma refponfio ad argumentum, Abfolutio non fit fine cognitione,uerum eft in iudicio, fed non in,hac funélione minifterfj Eu^ angelici,quo tribuitur nobis beneficium. Et illuftratur uis minifterq cùm hos« mines admonentur de diferimine iudicrj 8c minifterq, Nam minifterium ad

Rliud dipri^ conlaentiam pcrtinet,8sf eft teftimonium diuinæ abfolutionis ♦ Scd iudicium ad maniR’ßa crimina percinet. Nemo fine cognitione excommu^ ' ‘ nicandus aut recipiendus eft^ fed fbf fie cogni'ti'o non de confeientia, fed de ex^ ternis moribus, amp;nbsp;ea abfblutio coram Ecclefia ualet, ctiamfi is qui abfoluitur, fimulat tantum pœnitentiam»

Quôd autem Euangeh'um publiée muftis priuatim fingulis appfkarî poffit, teftatur hæc fèntentia : Quorum remiferftïs peccata, remittentur eis» Item, Quoties in me peccabit frater, èc remittam d Loquitur enfm de remifi fioncj quam Deus approbate

Homa dnnun.^ Quôd uerô alfqui obficiunt^Homines non pofTe remitterc peccata,id ucd dut uerbum ï'um eft,fèd annunciare uerbum Def, poffunt, èc debent, quo Deus teftatus quoDeuitefld eflfèfè remittere. Remittit enim Deus per minifterium Euangelij Sacras Xtere mentorum» Ac fan's apparet eos non attendere quid fit uox Euangelrj, aut nifterium, qui non uolunt exprefle annunciari remiffionem, Ideo autem mifit DeusfiliumjUt banc arcanam uoluntatem de remiffione peccatorumexfinu Paths prolatam patefaceret, annunciari earn in Ecclefia iuberet ♦ Et Sacrai« menta funtapplicationes remifTionisjd eft^teffantur beneficium Euangelrj ad fihgulos pertinere.Ego baptizo te in nomine Paths,amp; Filrj,amp; Spiritus fânâi, id eft. Ego mandato Dei profieor te iam recipi ab hoc uero Deo, qui eft nus pater Domini noftri lefu Chrifti, amp;nbsp;à Filio eius Domino noftro lefu ChrR fto, qui pro te paffus eft, à Spihtu fanefto, qui datur in corda reconhliatogt; rum,ut cos regat,amp; incoet uitam ætçrnam,Rçmitti igitur tibi peccata, tefi* eh hæredem uiræ æternæ teftor.

Quidam nouo commento defendunt Canonem de enumeratione hoc *^0^*^* Confenfus perpetuus Ecclefiae uidetur effe dogma à Spiritu fanftotra«« ftriorutn, de ditum; Semper autem fuit mos enumerationis in Ecclefia : Neceffe eft igiwf enumerdtione, retineri,

pt^tud^eEc* Refpondeo ad Minorem : Mos fuit manifefta peccata recitandi 5^ de*« hf/tó. plorandi,fèd uetuftas non mandauit fingulis arcana recitarerSicut dare Chryi« foftomus inquit in enarratione Pfalmi yo. Si pudet alicui dicere peccata,dicR to ea quotidie in anima tua, non dico ut confitearis conferuo tuo,ut tibi expro bret,dicito Deo qui fànat ea,Et citantur fimilia dicta,ab alijs,quæ opponi poft funt ijs, qui allegant perpetuum confènfum, ut fuperftitiofiflîmam Canonis acerbitatem defendant, qui confeientijs laqueos inqeit, Eft autem pij paftoris, profpicere amp;caucre confeientiarum pericula, amp;dodrinæcorrupteks, men uidere, quomodo piè retinenda fit difeiplina.

XAEtus mos in Ecclefia fuit, non recipere lapfôs, qui defecerantabEuangelio metu fuppliciorum,aut polluti fuerant cædc aut manifeftis Iibidinibus,nv fiprius caftigatos :Et hic mos cùm exemplicaufàinitiôfiefèruabatur,utalq admoniti diligentius regerent mores, turn uerô explorarentur animi, an ferio redirent ad Ecclefiam, Fuit^ tota res politicus ritus, non pertfnens ad confev entiam feu remifïîonem peccatorum coram Deo, Sed poftea ut fit, multæ fu^ perftitiofæ opiniones accefferunt, ex quibus deinde inextricabiles labyrindii orci funt. Quare nçceffe eft de hac parte Ecclefias redè doceri, præfertim cùm in refutatione errorum fimul multæ grauifli'mæ res explicandæ fiht, IlluRra^* tur dcM

turdoârina de remiflîone peccacorum^monftratur difcrimen remiflîom's cub pæ, amp;nbsp;remifïîonis pcenarum temporalium^ redrantur pœnæ temporales, in quibus uulc Deus iram fuam aduerfus peccata confpi'd, ut in pœna Dauidis, Manafle amp;c»Traditur diicrimen uerorum èc commentidorum cultuum»Has tantas res coin pledi neceflè eft.

Ac ut de externo ritu harum caftigationum initio dicam, arbitror mOi^ remà primis Patribus fumtum efle ♦ Nam ueftigia manièrunt etiam apud Inde fa fum» GræcoSjUbi aliquis cædem iniuftam fecerac,aur commiièracinceftum,excomü tut. municabatur, hoc dt, excludebatur ex coniuecudine communium offîciorum, amp;addebantur figna quædam in ueftitu, quæfignificabanteum hominem, rCf üm,pollutum, ÔC uitandum efle, ac nemo unà cibum capiebat, donee illa figna reatus gerebat.Erant etiam certæ imprecationes èc dirç,quæ contra pollutum dicebantur. Sic Pheenix apud Homerum narrat, contra iè propter ftupratam coniugem patris, diras recitatas eiTe.

ht Oreftes diicurric in Græcia,abfl:inens ab aliorum conuidu, ac gerens fignareatus,amp; paflîm multa exempla inueniuntur,uc Pelei,Ântflochi, Adra^ flbquiad Creefurn uenit,gerens figna reatus*Hæc exempla fads apparet à pri* «lis Patribus fumta elfe, qui hos ritus difciplinæ caufa obferuarunt, ut homi:# nés cogitarent magnitudinem iræ Dei adueriùs pollutos, amp;nbsp;eô magis abhor* rerentàtalibus iceleribus.

Huius uetufli mods imago, etiam in Ecclefiain excommunicadonefèr* uataeft, excludebantur lapfi ex commun! confortio,ac denunciabatureis ira ûefnec denunciatio ilia fuit irrita, fed diuinitus ièquebantur pœnæ, amp;nbsp;cùm pccebant fe recipi lapfi, aliquot diebus ante ablolutionem explorabantur, fta* bant extra locum Ccenæ Domini cum fignis reatus, id eft, plorantes amp;nbsp;ibrdi* tan,et publice petebant abiblutionem^Hac promulgata rurius admittebantur adCcenam Domini, amp;nbsp;recipiebantur in confortium»

Hune ritum publicæcaftigationisamp;explorationis nequaquàmimpro*ca/î(g4fio er bamus Jinô optaremus eum grauiter fine falfis opinionibus,fine fuperfticione, fine immodicis oneribus ièruari,amp; prodelTec exemplum ad dilciplinam, ut laudatEcclefiam Corinthiam Paulus 2» Corinthty» quôd grauiter hanc cenfu^ ({ejfetaaddi^ ram contra inceftum exercucrat,quôd eum excluièrat, poftea uerô publicè de*Pd“'‘‘quot;^‘ clarantem pcenitentiam reccperat:Trifticia,inquit, ueftra, quantam excita* lût indignadonem,zelum uindiâ:am,id eft,pcenam,uidelicet,ipiàm excom* iBunicationem polluti ftupro nouercæ ♦

Sed poft Apoftolos iuperftitione creuerunt Canones multarum, indice* satiifiéîiones bantur aliquot anni ieiuniorum,amp; accedebat falia perfiiafid, hæc opera mereri remiflïonem peccatorum compeniationes effe pro peccads, Ideocp iàtisfa* caßigationis.^ chones uocabantur Jta obfturabatur lux Euangelij de fideaccipiente remiflîo* nem propter Chriftum gt;nbsp;T andern Canones illi çùm iam intolerabiles eifenr, relicli èi. negledi cflent, nomen manfit amp;nbsp;umbra, de qua dflputant Monachi, èc multas corruptelas Euangelq hic gignunt, de quibus breuiter dicam ♦

Primùm autem feiendum eft, fatisfatftiones, hic non inteîligiciuilesià* Di^rw/jfp* tisfadiones, ut qui defraudauit alios, corn penfare turtum debet, qui alterum iniuria affecit,qui conuiciatus eftiaut iniuftam uiolentiam exercuit, læio iàtis* facere debet, retratflare conuicia, ac pro uiolentia pcenam fubirc, hæc ftint opera débita, amp;nbsp;ad contritionem pertinent, iuxta illud : Definite malefacere*

Qui alter ins uxorem raptam dct/net, non habet contritionem,donec eam red^ nec. Sunt igiturciuilcs illæ iatisfadiones rerum amp;nbsp;faniæ reftitutionesj opera débita, mandata Lege Dei, neceflaria ad ueram contritionem, bonum pro^ pofitum,ac bonam conicientiam.

Sdtisfaäioncs At Monachi hic definiunt latisfadiones opera non débita, quibusuo* redimi pccnas purgatorrj,aut certè alias peenas temporales. Sic enim do* ‘ cent, Deum, ciim fit miiericors, remittere culpam, fed cùm fit etiam iuftus uindex, mutare pccnam æternam in temporalem purgatorp : Deinde addunt, partem poenarum remitti poteftate clauium, partem redimendam elfe fatisfa* clionibus. Hæc eftfumma commend, Reótè autem fatentur, non remitticub pam propter iàdsfaclionem, ftd pofteadecompeniàtionepccnææternæhab lucinantur, Error eft enim ftntire, quod æternæ pccnæ remittantur propter noftram compeniationem Sc multo abfiirdius cft,quôd fingunt propter opera non débita remitti,de quib.didum eft:Fruftra colut me mandatis hominum# Sic ergo ftntiendum eft, lungatur remiflio culpæ ôd mortis æternæ, Id cnim unum amp;nbsp;idem beneficium eft Chrifti gratuitum, Ac tollere culpam,eft placare iram Dei, ncc aliud eft mors æterna, quàm fendre horrendam ine* narrabilem iram Dei manentem,ficut loannes inquit ; Ira Dei manetfuper

Culpa einten gum Sciamus igitur culpam amp;nbsp;mortem æternam fimul tolli propter Chri* , Tur^^ra“ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter ullam noftram compenfationem ; Idco Paulus inquit: Acu*

fterchriflü. mortis peccatum eft,Deo autem gratia qui dat nobis uidoriam per Do* minum noftrum lefum Chriftum, amp;nbsp;Rom:6, Donum Dei uita æterna perle* fum Chriftum.Et 0ie:i5,Ero mors tua ô mors,amp; peftis tua inferne, Ideofen* tiendum eft.fide propter Chriftum gratis nos liberari à culpa amp;nbsp;à morteæter* na,Sicut Paulus inquit : luftificad fidepacem habemus erga Deum,Chrifti be* neficia hæc funt,Tollere culpam amp;nbsp;mortem æternam, id cft,placare ingentem iramDei, QuareChriftum contumelia afficit, fiquis remiflionem mortis æternæ transfert in noftram compeniationem.

Secundo, Quanquàm non diuelli debent remiftîo culpæ, amp;nbsp;remiflîo ^quot;’'3^æquot;^'”mortis æternæ, tarnen neceffe eft difeerni remilftonem culpæ à remifiionepoe* oportet à rfUiarum temporalium hums intæ, imoquotiesdepccnicentiacogitamus,ma* mtßione px-- gnitudo iræ Dei conlîdereturctiam inpccnis temporalibus huiusuitæ. Etfi funt, curEcclefia cruci fubietfta fit, tarnen præcipua caufa eft,Peccatum hærens in carne,Totum genus humanum opprelfum eftingen* tibuscalamitatibus amp;nbsp;morte, lcd magis edam Ecclefia. Quia uulc Deus in Ec* clcfiaintelligi iram aduerlus pcccatum,quam mundus contemnit, IdeôEcde* fam duriore làrcina onerat, ut agnoftamus nos circumferre pcenas, elfe reos, Deum uerè irafei peccato,Ièd propter Filium nos recipi. Adam etfi agnoiiit lerecipi in gradam, quiafilius Dei pro généré humanodeprecatuserat,8ôil* ïudmirabile decretumde redemtione humani generis in confilioæterniPa* tris, Filij, amp;nbsp;Spiritus lantfti fadhim erat, tarnen lubiecftus eft corporalibus pee* nis,ut agnofeeret fuum laplum,amp; fecutæ funt triftiftîmæ caftigationes, In qui* bus uidit Adam uerèfibi circumdari figna reatus, ut ingentem lucftum propter fcelus Cain amp;nbsp;necem Abel, amp;nbsp;fimilia multa,quæ tot annis ulderunt miferrimi parentes, Præterea prætercommunesærumnas lancfti fingularibus pœnis ' propter priuata quidam peccara puniuntur,Dauid propter adulterium quan* tas ærumnas fuftinuit longo tempore Primùm ftuprata eft filia,ftuprum cæ* des filq

des filfjTecuta eft. Deinde mota fedicio à filiojftupratæ coniugesjnterfedli cb ües,pater pulfus eftjamp; minus fuit Dauidem regno ipoliari, quàm exui ingenci gloria uircutis èc fauoris Dei.Hic {c uerè ienfic excommunicarijSd fibi bas ran^ tasmiferias dolores tanquam figna reatus circumdari, non ab hominCjfèd à Deo, ut agnofceret Deum uerè irafci peccato, fefè Deo fubijcerec, non arroga«! retfibi laudem iufticiæjnec cft'erret fe fupra cæteros peccatores, Irem utalq hoe exemplo monerentur, Siepuniti funt peculiaribus fupplicijs Samibn,SaIo* inon,01ïas pereufTus IepraJofias,Nabuchodonofor,Sè alq ianefti innumerabi«« les,quotidiè tales aliquas poenas peculiares fuftinent, Nee loquor de imprjs reieâis, quorum fcelera enormia Deus, cùm fit euftos politicæ iufticiæ fo^ cietatis,regulariter infignibus fupplicqs in bac uita punit, ut de Catilina, Ne* i'one,amp; quotidianis latronibus : Sed de Ecclefia, ôè de Sanèlis loquor, horum multilapfus omnibus temporibus peculiaribus pœnis puniuntur, luxta hoc didum Piâlmi 88, Vifitabo in uirga iniquitates eorum, Item,Iudicium à do* moûeiincipit

Tertiô iciendum eft,etfi fuftinent conuerfi pœnas temporales, tarnen hæ pmrfus nihil pertinent ad poteftatem clauium,nec imponuntur,nec remittun* turpoteftate clauium,ut res ipfa oftendit,nec morte,nec morbos,nec bella im* poni aut tolli poïTe à miniftris Euangelq, Sed his ærumnis finit nos Deus tan# quam fignis reatus circumdari, cùm certapeccata punit, ut nosipfos ôè alios de iudicio fuo aduerius peccatum admoneat. Et quoniam hæ pcenæ plerunque funt exempla, multi infignibus calamitatibus onerati, tanquàm in ipedaculo monfirantur. Nam Dauidis expulfio, quàm trifte fpedaculum fuit Quàni atroxtrageedia eft Mauriti] Imperatoris interitus ç” Hune cùm Phocas ex fuga r£traxiifet,iiibeteum ad iè cum coniuge,filiabus 80 filijs adduci,bic primùm fi* liasinfpeftantibus pâtre Mauritio ôd honeftiflîma coniuge interfici mandat, poftea filium adoleicentem, aberat autem minimus natu apud nutricem, hune cùm afferri iufliifet, nutricis maritus affert non alumnum fed fiium filium. Tanta erat fides in eo amico. Sed cùm afpexiflet puerum Mauritius,interpel* ht Phocam monens hune alienum efl'c, nec iè uelle calamitatem fuam in ami* cum deriuare, Adfcrtur igitur Mauricii filius, ac interficitur, Poftea mifera mater trucidatur, in tanta calamitate nulla uox impia ex Mauritio audita eft, fed aftitit ipedator harum ingentium ærumnarum,amp; confeftîonem fuæ culpg cdidit,inquiens:Iuftus es Domine,amp; reètum indicium tuum.Poftremô 8è ipiè occifus eft. Fuitaût Mauritius 8è alrjs magnis uirtutib.præditus,amp; Chriftiane Migionis cultor, Sed cùm effet iracundior,quædam fecitafperius, idcô in has poenas incidit,antc quas admonitus,egit pœnitentià.Sed Deus hac calamitate in ipfo augere pcenitentiam, ôè alios de fuo iudicio admonere uoluit, Sati» autem intclligi poteft, has pcenas nihil pertinuiffe ad poteftatem clauium, ftwpo^

Quarto, Nec funt hæ pcenæ compenfàtiones purgatoribaut pro morte ‘ttcrna.Imô multorum calamitates, ut Ioannis Bapnftæ,Ieremiæ, longé alias martiJtern^, caufas habent, nec funt pcenæ propter ipforum delida aliqua irrogatæ, ficut wc femper Deus ipfe lob exculàt,

Caufæ igitur aliæ cur Ecclefia fubiedla eft cruci, cognofeendæ funt, quas caufex.p'ro^ quidem prodeft iæpè cogitari.Poffunt autem hoc ordine numerari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pter ecs

Prima eft.Peccatum commune generis humani,propter quod omnes ho mines uniuerfaliter fubieâi funt morti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

IL Cùm mundus non agnofcat ilium morbum ÔC contemtum Debamp; lïaitt Dei aduerfus hoc malum;, Deus magis premit Ecclefiam, ut agnolcac hæc ma* Ia, amp;nbsp;uocemur ad pcenitenriam »

111L Vult Deus crefcere in nobis agnitionem infirmitatis noftræ,3d depo* nere nos fiduciam noftri,et accendi inuocationem Dei,ideô magis exercer fan* dtoSjUt Paulus inquit: Reiponfum mortis in nobis habuimus,ne effemus con* fidentes noftræ uirtuti ,fed inuocaremus Deum ♦

V» Vt affli(fliones fine teftimonia immortalitaus, futuræ gîonæ» Quiaenim hic non eft diferimen inter Neronemamp;^ Paulum, poftea futurum eflenecefte eft,

VL Vt afflidiones fiht teftimoniadodrinæ, Quiaenim fandiantefe«» runt confeflionem fuæ uitæ,apparet eos fèriô (îc ièntire,

ÏX. Vtappareat Sandos obedientiam præftare, non fuæ uoluptatiscaufa, lêd propter Deum,

Hæc tota dodrina de præcipuis fontib, calamitatum humanarum igno* ta eft Philolbphiæ,quæ putat mortis humanæ caulàm elfe materiæfluxibihfa* tem, ficut Beluinæ mords, amp;nbsp;cumulari miferias aut cafii, aut humana impru* dentia. Sed Ecclefia monftrat alias poriores caulàs ♦ Omitcantur ergo fabulæ decompenlàtioncPurgatorrj, quæ nulla habenc teftimonia in feriptura Pro* phecica amp;nbsp;Apoftolica, amp;nbsp;cogitentur aliæ maiores caulæ calamicatum, utiram Dei agnofeamus ôd expauefeamus, amp;nbsp;rurfus ueram coniblationem nobis pro* ponamus, Denicp feiamus hune extremum finem eflè omnium calamitatum, ut crefeant fides amp;nbsp;inuocatio, luxta illud:lnuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;erb piam te.

PorzwmiVîgrfn Quinto, Etfi Deus læpè punit certa peccata cerds pcenis, tamen fciciv fMremittuth’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcenas mitigari noftra pcenitenda, autprorfus remitd, ut teftaturhi*

tur propter ftoria lonæ.Et Efài.’l.dicitur : Si fuerint peccata ueftra ut coccinumjcrunt can* paenitentiam, jfja ut nix. Item,Conuerdmini ad rne,amp; ego conuertar ad uos. lerem:?, Con* iiertimini filq,amp; lanabo auerfidnes ueftras.Et ^O.Caftigabo te in iudiciOjOe ti* bi innocens uidearis, id eft, admonebo te de tuo peccato caftigatione aliqua, nee tamen perdam te, Ioël.2. Conuertimini ad Deum,quia mifericors efl:,amp;c, remittens pœnam. i.Corinthrii.Si nosipfi'iudicaremus,non iudicaremur.

Pertinent hue ÔC ilia dida,quæ petunt mitigationem in pœnis,ôë fimul teftan* tur peccata mereri maiorem pcenam : Sed Deum parcere infi'rmitati noftræ, ut. Si iniquitates obferuaueris Domine,quis fuftinebic,id eft,Si pcenas omnes cxequi uelles, lubitö omnes exringueremur. Item, Domine ne in furore tuo arguas me. Miièrere mei Domine,quoniam infirmus ftim, lerem: lO. Corri* pe me Domine, uerùm in iudicio, non in furore tuo, ne ad nihilum redigas me, Olèæ n, Quomodo dabo te Ephraim, quomodoaffligam te lifaëR lu*

•Z / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fié te

te ddercm ficut Adama amp;. Seboim ♦ Cor meum mutatum efl intra me, ^xarGc commifèratio mea ♦ Non faciam furorem iræ meæ, non delebo Ephra*

Quia Deus ego fum, non homo in medio tui fàncflus, id efl, Cùm inter ’’osmepatefecerim,meum uerbum uobis tradiderîm, nolouos proriusdele* ’■’jReliquias inter uos fèruabo, Habacuc 5»Cùm irâiceris^mirericordiærecor^^ Haris,

Poflremô fèmpcr in conipedu fit diârum Ezech; 3 3, quod etiam de miti^ gstione pcenarum cocionatur, Viuo ego, nolo mortem peccacoris,fèd ut con# ifttatur uiuac. Pertinent hue amp;nbsp;plurima exempla eorum quos iànac Chri* “Us,quibus præfèntes pcenæ remittuntur,

Has fenrentias amp;nbsp;fimiles quocidiè nobis in precâtione proponamus,cùm publicis èC priuacis pcenis cogitandum eft, èc peten da mitigatio* Ipfæ nos æruninæ de his fentenerjs admoneant, meminerimus urruncp cafligari nos P’’?fentibus pcenis,amp; micigari eas noftra pcenitentia inuocarione, Hanc eG ^^f^ntentiam mukorum aliorum dictorum etiam iudico,ut: Eleemoiynæ libe:* ’'^itàpeccato,uidelicet quod ad præiêntes pcenas attinet,id eft, merentur mG ^’gationem calamitatum huius uitæ ♦ Hæc dodtrina de pcenis præièntibus,Si^ ^^rum mitigatione utilis efl,ac pias mentes de mukis magnis rebus admoner, HçiraDeijde caufis mukarum magnarum calamitatum,de promifîîonibus dG i’nisjdeexercitio fidei 8^ bonorum operum, Docemus enim tota pcenitentia ’’’’dgari pcenas hominum, non illis ritibus latisfadlionum, de quibus Mona»» ^hi loquuntur, quos dicunt eiïe opera indebita, amp;nbsp;ualere etiam cùm hunt in peccato mortali.Sed muka funt deliramenta in opinione Monachorum, quo^ ’'in aliqua fà tis efl refutafTe »

Sexto :Satisfaétiones Monachorum obfcurant Legem Sc Euangelium, ïttcôiMdd ^3np]ificant dignitatem traditionum humanarum, Finguntenim in {atisfa^ ùionibus aliquid amplius fieri quàm Legem Dei, lomniant reliquis operibus LegiOci fatisfadtum efle, NecefTe eflauteminEcclefiaextarehancdodrGptMpÄJom« ’’am,quôd in hac uita procul abfihtetiam renati à perfedlione Legis ♦

Deinde obfcurant Euangelium, quia fingunt mortem æternam noflra compenfatione aboleri : Imô indodi facile transferunt fàtisfacliones etiam ad remiffîonem culpæ ♦

d ertiôamplificanttraditioneshumanas, defîniunt enim fatisfaûiones flTe opera non debita,hoG eft, ceremonias humanas, certorum dierum ieiunia, ffrtorum ciborum abflincntiam,certarum precum leclionem, NecefTe efl au^ tfniin Ecclefia extare hanc uocem : Fruflra colunt me mandatis hominum, id ^ftjObferuationes humanæ non funt cultus Dei, ac mukô minus æflimationis

Ex his omnibus coflat, etiamfi uctuflos ritus ak’quos habuit, quibus poG Etiâcæteris difeernebantur, tarnen opiniones Monachorum de fàtisfadionii« busamp; compeniàtionibus commentitias amp;nbsp;inanes efTe ♦ Falfiim efl enim mor^ tem æternam aboleri noflra compenfatione, fed piæ mentes deducendæ funt adChriflum propiciatorem, èC lux fidei retinenda efl, ut meritum Chrifti nofeatur, Hæc docec gratis, non propter noflra opera, tolli culpamS^mor^« tem æternam,amp; tarnen interim feiendum efl,Ecclefiam cruci fùbiedlam efîe,amp; fæpè puniri certa delicla certis pcenis temporalibus ♦ Has uerô mitigari tota pœnitêtia noflra,amp; debitis operibus^Quare ut pcenitentia crefcat,accendatur ftudium

ftudium profidendi in bonis operibus uocationis uniucria obedienria Deo deb itsij èc diicernantur ueri cultus ab obleruationibus humanis*

Clament alq de ceremonqs Canonicarum fatisfadionum quantum uo# lentjamen hæc quæ dixi uera^peripicua^firma, èc pfjs utilia funt, èC in Ecclefia fæpè proponenda»

Nec ego ignoro quæri nunc uarios prætextus ad defenlîonem eius cere^ • moniæ.Sophiftica enim infînita eft Allegant Cyprianum, qui de cenfura lo* quitur,quæ erat mos politicus, ad exemplum pertinens, non ad rcmiffîonem peccatorum ♦ Denicp opiniones Monachorum de compenlatione pcenarum Purgatorq amp;c,nondum natæerantCypriani tempore»

Aliud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidam contendunt,iàtisfadionem caftigatoriam rerinendameflèjiî^

tiifuilio inceftum caftigauit Paulus, Ea caftigatio erat excommunicatio, quæ cùm fir uero iudicio,eft praue fulmen,addit enim Deus pcenas.ut fcriptum eft:Ma«î tio. ledicam maledicentibus tibi, Toties autem diximus, contumaces excommui* nicatione feriendos cfle,Si uult Ecclefia etiam exempli cauià cum quadamgra^ uitate ÔC moderatione addere notam inrecipiendis lapfis, talis mos non im^ probatur, modo non miiceantur opiniones de compenlatione, Nec finga^ turmosille necelîàrius elle propter compenlationem pcenarum æternarum, autPurgatorq, ficut olim fuperftitione ritus iàtisfadionum creuerunt, i.obieâio Ad* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obqciunt aduerlàri] hæc argumenta.Sicut milèricordiæ Dei eft remittee*

d^fommuati nbsp;nbsp;P^^cata, fic iuliiciæ eft punire, Necefle eft igitur fieri commutationem pocgt;

Refpondeo: V erû eft antecedens,Eft iufticiæ Dei punirc,amp; principalis pcena ac placans ira Defitranslata eft in Filiu, Deinde in conuerfis etiam unfi uerlàliter punit Deus peccata in contritione, ficut inquit Ezechias : SicutLeo côtriuit omnia ofta mea, Hic dolor in Adâ,in Dauide,er alrjs pfis multô acrior eft, quàm mors iplà. Deinde punit amp;nbsp;pleracp delida certis pcenis prgfentibus fæpè tarnen etiam parcit,nec omnes pcenas exequitur,Nam hæc infirma natu«“ ra tanta iram fuftinere non poteft,ficut dicitur.’Si iniquitates obferuaueris Do mine,quis fuftinebitC Et Plàfiyy.Et non accendit oem iram fuâ, Ideô promis tit mitigationem harum pcenarum agentib.pccnitentiam,VuIt,n,nonfubità extinoui homines,lèd manere Ecclefiam,ôd multos elTe idoneos ad laboresui# tg ôd Ecclefig necefl’arios, Parcit igitur multis,ut hâc militiam tolerare poffinr» i LQUeflio ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obficiunt amp;nbsp;ilîudî Si nos ipfi iudicaremus, non iudicaremur, Neigitur

M^i ^fudf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia, imponens pcenas, ut anteuertat diuinas»

caremui ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argumentum,cùm fit lpeciofilîîmum,diligenter confiderandum eft.Nam

hic in re maxima fit infignis confufio hypocriticæ amp;nbsp;ueræ caftigationis,

Pauli didum iàlutaris dodrina oC confolatio eft, ac loquitur de tota pŒ^ nitentia :Si nos iudicaremus,id eft,fi nos ipfi acculàremus,amp; caftigaremus ue^ ro dolore, ôô conuerteremur, non obrueremur pcenis à Deo. Sicutlèntenriæ fupràcitatæ docent, pcenitentia tolli uel mitigari pcenas, Elàiæ l, Etloèl,2* Conuertimini ad Dominumjquia bonus eft, amp;nbsp;remittens poenam. Et aliæ fi* miles ièntentiæ.

Et redè ièquitur î Caftigante Ecclefia mitigari caftigationem diuinam» Sedhæc non intelliganturhypocriticè de ceremonrjs, ièd de uero minifterio Ecclefiæ, quæ pcenitentiam proponir,non in ceremonijs,lèd in conuerfionead Dcum,Eft igitur uera caftigatiojuerus dolor cordis,amp; morum emêdatio,Non

çft fpedaculum cerci neus excogi'cad ab hominibus, utfuerunt fpec^acuïa tisfaâionum*Ecclefîæminifl;eriLim ipiricuale eft, amp;nbsp;deconuerfione cordis ad Deum, de uero dolore, de uera renouacione ipirituali concionacur, Hæc me^» Teneur micigationem pcenarum,eftenim culcus Deoplacens,

Nee uero caftigationesautulla opera fine alijs partibus pœnitentiæ, id eftjßneconcricione,amp; fine fide merentur mitigationern.Quia opera fi'netimo^ Teamp; fine fide non funt culcus Dei,quantumuis iplendida funt, Nam Lex Dei ßde non funt •Ie corde præcipit : Diligas Dominum Deum cuum ex toco corde amp;cgt; Ec Ro« nbsp;nbsp;nbsp;oei»

maiKy.dicicur, Seruiamus in nouitace Spiricus, non in uetuftate liceræ, id eft, ueraconuerfione cordis ad Deum,non excernis tancùm ofFicqs amp;nbsp;ricibus, Di:^ figenter ergo in hoc loco obieruetur hæc confufio,quôd pro uera caftigacione, ft eft, integra’pcenitentiaproponunt umbram, Icilicet externas ceremonias latisfaftionum, cum didum Pauli, Si nos iudicaremus,amp;c, transferunt ad fua . fpedacula fatisfadionum,Eft^ fallacia à dido iecundum quid,ad fimplicitergt; ftxtaexemplu:Eft homo pidus,ergo eft homo,ubi umbra proreb,oftenditui\

Ornant fatisfadiones amp;nbsp;titulo Mortificationis, Cum præceptum fit de Mortificatione carnis,redè C inquiunt ) Ecclefia imponit aliquas mortificatiolt;lt;

agentibus pcenitentiam, Hie iterum admonendi funt pi), utdifternant Dijjfirunt liy» Jiypocrifin ieu opera indebita à mortificatioe débita, Mortificatio no fimulata daut uerus dolor in contritione, aut patientia fuftinens ueras afflidiones, ut Dauid obiurgatus à Nathan, cum uerè expauiifet agnicione iræ Dei, amp;nbsp;eifet tio delfitu, » in uerodolore,Item deinde cùm calamitates que fecutç funt perferret,fuftinuit ’nortificationem,dc qua dicitur 2,Cor:4, V ndiep mortificationem Domini le^ fuChrifti in corpore circumferences,Et Rom:6» Vêtus nofter homofimul cru^ dfixuseft, Et Roman: 12, Exhibete corpora ueftra hoftiam uiuentem ration Jialcin Scc, Hæc dida non de fimulata toruitate,ied de uero dolore,0C uera tOi* lerantia loquuntur, de quibus in Pfalmo dicitur : Sacrificium Deo ipiritus contribulatus ♦ Etapud Petrum : Humiliamini fub potenti manu Dei, amp;c» Hæc patientia debitum opus eft, amp;nbsp;uerus cultus Dei, de quo alias didum eft* Etcùm Ecclefia cruci fubieefta fit, intelligic hunc cultum Deo neceifariô præ^= ftandum effe, amp;nbsp;longé diicernit à fimulatis externis exercitijs, aut commenti^ ttjs fttisfadionibus, Nec funt mortificationes fine mandato Dei accerfitæ corporis lacerationes, ficut iacrificuli Baal fibi ipfis uulnera faciebant, Tales ulcro accerfiti cruciatus pertinent ad regulam, Fruftra colunt me mandatis hominum. Item pugnanc cum his præceptis, Nonoccides* Item,Habete honorerri corpori, amp;c* Vult enim Deus nos agnoicere, haiic noftram’uitamy

mirificam omnium partium ac fenfuum naturam amp;nbsp;harmoniam, fuum opus amp;nbsp;donum eire,imö Dei imaginem continere, Ideo reuerenter trada^ riamp;feruari uult hominum naturam, non uult contaminari fceleribus,non uult corrumpi earn ieu uoluptatibus ieu cruciatu, Sed quia peccatum hçret irt nobis, alioqui iatiserit calamitatum, quæ cito hancmortalem naturam abfu=« munt.Has ferre iubetjCÙm inquittSuificit diet afflidio fua,id eft,non accerfite uobis ultro maiores calamitates, fed rede tolerate illas quæ propter mundi miferiam uos attingunc,etiam non accerfitæ, Hæc de uocabulo mortification nis utile eft monere,uc ab hypocrifi diicernantur ueri dolores* Deinde eft alia quædam uoluntaria diligentia coe'reendi carnem, uidelicet temperann tia in cibo, potu, iedulitas in laboribus, acris intentio in ftudia, precatio, amp;Î

alia négocia uocationisjreprimere errantes motus libidinum,frenareiracun# diam.Hec omnia funt opera débita,amp; uirtutes,dc quibus iæpè præceptum cft. Luc,2X,Cauete ne corda uerfta grauêtur crapula.Ro:6.Non exhibete membra ueftra arma iniufticie.l.Cortÿ^Captiuo corpus meum,amp; in fèruitucem redigo, Hæc exercitia coercendæcarnis docenda^precipienda ÔC pr^ftanda funt, non ut fint compeniàtiones pro prçteritis peccatis^iêd ut deinceps arceant pec^ cata» Nam Iuxus,ocium èc negligentia inuitanr multa uicia, ut dicitur ; Sedit populus manducare bibere, Si. furrexit ludere. Et quotidiana uita dedarat, uerififimè didum efîe:

^elîora dum^audent^ necfunt aßrilla dolore Jl)fa patentjblanda tunefubit arte L^enus.

riiligentia co^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft eiTe diligentia coercendi carnemjcriam in non renatis^ut in So

èrcettdi carné crate^Pomponio AtticOjamp;: fiiTiilibus fuerunt multæ uirtutes,remperantia,con potc^efjèttu tinentiaymaniuetudo,Sed in renatis aliæiïint cauiæ,adiuuantes,amp; alrj fines, In loièph hæc concurrunt,ipiè régit oculos fuos^^ fugit adulterium^fimulautem petit auxilium üei^ut adiuueturjie uincant illecebræ: Deinde fuam continem tiam refert ad ploriam Dei, non uult dodrinam icandalis deformare, Hanc ludam pios intelligere oportet, quia res diffîcilis eft, ideô Paulus nomine mortificationis ÔC hanc ludam comprehendit, ut cùm inquit : Si adiones cargt; nis ipiritu mortificabitis,uiuetis, Non enim tantùm coërceri præcipit, utSo^ crates coërcuit,ièd i{3iritu,id eft, intuentes Deum, déplorâtes infîrmitatemna!* turæ,petentes auxilium Dei,repugnantes Diabolo, Sic alibi dicit : Morrfi fîcate membra ueftra,expaueicite cogitationeiudicij Deijamp; frenateprauosafi fedus,

Exfmfû CO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc exercitia iciamus nbsp;nbsp;débita efle oportere elle perpétua, non ut

ërccd£ cdrnMdsfaéiiones cerâ temporis amp;nbsp;modi erant, IdeôEccleiîa perpetuô eapræcipit 13- débita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concionibus, Sed quæ fingulis forma conueniat, cuiui^ conicientiæ, amp;nbsp;op

^adeben^^ porcunitati relinquendum elf,ne laquei conicientijs inijciantur,ôë præfcriptio certæ formæ, certorum ciborum ac ieiuniorum, cùm fit traditio humana, per* tinet ad rcgulam : Fruftra colunt me mandatis hominum,8ë ad temperantiam non multum conducit, Nos uerô memores fimus perpetui mandat! de tempe»’ rantia amp;nbsp;continentia : Ebriofi,Fornicatores,non poffîdebuntregnum Dei,

/^Vm nulla fitPolitia humana, nullus ccetus magnus fine multisuicijs,5^ ^omnes Gentes aliæalrjs calamitatibus exerceantur, iæpè quæruntanimi hominum, an aliqua pars generis humani peculiariter curæ Deo fit, amp;nbsp;quæfit ilia pars,an Deus aliquos audiac,aliquibus opem ferar,an aliquid agat cum uh Q«lt;crMprrf= lis^nifi ut mouent cauiæ fecundæ, Deinde accedit difficilior quæftio, cùm res loquatur,nulla imperia perpétua efle, nbsp;magnas accidere omnium Gen*

m'mum, tium diflîpationes, ubi maniura fit Eccicfiâ Dei in hoc mundo, Vidit earn lo* annes Ephefi',Smyrnæ,8è locis uicinis, Nunc in rjidem locis omnia plena funt Turcicis furoribus damnantibus Euangelium, nec ièdes ulla perpétua eft fie* clefiæ Dei in hac mortali uità, Aduerius has'quæftiones firmis amp;nbsp;illuftribus teftimo*

E STIK ATI on E, tcftimonqs Deus ipfè nos munim'tAac primùm efTealiquem ccctum quern di* ligat, curet, 80 æternis bonis ornaturus fic^ipfe manifeftis miraculis déclara* uitjad qua? oculos referamus^ ut nos confirmemus, ad feruationern Noe in di* luuiOjad edudiionem populi ex Aegypto, admiflionem-amp;fadla Propheta* rum,adreftitutionem mortuorum faftamà Chhfto, Prophetis Apofto* lis. Hæc omnia reftantur efle cœtuin ilium Deo cui*æjCui cxhibentur hæc be* neficia, èc Dcum uerè illis adelîè, amp;nbsp;multa agerepræterordinemôc motum feciindarum caufarum. Eft igitur aliqua Ecclefia Dci^nec totuin genus huma* (rit numadinteritum,amp;f præfentes miferiasac uices materise pereuntis condi*^^^’“* turn cft,ut poma aut pecudcs, quarum materia ruit fubinde, àliam formam in his uicibus generationum amp;nbsp;corruptionum induens. Etfi uerô oculi uident nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Humana corpora nunc fimiliter obnoxia efte morti,tamen ilia miracula amp;nbsp;re* lufcitatio mortuorum teftantur, humanum genus aliter, amp;nbsp;ad alios fines con* ditum efle_,ac Ecclefiæ patefadta eft origo hominumjamp; capfta mortis, amp;nbsp;refti* lutiohumani generis.

Hæc dodlrina humanis opinionibus amp;nbsp;illis de materia ipeculationibus opponenda eft, amp;nbsp;cogitemus non minus beneficiumDei efle, quod ftft pate* Hedthumano generi tarn multis amp;nbsp;tarn illuftrib. teftimonijs, quàm ipfam re* rum creationem. Quanquàm autem aflidusc amp;nbsp;magnsc funt regnorum ruinæ tarnen manfuram eïTe Dei Ecclefiam/ciamus zx ipfis Dei teftimonqs. Vt hancconfolationem teneamus, utile eft aliquid de Elecflionc ftu de Prædefti* natione præcipere*

Chriftus inquit Ioan. IO. Oues meæ uocem meam audiunt,amp; ego noui tas, amp;nbsp;fequuntur me, amp;nbsp;eoo uitam seternam do eis, amp;nbsp;non peribunt in æter* quot;tim.öó nemo rapiet eas de manibus meis, btbphe. i. dicitur, blegitnosin Chrifto ante creationem mundi. Et 2.Timoth.2* Fttndamentum Deiftàt fir* tttitetjhabens hoc figilium, nOuit Dominos fuos*

Manfura eft igitur ftmper aliqua Eledorum Ecclefia, quam Deus mira* biliter etiam in hac uita ftruat, défendit 8^ gubernat, ficut lefaisc 4 6, dicitur; Portamini in utero meo, geftamini in meo aluo,uicß ad ftnediam ego porta* bo,id eft,etiam ultimis triftiflimis temporib. ego fenefeentem Ecclefiam por* tabo,egofeci,ego feram,ego geftabo amp;nbsp;laluabo,?c.Talibus fententijs ac pro* miOionibus coniolemur nos, cum in his confufionibus Bc minis imperiorum foliciti quscrimus, ubi manlura fit Ecclefia.

Semper autem dilputatum eft de caula Elediionis, Sicut fratres duo Ca* in amp;nbsp;Abel difputarunt cur alter alteri prælatus fit, Diiputarunt idem Elau amp;^Iacob,ac pleruncp hi,qui nihil nifi rationis aut Legis dodtrinam norunt,co* ' gitant deiudice humano, caufam eledtionis Legem efle, feu noftra mérita amp;nbsp;Cecaufîi de^ tijguitatem.Sic ludæi fentiebant,fic fcripferunt pleriqj Sententiarq, Sed nos teneamus has tres hypothefes,

Prima eft, Nec ex ratione,nec ex Lege iudicandum eft de Eledflone, fed exEuangelio*

Altera eft : Totus numerus iàluandorum propter Chriftum eledlus eft. Quare nifi compledlamur agnitionem Chrifti, non poteft de Eledlione dici,

Tertia eft. Non aliam iuftificationis, aliam Eledtionis cauflàmquæra* ndemcdufa mus. Ideo Petrus eft eledrus,quia eft membrum Chriftfificut ideo iuftus eft,id eft,Deo placens,quia fide fadlus eft membrum Chrifti. Vt igitur cum de iu* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜîRcationC fericordkt

ftifîcatione loqui mur, ab Euan geh'feu agnitïonc uocis Euangelrj ordimur, fic de Eledionc di'duri complediamur uocem Euangelff, Sic nobis indican* dum eft,qui à Chrifti agnitione èc Euangelio ordiri debemus»

Qiiæramus ergo promiflîonem, in qua uoluntatem ftiam cxpreffît De* us,amp;f ftiamus non ciEe aliam uoluntatem querendam de gratia extra ucrbum, fed mandatum Dei immutable cfle,ut audiamus Filium,ficut dixit,Hunc au* dite« Hæc uox promiflîones omnes compleditur. Sit igitur infixum animis, ^^^ocationc ftmper cogitetur mandatum Dei æternumôô protnißioni immutabile eftè, ut promiflîoni gratiæ credamus, quæ eft ftimma Euangelij, crcdamus,tju^ ßcut pcrpctuo conftnfu docent Prophetæ,Chriftus amp;nbsp;Apoftoli,utloan:},di* ejtuniucrfili}. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj^. Qgyg dilexit MundumjUt Filium fuum unigenitum dederit, ut om*

Et loan:^, Hæc eft uoluntas Patris,ut ornnis qui crédit in Filium,liabeat uitamæternam,

Denicp hæc propria Sc præcipua uox eft Euangelq, Vt autem prædica* tio Pocniccndæ uniueriàlis cft,8ô omnes arguit,ut Rom:}, clarè dicitur:Ita6i promiftîo Gratiæ eft uniueriàlis, ut multa dicfta teftantur,

Matth: II. Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis. loan: Vt omnis qui credit in ipiùm,non pereat. Rom:}, lufticia Dei per fidemie* fti Chrifti,quæ eft in omnes,Sc ftiper omnes credentes,Rom:io. Idem Doinh nus omnium,diues in omnes qui inuocant eum. Rom.’ii.ConcluiïtDeus ont# nés lub inobedientiam, ut omnium miièreatur, id eft, arguit omnium inobe* dientiam, omnes uocat ad pcenitentiam, rur(us etiam omnibus mifericordi* am olFert.Sic amp;nbsp;leiàias in utraqp concione ponit uniueriàles particulas cap:i}# Omnes nos quah Oues errauimus, amp;nbsp;pofuit Dominus in eo iniquitates Om* nium noftrum. Ador : lo, Huic omnes Prophetæ teftimonium perhibent, remiftîoncm peccatorum accipere per nomen eius omnes qui credunt in eu* A(ft:i3.In hoc omnis qui crédit,iuftificatur.Sic intelligantur lîmpliciteramp;hcc difta, Deus uult omnes homines iàluos fieri, amp;nbsp;ad agnitionem ueritatis per* uenire. Aftor: lo. Non eft acceptor perfonarum Deqs. Deut:io. Deus po* tens Sc rcrribilis non accipit peribnam,Sc iæpè alibi. Cùm enim fit iuftus De* us,eft æquahs æqualibus. Omnes arguit propter pcccatum : Econtrà omnes qui confugiuntad Filium, recipit,

prowlßio non Poftqucàm conftitutum eft, promiftionem cfte uniuerlalcm, illud etiam ftiendum eft,gratuitam eiTeJd eti, recipi nos propter filium Dei,non propter nodram. digniutcmySCc, Omnes fumusrei, ÔC ut Pauli uerbo utar, Omnes conclufi iumus iub peccatum,8cPaulus la’pe ac diligenter inculcatparticulam Gratis. Tradidit igitur promiftionem ftatim primis Parentibus,amp; iæpè in* ftaurauit,Sc late ij3arfit. Imo per Apoftolos circumtulit inter omnes gentes, quia uultEcclefiam æternam Filio colligi, Cauiam igitur reprobationis cer* turn efthanc eftè, uidelicetpeccatum in hominibus, qui prorius non audiunt nee accipiunt Euangelium, aut qui abijeiunt fidem antequàm hinc diicedunt,;

Cdufi repros In bis certum eft cauftam ede reprobationis peccatum ipibrum, bumanam ^atïiwhom^nti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam ueriftîma eft ièntentia,Deum non ede cauCam peccatincc

uelle peccatum. Nota eft enim uox Piàlmi, Non Deus uolens iniquitatem tü esÆt Ore£i^,dicitur,Perditio tua eft IdaeLTantum in me auxilium tuum eft. Saul uolens efiuditSpiritumiâncftum, uolens mouenti Spiritui iàndo repu* gnauit,

S)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ESriH Anon E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;258

^nauit.Hæc de caufa rei'edioms lèu reprobation is certa funt, Promiffîo enim ’■fquiritfidem» Econtrà uerô reótè dicitur^ caufam electionis efle mifèricordi# ïniinuoluntate Dei, qui non uult perire totum genus humanunij ièd propter Filium colligit èc ièruatEcclefiam* Hoe uult Paulus^cùni cap; ÿ, ad Romanos citât didum, Mifèreor cuius miièreor* Negat propter legem, propter præro^ Sätiuanj generis,homines eledios eflcjUt fiat illuftriuSjpropter Filium eledlam conditam efle Ecclefiam, fed ramen in accipiente concurrere oportet appre# Jicnfionem promiflîonis,ièu agnitionem Chrifti» Nam id co eledi fumus,quia tfficimur membra Chrifti.Ergo in iuftificatione diximus, aliquam elFe in accis* pientecauiam, non dignitatem, led quia promiflionem apprehendit, cum qua Spiritus iàndusfimuleft: efîîcax, ut Paulus inquit, Fides ex auditu eft, ira de Deeîeaione tlcdione à pofteriore iudicamus, uidelicet haud dubiè eleeflos efle eos, qui mi* ^cricordiam propter Chriftum promilFaiïi fide apprehendunt, nec abfjciunt fiduciam ad extremum ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Sic cùm loanîé.didtum eiTet^Nemo uenit ad me, niii Pater traxerit eum, ^uitur ftatim,Omnis qui audit à Patre,amp; diieit,uenit ad me, Orditur Deus, ^trahit uerbo iuo Spiritu fandto, ièd audire nos oportet amp;nbsp;diieere, id eft, ^Pprehcndere promiflionem, èc aiTentiri, non repugnare, non indulgere diffi* ^enriæ dubitationi,

Etfi autem multa diiputantur durius,ramcn quantacunc^ moles difputa* tionum cumulatur,necefle eft in uero aoone ad hanc arcam confusere, uidelfc %quôd de uoluntate Dei iudicandum fit ex uerbo expreflb,amp; quod promift ueroagone, ^îofîtuninerfalis, amp;nbsp;quod fit mandatum Dei æternum nbsp;nbsp;immutabile, audire

Filium,amp; aiTentiri promiflioni Obtemperemus igitur,nec uagentur animi, fe mergant in tenebras, quærentes elecTioncm extra uerbum, amp;nbsp;relidto

Chrifto,amp; omiflb mandato de ampleftenda promiflione,fed teneamus certo, nec dubitemus Deum uerè patefeciiTe uoluntatem fuam in promiflione,6lt; ue* tè præftare quod promifit,

Statuamus promiflionem gratiæ non inanem fabulam eflè,ièd uera fide erefti pctamus beneficia, amp;nbsp;præftari eä nobis ftatuamus, quæ in promiiTione propofita funt.Hæc fides crefcat in quotidiana inuocatione, ficut icriptum eft. Petite amp;nbsp;accipietis,ltem. Quanto magis Pater uefter cceleftis dabit Spiritum . fanftum petentibus,non ait contemnentibus,aut repugnantibus,ied agnoicen tibus miferiam,amp; quærentibus auxilium, Item, Habenti dabitur, Item,Conilt; firma hoc Deus quod operatus es in nobis. Et Philippen; i, Qui ccepit in uo* fiis opus bonum, perficiet uicp ad diem lefu Chrifti, id eft, adiuuamur à Deo, fiednos oportet audire uerbum Dei, non repugnare Deo trahenti,

Sic amp;nbsp;dulciflima promiflio traditur ad Philip; 2, Deus eft qui eflficit in nobis ut uelitis, amp;nbsp;ut perficiatis, ut ipfi grata fiant, Deus trahit mentes ut ue* fintTed aiTentiri nos, non repugnare oportet, amp;nbsp;promittit ieaffuturum nobis, utperficiatur incoata ialus,ut aliqua bona fiant inter homines ipfi grata, quafi diceret,In mundo furenter ruunt Diaboli,amp; eorum organa, ut faciant ingrata Deo, confirment Epicureos furores, idola, oppreifionem Euangelij, iniufta bellajflagitiofas libidines,furca,mendacia,quæ iram Dei irritant; At ne totum genus humanum ad perniciem conditum fit, oportet aliqua fieri Deo grata placentia.Hæc fiunt pijs in Ecclcfia,uidelicet uera Dei inuocatio, fiducia Chri* ftfgratiarum a(ftio,propagatio Euangelij,tolerantiain cruce,iufticia erga pro* y y rj ximos

Sfimos^amorcaftitatiSjUcritatiSjpacis 8ó aliæ uirtutes * Ethæcbonafîuntâpcgt;

Ad Epliefii.dicitur: Elegit nos in Chrifto, ut doceat nos caufiim eledio* nis eife non noftram dignitatem,fed Chriftum, ne remoto Chrifto amp;nbsp;Euange^ itt diilo Pduli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elecftione cogitemus, fed caulam eledionis in promiflione Chrifti quæ^

Ciuosclegit ramus.Item Rom;8. Quos elegithos amp;nbsp;uocauit.Dulcem, ialutarem, Scmulti* Lw cj uocd. plicem confolationem continet hæc ièntentia, quæ tarnen uelut inanisab ocio* uit. Triplex Jecloribus prætericur,

Prima confolatio eft, quod affirmât nuiquâm elfe eledosnifi in cœ* tu uocatorum. Vocati funt autem foli hi, qui audiunt, diicunt, amp;nbsp;profitentur Euangelium. Hic uifibilis ccctus eft Ecclefia, in qua ftmper neceffe eft aliquos cffe elelt;ftos,amp; hæredes uitæ æternæ. Plurimum autem prodeft prjs fcirc, Ec* tiefiam eledorum in hac uifibili Ecclefia collocatam efle, utfciamus nos om* lies ad uocem amp;nbsp;minifterium Euangelrj alligatos effè,nec alibi eledionem,aut peculiares reuelationes quærendas elfe, Commendat igitur nobis hoc didum curam audiendi amp;nbsp;diicendi Euangeli},colcndi minifterrj, amandæ ibcietatis Ecclefiæ,8lt;^ affirmât in hoc ccccu uifibili eledos cffe*

Secunda confolatio eft,quod monet hæc fententia non remouendam elfe uocationem à confilio eledionis* Elegit Deus, qui uocare nos ad Filfiagnirio* nem decreuit, amp;nbsp;unit oeneri humano fuam uoluntatem amp;nbsp;fiia beneficiainno# teftere.Approbat igitur amp;nbsp;eligit obtempérantes uocationi Quare uocatio* nem intueamur, adlentiamur Euangelio, non repugnemus ei. Peridenim trahit Deus,amp; adfentientes certo recipit Sc adiuuat.T oties enim iam didum eft, Deum effi'cacem efle per Euangelium.

Ideo Auguftinus, quamlibet durus eft in hac difputatione, tarnen in Ip bro de Prædeftinatione amp;nbsp;gratia fi'cfcripfi't: Eos qui uocationis munuscon* grua pietate fufceperunc,amp; quantum in homine eft,Dei iniedonaferuantes, adiuuat.

T ertia confolatio eft,quod teftatur huic uocato uifibili coetui uerè adefi ft Deum,et in hoc coctu uocato,ac uifibili effi'cacem efle. Id.n.hæc uerba con* uincimt ; Qtios uocat,hos amp;nbsp;iuftificat,Quos iuftificat,hos Sóglorificat.Obfer* net igitur Ledor hic dodrinam de Ecclefia, de præfentia Dei in hac uifibili Ecclefia, de eledione, amp;nbsp;uocatione coniungenda.

fed in hanc nos ipibs includamus, amp;nbsp;iciamus uerè in ea uoluntacem Dei exlt;« preflam eifejiicut Paulus dcducit nos ad uerbum inquiens : Ne dixeris, quîs aicendit in coclum, ne uagentur animi quærentes fine uerbo Dei uoluntatem eiuSjfed propriè eft uerbum in ore tuo, Sc in corde tuo. Nec caput ÿ.ad Ro# manos dilfentit ab hac fententia^quam recenfuf quod dextrc intelledumduP ciflima confolatio eftpqs mentibus.Vt.n,tucIudaici Pontifices propter ordi nariam fiicceiflonem Sclegem damnabant Apoftolos :Ita nunc Pontificesec cæteri, qui defendunt eorû errores propter titulum ftu iuccefli'onem ordinals riam^ut uocant, iacftitant ieefle ueramDeiEccIefiam, amp;promifli'onesadie trailsferunt, Sc dicuntEccIefiam non pofle errare, damnant amp;nbsp;occidunt alios, qui Euangelrj puritatem amplecftuntur, tanquam feditioios dicunt bellum inferre Ecclefia?, Aduerfus banc ijieciem de fucceifione ordinaria, neceflaria

E T D E à I 1 N, A i 1 O EL E, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;259

Ac duplex confolatio proponitur : Docemur qiiæ fit uera Ecclefia^uide^ Duplexconlb* ^’fetccetus credens in filium Dei,amp; præmonemur hanc Ecclefiam ueram^non ^lljgatam efie ad titulum lêu fucceflïonem ordi'nariam Pondficum et collegio^ „an: âduerfui

Deinde docemur nee Legem effe caufam Eleddonis, led propter Filium j^edem de or» I^dolFerrimifericordiamomnibusapprehendentibus. Et quidem aperte di^ dmaru fue» ^^fjCaufam reprobationis elTe pcrtinaciam aduerlus Filium . Quare Ifrael lès« dando Legem iufticiæ, non peruenit ad Legem iufticiæ C” Quia inquit^non ex tanquam ex operibdegisjd eftjdeo reijeiuntur^quia nolunt audire fibgt; ^ni,et aflentire promiffioni,8ó prætexunt caufam^quia defendunt iufticiam le* quod uideatur laxatio difeiplinæ fieri, cum detrahitur gloria operibus. Cum igitur fafeinati errore luo aduerlantur Euangelio,caula réprobation ïfisin ipfis eft,fi'cut poftea in cap‘10» dare dicitur : Tota die expand! manus nieas ad populum contradicentem. Hie alFirmat Deus olFerre le beneficium ^n^nibus, led contradicentes non accipere ♦ Econtra dulcilîîmè dicit, Non eft ^obntis,neqp currentis, led Dei milerentis, id eft, milericordia eft caula eledi*

fed hanc oportuit in uerbo reuelari, amp;nbsp;uerbum accipi oportet » Ideô ex* pfefte proponit uniuerlalem, repetita eadem lententiainutroqp capite,Om*

qui credit in Filium, non eonfundetur, Vult igitur cum milericordia con* currere apprehenfionem in accipiente promilTionem,

Sciant etiam Studiofi pbrafih Hebraicam inillisuerbis,Egoindurabo iniHii uerbis, wr PharaoniSjfignificare permiftionem,Ego fiham indurari, Vt in quotidian indurdbo cor ’’^precatione,Ne nos inducas in tentationem. Et occurrunt exempla paffim, ‘luæteftantur hac phrafi Hebraica læpiflîmè permiffîonem fi'gnificari » Ma* braia, gua calipo eft inanimis bominum,inco2itationedeDeo,acfinelucediuina »oniines plerunqp aut habent Epicureas imaginationes, aut Stoicas,id eft,ma* gnapars imaginatur homines non curari à Deo» Alfi fingunt Deum ledere in nbsp;nbsp;. .

fcribere fatales Leges,quafi in tabulis Parcarum, fecundum quas uelit Stoica uel Epi lt;^iftribuere uirtutes amp;nbsp;uicia,ficut Stoici de fato fuo lentiebant, ÔC cogitant fata# cura de Deo Jiniotuimpelli Paridem 06 fimilcs» Sed nos abiedlis his deliramentis humansc^*“^’’^* caliginis, referamus oculos et mentem ad teftimonia de Deo propofita : Scia* mus Deum eflè agens uerè liberum, et tantùm uelle bona,nec uelle peccata, et hancuoluntatem fuam exprelftlîè, ac le patefecilîè perlpicuis amp;nbsp;ingentibus teftimontis,refufcitatione mortuorum amp;nbsp;alrjSjô^ alligafte nos adEuangelium fuuiu,in quo dicitChriftus, Venite ad me omnes qui laboratis Ô6 onerati eftis,ego refîciam uos»Liberè èi. uerè iuxta promilîîonem recipit confugien* tes ad Filium,amp; finit ruere in horrendam iram alpernantes Filium»

Remoueamus igitur à Paulo Stoicas dilputationes, quæ fidem Sè inuo* tationem euertunt ; Quomodo enim poteft Saul credere aut inuocare, cùm dubirat promilîîonem ad fe pertinere,aut cùm obrepit ilia tabula ParcarumÇ' lam decretum eft te rerjciendum elTe, non es feriptus in numero eleèîorum, amp;c. Aduerfus has imaginationes difeamus uoluntatem Dei exEuanoelio, agnofeamus promilTionem elfe uniuerfalem, ut fides amp;nbsp;inuocatio accendi poflît»

Cæterùm de elFeèîu eleètionis teneamus hanc confolationem, Deum ne Efc uolentcm non perire totum genus humanum, femper propter Filium per min fericordiam uocare, trahere 06 colligere Ecclefiam, amp;nbsp;recipere alFentientes, atcjitauelle femper aliquam elTe fuam Ecclefiam, quam adiuuat amp;nbsp;faluat,fi*

eut Chfiftus mquit : Oues meæ uocem meain audiunt, ego noui cas^ amp;fcc quuntur me,8ô ui'tam æternam do eis,amp; nemo rapiet cas de manu mea. Hæc de effeeflu elecftionis prodeft feire, ut ftatuamus nos exaudin Sc luuari, feia# mus Ecclcfiam à Diabolo non pofle dclcri. Magnum certamen ngm'fîcathçc uox.Nemo rapiet eas de manu mea. Excicemus igitur fidem^ amp;nbsp;inuocemus ïium Dei feruantem oues fuas,quia fimul dicit: Audiunt me,amp; fequuncur me.

17 'V angelium clarè docet regnum Chnfti elTe Ipirituale^hoc eft^Chriflum lê^ dextram Patris, ÔC interpellare pro nobis, amp;nbsp;dare remiffîonêpec* catorum,amp; Spi'ricum fanAum Ecdefejhoc eft,credentibus i'n ipfumjamp; iniio* canribus Deum fiducia ipfius,eosi^ fandificare, ut refulcirec eos in iiouiflïmo die ad uitam èCgloriam æternam. Et ut hæc beneficia confequamur, ordina* t turn eft minifterium Euangelq, per quod uocantur homines ad agninonem Chrifti.Et Spiritus iàncftus per Euangelium eft effîcax,amp;c. Intérim uerô ante nouiflîmum diem Ecclefia in mundo patietur periècutionem, amp;nbsp;erunt mail bonis admixti in Ecclefia. Hæc eft uera amp;nbsp;germana iententia Euangelq dere* gno Chrifti Ecclefiæ. Eftqj execrandus oC damnandus error ille ludaicus, Anabaptiftarum,qui fingunt Ecclefiam ante nouiftîmum diem, politiam quandam mûdanam futuram eire,in qua régnent prj, armis deleantomnes impiosjSC occupent omnia imperia,etc. Colligemus itaqi teftimonia de fpirb tuali regno,no folùm ad refutandos fanaticos ij3iritus,fed etiam,quiaprodeft bas fententias habere in confpcctu, ut nos confolentur, amp;nbsp;exuicitent adexer* citia fpiritualia,ad fidem, ad orationem, ad pcenitentiam. Nam error illelu* daicus præter cætera incommoda, hoc quoep habet, quôd obicurat prorfus obruit confolationes ipirituales,amp; delet exercitia ipiritualia,quia mentes hu* manæ expédiantes tantùm ilia noua imperia, obliuiicuntur rerum ij?irituali* um,amp;: opprimuntur deiperatione, cùm non contingit illud iperatum ocium, quod ibmniarunt.

Teftimornd de Iohan:i7. Sicut dedifti ei poteftatem omnis carnis, ut omne quod dedi* régna chrifli (ü ci, det eis uitam æternam : Hæc eft autem uita æterna, ut cognoftant te fo* Deum uerum,amp; quem mififti lefum Chriftum. Hic Chriftus teftatur fu* iim beneficium, ÔC regnum iïium efte uitam æternam. Et definit quid fit uita æterna, uidelicet non aliqua mundana dominatio,içd uera amp;nbsp;ardens noticia Dei,amp; Domini noftri lefu Chrifti.

Rom:8.Qui eft in dextra Dci,amp;l interpellât pro nobis ?c,Et ElâtII.Sta* bit radix Ieire,ipfum gentes deprecabuntur,?c. Hæ fententiæ deferibunt fa* cerdotium et regnum Chrifti,et teftantur utrunqp fpirituale eiTcjhoc eft,Chri* ftum non conftituere aliquod mundi imperium, fed apud Patrem pro nobis interpellare,ita regnare ut uelit inuocari,exaudire,iàndtificare,cuftodire Spi* ritu iàndlo eos,qui ipium inuocant,ficut amp;nbsp;alias feriptum eft: Qui Ipiritu Dei aguntur,hi fiint filrj Dei.Item,Dabo Legem meam in corda eorum.Hæc bene* fteia oblcurantur,cùm expedtamus regnum corporale,etc.

Rom:8.Cohæredes Chrifti,fiquidem fimul patimur,fimul etiam glorifî* cabimur,Item,Spe iâlui fadli fumus Jtcm:Quos præfciuit,hos uult conformes fieri

Hcri imagims filfj fui» Item, Propter te malt;ftamur tota die,reputati fîimus uc* hitoues occifionis,etc»Hæ fcntetitiæ teftantur, quôd glorificano non cotingat inhac uita,fed oporteat nos in hac uica afflidiones amp;nbsp;periecutionem pati» Matth.'iô.Si quis uult me iequi,abneget feipfùm,amp; tollat crucem iuam,amp; me ecc/c/i4 in f€quatur,loan:iô»In hoc mundo prefluram habebitis.Et 2.Tim:3.Omnes qui ^‘‘5

'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T T r ■ nbsp;nbsp;1 Ir-- [“‘’‘tur in pct

pieuolunt uiuere in Chrilto, perlecutionem parientur» rlæ lententiæ clarnli:» ricuUietafjii, mèdocentjEcclelîam in hac uita fubiedam efle afflidionibus»Col;5»Vita ue=« ilionibus. firaabfcendita eft cum Chrifto in Deo»Qiiando Chriftus manifeftabitur,qui tftuita ueftra,runc ÔC uos corn eo manifeRabimini in gloria.i^Ioan.’j.Nunc lîj Del fumus ,fed nondum manifeftum eft quales erimusrScimus autem quan^ domanifeftabitur,fimiles nosei futurosefle, quia uidebimus eum quemad=« modutn eft,etc»Docet hic locus, gloriam regni Chrifti non eflè imperium niundanum,ièd fpirituale,hoceft,ut reftifcitati, habeamus nouam amp;nbsp;æternam iufikiam ac uitam, qualis eft Chrifti relufcitati gloria»

Item Paulus clarè dicit,Ântichriftum dominaturum efte ulèç ad noiuftî* ’num iudicium, in quo ueniens Chriftus, deftruet regnum Antichrifti : Jgitur utraEccIefia non occupabitimperia, led multô magis uerlàbicur in maximis F'triculis Sc afflidionibus.Et 2. Pet:5.dicitur, uêturos efle poftremis temporis* bus illufores, qui palàm derideant religiones » Erunt igitur qui perfequenrur Ecclefiam.Et Daniel clarè dicit,Beftias,hoc eft, imperia conrjci in ignem, cùm spparet Chriftus ad iudicandum» Durabunt igitur imperia aliqua impia ulcp adnouiffîmum diem» loan: 20» Cùm Chriftus mittit Apoftolos, tantùm dac mandatum docendi,amp; inquit: Sicut me mißt Pater,fic ego mitto uos» Conftac autem Chriftum miflùm elfe ad minifterium Euangelq, nô ad occupanda im«î ptiia mundfficut ipfe inquit.’Regnum meum non eft de hoc mundo» Et pro^ bibet Apoftolos imperia rapere,cùm ait: Reges Gentium dominantur, uos autem non fic.Item Matth:y.Ego autem præcipio uobis,ne refiftatis malo,hoc eft,ne prætextu Euangelq, amp;nbsp;noui regni conftituendi,arma capiatis,

Sünt igitur miflî Apoftoli ad minifterium Euangelift hoc eft, ad docen* ApoßoU mißi dum, non ad rapienda imperia mundi, Ideô amp;nbsp;Paulus inquit : Euangelium eft miniltenum Spiritus, id elt,in buangelio orreruntur bona Ipintualia oC æter# rapienda im=i na,non conftituimus noua imperia mundi. Et2»Corinth,’lO.inquit: Arma mft peria, litiæ noftrænon funt carnalia, ièd potentia Deo ad demoliendas cogitation nés etc» Item 2, Corinth: s* Pro Chrifto legatione fungimur, commendantes nos tanquàm Dei miniftros,in afflidionibus» nbsp;nbsp;Item : Non dominamur fidei

Cùm igitur Apoftoli tantùm habeant mandatum docendi, impium eftfentire,quôd dotftores Euangelij debeant armis conftituere noua quædam ’mperia, ficut ludæi amp;nbsp;Anabaptiftæ fomniant, poftremis temporibus ren gnumDei interris taieconftituendum elfe,in quo fàntftidominentur, amp;arn mis deleant omnes impios,nec in Ecclefîa hypocritas ullos futuros elfe » Atep hoc ludaicum delirium iæpè in Ecclefiam irrepftt » Fuerunt enim ôè olim fan natici fpiritus Chiliaftæ amp;nbsp;Pepufiani, qui taie regnum Anabaptifticum fomn niarunt » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TeßimonU

Reliquum eft, ut teftimoniacolligamus,quæ docent inEccleftaulcpad nouiflimum diem promifeuè futuros bonos amp;nbsp;malos. Lucæ 17, Sicut fadtum uißSmdi^ eftindiebusLothjficeritqua die Filius hominis reuelabitur.Item,In ilia noète ßnt futurih, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yv iif) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erunt cz »Mit.

erunc duo in lecto uno,unus aflumeturjSd alter relinquetunMatt:!}. de ziza* nijs: Sinite utracp crcfcere ulè^ ad Meirem_,amp;c,Et paulö pôftiMeflîs confum* matio ièculi eft * Mittet Filius hominis Angelos iuos, amp;nbsp;colligent de regno eins omnia fcandala,amp; eos qui faciunt iniquitatem,etc. Item^ Sic eritin con^ fummatione feculij Exibunt Angeli, amp;nbsp;ieparabunt malos à iuftis, amp;nbsp;mittent eos in caminum ignis,etc, Hæ ièntentiæ teftantur, non futuram eflè fepara^ tionem ianélorum ab hypocritis, nifî in nouiffîmo iudicio.

Pdßom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prcterea amp;nbsp;hoc confiderandum eft:Paftores habere mandatum excom*

knf potejtdte muj-jj^andi uerbo,fine ui corporah'reos manifeftorum fcelerum. Non efthu# cx€otiimunilt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t - r . o i n- • i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r n. J

candi reos md maiu ludicq corda inipicere,öd de illis iudicare,qui non haoent manirelta de# nifeflorumfce licla.Ideo Paulus dicit;Aducrius Presbyterum non recipias accuiationem nh /fr««. ß teftibus adhibitis : Ergo qui non poflimt conuinci teftimonrjs, non debent humano iudicio feparari, Impoflibileeftigitur talem Ecclefiam conftituere ante nouiflimum diem,in qua nulli fint hypocritæ: Sed Paftores faciantluum officium, pure amp;nbsp;fideliter doceant, amp;nbsp;Ecclefiæ glorificationem commendent Chrifto. Interim in hac uita Temper erunc Ecclefiæ admixti mali, amp;nbsp;multi im^ pq tenebunt imperia mundi,amp; crudeliter perlequentur Ecclefiam ufc^ adglo riolum Chrifli aduentum, Et tarnen in his periecutionibus Chriftus iuo con^ filio aliquas reliquias ieruat,ne penitus deleatur Ecclefia, Taleeftregnum Chrifli in hac uita,

Conftat 5^ illud : Etiamfi noua aliqua talis Ecclefia futura elTet, tarnen docflores proprio confilio, fine manifefto mandato Dei non debent armaca^ pere ad talem Ecclefiam conflituendam, etc, Quanquàmnecullumnouum mandatum expeótandum eft, Non enim edet Chriftus mandatum contrarh urn Euangelio,

Deobicâioni^ Quôd uerô ludæi amp;nbsp;Anabaptiftæ citant Prophetas, qui cùm de regno Chrifti loquuntur, fæpè figuris utuntur, iumtis ab imperrjs mundi, Adhoc

Pro pfitnùm reipondeoî Euangelium eft interpretatio Prophetarum, Cùm igitur phetif de re= Euangelium clarè doceat regnum Chrifti eiTe fpirituale, afferre bona ipiritu^ g.w chrifli gjætcrna, nec occupare dominationem in mundo, ftd magis pati perfei« mtinddtw, cutionem, debemus èc Prophetas intelligere iuxta Euangelium, Itacp Apo* ftoli in Acflis, fententias de regno promifto Dauidi, clarè transferuntadhoc regnum lpirituale,iubie(flum perfecutioni,8èc, Et Chriftus reprehenditipfe ApoftoloSjCum haberentludaicam perfuafionem,acputarentfe occupaturos eflè mundi imperia,

propbrt/ dilt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundô.Prophctç ipfi quanquàm uarijs utuntur fîguris,tamen interini

fcrtèteflantur ctiam difercè teftâtur,regnum Chrifti fore fpirituale,DanieI clarè dicittChrh rfgfittw c/?rû flus occidetur, Et Efaias : Ponet animant fuam pro peccato. Ergo non habe* dominationem corporalem in hac uita, Præterea affirmant regnum

Chrifti elFe æternum, nulla autem corporalis politiaeft æternainhacuita, Ideô figuras corporalis politiæ, quas interdum accommodant ad regnum Chrifti æternum, neceife eft allegoricè intelligi, Atep id regnum æternum in hac uita, in Spiritu amp;nbsp;fide incoatur, amp;nbsp;poftea durât perpetuô poft hanc ui* tam, nbsp;nbsp;Ideô Prophetæ interdum ita loquuntur, ut non difeernant tempora

huius uitæ amp;nbsp;futuræ uitæ, Interdum uerô difeernunt, amp;nbsp;palàm uaticinan* tur, Ecclefiam in hac uita pafliiram effe pcriecutiones, ficut docetPfalmus 2, Aftiterunt reges terræ,ôè principes conuenerunt in unum,aduerfus Domi* num.

5) E ^ESV^^ECT. 261 num,8^ aduerlus Chriftum eius. Et Palm: IIÇ. Preciola in confpecftu Domi'ni iMors fandorum eius. Et Pfahyi» Preciofus languis eorum coram ipfo. Et uelt;» nuftè defcribit Efaias Ecclefiam m hac uita,cap:3O,Dabit uobis Dominus pa^* nun arâum,amp; aquam exiguam,amp; non aufcret ultra à te dodorem tuum, etc. Hic teftatur Ecclefiam conleruandam eflè, lèd tarnen inter afflidioncs Da# nid aperte uati'cinaturde perfecutione ante nouilîîmnm diemrEt dodi in po# pulo docebunt plurimoSjamp; ruent in gladio.Et poftea ftatim fequiturdn tem# poreillo laluabitur populus tuus omnis qui fcriptus eftin libro : Et multi de bis qui dormiunt in terræ puluere euigilabunt, ali) in uitam æternam, ali) in opprobrium fempiternum. Hi loci amp;nbsp;fimiles tenendi Hint, ut babeamus con# folationem in cruce, amp;nbsp;uerè intelligere dilcamus regnum ipiritualcj hoc eft, (Juærere confolationes ipirituales^ amp;nbsp;exercere fidem ♦ Et iatis perlpicuè refu# tant hi loci ludaicam amp;nbsp;fanaticam perluafionem de corporali dominatione ^ndoruin in hac uita.

On folùm doc'lrina quæ affîrniat füturani elle hominum mortuorum om# 'nium relùrredionem/ecuturum poftea iudiciumjæternam uitam^piorum gloriam æcernam,ôd impiorum pœnas æternaSj in Euangelio ftu prædicatio# nenouid'eftamenti clare ^perljoicuè fine ullis inuolucris tradita eft^led res «tiam incoata eft^ amp;nbsp;initia illius nouæ uitæ, in qua erit noua lux, fàpientia, amp;nbsp;idticia,fi'ne peccato fine morte, Apoftolis amp;nbsp;reliquo ccetui coniundo cum äfmatraditn^ Apoftolis monftrata ftint, 80 palàm ob oculos pofi'ca,cùm Chriftus poft mor# tcni reuixit,^ alij multi Patres Sgt;C Prophetæ refufcitati funt. nbsp;nbsp;Id tam miran#

‘lum opus non firuftra propofitum eft Ecclefi'æ. Voluit Chriftus hanc fuam amp;nbsp;chrifti. aliorum reluftitationem, ÔC hos familiäres congrefTus amp;nbsp;colloquia dierum lt;luadraginta apud Apoftolos,amp; reliquum ccctum ipfi's coniundumilluftre

euidens teftimonium efle de refurredione amp;nbsp;uita æterna, Quod fi læpè co# §itaremus,non folùm aflènfus, fed fides in animis noftris de hoc articulo con# urmaretur, led etiam facilius ferremus ærumnas huius uitæ breuiflimæ amp;nbsp;fu# gaciflimæjintuentes in illudiucundiflimum fodalitium Chrifti,0d refiifcitato# tnni. Sublata eft enim dubitatio tot dierum quadraginta uidelicet con# ucrfatione,amp;: tot hominum congreftibus, oculis, complexibus ÔCcolIoquijs, Non enim cogitemus Chriftum Ôdcæteros refufcitatos,utfugacia fpedra,fi tjuando Apoftolos adierunt, fubito euaniire,ftd crebri acdiuturni congreft fis fiicrunt, Sd familiäres ferm ones de hoc tantoDei opere,de inftauratione Himanæ naturæ, de tanta gloria donata nobis per Filium, de propagationc Euangelij inter Gentes,Deniqp exhibita iunt certa uitæ læticiæ teftimonia. Nihilfimile aut maius ullo unquam tempore mundi accidit. Et cùm rem tan# tam Deus non fruftralpedandamexhibuerit, lèmper hanc ftholam horum tjuadraginta dierum intueri nos animo oportebat, Hinc igitur ÓC de multis alqs rebus,amp; de refurredione ac uita æterna teftimoniù petamus, Teneamus reflimonU ctiam perfpicua dida in concionibus Chrifti,ut Matt:2y, Venite benedidi Pa#pripf«rlt;cde tris mefpoflidete paratum uobis regnum. Et Ioan:v,ltem,6.H£C eft aut uolun tas Patris mei qui mifit me,ut omnis qui uidet Fihum,amp; credit in eum,habeac uitam æternam. Et ego refufeitabo eum in nouilftmo die. Et Paulus i,Cor:i^,

S) E ^ESr^^ECTlOnE acriter propugnat,amp; Iplendîdè illuftrat hünc articuIum.Cùm autem dïdta in fcriptis Apoftolicis nota fintjColIigemus uetufta Prophetarum teftimonia.uc perpétua Ecclefiæ Patrum, Prophetarum nbsp;nbsp;Apoftolorum {èntentia de hoc

Efài:20» Viuent mortui tui, interfeôi mei reiiirgent, Expergiicimini amp;nbsp;lætamini, qui habitatis in puluere, quia ros tuus erit uelut ros pratorum,amp; terra mortuos erjciet, Vade populus meus intra cubicula tua,claude oftia tua, abfcondere modicum ad momentum, donee tranfeat indianatio mea ♦ Ecce enim Dominus egredietur de loco iuo, ut diffîpet iniquitatem habitantium terram contra eos, amp;nbsp;reuelabit terra iànguinem iuum, amp;nbsp;non operier ultra interfeclos iuos, Hæc concio clarilîîmè loquitur de refulcitandis mortuis, de gaudqs iàndlorumjde pcenis impiorumjamp;de prælènti afflidione Ecclefiæ» Quare diligenter confideranda efi,Mortui tui (inquit) uiuent.Vocat fandos mortuos Dei, ut fignificet Ecclefiam hic affligi propter Deum, Q. d. Filt) tui amp;nbsp;interfedli propter te,8d qui tibi curæ funt, iterum uiuent,Qiialis autem erit uita æterna C Lætamini inquit,hoc eft, pf) perpétua læticia, perfecta agnitione Dei,amp; perfeda iufticia, fine peccato ôd morte, iemper uirebunt florebunt, ficut prata^reuirefcuntrore. Deinde afpergit confolationem deafflidionh bus.Sed aliquantifper oportet Ecclefiam affligijôc mortem perpethEruntin*» clufi uelut in cubiculo3fcilicet,quiaferuabunturinEcclefiaôC uerboufe^ad indicium, Poftea concionatur de pcenis impiorum, amp;nbsp;repetit ièntentiamde refurredione : Non operier terra ultra interfedos fuos,amp;c,

Elà:ôô,Sicut cocli noui ôdterra noua,dicit Dominus,fic Habit fernen ue^ ftrum, amp;nbsp;nomen ueftrum coram me. Et erit Menfi's ex Menfe, Sabbatum ex Sabbato, amp;nbsp;uenict omnis caro, ut adoret coram facie mea, dicit Dominus.Et egredientur amp;nbsp;uidebunt'cadauera uirorum, qui præuaricati funt in me, Ver^ mis eorum non morietur, amp;nbsp;ignis eorum non extinguetur, amp;nbsp;erunt uiç ad iatietatem uifibnis omni carni. Deferibitôô hic locus utruncpjpccnas æternas impiorum,gaudia iuftorum.Et qualis fit uita æterna,docet3 cùm ait, Perpetua os meniès Sc perpetuum Sabbatum fore, hoc eft, perpetuum feftum diem, ut perpetuô adorent Dominum omnes iandi. Erit ergo uita æterna perpétua adorario,id eft,Dei cognitio amp;nbsp;iufticia fine peccato ôô fine morte»

Eiài: 6 Ç. Ecce ego creo ccclos nouos, amp;nbsp;terram nouam, non eruntin memoriapriora,amp;non afeendet fuper cor, fed gaudebitis amp;nbsp;exultabitis in fempiternum,cû his quæ creo.Quia ecce ego creo leruiàlem cxultationem,amp; populum eius gaudium.Et exultabo in leruiàlem, amp;nbsp;gaudebo in populo mco, Ôônonaudietur in ea ultra uox fletus amp;nbsp;uox clamoris. Non erit ibi amplis us infans, qui non adolefcat, Aut fenex qui non perueniat ad maiorem æta* tem.Nam puer centum annorum morietur,ôô peccator centum annorum ma* ledidus erit.

Sententie de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliæ ièntentiæ alrjs planiores funt. Sed tarnen hæc quoep teftatur futu*

refurreâione ram renouationem totius creaturæ, amp;nbsp;pios habituros elfe perpétua gaudia, »MörfKorMlt;j/ilt;epqQ^ audietur in ea ultra uox fletus, amp;c. Ergo erunt fine peccato amp;nbsp;morte, alijsdttriores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infantes amp;nbsp;Senes perpetuô uiuent. Sed pueri centum annorum, amp;pec*

catorescentumannorum, hoceft, illiquiperièueranrinimpietate,dabunt pcenas. Et quia hi loci docent Ecclefiam futurameftè in afflidionibus ante refurredionem,et primùm glorificandam poft refurredionemjCt poft renoua* tionem

tionem unïucrfe creaturæ.clarè teftantur Prophetac,regnuni Chrifti Cpiricua.^ leefle, nee clïc poh'dam mundi' ante refurreólionem, qualem ludæi et Anaba^ ptiftæ ßngunt.

E{ài:2V.Etdeuorabitur in monte hoc facies inuolutorum, qua omnes populi inuoluti fuut, amp;nbsp;opcrimentum, quo omnes gentes coopertæ font. Et mors deuorabitur omnino, 5C abfterget Dominus Deus omnem lacrimain ab omni facie^amp;T opprobrium populi lui auferet de uniuerfa terra,

Docet Sc hie locus clarè^mortem abolendam efle,8ó populum Dei libe^ randum efle ab opprobrio lacrimis, hoc eft/r peccato^morte Sc periecutio«« nibus.Qiiod autem initio dicit,Facies inuolutorum,etiam intelligit mortem* Qiiia mortui folebant inuolui pannis^cùm fepeliebantur:Hæc inuolucra toIi« lentiir,id elf,mors tolletur,

Efai;24, Et erit in die illa^uifitabit Dominus foper militiam cccli, per reges terræ. Et congregabuntur congregatione unius faicis in lacum,00 daudentur ibi in carcere,ht poft multos dies uifitabuntur,ÖC erubeftet Luna, confundetur Sofeum regnabit Dominus, amp;c,

Efai;jj,Qiii liberati fuerint,amp; redemti à Domino,uenient in Zion cum laude amp;læticia fempiterna.

Daniel:i2.Et multi de his qui dormiunt in terræ puluere euigilabunt, alij in uitam æternam,alr) in opprobrium, ut uideant iemper,

OfejjDe manu mortis liberabo eos,de morte redimam eos, Ero mors da Ô mors, morfos tuus ero inferne,

Ezech.’jy, Ecce ego aperiam tumulos ueftros, amp;nbsp;educam uos de iepuP Cris ueftris populus meus amp;c,

Hue pertinet amp;nbsp;hæc iententia Ezechî 5 3, Viuo egOj nolo mortem pec* catoris,fed ut conuertatur uiuat.

Pertinent ex Prophetis hue omnes fèntentiæ, de æterno regno Chrifti Sanâorum,

Ex Pfahl j.Caro mea requieftet in fpc,Non derelinques animam meam in inferno, nec dabis fandum tuum uidere corrupcionem, Cum enim Pro^ pheta de Chrifto loquitur, etiam membra Chrifti compledfitur, Seit enim per Chriftum deftrui regnum peccati amp;nbsp;mortis,

Pfah’ 21. Edent pauperes amp;nbsp;iaturabuntur, laudabunt Dominum qui tequirunt eum, Viuent corda eorum in ieculum feculi,

Pfal; 33. Mors peccatorum peflima.Ergo etiam cum peccatores in hac dta non puniuntur,necefle eft cos poftea puniri ♦

Et econtrà Piàh'iiy. Preciofa in côijaetftu Domini mors iandorum eius. Ergo fandis bené erit poft hanc uitam, Eodem pertinet locus : Multæ tribu* htiones iuftorum, fed ex his omnibus liberabit eos Dominus,

Piàl:48.Conferuntur impfj fortunati,amp; prj afflidi, Hie docet in morte niutariutrorumcp conditionem,De impfjs dicit: Velut oues in fouea ponun* tur,amp; mors depaftet eos, uiq^ in æternum non uidebunt lumen, Econtrà de pfjs dicit:Veruntamen Deus redimet animam de manu inferni, cum accepelt;lt; rit me.Eodem pertinet collatio in Pfal:4.Ipli abundant frumento amp;nbsp;uino. In paceinidipfumdormiam 8é requieftam,

fD E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CT.

Scio quod Redemtor meus uiuic SC in nouiflimo die de terra furrecturus fum,amp; ruriiis circumdabor pelle mea,amp; in carne mea uidebo D E V MjCJuem uifurus fum ego ipièjamp;^ oculi mei conlpeduri funt,amp; non alius.Hic eftinfignis locuSj qui teftatur uerè nos eadem corpora recepturos efle, fed renouata, Paulus docec amp;c Jtem docet qualis fit uica ærerna, fcilicec nocicia Def Sgt;Cc,

Ex Moie argumentatur Chriftus : Ego fum Deus Abraham, amp;c. Ergo Abraham uiuic Quia Deus non curat ea quæ nihil funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Et ratiocinari fimiliter ex promifTionibus exemplis firmiffimè poifu«* mus, in quibus hic arciculus deæterna uica, quafi inuolutus eft, Vt Deus pro^ mißt ièièruaturum efle Abraham amp;nbsp;alios Sanclos, Ego fum protecdorcuus, amp;c. At fanéti in hac uica funt afflicliflïmi amp;nbsp;uidencur deiêrci, cùm tarnen uere curæ fint Deo, Ergo rcftat alia uita amp;nbsp;ingcns gloria, qua glorificabuntur poit banc uicam, in quam intuentes cogitent omnes iniurias, ærumnas, calamicatcs concemnendas efle, amp;nbsp;nullo modo conferandas ad illud ingens præmium.

Item in prima concione dicitur Gen. 4. Si benefeceris, recipies. Si male egeris,peccatum tuum quiefcet,donee reuelabitur. Ergo neceffe eft reftare ali^ am uitam,in qua Abel recipiat praemium. Sequitur hoe, reftare aliquodiu^ dicium omnium peccatorum, acep illorum etiam, quæ in hac uita non funepu^^ nita. Et huius uniuerialis iudieq exemplum eft diluuium. Item Sodomorum conflagratio,fimiles hiftoriæ,quôd Deus baud dubiè puniturus fit omnium peccaca.

Item prima promiflio Gcnef: 3. uaticinatur de abolendo regno Diaboli, boc eft, de abolendo peccato et morte. Ergo natura hominis renouabitur. Et Iacob uaticinatur de Saluacore omnium Gentium, quem intelligebant Patres aucorem fore non alicuius corporalis regnfftd iufticiæ et uitææternæ. Vide»* banc Ecclefiam in hac uita futuram in reliquqs peccati amp;nbsp;afflidionibus, ficut uiderant interflei Abefec Abraham iuflus eft filium tanquam hoftiam mada^ re. In hoc typo (atis intellcxit illud Semen,quod promiflum erat, futuram efie hoftiam.

Enoch amp;nbsp;Elias uiui rranslati funcad Deum, ut textus de Enoch, clarè di* cit, Hæc faeftacercè funtmanifeftateftimoniauitææternæ. Namfiextingue* rentur,non elfent apud Deum. Verlari enim apud Deum, eft uiuere quadam diuina uita apud Deum. Hæc igitur exempla plus liaient, quàm fi promiffio uerbis tantum fine exemplis propofita eflet ♦ Nec dubium eft,quin fandi Pa* tres copiole explicarinc,cùm promiflîones,tùm hæc exempla.

Teftancur Angelorum colloquia cum Abraham ÔC cæteris Patribus, aliam efl’e uitam.Et fignificant Angelfnos ibcios elle illius æternæuicæ,in qua funt ipffiquia nos curant amp;L defendunt ôCc.In Numero 23.dicic Balaam.Moria* tur anima mea morte iuftorum, fiant nouiffima mea horum fimilia.Et24. Videbo eum,Ied non modo t Intuebor eum, led non prope.

^Ogitantibus de dilcrimine ueteris amp;nbsp;noui Teftamenti,de Litera de Spi* '^ricu,omnia fiint illuftriora,cum mente intuemur coniummationem libera* tionis noftræ, ut luprà diximus . Cùm cogitamus relurredtionem Chrifti amp;nbsp;aliorum

Er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2*^5

Ä^aliorum refufci'tatorumjqui tune noua et perpétua gloria donati iûntjin his ipfis refufeitatis uidemus Euangelium, lucem, iapientiam, iufticiam uitam perpetuam adferre^non oftendere umbras moriturasgt;

Litera igitur fi'gnificat dodirinam quamcunq?,cogirationes, afliiefadlioj« » nes, difciplinam, amp;nbsp;bonas intentiones, fine Spiritu fancro^ id eft^ fine uero tilt;= more, amp;nbsp;fine uera fide ièu fiducia confolante mentes, fine agnitione amp;nbsp;inuoca* tioncChrifti,

Econtrà,Spiritus fignificat uerê Spiritum fàndîum incoantem, 8d dein«« sprituf, perficientem in cordibus nouam lucem^iàpicntiamjiufticiamjôd uitam per?!

petLiam placentem Dco,amp; motibus Spiritus fandli ardentem,uidelicet timoü fide, inuocatione, diledione, èc in uita æterna fruentem conipectu Dei ôd cdebrantem Deum^Denicp ut Petrus inquit,fignificat focictatem diuinæ na« turæjficut icriptum eft : Eftundam de Spiritu meo fuper omnem carnem, Ib Eftris enim Emphafîs eft in particula,cùm ait,De Spiritu meotMeo inquam, ' ^ui à uoluntate æterni Patris amp;nbsp;Filij procedit, amp;nbsp;accendit lucem, fapicnti^n a’iijiufticiam,^ uitam congruentem uoluntati diuinæ, Sic de Spiritu loqui« tociw Pduli,

Paulus, cùm ait ; Nos reuelata facie ipedlantes gloriam Domini, in ean?= cr ^erniinaginem transformamur,tanquàm à Domini Spiritu.Ideft,cùm èxpa« iicfcimus agnita ira Dei,amp; rurfus erigimur confolatione,et fide acquieftimus, agnofeentes miféricordiam propter Chriftum donatam, uerè cùm Deo agi« ’’ius,fentimus iram amp;nbsp;miféricordiam,8d luce noua à Spiritu fandlo perfundi« ’’lur. Cùm Saul Hypocrita, amp;nbsp;Dauid renatus, fimilia externa opera faciunc feurnoralia,feu ceremoniarum, feu politica,regia amp;nbsp;forenfîa, tarnen in mente diffimilitudo eft Jn Saule hypocrita cogitatio de bono opéré etipfà adtio,func literæ mortuæ ôd umbræ,id eft,Mens eft fine uero fènfu timoris Dei, fine coiim folationeerigente animum fiducia præfentiæ ôô auxilrj diuini:Sed dubitar,an àDeorcfpiciatur,cxaudiatur,iuuetur* Hæ cogitationes fùnt’fine luce diuina, pugnantes cum luce fidei, Ideô funt umbræ morituræ ♦ At in Dauide, feu belligérante, feu fàcrificante, fèmper eft fenfiis timoris Dei, amp;nbsp;fidei confolan« tis animum, ac ftatuentis uerè Deum adefle, gubernare amp;nbsp;adiuuare hanc uo« cationcm : Hi motus oriuntur à Spiritu fàncfio,amp; uerè agnofeunt Deum: Nec Motui spîrk funtfugaces amp;nbsp;morituræ umbræ, fed funt incoatio uitæ æternæ ♦ Et hanc lu« f«« funt cemaccendi Sc augerf petit,cùm inquit:Cor mundum in me créa Deus,id eft, correâè de Deo lentiens, agnoftens iram Dei amp;nbsp;promiffam miféricordiam, ftâtuens uerè nos refpici, exaudiri, iuuari, protegi èc féruari ♦ Et fpiritum re« dum,id eft,firmum,innoua in uifeeribus meis,id eft, fît firma hæc lux de Deo, non extinguatur Diaboli præftigijs, cogitationibus Epicureis, aut Academi« cis,ficut multi fàpientes merguntur in æternas dubitationes»

Ne proijcias me à facie tua, amp;nbsp;Spiritum fàndum ne auferas à me, id eft, Spiritu fando tuo guberna confilia amp;nbsp;omnes motus meos, amp;nbsp;accende in me niotus congruentes Legi tuæ,timorem, fidem, dileèitionem Dei, tolerantiam, induftriam in uocatione amp;c»

Redde mihi læticiam falutaris tui, id eft, fùftenta me tua confolatione in ærumnis,ne pauoribus aut doloribus fradus peream^Spiritu fpontaneo con« firma me, id eft,largiaris mihi robur in afflidionibus, ut fùftinere eas pofïîm, amp;nbsp;tibi uolens obremperem,non deficiam à te fremens, ac dubitans de tua mi« fericordiajficut SauL Sic petit ordine, primùm lucem,qua uerè agnofeat De«

Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um, cius agniïionis infirmitatcm, Deinde renouationcm, Sc gubcrnatio^

Cùm igitiir hæc lux in mente Dauidis accenia cft, omnes eius bona: actiones, interiores ÔC exterioreSj morales, politicæ Sgt;C ceremoniæ,funtadio^ nés Spiritus ianlt;fli,non funt Literæ aut umbræ.

Econtrà in Hypocrita Saule, qui eft fine luce Spiritus iàndi, oppreflus dubitationibus hypocriticis ièu Âcademicis,omnes acîiones interiores et ex^ teriores, bonæ intentiones opera ièu moralia, feu politica, ièu ceremom'æ, funt Literæ umbræ morientes, nec incoantes uitam æternam,

locui ad Co* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc eft Pauli iententia 2« Corinth.'j.cùm Legem uocat Literam ac mi^

rmthtos de ti nifiçj-juni mortis.Euanselium uero minifterium Spiritus.Sentit enimfîneno^ ticia Euangelt), Legem tantum aut dilciplinamPhilolopnicam aut tcrrores efRcere, At diiciplina,id eft,iufticia humanæ rationis,ut Pomponij A ttici, aut Lfx eR Ultra tiypocriturum fine uero timoré Dei, uera fide inuocante Deum, agnitionc er mmifleriû Chriftfnihil eft nifi Litera,hoc eft,umbra non adferens uitam.De terroribus, ut in Saule manifeftum eft,mentes perterrefadas agnitione iræ Dei,cùm non eriguntur uoce Euangelij, fugere Deum amp;nbsp;ruere in deiperationemamp;æter^ num exitium.

Tudngelittm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At Euangclium eft minifterium Spiritus. Hac uoce nihil dulcius ac gra^

Wimftcrium tiuscogitari poteft. Manifeftc adfirmat per Euangelij prædicationem da« spjruw. nbsp;nbsp;gpiriturn iandum, ficut ad Galatas dicit : Vt promifTionem Spiritus accipfi

amus per fidem. Cùm mentes perterrefadæaudiunt uocem Euangelii,amp;crc^ dunt propterMediatorem uerè remittipeccata, concipitur Spiritus fandus, ôônoua luxamp;uita in cordibus accenditur, ficut apud Zachariam fcriptum eft, Effundam fuper eos Spiritû gratiæ precum,id eft, mea coniblationeerÿ gam eos,amp;: adiuuabo Spiritu fando, ut agnofcât fe reccptos elfe in gratiam,et recep ti inuocent Deum,amp; ei obtempèrent, Sed Paulus diièrtë dicit, dari Spi^ ritum fandum per fidcm,ièu credentibus, Quare fis qui non expauefeunt fenlt;* fu iræ Dei,nec credunt uoci Euangelfi, fed manent in contemtu Dei, aut dubi^ tationc, Euangelium tantum eft litera amp;nbsp;umbra fine effedu,

Deliratfientji Explodantur ergo deliramenta Origenis, qui literam ait eiTe fenfum onicnit, nbsp;nbsp;Grammaticum in defcriptionc ceremoniarum amp;nbsp;hiftoriarum î Spiritum iie^

rô,allegoricam interpretationcm ceremoniarum amp;nbsp;hiftoriarum.Hancfecutus bypothefiiijpofteanimis magna licentia,8lt;^profedô non concedenda in Ec« clefia,lufic fingendis interpretationibus, fere ut pidores ludunt cùmpingunt Chima’ras,Scyllas,Centauros,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vna eft ftntentia natiua orationis Propheticæ amp;nbsp;Apoftolicæ in fingu«

lis membris, quam phrafisdextrè intelleda iuxta præcepta harum commué I« riiiïtif et ht nium arrium,quæ loqucndi rationem monftrant, gignit, Poftea ipfi ritus aut fiori]s interdu hiftoriæ funtintcrdum imagines aliarum rerum,auc exempla : Vt Agnus pa« wwpU nbsp;nbsp;ftatos fuit fignum ucnturç madationis Chrifti, Daniel ièruatus inter Leones,

exemplum eft multorum dodorum amp;uniueriæEcclefiæ, quæfimiliDeibe« ncficio incra graflantes T yrannos tegitur, Hæ collationes fiint allegoricæ in« terpretationes,quas apte Sc concinnè inftituere, magnæ eruditionis, prüden« tiæ amp;: confilfi eft,ÔÔ tarnen ut leges no figuratæ,fine ardentibus motibus à Spi« ritu fando accenfis,funt literæ amp;nbsp;umbræ. Sic hæ allegoricæ interpretationes fine motibus illis, funt dodrinæ ac literæ,

ET LITEQ^y^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26^

Quod enim Paulus dixie Rom: 7gt; Legem efle fpiritualemj manifeftè de morali loquitur, ncc uult cam transformari in allegorias, fed uocat fpiritua? lem.quod fit indicium Dei fpirituale, non tantum politica difciplina, id eft. Leges Solonis amp;nbsp;fimiles concionantur de externa difciplina ; At Lex Dei po* ftuJat ardentes motus fpirituales,agnitionem,timorem,fiduciam,dileftionem Deijdenicp obedientiam perfeéfam, Lt econtrà iudicium Dei eft, èc horribile minifterium irediuinæ opprimentis omnes homines, non tantiim propter ex^ ternadelic1:a,fed etiam propter interiores tenebras èC immundiciem.Dehoc horrendo iudicio loquitur Paulus,no de Origenicis allegories aut fabellis» Do lendum eftgrauiflimam doftrinam èc Ecclelîæ propriam de ufu Legis,de mi# nifterio Euangeli],de fide, de donatione Spiritus fanfti,de ueris fidei exercitijs ininuocatione,de^ motibus à Spiritu fancto accenfis,obfcuratam er obrutam fffcillis fomnijs Origenis, non redle interpretantis Literam Spiritum.

iSemper omnibus temporibus omnis dodtrina ieu Legis, leu Euangelq, ^oflr'tndfeu nonrcnaicentibus tantum eft Litera, amp;nbsp;fupax umbra,hoc eft, non adferens eis nouam oC æternam lucem ix uitam* Atbuangelq promilu'o omnibus tempo# nAfcentibmeH ribus fuit minifterium Spiritus credentibus,feu fide renaftentibus: Quia cum ♦ äfopitur donara reconciliatio propter Mediatorem,amp; accenditur fides, Spi# fitus fanftus nouam amp;nbsp;æternam lucem amp;nbsp;uitam in nobis incoat, ut Ro# ’iian: 8, dicitur, Senfiis Spiritus uita eft amp;nbsp;pax gt;nbsp;Vaide autem prodeft in hoc ’pfo articulo confiderare minifterij Euangelici uim amp;nbsp;dignitatem ♦ Clare af# firniat hie locus 2. Corinth: 3» per Euangelium dari Spiritum fandfum. Nori igitur alias reuelationes aut Enthufiafmos fine Euangelio quæramus, fed ac# ^uiefcamus in ipfa Euangelif promiffione, quod cum facimus, certum eft Spi# htum fandfum efticacem efle»

Cæterùm de difciplina fuo locodidfum eft, omnes homines non re# Dtlciplrndne* natos,autimbecilles,coerccndos Sóad uirtutem afluefaciendos efle difcipli# efl najuxta Legem Dei,quæ ad nos pertinet» Et caufas alibi quatuor commemo# raui,quarum prima eft,quia necelTe fit Deo præcipienti difciplinam, obedire* Secunda eft,ut uitemus poenas,quia Deus uiolationem difciplinæ horribiliter punit,ut omnes mundi calamitates oftendunt, Tertia eft, quia reliquis homi# nibus opus eft tranquillitate. No enim tantùm nobis uiuere putemus» Quar# ta eft grauilfima,quôd uidelicet Lex eft Pædagogus in Chriftum, Eft autem Pædagogi officium,non folùm coercere,lèd etiam docere * Commendat ioi# tur nobis hæc defcriptio Legem, uult earn proponi, ut doceat nos de ira Dei, debonis operibus, affuefaciat nos ad bonos mores, ad ftudium cognofeendæ doffrinæ de Deo,coerceat etiam teneros animos metu pccnarum,fed ilia ma# gna laus eft,quod hac difciplina ait uocari nos ad Chriftû,non quod mereatur difciplina remiffionem peccatorum, fed quod Chriftus non fit effieax in con# temtoribus difciplinæ qui perfeuerant in uiolatione difciplinæ contra con# feientiam, Hæc fuprà copiofius expofita funt.

Tfi omnium fapientum cogitationes amp;nbsp;eloquentiam in Ecclefia Sf apud 'Ethnicos confumtam efTe apparet in deploratione humanarum mifèria# Z z q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum.

mm,ramen omnes confefîî flint magnitudinem huius triftifîîmi oneris, quod iiniuerfà Humana natura fuftinctjComprehendi non pofîè.

Quantum cft horribilium exempforum in Tragœdijs Hiftorqs, quæ quidem ideô reeitantur,ut admonitî de noftra fragilitate^ fîmus modeftH D» C!rtt/;j«j,’^’''^s,nccaccerfamusnobis pen'cula pccnas ftuIriscupiditaribus.Nec minus firiarum hut tamcn exemplorum indodis quoti'diana ui'ta monftrat, Ac de caufà, cur hæc WMKAww/èwhominum natura, quæ antecellit cæteris animantibus, tantis miferqs fubieda r^tfap[entcf flt,Sapientes Temper difputarunt,unde mors fie, unde tot morbi, unde corpo* ’ rum cxifia non accerfita noftn's confilqs, unde in impertjs tantæ confufiones, mufationes,ruinæ,pefl:ilentiæ,fame necati populi,merfæ urbes dehifcentetcri* ra,diluurjs totæ genres obrutæ,magnæ urbes fubitis incendijs prorfus dcïetæ, deniçp alfa multa funt triftia,quæ ucl muftis uel fingulis accidunt fineipforum confilio*

Pl3i/oppbteau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phifofôpbi quærunt caufâm in materia, quam aiunt mere æternoimpc*

tu ad alias Formas,ac appetere ui'ces ♦ Hinc exrruxit Arifloteles flium l'ilud do^ terid,pofitu gma,de priuatione in materia,Ncc dubito mocum efle primum numang mor^ fielidrum ac lis mifèriarum cogitatione* Deinde afîîduis uicibus,quas uidemus omnes, corruptionum,plantarum et animantium omnium. Has iiv comprehenfibiles uices cogitauit ita ruere, ire amp;nbsp;redire propter uagas in ma* teria priuariones feu appetitiones,

Deinde accefîèrunt alij Philofbphi,qui addiderunt caufàs efficientes, fcilicet ftelfarum concurfus ac pofitus,qui materiam uariè tempérant, Vnde iUa funt apud Manilium ;

Omn'tai^ adnumen cœîi factem^ mouerij Sideribus '})arijs mutanttbus or dine fata.

fta querunt Pbilofbphi in denfâ cafigine mortis humanæ caufàs,Nec faU fùm cft illud Menandri,quanquàm ituTop-ara mala fint infinita,tamen logé plu* ra eflè in^aia, id eft,quorum caufa eft,aut error in iudicandô,auc uoluntas reâo iudicio contumax, Vr Pompeius errore accendit bellum ciuile : Paris uokns rapic Helcnam,atcp ita bellum attrabic in Afiam, Homicida uoluntario feek^ re accerfit fibi pcenâm ♦ Dauid uolens rapit alterius coniugem, amp;nbsp;fibi ac unb uerfe Genti horribiles calamitates accerfit, Huius generis exempla ucllcnu* incrare,perinde eft,ac Ci uelis arenas omnium aquarum numerare,

Ac de uoluntarfjs aliquo modo uident caufàm Pbilofbphi, fed de auto* DoiSIma Fr» uiatis hominum malis non uident præcipuam caufam, De hoc fonte concio* cle/îo! tnSßrat natur doclrina Ecclefiæ tradita ab im'tiouoceDeTamp;fpropâgata per Patres, Prophefas,Chriftum Apoftolos. Ideô obfèruemus hic diferimen humanæ dotftrinæ cœlefh's.Nec fons tantum monftracur,fèd etiam ue* ræ ac fîrmæ confblationes amp;nbsp;remédia proponuntur,

Contumaeid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principalis caufà mortis,Sc plurimarum calamitatum totius generis hu*

primtrumpa. manfpiorum amp;nbsp;impiorum eft,prima contumacia primorum parentum, amp;nbsp;ih rentuM prima labes propagata in pofteros. Sic dicicur Roman,5,Per peccatum mors iiTmundum,ÖC in omnes homines peruafit mors,eö quod omnes funt iKw. rH, Si natura humana non fuiftet auerfa à Deo, manfiffet in ea uigor uiuifi* eus à Deo inditus naturæ humanæ, nee computruifTent homines ut poma, ut flofeuli

flofcuIijUt pecudcsî Sed poftquâm arnific intcgritatcnij materia langui'dior fada,pomorum 8c pecudum naturæ fimilis efle ccepitjtaq? propter peccatum iratus Deus, finit mifèram' naturam orbatam fuo dono, in mortem ruere, ut Pfalm:89.Defecimus in ira tua amp;c ♦ lam ad eandem cauiam morbi amp;nbsp;omnia auTÓ/iara mala pertinent.

.'L Q 1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«I- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- o ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ruptionequie

nbuSjOÓ multi errores,magna imbccillitaSjmulta'Ciipiditatcs^ÖL errantes im^' petuSjamp; contemtus iudicrj diuini. CainjElau,eciamfi ex generofis parentibus quuta, natij diligenter ad uirtutem inftituti func, tarnen accenduntur prauis cupft lt;litatibus3ambitioneJnuidentia.Et quotidie accidit illud quod Græcè dicitur, lt;i'iài7r/eu/xi'açK.£vo)K.£vàAoyi^ovTj. Abfolon, Antonius, ôd iiinumerabiles alt) fi'miles fomniantle imperijs potituros efle, Erroribus ^igitur èc prauis cupiditatibus quæ fequuntur naturæ deprauationem, adeo cumulamus mala,ut ctiam Eth* bicus Poeta cxclamauerit.lugens humanas miftrias ; uasIh ya?« KaS?,, ttAiîh Si

Aceeditautem ad noftros erroresjôd ad cupiditates noftras incitator Teriücäufa Elabolus/piritus inimicus Deo, amp;nbsp;odio Dei feuiens in imbecillem naturam bominum.Cumulat igitur cturó/xara ï)C6lt;ria. malajauget furores Caligulæ, Ne^s ronis,amp; fimilium,ut irritata ira Defcreftant pœnæ amp;nbsp;miferiæ.

Quis hos fontes malorum fàtis cogitare poceft uidemus in ipfis exem^ pbsjôdexperiemurin noftris miferijs humanas ærumnas triftiores eflè,quàm utearum magnitudinem cogitatione compleftfaut uerbis explicate homines poflint.

Sed difficilius eft cogitare caulæ magnitudinem, quantum malum fit peccatum, quid fit ira Dei, certa lege punientis ftelera, quanta fit rabies Dia^* boliaugentishominummiferias. Hæ caulæ in genere cogitentur de rnalis graffantibus in rota natura hominum,in Ecclefi'a,amp; in imprjs. Sed hie multo cutPccleß^i difticilior quæftio oritur : Cum mors amp;nbsp;cçteræ calamitates fint pcenæ huma«« d« nMgiifit uorum peccacorum ac ftelerum, cur multö magis Ecclefia Dei miftrfjs onera^ ta eft,quàm impia mulcitudo';’ Cur Abel interheitur à fratreC' Cur Efaiam cru* tudo, deliffîmè feindit ftrra Tyrannus Manafle Cur leremiam interficit Apryes C' Cur Zachariam Pontifices;;’ Cur Baptiftam Herodes';’ CurChriftumPi* latus*; Deniqj exempla notafunt. PleruncpEcclefiaDeieftexiguusccetus ueræ dodrinæ profeftîonem retinens, ôô fuftinens uarias ingentes ærum* nas communes amp;nbsp;peculiares. Iacob amittit coniugem in parcu,amitrit filium lofiphjuagatur miftr fine certa fede inter homines improbos amp;nbsp;pétulantes.

Et pleruncp imperia tenent prophani Principes ignorantes amp;nbsp;contem* nentes doftrinam Prophecicam amp;nbsp;Apoftolicam, amp;nbsp;antecellunt Ecclefi'æ, non folùm opibus, gloria amp;nbsp;uoluptatibus, led etiam politicis uirtutibus, ut quot putemus fuifle Principes pios,uirtute Alexandro, Pyrrho,Scipioni, aut fimi* libusconferendos*;

Cùm autem Ecclefiæ milèriæ multos moueant,utualdè dubitent,an ilia pars humani generis curæ fit Deo,an fit aliqua Dei Ecclefia, an hi foli fint po* pulus Dei, qui ampletftuntur doftrinam Propheticam amp;nbsp;Apoftolicam, an Deus hune cœtum exaudiat in ærumnis : Denicp cùm ilia Ipecfiacula triftia Ecclefiæ impellant multos, ut à Deo deficiant, ut ampleftantur Epicureos fa* torcs,necefleeftEcclefiam aduerfus hæc fcandalapræmuniri;ÔCdoceri,cur

EcckGa tantis ærumnis fùbiecfta nt,amp; quod tarnen exaudiaturjuuetur/uftcn* Caufecaldmu tetur, 8ótandem liberetur, Ha?c eft faprentia Ecclefia? propn'a t Primùrn Mum lEccle- igitur caufæ impulfiuæ finales recenfèndæj dilcendæ, læpè cogitandæ funt, hæ urdelicet»

Prima» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima propter lapfum primorum Parentum,et reliquias peccati hæreiv

tis in bac corrupta natura,EccIefia Dei fiibiecfia eft morti corporafi;, amp;nbsp;cxteris æriimnisj ut reliquum totum genus fiumanum. Roman, cap, oftauo^ Corpus morti deftinatum eft propter peccatum. Spiritus autem uita eft propter iuftk ciam,

Secundi. Secunda^Cùm mundus hancinteriorem immunditiem humane naturæ, dubitationes de DeOj amp;nbsp;negleCtionem Dei non ducat elTe res à Deo damna# taSjôd contemnat iram Dei, magis premitur Ecclefia, quia unit Deus iram fu* am aduerfus peccata conipici,amp; uultin nobis pccnitentiam creftere, I,Pet:4» Indicium à domo Dei incipit.Et leremrso.Caftigabo te in iudicio,ne tibi uide* aris innocens,EtEiâi;uItimo,Ad quem reipiciam $' Nifi ad contritum ipiritu, amp;nbsp;trementem iermones meos ♦

Tfrtw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia cauià. Quia Diabolus ardct maiore odio Chrifti amp;: Ecclefiæ, infi^

diatur rabiofius Ecclefiæ, amp;nbsp;iæpè magnas diftîpationes facit, ut cùm hærefcs excitât,fepè euertit Sandos, ut Dauidem,amp; longam telam miferiarum texif, ut multos irretitos adigat ad deiperationem, De hac cauià dicitur in Gcndî cap:3.Serpens mordebit calcanéum eius.Quanta uero miferia fintilli uenena# ti morfus,fæpè experiuntur pfi',ut Dauid impulfusjuix iterum ex illis tot pec^ catis ôô ftandalis eludatus eft.Item Matth:i2.Redibo in domum mcam unde egrefltis iùmjtem i.Pet;ult;Aduerfarius uefter Diabolus tanquam Leo rugi* ens circLimit, quærens quem deuoret,

QudrtA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiarta, Sæpiflimè calamitates funt pœnæ certorum delidorum, quas

Deus uerc iraicens peccatis irrogat hominibus fimul utpuniat fcclera,amp;u£ retrahat lapios adpccnitentiam. Et hæ pccnæ cùm propteripibs lapfosirro^ gantur,tùm uerô etiam tanquàm exempla proponuntur, ut cæteri commune# fadi Deum timere diicant, amp;nbsp;mores regant diligentius , Sic Dauid propter adulterium proditum Vriamjmultis magnis ærumnis excruciatur amp;nbsp;puni* tur.’Filius intcrficit fratrem,poftca mouet ièditionem, expellit regno patrem, polluit inceftis ftupris coniuges patris, Deniq? nulla uox humana eloqui po* teft magnitudinem calamitatum,quas Dauid multos annos fuftinuit : Sic Ofi* as punitur lepra, proptereaquôd contra legem iàcrificaturus effet, Sic Ma* nafte abducitur in exilium propter cultus idolorum, amp;nbsp;propter interfeftos Prophetas,Etde uniuerfi populi exilio amp;nbsp;excidio urbis Ierofolymæ,inqiii£le* remias cap:22. Et dieet unufquifq? proximo fijo,Quare fie fecit Dominus huic magnæ ciuitaüV Et refpondebunt, eô quôd dereliquerit padum Domini Dei fui,amp; adorauerint Deos alienos ôdc. Et Amos 2, Deceperunt eos idola fua amp;nbsp;mittam ignem in Iuda,amp; deuorabit ædes lerufalem, quia côterunt capita pau* perum. Et filiusamp;fpatereiusicruntadpuellam unam, ut uiolarent Nomen làndum meum , Deniqp condones amp;nbsp;hiftoriæ Propheticæ plenæ funt exem* plorum nbsp;teftimoniorum, quæ oftendunt hanc quartam caufàm latiftimè pa*

tere.Plerunqp certa delida puniuntur certis calamitatibus communib.autpc# culiaribus, quod ut fit manifeftius, iæpè cum delidis pœnarum formæ con* gruunt,ut Sapient,‘II,dicitur : Per quæ peccat quis,per ea cruciatur, Vt quia ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauid

Darn’d rapic alienam coniugemjUiciflîm ipfîns coniuges coHupratæ fùntjtem filiusfratrem interHcit,ôd aduerfus patrem arma capic^quia fernen fuum adub teriopolluit» Impiorum hiftoriæ habent innumerabiliaexemplaj'nquibus pœnarum formæ congruunt cum fceleribus, ut Oedipus genuit exmatre, EJij fgitur mutua cæde pereunt»Ântigona filia interficitur » Ira res oftcndic malej* didam fuifle generationem , Ita hiftoriæ oftendunt latè uagari pcenas, ex lino fcelere innumerabilia peccata amp;nbsp;multipliées calamitates oriri Qiiare cnm miramuraut deploramus magnitudinem calamitatumhumanarum, tot nitæ confufi'oneSj tot ruinas regnorum de hoc fonte cogitemus : Vt cumulant turpeccata.fic cumulantur pcenæ^etfi Deus eas mitigat^ut poftea dicam, Sed debcclefi^pœnis propriè dicamus.Hanc quocp fciamus punirf amp;nbsp;teftimonia nobis proponamus» Micheæ7»Iram Domini portabo^quoniam peccauiei, Phî88»Vifitabo in uirga iniquitates eorum^mifèricordiam autem meam non auferam ab eis»Efài:64»Ecce tu iratus es,amp; peccauimuSjac diu in peccatis fui* nius^ôc tandem liberati fumus» Cecidimus quafî folium^ amp;nbsp;iniquitates noftræ quafî uenti diflîpauerunt nos.Mira defcriptio eft amp;nbsp;triftiflîmum Trae©^. Diflî* pantur Eccleftæ,GenteSjfamiliæ,tanquam uentis propter certa peccata, ut de^ cem tribus Ifraèl, in quibus tarnen reliquiæ Ecclefiæ manferunt, abducftæ in txilium latè difîîpatæ funt» De hoc genere pcenarum loquitur Chriftus loan: i.Neiterum pecces,ne quid tibi deterius accidat.Et Paulus» l»Corint:iI»Cùm iudicamur,à Domino corripimur,ne cum hoc mundo damnemur» Apocalî 3» Ego quos diligo, arguo amp;nbsp;caftigo»

Quinta caula, Vt afflitftiones fint teftimonia do(ftnnæ»Etfi enim Efâias, îeremiaSjBaptifta, non propter peculiaria facfta puniuntur, tarnen fuftinenC ingcntes ærumnas propter alias caufas,uidelicet, Primùm, ut agnoftant iram Dei aduerfus commune peccatum generis humani, Deinde ftifcipiunt certa* niina propter confefïîonem dodrinæ, Vtruncp enim confpicitur in ærumnis Paulfquôd uidclicet non circumferat Euangelium fiiæ utiliratis, aut uolupta* tum caufà, quia propter dodrinam magnas miferias fuftinet, cùm alioqui in* ter fuos honefto loco tranquille uiuere polEet » Deinde quôd re uera ac fèriô fentiat ueram elfe hanc do(ftrinam,eô confirmât,quia mortem mauult fùftine* re^quàm abijeere profeflîonem Euangelrj.De hac caufa dicitur Matth:iô» Qui iiultmefequftollat crucem fuam,amp; fèquatur me. Et 2» Timoth: 3» Omnes qui piê uolunt uiuere in Chrifto,perfècurionem patientur»Pfal:i2ô» Qui fèminant inlacrimis,in exultatione metent » Pfalm:ii;» Preciofa in confpedu Domini mors Sandor um élus»

Sexta, Vt afflidiones fint teftimonium immortalitatis » Cùm enim sexa, Deus promifèrit fuis bona,et hic horribiliter eos opprimi ab imprjs fi'nit,ec ta* menapertis teftimonqs oftendit fe approbate Baptiftam, Paulum amp;nbsp;fimiles, necelîè eft reftarealiam uitam,in qua ornentur bonis Baptifta amp;nbsp;Paulus, ôè puniantur propter hos nccatos,Herodes amp;nbsp;Nero» Ideô inquit Petrus : Si au* tem primùm à nobis incipit indicium, quis erit finis eorum, qui répugnant EuangelioÇ’

Septima, Vt efîîciamur fimiles imagines filij Dei,ut Roman: 8. dicitur: septinu. Etipfedicit:NoneftdifcipulusmaiorMagiftro» Chriftus ftibrjt pcenam amp;nbsp;ærumnas propter noftra peccata,fadus pro nobis uidima,placauit iram Dei, ut recipiamur,quanquàm indigni : Sed quia recipimur, ut fimus hæredes eius

glorie,quam meruit Chriftus^oportet prius hoe corpus pcccati deftriii, utRo^ man:ó,dicitur ; Vêtus nofter homo fimul crucifixus eft, ut deftruatur corpus peccati *

olhua. Olt;ftaua,Etiam in illisjn quibus non puniuntur peculiaria facT:a atrocia, cft tarnen interior immundities, fecuritas, admiratio fui, dubitationes mukæ, Hæc mala emendantur in cruce,amp; cauentur fucuri Iapfus,ut 2,Corinth:i. dich tur, Reiponium mortis in nobis habuimus, ne mea uirtute confiderem. Et ad hanc cauiam multa dicta ÔC exempla pertinent. Vult enim Deus in omnibus Sandis crefcere pcenitentiam amp;nbsp;dona.2,Corinth:4.Etfi nofter homo exterior corrumpicur,tamen interior renouatur quotidiè.Prouerb:},Quem diligit Do minus,corripit. Hebr:i2.Flagellac omnem fïlium,quem recepic. Pfalm:n8, Bonum mihi,quôdhumiliafti me,ut difeam iuftificationes tuas.Elà:28,Vexa^ tio dat intelledum. Item : Quem docebit feientiam; Abladatos à lade, auuh lbs ab uberibus. Eiai: 16, Domine in tribulatione uifitanc te,anguftia, in qua clamant, difciplina eft eis

NottÀ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nona, ut appareat Sandos uniueriam obedientiam præftare non am««

bitione,aut tantum præfentium utilitatum aliquarum caufà,Ièd principaliter, ut Deo ieruiant,amp; ipium celebrentjUt Plalmo 43,Hæc omnia uenerunt fuper nos, nec obliti fumus te,

DednM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Décima, Vt appareat Ecclefiam non humanis confilijs nbsp;prælidijs, fed

‘ nbsp;nbsp;ab ipib filio Dei capite Ecclefi'æ,ac ducc,diuina potentia colligi, defend! amp;nbsp;fer^

uari,00 ut in noftra infirmitate conipiciatur præfentia et potentia Chriftiproj« pugii sntis nos aduerfus Diabolorum ôd Tyrannorum furores, 2.Corinth;4* Cirermferimus thefaurum hunc in uafi'steftaceis,ucexcellentiapotentiæ fit Dei,amp; non ex nobis,PIalm,l9.IlIi in curribus amp;nbsp;in equis,nos autem in nomh ne Domini Dei noftri, Pfalm:43, Deus auribus noftris audiuimus, amp;nbsp;Patres noftri annunciauerut nobis,^Opus quod operatus es in diebus eorum, in die«* bus antiquis : Manus tua Gentes diiperdidit,amp;plantafti eos, Nec enim glalt;* dio ftio acquiliuerunc terram,amp; brachium eorum non faluauit eos, fed dextera tua,amp; brachium tuum,amp; illuminatio uultus tui,amp;c, loanti^. Sine me nihil poteftis facere.

Ofeæ i^.Perditio tua eft Ifrael,tantum modo in me auxilium tuum, Efai,* 4Ó. Qui portamini in utero meo, qui geftamini in meo aluo, ftnefeentem Ec«« clefiam ego portabo. Ego feci, ego feram, ego portabo amp;nbsp;faluabo, Efaiæ 48» Propter me, propter me faciam, ut non blalphemer, amp;nbsp;gloriam meam alteri non dabo.

Recenfui caulas,propter quas EccIcfia ingentibus ærumnis fubieda eft, Nec eftè hanc commemorationem confidam uteunep ad demuiccndos anh mos Rhetorica confuetudine, ftd caufas ueras amp;nbsp;magni moment! efle, ita in* tell!gemus,ft' amp;nbsp;noftras ærumnas,amp; publicas attenté confiderabimus.Ridem tur hæc ab Epicureis 8^ omnibus alqs qui ebrij uoluptatibus ftint, aut gloria, Sed ph in ueris ærumnis ac doloribus agnoicunt, hanc dodrinam amp;nbsp;ueram, amp;nbsp;diligenter meditandam efte, Et hinc excitandos eftè animos ad timorem Dei, amp;nbsp;ad quærendas ueras coniblationes, Vt enim remedia ialutaria no poft ftint adhiberi morbis, non explorata cauia, Ita nos in Ecclefia ueras miferia^* rum noftrarum caulas intelligere et deplorare dilcamus,ut iram Dei aduerfus

ET C^rCE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;267

commune pce cat um noftra pcculiaria dclicta agnofeamus, Sc compefca^ tnus impetus aberrantes à Lege^confideraca magnitudine horribilium pocna* rum. Deinde etiam remédia qiiæramus»

Philofophia utrac^ in re errat, nec caufas principales uidet humanarum niiferiarum, nec efticacia remédia proponere poteft, defigit oculos inmate^^ lamitutum «j* riam^nec de hominc aliter qücàm de pomis aut uiolis, aut rofis cogitat ♦ nbsp;nbsp;nde teüigit ncc re»

fitin hominum natura tanta labesj'gnorat. Deinde non acculât fallbs errores amp;piauascupiditateshominumjfedradicem ignorat,nec uitiiperat ignorai tionem amp;nbsp;contemtum Dei*

Deinde remedia proponit,quæ dolorem èc indignationem frementis RewediäPhi» animi augent» Tantum dicunt, malum cùm tolli non poffit, neceflariö feren^i lofophic^, dum efle, ut li equos aut boues iuberent mortem patienter ferre. Quid iuuat (mquiunc)ad neceflarium malum infuper addere inanes animorum crucia*i

nihil profeduros Bonus animus^inquit Plautus, in re mala dimidium cftmali. Necmitigationem,auxilium, aurliberationem proponunt, fediu* bentfugere omnes ærumnaru occafiones quantum omnino fieri poteft* Hine Epicurei præcipiunt uitandam effc gubernationem reipublicae, quia manife^« Eum eft, gubernationem plenam cfle folicitudinum Sc periculorum, èc læpè ttagicos exitus adferre, ut Palamedis, Thralybuli,Demofthenis,Ciceronis, PompeijjCælàris, aliorum innumerabilium exempla teftantur *

'^Equi grauiores etiam uirtutes aduocant, in qua oratione etiamfi muP taomittuntur,tamen hoc uerum eft,quöd dicunt proprer dolores non facien» dum die contra ullam uirtutem* Cato propter mocfticiam non debet fibi coiv fifeere mortem,facit enim contra iufticiam,Coriolanus propter iracundiam, non debet obfequi cupiditati uindiâ;æ,5d patriæ bellum in ferre* Obliuilcitur cnim pietatis,quam debebat patriæ, Demofthenes pulfus ciuitate non debet adcomuliebriter lamentari, facit enim contra modeftiam, quæ in omni geftu

His confolationibus recitatis,deploranr generis humani milerias,S^ collt;» liguntmultorum calamitolbrum cxempla,quöd Icuius uideturefte onus, quia cum multis ferimus communem miferiam generis humani* Tandern cùm uft dcntquædam tragica mala nulla conlolatione leniri pofte, delabuntur ad il^ bd, Optimum non nafei: Ita in Philofophica confolatione tota,nufquam mentio eft Dei,nulla liberatio,nulli exitus, nullus opitulator oftenditur. Etft autem ut rede ualentes medicorum fermones non magnifaciunt, ita ebrrj uo.« luptatibus,nec Philofophicas, nec Euangelicas confolationes confiderant, talt; menægrotus animus auidè inquirir,SC mcdicinam, undecunep offertur, accii« pitjMaximèuerôacquiefcit, fiintelligatà Deo certis teftimonrjs confolatio;« nem propofitam effe. Deinde quærit fapientum cogitationes, quæ in leuiorw bus ærumnis etiam nonnihil leniunt dolores.Et collatio ipla doftrinarum bolt; næ menti fuauius eft, amp;additlucem diuinis confolationibus, eal^ dulciores efficit,amp; animos exufcitat,ut Deo gratias agant,quöd ucrè affici ft noftrarum miferiarum cura tam illuftribus teftimonijs oftendit. Exhibuit enim nobis fi« lium fuum, ut effet teftis ÔC pignus fuæ mifericordiæ erga nos, multis con^ cionibusampliffimis promifit auxilium amp;nbsp;liberationem calamitofis petentft busqpem, exempla addidit liberationum infi'gnium, amp;nbsp;experimur ipfi cxlt; empla

cmpïa quotidianagt;VtiIe eft igitur habere in confpedu,8ó ob oculos pofita ca^ pita præcipua confolationum, quæ in dodrina ccclefti traduncur, amp;nbsp;neceflè eft certas fenrentias annotatas tenere, quæ doceant mentes de uoluntatc Dd. Ideo enim traditæ iunt, ut cogitentur, SkL accendant nos ad agnitionem Dd, Sc proponant auxilium,

Recenfebimus autem quinq? locos confblationum,traditos à Deo,quos confolatiotium ■ ■rr' rr n traditm di memimlle necelie eit

primuiicau= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P RIM V S locus eft: Omnes homines ac præcipuè Eccleßam oportet

fis ajjhaionu. ftatuere non caiu nos affligi, fed fciente Deo. Et quanquàm afflidiones ud à affliéiiones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel à Diabolo, uel ab hominum iaeuitia oriuntur, tarnen fciamus eas

permitti aliquo Dei confiho,Sc metas efle præfcriptas,ultra quas iæuire Dia^ boli aut hominum malitia non poterit gt;nbsp;Etfi autem hie primus locus nondum cft integra coniblatio, tarnen initio Epicureas opiniones ex animis euelliSC cxtirpari oportet» Imo nihil dubium eft,hanc iplam ob caulam præcipuè clefiam exerceri tarn duriter, ÔC rurfus libcrari, ut creftat in nobis lumen uerê ftatuens, non calu nafti 8c occidere homines» Sed hunc uere efte Deum, qui fe patefecit miftb FiIio,8C nobis tradidit uerbum iuum,ÖC uerè irafti eum peccalt;= tis,Sc ianare refipiicentes.Nec exiguum eft certamenjhberare animos ab Epi^ cureis furoribus» Ideo primum hæc dida nobis ipfî inculcemus»

Matth: lO.Non ne duo pafleres afte ueneunt, ÔC Linus ex eis non cadet fuper terram fine Pâtre ueftroC Omnes autem capilli capitis ueftri numeratt funt:ne igitur timeatis, multis pafteribus meliores eftis» Ad:i7. In ipfo uiui^ muSjmouemur amp;nbsp;fumus,PfaI;32» Qui finxitfigillatim corda eorum, quiintch ligit omnia opera eorum.PIàt’ÿj.Qui finxit oculum,non uideretfln Threnis leremiæ manifefta refutatioeft fermonum Epicureorumcapî^.QLUseftiftc qui dixit, fieri hæc non iubente Domino Ex ore altiflimi,n^cbona nec mala egredienturc'Quid murmurât homo contra DeumÇ’PiaI:ÿ9»Scitote quod Do minus ipfe eft Deus.lpfe fecit nos,Sc no ipfi nos: Nos aut populus eius,ecoues pafcuæ eius,Elài:4y»Ego Dominus,Sc non eft alius, Formans lucem, 8c creans tenebras,faciens pacem Sc creans malum,uidelicetpcenas» Ego Dominus lo^ quens iufta SC annuncians uera» Sophoniæ I,Et erit in tempore illo, Fcrutabor lerulalem lucernis,SC uifitabo uiros defixos in fecibus fuis,qui dicunt in cordi«* bus fuis : Non faciet bené Dominus, Sc non faciet male, SC erit domus eoruni delèrta» I» Regt 2» Dominus mortificat Sc uiuificat*

Hue adferibat quiiep plura teftimonia,uc firmiftîmè ftatuat, non accide* re calu ærumnas,lèd cerni à Deo,Sc re uera iuftum iudicem, irafei peccatis, amp;nbsp;punire fontes, Sc pios calamitofos fuo quodam confilio exercere, Huneprn mum locum confirmant 5c teftimonia, quæ in fequentibuslocis, Scfupràin caufis citantur, quia Temper compleduntur menrionem Dei, turn punientis, turn caftigantis,tùm Iiberantis,ut Caftigans caftigauit me Dominus.

Innumerabiles homines qui in focundis rebus aut mediocribus diffi'cuh tatibus non habuerunt opiniones Epicureas,fod uteunep tenuerunt hanc per^ fuafionem, res humanas Deo curæ efle, rjdem cum incidunt in magnas grum^ nas,prorfus hanc perfuafionem amitttunt, SC cogitant cafoSC fine ulloDri confilio mifoeri omnia,oriri Sc occidere alia placidius, alia durius, Deniephis telis præcipuè Diaboli Ipiritus mendaces Tauciant animos in ærumnis,ut

ET nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;263

Um Con tu mell’a afficiant, excitatis furoribus Epicurcfs* Ideö diligenter animi sducrfus hæc tda Diabolica præmuniendi funt ♦

SECVNDVS locusNihil diligitur aut placidé fertur, Jine ulla cMconfilatL, «oniratione* Qiiare cum Saul tantum cogitât iè puniri à Deo, fogit Deum numdiuma^ ^nftiflimo frcmitu, Tenenda eft igitur boni ratio in ærumnis Cauià finalis fenda eftjCur Deus puniat. Supra impulfi'uas finales recenfui ♦ Sed quæ^ caußxffliäioi funtimpulfiuæ, quæ poiîùnt elle uariæ nobis ignotæ, nosièmper

^anc finalem tencamus certiffîma fide,quôd Deus puniat aut exerceatjion ut pcrdat nos/ed ut nos retrahat ad pœnitentiam^aut exufcitct^ut creicant in no I51Stimorjinuocatio Sgt;C cæteræ uirtutes. Cùni hæc bona uoluntas Dei conipp dturjam accederc animus ad Deumjamp; le fubijcere ipfi utcunq^ incipit, 8gt;C to^ lcrat pocnamfeu ærumnas placidius,

Hæc efl: propria Euangelrj dodrina inde ufi^ ab initio per Patres^ Prox phetaSjChriftum Apoftolos tradita,humanum genus tot ingetibus ærum;« nis fubiedum eflè,non ut ruât in æternum exitium^ fed ut agnofcat iram Dei a^uerfus peccata, amp;nbsp;hac admonitione retrahatur ad pcenitcntiam, amp;nbsp;redeac ®^Deum opitulatorem» ld intelligebant Adam 5d Heua,cùm uiderent morslt; tem Abel, ièfe admoneri de fuo peccatoièntiebant, fed tarnen norant Deum ^'^Ikne fpemuitæ æternæ abqcerent, meminerant traditam promiflîonem ^cSemine, quod abolira morte redditurum erat ipfis hune Abel interfedum» lcd tarnen in tanto dolore difficile illis fuit eludari ex dubitatione. Sæpè igi* eut reperita eft hæc dodrina in Prophetis. Eizech: 35. Viuo cgo,nolo mortem pcccatoris,fed ut conuertatur amp;nbsp;uiuat Jurat Deus fè punire^non ut perdat,fed retrahat nos ad pcenitentiam. iDortll. Dum iudicamur, à Domino corrie pimurjie cum hoc mundo damnemur.Pfal:ii8,Bonum mihi quôd humiliaftf ’pe,utdifcerem iuftificationes tuas.Apoctj, Ego quos diligo,arguo ÔC caftigo* tfai:28.V exatio dat intelledum Jtem^Quem docebit icientiam C Abladatos ^hdtc, auulfos ab uberibus.Eiài:26* Domine in tribulatione uifitant te,angux ftiadn qua clamant, diieiplina eft eis, Ad Hcbr: 12. Flagellat omnem filium, quem recipit.Prouerb:5.Quem diligit Dominus, corripit, Matthtll, Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis,amp; ego reficiam uos » Hic mandat tnnltus omnibus,qui fe opprelfos elfe miferqs ientiunt,ut quærant hune opi tülatorem à Deo miifum. Et Efai: 61. inquit fè miffum effe, ut confbletur om* ncs lugentes,amp;: det oleum gaudq pro ludu ôdc,

Deniq^ôd fequentis loci teftimoniaidem docent,quæ continent promifi fiones,in quibus Deus pollicetur liberationem autauxilium afflidis, amp;nbsp;tcftax turfeadefle calamitofis ipfum inuocantibus,ut Efaityy.Habitans cumeontrb toôchumili fpiritu,ut uiuificet fpiritum humilium, Sc corda contritorum» Et Phi.’ Propè eft Dominus his qui tribulato funt corde» Non igitur punit ut perdat, fed iram déclarât, ut nos hortetur ad pcenitentiam, ficut feriptum eft; Conclufit omnes fub peccatum, ut omnium mifèreatur. Triftis career eft conx dndifub peccatum.Significatenim fubrjciiræDei,morti amp;nbsp;ærumnis. Vt Da uid tune concluditur fub peccatum,cùm pellitur in exilium, amp;nbsp;exuitur gloria uirtutis, perinde ac fi à Deo abiedus eflèt. Mauritius Imperator tune conclu« dinar fub peccatum, cùm in eius confpedu,filiæ,filius, coniunx interficiuntur* Sedinhistantis miferqs ramen retinenda fuit altera fententiæ pars; Vtom:* nium mifereatiir, Sciendum eft in fummis ærumnis tarnen Deum nÔ défèrent

dumeflcjGd ftarucndum, quöd uelit nos recipcreôd liberarc abæternaira* Sed quàm difficile fit in magna calamitate banc confolationemampleâi,ex# perientia oftendir,

locui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T E R TIV s locus coniôlationis cft promiffîo auxilfi, mitigationis

° pcenarum,præfèntiæ Defiamp; liberationis* Hic locus procul à Philofophia rcf cedin Nam Humana ratio non iudicat pulfo Dauidi Deum adelTe» Cùm Cato uidet Pompeium interfedum efîe, Iulium uincerc;, incipit iralci Deo, amp;nbsp;fe rum iuftumjUtiudicat,ôd in caulà honeffiffîma delèri iniuftè dicicgt; Seddodffi na Euangelq teftatur homines non eô abiecfios à Deo, quia fint in calamitate, fed potius tune Deum promittere auxilium,Sômitiganonemmalorumamp; li* berationem.Nec putemus has conlblationesinania uerbaefle. Res uerèfunt, ac fîdes expentur euentus, ut exempla declarant ♦ Primùm ergo aliquas piw miffîones colligamus ad nos confîrmandos»

Nahum i. Bonus eft Dominus, amp;confortans in tribtilatione,amp;agno^ ftens Iperantes in le, loel 2,Conuertimini ad Dominum Deum ueftrum,quia bonus eft amp;nbsp;milèricors,amp; mitigans pcenam, ld.n*uult,cû ait: Deum pœniten* tia afficijcùm punit. Plàlm: 33. Propè eft Dominus his,qui tribulatolùntcow de,Plàlm:i4ô.Qin fànat contritos corde,amp; alligat contritiones eorum. Plàl: 49, Inuoca me in die tribulationis,Sd eripiam te, amp;nbsp;glorificabis me. Elài:$7* Habitans cum contrito Sd humili fpiritu, ut uiuificet corda contritorum.Efai: 66^ Ad quem relpiciam 7 nifi ad milèrum Sc contritum Ipiritu, amp;nbsp;trementeni fèrmones meos. Matth: ÿ. Beati pauperes lpiritu,quia horum eft regnumeœ* lorum.Beat! qui lugent,ôôc

Libérât Deus fùam Ecclefiam tandem ex omnibus miftrqs. Sed interira in hac uita necefle eft obedire nos in aliquibus ærumnis, quia uult, ut diftum eft,Ecclcfiam fubieeftam elfe cruci : amp;nbsp;tarnen quotidiè multos libérât, etiamex corporalibus milèrfjs,amp; cùm non prorlùs libérât, tarnen mitigat. Hanc mitù gationem læpè delcribunt amp;nbsp;petunt Prophetæ,amp; nos petere dilcamus. Nara hæc infirma hominum natura non poftet lùftincre iræ diuinæ magnitudinem, fi exardelcerct,ut noftra peccata merentur.Ideô clam at Dauid Pfal:d.Domine ne in furore tuo arguas me.Item Pfal:i29.Si iniquitates oblèruaueris Domine, Domine quis luftinebit 7 id eft. Si ira exarftrit tanta, quantam peccatanoflra merentur,omnés fùbitô peribimus. Plàhyy. Et non accendit omnemiramfu* am.Ierem:iO.Corripe me,lèd in iudicio,non in furore, nein nihilum redigar, Olè:ii.Quomodo dabo te Ephraim C' Quomodo obruam te Ilfael Num ficut Adama Seboim delebo Conuerfum eft in me cor meum, exarfit commilCi* ratio mea.Non faciam furorem iræ meæ. Non perdam penitus Ephraim, quia Deus ego fum,et non homo,in medio tui fànâ;us,id eft,parcam per mifericor* diam, cùm Deus fim, ôd non finam deleri meum uerbum, quod tradidi, Âbagt; CUC 3.Cùm iralceris,milèricordiæ rccordaris. Elài:04. Et nunc Domine, pater nofter es tu, nos uerôlutum, amp;fi(ftornofteres tu, amp;nbsp;opera manuum tuarura omnes nos. Ne irafearis Domine ualde, nec perpetuô memineris iniquitates noftras. Ecce refpice, populus tuus omnes nos,

Hæc difta de mitigatione diligentiftîmè confideranda fùnt, ut etiara cùm non penitus tolluntur milèriæ, tarnen ftiamus nos interim iuuari, fuftera tari et corroborari,ut perferre onus poftîmus,et ipfas calamitates leniri.Agar pulià domo Abrahæ cum filio,in magnis ærumnis, cùm penè fiti perijflènt

gt;pfaamp;filius,exauditur à Deo,8^ iuuatur monftrato fonte* Sic fîngùli petamus ^expedemus mitigationem aliquam^ ne noftra infirmitas prorfiis fticcuniiî oat, Ideô Sc Rom: 8. dicitur : Spiritus adniuatmfirmitatem noftram,

Q.V A R T V S locus,Ecclefia Si. finguli pfj in calamitate confideraii:« ciudrtuf h» tfstres locos,quos recen(ui.,debent adferre fidem amp;nbsp;inuocationem Jdeô em'm tradidit Deus has dulciflîmas Si ampliffîmas promïHîones, ut nos cas ^iipledamur, ut côïpedu eius bonitate fi.iftentemur,denicp utipfè inuocetur quumDeut âccclebretur* Confugiamus ad Deum, admoniri hisdidis: Petamus amp;nbsp;pedemus auxilium diuinum^et acqui'efcamus in hi's promiflionibus^ut acquit« ffcebant pfj in AegyptOj aut defêrtOj aut exfh'o Babylonico, fcientes Dcum adeflèjOpitularh Si tandem futuros exitus lætos,

Quærunt omnes homines donee pofliint uifibilia præfidi'a l'n rebus ad^« üerfîs. Abus confîdit pecunia,ahus potentum amicorum fauore, Hæc cùm hllunt,multi franguntur anfmfSj amp;nbsp;nullam coniblationem admittunt* Hos ^olor ifte oftendit^fblis uifibilibus rebus confifos efle^non Deo. Licet uti re* DUS à Deo ordinatiSjUt Dauid utebatur hio excrcitu* Sed fîduciam rerum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Hæciniuftafiduciacicô deprehenditur, cùm amittimus uifibilia præfi^ ^ia.cùm deferimur ab amicis. Hinc querelæ fiint tyrannorum potius ridicu^ læquàm miièrabiles, lt;22'Àw/j£pKp-©gt;MTàAaç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur enimillis confidens,

ininioderatas res aut iniuftas mouifti C Redius Dauid inquit : Pater Si ma* ter dereliquerunt me^Dominus autem fiiicepit me*Redius mulier Cananea, Suæabiedaomnifperemediorumhumanorum, petit opem à Chrifto, nec deterreri fe patitur,eriam cùm initiô durius refpondet Chriftus. In ufii uitæ, inpericulisjin milèrfjs difeendum eft,quam fiduciam Deus poftulet,quam re* fjciat. Nec intelligi hæc præcepta fine aliquoufupoiTunt* Imôideô Ecclefia onerata eft cruce, ut in his exercitfjs fides crefeat, quæ in ocio Si uoluptatibus extinguitur^ut icriptum eft : SeditpopuIusmanducansôC bibens. Si furre* xitadludendum. Item^Deut: 52,Incrairatus eftamp;T recalcitrauit* lam ut nos ipfos de hac inuocatione admoneamus,teneantur hæc dida Pfalm: 49, Inuo* cameindietribulationis amp;eripiamte,amp;glorificabis me* Piàlm: 9» Etfpe* rent in te qui nouerunt'nomen tuum,quia non derelinquis quærentes te Do* mine, Pfalm: V4. lacda fiiper Dominum curam tuam,amp;ipiè te enutriet.Piàl: h. Ifte pauper clamauit ad Dominum,ÔC Dominus exaudiuit eum.Piàl: 144* Propè eft Dominus omnibus inuocantibus eum,omnibus inuocantibus eum inueritate. loan: lù* Petite Sôaccipictis* Lucæ 18. Oportet femperorare, S^nonlanguefieri. Phih'p.4*NefitisioIiciti,fedinomnioratione Si preca* tionecumgratiarumadionepetitionesueftrænotæ fiant apud Deum, Ac fides ita exerceatur femper^ut primùm petat remiflionem culpæ, poflea miti* gationem pcena?,ut infrà dicam de Precatione*

QVINTV S locus. Cùm fiiperiores fententias de uoluntate Dd Qumtinlocia innoftris ærumnis confiderabfs, uidelicet quôd non accidant cafii,quôd De* mAndaium d« uspuniatnonut perdat/edutretrahatnosadpcenitentiam, quôd uelit opi* tulari, quôd à fe peti Si expedari auxilium uelit* ac iam bonam uoluntatem pei in noftris calamitatibus agnoices, feias poftremô mandatum Dei efle, ut in calamitatibus ficiêntientes ei obediamus, nec irafcamur ipfi, punienti nos, fed agnofcamus peenam iuftam eilè,noslt;^ Dei uoluntati iubijciamus, ac

aliquo modo uelimusjhoc eftjplacidê feramus hanc pœnam, ut niftîciæ dw næ obtemperemus» Vult enim Deus m omnibus pccnis confpki ordinem (ùæ iufticiæ,amp; iram aduerlùs peccatum^Cùm igi'tur bæc obedientia 8^ dolo^ ris moderatio^etiam præceptis diuinis mandata fit, repugnandum eft dolon amp;nbsp;indianarioni,. Id docent bæc di'da»

Micheæ ultimo, Iram Domini portabo^quia peccaui ei. Et confolatio additur. Non enim ûtis eft præceptum noiïè aut tolerare malum/ed ut antè dixi, fides inuocatio accedantjdeô amp;nbsp;hic Micheas addit ; Cùm federo in tenebris. Dominus lux mea eft,

I, Petri ultimo, Deusfiiperbis refiftit, humilibus autem dat gratiam, Humiliaminiigiturfiibpotenti manu Del, Præcipitut Deo prementi nos obediamuSj 8é nominat potentem manum, quod de utraq^ re intclligatiir, Manus Dei potens cft, ad euertendos fi.iperbos,amp; ad erigendos afflicElos, Nulla eft tanta potentia^tàm florens gloria amp;nbsp;opibus, quam non facile poflît Deus euertere, ut hiftoriæ omnium temporum oftendunt. Sed memento exempla làmftorum Dauidis amp;nbsp;Nabuchodonolbr, Hi ex fummo làftigio iec'tijdidicerunt fe prius tutos fuifte non lua uirtutejion amicorum fide, non humanis piefidfiSjIed Deo fèruante,protegcte gubernante eos.Nimis loiv gus catalogus eftet.fi recenferemus Heroum cafiis^qui horribiliter euerfi fùnt: Herculis, Achillis^ÄiacisJafoniSjPhilippiMacedoniSjPompeij^CefariSjÄiv toni) amp;nbsp;aliorum innumerabilium,

Horum Tragici exitus declarant hanc uoöcm î Abominatio eft coram Deo,quicquid fublime eft in mundo, id eft,qulcquid gloriofum eft fine agnb tione timoré Dei, id euertitur, Ideô tantæ ruinæ funt fummorum uiro# rum,qui non Iblùm potentiaj fed etiam uirtute antecelluerunf,

Rurlus potentiam fiiam Deus etiam in erigendis pqs iæpè oftendit, ut loleph ex carcere liberatus, Dauid pullus reftituitur in regnum, ManalTes, cùm diu captiuus fuiftet,tandem poft pœnitentiam incolumis dimittitur, In his exemplis fcriptis,adfirmatur Deum efle autorem harum Iiberationum,ut ftiamus idem de non fcriptis exemplis, Cùm nobis res aduerfic mitigaiv turauttolluntur, fit hoc Deo nos iuuante,amp; gubernante confilia amp;nbsp;exitus, ut Plàlm : 2 '7, dicitur : Dominus adiutor meus, amp;nbsp;proteftor meus, in ipfo fperauit cor meum,amp; adiutus lùm, Sed redeo ad præcepta,quæ obedire iu* bent. I. Cor: lO, Ne murmuretis,ficut quidam eorum murmurauen:nt,amp;nu terfedifiint ab interfe(ftorc,ut in Numéris capite 21, narratur de ignitis lèr^^ Pr^cepa de pentibus. Plàl: 37, Subditus efto DeOjamp; ipera in cum, Breuis concio eft de î'^husmaximis,amp;duas partes compIecftenS, Præceptum de obedientia, amp;nbsp;‘ dodrinam de Conlolatione à Deo petenda amp;expetftanda,Plàlm: 4Ç, Vacate amp;nbsp;uidete quôd ego fim Deus, Mirum præceptum eft, amp;nbsp;ignotum Philofos“ phiæ,lèdconuenitcum dido lelàiæ, Inlîlentio 80 Ipe crit fortitudo ueftra, Quod eft igitur illud filentiumC Quid nam illuduacare ç” Primùm obedù enter tolerare impolitas ærumnas. Deinde non accerfere négocia fine uoca^ tione, Tertic5,Non ut Iblet humana diffîdentia dilcurrere ad quærenda ua# ria prælîdia,amp; in bis aliqua iniufta, aut fine iufto ordine,licut reges luda nunc inclinabantad Aegyptios, nuncad Syriacos reges, nunc ad alios, impliciti ftultis fcederibus poftea cogebantur fequi alienos furores, Huic impaticntiç dilcurlàtioni quærcntium auxilia fine iufto ordine, opponanturbæ uoces :

ET CE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27 o

Vacarc^id eft.quiefcite.cxpccratc Dei auxilium^non difcum'te in Aegyptum, ïnSyriam.ad Turcos^ad Aphros» In bona caulà fi'tis tranquillis animis^ ÔC à Deodefenfi'onem expeâ:ate,amp; Ci quid iècus eneniet^tamen melius eft fuftine^ reærumnaSj quàm inhoneftis confilrjs bonam cauiàm deformare*

Expoftii quinq?locostraditosindoéirinaEuangelq,detolerandis mifèsi rijygnotos Philofophiæ.Cùm autem bac fide confirmât! animi tolerant afflilt; nbsp;nbsp;cultiis Det,

dioneSjtuiic uerè patientia ièu tolerantia eft iacrificium^ id eft,cultus Dei ièu opus à Deo mandatum,80 eô fa(ftum,ut ipfi bonos reddatur,Sicut Pial 50» di^ dtur : Sacrificium Deo fpiritus contribulatus.Bt Rom: 12. Offerte corpora ueftra hoftias uiuas amp;c,Nec uerö ipfa laceratio corporis,ut Etbnici putabant, cftfacrificium, ièd uoluntatis obedientia, ieu tolerantia in dolore,cùm qui^ demuoluntas Deû intuetur,8ó petit amp;nbsp;expeftat à Deo auxilium, Nee funt fa^» crificia accerfitæ calamitatcs^ut facerdotes Baal fodiebant fiia corpora, feu ut Decq fe deuouebant pro republica.Hi furores Etbnici damnandi amp;nbsp;execran^ di funt, ièd illarumcalamitatum tolerantia iacrificium eft, quæ aut uocatio^* oem comitantur, ut Cbrifti, Propbetarum, Apoftolorum, amp;nbsp;omnium pio;* tuniæriimnæprofeftîonem ueritatis comitantes,aut quæ iùnt pccnæ,ièquen=« tes coinmunem imbecillitatem,aut noftra delifta, ut morbi, fiipplicia îegitia oiajitcùmfures aut bomicidæ iùpplicqs adfîciuntur* Harum miieriarum tolerantiam dicimus fieri facrificium,ac de bis dicitur : i. Pet: Pauliijaer ubi opus eft contriftati»

Sic igitur fur cùm ducitur ad fupplicium,ferec ftiam calamitatem, Pri^ confolationes mùm ftatuet,fè non cafù bærere in bac pcena,fèd iciente amp;nbsp;permittente Deo, Squot;“®* certo confilio^ Quo nam C autcurCquot; Quid ego magis pledor, quàm tot alq HarpaliinaulismultöpIusfuratiC Te uult agnofeere iram fuam aduerftis peccatum,tc uocat ad pœnitentiam»Nunc cogita quanta fuerit infi'rmitas tua, Impulfus ceca cupiditate alienum rapuifti,ceflîfti diabolo, qui deledl atur perî^ nicie hominum ♦ Nunc igitur bæres in pcena, Nec rurftis cédas diabolo, qui teprorfusàDeoauellereconatun Incipe agnofeere filium Dei lefùmCbri^ ftum,8lt;:fcito propter bunc te recipi. Is te confolabitur iam nunc quoep ut la* tronem in cruce, Obedies igitur Deo,qui in bis publicis pcenis oftenditex:« cmplairæ iùæaduerfus peccata,8d commonefacit bomines,ut cogitent quan;« tafitDiabolimalicia,quiimbecillesbomincsintaIes mifèrias impellit, Di* ces ut Daniel, Nobis confufio,fèd Deo tribuatur mifericordia, qui in talibus fpeâaculis non prorftis abqcit miferos, fèd confugientes ad Filium certô èC uerè recipit, Erigas igitur animum fide nbsp;nbsp;agnitione Chrifti, petas confola*

In tali exemplo confpici poteft diferimen patientiæ, de qua loquuntur ’Dil'crlnuit Philofophi,amp; patienriæ,de qua Euangelium concionatur, Philofophi nihil dicunt de præcipuis caufis,nihil de Deo, nihil de auxilio diuino aut liberati^ /oppbic^e. one, Sit igitur hæc definitio huius uirtutis,ut Philofophi definiunt: Patien* p^tientu Phi» tia eft obedire rationi in miferris,ita,ut dolorem moderemur eatenus, ne faci^ lofofihicit quid amus contra iufticiam,aut alias uirtutes, Vt Cato facit contra iufticiam,fibi mortem confeifeens, Coriolanus facit contra pietatem debitam patriæ, beb lum ciuibus ôd cognatis inferens, Demofthenes facit contra modeftiam,cùm muliebriter lamentatur, pulfus in exilium» Et quanquàm interdum uult aliquo modo pœnamiuftam reus aliquis, ut Adraftus, qui cafu interfecerat

Crocß fili'um^tamen miuftam pœnam præfèrtim atrocem, uelïe Euniana ra^ tio non potcft. Palamedes,Socrates,amp; fimiles ferunt füppliciajion quod iic^ lint pCGnamJedpcn'nde tolerant ac fi dilaniarentur à Leonibus,

At Paulus unit aliquo modo lupplici'umjquia left teftimonium eflccoiv feflîom's» Dauiduultahquo modo pœnam, quia feit Deo debere nos hanc obedïentiam,(ci't à Deo proponi exemplum iræ tod gened humano in hac lua pœna^præterea mi'tigati'onem expedlar,

Pttiieda chri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addatur ergo definiti'o in Euangelio tradita : Pati'entia Cfirifti'ana e(l,

'obedire DeomfuftinendisærumnisJtajneuel à Deo defici'amus^ucl ei ira# fcamur.uel contra alia præcepta Dei faciamuSj fed moderemur animi dolo# rem,amp; auxilium ac mitigationem à Deo expedlemus, Collado dcfinitionum ofi-enditdifcrimenjquodinexemplis ramen clan'us confpicitur, Dauid in# telligit Cc Dei confilio puni'ri, èc Deo obtempérât, Sc petit mitigationem» Socrates miratur iniuft]ciam_,amp;^ nihil de Dei confilio cogitat, cafii le opprimi arbitraturjit fi caiu pra’terfjffet, ruente aliqua turri,amp; eum opprimente, nec petit auxilium,aut mitigationem à Deo.

ebrifluni mi Seiungamus ergo nos ab Ethnicis in noftris ærumnis, dilcamus præ# 'iun’Ttaab^^'iplàmobcaufàm,totumgenushumanum tantis miferrjs onerari, agnitionem Defamp;T ad inuocationem ueram excitemur. Cùm uidemus morrem,morbos,iniurias,bella,pcftilentias,diluuia,excidia urbium, amp;nbsp;alias innumcrabiles calamitates priuatas amp;nbsp;communes,uultuos admiratione tan# tarum miferiarum attonitos,de caufis amp;nbsp;de opitulatore quærere. Laudatur Platonis lèntentia in Epitaphio,quam Cicero expreilit his uerbis:

Nam cui uiro ex fe ipfo apra funt omnia, quæ ad beate uiuendiim fiic# runt, nec fiifpenfaaliorum aut bono caRi aut contrario pendere ex alterius euentis,amp;errarecoguntur,huic optime uiuendi ratio compararaeft. Ver# ba Platonis hæc funt : öra Twp ’avtTfi iccrimii ’lt;x.vh^tDtoU. wavra rà eucPüCI/jiov'«/) f OVT«, H î'gt;yuç TDV/tW, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/XK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îicv9pw7f;ç cUOi^NTCU, üJjJ K 6U H KKKWÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WÄWttfSS

Quod monet Plato,ne pendeant uniuerfæ fpes nobis â foi tiinæ bonis, authominumconiundtionibus,redlèdocet : Sed quod deducit nos ad no# ftras uirtutes,nondum fatis eft. Nam ad Deiim deduci nos oportet. Mnita enim accidunt homini, ubi Humana uirtus fine Dci auxilio fuccumbir. Hic uult Deus fe agnofei ÔC inuocari,amp; pollicetur auxilium, amp;: experiemur hanC confolationem non elfe inanem Rhetoricam,fi in uero dolore inuocabimus, ficut feriptum eft : Propè eft Dominus his qui tribulato funt corde.

Dixi de caufis a’rumnaiTim,8c de confolationibus, amp;nbsp;uirtutem, quæ Pa# tienriaautTolerantiauocatur,quamGræci nominanc StvE^'K-aa'a/', utciinq? de# fcripfi, Quæ ctfi eô ncceffaria eft, quia diuinitus hæc obedientia pofiiila# tur, ramen amp;nbsp;utilitates magnæ exufeitent nos, ut cam maiore cura ample# Aniwi nô con^ (^amur. Vbi animi hac uirtute non confirmati font, uariè munt, irafeuntur ■£ttS'r«C)eo,quæruntauxiliainconcefta,ut Saulconftilit magicam mulicrem, Re# tffftin calami’ges £a.ciunt iniufta fœdera, multi cupiditatc uindictæ mouent Ecclefiama Mibuf. imperia, ut Arium dolore repulfæ motum aiunt ad turbandam Ecclefiam:

Et uidit noftra ætas exempla talia non pauca. Magnum incendium eft uin# diftæ cupiditas in multis, ut in Alcibiade, Coriolano, amp;nbsp;in alijs magnisui# ds, Sed difeamus priuato dolori anteferre publicam utilitärem, nec per im# patientiam

paticntiam non neccHarios tumultus excitemus, Qiiantum decus fuit Sdpi^^ onis moderatio,qui cùm facile poflet T ribunorum iniuft as criminationes ar^ mis opprimere,tamen urbe cedere maluit^quâm fine neceflîtate mouere remlt; publicam ♦

Ac præcipuè nos in Ecclefia pericula publica proipiciamus, Motæ difi cordiæ cupiditate uindidæj ià?pè horrendas dogmatum confufioncSjSô bella tiuilia excitarunt» Hæc mala diligenter cauenda fiint^ôd grauiter ac prudent ter iudicandumeft,quibus de rebus pugnandum fit □ ubi non fit pugnan* dum» Non dimicandum eft de priuatis affedibus^non prætexendæ publicæ eaufæ priuatis odrjs amp;nbsp;liuori, fed ueræ amp;nbsp;neceflariæ dodlrinæ puritas granit ter amp;nbsp;fedatis animis defendenda eftgt;

Etfî Philofophia quærit in materia uoluntatibus hominum propin:« quas calamitatum humanarum caufàs,tarnen aliæ principales in Ecclefia Dei patefadtæ funt,uidelicet peccatum in natura hominis,8ó furores diaboli, qui mDeum contumelia adficiat,præièrtim in Ecclefiam hoftiliter graffatur,

Etfiauteminde prima initia finit omnium calamitatum, tarnen diÇcrûcîjferuntcM» mina quædam funt, Vt alia caula propinqua eft,cur Dauid affligatur, cùm regno propter adultcriuni amp;nbsp;homicidium eijciair. Alia cauià propinqua fftæriimnarum leremiæ, qui in confeifione ueritatis interfîcitur. Propter banc caufarum diuerfitatem,gênera calamitatum diuerla nominari poifiint, ^uæideôilluftribusuocabulisdiicernOjUtdodrina de diuerfitate caufarum planius intelligi, amp;nbsp;facilius explicari poflît, quam quidem intelligi necefle tft) amp;nbsp;propter confolationes, amp;Sad iudicandas dÜputationes de fatisfadlio^ mbiiSjô^ alias,

Sit ipitur primum genus 2L/xuf'û«,ôuæfiint pœnæ certorum delidorum, SUænon quidem finit compenlationes leu latisractiones, quæ mereantur miflîonem culpæ aut pœnæ æternæ, ièd fiint opera iufticiæ diuinæ, per quæ uultDeus.commonefieri amp;nbsp;nos amp;nbsp;alios de fiia iufticia, ut feiamus amp;nbsp;quæ fint peccata,amp;uerèiraiciDeumpeccatis, SCcumin hacuita mortal!, tùm infiK tiirapunire, nifi rurfiis ad Deum conuertamur. Ad hoc genus pertinent plurimæcalamitatcs in toto ’gcnere humano, quia plerique homines etiam atrocibusdelidisirritantiramDei, Quanquàm autem hæ pcaiæ finit ope^ raiuftiflîmæ iræ Dei, quæ uagantur per omnes gentes, tarnen in Ecclefia ex^ tant promifliones firmæ amp;nbsp;immotæ,quas Deus immenià mifiricordia nobis tradiditSdpatefecit,quæadfirmantinhacipfiiiraDeiï tarnen uelle utadfilfi iiniMediatorem confugiamus,amp; ièruemur,ac iàlute æterna donemur,iæpè ttiam amp;nbsp;in hac uita mortal! tollantur aut mitigentur calamitates, Ideô apud Micheamcap, 7, icriptumeft, Iram Domini portabo,quia peccaui efi Hic aperte de pœna loquitur. Et tarnen conlblationcm addit ; Cùm ledebo in te* nebris,Dominus lux mea'eft. Ac multa diieit Ecclefia in his pœnis.Diicit qug Gntpeccata, agnofeit iuftum De! indicium amp;nbsp;iram aduerlus peccata,amp; tri;« buit Deolaudem iufticiæ,ut Daniel inquit : Tibi Domine iufticia, Simul ctiam ibi accenditur luxEuangelifiquædocet gratiam exuberare fiipra pec:« catum,ut ad Romanos icriptum eft.DÜcunt piæ mentes, immenfà bonitate Sómifericordia Deum lenire fiiam iram iuftiftîmam, ôd anteferre noftram ià# lutemindignation! fiiæ. Et tarnen ut iufticiæ fatisfiat,deriuaram elfe iram in Fib'um, Harum coUationum iufticiæ 6c mifericordiæ confideratio, ftudium

ent ccelefti's fàpientiæ in ui’ta æterna» Scd tamen nunc ut in tyrocinio, initia , piè cogitanda iûnt.

Secundum get nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum genus fît lt;roK(/jLacr'lt;«, cum non propter certa delida, fed exer^

niM d'ox.i/M= cendi confirmandi cauia,adfliguntur homines Deo placentes, SiC qui non ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habent faucias confcientias^ ut career lofeph,Dauidis ærumnæ, cum Saul ei

iniuftè infîdiabatur,calamitatcs Iob:Etfî enim in omnibus Sandis in hac uita ftint peccata^tamen alia cauia propinqua eft,propter quam Deus tarn duriter hxc ftia organa exercet. Non uult in ocio 8^ luxu fîdem 8C inuocationem exlt;gt; tinguijied uult in ipfîs ærumnis cre feere uirtutes,ut in gubernatione fint uigh lantiores 8c feliciores^

Tertiumget Tertium genus eft AapTOfw/j, cùm propter confeftîonem ueræ dodrinæ WMapTOf»« homines Deum uerè coIentes^adAiguntur aut interficiunuir,ut mors Abd, fîipplicia leremiCjPauli amp;nbsp;ahorum,qui in confeflîone ueritatis intezfedi funt, nequaquàm fîint pcenæ certorum delidorum,ièd teftimoniajn quibus often^ dunt fe,cùm ueritatem uitæ anteferunt.ieriô fie fentire de Deo, ut docent, ac iierè ftatuerc nequaquàm fabulofam effe dodrinam Euangelq» Teftantur item reftare aliam uitam, 8C aliud iudicium poft hane uitam : Paulus reuoca^ Herat mortuos in uitam, quo exemple teftimonium diuinitus ofîenfiim efi, Deo Paulum placere. Nec propterea abqcit eum,etiamfî à turpiifîmo tyranlt;lt; no interficitun Reftat igitur aliud iudicium, in quo Deus Paulo benefaciet, de Nerone pœnam fumet. Et fîcut filius Dei fummos amp;nbsp;acerbiffîmos cru* ciatus fuftinuitjita præcipua lumina Ecclefîæ præcipuas ærumnas fuftinent, ut deguftent paffîonem Fili) Dei, amp;nbsp;quidem Âbel,lfàac,8c ali) Patres ôô Pro* phetæ typi fuerunt,fi'gnifi'cantes mortem Chrifti.

ciuMum get . Quartum genus eft Eft autem folius filq Dei obcdientia,in omni* nui eftT.i'^o}) bus ipfîus adflidionibus 8^ morte. Nam in hune deriuata eft ira æterni pa* tris,aducrfùs pcccata noftra.

Hæc quatuor genera diftinda appellationibus confiderare utile eft, propter jfnultarum difputationum explicationem.

V M de câcteris uirtutibus, de temperantia, de manfîietudine, amp;nbsp;alijs ^^tàm accurate ftripta multa leganturjmirû eft de hac uirtute omnium fum* ma, de inuocatione Dei, non fblùm pauca tradita efte, fèd etiam corruptelas admixtas efte de inuocatione mortuorum. Itê,negligi dodrinam de fîdc,quæ maxime in inuocatione lucere debet, negligi item diferimen promiffîonis ïnuociitto uirt gratiæ, amp;nbsp;promifîîonis bonorum corporalium, nbsp;nbsp;Vtiliftimum eft autciri

tui omnium redè,diligenter, amp;nbsp;copiofe erudiri Ecclefi'am de inuocatione, quæ proprium fKwwM etprot Ecclefîæ opus eft. Cæteræ uirtutes multæ, ut temperantia, maniùetu* pnuopuiEc. J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ rC ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ dr

cïejue. nbsp;nbsp;nbsp;dorepenunturetiaminhlsqui Ueumignorant,ut in Homponio Attico,ôc

fîmilibus. Sed inuocatio tantum eft Ecclefîæ,amp; quidem præcipuus eftEcclc* fîæ murus, ut Salomon inquit : Turris fortiftima nomen Domini, id eft, In^ uocatio uera Dei.

Difeernantur autem gradus: Aut petimus aliquidàDeo, id propriè tionii petitio uocatur Petitio,feu oratio. Aut agimus gratias pro accepte bencficio,boc eft,

ET (Î^E C AT I OK E, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;272

çft, teftamur ucré à Dea nos adiutos efrc,amp; ei gratias agimus, nbsp;nbsp;ceïebratione cr graturufn

huius benefi'cfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timorem Dei',ad fîdem,ac ad inuocan'onem ingt;

uitamus» Has fpecies fepè nommâtPaulus^ôC nota fùnt uerba Philip: 4. Non fitis folicitijfèd in omni precatione SC petitione, ciim gratiarum actione poftulationesueftrscinnoteicantapud Deum. Ne igiturprecatio noftra fît inanis êaîJoAoy?«, amp;nbsp;Ethnicum murmur, ièiungamus noftram inuocationem abEthnica,MahometicajIudaica,amp; diicarnus quomodo redè inuocandiis fît Deiis,

Acprimùmfæpèinterinuocandum cogitemus, quid interfîtintcr ue^. ^iffêrentilt;t tam inuocationem, quam facit Ecclefia E)ei,amp; Ethnicam, Mahometicam, bdaicam, Hiciciamuspræcipuèduoefîe difcrimina: Alterumde Dei efîßaet nlidrunt lènua:Alterumdeuoluntatepatefadla in promiffîonc Filio Mediatore, ^od ad prius attinet, aberrant Ethnici, Mahometiftæ amp;nbsp;Iudæi,amp; quicunq? Dißrimende idolaaiitmortuosinuocant, àueroDeo, quiiè patefecit dato uerbo fîio, ’’liffo Filio fîio, Inuocant Turci D E V M, ut dicunt, conditorem cceli

: Sed nolunt hune eflè ucrum D E V M conditorem cceli Sd terræ, S^i dédit nobis hoc uerbum, tradicum per Prophetas amp;nbsp;Apofl:olos,nec aft ^fntiuntur Chriftum efle Filiirm Dei, Aberrant ergo à Deo, fîcut Chriftua fhrè inquit : Qui non honorât Filium,non honorât Parrem. Nec uult Deus aliter agnoici,quàm ut iefe iuo uerbo amp;nbsp;per Filium patefecit, Jdeô toties iam ^iximus, nullam Ecclefîam eledorum cogitandam efle, nifîin cœtuuocato, ubi uerè fonat Euangelium, Et hic tantum fit uera inuocatio, quia necefle eft dirigi inuocationem ad hune Deum,qui iè patefecit dato hoc uerbo, amp;nbsp;miffo filio fuolefu Chrifto,

Alterum diierimen non minus neceffarium eft, Etiamfî naturalis ratio ^ißrtnun de htetur elfe Deum,mentem æternam,immenlæ potentiæ, iàpientiæ, iufticiæ, bonitatis,condicricem rerum,fatetur puniri fontes, tarnen omnes ignari Eu* Angeld nefciunt an Deus uelitreciperenoftraspreces, nbsp;nbsp;cur recipiat, Ignoss

^ant Mediacorem Chriftum,amp; promiflîoncs. Non eft autem inuocatio,quæ dubitat an Deus recipiat noftras preceSjSc ignorât cur recipiat. Inane mur* mur eftjUt apud Virgilium ilia regis barbari oratio :

Kec quicquam horremus, cœci^, in nubibus ignés Ternficantanimosinimiamurmura, mifeent

Sic narrant in Creta louis ftatuam fijifte,que nec aurcs nec ocuïos habe^ ’■ft,qua aliquis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîgnificauit nullam efte prouidentiam,non recipi preces

bominum, Aduerfiis hoc malum docendæ fiint mentes, oportere adferri ad prtcandum banc fidem,uerè recipi à Deo preces noftras, ÔC recipi propter fi^* bum Mediatorem,iuxta promiflîones.

Quare talis aliqua forma inter precandum cogitetur, quæ utruncp difî» trimen compleditur,admonct nos de perfonis diuinitatis,amp; de promilTione, Ç^Mnipotens,æternc amp;nbsp;uiueDeus,æterne Pater Domininoftri lES Vvorntuli pre» CHRISTI, qui te patefecifti immenfa bonitate, amp;nbsp;clamafti de Filio ♦ tuo Domino noftro lESV CHRISTO, Hune audite, conditor omniai um renim, amp;nbsp;conforuator, cum Filio tuo coæterno, Domino noftro IE S V CHRISTO, Spiritu làndo tuo eft'ufo in Apoftolos,Iâpiens,bone,mi!«

fericorSj iudex^ôd forhs,mifercri mei propter lESVM C H RIS T V M Filium tuum. Dominum noftrum, quem uoluifti pro nobis efTe uidimam, /xetrirlu) Hpq lntTib, mirabili inenarrabili confilio^ut oftenderes iram tuani ingentemaduerflis peccatum,amp; immeniam miiericordiam erga’genus hu^ manumjamp;f iancfbfica a^c rege me Spiritu iando tuOj ierua Sc rege Ecclefiam tu^ am^ 8t politias quæ ibnt hoipitia Eccleiiarum, adiuua ftudia difcenrium, dogt; drinam EcclefiXamp; alias honeftas artes

Hæc forma aliquo modo recitantem commonefacit de PcrfoniS;,de Me* diatore^amp;S de promiffîonibus, Nam cum Mediatoren! nominamus^ueniunt in mentem promiffîonesjit poftea dicam, Cogitandum eft enim ad quern Deum dirigas inuocationem^ ubi amp;nbsp;cur fe patefcceric, Ingens amp;nbsp;inenarrabi* le Dei bencHcium eft, quod tàm illuftribus amp;nbsp;certis teftimonijs, uerbo fuo,Sd miflb Filio lESV CHRISTO ft patefecir. Vult igitur fic agnofci,uc ft patefecit,8ó bos Iblos exaudit ac recipit, qui liunc patefadum Deum inuo* cant,amp;^ Mediatorem agnoftunt,

Cefcriptio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft ftne uenufta amp;nbsp;crudita deftriptio apud Platonem : Deus eft mens

tonfw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauià boni in natura. Dicat aliquis,Quid requirendum cft amplius';'

An non agnouit Plato Deum, ut eft,æternum, iapientem, bonum, condirc* rem omnium bonarum rerum Nondum latis dixit, nam deduci uoftras mentes oportet ad D E V M, ut ft pateftcit,amp; tenenda eft dodrina, de H* lio Mediatore,

L^^üfitDe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mùm cogitetur quem D E V M inuoces,ad quem D E V M mens

iw^Kcwmo. tuadircdaftr. Non enim uagentur animi noftri, uelut Ethnicorum, fed ut

Ac mox de uerbo cogitandum eft, Dubitat enim mens ignara uerbi Dei, an Deus uelit inuocari, an curet noftros oemitus,an amp;nbsp;cur uelit exaudi* re. Nullum uidetur leuius ofli'cium elft, quam inuocatio. Semper enim Ethnici amp;nbsp;mali in Ecclefta aliquas precationes recitarunt. De hiscùmcogi* tamusjdilputant animi,qui magis curat Deus nos quàm illos, fæpc lapfilu* mus,meruimus pcenas,ftimus indigni bénéfices Dei. Aduerlus hæc argu* menta quibus inuocatio in multis languefieri, in multis prorftis extinguifcw let,muniamus nos fequentibus Locis,

„ Eft igitur SECVNDVS, præceptum de precando. Non folum dtprtcAt^o, peccata funt,cædes,ftircum,adulcerium, ftd etiam peccatum ingens eft, non reddere Deo hunc cultum,non petere,non expedare à Deo auxilium in pe* riculis,non agere gratias pro beneftcrjs, Opponamus igitur præceptaincre* dulitari indignitati noftræ. Cùm dubitas an Deus uelit inuocari,an curet noftros gemitus,lacrimas,uota,preces,propone tibi præcepta. Cùm enim lu* beat ft inuocari,non eft inutile murmur oratio. Si te deterret indignitas tua, cogita quæ effet amentia in cæteris præceptis difputare, nos idcô nolle abfti* nere à furtis, aut cæde, quia non ftmus digni,qui Deo obtemperemus.Si quis

ET T ^EC A,TIOH E} paterfamilias imperct feruo legi'timum opus^ non recipiet ferui excuCatio^i nem,fi is dicat ic non eflc dignum qui obtemperet.

Præcepta igitur iînt in confpedu^öd inter precandum, fæpè in mentcm üenianc. Matth: 7, Petite amp;nbsp;dabitur uobis\ Eft 8c addita uniueriàlis: Omnis lt;]ui petit^accipit, Lucæ 18. Oportet Temper orare^ôô non defatigari. Matth: 2^, Vigilate 8c orate^ne intretis in tentationem. i. Tim: 2, Adhortor ut facilt;t atisdeprecationes, i, Theflal: Semper gaudetejnceiTanter orate, in omni^ feusgratias agite, Hæc eft enim uoluntas Dei in Chrifto leiîi erga nos. Piah 49. Inuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;eripiam te.

Dixi de præcepto. Pertinent autem hæ ièntentiæ ad fecundum ptumDecalogi.Eftcpinuocatioopusfècundipræcepti, S'præcipuus cukus, pti.

TERTI VS locuseft.Confideratispreceptis, moxquæratpiamens’f'- oePro« promilîiones, ut feiat an amp;nbsp;cur exaudiat Deus nos indignos,amp; meritos ftia fupplicia ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ac ordo promiflîonum cogitetur.Initiô nobis proponamus promifîîo«« ’icni de remiflîone peccatoru, Vera eft enim fententia^Peccatorcs Deus non catorum, ^xauditJioc eft,non agentes pcenitentiam, 8c non quærentes remiflîonem peccatorum, Qiiareinomniinuocationcjetiamcùmalia quæcunqj petituri fumas, initiô cogitetur de remiftîone peccatorum promifla propter Chria! ftum, Etfi'ntnobisinconfpe(ftualiquæclariflîmæfententiæ,ut Acft: lO. dilt;« dtur, Huic omnes Prophetæ teftimonium perhibent, remiftîonem peccato«« Himaccipere per nomen eins omnes credentes in eum. Et Roman: y. luftifi* cati fide pacem habemus erga Deum.

Et prodeft multa teftimonia meminifte, ut lûprà de luftificatione 8C de Pœnitentia multa collegimus, ut fît infixû animis,hanc uerè elTe perpetuam Euangelij uocem, inde ufque ab édita promiftîone ad Âdam,certô propter Chriftum donari rcmifîîonem, amp;nbsp;inonini inuocatione ad Deum accèdent« dum eflè fiducia Chrifti Mcdiatoris,ut Ephef: 5. dicitur, Per quem audemus accedere cum fîducia per fidem in ipfum ÔCc, Et ad Hebr: 4, Habentes Poiv tificemlefum accedamus cum fiducia adthronum gratiæ,

Poftquàm autem de reconciliatione com mon efacli fî.imus,deinde proa= mifîîoiics de bonis fpiritualibus amp;nbsp;corporalibus colligamus.Ioan: 16, Amen amen dico uobis,quicquid petieritis Patrem in nomine meo, dabit uobis. In nomine meo,ideft,me nominato,id eft,Si petetis me nominato Mediatore, aePontifice interpellante pro uobis.Iubet enim ut accedamus ad Deum fidu# fia Mediatoris,fîcut toties iam didtum eft,Nemo uenit ad Patrem nifî per Fi=« lium.Luc.’ii.Quantô magis Pater uefter cœleftis dabit Spiritû fandû peten^ tibus,Piàl:49.Inuoca me in die tribulationis,amp; eripiam te.Ioan: ly. Si manier ritis inme,amp; uerba mea manferint in uobis,quicquid uolueritis,petetis, 8gt;C fi^» et uobiSjHæcuerba alligant promiflionem ad Ecclefîam,in qua redtè Ibnat uoxEuangeli-j, Certa fît igitur Ecclefî'a Chrifti, id eft, ccctus fonans Euangcü humDei,quôd reuera exaudiatur tantilper dum retinet Euangelium, Eo^= dem modo de Ecclefîa dicitur Matth:i8. Si duo è uobis conlenlerint in terra, de Omni re quam petent,fiet cis à Pâtre meo ccclefti, Vbi enim fîint duo aut tres congregati in nomine meo,ibi fîim in medio eorum.Hic quoep proponft tur Ecclefîç dulcis promiflio. Dcut:4.Nec eft alia natio quæ habeat Deos ap^ propinquantes fîbijfîcut Deus nofter adeft cunftis obfecrationibus noftris.

Affirmât uerêexaudiriEcckfiamm qua fonat uerbum Dei\ Pfalmo 14 4, Prope eft Dominus omnibus inuocantibus eum,omnibus inuocanribuseum in ueritate» oluntatem timentium ie faciet,amp; deprecationem eorum exau^ diet, leiàiæ éi, Antequàm clamabunt, ego exaudiam adhuc loquentibus ib lis, egoaudiam, Syrach5i. Oratio humiliantisfejiubes penetrabit, non diicedet,donec Altiflimus aipiciet,

O inenarrabilem bonitatem amp;nbsp;miftricordiam Dei erga Ecclefi'am, {oigt; nantemEuangelquocem, Præcipitut petamusbona, SC addic ampliffimas promifliones,ut inuitet nos ad inuocationem, Sed magna eft imbecillitas, magnus ftupor humani animi/ugientis Deum, Excitati igitur tot præceptis promiiîîonibus, corrigamus dubitationem noftram,amp;: accedere ad Deum ducente Chriftoincipiamus,nec putemus promifliones diuinas, inanes fonb tus eflèjUt fingunt Epicurei,Non fruftrà Deus fefe tot illuftribus tcftimoniis patefecitjion fruftrà uoluntatem ftiam declarauit,uult uoce iua noftram calf gmem,noftras dubitationes emendari.PræcIarè iginir Taulerus inquit:Anb mum hominis nunquam tarn auidum eife ad accipiendum,quin Deus multo auidior fit ad dandum. Eft enim uerax amp;nbsp;feruans iuarum promiftionum, nil. Ac««« CX.V ART VS locus eftjQiiôdfidemininuocationeaccendineceflc fiofidei in in^ gjß; enimtraditæiuntpromififioiieSjUt fidesaccendatur,Eturanteadeorü

, * dine promiiTionum dixi, ita primiini hie ftiendum eft in omni inuocatione, quæcunqp res petitur,oportere prglucere fidem,quæ accipit remiflionempec^ catorum,amp; ftatuit nos placere Deo,amp; uerè recipi preces noftras propterfili# urn Dei Mediatorem.Ideo amp;nbsp;teftimonia de fidc,quæ citât Paulus, etiam ciim alia obieda externa fimul compleduntur, tarnen banc fidem unà compte# hendunt,quod qui non intenigunt,parum fideliter à Paulo citari feiitentias ex Genefi amp;nbsp;Prophetis contendunt, Memini enim me tales cauillationesau# dire,Sed non poterat Dauid petere uicftoriamjiiifi prius ftatueret fibi peccata remitti,ie à Deo receptum eire,00 preces iuas accipi à Deo, Hæc iùprà etiam attim'xùm de luftificatione dixi,

■ 'udVd 6 Deinde difeernendæ res finit, quæ petuntur, Aut petuntur Ipiritualia iM^^pétcndd fL bona,quæ promifit Deus nominatim fe daturum eftc, uult fine conditione ne conditione, peti,ut remiftïonem peccatorum,liberationem ab impietate morte gterna, donationem Spiritus ianefti uita? æternæ, Elæc præcipua eft Euangelij Promiflîo, quam etiam omnibus corporalibus commodis amiftis,uult Deus nobis certiflimam efle, ut Roman: 4, dicitur,Ideô ex fide gratis, ut fit firma promiflîo,

In his petendis fides nullam adfert conditionem, quia mandatum Dei eft immutabile,quodpræcipitaudiri Chriftumamp; præcipitut credamus Eu# angelio,ac certo ftatuant agentes pccnitentiam,recipi fe à Deo propter Chri# ftum. Id qui non credunt,acculant Deum mendacrj, Ideo hie non alfuenda eft conditio aliquajied credendum iuramento diuino : Viuo ego nolo mor# tern peccatoris,îèd ut conuertatur amp;nbsp;uiuat, Saul præïrjs aliquot uiclus, tarnen à Deo dcficere nequaquàm debebat,Ièd potius ad eum confugere, 80 recon# ciliationem petere, Dauid exutus regno amp;nbsp;uniuerla fiia gloria,tarnen non deficit à Deo,fid fiiuit reconciliationem promiflam effi, amp;nbsp;hanc promiflîo# nem fide retinendam efle,etiamfi tota reru natura adueriarctur, Etfi enim Ec# clefia fiibieda eft præfintibus mifirijs corporum,tamen propter eas non fen# tiendum

tiendum eft^nos in æternum cxi'tium abiedos efle^ut fuprà recitaui ièntentiîi ïs. I. Corinthni^Cùmiudicamurjà Domino corripimur, ne cum hoc miiiv dodamnemur« Et Chriftus ait,Beati' qui lugent amp;c,

Dixi de petitione ipiritualium bonorum, nunc de beneficijs corporalis! ^nomnipetîtia dicam. Hic quoqj ut ante didum eft,præluceat fides,accipiens remiffio^s a^Fe^^ri^dcba ntm peccatorum, ftatuens nos placere^ Sc recipi preces nofiras propter Chriftum. Hanc fidem uniueriàliter in omni petitione adferre ad Deum de^ remißionent bemus* De rebus uerô ipfi'shæctria credenda iunt : Primùm,quôd Deus üÊrêfitdatorhorumbenetîciorumjneccafi.iobr)ciantur,nec tantum Humana cor^poralium^ diligentia parentur, Vtigitur agnoicamus eadari diuinitus, uulc Deus ea triaßunt fide sfe pethutuidum^defenfionem^ tranquillitatem, pacem,iticceflus in ofticijs lt;^oiKple^(nd((, uocationiSjbonamualetudinem» Deinde credendum, quôd Deusetiamfî Ecdefiam unit fubiedam eflè cruchtamen ne deleatur^ uelit ei dare beneficia torporalia,politias,hofpitia mediocria, uidum, defenfionem ftudiorum do=î drinæ fcholas,iûcceflüs in gubernatione, alias res neceflarias. Tertio, lt;^’‘2aendum,quôd uelit Deus in petendis corporalibus exercerijamp; crelcere fi=î demreconciliationis»

Hæc omnia in petitione corporalium bonorum cogitanda iunt. Et ^uoniam Icimus oportere Ecdefiam fi.ibiedamciîecruci,lemper hæcitapcs# Untur,utfimulofferamusobedientiamnoftram,fi uelit Deus nos diutius cx=«

'\rr-ii -O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n tn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ CA ' t petuione

trcern Vt Dauid petit ex expectat rcductionem in regnum,cum a nlio pu^ corporahutn hseft, fed tarnen offert Deo obedientiam ffiam, fieum non uelit reducere, offèrenddobea Sicigitur dicit 2, Reg. nbsp;nbsp;Si inuenero gratiam in oculis Domini, reducet me,

Sin autemdixeritmihijiion places,præffôfi-im, Faciat,quod bonum uidetur ' ipiî. Et Chriftus inquit: Pater,fi poiribileeft,tranlèat à me Calix ifte: Sed non quod ego uolo, lèd quod tu uis,fiat. Et leprofus inquit : Si uis, potes me niundare. Et tres uiri Daniel : 3, Deus nofter,quem nos colimus, poreft nos tn'pere, Qùôd fi noluerit,notum fit tibi Rex, quôd Deos tuos non colimus* Et Paulus inquit ; Neftimus quid petamus,quemadmodum oportet, hoc eft, caro quidem opprelTa magnitudine afffidionum,petit liberationem,amp; refora midat obedientiam,lèd Spiritus reuocat animum ad obedientiam, amp;nbsp;quams;

uis petit ôd expedat liberationem, tarnen non répugnât uoluntati Dei, lèd uultliberari cùm Deo placebit.

Semper igitur cùm pro Ecclefia,lèu Republica,lèu familia,lèu lèhola pea omnewpetiti» timus,adfit fides ilia gcneralis,ut dixi. De rebus uerô ipfis credamus Dciim prace= autliberaturum nos ab fjs calamitatibus,de quibus petimus, aut easmitiga^ turum elfe. Cùm enim Ecclefia in hac uita lubieda fit cruci,manent aliquæ /^ecûlii. ærumnæ, lèd has pijs inuocantibus mitigat Deus. Sic Prophetæ de mitigalt; tioneprecantur. leremias : Corripe me in iudicio, non in furore, EtAbalt; -eue: Cùm iralèeris Deus, recordare milèricordiæ tuæ* Et lelàiæ ^4. Ne irafearis Domine ualdè.

Etintaliprecationefingulinonlblùmprolèlèpetunf,fed primûmpro toto corpore Ecclefiæ. Id feruari oremus, etiamfi fi'ngula membra parata elfte ad obedientiam debent, fi' quid erit toletandum. V t Dauid orans pro excr^ defita zj' pro ciiu,uidoriam petit,ut Ecclefia fit incolumis. Interim feit aliquos uenire in periculumjaut interfici,Sc lùam obedientiam olftcrt. Necprecatio eius irrita ' eft,recipitureniniàDeo, Sc impetrat multis mitigationem mali. Sic cùm

prccamur ut peftilentia mitigetiir, non de nobis ibiis angimur, fed totam Eci« clenam eius loei compledimur. Pro bis recipitur precario à Deo, amp;nbsp;certó impetrat mulris incolumitatem* Ac uult nos Deus in precationc affici alio^ rumSctotiusEccIefîæcura,iîcutfcriptum eft: Rogate quæ ad pacem funt leruialem^

Apud Euripidem cùm Theièus cadauera Argiuorum ad Thebas reci':' pit,ac poftea ibis manibus abluit^mirantur^ alrf cur non mandet feruis hunc tetrum laborem lauandorum cadauerum, reipondet quiijïiam : lüperbiam aut delicias indignas efle homine, propter calamitates abhorrere à miferijs cùm opus eft noftro offïcioj ou)tlt;«lt;x^po/j av0fW7ro/cr»/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xaità. Huius honeftiflï^

mi uerficuli exemplum maxime in Cbrifto conipeólum eft, Is non duxit fibi turpe efte,transferre in ièiè pcenas noftrorum icelerumjSc afRci cura noftra# rum mife.riarum:Sic nos finguli EccIefiæ,RcipubIicæ, parentum, hberorum, ' amicorum calamïtatibus moueamur, amp;nbsp;non tantum nobis^ fed etiam alrjs pem ferri petamus,

. Et quid fît fides ipecialiSj nominatim expecftans aut liberationem aut «ƒ« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^itig^tionem^^difcamus intellißere in ipib ufii^id eft, cor inuocans Deum in

tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;periculis aut miftrijs corporalibus,etiam diicat fide acquieftere in Deo. Quo

plus eft dubitationis ac diffîdentiæ, eó plus ièntimus cruciatuum in corde. Eft autemin alijs ardentior,in alqs languidior fides. Erat ardens amp;nbsp;firmafi^ des in Cananæa petente pro filia. Item in Centurione.Erat languidior in pa^ tre adferente filium,primum ad Apoftolos,pofteaad Chriftum, Marei ^.in^ quit enim : Si quid potes,opitulare, Et poftea lacrimans, agnofeit imbecib litatem fidei,amp; petit ft confirmari : Credo Domine,fed opem ferto meæ dift fidentiæ,

Diftamus amp;nbsp;nos agnoftere trepidationes cordis fugientis Dcum, eti« ^uiiUeü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;languida fides,tarnen ftmper caput teneamus,non elfe irritas preces,

timen femper non efle inutile murmur,ficutEpicurei Sc Academici exiftimant, Erigamus irritafunt animos cogitatione tot promifli'onum, rerum difcrimina confideremus. preces. gciamus nominatim petendam eflereconcifiationem,8lt;r credendum earnaclt; cipi nec addendam efle conditionem, fi placet, Exprefli't enim Deus uolun*! tatem fùam,ac præcipit nominatim peti reconciliationem, Nec conturbe* mus ipfi nos quæftionibus de prædeftinatione,quas fuprà dixi feponendasefi ft. Nos enim de uoluntate Dei ex uerbo expreflb iudicare debemus.

Deinde amp;nbsp;de corporalibus ærumnis nominatim petamus, aut liberatb onem,autmitigationem, Hic enim obedientia noftra neceiTaria eft, fic eam flagitet Deus, Nec tarnen irrita eft precatio, Impetrat enim uel alfis, uel tibi liberationem,aut mitigationem, Laurentrj precatio in craticula non eftin rita,etiamfipræftatobedientiam. Nam etfi non liberatur, tarnen precatio impetrat maius robur, lonathas etfi ab hoftibus interficitur,cùm patrem ab iedum amp;nbsp;infelicem fequitur, tarnen non fruftrà pro exercitu amp;nbsp;feft precatur, Vincit tandem ea pars,quam ipft ftiperiorem efle magis optabat, amp;nbsp;fuftenta# turipft arcana confolatione,

Von propte, Non igitur exiftimemus,bas petitiones corporalium beneficiorum irrv red irrita funt efft^quia non ftmper relpondent cuentus,ut nos optamus: Qui tarnen iæ!lt; ns'femp^'re, relpondent,Agar impetrat filio porum,Iacob impetrat defenfionem in itb ßgt;ondet euen» nere,ne ab Eftu fratre opprimatur, Mofts impetrat uidoriam,orans pro ex^ tus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ercitu

ercitupræliante,impofitis brachqs faxo^Hanna flcrilis mater Samueh's impcii trat fcECunditatem» lofaphatjEzechias^Maccabæus^amp;f alf) multi precibus im=: pttrantuidorias, Niniuitæimpctrant^neciuitas deleatur; Inhiftorfjs Eu* angelici's plurima lùnt exempla*

Ad has hifton'as adiungamus quotidianas liberationes, quæ impetran* turEccIefiæ precibus^omnibus temporibus, Quoti'es tibhquories mihhqu©* ties cuilibec noftrum^Deus quamuis trepidanter rogatus, fed rogatus tarnen depuliEautmitigauitingentiamalaC' Noneni'm exiftimemus cafu accidifïè libcrationemjUtalioqui interhomines ufitatum efl, ingrates poft acceptum beneficium negligere opitulatores à quibus adiuti funt* Mihi fcio Dei ope aliquoties magnas calamitates mitigaras efle*

Omnes igitur liberationes feu aliénas quas legimus^eu noftras quas ex^: tiberdtiones perimur ipfî, feiamus exempla promiffionum diuinarum efte, amp;nbsp;commonc* proi Mi tùm promiflîonibus,tùm cxcmplis,difcamus inuocare Deum, peterc amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^xpeftare auxilium,amp; fides feu fiducia paulatim fiat firmior^acquiefeat cor fpe ^fxpciflationeauxilrjdiuini» Sic difeamus ufii hune uerfum : J a et a in De* fin curas tuas,amp;ipfè te fùftentabit, amp;non dabit perpetuam fluduationeni ttifto* Dat Deus corporalia bona, ficut hanc uitam^ ut femper in terris aliqüa E^ei Ecclefia nianeat^ut fint doclores difcipuli^ ne deleatur dodrina, ne li* teræintereant* Si mox omnes Apoftoli interfetfti eflent, quis circumtuliftec acfparfi'flet in mundo Euangelium C Dat igitur Deus fuum cuicp dotftori ttirriculum, SC interim défendit eius corpus^ præbet domicilium, politiam, ^choIamjUiftumjUt fèruat nauim Pauli tantifper, donee in ea Paulus ad por* tum uenit, Caufàs igitur cogitemus ueras,propter quas dantur bona corpo* faliajUt ordinè feriô ea petamuSjtâquam Dei beneficia Ecclefiæ neceftària*

Exercent etiam fidem duæ circumftantiæ in petendo, Modus Sc Tem* ModtM et tem* ptis* Mofes nihil minus cogitât, quàm fè quadraginta annis cum tanta titudine, in tantis ærumnis in deferto uagaturum efle,fed fperat fortaftîs uni* tismenfisiterfore* Sic plurima exempla docent, Deum alio modo amp;nbsp;alio tempore liberare,quàm ut nos in hac imbecillitate noftr’a uel cogitamus, uel optamus. Exercet enim nos,ut fide ab ipfb pendeamus, non regamur no* ftris opinionibus* Ideô in Pfàlm; 4. dicitur : Mirificat Deus fàndum fûum, id eft,non humanis confilijs libérât Deus, fed mirandis modis, quos non po* tefthumanaratioprofpicere* Sic Ephef: 5. dicitur: Deumfacerepofîè, ' ^èdfupràquàmpetimus,autintelligimus* Et demora fæpè dicitur, ut Lucæ I8. in exemplo de indice fègni uidua. Et Abacuc 2* Si moramfecerit,ex* pefta eum,quia ueniens ueniet,amp;^ non tardabit**

Non igitur noftrum eft, præfcribere Deo modum 8d tempus, fed hæc ipfius confîlio prorfus commendanda funt,ut oculi noftri interim non res ac oripermit* euentus,fed Deum intueantur, 80 accendamur adinuocationem* Huius re* («(Ufw/ji. gulæ exemplum illuftre extat in hiftorialudith, cap. 8* Cùm refeiffet ludith lacerdotem præfcripfiffe Deo quinlt;^ dierum fpacium, obiurgans fàcerdo* tem inquit: Qui eftis uos,qui tentatis Deum C” Hic fermo magis irritât iram* Conftituiftis Deo tempus opitulandi*

Ignorantes igitur modum amp;nbsp;tempus, Deum intueamur, amp;nbsp;ab ipfb pe* tamuseuentusplacidos,ficut2.Paralip*20,dicitur; Cùm ignoramus quid agendum fît, hoc fôlum nobis reftat,ut oculos noftros ad te dirigamus* Quæ

fèntenda cum dulciflîmam çonfolationem con ti'n cat, fem per in conCpeâu ft in omnibus rebus ambiguis,quæ humants confiirjs extricari non poiTunt, cu* iuimodi ualdè multa homini accidunt, Adfcribam igiturloachimi Camera^ ri) uerficulos^quibus hoc didum régis loiaphat expreffit, ut admoneant de hoc præcepto hudiofos.

Tu rege confilÿs alius Tater optime noßros^ Hoßrum opus iJt laudißeruiat omne tuæ.

Idem docet Pßtq^.CommcndaDeo uiam tuam^Sc Ipera in eum,amp;ipfe faciet. Et illuftre exemplum eft Exodi 14, cum Pharao regium exercitum ducens, acceffît ad Ifraëlitas, amp;oppreflurus'eosuidetur, qtiia liraelitarum multitudo erat inermisj amp;nbsp;partim marfpartim montibus inclula, ne effugere poiret,amp;: pcriculum nullis humanis confilqs diicuti poflet, clamat MofesJ Nohtetimere,ftateamp; uidete magnifica opera DEf quæ fadurus eft ho# die, Jubet ftare, id eft, non præfcribere modum Deo, non difeurrere ad hu# mana præfidiaquærenda,IèdhucprogrcftosutDeo obedirent, in hac obe# dientia placidé expedare defenfionem à Deo ftcut lêntentiæ ftiprà citatædo# cent. In filentio amp;nbsp;fpe erit fortitudo ueftra, Item, Vacate amp;nbsp;uidete quod ego fim Deus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

V, Lon« Rn QVIN T V S locus : Res petenda in precatione cogitetur, Séreci# pnendrf, tetur. Ideo enim precatio eft cultus Dei, quia hunc honorem tribuit Deo, quôdintantisnoftris milèrijs opemferat inuocantibus ipfumjiec fit inane nomen,ut Epicurei furenter dicebant,nec fit alligatus ad caulas fecundas, ut Stoici dicebant. Et prorfus eft inanis ^«-rfoAoy'a, recitatio quae nonmonet ac# cipi beneficia «à Deo,nec agit gratias Deo pro acceptis bénéfices, Sciunt Só Diabolijhoftes Dei,óó certiflimè norunt Deum ciTc aeternam mentem im# menlæpotentiæ,làpientiæ,iufticiæ, bonitatis milericordiæ, conditricem rerum,led hac ftia cogitatione non accenduntur ad amorem Dei, quia benefi# cia ab eo nulla petunt. Sit igitur petitio certi beneficiput agnofcamus Deum nonlolùmfibibonumeftc,lèdetiamerganos beneficum, Hane laudempo# ftulat fibi tribui, Sunt autem res petendæ,rcs non prohibitæ mandatis Dei, Non petat Saul tolIiDauidem, non petatDauidinterfi'ei Vriam, Sed ut I, Iohan:y,dicitur:Hæc eft fiducia quam habemus erga Deum,quod fi quid peti# mus fècundum uoluntatem eius, audit nos.

PnwMw pes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ordine làepè didum eft ftipra, Necefle eft ante omnia pcti recon#

’^^‘^‘’quot;“' ciliationem, Imôfruftrà petuntur cætera fine fide reconciliationis, Fruftrà peteret Dauid uidoriam,nifi fimul peteret remiflionem peccatorum, Prælu# ceat ergo fides,petens reconciliationem,amp; ftatuens nos recipi propter Chrh ftum,omnibus aliarum rerum pctitionibus.

Secundo confié! Deinde ingentem infirmitatem noftram confideremus,jquod adani# deritndd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus attinet,ut intelligamus nobis opus elfe Dei auxilio, Maona

parshommumintantistenebris uiuit, ut luas milertas ne quidem conhde# ret, Homines ebnj uoluptatibus, opulenti,finemagnisdoloribusuiuentes, fruuntur

fruuntur præfèn ribus commoclis,ncc purant fibi opus efle auxilio Dei,(ed alrj S^iærumnas incxtricabiles humano confilio fuftincntjmole rerum oppreffi, ^oguntur quærere auxilium Detncutlefaiasinquitcap. 2ó. Domine in tri^’ oulationeuifitantte.anguftia in qua clamant difciplina tua eft eis. Pfimùm pericuîdopu ’gitur opinionum morum pericula confideremus» Tot fummi homines tiionum ct tno^ horribiliter lapfi funt : Adam^ Aaron, Dauid, Petrus, amp;nbsp;alij innumerabiles, 9^iorum multi non refi'puerunt,ut Samoiatenus, Arius alrj. Nec lolùin no^ ‘irainfirmitas hie agnoftenda eft,ftd etiam infidiator diabolus, qui tanquam heorugiens circumit,quærensquemdeuoret* Etlongam telam texitdiabo:« ^us,non hoc tantùm agit, ut Dauidem amp;nbsp;Vriæ coniugem adulterio implicet,

ut ah hoc initio longam Tragoediam amp;nbsp;inextricabilem Dauidi inftituat, qua tandem iperat Dauidem periturum efte,utSauIperierat*

^diana exempla cernamus triftiftimorum caftium, quos manifeftum eft à diagt; ortos efle,tarnen neep adueriùs tàm fæuum hoftem, neep aduerius tanta P^bcüla nos diligentia amp;nbsp;inuocatione noftri euftodis Chrifti maiore cura ^uniamus.Manifeftus Diaboli furor erat Anabaptiftfea ftditio in urbe Mo« ’iafterienfi’,amp;: exitus fyit triftiflîmus,nondurn tarnen aut illius furoris turpb tü(line,autpccnis iatismouenturanimihominum, ut fugiant Anabaptiira^ ’■um ddiria, Qtioties bella fine ullis ueris caufis accendit Diabolus C Qtiotia« ^spriuatim nobis ingentiauulnera facit,cum deceptos aliquo ipeciofo con^« filioimplicathominummalorumfamiliaritatibus deniq^ magnitudo ma^« brum quibus Diabolus implicat homines, imo Ecclefiam delcribi uerbis ’’on poteft,fed aliquo modo agnofeitur hiftorrjs omnium temporum amp;nbsp;quo=« fidianisuitæexemplis confi'deratis,obftruatis etiam noftris lapfibus»

Deinde pericula corporis, famæ, rerum, liberorum, Ecclefiarum no^^ Periculacor-^ ßrarum,amp;: regionum quæ nobis amp;nbsp;ftudijs honeftis hofpitia concedunt, plu=: ’■aamp;maioraiunt,quàmutrationecomprehendi poftint. Semper Ecclcfiafic rum^c. uiuit, ut Daniel ftdens inter Leones* Semper undiqLDiaboli nobisinfidi# Ecckftauiuit antur, amp;nbsp;fubinde multos euertunt, ftmper homines imprj minitantur atro^ ut Danielius ciaEcdefiæ,ftmperaliquilæuicaiusexpelt;ftandifunt* Vt multæ lubitæ uæjac ueriflîmc diftum eft :

luuentus adhuc ignara uitæ, imaginatut homines nafei ad delicias, Sill frucndasuoluptates,amp;^hasociofisanimiscxpetic0d quærit: Sed fenes, qui deguftarunt communes miftrias, longe aliter iudicant,ac intelligunt hanc ui^ tamuniueriam plenam efteærumnarum, iicc dilfimilem ciuitati, quæcinfta obfidione undiep acerrime ab hoftibus oppugnatur, amp;nbsp;in quam nunc ab hac parte,nunc ab alia hoftes irruunt, exdtant incendia,euertunt aliqua ædifîcia, ^uixrepelluiitur* Mirantur certè fapientes omnes, cur hæc præftans, ôc tarnen imbecilla hominum natura tantis niiftrqs onerata fit, quas perferre fuis uiribus non poteft*

Vetus diftum eft : Vnumquenep fabrum efle fuæ fortunæ, quafi fortu=« na regi noftris confilqSjamp;profpiciaccaueri humana diligentia omnes caftis poffintiSed de uniuerla hominis gubernatione didum illud accipi non polTe

manifeftum eft. Adam non poteft prolpiccrc amp;nbsp;impedi're fceïus fiïij Cain,nee clucftari fills uiribus ex magnitudine dolorum^ qui illam fratrum tragœdiam ièquuntur.AIiquid prodeft diligentia in hac communi confuetudine uitæ in rebus Ieuioribus,quæ pendent à noftris uoluntatibus. Scipio fua moderatio* ne faber eft fuæ for tu næ^ quod ipie non accendit bellum ciuile cupiditate uin* dieftæ, ut poftea fecerunt MariuSjPompeius, Cælàr* Sed nihil dubium eft, multa triftia mala accidere homini, quæ aut non polTunt proipiefaut Ci qua. polTunt proipieijtamen in tantis erroribus humanis,non cauentur, quia fepe hallucinamur,amp; nobis ipfis bonas fpes ftultè fingimus, ut poterat Pompcius non mouere bellum ciuile,(èd incenftis cupiditate,inani fpe in conftlio er* rabat,uc dicitur: kevo?xn-à Äoy/^ov-rj «T/à «-sr/euAuaç. Poftremô poftquàra aleaiada eft, iæpc accidunt talia^que perferre nift Deo adiutore non poflumus. Adam, Dauidiùccubuiftcntftiis doloribuSjUifî diuinitus fuftentati fuiftent. Caufas uerô tantarum milèriarum ftiprà recitaui, quarum præcipuas ignorât Philo* lbphia,quôd uidelicct Deus iuftus iudex declarer his teftimonqs iram fuam aduerftis communem prauitatem, hærentem in omnibus hominibus, èc ad* , uerftis multafingulorum fcelera,propter quæ communes pcenæ cumulantur, obie^lio rath nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opponit quidem ratio humana argumentum multorum dilputatio*

rccleßd itibdc Primùm relpondendum eft ad minorem, Ecclefta êft iufta, Icilical im* uitu iußa putatione, SxL incoâtione in hac mortali uita, ftd adhuc in eâ hæret magna ca* wcoatione. ligo,multædubitarioiies de Deo, multi uiciofi' arteduâ. Multi iûnt etiam multoi'um in lignes lapftisin ipfa Ecclefia,ut Aaronis, Dauidis, qui irritant iram Dei, Ac ftiprà dixi,magis premi Eccleftam, quàm reliquam partem ge* neris humani,non redte irtUocantem Deum, quia Déus in ftia Ecclefta præci* puc uult agnolci irarrt aduerfus peccaturti : Tiberius ftmiles alij multi con* temnentes Deum, ctfi poft hanc uitam daturi funt pcenas, tarnen hic minus premuntur quàm Ecclefta, quia Deus in Ecclefta ftiurn indicium uult confpici 60 metui,ftcut fcriptum eft : Judicium à domo Dei incipit. Et accediint alia; caufte, quas ftiprà recenftii,

lujlis deiet ie^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc ad maiorem reipondeo : luftis bene efte, congruit ordini diiiino,

«è efp eilfengt;= ftc ftincit Lex : Qui fecerit ea,uiuet in cis,Item,Hoc fac^ uiues, Item Deut;

Legis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf audieris uocem Domini Dei tùi,amp;r facies omnia mandata eius, bene*

üUdwtnter: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.in- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- t - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • Cr

^eatur diCfus eris cgrediens ex Ingrediens, id elt, in omni guberiiatione politica oC Mgelium^ ceconomica,in bellis,in pace, in liberoru procreatione, gubernatione amp;nbsp;fuc* ceflione,in tuenda Eccleftæ puritate amp;nbsp;honefta diiciplina amp;c.Eft igitur Legis uox uera,amp; ordinis diui’ni regula,luftis bené eJre,iuftum eft, Sed huius regu* læ interpretationem tradit Euangelium : luftis bene erit,cùm Ecclefta glorifia cabitur.lnterim Deus differt præmia, Nam Ecclefta nondum eft fine pecca* ris: Et cum omnia bona amp;nbsp;mala huius uitæ breuia fint ac momentanea,Deus non uult iuftos fugacibus bonis ornare,nec iniuftos breuibus ftipplicqs puni* re,ftd uult ftiam iufticiam in rebus æternis oftcndere*ldeô præcipua præmia præcipuas pcenas dilEert in illam uitam æternam. Intérim in hac uita regu* lariter

lariter tarnen atrocia {celera punit manifeftis corporum pceni's, tùm ut nos idmoneat de ira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de æterno iudicio,tùm politicæ pacis cauiâ,

Philofophi attoniti admiratione huius confufionis, ut putant, cum ui«! rhilofophis lt;îcnthicbonis,utPalamedi,Socrati,maIè efle, Malis uerô, ut Tiberio, benè ffle,quærunt caufàs,amp; coniungere cum uirtute præmia conantur, Hincillæ quæftiones funt, an uirtus ad oeatitudinem Riffîciat, an Socrates fît beatus, 'Hm uirtuti non relpondeant præmia,Hec in Philofophia Rint incxtricabilia, ^tdinEcclefia dextrè explicantur : Paulus eft beatus,cùm placeatDeo,acha^ 5)eatDeumcuftodem8dgubernatorem,8lt;^quanquàminhacuita fcit fe cruci fubieftuni efte propter certas caulàs,tarnen poftea fcit EccleCiam non Rigaci^ Jîusjion exiguo tempore duraturis bonis,ut eft huius uitæ curriculum,ornan* dameflèJta foo tempore cum uirtute coniunguntur præmia, ÔC quidem perlt;gt; pttua,non fugacia,ut ftint bona huius uitæ mortalis»

Hanc explicationem argumenti uulgaris,quo diiputatur, iuftis debere t^tncefle, recitaui noniblùmut de commun! Philolophorum quæftione le/ doradmoneretur,led ut nos iplî attentiiis confideremus amp;nbsp;milèrias noftras, earum caulàs ac remédia,

Cùm igitur cogitabis te ut in urbe cindla obhdionc, quæ undiqj a.ccrriif •^^oppugnaturjuiuere, cùm lèntis ærumnas aliquas.iplæ resadmonent, ut opitulatorem quæramus.ldcô rcs petendæ,ut fnprà dixi, in precatione corn/ prdiendantur,8ô earum ordo intelligatur.Primûm petenda eft remiftîo pec/ i. catorumSdreconciliatiOjôd cum bis bonis lux Spiritus làndi accendens Sc confirmans in nobis agnitionem Dei,fidcm, timorem, tolerantiam,dilelt;ftio/ torum^^^^ï'oc ^ni,denique regens nos in uocatione, in omnibus conlîlqs, in docendo, in ^^genda republica, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Secundo loco petantur bona corporalia communia amp;nbsp;priuata, pax «rum regionum,quæ Ecclefqs Sc prjs ftudqs hofpitium præbent, honefta cb corporalia uitatum difciplina,fcrtilitas agrorum, tempeftates fecundæ, bona ualctudo, communia zy-uictusjfucceftus in adminiftratione tua politica amp;nbsp;ceconomica, defenlîo libe/ *'onim,faniæ,poftefrionum. Et ilia ociolbrum hypocritarum amentia prorlùs txplodatur,qui dicunt indignum cflè bona corporis à Deo petere, Hæc de/

, bramenta plena funt impietatis : Imô præcipit Deus, ut petamus corporis caufe bona,amp; præcipit,ut fuprà dixi,propter très grauiflîmas caulàs, quarum pri/ propter quM •na eft,ut agnofeamus amp;nbsp;certô ftatuamus bona corporis non temerc, non ca/ fil diflipari inter homines,fed Deum uerè earum rerum autorem elfe, Sc ab^ßj^. jpfo eas fuæ Ecclefiæ dari ôô lèruari luo mirabili confilio, Deus lèruat uitam Abrahæ,Eliæ,Pauli,8ô curat eis hofpitia,uagantibus inter ingentia pericula per multas rcgiones,ut Chriftus clarè dicit : Seit Pater uefter uobis opus eflè defenfione corporum amp;nbsp;promiflîones horum bonorum luprà recenftii. Se/ cunda caulà eft,cur ea peti Deus ueht,ut Iciamus in hac uita lèruaturum elfe Ecclefiam.Quandiu doceret Paulus,lî mox interficeretiir 2” Vt igitur aliquo fpacio doceat,petit uitam,ui(ftum,hofpitia* Quomodo poftumus feruire Ec/ deGæDei,ftcorpora,lîntfialt;ftadoloribus C’ Petamus ergo tranquillitatem, autmitigationem milèriarum,ut feruire Ecclefiæ poflîmus, amp;nbsp;propter hanc caufam lciamus,Deum hæc bona uelle largiri,ficut fæpè teftatur, ut cùm ait Chriftus ; Primùm quærite regnum Dei,amp;^ cætera adijcientur uobis,

Ii'um confîrmari fîdem de reconcil/atione, Semper enim in hi's petîrionibus prælucere illam fidem de reconciliatione oportet.

Has caußis irculco, ut fint in conipelt;fi:ii,amp; nos exufcitent adinuocatio# nem, Chryfoftomusamp;alrj multi infuKe deprauant precationem quam tra* didit Chriftus, cùm pancm quotidianum nolunt intelligi de corporali pane. Imoiciamushasrescorporineceflarias^uitam, uidum, firuges, politias, efle ingentia SC miranda opera D E L amp;nbsp;non temerè, non cafu fpargi inter ho* mines, fed certo confilio D E V M hæc adminicula uitæ, Si. attribuere Ec* ckfisc Si feruare.

sioicuM dell» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stoici illi audiendi flint,qui uociferantur^cùm Deo gratis feruien*

dum fit,non eflc pctenda bona corporum. Hæ nugæ ex magnis tenebris orb untur. NonattendunthiStoicbqualisfithuiusuitæ imbecillitas. Non pc* tuntur ba’c bona ut pracmia,ut compeniationes, etfi fie quoep fuo ordinc peti poflunt, fed petuntur ut uocationum adminicula: Non poflet gubernare po* pulum Moles, fi dolore animi aut corporis extingueretur. Petit igitur ub tarn, conlblationem, uidum^ ut leruire poffi't in uocatione. Si tarnen liberal! animo feruit. Non frémit aduerlùs Deum^etiamfi fuerit euocatus ex hoc fuo curriculo^aut etiamfi quæ difficultates maiores quas deprecatur, tolerandæ funt.

Cùm hoc ordine petimus, ut anteferantur bona æterna, nee deferatur Deus, fi bona corporis différât, aut non largiatur,placet Deo hæc petitio, hoc honore coli fe adfirmat,Nec opus eft longa dilputatione.Nota hint enim præcepta,notæ promiflîones, nota exempla lùmmorum Patrum Si Prophe* rum,qui omiflà ilia Stoica leu potius Cynica Philolbphia,lciebant omnia bo* na à Deo mirando ordine condita, res magnas Si non contemnendas elfe, ac Deum autorem agnolcendum effe. Si ab eo petendam uitam, Si uitæ admi* nicula, ac defenfioncm.

Exew^lutn K* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacob cùm uidiftd Dominum in Icala ftantem, audit paritcr promiffio’’

nes de rebus æternis,amp;: de bonis corporis, ideo enim uocat lacob Si eius po* fteritatem,uc condat Ecclefiam,quæ exiftere in hac uita non poteft fine hofpb tiOjfine uita Si uidu docentium. De bonis æternis inquit: Benedicenturin Seminetuoomnes tribusterræ. De defenfione corporum ait: Ero cuftos tuus quocunqp perrexeris. Ita nos uniucrlaliter,quoties promittic uox diuina manluram elfe Ecclefiam Chrifti ( id autem læpc Si dare promittitur) com* pledamur argumentum, utuocant, à connexis, fimul uidelicet promittiub dum Si domicilium Ecclefiæ, Deniçp impietas Si furor eft,abduccre animos à petitione bonorum corporis,cùm Deus hoc honore affici uelit. Si noftram ftdem his exercitrjs excitari.

Bö«4 lt;eternA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petamus igitur,ut didum eft,ordine æterna bona,amp; corporis bona, amp;

etiambreui gemitufieri poteft, tarnen utile eft iuniorb da. bus Si grandioribus, fine luperftitione teuere formam precationis erudite compofitam,compellantcm uerum Deum Si dilcernentem noftram inuoca* tionem,ab Ethnica,Turcica Si ludaica, Si nos fimul commonefacientem de promilfionediuina,amp;rescertas petentem. Talcs Hint pleræq^ prccationes primorum Patrum,Si populi Ifrael.Diligenter hi quoep dilcernunt ipfa com* pellatione uerum Deum à fidicrjs,ac mentionem faciunt teftimonffquo fepa* tefecit Deus, hiterdum Si promilftonem proponunt,fignificantes ludam in inuoca*

/il 'r L A 1 1 U JX H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;278

^niiocati'onCjUt Gen: 32. ait Iacob : Deus patris mei Abraham,amp; Deus patris J’« Ifaac Jehoua qui dixifti mihi,Reuertere in terram tuam, nbsp;bcncfaciam ti^

^ijninor fum cundis miiêrationibus tuis* Erue me de manu fratris mei Elàu, percutiat matres cum filqs, Tu locutus es, te mihi beneladurum efle lalesmultælùntformæinfcriptis Propheticis* Ac prod ch attente partes fonfiderare. Compellario eft : Teuerum Deum patefadum patribus meis Abraham amp;nbsp;Ifaac inuoco,amp; confugio ad te,non fretus mea dignitatcjcd dub ^iffimis promiffîonibus tuis. Agnoico enim me longé minorem elTe tuis mb *^i‘ationibus,Ièd dixifti te mihi opitulaturum efte.Vide ut fe fuftentat cogita»« ^'one promiftîonis,êé in hac acquiefcit,deinde rem petendam lubijcit,ôé eau»» hni,ne pereat Ecclefia,defende me,ne interficiantur matres amp;L filrj.

Et crebrô fie petunt Patres amp;nbsp;Prophetæ : Deus Patrum noftrorum, Abraham,Jiaac,Iacob,id eft, Deus qui te certis teftimonr)s patefecifti Patri»« noftris, Abrahæ,IiaacJacob,amp; tradidifti eis promiflîones. Poftea etiam ^^^ntur hac forma tradita in Decalogo, Deus qui eduxifti populum lifaél ex ^^êypto. Hæ formæ iæpiffîmé repetitæfunt in Plàlmis* Deniq? Sé Patres ^pofteri addunt communi appeîlationi Dei peculiare nomen. Elohe corne ’^uneeft,quo etiam Gentes utebantur: Sedlehoua proprium eft, quo Dee foIaEcclefia Patrum amp;nbsp;Ifraëlitarum compellabat, Ita hie loquitur Iacob» btPfalm: 19. dicitur,Nos nomen Dei noftrilehoua inuocabimus» Er ubiep ^buiafunt exempla, adeócpuGtatam pijs conihetudinem fuifte arbitror, ut bæc duo nomina recitata elfe cxiftimem à Thonia,Iohan: 2 0» cum ad Chrb ftuniinquit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p-'s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

AITuefaciamus igitur nos ad recitationem aliquam nbsp;utamur forma pie vtendum fbr^

ttuditè comporta,fine Iuperftitione,fine magia. Non hymnos Orphefiaut preatio» Hoineri,aut Callimachi recitemus : Sed uero animi motu confiigiamus ad I^eumfiduciapatefadiChrifti.Sitdireda mens ad ilium Deum creatorem, f S^ife patefecitmifloFilioChrifto,amp; dato Euangelio iùo»

Multi ignaui,temulenti,Iecuri,contemnunt recitationem. Sed hortane difuntpiput fe ad recitationem aliquam utdixi,aftucfaciant, Sécaufæ mub tæ funcgrauiftîmæ» Nam hæc ipfà recitatio eft confelîîo quædam,qua Ece défia priuatim Sé publicè fefe ab idolis ièiungit, ac fe quilque érudit,ac corne monefacit de uero Deo, amp;nbsp;de uero cultu. Deinde cogitatio patefaélionis amp;nbsp;promiffîonum accendit afîècftus, fit ardentior fides, cùm cogitât quanta boe nitasfit, quôd iè Deus patefecit, quôd oftenderit quomoào uelit inuocari, quôd propofuerit Mediatoren!,quôd exempla plurima femper propofuerit, quôduerèexaudiatinuocantes. Hos animi motus, hanefidem excitari inter precandum oportet,ad quod erudita recitatio conducit. Fides enim exaue ditueft,auditusper uerbum Dei, Necefl'e eft igitur cogitatione uerbi diuie ni accendi fidem,

Quidam ex Eremitis dixit, nullum eflè difRcilius opus, quàm dicere prccatiohes Deo. At nullum exiftimatur elfte Icuius ac uulgarius opus. Sed cum Chriftus dicat ; Veri adoratores adorabunt Patrem fpiritu ÔC ueritate, dilficultas facile intelligi poteft : Fiat inuocatio fpiritu,id eft, non hypocrie fi, non Ba-îfoXoyi'a, lèd pio motu cordis : amp;nbsp;fiat in ueritate,id eft, uera Dei agni^ tionc,direcfta fit ad uerum Deum,amp; ad Mediatorem. Concurrere igitur ncü

ccfle eft cogitationcm ueram de Deo,8d motus cordis, Ideô iè patcfecitDeus uoce^mifTo Filio^ut conipiceretur in carne,ut hune Filium in precatione intu* eamur,amp; de Pâtre admoneamur. Non contemnas hanc uifibilem filij Dei conueriàtionem inter nos, nec putes fruftrà iùiceptam efle. Noftræ imbecih litati Deus confuluit, fie agnofei uoluit, intueri nos in hune Filium patefa* dlum iubetjamp;^ ut uifibilis fuit conueriâtiojita uult recitationes Ôd compellatio^ nés fieri huius Dei,qui hune Filium mifit, quem conipexerunt oculi tothomi«' num,qui pependit in crucc,qui reuixit ex morte,

Sed quia difFicilis eft attentio in recitatione,ideô ignaui fugiunt récita^ tiones, At Ecclefia ièmper eas propoiuit,amp; publiée amp;priuatim cas cxerceri iubet,Ideô Piàlmi traditi fiint iummo confilio compofiti.Et Chriftus ipfe fot:« mam precandi proponit,ac nominatim inquit Lucæ ii, Cùm oratis,dicitù Verba èc recitationem certam præfcribit,ut antea præfcripferatIoannes,Tc^ neamus ergo amp;nbsp;recitemus formam diuino confilio traditam» t.xplicdti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aternofier qui esincœlis^

ades ubicpjubiqj reipicis èc exaudis,omnipotens conditor re* I. nbsp;nbsp;nbsp;rum:Sed hac parte recitata,animum tuum detineat Patris appellatio, Quem

Deum uocas Patrem f Et cur ita nominas C' Per quem aditus tibi ad eum fa# dus eft C Hic ueniant in mentem Chrifti dida loan: 14: Nemo uenit ad Pa# trem nifi per me,Et: Qui uidet me,uidet Patrem,Et loan: 16, Amen amen di# co uobis,quicquid petieritis Patrem in nomine mco, dabit uobis. Hune igh tur Deum uocas Patrem,qui iè patefecit miflb hoc ipib Filio Chrifto, amp;nbsp;refu# fcitato,ac dato Euâgelio,'Et uocas ideô Patrem noftrum,quia placatus eft pet Filium,Sc hoc facerdote perferente noftras preces recipit, Vt igitur me com# monefaciam, addo hæcuerba: Omnipotens,æterne amp;nbsp;uiue Deus, æterne Pater Domini noftri lefti Chrifti,qui te patefecifti immenià bonitate, clama# fti de Filio tuo Domino noftro lefti Chrifto : Hune audite, conditor omni# um rerum,amp;: conièruator amp;nbsp;opiculator,cum Filio tuo coæterno Domino no# ftro lefti Chrifto,régnante tecum,80 patefado in lerufàlem, Ôd Spiritu fanâo tuo efftifo in Apoftolos,iàpiens,bone,mifericors,iudex amp;nbsp;fortis, Pater nofter qui es in ccelis: Ita diftinguitur inuocatio ab Ethnica,Turcica,Iudaica, èC ad# monetur mens de promiftionibus*

IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SanEiificetur l^omen tuum.

Id eft, Effice ut uerè agnolcaris,ut uera doceantur, per quæ gloria tua uerè patefiat,ut te redè inuoccnt,amp; colant homines, Nomen enim fignifîcat noticiam,Ièu agnitionem amp;nbsp;celebrationem nominis Dei, 8d inuocationem, Res igitur petenda, quæ hic initiô recitatur,eft fummum Sc primum bonum, de quo primum præceptum amp;nbsp;Iccundum præcipuè concionantur, uidelicet, ut Deus redè innotefcat,ut dodrina uera de Deo uox Euangeli) uerè amp;nbsp;latè fpargatur 80 redè accipiatur,ôè muiti homines uera inuocatione ac obedien# tia Deum célèbrent,

De elFedu primæ Petitionis præcipuè loquitur, Sparlà Euangelij uoce, regas etiam nos Spiritu làndo tuo, elFicc ut uerbo tuo credamus,incoa in no# bis regnum tuum,ut fiamus hæredes regni tui, amp;nbsp;deftruas regnum Diaboli, horribiliter graflantis in genere humano, amp;nbsp;paflim homines impellentis ad

ET lt;1(^E C AT I OK E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;279

Epicureum Dei contemtunijaut colenda idola,icelerata homicidia, libidines, ^endacia,8c alios furores. Aduerfus hæc mala defende nos ætcrne Pater pomini noftri lefu Chrifti, nbsp;nbsp;rege nos Spiritu fàndo tuo, ficut dixifti. Ef*

Id eft, Da ut omnes obcdiant tibi in terra. Da ut paftores Eccîeftæjrc^ ^2s,niagiftratus,doetores,dilcipuli,ciues,ftioloco finguli officium ftium re^« dè amp;nbsp;féliciter faciant, ac omnes tibi obediant, ftcut Angeli in ccclo tibi obe* ^iunt,amp; placent tibi. Tuum opus eft effïcer€,ut nos mifèri,ftulti,infïrmbres' gtramus bonas fàlurarçs,fimus organa non irae,fèd miftricordiç.fimus utb JfsEcclefi'æ,non fimus peftes ^9;^ 5:Aasop£$. PolitiaEzechiæ Felix eft te iuuante. Politia Sedechiæ infelix eft, quia te adiutorem repellit. Nos non repellimus tCjfedueropecftorc, ueris lacrimis oramus, utnoftras Eccleiias, Docftores, Scholas, Principes, Gubernatores,Populum regas,ut aliqua fiant tibi grata, fitut inquit Paulus : Deus qui efFicit ut uelitis, eFFiciet etiam ut perficiatis, ^riliqua ipfi grata fiant. Nam Diaboli amp;nbsp;homines impij magno Furore flu* ^fntingrata Deo Facere,confirmantEpicureos Furores, idola, libidines, ac^» ccndunt iniufta bclla, efficiunt triftiflimas uaftitates. Sed ne totum genus Jiumanum Fruftra conditum fir, ne omnes ingrata Deo Faciant, Deus Eccle»« 'iamuocauit,amp; Spiritu fandtoFuo trahir, ut bona amp;nbsp;grata Deo Faciar, fonet iiftam de Deo doefrinamjaudiat, redtè inuocet Deum,agat ei gratias,obedi* ä^d,niultos Féliciter abftrahat à Diabolo, pijs Falutaribus confilijs regat älios,tueatur pacem Sgt;C honeftam diFciplinam.

Haftenusigitur petitiones complexæ Funt res fiimmas, ac bona magis 3dSpiritum,quàm ad corpus pertinenria, communia priuata, amp;nbsp;ordoFas« pifnterinftitutuseft. Primùm uera agnitio Dei petitur, deinde agnitionis tffedus,utgubernemur à Spiritu lancfto. Tertio, utinftia quisep uocatione Feufunftione Fuum officium rite ÔC Féliciter Faciat. Nunc fequitur petitio re* ruin corporalium.

Id eft,uidtum,pacem,dcFcnfionem,bonam ualetudinem, ut laborcs uo* V. tationum perFerre poffimus, Fucceffum in rebus gerendis iuxta uocationem, liberorum educationem, mediocrem tranquillitatem, hoFpitia, politias ho^ä ueftas,difciplinæ,iuris,iudiciorumcuftodcs, amp;non diflipatas Feditionibus, bxationc diFciplinæ, aut bellis.

Totiesiamdidtumeft,inomni precatione primûm petendam effere^î vi. niiflîonem peccatorum,amp; fidem de reconciliatione Femper oportere prælu^^ cere cæteris petitionibus. Semper initio Mediatorem Chriftum intueamur, petamus ac credamus nos propter cum recipi Sc exaudiri, Feiamus hune fà* cerdotem pro nobis intcrpcllare,amp;hac fiducia ad Deum accedamus,ficut fæ* ® pediftum eft,Iuftificati fide paeem habemus,amp; acceffum ad Deum. Item.’Ha»! bcntespontificemiciùm,accedamus cum fiducia ad thronum gratiæ. Cùm igitur Femper in inuocatione indignitas noftra nobis obftrepat, aedeterreat nos àDeo,ut trepidæ mentes Fugiant Deum,hic fi'mul iubet Chriftus,ut peta* niusreconciliationem,6c non iuberet pctere,nifi uerè daturus effet.Hic igitur,

attenta mens de remiflîone pcccatorum,amp; deMediatore Chrifto diligenter cogitet.Eft autem infîgnis confeffîo Ecclefiæ,in his ipfîs uerbi's agnofcenris fe circumferre peccata amp;nbsp;mukiplicem infirmitatem. Sed confblatio hic propos nitur. CùmenimipfeChriftus iubeat nos petere remiïîîonem, hand dubiê eam donabit. Et in bac recitationc mens fimul recordetur expreflas promît* fîoneSj ut I. loan: i. Si dixerimus nos non habere peccata^ ipfi nos feducimus, èC uehras in nobis non eft. Siconfîtebimur peccata noftra hdelis eft iuftiis, ut remittat nobis peccata noftra.

Qiiôd autem hic additur : SIC V T NOS REMITTIMVS, admonemur de pœnitentia, ne perièueremus in delilt;flis contra confcienri# am. Qiiia cùm mens retinet contemtum Dei^ non exauditur iuxta illud: Peccatores Deus non exaudir, uidelicet perfèuerantes in deliôiis contra conlt;« Icientiam, Et loan: 3. dicitur. Si cor noftrum non reprehenderit nos, fiducie am habemus erga Deum impetraturos nos eflè ca,quæ petimus, id eft, fi non perfeueramus in delicfiis contra confcientiam. Eodem pertinct diftum Matt: y. Si munus öfteres ad altare, amp;nbsp;recordatus fueris, fratrern aliquid contra te habere amp;c. Et paflîm Prophetæ inculcant hanc fententiam non placereDeo ceremonias precationes eorum, qui perfeuerant in delidis contra confch cntiam, ut leiàiæ i. ÔC s 8.

Cogitemus autem quâm uerè mifèrum fit non pofte confugere ad De^ um,non habere Deum protec'lorem,non gubernatorem, non opitulatorem, pofte opprimi à Diabolo,authumanis erroribus dementatum ruere. In his tantis miferijs amp;nbsp;periculis funt omnes homines, qui cùm in delidis contra confcientiam perièuerent,non poftunt inuocare Deum.Excitemus igitur nos ad poenitentiam,amp;^ emendemus mores.Cæterùm Sc hoc Tciamus, agenti pœ# nitentiam remitti culpam gratis propter Chriftum,uc fuprà fæpè didum eft.

Id eft,ne finas nos pertrahi à Diabolo ad impietatem,amp; ad alia fceîera, defendenos contra Diaboli infidias,rege nos tua luce, tuis confiirjs, ne finas nos ruere deceptos noftris erroribus aut impulfos imbecillitate carnis. Ma* gnaamp;admirandaiàpientiaôCuirtus fuit Dauidis, hune tarnen uidemusalù quoties impuliùm alias à Diabolo, alias humano errore,ut cùm iubet nume* rari populum, Cùm igitur magna fit infirmitas omnium, tu nos æterne De# us Pater Domini noftri lefù Chrifti,rege amp;nbsp;oftendc nobis làlutaria confilia in priuatis amp;nbsp;publicis negoci}s,amp; confirma corda noftra Spiritu fando tuo,u£ tibi obtempèrent, ut fimus non organa iræjied organa miièricordiæ, amp;nbsp;uti# lia. Ecclefiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Petitio generalis eft,quæ petit liberationem ab omnibus miftrfjs rumnis huius ui£æ,à peccaris,à tyrannide diaboli,à fcandalis, à calamicatibus publicis 8d:priuatis,ut uidelicet cumuniueriàEccIefiaerepra ex præfentibus miftrqsjdonemur luce,iufticia,amp;: uita æterna fruamurdulciftîma confue# tudine Dei æterni,amp; Domini noftri lefu Chrifti, Amen,

Vides igitur res petendas optimo ordine complexum efte Chriftum in hac forma,quam nos recitare iuftît. Expreftè enim inquit : Sic dicentes pre* camini,ac nominat res æternas, ipirituales, corporales, præfentes futiiras.

Vult te de tota uita cogicarcjmô de tota a-ter ni taterde præ/êntibus et fnturis pericuIiSjquorum cogitatio certè exufeicare animos ad inuocationem debec»

Quôd uerô l'nitiô monubcogitandum effe quem Deum inuoces, ubi (è HicDeuspatefeceriCjarijamp;curexaudiatddattentè confi'derandum elt, neua^i gentur animi in inuocarionej Geut Ethnicorum ani'mi uagantur. Ideô Filius DeiæternusaflitmGthumanamnaturam a.c nobiieum familiariter uerfatus fftjUtinuocantes cogirent^hunc uerè eflè Deum^qui Ce pa.tefccit miflb hoc Fi^ Ho euidentibus teftimonijSj amp;nbsp;æternum Patrem de hoc Filio teftiheantem ab bquantur, Formam igitur füprà recenhii»

PL 'il' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01 n 1 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rOVfM pt^^Can

thrilti.qui te patercenn immcnla bonitatCjamp;^ clamafti de Filio tuo Domino nbsp;nbsp;nbsp;direikt,

noftroIefuChrifto : Iduncaudite^Condicor omnium rerum amp;conieruator ad patrem. acopitulator, cum Filio tuo coæterno. Domino noftro Icfu Chrifto^regnan^î tecum, amp;nbsp;patefado in lerulàlem, amp;nbsp;cum Spiritu iàntflo tuo effiifo in Apo^ ftolos,fapienSj bone^ mifericors^ iudex^Sd fortis, qui dixifti, Viuo ego^ nolo Wtem peccatoriSj ièd ut conuertatur uiuat, Dixifti item : Inuoca me in lt;Jietribulationis_,Slt;^ eripiam te. Miferere mei propter lehim Chriftum Glium tuum, quem uoluifti pro nobis efle uidimam, /xso-iriu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iandtih*

ca ac rege me Spiritu iandlo tuo, rege amp;nbsp;defende EcclcGam tuam, politias, ^uæfunt EccleGæ hofpitia.

Pia eft amp;nbsp;hæc forma alloquens Chriftum Filium Dei : Te inuoco lefti Chrifte Fili Dei uiufcrucift'xe pro nobis 8d refufeitate, Xogt;£ 1(9^) £/k,wjj 7iTcc§o^t ^ui dixifti : Venite ad me omnes^qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, ego re Gciam l'os. Miferere mei,êd intercede pro me apud æternum Patrem tuum^ fanlt;ftislt; ficaScregeme Spirituiandotuo, defende me aduerftis Diabolos, ipiritus niendaces amp;nbsp;homicidas,hoftes tuos.

Hacc compellatio Chrifti, confefti'o eft omnipotentiæ, F^amGcinuo^ tansfentitChriftumuideremotuscordiumomnium hominum, ÔLeffe opb tulatorem omnipotentem,dahtem Spiritum iandtum^óóiuuantem nos in pesgt; riculis corporis 8d animæ. Complecftitur autem hæc forma tres pcrfonas, Filium alloquitur,amp; nominat interceflbrem apud æternum Patrem, ßc [^te:t turabipfo dari Spiritum lanftum.

Ita exprefle compellatio Chrifti aliquoties in icriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis propoGta eft.Ä(ft:7. Domine leGj,ftilcipe fpiritu meumjƒ! heiT: 3. Ipfe Deus amp;nbsp;Pater nofter,amp; Dominus nofter lefus Chriftus gubernetiter noftrum ad uos.Nec dubium eft in Geneft cap. 48. Iacob concionari de Chrb ftOjCtim inquit : Benedicat pueris iftis Deus, amp;nbsp;Angelus qui eripuit me ex tundis malis. Et Pfalm: 71: Et adorabunt ipfum femper.

Eftcphæc forma inuocationis teftimonium illuftre,docens,Chriftum eft • fe natura Deum amp;nbsp;omnipotentem. Nec ad has compellationcs adiungatur, compellatio hominum mortuorum,quæ obfeurat Sc corrumpitueram inuo^’ cationem, fed régula teneatur. Dominum Deum tuurh adorabis,amp; ei ioli feruies. Non eft Icue fcelus ftabilire inuocationem hominum mortuorum, Mortuorum cum nulla teftimonia de ea diuinitus tradita Gnt,8ó cùm manifeftè obfeuret hominum 'm= Mediatorem Chriftum. Deinde cùm inuocatio inuihbilium tribuat poten«! tiaminuocatis,iudicandi motus cordium,quod proprium eft iblius omnipo:« fugiend^^^. tentis naturæ. ut i. Paral: 28. dicitur. Omnia corda ftrutatur Dominus,amp; u^

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®£ IKT'OCATIOtiE

niucrfàsmentiumcogïtationesintenigit^Etleremî 17« Ego Dominus fcru^ tans corda,amp;c,Hic honos Dei non eft transferendus ad Prophetas aut Apo^ ftolos,aut Mariam» Et leiàiæ ^5» clarè dicitur : Abraham ignorât nos» Scd omifla iniiocatione Mariæ^Prophetarum èC Apoftolorum, alia de eis pie, utiIiter,8(S iplendide dici pofluntjgratiæ Deo agantur,quôd per hos fe pate^ fecit, quod per eos doftrinam ftiam tradidit, docirinæ genus ctiam conGde^ retur,quod finguli docuerintjagantur gratiæ, quod Deus addidit euidentia teftimonia per horum facda^ ut per Mofi,EliæjEliiæi miracula, quod EcckG# am ftibinde per aliquos inftaurauit, quod propofuit exempla mifericordiæ receptis lapfi's^uc Dauide, Magdalena,amp;c»quôd propofuit exempla, qua? oG tendant exaudiri noftras preces in periculis,et uere impetrare liberationem, ut Agar filio potum impetrat: Iacob, Dauid,Ezechias impétrant defenGoc nem.His exemplis nos ad inuocationem excitemus,ut imitemur illorum pocgt;lt; nitentiam amp;nbsp;fidem. Poftremo ipfos ctiam laudemus,quôd Deo uocanti oBj' temperaucrunt,amp; Dei dona ftta diligentia retinere ftuduerunt» Longa eft oratio amp;nbsp;plena pietatis de illis Ecclefiæ Iuminibus,de Prophetis, Apoftolis,amp; alijs multis prjs hominibus,fi hiftoriæ eorum prudenter enarrcntur, amp;nbsp;ad nos docendos,ac ad imitationem pro noftro modo, proponantur» Hæc breuiter adiecijUt ftiant prj lecftores improbandas fugiendas efte hominum morta^ rnuoarenwr* orum inuocationes» Ethnicus mos eft,qui amp;nbsp;Deos multos, amp;nbsp;homines mor^ tuoi Ethnicu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qm' uirtute aut rerum geftarum gloria antecelluerunt, quos Heroas no^

minabant,ut Herculem,Quirinum,Slt; fimiles,inuocare fóliti fiint» Nee dutó um eft hos furores à Diabolo ortos efle,qui ueri Dei agnitionem delete coi natur» Fugiamus ergo exempla Ethnicorum furorum fimilia, Sc rccftè difca^ mus,quid de hac fiimma uirtute,de iniiocatione Dei, certis teftimonijs uerbi Dei traditum fitjUt rede amp;nbsp;pie uerum Deum æternum Pattern Domini no# ' ftri leiu Chrifti,amp; Filium eius Dominum noftrum leftim Chriftum, crucifi# xum pro nobis amp;nbsp;reiiiicitatum, amp;nbsp;Spiritum landum effuftim in Apoftolos, inuocemus,0lt;!^ uera gratirudine celebremus»

, Poftquàm de petitione beneficiorum auxilq didum eft,commonefa^ ciamus nos iph etiam de gratitudine, ut hæc coniungit Paulus i. The. ultim: nôévTOTt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y; s^ou/t! iuxapfcamp;gn- Sed hic neceflè eftomnes

homines fateri cuIpam.Omnes ftimus ingrati Deo, amp;nbsp;quo res iunt tranqinL hores,eô negligentius de Deo cogitamus, Imô multi in rebus fecundis pror# ftis obliuiicuntur Deum,amp;: laxant frenos cupiditatibus, ut exempla fummo# rum uirorum oftendunt,amp;S experientia has ièntentias peperit ;

Luxuriant animi rebus plerun^ fecundisj TSbec facilè efl æqua commoda mente path

Ciim Sodomamanifefto Deibeneficio ab Abraham defenfa fuiflcnl, deleto exercitu Chaldæorum,ut in Genefi narratur, poft hanc eximiam libe# rationem fècurg ciuitatesita fc luxui riediderunt poft paucos annos,utpro^ pter turpitudinem fcelerumiîngulari exemplo à Deo deletæ fint.

Magna 8c turpis ingratitudo eft omnium hominum» Accipimus à Deo ^it^rn,ingeniêLyeducationcm^uiéiumJiteras,Euangclium^ Ecclefiam,politias, tuJo. defendimur8lt;^iuua.murræpèjcùmnequidem petimus auxilium, interim fe# curi ludimus, aut quærimus uoluptates,amp; caiù offerri nobis bonadiiputa# mus,

’’lus,non agnofcimus Dcum autorém cflèjnon ftiidemus ei'us beneuolenü'am ’■etinere/ediramaccendimus noftra petulantia. Hæc mala depIoremusSd nos emendemus,amp; cûm beneficia Dei agnouimus^fateamur ea nos à Deo ac:^ ^^pifle,nec perulanter excutiamus Deum cuftodem opitulatorem, fed ei pficcreftudeamuSjamp;gratitiidincmnoftram ueris officijs uitæjamp; noce cele^ urcmus.PoftuIat enimbanc confeifionem^ut ipie cclebretur, ac primùni nos ipfos admoneamus,non cafii nobis offerri bona,fed uere nos Deo curæ eife, fxaudiri noftras preces,amp; nos iuuari à Deo. Deinde nuit banc noftram coiv ralioncm teftimonium apud cæteros bomines efTc de prouidentia, unit cons» nrmarialioSjUtuerècredant Deo curæ effe res bumanas, exaudiri Ecclefiæ Pi'^ces. Ideô toties in Pialmis proacceptis beneficrjs Dauid offert hoc ^umofficium,uideb'cetbeneficijcelebrationem,ut Piàlm: I17. Nonmoriar narrabo opera Doniinf celebrabo beneficia tua^^ ero teffis ue^ ’^doffrinæ. Verè poftulat amp;magnifacit gratitudinem Deus,Ideô ctfi gra;; lHudoetiamftudiuniobedientiæcompIe(ffitur,tamen ad certam uerboruin ^^uiniemorationem nos quotidiêaffuefaciamus .Multi cùm è ledo furgunt, ^’uneuntdormitum^cùmaffîdentadmenlàmjCÙm difcedunt à menià, pror# JUS ut pecudesjie cogitant quideni de Deo, unde fint quotidiana beneficia, Hæc turpiffîma negligentia uituperanda corrigenda eft. Quotidiè pris ul9uàm petis bona,de prioribus bénéfices cogites,amp; agas gratias Deo. De:« iudeaddepetitionem,ôôextetpublicè uelinlitehSj uel exemplis teftinioni« uintuægratitudinis. Forma tali uti potes.

AGO tîbigratiasomnipotens,æterneæuiue Deus,æternepaterDo^^ ’Uini noftri leiu Chrifti,conditor omnium rerum amp;nbsp;conièruator ac opitulator, turum cumFiliotuocoæternoDominonoftro leiu Chrifto,patefado in lerufalem, nisudp^trem^ ^^pintulandotuoeffulc)inÄpoftolos:quöd te patefecifti nobis immenlà bonHatecertisamp;illuftribusteftimonqSjamp;Squôd condidifti amp;nbsp;elegifti tibi Eclt;« fhfiainperpetuam,amp;uoluiftiFiIiumtuum Dominum noftrum lelum Chri« ^um pro nobis fieri uilt;ftimam,dedifti nobis Euangelium tuum, èc Spiritum hnftunvemittis nobis peccata,amp; libéras nosâpoteftate Diaboli,amp; à morte ætcrna,amp; das nobis uitam æternam,amp; hacftenus in bac uita me multis magnis bencffcqs donafti,dedifti uitam,uilt;ftum,doclrinam, pacem ijs locis, in quibus uixfödmitigafti pcenas, quas meritus fiim.

AGO tibi gratias etiam Dominé leih ChrifteFili Dei uiuiy cruciGxe gfit» pro nobis amp;: refiilcitate^Emanuebquôd copulafti tibi humanam naturam, paff lus es pro nobis,amp; reiurrexiftfac redemifti nos,ieruas ac défendis Ecclefiam contra diabolos hoftes tuos,amp; das amp;nbsp;inftauras iæpè lucem Euangelp, remit« tis nobis peccata,8ó das nobis uitam æternam,amp; es Mediator amp;nbsp;interpella« tor pro nobis affîduus,amp; uis nobis opitulari,ficut dixifti : Venite ad me om« nes quilaboratis ôd onerati eftis,ego reficiam uos.

AGO etiam tibigratias Spiritus fànlt;ffe,uiuifîcatoreffulèin Apofto« los,quod accendis lucem in noftris mentibus,regis,doces,mones amp;nbsp;iuuas me tUrumailio-. conrilio,2ubernas laborcs uocationis meæ, amp;nbsp;iandtificas me ad uitam æter« ««i nam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftnäum.

Dida gratiarum adione,{èquatur petitio,uc fiiprà recitaui.Nominatim ctianigratiæagantur,quolibettemporeprorecenti beneficio tune accepto. Hæc recitatio confeflio fit accepti beneficij,quam certe poftulat Deus,amp; con«

gruat uox cummente* Verèfèntiamus n^n cafii periculum depulfiim cfiè, fed nos â Deo adiutos ac feruatos cflejpreces noftras exaudiras elle, cekbret mens Deum^qiiôd non Gt inane nomen^non negligat homines, led uerè ex^ audiat inuocantes in EccleGa,uerè dilcrimen EccleGæ Sc Gentium,quæ mak^ dicunt Chrifto, quod uerè relpiciat iuuet EccleGam fuam,amp; feruet promiG là» Hæc Sc nobis ipGs inculcemus,amp; commemoremus apud alios^ narrcmus GMifwdocr ußfßp-jyg j^(jj'yj-j3cjjberati,utalr) ad agnitionem Dei inuitentur. Gratum graaetexem Deo munus eft per lèlè gratitudo,lèd poftulatur eriam exempli caufa. Ideo pli cäufd pr^er:: Paulus dulciflîmè hortatur ut multi pro ft petant,quo plures poftea pro accelt;î ƒlt;lt;»(/« eß, nbsp;nbsp;pto beneßcio gratias agant, 2» Cor: I» GgniGcans gratiarum aètionent præck

puum elft lacrißcium,00 Deo gratiflîmum,amp;eô à pluribus faciendam, quia Deus à multis agnofti SC celebrari ft magis poftulat, ÔC cùm multi celebrant acceptum beneHcium,exemplum Ht illuftrius,8è plures alq inuitantur ad in^ uocationem,timorem,Gdem, Horribilis eft in natura hominum ingratitu«* do, ut perpetuæ omnium temporum querelæ teftantur,8è debiti officrj præ^ termilTio diuinis amp;nbsp;humanis fententrjs damnata eft, Sc tarnen uGtatius eft præftare hominibus gratitudinem, quàm Deo» Et aduerlüs Deum ingrat^ tudo crudelior eft, quàm aduerlus homines» Saul etiamG ingratus eft Daub di, tarnen negare non poteft, Dauidem benè meritum elft» Ingrati autcni Deo,negant Deum beneßcij autorem elft,Gngunt cafti pericula depulfa eflè* Aduerfus has tenebras, amp;nbsp;hune furorem muniamus animos teftimonqs diub nis, Sc diftamus uerè nos refpici,iuuari, exaudiri à Deo» Et cùm adiuti fu« mus ,agnoftamus, fateamur, prædicemus nobis Sèalijs Deum elft autorem benefteij, ut ftiprà recitaui aliquot fententias» Pfal: 43» Non in areu meo fpe»» rabo,amp; gladius meus non faluabit me, EtChriftus clarè inquit, Sine me nb hil poteftis facerc»

EtPlàlm: 33» Ifte pauper clamauît ad Dominum, Dominus exaugt;â diuit eum» Et Pfalm : 2 6, Pater Sc mater dercliquerunt me, Dominus ault;» tem aflumftt me. Pftlm: ^9: Da nobis auxilium in tribularione,8è uanafalus hominis» In Deo làciemus uirtutem, Sc ipft rediget in nihilum tribulantes nos» Pfalm: 126» NiG Dominusædifteaucrit domum SCc, Pfalm: llb Dirupifti uinculamea,tibifàeriftcabohoftiamlaudis» lerem: 17» Maledb élus homo,qui ponit carnem brachium luum,amp;c, Benedièlus uir qui confît dit in Domino, Sc erit Dominus Gducia eius»

Ingens labor eft pqs mentibus,etiam poft acceptum beneßeium retine« re hanc ftntentiam, uerè nos à D E O adiutos Sc ftruatos elft, Sed teftb monijs, quæ Sc luprà SC iam recitaui, conßrmemus nos, ut ftatuamus nobis non caftj, led Deo opitulatore, pericula depulla elft, SC beneficia Dei nobis Sc alrjs prædicemus»

Hæc de præcipuo làcrificio,uidelicet de gratiarum aètione breuiter du xi,adcommonefaciendum piumLe(ftorem,quemquidemoro, ut de eadem re diligenter confideret, Sc colligat ftntentias in Propheticis Sc Apoftolicis ftriptis,ut exuftitet mentem ad fidcm,ueram inuocationem, Sc ueram gratb tudinem.Diffîcilèeftenimretinere ueram’ftntentiam de præftntia Dei in tanta noftra infirmitate, etiam cùm manifefta teftimonia uidemus» Sicut IG raêlitæ in deftrto, etfi plurima teftimonia præftntiæ Dei uiderunt, tarnen tolt;i ties dubitabant, à quo ex Aegypto eduéli elftnt» Et Chrifti fada uideranc Apoftoli,

ApoftolijUiderant tones refùfci'tari niortuos^SC tarnen magna erat fidei imbe^ cillitas, Ideô cùm Dei beneficrjs pericula nobis depellunturj ut fæpè fit, tene^ 3mus in confpedu fèntentias, qiiæ nos confirment,ut agnofcamus nos à Deo adiutos efie. Nec finamus banc fèntentiam in animis noftris obrui. Hoc certamén cùm difficile fit mentibus, ut experientia oftendit, SC monent cnipla fcripta de Ilraèlitis in deferto,difigcntiores nos effe decct in cogitatios: ne teftimoniorum,quæ in fcriptis Pfopheticis Sc Apoftolicis tradira font, ut Mes amp;nbsp;agnitio præfentiæ Dei in nobis confirmetur èc creicat. Sit in conlpe^ confeßio u, ttuconfeffîo Iacob Genef: 4 8* qui prædicat fe à Deo patrum fuorum, Abra^'^o^« Mm amp;nbsp;liaac indc ufq? ab infantia nutritum defenfom efîe, èc addit mentis onem Angelijid cft,Filfi Dei,per quem fe ait ereptum ex omnibus malis. Ita

Dauidis morituri gratiaruni acfiio nobis exemplo fit, i. Regum 2 2, Libes ï'auit me ab his qui oderant me, ,

Agnofcamus humanis confilfis amp;nbsp;præfidijs non pofle pericula omnia difcutfficut clarè inquit leremias capitçio.Scio Domine quôd non eft homis nisuia eins, Qtiàm multa Mofi, Samueli, Dauidi, Ezechiæ, denicp omnibus §nbernatoribus accidunt inextricabilia humano confilio Ç” Ergo ut illi, régi nosamp;iuuariàDeopetamuSjô^cùm exitus font placidi, fateamur quod rcs à Deonos adiutos amp;nbsp;defenibs effe, Vidit Sc hæc ætas exempla,quæ præ«« dicaredecet, ut Dei beneficia celebrentur,dedit Deus pacem totiam annos Ecclefijs noffiis, Nec pacem tantùm dédit, nec tantum impedijt hoffium cos natusjfed etiam Icandala multa paffim exorta oppreffît, èC magna ex parte ftudiaamp; indicia eorum, qui præfuntEcclefijsJtarexit, ut dodrina in Eccles ^Mnoftris paffim fihcera tradatur. Pro his ingentibus beneficrjs Deo æters no Patri Domini noftri lESV CHRISTI gratias ago, amp;nbsp;eum propter Filiumlefum Chriftum Dominum noftrum, crucifixum pro nobis amp;nbsp;refolcis tatum,oro toto pecfiore, ut nosSpiritu landoregat deincepsamp;2 perpetuo, amen,

* um amp;nbsp;ignotum humanæ rationi circumferat, amp;nbsp;quomodo Deum inuos cet. Nunc quia necelfe eft earn inter homines uiucre in occonomrjs, politics, jniperrjs,ubi unit Deus audiri confeffionem ueræ dodrinæ, imô ubi colligit fibi Ecclefiam,collocanda eft in ceconomqs,et focietate ciuili,et docenda,quid de coniugio amp;nbsp;de imperils ftntiendum fit,

Ac necefte eft de his rebus re(ftè,dextrè, explicate, ex teftimonqs Pros phetarum amp;nbsp;Apoftolorum erudiri homines,quia iæpè amp;nbsp;olim recens foes runthypocritæ foperftitiofi amp;nbsp;fanatici,qui coniugia à Deo’ordinata, nbsp;nbsp;Mas coniagw a-

giftratuum fun(ftiones,iudicia,leges forenles,legitimas pccnas, imperia, bella M^giftratus légitima,militiam damnauerunt, Tales fororesolim fparlerunt Marcion

Alamchæi,quorum delina diu peruagata font Afiam oC Arricam, Circutules jjofles, runt amp;nbsp;fimiles errores ante trecentos annos Flagelliferi,ut uocabanturjCt hoc fuperflitiolbs noftro tempore Anabaptiftç paflim uagantes,adhuc circuferunt hos errores,

Nec definit unquam Diabolus diftortas mentes accendere,ut opiniones ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C c c i] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falias

ZiMioluiodit falfas de rebus politicis amplecftantur^ quia fimul duo mala ingenda excitât, orlt;i»»ejM poli. (editiones m ciuitacibus,unde exiftunt multæiniuftæ cædes 8^ diflîpa^ ticum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiones,amp; obfcurat Euangelium. Dum enim fingunt iufticiam efîe quandatn

nouam barbaricam politiamjn qua fine di'ftîndione dominiorum,amp; fine im«! perrjsuiuantbomines^amittitur ueraluxde iufticia interiore èc perpétua in corde,de qua Chrillus inquit : Hæc eft uita æterna,ut agnofeant te iblùm efi fe uerum Deum, amp;nbsp;quem mififti lefum efle Chriftum, Et Paulus : Qui Spi«» rituDeiducuntur,hi iuntfilqDei» Iufticia de qua concionatur Euangelium, eft lux in corde,quæ fide amp;nbsp;agnitione Chrifti mentes accendic ad ueram Dei inuocationem,amp; alios pios motus Legi Dei congruentes, nbsp;nbsp;incoat uitanr

æternam : Foris ut uicibus temporum anni à Deo ordinatis, fie politqs imperrjs fiibqcit ftio quencp loco, ut loftph in corde circumferebat ueram ag^ nitionem SôinuocationemDeijamp;promiftîMediatoris, initia uitæ æter# næ, Foris uerô in curia,in iudicr)s,in contra(ftibus,in pofleflîone facultatum utebatur legibus Aegyptijs* Daniel fi'milem lucem in corde circumferebat, initia uitæ æternæ,ut lolèph. Foris uerô in curia,in iudicfjsdn contradfi bus, in poflèfifione bonorum, in regenda prouincia, utebatur legibus regni Babylonici ♦

'y Illud tarnen Ipedfandum eft in legibus politijs,ne pugnent cum Lege cumLe^^^- naturæ,fed ut Paulus inquit, fiht honori bono OperijSc fint terrori malo ope^ e«r*. ri. Deinde etiamfi formæ legum, iüdiciôrum,poEnarum, aliquas habent difi fimilitudines, ut aliæ fiint leges Feudorum,ut nocant,Germanicæ : Aliæ Gab licæ, tarnen fiii quiftp loci legibus obtemperet. Ac diflimilitudo ilia nihilo plus pertinet ad iufticiam Euangelij,quàm diflîmilia ipacia dierum ac nodb urn, Paulo in Macedonia longior eft dies iblftitialis, quam Chrifto in ludæa^ Hæc diftîmilitudo nihil pertinet ad iufticiam in eorde utriulcp. Sed Diabo=« lusjutoculisatcpanimis heminum tenebras offundat, ne ueram Euangelif lucem, de fide ÔC agnitione Chrifti alpiciant, monftrofasillasopinionesde barbaricapolitiafpargitjfingitmagnamuirtutem cfte, non habere propri«* um, fugere indicia, ciuiles fundtiones, quæ tarnen amp;neceflariæ funt generi humano, amp;nbsp;à Deo ordinatæ, utineisluceantnoftrafides, inuocatio amp;nbsp;congt; feflio,8c ut fint exercitia obedienriæ,quam Lex Dei poftulat, mutuæ dile* (ftionis, ut mox dicam,

Quare in templis et ftholis diligenter erudiendi fiint homines de dignb täte rerum politicarum,amp; præmuniendi aduerfiis illos Marcionis,Manichac^ imperttiofc orum ÔÔ Anabaptiftaruni furores.Scio rudes moueri deformitatibus amp;nbsp;con«= fufionibus multis imperiorum,auIarum,iudiciorum.Principes enimmultain gubernatione negligun£,multorum delidfa amp;nbsp;iniurias non uident,multæfunt in iudicfjs impofturæ amp;nbsp;calumniæ,multa errata,magnæ in aulis ambitiones, rapacitates,amp; aliæ peftes,multæ fraudes in contrac1:ibus, Nam in hacinfir^ mitate humanæ nature,8d in tantis furoribus Diaboli accendentis prauas cu^ piditates in multis Principibus,Gubernatoribus,Iudicibus, miniftris amp;nbsp;prb uatis,non mirum eft multas triftes confufiones xgy) JuKaraçacrlaç accidere, Hæ mouent animos non præmunitos, ut res totas,id eft, iplum ordinem politic cum damnent,amp; exiftiment,imperia tantum efle opprefli'ones imbecillium, ortas uel à Diabolo,uel ab humana audacia, 8d cupiditate,

LIK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K à. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28^

nullum regnum fine magnis cladibus generis bumani conftitui, nullum non Pbiloßphi ^bcre horrendas confufiones, nullum etiam perpetuum cflc. Quantum fui ^pcregrinifanguinisfuderitRoma^donecimperio orbis terraru potitaeft;’ orumcr con:, Mox bellis ciuilibus Syllæ, Marij^Cinnæj Cæiàris, Pompeij, Brutf Antoni], fi^fionuin Âugufti,quæ furiæ per uniuerium orbem terrarum graflatæ funt quales le* gum amp;nbsp;difciplinæ perturbationes excitarunt Ç” Poftea barbaræ nationes, ^othica, Vandalica, Hunnica, ArabicajTurcica, infufe in Italiam, Aegy* pi^nm, Africam, Afiam, prorlus diffipauerunt imperium Romanum, Deni* ^ue res often dit ueram elfe querelamjquæ extat apud Ouidium :

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coneidere ho4. Item*

E^Scipionemaiunt capta Cartbagine ipeeftantem incendium urbis illacri* ^afle^acdixilfedeplorandani eflefortunæinconftantiamin rebus humanis, non modo dolere,uicem Carthaginis,quæ olim Horens uirtute, opibus amp;nbsp;ïniperio,nunc fpoliata ÔC capta incendio pereat,fed etiam de Romæ fato co* §itare,quæ aliquantô póft fimili calamitate peritura fit, quia nulla imperia Perpetua fint. Mirantur igitur Philofophffi à Deo conftituuntur imperia, eur tantum accedat ftelerum amp;nbsp;miferiarum C

SedEcclefiædoftrinagrauiflîmèbæcdrjudicat, ac difcrimen proponit ordinis politici,perfonarum,amp; miftriarum humanarum,

De ordine politico uniuerlàliter docet dodrina cceleftisjhunc ordinem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec*

^Deoinfb'tutumeirejamp;^ opus Dei eftè quantum boni in guberna.tioncreW deßadeordU qnum manet,uidelicet,quôd hommes certis legibus coniundi in focietatc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;politico,

nili uiuunt,quôd multitudo regitur Magiftratibus,iudicbs,pcenis, quôd Ma* giftratus euftos eft difciplinæ amp;nbsp;pacis,quôd dominia rerum diftinda ftint, luacuiqjtufafunt,quôdres legitimis contradibus transferuntur, ad iuuan:* dam communem uitam,quôd latrocinia armis reprimuntur, aut puniuntur.

Ac paulô pôft recitabo teftimonia Prophetica et Apoftolica,quæ utrûcp docent,amp; inftitutum elfe politicum ordinem uoceDei, amp;nbsp;quantum boni in gubernatione reliquum eft,efre uerè opus Dei, non tantum pcrmiiïîone, fed quia à Deo uerè conftruatur ôè iuuatur,fi'cut ordo motuum cccleftium, amp;nbsp;ter* ræfœcunditas. Prius enim hoc diferimen ordinis,per{bnarum,amp; mifèria* rum humanarum explicabo,ut quærentibus unde tantæ fint confufiones amp;nbsp;calamitates reipondeam.

Eft igitur,ut dixi,Politicus ordo res bona,pulcra,grata humano generi, fingulare Dei opus,quôd uidelicet homines coniundi legibus in ibcictateci*opMlt; Dei. uiliuiuunt,quôd multitudo regitur à Magiftratibus, quiiunt euftodes diici* plinæ,exercent iudicia,curant de Deo rede doceri ciueSjprohibent Epicure* os furores amp;: idola,periuria,libidines,iniurias corporum. Denicp qui curant ut ciuiras fit modeftiftîma fthola in qua luceat Dei noticia,ôd exerceantur uir* tutis officia communis defenfio,amp; aliorum benefîciorum communicatio.

Sed dices me ideam Platonicam pingere. Qiiæ enim fuit aut eft tab's ci* uitaSjin qua nihil fit uiciorumÇ^Verùm hæc eô reciro,ut difeernamus ordinem

politicurrij à uictjs^Et quanquàm nulla eft ciuitas fine uicfjs^tamen alia guber# nado honeftior eft,alia perturbador,alia plus boni retinetjiuxtaillam ideam, alia minus, T empöre Dauidis amp;nbsp;Salomonis magis floruit Ierolblyma,amp; or^ do politicus integriorerat^quàm Herodis tempore, ôd tarnen, quantum bo=« ni reliquum fuit Herodis tempore,Dei opus erat, Deo iuuante lèruabatur hofpitium Zachariæ,Simeoni,Elilabeth, alijs prjs. Inter tot latrocinia, , bella,ftirores Diaboli amp;nbsp;Herodis, tarnen Deus texit Mariam, Elifabcth, alios landlos innumerabiles»

_ PerfoMrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc igitur de perfonis dicam, Etfi res uidelicet ordo politicus eft à

Deo, ut coniugium, tarnen fr pc perlônæ non ftint exciratæ à Deo, amp;nbsp;magis turbant ordinem diuinum,quàm tuentur Sc ornant,ut Caligula,Nero amp;nbsp;aliæ peftcsplurimægraflantesinimperio,quoddiuinitus ordinatum erat, uelut in horto apri, Veneratur Paulus impcrq Romani leges ac ordinem, fed Ne# ronem edit amp;nbsp;execratur tanquam Diaboli organum,Iacerans bonum ordft nem, Needle eft enim dilcerni in imperr)s lalutares principes à mails. Da# uid, Salomon, lolaphat, Ezechias, lofias, Nabuchodonofor,Cyrus, Conftan# dnus, Theodofius,Carolus, fueruntfalutares Principcs,diuinitus excitati èC ‘ adiuti, ut reftitucrent imperia amp;nbsp;Ecclefiam utcunq^ iuuarcnt. Sunt amp;nbsp;bi di# uinitus excitati adiutfutimperia amp;nbsp;difciplinam uteunep reftitucrent, eri# amfi Ecclefiam Dei non noranr, Themiftocles, Ariftides, Alexander Mace# do, Fabius, MarcelIus,Scipio,Paulus Aemylius, Auguftus, Geflerunt enim res falutares generi humano,amp; politias conftituerunt, quæ aliquandiu floni# erunt. Profuit igitur eorum labor ad hoc, ut manferit pofteritas, ex qua col# ledfa eft Ecclefia,

Teflimonia Excitari autem iuuari lalutares gubernatotes omnes à Deo, frpe te# dida Prophetica, Pfalm: 126. Nifi Dominus cuftodierit ciuitatem exiitentur cr Pfalm: 14 3, Qiii dat lalutem regibus. Et Salomon inquit : Vtocu# iuuëtttr 4 Deo 1 us uideat,Sf auris audiat,Deus facit utruncp,id eft,ut gubernator fit intentus, habeat felicia confilia,amp; populus ei alacriter obtempérét, Dei operafunt, Vt quod Scipionis confilia ftint felicia,amp; quod excrcitus hunc ducem amat, alacriter ftquitur, Dei beneficia ftint, Aliy imitatores,nec res fimiles gerunt nec diliguntur ab excrcitibus,

Sic amp;nbsp;Baptifta,etfi de gubernatione Ecclefiæ ïoqùitür, tarnen ftntenti# am tradidit ueram de uniuerlà gubernatione. Non poteft fibi ftimere homo quicquam, nifi fit ei datum à Deo, id eft,nulla eft gubernatio felix amp;nbsp;fâlutaris, nifi Deo iuuante. Vt Themiftoclis confilia fuerunt làlutaria patriæ. At Pc# riclis 8c Demofthenis politiæ ftint nimis polypragmonic£,mouent bellanon neceflària,quæ fuerunt exitio Græciæ.

QKlt;«do polit Cùm uerô res nbsp;peribnæ iuuantur à Dco,politiæ magis florent, ut cûm

ifjtorent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J régnât in Ilf aëfcùm Auguftus régnât Romæ, Neq? tarnen cuiufq^ gu#

bernatio tàm placida,tàm felix eft,quin multçcalamitates mifteantur,et mul# ta uicia accédant. Nam amp;nbsp;Diabolus uariè turbare conatur politias,amp; magna eft hominum infirmitas,Pra’terea amp;nbsp;Deus uult per duces à le excitatos puni# ri tyrannos,amp; mutari imperia,id non fit fine magnis cIadibus,Felicilftmus ac mitiirimusregumfuicCyrus,8ôramenhuius armls florentiflîma pars orbis terrarum,uidelicet lonia horribiliter uaftata eft,uoluit enim Deus puniri libi# dines. Et quoties heroes excitati ftint,lècutæ ftint magnarum urbium, amp;nbsp;ma# gnorum

lt;]uot urbes régna cuerteriint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—

Dixi igitur tertio loco dilcernendas eHe ab ordine politico^mifèrias hu«« oijferunt or* manas, Dauidispolitia minus efttranquilla^quia à Diabolo læpè rurbatur, amp;^maonælunthominum imbccillitates, Cvri gubernario efl: crudelior,cfuia eushorribili exemplo puniri uoluic loniam propter flagitiofas libidines,

Verùm,tales pcenæ fatales, etfi' nobis uidentur nimis iæuæ, tarnen reuera ad oïdincm poliricum pertinent,quiaDeus iuftus iudex déclarât iram fuam bis Horrendis pcenis, ut cùm euertit Sodomam^autcùm fame,aut peftilcntia to* tas genres delet.

Milita igitur mala in imperqsducanrur elTe fatales pcense, ut exempla iuftæiræDei aduerlus fcelera hominum. Imô indeulcp ab initio imperia in « deterius conuerfa funt,creuit feruitus,quia peccara hominum creuerunt. Pri* jwperû maMonarchiainftatuaDanielis pingitur aurea, Secunda argentea. Ter* tiaænea. Qiiarta ferrea. Pedes partim ferrei, partim lutei lunt,hoc eft, Po* ^^rema a’tate quædam erunt iæua imperia, ut Turcicum,quedam infirma,ple* naignauiæ, Multum autem confufi'dnum affert ignauia, ut res oftendit in multis Germaniæ locis,

Lorjgè pulcrior ftatus fuit regni ludaici tempore Iofàphat,qùàm poft re* ditum ex Dabylone,amp; poftea cùm à Syriacis ÔC ab Aegyptrjs regibus, ac tan* dem à Romanis ludæa multis modis uexaretur, fed tarnen manebant aliqui nerui politielid agnofeebant pij beneficiù Dei eftc.lnterim mala quæ lîebant, feiebantpermitti diuinicus tanquam fatales pcenas, amp;nbsp;meefti ac gementes to* Ierabant,amp;lùamodeftiaamp; diligentia in omni officio leniebant,non irrita* tant contumacia aut fcditionibus,Deu etiä orabant,ut mitigaret ftruitutem,

Cùm audiuiftènt à PtolemæoLathuro,intcrfe(ftaefteludæorum uigin* tl m]llia,8ó coacftos captiuos uefci carnibus interfeftorum parentu et fratrum, üidebant Diabolum rabiofius graftari in populum,quàm in cæteras Gentes, Scfefedepcenitentia,amp; de inuocatione commoncfacicbant,amp;^ tarnen norant iiaticiniadiuina,politiam manftiram efte,donee Mcflîas concionaturus eflet, Hæcpræfaridedilcrimineordinispolitici,ScConfufionum,quæordinemin*\ rerturbantjUt G harmoniam in cantilena bonis Mufîcis reStè canentibus, ali* us quifpiam furens clamore lue interturbaret,neceftarium efle duxi,ut prçpa* tetur Leftor ad cætera,necpropter confunones,quæ aliundè accédant, dam* net beneficia diuina. Alias autem ordo politicus magis,aliàs minus eft inte* ger, alias plus^aliàs minus eft confufibnum,

Sedfemperinhacmilèraamp;færumnofauitajn impcrijs multæ magnas oiflîculMet diffîcultates exiftunt,tùm quia Diabolus conatur facere maiores diftîpatio* mu/tperîji neSjtùm quia humana natura per ièie eft imbecillis, amp;nbsp;facile fuis erroribus amp;nbsp;cupiditatibusjmouet res iniuftas,amp; harmoniam interturbat,tùm quia fatales pœnæ multæ accedunt,in quibus magnæ fiunt 80 regnorum amp;nbsp;difcipliiiç per* turbationes. Et hæ caulæ omnes in hac poftrema fenedta magis concurrunt.

Natura hominum tanquam eftocta fine ulla dubitatione imbecillior eft, tjaturd buit quàmfuitinitiô,ficutdofti diftribuunttemporaiuxta hominis partes, initio «MnAinhdc aiuntregnafte to Ky£p.oviKo7s id eft, rationcm gubernatricem. Artes enim primis Patribus inuentæ funt, Sc iàpientia homines magis quàm ui rege* bantur. Deinde fucceffit bellatrix ætas, in qua iam imperia armis con*

fl:itutafont,amp;^quatuorMonarchiæindeuf(^ab Abrahæ tempore ad Theo# dofÎLim^orbeni terrarum rexerunt. Secuta eft ætas poftrema, in qua domina# ri aiunt Iw/eup-KTcKop. Natura hominum faifta languidior,nec fàpientiæftudetut olimjUecillos acerrimos labores militiæ ftifcipit quos fuftinebant olim uiri forteSjDauid,Achilles,Cyrus,Alexander, Hannibal, Marcellus, Scipio, C» Cælàr,lèd uelut eneruata,delicias Sc uoluptates quacrit. Præterea cum pecca# ta cumulata fint tempore,pcenæ quocp creucrunt.His occafionibus Diabolus iititur,amp; infirmam naturam rabiofius urget.Odio etiam Dei amp;: Chrifti,quern ftit non ita multô poft palam uenturum elle ad iudicandum,amp; Ecclefîæ datu# rum bona æterna,8ô abiedurum Diabolos Sgt;C impios in æternos cruciatus ,fæ# uitin iplo fine ftiæ tyrannidis atrocius,

Hæccogitemusjcùm confufionesregnorum, tumultus, profufiones PrincipLim,cxpilationes populi, ôô alias milèrias lèruitutis crefcere cernimus,amp; has ærumnas pie tolerare dilcamus,amp; Deum oremus, ut aliqua Ecclefi'æ iùæ holpitia l'eruet ÔC regat*

Omnia régna omnibus ætatibus circa fînem magis turbulenta fuenint. Quoties multi Syriæ reges uno tempore de regno dimicarunt, Antiochus, Tryphon,Demetrius,8^ alip Quantum fuit bellorum ciuilium inter Roma# nos principes à Seueroulcp,ut de uetuftioribus ciuilibus bellis non dicamî' Vidimus hac ætate infelicifïîmè dimicantes duos reges de Pannonia» ProrfiisigiturEcclefiælàpicntiafingulari opus eft ad ferendashas miferias, de quibus Chriftus nos præmonet,prædicens ultimis temporibus magna bella,magnas regnorum ruinas,amp; populorum anguftias futuras elle»

Nuncigiturredeo adprincipalem quæftionem, unde fiiit imperia,an politica officia fint res bonæ, Sc an Chriftianis liceatgerere magiftratus,eme# re, uendere, fungi munere iudicum, caulàs adferre in forum fuas uel aliénas, Coflittgi«/« mditare, armis depellere Iatrocinia,bella légitima gerere, Adhæc primûm ordopoliticusl'f^fpondeo : Et coniugiumamp;Tpoliticus ordores fiint à DE O æterno infti# funt rciiceo tutæ amp;nbsp;approbatæ exprefla uoce diuina, ÔC quantum boni in politico ordne *ap'ro^d^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voco autem politicum ordinem, ut fuprà

voliticut ordo monui, non iniuftas perturbationes ordinis, fed ipfas leges cum ratione con# ^uid t gruenteSjConiungentes focietarem ciuilem,ut multitudini certi homines præ# fint» Item contradus, indicia, légitimas pccnas, depulfionem latrociniorum, mihtiam,

Coniugij deß-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac de coniugio teftimonia fatis nota fiint, Eft autem coniugium per#

petua coniundio mariti amp;nbsp;uxoris,inftituta certis legibus à Deo, quæ often# dunt quas perlcgt;nas,8óquomodoiungiliceat,utGenef» 2» Leuit: i8» Mattht lÿ» I. Corinth: 7. in his locis manifeftè confpiciuntur inftitutio, adproba# tio, ôd ordinatio coniugq, de quo alias prolixins dicetunNunc teftimonia ad# dam de magiftratibus, {eu ciuili gubernatione»

Paludanus fie tantum à Deo ortum effe politicum ordinem dicir, quia homini ratio fi t indita amp;nbsp;noticia legnm naturæ, quæindicat hune ordinem inter homines neceflarium efle»Etfi uera eft hæc ftntentia, tarnen nondum fa# tis de caulà ciuilis ibeietatis, feu imperiorum dixit. Nam lolis humanis con# filqs uiribns nequaqnàm rctineri honeftæ leges 60 ciuilis iocietas poflhnt, Sciamus ergo uoce Dci inftitutum efle hune ordinem, amp;nbsp;comprobatum,amp; uerè ab eo iuuari. De hac uoce manifeftum teftimonium eft tota Lex Mofi,

uni populo propofitaeftjtamen tcftimonium eft uolunratis Deinde «acuitapoIitica.Eft autem Lex Moralis,illeipfeordo iocietatis ciuilis,fi' dex:^ Teflimcnid de fî'êintelligatur. Et eædem leges inde ulcp ab initio mundi traditæ,amp; læpè re«lt; pftitæfunt* InParadilbprohibitæiùntuagælibidines. Genef: 4, prohibita ^«Jamnata eftiniufta cædes. Et Genef: ÿ, exprefle ordinatur imperium^ edi;: fahaclege ; Quicunq? fuderic lànguinem humanum,per hominem fundctur hnguis illiuSj quia ad imaginem Dei facftus eft homo.Hanc legem politici or^ Qinis caput eflenihil dubium eftjicc fruftrà putemus hanc uoccm lt;à Deo tra«« ^iUmefle.Cum^ nominatim dicat^per hominem fundetur languis homici^ Wjinftituit hominem magiftratum^qui certo ordine tollat reum^amp; iudicium Eti adminiftret. Extant ergo teftimonia inftitutionis.

Et cum Paulus tradit dodrinam de politico ordine Rom: 13. hmul telt;* TeßinwniutK ftatur amp;nbsp;inftitutum efle à Deo^Só comprobari;,amp;^ ab eo iuuari, Eftcp caput ih Ed magno confîlio à Spiritu fanfto propolîtum EccleftjSjUt manifeftè refutet Enaricos furores damnantium ordinem Politicum ^feu Magiftratus impes«

Quæ ftint poteftates^à Deo ordinatæ funt,id eft,uult Rio quencp tempos: rtóó loco obtemperare Icgitimis magiftratibus præfentibus^ideô dicit, Quæ Ent^quafi dicat,non rcquiras Cyri aut Alexandri imperium. Elæc Deus iu:» , Eis iudex multô antè euertiqSô conftituit alia imperia, Quæ ftint igitur, id quolibet tempore regnant,hæclcito à Deo ordinata elfe, Etpoftea ’Eperia nominat ordinationem Dei, Pondus uerbi obfeructur, quod nos: ^inat imperia ordinationem, Primùm manifeftè dilcernit imperia àpec^ ftós,Nam peccatum non eftordinatio Defied eft confulîo amp;horrenda per:«confußo^^'^^ rirbatiodiuini ordinis^quam Deus lèmper odit 8c execratur. Deinde monet perturiatia ^os^qualis res fît ciuilis ftatus lèu imperium, Ordo eft^inquit, uidelicet lèries ordinis. perfonarum amp;nbsp;rerumjCongruens ad regulam mentis diuinæ, lucentem ôè in. nobis iuxta Legem naturæ,utufîtatèuocamus,

Sit imperium ordo perlbnarum^præfît Magiftratus,obtemperent dues Eoquilqjloco, fît certus ordo inter maritum amp;nbsp;coniugem, inter patrem 8^ li^i berosjfit ordo iudiciorum : Leges ordinem offîciorum ôè contraduum pros’ ponant amp;nbsp;làncianrimonftrent ordinem generis human! erga Deum,prohibes: ant nagas libidines,quæ font contraria: ordini diuino in hominum natura ins’ ftituto.præcipiant æqualitatem in contraètibus, Qiiantùm accipit emtor, tantùm reddat. Ne lædat ciuis ciuem^lèd omnes Iciant fe inter lèfe deuinftos dTeadmutuam dcfenfîonem,8ècommunem làlutem, quæ confiftit in coms’ penfatione æquali uoluntatum,ofîiciorum amp;nbsp;rerum, Si quis autem uiolaues: ht hune ordinem^pcena afficiatur.

Non eft ordinis intelledus in beftqs, lcd homini imprelfa eft ordinis noticia,cum qua, fî natura hominum non corrupta eflet peccato, etiam amor ordinis tuend! erga Deum amp;nbsp;homines, uerus amp;nbsp;ardens in peètoribus cons: iunduselfet, Nuncuerô facile ruunt homines contra naturæ ordinem, alq tarnen magis, alij minus amant ordinem,ut Euripides de Cy clopibus inquir, No^aePeçouc^pouJ'îîç ouJ'tv©-'. Multa feraingcnia putant unum hoc elle be* atè uiuere, noncoèrceri legibus,ordine,dilciplina tanquam carcere, ledits berèuagari,5lt;cupiditatibus oblequ! line freno. Talibus ingemjs difficile tftperfuadere magnum decus elfe ordinis,aut dcclarare quantas res hic coms plexus

plexus fit Paulus,amp; quam perfpicuè teftetur,Magiftratum 8^ cmilem ftatum efle res bonas^Eko pïacentes, non peccata.

Lex apud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LcxeratapudSpsLi tanosJicerecLimuxorc altenus confuetudinem halt;*

späranos; berc,fiuirpermirteret, Sii'giturSpartanus aliquis uideat in ludæa duci ad füpplicium adulteram feu adulterum.dicet efiè crudelitatem indignam homi# nibus. At Paulus bic' monet fiipplicia légitima partes elfe politici ordinis, amp;nbsp;congruere ad normam in mente diuina. Sed homines feri non ftatimuh dent quid dicat Paulus,præfertim cum tanta breuitate ufus fit,

Adferant igirur ad banc Pauli ledlionem Studiofi mentes attentas, amp;nbsp;immorentur huic Ioco,expendant uerba,quid ordo fignificet,partiantur ordb nem perfonarum 8c rcrum,Magiftratuum,Ciuiumj Legum, iudiciorurn,con* traduum^debdorum^pcenarum. Deinde normam ordinis elfe fciant^ætern nam legem in mente diuina,de qua hic dicit ; Magiftratus honore afticiat bo# na opcra,amp; puniat mala.CertilTimum eft autem ordinem congrucntem cum mente diuina,rem bonam,amp; Deo placentem elle, Hoc igitur Pauli tefiimo^ nium bonis mentibus 8C attentis {àdsfa.cù, Vtitur eodem teftimonio amp;nbsp;Ire^ næus aduerfus fanaticos,qui illis primis temporibus furores Iparlèrunt fimi^

les Anabaptifticis, Sed rnulca paHîm obuia funt in Prophetis, Teftimonio. Daniel: 2, Dcus transfert regna,8lt;^ conliituit, id cü^efficit Ut Rorcant,

* 12 6- Nifi Dominus cuftodicric ciuh ' tatem,fruftrà uigilat qui cuftodit earn, Cuftos eft Deus ciuilis ftatiis,ergo cum approbat, Pfalm : 14 3, Qiii das iàlutem regibus, Hæc uerba adiu^ uari gubernatores à Dco teftantur, Prouerbiorum oôlauo : Per me reges regnant, Prouerbi 16, Libra amp;nbsp;pondus indicia Domini iunt, 2,Paralipî 19, Non hominis exercetis indicium,ièd Domini, leiaiæ i, Quæriteiudich um, iubuenite oppreflo,defenditc uiduam,

PræcipitDens politica officia cnieppro fua uocatione, Nondubium eft igitur,approbari ab eo politicum ordinem. Et in hanc iententiam multa dida apud Prophetas reperiuntur,quæ nominatim politica officia præciph nnt, Lucæ 3. Baptifta publicanisamp;militibusconcionatur,actraditcgregia præcepta politica, Fumftionem igitur approbat, cûm doceat reâê admini^ ftrare, Neplusquàmconftitutümeft, pofeite. Reijaublica fine tributis ne# ceffarios iùmtus fuftinere non poteft, Vnlt igitur pendi tributa,fed non nuit ftipra légitima tributaj'mmoderatas expilationes fieri : Neminem coneuffe# ritis, neq? calumniemini, Exerceri uult iudicia,lèd fine concuflîonibns, amp;nbsp;ca# lumnia.Et poftremô addit : Content! eftote ftipendrjs ueftris, Hæc tota con# do politicum ftatum,iudicia,militiam approbat. Etdiftcrnit abipfo ordine uicia, ièn confufidnes, qnas humana malitia admiicet, Etfi.itilis,ieiuna,amp;in# lùlià canillatio Anabaptiftarum explodenda eft, qui dicunt Baptiftam hæc imperfedis permifilfe, Chriftnm poftea docuifle aliter, Non pugnant Bapti# ftæ amp;nbsp;Chrifti conciones, Nec putemus Baptiftæ leuem autoritatem effe, Magna dus uocatioôôfundio eft, ut Chriftus ipfe teftatur, ôcDeusinBa# ptifmo Chrifti illuftri teftimonio dus uocationem 8c dodrinam confirmât, Sed furentes Anabaptiftæ non attendnnt quid dicant,cùm de Baptiftæ mini# fterio contumeliole loqnnntnr.

Pfal: 8l.Ego dixfDq eftis,id eft,diuinum officium iuftinences,defenfio# nem iufticiæ pacis, quæ ftint bona diuina,propter quæ titulum fuum Deus ’ A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impertic

’nipertit Magiftratibus,quia uult eos hæc bona (ècum impertirc populis, Oß« ficiuniigiturapprobat,cûm uocatdiuinum.Pfalm: loi. In conueniendopOi' pulos in unumamp;RegeSjUtferuiantDomino.EtEfàiæ 49. Reges erunt nu^ fritores tui', amp;nbsp;reginæ nutrices» Hæc dida Sc multa fimili'a teftantur Reges ^Magiftratus aliquosefTe membraEcclefiæ Dei, amp;nbsp;Deo^placere» Appro^! l^atigitur Deus imperia 8ó politicum ordinem,

Hisconfirmati teftimonijs conftantiHïmè damnemus ftirores Anaba^ ptiftarum,quicontenduntChriftianonon conceflum effe gerere Magiftra* ^usjmprobant iudicia,leges,militiam,amp;: cætera politica munera,quafi hæ res l’Ut fuo genere peccata^Só pugnent cum Euangelio, Magnæ mihi cum mub Us contentiones de hac controueriîa fuerunt;, cum Caroloftadio, Pelargo, Struthio,amp; alijs^amp;S multi agnitis fontibus huius difputationis, quos iam recb tauijin uiam redierunt.abiedis Anabaptiftarum delirrjs»

Porro ad illa didaquæ recitauij adiungantur exempla, quæ iùnt ualdè uiulta hominum qui Deum uerè inuocarunt, qui maxima régna gubernaues yunt, alq ali]s ætatibus, quia Deus uoluit iubinde per aliquos iùos cultures ïuuari politias,tùm ut in eorum inuocatione luceret confeffio, Sc uera. dotflrb ualatius propagaretur, tùm ut Ecclefiahaberet aliqua hofpitia» Non dubb um eft primos Patres in fuo cœtu, Adam, Henoch, Noha, fuifleetiam polis Ucosgubernatores, lîcuttraditurNohæ Lexde puniendis homicidrjs. Des mde Melchizedeck exprefle Rex appellatur. Abraham etfi hofpesfuitin 31ienisiniperr)s,tamenamp; Reges aliquos Ecclefiæ adiunxit,amp; rexit ipfè pos llticoimperio iuam familiam, præliatus eft» Poftea lofeph non modô res fed etiam nouis Legibus, regnum Aegyptium conftituit» Nec dubium fftformam regni Aegyptiaci inftitutam à lofeph, donee floruit antecelluiflè omnium regnorumordini,quæcunqpfuerunt poftea toto orbe terrarum, in Chaldæa,Ionia,Græcia, Romæ*

Valdè errant,qui Soloni aut Augufto maiorem tribuunt politicam fa.^ Pæntiam,quàmhisuiris, quidiuinalucefegebantur, ôd Deum uerè inuocas lofeph, DanielfEfdræôèfimilibus, Nec folus lofeph inter Principes

Deum reèlè iuuocabat, fed eius gubernatio regèm ftia ætateres gnantem, amp;nbsp;multos qui unàrernpublicarri regebant ad agnitionem ucri Dei pertraxit* Poftea Mofèn ôè multos gubernatores in populo Ifracl Deo plas tuifre,nihil dubium eft,

Quôduerôfuriofi Anabaptiftædicunt,propter imperfe^ionc popuIo Ifraèl conceffum effe domicilium èc politica officia : Refponfîo eft plena in# biptiftur-.n:-filfitatis. Singulare Dei beneficium fuit,quôd certam fedem Ecclefiæ tradb dit,ac défendit annos amplius mille quadringentos. Voluit enim Deus cer^: tum effe locum,in quo teftimonia promiftionum diuinarum ederentur, amp;nbsp;in ^uoChriftusnafccretur,ficutfupràde uetere Teftamento copiofius didum fft. Cùm autem in populo Iffael legem amp;nbsp;politicum ordinem approbauit, amp;fæpè teftatus eft,fe officia illa poftulare,ut in eis inuocatio accendatur,luces» atconfeflio,amp; dileèlio erga Ecclefiam exerceatur, fi'gnificauit fè etiam apud alias gentes legem amp;nbsp;politicum ordinem approbate, ut exempla oftendunu Nam Iofeph,Daniel,8è alfj multi gubernarunt politias inter Ethnicos, Hifto*

■ n'as igiturin regnis cæteris extra Ifraeliticum confideremus» Daniel prouin* ciamEthnicamregit,ôè fuominifterio Regum præftantilîîmos flexitadag* nitionem

3) E UAGIST(^ATI^rS nitionem ucri Dei, uidelicet cuerlbrcm IerofolymæNabuchodono(c)r,amp;^e^ us fiIium DariumMedLim,CyrumPerfàm,amp;Smultos principes. Ideô Deus populum Ifraël in Monarchijs alias alibi diiperfi'c,ut dodrina uera de Deo tius propagaretur. In hiftorijs Euangelicis mentio fît Ccnturionum aliquot, qui Êuangelio crediderunt. Imôin totam Corneltj militis Romani familiam Spiritus làndus ingenti miraculo,perinde ut in Apoftolos,efîufus eft.

Cùm igitur tot extent certa illuftria teftimonia amp;nbsp;exempla, qug oftciv dunt Deo placere politicum ordinem, Imô officia ordinis politici, in ijs qui Deum redè inuocant,efle pia opera ÔC præcipuos cultus Dei, difcamus ucnc^ rari res politicas,imperia,magiffratus,leges, iudicia, diffindiones dominiOiî rum,contradus,tanquam dona Dei,Së omnia ciuilis uita? opera referamus ad hos fines,ut Deo in his ordinationibus obediamus,amp; ut inuocatio confefi Cio noiira in hac focictate Iuceat,6c ut exerceamus diledioncm mutuam,

Recitaui exempla gubernatorum,qui Deo placuerunt, ut Iofeph,Dan^ eIjNahaman Syrum,amp; fimiles, Hos cùm conftet à Deo adiutos efle guber^ Dr Heroic« nationem effe opus beneficium Dei manifeftum eft. Addam autem amp;nbsp;de apud Ethnicos^qui fuerunt fine agnitione uera Dei,amp; tarnen ne runtßnedgni gcDus humanum prorfiis interiret, à Deo ardentibus motibus ad uirtutcm tione Dei, nbsp;nbsp;excitati flint,amp; in rebus gerendis adiuti,ut Alexander,Scipio, Auguftus. Mb

randi euentus in rebus geftis talium uirorum mouerunt omnes prudentes,ut faterentur eos habere impetus meliores amp;nbsp;feliciores, quàm reliquorum minum multitudinem, Ideô Cicero inquit nullum fuifle uirum magnum fine afflatu diuino,

Ciimcp ad conftituenda imperia,aut inftauranda, amp;nbsp;ad politias ac artes viri Heroic/ l'^ffùu^ndas, DEVS inférât fi'ngulares motus talibus ducibus aut artifi^ teflinwmum cibus,manifeftum teftimonium oftendit præfêntiæ fuæin politijs, fictitPla^ prtefentUdi’ to ill Iibro quarto de Legibus inquit : Ç^iemadmodum boues non à bobus, um^m twpe= neccapræ àcaprisreguntur, fed.à præftantiore natura, uidelicet ab hominb bus, Cie natura humana infi'rmior eft, quàm ut fèipfùm regere poflît. Qualt;i re DEVS præfecit ciuitatibus non homines, fed præftantius amp;nbsp;diuinb us quoddam genus, heroas uidelicet, qui cùm habeant ipfi profperos fuccef fiis,nobis quoque imperia eorum grata facilia flint. Hi ita curant nos, ut pacem, pudorem, libertatem conleruent, amp;nbsp;addit, Verum eft dicéum,ubi non Deus,fed mortalis aliquis dominatur,ibi malorum amp;nbsp;ærumnarum nub lum eft effligium, Sapientiflimèhæc amp;nbsp;ueriffimè à Platone dida funt. Et hæc eius uerba intimis fenfibus infi'gamus : Aiy« /h vow ou-raç b ’aZKedcc

Exempla fuppeditant hiftoriæ omnium ætatum.Placidum fuit imperium or=^ bis terrarum régnante Augufto, quia Deus uoluit aliquantifper refiitui pa^ cem,iudicia,leges,difciplinam, ideôqp Auguftum adiuuit. Sub Valentiniasi no,Auguftulo ôë fimilibusjfubinde nouæ diffîpationes exortæ funt, amp;nbsp;mifc:« hæ fine modo cumulatæ.

Poftremô teftimonium eft præfêntiæ Dei in imperijs etiam hæc cxperb Pof«^ rffrociû entia.quôd manifeftum eftjdiuinitus atrocia fcelera manifeftis corporalibus jcc erum. fùpplicijs puniri,periuri,latrones,tyranni,incefti, plericp omnes hærent taiv dem in pccnis, DifFeruntur interdumpcenæ,fêd tarnen plerunq; tandem ops^ primunt

CiriLI^rS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;287.

primunt fontcs,æ pauciffîmi pladdos exitus habcnt» Exempla tyrannorum üiterfeclorum adeó crebra leguntufjut fcriptum fit ;

^d^enerum Cer erts fine caede ftnguine pauci Q)efcendunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficca morte Tyranni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

De homici'dis quotidiana exempla finit in confpedtu» Etiam cum aîisgt; pacntehomicù ^uandiu occultati finit,profcruntur tarnen in lucem mirabili modoj èC quan^ 9uâm initio polluti iniufta cæde elïugerunt manus Magiftratuum^tamen po:lt; ft^aadpcenamretrahuntur* Comitantur ÔC inceftos pcenæ,ut Oedipum, Aegifthum^ Herodem,8^ alios» De bis pœnis loquitur Chriftus : Qui gla:* diumacccperitjicilicetnon datumàlegibuSjgïadio peribit, leiaiæ 33, Væ 9uiprædaris,namuiciffîmipoliaberis, lob 9, Verebar omnia opera mea, feiens te non parceredeh'nquenti, EtEccIefiaftesaitcap, 8, Impiusnon polt; tefteuadereinbellojdeftjbellis alijs cladibus punit Deus atrocia fcelcra, “IC ciuilem iufticiam Deus in mundo tuetur,ut regulariter puniat in bac uita ^os^qui ciuilem iuaicia.m uiolant,fi'cut regulariter byems frigida eft, Sc æftas ^^^*da, Quanquàm igitur,ut in tempettatibus interdum aliquid extra regult;« bniDcus facitj arcano confibo difFert pœnas præmia, tarnen reguîam iiieniinerimus,5ô metu iræ Dei coerceamus temerarios impetus,

Duæ fiint autem cauiæ^ propter quas regulariter in bac uita pcensc co«« D«^crf«p; mitantur atrocia icelera, Prior^quia Deus iuftus iudex uult conipici iram fu# am aduerfiis peccatajôC nos de fiia uoluntate commonefacit. Altera eft,ut eu«« troda feelers ftodiat focietatem ciuilem,quæ prorfiis difliparetur^nifi ab ipfô latrocinia^ty«« w hac uiu, t'annides,ÔC ait) furores compefeerentur. Quarc etiamfi Tiberius placide »noriturjtamen propter unumatc^ alterum exemplum, régula non contem«« natutjquæ fupplicia èc cruciatus in bac uita minatur tyrannis amp;nbsp;alrjs, qui pob lutifunt atrocibus fceleribus, Ruunt poftea in pœnas, Caligula, Claudius, Nero,Domitianus,Commodus èc alij innumerabiles, Non fruftrà maledidi^ ones in Lege Dei propofitæ fiint,quas non elle irritas, uniuerfà mundi bifto* fiateftatur. Nam èC publicè ingentibus bellis ÔC diffîpationibus totæ genres pfopter multorum fcelera delentur, priuatim quotidiè excruciantur multi magnis ærumnis amp;nbsp;doloribus,Horum malorum caufæ quæ fint,confcientias noftras interrogemus, Ac commonefacit nos îefàias triftiffi'ma concione, ôd dido ualdè memorabili cauiàm nobis quafi digito monftrat cap, 6 4, Et ini«s quitates noftræ quafi uenti diflîpauerunt nos,

Hæc uniuerfalis experientia etiam Ethnicos mouit,ut Dei prouidenti«« ^xperîentu am8dindicium agnofeerent. Et liberates in orationede Pacegrauiffîmam wpanisdro^ fentcntiamopponitEpicureorumfurori,qui propter pauca exempla, lam contemnunt,ac fjîerant le impunitatem fcelerum babituros elfe, Etfi,ini= nicosde pro» Çuit, non femper pleèluntur lcelerati,tamen pleruncp dant pœnas, Cùm au^ uidentia, tem futurum femper fit incertum, prudentis eft ampledi illud potius,quod fæpius conducit,Et cùm intelligas iufticiam Deo magis placere,ftultifrimum fuerit exiftimare in détériore fortuna iuftos futuros eire,quàm iniuftos, Cùm igiturexperientia perpétua teftetur atrocia fcelera puniri, agnolcamus De«: um iudicem amp;nbsp;uindicem elfe, amp;nbsp;eum timeamus,amp; fateamur politias ab ipfb dcfendfretineri amp;nbsp;mutari,

y.AGlSriAmrS di’nem rem bonam efle,amp; Deo placentem. Ad hæc adrjciendum eft hoc ar^ Dfi« pwipit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum tones præcipiat Deus precariones pro magiftratu fierij ut

proMrf^jjfïrrf« gubernatio maneat inconcufra,amp; ftabiliatur,necefte eft earn rem bonam eflè, tu. 8dDeo placentem,neeeflc peccatum., Non eft enim petendum, ut peccata ftabiliantur.

Extant autem præcepta de bacprecatione. lerem: 2 Orate pro regno ßabylonicOj quia in pace illiusjamp;^ uobis pax erft» lubet fieri precationes pro imperio^quod tunc erat Ecclefiæ hoipitium. Et propter has precariones non modô ex ill) amp;nbsp;feruitutis ærumnæ mitigatæ funt, led etiam Regum pedora Deus ad ucræ dodrinæ agnitionem flexit. Et pro rege Abimelech precatur Abraham, Et Iacob bencdicit régi Aegyptio, qui à loièph acceperat dodri^ nam de uera Dei inuocatione.

Eti.Timoth:?. Præceptumtraditur plenum erudirionis t Hortor ut petitiones gratiarum adiones fiant pro omnibus hominibus,proregibus Sc omnibus qui pra’func, ut quietam Sc tranquillam uitam agamus,cum omni pietate amp;nbsp;honeftate, Simulamp; de precatione præcipir,S(f docet qualis debeat eiTe gubernatiOjSó ad quos præcipuos fines referenda fint confilia guberna^ toris. Et petere nos debemus,ut Deus pacem noftris ciuitatibus donct,amp; re^ operdboni gat diiciplinam,0ó boni Principes hæc opera eflicere debent : Primüm ut do# Princifw. ini pax fit,amp; tranquillitas,arceant externos hoftes,quantùm pofifunt, donii prohibeantlatrociniaScfeditiones, Nee finis fit pacis, ut in ocio poffint cb ues quscrere uoluptates,amp; indulgere luxui. Sed pacis ulteriores fines funt,ut propagari uera religionis doeftrina poffît, ut tegantur fcholæ, amp;nbsp;imbecillis etas erudiri poflït,nec prorius diffipetur Ecclefia,aut deleantur ièminariaEc# clefiæ. Deinde,ut mores regantur honefta diiciplina.

Sic DauidgerensbeIIa,iciebat{è cantos labores ftiftipere SC fiiftmere, comn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftia caula,ut poftea ociofo SC iècuro animo frueretur uoluptatibus, fed ut

depulfis hoftibus feruaretur Ecclefia Dei,ut domi interim procreari foboics, Sc rede erudiri de Deo,amp; ad honeftosijiores inftitui poiTet, ut in ftholis ado# lefcentia,amp; populus ad conciones tuto conuenire poftet. Deniep ne dodrb na de uero Deojiomen Meftiæ,inuocatio uera Dei deleretur. Hos fines in# tuebanir,quoties educebat exercitum,quoties inftruebat aciem,queries in ho# ftilcm exercitum impetum faciebat. Hi fines ignoti erant Alexandre, Scipfi oni, C. Cæiàri. Sed tarnen norantideodefendendameftepatriam, uthonc# fta diiciplina homines in pace regerenturjiec prorfiis interirec humanum ge# nus,aut mores fi'erent feri Sc barbari. Addidit igitur Paulus precandum cfi iè, non folum ut pax fit,ièd etiam ut in pace uiuamus piè Sc honeftè, id eft, ut dodrina uera de Deo propagetur, SC Deus rede inuocetur, Sc fint honefti mores. Ita paucis uerbis optimam politicam formam Paulus delini^uit,

Poftquàm igitur iatis oftenfum eft, politicum ordinem eife rem benam ^eguie dli. Sc Deo placentem,adr)ciam aliquot régulas utiles ad pacem, SC ad alendam ^°‘^^'^^^^^^‘’reuerentiam in bonis mentibusergamagiftrarus, óduniuerfum ordinem ei# ad pacem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;focietatisy quæ certê digna eft bonis ingenijs,amp; cùm refertur ad gloriatn

Priwlt;ire^«/rf. P IM A régula. Euangelium ficut nee abolet necimprobat Arith# meticam aut Architedonicam_,aut Medicam artem,fic non abolet nee impro* bat ccconomicum Sc politicum ordinem. Imo iubet agnoftere,bas res eife dona

dona Dei, quibus bæc uita corporalis non potefi: carerc* Cinn autem nelit Deus non deleri genus humanum,ièd in hacuita colligi Ecclefiam iuam,ièrA uathis rebus,cibo,potu,coniugio,politico ordine, artibus, ut agricultura, arlt;: chitedonica,medicina, uitam corporalem»

Vt autem cibus, potus, agricultura, arcbiteeflonica, medicina, non pu^ gnant cum Euangelio,quod concionatur de reconciliatione Dei,8(^ nouam Sd perpetuam lucem in mentibus accendit, fic non pugnat cum Euangelio gu^« bernatio politica*Sed qui ignorant ueram Euangelq doéirinam de iuftieia inlt;i teriore,de fide ucra inuocatione Dei,hi facile hallucinantur in hac diiputa^ done, amp;nbsp;iîbi ipfi' fingunt Euangelium efle nouam amp;nbsp;barbaricam politiam*Vt hypocritæ magnis laudibus uehunt folitudinem,amp; Mónafticos ritus, uel po;« dus illud Epicureum ocium,quo fruuntur illi,qui nee communes labores, qui funtingubernatione magni uarrj,lüftinent,nec metuut pen'cula óó proceb hs,quibus fepè gubernatores horribiliter adfliguntur,ut experti ftint Mofès, Aaron, Samuel, Dauid, leremias, amp;nbsp;exempla multa quotidiana uita moiv ftrat. Nee aduerlantur huic primæ regulæ prohibitiones uindidæ, quæ paE Em fparfæfunt in Euangelio. Grauiflîmam hæ dodrinam, amp;nbsp;iàlutarem ipfis imperrjs continent. Deus ordinem inftituit,ut uindida per Magiftratus ex^s erceacur. Vc igitur in cæteris præceptis nos uult ordini diuino parère, pro^s hibet uagari libidines, fie prohiber uagari iracundiam, uult nos fine ineen«: drjsodiorum ordini diuino obcemperare,ac petere,ut Magiftratus fuum oft ficium faciat,defendat innocentes, ÔC coërceat ac puniat pétulantes. Si facit, gratias agatnus amp;nbsp;Deo amp;nbsp;Magiftratui,amp; ggudeamus honeftè régi difciplft nam,8d ciuitates efle tranquilliores. Si non facit, non conturbent ordinern diuinum priuatfnon moueant feditiones,reprimant iracundiam dolorem Eum,fe^ hac conlblationefuftentent, quôd fciunt Ecclefiam certisde caufis fubieftam efle cruci,amp; tarnen Deo placere, imô tolerantiam iniuriarum amp;nbsp;fæuitiæ alienæ facrifîcium effe Deo gratum.

Didum eft igitur fuprà duplicem efle uindidam. Altera eft ordinata, Duplex umdi^ id eft, publica, quæ fît per Magiftratus certo ordine,certis legibus. Hane ne^ quaquàm prohibet Euangelium feu Lex Dei,imô ut toties iam didum eft,dii« uinitus inftituta amp;nbsp;approbata eft, àë iuuatur à Deo. nbsp;nbsp;Hæc uindida eft pars

politici ordinis, feu fundionum Magiftratus, ficut Paulus diièrtè Magiftra«: tumuocatuindicem. Vt igitur Magiftratum approbari in Euangelio nihil dubiunieft,itahancuindidam quamexercet iuxta Leges approbari manft feftum eft.

Hæccongruuntcum hoc dido, Mihi uindidam, amp;nbsp;ego retribuam. Deus iuftus iudex iraftitur peccato, amp;nbsp;aut fine humana ope punit, ut cum delet Sodoma, aut Aegyptios in Mari rubro : aut ad fupplicia ordinaria, quæ commendauit Magiftratibus, fontes retrahit, ut cùm latrones feuerft täte Magiftratuum tolluntur, cùm Cyrus punit lonum libidines, Auguftus Antonium pollutum uarqs libidinibus,amp;mouentem bellum fine iufta cau^ fî. Hæ uindidæ amp;nbsp;fimiles uerè pertinent ad hoc didum : Mihi uindidam, egoretribuam. Quod facile intelligipoteft lt;à fànis, qui mentem ÔC dexte# ritatem in iudicando adhibent.

Altera uindida eft aberrans ab ordine diuino,quain docendi caufà prft uindi* uatamuocojcùmfcilicetincenfiiracundiaautodio,noftrofurore,non iuben«

tibus legibus arma capimus,amp; dolori noftro ieruimus,non' ordinationi Dci in alfjs tollendis,ut feruit iuo dolori loab, interficiens Abner»

Etfi autem ingens eft incendium animi SCmagnus furor cupiditas uinlt;’ didæjtamen pauci ita funt intentfut agnofcant fuum boc uulnus, ièd plerunlt;lt; que ipecies aliqua iuris prætexitur,quam amplexi homines, mouent iniufta amp;pernieiofaccrraminafibiamp;Rcip»utSaul, cùm tantum æmulatione ac If uore mouereturjfîngit prçtextus, queritur Dauidem efte fèditiofum,amp; alens hune furorem,tollere amicum benè meritum conatur Jta Pompeius æmulati« one ardenSjdelere lulium conatur.

Vulgaris eft peftis,8ó late graflaturin omnibus gentibus,ciuitatibus amp;nbsp;familrjs, Ideôpqfîntintentfuideantne indulgeant huic furori. Vfitatum amp;nbsp;notum malum eft amor aberrans aLcgeDefamp;^ multorum ingentiuni ma^ lorum caufa eft, ut propter amorcm Paridis euerlà eft Troia,a Græci ma^ ' gnas clades acccperunt. At iracundia,amp; uindidæ cupiditas, undecunqjorf antur, alias 'enim alq funt fontes, fæpius excitât ingentia bella, amp;nbsp;pernicio^i los tumultus priuatim Sc publice, ut hiftoriæ Cain,Saul, Pompeij, Arifamp;f alb orum multorum oftendunt,

Confiderataigiturmagnitudinehuius peftis, uidelicet priuatæ uindb (ftæ mentis contra ordinem diuinum, prudentes intelligent,quàm necelfarb um Sc làlutare præceptum fît Chrifti, toties lèuerê concionantis de coërccn^ do hoc impetu. Jpfe enim uerc intelligcbat, in Ecclefia, Sc in uniuerfa ho» minum focietate horrendas difljpationes ex hoc .fonte oriri» Vidit Pompe* ius crefcereCælàrem, 8d eiusgloriauritur,quærit igitur occafiones Sfpræ^ textus ad cum premendum, amp;nbsp;adiungunt le alij fimilibus cupiditatibus in* ceniî. Vidi ipfe multos liuore amp;nbsp;æmulatione motos, conturbafle ùeras fen* tentiasin doc'trina Ecclefiaftica»

Dcniqj omnes prudentes norunt latiflimè uagari hoc malum» Ideôdb élaChrifti Apoftoloruminfîgamusintimis lènObus peftoris, ÔC coerceai« mus uindidæ cupiditatem. Ciim igitur Chriftus uindiclam ordinatam maiv datammagiftratibus approbet, amp;nbsp;econtrà priuacam læuitiam Sc feditioncs prohibeat,res iplà loquitur,his præceptis Chrifti optime muniri policicum ordinem, Sc armari magiftratus»

Re/wtt«f«r Falib igitur calumniati ftint Euangelium, Cel(us,Iulianus Sc alif qui feri^ iuUmI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prohibitione uindidæ tollere magiftratus, difeiplinam,

or«, quàd Eu= l^g^s^denic^ omnes neruos ciuilis locietatis, ac concedere inhnitam licentb angeliittH toi, am omnium ftelerum, Huiccalumniæ nirrwis frigide relpondent Orige# h^Magiflrd, nes amp;nbsp;Nazianzenus, qui fingunt conceftum efte uindicare, fed perfeâio# rem uirtutem efte, non uindicare. Has ineptias fuprà refutaufubidepræ# ceptis Sc confilqs dieftum eft, Et quomodo calumniæ Celiî amp;nbsp;ïuliani refpon^ dendum iitj ex hac noftra diftintftionc fatis conftat, prohiber! priuatam uin# diclam, Sc econtrà confirmari magiftratus amp;nbsp;imperia, Hæc Icntentia uera, pia, amp;nbsp;làlutaris eft priuatim Sc publicè,

Eudngelium Muniuntur ergo amp;ornantur imperia uoce Euangelii. Pulcerrimus eft priuata amp;nbsp;in imperqs inftituit Deus de omni genere aâb impertd, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentes læpèoccupatæ abfurdis opinionibus, hypocriß,

prauis exemplis, denique faicinatæ à Diabolo, ordinem ilium diuinum afpi* cerenolunt, Ita multos uidimus Anabaptiftas, qui in hac quæftione mira . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertina^

CiriLI^rS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

pcrti'nacia Rios furores defendebant, cùm Rtis clarèrefutarentur. Nulla eft fni'm obftun'tas in hac caula^modo ut afferat auditor mentem docilem. Dift ftrui autem prolixins, ut iuuenes commonefaciam, ut aftiiefaciant mentes ad ämandiim politicum ordinem,8c admoniti agnoicant in eo lucere iapienti^ 3ni,iufticiam, bonitatem Dei ergagenus humanum, Vfitatum eft iuueiw bus oftentare ingeniorum acumen in legum 80 morum ciuilium reprehenGoj: JIS» Sed illam Cynicam fapientiam amp;nbsp;petulantiam ftiamus fugiendam amp;nbsp;de^ ttftandam efle»

Obncitur ÔChoc,ôuôdfepê imperiarapiant8^tcncantimprobi,quôd muitum fit uiciorum öd conruhonum in imperqs* bx hac parte argumentant* faiutico turfanatici fpiritus, imperia in uniuerium res malas 8d à Deodamnatas efte» rum, quod

Relpondeas autem,non efte ueram èc firmam ratiocinationem à difto ftpefe-fecundum quid ad didum fimpliciten In generatione accedunt multæ uicio^ multum ftcupiditates : Ergo generatio in uniuerlùm à Deo damnata eft» Supra mo=: «ùjor«;«. ïiuijordinem politicum difcernendum efle à confuflonibus, quæ aliunde atb '’’’fcentur, partim à Diabolo, partim ab hominum malitia, partim à commua ’liinfirmitatehominum, utfit in ali)s uitæ generibus ac gubernationibus à ordinatis*

Nemo dubitat Eccleflafticam gubernationem à Deo inftitutam efle, at Quantum accedit confufionum aliunde Çquot; Et tarnen uox Euangelij eft efl icax, Deoæternam Eccleflam colligit,amp; audienda öd ueneranda eft» Adde ex=s f uiplurn coniugi) öd procreationis.Omnes iani fatentur coniugium à Deo in^ ßitutiimcfle,eicpplaccreaciuuariabeoprocreationem,ut ftriptum eft: In ipfo fumus,uiuimus öd mouemur» At quam multi flint crudeles mariti, patres ï^fgligentes liberorum asopyo/, non curantes inftitui liberos ad agnitioncm

: Hæc uicia quæ aliunde accedunt, à coniugrj ordine à procreationc difcernantur»Fugiamus Manichæos öd Anabaptifticos furores, ac difcamus Deotribuere res ab ipfo uerè conditas öd ordinatas,quæ erunt gratiores,cum uicia fegregantur, quæ non à Deo,fed à Diabolo öd hominum malicia,uel in;* Rmitate oriuntur.Et de his tenendæ flint conlblationes à Deo traditæ,ut nue certè pios oppreiros,uel Turcica tyrannide,uel alqs imperrjs difeedentibus à légitima moderatione,commonefacere necelfe eft,quæ miieriæ,quomodo fe^ rendæ fint, 8d quæ mandata detraélanda,

Ac præcipuê nunc tempora poftulant moneri bonas mentes, ut agno;* biclineUd feant in hac fenefta Mundi, imperia multô plus habitura eflè confufionum, P^“* quàminitiôhabuerunt,utftatuaapud Danielem fignifîcat, in qua Primum imperium eft aureum. Secundum argenteum, Tertiumæneum» Quartum flrreum»Planta partim ferrea eft,partim teftacea* Erit igitur languidior uir^ tus» Et experientia Platonem mouit,ut diceret certam elfe periodum cuiuflp ciuitatisjôd cuiulcp regni,qua circuma(fta,ait naturam non progredi ulterius, ut cùm planus numerus fit iblidus,uentum eft ad metam,nec fequuntur cubiss cijUtcùm pofitis 6» fit Iblidus l8» non fequuntur cubici»

Etquidem hune iermonem attribuit Plato Mufls, quia caufàm elfe mu* tationisregnorum præcipuam,non hominum fcelera,fed arcanum ac fatalem naturæ ordinem,uariè miieentem materiam,exiftimat» Sed doftrina cceleftis fæpè clamitat,ruinas imperiorum accerfi humanis furoribus, ac atrocium fia* gitiorum pœnas 6ire,ficut feriptum eft Ecelefiafb lo»Regnum agente ad gen«

tem transfertur,propter hommum iniufticiam 8^ dolos, Hcc ad obi'edionerri quam rccenfm\breui'ter refpond^ut admoniti pp, difcernant ordi'nem à Deo inftitutum^à confufîonibuSjquæ aliunde accedunt, 8C difcant lapienter ferre lèruitutem,quæ pœna eft,uelut career humanorum delidorum,

Mrf*f**' S E C V N D A régula. Et conceflum eft Chriftianis facere occonoi» ftr^Lfolüi micaSCpoliticaoperajamp;necefleefteosiuxtauocationemm illis officijs fer* fo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uire ciuili uitæ. Et cùm prj præftant ea officia ut Deo obediant, placent ilia

Deo, amp;nbsp;funt cultus Dei, compleduntur multas magnas uirtutes. Rede igitur 8C piè facit Chriffi'anus, cum iuxta uocationem magiftratus gerit^exer* eet iudicia,militat,acculât nocentem in foro, dicit caulam, legitimo liipplicio adficitiuftècondemnatos, Hæc intelligere magiftratus 8c indices,qui De^ um non contemnunt,necefle eft.

Tepimeiiia Ac primùm de neceffitate teftimonia perlpicua lunt,quôd uidelicetne^ quod necefji ceftefitciues, etiam eos qui uerè credunt Euançelio, facere politica officia fit facere om- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or

iuxa uocatu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roman: ly. Necefte eft obedire non folùm propter iram, lêd etiam pro#

eÿw. pter confeientiam, Lucæ 5, Neminem concutiacis, neep calumniemini, amp;nbsp;contend eftote ftipendrjs ueftris. lefaiæ i, Quærite indicium, indicate pupil# lo, defendite uiduam, Ac oblêruet fîmilia dida ftudiolns ledor in alijs locis, ftcpè enim hæc præcepta repetuntur,

offcîa politic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quôd autem lint cultus Dei, læpè monent Propbetæ, T axant eiiimlii#

ft’dicat folas ceremonias efle cultus Dei, 8c negligentiam parit in ofticijs ciuilibus.Imô Monachi uitam œconomicam politicam uix Deo placere pofte putabant, Anteferunt ergo Propbetæ ceremonrjs officia politica,8c bis affirmant promitti præmia, lefa: i, Holocaufta ueftra nolo, quærite indicium, indicate pupillo SCc, lef: y 8,Frange elurien ti panem tuum# Mich, 6^ Nunquid placari poteft Dominus millibus arietum Ç” indicabo tibi homo quid fitbonum, facere indicium, diligere milèricordiam,amp;r in timoré ambulare coram Deo tuo.Zacb: 7. Nonne cùm comediftis amp;nbsp;bibiftis,uobis comediftis amp;fc.Hæc dicit Dominus : Indicium uernm indicate,uiduam,pupil# lum,aduenam amp;nbsp;pauperem nolite calnmniari, amp;:c,

Decus horum operum ita magis intelligetur,ciim ipfe ordo politicus caulæ ordinis conftderantur. Deus condidit genus humanum ad focictatem, Schuius Ibcietatis uincula clTe uoluit generationem, educationem, guberna# tionem,contradus,artes, Nec folus uir gignit,nec fola mulier, nec genita fo# boles fine aliéna ope uitam retinet, Colligata eft ergo bominum natura æter# Finit focieüK nis uinculis, Sed ad quem finem præcipuum nbsp;nbsp;Ad hunc, ut ad generatio#

educationem opus eft lbcietate,ita coctu opus eft ad docendum. Vult Deus agnofei amp;nbsp;celebrari,ut igitur alij alios de Deo, amp;nbsp;de alfjs rebus bonis doceant, conditi lunt homines ad locietatem,cuius uincula lunt, magiftratus, Ieges,politica officia.

QJiofitte prte- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primüm ergo in his offi'cqs obedientia noftra erga Deu declaranda eft;

flaniafint^* Secundö,luccatinIbcietateconfeftionoftra. Ideo enim præcipuèad ficia politica, focietatem conditi ftimus,ut late propagetur noticia Dei amp;nbsp;Filq eins Domini noftri leih Chrifti. Oftende quid fentias de Deo, ac tefteris te propter iudi# cium Dei uera profitcri,8d iufta facere.

ein LIST'S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290

niiæ amp;nbsp;poIiuæ.Ferreus eft eni’m qui senerationis et educationis pcnciila non confiderat : Deinde quanta moles en curarum in curia,in caftris lt;nbsp;In his mi^ fciijs 8lt;^ periculis luceant fides SC inuocatioddeô enim his diffîcultatibus ones rata eft infirma hominum natura, ut admoniti de fide amp;^de inuocatione latè ^pargamus Dei noticiam, Fiunt ergo cultus Dei,Iabores ceconomici amp;pos Jiticijamp;quiaadhuncfinemreferuntur,utE)eo præftetur obedientia, æquia îiisipGslaboribus,miiceri oportet inuocationèm Dei. Sicut Dauid prælias turus,amp; Salomon regnum luum incoanSj Deum inuocant. Et in Pdalmodn cjturdlliincurribus amp;nbsp;in equis,nos autem in nomine Domini Dei iuuoca^ bimus.

Quarto excrcentur in his laboribus : diîetfiio erga proximum, tolcrans pietas in retinenda poïïcHïonc dotfirinæ de Deo,Milcentur igitur mul* ræuirtutes laboribus ccconomicis amp;politicis, propter quas fiunt facrificia, hu cultus Deijid cfi,opcra quibus Deus iudicat Ie honore affici»

Prirtium^agnolcit le obedientiam Deo in hac uocatione debere Jioc eft, in hoc gradu politico,in quem collocatus eft* Secundô.profitetur le ciuem efs hpopuli Iiraèl,amp;f inuocare Deum æternum,qui fe patefecit^ uerbum iuum ^fraëlitis tradidit certis teltimonijs»

Quartô,leruit hoc labore luis ciuibusdmô dimicat pro illis parietibus, intra quos fedent pucri amp;nbsp;puellæ difeentes ledionem Prophetarum, ut cons hnieturamp;propageturdodrinacceleftis* Interim quàm multæ aliæ uirtus resaccedunt, lufticia, tolerantia^ manlùetudo, amp;nbsp;aliæ uirtutes gubernatori ’rcccflàriæ

Quinto, ad has uirtutcs,quas recenfi.u,accedit in his laboribus aliud in* §cns bonum,lcilicet teftimonium prælèntiæ Dei, quo timor amp;nbsp;fides confirm niaturtVidemus puniri latrones amp;nbsp;tyrannos^experimur Deum euftodire pos litias,quæ lunt holpitia Ecclefiæ, experiuntur lelàias èc Ezechias exaudiri lus äs preces pro politia, quam gubernabant. Et Dauid teftatur adeflè Deum gubernantibus, inquiens î Benediefius Deus,qui docuit manus meas ad beb Em» Item, Qui dat làlutem regibus,

Hæcaulæ Schi fines laborum œconomicorum politicorum læpè cos caufe et fines gitandi funt phs,ôd faciendæ collationes politicæ uitæ amp;nbsp;Monafticæ, Item pri o* gubernatoris ÔC impq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum cr poli.

Caulà mandans obedientiam in munere politico eft Deus, Hic fit mens ticomm, tio caulàe efficientis,

Caufæ finales ulteriores, ut lèruiatur proximo : Item,ut defendatur poft feffio doftrinæ cœleftis,

Effedusjteftimonia prælèntiæ Dci,quæ timorem amp;nbsp;fidem augent. Has coJldtio nduî» nun caufarum amp;nbsp;effeduum cogitatio ornât uitam politicam,amp; pios conlblas cr Erewû turin hac magnitudine laborû,ôô accendit timorem Dei amp;nbsp;fidem in mentib,

lam côfer Dauidem amp;nbsp;Ercmitam,Eremita tanquam ex acie, fugit ex ors dine politico,nec præftat Deo obedientiamjquam commun! Ibcietati debet,

Fugit autem ideô in (oIitudincmjUtïabores,pericuIajincertos euentus negolt;lt; ciorumjniurias,ingratitudines,denicp ut molcm curarum dolorum iiitet, Simul igicur fugit fideij'niiocationis amp;nbsp;confeflÏonis exercitia, nee ièruit pro* ximis,non docet^non confert operam ad retinendam pofleflionem dodrinæ, Qualis autem eflet uita^quomodo excolerentur aut propagarentur artes,qua* lis elTet generatio^que defenfio puerperarum, Sc infantum,(ï omnes boni uel* lentefleEremitæÇ' Rerjeiamus ergo uitæ genus^quod obedientiam Deo de* bitamincommunifocietateiuuandaamp;S tuenda negligit,

ColldHo will* Hic ctiam militem pium prophanum confer. Cum Celfus calumnia* rcturEuai^elium de prohibitione uindidæ, ac diceret militiam prohiber!, reiponditOrigenes : Chriftianam militiam efle pro imperijs Deum pretax ri.Etfi de parte ofFiciorum noftrorum rede Origenes refpondit, tarnen non fa-ds dixit, Vtrumcp erat compledendum,amp; dimicat in acie Chriftianus iux* tauocationem,amp;armainuocatione Deiadiuuat, ut Dauid inuaiurus Goli* athjinftruit fe precibus Sc funda.Antecellit igitur Chriftianus miles propha* no, Præterea fines differunt, Dauid præliatur,ut defendat cceleftem dodri* nam, Iulius præliatur,ut fuam dignitatem defendat,

Colllt;itiorf4i^ Sic antcccUit gubernatorlelaias Ciceroni: Cicero ad gubernationem cr Cjceronw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilia feu prudentiam ftiam, amp;nbsp;diligentiam adfert. leftias uerô,

Sepreces amp;nbsp;prudentiam, fæpè clamitat,ut fcribitur 2. Paralip, 2 0, Cùm ignoramus quid faciendum fit,oculos noftros ad te attollimus, Hæc defecun* da régula breuiter dixi,quæ pij ledores diligenter expendant, ut difeantuitæ politicæ dignitatem intelligere,amp; confiderent quid interfit inter politicuin uirum pium, prophanum,

TERTI A régula, Euangeliumnon præcîpitut noftræ politiære# firatti^Utû gantur legibus forenfibus Mofi, nec nouam aliquam corporalem politiam fo. conftituitjIèdiubetnosprælèntibusMagiftratibusac legibus obtemperare, quæ tarnen non pugnantcum legibus naturæ, amp;: præcipit,utpræfentespo* litias tueri ornare ftudeamus. Sic enim inquit diîèrtè Paulus : Omnis ani* ma poteftati quæ præeft,hoc eft, prælènti poteftati, obediat, Hanc regulam ideô recenfiii, quia memini multos, Monetarium,Struthium,8ô alios,qui con* tendebantChriftianosoportere controuerfias forenfes iudicare ex legibns .Mofàicis,amp; abolendum efle iusRomanum, quo nunc inforo utimur: Hoc quid erat aliud,quàm reftituere politiam Mofaicam,quam ut D E V S often* derctnonoportereperpetuam elTc, ftinditus amp;nbsp;horribili exemplo deleuit, Sæpè iam diftum eft, Euangelium concionari de iufticia Ipirituali amp;æterna, ^uängclium ut Paulus inquit : Euangelium eft minifterium fpiritus,ncc conftituit certam KO« fon^jïttiïærporalem politiam,fed finit nos uti diflîmilibus politiis oentium, ut diflî* certim pohth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 - r* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta

em corpora=gt; rnnibus dierum Ipacqs, modo ut leges non pugnent cum lure naturæ, led ap* km. probent honefta fafta, amp;nbsp;puniant turpia. Nam hanc regulam iudex Chrifti* anus fèqui debet, quam amp;nbsp;Paulus récitât Roman: 13, Magiftratus tribuat honorem reófè faétis, ôd puniat turpia, Quæ uerô fint honefta, quæ turpia in moribuSjdfjudicat lex naturæ,

dßimilitudo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde nihil intereft Ecclefiæ in his,quæ ftint iuris pofitiui, quod Galli*

pœnis, aut diuifionibus hæreditatum,aut fucceflîonibus diflîmiles ftint «d Eccleßitm. Germanicis, Vtatur Chriftianus in Armenia legibus politicis eius gends : At inciuitate Veneta utatur legibus Venetis, Memini qui nolebant ullos fures

'Cin capitali fopplicio afFic^quia îex Mofi punit ftirem quddruplo. EtfÏ graHatOi« rem,ut latronem,ctiam uetuftæ Ieges,capi’tali ßippli'cio affîciebant,et hac ra^ none quidam legi ufitatæ non l'mprudenter patrocinantur, quia in his bar^s band's gentibus fûtes pleruncp funt grafTatoreSjamp;T telis, nbsp;nbsp;uoluntate nocen*

di armaci,ut latrones,tamen iudex Cnriftianus 8^ hoc confideret, fatis efle^ (î Lexcongruatadhancregulam^utturpiafacla puniat: Deinde gradus per^ ’nktendos.cfTe legum conditohbus, feuerius puniendos efle fûtes in ijs gentislt; bus,ubi difciplina laxior eft, quàm alibi, ubifuerunt aliamulta difciplinæ üincula. Nec Deus improbat feueriratem,quia peccata noffra fine dubio me^ rentut mortem,iudicio Dei. Lex Mofi Filium helluonemSócontumacem liiilt ad indicés adduef condemnatum interfici, Hæc lex honcltifîima nuncnimistriftisdiceretur^quæ tarnen oftendit Deo placere difciplinæ fè^ ueritatem* Omitto hic longiorem difputationem, Nam hæc recenflii tan:s tum ad commonefaciendos rudiores^ne moueantur clamoribus illorum, qui contendunt rurfus in forum leges Mofaicas inuehendas effe, amp;nbsp;ius Roma=: num abolendum ehe«

Et eft ufi'tata Tpxu-Trgay^jLotn/vH iuuenilium ingeniorum, uetera inftituta me«« v/îwwttoTiu« ^æcriareprehenderejiouas leges ferre,expeditiorem ordinem cognitionum gt;nmdicqspræfcribere,regere forum, tanquàm ædilitfjs ediftis, ftatuere re^; dendisueterH turn uenalium precia,ut memini Muftelam aulas doccre de ordine cognitio#: num,Nec ego nunc diligentiam ftpientum gubernatorum reprehendo, fed ’Uiienilem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ffenare utile eft, præfèrtim in fjs qui minifte«!

tioEuangelq funguntur« Hi proponant doeftrinam de liera Dei inuocatio^ ’^e^amp;decæteris offïcrjs pietatis» ludiciorum autem 8c fori gubernationem^ ^dantalr)sartifîcibuscommendatameffe,amp;^præcepti ufitati meminerint, ut fuam quifep Spartam omet*

Vtapud Ariftophanem Cleon dicitur altenim pedem in curia,alteruni incaftris habere, ita ifti inquieti, alterum pedem in curia, alterum in Ecclefia . babent,amp; interdum perinde condunt ciuitatem,ut Gmiain fabula HermogC!« nis,quæ aliquando capta ab hominibus uiderat urbes,domos, hominum con* greflùs,theatra,lpcclacula,ludos. Redit igitur ad fîmias, ac narrat,quicluiilt; dtrit,hortatur ut hominum imitatione coudant domos,quibus tegantur con^ tratempeftates,amp; addant meenia aduerfus leones,lupos, homines» Nec tan^s tùm hæc u ri litas proponitur,fcd commemorantur theatra amp;nbsp;^fpedacula» Ho:lt; rum imitatio magnas uoluptates paritura uidebatur. Placet igitur confilium» Etdimittunt uetulæ fimiæ iuniores ad materiam cædendam, aut faxa conue^ benda» Sed hic deprehendunt ftulticiam fuam fimiæ,deerant fecures,amp;: ratio nulla eratuel cædendæ materiæ,uel coagmentandi lapides, denique ars tota Architeftonica deerat,res igitur coegit cas id quod ftultè inftituerant omitte^: ne» Talcs Architeftos ciuitatum multos uidimus,Struthium,Muftelam alios» Meminerintergofàniorespræceptum in hactertia régula traditum, nectemerèdepohticisinftitutis,quæ non continent manifeftam turpitudb nem,contendant»

Q,V A R T A régula» Euangelq dodrina adeô fèuerè præcipit de o^ Qudmi^cgu, bedientia,ut aftlrmet peccatum mortale efle, non obedire mandatis legitimi Magiftratus,fi tarnen n on iubeant facerc contra mandata Dei.

ptcr iram^lcd etiam propter confci'entiam» Primum docet efle necefTariuni opus, deinde neceflïtatemdeclarat, Non iblùm propter iram inquit, id eft, propter pcenam corporalem,qua Magiftratus afficit contumaces, fed etiam propter conicientiamneceife eftobedire, Teftaturergocontumacia offendi Deum,amp; conicientiam ream fieri^quia Deus banc obedientiam flagitat.

Hie expende quantum malum fit,conicientiam ream iudicari à Deo^de# fcri hominem,amp; non regi nec defendi à Deo, fed pcenis in hac uita,amp; niß re^ fîpiicat perpetuæ iræ poft hanc uitam,obnoxium fieri. Nam regulam hanc ièruatDeus,utatrocem contumaciam etiam in hac uita atrocibus exemplis puniat,ut oftendunt hiftoriç AbioIon,Semei,Ioab,8c aliæ innumerabiles»Hic prudens leeftor conférât Philoibphorum politica, ad hanc Pauli concionerngt; Qiiæ literæ philoibphorum ita munierunt magiftratum,ordinem politicLim, amp;nbsp;pacem,ficut hæc Pauli concio Hæc eft murus firmiiîimus Magiftratuum,

Nam bonorum omnium,amp; mediocrium animi,non terrore autpotentiama«! giftratuum,fed hac dodlrina cœleftfcogi iè iudicant, ut reuerenter obediant uoci Legum amp;nbsp;Magiftratuum, amp;nbsp;imperia uenerentur,

cœ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leges ipiæ imperiorum tantùm externam obedientiam in militia amp;

leftisplus trb in pace, labores corporum, collationem tributorum, amp;iufta officia externa luit Magißra: in tota ciuili coniïietudine poftulant. Sed dodrina cccleftis amplius flagitat, ttti qudm leges hoiiorc affi'ci mapiftratus. Hic gradus obedientiæ iùmmus eft,non taiv Itnperiorunt. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr- - -i r j - i -r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rr

turn externa omcia tribuere, led etiam honorihcam opinionem in mente, a. beneuolentiam. Nam hæc duo præcipuè fignificat uocabulum Honoris.Ho^ norifica opinio hæc continer,quôd totus ordo pobticus,imperia amp;nbsp;magiftra«’ tus fint rcs à D E O biftitutæ amp;nbsp;approbatæ, amp;nbsp;defendantur ope diuina, amp;nbsp;quôd Deus ueb't humanum genus bac ciuili forma uitæ regi,amp; frenari libeti^ tatem,amp;inipiàgubernationemulta exempla conipici lui iudicrjde fcelerb bus hominum,ut pœnæ homicidarum,inceftorum,tyrannorum,periurorum, manifeftè teftantur Deum bis fceleribus iraici, Eft ergo honorifica opinio, politicû ordinem5imperia,magiftratus,leges,iudicia,pccnas,cfre opera Dei, in quibus iàpientia Dei,iufticia amp;nbsp;bonitas erga genus humanum conipiciuiv tur. Altera pars honoris eft,quia hæ res iunt diuinæ, uoluntas noftra ultrô amp;ueroftudioièitibi]ciatimperqs, propter Deum, ôd amet bas res, amp;ipfos magiftratus,cuftodes politici ordinis, Hæc eft fententia præceptijquod iu* bet honorem tribui rnagiftratibus,

autem monui difeernendas elTe res 80 perfonas, Agnofeebat Pau^i perfon^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certö ftiebat imperium Romanum fingulari Dei confilio ope coiv

ftitutum efle, ipftim ordinem ac leges amabat amp;nbsp;uenerabatur, fed Nero^ nem ut teterrimam peftem Diaboli organum oderat ac execrabatur,amp; tob li eum à Deo petebat, ficut amp;nbsp;accidit, Etfi enim prius ab eo Paulus interfe^ dtus eft,mirabili Dei confilio permittentis,uràtali tàm tetro,turpi,etexecran^ do portento, Apoftolus DEO earns, amp;nbsp;donis ampliflimis ornatus, amp;nbsp;per quem magna pars Ecclefiæ collegia erat, necaretur, tarnen eodem anno fibi ipfi Nero mortem conftiuit,

ho= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cæterùm hic honos præcipuus eft,Deum pro politia amp;nbsp;Magiftratibus

iwr,quidebe^ inuocare, quod ccrtè facient ardeiiter ifti, qui uere cogitant politicum ordb tur j^g^n Opus amp;nbsp;donum Dei efle, bonos magiftratus à Deo excitari amp;nbsp;iuua^ ri ficut fit.Non enim durabiles eflent Politiæ,et artes,nifi fiibinde à Deo excb tarentur

farenturinftauratoreSjUt poft Manaften coHapfum ferè regnum reftitui'r lo«« ’3s. Hæc beneficia Dei qui confiderantjieris amp;nbsp;ardentibus prccibus impelt; ^ïadiïiuant, fient Sc Paulus præcipit i» Tim. 2* Adliortor nos precari pro ^cgibus 8^ omnibus qui prçfunt ôlt;Sc.Finis etiam additur,ut uita fit tranquil*

ut in ocio uoluptatibüs fruamur^ ièdut regantur mores diiciplina,amp;2 JoccriEuangelium ac propagari poflît,amp; Ecclefiæ crefcant,amp;: nomen Dei amp;nbsp;Uomini noftri Icfu Chrifti celebretur. Præcipit amp;■ Icremias capitc orari ' pro regno Baby lonico. Quærite pacem ciuitatisdn qua eriris in exilio^Sc ora*

Addo amp;nbsp;banc regulam, traditam uoce Apoftolorum : Oportet Deo . ^lagis obcdire quàm hominibus. Cùm igitur mandant homines, feu Reges, Iru Principes feu Pontifices, ut faciamus contra mandata Dei,non eft obedi# ftrxtupolitic rndumjed mandatum Dei antcfcrendu cftjit docet hiftoria Danielis tertio.

Dixi præcipua,quæin Ecclefia de caufis amp;nbsp;dignitate politici ordinis 8c ^hgiftratuum feiri necefl'e eft. Nunc etiam multa de offices gubernatorum ^ireiida efientjftd non eft noftri inftituti compledi toram politicam doftri* ^311.Extant libri Philoibphonim nbsp;nbsp;lurisconfultorum, qui continent officia

Magifiratuum .Nos tarnen breui régula fummam indicabimus. Ariftotcles érudite tradidit definitioncm Magiftratus pauciffîmis ucrbis,quæ tarnen c^fiode'^ ^oluta continet ampliffîmam dodrinam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vó/x«. Cùm qua-res quæ

officia Magiftratuum, cogita hanc definitionem,amp; tibi pingito magiffra* ^^’m/ui de collo pendeant tabulæ duæ legis Mofi. Harum euftos efle debet Politicus gubernator, quod ad externam difciplinam attinet. Namhæ funt ^ünimæ leges,ex quibus cæteræ honeftæ leges omnes,ut neceiTe eft plures eft ^fj^uæuitam Politicam 8c Forum regant,tanquam ex fontibus dcriuantur.

Cum igitur Magiftratus fit cuftos Legum, obtemperet cis ipft, amp;nbsp;alios obtemperare cogat,86 earum autoritärem fortiter defendat. Ideô enim à Deo ärmatus eft gladio.Ac ut diferimen intelligatur Ecclefiaftici gubernatoi is, 8c Politici,amp;Gmul officia confpiciantur,hanctrado definitioncm Politici Ma* giftratus : Magiftratus eft minifter Dei,6L cuftodiens honeftam diiciplinam f^^ternam fui ccctus,amp; pacem,ac cocrccns ac punicns contumaces legitimis poem's corporum.

Hie differentiæ comparent inter Euangclrj doclorem amp;nbsp;Magiftratum. Diffèrentidin» Euangcli) dodtor proponit uerbum Dci,amp; adminiftrat Sacramenta, per quæ ter DoHorent ûcus audientes uocat ad uitam æternam,amp; eft in eis effieax. Deinde cocrcet ^lt;tdngelii çr punit tantum uerbo Deficilicet uoce Euangelifamp;’ cxcommunicatione,fine *

Ui corporali. At Magiftratus cuftos eft externæ diiciplinæ amp;nbsp;pacis,8ó arma* tusgladio coèrcet,amp; punit contumaces legitimis pœnis corporum.

Cùm autem dico Magiftratù diiciplinæ euftodem effe,intelligo utran* ffie tabulam Decalogi ei euftodiendam effe,id eft. Non tantiim pacis eft ftosjudut armentarius, nec tantûm uentri, fed primùm gloriæ Dei feruiat, ^üod ad externos mores attinet. Vt omnes Politiæ fanxerunt pcenas aduer* fus pcriuros,multæ etiam apud Ethnicos lanxerunt pcenas aduerfus Epicure* os feu Atheos,qui palàm dixerunt nihil eflè Deum,aut nullam elfe prouiden* tiamDefSed nos Icgcm Dei fequamur,quæ ait,Fugite idola. ItemLeui: 24» Qiiiblafphcmauerit nomen Domini morte meriatur. Deut: 12. Euei tire aras Idolorum Sôc.Deut: 18. Non fint magi aut incantatóres in terra»

Hæc præccpta funt iuris natursEjamp;’ pertinent ad fècundum prçceptum» Non ufurpabis nomen Dei uanè, Necenim habebit Dominus huncinfon^ tem,qui nomen Dei uanè uâirpaueritgt; Hæc fcntentia omnibus hominibus, imô omnibus creaturis intelligentibus concionatur, Suo quifi^ loco prohi* bere manifeftas Dei contumelias debet* Quare amp;nbsp;Magiftratus prohibere 8^ punircdcbentEpicureos ièrmonesjdolorumhonoresjperiuria^ fœdera dagt; monum^profeflionem impiorum dogmatum. Id præcipiunt èC hæcdida; Et nunc reges intelligite^erudimini qui iudicatis terram* Semite Domino ôèc* Etprouerb.2y, Auferimpietatemàuultu Regis, amp;nbsp;firmabitur iufticia thronus eius» Et l* Rcg. 2* Glorificantes me glorificabo, contemnentes me, reddam conremtos,

Jdeô non folùm Reges pfj in luda, fêd etiam aliarum Gentium Reges, poftquàmdidiceruntueramdeDeo dodrinam, prohibuerunt contumelias ueri Dei, ut Nabuchodonolbr amp;nbsp;Darius Medus Jta Conftantinus The^ odolîus reèlê feceruntjCÙm delerenc idola* Etfi enim magiftratus non iudigt; cat nec mutât arcanas opinionés in mente, tarnen externa delida prohibere debet propter gloriam Dei,amp; ne plures corrumpantur licentia SC exemplis* JnJiieHio cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiare Rege s,Principes Sd Magiftratus etiam hoc tempore infpiciant

cura Ecclefiit^ Ecclefias,amp; curent cas reèlè doceri, ut fleclantur animi hominum ad ueram rumpertmet inuocationem,8ô ad alia pietatis officia, amp;nbsp;prohibeant coli idola, ac do* ’confirmari fallàs opinionés pugnantes cum Euangelio, à quocunque genere hominum Iparguntur, Obtemperemus uoci æterni Patris præciph enti de Domino noftro lelù Chrifto, Hune audite* Ampleètamur ergo amp;nbsp;il* luftremus Euangelium Domini noftri leftj Chrifti, reieèîis Ethnicis, ludaicis, Turcicis amp;nbsp;hæreticis ftiroribus, Auferant Principes ex Ecclefia Ethnicam dodrinam Papæ,Ethnicos ritus inuocationis mortuorum,amp; horrendas pro* phanationes Ccenæ Domini, Id præcipiunt mandata Dei æterna amp;nbsp;immu* tabilia, Non aftumes nomen Domini tui uanè. Item,Hune audite. Imper* tit Deus Magiftratibus focietatem fui nominis hanc iplàm ob cauiâm,utres diuinas,id eftjUeram Dei noticiam,Sôinuocationem,iufticiam amp;nbsp;pacem tue* antur, Quomodo dici poflunt uicarij Dei,fi Dominû nec agnofeant ipfi,nec ab alijs agnoici curent C'

Alibi autem longiore dilputatione oftendi, pertinere emendationem 3^ Ecclefiarum ad Magiftratus offîcium,prçfertim ceftantibus Epifcopis,autad* poßitiudicare uerlàntibus Euangelio, Quôd enim aliqui dicunt,Magiftratum prophanum dedogrtMtum non efle iudicem controuerfi'arum de dogmatibus, uera amp;nbsp;explicata refpon* ce^aMM^aut* Ecclefiamelfeiudicem,amp;fequinormamEuangelijiniudicando.Cùm aduerfantibus Magiftratus pius uerè fit membrum Ecclefiæ,iudicet ipfe cum alijs pijs Epifeoph. cruditis iuxta normam, quam dixi. Omnibus Ecclefiæ membris diâum . cft, Cauete à Plèudoprophetis, Item, Si quis aliud Euangelium docebit,anâ* thema fit, Quare ut cæteri pfj,ita magiftratus confiderent dogmata, ÔC fi quis fallàs impias opinionés ferit aut defendit,hunc iudicent elle anathema, aut compefcant,Valdè errant Principes fi hanc curam non perrineread le arbi* trantur,

caterd ojpdd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De cæteris offîcrjs Magiftratuum,id eft,de morum ciuilium gubernati*

uidgiflratuü. one, de pacis defenfione, de Forenfi leu Prætorio munere,de feueritate,dc l^/ôKEi'cx, de Oeconomico lèu de quæftorio munere dicendum eft ab alqs artifi* cibus.

L 1 K I h K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295

^'Busjudeh’cetâliirisconfultis^Euangelium monftrat caufas Sc dignitatem politici'ordïniSj in genere docet Magiftratus, ut obtempèrent mandatis Eftquia pariter Deus præcipit Regibus^Principibus 8c Popuïo^pariter iu^: ^icabit RegeSjPrincipes amp;nbsp;Populum,fi'cut fcriptum eft» Ite, prædicate Eu^ ^ogelium omni creaturæ. Et Zach: IO» dicitur. Super Paftoresiratus eft fu^ ^'ormeus. Et Micheæ 3» xAudite Principes domus Iacob,propter uos Sion Suafi ager arabitur» Et Ezech. 3 3 Propterea Paftores audite uerbum Do^^ ’^ini Scc,

Tantùm unam admonitionem adijciam. Non licet Regibus PrincipE ^on licet Olis 8d Magiftratibus facere contra ius diuinum,amp; contra ius naturæ» Eft au=« gißratuißtce, ^^niamp;:diuini amp;nbsp;naturalis Iuris hoc præceptum,Non furtum facies, Hæc uox «ucernitaominia,odiuas cuiulcppollellioneSjtundos, ex res proprias cingit uinum, ^^nquam murus. Habet autem amp;nbsp;populus res aliquas proprias iure diuino ^liumano, Ab his arcet Principes lex ilia. Non furtum facies. Non exifti;« ’Oent Reges amp;nbsp;Principes Jicere fibi ex facultatibus fubditorum,quantum uo* lontrapere,aut nihil efte ciuibus proprium.

Deus in Lege fuadiftinxerat dominia lifaelitarum, fanxit libertatem, Qpare non licuit Achab 3ut cogere Naboth ad uenditionem uineæ, aut ex^ nozz Pdlere eum ex pofleflb, Sed hac lege arcebatur ab alieno^ Non furtum fach nbsp;nbsp;cogéré

EtDeusuindex nominatim taxat hanc iniuriam, quód Achab alienam Oineanioccupauit,amp;: punit eum memorabiliexemplo, ut principes moneat, ^^parcantciuiumfacultatibus,lîcutBaptiftadixit: Eftote contend ftipenj« Jtjsueftris, Debet populus ordinaria tributa, ut Paulus docet Rom : 13. qua: Ijäptiftauocatftipendia, Et cum reipublicæ defenfio,amp; aliqua probabilis ^äufa nouas collationes poftulat,ciues opitulari Ecclcfrjs amp;nbsp;patriæ iuftum eft»

Locus uero in hiftoria Samuelis de iure Regum, loquitur de ftipendijs. Non concedit infinitam licentiam Principibus rapiendi ex bonis ciuium ^oantum uolunt,quia tenent quædam propria iure diuino amp;nbsp;humano,

Reliant Só quæftiones de ContraÓtibus, de quibus in genere feiant pij, confrlt;«f?z« Contradus efte partem Politici ordinis,8c res bonas à Deo ordinatas. Imo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

pulcerrimaimagoiudieqamp;uoluntatisDei impreftaeft contradibus, docet nos Deus iufticiam æqualitatem efte, ut cogitantes de uoluntate Dei, Liamus earn iuftam,id èft,æqualem efte æqualibus, Tyranni non fiint æquas« Ls æqualibus,lèd aliquos priuato affe(ftu compleiftuntur, cæteros ieu pares, Enmeliores negligunt, Hæc inæqualitas uocatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ non eft

’nDeOjlèdfcitoDeum æqualem efte, amp;nbsp;tibi amp;nbsp;latroni in cruce,ÓC Moß Liïæ. Regulam propofuit,iuxta quam fèruat æqualitatem, irafcitur peccato momnibus, ac rurfiis certo recipit omnes confugientes ad Mediatorem Chriftum,

Cernitur amp;nbsp;exemplum iufticie Dei amp;nbsp;æqualitatis in placatione irç Dei, Non funt remifta peccata nift çquale Ai/'gop effet pro nobis,ftilicet Filius Dei, De hac æqualitate quotidiani contradus, cmtiones, uenditiones, mutation iies,locationes,condu(ftiones,deinde Sd delidorum compenfationes nos ad^ moneant,

Poftremo hæc ipfa æqualitas,quæ in contradibus poftulatur, docet nos ^ailedione proximi,8lt;^ interpretatio eft particuIæ,Sicut,in hoc mandato : Dilige proximum ftcut teipfum,id eft,lit gqualitas inter te amp;nbsp;proximum,non

(DE CRIEMOKIIS HrUÂHIS augeas tua commoda cum illi'us l'ncommodo^non premas eum, ut tua exidb matio crefcat^non decerpas de ei'us facultatibus, ut tuas cumules, Dem'cj^ niib la in re quæras ■55-A £ OVEKT K/xara, fed âmes æqualitatem, tribuas proximo ca qiiæ tibi tribuenda elfe iudicas,

Dixi autem alias de Contraólibus, amp;nbsp;nunc banc regulam trado, exfqn# tibus doôlrinæ iuris intelligi polfe^qui contracftus fint approbandi, 8lt;^ in qui# bus lèrueturæqualitas illa,quam iàpiens amp;iuftus lurisconfultus effîciendam elfe cenlèt*

Hic,etfinoftræcohortationes non multum autoritatis habent, ramen rt^^^scho ^'*ocaddam,adPrincipumofRcium præcipuè pertinere curam literarum èC larum perti= IcholarumJ’i quibus literæ èc artes Ecclefiæ neceffariæ rraduntur^iiiuanda# net ad Pr'mch rum* Ideô îef .:49. dicitur. Et erunt Reges nutritores tui,amp; Reginæ nutriccs * tuæjid elf Reges amp;nbsp;Principes: Item,Rcginæ, id eft, relpublicæ, ftu ciuitates, præbeant hofpitium amp;nbsp;alimenta Ecclclqs,amp;^ foueant doftores ac difcipulos doftrinæ de Dco amp;nbsp;earum artium quæ Ecclefiæ neceftàriæ iunt.Pro hoc offî# cio magna præmia propofita ftint, Matth; lo. Qui aquæ potum dabit uni ex minimis iftis,in nomine dilcipuli,id eftjuuandæ doftrinæ caulà: Amen dico uobis,non perdet mcrcedem iuam»

His præceptis amp;nbsp;promiflîonibus, ut gubernatores moueantur ac inuh tentur ad literarum ftudia iuuanda,faciat Dominus nofter 1E S V S CHRb S T V S, qui certè alicubi aliquas ftholas amp;nbsp;literarum reliquias feruabit« Nam cûm Ecclefiam promilèrit manluramefte, etfi inhac poftrema mundi fènefta plus erit confufi'onum, tarnen aliqua hofpitia, aliquas politias amp;nbsp;febo# las habituram elfe certum eft. Et hac Ipe ftudia literarum colamus, amp;nbsp;Deuni æternum Patrem Domini noftri lelù Clirifti oremus, ut noftros laborcs in docendo amp;nbsp;diftendo regat adiuucf,ac faciat nos of-yava miftricordiæjfaluta#' ria Ecclefiæ Dei in nobis* '

T Ota fiiperior parshuius operisprimùm dogmata propria Ecclefiæ de Deo,8ô de rebus æternis,de Leoe Dei,de Peccato, de Euangelio, de Gra# tia,Iufticia,ô^ Sacramentis,poftea etiam doftrinam de uita ciuili recitat^Nunc de gradu operum dicemus, longé pofîto infra doftrinam amp;nbsp;opera, de quibus CereowMw* ftiprà diftum eft,uidelicet de Ceremonqs, quæ inftitutæ ftint Humana autori# rumhumaM täte in Ecclefi'a,quarum magna lune diferimina* Aliquæ enimutiles funtad autoriMetra= ordinem, Vt enim in ftholis diftribuuntur horæ amp;nbsp;materiæleâio# wm. “ '' num,amp; fiunt clafles diftentium, lèu ut paterfamilias ordinem pueris pra'fcrh bit,quo primùm manè preces recitant,deinde ftimto lentaculo difeunt litc^ ras,poftca faciunt operas aliquas domefticas, Ita in publicis congreflîbus Ec^ clefiæ ordinem aliquem natura hominum requirit*

Sed præter bas utiles ceremonias, quæ propter lura^'a/) inftitutæ funt, lubinde homines omnibus ætatibus multas addiderunt,partim lùperftitione, partim auaricia,partim confilqs tyrannicis* Et quædam apertè pugnant cum mandatis diuinis*

Cùm autem humana infirmiras hos ritus ita admiretur, ut exiftimet eos \ fumma opera efle,placantia iram DefSc horum adiniratione fafeinata, lucem Euangelij

j Êuangelrj de Mediatore Chrifi:o,Sô de fide amittat, fèquantur magnæ tene* I ôræ,a diicordiæ in Ecclefia Dei,necefle eft de bis legibus amp;nbsp;operibus itidici* ^•nEuangelrjproponi ôd illuftrari,

Ec primùm admoneo ledorem, in hoc loco non dici de legibus Magi* 'tratuum ciuilium, aut officias ciuilibus, quæ propriè pertinent ad gubernati* onem Magiftratuum ciuilium, amp;nbsp;inftituta iùnt ad defenfionem communem pacis, amp;nbsp;imperiorum tranquillitatem, fèd de earum legum autoritäre loqui* nijferuntce^ ■^ur, quæ ab hominibus in Ecclefia conditæ finit,amp; iudicantur efle feu exer* remania con» ôdapeculiariapietatis,ieu cultus Dei,ut ccelibatus,certæ formæ ieiuniorum, Mxoyicaamp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidhutnanAM

Etfi autem uiri Politici non amantes Euangelium, tragicè queruntur li* bm o^fadlari legum autoritärem, quia aliquæ laxantur, amp;nbsp;dilputant exemplum ’ perniciofum elfe, tamen neceffe eft anteferri bis querelisgloriamChrifti,amp; hlutempiorum,quos erudiri neceife eft, ut lux Euangelrj retineatur,amp; diferi* conlpiciatur inter neceifarios cultus Dei, commentitias fiiperftitio* nés.

Nec ilia nos cauià ab bac explicatione deterreat,quôd multi abutuntur ‘lofirina libertatis, Sed utraep re acerrimè pugnandum eft in docendo,necefi ^âfiadoârinadiuinitus tradita,purè amp;fideliter exponenda eft,6ô abufiis,qua* hfcunepfunt^ feuere taxandi fimt,ôd caftigandi finit, qui prætextu huius liber* tatis,quæ Chrifti fiinguine parta eft,indulgent prauis cupidiratibus amp;nbsp;mores 3cccrfunt,qui homines moderatos ab Euangelio deterrent,

J. res t^itur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recenjebo , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regula de cegt;^

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T r r T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtmonijs hua

PRIMA régula, Vt Heua peccauit^obtemperans Diabolo bortanti, nMnii in ec. üt contra mandatum Dei faceret : Ica peccant omnes qui obtempérant legib, ïutedidis, quæ iubent facere contra mandata Dei, fine leges illæ ab Epilco^ pis,fine à Regibus,fiue alqs Magiftratibus,Gue à Diabolis propofi'tæ fint, Ve^ taeftenimuox Apoftolorum: Oportet Deo magis obedire quàm hominis

Itacp cùm Rcx Babyloniens iüfiît auream ftatuam adorarbnecefiTe fuit non obtemperare, Sc magna fidei conftantia oftendere,quæ fit uera Dei ado^i ratio, ut tres Ifraelitae fecerunt,ut narrat Daniel,

Ita Apoftoli contra mandatum fummi Sacerdotis docent Euangclium, palàm teftantur anteferendum efle Dei mandatum, pi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontifîcum amp;nbsp;Regum edida confiderent,quæ iubent face*

te contra mandata Dei, Pafiîm edida impia proponuntur,ne puram dodri* namEuangelrj audiat,legat,difcat populustCoguntur Sacerdotes ufitato mo* cum contra tcadprophanationem multiplicem Cccnæ Domini in Mifla, Pertinaciter Dei fetinetur inuocatio mortuorum, prohibetur coniugiumSacerdotibus, cùm tamen non omnes fint idonei ad ccelibatum, èc Deus coniugium præcipiat omnibus,qui cœlibes non uiuunt fine aliqua labe, ut i. Cor : 7, clarè dicitur: Vitandæfcortationis caulà,unufquifi^ habeat uxorem fùam, Aià^èTàçTrofvdaç,

qhjj iauTS) T-uDaÎK« ixim. Et poßea : K^QOSop nbsp;nbsp;nbsp;ycip.Hlt;rcU, h 7rupS(â$.

lam cogita quanta multitudo hominum bis iniuftis legibus opprelTa te* neatur, qui inuocare D E V M propter labes confeientiæ non polTunt, amp;nbsp;auelluntur à Deo,ac ruunt in æternum exitium, Horribiliter peccant Ponti* ficcsôC Reges,cùmcondunt leges impedientesueramDEI inuocationem,

CE^Î^EMOniIS HVMAHIS hoc eft, cùm aliquid præcipi’unt fieri, quod fine labe confcientiæ nonpoteft fieri ♦

Sicut autem Heua peccauit,obtemperans uoci Diabofi,fic peccantreh'gt; qui, cùm impias leges anteferuntmandatoDEJ, amp;nbsp;finunt fibi excuti ueram Dei iiniocationem

Nemo magnitudinem peccatorum, quæ hæc triftiffîma ièrui'tus adfert, fatis deplorare poteft, Imô nulla eft tanta hominum iàpientia, quæ magnitu^ dinem horum malorum iâtis intelhgat* lacet opprefta magna pars eius po^ puli,qui uocatur Ecdelîa, tyrannicis legibus, quæ ftabiliuntidolorum cultus, errores,nefarias libidines, impediunt ueram Dei inuocationem. Et hæ le* ges defenduntur magna crudelitate iùppliciorum Jnterficiuntur homines ho* nefti pf) plurimi, cùm aliquam impiam legem uiolant. Multi prj Sacerdo* tes propter coniugium crudeliter necati funt, cùm nulla barbaries unquam propter fimilem caufàm homines occiderit»

muMio gj-ß autem uociferantur uiri Politici, nullas legum mutationes conce* dendas effè, ne iêquatur extremum malorum îtvapxiaj amp;nbsp;poftea labefadentur legüMantcfe. dogmata neceffaria ÔC leges diuinæ, Sgt;C obijciunt uetus præceptum,quod red* rendît efl n^n tat Ariftot: in Politicis, p-h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/x/Kfop/Non negligenda parua initia, qui*

lidtMw Dei. paulatim fiunt acceflioncs, tarnen ilia æterna Scimmutabilislexantefe*

renda eft:DiliQas Dominum Deum tuum ex toto corde tuo.Item ƒ ugite ido* la.Quare necefle eft in docendo taxare impias leges,amp;: contra earum dida DwnoY ferui-. obtcmperarc mandato Dei, Non iam de lèruitute corporum aut rerum dico, ti^confeientia fçj-amus calamitates, quas negligentia aut alperitas parit in gubernatione ci* uili,expilationes fori,confufiones,iniurias,bellorum malaîSeruitutem confei entiarum deploro,quæ impedit ueram inuocationem, ôô infinita agminaho* minum aut in Epicureum Dei contemtum,aut in çternam delperationemim* pellit, Vœ ijsjinquit lefaias qui ftribunt leges iniquas, Væ ijs etiam, quinunc autfiipplicr)s,autpræftigrjs iôphifmatum cas defendunt, AudetPygiiishanc turpiflîmam uocem edere,quç extat in eius feriptis: Minus peccare facerdo* tem feortatiohe fe polluentem,quàm ducentem uxorem, His uocibus applau* dunt iàpientes quidam, At nequaquàm inuocationi ueri Dei, nequaquàm iàlutianimarum anteferendæeiant fupcrftitiolæ hominum leges, quarum manifefta eft impietas, Etfi enim uafri quidam innrere fucos erroribus co* nantur, T amen quædam eft adeô peripicua ueritas, ut nulla Sophiftica,nulla Sycophantica obrui poftît.Sunt ob oculos miftriæ,ortæ ex lege de Cœlibatiu Nemo fanus fine gemitu amp;^lacrimis cogitare poteft,de obfcuratione dodri* næde Pœnitentia, de Fide, ,de uera Inuocatione, de Prophanarione Cœnæ Domini,de Inuocatione mortuorum,

Hanc de prima régula, non diiputâtionem, res eft enimmanifefla, fed querelam abrumpere cogor, quæ multô breuior amp;nbsp;languidior eft,quàm qua* lern poftulat magnitudo malorum,quæ ab impijs amp;nbsp;tyrannicis legibus in £c* ■ clefia tot iam feculis amp;nbsp;orta iùnt, amp;nbsp;adhuc oriuntur,amp; deinceps orientur,do* nec liberabit Ecclefiam fuam filius Dei Dominus nofter lefus Chriftus,often* dens fe uniuerib generi humano, relùfcitatis mortuis, Sed hune Dominum oro,ut mitiget ærumnas Ecclefiæ,8d aliquas fibi reliquias excerpat,amp;f mundet fîlios Leui, id eft, excitet paflîm Dodtores redtè docentes,amp; non finat extin* gui lucem Euangeln fui,

Secunda régula. Quædam opera fua natura funt quæ nee præ^^ secundx rc= cepta funt lese DeijUec prohibita, ut non ueCci carm'bus.uti uefte commun/, autueiteMonachorum. btu autem tacere «(T/aep^pa lînelüperftitione conceb um eftjtamen legibus de adiaphoris aduer/àndum eft docendo, quia ad/uun^ tur multipern/c/ofi errores, amp;nbsp;dodrinæ exempla in ulü libertatis modeftè oG tendere pium eft, Recenfebo autem breuiterieptem errores, qui adliiuntur talibus traditionibus.

PRIM VS error.MuIti docuerût docêtjeiunia. fimiles mes« septem erro» Kri remiffîonem peccatorum, turn culpæ,tum pcenæ. Hic error Phariiâicus nbsp;nbsp;huj^nl^.

facile capit animos populi, amp;nbsp;obfcurat lucem dodrinæ de bénéfices Chrifti primm quid proprijs,amp; de fide. Cùm enim putant homines mereri fè remiffîonem peccalt; »^rtuntur re» torum his fuis ritibus transferunt honorem debitum Chrifto in hos ritus, aut inanem fiduciam aliquantifper concipiunt, aut alunt dubitationes, quæ tandem eis finit exitio.

Ac præcipuè propter banc caulàm tam acriter dimicat Paulus de abro^ gatione Circumcifionis,amp;^ aliarum Ceremoniarum legis Molàicæ,ne hçc lux doârinæin Ecclefia extingueretur, quôd propter CHRIftuniMediatorem etedentes habeant remiffîonem peccatorum, amp;nbsp;reputentur iufti, amp;nbsp;fint hæresâ desuitæ æternæ,non propter Circumeifionem amp;nbsp;alias Ceremonias Mofi',aut fimiles. Et iæpè monet,ut caueamus, ne nouis Ceremonijs humanis,lux ilia Euangelij obfcuretur. Nec dubium eft,hunc Pharifaicum errorem acriter ta^» xandum elfe*

SECVNDVS error minus eft conljiicuus, fed tarnen perniciofiis» secundm er. Quidam aftuti nunc uident non pofte defend/ priorem ilium Phari/àicum erlt;lt; ror, ßnt bo, rorem,ideô delabuntur hue: Etfi,inquiunt,non merentur hæ Ceremoniæ re* cr tuiffîonem peccatorum,tarnen quia funt bona opera amp;nbsp;cultus Dei,defendant tur hæ traditioncs,ut in lege Mofi Nazargorum abftinentia, etfi non mereba* tur remiffîonem peccatorum,tarnen Deo placebat,amp; erat cultus Deo gratus, præmia habebac.

Hoe fijco recens iam quidam pingere traditiones didicerunt,qui tarnen non de his adiaphoris dimicant, fèd alios tetros abufijs ftabilire eonantur. Necelfe eft autem pios hic cauere doeftrine infidias.Magnus error in hoe ipfo fuco ineft.Non reftè citatur Mofi excmplum.Ingens enim difcrimen eft inter opera à Deo inftituta amp;nbsp;ordinata, amp;nbsp;inter ilia quæ homines excogitant, nec mandata nec ordinata à Deo.Erant cultus Dei opera in Lege ordinata,etfi re«! miffionem peccatorum non merebantur. At s0£Ao0pKcrKeü« excogitatæ abhomfi nibus fine mandato Dei,nec fuerunt,nec fiint cultus Dei, ficut nec Ethnice ce=# remoniæ8d wavHyupeç fuerunt cultus DEI,etfimultæfiierunt elegantiftîmæ. ClamatChriftus : Fruftra colunt me mandatis hominum. Et cùm alias Iæpè Prophetæ amp;nbsp;Àpoftoli rerjciunt ritus fine uerbo Dei inftitutos, tùm uerô I. Tim. 4.uocantur dodrinæ Dæmoniorum,cuius didi atrocitas profedô pias mentes mouere debet, ut confiderent,gt; qua prudentia adiaphora recipi poft fint. Etiamfi ordinis caufa ritus aliqui honefti firuandi fiint ut in fcholis ledfi onum ordojtamen longè aliud eft,r)s ritibus hoe decus tribuere,quód fint cub tus Dei,id eft,opera quæ Deus approbet,ita, ut fe per ea iudicet honore affîci. Et tarnen recepto hoc errore,amplius tribuitur,uidehcet,quöd mereantur re* miffionem pcccatorum.Reqc/t Deus ac deteftatur hanc audaciam hominum, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eec iij quæ fin*

lt;juæ fingit cultus fuo confili'o» V t Ifraëlitæ proponebat uituli figuram^Së tuebant ritus foo confiliOj (ic 8C Ethnici fecerunt, quoru exemplum cur repre* benditur^fi licet cuilibety fuo arbitrio cultus Dei fingere nbsp;nbsp;nbsp;Sed hoe arcanum

peccatum non intelligunt homines^ nifi bene cognita Euangclq dodrina» mant.n.fija inuenta,óë ornant multis prætextibuSjUon folùm tanquâ diiciplh nam,fed etiam tanquâ Sacramenta proponunt, per quæ dicunt Deû efficace cflèjaditant Enthufiâfinos,fîcut Corybâtes,Manichçi,et nunc Ânabaptiftægt; Taies furores comitantur admirationem traditionum humanarum,qui aliquo modo indicant,quare SÆnëius’uocet eas doëfrinas Dæmoniorû,quia fafeinati hommes his ritibus relinquunt ueram Chrifti agnitionem,fidem,to^ ïerantiam,amp; fingunt fibi noua dogmata,furores fine fine^ut fiebat à March onitis Manichæis, manifeftè uidit ßeri noftra ætas ab Anabaptiftis, èC fanaticis ciTonibus,qui cum Pelargo paffim uagabantur,

cultuum Dei enenda eft igitur definitio cultuû Dei.CuItus Dei eft opus mandatum definitio. nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;Deo ,feu certo Dei teftimonio inftitutû,quo Deus pronunciat fe honore afi

fici,faciendum hoc fine aut immediato, aut principali, ut Deo obtempereturj amp;nbsp;ut Deus celebretur,amp; quidem faciendum prelucente fide in Chriftû» Ope^ rum primi præcepti finis immediatus eft,ut Deus honore affi'ciatur, innote/ feat SCcelebretur, Operûfècundæ Tabulæ finis immediatus cft,noftri corpo^ ris Sc proximi defenfio^ut prj militis finis immediatus eft, ut prælietur pro Iâlt; lute cômuni,fèd tarnen principalis finis fit, ut Deû honore affîciat. At hypof* critæ fingunt immediatum fine eftc,cur die iêxto non edant carnes,quiaDeus iudicet fe honore affîci per hune ritum.Hæc opinio comentitia eft. Confiitu^ ta igitur definitione facile refutari poffunt præftigiæ, quas decultununc illi Agyrtæ ôô Eurybati,qui pingunt traditiones humanas, comminifeuntur,

rertiu! error nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T E R TIV S error. Inluper fingunt hypocritæ,perfe(ftiones elfe ope^

fji'ödßntper^^ ra traditionum humanarum, hoc eft, opera meliora Sc magis placentiaDeo, fcaiones. qu^m ea quæ Decalogus præcipit. Et hac perfuafîone prætulerunt Monacha# turn gubernacioni Ecclefiafticæ, Policicæ, Coniugio, Hæc amentia prorfus execranda eft,Sd taxata eft à Gerlbne.

Ciudrtuterc QV ART VS error. Adduntopinionem ncceftîtatis, hoc eft, fin# ror,^«o(ioamp;. gunt neceflàriam efle obferuationem traditionum humanarum, ctiam extra eeßiria. nbsp;nbsp;nbsp;cafüm fcandali,deinde hac perftiafione eos,qui non obièruant illos ritus,dam#

nant tanquam deftrtores Ecclefiæ, ieditiofbs, fchifmaticos, auulfos à populo Dei,ôd exclufos ex Ecclefia,ut olim damnati ftint aliqui propterea,quôd diem Pafehatos non fèruarunt cum cæteris. Hanc opinionem de neceffitate in pri# mis oportet taxari,ne exiftimetur iufticia Euangelq eftè talis externa politia: Item ne oriantur difeordiæ propter aliquam talium rituum diflîmilitudinem. Donata eft hæc in Euangelio libertas, nec poteftaboleri humana autoritate. Sic Chriftus uult nos fentire, non neCeflarios elfe ritus feu Mofaicos, feu hu# manarum traditionum,ut Col: 2. dicitur: Nemo uos iudicet in cibo aut potu amp;c, id eft, nemo obliger ac damtlet confeientiam propter hos ritus. Et rurfus Cùm mortui fitis cum Chriftoab dementis mundi, id eft,à præceptis feu or# dinationibus,quibus hæc mundana uita regitur, cur adhuc tanquam uiuentes in mundo décréta facitis Non contredes, non guftes amp;c. Et ad Gal.’y.In li# bertate qua Chriftus uos Iiberauir,ftate, ne rurfus iugo feruitutis implicemi# ni. Jubet fententiam de libertate retinere,ne confeientiæ ftulta carnificina ex# crucientur,

cnicienturj aut excitent diicordias, fi quis noftros ritus humanos non obiers* Uet,

QVIN T V S error,Opinio neceflîtatis peperit maiores tenebras^icis* «•* licet Kax,o]((A(ap legis Mofaicæ^Poft^ he perfuafiones occuparunt animos,ut in Lege Mofi necefTariæ fuerût Cercmoniæ,ita nûc neceflàrias cfle,regnu Chrb nbsp;nbsp;nbsp;o-tratu»

ft transformarunt in Politiam fimilem ludaicæ. Vnum aliquem hominc prç* formAtio ec:. fecerunt uniueriæ Ecclcfiae^ tan^ iummum faccrdotcm,deinde gradus facers ^otum^Sc externum iàcrificium finxerunt,addideruntiùmmo iàcerdoti potcif ftatem inftituêdi ceremoniasJegem de cœlibacu. Hæc tota Kano^HÀi'a magnam caliginem animis offundit;,amp; Legis ôô Euangelij ïntelleóium obicurat, ac acer ’■'inètaxata eft ad Galatas amp;nbsp;ad Hebræos, Sacerdoces Leuicici fignificaut no# Lis Euangeïr) miniftros^amp;T iàcrificia Moiàica fignifîcanc minifterium Euange# LjÂ in mentib, poenitentiam^nouam iufliciam Spiritus, inuocationem, con# ftftonem,tolerantiam crucis amp;c, ut loan: 4. dicitur, Veri adorarores adora# Lunt Patrem in Spiritu amp;nbsp;ueritate. Et l,Pet:2.Offèrte hoftias ipirituales.pla# ^^ntes propterleium Chriftum,

SEXT VS error* Accedit hoc,quod Epiieopi arrogant Gbi potefta# ^^nicondendi traditiones,quam tarnen non concedit eis Euangeliû.Sed cùm amgMtßbi‘ Læret perfuafiOjOperaab hominib* excogitara fine uerbo Oei^cultus Deiefle, poteftuc cen» Epifeoph quia prçiünt,ut uideantur augere ftudia pictatis^cumulant traditio# nbsp;nbsp;nbsp;trdditilt;*

Lgesetiam exaiperarunt, amp;nbsp;confîrmauerunt opinioncm neceflîtatis,ut iuam ântoritatem amplificarent^Dixerunt reos elfe æternæ iræ DeEfi quis non icr# ^^ttraditiones ab Epiieopis conditas*Hunc errorem réfutant ièntcntiæ,quas ftprà recitaui* Coloir;2*Nemo uos iudicet in cibo 80 potu. Et in Âélis Apo# Itolicis Petrus grauiflîmè obiurgat eos,qui ceremonijs MoGicis onerare Gê# uolebant; Quid, inquit,tentatis Deum,imponentes iugum ccruicibus di# ftpulorum,quod neep Patres ueftri, neq? nos portare potuimus

Non eftieue crimen tentareDeum, eftenim non infîrmitate labi jièd contemtu DeEpropofito ipfius uerbo,quafi cum eo certare,aliud inftituendo, wù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illius Gpientiæ noftram anteferre, ut mandauit Deus populo IQ

raëfne alibi facrificarent, nifi in eo uno Ioco,ubi collegium docentium amp;nbsp;Ar# camefle uoluit* Econtrà Humana Gpientia raciocinatur, fepofito uerbo Dei : Atqui cîecet Deum ubicp coli, amp;nbsp;uarrjs officijs, condamus ergo ubiqp la# cellaôc arasimademus non modo pecudes,lèd etiam homines,ut in rc magna difFicili ftudium noftrum confpiciatur. Taies ftierunt amp;nbsp;lunt fontes cultus ftolorum* Ita recentior ætas cumulauit Mifias,amp; mandauit ccelibatum* Sed hic meminerint pij uocem Petri quætalium legum amp;nbsp;opinionum defenfio# nem docet effe graue crimen. Non enim paruum erratum eft, tentare Deum, ideft,noftram fàpientiam ipfius Gpientiæ anteferre,amp; lacefl’ere eius iram ftu# dioquærendi contraria ipfius uerbo,amp; certandi cum eo.Hæc fiint arcana ma# h,quæ Politica Gpientia non poteft iudicare. Sed nos in Ecclefia ea confide# raredebemus, ut moniti fubijciamus nos uerbo Dei, nec noftris opinionibus tegiuelimus.

S E P TIM V S error. Cùm hæret opinio iufh'ciæ aut necefiitatis, de fraditionibus humanis, fequuntur atroces difeordiæ, ut olim diflîdia exorta rordißidia funt de die Pafehatos amp;nbsp;ferméntato. Et nunc Pontifices non folum fulmen oriûtur

excommunicationis in fàcerdotes mantos torquent, SC iniufla afpcritate dif# trahunt Ecclefiam, fed etiam Neroniana crudeli'tate l'ntcrficiunt pios facers doteSjpropter uiolatas l'niuftas traditiones.

Propter hos feptcm errores feu omnes^cu plerofcp, defendiintur tradh tiones humanæ, ut teftantur libri eorum, qui fe proRtentur hohes ehe noftra* rum Ecclefiarum, Quanquàm igitur traditiones de rebus adiaphoris loquun# tur,tamen hos errores retegi amp;nbsp;taxari mandat DEV palïïin Prophetæ, Chriftus Apoftoli taxant» Nee fint muti dolt;frores,cùm aut Ecclefia impijs cultibus polluitur, aut confeientiæ laqueis traditionum humanarum implfi cantur,

Ewwpl/jeti* Prodeft etiam exemplo refutarehos erröres, poftquàm dodtrina deue* multibus niediocriter tradita eft. Nam opinio fuperftitioia tenacius hæret, ditïMibui hu= nulla exempla libertatis oftendantur, Ideó Paulus noluit Titum circumcigt; wn«. dfiutlibertatis exemplum oftenderet^ÔC Petrum arguit, exemploconhrrnan* tem perrinaciam eorum,qui Molaicos ritus ftruari uolebant,

nifloru dt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pj. recitatur hiftoria de Spiridone Cyprio Epifcopo digna memon'a.Cu

fr» ipifcop. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniftet holpes die ieAinq, nee ftibitó emi aut parari cibi ufitati tali die

poflentjiubet carries^ quashabebatconditasapponi, Non uefcor hishodic, inquit hoipes,fum enim Chriftianus, Turn Spiridon: Et hanc ipfani obcaiP fam te uefci decct,quia Chriftianus es, Nam omnis creatura Dei bona eft,Só nihil rciedlumjquod cum grariarum aftione fumitur. Obtempérât hofpes,Sd admonitus hoe exemplo^ diicit longè alios maiores eultus Deo pra’ftandos efte^quàm hge eiborum difcrimina, Imö in hae ipia eociia præftat maiores cuh tus,agit Deo gratias, eogitat de libertate donata à Domino noftro IcfuChri* fto, qua non folùm ab his eiborum legibus, fed multô magis ab alqs triftiorh bus uineulis nos liberauit, ae legem eruei luæ aftîxit,ne nos damnet,

Elæe eoinmemoraui, utpq ftiant eur amp;nbsp;taxentur amp;nbsp;exemplo uiolentur humanæ traditiones, amp;haneeommemorarionem errorum opponantnouis oratoribus, qui nune mira Sophiftiea pingere traditiones humanas didice# runt,quæ fi ualeret, fimilibus fucis etiam Ethnieæ religiones exeuiari poflent* Sed explodatur ex Eeelefia amor Sophiftices, amp;nbsp;Seapham Seapham dicamus, non ludamus uerborum præftigqs, Poftquàm autem errores^qui hærent in traditionibus, monftrauimus ÔC reprehendimuSj nune dieam quid de ritibus adiaphoris fentiendum fit, qui remotis illis erroribus, ftruantur inEcclefijs emendatis,

TertU rtgu» TERTIA régula. In Ecelelqs emcndatis,reliqui lunt ritus aliqiii adfi U de ceremoi aphorfquia huius uitæ adiones ordine aliquo diftribuendæ funt, Hominum nijthutMnis, ratura intelligit ôd amat ordinem, qui quidem maxime decetEceIefiam,âi eongrelfus publiées, Ideô Paulus grauiflîmê dixit i, Cor:i4, navra tult;xHZ^ûvuçCi y/v£lt;ô-û3. Non ordinem tantum,fed etiam fingularem curam ornandi orilt; dinis requirit,quare addiditîult;y^K/xwuç,utuideamus quid peribnas,loca,tempOilt; ra deeeat, Maiore modeftia in templis eonueniatur,quàm in theatro, Aâio 8d oratio doeentium fit plaeidior amp;nbsp;grauior in illo eœtu diuinitus eonuocato, cui Chriftus amp;nbsp;Angeli interfunt,quàm in feena,

Rituf Adidpbo Italt;^ dieo,ritus adiaphoros in Eeelefijs emendatis ftruandos efte, hoc fî* fcilieet propter bonum ordinem, lèd ita, ne addantur opinio iufticiæ,cuh n^umordment tus aut neeeftitatis,aut eæteri errores,quos ïùpràrecenlui. Et Iciendum eft,

^97 fxtra caEim fcandali ui'olari has traditiones^fine peccaco. Quæ autcm Icanda:# hujtanda fint, paulo póft di'cam»

Cicrfon magna uarietate quæfiuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traditionumgt; Cüm ui'derec in^ cerlbnis Itth

gentem aceruum rituum carnifidnam efleconftientiarum in hominibus mo:* s'namp;auin Heftis. Econtrà uero homines minus patientes legum, induere contemtum Epicureum uniucrfe religionis, qui tarn multas traditiones feruare non po«î terant,fecit gradus.Ah'æ,inqu]t,ornatus cauià,aliæ neceflîtatis cauià inftitutæ Eint. Sedillæ Geribnis mitigationes non leuant conicientias. Autoritas di^ Veu tiina noce Apoftolorum propofita leuat, quæ exprefte rerjcit opinionem iu^^ X«« fticiæSc neceflîtatis. Rurfus autem munitur publica trâquillitas hac dodrina, ^pofio^ ^uôd dicimus, propter ivra^lap eosritus^quiboni ordinis cauià inftitutiiunt, r««. feruandos pcccare homines petulances, qui in Ecclefqs emendatis uio^: hnt taies ritus cum ftandalo. Hæc eft uera traditionum eTr/eiKea, quæ leuat tonfcientiaSj utilis eft paci*

Aliqui homines natura feri, omnes Leges tanqucàm carcerem oderunt, Hos certè prodeft commonefacere de caufa Legum, fcilicet de bono ordine, adhortari, ut uitent icandala,nec iè fibi tantum,fed etiam alqs,imô Ecclefi'æ E^ei uiuere debere iciant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»■

Alfi uerô placidi natura,8lt;^ koivuv/ko?, ac intelligences fè ad ibcietatem nai* tos efle^ imô præcipuum opus cfle conferre ftudium ad iuuandam amp;nbsp;fouenlt;lt; tJaniEcclefiam, iùa iponre honeftos amp;nbsp;uciles ricus iêruant, amp;nbsp;uicant ftandala, amp;nbsp;cuni fciant fingulari confilio nbsp;nbsp;benefîcio Dei publicos congreflus Ecclefi'æ

conftitutos efle, nbsp;nbsp;uelle Deum hanc frequenciam ornari, uc iônet publicê in

terris uox Euangelij, ftudent ordincm, tranquillitacem, grauicacem horum eongreifuum in cemplis Sc in ftholis tueri, præièrcim cùm ordo iæpè ad do«* cendam rudiorem mulcicudinem conducat, ut ièries dierum feftorum non merè inftituta eft. Non enim omnes hiftoriæ uno die recitari pofliint, ièd ali* am partem alio tempore proponi commodius eft, Et cum diftributio tempo* taim congruit cum euentibus,non folùm gratior eft, fed etiam memoriam ad* . iuuat,

Nec tantum homines ièriem certam dierum feruarunt, ied etiam Deus ipR quorundam feftorum ordinem fuis mirandis faeftis in ueteri 8d nouo Te* ftamento pariter feruauit. V t agnum uoluit initio ueris madiari,ita eodem an* m tempore Dominus nofter lelus Chriftus crucifixus eft,Só refurrexit. Vc Smiiquagefimo die poft exitum ex Aegypto promulgataeft Lex manifefto teftimonio de monte Sinai, ita quinquagefimo die à Pafthate datus eft mani* fefto teftîmonio Spiritus iandlus*

Nunc agitur annus lt;1 natali Chrifto I $ 4 4. Quare Deus ipie,3d Do* minus nofter lefus Chriftus, amp;nbsp;Prophetæ, amp;nbsp;uniüerfa Dei Ecclefia, inde uftp abexitu ex Aegypto,uicp adhunc annum^diem Pafchatos SdPentecoften tri* bucrunt certis lacris adlionibus annos 3049. Hunc confeniuni Dei amp;nbsp;Eccle* hæc exempla intuens homo non Cyclopicus, iudicabit honeftumefle aggregate fe ad ilium Dei amp;nbsp;Ecclefiæ perpetuæ ccctum, 8d iè adeife uelut fpe* ftatorem illorum euentuum cogitabit, quibus Deus ilia tempora infigniuit, Imo cogitemus hos pulccrrimos congreifus imaginem eife confuctudinis æ* ternæ cum Deo,Chrifto,Patribus,Prophetis, ApoftoliSjôd alrjs pijs. Tales ri* tus utiles cùm hoc modo fine iuperftitione feruantur, proiunt ad docendum,

Vbi cnim nullus eft ordo, nulla dilciplina^doceri homines non poftiint, Nc^ difciplinam o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem doccri 8c audiri EuangeIium»Nam Deus non colligit aliter Ec

portft eße in cleiïam iuam,niiï uoce Euangelrj^nec aliter Spiritus iandus cfRcax eftjiiifi per Ecclefta do» Euangelium, nee ulla eft Ecclefi'a elelt;ftorum cogitanda, nifi in hoe eoetu uifibb cendicaufi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelium reifte Sgt;C pure docetur.Ergo hic uifibilis ccetus amandus

amp; fouendus eft,ÓCretinendum eft Euangelrj' miniftcrium,amp; liant honefti con«« greftus* Ad hæc ordine ritibus aliquibus opus eflè conftat*

Imo 8c quilibet paterfamilias domi iuæ liberos manè SC uefperf legere aliquidjSc dicere preces cogat. Non abeat dies line inuocatione fine grau'# arum aftione, Ideô enim conditi redemti liimus, ut Deum celebremus,amp; hæc exercitia proliint ad difcendum, amp;nbsp;excitant timorem amp;nbsp;fidem. Et in his exercitrjs meminerimus diftum Chrifti: Quanto magis Pater uefter cccleftis dabit Spiritum lanftum petentibus Quare docerfregi ftnftificari nos Spiritu ianfto petamus, idep cùm petimus,fieri certó ftatuamus,amp; memine^ rimus Spiritum lanftum efficacem eflè cogitationc Euangelrj»

T^Efendunt aliqui Leges de ieiunrjs, latisfaftionibus ut uocarunt^amp;f Mona# fliperftitionibns prætextu lèntentiarum quæ de mortificatione concionantur» Cùm mortifïcatio,inquiunt^fit bonum amp;nbsp;pium opus, cur non de qud Pdului laudentur etiam hæ leges humanæ de ieiunrjs amp;nbsp;limilibus ritibus C Hic rurfus pr^cipit ab hypocrilis ftruit infidias uera doftrinæ,amp; ueris cultibus. Difcernantur man# data diuina ab hominum mandatis, ac confi'deretur quid uerè Paulus uocet fatisfamonib, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.r- nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r\

humana auto» mortificationem, nec transteramus uocabulumrerummagnarum, quas IJe# riute traditis. us præcipit,ad futiles amp;nbsp;ociofos ritus,ut omnibus ætatibus hypocritarum ar# rogantia infignibus titulis liias ceremonias oftentauit èc uenditauit»

Mortificatio Mortificatio fignificat,aut patientiam mandatam à Deo in ueris dolo# ribus, lènlu iræDei,pauohbus 8óaffliftionibus,auttemperantiam manda# tam à Déo,frenantem cupiditates, Non fignificat îe£Ào0pHçrK£i«$, feu ceremonias accerlitas line mandato Dei*

Tefiimohia de De priore genere,id eft,de tolerantia in ueris doloribus amp;nbsp;in cruce,lo# toleratüia in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus 2.Cor;4. Semper mortificationem Domini lelii in corpore cir#

doloribitt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/r -r n

cumlerentes, ut a uita lelu in corpore noltro maniteltetur* Declarant autem lèquentia uerba quid uocet mortificationem Chrifti. Scmper,inquir,nosui# uentes in mortem tradimur propter Ielùm,ut amp;nbsp;uita IE S V manifeftetur in mortal! carne noftra, id eft, læpè morti obrjcimur, rapimurad lupplicia, pro# pter confeflïonem Chrifti,exercemur terroribus Diaboli. Hanc uotat morti# ficationem Chrifti, uidelicetlïmilcmaffliftionibus Chrifti, amp;nbsp;propriamEc# clelîæ ♦

De hoe genere amp;nbsp;Rom: I2. inquit: Exhibete corpora ueftra hoftiam ui# uam,lanftam,placentem Deo, rationalem cultum. Non de ceremonijs,autfi# mulata SterKHo^e loquitur Paulus: Sed de cruce,id eft,de toleratia in ueris amp;nbsp;ma# gnis dolorib: Hec eft lacrificium in his qui fide filij Dei lè fi.iftinent,ut Pfafin# quit: SacrificiumDeoIpirituscontribulatus, corcontritum amp;^humiliatum Deus non delpicies.Ac fuprà de hoe genere in titulo de Cruce diftum eft.

^^1‘^aflïni muhæ fèntentiæ* Lu: 21, Attendite ne corda ueftra grauentur cra^ Teftimonu nbsp;nbsp;nbsp;•

’^lünio Sc oratione. Ephe: é* Educate filios in difciph'na 8c doélrina Domini, '^eft.doârinam de Deo l'uuentuti tradi'te,amp;:afliicfacite earn pia difci'ph'na^rc^ S’tetnoreSjUt fint modcfti,caftî,pr|,amp; exercete eos certo amp;honcfto laborejiC)

Siuc igitur mortificatio tolerantiam in cruce, fiue temperantiam GgnjR^ ^^Uoquiturdemandatisoperibus, ièdillud uerum eib, liberum cft cuibbet, ' P’'iuatim eligere exercitia honefta;, conuenientia fuæ ætati uirib, fuis^ uc ^icholæ oLi berna tori liberum eft inftituere lecftionum nbsp;nbsp;diïputationû ordi^s

Paulus inquit i.Corrÿ.Caftigo corpus meum^amp;in ftruitutem rc^ ^*§o8Cc. Hoc fine, ne intemperantia impediat Spiritû làn(ftum,intcntionem ^'iiniiininuocatione, inftudijsjnnegocqSj Necimmediatum finem ieiunij W conftituitjUidelicetjUt putet Deum tali opere honore aftici.

Ac temperantia in gencrc præcepta eft, led exercitia alia alrjs congru^« ^quot;^t.Ideô horum elec1:io libera fic.Aliter lenes occupati CLins,dolonbus,ncgo^ imbecilles regant corpora: Aliter iuuenes uegeti,non confefti

^uSjUtDauidi ante exilium magis opus erat exercitijs, quàm poftea,cùm ma^ «p».

S'iJtudine dolorum fra(ftus,uix languida membra lemiuiuus traheret, Bona ^^letudo corporis, amp;: lènfuum uigor eximia Dei dona funt, neceflaria ftudqs ^negocrjs.ldeó tuenda lunt,nec lædendum eft corpus aut ingluuie,aut nimia ’’^edia. Et Paulus habere honorem corpori iubet.

Cum igitur magna fit diflimilitudo,Ecclefia non fert leges, quib» unum riodum ieiuniorum aut exercitiorum prælcribat, fed in genere præcipit tem^ P^Wiam,Etfimulmonet,ne liiperftitiofe exercitia transformentur in cub ^usAiubet dilcrimenteneri inter opera à Deo mandata,amp; exercitia eleda à iiobis, Ideo Paulus inquit 1» Timothtq.. Exerce te ad pietatem:Nam corpora^ fis exercitatio ad modicum utilis cft,pietas uero ad omnia utilis eft, Grauilii* ’^aadmonitioeft, dilcernens neceflaria opera, amp;nbsp;à Deo mandata,ab exercb eleftis noftro arbitrio, lubet autem longé anteferri opera à Deo mandat fa)pccnitentiam,timorem Dei, fidem, inuocationem, confefli'onem, patientb

Suit ad omnia utiles elfe, id eft, DEVS in hac uita compcnlar,amp; ornat has uirtutes magnis bonis, maiore luce æ fapientia Ipirituali, robore fidei, confl^ fiojconfolationc, fuccelTu in gubernatione publica amp;nbsp;domeftica,caftitate, pa^ ctjUiftu, amp;nbsp;poft hanc uitam præmia æterna dabuntur.

At corporum exercitatio ad modicum utilis eft,Intelligit autem hæc ex^ freina à nobis electa, ut fi quis in die femel tantum, amp;nbsp;pauxillum uelit edere, Exerdutio Hæccùm finefuperftitionc fîunt, non prorfus abtjcit, led infra opera dataà DEO collocat, Projfûntenimaliqiiaex parte,uidclicet quia inlos firrjs maior eft intentio animfiii inuocatione, ftudrjs, negoerjs, Conuiuia, Ib^ dalitia/ermones prophani laxant animos,ut facilius admittant incendia cu^ piditatum,ut accidit Dauidi in ocio. Et noti lunt uerficuli :

Et Seneca de fodalittjs inquit: Nunquam mores quos extuli refero, Ebriofi necmeiitenec corpohbus lùftinerc curas rerum magnarum poflunt, amit«lt;

tunt tempora idonea rebus gerendis, facile incauti ruunt in magna Icclera. Sedhoc omnium tn'ftiffimum eft, quôd inuocatio DEI in temulentis ex/ tinguitun

Eft autem diclum ufîtatum^non aipernandum : Vitare peccata, eft ui^ Vitire peccd^ occafîones neccatorum» Ideô bonæ mentes intellioant lapiiium occafioîlt; occdfwnes pec nes^a caulas TÇOKarapK.Wç, oC lua quadam diligentia uitent pericula, ne nimi^ catorum. um implicent le iodalitrjSjament temperantiam, Sc certos ac utiles labores iuicipiant,quibus iubinde milceant inuocationem Dei,

Multum etiam ualetudini amp;nbsp;moribus prodeft^ non confunderc oidilt;! nem temporum à natura præicriptum, Vt multi totum diem partim fomno, partim conuiurjstribuunt;,deinde noduuacant ftudfjs,aut negoefjs, Vereine quit Seneca : Hoc eft luxuriæ propofitum^gaudere peruerfis^nec tantùm diC' cedere à redo,fed quàm longiflîmè abire,

Nec ceflat Diabolus cùm uidet animos curauacuos efte, fed offert amp;nbsp;ipfè aliquas lapfuuni occafîones» Hæc mala cauenda lunt, amp;noftra diligen# tia, amp;nbsp;petitione gubernationis diuinæjficut fcriptumeft: Qiianto magisda^ bitSpiritum iandum petentibus»

Mondchorum Monachi conati iuntregulis comprehendere exercitiahuius diligentie, Reguldde exgt; Scd acceftcrunt fuperftitiofeamp; ftultæ opiniones^amp; uarietas hæc non poteft legibus comprehendhideonon defendantiir traditioncs de diferirninecibo^ ftitiofe. rum hoc prætextuffed boni amp;iàpientesconcionatorGsfæpêmoneant de hac diligentia iuuentutcm.Et præceptores coërcere earn diftiplina quantum Heri poteftjftudeanr, ac Principes adiuuare nos in difciplina tuenda debebanU Hæc de mortificatione Sc de diftiplina breuiter monub ut hypocrifî reiefta? ueras uirtutes amp;nbsp;utilia exercitia intelligere amp;nbsp;amare diftamus*

XTquot; Ocabulum Græcum eft a-nivJ'a'xofi, fadlum à o-Ka^u, id eft, claudicOj fignifî* cat enim off'endiculum, id eft, quiddam ad quod impingens labitur, feu trépidât*

Scdnddlum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem Scandalum, didum aut exemplum, quo alius fît deterior, feu

quiaerrorin eo confîrmatur, feu quia imitatur malum exemplum, feu quia tiotwfn'mif. flammas maiores odij aduerfùs Euangelium concipit, Hæc uocabuli expofi^ tioprimùm confideretur* NamEcclefiafi'cutitur appellationefcandali,alijs ftriptoribus hic ufus ignotus eft,qui dicerent exempla feu -^«(PEiy/xaTa noceiv tia* Et correlatiuum fcandali eft offenfîo, ac interdum promifeuè feandalum, quod fignificat obie(ftum,pro ip fa offenfîonc iümitur.

Scdndaîum de* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prior offenfîo eft Pharifaica,ièu,ut uocantjfcandalum acceptum, uideli^

f^“ c^t cùm impq iraftuntur ueræ dodrinæ Euangelrj, aut honeftis ac neceffarijs 4n;lt;«fttm* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noluiit proponi ueram dodtrinam, taxari errores,aut nolunt

aboleri cultus idolorum,nolunt fàcerdotem pium honeftè in coniugio uiuere* , , nbsp;nbsp;_ Sunt autemuariæ caulæ, cur impiiueræ dodirinæ, aut illis neceffariis

scdnddlidcce* ^^lutationibus irafeantur. Alrj pugnant de uentris commodis, ut qui quæftus pti, magnos, quierantex Miflis,autinuocatione mortuorum, diminui nolunU Alrj de autoritäre dimicant, alq fafeinati periuafionibus fuis, nolunt ea quæ ipft mirantur amp;nbsp;probant taxari* Vt fafeinati admiratione fuæ iufticiæ nolunt audite

5) E SC AK S) ALO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;299

audirchanc uocem, homines non eflèïuftos propter propriarn dignitatem S^munditiem» Viri politici quia iiident, ex diflenfionibus opinionum oriri ’liftradiones Principum, bella perturbationem difciplinæ, nolunt moueri ullas de doctrina diiputationes.

Exempla autem talium oiFeniionum omnibus Ecclefi'e temporibus mub Exempla Scâ» ta fueruntjiunt erunt. Sacerdotes aduerlabanturleremisc prædicenti cxciis daliacapti, ^iùlcrofolymç, Sc prætextus fpeciofos habebant.Chrifto et Apoftolis aduer^s fabantur plericp omnes, qui eruditione amp;nbsp;autoritate in populo ludaico antess tdlebant,amp; ipeciofi's caufis mouebantur» V idebantaboleri Legem Moiai^ tam. Exiftimabant autem fummum icelus efle.leoem unam amp;nbsp;folam in toto genere humano traditam à Deo,delcrijamp; uidebant ex ea re fècuturum eHe in* teritum illius pulcerrimæ politiæ^non à Solonc,non ab Augufto ,fed clara uo^ ceDebamp; certis teftimonrjs Dei conftitutæ* His caufis uehementiffîmè motos fffeomnes fapientes in illopopulo^non dubium eft,præièrtim fafcinatos per* fuafionc de regno Mefîîæ mundanogt;

Etfi autem ipfis Apoftolis dolorem afFerebatinteritus populb tarnen ^anc offenfionem by pocritarû negligunt,amp;S fortiter fe opponunt iudicijs illo* clarè profitentur magis obedienduefle Deo, quàm hominib, obtem* perant mandato Chriftb qui eos colligere Ecclefiam uoce Euangelij iufterat, fcrrores de Deo,amp; Idola taxari necefte eft^uel fi fradus illabatur orbis : Opor^: tetenim anteferri primum ôd ftcundum mandatum omnibus humanis rebus, tiita: noftræ,fortunis noftris,famæ noftræ, pad Reipublicæ»

Hine régula hæc tenenda eft, NecefTe eft confiteri uerâ dodtrinam,amp; fu* gfte idola,amp; facere opera mandata à Deo, etiamfi' fremunt amp;nbsp;repugnant im* Confeßione ue pijl concipiunt maiores fiammas odq aduerfus Euangelium, amp;nbsp;quanqutàm diflidia triftia oriuntur ex impiorum pertinacia. Peccant autem impij aduer* ^orutncontu fautes Euangelio,amp;' cauiæ funt diftïdiorum ipfi,quia cedere ueritati debebât, ïdoUe^fimi* Non peccant hi, qui iuxta uocationem rede docent,aut confitentur Euange* î’uni, ut peccabat Pharao, magno furore repugnans uoci DEI per Molen fonanti,8c teftimonrjs Dei, Non peccabat Moles, etiamfi totum Aegyptum difcordia illa perdidit,

Hac régula prj le in Ecclefiæ certaminibus iemper coniblati iunt, Eft^ nobis hac confolatione opus hoc tempore, Nam moderatis ingenrjs dolorem affert ipfe conipedus diflipationum,ölt;: conuicia illa,que in nos conferunt hy# pocritæ, non facile eft contemnere, cùm nos hoftes Dei, Ecclefiæ, parricidas, feditiofos,denicp peftes humani generis uocant,

Aduerfiis hec triftifîîma indicia nccelEe eft clans teftimonfjs diuinis mu^# TeßimonU niri aninios.Mat:4, Dominum Deum tuum adorabis,amp; illi foli ièruies. Non ^uôdoporteat fequaris Deos alienos, Difertè difeernitur uerus Deus,qui fe patefecitin po# toriatem^nk pulo Ifraèl à commentitijs numinibus, cùm ait. nbsp;nbsp;Hune lehoua, qui tibi uer* dati diumi

bum iuumtradit, amp;tcftaturlèuerè DE VM cfTe mirandis fadis, quibusownit. tduxitte ex Aegypto,inuoces : Non alios commentitios,qui fine hoc uerbo tradito per Prophetas coluntur. Et l, Corinth: lO. Fugite cultum idolorum, Hæc præcepta confiât prorfus immutabilia eiTe, Et læpè repetitur hæc con* cio à Prophetis, Ofeæ 15. Ego autem Dominus Deus tuns ex terra Aegypti, Et Deum præter me nefeies, amp;nbsp;Saluator non efi præter me,

noftra comprobatione» Et hæc mandata fiimma anteferenda flinc omnib, re^ bus,noftræ uitæ,famæ,pad publicæ,iiitçliberorû, beneuokntiæ Principum» Mat: lO. Qui me negauerit coràm hominibus, negabo eu amp;nbsp;ego coram Pâtre meo cœlefti.Et additur coniblatio,ne frangamur metu diflîdiorumtVc ni ièparare hominem à pâtre iùo,amp; filium à matre iîia» De magnis rebus amp;nbsp;magnis periculis concionantur hæ fententiæ. Præftandum eftigiturjUt ueras 8C firmas ièntentias defendamus, nec moueamus tumultus^nec turbemusEc^ cleiîam falfîs opinionibus,aut inanibus ibphiimatumpræftigtis,quasinterdu. cxcogirant ingénia petulantiajncenià uel ambitionc, uel cupiditate uindid^

Ad Gai: l. Si quis ab'ud Euangelium docebit,anathema fit. Extremum omnium conuiciorum eft^anathema, ficut apud Græcos KaSap^a ièu lixaswf, gnificat autem quiddam pollutum, ÔC à Deo damnatum,ut nifi tollaturjtotæ Gentes magnis calamitatibus, bellis/ame, pcftilentia, diicordrjs ciuilibuSj 8^ infinitis confufionibus puniantur, ut de Sodomis, aut Lampfàci Idolo cogita* mus,ubi Priapus colebatur.

Taies Alaftoras efTe defeniôres impiorum dogmatumjPauIus affirmât, quod facilius intelligi potefi: cùm exempla intuemur illorum, qui manifeftos ÔC tetros furores defenderunt aut defendunt, ut Manichæos, Samofatenum, Arium,Mahometum, Regem tragicum Anabaptiftarum^qui uxoremgraui* dam interfecit,8«f per ièditionem ic Regio titulo corona ornauitj régna* re Ce in Eccleiia. Dei iadtitauit,

Hgt;ïJotTi7ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt autem Phariiæi Chrifium èc Ä poftolos iudicabant taies peftes eflè

Mrdfflw odjo Jmmani gencris,fic Hypocritæ ardentes odio Euangelq,nunc quoq^ de nobis, puram Euangelrj dodrinam proponimus,fentiunt,ut fulmina excommu^ ÏM fftnt phari*nic2itionum)amp;[ icripta Eccij, CoclcC AIfonfi,5c fimilium oftendunt, Cùm au* tern fimilia iudicia magnorum ôd iàpientum hominum ualdè excrucient mo* deratos homines redè ièntientes,hanc Pauli coniblationem teneamus,qui af firmat non Euangelij ftudioibs, ièd boites uerè efle Anathemata, maîcdiâos Alaftoras, Quare uitanda eft eorum iocietas,ne contagium noceat pfjs.

Et leiâias inquit capite Jl, Nctimete probra hominum. Et ad Abraham dicitur : ßenedicam benedicentibus tibi. Et Piàlmus triftiffimam maledidionem hoftibus Euangeli] minatur, cùm ait : induit maledidionem ueftimentum. Et confolatur pios,ne fulminibus execrationum hoftilium mo* ueantur,MaIçdicent jlli,amp; tu benedices, Hanc admonitionem hoc temport neceftariam efte duxi,

Dixi iam de Phariiàica offenfione, Nunc de altcrogcnere ftandali di* ^‘■‘'quot;‘^’quot;ccndum eft,quod uocatur Datum,de quo Mat: i8, dicitur, Væhomini,per ^4 Kw 3«i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenit icandalum, Eft autem aut falià dodrina,aut malum exemplum,

quod alrjs nocet,uel quia licentiam in alrjs confirmât, uel quia alios ad imita«* onem inuitat,uel quia deterret aliquos ab Euangelio, uel quia præbet occafio* onem maledicendi Chrifto,aut Ecclefiæ Dei, uel quia ièrit alia plura peccata» ' Talia ftandala fuerunt inde uicp à lapiù primo Heuæ, iùnt amp;nbsp;erunt, faliæ do# drinæ,idolorum cultus_,hæreiès,humanæ traditiones,quæ fine peccato ferua# ri non poiTunt, Item talia fada,quæ ièrunt alia fcelera quoquo modo.

Etdehociccundogenercteneaturcertiftîma régula: Hæcfcandala,id drffcDrffo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falfàs dodrinas, amp;nbsp;praua exempla, uerè peccata efte, damnata bac uoce

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^LO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;500

cura SCuigiIanna uitanda autem cogitent pii,quanta muItftuJo Dia.^ lîolorum ÔC hominum rca fit ÔC fuerit propter huius generis fcelera, Ac confia« ^tremus exempla quædam,ut diicamus formidare magnitudinem pcccatof cunijCÙm uidemus ab uno deli'do oriri infinita peccata amp;pocnas, amp;in ipfis poenis cümulari peccata» O miferiam humain' generis inenarrabilem.

Primus autor fcandali huius generis fuit IDiaboIus, cùm decepit Heua» primuf dutor Deinde à lapfu Heuæ amp;nbsp;Adæ,quantû mali ortû eft'T Diabolus triûphauit ad^j fedndaliDdti Uerfus Deu^quod hoc opus Dei horribiliter deftruxifret,amp; auxiflet contume^ Didbolus, liasaduerfus Deum^graffaturas ingenere humano.Præterea propter lapfum primorum parentum iècuta funt omnia totius generis humani iceleia^ amp;nbsp;muh torum hominumæternum exitium. Cùm uiderunt Heua Adam necem Itj Abeljagnouerunt à fuo peccato id trifte ipecftaculum ortum effe» Ita unum pcccatum trahit (ècum ingens agmen ftelerum amp;pcenarum,

A Dauidis adulterio quanta ftelerum amp;nbsp;calamitatum moles orta eft, f*rimùm inter le fîlij dimicarunt, poftea filius mouit feditioncm adueriùs pa^« polluit coniuges patris, matronas quæfuerant plenæ Spiritu ianefto, pcrdidit multa millia ciuium.Hic quales triumphi fuerunt Diabolorum, quæ mocfticia fuit piorum, quantù contriftatus eft Spiritus fandus in bonis meiv hbus; ht credibile eft,hune dolorem multis pijs attulifle mortem. Pater cer^ Ce fenfit huius uulncris magnitudinem, quiintellexitfè tot fcelerum reum eft ^èjfeeffefontemhorummalorum, ièeffe maledidum. Anathema, Alaftoa« rem populi DEI» Nee fuit ei facile eludari ex hoc dolore,cùm iram DEI fentiret/ed uicit tandem^adintus à Mefti'a,ficut clamat; Beati omnes qui coiv fiduntin eo» Hæc exempla recito,ut tantorum malorum cogitatio metum iræ Dei in nobis excitet, amp;nbsp;ut fiia quifi^ ftandala mente intueatur, amp;nbsp;meminerit in uno delido multa inuoluta efle,amp; in ipfis poenis cumulari peccata» Nihil paruumdnquit Hippocrates,nihil contemne.Et Thucydides inquit de bellow rum erratis,^ oÀi'ywTpÂ^cè- Eîæc multô ueriora funt de hominum peccatis,ied fe^ curitas humana magnitudinem fiiarum miieriarum amp;nbsp;iræ Dei non agnolcit» Verum ideo non folùm uoce nobis concionatur,fed etiam triftiifimis poenis, ut eius indicium aliquo modo agnoftere amp;nbsp;timere incipiamus, amp;nbsp;admoniti uoce Dei amp;nbsp;noftris calamitatibus nonnihil ex tenebris eludemur.

Plerunçp autem plus nocent dodrinæ fcandala,quàm morum deh'da,ut Pluitucentdo initio Diabolus Heuæ letale uulnus fecit, oftundens faliam perfiiafionem* Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1“^”*

omnibus temporibus pofteaEcclefiam horribiliter diftiparunt autores ;impisi nbsp;nbsp;nbsp;, *

arum opinionum,qui docuerunt idola coli,aut fparferunt blaiphemias 8c hæ^ refes. Quanta agmina animarum traxerunt in æternum exitium,Arius, Ma* nichæi,amp; alq multi Hæretici

Nulla mens humana magnitudinem malorum cogitare poteft, quæ his ultimis mundi temporibus orta flint à Mahometo, amp;nbsp;à Pontificibus, qui de^» prauarunt Cocnam Domini, qui ftabilieruntinuocationem mortuorum, qui Euangelium de fide Sd uerainuocatione Chrifti falfis opinionibus obrui per* miferunr,qui legem de coelibatu Sacerdotum,amp; uota defenderunt*

Vna lex coelibatus, quàm multorum confeientias fauciauit,ne pofTent scdnddUortiL inuocare Deum'T Sc in his plurimi æterno exitio oppreffi flint.’Et recens Ana* baptiftarum uirus multos perdiditSd adhuc perdit» Horum horribilium ex* emplorum mentio ideo hie facienda eft, ut bonæ mentes cogitent, non tantù

mala exempla morum/ed etiam fallàs opini'ones fcandala enc^dänata à Dca, Sgt;C diligenter uitanda, ac de utrii^ concionamr Chriftus : Væ homini per quem ueniticandalum» Nec tanrùm humanæ diligcntiæ cft uitarehallucina^ Clones amp;nbsp;errores doôlrinætSed ardentibus uotis alîîduè petendum eft àDeo, ut luce Spiritus fanóli regat mentes noftras^ne implicentur erroribus,ßcut to to Pialm. 118, petit Propheta : Da mihi inteHeélum, ÔC (crutabor Legem tult; am^amp;f cuftodiam illam in toco corde meo. Et Chriftus inquit, Mat: 26, late orate, ne intretis in tentationem,

Hatftenus dixi de neceflario faciendis, ncceiTario uitandis, nondum dixi de Adiaphoris. Manifeftum eft,dolt;ftrinam ueram neceflario proponent dam eire,nec propter impiorum oiFenflones tacendum efle. Sic pius facerdos ducat honeftam coniugem, nec deterreatur ofFenfionibus Phariiaicis^

Tert»4R^ttl4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed hie tertia régula addenda eft de Adiaphoris, ut de efu carnium die

ri« Ariwp orit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac fimilibus ritibus inutilibus, de his fle ientiendum eft, -

Primùm,do(ftrina quæmonftrat ueros culrus^^ taxat commentitioSjamp; caufam oftendit libertatis in Adiaphoris,proponenda eft^Nam qui non didi* cerunt caufam libertatis, adhuc putant ritus illos eflè cultus, cum dubitatif one conftientiæ uiolant traditiones.Omnis autem dubitatio confcientiæim^î pedit inuocationem, Quare apud eos qui dodrinam non audierunt, amp;nbsp;funt homines modefti amp;nbsp;dociles,non iubito mutanda eft coniuetudo,ftd prius do* ceri eos utilius eft,ficut Paul: inquit:Infirmum in fide airumite,non ad dubita* tioneSjid eft, homines dociles, qui amplexi iuntEuangelium,ièd tarnen adhuc aliquid dubitationis habent de cultibus,erudite amp;Sconfirmate,ut ftiant ft non lt;nbsp;peccare abiedis his ritibus. Ideo autem confirmentur, ne fi cum dubitationc abqcianCjConfcientiæ fugiant Deum, amp;nbsp;excutiantur Fides amp;nbsp;Inuocatio, Ve^ rum quando fit utile mucationes facere, iudicium eft piæ mentis, tantum ablit petulantia*

Poftquam autem dodrina de ucris 80 falfis cultibus, de liber täte iam propofita eft,concedendum eft exempli caula,ut inutiles ritus abijciantur,nec pcrtinacia eorum laudanda eft, qui cum agnoftant dodrinam ueram efle, ta* men acerbe flagitant omnes ritus,

Pertî«4«4/Î4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc pcrtinacia multiplex icandalum eft, quia confirmât hoftes ueræ

gitâs owiiei ri dodrina?iamp; adducit imbecilliores in dubitationemjqui metuunt non proba* ij« promilcuè j-f ufum libertatis illis, qui dodrina uel autoritäre antecellunr, amp;nbsp;contriflatur iandus in imbecillioribus, ciirn dolent ft accufari leuita* multiplicis tis.Hac de re prodeft recitare hiftoriam,quæ extat in y, libro Euftbij, ffattJali. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nobiliflimi coniuges Attains amp;nbsp;Blandina, Lugduni in carcere crant

KiflorU AM» propter Euangelq profeflionem comprehenfi', ac iæpè producebantur in loca iuppliciorum,ut fledereiitur ad abrjtiendam Chrifti inuocationem. Erat ault;

M ttje 10, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alius quifpiam Chriftianusin carcere, qui fingularibus cxcrcitijsle

macerabat,non uino,non carne utebatut.Hic Attalo diuina reuelatione man* datum eft,ut diceret illi duriori, ut communibus cibis uteretur, nec fingularc exemplum cseteris proponeret, Et ratio addita eft, quod rudioresexiftima* rent, hæc diftrimina ciborum eift præftantiorem cultum Dei, quem errorem taxari profit, non confirmari,

Attains reuclationem illi duriori amp;nbsp;cætcris in carcere exponit, quare amp;nbsp;ille obtempcrat, ôCcæteri hac uoce admoniti erudiuntur amp;nbsp;confirmancur, Hæc hi*

Hæc hiftoria grauem caufam récitât , cur horum pertinacia, qui intelh'gunt difcrimina cultuum, non fît probanda, ne fcilicet error in ignaris, amp;nbsp;dubitatif oncsinimbecillioribus confirmentun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Etfîautem ilia durities interdum eft quædam grauitatis fîmulatio, ta^ perfMidcwi« nien fæpc alias habet ueras cauiàs, non feruit Deo, ftd aucupatur beneuolen?’ tiampotentum,quiaduerianturEuangeho* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hypocrifiiefi.

Multo etiam magis peccant, qui cum hoftibus Euangelrj colludunt, pres« muntreótè docentes, impediunt arte Euangelq curium,amp; fîgnificant Cc alium Ecdefiæ ftacum defîderare expedarc. Et hi in his controueriqs uideri uo^ luntiufti cenibres, neutri parti addidi,integri,incorrupti. Sed meminiftè den bebant uocem Chrifti: Qui non colligit mecum,diipergit.

In ciuilibus controuerfijs hoc fieri poteft ,ut non fîimas tibi indicium de alterutra parte. Nihil enim opus eft fingulis feire aliéna négocia. Non opus ftat Pomponio Attico quærere utrius, Pomperj an lulq caufa iuftior effet. Sed de controuerfqs dodrinæ neceffe eftfîngulos pios iudicare, ampIediamp;S profiteri uera. luxtaillud: Si quis aliud Euangelium docet.anathema fit. Et lt;onfclîîo mandata eft : (^i confitebitur me coram hominibus, confitebor ÔC ^§0 eum coram Patre ccclefti.

Hive cogitent bonæ mentes, amp;nbsp;ftudeant fîia confeflîone amp;nbsp;fîiisoftîcijs Euere amp;nbsp;tueri Ecclefîas redè docentes/ornent hune præfentem ftatum,ut dis« btur,Spartam quam nadus es,orna. Non colludant cum hoftibus ueritatis, née quærant animo aliam Ecclefîam, aut aliud minifterium, cùrn ftiantquæ Scdelîa redè doceat. Deus uult nos amare Ecclefiam redê docentem,8c ftuî« dium ei noftrum declarare, uult minifterium Euangelq honore affîci amp;nbsp;iuua^ ri,ficutamp;S Piàlm î præcipit : Rogatequæ ad pacemfuntleruiàlem» Etaddi^ tnrpromiflîo mcrcedis: Erit abundantia diligentibus te,

Cùm igitur manifeftum fît defend! Idola amp;nbsp;errores ab hoftibus Ecclefî«! pietMtftdiß arum noftrarum,ôd neceffe fit fugere Idola, amp;nbsp;conftet in Eccleff|s noftris redê doceri, remotos effe Idolorum cultus,pietas eft, has Ecclefîas fouere, amp;nbsp;his fl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r J 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T- i-r dentibus idoLi

leadiungere. Vitemus Icandala omnis generis,non prætextu Euangelq Ier«? errons ad uiaturpriuatisaffedibus, nonpremantur redè docentes, non impediantur ecc/c« ftudia piæ dodrinæ, fed ut in alueolis apes fîngulæ conferunt labores fuos ad tommunem utilitatem, ita nos conferamus finguli omnia ftudia officia no^ ftia,adfalutemamp; tranquilIitatemEcclefiarumredè docentium, Sciuiiemus pia ftudia, ut ad pofteros dodrina pura de D E O, ÔC de Domino noftro lelù Chrifto propagetur.

In lècundo Præcepto dicitur î Non habebit Deus inibntem, quicunc^ nomen Dei uanè uftirpauerit.Non dubium eft igitur,pcenas Deo daturos eft fe omnes qui Euangelq dodrinam fcandalis dedecorant. Ac his ultimis tem:« poribus in tanta confufîbne opinionum amp;nbsp;gubernationum, profedô necefle dt nos circumfpediores ôô uigilantiores efle, Nuncillam uocem Chrifti no^ bisinculcemus. Vigilate amp;nbsp;orate,ne intretis in tentationem. Et hac nos con* folatione fuftentemus, quôd eodem tempore inquit Chriftus : Expetiuit uos fatanas,ut cribraret uos ac diftîparet,{èd ego pro te oraui,ne deficiat fides tua,

Te oro, Filq D EI lefti Chrifte, crucifixe pro nobis amp;nbsp;reiülcitate, mile* rerciioftri,amp;Spiritu iàndo tuoueram lucem In cordibus noftris accende, auge,amp; rege mores ftudia noftra.

CI quis Prmdpum in Babylone audiflet ludæos in cxilio gIoriari,Gbi diuinn ^tus libertatem donatam ciTe^dixiflet amentiam efle hæc prædicare* Ita nûc deridcri nos à uiris Politicis arbitroncùm in bis triftifTimis minis repnorum, cùm crefcit ièruitus ubiquc, cumcp mulca millia piorum hominum à Turcis quotannis penè ob oculos noftros abduci uidemus, cumc^paflîm iæuitia in pios iniufta excrceturjadhiic libertatis mcntionem facimus,amp; libertatem no# ftram glorioféprædicamus.Primùm igiturhoc prçfandum cftjiiosquoq^do# lere uicem EccleGæ D EI, quæ bis fæuis amp;nbsp;Tyrannicis temporibus,amp; inhac confufîone Regnorum paflîm dura fèruitute premitur.

Et ut maxime foueretur imperijs mitioribus, tarnen EccIeGa femperà Diabolo excruciatur,amp; adhuc morte amp;nbsp;multis calamitatib. in bac uita onera# ta eft, In quantis doloribus uixerunt Adam Sc Heua, cùm uiderunt neces amp;nbsp;fcelera pofteriorû^etiamfi nondiï erant regia imperia aut tyrannides,Sempcr ingentib.miferijs oppreflà fuit^eft, amp;nbsp;erit ante refurredionem Eccleiïa Del»

Quid igitur uocamus Libertatcm'rNum inane uocabulû eft^ut funt Sto# icorum Paradoxa,ièu ineptiæ,qui ducunt ibios iàpientés liberos efle'T Longe AIm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrina Euangelq de Libertate, de qua Chriftus loquitur, cùm ait : Si

Filius liberauerit uerè liberi eritis. Verè,inquitjiberi,nô inani titulo,aut fmlitica. nbsp;nbsp;umbra libertatis ,fed re ipfàjdeleto peccato,placata ira DeLabolita morte^fub

ïatis omnibus calamitatibus bumanis^donati æterna iufticia,Iuce,uitajgloriagt; Libertéchrh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CompleÆtur Cbriftus integram libertatem, quam iplê attulit amp;nbsp;pepe#

niorte Ecclefiæ iîiæ, Nunc quidem in bac uita incoatur ilia ueraliber* tu,eritintegra tasfed in reRirredtione erit integra,cùm deletis omnibus malis^EcclcGa fnie* in aterna. tur æternâ amp;dulci coniuetudine Dei,amp; Saluatoris noftri lelù Cbrifti.In illam îcternam nbsp;nbsp;integram libertatem mente intueamur, quoties nomen libertatis

somniade po* audimus,amp; fimul cogitemus,eam in bac uita incoari, Sed remoueamus fom# Jihcrf hberiate „jPolitica libertatc corporum,de imperrjs, ut ludæi adhuc libertatem amp;nbsp;nwumda nbsp;nbsp;biftaurationem regni in Palæftina fperant. Nihil hæc fomnia ad hanc dodri#

Etfi igitur Ecclefia non Iblùm ab imperijs oppreflà eft ièruiture in hac ui# ta.fedetiam ingentibus calamitatibus alqs exercetur, tarnen doótrina deli# bertateconlolationeminhisiplîsmalis firmilTimam proponit, Affliguntur HercuIes,Priamus, Agamemnon, Palam edes,Cato, Cicero,Brutus,amp;: aîij in^ numerabilesdgnorantes Deum, Sed iuccumbunt liiis æmmnis, nec habent De um mitigantem euentus, aut confirmantem animos, fed opprimuntur æ# terna defperatione,amp; æternis tenebris de prouidentia amp;nbsp;de iulticia Dei. At ïoleph,Dauid,Ionathas,Ezechias, leremias, Baptifta, Paulus,ctiam cùmaffii# guntur, tarnen cernunt Dei prælèntiam, qui confirmât animos, amp;nbsp;iæpc miti# gat ipfis euentus,amp;cum opprimuntur,tarnen paulo pôft Ecclefiæ prolunt ho# rum agones, ÔC hi iciunt iè poft hanc uitam in reiurredione habituros æter# nam gloriam, Ita habent in hac uita incoatam libertatem,quia à Deo recepti funt,reguntur ab eo, defenduntur adiuuantur, amp;nbsp;Iciunt poft banc uitam fe habituros elTe integram libertatem, lam cogita quantum bonumfit, quanta libertas etiam in medijs ærumnis,amp; media morte, Deum habere propicium, opitulatorem,gubernatorem amp;nbsp;proteélorem,

Ilia in Ecclefîa, amp;nbsp;quas Ecckfia^ego 8^ tu omnes pfj experiuntur, proponi't, non affert inania fomnia ludæorum^aut Stoicorum, aut AnabaptiftarurUjauc Struthfjjqui pkbem liberare tributis uolebat,

Diftribuo autem uiîtatè docendicaufàlibertatem Euangelicam l'n qua« tuor gradus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Primus eft, Vt fiimma mala ftmt peccatum ira DeE ita. neceiTe cil pri=: primiugi-dtlu« mùm dici de hoc gradu,quomodo ab his malis hberemur» Eft ergo primus chri gradus libertatis,quôd GRATIS propter Fih'um Dei donantur nobis rcA^'^' miffîopeccatorum^reconciliatiojiuftifîcatio ièu imputatio iufticiæ,amp;faccepta# tioaduitam æternam, Sc hæreditas uitæ æternæ,

Hæc eft libertas, quôd propter Chriftum gratis hæc tanta bona certô donantur. Vult nos Deus certô ftatuere 80 credere, nos agentes pccnitenti« am.rccipi in gratiam, exaudiri amp;nbsp;iàluari propter Fih'um gratis, ctiamfiLex noftra ratio nos acculant ac deterrent,ne hæc bona accipiamus,Sumus igin twliberaa à peccato^ab ira Dei^ab æterna damnatione^à Lege acculante nos, à conditione meriti. Et alia res propofita amp;nbsp;donata eft, propter quam acck pimus remiftionem peccatorum amp;nbsp;iufti,id eft, accepti à Deo pronunciamur, Icilicec filius Dei Mediator, non Lex aut mérita noftra, ac reconciliati repUilt; Unturiufti, id eft, accepti à Deo ad uitam æternam, etiamfi procul abiunt à perfedione Legis,ièd propter Chriftum fide, O ingens beneficium, qùôd Suanquàm adhuc hærent in reconciliatis reliquiæ peccati, quanquàm magna naole fordium prcmimur,tamen placemus certô propter Chriftum,ac fi pror# Es Legi fatisfacercmus,

De hoc gradu libertatis concionatur Paulus, cùm ait : Chriftus nos rca demit à malemftione Legis,fa(ftus pro nobis malediftum. Breuè diftum eft, fed longe omnium Atigelorum ÔC hominum iàpientiam iuperans, quia uera, rigens amp;nbsp;ineffabilis ira aduerfus peccatum fignificatur, cùm Filius, in qucm deriuata eft ira,uocatur maledidum. Hic faftus eft pro nobis àu'^o/j æuidlisî *iia.De uidima amp;nbsp;de hac liberatione femper amp;nbsp;in omni inuocatione cogitanä« dumfide ftatuendum, quôd propter Dominum noftrum IES VM CHRISTVM uerè noftra peccata remittantur, tedta amp;nbsp;ftpulta fint, ^uôduerè uelit nos propter Mediatorem recipere,exaudire,ialuare,In his cxa ^rdtijsinuocationis quotidic crefcet intellecftus huius libertatis,de qua in hoc primo gradu dicitur, qui doftrinam de luftificatione, quæ fuprà copiofius rc=» citata eft, continet.

Secundus gradus eft donatio Spiritus iànfti, qui nouam lucem in mcn^^Secunduf grd, te, 80 nouos motus in uoluntate amp;nbsp;corde accendit, gubernat nos, incoat in^^^ li^eratK nobis uitam æternam,Etfi autem hie fecundus gradus cum primo coniuntfius eft, tarnen docendi caufa difeerno, ut quoties de Liberatione à Lege dicitur, intelligatur non tantum auxilium,ut Auguftinus plcruncp enarrat, fed etiam gratuita imputatio iufticiæ,

Auguftinus plerunq? fic loquitur: Libcrati fumus à Lege,id eft, donato Spiritufanclo iuuamur, ut legi obediamus, neciamfruftra nitimur coaeftià Lege.Reftè de auxilio dicit, fednecefle eft conipici amp;nbsp;alterum beneficium, Eilicct gratuitam remiftionem peccatorum, nbsp;nbsp;imputationcmiufticiæ, quæ j

lt;lonatur propter Chriftum, Hoc ingens munus côipici neceffe eft,ut Chrifto fuus bonos tribuatur, amp;nbsp;confeientiæ teneant ueram amp;nbsp;firma confolationem, Ô^poifintinuocareDeum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fff Hi} Loquitur

Loquitur autem Chriftus de utro(^ graduj cùm air : Si uos filius libera* ueritjUerè liberi eritis» Et quidem de integro benefîcioconcionatur* Filius placat iram Dei, tollit peccatum amp;nbsp;mortem, dat iufticiam 8lt;:^ uitam æternam, refnfcitat nos ad æternam gloriam amp;nbsp;læticiam, qua fruemur in confuctudi* ne Dei, Angelorum^ amp;nbsp;uniueriæ Ecclefiæ* Hæc integra libertas eft benefici* um,de quo Chriftus concionaturjquam tarnen hic incoari oportet.

Adhucfubiedi iumuscruci ÔC mord corporis, exercemuringentibus calamitaribus, hærentadhuc in nobis fordes amp;nbsp;multum caliginis, amp;nbsp;oppug* namur à Diabolo, qui interdum implicat nos malis inextricabilibus. Et ne* mo tam cautus, tam diligens eft, ut non aliquando in deliberationibus erret. Denicß regere iph diffîcilimum periculofîftîmum uitæ curiùm,amp; uocatio^= num négocia fola humana diligentia non pofliimus, ut inquit leremias : Scio Domine,quôd non eft hominis uia eius.

Quanquàmigiturintrifticarcere adhuc inclufi uidemur, tarnen iùmus Iiberi,Primiî'm,quia certum eft nos propter Chriftum habere Deum propici* um, amp;nbsp;defenibrem, ut docct primus gradus libertatis, Deinde, quia adiuua# mur ÔC gubernamur à Spiritu iàndo. Dauid inextricabili malo conflidatur, cùm puliùs regno exular, ièd tarnen hac iè certa confolatione iuftentat, quôd à Deo non fit abiedus, meminit uocem Nathan : Abftulit Dominus pecca* turn tULim. Deinde petit auxilium amp;nbsp;gubernationem Spiritus fanâi,amp; expe* ritur fe à Deo iuuari. At Themiftocles Græcia expulfiis, nullam harum con* iblationum nouic,ied tantiiper dum habet receptum humana præfîdia,fcrt exilium tranquilliore animo*

sanâi m pe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didicerunt fecundum gradum libertatis omnes iàndi in pcriculis,cùnî

taitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuari, Ôô confirmari à Deo, ficut Stephanus in confeflîone,amp;

Quare Sô nos noftram infirmitatem 8ô pcn'cula confiderantes, dchoc gradu cogitemus, petamus auxilium gubernationem Spiritus fandi,ficut præcipit Chriftus inquiens: Petite amp;nbsp;accipieds. Item, Vcnite ad me omnes qui laborads Ôô onerati cftis,amp;ego reficiam uos, Cùm inuocabimus,fine ulla dubitadone fentiemus nos iuuari, régi confilio, gubernari exitus, depelli pe* ricula.midpari ærumnas.

Hæc inucKationis exercitia erudient nos de hoc iècundo gradu liberta^ tis. lam quanta beneficia Dei fint hi duo gradus, fecumquiiqjcogitet. Sunt enim libcrationes ex fiimmis malis, à peccato, ab ira Dei,à morte æterna, do# natio iufticiæ Ôô uitæ æterne,defenfio aduerius Diabolum,gubernatio in om# nibus negocrjs periculis,regente corda Spiritu fando, amp;nbsp;accendente in no# bis cogitadonem uerbi Dei, deniqp præfentia æterni Dei, nos iam comple# dentis propter filium fuum Dominum noftrum lefum Chriftum, His bonis nihil eft melius aut maius*

Itacp libertas parta ianguine Chrifti, quam oIFercEuangelium, ingens immeniùm bonum eft, nec eft inane nomen, aut Stoica imaginatio, ut ho# mines impfi indicant,

Djfmm#« iù jxjgc difficile eft lànis mentibus pqs uidere diierimen inter banc libe# p- î*^ftonem à peccato amp;nbsp;ira Dei,ôlt;^ Politicam hbcrtatem,feu liberationem à tri# litic£pijsmn butis. De hac externa politica tranquillitateucl feruitute in his duobus gra# cßdifficile. dibus nihil dicitur. Habet hos gradus libertads anime Iofeph,quamuis feruus amp;nbsp;conie#

^coniedus in care er cm, Habet eos Daniel fèdens inter Leones: Laurentius t ’3cens in craticula, Nam politica libertas aut leruitus nihilo magis ad bos du^ ^gradiis pertinet, quàm robur corporis, autimbecillitas, ut Gal: 3. dicitUr. ^fnnes filtj Dei eftis per fidem in Chriftum lefum, non eft ludæuSjnec Gra?* ^üs,neG feruus,nec liber, Sed facile eft pqs hæc intelligere. Alia animae bona ‘Unt,aliæ res funt corporum diftrimina,

Tertius gradus tandem de externa Politica uita traditur, uidelicet Tertimgrif Chriftianos non efle alligatos ad politiam Moft, aut ullam certam unius hberatii J’spolitiam fed ftngulislocis parère Magiftratib. amp;nbsp;legibus præièntibus de^ otnius,lî modo leges fint confentaneæ iuri naturæ, nee præcipiant aliquid

contra mandata Dei, Vt alijs dierum amp;nbsp;nodium Ipacijs utimur in alrjs re^ §ionibus,ita licet uti alqs Magiftratuum,imperiorum amp;nbsp;legum formis, modo Utleges ficut dixi, nihil præcipiant fieri contra mandata Dei,

Ideö autem de hoe tertio gradu libertatis rudiores docendi funt, quia fæpè perniciolæ feditiones motæ fiint ab indocfiis^ qui contenderunt oporte^» Chriftianos régi legibus Molàicis, Hic error taxandus eft,ut clarè docent ^rophetæ,Chriftus,amp;Âpoftoli, finemforepolitiæ ludaicæ poftpaftîonem ^refurredionem Chrifti.Et iplæ ruinæ lerololymorum teftantur ante annos

7 0. politiam ludaicam dcletam ejffe, Hinc régula fradiair,abrogatas efle ^frernonias Molâicas, nec leges iudiciales Mofi ad Ecclcfiam Chrifti pcrtinc!«

Politiailla ad certam Gentem pertinebat,amp;duratura erat certo tempore non pertinet ad alias Gentes,aut alia tempora. Hec confirmantur multis per* ^icuis teftimonijSjUt Â(ft:iO,Et ad Gal:^ cap.amp; ƒ, In Chrifto lefu nec circum^ aliquid ualetjuec præputium, lèd fides quæ per diledionem eft effîcax,

Sed hic quæftio agitatur, cùm dicitur de abrogatione Legis, totane Lex ’ntelligitur abrogata, an tantum duæ partes, fcilicet ceremoniæ amp;nbsp;foreniès Atcjuimaius onus eftj amp;nbsp;durior career, Lexmoralis, quàm ritus iîli externi ^«rcmoniarum7

Refpondeo, De CeremonrjsôdForenfîbus Legibus relponfio non dif*^^^^^^^. ^fil’seft.Sicut Athenis Tabulæ Solonis, aut Romæ dccemuiralcs,mutata pnblicainterierunt, fie Ceremoniæ Ô^Forenfes leges Mofi promulgatæ, funt tempore durarent,amp; deleta politia Mofaica neminem obligarent,nunc

*^xtinâæfunt. Supra autem in diferimine ueteris noui Teftamentidiclum ^ftjCurconftituta fit ilia Politia,

Sed de Lege Mcrali diffîcilior eft relponfio, quam explicat Chriftus Apofioli, amp;nbsp;non intelligunt homines prophani, amp;nbsp;fine pœnitentia uiuentes,

Lex Moralis non eft lex mutabilis, ut Ceremoniæ, aut tabulæ deeem* nbsp;nbsp;nbsp;moralis

nirales. Sed Lex Moralis eft æterna immutabilis régula in mente diuina, non eft tfx præcipiens facienda, amp;nbsp;prohibens ac puniens non facienda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muabilii.^

Vt hæc propofitio æterna amp;nbsp;immutabilis eft, Deus eft iàpiens, bonus, ïuftus:Sic he propofitiones æternæ immutabiïes lunt,Deus iudicat iuftum fffc,feconditorem à creatura rationali diliofSô anteferfi omnibus rebus,De* iudicat uagas hominum libidines malas elfe, Deus approbat obedientiam quam poftulat, Deus irafeitur contumaciæ.

Et huius Legis fententia transfufà eft in creaturas rationales, nec poteft illis manentibus aboleri, ficut noticia numerorum aboleri non poteft,

S) E LI^E^TATE uxnwriHi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manetigi'tur femperhæcrégula, fcilket Lex moralis, amp;rmanetfempev

ordo di'uinæ mentis,ut creatura obediat. Obligat autem omm's lex ad obedi* entiam, uel ad pœnam,

Cùm igitur homines non præftiterint obedi'entiam, neceffe fuit aut iplt;’ fos in pœna interire,aut ah'um perfbluere pcenam,fèu xu'ga. Itacp mi'randoamp; incnarrabili confilio foluit xu'gaFiIius Dei pro nobîs intercedens,amp;^ deriuauîf in CcCc iram,quam nos fûftinere oportuitt Qiiare non fine copenfatione De* us legem fuam mitigauit,(èd iufticiam feruauit in flagitanda pocna.Ideô Chri* ftusinquit, Non ueni Ibluere Icgem, fed implere earn, fcilicetfubeundopœ* nam pro gcnere humano,ct docendo amp;nbsp;inftaurando earn in credentibus.Dif fîcilis eft explicatio huius rei,ièd pios oro5Ut hæc quæ dixi expendant.Et cum perfoluerit, lïberati fumus à Lege propter ipfiim, fcilicet ne ma# dilt;!iione^it ‘ ^camus l'n malcdi(fiione,modo ut fidebeneficiû eius nobis applicemus. Ideô Paulus diixrtè inquit, nos liberatos efle à maledidionc legis, fi quia Chri# ftus perfoluit Xuquot;ga. Non remifia fiint peccata in uoluntate üei, aliqua mobi# litate fine caula,{èd intercefiît magna compcnlàtio propter iufticiam Dei.Sic primi Patres etiam ante Mofèn, Abraham,hàac,Iacob,amp; deinde Moyfes,Sa# muefiDauid, Baptifta lèntiebant fibi rcmitti peccata, amp;nbsp;fe recipi propter Fili# um Dei, non propter Legem, amp;nbsp;fe reconciliatos, quanquàm non crane fine fordibus, tarnen DEO placere, quia à Lege liberati effent propter Filium, - quern iciebantAu^aperfoluturum efle, ficut Baptifta inquit, Ecce agnus Dei, qui tollit peccata mundi, id eft, Vieftima à Deo deftinata, Fdæc eft abrogatio Legis moralis,de qua Paulus concionatur, diftrte dicens, per Chrifiumnos à maledicT:ione Legis redemtos eiTe Jta liberati iumus,fi beneficium Chriftino# bis fide applicamus*

Fdæc dodriiia nos de utracp re admonet, de ingenti ira DEI aduerfus peccatum, quod non remilTum eft fine compenfatione,amp;deadmirandobe# neficio Chrifti, Semper odit Deus peccatum, fed quia iram fiiam in Filium deriuauit,nos recipit. Lex enim obligat, ut dixi, ad obedientiam,uel ad pœ# nam,8c pccna à Filio perfoluta eftgt;

Nunc igitur ad principalem quæftionem reipondeo. Liberati fiimus à LiieMi fu» maledidlione Legis moralis, quia filius perfoluit xu'ga, amp;nbsp;propter Filium rece# mi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pti ftimus, led manet ordo Dei æternus ÔC immutabilis, ut creatura Deo con#

fidord^Dei obtcmperet. Non acculat,non damnat lex reconciliatos,fed manet or# immutabilK do in mente diuina, amp;nbsp;in noftra mente,ut Deo obediamus. In hanc fententi# n^net, am dicitur, Abrogata eft Lex, quod ad maledidionem attinet, non quod ad obedientiam attinet.Ideô amp;nbsp;Spiritus iàndus datur, ut deinde uerè accendan# tur in cordibus noftris motus congruentes legi Dei, ut i. Cor: 3. Nos reteâa faciegloriam Domini ipcculantes, in eandem imaginem transformamur à gloria in gloriam, tanquam à Domini Spiritu.

Ex his intelligi poteft didlum Pauli, Non eftis fub lege, fed iub gratiagt; fcilicet quia in Chriftum translata eft pcena, credentes liberati funt ab ira, amp;nbsp;iam propter Chriftum iufti feu accepti fiint, etiamfi herent in eis reliquiæpec# cati, quibus repugnant ipiritu. Quod dicitur, lufto non eft Lex pofita,mani# feftèeo loco apud Paulum dedifciplina dicitur, aitlegempofitaminiuftis,a# dulteris,homicidis amp;c. ut cocrceantur,accufentur,puniantur. Hac difciplina amp;nbsp;hoc carcere iuftus,id eft,renatus Spiritu fando,non damnandus eft, fed re# gitur

§itur Spiritu {ân(flo,prclucente uerbo Dei\ cui' fo't creaturam rationalem fub^ ’fdam efle* Et eo loco apud Paulum emphafi'seft fn uerbo k©tö«. luftumlex •ion premit^non obruit,

Qiiartus gradus eft libertatis,quód Euangelmm docet ritus Humana au^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grlt;{a

toritate falt;flos in Ecclelïa de adiaphoris, non meren' remilTionem peccatorum dm hbertatii nonefleiufticiam Euangelfj^ non iêruandos eße cum opinioneneceiîîtatis, poiTe ornitti extra calüm lcandali» Hæc clarè traduntur in his diißis* Fru^

fira colunc me mandatis hominum» Item^Nemo uos arguat in cibo^potu^amp;fc, Rccenfui autem fùprà quos errores addant Hypocritæ illis humanis ritibus, ^uos errores cùm refutare necefle fit, de hoc oradu libertatis in Ecclefia db fendum cft, Deus uult fè amp;nbsp;uoluntatem fuam agnoici ex uerbo fiiojion con:lt; tçdit nobis licentiam fingendi opiniones noftro arbitrio, ut finxerunt Ethnie«

Idolorum cultores omnibus temporibus.Nam hic fons eft multorum er# aut opinions rorum.quôd homines putât fibi licere,de Deo fingere opiniones,amp; bono ftu^: de Deo fine ^iOjUt dicunt,cultus inftituere.Piû ducunt Thebani petere à Deo ubertacc ui nbsp;nbsp;nbsp;*

’’Wumjdeô Bacchanalia inftituunt.Pium ducunt Siculi petere,ut frumentu fdiciter proueniat.ideô Cererem filiam colût» Pium ducunt Romani pelt;

Om nes autem hi errores ex hoc uno fonte oriuntur quôd putant homi^* ties,fibi licere fingere fuo arbitrio opiniones de Deo,amp; cultus, Sicut amp;nbsp;Aa^s ’'onputabatjfingenscultum ad uituli fimulacrum, 8d leroboam audaciftîmc ^bducens populum lifael à tcmplo Dci,ad fiia iàcrificia.

Hic clamant iâpientes: Qiiid hæc res mali habet Cur non concedere^î Quomodo turaagere honcfta exercitiaC’Quid Ethnici,quid Âaron,quid leroboam aliud pi^g^nt fapi» uoIebantnifiutnoticiaDei conftruarctur, utpopulus ad inuocationcm in^ üitarctur,ut bonis exercitfis ad pia opera aftucfîeretCHæ ipecies,amp; hæ Tneava« riMemfiitu^ ’^’ywfempcrfefelleruntjfanuntSc fallent genushumanum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toî'mEcckfut

Ita nunc lapientes ratiocinantur:Quid mali eft^à multis Scfingulis ofirrji fiChriftum Fiunt ibi precationes pro uiuis ôd mortuis, Qiiid mali eft, cir^ tumgeftarc partem iàcramenti C Augetur populi inuocatio, èc làcramentum honore affîcitur. Quid mali eft, petere à mortuis qui uiuunt apud Deum,uc pro nobis intercédant îquot; Haud dubiè tota Ecclefia in ccelo ÔC in terris ièmper coniungit preces.Speciofa hæc funt,56 ab eloquentibus ornari pofliint,

Scd hæ fpeciolæ rationes amp;nbsp;m^mo-xoyiai abducunt homines cà uerbo Dei, Weô hi ludi à Deo prohibiti funt. Nam fimili audacia fingunt hæretici fiios mores,alij alios, imô luftante confcientia de rcmiftîone peccatorum, 8cdc uoluntate Dei in magnis calamitatibus animi fie aftuefatftijUt rationis opiniî» ones fequantur,amittunt lieras confolationes à Deo traditas,

De paruis rebus inquiunt uiri politici moueri certamina, quæ fint exiti^ ofa imperfis, Hærent cnim difeordiæ, amp;nbsp;crefcunt fadlionum ftudijs odfi's. Nam homines non moderati diflentiunt. Cur igitur inquiunt, de lade,de ouis,de eiu carnium tantas agitis tragoedias c’ Cur non antefertis his minutis rebus publicam concordiamamp;^ tranquillitatem,

Vera amp;nbsp;firma reiponfio eft, non de paruis rebus dimicari, led de multis magnis rebus,quæ fiint anteferendæ noftræ uitæ omnibus corporum como« dis, imperfis nbsp;concordiæ publice, uidelicct de ucra agnitione amp;nbsp;inuocatione

Dei,ne de Deo eius uoluntate quærantur opiniones, extra uerbum ab ipib traditum.

traditum, ficut fecerunt Echni'd 8c omnes fanatici ipiritus^Samoûtenus, hxif uSjManichæf Pelagius^ Mahomet,

Tail's furor reprehenditur, qui etiamfîdiflîmilesmateriasproponitjtcb men uniuimodi eft. Ex rjfdem tenebris oriuntur Bacchanalia, Samofateni error, ÔC leges Manichæorum de cibis, Sd lex Pontificum de ccelibatu Sacer# dotum, lacrificulorum, temeritas de uenditione Miflarum inuocarionc Mortuorum,

MentethuiM^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vult DEVS mentes noftras alligatas efte ad fuum uerbum,à quo cum

uadueî^um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftquuntur infinita deliria èc idola, Itacp de hac régula dimica#

quot; mus, ne à uerbo Dei diftedatur, nbsp;nbsp;Qiiare de re omnium maxima Eccleliam

commoneftciamus,0d quidem mandato diuino, Nota eft enim ftntentia: Si quis aliud Euangelium docet, Anathema fit,

Præcerea iàpientes illi politici, exccrpunt minuta in i}3eciem, efiim car# nium aut ouorum,his,aiunt,anteferenda erat concordia publica, At non tan# turn de efu carnium, aut talibus minutis rebus contendimus, Dixi de fonte eorum commonefaciendam eflcEcclefiam, id eft, deaudacia humanadifce# dente à uerbo Dei, quæ finxit non tantùm leges ciborum, etfi hæ iblæ etiam multum errorum gignunt, ftd etiam alia manifeftiora Idola, ut uenditiones Miifarum pro uiuis amp;nbsp;mortuis, inuocationes mortuorum, legem ccvlibatus, alia, Nec finis eft horum furorum, Nunc Anabaptiftæ fimili furore nouas opiniones nouos ritus cxcogitant. Neceflaria eft igitur Ecclefiæ doârina de hoc quarto gradu libertatis, nbsp;nbsp;diligenter confideranda eft cauia, quod ne#

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceftc fit admoneri Ecclefiam,nc à uerbo Dei difeedatur.Lucerna pedibus me#

is uerbum tuum, inquit Propheta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Faciles fiint autem lapftis, initio obfcuri,ciim hac luce exculTa, ample# (ftuntur animi humanas opiniones, quæ ftabiliuntidola, quæruntur Tritoo« ftpientufn. qiias Pauluffipfe inquir,fpcciem habere fapientiæ,cùm tarnen fint impo# fturæ, Qiiid uetat, inquiunt, cum nobifcum uniueria Ecclefia, in ccelis amp;nbsp;in terra ftmper oret Dcum,nefinat extingui ueramdoclrinam,iêdutcoingat fibi amp;regat Ecclefiam, compellare etiam Sandos, qui fruuntur Deiconfue# tudine,fiC hortarijUt fuas preces ad noftras adiungant, Certè norunt hanc elTe uoluntatem piorum,Hæc plaufibiliter dicuntur,ièd hic prætextus quanta fee# ‘ lera confirmât C

Exaudire fingulorum uota Sd fpedare motus cordium folius eft Dei, feu omnipotentis naturæ, ut clarè dicitur 2,Paral:ó,T u folus nofti corda filio# rum hominum, Hunc honorem mortuis tribuunt illi, qui compellantfingu# los. Deinde accedunt maiora deliria, fingunt mortuos ipibs eflè opitulato# res,amp; alijs alia munera attribuunt, prorftis ut Ethnici à lunone diuitias, à Pal# lade fiipientiam,à Venere felices amores,à Marte uidorias,amp; ab alijs aliape# tebant, Ita cumulantur delida,cüm initio propter plaufibilem rationem noïi procul diicefti'fle à uerbo Dei uidemur. At confiât nullum eife exemplum inuocationis mortuorum in Propheticis amp;nbsp;Apofiolicis ftriptis, Confiât non ciTe inuocationes inftituendas humana audacia, Hæ regulæopponendæ fiint illis fucofis excuiationibus, quibus nunc afiuti quidam pingunt Idola, ut olim in fefiis pingebantur ftatuæ Sanguineis ebuli baccis,minio^ rubenti,

Hæcadcommonefaciendos ftudioios dixi, ne præfiigrjs illis excufiinti# urn errores amp;nbsp;Idola,abduci fe à ueritate finant.Nam fi ludi illi audacifii'mi ex# cufiintium

L Jri ö 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^05

^fantium Idola concedentur^qua; religionum confufiones crunc Ç Horrefco ^ogitans has Diaboh' i'nfidtas. Et qui'a nulla Humana dihgetia fatis cauere has

potcft, Oro Dominum noftrum Icfum Chriftum, pro nobis crucifia ^ü^amp;relufcitatum,utipfe puritatem {iii Euangclij defendac, amp;nbsp;omnia Idola ^ftruat,amp;2 mentes noftras regat, ut uera amp;nbsp;ialutaria doceamus agamus*

Nunc ad uhratum argumentum relpondebo^quod obtjcitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^oteßtts Ecclefiaßica mßituit ritus-, tùm de rebus adiapborisj turn de alys.

Relpondendum eft ad maiorem, quæ non eft uera, cum poteftas prxcb qu^ßt auto^ pitjUt impia doceamus amp;nbsp;faciamus» Tune enim necefle eft aduerlari, luxta ib relias: Oportet Deo magis obedire qu.àm hominibus, Primùm igitur,

tum traditiones aperte præcipiunt ea quæ une peccato non pollent heri, con^ nbsp;nbsp;ritibut, er

fiâteas eiïe docflrinas Dæmoniorum, nee obediendû eis efle, fed redeunduni gMtenuf eis

mandata Dei, Tales funt multæ Traditiones Pontifîciæ,ut abufùs Cœnæ fi^omini, inuocatio mortuorum, lex de cœlibatu, Hæ traditiones renciendæ miit.Sô obtemperandum mandatis Dei, Primùm mandatum inquit. Non ha^“

Deos alienos. Non igitur inuoca mortuos, ièd inuoca omnipotentem Deutn,conditorem omnium rerum, qui fe patefecit dato Euangelio, amp;nbsp;miiïô fijfiofuo Domino noftro leiu Chrifto,pro nobis crucifîxo Sc refoicitato, Sc (îc ’nuoca,quemadmodum ipic docuit nos inuocare fîducia Filij Mediatoris

Deinde etiam cùm traditiones loquuntur de rebus ilia natura adiapho^ rùj tarnen hunt impiæ amp;nbsp;dodrinæ Dæmoniorum propter errores, qui fimul ptoponuntur ac defenduntur,uidclicet quôd mereâtur remiflîonem peccatO:^ mm,aut fint cultus Dei, id eft,opera quibus Deus iudicet fe honore affîci, aut quódEpifcopi habeant poteftatem inftituendi tales cultus. Hos errores taxa^ finecefle eft. Et exempli caulà aduerfandum eft,ut Ecclefia intelhgat,non dift ccdcndum efle à uerbo Dei ,nec laxandos eife frenos humanæ audaciæ, ut fin^ gant homines iùo arbitrio opiniones Só cultus.Propter has caufas amp;Chriftus accufat Apoftolos,uiolantes traditionem Pharilaicam,Mat: i

Hæc prima folutio maxime peripicua plana eft, led tenenda eft amp;nbsp;ab tera,quæetiam uera amp;nbsp;firma eft. Maior uera eft de obedientia,qualcm docet Euangelium. In his quæ fiint iuris diuinfeonfeientia neceftario debet obedire Paftoribus.Iuxta illud:Qui uos fpernit,me fpernit.De ritibus adiaphoris,qui boni ordinis cauia inftituti hint, Euangelium præcipit, ne ftntiamus cultus r^nofuntcul aiit neceflarios eire,ied ftruari concedit fine opinione iufticiæ aut neceflîtatis. Hane fententiamdiuinitustraditam, non poteft Humana autoritas abolere.

Quare eriam cùm præcipiunt EpÜcopi, obedientia fit talis, ne delcat fenteiv tiamàDeo traditam.

Hæ refponfiones ueræ iùnt Sc firme,nec pugnant cum hac uoce Chrifti; Super cathedram Mofi ièdent Scribæ amp;nbsp;Phariiæi, Omnia quæ dicunt facite. Nam hæc fententia non precipit, ut facias aut fentias aliquid contra mandata Deijimô alio loco præcipitur,Cauete à fermento Pharifæorum,Et Matthtiy, exprefle rerjciuntur humanæ traditiones, quæ funt corruptelæ Legum diui^ narum, Et Paulus inquit : Si quis aliud Euangelium docebit,anathema fit,

Nequaquàm ampleétendæfuerunt interpretationes Phanfeorum,quæfinxe^ runt facrificia Leuitica meren' remiflîonem peccatorum, Meffiam non fore up dimam propeccaris, (ed occupacurum efle mundi imperium, amp;nbsp;diftributu^ rum régna ludæis» Taies furores certè non erant ampletflendi, Ideôdiduni illud Chrifti, non accipicur de traditionibus aut opinionibus pugnantibus cùm uerbo Dei,

Nec uerô dicuntur hæc, ut quiddam de uera autoritäre minifterrj Euan^ Nfceyjânôdf.geliciacPaftorum detrahatun Imôhorum autoritas munitün Affîrmamus necciTario obedientiam retffè docentibus in rjs rebus omnibus,quefunt iw ijs qult;e funtiuris diuini» luxta illudzQui uos audit,me audit* Sed hæc ièntentia non poteft »«wdiwMîGintransferriad opiniones aut leges pugnantes cum Euangelio, nec regnum exflt; funt^^mhu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituit*

innni no item. Deinde amp;nbsp;hoc addimus, cùm boni ordinis cauià, tempora Sc lediones diftribuunt, ita ièruandos efle eos ritus, ut fcandala caueantur* Ac præièrtim nos in EccleÙjs emendatis meminerimus, qui honos debeatur minifterio Eu*

Præcipuum beneficium Dei eft hoc minifterium, amp;nbsp;ingentibus miracu* lis à Deo iubinde inftauratù eft, amp;nbsp;defenium in genere humano* Et unit De* us fonare fuum Euangelium in publico ccetu, amp;nbsp;honeftis congreftibus, ficut fcriptum eft,Laus eius in Ecclefia iandorum* Ibi nomen fuum inuocari 8lt;ce* lebrari uult in quadam frequentia,amp; addit promiftione congregationi ; Vbi duo aut tres congregati iunt in nomine meo,in medio eorum iùm,Iterum dko uobis : De quacunep re duo in terra confenierint, quam petunt,fiet eis à Pane meo ccelefti* V ult etiam illos ipfos congreflus publicos teftes efle tuæ confefi fionis, uult ÔÔ confpici ieiundionem ueræ Ecclefiæ retinentis Euangelium, ab aliarum Sedarum conuenticulis ♦ -

PttM»« cogref Jtaqj publici Ecclefiæ congrefltis neceffarri fiintad retinendum minifies Euangelq.Quare in Ecclefijs quæ redè docentur,omnes ament amp;nbsp;ad* fieriumreti. iuuent congreiTus publicos,obtemperentpaftoribus redè docentibus,qui tê# nendum. nbsp;nbsp;pora amp;nbsp;lediones diftribuunt* Quoties in templum uenis,cogita de immenfo

beneficio Dei, colligentis fibi Ecclefiam æternam minifterio ôô uoce Euange* Irj, fimul de tota dodrina creationis amp;nbsp;redemtionis humani generis ipfe te commonefacito,memento promiiîîonem datam de præièntia Dei* In hoc ccvtu uult Deus inuocari exaudire* Hic oftendas in inuocatione amp;nbsp;iifu Sa* cramentorum te membrum elTe populi Dei, te auditorem Chrifti* Ac fimul illamuocem tecum répété, quamuellem omnium templorum parietibusin* N«nt eieß/i^riptam efle; Quos elcgit,hos Sc uocauit* Nulli fiint eledi extra hune coctum uocatorum, non alibi populum Dei nifi inter uocatos quærito* Sunt autem uocati,qui fiint iberj huius ccctus audientis Euangelium,ôô Sacramentis infer* ti huic cœtui* Quanta hæc confolatio eft piæ menti, nofle tantum in his cœ* tibus eiTe hæredes uitæ ætcrnæ,non alibiç' Agasigiturgratias Deo æterno Patri Domini noftri lefu Chrifti,quôd te uocauerit ad Euangelrj agnitionem, amp;nbsp;ad hos ccctus amp;nbsp;congreiTus* Et omni offîcio horum congreflùum frequen* tiam adiuues ac tuearis* Jpibs etiam Paftores redè docentes ama,ôô eis reue* renter obedias in fundione minifterq, amp;nbsp;benignè confer ad eos alendos, ubi opus eft* Hæc amp;nbsp;cogitanda pijs,^ uero ftudio facienda fiint.Sic amp;nbsp;de fiholis, in quib* ibnat uox Euangelq, fentiamus, fiiamus Deum uelle taie efle doeeii*

num Sr di'fcentium congreflus, amp;nbsp;has partem efleEccIefiæ, in qua multi ßnt elcdbhæredes uitæ æternæ, Sc quidem ex hoc ipfb cœtu fumi't docflores, per quos minifterium Euangelq publicum lèruat ♦ Régnât CHRISTVS ad dextram Patn's æterntut dona det hominibus,Paftores amp;nbsp;Dodlores;Adeft frgo in hoc ipfo piarum fcholarum confènfu, ÔC ex hoc numero eh'gi't, ac præ* parat Spin'tu fànÂo pi'os ïchoIafticoSjUt Ecclefîæ fuæ deinde fèruianCjamp; Euan^ gdrj propagationem adiuuent Amandi funt igitur, fouendi hi cœ* tus. S' adiuuandi congreiTus, qui quidem nos etiam de æterna uitaadmoi» néant.

Nam ilia infînita æternitas, talis erit coniuetudo conuenientis Eccle^w/fermafe fiæ, ad audiendum Dei amp;nbsp;Domini noftri lefu Chrifti iâpientiam, amp;nbsp;ad mutua colloquia cum primis Patribus^Prophetis, Apoftolis, èc alijs, quorum fermolt;

lætabimur, Imô quoties adïumus in Ecclefiæ aut fcholarum congrefîî# biis,optemus, ut quàmprimum Igtiflîmus ille dies illuceicat^n qua

S) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7(BLICÆ

B^uangehum^quot; dunt cultus idolorum,aliæ alios. Prorfus autem ignorant filium Dei amp;nbsp;Euan* prorfiM igno‘ gelium,id eft,promiflionem de gratuita remiflione peccatorum, Sc de reconci* liatione, Sc de hæreditate uitæ æternæ donandæ per Fidem in Filium media* Bcclcßti reh’= diatorem, AtinEccIefia retinetur integra amp;nbsp;incorrupta Legis ScEuangeltj Te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrina, amp;nbsp;noticia filq Dei, crucifixi pro nobis amp;nbsp;refufeitati » Sola autem illa

ge/j/ doârinà. congrcgatio,in quaagnoftiturfilius Dei, Dominus nofter lefus Chriftus,cru* Qtii cœtuf cifixus pro nobis amp;refiifcitatus, eft Ecclefia,in qua funt multi uerèplacentcs ßiit uera Ec« J3eo, rede inuocantes eum, nbsp;eledi ad uitam æternam, iuxta hsec dida Io*

’ bannis y.Qui non honorât Filium, non honorât Patrem, qui mißt eum» I.Co* rinth:5»Fundamentum aliud poni non poteft,præter id quod pofitum eft,quod eft lefus Chriftus» lohant^.Qui non crcdit,iam iudicatus eft. Item: Qui credit in Filium,habet uitam æternam. Qui non credit Filio,non uidebit uitam, fed ira Dei ma net iuper eum, Iohan:i4.Nemo uenit ad Patrem,nifi per Filium»

Item:Siquïs dih'git me, fèrmonem meum {êruabitjamp; Pater meus dili'get eum, .n.c. ! ad eum ueniemus, èc manfionem apud eum facicmus. Hæc fciri neceiTee(ij JSOft fSt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

endi confußo contra ThammcrumXatomum Louanienfem,amp; fimiles, qui infinitam conru* EcclePucr^j fionem faciunt,ód fingunt^EccIefiæ membra ubiçp eiTe, Ethnicos èC alios, quo* ÎMrwwge/jhM. mores funt honefti

D E V S eft eflentia Spiritualis, intelligcns, æterna, alia à creaturis om* nibus,uerax,bona,iufta,cafta,mi{cricors,benefica)liberrima,immenfefapieu^ tiæ amp;nbsp;potentiæjraftens peccatis, Pater æternus, quiFilium imaginemfuam ab æterno genuit, amp;nbsp;Filiusjmago Patris coæterna, amp;nbsp;Spiritus làndus proce* dens à Pâtre amp;nbsp;Filio,ficut patefacia eft diuinitas,certo uerbo, amp;nbsp;teftiinonqs di* uinis, quod Pater æternus cum Filio amp;nbsp;Spiritu fando condiderit amp;nbsp;conferuet Deut ddcflom ccclum nbsp;nbsp;terram,amp;S omnes creaturas, SC adfit omnib. creaturis,quo ad confer*

rtquoddcoih uationem, colligat fibi in genere humano Ecclefiam propter Filium, amp;nbsp;fertMtionem, eum, èc fttiudex iuftorum amp;nbsp;iniuftorum.

PERSONA eft ftibfiftens uiuum,indiuiduum,intclligens,incom* Di/criifien m»= municabile,non fuftentatum ab alio» Græcè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eflentia uerô nomina*

1er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod reuera eft, etiamfi eft communicatum » Et teneatur diicrimen inter

cr BJJfntMm. vlt;^sa.pSjj‘!sg. Sunt autem TRES PERSON AE DIV1N1TÄ* TIS, Pater,Filius,amp; Spiritus ûndtus, o^j-oioiai, non plures, nec pauciores, quia fic ft diuinitas patefecit ♦

PATER æternus eft prima perfona diuinitatis,non nata,nec aliunde procedens^Sed quæ ab æterno genuit Filiumj'maginem à qua proccs» lt;litSpiritus fan(ftuSj amp;nbsp;quæ cum Filio èc Spiritu iandlo omnes alias res créa* uit,amp;earum fubftantias conferuat»

C R E A R E eft ex nihilo aliud facere^ficut Dcus cœlum 8^ terram,a.nst^^^ dicendo gelos totam banc mundi machinam dicendo fecit ex nihilo, non ex aliqua præcedenti æterna materia, ut multi Philofophi cogitauerunt,

FILIVS æternus eftiècundaperfonadiuinitatis,qùæ eftfubftantias lis 3c integra imago ætcrni Patris, quam Pater feie intuens 8!^ confiderans ab æterno gignit, quæ nobis quidem fie marufèftatur,quôd fit peribna, per quam Pater dicit decretum 8c totum'ordinem creationis amp;nbsp;reparationis hominum, ^mittiturutpatefaciat Euangelium, 8C aflumathumanam naturam, 8c fit Mediator,Redemtor,Iuftificator 8C Saluator*

S PIRIT V S iàndus eft tertia perfona diuinitatis,procedens à Pâtre spiritm s, Filio, nbsp;nbsp;eft fubftantialis amor 8c læticia coæterna, inter Patrem 8c Filium,

Ft nobis fie manifeftata eft, quôd mittatur in corda credentium, ut taies mos «„d,« tus,amorem 8c lxticia.m acquieicentem in Deo in eis accendat,qualis eft ipfe* ip[e t§i. Fient 2,Timothj.exprefle feriptum eft: Non dédit nobis Spiritum timiditai« tis/ed roboriSjdiledionis Dei 8C caftificationis*

N A S CI eft à potentia cognofeente, Qtua genitum eft imago gignens tis. Vtautem in hominibus potentia cognolcens format imagines amp;nbsp;loquis tttr : Sic Filius eft æterni patris imago, cogitatione genita, amp;nbsp;eft oftens tienseuminreuelationeEuangelrj» PROCEDEREautemeftàuoluntasprocedere. te^quia Spiritus iâncftus eft motor,feu agitator*

Non folùm quia cogitatione nafeitur, fed etiam quia eft perfona profes tens Euangelium ex finu æterni Patris, amp;nbsp;conferuans minifterium Euangelq, efhcaxin his qui credunt Euangelio, 8é uoce Euangelq dieens confolatio^« ' ’tem in cordibus eorum,amp; uiuificans eos,ficutinquit: Ego uitam æternam do eis,8c oftendens Patrem,amp; effundensSpiritum fanclumin corda eorum*Etfi enim fit uiuifîcatio per omnes perfonas,tarnen hoc ordine fit: Filius qui collie „ gitEcclefiam immediate uoce Euangelfi mouet corda, amp;nbsp;monftrat Patrem,amp;r P ° datSpiritum fancîum, Ideô dicit Athanafius: Quandocunq^ dicitur in homi^= tte elfe Spiritus fandus,eft ibi per V E R B V M* Confiderandum eft igitur, Filium dici AÔyo/j, amp;nbsp;reipedu Patris,amp; reipedu noftrfquia eft 7iôy©gt;, per quem Pater fe nobis patefecit : Ideô in lohanne dicitur : Filius qui eft in finu Patris, Patrîi cr «o» tpfe enarrauit nobis. Et Dominus ipfe reipondet interrogantibus, quisfit,^n rej^eôiu, apxàù or/ AaAw u/A.~;),id eft, ego film uerbum, quod loquor uobis initiô, fum ilh perfona, initiô loquens uobiieum, proferens Euangelium ex finu æterni Patris,Item:Nemo nouir Filium, nifi Pater,amp; nemo nouit Patrem,nifi Filius,

Spiritus iândus eft periona fie nobis patefada, quôd fit uelut flamma^ lidmjM. - inimediatè taies motus accendês in corde,qualis ipiè eft.Sicut Ro:i4.dicitur; Regnum Dei eft iufticia amp;nbsp;pax, gaudium per Spiritum iândum* Et ad Ti* motheum dicitur : Spiritus roboris, dileeftionis amp;nbsp;caftificationis » Vt auteni hçc uocabula aliquantô melius intelligantur, intueamur imaginem Dei in ho* præcipua, Mens feu fubftantia animæ. Deinde co* bofitinc» nbsp;nbsp;gitatio,quæ eft imago rerum quæcogitantur» Etuerbum amp;nbsp;cogitationemiê*

quunturin uoluntate amp;nbsp;corde motus feu agitationes, ut dicitur .’IgnotinuIIa cupido.Sed cogitationes Sc agitationes in hominib, funt res euaneicentes. At à Pâtre ærerno eft Filius, qui eft fubftantialis imago, nata cogitatione, amp;'eft id eft,quiddam fijbfiftens, non eft quiddam fugax* Cum cogitatio* ne eft amp;nbsp;agitatio Isenna^quæ etiam eft vlt;^sapSj}K,

FILIV S, qui eft coa?terna imago æterni Patris, 8é nominatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à

lohannne, aflumfit humanam naturam in Maria uirgine matre, ut Iohannis l. v«Wo «0 pbj) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et uerbum caro faeftum eft»T alis eft aût aflLimtio,ut huic perfonæ foli,

confufio qnæ eft hæc mafia humanæ naturæ aifumta, fit unita unione hypoftati* rtAtura^-um ca,id eft. Ut fit unum ùlt;gzsa/jSz/o/j.,Âôy@gt; fuftentans hanc maifam, èd ipfa maifa na* CÄm ebrißo. humanæ, Non enim conuerià eft una natura in aliam, fed perfonæ quæ Qudtuor grd eft xoy©^, unira eft mafia naturæ humanæ aifumta. Ac ad declarationem pro* dKi frlt;t[entu eJefl confiderare quatuor gradus præièntiæ Dei.

Primus eft præicntiauniueriàlis,quæ eft præièntiaconicruationis,qua Deus omnib, creaturis‘adeft, ita. ut conieruet eas tantiiper,donec uult eas con* feruare,de quo gradu dicitur lerem, 23. Non ne cœlum amp;nbsp;terram ego impico, dicit Dominus. Item: Enter,præiènter,Deus hic amp;nbsp;ubicp potenter, luxta hune gradum etiam malis adeft. Et manifeftum eft, Deum fie feparabiliterre* bus adeife,quia deftruit naturas quas uult deftruerc, ut Pharaonem, èC maxi* mam partem generis humani in diluuio ♦

Secundus gradus eft, quo adeft beans Angelis 8c hominibus, amp;nbsp;confer^ uatnon tantiim uitam eorum, ftd etiam uiuificat eos uita æterna, amp;nbsp;implet eos ftia luce iufticia, Sc uifibiliter immediate conipicicur ab eis, èi. quan* quàm non diieedit ab eis,tamen adeft eis tantum iocietate,

Tertius gradus eft^quo adeft in hac uita renatisjit Dauidi, quo uidelicet non tantum uitam eorum conftruat, ièd etiam efFicit in eis motus fibi placen* tes,amp; tarnen non conipicitur uifibiliter, ut in uita æterna conlpicietur, amp;nbsp;adeft feparabiliter*

’f*

rpanam naturam,nonfolùm infeparabiliter,lcdetiam taliratione,ut ficununi ta, unum funt° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ficut hæc periona xôyoç æterna eftp'ta poftea impofîîbile eft, hanc

vlt;ë/sâijLoii. maftam Aoyw inièrtam non fimul manere. Ac fitnotiflîmum ditftum Damafce^

D4»M^e««î. ni omnibus : NAl'VRAM HVMANAM QJV AM SEMEE ÄSSVMSIT Aoror, NVNQVAM DESBRIT,

Etfi autem exemplum huius unionis nullum eft in creaturis, quod pror* iMMgo uniotiK ftïs congruatjtamen uetuftas,ut aliquo modo declararet unionem perionalem, dudrum HAtuz monftrauit hominem ♦ Sicut anima hominis amp;nbsp;corpus lunt unum vlt;èisâ{jS^ofi corpus diflbluitur deftrtum ab anima : Ita Aôyoç de aflumtana* .jomine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tUtS

tura (ùnt unum vlt;^^a/jSjt/op, Sc redigeretur in nihiïum huniana natura, iî non iîc geftaretur 8^ fudentàvecur à Àôyu. De hoc exemplo int^uic luftinus î rfveç 'Hù,

aç 4'gt;X«Ç'?Çoç cw^iaMOHo-WTtç, ouTwçïK.cf'îJ'wKatr//) «fp-oæ/ô/j gt;£ to •^aJ'ayA’-oc» h^h gt;iJl Tiybp,

Difcernendæ funt appellationes, quæ fîgnifîcant proprietates natura^ tum,amp; appellationes ofFicrj»Vt,propria iunt humanæ naturæ,pan,uulnerari, rnori» Propria autem Diuina/naturæ iunt, effe omnipotentem,efle immorta^î lem.Sed nomina officq iùnt. Mediator, Redemtor, Saluator, Sacerdos, Rex, cij,quieco^ Paftor.Hæc nomina offîcrj competunt perfonæ,non tantum humanæ naturægt; petîît toti pet-Quanquàm aut adiones quædam funt in natura humana propriæ, ut dolores omnes amp;nbsp;agones in paflione,tamen miflîo Filfj fit ah initio EccIefig,Filius perlt;lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘«Wo

petuô adelt Ecclefia?, patefacit promiiîîonem, colligit amp;nbsp;lèruat Ecclefiam, 8^ nuit illam fuam obedientiam, eft intercelTor, propiciator amp;nbsp;Saluator, propter r-tw ilUtit obe» illamfuturam obedientiam, quæ eft perfonæ, poftquàm aflumfit naturam hu;* dientiunt, ’iianam.Nec miflîo amp;nbsp;obedientia tollunt æqualitatem potentiæ,ficut exprefle inquit Cyrillus ♦

Hinc modi loquéndi conflderentur » Veriflîma eft propofîtio : Natura Modilolt;iuencli ^iuina non uulneratur, non moritur ♦ Et rurfuS ueriflimæ funt propofitiones, defiho D«. cùmde Chrifto loquimür î Cbriftus eft uulneratus,Deus eft uuIneratus,Deus fftmortuus»

Rc^ondeo* Propofitio in Abftrado fignificac naturam lecundum fè Alflrâdum ♦ confideratam,ideô necefle eft dici ; Natura diuina non moritur» Propofitio in Concreto fignificat perlbnam, feu fubfiftens lèu vi^sd/jSjjop, ut, Deus eft homo» Concreium, Chriftus eft mortuus.Deus eft uulneratus. Deus eft mortuus» Hæ propofîtioâ* nés ueræ lunt communicatione Idiomatum»

EftautemCommunicatio Idiomatum prædicî^tio, in qua proprietas uni Co»«w««ic4« naturæ conueniens,tribuitur perlbnæ in ConcretOjquia hæ duæ naturæ, xôyoç, natura aflumtajlunt unum v’^sô.pSjiop.

O^era Trinitatis ad extra funt indiuifaf Saluatio hominis eîl o^us ad extra^ ' Er^o non aliter fit per Filium quàm per Matrem amp;nbsp;^piritum fan^ ' Plum.

Refpondeo» Vera eft hæc ReguIa:Opera Trinitatis ad extra flint indft uifa, Sedlèruatacuiufl^ perlbnæ proprietate» Filius ôd Spiritus fandus mit#' proprietata tuntur* Pater non mittitur. Et æterniis Pater eft effïcaxj lèd per Filium amp;nbsp;Spi* perfottdrum titum fandum,Filius immediate profert Euangelium ex finu æterni Patris,amp; faluationt oftendit uoluntatem æterni Paths, amp;nbsp;iàndificatur Ecclefia dato per eum Spi# titu fando» Sic dicitur lohan: i. Omnia per ipflim fada funt» Et i»Corinth:i j» Reo gratia, danti nobis uidoriam per Dominum noftrum lefum Chriftum, Etfic didum eft : Filius agit per felled non à le»

Qwd ePl dijcrimen Ijer^e inuocationis in Ecclefiaj altarum impiarum inuocationum ?

Relpondeo* Duæ flmt præcipuæ dilïèrentiæ, Altéra flc ËlTentia Dei, Ggg iiq Altera

Ethnid CUM /Altera de uoïuntate. Ethnici Sé alq imprj negant hunc cfTc Deurntj qui fê pate*ï raMde^F^lpth nuïToFilîo^æternum Patrem, Filiiim èCSpiritum fanctum. Aberrant fnt er «o/«»= igitur Ethnici à ucro D E O, amp;nbsp;alloquiintur aliud quiddam commentitium, ttfc Dej. nbsp;nbsp;nbsp;quod non eft ucrus amp;nbsp;patefaótus Deus.Ideo fcriptum eft : Vos nefcitis quid

inuocetis» Deinde ignorant promifliones SC Mediatoren!» Idco manent in perpétua dubitatione,amp; ignorant^an quare exaudiantur» Inuocatio nero finefide^Sc opprelTa dubitationednanis eft,iuxta diclum » Quomodoinuoca^ buntjli non creduntC Romanos lo»

Ecclefia ucro alloquitur uerum Deum, patefadum illuftribus teftimo# patefadum in nns,amp; agnoicit eum ficut iè patefecit» Seit etiam promifïioneSj Sgt;C agnofcit tribufpcrfo^ McdiatorGm,amp;^ feit Deum uelle inuocari amp;nbsp;exaudiri fiducia mediatoris,ficut iplè Dominus inquit : Quidquid petieritis Patrem in nomine meo,dabituo# bis» Afliicfaciamus igitur nos, ut in inuocationc mens cogitet patefadiones Dei,amp;alloquatur hunc uerum Deum,qui fe patefecit miflb FiIio,Et fimul tres perlonas intueatur, ÔC fiducia Mediatoris petat gratiam alia beneficia»

LEX MORALISeftæternaimmotaiapientia,amp;^régula in Deo, dilcernens rcélaamp;non reda, amp;nbsp;horribiliterirafcens contumacibus, feu denuncianshorrendamiram aduerlus contumaciam, repugnantem huic ordini in Deo, 3^ patefada eft hominibus in creatione, pofteaiæpè repegt; tita, Sc declarata uoce diuina, ut fciamus quód fit Deus, Sc qualis fit, obligans omnes creaturas rationales, amp;poftulans, utomnes fint conformes Deo,amp; damnans ac dcltruens omnes non conformes Deo, nifi fiat remiffio Sf recongt; ciliatio propter Filium Mediatoren» Huius legis fumma comprehenfa eftin calo^^utimur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quare nomine Decalogi fiepè utimur pro legeMorali, ucquafi

proLfgcMoc monfiremus præcipua capita. Etfi autem nullius creaturæ làpientia penitus rail, intelligere Decalogum poteft,tamen immutabile mandatum Dei elf, ut eum difcamusamp;confideremus, amp;nbsp;intelligamus iuxta enarrationes Chrifti,Pro# LexKoralii phctarum Apoftolorum. Ac inde ulc^ ab Adam reperiuit Deus amp;nbsp;confer#

Ecclefia uocem huius Legis,uult earn fem per doceri, amp;nbsp;illufiribus ' exemplis pernarum in atrocibus delidis per omnia tempora oftendit, hanc Legem eflè ordinem diuinæ iàpientiæ amp;nbsp;iufticiæ»

Leges Mofaicæ Forenfes amp;nbsp;Ccremoniales, quæfuerunt traditæ tan# tùm adillius politig Molàicæ conlfitutionem,amp;'randcm deletapolitiaMofa# ica extindse fiint, dilcernantur abaterna Lege, quæ Moralis nominatur. Sunt autem Ccremoniales Leges,quæ externos gclfus ordinant in Sacrifîeqs, ' * amp;loca, tempora amp;nbsp;perlonas dilfinguunt, amp;nbsp;aha quædam exercitia externa dcfcribunc,ut fiht fi'gna 8d dilfindiones politiæMolàicæ ab alfjs gentibus»

Lex i'orenfii. Leges Forcnfes funt Leges de externa defenfibne difeiplinæ, iuxta to# turn Decalogum, de Magilfratibus, de pcenis Blalphemiæ Ôu periuri], fediti# Qnis,homicidf|3adulccri], de diftindione facultatum uel dominiorum, de hæ# reditatum dilfributione,de pernis lurtorum,de ordine iudiciorum» Quiaeti# amfi Deus iple elf autor amp;nbsp;culfos ordinis politici, tarnen homines uult elfe organa gubernationis, amp;nbsp;uult conlj3ici in pcenis dilcrimen rede amp;nbsp;non rede fadorum, amp;nbsp;uult agnolci, Deum elfe lapicntcm, iulfunx, calfum nbsp;nbsp;uindicem

lcelcrum,amp; uult conleruari humanam locietatem, propter has caulas dele# ri contumaces contra lùam Legem»

Refpondeo» Quod ad iuftifîcationem atti'net,eodem modo de omnibus ,fgÔ£e/pïrl pardbus Legis Moy fi fenciendum eft^ uidelicec quôd non mercantur remiffîlt;* tes legis Koy» onem peccatorum, Sgt;C quôd perfona non fitiufta, id eft, accepta Deo ad uicam^ renuwen» æternam, propter opera Legis Moralis, nbsp;alia* Item quôd hæc noftra obedi#

curia, quam uteunep præftat homo in hac uita, non fit iufticia æterna, feu inte^ gra Legis impletio^ldeô Paulus inquit de omnibus partibus Legis Moyfi Ro*« ’nan:}* Exoperibus Legis non iuftificabituromnishomo*

Sed quôd ad obedientiam attinet, difterentia eft,quia Leges Forenles Ccremoniales Cic funr abolitæ, ut prorfus omitti poflint, amp;nbsp;fint extinôtæ* VC:* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex

’'ùmLex Moralis cum fit in Deo fapientia, norma iufticiæ æterna, amp;nbsp;pate*« Montiw nM» hda fit hominibuSjUt homo fit conlormis Deo,non poteft extingufftd manct ’ ordo diuinus, ut homo iterum fiat conformis Deo, ficut Rom: }* dicitur : Per fidem ftabilimus Legem* Item Rom:8* Vt ius Legis in nobis impleatur*

Refpondeo*QLn'a tantum promulgatæ Iunt,ut durarent ad certum tenl=lt; pus, donee manfura erat politia Mofaica, quæ conftituta eft hoc confilio, uc ffletcertus locus, amp;nbsp;certa ftirps, in qua nafceretur,doceret, ederet teftimonia, offèrret facrificium, refuIcitareturMeffîas, Et hanc gentem uoluit Deus conlpici,ôô ftgregari ab alijs gentibus,ideô attribuit ei certos ritus* Prædixit autem Deus poftea earn politiam interituram efre*Ac anni iunt ab exitu Ifrae*« ex ffgypto 1’tarum ex Aegypto^ulcp ad deftruclionem poftrema lerololymæ Ij82* Ac fi*« niul cum politia Mofaica extindæ funt leges Ccremoniales amp;nbsp;ludici^es, quia lolyinorum?' ^æreipfa fuerunt nerui huius politiæ, feu potius ipia politia, acnequaquam obligant alias genres,ut ex Adis Apoltolorum capite ly* amp;nbsp;Epiftola ad Us manifeftum eft *

Tres fiint ufus* Primus eft pædagogicus ièu politicus, ad omnes homi^ r. nes pertinens, etiam non renatos amp;nbsp;Ethnicos, quôd uidelicet obligat omnes, nt regantexterna membra Ièu Locomotiuam, ut externa fada congruant cum LegeMorali,amp; fancit pccnas etiam corporales in hac uita aduerfus eos, qui admittunt externa delida, quas Deus uel per Magiftratus, uel alijs modis fu:* niitde fontibus*De hoc ufu dicitur : Lex eft pofita iniuftis, id eft, premens eos, coercens uel puniens ac deftruens contumaces*Huc pertinent he Reguîæ:Qui ghdium acceperitj gladio pcribit* Scortatorcs 8C adulteros iudicabit Deus* Væ qui fpolias,quia ipoliabcris, Quibus didis confirmatur régula : Arrocia delida puniuntur atrocibus pœnis in hac uita, quia Deus eft cuftos fuæ iufti*« ciæ feu Legis* Etiam in uita politica unit ieruari normam fuæ iufticiæ, amp;nbsp;nonferuantes horribiliter deftruic*Id exempla quotidiana oftenduc*Sunt igb tur 8c ex dodrina primoru^ Patrum, amp;nbsp;ex experientia traditæ ftntentiæ le^ gales etiam apud Ethnicos,

'^a.XQap ï^TTÓvVAp TÇo'ç tTTiS/ap iß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item:

Et quia tab's eft præièntia Dei in toto genere humano icelera puniens, ideo Ariftoteles inquit, in his uerfibus Empedoclis deftriptum efle lus natu# ræ,in quibus dicitur, Primum lus, id eft, ordinem diuinum, leu Deum ipfum Ceture natu* ordinantem 8c uindicem adelTe in tota natura,

Secundus ufus Legis eft iudicium uniuerfàle, accufans omnia peccatain hominibuSjinceriora exceriora,amp; totam deprauationem, iuxra dida.’Deus eft ignis confumens.Item: Vt rotus mundus reus fit Deo, Item:Pcr Legem co^ gnitio pcccati. Item : Aculeus mortis pcccatum eft, potentia peccati Lex eft» Huius iudici) in contritione aliqua initia {entire oportet, ubidifeimus, Lege non iuftificari homines,fed accuiari,iuxta didum : Lex iram effîcit,

ïH. Tertius ufiis eft in renatis, docere qui cultus placeant Deo, quia etfihui« mana ratio ftit aliquo modo diferimen honeftorum amp;nbsp;turpium,tarnen neceflè eft,habere teftimonium Dei expreirum,quæ opera ipfi placeant,iuxta diftum OrJoiwmeZiM Ezechielis 20, In præceptis meis ambulate. Item in Pfalmo, Lucerna pedibus creatult;gt; meis ucrbum tuum.Nec ceftat in tota æternitate hic ordo, utcreaturarationa*

r4 ratioHAlis Jfs ßc fubietfta Deo creator!,8^ fit ei conformis. Item, ftmper in renatis in hac Droofcflt;/wt. crefeere pccnitentiam oportet, ideo ftmperarguit Lex reliquias peccati. Quare Temper in Ecclefia Deus conftruauit repetiuit uocem Legis, amp;nbsp;fimul docuit in Euangelio, quomodo placeat incoata obedientia. Eft autem fingu* lare teftimonium,oftendens folius Ecclefiæ dotftrinam ueram ÔC diuinam elfe, VoxLe^it folam Ecclefiam efle ccctumDeo placentem,quod tantùm inea Temper manet incorrupta uox Legis, quia uult Deus in Ecclefia reftare iudi* clefiit. * dicium aduerfiis peccata, deinde dodfrinam, quæ opera ei placeant : Item, ideo renouamur, ut in tota æternitate fit in nobis conformitas cum Deo, ficut in Lege Morali dclcribitur, utRom: 8, dicitur, Vt ius Legis in nobis implea* tur. Ex his omnib, intelligi poteft,quare didlum fit : Non ueni ibluere Legem, led implere, Sicut in tota æternitate manet eadem amp;nbsp;immutabilis Tapientia Si redlitudo uoluntatis in Deo, He manet Lex Moralis, quæ nobis patefada eft, QHof nudis ut ftiamusjquod fit Deus,amp; qualis fit, Implet autem Chriftus Legem quatuor

Primùm, Sua propria obcdicntia. Secundo,Deriuando in fè pccnam ♦ TerdôjRefticuendo in nobis iufticiam uicam æternain» QtiartOjSancicndo ficur dicic : Non ueni foluere Legem, S^c»

Definitio breuis extat inEpiftola Iohannis tPeccatum eft quidquid eft Pwdfide/jtjh contra Legem Dei, AP-apr/a nbsp;nbsp;^avo/xta. Hæc breuis definitio dextre intclligafur,

de ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adtionibus, led etiam de interioribus dcfedfibus,de

buiintcUiga^ caligineamp; dubitationibus in mente, de auerfidne uoluntatis amp;nbsp;cordis à Deo, t«r. de triftiflima defèrtione,quôd non lucct in homine Sol iufticiæ Filius Dei, oftendens Patrem,8i accendens corda Spiritu iandlo, Intelligatur Sdreatusin defirîitionc,quôd uidelicet homo propter peccatum reus fit æcernæiræ Dei,8d poenæ,

^'pccnç,mfi fiat remiflîo propter Medi’atorem» Nam amp;nbsp;hic reatus in Lege iiii? ^îuditur, iuxta didtum: Malediélus omnis, qui non maniêrit in omnibus,quæ ^'^•'ipta funt in Lege» nbsp;nbsp;Et lex effet inanis ionitus, nifî horribilium pœnarum

^oniminatio addita effet, que ordine diuinitus fàncito ièquuntur nifî quantum ^fniitigatiodiuinitus, propter Mediatoren!»

Confideranda eft igicur explicatio in defînitioneapud loannem, Noftra ^'^fînitio expreffe eadem continet» Peccacum eft defecftus,uel inclinatio,ueï âdio contra Legem Dei, ofFcndens Deum, commerens iram æternam, nifî fiâtremiflîo propter Filium Mediatorem»

Prima eft, Peccatum aliud nominatur Originale,aliud Aêluale» P E O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ori

^ATVM originale eft reatus propter Adæ lapfum, propter gt«d/e quid. ptiuationem lucis diuinæ, Sgt;C firmæ agnitionis Dei in mentibus Iiominum, amp;nbsp;ptopter auerfibnem uoluntatis à Deo,amp;propter contumaciam cordis,que malt;

fîquiîta funt lapfîim Adæ in natura hominum, ôd lunt inimiciciæ aduerfus fi^tuiüjamp;damnata à Dco»

Defcriptio circumfertur in Eeclefîa, fumta ab Ansheïmo î Peccatum O^ ’’’ginaleeftcarentiaiufticiæoriginalis debitâc ïnefle lïominibus» Hæcdelcri-ü ptioreipiàcongruit cum noftra, Sed uocabula retftèinterpretanda fîint, Itifti«; daoriginalis fîgnificat 8c acceptationem ôô reffitudinem, quæ fuit ante lap#! filin, uidelicet lucem Sô firmam agnitionem Dei in mente hominis, amp;nbsp;congru#! tntiam uoluntatis amp;nbsp;cordis cum Deo, qui in hominibus uelut in templo fiio /vjjfoeW. fiabitafret,amp; fuam Iapientiam,iufticiam, amp;nbsp;læticiam eis coramunicaffct,fî non ^fientlapfi. Hæc omnia fîgnifîcantur in hac delcriptione AnsheImi nomine ^nfticiæ» Eroo nomine peccati orioinalis contraria mala fîgnifîcantur, fcilicec ^reatus amp;nbsp;caligo in mente, amp;: in uoluntate auerfîo à Deo, amp;nbsp;in corde contu=« •nacia contra Legem Dci,8d non eflè templum Dei» Hæc mala fîc defcripfît fi^ugo:Peccatum originale eft ignorantia de Deo in mente,amp; inobedientia in foluntate amp;nbsp;corde, Alq uno nomine hec mala omnia nominarunt malam con#« ttipifc€ntlam,quia Paulus fîc loquitur,Rom:7*

ACTVALEeft omnis acftio pugnans cum Lege,tum in mente,ut du# bitationesde Deo, turn in uoluntate amp;nbsp;corde, utincendia malorumadfetfîu#/^^^^“^* tim,tum in merabris externis,ut externæ adiones pugnantcs cum Lege Dei»

Peccatum aliud eft Regnans, feu Mortale, Aliud eft non regnans, quod ufîtatc nominatur Veniale»

REGNANTIA peccata,fèuMortalia dicuntur omnia peccatain nonrenatis, originale amp;nbsp;aÀualia, interiora amp;nbsp;exteriora, quæ ideô dicuntur ^quot;^I*** Mortalia,quia non renatus propter ilia omnia reus eft iræ Dei,amp; pcenæ iCter#« na'Jd eft,ordinacus ad pcenam æcernam,fîcut loan: j.dicitur: Qiii non crédit Filiojuon uidebit uitam,Ièd ira Dei manebit fuper eum, Rurfus peccacum re#» gnans feu Mortale eft,cùm is, quifuerat renatus, affentitur errori in funda#« n!ento,aut labitur contra confcientiam»T une enim amittit gratiam,Spiritum findum amp;nbsp;fidem, Sicut Adam Sc Eua, Aaron affentiens facientibus Idolum, Dauid rapiens alterius coniugem, contriftant amp;nbsp;excutiunt Spiritum faneftum propter talia deli(fta,8c rurfîis Hunt rei æternæ pccnæ,Poffc »n» fîc labi renatos dut» labi.

perfpicuum cft cx cap, Matthæi I2, amp;nbsp;2, Pétri 2. Äliqui uerô redeunc ad pœ nitentiam, SxL falui fiunt, Multi non redeunt ad pcenitentiam, amp;nbsp;pereuntjUC poftea dicemus,

PECCATVM non regnans quod nominatur V eniale, id eft, pro^ pter quod non amittuntur gratia, Spiritus iàncftus ôô Fides, eft in renatis in hac uita malum originis, amp;nbsp;dubitationes Sc incendia malorum adfeâuum, quibus tarnen repugnant renati,ne ruant contra confcientiam,amp;^ dolent pro«’ pter bas ibrdes,amp; credunc iè propter Mediatoren! Deo placere, tegi has for# des,amp; gratiam exuberarc ftipra peccatum,

Relpondeo, Certumefthanc eflèperpetuam dodrinam ueræ Eccle# fiæ,amp; illuftria teftimonia in fcriptis Propheticis Apoftolicis extant, Roni, 8. exprefle ponitur hæc diftindio : Si fecundum carnem uiuetis, moriemini, Sin autem actiones carnis Spiritu mortificabitis, uiuetis, Item I, Timoth. I» Milita bonam militiam,retinens fidem amp;nbsp;bonam conftientiam, Item Gai. Manifefta funt opera carnis,Qui talia faciunt,regnum Dei non poflîdebunt. I, Corinth:6, Ne erretis,adulteri,homicidæ,idolatræ,regnum Dei non poflî# debunt. nbsp;Item, I, Iohannis}, Qui facit peccatum ex Diabolo eft,

Relpondeo, Cùm fit mentio Liberi arbitrij, non mifteantur Stoica de* liramentade Neceffîtate omnium adionum in omnibus Elementis,inpccu# dibus amp;nbsp;hominibus,bonis amp;nbsp;malis: Sed tantum nos ipfos afpiciamus,amp; con# fideremus, quomodo Legi D EI obedire homines aut non obedire poflînt, DißMio inz Semper hæc fimplex amp;nbsp;uera diftindio teneatur,difciplinæ externæ amp;nbsp;iufticig ter difciplini, Spiritualis,

diiciplina externa hoc iciatur,omnes homines,etiam ritualem! * non renatos, habere hanclibertatem, id eft, facultatem, ut aliquo modo pof# ii nt regere Iocomotiuam,amp;ffacere externa opera congruentia cum Lege Def Nam Paulus nominat quandam iufticiam carnis, id eft, quam homo non re# natus facit, quæ eft externa honefta dilciplina, id eft, gubernatip externorum Qjfdre Dm operum iuxta Legem Dei, Vult enim Deus hac libertatem reliquam elle in iutelligatur diferimen inter agens liberum, amp;nbsp;inter agentia non tem reéîionii libéré: Sicut ignis non poteft non urere admota corpora, It€m,ut iciamus ip# iofozwh«*. ftjrn Deum efl’eagens liberrimum, Item,utpoftitinfocietatehumanaguber# natio aliqua elTe externorum membrorum, Ac nequaquàmuult Deus pror# fus inutilem efle uocem Legum in ciuili gubernatione feu pædagogia, Ideô inquit Paulus: Lex pædagogus eft,{cilicec docens amp;nbsp;coercens membra.

Secundo ftiendum eft, homines fine Euangelio, amp;nbsp;fine Spiritu fanfto, nec poife incoare interiorem obedientiam, præceptam in Lege Dei, uidelicet uerum timorem Dei, ueram fidem, inuocationem amp;nbsp;diledionem Dei, iuxta hcc dida Rom,8,Qui ducuntur ipiritu Dei,hi funt filtj Dei. Item:Si quis Spi# ritum Chrifti non habet,non eft ipfius, Item:Sine me nihil poteftis facere,Sit Motui Mîferù igitur notum diftrimen inter externam diftiplinam amp;nbsp;inter motus iiiterio# ew quomodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotieicuncp filius Dei uoce Euangelrj conlblatur corda, amp;nbsp;Spi#

’itu fando accendit fidem amp;nbsp;inuocarionem Detamp; alios motus (jïiricuales, de quibus didtur: Accepifti'sSpiritumdamanrem Abba pater,id eft,confiigienlt;lt; nbsp;nbsp;- -

ad Dcum fiducia Filij, èc in uen's pauoribus mouentem corda, ut acquieC» ^Änt in Deo,propter Mediatorem^

Et manifeftiflïmum eft,non pofte deponi uiribus naturah'bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qug

'iobifcum nafci'tur, quæ nominatur Mala concupifcentia, Mortem» Nee pofte hominem perfedè fatisfaccre Legi Dei» Didum eft igitur Rom.8» Im^ poflÏbile crat Lege iuftificari» Item ï Senlus carnis Legi Dei non fubditur,nec poteft ei fubdi. Propter hæc teftimonia peripicua, iciamus faliàm amp;nbsp;impiam opinionem Pelagianorum, quam fequuti funt Monachi, qui docuerunt, RefuMur liomines pofte Legi Dei iàtisfacere uiribus naturalibus,mereriremiffîonem pcccatorum,amp; ciTe iuftos Legis impletione»

Rurfus etiam errores Manichæorum S^Enthufiaftarum fugiendi ftint* Error mmî Manichæi fîngunt, alios homines ortos ciTe «à bono Deo, qui neceftàriô benelt;= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

f^dunt:alios à malo Deo, qui non poftînt conuerti ad Deum» Enthufiaftæ, Error Enthu» Anabaptiftæ, ÔC Stenckfeldiani fîngunt, expedandos ciTe uiolentos raptus,

hominem etiam repugnantem conuertant» Has portentoiàs opiniones fu«î §iamus,8d confideremus ordinem à Deo iàncitum: Fides ex audicu eft,auditus peruerbum Dei amp;c»

Colligit Deus æternam Ecclefiam uoce Euangelq, amp;nbsp;non aliter, arguic peccatum, ÔC uult nos expaueicere, non perièuerare in delidis contra conici^ fnriam» Tradidit etiam promiftîonem gratiæ,cui uult nos alTentirijSô non in^ dülgerc confidentiæ, fèd ludari cum imbecillitate noftra, amp;nbsp;fimul petere auxi;« hum Spiritus làndi, quem promifît fjs, qui iè fide fuftentant, ficut dicitur. Gai» 3’Vtpromiftîo Spiritus iàndi detur credentibus» Item;Quantô magis Pater uefter cceleftis dabit Spiritum iàncftum petentibusç'quafi dicât,non repugnan hbus, Item:Pctite accipietis» Item:Conuerte me,amp; conuertar» Hue perti«lt; nenthæc dida:Trahit Deus,ièd uolentes trahit» Item:Gratia præeunte,comilt; tante uoluntate,

Concurrunt igitur in conuerfione h£ecaulæ,uerbum Dei, Spiritus iàiv QgifWttfisi« ftus,quem Pater ÔC Filius mittunt, ut accendat noftra corda, amp;nbsp;noftra uolun^^ tas adfenticns,amp; non repugnans uerbo Dei» Ac ne indulgeamus diffîdentiæ, confîderandum eft,utramqp concionem uniuerfàlem elTe, concionem pccnicen#lt; tiæ,amp; promiftîonem gratiæ, ficut in Eiâia exprefte dicitur, capit» $ 3 » Omnes «0 o- plt;xnU nos quafi oues errauimus, unuiquiicp in uiam fiiam declinauit, pofuit Deus ineo iniquitates omnium noftrum» Et de accuiatione uniuerfàli paftîm obuia uerfalis funt teftimonia: Omnis caro fœnum» Item : Rom» 3» Vt omne os obturetur, amp;reus fît totus mundus Deo» Rurlus èc promiflîones uniuerfales in confpe=« dufînt: Conclufit Deus omnes fiibpeccatum, ut omnium miièreatur. Item: Omnis qui inuocauerit nomen Domini,iâluus erit» Item : Venite ad me om# ncs,qui laboratis SCpnerati eftis,amp;regoreficiam uos» Item: Apud Deumnon cft 'nsoir«7roÂH|ia. Hæ ucræ amp;nbsp;dulciflimæ coniblationes ièmper in conipedu fint,necponantur in Deo contradidoriæ uoluntates» Vult nos Deus credere 1« Deonofunt Filio,8d promittitgratiam omnibus confugientibus ad Filium, petentibus auxiiium,ficut Pfalm: inquit: Beat! omnes qui confidunt in eum, Non igitur repugncmus,fèd aiTentiamur promiftîoni, amp;nbsp;hanc precationerri adfiduè repe^ tamus: Credo Domine,fed opem fer mec imbecillitati,

CEmper in hac dodrina initio confideretur,amp; quid üocabula fignificentju? ^fticia,Gratia,Fides,amp; difeernatur iufticia carnis à iufticia fidei,

lußicU edrnif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gß- autem lufticia carnis obedientia externa,iuxta omnia mandata Dei,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam homo etiam in hac imbecillitate naturalibus uiribus utcunc^ efficere

G«ter«4tjo poteft,Eft aut hæc obedientia gubernatio Iocomotiuæ,id eft,externorû geftu /ocomoiwÆ, qyæ ßt; cogitatione mentis adione uoluntatis,ciehte aut reprimente or# literd. gana locomotiuæ. Nominatur aute Litera, id eft, pidura, qüafi illita cerebro cogitatione, quia non eft lux intuens Deum,nec eft incendium amp;nbsp;uita in cor# FoIiHfici. de,ficut folium fici tegebat externam deformitatem in Adam, non tollebat earn, Quanquàm autem hæc diligentia rationis in regenda difiiplina externa non meretur remiflionem peccatorum, nec eft iufticia coram Deo, nec eft im# pletio Legis, tarnen feueriflîmè præcipit Deus, ut hanc difciplinam præfte# ■ mus,amp; in hac mortali uita punit atrocibus peenis atrocem uiolationem difci? plinæ,amp; nifi fiat conuerfio ad Deum,punit earn æternis pœnis.

Cdu/ipropter Sciamus autem quatuor eflè caufas, propter quas omnes,etiam non ré# debent præftare difciplinam,

«c erwA jc □ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima eft,Mandatum Dei,quia omnes creaturæ rationales Deo obedi?

Secunda, Neceflîtas uitandi atroces pœnas, luxta dida: Qui gladiurti accepcritjgladio peribit. Væqui ipolias, quia ipoliaberis.Leuit. i8. deince# ftis : Omnis anima qtiæ fecerit has abominationes,euomctur ex terra. Item î vr«î fixMrü Scortatores amp;nbsp;adulteros iudicabit Deus^ Sanxit autem has pocnas Deus, èC ' exercer,ut hæc triftia ipecfiacula commonefaciant nos de difcriminehonefio? rum turpium,amp; ut fciamus efle Deum, eiTe Iàpienterh,caftum, Sgt;C uindv

Tertia caufa eft, NeceHîtas non turbandi alios^quia homo non uiuit Gbf tantùm^fèd eti'am ut adiuuet communem conleruationem,iuxta dïâum : Di? ligas proximum ficut te ipium.

Quarta,Vt difcipliiia fit pædagogia în Chriftumjd eft,quia Deus non efi: effîcax in his,qui icientes perfeuérant in fceleribus contra confcientiam.

Dixi autem hanc lufticiam carnis nequaquàm efle integram obedienti* am Legi debitam,fed efle frenum externorum gefluum. Intcrea tarnen in mente caligo eft de Deo, plena dubitationum, amp;nbsp;corda fiint fine uero timoré Deijfine fiduciajamp;^ fine diîecfiione Dei,amp; magna incendia fiint malorum affe? luflicid cdrnis (fiuum.Ideô difeernenda eft lufticia carnis,ab integra obcdicntia,qualis fuifFet natura integra,Sc qualis erit, cum Deus erit omnia in omnibus. Illa inte# cWùzjHmT** nbsp;nbsp;nbsp;obedientia fiu conformitas cum Deo nominatur lufticia, Galat, y, Nos

enimfpirituexFidefpem iufticiæ expedamus, ubi lufticia de integra noui# Bom open dicitur. Sed interea fæpê etiam in renatis Nouitas Sc bona opera renato? retiAtorum rum dicuntur lufticia.Quanquàm enim nouitas in hac mortali uita non eft in? efü»» düun* tegra,tamen placet propter Mcdiatorcm,ut poftea dicetur. Sic Mat; y, Nifi turiußiäd. abundauerit ueftra iufticia,plus quam Scribarum amp;Pharifeorum,Et Rom,^. Præbete membra ueftra ferua iufticiæin lancftificationem, I, lohan, 5, Quifa? cit iufticiam iuftus eft. Et in Pfalmo, Feci indicium amp;nbsp;iufticiam. Hæ formæ loquendi congruunt ad Legem, Ac prudenter difeernenda fiint dida pro? pria Le«

pria Leÿs,amp; alfa propria Euangelrj de rcconciliatione propter Mediatorem, ucluftificari fidepacem habemus,

Definitio apud Clementem ïoquitiir de nouitate, amp;nbsp;iîmul compleditur cefinitio ïult; ^•iiuerfàlem particularem iufticiamîA/KûCtoff'cwK noivnivw deS/j.£rlt;x’ia-ÔTHT^j ideft, fliciie,qu£ eß luftidaeft communicatio, qua Deus iè nobis corqmunicat,amp; eft conièruatio ordinatæ æqualitaris. Prior pars loquitur de prima tabula, amp;nbsp;de aétionibus ^iuinis in renatis» Secunda de æqualiratejoquicur de aftionibus ordinatis er«« §a proximum, Hæc congruunt ad Legem,fèd dextrè intelligenda iuntgt; Ofis» anderipfum Deum mouentem nos ad iufta facienda,nominat iufticiam. Hoc Quidoßänlt; loquendi modo etiamfi quis uolet uti, tarnen prius dicendum eft de lufticia im*! putata propter filiumDei, qua Deo propter Mediatorem credentes placent, Diftinguenda eft etiam cauià, ftilicet, Deus ipfê, ab effedibus in nobis, amp;nbsp;in infinitum anteferenda eft obedientia fili) Del nouis aftionibus, quæ fiunt in nobis*

Poftquàm bæc legalia recitata funt,nunciciamus,quiaiufticiam Legis Jntegram, feu integram obedientiam, non habemus, ideô in promiflîonibus Çratiæaliam iufticiam rcuelari, ftilicetimputatam propterHlium Dei,quæ cùsn fide accipitur, Filius Dei iîmul eft effîcax in cordibus credentium, uiuifi^: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

catamp;donat Spiritum ianlt;ftum,ut Rom: y* dicicur: Per ipfum nabemus gratft am,amp; donum per gratiam.

Nomen Gratiæcertiflîmum eft hic intelligi oportere reconciliationem gratuitam propter Filium promiftam,Deinde donum,fandificationem amp;nbsp;re^ fttutionem uitæ æternæ, quæ iîmul omnia nominat Daniel, Iufticiam ftm pft ttrnam* Verum eft autem,ian(ftificationem 8c reftitutionem uitææternæ Quomodo crifilioDeiperEuangelium coniôlante nos, amp;nbsp;dante Spiritum fanéiiim:, poftea glorificante Eccleftam poft refuftitationem ex mortuis, Prorius eo^ in wbis. dem modo loquitur Iohannes : Lex per Mofen data eft. Gratia Sc ueritas per lefumChriftum fada eft, id eft, Remiflîo peccatorum, reconciliatio gratuft ta nobis propter obedientiam^Filij donatur, per eum fit ueritas, id eft, uera amp;nbsp;non euaneftentia bona, ftd æterna bona nobis donantur, id eft, in hac uita fit incoatio uitæ æternæamp; conformitatis cum Deo, quæ poftea coniummabft tur,quiafiliusDeiincipitin nobis renouare imaginem Dei, cum iuo uerbo nos affîmilat per Spiritum iandum, accendentem taies motus, qualis ipft eft* Non enim ideô annunciatur remifrio,ut mancant pcccatum amp;nbsp;mors,ftd ut rc ipfa aboleantur,ôd iufticia amp;nbsp;uita æterna reftituantur*

Cùm igitur de iuftificatione peccatoris dicitur, neceflè eft ftmper prft doarîn^ mùm cogitare de remiflîone peccatorum, de rcconciliatione iuxta promiflîo^ nem* Quia etiamfi haberemus omnes Angelorum uirtutès, amp;nbsp;nonftiremus dicaturdere^: nos placere Deo,nullam coniblationem haberemus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miß : peccat :

Ideô iuxta Paulum ftmper hoc modo definimus luftificationem : luftifi^ ivstifi« catipeftacceptio remiflîonis peccatorum, amp;reconciliationis,feuacceptation nis gratuitæ proprer Filium Dei,quæ cùm fide accipitur,ueriflîmum eft fimul filium Dei corda uiuificare, dicere coniolationem in cordibus per Euangelin um,amp; Spiritu iàndo accendere taies mocus,qualis eft ipft,iuxta didum: Dan bolegemmeamin corda eorum* Quia igitur necefte eft accipi remiftîonem Qt^reiufti’» peccatorum, Sô nouitas non eft integra in hac uita, Paulus nominat imputatin cittnoßm no^ onem iufticiæ reconciliationem, qua propter Mediatorem recipimur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»n'metur ùn»

Gratia apud Paulum in hac dodln'na fignifîcat Ebræa phrafî miièricor^ diam gratuitam, uidelicet remiflîonem peccacorum reconciliationcm/cu acceptationem graruitam propter filium Dei^ quæ cùm fide accipitur, fimul Filius Dei uiuiHcat corda^, ÔC per Euangelium dicit coniolationem in corde, amp;nbsp;accendit Spiritu fando taies motus^qualis ipiê eft» Sic nominat Paulus grati* am^Sc donum per gratiam,ut iüprà didum eft.

Fides eft aflentiri omni uerbo Dei nobis tradito,atcp ita promifiioni gra. Ftdes tUßdut tfæ cfl; fiducia acquiefcens in Deo propter filium^accedens ad Deum, èc uocans eum, amp;nbsp;damans Abba pater, quæ ièntitur in credentibus, amp;nbsp;in ueris pauoribus adfert confolationem 0^ læticiam, iuxta didum: luftificati fide palt; cem habemus*

AppeUdtio Compleéiitnur ergo appcllatione fidei omnes articulos fimul, nomi^ tMr owXidr« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc articulum : Credo remiftionem pcccatorum,amp;uicam crernam,qui

ticulo/. nbsp;nbsp;nbsp;fic intelligendus efl in uera conuerfione : Credo remiftionem peccatorum non

tantum alrjs dari,fed mihi quocp. De hac fide,qua fibi unusquiicp in conuerfi*» one amp;nbsp;confolatione promiftionem applicat, loquitur Paulus Rom.4. Ideo ex fide gratis,ut fit firma promiftîo» Promiftio autê 8c cæteros articulos Symboli continet,Hæc plana amp;nbsp;perfpicua fiint in uera confolatione amp;nbsp;inuocacione. Aliud nottcu Ac diicrimen confpici nccefte eft, inter noticiam hiftoriæ, qualis eft in antHhifloru, Diabolis nbsp;nbsp;imptjs, ÔC hanc fidem,quæ fimul amp;nbsp;hiftoriam nouit, amp;nbsp;eft adfen*

quot;uatß^ddfet!’:5^® promiftionem gratiæ ampledimur, amp;fiducia,quaagnofcentespro^ fut crfiducie miftionem,acquieicimus, ÔC lætamur in Deo propter Filium,

^quiefcenf in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jgjj-uj. confpedu hæc duo dida: Dæmones credunt amp;nbsp;contremi^

ftuntjid eft,norunc hiftoriam,amp;eô furiofius iraicuntur,quia certo norunt Filif urn Dei iudicarurum efte, amp;nbsp;proipiciunt ftias poenas, quibus in tota æternita* te cruciabuncur. Promiftionem uero Gratiæ fciunt ad iblos homines perrinc* re, iuxta didum : Qui propter nos homines,propter noftram falutem de# ftendit de CGelis,amp;^c. Hæc noticia in Diabolis in infinitum diicernenda eft ah hac fide, de qua dicitur: luftificati fide pacem habemus, quæ eft aflentiriom# nibus articulis iy mboli,amp;: promiflioni, amp;nbsp;qua credis,tibi ipfi remitti peccata, fideicuius fidei proprietates dulcilTimc recitantur Ephefi^. cùm inquit,nos hac fide ’ habere 7r«ypKcna/j amp;nbsp;fiduciam accedendi ad Deum, Saul oppreftus dubirationc horribili fremitu fugitDeum, optât fe redigi in nihilum, ficuticripcum eft, Lucæ 2 3. Dicent montibus, cadite fuper nos, Dauid autem audita confolati# onc,erigitur fide accedit ad Deum,amp; audet inuocarc,ficut inquit : Suftinuit anima mea in uerbo eins, iperauit anima mea in Domino, à uigilia matutina ad nodem. Et hac fide fimul ipfe Filius Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicit confolationem in

cSmx corde tuo, Sc uiuificat te, Sd extrahitteex inferis, acoftendit mifericordiam Pa tris uoce Euangelr),8ó dat Spiritum iàndum lætificantem nos, Ideô inquit Paulus Ephef, 3, Habitare Chriftum per fidem in cordibus noftris l, Iohannis 4, In hoc icimus,quôd in eo manemus, Sc ipiè in nobis,quia ex ipiritu fuo dat AthnAfiu^, nobis. Et Athanafius inquit: Vbicuncp dicitur Spiritus làndus in aliquo efle, ibieft per Verbum.

DifFert igitur fides,de qua dicitur : luftificati fide pacem habemus,à no# ticia,qualt;

tida,qualis cft in Impfjs, obiefto 8^ cauCa efficiente» Quia liera fides intuetur pifcritMn promiflionem,amp; accenditur per Filium Dei, qui Spiritu fando cor lætificatj Sc ad inuocationem cxufcitat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfficientt,

Quomodo accipit homo remißionem peccatorumji^ reconcilia» tionemjJeu iuflißcationemy is* donationem Spiri» tusßnlii iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Cternæ.

Rcipondeo» Homo in conuerfione, id eftj in ueris doloribus 8i pauori* bus accipit remiffîonem peccatorum, propter Mediatorem Filium Dei,Do^ minum noftrum lefum Chriftumj Deum amp;nbsp;hominem, Gratis, fola fide, non propter propriam dignitatem,feu propter uirtutes proprias aut propria opesî ra feu mérita» Et in his pauoribus femper fit in conlpedu diferimen Legis amp;nbsp;Difcrifftë Le» Euangelri, amp;nbsp;feiamus æternum 8C immutabile mandatum Dei eiîè, ut creda=s mus nos recipi propter hlium,iuxta dictum: V luo ego, dicit Jjominus,nolo fionefit 'm co» mortem peccatoris,fed ut conuertatur amp;nbsp;uiuat» Item: Gratia exuberat fiipra âdidum» Cumep erigimur fidcjamp;f accipimus remiffîonem peccatorum,filius^ Dd uerè eft efficax,amp; uoce Euangelq dicit coniblationem in cordibusjac fide fimul accipimus imputationem iulliciæ feu reconciliationem,amp; Spiritum fana âum,amp; effîcimur hæredes uitæ æternæ gratis propter Chriftum» Hæcom* macomprehenditdidum: luftificatifidepacemhabemus» Et Galat» 3» Vt promiifionem Spiritus accipiamus per fidem» Et Roman. ^» luftificati fàn^ guine ipfius ièruabimur per eum ab ira eius» Hue adiungantur alia teftimo* ma,acpræcipuèpropofitio Epiftolæ ad Romanos cap» 3» ÔC confirmatio ca* Pite4,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

In conuerßone multaßmul funtj '})t) contritioj fidesj dilelîiof bonum propoßtunijßieSfis alio: liirtutesj

Refjîondeo ad minorem: Quanquàm multæ uirtutes fimul funt in conuerfione,tamen non fùntcaulæ feu mérita iuftificationis, id eft, remiffîo^ nis peccatorum 8d reconciliationis 8lL uiuificationis,amp;: donationis uitæ æter^ næ: Sed folius Filfi Dci obedientia eft caufa feu meritum iuftificationis» Hic iuflificutimis. propiciator,ut Roman.3, dicitur.Et Iohan:i» Sanguis lefu Chrifti purificat nos ab omni peccato»

Reljjondeo ad minorem: Fides non fignificat hie noticiam^qualis eft in Diabolis,fed comprehendit noticiam omnium articulorum fidei, amp;nbsp;fiduciam muoluntate, acquieicentem in Deo,propter Mediatorem, agnita mifericor^ murpropriè diain promiffîone.Quia Fides de qua Paulus loquitur,eft adlenfiis,quo omni^^quot;'^^^*^’ uerbo Dei nobis tradito adfentimur, ac fimul etiam promiffîoni gratiæ, cum

promiflîoncm, Sed noncfam præcedere necefle eft, quia nonciæ func apprêt henfiuæ. Et in hoc ipfo adfènfu Filius Dei eft cfKcax,cbac uoce Euangelij coni’ folationem in corde tuo, oftendit uoluntatem Patris, rctrahit cor ex inferis,amp;f uiuifîcat te, ÔC dat arrabonem Spintum fàndum, qui accendit læti'ciam ÔC ingt; uocationem in corde^iuxta diVîa : Accepiftis Spintum clamantem Abbapa^ ter,^ Item : Eftundam fuper domum Dauid Spintum gratiæ Sc precum SCCt p^ului fom= Quôdautem Fides fit adiêntiri promiffîonigratiæ,manifeftum eft ex capitc ktiuècopulat 4.ad Romanos^ubi Paulus correlatiuè copulat promiflîoncm ÔC fidem î Ideô promißionem ex Ude grutis^ut (ît Rrmst promiffîo, crfidem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

IIL ^r^umentunt, Fidefumus lußij Fides edi ol)us, Er^o o^eribusfumus iußi^ ride,idefi per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reljîondeo ad maiorem î Propofitio hæc. Fide iumus iufti, intdUghuf

wiferieordia. correlatiuè, uidelicet, per miièricordiam iumus iufti propter filium Dei, ôè îd beneficium oportet fide accipi. Quanquàm enim fides eft excellens uirtus,ta* men etiam eft impcrfeèla amp;nbsp;languida» Et hoc uult doctrina Ecclcfiæ,creden# tes per miièricordiam propter filium Dei accipere remiftîonem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem, acplacerenon propter propriam dignitatem* Ideôin# quit Paulus,Sumus dileèli in diledlo,id eft,propter Filium* Ali) quærunt alias reiponfionesjquas hoc loco omitto*

lußicia eß obedientiafecundum omnesljirtutesßeu iuxtA totdm Le^emßu conformitdis cum Deo^

Quid legis iu» Refpondeo* Maior eft uera de lufticialcgali» Quia uerô Legis iuftici* Cfcilicet integram obedientiam,interiorem amp;exteriorem )nonhabemus, impuaampd ipiàm ob cauiàm immenià miièricordia patefecit Deus promiflionem tefecitin luz de Gratia,ôè imputata iufticia propter meritum filtj Mediatoris* Et fifnulfît angelio, nbsp;nbsp;nbsp;incoatio obedientiæ feu conformitatis cum Deo,iuxta didum, 2» Corinth t} »

Refpondeo. Concedo totum, fi fine ambiguitate argumentum in tellid • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gatur* Deus eft dileèlio, icilicet, qua nos diligit,id eft, eft eiïèntia uerè ac feriô

^usws diligens homines propter Filium. Et hæc diledio, qua Deus nos diligit pro^ ÿt iußificat. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filium,iuftificat* Huius propofitionis correlatiua eft ; Fide iuftinCamur

id eft, hac fide qua agnofeimus amp;nbsp;ftatuimus nos diligi propter Filium* Ad* ueriàrrj uerô cogitant,nos iuftos elfe dile(ftione,qua homo diligit Deum*

SpeSy Œ^ileEUoy tria hteCjfed maior inter ha^ dileEliOf Fiducia eÏb aElio Jeu aEïusßieij Ergo fiducia eît dtjcernenda à Fide.

Refpondeo ad maiorem. Verum eft^uirtutes non cfle Conftmdendas, fcdredè ïntelligenda func difcn'mina* Nam Fj'des non eft tantum noticîa, fed cft fimul aflenti'ri promiffîonij in qua ofFeruntur remiffîo peccatorum, relt;lt; concih'atio,donatio Spiritus iàndi amp;C uitæ æternæ. Et eft fîducia acquiefcens in Deo propter Mediatorem^accedens ad Deum^ô^accendens inuocationem, clamans Abba pater* Et quia Fides in præfèntia accipit rcmiffîonem pec* catorum amp;nbsp;reconciliationem,eft fiducia præièntis beneficrj* Sed ipes eft certa spt} firoprie* expedatio uitæ æternæ, gratis dandæ proprer Mediatorem, ÔC eft expedatio tlt;tf. ' niitiganonis pccnarum corporalium iuxta uoluntatem E)ei, Cùm igitur fiduîS fia nominatur adus ipei, intelligicur fiducia future Iiberacionis,{èu ruturæ mi^ dgarionis* Diledio eft obedientia quæ prælucente fide præftatur Deo, iuxta oninia mandata, fie ut cor lætetur in Deo»

Refpondeo» nbsp;nbsp;nbsp;Contraria,fi fint pariter integra,habent contrarios efFea

dus, Sed mala opera font intégré mala, quôd de non renatis manifeftum eft. Nam etiamfi in Àriftide amp;nbsp;Scipione font magnæ uirtutes, quia nifi eftet ali^ quorum gubernatorum excellens uirtus 8é fapientia, non poftet confèruari hiimana locietas: Tarnen hæ uirtutes non font impletio Legis,manêt in corde tenebræ de Deo, amp;nbsp;de Filio Dei, dubirationes amp;nbsp;horrendi fremitus aduerfos Deum. Deinde manifeftum eft,etiam in renatis,quan^ eft in eis incoata obe;* dientia,ramen non efTe intepram lepis impletionem, Ideô dicitur in Pfàlmo: Non iuftificabitur in conijDedu tuo omnis uiuens. Et lob cap.ÿ, inquit: Verè fao,quôd non iuftificetur homo coram Deo. Cùm igitur non fit integra obe^« dicntiajnon ualet confequentia: Mala opera damnant. Ergo bona opera faP uant, quia contraria non font æqualia. nbsp;nbsp;Hæc antithefis illuftrat beneficium cMflut tegit

Chnfti,qui tegit reliquias peccati in renatis, iuxta didum : Bead quorum re^: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^*

’niflæfuntiniquitates,amp;: quorum tedafuntpcccata,ideft,renatiplacentpro^ ptcr Mediatorem fide,non propter propriam dignitatem, quia incoata obe^ tlientia adhuc procul abeftà perfedione Legis.

Impoßibileeslnojfilioluntatem EI erganos, iuxta diEum: Quisconfiliariuseiusfuit? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;'

Credere quod habeas remßionempeccatorum, eli aliquid ad/elt;^ uerare itr adfirmare de l;gt;oluntate IDei erga nos,

Refpondeo. Hæc ipfaimaginatio Academica fouPyrrhonia omnium hominum mentes turbat. Sed maiorem conftantiflîmé negari oportet de Vo^ Lnratereuelata. Acprimûde Lege manifeftiftîmùeft,fciri Voluntatem Dei in Lege reuelatam,iuxta dida: Nolite errare, fcortatores, adulterLhomicidæ

UI u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.f,'Legeepreue.

non poflidebunt regnumDetLex emm i'deo patefacfla eft in creadone,amp;^ deinde fæpè repetita, ut fciatur quod fit Deus, amp;nbsp;quafis fit, quöd uelit nos efle conformes foæ fapicntiæ,quôd fit uindex» Et huic nodciæ addit teftimo# nia in quotidianis amp;nbsp;horribilibus pœnis foelerum.

Secundo edam immenià bonitate Deus propter Filiumamp;pereumrc^ ueïauit uoluntatem de remifïîone peccatorum amp;nbsp;reconciliadone in Euange# liOjiuxta. didum; Filius qui eft in finu Patris, ipfè enarrauit nobis» Hanc ip*

Sed opponithoc argumentum humana ratio: Addita eft conditio Legi: Hoc fac Sc uiues. Cum igitur non latisfiat Legi Dci,dubitandum eft SCc. Re* Ipondeo, Et hoc ipliim in reuelatione Euangelrj confiderandum eft, ideo im* menfa miftricordia miffum efle Filium, ut nos à maledidione Legis redime* ret,8c gratis propter Filium donari reconciliationem.Quanquàm autem pee* Remißio eß nitentia neceffaria eft ( fine parua,fiue magna ) tarnen remiftîo non pendet ex noftra,fed propter Mediatorem ÔC gratuita ÔC certa eft.Dauid poft lapftim agens pcenitentiam,ftatuit ft uerè recipi in gratiam audita hac uoce ; Dominus abftulit peccatum tuum. Eadem eft uox Euangelrj ad fihgulos agen tes pccnitentiam. Et mandatum immutabile eftjUt filio credamus: Hunc au*

, dite. In bac breui reiponfidne fontes confiderentur, patefadio,amp; difcdmen Legis ÔC Euangeli) difcrimen uoluntads reuelatæ, amp;nbsp;non reuelatæ amp;c.

I^rorßisßmile ar^umejitum eß-, quod hue detorquetur ex caßte 9. Eccle* ßaß^enon relieenarro-to. XESCIT HOMOj XX .AUG* (ßE ^EL Oi:)IO S)IGnrS SIT.

Reipondeo. Hæc ièntentia prorlus congruit cum dodrina de Fide, quam recitauimus, quia reuocat homines in iudicando à ipedaculis humano# rum euentuum in hac uita ad uerbum. Non iudicet homo defauore amp;odio Dei ex iccundis aut aduerfis rebus in hac uita, ut : Dauid non iudicet fe able# dum efle à Deo, edamfi eft expulfos regno. Achab non iudicet fe placere Deo,etiamfi eft Rex potens amp;nbsp;uidor.Sed Dauid iudicet ex uerbo Dei,fe pla^ cere Deo,quanquàm ex’ulem,quia didum eft:Dominus abftulit peccatum tUilt; urn. Achab iudicet ft diiplicere Deo, quanquàm eft Rex potens amp;nbsp;gloriofus, quia ftriptum eft : Maledidus omnis, qui facit idolum, quod eft abominatio Deo.

Perlpicuum eft igitur,didum Salomonis prorfos congruere cu nofira ftntentia,quæ iubet de uoluntate Dei ex uerbo iudicare. Nec difficile eft co«» pioft refutare enarrationes Papiftarum. Inftniunt enim fi hoc dicunt,non fei^ re homicidas amp;nbsp;adulteres, an fiht digni odio Dei. Manifeftè igitur apparec ipforum interpretationeseffetetram corruptelam.

De uolunMe Sed Regula uniucrftlis teneatur : De uoluntate Dei ex uerbo ipfius iiii* uerbum Dei uniuerftliter omnes damnar,qui non funt có^ °' uerfi ad Deum,iuxta dida I. Corinth. 6» Nolite errare, idolatræjhomicidæ, adulteri,amp;c. non funt hæredesuitææternæ. Itepi: Qui non credit in Filh um, ma*

um.manet ira Dei fuper cum, R urfus uniuerfaliter recipic Deus omnes;, qui m conuerfione ieu pcenitcntia credunt in Filium^ iuxta didta : Viuo ego^ dicit vominus nolo mortem peccatoris,ied ut couertatur oC uiuat» Itcm: bic Deus nbsp;nbsp;,

dilexit mundum^ut Filium fiium unigenitum daret;,uc omnis qui credit in eû, non pereatjied habeat uitam æternam» Hæ regulæ iummæ femper in confpc:* du fint, quæ multis alijs ièntentijs lucem adferunt.

Er^opofitbile eîifiominem halere deliEîumi^notwnf propter quoddi-^ filiceat T)eoj

Regula: Omnis conuerfus ad Deum,relt;ftè tenens fundamentum, debet conuerß pk, credere, ie placere Deo,etiamfi habet delidla ignorantiæ, ficut in omnibus ho^ niinibus magna hæret infirmitas, Aeproptereatraditurdodrina de remifli* One propter Filium, iuxta didum: Beati quorum remilTæ iunt iniquitates, amp;nbsp;Quorum teda funt peccata, Qiiia in nobis non eft integra impletio Legis»

IShemo potefi afitrmare^ fie habere illas 'Yirtutes^ quia pojfikntejfie'ïnrtu» tesfimiles ort^e d ratione^

Refpondeo» Negominorem,quiain uera conueriionc feu pcenitcntia McontterßoM ntrunepdebemusafFirmare, 8c quod deturremüTio propter Mediatorcm, amp;nbsp;erremißh fimul uiuificemur per Filium dato Spiritu iando, eredi uoce Euangelij» Et tur,ey fit ui/ lt;]uanqu«irnintueri mens fide Mediatoremdebet, non nouiratem in nobis, ta* uificAtio. ’nen fimul in ueris doloribus ientit hanc confolationem,iuxta hæc dida : lußilt;lt; ßcati fide pacem habemus» Item:CIamamus Abba pater» Et rede inquit Au* güftinus : Credens icit ie credere,icilicet in doloribus ientiens coniblationcm» Augußintts,

Dehccargumentonon folùm adueriarfj dimicant,ied etiam pisc men* Ks apud iefe quærunt, an Deo placeant, cum fentiant infirmitatem, nec ienri* antilluftres motus laticiæ in Deo»

Et Stenckfeldius turbat pias mentes his clamoribus : Idcôftatuastciu* stencfißldiat ftum eire,quia lentis in te Deum habitarc,tc habere ingenres motus læticiæ in Deo, Sic abducit homines à conlpcdu Mediatoris,amp; à promiirione,ad Nouû tatem propriam.

Contrabas imaginationes teneatur hicuerusordo: Cûm dolores non ordoinuera funtfimulati in pccnitcntia,corda intueantur non uirtutes in nobis, led Medi* atorem in uerbo oftenlum, Sc cogitatione feriptæ promilfionis le fuftentent,8d fdant, le uoci Euangcli-) debere alientiri, æ non quærere alias illuminationes» Hoc cùm faciunt, experiuntur confolationem, Eft^hoc dilcrimen inter afi'cnfionem philolophicam amp;nbsp;fidem. Sequitur alTenfib experientiam in Phi* A/Jènfio in phi lofophia* Vt medicus expertus Zinzibere calefieri uentriculum, poftea hoc adfirmattSed in diuina confolatione prius adfcntiendû eft uerbo externo,dein

dcfèquitiir fenfus confolationis. Hæc in uen's exerdtijs pccnitentiæ 8if inuo# cacionis diicenda funt,

Refpondeo* Nego confèquentiam,quia fallacia eft à non cauià ur caufâ, ’ Quia in illo dido prior pars cft præceprum feu prædicatio pcenitentiæ* Al^ tera pars eft promiffîojde qua ex Euangelio icire neceflè eft,quôd proptér Mc diatorem gratis detur remiffîo credentibus, Nec ualet conlèquentia : Noftra contritio eft necefiariaj Ergo eft caufa remiftîonis» Et peripicua eft refutatio de hoc dido. Quia iî cogitandum eflèt, propter noftram condonanoncm da# ri remiftîonem,fieret incerta reconciliatio, Quanquàm enim conuerfî repuî« gnant odip\tamen aïiqua cicatrix feu imbecillitas in nobis manet*

i« diâh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fimplex refponfio congruit ad multa dida^in quibus primùm con#

fcriptur^ prù nbsp;nbsp;pccnitentiæ proponitur,deinde promiflîojUt apud Danielem: Libera te à

pœnitMix P^ccatis iufticia èC eleemoiÿnis erga pauperes, Sc erit iànatio delidorum tuo# eft, deinde pro rum. Prior pars præcipit emendationemj nec tantum loquitur de eleemoiy# nis, fed de conuerfione iuxta omnia præccpta^ id eft, agnofcas uerum Deum, qui fepatefecitin IfracI, Sc promifit remiflionem propter uenturum Domi# ehi^^^p^ea^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde fit amp;gubernatio tua iuftajuon fis crudelis contracaptiuam

tur. Eccleûam Dei* Sic intelligatur concio Regia de magnis rebus,amp; de noftra conuerfione, Poftea promiftio confideretur de remifTione peccatorum,dere# conciliatione hominis Ethnici, amp;nbsp;polluti horribili idolomania» Nec dubiuin eft ab ipib Daniele hanc promifîîonem copiofius enarratam eftè, Regi di# dum effe, cur detur promiftio, per quern reftituatur iufticia amp;: uita ætcrna, amp;nbsp;promifîîonem fide accipiendam effe, Eadem refponfio eft ad concionem Efa* I, Definite male facere, fi peccata ueftra funt ut coccinum,eritis candidi ut nix*

Refpondco, Concedo totum argumentum de iufticia Legis* Sedquia non habemus inteoram iufticiam Legis, Euangelium concionatur de alia, amp;nbsp;docet imputari credenti iufticiam propter Mediatorem* Hæc eft fimplex a uera refponfio, quæ prolixius explicari poteft,fi quis poftulat, Ac feiendum Aliud eft coUlt;i gß. Jq p, oç alfud efte, loqui de collatione uirtutum inter fefe, aliud de remiifio^ tio uirtutum, ■’Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Refpondeo breuiter, Intellige, ferua mandata, fcilicet compledendo Legdlib. ditiis Euangelium. Nam Chriftus finis eft Legis, Ac fem per legalibus didis necefi due^inter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addere uocem Euangelrj,quod docet fide reconciliari hominem,amp;ftmul

preaffo ex incoari obedientiam accepto Spirituiîàndo, 00 placere incoatam obedienti# Euangelio. am propter Mediatorem,etiamfi languida amp;nbsp;infirma eft, Hæc îTr/Ewea expreß fà eft Rom, 8* Idem igitur uult didum Pauh': Milita bonam militiam,retb nensfiif

nens fidem amp;nbsp;bonam confcientiam» Hinc non (êquicur, Legi GtiSfieri in ha.c uox Euangelq exprefle dicit: Senfùs carnis non eft (ubditus Legi,ac poteft quidem fubdi. Ac non fequitur,Bona opera efle merinim uitæ grer*: ’’æj^uia fides prælucens grads accipit propter Mediatoren! remifiionc pec# ^Woruni ÔC hæreditatem uitæ æternæ»

XT^. ^rgumeiitum^ Qjâ non diligitjmanet in mortO) Ergo non fola Fide fumus iufii^

Reipondeo, Nego conièquentiam: Quia eil faîbcia â non canià^ut cau^ Etfi enirt! ueriflîmum eft, dileftionem cftè in côuerib, tarnen diledio non 'ftcaufa iêü meritum remiflionis peccatorum, Ceu iuiiiiîcationiSj ièu reconci;#

Vtj üeriflîmumtft. Qui non mouetur,nonuiuit,nec tarnen icqui^ ^^’•■jinotum cauiam efte uitæ,fed uita eft immediata cauià motusdta fides àgrio Motm non Eens miièricordiam Dei propofitam propter Mediatoren! oftendit bonita»«

Dei_,qua cognita,accenditur diïedio Dei, Sc cor fubqcit fé Deo, Hæc re^t ’ponfio ad firhilia difta congruit» Si omnem fidem habeam, dilecftionem au^ fmßionii pec^ non liabeam,nihil fiini» Concedo totum. Quia uerum eft,oportere in rcss catorum, ^onciliaro fidem amp;nbsp;diledioncm cfle,ièd non ièquitur,dile(ftionem efle cauiàm

XTI. .Argumentum, FLaturaîiafunt immutabiliaj Dubitatio de reconciliatione efi naturalisa utnunc quidem nafcimurf Ergo elt immutabilis.

ReiÎ3ondeo, Concedo efle immutabilem in bac deprauatione fine uolt;lt; ^fEuangelrj,amp; fine auxilio diuinogt; Sicut Adam non ibiùm in dubitatione manfiflec^ ièd etiam oppreiTus eflèt æterna defperatione, fi promiiîid gratiæ ’’on prolata eflet ex finu çterni Patris,amp; per uerbum Deus flexiiTet cor S,iàn#î rdjjèt nifi audè doadaflenfionem,ôcfic in ilia coniolatione Filius uoce Euangelq primos pa^ nbsp;nbsp;nbsp;promiß»

unies retraxiflet ex morte. Hoc exemplum intueamur, quod oftendit quoî^ * modo fiat hæc confolatio amp;Iiberatioà dubitatione, ôddocet promiflîonem Euangelr) non eiTe natura notam, èc difcernendam eiTe à lege ÔC ab alijs natu«» ’■alibus noticijs.

^emittuntur eipeccata multam quia dilexit multunif Ergo propter dtlellionemfit remißio.

Refpondeo. Duplex eft abiblutio* Altera priuata conftientiæ ïuc'lantis f^bfolutio du» oum ira Dei. In hac abiblutione neceflè eft intelligi,quöd fide accipiatur re^ niiffîo,non propter noftras uirtutes. Ideô 8d hie inquit Dominus : Fides tua faluam te fecit. Nee nititur fides diledlione noftra, ièd tantum mifericordia promifla propter Mediatorem.Nec exiftere dileelio poteft,nifi fit apprehends niletlio non bremiflïo. Hue pertinet didtum: Huic omnes Prophetæteftimonium per^ potefiejjipne hibent, faluos fieri per nomen eius,omnes, qui credunt in eum*

Altera eft abfolutio publica coramEcclefia. In hac conipici neceiTeeft n* ab alijs teftimonia conuerfionis, ut hic Chriftus Phariiæo oftendit,cur earn re«« C’piat,quia extent teftimonia conuerfionis.

Si cui h«c folutio non placet,utarur altéra : VGtatæ func Synecdochæ, f 0^cn Synccdoclie explicanda cft. Cùm mulcæ fînt partes conuerfîonis, contritio^fidesjdiledtio, ipcs, bonum propofitum, tarnen îciendum eft, dari remiffîonem, non propter dignitatem narum uirtutum, ièd propter Mediatorem.Hæc declaratio fumitur ex Paulo, dimicante de particula Gratis fide propter Mediatorem,

XF^III. ^r^umentum^ yita peterna nominatur merces^ Ergo eit débita pro operibus^

Rcipondeo breuiflïmè, Phrafis nota eft, Mercedcm dici non tantùm compeniâtionem dcbitam,ièd frudlum qui ièquitur* Deinde uerum eftjuitam æternam, etiamfi propter aliud datur, tarnen eriam eflè mercedem, quia com# peniât benefafta,ut patrimonium eft merces oftîciorum filij, etiamfi accipitur propter aliam cauiàm,

{'hrdftû Ltgii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confiderandum Su hoc eft, Sæpè utuntur Prophetæ phrafi Legis, ubi

Reddetunicuic^^ecun# E^ig/eûo. ** opéra fiia, ubi tota conuerfio intelhgitur, amp;nbsp;tarnen ftiendum eft fide pri# mùm gratis reconciliationcm accipi, poftea placere Deo fidem 06 incoatam obedientiam. Et pias mentes ftmper fbnare decet didum Iacob: Minor fum cundis mifèrationibus tuis,

Rcipondeo. Manifeftum eft,in lacobo fide tantùm inten/gi noticiam hù ftoriæ,de qua noticia dicit:Dæmones credunt amp;nbsp;contremifcunt, Fatemurau# Df lt;:/ƒlt;lt; fide tem,neminem eflè iuftum iola illa noticia, fed Paulus loquitur de fide,quæeft fiducia miièricordiæ,quæ pacem adfert cordibus, ut inquit: luftifi^ tur, cati fide pacem habemus. Et difcrimen in uera conuerfione intelligiturjinqua fides uincit ueros pauores, amp;nbsp;eft motus Spiritus iandtijqua corda uiuificantur, 06 accenditur uera inuocatio, qua clamamus, Abba pater, ut dicitur in Zacba# ria: Effnndam fuper domum Dauid Spiritum gratiæ amp;nbsp;precum, Non igitur pugnat lacobus cum Paulo,ièddcalia re loquitur.

Deinde cùm ait: Ex operibus iuftificamur,phrafis intelligenda eft. Non enimhiciuftificarieftreconciliari,ièd poftea habentesbona opera iuftifican# ucobofiffüfi. j'j approbantur,habentes iufticiam opcrum, quæin reconciliatis iam ‘ placent Deo.

lußus eß habens iußiciamitd eßiobedientiam integramißu conform^ tatemcum T)eoj

Rcipondeo ad Maiorem.Iuftificare iuxta docftrinam Euangelij primum eft ex reo non reum facere. Nam hoc agitur in ueris doloribus,quæritur re# mifliopeccatorum06reconciliatio. Dehac re dimicat conicientia, Ideö

Ad. 10» dicitur. Huic omnes Prophetæ teftimonium perhibent, remifiîogt; nem peccatorum accipere per nomen eiusjomnes^qui credunci'n eum.Sic cla=» matProphetatSaluurn me fac propter miïèricordiam tuam» Etfi aiitem ue=î nim eftjn hac confolarione^ cùrn fide eriguntur corda,amp; recrahuntur ex infe^ ns, fîmul dato Spiritu fando incoarî obedientiam, amp;nbsp;habi'care Deum in cor» derenatojamen Temper hæc confolatio præluceatjquôd credens placeat pro» pter Mediatorem. Ideô iuftificare primùm hic fignificat ex reo non reum face» ^uflificdreefl re,amp;hancrelationem in uerboinlfificare comprehendit Paulus,cùm inquit : nbsp;nbsp;nbsp;nonre»

luftificati fide pacem habcmus» Et nititur fides obedientia Chriftf non pro» * pria nouitarc. In infinitum enim anteferenda eft Chrifti obedientia noftrç no» üitatf Gcut Paulus inquit: luftificati ianguinc ipfius»

Propter quatuor caufàs» Primùm ut tribuatur honos debitus Filio Dei, 9uôd hæc ibla hoftia fit precium pro nobis,iuxta didum : Hic eft Agnus Dei, ^uitollitpeccata mundi.

Tertia caulà eft, ut conipiciatur diierimen Legis amp;nbsp;Euangelrj, quia par* nbsp;nbsp;.

gtlium» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gê et Euageim

Quarta,ut inuocatio fieri poflît, quac impeditur confpetftu noftræ infir» * ninatis. Ideô accedendum eft ad Deum fiducia ibiius Mediatoris, iuxta di» ùiim: Per hune habemus acceflùm.ltem Ephefij. In hoc habemus fiduciam âcceifum in confidentia per fidem eius amp;^c»

Reipondeo. Præcepta in decalogo rede intelledo, iuxta didum Eze» diielisio. In præceptis meis ambulate,amp;facite ea, Ideô enim Deus immenia nbsp;nbsp;nbsp;DeuiLr-

bonitate etiam uocem Legis MoralisinEcclefia ièmper indeuiqjab Adam gemuâitÇonâ, fonare uoluit, ut arguat peccatum,amp; oftendat, quæ opera amp;nbsp;qui cultus DEO Ecdeßa, pheeantjut regantur corda uerbo Dei in fide amp;nbsp;operibus, iuxta didum: Lu» cerna pedibus meis V erbum tuum. Et in capit» I J. Numeri : Non icquantur cogitationes fuas, Sc oculos meretricios, fed memores præceptorum Domini faciant ea,amp; fint fiindi Deo:Ego Dominus Deus uefter,qui eduxi uos de ter» ra Aegypti. Et cùm Iohannes inquit : Peccatum eft,quidquid contrarium eft

NoxnMopfTM Lcgbuuk fcin\normam cdc operum Legem Dd» Etftatimaddit: Quifacic tü lex Dei, peccatum,cx Diabolo eft, i, Connth*6, Scortatores, Jdolarræ,adulreri ôéc.rc» gnum Del non poflîdcbunc»

Error Anfino- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Execrandi funt jgitur c(.VTivoMi, qui nolunc doceri legem Moralem in Eamp;

moruitt, cldîa, fingunt omnes fùos impetus efle motus Spiritus làndi., èC nolunt gu;« bernari lege Dei, Hæc deliramenta Antinomorum lunt horrendi furores dialt;î bolide quales fuerunt olim fimilium fèdarum multarum, aduerfîis quos munk amus nos uerbo Del: In præceptis mei's ambulate. Item ; Pater fàndifica eos in Vcritate, fermo tuus eft Vcritas, Petamus etiam ardentibus uoti'SjUtipfè Filk us Dd gubernet nos, ne contagfjs errorum polluamur, ficut precatur Prof pheta : Fac cum feruo tuo fècundum mifèricordiam tuam, amp;nbsp;luftîficationes tuas doce me,

I, Refpondeo, Placent in conuerfîs ad Deum hoc modo, Pn'mùmnc^ cdTe eft credere,quôd perfbna fit recondliata Deo propter Ch ri ftum gratis, fide,non propter dignitatem noftram,

J J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundo Iciendum eft,nos non fàtisfacere Legi,fed hçrere in nobis muh

ta interiora peccata, dubitationcs malas inclinationes, peccata ignorantiæ amp;nbsp;omiffîonis. Et deploranda eftnoftra immundities,ôd repugnandum dubh tationibus afteCtibus,

III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ertiô iciendum eft, tarnen oportere in nobis efte incoatam obedient

Uo/lû nbsp;nbsp;nbsp;torem ficut didum eft,offerte Deo hoftias ipirituales,placentes Deo propter

Rdfxindeo, Sunt amp;nbsp;manent peccata in renatis in hac uita, uidelicet, non dehcta contra confcientiam, fed interiora mala, multum caliginis amp;nbsp;du# multæignorantiæ, omiflîones,prauæinclinationes,amp; flammæ malorum afFeduum,quibus tarnen repugnant iandi Spiritu,retinentes time# rem Dd, fidem amp;nbsp;inuocationem, nee ruentes contra conicientiam,ièd deplo# rantes noftram infirmiratem, ac petentes amp;nbsp;credentes remiftionem, nixta dh dum:Si Spiritu mortificabitis adiones carnis,uiuetis. Item: Nulla nunc con# demnatio eft his, qui in Chrifto Ie ft i ambulant,

^lt;epeccata non funt in fanlUifd eßjpropter qu^e ilHj qui fuerant renati amittunt^ratiam nbsp;nbsp;Spiritumfanïlum^ nbsp;nbsp;rurfus ßunt rei

Refponfio, Propter peccata contra confcientiam, amp;nbsp;lapfus contra fun# ReMti äiMite damentum,id eft,contra articulos fidei,renati amittunt Spiritum fandum, spiritum fiunt rd æternæ pcenæ, amp;nifi rurfus ad Deum conuertantur,ruunt inæter# I“*” ’ nas pcenas,ut Adam uerè fuit reus æternæ iræ propter lapfum. Et Paulus in# quit I, Cor, 6. Scortatores,adulteri,homicidæ amp;rc, non poffidebunt regnum Dei, Item Galat, y, Manifefta funt opera carnis,Adulterium,fcortatio,ldola# tria 8Cc, qui talia faciunt, regnum Dei non poflidebunt. Et Matthæi I2, ex# prefie dh

(DE ^onis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;318

preHe didum eft: Redit Spiritus nequamamp;c» Et2»Pet*2» Cùmredeuntad üomitum ut canes, fiunt eis poftrema détériora prioribus»

Aliqui aurem rurfus, per pccnitentiam redeunt ad Deum^ut Adam, 3ron,Dauid,Manafle, èc alrj multit

Refpondeo* Prorjfùs differunt : Dauidhabuit magna À^triftiadelicfta contra confcientiam^ôd tarnen non fuit Blaiphemus* Nam peccatum contra confcientiam eft genus, id eft, uiolatio cuiuftunq? mandati,quæ fit à (dente ÔC üolente »

Sed fingularis fpecies eft BIaiphemia,quæ eft contra confcientiam op^ pugnare agnitam ueritatem à Deo patefatftam, ueî perfèuerantia in Epicureo contemtuE)ei,ueldefperatio, utanteferre peccatum meritis filrj Dci,contra Exuberat gratia fupra delicftum, fient Cain inquit: Maius eft pccca^ turn meum,quàm ut remitti poftît. Non fuit autem Blafphemia in illis,qui re^t deunt ad pœnitentiam, ut in Aaron,Manafle,Petro,Paulo*

Et nos regulam teuere debemus : Omne peccatum remitti agenti pceni^ omnepeccatü tcntiam.amp;fideampledenti promiflîonem Gratiæ, promiflæ propter filium

TA., , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 7V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- rA • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ tl banitentM,

Qiwmodo disert doErina de lußification^in Eccleftjs no^ firisyd Tapißiea doErina?

Multipliciter differt, Sed tres præcipuæ antirhefès fint in confpedlu* t nbsp;nbsp;Primùm Papiftæ dicunt,oportere homines mereri remiflîonem pecca^

torum proprijs operibus, amp;nbsp;coram Deo iuftos eflè proprijs operibus* n. Secundo dicunt Papiftæ,cùm nemo fciat,quando fàtis operum habes» at.femper maneas in dubitatione, an fis in gratia*

11 h nbsp;nbsp;nbsp;Tertio dicunt PapiftætHomo poteft in bac uita legi Dei fàtisfâcere,

amp; impletione Legis diuinæ meretur uitam æternam de condigno* Et quidem conüÿto, dicunt Monachi, homo non renatus Spiritu fàncfto,poteft efFicere diledio^ nem Dei,SC mereri remiflîonem peccatorum*

Contra hos Ethnicos error es, qui delent lucem Euangelij de bencficijs filrj Dei,clarè docent Ecclefiæ noftræ. '

l Primùm, Neep mereri homines remiflîonem peccatorum proprijs ope^ ribus, neq^ coram Deo iuftos efle proprijs operibus*

fl. nbsp;nbsp;nbsp;Secundo, Propter Filium Dei gratis homines in conuerfibne accipelt;#

re remiffionem peccatorum, amp;nbsp;recönciliationem,fbla Fide,8d fic homines cer^« toiüftos effe, id eft, reconciliatos Deo propter Mediatorem Fide* Nee ma^ nendum effe in dubitatione,ftd fide uincendam efFe dubitationem. Qui uero tiubiatio pa^ iubent mancre in dubitatione, prorfus delent Euangelium de promifFione

Gratiæ amp;de Fide,amp; tantum Ethnica fbmnia docent,Ô6 extinguunt lucem do«« prom^ione, drinæ de filio Dei, amp;impellunt homines in defperationem, amp;nbsp;æternum exi;# tium, ni. Tertio, certiflïmum eft,inhacuitaneminem habuifleneep habere integram legis impletionem,nifi ipfum Mediatorem,Dominum noftrum 1Elt;«

SVM CHRISTV M» Sed tune crit integra Legis impletio, cùm Deus ideft,cùmIucebitineisDeus, itautnon fimul fintrcliî’ quiæ peccati. Notæ iûnt enim ièntcntiæ Rom, 7, Sc odauo. Et dictum Pfal: Non iuftificabitur in conipetflu tuo omnis uiuens.

Eccïefia uifibilis in bac uita, eft ccetus uifibilis ampledentium incorru^ ptam Euangelij dodrinam, rede utentium Sacramentis,in quo ccetu Filius Dei effîcax eft, uocc Euangclij Sgt;C Spiritu iândo multos régénérât ad uitam ætcrnam.Sunt tarnen in eo ccetu multi non iandi,fed tarnen de dodrina coiw Elt;c funt wultl r nonfmüi. Rntientes,

^rticnli Fidei nonfunt YîfibileS) Ecclefam effè eït articulus fidei, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia non eU Yîfbdis.

Reipondeo ad Maiorem, Concedo,articulos fidei, fcilicet propofitio^ uifibiles,fèu ut eft ufitata phrafis, Complexum non eft uifîbile, ta# i» multifpro,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubieda in multis propofîtionibus uifibilia cfle necefle eft, Vt,cùm dicoî

poßtionibui Soi eft creatura Dei, Nos fumus rclurreduri, propofitiones fide accipiuntur, efi uißbile, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen fubieda funt uifibilia,

SiccùmdiciturtEccIefiaeftpopuIusDei, in quo Deusuerè colligitccc# tum, cui d*t remiflionem peccatorum,8c iufticiam, ac falutem æternam, Hæc propofitio eft articulus fidei, amp;nbsp;fubiedum, id eft, homines ampledentes Eu# an2elium,{cnfu agnoicuntur,cum certa figna incurrant in oculos amp;nbsp;aur«s,que diicernunt eos ab airjs hominibus,

rccîefta ntm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non igitur de Ecclefia loquimur, ut de Idea Platonica, ied monftramus

e/iiöerfP/4fo. Ecclefiam,iuxta dida: Die Ecclefiæ, Hie neceffe eft intelligi uifibilem Ecclefia

Refpondeo,Pror(us necefle eft,fingulos iaiuandos iundos cum efte uera Ecclefia, fide, confeffione, inuocacione Dei, amp;nbsp;uoluntate iêruandæ Ecclefiæ, coniundionis in Ecclefia, iuxta dida :

deßa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I, Corinth.I, Non fint inter uos ichilmata,

Piàlmo 2ô,Vnum petrj à Domino,hoc requiram,ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus uitæ meæ,

Confenfus in fundamento^uidelicct in docftrina Euangelp incorrupta, 5^ in ufu Sacramencorum Iegitimo,8(^ obedientia débita MinifteriOjiuxta Euan^ gdium t

Teftimoniamam'feftaiuntdedoélrina i. Cor, 3. Fundamentum aliud nemo poteft ponere, præter id quod pofi'tum eft, quod leius Chriftus, Item^ Galatj. Si quis aliud Euangelium docer,anathema fit,

De obedientia I, Cor,i, Non fine inter uos fchifmata. Et Ebr.i.Non de* ferentes congregationem ueftram, Itcm:Obedite his, qui præfiint uobis,icili*

Sed fimilitudo rituum, qui fiant ab hominibus inftituti, nequaquàm ne;«! sMituclo ri» ceffariaeft,ideôcontrafiiperftitionem multateftimonia traditafunt.

l4*Regnum Dei non eft efta Sc potus, fed iufticia,pax ÓÓ gaudium in SpiritUcej^yi^^ hndo, Nam qui in his feruit Chrifto,placet Deo,0d approbatus eft homini*

Sacramentum in Nouo teftamento, ut Ecclefia loquitur,eft ritus diuini* tus inftitutus, additus promifli'oni in Euangelio traditæ, ut fit teftimonium amp;nbsp;pignus exhibitæ applicatæ promifli'onis Gratiæ,Ideô uetuftas dixitzSacra^ Sdcrdmentum wentum eft fignum Grariæ, D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, y . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flit,

Multæ caußc iunt,iêd maxime illuftres funt hæ duæ, Qiiia cùm Deus colligat Ecclefiam édita promiflîone, amp;tantùmilli fiant hæredes uitæ æter^ næ, qui promiflîoni de Mediatore credunt, uult etiam illuftri teftimonio ui*= iibili omnibus hominibus oftendere promiflîonem, amp;nbsp;rjs applicare, qui cam fide ampleAuntur, id eft, teftifi'eari, quod promiflîo ad ipfos pertineat, Nam promiftio generalis eft. Fides autem amp;nbsp;ufiis Sacramenti applicant cam ad fingulos credences, Ita primum Sacramenta funt figna uoluntatis Dei erganos, uidelicet commonefacientianos de promiflîone, amp;nbsp;applicantia, id/«. eft, teftificantia quod promiflîo ad nos pertineat.

Altera caufa eft, quod cum uelit Deus omnes laluandos inftri Ecclefiæ, ’ • amp;adiungi minifterio Euangelijjficut didum eft: Quos elegit,hos amp;nbsp;uocauit, tradidit ritus manifeftè difeernentes Ecclefiam ab omnibus gentibus, Etut SdcrstnentA agnofeeretur Ecclefia,amp; ipfi ritus teftimonia eflent,qui oftenderenruelle De# urn, nos elle auditores uocis Euangelq, nec eos,qui non audiunt uocem Euan# gentibuf. gelij,nec hunt ciues huius coctus uocatorum,eire eledos, Ita uult Deus Eccle# fiam conipici oculis,amp; uifibilem efle,ut cogitemus,ubi fit dodrina ipfius quæ# renda.

Sunt igitur Sacramenta figna confirmantia fidem erga Deum, quia fiint teftimonia applicationis, ficut Paulus nominat Circumcifionem o-lt;pfayi(Pa oo^wHç, id eft, figilium iufticiæ, quia teftabatur, promiflîonem pertinere ad A# braham. Deinde iunt figna focietatis Ecclefiæ amp;nbsp;confeflîonis,

Mlcgoru sj» Confideratis autem principalibus finibus,poftea Allegoriæ fignificas« trumentoru, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j jj- VCi'rcumcifio fuit in ilia arcana parte corporis,uc

eflet miranda admonitio de uenturo iemine. Ac fimul multa fignificabat,inde# licet ex pofteris Abrahæ uenturum efle ialutare lemen, dequoanteadiâum fuerat: Semen mulieris conteret caput lerpentis,Significabat item Circumci# fib, in bac generatione carnali nalci naturam hominum ream, immundam, præcidendam, hoc eft, morti addidam, led propter promilTum fernen iuxca ucrbum Ecclefiam habituram elTenouam 8c æternam iufticiam 8c uitam,

BäptifmM. Sic Baptilmus principaliter fi'gnificat,nos mergi in fanguinem Chrifti, Sc ablui à pcccatis»Poftea fignificat etiam, Ecclefiam mergi in adflidiones.

Coena DofftU Cœna Domini fignificat principaliter, nos elTc membra Chrifti,amp; infe=« ri eius corpori, ÔC ablui nos ipfius languine* Eft igitur teftimonium exhibii« 11. tæ promilïîonis Euangelr},0C applicatæ ad fingulos. Deinde eft commonefa# dio de gratiarum adione, Ideo nominatur Euxap»sia,amp;: ficut Cyprianus optime dicit,eft commemoratio dati 8c accepti,

J J J Eft item neruus publicæ congregationis» Item teftimonium mutuæ di^ Ilir. ledionis amp;nbsp;concordiæ in eadem Ecclefia, ficut antiquitas foedera fecit focieta* STTovd'a?, id te ceremoniarum amp;nbsp;menfæ. Vnde nbsp;nbsp;nomen S7rovlt;fai', id eft,libationes,pro foe#

Ita in Ecclefia focietas huiuspulcerrimæcommunis manducationis intelliga# turuinculum efle communis concordiæ, quocopulati omnes unumfimusin iplbChrifto, SCnon diftrahamus Ecclefiam furoribusopinionum,ambniolt;‘ num Sc odiorum.Sed lemper initio principales fines confiderentur.

Eft inftituta à Fillo Dei merfio in aquam, cum pronunciatione uerbo# rum : Ego baptizo te in nomine Patris Sc Filij, Spiritus làndi,tcftificans, quia hoc teftimonium diuinitus inftitutum eft, cum qui eum hac pronunciati# one uerborum mergitur, reconciliari Deo propter Chriftum, àfandificari Spiritu fando ad uitam æternam.

Ego baptizo te in nomine Pa tris, Filff, Sc Spiritus land!, id eft. Ego mw nifter hoc ritu teftificor in nomine, id eft, mandato diuino: Te, qui fie merge# ris,recipi à uero Deo in gratiam,qui eft æternus Pater Domini noftri IE S V Chrilb', Sc Filius, Sc Spiritus làndus, Sc recipi te propter FiIium,Scfandifica# ri te Spiritu lando,

izjttertMBrf« comprehendenda eft correlatiua lententia: Ego teftificor terecipiin ptifiKi cópre^ nomen, id eft, agnitionem Sc inuocationem ueri Dei, qui eft Pater æternus bwdezidd eß Domini noftri lefu Chrifti, SC Filius SC Spiritus làndus, Sc recipi te propter redemtorem Ecclefiæ,landificaricredentem Spiritulando,quem ’ nbsp;nbsp;agnolces Sc inuocabis,Sc palam uiciflim teftaris hoc baptifmo,te omnia com#

Relpondeogt; Infantes funt baptilandi, Confirmatio hæc eft ex Euan# gelio fumta,

n a 1 1 à M U, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po

Ommsfaluandos oportet injiri Eccleß^ in hac Ifttajiuxta dicÏum' Quos elegit^hos

Minor manifefta eft^quia Dominus inquit: Sinke paruulos ad me uenk rt^quia talium eft regnum coelorum. Item: Non eft uoluntas Paths mei^ut pe? rear unus de paruulis eftis* Hæc didla manifeftè adfirmant^ad infantes pertk infantes nere promiflionem Gratiæ amp;nbsp;uitæ æternæ. Et loquuntur de infantibus in Eca

Nec facienda eft confufio Ethnicorum Ecclefîg^quafi etiam inter blaft phcmos bnt membra Ecclefiæ,fed retinendæ font ièntentiæ: Quos elegit^hos ^uocauiti Item: Vbi font duo aut tres conoreoati in nomine meojn medio corum fom. Et in Piàlmo:Beati qui habitant in domo tua Domine« Item,PJâ«!

Ad hos igitur infantes pertinet promiflio, qui font in Eccleha, hos reeft pit propter Mediatorem^cuius nomen foper eos inuocatum eft, æ in his De;* tïs efficax eft, amp;nbsp;iândificat eos Spiritu fancfto, pro ipibrum captu,quia catspirUufS, ^tsm'tææternæ fancftificari Spiritu foo S. neceftè eft,iuxta dieft a: Nifi quis ren pro ipforutn natiis fuerit ex aqua amp;nbsp;Spiritu amp;c,Item, i» Cor: 1 nbsp;Caro Sd fanguis regnum nbsp;nbsp;nbsp;♦

Grati igitur hoc beneficium Dei agnoicamus,quôd uerè in Eccîefiâ reciî« pit infantes, ÔC lætemur, in cœtu uocatorum eledos efle, amp;nbsp;ftiamus uoluntas* *tni Dei efle, ut quàm primum ætas dodrinæ capax eft, femi^na Euangelq eis inftillenturjiuxta didum, Ephefi 6. Educate pueros in diftiph'na dodrina Domini.

Hie ad confirmationem adiungantur amp;nbsp;teftimonia primæ Ecclefiæ, Ogt;= tigcnes exprefle inquit in 6, capite ad Roman : Ecclefia ab Apoftolis accepit traditionem,etiam paruulis dare Baptifmum* Sciebant enim ilfoquibus ar^ tana myfteriorum commendata focrunt, quod fint in omnibus genuinæ ibrs ’^tspeccati,quas per aquam Spiritum iandum aboleri oportet«

Sciamus autem, Baptifinum non tantùm efle feedus Infantiu cum Deo, ^^piifnta ejl Ed omnium adultorum,omni tempore,qui etiamfi lapfi funt,tamen rurfus ad ri^cedi'^^c^ Deum conuertuntur« Quia in conuerfione homo per fidem ueriflime intca ^eo, grèreftituiturperMcdiatorem in poflèflîonem promiflîonis Gratiæ, amp;nbsp;hæa teditatis uitæ æternæ,iuxta didum Matt: l8, Remittes ieptuagies fepties«

Certô igitur fciantconuerfi,ipfisrenouatum effe fœdus Baptifini Äfad ^onuerfifdat ipfospertinere promiflionemBaptifinoadditam:Ç^icredideritamp;baptiia^^ tusfoerit,faluus erit. Et ficut alrjs promiiTionibus, ita uerbis de baptifmo dft fosfe uerè confirment,Iciant fe receptos eife ab hoc uero Deo, qui eft Pater Domini noftri lefu Chrifti, S( quidem propter Filium Mediatorem, amp;nbsp;iànis «dificari fe Spiritu fando ad uitam æternam«

Sciant rurfus Baptifinum ipfis ftipulatioticm efle bonæ confeientiæ ers gapeum per refurredionem lefu Chrifti,qui eft in dextraDefut feriptum ^(^ „^confientU in Epiftola Petri,id eft, ftiant tune mutuurh feedus eife fadum inter Deum erga Deum, lgt;aptifttumt Deus recipit te propter Filium refufcitatum,amp;: per eum, amp;nbsp;pro^

peer cum dekt tua pcccara,amp; ûndificat te ad uifam accernam. Tu uiciflîm ag« nolcis, hune uerè cfle Deum, qui fe in hoc Filio refiifcitato patefecit5amp; hune uerum Deum inuocas fiduci'a FUij, ka Rt Sripulano bonæ conici'entiXS^ mu* tua obligatio, Dei 8c hominis baptiiàti, quæ cft raca^ôt^ etFicax propter Filium Dei refuicitatum, regnantem, ueriflîmè colligentem Ecclefiâm in genere humano per Euangelium» Eadem ftipulatio amp;nbsp;mutua obligatio rata eft con* uerfi's ad Deum, quia intégré reftituuntur in pofleflîonem promiflîonis gra* tiXjôC hæreditatis uitæ ætcrnæ*

Vrtwdiflttw Rccitatur uetus dieflum : Poftnaufragium humanæ naturæ duas tabu* fàlutis hominibus datas effe Baptifinum, Sc amifta prima tabula,Pœniten*

Nou4tianoru «am. Hoc didum apparec traditum efte contra Nouatianos,qui negabantja* pibs poft Baptiftnum ruriùs conuerti pofte ad Deum. Et necefte fuit refutari Nouatianos, lient uox fill] Dei manifcftiftîma refutatio eft^cùm inquit;Septu* agies ièpties remittes. Sed tarnen diftum uetus non abftirdè intelligatur,qin'a no fie amittitur prima tabula,ut non recuperetur. Ccd re uera in totam Arcam Noæ recipiuntur conuerfi, id eft, in pofteftîonem integram promiflîonum Ec* clefiæ propter Mediatorem.

Hicetiam commonefaciendi iunthomines de omnibus ftiroribusAna* baptiftarum,Su tenenda régula: Ex fruftibus iplorum agnoicetis eos, id eft, ex manifeftè falfis dogmatibus, quæfunt teftimonianonfallacia, undefeiripo* teft,eos fafeinatos elfe à DiaboIo.Ec fint in conlpeftu præcipui eorum errores, quosbreuicer recitabo.

yAIde prodeft extarc ueras hiftorias certaminum EccIefiæjUt redis iudicijs seâlt;iRiuid omnium temporum confifmemur, amp;nbsp;uideamus, quales furores in imprjs multb fignificauerint eas à Diabolo ortas efte. Etfi autem non eft una confeiiti* pkx confujîo ens Anabaptiftica, ièd multiplex amp;nbsp;monftroià Chimæra, alfi magis,alq mi* nus tétras opiniones habent, tarnen omnium communes ftint furores, inde uf* que à Carpocrate, Marcione,Pcpufianis ôd Manichæis. Ac nid hiftoriæ ferd ptæ eftènt à luftino, Clemente amp;nbsp;Epiphanio, fide digniftîmis, nemo nunc cre* deret, fuiiTe tales furores ætatis proximæ Apoftolis, quales noftra ætasuidit in M.onakerien[i tragoedia. Sed iciamus,omnibus temporibus hornbiliter Diabolos turbarc Ecclefiâm, amp;nbsp;muniamus nos aduerlùs Diabolorum infidi* as,uera cognitione dodrinæ, precatione iudicijs ueræ Ecclefiæ, quæ mani* feftos furores hominum fanaticorum refutauit,

Omnes fanatici, Carpocrates, Marcion, Pepufiani, Manichæi, damna* uerunt Politicum ordinem uitæ humanæ, Magiftratus,ludicia, diftindionem dominiorum. Et aliqui damnauerunt prorfus coniugia. Aliqui contrà docue* runt,Vxores debere communes eftè,ut Carpocrates.Et horribilia exempla re* citantur in hiftoiqs. Ita deleuerunt iècundam tabulam Decalogi.

'Atubaptîfllt;e Ratio autem iudicare poteft, nequaquàm ex Dco elTe, docentes contra* dcZfzit pc«fl. YÎa mandatis Decalogi,quæ etiani radoni nota funt. Cùm autem fimilia mul*

’pforum eHe furorem Diabolkum» Itacp propter hæc manifefta Hgna cxc^ crandi amp;nbsp;fugi'endi Hinr^ficuc fcriptum eft: Si quis aliudEuangelium docetjA;* •lathema fîcdtem:Si quis dicit blafphemiain contra Spiritum iàncflumjnon rcif niitteturei amp;:g»

Refutationes autem horum errorum firmæ Sgt;C peripicuæ notæ iint om^ ’^ibus, præièrcim reÂè inftituti fæpè de eis admoncantun

Errores contra primam tabulam funt magis tetri, (èd iunt obicuriorcs, Atu.ïgt;âpeifl£ ^niagna confuiîoeft opinionum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abuU^DKala

Aliqui blafphemias Serueri contra tres perionas diuinitatiscircumfe^^j^ ’’unt. Multi prorîùs nihil dicunc de diicrimine peribnarum,quid fit FiliuSjCur nominetur Aoy©-quot; èC imago æterni Patris. Qin'd ht Spiritus lân(ftus,

Poftea de luftificatione alq uelut Monachi fîngunt, ie iuftos elTe fuis ope Error deiufii hbus, uidelicet externa dilciplina, patientia, toruitate, deièrtione ciuilis uitæ, ficutione, conturbatione diftindlionis dominiorum, amp;nbsp;fimili barbarie»

Alrj Enthufiaftici fingunt, fe iuftos eife adflatibus diuinis^ quos tarnen *10^ habentjièd imaginantur, adflatus fuas ipeculationes,uel hmulata iulpiria» Einterdum accedunt Diaboli impulfi'ones, quibus uelut attoniti feu -nrucpco« //Wo/ ftupefi'unt, edunt inulîtatas uoces^Gcut Anabaptiftæ in urbe Monafte*! henfiin medijs plateis cadentes^ uociferati funt, ic rapi mirandis motibus.

Hi Enthufiaftici ièu fanatici deinde addunthunc perniciofiflîmum crro;« AtubdptiftA ’■fni: Affirmant Deum non efficacem eife cogitatione ucrbi fcripti,ut prorfus negdt Dcum äbducant homines à uerbo Dei ftripto»

Amiftio certæ dodrinæ ,Legis amp;nbsp;articulorum Fidei, Amiftio confolationis.

Primùm amittitur docftrina, quia cùm mens non regîtur uerbo fcripto, homines fanatici fingunt opiniones, ut libet,contra Legem amp;nbsp;articulos Fidei, ficut multi fecerunt in Adultérins,

Secundo, in ueris doloribus non fuftentant fc fcripta promiftione, amp;nbsp;fie ruunt in defperationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Tertio, neep fciuntneq? diieunt, quid fit Fides, quia quærunt adflatus, non fuftentant fe cogitatione icripti uerbi,cùm didum fiuFides ex auditu eft, Juditus per uerbum Dei,

Conftantiftîmè igitur cxplodenda ftint deliria Stenckfeldrn,amp; fimilium, stenckfeldiia cluiabducunt homines à fcripto uerbo, SCnegantDeum efficacem efte cogi^ tationc fcripti uerbi.

Semper autem in confpedu fint firma teftimonia.Euangelium eft potem tiaDei,ad falutem omni credenti, R.om.1, ltem:Propè eft uerbum in ore tuo, amp;nbsp;in corde tuo. Item: Fides ex auditu eft,auditus per uerbum Dei ^c.

Sciamus autem, Filium Dei Aóyop adeffe cogitationi uerbi icripti, per Tilim D« hanc immediate efficaccm efte, iuxta didum Ioannis 8« 'rlw îtfxàùjor/ koù xaAw vix~p. per eo AdEbræos 4. ViuusfermoDeiefticacioreftgladio,amp;iudicatcogitarioncs, amp;nbsp;non

non eft abfcondita creatura coram eo, Iohannis 14. Si quis diligicmCjièr«* ' monem meum lèruabit, ôd pater meusdiliget enmj amp;ueniemus adeum,amp; manfionem apud eum faciemus. Et prouerb: 8, dicit Sapientia : Fui cum eo • arcifcx,amp;[ deledationçs meæ cum Filqs hominum» Antea uero dicit : Clamo in uertice ciuitätis. Ita iungit uerbum uocale,amp;: Filium Dei,qui immediate cb Regnum chrb Rcax eft in Minifterio Euangelrj. Ideo regnum Chrifti eft immediate ipfum efle efficacem in minifterio Euangeli),amp; eum colligere Sc feruare Ecclefiam.

Qiii igitur abducunt homines à uerbo fcriptojimul abducunr ab ipfo fi« Iio Dci,amp; funt hoftes regni Chrifti* Hæc diligentiflîmè confiderandafunr,amp; inuitantur bonemencesadamorcm amp;ftudium Ie(ftionisamp; cogitationis uer* bi ftripti, amp;nbsp;ad uera exercitia Fidei, cum cogitabunr, fic non aliter, effica,« cem elTc Filium DeijUideh'cet cogitatione uerbi fcripti»

Cum autem inquit Dominus:Ex frucflib* ipforum agnofcetis eos,uultin In qunlihetp^qualibet fedla totum doclrinæ corpus confiderari.Ac ft qua fedla défendit im pugnantes cum Legediuina amp;nbsp;EuangeliOj fciamus co^dc7dndS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedam agitari à Diabolis, Sgt;C fugiendam efle*

AndbaptifliC Eft autem horribilis error in fedlaAnabaptiftica, quod tollit diftrimen toHunt difcrh^^y^^Y peccata^quæ hærent in Sandis, non contra conftientiam, amp;nbsp;inter lapfus contra conicienriam. Et finsirruentes contraconftientiam ramen efleiuftos, oC rctincre Spiricum iandum.Hic furor Ancinomorum late uagatus eft,etiam apud alios.Sed manifeftè damnatur illuftribus teftimonijs diuinis.

Item I* Cor: 6, Scortatores, Adultcri, Homicidæ amp;c* non poITidebunt regnum Dei*

ETft nomen POENITENTIA magiscongruit ad contritionem, feu nei Ecciejm pauores öCdolores,tamen bccletia lie nommât conuerlionem ad jJeum,que Poenitentiam. amp;nbsp;dolores Sé conlolationem continet, feu mortificarionem Sé uiuificationem, ut Paulus nominate Et interdum narrationes Euangelicæ ftc loquuntur: Gau^ dium eft Angelis de uno peccatore,pcenitentiam agente*

Nec tarnen Xoyo/iax'aç mouemus, ft quis aliter uult loqui,non pugnamiis cumeo* Retinemus bono confilio uocabuluminEcclefta notiflimum,ucres citius intelligatur, Sé magis perlpicua ftt refutatio errorum Sé labyrinthorum, quibus Monachi multis ftculis dodrinam depccnitentia corruperunt*

POENITENTIA SEV CON VERSIO ad Deumeftcoiv tritio, id eft, uerus pauor Sé dolor cordis propter peccata noftra, Sé Fide in Chriftum accipere remilftonem peccatorum, reconciliationem, iuftifîcationê, Sc uiuificationem, Sé incoare nouam obedientiam*

Tres fimt:Conrritio,Fides amp;nbsp;Noua obedientia* Fdanc partitionem dcM cedi cauia bono confilio fic tradidimus, SC petimus eâ fine calumnijs intelligi* Quid

Eft uerê expaueftere agni'tione irx Dei aduerftis peccata noftra^ Sd. do;# ErequôdDeumoftendimuSjiuxtahæcdiôa: Sicuc Leocontriuit omnia üniea. Et Eiàiæ 66^ Ad quem refpiciamfnifi ad contritum ipiritu^amp;f tremens tcm fermones meos. Et leremias inquit:Poftquàm oftendifti mihi^percufti fe* mur meum, id eft, conflernatus fum»

Duo ftint præcipui errores Papiftarum de Contritione* Prior eft,quöd dicunt: Oportere eftc ftifficientem contritionem, cùm nulla poftît effe fns. Et ubicuncp crefcunt dolores fine confolatione fide, ruunt homines æternum exitium,

Alter error eft manifefta contumelia contra Chriftum, quod fi'ngunt, Eontritionem mereri remiflionem»

V’uoego, non uolo mortem peccatoris, fed ut conuertatur amp;nbsp;uiuat. Oratio lurdmentmi fopulatiua eft,öt utruh(^ affirmât» Vult fieri conuerfibnem Öd promittit uiui*^^ coj^nï^inn fitationem ♦ Significat autem in co didlo Conuerfio non Gmulatum dolorem, ^niutationem prioris propofiti»

2. Corinth : 7» Contriftati eftis ad poenitentiam, öd trifticia ftcundum Dtüin^pcenitentiam ad falutem non pccnitendam efficit»

Romanos ó» Vetus nofter homo ßmul crucifixus eft, ut aboleatur corlt;gt; pus pcccatfne ieruiamus peccato»

Supra citatum eft dicftum Eiàiæ: Ad quem reipiciamC’ nifi ad contritum Spiïitu, öd tremcntem ièrmones meos.

Deus narijs calamicatibus hanc miieram naturam ideó onerauit,utiram Cur ßittuffHb aduerfus peccatum agnofcamus, perterrcfadi confugiamus ad Mediato*’^*^'^^ rem. Eiàiæ 28. Vexatio dat intellecTium.Pfalmo 118» Bonum mihi quod hu* miliafti me, ut difcerem iuftificationes tuas.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Deignoto non foteïi ejß dolor^

Multa niaÿia ßeccata^quie tarnen non nouimnsj remiîtuntur) Er^o non edi necejßaria Contritio.

Refpondeo ad Maiorem : De ignoto non poteft effè dolor, icilicetà'n fpecie. Deinde ad minorem reipondeo: Multa öd magna peccata,quæ tarnen non nouimusjfcilicet in ipccie,remittuntur,iicut fcriptum eft : Delió:a quis in* telligit7 Sed in généré notum eft,in hac deprauata maffà caliginem öd dubita* «ones elfe,Öd multas errantes flammas,ut icntimus* Ideô Propheta in Piàlmo fîmulcompîeditur hæc mala : Ecce in iniquitatibus conceptus ium,Öd in pec* can's concepit me mater mea. Necefle eft igitur, aliquem uerum dolorem in aIi'^ww uerm nobis eife, in quo cùm fide erigimur,accipimus remiffionem peccatorum. nbsp;nbsp;nbsp;dolor tß'm no

merito, auc magnitudi'ne doloris, led certiflîmum eft^nulliim efle fuffîci’cn:lt; tem dolorem, amp;nbsp;cùmcrefcit dolor fine confolatione, homo ruif in æternum ïnconuerfwc. ^xitfurn^ Experimur autem omnes, in liera conuerfione ludlam ingentcm cQ fe, SC non fine magno certamine apprchendi confolationem fide, ficut inquit ille: Credo Domine,fed opem fer imbecillitati meæ* Item: Spiritus interpeb lat pro nobis gcmitibus inenarrabilibus. ItemfSpiritus opitulatur infîrmitati noftræ»

Reipondeo, Timor Seruilis efi: pauor lènfiis iræ Defifine fidej'd efi, finefîduciamilèricordiæ accedente adDeum,amp;finc confolatione, erigente doloribus inferorum,ut pauor in Saulejuda amp;nbsp;fimilibus, que fît hor*“ dduerfitt De. fibilis fremitus aduerfus Deum, amp;nbsp;Deum, de quo dicitur I, lohan. 4» ««. Perfecfla dilecfiio foras eqcit Timorem*

Timor Filialis eft pauor iènfûs iræ Defied cum Fide^id eft,cùiT) fîdui» cia^ mifericordiæ,acccdente ad Deum, qua libcrantur corda ex doloribus, amp;nbsp;clamant ad Deum : Abba patcr,inter iplbs dolores,quos tarnen uincitconfo^ latio, ficut Dauid in excellentibus doloribus tarnen erigitur, ut cùm inquit PfaL 41. Qiiemadmodum defiderat ceruus ad fontes aquarum,fic defiderat anima mea ad te Deus meus. Item: Quare triftis es anima mea,amp; quare con# turbas me:Spera in eum,quoniam adhuc conficebor eum,Salutare uultus mei ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Deus meus.

Talis eft Sanclorum contritio in bac tota uita. Et hue pertinet diclum: Timor Domini initium Sapientiæ. Alias deferiptiones timoris Seruilis amp;nbsp;Filialis uolens omitto,quas ociofi dilputatores fingunt:Timorem Filialem efi fe,qui non timet pœnas. Sed lciamus,mixtos effe hos ingentes motus in Sam imorem ÔC fenfum pœnæ, amp;nbsp;fidem accedentem ad Deum. Quia uult fides funt mo* Deus làndos aliquo modo intelligere iram aduerfus peccata, ut Icrem. IJ.dfi tusmixtim citur : Poflqucàm oftendifii mihfperculFi femur meum, confufus ium èt. erm bui,conuerte me èc conuertar. Item Efaiæ 2 8 ♦ Facit alienum opus,ut faciat proprium.

In prima Epißola Iohannis captte j^.dicitur:Timor non eß in dtleflioneßi perfeEa dileEio foras pellit ttmorem,

Relpondeo. Vfitata interpretatio eft didli Iohannis: Timor non eft in Dilelt;ftione,fcilicetjSeruilis. Redlè fie dicitur, Sed hæc non de ociofis Ipeculîb tionibus intellip-antur, fedfeiamus, Timorem feruilem nominari fuoramamp; ffemitum aduerlüs Deum,fine fide, ut fugiunt Cain,Saul, ludas, Cain inquiC Malus eftpeccatum meum,quàm ut remittatur.

ritttôr fierui» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hunc timorem inquit Iohannes erici,fcilicet,quia Fide corda eriguntur,

to, quieüfine yt quanqu«àm liant in dolore,tamen elu(ftentur,amp; fimul accédant ad Deum,(i* fide,{ijcttur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus: Gratia exuberat ftipra delidlum. Et Pfalmo 13. Dixi confii*

teboraduerfummeiniufticiam meam Domino, amp;nbsp;turemittismihi impieta# tem peccati mei,

Accedente autem Fide, Timor fit Filialis, amp;nbsp;fimul accenditur Diledtio,. quæ fides adfert pacem qua cor acquiefeit in Deo, iuxta didum : luftificati fi^ de pacem

S) E OEISIIT Em I A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^2:^

pacem habemus crga Deurn* Et deinde dicitur : Dileclio Dei effuia eft in cordibus noftris per Spiritum fanélum nbsp;nbsp;nbsp;Ec tarnen fimul adhuc corda qua^

tiiinturdubitationibus magnis doloribus. Et ièmperrepecenda eft preca* tio : Credo Domine,ièd opem fer imbecillitati meæ.Item.‘Spiritus adiuuat inc fifnntatem noftram.Item^Interpellat pro nobis gemitibus inenarrabilibus* Interea fimul dolor de peccato fit purior, èc Timor fit ordinata reuerentia erss ïn conuerßegt;gt; gaDeum. Et nos loquimur de motibus, qui feniù percipiuntur in hac uita, in 9ua fenfus iræ Dei etiam in Sandis affert triftera confternationemjied ex qua Pf'XVfn'X er» fludantur eredi uoce Euangelrj, amp;nbsp;Eide» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demtt,

conuerfione necefle eft fieri mentionem, non folum fiorrendi doloris, qui nominatur Contritio,fed etiam confolationis,quia Deus inquit ; V iuo ego, ’lolo mortem peccatoris,Sed ut conuertatur amp;nbsp;uiuat.Et manifeftum eft^filium Dfi miftum efle, non ut opprefli ira Dei ruamus in æternum exitiurri, ied uc ’■fconciliati propter ipfum, 0lt; liberati ab ira Dei amp;nbsp;æternis pccnis, rurfus do=lt; *ifniur iufticia amp;nbsp;uita æterna, amp;nbsp;Deus palam (c nobis communicet, ÓÓ fit om^ ”lt;2 in omnibus, ficut inquit Chriftus : Sic Deus dilexit muudum,ut Filium ’^'’igenitum daret,ut omnis qui credit ineum non pereat, led habeat uitam æfctnam.ldeô necefle eft,Fidem poni alteram partem conuerfionis,ficutPau!lt; t'idesaltere lus loquens de conuerfione,nominat Mortificationem amp;nbsp;V iuificationem* nbsp;nbsp;u‘'erßonif°'**

Äc neceflario taxamus Monachos, apud quos in dodrina de peeniten^ ffiprorfus eft filentium de confolatione amp;nbsp;fidejmö expreiTé iubent dubitare, ^irecipiamur in gratiam, mauere in hac dubitatione. Contra has pernicio^ lidescur ßt llffimas tenebras, ut magis conipici poflit confolatio amp;nbsp;dodrina de Fide, nogt; pmeonuer» lusiiGtatumeft, numerate Fidem partem conuerfionis, quæ certè compledi«* ‘

quia hæc diftributio eft utilis commonefadio de Fide . Et certe ueteres vttut definïtio deferiptiones non iunt fiiffjcientes.P OE NITENTIA EST PLA N«* gerb PRAETERITA DELICTA, ET PLANGENDA*“--non facer E. Hïc cni'm non fit coniblationis nientio,

Quod autem Gratis Fide propter Mediatorem accipiatur remifli'o pcci» fatorum, Sd luftificatio ftu Reconciliatio, amp;nbsp;Viuificatio, quæ fit per Filium lt;3onato Spiritu iando, amp;nbsp;hæreditas uitæ æternæ,manifefta teftimonia fiint:

Adorum I o, Huie omnes Prophetæ teftimonium perhibent, remiflis» onem peccatorum accipere per nomen eins omnes, qui credunt in eum ♦ Hic Petrus récitât teftimonium diuinæ patefadionis,repetitum in uniueria Eccle. fia afubinde miflis Prophetis,quorum uoci Deus etiam illuftria teftimonia ad»* ^idit. Hunc confenfiim Catholicæ Ecclefiæ,amp;: tanquàm perpettiani Syno* PeirmMido» dum,citât Petrus, ut breuiter fummam dodrinæ Propheticæ oftendat, amp;nbsp;difi Cernat propriam Euangelij uocem ab omnibus impijs, Ethnicis Pharifai#! cisopinionibus, amp;fignificet,uocemEuangelrj non effe nouam, led omnibus conßnlumEc» temporibus inueraEcclefia propagatam eflC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.fleßa.

Adiungantur autem Petri dido amp;nbsp;alia teftimonia ièpè alibi repetita,ui^ delicet in capite 5,4,amp; $,ad Romanos propoficio de lufticia fidei,8d confirmai

tïö,ubi dkitur : luftificati fidc pacem habemus. Et ex Efaia i Notiaa Ccrui md iufti iuftificabic multos etc,

FIDES, Eft autcm FIDES aflcntiri omni uerbo Dei nobis tra.dito, Sgt;C in hoc promiftioni graciæ,amp; eft fiducia promiftæ mifericordia^qua cor propter Me^« ^diatorem, per eum liberatur ex doloribus inferorum, amp;nbsp;accedit ad Deum, Sc inuocat eum, damans Abba pater, Sc hac uera confolatione acquicfcit per Filium,dato Spiritu iando,ut dicitur Galatas 5, Vt promiftionem Spiritus ac^ cipiamus per Fidem : Et, luftus fide fua uiuet.

B hä J'J' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fides rede intdligatuGnecefle eft,ftmper in confpedu

’cftè admonitionem Bernhardi, in qua dixit : Credere te oportet, Tibiremitffi Seit DiabQlus,remittiaIiquibus hominibus pcccata,amp;multi homines,ut Saul

Crfj/af TIB I ludaSjCreduntalrjs remitti, Qiiare hæc nece/Taria admonitio fit inRxa mcn^ Kw««. tibusnoftris: Credas Tibiipfiremitti peccata. Dehacfide loquiturPaulus

Roman:4.cùm docet, promiftionem fide accipi, Non accipiunt promiftio^ ncm,qui credunt,eam alps,non fibi,ofterri,ficut in Epiftola Iohannis icriptuni eft : (^i non credit in Filium, accuiat eum mendacq,

Symboli: Credo rem iftion cm peccato^ TIBI remib rum,intelligas non tantum alps,led Tibi quoq^ dari. De hac fide dicitur : Ju# fl, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftificati Fide pacem habemus,Nec alia conJblatio quærcnda eft,fed hac fide in

Deo propter Mediatorem acquiefeendum eft. Sic accipitur Spiritus fandus, iuxta didum in Zacharia : Eftundam fijper domum Dauid Spiritum Graax Sc precum, Quia tunc teftifi'eatur Spiritus iândus in cordibus,quôd fimus in Gratia, quia in ea confolatione fentimus noseripiexdoloribusinferorum, ' Nec iam fugimus Deum, Jed inuocamus, Sc ad eum accedimus. Et tunc uc# nftimum eft, Filium Dei adefte, Sc effîcacem eftè in cordibus^Sc uerbo often# dere Patris præfentiam Sc miiericordiam, Sc dare Spiritum fandum, ficut in# quit : Nemo nouit Patrem nifi Filius, Sc cui uolet Filius reuelare ♦ Item, Ego fumuicisjuos palmitesamp;c,

Repetenda eft etiam dodrina de exclufiua. In uero agone femper difpu# mens de dignitate : Video me non efTe dignum reconciliationc,non habe# aijpUtAtlû ae - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r

di^niutc pro‘ bcnefacta^qualia habucrunt Aaron^Petrus^Uauid^quos Deus rccepit.len^ pri4. tio multum in me dubitationum eJfe, Sc errantium cupiditatum Hæc tenta# tioquotidie omnes piosininuocationelangucfacit, uttrepidifugiant. Has trepidationes nominat Paulus peccata, quæ per Legem cxiftunt, Sed contra j^^^iy^j'^^yjhastentationes erigamur uoce Euangelq, de gratuita remiftione propterFi# grtuuiu, hum, Paulus inquit: Ideo ex fide Gratis, ut fit firma promiftio, Romany, Sic Sc fiiprà didum eft de propofitione,SoIa fide iuftificamur, id eft, Gratis propter filium Dei,per Chriftum. Semper in confpedu fit uox Pauli: Gratia exuberat ftipra peccatum.Quantacuncp funt peccata,tamen certum eft,filium Dei potentiorém eftè.

inhäcuiufie* NecelTe eft in hac uita ante mortem corporalem fiericonuerfionemad ” oportet con Dcum, iuxta didum Apocalyp: 2. Efto fidelis uftp ad mortem, Sc dabo dbi ueritonem. coronam. Et ad Corinthios : Superinduemur, fi tarnen non nudi reperiemur.

Cum igitur poft contritionem,remifiîo peccatorum Fide accepta eft, fequatur no«4 obedh jjoyj obedientia,quæ propnjftîmê eft, iuxta Pauli definitionem, Militare bo# nam

iiam miliriamjid eft^retinere Fîdem,8d bonam confcientiam* T alis curfùs ha^ j magna cercamina,fed IciamuSj adefle inuocancibus fib'um Oei, fi'curinc

quit ; Venire ad me omnes^qui laboratis, ego reficiam nos. Item : Ego fum üitis.uos palmites. Item : Spiritus opem fertinfirmitati noftræ* Item : Deus fft,qui facit ut uelitis perficiatis,ut aliqua ipfî grata fiant. Et in his ccrtami* nibus renati transformantur ad imaginem Dei, ut lux in mentibus fiat fimilis ' UerboDei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

In urbe Alexandria Meletius fuit^qui negauit.poft Baptilmum lapfis in tuiletiut. nianifefta icelera rcmùti peccata, Eundem errorem Nouatus Romæ fparfit, i^ountuf, Eccùm uterq? magnos ccctus fuperftitiolorum hominumhaberet,applauden^ bumhuic fanaticodogmati, magna dilaceratio Ecclefiarum faélaeft, amp;nbsp;fuit Qiuüiirnum Ichifma.Et fuperbè nominarunt lè illi fiypocritæ »w^’apwç.Sed fit in confpecftu refutatio,

Petrus poft triftem lapfum receptus cft à Cfirifto, Item : Inceftus apud b-*-Corinthios poft pcenitcntiam receptus eft à Paulo ♦ Et adoleftens educatus à kbannc.Et Galatarum Ecclefiæ in Apocalypfi reuocantur ad pcenitentiam, Et Petrus Epilcopus Alexandrinus refutauitMeletium exemplis prions Ec^ defiæ.Certilîîmum eft igitur, lapios iterum conuerti pofte ad Deum, cùm ttdeiint ad pccnitentiam,fide accipere remiftîonem peccatorum Eîæc cx=» tmpla ad dulciftîmam regulam congruunt, Matth: 18, Remittite lèptua^ wagnut nume • gies fepties, Vbi mentio fit numeri non exigub ut cogitent omnes pij non leuesfordes hærere in omnibus hominibus^ÔÔ multos lapfiis accidere, eti*

præftantibus hominibus, ficut acciderunt Adam, Aaroni, Moyfij Dauididofiæ,PetrOjamp; alqs.Simus igitur memores diâi : Non iuftificabitur in confpetftu tuo omnis uiuens. Et piè didlum eft ; Ante tuos oculos nil nifi cub (^onuerßo cü pafumus.Sed ftiamus conuerfionem necelTariam effe, amp;nbsp;non perlèuerandum tflein dclidis contra conlcientiam, ficut inquit Dominus : Nifi pccnitentiarn tgeritis.omnes fimiliter peribitis, Qiiod ipfum dicftum etiam réfutât Nouas» tianosj quia Chriftus hortatur Apoftolos ad pccnitentiarn,

Recenlènt amp;nbsp;ipfi tres partes^ Contritionem, Confeftîonem Sc Sâtisfa.^ , dionem,

QOntritio necelTano recenfetur, ut fuprà didum eft, quia necelTe eft, non perfeuerare in fceleribus contra confcientiam, fed dolere propter noftram inimunditiem,amp; delida adlualia^itixta didum 2, Corinth; T riftitia quæ tundum Deum eft, pccnitentiarn eftîcit ad falutem. Item : Sicut Leo contriuit omnia ofTa mea. Item: Vbi habitabit Dominus «T In Spiritu contrito,amp;r très» mentelèrmones meos, Supràautem didum eft, Papiftas addere duos errores præcipuos, uidelicet, quôd oporteat luffîcientem elTe contritionem, amp;nbsp;quôd mereatur remiftîonem, EIos pernicioibs errores taxari necefte eft, II, T^E. COKE E SSIOHE.

pRimùm fcias uocabulum confeftîonis nonunomodoufurpariinfcriptisD«p/fx//gm« Propheticis,amp;hiftorfis Ecclefiæ, In Plàlmo 51, Dixi confiteboraduerium“°* me iniufticiam meam Domino, amp;nbsp;tu remittis impietatem peccati mei,

r. Hic amp;nbsp;fæpè alibi confeßio fignificat ucram contritionem erga Dcum, qua homo immediate coram Deo doler, fe habere peccata, Rde petit remifgt; fionem culpæ, mitigationem pocnarum, ficut in Daniele dicittir : Tibi Do«* mineiuflieia,nobis autemconfufio Faciei. Item Micheæyjram Domini por* tabo,quia peccaui ei. Hæc confeflio immediate ad Dcum reipfa contritio eft, necefiaria eft,

chryfoflomuf. y\d hanc accommodari porcft didum Chryfbftomi, qiiod rede intelli* gaturï oult;^/j ou-raç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TTo/e nj} ÿiop wcsri^H ô^o^xoXoyHo'/ç,nihil Re placatum facit Deuni

apud homines oflrnfos, ut dicit Jacobus :Confitemini mutuo peccata ueftra, id eft, Sanate inter uos offeniiones, iicut Matth.5. dicitur: Vade prius, re* concilieris fratri tuo. Hæc confeflio apud offenfos etiam eft pars contritionis Jeu nouæ obedientiæ,in talibus negocijs, quæ non ftint occulta. Hæ fignifica* nccretum Pon tiones in fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis rede dijeernendæ funt à decreto p^^quot;*'”‘^‘^‘^°‘Pontificio,quod præcipit confeflionem, id eft, enumerationem delidoruin ’° * etiam arcanorum,faciendam adminiftrantibus Sacramenta. De hac enume*

ratione quæricur, qua occaJionc recepta fit,amp;: paulatim cumulata, SC an fit ne# ceflària.

Rittes conftf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reijaondeo. Hic ritus ortus eft à Jpedaculis publice pccnitentie,quani fie

nominarunt.Nam polluti fccleribus,quae paflim nota eranr,cû redituri eflent ad Ecclefiam,petebant fe recipi,commemorabant Jua delida,ut,ficut tune con fuetudo erat, per aliquot dies ftarent in tempio, cum fignis reatus, amp;nbsp;deinde publice reciperentur.

Pnlltcdpanb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc fpedaculum nominabatur publica pœnitentia, 80 pertinebat tan*

rebaLrZ^f pollutes fceleribus, quæ paflim nota erant, amp;nbsp;nequaquàm merebatur ftonempKol remJffionem peccatorum, neq? culpæ, neep pœnæ, fed commonefadio erat torum. apud alios homines,ut eflent diligentiores in cauendis lapfibus,amp; cogitarenc de magnitudine peccatorum amp;:c, ltem,Exploratio erat, quæoftendcbat,iftos Jèriô petere remiffionem.

Reipondeo. Nulla enumeratio delidorum neceflaria eft, quia manife# r-nio deU^* ftum eft, nuJquàm extare præceptum diuinum de Enumeratione fingulorum. rumeüneeeß Et enumeratio omnium eft impoflibilis,ficut Jeriptum eft : Dclida quis intel* . bgft'T Sed petitio AbJblutionis priuatæretinenda eft propter multas grauif* uafæ'currea- caulàs. Nam uox Euangelrj Só multis 8C fingulis, qui ad Deum conuer* nendd. tuncur^amp;^ confolationem petunt, remiffionem peccatorum annunciat,iuxta b didum : Quorum remiferitis peccata,remittuntur eis. Et nihil dubium eft Sa* II. cramentauerè efle applicationem generalis promiflionis adfingulos, ficut Paulus inquit : Circumcifionem fuilfe figilium iufticiæ,id eft, commonefadi* onem de promiflione,amp; teftimonium applicationis.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea retento ritupriuaræ abfolutionis magis in Ecclefiaconfpici*

quod i'n Euangelio mandatum traditum fît de remi'ffîone pcccatorumjficut Pelt;i trus Alexandrinus ritum publicum citauit contra Nouatianos,

I^aßor elt ludex^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Relpondco, NegoMuiorem» Paftor enim eftminifterEuangeIq,ha«lt; bens mandatum^ ut Euangeh'um annunciet^ fèu multis, feu fi'ngulis Et hæ'c abfolutio fit rationc minifterij, èc cft confolati'o coram Deo ♦ Alfa eft abfolus’ tioi'ncriminibus, quænotaEintjquæ fit ratione l'un'sdi'cfiiom's, quæ difbn#! «enddeft lt;tamp; guenda eft àprincipali minifterio, amp;recipiteum,quireusfueratpublicorum ^u^e criminum coram Ecclefia. Hæc alibi copiofius declarantun

V Omen Satisfadionis cà ipeclaculo publicæ pcenitentiæEimtum elî» Nam ut fuprà dixi, mos fuit in Ecclefia uetufta, pollutos atrocibus amp;nbsp;manifeftis

Releribus, cùmfè recipi petebant, collocate in loco certo templi fpc^iandos inuefte lugubri» Sicut noftro tempore interdum Anabaptiftæ depofîto erro^ re ita recepti iùnt,ut aliquot diebus ante templum ftarent in conipedu popu* lij amp;nbsp;fîgna fuæ pcenitentiæ oftenderent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hic mos nequaquàm exiftimabatyr mereri remiflîonem peccatorum, feu CLilpæ feu pccnæjièd erat fpedlaculum publicum, inftitutum ad alios com«! monefaciendos, ut cogitarent fimiles lapfiis uitandos efle Erat etiam qualifi* cunc^ exploratio,an illi ferio peterent iè recipi. Fuit in omnibus rebus Vetu^# vetulf^a fuit ftas lèuerior,quàm hæc ultima amp;nbsp;délira mundi ætas ♦ Ideô excommunicati propter cædes, poftea arcebantur à conuidu aliorum hominum, amp;nbsp;gerebant certa figna reatus,utalnhomines icirent, eorum coniùetudinem uitandam efTe,

Hic mos haud dubiè à primis Patribus acceptus eft : Nam amp;nbsp;apud Eth^ Nosgcretidt nicos, apud quos ueterisdifciplinæueftigia retenta funt, eadem confuetudo manfit. Oreftesinterfetfiamatre geflit fignareatus,utubicuncp uagabatur, ihfctM, ca?tcri homines à conuiclu eius ablîinerent, Hæc figna poftea in abfôlutione amota funt. Sic 8d Adraftus apud Herodotum geflît figna reatus,

Talibus exemplis uetuftas commonefacere alios homines uoluir,ut ma* gis abhorrèrent à fteleribus,

Huius uetufti moris ueftigium fuit ij3e(ftaculum {âtisfa(ftionum,utnoi« minabatur.Græci nominauerunt îTr/Ti’/x/a, id eft, caftigationes, Sed poftea iuü î7rm/x/a. perfticione creuerunt ritus,amp; acceflerunt ftultæ ôd impiæ opiniones, Ac Mo^ nachi quia fontes ignorabant, portentolàs opiniones de Satisfaftioiiibus fin«« xerunt.Hæc hiftorica ualdè prodeft omnibus notiflîma eftejfacilius enim po«» ftca difputationes de Satisfaftionibus drjudicari poflunt, Primùm autem re»* futatio hæc tenenda eft.

In furto reflitutio rei aliène necejfiaria efl, iuxta re^ulam ; Feccatum non dimittiturj nifi ablatum refittuatur. Et Faulus inquit : Qm furatus efi) iam non furetur^

Refpondeo. Negominorem,qu]areftitunononeftSatisfaó:ioiIIajquaï e^fatiifdâio'^ Canonica appellatur,quæ eft opus non debitum Deo, amp;nbsp;de qua Monachi lo^ canoiwd. quuntur fed eft opus debitum Deo, pertinens ad contricionem 8gt;C Nouam obedientiam. Quiaquifciensretinetrem alienam, retinet animum furandi» Necefte eft autem non perftuerare inlceleribus contra Confcientiam, iuxta didum : Milita bonam militiam,retinens Fidem amp;nbsp;bonam confcientiam,

Nominant opus indebitum, id eft, non mandatum à Deo, quo fîngunc compeniàri pœnas æternas feu purgatorij. In hoc deliramento magnum cha» os eft errorum,quod totum euidenter refutatur hoc uno dido : Fruftra coluiit me mandatis honiinumgt;

Retnif^ioeul Reipondeo, Nequaquâm diftinda eft * Ac remiftîo culpæ prorfus ealt; non efidi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft remiflîo pccnæ æternæ, iuxta didum : luftiftcati Fide pacem

ucüeniU ire» habemusJtem,Iuftus fîdefua uiuetJtem,Sic Deus dilexitmundum,ut Filium ftiißionepoe, ßjuni unigenitum darct pro mundo, ut omnis qui credit in eum,non pereat, M ateriKe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» Nam æterna pcena eft fenftis iræ Dci ♦ Remiila

autem culpa, fît reconciliatio, amp;nbsp;fîliusDei uoceEuangelij confolatur cor, amp;nbsp;retrahit exdoloribus inferorum, de quibus dicir Ezechias ; Sicut Leo contri«» uitomnia ofla mea*Et lèquitur : Tu autem eruifti animam meam, ne periretî Proiecifti poft tergum tuum omnia peccata mea» Item Micheas : Prorjciam peccata ueftra in profundum mare Jtem.’EiFundam fuper domum Dauid Spi* ritum gratie amp;nbsp;precum.Item totum caput odauum ad Romanos idem diciu

Ccrtiftîmum eft igitur,Ièmper fîmul fieri fide propter filium Dei, amp;nbsp;per cum remiflîonem culpæ ÔC pcenæ æternæ. Hoc Icire ad coniblationem necefi làrium eft.

Refpondeo. Eft diftinda. Vt, Adam, Dauid,accipiunt remiflîonem culpæ, amp;nbsp;tarnen fîmul lubrjciuntur pœnis in hac uita, quæ ramen nequaquâm funtcompenfationesaut mérita pro pœna æterna, ut infulle amp;nbsp;impie finxe«! Soü Eccleßd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Monachi, led habent prorfiis alias cauiàs. Et hic tota dodrina de caufis

nouitcdu/at humanarum calamitatum confideranda eft,quæ in Ibla Ecclefîa diuinitus pa^ tefada eft,ÔC ignota eft làpientiæ humanæ amp;nbsp;Philolbphiæ.

Philofophi dicunt caufam mortis amp;nbsp;morborum elfeMateriam. Deinde ^«4fpo„4t«w multarum calamitatum caufas elfe erroresiudiefi in mentibus hominum,inilt; pt bttwrfnrfriï oj-jj^atos aIFedus,8(^ uoluntates non obtempérantes redo iudicio. Etfiau^« cdUmitttum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerum eft,has clTe caulas propinquas,tarnen rurfus quæritur de principal

licaulà,unde fît in Materia,Mente amp;nbsp;Voluntatibus tanta infîrmitas amp;nbsp;conlt; fufîo “T Hæc principalis caufà primis parentibus ftatim nota fuit. Poftea uclt; rôDeus lèmpcr in Ecclefîa dodrinam de ea caufii repeti uoluit. Sunt autem hæ caufte »

Prima communis toti generi humano ♦ Propter peccatum primorum Pârentum amp;nbsp;peccatum nobiicum nafcens, omnes homines hint hibiecri mor.* htyrannidi Diabolb Sgt;C communibiis calamitatibuSj iuxta dicha^ Geneh 5. Sgt;C Rorn: Per peccatum Mors* Item Ephef:2.ait Paulus, Diabolum cfRcacem «nèin impijs,ut horribilis hiftoria totius Mundi oftendir,cædes fada à Cain, deinceps idolomaniæ, bella inceftæ libidines.

Deinde de Ecclefiahæcaufehint, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdufehumd*^

H« Secunda. Quia Diabolus præcipuè inhdiatur Eccîefi'æ, iuxta didum: ■Etdefue, înimicicias ponam inter Semen Mulieris 8^ Serpentem. Item; Diabolus cir.* cuit tanquàm Leo rugiens.Et in lob eiL : Diabolus eft interhlios Dei SCc,.

Hf Tertia. QuiaDeus præcipuè inEcclehauultintelligi iram hiamad* üerfus peccata, amp;nbsp;crehere pcenitentiam, lucem Fidei, Sc Inuocationem, re.lt; primi prauas inclinationes, iuxta didum ; Bonum mihi quod humiliaftime, Wdifeerem iuftificationes tuas. ItemtCùm iudicamur à Domino corriph fuur, ne cum hoc mundo damnemur, Elàiæ 26, Anguftia clamoris dihiplina ciseft,

H H» Qiiarta. Multi in Eccleha habent etiam adualia delida,quæ puniun* deli^ turß'ngularibus pœnis,quæ interdum hint 'n^oAo.Ta^xlwxl^ ut totæ Gentes punh pumuntuv 2ntiir,ut, Dauidis adulterium, ftuprum in Beniamin, idolatria Aaronis,

f Sexta, Sinit Deus accidere iândis inextricabilia humano confilio,uc oftendat præhntiam hiam in Eccleha.Num: 14. Vt hiant, quôd fis in populo ’fto,i.Reg:i4.ut feiat omnis terra,quôd fit Deus in Ihaê'l. Et leremias inquit î Mifericordiæ Domini, quôd non conlumti himus ÔCc,

Has caufâs in conipedu habere necefle cft, ad dihernendam dodrinam nbsp;nbsp;dodrm^

Philofophicam, item fuperftitiones, amp;nbsp;dodrinam Ecclefiæ, 8c ad confirman* de aufitcAÏd* damfîdem,obedientiani in calamitatibus, fpem,inuocationem,petitionem 8c expedationem liberationis autmitigationis, ficut re ipfa differunt ab exitijs Ethnicis caftigationes Ecclefiæ,de quibus dicitur ; Non accendam totam iram ’ueam.Item in Abacuc : In ira mihricordiæ recordabitur. Item ; Non faciam furorem iræ meæ. Item : Domine ne in furore tuo arguas me. Item : Libera medefanguinibus Deus Deus iàlutis meæ, Item;Caftigans caftigauit mc,amp; morti non tradidit me : Non moriarjhd uiuam,ôè prædicabo opera Domini, fern : Conuertimini ad me,amp; ego conuertar ad uos, Inuoca me in die tribula.* tionis,eripiam te,amp; glorificabis mejtem ; Si iudicaremus nos ipibs, non iudi.* taremur à Domino amp;c.

Hæ caulæ calamitatum confiderandæ hint, amp;nbsp;fimul conferendæ conib.* folationes, 8c accendendæ hint mentes, ut crefeant Pcenitentia, Fides, Spes, Inuocatio, 8gt;C cæteræ uirtutes.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ATIST

CtddwiMes ' Hæ calami'tates communes aut fîngulares^quibus Deus nos caftigar, ne^ non füllt fatK^ quaquàm funt fansfacliones, id eft, mérita remiflîonis culpæ aut pccnææter:« ftHionef, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Purgatorij, fed habent alias cauiàs, uidelicet, aut ut fint Exercitia, ut

career Ioièph,ut in tertia caufa fùprà didum eft^aut ut fint ri/x(of!ou,ut pœna Da uidis,ut in quarta cauià diximus, quia nuit Deus confpici exempla iufticiæ fue inpœnishomicidarumjetiamficonuertunturadDeum. Autfint wafivf»«, ut Prophetarum fupplida,ÄbelJohannis Baptiftæ,Eiàiæ, amp;nbsp;aliorum»

^auidi poît remißionem culpce impoßta eît pana^ Ervo SattifaEiiones ad remißionem culptc accedere debent.

Refpondeo, Nego conièquentiam,quia aliud eft pcena temporalis Di# * uinitus impofita,aliud latisfaftio. Et longe aliud Satisfadio ab Hominibus excogitataÆtfi autem ftepè ièquuntur pcenæ temporales atrocia delida, quia uult Deus intelligi, iê efte^ amp;nbsp;iuftum cfîc^amp;: uindicem^ac deftruere non con# pœn/wiftgrfHgruentesad fuam iufticiam: Tarnen has iplàsmitigatagentibuspccnitenti# turdgentibui am^ncc punit omnia delida talibus pcenis temporalibus.ldeô inquitiNon ac# poemtenttam. totam iram meam^amp;fc»

Pœn^diuind! Præterea liæ pcenæ temporales Diuinitus impofitænon tolluntur po# pertinent commentitiæ Satisfadiones,quæ nominantur canonicæ» Ac ut dilcrimina afflidionum melius intelligi poflînc,

Qudtuorger genera diftinguantur iuxta cauiàs finales.Sunt autem hec quatuor genera, nera ddfliäio^l^ Omnes afflidioncs aut funt 'à/xamp;jpîoa, id eftjpcenæ, ut pcena Dauidisjd eftjdeftrudio propter ftclus»

11, Aut funt lt;î'ox.i/j.aa‘icu,ut catccr Ioièph,quia loièph non meruit peccatoali# quo adualfut ita male tradetur*

IJ E Aut funt Map-wpia, ut iùpplicia Abel, Baptiftæ, Icremiæ, Eiàiæ amp;aliorf rum,funt teftimonia de dodrina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Si nos iudicaremuSf nos iudtcaremur à IDomino^ i. Corintkiu SatisfaEione nos iudicamusj id eîtjpunimusj

Er^o non iuâicamur d IDominoj id eît, ^eus tollitpœn(Ls propter noßram SatisfaEionem.

Reipondeo, Nego minorem,quia iàtisfadione Canonica, ut uocant, non iudicamus nos, iêd uera conuerfione, iuxta didum ; Fruftra colunt me tuàicdrepÿip mandatis hominum, Paulus uocat iudicare totam conuerfionem, non extern ^cdUotuwco. fimulatas tragcedias,ab hominibus excogitatas.Nec pcenæ æternæ,nec pcenæ corporales tolluntur per opus imprj militis, cùm iter facit Cataphra# dus ad fandum lacobum, ièd cumulantur peccata idolorum cultu, ficut ex opinione Papiftica de Satisfadionibus magna ftelera amp;nbsp;tetri errores orti funt,quod oftendunt ipfi Canones de Satisfad:ionibus,amp; multa exempla me* minimus«

Error« Jeetiam ifii à Spedris confîrmati funt, Egoamitam habui,quæ tisfadionc Pd= mortuo marito uicina partui meefta federet ad foeû ueiperi, duo ingreflî piflicaf^edris funt domum, quorum alter habebat mariti ipeciem, amp;nbsp;iêiè elfe maritû mulic* cofirnidtifunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris mor#

S) E 'P OEH IT E'm I A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317

Tismortuunt dicebat. AlterlongusFranciicaniMonachi ipeciembabebat. fcccumadFocumacccfliflet isj^ui inducrat Maiiti fpeciem^ falutat uxorem ’^ccftamjubet cam efle fine metu, quia uenerit mandata quædam ci datums, ilium longum Monachum lubet cannfper ingrcdi in hypocauftum ♦ Dein* colloquens petit ut Sacrificulos conducat,qui Miflas celebrent. Difeefîù*

*■^5 petit,ut fibi dextram porrigat. Cum uero perterrefacfta contaretur,amp; ipfc ptomittcrecjion fore ut læderctur, dat dextram, quæ etiamfi non eft læfa, ta*

ica ufta eft,ut femper atra manftrit ♦ Poftca reuocat ilium longum Fran* ‘^ilcanLim,amp; difcedentes mox euaneftunn Talcs hiftoriæ multæ non leguntur tantum, fed etiam hominibus fide dignis notæ funt ♦

Neceffe cft igitur errores de Satisfadionibus taxari,amp; reftituendaeft ^l'âo Paulino natiua Icntentia dulciftîma ♦ Hoc enim docet, mitigari pœnas in bac uita, bis qui conuertuntur, ut, Dauidi, Manaflæ, Niniuitis miti* gantur pccnæ poft conuerfionem. Sicut amp;nbsp;in Zacbaria dicitur : Conuertimi* ad me,amp; conuertar ad uos. Et Efai: 53. dicitur : Panis ei dabitur : Regem in decore fuo uidebit.Et Eiai: $8, Frange efiirienti panem tuum, amp;nbsp;eris ueluc Jiortus irriguus. Ad bas lententias congruit Pauli dicfium : SI NOS IV* DICAREM vs, NON IVDICAREMVR A DOMINO. Ct loquiturdcuera conuerfione.Et coniolationis cauia læpè cogitandum ert, ^dciamus,Dcum pccnas corporales mitigare qs, qui ad ipfum conuertuntur.

pST communicatio corporis amp;nbsp;languinis Domini noftri lefii Cbrifti, ficut ^in uei bis Euangelq inftituta eft, in qua fumtione filius Dei uerè amp;nbsp;fubftan* toliter adeft,amp; tellatur fe applicare credcntibus fua beneficia, amp;nbsp;fe alFumfifte humanam naturam propter nos, ut nos quocp fibi inlertos Fide membra Çua. liter adefl, , ficiac,^ nos ablutos cffe fanguincfuo, Simul etiam teftatur, fe uelle in ere* ‘îentibus deinceps efte,amp; ic,cùm fit Aoyoç æterni patris, docere,uluificare amp;nbsp;re* gcre credentes, ficut inquit Iohannis IÇ .Manete in me, amp;nbsp;ego in uobis : Qcii

■i^anet in me,0d ego in eo, id eft, qui fide retinet Euangelium, in co uerè adeft filius Dei,

Vfitatc relpondetur, quod fumtio fiat ad confirmandam Fidcm, uideli* fet ut appliccntur credenti beneficia Cbrifti, ficut fuprà diètuni eft,Sacra# nienta efle teftimonia applicationis,quod necefte eft in tell igi, non ut Papiftæ Ioquuntur,ex opère operato,id eft, fine bono motu utentis in adulris, fed cum Fide accipiunt, Sic enim amp;nbsp;non aliter colligit æternam Ecclefiam filius Dei, uoce Euangclq,amp; ulu Sacramentorum,ficut dicitur : Fides ex auditu eft, audi* tusperuerbum Dei, Trahit igitur uoceEuangelrj,8CuuIt nos aftentiri. Eo* dem modo de Sacramentis dicitur, ficut Auguftinus confert Verbum amp;nbsp;Sa* cramenta,cùm dicit,Sacramentum cITc V erbum uifibilc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbum ui*

Eft igitur hie primus frudus, hoc teftimonio confirmare Fidcm,amp; fta# tucre, quod hoc tanquàm pigpore ftu figillo filius Dei ft tibi applicare fua be* neficla teftetur, ficut ôè Paulus Circumcifionem appellat Sigillum lufticia’,id eft, tc*

eft, tcftimonium confirmans nos. Poftealiæc apph'catio magi's declaretur.Ira fitapplicado beneficiorum, ut credens infèratur Chr]fto,amp; fiat eius mem* brum, teftimonium habeat,quôd filîus Dei affumièrit bumanam naturam proprer N O S,ut nos fibi infertos tanquam fiirculos feruer,ctim totum genus liumanum funditus periturum fuiflet, nifi ipie maffam noftram airumfiiret,amp; suMloniiß-u- nos fibi infereret. Sic igitur prodefl fumtio, amp;nbsp;fit dulcilîîma, cum bos frudtus cogitamus.

1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primùm, cum Fides in conuerfione intuetur fib'um Dei, teftificantem,

fe dbi appb'care remiflionem, Deinde tefiificantem, fe idcô aiFumfiffc Huma* nam naturam,ut fuftenretnos,colbgat æternamEccIefiam,uiuifîcetcam,amp;: iemper fitincrcdentibusfiliusDei Aóyo§cum uoce Euangelij, geftct amp;nbsp;guber* net eos »

I J. Secundo accedat Gratiarum adio pro Filij miCsione^pro aflumtionc Humanæ naturæ,proipfius pafsione,pro redemtione,pro donatione Euan* lij,pro uiuificationc,quæfitperipfum amp;Spiritum Sandum,proreftitutione Hoc fdcitein Uîtæætcrnæ,pro colledione Ecclefiæ,deniq? pro omnibus beneficijs. Vtrun* tneirecordatU quccompkditur Dominus, uidelicet, confirmationem Fidei, amp;nbsp;Gratiarum oHfw,JKo eom adionem,cùm inquit : Hoc facite in mei commemorationem. Quia recorda* pleâitur. nbsp;nbsp;tio non fimulata,eft in uera conuerfione petere credere remifiionem pro*

pter Mediatorem,8lt;^ hac fide crigi amp;nbsp;uiuificari per eum,amp; deinde ucrè gratias agere.Ideô uetuftas ufa eft nomine Euxapisiaç.

HE Tertio fimul cogitandum eft,ueriiîîmè Deum uelle banc fiiintio* nem in publico cobgreftu ficri,ut fit neruus honeftæ congregationis,quia De* us ftmperuoluit Ecclefi'am elFeuifibilem cœtum,haberehoneftoscongreffus pubbcosjin quibus ibnet uox Euangelij de fib'o Dei,ficut fcriptum eft : In om* nem terram exiuit fonus eorum.

TieiioilriM Non uult Deus, fuam dodtrinam fimilem efte arcanis myfterijs Eleufi* noejifimilis Sed uultiii totogenere humanoexaudiriamp;agnoIciFilium.IdeoSdipIc mirandapotentia feruatamp;feruabithoneftosEcclcfiæcongreflus,uultfin* gulos adiuuare horum publicorum congrelTum conferuationem, utMinifte* rium docendi conieruetun

noneßicr pu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi uult Deus communem precationcm gratiarum adionemfieri, ibi

blici congrefi mile ottendi confeffioncnij quod genus dodlrinæ fi'nguli ampledantur. Ibi uult etiam membra Ecclefiæ inter ft fimul facere ofticia mutuæ diledionis, èC oftendere, ft elft unum in Chrifto, confentientia unius Chrifti membra. Si* cut Paulus inquit;Vnus eft panis,unum corpus multi fumus.Ac ftmper uetu* zttovS'cu. ftas focdera confirmauit focictate iacrorum : Ideo rvroWeiz fignificant foedera, cum ct-ovcPh propriè fit libatio,a oo-i'w, quod eft à ttÎvw .

Hæ tres grauiftîmæcaulæ ftmper in Synaxi cogitandæ funt, quâî qui* dem pias mentes amp;nbsp;ad conferuationem public! Minifterij, ad fumtionem inuitant,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid di^erunt Sacrammtum tijr Sacrificium^

Semper boe in confpedtu fit in Ecclefia, Sacramenta non tantùm elfe fi* gna profelftonis externæ,ut T oga difternebat Romanum ab alijs hominibus;

Sderdmenti Sed effe figna uoluntatis Dei erga nos, amp;nbsp;quidem in nouo Teftamento elfe teflimoa teftimonia gratiæ,addira promiflionfid eft, teftari quôd Deus propter filium primipàuter Cî'^^I^^i^^srecipiatjôdappliceteis promiflîonem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiïau*

Etiï autem multi tantum iudicant politico more,hos ritus cfle iïgna pfö:* fffiïonisdnftituta ut diicernant homines: ! amen fciamuSjhunc non eiïe prin«« tipalem finem Sacramentorum, quanquàm hic finis etiam poftea accedit, ut, Circumeifio primùm fignificabat promiffîoncm de uenturo Semine, amp;nbsp;de Gratia, Poftea etiam erat fignum diicernensliratditas à gentibus,

Deinde Sacramenta etiam à Sacrifices difternenda ftint, Sacramenta sacrtimentii, lunt ritus diuinitus inftituti,in quibus Deus affîrmac,fe nobis aliquid dare,id fft.teftatur credenres recipi à ft, èC eis applicari promifrionem, ut de Circumj« rifîone dicittEgo ero Deus eorum,

Sed Sacrificia nominantur operâ quæcucp à Deo præcepta,quç nos redlt;lt; Sdcrificla, ^imus Deo,ut oftendamus, nos agnoftere, hûc uerè eftè Deum, quem fie coli* 'iius,8c uelle eum coh,ficut docet, V t,Ifraëlitarum confeflîo contra Nabucho* ^lonofor, èc conftantia in'fupplicio eft Sacrificium, id eft, eft res quæ oftertuv Deo, qua tribuunt ei debitumhonorem,ideft, oftendunt, hune cfleDeum, lt;]uem Cic colunt, amp;nbsp;non alios,ÔC uelle eum coli ficut docet, Sic caftitas loftph fft Sacrificium,id eft, opus quod loftph Deo reddit, nbsp;nbsp;teftatur hac obedient '

t’a,fefentire,hunc uerè efle D€um,quem fic colit, amp;nbsp;uelle eum hac obedientia coli.

Eft igitur Sacrificiumopus à DEO mandatum,faeftum in agnitione Sdcrißdum Mediatoris amp;nbsp;fide, ad hunc finem, ut Deo præftetur honos, id eft, ut eo ope^! rcteftemur, hunc uerè efle DEV M, amp;nbsp;uelle eum fic coli gt;nbsp;Hac diftindlio* ncconfiderata, poftea facilius intelligi poteft difputatio de oblatione, feu de hcrificio

Vtile eft alteram diftinftionem confiderare, Ofiander fecit tres ipegt; oß-^nder , cicsSacrificiorum.

eft unicum CHRISTI Sacrificium, quo Chriftus ft öftere æterno Patri, Sè deriuat in ftfeiram, ÔCmeretur nobis fua obedientia recoiv ciliationcm.

Tu7r/Ka nominat omnia Leuitica. Etinhiscrant At/aurpccj quatenus inde debanturLeuita?, amp;nbsp;eorum familiæ.SedaddomeamdiftinÂioncm.Vnicum Sacrificium elE'Xas/aoju, fcilicet tota Chrifti obedientia, Aliorum omnium pio^ ruin facrificia funt Ivxap/s/Ka. Et hæc aut funt mm«, aut funt moralia.

Prima appellatio eft, Ccena Domini, i,Corinth, ll, qua appellatione rft tus fimpliciflimè appellatur,

11. Poftea in Græca Ecclefia nomen ulurpatum eft uftp ad hæc tempora Tiftrspyia, quod fignificatfimpliciteradminiftrationem publici boni, utfiquis dicat inftrui amp;nbsp;apparari nauim,cfle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft.n.a ÀKiro^i.id eft,bellando parlt; Aerapy/aea

tum,non à id eft,precatio, Non eft igitur facrifiefi nomen,fed Minifterif in quo unus multis feruit,exhibens Sacramentum, Notifli'ma eft,n,appellatio ficij, ^srä^yia. de oncribus publicis,ut ftiunt oes mediocriter dofti in Græca lingua, 111. Tertia appellatio eft crœua^/ç, à congregatione, quia Deus uult publicos efle Ecclefiæ congreflus honeftos,amp; eos immenlà bonitate feruat,Ôè hanc^Ce^« remoniam uult efle neruum publicæcongregationis ,

UIL Quarta appellatio Euxap/s'«, eft Gratiarum acftiOjquia âen'ftîmum eft, filium Dei in ilia Ccena primùm uelle Fide accipi beneficia fua ♦ Deinde amp;nbsp;gratias agi pro tota redemtione,amp; colleótione Ecclefiæ,

ÀyaTTH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quinta appellatio eft AyaTr«, fiue quia olim fimul afFerebantur ad Coc#

nam Domini panes amp;nbsp;alias res diftribuendæ pauperibus : Siue qura indican bant eftefcedus mutuæ diledionis* Quod etfi uerum cft,tamcn alius eft prior ÔÔ principalis finis, fcilicet, Teftimonium feu pignus efle uoluntatis Dei erga nos»

Uiijjiunclcdu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romani ufi funt nomine MIS S A, nec fcitur, an id nomen abEbræis

cttur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftimturn fit, an uero Latinam originem habeat. In Deuteronomio capite

legitiir uocabulum Miftà pro contributione, quia in ferrjs, ut iam dixi, multa afterebantur diftribuenda pauperibus»

Alq dicunt Latinum efte Miftam pro remiflione peccatorum, ficutamp; Cyprianus utitur uocabulo Remifla pro Remiflione,quia ibi annuciatur Ren miflio peccatorum omnibus conuerfis, qui ad Cccnam Domini admifti funb Fueruntigitur tanquam uerba abfolucionis: xaofçacpïcr/çfewjpopulis fitremiflio, ideft,fituobisremiftîo,quiacceffîftisad communionem» Quod Latiniimita“* tifunt: ITE MISSA EST,ideft,remifIio peccatorum uobiscertôan* nunciata eft.In bis uocabulis publice ufitatis nullum eft, quod oblationemauC facrificium propriè fi'gnificet»

MiJJi Päpiflh Quia omnis Idolatria eft raxanda,fugiendaamp;: aboicnda. Idolatricum c^ eüidoU^ eft autem, quod dicunt Papiftæ, Sacrificulos fuaoblationeamp;Miffamercri remiftîonem peccatorum facienti ÔC alps » Et quidem cumulant errores, cum addunt, earn oblationem mereri ex Opere operato, ut ipfi loquuntur » Quæ opinio palam Ethnica eft» Necefle eft igitur Papifticam MIS S A M taxari, uitari amp;nbsp;aboleri»

MINOR probatur» Quia ad Ebræos exprefle fcriptumeft; Vnico Sacrificio confummauit Sancftos » Præterea nullum opus externum in nouo T eftamento placet,ut illi loquuntur,ex opere operato.Quia fcriptum eft:Ve* ri adoratores adorabunt Pattern in fpiritu amp;nbsp;ueritate»

Nihithabet Tenendaeft Regula: NIHIL HABET RATIONEM SA* CRAMENTI EXTRA VSVM, Q.V1 INSTITVTVS DEO. OblationoninftitutaeftinuerbisEuangelp,fedfumtio, tutum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igitur non eft facienda oblatio.

Contra^ yntuerfalii Eccleßa non errätj Grceca Latina Eccleßa faciuntmentionem oblationk) Ergo eltaliqua oblatio,

obldttotjuid Refpondeo, Vetus Ecclefia Græca loquitur de oblatione gratiarum P ueteri Ec= acEonis, non de Merito, feu propiciatione pro peccatis, quia exprefle dicic:

* Ofterimus pro Patribus, Prophetis amp;nbsp;Apoftolis, uidelicet Gratiarum adio* nem,ficut uerum eft, femper in Ccena Domini hæc facienda efle ordinè, pu* Quafintfdci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priuatim.

tndd 'm catM L Proponendam efle dodrina de beneficijs Chrifti,de Pocnitentia 8ó Fide, Dd«w»'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ib Secun*

Terriôj Sumti'onem, qua Fides confirmetur in conuerfîs, qui ftatuant, Ufrè Gbi applicari beneficia Mediatoris, Et in eo exercitio Fidei fumtio habet J” *ƒ ’■ati'onem Sacramenti,quia accipit beneficia Dei» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;betraJoner» quot;

HIL Quarto, Accédât gratiarum aélio publicè Sc priuatim de toto bcnefi* ficramenti, ^^orcdemtionis colleétionis Ecclefiæ, èC de alqs bénéfices, ipiritualibus Sc corporalibus Jdeô uetuftas ufa eft nomine tuxap'^'«?. Sed prius intelligenda eft ’’atio Sacramenti »

ACTIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

P Eipondeo.Eft opus â Deo mandatum/adlum in Fide, id eft, uera agnitio:* ''neamp; fiducia Mediatoris, quod refertur ad hunc finem,utDeo tribuatur

^onos, id eft, ut teftemur, hunc uerè efle Deum, quern fi'c colimus, Sc eum ûc

wHe coli.bit igitur régula cultuum Decalogus recte intellectus,luxta dictum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^cul*

Ezechielis 2 o. In præceptis meis ambulate, non in præceptis Patrum, Et in tuum. prima T abula præcipuè de Inuocatione præcipitur,iuxta didlum: Dominum '

Eft aut petere à Deo propter Mediatorem bona neceflaria, aut pro bc^ ’’cficfjs Deo aut Mediatori gratias agere» Quod uero aliqui tertium genus xertium ge-îdi’ungunt,celebrare laudes Dei, id ipargitur in ilia duo genera, aut certè eft lt;iiorlt;itio» ^oftrina oftendcns quid amp;qualisfit. Quod fi quis uult efle tertium genus, ’ionrepugno»

Satis intelligi poteft, alium motum in corde efle, petentem ut nobis alft ^uid detur : Ah'um,lætari accepto beneficio, Primùm igitur difcatur,quomo«‘ do facienda fit petitio. Ac turpis negligentia eft, cum de cæteris uirtutibus / nbsp;nbsp;nbsp;\

tani multa amp;nbsp;fcripta amp;nbsp;difputata fint, de uera precacione, quæ eft fumma uirs! tus,minus cooitari» Neceflaria eft autem præcipuè Sex rerum confideratio* nbsp;nbsp;wimoca*

I. PRIMO cogitandûeft,QyiD ET QVEM DEVM, PATEFACTVM INVOCES. VT DISCERNAS TV/, AM INVOCATIONEM AB BTHNICA. IdcoIohannis4, Icripnim eft: Vos adoratis quod nelcicis. Nos adoramus quod fthnus ♦

Vult Deus nos intelligere in precatione,quid agamus, amp;nbsp;quid inuoce^ mus. Vuk ft uerum Deum à commêntitijs numinibus difterni. Ideo diftum eft : Dominum Deum tuum adorabis,amp; illi ibii ftruies » Vult non uagari com gitationes noftras,ut uagatur Hecuba apud Euripidem : O lupiter,quidquid necuid eSj Gue hoc coelum,fiue Mens, quæ uehitur in coelo»

Ac ftmper Deus illuftre teftimonium propofuit, quo uoluit agnofti difeerni, ficut in decalogo nominat Eduftionem ex Aegypto» Et antea dicunt Patres: Deus Abraham,Deus Ilaac, Deus lacob, id eft, te uerum Deum inuolt;* co, qui te pateftcifti Abrahæ, ôè ei promiflionem tradidifti, Ac teftimonia omnia reftrantur ad Filium,

viuocdtio ßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sit igitur dircda mens ad hunc uerum Dcum, qui fe pa.tefed( miiTo Fi^«

Jireân lt;idDe» J£q Domino noftro leiu Chrifto, crucifixo pro nobis ÔC rcfufcitato. Et quidcm ttm patefaäu . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • ■ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Cz ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r T' ■

in tribui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrlonæ initio precationis, oC cogitetur, quæ cuiufc^ fit propriet

fonii. tas^ut diiccrnatur Deus ab omnibus creaturis,amp; difcernatur inuocacio ue^

/^Mnipotens æterne SC uere Deus, æterne Pater Domini noftri lefii C/irigt; ^^fii, qui tc patefecifti immenia bonitare, amp;nbsp;clamafti de Pi Iio tuo^Domino noftroJeiuChrifto: HVNC A VD1TE,creatorcccii8dterræjScEccles ftæ Angelica; amp;nbsp;Humana;, unà cum Filiotuocoæterno, Domino noftro lefu Chrifto,crucifixo pro nobis reluicitato,qui ed imago tua,amp; Aôyaç ad Ecclefi«“ am miftus : Et cum Spiritu Endo tuo^EpienSjUerax^bone, iufte, iudex, tnifcs^ ricors, cafte amp;nbsp;liberrime,qui dixifti : Viuo egOj nolo mortem peccatoris, fed ut conuertatur nbsp;uiuat.Item: Jnuoca me in die tnbulationis,amp; eripiam te^ Ôd

glorificabis me * Item î Eftundam iuper domum Dauid Spiritum gratiæ prccum, confiteor tibij me miErrimum peccatorem borribiliter peccaflejamp; doleo toto corde, quod ofFendi te,MiErere mei, amp;nbsp;exaudi me, iudiRca me, per propter Filium tuum Dominum noftrum lefiim Chriftum, crucifixum pro nobis, amp;nbsp;refiiicitatum, T^oyop nbsp;nbsp;ùnéva lt;rS iiiJ^iop, quern uoluifti pro nobis efic

uidimam, fji.£a-lTlju},Haù’iiii'djjj,S)C Endifica me Spiritu Endo tuo, amp;c,

DiflMo ptr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simul etiam cogitet mens de diftindione perionarum,Pater eft perEna

uocatione co. ftuæ gcnuit Filium ÀÔyojj, ÄTpcr eum uulcinnoteicere,amp;:cum filio oC Spiritu «WÙ. Endo omnes creaturas condidit amp;nbsp;iuftentat, Qc in Baptifmo Filij dicit : Hie eft Filius meus diledus amp;:c.

ritius qudre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filius nominatur xóy;^, Sc reipedu Patris, quia eft integra eius imago,

nominetur‘x6 refpedu noftri,quia perfona eft, ad Ecclefiam miftà, ut primùm proférât ex finu Patris mirandum decretum de reconciliatione reftitutione uitæ æter* næ,quod omnibus creaturis ignotum eft,5lt;: deinceps EmperadfitEccIefia;,ib luftretpromifli'onemin Prophetis, amp;ftiftentet amp;nbsp;reftituat minifterium Eu^i angelrj,amp; immediate efFieax fit in eo minifterio,amp; alFumta humana natura fit propiciatio pro nobis,amp; oftendat quomodo Pater agnoEendus fit ipE agnfi to,amp; ut ipfe fit effi'eax in minifterio,dicat confolationem uoce Euangelij, uiui«* ficet credences, Eruet minifterium Euangelfi,iuxca didum : dat dona hominE bus ÔCc, Et per ipEmdetur Spiritus Endus,ficut exprefle in Adis dicitur, cap.‘2. Dextra Dei exaltatus promiftionem Spiritus Endi accipiens à Patre, /dhdtußuf. eft'udit cum Sfe, Et redè inquit Athanafius : QVA N D O C V N QV E DICITVR ESSE IN HOMINE SPIRITVS SAN^ CT VS, EST IBI PER VERBVM.

spiritui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus Endus eft agitator tanquàm flam ma, quæ accendit alFedus in

♦ corde tales, qualis ipE eft, amorem Dei,amp; læticiam in Deo, amp;nbsp;alias uirtutes^.

Aoyoç oftendit menti Pattern uoluntatem Patris, uoce Euangelij noticiam accendens. Spiritus Endus eft uiua flamma agiratrix in corde,

Hac proprictates perfonarum in uera inuocatione cogitandæ Ent,amp; ftepe profeffîo Symboli recitanda eft,amp; difeernenda noftra inuocacio ab Eth* nids amp;nbsp;aliis erroribus amp;fc,

uelle coh' petitione gratiæ èC aliorum don or um, ut difcernatur à malis nann tribuatur ei bic bonos,quod fit iapiens, bonus, beneficus, dator uitæ, fa^

pientiæ Sc aliorum bonorum, Sc quod uelic ftia bona nobis communicare, fi* flit P/al;49,inquir, fe uelle boc modo coli : Inuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;tripiam te amp;c. Ac ut uiolano præcepti. Non occides, difplicct Deo, fic difpli=^ Uegkciiom. ‘■El oc uioJatio lecundi præcepti neglectio inuocationis,cum dictum fit: Petite pUcet Deo. ^siccipietis »

TERTIA confideratio eft conuerftonis. Dicat enim aliquis : Quid petanij cum fcriprum fit : Peccatores Deus non exaudit : Hie tenenda eft uox luramenti:Viuo ego,dicit Dominus, nolo mortem peccatoris, fed ut conuers« tatur amp;nbsp;uiuatzNon perfeueret inuocans in fceleribus contra confeientiam, fed Here conuertatur ad Deum.Et in qualibet uera inuocatione fit aut crefeit con^ Hcrlio leu pocnitentia ad Deum, Joel 2. Scindite corda ueftra,oC conuertimini conuerfio ad ad Dominum Deum ueftrum, quia miftricors eft, amp;nbsp;pccnitet eum mali,

Q3^ ART A confideratio eft Promiftionis,Necp conuerfio ad De#’ Hnijiiecp inuocatio fieri poteft,nifi fimul promifti'one gratiæ amp;nbsp;fiducia Media-* ton's erigamur, ut accedamus ad Deum, iuxta diftum ad Ephefids : Per hunc audemus accedere confidenter per fidem in ipfum, Necefle eft igitur primùm fide accipere remiflionem pe.ccatorum,amp; reconcib'ationern, amp;nbsp;ftatuere, quod iniiocatio placeat Deo, nec fit irrita. Deinde amp;cæteræ promiftiones de alijs benefierjs SC mitigatione calamitatum intuendæftint.Necefle eft enim ftmper 111confpeftu efle doftrinam de diftindione promiflionum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßderanda,

Prima ÔC fumma promiflîo eft, promiflîo Gratiæ Sc uitæ æternæ pro# Promißiogra» pterMediatorem dandæ gratis.Hoc fummum bonum eft,quod uultDeus ac* dpfetiam omnibus bonis corporalibus amilîîs, iuxta didum Iob:Etiamfi occidet me,iperabo in eum. Nec peti alia bona poflunt, nifi prælucente pro# Hiiflîone gratiç,iuxta didum:lS4emo poteft accedere ad Patrem, nifi per Filiû,

Aliç funt promiftïones de bonis ncceftàrrjs in bac uita. Qtiia enim Deus Promißiona Hl bac uita colligit Ecclefiam uoce Euangelrj,amp; non aliter, tribuit etiam aliqua uitæ l{3acia,amp; Politias Sc Oeconomias,iuxta didum: Non mortui laudabunt te Domine.Item i, Timotb: 4. Pietas promiflionem babet præièntis uitæ, amp;nbsp;fiituræ. Item : Primùm quærite regnum Dei,amp; cætcra adijcientur uobis. Scie Pater uefter cccleftis, uos illis rebus indigere.

V, Q VIN T A confideratio eft de Eide, Hic primùm ftiedum eft,fidem quæ petit remiflionem, reconciliationem amp;nbsp;uitam æternam, gubernationem animæ, oportere in ipecie hæc ipiâ bona petere amp;nbsp;expedare, fine conditione, petendafine Quia Deus uult hæc nominatim peti. Et non habere hæc dona eft manere ho# •conditione, ftem Dei,ÔC contumelia Deum afficere, Ideo didum eft: Viuo ego,dicit Do# minus,nolo mortem peccatoris,ftd ut conuertatur, amp;nbsp;uiuat.

Sed Fides, quæ petit bona corporalia, ut Dauid petens lè reduci in re# Bo«a coypou gnum,petitcumconditione,SI DEOplacettQtiiautrunqpftiendumeft,amp; raliapetenda petenda elfe hcc bona,8d tarnen Ecclefiam fubiedam eiTe cruci,amp; debere obe# conditio« dientiam Deo,iuxta didum:Humiliamini fub potenti manu Dei,

ï 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° T 1 eatione aut

mroC^T. 'P^ECAT. ET lobjDauidjManafles rcftituuntun'n fua reena. Amafiæamp; Olîæ mitigate finit pcenæjïcut pleruncp nt^iuxta didum: Non raciam turorem iræ mcæ, item: Si iniquitates obferuaueris Domine, Domine quis fuftinebit Item, Domine in iudicio corrigas me,ne ad nihilum redigas me,

pro)«i)siogrrf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Denicn neceHè eft fîrmiffimè banc regulam teuere: Etiam amiiîîs omnp

tilt;e jcmpcr eâ. nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,-i o - nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-..in

rrtwf/idrf. bonis corporalibus, oC cum uitacorpons certo amittenda elt, tarnen reti* nenda eft promiiïîo gratiæ nbsp;uitæ æternæ,iuxta hæc dicta :

Ezechielis l8. Viuo ego,dicit Dominus,nolo mortem peccatoris,fed ut conuertatur, ôc uiuat.

y Item : Sic Dcns dilexit mundum, nt Filium unigenitum dederit, ut omrf nis qui credit in eum,non pereat,ied habeat uitam æternam,

Item : Sacrificium Domino Spiritus contritus ,Cor contribulatum Dct^ us non defpicies.

Et eft æternumSôimmutabile mandatum omni tempore, ut ad Deum conuertamur,iuxfa didrum ; Conuertimini ad me,amp; ego conucrtar ad uos,Ec non uolens conuerfionem,nec petens remiftîonem, manet hoftis Dei, amp;nbsp;con^ tumelia eum afficit, iuxta diftum ; Qui non credit in Filium, ira Dei manet fuper eum.Idcô omni tempore neceftaria eft conueriîo,

VI, SEXTA confideratio eft rerum petendarum,iîcut Iohannes inquiti Qiiidquid petieritis fccundum uoluntatem eius, dabit uobis, id eft, non funt 4 0fo;°opetendæprohibitæàDeo,fed quarum petitiocongruitcum Decalogo,amp; petcndic, nbsp;nbsp;promiftîonibus diuinis de bonis fpiritualibus amp;nbsp;corporalibus, ficut fuprà di*'

ftumeft,dediftin(ftione promiflîonum, Et promiflîones aliæloquunturde bonis fpiritualibus,aliæde bonis corporalibus, Vf :

Quantô magis Pater uefter cœleftis dabit Spiritum lànftû petentibus Item : Inuoca me in die tribulationis, eripiam te ♦

Item : Si quis egebit iàpientia, petat fine dubitatione, amp;nbsp;dabitur ci. Item :Pater Mater dercliquerunt me,Dominus autem fufcepit me. Item : Timenti Dominum non décrit omne bonum.

Ac uult Deus exerceri Inuocationcm Fidem petitionc corporalium rerum, iuxta dictum : Panem noftrum quotidianum da nobis hodie etc, ridesdebet Sempcr autcm Régula tenenda eft, In petitione corporalium bono^ pralucere m f uni oportere prælucere Fidem, quæ accipit promiflionem Gratiæ, iuxta di* petitione cor, (fta : Nemo acccdit ad Patrcm, nifi per Filium, Item : Quidqüid petieritis Pa« nomine meo,dabit uobis. Item:In Chrifto omnes promilTionesfunt ratæ,

De mord nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addenda eft Sd admonitio de mora,amp;r de modo liberationis, Vult De«

modoquot;hbe'r^ luam prælentiam agnofti in Ecclefia,8lt;^ à le peti expeftari auxilium, uulc tionii. exerceri Fidem, Inuocationcm amp;nbsp;Spem, nec uult confilia Humana feu cogita^ tiones humanas dominari in gubernatione uitæ,Ièd uult iciri, Ecclefiam diuÿ i.itus tegi, ficut inquit : Ne dicatis,manus noftræ hæc fecerunt.

Non igitur dat euentus mox, ÔC fis modis, quos cogitât humana ratio# yt,Quan«

^tjQuanquàm promiferatDeus^fefèruaturum cflc ftirpem luda, donee na^i ^feretur Meflîas.’Tamen erant inanes imaginationes hoftium îeremiæ,qui ^ifputabant,non pofle deleri Templum amp;nbsp;Polinam eins temporis « Poterac fnim Oeus aliter amp;nbsp;feruare èC reftituere^quàm ipfi cogitabant. Et reuera •or gloria fuit populi in exilio quàm dorni fuifièt^ quia propagata eft doétrina 1« exibo,quint ’gt;1 magna parte regni Babylonici amp;nbsp;Perfici,(unr conuerfi quatuor Reges,Nas'domi. I^uchodonofor^EphimerodaSj Darius Medus, amp;nbsp;Cyrus ♦ Edita funt miranda teftimonia,(èruati tres uiri in igni, Daniel inter LeonéSjetc»

Obiurgatigitur ludith cap:8.ciues,qui dies quinq? præfînierant : Q,V I ESTIS vos, QVI TENTATIS DOMINVM, POSVb STIS TEMPVS MISERATIONIS DOMINO.

Sed régula tenenda efi de Circumftantqs, Abac:2. SI MORAM FECERIT, EXPECTA EVM, QVIA VENIENS VE. NiET, ET NON TARDABIT.

Hæ régulé non folùm de tempore, fed etiam de alijs circumftantfjs inteU E§antur,uidelicet de modo liberationis,de perfonis, Vt, Longé aliter liberati Entlofeph,lonas Scplurimi omnibus temporibus,quàm ipfi cogitauerunt,ut Pfaimo yi.dicitur : Liberauit Pauperem,cui non erat adiutor. Plaimo 26.Pa. ter ôd Mater dereliquerunt me, Dominus autem lulcepit me. E^ in diéto lolà. phat:Cùm nelcimus,quid agendum fit, Oculi noftri ad te Deuè nofter ôéc.

Refpondeo ♦ In genere eft profeflîo, unde fit acceptum beneficium, amp;nbsp;tft obligate felè ad mutua officia.Nam gratitudo eft uirtus compofita ex dua^ bus fummis uirtutibus,fcilicet, ex ueritate Ôé iufticia, Veritas profîtetur, unde tibm cow^o^ fît acceptum beneficium.Iufticia præftat mutua ofticia.Ergo ingratus 8é men./’'^* «laxS^ iniuftuseft,

V^ulc autem Deus intelligiab hominibus Gratitudinem, ut earn erga tpfum præcipuê exerceamus, ôé fimus erga ipfum ueraces ofRciofi^

Ac ficut petitionem in inuocatione poftulat, ut agnoftamus elfe Deum, S’étire omnipotentem, prælèntem, opitulatorem, ut in tali agnitione lè nobis communicettita Gratiarum aélionem poftulat, ut perlèueret hæc ueraagni. tio;ut deinceps etiam ièlè nobis communicet

EftergoGratiarum aftioergaDeum Veritas,quæ profîtetur, accepta Grätidruin elfe à Deo bcnefîcia,amp; uerè elfe Deum,eire omnipotentem,prælèntem èC opi. aflio. tulatorem. Et eft opus iufticiæ, qua te obligas ad officia Deo grata.

flum eft, Ingratitudinem erga Deum efle horrendum Icelus. V t cùm Alexan. ingrdtitudo der cogitât, cafii aut fua uirtute partum elfe regnum, nec fatetur à Deo datum efre,mendax eft,ct quidem contra Deum.Pofteafit iniuftus,non reddens Deo officium debitum, cùm iubet lè coli ut Deum.

Ex bac puerilicommonefadlioneSé deferiptione Gratitudinis intelligi poteft, maxime ncceftàrium cultum efte Gratitudinem . Etcùmextinpuitur * nbsp;nbsp;. . rA • - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.FA J r ■ r - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ O' 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De;«

agnitio Uei in ingratis, Ueiis deiimt leeis commumeare. bicutplerunqfie.p noncommu curi homines poft accepta beneficia ludunt talibus cogitationibus : Fortaftïs nicat. cafuliberatusesamp;Cc, Itaamittunt agnitionem Dei,amp; præfèntiæ Dei, cum rc:^

qucnti commemorationeamp;profeflïoneakre èC confirmare agniuoncm Dei èi. Fidem deberenr.

Prxcepu de Cùm i'gitur Gratiarum adio fit necefiTarius cultus, plerunq? præcepta petitione er coniuiufta funt de petitione Gratiarum adione, quia utrac^ necefiariacft gratiarum agnitionem Dei.PIàl:46 Jnuoca me in die tribulationis,eripiam te,amp; glo# tonefuntco’: -c l- o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

Prodeft autem commonefaélionis caufa,quotidie expreflïs uerbis èi. certa forma uerborum recitare gratiarum adtionem.

^^Mnipotens, æterne,uiue Sgt;C uçrc Deus, æterne Pater Domini noftrilefu ^^Chrifti, creator coeli amp;nbsp;terræ, amp;nbsp;hominum, omnium creaturarum, amp;nbsp;conferuator,dator uitæjlegis Sc iàpientiæ,amp; opitulator,unà cum Filio tuo co:« æterno,Domino noftro leiu ChriftojXoyu vu.óvi a-S otïlt;f'lagt;,ôt^ Spiritu iando tuo, efFuib in Apoftolos, cafto amp;: ueraci, iapiens, bone, uerax, iufte, iudex, miiêri»lt; Pater reuelat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cafte,liberrime, tibi gracias ago, quod reuelafti te nobis,quôd mififti Fi«

fe nobis pro. bum, 80 uoluifti cum aflumere humanam naturam inenarrabili fapientiaamp; pter Pilium. bonitatCjSt!^ fieri uidimam pro nobis, q? colligis æternam FccIcfiam,Sd quod inter nos colligis, ieruas minifterium Puangelrj, das Spiritum fandum amp;nbsp;tam æternam,ôd quod das nobis bona corpori noftro neceiTaria, èC mitigas ac tollis pœnas, deniqp pro omnibus beneficqs animae èc corporis ÔCc,

■^^imago æterni Patris, crucifixe pro nobis, Sc refuicitate, nate ex uirgine, Pilius pdtefe. Emanuel, iedens ad dextram aeterni Patris, colligcns amp;nbsp;feruans æternam Ec^ dertdemu”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æterniPatris mifericordiam,

‘ amp;:decretumdc redemtionc,amp; temper collegifti Ecclefiam, amp;nbsp;aflumfifti hu« manam naturam,es Mediator,Redemtor,Iuftificator 8c Saluator,es Summus Sacerdos, Temper inttreedens pro nobis, dans uocem Euangelrj, amp;nbsp;es effi'eax per eam,amp; das remiflionem peccatorum,amp; es Rex,colligens, feruans amp;nbsp;pro« tegens Ecclefiam, amp;nbsp;das Spiritum fanctum rjs, qui ad te conuertuntur, amp;nbsp;Fu« ®’^§^^fi*^®c^lf^biftentant,8dreftituens in nobis iufticiam amp;nbsp;uitam æternam, das lucem in confilqs, intelledum uerbi tui, depcllis Diabolos, das etiam bo« na corpori necefifaria amp;c.

KGÇ) tibi gratias omnipotens, uerax, caftc Spiritus fände, procedens ab ■^æterno Pâtre ÔC Filio, Domino noftro lefii Chrifto, efFufê in Apoftolos, d^conßr^'t 9’Jdd confirmas corda noftra, Ut firmiter affentiantur uerboDeijamp;flcdisea rorda no/tra. ad inuocationem Dei, ad omnes motus Jegi diuinæ congruentes, êC lætificas ea, ut acquiefeantin Deo, pétant èC expedent omnia beneficia Dei. Das etiam bona cor«

QVm nulla uifibilis natura fit præftantior qult;àm Humana, iàpientes omncs quærunt, unde fit ilia magna moles errorum, uiciorum, nbsp;calamitatum in

•Itsinuita,bella,amp; aflîduæ uaftationes Gentium;' Et quarciuftiabiniuftis ^Pprirnuntur

PHILOSOPHIA dicitmultacafuaccidere, Quædamfateturha* cauiàs fatales. Deinde Morris amp;nbsp;morborum caufas dicit eife Materiam, Caufas autem icekrum dicit cfle uolunratem humanam ♦

Sed fi quæras,unde in materia hominum, in Voluntatibus hominum ^anta fit infîrmitas,fontem horum malorum non monftrauSed principales ^ftas cauiàs Deus in Ecckfia patefecit, dodrinarum collatio oftendit, Ec* ««« mon. defiædodrinam perfcdiorem efle, quæ primas cauiàs calamitatum, . firmas coniblationes monftrat,ignotas Philoiophiæ, Et effi'cacia in conibla* tionibus oftendit, Ecckfiæ dodrinam à Deo traditam cflè, quia liberationes iïinc teftimonia præièntiæ Dei,

eïi caufa 'Viciorum-,erratorumj Mortis tis“ nliarum mifiea riarum in toto généré huniano i

Prima uniueriàlis cauià eft Peccatum hærens in natura,iuxta didum; i. Pft peccatum Mors.Et accedunt deinde in tali uicioià natura errores,amp; in uo Entate fcekra fpontè ekda, quæ attrahunt fingulares pocnas,

Altera caufa eft Diabolus, qui impellit homines odio Dei ad horribilia '• ifelera,amp; auget calamitates uarijs modis, iuxta dida: Ponam inimicicias inter Semen mulieris amp;nbsp;krpentem Jtem:Satanas intrauit in eum. Vt, Gain occidit fratrem impulfus à Diabolo,

Sed hic rurfus quæritur; Quare Ecckfia fubieda eft ingentibus miiertjs, fit iufta Et obrjcitur hoc argumentum,

Rcfpohdeo primùm ad Mmorem.EccIefia cft iufia Xcilicetdnipufationc incoatione/ed hæret adhuc in ea peccacum»V uit autem Deus iufticiam fu;* am 8c iram adueiiüs peccata præcipuc in Ecckfîa agnofcbamp; uulc quæri reme^! coittione. ^lum.IdeomagispremicurEcclefiaj'uxtadi(fïu; IVDICIVM Ä D MO DEI INCIPIT. ItemtDedidikdam animam meam in medium inimicorum meorum ♦

Simul autem reuelat Deus in Euagelio futuram liberationcm integram, juftü ienè tü, IdeôpofteaadMaioremrclpondendumeft:IVSTIS DEBET BENE'«x«decLra» tiSSE, fcilicet iuxta reuelationem Euangelrj, cùm crunt proriùs lihersLtià. peccato, no tantum imputatione incoatione,icd coniummationc nouitatis» *

Caufæ autem præcipuè iunt oclo, propter quas Ecckfia durius premitur rdiqua pars generis humanijîcut didum cft; ludicium à domo Dei incipir.

duSj Deus in Pcclefia uulc confpici iram fuam aduerftis intcriora ÔC exteriora pcccata. Et ut earn agnoicamus,amp; nos fubijciamus iudicio fuo,commonefacit nos uai fjs modis^iuxta diftum : Filium quem diligit, corripit. Item : Innocens non erit innocens coram te.Et lobfacetur,ft coram Deo iniuftum efte,enamfi afflic'cionum fuarum non fine caufæ aftualia fcelera, ficut amici difputant♦ 1 b nbsp;Secundacaufaeft:Quiadiabolusmagisodit ECCLESIAM,quàm

alios. Gen:2. Ponam inimicicias inter Semen mulieris ferpentem ♦ Item in Iob:Diabolus ftetit inter filios Dei,amp; infidiatur iànftis,

11L Tertia caufa eft^ ut in crucc exerceantur crefeant Pcenitentia, Fides, Inuocatio ÔC tota Nouitas, iuxta diftum : Bonum mihi quod humiliafti me, ut , difeerem iuftificationes tuas. Item:Vexatio datintelleftum. Item:Alienum opus facit,ut faciat proprium.Item: Qtii non eft exercitatus,qualia fciLItem» nae«zxaTaMaSHAJ^aTa. Item: Qusc nocentjdocent amp;^c.

Propter dilu^ Propccr hanc caufam plurimæ calamirates uagantur per uniuerfiim Ec« alidpeccdo, clefiam. Et paulatim tota hominum natura fit deformior amp;nbsp;languidior.

De hac caufa dicitur : Iram Domini porcabo,quia peccaui ei: Sed cùmfedebo in tenebris, Dominus erit lux mea.Item : Cùm iudicamur à Domino corripù mur, ne cum hoc mundo damnemur.

Hæc dodrima de caufis, propter quas Ecclefia cruci fubieda eft, femper in confpedu fit,ne offenfi ærumnis Ecclefiæ,exiftimcmus, cæcum hune defor« mem à Deo negligi ♦

Ex his caufis partim impulfiuis, partim finalibus, fumitur amp;nbsp;hæc difiin« Ge«frlt;lt;ttdflic oeneribus calamitatum » Genera funt quatuor.

ctionum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -f • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T-gt; nbsp;nbsp;nbsp;• 1 •

XTTiliffîmum eft Ccire fontes dodrinæ de caufis calamitatunij de tocis con{olanonum,amp;: conferre humanas dim'nas confblationes.

t Primus NECESSITAS, ut,quæ mutari non poITuntj minore dolo^ referunrur,cùin cogitacio in Mente fîecftit cor ad modcracioncm,ficut dicitur. Bonus animus in re mala dimidium cft mali»

H. Secundus locus cftDIGNITASVIRTVTlS, Non eft enim ïniuftè faciendum propter dolorem,ut Cato diicedità lufticiajCÙm fra (flus do lorefibi conlcilcit mortem, Cicero difceditâModeilia, nimium lamentans Cicero, propter exilium, cum tranquillis animis tulerint exilia multi præftantes uiri, Ariftidcs,Camillus,Metellus,amp; alrj.Ethuc pertinent dicfla: Tarnen per ipias lucetærumnas decus :Item Ariftoteles : vjlt;rusux'o«lt;?Aap.7re(-roK.aAóp.

Bl. T ertius locus eft BONA CONSCIENT 1 A,iuxta dicflum: Eft ^liquid magnis crimen abcITe malis. Eft enim duplex dolor, externus crucian * uulnus cordis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Bit Qtiartus: EXEMPLA.Qiuacùmiîmiliaalrjsmultisamp;melioribus accidere cernimus,uidetur inæqualitas amp;nbsp;fuperbia eflc, nihil uelle communi* Um ærumnarum ferre * Koivàp 3?^ vavd-yiofi Uas-o/ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munium

urct rebus fcruate fecundis.Sed fæpiflîmè humano iudicio nullæ fpes cernun* Wit in morte Socratis, 8é plurimis Ethnicorum calamitatibus,

I. Sextus : C A V S AE FINALE S,ue,Militi facilior eft Mors profu* ^ura patriæ»

V It Septimus :COLLATIOEVENTVV M,ut,melius eft ægro* t^rc,quàm accedere ad conuiuium, amp;nbsp;incidere in tumultum, Aefchines ait, ft ia?tari,liberatum fe ab Attica Reipublica,tanquam à rabioia cane,amp; ait, fe Bcre ofticioftm holpitem in exilio* Socrates dicit, ft co mortem faciliiis ferre, •Socr^fef. ^uia fi anima fit immortalis, optare fe colloquia fapientum uirorum, Palame* ^iSjNeftoris aliorum,à quibus difeat deinceps ea qua* ignoret etc*

Hi loci Philoibphici cum ex Legis doeftrina magna ex parte ftimti finr, ^tiarn funt Thcologici, nbsp;nbsp;Sed accedunt ex Euangelio alq tres, qui continent

’uulto efficaciorern coniblationem * Sint igitur loci Theologici decern, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionum theo^

B Primus N E C E S S1T A S, id eft, mandatum Dei, quod præcipit ut logici decent Btctamus animos ad obedientiam in tolerandis aduerfis, nec irafcamur Deo, iuxta dicflum : Humiliamini fub potenti manu Dei. Item : Subditus efto Deo, Ipera in eum etc*

In omni conlblatione autem fic tantum minuitur dolor, cum obieiflum propter oVe^ Bonum intuemur. ^7t,cùm Dauid feit, Deo obedientiam in exilio placere, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

pocnam non efte fignum reiecflionis, fed commonefatflionem de Pocnitentia. Hacbona uoluntate Dei confiderata, fert pocnas minore dolore. Sic Latro fonuerlus ad Deum leuius fert pœnam, feit ordination! diuinæ obediendum

n. Secundus: DIGNITAS VIRT VTIS, ideft,SauInon retflê bcit,quôd fibi mortem confeiftit propter infelieem pugnam*

111. Tertius :BONACONSClENTlA,ut Laurentio fit leuis cruci* atus propter oprimam conftientiam.

BlI. Qtiia ucrôlæpiflîmè mala conftientia dolores äuget, oftenditur in Eu* angdio quartus locus, prorfiis ignotus Philofttphiae, ftilicet : R E MIS SIO Cofolatio pro* P b C C A T O R V M, Dauid non frangitur ingentibus calamitatibus, eti* Eedefté, amfi

amfi habet triftiffîma uuJncra con/cicntia?, fed lam tenet remedïajrdrdiâum effc: DOMINVS ABSTVUT PECCATVM TVVM, Hæc confolatio propria eft Ecclefiæ:,prolara ex Enu æcevni Patn's in uoce Eu^ angeltEamp;^ nequaquàm Philofophise nota eft,

Quintus locus, qui edam Euangclicus eE^ videlicet ÄGNIT10 PPAESENTIAE DEI IN AERVMNIS ACCEPTA RE^ MISSI O NE,UC dicitur: Deus habitat in adHidis,Leuatur ergo dolor^ cùm Icimus nos à Deo iuuari^Sn^ fpem habemus mitigationis in bac uita \IE Sextus locus, ejuictiam Euangclicus eCtjUidelicet : SPES VLTb MAE LIBERATIONIS ETAETERNAE SALVTISjux^ ta dictum : Etiamh occidet me Iperaboin eumJtem:Scio quod Redemtorme^

Exemplacru^ fr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circumdabor pelle mea 0lt;:c.

Hum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legale eE : Cùm patiantur nip propter peccata, ut Adam, Eua, Dauid,

Mndafunt. Manaire,^ àlij plurimi, quorum poenæ funtcommonefac'tiones deiuEicia

Dei : Fateamur nos quoep iulîiciæ Dei pccnas debere,iuxta dicfium:TibiDcf mine luliicia, nobis autem confuEo faciei noFrx,hcutamp;:hodieuiroIudaamp; HieruEIem,Et Elias inquit :Non fum melior Patribus meis,

Euangelicum eE,quôd oportet nos Feri conFmiles hlii Dei in cruce IF beradonejdeo tota EccleFa crud lubiecFa eE, 8C expedat fequuturam uitam Ixticiam æternam,Fcut Filius liberatus eE,iuxta didum: Venice benediâi

VIIE Odauus !C A VS AE FIN ALES,uidelicetipleDeus,confirai mado Edd in alijs credentibus. Vt : mitigatur dolor Laurendo, cùm feit, fua pm/m imma^ ^onEantia latius fpargi noticiam Dei, amp;nbsp;conErmariEdem in alijs, EcutPau^ hfur, inquit, fe immolari propcer SacriEcium amp;nbsp;miniEerium Edd aliorum, id eE,quia fcruierit alqs redè docendo, 8cquia mors dus Et fucura teEimonium de dodrina. Nam morientes in confdfione Edd oEcndunt, fe non EmuIalTe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

profeEionem Voluptatis auc quxEus cauft. OEcndunt item, fe expedace uenturum indicium,

IXt Nonus : C OLLA TIO E-VENT V VM prædpuè in Eccles Ea conEderanda eE : Quia ibi oEendit Deus amp;: tcEimonia iuEiciæfux,quôd irafcaturpcccatis,amp;^exempla miEricordiayquodpccnas tarnen midget,iuxca hxc dida :Non accendit Deus totam Earn fuam.

Item OEx 11, Non faciam fnrorem irxmex, quia Deus ego iùm, non Homo,id cE, quia nacurx Hominum impoEibileeEfuEincre Earn Dei,EEne mifericordia punircm, Quanquàm igicur punit Deus, midgat tarnen pccnas, ne prorfus deleacurEccleEa.

Cumiuftipua C^tarefemperad cxceras accedathxcconEgt;latio:Agnorcamusnosiu^ nimur,leniuna EèpuuEi, 0^mcritos effe atrociorcspccnas :Leniri tarnen Earn propter Me^ tur timet! gt;wadiacorem,8t^nc totaEccIeEa funditus deleatur, Obediamusigiturinpræfen^ bii poena, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pocnis, amp;petamus expedemus mitigationem, Ecucin Prophetis dd

citur : In Ea mifericordiæ recorderis, Item : Bonus eE Dominus, pccnitet eum magnitudinis pccnarum.

X Decimus; DESIDERIVM CLARI CONSPECTVS DEI, ET LIBERATIONIS A TOTO PECCATO, Hæc confola^ ƒ

CHRISTI An A Lî^E^r, 3^4. tonfolado propriè ad Mortem pcrrinet,dc qua di'cit Paulus.Cupio diffoîui^ôC pij cogiuntei fflè cum Chrifto, id eft. Sieur iter faciens nocfte in denCis tenebrisj ignarus uiæ m hac uia do locorum, maxime expetit dieni, amp;nbsp;læratur cùm iam Aurora lucem (parges Dco,expetunt re incipit Htaomnespri cogitantes in ca.ligine huius uitæ, qualis fit Deus, Sc (Jualis fit diftindio Peribnarum, maxime expetuntdarum confpec^um in aP m., fera uita.Item : quia ftntiunt, ft adhuccircumferre immunditiem in hacuita, SuædiiplicetDeo, lætantur cùm ftiunt in morte hasexuuias immundasde* poni,

Hæc decern capita coniblationis fint in confpedu, quæ fine ulla dubita* rione prjs profunt.Et qui ea diligenter confiderabunt,intelligent ex ueris cau^ ßsfumta eflc,uidelicet, ex Lege amp;nbsp;Euangelio, Sc amplifsimam de fingulis do# drinam in ftriptis Propheticis Apoftolicis propofitam efTe,

Erit amp;nbsp;hæc confideratio grata,uidere quomodo antecellat in hac tanta re ^odrina Ecclefiæ remedies Philoiophicis, quæ non tollunt peccatum amp;nbsp;mor« Km,

Certiftimum fit autem, effi'caciam harum confolationum experiri con« rjerfos ad Deum in uera inuocatione, iuxta didum ; Inuoca me in die tribula« , rionis, amp;nbsp;eripiam te, glorificabis me

jjOcendi caufa gradtis diftinguimus, amp;nbsp;primumde nomine monemus, ^Cùm Ecclefia in hac uita adhuc circumferat pcccata,et fit fubieda morti amp;nbsp;rruci, amp;nbsp;adfligatur à Diabolis,Tyrannis, amp;nbsp;fanaticis hominibus, nbsp;nbsp;in Impe«

rijsoppreira firtrifti ftruitute, uidetur Ecclefia fallo Scftulte hanc glorioiam «tif tribuere» appellation em libertatis fibi tribuere,

Sed intuenda eft primtim confiimmata libercas, cùm poft refiirredio« nemDeus erit omnia in omnibus ftluatis, id eft, cùm Ecclefia uiuet uita ætcr«

fulgebit in ea Deus ipft,communicans iuam lucem, fapientiam,iuftid« amjænciam æternam,fine peccato,fine mortc,fi'ne ullis calamitatibus,

Hanc confummatam libertatem intuentes intelligemus utcunqp,hoc uo« Libertdi chrl tabulo magna ôd uera bona fi'gnificari, Sed tarnen incoari hæc æterna bona in hac mortali uita oportet.Et de incoatione amp;nbsp;confummatione didum eft loh: 8,Si uos Filius liberauerit, uerè liberi eritis 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelUgitur.

Libérât autem filius Dei duplicitcr : Merito amp;nbsp;elFicacia, Hine funt qua« Quatuorgra-, tuor gradtis libertatis in hac uita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liberatii,

I. Primus eft Gratia,id eft,liberatio à Lege, Sc à condenatione £terna,quôd ludelicet certo dantur remiffio peccatorurn, reconciliatio, imputatio iufticiæ propter mediatorem,gratis,fide,qua fit uiuificatio amp;nbsp;liberatio ab gterna mor« re,amp; donatur hæreditas uitæ æternæ ♦

It Secundus gradus eft cum priore coniundus, uidelicet : Donum per ^atiam, id eft. Fill) effi'cacia in credentibus per Euangelium, ÓÓ per Spiritum làn(ftum,quæ efFicacia eft Viuificatio, id eft, confolatio amp;nbsp;incoatio uitæ æter« næ,iuxca

iiæ, luxra hoc dicîum : Hæc cft ui'ta æterna, ut agnofcant te Dcum uerum, 8i quem miïîfti lefum efle Chnftum ♦

Eft incoatio nouæ obedientiæ, Deus præfèns per Fih’um Spin* ,.. tum iàndtum mirabiliter regit, fcruat èc defehdic Ecclefiam, micigat cala* forzZVßdly” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberi funttresuiriin fornace Babylonica,

loiiictt liberi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etfiftint in medqs flammis,tamen non uruntun Sic iemperEcclefia mira*

Hi duo gradus comprehenduntur his didis:Gratia ueritas per Icfum Chriftum fada eftjd eft,Reconciliatio,amp;: uera ac æterna bona. Item Rom: !ƒ♦ Gracia Dei, èc donum per Gratiam leiu Chrifti in multos exuberauin 11 J» nbsp;nbsp;Tertius gradus,ut docendi gratia non fubtiliter loquamur, cft Libéra*

itt/îtcù ruan* ceremonrjs nbsp;nbsp;forenfibus legibus Moyfî. Quod fie intelligatur : Cùm im

^elij, fticia, de qua propriè concionatur Euangelium, fit remiiîîo peccatorum amp;nbsp;conciliatio cum Deo, èc confiiminata nouitas, quam in bac uita incoari opor* tetjfic ipia æterna uita,in qua Deus eric omnia in omnibus,amp; colligatur Ec* chrißianinon clefia ex omnibus Genribus, non funt alligati Chriftiani ad ullius Gentis po* «WuiGWîpo * Sedpofluntutiimperrjsamp; legibus politicis, non pugnantibus cum litium. Natural! ratione,ubicuncp uiuunt, Sicut ipaeijs dierum dilfimilibus utuntur Chriftiani Venetrjs amp;nbsp;in Saxonia.

PelitU uioyfl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ingens beneficium Dei fuit,quod Ecclefiæ certam federn dédit in politia

fletit annoi Moyfiannosmillequingentos oduagintaduos. Etut hæcpolitiadiftinda eftet à gentibus, certos ritus habuic : Quia Deus uoluit notum efle locum, amp;nbsp;notam gentcm,ubi nafceretur,confpicerecur audiretur Meflias,

Interea tarnen ualde multi etiain ex Gentibus uocati fuerunt ad agnitio* nem Mediatoris,amp; ad æternam iufticiam, ut Nabuchodonofor, Cyrus, Cor* nelius,SCaIij.Hi intellexcrunt, aliud effepolitiam Moyfi, aliud reconciliatio* nem amp;nbsp;æternam lucem iufticiam in mente corde .ti

Hoc diicrimen intelligi neceffeeft, quia femper fuerunt fanatici bomi* nes, qui ftultè uociferati func:Forenfes leges Moyfi, quæ tarnen non funt iuris Kano^Nxiou Naturalis, fed Pofitiui, nobis neceiTahas elfe. Et multæ funt impiæ KanojaAica rontificum de Pontificum amp;nbsp;Monachorum de Ceremonr|s. Vt in Moyfe prohiri funt qui* ctrenwnijs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftea igitur fiiniles prohibitiones humana temeritate inftitutæfunt.

Hic neganda eft confequentia : Quia tunc uoluit Deus politiam Moyfi diftindam elle à cæteris gentibus,ut eftet certus Sc notus locus, certa no* ta gens,ubi nafeeretur Mediator, ubi edcretur teftimonia de promifli'oneamp;clt; Poftea politia ilia horribili exemplo propter multas cauiàs deleta eft.Ec quan* Dfitt adißcd^ quàm fæpè tentata eft reftitutio, tarnen Deus feditiones ludæorum, amp;nbsp;nouas tioncs }ud£o» ædificationcs opprefîît. Vt, Bethoron triennio obfèfla, tandem ab Adriano rumoppreßit, e^pugnata amp;nbsp;deleta eft, amp;nbsp;interfedus eft Ben Cosban Kochab. Tempore lu* Jiani rerræ motu difieda funt fundamenta noui rempli, quod tunc cccperanc ædifîcare,amp; fimul multa millia ludæorum minis opprefla funt. Hæc alibi co* piofius declarantur.

Illi, GradusLibertatiseft liberatioà traditionibus humanis inEcclefia, uidelicet primùm, quod nulli creaturæ liceat inftituere cultus Dei, aut ali* quam legem contrariam legi diuinæ condere.

Secundo etiamfi in hac uita, ciim uelit Deus honeftos congrefTus publi* cos efFe, opus eftordine temporumSc ledionum, amp;nbsp;Ecclefiæ conceflumeft, tempo*

t2mpora,amp; kcfliones diftinguere: T amen hoc fiat fine opinione cuItus;Sô fine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di’*

^pim'one Neceflîtatis, Et fci'ant homineSjCxtra cafum fcandali taies rirus fine

P^CCatO omittl* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultus zy nés

Hæc régula breui'ffîmè tollit multas fallàs opiniones de humam's tradi# ^Jonibus, quæ SC obfcurant Euangelium de gratia, amp;nbsp;de uen's cultibus,amp;: funt pfficuloiæ carnificinæ conlcientiarum, ut alibi copiofius dicitur,

T eftimonia autem regulæ fiht in conipedu»Hæc prohibent opinionem cultusî Match» ly, FruftramecoIuntmandatisHominum.EtEzech» 20» In ptæceptis meis ambulate,non in præceptis patrum ueftrorum Ôdc»

His didis exprefle prohibetur opinio ncccffîtatis: Colof. 2, Nemo uos ■üdicet in cibo,potu,uicibus dierum feftorum amp;c»Et Gaby» In Iibertate,in qua bhriftus uos uocauit, ftate, amp;nbsp;non iterum iugo fèruicutis fubijciamini» Nec condendæ nec intelligendæ iunt traditiones contra hanc docrrinam in Eu^« ^’’gelio traditam »

f^iolatio politicarum le^umeßpeccatumj^man.i:^. T^eceJßeUobediref nonfoîùm propter iram^fed etiam propter confcientiamj

^æntia, quatenus eft Minifterium Euangelq,non in alijs dodrinis aut legibus ''atur^obcdien ^xtra Euangelium» nbsp;nbsp;Quia minifterium Euangelicum non habet poteftatem tu.

mandata» Primùm proponendi legem diuinam Moralem,exequendi vMudam. pŒnas, Alterum, addendi ius Pofitiuum,id eft,determinationes circumftanü ^ùrum:Sed non pugnantes cum legibus diuinls,quæ ad nos pertinent»

Relpondendum eft etiam ad Minorem, Diflîmile eft: Violatio legum poliricarum eft peccatum,quia hoc ita diuinitus fancitum eft» Vult ,n» Deus torporalem uitam régi legibus Magiftratuum,amp; habere eos poteftatem con=# ^ctidi aliquas leges»

Contre! ucrô exprefle iàncitum eft in Euangelio, ne exiftimetur elfe pecs viohtio ritü^ catum,uiolatio rituum, qui funt ordinati ab Epilcopis feu Paftoribus» QuI^ 4 Huit Deus Ecclefiam tantum luo uerbo régi, quo redduntur iufticia amp;nbsp;uica ribusnoneR æterna» Non uult addi humanas traditiones» Ac lèmper in mundo creuerunt pe^cidum. idola,cùmhac perfuafione hominum animi fafeinati fuerunt, humanos ritus tfle cultus,amp; elfe res necelfarias»

Agiftratus Politicus eft perlóna à Deo ordinata, ad conferuationem Le^ ’ ^gis in externa dÜcipIina, amp;nbsp;quidem utriufip tabulæ DecaIogi,ÔC ad pacis defenfîonem. Et habet poteftatem puniendi ui corporali.

nccdïogut eR L Primùm: Sonare uocem Decalogi in genere humano. Intelligo autem Ux natura, appellarione Decalogi uniueriàm legem Naturae* Ac uult Deus primas nor^ mas eHe '^omnium legum uniuerlæ gubernationis, has leges, quarum fum:lt; mam in Decalogo complexus eft,quem uultintelligi* De hac norma in^« quit Sapientia diuina, Prouerb* 8* Per me Reges regnant, 8c Principes iufta decernunt*

11* Secundum eft : Magiftratus fit executor legum Decalogi,in punh earum uiolatione,ui corporali: Quia Deus uoluit in pœnis oftendcre iu^ ««Z« fuum. ftlcium ftium* Et cùm uelit régi hominum uitam per M^iftratum, armat eos hac poreftate,imô dat mandatum, ut puniant uiolantes Decalogum, iuxta dv âû:Non parces ei,nec milereberis amp;c* Et læpc repetitum eft didum Aefchi* nis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttÔAewç hti^ ix« Viÿ^a. iw\ tduç W/KSvîaç txa.

Ill* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ertium eft addere aliquas leges Decalogo, id eft, legibus Naturæ,

de ciuilibus negocijs* Sed hæ additiones non pugnent cum legibus Naturæ; uerùm fintdeterminationes certarum circumftantiarum, additæ commuai* nibus norieqs Naturalibus*

Vt; Noticia naturalis eft ; Fur eft puniendus; Sed modum poenæ deter* minât Lex addita à Magiftratu ; Talem habent poteftatem condendi nouas leges Politici Magiftratus, ac tantum de ciuilibus negoerjs,

W(lt;giyîr4Mî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non condant dogmata in Ecclefia, nec inftituant cultus, ut fecit Nabu*

dogma-- chodonofor. Et recens in lcripto,cui titulus eft Interim,poteftas politica extra a m Eccleßa. metas egrefla eft» Sicut imperatori Conftantio dixit Epiftopus Leontius; ertpo/ç £7nX€(p?ç.

Non funt confundendæ fundiones, ut Paulus dicit; Propria facite» Et Petrus dicit; Non fîtis ôc;?\o^/o£7r(a-KO7ro;-Ec Ariftoteles dixit; Beatam fore uitam hominumjfi artifices de artibus iudicarenr*

1111» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtiartum officium eft; Magiftratus fit executor etiam fitarum le*

EJl 'ne concejjîim homint Chrißiano Ma^iflratus^erercj judicia . exercere,accufare lt;isrrej^ondere in foro^ militareß* ^itimoó pœnris exequt? tts'c.

Refpondeo* Conceflum eft, ficut manifefta exempla oftendunt; ,Cor* nelius alter Centurio,de quo dicit Dominus ; Non inueni tantam Fidem in lifaël» Seruius Proconful amp;c» Et omnibus temporibus à principio generis humani fuerunt, funt amp;nbsp;erunt aliqui Magiftratus à Deo ad æternam lalutem eledi,amp; ad Ibcietatem ueræ Ecclefiæ uocati.

Abraham magno prælio uicit Chaldæos» Abimelech Rex fuit auditor Abrahæ» Deinde loièph amp;nbsp;Daniel gubernauerunt maxima régna inter Eth* nicos» Et cùm inquit Baptifta : Contenti eftote ftipendijs ueftris approbat Militiam» Et Rex lolàphatinquitdudicium Domini exercetis amp;c. EtPfal* mus 148» Reges terræ, amp;nbsp;omnes populi» Principes,Sc omnes indicés terræ laudent nomen Domini*

Iniuriæ non placent IDeoj In imperi/s multcefunt iniuritet Ergp imperia non placent IDeo^

Refpondeo* Nego confèquendam, ratio eft,qui'a plus cR in Conclu:^ ß^iie^quärn in præmiflis*Qina debebat fie inferri:Ergo iniuriæ^quæ accedunt ®diniperia,non placent IDeo,

Poftea de minore relpondendum efi: : In Imperfjs multæ funt iniuriæ^ nienecelTe eft dilcerni Imperia, ideft, totum ordinem politicum, auicqsamp;^ imfieria ipfa ^onfufionibtis, quas addunt Diaboli ÔC homines: ur,Societas s^cncris humani, '•oniugium.generacio, educatio lobolis, contractus, arcihcia, ludicia, imperia, aUunde ‘l2fenfîo,milicia,pcenæ homicidarum,blalphemorum,inceftorum,amp; aliorum Accédant. fceleracorumgt; Hæc omnia nominantur ordo politicus, Sc funt res lâpienda èC ^üfticiaDei in genere humano ordinatæ»

Et quanquàm Diaboli amp;nbsp;imprj homines, organa Diabolorum, horribiïs ^gt;ter turbant hune pulcerrimum ordinem : T amen quantum ordinis maner, feruatur pot enter à Deo, Ethæcipfaconleruatio efttefiimonium deDeoamp; prouidentia,amp; de prælèntia Dei in genere humano.Quia manifeftè uidemus, ’■etrahi homicidas ad iùpplicia, iuuari Cyrum, Alexandrum, Auguftum, 80 figt; ^ües. Item : Vniuerlàh'cerpræfidia humana infîrmiora eflè, quàm ut pofiînt Detuipfefer^ euftodire politias, nifi Deus cufl;odiret,quas utile ihcolumes efiè* Ideo Piaf nius inquic : Nifi Dominus cullodierit ciuitacem, frufira uigilac, qui euftodit tani.

Longé igicur difeernatur Ordo politicus à uicijsjquæ Diaboli,80 organa ‘liabolorum addunt,ut dilcerni oportet euftodiam gregis àLupis,latrunculis, fcruis,qui ipfi furantur oues,Deus ut fidelis Paftor leruat politias,amp; dat alls’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^uos fideles cuftodes.Sed Diaboli, latrones amp;nbsp;Tyrann! funt uelut lupi,Rapas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

cts domini lunt uelut fures. Hi turbant politias, tan^ gregem : Et tarnen ins tcrea Deus ieruat magnam partem,ôé depellitlupos,Tyrannos, Iatrones,hos mines feditiolos amp;nbsp;rapaces, Hæc imago uteunepmonftrat dilcrimen ordinis Politici amp;nbsp;confufidnum, quæ aliunde admilcentur,

Bonus Princeps eft, qui habet -Ti^oaifEtr/p reéîè faciendi, ôé pleruncp amp;in præcipuis partibus oftierj lui redè facit, etiamfi aliquando labitur»

Hac forma definiendi in hac uita utendum eft de omnibus Gubernatojä fibus amp;nbsp;miniftris, in quocuncp genere offierj. Et fumitur prima pars definitiäs onis ex diifto Pauli: Hoc requiritur. Fideles ut fimus, Secunda pars ex dido Salomonis: Non eft iuftus in terra,qui benè faciens etiam non peccet, Ac pla^î cetDeo gerens magiftratum, leu Dux lèu Iudex, feu Miles,habens Fidem amp;nbsp;bonam conlcientiam,iuxta Pauli regulam: Qui amp;nbsp;in officio bonam confeien^ tiam retiner, uidelicet7r§oa/p£o-/p redè faciendi, Nec ruit contra confeientiam, côtra leges oftîcr):Nec indulget fibi affedtata ignorâtia,et affedtata omiftîone.

Contra uerô Tyrannus eft,amp; Deo difplicet,qui non habet Ti^oaff eai/j redtè rynnnw. faciendi, amp;nbsp;plerunçp foeleracè facit, etiamfi interdum iufta facit, ac negligit præcipuas ofticrj partcs,feu feiens, fou afledtata ignorantia, fou aftedtara omif fîone,ut SaufCambyfos, Sardanapalus ÔCc,

yln iurepotuit quot;Liaboth reeufarej/e T.e^ipetenti Ijenditurum ejjè 'Vineafn,id efi: .An difiinLtio dominiorum fit iurù diuini inter facultates ^^umo^tib^

Non fùrtum Refpondeo: Præceprurrij Non furtum facies^obïfgac omnes homines,amp; ^omnhmhomi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munit omnium hominum dominia. Regum Siibditorum, Iogt;

««« dominia. hannes dicit Regibus amp;nbsp;Principibus: Contenu eftote Stipendrjs ueftris: Ne^ minem concutiatis^neep calumniemini» Item: Non plus exigite^quàm Courtis’ tutum eft» Propria funt igitur Regum amp;nbsp;Principum Stipendia,id cft, tribu ta ueÆ'galia legitima.Et ab his diftinguantur facultates fubditorum, nec con turbenturdominia,nec præterlegitimaftipendia,amp; fine iuftacauià fumant Reges ex facultatibus lubditorum, quantum ipfis libet, Briarei manibus, ut Nazianzenus loquitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Z^Onfilia Dei omnia in creatione enarrari non poflunt, fèd tarnen aliquo# '^rum operum cauiàm conipici Deus uoluit, uidelicet præcipuorum, Cer* ^“hominef^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angelos amp;nbsp;homines conditos efte, uteftènt aliquæ naturæ, qui#

^tcondü^^ Eus fuam fàpientiamj'ufticiam amp;nbsp;cæteras uirtutes, læticiam æternam corn* municarec,quia bonum eft communicatiuum iùi,ac ut uiciflîm cognofeeretur iplè. Transfudit igitur in mentem humanam iâpientiam congruentem cum fua mente, ut in nobis teftimonium extet, quôd fit Deus,qualis fit, amp;nbsp;quôd fit Iudex. In hoc opéré non eft obicurum confilium Dei.

I« Angclorum Necuerô quairendæ Iunt omnium caufe, nbsp;nbsp;reuerenter Deoobtempe*

tuituru non efi randum eft, Angelorum agmina fimul condidit,nec eft in ea natura propaga«« propdgtitio. tio.Homines aliter condidit,uoluit eftè propagationem à paucis.Et ramen du os condidir initiô,quia femper uult Ecclefiam locietatem elfe. Et uoluit in his

lucereintelledum uirtutum,iufticiæ,ueritatis amp;nbsp;caftitatis5bencficentiæ,amp; ahb arum, quia his notices uult difeerni naturam diuinam à naturis iniuftis amp;im^ mundis. Non enim ampledimur Deum brachqs corporis, fed mente amp;nbsp;fide intuenduseftininuocatione, amp;nbsp;harum uirtutum atcribucione diieernendus ab alijs rebus,amp; intuenda iunt teftimoniapatefatftionis SCc.

Facit autem illuftre diierimen Caftitas,quia diaboli homines iùnt im* mundi. Ac ut diieernas Deum lt;à Diabolis, femper in inuocatione cogites, te alloqui caftum Deum.

Sanxit igitur ordinem, amp;nbsp;uagas libidines prohibuit, amp;nbsp;ièueriflîmè pus= nit,8ô uult homines nofte, amp;nbsp;reuerenter tueri certas leges coniugij ab ipfo tra* diras, quarum primæ ftatim in Paradiio editæ iùnt.

Prior^ut ßt coniügium eopulatio unius maris amp;nbsp;unius fccminæ indiifo^ lubilis. Erunt duo in carnem unam, id elEunus mas^ Sc una fccmina inièparalt; biliter iunéli.In hac uoce manifeftum eft omnes uagas libidines prohibitas ef fè, Altéra deinceftis: Relinquethomopatrem amp;nbsp;matremjamp; adhærebit uxori fuæ, Poftea de inceftis aïiæ leges uoce diuina additæ fîint.

Eft ergo coniugium légitima amp;nbsp;indiflbiubilis eopulatio unius maris ÔÔ unius fccminæ,inftituta diuinituSjUt agnoftamus^Deum efle mentem caftam, amp;nbsp;ei in caftitate ièruiamus, amp;nbsp;hoc modo propagato généré humanocolligatur æterna Eccleiîa Deo. Et quidem Ecclefiæ initium fuit illa prima focietas duo* rum coniugium»

V h LO IXl K b 1 o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^7

Primùm m defînidone pofita eft parricula Légitima copulatio, quæ res« ßridtiones quatuor compleclitur, de quibus loquuntur leges diuinæ, ac deinlt;= de humanæ, quarum uera eft ÔL digna reuerenua auton'tas, Icilicet deperfo# lur^, niSjde confenfujde conditionibus,amp; de errore»

Sit notiffîmum capur 18. Leuitici, in quo recitancur peribnæ, quas non licet coniungi, Voluit enim Deus fua iàpientia Caftitatem intelligi, amp;nbsp;ut ins« telligeretur,nequaquàm uoluit uagari libidines,ièd peribnarum numerum amp;nbsp;gradûs ianxit, ô^in bac uita manîFeftis pœnis uniueriàliter punit inceftaslb bidines» Ac fciendum eft,leges in Leuitico, quæ prohibent commixtionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Llt;«i’

perfonarum, quæ ibi recitantur,efle leges naturæ, èc obligare omnes gentes, ficutexprcfle dicittextus, Aegyptios ôdCananæos puniri propter inceftas Ib jtAturie, bidinesærgo etiam alrjs gentibus extra politiam Mofi prohibitæ ftint inccdæ libidines ♦’

Coniànauineiiîue coanatiiunt, uriurisconfultusinquitj abeodcmorti conpngtt»«« ^propagatK Lftq? conlanguiniras uinculuperlonarum^qug propterea^quod ab eodem ftipite ortæ iunt,lànguinis amp;nbsp;naturæ jfocietate propius iundæ iunt, Difcernuntur autem lineis amp;nbsp;gradibus.

LineatripIexJ IL Deicendentium ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[lll, Collateralium♦

Gradus eft interuallum^quo cognofcitur^quæ perfona ftipiti propior fît» Grtiut, Vfitata autem conftietudo numerandi gradus hoc’tempore, ôô expeditior bæc eft: Incoanda eft fériés ab uno ftipite,uc Abraham: Supra ponantur ma^î iores eius, infrà ponantur filij Sgt;L nepotes*

Adduntur in lateribus fratres Sc forores, Traduntur autem regulæ très ad gradus diieernendos ♦

Trima regtda traditur de refia lineapï)idelicet afeen’^ dentium defeendentium.

Q Vot iùnt periônæ, tot funt gradus, una demta, uidelicet demto ftipite, à '^quo incoanda eft fupputatio» Vt loièph diftat tertio gradu ab Abraham, lacob iècundo, liàac primo» Itaqjfilius primùmgradum conftituit, nepos iè«« cundum,pronepos tertium, abnepos quartum.

Ac de reefta linea traditur uetus îèntentia.NulIos aftendentes deicen«« dentés inter fe pofte connubium contrahere» Quare fi Adam hodie ftiperftes fcntcntia. tflct,non poftet ducere uxorem»

In Ifnea æquali quotogradu diftat altera perfona àcommuni itipitejtO)« togradu inter fe diftant. Ergo duo fratres^ièu frater amp;nbsp;foror unum gradü tan* turn conftituuntiUidelicet prirnum» Vt lacob primo gradu iunâus eft Efau»

ïam fiuis ftire, quoto gradu inter fe iundli ftnt Achilles amp;nbsp;Ai^x, uide unam lèriem,amp; oblèrua^quoto gradu diftet Achilles à ftipite, Diftar autem fe* cundo gradu. Quare amp;nbsp;inter fe diftant Aiax Achilles ftcundo gradu» Ad huncmodum faciliseftièquentiumperibnarum fupputatio,

Fuerunt igitur cognati materna orgine Theftus ÔC Hercules confobrini iuncfti tertio gradu»

FMri/w rilijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc inter collaterales prohibita funt connubia intra quartum gradu,

CT Fi/wamp;Mî/i’Olim fratrum filqs 8c filiabus licuit inter fe contrahere connubia etiam Ro* cuit ohm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legibus, VtjOreftes duxit conlbbrinam Hermionem,

Tertia ^^ula. ïn Iinea inæquali, quoto gradu remotior diftat à fti'pi'fe, toto inter fe di^* ftant*

T H A R E. -----------------)(----------------- Abraham nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aram

Sara diftat iècundo gradu à ftipite, Ergoamp; Abrahæ iunda eft fecundo Hoe gr a du in linea inæquali prohibita funt coniugia iure diuino, quia *iniuerfthter maiorem reuerenriam Deus tribui uult fuperiori gradui, quam ïquah\

PARTHAON. --—^U- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Oeneus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agrius

Rebecca diftat tertio gradu à ftipite,Ideô nbsp;nbsp;ab Ifaac diftat tertio gradu»

A Ffînitas eft propinquitas perfonarum, quæfunt iuncftæ copula carnali» ^Vt, Dauid alienus eft à lonatha/ed quia duxic uxorem ibrorem lonathæ, fît affinis lonathæ»

Quoto gradu quifpiam eft mihi confànguineus, toto Gradu uxor eius ' ^ftmihi affinis, ut frater amp;nbsp;frater funt lundi primo gradu confanguinitatis» Efgo fratris md uxor eft mihi iunda primo gradu affinitatis»

P R I A M V 5. , Helenus Hedor» Andromache uxor. Ergo Andromache fuit iunda Hcleno primo gradu affinitatis»

Herodias uxor. Ergo Herodias,fuit iunda Herodi primo gradu affinitatis, Iacob Noucrca Bala» Ruben ♦

Ergo Ruben attigit nouercam primo gradu affinitatis, Sed eô fuit abo* *ninabilius feelus Ruben, quàm Heleni,quia Ruben uiolault patris thorû,cui Scelm Ruben»

maior reuerentia debebatur,quàm fratris thorojuxta didum: Relinquec ho«î mo parrem amp;L matrem^ôd adhærebit uxori fuæ. Et cùm’Ruben maledidus fît, rnanifeftum cft, prohibiti'onem primorum graduum efle iuris naturæ.

Atreus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tbyeftes*

Ergo Aegyfthus fecundo gradu affînitatis attigit Clytemnefttam, CASIMIRVS REX POLONIÆ.

Ergo Sigifinundi fih'a fuit confànguinea filiæ ducis Gcorgtj gradu cundo.Fui't igitur Marchioni affiini's ftcundo gradu,

AffnïtÂi non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non latè uagatur affînitas,nam confànguinei meh non hint affines con*

Utè uttgdtur. ftinguineis uxoris meæ. Ego à confànguinea uxon's meæ abftinere debeOj mei confànguinei debenc abftinere à meauxore, non à confànguineis meæ uxoris, Qtiare duo fratres cum duabus fororibus contrahere poflunt. Non e# nim impediuntur affim'tate, Pater amp;nbsp;filius cum matre amp;nbsp;filia contraherepoh funt, Habent autem ah'quæ perfonæ nomina.

TTEV^EfOt Gener, Nurus, Vitricus, Ncuerca, Priuignus Mariti frater, Leuir/«)!?.

Hæ appellationes extant Iliados ^,ubi Helena Heeftorem appellat Poftea uerô Heclor interrogat, an abierit aliquô Andromache ad fororcs ui* ri, aut ad fratrum coniuges t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ya^oaiJ^ È/vaTt}«/j tiiTrÉTrAw/J.

Ergo Auguftus fuit aftînis Agrippæ in primo graduj ièd non fuit affî«* nis fratri Agrippæ,

^AEpè repetitaeft ha?c fententia^ amp;nbsp;fepè cogiranda, noticias uirtutum â Deo tradiras efle creaturis rati'onalibus, ut teftentur quod fit Deus, amp;nbsp;do^«

^^ant quail's fic,8ó fit iudex 8ó uindex. Ac precipue Caftitas facit illuftre di:# caftUM fadt Erimcn interDeû Diabolu, Sanxit igicurDeus ordinem Coniugq, ut Ca^

'^*tasintelligatur^amp;ièueriflîmè punit inceftas commixtiones,utSodomorum, D^abolum?^ GananæorunijOedipi, Agamemnonis,Aegyfthi, Paridis^ reguni Aegyptio:# ’■LïnijDauidis amp;nbsp;filiorum Dauidis pœnæ oftendunt. Et uniueriàliter multæ ^dainicates publicæ Hint libidinum pcenæ, ficut fcriptum eft: Scortatores ÔC ^dukeros iudicabit Deus, lucarnur igitur Caftitatem maiore cura^ac de gra#î

^ibus peribnarum prohibitis Iciamus duplicem efteprohibitionem: Altera Duplex pro^ fft iuris diuinfialtera iuris humani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hibitio degra^,

ko nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r o 1 nbsp;nbsp;nbsp;/- T 11 nbsp;nbsp;° fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?WrW».

^fre commixrionem inter omnes lurlum od deorlum. In collateralibus pro? bibet primum fecundum gradum in linea inæquali, hoc eft, ne frater ducat fororem, ne nepos ducat amitam amp;nbsp;materteram, nec neptis nubat patruo aut ^üunculo. Ac intelligatur textus de gradibus, non tantum de perfonis, ut lu* ^æinugantur.

Cæterùm lex diuina non prohiber connubiain iecundo gradu in linea ^quali, hoc eft, duorum fratrum liberis concedit coniugium, ut Oreftes po? tuit ducere Hermionem.

Oreftes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hermione.

Etfi autem politia Mofi non pertinet ad noSjtamen régula uniuerCalicer ttnenda eft:Mandara naturalia ad omnes homines,8ó ad omnia tempora pers« Mdndat^ ndtu tinere, quia iùntnormæiiifticiæ in mente amp;uoluntate diuina immutabiles. Quare amp;nbsp;ftatim in Paradifo in primo gradu aicendentium amp;defcendentium pertinent. prohibitio édita eft : Relinquet homo pattern amp;nbsp;matrem,adhærebit uxori fuæ.Ec poftea pacrum uoce declarata eft hæc uoluntas Dei,ut, lacob maledicit blio,qui attigerat nouercam. Et textus in Leuitico affirmât,puniri Cananæos propter inceftas libidines.

Cum autem Deus puniat genres, quæ funt extra politiam Mofi, amp;nbsp;quæ fiierunt ante Moien, peripicuum eft, has prohibitiones efle ærerna amp;nbsp;immu# tabilia mandata,amp; pertinere ad omnes homines. Ideo Paulus punit Corin? thium,qui attigerat nouercam.

Hue addantur exempla pccnarum, quæ plurimæ leguntur in omnium temporumhiftorqs. Sciendum eft igitur,non ualere dilÎ3eniàtiones,quæ con? cedunt commixtionem in gradibus prohibitis in eo rextu Leuitici i8.

Additæ fiint autem diuinis prohibitionibus amp;nbsp;humanæ quædâ in pro? ximis gradibus, V t,in fecundo gradu in linea æquàli,amp;: tertio gradu,ut maio? rcreuerentia diuinæ prohibitiones obftruentur. Hoc confiliuhoneftu Sópro? handum eft» Sed feiant omnes gubernatores diferimen prohibitionu diuina? rum amp;nbsp;hu?

rumô^humanariim» Diui'nænequaquàm folui Humana autoritäre poflunt, ricri poteR ged mterdum probabili's ratio incidere poteft, quare humanæ prohibitioncs proh^tiones ^axantur,quod tarnen circumfpeólè fiat per Pa ft ores ÔC Magiftratus, non prf Uxentur. uata temeritatc.

Cæterùm prohibitioncs de cognatione fpirituali prorfus reijciedæ funt, qualis eff ne quis ducat earn, cuius baptifnio affuit* Pertinet etiain ad officia um Magiftratuumj quolibet loco re fapienter deliberata coftituere^quas pro# hibitiones humanas retinere uelint*

XZJdimusctiam multos^ quiufiratas legesconnubiorum ideonegligebanr, quialcgunturdifiimiliaueterum exempla de Polygam ia, amp;nbsp;de coniu# No« exemplis lacob.qui duas forores duxit, Non eft autem exemplis fedlepibus iudican iudicaninn. dum.Et in hac tanta re confiderentur præcepta diuina.Certifumum eft legem coniugh primam in Paradifb ita fancitam efle, ut tantum unius maris amp;nbsp;uni# us fœminæ coniundtio elfet; Eruiit duo in carnem unam, id eftj'nfèparabili# ter iundfi.

Etfi autem pofteaLamech difcefTit ab hoc ordine,amp; poft diluuium De# us ctiam in fuo populo tolerauit exempla diffimilia primæ inftitutioni: Ta# Fi/ii« D«nos Filius Dei nos ad primam inftitutionem retrahir, inquiens Mat. lÿ. Ab fiituti^/re^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didfum: Erunt duo in carnem unam, Et Paulus

Prætcreade gradibus cùm extent iam in Lcuitico prohibiriones, ob# temperarehis neceflèeft, Necquærendum eft, quomodo exeufandi fintpa# patres non Qûia fàndfi non fiint fine uicijs:amp; omnes omnibus temporibus contagia dT quædam habemus ab errorib, amp;nbsp;uicfjs noftri temporis. Quia uerô Patres ue# rainuocatione Deum colebantin agnitionc Redemtoris, amp;nbsp;crant fideles eu# ftodes dodirina’, Sc cxcellebant omnibus uirtutibus, ôc bonam conlcientiam alioqui rerinebant,tales næui tegebantur, qui iam erant cius temporis mores politici *

1P\ Idfum eft in definitione,Coniugium efle legitimam copulationem* Hæc reftridtio docet,perfbnarum dilcrimina efl'e.lrem ordinär confenftim.

Primùmigitur fitconfènfus expreftus fponfiamp;fponiæ, urrégulafæpè Qoningïi mu= repetita in iure docet,coniugia mutuo confenfu iungi. Et ab hoc confenfù ab# i«o confenfu çj-j-qj- uiolentia. ÄC poftca de errore dicam.De uiolentia uerô ftiendum elt, non elle conlenlum, necconiugia, cumperlonaui cogitur, ut promittat coniugium, Ethacinreacciduntmulta triftia errata.

\ ƒEtufta iura ita poftulant confenfum Parentum in fponfalibus, ut cùm non * accedit confenfus parentum, concédant etiam ante commixtioncmrefein# Ambrofiui. di defponiàtiones. Et Ambrofius in hiftoria Rebcccæ poftulat coniènfiim pa# rentum,idq? dicit adeô honeftum amp;nbsp;naturæ conlentaneum efre,ut Poê'tæ quo# que idem docuerint, récitât uerfus Euripidis, apud quem in Andromacha, cùm Oreftes peteret connubium Hermiones, hæc refpondet, earn rem perti# nere ad arbitrium patris. V erfus hi funt:

S) E COKING I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34-0

fjucj^ TÎSp £^æjJ TrarHp Z(i.ôlt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ncc longiorcm difputationem addo^cùm conftet l'nEccIefijs harum rex’ confenfut gionum hoc (èruari, ut confenfus parencum requiratur, Sc defponfàriones fu^ ^icentun'rritæ refragantibus parentibus,

Sed ad ofRcium iudicum perti'nec confiderare^ ubi parentes probabilem îaufatn habeant refragandh ubi non fit probabih's caufa»

Sciendum Sc hoc eft, poft concubitum non poiTe refcindi coniugia auto* ’itate parencum, quia non eftiamquæftio defururo coniugio, ÔCuioIataeft autoricas parentum^ ôé fieret iniuria deftrtæ mulieri»

f^Onditionum aliæ funt honeftæ,amp; pertinentes ad coniugium» Aliæ pere* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Conditio honefta,8cpercinens adconiugium^adiecftainprincipiocons« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ho-

^c'tus, fi non fuerit impleta, diftbluic contracfium* nbsp;nbsp;Quales ftint hæ condi*

^’ones : Si parentes confenferint» Si dos mihi dabicur pro noftris facultatibus ^onueniens ♦ •

Sed cùm fèquitur concubicus, non expectara conditionis impletione^ ca. • ^^oniuncftio iudicatur efle coniugium, quia peribnæ conuenientes difcedunr à fonditione»

Siuerô eft conditio Peregrina^non pcrtinens ad coniugium, ut; Ducam ^fjfidederis mihi centum aureos, ubi non intelligitur dotis mentio, talis con« ^itiointelligitureftcociofa pronunciatur proconiugio. Talis eft condi* ^^0 : Ducam te, Ci Cæiâr inferet bellum Turcis. nbsp;nbsp;nbsp;Pronunciatur eciam pro

^oniugio^cùm adduntur condiciones turpes,auc impoflîbiles^uc: Si inuenero uirginem. Item: Si dabis mihi Byzantium* Hæ condiciones tanquam non additjc^rerjciuntur/ortaftis quia gubernacores ibphifticam amp;nbsp;petulantiam in ^ecipicndo miièro amp;nbsp;imbecilli fexu prohibere uoluerunt*

Î^Iflblui pofte fponfàlia amp;nbsp;coniugium, propter errorem perlbnæ,non pro*^’'’'^”' ■^pter errorem fortunæ, id eft, cùm dolus interuenit, feu error de homine,”^’ Gcut Jacob tradita eft Lia pro Rachel* Sed Iacob non eft ufus fummo iure*

Ät propter errorem fortunæ non diifoluuntur fponialia aut coniugium, „lt;e. fiqua pucetjiponfum eife diuitem aut nobilem,aut non habere liberos, Ta* error nihil ad fubftantialia Coniugrj pertinet,

V etuftas de uno quodam errore fortunæ etiam pronunciauir, poffc dift folui contraólum, uidelicet, fi quis liber ignorans ducat ieruam, putans eftè li* lgt;crarn.Hæc conftitutio prorius politica eftjSó nunc,quia uetus confuetudo de fii'uisin Europa magna ex parte abolira eft, non indiget longa diiputatione* Olim uerô caufa fuie eius confticutionis, quia naci ex ancillis excludebantur â Ecceifione,quæ propria erat ingenuorum, Sed cùm liber ftiens ducitancil* Um^Ectlgha non dilfoluic^ficut inter Abraham amp;nbsp;Agar uere coniugium fuir*

AIius error eft, de quo diffîcilior quæftio eft: Si qui's ignorans ducit ab ab'o compreflam, aut grauidam exali'o, an liceat diflblui fponfalia coniugi«» um^ut fæpë petitur, Sæpè affercur hæc quæftio in judicia/ed ufitato iure pro^ nundatur,ut iponiiis ftu maritus retineat ante compreflam à fe uel ab alio, tea com^ref* ue ftiens^fiue infeius talem duxerit* Et fortaflis in recentibus conftitutioni* fifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus hoc iancitum eft^ne facile difToluantur coniugia, 8)ë nc armetur leuitas eo^

rum^qui libenter uxores qualicunq; prgtextu abijciunt,quoquo modo uolun^ täte mutata»

Nota ft igitur præfèns coniuetudo, de qua extant dida exprefla in iure Deut: cap. 22. alia fèntentia eft,quæ iubet Japidibus obrui . jeuertc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alio^quæ poftea tanquam uirgo nupiît alteri,fi fuerit aceufata,

Hæc fuit uetus ièueritas in lege diuinaj quam aliquantifper aliægen^ tes fàpientiores imicatæfunt. Crëuià apud Euripid. grauida nubit Xuthodu* ci, amp;nbsp;natus eft ex ea Ion,quem mater infantem expofuit. Poftea re prolara ma* ter iupplicium metuit,ièd fèruatur à Pallade. Et apud Terentium in Hecyra, Pamphilus non uult recipere coniugem, quam putat ex aliograuidam fuiflè* Erant igitur in eo cafu uiîtata diuortia. Sed addam ordine de quibufdam caiî^ bus accommodatas commonefaëtiones.

Lex Mofi iubebat eum, qui compreflîflet puellam, ducere earn uxorem, ei dotem attribuere, flue promififlet coniugium, fiue non promififlët, Sed noftra iura noncoguntte ducere à te compreifam, fi non promififticoniugi* um. Dotis tarnen mentionem faciunt: Ducat aut dotet. Qiiod idem fuit ufita^ tum Ättico iure.

Fortaflis ideo ab anriquaconfuetudinediiceflîtrecentiorætas,quæco«gt; QKrfrf leges gfj. retfnere compreflam ab alio, quia fi licerct accuiare nouam nuptam, fæpè autoffenfiones qualeicuncpin periculum uenirentinno* alio compreß centes.Ssepè etiam patefierent arcana delicfiajquæ régi multô honeftius amp;nbsp;un* liuseftjiuxtaillud: Omnia delicfiategitdiledio. itagubernatoresprohibere aceufationes uoluerunt.Nec uituperandum eft hoc confilium.

Etfi autem non fero nouas leges, tarnen modeftè dicere licet,quid uide* atur prodelTe. Primùm tentanda eft reconciliatio, ut is,qui errore duxit com* prelTam ab alio,retineat cam,prælertim fi eft modefta.Quia diuortia iæpè ma* gnæ calamitates ftquuntur, quarum habenda ratio eft à ludice, amp;nbsp;ab adore. Sin autem reconciliatio perfici non poteft, iapiens iudex, cuius ea eft autori* tas, ne poftea mutetur ftntcntia, imitari poteft exemplum legis Mofaicæ,eô uicp,ut de diuortio pronunciet. Notum eft enim,leges forenfes Mofi non per* tinere ad noftras politias,ftd tarnen ibi conlpicitur,quid Deus approbet.

PoteR etidtn PolTunt igitur legum conditores fuo loco hanc legem ferre, ut in ralica* ab alio com= fu,Q reconciliatio non procedat,fiat diuortium. Et multó intolerabilior eft er* dimitti. ror in hoc cafu, quam fi quis ignorans duxiflet ancillam. Et polTunt addi aliæ rationes honeftæ. Sed exemplum legis Moiàicæ plus munit confeientias, quàm alia argumenta. Quia ex teftimonio legis diuinæ certi funt legislatures amp;nbsp;iudiceSjiè non facere contra uoluntatern Dei,

(D E ConiTGIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54.1

Ç AEpè amp;nbsp;de hoe cafù quæritur : An Habens uxorem^ut Daui'd, ah'am atü '^ungenSj poflït deinde mortuis prioribus coniugibus, ducefe compreflam anrea, cùm maritusefrecaIterius,auti'p(aakeriusconiunxC’ Canones prohk bene coniugium in hoe cafu. Prohibent item, fi fada fit machinatio ad interfit ciendam coniugem alterius. Hæc décréta bono confilio fada iunt, ut adultejä fia maiore cura uitarentur. Sed exemplum Dauidis oftendit,in hoc cafu con* iugium poHè concedi, Sc hac tTneKzla iudex nunc quoque uti poteft, præfertim dm politici Magiftratus aduiccria non puniunt, ÔC Deo ualde diiplicent ua* gabundæ commixtiones.

pRohibent Canones ducere Ethnicam Hæreticam, quod etiam bono confilio conftirutum eft : Quia amp;nbsp;Lex diuina prohibuit coniugia cum Phk

liftæis. Sed hic quoep nofferegulam neceffe eft : Euangelium non abolet pos^ ruMgeliunt bfiaSjSedconcionaturdeiufticiacordis» Interea in uita externa finit nos uti abolet legibus politiciSj non pugnantibus cum legibus naturahbus^ ficut utimur diü ‘ uerfis dierum fpacijs» Ideô Paulus exprefle iubet,uc retiheant Chriftiani coiv juges,quæ uolunt in eodem coniugio manere, etiamfi non ampleduntur ean^ dem religionem» Et addit coniblationem: Sandifîcatur uir infidelis per uxo^ fem fidelem, id eft, credenti uftis coniugf] fitmundus,id eft,non diiplicens Deo,etiamfi coniunx, de religione diflentit, ficut dicitur : Sandilïcatur cibus pcriierbum amp;nbsp;orationem, id eft, eft conceftLis,non difj31icetDeo ufus cibi*

Ita mater Auguftini Chriftiana manfit in coniugio mariti ethnici,óóquP Mater A«g«. dem afperfqui poftea obièquqs amp;nbsp;uirture uxoris motus eft, ut ad agnitionem Chnfti flederetur. Ac talia exempla in hiftorfjs obuia funt plurima, quorum confideratio èC noftro tempore utilis eft, ne propter religionem coniuges dk iiellantur, qui manere in eodem coniugio cupiunt, ut fepè propter fobolem ægrè diuelluntur» Et Chriftianus ftu's obièquqs retinere beneuolentiam con# dgis ftudeatjiie captare occafionem diuortij uideatur,

Mldum eft in definitione, coniugium efle legitimam 8C indiffolubilem con* ’*~^iundionem unius maris amp;nbsp;unius foemina?, Nee dubium eft, has reftridk onescongruere ad primam inftitutionem» Quia Deus uoluit genus humai* numnonutpecudes uagari commixtionibus, fed marem feeminam certo ordine copulatos efle, amp;nbsp;huius ordinis obièruatione obedientiam ipfi debi# tam praeftare,

Ethunc ordinem feuenfTimis legibus fàncit,8d perpetuô triftiflîmis pcci* tns in toto genere humano omni tempore confufiones huius ordinis punit, ut oftendit diluuium,deletioSodomæ, Sybaris, Thebarum, Troiæ, SC plurimai* fumgentium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Et huius tantæ iêucritatis caulà eft, quod uult Deus in genere humano lucere caftitatis intelledum,ut ftiamus ÔC ipfum efle mentem cafta,amp; Caftita^ fis amantem,amp; huius uirtutis mentionc difeernamus eum à naturis immudis*

Coniugîi non Sanxic igi'tur ftatim ini'riôj ne dïflbluerentur coniugia, inquiens: Brune carnem unam.i'd eft,infèparabiliter iun(fî;i\ Nam in hanc fèntcntiam Dominus ipfe hoc didlum citât Mat, 19, Et huic præcepto primi patres Ada, Seth,ôôali) fine ulla dubitatione obtemperauerunt,amp; hanc dodrinam alrjs tra^ diderunt,

poftealaxata ueteridifciplina,diuortiaetiamreceptafiint, cùm O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufitata cflent, permifia funt Sc uoce Icgis Moiàicæ, Sed ta^

men initiô metæ circundatæ fuerunt, ne priuata leuitate fierent,ièd in iudicijs prius cognoicebantur caufæ,

Sanxit igitur lex fingulari confilio, ne rurius duceretur dimÜTa, quæ pO;« ftea alteri nupta fuit, Deteftatur enim Deus confufiones libidinum,

Apud ueteres Atticos etiam coniuetudofuit,ut in iudicijs cauiæ diuortfj cognofeerentur, Sed poftea apud ludæos amp;nbsp;Gentes iècuta eft maior leuitas ÔC licentia,amp; priuato arbitrio fadla iunt diuortia, fine cauiæ graues eiTentjfiuelcî« uesjfiue nullæ, Sunt amp;nbsp;redu(fî;æ,quæ antca dimiiîæfueranr,ut, Catopetenri Hortenfio ceflerat Martiam, 8c poil mortem Hortenfij rurfus earn fibi adiuni« Tab's leuitas occafionem quæilioni præbuic,Mat:iç, Prohiber igitur Dogt; bui cocedaturminus diuortia ineoloco, exceptounocaili,uideh'cet adulterio,in quo cafu, djMoniHw. perfona f^o fcelere diflbluit coniugium, amp;nbsp;è medio tollenda erat.Nec difiolu# rionis caufa|ert periona innocens, Ideô uox Filrj Dei hberat|inno.centem per«gt; fonam» Extat ÔC alter caius i^Corinth, 7, de deièrtorc uel deicrtrice.

S) ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E ÈH î) T.

NTOniuntautem faciendadiuortiafine cognitione legitimorum iudicumgt; ^fed periona innocens, fi uult fieri diuortium, petat à iudice uocari perfo# nam, quæ deliquit. Hic cùm utraqp pars uenit in indicium, primùm adhor^ tandi funt utrîncp,ut redeant in mutuâm gratiam, Si non procedit réconcilia** tio,pars innocens non poteil Cogi,ut recipiat ream.

Audio's igitur partibus, èc confirmata accuiàtione, fi accuiàtor honeftê uixit, amp;nbsp;petit lerri ièntentiam, pronuncietur hoc modo : Cùm periona quæ deliquitjfuo federe diflbluerit coniugium, iudex autoritäre Euangdr) perfo^ nam innoCentem pronunciat eifeliberam, Ó^exprefib inquit, concediefut pro fua confcienria piè contrahat aliud coniugium.

Pontifier) Canones faciunt diuortiurti nomine, non re, id eil, non per# untum fdciut mitcunt,ut perfona innocens contrahat aliud coniugium, Sed cùm Euangelù diuortia. nbsp;nbsp;nbsp;um in illis cafibus concédât diuortium, intelligatur id non de inani uocabulo,

ied de tali liberatione,qug fit re ipfa diuortium uidelicet,in quo non retineatiir ligata perfona innocens,

eioniuetudinem in Ecclefia ueteri, annotatum eil ab Ori# tw? gene in Matthæum, Item ab Eufebio in Ecclefiailica hiiloria, qui pagina 88, récitât hiiloriam ex luilino Martyre, qui feribit, mulierem piam feciife di# uortium cum marito, polluto flagitiofis libidinibus, pubhcè accepiife Ih bellum repudrj,ut uocabant,id eft,tabulas teftificantes de diuortio. Et Hicro# nymus récitât Fabiolæ nobilis matronæ Romanæ hiiloriam, quæ propter mariti fcelera fecit diuortium, ôô nupfit alteri, Hæc exempla meminiife utile eft,ad confirmandum morem iudiciorum in noftris Ecclefijs,

maciccr abeft, aut inueniri non poted,cùm accufator confirmata accufacione tcftes adducitj qui afFirmant, eins famam integram ôi. petit fe liberan\ pronunciet iudex^eum liberum cfle,ut antè diótum eft.

Sed quidfiet deperfona condemnata ? yfn concedendum efleijfi. adefl, in yjdem locis Ijiuat ?

DEipondeo: Magiftratus politicus adulteria punire debet. Ideo perfona condemnata, iï non puniturdurius, pellenda eft ex ijs locis, ubiuiuicper^ 1 jpna innocenSjCui altera, uidelicet condemnatajUelut mortua exiftimanda eft. tthæcièueritas adpoliticum magiftratum pertinet.

|Nqüæftionedediuortio libérât uox diuina perfonam innocentem, cum ab tcrconiugum fcedus coniugq adulrerio difloluit, ÔC innocenti perfonære itu ‘ï’cata utdixi, conceditur contrahere aliud coniugium, idq^ hoc modo ièrua:« turin noftris Confiftorqs.Seriiatur idem de peribna iniuftè deicrta, quia Pau=« lusinquit i. Cor: Si aucem infidelis dilcedit^diicedat^non fubiedtus eft fer^ üicuti frater,aut foror in ralibus : Exprefle pronunciat Paulus, perfonam iniu^; ftcdefertam liberam eflc, id eft, non cogendam efle, ut uagabundum deferto^ fie'defèra ï’cni lèquatur.

Etfi aucem aliqui reftringunt hoe diftum ad caium de religione, tarnen uerè accommodatur in genere ad quamcunc^ iniuftam defertionem, cum non ficratio diflïmilitudinis.

Etconfentaneum eft,deièrtores impatientes freni coniugalis,deinde non abftinereab alqs mulieribus.Sed cum uariæ finrcauiæmigrationum,definieni« dus eft deiërtor. Nee concedendum eft deièrtæ peribnæ coniugium fine iudb cum cognitione.

Eft igitur Deièrtor, qui diieedit lt;1 coniuge, ac diucius abeft, nulla hone^ Defertor çuiJ caufa coaeftus, ièduelleuitate,ueliniuftaimpatientia freni coniugalis,uel

Et multi adeô funt Ssopyo/, qui agitâtur à Diabolis, ut ctiam iobolem ne«! asopyoï. gligant. Talis deièrtor propter perfidiam Sdâtsopyiapfuppliciopublico punft enaus erat.Ideô iuftum eft opem ferre peribnæ innocenti,quæ deferta eft.

Accédât autem, ut dixi, cognitio indicium : uocetur ergo in iudicium,ôd cùmnon uenit, audiantur teftimoniade peribnæ innocentis integritate, ÔC pronuncietur libera, amp;c.

Non eft autem deièrtor, qui abeft offîcif cauiâ, ut legatus aut miles dele«! q«i aleß of^ dus autoritäre légitima ad militandum. Aut fi uoluntate coniugis maritus ab« A'/ fftinmercatu,autaliohoneftonegocio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Neccaptiuitas diflbluit coniugia,nec deportatio,ut lex Alexandri Seue« riinCodice de repudifs inquic:Matrimonium deportatione,uel aquæ Ôd ignis interdiftione non ibluitur,fi caiiis,in quem maritus incidir, non murât uxoris aiFcâum,id eft, fi non eft taie feelus, quo alioqui coniugium diflblueretur.

De milite autem narrat conftitutio luftiniani in Autenticis: Olim fi toto quadriennio nihil fignificaffet uxori inquirenri miles de fua uoluntate,concei«' fumfuÜTe mulieri aliud coniugium. Hanebreuitatem temporis reprehendit luftinianus, inquiens, militi triftius eflèuxorem domiamicteremilitiæ cauià, quàm capi ab hoftibus. Ideô iàncitlongius tempus,amp;requiricdiligentem in^ quifîtionem de uoluntate uiri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nnn ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Loqub

Loquitur autem lex dcmiliria légitima, non de leuibushominîbusj qui non uirtutis ÔC. militiæ caufa domo abfunc, fed ut liberius uagari poHînt.mili? turn titulum aifumunt. Hoc difcrimen etiam ludex confidcrabit»

De temfore, poßquod alia coniu^ia conceit pojjunt, CI diuortium fadum eft propter adulterium, innocenti perfbnæ non prælcri« ^bi'tur tempus,pofl:quàm res iudicata eft.

Sedin quæftione defertionisannos confîderarinecefte eft,utintelliga# tur, peribnamuerè defcrtam efle, non leuitati autperfidiæ prætexere um^ bram defertionis.

Lex in Codice concedit fponfæ poft biennium alteri nubere^f ea non af fèntiente fponfus, qui tarnen non eft extra prouinciam, tamdiu diftertpub* licum ritum coniugn.

Alialexdefponfbperegrinante loquitur, de quo concedit fîjonfæpoft triennium alteri nubere,uidelicet,nifî ea aflentiente diutius abfîr.

Pontificiæ conftitutiones defèrtæ perfônæ quantumiibet innocenti, nub lo unquam tempore concedunt coniugium,nifî defcrtricem pcrfonam conftct mortuam efle. Sed fuprà recitaui diftû Pauli ex Corinthfjs, quod libérât per# fbnam innoCentem,8d plerunqp defertrix perfona fîmul adulterrj rea eft. Ne^ quaquàm igitur laquei infjciendi funt innocenti perfonæ propter aliéna deli* da. Sed incelligatur amp;nbsp;in hoc cafu liberatio non de inani uocabulo, amp;nbsp;perfo* næliberatæ concedatur coniugium.

luftinianus expreffc concedit coniugium defèrtæ perfonæ poft decen* nium. Giofa in capituloin præfèntia,in Decretalibus ita inquit : Vbi poftfe^ ptennium uerifi'militer præfumitur de morte uiri, excufàtur mulier, Ci nubat. Ac mitior eft glofà,quàm textus.Sed cùm iudex inquifîuit negocium,amp; coiuî^ périt, querelam de deferrione non elfe inanem prætextû, èc uidet mores per** fbnæ innocentis honeftos effejpofTet imitari legem Conftantini de quadricuis nio,uel didum de quinquennio in Digeftis, in titulo de Diuortio.

Hæc moderatio non uidetur abfurda : Nec tarnen præfcribo certurn tempus, fed fàpiens iudex fîmul confiderabit, quid deceat exempli caufa,ÔC ne laqueos confcienriæ innocentis perfonæ inqciat.

XTErecundè fie nominantur illi, qui prorftis non font idonei ad commixtio^ * nem coniugalem:Et nominantur Spadones, fine natura tales fint, fi'ue arte caftrati fint,

spidonet n«n De his foiendum eft, tales perfonas nequaquam fieri coniuges,lèd cùm coniu^es. explorata frigiditas, iudex pronunciet illas perfonas libéras effe, Nec fit tune diuortium, quia non erat coniugium,iuxta didum Matt.iÿ. Sedfitde^ claratio,ut alq fciant,illam focietatem non effe coniugium,amp; perfonæ quaehai« bet naturæ uires integras,concedi aliam feliciorem copulationem legitimam. Sed ad explorandafrigiditatem iura tempus confticuerunt,fi res dubia eft,ne ante triennium fiatfeiundio.

Laftfdfcino, Eodem modo pronunciant de r)s,in quibus natura ita læfà eft fafeino aut ueneficio, ut ope medica fànari non ^ofsit, fi toto triennio fruftra tentata eft medicatio.

tem uirorum, fi'cuc uiri doótiflïmi Simonis Gryncï fbcer narrauiG Ce mortua. prima coniuge duxiflè lu'duam uirginem, quæ undecim annos nupta fuerat üiro frigido,nec unquam ulli ante mortem uiri hanc rem patefecit^

Ç'N M textus Matthæi 19. tantum faciat mentionem Adulterr), ualdè pu#: '^gnanraliqut non pofîe Hert diuortia propter fæuitiam ÔC infidias uitæ ftrudas» Sed in Codice lex Theodofrj,quam exiftimo graui deliberatione pi#= nbsp;nbsp;theodofij

orum feriptam, ut tune uHtata diuortia reftringeret ad certos caiiis, concedit diuortium etiaminhiscafibus.

Etfî autem aliqui reijciunt hanc legem, contendunt earn ab Euange# Iio dÜTentire,tarnen hi non redlè intelligunt diferimen Legis Euangclip Et Him exprefle dicat Dominus^ in poîitia Mofi diuortia permifla eiTe propter duritiem cordis, fignificat aliam efle oubernationem hominum fanabilium, ^uifunt membra Ecclefiæ, amp;nbsp;uolunt obtemperare Euangeh'o: aliam politic tamimpiorum contumacium, qui frenos legum pad nolunt.

Si quis eft igitur tab's maritus, qui feuitiam in coniugem exercer, amp;nbsp;ad;« s^uitiauide^ •nonitus à Paftoribus non definit furere, domefticæ Ecclefiæ inuocationem twrpcw'c pof turbare, 5gt;C uxorem ita crudeliter traclare, ut uita in periculo fit, hie certe Ma# giftratus politici imperio coercendus eft, qui non folùm uitam perfonæ inno# eentis tueri debet,fed etiam debet eius confeientiæ confi.ilere,ne frada dolore etindignatione,tandem abijeiat inuocationem,aut aliquid iniuftè faciat,ut ritur; Furor fit læfa fæpius patientia» In eo caiu in peribna crudelfnon perd nenteadEcclefiam,Magiftratus politicusTheodofij legend pofteuidetur*

Imperia politica uult Deus honori efife bonis, amp;nbsp;terror! malis, nbsp;nbsp;Vult \mpmi. dcb?t

Deus regi eos, quorum mores Hint fine fcelere, uult cis concedi pacem ad in# honoricIJè bo uocationem, ad educadonem amp;nbsp;adinftitutionem fobolis, uult latrones repri# tnijbue domi,fiue foris latrocinia exerceant, Nec défunt unquam in imperijs homines contumaces, iniufti 8d asofyo», exercentes in fuos iniuftam iæuidam, ^uales nominat Dominus in hac condone Duros corde.

P Efpondeo, Plane amp;nbsp;perljîicuè affirmo, nequaquam facienda eiTe diuor# ^tia propter morbos,nec deferendum efte ægrotum maritum, nec defereiv dam eife ægrotam uxorem, quia ftmper oportet hanc regulam effc firmam amp;nbsp;immotam:Quos Deus coniunxit, homo non feparet, Quareomnis perfona uiuens,quæ uolens incoat diftradionem, fine ulla dubitatione horribiliter peccat, ut, adultéra ièu defertrix incoat diftradionem uolens, nbsp;nbsp;facit contra

hunc ordinem diuina uoce amp;nbsp;lege iancitum, Ira fi perfona rede ualens inco# aret diftradionem, elfer fimilis deftrtrici amp;nbsp;adultéra?, amp;reamagnilceleris, Nam calamitas, quæ inter uiuentes accidit fine culpa, nequaquàm diftbluit Cdldmiteu non coniugale feedus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dijjoluit con^

Omnia igitur dida,quæ prohibent diftradionem,proponant fibi homi#:’'*^*’*”^* nestimentes Deum.

Ephef, y, Viri diligke uxores ueftras. Nemo carnem fuam odiohabuit, fed earn alic amp;!: fouet,

Cùm igitur maneat feedus com'ugalc, inter tales perfbnas,quas non dif Faduiconiu culpa,manifeftum eft, non deferendam effe ægrotam perfonam, ac de# ’ beri ei beneuolentiam amp;auxilium,tanquampropriocorpori, Summusami# ciciæ gradus eft fccdus coniugale, Iniuftifli'mum eft autem,in calamitate ami# cum deferere.epentem auxilio, amp;nbsp;confupientem ad amici beneuolentiam amp;nbsp;dem, Quare deftreio coniugis propter calamitatem,in qua nulla eft culpa, in# iufta amp;nbsp;fceleraca eft,

Qiiidam uero crudeliter dilputant, Leprofos fimiles elfe mortuis, amp;nbsp;hoc prætexru confulere perfônæ rede ualenti ftudenr, Sed hoc fophifma réfutât manifefta crudelitas, Mortui non indigent aliorum hominu auxilio, Aegro# 7FgroiAper= perfona adhucindiget hominum auxilio, Qiiare,quôd ad ueræamiciciæof# attinet, nondum eft mortuæ fimilis. Adhuc eft caro tua,adhuc lex diuina tibi concionatur : Nemo carnem fuam odio habuic,Et autoritäre Magiftratu# urn cogenda eft perfona redè ualens, nc déférât ægrotam, nbsp;nbsp;ne negligateius

Etft autem uidetur aliquibus hgc fèntcntia durior,tarnen iuftam elfe om# nés bonæ mentes intelligunt. Si quis autem maritus,pius indiget confilio, in# terrogec Paftores eruditos amp;nbsp;graues, amp;nbsp;redè intelligentes dodrinam Eccle# fiæ, Poteft enim refponderfne perplexitate implicetur confcientia,amp; ne fides amp;ifiuocatio inuirointerrogante impediantur,

sponfali4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r

Vltumrefert redè intelligerc fermonem uetufti Iuris, Vetuftasnomi# ■* ’ \iarfponfalia tantùm eas promiftiones,in quibus fiunt pada de futuro co# iugio,amp; quæ nequaqucàm funt initium præfèntis coniugrj, ut inter Odauium adolefcentcm, Seruiliam adhuc paruulam,fîunt fponlalia, Ibi tantùm hoc agitur, ut aliquantô pôft per uerba de præfènti coniugium conftituatur,

Dehisfponfalibusinquiunt uetuftæleges, uoluntatepartium difïolui poffe fponfalia,utOdauius non duxit Seruiliam, Hic obfêruandum eft,quo# modo uetuftas locutafit, Recentior ætas finxit ambiguitatem : nominatalia plicittfunt, fpQrjf^ij'a Je futuro,alia de præfènti,cùm contradus, in quo per uerba de præ# fenti feu categorice promittitur coniugium, fit iam uerum initium coniugtj præfèntis,

Prudenter autem confiderandum eft,ubifintfponfàlia de futuro, necid ex cauillacione uerborum iudicetur, fèd ex muleis circumftantijs, an tune uo# luerinc partes aliquid conftituere,quod poftea non pofTet mutari propter gra# ucm caufàm,cuius tune fortaflîs ratio habita eft,

Sunt autem fponfàlia de futuro,promifïîones omnes, quibus addita eft conditio honefta, cuius ratio in iudicando habenda eft,ut Ducam te, fi paren# Q^^^owpürftcs adfenfèrint, Taies promiflîones irritas elfe, fi conditioni non fuerit fa# fisfadum, fuprà didum eft,

Sunt fponfàlia de futuro, quando nomine impuberum fit promiftîoà parentibus, uel tutoribus, de coniugio contrahendo inter hos impubères, cùm

Ti E COniVGlO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4.4.

cùmætas eritilt;3onca;,aut cum ipfi impubercSj uel altera perlbna, cuius ætas noiidum eft idonea,coniugium futurum promittit,

Hæc ïponfàlia diflólui pofte, cùm deinde uoluntas puberum non acce^ dir, certum eft, Nec cogenda eft perfbna repugnans,quæ fe non obligaui't ’pft poftea,cùm ætas I'am matura eftet com'ugio, fuo iudicio ftatuere poflet,

Vt autem homines alfj multis rebus bonis abutuntur, ita. coniugfj umbra iæpc ftultis,aut malis cupiditatibus prætexitur, Sæpè propter pecunft coni«gi«w am aut præfidia hunt pafta de impuberum coniugrjs ,ciim in hoc tatito feeder! teperpetuæ coniunftionis honeftum iudicium,8ó mutua beneuolenda horu bui mnUs. Jpiorum, qui iunguntur, requiri amp;nbsp;ualere debeant, nec deceat corpora nato^ turn uenalia efte,propter pecuniamjaut alia 7rA£ov£x.TH/xara. Et punit Deus hanc ordinis deprauationem pcenis manifeftis, Quarc parentes honefti, confide«“ tantes ordinem diuinum,faluri filiorum Scfiliarum re die confidant, necco^^ Liberi no fu/it gant filios aut filias contra naturæ inclinationem ad coniugia,à quibus abhor«“ tent,eaqj in re moueantur his maximis caufis: Vbi non eft mutuus amor con«» iugum, ibi difeordia fauciat mentes,impedit inuocationem Dei,turbat totam domefticam confiietr.dinem,amp; parit multa peccata, Interdum 80 cùm uolun»« tares diftradtæ funt,fiquuntur adulteriaamp;pœnæ,in quibus multiruuntin noua fcelera, amp;nbsp;in tragicas calamitates ,

Hæc infinita mala præcipuè parentes, qui ea aliquo modo intelligere poffiint, confiderent amp;nbsp;metuant, amp;nbsp;ne accidanc filljs amp;nbsp;filiabus, Deum arden«“ tibus uotis precentur, Deinde ipfi caueant,ne ftultis aut imprjs confilqs ea ac^ terlant.

In multis deliberationibus nimis magna negligentia amp;nbsp;futilitas eft pa^ rentum de coniugrjs fuorum, Vnde poftea amp;nbsp;triftiffimæ calamitates fiquun^“ tur, amp;nbsp;familiæ Hunt non Ecclefiæ Dei, quod efle debebant,fed Diabolorum bftra, amp;nbsp;multi mifiri homines in illis calamiratibus ruunt in indignationem ram luflrti, äduerfiis Deum, in dciperationem, Sd in æternum exitium,

Oro autem Deum æternum Patrem Domini noftri lefu Chrifti, condi* torem generis humani, cuftodemhoneftæibcietatis, ut ipfi nos gubernet, oC faciat, ut noftra coiugia amp;nbsp;familiæ noftræ fint ueræ domefticæ Ecclefiæ, ip«“ fum reftè inuocantes, amp;nbsp;ci obtcmperâtes,in tuendo ordine,quem inftituit,nec finat domefticis difeordijs impediri inuocationem, amp;nbsp;alia officia neceflaria. Amen,

Te officio Maffßrdtus in tuendii legibus coniugy, ^Ertiftïmum eft, falutarem gubernationem Dei opus efle, Ac manifeftum ^eft,diuinitus inftitutum clfi hunc ordinem in genere humano, ut præfint Magiftratus mulcitudini,Et his Deus præcipua officia quatuor attribuit, ç^vituorofjî» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cia Magijlra»

t nbsp;nbsp;nbsp;Primum cft, ut Magiftratus fbnet uocem legis diuinæ in tuenda difii# tus,

IL Secundum, ut fit uigilans euftos diuinæ legis, ac fiucritate pœnarum cocrceat 5d puniat contumaces, Ôd defendat obedientes, Hunc ordinem ita fanxitDeus. Et manifeftum eft figes contemni,ubi nulla funtpœnarum ex«« empla. Sicut uerè laudat diftum Aefihinis Demofthenes: oult;lt/jocf£A@gt;-m§7roA/8

11L Ternum ofRcium eft, Magiftratus addere poteft aliquas leges diui# nis,nequaquàm tarnen diflentientes à di'uinis, (èd quæ fint admi'niculajUt mai’ lore cura lèruentur,

Hæc officia Magifiratus amp;nbsp;in coniugrj defenfione confiderent* Sciant lèueriffîmis mandatis Dei præci'pi, ut leges coniugiorum conieruent, amp;nbsp;pUi» Confußcgt; libu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adulteria, uapas inceftas libidines, tollant è medio illa dira porteiv

flienda. ta, quæ ÖC iram JJei irritant, oC polluunt genus humanum tetris Iibidinu con# fufionibus, quia certiflimum eft, Deum horribiliter iralci, amp;nbsp;ipfis libidinum confufionibus,Slt; negligentiægubernatorum, qui eas non puniunt, nec fontes è medio tollunt*

Et propter hæc ftelera uaganturingenerehumanomultæ pccnæpubl^ cæ, bella, uaftationes, diftipationes hominum, amp;nbsp;aliæ magnæ calamitates, ut oftendunt exempla Sodomorum, Cananæorum, tribus Beniamin, exilij Dalt;« uidis,euerfionis Troiæ,amp; alia innumerabilia.

Sic igitur inquit uox diuinaLeuit. i8. de inceftis:Cauete ne uos fimilicer euomat terra, cum fimilia facie cis, ficuteuomuit Cananæos,

Et exprefte gubernatorib* præcipit,ut tollant fontes,inquiens : Omnis anima, quæ fecerit quiddam harum abominationum,deleatur ex hoc populo,

Hæc mandata fepè repecita font, ut de adultères diciturin Deut, cap, inférer22, Si dormierit uir cum uxore alterius, utcrcn interliciatur, adulter amp;nbsp;adulte!* ciatur^dduuer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-t

Dolendurn eft autem, in multis locis magiftratus in hac tanta re lègnio*î res eire,quorum negligentia magis irritât iram Dei, Atqp ita pcenæ in genere humano cumulantur, ut adparet in hiftoria tribus Beniamin,quæ pene fundi!* tus deleta eft,quia ftuprum uxoris Leuitæ punire noluit,

Certiflimùm eft enim, Deum punire uagas libidines omnes, etiam cûm ceftant Magiftratus, quia caftitas 80 iufticia Dei immota eft,amp; hanc regulam fomper tuetur, Scortatores 8^ adulteros punit Deus, Quanquàm autem corn

Deus propter Filium pcenas mitigat, ut Dauidem non finit prorfus ex* tingui, nec accendit totam iram, ut Plàlmi uerbis utar,tarnen quanta fît moles pœnarum confidera, Familia polluiturincefta commixtione, Filq inter fe di* micant, Pater in exilium peIlicur,Mota foditionefiliusamp; magna multitudo ciuium interfîciuntur, Matronæ regiæ Deo diledlæ polluuntur fcelere filtj, Multô triftiora erant hæc tetra mala Dauidi, quàm mors fui corporis futura erat.’Sed utrunqj oftendit DeuSjUerè le irafci lceleribus,amp;ea punire,amp; tarnen ab æternis pœnis eripcre eos, qui ad filium Mediatorem confugiunt, in quem maior pœna deriuata fuit, quæ eft precium pro nobis,

Hæc docftrina de pœnis 8c de conuerfîone omnibus cogitandaeft,Ac hortandi 8c obteftandi funt Magiftratus, ut fint memores mandat! à Deo oF ficif, cogitent Deum caftum amp;nbsp;iuftum elfe, 8c felè in munere diuino collocatos eflè,ut fiht imago Dei, fint cafti 8c iufti,amp; tueantur in populo caftitatem amp;nbsp;iult; fticiam.Hæc officia font grata Deo,amp; faluraria gubernatoribus amp;nbsp;populo.

In multis regionibus politici gubernatores ideô negligentiores font in defenfione caftitatis,quia magna ex parte hanc curam reijciunt ad forum Epi* fooporum, Sed cùm alia quædam ibi contra normam à Deo traditam fiunt, tùm uerô ipforum leges impediuntiuftaspœnas, quia non funtarmati gla* dio ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea

S)E COniTGI 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4-5

Prætcrea cùm i'pfi iudices ibi pïerumc^ contaminati' Gnt uagis libidim'»« lïus, minus irafcuntur fimilibuS;, ut elicit Ariftoteles, titans Euripid :oi lt;fa.y?^ot ’twuXo(ÇH(rg§,n9yjKaKoçKaK.S)C7'ujUT£THK.£p. Intctdum à miCcris mulierculis aliquid ab# lt;nbsp;radunt pecuniæ. In talibus iudiefjs tantum irridetur Deus»

Sint jgitur rede conftituta indicia de Coniugrjs» Poteftas Politica iungat fibi dodos amp;nbsp;honeftos uiros, eledos ex toto corpore Eccleiîæ,amp; rebus inquiutis rede cognitis, pronunciet, oC in puniendo litminntra Dei, tollat çg conflitua, ' «xuitaomnes pollutos commixtionibus, quæ cum natura pugnant^inceftos, adukeroSj raptores, delertores, adulteras,amp; dclertrices, ne Deus totas urbes amp;^gcntes propter hæc ipßilcclera, propter Magiftratuum negligentiam lt;ldeat.

Odendant etiam honefti pubernatores amorem Caftitatis in defcniione coniugij» Aboleant impias amp;nbsp;diabolicas leges Epilcoporum de ccelibatu Sa# cerdotum, Si. concédant pium coniugium omnibus, qui ad id uitæ genus ido# nd funtjiuxta legem diuinam, I. Cor» Vnufquili^ habeat uxorem luam ui#gt; landæ fcorcationis caufa.

Magiftratus cùm fit imago Sóminifter Dei,amctcaftitatem, cùmiciat Dcum eile mentem caftam;, Sc lêueriflimè poicere ordinem^ Caftitatis tuendæ fauià inftitutum. Non fit imago amp;nbsp;minifter Diaboh\qui odio Dei miferos ho* mipes impellit, ut libidinum confufione polluantur^ ut ira Dei augeatur, amp;: ut hæc miièra creatura in maiore turpitudine fit,amp;^ poftea mat in æternum exiti* um,

Hos horrendos furores diaboli adiuuat omnes, qui uagas libidines quo* ejuo modo augent, uel defenfione legis Pontificiæ de celibatu, uel negledione poenarum»

Nondum in hac uita turpitudo 5c magnitudo horum Icelerum latis con* in poflremo iu fpicitur, lèd retegentur hæc ingenria mala in pofl:remoiudicio,cùmofi:endec nbsp;nbsp;nbsp;furpttu»

Deus omnibus Angelis 8c hominibus turpitudinem peccaci,amp; maliciam Di* fg^^^gtur, äbolorum,

Sed tarnen in hac uita gubernatores honefti pij de hac re etiam uolun^ tarem Dei confiderare debent, amp;nbsp;dirigere gubernationem ad legem Dei, amp;nbsp;Quantum fieri poteft curare, ne cumulcntur peccata amp;nbsp;pœnæ, ut apud Eiaiam dicitur: Væ illis qui ftribunt leges iniuftas,

R O autem Filium Dei, Dominum noftrum lefiim Chriftum,crucifixum '^pro nobis amp;nbsp;relùfcitatum, ueriflîmè amantem Caftitatis cafti Coniu* gfjjUt ipfe fleftat mentes omnium, qui eum inuôcant,ad Caftitatem, amp;nbsp;defen# dat Coniugij leges, amp;nbsp;reprimat diabolos, qui odio Dei impellere miièros ho* mines conantur,ut uarrjs modis polluantur pereant» Creftit infirmitas na* turæ humanæ in hac mundi fèneefia, amp;nbsp;fimul rabies in diabolis crefcit,quia fei* unt breui inftare iudicium,in quo iplbrum turpitùdo omnibus Angelis amp;nbsp;ho* minibus clarè oftendetur» Ideô te Fili Dei,Domine lelù Chrifte, crucifîxe pro infi^re iudicû nobis amp;nbsp;refuftitate oro, ut nos,ut adolefcentiam, ut familias noftras nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«w.

regas,amp; ad caftitatem amp;nbsp;ueram inuocationem æterni Patris pedora noftra Spiritu iando tuo fleftas. Amen»

VOD riLIVS DEI DOMINVS NOSTER lESVS Chriftus crucifixus pro nobis Si. reftifcitatus orain't æcernum patrem in agone luo, utfaciat,ut unum fimus inipfojdem baud dubiè ièmper orat. Ad huius iummi Sacerdotis precati# onem noftra uota ctiam adiungamusjamp;fpetamus item^ut men# CCS amp;nbsp;corda omnium docenrium in his Ecckfrjs copuler, uc unum fimus in Deo» Sirin nobis quocp pium ftudium concordiæ, non quæ# ramus incenfi odqs, quod calumnioie in ijïeciem exagitari poflîtjquædam eti# am prærereamus, quæmoueri non eft utile»

Poftquàm igitur lt;à me peticum eft,uc de ftriptis Muftuli Si Stancari me# urn iudicium exponam,tantùm præcipuas eorum concrouerfias attingam^non agitabo alia,quæ obiter aiperia funt» Sæpè ex parais initijs magna diflidia oriuntur, ficut his proximis annis multa exempla uidimus» Ideôfi poflem, præfens ccrcamen tollere mallem,quàm accendcre maiores contentiones» Ac Filium Dei oro^ut nos doceat Si gubernet»

Sunt atitem dusc Controuerfiæ præcipuæ, quantum ego quide-m inteh ligo. Altera de modo loquendiin communicatione Idiomatumj Altera de Mediatore »

De priore controuerfia, hæc mihi uidetur efle iufta Si plana uia concor# Retinëdit funt diæ,ut nos omncs retineamus,formas loquendi approbatas graui autoritäre dlT^^rbTtl'’ Ecclefia, quia mutatio aut errores aut diftidia parit»

in eccL/jI* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mufeuli Propofitiones éditas menfe Maio anni fuperioris, in qui#

bus rede loquitur de duabus naturis in Chrifto nato ex uirgine» Et utrumç^ Mufculum Si Stancarum feire non dubito, qui modi recepti fint» Ecclelia re# dè Si uerè dicit de Chrifto»

Etfiautem multi qui fontes horum diftriminum ignorant, putant elfe inanem fubtilitatem hos modos loquendi difcernere,tarnen eruditi iciuntgra uiflimas eftc caufas»

Neftorius negabat has propofitiones, Deus eft natus ex uirgine, cruci# fixus Sic, Ideo dicebat» Noli gloriari ludæe : non enim Deum,fèd hominem crucifixifti» Hincaut iplè aut alijhoc extruebanr, ChriftoafFuiflenaturam diuinam per Ibcietatem lèu afliftentiam, fient affuit Eliæ, aut alqs Prophetis, nee fuifle unionem Hypoftaticam, feu non fuifle unam perfonam»

Patiente loanne Baptiftajquanquàm adeft ei Deus, Si metaphorieè dic^ tur Deus pati, tarnen uulnus eft perfbnæ, quæ non eft Deus, Relatio tantum, id eft, contemtus ad Deum pertinet,utcùm Legatus uiolatur, relatio ad Re# gem pertinet» Sed Chrifto patiente,alio modo dicitur Deuspati, quiahac

Communica* Haneformam fermonis difcimusexipfoFilio ficloquente in Prophe# tio idionutü ticis Si Apoftolicis fcriptis, ut lohan» 8» Amen amen dico uobis,priufquam unde fit fuma, Abraham natus eft,egofum»

lohan.i* In mundo eratjSó mundus per ipllim fadus eft,ÓC mundus eum non cognouit ♦

In hl's amp;nbsp;multi's fimilibus diclis, manifeftum eft, de uno codem Chiilt; ftodi'ci',amp;S ramen intelligi dilcn'mi'na naturarS oportet, Hi'c Chnftus fuit ante Abraham lecundum naturam diuinam,ac nunc idem eft fubhftens feu eadem perfona, quanquàm natura humana aftiimta eft,

Vt igitur difternatur hie Filius ab airjs laniftis, Sc ah'quo modo confpb Ojure triiU ciatiir diftrimen inter hypoftaticam unionem in Chrifto,amp;S focietatem feu aus^ ^oHrina xilium Dei in airjs landis^ rcctc tradira eft do(ftrina de communicatione Idio* cLhn^idî'o** niatum^quæ eft forma lèrmonis^ in qua proprietas uni naturae congruens, di^ ntAtum citur in concreto de perlonajUt uulnerari,pofte mori, Dicimus igitur in cons» ^ommunicdlt;t creto, Chriftus eft homo,Aoy,©^ eft homo, Chriftus eft uulneratus, Chriftus eft niortuuSjDeus eft mortuus.

Propria uero diuinænaturæ liint æternitas, omnipotentia, immortali«: tas.Ita dicitur, Chriftus eft æterni Patris, coæternus Patri, Chriftus eft oninipotens, immortalis,

Difèrtèautem diclumeft, communicationem fieri in concreto, non in Communica^ ^bftrado. Vt enim neceffe eft retineri unitatem perfonæ feu unionem hypo«» ftaticam, ica necefTe eft, agnofei duas naturas in Chrifto nato ex uirgine. Nec ficienda eft naturarum confufio, Nequaquàm igitur dicimus: Natura diuina dormit,uulneratur, moritur.

Et Athanafius in libro de Incarnationeucreinquit:Cumnon cfletpoft ^bile ipfum uerbum mori, quippe immortalem Patris Filiu, corpus fibi quod niori poiret,accepit,ut id corpus uerbi particeps facftum amp;moreretur pro om^ nibus,amp; inhabitans uerbum incorruptibile manerct.Sic ilk locutus eft,

Ac certum cft,EccIefiam fic loqui.’Natura diuina non moritur,Et tarnen iicræ funt propofitiones in concreto, Chriftus eft mortuus,Deus eft mortuus, Addiditautem Petrus declarationem, i, Petri 4, Chriftus paftus eft carne, Petrut, Ac Paulus ufus eft particula diftin(ftiua,Sccundum,Rom, i, amp;nbsp;Rom.ÿ, Et in ^**“^“*’ Adis cap, 2, dicitur: Ex frudu lumborum eius kcundum carnem.Sic poftea Äthanafius Cyrillus utuntur particula, fecundum, tanquàm diftindiua, Sæpè fic loquitur Athanafius, ut in lib, cui titulus eft. De alfumtione homi=« f^ntur ' nis,inquit: Nonine hæc omniafecundum humanam naturam iuftinuit Ç'amp;c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sic amp;nbsp;Hieronymus loquitur in expofitione fidei,paftus eft kcundum id,quod pan poterat.uidelicet, non fecundum naturam quæ afrumfit,kd fecundum ik lam quæ affumtaeft. Ac mox addit: Mortuus eft Dei Filius iuxta kripturas, fecundum id quod mori poterat.

Vigilius Martyr Epifeopus Triderttinus lib, 4, inquit: Ipk igitur unus vigilius Mxr-idemcp Dei Filius, Dominus iefus Chriftus mortuus eft fecundum formam feruföó non eft mortuus fecundum formam Dei, Deniqjpafftm obuia funt taliadida,

Nufquam autem inuenitur hæc forma krmonis : Chriftus kcundum utramcp naturam,diuinam Sc humanam eft mortuus,

Difcrimcn naturarum ficilluftri forma uerborum monftrat Irenæus, irenlt;eus. pag. 18 Sicut enim homo erat ut tentaretur,fic uerbum erat,ut glorificas« recur,Requiekentc quidem uerbOjUt poffet tentari,crucifigi amp;nbsp;mori, Vfus eft

îrenæus ûnguîâri conCilio hac inßgni defcriptione^ (^pieCcente uerbOj id cR, Tune non exerente fuam pofentiam in repelîenda paiîione morte^, ßcutad Niïtura diui* Philippeniès dickur: Exinaniuk {eiè èCc,. Non aït^naturam diuinam morcuî« IMquietfit. eflejfed guieuilTe^ucnarura aiTumta moripoflèt.

Audio aucem eos qui dixerunt, Chrikum fècundum utram(^ naturam morcuum eïTe^nunc addere interpretatïonem huic fuæ formæ loquendi. Sed conruîo:,ucpbraßn Paulig quam poiîea imicara ek Eccleka, redneamusj nec in re tanta nouæ èc ambiguæ formæ loquendi fpargantun \^bi autem præ^ dicatum conuenit utricpnaturæ inabiîraéèo^ibirediè kc loquimurj ut Cbtk kus ek uiuus in ccclo fècundum utramcp naturam

^Moditolt;]ueit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tota bæcdokrina demodis loquendinota ek bis qui legeruntSynodi

po^t^exsy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^P^^^^^ones^quarum babemus fummasin Apologia Cyrilh,

nodo Ephefi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extat adbuc in Bibliotheca Pborcenk Synodus Epbekna intégré ferb

tM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pta Græcèj in qua bngulorum qui ièntentias dixeruntintegræorationes recb

tantur, quam ante annos abquot inipexi^ ut melius cognoiccrem controuerli^ am Nekorij^in qua multilùntlabyrintbi,

Nec tantùm rixæ de modisloquendi fueruntjled certamen de rébustna^ Controucrftii ximîs fuit : An 7iôy@gt;aifitbumanæ naturæ tantùm per focietatem kuakikeiu tiam,kcut Elicaut Eb fæo affuit.autan alio modo. An but duo klq,xôy@^na^ tus ex uirginCj AnbtSacerdos tantùm iècundum naturam bumanam, Ex^ prekeenimin ApologiaC^yrilb refutatur bæcobiediio Nekorianorumt Si Gbrikus keundum naturam diuinam eilet Sacerdos^bbqpk offerretdterriyÂn una adoratione adorandus ût FibuSj ôé quomodo inuocandus btbbust

rom continu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem dotkrinæ de communicatione Idiomatum ek dodèrina de

nicationis idi^ unione Hypokatica, Ideô enim prædicata communicantur^ quia ek unum onMtum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut dicimuSj fdic bomo numeratjquanquàm tantùm mente numerate

Quatuor mh Coniîderandum tgitur ek ah quo modo difcrimen unionis bypokaticæin hac di prafentia; perfona, Séaliorum modorum præfentiæDcf

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primùm igitur iciendum ek, eke uniuerfalem prækntiam Dei, qua tres

perfonæakùnt ommbus crcaturis.quod ad conferuationem fubkantiæ,tantk iper donee conferuantiir.

Et banc eke ieparabilem præièntiamjnanifekum ek^quia Deus dekruit Pharaonem,8éaîios cùm uuît,

II, Secundo, ek alla præièntia, qua adek Deus beads Angelis amp;nbsp;homink bus^qua non (blùm fubkantias conièruatTed etiampræbeteislucem,ita utcoa ràm cernantDeum, iit Deus omnia in omnibus, accendens diledtionem,iua kiciam amp;nbsp;lærictam, (^lanquàm aucem à beads non difcedit,tamen bead lune tantùm boipitia 8é templa Dei, à quibus difeedere Deus poilèt. Et excepta Chriko, quilibetbeatus ckvlt;^s-c(/jSlji/o}j,non ek Deus,

III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Terriô, ek præfenda alia, qua adekrenatis in bac uica, non tanùcm cona

feruans iubkandas, led edam perklium ôéSpiritum S, incoansin eisnouam lucem ôéiukiciam, Nec tarnen cernitur Deus, ut in uica æterna, fedper uera bum kde agnofeitur, Hanepræièndam ieparabilem ekè akirmatfcriptura,amp; okendunttrikikima exempla, Sicuc diciturMact:12, Fiuncnouikima homk nisillius peiora prioribus,

nil, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qpsred, longe alia ekpræiènda, qua tantùm hæcperfona nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aifumit

COKT^Or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34.7

ünum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftentecur affumta natura, amp;nbsp;quafi geftecur in xóyM. Etfi Homo ali^uo

autem exemplum huius uni'onis nullu in crearuris oftendi poteft, quod pror* fus congruatjtamen Sd ueteres, AthananuS;,Cyrinus èc luftinus, ut aliquo mp# arum nAtura^ do hanc unionem declarent,hominem oftenderunt » Sicut anima hominis amp;nbsp;rum 'm chri^ corpus,funt unum vlt;^^d/jSbjop completü, et corpus difloluitur defertum nia: Ita xoyoç nbsp;nbsp;aflumta natura,funt unum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redigeretur in nihilum

Verba lüftini hæc funt, Aliqui unionem, uelut Animæ ad corpus cogi^ wfiimM, tantes,fic declarauerunt Jd exemplum concinnum quidem eft,quanquam non prorfus congruit,(èd tarnen fecundum aliquid congruit, Hæc luftinus.Paulus hunc modum nominat o-u/xann.^^ in Chrifto habitare Deitatem, id eft. Non fcftiuè tantùm,fed ut fit unum crwp-a, id eft,una perfona,ut nos loquimur,

Multó longius abeft fimilitudo, amp;nbsp;ut ita dicam pi(ftura,cùm dicunt hu* manam naturam infertam elTe diuinæ,ut furculi inferuntur alienæ arbori.Sed his qualibufcunqj picfturis uetuftas uoluit aliquo modo beneficia huius copu# htionis oftendere, MafiTa alTumta fuftentatur à Aóywgt; èc accipit ab eo,ut fit fubfiftat. Deinde nos quafi pendentes de illo furculo geftamur, Reuerenter confiderandum eft confilium Dei,amp; gratiæ Deo agendæ funt, quod mifit Fi* Hum, amp;nbsp;hac miranda alTumtione fcedus nobifcum fecit, Sgt;C oftendit ingentem amorem erga nos.

Ac pium eft uti modis loquendi ufitatis, non procul quærere propha* nas quæftiones,8lt;S modos loquendi inufitatos,

Sæpè autem cogito hancipiamobcaulamin homine ficcopulata elTe cur'mhomine animam corpus, ut fit unum ult;gzsa/ji2juo/j, ut aliquo modo ty pus effet huius ar# lt;:opulëtur din^ canæ copulationis, qua AôyoçafTumfithumanam naturam,amp; uiuificans illam fuam malTam, reftituit uitam membris fuis .

Mlfternendæ funt appellationes quæ naturarum proprietates fignifi'cant ab ■*^offîcrj appellationibus, Deus, omnipotens,immortalis,iunt appellation nés ad naturam diuinam referendæ, Homo, pairus,uulneratus, mortuus, funt appellationes ad naturam humanam referendæ.Sed nomina officq funt. Me# diator,Redemtor, Saluator, Rex, Sacerdos, Paftor,amp;^c. Hæc nomina offîci} compctunt pcrfonæ,non tantum naturæ humanæ. Ac diftîmilitudo eft inter has propofitiones, Filius Dei eft mortuus. Et Filius Dei eft Mediator, Rex, Sacerdos,Paftor. Hanc difTimilitudinem attenté cogitetpius leótor. Qiian* quàmenim acTtiones quædam funt in natura humana propriæ, ut dolores on nines ôd agones in paflione, tarnen miffio filfi Dei ab initio fit ad Ecclefiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘I

Ct rilius perpetuö adelt bcclehæ,oô uult obedientiam,ad quam mittitur, pro# deßum. fertEuangelium ex finu æterni Patris, intercedit pro Ecclefia,feruat amp;nbsp;uiuifin cat earn, ÔC Patres agnofcunt eum elFe Mediatorem amp;nbsp;Redcmtorem, propter futuram obedientiam perlonæ poft aftumtionem humanæ naturæ.Nec mifïîo

Nec intelligantur Mediator,Rex,Sacerdos, tantum de natura patiente Medidtor,Rex Ooo

moncnte^fêd de perfona plaçante,uidrice, exaudiente, exhibente promi'P per)o«4, nbsp;nbsp;ßones Noui Teftamenri, ficut de fe Paftore i'nqiiic Dominus : Ego pono ani#

Agnofcamus igitur Mediatorem,Redemtorem,SaIuacorem,Regem Saccrdotem hunc Chn'ftum,Deum èC hominem, amp;nbsp;gratias agamus Deo pro hocimmenfobeneficio, quodFilium uolui'c afTumere humanam naturam, 8^ hunc fih'umDcumamp; hominem uolui'c efTe Redemcorem Saluacorem èC caput Ecclefiæ, quod omnia perficit ♦

Ttftinwnid. Huius noftræ fidci teftimonia hint mam’fefta, Johan: 5, Sic Deus dilexit mundum,ut Fih'um fuum unigenicum dederic,ut omnis qui credit in eum non percat,Jed habeat uitam æternam.Non enim mifit Deus filium ilium in mun* dum,ut iudicec mundum, fed ut mundus ialuetur per eum. Hæc neep de iola non natura humana intelligi poiTunr.Neep ßc accipi polFuntiQuafi Acyoç nihil agat tfl oaofiu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pacrem pro nobis,aut nihil agat nobifeum ,

vtteretfro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item, Veteres promiiliones manifeftè comprehendunt utramcp uatu^

tnißionti. ram. Semen Mulieris conteret caput Serpentis, Item, In Semine tuo benedi=« centur omnes gentes,Et leremiæ 25,dicitur: Sufeitabo germen Dauidi, 8c gnabit Rex.Et hoc eft nomen quo uocabunt eum, lehoua, lufticia noftra,

J J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundô.Sic in Sy mbolo dicitur : Qui propter nos homines, progt;

syubolum.pter noftram iàïutcm dcicendit de ccclis, lam ß tantum natura humana eft Re demtrix, quare dicitur Filius defcendiiTe de ccelis propter noftram falutem, III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertio, Epiftolaad Ebræos promiftuèutitur his uocabulisdeMcflia,

Mediator noui Teftamenti amp;nbsp;fummus Sacerdos. Cumêp diicernitfummum Sacerdotem noui Teftamenti,a fummo Sacerdoce ueteris Teftamenti,inquit; Lex homines conftituit, fummos Sacerdoces habentes infirmiratcm,Sertno autem luramenti poft Legem, Filium in æcernum conftimmatum,

o^fM («wwi Oftendunt aucem officia fummi Sacerdotis 8c Mediatoris noui Tefta^« SateriLitit. menti, non tantum intelligi naturam humanam, fed perionam quæeft Deus Homo,habentem aftiones in utraq?natura, EftenimftimmusSacerdos summut Sd* noui Teftamenti perfbna immediate mifla à Deo ad patefatftionem Euange* acl placandam iram Dei fuo iacrificio, amp;nbsp;ad precandum pro nobis,habens teftimonium quod exaudiatur, per quam amp;nbsp;exhibentur bona promifla in no^ uo T eftamento.Huius deftriptionis membra recitari amp;nbsp;declarari in Epiftola ad Ebræos,agnofeit pius ledor. Et hæc congruunt ad appcllacionem Mediae ton's ♦

Dicit autem Epiftola ad Ebræos perionam miftam ad lacerdotium, efte hunc Filium, de quo inquit æternus Pater, Filius meus es tu, Ego hodie genui te, Ac miflus eft hic Filius ftatim initio ad Ecclefiam ad patefaciendam pro« miftîonem. Semen Mulieris conteret caput Serpentis, Ideô lcriptum eft : Fi^ lius qui eft in finu æterni Patris, Ipfe enarrauic nobis. Et quidem dicitur Xoyoç, quia per cum Parer le nobis patefacic, Ac propter eum per eum immediate femper initiô collecfta eft Ecclefia,lèmper aftuit ftngulari modo patribus,ftcuC ' Iacob inquic ; Deus coram quo ambulauerunt Patres mei. Abraham Ilàac, AtigelM,idefl, Deus qui nutriuit me quamdiufuiulq;inhuncdiem, Angelus qui redemit filinsDti. me ex cundlis malis,bencdicat pueris iftis.Hic non dubium eft, Angelum in« telligi filium Del miiTum ad Redemtionem ôf benedieftionem*

Et Paulus exprefle mquit, Chriftum affuine Patribus in deferto, Bibe* chriftmadfuit l'unt ex fpirituali comitantc eos petra^ Petra autem erat Chriftus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;futribiK.

lofuæ y» Prope lericho uidet lofue Dominum coràm, ÔC eum adorat amp;nbsp;alloquitur*

lob 19. dicitur, Scio quôd Redemtor meus uiuit. Nominat Filium Dei ’'cdemtoremitunc uiuentem,Et hune ait refurreélurum effcjSc fore inftaurato* lem uitæ.

Hic Filius inde ufep ab initio ad Ecclefiam miirus,quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DoceCjOrat

pro EccleFajUiuificat dato Spiricu fando credentes, exaudit inuocantes, pro* regit Sc feruat eos,Sicut de precatione exprefle feriptum elf;, Pfal: 2, Poftula à dabo tibi genres hæreditatemddeô recipit nos diuinitas,quia hic Filius uf^ab initio. dt deprecator inde uftç ab initio ♦

Et Piàljô, dicitur ; Ad fàncftos qui iunt in terra omnis mea uoluntas.Ec de iinpijs dicitur: Non alFumam nomina eorum fuper labia mea. Omni tem* pore pro faniftis precatus cft,amp;: precatur,amp;: deteftatus eft blalphemos.Nomi* fiatur ergo Sacerdos in æternum.

Et cap: 7* ad Ebræos dicitur. Semper uiuens, ut interpeller pro eis. Et Eanielis 12. In tempore illo ftabit Princeps magnus Michaël pro filrjs popu* li tui ôëc.

Zach:i.Orat Angelus qui loquitur inSZacharia,uideIicet,A0yo§. Vique* ^'•^onon milèraberis leruiàlem ôëc*

Quarto. HuiusMediatorisproprietaseft,uidcre corda inuocantium, difeernere ueram inuocationem,amp; hypocrifin,exaudire inuocanteâ, ÔC inconfilium arcanum æterni Patris,id eft,uidere uoluntatem æterni PatriSjamp; uotantium. pro nobis deprecari. Hæc propriè funt naturæ omnipotentis.

Nec dubium eft Chriftum loqui de iè, tanquàm de Mediatore, cùm ait : Quicquid petieritis Pattern in nomine meo,dabit uobis.Hic uult nos accede* re Hducia Mediatoris.Et uultipfe in quantum Mcdiator,agnoici,qui exaudir, perfert preces noftras in arcanum confilium Partis. Sic ôë nos ad ièie acce* dereiubet,inquiens:Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis,amp;^ ego reficiam uos. Hic certè utranqp naturam compleëtitur, quia natura humana non recréât fine diuina.

CumCp de Inuocatione cogitamus,perfpicuè intelligitur hâc quçftionem non efle rixas de uerbis, fed de te maxima agi, fcilicet de honore filq Dei.

Quærit mens quid alloquaris in Inuocatione, quis exaudiat, quis opem ferar, quo obieëto debeat niti fides.

Çùm diciSjMilerere mei Fili Dei, Domine lefij Chrifte, non rantùm al* i„tt:)cdtione loqiieris humanam naturam, fed hanc perionam Deum amp;nbsp;hominem, amp;nbsp;péris Moqueris per ut intercédât pro re,ôë ipfeopem ferat,id eft, ut per Ipiùm diuinitas tibi opem F«*»»« ferat.Sicutinquit: Venire ad me omnes qui laboratis ÔC onerati eftis, amp;nbsp;ego reficiam uos,metito ôë eflicacia.Et fides nititur hac petibna quæ eft Emanuel, i'idesnititur credis cerni gemitus cordis tui, quia hæc perfona eft Deus,credis te recipi à Beo ptoptet meritum dcprecationem huius perfonæ, credis hanc petib* nam effîcacem effe.Ideô Synodus Ephefina telt;ftè decreuir una Latria adotan* cbnyîw ««a dum effe Chriftum Deum amp;nbsp;hominem.

Sic amp;nbsp;Pfaimi docent,Pfal;2.OicuIamini Filium.Et Piàl:47, Et concupi* fcet Rex decorem tuû, quia iplè eft Deus tuus,amp; adorabis eum,Et PiaI.72.Et

S)E adorabunt eum omnes Reges terræ,Et Efâiæ II. In die ilia ftabit Radix lefTæ, - ut fit fignum populis, genees ad eum confugient, amp;nbsp;requies eiuserit gloria* lercmiæ 25.nominatim fit mentio Inuocationis, Sufeitabo Dauidi germen iult;lt; ftumamp;c. Et hoc eft nomen quo uocabuntcum, lehoualufticia noftra, Ideft, Hæc perfonagermen Dauidis amp;nbsp;Deus^fic inuocabitur,quöd fit DeuSjamp; iufti* ficct inuocantesjdet remiftionem peccatorum 8gt;C uiuificet.

RefuMioobz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod autcm obrjcitur.Nemq eft Mediator fuijpfius.Item^Nemo eft de^

itéüonum. prccator apud feipfum : Refponfi'o perfpicua eft. Hæc uera funt eodem refpe^ dUjÔÔ ubi unica perfona eft Sed hie difeerni oportet inter mittentem Diuinft tatem 0lt;^ Fih'um miftura. Filius in quantum miflus eft,eft Mediator amp;nbsp;Sacer^ dos*

officium tR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Récitât Cyrillus prorfus fimilem obiedionem Neftorrj ♦ Si Chriftus ft#

perfoiM. nbsp;nbsp;nbsp;cundum naturam diuinam eflet Sacerdos, fibi ipfi ofFerret ♦

Refpondeo^ Officium efie perfônæ. Hæc miftà perfona eft Mediatrix apud mittentem diuinitatem. Et tarnen uerum eft, Filium efTe o/xoao'rop æterno Patri, amp;nbsp;æqualem potentia.Sed manet Perfonarum diftindio. Filius afTumfit humanam naturam,non Pater, Filius perfedè nouit amp;nbsp;honorât Patrem, amp;nbsp;li# berrima uoluntate unit obedientiam,amp; congruunt uoluntate diuina amp;nbsp;huma# mana in deprecatione.Sicut in lohanne dicitur in precatione ante agonem.'Sit in eis tua diledio qua me diligis»

Quinto. Mediator,Rex,SaIuator,non tantum intelliguntur de natura Mft/wforeÄ patiente amp;nbsp;moriente,ftd de perfona uidrice* Sicut perfbnam uidricem com# 4 prehendit promifliOjSemen mulieris conteret caput ferpentis. Conterethæc ' nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfona non tantiim merito in paflione, fed etiam quia uincit mortem in fuo

Et Matth.’l.Pariet Fihum,8d uocabis nomen eins lefum,Ipfe enim falua# bit populum fuum à peccatis fuis,faluabit non tantùm merito in paffione, fed etiam efftcacia.

De Rege manifeftiflimum eft comprehendi utramcp naturam, ütPfah 2. Ego conftit UÓ Regem meum fiiper Zion, Ego hodie genui te. Et nota funt

ofifÄw. Quod autcm obijeitur. Opera Trinitatis ad extra funt indiuifa. Vido# ria igitur ôd faluatio, eft Patris, Filfi, 8d Spiritus fàndi, ac tantùm paftîoeft Chrifti propria. Refpondeo fimpliciter ad Regulam ; Opera Trinitatis ad jfTKdnt/d eß extra funt indiuifa, Seruata cuiuftpperfbnæ proprietäre, Filius affumfit hu#

cuiufqi perib. manam naturam, non aha perfona,Filius nbsp;nbsp;Spiritus fandus mittuntur. Agit

n£propriet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed perfèj ut inqui't Augufti'nus» Saluat Sc uiui’ficat Pater^ Scq

hoe ordine per Fili'um, ut Paulus inquit, Deo gratia, danti'nobis uidoriam per Dominum lefum Chriftum.Et Filius inquit : Pater no iudicat quenquam.

fed omne indicium dédit Fiho,Quod manifeftum eft fic accipiendum eile,Pa# trem iudicare non folùm, fed per Filium iudicare, 8d patefacere indicium. Per EcdePia -Filium patefit Euangelium,ftruatur Minifterium,datur Spiritus fandus, chrifii, Ephef:4. Ae dicitur Ecclefia regnum Chrifti, quia uerbo colligitur inde ufq?

ab Adam per Filium.Poftea inquit Paulus: Trader regnum Deo Patri,id eft. Nunc per uerbumcernimusPatrem,poftea diuinitas coram confpicietur amp;nbsp;regnabit,non minifterio Euangelq, fed immediate.

ß!*De^^^ho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etuftas caufas quæfiuit,quare Saluator non tantùm fit homo* Et cauf e

w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recen

recenfcntur, quia lola Humana natura nee uidere nee fùftinere magnitudinem ’tæDei pocuen't, nee uincere mortem, nee reddere u!tamamp; iufticiam æter^i Jiam, JtemjCongruebat, ut preeium maius effet peccato, Nee Humana natura folauideretuoluntatem Dei in intereeffïone pro alijs» Hæcauiæ niHilfunt apud illos, qui dicunt, tantum naturam patientem Sómorientem cfTe medias rncem,amp;iàluationemeodemmodo effe paerisjfili}, 8ó Spiritus fandi, cùm promiffio expreffè dicat:Semen mulieris eonteret caput ièrpentis

CHryfoftomus loquens de Mediatore, Hanc cauiam ponit, quare Medi^ chryfoflontut atorem oporteat communicare ambobus,quorum eft Mediator, quia Medians torem oporteat cum Deo colloqui, Verba eins hæc funtï Nee homo tantum ffie Mediator potuiflet, quia cum DEO Mediatorem colloqüi oportebat,

Irenæus loquitur hoe modo, Hb. 5, Oportebat Mediatorem Dei ÔC Hos ïren^ut. niinum per fuam ad utroiep cognationem in amiciciam amp;nbsp;concordiam utroE sue reducere, Sefacere ut Deus reciperet hominem, 8é homo reftitueretur

Qtia enim ratione Hlij adoptionis effe poffemus,nin per Filium amp;nbsp;niti Uerbum caro fadum effet, èi. noftræ naturæ ibeiatum effet* Dicit in Mediates,ƒ feduas effe natLiras,quia nos non poffemuseffefilq adoptionis,niiï is qui nas ^ura filius cft,affumfiffet noffræ naturæ maffam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nAtura.

Et Vigilius fic ait: Tab's hoftia requirebatur,quæita media effet inter Deum amp;nbsp;homines, ut morti fuccumberet per illud quod hominis habebat, mortem uinceret eo,quod diuinitatem in ie tenebat* Item, Nifi tabs Medis 3tor exiltcret,qui de cccleftibus ueniens,couniretur terrenis* Vnde etiam mes dius erit fi utrumcp non habuerit, quia nifi talem dederis inter Deum homis Ues, qui ita fit médius, ut ex utroqp utrumcp fit, id eft, ut amp;nbsp;Deus fit propter dis uinitatis,amp;: idem homo fit propter humanitatis natura,Humana diuinis querns 3dmodum reconcilientur,non oftendis»

Cyrilb'Ionga eft commemoratio in Theiaurib'bro 12, Mediator Dei cyriUut. hominum leius Chriftus eft,non folùm quia reconcib'auit homines Deo,fed etiam quia naturab'ter amp;nbsp;fubftantiab'ter,amp; Deus amp;nbsp;homo eft in una hypoftafi, ^tem, Eft autem Chriftus Mediator Dei amp;nbsp;hominum, quia in eo uno Deus SC homo coniunQuntur,

Ambrofius,ut Mediator Dei amp;nbsp;hominum effet, homo Chriftus lefus, Atnbroßm. non fine diuinitate, quia in Deo homo erat,0d Deus in homlne,ut ex utroep eft fet Mediator ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

SicEpiphanius amp;nbsp;Elieronymus Ioquuntur*Nechis antiquis teftimonijs Epiphinim et anteferatur mutilatum didum inLongobardo, diftindione 19 Jibro tertio, quod ex Auguftino citatur, quod ait, Chriftum effe Mediatorem fecundum humanitatem,non iecundum diuinitatem*Et tarnen in eodemlocopugnantia mox citantur, unde nata eft ociofa diftindio de Medio amp;nbsp;Mediatore. Fatens De medio er tur Chriftum fecundum utramcp naturam medium effe, fed Mediatorem fes °« , cundum humanam* Manifeftum eft autem ideo didum illud infufficiens efle, quia tantùm de paffione loquitur,non de uidoria,non de intcrceffione perpes tua,quæ fit coram patre, non de perpétua conferuatione Ecçlefiæ*

' nbsp;nbsp;Nec didum in Epiftola ad Timoth, excludit diuinam naturam,quia nos Epiftold ad ri

Chriftus autem eft nomen peribnæ, in qua funt duæ naturæ, quafi dicat: ’ Hie cfcnyîi« eß O o o iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo notnë perfoM

^l^ESTON. '3)E COKT^^O, homo Chriftiis eft Mediator^non alij hommes. Abraham aut Moifcs, de quo etiam fcriptum eft Deut, ƒ♦ Ego fteti inter Deum Sx^ uos amp;c. Sed hie uni'cus fi«« lius Dei eft Mediator,quia hie aftumta natura humana eft propiciator. Non igitur inde fequitur, folam naturam humanam mediatricem efte*

Ideôô^enarrationcs ueterum monent non excludi diuinam naturam, Acmirorquas caufas efle cogitent, cur duæ naturæ unitæfiht, quifolamhu^« manam naturam contendunt efte Mediatricem amp;nbsp;Redemtricem, certènon fruftra faóla eft hæc copulatio» Nee fruftra didum eft : Sic Deus dilexit muiv dum^ut Filium unigenitum daret. Item, Qui propter nos homines amp;nbsp;propter noftram ialutem deftenditde ccelis, , In Stancari icripto, quædam etiam de iuftificatione inferuntur, ubi ta^ men non recitatur integra dodrinade eo articuIo.Nobis autem magnum cri^ men, fedfalioobrjcit. Aie nodra-tn doclrinamcx Pelagiana extrudam efte. Extant Confefti'ones conftntientes multarum Eccleharum noftrarum de prelt;« iM Ecciefu quot;nbsp;dpuis Articulis,quas non dubito uetas efle, Ipft quid fentiat,8c cuius Eccle=« ciuisfit nefei-. (jx ciuius flt,nondum feimus, Si pubh'eis ftriptis oppugnabit dodrinam Ec^ ’ clefiarum noftrarum, non deerunt qui ucritatem tuen' ftudebunt, nec deterred buntur eius maledicentia,

Hæc fcripfi meo nomine, Nam alijs attrahere certamina cum homine maledico non uolui, Caufa hæc amplifli'ma eft ôd multas grauilTimas difputa=« tiones conrinet,quarum explicatio illuftratdodrinam de Filio Dei, Sc utilis eftad confolationem Qi. ad inuocationem.Nunc autem fui breuior,amp;quedam præterq, quia uideo quofdam undiep arripere calumniandi occaflonem, Nec uerö defugio indicia Eccleflarum, amp;nbsp;maximæoptarim, de multis rebus collo«« qui me poire,cum pluribus uiris dodis amp;pqs,qui fine acerbitate animorum fententias conferunt,

Subrjcio igitur amp;nbsp;me ipfum,amp; omnia mca Ccripta^S^ banc ipiam refpon« fionem,iudicio omnium Ecclcfiarum quæ Auguftanam confeflionem ample« !duntur,amp;r oro Filium Dei, Dominum noftrum leium Chriftum Deum amp;nbsp;ho« minem,qui dixit: Venite ad me om nes qui laboraris onerati eftis, amp;nbsp;ego reficiamuos,utftmper Ecclefiamfibi in his regionibus colligat SCgubcrnet, amp;nbsp;nos doceat ôd regat, AMEN,

Scripßt manu propria Philippus quot;Melurf tbon J m die Feîto Johanna ^aptißlt;^jin arce F)ejßaenß^ S). LIII,

QVæftio, An ficut uera eft propofitio, Chriftus eft mortuus ftcundumna« :uram humanam, nonfecundum diuinam naturam, ita fituera Propofi« tio Chriftus eft Mediator tantum fecundum naturam humanam, non ftcun« dum uträcp naturam. An uerö differentia fit inter propoficiones quæ loquun« tur de proprietatibus unius naturæ, alias propofitiones quæ loquuntur de officio quod conuenit perfonæ, ut Chriftus eft Rex,fecundum utramcp natu« ram,

Alia Quæftio, An Chriftus tantum fit Saluator, quia patitur, amp;nbsp;non eö, quöd fimul fit efticax. An fit Saluator merito öó efficacia,

enimDeus,unusamp;^ Mediator Deiamp;hominum, homo Chriftus lefus» Dei amp;nbsp;Chrifti unam fianificat efle uoluntatem infaluandis homilt;!

iiibus» Vnde Deum Patrem quia ab ipfo eft omnis autoritaSj unum efle fate^ tiir,amp; unum Mcdiatorem Dei amp;nbsp;hominum Chriftum Jefum* Miflus enim à

Patre,falt;ftus arbiter reconciliauit Deum amp;nbsp;homines^reformando eos ad agni= tionem eius, quia enim unus eft Pater amp;nbsp;Filiusjion perfona, (ed indifferenti natura, ut arbiter effet Dei amp;nbsp;hominum, Filius, Dei affumta carne, homo na^ tus eft,ut Mediator Dei et hominum homo effet Chriftus lefus,id d^non fine mdifferenti diuinitate,quia in Deo homo erat, amp;nbsp;Deus in homine, ut ex utroep effet Me«“ nAtura. diator, amp;nbsp;utrunep reconciliaret.

EVS EST ESSENTIA SPIRITVALIS, INTELLIGENS, 7ETÊRNA, uerax, bona, iufta, mifericors, cafta, liberrima,immenfic po#“ tentiæ, làpientiæ, alia à mundi corporibus amp;nbsp;creaturis om;« nibus. Pater æternus, qui filium imaginem fuamab æterno, genuir,amp; filius imago Patn'scoætcrna, ÔC Spiritus làncftus, procedens à Pâtre amp;nbsp;Fih'o,ficut patefadla eft diuiniras, certo uerbo èc teftimonijs diuinis, quôd Pater æternus cum Filio 8c Spiritu làndlo condiderit ÔC conièruet ccelum amp;nbsp;terram,8ô omnes creaturas, amp;nbsp;adfit omni^« bus creaturis,quod ad conleruationem attincr,Sc in genere humano, condito ad imaginem fuam,amp; certam obedientiam, colligat fibiEcclefiam, ut ab ea bæcunaôCueradiuinitas, patefafta cercis teftimonqs, 8t per uerbum tradia tum Prophetis amp;nbsp;Apoftohs,agnolcatur colatur, iuxta uerbum illud diuini:^ tus traditum, amp;nbsp;damnentur omnes cultus,qui fîngunt alios Deos,amp; hæc uera diuinitas in uita æterna celebretur,8c fit iudex bonorum amp;nbsp;rnalorum.

Hæc defînitio Dei tantum in Ecclefia nota eft, ubi certis teftimonqs per^ fonæ patefaiftæ amp;diftinctæ funt,quæintuendaeft quotidiè in Inuocatione, {i^funt, amp;nbsp;cogitanda lunt teftimonia tradita in Baptifmo Chrifti,amp; noftro Baptifmo, amp;nbsp;in primo capite Genefeos,$L in primo capite Iohannis amp;nbsp;alibi, Vult enim Deus aliquo modo nota effe dilcrimina perfonarum,quia uult Iciri, Filium cQ feMediatorem, amp;nbsp;uieftimam, amp;nbsp;non alias perlonas.

Ethnici tenent definitionem Dei fine agnitione peribnarum. Eft enim naturæ hominum infitanoticia Legis, quæ eft euidensamp; immotum teftimo:« NohcwLf^^gt; nium,oftendens quôd fit Deus, amp;nbsp;qualis fit, amp;nbsp;quôd iudicet. Voluit Deus iè ex multis ueftigrjs agnoici, ficut ex ordinecorporum mundi,motuum cœlefti«« um,perpétua conièruatione lpccierum,amp;S ipia diftinclione honeftorum et tur^ pium in mente hominis, ideô apud Platonem extathæc definitio : Deus eft PlAtoiw défi* mens æterna,caufa boni in natura» Sedhic non fit mentio diferiminis peribnas:

rum, Nosigiturinlnuocationeintueamur 8éteneamus deßnitionem inEc=s cleßa patefadam, 8é Fuprà reciratam,

perfoM. PERSONAed Fubdanria,indiuidua,inrelligens,incommunicabilis, non fùftenrata in alia natura. Sic loquitur Eccleßa, ôé uocabulo per/ônæ hoc modo utitur, Græciv7ro^acri/jamp;vlt;ê2^lt;}î/jSli/oijdixerunc,ided,Fubhdens, Declarari autem deFcriptio urcuncp poted. Hominis Folum corpus non edperFona, ut hoc loco loquimur,non Folùm, quia non ed res inrelligens. Fed etiam, quia ed quiddam ludentatum ab altero. Nam donee anima aded, uiuit corpus,diFce^ dente anima corpus didbluitur: Ita in Chrido nato ex uirgine,natura humana Nlt;tturlt;i bunu mirandoFœdere copu/ara ed tw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acpror/ûs natura adumra in nihilum re^i

ßnon Fudentaretur à diuina, In bac condderatione amplidima do^ uiM, drina continetur: Totum genus bumanum exrindum edet.nißßlius Deico^ æternus æterno patri madam buius naturæ alFumßdet, Seruat igitur proprer adumtam madam nos quocp,tanquam Fuæ naturæ membra, ßcur dicitur ; Os exoIFibus ipßus Séc,

ABTBRNVS PATER cd primaper/ona diuinicads.nonnata, nee creata, neeprocedens ab alia nacura^ quacab æterno Filium genuicimagb nem fuam^ iinà cum Filio amp;:SpirùuFando Fuo condidit omnes creacuras.ec conFeruac earum (ùbiîanrias,

lo,Fd à Patre ab ccernogenita de ipFus Fubiïantia^amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pat:tFamp;: eiïFub^

dantialisamp;:intégra imago æ[erniParris,guam PaterFeFe inruens amp;:conFde^ rans gignic^quac nobis ûc maniFeiîata ed_, quad Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acperFona^ per quam

parer didr decrecum 8gt;C totum ordinem crearionis dc repararionis homiiium, amp;:mirrirurutimmediarèpareFaciat Euangelium, a/Fumat humanam natii^ ramyamp;: ûcMediaror^Redemror,amp;:Saluaror,colîigensEccledam in oenerehu^ niano uoce Euangelq,amp;'reiùicirans earn ad uitam ærernam,

spiriiuifutx SPIRIT V^S SANCT\^SeIî rertia perFona diuiniratiS:, procès dens ab æterno Patre amp;nbsp;Filio,8(:if^oiäa‘,@gt; eis, eil amor 8: îæticia FubÜanda^ lis, amp;:mittitur uoce Euangelqin cordacredentium,utländißcecea,idelt,ut lucem in eis accendatadintelligendam dodrinam, dé aiFenßonem conßrmet, ôéefficiat motus congruentes D B O, Ôc exciter Inuocationem ôélæticiamin Deo acquieicentem ♦

Lexmordlfs. FEX DEIquænominarurLexmoraîis,elîFapientiaxternaSéimmo^ ta in Deo,ôé norma iuiîiciæ in uolunrate Dei, diFcernens bona amp;nbsp;mala, quæ edpateFada rationali crearuræ in creatione, ôépodea Fæpè repetita ôéFaudra uoceDiuinainEccleßa,odendens‘quôddtDeus, 8équalisßt, ôéquôdûtiui dex,obh'gans omnes rationales creaturas,ut Gnt conFormes illi normæ Dei,8é damnans omnes acdenuncianshorribilem dedrudionem omnibus, quæ non congruuntad illam normam Dei,niß ßtFada reconciliatio propter Mediator rem.iuxta didum : Maledidus qui non manetin omnibus, quæ Feripta Fuut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ßnitioin Epidola Iohannis rradira ed,quæ dextrèintelligatur, Potedaiitem / his uerbis explicari: Peccatum eddeFedus uelinclinatio uel adio pugnans ƒ cum Lege Dei,etream Fadens creaturam æternæiræ,niFi ßatremißi'o proprer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

FTediatorem^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBE^ /

LIB ER V M A R HIT RIV M feu Libertas uol untatis in Deo^eft Liberum arli^ wcultas, qua Deus in redicudine fua poteft fpontè, fine ulla neceffitate uel cogt;» ädione, creare res amp;nbsp;non creare, amp;nbsp;uaria opera condere, res creatas confer^ üare èc abolere, uariè moderari pro fua iapientiajtaj ut ramen à fua redtitus« dine non difeedat,

LIBERTAS uoluntatis humanæ ante lapfum, eft facultas qua pores' *'2t Adam in redicudinc qua conditus erat,manere,amp; obedire Deo,8d fine uL b coadione fe à Deo auertere.

LIBERTAS uoluntatis humanæ poft lapfum^etiam in non renatis, «ft facultasj qua homo poteft regere locomotiuam,ideft,imperare externis membris adiones, conuenientes Legi Dcf èc non conuenientes, 8^ uariàs u« Sed non poteft tollere ex mente dubitationes, amp;nbsp;ex corde uft dofas inclinationes,fihe luce Euangelf),amp; fine Spiritu fando. Cum autem trass hitur à Spiritu fando,poteft obfequi èc repugnare» Fit igitur maior hbertas, cùm corda renata reguntur Spiritu Endo, ficut Paulus inquit: Qui Spiritu te/lobfegui et Dei ducuntLir,hi funt filfj Dei, Ac tune libcrtas eft facultas, qua homo renatus repugture, gubernanri Spiritui Endo poteft obtcmperare,amp;^ non folùm regere locomos« duam, fed etiam in corde motus Deo placentes, uerbo Dei amp;nbsp;Spiritu End;o 3ccendente,retinere, S)C refiftere uiciofis motibus, amp;nbsp;poteft ftia fponte fine co* actione difeedere à uerbo Dei, amp;nbsp;uelle contraria uerbo Dei, Vt, Saul Da«* ^d,fpontè, fua uoluntate, amp;nbsp;finecoadione ruunt,

EVANGELIVM eft prædicatio pœnitentiæ,amp;promiftîo, quam Eudngelium. non nouit ratio naturahter,fed reuelata diuinitus, in qua Deus affirmât fè gra dSjHon proter ulla noftra mérita, aut dignitatem noftram, fed propter obedi* «ntiamFilrj credentibus in Filium certö remittere peccata, amp;nbsp;donate cis im^ putationem iufticiæ ÔC reconciliationem,in qua fiiliusDei uoce Euangeli), confolatur ÔC uiuificat corda credentium,amp; libérât eos à morte æterna,8ô facit «ostempla Defdato Spiritu Endo, Endificante eos, amp;nbsp;accendentetales mo»* tus,qu^lis eft ipE Spiritus Endas, ÔC donat hæreditatem uite æternæ,credensî bbus,quôd propter ipfum gratis habeant remifftonem peccatorum, imputa* donem iufticiæ,reconciliationem, amp;nbsp;hæreditatem uitæ æternæ»

VIR T V S in natura integra,eft uera conformitas motuum cordis,amp;vtrtt«in»t« omnium uirium cum Deo, ficut fe in Lege patefecit, amp;nbsp;refertur ad hune finem principalem, ut Deo præftetur obedientia débita, amp;nbsp;ipfè celebretur, iuxta dfi düm:Luceac lux ueftra coram hominibus, ut glorificetur pater ueftercccle* ftis.Et quidem eft conformitas,quam cfficit ipfe Deus, cùm eft omnia in om* nibus,fuam lucem in nos fpargens,amp; hæc uerè dicitur Virtus. Nam difciplina mnaturadeprauata,ctiamfi adiuuatur Heroicis motibus, ut in Scipione, ta* men tantum eft qualifcuncp umbra uirtutis, tegens externam deformitatem, ficut folium fici tegebat deformitatem in Adam amp;nbsp;Heua* Eft igitur uirtus Eu virtm in difciplina rationalis gubernatio locomotiuæ, iuxta Legem Dei, quæ in alrjs magisjin alfjs minus firma eft, Vt,firmior eft hæc uirtus in^cipione, quàm in Alexandro, etfi in utroq? funt Heroici impetus,

IV S TIC1A VNIVERSALISeft obedientia Ecûdum omnes Ltflicù uni» Leges, ficut Ariftides nominatur iuftus, Et fæpè hoc modo Eriptura loquitur deiufticia Legis,cùm uult intelligi uniuerElem obedientiam,

IV S TICIA PARTlCVLARISeft uirtus,reddens fuum uni* jufticù puni» cuitj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FlDEScw/sJw.

FiDES. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FIDES eft aften ciri om ni uerbo Dei,nobis tradito, amp;nbsp;in hoc promiHi«*

oni gratiæ,proprer filium Dei promiftæ, quo aflenfu apprehendicur promiG Go remiffionis peccatorum et recociliationis, amp;nbsp;eft Gducia acquiefcens in Deo propter Mediatoren!, qua in ueris pauoribus erigimur, ôd fentimus uitam amp;nbsp;læciciam in Deo, amp;accedimusadDeum, amp;inuocamus eum agnitaeius mb fericordia Bé prælèntia,clamantes Abba pater,Gcut dicicur: luftiGcaci Gde palt;* cem habemus, IcemtOmnis qui credit in eum non confundecur. Hæc eft uera deßnicio Fidei,de qua Paulus loquitur cum ait: Fide iuftificamur. Et compter rides ^uidßt hendit Paulus Gmul in pocentia cogitante noticiam Bé aftenfum, Bé in uolun* P4«/o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiduciam,Sciendum eft autem noticias elfe apprehenGuas. Fiduciam ue«»

rides csl u'r cordeamp; uoluntatccfTcmotum, quoacquiefcimusinobiedoapprehen* tusapprehen-. fodta uetcres dixerunt: Fidem elTe uirtutem apprehenGuam,quia format ima^ ftua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oines,intuens obiedum, Sed alia eft Fidei definitio,cùm de fola noticia hifto««

riæ dicitur,qualis eft in impqs,quæ eft noITe hiftoriam,amp;^ ei alfentiri.Hæc non eft integra fidesjfed mutila, quia non aftentitur promiffioni diuinæ, ad ce per;* tinenci, Credunt Diaboli Bé ludas, promiflionem reconciliacionis alrjs offer«« ri,fed non Gbi. Non igicur credunt omnes arciculos fidei, fed abficiunt articu^ lum:Credo remiflionem peccatorum,fcilicet Mihi quocp promiflam effe,

Dileflio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DILECTIOeft obediencia fecundum omnia præcepta Dei,cum fide

Bé fiducia miitTicordia* propter Mediator?promifræ,amp; læticia in Deo. Nam I Joh:$.dicicur:Hæc eft diledio Dei,mandata eius ftruare.Nec mihi difjalicec, hue accommodari didum : Deus eft diledio, id eft. Deus eft Gimme diligens nos propter Filium,tali ordine,qualem ipfi'us Gipientia fanxit,amp; in nobis effl«« Di/crt-nenJwCG talem diledionem Bé ordinem,qualis in ipfo eft, Sed tarnen oportet difeer«« eji creator à ni creatorem Deum Bé creaturas,ut,Deum in Angelo effi'eientem Gipienciam creatura. dilcdionem, quæ Gint lux à Deo crcata Bé accenOtt

spes. S P E S eft certa expedatio uitæ æternæ propter Mediatorem gratis dandæ,amp; eft expedatio mitigationis calamitatum in hac uita, iuxta confilium Dei»

Ac obferuanda eft differentia inter Fidem Bé Spem,Fides agnoGit,uult dtifer^L^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1‘^nuftionem Bé reconciliationem in præfentia, cum corda uiuificam

tur per fiJium Dei in pauoribus, quern fide intuentur, Spes eft uelle futuram liberationc,quæ nondum adeft,amp; acquielcere oblato futuro borto. Non enim acquieftit uoluntas,nifi bono aliqUo monftrato,fcu præGnti uel futuro, Vfita«quot; Trff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominareuirtutesThcolopicas, Fidem, Spem, Bé Diledio«*

tneelogtca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^11 r -r

nem, bed lunt ahæ multæ in lingulis necellariæ,quæ tarnen ad has rererri pob funt,

P A TIENTI A cfluelle obedire Deo in tolerandis aduerfîs,qusciuilt; bet ferre,amp; nihil propter dolorem facere contra eins mandata^non deficereab ipfo,non mere in deiperationem amp;nbsp;odium ipfiusjion iniuftè lædere homincs propter dolorem, fimul criam in calamitate retinere fidem amp;nbsp;ipem auxilij di* uini, Ô6 in hac Fide amp;nbsp;Spe fcntire mirigationem doloris. Geut Paulus inquit : Pax Dei gubernec corda ucftra, EtEiaias: In filentio amp;nbsp;ipe fortitudo ueftra, G L O RIA eft approbatio confcicntiæ rede iudicantis, amp;nbsp;aliorurede iudicantium.De hac gloria dicicur 2,Cor:i.Hçc eftgloriatio noftra,teftimonl urn confcientiæ noftrg.Et GaI:Ó.Opus hiu probet unufquiic^^Sd^ tunc gloriam habcbit apud (èfe,et non apud aliosj'd cft,Vnuiquili^ rede fadat officia uoca tionis

tionis fuç,qiiod cùm facit, habebic apud ie gloriam,id eftjapprobationem non Hetere falfam confcientiæ,non iàuciæ,nec uolet iniuftis modis colïigere cxifbmatiogt; nem errore aliorum, uidelicet ftulto applauiu errantium, aut obtrcctationc, Vt, Fabius rede faciens,gloriam,id eft, non faliàm approbacionem fuæ con^ fcientiæ habet,etiamfi diiplicet multitudini, bîæc ucraapprobatioconfcien*^^”y^'** tiæeft res bona 8^ expetenda, quia eft ueritas, non mendacium. Et Deus uult^* nos in iudicando ueraces efte, ut, lofeph debet aftirmare, fe non attigifte con* iugem Domini.Scipio debet tenere diicn'men honeftorum ÓC turpium,amp; cùm turpiterfecir,dcbetimprobare factum, 8ó improbationcm ordine diuinitus ttiam naturæ infitoiequitur dolor in corde, Rurfus cùm rede fecit,debet agnofcere, rede fadum efte,amp; honefte fadum diicernere à côtrario. Sequitur autem approbationem rede iudicantem læticia in corde. Hæc iàpientiftimis côfilijs Dei fie ordinata iùnt, ut homo intelligat diierimen honeftorum amp;nbsp;turi#

inde difeernat Deum ab alqs nacuris,amp;r agnofeat peccata,amp; regat mo fes.Ideô Salomon dixit : Melius eft nomen bonum,quàm diuiciæ magnæ. Eft igitur gloria iuxta hanc ueram definitionem,res bona et appetenda.Et didum Augufiini fit notum: Bona confeientia mihi opus eft propter Deum,bona fa« nia propter proximum,

1 • • 1 1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, um wuiu cent

ctiiudicij.Hic multa comprehenduntur Alexander non rede iudicat,cogi« pie^ûAr, fans fc tantas uidorias habere iuis uirtutibus, amp;nbsp;non redè Deum inuocans, Alexander, nccgraritudinem Deo oftendens, led propter fucceftus lumens fibi licentiam nninium fcelerum.Sc iniufte alios opprimeus ScTc. errat iudicio,amp; plus fibi tri« 15uit,quàm debebat* Thrafonis uaniras melius conlpici poteft, qui non redè Thrafo. iudicat,quia palam mentitur, prædicans de le falla. Sed lofeph redè iudicat, loppb. ftruat enim ordinem,fcit perfonam iuftam efteper milericordiam propter ptomifium dominum. Deinde feit in hocpericulo 8è in his illecebris cor fuum à Deo confirm atum efle,amp; agnofeit, Deum effe fontem huius boni, amp;nbsp;ei gra« das agir:Poftea affirmât quod res eft,lè non effe ^ulterum.Sic lob redè iudi# lob, %ciim ait, ft iuftum gubernatorem fuilTe *

Expreffe autem utramcp propofitionem recitac,ait ft non eftè iuftum co« tarn Deo,amp; rurfus inquit,fe iuftum eire,amp; iuftè fecilfe. Non eft lufta perfona propter proprias uircutes,ftd propter Redemtorem, quem nominat. Deinde in rcconciliato placet obedientia ♦

Hine lumatur amp;nbsp;didi explicatio : Oui ploriatur, in Domino olorietur, ^xplicatur di Icilicet de iuftificatione, ficut ibi Paulus loquitur, Quanquam generaliter Here ita dicitur, quoties de principalibus caufis bonarum rerum cogitatur. Vt,lofeph ftitfeàDeoadiutumelftintuendacaftitate. Dauid feit ftadiu« tum effe cùm intcrfccit Goliat,amp; tarnen de effedu uerè affirmât loftph, ft non eflcadulterum.Eîæc integritas confeientiæ eft aliqua gloria,amp; res bona.Qua« reamp;^tranquillitas cordis earn ftquiturordinc diuino.

T IMO Reft affedus,qui ftnlu percipitur in corde, amp;nbsp;eft fuga ueniètis niali cum dolore cordis,quod ita conditù eft,ut uel læticia fit incolume, uel do« lore compreffùm dcftruatu'r, quia uoluit Deus his diuerfis affedibus in créa« tura rarionali oftendere fuum iudicium, quod leruet obedientes, ôè deftruat Leticia a do, contumaces, uult iplbs aft'edus executores effe huius fui iudiefi, quia Lex J«”' fine executione eflet inanis fonitus. Fdæc primùm in penere de Timoré con« hderencur, dieij.

fiderentur^ut uocabulo Timoris fciant luniores fignificari non ociofam cogb. tarionenijled acres motus, qui in corde percipiuntur ♦

Tiworprttù TIMOR SERVILISeft expauefcerefenluiræDeiSc pccnariim fine fide,amp;: in hoc horrendo dolore fugere Deum, ficut fugiunt Sauh ludas, èi. fimiles

Timorfilialii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TIMOR FILIALlSin hominibus in hacuita,efi timorconiun*

dus cum fide, id eft, eft in uero dolore crigi agnitione mifericordiæ Dei progt; pterFilium promiftæ, amp;nbsp;uera inuocatione ad Deum accedere, quod cùmfit, lubijcit ft cor Deo uera reuerentia, non unit cum ofFendere, De hoc timo* re dicitur:Timor Dominiinitiumfapientiæ* Item t Ecclefiaftici ultimo: De.lt; urn time,amp; mandata eius obftrua. Hæc fit régula omnibus hominibus» In ta^

Timor Dei Jjßus didis plurimis Timor fignificat prorfus idem quod uerus amp;nbsp;non fimui« rumcukum I^tus cultus Dei,amp; intelligatur hie cultus ftu timor de uniuerfali obedientia« Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fimplex declaratio nominis neceftaria eft admultorum didorum

explicationem. In Epiftola Ioannis dicitur: Perleda diledio foras pellittimos» rem. Hic de timoré ftruili dicitur,quo cor horribili dolore fugit Deum,ut ex^ perientia oftenditin omnibus hominibus elfe trepidationes, Sed cùm acce^ dunt fides amp;nbsp;dilcdiojd eft,læticia in Deo,accedimus ad Deum,non fugimus* Ita pellitur ftruilis timor, amp;nbsp;oritur uera reuerentia fubijciens cor Deo,

Confcicnim. CONSCIENTIAeft Syllogifmus pradicus in intelledu, in quo maior propofitio eftLex DEl,ftu quodcuncp uerbum Dei,nobis aliquid præ^ cipiens. nbsp;nbsp;Minor uerô amp;nbsp;conclufio funt applicatio approbans redè fada, ueï

condemnans delidum,quam approbationem in corde ftquitur læticia,et con^ demnationem dolor natural! ordine,fancito lt;à Deo, qui uult in creatura ration nali hancnoticiam fui iudicrj elfe, amp;nbsp;executionem accedcre,utfitteftimonium de iplo,oftendens eftè Deum,amp; præcipere iufta,amp; prohibere iniufta, amp;punigt; re. V titur autem Deus hoc ipfo iudicio in nobis in puniendo, amp;nbsp;fuo tempore hos pauores auget,ficut dicitur :Deus ignis confumens eft. Item : Lex occidit. Erant in Dauide ftatim condemnatio Iceleris, amp;nbsp;aliquis dolor, fed adhuclatb guidior, Sed in obiurgatione Nathan Deus ipft auxit hune dolorem, feriens cor eius ftnfu iræ» Debebat cor humanum congrucre cum Lege, etiam ante

Confeiemia Dehdum,fed tune fepê eft contumax, Reliquit autem Deus hoc indicium indicium poU poft delidum, quia Deus in hoc dolore uult ft confpici, ac feiri, efte Deum, ddiiiumcur præcipientem,amp; punientem iniufta, Hoc confilium Dei amp;nbsp;teftimonium de Deo læpè cogitandum eft, Hoc indicium nominat Paulus ad Cololfenfes, Chirographum contra nos ftriptum in lege, id eft, Syllogifmu, in quo Lex amp;nbsp;quodcunep uerbum Dei nobis aliquid prçcipicns, eft maior,applicatioadnos luntminor amp;conclufio, quahorribiliter condemnamur noftro teftimonio» Hue multa dida fcriptorum pertinent :

Conjeia mens ut cui^. fua eß, ita. coneißt intra F^e^ora pro meritis J}gt;emi^ nietunij^ fuis^.

Libertas in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIB E R T A S in Deo eft pofte res creare non creare, amp;nbsp;cùm fit imi^

mutabiliter bonus, pofte dare bona amp;nbsp;pofte non dare,conftruare naturam,aut quot;nbsp;non conferuare, agere per creaturas ftcundum naturæ ordinem quern inftitugt; it, aut naturæ ordinem moderari aut mutare , ac immediate agere fine creatu^ ris, Ita præeft naturæ ut agens Iiberrimum,iuxta didum Pfalmi.’ Omnia quælt;â cuntp uoluit fecit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V E RA

VERÄ VIRTVSi'nangeli'sódhominibuseflmotusdiuinus,con«ä gruens cum Lege Dei\ qui motus accenditur à Deo^ ut caftiras in loièph, for^ titudo in Dauide^iuxta dida: Deus eft qui efiicit in uobis ut uelitis3amp; perfici^ atisjut fiant aliqua ipfi grata» Et i» Cor* 2, Diuifiones donorum funtjdem au^ tem Spiritus»

OPERA Legis funt cogitationes humanæ, amp;nbsp;imperia uoluntatis opera Legü. tntis locomotiuam,ut externæ actiones congruant cum Lege Dei» Hunc qua^ lemcunqj conatum in homine uocant Philolbphi Virtutem»

IVSTICIÄ VNIVERSALIS fignificat idem quod uirtus, Sc fft congruentia cum tota Lege^iftu eft congruentia cum Deo» Idetn eft enim dis» cere^congruere cum Deo,amp; congruere çumLege Defiquia Deus talis eft^ficut fein Lege deicribit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

IVSTICIA PARTICVLARISeft uirtus fuum cuiq^ tribus= luflida parti» fns, Hanc definitionem Plato accepità Simonide» Apud Ckmentem extat ’îtfinitio compofita zx uniuerfàli Sc particulari, aik-mo^ouh «.o/vMvi'a SsS /xirà ’lao»

Apparetautem autores uoluifle in priore membro complefti motus acï» tenfos à Spiritu fànéto erga Deum^deinde officia erga proximos» Intelligatur autemæqualitas ordinata»

N O TICIAE funt aftiones mentis amp;nbsp;cerebrf quibus formantur ima«: Nofjcw» gines^quæ funt lumen, quo res monftrantur.ut Iulius cogitans Pompeium ab;» lcntem,ea ipfa cogitatione format imagincm eius» Hoc ita fieri manifeftum fft,quomodo fiat, nondum fcimus, fed in ilia æterna Academia difcemus» ln.sâ terea confideremus hoc mirandum opus Dei in hominibus, amp;nbsp;difcamus^hanc formationem imaginum nobis inditam efle, ut aliquo modo cogitemus, Filins Um Del efle imaginem æterni patris^ cogitatione genitam, ut inquit bpiltola ifttditAßt, ab EbræOSÎ Filius eft X«faK.TH'f thç UTros-atz^wç ScuT§.

Fiunt autem illuftriores Noticiæ, quando Deus ipfe hoc lumen accen# Deut perfilnt ditj uidelicct, quando filius Dei ipfe dicit conlblationem in mentibus noftris, ‘^e^ui oftendit Pattern uoce Euangelijj ut fit in uera confblatione» Ita fcriptum eft if^ßriores.

ad Ebræos cap» 4» Sermo Dei uiuus amp;nbsp;efficaX;,öd penetrantior omni gladio, penetrans artus ÔC medullasjudicans cogitationes cordium ÖCc, Et cum Fili»« usdicitconfoIationeminmentibuSjfimul eftbndit Spiritu fanftumin corda, spiritui s. quinouos motus accendit, qualis ipfè eft, amp;nbsp;mifcetur fjpiritibus uitalibus,fitcp tnifceturfpu illuftrior noticia,congruentibus motibus cordis» Eft igitur fàpientia genera# 'liter,noticia uera, illuftris aut mediocris, agnofccns res, quas Deus unit afpici 8lt;^confiderari,ficut Deut.4» dicitur: Hæc eft fàpientia ueftra,audire præcepta Del»

FID E S eft aflentiri omni uerbo Dei nobis tradito, atcp ira 8t promift ^ides » fioni gratiæ : amp;nbsp;eft fiducia in uoluntate amp;nbsp;corde, acquieftens in Deo, propter Mediatorem, accenfà per uerbum Dei amp;nbsp;Spiritum fàndtum, qua cor in fenfu iræ Dei agnita mifèricordia Dei reuiuifcit, amp;nbsp;lætatur in Deo,amp; accedit ad eu, inuocat eum,clamans Abba pater, iuxta difta Rom.y» luftificati fide pacem babemus»Item Rom.8»CIamans Abba pater»

SPE S eft certa expedatio uitææternæ propter Mediatorem gratis spa, dandæ, amp;nbsp;eft expedatio mitigationis feu libcrationis præfentium calamita# tnni,iuxta confilium Dei, iuxta didum i, Pet» i. Perfedc fperate uitam æter# psrfedè.i fme nam» Intelligentes autem perfedè pro hac phrafi, fine fimulatione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimulatione,

DILECTIO Dei eft obedicnua. uniaerfalis iuxca omnia i-nandata propter Deum^amp;^ coniunóia cum Liera ïæticia in Deojiixta diéium i, lohan,^^ Hæc eft dileûio Dd^feruare mandata Dei*

PATIBNTJA Pbiloibphica efl obcdire radoni in perferendis ad^ uerHs, quæ ratio iubetfcrre,8c non frangi dolore:,ut contra aliquam uirtutem fadamaSjUt Cato fadtcontra iuflidam iefe intertidens.

fiiaM^^ PATJENTIA Chrifliana ed obedire Deo in perferendis aduerfs^ quæ Deus iubet ferre,nec frangi dolorc^ut contra aliquod mandatum Dei fa.^ ciamuSfôd ed lenire dolorem agnitione uoluntatis Def èi. Spiritu fando^qui ed læticia in Deo, Si. fpem retinere liberationis aut mitigationisj Sipetere à Deo liberationem Si mitigationemjuxta didum Pfalmi 5Ó* Subditusedo DeOjSi ora eum* Item; Expeda Domnium, Sicudodi uiam dus^.

Cultus Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C V L T VS Dei ed opus à Deo man datum, fatft urn ftde,agno/cente

Fiîiû Dei^ Si dducia ipiius^cuius operis dnis principalis mediatus uel immcf diatus edjUt Deo bonos prçdeturjd eft,ut bac obedientia tedimonium oden^ datur, bunc uerè effe Deum^quem de colimus,

Ttmor Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TIMOR Dei ed uerè expauefeere agnitione iræ Dei adaerdis peccalt;gt;

turn :Fitautem Timor dlialis^.cùm accedit Fides^ qua corerigiturconfolatio^ ncjamp;f de tabs timor:,qui ed fine odio Dei, Si unit ei reuerenter obedire:,Si eum non oftenderc* Hoc modo Timor Dei dgnideat totum cultuiUj ut. Beadom^ nesqui timet Dominum.

Timorferuilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TIMOR feruilis ed Timor Si dolor due dde^ Si ed fremitus aduerfus

Deum.Sihorribilis fuga.qualis ed in Saule Siluda. De boc timoré dicitur: Perfetfla, id edj non dmulata diledio foras pellit timorem.

lurumentum. IVRAMENTVM edinuocatioDef quapetimus.utDeusdtte^ dis de nodro animo^ quod non uelimus fallere homines ea de re, de qua aife^ ueramus,Sidmulpetimus^ut Deus dt uindex.d fefellerimuS:, quam inuocatio=i nem Deus fanxit,ut dtuinculum ueritatis inter homines,Sid obligat ad tueiu dum hoc uinculum^ uideliceCj ut ieruantibus benefaciat, Si non leruantes dne Lilia dubitatione puniat. Quia uult intelligi ucritatem^ utfeiamus Si effeipf fum^ Si ed'e ueracem.

^ERIT ASinterdümnoticiamdudoSlrinamueram.feuièrüionem uojtgni^cat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibied congruentia fèrmonis cùm rebus. Vtcûmcogitoaut

II. nbsp;nbsp;dico_,niuem candidam effe,lnterdum dgniRcat uirtutem^quæpodethominari

Veracitas. Edautem uirtus^ quæ ample(ditur:,amat Si condanter retinetue^ ras noticiasj ueram doélrinam^ Siueros fermones. Si abhorret à mendacqs Si Sophidica^ Siefficit ut congruant diila feu promida Si faeda^ Siutïèrmoac

Q^areDeui gedus congruant cum animo, Mulcautem Deus intedigi ueritatem^ utfeia» uelit ueritate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfumjSi ueracem efTe^Siuult nos acquiefeerein ueris noticifspro^

pter ipfiim^Sipropter utilitatem uitæjdeôinquit: Non dicas falfum tedimo^ nium. kemtSitfermo uedcrjed,edjion,non^Sic. Si enim concederetur inlink ra petuîantia,Si uanitas difputationum, quads fuitPyrrhoniorumj uocaretur etiam in dubium^an ûtDeus.

Demoßhenis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demodbenes dixit: Duabus rebus homines deridmilesDeo: Veritate

Hiiîum. SiBeneRcentia. EtRtin confpedlu diiium Zacbariæ ; Diligite ucritatem Si pacem.

SVPERSTITIO eftobftruatiocertigeftus^auttribuerecffeóium gratiæ.aut mutationis naturalis rd^, aut geftui fine mandato di'uino, aut fine faiifis phyficis.Hic non dicitur de politicis geftibus^qui fiint fignificationes Cü tiefuperftitione, ut cum Regi imponitur Corona^ non fit naturalis mutatio, fed fit fignificatio ad commonefaciendos alios de diftincftione ordinum^ èc de officijs ÖCc.

ECCLESIA uifibiliseftcoctusuifibilishominumampledtentiuminlt;f uiß* eorruptam Euangelij dodrinam, èc redlè utentium Sacramentis, in quo ccetu filius Dei eft efficax per minifterium Euangelij, amp;nbsp;multos régénérât ad ui tam æcernam, quan^ funt in eo ccctu amp;nbsp;alrj multi non iandi, ied tarnen de dodris na Sc externa profeffione confentientes, Hæc eft fimpliciftima definitio uifi:# bilis Ecclefiæ*

RE GN VM Cliriftfieft Filium Deiinftituere amp;nbsp;conftruare minifte»#Rggnumcbri^ fium Euangelij, colligere Ecclefiam, 86 uerè effi'cacem efle in credentibus, cosfli. üiuificare uoce Euangelij, amp;nbsp;fandificare Spiricu iando ad uitam a?ternajn,dejj fendere eos contra tyrannidem Diabolorum, amp;nbsp;organa Diabolorum amp;nbsp;po^ ftea reiufcitare Sanc^tos ad uitam æternam, amp;nbsp;tradcre regnum patri, id eft, ads* Trcidere re=gt; dücere æternam Ecclefiam ad æternum Pattern coram, ut poftea regnet in eis diuinicas palàm,non per minifterium Euangelij. Donee enim adhuc per mini^» fterium Euangelij collipitur Ecclefia, dicicur hocreenum Chrifti inhacuita, 9uia Filius, qui eft prolert Euangelium ex linu æterni Patris, Pater 3gnofcitur, cum in ipia confolatione agnoftimus, nos ab æterno Pâtre recipi, ’ïionftrato uoce Euangelij,^ tarnen filfi regnum eft cternum, quia in tota eter«« Zitate fimul cum Patte amp;nbsp;Spiritu lando régnât, amp;nbsp;manet caput Ecclefiæ*

MINISTER Euangelij eftperfonaordinataà Deo mediateuelim«; wwtyîerEMs •^tdiate ad docendum Euangelium,Ôôad Sacramentotum adminiftrationem, an^eUj, ad puniendum uerbo, non ui corporali»

MAGISTRATVS Politicus eftperlbna,àDeoordinatamédias: Mdgißratut ttuel immediate, ut fit uoxamp; executor legis diuinæ in externa difeiplina, 86 aliarum honeftarum legum, 86 Hz euftos pacis,ac reprimat 86 puniat contumas: Cts ui corporali,bellis 86 fupplicijs aut nece corporum. Ad banc executionem Opus eft præfidijsamp;!: fumtibus, ideo imperia oportet inftruda cITe fatellitijs, fiualia non habet minifter Euangelij.

D E F E N SIO légitima, eft certo modo reprimere uiolentiam notori#Pießenßw legu arn ficut Leges ordinarunt. Vt cum uiator in prelenti periculo reprimit latros!^'quot;’^’ oem. Sic licet reprimere Magiftratum in prælènti periculo rapientem filiam aut coniugem alterius. Aliud autem eft defenfi'o in prælènti periculo, aliud pocna poft atrox Icelus, ubi ctiam aliquando magnitudo iufti doloris exculat patentes, quiatrocia ftelera puniunt,ut Harpagus,amp;ciuis Vicentinus, cui Tyrahnus eripuerat filiam, amp;ftupratam poftea temifit diftedam in quatuor partes.

B E L L V M eft aut légitima defenfi'o, aut légitima pccna, fufeepta ab Beta. ordinaria poteftate, propter iuftam cauläm.

S E DITIO eft motus fubditotum,qui inuadunt armis Magiftratum, ^quo non funt affedi notorijs iniurijs,amp; quando non feruatur modus defenfi* onis,fed rapitur dominatio.

SrofyK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s T O p r H eft motus cordi humano i'nfitus diuinitus,conpruens cum Lege

üenteßh NEMESIS feu Zelus, id eft, indignatio contra atrocem iniufticiam aut turpitudinem* Sunt autem sopyai' diuinitus infi'tæ hominibus, ut fint com^ monefacStiones de Deo, qualis fit

GratituJfi, GRATITVDO eft uirtus compïetflens ueritatem amp;nbsp;iufticiam, Veritatem, quia Deus uult nosagnoicerc Scfateri, unde beneficia accepta fint Jufticiam ueró,quia obligat nos ad mutuam beneuolentiam^amp;ad alia cerigt; ta oifïcia,

AFFECTVS fiint motus cordis,laxationesuelcompreflîones,lè^ quentes noticiam, proièquentcs autfugientes obie(fia,qui cum aut lædant na=« turam, aut delecfient, iemper comitantur extremi alFedus, dolor læfa natura, Dolor (y feufucuitas,id eft, læticia acquiefeens in obiedo* Hi duo fiint ultimi affedus, da, duo Ultimi quia Deus uult dilcerni honefta,amp; turpia, ideó cor fic condidit,ut fit tanquam (tjfeäus funt. ujuçjex,amp; dolor deftruat hominem propter turpia, amp;nbsp;læticia fit uita, quæ dejgt; bet habere honefta obieda, ut congruat cum Deo*

Dolor. [:£}. autem D O L O R. feu Triiiicia in cordc,fuga obieefii contrary, quo læditur, 0lt;^ eft fenfus deftruótionis, cum coruelut fiigicns conftringitur, feu comprimitur* Et in hac compreflione torrefit, fiinguis amp;nbsp;fpiritus uelut inigt; cendio abfiimuntur,amp; languefiunt omnes adtiones cordis, donee uita prorfiis extinguitur. Alibi dolor in alijs membris eft tantum fenfiis læfibnis neruo^» rum, qui fic conditi funt, ut percipiant fuaues amp;nbsp;infiiaues motiones. Nec alia caufaquærendaeft/nifiquiaDeusuoluit nobis dilcrimina conferuationis amp;nbsp;deftrudionis nota efî'e,amp;uoluit,utnaturæ iuftîç bené fit, ÔCiniufta deftrualt;» tur *

Ufidrf. L AE TI C I a eft fiiauis motus in corde,8c iielut Iaxatio,in qua fanguis clt;cim alF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copiolæ ac lucidæ flammg fpirituum gignuntur, quibus totum cor^i

âiafuntmix^^ fouetur. Ex his initijs cæteri aftedus utcuncp deferibi poifunt, quia pic* h, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riqj funt compofiti,lèu mixti. V t;

IR A eft dolor cordis fugientis obiedum contrarium, amp;nbsp;fimul cupidi^ tas depulfionis. Fit autem compreflione dolor. Quare fanguis affiuit,ut cordi opem ferat.Sed cupiditas depulfionis fit laxatione,in qua cor effundit làngufi nem amp;nbsp;ipiritus in extrema membra, 6c tanquam armat ea, èc utrocpmotu crelcente,fitinccndium cordis èc Ipirituum. Hinc funt deicriptiones:

Ora tument trdj ni^refcuntfàn^nine 'Yente Œ)tralt;^ Gor^oneo lumina felle micant,

odium. O DIV M eft continuata ira,tanquam perpetuum incendium feu flam ma in corde ♦

Amor. A M O R eft compofitus ex læticia ex attradione rei placentis. Fit^ dilatatio cordis uelut amplexu attrahentis rem placentem, litres placens fiat unum quiddam in corde,ut dicitur: a-w/xara /xm/

tunfuetudo. MANS VET VD O eft uirtus moderatrix iræ,nifi' ubi Lex Dei iult; bet irafei amp;nbsp;punire»

Zf/w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vicinauirtuseft NEMESIS ièuzelus,quæeftiralcipunireiuxta

mandata Dei, Vt Phinees iratus propter gloriam Definterfecit accedentem stoicorumer» ad peregrinam mulierem, NecredèdicuntStoici; Pcenam exequendam elfe ror, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üneita^

fine ira. Quia uulc Deus eti'am corda uerc commoueriddeô cales motus indi^î dit hominibuSjSd: Spiritus fancflus ipiè ciet eos in fancrisjuxta didlum; Zelus domus tuæcomeditme,

MISERICORDIA eft uirtus, qua dolemus in calamitate iuCto^ j^ifcricordid. rum,aut propter probabilem rationem in calamitate iufta^eorum, qui tarnen crrore aut imbecillitate lapG iunt, lenire miièriam ftudemus,

AMICICIA eft iufticia, in qua pro beneuolentia orta ex caufis ho:lt; Amicidti, neftis reddimus beneuolentiam,amp; obliçati fumus ad mutua ofticia honefta amp;nbsp;poflïbilia,

E n I EI K El A eft uirtus leniens ftueritatem ftridti iuris propter probabis« îTr/Ekaa. lernrationem^ quiauidelicet incircumftantia eftmitigationis caufa,utcùm Thraiybulus Atticus iàncit, ne redudi ciues ereptas pofleftîones répétant, quia repetitio nouum bellum acceniura erat. Sic Paulus inquit Pbilip,4. E7r(=

ueftra nota fit omnibus hominibus Vult enim in Chriftianis eminere i» chrifliams bonitatem, condonantem multas priuatas oftrnfiones tranquillitati publicæ, fîcut amp;nbsp;Dominus inquit: Remiccite 8gt;C remittetur uobis. Et noti fine dulcilib gt;ni uerfus Nazianzeni :

E/Jt o/J'aç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Tf^o^iiÿHcrop -w 'Tt^aop,

Eftautem maxime illuftris ÎTr/Ekea, quam Deus in Euangelio patcfacit, tTr/ekeaEwÂ J’tcipiensincoacamobedientiam propter Filium, amp;nbsp;quafi diipeniàns de fua,

Vicinæuirtutesfunt,ièueraiufticiaamp; £7r;£(K.ea,fi'cutLiberalitas amp;nbsp;Parfis seuerdiufti-’^onia. Item: Sicut manfiietudo Nemefis, Item,ficut Veritas amp;nbsp;candor. Eft fuim candor uirtus, in quacunq? interpretatione, non iolùm, non deprauans j. ’■eftè difta calumnqs, ièd etiam Heftens ambigua ad meliorem fententiam, Et ptæceptum eft de Candore:Nolite indicate, ne iudicemini amp;c.

FORTITVDO eftuirtus acfirmitas cordis perferens doloresac lortitudo. ptricula,tùm in fuftinendo,tùm in depellendo,iuxta legem Dei,quæ oftendit, qua? fint fuftinenda, amp;nbsp;ubi fit utendum depulfibne. Haec firmitas cordis, ut in Eauide fuftinente iniurias, aut pugnance cum Goliath, eft motus diuinus, amp;nbsp;Uniuerfaliter heroica fortitudo, ut in Achille,motus diuinus eft, nec aftumitur Hcroicdfort^ bumana cogltatlone,quia eft in corde, non tantum eft qualifcuncp gubernatio Ecomotiuæ in externo geltu,fient uuloaris fortitudo.

GLORIA ufitatè difta deglôria hominis,eft approbatio confeienriæ clorid, noftræ refte iudicantis, amp;ah'orumreftèiudicantium. De hac oloria Paulus iuqiiit:Exploret unulquifcp fuum opus,amp;^ ficgloriam habebit in Ièiplb,amp; non sh alio. Id eft. Si reftè feccris ea quæ funt tui ofiîcq, habebis approbationcm confeientiæ, quæ alFert tranquillitatem,amp; non quæres gloriam obtreftatione âliorum,uel populari applaufu.

S V P E R BIA conflata eft ex muleis uicijs. Eft enim errore iudicq superiîd. agnoftentis propriam infirmitatem, elle iecurum èc fine timoré Dei, ÔC fibitribueremaiora uiribus,amp;S fiducial ni extra metas uocationis maiora ap!s petere, amp;nbsp;alios delpicere ac premere, irafei Deo hominibus, cùm hic curlus itupeditur.Vc Antonius uelut ebrius feie alpiciens,admiratur fiiam uirtutem potenriam,8d fe dignum eftè iudicat, qui lolus teneat imperium, ideô omift

Prouerb, Abominatio coram Deo omne corfuperbum, Item: Deus fuperbis refiftit,uideb'cet, quia multa peccata in eis concurrunt,cor eft fine timoré Dei, 80 effertur fiducia iuarum uirium, turbat uocationes, 80 frémit aduerfus De# nerodoti di= um,cùm impeditur cupiditas, Dignum memoria eft ÔC Herodoti didum: So# flw». let Deus omnia fublimia humiliare uel mutilare,

Humilitds. HVMILITAS feuTaTTflvofpfOff'cæH eft uirtus ex multis compofita, Eft cnim in agnitione propriæ infîrmitatis uerètimercDeum,amp; fiducia auxilij diuini -fèruire uocationi, nec erumperc,nec maiora appetere, amp;nbsp;agnofeere gu# bernationem Dei opus effe, qui etiam imbecilb'ores poteft facere fàlutaria or# gana.Ideô Sc iufticia eft, tribuens flium cuiqp locum, non defjîiciens alios, nec

* nbsp;nbsp;impediens, amp;nbsp;non fremens aduerfus Deum in pcenis, fed tribuens Deo lau#

dem lïifticiæjncut Daniel inquir: TibiDomineiufticia amp;fc. Tab's fuit Iona# tbasjintelligens regni molem non fuifincri poIIc humanis uiribus, ÔCpræiêr# tim in populo Dei non efle felicem Regem, nifi diuinitus datum, Ideo non appetiuit regnum,ied Dauidi ce flit, poftea in ca.lamitate Deo patienter obe diuit.Dc tabbus dicitur: Humilibus dat gratiarn,

MODESTIA eft uirtus ieruansconuenientiam iecundum rcdum iudicium in opinions de nobis, in iermone,amp; in geftu,

PERSONARVM acceptioeft æquabbusinæquab'a,autinæqua# libus æquab'a dare, amp;nbsp;fie Ebraica phrafi dicitur rcfpetftus non principalis ne# gocijjfed circumftantiæ in perfona, ut cùm iudex paupercm mccchum punit, mcccho diuiti parcit, iuxta diélum : Dat ueniam coruis, uexat cenfura co#

lt;fti, Et cùm dicitur Légitima coniiin(ftio,comprehenduntur leges de gradibus CoMvixîio cognationum diuinitus rradiræ,8ô alisehoneüæ leges. Nam commixtio cùm cognatis prohibita lege diuina dicitur incefta,id eft,ad quam non poteft acce# dere coniugab's iblennitasjinquafponfàcratornatacingulo, quod nomina# batur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inde incefta confuetudo dicitur,quafi fine cefto,id eft,fine legibus

coniugti,

Sedulity, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEDVLITASeft uirtus,qua iuxta mandata Dei diligenter facimus

laborcs proprios amp;nbsp;neceftarios uocationis noftræ, amp;nbsp;intra metas uocationis nos coêrcemus. De nac uirtutc, uideb'cet de tuenda uocatione amp;nbsp;diligentia in laboribus exprefte praccipit Paulus primo Theffalonicenfes quarto. Ad# hortamurutexcellatis magis, amp;nbsp;in hoc ambitiofi fitis, ut fitis quieti,amp; pro# priafaciatis. Et Rom, 12, dicitur de diligentia: Quipræeft fitdiligens. Et in 9, cap, Ecclefiaftæ: Qiiicquid inuenit manus tua ad faciendum,ualidè faci# iK.iticre pMe to. Et cap, 11. Mane uefjaere ieminato fernen tuum. Item : Mitte panem tuum in aquas tranfèuntes, quia poft tempora multa inuenies, id eft,doceas, iuues

’uues communcm ftatum tuis laboribiis.etiamfi apud mulcos, uidetur inutili's bbor, ut fi panein (pargercs in aquas, erunt tarnen aliqui, quibus tui labores profuturi funt: Sicut amp;nbsp;Paulus nos conic)Iatur,inquiens: Non eft irritus labor lïefter.Extrema uiciofà iunt. Ignauia amp;nbsp;7roAü-7i5ay/xo£zcwK,quæ aut in uocatïone fa^ fit multa TrapEpya, omittit neceflària,aut erumpit extra uocationem,ut ardeli^ /^octcüjk. ^nes, ac alij ambitione, alrj ftulta imitatione feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccant, ut quia Ma^«

*^abæus féliciter liberaueratpopulum,multi uoluerunt efteimitatores,qui ta;» fiitn erant infcclices, quia nec uocati erant, nec diuinitus excitati. Sic fuerunt ’nfclices imitatores Themiftoclis, Pericles amp;nbsp;Demofthenes, ac de talibus dis’ pendes er diim Polybq dignum eft memoria: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TK^i^ya.ivrvX'sv'Oiip ôv7rlt;JpwvTj Denw/lfoener.

’iiulti opera florentiifimorum hominum nô ftudent imitari, '’’à Trap epya JhaSvtiç

aiùj sau^ ’«Kp/triap. Scd imitantes parerga,producunt in theatrum fu^ 3ni fummam infcitiam*

PROPRIE T AS eft dominium rei,iuftis modis acquintum,quo dos Propnetdt, ’^inuSjôd non alius,ius habet de ea re diiponendi ftio arbitriOjniiî quantum le^

DOMINI VM eftius,ideft,facultas ordinatalegediuinauelhuma!« Dontmiuat. ’la^qua rem tenet Dominus, amp;nbsp;non alius, amp;nbsp;de ea. re di^onit iuo arbitrio, nift Quantum lege aut paefto prohibetur»

Sanxitautem diftiiuftionem dominiorum iplà uox præcepti. Non fur# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«io*

Communis 1)^15 rerum efi naturalis iuris, fient yfitatè diciturt Erao eïi immutahtlis.

R elpondeo ad maiorem. Naturalia ftint im mutabilia,uidelicer noticiæ nbsp;nbsp;nbsp;nüurd,

iiaturales artium præceptorum:Sed non utilitates,quæ fuiflènt in natura in fcgra,ut perpétua fanitas corporis,amp; aliæ commoditates, Talis potuit efte in ïiatura integra communie, nec tarnen fuiflet præcepti,

CONTRACTVSeftmutuaSthoneftaconlènfioduorumueïplu^ Contrudus, Huih de re aliqua legitime modo transferenda, uel que ad dominium,uel que îtdufum,uel quoad obligationem,diuinitus ordinata. Quia ciim ftnguli indi# géant rebus quas ipfi non habent, uultDeusferuataæqualitate legitimis cô# tractibus, amp;nbsp;communicatione légitima, uitam hominum copulatam efte, ut v/w/wbowi« intcllipamus, iufticiam efte æqualitatem, amp;nbsp;feiamus ipftim æqualem efte» Et lunt contraftiis conhrmati Leüit, i ÿ. Non tacite inæqualitatem in iudicio,in régula 8ôc.

E M. TIO eft contradus,quo res transfertur,quo ad dominium pro iu# Emtio, fto precio,nec retinet cmtor ius retrahendi preefj» Et nominantur fubftantia!« lia emtienis,mcrx,prccium, amp;nbsp;confenlus emtoris amp;nbsp;uenditoris» ,

MVTVATIO eftcontralt;ftus,quotransferturpecunia,ièufrumen# MKtwrftio. tùm, feu alia res utilis, cuius uius eft confumtio, cum hacobligatione,ut tans tundem poft certum tempus reddatur, Sc dans mutuô retinet ius tantundem petendi, quantum mutuo dédit,

VS V R A eft lucrum,quod propter mutuationem petitur, Exprefle vfur^, autem prohibita eft ufuræ petitie Leuit, 3^, amp;nbsp;Deut, 23, Et in Euangelio dici#

tur : Mutuum dare, nihil inde fperances» Et pugnant ufuræ cum æqualitate» Nemo debet lucrari ex alieno. Accipiens ufuras lucratur de alieno. Quia mu^ tuacio tranftulit dominium, Sc quidern rd non fua natura frudiHcantis* Non eft igitur iuftum lucru* Ac res oftendir^propter hanc inæqualicacem exhauriri magnam partem hominum, eamcp ob cauiam fepè feditiones in imperijs orlt;* tas efle*

yx df Ceti: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ethnic/ tamen^ut modus aliquis eftcG legerh condiderunt de Cencehma,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;Dicitur autem Centefima,ufura centefimo menft æquans iortem* Vt fi quis

fingulis menfibus de centum aureis ioluat unum aureum. Fit mentio Center fimæuiuræ in libro Eidræcap,y* Cumcp fœneratores duas aut tres centefii« mas poftularint. Lex de centefima iæpè renouata eft,ut à Lucullo in Afia,à Ci* cerone in Cilicia, à lulio amp;nbsp;Augufto in toto imperio,

interelJi^ INTERESSE cft accidens aliorum contraftuum, amp;nbsp;eft honeftæ rd appellatio ex natural/ æqualitate fumta, de qua dicitur : Nemolocupletetur cum alteriusiniuria» Eft igitur Interefte debitum, quoddebetiure naturæis qui effîcacem cauiam damn/ alteri dedit, auc qui uerèimpediuitaïrerius iufta lucra: ut fi' quis in locato corrumpit aliquid, debet id quanti intereft,id eft,de* JntereJJè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iarcire damnu,etiamfi nulla padtio de hac re præcefifit» Qtiôd aût uocabu*

ïexùwrttpr«.lu honeftæ rei Interefte prætexitur crudelibus uftirisjpernicioià fophiftica eft»

Loeatio, LOCATIO eft contracftusj'n quo res transfertur ad certum tempus, quo ad ufum, pro certo precio, non quo ad dominium, Sc res iîlatæ funt iure oppignoratæ locanti,

Keiidadum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MEND A C1VM eft petulanter aut cupiditate nocendialiudloqui,

ièu geftu fignificare, amp;nbsp;aliud {entire. Non enim nomino mendacia figuras, quibusex probabili caulâ aliquid tegitur,quodnonnece{reeftdici,Lit Raab efficiofa men- negat ipeculatores domi fuæ efiTe, Taies figuræ nominantur ofticiofa menda* dada. nbsp;nbsp;nbsp;cia.Huc amp;nbsp;Apologi ac poëmata pertinent,quæ omnia pofTunt dici figuræ feu

Maledicentia. MALEDICENTIA eft fèufalià ièudubia icelera puniendalegi* bus alicui obijcere,ièu uera commemorare uanitate aut cupiditate nocendi,ex* tra ordinem iudiciorum. Hoc uicium prohibetur Leuit. i ÿ. Non eris crimi* conuidd. nator nec iùfurro in populo. Pertinent autem ad hoc genus conuicia feu faliâ Calumnilt;e. feu uera,quæ tarnen uanitate aut cupiditate nocendi dicuntur. Item, calum* niæ, quæ funt,aut benè fada aut redè dida deprauare, aut ambigua in deteri* orem partem fledere, aut quoquo modo crimen fingere, ut Palamedes fiëto crimine opprimitur,item Naboth. De his omnibus dicitur in Ecclefiaftecap, 7, Calumnia conturbat iàpientem,amp; perdit robur cordis eius. Et cap, 10, Qi^^ialis eft ièrpens,qui clàm mordet,talis eft calumniator, V^icia linguæ multa funt,alia maois, alia minus atrocia,

r GARRVLITAS, futilitas,uanitas, iadantia, maledicentia,fuh* scurrilitae, iànnatio,mentiri,calumniari,infulfitas,fcurrilitas,quæ eft obfccena dicere,aut in materia graui intempeftiuis iocis, aut Mimicafubiànnatione ludere, aut contumeliofa diccre in iuperiores, aut in calamitoibs honeftos, ut Semei feur* ratur maledicens Dauidi,

Liberté dub LIBERTAS CI VILIS eft facultas corporalis ordinata legibus, i«. honeftè transferendi corpus, amp;nbsp;eligendi honeftas operas corporis pro arbi* trio, ôë habendi res proprias, amp;nbsp;difponendi de eis iure Dominij pro arbitrio, habens

Habens Sd legitimam dcfeniïonem corpons reruiTi,ut lolèpb emtus non po^ teft transferre corpus^ac difcedere à Domino fuo amp;rc» Difèrtè aurem dicitur, facultas ordinata Legibus, quia Irbercas non eft infi'nita licencia, nee uagatur Heluarum more,(èd eft facultas honeftè utendi corpore amp;:rebusdiberior,quàm ^ualis eft captiuorum aut feruorum, fed tarnen Deo fubieefta, èC certis inclulà fnetis diuinitus, uidelicet legi Dei, amp;nbsp;alqs legibus,quæ muniunt conceftam fa^ cultatem, ut ft cui liceat uti fpaciofi horti frudibus, amp;nbsp;ftnt circumdati muri, ne irrumpant apri aut aliæ feræ. Sic dicit Lucius CralTus: Legum ftrui fumus, ut Hberi efle poftimus,

SERVITVS CIVILIS, quam Deusapprobat,utferuusfuitlo^Seruitm c'iuia ftph,ftu Onefi'mus, eft priuatio Légitima faculcatis poflidencli res proprias,amp; digendi operas proprio arbitrio, ÖC transferendi corpus aut res proprio arbi== trio. Habet autem hæc feruitus ex lege diuina feu naturali fuam mitigatio»« •lem aut moderationem, nec domini cogant ftruosfacere contra leges diui^ nas, Vt,cùm Turci auferunefubditis filios amp;nbsp;filias,amp; abftrahunt eos ad ftiam Holomaniam, quia Deus eftfuperior Dominus, amp;nulla creatura petere aut iubere aliquid debet contra mandata diuina,iuxta didum : Oportet Deo ma«« gis obedirequàm hominibus, Ac didum Platonis obferuetur : Vcracp optilt;lt; gt;na,moderata libertas, amp;nbsp;moderata ftruitus, Vtra^ pefli'ma, immoderata Ift Igt;ertas,amp; immoderata feruitus,

BONVM INCREÄTVMeft Deus ipfe, qui eft elTentia làpi* Bonuw Inerte ^ns,æterna, omnipotens, uolens talia, qualia in Lege fua præcipit, creatrix amp;nbsp;‘*^'*”* * tonferuatrix mundi,amp; caula boni, id eft,iàpientiæ iufticiæ,læticiæ, ordinis in creaturis, De hoc perfedo bono dicitur : Nullus eft bonus,nifi unicus,qui fft Deus,

BONVM CREATVM, eft creata conuenientia in creaturis tuni mente diuina,omnia intelligente amp;nbsp;ordinante, Eft igitur làpientia, iuftis cia læticia in natura intelligente, amp;nbsp;ordoinuniuerfa natura, inftitutusà Deo, Hæc defînitio eft boni in genere, quod nominatur bonum naturale, de hoc bono dicitur: Vidit Deus omnia quæ fecerat, amp;nbsp;erant ualde bona, ideft, conuenientia cum mente diuina, ftc ordinante, uidelicet in natura inteb ligente erant fapientia, iufticia amp;nbsp;læticia, amp;nbsp;in natura uniuerfa ordo. Deinde fpecies recicancur,

BONVM HONESTVM morale creatum eft iplæ adiones uo# luntatis in Angelis amp;nbsp;hominibus, congruentes cum lege DEI, feu cum Deo/ Idem cnim fignihcatur his loquendi formis,amp; quidem regi has adiones opor^ tet cogitatione legis Dei, Oftander nominat iufticiam ipfum Deum, led ta» men necefte eft increatam iufticiam dilcerni à crcata, feu ab adionibus con^ Dilicrnendit gruentibus,quæHunt in uoluntate Angeli authominis,utcraftîflîmèloquar, quarum aliqua caula eft uoluntas angeli aut hominis, quæ non habet ft pror* ^4. liispaftiuc,id eft, in qua non agit DEV S,utSol Ipargit radios in dolium,

Et Iohannes inquit,nos fore fimiles filq Dei, Item Paulus ait, nos trans:» formari, ut fimus imago Dei, Non eft autem imago archetypus. Eft igitur aliquod bonum honelfum creatum, quod in hac uita in renatis incoatur, po* fteaerit integrum,

Philolophia loquitur de Adionibus honeftis, quæ etiamfi funt imperfe^# Aâîones bœ dæ, tarnen feiamus easnominari bonum honeftum feu morale creatum,

alt;ftio uoluntatis in Scipione, mandans omnibus membriSjUt abftineant ab al* terius iponfà,

Hæc aiftio perfetftior effet, fî mens amp;nbsp;uoluntas intuerentur Deum, ur a* (ftiolofèphfugientisadulteram* Hæc alibi copiofnis enarrantur, Sed tarnen redè dicitur, aliquod effe bonum fioneftum feu morale creatum, etfî difeerni neceffe eft aftioncs in beatis,irem renatis in bac uita,amp;^ honeftis Ethnicis,acli* ones Angelorum, Iofèph,amp; Scipionis,

BONA VTILIA funt omnesnoticiæfènfûum Scmentis, amp;nbsp;om* nés res ôô effediones ordinatæ ad confèruationem uitæ, ut ordoin Elementis, Si. rebus naftentibus, frumento,metallis alijs.Nec mihi difplicet, ueras no* ticias in mente, cùm uoluntas congruit, dici bonum honeftum: Sed cùm non congruir uoluntas,funt bonum naturale amp;nbsp;utile,fîcut aurum,quo tarnen homi* / nés abutuntur,

BON VM S V A VE in fenCaefî conuenientia obietfticumneruis, ut cùm aqua calida récréât neruos læfbs frigore,fèu cùm potus conueniens ren créât arefadam linguam amp;nbsp;cætera membra» Aut bonum fùaue eft in mente amp;uoluntate læticia, quæ oritur ab intellecfu pulcritudinis, id eft, ordinis amp;nbsp;conuenientiæ cum Deo uel natura»

MALVM NATVRALEeftpriuatiofàpientiæ,iuflicisc,amp;læ* ticiæ in natura intelligente, in alrjs rebus eft deftrudio ordinis in qualibet natura, ut morbus,mors, amp;quæcunqî deftrudio rcrum»

M A L V M M O R A L E eft priuatio iufticiæ feu uirtutis in natura

pante, Aliud eft malum pcenæ, quod eft deftrudio, fèquens malum culpæ, ut morbfmors» nbsp;nbsp;Hoc malum eft iufta executio pccnæ,ut oppreflîo Pharaonisgt;

Nec eft abfurdum de tali iufta exccutione dicere, quôd Deus uelit amp;nbsp;adiuuet eam,ut exprefle de Sodomis dicitur : Dominus pluit fùpcr Sodomam ignem ÔC fulphur amp;rc» Item: Deus ignis confumens eft» De hoc malo pcenæ intelli* gantur dida: Non eft malum in ciuitate, quod non fecit Dominus,id eft,om* nibus generibus peenarum afflixit nos,morbis,lue, fame,bellis amp;c»

oppo/îtio con Diligenter autem confîderandacftoppofîtio» Bonum enim morale amp;nbsp;ßderanJa eß. tnalum culpæ inter fefeopponuntur, ut habitus nbsp;nbsp;priuatio, feu ut contralij

motus,utfortitudo nbsp;nbsp;timiditas, diledio fratris in Cain,amp; odium» Differunt

ab his, naturale bonum, ôd naturale malum» Vt, noticiæ, aurum,uinum,funt naturalia bona,non funt bona moralia» Mors eft naturale malù, non morale» Non igitur pugnat cùm bono morali, ut dicitur :Preciofa mors fàndorùeius* Angeluf boe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANGEL V S B ON VS eft perfona Spiritualis,creata non ex Lie*

nuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentis,fed ex nihilo,ut in ea diuinitas fe inter Spirituales naturas patefaci*

ac,amp;in creatione ornata noticijs Legis amp;nbsp;alrjs, libertate uoluntatis, amp;nbsp;iufticia, deinde uerô confirmata in bono, uidelicct in diledione Dei, angelorum pi# orum hominum, in ueritate amp;nbsp;caftitate, ut nunquam à Deo defîciat, ordinata ut quanquàm natura præftantior eft,tamen Ecclefiç fcruiat,ut uolùtas Dei cô* fpiciatur, qui uult fortiores feruire inferiorib.,amp;f ftudiù humilitatis approbate Pfàl.ÿO, Angelis fuis mandauit de te,utcuftodiant te in omnibus uijs tuis»

ANGE*

ÄNGELVS MALVSeft perfona Spiritualis^creata non ex Elex« pi^ntisjled ex nihilo, in creatione ornata notices Legis amp;nbsp;alrjs, liberrate uo^« 'iintatis iufticia, deinde uerô propria uoluntate libéré auerlà à Deo, coii!« ’^tntofilio Dei, amp;nbsp;abiedlain pœnas fine fine, furens odioDefmendax, bîah pherna^ôd odio Dei læuitiam exercens in genus humanum,impellens alios ad ^Iiafcelera,ad blalphemias^ad mendacia^ad cædes,ad libidinum confuhones.

^on ut ipfi melius fit^lèd propter £7r/xo«jgt;£K.aKia/j, ôè ut Deum,amp; dominum noftriï ‘^funi Chnhiim contumelrjs adficiat. Quare hi duo tituli ei tribuunrur^quôd quot;’niendaXjamp;homicida. EtnominaturAaeoA@gt;,quia uerbum Dei calumnijs ’’ihominum mentibus corrumpit. EtSatan,quia aduerfaturDcOjSc domino Hofiro lefu Chrifto,amp; EccIefiæ.BaalZebub,quia uolitat in aèïe^ut crabrones, dirbat genus humanum, ôè præcipuè Ecclefiam. Sicut Paulus nominatDia«« poJiimj principem poteftatis aeris, effîcacem in his qui contemnunt Deum. ’oró autem hæc definitio diligentius confideranda eft^ut ardentior fit precatio

”1 petendo auxilio aduerhis Diabolos. Cùm quidem ideô amp;nbsp;libenter uelit fi^« îius Dei nobis opitulari,quia Diabolus nos propter ipfum præcipuè ^ocamus igitur te fili Dei Icfu Chrifte^crucifixc pro nobis amp;nbsp;refulcitate,cuftosßugt;»odit. tcclefiæ tuæ,ut nos pnbernes amp;nbsp;férues.

PROPHJ3T AE in ucreri Teftamenro nominatifunrdo(ftores, inu» Prophete, ’Mediate uocati à Deo ad rcpurgandain docflrinam, præcipuè ad illußrano ^arn promifîionem de Meffîa, ÔC ad aliqua polidca confilia, èc funt ornan teslt; ftimonio miraculorumj uteertum effer^dodlrinam eorum diuinam efle^Sc eos Jionerrareindodrina, quia Deus deçà teftifîcabatur. Taiesfuerunt Adam, ^fthjNohe, Abraham, IfàacJacob,Iofcph,Moiiès, Dauid, EIias,Eh'lcus, lelài^« ^UeremiaS;, Daniehamp; alrj. Ideô Iohannes inquit: Non lumPropheta* Qiùa ^ohannesneti ’ion erat ad politica négocia miflùs, Sicut ludæi expedabant Prophetam fi# ’nilem Samueli aut Ehæ,tubam belli contra Romanos.

APOS T OLI funt dodtores in nouo Teftamento immediate uocati f^pofloli, ^Chrifto ad docendum Euangeliumjamp; ad publicam adminiftrationem Sacra!« inentorum^non ad Policica négocia, èC hint ornati teftimonio Spiritus iàntfti, niiraculiSjUt certum efletjdotftrinam eorum diuinam cos non errare in doórrina^quia Deus de ca teftificabaturjamp; habentpoteflatem ubicp docent lt;li.

Antequàm crederemus Deo, domicilium corruptibile amp;nbsp;fragile cordis Moftri uerè erat templum manu fadum, quando erat plenum idolatria, amp;nbsp;erat domus Dæmonum: Sedattendite,ut templum Domini gloriofè ædificetur, Quomodo 7 Accipiendo remilfionem peccatorum, èc Iperando in nomen ^^dificttur. Chrifti, fiamus noui amp;nbsp;denuo creati, eo quod in domicilionoftro uerè Deus habitat. Quomodo7 Qiiando habitat in nobis fermo fidei ipfius,uocatio pro«« miflionis ipfius, iapientia iultificationum, Sè mandata dodrinæ.

Epifcopus hu Paftor eft dodor uocatus à Deo, hd mediate, hilicet per Ecclefiam, ad docendum Euangelium, amp;nbsp;ad publicam adminiftrationem Sa:« •' cramentorum in loco certo, ôè récitât dodrinam traditam ab Apoftolis, ab hac cùm difeedit, errat, ut fope acciditjOec habet poteftatem ubiq^ docendi.

Confideranda funr autem teftimonia, quæ confirmant uocationcm, quæ fît per homineSjamp;oftenduntjDeum ugIIc fuffragatione humana uocari Mini»» ftros Euangelfj, ÔC per taies efticacem efle, Paulus præcipic Tito, uc conftituc at Presbyteros paflîm in oppi'dis. Et 2.Tim.2» dicitur: Hæc commendaho^ minibus fidelibus^ qui idonei fint ad docendos alios*

Dodor. Docftor eft perlbna uocata ad docendum Euangelium* non ad fummam gubernacionem Ecclefiæ.Tales olim erant Catechetæ,amp; nunc taies debent efi feDodores inScholis*

Euangeliftæ olim dicebantur, qui fubinde ad diuerfàs Ecclefiâs mittcf banturautuocabanturjUtibi Euangelium docerent* Taies fcribit Eufebius nominafos elfe Euano-eliftas,amp; célébrât PantæmumdedorêScholæAlexan*

ÇVpràdiôtum eft de notices amp;Virtutibus* Et quid fint noticiæ aétuales ut# '^cunçp dici poteft.De habitibus magna caligo eft*

Noticiaadualisin parte cognoftente, quæ cerebroutiturjcft formatio imaginum, quæ fit fpiritibus ucluto-^jpay/craimprimcntibus cerebro,amp; cerebri motu ceu lingua formante fcrmonem, Vt cùm cogitas amicum, formas in ce# rebro eius imaginem*

Mitandum opus Dei eft in hominum natura, fie conditum fingulari co# filio.Et commonefaeftio eft de Deo,quôd Deus fit effentia intelligens.Deinde func aliæ multæ commonefaeftiones in toto ordine Noticiarum, Numerorum* Ratiocinationes Legum,quæ diftinguunt honefta amp;nbsp;turpia* De his tantis be# nefieijs Dei fæpê cogitandum eft, ÔC erigenda mens, ut aliquo modo condito# rem intueatur*

Has credo eife tncmorias, id eftj'mpreflas imagines certæ parti cerebri, retentas,ut in cera retinentur imagines faeftæ figillis* Et quo imprefiio eft fir# mior,amp; fæpius fadta^eo citius fit recordatio*

Efle autem habitum deinde in membris amplius quiddam, iudicari po# reft ex fts artibus,quæ non tantum funt noticiæ,ièd etiam regunt externa mem bra, ut ars pingendi regens digitos in ducendis lineis. Hie non défunt memo# ria Sdintentionouodilcipulo,amp; tarnen digiti tardiores funt, quàm excellen# tis mapiftriddem fit in Citharœdo Sdmultis alns artificibus.Etfi i^itur memo# ria dominatur, tarnen fitiànè aliquid habitus, id eft, agilitas crebra recorda# done amp;nbsp;ufti parta*Et cogitemus talem efle Hominum naturam,ut crebramre# cordationcm amp;nbsp;alTuefadtionem fequatur in mente amp;nbsp;corde amp;nbsp;Locomotiua

^11= unde er agilitas leu celeritas, quæ nominatur tl/çætfi quæ res fit obfeurum eft» De^éiionibus Vicia confpedioia funt* Aeprimfim de adtionibus externisdicamus, externis. quæ plurimæ à prauis adfedtibus oriuntur* Nec oblcurum efl,quid fint praui adfetftus. Homines proni ftint ad incendia amorum,iræ,odiorum,ad timorés, ad alios adfedlus*Et uagantur hi motus uaric»

Paris 8d Helena quia familiariter læpè coJloqiiuntuGÔd fimul conuiuan# tur,incalelcunt mutuo, ut natura lexum mouet erga fexum* Accenlb corde poftea uoluntas Paridis hoc decretumaddit: Abducam Helenamin Afiam. Hie amp;nbsp;fons adtionis cxternæ,amp; quid fit hæc adtio,intelligi poteft.Nec quæriïs« tur habitus *

Non obfcurè amp;nbsp;de bonis adionibus cxternis dici poteft, oriri cas à cogp dâior.cs tatione Legi's reda docente, amp;nbsp;uoluntate impcrance Locomotiuæ, ut repris niant autcieantmembrajUt extern! motus congruantLegi» Vtcogitatio in Scipione : Non attingas alterius fponfam, hæc ipfa cogitatio feu uoluntas præcipiens nerui's,funt caufæ reprimentes externa membra,ne indecoros mo^î tus Cleant» ‘

Hanc diïciplinam regendi externa opera utcunq? efRcere humana ratio^ etiam in non renatis.potelt. Et Paulus fie nominat opera LegiSj non nominat opéra Le^ uirtutes. Quia quid fit Virtus in non renatis^ amp;nbsp;quid fiïit habitus illf quos fiegw. nominat Ariftoteles,difficile eft oftendere, Et fi quid funt illi habitus in hac -bnguida natura^funt infirmi, amp;nbsp;facile excutiunturjeu flaccefeunn

Jn renatis uerô^ ut in lofèph, Dauide^ facile poteft monftrarf quid fit in tpfis Virtus, uidelicet,ipfè Spiritus fàndus^accendcns taies motus, qualis ipfè tmin retiAtn. dfamp; confirmans corda ♦ Ibi uirtus nominari poteft ucl ipfe Spiritus fandus, Ucl inotio ab ipfb orta.Difcernendus eft enim Creator à créâtura,Sicut Pau lus difeernit, inquiens : Deus eft qui efficit, ut uelitis amp;nbsp;ut perficiatis, ut fiant nbsp;nbsp;•

’pfigrata.Sed cùm caufanominatur,fons oftenditur,ucin Pfalmisdicitur; Tu ts Deus fortitudo mea.

In aliquibus autem adionibus honeftis,etiam no renatorum, iuuatur co^^ cogiatio îte gitatio naturali sopyHgt;ut parentes tolerant ingentes labores in educatione fobo? ’^^«’'4« lis,quia naturali nbsp;nbsp;nbsp;mouentur Ôd confîrmantur, Aliorû caufà ne poffent qub

dem ferre,Ibi confpici poteft caufa talium adionum,quæ quidem eft uirtus,amp; fieredè nominari poteft, quia eft inclinatio in natura hominum à Deo condi* ïajit fit fernen bonarum adionum, id eft, congruentium cum Lege Dei»

Adiuuaturetiam cogitatio in muftis mediocribus hominibus bonitate CogiMio iut temperament!' corporum amp;nbsp;cordis,quia intentio mentis firmior eft,ôd cor mb nus citô incenditur errantibus adfcdibus. Vt Cyrus non peccat iracundia,fi* tut Alexander ebrius,qui minus uidec,quàm deformis fit ira,et in corde fpirb tus maois feruidi funt,et mapis tumultuanturddeô motus fîut minus ordinati.

Non pofTunt autem adfumi temperamenta aftuefadione,fed externi mo tus régi poffunt ♦ Et ad hanc diligentiam conducit affuefadio, quæ eft crebra commonefadio, qua repetitur Ôd confirmatur cogitatio Legum Ôô pcenarum, Slt;^fit intentiomaior,quæmagis confideratuirtutis pulcritudinem Ôôcorut^ tuncp trahit,ut minus fit contumax» Vt cùm fæpè amp;nbsp;attenté cogitamus prgcei« • . ptaTemperantiæ,ct pœnas intemperantiæ,magis fugimus intemperantiam. Etcùm experimur temperantiæcommoda, magis earn amamus,amp; confirma# niur,ut nocituras delicias fugiamus» Inde qualilcuncp firmitas in cogitatione corde,nominatur habitus,quæ fit fane nouum quoddam robur, ut in curfb:» teexercitia tollunt fuperfluos humores, amp;nbsp;faciunt carnem puriorem ôd fpifîî^ orem,T£vovTaç agiliores, amp;nbsp;articulos uoIubiliores»Etfi igitur obfcurum eft, quid lîtinmente amp;nbsp;corde habitus,tarnen repetitio dodrinæ, intentio cogitationis, Sc repreffio cupiditatum, aliquameertè firmitatem, quantulacunq;eft, ad# ferunt,

Hæc omnia confiderari utile eft eô,ut agnofeamus imbecillitatem no# ftram,ncc ftultè fomniemus,in non renatis intus cflè magnum robur, quod no niinatur uirtus:fèd feiamus utcuncp cogitatione legis gubernari externas adi# ones, unde ÔC forma loquendi eft, OP E R A LEGIS» - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qc] q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agnoften#

imbe» Agnofccntcs autcm imbecillitatcm noftram,agnofcamus filium Dei, hflitotM no=gt; Dominum noftrum lefum Chriftum, qui miffiis eft, ut nos fanet, amp;nbsp;pctamus, «Of c^nfiigert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æterni Patris, fit efEcax ipfe in cordibus noftris uoce Euange*

adßlium Dei. hi, nobisSol iufticiæ,ac luce fua Patris uoluntatem nobis oftendat, amp;nbsp;corda noftra ad Deum conucrtat,in mentibus noftr.is adftnfibnem confirmet, ut conftanter uoci diuinæ credant, ÔC dato Spiritu fàndo accendat in nobis mptus congruentes Legi Dei,falutares nobis alrjs,ficut rexit lofeph, Samu* elem;Danielem,8d alios pios, amp;nbsp;ficut inquit : Quanto magis Pater uefter cce* leftisdabitSpiritum fandum petentibus. Er quidem feueriftimis mandatis præcipit,utad fe confugiamus,0C auxilium pctamus. Sicut ait : Venire ad me omnes,qui laboratis èc onerati cftis,amp; ego reficiam uos. Item, Petite Scacci* pietis. nbsp;nbsp;His mandatis amp;nbsp;promiftionibus filfi Dei exufeiremur ad inuocatio*

ncm,quod cum faciemus,cernemus præfentiam Dei,ÔC difcemus,quid fituera uirtus, de qua dicit Paulus dntuentes lucemDei transforrtiamur in eandem

Hic ctiam monendi funt iunioresj’ngens diicrimen cfTe inter uirtutes in ren2tis,amp;: heroica dona non renatorum,Eit in Achüle, Alexandrojulio forti* tudo heroica, quæ reipià eft donum Dei, uidclicet robur rale creatum in cor* dibus,ut minus metuant pericula,quàm alrj, amp;nbsp;fortius ac felicius præliari poft

ftntjSicut eft robur corporis creatum maius in Cyclope,quam Viyfle,Sed ilia Achillis fortitudo non regitur luce diuina,uera agnitione Sc inuocatione Dei, necdire(ftaeftadhuncfinem,utipfius uióoriaftt teftimonium deDEO,amp; profit ad defenfionem ueræ Ecclefiæ,nec iudicat Achilles, fuam dextram regi à uero Deo,nec eum inuocat,

At in Dauide lucct noticia uocis Diuinæ,Ita in co adeft filius Dci,often* dens æternum Pattern, amp;nbsp;adeft Spiritus iantftus, accendens in corde læticiam in hac obedientia, amp;nbsp;ueram inuocarionem addens robur. Et diredus eft la* borad hunc fincm,uc fit de uero Deo teftimonium,amp; ut defendatur Ecclefia»

Difcrimen ioitureft inter Dauidem amp;nbsp;Achillem, In Dauide habitat Deus,amp; lux uerbi regit pugnantem,amp; Spiritus fandtus fleclens cor ad uerum Deum,additrobur,amp;fgubcrnatdextram præliantis. At in Achille non habi* I« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortitudo in eo eft donum creatum à Deo, ficut robur corporis,

spiniwpnzSed Spiritus iàndtus in illis tantum efte dicitur, in quibus lucet noticia ueri äM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei,accenlà uerbo diuino,et fit inuocatio ueri Dei.Nam Spiritus fandus non

dicitur in aliquo efte, fine luce uerbi diuini, ficut dicitur : Spiritus fandus de mco accipiet.Et acccndit inuocationem ueri Dei, Etfi magnum robur eft cor* porum in Gigantibus Cyclopibus, quod uere eft creatum à Dco,tamen ho rum pugnæ non finit motus Spiritus fandi, quia in mentibus eorum non lu* cent noticiæ amp;nbsp;inuocatio ueri Dei,

Hæ Antithefes oftenduntdiferimina Sc hominum adionum,quçcon fidcrari necefle eft,ne fiat confiifio Ecclefiæ amp;nbsp;Ethnicorum.Oroautem Filium Dei, Dominum noftrum lefiim Chriftum, crucifixum pro nobis amp;refufcita* turn, ut femper æternam Ecclefiam inter nos colligat, nbsp;nbsp;cam luce

PRINCIPI PALATINO RHENI, DVCI B uari^) ^ComttiP^akntiiej(s7quot;c^ S)ommo fuo clementißimo

ILIGENTIA DIGNA EST HOMINE, CONSIDERARE GENTI=t «Z« orißnes mi^ra,tiones,lmpertorum [èriem, fdmïlicirum excel» lenüum propa^ationem,incrementa inclinât tones. 'Kam h^ec conß» demtio non Jôlùm eïi commonefaEio de rerum humanarum inconßan^ tin, de qua tarnen etiam coßtareprodeîl, l)t nos ad modeßiam fleEa» mus, teternam patriam intueamur : Sed ettam oßenditmulta tudi^

diuini exempla inpœnis, ^irtuttim infamiltjs Heroicis, Oßendit 'Steterem Ec» formant, quam ßctre Italdèpredeîl.

Coniunxerat fe^xKoricus feuEauaricus cum Longobardis, qui crudeliter in ^^‘diagraßabantur, quos cum repreßiß'et Carolus, neceßefuit deinde Carolum cum focio ^^n^obardorum dimicare,qui potttus 'Bauariaßeinde earn fuis poßeris reliquit^ H^ec ^Wattoregni felixtuncBauariœ fuit Grata entm h^ec fedes fortißimis Erincipibus fdt, qui Italiam inde, ciim 'y^icina eßt, magis tueripoterant, nbsp;nbsp;Germania aduerfus

biwi^aros its* Henetos,quifepe ex 'Boiemia erumpebant, aßiduè defendenda erat. In» ^^rea bi Francici principes orndrunt TSLoricum Itbique le^tbus, doErina ^lißonk,ltte^ difcipltna^ Etfi enim cito yipoßolorum tempore Itox EuangeltJ in Koricum P^data elt, 'K.arrant enim Lucium Cjreneum in Liberia .Augußa, qu^e nunc eli Ile» ^msburß, Euan^elium docuiß, tarnen poßea in Impertj Ilpmani dtlaceratione Eccle» rurfus dißipat^e funt^ Mator fuit tranquillitas polt Carolum Magnum, Ieflitutlt;amp;

Et quanquàm ilia (Ctcts in tantis tumultibus omnium Gentium,ßupra fundamentum ^xtruere multumßipularum cœperat,tamen nondum nota erantplera^ Idola, qua:peßea Idonacbirecentiores in Lempla collocdrunt. Extant enim fcripta illius (Ctatis, ex quibus tndtcari potell, qualefuerit dollrince^enus.

Conßat autem familiam 'Peßram, qtununc fts Bauariam tenet, tsBalattnorum yßonem ad Ill:enum, ortam eß ab .Arnolphi Imperatorisfilio. Fuit autem .Arnolphus Imperator ex Carolipoßeris,qui Italtampacauit,i(s dißidta Fontificum fufiulit: 'Kor» mannos, qui inde à Baltico littore adLanßenum 'Prbem acceßrant, tsBeßcum 'itaflauerant, dißipauit, ts Henetos repreßit, fuit^autor,'Pt I^ex Boiemi^e dolirinam I^cclefu Cbrißi reciperet^

Omitto commémorâtionem de excellentia 'pirtutis in Carolo Ludouico Bio, A talibus Yiris cùm ortaßt Familia 'Peßra,babetis domeßica exempla illußria omnium 'inrtutum Tldec dubium eit omnes natos in 'Peßris Beßonibus, quo in numero ts cgo 'ßmfmtuentespulcerrimam ßeriem maiorum 'peßrorum, maxime optare,'Pt perpetuo I ƒ floreat

floreat poßerita^,^ nbsp;nbsp;non folùtn politic a ^ubernatio ßt felix, fed etiam l)t omnes

uarict 'Principesfint lgt;num in Deo, nbsp;nbsp;con^ruant omnes Eccleji^e ad illamdulcißimam

^Jalmi yocem, Et conueniant ^e^es nbsp;nbsp;P opuit fit muly'Yt fermant Deo, Oro i^ttur toto

peElore Ftltum Dei, dominum nofirum lefum Chrifiu, fedentem ad dextram i€terni Pa^ tris, ac dona largientem hominibus, 'Vt te (jr c^eteros Principes Dauaricos gubernet, quot;yit Patriam féliciter rebâtis in ^ubernatione politica, liera inuocatione Dei is'l’os ipfh lt;^fubditi omnes eum cdebrent, His etiam quipuram Euan^eltj doPlrtnam Eccle» Jjs propont curant,^ratulor banc pietatem.

Cüm autem ad me allati ejfint ^ÄrticuU à Monachis compofiti ad deterrendos bo^ mines alerté doEirinte fiudio, magnum accepi dolorem, lt;(s'qttanquàmrogatusfum, It Pffionfiones formarem,quia infidi^e mulu funt in illisqutefiionibus, qu(e funt tanquam l^ipbjngis tenigmata,tamen ((s' Patrieamore mouebar^ It aliquas admonitiones ederem: ^fiondi igitur breuius fortafiis,quàm magnitudo reipofiulat, ((s qult;efiiones quafdam horridtores confultôfepofui,i(s banc lucubrationem ad Celftudinem tuam mitto, nonfo^ lùm htfiudium meum Celfitudini tu^e ofiendam, fed multo magis, ht Celfitudo tua, qtilt;£ puram Ecclefiæ doElrinam optimè intelligit,^^ Deum relie inuocat,fit Iudex (s luntate mea,!(sde bocipfo/cripto, Optdrim omnium,qut in nofiris Ecclefqsdocent,piwn ejfe confenjùm, (s hna communem bofiem reprimi. ELunc prob dolor boc fieri hide” tfius,quodJcripfit fbucydides,TantiJ])er hillrices fuijfeMenas,cùm Ducesadiierfus pr^ecipuum (s communem bofiem coniunlii fuerunt, pofteaeccshillas ejfe,cùmdifira” Eli P)uces, fitnguli propria bella qucefiuerunt, omijfo communi bofie. Sed oro Eilium Dei Dominum nofirum lefum Obriftum, ht hulneribus nofiris medeatur, dementer colligat fibi titernam Ecclefiam inter nos, (s faciat,ht omnes nofiræEcclefu hnumfint inipfo^ DenèhaleatCelJitudo tua, Ânno 1559. bdenfeyluoufio.

An credant fîrmiter fine dubicatione, 8^ doceant,quod fandla Romai* mana amp;nbsp;Catholica Ecclefia mandat credi 8c prxcipitZ

An credant extra illam Ecclefiam nec falurem,necremifiîonempecca=« torum efiè, 8l quôd omnes, qui iè Cdentes 81 uolentes ab ca (èiungant, fint damnandi utHæretici ÔC Schifinatici “T

An credant Catholicam Ecclefîam apud hos efle, qui nunc aduerlàntur î^omanæEccIefiæ, amp;Epi(copfs,qui præftint ordinaria iucceflîone; Anue* fô apud illos Chriftianos, qui nominantur CachoIicböC rennentunitatem Ec«» defiæ obedientes uni Romano Pontifici;’

KIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

An credantj fânefia oncnijSjjiaix Concilia in caufis Fidci, quorum fèntentiæ poftea ab uniuerià Ecckfia receptæ fiint, errafle Et an liceat décréta eorum J'urfus in dubium uocare

An credant in fànda Cathoïica Ecclefia ièptem Sacramenta eflè. Et an credant ea ciTe efficacia amp;nbsp;certa figna pratiæ

An credant, quôd ni confècrationis ièu recita.tionis uerbi diuini fiat in Mifiâ tranfubftantiatio panis amp;nbsp;uini in uerum corpus amp;nbsp;uerum iànguinem Chrifti^hoc modo, ut mox poft conftcrationc uera ac uiuifica caro,uerus item uiuificus languis Chrifti unà cum prælèntia diuinitatis feu diuinæ naturæ filij Dei, tantùm manente externa fpecie lymbolorum’panisamp;uini,anteSd poft ftimtionem,uerè, intégré,ac lùbftantialiter adfit

An Sacramentum AJ taris, quod ad ufiim ægrotorum ÔC aliorum Chri^ fto credentium reponitur ac relèruatur, credant tantum efle myfterium, figni^ ficans beneficia Chrifti, non autem ftatuant efle reuera iplum corpus ôd laiw guinem Chrifti

An credant Chriftum in Sacramento Altaris uerè prælèntem lùpplici* reradorandum eftcjquandocuncß manu Sacerdotis hoftia eleuatur,oftenditur ^ut porrigitur

deteftentur ut Idolatricum ritum, adorationem Sacrament! Altaris ^0 repofitorio aut in theatrica pompa circumgeftationis 'I

An credant uerum corpus amp;nbsp;Iànguinem Chrifti, atçp adeô tbtum Chri.* ftiim,fubutralibcc fpecie Sacrament! contineri, aeproinde fingulis Chriftia«» 'lis,qui non funt Sacerdotes, fub una ipecie exhiber!

An credant quôd ad cauenda leu auertenda multiplicia pericula lean dala pio confilio ac reeftè fatfta fint décréta in Concilijs Conftantienfi amp;nbsp;Bafilk cnß,non elfe ullo modo impietatis nomine condemnandum morem facrolàn* o^ac Ecclefiæ,quo Laicis adimitur una pars Sacrament!, fed tanquàm pium ac licitum fideliter lèruanduin ac retinendum, donee per decretum Catholic! Concilij generalis exprefle permittatur Laicis ulùs integri SacramentL /

Quomodo intelh’gant hæc uerba : Hoc facite ad mei recordationem» Et,an hæc uoxChrifti mandantis uniuerfaliter ad omnes Chriftianos perugt;lt; neat^

An credant, Tres eiTe partes PocnitentiæC’ Contritionem, Confeflïo^ nem Satisfaélionemç'

An credant circumftantias peccatorum mortalium, ut Hint, mora, cir^ cumftantia temporis,circumftantia Ioci,affedata negligentia in confciïî^i one Sacramentali neceflario enumerandas efreC

An credantnoftram fatisfadtionem amp;nbsp;pcenitentiam prodefle, needed trahere feu derogate quicquam merico ac fatisfadioni Chrifti^

An credant Sandos, qui in cœlo uiuunt,honorandos, amp;nbsp;inuocandos, amp;nbsp;ab eis auxilium amp;nbsp;interceffîonem petendam eiïe Z

An credant animas bominum, qui decefîcrunt antequâm iàtisfadiolt;lt; nemintegi^m pra?ftiterunr,amp; antequàm intègre purgati fucrunt, cruciariin purgatorio, amp;nbsp;an eis opitulentur preces, Eleemoiynæ amp;nbsp;oblationes, quæ pro eisinEcclefia fiunt7

An approbentufum cereorum in Altari pofitorum anteiàcramentumC Adbæc,an uenerationem Imagirtum amp;nbsp;Statuarum,Item cineris ôd oflium Di^ uorum approbentC'

An confècrationes aquæ,herbarum amp;nbsp;aliarum rerum, iuxta confiietudb nem CatholicæEccIefiæ approbentÇ’

Leonardus Abhcis Fnrßenfeldenßs^ H. Schuueickhart Secretarius Eauaricus, Stephanus Ehrajner Confiliarius.

LIFFO UE L Am HON E, A IMFIOS hKT ÏCV LQ S BAVARICÆ I N CL.V I S I T I O N I S.

QiAdßt Eccleßaßanlla ^eßfondeo^ pCclefia in bac uita eft coccus amplecflenriumEuangelium^amp;Trecflèufentiuni ^Sacramentis,inquo filius Dei per minifterium Ëuangelq uerè eiieiFicax^ rnulcos régénérât uoce Euangeli} Spiritu fanefto, amp;nbsp;facit hæredes uitæ æternæjEt funt in eo coctu multi eledi amp;nbsp;all} non fanâi,fed tarnen de uera do«“ ftrina confentientes,

Hæc definitio prorfus congruit cum dcfcriptionibus, quæ funt in capice If Matchæi de femine amp;nbsp;de lagena, Ec hæc Eccleßa dicitur fanefta in hac uita HÏ!trau£K.J'ovtó,quia uerè filius Dei in ea regnatjamp;^ multa funt membra iancftifica*

Fit autem à principali nuncupation^ membra ian(ftificara ufitate nomilt;« nantur uiua membra Ecclefiæ* Alt} non ianefti nominantur mortua mem# ^ranfi tarnen de uera doclrina confentiant, Pofthnt autem èc ianefti habere all# ^clejix. ^nos errores, led non euercetes fundamentum, id efparticulos fidcfficut Pau* lus inquit. Supra fundamentum extruunt ali} aurum,ah} ftipulas, Et cccca ac infdix arrogantia eft, fi putamus, nihil in nobis infirmitatis eife, nos nihil ignorarcacomnifeioseffe.

Quanta caligo fuit in Apoftolis, qui quanquàm poft relùrreeftioncm ui# trd funditmen* derant initia nouæ amp;nbsp;æcernæ uitæ, tarnen fomniabant regnum politicum, Sc » niulti uolebâc retineri cultus Leuiticos. Et multa iunt impropric diefta in icri# ptoribus pijs, ut uix quiiquam etiam tàni diièrtus Sc tàm circumfpetftus eft, ut ubiq;uitarepoffit ’çKupoÀoyiaç. Sicut apud Cyprianum multa horridè de fatis# , iac'tionibus Canonicis diefta funt, ut cùm ait, Fruftra abiolutionem pro# nunciari non feruanti ritum facisfaeftionis, Sed fanefti funt dociles, amp;nbsp;cedunt reftè monenti.De his dicit Paulus,Infirm um in fide aifumite: Comedens non

abfjciatnon comedentem^ Deus enim aŒumfît eum, Qiu autem palàm defcn# Rndunt Idoïa^aut aliquem artîculum fidei euertunt^tj non retinent fundamen# tum«Sicut Papiftæ defendentes adorationem panisin cïrcumgenatione, mercatum Miflæ .Item Jnuocan'onem mortuorum Jtem,Delentes docflrinam de fide gratis accipiente remiflionem reconciliationem ♦ Taies blalphemi* etiamfi dominantur in Ecelcfiajtamen nequaquàm finit membra Ecclefiæ^nec uiua nec mortua, Sed prorius exiftimandi finit efle anathemata, ficut Paulus inquit : Si quis aliud Euangelium docet, anathema fit»

Reipondi igitur clarê, quid fit Ecclefia, èC qui homines fint Ecclefia, quomodo dicatur fancta ♦ lam dicamus de fignis monftrantibus Ecclefiam,amp; quomodo fit uifîbilis»

Cigna tria funt monftrantiaEcclefiarn, neceflariaamp;uniuerlàlia, Doflrinæ Tria funtß^ '^Euangelq incorrupt« profeflîo : Vfiis Sacramentorum conueniens diuinæ tia Ecdeßam. inftitutionfiSó obedientia débita minifterio Euangelrj» De primo amp;nbsp;fecundo dicitur : Oues meæ uocem meam audiunt. Item, Fundamentum aliud pont non poteft^præter id quod pofitum eft,quod eft Chriftus lefiis» Item, Vna fi* des^unum Baptifina. Et de omnibus fimul dicitur ï» Corinth: I» Idem dicatis omnesjiec fint inter uos Ichifinata, ÓÓ fitis coagmentati eadem mente amp;nbsp;eas« dem fententia Jtem^Obedite præpofitis ueftris.Hçc tria ligna finit neceflària, Primatuf Poit= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed aduerlàrq deducunt homines ad alia ligna, uidelicct ad politiam hu

nßcii,erd'mlt;t^ autohtate in Ecclefia conftitutam. Dicunt ligna efle Ecclefiæ ordinem ^tnüUudfrùu- EpÜcoporum J^omaiii Epilcopi primatum, amp;nbsp;deinde fucccflîonem ordinarfi um, non^nt am Epilcoporum fimilitudinem rituum, qui humana autoritäre in Ecclefia ßgiM Eccleßa, inftituti funt.Hic breuis eft refponfio de Romano Epifeopo de alijs^Quam tumcuncp amplificatur ilia autoritas;tenendæfunthæregulæ .’Fugiteldola» Item, Si quis aliud Euangelium docet. Anathema lit, Cùm igitur manifeftum . fit, Romanum Epilcopum ôô agmen Epifcoporiim ipfi adiuinfrum defendere Idola,6ciniuftamcrudelitatemcxerccre ad delendam ueram doftrinam, iic^ celTe cft ab cis diflentire,ficut neceflè fuit diflèntire ôô difeedereà ludaico Pon tifice ScLcuiticis Sacerdotibus, cùm tarnen notiflîmum eflet, facerdotium ih lud diuinitus inftitutum fuiflè, Nec neceflariam efle fimilitudinem rituum hu:lt; manorum in uera Ecclefia,manifeftum eft ex illis diôtis : Regnum Dei non eft efca nec potus amp;c,. Item, Nemo uos arguat in cibo Sc potu amp;c.

Eccleßa eil ui ^^Eram Ecclefiam etiam in hac uita efle uifibilem cœtum,{èd non ut regnum ßbilis catui, Pontificium, Erat uifibilis ccctus in ludæaaudiens Zachariam amp;Simeo»» nem,Maria,Elifabeth,loleph, Anna,0^ alij multi, etiamfi diflenlerunt à Phari* fieis amp;nbsp;Zadducæis,qui ordinariam autoritärem tenebant. Et quidem CLTmex*“ erceant læuitiam impij Pontifices in landos, manifeftum eft ueram Ecclefiam ccctuni uifibilem efle, Vult Deus agnoici Filium in genere humano,ficut db cit: •

:Hunc audite, Et uult minificrium Euangelq efTe publicum uifibile, ^t didum eft : In omnem rerram exiuit lonus corum. Et Dominus de uifibili Ecclefia loquitur,cùm ait: Die Ecclefiæ* Nee fingimus Eeclefiam^quæ fit Idea Elatoniea,fed antea diximus, quæ fit Ecclefia,Só qui homines fint Ecclefi'a.Nec

Deus doétrinam fuam efte arcana Eleufinia» Ac adfirmamus noftros uiGif Hiles cœtus efl’e Ecclefiam Dei, in qua mulcos uerè fandlos efleIcimus, qui ha* Hent teftimonia Spiritus iàndi in confeftione fupplicrjs, etiamfi multi funt sdmixtfiqui funt putrida membra, in ipfis Sanóis multæ lunt infîrmitates.

Contra uerô adfirmamus Romanum Pontificem amp;eius làtellites non ffle Ecclefiam Dei, cùm manifeftum fit, eos efle defenibres Idolorum,blafphe* gt;iios amp;nbsp;parricidas Credimus etiam ante hæc tempora fuilTe multos landlos fmt Eccleßa, fentientes,etiamfi alias ueraEcclefia eft frequentior,alias minus fre*

9üens,ut inquit Propheta:Nifi Dominus reliquiflèt nobis femen,uelut So? doma eflemus fadîi.Item,Etiamfi eritpopLiIus ut arena maris,tamêfaltem re* H^uiç fàluæ erunt Jtem Dominus inquit: Nifi abbreuiati efldnt dies illi,n5 fie* ’■«tfaluaomniscaro» Et Icripta extant muîtorum,quos apparet fundamen* ^^'nitenuilfejUt Ambrofrj, Auguftini,ProIperi, Hugonis,Tauleri, Dran* dorffq, Welfeli Gruningenfis, VVelàlienfis Concionatoris Moguntini, Ediltenij Ifenacenfis,8c multorum aliorum,qui habebant auditores, qui erant feetus uifibiles,amp; audiebantur ac adficiebantur fiipplicrjs, ut Iohannes amp;nbsp;le* “■onymus Pragenfes,ôd multi alif etiamfi non erant ccetus uifibiles, ut Pompa Eontificia, amp;nbsp;erant difiundti ab ordinaria poteftate, ut nominant» Sedtalis cœtus eft uera Ecclefia, qualem deferibit Propheta : reliqui mihi populum pauperem in terra,inuocantem nomen Domini Jtem,Dabo eis Do(ftorem,amp; panem amp;nbsp;aquam cum tribulatione ♦ Eft autem Ecclefia Monarchia, quod ad caput Chriftum attinet. Et Ariftocratia, quod ad miniftros attinet ÔC audito* nArchia zx

Difeernantur autem peccata ignorantiæ à blafphemiis. Erat ignorantia Dijferuntpec^ ’nApoftoIis amp;nbsp;multis landtis, donee Chriftus refurrexit, de regno politico nbsp;nbsp;nbsp;ignor^n^

Mefliæ ôd de proferenda politia Mofaica.Hæc peccata remirtebantur haben* fibus initia fidei, Sed poftquàm lux Euangelij clarius fparla eft,Sacerdotes amp;nbsp;H’harifæi manifeftæ ueritati contradicentes blafphemifuerunt, amp;nbsp;habuerunt peccata quæ non remittebantur ♦ lam igitur manifeftum fuit dilcrimen ueræ Ecclefiæ amp;nbsp;hoftiumEcclefiæDei,de quibus dicitur : Vos ex pâtre Diabolo eftis, Et i.Cor:i6.Si quis non diligit Dominum Iefum,fit Anathema,Maran Atha.Malachiæ 2.Et habuit filiam Dei alienferadicabit Dominus uirum,qui ifta facit,8c perdet magiftrum ÔC difcipulum de tabernaculo lacob, laditent ergo nomen amp;nbsp;exempla Ecclefiæ quantum uolunt Aduerlarii,nos utracp con« folatione conftantiflîmé confirmcmur,amp; quod neceflTe Ct agnitæ ueritati obe* dire,quia blafphemia non remittitur, quod iam patefaeftio errorum often* dat diferimen inter membra ueræ Ecclefiæ èc bla^hemos, quos certum eft non efle membra ueræ Ecclefiæ »

•/f« credant firmher is* fine duhitationej is doceant^quod fanßla ^mana is Ca-tholica Eccleßa mandat crediisßrcecißit ?

recipio hunc arnculum^ quia fünt inhdiæ in uerbo Romanæ Eccleßx^ ^Etß enim reßridio addi'ta eß, fanßa Romana : ramen Aduer/arr) mtelîb gunt Romanam Eccleßam agmen Ponn'ficium , Ideöreqci'endaeßconfußo RonMM Rede nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öd Catbolîcæ Eccleb'æ, Nam Ponn'ficium agmen non eft Catholica

fld non cA Cd-. Eccleßa,nec Romana Ecclefia eft uniuerß orbis Eccleßa^nec décréta Romanæ thohcd. Ecclebæ^ ßmt uniuerfalis Eccleßx decrcta,Mam'feftum eß Græcam Eccleßam nonprohi'bere Sacerdotum coniugium, uc faciunt Romani Pontifices, Ma* nifeßum eß Græcam Eccleßam extra monaßeria, quæ recentia funt, ne nunc quidem habere priuatas Mißas, M.anifeßum eß Græcam Ecclefiam ne nunc quidem habere circumgeßationem adorationem panis, quaJerecens Pon* tifex Vrbanus inßicuit,Decrecum Romani Pontißeis eß:Romanum Ponti* ßcem habere fummam autoritärem iure diuinoin Eccleßfs ÔC in regnis,Id de^ cretum nunquäm Aßa bc Græcia receperunt. Eß 8^ inßdiola conlußo in uerii o'ir “ ßJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciuntprimiim mennonem Fidei,deindeprçceprorum,ÂIiudenim

d-pracepa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fide,aliud depræceptis rituum fiumanorum. Adfirmamus autem

yituuttihunM* p^clpicuè amp;nbsp;ßnc ambiguirate,nos credere omnes articulos Fidei comprehend nornm, nbsp;nbsp;nbsp;fos in SymboIis,Äpoßolico,Niceno öd ÄthanaßanOt Et extar de toto corpo*

re dodrinæ confeßio Eccleßarum noßrarum, confentiens cum Catholica Ec^ clcßa,uidelicer Symbolis 5d uereribus probatis Scriproribus, In hac uera do» (ßrina uerum Deum inuocamus, qui fe parefecit mißb Filio Domino noßro IE SV CHRISTO, crucißxo,amp;: refufdrato, 8gt;C colimus eum ijs cultibus, quos ip/e præcepit, iuxra dicium :In præceptis meis ambulate. Et abhorred mus ab omnibus fanaricisopinionibus, quæpugnantcum Symbolis, Sceuerd tunt politicumordinem,quales funt opiniones Monachorum amp;nbsp;Änabapth

Fides non niti. ßarum, Fidesaiitem quaampledimurSymboIa, nititur non aurorirate aut Ecclebæ,fed perfpicuo uerbo Dei, tametß Eccleßam Catbolicam docentem pie audimus,amp; bnceræ uetußatis teßimonijs conßrmatur,ßcutPau lus uultinßrmos à ßrmiori conßrmarf

Catholica Eccleßa concedo,DePonnßdoagminejguodip(inominanc Romanam Eccleßa/rijnego^Vcenim in Judea impij PontißceSjZadducpy PhariJæij etiamß dominabantur:, non erant Catholica EcclehaDei^guia non rednebant dodrinam CatholicæEccîehæ E)ei,uidelicet Prophetarû,Sed ZacbanaS:,Simeon^ bdaria^ Elirabetbjoreph:,8chorum auditores^ quanquàm paucierant coîlatiad multitudinem hofiium : tarnen erant Catholica Eccleßa JJei^quia retinebantdo(firi/iam Prophetarum, Ira hoc tempore Pötißctj^ cùm

VnittifEccle ^^Res EuangeltE non funt Catholica Eccleßa Dei, etiamß dominantur fill efl cofenßis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jucccißonem ordinariam,Et uniras Catholicæ Eccleßae eß conßn

infundatttcto. fus in fundamento,uidelicet in articulis ßdei, nbsp;nbsp;mandatis diuinis, etiamßqua

in ritibus humanis.Quare adfirmamus,nos nee difcedere nee ^‘fccfliiTe à Catholica Ecclefia,quç Symbola amplexa eft,ApoftoIicum,Nice* amp;nbsp;Athanafianum, Nee à Patribus, Irenæo, Ambrofio, Augiiftino, Progt; ‘pero amp;nbsp;fimilibus, etiamfi qui ritus humani tune alfj fuerunt. Semper enim ali# ^ua diffimilitudo rituum humanorum fuit, Sed à Pontifieqs ut difcederemus, ’^^cciTaria cauia eft,quia feriptum eft : Fugite Idola. Item : Si quis aliud Euan* Solium docet, Anathema fit» Item, Blafphemia Spiritus non remittetur»

credant Catholicam Eccleßam apud hos eß/cj ^ui nunc aduerßantur Romance Eccle» fiiC} ^7 Epifcopisj qui pr^funt or dinar ia fuceeßione : y^n '])erb apud illos Chrifi

ßtanos^quinommantur Catholiciji^retment 'ï}nitatem Eccleßte^ obedtentes l^ni ^niano Fontifici ?

P ErpondeoperfpieuèjEceîefias noFram confeflionem amplecflentes uerifli* ''‘mè eflè membra Catholicæ Ecclefiæ Dei, amp;nbsp;hoc tempore ueram Dei Ec^

iuxta dilt;fi:um : Oues meæ uocem meam audiunt* Et in his nofiris ccr* Catht f'bus uerè funteleóti multi,iuxta didum ; Quos clegit,hos Sc uocaiiit,Et mub ^orum confeflîo in fupplicqs oftendit præientiam Spiritus ianefti* Ac doftrb ’’am nofirarum Eccleliarum congrucrecumuetcrisamp; purioris Ecclcfiæiên* ’^’ntia, fateri neceffe efieos,qui dextre indicant. Nec ideô nofiræ Ecclefiæ non ^unt membra Catholicæ Ecclefiæ Dei,quia in aliquibus efi infirmitas igno* ’antia aliqua,qui tarnen retinent fundamentum, Sc funt dociles, nec oppugnât sgnitamueritatem, quiadeinfîrmis feriptum efi:Infirmos alTumite, Item;

De altéra parte Articuli difiinguo. Certifiîmum eft defenfbres Idolo* ütfeniora nimamp;errorum pugnantium cum mandatis diuinis amp;nbsp;ArticulisFidei,præ* idolorumcr ^trtim patefaôta ueritate,non cfle membra Catholicæ Ecclefiæ Dei, ut apud ludæos Blafphemi amp;nbsp;Parricidæ,qui aduerfabantur Chrifto Si Apoftolis, non ftant membra Catholicæ Ecclefiæ Dei » Taies nunc funt Pontifices Romani défiât, eoriim fatellites,qui agnitæ ueritati adueriantur, amp;nbsp;fçuiciam exercent in ho mines pios. Fuerunt autem ante hanc lueem Euangeirj multi fub eis, ut Bern* liardus,Bonauencura,ec alij multi,qui etfi habuerunt conragia errorum,tarnen defundamento melius iènfèrunt quàm plericp alfi.Taxarunt etiam craiTos er* mres.Hos confugientes ad mi(èricordiam,amp; déplorantes ignorantiam fiiam, fuifiè membra Catholicæ Ecclefiæ, non negamus, ut etiam iub imprjs Pontiff* obus et Phariiæis fcintilla ueræ dotftrinæin Nicodemo,Phariiæo amp;nbsp;alfjs mul* tis fimilibus fuit,qui dociles erant,ôd ueritatem quærebant. Si qui nunc taies funt exorta luce Euangeln,qui tarnen infirmi funt,hos hortamur,ut diicant do* ttrinam patefa(fiam,et uincant infirmitatem fuam,nec fuo cxemplo fiabilianc Idolorum cultus amp;nbsp;errores,iuxta didum ; Fugite Idola»

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T T

Jn credantffanBa ligt;vt!ijSjjtgt;ia Concilia m caußs Fideij ijuorum fentenMpoßea at ticrfa Eccleßa receptie Cuntycrraße ? Et an liceat décréta eorum rurßs in dubtum Ijocare ^ßondeo de fecunda parte.

Décréta syno= CI quid ulIaSynodus dccreuit contra mandata diuina,fêu contra Articulos doruin contra ‘-^Fidci^ncccflè cft illud decretum taxare^ Vt cùm proxima Tridentina Syno# arttculos Met i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-rt - r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a ii- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

necciJè eà ta= nbsp;nbsp;nbsp;accrctum tccit : Homincm Icmper debcrc dubirarc,an lit in gratia»

xare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huic impio dccrcto necefle eft aduerfari.Tolh't enim articulum : Credo

remiflîonem peccatorum,8d doc'tnnam de hoc articuloin fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftohciscxprefle traditam^ut l'n hoc didojuftificati fide pacemhabe:^ mus.Confirmatæ füntin Synodisinuocatio hominum mortuorum,fatisfaâi=« ones amp;nbsp;indulgentiæ, amp;nbsp;adoratio panis m circumgeftatione, Item,Prohibino coniugq.His manifehis erroribus contradici necelîè eR : Confiât enim Syno^ dos non conderc ncc abolere articulos Fidci^ nec pofTe abolere ulfum manda* turn Dei.Semper igitur tenenda eft Regula : Si quis aliud Euangelium docet, Anathema fit.Hæc de fecunda parte huius ariiculi fatis fit dixifle,Sciunt enim omnes fàni, hanc noftram i elponfibncm ueram amp;nbsp;firmam efte.

In priore parte Articuli mirifîcæ funt præftigiæ, Interrogamur in gene^ re. An fàncftæ Synodi Oecumcnicæ ac receptæ errauerint Ç” Hac generali iiii^ Oportet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra nosaccendere ftudent,quôduideamur omnesSylt;«

cleCtasynodos nodos et omnia ada in Synodis reprehendere.Nos uerô palàm fatemur,opor* ejjietiudicia, pere in Ecclefia indicia eftè,amp; adfîrmamus multas pias Synodos fuiftcj pro* fuifte Ecclefiæ, maxime optamus nunc in his diftidijs rediè conftitui iudici* um Ecclefiæ.Sed hoc quoep dicimus, Euangelium prolatum ex finu æterni Pa* tris, amp;nbsp;Legem Dei, qua uniuerfam rationalem creaturam fibi obligatam efle uoluit, non polie ab ulla Synodo mutari aut aboleri, iuxta diclum : Verbum Domini manet in æternum. Dicimus etiäm, Synodos in drjudicatione do* gmatum non habere poteftatem Regiam feu præroriam» Cùm ad politica lu* dicia adfertui' dubitatio de lege aliqua, Rex auc Prætor dubia uerba legis hu* manæinterpretacur,amp; circumftanriam déterminât. Hæc interpretatio de* terminatio ualet propter autoritatem regiam feu prætoriam, Sc parère neceft Dißiiniliafunt fè eft, quia Deus hac autoritate Magiftratum armauit. Sed his politicis iudi* ludicia Ecc/fr j-jjs diffimilia funt indicia Ecclefiæ dedoeftrina. Cùm eftcontrouerfiaallata i£e pot ica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j'iavofaç ad Synodumjamp;^ pia Sy nodus pronunciac,quam interpretatio*

nem amplec'tatur,ualet fententia nô propter autoritatem ordinis,fcd propter uerbum Dci,de quo pq fuam conleffionem alijs oftendunt, amp;nbsp;ex fontibus ipfîs docent,hanc elfe perpetuam feripturæ Propheticæ amp;nbsp;Apoftolicæ fèntentiam non aliam.Narrant etiam unde acceperint fuam fententiam. Vt cùm Ana* baptiftæ contendunt, pios non debere uti defenfione ludiciorum,quia didum fit : Si quis cripuerit tibi tunicam,relinqueeiôlt;^ pallium.Synodus pronunciat, hic non prohiber! ncc damnari indicia, nec petitionem defenfibnis in iudicio, quia alibi exprefte fæpè comprobatus eft ordo politicus, 8ó ex fontibus oftendit diferimen iufticiæ Spiritus feu æternæ,amp;: ordinis politici.lta Synodi fententia eft confeftîo pfj coctus, quæ eft uera, amp;nbsp;ualet propter fontes, ncceffe eft enim Fidem niti uerbo De!. Sed tarnen Ecclefia audienda eft, quæ docet nos de fontibus,iuxta diétumtNifiaraftètisuitulamca, non inueniffetis. Et quia aliqua- Synodi lapfæ funt,5d omnibiri temporibus homines labi pofTunr, ideô décréta Sy nodorum ad normam,id eft,ad Legem Dei,amp; ad articulos Fi* de! conferenda funt.

Fuit frequentiftîma Synodus Syrmienfis, ubi mucatum eft uocabulum in Symbolo op-otsaiop^ amp;nbsp;fuppofita uox o/xoïop. Hanc perniciofàm mutuationem rurfus

’’urfus emendauerunt fancti propter teftimonia Propheti'ca ßC Apoftolica^ non decerriti Synodi frequentia^Vt autem antea diximus,nos ampledi Sym# ^ola,Apoftolicum, Nicenum Athanafianum:Ita exprefleadfirmamus,nos tur‘^^ßr^ e” änipIccSti omnium Synodorum décréta, cum his Symbolis congruentia, ut cle/u.

coiigruit Antiochena Synodus, quædamnauit Samofatenum, amp;antecelTit ^»nochctui,, Nicenam annis 6 ogt; Ibi cùm conueniflent muith qui diicipulos Apoftolorum 3üdierant,non addiderunt nouam interpretationem,Gcut ambiguæ legi Rex

Prætor addit nouam determinationem.Sed teftati funt à lohanne hâc Cen^ ^entiam traditam efle.quôd Aóy@-'ibi Ggnificet zóyo/Ju'Szsa/^o^. Er protulerunc ^lâa de filio ante alTumtionem humanæ naturæ. Item dida de eius omniposi ^tntiazEgo uitam æternam do eis, Quæ enim clTct audacia de re tanta nouam ’nterpretationem gignere^Sé addere Deo coæternum filium^nili antea dodlri^ nade filio teftimonfis Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum rradita ciretC Docentur ^rgo amp;nbsp;confirmantur pfj talibus teftimonijs, iuxta didum : Et tu conuerfus Confirma Fratres tuos,

Secunda eft Nicena Synodus, quæ rurfus teftata eft, hanc docftrinam ^iceM Syno» propagatam efle ab Apoftolis, amp;nbsp;protulit dicfi:a Prophetica amp;nbsp;Apoftolica,

Eadem Synodus fecit decrctum contra Nouatianos, amp;nbsp;iulhtrecipi la^ pFos redeuntes ad pcenitentiam.Hec quoqj Synodus tantum teftis fuit de do;« drina antea tradita, Quomodo enim auderent homines lapfis promittere rc^ conciliationem, nifi uoluntas Dei exprefta eflet in icriptis Propheticis amp;nbsp;A^ poftolicis^;’ Allegabantur etiam Exempla fuperiorum temportim : Rectptus eft Petrus Johannes adoleicentem qui fe adiunxerat latronibus recepit, Pau=! JusrecepitCorinthiuminceftum, Congruuntcum Symbolis SdConftan^ conflantmo^ ftnopolitana Synodus, quæ à Theodofio feniore indida fuit3amp; deinde Theo?

iecundi tempore Synodus Ephefina prior Jtem Martiani tempore Chah Ephé/tiu o-ctdonenfis,in quibus dotftrina de duabus naturis in Filio recitata eft,quæ cum chdlcedotien « Symbolis congruit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;synodi.

Fuit amp;nbsp;pia Synodus Gangrenfi's contra fuperftitiones Monachorum Gängrenßs ’ ^ongregata, qui damnabant coniugia, amp;nbsp;proHibebant quoidam cibos, ÔC rzlif da communi congregatione in adminiftratione Sacramentorum ieorium conueniebant,quia nolebant interefte minifterrjs Paftortim, qui erant mariti» Deniep ftimus fuifte multas pias Synodosamp; utiles Ecclefiæ, amp;nbsp;Deo gratias 3gimus,quôd Fubinde aliquas Synodos rexit ad emendationem errorum*

Sed Fuerunt aliæ congregationes, quariim etiam Fuit magna frequentia, in quibus fada Funt décréta contraria Symbolis,ut in Syrmio Ô6 Arimino tern pore Conftantfi, ubi decretumelt, ut pro op-o^cr/o/j deinceps legeretur quod partes diflentientes uiderentur hoc cothurno coniungi polFeJd gratum fuitimperatori Conftantio » TheodoFij Secundi tempore, de controuerfia Eutychis Frequentifli'ma Synodus conuenit in urbe Epheib,Fuit^ ea Synodus poftpriorem Ephefinam altera, ubi Eutychis error ftabilituseft à Antiocheni EpiFcopi, amp;nbsp;ftnex Flauianus Byzantij Epiftopus uerberibus ex^n^^jKj,'. conFeflu expullus,qui ita percufttis eft, ut poft triduum extineftus fit, Hæc Sy? nodus propter erroris confirmatione amp;nbsp;propter Latrocinia nominatur äksj/kh. Talia exempla oftendunt pofte errare Synodos, amp;nbsp;décréta carum conFerenda tlTe ad normam, quæ nequaquàm eft ambigtia aiit mucabilis,uidelicet ad Feri? pta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica,amp; Symbola Jdeo Synodorum décréta cum hac ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;norma

or ma pugnantia taxare neceflè eft. Quak cft Synodi Conftantknfîs decree um,quod unam partem ccenæ Domini populo adimit. Sic Sgt;C de cæteris im^ pqs decretis, qualia multa in proxima Synodo Tridentina fada iùnt,iudican^ dum eft» Hæc de Synodis hoc loco breuiter refpondeo»

jfn credant in fanEla Catholica Eccîefia feptem Sacramenta ejjè^ Et^an credanteaejjèefftcacia lt;(sr certaßffia^ratu?

Non funtfe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kptem ilia, quæ Papiftæ numerant. Nam ritus Papifticus undiî«

ptet» sacra^ J- onis, qui nunc in ufu eft, eft manifefta impictas» Conkcrationes oleijquæ fiunt,fi.int iîmiles Magicis: Additur item Inuocatio hominum mortuo=« rum.Hæc exprefle damnamus, Falfô autem citantur exempla Apoftolorum, ' qui’adhibebant okaadcurationemmorborum* Nunc fingunt undione tob ïi peccata,amp; manifeftum eft huic ritui undionis non efleadiundam promiifb onem gratiæ ♦

Ritus confîrmationis, quem rctinent Pontifier), prorius inane Ipedacus« Ium eft,nec mandatum D«',nec promiftîonem gratiæ adiundam habet.Cùm s^icrdntenu autem Sacramenta nominentur adiones à Deo inftitiitæ, ut fint reftimonia aôHoneîfunt promiflîonis gratiæ, ideocp habeant adiundam promiftîonem, adfirmo hæc Dfo duo,Baptifmum amp;nbsp;ccenam Domini eife Sacramenta* Si quis etiam abfolutb onem uult nominate Sacramentum,non repugno. Quia promiftîo tradita eft; Quorum remiferitis peccata, amp;c. De eftedu autem plané dico,In adultis fi^ dem propriam in uiu Sacramentorum neceftàriam eiïè, qua finguli iuftentent fe promiftîone gratiæ, amp;nbsp;intuentes teftimonium illud confirmentur, ac ftatus« ant, non propter hanc obedientiam dari gratiam, icd gratis propter filium Dei, iuxta didum : nbsp;nbsp;luftificamur autem gratis per redemtionem quæ eft in

SdcrdnttniA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exprefle autem deliramentum Phariiàicum damno, quod dicit, perSas^

iwnudlent ex cj-jnicnta ex opéré operato, fine bono motu utentis, dari aratiam, opéré opera= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

DE Tlt^^KSE'SSTÂNTI^TIONE, ET de tribus JèquenttbuSj qui loquuntur de adoräti“ onçjfimul red^ondeo.

/^Vm uera Sacramenta in Eccîefia fint ac'tiones inftitutæ à Deo,amp;^nuna ^^creatura poiTit talemadionem inftitucre, cui fit addira promiflîo gratiæ, Nihilhabetrd ftu rem ad quam fiat adoratio, manifeftum eft nihil habere rationem ueri Sa^ fio„f«slt;lt;cr4= cramenti extra ufum inftitutum, Vt fi quis circumferret aquam Baptifmi, amp;nbsp;fißtfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diceretjibi inclufum eife Spiritum iandum, ÔC iuberet fieri adorationem ad iU

Eodem modo dico expreffe de Papifticaadorationepanis, quamexer^ cent extra ufum, in ftia oblatione,repofitione, amp;nbsp;circumgeftatione, Etadfiti* mo hanc manifeftam Idolatriam caufam eife neceifariam, cur relinquendæ èC fugiendæfintipibrum congregationes,iuxta didum:Fugite idola,

yf^TICTLOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^66

gcnto, Vbi non dubiuin eft, tigniRcari i'd quod tune fccit Antiocbus, uidc!igt; cetjdoli adorati'onem, quod colîocarat Antiochus in tempïum uen' Dei» Etfi au tem cur Daniel ufus fitappellatione Maozim,diiputacur,tamenfoni uici^ nitas congruit ad nomen Maza, quod eft panis feu cibus» Et cùm Antiochis« Us fie typus Antichriftf cogitent pifmulta Idola in colluuie Pontificia coli uen tris cauià,inter quæ etiam eft deprauatio Cccnæ Domini» Hæc dico^ut cùm obrjeitur nobis,quôd Schifmatum autores fimus^pi) iè confirment amp;nbsp;confolen^î tur hac cogitatione^quôd mandato diuino cogamur Idola fugere,

Conftituta hac firma fêntentiaj quôd nihil habeat rationem Sacramenti txtraufiim inftitutum, Reiponfio perfpicua eft ad Interrogationem fedecù uiam, in qua Arciculus quærit: Q^(e/ttfententia h9rum'}}erboruni:Hocfacitead Hoc faeite ad ^ei recordarionem. Reipondeo, Præcipit ut hoc faciamus,quod inftitutum eft, folicet, Accipite,manducate, bibite ex hoc omnes»Nuna iyllaba ibi legi’cur de oblatione Sc alijs ipeutaculis, ièd iùmtio inftituitur,et itainftituicur,’ut fiat re^ cordatio mortis amp;refurre(ftionis Chriftfamp;^beneficiorù eins, quod intelh'gatur publica et priuata recordatione,ficuc hgc uerba docêc:Quotielcùqj hoc faci tis,morte Domini annunciate* Neruum publicæ ÔC honeftæ côgregationis ep R banc fumtionem Filius Dei uoluir»Et quidem in Paulo dulcis promiftio ad^s dita eft: Donee uenerit» Significat enim manfuram elfe Ecclefiam,donec Filis«

UsDeiuenietad manifeftum iudicium,amp; uelut Triumphansabheietomnes hoftes fuos in æternos cruciatus, amp;nbsp;adducet Ecclefiam lætam amp;nbsp;triumphans« tem ad æternum Patrem»

Hæc coniblatio de duratione Ecclefiæ prjs grata eft, amp;nbsp;inuitare nos de;« betjUtlibentius adiuuemus conièruationem inftituti minifterij» Complecfti^ tur autem publica recordatio dotftrinam uniuerlam de filio Dei,amp; de eius be«« ueficqsjde applicatione beneficiorum,de remiffîone peccatorum,de fide. De«« ûtde amp;nbsp;publicam gratiarum atftionemjunde nomen eft £uxap»sia. Sit autem amp;nbsp;priuata recordatio, quæ compleditur eadem, quæ recenfui in publica recors» datione »

Maxima pars Sacrificulorum facit illam fuam oblationem, nec pcGni«^ tentiam, nec ullam piam cogitationem adferens, contaminata muJtis feekri^ ficulorum 'm bus,tantum ibi quærit lucellum, quo hancoperam more Ethnicouendit» De quot;nbsp;' talibus feriptum eft Elaiæ 28» Omnes meniæ repletæ funt uomitu, Hæc mala Intelligantur amp;: deplorentur,amp; nos memores fimus difti Chrifti : Hoc facite in mei recordationem» Cogitemus quid inftitutum fit, non oblatio, cùm di^ dumfit: Vnaoblationeconfùmmauitiàndos, Et ièfe obtulit Filius Dei,in No« Mdtio fefe deriuans iram æterni Patris, iuxta didum: Ego me pro eis fandlifico* Sed fümtio inftitutaeft,in qua fiat recordatio fummæ Euangelq»

Adferamus pccnitentia, amp;nbsp;cogitemus qult;àm mirum hoc feedus fit, quôd bæcperibna,quænoneft Angelus creatus,ièdfiliusop.oxlt;r/©gt;æterno Patri, amp;nbsp;oinnipotens, aftumit maflàm naturæ noftræ, amp;nbsp;placata ira æterni Patris nos fibi inièrit tanquàm fiirculos, amp;nbsp;nos fibi membra facit* Hoc teftatur in hac fumtione* Vere amp;nbsp;fubftantialiter adeft,applicat iele èc fùa beneficia commu« FiliutDei uc» nicatione corporis amp;iànguinis fui, SCuuIt nos credere, quôduerè iùa morte meruit nobis remiftionem peccatorum amp;iufticiâ, reiulcitatus uiuat, nos j« cœ«4» fibi membra faciat,amp; uerè uelitin nobis efle cfticax,ficut Hilarius inquit; HfC fumta ùC haufta iaciunt ut Chriftus fit in nobis, nos in Chrifto*

In hac recordatione ardeant Fi’des, Inuocano Gratiarum aStio, Hie uftis à filio Dei inftitutus eft quem Ecclefia? noftræ Dei beneficio retinent,amp; ut retincatur, omnes pq conftruationem eius adiuuare debent. Hie ulus eft dulci'ftima anov/ilÂn qua 8d iple Filius Dei nobilcum foedus facit^quod nos cle^ menter reci'piat, amp;nbsp;nos ui'ciflim cum ipfofcedus facimus^quod ei credamus. Be beneficia eius grati accipiamus. Facit Be inter fefe fccdus Ecclefia, oftendit confeftionem, conftnfum Be concordiam.

Nfwö potefl Ex iftis fundamentis reljaondeo Be ad ièquentes Articulos, Ad Quin^ decimum dico: Nec Synodum, nec ullum hominem pofte prohiberealte^ ter^m partent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;gt;

c(xnlt;e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partem Coenæ JDomini, luxta dicrum : nbsp;1 eftamentum hominis mutare

i^oninftituti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efteinftitutam Oblationem corporis Be Sanguinis Chriftißacien^

c)iobhitio,fcd ^dam perSacrificuIos pro uiuis Be mortuis, fed fumtioncm Be recordation fumtio crre^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publicam Be priuatam, Hæc nihil ad mortuos pertinent.ideo manifefta

1 nbsp;nbsp;nbsp;'nP' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I“' 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

prophanatio elEhngere oblationem pro mortuis. Ac uerus Ecclefia propim qua temporibus Apoftolorum, nec Purgatorium, nec iacrificia pro mortuis nouit.Et diftimilitudo eft Canonum Miftæ etiam apud ipfos Græcos. Quod uero interdum nomine oblationis aut Sacrificrjuetuftasutitur,inrelligitto^ tarn adtionemjnuocationem Be gratiarum adionem adiuneftam ftimtioni.Hcc redè dici Sacrificia non dubium eft»

^n confecratio Sacramenti 'y)aïeat) falla per non ordinatos ah Epifeopk^ oràinatiowU R Elpondeo perfpicuè, Ordinationem Miniftrorum Euangelrj iuftam ciTc mflrorumin ^^in Ecclefrjs noftris, iuxtadicu PaulbadTitum i. Conftituasinurbibus EccUpijs noc Presbyteros,ficut ordinaui: Et2.Timoth.2.Ha'ccommendafidelibushomb ßrif iußaefl, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quf f{,nc idonei ad docendos alios. Nec dubium eft, filium Dei Be conn

feruatorem eft’e minifterfj Euangelici, Be in Minifterio efficacem efte, ubicun«« que eft ccetus retftè docens Euangeliumj'uxtaditftum: Sedetad dexteram æterni patris, dans dona hominibus^ Paftores Be dodtores. Et Iohannis I ƒ» Ego fum uitis^uos palmites^Qiii manet in me^Sef ego in eo,hic fert frudum co^ piofum. Hæc tota concio utrunep confirmât : Etlolùmhunc cœtum efteEci# clefiam Dei^in quo uox Euangelij eft incorrupta: Et in eo ccetu adelEe Filium Dei,5ó ibi efticacem efte., Et quidem corda piorum, quæ ueras confolationes fentiunt, teftantur filium Dei in minifterio Ecclefiarum noftrarum efficacem efldjiuxta hec didta: Accepiftis fpiritû adoptionis filiorum^clamantem Abba Pater. Item: Suftinuit anima mea in uerbo eiusjperauit anima mea in Domb no. Item: Euangelium eft potentia Dei ad falutcm omni credenti. Itemftuftb ficati fide pacem habemus apud Deum.

Tenebant partem minifterrj Pontifices Be Pharilæi inludæa per Ty* rannidem^ uidelicet Circumcifibnem. Dodtrinam uero Be iacrificia corrum* pebant.

pebant, Interea tarnen Deus effi'cax erat uoce doélrinæ, quam fbnabat uera ËcclefiajZachanaSjSimeonjEIifabeth,Anna,Maria,8d fimiles, Ita nunc Pon# tificij rednenc Baptifmum» Dodrinam uero amp;nbsp;Cccnam Domïni' horribilicer corrumpunu Sed docflrinam Euangeltj incorruptam^óC ufum Sacrament! in# ftitutu Ecclefiæ noftræ retinentJn bis adeft filius Debamp; eft effi'cax in minifte# rio iiiftitutOjGcut inquit:Ego fum uitis,uos palmites»Qui manet in me, ód ego in eOj bic fert frudum copiofum*

Scio autemjatrociter declamare Pontificios,non fieri coniècrationem ab No« petenda qs,qui non funt ordinati ab Epiicopis. Deinde non efle Epiicopos,nifi confir# niatos à Romano Epifcopo. Hæc jtano^KAia, Papiftica refutatur etiam exempio nßco. Orientalium Ecciefiarum,quarum extat Epiftola in y.libro Theodoren,in qua fcribunt. Non oportere peti confirmationem à Romano Epiicopo,ied iatis efi fe,ele(fiionem fieri ab Ecclefia eius loci, adhibito uicino Epifcopo uno uel plu# tibusjiuxta Synodi Nicenæ decretum*

Poftremo, quæ amentia effiet, noftros ab qs petere ordinationem, à qui# buSjfi ad eos accederent, interficerentun '

feßionemylt;i^ Satùfa^lionem? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnumeratîo

nec neceffiariam efle» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcntiæ nec ne a

De Canonicis Satisfaffi'onibus, quas Adueriàrq nominant opera inde# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

bita, Reipondeo,Eas non folùm non efle partem pccnitentiæ,fed etiam falios cultus. Et adueriàrios affingere multos errores, quorum comprobatio eft im# faljî cultM. pia»

Itafimulrciponfiimeftde iequentibusduobus Articulis. Necipibrum deliftorum,nec circumftantiarum enumeratio neceflaria eft, Nec fatisfaftio, quam nominantopera indebita,utilis eft, EtutMonachi earn declarant, eft contumehofa aduerfus là tisfaftionem filij Del»

Cùm autem profit in conipecftu habere aliquos infignes errores aduer# briorum,quorum euidens falfitas confîrmet nos, ut minus angamur cùm ob# ijciuntur nobis ftandala diffidiorum amp;Schiftnatum,ièmper intueamur an# fithefin docftrinarum de Pccnitentia,Ibi cùm tetros et pernicioiôs errores Ad# Uerfariorum afpicimus, agamus Deo gratias, quôd reddidit îucem ueræ do# ftrinæjamp;firmas confolationes, Etlætemurnosà iocietate defenfionis erro# tüm procul abefle*

Initium harum diftordiarum fuit explicatio docftrinæ de pcenitentia, amp;nbsp;tefutatioimpofturarum,quasnominant INDVLGENTIAS. Quod# que lèquLitum eft tam atrox Schifina,non eft culpa eorum qui ueritatem mon# ftrarunr, fed iàtisfaftionis Pontificiæ, quæ ueritatem delere conatur,non ib# lùm edi(fiis,fed etiam tyrannica iæuitia»

Longum autem effet hic repetere integram Antithefin doftrinarum de Poenitentia,amp; credo pijs omnibus notam efle* Hi intelligunt nos non mouere ^oyop.axiaç, fèd res magnas amp;nbsp;necelTarias in Ecclefia illuftrare,

Adfirmohoc quoq?,tale chaos eflb in ftriptis Monachorum de pœni# tcntia,ut ante noftras explicationes Adueriàrijne fuosquidem Labyrinthos intellexerint» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rrr iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De

De CONTRITIONE di'cunr, oportere eflefùffîcientem contn^ tionem.Hoc prorfus impoflibile eft. Et quo magis crefteret dolor,fine fidcjco magis ruerent homines in defperanonem.

Secundo dicuntjContritionem mereri remifti'onem culpæ. Hoc menda^ cium contumehofum eft contra meritum Chrifta, ÔC delet Euangelium de de, quod præcipit, ut credamus remitti nobis peccata, nbsp;nbsp;nos repurari iuftos,

gratiSjpropter folius Eli} Dei obedientiam, ficut fcriptum eft Rom. 3. amp;nbsp;4* Ador.io. 8c alibi.

Tertius error eft, quod nihil dicunt de Fidej’accipiente gratis remiffio^ nem peccatorum. Imo docent,iemper manendum efle in dubitatione, Itauerîï confolationem 8c uocem Euangeh), amp;nbsp;diftrimen Legis amp;nbsp;Euangelij, prorfiis delenc. Hæc fatis magna cauià eft,cur lætemur nos à focietate ipiorum abeflè.

Quartus error : Vociferantur enumerationem delidorum neceflàrlam effe^Sc addunt, Hanc pudefadionem mereri remifti'onem peccatorum. Hæc carnificina auxit dubitationes, quæ fidem SiS inuocationem impediuerunt, 8C autprophanitatem aut déijaerationcm attulerunt.

C^intus error.*Non intelligunt,apud ucteres fpecftacula Satisfadionum tantû fuift’e ritus humanos,exempli cauià reccptos,ut ali) homines comonefie^î rent.nec fuifte mérita remiftîonis culpæ aut pcenç coram Deo. Et apparet hos ritus lt;à uetuftate Ethnica fumtos efte. Nam amp;nbsp;apud Ethnicos homicidæ gerei* bant figna reatus,ut agnofterentur ab ahjs,8d uitarentur tanquàm pollutijnec cum eis meniæ amp;nbsp;conuidus ibcietas eftèt. Vt,Oreftes quericur iè uagatum eft fe,nec admiftum ad aliorum meniàs* Et Hercules interfectis hli)s, uetat fe à Theico attingi, Hæc ueftigia fuerunt uetufti ritus patrum,quo fuerat oftenfa Excommunicatio,erantcp politica ipe(ftacula,non mérita remiftîonis peccato^ rum coram Deo. Sed in Ecclefia paulatim acceftît iùperftitio.

Sextus error : Cùm Monachi ueteres hiftorias neftirent, impudenter fînxerunt, remitti pccnas æternas propterpœnas Purgatorrj, Redimi autem pœnas Purgatorrj operibus indebitis in hac uita, amp;nbsp;iàcrificio Miftæ,8d uarios ludos finxerunr.Monachatum,itinera ad longinqua templa,ut Oreftes profe** dus eft ad Dianam Tauricam.

Hæ Tragœdiæ omnes tolluntur una Regula : Fruftra colunt me man^ datis hominum. Firmiftîmè etiam hæc régula tenenda eft. Non diftrahendain efteremiftîonem pocnæ ætcrnæ à remiftîone culpæ,ièd femper fimul remicd 8c culpam amp;nbsp;pœnas æternas. Et quidem propter Filium Deijgratis,iola fide, iuxtahæcdida: luftifîcati fide pacem habemusapud Deum. Item: O mors ero mors tua. Græci etiam nomine magis uerecundoufifiint. Non nominal runt Satisfadionem,fed £7r/T//x/a, hoc eft,increpationes icu caftigariones.

Septimus error. Cùm creuiftent illa onera, neceftària fuit relaxatio, quamnominarunt INDVLGENTIAS. Has poftea uendiderunt,8C uaria mcndacia finxerunt. Dixerunt iè mérita Sandorum applicare emcnti* bus,amp; liberare animas ex Purgatorio.

Recitaui manifeftos errores, qui traduntur à Pontificijs in fua dodrina de Pœnitentia, quorum confideratio piosconfirmet,cogitantes iè habere ne# DoäfiM de ceftarias cauiàs cur ab eis diftèntiant,

pcxnitentia 'm Contrà uerô fimplex 8c peripicua ueritas in noftris Eccleirjs proponitur, l^^Terfî(M comprehenfa inhis didis Chrifti, qugfummamdodrinæcontincnt,Marciï. eü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pœnitentù

^T^TïCrLOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^^

Pœnitcntiam agice,amp; crédité Euangelio.Et Lu, uit: In nomine meoprædicatc * pœnitentiâ èc remiffîonem peccatorum. Et in iuramento dicitur : Viuo ego^ nolo mortem peccatoris, fed ut couertatur 8^ uiuat» Dicimus conuerfionê ad Dcû neceflariâ eHe,quod ôôin iuramêto affirmatur,et in conuerfîone romprez hendi dolores amp;confolationes.Hæc manifefta funt ex ipfo uocabulo C O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^rtet

VERSIONIS,amp;exomniumSandorum experientia» Vtrumqßcomprc«; conuerfwnis. hendit Rex Ezechias, De doloribus inquit : Sicut Leo contriuit omnia olîà niea. Et de coniblatione: Proiecifti poft tergum cuum omnia peccata mea. Item; Corripis me, Ôd uiuifîcas me, Paulus ufitatè duas partes Conuerftonis facit; Mortifîcationem Viuifîcacionem, Quæ uocabula fiunt magis perfpi* tua, cùm ad conuerfionem accommodantur,

Retineo autem de doloribus nomen'Contritionis, quia ufttatum eft. Si contrùiodo» tjuis uolet aliter loqui, fi res eafdem retinet,non pugno* Fugiendæ iùnt enim ^oyo/xax'oa. De doloribus etiam perfpicuitatis caufà uolens prætereo multos turn labyrinthos : de attritionc ÔC contritione, de metu pccnæ 8c amore iuftb tiæ Cùm funt ueri dolores non fimulati, Deus iudicat peccatum in corgt;t dibus,uerbo iuoarguente peccatum, iuxtadidum; Per legem cognitio pecca* ti. Item, Spiritus iàndtus arguet mundum de peccato, quôd non creduntin me amp;:c.

Accédât autem 8c FIDES cogicationc promiftïonis in Euangelio tra* Tides conlakt ditæ, quæ affirmât gratis remitti peccata,amp; imputari iufticiam,amp; donari Spi^* fitum fandum amp;nbsp;uitam ætefnam propter filium Dei,8c per eum. Hac fide amp;nbsp;doloriK fiducia intuenre filium Dei, certô accipitur remiflîo peccatorum,confolatio uiuificatio, quæ eft altera pars conuerfionis. nbsp;nbsp;Sic de confolâtione dicitun

Rom.^.luftificari fide pacem habemus, Et ad Ephef 3.Per hune habemus fidu* tiam amp;nbsp;acccftùm per fidem in lefum Chriftum, Et Ad,l O, Hæc iùnt perlpi* tua omnibus prjs,qui habent exercitia pccnitentiæ,amp; inuocationis, Hanc do«« ttrinæ perfpicuitatem, quæ Dei beneficio lucet in Ecclefijs noftris de pœni»« ttntia feu conuerfione, conicruareftudeamus.

Certum eft autem, ilia fide, qua fit coniôlatio in conuerfione, fimul accL Tîdeuîuîpcâtt piSpiritum iàndum,qui amp;nbsp;læticiam amp;nbsp;inuocationem accendit,iuxta didum: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;spi»

Accepiftis Spiritum adoptionis filiorum,per quem clamamus Abba pater, ftem,Effundam iùpcrdomum Dauid ipiritum gratiæ amp;precum, Per hune hedientiinn, ^NOVA OBEDIEN TIA incoatur,iuxtadidum;Dabolegemme^i «Unincordaeorum, Item,Per fidem lex ftabilitur. Item, Milita bonam mili^ tiam,retinens fidem ôd bon am confeientiam, Hæc omnia in Sandis aftidua luda crefeunt, inquaaflîduè clamandumeft; Conuerte me Domine,con* iiertar.

ONIS, propter multas grauiftîmas caufas, Necdubiumeft,uoCe Euangeif profitretineri Inamp;multis amp;nbsp;fingulis annunciari remiftîonem peccatorum, iuxta Quorum remiferitis peccata,remittentur eis. Item fi dixerit; Pcenitet me,res Quitte ei,Vbi expreflè de uno loquitur, Nec tarnen alliganda eft remiflîo tan«« tum ad priuatamabiolutioncm,iêd uerè fit remiflîo in omni conuerfi'one,in qua cogitata promilTione Euangelq fide accipitur coniôlatio. Habet Cccna

Domini uim Abfolutionis» Sacramenta enim func applicationes promifiïo^ num, Poreft autem peti Abfolucio priuata fine enumeratione deliclorum, P-rrorpontù Expreße eriam taxamus errorem deDVßlTATIONE, quem percinaciflîmè defendunt Monachi, quod uidelicet femper manendum fit in “ ' dubicationcjan fis in gracia^ nbsp;nbsp;Qui error amp;nbsp;in Tridentina Sy nodo impio dei®

creto confirmatus eft, Hæret in hac Humana imbecillitate in omnibus triftis dubitatio, Ideo autem Euangelium prolatum eft ex arcano finu æterni patris, ut contra Hane dubitationem aHirmet, uerè nos recipi propter Filium, gratis, amp;^placere DEO, Ethancpromifti'onem uult FIDE accipi iuxtadidum: Ideo ex fide gratis,ut (it firma promiflio, Et nifi fides repugnet dubitationijSd earn uincat,non fit inuocatio, iuxta dicfium : Quomodo inuocabunt, nifi cre# dent7 Fugit mensDeum,amp; frémit aduerfus eum^non inuocat,nec confolati# onem ullam habere poteft, nifi eluóletur ex dubitatione, Hac tanta de re ne# ceffe eft homines iæpè commonefîeri. nbsp;nbsp;Recenieatur amp;nbsp;hic error Pontificio#

A uerio Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quia confideratio uoluntatis Dei à uerbo incoanda eft,nec extrauer#

DEI quærendaeft, Et promiflio uniuerfah's amp;nbsp;mandatum uniuerfale immutabile eft,utcredas filio Dei, in ucris doloribus luclandum eft,utei falc zy pro= aflentiaris,nec dii|3utes contradicftorias in Deo uoluntateseflè,ièdftiftentes wz^(o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, ego reficiam

uos, In hac luda iple filius Dei te adiuuat, amp;nbsp;cum uincit fides, certum eft te accepifle remiflionem peccatorum, nec alrj raptus Enthufiaftici quærendiamp; expedandi ftint. Ipia fides eft hoc lumen,quo Deus uerè uiuificat, Nec ilia fu# bito perficiuntur,Icd creftere amp;nbsp;dolores amp;nbsp;confolationes debent,in quibus aft fidue clamandum eft:Conuerte me Domine,amp; conuertar, Ha?c omnia uerift fima efle pijnorunt,

Refüatioar^ Cum autem integra dodrina de pccnitentia, Dei bcneficio in ftriptis fa^rum^de^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fæpê fideliter recitata fit, hie fum breuior, Tantùm hoc ufita#

Nego confequentiam,et ratio eft,Quia diflèrentia eft inter remiflionem æternæ poena?,amp; pcenæ temporalis, Sententia Dei amp;nbsp;fententia Ecclefiæ ea# dem eft de remiflione pcenæ æternæ ,‘Deus remittit culpam amp;nbsp;poenamæter# nam fimul GRATIS, propter filium,8c idem annunciat Ecclefia, Sed de pec# nis corporalibus Ecclefia nullum habet mandatum. Deus autem uarrjsmodis cas imponit,aliàs aliter. Pcena Dauidis habet alia caulàm quàm afflidio lob, v/iiucrfalef et Confiderentur autem amp;nbsp;uniueriàles amp;nbsp;fingulares cauià? affli(ftionum,ut coulolationes reètè accommodentur, nbsp;nbsp;Mors corporis eft uniuerlàlis pcena

Tnumcmfidih peccati in omnibus hominibus in hac deprauata natura, in conuerfis amp;nbsp;randte. non conuerfis. Deinde ftint fingulares pcenæ multorum,uel ante conuerfio# nem, ut fiht commonefaèliones de pcenitentia,uel poft conuerfionem,ut hor# tentur, ut crelcat pœnitentia, fiC fint exempla, Pcena Nabogdonofor Ma# naflè antecedunt conuerfibnem,quia Deus fie eos commonelacit de pceniten# tiajiuxta diduin Efaiæ 2ÿ, Vexatio dat intellecftum, Triftiflîma pcena Da# uidis

Ui’dis Gquitur conuerfïonem,quia Deus uulcinfïgne exemplum confpiciha^ rum regularum: Qui gladium acceperit,gladio peribit» Item: Omm's anima Ç|uæfecen't has abominariones, eradicabitur.

Ac di'fFerentias caularum docendi caulà diftinguimus^cùm quatuor gra ri{flinéî£eduigt; ^us affli’dbonum recenfemus* Alie enim hint T//j.wpic(z,ut Dauidis exilium, Aliæ P

Ut carccr lolèph, ærumnæ lob, Alix hint /xapTup/a, ut hipplicium Ba:# ptihæ aut Pauli, Qtiartum eft folius Chrifti paffîo,

Ecclefia autem nec imponit nec toll it mortem corporis, nee pcenas, qui^ Irus Deus aut punit homines aut exercec. Et obedientia erga Deum in talibus calamitatibus ncceflaria eft,Ideô inhille detorquent Monachi exempla ilia ad Canonicas iàtisfachiones, quas nominant iph opera indebita,

Docendi hint autem homines hoc quoq^, Pcenas corporales multiple Pæntc'corpo» dtermitigari propter totam conuerhonem ÔÔ nouam obedientiam, amp;nbsp;debirajUt in Zacharia dicitur : Conuertimini ad me,amp; ego conuertarquot;ad uos, „g itrem, 5, Conuertimini ad me, Sdianaboauerfionesueftras, Eiai*}}, Panis obedientid. ^atus eft ci, Regem in decore hiouidebunt, Eiai,I, Si fuerint peccataueftra ntcoccinum 8l ucrmicuhisycricis candidi hcut nix, Et ad Corinth, dicit Pau^ bs; Si nos iudicaremus iph,non iudicaremur à Domino, id eft/i uere conuers rcremur ad Dominum,

pTiam in homine non renato eft aliqua libellas uoluntatis, quod attinet ad j,j fjombte ea *^externa opera facienda, Vt Achilles poteft imperare manibus, ut feriant Ubertdi gt;lt;juo Agamemnonem, ac poteft eas cocrcere,ne feriant, Alexander poteft regere externos geftus, ne actingant Darrj coniugem aut filias,

Hane libertatcm aliquo modoreliquam elTe, in haccorrupta natura, rnanifeftum eft. Quia nunc quocptalis eft natura neruorum, ut, hcutcogita^« hone cientur,obtemperare poftint, Hane libertatcm unit Deus in omnibus hominibus reliquam eiTe, ut aliquo modo intelligant diferimen inter agens Id berum amp;nbsp;non liberum, ÔC ut regi difciplina poftit.

Ego,ut intelligi poirit,dici de externis geftibus,amp;f ut difpiitationes quaft dam obfeuras præteream,nomino earn libertatcm regendæ locomotiuæ,quæ Liberum dr» forma loquendi peripicuè intelligi poteft ex puerili dodrina de potenties anftWfnnwfyî U» mæ, Hæcrediolocomotiuæ, quæ eft facere opera externa legi Dei con^j^’^J^

r-. nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r - 1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , . I-X lOCOHMfU

gruentia, nominatur uhtate externa dilciplina, quam feuere præcipi a JUeo^^^j^ nianifeftum eft, èC ex diuinis præceptis amp;nbsp;comminationibus, ut dicitur: Lexnis, pofita eft iniuftis,parricidis,amp;c. Et ex horribilibus pœnis,quæ per genus huis manum uagantur propter uiolationem dilciplinæ, ficut de cædibus dicitur: Omnis qui gladium acceperit,gladio peribit. De confufionibus libidinum: Omnis anima quæ fecerit has abominationes, eradicabitur. De furtis: Væ qui Ipolias, quia fpoliaberis. De periurijs : Non habebit Deus infontemjquD cunq^ uanè ufurpaueric nome n Domini»

Et non tantum precepit Magiftratui Deus, ut has pccnas exequatur,/êd , nbsp;nbsp;etiam adi'uuat Magiftratum, etcellante eo,{ontes punit ipfè,uc in pccna Daui#

dis Sc in exemplis innumerabilib. confpicitur* Qiiia oftendit teftimonia pro«« uidentiæ,amp; uult intelligi difcrimen iufticiæ amp;nbsp;iniufticiæ. Et uult fciri fc iult;« ftum amp;iudicem effè, Hæcde diiciplina iæpè aliàs copiofè repetuntur.

Libertdi reii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simul autem feiendum eft,hanc libertatem regendæ locomotiuæ, etiam

Forribiliterimpediriduabusrebus,præfertimin impfjs,uidelicethumanain# tur infirmitdte firmitate amp;impulfiônibus Diabolorum» Valde fà?pè cedunt homines prauis alFedibus, qui redum indicium in mente reprimunt, amp;nbsp;alias cogitationes ac#

cendunr, qua? adiutæimpetu cordis, cient externa membra ad turpia opera,ut Medea inqLiit;Video meliora probocp. Détériora fequorgt; Et Phædra inquit apud Senecam :

Sic cùmgrduatam nauita aduerfa rdtetn Tropellit lindajcedit in tidnwn Idbory Et liiEîd jjrono puppis dufertur hddo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qiiia utrunque nafcentes afferimus, amp;nbsp;exiguam ïucem, quæ eft ah'qua Le# gis noticia, amp;nbsp;ingens inccndium malorum affecîuum, quos gignit peccatum originis, qui corda uacua timoré Dei,amp;uera fiducia Dei, feu uacua DE O, ardent amore fui, appetunt res prohibitas, dolent, fremunr, oderunt Dcum, leges amp;nbsp;homines impedientes, quo minus poffînt uagari utcupiunn De hac conturnacia cordis dicicur Genef 6, Omnisformatiocogitationum cordis humani uana amp;nbsp;mala eft omni tempore, id eft, ea qua? format ipfa natura cor# dis,non Deus,uana Sc mala funt» Etfi igitur aliquo modo régi cxterni geftus poffunt, tarnen fæpè tanta? funt flammæ inferiores cordis, uc turbaco iudicio ncrui impellantur eftufis fpiritibus lt;i corde, amp;nbsp;cieant externa membra, Vtin ira eftunduntur fpiritus, amp;nbsp;impellunt neruos,fimul offufa imaginatione,quafi res bona fit depulfio rei molefta?, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hæcmalanaturæfiuntatrociora, cfimaccedunt fingulares impulfiones Diabolicæ,de quibus fcriptum eft: Satanas intrauit in cor eius, Inde funt ma# xima mala generis humani, ut libidines Sc parricidia Neronis, furores iniufta bclla mouentium, audacia fingendi falfa dogmata,ut in Mahometo amp;innu# merabilibus Hæreticis» Hæc impedimenta libertatis confideranda funt,amp; fei# endump'n Ecclefia monftrari remedia, iuxta didum: Filius Dei apparuir,uc deftruat opera Diaboli,ut infra rurfus dicendum erit, cum de libertate in re# natis loquar,

Palàm etiam refjeio Sc deteftor Stoicos amp;nbsp;Manichæos furores,qui affi'r# mant omnia neceftariô fieri, bonas amp;malas adiones,de quibus omitto hie longiores difputationes:Tantum oro iuniores,utfugianthas monftrofas opi# niones,qua? fiint contumeliofæ contra Deum,8d perniciofæ moribus, Nam fi omnia neceftariô fiunt, nihil opus eft deliberatione Sc diligentia, de qua Pau# lus dicit : Accurate ambulate,non utfatui.

Vulgare malum eft, quod reprehendit Thucydides in fuis ciuibus,Fa# ftidire ufitatas opiniones,amp;feruos effe abfurdarum, nbsp;nbsp;Ita fæpèhomines ap#

plaudunt monftrofis opinionibus, tantum quia monftrofæ funt, amp;nbsp;mirantur non intelledas* Huius morbi contagia fugiant iuniorcs,8c fontes dodrina# Fii‘niiftimaueritaseft,Deumnecuellepcccata, nec impellerc uoluntates

^(^TICTLOS lt;B AV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;370;

üoluntates ad pcccandum^ nee adiuuare nee approbarc peeeata, fèd uerè horribili'ter irafei peecatis.Scriptum eft eni'm : Deus non uolens impictatem es Johan.8» de Diabolo: Quando mendacium loquicur^ex proprijs loquitur

Cùm igitur non fit eauià peeeati Deus, nee uelit peeeatum, nee impellat nbsp;nbsp;nbsp;pecati

.r r ■ r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 1-01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' -1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DidboiorttW

catur peeeantibus,lequitur, V oluntates in Uiabolis cx nominibus non eoa* hom'mum. das,fed fua libertate abutentes auertifle ft à Deo, Eft igitur eontingentia, amp;nbsp;contingentiæ noftrarum aftionum fons eft libertas uoluntatis,

Seioautem multainextricabilia in hae quæftione dilputari,amp;r fatem dum eft, multa fatalia Sc ordinata elftjUt poenas ftelerum, fi'eut uerè in Græeis Uerfibus dieitur:

Kaxàç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.ap7rblt;ÖS CpOTOÎç.

Item Imperiorum translationes : tarnen non extruatur inde ftelera ne:* celfariö fieri. Non oportuit Sextum 1’arquinium Lueretiam ui opprimere, ttiamfi pccna diuino ordine ftcuta eft, Sitea modeftia ingeniorumj ut hone^ ftas fententias, amp;nbsp;quidem diuinitus traditas, modefte retineant, etiamfi non omnes præftigias, quæ eontrà ftruuntur,deftruere pofliint, Memini Franeift cum Stadianum excellentem ingenio dieere, ft utranep propofitionem erede^* re : Eflè determinationem diuinam, ôô elft eontingentiam, ftd ft non poife omnia eontraria explieare, Qiianquam igitur in tanta diflimilitudine euentu«« um,8c in ipfis diiputationibus magna eft ealigo, tarnen eertæ regulæ tenean*! tur:Deum non eift eanfam peeeati. Et aliquam efle libertatem regendæ Loj* eomotiuæ, quia Paulus nominat iuftieiam earnis, amp;nbsp;manifeftum eft Deum Uelle regi diftiplinam in omnibus, Nee diftedamus ab bis regulis, ne animi incidant in Pyrrhonias dubitationes, quæ' adferunt profanitatem, amp;nbsp;odium Dei amp;nbsp;doftrinarum,

Etiam Plato intiicns mirandam diftimilitudinem euentuum,quanquàm diflîmiles cauiàs reecnftt,tamen uerecundè diligentiam addidit Iib.4. de legri bus : Omnia quidem Deus amp;nbsp;oeeafio Humana regunt uniuerla, Plaeidius ta:* men eft eoneedere tertium, ftqui diligentiam,ut in tempeftate ars gubernato^ fisagentem adiuuat,

Reeitata uera ftntentia de hoe gradu libertatis in non renatis, profiter! amp;nbsp;hoe neeefle eft eontra Pelagianos ôè Monaehos: Hane diftiplinam nequa^* quam elfe impletionem legis Dei, quæ eoncionatur de perfeda eonformitate Dilciplind no cum Deo,amp;l interiore ÔÔ exteriore obedientia,nee efle ineoationem interioris obedientiæ, nee efle iuftieiam eoram Deo, nee tollere peceata, nee mereri re* miflionem peeeatorum, Ac iæpè peripicuê refutati funt Phariiàici,qui in Mo* nachorum ftriptis de impletione legis extant,

Accedo ad ftcundam partem Quæftionis, Et primûm cxpreiTè damno Pelagianos, qui finxerunt non elfe peecatum originis, amp;nbsp;ita amplificaue* ^onefjè pec« nint liberum Arbitrium,ut dixerint,Hominem uiribus naturalibus fineSpi* ritu lancto polie legi Dci latisracere, interiore oC exteriore obedientia, Ab* veli^inornnt horreo ab his blalphemijs contumeliofis in filium Dei, amp;nbsp;in Spiritum ian* clum, amp;nbsp;delentibus ueram doftrinam de lege,peccato, gratia,8è de bénéfices Dei, quæ per filium Dominum noftrum lefum Chriftum, amp;nbsp;Spiritum fam*

(ftum nobis exhibentur^Ec ampieüor diélum Rlq Dei: Si uos blius libcrauerit, uerè liberi erins» Et dida Pauh' ; Qui Spirizu Dei ducuntur, hi funzhlq Deh Izem : Si guis Spirizutn Cb'rifli non habet, bic non eft eins. Et Deogratias ago Liberutn dr^ pro hi's fummis bonis.pro donato Filio Spiritu fanéto. Non pofiunt tolli mors libero Ärbicrio bominum^ nec poteft uolunzas humanainf er mortem. lt;^oareinteriorem obedienziam iine ßlioDeh iine EuangeliO:, amp;nbsp;ii'ne Spiritu fando. Talis non efi libertas humanæ uolunzazis. Sed zamen in renatis qua^ lis (it libertaS) conûderandum efij guia non e(i minor libertas in loCeph^guàm in Scipione^ Siniul etiam coniiderandum eii^guid interht inter caiîitatem lof fepb:,amp;!:cafiitatem Scipionis. nbsp;nbsp;Rurfus igitur de redione Locomotiuæ dico,

guia hæ adiones magis à populo intelligunzur, mulræ Eint in cominuni uh ta:,ac prodeft omnibus bominibus, oiiendh guomodo etiam ha?c difciplina in Sanéiis Deo placeatjamp;: ßat cultus Deinde gua dicit Paulus: Sugillo corpus meum,amp;: in feruitutem redigo, ne alqs prædicans ipfe'reprobus cffîciar. Sic -ht fanéiis libertas regendæ Locomotiuæ^ guia fanStus non débilitât naturam neruorum creatam à Deofed potius

tm£. adiuuaz.guia cogitatio uerbi Dei htilluCtrior «Sr hrmior in lofcpLacceniâ à lio Dei per doâirinam, èc motus in corde excitantur à Spiritu iànâo. In Sch pione etiamii eiî cogitatio legis:Non mœchaberis.Tamen in corde non ardet inîorepher Dci,amp;: funt multæ errantes Hanimæ. In Achille cor cE plénum ira, Scipione: ^tiamCi manus reprimuntur, In Dduide er

Dauide cùm parcitSauli,cogitationes muJtæ diuinizus oiFeruntur, ingens miferatio, Qiiare etiamh foris bæc opera uidentur Rmilia, tarnen intus caufæ dißimiles funt.Filius Dei accendens cogitationem in mens« te per doStrinam, amp;nbsp;Spiritus fanâus.excitans motus in corde^ gualis ipCe eF^ uoluntas obtempérât uolens, non coaSta, Dauid præCertim cùm haberet Spiritum fanclum^ repugnareincendioadulteri]poterat,amp;: uolcnspeccat,nec neceiPe fuit rapere eum alterius coniugem. Répugnât Jofepb illecebris,amp;uo^ lens répugnât, Vt igitur ècexterna bona opera minus impediantur nàturæ Auxilid dotM^ jnFrmitate ëgt;C infidqs Diaboipamp;f ut iuFicia bonæ confcientiæretineaturjud ^^R^'g^nms guàm magna auxilia Deus nobis donauerit, Filius depclliz Dia^ imbeciiiiatembolosjuxtaditflurn: Adparuit Filius Def ut dcFruat opera Diaboli, Item: cr inßdidi dh Nemo rapict oues meas ex manibus meis : Datur amp;nbsp;Spiritus fand us, guiin^ tus nos adiuuatjiuxta diclum :EiFundam fuper domum Dauid Spiritum gra^ tiæ acprecum, Ac docet nos uox diuina de utraep re, amp;nbsp;deprecatione Sgt;Cde diligentia, ut : Orate ne intretis in tentationem. Item, Semper orate. Item: Qzjantô magis Pater ueFer cœleFis dabit Spiritu fanclum petenzibus':’Item, Accurate ambulate,non ut fazui, Et Rom. é, dulciiîîmè feguitur: Exbibete membra ueEra arma iuEiciæ Deo, eth in Græco uerbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maior ettEm^

phahs,admoueze, Nominatautem MEMBRA, guod uhtate dicimus pod tentias omnes, interiora 8C exteriora membra, Multlucere in mente ueras cogitationes, de dozFrina diuinitus tradita, uulz uinci dubitationes,S(^conRr^t mari adfenhonem in ueris fententqs,uultrefutari contraria. Deinde uult comitem elfeuoluntatem Filg DEI docentis mentem,ôôS P I R I T V S S A El C T 1 trabentis ièu ducentis, ut uerbo Pauli utamur, uult in corde reprimi praua incendia, uult {ènfuSjIinguam, manus frenari, uult uitari occaRif

ones lapfuum, Hec ucra^peripicua 5gt;C utilia eflè omnibus pfjs manifeßiflimum . Prodeft enim urrunqj confirman,inuocationem 8)C diligentiam,amp; in his

Simul etiam cogjtandum cft,quomodo hec obcdientia Deo placeat, que oiedientu regt; ftfiinalrjsardcntioreftjinalijs languidior, ramen nequaquam iatisfacit Legi Mtorumquo» Deijièd perrinet ad iiifticiam bonæ conicientiæ, de qua Paulus dicit : Milita honam militiamjretincns fidem amp;nbsp;bonam conlcientiam. Perfona lufta eft fola fidepropterMediatorem. Deinde placet obedientia,quæ eft iufticia bonæ confcientiæ,quæ regitur inuocatione Dei ÔC Spiritu lancfto, Sc eft fruclus Spi* ritus lanfti, èC cultus Dei, quia petitur, ftntitur amp;nbsp;prædicatur auxilium Dei, S^oftenditur quod Deo hie honostribuatur, qui in credente propter Filium placet,ficut Petrus inquit : Offerte hoftias fpirituales acceptas Deo per lelum Chriftum : amp;nbsp;in ea agnitione auxilq diuini aguntur gratiæ Deo. Hane totam doftrinam, quomodo difciplina amp;nbsp;præftari poflît placear, utilem efl'e om# ■ nibus pqs manifeftum eft.

lam confiderentur^SC adiones propriæ uocationum, de quibus dicit Ie:# Ailiona fro» temias: Scio Domine,non eft hominis uia eins, Veriflimum eft,mirandis mo* pri£ umutiet dis à Deo colligi, gubernari, protegi, liberari ÔC feruari Ecclefiam, amp;nbsp;dari bo* nos euentus,ut dicitur Elaiæ 4Ó, Ego feci, ego geftabo èC faluabo,ego ipfe etiif arn in ftnetfta geftabo nos. Nec magnitiidini multitudini periculorum amp;nbsp;ncgociorum pares effe humanas uires, multa^ accidere omnibus hominibus inextricabilia hiimanis confiltjs amp;nbsp;uiribus, manifeftiffimum eft, ut cum fami# liaNohæ feruatur in undis: multitudo Ifrael ad mare rubrum, Daniel inter Leones. Et finguli fuasærumnas,mitigationes ôd liberationes intueantur» Qiianquàm igitur ualdè multa hunt à folo Deo in ralibus liberationibus,ta* men non delendæ funt regulæ,quæ præcipiunt inuocationem,diligentiam ac [oleveo. Iaborem,qui etiam in renatis aliqua ex parte funt uoluntatis, de quibus dicitur Rom:i2.Qtù præcft, præftet diligentiam, i.Corinth:4. Hoc requiritur, ut ft* deles fimus. Vult Deus confpici fuam prælèntiam in Ecclefia in mirandis 1ft berationibus, uulr iciri quod exaudiat inuocantes, amp;nbsp;uult inuocari, uulr etiam nos effe organa aliquorum laborum,quos amp;nbsp;ipft adiuuat,ficut dicitur : Labor Uefter non eft inanis in Domino ♦

Sunt in renatis in interiore homine multi magni dolores de peccatis depcenis proprijs amp;nbsp;publicis:amp; rurfus confolationes,fides,inuocatio Dei,Iæ* ticia in Deo, initium diledionis Dei,timor filialis, patientia. De hoc genere etiam fatendum eft, multa fieri in omnibus fancT;is, in quibus uoluntas habet ßunt in fe tantum ut fubiedum patiens,ut 2. Corinth: i, dicitur : Excellcnter onerati fuimus lupra uires,utdefperemus de uita, amp;nbsp;quidem ipfi in nobis reiponium habet ut fubie» mortis habuimus,ne confidamus in nobis,fed in Deo, qui exufeitat mortuos, nbsp;nbsp;nbsp;fatiens,

qui ex tanta morte nos liberauit amp;nbsp;libérât : Sed tarnen in communibus exer* citrjs fidei amp;nbsp;inuocationis, quia Paulus dicit : Mente ieruio Legi Dei, fignifi* cat etiam uoluntatem,quatenus ianari ccepit,comitem effe Spiritus làndi. Et tarnen reftat in homine multum caliginis,dubicationis, SC magna contumacia cordis, ut in uulnere quod ianari ccGpit,magna pars adhuc reftat putris amp;nbsp;pu* rulenta.Nomina enim regenerationis amp;nbsp;renouationis fignificant aliquam fie* rimutationem, in aliqua parte hominis, non fignificant tantum inhabitation nem fine mutatione noftri,ficut in arcam ueftis imponitur. Ideo etiam præci* tationetn in

pitur, ut lila initia fidei cxerceamus, ficut Paulus i'ubet Timotheum ocva^uTrufep donum Det quod in ipfo erat» Et 2.Corinth:6» Hortamur ne fruHra gratiain Del acceperiris ♦ Mani'feftum eft eni'm erefcere fidcm colledionc teftimom'o^ rum, ÔC precationCjUt præcipit Paulus : Efto aflîduus 8^ intentus in ledione, dodlrina 8c confolatione. Item : Sermo Chnfti habiter in uobis opulenter, in Omni iàpientia,amp; docete amp;nbsp;emendate uos mutuô JtemjOrare ne intretis in tentationem : Petite 8^ accipietis

Fit 8i. iplâ prccatio ardentior, eùm aecedit cogitatio de periculis 8l cala* mitatibus nofiris 8^ noftrorumdtem de præcepto diuino, de promiffîonibus, amp;nbsp;de præièntia Dei exaudientis inuocantes, Denicp nihil dubium eft, ocio amp;nbsp;negligentia languefîeri aut extingui dona, ficut docet parabola denegocianügt; bus,Matth:iî.

rgt;iß)utitioni Manifeftum eft amp;nbsp;uariê oppugnari fidem in illis ipfis quoq;, qui ad De# um conuerfi, renati, amp;nbsp;iàncfti funt, eùm aut afpiciunt fuam infirmitatem, creleâiont autdifputant de eledione. Hiscertèopus eft labore qucçrcnte dida, quæ oppoiienda. confolatioiiis cauià propofuitdndignitati opponantur dicfia degratuita reconciliatione propter Filium,amp; de interceflîone Fili^qui inquit : Pater dilF ge eos ea dileétione,qua me diligis.De Elecfiione teneant confolationcm: Bea# ti mortui qui in Domino moriuntur,nec inquirant ea,quæ Deus non iuffît in^ quiri:, ficut Siracides inquit : Quæ præcepit tibi Deus,Iànlt;fiè cogita,

Retineant ioitur conuerfi certitudinem, nec fuccumbant dubitationi, O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___ f

quæ alFert prophanitatem aut deiperationem , Sicut Tridentina Synodus re# ccrat decretum,lempcr dubitandum elFe.Reuera flatuant pitcùm in ueris do loribus eriguntur uoce Euangeli), tune feamp;; habere reconciliationemamp;Ar^ rabonem Spiritum iàndtum.Nitantur autem Verbo, iuxta dicîum : Sperauit anima mca in uerbo eius, iperauit anima meain Domino. Excuteretur autem 1« fànâisfem. Spiritus iànclus, fi uoluntas fuccumberet dubitationi. Semper in hac uitain per durât lu^ fanôtis durât hæc luda de indignitate amp;nbsp;de particularirate, amp;nbsp;eùm uincit du# fla cum tndi. ßfeatio, fequuntur in corde fuga amp;nbsp;fremitus aduerlùs Deum, 8c odium Dei, horribilis prophanitas,auc defperatio,ficut Cain inquit; Maior eft iniquî# tas mca,quàm ut remitti poftît. Et de multis extant hiftoria-, qui defperatione opprelTi funt propter dil{3utationem de eleclione ièu de parriculaiitatc,utan# te paucos annos quidam nomine Spiera in Italia hoc modo perfit. Et ego me# mini quendam, qui hue uenitutconfolationem audirct, ac fatebatur lefæpè relapfum elfe in adulteria. Hic eùm doceretur à Rcuerendo Domino Paftore, Dodore Pomerano,ut fi doleret fe peccafiTejpeteret ablolutioncm, 8c crederet Euangelio,ac ftatueret lè uerè recipi à Deo gratis propter Filium, Ibi ille con# tràjle fortafîîs non elTe eledum,diiputat,Paftor iubet eum crcderc promiflîo# nfiomififa ilia diiputatione. T um ille ipreta uoce promiftîonis inquit : Qualis hic Deus eilet, qui me non poITet damnare Çquot; Hæc eft rationis imaginatio dift cedentis àuerboDei. NoneftautemeffîcaxSpiritus lândus ineo, qui ne fontes cofollt;t= uultquidem audire Euangelium, eùm Icriptum fit : Fides ex auditu eft, Sint ex^Euar^lio, ’gfturnoti fontes ueræ conlblationis,amp;fciamusnon cxLcge, nec exratione iudicandum eftè, fed ex Euangelio, quod filius Dei ex finu æterni Patris pro# tulit. Inde contra indignitatem 8c contra uocem Cain opponamus meritum Filq,8c promiftionem de gratuita remiftionezGratia exuberat fiipra delidum. Item :Iuftifîcati gratis fide ; 8c audiamus dida quæpræcipiunt ut Filio creda# f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus*

•nus.Hunc audice,Qyi non credit iam iudicatus eft. i.Iohan;y,QLii non credit Deo^mendacem facit eurn. Eft autem amp;nbsp;in plurimis renatis languida fides^ amp;nbsp;^UsfidalatiK nt parua fcintilla in magna caligine,amp; incoata nouitaseftut parua guttula guidd eH, Collata ad amplitudine Oceani.Nemo unius præcepti magnitudinem per/pi^ cit, èc hærent in renatis multæ fordes èc multa peccata, f eut lob inquit : Verè fcio, quod non eft iuftus homo coram Deo.Hæc quanqult;àm ita luntj Sc noftra miferia ueris doloribus deploranda eft,ut Paulus cIamat,Miftr ego homo. Et ’n PlàImis'dicitur,Dixi confitebor aduerfum me iniufticiam meam Domino, Item^Tibi tantùm ftim peccator,amp;c,tarnen uincat fides,qua ftatuant conuerfi ad Deum fe habere remiftionem peccatorum,placere Deo^et iuftos efte fola.

de propter Mediatorem,quanquàm adhuc in nobis tanta eft infirmitas amp;nbsp;im^ niundities, cui opponamus hæc difta i Gratia exuberat fupra delictum,Item: Ex ore infantium amp;. ladlentium perfecifti laudem,ltem:lnfirmum in fide lulcii* pitejtem,Credo Domine,ftd opem fer imbccillitati meæjn his exercierjs cre^ feunt fides amp;nbsp;alia dona Spiritus lànfti,

Hane conlblationem Papiftæ dclcnt.qui iubent manere in dubitatione, Enthufiaftici ùerô transferunt à uerbo Dei et fide in fimulatos afflatustlubent ttiam manere in dubitatione, donee ftntias te rapi, amp;cogi repugnantem ut tmEnthuRd» credas. Contra hanc imaginationem etiam uoce Euangelfjnos fuftentemus,/^'^'*'^’ Regula firmiflima eft : Milita bonam militiam,retinens fidem ÔC bonam con^ fcicntiam.Qiiare conuerfi non recidant in dubitationem,ita ut uincat dubita* fio,quam ftquuntut fuga amp;nbsp;fremitus aduerfus Deum,uel prophanitas uel de^ fpcratio,ut multi recidunt,de quibus dicitur Lucæ l8,Diabolus rapit uerbum tx corde eorum, Habent autem conuerfi auxilium, quod non afpernentur, delicet SPIRITVM SANCTV M, quem non contriftent, led cogi«« tatione uerbi Dei amp;nbsp;ardenti precatione excitent, ficut Paulus iubet Timothée um otva^wTTupep donum Dei,

Quanquàm autem hi motus in airjs ardentiores, in alqs languidiores Etidm infirmi funt, tarnen etiam infirmifeiant, ft debereamp; pofte iuuanteSpiritulantftoduîü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;lt;^0

hitationi repugnare. Et hic monendi funt infirmi, ut in inuocatione cogitent de æterno Pâtre amp;nbsp;Filio domino noftro lefu Chrifto,amp; Spiritu lànfto ; Cogi^« nont, tent quid innocent,cur exaudiantur, amp;nbsp;cur detur Spiritus fanftus, non exiftft tnent eum fruftra dari,ftd uelle Deum,ut amp;nbsp;ipfiim Spiritum ftndfum agnofta mus, amp;nbsp;magnitudinem doni cogitemus,ÔCferiôpetamus, ficut ftriptum eft; Quanto magis Pater uefter cocleftis dabit Spiritum ftndum petêtibusC Item, Effundam fuper domum Dauid Spiritum gratiæ amp;nbsp;precum.Ac multi etiamfi quid cogitent in precatione de redemtore Filio, tarnen nihil cogitant de Spi«lt; ritu fando,necp quid fit,neep cur detur. Hie ftupor deplorandus amp;nbsp;emendan:« dandus eft,

Sicut igitur etiam conuerfi poftea confolatione erigendi funt, ita in ipft , conuerfione dicendum eft fis, qui iam habent dolores, ne maneant indubicalt; tione, donee ui cogantur credere,ftd audiant amp;nbsp;cogitent Euangelium, quo dumEudnge^. Deus eft elFicaxamp; trahit corda, Seftiantfe tunceflè illos auditores, ad quos Rum,ije^;ex^ diftum eft : Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati cftis,amp; ego reficiam uos, Item, V bi habitabit DominusÇ' In fpiritu contrito, humiliato amp;nbsp;tremente fermones meos. Nec tales, qui funt in ueris doloribus,turbandi funt dilputa^ tionibusdeele(ftione,dequaperlpicua amp;nbsp;firma confolatio eft ex eftedtu fu»*

menda : Beati mortui qui in Domino moriuntur ♦ lam in præicntibus dolorb bus cogitent quid præceperic Deus, uidelicet ut audiant Éuangelium, nee o# miHó Euangelio quærant alia.ReguIam igitur teneant : Qtiæ præcipit Deus, haec fandè cogita. Nota funt autem præcepta immutabilia : Agit? poeniteuï« tiam,amp; crédité Euangelio, Item de Filio : Hunc audite. Cur prius fcire uis, an fis cïetflus^quam credis Euangelio

DecïcUione Sed dicunt illi difputatores,EuangeIium tantum ad eletflos pertincre, iudicädum cx j j refpondeo, etfi' non omnes accipiunt confolationem C ut prius de adul^ tarnen promiifi'o eft uniuerfalis, certum eft pcrtincre earn ad omnes qui earn accipiunt.Proponamus igitur nobis uniuerialia dióta: Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati efi:is,8ó ego reficiam uos, Rom:io, Idem omnium Dominus diues in omnes,qui inuocant eum. Rom:ii.Cóclufit Deus omnes fub inobedientiam,ut omnium miièreatur, I.Tim.j.Deus uult omnes homines faluos fieri,Rom.‘2.Non eft acceptio perfonarum apud Deum,

Mdnddf«»« int Deniq? manifeftiftïmum eft, mandatum Dei uniuerfale amp;nbsp;immutabile tnutmbilc, ut c» efTejit omnes credant Filio, iuxta diclum ; Hunc audite. Et in Piaimo : Beati ;««« crcdant omnes qui confiduntin eum. Hi qui funt in doloribus,non maneant in dubi*

4ngc 10. nbsp;nbsp;tat jone,quia id eflet cumulate horribilia peccata,nolle audire filium Dei,nob

lecogirarede immenia bonitate Dei, mittentis Filium, copulantem fibi hit« manam naturam,nolle credere promiftioni,fremere aduerfus Deum, Sed re^ Fidfx Dei do^: pugnent dubitationi, Cumcp diiputant fidem Dei donum eire,fciant donari pcr^u^’biidd:^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftentantem iè uoce Euangelij uerè trahi Spiritu fancfio inco^

tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante confolationem amp;nbsp;accendente inuocationem, qua afliduè pecendtim eft ï

Conuerte me Domine amp;nbsp;conuertar. Item : Credo Domine, fed opem fer im^ becillitati meæ, Hæc in docendo amp;nbsp;côfolando,amp; in ipfà experientia ufum ha^^ bent. Hocmodoamp;inftriptisamp;coràm Lutherus interrogantes confolatus eft,ut multi norunt,qui adhuc uiuunt.Et congruunt hæc ad uetera difta : Ptæ* cedente gratia,comitante uoluntate. Et Nazianzenus uerecundè loquens de uoluntate, lie aie : nôt/i to x.a.TOfQ'spSdjo}! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(R na.’Â'ÿpSbjoiç koü outw vtuacru

Orditur à uerbo,uocari amp;nbsp;trahi inquit uoluntatem,quæ non expedet coadio»« nem,fèd ludctur,ut aftentiatur promiffi'oni. Donee enim omnino répugnât uolunras,nulla fada eft conuerfib, Ideô inquit Chryfoftomus : îak,« o

peldgidnkPhd Semper Eccicfiam hi duo exercitus hoftiles circumfidenr,PeIagianiamp; rifæi, Vdpiftæ Enthufiaftici. Pelagianorum fimiles fuerunt Pharifæi,amp; deinde Papiftici, amp;nbsp;e niagnæ legiones Monachorum, qui finxerunt externa difeiplina Legi Dei falt; tisfieri, Sc mereri homines ilia umbra difciplinæremiftîonem peccatorum,

Enthußd/i^,iutioseffe. Enthufiafticifunt,quigloriofè iaditantadflatus fine uerboDei, Andbaptifid! ut Anabaptiftæ, SC Stenckfeldius multis uoluminibus contendit, Deumfe stenchfeU communicarc hominibus fine minifterio feu cogitatione dodrinæ.Poftea ac:* ftmilei. ceaere dodrinam,ut exterior homo habeat exercitium, Hæc ranatica prorlus improbanda funt.

No« ponenJte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluiit uideri tollere dodrinam, Et tarnen remouent confola#

cotradiâorid; tionem, quæ incoatur uerbo,cum difpurant promiftîonem particularem eflè, uoluntitesin ponunt contradidorias uoluntates inDeo. His opponodidum ; Fides

’ cx auditu eft. Et quæ poteft efle fides, fi depellatur mens à promiffione his fiih minibusC'

f^inibus Fortaffis nihil ad te pertinet promiffîo, IZxpecto uiolentos raptus S^coadionem»

Scio alias diiputationes horridiores à quibufdam moueri, quarum certê fnodum aliquem elTe oportet* Ego his qui funt in ccctu uocatorum, Sc funt in ‘loloribuSjpropono uniucriàlem promiflionem^Nec pono contradiclorias in Deo uolûtateSjÔ^ iæpè cogito agonem cuiufdam fandi uiri, qui fubinde repe^ tebathanc uocem ante mortem: Lucerna pedibus meis VERB VM tuum. Vidimus ipfum Lutherum in fuo quodam agone ego 8c alq, iæpè repetentem hoc dicftum.Conclufît omnes fub peccatum,ut omnium mifèreatur* Memini bndam Matronam hisuerbis iæpè repentis in agone oftendere iè uera con^ folatione ereèlam elTe, enite ad me omnes^qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, èC ^go reficiam uos ♦

Et nota eft mihi D EI beneficio antiquitas * Congruit hæc icntentia in qua acquieicOj cum fanioribus Scriptoribus piæ uetuftatis * Etqui Augufti* ’lum durius interpretanturjniuriam ei faciunt.Et tarnen fimul fateor plurima Deum in omnibus iànèlis itaagere, ut uoluntas tantum fit fubieèlum patiens, Interea tarnen régula tenenda elEFides ex auditu eft,cogitatione promiffîonis nos fuftentemus, repugnemus düFidentiæ, ÔC inter ueros gemitus dicamus. Credo Domine,opem fer imbecillitati meæ*

P Eipondeo plané peripicuè : Vera ed propofitio, èc fîrmiiïîmè retinen* pfo» ^da : Homoiuftifîcaturfola fide,fcilicet, coram Deo, Sé particula excluiïua

fxprelFa eft à Paulo uocabulo GRATIS* Nec alia eft fententia huius pro# la fide gratis, pofîtionis in Ecclefijs noftris, quàm quæ eft uerborum Pauli Rom. 5. luftifîca^« niur autem Gratis ipfius gratia per redemtionem, quæ eft in Chriftolefti, quempofuit propiciatorem per fidem in iànguine eius. Etquomodointelli# gantur uocabula ôè tota propofitio,id ex longioribus icriptis fumi poteft*

Ac nequaquàm transformo Pauli difta in Synecdochen Origenicam orîgenica cr Âut Stenckfeldianarn,quiomnes fie interpretanturPaulum: Fide præpara^“ mur ad iufticiamjit poftea alia re,fcilicet,alrjs uirtutibuSjDileèfione ieu Noui* täte, feu iufticia Eftèntiali fimus iufti coram DeOjUt fi dicas:Motu corpus ani# male calefît, id eft, præparatur ad calorem, ut poftea alia re, fcilicet, calore, fit calidum.Sic Papifte dicunt, Homo eft iuftus fide formatajqui hoc uolunt,non „ror, fide,fed cætcris uirtutibus hominem iuftum efle *

Idem ièntit Ofiander, ied nominat cauiàm pro elFedu : Homo eft iuftus ofiandri tr* Deo ipfo habitante in homine,amp; efficiente nouas uirtutes.

Etfi autem ucrum eft,cùm in conuerfibne fit uera conlblatio fide per Spilt; ritum ianèlum, habitare Deum incordibus,amp;incoarinouam obedientiam. Tarnen ièmperftatuendum eft in hacuita,peribnamiuftam efle coram Deo, fola fide, id eft, habere remiflionem peccatorum, amp;nbsp;reconciliationem ftu im* putationem iufticiæ, placere ftu acceptam effe peribnam Deo ad uitam æter/ nam hæreditatem uitææternæ fola fide,id eft,fiducia M.ediatoris,Vt quan^ quàm in Paulo renato habitat Deus,ut funt excellentes uirtutes, Tarnen quia adhuc in eo peccatum eft in hac uita, perfona habet remiflionem peccatorum,

dliationem amp;nbsp;imputationem iufticiæ,amp; eft lufta, placens Deo„5lt;f accepta ad uitam acrernam folafidejd eft,propter folum Medïatorem»

Hic intelledus propofidonis confirmacur per hanc Antitheiin: Non iu^ ftificabitur in conipedu tuo omnis uiuens* Item : Vere feio^ quod homo non ftt iuftus coram Deo ♦

DeJnfîo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agnofcic Paulus,ft in iudicio Dei nec propter opera,nec propter exceh

Uyiußtficamur lentes uirtutes donatas à Deo, iuftum elle, id eft, habere i emiflîonem pecca^* ÿrattifidt, torum, imputationem iufticiæ, èc acceptum ad uitam ærernam : Sed prolt; pter Mediacorem Jola fide .Ira Temper accedimus ad Deum fiducia folius Me* diatoris,ficut Daniel inquit ; Non propter iufticiam noftram, fed per miCcri^ cordiam propter Dominum exaudi nos^

Hanc confoladonem ueram amp;nbsp;neceftariam efle omnes prj intelligunt.Et tarnen poftquàm perfona fide recepra eft,amp; pacem habet apud Deumjequens nouiras eft iufticia,id eft,obedientia congruens cum uerbo Dei,8c in credente placens Deo, ficut Petrus inquit : Offerte Deo hoftias fpirituales, acceptas Deo per lefum Chriftum»

Qui tugt;n reti-i Deinde qui non retinent Exclufiuam, delabuntur in Synecdochen Ori^ Papifticam,etiamfiapud alios aliæ funt uerborum præftigiæ,ut, 5y„ff^^X«.quicuncp ficinterpretanturdiftum .‘Fide fumusiufti,ideft,impreflanouira:lt; te.Id cum dicunt, diflentiunt à feipfis, quia hæc ditfia diftrepant, Sola fide, Sd Sola nouitate ♦

Quomodo iu-^ Clamat aurem uniuerfa doefirina Prophetica Sc ApoftoIica,SoIa miferh fitfictturho^ cordia homines in hac uita certo propter Mediatorem iuftos efle, amp;nbsp;hæc mb MO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audientes promifti'onem réconciliât^

onis,amp; intuentes F1LIV M Dei Mediatorem fiiftentamus nos in ueris do=lt; loribus, ficut in Pialmo dicitur : Saluum me fac propter mifericordiam tuam» Et hac ipla fide per Spiritum landum fit confolatio,amp; liberatio ex dolo^ ribus inferorum,de qua dicitur : luftificati fide pacem habemus apud Deumgt; Et hæc ipfa fides amp;nbsp;pax,id eft,læticia,qua acquiefeimus in Deo,funt mo* tus accenfi per Spiritum fandlum, in quibus motibus uercagnofeuntur æter* nus Pater remittens peccata, Et filius Mediator, propter quern remittuntur peccata, amp;nbsp;imputatur iufticia,Ec Spiritus fanefius lætificans amp;nbsp;uiuificans cor* da,ficut Paulus inquit : Accepiftis Spiritum adoptionis filiorum,quo clama* mus,AbbaPater.ItemEphcf.i. Audito Euangelio credentes obfignati eftis Spiritu fandlo, qui eft arrabo hæreditatis.

Etfi autem interdum ueteres fcriptores ncgligentius locuti funt, tarnen non dubium eft,omnes conuerfos ad Deum teftari, hanc ftntentiam ueram eft fe,quam multi didicerunt etiam in iuaconuerfione, quanquam in explicando alias magis,alias minus plane loquuntur.

reflimonium Re(ftè loquitur Bernardus in ftrmone tricefimo ftcundo in Cantico, fi Bemhtrdide fine calumnia intelligatur : Quifquis pro peccatis compundus efiirit amp;nbsp;fitic ^atuiaiuflU iufticiam, amp;nbsp;credit in te,quiiuftificasimpium,ispcrfolamfidemiuftificatus /(fuMone. nbsp;nbsp;pacem habebit apud Deum, Hæc uerba redè intelleda fhffragantur noftræ

Iitate : Qui gloria turbin Domino glorietur^cliccns quôd Chriftus nobis factus fîtfapientia à Deo,iufticia iandificano^Gcut Icripcum eft : Qlu' gloriatur,iii Domino glorietur. Hæc eftenim perfccfta 8gt;C integra gloriatio in Deo^quan^ do necp propter iufticiam fuam quifquam efferturj'ed agnofcit iè indigere ue^ raiufticiajFide auccm fola in Chriftum iuftificari» Denicp Antithcfis confide^ pontifidj cùtn retur.Pontificij delent confolationem, quæ eft proprrjiîîma uox Euangclq. lu# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubia^

bent enim iêmper dubitare^an fis in gratia ♦ Hæc dubitatio cùm fit impia^e^ roîJion'ëEu“ ceiTeeft contradidoriam fententiamretineri, quôd in conuerfione oporteat fide accipi remiffîonem peccatorum, 8iC ftatui quôd fis in gratia. Et hæc fîdes nititur ióla miièricordia propter Mediatorempromiflajiuxtadidumtldeô ex fide gratis^ut Gt firma promiiîio.

Hæc antithcfis ualdè peripicuè réfutât Pontificios. Quia ubi hæret du# bitatio,quam docent, corda fugiunt Deum,non inuocant, iêquitur aut pro# phanitas autdeiperatio, iuxta didum : Quomodo inuocabunt non credences. Et Auguftinus inquit : Precatio fine fide peccatum eft. Et extant peripicua di# daiàniorum feriptorum, quæ fimul dubitationem prohibent continent exclufiuam, Vt, Auguftinus inquit : Totius fiduciæ certitudo eft in precioib finguine Chrifti.Item,Tota fpes mea eft in morte Domini mei amp;fc.

Extant autem noftræ declarationes amp;nbsp;confirmationes,ex quibus etiam fiumatur reiponfio ad præftigias, quibus obruere ueritatem Pontificfi conan* tur.

*■ tæætcrnæ:fed fimul gratis propter Filium Dei, fola fidc,iuftificaturho# bo«4 eprr^ Rio amp;nbsp;uiuificatur Spiritu iàndo, amp;nbsp;fit hærcs uitæ æternæ, ficut exprefle Pau# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no

lus inquit : Donum Dei eft uita æterna. Et lohan: 3, Vt omnis qui crédit in «unij non pereat,fed habeat uitam æternam.Item lohaniiy. Hæc eft uita æter# ua,ut agnofeant te folum uerum Deum, amp;nbsp;quem mififti lefiim efle Chriftum, Item, i.lohan: y. Qiii habet Filium,habec uitam, amp;^c,

llluftrat autem amp;nbsp;hanc fententiam Antithcfis: Non iuftificabitur in con# fpedu tuo omnis uiuens. Item,Verè fcio,quôd non fit homo iuftus coram Deo. Ergo noftra obedientia non eft meritum feu precium uitæ æternæ, feu tes digna uita æterna»

Hanc confolationem, quæ eft perfpicua uox Euangelij, retineri necefle eft.Nec inde fequitur,Bona opera non funt meritum uitæ æternæ. Ergo con# Non feciuitur, teflâeft liccntia fcelerum,ficutAntinomorumdodrinaamp;uitafonant, His opponimushanc firmiftimam propofitionem :Debitores iùmus, noncarni, tum uit^eæter ut lecundum carnem uiuamus Jtem l,Corinth:ô» Ne erretis, neep ftortatores, nt, Ergo con,-nccpldolatræ,ne(ç mcechfietcæegnum Dei poflîdebunt,GaIat:y.TaIia facien# tes regnum Dei non poifidebunt, l, Timoth: I, Milita bonam militiam reti# tiens Fidem amp;nbsp;bonam conicientiam, Neep enim filius Dei ideô fuftinuit inef* fabiles dolores in agone amp;nbsp;in morte, ut tu furenter laxes frenum omnibus eu# piditatibus : fed uenit ut deftruat opera Diaboli, Et fie deftruit : Merito amp;nbsp;Eft ficacia, Merctur nobis remiflionem peccatorum, imputationem iufticiæ, do#

nationem Spiritus fandiamp;uitææternæ.Etefteffîcax per Euangelium, cûrn fit remiflîo peccatorum, amp;nbsp;imputatio iufticiæ, Aeternus Pater amp;nbsp;Filius elFundunt Spiritum faniflum in corda audientium Euangelium, ut dicftum eft, Eftundam fuper domum Dauid Spiritum oratiæ precum ♦ Accenditur in cordibus fidcs per Spiritum iàndum^qua fit coniolatio,amp;C læticia acquiefcens in Dco,quæefi; tcltificatio quôd fis in gratia,amp; fis ereptus ex inferis,

Cum hac confolatione fimul coniunda eft uera inuocatio, ideÔ nomina* tur ipiritus precum.Hæc eft incoatio nouæ obedientiæ in cordibus,Quia Spi* ritus fanólus èc alios tales motus accendit^qualis ipfe eft ♦ Hanc incoationem nouæ obedientiæ fieri in uera conuerfionc feu regeneratione certum eft.Et ri ideô,quia filius Dei uenit,non ut ftabiliat amp;nbsp;augeat peccatum,fed utdeftrult; atjamp; nos fiamus templaDei,

Quanquàm autem hæc incoatio eft ut fcintilla in denfa caligine, amp;nbsp;ad* hue hærent in nobis inhacuitamulta peccata, dubitationes, praua incendia afFectuumjniufta iècuritas,amp; impatientiaj omiffiones ignorantiæ: Tarnen uox diuina diieernit peccata. Manent peccata in fandis in hac uita^ fed non contra confcientiam.Ideô dicitur:Rctincte fidem,amp; bonam coti* ftientiam.Nec eft in faneftis defenfio Idolatriæ aut erroris,qui pugnat cum fun non, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damentOjid eft^qui delet articulum fidefifiue fiat ea. defenfio ab intelligente, fi*

uc à non intelligente pertinaciter.Scriptum eft enim : Qui non credit iam iu* dicatus eft. Et 2. loh: I, Qui non manec in dodrina Chrifti,Deum non habet« Item, Fundamentum aliud ponerc nemo poteft præter id, quod pofitum eft, quod eft Chriftus lefus.

Affirmo igitur perleuerantes in d el icTis cotra confcientiam,item defen* fores idolorum aut errorum,tollentium aliquem articulum fidefinequaquàm conuerfos efle adDeum,

Adfirmo etiam, labentes in talia fcelera excutere Spiritum fandum fidem,Et rurius fieri reos æternæ pœnç,quorum aliqui redeuntes ad pccniten* tiam,ut Aaron,E)auid, rurfus ad Deum conuertuntur Sc recipiuntnr in grati* am,Multi non redeuntes,ut Saul, ruunt in æternas pccnas.

Hanc doefirinam exprefl'è traditam efle in ftriptis Propheticis Apo* ftolicis manifeftum eft.V r,EzechieIis i8.1.Cor:ó,amp;c. Qtiare Antinomi fom* niantes inEuangelio licentiam concedi ruendi in fcelera contra confeienti* am,pugnantcum articulis fidei, amp;nbsp;funt inter eos, qui transferuntgratiamin flcaiAyea/j. Hanc horrendam deferiptionem utile eft diligenter confiderare. Non eft extenuandum peccatum,quod reliquum eft in Sandis in hac Non eft exte^ uita,quod quo magis proficiunt pij, magis agnofeunt déplorant, ficut Pau* ttMndumpeegt; lus inquit: Video aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis catum reliiiuli meæ,amp; captiuantem me legi peccati,quod eft in membris meis.Ingens amp;nbsp;hor* in fniâis, rihilfs cofufio eft dubirationum,cum quibus tarnen fcintilla Fidei, accenfà per filium Dei uoce Euangelij amp;nbsp;Spirltii fando,afiriduè ludatur, Nec fit ea luda fine ingentibus doloribus. Sentiuntur Bc magni fremitus impatientiæ, cendia. cupiditatis uindidæ, amorum amp;nbsp;odiorum. De his inquit Paulus ; Si adiones carnis fpiritu mortificabitis, uiuetis. Item, Non regnet peccatum in mortal! corpore ueftro, ut obediatis ei : Nec exhibete membra ueftra arma in* iufticiæ.

Neceffe eft igitur difeerni Regnans peccatum, amp;nbsp;non regnans, Et furor Antino«

Andnotnorurti execrandus eft^ qui fecurifatem carnalem confirmantjamp;dei!^“’‘‘’5^quot;^-’'^ Jfnt cóucrHonem, ac fingunt homines efle iiiftos Fide, etiara rucntes in icelera ^'^cfid7e2 Contra confcientiam ♦ Hunc furorem damnamuy : tarnen dicimus, nouam ijientecüpec:: öbedienriam nequaquàm efle meritum uitæ æternæ »

Franc in Latrone conuerfo in cruce initia Nouæ obedientiæ: Lucebacin conuerib tanta Fides,ut agnofceret uitæ futuræ datorem efTe hunc Iefum,quem troiüi. non folùm mon' uidet, fed etiam audit hanc triftifïîmam uocem emittentem : Oeus meus,Deus meus,quare dereliquifti me C Habcbat igitur hie cotiuerCus Lacro hæc fumma bona, quæ defcribuntur in hoc dicQo : Hæc eft uita æterna, ntagnofcantte folum uerumDeum,etquern miGftilES VMefteChriftum» Agnofeebat uerum Deum, patrem huius Meftîæ, amp;nbsp;in fiducia Mediacoris Pum inuocabat* Inuocabat amp;nbsp;ipfum Meftiam, Ft ciim uera fueritconuerfio, dolores etiam in eo magni de peccatis fuerunt,quos oftendir,cùm fatetur ft iu^“ ftè puniri.Petiuit remiirionem,cùm ait : Memento mei Domine,cum ueneris in regnum tuum.Ft audiuit abfolutionem addito iuramento; Amen dico tibi, Hodie mecLimeris inParadifo,

Hac confblatione audita ftntit anima ft uiuificari Spiritu fanÓo, qui lægt; deiam, dilecftionem Dei, amp;nbsp;multas magnas uirtutes fimuladfercbat, lamcp Cleo gracias agebac,habebac bonum propoficum, Volebat aliquo modo hanc ’üftam pcenam àDeo ordinatam, quia Deus uulcconlpici iufticiam fuam amp;nbsp;iram aduerfus fcelcra,Prcftabat patientiam amp;nbsp;humilicatem iuxta di(?lum:Hutf niiliamini fub potenti manu Dei. Oftendebat fidem in confefTioneconcra ab ferum latronem, amp;nbsp;pios audiences confirmabat ac fiebat eis Apoftolus in crult;« Ce pendens,

Hæc omnia nominantur in Paulo Ambulare in nouitate Spiritus, Ro^ 'nan:7.Et nominantur frudus Spiritus àd Galatas,

Prodeft autem 8d ad confolationem amp;nbsp;ad excitandos nos, ut data dona exerceamus, ftire, quomodo hæc incoata amp;nbsp;exigua obedientia Deo placeat, Qiiia utruncp feiendum eft,Et quomodo perfona placeat. Et quomodo placer at incoata obedientia amp;nbsp;bona conftientia.

V tor autem docendi caufa his tribus admonitionibus in hac re,Nec ims! Quomodo pU pedio, fi quis uelit hæc copiofius explicate, Vera tarnen amp;nbsp;per ftria me dicerc non dubito,

Necefle eft in conuerfione ftatiîere,quôd perfona placeat Deo propter - ' Filium gratis fbla fide,

2. nbsp;nbsp;nbsp;Agnoftamus nos nequaquàm Legi fatisfacere, fed hærere in nobis adlt;

Tertiojftiamus tarnen incoandam efte obedientiam,amp; oportere in no ■ bis efft bonum propofitum non faciendi contra conftientiam. Et hanc incoa^« tarn obedientiam quanquàm languidam, tarnen etiam placere propter Medb atorem in conuerfis, qui ÔC repugnant infirmitati fùæ, amp;nbsp;credunt earn fibi rcj» mitti propter Mediatorem,

Hæc exercitia fidei, in quotidiana inuocatione confiderentur. Et quan»* , quam hgc obedientia nequaquam meretur uitam æternam, tarnen luxta pro# hitbetpr£^ mifliones de operibus,Datc amp;nbsp;dabitur uobis,8ó fimiles, habet in hac uita pre# mid f^iritua^ mia fpiritualia amp;nbsp;corporalia, iuxta confilium Dei, mitigationem multarum publicaru ÔC priuatarum calamicacü, ficut uidua Sareptananutriturtempore

farm's. Et Abdemelech Eunucho, promittitur incolumitas in excidjplt'rufa^ km,quia extraxerat Jcremiam ex puteo, leremi’æ 58. Et Elaias inquic capite Panis ci dabitur,ec regem in decore iuo uidebunt.MatthtlO.Si quis dabic po^ turn aquæ uni ex minimis meorum propter dotftrinam,Amen dico uobisjion perdet mercedem fi.iam:Et ad Cornnhios.Si nos iudicaremus ipfi,non iudica* remur à Domino,Aaron^Dauid^^ innumerabilcs homines,ctiam elcdii, at^ trahuntpccnasfuislapfibus : Dcnicpetfi uita æterna propter Fili um Gratis datur : Tarnen Sc ipfa eft ampliflima remuncratio pro ianóiorum obcdientia, nt Matthry.diciturjMcrces ueftra copiofa eft in cœlis^Vt patrimonium uenit hlio,non quia mereturjcd quia natus eft ex illo patre:Et tarnen eft ofticiorum

Hçc dodrina uera amp;nbsp;utilis eft ad excrcitia piorum, Ac iudico de ea con:# fenfum efle in noftris Ecclefijs.Nec dubito cam efle amp;nbsp;uocem, èC incorryptam fententiam traditam in fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis.

Cum autem hæc repetitio breuis fit^ nolo earn intelligi, ut in alijs proba# tis feviptis Ecclefiarum noftrarum prolixius rccitatur, Abfit autem Sophifti# ca^ôô fit modus diij3utationum.

Uoßes doétyi=: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam in hac quæftione deoperibus Ecclefiam omnibus ætatibuscir#

t/cBo/iMorcumicderuntduoexercitus ; Alter SuperftitioibrumjUidelicet,PhariiæfiPa^ horum fimiks,qui dekta dodrina Fidei,fomniarunt fe me^ ritis fuis in ccdum aicendcrc,ut in tabula Cebetis akenfus in uerticem montis pingitur. Alter eft Antinomorum^in quo multi Cyclopica barbarie oderunt kgum uincula, ut Sophifta ilk apud Platonem nominat Legem Tyrannum* Aliqui aftuti aut faicinati iadant Enthufiafinos, ut Anabaptiftæ, amp;nbsp;olim Pe^# pufiani,Só alrj fimiks,qui tollunt difcrimen peccatorum,dicütic manere iuftos etiam cùm ruunt in fcekra contra conicientiam. Quidam mihi interrogantfi quid doceret de operibus,reipondit : Deus non curat opera ♦ Quàm tetra amp;nbsp;barbarica hæc uox eft C An Deus non difcernitadultcrium Dauidisamp;caftw tatem lokphç’ Quidam hanc propofitionem negant: Noua obcdientia eft debitum^quia fit fj3ontanea. Et memini quendam cùm contenderet non redè dieijNouam obedientiam neceftariam eifcjhoc Epiphonemate ingentes plau^ fus excitarc : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verfaltjeit.

Hæc impudentia fine à barbarie, fine à uanitate ingeniorum orta, ma# nifeftè refutatur dido Pauli: Debitores fumus ♦ Et in Epiftola Iohannis dici# tur ; Et nos debemus nos mutuo diligerc. EtLucæiy. dicitur : Semi inutiles fumus,quia quod debuimus facerc/ecimus.

c^idßgmfi= Significat autem hæc duo uocabula Debitum amp;nbsp;NecefTarium, ordinem diuinumamp;immutabikm,quocreaturarationalisDeo creator! fubieda eft, h,Debitum et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinem intclligit crcatura rationalis 8gt;C libera, kit fua libertate non

Eft autem inkilia interpretatio amp;nbsp;anupoAoy'a dicere, Debitum necefia# riam effe metu aut coadione extortum.

Ludant his ineptijs, ut uolunt homines Indodi,T cmukntfiPræftigiato# res,nos ueram fignificationem uocabulorum amp;nbsp;uerba Chrifti Apoftolo# rum in kntentia natiua retineamus.

Nonutorhisuerbis: Bona opera funt neceflaria ad iaiutem, quia hac additione A D S A L V T E M, intelligitur Meritum. Sed hanc propo# fitionem

^tionem adfi'rmo ueram eflc, contra Antinomos conflantcr retinendam eP ijoMobedicngt; ^èjNouæ obcdiendæ incoanoncm neceflan'am cflè, quia hic ordo diïn'nus tiae^lnecejj'u immutabilis cft,ut creatura rationali's Deo obediat. Êc loquor de obedientia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An^

Sequence conuerfionem feu regeneranonem. Ibi amp;nbsp;propter caufæ eftecflus confenfum,nece(raria eftincoatio obediendæjuxca dic'lum : Qui Spiritu Dei lt;^ucuntur,hi funtfilq Def id eft, tales motus accendit Spiritus ianÀus, qualis eft ipie,amp; datur,ut renouetur in nobis imago Dei. Ideô amp;nbsp;uanitatem fophif« niatis illius de ièquenti obedientia reijcio^quod dicit,SoIa excludit non digni« dtem tantum,fed præfendam obediendæ.An in Elia, Baptifta, Paulo, uolunt noneflc præfendam obediendærSed omitco longiorem diiputationem, hortor pios, ut Sophifinatum præftigias fugiant,amp; oro ftlium Dei, ut nos gu* hernet.

Exprefle autem Papiftas damno, qui dicuntfe Bonis operibus mereri Damiuti plt;(« üitain æternam,contra diótum Pauli: Donum Dei eft uita æterna.Et aftirmo, jmrnenfa mifericordia Dei propter Filium Mediatorem gratis fola fide, acci* piremiflÏonem peccatorumjmputationém iufticiæ,uiuificationcm per Spirit eiim ianlt;ftum,amp;^ hæreditatem uitæ æternæ ♦

Damno amp;nbsp;Antinomos,qui uociferantur,Nouam obedientiam non efte ’leceflàriam nec debitum, amp;nbsp;tollunt diicrimen peccati regnantis amp;nonre-^nantis, contra regulam : Milita bonam militiam, rennens fidcmamp; bonam eonicientiam ♦

credant SanElos^qui nvcœlo iJtuuntyhonorandos ej/è nbsp;nbsp;inuocandos^ifr ah eis

P Efpondeo primùm de inuocatione,poftea de honore. Afiîrmo omnes in-^ ^nocationes,quæ fiunt ad res, quæ non cernuntur, quæ non funt Deus, efte wn irnpias amp;nbsp;damnatas. Hæc aifeueratio confirmatur illo dido : Dominum Delt; funt DeM,(unt ütn tuLim adorabis,amp; ipfi foli feruies. Confirmatur edam hoc argumento : In^ nbsp;nbsp;nbsp;(2- âitnt

iiocatio tribuit omnipotentiam ilhquodinuocatur,quiaoportet inuocatum abfentem uiderc motus cordis.SoIus Deus eft icrutator cordium, Igitur iolus Dcus inuocandus eft,

Iraq? deinuocatione hominum mortuoru, etiamfi uiuunt in cœlo, fentiî? dc inuocatiot endumeft idem quoddeinuocationeftatuarum, de qua dicitur :Fugite ldolt; mortuorunt kquia fandi homines non funt ftrutatorcs cordium,Nec dubium eft, hanc te? tram confuetudinem inuocandi homines mortuosab Ethnicis exemplisor? tam cfrc,quæ multipliciter abducit homines à Deo,amp; à Liera inuocatione.Sæ^ «wpi«. pè dixit Lutherus : Cùm multæ fint cauiæ,propter quas execranda eft inuoca=« tio hominum mortuorum, hanc inter cæteras iæpè cogitandam effe, quôd ca confuetudine obfcuratum fit teftimoniû de diuinitatc Chrifti.Prophetæ affir?? mant Meifiam 'înuocandum elTe, Ergo teftantur eiTcx omnipotentem, ficut amp;nbsp;hcob inuocatChriftum : Benedicat Deus amp;c.amp; Angelus qui liberauit me ab omnibus malis ♦ Id Argumentum obruitur tetra coniuetudine inuocandi ho* mines mortuos.

Confideretur autem impudentia icriptofum Bauarici Articuli, lubent , . peti non folùm intercelfionem, ftd edam auxilium, Alq uerecundiores, qui fcriptorum sa defendunc Mrici articuli

defendunt illas inuocationes, tantum iubent petere intercefifionem, Ifti iube« ant etiam petere auxilium, ut confirment multa ingentia ftelera, Volunt ho« minib,tribui opera propria omnipotentiæ Dei,quod libèrent à morte,à mor« r bis,à poteftate Diaboli, quôd dent diuitias amp;nbsp;Felices euentus in omnibus ne« ti^uh^de'°‘^^'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petitionibus auxilrj omnibus opponantur perfpicua teftimonia,

thnè auxil^^i quæ præcipiunt à folo Deo petere auxilium fiducia Mediatoris Chrifti,iuxta fanélii cz dic'lum,Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis,OIèæ l^fEgo fcrffpozK?. Dominus Deus tuns, qui eduxi te ex terra Aegypti, Deum præter me neici« as,Et làluator non eft præter me.Itê,O mors,ero mors tua,ô inferne,ero peftis tua, Plàlm:49, Inuoca me indie tribulationis, amp;nbsp;eripiam te, amp;nbsp;honorificabis me,EIàiæ 45.Ego ego Dominus, amp;nbsp;non eft præter me Saluator, Et Filius di« cit : Ego uitam æternam do eis.Item de benefierjs corporalibus, Deut:2O, Iplè eft uita tua,'amp;^ longitudo dierum, Item, Nifi Dominus ædificauerit domum, Slt;c,I-îofeæ2,Et nelciuit,quôd ego frumentum ei dederim,ideô rurlus auferam frumentum meum,Prouerb:io.Benedi(ftio Domini diuites facit.

His amp;nbsp;fîmilibus teftimonrjs confirmati ftiamus bona æterna et corpora« lia Dei beneficia effe, amp;nbsp;contumelia Deum affîci, cùm creaturis tribuitur om« Nonfß inter. ’^Ipotentia. Alfi minus impudentes non auxilium,fed interceflîonem peten« ceßio petenda dam effe ab hominibus,qui uiuunt in Ecclefia ccclefti,dicunt, Sed fciamus ah

ccerno Pâtre unicum iïiterceHbrem in arcano confilio diuinitatisconftitutum eiTejfcilicet Dominum noftrum leiiim Chriftum» i,Timoth:2» Vnus Media)« tor Dei ôd hominum Jiomo Chriftus lefus. Item, Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis.Rom.’S.Qtii SC interpellât pro nobis, EtEbræos 7,Semper uiuens ut interpeller pro eis.

MfdnuorMWî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;applicationem meritorum ipfius, propter quæ petit nos recipi,

appUcati^. gemitus noftros aiidiri, Diftcrnit igkur uera Ecclelia ftiam inuocationem ritortiipfiui, ab omnium gentium inuoCatione, quod amp;nbsp;uerum Deum alloquitur patefalt;« (ftum miffo Filio dato Euangelio.Et accedit fiducia Mediatoris,qui eft Do« minus nofter lefus Chriftus, crucifixus pro nobis, amp;nbsp;relufcitatus, amp;interpel« Ians pro nobis, propter cuius mérita amp;nbsp;interpellationem feiamus certo nos recipi amp;nbsp;exaudiri,nec inuocationem noftram inane murmur efle, Ideo uetus Ecclefia in precationibus ftmper addidit: Per dominum noftrum lelum Chri« ftum.Etualdeprodcft,commonefa(ftioniscaula habere formam precationis plenius fcriptam,qua difternatur inuocatio Chriftiana ab Ethnicis,

Deteftandus eft etiam Canifius,qui ut ftabiliat inuocationes hominum nobis interpellate, cum manifefte fcri« ht pro nobii, ptum fit ad Ebræos : Semper uiuens, ut interpellet pro eis, Et paflîm extant contra canifi, pj^ ^1(^3 ucterum ftriptorum in hanc lententiam, ut Cyprianus in prccationc ante fupplicium pag:çov,inquit : Ego in tuo nomine peto, ut tu à Pâtre petas, ut detur mihi, Et Eufebius lib: IO, hiftor:Ecclef:pag:il2,In Græco Codice; Magnus uniucrlæ Ecclefiæ Pontifex ipiè leftis unigenitus Dei,bene fragran« temodorem amp;incrucntasamp;^incorporcas hoftias precum ab omnibus læto uultu 8d fupinis manibus accipiens,coclefti Patri amp;nbsp;Deo omnium creaturariï, oftert,primus ipfe adorans,amp; folus Patri dignum tribuens honorem. Deinde omnibus nobis placatum manere amp;nbsp;propicium femper prccans,Et apud Au« guftinum dicitur ; Stat Filius ad deprecandu pro nobis,amp; fedet ad iudicandu«

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•/! nbsp;nbsp;nbsp;-11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,x.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1, nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tl ht bonos lou

iur,quia teltaturilios cernere motus coraium in omnibus ubiqj terrarumadejs nbsp;nbsp;nbsp;debitut,

óqjinuocati'o eftHonos, qui tantum Deo tribuendus eftjamp;cum Prophetæ docent inuocandum efle Meffiam, teftantur Deum ac omnipotentem efle» Deinde petitio auxilq etiam tantùm ad Deum facienda eft. Quia dare uitam tollere morbos,dare res nafcentes,hæc amp;nbsp;Gmilia ftint etiam opera omnipotent» tiæ Dei, Tertio, nee bonos mediatoris amp;nbsp;interceiToris in ullam peribnam transferendus eft, præter Chriftum, Qiiartó, nullus cultus in Ecclefiam int» üehendus eft fine teftimonio uerbi Dei,iuxta diclumTruftra colunt me man^ dads hominum,

Exhiscaufi's manifeftiflïmum eft damnandas efleinuocationes, quæ fit« inuocationei tint ad creaturas. Et cùm taies inuocationes fint manifefti cultus Idolorum, erelt;uurarum nonfolùm in minifterio Euangelq damnandæ funt uoce doftrinæ, ftd etiam â Magiftratibus politicis prohibendæ fiint, amp;nbsp;ftatuæ ad quas fiunt concurfus, aut etiam inuocationes, delendæ funt, ut in primo Præcepto dicitur : Non fa^« cias tibi ftulptile, Et Deut, 12, Confringite ftatuas, Hæc præcepta redè in^t tdlefta non tantùm funt ceremonialia,ièd etiam moraliajquia certilîîmum eft Magiftratum debere blaiphemos amp;nbsp;Magos punire, amp;nbsp;ut delet magicainftru^ menta, ira etiam faliæ inuocationis inftrumenta auferat, Fiant autem hæc or^t dine per MagiftratuSjiion feditiofis tumultibus,

Cùm autem in inuocatione hominum mortuorum Scftatuarum Poiitit» ïnuocâtiomor fiefj manifeftos cultus idolorum cxerceant, amp;nbsp;multa habeant exempla fimilia tuorumetfld» turpitudinis Ethnicæ, fciamusamp; hanccaufam necefTariam effe, curabeisièt» po^‘ißc^os‘*^^ tunóti fimus,uidelicet,utfugiamus cultus Idolorum,ficutiæpè præceptum eft, ter cdußtsdiß 2.Corint,6,NoIitc diftrahi in diucrium iupum cum gentibus,

Excogitauerunt Pontificij adeô futilia ibphifinata ad defenfionem hut» ■' lus imprj quæftus,ut non fit opus longa refuratione, Aftingunt interpretatios »tern alieniiTimam diefto in Genef, cap: 4 8, Legir nofter interpres, Inuocetur Dedido în g« lùper eos nomen meum^ amp;nbsp;nomina patrum meorum Abraham, liâac, Ibi ïiequaquàm loquitur Iacob de precatione facienda ad iele, oC ad Abraham,amp; ^en meut» etci ad lfaac,{èd de nominandis his nepotibus nomine patrum, quæ nominatio tes ftetur eos elfe hæredes promiirionum,quæ patribus faftæ funt,

Hæc eft natiua lêntentia, ut omnes norunt, quibus linguæ Ebrææ phra«« fis nota eft, Nec uerô tantùm abijciamusimpiam conlùetudinem inuocandi homines mortuos, ièd etiam dilcamus,amp;feriôexerceamus ueram inuocatioî« ftcm,quæ fit ad uerum Deum patefadum in Ecclefia miflb filio amp;nbsp;dato Euanlt;« r» »i 'Deum gelio. Et fiat inuocatio mentione amp;nbsp;fiducia filij, ÔC in ipfa precatione cogitas» fepè excrcécU donoftraièiungat ueram inuocationcm ab Ethnica, Turcica, SC omnium im:^ piorum inuocationibus, Redè cogitemus de eflèntia uoluntate Dei, ôô re^ cordemur capita dodrinæ, quæ de uera inuocatione iæpè recitantur,'nofcp confirmemus cogitationc uerbi diuini, amp;nbsp;fide accedamus ad Deum, petamus amp;nbsp;expedemus neceflària,ficut dulciflîmè dicitur Ephefi j, Per hune audader accedimus in fiducia perfidem dus, Ebræos 4, Habentes talem lummum Sacerdotem accedamus cum fiducia ad Thronum gratiæ, amp;nbsp;accipiamus mi^ fericordiam amp;gratiam, Talem inuocationcm ftiamus fummum cultum amp;nbsp;proprium elfe Ecclefiæ Dei, nbsp;nbsp;Denic^p amp;nbsp;præcepta promiffîones fæpè re^

corde mur: utjPeti te nbsp;accipiens. Oportet Temper orarc,ôô non defatigari. Ec

in Syracide: Non fis pufillanimis in precatione tua,id eft,multa magna titojiec indignitate tua, nec dubitatione deterrearis à petendo*

Altera pars Bauarici Articuli infidiole interrogat de honore Sandolt;lt; rum Jpfi enim honorem intelligunt inuocationem, cùm longé aliud fit honos, quiSancris tribuenduseft, uidelicet,mentio iplorumin Ecclefia propter fex caulàs,quarum prima eft:Vt perpétua hiftoria Ecclefiæ alpiciatur*

Secunda,ut teftimonia de docflrina, de minifterio docendi amp;nbsp;de Ecclefia confiderentur* Sunt enim édita miracula /adæ mirandæ uocationes,illuftrata

1Tetîtia, ut Deus celebretur, ci grêitiæ agantur, quôd fe patefccit, tradia dit doeftrinam, oftendit præfentiam fuam in Ecclefia*

111 r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quarta, ut exempla confirment fidem noftram, cùm Icimus ipfos exau^

ditos amp;nbsp;adiutos elTe, ut in Plalm* 3 3. dicitur : Ifte pauper clamauit ad Dom^ num,amp; Dominus exaudiuit eum.Ioitur accedite*

Necefle eftenim nofle uniuerlàm hiftoriam Ecclefiæ, quantum feiri po«« teftj conferre confenfum expreflum in feriptis Propheticis, Apoftolicis, Symbolis amp;nbsp;lcriptoribus uetuftis ac purioribus, amp;nbsp;difeernere uerum gc^ nus doclrinæ proprium Ecclefiæ ab omnium temporum mendaerjs èc impo^ fturis* Et cùm cernis, quæ fit uera Ecclefia, Deo gratiæ agantur, quôd le dementer patcfecir, amp;nbsp;Temper æternum aliquem coctum colligit,in qua con«* fideratione læteris Teiens elTe aliquam ueram Ecclefiam,iuxta articulum Sym«“ boli:Credo elTe Ecclefiam Catholicam,amp; te ampleôtentem idem dodrinæge nusmembrum clïcueræ Ecclefiæ, recipi amp;nbsp;exaudiri à Deo, amp;nbsp;elTehæredem mirandæ Tocietatis 80 lætilîimæconluetudinis cum Deo amp;nbsp;ccclefti Ecclefia* Imiteris etiam certamina,inuocationem ÔC alias uircutesSandorum, qui OFi* nati Tunt teftimonijs diuinis, ut fi de Dauidc dicas, ordine eas per fingulos ar# ticulos Symboli,amp; confideres, quæ tradiderit teftimonia illuftria de filio Dei, amp;nbsp;adiungas uetuftiora amp;nbsp;Tequentium in uera Ecclefia lèntentias. Poftea alpi^ cito teftimonia, quæ Deus Dauidi tribuit in fingularibus ui(ftoriis,quæoftcnlt; dunt huius uiri dodrinæ credendum efle, Occurret in eius hiftoria amp;nbsp;do# drina de recipiendis lapfis* Ibi adiungas fimilia exempla, conuerfionem Aa# ronis,Manaire,Petri ÔC aliorum,amp; accommodes ad dida Euangelrî,quæ affir# mant recipi lapTos,uc Dominus inquit:Septuagies Tepties remitte* Sunt enim exempla ad régulas accommodanda* Hac integra confideratione fidem con^ firmes,nec de uno homine dici utiliter poteft,nifi amp;nbsp;Symbola amp;nbsp;omnium tem^ porum Ecclefiam intuearis*

Hæc commemoratio utilis eft, amp;nbsp;glon'am Dei illuftrat, deinde ornât ip^ Tos quoep, qui Tunt domicilia Dei, 06 teftes de co, amp;nbsp;Tunt ornati ingentibus uirtutibus, quæ etiam Tunt teftimonia de Deo amp;nbsp;prælència Dei in Ecclefia*

^(Î^TICrLOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;578

credant animai hominunij^jui decejjèrunt antequàm J'atisfa^ionem inte^ram pr(eßiteruntjis* antequàm intégré purgati fuerunt-,cruciaTt in ignépurga^

toriOy an ek opitulentur precesj Eleemoßni^ oblationes, qute proeisin Eccleßtaßunt^

|N hoc Articulo impudencer oftendunt Inquîfitores l'IIh fe culim's uentri *fuo patrocinari,Defendunr purgatorium,ne lucrajquæ habenccx inferris fuîs nebribus^ami'ctantj amp;nbsp;multô uerius profocis dimicanr, quàm pro ans.

Vidi archetypum orationis^ quam Græci Icgati exhibuerunt Cardinali veteres feri» Curinoin Synodo Bafih'enfi de purgatorio^ in qua narrant ueteres fuos fcrb ptores nullam facere mentionem Purgatorij, amp;nbsp;Chryfbftomi interpretatioî’ nem recitant de didto Pauli ad Corinth» ubi inquit t Ipfe autem fàluus erit fie qualî per ignem, id eft^ in tentationibus euanefcent opiniones^qusc fine uerbo 13ei rcceptæ fuerant, ÔC quafi incendio tentationum conflagrabunt, nbsp;nbsp;Tuiic

Auguftinus in Enchiridio ira loquitur^ut dubitationcm fiiam fignificer, Incredibile non eft efle ignem purgacorium^ ßc quæri non poteft, latere nonnullos,

Poftea Gregorij fpeclris confirmata eft opinio non folum purgatorij,led eham liberandarum animarum per facrificia. His Ipcctris opponendumeft^^j^^^^j^ •nandatum Deuter, 19. Non quæras ueritatem à mortuis, Omnia enim hæc purgatorij cr a'oominatur Dominus, Mouitetiam multos narratio in 2. Maccab. cap.l2, ubi dicitur : Duo millia drachmarum milla eiTelerofolymanij ut pro mortui Mindrum. is facrificia fierent: nbsp;nbsp;grata fuit iacrificulis mentio drachmarum, Etfi liber

2. Maccabæorum Apocryphus eft, ideocphocteftimonium aliqui reijeiunt: Tarnen fieri poteft,ut acciderint ilia apud ludeos^ quia apud iplbs quoqp muP tæfuperftitiones magni abufus iacrifjeiorum fuerunt. Certiftimum eft au^ tern, facrificia ludaica neq^uiuentibus neq? mortuis potuiirc mereri remifliO:# nem culpæ neqjpcenæ poft mortem, fed luifte exercitia uiuentium,

Teneatur autcm uera dodrina tradica in Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis DoÄmaEc* feriptis, quæ duas tantum uias mortuis proponit, Aftirmat conuerfbs ad De^^ urn amp;nbsp;credences, certo effe hæredes æternæ falutis, amp;nbsp;non conuerfbs ad De;? proponit. nm affirmât certo in cternas pernas abijei, Hæc expreffiffimè docêtur Conci;« One Chrifti M.atth.2V. ncc proponitur media uia poft mortem. Sic enim diep tur ad Ebre.9. Omnibus hominibus conftitutum eft femel inori,deinde iudi^s cium. Et contra opinionem de uia media,confblantur conuerfbs 8d credences hæc dulciflima difta Iohan.5, Qui credic non iudicatur, Iohan.5, Amen amen dico uobis, qui uerbum meum audit, amp;nbsp;credic ei qui mißt me, habet uitam æ# ternam, amp;nbsp;in indicium non uenit, fed tranfiuit à morte in uicam, Rom. y, lu^« ftificati fide pacem habemus apud Deum. lam fi eflent pcenæ animarum crc:# dentium,quæ exuerunt corpora,efret horribilis fenfus iræ Dei, Rom. 8, Si Chriftus in uobis eft, corpus quidem morcuum eft propter peccatum, SpirP tus uerô uiuit propter iufticiam, Mortuo igitur corpore non reftat peccatum in fpiritu credence, qui eft templum Dei, amp;nbsp;hue congruit diftum: Hodie eris mecumin Paradifo, Apocal: 14, Beati morcui,qui in Domino moriuncur tnox.Certc,dicic Spiricus Apocal: 2, Efto fidelis ufqj ad morcem, amp;nbsp;dabo cibi coronam,Pûfrunt ÔC mulca calia dida addi, quale eft hoc Salomonis Prouer,

14» Malicia Fia euertetur impius, amp;nbsp;habet fîduciam iulfus in morte fùa. Non igirureftin eolenfus iræDeiin morte, amp;nbsp;fuga quæ effet, fi relfarent pcenæ purgatorrj. Præcidantur autem curiofæ quæftiones delocoanimarum hisdh (FistDomineJefufufeipe fpiritum meum. ItcnijHodiemecumerisinParadh fb, Itemjuftorum animæ in marru Dei funt.

Hæc breuiter de quæftione. An fint pernæ Purgatorif dixi, amp;nbsp;uolo ex;^ pendi teftimonia citara, quia confolationes dulcifîimas continent.

aionutn inEe extruit Purgatorium ex Satisfadionibus. Fucrunc in Ecclefia oli'mfpci^ * óaculaj quibus recipiebantur lapfi^ Srabant aliquot diebus extra locum Cagt; næ LDominijit conipicerenturjUt alij commonefadi firmiores eflent:Hæc fpc^ ótacula nominabantur tvr/Ti'/xia iatisfacftiones, amp;nbsp;erant ritus ab hominibus exempli caulà inflituti, nihil pertinentes ad remiflionem culpæ amp;!: pcenæ a’s^ ternæ autullarum pcenarum, quibus Deus peccata hominum punir. Confue# rudo autem fumta fuit à uetuftis Patribus^cuius umbram Ethnici retinuerunt, qui uolebanthomicidasgererefignareatus, ut gerit Oreftes ; Item AdraftuSj ut rdrenr homines uitandum efiè eorum conuidlum.

Monachi finx^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hos antiquos mores cùm ignorarent Monachfifinxcrunt ritus illos effe

er^ntiiffatu mérita coram Deo,amp; longa tela cFt mendaciorum, Dicunt culpam ita remits ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti,ut pcena æterna mutetur in poenam Purgatorij. Poftea dicunt pœnas pur«!

gatorij compenfari talibus ritibus, quos nominant fàtisfacfiones, amp;nbsp;bas redh mi poftea finunt pecunia, emtis,uc nominant,indulgentes.

Hæcdeliramenta breuiter recito, quiaplerifcp iunioribus ignora funt, quos tarnen prodeft commonefîcri, ut cogitent, qualibus præftigqs doef rina Ecclefi'æ corrupta fuerit. Ac ut quæftus eflèr maior ex fàcrificijs funebribus, dixerunt oblationem Miffarum longé preciofiorem effe omnibus fatisfa«* Defatiifafltoz (ftjonißus; De hac tota fabula breuis nbsp;nbsp;firma refpôfio efl; Satisfadiiones quas

mb, Cdiwnicis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- i i lt;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr r

quid fit fentu ’dominant Canonicas, quæ lunt opera indcbita,nec necellariælunt, nec me«: rentur remiflionem culpæ nec pcenæ æternæ, nec ullarumpcenarum tempo:«

ralium in hac uira aut pofl hanc uitam, nec funt cultus Dei, nee placent Deo, iuxta dieflum: Fruflra coluntmc mandatis hominum,amp;fc,

Manifeflum eft igitur, falfô ex iàtisfadîionibus extrui Purgatorium^ fed firrniffimè retinenda eft uox Euangelrj, quæ afîirmat propter lolius filij DEI obedientiam gratis fîmul remitti amp;nbsp;culpam amp;ƒ pcenam æternam^ nec pro euh pa amp;nbsp;pro pcena æterna eft alia compenfatio,nifi obedientia filh Dei,iuxta hac didta ; O morSj ero mors tua^ amp;nbsp;ero peftis tua inferne. Item, Sanguis Chrifti purificar nos ab omnibus peccatis. AdEbræos2. Vtper mortem aboleret cum,qui tenet potentiam mortis,uidelicct Diabolum,amp; liberarethos,qui niCî« tu mortis in tota uita rei crant feruitutis, Zach, ÿ. Tu in lànguine tclùmend tui emittis uinclos tuos de lacu, in quo non cft aqua.

Paucaetiamdeoblationedicam; Firmiiîima régula cft. Nihil habere rationem Sacramenti extra ulum cà filio Dei inlbtutum, quia inftituerc Sacrai menta^ quæfiht teftimoniagratiæ, idfolius diuinæautoritatiseft, quæpro^ miHîonem gratiæ tradir. Manifeftum elî autem cccnam Domini inîtitutam eflcjUt lit fumtio uiuentiumj utibi fidem exerceant,qua credant fe accipere neficia

Chrifti èc efle membra eius. Nihil autem ad mortuos pertinet fiimtio, S^od manifeftum eft,ncc inftituta efl oblatio. Cùm igicur oblario pro mortiii: opus fie toco genere diuerfum ab inftitunone, fit horrendus Idoli culcus^qua re prj diligenter cogitent^ Sgt;^ puriorem antiquicatem intueantur^ qua? certe Oon docet oblationem corporis aut fumtionem fieri pro mortuis, feu mereri ^is rcmiflionem ullius Poena*»

Poftea uero irrepfit mentio precationis pro mortuis, ficut paulaciin in Ecclefiam iparia funt errorum iemina, quia etiam iandli extruunt ftipulas fu# pea fundamentum. Deinde magnus accelfit cumulus ÓÓ horribilia idola in Ecclefiam collocata funt^non iolùm inicitia et fuperftitione .fcddulcedine que* ftus, ficut apud Danielem dicitur : Colent Dcum Maozim auro amp;nbsp;argento, Nec addo longiorem diiputationem, fed aftirmoillas oblationes pro mortu* ■ is.quas uendunt Pontificih efle fdolorum cultus, Tenenda eft autem régula : Fugitc Idola, Quarefeiamus Schanccaufamiuftam eflecurnos feiungamus 2b iUis Idolorum defenforibus,

P Efpondeo, Neceffe eft omnes pios confidcrare, quæficueraEcclefiaDei, ^quia in Symbolo dicimus;Credo efle Ecclefiam fanclam Catholicarn,

Cùm autem lex Dei aliquo modo natura nota fit^demonftratio inde fu* Qttt ceeiM rió nil poteft,quiccetus non fint Ecclefia Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1' 1 r J 1 Dci deitiojm»

Qtiicunqßdodrinam contrariam ulli præcepto morali derenduntj hos non effe Ecclefiam Dei certum eft,

Defendunt autem Pontifieij contrarias primo præcepto inuocationes enortuorum amp;nbsp;Idolorum, Defendunt item contrarias dodrinas præcepto. Non Mcrchaberis, prohibent coniugium magna? parti hominum. Presbyte* fis.Monachis amp;nbsp;pucllis inclufis in Monafteria, amp;nbsp;caufam præbent tetris con* fufionibus libidinum,

Opponatur ergo prohibitionibus Pentifierjs Regula, Oportet Deo Prohïbitioni cnagis obedire quàm hominibus, Dicit autem Paulus: vitandæ fcortationis caula, unufquilqi habeat uxorem fuam. Hoc præceptum nec Pontifieijs legb ponehda auto^ bus nec uotis Nlonafticis tolli poteft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritM diuina.

Hie fimul confideretur, triftia peccata efle omnes contaminationes à Qîwnfztpfc» Deo prohibitas,amp; Deum ualdè irafei omnibus,qui præcepta diuina de uagis commixtionibus uiolant, Ac iræmagnitudo primùmex uoce diuina difea# tur, Loquitur Paulus de æternis pccnis primo Corinth, fexto, Ne errccis, oeo, Scortatores, adulteri, homicidæ amp;c, non pofli'debunt regnum Dei, Galatas quinto, Talia facientes regnum Dei non poflidebunt, Ephefios quinto, Omnis fcortator aut obfcccnus non habet hæreditacemin regno Chriftiamp;2 Dei, Didlum Leuitici comprehendit pccnas corporales ôdæternas : Omnis anima quæ fecerithas abominationes, peribic de populo fuo, cauece ne uos ta* lia facientes, terra euomat, ficut euomuit Cananæos, De utroq? genere pee* narum loquitur didum ad Ebræos: Scortacores amp;nbsp;adultères puniet Deus,

PœiuUbidinti Deinde pccnarum exempla afpiciantur. Conflagratio SodomOfum, de exhijiorijf, qua narratio in Genefi oftendic ipfum filium Dei fuiire executorem pœnæ. Deinde Clades Beniamin ortaà rapta Leuicæconiuge,Exilium Dauidis, Ideo autem pauca exempla in Icriptis Propheticis recitantur, ut fciamus Dci« urn fimiliter alqs pollutis iraCci, eorum calamitares,pcienas elTe, qui bus De^ usiram fuam declarac, Vtquod Oedipus hiatu terræ abforprus eft. locafta mater inter duos filios interfeclos iacens,Gbi ipla mortem conlcifcih V^agaiv tur enim pccnæ per filios iuxta dictum; Peccata in lemiue puniuntur in icmb nc:Per quæquis peccat,per eadem punitur. Dauidis filfi inter fefe dimicant, èc filius ftditionem inouet aduerfus patrem,Sçpc libidines fuerût caulæ ad delendas totas gentes,amp;i ad magnas imperiorum mutation es, ut Pa^ ridis adulterium,{celus Sexti Tarquinfi, clades Leu(ftricalecutaeftftuprafii« liarum Scedafi, quas Spartani nobiles comprefTas diiTecueruntjpoftea cada^ uerainputeum abiecerunt.

Francis tempore Honorrj urbs Treuirorum dedita eft, quia Lucius præ^ fes coniugem Senatoris rapuerat. Imperator Valentinianus ter nus, propter adulrcrium interfedlus eft. Ac poftea attradtus eft Genfericus in Iraliam.De# nicp nulla ætas non habet exempla.Difcamus igitur diuinas prohibitiones,8ô iudicium Dei metuamus, Nec uerô tantum pœnas corporum in nobis ipfis amp;iinfili}s ÔC fihabus morbos amp;nbsp;neces timeamus, fed etiam illam horribileni pcenam uitemus, de qua Paulus concionatur Rom. i. amp;nbsp;Lphef. 4. uidelicef, coccitatem, ÔC ftuporem, de quo dicit ad Ephefeos, qui cùm dedoluerint, tra* dunt fe impudiciciæ, Hæ iunt multô triftiores pcrnæ,quàm corporum crucii* atus aut trucidationes. Et quidem hi furores attrahunt corporum exitia,ut in Thyefte,Phoca plurimis alip apparet. E regione uerô confideremus^quàni grata fit Deo uirtus caftitas,cuius hæc eft defini cio:

Cäßitdtisdc» Caftitaseft uirtus à Deo præccpta, quæ uitat omnes prohibitas ccmlt;« ßnitio. mixiioneSj ÔC prohibitas lèminis eftufiones, Nec tantum eft in bis, qui fine immunditia coclibcs funt, led etiam in his, qui cùm fint coniuges, Icgcs coniu^ gÙ non uiolant, quas Deus fingulari làpientia ordinauit in dic'to : Eruntduo in carnem unam, id eft, unus mas amp;nbsp;una fœmina, légitimé nbsp;nbsp;infeparabiliter

iunefti. Ibi expreflo uerbo fciamus legcm. Non mocchaberis, in Paradifio lan* citam elle. Eô autem de caftitate diligentius cogitemus,quia pcrlpicuè difeer#« caftitM difetr nitDeum ab omnibus immundis naturis,à Diabolis amp;nbsp;hominibus.Etfi enini turU^^i‘*^”un nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noticiæ præcipuéob banc caulàm traditæfunf,ut cogiter

mus qualis fit Deus, amp;nbsp;eum dilcernamus à malis naturis,tarnen caftitas pra;^ cîpuc illuftre dilcrimen facit, cumepnon ampkétamur Deum brachiis, red cogitate in inuocationedebeamus quid alloquamur, necelfe eft proprietates Dei mente colligere, ôé ftatuere nos alloqui creatorem, qui fe patefecit milfo filio,làpientem, bonum, ueracem, caftum, omnipotentem, liberum, iuftum ôlt;-iudicem, mifericordem amp;exaudientem nos propter Filium. His proprieta# tibus difeernamus eum ab omnibus creaturis. Intelligenda eft ioitur dodris« na de caftitate, ôé amanda hæc iplà uirtus, quam quidem Deus ingentibus præmrjs ornât,ut oftendit Hiftoria lolèph,

Cùm igitur manifeftum fit,feuerifïimé præcipi caftitatem,8é mandatum fit,ucuiuant m coniugrjs caftis omnes, qui extra coniugium fe contaminant, deteftans*

detelfanda elf lex Pontificia^ quæ magnæ parti hominumconiugiaprohibet Lex rcntifid-i ^uia nulla elf autoritas legis pugnantis cum mandate diuino» Nec uota fint üincula, quæ cogant homines peccare, amp;nbsp;horribilem iram Dei irritent» Ac

præterquàm quôd uota Monalfica funt de re impolfibili plerisque,etiam aliæ •nultæ fallæ opiniones illis uotis implicitæ funt, Firmilfima elf igitur reCponigt; fiode loco Pauli ad Timoth, unde quidam ratiocinantur uiduas luilfe obligat Us uotis» Etiamli in prima Ecclefia Pauli tempore uota ftiilfent: tarnen ex#= tmplum prorfus nihil ad uota Monalfica pertineret^ quæ obligant admanP nente,contra nifelfum CLiltumIdolorum» nbsp;nbsp;Retinentenim Monachi impias uenditiones KoaPapflic^t.

Milfarum, adorationes panis, inuocationes morcuorum, adorationes ftatua«: rum^amp; multas falfas opiniones» Fingunt hæc uota amp;nbsp;ritus non mandates à DeoefTe cultus Dei» Et quidem rnereri remiflionem pcccatorumjamp; efTe per^ fedionem, Cùm igitur obligatio fiat ad manifeftos cultus Idolorum^peripi^ tuum eftjhas obligationes irricas efle^quia omnibus uotis amp;nbsp;legibus antepo^ nendum eftimmucabile mandatum Dei^Fugite Idola, Hanc perlpicuam amp;nbsp;firiniflimam reiponfionem, hi qui diieedunt ex illis Idolorum concagqs oppo;» nantomnibus præltigqs,qu!bus aliqui tuenturopinionesMonachorum» Vc neceiFe fuit Ethnicos conueribs ad agnicionem ueri Dei difcedere àfodalitijs Saliorum Martis^ aut iàccrdotijs aliorum Idolorum : Ita necefle elf eos^qui intelligunt defend! Idola in Monalferijs^difcedere cx illis Ibdalitijs, Nunc de loco Pauli relpondeo»

Etiamfi tunc fuilTent uota j tarnen nulla fuilTet obligatio ad impies cuP tus» Nec tarnen intelligo primam fidem apud Paulum de ccclibatu/cd de prima fide, quæ ampleditur uocem Euangelq, amp;nbsp;ueri Dei inuocationem aclt;« PrbnAm fidem tendit 5 amp;nbsp;qua Spiritum fancrtumaccipimus,amp;: hæredes æternæ uitæ elFicb niur: Hanc fidem exculîbSpiritu fanéfo amittunt ruentes in delicffa contra ^‘*’**^‘ confcientiam,ut exprelfe Paulus inquit: Scortatores,adulteri, Ôôc» non polTi^ä debunt regnum Dei» i» Theffal : 4» Hæc elf uoluntas Dei, lantftificatio ue=» ffii,ablfinere à Icortatione» Acculât autem Paulus illas mulieres non leuibus Uerbis: Pruriens uiua mortua elf» Nam uocabulum cüraTaAwca propriè fignifi^ä tat prurientem,quod plus elf quàmappetcrc delicias ciborum, led elf habere incendia libidinum, cutem fignificat, ajja.Tilei},aj!rär^T'i/i^amp;p, uellicare cu:« tem,{eu titillare, araraXH pruritus leu titillatio cutis» Deinde KaTasj/æ/a/^jfi'gnP fîcat turgere feu dilf endi,làginatum amp;nbsp;tumefaef ùm elfe contra Chrilfum»His infignibus uerbis multi turpes motus pugnautes cum Calfitate fignificantur» Hac falacitate dicit ueram fidem expulfo Spiritu fände extingui» Hæc elf natiua fionificatio uerborum Pauli»

Olfendunt autem hilforiæcitô in Ecclefi'am irrcpfilTe uota amp;nbsp;uincula VoWüwwc.i:. coclibatus,amp; multosfanaticos homines prorlus damnalfe coniugia,alios pro^ hälfe tétras confufiones libidinum, quorum exemplorum uctulfatem confia derare utile elf, ut uideamus lêmper atrociter gralîàri Diabolum,amp; nos coiv runt, tra eorum furores cura dilcendi uoluntatem Dei, amp;nbsp;affidua precatione mu^ niamus» Non exilfimemus hanc ultimam amp;nbsp;deliram mundi feneef am milt;» nushabituram elfe periculorum,quàmhabuit illaætas Apoftolis proxima» Quo propius uident Diaboli accedere indicium, inquototiEcclefiæolfenis

detun'norum turpitude, eo rabioiïus fæuiunt, 8^ natura hominum fit langui# dior, magis fatua, fècura 8c incauta, ut oftendunr delin'a opmi'onum, ruinæ Impcriorurnjhelluationcs, amp;nbsp;multa fatua exempla in moribus. Sint igitur pij magis uigilantes, 8^ iæpè répétant banc Pfàimi uocem : Non deficiat uirtus mea in fenecla^ Hæc admonitio de ultima ætate mundi iæpê diuinitus repe# tita eft. Deberentigitur gubernatores tollere iniufta uincula,quæ funtcaufæ magnorum fcelerum, quæ horribiliter oftendunt Deum* Hæc ipfa lex cocli# batus amp;nbsp;Monaftica uita, quanta agmina animarum auellunt à Deo,amp; in æter# na fupplicia præcipitantgt;

Hæc mala ciîm nota fint, non utar longa commemoratione, tantùm adij# Narratio ex ciam narrationcm, quæ extat apud Clementem Alexandrinum, qui noininat clemente de fanaticos Tatianum, Caflium 8C alios, qui coniugia prorfus prohibuerunt. prohibuerunt Hos ait recitallc colloquium Salomes oó Chrilti, quod Icribit extare in buaii# coniugia. gelio Aegyptiorum. interrogat Salome Chriftum, quando fit uenturum re# gnum Dei Reipondet Chriftus, Cum cclfabit opus mulieris, Indc ratioci# nati funt homines fanatici, Cum generatio fit opus mulieris, tern pore prædi# cationisEuangelij,quæ fit regnum Dei, ceifare generationem amp;nbsp;coniugiunK Tails eft Sophiftica fanaticorum omnibus temporibus. Opus mulieris pro# prium,uidelicct opus Euæ, eft initium pcccati amp;nbsp;mortis in genere humano. Generatio non eft opus proprium Euæ, fed mirandum opus Dei,quod in na# tura hominum amp;nbsp;condidit Deus, amp;nbsp;in hac uita feruat ufcp ad reiurrcdioncmgt; Ceft'ant autem in prædicatione Euangclij peccatum amp;nbsp;mors æterna in fis, qui fide accipiunt remiftionem, amp;nbsp;fiunt hæredes uitæ æternæ,iuxta diâuin lohan# nis 3» Sic Deus dilexit mundum,ut filium unigenitum dedcrit,ut omnis qui creditineum, non pereat, fedhabeatuitamætcrnam. Intcreaufcpadrefur# re(ftionem manet hæc natura corporum tails, ut Dominus inquit Matth* 24» Erlt fient in diebus Noæ, comcdent,bibenr, ducent uxorcs 8c nubent i* Cor, 7, Vltandæ fcortatlonis caufa unuiquilcp fuam uxorem habcat. Item, Si du# cis uxorem,non peccas. Hæc ditfta perfplcuè réfutant fanatlcos lllos,qul col# loquium illud Salomes amp;nbsp;Chrifti falfô interpretati funt,

Eft 8c alla reiponfio. Veniente regno Del poft refurreâioncm, cefTatu# ram efte generaElonem,Tunc quoqpprorfus ceiTant peccatum amp;nbsp;mors.

Nec uerô in cauià manifefta opus eft longa difputatione. Cogitent pij ièueriftîmum Dei mandatum,quod caftitatem prçcipit, Só intueantur horren# dam iram Dei aduerius contamlnationes, quæetlam in hac uita non folùm corporalibus mails puniuntur, Ut in Dauide, fed etiam furoribus, ut in Nero# ne 8C innumerabilibus alijs. Eft autem 8c inter fummas poenas haæ, quod in# PoUutictuiin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfeuerant in dclldtis contra confcientiam, non ex#

uoeät nonex^ auditur,iuxta dlótum: Viuo ego,dielt Dominus,Nolo mortem peccatoris,lèd audiuntur, nbsp;nbsp;ut conuertatur amp;nbsp;uluat .Item,lufticia iufti non liberabit eum,quacuncp die pec#

caucrir,fcilicct,contra conlcientiam,uel amlttens fundamentum, Impietas im# pfi non nocebit el,quacuncp die conuerfus fuerit,

Hæc diefia fint in confpecftu contra Antinomos,amp;.' Cyclopicam amp;Pon# tificiam profanltatem,

Quidtrlftlus eft quàm non pofte inuocare Dctim, non pofte auxilium Del pctere,fremerc aduerius eum,ut contra hoftem^Deièruntur etiam à caftis

Angelis^qui perleuerantin fceleribus contra conlcientiam* Rurfus, Quod præfidium maius eft, quam femper polfe ad Deum confugere, feire te lemper dexrra Dei protegi, amp;nbsp;te caftorum Ängelorum excubfis circumdatum elfe, iuxra didum; Angelis fuis mandauit de te,utcuflodiant te in omnibus uijs'tuü h. Etquidem in coniugio pio, quod uerè eftEcclefia Dei, fortior eft inuoca^ tio coniugum* Crelcunt enim dolores,intentio,fides, cum coniunx coniugis dolorem,intentionem amp;fidemintuetur, Hæc fæpè cogitanda fuut, ut cura tuendæ caftitatis confirmetur» Viuant igitur in legitimo amp;nbsp;caflo coniugio omnes, qui non lunt idonei ad ccelibatum, amp;nbsp;mandatum Dei immutabile an=« tcpoiiant legibus Pontilîcqs amp;nbsp;uotis,iuxtadidiim ; Oportet Deo magis obe^î dire quàm hominibus»

Cùm autem cota dodrina de coniugio in Ecclefqs noftris redè propos« Doârmd de natur, iuxta dodrinam à filio Dei Apoftolis traditam, læti Deo gratias coniugio in no agamus,quôd eius dodrinæ deprauatiolemper teflatur,eum cœturn qui corss^™, rupcelam profitetur et défendit,non elfe Ecclefiam D E fficut Ethnie! æ mub fi Hærecici,qui corruptelas profelfi funt,non fuerunt membra Ecclefiæ Dei,

Sciamus etiam nos iuftilTimam caulàrn hanc quoep feiundionis à Poiiss fifiefis habere, quia nemo debet prohibere coniugium fis, qui non funr idonei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co^

ad ccelibatû,Ncmo etiam debet lócius elfe eius prohibirionis,ÔC quidem fode;: tas prohibitionis, cùm per lèfe eft peccatum,tùm uerô eciâ eft Ibcietas parricù nis i pontifi« diorum, quibus illa prohibitio defenditur, Sunt autem hæ proprfilîîmæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

abolorum furiæ,impulfi'onesad Idola, ad mcndacia,ad confufiones libidis« num,amp; ad iniufta homicidia,

Elec côcurrunt omnia in defenlîone Pontifiefi cœlibatus,quæ uerè eft Ibs* cietas cù Diabolo, Quare Deo gratias agât,qui ab ea Ibcietate alieni lunt, nec frangamur animis, cùmdicimur autores Ichifinatis, lîcutElàias nos conlblas« tur,Nohte timere probra hominum. Item, Si quis aliud Euangelium docet, Anathema fit, Etiam Ethnicus Poeta Euripides in Heraclidis inquit : «“ftjiÎTûJ'’Non igitur prohibeans* tur hi lier! cultus, quos Deus lèuerilîîmè præcipit, Legitimum coniugium,ue* ta Dei inuocatio, æ exercitia timoris Dei, fidei, inuocationis,diledionis plus« firna in coniugio,ficut Paulus inquit : Saluatur muller per generationem fili^ orum,fi manferint in fide, diledione, caftitate,amp; modeftia, quibus uerbis om« nés uirtutes fandæ marris complexus eft,

f^Mniahæc impiafunt, amp;nbsp;cultus Idolorum^ alloqui ipfàs ftatuas aut olTa, AUoquifldtuM '^aut fingere Deum,aut fancT:os magis in uno loco feu ad banc I tatuam gatos eire,c]uàm ad alia loca» Nihil difterunt inuocantes^ quæ fiunt adMari^ r«w. ain Aqueniem, leu Ratishonenlem abinuocationibus Ethnicis, quæ fiebant ad Dianam Ephelîam,auc ad lunonem Platæenlem,aut ad alias ftatuas.Quôd iierô miracula narrantur, fcicndum eft, etiamfi qua miracula fada funt, elfe præfiigias Diabolorum, Quia nullum miraculum recipiendum eft contra baue æternam legem,Dominum Deum tuum adorabis^Sc ipß Ibli leruies.De=s

us uulc efle effîcax cum Sacramenti's, quæ ipfè inftituit, eo modo ibi cfl: ef^ ficax,quem inftituit, non aliter, ut non fingcndum eft Baptilmoablui lepram, Non fingcndum eft, percocnam Domini dari felicein negociationem, Sed Deus cas res dat, quas promifît de uiu queminftituit. Cæterùm exceptisSa^ Deum ad ullam rem, quôd fit ibi magis pusucrbo eü cfficax quàm alibi,eft fabricate Idolum,amp; pugnat hæc imaginatio cum bis di^ fabricare ido^: (ffts. Ela.6 6^ Ccclum fedes mea,terra fcabellum pedum meorum,id eft,De* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us ubit^ a deft, Quæ eft ifta domus quam ædificatis;quot; Ad quem refpiciam,nifi

ad contritum ipiritu,amp; trementem ièrmones meos7 id eft, Qtiocunqj loco iiv uocat Deum is, qui uerbo Dei regitur, hune ibi uerè exaudit Deus, Et l, Ti* moth. 2. Volo orare uiros in omni loco,leuantes iàncftas manus,fine ira iinc hæfitacione,id eft. Non frementes aduerfus Deum,non dubitantes an fit pro^ uidentia,an Deus curet homines,an te exaudiat. Et loan. 4. Proliibetur allb gatio ad certum locum cùmdicitur: Veri adoratores adorabunt Patrem in fpirituSC ueritate, ideft,uerca2nicumiuxtauerbumeius, non fînoendo alp quid efte Deum, quod non eft Deus, ficut Mahornetiftæ,etfi dicunt le inuoca^^ reGreatorem cccli amp;nbsp;terræ,tarnen finguntaliquid efte creatorem èC Deum, quod ncq? Deus necp Creator eft. Negant enim Creatorem efte patrem Do^ mini noftri lefu Chrifti, nec inuocant fiducia filij, Nec Papiftæinuocantfidu^ cia filiC fed aut fiducia propriorum meritorum conantur ad Deum accedere, r„«of4rcMj autmergunturindubicationem perpetuam. Eftigiturinuocarein ueritate, spirüu. ji'iuocare Deum uerc agnitum iLixta uerhum ipfiiis, Spirituinuocare eftha!« bere morus Spiritus fanefti in corde, timorem amp;nbsp;fidem, ne inuocatio fit fimult;« latio, Deniq? nota fit integra doótrina de uera inuocatione Dei, ex qua fùrni poteft refutatio peripicua impiarum inuocationum. Certum eft etiam ad Ma;» giftratuum officium pertinerecuram delendi ftatuas quæinuocantur,uelad quas alligatur eftficacia Dei aut faneftorum,ficut fcriptum eft Deut: i 2, Diffie pate aras eorum,8d conffingite ftatuas.

Qu^/nttop^ InhocArticulo rurfus nobis proponamus quæftionemde Schifinate, fo«aduer^ ocifcrantur Aduerlarq,non facienda efte ichifmata,ingens bonum effe con;« rantibiKde^ cordiam,eamcp antcfereiidam paruiserratis. Sedhis omnibusopponamus fchifitMte. uocem primi Præcepti, Fugite Idola. Item, Si quis aliud Euangelium docet. Anathema fit. Qiianquàm autem terribile nomen eft Schifmatis, tarnen feb amus nos cogi hocæterno mandatoDei, Ne homines mortuos inuocemns, neep ad ftatuas confugiamus, hanc tetram imaginationem circumferenteSj uel Deum uel Sanefios magis exaudire ad hanc ftatuam,quam alibi.Hæc non funt parua errata, fed euerfidnes fundamenti,nouos Deos fingcre,amp; Idola fabrica^ re. Multæ autem cauiæ corrumpunt iudicia in hominibus, in quibus non eft lux uerbi Dei. Vt enim in morbis furiofi errant, fic multi fafcinaci Diabo^ lis,non abhorrent à tetris opinionibus ôd exemplis, Habent applaufores Sto^ ici amp;nbsp;Manichæi in manifeftis mendaefjs, quale hoc eft, Omnia Icelcra neceHa^ riô fiunt. Non reformidabant Ethnici confufioncs libidinum amp;nbsp;madtationes filiorum. Talia Exempla oftendunt magnam potentiam Diabolorum effe in captiuandis hominum mentibus. Sed ut minus atrocia dicam,confuetudo ' etiam deprauat iudicia, fi'cut Ariftoteles inquit : u-ç î/w0a/jôta oWç 'xiytSl’i, Simonideum illud ufitatum eft ; TOJ'oKe/j^/aJtTcU'ziw aAileea/j. Ethnicis Bacchanai* lia uide^!

lia uidebantur effe tolerabiles Iudi,lêd cùm Antiochus ea. lerofolymæ fieri iuQ fifieCjCogitemus quanto in dolore lanéli lènes fiinctæ matronæ fuerint^cùm âüdirent inuocari Bacchum, uagari promilcuê uiros amp;muliereSj amp;rapiali5s 9uas ad Iceleratorum libidines, Ita quôd multi non abhorrent à compellatio^ neftatuarum amp;nbsp;hominum, fit aut Diabolico furore, aut praua confuecudinc, Sed hfin quibus eft lux uerbi Dei, cohorrefcunt cùm cogitant fe ad ftatuas felt;« cifle inuocationes,amp; omnia talia fpedlacula abominantur,amp; quia Iciunt man= dataôc dodtrinam Dei deinuocatione,non metuant crimen Schilmatis, fed filant necefl'ariô obtemperandum elfe mandato diuino: FugiteIdola, etiamfi' i^ecejjecftobi! fihifmata difcordiæ, fupplicia ôô ruinæ Iraperiorum fequuntur,Non de parua ï'e certamen eft,{èd de fundamento, quod retinefi necelfe elf, Multa magna defugicnd^ fieleraconcurruntininuocatione hominum mortuorum, ftatuarum^amp;T panis ïdolii.

in circumgeftatione, nec dubium efthis Idolorum adoracionibus pccnas in généré humano cumulari,

Precemur autem filium Dei ueris gemitibus^ut Idola deftruat^Sd Cem^ per uerani Ecclefiam colligate doceatjuuet amp;nbsp;augeat,prcpccr gloriam Deb pccnas miciget.

ÏMpudentia eft ctiamjioninfcitia,poftulareut retineantur magicæ conCc^ Conjicr^tio^ eracioncsoleffaliSjaquæ, herbarum, Papiftis ufiratæ,quas tarnen ludibrijs ^ophifmatum tueri multi conantur,uidelicet hoc argumento: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cafunt.

Ergo amp;nbsp;in Ecclefia fiant conlècrationes^Vt apparet ex uetuftis Canonft niffirunt pre» tgt;us, multas res in templo allaras eflc^ ôô diétas eftc precationes de illis rebus, çr con» Scd amp;nbsp;ille ipfc ritus in uetuftis Canonibus^taxatus eft, Erat enim imitatio fa^ lt;:rificiorum Ethnicorum,in quibus multa pomorum 8^ liquorum genera oftè:« febantur, ut cùm inter primitias Aegyptrj offèrebant Sgt;C manducabantficos, Uociferantesjdulcis ueritas,exiftimabantfe magnum cultum Deopræftare, Étant autem amp;nbsp;hi ritus Ethnici xaKo^KÄi'c« Patrum,fed fuperftitione cumulatæ, Btcuiter autem de argumento relpondeo,

Ncgo confequentiam, Et ratio eft, Quia hæc nequaquàm lùnt fimilia, Precatio ad menfam agit gratias pro rebus corporalibus, amp;nbsp;petit felicem ult;« fum corporalem ordinatum à Deo, Confecratio Pontificia transfert rcs illas Confecratio adufum fpiritualcm contra ordinationem Def uidelicet, ad deletionem pec^« Pontificia, catorum,amp; ad depulfiones Diabolorum^ad infufionem gratiæ, amp;nbsp;fingunt ib las res efle Sacramenta, per quæ Deus fit effîcax, ficut per Baptifmum ab iplb ordinatum, Notum eft autem Sacramenta gratiæ Defà nulla creatura inftitui sacrantetibi pofte, Ac magna circumfpeftione diferimen tuendum eft inter ufùs corpo#: raies ordinatos^cx inter uluslpintuales, Deus arguit uerbo luo peccâta no^ tidpojjù/jt, ' ftra,amp; cùm in ueris doloribus promiftîonem audimus^ amp;nbsp;apud Deum confb^ lationem iuxta promiftîonem quærimus,certôaccipimus à Deo propter Fft lium gratis, fbla fide, remiftîonem peccatorum,amp; imputationem iuiiiciæ

Spiritum Gncflum, quo agnino inuocatio ueri Dei, lætida. m corde ac* cenduntun Addit autem Deus promiflioni gratiæ Sacramentapper quæ uult nos confirmari, nequaquàm uulc ab hominibus noua Sacramenta excogita* n'j nee uult dare lufticiam uitam æternam ullo alio modo, niiï propter Fill* um,gratis, folafide, quæ audita uoceEuangelij à Spiritu fanefto accenditur. Non igitur fingendum eft, laie aut aqua delen' peccata,aut gratiam infundi in oleum. Hæ portentolæ iuperftitiones exccrandæ iunt.

vfui corpora» Vfus autem corporales aliter ordinati funt, uidelicet ad fines corpora* la ad quid fint nbsp;nbsp;nbsp;creaturæ certæ condite funt,quibus uult nos uti,alijs ut fint cibijalqs ut fint

’ nbsp;nbsp;nbsp;potusjalrjs ut fint medicamenta,alqs ut fiht inftrumenta amp;c* ficut Deus mira*

bili iapientia res difiinxit. Ad hosordinatos fines utendum eftereaturis, de quib. Paulus inquit: Sandifîcatur cibus per uerbum Dei ÔC per precationem.

Dulciflîmafententiaeft, ncctantùmde cibis intelli^atur, fed doétrina QK^etwupre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporalium ordinato. Primùm enim

rtim corpora» quærant prj, an amp;nbsp;quomodo Deus conceflerit ufiim cibi, coniugij, Magiftra* Hunt fint con» tus^iudicij ÔC militiæ,ôlt;^ aliorum laborum,iuxta dicfiumdn præceptis meis am* fideranda. ßuJate, Non fit uita talis confufio. Ut faciant homines quidlibet fine diferimi* mine,iêd ordinata à Deo facienda iunt* Non licet fratri ducere fôrorem, non funt concefiæ uagæ libidines,non licet graffari rapinis SCcædibus,utfa* ciunt T y ranni, non licet docere quaslibet do(ftrinas,ut Magicam aut Hæreti* cam, Sed ordinata à Deo facienda 8d docenda funt, Diicamus igitur ex uer* bo Dei,quid præceperit aut approbauerit Deus, Sc iciamus conlcientiam rc^ gendamefle uerboDci,ut Zacharias amp;SEliiâbeth uiuunt in coniugiobona conCdenda» Cornelius elt miles Romanus bonaconfcicntia,fcit Imperia à Deo ordinata eiïe certo modo, amp;nbsp;Romanos eflè legitimos dominos illius po* puli. Bafilius eft icholafticus bona conlcientia,icitlegioporterefcripta Pro* phetica nbsp;nbsp;Apofi;olica,iuxta diclum: Attende ledtioni amp;c. Ira uniuerlaliter re*

gatur uita his didis.dn præceptis meis ambulate. Item, Milita bonâ miliriam habens fidem ôdbonam conlcientiam. Item: Noliteerrare,Scortatores,adul* teri,idolatræ,non polfidebuiit regnum Dei, Sit ergo opus conueniens legi, Præluceat autem fides, uerè agnolcens filium Dei, amp;nbsp;Hatuens tibi Deum pro* picium cire,amp; te exaudiri propter Mediatorcm, amp;nbsp;accedatinuocatio,quepri* mùm gratias agat pro uita, ui(ftu,defenfi'one alijs* Deinde petat,ut opus fit felix,ut Dauid agit gratias pro conftituta patria. Deinde petit luam dextram régi in acie,quia leit uidoriam Dei opus elle, Coniuges petunt le amp;nbsp;infirmam fobolem protegi, quia fciunt feriptum elfe: Nifi Dominus ædificauerit do* mum, fruftra laborant qui ædificant earn. Vident Zacharias amp;nbsp;Elifabeth, ubicp uagari in ludæa petulantilfimos milites, ficut nuncpiæfamiliæ Vnga* ricæ inter læuilîîmos Turcos degunt: Petunt igitur defenfîonem à Deo, iuxta didumiEgo ero murus igneus in circuitu eorum.Item:Circumuallatan* gelus Domini timentes eum. Sicamp;Iolàphat petit auxilium. Cùmnefcimus quid agendum fit, ecce oculi nüftri ad te Deus tolluntur. Doefior petat régi mentes docentium difeentium, amp;nbsp;dari ut labor fit felix. Hæc omnia con* gruunt ad communes régulas uitæ: Commenda Deo uiam tuam, fpera in cum,amp;ipfe faciet. Subditus efto Deo, ora eum. lactainDeum curamtu* ain^ÔC ipfe te fuftentabit.

Cum igitur hæc concurrunt in ufu cibi, aut coniugrj aut milihXaiit alia=j rum rcrum corporalium, uidelicet congrucntia operiscum uerbo Dei,fides, ^uotnoJo fit gratiarum adioA peritio auxilijjufus ille fit fanólus^id eftjOpus à Deo approx pn(7»s. batum feu fanctum, Deo placens in credente. nbsp;Vuit igitur Deus exerceri

cognitionem dodrinæ fuæ, fidem Sgt;C inuocationem,etiam in ufu corporalium rerum, ficut Filius Dei docet nos petere panem quotidianum, ièd finis or^ dinatusintuendus eft, Ideo Paulus inquitïSandificatur cibus per uerbum Dei per precationem*

Eó aucem magis taxanda efi: Papiftica coniuecudo in illis coniecratio^ Conficratio nibus, quia dekt necelfariam dodtrinam de diftindione promifiïonis gratiæ ^quot;îçcrimnprZ amp;nbsp;promiifionis bonorum corporalium» Sæpèautem alibi de bac diftindlio#^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gm»

ne dixi, quam certè oportet in Ecclefia notilfimam elle: Promiffîo gratiæ ofgt; n*« o- tono« fertbonaæterna,remiirioncm peccatorum, reconciliationem, imputationem iufticiæ, donationem Spiritus iâncfii, Sgt;C uitæ æternæ gratis propter Mediator tem, Sc femper certa Sc rata eft, quandocunep in conuerfibne homo amplecti^ tur earn fide intuens Mediatorem» Ideo dicirur,Nouum Teftamentum seters« num, Sc quia bona alFert æterna, 5c quia certôratum eft credenti,etiam cùm deftituimur omnibus bonis corporalibus,ficut lob inquit;Etiamfi occidet me, fperabo in eum» Item, Viuo ego dicit Dominus,Nolo mortem peccatoris,fed ut conuertatur uiuat, EzechielisQuacuncp die conuerfus fueric impius, impietas non nocebit ei. Et Deus inquit; Septuagies fepties remitte»

Talia dida quæ propriè loquuntur de promiffîone gratiæ, kmper in P)-o»lt;i}?w gr^. confpecfiu finr,SC fides, quæ gratis propter Filium accipit remiflîonem, fern«« U'cfewpcr perprælucere debet petitioni corporalium, 5c abhis longé dilcernenda eft» Reprehenfus eft Chryfoftomus, quôd cùm alrj Epilcopi decretum faéturi eQ rent corpora, feut,ut femel tantum poft Baptifmum lapfus agens pcenitentiam reciperetur, *lt;»»». ipfe contrà dixit, inquiens :x(A/aK/çzjL£TavoH(^ç£icr£Ae£TC). Iddiélum oppofuitNo:« uatianorum errorfquod reélè intelledum pijs gratum fit»

Deinde ueró confiderenturpromiflïones bonorumcorporalium, Cogi^^ Qufitqi caufie tetur ad quem ufiim ordinata fint, Sunt autem quinep caulæ propter quas l5elt;

US od corporalium bonorum promiliiones tradiditgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;botwrü

Prima, Quia Deus uult nos præm unire contra Epicureas opiniones, corporalium. quæ fingunt bona corporalia aut fola humana induftria parari, aut cafu obijci, ficut Seneca inquit,Fortuna cceca manu fpargit fua munera, Aduerfus has te* nebras docet nos DEVS non cafu,fed uerè confilio fuo dari Sc auferri etiam hæc bona,ut dicitur in ProuerbqstBcnediétio Domini diuites facit. Item: Ego dedi eis frumentum, Item,Ipk eft uitatua,Sc longitudo dierum tuorum. Item Pfal, 3 3, Leones efurierunt, timenti autem Dominum non deerit ullum bo^ num.ltem Prouerb.3, Corrofio à Domino in domo impq,

Secunda caula eft, Vult Deus has promiftîones teftari lê in hac morta# i r. Il uita certo tempore etiam kruaturum elfe Ecclefiam, quæ non elTet, fi Deus non tribueret uitæ fpacia, uiétum, mediocria hofpitia,politias 8C ceconomias, Ideô Dominus inquit : Primùm quærite regnum Dei, SC cætera adrjcientur uobis : Seit Pater uefter uos his rebus indigere. Et Efai, 3 3, Panis ei datus eftjRegem in decoro fuo uidebit, Item 30, ubi mentio crucis addita eft, Da^ bit uobis Dominus Doflorem, ÔC panem 8c aquam cum tribulatione,Sc ocu«î

11’ tui uidebunt Doctorcm ruum. His teftimonrjs confirmaci in tantis rui’nis Imperiorum fperemus Deum tarnen aliqua hofpiria Ecclefic (èruaturum cfle, amp;nbsp;ut feruet petamus, ód non turbemus ea morum petulantia, ficut certè paula* tim crefcunt in Imperqs confufiones propter hominum peccata,ficut oftendit ftatua Daniell's, Efaias déplorât diftradiones amp;diftradionum caulàsjim# quitates noftræ ut uenti diflipauerunt nos, Quàm triftia nunc lîint hofpitia Ecclefîæ fub Turcis amp;nbsp;Pontificqs Tyrannis, Hæc intuentes, petamus famiJijs noftris pofteris tranquilla hoipitia, ÔC Deo gratias agamus,ficubi fiimus in policqs honeftis.

11 r. Tertia cauià. Promiffîones bonorum corporalium traditæ funt, utea petantur, fides amp;nbsp;inuocatio in eorum petitione exerceantur, Cogitemus hæc efFe beneficia Dei, nbsp;dari,ut Ecclefia in hac uita uiuerc polTit : Ad hune

ordinatum finem direda fit petitio uitæ, iànitatis, uieflus, pacis, honefti ftatus politici,ceconomiarum. Vult Deus hæc peti, in his petitionibus de ièfe SC de fuis operibus cogitari. Ideô exprefle mandatum eftdnuoca me in die tribut* lacionis,amp;: eripiam te,8c glorificabis me. Et iubet Dominus nos petere panem quotidianum,

promißiones Hic uerô etiam feiamus promiflîones corporales habere exceptionem corpordl« ht cruefs caftigationis, Non Temper mox dantur corporalia quæ perimus, uc nem crucii à- ^ùm Latro orat Deum, ne afficiatur legitimo fupplicio, quia poftulat Deus in cAjligntionii, corporalibus afflidionibus obedientiam, amp;nbsp;in pocna icelerum amp;nbsp;in cruce^ Quanquäm igiturnon iubito tolluntur omnes calamitates, tarnen precatio non eft irrita, léd certum eft impetrari aut ut mitigentur pcrnæ,aut ut prorfus tollantur, iuxta didium : Si peccata ueftra fuerint ut coccinum, amp;nbsp;utuermicu* lus,eritis candidi ficut nix, ftilicet remota culpa amp;nbsp;remotis peenis.

Ad petitionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semper autem ad petitionem adiungenda eft gratiarum adlio, ut confitss

mente aflenfib, quod amp;nbsp;hæc bona corporalia reuera tribuantur â gettL gratiif^ Deo,iuxtadic'tum:Ipièeftuitatua,amp;loiigitudodierumtuorum, Pfal.jl.Ec-â rumailio. nbsp;nbsp;ce oculi Domini fuper timentes eum, nbsp;nbsp;expédiantes mifericordiam eins, ut

eruat à morte animas eorum,amp; alat cos in fame.Proftindum malum eft in ho« minibus dubitatio de prouidentia, amp;nbsp;uidentur cafu fpargi hæc bona,cùmfæ« pê tribuantur 06 malis,ièd feito propter alios fines tribui, ôd teafpicias,fcias te quoq^ indignum fruihacDei beneficentia, tepafticum Ecclefia, quiauulc Deus aliquam in hac uita Ecclefiam fuperftitem efte. Confirmes igituraften« fionem,ôô petas à Deo hæc bona, et danti oftendas gratitudinem hac ipfa con« fefîîone,quôd ipiè largiatur,

1111. Quarta cauià, inuocatio propter corporalia ièmper fit commonefadlio de ipiritualibus,quia in omnibus petitionibus oportet prælucere agnitionem Mediatoris amp;nbsp;gratiæ,ac fidem, qua accipiendaeft remiflîo peccatorum, iuxta didlum: Peccatores Deus non exaudit, ltem,Conuertimini ad me,amp; cpo con«

uertar ad uos.Item,Primùm quærite regnum Dei,amp; cætera adijcientur uobis. Item in Prouerbqs: Oratio irnpij peccatum eft,VniuerfaIiter igitur promiftîo corporalium fit commonefacquot;tio de promiifione gratiæ, amp;nbsp;fimul petantur bo« na æterna, ficut in precationc ufitata hæc coniunguntur. Prima eft enim pro« miifio gratiæ, deinde cætera addita funt, ut fit Ecclefia, ficut initiô didlum eft: Semen mulieris conculcabit caput ferpentis, Pofteaaddit: In labore co« medes ex ea cundtis diebus uitæ tuæ. Deinde ueftitus datur, Et quidem w terceftîo

tcrccHîo Fill] in omnibus petitionibus cogitanda eft,ficut ipfe ait : Quicquid perieritis Pacrem in nomine meo^dabic uobisgt; Ec 2, Cor, I, Omnes promiCi fiones Dei in ipfo ratæ funt.

Quinta cauia, Vt promifli'ones illæ fint teftimonia de præfèntia Dei in y. Ecclefia etiam in hac uita, quia promittunt auxilium, liberationes nbsp;nbsp;protediî»

Ones etiam extra naturæ ordinem^ut præfèntia Dei cernatur, iuxta dicla Pfafi 2 6. Pater Sc Mater dereliquerunt me,Dominus autem afTumfit me, Pfal, S3* E)a nobis auxilium in tribulatione, Vana falus hominis, in Deo faciemus uir^ tutem, 2, Corinths I, Excellenter onerati fuimus fuprauires,utdefperarei« nius ipfi de uita, èC refponfiim mortis in nobis habuimus, ne confidamusin nobis ipfi, fed in Deo, qui exufcitat mortuos. Et cum reuerfa multitudo ex Babylone nondum haberet loca munita, in quibus mulieres, pueri, fenes ad^ nerfus fubitas irruptiones tuti effent, confolatur eos Deus, inquiens : Non in fxercitu,non in robore,fed fpiritu meo,dicit Dominus, Ego ero murus igneus in circuitu ueftro, Efai,46, Qui geftamini in utero meo,ego etiam in fèneda nos geftabo amp;c, Efai. 40, Sicut paftor in gremio fuo geftat agnos recens edis tos,fic ego uos geftabo SCc, Hæc ita fieri exempla oftendunt. Inter aflidua la* trocinia fudaica, Syriaca, Parthica, Arabica, Aegyptiaca, Antiochi amp;nbsp;Hero* dis tempore, tarnen Deus mirabiliter protexit pias familias Simeonis, Za* chariæ, Annæ, Mariæ, 8ë alias multas, amp;nbsp;quidê ita, ut honefti congrefTus ad difcendum amp;ad minifterium publicum fieri poftènt, Ita nunc feruat amp;nbsp;Ier« üabit aliquas pias familias,amp;: honeftos coctus,amp;l ut gubernet ac fèruet eos,toto turn peAore precemur,

Hanc doftrinam de difcrimine promiflionum, amp;nbsp;de ufu rerum corpora* lium ordinato, de exercitfis fidei Sc inuocationis, in petendis bénéfices corpo* ralib, iufto ordine, Pontifi'cij peruerfo rerum ordine,in fuis confècrationibus, quæ uel Magicæ funt, uel Idolorum cultus, obruunt, Idcó confècrationes eo* nim,de quibus hic diximus, damnandæ amp;nbsp;uitandæ flint.

Has refponfiones de Bauaricis interrogationibus eô tradidfquia Inqui* fitores illi aftute in ipfà‘fronte nomina Ecclefiæ amp;nbsp;Schifmatis tanquàmGor* gonem nobis obqciunt, Terribile eft autem nomen Schifmatis, amp;nbsp;fèmper Iniperrjs difcordiæ exitiales funt, Ideô apud Reges Principes alienos à no* bis plurimum læduntur noftri,cùm dicimur autores Schifmatum amp;nbsp;faces dift fidiorum, Sed huic crimini opponenda eft hæc uera,neceffaria amp;nbsp;firma con« P, ir TT 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T 1 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 n O If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poncwfl« »Mfl«

lolatio. Mandatum Dei : rugite Idola, antercrendum elt oC publicæ concor« (i4tum Dei, diæ,8lt;^ uniuerfis huius uitæ mortalis commodis, Adiungenda eft amp;nbsp;hæc uox terribiIis:Qui dixerit blafphemiam contra Spiritum fàndum,non remittetur ti, nbsp;nbsp;Vt igitur fciant rudiores,habere nos caufàs neceffarias dilfcntiendi ab

Aduerfàri]s, ôd hæc certaminanon efîè Xoyo/xax'aç, nec nos ambitione, odijs, ftulticia,errore nobis accerfère pericula, necefle eft nos monftrare Schifmatis caufas, in quo illi culpandi fùnt, qui manifefta Idola colunt,amp; coli præcipiunt, ut ea ftabiliant, crudelitatem fine fine exercent, A talibus diffentire nos

ßCio autem pafîîmuagari Erronés, Anabaptiftas amp;nbsp;alios, fanatica délira* ^menta, circumferentes, Ideô in hoc Libcllo hanc admonitionem ad* dam.

VnA uera Ec. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^jcn efl uera Eccleüa Dej\ de qua dicimus in Symbolo: Credo e/îè /ân=*

fun^mmTum Ecclebam Cacboh'camjguæ etfi eft languidum corpusjamp;f muka habecin^ efi chrifiuf. brma membra, ramen de fundamento confenfum retinct^nec pertinacirer de*« fendit Idola ÔC errores pugnanres cum arciculis bdei, iuxta dïdfuin : Funda^ mentum aliud poni non poreE præcer id quod poßtum eE^ quod eii Chriftus lefus, Irem^Si guis aliud Euangelium docer^Anarhema Fr, ltem:Fac ut unum fincinnobis^ IneaEccleFafolaiunteledibiuxtadiffium: Qj^os elegir hos 8^ uocauir, Ac dulcis confolatio omnibus pijs eiï^ Fcire femper aliguas ueræEc*« cleiïae religuias conièruarn Q.uories igicuruerba Symbolirecitamus: Credo cffeiandiam EccleFam Catbolicamj læti Deogratias agamus,guod feruac alF guas ueræ Eccleiiæreliguias, ÔC circumfpiciamuSj guæ amp;nbsp;ubi Fnt, amp;nbsp;nos eis adiungamus conrenFudedoéîrina:,confeiîione amp;nbsp;dileéiione^ Nonuagemur opinionibus Fne Fne uc Pyrrhoni], Regulam igirur tcneamus^quælubetnos uerx EccleFæ dues eHe^ ur dicirur Pfalm 2 8, Vnum boe reguiro à Domino, urbabiremin domo Dei omnibus diebus uiræmeæ, ut uïdeam uolunratcm DominiuiCitem remplum eius, Pfalm, 8 ), Beari guibabiranr in domo tua Domine,elegi habirare potius ad Urnen domus Dei, quàm in Palatijs impioif rum, Pialrn,^!, PlanrariindomoDominiinarrqsdomusDei nobriboren bunr, Er Pialm,^], Non adbærer ribiièdes praua,guæformar corruprelas in praecepro, Er Pfalm, I2i, Rogare guæ ad pacem funr Ierufalem,profperin ras diligenribus re. Et 2, loban, i, (2i]i non maner in dodrina ChrififDeum Ccrtißiinuß- non baber, Eb aurem cerribimum bgnum ueræEccleba', dodrina Euangelij boner confeffioEcclebarum nobrarum brmilfimèreti^ fMincorrtc rtens Symbola, Sgt;C cumpuriore anriguirareconiènriens, amp;nbsp;damnans contrat pa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riam dodrinam nbsp;nbsp;Idola, affirmo nobras Ecclebas uerè ebè membra Carbolic

cæEcelcbæ Dei, amp;: proßreor me earum ciuem ebe,amp;^ ad earum /ocietatem alii^ os inuiro,ur unum bmus in Deo,amp;horror,ne bnrerrones,gui nulliusEccleßae dues eße uelinr, Dignuseb memoria dulcis uerbculus Nazianzeni: Jhtw nbsp;nbsp;nbsp;»

Refutitio iHo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sumantur aurem perfpicux refutariones Anabapribarum ex fcripris

rum qui^guæiæpc reperiui, Nunc guia mukiinreripibs alibi circumferunt Mahon ^Same^r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Efpbemiam conrra ßliumDei, guænegarin Chribo naroex uirn

cumferunt, duas ebe naruras, diuinam amp;nbsp;humanam, ranrùm de ea conrrouerba hoc loco dicam, ur pg in guoridiana inuocarione habeanrin confpedu illubria ren bimonia conrra Mahomericos,Samoiarcnicos Serueticos furores,Fit enim inuocarioRrmior ardenrior, cum uera rebimonia inruerur.

Sieur Pharibd cogirarunt Mebiamfore excellentem uirum, gui domin tisgenribus impobturus eber legem Moyb, nbsp;deleturus Idola,amp; faemruspan

cem poliricam in genere humano, ÔC nihil eum ebe anteguàm nalècrerur ex muliere,necforein eonaruram diuinam, necinuocandum ebe, nee darurum æcerna bona : Ira adhuc uiuenribus Apobolis Ebion amp;nbsp;Cerinrhus contenden runrin Chribo non ebe duas naruras, diuinam humanam, 8c fubinde hanc blalphemiam homines prophani renouarunr,utSamofarenus, guidefenfus eb à2ienobia,guam uidr Aurelianus, Eriudieo Ariam,Neborium Sóbmiles reipfa idem fenbbe guod Samofarenus docuerar, etiambabute nouisinuolu^ cris eandem opinionem rexerunr. Tandem Diaboli, armis amp;nbsp;horribiliren gnoMa^

^^TICrLOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;585

§no Mahomen'co hanc contumeliam Filrj Dei ftabilierunt» Efl' enim neruus fundamentum regni Mahomenci hæc blafphemia, quod in Cbrifto non fit Fund^ntentum lt;iiuina natura.

r- 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T~\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bld/phct

Conliderantes autem hanc totam potentiam oppofitam nh'o Uei, ingen* mu contra fi dolore afficiamur, èc clamemusad ipfum filiùm Dei^ficutipfe precatur in chriftum, sgone patrem: Sancftifica nos fill Dei in ueritate^Sermo tuus eft ueritas. No^s turn eft autem amp;nbsp;recens Seruetum renouafle Samoiatenicas blaiphemias hunc multos Anabaptiftas amp;nbsp;alios iequi.

Vtigitur initio in conipe(ftu fint infignia, illuftria amp;nbsp;firma teftimonia, Tc/limonia S|ùæ oftendunt duas naturas diuinam amp;nbsp;humanam cfle in Chrifto nato ex uir;' gine, femper has duas proprietates diuinas tribui Chrifto confideremus inc/,„yjo^ Uniueria icriptura Prophetica amp;nbsp;Apoftolica^uidelicetinuocationem amp;nbsp;omni* potentiam. In fcriptis Apoftolids teftimonia flint de inuocatione illuftria, Matth. 11. Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis^SC ego reficiam tios. Iohan.3. Qui credit in filium habet uitam æternam. Alt;ft.2 7» Domine iefufufcipefpiritummeum. I.Their.5. Ipfe Deus ÔÔ pater nofteramp;Domi=» tius nofterlefus Chriftus dirigat uiam noftram ad uos. 2.Thcfr.2. Ipfe Dornin tins nofter Chriftus, amp;nbsp;Deus amp;nbsp;pater nofter, qui dilexit nos, dédit confola^ fionem æternam,Sc fpem bonam in gratia,confirmet uos in omni fermone èC bono opere Jnuocat èc Iacob Gene.48.Deus Abraham Angelus qui eripu* ft rne ex cuncfiis malis benedicat pueris iftis. Pfalm.2. Beati omnes qui confiilt; tlunt in eum. Pfal.72. Timebunt eum donee erunt Sol amp;nbsp;Luna.ltem,Deprçs»

' cabuntur coram eo femper. Et perpétua inuocatio ufitata in Ecclefia,35'^6 saï«« tedimonium eft de diuina natura in eo^

De omnipotentia manifeftifti'ma funt diefta in feviptura Prophetica SC ’^mn^tmtU Apoftolica,quôd Meflias redditurus (it iufticiam uitam æternam. Propria ebrifii. ' fft autem naturæ diuinæ omnipotentia. lohan.iy. Ego fiim uitis,uos palmi^ tes,fine me nihil poteftis facere. Matth.18. Vbicunq^ funt duo aut tres con# gregati in nomine meo, in medio eorum fiim.

Taliadidamulta funt in confpedu,quia non Iblùm de dogmatenos confirmant, fed etiam’dulciflimas promiffiones SxL confbiationes tradunt,qui* bus uere eft efïîcax filfus Dei, Sc cor alloquitur,iuxta dida,Fides ex auditu eft. Ëuangelium eft potentia Dei, ad falutem omni credenti. Deinde afpicientur fingularia teftimonia, quæ flint affeueratfones de duabus naturis in Chrifto. Et quia Iohannes confulco exorfuseftdefcriptionem perfonæChriftiàdiuP na natura,id teftimonium femper in confpedu fit. Et refutemus elufiones amp;nbsp;præftigias, quibus Samofatenus, Photinus amp;: Seruetus eum locum obruere conati funt.

Nominat Iohannes æternam naturam in Chrifto^oWamp;^hacappellatixTj:;^^^^^^^ oncexprefteutiturin hac fignificatione,non folum in hoc exordio narration turn in chrù nis fuæ,fcd etiam bis in Epiftola. cap. y.Tres funt qui teftimonium perhibent in coclo,Pater,Aoy©gt; amp;nbsp;Spiritus fàndus.Itcm in i.eap. Epiftolæ: Quod erat ab initio,quodaudiuimus, quod uidimus oculis noftris, quod afpexjmus,8c quod nianus noftræ contredauerunt de uerbo uitæ annunciamus uobis.

In Epiftola ad Ebræos etiam exprefte dicitur. Omnia per filium creata effe, 8lt; mox additur defcrip tio ; Qui eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mù xapanTHf vTcosia-ia^

Sturouj'deftjßjbftanrialis imago,Sunt igitur 3uæ proprig appellationes naturaé diuinæ filr),Aoy@-' èc imago æterni patris, quarum altera déclarât alteram. Sed aftutè Samofatenus diâ;a Iohannis elulît. Finxit Aôyopnon oportere intelligf zoyo/j iz(2zsa/A2vop feu ut nos dicimus, uiuentem amp;nbsp;intelligentem perfonam. Sed fatis eflè, fî incelligatur cogitatio feu decretum de uenturo redemtore horra'ne, feu ionus ipfe promilTionrs euaneicens. Aduerius hanc eluG'onem aftutè co»lt; gitatam benê muniamus nos didis Propheticis ac Apoftolicis, èc uetuftæ Ecclefiæ teftimonrjs.

yyoç ôua'/« Ignatius nominat Chriftum xoyo/j ôucr»d5J'«. Extat 8è Gregorij Neocælàrien conieftîo^ qui uocatus fuit ad cognitionem contra Samofatenum digniflî^ ma memoria^quæ deftribit dilcernit perlônas, Extant uerba lib.y.EuIèbi}. , Vnus Deus pater uerbi uiuentis, làpientiæ fubfîftentis, amp;nbsp;imaginis fuæ inte^ ger integræ genitor parer filij unigeniti. Vnus Dominus,folus ex folo imago patris,filius fempiternus ex lèmpiterno. Vnus Spiritus S.ex Deo iubftantiam habens,qui per fîlium apparuitjiàndificans,per quem Deus fiiper omnia cog^= nolcitur. Tertullianus contra Praxeam exprelfè quæftionem mouet. An AÔy©gt; apud lohannem ftgnifîcet crœ/x«, qua uoce i n tell igic perionam,amp; alïîrmat Aoyo/j ibi ftgnificare non fonum aut cogitationem euanelcentem, ièd quiddam vlt;22?a/;ÂwoMubfiftens Sc intelligens.lrenæi uerba hæc funt lib. 2, cap. 3. Oftenfo manifeftè quôd in principio xôy©-' exiftens apud Deu^ per quem omnia fada lunt^qui lèmper affuit generihumano,hunc nouiflîmis temporibus lècun^ dum præfinitum tempus à Pâtre, unitum fuo plafmati paffibilem hominem fadum mifit.

de pjæc illuftria teftimonia laudatorum Scriptorum,qui fuerunt ante fumtionêbu! Nicenam Synodum.Teneanturautemin Icriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis ilia primum, quæloquuntur de Meflîaajite affumtionem naturæhumanæ# Dominus inquit:Antequàm Abraham natus eft,egoftim. lohan.l 7. Glorifi« ca me ea gloria,quam habui apud te antequ.àm fuit mundus. i. Corint.lO, im quit Paulus, Chriftum aftuiffe populo in delêrto, EtMicheæ g.Egreffus eius ante dies mundi. Hæc uerba de Meflîa propriè dici non dubium eft. Eft igi^ tur in Meftîa nato inßetlehem altera natura vlt;2zsa/A5z/H, quæ fuit ante initium Mundi. Ac fi Aôy©gt; tantum fignifi'caret cogitationem non fubfiftentem feu fo^ num euanelccntem,non poffet dici, Antequàm Abraham natus eft,egofunh Congruit hue didum îaeob : Benedicat Deus his pueris amp;nbsp;Angelus, quili^ berauit me ex cundis malis. Difternuntur Pater amp;nbsp;Filius qui eft ange#: lus, id eft, miffa perfona. Et dulcis confolatio proponitur in appellatione miflîonis, quia fignificatur nobis miffum effe,’ut fit nofter redemtor falua^s torgt; Adiungoôè didum lob cap. lÿ. Scio quôd redemtor meus uiuit. Ergo eft natura Mefiîæùlt;aisajuSz/K ante affumtionem humanæ naturæ. lohan.g.Pater meus uftp modo operatur ôè ego operor. Ait iè inde uftp ab initio mundi 0* perari cum Pâtre. Eft igitur xôy©gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem deinde confirmant omnia

dida de omnipotentia oè inuocatione Meftîæ. Si xôy(^ fignificaret tantum euanelcentem fonum,non effet in Chrifto nato ex uirpine natura creatrix, om nipotcns,8ô exaudiens.Exprefle autem dicit lohan, Mundus per ipfom fadus eft. Item, Quæcuncp Pater facit,hæc amp;nbsp;filius fimiliter facit. Sicut Pater exuft citât mortuos ôd uiuificat,fic ÔC filius quos uult uiuificat. Et illuftre teftimoni# um eft

^T{T1C7LOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^6

üm eft in Paulo ad CoIIoCubi exprefle de filio loquens aie per eum condi’ta eC^ fè omnïa,amp;r per eum confiftcre,amp; ipfum eflc ante omni'a,'

Hæccùm de natura Humana non poflïntdici, manifefta aflèueratio eft, quodinhoc Chriftonatoex uirgmefit amp;maneat altera natura, quæeftdiui«« na crea.trix eum Patre amp;nbsp;Spiritu lando. Sic Epiftola ad Ebrfos loquitur; nominat filium,amp;^ mox addit: Per quem èc fecula fecit»

In his teftïmonqs cùm uocabulorum perfpicua unica Gt iîgnifîcatio, non poITunt aliæ peregrinæ inrerpretationes affîngi. Quare pia mens agno* feit le conuinci, intelligit nullis præfbgqs iophifmatum labefadari pofle proprietatem certitudinem in his didis ; Neceiîe eft igitur in exordio lo^ hannis in telligi xôyop

Adiungantur ÔC Prophetarum teftimonia, Ierem.2}» Et hoc eft nomen quo uocabunteumjehoua, iufticia noftra, Ibi tribuitur Chrifto nomen DEI proprium, Etfi autem ludæi hoc teftimonium ueteratoriè eludunt, tarnen re^ tincamus natiuam uerborum Ggnihcationem, Ait Mefli'am uocari, id eft, in# uocari,hac fide,quod fit germen Dauid Si. Deus omnipotcns,qui reddat æter# na bona, iufticiam Si uitam æternam, Hane efle natiuam ftntentiam manife# ftum eft, Qtioquo modo ludant ludæi, certè Chrifto tribuitur hæc gloria que foil' Deo compctit, quod tollat peccatum Si mortem,amp;: reddat iufticiam Si ui# tarn æternam Eiài, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ocabitur nomen eius Emanuel, Et cap.ÿ, Vocabitur

nomen eius Deus fortis, pater æternæ uitæ, Hic quoep præftigias ludæorum réfutât alfeueratio de omnipotentia,pater æternæ uitæ,

Pfal.4V, Concupiicet rex decorem tuum,quia ipfe eft Deus tuus,amp;^ ado# rabis eum, Dulcis coniblatio eft,quôd ait,Meflî'am delcdari pulcritudine Ec# clefiæ, quæ tarnen coram mundo ualdè deformis eft, opprefla odqs Si iæuitia Regum, diftîpata, finecerto imperio, plena pauorum, intra left ièntiens iuam infirmitatem. Aduerfus hanc triftem Ipeciem opponamus hoc didum dulciftî nium de pulcritudine Ecclefiæ placentis Chrifto,

Pfal.72. Ante Solem erit nomen eius, Si benedicentur in co omnes gen# tes, Eftep fingularis emphafis in uocabulo: Ante Solem gignitur hic filius,

Sunt autem duæ appellationes filq exprefle in manifeftis teftimonqs lo# nbsp;nbsp;nbsp;appeBa#

bannis Si Pauli, IIVIAGOamp; LOGOS: Quarum declaratio à ueteribus feriptoribus tradita, piè,reuercnter,amp; fine cauillatione confideranda eft,

Sumitur in declaratione fimilitudo ab Anima hominis, in qua funt Dedarâtio Mcns,Cogitario,quæeft imago rei cogitatæ, 80 Motus qui eft impulfiofpi# rituum, Hæc præcipua in nobis ipfis utcuncp confideremus. Si feiamus re# üeramirandam ïabricationcm eire,quæ nuncin hacinfirmitate noftra non fan's perfpici poteft. Sed tarnen commonefadio de Deo eft, Aeternuspa# tereftuelutmens. Hic felè intuens nbsp;nbsp;perfedê cognofeens cogitatione ilia

gignit imagincm fuam. Nos formamus imagines euanefeentes, fèd ipfe gi# gnit imaginem non euaneicentem,iêd vlt;êi?a/jSgt;vo/JKaiD/xoXff/o/),amp;ucin Symbolo dicitur. Lumen de lumine, in qua imagine lucent patris fapientia amp;bonitas, Cùm hac appellatione imaginis congruit altera appellatio, quia imago ge# nita cogitatione eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hac declaratione pïurimum ueteres ufi funt,

Bafilius, Nazianzenus, Auguftinus Si aïfj multi, Addit Si hanc Nazi# anzenus,filium dici ^oyop, quia fit perlbna immediate proferens Euangelium ex finu æterni patris, alloquens Patres, conferuans minifterium Euangelq, Si

mediate in eo effîcax eft^oftendens patrem^ ficut inquir: Nemo nouit Patrem m'n Filius,8^ cui fili'us uultreuelare, Vnde 8^ hoc dulci'ffîmum Argumentum cxtruic;

Filius protuUt Euan^eîium ex finu æterni Fatris ab irittio,^ oßendit Falt; trem.

Hæc declaratio ttep? xoy« uaïde dulcis eft piè earn confideranti\ Ipfe te al» loquitur Rlius^qui adefiin miniderio externo Euangelfj, ficutamp;apud Eûiam dicitur:Ego qui loquor ecce afïum » Hic filius eft uerax legatus amp;nbsp;imago æter* ni Patris^profert ueriftîmè quod ftntit pater^uere adeft filiuSjexaudit,amp; eft e£« ficax in coniolatione, quæ ibnat in externo minifterio* Et ad Ephefi diciturî Sedetad dextram Parris dans dona hominibus, Äpoftolos.Propheras^Euan« geliftaSjPaftores amp;nbsp;Dodores* Et Athanafius inquit: Patefecit fe Pater homb nibus per imaginemjn qua ipfe lucet.

Ex talibus diftis iumit Nazianzenus banc declarationem^dici ^óyop ör/sf« Hæc declaratio minus obftura eft quàm altera,amp; ualdè dulcis.Eft enim aliqua certa uocabulorum QgniRcacio cogitanda^SiC tarnen difeerni fili^ um qui eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vlt;s^sa(jSjjoç 8C imago æterni Patris à fonis externis, 8c à noftris

cogirationibus in infinitum oportet. Et confiderandum eft^ubi difertè (cri» pturadefilioloquatur, ubide dodrina amp;nbsp;uoce reuelata, Hæc Stenckfeldius multipliciter confundir, qui negat externa uoce Euangeirj Deum efticacem efle,

Refjionfiodd Præcipuè uerô opponitur dodrinæde natura diuina in ChriftoargUzâ oiteâtonë de mentum de morte:Chriftus mortuus eft,Non eft ipitur Deus, »wrfeCbn/îi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

quod propte» Ad id argumentum ueraamp; neceflaria Refponfîoeft, CùminChrifto reanonltt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-j

, nbsp;nbsp;nbsp;duæ tint naturæ, quædam propria uni naturæ non impediunt, quo minus ad^

fit altera natura, Propria fiant hæc humanæ naturæ, lacerari membra, pati, mori, Ideô Petrus diiêrtè dixit, Chriftum paftiam efle carne. EtIrenæus in:lt; quit,Chriftum crucifixum 8c mortuum eife quieicente uerbojHtruxa^ovToçTwXoy», id eft, diuina natura noneftiacerataautmortua, fednonufiieft potentiafua, non exercuit fuas uires, Citât hoc didum 8c alia multa Theodoretus in diad logo tertio. Et inter décréta in Synodo DamafiTheodofq primi tempore fa(fta,legitiir : Siquis dicitquôdin paflîonecrucis dolorem fuftinuerit filius Dei diuinitate 8C non carne amp;anima rationali, quam aftumfit in forma ferui, anathema fit, Heronymi uerba fiant hæc in Confeflîone icripta ad Damafum: Secundum illud paftus eft quod pati poterat, id eft, non iccundum illam fub«« ftantiam, quæ aftumfit, ièd îècundum illam quæ affumta eft, Ipfe enim filius fecundum iùam Deita^em non poteft mori. Et Athanafius in libro de incar» natione uerbi pagina 2 8* Cùm non eftet poftabile ipfum mori uerbum,quip^ pe immortalem Patris fih'um, corpus fibi quod mori poftet aifumfit. Cafté 8C rcuerenter ufitatæ formæ loquêdi in Ecclefi'a retinendæ funt.Nemo fie locutus eft:Chriftus mortuus eftiëcundûutrancpnaturâ,Imô particula ^arà exprefte diftinâiuaeft Rom,i, defilionatoexfemineDauid Iècundum carnem Kar« trapua. Et in Acftis cap,2. Secundum carnem refurretfturum cRe Chriftum.Indc

T^^TIC^LOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;387

Sc alij partfculam aarcè fumfèrunt, ut Hieronym t PaHus eft feciindum natu^ fam aiïiimram. Et Theodoretus dialogo (ècundo pag.24. «.ara-rtó -n^ocrAK'^//) cap-*ioçEaufOTôU. Et conlîderandum eft quas formas loquendi uetus amp;nbsp;purïor Eccle#= ç^um formM fia receperit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquendiuett»

Nequaquàm dicitur in Abftracfto, Natura diuina eii Humana, Scd in recèlent. Concreto dicitur, Deus eft homo, cùm de Chrifto nato ex uirgine loquimur* ïtem,Deus eft natus ex uirgine: Deus eft paftiis. Et nominatur hæc forma lo^« ^uendi communicatio Idiomatum, quæ eft prædicatio, in qua proprietas um'ü communied^ fis naturæ,dicitur de perfona m concreto, ÔCfîgnificatur in Chrifto duas eftè naturas, non tantùmita, ut altera fit focia Scfeparabilis, ficutin Elia ÔCalqs ’ Sandis adeft Deus focietate, ut auxiliator, ièparabiliter, fed fie, quôd AÔy©-* aflumièrit humanam naturam miranda unione inièparabili amp;nbsp;perionali.

T« uôjj tfvcTiup’lJ^i«, Et pag.68. ou cruyx“'’''/' t'pyat^ÂTü to/j lt;îiv(rtu(i,u ko/vothç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ovo/xâTUsp.

In controuerfijs Neftori] Sx:: Eutychis neceflaria fuit diligentia difeernen forwuHs modos loquendi. Neftorius enim uociferabatur : Noli gloriari Iudæe,non reieiUscrap» cnim Deum iêd hominem crucifixifti. In his uerbis infidias non cernebat po=^ [»'obdtis in pulus, Qiiare magna multitudo Neftorium défendit. Adueriàbanturautcm

làniores, qui intelligebant quo tenderer Neftorius. Re ipia enim hoc ièn^ Eutyches, ficbatjSicut in Elia fuit diuinitas tanquàm ibeia Sgt;C auxiliatrix Sgt;C Ièparabiliter, fie in Chrifto Aoyop adeftè ut ibeium, nec uolebat duas eftè nattiras in Chrifto,

Unitasunionehypoftatica, Exiftimoautem Neftorium Samolâteni ÔCfimilri Nefloriusfèn» fim blafphemiam aftutê renouafte, lèd fucatam artifîciofi'us. Non igùur Aoyo»

erat certamen Orthodoxorum aduerlàntium Neftorio, ficut tune quoep adfuerit un» multi uociferabanrur, fed de re maxima pugnabatur. Necefte fuit retineri qudmfocid. fianc fententiam: Infinitum dilcrimen inter Chriftum amp;nbsp;Eliam eflc,amp; in Chrri fto nato ex uirgine fie eftè duas naturas, Aoyop 8c humanam, ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit miftus,

ntalfumta humana natura fit làluator, atq; ira fernen mulieris conterat caput fierpentis. Ac ut aliquo modo indicari poftet unio peribnalis, uetuftas ufa eft fimilitudine copulationis corporis 8c animæ in homine. Hæc fimilitudo læpè fepetita eft ab Athanafio ÔC Cyrillo,ÔC uerba hæc apud luftinum leguntur d^ Sna memorial fjS^'Tlwivaa-ip(i)g:i\i')(ß^y7t^o^o':aiJ^lt;x.voHaa.VTtlt;^)^v'r(£ilt;^iu.^iJ'u)na.a'ip, kqû, ^^p.6/iop ÏETO’^âJ'eyp.oc, î(K0Ù p-H TrdvTa, riyotw.

Vt igitur non dicimus. Anima eft corpus, amp;nbsp;tarnen de integro homine dicimus : Homo uidec,numerat, Ira dicitur, Chriftus dormit,patitur, etiamfi nondicimus,naturadiuina dormit aut patitur. Inde diftinftio traditaeftin^ fer propofitioncs in abftrafto ÔC concreto. Non dicitur. Natura diuina eft pafià, Sed Chriftus eft pafiTus, qui eft Deus ÔC homo, Eftep utilis hæc diftins= ftioadexplicandamulta Icripturæ dièta, Antequam Abraham natus eft, ego fum, Afpicient me quem confixerunt, Talcs propofitioncs intelligan^ fur dici communicatione Idiomatum, Reuerenter autem cogitemus loqua^ fnur,amp; fontes confideremus, ac læpc intueamur teftimonia fidem confirmans« fia de utraep natura,ut gloriam filrj Dei agnolcamus,amp; potentiæ ipfius ac pre« fentiæ cogitatione nos confirmemus, non fauciemus mentes inextricabilibus cauillationibus.

Euiychesfiti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eutyches poft Neftorium confufïonem naturarum finxit, quaß conuer/

xitcoiifußone f^effethumanain diuinam-T3)Aóy»,amp;:retinuithas propoßtiones : Natura diu^ «Aturarum. nrro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r, r

naeitpaHao^ mortua Âincerprecatuseit dictum, Verbumcaro ractumelt, hoc modo : Verbum fadum eft carneum, Exiftimo autem hune quoç^ tedè renouafle Samofateni blafj3hemiam, Latè autem uagata eft hæc peftis,amp; di'u hæfitjUideh'cet à fine Theodofij ftcundi ufi^ ad Juftim'anum* Cum^ Théo«« dofius ftcundam Ephefinam Synodum indixiftet propter earn controuerfiam, tanta fuit rabies in defenforibus Eutychis,ut Flauianus Conftantinopolitanus Epiftopus uerberibus expulfùs ex conièflu poftea mortuus fit. Propter eos tumultus Synodus ilia dida eft aksj/k.«'. Quadriennio poft Martianus Syno«! dum Chalcedonenftm indixit,quæ décréta fecitpia contra confufionem nas« turaruminChrifto,nec tarnen extindum eftilludincendium, fed multi Epb ftopi etiam poftea magnis contentionibus Synodo Chalcedonenfi aduerfati funt. Accurate autem refutarunt Eutychen Theodoretus amp;nbsp;Vigilius Mar^ tyr.

Hæc breuiter adieci,ut prj commonefiant de ueteribus Ecclefiæ certami«« nibus iudicfis,ô(S cogitent de fontibus. Suprà recitaui didum Petri,quiait, Chriftum pafliim carne, amp;nbsp;addidi alia quædam uetera dida, quæ fiht in coni* fpedu,ÔC opponantur Stenckfeldq amp;nbsp;aliorum clamoribus, qui audader fimi^ liaipargunt Eutychianis, amp;delent dodrinam de communicatione Idioma«* turn. In his quorundam tanta eft petulantia,ut finganc duplicem communica^î tionem Idiomatum, aliam Dialedicam,ah'am Phyficam, quæ eft confufi'o na^ turarum.

Hæc prolixius commemorare nolo, quia infi'rmi facile fàuciantur, eûnt audiuntcauillationes illorum præftigiatorum, Vtilius eft iæpè cogitare illu^ ftria teftimonia, quæ fidem de utraqp natura in Chrifto confirmant, amp;nbsp;nos exufeitant, ut læti ad eum accedamus in inuocatione,ficut ipiè præcipit : Venite ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftisjamp;egoreficiamuos. Item, Ego ftim uitis,uos pab mites, Sine me nihil poteftis facere. Et ut leremias inquit,Inuocabunt eum, Deusiufticia noftra.

C^M T^ÆFATIOKE THILIF^I MELAKTHO, ISLISjad T)oEïores Eccleßlt;e (Dei in Saxonia,

EC CASV NATVM ESSE GENVS HVMANVM, NEC FRVSTRÄ conditum ejjè tantum adlfolulitates corporis perfruendas^ aut ad h(ts intentes arumnas tuende communis focietatisjcertißimum eîtjfed l)t ejßt aliquodquaßtheatrumfeu templum^in quo Deus innotefceret,^ cui Deus fuam fapientiam 6r bonitatem in omni (Cternitate commu« nicaret.

Ft autem a^nofcatur^patefecit fe^ non folum impreßis in bxec mundi corpora laeßi* ^ffed et tam édita laoce doEirin^e^cui O“ illtßria teßimonia extra hunc naturae ordmem ^ddidit.

Hac y^oceßbi collißt ^eternam Eccleßamjßcutfilius Dei inquit : F ater fmElifi“ eos in 'ï)eritate tua^ Ser mo tuus eSt l^eritas. Et hunc fermonem hult ab Eccleßa bona ßdecußodtri incorruptum)lt;ts‘ßonare omnibus temporibus in^enere humano,

Sed ab hac norma inde hfq^ ab initio, ingens multitudo hominum difceßit difce-ditytùm impulfa diabolicis funjs, turn propria mobilitate. Et horribtli audacia altj Cj’-dofium more rident tot am mentionem diuinitatis ac prouidenti(e,alÿ noua numina,cuit us (y opiniones finxerunty ßabiliunt.

ISlectarnen extingui Deus lucem hertsenoticMprorfusfinit, Sedßruataliquam Ecclefiam, cußodem her^e doErmce. In hac Ecclefia inde hf^ àprimis parentibus, post tdiiam promißionem, Semen mulieris conculcabit caput Serpentis, eit hna perpétua doElrtna de eßentia holuntate Dei.

ISlecgignit Ecclefia nouam doEirinam,ßd helut Grammatica eît fermonis diui^ ni, docet teneram (Ctatem, quid hocabulaßgnißcent, dißribuit numerat htcunque niembra doElrin^, Et adiungit teßimoniaperjßicua, fumta exfcriptis Fropheticis, lt;?* Apoßolicis,aut ettam ex probatis hißorys Sjnodorumautßmilibus, Et pugnantes opi-niones cum hac luce heritatis reijcit,

Seruat enim Deus in Eccleßa minißerium Euangelicum, quod nbsp;nbsp;récitât fcripta

TSLec nos aliud agimus inhac Sj/mbolirecitatione nbsp;nbsp;nbsp;incuetertsfcriptis noßris^

Kequaqudmgignimus nouum doElrinægenus,fed hnam illam perpetuam catholiCiC Ec» clefiee Dei hocem, quam fonabant primi 'Patres, Prophet^ A^pofiolt,(jrqu(e tn Sj/m» bolis expreß'a eit, propagate ad poflerosßudemus, qua in re neceße eß moneri iuniores defermone Eccleßaßico,is' retineri herosßgnißcationes hocum,et taxari corruptelos.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hane

Hanedili^entiam necejjariam ejjè manifeßume^t. Quoties enimh^ecl)ocabulaj Ijerbumj Sßritusjperfinaj HypoflartSj peccatum^ leXj iuflicia,^ratiaßdesj confeßiOi Ec» cleßaßacrißciumjad alienees ßgnificationes detortecfknt?

*Et confiât in lon^is conciombus rnonfirofia^ interpretationesßngi ab ysj quit bus phraßs i^nota eît^ l^t ofiendunt Tudecorum nbsp;nbsp;nbsp;Monackorum enarrationesj tn quibus

ßeßßunejipt 'Veteres de inconemnefaltantibus dtcebantjanimaduertimus'.ï-es^ 'mp ttóJ'«, Tvp pv9/Xüii x/yfl/j.

Ideo^ lt;Cr minißerium Euan^elicunij ds' fiudta literarumßeruat Deus in Eccle» ßaj 'Vt Trophetarum dsr ^poßolorum feriq^ta^ djv alia monumenta le^antur^ ds'fonet 'Vox doErinee inter hominesj qua colH^atur Eccleßa,dsrperiti rudioresadiuuentj enar» rentfermonemy monßrent dtferimina doErinarum^ dtr taxent errores.

TSlec Opus eE caufiam aliam queererej cur neeeßaria fint hceefiudia^nifi quiaVi» demus ea dtuinitus infiituta eße^ dsquot; multis diEis comprobataj Vt Éaulus inquitj Sis aß» ßtduus d5' intentus in leEioneyConßolatione ac doErina^

Heec cümßnt neeeßariaßteris ac doErina opus eE,'Vtendum eE d7 artium admi» niculisjdefinitionibusy diuißombusj collatione^ ratiocinailone^ dsvalijs artium neruisj qtä Junt Velut met^Cjquibus tnclußa Veritees confer uanda eE.

EtßautemyVt in 'Vniuerfum in docendo, multd Virtutes adhibend^efimtyamor Ve» ritatisj prudentia in deleEu rerum neceßdriarunij modus dißutationumyßuditnn con» eordi^e, candor in tudicandis aliorum diEis, odiumfophißiees dsr calumniarumy Tarnen inenarrando LeEor in templis aut Jcholisynonßt ßßnus ad Lyramj adhibeat altquid confilij dsr artis, ac preecipuè reEè teneat antea haußam ex Ulis ipfisfontibus doErinam Eccleßec,

1_JÆC eo preefatusfiinij Vth^eefiudiaordinedocendid^dißcendi, dsrcuramtuendee proprietatü in loquendo ma^is ament iunioresj queead 'Veritatis a^nitionemjdsrad concordiam prodeE,

TSLonnuUi enim contra difijutantj hunc carceremy dfs' hac 'Vincula tuendecproprieta» t ’ts in docendo, indigna eßße excellentibus ingenqsy ac libertatem concedendam eße maßs acutis interpretationes melioresproferendi. Elorum opinionem Eccleßec ac nominatnn 'Vobis, ad quos tanquam ad indices fcribo,tudicandam relinquo.

Hanifeßoe re^ulec funt, Fundamentum aliud poni non poteß, pr(Cter id quodpofi» tum eE,quodeßleßs Chrißus, Etfeperepetitaeßeadem/ententia,.Äbhac norma certè nequaquàm difiedendum eE.

yfc'Vt'Vennßißimè dicunt Grecci, 'Bellerophontem elatum iam prioribusfuceeßi» lusjdjT partaßoria, cùm 'Videret fie à Fegafi per totum a 'érem 'Vehi fupra terras ma» ria, conatum effi etiam intra ccelum ad louempenetrare, fed ibi excufßm Fevafo, des lapfum in terram extinEum effijta audacia extra metoâ diuinitus conßitutas euagandi, exitiofa eE..

Flec illud Verè dicitur,firmonem diuinum fimilem eßfifolijs Stbylllt;^, ambi^uuni incertum. 'Fleraq, ßunt manifeßißima omnibus fanis ac mediocriter inßitutis in Ec» clefia, Et tarnen, Vt minißerium Euan^elicum Deus in Ecclefia eße 'Voluit, ita quot;Vult (y de doErina indicia eßfi, in quibus confeßiopiorum nbsp;nbsp;doEorum réfutât errores i^am»

Sint i^itur its* dogmata Eccleßt^ nota, extent pro^rietate 'ïterborunif quaß fe^ pta munitayEam^ ob caufam initio Symbola condita funtj quot;^tt fumma doElrin^e incon^ ligt;eEiu ejjet récit Ma proprys lier bisjlit tjfdem [yllAbis hæ res pracipute '})bty^ tn Ecclejijs proponerentur.

nunc quoy, in dyudicatione controuerßarum quarundamßniili diligentia opus ßet. Cum au^ßin h^e tant^e res^nonßnt cur^e fummis^ubernatortbusj nos in fcholis de-(^et curare, l)t extet dpElrin^ fumma, quantùm fieri poteil,ßne ambi^uitate recitata^ Q^ia nos in fcholis fubindeprtecipua doElrmai capita repetere, litfit inpuerili kättixho-r, ^ieceffi eïlt

L-JÆC ißtur enarratio SymboU ISLiceni à Caßaro Crucßro inßituta eîlpio conß-^lio,'ï)t quaß euoluta Sj/mbolt doPlrina proponeretur, ttsquot; or do ma^is conßici pojßt, dißributis partibus Symboli in membra, lioluit etiam teßari, nos r euer enter ample Eii iff* ^^eri hiCc Symbola, ^rauißima autoritate tradita,iff* quidem retinere natiuameorum fintentianh

Id conßlium cum ahjprobarent, iff* quidam doPii, pÿ iff*graues '})irt earn partem, édita eil,prodeffie piorumßudys ludicdffint, rurfus earn edidimus, additis aliquot ^^pitibus,addituri etiam Cietera,ßhic labor liobisprobabitur.

E^o quidem fideliter recitare ßudeo communem doPlrinam ßnantem in Eccle» Jqs har um reßonum,quam iudico, diligenter conßderata Imiuerfa antiquitate, herè eße ^onfienfum Catholicee Ecclefi^ ^ei, con^ruentem cum Confeßtone ^ugußee exhibita, Anno X XXX.

Hec aliud venus doPirina, nec aViAS opiniones inuehere inEccleßas 'ï)elimt Et opto teternameße harum Ecclefiarum concordiam, ac opinor multis annis mediocrem fidulitatem me prßlitiße, iff* in illuflranda lieritate, iff* m fouenda inter nos con-(:ordia.

Sedtarnen lit mavis perßicuumßt me magnopere ^elle, 'ïit confenfus in his Ec-defijsperpetuus ßt, iff-hanc edittonem, iff ccetera mea fcripta eruditorum iff bonorum P^irorum iudtcys inter Ifos oßero,qualesfeto multos in '})eßris Ecclefys eße, quos Itene-yor 'ipt liera Eccleßre membra.

Hec deterrent me lelodia quorundam lelcalumnioi, quo minus ad leßrum iudi-Cumprouocem. Extant enim mea feripta, qu^e quid fentiam, oßendunt, iff réfutant re-prehenßones, de quibus etiam alio tempore reßondebo. Et multis bonis iff doPlis Viris ßio notos eße dolores meos intentes, iff eorum caiißcs non leues.

I^oßremo autem, It Ftlius ^ei in a^one fuoprecatur reternum Fatrem^ It feruet Eccleßam,ac faciat,lt omnes Inumßmus in ipfo,ita meos^emitus ac Iota ad ardentiß ßmam precationem huius Summi Sacerdotisßly Dei,adiun^o, eumq^ toto pePlore oro, ,

It in his reßonibus femper Eccleßam reternam colligat iffgu-bernet,iff mentes docentium SpiritufanPlofuo co

S)eo Sjimbola condita funt in Ecclefia (Deijlyt doErinicfummabreui^ ter comprehenfa, femper in conlpedu fit, amp;nbsp;dodi amp;nbsp;indodi non mutilam dodrinam, led quafi corpus integræ dodrinæ fecum in mente circumferant, ÔC hac confeflione feerudiant amp;nbsp;confirment, 8C earn in omni inuocatione intueantur ♦ Sed ■ tarnen lemperad hæcbreuia Symbola adiunxit Ecclefia Ion* giorem explicationem, 8C collegit teftimonia à Deo tradita, ut feiamus, unde lumta fit dodrina in Symbolis propofita,et fides nitatur,non humanis lenten* tijs, fed perfpicuo uerbo Dei,

Hanc Ècclefîæ diligentiam cüm imkari nos quoq? deceat, explicabimus ordinc fi'nguIosarckuIos,Deo iuuantc,8d teftimonia Rimta ex ucrbo Dei,non male detorta.led rede accommodatajlluftria amp;nbsp;firma addemus,amp;r ueterem ac Herum confènfum Cathoficæ Ecclefiæ Dei fidelirer rccirabimus,St fèquemur. Cùm enim Deus ira condiderit Ecclefiam, ut fimul amp;nbsp;patcfccen't CeCcySt!: cer^« tamuocem edideric defuaeflentia8duoluntate,iuxta quam uocem agnofci, inuocari,amp; cofi fe præc]pit,amp;S hac uoce difcernat fe ab omnibus commentitqs numinibusjiequaquàm licet hominibus ullis nouas opiniones de Deogigne« re,ut Ethm'ci Qé Hæreti'ci fiorribiliter luferunt fingendis opim'onibus, Bed ii^ nam, puram amp;nbsp;incorruptam uocem à Deo craditam in Ecclefia omnes fonarc debemus»

Cùm autem Diabolus ardens odio Dei, ut eum contumelia afficîatlèm« per impulen't, amp;nbsp;impellat leuia ingenia ad fpargcndas falfas opinioncs, amp;nbsp;in hacultima fenedamundimai'oresconfufionesopinionum fore mctuendum fit,utroc^modopugnandumeft,uidclicetprecatione amp;nbsp;dodn'na. Vtigitur filius Dei in aditu fui agonis, tanquàm Summus Sacerdos Ecclefiæ, prccacur, nt dodrinæ puritas feructur,inquiens : Pacer,fandifica eos in ueritate,Scrmo tuus eft ueritas* Ita nos ad huius noftri iacerdotis precationem adiungamus noftros gemitus ac uota, 8^ quotidiè petamus,nc lux ueræ dodrinæ extin* guatur*

Te æterne Pater domini noftri lefii Chrifti, qui condidifti genus huma-num,ut inde tibi æternam Ecclefiam colligas, cui fapientiam amp;: bonitatemtu* am communices, oro, ut propter Filium cuum regas mentes docentium di* fcentium,ut una,uera,amp; perpétua ièntentia Euangçlij et ueræ Ecclefiæ Cacho* licæDei feruecur omnibus temporibus, amp;nbsp;fis eftîcax uoce Euangelq tui,ut mulei ad te conuertantur, ÔC te uera inuocatione celebrenr, ôd fiant hæredes æternæ falutis ♦

Priufquàm autem enarrationem incipio, meam confeflîonem recitabo# Adfirmo coram Deo et Ecclefia,me Symboli Apoftolici et huius Symboli Ni* ceni Articulos omnes fideliter ampledi,amp;^ ab omnibus opinionibus pugnan* tibus cum hoc conlênfu Ecclefiæ toto pedore abhorrere, in hac fide Deum inuocare. Sic cùm amp;nbsp;ego amp;nbsp;ali] in Ecclefia noftra fenciant, manifeftum eft, no* bis falfiftîmè obiici,quôd ab Ecclefia Catholica ièiundi fimus*

Vt autem iciant ftudiofi, quid fint Sy mbola, amp;nbsp;quid agant Synodi con dentes Symbola, de hac re pauca præfabimur, S Y M ß O L A uocarunt bre uem ar*

uem arnculorum feu omnium,fcu prçcipuorum dodlrinæ Euangelq collection nem.Et Apoftolicum uccuftius efï'e Niceno non dubium elE Nicenum autem poflohcü ue, in Synodo Nicena, quæ à Conftantino Imperatore conuocata fuitj condicum ni«« eftjnqua trecenti ÔC otflodecim fuerunr, qui fententias dixerunr,in quibus^^^^^^ niuld icnes fuerunt,qui Rib Diocletiano in fiipplicijs conftantiam fuam often;» derant,8ó ornati eranc à Deo teftimonijs miraculorum/uitq? Synodi fummus gubernator Euftathius Antiochenus Epifcopus, Nam dodlrina de Filio Dei cciam ancea Antiochiæ grauiftimis teftimonijs illuftrata fuerac, in refutatione Pauli Samofateni»

VCiendumeft autem, Synodos nee condere^ nee pofte condere ullos nouos '^articulos fidei,quia dodrina de eifentia uoluntate Dei fupra Sc extra con;« condunt nouos fpeftumhumanæ rationis pofita, non potuit, nee poteft ab ullis Angelis aut hominibus acie mentis creatæ deprehendi, Sed à Deo ipib monftrata eft Aiv gelis, patefafta edito ccrto uerbo amp;nbsp;illuftribus teftimonijs generi humano, quod uerbum EcclefiæDeus commendauit,ÔC ineapropagari iulTit, amp;eius üerbi fide uult agnofci amp;nbsp;inuocari*

Ideódiftum eft lohan: i, Deum nemo uidit unquam, unigenitus Filius, qui eft in finu Patris, ipfc enarrauit. Et 2.Pet: I» dicitur, Non Humana uolun# täte allata eft unquam Prophetia, fed tà Spiritu ianifto moti, locuti funt ianfti uiri.Et i.Corinth:5.Fundamentum aliud poni non poteft,præter id, quod po# fitumeft, quod eft Chriftus lefus. Et Ephef: 2. Extrufti fupcr fundamentum Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum,exiftente lapide angulari Icfu Chrifto.Et Efa: n.Pofui uerba mea in ore tuo,Et capite Vÿ» Verba mea quæ pofui in ore tuo»

Elæc 8^ fi'miliadiftaplurima in Prophetarum Apoftolorum concio;# nibus clariftîmè teftantur, non recipiendam elfe ullam doeftrinam de eftentia Só uoluntate Dei,nifi hanc unam,quæ per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos tradita eft. His enim commendauit uerbum fuum, quo fe patefecit, amp;nbsp;addit illuftria tefti* nionia,ut certó lciremus,quis fit Deus,ubi qugrendus,quomodo agnofeendus 8^ inuocandus fit, ne à uero Deo humanæ cogitationes aberrarent, ficut Eths* nici uariè amp;nbsp;horribilitcr aberrarunt, amp;nbsp;fubinde noua numina audaciffimè fin;» xerunt ♦

Cum igitur arriculi fidei non alij fint, nifi quos certum eft à Deo patefa/ 11. ciente per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos traditosefte, quæri poteft quidagant Sy;» nodi Reipondeo ♦ Synodi non gignunt noua dogmata, fed tantum profi;» tentur ftntentias prius in IcriptisPropheticis SdApoftolicis traditas,amp; often» dunt quomodointelligant hæc difta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, SC teftantur hunc intelleetum ab Apoftolis ad pofteros tranfmiftum elfe»

Sunt igitur Synodi teftes ftu teftificationes dealiquo ueteri dogmate, synodi teftes quod teftantur fc amplecti, quia non fit commentitium feu nouum, led uera de do^rmadi autoritate in ipfis ftriptis Propheticis ÔÔ Apoftolicis traditum,quorum colla;* wnitustrAdh tione conuinci ft oftendunt, earn fententiam, quam profitentur, ueram efte* Adiuuari tarnen Synodus ct alrjs certis teftimonrjs poteft,quæ per Apoftolos tradita eft'e ex ueris monumentis conftat. Sic dicit Chriftus ad Apoftolos Lu;» cæ ultimo : Vos critis teftes horum, Non uult eos noua dogmata gignere, fed teftes efte de doeftrina diuinitus tradita»

Vt aucem magis conlpiciatur, qualis fit Synodorum dijudicatio, exem» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xxx ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plain#

Exemplum Sd pla intueamur* Cùm Samofàtenus in narratione Iohannis : In principio erat rae/ateni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erbum, ncgaret '^ó-yop intelligi oporcere de perfona^ nbsp;nbsp;comminilceretur cor^

ruptelas, quæ propham's iudicijs condnnæ uidebantur, probatiïîîmi lenes conuenerunt ex muleis prouincijs^ut err or cm damnarent.

Hic nee DionyfioAlexandrinojiec Gregorio Neocelarienli,nec ulli ho^ mini aut Angelo quantumuis magna ßpientia uircute prædico^ hæc pote# teftas cribuenda fuit^ut de re tanta ftatueret iuo iudicio, Cinc Dei uoce, uideli* cet, mente Dei ab æterno natum efle Filium,amp; hune dici ’^oyop, aliam elTe Patris, aliam Filij peribnam, ÔC hune Filium cum Pâtre condidiiFe creaturas» Hanc tantam rem nulla creatura fine illuftribus teftimonrjs adlèuerare potuit, nec adfeuerantibus angelis aut hominibus propria autoritäre, de re tanta cre* dendum eft»

Tantum igitur hoc agit Synodus, profîtetur quid didicerit ex feriptis Pi ophecicis Apoftolicis,et ex ipibrum Apoftolorum recenti fermone.Adü’ ' firmat igitur le credere, Aôyo/j hic fignificarc perfonam, amp;nbsp;collatis alijsmultis didiSjoHendit hanc perpetuam elle lèntentiam in feriptis Propheticis amp;nbsp;Apo ftolicis, Teftatur etiam iê ab Apoftolis hanc iplàm fententiam accepilîè, amp;nbsp;huius teftimonrjs memoriam tradit pofteris »

Rcficit igitur impiamSamofatenicorruptelam,quia Iciteam pugnare cum uera fententia, quam Deus de Filio patefecit, amp;nbsp;uoluit extare in monu* mentis Propheticis Apoftolicis, amp;nbsp;ftatuit execrabilem audaciam elTcjamp;S Diabolicum furorem, aliter de Dei elTentia docere, quàm ficut feDeus iplè patefecit *

jtt exetupîoSd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gx hoc excmplo adparet,quid aoat Svnodus^non pionit nouum Articu:*

mofateni con^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r V* n.- n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

J^uuiint guid Hm,aut nouam interpretationem, fed tcltis elt ueræ oC incorruptæ lententiæ agdtu synodi. traditæ in Icriptis,amp; uoce Apoftolorum.

Sicut enimfingulos priuatim,tum paftorés,tfim alios, fi quando contra^ QKlt;lt;/«orclt;«/=ria dogmata proferuntur,necefte eft fua confeflîone teftimonium fiiæ fidei fe,^ult;ire Dm oftendere,qui non gignût noua dogmata hac teftificationejta in Synodis mub confeftîones récitant. Vult enim Deus efle iudicia dodrinæ in Ecclefia, in Lcdéfia. pi opter has quatuor grauiflîmas caufas, quarum prima eft, quia uult retineri ueram dodtrinam, amp;nbsp;refutari falfam.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SecLinda, uult collatione diftorum Propheticorum 8^ Apoftolicorum

erudiri amp;confirmari imbecilliores,Serrantes in uiamreuocari,quæetiam facienda funt in Synodo *

Tertia,uult femper in Ecclefia ccctum aliquem elfe,confeflîone commua* ni teftificantem de doc'trina,ôlt; ut feiri poflît, quæ amp;nbsp;ubi fit Ecclefia, ficut ferft ptum eft : Ex ore infantium lacftentium perfecifti tibi laudem. Et ut imbe^ cilliora membra Ecclefiæ paflîm iparla confirmentur, cognita doftiorum confeflîone,audiant,dlfcant,redius innocent Deum,et lè ad ilium ccetumjqui uerè eft Ecclefia,fua confelfione adiungant. Idqj præceptum eft omnibus: Et tu conucrfus,confirma fratres tuos. Item : Credidi,propter quod locutus iùm. Item i.Pet:2. V os eftis genus ele(ftum,populus peculiaris,ut uirtutes enarretis eis,qui uocauit uos ex tenebris in lucem admirandam .

Ita confeflîo Synodi Nicenæ édita eft, ut alrj imbecilliores erigerentur, qui confideratis fontibus, 8c adiuti horumteftimonijs, deinde ad hanc Iêconlt; feflîonem adiungebant,amp; ftiebant ïam, quæ ÔC ubi elTet uera Dei Ecclefia. Et

Munc confeHioMocentium in noftns Ecclefrjs confenn'ens^eft iielut uox Synos« dijin qua teftimonqs perfpi'cuis Sgt;C euidennbus refutamus errores, èc ad uci# ï’am inuocationem, èc ad ueros Dei cultus Ecclefiam reuocamus.

Quarta, quia uultDeus propter pofteritatem cdi fubinde aliquorum nu. conièntientem confeflionem, ut etiam pofteriras erudiatur 8gt;C confirmetur.

Propter has caufas funt in Ecclefia indicia de doólrina, quæ Synodi uo»» synodi cantur,amp;S Eine ueræ SynodijCÙm redlc iudicant,id eil, cùm ueram cofeffîonem feu ueram teftifîcationem edunt,quocunqß modo conucniant,Gue regum auto«« ritate,fiue priuatis ftudrjs, ut conuenerunt Maria, Elifàbeth, Zacharias, item Apoftoli,item uicini Epifeopi in caufa Samoiàteni, èC multa funt talia exepla,

ÇEd illEqui amplifi'cant potentiam Pontifîcum Synodorum,contra difpu^ RefuMio eo^ ^tant. Clamant nos pugnantia dicere, fateri efle oportere indicia in Ecclefia, rum,qMcon^ tarnendicere,Synodis nonlicere gignere nouasinterpretationes,amp;pofle contradici Synodo gignenti nouam interpretationem.Hæc oracio,inquiunr, propter auto^ autoriratem iudiciorum labefacit, Imô ut in ciuilibus controuerfqs ualet prin«« ria.tem synolt;gt; cipis aut prætoris interpretatio,proptcr gradum SC munus perfona’,ita ualeat ’ in Synodis rerum iudicatarum autoritas, nec priuatorum reprehenfione ea, quæ fèmel publico confilio décréta funt,deleantUG In hanc fèntentiam multa plaufibilirer à uiris politicis dici folent»

Ad hæc refpondendum eft, indicia amp;nbsp;executionem in Ecclefia aliquo jyifferunt i«. modo diferepare à ciuilib.iudicqs^Deus nuit in dubrjs difputationibus ciuiliu didd redefu controuerfiarum ualere regiam amp;nbsp;prætoriam autoritatem, ut fit aliquis finis ciuilium difeordiarum, nbsp;nbsp;mediocris fit tranquillitas, etiamfi quid erroris eft

in interpretationc regia aut prætoria. Et in talibus negoerjs minus erratur, quia fubiefta funt humanærationi,utnumeroruminte]lc(Éusamp;c, Deinde nuit gladio coërceri eos', qui rerum iudicatarum autoritatem labefaciunt» Alioqui nunquàm finis eflet difeordiarum.

Sed in iudicrjs dodringin Ecclefia,non habent Synodi Epifeoporum aut fimilium do(ftorum autoritatem regiam aut prætoriam, id eft, interpretatio eorum non ualet proptergradum aut locum. Nec iam de Prophetis amp;nbsp;Apo* ftolis loquor, quorum ualet interpretatio propter manifefta Dei teftimonia, fed de hac communi uocatione Epifeoporum Sc Dodorum loquor. Horum fententiæ funt, confeflîo feu teftificatio, quid intelligant. Nec necefte eft cis propter locum adfentiri,Sed auditor ab eis adiutus, quærit in diftis Prophe«: ticis amp;nbsp;Apoftolicis caufas interpretationis. Et cùm confiât eos errare,neceire eft contradici, quia fiquis Angelus de cœlo aliud Euangelium docuerit, anagt; thema fit, Ita nunc neceftè eft errores Synodi Tridentinæ taxari.

Nec id obftat qnod obrjcitur,non fore finem difrenfionum,quia in mnn^ do talia difïidia fèmper fuerunt,funt, amp;nbsp;erunt, donee ea Deus dqudicat. Nun* quàm maior pars principum 8c populi ludæorum adprobatura erat doftri* nam Apoftolorum ♦ Sed Deus tandem deleta eorum republica eos refutauir, amp;nbsp;hac,ut ita dicam,cxecutione fuæ fententiæ,finem eius diflenfionis fecit, In* terea uero Apoftoli à principibus ludeorum interficiebantur.Ita nos expeefte* mus Dei iudicium, amp;nbsp;interea fæuitiam hoftium doclrinæ fuftinendam efTc fciamus.

tantas diflcnfiones omnibus temporibus Gntaliqui rede fentienres, quiiudi* cant,tenenda eft régula,audiendam eflè Ecclefiam, quæ Euangelium lonat ,ab ea doceri nos finamus, ficut dixit Samfon : Nifi mea uitula arafletis, non inue^ nifletis, id eft, non audiuiftènt uocem Euangelrj Gentes, nifiEccleßam populi ïfrael docentem audiuiftènt ♦

Sic omni tempore fciamus Ecclefiam audiendam quidem eflè, ièd ere«« dendum uerboDei, utaudiebantprj SynodumNicenam,icd fides non nite* batur humana autoritäre,non ampledebantur articulum de re tanta propter bunc coctum, ièd proprer certa Sc illuftria teftimonia tradita in feriptis Pro* pheticis amp;nbsp;Apoftolicis ♦

Hoc diicrimen tenendum cft,8c ftius bonos Eccleflg tribuendus,nec con* temnenda eft ueræ Ecclefiæ confeflîo, nee omnes Synodi fine difcrimine con* temnendæ funt, ièd ièruetur Pauli régula : Exploratc fpiritus, an ex Deo fint# Confideretur,quæ dida Prophetica amp;nbsp;Apoftolica,amp;: quæ teftimonia purioris fententia dut Ecclefiæ,Synodus fecuta fit ♦ SidiflîdetàfcriptisPropheticis amp;nbsp;Apoftolicis (jpproamp;rfntirf. Synodi ièntentia,neceire eft earn rerjci, ut Paulus præcipit: Si Angelus de ccc* Io aliud Euangelium docebit, anathema fit» Vt Synodi coadæ Arimini, amp;nbsp;in oppido Pannoniæ Syrmio Conftantij tempore corruperunt puram dodri* nam de Filio Dei» Sed cum agnoicimus decretum alicuius Synodi, cum tefti* montjs Propheticæ amp;nbsp;Apoftolicæ dodrinæ fine ibphiftica intelledis congru* ere, ôd eiTe ueterem Sc incorruptam Ecclefiæ dodrinam, ueritati obtemperan* dum eft,ÔC pias mentes confeflîo redè ièntientium confirmât»

ludicium sy» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt et hoc monendi ledores,quod nunc diiputatur. Ante cognitionem

wn'Mw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promittant iè Synodi decretis obtemperatu*

ras eire,ut fi nunc poftuletur, utomnes promittant iè obtemperaturos eife de* cretis Synodi Tridentinæ» Id ante cognitionem non eft poftulandum, quia Synodi funt indicia ordinaria, quæ redduntur in inuitos, ut dici folet, Eft^ mandatum Eccleffis, ut legitimam cognitionem inftituant,qua inftituta, fi re* dè pronunciatum fuerit,obtemperandum eft»Et fi quis non obtempérât,iuftè punitur»

Sin aurem non redè pronunciatum fuerit, pios adueriàri decreto Syno* dineceifeeft» Et fi defenfores Synodi noient eiusauroriratemtuerfprj ferant iniuriam,amp; fe Deo iudici corn mendent,fient Apoftoli condemnati à Synago* ga iniuriam ferebant»

Hæc uera iunt» Sed nunc hoftes ueræ dodrinæ,amp; fummam potentiam syrtcrfi non Id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnant, ut fine contradidione recipiantur décréta iuarum Synodo*

knf regidttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qualiacuncp,ut confirment opinionem,Synodos habere regiam autorita*

dutoritAtem. tem, ac oportere interpretationem Synodorum de dodrina recipi, ficut in le* gum ciuilium iudicqs neceife eft regum interpretationem recipi. Hæc etiam recenfui,ut illuftrior fit diflèrentia Synodorum,8è ciuilium iudiciorum, . Værunt nbsp;nbsp;hoc aliqui: Cùm duo fint coetns in Ecclefia,inter fefe diifenti*

but^dXenüenl ^'~^^nt^s,unde fciêdum eft, uter redè fentiat, cùm uterq? pro fe citet feriptu* tibut,vndefcigt;gt; ram,amp;: iæpèpars quæ errat,iùcceflîonem ordinariam teneat,antecellat autoris endunt,uterre tate,amp; multitudine,habeacpro fua opinione Parrùexempla amp;nbsp;ièripta,habeac ile fentiat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jo^gæ coniùetudinis teftimonium,quæ multum apud homines ualet» V nde

igitur aut ipfi indices fument certamfentenriam,aut populus feiet, utri redè fenriantC' amp;nbsp;cur necefle fit adfentiri Nicenæ Synodo, ôè non Ariminenfi îT

Hie decurrunt uiri politici ad fimilitudinem ciuilium iudiciorum» In his politic qua eft ambiguitas legum, ftquenda eft interprecatio prætoris aut princi* decon^ô pis, Sc propter hunc gradum ualet interpretatio Ita dicunt uiri politici eins in ec^ Synodi interpretationem ualere, quae legitimo modo ab ordinaria poredate ‘^l^ßttdirimen» Collecta fit.Deinde dicunt,non ex folis icriptis Propheticis amp;nbsp;ApoftoIicis,0C Symbolis pronunciandum gfte, led ctiam ex confenfu, qui in præcipuis Seri* ptoribus Ecclefiafticis extat,ut,cum plericpomnes nominant Cœnam Domi* ni facrificium, aut pleric^ omnes nominant latisfadiones, auc mentionem fa* ciunt inuocationis mortuorum, hunc conienfum aiunt fequendum efle fine contradidione.Et hunc confenfum dicunt Groperus, Vuicelius, amp;nbsp;multi alij, normam immotam elTe in Ecclefia,Singulos homines errare pofl’e ac potuiife, fed communem uocem CatholicæEcclefiæ non polfe errare, Hæc imagina* tio plaufibilis eft, SC quia congruit cum politicis opinionibus, 8C quia uidetur normam monftrafle commodiorem, cum adprobet id, quod propter confue* uidinem gratius eft.

Sed opponenda eft huic imaginationi hæcimmota fententia : Si quis aliud Euangelium docet,anathema fit» Vbi manifefta fiint dicla Prophetica poUticorum! St Apoftolica,8c manifeftum eftjdiifentirecofiietudinem aut ftriptores, quo* rum'plurimi imitantur fiiæ ætatis ritus, ibi facilis eft drjudicatio Necefle eft enim anteferri uocem Dei didis hominum» Vt in populo Ilrael, manifeftum mandatum erat,ne plura templa conderentur.Etfi igitur confuetudo erat,plu* ra condere,tamen Prophetæ ea damnabant. Et habebant expreifum manda* tuin uoce Moyfi traditum » Inde populo facile erat indicate, utri redè lend* tent. Erat alia multô obfeurior quæftio de Meflia, an habiturus eflètimperiû politicum,an uero fine imperio in hac uita futurus,et futurus uidima eftet.De hac quæftione maxima pars populi 6c dodorum omni tempore lenfit, cum imperium mundi occupaturum elfe» Reclamabantpauci,fedhabebantex* preifa teftimonia Prophetarum, quæ fine ambiguitate adfirmabant Meffîam fore uidimam» Hæc Prophetarum dida anteferenda eranc contrarijs opinio* nibus multitudinis»

Ac de talibus,ubi conuinci homines teftimontjs manifeftis poITuntjfaci-Iiseftdqudicatio,utnuncdc multisarticulisdeconiugio, de diftrimine cibo* ni,imö de Miira,adplicationem ex opere operato non mereri alrjs remifTione, Sed unde eruntcerti homines in locis obicurioribus, in quibus uidetur ambiguitas eifeCRefpondeo ; Quando Patribus,aut Prophetis,aut Apoftolis data eft uox promiftionum feu Euangelij, 8c quando ipfi primiim docuerunt, rioribui con^ Deus addidit manifefta teftimonia,fcilicet miracula,qug oftenderent, earn do trouerßjs. ön'nam diuinitus traditam efle.Sed nunc poft promulgationem 8c confirma* tionem dodrine,non petantur noua miracula, etli temper in bccleha luiit mi* dodrina ec«

Sit igitur poftea certitudo ex ipfis didis Propheticis Sc Apoftolicis, quo* rum natiuam fententi'am in collatione agnofcimus.NecilIud uerum eft,quod diciturXiteram ambiguam eflè^ Et quanquàm inimicî ueritatis proprie dida uarqs cauillationibus eludere poflunt, tamc ficut Deus fcmpcr fèruat aliquem coEtum.qui eft uera Eeclefia, ne defi'nt ullo tempore teftes de uera dodrina, feu multi, feu pauci : ita ilia uera Ecclefia inter cætera dona Spiritus fandi ÔC hoc habet, quod reipià eft fides,qua mentes cedunt uerbo DEI, nec anteferunt

humanam fapïentiam,Sed ut Paulus præci'pit^redigunt lê l'n hanc piam capti# uitatem,uc obedïant Chnïtojicuc 2.Corinth:iO.fcriptum eft* Et hçc ipfa fides feu adlênfio amplccrcns di(îla Apoftolica in ea fèntentia, quam collatio often^ dit efle natiuam, rcipfa efi donum interpretationiSj quod cft lux fidef creicens in ipfis exercitijs pœniücntiæ^in pauoribus, inperfecutione èc confolatio* nibus, ut icripcum efl; Eloquia dominicafta, argentum purgatum feptu« plpm»

Deuffubrnde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen défunt buicueræEcclefiæ teftimonia priorum temporum,

«croi w eL Deus fubinde cxcitauic teftes ueros, Sc aliquorum monumenta propter ckCu. pofteros ièruat, ficut noftram confeflîonem prælucere uult pofteris. Et hæc uera Ecclefia diicernit fcripcores finceros ab infinceris» Certi funt igitur pi) indices, ÔC pi) audicores ex ipfis fontib.Propheticis S)(. Apoftolicis, ÔC ex alijs finceris teftimonijs Symbolorum, congruentibus probatiorum icriptorum aftèuerationibus.Et hæc iàtisfaciunt pijs,quia in eis fides lucet, quæ cùm reue^ renter amplectacur uerbum Dei,amp; Dei fapientiæ fe ftibi)ciat,nec anteferat hu manam,reipiâ donum eft incerpretationis, Acquiefcit igitur hoc modo uera Ecclefia,contenta mandato ifto : Hic eft Filins meus dilectus. Hune audite,

Quôd ancem réclamant impij, nondum fibi hoc modo iàtisfadum efte,qnia non iàtis euidenter oftenfum fit, cur retineat Athanafius proprieta* tem in hoc di(fto : Et uerbum erat Deus, nolit retinere inaltero : Pater ma=lt; ior me eft ♦ Talium clamorum finis non erit in hacconfufi'one generis huma^ ni,Semper erunt aliqua Diaboli organa,quæ ueritati aduerièntur.Habet cau^ fam Athanafius, quare proprietatem hic retineat. Et uerbum erat Deus, quia poftea mox additur de omnipotentia, per hune Filium omnia condita elfe, amp;nbsp;accedunt plura illuftria teftimonia, Hæc etfi non iàtisfaciunt Arianis, tamen fuftîciunt pijs cedentibus uerbo Dei, Nec dijudicatio alia per homineseui^ dentior fieri poteft, Sed Deus tandem dijudicat taies controuerfias, deleta una parte.

Cerumen de Magnum hoc tempore certamen eft de hac propofitione ; Propter Filft profmfîtione, uj-ji Dei gratis doiiantur remiffio peccatorum, imputatio iufticiæ, Ôd hæc fià «Xr accipi oportet, In hac fententia tenemus apud Paulum,alij corrum* rumpunt adfingentes alia, dicunt non Gratis dari remiftîonem, ièd propter certa opera,excludi autem tantùm Moyfi ceremonias, Item,dicuntnon acci^ pi fide,nec opus eife hac fide,qua credas tibi remitti, Cùm autem hæc inters pretatio manifeftè pugnet cum textu,magna cauià eft,cur fuipeefta efle debeat* Deinde noftra iententianon folùmretinet proprietatem congruentem cum tota fcriptura,fed etiam confîrmatur exercitijs ueræ pccnitentiæ,Ibi confpicb tur,non acquiefeere mentes,nifi agnoftant gratuitam elfe remiflîonem, In his cxercitqs accenditur lux, quæ eft donum interpretationis, Tertiô congruunt amp;nbsp;meliorum Scriptorum teftimonia.

Erâfmi îoeui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erafmus in Diatriba de libero arbitrio,deridens eos, qui detrahunt au*

ex^diâtribade toritatemgradibusgubernatorumamp;cruditioni,opponit contrariaetiamni« ' hil ad rem lacientia.Nihil facit ad rem locus Epiieopi aut Philolophiæ cognilt; tio, Audio,inquit, Sed etiam nihil facit ad remgradus infimus hominis priua^ ti,aut infeitia literarum*

Vtruncp uerê dicitur,quia hic fit mentio rerum,qug non lôlùm no prin* cipalicer requiruntur in indice, ièd etiam non requiruntur ut inftrumenta, ièu -ut cauiæ

ut caufæ adiuuantes minus principales, ut Deus tories præcipit, ut docïlor ïèu iüdex inEccIelïafit eruditus,hoceft,re(ftè didicerit doclrinam cccleftem, ut Malachi'æ 2.Legem requiram ex ore Sacerdoris» Et Matthri}, Sic erit omni's Scriba docflus^Etad Timotheum :Epilcopus fitidoneusad docendum. Ob^ temperemusigitur mandarisDei, amp;quæramus ac eligamus doélos indicés potius,quàm indo(ftos.Nam amp;nbsp;horum aliquos habere Spiritum iancflum,non tlubium eft^AcIoquor de docflis in Ecclefia,hoc eit,de ijs, qui recelé didiccrunt dodrinam cccleftem, amp;nbsp;amant ueritatem, bono ftudio inquirunt earn, longo ufu, ód exercitrjs fidci, aluerunt eruditionem, èC quos uita oftendit non riTe prophanos,autfafcinatos iùperftitione, Etfi enim pij èc doóti non admo;« niti errare poftunt,tarnen rede poteft Erafmo refpoderi: Aliquid facit ad rem cognitio dodrinæ cocleftis in hominibus pfjs Jnde igitur iudices deligantur,

Cur igitur multi funt errores ÔC horum, ut Bcrnhardi,Bonauenturæ,aut Curmulti ßnt fimiliumÇ’Quia non funt admoniti,Si nunc uiuerent Bcrnhardus etBonaueiv tura,exiftimarem eos tutô eligi pofte ad iudicandas côtrouerfias, ubi noftram uentura,^-explicationem audiuiftent* Certède fundamentis in Eccleiîa inter faniores milium, tonfenium eftè necefle eft,ctiamfi alij magis,alij minus propriè locuti funt,hoc tft,de articulis fidei,amp;: præcipuis locis dodrinæ Euangelij, Et G quis prüden* ter confiderat omnium temporum fcripta, animaduertet ftibinde fuiftè aln ^üos,qui purius docuerunt* Bafilius, Ambrofius, Bernhardus, de præcipuis uiaterrjs conientiunt, fed adhibeantur in eorum ledionc dexteritas iudicq ÔC tandor,3lt;f conhderentur, quæ cuiuftp perpétua fit fententia, non excerpantur dida impropria, qualia multa excidunt omnibus, criam diligenter loquenti* bus.Et tarnen multis fcriptoribus defuifle rationem explicandi,amp;^ diligent tiam, manifcftum cft ♦

Nec propterea Auguftinum autBernhardum abijcio,’quia aliquid ha«lt; hêt errorum, quos, fi admoniti fuiftent, correduri erant,Sæpc enim fit,ut fan# ftifuprafundamentum,quemadmoduminquitPaulus,extruantftipulas. Ira ptores,etfihu» ttfi Bernhardus redè de articulis fidei, Sc redè de remiftîone peccatorum do# cuir,tarnen milcuit ftipulas, inuocationem mortuorum, Sc iupcrftiriofàm ob# firuationcm uotorum. Multum enimfirigulis tcmporibus ualet publica eius 3?taris perfuafio,quæ pleruncp aliquid erroris miicet dodrinæ, Sed talcs crro# tes deprehendi amp;nbsp;emendari poirunt,cùmreditur ad fontes,idcft, ad fcripta Prophctica èc Apoftolica, èc ad Symbola,

Hæc recitaui, ut de certitudine dogmatum cogitantes, quæramus unde fit cerritudo,amp; quorum teftimonijs adiuuetun Eft.n.ccrtitudo ex ipfis didis à Deo traditis, quibusaddit teftimoniailluftribus miraculis,utreiufcitarione mortuorum,amp; ali]s,quorum didorum natiua ièntentia ex propriccate uerbo# tumjamp; ex collatione Propheticarum amp;nbsp;Apoftolicarum concionum fumi po# ceft. Et cum his didis aliqua certaamp; peripicua teftimoniaSymbolorum ac probatorum Scriptorum, qui Apcftolos aut eorum difcipulos audiuerunt, congruunt. Quare aliqui pij firma adiènfione ampleduntur dida diuina, qui mouentur amp;nbsp;natiua fignificatione ftrmonis diuini, adiuuantur ueteribus teftimonfis, amp;nbsp;quia non anteferunt fuam iàpientiam uoci diuinæ, fed in obfe# quium Chrifti, ut Paulus inquit, fine contumacia recipiunt iêrmonem diui* num,confirmantur à Spiritu fàndo,ut Iohannes inquit ; Vndio docet uos,icilt;« licet,per lèrmoncm diuinum*

Sic acquiefcunr pij mdidtis diuinis, Ec quanquàm l'uuantur tcftimonfjs credunt propter di(fta di'uina : Fides in inuocatione uerboDeinen Oe^nititur ièrmone diuino, non decrecoSynodic ièd tarnen audimusEc* lt;Jccrctwsgt;/waclefiam docencemjteftificanremjôdauditores confirmanterrij fient ad Petrum • diótum eft : Et tu conuerfus,confirma Fratres tuos. Interea magna eft multitu*» do impiorum,qui fuam iapientiam anteferunt fermoni diuinOjôCiàtisfieri fibi noluntjiec uideri uolunt peripicuè conuidi, qui in hac contumacia magis exlt;* Mdneiitcertin ccccantur,ur Romm.dicitur, Obfturentur oculi corum,ne uideant* Manenß propter jgitur certamina propter impiorum pertinaciam, ied propter banc non ex^ iftimc'tur fermo diuinus incertus efte, èc fimilis Folijs Sibylîæ, Sed funt aliqui pq,qui firma adienfione eum amplelt;ftunturjUtdixi,Sd tandem Deus réfutât pertinaciam impiorum infigni exemplo, deleca tota faeftione, ficut deleuit Pharaonem, lerofolymam poft prædicationem Apoftolorum,Manichæos, Arianos, amp;: alios. Talia Func Ecclefiæcertamina, nee dirimi poflunt per ho* mines,autoritate regia aut præcoriaj ficut controuerfiæ Forenfès de ciuilibus negoerjs dirimuntur*

Hane totam commemorationem de Synodisueram efle certum eft, 8^ proFuturameflepfisFpero,quiahincdiicunt fidemniti ftrmone diuino,Sed tarnen pios doceri amp;nbsp;confirmari pofte teftificatione piarum Synodorum,

Tieumy'PatremomnibotentenijfaElorem cœli (^terreejYißbilium omnium inuißbUium.

E T in '})num ‘Dominum leßum Cbrißum filium Dei yni^enituni) nbsp;nbsp;ex Tatre natum

ante omnia/écuhyDeum de Deo^Lumen de Lumine^ Deum 'l^erum de Deo '})erOf ^enitumjnonfaElumjConfubßantialem Y^atrijper quem omnia faiiaßunt^ propter nos Homines propter noßram falutem defeendit de cœlis.

Et incarnatus efl de SL* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^KCTO^ex Maria Ijir^inej Homo

Crucifixus etiam pro nobisßub Lont io LilatOj pafßus nbsp;nbsp;ßepultus eîl.

Et refiurrexit tertia die/ecundum Scnpturasj nbsp;nbsp;afeendit in calumJedet ad dexterdm

Et iterum ^enturus eît cum gloria iudtcare quot;Yiuos i^mortuosy cuius regninonerit finis,

Qui cum Latre O’ FiUo fimul adoratur isr conglorificaturj qui locutus eît per Lre* phetas^

Et '})namy fianFîamj CathoUcam Hpoßolicam Eccleftam, Confiteor Jmum ‘BaptiÇma in remißionem peccatorum.

Ymbolum breuitercompletftitur doclrinam in Propheticis 8gt;C Apoftolicis icriptis traditam de eiTentia Dei, de Perfonis, de creatione Sc redemtionc peneris

generis human^de bcncficqs filij Dei,de Eccleßa,defuturo iudicio^amp;f præmfjs acpccnis æternis,

Vtautcmprimumpræceprum Decalogi orditur abagnitione Dei^ica prinnu artUtt primus amp;nbsp;prsccipuus articulas in Symbolo concionatur de uera agnitione Imßdei deue^ C)ei,qualem Cc hi Eccleha inde uicp à principio generis humani patefecir,

! j firmatiuam Exclufiuam. Hie reuera eft Deus condicor cœli terræ,amp; ge^ neris humani,qui fe patefecit in Ecclefia dato uerbo fuo per Prophetas,Filiuni ApoftoIos,Ethic uerus Deus inuocandus eft, 8c dirigenda mens in inuoca* none ad hunc Deû, qui ft patefecir. fdeoep in primo præcepto initio proponft tur adfirmatiua,Ego fum Dominus Deus tuus. Et ut agnofci,ac ab alijs omni# bus commentitrjs numinibus diicerni poftit,addita eft defcriptio,qui eduxi te de terra Aegypti. Et Deut:4.inquit Deus,ft omnia miracula in eduótione ex Aegypto ftcdft,uc ftiamus hunc Deum huius populijqui amp;nbsp;peculiar! nomine lehoua difeerni uoluit ab aliarum gentium cultibus,uerè eflè Deum, alios qui fine hoc uerbo inuocantur, non efte deos.

Deinde amp;Exclufiua additur. Non habebis alios Deos, ubi manifeftè prohibetur inuocatio omnium aliorum qui finguntur efft dij, præter hunc ue* rum Deum in Ecclefia patefaeftum.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc initio moneri de agnitione ÔCinuocatione Dei necefle eft, ne mi*

fecamus religiones, amp;nbsp;ut ftiamus uoluntatem Dei efle,ut fic inuocetur, ficut ft patefecit, amp;nbsp;difcernatur ab alqs commentitqs numinibus, acut mentes in in* uocatione hunc uerum Deum intueantur, ut mox planius dicam. Fa Vo funt autem præcipua diftrimina ueræ amp;nbsp;falfæ inuocationis,de quibus d«o pr^àpud *~^hic in principioSymbolicommonefieri auditores maxime conuenit,quia diferimmiue* ideo traduntur Symbola,ut uerus Deus agnofcacur,amp; difternatur à commem uocationifj^’' titrjs numinibus,amp; reclè inuocetur. Sunup hæc diftrimina quotidiè in omni biuocatione amp;nbsp;gratiarum adione cogitanda ♦

Oftius diferimen eft de eflentia Dei, Alterum de uoluntate, Nam de eflentia uiferitnende Dei errant omnes Ethnici,Iudæi,Mahometiftæ, quia nolunt hunc eflè De* EJJèntia, um conditorem,qui eft Pater Domini noftri lefuChrifti crucifixi pro nobis, refufcitati.Negant aliquem efft filium Dei genitum ex Patris ciftntia, Ne*

gant Spiritum fandum à Patre FiIio proccdere, Imo execrantur hunc con* ditorcm,quem uera Ecclefia prædicat.

Etfi igitur nomen Dei rerinenr, amp;nbsp;alij aliud fingunt efft Deum, tarnen à uero Deo aberrant, ficut manifeftè adfirmat filius, inquiens, Qtii Filium noil adficit honore, nec Patrem honore adficit,

lam hie confiderantes qualia portenta finxerint Ethnici Sc alij, difeeden* tes lt;à patefadione diuina, expaueftamus amp;nbsp;deploremus humanam ccecitatem 0^ audaciam, quæ horribiliterlufit excogitatis tetris opinionibus de Deo amp;nbsp;monftrofis cultibus.Magna pars, ut Epicurci 8d alij palàm dixerunt nihil eflè Deum, Alij, quia natura humana in metu quærit aliquod numen à quo iuue* tur,finxerunt innumerabilem turbam Deorum. Nam ut quilqj angebatur, ita numen conueniens fuo timori fculpebat, agricolæ louem redorem tempefta* tum,bellatores Martem,Simonides deum coluit Diem pofterum,à quo pete* ret, ne poftero die aliquid mali fibi accideret, quia ftcundæres nequaquam

, funt diuturnae. Multi etiam amantes amp;nbsp;alrjs adfedibus inftnientes, has ipfts

cupiditates tanquam numina coluerunt,ut Ciipidincm,amp; StvrtpcoTa. Hos furo* res imitati funt homines inhac poftremafeneóta mundi,mhærefibus, amp;in inuocatione mortuorum, ut Chnftophori,Georgii,amp; aliorum»

Alij iapientiorcs^ut Philoibphi, quanquàm dicebâc Deum, unam quan# dam mentem efle, tarnen diuerfiflïmas opiniones habuerunt, ut Stoici alliga# runt Deum cauHs fecundis,ac dixerunt eum, non aliter agere poffe^quàm ficut cient caulæ iecundæ, Imô amp;nbsp;uoluntati humanæ libertatem ademerunt^ac ièn# fèrunt earn neceflariö fèqui impulfiones obiedorum, amp;nbsp;Deum una ciere lilas impuliïones ad fcelera. Hæc turpis opinio de Deo, non minus impia amp;nbsp;exe# cranda efi: quàm Epicurea, Alij eruditi alia finxerunt ♦ Euripides dubitatan Deus fit coclum ipfum, an uerôaliud quiddam,

Hæc ideô recenfui,ut tam horribili errorum uarietate confiderata,expa# ucicamus,amp; quæramus in Ecclefia patefadlionem diuinam,amp; Deo reuerenter gratias agamus,qui fe patefecit, amp;nbsp;uerum Deum qui prodiens ex arcana iêde fùa, ccrtis fe teftimonrjs reuelauit,8c dédit promiirionesiuas,iupraamp;exrra confpedum creaturarum pofitas^agnofcamus, eum^ in omni inuocatione in# tuenteSjdifcernamus ab omnibus alijs de Deo imaginationibusjcr pecfiora no# ftra conftanter muniamus contra ilia ipedra prophanarum imaginationum, amp;nbsp;Deum oremus^ut fiia luce nos regat^ne à uen'tate aberremus.

Difcrimen de \ Lterum dilcrimcn eft ueræ amp;nbsp;fallæ inuocationis de uoluntate Dei.Errant uolunMe. ■^Ethnicijudæi,amp;: Mahometiftæ,amp; alrj hoftes Euangelfj de uoluntate Del, quia nec poiTunt fiatuerCj nec ftatuunt fe exaudiri, cùm promiffîones igno# rent alpernentur, amp;nbsp;accedere ad Deum fine Mediatore uolunt, At lîlius Dei cxpreiîe dicit. Nemo poteft uenire ad Patrem^nifi per Filium. Cùm igi# tur mens fine promifiTione, amp;nbsp;fine agnitione Mediatoris non poiîîtad Deum accedere, manifeftum eft inuocationem aliarum gentium, quæpromiflîones èC Mediatorem contemnunt^damnatam efte,

Hanc admonitionem de difcrimine ueræ inuocationis amp;nbsp;falfæ, neceflà# riam effe non dubium eft,quam ut familiärem nobis faciamus,quoties incipi* musprecationcm gratiarum adionem,menteintueamur Baptifinum Chri# fti,amp; cogitemus tune Deum clariftimè fepatefecifle,nec fruftraautiblius lo# bannis cauià earn patefadionem fadam efle exiftimemus,ièd propter uniuer# iàm Ecclefiam ♦

Nec eftociofum Ipedaculum ilia admiranda reuelatio, cuius nulla fimi# lis legitur^fed eft teftimonium,quo manifeftè oftendit Deus,uerè fibi curæ eft wcnfe intuetf ft Ecclefiâm, fe adeffe in Ecclefia^ amp;nbsp;uelle nobis opem ferre» Mens igitur feiat çfPe æternumPatrem Domini noftri lefii Chrifti, qui ibi de Filio edit uocem. Hic eft Filius rneus diledus. Deinde Filium efle ftias, hune ftan# tem in flumine, Spiritum iàndum uerô ipecie columbæ infidentem Filio ♦

Hancpatefadionem intuens, hune Deum qui feilluftn teftimonioibi oftendit, alloquaris, amp;nbsp;tuam inuocationem ab aliarum gentium inuocatione ftiungas,amp; ut read cogitationem huius diftriminis magis exuftites, locum amp;nbsp;tempus patefadionis illius cogites, amp;nbsp;uelut mente ingrediaris in ilium hor# itum in ripa lordanis,ubi inter Angelos multos iàndos, qui unà adfuerunt in BaptifmoChriftfiipedatorem Öd auditorem tantæ reuelationis teeiTeco# gicesjficut uerè fumus, cùm fide noftram inuocationem dirigimus ad Deum,

ö 1 M U Lgt; L ZVïCZiïVA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^95

nui ibi fe Ecclefiæ oftendit » Nee pucemusfolumBapnftam,fpeó;atoremueI -auditorem fuiflè. Sed non dubium eftjbi magnos angelorum Deo placent/# Urn exerc/cus fuiflejEt confentaneum eft, adfuilfc matrem Mar/am, amp;nbsp;multos fli. Baptiftæ audi tores»

Ad hanc patefaót/onem adiungitoomnes alias in educftione pto faélasj quarum cog/tatione fidem confirmes, amp;nbsp;dir/gas i'nuocat/onem ad ilium uerum Deum_,qu/ fe ab /n/t/o in Ecclefia patefecit,Slt;:: uerbum amp;nbsp;promi/à fiones eius intuearis, amp;nbsp;fcias te non aliud numen inuocare, nifi' hunc uerum Deum lèmper in Ecclefia patefaâ:um,fàpientem,ueracem,iuftum, caftum, mi# fericordem, Sicut Prophetæ amp;nbsp;Apoftoli nos ad bas patefadiones deducunt, ut A(ft:54nquit Petrus,Deus Abraham, amp;nbsp;Deus Ifaac, amp;nbsp;Deus lacob glorifi# Cauit Filium fuum Iefi.im,quem uos tradidiftis»

Sicut autem in Inuocatione cogitari hoe diierimen ueriDei àcommen# tictjs numinibus neceffe eft,ita in Symbolo, ciim dicitur, Credo in unum De# um,fides intueatur illas patefac'liones,uc fciat quem Deum alloquamur, amp;nbsp;co# gitet teftimonia omnium temporum ac promiffiones, ut flatuat uerè nos reci# pi amp;nbsp;exaudiri»

Primum autem iciendum eft, nomen Dei ufitatè e/Tentiam diuinam fi- ^omenDei gnificare» Primum igitur definitio Dei conftituenda eft,amp; de unitate Eftentig-^^'^^“^ dicendum»

Cùm autem humanç rationi in creatione indita fit noticia Dei firma,que ciim poft deprauationem naturæ non prorfus extinda fit, manet reliqua fein# tilla eius noticiæ in toto genere humano, quia uult Deus in nobis manere Le# gem,quæ monftret ipfiim, deinde noftram inobedientiam horribilem ar# gLiat,accuièt, amp;nbsp;damnet» Ideo paftim leguntur deftriptiones Dei etiam extra Fcclefiam feriptæ, apud alios aliæ,quæ prudenter dqudicandae funt» Nam Stoica longius rccedit à ueritate, quæ etiamfi dicit, Deum efte rnentem æter# nam,tamen infundi earn in mundi corpora,eamqj caufis fecundis fic alligatam elfe,ut nee poflïc aliter moiiere, quàm cient cauiæ fècundæ»

Platonica, etfi eft infufticiens, tarneneas proprietates continet, quæ ut# cunq^ luce naturali de Deo fine patefadione diuina cerni pofliint » Eft autem Platonica de» hæc defcriptio,Deus eft mens æterna,cauia boni in natura» Tantum ratio na# D“* turalis uteunep uidet, Deum efte fubftantiam, fine molecorporea,intelligen# tem,fapientem,ueritatis amantem, iuftam, beneficam,caftam, uindicem atro# cium fcelerum, caufam ordinis amp;nbsp;bonarum rerum omnium in hac uniuerfita# te mundi. Hæc multi legentcs in Philofophis, cogitant nullum diierimen efl’c inter Philoibphiam amp;nbsp;dodrinam Ecclefiæ. Admonendi funt igitur imperitio# tes, Platonicam defcriptionem mutilameife» Integram uerodeDeo dodri# nam, non in Philoibphia, fed in Ecclefia Dei quærendam efte, ubi fe certis amp;nbsp;illuftribus teftimonijspatefccit,acfuam dodrinam per fcripta Prophetarum ÔC Apoftolorum ièruari êó propagari uoluit.

Sit igitur hæc definitio Dei integra, ficut à Deo monftrata amp;nbsp;per Pro# phctas,Chriftum ÔC Apoftolos propagata eft.Deuscft Efl’entiaipiritualis,in# telligens,æterna,uerax,bona,iufta,mifericors, cafta, liberrima, immeniæ po# tentiæ amp;nbsp;iàpientiæ,Pater æternus, qui Filium imaginem fuam ab æterno’ge# nuit, amp;nbsp;Filius, imago Patris coæterna, amp;nbsp;Spiritus iàndus procedens à Pâtre amp;nbsp;Filio,ficut patefada eft diuinitas certo uerbo,quôd Pater gternus,cum Fil io

Zc Spiritu fancro condi'derit Sc {èruec ccelum terraiti,amp; omncs creaturas,æ in genere humano condito ad imaginem fuam et ad certam obedientiam,elc:^ gerit fibi EccleiiamjUt ab ea hæc una amp;nbsp;uera diuinitas patefaóa certis teftimo*= nqs, amp;nbsp;per uerbum traditum Prophetis Sc Apoftolis, agnofcatur^ inuocetur, amp;nbsp;colatur,iuxta uerbum illud diuinitustraditum, 8ddamnenturomnescub tus,qui fingunt alios Deos^Sd hæc uera diuinitas ip tota æternitate celebretur, HancdefinitionemfciamusnoncfTenatam in ratione Humana, ut Platonica definitio, ièd docflrinam efle in Ecclefia reuelatam inde uicp ab initio,^

E bVcdi' d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quód enim Deus fit eflentia fpiritualis,adfirmat Chriftus,inquiens, lo*

finitionif per hant4,Deus eft fpirituSjid eft,non eft elementis,aut cocli natura conflatus,Sed teftinwniafcri alia quædam eflentia, quàm in hac mifera caligine mortalis uitæ nondum in* ptur^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflumus.Sed cernemus in ilia æterna coniuetudine coram,ad quam

Deinde quod fit Eflentia intelligens, teflantur hæc uerba in creatione, Dixit Deus. Dicercautem eft fubftantiæ intellioentis non brutæ.

Quôd fit omnipotenSjConfirmatur ex eadem narratione inGenefi,In principio creauit Deus cœlum amp;nbsp;terram.Cùm enim omnia condiderit,ct qup dem fine priore materia,fed dicendo,declarauit ipfa creatione fuam omnipo* tentiam. Et Eiài; 44. Ego fum Dominus conditor omnium, extendens ccclos folus,ftabih'ens terram,amp; nemo alius eft,qui mecum id faciat.

Et uoluntatem Dei liberrimam efle, amp;nbsp;libéré condidifle omnes creatu^ ras,nec alligatam effe caufis fecundis,teftatur diétum PfaImi,Omnia quæcun* queuoluit,fecit.

Deinde efle bonum amp;nbsp;beneficum, ueracem, iuftum, miièricordem, ca^ ftum, probatur ex ipià lege, quam non folum illuftribus teftimonrjs in monte Sina terribili uoce propoiuit,ièd inde ufi^ ab initio generis humani fæpè re# pctiuit, amp;nbsp;omnibus temporibus teftatuseft ôéteftabitur exemplis horribili* bus,difphcere fibi fada contraria legi.Et in Pialmo dicitur,Non Deus uolens iniquitatem tu es.

Sic amp;nbsp;narratio de creatione hominis docct,quah's fit Deus.Faciamus ho minem ad imapinem fimilitudinem noftram. Cùm ipitur mentibus huma* O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

nis infitæ fint leges præcipientes ueritatem, iufticiam, beneficentiam, caftita* tcm,neceflè eft in Deo tale indicium amp;nbsp;tales uirtutes eiTe, Etfi autem hæ notH ciæ in deprauatione humanæ naturæ obfeuriores funt, amp;nbsp;adfenfio languidior eft, tarnen hæc lux non eft proriusextinlt;fta, ut doceat nos, ôd efle Deum,5^ qualis,ôd fit teftimonium de iudicio Dei.

Sequitur in definitione recitatio perlbnarum. Hæc uero eft arcana 5^ miranda îàpientia longé extra fupra confpeélum omnium creaturarum po* fita.Quare neceiTe eft meminilTe teftimonia,in quibus iè Deus ira patefecit,ut feiamus ueré tres efle peribnas,quæ fint tarnen o/xoicieü.

Vt autem hæc recitatio intelligatur,necefre eft primùm enarrari hæc uo 6U(n«c2rptr:gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfonam. ôu-ria eft eflentia quæ ueré eft, non ut accidens in

[oMdiffèrunt. alio hærens.Periona uero eft fiibftantia, indiuidua,intelligens,incommunicalt;^ bills. Initioautem græcaEcclefianominauit U7rósalt;r//j, qnôdlatini perfonam dixerunt, poftea etiam,ne à latinis diflentire uiderenrur, àdpellarunt 'n^waTroi;» ctiamfî hoc nomen græcis aliud in ueteri lingua fignificat.

fgitur ad Sjmboli doElrinam redeo, hune primum articulum récito, h^na eTi ’ Eflenna diuina, æcerna, Pater æternus, Filius xôyoç quiefî: imago æterni Patris,amp; Spiritus fàndlus» Ac diligenter confideraiidæ funt hæ regulæ : Quo^ Régulée ries diuinitas intra fefe deferibitur, dilcernuntur perfonæ.Sed cùm opponitur creaturis,mentio fit unius æternæ Eflentiæ* Altera régula eft, Creatio'ôd alia opera diuina extra diuinitatem, funt communia opera trium perlbnarum»

Cùm autem de omnibus articulis aliquaperlpicua teftimonia (èmper nieminilîè necefle fit, addam hic unum atc^ alterum teftimonium, de hoc pri*gt; nio articulo,uidelicet,de unitate Elfentiæ diuinæ ♦

Deut:6. Audi liraël,Dominus Deus nofter,Dominus unus eft^Hoc di:lt; Teflimmid de dum de eifentia loquitur, Sc excludi àdiuinitate omnes creaturas^Sc omnia quæ non funt hic Deus patefadus in hoc populo Ifirael.Non enim ocioie pofi«gt; ta cft particula51ehoua,fed difeernit hune Deum in lirael patefaefium, ab alia* rum gentium commentitrjs numinibus,quafi dicat. Hic lehoua patefaólus in hoc populo Ifraël, amp;nbsp;non alri,quos fingunt Aegyptq, Chaldæi, ÔC aiffIta mogt; net,ut quæramus Deum,qui fe patefecit in uera Ecclefia.

Extant paiTim in Prophetis multa fimilia teftimonia, quæ prodeft me# minifte iæpè cogitare, ut bene confirmentur mentes contra Ethnicos furo* res, amp;nbsp;contra Valentinianos fiC Manichcos,qui horribiliter lacerarunt ueram dodrinam de unitate diuinæ Eflentiæ,

SEquitur altera pars ^rticuU de diuinitatejquod ygt;idelicet tresßnt perfonæ *otd.öhlt;ficiti Tref perfonlt;e æternus Pater,Filius Àoyoç,qui eft ÛKoîp æterni Patris,ÔC Spiritus fandus.Hic op-owod.

primùm tenenda eft definitio perionæ fuprà recitata,nec concedendum petu* lantibus ingenr)s,utpræftigqs cauillationum corrumpant dodrinam, quam Deusipfede feiè patefecit*

Quærat autem aliquis, quare tres periônas diuinitatis, 8c non plures aut Tr« perfom pauciores eife adfeueramus “T Hic refpondendum eft, quia Deus fie iè patefe^ cic,cui necefte eft adfcntiri,

Deferibamus igiturperibnas,5Cteftimonia certa colligamus,ut in Inuolt;« catione Deum redè alloquamur. Pater æternus, eft periona diuina, æterna, non nata aliunde, ièd cogitationefui gignensabæternoFiliumcoæternum”quot;^’ irnaginem fuam, Ac manifeftè diieernit le Pater à Filio in hac uocc,cùm dixit: Hic eft Filius meus diledus,quo deIcdor,Hæc uerba peripicuè Patrem amp;nbsp;Fi* lium dilcernunt,qug quidem Igpè cogitanda funt,ÔC ut nos confirment de hoc articulo,ÔC ut nos commonefaciant de ingenti amore æterni Patris erga fuum Filium.Magna enim uis efthorum uerborum.Deledorhoc Filio, Diligià iè hune Filium adfirmat,ÔC fe eo Iætari,amp; in eo acquiefcere.Hoc autem ideo pre* dicat, ut cùm docuerit, Ecclefiam propter hune Filium recipi, fides fiat arden* tior, cogitans uero amp;nbsp;ingenti amore nos quoq? diligi à Deo, quia filrj hæredi« tas fumus,amp; propter eum recipimur, ÔC eum audimus amp;nbsp;celebramus ♦

Sunt autón eadem uerba de Filio, quæ cdidit Pater in Baptifrno Filq, apudEfaiam cap:42,Ecce feruus meus,luftentabo eum, eledus meus, quo de^^ ledatur anima mea»

Difficile eft homini ftatucre de prouidentiajCuræ efle Deo homines, ièd hoe multo diffi'cilius eft, ftatuere, nos uerè diligt Feut pius pater uero amore erga liberos ftios adficitur * ld autem ftatuere diicamus,hacdulciftïma uoce confirmatijCÙm inquit Pater : Hic eft Filius meus diledus^quo deledor, Ideo sopya? cttrcnim impreflït Deus sofyàç parentibus, ut fint commonefa(Fiones de amore erga Filium^deinde erga genus humanum, quod condidit pros pter Filium* Cùm igitur manifeftè adfirmet uerè à lè diligi Filium, Sgt;C non duf bitandum fit amorem hunc uerum, ardentem^ Sè non frigidam cogitationem efte^utStoiciimaginanturjftatuamus nos quoqp uerè amp;nbsp;ardenter diligi, cùm Filium agnolcimus èc celebramus. Hæc ueriffima funt, etiamfi humanac men^ tiscalipoamp;^ triftis dubitatio tantam mapnitudinem amoris non iads aanolt;«

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

ftit.Sed quoties de noftra sopy? erga liberos cogitamus,ueniat in mentem hunc noftrum adfeèlum^ueftigium Dei efle nobis imprelTumjUt nos de amore eter^* ni Patris erga Filium amp;nbsp;erga nos commonefaciat,

FILIVs. NTJ^ncrecito Filtf defcril)tionem, Filiuseïl Ferfona diuina^genitaà Fatrecogitante ’ ac intuentc fèipfiimj imago coacterni Patris amp;nbsp;ö/jLoxff(@gt;, non ex nihilo conlt;« ditajUtArianidixerunt, led genita ex Patris fubftantia, qui Filius poftea fuit interceflbr, inter Deum ôè Adam ac Heuam laplos, amp;nbsp;conftitutus Mediator, adlumfit humanam naturamjUt pro nobis uièlima fieret, amp;nbsp;crucifixus ac reliw fticatus colligit æternam Ecclefiam,amp; cum Patre in æternum régnât,

UTfi paflîm Iparlà funt teftimonia in lcripturis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis ^deFilq diuinitate, tarnen in primo capite Iohannis, narratio maxime illu^= ftris Ecclefiæ propofita eft ad hunc articulum confirmandum, ubi etiam no«« men Filio tribuitur,Aoy@^.

uocdtur Vocatur autem Aoy®-', quia cogitatione nalcitur,amp; eft imago Patris, ideo.^^m Pater fefeintuens amp;nbsp;cogitans, gignit imaginem fui, communicata ipfi elfentia,

Quanquàm autem in creaturis, nihil huius generationis prorfus fimile eft, tarnen cùm Deus utatur adpellationibus humanis, aliquo modo umbras tantæ rei in nobis uult confidcrari. Mens humana cogitans aliquid, pingit rei cogitatæimaginem, ut quoties cogitamus homines notos ablèntes, mente quafi deliniamus corporum figuras. Talis imago in nobis dicitur %oy©0 uer^î bum mentis, ut ufitatè in fcholis dici Iblet. Sed nos non transfundimus fub== ftantiam in imagines illas in mente formatas, quæ reiplà funt in nobis fubitæ amp;nbsp;euanelcentes aèliones. At Pater æternus gignit imaginem communicata ipfi elfentia. Ex hac qualicuncp collatione humanæ mentis amp;nbsp;cogitationis no:* ftræ dilcamus adpellationes aliquo modo enarrare,

riliui uocdtur Eft ôèalia ufitata adpellatio, uidelicet, imago æterni Patris, SicPau^ tnutgo. lus nominat Filium in Epiftola ad Coloflenfes. Vt autem in nobis èogitatio format imagines,ita cùm Filius cogitando gignatur,fit^ fimul intelligi poteft, elfe eum Patris imaginem, quia amp;in humana mente Aéy@gt;'eft imago rei cogitatæ,

Cum hac adpellarione congruunt cluæ,quæ recenfènturinEpiftoIaad EbræoSjXapanTMf fubftantiæ Patris,amp; ScTraJyatrp.« gloriæ ♦ Hæc uocabula prorlt; fus idem fi'gm'fîcant,quod imago» Et qualis fît imago, oftendit dcfcriptio, quæ et çcKO.Vya.a'* additur. Imago fubftantiæ, id eft, fubftantialis, non euancfcens, fed perfona, Item îtTrayyatrA»^« gloriæ,id eft,fulgor claritatis, hoc eft, fubftantiæ paternæ. Ac fimilitudine ilia fulgoris tranfmiftî, fîgnificatur Filium elfe ex fubftantia Pa^ tris,noncxnihilo,feu tK/xH’ôvTOs/j,ut Arianidicebant, Sed,ut dicit Nicenum Symbolum,«?«? £K. ^wr©-*. Poftquàm adpellationes utcunqj declaratæ funt, nunc teftimonia recitentur, quæ oftenduntin Chrifto duas naturas efle, Sgt;C di* iiinam, üidelicet AÔyop, perfonam diftindam à Pâtre, èC tarnen oixoia-iop Trarpî, natura Deum cffè.

Etfi autem paftîm fparfà iunt teftimonia in Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis fcriptis, tarnen Iohannes ideô fuam narrationem ab hoc articulo exorfus eft, ut in ill U ft ri loco extaret teftimonium,ac omnibus in confpedu effet ♦ Et quia in ipfb exordio ponitur, magis adparet, non obiter aut cafti ei hæc uerba exci* diftè,fèdconfultö inftitutam efle hanc narrationem, ut Ecclefiacerta effet dc Filtj fubftantia, Eftc^ confèntaneum eo tempore oppofltam effe hanc confeft fionem Hebioni Cerintho, qui negabant in Melfia naturam diyinam eflè. Semper igiturinomniinuocationeficinconfpedu hæc narratio,

IN principio erat uidelicet, hæc perfbna, quæ eft Filius Dei, amp;nbsp;Teßitwniunt nominatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cùm autem dicitur fuilfe in principio,intelligitur fuifle an* «prinwc*»

te creationem rerum,quali dicat,in illo principio, de quo loquitur Moyles, in* nbsp;nbsp;nbsp;Filim fit

Non igitur crcatus eft.Deinde addit. Et zoyoç erat apud Deum. Hic perlônæ difeernuntur, quia dicit xóyo/j fuiffe apud Patrem, teftatur ergo duas efle per* fonas.

Et Deus erat Aoy©^, Polito diferimine perfbnarum, hie exprefle iam ad* feueratjFilium elfe natura Deum. Et ut huius propolîtionis'membra rede or* dinenrur, necelfe eft conluetudinem Græci lèrmonis noflè» Articulus additur fubiedo. Ideô ftiendum eft, hic Aoyo/j reuera fubiedum propolîtionis elfe, èC prædicatum, ficut conuenit in docendo amp;nbsp;in defîniendo uocabulum corn* munius ponere loco prædicati,ut dicimus, Malua eft herba, ita hic ftiamus præcipuam uocem definitionis poficam elfe in prædicato,monftrânterri5 quæ fit Filq fubftantia. Aoyoç eft Deus,qua(î dicat,non eft imago euanelcens, ut hu* mana cogitatio, nec eft imago creata, fed reuera ôd fubftantialiter eft Deus, Cæterùm nomen Deus, ut communius,conuenit etiam Patri ôd Spiritui fan* do. Hæc quæ de membris propolîtionis hoc modo ordifiandis dixi, adferunc lucem narration!, 8d necelfariô fie ordinari membra cogit Articulus,

Nec locus eft hiccauillationi de uocabulo Dei ♦ Nomen De! interdumf fignifi'care non natura Deum, lèd gubernatorem ornatum diuinis donis, Ad hanc cauillationem refpondendum eft, non faciendam effe ambiguitatem uo* cabuliinea narratione,ubiDei Effentia deferibitur, ôd non dicitur de ho* minum gradibus. Ac textus ipfe réfutât hanc calumniam, cùm déclarât, quid nominetDeum,fciIicetcreatorem. Hæc eft proprietas fbli diuinæ effentiæ conueniens.Dicit autem deFilio,Omnia per ipfum fada fùnt,Ergo filius CÙm fit creator cum Pâtre, eft oAo«lt;rt©^7r«rfi', ôd natura Deus, non metaphoricè, non nuncupatione tantum.

Hoc tefiimoniumj quod in exordio narrationis apud lohannem recital tur,lcmper in confpedu (ît,ÔC in huius articuH dcfcnHonc^ cæteris argumenti's præponaturjqui'a hoc loco non obiter de duabus naturis in M.eflia,auc obfeu^ rêjaüt ambigue dicitur, ied narratio hanc ipiam ob cauiâm inftituta eft, ut de tanto articulo Ecclefia certam amp;nbsp;expreftam lententiam teneret.

Alia teflittio: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde adiungantur alia teftimoniajquæ paflim in fcripturis Prophetic

tiM,quôdfilius cis amp;nbsp;Apoftolicis iparia iuntjUClohanri.ftatim repetitur infigne teftimonium, fit Dent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundo erat,amp; mundus per ipfum fadus eft» Conftat autem mundum non

efle conditum per humanam naturam Chrifti, Ergo neceire eft in Chrifto naa to ex uirgine Maria, amp;eiTeÔCmanerealteram naturam conditricem cum Patre,

Ac ut adpareat perpetuum coniênium efle huius tantæ reuelationis, fæ* pè hæc ipfa ièntentia repetita eft,uidelicet^pcr Filium omnes creaturas condi^ tas efle,quia hæc proprietas clariflimc teftatur,Filium omnipotentem efle, SC natura Deum.Colofl;i,Omnia per ipfum, ÔC in ipfum condita font,amp;ipCe eft ante omnia,amp; omnia confiftunt per ipfum. Et Ebræ:i. Per Filium,quem po# iuit hæredem omnium, per quem ÔC iècula fecit,qui eft fulgor claritatis amp;nbsp;effî# gies fubftantiæeius,ferens omniauerbo potentiæ ftiæ ♦ Hæcdiéta manifeftè teftantur,eiTe ÔC manere in Chrifto diuinam naturam conditricem cum Pâtre» His teftimonijs addat pius ledor pleracp colleda in alqs icriptis*

Adiuuatur autem Ecclefia in hoc articulo peripicua cofeflîone ueterum, qui proximi fuerunt Apoftolis, amp;nbsp;eorum difcipulos audierant.Extat enim in cregoriut Ne Eufebio libro , confeflîo Gregorij Neocæfarienfls feripta, cùm Antiochiam oiJidrienfit. montra Samoiàtenum accerfltus effet, Vnus Deus, Pater Verbi uiuentis,iâpilt;gt; entiæ fubiîftentis,amp; imaginis iuæ,integer integræ genitor, Pater Filij unige^ niti^Vnus Dominus,iblus ex folo,imago Patris,uerbum efFicax, filius fempi# ternusex ftmpiterno« Vnus Spiritus iàndusexDeo fubftantiam habeas, qui per Filium apparuit,landificans,per quem Deus ftiper omnia in onini# bus cognoftitur,

Etfi autem non propter humanam autoritatem,de re tanta,de Dei eften# tia ftatui poteft, iêd fides uerbo Dei, quod per Prophetas Sc Apoftolos tradi# turn eft,nititur,tamen confeflîones primæ Ecclefiæ, iunt tanquàm narrationes hiftoricæ,teftantes quid ftnferinc Apoftoli. Imô Deus ièmper uult aliquos te# ftes eft ueræ fententiæ in Ecclefia. Ideô talia dida primæ Ô6 incorruptæ anti# quitatisà probatis dodofibus accepta,non ftintnegligenda. Nam amp;nbsp;commo# nefaciunt nos de iententia Prophetarû amp;nbsp;Apoftolorum, ut in ipfo uerbo Det quærantur firma teftimonia,amp;confirmant nos fua confeflîone, cùm intelligi# museos natiuam fententiam Prophetic! ScApoftoliciicrmonisretinuiflejó^ adfirmare earn ab Apoftolis acceptam elTe,

Sunt amp;apud Irenæum peripicua teftimonia, qui audiuic Polycarpum Pp/gt;C(trpw. auditorem Iohannis, amp;nbsp;multoante Nicenam Synodum uixit, tempore impe« ratoris Seueri, amp;nbsp;deinde in Syrmio, régnante Maximino, admodum ienex, propter confeiTionem Euangelfj,fupplicio adfedus eft.Extant autem hæc uer# ba in libro tertio Irenæi,cap:2»Oftenio manifeftè, quod in principio ex# iftens apud Deum, per quem omnia facta funt, qui ôè ièmper aderat huma# no generi, hune nouiflîmis temporibus fccundum præfinitum tempus à Pa# tre, unitum fuo plafmati, paflîbilem hominem fadum mifit.

Et extat longa Epiftola Alexandn' Epifcopi Alexandrin/, qui ante Ni^ Alexander Ccnam Synodum refutaui't Arium,adfeuerans zóyo/j eflc natura Filium Dei, amp;nbsp;AUxandrl rcpetens fententi'am in Sy nodo Antiochena edi'tam contra Samofatenum. In ta Epiftola uerba hæc funt, Et lècundum hoc credi'mus, Filium femper quocp cxiftere cum Patre/aTra^/yaj-^xa enim eft amp;c.

Deinde teftimonium uniueriæ Synodi Nicenæ fît in confpcdu, quam lecuti Athanafius, Bafilius amp;nbsp;alq multi conftantiftîmè defendunt tres efte per«« fonas diuinitatis, ficut inquit Epiphanius contra Sabellianos,tvU7rósar@^ o Tra« THp, IvuTrosarl^ oîjôç, iVUTrosaro/j to ay-iopTTViUfxa,

Et nominatim Synodus Nicena damnauit Arrj ditfta, qui contendit, Fin syno* lium,Aoyop, ex nihilo conditum efte, ’ouk ovto/j gt;nbsp;item fuifte aliquando Pattern, cum nondum eflet Filius JpTrón,on ovu^/j.

Extat Bafilrj breuis concio, cui titulus eft de Fide. Extat amp;nbsp;enarratio in BaßHj eoneio. exordium Iohannis,ubi peripicue adleuerationes funthuius Ièntentiæ,quam tecitaui,

Hæc ideô recito,ut uetera teftimonia non negligantur, qua? pios confirm îîiare poftiint.Nam ut ante dixi,etfi fides amp;nbsp;inuocatio nituntur ucrbo Dei per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos tradito, tarnen confirmantur bonæ mentes,cùm au* diunt uetcris amp;nbsp;purioris Ecclefiæ teftimonia, qug adfirmat hanc iplam doótri* nam ab Apoftolis acceptam efte, amp;nbsp;eorum auditores teftari hanc fententiam ah Apoftolis fine ullaambiguicate traditam eiFe.

m autem iam dicftum li t,Fihü non ex nihilo conditum cITe, ied reuera de ^fubftantia Patris natum,ficut ait IymboIum,Deum de Deo,Lumen de Lu* tnine,paucis hic etiam de hac propofitione dicam, non ut inanis contentio mo« üeatur, fed ut Filius Dei redtius agnofcatur, fcilicet, an redlè dicatur, EIFentia E//êniu gene^, gcncrat, item, EIFentia generatur ♦ Non dubium eft, fequentes propofitiones lieras elTe,Pater generat, Filius nafcitur lèu natus eft. Nam hic cogitatio fuc* ceftionis, qualis eft in tempore, excludendaeft.

Sed cùm recenriores rerjciunt hanc propofitionem, EIFentia generatur, ofFundunt imaginationem quafi alia quidam res nafcatur,8ó elFentia commua nicetur non nata ♦ Hæc imaginatio procul ex mentibus eijcienda eft,amp; leien«« Fif»« «quot;è «4 dum,cùm Filius nalcitur,uerè eum de efténtia Patris nafci,S(^ ita nafci eftenti*^^^^“^^^^“^’ arn,quç Filius eft,ut hoc ipfum dicFum uulc, Deus de Deo,Lumen de Lumine,

Hac uera lèntentia confiderata, facile eft indicium de illis quæftionibus tecenriorum,ubi quærunr,an in Filio différant realiter elFcncia,amp; relatio. Et an relatio gencretur,Iï elFentia non generatur. Verùm eft enim, eftentiam amp;nbsp;tclationem in qualibet perfona non dilFerrc reahter,nec efte duas res elFenti* \ am flip amp;nbsp;relationem, fed reuera Filium elFe genitam elFentiam, non aliam quampiamrem genitam»

Hæc uera funt, amp;nbsp;pios qui dextrê hæc accipiunt,utilitererudiunt,uc agnolcant Filium Dei uerè efte genitam à Patre eftentiam, non duas res efte, nee tantum relationem natam elle. Bafilius inquit, Si Filius non effet natus, duæ illæ peribnæ elfen t duo W'tXcpà.Vt autem uerè fit Filius,necefte eft de fub* ft antia Patris natum elFe.Et plura apud græcos congruentia huic noftræ enar* tationi didf a liint, quæ ex ipfis fontibus petenda funt.

UOftquàm autem hæc fundamenta redtè percepta Iiint,conlïderandumeft argumentum grauilFimum, quod uidelicet tota Scriptura ueteris amp;nbsp;noui

Tcßinwnid Teftamenti adfirmat inuocandum adorandum efîe Filium Dei Mcfliarri, ^uod’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petere auxiliiim in omnibus periculis, Sc uitam æternam3amp;: ac^

qinef^cre fiducia ipfius, tanquam exaudientis nbsp;nbsp;opem ferentis ♦ Hoe eft au«

rMdiK. nbsp;nbsp;nbsp;tem tribuereeiinfinitampotennam,quod ubiq^ adfit,corda inipiciat,exau«

diat,quôd det iufticiam ÔC uitam æternam, Necefle eft igitur in Meflia diuft nam naturam eflè»

. Peripicuaiuntautem teftimoniainnouoTeftamento, mentt tti into* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohanîlo.Ego uitam æternam do eis^S^ neino rapiet eas ex manu mea,

lohanry.Pater meus uit^ modô opcratur,amp; ego operor^Quæ file facit,amp; Filius iîmiliter facit

Item,Sicut Pater exuftitat mortuos, uiuificat, fic amp;nbsp;Filius quos uult, uiuificat,

Ioban:i4.QLn'dquid petieritis Patrem in nomine meo,hoc faciam. Hie aperte teftatur fe exaudire petentes, amp;nbsp;largiri feCe eaquæpetimus, quorum utrunq?proprium eft diuinæ amp;nbsp;immenfe naturæ,

Iohan:i J.Sine me nihil poteftis facere, Hæc fèntentia teftatur Chriftum adefte,protegerejiuuare,gubernare inuocantes, quæ Hint Dei propria,

Matth. l8. VbicLinep funt duo aut tres congregati in nomine meo, ibi fum in medio corum, Adefle ubiq?,exaudire èc opitulari ubitç, propria iunt diuinæ naturæ,

lohan. 20. Chriftus iuo halitu dat Spiritum fandum, quod etiam folius diuinæ naturæ proprium eft,

Iohan.8. Priuiquam Abraham natus eft, ego ium. Hie teftatur fe fuifle antequàm adfumeret humanam naturam,

lohan, 17, Glorifica me Pater ea gloriafquam habui apud te, antequàm eftetmundus,

ColoiT.l.Omnia per ipfum amp;nbsp;in ipfum condita funt, amp;nbsp;omnia per eum confiftunt.Eft ergo in Chrifto natura diuina conditrix rerum, Ideo pofteain capite 2, inquit,In ipfo habitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter, quafi dicat, In alrjs habitat Deus fpiritu fuo,nouam lucem amp;nbsp;nouos motus accen* dens,fed in Chrifto habitat non folùm ipiritu,ied etiam ita,ut peribnali unio^ ne humanæ naturæ diuina unitafit, Nam o-w/xar/KiSç fignificat fubftantialiter ftu perlbnaliter, quia ut nunc perfonam dicimuSjita ueteres Græci aw/xara dilt; xerunt.

Ad Ebræn.Quem polùit hçredem omnium,per quem iècula fecit,qui eft fulgor gloriæ, amp;nbsp;effigies lubftantiæ eius, fuftentans omnia,

Adzy. Domine Ielu,iu(cipe ipiritum meum, Hæc petirio tribuit Chri« ftojquôd morientium animas cuftodiat,ôd rurfus coniungat animas Sc corgt; pora,

I, Theft: 5. Ipft Deus amp;nbsp;pater nofter, amp;nbsp;Dominus nofter leliis Chriftus dirigat uiam noftram.

veterh Teftcb Sai:7.Vocabitur nomen eius Emanuel,id eft, nobiicum Deus. Sed firmius mentiteflinw’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod iequitur cap:^, uocabitur nomen eius, Admirabilis, Conhliarius,

Etfi enim hic ludæi deprauant uocabulum EI, ÓC dicunt o:/j^^'So7.op eße, ta# nicnfèquens prop rietas ad dira réfutât ludaicam cauillationem ♦ Cum enim Meffîas dkitur efle Pater uitæperpetuæ, manifeftè tribuiturei omnipoten# da.Nam dare uitam xternam,fblius eft di'uinæ naturæ » Congruit autem hoc diétum cum eo quod fuprà citauirnus, Ego uitam æternam do ei's»

lerem; 3 3, Et hoc eft nomen, quod uocabunt cum, lehoua luftifîcator no# ifreinilt;e}). fier ♦ Hic tribuit Meflîæ nomen, quod in ilia lingua proprium eft Dei, ôd ad# firmat Meftiam efle iuftificatorem, Tribuit igitur ei gloriam, quæ foliDeo compctit, Nam iuftificare, tollere peccatum, ÔC reddere iufticiam, 8d uitam æternam,nemo poteft nifi Deus,Eludere autem ludæi hac cauillatione tarn il# luftre tcftimonium conantur, dicunt hoc nomen non elTe iubftantiæ adpella# tionem aut deicriptionem, Sed defcriprionem eiTc beneficrj aliunde datiper cum,ut apud Ezechielem in poftremo uerfu dicitur : Hoc erit nomen ciuita# tis,Dominus ibidem» Ita hanc adpellationem aiunt tribui Chrifto, tanqucàm alieni beneficq flgnificatori,Deus eft iuftificator nofter»

Sed hæc Sophiftica eluflo refutari poteft collatione aliorum teftimonio# rum,quæ fuprà citauimus, quæ cum perfpicuè adfirment, Filium elfe natura Deum,8c de fubftantia Parris genitum, reftè intelligitur hoc loco, tribui ei adpellationem potentiam Dei,propterea quod fit natura Deus»

Deinde uerbum, uocabunt, in hoc loco leremiæ, fignificat, inuocabunt, id eft,ipfum Meflià perpetuô Ecclefia inuocabit hoc modo, nominans ipfum, lehoua et iuftificatorem»Ipfa autem inuocatio teftatur eum effe natura Deum» Et cùm in ipià inuocatione ad ipfum Meflîam direcfia, nominetur ipiè lehoua amp;nbsp;iuftificator, non dubium eft cum natura Deum elfe »

Miche»5» EgrelTus eius ab initio ante dies mundi» Etfibreuitas talium te# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f.

ftimoniorum auget obfcuritatem, tarnen quia eædem iènrentig iæpè reperun# tur,collatio fingula dilt;fta illuftrat ÔC confirmât» Dicit hune Meflîam egreiFum elfe ante dies mundi, quo difto aut hoc fignificatur Filium natum elFe ante conditionem mundi, aut egrelTum, id eft, promiiTum, oftenfum in uerbo,8c confpedium effe Patribus in ipio mundi principio,S^ deinceps,amp;^ inde uicp ab initio fuiiTc deprecarorem pro Ecclefia, amp;nbsp;defenforem Ecclefiæ» Ludîatur cum Iacob,amp; Iacob de ipio dicit,Benedicat uobis Deus, ôd Angelus qui eripuit me ex cunâis malis » Hoc præconium eft Meflîæ, qui libérât à ucris ærernis înalis,à peccatis, ab ira Dei,à morte» Hæc beneficia maiora funt, quàm eufto# dia corporum, quæ fit per Angelos creatos ♦ Loquitur ÔC cum Moyiè, lofua, ÔC Daniele»

Ideô amp;nbsp;I» Corinth»‘ I O. expreifè adfîrmat Paulus, Chriftum adfuiiTc po# pulo in deièrto, Bibebant ex fpirituali comitante eos petra, Petra autem erat Chriftus ♦

Pfal:4f.Et concupifeet Rex decorem tuum,quia ipiè eft Deus tuus» Hic adfîrmat Meflîam, quem uenturum effe prædicat, Deum effe, amp;nbsp;nomine uti# tur Âdonai,quod propriè Deo tribui iolet.Eft autem dulcis coniblatio in hoc diâo » Cùm Piàlmus laudat Ecclefiæ pulcritudinem, quæ non folùm iudicio mundi propter crucem fqualida uidetur,fed etiam reuera adhuc languida eft, amp;nbsp;multas fordes,ignorantiam,ôd uiciofos adfejftus multos circumferr» Interea tarnen fciamiis nos,quanquàm imbecilles,propter immeniàm mifericordiam, tarnen huicnoftroRegi placere, amp;prædicari pulcritudinem,ideft, aliquas eflè

cfle iiirtutes Deo placentes,ueram inuocationem^propagationem uerædo# â:rinæ5amp; reliquam încoatam obedientiam,

ppl.7». Pfàhyz.dicitMeffiamfempiternumenejô^ lèmperadorandum. Fuie ' nomen ei'us Temper, Ante folem manet nomen eius,SC benedicentur in eo omlt;« nés genres* Item,Timebunt eum donee erunt Sol amp;nbsp;Luna* Itcm,Adorabunt coram eo Temper*

In bis uerbis perlpicuè deTcribitur gternitas,Ânte iblem, id eft,antcquàm loi conditus eft,erat hic Filius. Nam Ebraicus Piàlmus hic inham' uerbo uhis eft,iîgnifîcans haud dubiè natum efle Filium,ante conditionem Iblis.

Deinde manifeftè adfirmat hune Meflîam Temper inuocandum efle, etiam cùm non conipicietur oculis * Non igitur loquitur de geftu corporum, qui præTentibus Regibus exhibetur, iêd loquitur de mente, quæ petit à MeT* fla,ut miièreatur noftri, amp;nbsp;fit intercelTor pro nobis, det remiflîonem peccato^ ru,Spiritum iàncflum uitam æternam,Ôd fit opitulator deTenTor etiam in huius uitæ periculis,aduerius Turores Diaboli amp;nbsp;impioru,ficut amp;nbsp;ipiè inquit, Oues meæ uocem meam audiunt.Nemorapiet cas ex manu mea*Tah's adorai tio uerè tribuit omnipotentiam Meflîæ, ÔC teftifîcatur eum efle Deum, ut fil* prà dixi,has amp;nbsp;fimiles ièntentias de inuocatione, diligenter excerpendas eiTe, quia fimul docêt,quis fitM.eiîîas,amp; côiblationes necelTarias nobis proponûu

Poft hæc teftimonia ab effecT;ibusTumta,quæquiapropriecates conti* nent,ToIi diuinæ amp;nbsp;infinitæ naturæ tribuendas,minus labefaeftari poirunt,ad* Ppi-** datur amp;nbsp;ex Piàimo lècundo uox æterni Patris, Ego hodie genui te, amp;nbsp;illuftre* tur hoc didum, collatis teftimonqs, quæ fiint in narratione Iohannis,ubi Meft fias diTcernitur à cæteris filijs* Nominator enim unigenitus, cæteri autem ad* pellantur filij adoptione* Cùm igitur Meflîas fit natura filius, necelTe eft de îùbftantia Patris genitum elTe * Hinc pcripicuum eft didum Piàlmi enarran* dum eiTe de generatione filrj,qua uerè ex Tubftantia Patris genitus eft* Ego ho* die,id eft, ab æterno genui te, icilicet, uera generatione,de mea Tubftantia*

*Dei unigenitum, qui iè patefecit generi humano,adiùmta natura Humana ex uirgine Maria, dicitur Aôyoçamp; imago æterni Patris, uerè de Tubftantia æterni Patris natum eiTe,8è natura Deum Sè omnipotentem efle.Cùm autem tota hæc Tententia procul extra humanæ rationis conipedum pofita fit,amp; hu* manæ rationi hæc ualdè abTurda ôè tetra uideantur,Deum generate,ôô plures efle peribnas coætcrnas amp;nbsp;omnipotentes,neceire eft diligenter erudiri amp;nbsp;mult; niri mentes de re tanta. Nec tantum humanæ rationis imbecilhtas per ièTeco* gitatione rei tantæ turbatur, Ted etiam Diabolus odio filrj Dei irritât leoia in* genia,ut opiniones gignant, ampledantur, ôè ipargant contumelioTas aducr* lus Deum, 8c aut palàm abrjciant Prophetarum 8è Apoftolorum dodrinam, ut Tecit Mahomet,aut éludant uera teftimonia*

Adueriùs hos horrendos fttrores primùm uera dod:rina muniendçTunt mentesjdeindeamp;ffinguliadfiduis Sc ardentibus uotis petamus régi noftras mentes à Deo,nelangueiàdæamittantucram lucem*

Vtroep autem genere teftitnoniorum nos confirmemus, uidelicet didis Prophcticis 8è ApoftoJicis,amp; deinde uero 8èconllanticoniènTu ueteris Eccle* fiæ, quæ perlpicuè adfirmat his tantis controuerTfis agitafis,ficintelledaeflè Apoftolorum teftimonia, Sè ab ipfis Apoftolis, ôè ab eorum auditoribus fi* deh'ter

éditer liane (èntenriam initio propagatam cHe per probaros dodores, ut pra de Irenæo amp;nbsp;Gregorio Neocæiàrienfi diximus ♦

Horum clariflîma amp;nbsp;conftantiiîîma adièueratio nos quoep confirmât, Eft enim audienda Ecclefia, fed tarnen^ ut iuprà dixi, fides in inuocatione nici* ^üfjion humaua autoritäre,fed ipfo uerbo Dei, Quare necefle eft,fcmper eti^i 3ni aliqua perfpicua firma teftimonia ex feriptis Apoftoliciscomplecfii, tjualia funt apud lohannem multa,que quidem magis etiam perfpicua funt ce* teris, Poftquàm hæc fundamenta conftituta funt, diluenda funt præcipua ar^« gumenta quæ obijeiuntur.

Ja? hacparte laEie^ius necejje fuit diet de natura diuina Filtj T)et. Infra de adfumtione humanænaturæpluradicendaeruntjubi fortafiis commodius eßet diluçre '' Argumenta, quæ contra diuinam naturam Filij obijeiuntur, ex fis quæ conue* niunt Humana? naturæ, 8c admirandæ feruituti, quam fubfit ut fieret uiclima, Sed tarnen hic breuiter ea compledlemur, ut ueris teftimonfis, quæ iam récitas« ta funt, Ledor teneat proxime adiunefias refutationes contrariorum, Aliquid rnim lucis adferunt Huie dodtrinæ de re omnium maxima amp;nbsp;grauiflîma,

Prima obiedio eft, quæ omnibus in oculos occurrit,maxime uidetur Ubefadare fententiam de diuinitate Filfi*

natura diuina nec patitur nec moritury nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N-fwra diu.i,

-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r/

C hnjtus autem mortuus eitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fur,

Ad banc obiedionem neceife eft reipondere, quia abiurdiiîîmum uide«* tur dicere Deum lacerari amp;nbsp;mori, Eft igitur hæc reiponfib,

Etfi hæc totacaufa longé extra omnium creaturarum confpedum pofi* ta eft, tarnen cùm teftimonia diuinitus tradita in feriptis Propheticis ôé Apo«« ftolicis, adfirment duas naturas elfe in Meffia nato ex uirgine Maria, ut feri* ptum eft,Et uerbum caro fadum eft, régula hæc tenenda eft,

Quædam propria uni naturæ, non impediunt, quo minus adfit altera ^ropnet^us natura. Propria autem funthæc humanæ naturæ,Iacerari membra, pari, mo* niiK ri. Ideô Petrus difèrtê dixit, Chriftum paftùm effe carne, Et Irenæus piè amp;nbsp;exiiuaK pcrfpicuè inquit,pagina 18 y, Chriftum crucifixum amp;nbsp;mortuum effe, requief rente uerbo,ut crucifigi mon' pofTet.Id eft,diuina natura non eft quidem la^ iwiots. ccrata aut mortua, fed fuit obediens Patri, quicuit, ceflit iræ æterni Patris ad* üerfus pcccatum generis humanfinon eft ufa fua potentia, non exeruit fuas ui* res,Intcrca lacerata amp;nbsp;mortua eft natura, quæ potuit lacerari Ôé mori,

Congruit autem hoc Irenei didum ad uerba quç funt in Epiftola ad Phi^« lippenfes cap:2,Qui cum effet in forma Dei, id eft,fapicntia amp;nbsp;potentia æqua* Iis Patrfinon rapuit æqualitatem Dei,Id eft, cùm miffus effet ut obediret Deo in paftîone, non fecit contra uocationem, non eft ufus ftia potentia contra uo* eationem,Sed fèipfum exinaniuit,id eft,non exeruit fuam potentiam,amp; humi»! liauit fe,formam fèrui accipiens,id eft,induens cum Humana natura mortalita* teni,habitu inuentus ut Homo,id eft,adfedibus amp;nbsp;deftrudione, gaudio,pauo* ’ ribus,trifticia,dolore,mortc,Etfî igitur ita unitæ funt duæ naturæ,imago æter ni Patris,amp; Humana natura ex uirgine adfumta,ut fint una perfona,tarnen na* turæretinuerunt fuas proprietates»

Et confpicitur in hac admi'randa paflïone^ magnitudo l'ræ Dei aduerfus peccatum.Non eft leue dictum, Chriftum crudfixum effe^requiefcente uerbo, id eftjCÙm ira. ætcrni Paths eftunderetur in Filium, quieuit Aoy©^, fuit obe^ diens,n5 exeruit uires contra Pattern, SC interea lacerata eft Humana natura, Hæc humilitas,qua fe Filius ira fubiecit Patri, nunc non poteft comprehend dijftd in uita æterna confiderabitur ♦ Nunc uero hoc Gogitemus,ueram amp;nbsp;in* gentem iram Dei efTe aduerfus peccatum, cum filius Dei hoc modo faeftus fit lupplex 8c ftibiedus,

Secunda obie(ftio,Pater maior me eft.Hoc dieftum Arianipræcipuè op^ fimplex fitexpofitio. Alia dicîa lo^ quuncurdz EfiTentiajalia de officio Chrifti miifi ad docendum amp;nbsp;ad hanc obes» dientiam,uc pro nobis uiffima fieret.ln primo cap:apud lohannem dicftur:fct Deus erat uerbum, omnia per ipfum falt;fta fiint ♦ Hoc teftimonium peripicue ' adftuerat Filium efle Deum, amp;nbsp;potentia æqualem Patri,

At alibi iæpè dicitur de ofticio dodloris miflï ad hanc obedientiam à Pa^« tre,ut hic,Pater maior me eft.Pater glorifi'ca me, Hæc ideô fie dicuntur, quia ChriftustunCjCÙminillauifibiliamp;mortali confuetudine Euangelium trade* ret,uoluit ft agnoftfnon ut fanaticum do(ftorem,aut qui fine Patre,amp;^ fine mift fione æterni decreti doceret, Sed, ut conftaret promifli'onem gratiæ uitæ æternæ,certô decretum eftè immotum diuinitatis, adfirmat ft perfbnam efle à Patre miflam,nec adferre ft dotftrinam à fe uno excogitatam^ftd tanquamLe«» gatum,uocem æterni Patris arcanam exponere,

ItaCp in narratione de autoritäre docftrinæ amp;nbsp;de Minifterio, fit collatio Mittentis ÔC Miifi, Mittens eft fons dodrinæ, amp;nbsp;adprobator defenftr, Hunc uocat maiorem Miifo, fcilicet, miniftro, qui »à Mittente accepit dodrft nam,et nunc eft infirmus,fubit cruccm,nec exerit fuam potentiam,fed expedat teftimonia,quibus Pater ornabit hunc Filium,amp; dodrinam confirmabit,fcili^ cet, Refurredionem, amp;nbsp;deinde miflionem Spiritus iandfi amp;nbsp;omnia miracula uniueriæ Ecclefiæ, amp;: extremum indicium,

cifeernendd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enarrâtio didi,Pater maior me cft,uera,natiua amp;: peripicua eft,quia

dial deelJcn^certè neceife eft difeerni dida quæ loquuntur deEflentia,à didis quæ loquun* tM à diais rfffur de officio, ut hie. Deus quare dereliquifti me, hie certè non loquitur de ef* ftntia, ftd de ft tanquàm uidima fuftinente tunc pœnas noftrorum peccatogt; rum, ubi lamentatur in feft iram æterni Patris eflundi, ficut amp;nbsp;in Eftia dici* tur : Et Dominus uoluit conterere cum in infif mitate, Hæ Defcriptiones alft quo modo fignificant,quanta fit ira Dei,uera amp;nbsp;horrenda aduerfus peccata,amp;Z qualcs dolores fuftinuerit Filius Dei, fcilicet, non tantum corporis laceratio* nes,ftd etiam illos ingentes dolores,qui funt ftnfus iræ Dei, Harum maxima* rum rerum cogitatione prj expauefcant, 06 magnitudinem earum pia médita* tione confiderent, quod fi facient, facilius difternent dida diflimiha,amp; agno* Rent aliquo modo utrunep, magnitudinem iræ Dei aduerfus peccata, nbsp;ma*

gnitudinem miftricordiæin filio Dei, qui etfi natura Deus eft, tarnen ibi ftft abiecit, ac proftratus coram æterno Patre pro uniueria Ecclefia fua fuit inter* ceifor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

In talibusnarrationibuà officia deftribuntur, de quibus iæpè commo* nefieri Ecclefiam neceffe eft.

Alibi teftimonia extant, quæ propriè tantum de eifentia loquuntur, ut Iohan,‘l,

lohan j.Et uerbum crac Deus, Etfi autem teftimonia de eflèntia etiain paflim fparfà funt, tarnen fæpius de beneficrjs didtur^quod eorum confideradone ac^ cendi fidem in mentibus piorum^Só uitam æternam oporteau

Norunt ÔC diaboli ac farentur Filium Dei natura Deum efle^eum^ hor* ribiliter timent,ied dodrinam de bénéfices fummo cum dolore cogitant, quia (ciunc ea non pertinere ad iê,ièd ad genus humanum,ficuc in ipfb iy mbolo fcri ptum eft. Qui propter nos homines,amp; propter noftram iàlutenî SxLc, Et Rom, dicitur, Sicut perunius dclictum condemnatioin omnes homines, fic per unius iufticiam ad omnes homines iuftificatio uitæ peruenit,

Vt igitur in conipedu pijs fit doctrina de ira. Dei, ac deinde confolatio quæ accendit iufticiam ÔC uitam sctcrnam, in nobis,ideo in Prophetis ÔC con* cionibus FilqDei amp;nbsp;Apoftolorum ficpius repctita eftdocftrina demiranda humilitate Mefiîæ amp;nbsp;pairione,amp;: de interceflione,amp; deinde refurredlione, re* gno amp;nbsp;præièntia Mefiîæ in Ecclefia,

Tenenda eft hæc diftincfiio* Alia dicta loquuntur de arcana guber* nationc cum patre, aut de régnante Mcfiîa, Vt, qua? pater facit, hæc Filius fimiliter facit, Alia de humiliato ieu patiente Chrifto, ut cum uocatur maledi* chrifto regnä. clum, Ita enim decretum fuit in illo arcano confilio Dei,ut Filius certo tempo* o- dechrû re fieret uidima, quo tempore præftitit hanc mirandam obedientiam acterno^^ humihato. Patri,ut quieiceret amp;nbsp;fineret in Ce cfFundi horrendam iram,noftra peccata pu* nientem. De huius certi temporis obedientia loquuntur multadicfia,quæad v, fuum tempus accommodata, non pugnant cum alqs didis, quæ loquuntur de potentia regnantis Filq Dei,

Plura autem de humana natura in Chrifto dicenda erunt, ciim ueniemus ad iequentes iymboli articulos. Nunc pauca addam, quæ propriè ad docîri* nam de diuina natura Chrifti pertinent*

Interdum Filius Dei uocatur fapientia Patris, ftilicet, quia cum eo deli* fîHmuocatur berat Pater,ut Gene J.fionificatur: Dixit pater,Faciamus hominem ad imapi* nem noftram* Item, quia Filius oftendit Patrem, 80 arcanum confilium eius de redemtione protulit,ficut iple inquit,Nemo nouit Patrem nifi Filius,amp;^ cui Filius uoletreuelare. Cæterùm hoc ftiendum eft,Pateriuo intelledu intclli* git, fua uoluntate uult, fiia fapientia eft fapiens* Ita amp;nbsp;Filius fùo intelledu in* tclligit,fua uoluntate uult,fua fapientia eft fapiens. Sic amp;nbsp;Spiritus fàndus fuo intelledu intelligit,fua uoluntate uult,amp; fua fapientia eft fapiens,

Etfi autem phrafis ilia, qua Filius nominatur fapientia Patris, Scripto* ribus ufitata eft, tarnen non fic locuti funt Prophetæ amp;nbsp;Apoftoli, fed lohan* nes nominat Filium Xoyo/j, Paulus è/KÓva. Hæ appellationes funt illuftriores,

Remouendaeft ctiam tempon's St moræ cogitatio àgeneratione diui* ? na,Gregoriushacphrafiutitur, Filius fempernatuscl|.AIi],Filiuslempernaf* ' citur, Sed remoueantur hæ temporis et noftrorum motuum progrefrioncs,ab ■ huius generationis confideratione, amp;nbsp;fimul tarnen fciamus Filium Dei efTe in* tegrum,nec difputemus hæc curiofius* .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

*^Ertia Pcrfbna uocatur Spiritus fandus. Eft autem perfbna procedens à spirituffin^ -*■ Patre 8^ Filio, quæ mittitur,ut in omnibus eledis Angelis amp;nbsp;hominibus accendat lucem ad ueram agnitionem Dei, amp;nbsp;ueros motus congruentes uo*

lunrati DettimoreiTij fidem,dileó:ionem, inuocanonem, forn'tudinem in con^ feHione,tokrantiam, caftitatcm, 5ó alias uirtutes^Sc uitam æternam»

Mittiturautem ad homines ita, ut adfit mi'nifterio Euangelfj, amp;nbsp;fît efFilt;i cax per miniften'um Euangelq^ficut 2, Cor,), Euangeh'um nomi'natur minifies rium Spiritus, Eatenus patefadus eft Spiritus iandus, amp;nbsp;hæc de eo difcenda flint,

CED cùm hæcdodrina de tribus perfonis aliéna fit à iudicrjs humanærati^« ^onis fine diuina reuelatione, multi omnibus ætatibus contenderunttantùm unicam efle peribnam diuinam,utSamofàtenus, Photinus, Macedonius^Ma^« hometiftæ, Dida uerô de Filio,amp; de Spiritu fan cio corruperunt,amp; negarunt appellatione Spiritus iàiufti fignifîcari peribnam feu V7rûsatrz/j, ièd tantum mo^ tus creatos in hominum cordibus, ficutin Pfalmo dicitur ; Terribili 8d po# voMtóspt. tentfiquiaufertipiritumprincipum. Et manifeftum eft uocabulum ipiritus, ritiis auot mo-- fæpè de uentiSj fæpè de alrjs motibus creatis ufurpari, h ßr^^urii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfus has cauillationes muniendæ funt piæ mentes,amp;f quærenda

eft ueritas^quod cùm facimus, necefte eft prudenter diicernere dicfla, quæ lo^ quuncur de uentis^aut alqs motibus creatis^ab alijs di(ftis,quæ necefte eft inteb ligi de peribna quæ fingulari fpecie patefada eft,cùm in Baptifmo Chrifti difi cernitLir à Pâtre amp;nbsp;à Filio.

Etfi igitur dodrina^quæ adfirmat tres efte peribnas diuinas, Patrem^ Fi^* lium,8c Spiritum iàndum,ualdè mira eft,8^ procul fupra amp;nbsp;extra conipedum omnium creaturarum pofita, tarnen necefteeft de Deo fenrire,ficut fe patefe^ citjiuxta illud mandatum æternum amp;nbsp;immotumjHunc audite, Huic mandat to obtemperemus, ut Paulus inquit, Redigamus mentes in captiuitatem in obfequium Deo^ ÔC teftimonia perfpicua ampledamur,nec finamus ea fophk fticis cauillationibus eludf

uods’hü^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ESTlMOniTM,

T.ßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T igitur primum hoc teftimonium, oftendens Spiritum fandum cftè per*

I. '^ibnam, fcilicet, patefacT;io diuinitatis in Baptifmo Chrifti, ubi clarè difcer* PatefM^io (« nuntur tres peribnæ.Pater inquit:Hic eft Filius meus diledus, Eft igitur alia V ri Patns,alia Filii,Defcenditaucem Spiritus fandus in fpccie columbæ, lam fi Spiritus landus effet agitatio in animis creata, non adpareret peculiar! fpccie corporalf quia non effet extra mentes,quarum effet accidens, Aut fi efi fèt ipfè Pater,non difternerer Spiritum fànctum, Inquit autem^Super quem uideris Spiritum fàndum,

11; ÇEcundô apparet peculiari fpecie Spiritus fàndus in Pentecofte, quem con* Prffe/ifltû in darè difcerni à Pâtre Sc Filio, quia antea Filius dixit; Rogabo patrem

amp; alium paracletum dabit uobis, Hæc igitur perlbna,quæ in Pentecofte con* fpicitur amp;nbsp;effunditur in Apoftolos,eft perfona diftinda à Pâtre amp;nbsp;à Filio, Et cùm fandifîcet amp;nbsp;uiuifîcet, eft omnipotens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Similis patefadio in domo Corncir) fada eft, Nec prætercamus ociofi has patefadiones, ficut maxima pars generis humani cas præterit^quod hor* rendum amp;: deplorandum eft. Sedfciamus hancipfamob caufàm fadas efte, quia Deus Ce Ecclefiæ fuæ oftenderc, amp;nbsp;nobis certa teftimonia tradere uoluit. Horum cogitatione igitur nos confirmemus,

*T^Erti'um teftïmoiiium, eft ipfa. Baptiftni formajquam Filius Dei ipiè tradi:# 111. ditjubens baptifari homines in nomen^ id eft,in agnitionem nbsp;nbsp;inuocatb

onem Dei Patris^ Fili], Spiritus iàndi» Id enim fignihcat hæc admiranda ’ profeflio.Ego baptizo te,id eft^ abluo te, ut teftificer tibi remitti peccata, Sc te recipi ab hoc uero Deo patre domini noftri lefu Chrifti, qui te recipit propter Filium, exhibitum genen' humano,ut fit Mediator, amp;nbsp;effundit in te Spiritum fanftumjqui incoat in noftris mentibus nouam amp;nbsp;eternam iufticiam amp;nbsp;uitam» Cùmigitur forma Baptifmi difternat Spiritum fanftum, à Patre amp;nbsp;Filio, nc.^ cefle eft perfonamefle, Nam fieflet Pateraut Filius,agitans motucreato,non efiet tertio loco recitatus ipiritus, tanquàm à patre aut filio difternendus, fi uii* delicet eflet ipfe pater agitans aut agitatio creata in homine»

Deinde cùm hæc ipiâ forma Baptifini doccat paritcr inuocare Spiritum' iànftum, cum Patre Filio,pariter ci tribuit omnipotentiam» Hæc tria te^ ftimonia fipiè confiderentur, firma 8d iiluftriaefte-intelligemus» Namcertè patefacfiiones, in BaptifmoChrifti,amp;in Pentecoftc, non funt fruftra Fadlæ» Nunc addemus ÔC difta certa Chrifti,in quibus propriè de hac perfona conci* onatur, quæ nominatur Spiritus iàndus»

ÎOhan: 14, Rogabo Pattern,amp; alium paracletum dafiit uobis, Cùm ait, Ali^ '*um,difcernit à patre amp;C filio,hune paracletum. Non igitur fignificat Spiritus ipfum pattern agitantem. Non enim eftet Alius, ncc fignificat agitationem ■ creatam. Non enim mittereturàfilio, fi eftetpater agitans,aut tantum agitai tio creata à patre. At Chriftus inquit lohan,iy,Cùm uenerit paracletus,quem ego mittam uobis à patre, fpiritus ueritatis,qui à patre procedit, A fe,inquit mitti Spiritum ianefium, Non eft igiturautpater agitans,aut tantum agitatio creata lt;à Patre,

Sunt amp;nbsp;hæc peribnæ propria, Alius paracletus,qui docebit uos, amp;nbsp;quæ audiet,loquetur.Si ijDiritus fi'gnificarethoc loco agitationem creatam,eftet do^ ftrina, non dodor alius, à patre filio audiens ÔC accipiens,

Mum à donis creatis,autorem ab eftèdibus. Omnia,inquiens,hec efiîcit unus sp*iritumZ.‘i ÔCidem Spiritus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donis créatif.

Eodem modo loquitur Rom, 8, Ipfe Spiritus dat teftimonium ipiritui noftro, Difcernithic quoep mouentem Ôd confolantem Spiritum fandum,à confolatione qua cor erigitur amp;nbsp;uiuificatur.

Eodem modo loquitur 2.Corin, 5. Transformamur tanquàm à Domini *. cor. 7. fpiritu,ubi etiam efFedorem difeernit à luce in nobis creata,ut ibi inquit,id eft, àclara amp;nbsp;firma noticia,id eft,firma fide amp;nbsp;inuocarione.

Et quod Spiritus iàndus foeric antequàm carnem induit Filius Dei,per^ fpicuè teftatur Petrus,cùm inquit de Prophetis, Spiritus Chrifti in eis,prædisî cens Chriftum paftùrum eftè. Hic difertè nominatur Chrifti Spiritus, qui fuit in Prophetis, Eodem igitur Spiritu iàndo amp;nbsp;Patres ôd ApoftolijôC prj deiiw ceps, hoc eft, omnes eledi omnibus temporibus iàndificatifunt,

Hoe 14^ multô illuftrius docent uerba Eftiæ Hoc fccdus meum cum eiS, cu/neif^e,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meus qui eft in te, amp;nbsp;uerba mea quæ poiui in ore cuo^

non recedent ab ore tuo, nec ab ore ftminis tui, dicit Dommnus,deinceps amp;nbsp;in ftmpiternum. Eundem Spiritum ait efle in Efaia,amp; in tota Ecclefia, ad om* nemæternitatem. Non igitur tantum poft refurredionem Chrifti effufus eft in pedora inuocantium Oeum Spiritus fandus, ièd Temper eodem Spiritu iando, omnes eledi iandificati funt*

Ac ualdè prodeft hoc Efaiæ didum meminifle,quia dulcifti'mam dodrp ' nam confolationem continet» Adfirmatftmpermanftiram efteEcclefiam Dei, amp;nbsp;quafi digito monftrans, docet quid fit Ecclefia, ubi fit,uidelicet,ubi fonat uox Euangelq, amp;nbsp;teftatur ea uoce Spiritum iandum efficacem efle» Zdcl}. Et Zach : 7» Verba quæ mißt Dominus cxercituum in Spiritu iando, per manum prophetarum» Hoc dido utrunqp adfirmatur,8c gubernatos efle Spiritu iando Prophetas, amp;nbsp;uerbum Dei non eife inanem ibnitum, fed adefle Spiritum iandum, Sc ea uoce mouere amp;nbsp;accendcre mentes, quod firmiflîmè ftatLiendum eft pijs, ut iciant uere Deum efficacem effe per uocem fuæ dodrilt;lt; næ amp;nbsp;promiifionis in mentibus credentium, amp;nbsp;accendere in eis lucem, iufti«« ciam,amp;: uitam æternam, ut 2, Cor» 3» uocatur Euangelium minifterium ipiris« tus» Et Rom» I» Euangelium eft potentia Dei ad ialutem omni credenti»

Conftat igitur ex Eiâiæ amp;nbsp;Zachariæ didis, quæ recenfui dodrinam de i5piritu iando in uereri Ecclefia Patrum amp;nbsp;Prophetarum notamfuiife» Ideo «tiam ueteres hoc didum in Genefi intellexerunt de Spiritu fando, qui eft perfona diuinitatis» Et Spiritus Domini ferebatur fuper aquas. Sic enim in^ quit Bafihus:Siue,quod uerius eft,SC enarratum eft ab i}s,qui ante nos fuerunt,^ loquitur de Spiritu iando Dei»

Etfi autem noui Teftamenti dida magis peripicua flint, tarnen congru* une cum eis teftimonia Prophetarum.

Xiiaumioèh In dido loel fignificata eft periona diuina, cum inquit Deus: Effundam Effunddm de nbsp;nbsp;Spiritu Meo fuper omnem carnem,quia emm ait: M E O,teftatur non mit*

^ini« meo nbsp;nbsp;créa tam agitationem,iêd aliquid eifentiæ Dei» Nam cùm aitjde meo Spirit

tu,nominat non aliud creatum extra iè,ièd ipiritü.qui in ipib patre eft»Vtrun* que igitur fignificatum eft, quiaaitdemeo Spiritu, adfirmathunc Spiritum non elfe quiddam creatum. Et quia procedere eum inquit feu eifundi, difcer* nit eum à patre» Eft igitur perfona, quia quidquid aliquid eft Dei,quod tarnen non eft ipfe pater,eft reuera perfona»

Cogitemus autem in hocipfo teftimonio uerum amp;nbsp;ingentem in Deo er# ga nos amorem eife, qui hunc ipfum ignem amoris fui, in nos transfundit, co* eifentialem ipfi, amp;nbsp;nos fibi copulat iócietate non tantum creati doni, fed miflî in pedora noftra fui Spiritus»Hæc cùm in Ecclefia dicuntur,exiftimant homi* nés prophani inania ibmnia narrarfSed quan^ ridemur ab Impqs tarnen hcc uera efle ftatuamus, nec exiftimemus tot promiflîones Dei éditas ta illuftrib# teftimonqs irritas^ inanes elfe. Si credis Euangelio,amp; bona confeientia De# umfiducia filrj Mediatoris inuocas, icias certô te régi Spiritu fando, nec in# dulgeas dubitationflquæ hanc infirmam naturam excruciat,nec approbes im* piam dodrinam,quæ iubet te de promiflîonibus diuinis dubitare»

Qtianquâm autem de eflèntia Dei fine certis diuinis teftimonijs,nec An geli,nec

geil,nee ulli' doctores certo nos docere poHiinr, tarnen poftquâm Deus Cepa^ tefecitjamp; uerbum fuum Ecclefiæ tradidic^udle eft nofle quid probad homines in prima amp;nbsp;puriore Ecclefta ftnfèrint» Horum enim teftimonio nos confirü tnamur, qui adfirmant fe hanc fentendam ab Apoftolis accepifle,

Recitaui autem fupra confeflionem Gregorfj Neocæfarienfi's perfpicu^ am* Et collegit Bafilius teftimonia multorumjquorum præcipua fuit in Eccles fia autoritas. Ac nominatim récitât hæc uerba Euièbrj PaleftiniiSandum De== Teßimeniunt Um lucis conditorem, per iaiuatorem noftrumleftim, cumSpiritu fanéio itu uocantes, Hæc uerba oftendunt ueteres difertè tresperfonas ininuocadone^^“^^’^^^^' complexos efle,amp;^ ea forma loquendi de Filio ufos efte^ut animi fimul de medri atoris interceftione de promifîîonibus commonefierent,

TeftaturSC hæc ipfa Symboli Niceni profeftio, Ecclefiam tunc uerba ChriftideSpiritu fanfto ficintellexifie, utadfirmarit Spiritum fanclum per:# fonam efte. Et fie docuiftè probatos doctores manifeftum eft,ut ait Epiphanri Epiph.viius dt us* Vnigenitus Filius effîcit omnia cum Pâtre,non iblùm autem Filius,fèd èc Spiritus fanftus effîcit omnia cum Pâtre amp;nbsp;Filio, ÔC o/xoio-i@^eft Patri amp;nbsp;Filio*

Et Bafilius mulds ftriptis defendens hanc iententiam quæ in Symbolo traditur, inquit in quadam Epiftola : Oportet nos bapdsari ficut accepimus, Credere autem ficut baptisamur,glorificare autem ficut credimus,patrem, amp;nbsp;filium amp;nbsp;Spiritum iandum, fugere autem ut palam blalphcmos,cos qui Spirri turn fandum aiunt 'creaturam elfe*

Deniqj extant multæ planæ ucterum de hoc articulo conciones, quæ hic intégré recitari non pofiunt. Legenda? tarnen finit aliquæ,utnos ipfos confira memus horum uoce, qui ab Apoftolis dodrinam acceperunt, amp;nbsp;ornati fiint à Deoteftimonijs miraculorum*

OOftquàm igitur didum eft, tres efle perlbnas diuinitatis, difirimina erudri rißrimlna dite confiderentur* Pater non nafeitur: Filius, etfi' coæternus eft patri, ta# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verfo*

Sed hic querat aliquis,quid interfit inter Nafci amp;nbsp;procedereÇ'Etfi exhau# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘«icrftt

ririhæc arcana non poftùnt, tarnen fi'gnifîcare diferimen filius Dei uoluit, amp;nbsp;nequaquàm eius fèrmo mutandus eft. V iuseft autem uocabulis humanis,qua# fi deducens nos ad afpedionem naturæ hominis, ut inde fimilitudo amp;nbsp;umbra fumeretur.

Sunt autem in anima hominis duæ præcipuè potentiæ, Intelligens, amp;nbsp;sMitudo ab uolens. ftntelligens format imagines, ut quoties de amicocogitas, ftatim eius imaginem in mente quafi pingis. Volentis autem potentiæ finit amor,odium, amp;nbsp;alf) adfedus,6d cum hac copulatum eft in liomine cor, quod gignit Ipiritus, qui fiint incitatores adioniim, motuum,ôé aft’eduum.

Sit igiturhoc difirimen interNafii amp;nbsp;procedere.Nafifieft è potentia intel nlt;j/c/ . ligente, quia filius cogitatione naicitur,amp;: eft imago patris,At procedere,eftà Procedere. Uoluntate, quia Spiritus landus eft agitator feu amor fubftantialis, tanquàm ignis amoris quo pater filium compleditur,amp;: filius pattern, imôquopoftea pater amp;nbsp;filius dulciftîmocomplexufibi copulantEcclefiam fuam* Eft autem amoràuoluntate,utconftat* Etfenfusofiulialiquo modo hæc adumbrat* In ofeulo hominis uero ÔC ardenti, Spiritus ex corde exhalatur, quafi transfun#

dens amorem* Ita Deus amorem in nos fuum fpiritu fuo transfundens^nos ad lè rapir»

duplicia difcrimina perionarum, Aliaiuntinteriora,utgigne^ foiurum,^7e, ^e^nafci^Sc procedere* Alia, funt à beneficfjs erga Ecclefiam fumra, uc HIius riora cr fumlt; pro nobis facflus eft uitftima. Spiritus Gndus mictitur i'n corda,ut in nobis ac«» nouam lucem amp;nbsp;iufticiam* Etfiautemutracpdiicriminaaliquomodo cognoici neceffe eft, tarnen hæc quæab offices fumuntur, magis confpicua funt, quorum cogitatio pias mentes confolatur Sgt;C confirmât. Quare prodeft ea in inuocatione afpici, èc fæpc recitari.

Sit igitur forma feiungens noftraminuocationemab ethnica,Turcica, ludaica, ut iæpè didum eft,dire(fta ad hunc uerum Deum, qui fe patefecit in Ecclefia certis teftimonqs, édita promiftione, ÔC miifo filio fuo domino noftro lefu Chrifto crucifixo pro nobis,amp; refufcitato, Hunc intueatur amp;C alloqua^ türmens,ôifftatuatuerènos recipi amp;exaudiri, inuocantcshuncuerumDcj« urn, cum credimus nos recipi propter filium Mediatorem, amp;nbsp;petat corda no* ftra,confiha, SxL acftiones rcgi Spiritu fando procedente ab ætcrno pâtre, ôc fi* lio domino noftro lefu Chrifto.

In tali prccatione nosipfi de tribus perfonis, amp;nbsp;earum beneficrjs corn* monefaciamus,amp;fciamus Deum recftèficinuocarficùm ôdintuemurperfonas hoc ordine, hæc beneficiapctimus,Et pq talem inuocationem experientur non efle irritam.

f^Mnipotens æterne,uiue,amp; ucriftîmè Deus,æterne parer domini noftri le^ aduerüetpa, '^iu Chrifti, qui tc patefecifti immenfa bonitate, amp;nbsp;clamafti de filio tuo do* tefnéiü Deum mino noftro Icfu Chrifto:Hunc audite,conditor cccii amp;nbsp;terræ,amp; hominum

Ecclefiæ, ÔC conferuator Sdopitulator,unàcum Filio tuo domino noftro lelu Chrifto,amp; Spiritu fando, eftùfo in Apoftolos paracleto, iàpiens, bone,mife^ ricors,iufte,iudex,fortis, caftejiberrime, uerax,diligens amp;nbsp;exaudiens nos, qui dixifti: iuo cgo,nolo mortem peccatoris,fed ut conuertatur uiuat, Te in* uoco oro fupplex,miièrere mei,amp; remitte mihi omnia mea peccata propter lefiim Chriftum filiurn tuum dominum noftrum,crucifixum pro nobis, amp;nbsp;re* fufciratum,Aóyo^ kôù bitóva tr» ’aiAo/jjquem uoluifti pro nobis efle uidimam,ii(gq

‘iK.£Tj(/j,mirando amp;nbsp;inenarrabili confilio,ód fandifica,doce,guberna,accen* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de corda Sc animas noftras Spiritu iando tuo, collige tibi ièmper Ecclefiam

ætcrnam inter nos, Ôd earn regito, amp;nbsp;da ei tranquilîa Sgt;C honefta hoipitia, miti* ga pccnas, amp;nbsp;in ira tua iuftiflima, immenfæ mifericordiæ recorderis, ut fit ali* qua Ecclefia tc uerc inuocans amp;nbsp;celebrans,ficut promififti, inquiens : Propter nomen meum amouebo furorem meum, amp;nbsp;laude mea frenabo te, ne intereas. Propter me,propter me faciam, ut blaijahemi confundantur,

Talis forma dilcernitueram inuocationem ab ethnica,Turcicaamp;Judai* ca, amp;nbsp;demultisfideiarticulis,amp; præcipuis promiflïonibus amp;nbsp;coniblationi* bus pias mentes commonefacit,

Nee pluref OOftremó Sgt;C hoc certo ftatuamus, nccplurcs perlbnas diuinitatis, quàm funtnecpauci f crcs eflè,nec pauciores efle,nee alias, Sit^ ièmper in conipedu hæc dodri* Non aliter de eflentia uoluntate Dei fentiendum eire,quam ficut ièpa* tefecit

tcfccit ipfè, luxca illud: Patrem nemo nouiGnifi filius, amp;nbsp;cai RUuS uoletreuci^ lare» Item^Hunc audite» Certum eft autem ex bapdftno Chriftbamp;^ ex multis teftimontjs citatiSj tres perfonas diuinitus patcfacras eftè^ ÔC necplures nec alisi as patefacias eflepræterhas ipfts, quæ in uerbi's ßaptifmi recenftntur» Non igitur ah'æ, aut plures aut pauciores cogitandæ ïunt»

Ethicàpns damnandiamp;execrandifuntomnesfuroreSjpentiumamp;ab':« nurores Eih» arum Ie(ftarum,quæ banc docTtn'nam corruperunt,ut Ethm'ci infînita idola in^ üocarunt, quæ etfi aliqui philofophantes aftutèinterpretatifuntjtamem’nters! KanicfneorH. pretationes non congruunt ad ueram docftrinam de Oeo^ Ibnantem in Ecclej« Ra. Sic Hefîodus^fic Valentiniani infînitam turbam deorum excogitarunt, Manichæi duos, Bonum amp;nbsp;Malum, feu 4gt;w§ 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pariter coæternos condi*

tores» Mahometus, ut Samofatenus,contendit unicam efle pcribnam,Deum conditorem, ÔC ncgat eftè patrem domini noftri leiù Chrifti crucifixi pro no# bisjôd refuicirati»Et contendit in Chrifto tantum eflehumanam natura m,Nec afientitur Spiritum fàndum peribnam eftè, fed cogitât efle agitationem créa# tam in homine,ut dicimus heroicos motus in uiris fortibus»

Longum effet recitare omnium temporum furores, quos fparfit diabo# lus in genere humano,quia ftudet Deum contumelia aflîcere,Sc cùm fît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7r/Xcèi3£«

fàaKi^jdelecratur horrihili miCeria hominum, cùm eos erroribus fafeinatos im pulitinexinum» Sed tarnen neceffe eftpiosmoneri de illis furoribus, ut ad# Uerfus eos uera dodlrina muniantur peélora, imô ut etiam ardentibus uotis aflîduè Deum oremus, ut propter Filium5Spiritu fàncfto ueram dodrinam ab ipfo patefadam, amp;nbsp;ueram inuocationem in mentibus noftris accendat, nec fi# nat nos ab ipfo aberrare, fed propter fuam gloriam gubernet nos, ut uerè ip# fum agnofeamus, amp;inuocemus, quodutinnobiseftîciat, toto peóloreeum Oro, Amen»

Hæc de primo articule Symboli, Credo in unum Deum omnipotent tem» Sequitur fecundus Articulus de Creatione,

P T de Deo illuftriornoticia fulgeretin mentibus hominum, fi bæcbomi# ^num natura non languefadîa effet poft Adælapfum, amp;nbsp;articulus de Créa# tione mams intellÎQcretur, amp;nbsp;in eo magis confpiceretur Deus» Nunc uerô in hac tanta caligineamp;f imbecillitace hominum intueamur uerbum Dei,quo traditur hic articulus, inde difeamus doârinamde Creatione amp;nbsp;depræ# fencia Dei, qui adeft creaturis, amp;nbsp;de rjs circumftantqs,quas in hac quæftione explicari neceffe eft»

Ac primùm hæ duæ caufæcreationis fèmper in confpecfiu fint,Effîciens ’Ciucduf^ert amp;nbsp;fînalis»Efîîciens eft Deus çternus Pater domini noftri lefù Chrifti,unàcum Filiofuo coæterno, qui uocatur Àoyf^KodÈ/Kw/jîtïJ'i'« vra'goç. S)C cum Spiritu fuo fando» V ocatur autem Creatio propriè fabricatie reru'm aliarum,quæ funt conj^eâu. extra effentiam Dei,ex nihilo,uidelicet, cceli, terra?, angelorum, hominum, Sf Credtio qttid omnium corporum, ac partium mundi, qua? fabricatio,ut poftea copiofius di#-'' ‘

- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zzz üi] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cam,non

cam, non eft coæterna Deo,ftd tempus traditum eft in Moife, SC eft faâali^ bernma uoluntate De^ut poftea dicam, Necefte eft enim iuniores moncri^ut difcernantdotftrinamàDeotraditamjàuarqs opinionibus, quas philofophi audader finxerunt, quæfidem amp;? inuocationem ualdèimpediuntjUtcùmfini» gunt mundum coeternum efle Deo^etDcualligatum efte caufis ftcundis.Sed hæc poftea repetemus.Pnus enim finalis caufa utcuncp confideranda eft, Curßnt cotta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ideo Deus condidit naturas intelligcntes^quæ funt præcipuum opus, ut

ditæ nAturlt;e patefaceret,amp;^ eis fuam fapientiam bonitatem communicaret.Nam cflentia optima uoluit habere opera,in qua? riuulos fuæ iâpientiæ amp;nbsp;bonitatis fpargeret,amp; à quibus uiciiTim agnofteretur amp;nbsp;celebraretur.Hanc efle caufam diuini confilq inde manifeftum eft, quia eflrdlu ipfo Deus hoc oftendit, cum rransfundit in angelos amp;nbsp;in homines noticiamde Deo conditore, amp;nbsp;imagi^ nem fui,id eft,nocicias multas,amp; in his noticiam legis,quæ congruitcum cter«lt; na 8d immota ßipientia Dei, 80 oftendit qualis fit Deus, fimul ctiam àddidit angelis amp;nbsp;hominibus liberrimam uoluntatem, Sc hanc ornauit iufticia con* gruente cum mente uoluntate Dei, Hæc teftimonia manifcftè oftendunf, hoc confilio conditas eife naturas intelligentes, ut Deus communicaret nobis fapientiam amp;nbsp;bonitatem fuam,amp; uicilTim à nobis agnofterctur ipfe,86 iapieiv tia amp;nbsp;bonitas eius celel^rarecur.

Deinde hæc ipla transfufio lucis diuinæin nos, teftatur hanc creaturam uero SCnonfimulato aut fidlicio amoredilimaDeo, cum ci rales dotes com* municarit, quæ in ipfo Deo funt lùmmæ, fcilicet, fapientiam, libercatem uo* Iuntatis,amp; iufticiam congruentem cum ipfius uoluntate, Et facile intelligi po# teft,Deum uerè diligere id opus,quod uoluit efiTe eftigiem fuam, amp;nbsp;in quo ful* getliialapientia amp;nbsp;iufticia cum ipfius mente congruens,

Hæc cogitatio fimilitudinis Dei, deducens mentes ad agnitionem bo* nitatis Dei Sd amoris erga nos, maonum incendium mutui amoris in natura hominis incorrupta accendiffet. Nunc autem in hac tanta caligine hanc cogi* tationem negligi doleamus, Sed oftendit Deus maius teftimonium fui amo* ris,cùm Filius pro nobis fupplex amp;nbsp;uidima fadlus eft.Hæc teftimonia amoris fi uerè afpicercmus, uiciffim amp;nbsp;ftudium gratitudinis, amp;nbsp;ingens dolor propter noftram inoratitudinem- in nobis excitaretur, Sed te oramus æterne Deus propter Filium mediatorem,accende corda noftra Spiritu lantfto tuo,utte ue* rè agnofcant, innocent, diligant,8d tuam bonitatem celebrent,

Etfi autem ipfis angelis amp;nbsp;hominibus euidcntiflima teftimonia de Deo imprefla funt, quæ teftantur efle Deum, amp;nbsp;qualis fit, 8d quod iudicaturus fit, tarnen poftea in totum mundi opificium Iparla funt figna, quæ certiflîmè te* ftanturhunc mundum non cafii ortum eife, fed mentem æternam architeèta* , tricem eife, Ideo domicilium hominum hoc coclum terra, tarn uariè diftin* dum Sd ornatum eft, ut undiq^ nos de Deo commonefaciat. Manifeftum eft igitur hoc præcipuum confilium Dei eife, propter quod condidit totum mun* dum ut iele patefaceret,

Poll uplknt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi aut confpctftu opificij mudi uoluit Deus ita moueri hominu mentes,

ad-: ut firmiflîmè ftatueremus,et efle Deu,8d elfe làpienrem, bonuin,iuftum,uera* F'ÿ’» f . cem,caftû,iudicem, tarnen poft lapfum primorum parentu languida eft adfen fio.Ideô Deus conditor immenlà bonitare,rurlus patefccit le édita promiflîo* ne lùa, ôè promulgata lege, ôd ut certum eflet hanc uocem non elle creaturæ alicuius.

alicuius^teflimonia addita funr, in qui'bus Deus conditor fcriians naturam rcrum noua quædam opera fecit, perinde ac fi nouum mundum conderet,quæ non poterant fieri, nifi ab immenià potentia,iuflît flare ibiem toto triduo,iuGgt; fit folem regredi, reddidit mortuis uitam, mifit Filium natum ex uirgine, qui «Tiultos ïnortuos reuocauitin uitam. Hæc quafi nouafabricatio,magis mouet homines nunc in hac caligine.

Quareteflimonia patefaflionis utraqj confideremus,primùm creation vtrac^teflù hem, amp;alia noua opera, quæ non poflunt fieri nifi ab immenià potentia, amp;nbsp;Deo gratias agamus, quod iè parefecit,ód doflrinam iüam nobis tradidit. Et rrfn(flt;lt;,cmfio has duas caufas creationis, ut diflum efl, Efficientem amp;nbsp;Finalem, ièmper in cr noult;t rnentibus nobifcum circumferamus, iæpè cogitemus,ut nos ad agnitionem Sc amorem Dei exufcitemus. Deinde Sc circumflantias confideremus,dc qui^ bus Ecclefia in hoe articulo præcipuè concionatur. Nam eciam philoiophia agnoicit bas duas cauiàs mundi, Efficientem,ÔC finalem,ièd poflea multa difl putat abfurda, neceffàriô menrem æternam effudiffè banc macbinam, amp;nbsp;non pofle Deum aliter agere, quàm ficut ciet ordo corporum»

De bis ÔC abjs quibufdam circumflantrjs admoneri bomines necefle efl, ne fides in inuocatione excinguatur, fi cogitemus DeumabeiTeà fuoopificio, aut non poffe aliter agere, quàm ut cient cauiæ iècundæ, cùm iæpè hoc ipiùm petamus, ut mitigentur aut mutentur cauiæ iècundæ.

Quare hæc membra ordinè recitabimus, primùm, quôd creatio fit corn# mune opusæterni Parris, Filr),8c Spiritus iànfli.

Secundum, quôd res fint ex nihiloconditægt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;►

T ertium,q) Deus uolens ÔC libéré condiderit mundum tune cùm uoluit» Quartum, quôd non diieefferit à iuo opéré.

Vôd creatio fit opus commune æterni Patris,FiIij,Sc Spiritus iàn(fli,Ge:« '^^nefis primo fignificatum efl, cùmdicitur : Faciamus hominem adimagt;« credtio eji gincm amp;nbsp;fimilitudnem noflram* Et de Filio multa iunt in lohannc pcrfpicua ÔC firma tcflimonia,quæ fuprà recenfui, Hiefatisefl recitare dieflum. Omnia . per ipium fada funt,amp;: fine ipfo fadum efl nihil,quod fadum cfl.Hæc de pero fona di ci, nihil dubium efl.

De Spiritu fando Genef.l.didum efl: Et Spiritus Domini ferebatur fu*: per aquas. Et Paulus i, Corin. I2. Omnia inquit hæc effïcit unus amp;nbsp;idem Spi;« ritus, ubi etiam difertè de periona dicitur.

aVôd res fint ex nihilo creatæ,docct hæc ièntentia:Ipiè dixit,amp; fada funt, nbsp;nbsp;crutu tx

Ipfemandauit 8c creatafunt, id efl, dicenteièuiubenteDeo,res exortæ nihilo, funt. Non igitur ex materia priore excrudæ funt,ut Stoici, duo æterna finge* bant,mentem ÔC materiam. Réfutât autem imaginationcm Stoicam ÔC lohan* nés,inquiens,Omnia per ipium fada funt.Ergo et materia cccii ÔC terrg à Deo condita efl, nec fuit materia corporum æterna.

Çy Vôd Deus libéré ÔC uolenstune cùmuoluit, condiderit mundum, amp;nbsp;Deutliberèet '^quôd fit apens liberrimumjmanifeflè teflatur didum Piàimi iiA.Omnia

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundntn,

quæcunqj uolui't,fecit,Et Pfalmo ijy. Omnia quæcunc^ uoluit Dominus,fecic t incccloamp; in terra,

' Dem twtt (i,ƒ.TNfirmitas humana^ctiamfi cogitat Deum eiTe conditorem^tamen poftea ima ceditifuo -^-ginatur^ut faber diicedit anaui excrucfla, amp;nbsp;relinquit cam nantis gubernan* dam, ita Deum diicedere à fuo opere, èc relinqui creaturam tantum propriæ gubernationi, Hæc imaginatio Deum remouet cà creaturis, amp;nbsp;Hngit eum oci^î ofum eiTe, Contra hunc tetrum errorem erudiendæ funtmentes,Deum adeflc uniueriæ crearuræ, èc omnes quæ ièruantur, amp;nbsp;quatenus ièruantur, iuftentari â Deo, Sed ica tarnen, ut Deus fit agens liberum, fuftentet donee uult, agat fi* mul quatenus ipie decreuit,amp; moderetur ac mutet aliqua,propter falutem bc^ clefiac fuæ immenià bonitate,Hanc Dei præfentiam confirmant hæc didla:

Ad, 17, In ipfo uiuimus,mouemur ÔC fumus,id elt, per ipfum datur,fu!» ftentatur, fouetur uita noftra,

Hæc rerum fuftencacio amp;nbsp;conleruatio, qua Deus adeft toti opifitio fuo^ Sx!: rerum fubfiantias feruar,fuftentat cerium Sc motus ccelefi:es,fcecundat terjî ram,procreat fruges in terra, impertit uitam uiuentibus,dicitur ufirara appeb latione, Adio Dei generalis, Sed de hac Adione generali fpinolæ difputati^ ones leguncur,quia homines naturali caligine dilabutur in Stoicas opiniones alliganc Deum caufis iecundis, cogitant nihil mutari, deinde quærunt etiam, cur fiant mala,cùm Deus adfit opificio fuo,

Harum maximarum quæftionum breuis effet explicatio, fi tantum hæc reljaonfib femper in confpedu effet, Deum elfe agens Iiberrimum,amp; libéré adelTe caufis fccundis,amp; multa in eis moderarfS^ agere unà,quatenus ipfè pro fua immenfà fapientia iudicat elfe una agendum.Hæc ueriffima ÔC iimplicifiî^ ma refponfio,plana extricatio eft multarum difticilium quæftionum, Nunc igitur dè hoc quinto membro dicam,

Dem notieü 17T Stoici amp;nbsp;âlix quædam fedæ alligarunt Deum ad caufàs fccundasjd eff, aüigatm dd ■*—'finxerunt Deum nihil aliter facere poffe, quàm ut caufæ fecundæ fua natu^« cdufdtfecun= nbsp;nbsp;nbsp;cienr,ut cùm Sara fit fterilis amp;nbsp;anus, cogitant impoffibile efre,ficri earn ma^

trem, Ita omnes homines in hac naturali caligine intuentes ordinem naturæ, delabuntur in hanc ima*ginationem,ut exiftiment nihil aliter fieri,quàm ut hic ordocict, Actialdèimpedit inuocationem hæc imaginatio, Cogitamus enim ut Stoici:Qind prodeftà Deo peteregubernationem,autmitigationem malorum,fi natura fuis legibus fertur Si elt infelix bellator lofias, ÔC euentus reguntur naturæ legibus, quid prodefl auxilium Dei petere, utipfedextram eius armet, amp;nbsp;militum animos inflammec Multi fciunt taies cogitationes, magna impedimenta elfe inuocationis,

Df»î eß âgés Neceffe eft igitur in Ecclefia pias mentes rede erudiri de hac qugftione, liberrimum. SC benè confirmari contra Stoicos errores, SuntCp hæc uera principia firmiffi:« ' me tenenda, Deus eft agens Iiberrimum,amp; adeft fuo opificio,non ut Stoicus Deus, fed ut agens liberrimum, Et quanquàm fuftentat rerum fubftantias,S(f

niagna ex parte {èriiat ordinem corporum^quem inftituit,tanien immchG mi^ f^ricordia. multas partes moderatur, fècundas caufàs uel adiuuat, uel impej« lt;îit,8ô fepc mutât,ut cùm Moy fi marc rubrum patefacit, cùm præh'anti lofiiæ fiftit folem^cùm propter peccata Ifraèl l'mpedit pluuias toto triennio,amp; poftea teddït precante Elia, cùmdatifàac centuplum, cùm Agar pulfiemexiHum fontem în defèrto monftrat;,cùm fanat Ezechiam in morbo lethall» Denicp lia exempla multa Icn'pta fiint^ut quotidiè Deum propter Ecclefiam fimih'a fa* cerelciamus, etiamfi non omnium oculis animaduertuntur»

' Sæpiffîmè uerô confilia uoluntates hominum fledit quo uult;,fine eau* fis lècundis, ut cùm mouet Alexandri mentem ad bellum Perfis inferendum, deinde prçfiantis dextram régir,lèu cùm incutit terrores fugientibus hofti* bus,ut Pfalmus inquit: T erribili nbsp;nbsp;potenti qui aufert Ipiritum principum, Ita

feiamusDeum liberrimè in natura amp;nbsp;uoluntatibus multa moderari lùa iapi* entia amp;nbsp;mi(èricordia,etiam præter caufàs fecundas. Obftrepunt enim menti* bus hominum inter inuocandum alias Epicureæ opiniones,ut plurimi homi* nés dubitant, de prouidentia, alias opiniones Stoicæ, ut cùm aliquis fignifîca* tiones futuri mali cernens, cogitat^quid petam liberationem, cùm ordofatali* üm caufàrum non mutetur'^

Aduerfijs has tenebras humanas^perfpicuis firmis teftimonfjs diuinis Tefiimcnia erudiendæ funtpiæ mentes,ut feiant ÔCexaudiriEcclefiæ preces, amp;Dcum

Z-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i r r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tdttones de

non elle Stoicum, led agens liberum, non alngatum ad caulas lecundas^ imo prouidentUei propter noftros gemitus moderari caufàs fecundas, aut impedire, aut mutare, opmionessto^

Mat. 21. Omnia quæ petitis credentes,accipietîs.Si dicetis hiùc monti, lac'la te in mare, fier»

lohan.14, Qtii credit in me,opera quæ egofacio,amp; ipfèfaciet,amp; maiora bis faciet, quia ego ad patrem uado. Et quicquid petieritis patrem in nomine nieo, hoc faciam, ut glorificetur per Filium*

Deut. 8. Non in folo pane uiuit homo,fed in omni uerbo,quod procedit cx ore Dei.

Ephe. 3, Et ei qui poteff SV PE R OMNI Aamp; excellcnteropem ferre, fuprà quàm petimus aut intelligimus. Hæc uerba manifeflè affirmant opitulari Deum, etiam cùm ratio uidet caufas fecundas minitari exitium.

Pfalmo ÿ.Qui exaltas me de portis mortis,ut narrem laudes tuas in porlt;^ tisfîliæ Zion.

Pfalm. 10. Tibi derclidus elf pauper,orphano tu eris adiutor, id eft, ijs, quideferti à caufis fecundis teinuocant.

Pfalm,23. Etiamfi ambulauero in medio umbræ mortis,non timebo ma* la, quia tu mecum es.

Et Matth. 16. Portæ inferorum non præualebunt aduerfùs Ecclefiam. Vbi fît collatio potentium creaturarum cum Ecclefia. Et caufæ fecundæ po* tentiores funt, quàm Ecclefia, fed reprimuntur diuinitus.

Ac talium confolationum plenæ fîinr conciones di'uinæ, hanc I'pfam ob caufam propofitæ,ut cùm pocentiamundj'fi caufâs (ècundas confideremus, lonaè antecellac Eccklîæ, fciamus ramen Deum h ber ri me moderari omnium O

rerum uires Sc mocus,amp; uelle fibi Ecclefîam fèruare, amp;nbsp;reuera exaudire inuo** can tes ipfum, in agnidone fiducia domini noftri lefu Chrifti.

Teftimoniii Ac prodeft habere in promtu multadi(fta,quæadfirmant, Deum tune oßendetia De= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uelle opitulari,cùm à creaturis delèrti lumuSj ficut clarè inquic Plàlm. 71»

um nunc eti= r .1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

dw ueüe opi-^ Libcrauic pauperem^ cui non erat adiutor, tuluri,cudcre Et Eiâi.jy* Dominus habitat in contrito humili fpiritu» aturii deferti Jjf lob inquic cap* 15. Etiamfî occident me,Iperabo in eum,quafi dicat, fumm. Non iralcar Deo, non delînam petere amp;nbsp;expetftare làlutem, etiamfi caufe le* cundæ omnes ita uincenr,ut hæc corporalis ui ta extinguatur,reddi tarnen mi*= hi uitani fcio,

Etaddit: Coram co arguam uias meas* Id eft,agnolco me haberepccca;« ta,amp; Deum iußum efle, fubjjciencem Ecclefiam cruci» Sed tarnen iplê erit iàb uator meus, id eft, Eripict me Deus tandem ex omnibus ærumnis, etiam præ* ter ÔC fupra caulàs iècundas*

Exempla bc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exempla, etiam nobis proponamus, ac illultre teflimonium eft in primo

Adæ amp;nbsp;Heuæ,quod manifefte docet,Deum fine ullis caufis fecundis fccundat eau- opem ferre* Adam amp;nbsp;Heua poft lapfum nec ab angelis, nec fuis confilijs, nec fas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab ulla creatura iuuari poterant: Hic prodic ex arcana fede Deus,ôd recipit la^

Ita poflea iequuntur innumerabilia exempla beneficiorum diuinorum extra caulàs fecundas, ut cùm lèruauit Deus Nohe in diluuio, cùm Saram ftegt;â rilem amp;nbsp;anum, fecit fcecundam,cùm lèruauit lolèph, quem ffatres interfeduri eranf,cùm populo Ifracl uiarn conceffit per mare rubrum, amp;nbsp;deinde multa a* lia beneficia præftititprætcr Iècundas caulàs* Sicut défendit Dauidem contra Goliath,amp; alias, ficut lèruauit Danielem inter Leones,Ionam in uentre ceti,amp; finguli homines, qui Deum inuocant, polTent aliquas fuas liberationcsniarra^î re,ubi manifeftè præter amp;nbsp;extra caulàs Iècundas ièruati lunt*

Hanc dodrinam necelîè eft in inuocatione cogitari, quia ualdè impedi* tur inuocatio hac rationali lèu philolbphica imaginatione. Res feruntur ficut natura impcilir* Si habes uifibilia præfidia,eris tutus in periculo* Si non habes uifibilia prgfidia,opprimet te inimicorum multitudo, Nec tui gemitus aut pre^ catio mutât ordinem naturæ, ièd fequentur ufitati euentus ,congruentes im«» pulfioni naturæ, fine uelis, fine nolis,

DeiM quo mo= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huic cogitationi opponenda eft hæC uerilfima dodrina, quæ adfirmat,

do gubernet £)euni elle agens liberrimum, ôô alias iuuarc ordinem naturæ,aliàs moderari, n4t«rlt;lt;w. etiam mutare* Ac in uoluntatibus hominum, ubi non turbatur ordo naturæ, plurima moderari, ut Laban, amp;nbsp;deinde Elàu, etfi conantur interficere Iacob, tarnen eorum uoluntas diuinitus reprimitur*

Saulmultis modisimpeditur, ne polîît interficere Dauidem. leremias toties abficitur in carcerem, in puteos, tarnen rurfus extrahitur, Deo fle^ dente aliquorum uoluntates ad eum liberandum*

Talia etfi Democritus dicerct cafu accidere, tarnen Ecclefia certô lcit,ta^ les motus à Dco gubernari,ficut lcriptum elt : Omnes capilli capitis ueftri nu^ merati flint*

Et I»Rcg: 2 s* inquk Abigail ad Dauidem : Eric anima Domini mei cu^ ftodita tanquàm in faicciulo uiuentium.

Quare in inuocacione luceat hacc fides, petens dc expcdans auxifi'um Dei in uocatione Sd negocrjs neceffarrjs, fine caufe iècundæ nos adiuuent,fiuc deftituere nos uideantur»

Nee iàtis eft, quod Stoici dixerunt, qui cû cis obijceretur. Si omnia euamp;s niunt neceftariô,quid prodeft fàcrificare C Reipondebant,iacrificari, ut fignifi* carecLir gratitudo, non ut petcrentur beneficia, imö Ecclefia ÔC petit beneficia, gracias.

T^andocuni^ autetn de Creatione diciturjßatim qu^flio de cauja malt) de caufa '^^pcccati mouecur. Cercamina eciam de concingencia omnibus ætacibus fuerunc, Ac ucordinc de bis quæftionibus dîcamus,primùm in genere de om* nibus rebus creacis ceneatur hoc di(fi:um,quod in Genefi recicacur, loquitur de rebus creacis,quales cà Deo condicæ func. Vidic Deus omnia quæ fecerat, amp;nbsp;eranc ualde bona.Ec quid fignificet bonum, dexcrè incelligatur. Significat Bo«îlt;w aucem generalicer hic^num,remDeoplaccncem, amp;nbsp;ordinacam ’ad certos in ufus5amp; ih eo ordine feruientem. Alicer aucem placebachomo, alicer plancæ, aut ftellæj autpecudes. Icacp decreatura racionali, de Angelis amp;nbsp;Hominibus, fciamus,in prima creatione eos fuifte bonos, id eft, placuilfc Deo, conditos efte, UC eftènc tempIumDei, in quo Deus habicans, communicaret eisfiiam lucem, iufticiam, uitam amp;nbsp;læciciam.

Quare, ut de homine nunc dicamus, cùm natura hominis ita condica fit, ut initiô creationis fueric bona iufta, Sc non fueric obnoxia morci ÔC alfis ca* lamitatibus, fèmper quæfitum eft, unde fiiit tanta mala,peccatum, mors, amp;nbsp;re^ liquæ horribilcs miièriæ.

De hac quæftinone non confulenda eft Philofôphia, quæ tantum in ma* ^ecäußspec» teria propinquas caufas cOnfidcrac, dicit humanum corpus morbis morti obnoxium efte, quiaElementa nata ex eis mutabilia fint, amp;nbsp;habeant quah'gt; conßi^ndd tates inter fè pugnantes, quæ efRciunt corporum mutationes, uc quia in equo Philofophu. alimentum no farcit in humido radicali quantum abfiimtum eft, paulatim ca* lornatiuus fit languidior,amp; fuperant externa humiditas ôôfrigiditas,extin* gui animal neccftc eft, cùm non foueatur fuo calore amp;nbsp;humore. Hæc ficutin pecudibus amp;nbsp;in plancis fiunc, ica ad hominem cransferunt, nec Iciunt priorem cauiâm,cur homo fimili mucationi, uc pecudes fubiedlus fit, que adfîrmac De* us ica condicum efle,uc eflec imago Dei perpecuô uiuens,ôd eum celebrans,

Omittenda eft igitur Philolbphia, ôd ex uerbo Dei quærenda uericas. Poft Phifbfophos porcentofa deliria finxerunt Manichæi,quæ nonrecicabo. Nam cognita ucricate facilis eft refutatio opinionum contrariarum.

Adfirmat aucem docftrina cocleftis,tradica per Prophetas,Filium Dei,ec Apoftolos,quæ fcmper in Ecclefia fuic,peccati cauiàm non cftè Deum, fed uo* luntatem Diaboli amp;nbsp;hominis,qui fua libercate CeCe à Deo auercerunt, amp;nbsp;in ho# mine pcenam peccaci efte mortem amp;nbsp;alias calamitates ♦

PßIm:j.Nön Deus uolens iniqiutarem tu es, lohan.’S.Quando mendacium loquicur Diabolus, ex proprijs loquitur.

Rom.5, Per hominem intrauit peccatum in mundum, id eft, peccatum non cft res condita a Deo,Sed homo iua libertate ie à Deo auertit, amp;nbsp;excuflit dona Dei, amp;nbsp;illam fuam deftrudionem propagauit in pofteritatem.

Hie autem dicendum etiam erat,quid fit peccatum, Sed id fuo loco dice* Pfcfdf«»/on. tur.Nunc fatis cft CcirC:, peccatum originis efle auerfionem à Deo, quæ fecuta eft lapfum Adæ, Poftquàm enim natura amifit luccm amp;nbsp;redirudincm,quæin creatione fuerat infita homini,iam in mente hominis caligo eft, amp;nbsp;in uolunta* te auerfioàDeo,amp; contumacia in corde,quæ mala impediunt homines, nein* tcgram obedientiam Legi Dei hæc corrupta natura præftare poflîc.Sed adua* le peccatum eft atftio contra Legem Dei, Hæc fuo loco copiofius déclara* bun cur,

Quomedo w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cüm autcm dicitur, Deum non efle caulfam peccati,id fie intelligatur,

Deum'^ne^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditameffepeccatum,nec Deum uellepeccatum,necadpro*

caufitm pee, bare, nec impellere uoluncaces ad peccandum, Sed horribiliter irafei peccato, M«. utin Lege amp;nbsp;triftifli'mis pccnis oftendit, imo iræmagnitudo maximèconipi* citur in hoc teftimonio,quöd placari non uoluir, nifi Filius fieret uidima.

faturi abfiirditatem dicunt,etiamfi Deus uelit peccatum, tarnen eum non pcc* care,quia ipfi non fit Lex pofita.Hæc eft Sycophantia execranda.Pingit enim Deum ucluc Tyrannum,uolenrem bona amp;nbsp;mala fine régula.

Contra enim fentiendum cft,Deum uerè talem efle,qualem le elTe often* dit in Lege,amp; hæc Deum uerè uelle,qug in Lege adprobat.Nec fingendæ fiinC in Deocontradiâoriæ aut contrariæ uoluntates,

Vc igitur hæ propofitiones ueræ, neceflàriæ, æternæ amp;nbsp;immotæ flint, Deuseft,Deuseftfapiens,Deuseftcaftus,ita hæc perpétua amp;nbsp;immotaeft, Deus iralcitur libidinib.Neronis. Imo execrandus furor eft contrariu dicere.;

Etfi autem in Lege promulgata uoce Dei,ÓC tot concionibus, in quibus indicium amp;nbsp;ira defenbitur aduerflis peccatum,clarius confpicituruoluntas Defiquàmin imagine, quam transfudit in naturam hominis, tarnen amp;nbsp;ipfæ noticiæ naturales amp;nbsp;indicium confeientiæ in homine teftantur, Deum nec uclle nec adprobare peccata.

Qtiod uero Lbraica phrafi dicitur : Indurabo cor Pharaonis, amp;nbsp;fimilia diefta multa occurrunt,certum eft,confuetudine fermonis Ebraicfilla uerba fi* gnificare pcrmiflîonem,ÔC non elFetftionem, uc : Nc nos inducas in tentatio* nem,id eft,ne finas nos opprimi tentatione, Nolite efle foliciti, id eft, ne folb' citudine fradi defperetis. Et ubiep obuia funt exempla huius phrafis, quæ ma* nifeftè oftendunt, hanc fententiam efle uerborum,quam recenfui,quod co ob* ftruandum cft diligentius, quia rudiores hac conflietndine non animaduerla, etiam olim Auguftini tempore ÓÓ antea, decepti funt.

Cenccc/CTtrffi Poftquàm autem certum eft, Deum non elfe caulàm peccati, nec uelle eft cozjiingf»« adprobare peccatum, lequitur concedendam elfe contingentiam, id eft, non omnia necelTario fieri. Ac ut uocabulum intelligatur, addam breues de* fenptiones, SC earum exempla.

Neceflîtas abföluta uocatur, cum contradióloria propofirio prorfus fua natura impoflîbili's eft. Ac i'n dodtrina Ecclefiæ hæ propofidones de Deo ab#J° folucè neceflàriæ ftint : Deus eft, Deus eft intellfgens, omm'potens, æternus, uerax, bonus,iuftus,caftus,amp; fimiles,, in quibus de eflenda amp;nbsp;pocenda Dei ue^ü ræ afleueradones diuinitus patefaftæ funt.

Deinde cum de uoluntate Dei in creadone amp;nbsp;operibus omnibus extra ipium loquimur,iciendum eft uoluntatem Dei liberrimam nbsp;nbsp;nbsp;ÔC Deum efle

agens liberrimum, id eft^pofle creare, aut non creare, pofte lapfum hominem recipercj aut non recipere, pofte Pharaonem delete, aut non delete, pofte deff pellere Sennacherib à lerofolyma aut non depellere*

Hæc liberras eft fons condngendæ. Eft igitur condngens, quod cum fit, Contlvgens non necefle fuit fieri, nec contradiclorium erat impoftibile. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidßh

Ita in doftrina Ecclefiæ hæc eft condngens : Sol quoddie oritur aicen«« dens fuper Hemiiphærium noftrura,quia oritur decreto uoluntatis diuinæ, quæ liberrimè hune ordinem inftituit.Sed Phyfici uocant has necefîarias: Soï oritur.Ignis calet.

Vocantur autem à dodis,Neceflàriæ neceflîtate Phyfi'ca, id eft, quia talt;« lieceßiM Pbgt; Iis ordo in natura diuinitus inftitutus eft, nec fine fingulari amp;nbsp;extraordinario/''^*’ opéré Dei mutatur: Sed Ecclefia ftit reipià contingentes cfle.

. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I . J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m dtttombiti

in ea lucens agnitio Dei, amp;nbsp;noticia legis diuinæ, amp;nbsp;aliæ quædam nodeiæ* Deinde uoluntas recfta,quæpoterat obtemperare Legi Dei.Et libertas in uo* luntate, quæ état facultas, qua poterat homo uelle feu eligere, feu reijeere ea, quæ cognitio oftendebat, aut etiam fuipendere aftionem.

Hæc facultas pars erat fimilitudinis Dei, inter fumma ornamenta creaturæ.Et adhuc eft pars fimilitudinis Dei,quatcnus reliqua eft. Fuit autem longé præftantior hæc libertas in hatura integra ♦ Nunc etfi mutilata eft, ta* men quod ad eleftionem externarum acftionum,quæ rationi fubiedæ funt, at* tinet,in hominereliquaeft. Hæc libertas, quantacunq^reliquaeft,Fonseft condngentiæ humanarum aeftionum.

Vt igitur Heua amp;nbsp;Adam fua libertate auerterunt ft â Deo, ita hæ fiint voluntat bu» ueriflîmè contingentes, ôé nequaquàm neceftàriæ : Adam uiolat mandatum Dei, Adam uiolans mandatum Dei accerfît fibi mortem, Quia uetiftimum p eft,Deum non uoluifle,nec adprobafle id peccatum, nec impuliftc,nec coegift ft uoluntatem Adæ ad id peccatum.

Hæc de fonte condngentiæ uerè difta fiint, quæ oftendunt Stoicas ima* ginationes de neceflîtate repudiandas efle. Affîrmo igitur Pharaonem, Sau* lern, Neronem, fiia uoluntate libéré amp;nbsp;contingenter,non aliqua fatali neceffi* tate,nec Deo impellente eorum uoluntates, elegifle fcelera, quæ fecerunt,fîcuc , in Ofta dicitur : Ex te perditio tua eft Ifraél. Et de Diabolo dicitur : Ex pro* prijs mendacium loquitur.

Poftquàm de neceflîtate ablbluta, amp;nbsp;de fontibus condngendæ diéîum eft,priufquàm Stoica argumenta,quæ contra ueram ftntendam iophifticè ex* Gr/idut neeeß, cogitata funt,diluo, recitabo gradus neceflîtatis, quibus confiderads, planior/îwijs. fietexplicadoargumentorum ♦

Ueeejjari^ net nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pnmus gradus cft, NecefTaria nccefîîcate abfoluta, lèu ûmpUdter neceP

^£et‘£i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppofica fimpliciter funtimpofiïbilia. Taks funt pro^

citer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofiriones de Eflentiajamp;S de uirtutibus Dei.Deus eft, Deus eft efTentia intelli*

iJece/Jària ne- Secundus gradus eft* Neceflaria neceffîtare definitionum,et demonftra* ceßiate de- tionum,ubi ß fingatur oppoficum, fit implicado c5tradidionis,ut fi Trigonus demonflrtuiot habet tres angulos^ non eit 1 rigonus. Si uirtus non eit congruens quid^ num. dam cum régula mentis diuinæ, non eft uirtus. Hie gradus proximus eft pri* mOjquia eft régula mentis diuinæ immota, Vt hstc immota eft; Deus uulc ca* ftitatem, ka. hæc immota eft : Caftitas eft uirtus.

UeeelJdr'u net nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertius gradus eft. Neceflaria neceflîtate Phyfica, quæ,quia natura fie

^ß^atephyt ordinata ed^eodetn modo fe habent^fèd ramen à Deo mutari poflunt,ut exem pla teftantur.Et (ic condita funt liberrima uoluntace Dei, ÔC reguntur liberrk ma uolûtate Dei. Vt ignis neceffario caïefacit^neceflîrate phyfica.SoI necefla^ hô mouetur neceflîtate Pbyfica^id eft,fic inftituto ordine diuinitus.Sed tarnen Deus poteft fiftere SoIem5Ut fecit in pugna lofuæ. Ac Stoicorum delirium ex^ ecrandum eft, ut fuprà quoq^ dixi, qui fingunt, Deum alligatum eflè caufis CLindis, nec poffe aliter agere, quàm ut cient cauiæ fècundæ. Imô ideô inuocalt;î mus.ut fila libertate regat amp;nbsp;moderetur caufas iccundas, id eft,phyficas. Non finit igitur prorfiis immutabilia hæc, quæ in hoc tertio gradu recenfintur, ut ina,quæad primum amp;nbsp;(ècundum gradum pertinent.

tJecejjàrie ne, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quartus gradus eft mutabilium, quæ tarnen uocahtur Neceflaria necefi

fixate confequentiæ,id eft, quæ funt quidem reip.ià mutabilia, ièd non mutan«gt; tur,uel quia fie à Deo décréta fiinr,ucl quia fequuntur ex caufis, quæ non miw tantur,cùm tarnen mutari potuiirent,uel quia cùm fiunt contradieftoriæ, fimuf iieræ eife non poifiint. Vt neceiïària eft Refufeitatio mortuorum, quia Deus edidit de ea decretum.

Neceffe eft perire Saulem, quia caufâs non murât, quas tamê reuera mu* tare poterat. Nec necefle fuit/eum machinari exitium Dauidi, aut interficerc Sacerdotes . Sicut ÔC Samuel de libertate didt I.Reg; 13. Si hoc non fecifles, Deus confirmaifetregnum perpetuô.

Denicp omnia cùm fiunt, ideô tune necelfariadicuntur,quiacontradp (ftoriç non poifunt fimul ueræ effejUt cùm Plato fedet,contradidoria falfii eft, Plato non fèdet. Vult enfin Deus certitudinem aliquam effe.

Etfi autem reuera hæc res,icilicer, federe Platonem, mutabilis eft, amp;nbsp;hæc Propofitio reuera contingens eft,tarnen neceflîtate conièquentiæ, tune nccefi (aria dicitur.

r« neceßiMe Quoties autem de neceflîtate conièquentiç dicitur,prudenter diieernen* eonfe^uentiæ da fiint ea,quæ à Dei uoluntate pendent,ab alrjs, quæ non pendent à uolunta* tantùm ab humana uoluntate oriunturtVt necelTaria eft neceifitatc uolunMeDei, conlêquentiæ hæc propofitio, Mortuireiùrgent, quia Deus fie decreuit, amp;nbsp;Abi)s,()u^nonquidempatefecithocfuumdecretum,amp;uult hanc refiirreclionem. Sedhic peinent i Del euentus,Paris rapiet Helenam, pendet principaliter à uoluntate humana. Et iiuriMM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malus euentus, nequaquam uult eum Deus, bt tarnen quia præuidet

Deus id quod fît,quanquàm res ipiâ re uera eft mutabilis,tarnen propter præ* uifibnem dicitur propofitio neceflaria neceflîtate conftquentic.Paulus inquit, Necelfeeft, uthærefes exoriantur, uidelicet, neceflîtate confequentiæ, quia cauiæ

caufæ non mutantur, quæ tarnen re uera mutan' poflcnt ♦ Multa funfingenia Ieuia,ambitiofà,CLiriofa,quæ contradicendi ftudium habent» Hæc leui aliqua occafione i'rritata, mouent certami'na, èc corrumpunt resredètradicas ^uel ambinone,uel curiofitate^uel ftudi'o contradicendi. Et iîmul Diabolus fua mis' rabili aftutia hos furores adiuuat oblatis occafionibus^uel incendia animi, hoe €fl;_,prauos adfectus fuo adflatu äugens. His caufis pofitis, fèquuntur hærelès. Et nequaquam hic imaginanda eft ncceiTitas abfoluta, uel Stoica, Expofi'ta hac declaratione de gradibus neceffîtatis, iam explicatio argumentorum, quæ ^efutAtioar^ contra ueram lêntentiam de contingentia recitantur, facilis eft amp;nbsp;perlpicua Zorum.^

S)eterminatïo diuinaeÏt immutabilisi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ* .

Omnia contingentia ßmt determinata^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiQn^

Reipondeo ad Maiorem, Ex determinatione diuina tantum neceflïtas conlèquentiæ lèquitur. Et aliter intelligenda eft determinatio in bonis, quæ uult Deus,aliter in malisj quæ non uultjed permittit,

Deus hanc determinans ; Mortui refurgent, uult hanc refurredtionem, condit decretum^ne fiat oppofitum. At determinans iftam: Nero interficiet Paulum^non uult hanc iæuitiam, ièd permittit Sc déterminât metas furorum Neronis, ut de Sennacherib dicitur 4,Rcg:i9, Ponam chamum in labfjs tuis, amp;nbsp;reducam te,

Hæc iunt fimplicia uera, amp;nbsp;confcientrjs utilia. Nam Stoica ilia imagy natio neceflitatis impedit inuocationem, ÔC confirmât multa malainmorilt; bus»

Simpliciflîma SC expeditiflîma relponfio eft, iècundas non agere fine prima iuftentante,quæ tarnen liberrimè concurrit,agit quantum uult, amp;nbsp;qua* tenus uult, amp;nbsp;aliter concurrit in regendis motibus cceleftibus, in regenda dex* tra Dauidis, aliter in iuftentando Saule, cuius uoluntas habet iùam quan* dam amp;nbsp;propriam adionem,

Hic8c dida quædam explicanda funt, quæinterdumdetorquenturad confirmandam Stoicam neceflîtatem,cum tarnen lonpè aliam dodrinam con* tineant, quæ utilis eft bonis mentibus, ciïm dextrè intelligitur.

Salomon inquiüHomo præparat animam,fed Deus gubernat linguam. In hoc dido diieernuntur Eledio, quæ eft in uoluntate, amp;nbsp;Euentus, Eledio li* bera eft, quia à fola uoluntate oritur, Sed euentus ad quem concurrere multas cauiàs necefle eft,non eft prorfus in poteftate uolentis,Vt Pompeius uult bel* lum,amp;: libéré 8^ contingenter uult, Ea^ -Ti^oa'fEo-zç eft in poteftate uoluntatis» Sed euentus habet plures cauiàs, Vidoria non à fola Pompei] uoluntate pen* det, ièd habet alias cauiàs multas,

Præterea in humana deliberatione, quamuis ipià eledio, ièu -n^oaiptcr/ç in uoluntate libera eft,tarnen iæpè error accidit, ut Pericles amp;nbsp;Demofthenes fua*

dent bella, libéré eam fèntentiam eïigunt, moti argumentis probabilibus, quæ tarnen non erat falutaris futura patriæ»

Detalibusdeliberationibusloquitur lercmias inquiens: Scio Domilt;» ;?2î«c,q«ôlt;ino ne, quôd non eft hominis uia eins, id eft, uocatio Sed confilia èc euentus iu^ cjl hominis uari «1 Deo oportet. Magna rcs SC diHîcilis eft gubernatio Ecclefîa’, aut CiuH iiu aus. nbsp;nbsp;nbsp;tatiSyTizc poteft fola diligentia Humana régi,ut Piâlmus inquit:Niiî Dominus

cuftodierit ciuitatemamp;c, Imô ôé iàpientes uiri extra Ecclefiam,fatentur,hu* manam diligentiam iolam, non efle parem oneri gubernationis, ut apud He»* rodotum reamp;è dicit Rex Periîcus, Regnum Periàrum creuifle Deo ducente, ipfis Regibus prompte iêquentibus, ut ufitatèinEccIefia dicitur, præeunte gratia,comitante uoluntate, Monet igitur leremias, ut petamus à Deo iàluta^ ria confilia, amp;nbsp;euentus felices, Sicut ipiè fuadens deditionem, petit à Deo, ut monftret confilium, amp;nbsp;regat euentum , Hæc non tollunt libertafem, aut con»* tingentiam.Nam leremig uoluntas libera eft in hac ipià precatione, Amemus igitur hocdi(ftum leremiæ, ftiamus commonefadionem eiTe de noftrain»* firmitate,ôô de magnitudinc periculorum,amp; de petendo auxilio Dei,

Difîitm chrh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic intelligatur amp;nbsp;Chrifti diftum : Sine me nihil poteftis facere, Mirtit

, sine me Apoftolos nos imbccilles docfiores in media imperia, iubet fpargere uoji tnhilpoteflis Euangeli), fleélere uoluntates hominum ad Deum, delere Idola, regere mores hominum, quodcum facere incipiunt,adueriànturorbisMonarchæ, fapientes potentes ubiqj, Manifeftumeft igitur, non effè euentus in ib^ la potcftate docentium, fed oportere accedere alias cauiàs, Promittit igitur filius Dei auxilium. Sine me nihil poteftis facere. Se ait adfuturum Doâori^ bus,8c colledurum Ecclefiam, etiamfi répugnent imperia. Vult etiam fua lu»* ce mentes docentium regere, ut redè doceant,amp; dent falutaria confilia» Sicut ait : Qui manet in me, ôd Ego in eo, hic copiolum fruélum feret, Interim ta# men uera eft propofitiotPaulus uolens amp;nbsp;libéré concionatur,ut Dauid uolens amp;nbsp;libéré præliatur, etiamfi diuinitus adiuuatur.

Djlt;Sa PäuU, Male detorta funt amp;nbsp;alia quædam diéla ad neceflîtatem,ut Ephefil.Ele# EleHifecundû (fti iècundum propofitum eius, qui facit omnia fecundum confilium uolunta# l«Corinth;i2, Idem eft Deus agens omnia in omnibus, Hæc diâa ownM certifïi'mum eft loqui tantum de iàlutaribus aétionibus in Ecclefia,Suntcp con inomnibus. folationes,quæ promittunt nobis auxilium amp;præfcntiam Dei,ut fciamus no»» ftra pericula Deo curæ cfte, amp;nbsp;nos in tantis fluétibus rerum humanarum ha# bere cuftodem amp;nbsp;opitulatorem Deum ,

Vident Moyiès, Samuel, amp;nbsp;fimiles, iè nullo modo pares cfte oneri gu# bernationis, Sed ftiunt Deum adcfte in Ecclefia. eam^ mirandis modis ier# uare,Talia funt, que agit Deus iuuans Moy lèn,Samuelem,Dauidé amp;nbsp;fimiles, Hoc auxilium non tollit libertatem uoluntatis in iftis, ItaSénuncinmaxi# mis motibus fciamus Deum adfuturum efle in Ecckfia,8é gubernaturum ali# quorum mentes,ut falutaria faciant ad fèdandos præfentes motus.

Cùm igitur talia diéta dextrè intelleéla, fàlutarem dodrinam propo# nanr, uitemus corruptelas, quæ detorquentea fophifticé in peregrinam fen# tentiam,ad confîrmandas Stoicas opiniones de neceflitate,

Recitaui fontes difj3utationis dccontingcntia,quibuscognitis, piusé prudensLeélor feiet, quid fit fentiendum in hac quæftione, 8c facile explict” bit,et refutabitLabyrinthos aliorum,qui Stoicas opiniones defendunt,Cùr que d

s Y M'B o L I me EK Y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;410

^ue di'ârum fit in genere de Creatione,Nunc de natura hom jnis^de peccato, amp;nbsp;de hberatione dicendum erit eo ordine, qui in Symbolo inftitucus eft»

17 Tß. Y)eus ideo ^n^eïos nbsp;nbsp;YiomtneSyis' l^oc totum domicilium yYn^elorum Hoquot;

■*~^minum condidit, ut aliquo modoaonofeatur, tarnen nullacreatura exhaUä* p,. nre totum conlilium de creatione potelt ♦'•britqj hæc lapientia propna ruturæ ^tionis cxhdu perpétuas confiietudim's cum Deo, exipfius confpedu difeere, quare Deus riri nonpo* condiderit genus humanum, quare cum inobedientia primorum parentum • meruiflet delen’ earn creaturam, Filius fadus fit interceflor amp;nbsp;Mediator, amp;nbsp;quale confilium fuerit de copulatione naturæ diuinæ Sc humanæ in Filio, Hæc arcana longé amp;nbsp;extra amp;nbsp;fupra captum humanæ rationis pofita, tune db feem US.

Sed uult tarnen in Ecclefia fua Deus initia dodrinæ de tantis rebus ex«* tare, uult fe aliquo modo agnoici ÔC inuocari,uult nos gratias agere pro crea^ done, amp;nbsp;pro Filio nobis donato, amp;nbsp;reddita uita æterna, etiamfi nondum res tantas penitus intelligimus.

Sic igitur, ut Pfalmus inquit, agamus : Ex ore infantium ladentium, laudem Dei ibnemus*

Agamus Deo gratias,quôd condidit fibi in généré humano æternam Ecclefiam, amp;nbsp;feie toties amp;nbsp;tarn illuftribus teflimonrjs patefecit,mifit Filium, dedit uocem Euangelij iui, ôé nos ad æternam falutcm uocat, dat Spiritum fandum,ut in nobis tanta bona incoet,ac oremus ardentibus uotis,ut luce fua in mentibus noftris ueram noticiam amp;nbsp;fidem de creatione, amp;nbsp;de benefieijs, quæ nobis dedit, accendat, pedora noftra inflammet, ut firma fide eum ce* lebremus, amp;nbsp;ei obediamus, ac effi'eiamur hæredes coniuetudinis perpetuæ cum Filio in uita ccclefti,

Quanquàm aurem nec confilium creationishominum,nec opus ipfum perfpici poteit,tarnen in Ecclefia neceife eft retineri dodrinam,quæ diuinitus de creatione hominis, amp;nbsp;de ipfo opere, lapfu, amp;nbsp;reftitutione tradita eft,

Primùm igitur narration!, quæ in primo libro Moyfi extat de creatione Diäum Moy. hominisjin primo amp;nbsp;iècundo capite, firmiftima fide aftentiamur, Ibi Sé opus ipfum deftribitur his uerbis : Faciamus homines ad imaginem amp;nbsp;fimilitudi* nem noftram,

Hæc narratio non iblùm ingentem gloriam humanæ naturæ,qualis con dita eft,prædicat,ièd etiam oftenditamorem Dei fingularem erga genus hiP manum.Nihil enim gloriofius in crcatura cogitari, aut efft poteft, quam quod howo condb Qt imago Dei,referens ilia quæ iunt in Deo pulcerrima, fapientiam,iufticiam, amp;nbsp;libertatem uoluntatis in Deo, Deinde cum ideo condiderit hanc naturam, ut in ea luceret conditoris agnitio Sc imago, amp;nbsp;transfuderitin homines dona, quæ funt in ipfa mente diuina, pulcerrima, non dubium eft, quin ualdè hoc opus dilexerit, quod fic ornauit, amp;nbsp;domicilium ac templum ciîè uoluit, in quo habitaret,amp; agnofceretur,amp;: ipft illuftribus teftimonqs left oftenderet, amp;nbsp;cui æterna bona communicaret.

irt re* Cum aut poftea de ïapfu homi'nis dici necefle fir, prius hoe confideran^ ^cïpMin^egrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus rebus præcipuè fuerit integritas, quæ quidem fignificatur

tM hominif, maximè in his ipfis uerbi's, cùm dicitur, homo ad imaginem Dei conditus eG iè.Fuit igitur dignitas hominis,quod placuic Deo » Nee placuit tune fine inte* gritate, ièd quia re uerain homine fuit fapientia amp;nbsp;iufticia Deo placens, quæ ad imaginem amp;nbsp;fimilitudinem Dei pertineu

AuguflintÇen= Auguftinus imaginem tantiim ad fubftantiam refert, amp;nbsp;interpretatur tentu de inM= imaginem hoe modo:Memoria in mente hominis fi'gnificat Patrem æternuni * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gignentem Filium.Cogitatio fignificat Filium, V oluntas Spiritum faneflum,

Non reprehendo hanc collationem ab Auguftino fadam, fed probo etiam, nee dubium eftæterni Patris, amp;nbsp;Filq, Spiritus iantfli diierimen in humanis mentibus adumbratu effe, Sed eompledamur eum itibftantia etiam uirtutes, fieut Paulus imaginem non de ibla deprauata fubftantiaintelligit, ièd de ea,in qua lueent uirtutes eongruentes cum mente diuina»

Trw ictM per Pertinent imtur ad imaginem hæc tria bona, Mens in öua lucet ùera tmentMinu* t-, ■ nbsp;nbsp;nbsp;- ■ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rirA - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■

^i,em,Grqu£ Del iioticia, Voluntas conuerla aaDeum,in qua lunt uirtutes eongruentes fintticquAntt, cum uoluntate Dei^ amp;nbsp;libertas uoluntatis, quæ fine ullacontumacia inferior« rum uirium poterat Legi Dei obedire. Hæc dona omnia compleditur adpel* latio imaginis, icilicet mentem agnoicentem Deum, amp;nbsp;cæteras in eo noticias, quæ funt uelüt radrj fapientiæ diuinæ in nos transfufi, uoluntatem conueriam ad Deum, amp;nbsp;Iibertatem uoluntatis, Et hæc libertas non impediebatur contu« macia cordis^ièd cordis motus domiti,regi à ratione amp;nbsp;uoluntate poterant#

lam cogitemus,quanta bona hæc fuerint Jux de Deo,Ôô noticia Legis,amp; firma adiènfio, ièu fides ampleèlens promiflîones minas Legi additas,De« inde uniuerfi huius opificij mundi, motuum coeleftium, humani corporis,anw mantium,amp;f plantarum cognitio*

Poftea amp;nbsp;in uoluntate corde^ reditudo amp;nbsp;conienfus, amp;nbsp;omnium pul* cerrimarum uirtutum copulatio, Voluntas ad Deum conueria erat uero Dei timore^uera fiducia;,uera dilelt;ftione,Erat amp;nbsp;recfla inter ipibs homineSjnulli errantes adfeèîuSjièd ardebat in cordibus amor iufticiæ, ueritatis, beneficent tiæ^caftitatis ♦ Et his pulcerrimis dotibus ornatos ie elTe primi parentes intel* ligebant,ut agnoicerent eas teftimonia de Deo eflè ♦ Hine diicebant, eflè Deum^SC qualis fit, ôd quam obedientiara flagitaret.

Erant hæc quidem ingentia bona » Sed tarnen multo maius fuit, quod quanquàm tab's lux in hominum natura lucebat, tarnen Deus etiam iefingu« lari modo patefecit, prodiens ex arcana lede fua, amp;nbsp;alloquens homines, cer« turn Sc expreflum uerbum addidit, ut teftaretur fe uelle hoc modo agnofei, cùm mentes ftatuerent hunc uere Deum conditorem efle,qui fefe patelecilTet, tradita certa uoce. Data finit igitur mandata de certa Arbore, Sc de coniun* (fiioneunius maris Sc unius fccminæ, utinhisofficijs declararentobedienti* am erga ipfiim,Tales erant primi parentes,placebant Deo, amp;nbsp;erant pleni lu* ce Dei,iulfi, amp;nbsp;habebant appetitionumordinem, reefium SC congruentem cum lege mentis, 8c uoluntas uere libera erat, ita ut polfet Legi Dei intégré obedire autauerterc ie à Deo,

Hæc doélrina de integritate hominis primùm cogitanda elf, non Iblùni ideô,ut magis perfpicua fit explicatio de Lapfu, Sc Peccato originis, fed etiam ut confideremus magnitudinem amoris in Deo, erga genus humanum, quem olfendic

oftendic in Hac donorum excelkntia, quod rerum optimarum in natura diui=^ na radios in nos transfudit,fuam iapientiamjiufticiam amp;nbsp;liberracem»

Hie etiam iuniores admonendi funt, ut dodlrinam hue adferant ex Phy*' ncis,depotenttîsanimæ,amp; confiderenc,quibusadpellationibus utaturfermo eü, Propheticus amp;nbsp;Apoftolicus, Difcernendæ iunt potentiæ cognofeentes SC ap«“ pctentes.In potentia cognoicenre funt Noticiæ, V t autem ad hanc pertinent, adprehenfio fimplicium, compofitio Sgt;C diuifio, Argumentatio amp;nbsp;indicium de compofitiSjdiuifîsjôCargumentiSjitaamp;confcientiæ iudicium propriè eft in parte cognoftente, quia eft concluho extru(ftaex legibus, ut in Diabolo ma* nent legum noticiæ,manet 5^ conftientig iudicium,etiam(i uoluntas répugnât Lcgi,8ó petulanter ruit contra confcientiam,id eft, contra noticias, quas ueras efte fine ulla dubitatione nouit.

Vfitatumeft autem nominate potentiam cognofeentem, intellecftum, potentUcogno feumentem, fea rationcnij etii hæc duo uocabula interdum complecftuntur etiam uoluntatem, Itacp quo in loco quæ ufurpentur fignificaciones,confide* randum eft.Potentiaappetens,ideft,expetens autfugiens cognita,nominatur Uoluntas, Et ad hanc adiungendum eft cor, quod eft uerorum adfeduum amp;L non fimulatorum fons amp;nbsp;domicilium In intelledu loftph noticia eft Legis, Deus prohibuit uagas libidines, uult in genere humano certas efle coniu* giorum leges,uereiraftitur adulterrjs,amp;: horribiliter ea punit, Hac lege moue* tur uoluntas,ne adpetat coniuge domini,Ied ut nihil fit fimulationis,cor etiam Uere timens Deum,amp; cupiens obedirc Deo,fugitadulterium,amp; uoluntas im* perat oculis, amp;nbsp;alijs membris externis, ne adulterio feruiant, Cum igitur cor aliquomodo cumuoluncatecongruereoporteat,in ueris Sónonfimulatis ad* fcdibus,lermo Propheticus adpellatione cordis utitur fgpè pro intelledUjUO* luntate amp;nbsp;corde,Interdum fic amp;nbsp;mentis adpellatione utitur.

Sciant etiam iuniores ufitatum efte Liberum arbitrium nominarc luntatem cum intelledu coniundam, eligentem uidelicet aliquid libéré,præ* trium» cedente cognitione .Sed dodrina de potetijs alibi copiofius traditur, quan* turn conceditur cognofeenda eft.Hic autem breuiter de ea Ledorem commo* nefeci,quia magis perlpicua erit defcriptio peccati originis, ad quam nunc ac* cedimus,intuenti potentias animæ.

rAZdz/wef/tZe Creationehomini-S) de quaMcun^ confentaneum ^Jidetur humaneera^ quot;’^tioni, homines ab æterna mente architedatrice opifice conditos efle, Scdquæ de lapfuóC de caufis horribilium malorum in gencre humano nunc dicenda funt, hæc uerô longius extra conipedum humanæ rationis pofita ' funt,

Cùm ingentem magnitudinem milèriarum humanarum, mortem, alias calamitates horrendas,cgdes,bella,magnarum Vrbium excidia,gentium Uaftationes diftipationes multipliées alpicimus,mouemur quidem,ut cogi* temus triftem aliquam amp;nbsp;magnam caufam elfe tantarum miferiarum, in tam præftanti natura generis humani,Sed quæ fit prima 8é potiflîma caulà no cer* nimus^Philoibphi dilputant mortê,morbos, Sc multas prauas inclinationes à mate*

fMojbpbinomater ia corporum oriri,ficuc putrefieri plantas, S^mori pecudes uidemus, vMnTÀu(Am 4^’^materiæ uices.Deinde furores,qui à uoluncate orïuntur,dicunt tniferurü hu:= hominum erroribus ant pctulantia accerfi Nee falfa dicunt Philolophi, quia de caufis proximis loquuntur^ non de pn'oribus aut principalibus * Sed hoe ip(umquæricur,Cur tam præftans natura hominum tantis miierrjs onerata eftc Vnde tanta fit imbecillitas, ut tam facile ruatintantos furores Hic do* ótrina à Deo tradita in Ecclefia, caufam principalem récitât^ quam etfi huma* na indicia ridiculameife cogitant, èc multi in Ecclefia, ut Pelagiani, alrj ex* renuauerunt,tamen bonæ mentes, quæ uerè amp;nbsp;feriô amplecfiuntur dodrinam à Deo traditam,nec commentitiam, nec leuem elfe fiatuunt»

Extat autem in Genefi cap:5,narratio de Lapfii» Hic dicent Philoiophfi etiamfi uerum eft homines tunc conditos difcelfilfe à mandato Dei, quid hoc ad pofteritatem pertinuit C aut quæ tanta res fuit, uefci porno interdido C Sed ' piæ mentes expaueicant potius cogitatione primi lapfus,amp;i nequaquàm audi* ant uirulentas calumnias narrationis diuinitus tradicæ,quæ quidem iunt tela magisuenenata,quàmqualiafuerunt tune ièrmones Diaboli, quibus initiô fauciatum eft cor Heuæ»

Nägnitudo Etiamfi externum opus, ut uefci porno, res leuis uidetur, tarnen ilia ma* friwjjlapfui. gna 8d horrenda fuerunt,auerti à Deo,negligere mandatum Dei,anteferre ub lam rem humanam. Et cum omnes naturæ rationales, Angeli Homines ita conditi fint à Deo,ut per Spiritum fandum angeli amp;nbsp;homines copulati elfenc Deo,æterna focietate, 80 non iblùm luceret in eis imago fàpicntiæ amp;iufticiæ Dei,fed etiam transfufus effet in eos Spiritus iànclus, ut cum Pâtre amp;nbsp;Filio, mirabili amoreconnexi eftent, quantum malum fuit rumpereillam copula* tionemCquanta ingratitudo fuit excuterc Spiritum fanlt;ftum,et illam æternam coniunótionem cum Deo aipernari';’ Tanti mali turpitudo non poteftullius Angeli uel hominis eloquentia fan's exponi, Imo ne quidem comprehend! co* gitatione poteft.Horrendum malum eft peccatum, nec magnitudo fan's cerni poteftjSed reuerenter cogitatione lapfus amp;nbsp;pcenarum expauefcamus,amp; ad fi* lium Mediatorem confugiamus *

Confiderata autem narratione de Lapfii primorum Parentum, deinde oftendamus ex didis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis pofteritatem ream effe propter ilium lapfum,amp; definitionem firmam amp;nbsp;perfpicuam conftituamus,Quid fit peccatum illud, quod in pofteros natos ex commixtione uiri amp;nbsp;mulieris propagatum eft,quod ufitatè uocant,Peccatum originis ♦

Tc^imonM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;initio recitemus aliqua teftimonia,qug adfirmant,pofteritatem ream

ofltndentidpocffc propter Adam, Tradit autem Paulus hanc dodrinam expreffe Rom:ç# jltriatem red p^j. unum hominem,peccatum intrauit in mundum,00 per peccatum mors,amp; omnes homines mors peruafit,eô quod omnes peccauerunt,id eft,rei fa* ffunt. ' di funt,feu reiedi amp;nbsp;damnati fiint.Nota eft enim phrafis Hebraica,quç uerbo peccarefignificatreum,id eft, reied;um amp;nbsp;damnatum effe. Item, unius delido omnes mortui funr. Ergo alij funt rei propter Adæ lapfum. Et Ephef: 6. Era* mus natura filrj iræ,ficut nbsp;nbsp;cæteri, Hebraica phrafis eft, filtj iræ, id eft, proprq

iræ,hoc eft,rci amp;nbsp;damnati.Et Pfàlmo y o, dicitur, Ecce in iniquitatibus conce* ptus fum, in peccatis concepit me mater mea, quibus uerbis adfirmat Pro* pheta peccatum aliquod propagatum efle .à parentibus, Quare malum ali* quod,Ôlt;^ à primis parentibus,in pofteros propagatum eft*

Etfi auC Humana iudicia fine docln'na cœlefti,non cernunc ream eflè Ho* minum naturam^necagnolcunt fads, mala hærentia in hominum narura,rai5 men calamitatum magnitude commonefacflio eft de caufàjefle uidelicec alilt; quod peccacum in hominum natura, quod fit fons tantorum malorum. Poft^ quàm autem certum eft, homines natos ex commixtione uiri amp;nbsp;mulieris, reos efle, iam quæritur hoc malum quale fit, Aliqui dixerunt,tantum pccnam eft'e, qua obligata eft hæc natura ad mortem corporis,alrj dixerunt, rcatum elfe fine uicio in ipfis hominis uiribus, Sed hi errores triftiflimis concionibus Prophe»« tarum amp;nbsp;Apoftolorum manifefte refutantur ♦

Eft autem hec definitie ufitata ab Anshelmo Gallico accepta,amp; poftea in fcholis celebrata, quam quidem autor ipfe fads luculenter enarrat, fed recent# dores non eodem modo earn interprétât! funt,

Peccatum originis eft carentia iufticiæ originalis, debitæ ineflè, Liben^' peet ter ampledor hanc definitionem,fèd dextrè intenigatur,ut autor ipfe enarrat* Nam iufticia originalis, non fignificat tantùm acceptationem diuinam, fine ueris uirtutibus infitis hominum naturæ* Ideô autem fuprà recenfui prolixius dodrinam de creatione hominis, de imagine Dei in hominibus, ut poftea lapfus intelligi magis perfpicuè poffet,

Erat ante lapfum in mente Adæ noticia de Deo illuftrior, amp;nbsp;firmier ad^ fenfus minarum ôô promifîi'onum legalium * Deinde uoluntas nondum erat auerfà à Deo, fed erat ornata in creatione multis uirtutibus, timoré amp;nbsp;diledti* one Dei, fiduciaDei, amp;nbsp;iufticia uniuerfàli, iuxta totam Icgem naturæ* Nec erant inclinationes in uoluntate contra Legem Dei*

Erant et in corde adfedus congruentes cum lege mentis,nec erant inch* Mationes aut adfedus contra legem mentis, Hanc totam integritatem et con^ cordiam in mente,uoluntate, corde uocarunt reditudinem ÔC iufticiam ori* ginalem,

lt; Cum igitur in definidone Anshelmi dicitur, peccatum originis eft defe* Quid dus iufticiæ originis,intelligatur iufticia non tantum acceptatio, fine illis uir* dc/èflM tu tudbuSjfed utrunep compledendum eft, defedus acceptationis, amp;nbsp;uirtutum, Efiq? peccatum originis defedus iufticiæ originis, id eft, in nads ex commix^ Anshelmi, tionc maris amp;nbsp;feeminæ, amilfio lucis in mente, ôd auerfio uoluntatis à Deo, SC contumacia cordis, ne poftint homines intégré obedire Legi Dei, fecuta la^ pfum Adg,propter quam corrupdonem, nati luntrei amp;nbsp;filij iræ,id eft,damna* ti à Deo, nifi fada fuerit remiftio * Si quis uult adderc, natos etiam reos elTc propter lapfum Adæ,non repugno*

Hanc definitionem ueram elfe, amp;nbsp;perpetuam Prophetarum, Apoftologt; rum ôé ueterum ftriptorum ftntentiam certiffimum eft,uidclicet peccatum originis, non tantum efte imputationem, fed in ipla hominum natura caligi* nem amp;nbsp;prauitatcm.Ideo ueteres plerunqp nominant hoc malum, prauam con* cupifeentiam, qua adpellatione intclligunt non adpeddones in natura condi* tas, fed adpetitionum * Et Bonauentura didum Hugonis citar, Pecca* Hugonis diâû tum originis elfe ignorantiam in mente, amp;nbsp;inobedientiam in uoluntate, de peccato ori lâ addenda funt teftimonia Prophetica ÔÔ Apoftolica,quæ oftendut hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geca,

malu in natura hominis, quod nafeentes nobifeuadferimus, non tantum rca.^ turn feu imputationem effe, fed etiam uicia in hominibus, Ro,’7*manifeftu tc# non antümßt ftimonium extat,Video aliam lepem in membris meis, répugnante legi men*

tis meæ ♦ Non dubium eft autem Legem in membris, quam fie nominate efle prauas inclinationes nobifcum naftentes ♦ Et id malum ait repugnare legi mentis Legi Dei, o

Dito plt;lt;tt/i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simile teftimonium extat Rom: 8, Senius carnis inimicicia eft aduerfiis

Senfmcarnis ’ Deum,Nam Legi Dei non fubrjcitur, nee fubrjci poteft, oftendunt uerba non C7C. dici de acftuali malo,ied morbo durabili hærente in natura, quem nominat fenium carnis, qui non pofti'c Legi Dei fubijci, At aciuale malum expelli poft iet, natura G non deprauata eflèt, Legi Dei fubqci poftet,

Confiderent autem pij,quàm triftis concio fit,cum ait, in bac imbecilli milera natura inimiciciam elTe aduerfus Deu. Quid dici atrocius poteft,quàrn banc naturam bomimsinimicam eftc Deo, boceft, circumferre iecum adfi^ due caliginem,amp; dubitationes de Deo,fecuritatem negligentem Deum,dilFft dentiam fugitantem Deum, ÔÔ inclinationes, unde multi errantes impetus contra Legem Dei oriuntur. Hæc mala cum nominet fenfum carnis,manife* ftum eft malum nobilcum naftens, non tantum reatû elTe, fed etiam illud uuft nus in natura,uidelicct,prauas inclinationes,de quibus ditftum eft, Nec noua eft bæc dodlrina in Ecclefia, tunc demum à Paulo tradita, fed inde ulcp ab inb tio femper Patres amp;nbsp;Propbetæbanc infirmitatem naturæ bumanæ amp;nbsp;agno«« iierunt amp;nbsp;deplorauerunt. Vult enim Deus in Ecclefia ftmper aliquo modo ins telligi agnofei boc malum bærens in natura, ut Liant homines iè non làtiss facere Legi Dei, nee dilciplinaiuftos efte coram Deo, fed quærant remiftio«’ nem peccatorum,per Mediatorem, Item,uc diferimen conljDiciatur inter Les gem Dei Só leges politicas, LexDeiaccufatnon tantum externa deli(fta,fed \ etiam prauas inclinationes in corde, Sed Leges politicæ iunt qualecuncp fres num,quo externa diiciplina regitur, amp;nbsp;tantum acculant externa deh’(fta,Ideô Di'iShj« o baitiö in Moyiè extat bæc concio de prauis inclinationibus in natura, fis, cogiMh Genel:8, Cogitatio bumani cordis mala eft à pueritia, id eft, non tantum pras hominii pra= ua adfuefaftione corrumpuntur homines,Sed in ipfo corde inclinationes pras ““ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uæ iunt in pucris iam nalcentibus, V erba enim in Hebraica ledione magis ift

luftria iunt, Opificium humani cordis, ièu plaima, id eft, Mafia ipià aut certë motus,feu impetus, ièu opp-ai in corde funt res malæ, id eft,aueriæ à Deo,

Ditoicre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eadem eft fententia diefti leremiæ cap.17, Peruerfum eft humanum cor

wiæ, Peruer.in omnibus,amp; miferum amp;nbsp;inicrutabile,id eft, Eft aueriîim «à Deo, amp;nbsp;abutitur f«« cor foowi« omnibus bonis,quæricgloriam,amp; uoluptates non debito ordine,amp; obliuiicft »li cre, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iëcundis ÔC aduerfis rebus,deinde inquit,cor miièrum eftè,quia cor

fine luce ÔC coniolatione diuina, opprimitur de^eratione, doloribus, amp;nbsp;mee# fticia æterna,

Exhis diétis fimilibus peripicuè intelligitur peccatum originisjeffe non tantùm imputationem, ièd etiam uulnera quædam in natura, Ideô cùm Paulus amp;nbsp;Dauid nominant hæc mala, peccatum non tantùm intelligatur ims putatio, ièd etiam intelligantur defedps SC prauæ inclinationes, id quod iàtis perfpicLiè fignifîcat Paulus, de potehtia peccati loquens,peccatum régnas uit, id eft, oppreifa lege mentis, multos impetus mentes contra DE VM excitauit, quare de malo m natura hæ’rente loquiturjuon tantùm de ocioià ims putatione,

Ac imago propofita cft in narratione de uiatore uulnerato Ipoh'ato, quæextatincap,IO. Lucæ* Latro diabolus oppreffîtuiatoremliominem,amp; a^^’cuùlwu üulnerauit eum,ac fpoliauit^quod Ge interprecantur, Spoliauit gratia,amp; uub to (j j^olia^ nerauit naturaliajipoliauitj id eft^auulfic cum à Deo^ 8^ exeuffît lucem amp;nbsp;iufti«= ciam inficam, Fecit amp;nbsp;uulnera in ipià natura, liberi arbitri) uires languefaélæ funtjuoluntas habet prauas inclinationes,8c cor eft contumax legi mentis, Jta lacet uiator ièmimortuus, id eft, etß iam perierat homo fi non acceftiftet filius Dei, tarnen quia ex media morte reuocatur hoc modo, cùm audit Sc accipit Euangelium dicitur hie femimortuus, Eatenus uiuit, ut audiat amp;nbsp;ampleftatur Euangelium, prætereunt autem miftrum iacerdos, id eft, doeftor Legis, amp;nbsp;Lelt;« üita,id eft,malt;ftator pecudum,Hi non poftunt opem ferre morienti,id eft,legis opera non tollunt iram Dei,nec récupérant iufticiam amp;nbsp;uitam æternam. Nec facrifierjs amp;nbsp;maeftatione pecudum placari ira Dei poteft, Sed Samaritanus,id eft,cuftos Ecclefiæ fuæ filius Dei : nam Tû’S’Jï’ cuftodem fignificat: adficitur miftricordia calamitatis noftræ,amp;infundit uinum amp;nbsp;oleum,id eft,arguit pcc^ catum,amp;^addit uocem Euangelq,qua ianat uulnera noftra,dato Spiritu S,obli:^ gat etiâ uulnera, id eft,peccata præterita, reliquias in nobis herentes tegic, noiq? imponit fuo corpori,id eft, propter nos fuftinet, mortem amp;nbsp;fit uiftima pro nobis, deinde nos commendat ei, qui præeft hoipitio, uidelicet, miniftris Euangelfi, cui tradit duos Denarios,uocem legis, amp;nbsp;uocem Euangelij, amp;nbsp;uult incoata ianatione magis magiftp confirmari in nobis agnitionem Dei, fidem, fpem,dile(ftionem,amp;: cæteras uirtutes, amp;nbsp;initia uitæ æternæ,amp; promittit ftim«« tus,id eft,auxilium utriftp do(ftoribus amp;nbsp;pijs auditoribus,

Quæri autem foiet, quæ pars hominis fit fpoliata, quæ uulnerata, ubi P^^cdtum ori fit'peccatum originis, Vera refponfio eft, peccatum originis in anima amp;nbsp;in corpore elie,ac præcipiie in tribus uiribus,lcihcet,in mente caliginem,gignen^ pore cr tern tétras dubitationes de prouidentia, de comminationibus nbsp;nbsp;promilfionb cipuè 'm trih,^

bus Dei,Deinde in uoluntate auerfionem à Deo, unde funt ingenria mala, fc!* curitas,negle(ftio iræ Dei,diffîdentia, Amor noftri, Poftremô in corde horrid bilem contumadam gignentem errantes adpetitioncs amp;nbsp;flammas pugnantes cum lege Dei,iniuftos amores, iniufta odia,

Hæc mala omnia uno nomine complefti antiquitas iioluit,quæ nomina^ uit malum originis concupifcentiam, ’qua uoce non adpetitioncs ipiç,quate# nus a Deo conditæ iunt, intelligantur, fed ara^ia adpetitionum, ut fuprà quoep monui. Facile autem ipoliatio intelligi poteft in utroep, in anima amp;nbsp;in corpo«« re. In mente amifla eft firma aftenfib. Ex uoluntate excuflus eft Spiritus faiv clus,cor amifi'tgubernatorem,id eft,mens amp;nbsp;uoluntas non poftunt firmiter rc^ gere cor,quod uariæ rapitur,non iblùm temperamenti uarietate,{cd etiam fua quadam imbecillitate, Spoliationem autem ftu defedtus fecuta funt uulnera, ut in uoluntate amor amp;nbsp;admiratio noftri. In corde multiplex contumacia,ficut Anshelmus loquitur de Naui deftituta gubernatore amp;nbsp;remis, quæ poftea ua*î rijs motibus agitatur.

Hic autem quæftio agitatur, quomodo in anima peccatum elfe poftir, cum animæ immediate creentur à Deo, Ad quod Fa ci lis plana refponfio eft, fididmus Animas ex traduce oriri, quod Auguftinus amp;nbsp;alrj multi dodti amp;nbsp;fas’ pientes magis lenferunt. Si quis autem fugiet hanc difputationem,reiponde^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bbbb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repote« ’ '

re poterit, tales nunc creari animas, quail's eft hæc natura poft lapfum, quia diftîmiles eflè animas non dubium eft* Heroicæ funt præftantiorcs,amp; magis dominantur omnibus motibus corporum, quàm aliæ imbecilliores»

Vfitatum eft fie dici, Animas infici à corporibus, Sed cum defedus qui^« dam proprq fint mentis uoluntatis, ut in mente dubitatio, in uoluntate auerfio à Deo necefle eft fateri in ipia anima quoc^ malum amp;nbsp;peccatum effe*

Nunc ordinè recenièbo cauias amp;nbsp;eftecftus peccati originis, in Adam in pofteritate.

Ca.\i£x efficientes primum lapfiim in Adam amp;nbsp;Heua fuerunt diabolus offundens faliam imaemationem, amp;uoluntas in Heua amp;nbsp;Adam, adfentiens illis imaginationibus, ac diicedens à uerbo Dei, Non ioitur Deus,ied uolun^ O'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O'*

tas in ipfis primis parentibus cauia eft peccati, ficut Paulus inquit. Per unum hominem peccatum intrauit in mundum,

Dicuntur autem ÔC efficientes cauiç,que merentur aIiquid,Sic Adam amp;nbsp;Heua funt efficientes caufæ, quia fibi SC pofteris meriti fiint reatum, amp;nbsp;hos ip«* fbs defedus feu prauiratem,quæ lapfiim fecuta eft,excufra luce Dei.Poftquam enim primi parentes deliquerunt, amiferunt firmam illam noticiam,quæ men tibus infitafuerat,etrelt;ftitudinem uoluntatis,conuenientiam cordis cum lelt;« ge Dei,Et qualis fuit in cis natura orbara originali iufticia,tales poftea procrea auerunt. Iraq? uoluntas in primis parentibus,eft caufa efticiens corruptionis uniuerfic naturæ in pofteris,

Mrffcm Ml Materia, Non hic,nifi de Materia in qua, id eft, de fubietfio quæri po?» pcccAü teft,uidelicct,ubi fit malum originis C' Eft autem in Anima,amp; in potentfjs feni* o.igmw. tientibus,amp; earum organis, quia in mente Humana eftCaligo,in uoluntate auerfio à Deo, amor noftri inordinatus, amp;nbsp;multiplex prauainclinatio, Et in corde contumacia contra rec'ium indicium mentis.lta loco morbfut fic dicam, monftrato,propiiis afpici malum poteft.

Duplex for= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Forma, Duplex formale eft, Alterum peccati regnantis,fcilicet,Reatus,

wwkKnMpcr= Alterum uicr),feu morbi,uidelicet,defe(fius, Hæc dextrè explicata facile inteb alteru^^'ui^^. nbsp;nbsp;nbsp;poffunt ab nbsp;nbsp;qui mediocriter exculti funt dodrina, Difputationes Mo#

nachorum de hac re plus Habent labyrinthoru, quia inerudite iudicarunt, nec confiderauerunt difcrimen inter reatum, amp;nbsp;ipfum morbum in natura homw numha’rentem.

In Paulo renato, quanquam perfona non eft rea, tarnen manent multæ dubitationes de Dco,ortæ ex caliginé mentis, Hanc caliginem amp;nbsp;ipfâs dubi^ rationes effe defcdum lucis,manifeftum eft. Deinde uoluntas non habetdile* dionem Deitam ardentem,utoportuit, amp;cor habet multas flammas aber^ rantes cà Deo. Hæc mala,defedus feu priuationes efre,ut dialedici loquuntur, manifcftum eft,ut fi de Naui, quæ deftituta gubernatore iadatur fludibus,diiâ catur, defedus feu priuatio efre,quôd fine ordine nunc hue, nunc illuc impelli#i tur nauis, ÔC quôd deeft gubernator, feu ut de conturbata Harmonia in cantu dici poteft, ipfam conturbationem feu difeordiam fonorum, effe priuationes* Hæc perfpicua funt*

Et quanquàm Scriptores alias nominant hoc malum defedus,aliàs prarf uam concupifeentiam feu prauas inclinationes,tamen idem fentiunt omnes-, omnes iudicant formale effe huius totius mali defedus. Nam etiam cùm de côcupifcentia feu inclinatione dicitur,non intelligitur damnari appetitio qua lis couâ

lis condita eft in hominis natura, fed aueriio appetitionum à Deo amp;nbsp;ïiCTa^'a in^ clinationum ac affecluum aberrantium à Deo,amp; temerè uagantium, Hinc peripicuè incelligi poteft, peccatiregnantis formale effe reatum, id eft, illam relationem, perionam, propter uicium quoddam, ordinatam effe ad æternas pcenas,nifi fiatremiflïo, ftd uicf),quodhæret in natura,formale eftè defedus multipliées.

Finis, Appcllatione finis continenturhicefFédus pccnæ quæ comi^ tantur lapfum Adæ, amp;peccatipropagationem,uidelicct,ira Dei damnantis ÔC reijcientis hominem non renatum, Mors corporis, innumerabiles calas= mitâtes fcuientes in corpora, praua mclinatio leu concupifcentia,quæ amp;nbsp;pce^ na eft primi Iapfus,óó deinde peccatum, qua praua inclinatione impeditur hu^ mana natura,ne intégré obedire legi Dei in hac uita poflït,Eft Sé triftis pœna, miièrrima feruitus, qua totum genus humanum tyrannidi diaboli fubiedum eft, qui impellitincautas Sé infirmas hominum mentes, ut alrjin aliafcelera horribiliter ruant, Cain fratrem interficit, cùm quidem amp;nbsp;fibi ipfi Sc generi humano gratulari beneficium Dei debebat, quod Deus illuftri teftimonio oftenderat iè exaudire inuocantes,

Etfi enim manct aliqua facultas Liberi arbitrfj, feu humanæ uoluntatis,' quæ uteunep regere diiciplinam poteft, tarnen humana imbecillitas læpé uin^ citur impLilfionibus Diaboli, ut in Saul, Achitophel Sé multis iapientib, con# fpicitur, Suntep triftiflima ipedacula in genere humano,uidere horrenda empla fapientum Sé uirtute præftantium, qui impulfi à diabolo fiunt admini« ftri magnorum icelerum,ftabiliunt Idola, amp;nbsp;exercent feuitiam in Ecclefiam, uc Pharao, Arius,Dioclètianus,Sé alq innumerabiles,

Hæc recitatio cauiàrum aliquid lucis addit dodrinæ de peccato origH nis,Nec cachinnos prophariorum hominum uereamur,qui dérident hanc do^ drinam,fed ingens magnitudo miferiarum generis humani moueat nos,ut co gitemus non leuem elfe caulàm iræ Dei,propcer quam tantis ærumnis Sé pce^ nis natura hominum onerata eft, quas Paulus breuiter complexus eftinqui^^ ens,per peccatum intrauit mors. Magna uarietas femper fuit diiputationum Sé explicationum in hac quæftione, ac recitatio uariarum opinionum non ib# lùm longa eflet, Sed etiam obfcuritatem augeret, Cognitis autem his ueris fontibus, dqudicatio opinionum in hac quæftione nequaqu«^m diffîcilis eft, Pelagius omnino fuftulit peccatum originis,Sé finxit homines pofte legi Dei peldgiin, perfedè fatisfacere,8é externa obedientia feu difciplina mediocri coram Deo iuftos elfe, Ac propemodum idem fenfit Occam,8é multi alij,

Econtrà Manichæus tetra Séportentoiàdcliramentaiparfit, Duaseftè lAdnichitui. hominum fpecies,alteramà uenenata materia, quamdicitortamefteà malo Deo, Taies dicit nunquam ad bonum conuerti pofte, ut Pharaonem, Catili^ nam et fimiles. Alteram ipeciem dicit à bono Deo ortam effe,Tales dicit ideo conuerti, non quia ipibrum uoluntas fua aliqua aélione adientiatur uoci diui^ næ,ièu quia iè aliquo modo atftiuè habeat,fed quia iè pure paffiuè habeat uelut canalis,per quem fluit aqua, Dicit igitur taies conuerti,quia eorum natura cas« pax fit diuini luminis, ideoq? talibus infundi Spiritum ian(ftum,quia fint ex iP lo numero orto ex meliore materia,

Explodendi funt autem Sé Pelagp Sé Manichæorum errores, Sé contra tales furores diligenter muniendæ funt piæ mentes ueris teftimoniis, Ditfta

^efufÂtio degt; Paufj prophetica fuprà reci'tata fâris,perfpicuè réfutant Pelagium, Alt;Jucrlt; iheorunh Manichæos hæc fundamenta tehenda funt,Non eflè duos conditores Ma^ teriæ unum bonum, ÔC alterum maïum, Sed tantum bonum conditorem eflè.

et unicam fuiflè hominum materiam^quæ in creatione bona erat, Poftea lapfîi languefacffa eft^excuflà luce et lufticia diuina« Et fimilem effe matcriam omni^ um hominum. Et omnes homines pofle conuerti ad Deum,Nec uoïuntatem fc habere pure paffîuè, fed ah'quo modo atfliuè ac adfèntirf pofïè Deo trahenti, quia manifeftiflîmum eft promiflîonem Dei uniuerfàlem effe, Hæc fàtis eft fam monuifle. Nam poftea de Libero arbitrio copiofius refutandi erunt Sgt;C Pelaoiani dc Manichæi »

A Ddatur Sc breuis declàratio diifti Philofophici quod opponunt dodrinæ quot;^^de peçcato originis^ Vfitatum eft enim dicere Naturam bonam efîè. Id ita «câpiwdS fit accipiatur* Subftantia hominis, noticiæ adpetitiones,quatcnus reliquum eft opus à Deo conditum, funt res bonæ, fed acceftît poftea propter peccarum deprauatio,id eft,defe(ftus5amp; ’ara^?«, Hæc niala,etfi funt magna,tamen difcerni à fubftantia, amp;nbsp;ijs bonis, quæ in natura hominis reh'qua funt oportet, ut Noti^« cia numerorum eft res bona, quiaàDeoinfitaeft homini, amp;nbsp;ad agnitiotiem Dei,Sc multorum diuinorum operum neceffariaeft. Sic de omnibus ueris no# licqs fuo ordine fentiendum eft»

Eft amp;nbsp;Noticia legis naturæ res bona, Etii enim pöft îapiùm Adæ ccepit efrcobfcurior,Ô6adfenfio conturbatur dubitationibus, tarnen quantum eius lucis reliquum eft, res bona eft, amp;nbsp;Dei opus, Artes igitur amp;nbsp;leges ueræ bona confequentia ex legibus naturæextrudæ, res bonæ funt, At interea accediwic multæ dubitaciones,an Deus curet nos,an puniat,an recipiat,an exaudiat nOs, an uelit opitulari,an uelit dare æternam uitam 80 æterna bona,Hæ dubitatio# nés funt per fe uiciofæ, quia funt mala pugnantia cum lege Dei, Sic difcri# men magnum eft aftecftuum. Alq præcepti funt lege Dei,ut amor fobolis/on# iugum,parentunl, Alij prohibiti lege Dei, ut contemtus Dei,fremitus aduer# fus Deum, inuidentia, amare coniugem altcrius,

Etfiautcm inhac deprauationenaturæ, poftquamhomoexcuffttredoi^ rem Deum,etiam adfedus præcepti lege Dei,qui utcunque nunc reliqui flint, contaminantur, amp;nbsp;hunt uiciofi, quia non reguntur diledione Dei, ficut fæpe propter liberos delinquunt homines, tarnen ipfa «êzAoo ojjy?« à Deo mandata eft, amp;nbsp;manere in renatis, amp;nbsp;purior fieri debet, Abraham ardenter amat Ifmael 81 Ifaac, Sed ramen antefert mandatum Dei,

Non igitur imaginandum eft, ex homine omnes adfedus tollendos, aut Orrtnes eodem modo damnatos efte,ut fanatici Anabapiiftc iaditant Stoicam ît7rà0^a/j. Imo nulla eft uita fine motu,fine adpetitione^feu aliquibus adfedibus amp;nbsp;ipfa lex Dei poftulat adfedus,DiIigas dominum Deum tuum,Item,diligas proximum,Et Rom,i. Scsopyia inter atrocia crimina recenfetur,

Hæc commemoraui propter multas caufas, primùm utimperiti præ# moniti magis uitent fanaticorum deliramenta,quc fæpè omnes aftedus Stoi# corum more damnant, amp;nbsp;ftulra fimulatione fibi tribuunt ^Troéeeap. Deinde ut cùm de concupifcentia dicitur, fciant non improbari appetitiones, ficut in na# tura conditæ funt, fcd«Ta|ia/j appetitionum»

Poftremô, ut cùm intelligent ©portere in natura a p petition cs Sé affedus elîejiciant uerè hæc in Chrifto fuiflèjièd ordinata,ueram îæticiam^ueram mceslt; fticiam,uerani ingentem iram, amp;nbsp;alios afFedus,fed ita,ut regerentur amore Dei, ut Marei 3. Circumfpexit iratus,Et de eo in Piaimo dicitur ; Zelusdo«« mustuæ comeditme.

ua eft quæftio. An redèdicatur,PoftBaptiirnum in Infantibus cfTe ^peccatumjièuconcLipiicentiam elfe peccatum, Item,in Renatis adultis eG fe peccatum,

Refpondeo primùm de Renatis adultis. In talibuscogunturomnes ^nrendtisat concederereliqua elTe multapeccata,quia in prima Epiftola Iohannis capicemulo. primo dicitur. Si dicemus nos non habere peccatumjios ipfos decipimus, èC ueritas non eft in nobis. Hoc illuftri teftimonio conuincuntur omnes,uc in re# natis adultis fateantur eflè peccata, ftilicet, multas flammas uicioiârum cupi^ ditatum,quæfimul rapiunt fubitum uoluntatis confenfum, quetn difficile eft excLitere, De his peccatis Adualibus tantum loqui lohannem aliqui contenu durtt, quæadefte etiam experientia communis teftatur, quæ quidem cùm iînt multa ÔC magna,miièriahominum deploranda eflet,etiamfi nihil præterca ma li adeflet, Sed prophani homines exténuant hæc uicia, qui tantùm has adio* nés dicunt cfle peccata,id eft, mala pugnantia cum lege Dei,cùm uoluntas per Ipicuê confentiens,ruit contra legem Dei,fcu ut Græci dicunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co*

tra leeern Dei facit, O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hæcphilolbphica opinio extenuat peccatum contra iudicium Dei, Et impia audacia eft, ac Legis diuinæ deprauatio, dicere affedus illos uiciofos fi* ne certo confenfu uoluntatis, non pugnare cum lege Dei,fed efte deformitates prærer legem Dei, Dolendum eft tanta mendacia in Ecclefia fparfa efte, qüi* bus èC iudicrj diuini Ièueritas,amp;: magnitudo milèricordiæ obfcurantur.

Quanquàm autem error hic à multis defenditur, tarnen prj Prophetieam amp;nbsp;Apoftolicam dodrinam fequantur,quæ fie docet,

Viciofi affedus in non renatis funt peccata mortalia, id eft,mala pugna* vidofiaffe, tia cum lege Dei, propter quæ homines rei funt iræ Dei amp;nbsp;æternæ pœnæ. Et rc horummaîorum radix eft concupifeentia, de qua, ne fit ambiguitas in bulojfuprà eft didum compledi earn, in mente caliginem,in uoluntate auerfi* onem à Deo, ÔC in corde contumaciam contra legem mentis.

Hoc totum malum in non renatis etiam eft peccatum morrale,id eft,ma* lum pugnans cum lege Dei, propter quod homines rei funt iræ Dei pœnæ æternæ, Nee extenuandum eft hoc malum,cuius magnitudo aliquo modo ex aftiduis cupiditatum flammis æftimari poteft, Quis cam furiofus eft,qui aufi't dicere,paruum malum efte in hominum natura,dubic.uiones de prouidentia, item cœcam iècuritatem, qua fit, ut homines aut Ieuiter,aut non metuanc iudi* cium amp;nbsp;iram Dei, Item,Amorem noftri, quo magis noftræ uoluptati aut gio* riæ ièruimus,quàm gloriæ Dei. De his malis omnibus dixit Paulus,lenius carnis inimicicia eft adueriùs Deum, Non autem leue malum cogitetur effe, quod nominat inimiciciam aduerfus Deum,

De his peccatis omnibus dico,remitti ea. renatis, rum in Baptiimo ,tuni poftea in conuerfione, ira ne imputentur: Hoc eft,reatus tollitur, ièd manenC morbi ipfi^nifi quód ianario aliqua ex parte incoatur, dato Spiritu iando, qui morbi ßint mala pugnantia cum lege Dei, digna morte æterna, niiî fieret res: miflîo» Hæc eft exprefle Pauli dodrina capire 7, amp;nbsp;8» ad Romanos, ubi nO)» mmat Paulus prauam inclinationem in membris fuis, peccatum. Et ne fit ulla ambiguitas in appellarione peccati, ait Pauluspugnare illud malum cum lege mentis ♦

Nominat autem legem mcntis,Iegem diuinam. Et poftea addit: Etfi talc fnalum eft in Renatis, ramen nulla nunc damnatio eft hià quiinChriftoIeiu ambulant,id eftjreatus tollitur.

Si quis igitur non abhorrer à formis loquendi dialedicis, amp;nbsp;dextre eas nrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manerein renatis materialepeccati, i. malumïpiuni

peccati^ reakpuonans cum lege Dei,fed tolli formale,id èft,rcarum,Adeft malum pugnans toBitur. nbsp;nbsp;cuni lege Egt;ei, fed eft r^dum, ut in Pfalmo diciLur : Beati quorum teda funt

peccata. Hæc explicatio amp;nbsp;noftram immunditiem nobis oftendit,amp; econträ magnitudinem miiericordiæ regentis earn illuftrar.

Cum autem reprehendimus adueriarios propterea,quôd negant in Re* natis concupifeentiam peccatum efle, homines politici uociferantur hanc ri* xam, tantum inanem zoyozxaxgt;a/j eftc. Si eft condonatum,inquiunt, cur tanto* pore contendicis nominari oporrere peccatum Hane calumniam refutari ne* cefle eft* Non eft de uocabulo, led de multis magnis rebus Contentio* Natrf multos errores copleduntur adueriarqinillaextenuationepeccati originis* ^iTcêt[f°rô Primùm ialluntûr Sc fallunt alios de nomine concupiieentiæ* Tantum prie er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligunt concupifeentiam, appetiriones fenfiium, amp;has dicuntefîè

peccatum, naturam bonam, aut certe Deinde adfingunt lege tantum prohiberi àdùalia delida, amp;nbsp;propterea adfirmant homines legi Dei fatisfacere poire,öif impletione legis iuftos efte,hoc eft,reddcre Deo,quod debent. Sic enim ilii ipfi ftriptores inrerpretantur iufticiam, etiam cum de noftra iufticia erga De* um loquuntur.

Hi errores manifeftê pugnanteum dodrina Prophetica Apoftolica, quia Paulus Rom.8. dicit,impoflibile erat Legi iuftificare, ideo admoneriEc* clefiam, öd de tantis rebus rede doceri necefle eft*

VrtiwdfjinixXrEtusdefinitio eftpeccatiAdualis, Peccatumeftcupitum,didum, autfa* /«o «t » dum contra legem Dei. Intelligunt affedus, öd externa fada pugnantia cum lege Dei* Etfi autem uetusilladefcriptio ödmutilaeftödimpropria,ta* pria. men Öd recepta eft öd interprerationibus magis corrumpitur* Optandum au* tê eifer extare definitiones ex Prophctica öd Apoftolica dodrina iùmtas,tùm peccati in genere, tum uero peccati Adualis,

Peccatum in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recitabo igitur definitionem Peccati in genere, ied ita ut indicium eru*

ffenere quid ditis öd pijs permittam öd petam, ut fiquid defideranr, meliorem tradant mihi öd alrjs.

Peccatum eft defedus uel inclinatio, uel adio pugnans cum lege Dei,oi* fendens Deum, öd commerens iram Dei,ac æternas poenas,nifi fada fit remift fio* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

Hæc defînitio Originale ôd Aduale compleditur, manifeftè fîimta çft ex dicflotMaledidus qui non manfen't in omnibus_,quç icripta font in lege*

lam facile eft inde fomere definitionem Aelualis peccaci,omiflis duobus uocabulis. Peccatum aduale eft aeftio pugnans cum lege Dei, offendens De^ um,ÖC commerens iram Dei æcernas pccnas^nifi fada fit remiftio* Nam adio^fignificac interiores amp;nbsp;exteriores aeftiones uiciofas,hoc eft,enam affedlus üicioibs ex originali malo erumpentes, utdubitationes de prouidentia, de comminationibus amp;nbsp;promiftionibus^neglecftionem 0ei, diftidentiam de auc xilio OeijCrrantes flammas libidinum amp;nbsp;aliarum cupiditatum. Hscc mala in# teriora etiam foncuerè peccata mortaliain non renaris^iicut ipia radix,

Etfi enim Humana ^atio tancùm damnat externa fada contra legem Dei, tarnen ftiendum eft* iudicio Dei etiam illa interiora mala uerê damnari* iuxta illud didum, ftnfus carnis inimicicia eft aduerfus Deum.

Quanquàm igitur multi extra Ecclefiam,amp; ignorantes filium Dei*S^alrj nonrenati magnas amp;nbsp;excellentes uirtutes habuerunt* amp;C honefta difciplina mores fuos frenarunt*ut Ariftides,SoGrates*Xenophon, Scipio* Lelius* Pom# ponius Atticus* tarnen non fueruntiufti coram Deo* led re uera adhuc perib# næ fuerunt iniuftæ* cùm haberent multa magna interiora uicia* dubitationes de Deo amp;nbsp;alia. Sicut Pompeius cùm in fuga Mitylenen ad Cratippum ue# nifl'er,diipurauit*utrum Imperia regantur prouidentia diuina* cùm ipiè in cau E iuftiore uidus effet,

Idempoftea amp;nbsp;Cato difputauit, Deniqj tales querelæ fuerunt* font 5^ erunt innumerabiles in hominum uita omnibus temporibus* Et ubi illa men# tis caligo eft de Deo* all] multi morbi*multæ flammæ font uiciofàrum cupidi# tatum,

Qiiareilliqui fingunt Ariftidem iimiles propter difeiplinam iuftos fuifte Hæredes Dei* SxL EccJefiæ*adiungunt multitudinem fine uoce Buange# Iij,amp; fine uocaHone*non redè iudicant,

Etfi enim nefeimus* qui fint gradus taîium poft mortem,amp; ualde mirum uidetur humanis iudicijs tantam hominum multitudinem reiedam elfe à deo, tarnen nos neceffe eft ex uoceEuangelrj iudicare, Qui credit in filium habet uitam æternam* Qiii non credit filtOjnon uidebit uitam, fèd ira Dei manebic füpereum. Et Rom. g. Quoselegit.hosuocauit, Quæ fêntentia planéaffîr# ma t utruncp*ct fern per aliquos eledos effe in cœtu uocatorum*et extra ccctum Exfw ceetunt

üoeatorum nonefle eledos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocatorîi wn

Non contemnamus filium Dei, ÔC uocem Euangelr)*fèd agnoftamus im# menfàm mifericordiam Dei, qui uult fibi æternam Ecclefiam colligere agniti* one filthamp;T non aliter* Sc pro hoc ingenti beneficio gratias agamus, nec ita leue ducamus, ut applaudamus architeétantibus aliam Ecclefiam fine filio Deijfine Euangeho*Sc fine uocatione.

Non igitur opus eft diieernere in non renatis peccata mortalia uenia# Iia*cùm perlonæ rantifper damnatæ fint*doncc non conuerfæ font ad Deum.

Sed poftea in non renatis feu conuerfis* neceflè eft difterni peccata* quia i/irmf« ne« manifeftiftîmum eft in renatis in hac tota mortali uita manere magnos mor# bos multa peccata* quæ tarnen non excutiunt Spiritum fândum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feccau

Rurfus ucrô effe aliquos lapfos, quibus admiftis*homo* qui prius fuerac ïuftus, pofteacontaminatus hoclapfo, fit reus iræ DEI, amp;nbsp;æternæ mortis

nifi itcrum ad Deum conuertatur, ut manifeftum efi Adam Heuam in pfuamififle iufticiam amp;:SpiritumiânAum.

Manifeftum eft Aaroni Deum horribiliter iratum FuiiTe, cùm aftenfît uiculum adorantibus, ut Deuren exprefle dicitur* Ideó diicerni gradus pecca* torum necefle eft, ficut èc Paulus perfpicuè difcernir.

Aliud uocat peccatum Regnans,aliud peccatum non Regnans.Sed pro his concinnis amp;nbsp;dilucidis appellationibus nunc uftcatum eft,alia uocare Mor.# talia,alia Venialia. Definitiones igitur tradam»

pecc4tu»t ue^ Peccatum ueniale, feu non regnans eft malum originis, Scaffedus pu* gnans cum lege Dei,cui ramen répugnât uolunras adiura à Spiritu lando, ne contra confcientiam illi prauo motui obtemperemus, èc fide petit credit rc^ mitti hanc infirmiratem propter filium Dei pro nobis interpellantem.

peccatü mör= Peccatum mortale, ièu regnans in lapfo poft conuerfionem, eft uiolatio legis Dei contra confcientiam, qua admiira,perlbna fit rea æternæ pœnæ, nifi rurftis in conuerfione fiat remiftio. Et tali uiolatione exculfo Spiritu lando, rurftis Sc praua concupilcenria eft peccatum Regnans.

Nee dubium eft, ficpolTe labi Sc fæpè labi renatos, quorum alij rurftis ad Deum conuerruntur,uc Adam,Hcua, Aaron, Dauid,Manaire.

Alrj non conuertunrur rurfus, ut Saul, ludas, amp;nbsp;ingens multitudo, ut pa* rabola Matth.12, oftendit, in qua dicitur redire diabolum in domum purga* tam. Et Matth. 13. Venit malus Sc rapit fernen ex corde eius. Et in Iccunda Epiftola Petri cap. 2. Si cùm effùgerint contaminationes mundi, per agnitio* nem Domini, amp;nbsp;ièruatoris lefu Chrifti,his rurftis implicantur, fiunt eis nouift fima détériora prioribus.

Etfi autem difficile eft gradum conftitucre,tamcn hic gradus uerè confti* tuitur, uidelicet, fi homo contra confcientiam uiolet legem Dei, quia manife* ftum eft,in renatis oportere hæc duo eire,Fidem amp;nbsp;bonam conlcientiam,ficut teftatur Paulus l. Tim. I. Summa mandat! hæc eft, diledio ex corde puro,SC conlcientia bona,ÔC fide non fida,Item,Milira bonam militiam,habens fidem Sc bonam confcientiam. Item i.Pet. 3. Confcientiam habentes bonam.

peccdtik ignogt; ' Hic uerô etiam compledorpeccata ignorantiæaffedatæ. Etfi multi om untu nibus temporibus, ut nunc quoep, ignorant Euangelium, tarnen cùm id feire debeant, non difeunt, talia peccata fimilia funt peccatis contra confcientiam, quia uolentes omittunt inquifitionem leu confiderationem ueræ dodrinæ.Sic Phariftei, Epiicopi, Reges Sc alfj errantes,habent ignorantiam aftedatam,

Sumfi autem difcrimenpeccatircgnantis amp;non regnantis ex fextoca* pite ad Romanos, Et conuenit cum eo diftrimine didurn Pauli ad Rom. 8# Si ftcundum carnem uiuetis, moriemini, Si adiones carnis ipiritu mortifica* bitis,uiuetis.

seeunduntcdr Vt autem intelligi poflit, quiduocct,uiucre Iccundum carnem,hic gra* nentuiuere. dusconfideretur, Renati rurfus ftcundum carnem uiuunt,cùm contra confci* entiam uiolant legem Dei,quos cùm ait,lècundum carnem uiuere,hacipla de* fcriptione teftatur eos gubernatorem Spiritum fand urn excuflifiTe, Et hos di* cit morituros eife, id eft, reos elfe iræ Dei Sc pcenæ æternæ.

Econtrà de retinentibus Spiritiim fandlum, inquit. Si actioncs earnis Spiritu mortificabins,uiuetis. Hic fatetur manere in rcnatis prauos adfedus, ièd bis répugnât eorum uoluncas adiuta à Spiricu iando, ne contra coniciena tiam labantur.

IN capite de creatione hominisdixiliberratem humanæ uoluntatis iniîtam elle hominum naturæ, ingens Dei donum fui/îè, Sgt;C partem imaginis DeL Cùm autem poft lapfum primorum parentum in intelleiftu hominum magna caligoiècuta fi'tjamp;in uoluntatetriftis auerfîoàDeo, ô^incorde concumacia repugnans legi Dei, nunc opus efthac confideratione^qualislibcrras reliqua fît,

Sæpè autem in Ecclefîa magni tumultus kx hac quæftionc orti iuntjdeô neceflè eft de ea extare ueram, firmam amp;nbsp;peripicuam ientendam, 9^^ explica« ta,monendi funt rudiores, ne curiofîtate aliquaapplaudantfalfîs opinioni^ bus non intellecflis,

Ac primùm iciendum cft, Stoicos furores prorfus hinc remouendos eft iè* Non iam quæritur an omnium euentuum in natura,amp; humanis atftionibus bonis amp;nbsp;malisjfatalis iit neceflîtas, fîcut Stoici contenderunt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt.

Hic error fuprà peripicuè refutatus damnatus eft,quem etfîinterdum aliqui ibphifticc defendunr, tarnen bonæ mentes fciant nequaquàm in Eccle^» fîa utendum efte fophiftica, fed fîmplicem ueritatem retinendam efte, præfer* tim cùm Stoica neceflîtas contumelia Deû afFiciat,amp; noceat bonis moribus*

Deinde nec de prædeftinatione iam dicitur, de qua poftea Deo iuuante in qu/eftione neceftarias admonitiones recitabimus» Sed tantum de uiribus humanæ natu# ræ quæritur, quales nuncfînt, amp;nbsp;deducimur in hac explicatione ad afpicietv dos nos ipibs, ôô ad confîderationem imbecillitatis noftræ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint uires tu*

Recitabo igitur ueram, peripicuam, amp;nbsp;perpetuani Ecclefîæ catholicæ fcntentiam*

V t autem fupnà aliquid de diftiniftione potentiarum 8C organorum anft mæ in hominibus dixi, ita hic rurfus admoneo iuniores, ut reétè difcant cam doiftrinam,quæ de Anima hominis ôô eius potentrjs amp;nbsp;uiribus in philofophia^ ôô in Ecclefîa traditur, quæ non poteftin hoc opéré tota recitari, ièd alibi dft\o fccnda eft, familiaritcr nota eife omnibus eruditis debet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

Appellàtio Liberi arbitrq compïeditur fummaspotcntias in homine, Appell^tio li» fcilicetjintelleclum uoluntatem,fîcut ufîtatè in fcholis nominant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rbitr'^

Prodeft autem in omnibus acflionibus uitæ hæc confîderario, quô uiq^ mecom» progredi humana cognitio poftît,Scubi eleftio uoluntatis congruere cum cog nitione poflît, ubi motus cordis obtempèrent cognitioni,ubi répugnent, ubi tantum externa membra moueantur, etiamfi alius eft cordis affèdus, ut cùm Achilles iratus coëreet manus,ne ftringant gladium,amp; ab Agamemnone dift cedit,

Hæc genera atftionum intelligi Sc diieerni in hac quæftione utiliflîmum cft,Et ex his gradibus reftè fumitur ordo explicationis.

Pars cognofeens in homine in no renatis,dolt;ftrinam legis diuinæ,minas promifliones auditas feu leôtas in Ecclefîa,aliquo modo intelligit,ied fine firma

firma adfènfionejdeô uoluntas auerià à Deo,nec minas Dei formidat,nec con fidit promiflîonibus,

ÄC multô minus in corde fine uoce Euangelrj amp;nbsp;fine Spiritu iànélo ac^ cendi poflunt timor Dei, fiducia, ipeSjdiledio Dei»

Duo gênera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ged tarnen poft hanc deprauationem adhuc duo funt genera adlionum

in Uoluntate humana, Vnumeft illuftre omnibus notum, pubernatio po^ te pofi depra» tentiæ locomotiuæ,ut uocant,qug icilicet régit motus locales in externis memjs uationem. btis,Ut uoluntas in Achille imperat manibus, ne ftringant gladium» Voluns« laborante febribus, poteft coercere manus, ne poculum ori admoueant, primum, nbsp;nbsp;nbsp;etiamfi ualde fitit»

Hanc libertatem Deus in homine lapfo reliquam efTe uoluit,ut homines dilciplina regi poftènt, iuxta diârum, Lex eft iniuftis pofita» Nifi cnim hæc lia bertas in gubernatione potentiæ locomotiuæ ièu externorum membrorum reliqua eflet,prorfus in non renatis, nullus ufus effet diiciplinæ ullius,amp; poli^ ticarum legum, amp;nbsp;comminationum, quæ proponendæ funt,ut fada délibéra^ tione, lèu deledu commodorum amp;nbsp;incommodorum habito, uoluntas fugiens _ . . pcenasimperet externis membris, ne faciant contra leges.

Non obfcura eft dodtrina de hoc genere adionum, ÔC his qufnon lune rudes elementorum phyfices magis obuia eft, Ac ut uulgô loquimur,Hæc gu^ bernatio eft J'scstot/kk» id eft,imperat etiam inuitis,ut Dominus lèruisgt; Frenari utcunq? aut cieri externa membra, uoluntatis imperio poirunt,fiue intus con«lt; gruant adfedus leu adpetitiones, fine non congruant, Vtlaborans febribus etiam ciîm ualde fititjpoteft coercere manus amp;nbsp;labra, ne poculum attinganu

Mterü genui Altcrum genus adionum in uoluntate oblcurius eft, cùm uoluntas uera uolun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eledione,lèu -T^oowpecij antefert honeftas adiones,ut Hippolytus lèriô SC

cMtelidtM.' fine fimulatione uitat amp;nbsp;fugit Noùcrcæconcubitum, Fabricius fcriôamp; fine Ga mulatione rerjcit aurum à Pyrrho miftum. Nam amp;nbsp;in non renatis uoluntas feriô poteft honeftas adiones erga homines aliquo modo uelle, lèd fine timo^ reDeijfine’uera fiducia fine diledione Dei. Sed hæ adiones lerid* amp;nbsp;non Ga mulatærariores amp;nbsp;oblcuriores funt, Ideô magis iubeamus afpici gubernatio^ onem potentiæ locomotiuæ,quæ utcunq? eft redrix difeiplinæ in pluribus*

( ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cùm igitur Paulus exprefte dicat aliquam elfe iufticiam carnis,id eft,ex^

ternam obedientiam feu dilciplinam, quam homines non renari utcunc^præ*» ftare poffunt,fatendum eft aliquam efte libertatem,lèu deledum etiam in non renatis, Ac de gubernatione locomotiuæ res manifefta eft,ut experientia uni;* uerlàlis omnes conuincit»

peruerfitas cft Deum ualdè ofFendcns, quia Deus in ßngulis hoininibus rena^ tis èc non renatis diiciplinam regi iêuerc præcipit» Nam amp;nbsp;renatis prodefl: hoc frenum^quia pleriqp in hac uira funr imbecilles. Et notü eft uetus didum: uitarc peccata,eftjiitarc occafîoncs peccatorum.Et Paulus inquit,Rcdigo mes* urn corpus in feruitutemj quod aliqua ex parte fit frenâdis externis membris* Et in renatis hæc diligentia bonum opus eft, Sc Deo placens, prælucente fide, Qudtuor CM Ut iuo loco dicetur. Sintqj in coni|3edu cauiæquatuorjquænosadcuram rea gendæ diiciplinæ exuicitent* ’

Secunda,ut uitentur pœnæ in hac mortali uira,amp; futura, quia certiflimu * ‘ ’ eft omnia atrocia delicfta etiam in hac uita puniri atrocibus pccnis, uc ftri* ptum eft, Qui gladium acceperit.gladio peribiu Item, non habebit Deus in«» loncem cum,qui uanê ufurpat nomen eius, Item,Scorratores iudicabit Deusgt; Vuit enim Deus exempla pœnarum in hac uita mortali incurrentiain homi^ num oculoSjteftimonia efte prouidentiç, uult fciri non cafti uolui res humanas, lèdDeumeftè inipecftorcm SC iudicem, uulcïèagnoiciqualisfit,uidclicet,iu«» ftus,uerax,caftus,horribiliter puniens iniurias,mendaciajibidines,uult amp;nbsp;hu^ iusuitæ pccnas figna efte uenturi iudicij, amp;^commonefalt;ftiones de pœniten* tia»

Deniqj grauiftÏmam docftrinam continet hæc confideratio pcrnarum,de qua in his caulrs tuendæ difciplinæ loquimur. Et quidem hoe freno coêrcet Deus humanum genus, ut hanc iapientiam nobis proponat, ftcut amp;nbsp;Pialmus inquit : In chamo amp;nbsp;freno maxillas eorum conftringes.

Tertia cauià eft, quia Deus uult fingulos aliorumuitæ etiam parcere, Non tantum nobis nafeimur, fed uita uniuerfa direfta efte debet primùm ad agnitionem amp;nbsp;celebrationem Dei, Deinde ad communem fbcietatem fouen:# dam» Vult igitur Deus feruari diftiplinam, amp;nbsp;uitari turbationes politici or^ diniSjUt in pace amp;nbsp;mediocri tranquillitate, puerperæ 8C matres fouere fbbo»lt; lem, patresfamilias educate amp;nbsp;inftituere natos pofli'nt.

Has tres caufas intelligere non difficile eft, quæ etfi etiam fapientibus ethnicis notæ eranr,tarnen nequaquàm contemnendæ funt,

Quarta cauià propius ad Ecclefîæ doclrinam pertinec. Eft igitur hæc quarta caufà,Ideô neceftària eft dilciplina,QLiia ut Paulus dicit,Pædagogia eft in Chriftum» Huius didi fententia diligenter conlideranda eft,Verifrimum eft enim Euangeli] uoeem ÔC Spiritum laneftum non efte effi'cacem in his, qui perfèuerant in delidis contra conftientiam» Quare necelTe eft deponi dcliôà contra confeientiam» Ita lex eft pædagogia in Chriftum, id eft, non folùm ci^ uilis pædagogia eft, ut erat Socratis difeiplina, Sed etiam ad hoc præftanda eft, quia perlèucrantiain delidis contra confeientiam arcet Spiritum fan* flum,'

Prætcrca fine difeiplina ubi uita Cyclopica eft,docGri homines non poli funt,præcipit igitur Deus,ut mores honeftè regantur, amp;nbsp;ut diligentia ilia non Ethnico more,tantum ad pacem corporis referatur, fèdad hune finem,utdo^ ccrihomincsdeDeopoftint,amp; utnonimpcdiatur neep excutiatur Spiritus faneftus uiolatione difciplinæ, ftcut exeuftît Dauid rapiens alterius coniugem»

Quanquam autem hæc difeiplina Temper neceftària eft,tarnen ncc mere=» Ciilciphndetfi tur remiftionem peccatorum, nec fatisfacit legi, nec iufticia eft propter quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

coram Deo accept! fîmus,ut Paulus inquit. Ex operibus legis^non iuftificabi«« we« remi^ :, tur omnis caro, ut poftea copiofius dicetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccdtoruin.

Deinde amp;nbsp;hoc feiendum eft» Etfi tails libertas regendç locomotiuæ fern«» Libertamo* per manctin hominumnatura,tarnenfæpè labunturhomines,flammiscupi^ ditarum incitatfaut ctiam à diabolo impuIfi,Sicut de luda manifeftè fcribitur, «« cupiditA* Intrauit in eum Satanas» Ideö exempla quotidianæ uitæ, maximæ partis hu# O” lt;lt;nbsp;mani generis,amp;omncshiftoriæ oftendunt plurimos homines pollui deliftis contra confeientiam, ut Ethnici etiam queftifunt, admirantes unde tanta in hac præftantiffima natura humani generis imbecillitas fit,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

Sed caufa nobis in Ecclefia nota eft, Nafcimuradferentesmorbuni orb ginis, qui ut iuprà didtum eft, non eft tantum reatus, fed etiam horribilis de« ftrudio Sc infirmitas omnium uirium* Et accedunt infidiæ Sc tyrannis diaboli ficut in Genefi didum eft, Ponam inimicicias inter ferpentem Sc fernen muli* eris ♦

Cùm igitur amp;nbsp;natura hominum fitimbecilla, Sc diabolus atrociter graft fetur aduerfus nos, non mirandum eft maximam partem generis humani ua^ rqs modis pollui, Admoneant autem nos amp;nbsp;noftri amp;alieni laplus,ut confugft amus adfilium Dei,amp; petamus auxilium contra infirmitatem noftram amp;conlt;» tra diabolum, quia fcriptum eft, Filius Dei adparuit, ut deftruat opera diabo«« li,item ut conculcet caput Serpentis,

Idum eft,qualis reliqua fit libertas etiam in non renatis, Nunc dicam de VolK«flt;tó hu^ -L-'alijs quæftionibus, Hicprimùmhæc manifefta funt, uoluntas Humana poteft ullaadfione fuatollere mortem,non poteft exuere prauas inclina« mortem dut tiones,feu prauam concupifeentiam, ut uocant,non poteft Adam poft lapfum prduM Mjc/i« retrahere illam integritatem amp;harmoniam omnium uirium, quam anteaha* ndtiones. huft, imo nec mereri poteft remiffi'onem peccati,

lacet opprefla natura hominum hac thfti feruicute,ut manifeftum eft,Et ut Deus immenla bonitate propter deprccatorem Filium, rurfusfe patefacit hominibus,amp; promiflionem edit, amp;nbsp;gratis recipit eos, ita Sc nos propter Fill* urn gratis recipit, amp;nbsp;deinde reddit æternam uitam Sc iufticiam,

Hæc præcipua bona non reftitui ullius creaturæpotentia,fedpropric Dei opera efî'e manifeftum eft. Cum^ uoluntatis humanæ liberras extenua« tur,hanc liberationem ab ira Dei, amp;nbsp;à morte æterna, amp;nbsp;reftitutionem uitæSC iufticiææternæinrueamur,amp;: hæc præcipua bonafeiamus non pofte reftitui nobis ullius creaturæ potentia.

CE D poftqucàmimmenfà mifericordia Dei, édita cftpromiftîoreconciliatie ‘^onis, Sc Deusadiuuatamplecftentes promiftîonem, hic rurfüs quæritur, an illam incoationem obedientiæ in corde, fidem,diledionem, conftantiam cone felTionis in fupplicrjs,amp;: in alfis uirtutibus cordis, uoluntas eftîciat fine Spiritu Voluntdinoud fandloC” De hac quæftione clarifti'mè Sc fine ulla ambiguitate adfirmarnus,uo^ obftficHfww luntatem has uirtutes nequaquàm fine Spiritu fànclo eftîcere pofte,

Ac palam Sc exprefte damnamus Pelagianos, qui finxerunt homines pofte mereri remilftonem peccatorum, Sc quidem fine Spiritu fando pofie lee gi Dei fatisfacere, pofte Sc fine Spiritu fàndo fidem,dile(ftionem Dei, Sc onte

Hos impi'os errores conftanter damna mus, qui Euangelium in pbilofo^s phiam transformant, Slt;. contumeliofi funt aduerfus Deum, obruunt beneficia filij Dei, èc Spiritus fandi^

Econtnà uerô adfirmamus iuxta Euangelium omnibus temporibus inde uf(^ ab initio mundi uiua membra Ecclefiæ, régi Sc iuuari à Spiritu fando, ut I^om,8, dicitur.Qui ducuntur Spiritu Dei,hi fùnt filtf Dei,ac Deo æterno pa« tri Domini noftri Jefu Chrifti,amp; filio eius Domino noftro Jefu Chrifto,et Spin ritui iancflo, gratias agimus cùm pro toto bencficioreconciliationis,tum ue«« ró pro hoe ipfo admirando munere, quod Spiricu iando nos regit,accendit in mentibus noftris Jucem ueritatis,amp; ueram Dei apnitionem,nec finit eas occu^ ’ pariimpijs etfanaticis furoribus, deinde quod uoluntates et corda fleditad

ueram obedi'entiam,timorem Dei,fiduciam,diledioncm, fpemjamp; alias uirtu^ tes, amp;nbsp;quidem incoat in nobis uitam amp;nbsp;iufticiam æternam.

Hæc tanta dona agnofcenda funt;, pro eis gratiæ agendæ, 8^ ardenti*= bus uotis in tota gubernatione uitæ petenda funt.

Oportet autem teftimonia firma amp;nbsp;perij?icua in conipecflu efle, ut re* futentur Pelagiani,et ut nos ipfos accendamus ad pc tend urn auxilium Dei^ac uerè itatuamus Deum uelk nos illo tanto munere donate,amp; nos regere et ad«: iuuare* Sicut fcriptum eft, Quantô magis Pater cccleftis dabit Spiritum iàn* (ftum petentibus'»

Hæ duæ fententiæ fan's perij3icuæ funt, plané teftantur hæredes uitæ æternæ donari amp;nbsp;régi Spiricu fiindlo* Ac certum eft fpiritum Dei in his dictis non fignificare rationem, ut aliqui intempeftiuè philofophantes interpretan* ît' tur, fed Spiritum fancftum lt;à Deo Pâtre amp;nbsp;Domino noftro lefu Chrifto procei* dentem, ac miifum in corda piorum, 8é accendentem uoce Euangelrj agnitio;« nem Dei,8é motus congruentes Legi Dei»

I.Cor:2. Animalis homo non percipit ea,quæ funt Spiritus Dei» Signk ficat enim 4ux(kôç homo uiuentem uita naturalfhoc eft,ièniu amp;nbsp;rarione natura* li fine Spiritu iancfto.Sic enim eo loco diicernit Paulus,animalem àfpirituali» Ô;ianquàm enim naftitur nobifcum etiam in hac infirma natura, legis diuinæ noticia aliqua, ut noticia numerorum, tarnen accedunt multæ dubita*

nones de prouidcntia » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homi

Deinde magis etiam de promiftîone, quæ in Euangelio proponitur, nuni animii. mentes dubitant. An uerè recipiamur, exaudiamur, an gratis propter Fili* um recipiamur » Nam Euangelfi noticia non naftitur nobiftum,ftd decretum eft arcani confilrj diuini patefaèlum uoce Dei^cüm ignotum effet omnibus creaturis»Ideô adfenfio difficilior eft, quia eft ftntentia extra amp;nbsp;fupra captum creaturarum pofita »

Vt autem fiatadftnfio, amp;nbsp;corda acquieftant fide in Deo, in eis accen* Adfenßo non dantur uera dilecfio Deftimor, fpes, amp;nbsp;aliæ uirtutes, datur Spiritus fànèlus, quo clamamus, Abba Pater,id eft,quo uerè uoluntas amp;nbsp;cor flecfiuntur ad Deû» '

lohri.Nifî quis renatus fuerit ex aqua amp;nbsp;fpiritu, non poteft intrare in re* gnum Dei»

Efài: Ç 9» VenietSion redemcor,qs qui redeuntab iniquitate in Iacob» Hoc fœdus meum cum eis,dicic Dominus, Spiritus meus qui eft in te, uer* ba mea quæ poftii in ore tuo,non recedent ab ore tuo,nec ab ore ftminis tui, in fempiternum,Hæc uerba dulcifftmam Ecclefiæ deftripcionem,Ôè præcipuam prorniflîonem continent, ac docent, quæ fit amp;ubi fit Ecclefia, ôèquæhabcat propria beneficia Dei»

Ille ccetus eft Ecclefia, qui ibnatEuangelium traditum Prophetisamp;A* poftolis» Et ibi funt præcipua beneficia uox Euangelij, remiflio peccatorum, donatio Spiritus fànèli Sè uitæ æternæ » Et quidem fimul in hoc Efàiæ dicfto, promiflîo continetur, adfirmans perpetuô manftiram elfe Ecdefiam Dei, amp;

CEd excruciat mentes hæc quæftio, Cûm fine Spin'tu fanclo nulla uirtus iiu ^coët:ur,autpîa.cc3LVtOcioQnccxpelt;fi3ibimus confolationem, donee rapinos nouis motibus {êntiemus,ficut Enthufiaftæ Sc Manichæi imaginati fiintC

De bac quæftione omnes fècum l'pfi' difputanr, cûm audiunt hæc dich fi* ne Spiricu lànÂo non fieri homines hæredes uitæ æcernæ, Deinde difputanr, cûm non omnibus detur Spiritus fanô;us,undefciamDeum hoc ingens mu* nus mihi dare,aut daturum efie,

Etfi autem labyrinthis difputationum hec dodrina obfcurata eft^ tarnen Tm uera amp;nbsp;firma reiponfio hæc eft, Concurrunt in conuerfione hæ caufæ. Spiritus ‘coquot;nue^one nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mouens corda per Euangelium^ôô ipfa uox Euangelrj cogitata^jfiue in»

ter audiendum^ fiue in ledlione, fiue in pia meditatione, amp;nbsp;uoluntas hominis, quæ non répugnât uoci diuinæ, fèd inter trepidationem utcunc^ adfentitun jAändätumdi- Ef icimus mandatum Dei efleimmotum amp;nbsp;immutabile, ut non umum nere= repugncmus UOCI diuine,non contemnamus earn,non aceufemus Deum men* pugnemus «‘’quot;dacfi^non indulgeamusnoftrædiffîdentiæ, nonfedeamusociofi expedantes a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raptum Enthufiaftarum,ièd mox audito uerbo uoluntas ludetur,ut ampleda*

tur uerbum Dei, amp;nbsp;in ea luda uoluntas non fe habet ut ftatua, aut pure paiîî* uè,alioqui enim certamen luda nuIIa eiTet.

Simul autem in ea luda effîcax efi: Spiritus iàndus, ut Paulus inquit Ga» ïattj.Vt promifïîonem Spiritus accipiamus per fidem. Et experientia mani* fefta omnium intelligentiû exercitia pœnitentiæ, teftatur, mentes cûm acqui* eicunt in Dco,iuxta promiflîonem,(èntire ueram con(blationem,amp; agnofeere miièricordiam Dei, ôd ad eum accedere fiducia Mediatoris, ôd clamare Abba Pater ♦

Acdehacconiblationecaulàrumdidumeft, Spiritus opem fert infîr* mitati noftræ. Et Chryioftomus redè dicit, Trahit Deus, ièd uolentem trahit *

No« expfânn Non expedandi iùnt illi raptus Enthufiaftarum, qui uiolentiam quan* di funt raptut dam ibmniant,inqua iènfus præcedat fidem, ièd fide acquieicendum eft in iuxta promiftîonem,amp;:ftatuendum,certô hanc eflè uoluntatem Dei, quam promifîîo oftendit,poftea fidem ièquitur iènfus,ut Paulus inquit, luftifi*^ cati fide pacem habémus» Et Rom: l dicitur, Vt per patientiam amp;nbsp;confola* tionem feripturarum ipem teneamus.

Hæc uidentur ridicula ignaris fidei,qui cogitant futilem amp;nbsp;inanem con* iblationem eflè uerba ièu feripta, ièd nos iciamus uoluntatem non aliter quæ* rendam eire,nifi in hoc ipib uerbo,quod per Filium, Prophetas, Apoftolos tradidit. Et in Deo acquiefeendum eflè, iuxta has promiflîones* Ita fide ôô ipe cernitur præièntia Dei, 80 tribuitur Deo gloria, quöd fit uerax, etiam priuft quàm fenius accipit liberationem.

Po/Irfgene«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea poft regenerationem,ctfi maner adhuc ingens imbecilh'tas,tas

tiowfw lt;lt;/(^lt;«rnenfatendum eft,aliquam eflè uoluntatis libcrtatem,amp; in locomotiua regen 9^*^^ manifeftum eft,amp; quia à Spiritu iando adiuuatur, in adfedibus fpb titif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritualibus, Dauid ante lapfum, nbsp;nbsp;imperare membris poteft, ne rapiant alic«

nam uxoremjamp;f in anima ôd in corde, cûm adhuc ipiritus ludaretur cum pra* iiis adfedibus, poterat dona iùa retinere,

Talem eflè in renatis libertatem fatendum eft, Quod cûm ita fit,non fi^ mus ociofi, ièd excitetur uoluntas, ÔC ut locomotiuæ conftanter imperet, nbsp;nbsp;ut

’n anima in corde accendat inuocationem, Sé repugnet prauis cupiditati# bus, quia amp;nbsp;præcipit Deus hoc certamen,uc icriptum eft, Sub te fit appetitus tuus, èC tu domineris eius, Et poflîbile eft renatis retinere dona, cùm iuuari iè petunt, ut dicfium eft : Quantô magis Pater uefter cceleftis dabit Spiritum iandum petentibus çquot; Id eft,non a(pernantibus,non repugnantibus,non ocio;« fis,fed uolentibus Deo obedire,etinuocantibus eum fiducia mediatoris co# gitantibus Deum hanc militiam nobis præcepifle,ficucinquic fihusDei,Ora# tc,ne intretis in centationem,id eftjUe iuccumbatis tentationi» Et Paulus hor# tatur, ut caueamus ne fruftra gratiam acceperimus*

t? X his quæ recenfui manifeftiflîmum eft, non confirmari negligentiam ho# '*~^minum, nec docere nos, ficut Enthufiaftæ docent,ut uoluntas ocioià expe# lt;ftet iènium nouumjquo uiolenter rapiatur, fed ut cogitata uoceDei agnoica# mus Filium Dei ideô miflum eflè, ut Spiritu iàndlu fuo nos adiuuet, amp;nbsp;nos in coniblatione ilia fuftentemus promiflîone incoëtur adfènfio,cùm quidem à Spiritu iàndo adiuuemur,8c fimul excitetur precatio,ut fcriptum eft, Quantô magis Pater cceleftis dabit Spiritum fàncftum petentibus Z

amp; manifeftumeft promiflîonem reconciliationis uniueriàlem eflè, nec Deo tribuendam elFe Trgoff-uTroAK-j-ia/j.Deus iuftiflîmus uerè æqualis eft,quod ad fuam uoluntatem attinet.Sicut Paulus inquit, Deus uult omnes homines fàluos fie# ri» Et certè nos fie fentire necefle eft, promiflîonem uniueriàlem elfe, ficut ue# riflîmum eft, amp;nbsp;nos ipfos includendos elfe in promiflîonem,ut alibi de Eledi# one copiofius dicetur». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prowißioeH

Ac ad confoladonem conlcientiarum necefle eft hanc propofitionem re# uniuerßlii, et tincri,promiflîonem uerè uniueriàlem elfe, quod fîrmiflîmum eft ♦

Necefle eft autem nosiuxta uoluntatem Dei reuelatam iudicarc, de De Deo iudû Deo lèntire lïcut lè patefecit,nec alibi eius uoluntatem nifi in ipfius uerbo que# candum eü ex rere» Et cùm Deus uerax fit, ncquaquàm in eo contradidoriæ uoluntates'po* nendæ Hint ♦ Quare etfi a liqua motuum diuinorum diflîmilitudo eft, ut aliter Paulus trahitur,aliter Zalt;hæus,tamen aliqua eft uoluntatis adlènlîo»

Nec pugnant hæc quæ dixi cum illis lèntentijs: Nemo poteft uenirc ad me,nifi Pater eum traxerit»Incoat Pacer et trahit,fed in illo ipfo dido additur, quomodo trahat, fcilicet uoce Euangelij» Sic enim^inquit :Omnis qui audierit à Pâtre ôè didiceric,ueniet ad me, Vult difei uocem Euangelq,uult agnolci Fi# lium per uocem Euangelr)»lncoat igitur Deus,8è trahit noce Euangeli},fed uo# lentem trahit, amp;nbsp;adiuuat alfentientem» Et femper uera'eft fententia. Sine me nihiljaoteftis facere,

Nec detrahitur quidquam de gloria Dei, lèd uerè adfîrmatur auxilium AuxiUum Dei Dei lèmper iniciô amp;nbsp;deinceps côcurrere,iuxta ilIud,Deus eft qui effîcit, ut ue# litis Sè ut perficiatis,id eft, trahit uoluntates, amp;nbsp;deinde non modôiplàs uolun# tatçs adiuuat,fed etiam euentus gubernat, amp;nbsp;præbet lùcceflus,

Exufeitat in Samuele bonos motuSjSè deinde adiuuat,ac fimul in diffïci# ïi 8è trifti gubernatione eum adiuuat,ec præbet felices euentus.Sed tarnen tra# hl tur Samuel non repugnans, lèd aliquo modo adlèntiens, Conftat enim re#-J^ugnare eum polfe* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■.

Etfi autem làepê magna certamina de hac controuerfia mota lunt, tarnen hæc fimplex fententia, quam reeitaui, perpétua uox eft piorum in Ecclefia, uc

• (âniorum fcripta clarè teftantuG Augufti'ni, Profperi, Bernhardi, aliorum» Non adiungo recentiores,Scotum èc Occam,amp; fïmilcs,qui inrempeftiuè Php ïofbphati funt,S^ finxerunt humanam uoluntatem poflè Lcgi Dei fati'sfacere, meren remiflïonem peccacorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;errores execrandi funt, ut mox rurfus

Illud etiam moncndi funt pq, cùm quçn'rur quid agat uoluntas Humana, tantiïm de Eleâionein uoluntatcdici,non deEuentibus,utin Dauidi's uolun* täte eft elecftio, quôd uelit Deo obedi're, Sed cuentus præhorum èc uidoriæ ' pendent ab alijs caufis extra ipfum,uideHcet à Deo armante amp;gubernantc manus Ducis Sc exerci'tuum, amp;nbsp;aliquo modo à uoluntatibus exercitus,

Videndum eft igitur ubi di'da loquantur propriè de Eledione, ubi dc Euenti'bus.Sic Salomon mquit in Prouerbqs cap:i6.Cor hominis cogitat ui^ am iùam,ftd Dominus confirmât grcfliim,quafi dicat,Eft quidem deliberatio aliqua,cogitatio cle(ftio4Sed hæc non fufticiunt ad euentum, imö interdunt errat homo in deliberando, ut lofias errabat exiftimans ft iuftum dC ncceflari^ um bellum mouere aduerfus Regem Aegyptium,

Deinde concurrere foris ad euentum plures caufts oportet, Dei auxilft um amp;nbsp;inftrumenta, Etfi autem fine his adiumentis non poteft perfici id quod conamur, tarnen non propterea ftquitur nullam Eledionem nullam liber* tatem efle ♦

Sed hæc ftntentia Salomonis amp;nbsp;fimiles hæc tria præcipuè côpleéluntun

Primum, Mandatum ftu uocationem à Dco efTe, ut à Dco uocati erant Saul, Dauid, Paulus,

Secundum, Audita uocatione,obtemperant aliqui,amp;f iuuari ft à Deo pc * tunt,aliqui non obtempérant,aliqui ctiamres magnas fine uocatione mw uent, ut lofias bellum mouit.

Necefle eft igitur addi membrum fertium, Ita Felices fiint fticceftiis, cùm à Deo iuuantur. Secundo igitur loco cùm imprj aut nulla uocatione iùis confilqs mouentur,autadueriàntur uocationi,horum aeftiones cùm non iunen*

VûlûMef fMt tuj. 313co, non iùnt Felices, Sedcùm uoluntates aliquo modo obtempérant iuuari ft petunt,ut Dauid,Paulus, agunt ali quid horum uolunta* litoiutMntKr, tes,ftd tune fiint efficaces Felices,cùm à Dco adiuuantur.

Admonirio igitur neccflària et utiliftîma in talib.ftntentrjs proponitur, Primùm,Ne noftras imagination es ftquamur,Sed in omni deliberation ne mandatum Dei amp;nbsp;uocationem confideremus,

Secundo,Quia mandatum Dei et uocationem audimus,uoluntas noftra obtemperet, ÔC obedientiam Deo præftare ftudeat, non fit ignaua,aut contun max,

Tertiô, Petat etiam auxilium hanc ipfâm ob cauFam, quia négocia fiiftft nemus à Deo mandata,pertinentia ad gloriam ipfius, Ita initium adionum eft: â Deo, amp;nbsp;diligentia noftra flagitatur, difeimus auxilium Dei petendù elft,

cum hac enarratione amp;nbsp;didum leremiæ, cap: i o. ScioDomine, IKM, Scio Dor '^^quôd non eft hominis uia eius, Loquitur de uocatione fucceflîbus in uon»' catione.Nam uia fæpilTimè fignificat uocationem.Monet autem leremias tan*

*M tiuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;molem adionum amp;nbsp;periculorum in quacunq^ uocatione, ut fola hu*

mana uigilantia,8^ humanæ uires nequaquàm (înt pares tanto oneri^fedTaten!« dum eft, opus effe auxilio diuino, ardentibus uocis perendum, ut Deus nos adiuuet,ficut amp;nbsp;Ioh:i fcriprum eft, Sine me nihil poteftis facere»

Suftinet Dauid regiam Gubernationem,in quanon prorfus nullus eft locus diligentiæ iuæ,tamen precipua pars à Deo pendet. Deus offert occafio« nes oportunas, flecftit mencem ad bona confilia,0^ adiuuat euentus. Interea ta* men aliqua ex parte diligentiæ Dauidis eft,labores uocationis fufcipere, man^ dare locomoriuæ, ut manus prælientur,non accerfère delida contra conftien* tiam, non interficere amicos.

Non igitur rollic leremias obedientiam noftræ uoluntatis, fed adfirmat opus efle auxilio diuino, ac prorfus idem docer, quod prius de fententia Salo^ monis didum eft,

Primùm,non fequendas efte noftras imaginationes, fed in omni delibe«« ratione mandatum Dei, amp;nbsp;uocationem confiderandam efle,

SecundoJnon ignauiam, aut contumaciam in uoluntate noftra confir*« mandam efle, fed obediendum mandato amp;nbsp;uocationi diuinæ.

Tertiô, petendum efle auxilium Dei in tanta mole negociorum peri«« culorum, quam fola Humana fapientia amp;nbsp;humanæ uires fuftinere nequaquàm ”, ,,. pofrunt,fed femper régula teneatur,præeunte gratiajComitante uoluntate,bo/ na falutaria opera fieri,

Hæc fimplex enarratio uera amp;nbsp;utilis eft,amp; utrunc^ uicium taxat,Ignaui* am Fiduciam noftri,0d econtra præcipit,ut diligentia noftra exufcitetur,ec fimul uera fide amp;nbsp;fpepetamusamp; expedemus gubernationem, auxilium, falutares euentus à Deo,

Eodem modo intelligantur amp;nbsp;dida Pfalmi : Nifi Dominus cuftodierit Pp/»»', ciuitatem, fruftra uigilat quicuftodit earn, Verifli'ma concio eft docens opus efle auxilio Dei,nec fequitur,Ergo nihil agit uoluntasDauidis in excubrjs dift atem. ponendis, in præliando, alijs laboribus militaribus, Imo ingens difcrimen eft inter uigilantiflimum amp;nbsp;acerrimum ducem Dauidem,0d inter ignauum dC trepidum Achas,

Ac differunt utracp re, diligentia amp;nbsp;fide, Ardet pedus Dauidis fide 80 fpe,petens amp;nbsp;expedans auxilium à Deo,Et fiducia ac fpe plenus,alacri animo labores ingentes fufcipit , Econtrà Achas cogitans ft deftrtum efle à Deo, quanquàm quærit hnmana præfidia, tarnen animo confternato fugit aciem ÔC pericula,Ita in eo uoluntas etiam languidior eft, quàm in Dauide,

Eodem modo amp;nbsp;hoc didum intelligatur, lohan:^. Non poteft fibi homo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loLj.

quidquam fumere,nifi datum fit ei de ccelo ; ut cum eft certamen de imperio Non poteft fu inter Antonium amp;nbsp;Auguftum,irriti funt conatus Antonn,quia non iuuantur

1 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u-i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidguMn,

Conantur filrj Ephraim Ifraelitas inducere in terram Canaan,quam ftie^ bant femini Abrahç promiflam efle,fed non refpodent honefto confilio euen* tus, quia Deus decreuerat alio modo ft edudurum efle Ifraelitas ex Aegypto, Demofthenis fuit honeftum confilium,ciim aduerfus Macedonas defen dere Græciam conatur,ftd fuit infelix, quia non iuuabatur diuinitus, Nec ta* men nihil agebat uoluntas in Demofthene, quæ Sduolebat patriædefenfio!« nem,amp;: magnos labores hac uoluntate fuftipiebat.Sed ad euentum plures cau fas concurrere oportebat,auxilium Dei, confenfum amp;nbsp;labores militum»

Non igi'rur in illo dicto detrahitur libertas uoïuntati, ièd de Euentu di^ citur,EIedionem conatus irritos efle, nifî à Deo gubernenrur èc iuuentur,

Vfautemhæcdidlaquæ recitaui concionantur de ncganua lententia. Non fùffîcit eleÆo uoluntatis fine auxilio Dei ad res, bonas præfcrtim,effîcii* endas, ita. dicfla alia promiflîones coniblationes continent, quæ adfirmant uelIeDeum nobis opitulari,iuuare labores, moderari pericula, regere euen^ tuSjUt fint iàufti amp;nbsp;falutares nobis SxL alrjs»

fdphüip^De' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didum ad Philippenfes» Deus efRcit ut uelitis, perficia««

Ui efficitut uê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliqua ipfigrata fiant. Cùm ad Deum conuerfi fumus, multa impcdiunt

litii cr po^.hancobedientiam,infidiæDiaboli,nofl:rainfirmitas,Et Tyranni gubernatio«* f wtM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiæ,ôd alias piorum uocationcs horribiliter turbant.In hi s diiïîculta^

tn di^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confolacio igitur proponitur, in qua amp;nbsp;promiffi'o eft,amp;f argumenta duo

promißio cÄ, ^unt,alrerum lt;à priore beneficio fumtum, alterum àcaufa finali. Deus,inquir, funt argu^ perficiet incoatum beneficium,nec defèret uos in periculis et in affiidionibus, mentA duo, iiuuabit uos,utgubcmatiofitfàlutaris, quia ÔCanteain conuerfione uos ad« confolatione uos erexit,ÔC uult aliqua fieri in gcnero humano ipfi grata.

Hæc fèntentia ualdè illuftrafur exemploprimorum parentum, Promifi« fio confolatur eos,quôd Deus uelit eis opem ferre, etiamfi uident triftia exem^ pla multa,necem Abeli,fcclus Cain,8d alia.Confirmantur autem primùm ipfâ promiflîone,deinde tefiimonio incoati beneficf), amp;nbsp;confideratione caufe fina^ lis.Videt Adam Deum ex arcana iède prodeuntem fua uoce edere promiiTio^» nem,fcit fe in morte amp;nbsp;horrendis pauoribus confolatione diuina eredum effe, icitexhibita effe figna reconciliationis in facrificqs, quæ incenfâ funt de ccelo«

Hæc pertinent ad primam particulam, Deus eiîîcit, ut uelitis. Edit uoa cem Euangelq Deus,uocat,trahit,confolatur, uiuificat in conuerfione. Rede igiturratiocinatur Adam,Deus non fruftra edidit uocem Euangelrj, necfru« ftra nos fua confolatione erexit,amp;: oftcndit fê efficacem effe in nobis. Hæc in« coatio teftimonium eft mifèricordiæ, Vult igitur incoatum beneficium per« ficere,

Idem nos cogitemus, nec fruftra decretum de reconciliatione, quonub lum bonum maius cogitari poteft, nobis traditum efte, nec fruftra nos ad ag« nitionem Fili) uocatos eflè,amp; adiuuari,cùm fide erigimur amp;nbsp;inuocamus.

Hæc de figno fumto ab incoatione dida fint. Poftea Adam amp;nbsp;finalem caufam intuebatur, cur conditum effet genus humanum, cur imago Dei infi« ta homini,cur fada effet reconciliatio, uidelicet ut Ecclefia Deo colliaatur, ce« lebratura ipfum in æterna confuetudine, èc læticia, amp;nbsp;cui ipfe fuam lucem, fà« pientiam iufticiam in totaæternitate communicet.

Hæc cùm fit uoluntas Dei,certè fèmper cœtum aliquem feruabit,qui fit pars illius æternæ Ecclefiæ, ne tota mafia generis humani damnata fit.

Hoc uult Paulus,cùm inquit,ut aliqua fiant Deo grata,quafi dicat, Cùn in généré humano omnes illi qui funt extra Ecclefiam, faciant Deo ingrata. cxcerpit tarnen Deus aliquam partem,uidelicet uera Ecclefiæ membra. Hæc uerè celebrant Deum, cuftodiunt dodrinam Euangelrj, inuocant eum fide, agunt gratias,obediuntei,amp; in tota æternitate eum celebrabunt.

Hæc eft uis uerborum Pauli cum dicit vTrtp ws «u(Toxiaç, fignificatur caufà fi* nalis.

Ex hac enarrarione quam rccenfufnon iequitur uoluntatem ocioiam cHc, fed confolano rradita eft, quæ adfirmatnos adiuuari à Deo in principio con^ uerfionis, amp;nbsp;dcinceps in omnibus negocrjs periculis uocationis, confeflio* nisSc totiusobedientiæ,ficutalibidicit. Qui nianecinme,amp;ego ineo,fru* ótum copiofum ferec»

Enenda eîl (ijj'ßtnpJex enarratio diEi/, /^uod ex Ecclefiajlico àtâtur. Tiens rehquit J- hominem in manu confiltj fui.

Hæc fententia iî fine moderatione aliqua intclligatur, præconium eft li# „„co„ßi[j bertatis ualdè amplum» Necefle eft autem fateri nunc in hac infirmitate natult; ræ magna libertatis impedimenta eftè^quorum primum eft ipià prauitas,quæ nobifcum nafcitur, quæ eft caligo de Deo, gignens dubitationes plurimas, amp;nbsp;[.prauitM m--impediens fidem amp;nbsp;timorem,ac manifeftum eft corda plena efte uiciolîs mo# turlt;e. tibus,amp; non poffe prauas inclinationes expenere,amp; fibi fumere ardentem di^ leôiionem Dei»

Secundum impedimentum eft Diabolus,qui uarrjs modis occalîones oftn. ’DUMm. ferc hominibus,amp; impellit eos, ut obtempèrent malis cupiditatibus, ut in Ca^» iuj Saul, ludaapparet, quia cùm odio Dei ardeat, uultà plurimis eumeontu* melia adfici, deleftatur deftrudtione operum Dei in genere humano ♦ De hoc horrendo odio amp;nbsp;furore in Diabolo fæpè cogitandum eft, amp;nbsp;ardentifti^ ma inuocatione petendum, ut filius Dei hune tam læuum hoftem réprimât, cuius infidias cauere fola hominum diligentia fine auxilio Dei certè nonpOiü tcft,

Inuocamus autem te fili Dei lefu Chrifte, qui apparuifti ut deftruas ope* ra Diaboli, ÔC conculces caput Serpentis, ac oramus, ut tu reprimas ac depeb las blalphemos Sc crudeliftîmos lpiritus,ardentes uehementiflimo odio Dei, amp;nbsp;ingenti rabie graffantes in genus humanum, amp;nbsp;ièrues infirmas Ecclefias familias noftras, lônantes uocem Euangeli] tui, èC ad te confugientes,lt;à te de* fenfionem,auxilium iàlutem petentes,

Tertium impedimentum eft,inhacuitæ confufione, moles iplâ nego# ciorum amp;nbsp;periculorum, in quibus quotidièmultaimprouifaamp;inextricabilia mentum libers prærer opinionem hominibus offeruntur,ut Dauid non præuiditfèditionem

1 r r I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K/ , gociorumoquot;

fini, amp;nbsp;uulgo dicitur, Nelcis quia uelper lerus uehat ♦ Item, n in, penc«/or«w. tf îre gt;

Ciim igitur nunc in hac dcprauationenaturæ, languefatftafitlibertas, res ipià oftendit reftricftionem aliquam addendam cife didto Ecclefiaftici,

Reipondeoigitur,Verum eft initio uoluntatem antelapfum primorum i^xpliatio dilt;i parentum fuifte magis liberam. Et illa excellens libertas donum amp;nbsp;opus Dei, tnEcdeß ÔC pars imaginis Dei fuit,attributa homini in conditione, ut iuprà didum eft*

Poftea uerô,etfi languefadla eft libertas,ut fuprà declaraui, tarnen aliqua libertas reliqua manfit, amp;nbsp;fit uoluntas magis libera, cùm iuuatur à Spiritu fandlo *

Nequaquàm enim ita intelligendus eft Sirach, ut exiftimetur excludere Spiritum fanftum.Ideô crudité inquit Auguftinus de hoc diéto.Propofuit tibi aquam amp;nbsp;ignem, ad utrum uoles extende manu, Extende icilicet iuuante Spi*

ritu ßnctOjSc fimul extendcnte tuam manum* Non enim agit Spintusiàiv (fîuSjUt in ftatua^ièd concurrunt mens cogitans uerbum Dei, uoluntas ample* lt;5lens,amp; adfentiens adiuta à Spiritu iando, èc acceniâ, ut fiant opera faJutaria, Hadenus recfiê expofita eft uera, fimplex amp;nbsp;perpétua Bcclefiæ ièntentia de libero arbitrio. Cum autem hæc quæftio fepè magnos tumultus excitarit, propterea quôd Stoici labyrinthi de necefïîtate hue translati funt,moneo om* nés pioSj ut procul iæparent Stoica deliramenta ab Ecclefiæ doclrina, Priuft qu«im autem ab hoc loco diicedo,recitabo duo didla Hieronymi,que indigent interpretatione»

De diâo ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, Anathema fit, fi quis dicit, Deum impoflîbilia pra?cepifle, Id mox

ronymi, aba. didlo corrigitur. Anathema fit, fi quis dicit. Legem pofte fieri fine theuM ßt, /»gratia,

quKFortaftîs autemcontraManichæos priorIèntentia tradita eft,quifînxc^ liaprJcepiffè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partem generis humani,ortam ab uXh 8c maloprincipio,ncc externa ho*

nefta opera Legis facere poITe, ut amp;nbsp;illis uetuftis temporibus multi prodigiofî errores de uolunrate humana à uarrjs fèôèis Iparfifunt*

Sed redè inftituti in Ecclefia fciunt utruncp, externa Legis opera,lèu di* ftiplinam efte polTibilem : Sc tarnen ueriftimam efle hanc propofitionem de interiore immunditie humani cordis, uidelicet, triftilfimam immunditiemeft lè humani cordis repugnantem Legi,quæ non poftît tolli uiribus humanæ na* turæ. Quare earn Lex lèmper acculât,

Cùm igitur dicitur,Lex impoftîbilia precipere, intueamur inferiores pra* uas inclinâtiones. Has nec uoluntas noftra, nec Lex tollit, Imô Lex ideô pro* poniturin minifterio, ut in nobis agnolcamus ÔC deploremus noftram contu* maciam. Non ardent corda diledione Dei,non habent uerum timorem 8C rca uerentiam erga Deum, non petunt nec expedant ab eo bona, ardenti fide ÔC Ipe, lèd fremunt aduerfus eum in pcenis, ÔC fugiunt eum»

His uicqs opponitur Lex, ut agnolcamus nos Legi 8c uoluntati Dei dift fimiles eflè.Sic intelligatur Lex impoftîbilia prgcepiftè, uidelicet,non tolli Le* ge peccatum 8c interiorem immunditiem, 8C totam naturæ humanæ 5cTa^lt;a/j,de qua impoftîbilitate 8c Paulus loquitur Rom: 8. Cùm impoftïbile elTet Legi Dei iuftificare Jtcm,SenIus carnis inimicicia eft aduerfiis Deum,nec enim Le* gi Dei fiibieclus eft,ac ne poteft quidem ci fubrjci,Hæc infrà in Titulo de Le* ge copiofius declarabuntur,

NTVnc alterum didum confideretur, Anathema fit, fi quis dicit, Legem fine gt^tia fieri pofte. Hic aliqui graciam tantum intelligunt auxilium Spiritus ïKA/îf,/»^ttiîIàndi,ficutôcPhiloIbphi dixerunr,excellentes uirtutes oriri, ab adflatu diui* dmï. Lege« no,Ièd hoc non làtis eft.

enim gratiam neceftè eft de utroep beneficiofilrjDei,Icilicec de gratuita imputatione,feu acceptatione,8c deinde de auxilio, Id eft.Primùm Lex fit per gratiam,id eft, fide rccepti propter Mediatorem placemus iâm Deo,8c quanquàm Legi nondum fatisfacim us, tarnen ÔC nos placemus, 8cpla* cet incoata obedientia per gratiam, id eft, propter Mediatorem,

Deinde intelligatur gratia etiam de auxilio Dei, quia ueriftîmum eft quôd à Spiritu lando in credentibüs accenduntur boni motus, ficut Icriptum eft Rom :8, Qui Spiritu Dei ducuntur, hi iùntfiln Dei,

\T Oluerunt nbsp;nbsp;tüi ipßfapienttßimi 'i^irijtjuï Sj/mbolum Hicenum confer ipferunt^ Ire/

uem fummam comprehendere cius docîlrinæ, quæ Ecclefiæ Dei propria cft,amp; ordine præcipua membra recitare,qui maxime difeentes adiuuat,0lt;^ me^ tas oftendit dodrinæ, ut animaduerti poflît nullam dodrinæ partem necefla riam ornitti.

Exoriî fùmus igituràDeo,utdodrinæordopoftuIatamp;Symbolumin* de orditur, deinde de creatione hominis, de lapfu amp;nbsp;de uiribus hominis dixi* mus,idem ordo eft doftrinæ in ipfis libris Moyfi,

lam dicendum eft de dodrina ièu uerbo, in quo iè poftea Deus patefecit, Difcrittten t«d Ac primùm necefle eft difterni Legern amp;nbsp;Euangelium ièu promiffîonem'gra# tiç, id eftjreconciIiationis,Hac diftindione amiftà tancæ tenebræ crunt,ut nec quid fit Ecclefia Dei, nec quo modo différât ab Ethnica iàpientiajnec quo mo* do decur remiflîo peccatorum, nec quæ fint beneficia filrj Dei, incelhgi poftîtî denicß adeô neceflària eft uera cognitio huius diieriminis, ut nulla tanta fit cloquentia Angelorum uel hominum,quæ fatis exponere poflît,quantæ tenc^ bræ fequantur hac diftindione amifla,

Definitiones igitur Legis Euangelij diligenter confiderent diieente», amp;nbsp;animdauertant undc ÔC quomodo Lex accepta fit,amp;: quomodo édita fit uox Euangelif Ac prius de Lege dicendum eft, quia eft noticia nobiieum naftens, amp;nbsp;indita mentibus hominum in creatione,ficut noticia numerorum. At Euani* geliû ièu promiflîo gratiæ reconciliationis, non eft uox Legis, nequa^ nobiieum nafeitur, Sed fingulare Sc mirandum decretum diuinitatis fadum deprccante pro nobis Filio,ÔC poftea prolatû ex illo arcano confilio, de remift fione peccatorum, amp;nbsp;de reftitutione iufticiæ amp;nbsp;uitæ æternæ, ut deinde dicam#

T Ex eft dodrina à Deo tradita, præcipiens quales nos efle, quæ facere, i-lt;x« deJvM ’^quæ omittere oportet, requirens perfedam obedientiam erga Deum,amp; pronuncians irafei Deum omnibus peccantibus,amp; punireæternis pœnis non præftantes perfedam obedientiam*

Quôd autem dicitur, Tradita à Deo, id intelligatur urrot^ modo, amp;nbsp;mentibus hominum in creatione infita, Sc poftea ftatim uoce diuina iæpè re-petira. Nam in ipiâ creatione,cùm Deus uellet hominem eiîè imaginem con* ditoris, transfudit in eum radium fapientiæ amp;nbsp;iufticiæ fuæ, qui monftraret Deum, amp;nbsp;eflèt norma cogruens cum diuina mente, diieernens iufta amp;nbsp;iniufta.

Etfi autem in hac humana caligine magnitudo confilrj diuini de creatio«* ne,non ßtis cogitari poteft, tarnen aliquo modo exuftitandæ funt mentes, ut bonitatem diuinam confiderent.

Quanta bonitas eft, quàmilluftreteftimonium, quôd Deus diligat hu* manam naturam,quôd transfudit in hominem,ea que in ipfà Dei eflêntia fùnc optima,fcilicet fàpientiam legis amp;nbsp;iufticiam,amp; fimul Spiritum iàndum redew rem humanæ mentis, uoluntatis amp;nbsp;cordis qui Spiritus fàndus, cùm fît ignis amoris diuini, certiflîmum eft uerum amp;nbsp;ingentem amorem in Deo conditorc erga hoc opus fuiflè,

Poftea etiam poft lapfum cùm beneficia prius data, partim prorfus ex/ tinda, partim oblcurata eflènt, ôdut de uiatore dicitur in Luca, cùm par* timfpo*

tim fpoliatbpartim nul ne rati eflèmus^etfi caligo aliqua in mente eflè cœpit^ta* men maniît aliqua Legis noticia, quia Deus uult fe adhuc agnofci,uult èc pec^ catum agnofei ac argui, uult etiam uitam, qualifcunq^ adhuc eft, difeiplina gi, Ideô aliqua Legis noticia manfit etiam poft lapfum ♦

Et quia nunc eft obicurior,Deus ipfe fubïnde ftatim poft lapfum iîngula præcepta fæpè fua uoce,amp; horrendis exemplis pcenarum declarauit,

LfgMKprti» Àc diligenter coniîderandæ funt Legis repetitiones inde uicp à Cain tio/iesdiligert’ fa(q:æ. Et teftimonia diuina in comprobatione redè faftorum, in poenis de* ,utGen;4.comprobantur opera primi Prçcepthquando Deus mamgt; - fefto iîgno recipit oblationem Abef diicernitoblationemfatftam cumti* more fide,ab oblatione Hypocritæ, qui eft fine timoré ôd fine fide,

Poftea etiam prohibentur odium fratris homicidium,ô^ generale prg* ceptum traditur, quod mandat omnes uiciofas adpetitiones frenari.Sub te fit adpetitus tuus,ôd tu domineris ipfius, Deinde repetita eft prohibitio homicigt; dij,quando Noha ex Area egrefliis eft. Et prohibitio uagarum libidinum tra* ditaeratinParadiibexpreflàuoce, Erunt duo incarnem unam, id eft, unus mas, una feeminainfeparabiliter iungantur, Et pcenæ horribiles homicidi) uagarum libidinum declarauerunt uoluntatem Dei ab initio, ut inDilu* in euerfione Sodomæ,

Poftea intégré amp;nbsp;ordiné tradita eft Lex per Moyièn,8lt;S confirmât! mub tis ingentibus miraculis, amp;nbsp;fiimma Legis moralisuoceDei in monte Sinai pronunciata eft,8é icripta in iâcris Tabulis diuinitus, quia uoluit Deus extare Legem etiam in fcripto,8d addidit miracula,ut certum fît hanc legem elfeaior* mam æternam iudiefi diuini, contra peccatum,

Et poftea in toto genere humano pœnæ icelerum omnibus etatibus iunt teftimonia huius iudicrj diuini Regulariter enim atrocia delida puniuntur atrocibus pcenis in hac uitajUt homines commonefîant de iudicio Dei, Diligenter ergoindefinitioneafpicianturhæc uerba, tradita à Deo, amp;nbsp;diicamus infinitum diierimenefle, inter Leges humanas amp;diuinam,dequo difcriminc poftea dicemus,

Vnde fuMU fît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prius enim oftendam unde fît fumta Legis defînitio,uidelicet ex ipfa le*

adfirmat præcipi Ôépoftulari integram amp;nbsp;perfeélam obedientiam, puniri non præftantes integram amp;nbsp;perfedam obedientiam Dicit enim LeXjDiliges dominum Deum tuum ex toto cordej2c, Item,Non concupifeas« Item, Maledicftus qui non manièrit in omnibus, quæ icripta funt in Lege, Ac ualdé neceffe eft intelligi hanc ueré elfe Legis uoluntatem, ne delà* bantur homines in ftultas opiniones Phariiæorum èc Monachorum,ac iômlt; nient, homines poife Legi Dei fatisfacere, amp;nbsp;hanc qualemcunqp diferplinam, quæ effîcit honeftas aéliones externas, efîc impletionem Legis, amp;nbsp;hominem tali diieiplina iuftum elfe, amp;nbsp;Legi fatisfacere,

Hæc humana ibmnia delent agnitioncm peccati in nobis,amp; exdnguunt lucem Euangeli] de Mediatore, ôô de iufticia fidei,

Sit hçc infixum mentibus, Naturam in hac deprauatione, maifam hor* ribiliter immundam eife, amp;nbsp;diftîmilimam Lepi Dei, Et quavquàm Deus or* New* prteter . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Op.,, r» 7 r • r • t

ƒ//«gt;» Dei aliquos magnis uircutibus,ramcn præter hhum lJei,nemo latisrecit Le* tisfedt Legi giDeis^^terioTnncsccdlsitiâdlegcmôC indicium Dei, fumus fîmiles ftercori D« »« generead fokm, hHJMn«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r T

Hane commonefadionem fæpè nobis proponamus, ut è regione agno^ fcamus filium Dei Mediatorem, ÔC feiamus nos propter hunc recipi 8^ place;« re.quanquàm fumus tales maflæ fordidæ immundæ Hane immenfani fericordiam celebremus, Sc hac co'nfolatione ereclbinuocemus Deum, ut po* ftea læpius dicetur,

ÎN hoc uefbbulo huius dodlrinæ, efl: amp;nbsp;hoc mönendus auditor, quod etfi Le# ■*gi additæ funt promifli'ones, tarnen cas onines conditionales elTe, ac po^Lila;« re conditionem hanc, ut Lex intégré impleatuf, nec in aliqua parte rei fiinus, amp;nbsp;condemnati ä Lege, Ab his proinilîîonibus longe difFert promilTio gratui# ta reconciliationis, qusc eft uox Euangelij, ut poftea dicam,Vbi etiam dice«« mus, quomodo legales promilîîones fiant ratæamp;f utiles.

d'tcam de Legibus diuinis naturalibus, l}tpoßea iudicaripoßitj queehomi* num décréta fint Leges, aut Legum corruptelæ,ut Lacedæmoniorum per;« miifio, quæ concedebat paciicide alterius coniugecum marito, nequaquàm fuit LeXjfed horribilis furor, amp;nbsp;Legis diuinæ euerfib,

Sit ergo hæc prima diftindio, Legum aliæ flint diuinæ, aliæ flint huma# na autoritäre conditæ, quæ nec expreifè traditæ flinr autoritäre diuina in feri# nbsp;nbsp;‘huinan^

pris Propheticis ôé Apoftolicis, nec flint leges, quæ ufitatènominantur Na# rurales,ut poftea dicetur, Prius enim de diuinis amp;nbsp;naturalibus dicendum eft, quæ funt Norma aliarum,

C Vnt igitur Leges diuinæ,quæ à Deo traditæ funt quocunt^ tempore,ôé ex#^'^^^ ‘^tant in Moyfe amp;nbsp;libris Euangelfj. Et quanquàm inde ufcp ab initio mundi^”*^* fonuerunt in Ecclefia, Vox legis, amp;nbsp;uox promifli'onis gratiæ, ramen fingulari confilio Ô6 beneficio Del conftituta eft politia Ifraelitica, ut elTet certa dodri# næ ledes, in qua Deus manifefta teftimonia de Lege amp;nbsp;promiflione Meflîæ cderet.lbi Lex moralis,quanquàm antea nota erat, tarnen uoce diuina de rupe

Et quia non tantùm Leges de fingulorum moribu^late flint, led tota po^ litia conftituta eft,additæ funt Leges forenfls ceremoniales, quia ut fit ordo , aliquis uitæ humanæ, in omni Ibcietate ciuili, uniuerfaliter opus eft his tribus gradibus Legum,Morahbus,Ceremonialibus amp;nbsp;Forenfibus,

TOta igitur antiquitas ira diftinguit leges Moyfi, Tres gradus recitaiv tur,Leges Morales,Ceremoniales, amp;nbsp;Forenfes feu ludiciales,

Huius diftindionis confideratio prorfus necelfaria femper fuit ♦ Quia Morales fimpliciter flint immotæ, quia flint lapientia Dei feu norma iufticiæ k» in mente diuina immutabilis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Semper enim amp;nbsp;in omni æternitate uera amp;nbsp;immota eft hæc propofitio. Deus irafeitur iniuftæ cedi,adulteriis,ôd libidinibus cum natura pugnantibus,

Sed ceremoniales amp;forenfts, quæ non funt naturales, propriæfuerunt CeremonMcs politiæ Moiaicæ, ut circumcifio, nec obligarunt genres, nec nos obliganr, Et illuftri teftimonio Deus oftendit, politiam Moyfi non perrinere ad nos, quia funditus earn deleuit, nec inftaurari paffus eft, etiamfi ludæi poft T itum flepê rebellarunt,

£7 Tfi autem inter dumfie loquuntur aliqui/})t difiin^uant TSLaturaîes d Diumisj tarnen HdturOes h *—'uerê recflè dicimus, comprehendi naturales in diuiniSj quia naturales ue^ duntur^di^quot; radius diuinæ iàpientig.transfulus in mentes humanas/cltificans quôd uinis, * Deus,amp; docens qualis fit,amp; quôd iudicaturus fit,amp; cùm uellet Deus homi# num naturam effe fuam imaginem, luccre in ea fimilem iàpientiam uoluit, uoluit congruere noftras uoluntates cum fua iàpientia ÔC iufticia»

Ita^ Leges naturæ fint diuinæ amp;nbsp;immotæ» Et redè ac erudite tradita efl: definitio »

Leges nAtur£ Leges naturæ iunt noticiæ principiorum praefiieorum de moribus, amp;nbsp;quidfmt. conclufîonum inde extrudiarum congruentes cum régula æterna Scimmota mentis diuinæ, quæ principia cernimus amp;nbsp;ampleclimur firmoadiènfu,quia noticiæ eorum nobifeum nafeuntur diuinitus infitg humanis mentibus in cre^ atione, fient Numerorum noticiæ*

Dolendum eft autem amp;nbsp;deplorandum affiduis gemitibus, quôd non agnofcimus,quantum hoc decus fit, quôd in homine lucet hic radius iàpientiç diuinæ,amp; cur eum in nos transfuderit, uidelicet, utextet in nobis lux, teftifî:^ cans quôd fit Deus, Sd monftrans qualis fit*

Talis efi: enim Deus, qualem fè in Lege expreflît, fapiens, uerax, benefit cus,nequaquàmuolenspromifcuascædes,amp;^uagas libidines, Sed hæc mala pugnantia cum fiia lege puniens*

omnes mori= Sunt autem Leges naturales, omnes morales in Decalogo comprehend wmultæ iudiciales, ut turbantes focietatem generis humani iniuftis cædid 'iudicialesfuiit bus,furtis amp;nbsp;alijs delidlis,puniendi funt, Prohibenda eft commixtio in proxi* nAturales. mis gradibus,qui recitantur Leuit;i8*

T aies leges uerè funt naturales,et omnes gentes obligant omnibus tem^ poribus* Quare ante Moy Icn diierimina ilia commixtionum ièruanda fued runtjficut textus in Leuitico dicit,deleri Cananeos,propter inceftas libidines»

Præterea multa genera Legum ceremonialium funt naturalia,ut necclfe eft aliqua certa tempora tribui publico minifterio docftrinæ cœleftis amp;nbsp;iàcrad mentorum, ut publicè fonet uox Dei in genere humano, amp;nbsp;fint conibeiati cccd tus teftifîcantes de doeftrina Dei »

Item aliquid finguli ex fuis facultatibus ad minifterium Euangelij confed rant* Ideô dixerunt cruditi, in difputatione de decimis, An decimæ fint iuris naturalis. Non quota, led aliquota eft iuris naturalis.

Ex talibus exemplis iudicari poteft, quid fit lus naturale, feu leges natud ræ,ubicunq? leguntur, fine in Moy fe, fine in feriptis Ethnicis amp;nbsp;Legibus polid LexdittWii yjftftorum uirorum,ut Solonis amp;nbsp;aliorum congruentibus cum uera ratione.Nod nornu otnni- bis autem ièmper fit ixorma Lex diuina, quia ideô promulgauit Deus Legem, ttwkgKw. quia naturales noticiæ nuncin hac caligine funt obfcuriores, 8^ multi mali mores contra indicium naturale paflîm recepti funt,ac poftea magna tyrannis eft confuetudinis, quæ uicia uulgaria confirmât, tanquàm non pugnent cum ' natura»

Dicere Legem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maxime perfpicua deferiptio eft Legis Moralis, dicere Legem Morad

moralem efje Jem effe præcepta Decalogi* Sed dextrè hoc diôtum intelligendum eft. Nam lo^^ü^ejcri ^^bbato ucrum eft,mandatum de feptimo die ceremoniale efte,amp;fuilTe im^» ptio maxime mutabüe» Sed genus eft naturale amp;nbsp;morale,id eft, ut aliqua certa tempora tria pcrj^icua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buantur

biiaiitur publico minifteno cceleftis docftrinæ, fpeciesjd eft, mandatum de fè* pnmo diCjCeremoniale eft,

Ac nne cauillatione uolumus acci'pi hoe noftrum didum, Quoti'es De^ » calogum nominamusj incelligi Legem moralem dextrè intellecltam uolumus, quæ uidelicetpræcipit non tantum de externis fadis,fed de uircutibus in corgt; de erpa üeum amp;nbsp;homines»

Et iunt,ut antea dixijimmotæ,quia funt iapientia Dei amp;nbsp;regulæ iuiticiæ in ipià mente diLiina,quarum radius in nos transfufus eft, ut imago congruat . ' cum fàpientia ÔC iufticia in Deo»

Hæc quomodo intelligenda fint, non obfcurum eft mediocriter inftitu-tis in dodlrinaEcclefiæ,

Et cùm morales leges de uirtutibUs in corde, Sd de congruentia cum uo«= luntate Dei præcipiant, antecedunt cæteris Legibus, uidelicet, Ceremoniahgt; bus amp;nbsp;Forenfibus,quæ gubernant externos ritus,nec placent Deo,nifi in cor^ dibus fint uirtutes,de quib,Lex Moralis præcipit, ut infrà rurfus dicendu crit^ Cit igitur hæc deferiptio Legum Ceremonialium, efle eas præceptaàDeo 'Cerenwnialef ^tradita propriè de ritibus externis iàcramentorum, amp;nbsp;facrificiorum, SC pri^ uatorum quorundam exercitiorum in cibo amp;nbsp;ueftitu, qui inftituti fiint, ut eft fent uincula confociantia hune ipfiim populum in politia Mofaica, amp;nbsp;diftinlt;lt; guentia eiim ab omnibus alqs gentibus, amp;nbsp;eflent nerui publicæ congrégation nis ad conlèruandum minifterium,docendi integram amp;nbsp;incorruptamdocftrft nam à Deo traditam, uidelicet Legem amp;nbsp;promiflionem Meflîæ»

F^Eftriptio Legum Forenfium leuludicialium in librisMoyfi,fithæc,eire torenfès feu •*-^eas præcepta à Deo tradita de externis acftionibuSjregentibus hancciuft ^udicuksle» lem Ibcietatem in diuifione hæreditatum,contiacftibus,iu(îicfjs pcenis»

Fuit omnino ingens beneficium Dei, quod politiam Moyfi conftituit, uteerta ièdes docftrinæ eflet, amp;nbsp;tanquàm certa Academia, quæ uelut arx in ar* duo monte fita conipiceretur undic^, amp;nbsp;exaudiretur in toto genere humano, ut inde uox docftrinæ ad multas gentes perferri poftet, tarnen fèdes doflrft næ perpétua in loco certo eflet ôd maneret, Sunttp anni ab exitu ex Aegypto uftp ad refurredtionem Domini noftri Icfii Chrifti, mille quingenti quadra* ginta duo.Tot annos ièdes ilia doclrinç in populo et loco certo coniètuata eft, nbsp;•

Sed omifla iam declaratione Legum_Ceremonialium,et Forenfium,quæ ad cæteres gentes non pertinent, dicamus aliquantô plura de Legibus moralin bus,feu Decalogo, qui indicat peccatum in toto genere humano omnibus temporibus,

XJEquaquàm exhauriri poteft iàpientia Deiin Decalogo propofita, Sed ut Adntenùtones , Adiligentiusaipiciaturamp;confideretur, admonitiones aliquas recitabo, aliquotdeDe»

Prima èc omnium fumma eft,Hæc ipià Lex, quæ eft æternum amp;nbsp;immon turn diierimen faciendorum amp;nbsp;non faciendorum, eft teftimonium,quôd fie ‘ Deus,amp; qualis fit,uidelicet,mens fapiens,bona,benefîca,iufta,uerax,cafta.Im* poiTibile eft enim talem ordinem cafu exiftere amp;nbsp;manere,

Teftatur etiam Deum eiFe iudicem,amp; punire fontes,quia taie diierimen non eft inane.Nec Deus en't diflîmilis fui,nec uoler pugnantia cum fua mente amp;nbsp;uoluntate»Ideô amp;nbsp;Plàlmus dicit: Non uolens impietatem Deus tu es, Viden

sEcrnT^rs Jirjc^Lvs musaiïccmamp;^ pccnasinhac præfcnti uitaquotidianas, quia rcgularitcr atro# cia. deliéia, puniuntur atrocibus pcenis in hac uita.

11. ddnumiti». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda admom'n'o eft.Cùm oftendat Lex, qualis fit Deus, oftendit eti“

am qualem oportebat efie banc hominum naturam,amp; ad quid condita fit. Vult enim Deus homines efie imapinem fuam, uult congruere mentem amp;nbsp;uoluntatem noftram, cum recula mentis fuæ èi. iufiiflîma uoluntate iua,

in.idmoni* Tertia admonitio, Lex oftendit nobis ingentem miferiam noftram, tio, Cum enim natura noftra diffimilima fit Legi, intuentes in earn, tanquam in fj3eculum,uidemusillamfapienriam amp;nbsp;iufticiam,ad quàm conditi fumus a# mifiàm eiîè, ac diicimusex ea,peccatum cauiam cfle mortis, ÔC omnium cala* mitarum noftrarum,

11 n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quarta admonitio. Poftquàm Lege commonefalt;fti,agnofcimus pecca*

«0. tum,milèriam noftram iram Dci,econtrà fignificatur,quærendam efTe libe^ rationem ab his malis, quia impoflibile eft genus humanum uniucrfum,ad æternum exitium conditum, amp;nbsp;legem fruftra uoce Dei propofitam efte, Aliquam igitur liberationem reftare nccefte eft, in qua Lex fiet, Reftat igitur alia uita, in qua corda noftra crunt fine peccato, præftabûtintegram obedicntiam, amp;nbsp;interea Liberator aliquis erit, fcilicet filius Dei nobis promift fus,qui iatisfaciet Legfipræftabitintegram obedientiam, præterea pccnam Lcgi debitam à nobis fuftinebit, amp;nbsp;rcftituet nos, qui amp;nbsp;in Lege Moyfi multis typis fignificatus eft,

Ideo Paulus inquit,Finis Legis Chriftus eft,ad iufticiam omni credent!, id eft,Lex non eft tradita, ur propter cam iufti fimus, fed ut fit commonefadio de Mediatore, amp;nbsp;ftiamus cum conftitutum cfle, ut fieret uitftima, amp;nbsp;fuftineret pccnam Legi debitam à nobis, ÔC nos propter eumrecipi, Sc ipfum in nobis inftauratorem fore Lcgis,

Hæ admonitiones, quas recenfui,fint nobis in conipedu, ut diligcntius confideremus Legem Dci,amp; diicrimcn Legis amp;nbsp;Euangelq, Nunc breuiter recitabo præcepta Decalogi,

cùnt nomma» Ç Vprâ dixi,quotics nominamus Dccalogu, nos intelligere iàpicntiam amp;iua tttr ^fticiam,quæ eft in Deo,amp; cuius radius in metes humanas rransfufus eft,cona gruens cum mente nbsp;uoluntate Dei, qui oftendit, quales oporteat eflè omnes

ralis aut naturalis,amp;: fumma,fanquam fapientiflimi artificis confilio, compre# henia eft in Decalogo ♦

DuaTAiuhe Huius Tabulæ duæ propofitæ funt, quarum prior præcipit opera intea riora extcriora, quibus immediate cum Deo agimus,

Secunda,continct opera erga homines, quæ ctfi funt uincula humang ib* cietatis, tarnen Deus 8C banc obedientiam ièucriflîmè poftulat,amp; iudicat earn eflè cultum Dei,Sic igitur amp;nbsp;præcepta iecundæTabulæ intclligantur fiant, ut in omnibus cogitemus hæc, Deum eife qui præcipit, amp;nbsp;Deo banc obedicn« entiampræftandam eflè, amp;:proipiciatur hic finis, ut fiant hæc opera propter Deum.

Poftea de omnibus præceptis etiam dicemus, oportere ea fieri in agni«gt; tione amp;nbsp;fide Mediatoris, ôC quomodo hoc intelb'gendum fit, poftea dicetur.

f^Ptimo ordi'ne ordicur Decalogus à nodcia Dei,8c monftrat quis fit uerus primum pro, '^Deus, èC quomodo agnofcendus fit, amp;nbsp;difcernendus ab omnibus corn:* ceptum mon. mentitrjs numinibus. NeceHe eft enim banc noticiam omnibus alfis antece^ dere, quia, ut dicitur, Ignoti nulla cupido» Nifî uerus Deus agnofcatur, quOi# modojit modoinuocarijimerijdiligipoteft'T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. candu$.

Dirigenda eft enim inuocatio ad uerum Deum, quem cùm nec oculis corporalibus cernere,nec brachijs compledi poffimus^neceiTe ell tarnen men# te ôô fide intueri amp;nbsp;alloqui.

Nec fit compellatio noftra fimilis Ethnicæ,ut Euripides inquit, O Deus quidquid es^fiue hoc cœlum, fine alia res:Sed fciat mens çternum amp;nbsp;immotum Dei præceptum eflè,uc uerum Deum alloquamur, amp;nbsp;eum à commentitijs nu# minibus diicernamus, amp;nbsp;intelligamus^ quomodo quærendus fit, fcilicet, ficut certis teftimonijs eflentiam fiiam uoluntatempatefecit, et ficut docuicfuo uerbojfe quærendum, agnofcendum ÔC inuocandum efle.

Ideo in primo præcepto hanc adfirmatiuam orationem proponit, Ego film Dominus Deus runs, qui eduxi te de terra Aegypti, deinde addit Exclu# fiuam. Non habebis alios Deos.

Vt autem certô conipici mente amp;: fide, amp;nbsp;diicerni ab alqs uerus Deus pofret,addita fiint teftimonia uifibilia,amp;: nequaquàm fallentia,per quæ often# fum eft, quis fit uerus Deus, amp;nbsp;quæ fit ueri Dei dodtrina amp;nbsp;uoluntas, cùm in# quit. Qui eduxi te de terra Aegypti.

Hie omnia miracula comprehendantur faefia in illo populo inde ufiç ab initio, Et nos deinceps mifloFilio intueamur eundemDeum,qui ôôeduxit populum ex Aegypto, editis tam multis ceftimonrjs,amp; mifit Filium additis fi# milibus teftimonfis refiiftitatione mortuorumamp;^ alrjs, ficut Petrus Adorum tertio dicit. Deus Abraham, amp;nbsp;Deus liàac, amp;nbsp;Deus Iacob, Deus Patrum no# ftrorum glorificauit Filium fuum Jefumamp;c. Et omnia priora miracula icia# mus ideo faóla efle,ut eflent teftimonia de promiftîonibus,ôC de hoc Filio,do# mino noftro lefu Chrifto.

Et ficut Patres, Abraham,Iiaac, Iacob,Moyfts, Dauid, Daniel, SC alij in inuocatione hunc uerum Deum alloqui ft ftiebant,qui ft in promiflionibus ilia eduftione ex Aegypto patefecerat, amp;nbsp;petebant ac credebant ft propter Semen promiftum recipi amp;nbsp;exaudiri, amp;nbsp;fegregabant fuam inuocationem ab omnium gentium religionibus,que ignorabant promifriones,ita noftra inuo# catio eundem uerum Deum intueatur amp;nbsp;alloquatur, agnoftens Filium Sd co# gitans promifti'ones amp;nbsp;miracula, ficut ipft iubet quæri Deum,inquiens : Qiii uidet me, uidet Patrem.

Miranda ÔC dulciflima coniblatione uagabundas mentes retrahit, amp;nbsp;al# ligatad hunc conipeclum Filfi crucifixi, refuftitati, amp;nbsp;illuftribus teftimonijs confirmantis promiftïones de remiflïone peccatorum uita æterna.

Sit ergo hæc prima dodrina in Decalogo, ut uerum Deum agnofta# Doi?/rr»lt;t prî^. mus, amp;nbsp;in inuocatione hanc do(ftrinamexerceamusamp; diftamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• niiprlt;£cepti,

Quoties incipis precationem,cogites tecum quid inuoces,quid fit,5c ubi Quisßt cicuf, fit ille Deus quem compellaturus es,ôd cum quibus inuoces,an ut Ethnici,auc ut prima Ecclefia,Patres,Prophetæ, ÔC Apoftoli, an amp;nbsp;cur exaudiat»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dddd ij Hæc

Hcc ncceflè eft in omni uera inuocatione cogitarh Ac non tcmere dictum eft â quodam ex ueteribus^diffi'cilimum opus eflc precationem^quia no folum intentio flagiratur, fed etiam confideratio reuelationum èc teftimoniorum de DeOjamp;^ diftintftio ab Ethnica inuocationejamp; cogitatio promiftionum fides. Dirige oculos in Filium refiifcitantem Lazarum à mor tuis, amp;nbsp;tanquâm præfèns ipetftator illius mirandi open's^ cogita nobis præcipi, ut fie agnofea* musDeum,ut ftatuamus uereDeumefle creatorem cccli amp;nbsp;terræ, amp;nbsp;homi(lt; num,Patrem huius Domini,qui amp;nbsp;ftmper adeft huic Domino, amp;nbsp;hunc ipfum filium Dominum noftrum lefum Chriftum,amp; Spiritum iantftum, ficut pate^ ' fada eft diuinitas cerriftimis teftimonrjs, traditis per Patres, Prophetas, Fili« um, Sd Apoftolos,

dudlis ßt Deinde èc uoluntas cogitanda eft,qualis fit Deus, amp;nbsp;cur exaudiat, Eft Sapiens,beneficus,iuftus,ucrax,iudex,caftusjiber,miftricors, Recipitautem tM eim, et cur nos amp;nbsp;exaudir,amp;S feruat propter filium Mediatorem,

exaudiat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia in qualiber inuocatione cogitari necefle eft.Nec contentio«’

fè difputes, cur me deducis ad Lazari refuicitationem Ç” quid hscc ad me per^ tinentf Imôuerôtalia teftimonia omnia propter uniucrlam Ecclefiam exhi* bita funt, Vuit Deus in talibus operibus fe conlpici amp;nbsp;agnofti, ficuc in Deca^ logo récitât Edudionem ex Aegypto.

Proponas igitur oculis etiam alia teftimonia. Et quia in primis illuftris patefadio eft in Baptifino Chriftfhanc iæpè in precando cogitemus, ac uelut in ilia amœniftîma ripa lordanis ij3e(ftator mente confiftas, ubi Iohannes ba^ ptizat filium Dei, amp;nbsp;cota diuinitas cum peripicuo diferimine perfonarum ft oftendic ♦

Aeternus Pater Ibnat uocem de Filio,Hic eft Filius meus diledus, Confpicitur oculis omnium Filius, qui undis abluitur,

Hoc mirandum teftimonium exhibitum efle ftiamus propter uniuerlàm Ecclefiam,ut agnofeamus uerum Deum,amp; ab omnibus commentitqs religion nibus ueram procul ftiungamus,

LJAdenus de Noticia diximus, quæ eft gradus omnium primus in Decalo^ Noheuw «fi 1 igo Veram noticiam mox comitantur adfedus,Fides,DiIelt;ftio,Timor, de r/tm comiatti .1 t ~ i n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

turaffcélut,fi= quibus orcline dicendum elt, det,dileilioj Ac primùm fides eft, adftntiri illis patefadionibus,quibus ipftDeus timof, certa teftimonia addidic. Et compledendæ ftint reuelationes Legis, promiffî' onum amp;Mediatoris.Ideôamp;inDecalooo nominatim diciturEpo furnDo^^ minus Deus tuus, qui te eduxi.

Has uoces, Tuus, qui te eduxi, fide accipi oportet, id eft, te uerè refpicft cns,86 curans,tibi dans uerbum,te uocans,tibi opiculaturus,te exaudiens,ftr^ uans in hac uita amp;nbsp;poft hanc uitam.

Maxima emphafiseftin uocabulo T W S, quia hac ipft noce Deus foedus nobiftum facit,ft uerè curare hunc populum audientem hoc ipfum uera bum quod tradit,amp; ft tantùm Ecclefiam ex hac parte generis humani colligea re,quæ hoc uerbum audit,ampleditur,

Fidesprimum Fides ica^primum opus eft Decalogi,qua totam dodrinam àDeo traa decaloff. ditam ampledimur,uidelicet omnes articulos fidei, ut ufitacè loquimur in Eca défia.

clefi'aJtem.Legem 8c Promiflïoncs.Et cüm Lcoi addicæ fint comminationes, Noticia,quæ Itatuit Legem elle ueram, parit timorem.

Et quia necelTeelt fimul compledi promiflïonem reconciliationis,in qua etiam fe patefecit Deus, ód qua poft lapfum generis humani, rurfus fibi colligit Ecclefiam,fidem accendi necefle cft,quæ non foliïm eft noticia, fed eti* am adiênfus Sgt;C fiducia in uoluntate amp;nbsp;corde,acquiefcens in Deo propter Me« diatorem,

Cùm enim neceftefit ampleóti totam dodrrinam de Deo, nondubium cftoportereóó uocem præcipuæ promiflïonis fciri,quæamp;docet,quomodo hæc lap fa natura recipiatur,amp; quomodo fiat incoatio obedientiæ,amp; quomoi* do placeat»

Cùm autem bæc fides, qua credimus nos receptos efte propter Media* toremacceniaeft,iamagnitamifericordiaDei,incipimuseum diligere» Ita primi præcepti opera funt uera noticia Dei,fides ac fiducia mifericordiæ,dile?= rio,fpes,Etaliæ uirtutes uicinæ»

Humilitas,qua agnita noftra infirmitate, tribuimus Deo gloriam, amp;nbsp;in uocatione obedimus fiducia auxilq diuini, in pcenis fatemur nos iuftè pu* iiiri ♦

Item, Patientia, quæ eft obedientia ia adBiólionibus propter Deum to* Plt;(tientù. lerandis in confeftîone, in pœnis.

Et quidem Lex præcipit, ut hæ uirtutes in nobis perfecta? fint amp;nbsp;fine pcccato,ficut uox diuina inquit : Diligas Dominum Deum tuum ex toto cor* dc,ÔL ex tota anima,ÔC ex omnibus uiribus tuis. Sed icimus in hac deprauatio» ne naturam humanam repugnarc LegiDci. Ideô antequàm plura dicam de opcribus huius præcepti, admonendi lùnt f udiores, cjuomodo fieri poflînt fiant opera huius præcepti,

A C primûm quidem fciendum eft opera externa huius præceptfintelligi Sé opéra extern ■^quot;^fieri poflèeciamà nonrenatis,ideft, homopoteft diicere èc profiter! ue*’“P!''quot;quot; ram doctrinam externaprofeflîone,Sgt;Cfugereomnia Idolaexternogeftu.

Hæc prima pædagogia etiamfi eft neceflaria, tarnen nondum eft impie* etiamà non tio huius præcepti, quod poftulat integram obedientiam cordis in timoré, fi* de,ipe, dilelt;ftione,humilitate, patientia.

Cùm fcimus Lege Dei accufari peccatum in nobis, amp;nbsp;uerè expauefci* OttomoJo i«. mus agnitione iræ Dei, amp;nbsp;audimus promilfionem reconciliationis,quædo* natur propter filium Dei/ciamus mandatum Dei immotum èc æternum efte, p^^f^râce^. ut credamus nobis remitti peccata, amp;nbsp;nos recipi propter Mediatorem pu. Gratis.

Cùm hæcfides in cordibus noftris lucere cccpit,donato Spiritu iando in hac confolatione fimul cæteræ uirtutes incoantur, dileftio,fpes,amp; aliæ,

Hæc funt initia obedientiæ, amp;nbsp;res ipiàoftendit, nos tarnen adhuc pro* cul abeftè à perfedione legis, ÔC adhuc multum iordium in hac miièra natura circumferrc, Sed tarnen lciendumeft,hancincoatam obedientiam in recon* ciliatis placere DE O propter Mediatorem, quieftueluc umbraculum,amp; tegit reliquamin nobis immunditiem, ficut diâumeft: Bead quorum te* lt;fta funtpeccata, Hanc dodrinam propriam Euangelij infrarcpecemusco* piofius ♦

PecrtMfon. OOftquàm autem dixi, quæ (int hui'us præcepn opera, amp;nbsp;quomodo in hac traprimum I imbecinffate naturæ humanæ fiant,amp; Deo placeancjam addenda efl: anti^ pr^ceptum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humana mifèria magis a2nofcatur,amp; huius præcepti doclrina ßa.t

Recitabo autem primum ea peccata,quæ minime obicura funt, quorum «JJto». primusgradus eft,furoreorum,quipalam funtathei,ut Cyclopes,Epicurei,8lt;^ fimiles,ltcm Academici,alq mulei, quorum alfi prorCus negant efie Deum conditorem generis humani,alfi negant iudicem eflè,alq iubent ièmper dubi^ tare an fit Deus, an [it iudex hominum, ÔC an curet Humana ♦ Nec tantum uulgi furores in hoc genere uarrj iunt,ied etiam iapientes Sgt;C Pbiloiophi uarias imaginationes finxerunt,

Stoici eth dicunt effe Deum,amp;S aipicere ea qua? fiunt,tamcn fingunt ally gatum efle caufis iecundis,nec pofle aliter agere,quàm ut cient cauià? Iccundç, neceiTariô adiuuare bonarum adionum ÔC omnium fcelerum elfèdionem#

Etfi autem aliqui errores inter hos adeô abiurdi ÔC tetri funt, ut ratio etÿ am naturali iudicio refutareeos poifit, tarnen hæc uarietas confideranda cil, ■ utbumanam audaciam magis detefiemur, quæhorribiliimpietate, tam pou tentoCas opiniones de Deo hngit défendit.

idoUtrM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus gradus cd, furor eorum, qui Idola colunt, ut Etbnicorum, qui

runt, ut aliam Saturno, aliam Joui, aliam Marti, aliam lunoni, aliam Veneri, edep ÔC in hoc gradu magna uarietas ♦

Alq cogitarunt ipfas fiatuas efic Deos, alq qui uideri prudentiores uole^ bant, alligarunt Deum adeertas fiatuas amp;nbsp;cultus, finxcrunt Deum exaudirc ad banc ftatuam,8lt;f propter bos cultus. Alq tribucrunt diuinam potentiam creaturis,ut qui inuocarunt Herculem,Quirinum*

Tab's eil ÔC eorum inuocatio,qui mortuos bomines,ut Petrum, Paulum amp;nbsp;fimiles inuocant. Nam bic ritus ab Etbnicis exemplis ortus eft,amp; fimilis elt Etbnicæ impietati, Tribuit cnim creaturis omnipotentiam, quia inuocans iudicatabCencem.quem inuocat, infpicere omnium corda ♦

Præterea cum nullo tefiimonio Dei bic cultus confirmetur S^obfeuret uerum Mediatorem,neceflè eil eum improbari amp;nbsp;damnari.

îudlt;ei,Mahot ^^dus gradus eil iudæorum, Mabometiilarum, omnium bæretico^ wnyîlt;ertfc(Cîrum.Nam hi omnes hngunthbi deos alioSj nec uoluntagnoicere bunc uerum rrtici, Deum, qui ie in boc fuo uerbo tradito per Filiunij Propbetas bc Apofiolos patefecit,cùm de tantum uelit agnofei ÔC inuocari, Et quanquam multa ditfla opponi talium furoribus poiTunt, tarnen bic in genere ièntentia teneatur recH tata in asone.Sandidca eos in uericate,Sermo tuus efi ueritas ♦

itaep ueram de Deo dodrinam ÔC ueriDei inuocationem,nullagens, nulla feûa babet, relinquens banc uocem traditam per filium Deq Propbetas Apodolos ♦ Et quomodo iudicandum ht iuxta banc patefadionem diuû namjnfrà de Ecclefia dicemus.

Et quia nimis longum ed recitare hçreticorum catalogum^ûitis fit mone^« re hoc loco^ furores baerecicorum eile borribilia peccata,pugnantiacumprp mo praeceptOjdmilia idolorum cultibus.

um errores, qui quad Hmulacra ftint fculpra Humana audacia, qucàm Bacchi aut Veneris ftatuæ» CumcpcogiLamus, quam late uagentur hæc peccatain genere humano omnibus ætatibus, non poteft fiert quin homo plus toto cor^* pore cohorrefcat ♦

Quare fimus uigilantes^ne polluamur hgreticis opmionibus,amp; uera do^“ ólrina muniamus nos,ac Deum oremus,ut mentes noftras regat, ne à luce Eugt; angeli] aberremus,

Quarrus gradus eft Magorum, qui padta faciunt cum Diabolis, amp;nbsp;omgt; nium qui Magosconfulunt, amp;nbsp;alrjs iuperftitiofis obieruacionibus dediti funt, dabolo. quibus tribuitur potentia fine ordinatione Dei * Quare cum lequuntur effe^ (ftus, certum eft eos à Diabolo oriri, ut cum ex baculo lac extrahitur ademtum Vaccis ♦

Hæc omnia prohibenturLeuitici uicefimo. Animam quæ declinauerit ad Magos amp;nbsp;ArioloSj fornicata fuerit cum eis, ponam faciem meam con# tra earn, amp;nbsp;interficiam earn de medio populi fui. Quia non uult nos Deus auxilium petereàdiabolis blaiphemis ipiritibuSj nec uult fiduciam noftram ad eos transferri ♦

Pertinent autem ad hunc gradum multcc impiæ coniecrationes, quæ in Ecclefiam irruperunt, fimiles Magicis^ut oleiXalis,amp;: multarum rerum,

Quintus gradus, eft Hypocritarum, qui etfi uera profitentur, nec ftint uypocritte, polluti cxcernis Idolis, tarnen in corde funt iecuriamp; finepccnitencia, fined# more Dei,amp; fine uera fide,amp; magis amant uoluntates fuas amp;nbsp;opes, quàm De# urn, ut Nabal ♦ T al is eft femper in Ecclefi'a ingens muldtudo, etiam ubi uera doclrinä fonat,ficut parabola de Semine fignificat,

Ac magna uurietas eft horum Hypocritarum, Alrj funt fecuri,ut qui no^“ dum fentiunt pœnas,quorum aliqui tument perfuafibne fuæ iàpientie à iuftd t^hypocria* ciæ,amp; ièfe admirantur, amp;nbsp;longe alios infra fe collocant amp;nbsp;deipiciunt, ut Pha# riiæus Luc:i8, Aliqui efferunt fe fiducia fiiæ potentiæ, amp;nbsp;négligentes Deum, mouent res magnas fiducia fui,ut Pôpeius. Et ufitata eft hæc fuperbia in fum# mis uiris, ut in Hercule, Aiace, Alexandro, Nabugdonofor, qui ante caftiga# tionemdicitie iuauirtuteBabylonicum regnum auxiiTe, Poftea caftigatus agnofcitjDei opera efte,ui(ftorias amp;nbsp;imperiorum conftitutionem,

A If) calamitatibus oppreiThruunt in impatientiam amp;nbsp;defperationem,ut Saul. Hæc peccata omnia, ftcuritas,fuperbia,fiducia amp;nbsp;admiratio fui,impati# entia defperatio, pugnant propriècum primo Præcepto, quia funt uicia propriè oppofifa timori Dei,0d fiduciæ auxilq diuini.

Sextus gradus eft, negledio Euangelij, quæ etiam eft multiplex. Alrj e«gt; palam deficiunt, ut ludas,luhanus. Alf) non iuuocant Deum fiducia filrj Dei, imô alios mediatores excogitant,ut homines mortuos,aut fingunt nouos cul# tus,ut Miftàsjiàtisfadioncs, Monachatus.

Alf) imaginantur perpetuo dubitandum efle. Et in multis fingulare ma# lum eft, indulgere diffîdentiæ, amp;nbsp;manere in dubitatione, quia in feipfis non# । dum fentiutinfignes motus diuinos, Voluntigitur ut ienfiis antecedat fidem, ficut in phyficis,homo credit aquam efle calidam,cùm immerfit digitum,et exgt; perientia didicit efte calidum, Ita in natura fequitur adfenfio experientiam.

Sed in ampledenda promifti'one diuina contrarium fit. Adienfio, id eft, rides Mtcee^ Fides anteccdicconfolationem,utDauidprius audit promiflionem,Non mo# ditcon[oilt;uio»

D d d d iii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rieris, •

rien'sj banc intuerur nbsp;nbsp;ei adfcntitur:, ut ueritatis gloriam Deo tribuar, Hac

Sdpîentu eü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur fâpientia neceflaria omnibus hominibus, in quotidiana inuo^

fc^^quonw’ cationediicere,quomodoDeumintucridcbeasinuerboquodtradidir,amp;te^ doDeum 'mtuT ftimonrjs patefadionis»

eridebedf in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non cogitandum eft tune demum te uelle credere, cûm uides Deum colt;

‘ ràm oculis corporis^aut poftquàm iènfêris in corde nouum lumen,Sed adien^* tiaris ipfius promiflioni, amp;nbsp;in hac uerè loqui eum tecum ftatuito, èc fimul co^ gîta, quem Deum alloquaris, ubi fc patefecenc^, èC diieernere eum ab omni«! bus commentitrjs numinibus^öó cogita,quas promiHïones, èc cur ediderit, ea quæ in præfentia accipienda iunr, exhiberi tibi credito, ut remiflionem peccatorum^amp;freconciliationem, Qtiæ uerô expedanda funtjuitigato dolo^ re expeda, utredudionem expedat Dauid, ód repugnato diffidentiæ, èc du^ bitationi ♦

Nfg/igereMfc Sunt igitur ha?c peccata pugnantiacum primo Præcepto,negligere alio7fingere Mcdiatorem, fingere alios mediatores^ excogitate nouos cultus fine mandate» peccM fmt diuino^quærere Deum extra uerbum ab ipfo tradicum, non accedere ad hune contra primüpj^nfYi patefadum in hoc uerbo, non acquiefeere in promiffîone, fed quærere praceptnm. figna, indulgere diffîdenciæ amp;nbsp;dubitationi.

f-las peftes non intelligunt homines fccuri 80 ebrij uoluptatibus, ambi* tione, aut alfjs cupiditatibus, fed in ueris doloribus aliquo modo cernuntur* Et homines timentesDeum confiderent hæc mala humani cordis, amp;difcant opponere promifliones amp;nbsp;uocem Euangclq deducentem nos ad promiflîo^ nes,ficucMoyfes amp;nbsp;Paulus dicunt, Propè eft uerbum in ore,amp;f in corde tuogt; D Ecitaui dodrinam de præcipuis operibus primi præcepti, amp;nbsp;oftendi an:* ■^^tithefin_,in qua infigniaamp;horribiliapeccata confpici polfunc,quæ cum hoc primo amp;nbsp;fummo mandato pugnant, quorum confideratio pias mentes de alijsuicinis malis commonefacerepoteft»

Cum autem hoc mandatum fit primum 8c fummum, alTuefaciamus nos omnes,utampliffîmam làpientiam Dei, quæ in hoc mandato continetur, pia amp;nbsp;aifidua meditatione confideremus,ut in nobis crefeant, fides, timor Dei,fî* ducia,diledio,fpes,amor humilicatis, tolerantia 8d conftantia in fide Sd fpe» Primumman^ A Ddendæfuncamp; hæadmoniciones,Primum mandatum fummumeft,amp; den^mefl“^de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinceps in omnibus mandatis. Honora parentes, fcilicet,

Mjccpf ow«t='ut Deo obediasj qui obedientiam nofiram fibi debitam conlpici uult in hoc iuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opéré,Non occides,Non mocchaberis,Non furtum facies, id eft, his mandatis

Deiobtemperato propterDeum,utoftendasteuere timere amp;diligereDe« urn, eum anteferre incendrjs tuarum cupiditatum,

Ita ad primum mandatum tanquam ad principale omnia alia opera re* ferenda funt,Benè facit Pom peius Atticus,fed hac mouetur caula, iudicat uir* tutemefTe rem conuenientem naturæ fiominis, amp;nbsp;pulcram,quod uerum eft, interea dubitat, an Deo placeat hæc obedientia,amp;:anpurtiat delida.Præluce* re autem oportebat timorem Dei ÔÔ fidem, imo amp;nbsp;agnitionem filrj Dei, Pnw«wjw4n= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera admonitio eft, Primum mandatum, eft fumma Lexgubernatrix

datum fumma aliarum legum, Cùm certum eft Dcum mandate aliquid contra cætera man^ lex e/l,g«ber« data. Ut Abtahæ mandat filfi maeftationem, hie primi mandati autoritas ante* wAtrix ƒ laru, £^j.gj^da eft inferiori præcepto. Sequitur fecundum Præceptum,

DE SECVNDO PRÆCEPTO, /^Rdo in præccptis edam demonftradonibus congruit.Prima Lex conciOï» ^'^natur de agnidone Dei, nbsp;nbsp;uoluntatis cordis modbus, quibus acccdere

Jn iecundo mandato proceditur ad excernam oris conFeiïionem » Cùm scamdu enim Deus condiderit genushumanum, ucineocelebrctur,amp;utalqaliosde txtcr^ ipfó doceant,necefle eft et uocem de Deo {onare inter nos.Mox igitur diclum eft de his operibus externis ,

Semper autem meminerimus in negaduis præcepds ,etiam adfirmadua condneri, Non aburaris nomine Dei, Qiiærendum eft igitur, qui funtueri ufus,8ó recitads adfirmadonibus, poftea antithefis recitanda eft, amp;nbsp;oftenden^ dl abuftis,

Comprehendemus igitur ueros ufus, 8d Deo placentes bis quatuor ge# neribus, Inuocando, gratias agendo, docendo amp;nbsp;confitendo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm^rehendi»

Prius didtum eft de inuocatione,quæ fit cogitatione mends amp;nbsp;accenià turqudtuor in uoluntate fiducia, confugiente ad Deum intus petente amp;nbsp;expeclante bona, Hie dicitur de uoce, quæ illos motus cordis exprimit,amp; cum corde confentit, quia Gtiam expreftam uocem poftulat Deus, ut alij erudiantur amp;nbsp;confirmen* tur,imô ut Sgt;C Diaboli audita ueri Dei inuocatione expaueftant 8c fugiant.

Perdnet igitur ad hoc præceptum tota dodrina de precatione, de qua tarnen hic breuius dicam,ne fiat hæc enarrado nimis prolixa. Et necciTe eft in omni inuocatione in conipedu efle confoladonem, quæ traditur indodrina de iufticia fidei,

Vt igitur properemus ad eius partis expfi'eadonem, quædam materiæ in aliam open's partem transferantur.

Satis eft breuiflîmè moneri iuniores. In omni pedtione hæc quinep eogp in onni petU tandaefle* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Primum,Quern Deum,Scquomodo patefadumSd diftindum àcom^ mentitrjs numinibus uclis alloqui

Secundum,de mandato, Cùm feueriftimè Deus præceperit ft inuocari, 11. amp;nbsp;à ft bona peti, feiamus hoc opus amp;nbsp;hune cukum maxime neceftarium efte.

Tertium, de promiflîone. Quanta bônitas eft Dei,quôd non folùm prç:» 11 r, cepit â fe peti bona, fed edam promiftîones edidit, de bonis æternis amp;nbsp;præ^^ ftntibus, in quibus adfirmat fe uelle opitulari, Et quidem uult fibi tribui lau« dem ueritatis.

Qiiartum, de fide petente fiducia filij Dei Mediatoris, æterna bonaamp; 1111. præftnda. Et quidem in omni precatione nccefte eft prælucerehanc fidem, quæ ftatuit te propter filium Dei recipi 8c exaudiri. Ideo didum eft ad Ebræ; 4.Hunchabentes Pontificem,accedamus cum fiducia ad thronum gratiæ, Nee tantum in hoe inido coniblationis luceat fides, uidelicet, ut ftatuat nos recipi, 8c audiri noftros gemitus, fed edam accedat firma fpes, expedans liberationes quanquàm differuntur,

Quintum, de rebus petendis,fint ènim in peddone expreflæ aliquæ res V, necelfariæ nobis,Ecclefiæ,Reipubh'cæ, 8c alqs pro quibus petimus,

Hæc membra indigent longiore explicatione, cui infra tribuemus pro* prium locum.

f^iiSluam confeflio teftificatio, quæ oftendar, quomodo de Deo tejlificath. ‘ ^^ntiamus.Et hoe opus externum in infantibus amp;rudibus pædagogia necefï fatia eft, 8c ab omnibus fieri poteft»

Sed uult Deus ut accedat amp;nbsp;cordis inuocatio, id eft,ut fint in corde uera

Dei agnitio, timor Dei, fi'des nbsp;nbsp;fiducia,intuens Mediatorem, amp;nbsp;ardens adfe«i

Non igitur uerè fiunt opera huius iècundipræcepti,fine operibus primi præcepti.Et placet obedientia in hoe præcepto, ficut antea didum eft de obe^ dientia iuxta primum præceptum.

Et quia hic omnes mentionem faciunt iuramenti,breuiter monendi fiint rudiores,quid fit iurare, quare ad hoe præceptum referatur,

iur4reeRJjgt;e= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lurare uerè eft ipecies inuocationis,in qua fiue Deo, fine hominibus im.*

des inuocatio* mediate aliquid promittimus, tarnen Deo promittimus ueritatem, peti^ mus abeOjUtipièapud homines fitconfirmatornoftræpromiflîonis,amp; nos iè^ ueriflîmè puniat,cùm fallimus»

Sequuntur igitur grauiflîmæ pcenæ, primùm, quia Deus iummacon* tumelia adfedus eft, ciîm petiuerint periuri, ut fit confirmator mendacij. De* inde, quia ipfi le obligauerunt ad pcenam, fi fefellerint,

Hæc admonitio iæpè cogitanda eft, ut magna pietate iêruemus uerita^ tem iuramentorum, ÔC non fimus in iurando leues ÔC faciles»

IT^Ixi de ueris ufibus de ièntentijs adfîrmatiuis quæ hic continentur» •*-^Nunc confiderentur abuius pugnantes'eum inuocatione, cum gratiarum adione,cum puricate dodrinæ, amp;nbsp;cum confeftîone»

peccdtA pug^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft longa antithefis inftitui,fi quis répétât peccata pugnantia cum

cundo prace* Sunt autem manifeftè contumelia aduerfiis nomen Dei,'lêrmones Cy* clopici amp;nbsp;Epicurei, omnes falfic inuocationes, quales fiint Idolorum amp;nbsp;homi^ num mortuorum,pada Magorum,Incantationes ÔC fafiinationes, omnes corgt; ruptelæ ueræ dodrinæ amp;nbsp;hærefis,omnia periuria,omnes blafphemiæ, omnes præftigie ibphifticæ obruentes ueritatem,abiedio ueritatis in confeflîonc,fab fô prætexere nomen Dei uel Euangelr),ambitioni, auariciæ, odrjs alrjs in* iuftis adfedibus, ut Monachi propter quæftum tuentur fuam confuetudinem uendendi funèbres Miflas, amp;nbsp;multas alias fuperftitiones * Papa titulo mini* fterij quæfiuit potentiam,mouit icelerata bella, adfirmat fe pofte transferre régna ♦

Pertinent hue omnia icandala, quæ uel fîdem languefaciunt ininfir* mis mentibus,uel exemploinuitant alios ad imitanda delida,uel aliénant ali* orum uoluntates ab Euangelio, uel dolorem adferunt pijs, ôé turbant corum inuocationem ♦

Maxima pars hominum Sc hoc tempore prætextu Euangelicæ liberta* tis laxat difeiplinæ frenos. Quia enim audiuerunt diieiplinam non mereri rc* miftîonem peccatorum,uoluptates minus moderantur,amp; onerati crapulaim* pediunt intentionem in cogitatione de Deo, amp;nbsp;inuocatione,Sl languefaciunt motus Spiritus iàndi»

Vit Deus reéle' agnofcf, uulc Ecclefiam fibi colligerc,'cui fuam bonitatem in omni æternitate communiceCjamp; à qua uiciflîm celebretur, Ideô in pris# mo Præcepco dixit de agnitione^ôc uoluntatis ac cordis motibus erga Deum, Infccundo præcipit illius ueræagnitionisprofeHïonem.

Sed ut huius agnitionis Si. profeflîonis propagatio ßat per minifterium certum, non tantum generaliter de noticia Si profeliîone dixit: Sed addit ter»« tium Præceprum^quomodo propagariSd conièruari banc noticiam Si pro* feflîonem uelit, fcilicet per minifterium docendi dodlrinam ab ipfóparefa* clam, quod certis hominibus commendatum eft. Si ad quod certas congrega* tiones inftituit, quas ipfetueri uult etiamfi potentia Diabolorum ÔC Tyran* norum eos cœtus uariè diflîpare conatun

lam igitur in tertio Præcepto uelut euftodes priorum mandatorum con* Tertiaw pr^ fbtuir,quia certiflîmum eft, hac lege de Sabbato comprehendi cotum minifte«» rium JnftitLiit igitur hic dodores cdcleftis dodrinæ,amp;: eis commendat dodri« rumprZrum. nam,«Sc addit ceremonias,quæ iunt fîgna dodrinæ. Si præcipir, ut hos dodo* reshanedodrinamà Deo acceptam ionantes,populus reuerenter audiat. Si ceremonias difeat eHè teftimonia Si commonefadiones de uoluntate Dei, Si in earurn ufu ueram inuocationem exerceat.

Hæc eft fententia mandati de Sabbato. Nam Sabbatum, cûm fit dies ^^datum de conftituta ad hæc ofFicia,ut publicè proponatur uox dodrinaf. Si publicis ce* remonijs commonefiant homines, amp;nbsp;populus conueniat ad diieendum. Si ad ßerij. communem inuocationem,præcipua ceremonia eft. Si neruus totius Minifte* rip Ideô comprehendi hoc mandate» de Sabbato totum minifterium Ecclefiæ feiamus ♦

V V nt igitur opera huius tertq Præcepti propria,conferuare in Ecclefia mini* oper^ tertij ‘^fterium uocis diuinæ^ut quiicp fiio loco debet» Dodores à Deo Si deinceps precepti. ab Ecclefia uocati redè doceant, conieruata puritate dodrinæ, iuxta primum Si fecundum præceptum: Populus reuerenter conueniat Si audiat uocem do* drinæ,amp; piè ceremonrjs utatur,obtemperet redè docentibus,honoré adficiat Si defendat pios Dodores,adiuuet ftudia neceftaria Ecclefiæ» Denicp omnes homines,gubernatores Sipopulus curent,ne intereat hoc minifterium. Hæc eft non allegorica interpretatio præcepti. Sed prima, natiua, Si principalis fententia literæ.

Econtrà,peccata pugnantia cum hoc tertio præcepto, funt omnia deli* Peccdü, pug^ da omnium, quibus impeditur minifterium Euangclicum, peccant Epifeopi, Reges, Principes Si priuati homines, qui non curant fuo loco conièruare Si tueriEuangelq minifterium,neciuuantftudia literarum amp;artium neceftaria Ecclefiæ.Atrocius etiam peccant Tyranni, qui delere fontes puræ dodrinæ conantur. Si qui pios dodores interficiunt,

Hic etiam iuniores admonendi funt de Sabbati Leuitici abrogatione, Q«onWo cùm quæritur,Ân tertium Præceptum ad nos pertineat, cûm iàbbatum Leui* gaS/îtabquot; ticum nunc abolitum fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rog,ttum.

moniam propriam poh'tiæ Mofàicæ, ut fèpn'mo die tales ritus fcruarëntur. Et tarnen uult Deus lèmper manere minifterium docendi nbsp;nbsp;nbsp;ïacramenta proi

temporeinfti'tuta adminiftrandi ♦ EtEcclefiæ omnibus temporibus dat mi* niftros, amp;nbsp;femper uult publicos congrelTus efTc, ut in genere humano uqxde FiliOjDomino noftro leiu Chrifto exaudiatur^fiC nota fit.Sic igitur genus non eft abrogatum,de quoprincipaliterhæc tertia Lex Decalogi loquitur, uidelb eet, præceptum icueriilïmum de conièruatione minifterq quocunq? tempore/ Tefliincnia de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pertinent igitur huc di(fîa,quæ perfpicuè oftendunt amp;nbsp;infhtutum eiTe

»i'mtflerio E= rniniderium publicum docendi Euangelq,amp; mandatam eiTe curam, utomnes confèruationem adiuuemusjmó èC promilïïones additas,quæ adfirmantcon ièruationem eius, crebras inftaurationes, lïngularia Dei opera beneficia eiTe,

Luc;io.Qui uos audir,me audit,Qui uos ipernit,meipernit,Et ad Eplie: 4,Dedit alios quidem Apoftolos, alios autem Prophetas, alios Euangeliftas, alios Paftores,amp; Dodores amp;c.Ne fimus ftulti fiuduantes,nec circumagamur quolibet uento docflrinæ per præftigias hominum 8óc,

In hoe diefio prgceptum eft,ut minifterium conlèruemus,cc promiflïo, que adfirmatdiuinitus mitti,amp; excitari Doftores falutares,quorum uoce iublt; inde lux doftrinæ reftituatur, ne liera Dei nocicia. in genere humano extin* guatur^

Non addam hic longiorem enrrationem huius Præcepti, tantiïm oro Ie* (ftorem,ut cogitet,quam magna,et quàm necefTana opera uniuerig Ecclefi^ hic prxcipiaatur^ h de conièruatione minifterrj hoC præceptum fimpliciter intelli^ gatur,amp;: hanc fideliter adiuuare uolet, ficutfine ulla dubitatione ïèueriftimè Deus præcipiu

ÿerek de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hfc conqueri etiam peculiariter iuftiftimum eft,de gubernatoribus, qui

ordinationem, nec curant eligi miniftros idoneos,nec poftea iu^ ord'mationcm uant examina,amp; infpedionem Hæc magna negligentia etiam in noftris Ec^ tninijtrorum clefijs ufitata eft,quam cum deploramus,fimul etiam oremus filium Deßeufto^ ^uangeiij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclelîæ fuæ, Ut extrudat operarios idoneos in meftem fua, dé fleftat git*

Teßinw/tiutfi^J^^^ Iblùmin docendo, fed etiam in omni uita in omnibus atfiionibuserga chrifli de proximum, in conlpedu fit honorificentiflimum teftimonium ßlq Dei ae cutida Tebu^ ftcunda Tabula, cfim inquit Matth:22.Secundum mandatum,quodfimile eft ifti, Diliges proximum tuum ficut teipfum, Quis hominum aut Angelorum aufusfuiftethoc modo loqui. Mandata iecundæTabulæ fimilia efle primæ» Gerte obligatio maior eft erga Deum, quam erga homines »

Etfi autem baud dubie magna iàpientia his uerbis inuoltita eft,quam ex* plicare nos infirmi non poftumus,tarnen hæc ratio æqualitatis no eft abiurda, . . In omnibus mandatisiècundæTabuIæièmper oportet includiprimum cunda: tabuh ’^^ndatum, ut politicam obedientiam præftemus, non tantum pacis aut utili^ oportet inclu‘ t^tis caufà,utgubernatores politici cogiranc,ied præcipuê hac mente, amp;nbsp;hune (fl primum ßnem intucntes,uc Deo debitum honorem tribuamuSjÔd ei in his offieqs^ quæ mundstum. etiam iudicat efte cultus,ièruiamus,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cùm igitur

4 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

Cùm igirur primum mandacum includi fèquenribus oporceat, æquah'^ tatis ratio utcutn^ intelligi poteft.

Secundo, taxat Dominus errores Phariiæorum, amp;nbsp;omnium hominum, qui funt fine luce Euangclrj Ceremonias quæ iunt figna tantum, amp;nbsp;funt res ^ultib. mutsibileSjmaximifaciunt: Pharifæi,amp; exiftimant principales Dei cultus efle, diwn«. amp;nbsp;longé anteferunt recflitudini cordium erga proximos»

Hanc falfiffîmam perfualîonem damnat hac i p D amplifîcatione iècunde Tabulæ, amp;nbsp;monet ueros cultus efle noniïgna, ôé opera mutabilia,ièdunam æternam iufticiam, congrucnteni cum æterna norma diuinæ mentis amp;nbsp;uo* ' luntatis,Sicut in mente diuinajiæ propofitiones æternæ amp;nbsp;immutabiles funt, Agnoici oportet Deumefle eflentiam ipiritualcm,fapicntem, ueracem,bo:« nam, iuftam, æqualem, caftam, benefi'cam, lie hæ propofitiones funt æternæ: Deus uultin creaturis rationalibus caftitatem,Deus deteftatur iniuftas cedes, uagas libidinesæft ergo una amp;nbsp;cadem Dei iàpientia amp;nbsp;iufl;icia,quæ cultus pri*gt; mæ ôd fecundæ tabulæ copulat,amp; in nobis unit coniungi*

Hæc utcuncp monere uolui, exiftimo cogitationem de rc tanta pijs utilem elfe.Idcô autem hæc excellens iapientia nobis in hac caligine obicuri^ oreft, quia legem non iàtis intelligimus, ÔC tantùm habemus qualemcuncp imaginationem philoibphicam feu politicam, amp;nbsp;non cogitamus,unam amp;nbsp;ean* dem Dei fapientiam Ô6iufticiam efle utramqj tabulam,

Ltfi autem ad enârrationem propero, tarnen hoc præfari etiam necefle cft, Requirit amp;nbsp;hæc fecunda tabula non folùm externa opera,fed etiam interf secundd tilth orem reeftitudinem cordis* Ita congruere debebant humana corda cum lege Dei,hoc eftj cum iàpientia iufticia Dei, ne haberent inclinationes, a fleet us, aut aefliones contra hune ordincm, in quo condita eft, amp;nbsp;qui in lege expreifus interiorë re» cft* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âitudmeni

Etfi autem horribilis eft contumaciaamp;Sconfufiohuius ordinisin natura hominum, ut experientia oftendit, tarnen in renatis placet incoata obedien* tia, ut fuprà diximus, infra rurfus ditfluri fumus, cùm accedit incoatio prio^ ris tabulæ,8é prælucet agnitio Hli) Dei,qua credit unufquifqp perfonam recon* ciliatam elfe, placere Dco propter Mediatorem fide, amp;nbsp;deinde refert hæc politica opera ad hune finemjUt Deo præftet obedienriam in his acflionibus,cc ut in hac obedientia exerceantur fides,inuocatio,ipes,amp; aliæ uirtutes,amp; luceat uniuerià confeifio, ficut feriptum eft, Luceat lux ueftra coram hominibus, ut glorificetur Pater uefter cccleftis,ut etiam ali] inuitentur ad ueram agnitionem inuocationem Dei,

Et cùm hæc tabula præcipiat de uita politica, Só hæc ipià uox, Diligas secundd tilth proximum ficut teipfum, fit norma conibeiationis hominum, èc Deus in ipià generatione, educatione, Sgt;C defenfione uitæ oftendat, non poife homines fine eongregatione uiuere, manifeftiflîmum eft ucrè uoluntatem Dei eife, ut in poigt; litica uita uiuamus, nec abditi in latebras fugiamus cæteros homines,

Nonuult Deus Samuelem aut Danielem latere in iblitudine autipecu aliquo, amp;nbsp;tantùm arcanis ceremonijs uacare, fed uult eos in mcdqs fludibus procellis gubernationis ueriàri,amp; inter homines circumferre dodrinamdi* uinitus traditam, V ult eos in his periculis exercere fidem, inuocationem, ipem, uult eos docere alios, uult conipici teftimonia dodrinæ, quæ Deus per ipfos exhibet.

J^ft/nm focietatii fafiient^ß^mè fumitur àfierfonù^ubernanübuiy Et in natura firimi ■*gubernacores funt parentes, deinde cæteri quibus Deus officia parentum commendauit,

Comprehendi igitur in hoc mandato dida de magiftratibus iciamus, quac Rom, ij, propofita lunt,amp; ià?pè alibi. Et cüm in hac paruatabella Deçà* logi, magna fit breuitas, nominatur hiciummusobedientiæ gradus, fcilicet honos,qui ueram cordis reuerentiam amp;nbsp;iubiedionem fignificar,Et naturæ or* do Optimus eflet, fi hune honore corda reamp;c tribuere gubernatoribus poflent,

ComplecT:itur enim honos tria præcipuè,

Primùm, caulàm amp;nbsp;formam inftitutionis, uidelicet, quôd Deus inftitu* erit, ôèinftituerir, ut congruat gubernatio ad luam iàpientiam amp;nbsp;iufticiam.

Secundô,obedientiam externam.

Tertio,£7n£'K.f(af,qua in tanta infîrmirate humana quædam errata imperrjs condonemus ♦

Præcipuus honos eft,agnofcere Deum efle autorem huius confociatio* nis in genere humano,8^ ordinis, quo nuit régi homines ad agnofeendum De* um, amp;nbsp;ad agnoftendam Iàpientiam Sd iufticiam eius, amp;nbsp;indicium eius metue* re,ac ei obtemperare, Nec tantùrri fie eft autor,ut apprebet légitima imperia, quia cum ratione congruant, fed etiam hoc modo, quia ficut ftellarum motus amp;nbsp;fuo confilio ordinauit, amp;nbsp;fua potentia conlèruat, ita amp;nbsp;ordo politicus Deî opus eft, quantum ordinis in hac confufione humanæ naturæ manet, à Deo uerè amp;nbsp;efticaciter conferuatur.

Nam diabolus honeftam ibeietatem in uniuerfum diflîparet,nifi furores eius Deus reprimeret, amp;nbsp;partem generis humani protegeret. Hue pertinent dicta Rom, 13. Poteftates qug iunt,à Deo ordinatæ funt. Et Daniel, 2, Deus transfert régna 8d côftituir,Et ut fit conferuator huius ordinis,manifeftè often* dit fiiam præfentiam in pcenis contumaciû,quia cùm homicide feditiofiela*

tur^amp;C Deo pro rail confociatione generis humani gratias agit, Sed tarnen Ne^ ro eft fceleratus et teterrimum monftrum,amp; Paulus toto corpore cohorrefcit, cogitans talem peftem tenere hune fummum gradum inter homines, qui de«» bebat efle euftos diuinorum beneficiorum, legis Dei) iufticiæ amp;nbsp;pacis,

Hac diftindione inter rem amp;nbsp;perfonas obleruata, multa argumenta exlt;lt; plicari poflunt, de quibus Philolbphi diljDUtarunt, omnes fapientes ignari Euangelt) omni tempore dilputant, cùm quærunt, An imperia lint à Deo,aut tantum humanis confilrjs, aut cafti conftitùantur, SCmutentur,

Certum eft ordinem politicum opus Dei efle,etiam(i Galigula,Nero amp;nbsp;ftmiles iniuftè rapiunt, amp;nbsp;iniuftè adminiftrat imperia,

Dixi primum gradum honoris efle,agnolcere Deum eflè autorem huius ordinis,8d in hac iplà obedientia præcipuè Deo obtemperare,

Neceflariô deinde hic gradus ièqui debet,ut ipfos parentes amp;nbsp;legitimos

magiftratus,Ieges,8d indices diligamus propter Deum,8ó eis nos ftibrjciamus, amp;nbsp;in externis ofiRctjs fine contumacia obtemperemus, Sicut Paulus inquit, NecelTe eft obedire,non iblùm propter iram, fed etiam propter confcientiam. Quod didum hand dubie fingulari confilio uniuerlæ Ecclefiæ traditum eft, utfalla imaginatio hominibus eximatur, quæ non difcernit inter Imperia ÔÔ Latrocinia. Sicut Pirata ad Alexandrum dixit. Cur magis tibi licet prædari in terra,quàm mihi in mari;’

Imperia iunt ordinatio Dei amp;nbsp;his obediendum eft, propter Deum, amp;nbsp;imperia fùnt Deus punit contumaces, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordimatio d«

Latrocinia autem iunt deftrudio ordinis Dei, amp;nbsp;capti à latronibus me^ tatrocmia tu pccnæ,id eft, iniuftæ iæuitiæ obediunt, ne uitam amitrant, Nec necelTe eftf“quot;f eos propter Deum obedire, nec peccant fi elabi polTunr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

Philofophi autem amp;nbsp;multi alrj fimilem imaginationem de imperijs ha=lt; bent,non neceiTe efle propter Deum obedire, Huncerrorem Paulus eximit uniuerib generi humano hac grauiflîma ièntentia, neceiTe eft obedire propter conicientiam,

Scriptores etiam aliqui non diicernentes politicam poteftatem amp;nbsp;mini^ ftros Euangclq, de edidis politicæpoteftatis,hoc argumentum agitauerunt,

^emo poteît niandarêßibpana quant non potejl exequi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na

Homo non botefl aternas pœnoâ exequi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ganüum

'K-r - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' t rf -n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dMmagijlra

1\ on t^itur oblt^gant eaicta magtitratuumpropter panas lt;eternas^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obligare

Sed uera, peripicua, amp;nbsp;firmiflîma reiponfio eft, quæ quidem nbsp;nbsp;deducit fubpana. £•

nos ad primum autorem gubernationis, Primùm igitur ad Maiorem reipon« dendum eft, Nemoibla humana autoritate poteft mandate fub pccna æterna, ficut in minifterio Euangelico nemo poteft humana autoritate remittere pec=« cata, Sed Deus quanquàm fine humana uoce poflet homines gubernare,Só iàndificare quos uellet, tarnen fua iàpientia amp;nbsp;bonitate inftituit in genere hu^ mano minifteria, fcilicet miniftros Euangelrj,amp;f politicos Magiftratus,

Nec exiftimemus hos gradus, tantum humano confilio inftitutos eiTe, ièd Dei opera iunt,

Vox miniftri Euangelici ueriflîmè eft organum, quo Deus eft efficax ac vox m'im/lri Spiritu fando mouet amp;nbsp;trahit corda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;organum Dei.

Eft amp;nbsp;Iudex politicus organum, per quem Deus uinculaciuilis ibcieta«! tudexPoUtu

Hanc reiponfionem i’unïores meminerint, Eft enim uera erudita, 8c udli's paci, èc refutac hallucinariones multorum, qui de legibus politicis aliter fcripferunt

Cæterùm quod fit dilcrimen inter miniftrum Euangelrj,8d politicos ma^ tntercftjnter giftratus,amp; inter ritus inftitutos ab EpiEopis^ amp;nbsp;leges politici infrà dicemus* Gerlon etfi anxiè quærit, quæ leges, cur Sc quantum obligent Hcem polity homines, tarnen ex his labyrinthis non libérât pias mentes, Sed infrà in arti# cum. culo de Ecclefia, de hac quæftione diduri lumus,

Tertium autem gradum honoris efle diximus tTr/tiKRa/j in toleranda infirm TfrfiiwgMs mitate magiftratuum,de qua re propofitum eft illuftre exemplum. Cum patri honoris. Noæ nudato filius Cham illuderet, alfj filrj patrem tegunt, nbsp;nbsp;Ac propter hoc

magnum fcelus maledicitur Cham, cæteris uero filijs, qui reuerenter texerant Patrem benedicitur.

Id exemplum fit in conlpedu modeftis, ut difeant patienter ferre quaO dam Sc gubernatorum infirmitates, amp;nbsp;multaipfius gubernationis quot;impedi;* menta, quæ non tarn negligentia gubernatorum, quàm temporum difficultai« tibus accidunt.

Bonus Sc iaiutaris princeps fuit Ezechias, led tarnen cùm eius tempora minus tranquilla eifent, quàm Salomonis tempus, durior fuit fiib ipfo ieruw / tus, quàm fiib Salomonc,

Hæc confideranda fiint, ut communes ærumnas fapienter ferre diica^ mus,Et hue régula à Petro tradita pertinet,Obedite Dominis,non iblùm bogt; nis Sc æquis, fed etiam morofis 8c durioribusgt;

Hæc breuiter attigi, ut ueri honores debiti imperfjs,re(fiius intelligatur# D Eftant autem quæftiones grauiflîmæ. An omnes iniurie tolerandæ fint,et ^quando neceflaria aut concefla fit defenfio,Et quid fit propriè Tyrannus^

Quia enim in hac humana infirmitace,multa iunt errata 8c uicia etiam in mediocri gubernatione, Anabaptiftæ uniuerlàliter non folùm periônas ma^« giftratuum, fed etiam ipfum ordinem damnant, SC uociferantur omnia impcs« ria efle tyrannides, Sciniuftam uiolentiam»

Deinde utile eft etiam feireipibsdominos, aliquando iuftè furores eo^ rum reprimi pofte»

Boflîw feu «e, P s T igitur bonus ieu mediocris magiftratus,qui habet ftudium ièu diomf nugh faciendi offîcium,8c pleruncp reCtè facit,etiamfiinterdumceftat,auC communiinfirmitatefijperatuspeccat. Taies fiint Dauid,Salomon, loiàphat, Ezechias, 8c multi alrj, qui quanquàm habent aliquos lapfus, tarnen bona fuit, ÔC plcrunc^ reeftè fecerunt»

TyrSttutquii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Econtrà Tyrannuseft, qui habet ftudium ièu-n^ooupto'ip iceleratè agendi,

plerunc^ iceleratè agit, etiamfî interdum aliqua redê facit, T aies funt Nc^ ro, Caligula, Sc multi alifi

Sunt^ harum definitionum fontes confidcrandfi ut in hac imbecillitatc humana,in cæteris gradibus offîciorum fimiles deferiptiones fiant, Sc confei^ entiæ erudiantur, quomodo Deo placeant noftri labores,cùm nulla tanta uigi* lantia aut uirtus fit,quæ fit par gubernationi politicæ uel Ecclefiàfticæ,

Defnitiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sumtæ fiint autem definitiones ex his diClis Pauli» In priore ad Coringt;

bonipfmeipis thios cap»4» inquit» Hoc requiritur,fideles ut fimus» Compleditur autem fidelt;lt; mediocrem feientiam eius rei, quam profiteris,8c deinde in adminiftratw one fedulitatem» Non eft fidelis medicus,qui ciîm non didicerit artem,tarnen exercereaudet,ièd perfidioie facit, quöd promictit ea,quæ icit fe non didiciife* Nec fidelis eft,fi didicit,8C tarnen uolens negligit ægrotos» Excludit igitur iv délitas utrunqj malum, afîèClatam ignorantiam,8c afièdatam negligentiam,

Poftquàm autem ex ifto Pauli dido didicimus, quales in omnibus offî^ ciorum gradibus efte nos oporteat, diicamus 8c ex altero dido agnofeere im^ becillitatem,quæ fimul eft in omnibus quanquàm bonis gubernatoribus» Sic enim inquit 2» Corin» 3» Non quôd fuffîcientes fimus ex nobis cogitate alio quid,tanquàm ex nobis,fed fiiffîcientia noftra ex Deo eft» Et in Ecclefiaft.cap. 7,Non eft iuftus in terra,qui quanquàm facit bona,non etiam peccer. Magnæ iunt igitur infirmitates ÔC multa errata omnium gubernatorum etiam optio morum ÔC uigilantiftimorum»

Sed tarnen fideles in officio de quibus didum eft, cùm etiam fiint ucra membra EccIefiæ,placentDeo,qui eorum adminiftrationem adiuuat,amp; infir* mitatem remittit, tegit Sc iànat,

Hanc confolationem necelTe eft fcirc omnes pios gubernatores,iuo que* que loco* Et iciat populus communes illas infirmitates in magiftratibus bonis feu mediocribus tolcrandas efl'e, de quibus dixit Petrus, Obeditedominis, non fblùm bonis ôô æquis, iéd etiam morofîs amp;nbsp;durioribus*

CE D tarnen régula uniuerfalis, firma, immota tenenda eft* Cùm præcipi* ‘^unt Magiftratus, utfaciamus contra mandata Defnequaouàm

endum eft,Sed uox Apoftolorum fèquenda* Oportet Deo magis obedire qua tü Dd non efi hominibus. Sic in Babylone redè fecerunttres uiri, qui ftatuam adorare no* obedicitdunt, luerunt, Redè fecerunt ôd Apoftoli, qui reculant obtémperare principibus populi ludaici prohibentibus Euangelrj prædicationem*

Ac prudenter dilcernenda eft feruitus corporum à mandatis, quæ iu* bent facere contra legcm Dei* Seruitus corporum quanquàm dura eft, ut fa* cultatum expilatio,aut immodici labores corporum,tarnen toleranda eft,ôd in CO cafii obcdientia præftanda eft* Sed cùm præcipiunt magiftratus,ut lùbditi faciant contra mandata Dci, utcùmiubentcoliSCinuocaricommentitianu* mina,nequaquàm obtemperandum eft*

Hæ autem quæritur, an etiam armis reprimendi fint Tyranni, præcipien* ^tcs, ut faciamus contra mandata Dei* In bac quæftione dilcernendi iùnt

Miniftri Euangelfi à politicis gubcrnatoribus* Certu eft Euangelrj miniftros non efle armatosgladio, nec debere noua imperia ui corporal! conftituere* artLtigladi» Hue pertinet ditftum, Sicut mifit me Pater meus, ita amp;nbsp;ego uos mitto*

Confiât autem filium Dei non miflùm eiTcjUt ui corporal! imperia mund! cô* fiicucrcc,Sicut inquit,Regnum meum non eft de hoc mundo* Itac^ cùm mini* Mm/îri EKJi=. ftri Euangelrj, amp;nbsp;alrj priuati homines in confcflîone non defenduntur «à legiti* mis magiftratibus, nequaquàm moueant fiditiones, fed iniurias amp;nbsp;Supplicia patienter ferant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imuerefeditù

De hac patientia conlblationcs plurimæ fiinr, ut Iciamus earn Deo pla* ‘’w» cercjficutlcriptum eft Matth* y* Beat! qui perlècutionem patiuntur propter lüfticiam* Item, Preciolà mors fàncftorum eius*

At poteftas politica legitimo modo Ecclefias tucri aduerfiis iniurias atro poli» ces amp;nbsp;notorias,ut uocant,cùm poteft,debet,iuxta illud Prouerb*24.Eripe cos, qui ducuntur ad mortem, Si dices, Vires non fiippetunt, Quiinlpedoreft dequot; cordis, ipiè intelligit* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fendere cotra.

NonconftituitEuangelium nouas politias, ouare nec infi'nitam lèruitu* tem præcipit* bed linit magiftratus uti lui imperfi legibus,quæ concedunt cer* to modo defenfionem aduerfiis iniurias atroces amp;nbsp;notorias*

OOftquàm autem de fubditorum offices tam multa di'dafunt,ukiffirnde gubcrnatoribus dicendum eft,quæ beneficia debeant fubditis* Id ex defini* tione Magiftratus intcHigi poteft, quæextatapud Ariftotelem reiplà coii!* gruic cum uerbis Moifi Deun 17. amp;nbsp;cum uerbis Pauli Rom

'T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflculioslcgii

plina,de prima amp;nbsp;fècuncïa tabula, Nec cogitandum eft,Magiftratum fimilcm cfle armencarfj, tantùm corpora fubditorum tueri, {èd prior cura fît, ut pos pulus redè doceatur de Deo,SC tollantur Idola, blafphemiæ,amp; impia dogmas ta,(]Cüt fcriptum eft* Et nunc Reges intelligite,OicuIamini filium, Item,Âpc^ rite portas principes ueftras*

Deinde amp;nbsp;reliqua præcepta Decalogi Hnt normæ gubernationis, Pro^« bibeat Magiftratus cedes,uagas libidines, furtajamp;S alias iniurias,iuftè regat iu dicia,feuerè puniat fontes, Deniqp ut Paulus eruditiffîmè dixit, omet honore bona opcra,amp;: puniat inhonefta opera, id eft,pugnantia cum lege Dei,

Etfi autem hæc deicriptio breuis eft, tarnen cogitent prudentes, quanta moles maximorum operum gubernatoribus imponatur, cum Deus uult eo* totius Decalogi,in externa difciplina cuftodes efTe^

'^1 Oties iam didum eft. Legem promulgatam eftejnon-folum diftipling can* -*■ fa, Ced ut accufetpeccatum,amp;^ oftendat,qualis ordo in natura hominum eft ft deberet, Quare Sf optimo ordine præcepta recitantur.

QgbjtM pr^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda Tabula, cxoria eft à parentibus, uidelicet, à ftirpe fbcictatis, Si.

ceptum tue^ nbsp;nbsp;nbsp;j'p{^ gubernatore inter homines. Conftituta iam focietate, fit cura tuendæ

tumfxietAté, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt autem in alrjs præceptis dictum eft, legem Dei concionari non tan^

turn deexternis operibus,fed de omnium uirium ordine inhomine,icaôC hoc Qaoworfo præccptum enarrac Dominus Matth.J. Non occides,id eft, tab's fit ordo om^ mum uirium,Ncc manus nec mens,nec uolunras,nec cor occidat hominem,fedl

prtceptum, omnes uires intueantur Deum, oC propter eum ament oi roueant communem confociationem, non uelint cuiquam nocere.

negdtiuis in* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sit autem in confpedu régula,quæ etiam cætera præcepta illuftrat, Ne«s

gatiuæ orationi.innexæ funt Sc aftïrmationes,ut ciim iûprà dicitur. Non ha* bebis Deos alienos,expreflc additaeft Siaffîrmatiua,Ego fum Dominus De* us tuus,qui eduxi te de terra Aegypti. Prius monftrat,quis fit uerus Deus,8d teftimonium addit,qu'oagnofcendus eft. Si difeernendus ab omnibus corn* mentitijs iluminibus, Poftea addiditexclufiuam fententiam: Nonhabebiss Deos alienos.

Sic in fecundopræcepto,ciim abuius nominis diuini prohibentur,neceft fe eft intelligi iuftos ufus ftuerifïîmc præcipi. Ita in hoc præcepto Si ftqucnti* bus, negatiuæ orationes compledunturaftirmariuas. Non occides. Ergo iuo vîrfutes (juin quifqjloco fiteuftos humanæfocietatis, Et pertinent ad hoc præceptumuir* tipr^cepti. tutes, lufticia particularis,beneficentia, æquitas, manfuetudo, dementia ftu miftricordia ♦

Ï-JIC autem necefie eft moneri difeentes de Magiftratuum offîcio, quibu» ^præcipit Deus, ut fontes occidant.

V traep Lex diuina eft. Non occidas,ftih'cet,priuato afFedu,amp; extra or* dincm «à Deo inftitutum ftu approbatum, Sed magiftratus iuxta leges tollat fontes, Id mandatum ualet,quia exceptio eft diuinitus addita Decalogo, uide* licet

licet itSj ut luxca leges tollanturfontes, qua i’n re magi'ftratus nonoccidit pri:lt; uato affeótii, aut pn'uato arbitrio, fed obtempérât mandato diuino, amp;minilt; fter,ac ueluti' manus eft Dei,hoe modo declarâtisiram fuam aduerfus fcelcra, CLiftodientis communem focietatem.Scueriffimèenim præceptum ell Deu* teronomij undeuigefimo caplte, Non pareet oculus tuus, led fumas animam pro anima, amp;e.

A C Ici'endum efl,quacuorgraui'flÏmas eaulàs elle pubh'earum pœnarum» nbsp;nbsp;nbsp;Qudtuorfunt

Prima ell, lullieia Dei, quia Deus utilein genere humano ex his eXf publica emplis intelligi, elfeDeum, dilcernencem itifta ôd iniulla, ôd uerè iralcentem iniullielæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^flida cei,

Ibcietatis, Deus hoc modo tolhceos, quilegicimam Ibcietatem turbanr, imo Scintelligi uulc, fe cullodem elfe politici ordinis, quia régula eil uniuerlalis, ‘ quot;nbsp;Omnis qui gladium acceperit,gladio peribit, Ac recrahit Deus Ibntes ad pcci» nas,etiam cùm exmagillraruum manibus elfuserunt.

Tertia eft exemplum, ut cùm uidet multirudo peenas Ibntium, plurimi ï i ï-coerceantur metu lïmilium poenarum, ßeut dicitur, Lex eft iniuftis pohta, Ccb licet uc lege amp;nbsp;metu reprelli,imperent externis membris,ne délinquant,

Quarta caulà eft, Commonefaefio de futuro iudicio, Nam ex his paucOi* t ’ ƒ rum pccnis uult nos Deus ratiocinari, cirm uere irafcatur peccaris, reftareali* ud iudicium,in quo horribilitcr Deus puniet omnium lcelera,qui non funt ad iudicio. eum conuerff, nec quæfiueruncremiftionem per Mediatorem, hcut præcipit.

Ex hac doeftrina de officio Magiftratuum, iam facile eft interpretari [end tentias,quæ prohibent uindidlam, ut apud Paulum, Non uindicantes’uosmet nbsp;nbsp;nbsp;umdi»

ipfi,lcem,Si qtiis percufl'erit te in dextram,obuerte ei Sc finiftram, Hæc didla omnia necelfe eft lie intelligi, ne tollatur officium Magillratus, Quia manifc;» * ftum eft,id exprelle «à Deo mandatum ÔC lancitum elfe.

Teftimonia nota lunr ex capite decimotertio EpiftolæPauli ad Roma* nos,Poteftatcs quæfunt,ordinatæ funt à Deo: ncquaquàm dubiiim eft,po* liticumordinem Ingens beneficium Dei elfe, ut alibi copiofius dicetur. Vera eft igitur amp;nbsp;firmilfima interpretario, dicfia illa,quæ prohibent uindiulam,tan* tum prohibcre uindicfiam priuatam, hoc eft,non ordinaiam à Deoiuxta leges politicas »

Acdióum in Deur, Mihi uindióam, amp;r'egô retribuam,ueriffimè com* prehendie officium Magillratus, Nam amp;nbsp;pœnalegitima.quamagiftracus foil tes afficit,eft opus à Deo ordinatum amp;nbsp;approbatum.Deus immediate aut per Angelos,punie Phavaonem,8c Sennacherib, Mediate uerô per Dauidis du* cemjpunit Ablblonem, per Auguftum punit Antonitim,

Hæc perfpicua funt, kacp in dido, Mihi uindidam, necelfe eft compte* hendi totum officium Magiftrarus, de quo infra rurfus dicCndum erit.

Nunc inlerui hanc breuem commonefadioncm, ut iuniores præmunici ruroresf^nd» fint contra furores Anabaptiftarurn, qui indicia Sc pocnas, ÔC multas partes baptiilarum ordinis politici damnant, nec intellipunt dilcrimeniufticiæfpiritus, ÔC uitæ

, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu praceptii,

Sciant autem omnes homines, gubernatores 5c fubditi,ordinem politi* cum, cùm fapientia ôi iufticia Dei ordinatus fit, amp;nbsp;approbatus,rem bonam eft

{ê,quam om nes propter Deum uenerari debemus^Sóqua uci omnes bona con# fcientia, in uita politica poiTumus.

Ac uult Deus in talibus ofRcrjs multas uirtutes exerceri Sé lucere^fidcm, inuocationem in periculis, gratiarum acflionem propter auxilium, celebratio* ncm iâpientiæ ÔC iufticiæ Dei propter ipfius ordinis inftitutionem amp;nbsp;confer* uationem^præterea patientiam Sé diledionem erga ciues. Oftendit enim ma* gnitudo Sé uarietas negociorum Sé periculorum uitæ,in bac ciuili confuctudi* ne offerri occafiones omnium uirtutum exercendarum,

iuprà didum eff in negatiuis orationibus, comprehendi Sé quaidatn ’ affii'rmatiuas, ica hic cùm prohibitæ hnt uagæ libidines, quærendæ iunt afî firmatiuç iêntentiæ*

Sextum pr£^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cùm fccderis coniugalis uiolacio prohibeatur,fimul intelligas approba*

fcpt«« inunit j-i Sé muniri fccdus coniugrj,quod quidem Sé ancea in precepro quarto appro* batum eft. Honora patrem amp;nbsp;matrem. Et adiungantur alia expreffa teftimo* nia,GeneC2, Erunt duo in carnem unam. Et Mac.iÿ, Quos Deus coniunxit, homo non feparet,

Çlt igitur prima dodrina huius præcepti affîrmatiua,Cum Deus uoluerif ge* ‘~^nus humanu per propagationem côferuari, certo modo opus generationis ordinauit,ac unum marem Sé unam fceminâ perpetuo Sé indiffolubili uinculo uult coiundos effe, ec extra hâc confuerudine,prohibet omnes comixtiones, oiiomado in» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec hoc decretum fingulari conlilio ftatim in Paradifo promulgatum eff

fiitutum fit I\Jam cùm dicitur, Erunt duo in carnem unamjfimul iancitur Lex coniugff In* ra««gi«w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duorum coniundio. Et prohibentur omnes uagæ libidines. Tan*

turn enim unius maris, Sé unius foeminæ coniundio approbatur, Ec indiflolu* bilis coniundio inftituitur in dido, In carnem unam,id effindiffolubilicer co* pulacam. Hæc eft fimplex Sé natiua horum uerborum ftntentia.

Simul autem hie confiderandum eft, quare Deus certo modo generatio* nis opus ordinaueric Sé caftitatem fanxerit.

Cdftittn ^uid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft autem Caftitas, aut prorfus fine commixtione uiuere, fi natura poteft

incontaminate uiuere, ut angclica.aut puerilis natura, aut aliqui donum habe* tes, aut feruare feedus legitimi coniugrj, Sé non uagari extra coniugium,

Ideo autem Deus ianxit caftitatem, quia ut cætcras omnes uirtutes ordi* nauit, ut eflent ceftimonia de ipio, Sé diicernerent eiim à malis naturis, ita amp;nbsp;caftitatem ordinauic,quæ eft infignis Sé conlj3icua uirtus,ut cogitantes eum in omni dodrina Sé inuocatione,etiam cogitatione caftitatis difeernamus cum à diabolis,Sc alrjs immundis naturis.

Vult enim Deus agnofti Sé diicerni ab alrjs omnibus naturis per certas proprietates,quia non poffumus eum brachrjs compledi, Ec hæ propriecates in omni inuocacione cogicandæ iunt, ut uerum Deum ab omnibus naturis SC commentitrjs numinibus diicernamus, Neceffe eft enim cogitate quern allo* quaris,ubi fe hie Deus patefecerit, qualis fit, an Sé cur exaudiat,

INcueatur ergo mens hunc uerum Deum, qui fe patefecit miftb filio, Sé editis teftimonijs,refuicitatione mortuorum Sé alijs^Sé fimul cogitet hunc uerè con* ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditorem

ditorem efTe amp;nbsp;opitulatorem, lapientem, exaudientem, ueraccm, bonum, be^ neficum,iuftum,caftum,irafcentem omnibus iceleribus, quecum hac fua men^ te èC uoluntate pugnant*

Vc igicur cafticas in genere bumano intelligatur, leges de ea tradidic, fèuen'Hïmis pœnis uiolanones earum punit, ficut nequai^ dubium ed, etiamfi Humana indicia negligenter puniût uagas Iibidines,tamê diuinitus eas puniri

na igicur caufa eft hec, quare caiïitacem uoluit nobis notam cire,uc diG caufi cernât ipfum ab immundis naturis,

Al nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/-ri'i-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 1’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t uolutt noOint

Altera caulaelt, cum Ueus uerenttalis mens pura oCordinata, uult nos eßecafliate. quocp intra rnetas quas ordinauit,coërceri. Non cogitant homines prophani ^pollutihas grauiffîmas caufas, fed bonæ mentes confiderent cas, amp;fimul pcenarum magnitudinem concempîentur, quæ propter libidines per totum genus humanum uagantur.

Ad harum caulârum confiderationem adiunganturpræceptade caftitaiï âe te poenarum comminationes, Sc exempla» Et prima uox prohibens uagas libidines,eftiententia édita ante laplum. Eruntduoin carnem unam, pollea: decalogus inquit,Non mcechaberis» Et Leuit.iS. recenfènturmultæ prohibit tiones inceftæ confuetudinis. Et ad Ebræos dicitur, Scortatores adulceros iudicabit Deus,

Ephef.J, Omnis icortator aut contaminatus non habebit hereditatem in regno Chrifti.Nemo uos decipiat uanis ièrmonibus, Propter hæc enim uenit ira Dei fuper inobedientes,

Hæcdiclafuntinterpretatiohuius præcepti in Dccalogo, quælèmper in confpedu fint,ut fîrmiffîmè teneatur fententia Dei de caftitate, nec intuen* tesËthnica exempla,difccdarnus à régula diuinitus tradita,

Multa etiam pcenarum exempla nobis proponamus, Ccrriffîmùm eft atrocem uiolationem huius prçccpti atrocibus pcenis etiam in hac mortal! ui^ rapuniri, Sicuthiftoriæ Sodomorum, Dauidis,principumIfraëlinuicelîmo quinto capite Numerorum oftendunt,Et omnibus temporibus omnium gen^ tium homines exempla multa cernunt, Ideoqp in Prophetarum libris aliquæ hiftoriæ, quan^ paucærccitancur, diftamusdiuinituspunirilibidines, ubin cunq? lîmiliafcelerafiunc,

Eftautem amp;:hocin pcenis confiderandum, uagarieasinpoftericatem, quia regula,quæ extatin libro Sapientiæ uera eft, per quæ quis peccat, per ea^ dem punitur, Peccata feminecommifta,puniuntur in lêmine,ut poft Dauidis adulterium,filius fororem ui comprimit, amp;nbsp;alter filius fracrem interficit,amp;: ad* fereadem ^tt uerfus patrem mouet feditionem, Oedipi filt) mutuis uulneribus pereunt. Et nitur, uagantur pœnæ per cotas genres.

Hcc cota dodrina femper in conipeôu fit omnibus,ut Deo obtempéré^ mus in tuenda caftitate, èc iram Dei, triftiflîmas pcenas propter nos ipfos, amp;pofteros, 8d totas genees uitcmus.

Diligenter autem confideranda eft particula Genef, 2.' Dixit Dominus, iußiMio ««« Non eft bonum homini efle folum,faciam ei adiutoriu 2c, Nam in uerbo, Di* ’W xit, hæc omnia comprehenduntur,quæ receniui,uidelicet,cùm Deus fit mens cafta, uelle eum in opéré generationis feruari certufn ordinem, ac horribiliter j^afei »agis nbidinibus,amp;: cas punirCf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

Hæc tota deïiberatio ïnclufa eft uerbo, Dixit, id eft^ iàpientia diuina amans iufticiam, caftitatem SC alias uirtutes fecit hoc decretum, quod unit ra* turn ôd fîrmum efle, ut talis fît ordo operis generationis, Sc. hune ordinem pa^ tefecic, ac uulc ratum amp;nbsp;firmum efle, ac ièueriffîmè puniec omnes uiolantes hune ordinem,

Hæc omnia cùm non dubium ßt in uerbo,Uixit, comprehenlâ efîcjhanc uocem infixam animis, diligenter omnes pi) confiderent, amp;nbsp;cogitatione eius exufeitent animos, ut uelinchuic immoto Dei decreto obedire, amp;nbsp;pcenas fu^

gere,quia prorlus non dubium eft, pcenas ordine diuino icqui huius decreti ui^ olationem.

lam cogita, quanta multitudo in toto gencre humano, uarqs modis pob luta fit, amp;nbsp;polluatur omnibus ièculis, Cogita etiam pcenas quæ propter has contaminationes in toto genere humano uagantur,

Præcipuè uerô confideranda eft inhacrediabolimalicia,quifurensos: dio Dei,amp; uult huius ordinis infinitas ac teterrimas confufibnes,amp; iemper im pulit homines, ut uarrjs modis iè polluerent,imô ut iuperftitiofos cultus exco^ gitarent omnibus ætatibus ad polluenda corpora.

Et in hac fenetfia mundi impulit Romanos Epifeopos Mahometum, fimul ad hæc duo tetra icelera augenda amp;nbsp;confirmanda, uidelicetaduarios cultus Idolorum,amp;: ad uagas libidines,

legî Pontifia Neceflè eft autem Ecclefiam Dei doceri,ut Pontificiæ Legi opponat hac Deus,Non eft bonum homini elTe folum, Quoties citatur Ponlt;« ^^^’^a’^^Epilcopi,Sacrificuli3amp; fimiles. Sic dixit Papa,fic Dixit Deus, dixit Ecclefia, opponamus his legibus hanc uocem, Dixit Deus, Aeterna amp;nbsp;immota autoritas eft decreti diuini, quod congruitad gternam normam men^ tis diuinæ. Et cùm aliud ftatuitur, fit hoc non tantùm ccccitate humana, ièd fumma diaboli malicia impellente cœcas mentes hominù,qui cùm fciat,quantf turn Deo diipliceant Idola amp;nbsp;uagæ libidines, impulfor eft ad utruncp malum, fimul ut horribili odio Dei morem gerat, amp;nbsp;ut maiorem multitudinem homi«« num trahat in æternum exitium,

Cogitemus enim quanta agmina animarum perierint, propter legem cœlibatus facrificulorum,amp; propter impia nota monaftica. Infinitum malum eft,nec ulla creatura magnitudinem eloqui poteft.Ideô Paulus iftas impias le^ ges nota cœlibatus nominat dodrinam d^moniorum, ut ftiat Ecclefia taies â diabolis oriri,ÔC cas conftanter damnet Sc execrctur,

Df diâo Pauli Hic autem opponunt didum Pauli, qui uidetur pugnare cum dfcflo in tionumeftho* Gcnefi, Paulusinquit,Bonum efthomininonattingere mulierem,InGenefi «WJtundttin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3icitur,Non eft bonum.Simpliciflîma refponfib eft,in Genefi,ubi eft de^»

^erc uxoretn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aturæ, traditur régula communis de maxima parte generis humani,

ficutconditum eft,ut fitfœcundum, Itacp necefteeft obedire regulæ in Gene^ fi, omnes qui iùnt fœcundi, niß ßnt in coniugioycontaminancur. Ideô ipfe Paulus addit, Melius eft nubere, quam uri,

Sed in alio loco Paulus de Exceptione loquitur. Si gui non iunt idonei ad. coniugium, aut non contaminantur in cœlibatu, hi fdant fe exceptas efle à communi régula, nec peccant fi manent cœlibes, modo ut fint tales, qui non contaminentur ♦

ISLon ftirtum faae^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Z^Rdinem confidera, Qinntum præceptum uitam Corpora fingiilorum ieptitnupr^^ '^tuetur, Sexcum coniugia, Sepcimum, domos feu Nidos fi'ngulorüm, ceptum munit resaduidum neceflarias» Sciamus autemôChicinclufàmeflèadfîrmaduam (cntenn'am in prohibitionefurti, Nifienim diftincftiodominiorumjamp;frerum nï difi'mélio^ proprictas efletjadpcnatiofurd nihil hgnificaret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemdommi*

Cùm autem hcc uox diuina non fit'ociola,amp; furari baud dubic fiPnificef, res aliénas fine iufta caufa auterre,féu ui feu fraude,manifeftum efi: in hoC præ^ cepto^diftinédonem dominiorum èc rerum proprieratem fanciri SCconfirmâ:« ri. Et quodes legis uocem audimus, fimul compleólamur additas promiffio^ nes Sc comminationes, quæ func nerui legum»

Tuetur Deus legem dehomicidijs,manifeftisexemplispœnarum,fiue magiftratusfic executor, fiue cefletj ut Icriptum eft. Qui gladium acceperir, gladio peribit. Retrahk enim Deus ipie uarfjs modis ad pccnas edam illos, qui ex manibus magiftratuum elapfifunt. Eodem modo de pcenis in cæteris præccpds omnibus lentiendumeft. Ideô Propherainquit, Væquifpolias, quia ipoliaberis. Et hinc multa dicfia à patribus accepta extant. Male parta, male dilabuntur,

ORimùm igitur hæc lex fit nobis teftimonium contra fanadcos,qui Euange:# Qj^^cûnfidet lium transformant in Platonicam politiam,amp;: fingunt Deo difplicere difi

tinâionem dominiorum. His furoribus opponantur, amp;uerba huius legis,8c cepto, pcenæ diuinitus propoficæ rapientibus res aliénas.

Secundo, gratias agarnus Deo, quôd hune pulcrum ordinem inftiruit, quôd adprobat rerum diftinétionem,uult te frui rebus tuis,ÔCfuam legem ôô pcenarum comminationes,circundat tuis rebüs penè,ut mcenia,quia ueriflîgt; mum eft,magislege Dei ÔC pcenarum metu, iuam cuiufcp domum munitam cfle diuinicus,quàm ullis mûris,foflîs,turribus,aggeribus Sc uallis. Hæc bene^ü ficia Dci âgnolcamus,8d fareamur ipfum efle autorem eteuftodem politici or^^ dinis,Scgrati tueamur hune ordinem, amp;nbsp;feiamus nos bona confeientia rebus noftris un poirc,8d Deo placere talem rerum ufum legibus ordinatum.

Terdô,Rcprimamur uoce Dei,8d pcenarum metu, ut abftineamus à re^ bus alienis,ôt nec uoluntas,nec manus fint auidæ rerum alienarum. Et tarnen cùm focietas hominum deuinda fit hoc modo,ut finguli aliéna ope indigeant, confilium Dei ÔCeainreconfideremus.

Vult Deus per contradus,in quibus feruatur mutua æqualitas,res ebm^ municari. Agnolcamus igitur uoluntatcm Dei,amp; æqualitatem in contradi^« bus præftemus,ut Lex fignifîcat, Diligas proximum,ficut te ipfum.

Imô amp;nbsp;hæc dodrina de Âequalitate,fit commonefadio,iufticiam eiTe qualitatem,amp; Deum cùm fit iuftus, æqualem efle omnibus hominibus, nec eü, fe apud eum -Tj^oo-wTroXH^Îap. Hæc confideratio digna eft eruditis,ut agnoicant in fingulis uirtutibus commonefadiones aliquas eife de Deo, ut mox de uerita^ te magis apparebit.

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I er Lr s

J?V hocl)rlt;xce^to facilè conj^icipotefi adfirmatiua fèntentia Yidelicetyfii ijeraXi oratio ■*amp; tota cxcerna adi'o fit congrua cum mente,amp; fint firma dnfia amp;nbsp;paóta»

Qilduû pra» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam hic de uirtute pukerrima precipitur^quæ nommatur ueritas^quam

ceptum pr,egt; omncs intelligunt in hac communi uita maxime necefîàriam efie, ut uidemus, apttueritite. ß nulla cfiet fides paefiorum, magna ex parte contradius tollerentur. Judicia etiam eiTent horribilis confijfiouitæ,imô plena latrocinqSj finoneflét quæ# renda ueritas, Sc iuxta uera teftimonia pronunciandum.

Neceflaria eft etiam ueritatis conièruatio in artibus. Nam fi Medicus pro lalubri medicamento daret uenenajextinguerentur homines, Isft igitur euidens utilitas ueritatis in contradibusjudicqs Sx!: artibus^Ac fit in confpedtu hoc præccptum Dccalogfiut ueritatem fumma cura tueamur,

Ac ut de mendacijs contradJuum ôdiudiciorum,quæfunt infinita,iam nondicam, dolendumefttantosefiTefurores hominum, ut in artibus laudem ingenij ciTe ducant,ueras fêntentias Iabefadtare,amp;g]gncre nouas opiniones Sé præftigfis fophifinatum eas defendere. Hi ludi pugnant cum hac uoce diui^^ na,Non dicas falfum teftimonium,

Sed maius fcelus quando ueritas S' puritas dodtrinaz coclefiis corrûlt;» pitur^jUt omnium temporum hæretici amp;nbsp;impij Dodlores horribiliter earn cor* rumpunt, Hæc peccata non folum cum hoc odauo præcepto, fed etiam cum primo amp;nbsp;fecundo pugnant.Non àdfumas nomen Dei uanè, Harum maxima^ rum rerum confideratio necefiaria eft uitæ.

Kdndätum de Addo amp;nbsp;hanc admonitionem, Vult Deus à nobis amp;nbsp;intelh'giamp;amari dnwnfù uerb ueritatemj ut feiamus amp;nbsp;ipfum ueracem ejfe, Sicut Paulus inquit, Efi autem Tmeftt^d^’ Deus uerax, Itacp èc comminationes amp;nbsp;promifiiones ipfius feiamus ratas èC Dfjw/jtwdxfirmifiîmaseife, amp;deeius uoluntateex ipfius fermoneiudicemus, ac feiamus fine ulla dubitatione, uelle eum id quod uerba fonant. Promiffio remifiionis pcccatorum uniuerfalis eft, quam offert omnibus agentibus pocnitentiam ÔC credentibus reconcihationem,Et quidem fancita eft iureiurando. Non igitur aliam eius arcanam uoluntatem effe putemus, quia Deus eft uerax, Nee funt in Deo contradidoriæ uoluntates,

Adfirmat etiam Deus fæpiiTimè Ce nee uelle nee approbate peccatum.Et cap.8. Zachariæ exprefte dicitur,de peccatis, Hæc funt quæ odi,dicit Domi* ' nus. Cum autem ucrax fit Deus, firmiftîmè ftatuendum eft, Deum nequa^ eflecaufameffi'cacempeccati in hominibus. Eft igitur libertas aliqua amp;nbsp;con* tingentia ♦

Deo,multum prodefle, Hanc igitur admonitionem de uerirate in Deo,ftudi* ofi læpè cogitent,

\ ƒ T autem in cæteris præceptis multô fuimus breuiores,quàm doftrinç hu* * lus amplitudo poftulat, fed hæc breuitas ad huius compendij modum ac* commodata eft,ita nunc quoep omittam longiores declaratfones,quæ hic reci* tantur de diftintftione Mendaciorum,de uanitate,de adulatione, de obtretfia* none, de padis honeftis amp;nbsp;inhoneftis,

officiopedißi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Excufàntur diffimulationes uel occultationes ofîiciofæ in diefiis autalt;fii*

onibus, in quibus ea occultantur, in quibus confeftîo non necefiaria eft, imö amp;nbsp;alijs quos tegere debemus,noceret,ut lofuæ 2. Raab narrat abqfie fpecula* tores. Ec I, Reg, nbsp;nbsp;Michol impofica ftatua in ledum,refpondet militibus pa*

tris,ægrotare Dauidem,Et 2. Reg.iy, mulier in Bahurim narrat abrjfle Daui«« dis comités.

Tales occultationes aut elufiones,non à uanitate orte, fed ut alfjs profint,' non fiint peccata,nec redè uocantur mendacia, fed figuræ potius,amp; offîciofæ diflîmulationes, fie amp;nbsp;figuras uoco, apologos amp;nbsp;poëmata docendi caulâ corn«« pofita,quæ ab alfjs iocolà mendacia dicuntur, cùm reuera fint officiolæ narra«« tiones,que continent imagines piëlurasjuon ad nocendum excogitacas^fed ut fignificatio fit illuftrior, ut qualis fit Tyrannus clarius conlpicitur,cùm Lu^ pi aut Draconis imagine pingicur,

CE D mendacium propriè eft, cùm uanitate, aut cupiditate nocendi falià di«« WfnJfr««« ‘^cuntur,aut uera negantur, ièu palàm, feu labyrinthis ibphifmatum inuoluta ■* ueritate,quam confiteri oportebat: Vt non folùm peccant,qui manifeftis men daerjs aliorum uitæ, famæ, aut rebus infidiantur, ut Siba uenenata calumnia apud Dauidem Igdit dominum fuum,Sed etiam cumulant ftelera, qui amp;nbsp;men^ tiuntur,amp; prætextus affi'ngunt,ut ipecie ueritatis mendacia confirment,

Plena eft autem uita talium ibphifinatum non in iudierjs tantum, led etigt; am in religionibus. Hæc horribilia mendacia execrari amp;nbsp;uitare magna iapien* tia eft,öd uirtus neceifaria,ac Deo grata, r^E pa(ftis,item de uotis régula uniuerlalis teneatur, Iniufta nec promitteda ■’-^eflë,nec faciénda,etiamfi fint promifla,quia non funt facienda mala, ut ue«: niant bona,Et reële diefit Iurifconfulti,nullam ualere paëlionem turpitudinis, dd,etidfiÇunt Item iuramentum non debere clfe uinculum iniquitatis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promilJit,

Hæ communes regulæ fint omnibus’notiffimæ, Ideô paëla aut uota,qug obligant homines adpeccata,ut adimpioscultus,autaliapeccata,necefîeeft refcindi,

Necefle eft igitur eos qui in uita monaftica coguntur ad focietatem im* piorumcultuum,abilla ibeietate difcedere, ficut feueriftimê præcipiunt hæc diëla primi præceptfNon habebis Deos alienos, Item Fugite Idola, Item, Si quis aliud Euangelium docet, anathema fit.

NOnum amp;nbsp;decimum addunt declarationem^ut (ciamus lege Dei non folum deexcernisoperibuspræcipi, (edaccufàn amp;nbsp;damnari eti'am uici'um rens in hac deprauata hominum natura, quod uocant prauam concupifcentij! prlt;£cedentiîi, am .Suprà autem de uocabulo di cTtum eft, intelligendos elTe defeólus èc ’ara^iap in omnibus uiribus appeticionibns. Non appeticiones ipias quales in natu* raconditæ funt*

Nec tantum damnantur mail afFedus^ad quos accefti't confen{us,ut mo#gt; i« lege nachi amp;nbsp;Pharifæi docuerunt, fed ilia ipla mala nobifcum nafcentia,icilicet de«« fedus amp;nbsp;prauæ inclinationes,id eft,caligo de Deo in mente,auerfio uoluntatis nbsp;nbsp;fedmla

à Deo, amp;nbsp;contumacia in corde repugnans legi Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncHlcum nap-

De his mails hærentibus in hac deprauata natura inquit Paulus, lenfus carnis inimicicia eft aduerlus Deum, Legi enim Dei nec fubr)citur,necfubrjci poteft, Nec leue malum intelligatur,cum nominat inimiciciam aduerfus De«« um,M.uItas enim peftes comple(ftitur,uidelicet,quôd mentes non firmiter fta* tuant efle Deum, irafti Deum peccatis, amp;recipere confugientesadfilium, Ffff quod

quod uoluntas amp;nbsp;cor funt fine uero nmorCjfine fi'ducia æ diledione Dei, Ha^ ' beat Sduagos motus infinites contra legcmDei, fcilicet, confidentiam pro;« priæ fàpicntiæ aut uirium,contemtum aliorum,inuidentiam,ainbinonem;,cu* piditatem uindiefiæ, flammas libidinum, Hæc omnia compledtitur Paulus uerbo inimiciciæ,in quo eti'am reatus intelligendus eft.

OAC interpretatione horum præceptorum confiderata, fateri necefle efh ^nullum hominem in hac deprauata natura, in hac mortali uita legi Dei tisfacere pofle, ut fuprà quoep didum eft» Et in Sanctis funt exempla interior rum lapfuum,ut Modes dubitat amp;nbsp;trépidât ciîm ferienda eft petra. Et Dauid inquit ,Non iuftificabitur in conipedu tuo omnis uiuens. Et Paulus clamitat. Non eft in carne mea bonum amp;c»

Agnofeamus igicur amp;nbsp;ueris gemitibus dcploremus immunditiem no^ ftram,Ôôdifcamus nos recipi placere Deo propter mediatorem fide, non propter noftram munditiem aut dignitatem, ut poftea copiofius dicendum erit,

(DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET C 0

ÇVmamus primùm â legibus politicis qualemcunq^ commonefadionem, '^Manifeftum eft contemni Legum ÔC Magiftratuum uocem èc autoritärem, nifi poenis afticiantur contumacesjkut didum Aefehinis citât Demofthenes, Nihil ualet pohtia,quæ non habet neruos contra contumaces.

vniucrfe legi Sic amp;nbsp;Deus uniuerfæ legi addidit triftiftîmas comminationcs,quæ iæpè additie funt repctitæ funt,fed in Malcdidionibus Deut. 27, multæ coaceruatæ ftint. Ncc comwwîrftto» exiftimenturillæ maledidiones,inania terriculamenta effe. Sed feiamus De^ um ueracem cftcjamp;^ uerè irafti pcccatis omnibus. Etomnia pcccata fingula mercri æternam iram 8^ ditcniam damnationemji ifi fucrit fada remilîîb pro^ pter filiumjuxtaillud, Maftdidus, qui non manetin omnibus, quæfcripta funt in Lege.

Atrociddelh ÇEd pn'us de politica Só externa contumacia dicam. Ccrtiftîmum eft regulär au puniuntur '^ritcr atrocia delida comitari in hac uita atroces pocnas,ut de Homicidis in# ^’’hacuia”'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus,Qui gladium acceperit,gladio peribit. Et de raptoribus dicitur,

Væ qui fpolias,quia fpohaberis,Et de inceftis dicitur,Leuir,i8. Cananxos de# letos eife propter flagitiofas libidines,amp; addit,Cauete,ne amp;nbsp;uos fimiliter euo# mat terra.fi fimilia facietis. Nec dubium eft maximas calamitates in teto oc#

■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö

nere humano pccnas effeingentium peccatorum, cultus idolorum, periurq, homicidiorum,libidinum,amp; rapinarum.

Hæc dodrina de pocnisinhacuita fit infixa animis, quam efle ucrifti# mam clamirat manifefta experientia, quæ etiam Ethnicos conuicit, ut feripie# rint Sc docuerinr, ordine diuino haud dubiè atroces pœnas comités eftèatro# cium icelerum, ficut dicunt ufitati uerfus.

ôult;yt/ç av6fWTTu/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûUK a7rOTio'amp;.

Hæ autem pcenæcorporales,etfi propter iufticiam Defmox infiiguntur tarnen ideô etiamfi ordinatæ iunr, ut fint figna uenturi iudicij, nbsp;nbsp;inde difea#

muSjCÎim non omnia ftelera punianturin hac uita, iècuturas eifepœnas poft hanç

hancuitam. Er manfuros efTe in ilKs pceni's, omnes qui non conuertuntur ad Deum^ficut uox Euangelrj deinde clarius hoc indicium cxpreffir, uc loh» 3. di;« citur. Qui non credit in filium,non uidebit uitam,fed ira Dei manet fuper eû, .■ Item, Qui non credit jam iudicatus eft»

Ï__IAec primùm de pcenis monere necefle eft» Sed addendum eft,cùm Euan^ i^udngcUum

~ nbsp;nbsp;1 Qz - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ICA rj • J* Plt;iCrpanA.

tur a culpa oc a pcena æterna omnes,qui conuertuntur ad Deum hducia médias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

atoris,amp; ex regno peccati, amp;nbsp;æternæ mortis transferuntur in regnum iufticiæ Sc uitæ æternæ» Sicut loh» 3» iæpè dicitur,Sic Deus dilexit mundum, ut filium iuum unigenitum dederit, ut omnis qui credit in eum, non pereat,fed habeac uitam æternam» Item, Qui credit in filium,habeac uitam æternam»

Sciendum eft igitur remitti pccnam æternam conuerfis ad Deum, Nec dubium eft mitigari etiam præièntes pcenas» Sicut in PiàImo 77.dicitur,Non accendit totam iram fuam» Et Ofcæ ii.Non faciam furorem iræ meæ»

Mancre tarnen aliquæ pcenæ præièntes poftunt, quibus fanfti amp;nbsp;elefti quocp caftigantur, ut Pialm» 8 8» dicitur, Vifitabo in uirga iniquitates eorum amp;c» Miièricordiam autem meam non auferam ab eo»

Ex hac additione Euangelica fumatur interpretatio comminationis in primo præcepto, de qua magnæ diiputationes funt,cùm dicitur uagari pccnas in tertiam amp;nbsp;quartam generationem» Verba loquuntur de pcenis corporalis bus,amp; Deus iuftus Iudex oftendit, delifta contra primum præceptum maiora efle cæteris ‘deliftis. Ideô fuo iudicio pcenas maiores conftituit, Sed tarnen cum Euangelium oftendat liberationem à lege, affirmât etiam tolli in conuers ToHuntur in fis pcenas æternas,amp; mitigari præièntes» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuerfispœ^

De hac liberatione à lege exprefle concionatur Ezech. 18. Anima quæ peccauerir,ipià morietur» Filius non portabit iniquitatem Patris amp;c, Affîrs prafcntet. mat enim præter legem, annunciari remiftîonem peccatorum propter uentus rum Dominum,amp; uocem Euangelq recitat,addito iureiurando» V iuo cgo,dii* cir Domjnus, Nolo ego mortem peccatoris» Ita Ezechielis concio quæ uidelt; tur diftèntire à Moifejntelligatur eflè uox Euangelq, ficut eft ueriiïîmë,amp; ans nunciare liberationem à Lege»

t-TAec de pcenis legalibus dixi,Nunc addam pauca de præmrjs, ut textus dis ^cit, Qui fecerit ea,uiuet in eis» Item, Honora patrem amp;nbsp;matrem,ut fis Ions gæuus fuper terram»

Hic etiam primùm de politica obedientia, præmijs in hac uita dicam» Politicdolcdu Et ut antea regulam recicaui, atrocia delifta comitari atroces pcenas in hac uis ta,Ità reguläre eft homines bénéfices, uitantes homicidia, periuria, adulteria, habere uitæ curium tranquilliorem, Sicut multadidîa iàpientum fumta à pas tribus, amp;nbsp;teftimonrjs experientiæ, promittunttalibus maiorcm tranquillitas tem,ut didum Theocriti,quod congruit cùm PfatGenerationi redorum bes nedicecur* îua'iSiuii^aiJ'iOS'i/Ta: Àw/a,J'ud5'£€£amp;5p tP’ ou.

Hæc regularia iùnt,fed tarnen multi honefti etiam triftiftîmis calamitas tibus opprimuntur, quia multafunt arcana magna peccata,multa etiam pas rentum tetra flagitia,qui Epicureis furoribus aut Idolis polluti func» Hinc latè uagantur pcenæ per pofteros»

IJÄcc de præmqs prælentibus difcipKnæ polidcæ dixifTe fatis Hg Sed cum -^-hæc deprauata natura hominum nequaquâm poflîcLcgidiuinæ fatisfa«’ cere,Sé Temper multa amp;nbsp;magna peccata in renatis non renatis hæreant,ma^ nent communes pcenæ, mors ÔC aliæ mulcæ calamitates,

Cùm aurem manifeftum fit,nec renatos in hac uita îcgi fatisfacere, quæ^ ftio eftjAn promiHiones legales fint prorfus inudleSjCÙm cerdflîmum fit prolt; mi'flîones legis condidonales efle,8d qui'dem poftulare impledonem legi's ne peccatojuxta iniid,Maledidus qui non manient in omnibus,qug funt icrilt; P ta in Lege*

Hic reipondeo, Poftquàm fide propter Mediatorem, gratis à Deo rece# pd iùmus,amp;iufti reputamur, Deinde etiam incoata obedientia Deo placet, ' quanquàm multæ ibrdes in nobis reliquæ funt^ut alibi copiofius dicetur.

obediétu re» Cùm igitur Deo placeant tune bona opera, editæ iunt in Euangelio Mtorum per= promiifiones, quæ pro talibus operibus præmia non iôlùm in futura uita, fed mortali uita offerunt,corporalia Sc ipiritualia,ficut peripicua ièn* fium,t»ereturtentia filfi Dei de præmijs in utrat^ uita, concionatur, Marc;io, Qui reliquerit pr^iacov domum propter me nbsp;propter Euangclium, recipiet centuplum, nunc in hoc

Eodem modo de utriiep dicitur in priore Epiftola ad Timotheum cap:4* Pietas ad omnia utilis eft,promiffîones Habens uitæ præfentis Sc uenturæ* Et de præiênti uidu 80 defenfione longa concio eft Matth: 6» Primùm quærite regnum Dei, amp;nbsp;cætera adrjcientur uobis, Luc:6. Date dabitur uobis» Et 2, Corint:ÿ,Qui fuppeditat fernen ièminanti,fuppeditet ôd panem ad cibum.Ec Eiài:3}.Panis ei dabitur,amp;S aquæ non deficient,Regem florentem uidebunt,id eft, uidebunt polidas benè conih'tutas,tranquinas, difciplina multis bonis ornatas*

T aies promifliones uocamus Legales,quia operibus addite iùnt,ac pru* denter iudicandum eft. In politia Moyfi tradita fuit promiftîo nominatim de fède EccleQ^ certa in illo ipfb ueftigio Palgftinæ.Nunc non habet Ecclefia cergt; tam iedem,amp; tarnen Deus ei promifit hofpitium in genere. Hoc modo confia deremus diftrimina promiflionum corporah'um,Et cùm Lex Mofaica de cerlt; tis locis in fpecie loquatur, nos intelligamus Ecclefiam habere promifliones rerum corporalium in genere*

D4«ftlt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfiis autem alia multô difRcilior quæftio excruciac animos, Cùm di*

wiï pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam in hac uita dari præmia pro bonis operibus, cur Ecclefia iùbieda eft

W«, amp;nbsp;amen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ReijjondeOjExprcfTè didum eft in fententia capite lO, Marei, recipient

(i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufas^ut ftio loco dicetur,fubiec7am eflè cruci,amp; fingulari confilio Defpati fi*

liù, interfici Abel, Eiàiam,Ieremiam,Baptiftam,Paulum alios innumerable Ies, Et ramen à Deo mirabiliter ièruari ipfum agmen etiam cum multi milites interficiuntur,amp; interea his uiuentibus dari à Deo hoipitia,uid:um,uircs cor* poris,politias,ccconomias,Vult enim Deus in genere humano efle, amp;nbsp;mane-re Ecclefiam,8c quidem uult earn confpici,amp;S exaudirfldeô feriptum eft. Non mortui laudabunt te Domine,

Vt igitur uitam fui cœtus tuearur Deus, multis bénéfices cam iuuat,amp; multas calamitates mitigat* Et quidem cxuicitaii,exerceri, ôd confîrmari uult , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidem.

fidcm,fpem, inuocationcm in petitione rerum corporalium, Vuïcetiam in poll tqs ccconomijs lucere confeflïonêjamp;S exerceri officia fincerç diletffionis, Hæc omnia quomodo congruant, reélè infticuti in dodlrina Euangelq, dextrè iudicare pofTunt»

*nis, de creatione hominis ,amp; aliarum rerum, de lapfu primorum parens« turn, de peccato de Lege, Nunc accedimus ad doclrinam de filio Mediator# re,8c de redemtione humani generis. De remiftione peccatorum,de reftitutio^ ne iufticiæ uitæ æternæ, de collecîlione Ecclefiæ æternæ, cæteris articulis qui in Symbolo fèquentur.

Et in l)nuni dominum noßrum Tefum Chrtßum ßUum E)ei '})nigenitumy^ ex Tatre natu ante omnia, fecula. S)eum de T)eoJ[umen de lumine^ Y)eum 'Verum de Y)eo 'Veroj^enitum nonfaElumjConfubßantialem katrijper epuem omnia fa^ Eia ßunt. Qui propter nos homines (sv propter noßramßilutem

Ç Vprà de tribus perfbnis didum eft, Hic recitandus eft articulus de duabus ^naturis in filio Dei,crucifixo pro nobis amp;nbsp;refufcitato. Et dicendum eftjquoä« modo hic articulus femper in Ecclefia propofitus fit, etiam Patrum tempore, ciim Filius, qui eft æterni Patris coæterna imago, nondum adfiimfèrat humas« nam naturam, Oportuit enim hune Filium fèmper Ecclefiæ notum eftè.Et hus« oportuit ßliü iusFiln agnitio diferimen facit inter ueram Dei Ecclefiam, Si reliquos ho* Dejfewpcr no mines. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Tradita eft Patribus promiftîo de uenturo hoc Domino, amp;nbsp;adfumturo humanam naturam,ut fieret uidima. Notant igitur Patres tune adeflè hune Dominum Ecclefiæ fuæ, qui tarnen poftea adfumturus eftèt humanam natuss ram,ficut feriptum eft. Abraham uidit diem meum, amp;nbsp;lætatus eft. Item, Ans teaquàm Abraham natus eft,Ego fum.

Hic ipfe Dominus manifefta fpecie fuit conuiua Abrahæ, Et intellige* bant fàndi diferimen Legis amp;nbsp;promiflîonis de hac uentura uidima, Notant recipi homines à;Deo propter hune Mediatorem,non propter Legem,amp; cob ligi æternam Ecclefiam propter eum amp;nbsp;per eum. Ita prorfus fimilis fides fuit ueræ Ecclefiæ ante refiirredionem Chrifti,8d Ecclefiæ poft refurredionem,ni^ fi quôd tempora adfiimtionis naturæ humanæ difeerni oportuit,

CIt igitur prima hæc admonitio maxime neceffaria Ecclefiæ, de diferimine ‘^Legis amp;nbsp;Euangeirj, Nec opus eft iam dici de politia Moy fi, amp;nbsp;de Legibus forenfibus ÔÔ ceremonialibus, quæ tantum certi temporis amp;nbsp;unius politiæ fu* crant, de quibus infrà rurfus dicetur, Sed dicam de Lege morali,

a amp;nbsp;eadem eft Lex Moralis,cuius fumma in Decalogo comprehenfa eft, * quæ eft eterna, congruens cum mente diuina,cuius noticia in creatione ges« neri humano infita eft, ficut noticia numerorum, ideoep femper nota fuit Pas« tribus nbsp;alfjs hominibus, amp;nbsp;fuit ac erit eadem in omni æternitate, quæ præci:»

pit,quales nos effe,amp; quæ facere oportet,amp; quidem poftulat integram obedi« F fff ii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entiam,

cntiam, amp;nbsp;damnat nonpræftantesintegram obedicntiam »luxtaillud. Ma«* lediduSj qui non manet in omnibus,quæ funt fcripta in lege»

Et quanquàm additæ iunt promiflîones Legi, tarnen quia poftulant conditionemimpletæ Legis,cùm nemo Legi fatisfaciat, hæ promiflîones ni^ hil proflint animæ, nifi prius donata fit remiflïo peccatorum propter Mediae torem.

Procul igitur diicerni Legem oportet à promiflîone Mediatoris, quæ eft propria uox Euangelrj

Eudngtlijde* nbsp;nbsp;nbsp;T igitur promiflîo Mediatoris, Promiflîo adfîrmans bominibus donari

finitio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*—^remiflîonera peccatorum, reconciliationem, imputationem iufticiæ, Spi«*

ritum fan(flum,8c hærediratem uitæ æternæ propter filium Mediaforem,gra^ tis^ non propter Legem aut noftram dignitatem, fed banc promiflionem fide amp;nbsp;fiducia Filq accipi oportet ♦

Et promulgata eft hæc promiflîo ftatim initio cum primi parentes rece=lt; pti funt,ut icirent hunc Dominum adfumturum eife humanam naturam, iux:lt; ta hoc didum. Semen mulieris conculcabit caput flrpentis»

promißio Eugt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et flepè repetita eft promulgatio, ut ad Abraham dicitur. In iemine tuo

fif)c benedicentur omnes gentes, Ac fic intelligebant patres ha« promiflîones, uc icirent tunc quocp Dominum ilium adelTe fuæ Ecclefiæ,et poftea adfumturum efle humanam naturam, Ideo lacob inquit,Benedicat Deus pueris iftis,amp; Aui* gelus qui eripuit me ex omnibus malis» Hie nominans angelum, per quern ab omnibus malis ereptus eft, intelligit hunc ipfumDominum,amp;:agnofcitper eum tolli peccatum amp;nbsp;mortem, amp;nbsp;omnia mala» Agnofeit igitur eflè omnipo;* tentem»

Non igitur imaginandum eft Euangelium fuifle ignotum Patribus, amp;nbsp;efle legem nouam aliquantô commodiorem Molàica, ficut multi indodi om^ VMamp;eddem nibus temporibus finxcrunt.Sed feiendum eft, unam candem eife promiflî«« efl promißio nemEuangeltj propriam deMediatore, reconciliationc,notam Patribus Eudngelijom:^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- prima promulgatione,in qua Adam amp;nbsp;Hcua recepti flint, his uer^

bis,Semen mulieris conculcabit caputflrrpentis. Etlemper eodemmodo,id eft,fiducia Mediatoris,omnes laluati flint amp;nbsp;fliluantur,qui fuerunt,funt crût uera Ecclefiæ membra,ab Adam ulcp ad refurredionem mortuoruin»

Hoc diferimen Legis amp;nbsp;Euangelq feu promiflîonis, quæ eft Euangeli) propria, necelfe eft inEccIcfia extare amp;nbsp;familiariflîmê notum eife omnibus, quia amiflb hoc dflerimine, horrendæ tenebræ Ièquuntur,ut poftea copiofius dicetur♦

Prius enim de duabus naturis, diuina humana in MediatoreDomi«« no noftro lefu Chrifto nato ex uirgine dicendum eft.

A C principio fatemur toto pedore,iuxta diuinas patefadiones recitatas in inyî//oD««4 quot;^Propheticis Apoftolicis Icriptis; In hoc filio Dei domino noftro lefli to ex «trgi«e Chrifto nato cx uirginc, crucifixo pro nobis amp;nbsp;refufeitato, duas elfenaturas, funt duauAtu Jj^jriam humanam*

Diuina eft Filius coæternus æterni Patris, qui nominatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£»K.wp

DiuindnAtu= ætcmi Patris, ut fliprà in dodrina de perlonis diuinitatis didum eft.

Filius deprecator fuit pro gencrehumano, amp;nbsp;conftitutus eft Medp rd in chrißo, diator, ac adfumfit certo tempore humanam naturam in uirgine Maria,funt^ ita unitæ

ita unicæ hæ duæ naturæ,ut fint una perfona. Sic enim loqin'tur Ecclefia, Et hi modi loquendi redè intelligendi finit, ad quorum declarationem priuiquàm accedimus, monendus eft Ledor, ut fubinde in copitatione huius admirandi 8c inefEabilis confilq diuinfi quotidiè gratiarum adionem Sdinuocationem mifceat

Itacp gratias agimus tibi omnipotens Deus^æterne Parer Domini nofiri lefu Chrifii, conditor cœli 8c tcrræ unà cùm Filio tuo amp;nbsp;Spiritu fiindo, quôd patefecifti te nobis^S^ conftituifti filium Mediatorem,tecp oramus, ut mentes noitras gubernes amp;nbsp;accendas Spiritu (àndo tuo,ut uera ÔC firma fide agnofca* mus hune Filium tuum,amp; tua beneficia accipiamus,amp; gi ati cclebremus»

N?quot;. eft uituperanda confideratiopiorum qui admirantes hocmirandum fcedus diuinæ 8c humanæ naturæ in Mediatore, caufts quæfiuerunt huius copulationis^Etfi enim hæc fapientia in tota æternitate difcenda erit, cum au^* diemus coram æternum Patrem,Filium, 8c Spiritum fandum colloquentes, tarnen confideratio qualiicuncp in hac uita incoanda eft *

Decretum hoc fadum eft liberrimo confilio Dei, nee itarecitabimus^^^^y^ caufas, quafi aliquid de libertate uoluntatis in Deo detrahatur, led certum eft Mcdiatorcm miranda fapientia,ieruato ordine iudidæ 8C mifericordiæ hoc decretum fas oportucrit elJi dum eftè,Proinde utcunqj congruentes caufas quærimus,

Prima aurem non eft obicura, Etfiirecepit Deus humanum genus per prijMcaitld. mifericordiam propter Filium deprecantem, tarnen Deus, cùm fit iuftus, fas’ tisficri etiam iufticiæ fuæuoluit,Ac mirando temperamento, iufticiæ 8c mife« ricordiæhæc reconciliatio fada eft ♦ Cumcp genus humanum peccaflet,con* gruebat ordini iufticiæ, ut aliquis in genere humano, pcenam foluerer,quæ eG iet precium pro cæteris ♦ Hinc iatis perlpicuum eft,quare hæc uidima fit ho.-* mo»

Secunda cau{a,quare fit Deus.Peccati infinita malicia eft,Vt igitur eftet secunddcM* precium infinitæ bonitatis Sgt;C æquiualens, hic Mediator etiam Deus eft»

Hæc confideratio commonefacit nos de horribili magnitudine peccati, Oftendunt pcenæ rriftiflîmæin genere humano aliquo modo, quantum ma^ lum fit peccatum,fi:d hoc teftimonium multô illuftrius eft» Necefte eft horren=gt; dum malum efte peccatum, cùm nulla creatura potuerit efte precium ad pla«« candam iram Dei, led in illo iàpientiflîmo confilio Dei decretum fit, ut tansi turn Filius effet precium »

Deinde magnitudo amorfs in æterno Pâtre, Filio amp;nbsp;Spiritu iàndo, er^ ga genus humanum in hoc decreto confpicitur, quôd Filius fadus eft depress cator,amp;r pcenam in ft deriuat,quöd pater filio fuo non pepercit,ftd uoluit eum fubqci pceng,ut nos redimeret, quôd Spiritus iandus ipft uult in cordibus re=* conciliatorum habitare, öd Patris, öd Filij, öd fiios motus in nobis accendere»

Tertia, Nulla creata potentia ibla potuiftet fiiftinere iramDei, öd in Tertù eduft. ranta magnitudine dolorum,Deo uerè tribuere laudem iufticiæ»

Hæc eft arcana öd magna caulà, cuius confiderationem pfj non neglft gant.Nam in pccna,quæ debet elft placatio, oportet punienti tribui laudem iufticiæ ♦

Q«dm cAu» Quarta, NuHa creata potentia potui'Het uincere mortem reddere nOi# bis iufticiam Sc uitam æternam. Et ciïm Mediator debeat eflè perpetuus cu^ ftosEccIefiæ,omnibus temporibus earn cxaudiens amp;nbsp;præfens fàndis ubi(^,fî«gt; cucuerèadfuitMoyfi amp;nbsp;populo in deferto,manjfeftum eft potentiam crea«î tam,non poflè ubic^ adeflè,nec uidere gemitus cordium,Hec autem funt pro:« pria Mediatoris, qui eft uerè cuftos Eccleiïæ, amp;nbsp;Sacerdos in arcano confilio apud Deum interpellans»

Nec creatura uJIa poteft ingredi in arcanum confilium æterni Paths, id eftjuidere omnia confilia diuinitatis.

Has cauias iæpè confideremus, led ita, ut de iuRicia^ de magnitudine mifericordiæ Dei cogitantes, corda inflammentur gratiarum adione erga Deum, deploratione noftri ftuporis ignauiæ, quod pedora noftra non ardent ftudio hæc cogitandfinec oratiarum adlione»

perlbnidcfi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perionam hoc modo * Perfbna eft fubftantia indiuis«

dua,intelli2ens,incommunicabilis, lam cum uerum fit in filio Dei efte na^ turam diuinam, amp;nbsp;humanam integram, animam Sgt;C corpus, cur dicimus uni^ cam efle perionam,Chriftum natum zx uirgine 7

Hane quæftionem co recito,ut quid Ecclefia lentiat, Sc quomodo loqua-tur, iuniores difeant, ÔC ueterum certaminum memoria in Ecclefia conferuci« tui’,

Agitarunt. n»hanc quæftionem Neftorius amp;nbsp;Eutyches, Neftoriuscon^ tendit Chriftum natum ex uirgine tantum fuifle hominem, fed huichumanæ naturæ adfuifle diuinam,icilicetfilium æterni Paths, fecundum adfiftentiam, ut ipfe loquebatur, id eft, humanam naturam tantum fuifle hoipitium feu do^ micilium diuinæ naturæ. Nec fuiife unitas duas naturas unione peribnali.

Hæc controuerfia in magna frequentiain Synodo Ephefina dijudicata eft anno à natali Chrifti 435. Et extant adhuc multorum longæ ièntentiæ in ea Synodo didæ, contra Neftoriu, quæ aliquo modo illuftrant hanc dodrinam» V/T autem in articulis fidei neceffe eft fieri, exordiamur à teftimonijs diuini:^ ’ tus reuelatis.Iohn.perlpicuè dicitur. Et uerbum caro fadum eft. Hac uoce palam refutatur Neftorius, qui fingit carnem, id eft, humanam naturam, tan^ rum hofpitiu eife fill] Dei,unde utrunqp ftqueretur, necß hunc hominem Chri* ftum,eire filium Dei,ne(^ Filium fimul hominem eire,ièd tantum hominis ho^« Ipirem aut comitem,

Prætcrea de dido Iohannis certum eft, utramc^ naturam manere, nec confuias elfe naturas.Neceflc eft ergo didum Iohannis fie intelligi, quod hæc In chri/lo perlona nata ex Maria, fit unica peribna, in qua uerè fint unitæ hæ duæ natu« tofxKjrgwc ræ,diuina, quæ eft fecunda perfona diuinitatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;: humana, quæ huma«

natura fuftentatur lt;à diuina, amp;nbsp;ad diuinam dependec,fic ut diuina earn iùft tentet,amp;S ordinem humanæ naturæ ad diuinam terminer.

Et quæfitæ iiintqualeicuncpumbræadhuiusmirandi feederis déclara« tionem,ut,anfitqualifcuncpfimilitudo,copulatioanimæ 8^ corporis, qua fi« militudine ufiis eft Athanafius inquiens,ficut anima rationalis amp;nbsp;caro unus eft homo, ita Deus amp;nbsp;homo unus eft Chriftus. Item,an qualifcuncp fimilitudo fit, ramus infitus trunco. Item, mixtorum feminum uis in rebus natis, aut iubie« dum fuftentans accidentia, ut aqua calorem,

s T M [B o L I XICEXL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44.1

Etfî autem nulla harum fi'mili'tudi'num prorfus congruit, tamen collatfo alfquid lucis adfertjCÙm uidemus ubi fit dilcrepantia.Humana natura in Chri nbsp;nbsp;nbsp;chriflo

fto, non habet rationem perlonæ per fèlèj ficut Petrus aut Paulus^aut cæten' non bibetra^ homi'neSjSed ut dixi, dependet fi'ngulari ordineadhancdiuinampcrfonam tionem perfo^ Filium, ut ab ea fuftentetur èC conferuetur, èc rationem perfonæ cum diuina natura accipiat.

Hie quafi complexus naturaeimbecillis Sgt;C fînitæ, dependentis adinfilt; m'tam, fignificatus eft hac imagine, quod Filius compledaturhumanam natu* ram quam adfumit,ut Sponfus iponiàm» Sed tamen in his imaginibus omni«’ bus aliqua eft diflimilitudo,

Etfi igitur docendi cauia copulatio animæ amp;nbsp;corporis dicitur imago hult; ius mirandi foederis duarum naturarum in Chrifto, tamen amp;nbsp;hæc diftimilitu«’ do in conipedu eft. Anima deierit corpus in morte ♦ At natura diuina nun* ^dturd diui» quàm deierit humanam naturam in Chrifto, nec corpus necanimam, ne qui* dem poftquàm difceftîc anima à corpore, Ac iæpè receniètur diclum Dama# fcenijAoyoç quôd ièmel adiumfit,nunquàm deièruit, nec deferet,

Quanquàm autem hæc diflimilitudo confideranda eft, tamen exiftimo banc ipiàm ob cauiàm fie conditum elTe hominem, ut copulatio animæ amp;nbsp;cor* poris, fit qualiicunçp piâura huius noui fœderis duarum naturarum in Chri* fto,amp;multa congruunt.

Anima eft tanquàm geftatrix corporis,amp; quanquàm fons eft adionum, aliæ afliones propriæ iunt animæ, ut intelligere numéros aut Deum, aut uniuerfalia, Aliæpropriæ corporis, ut concoquere cibum amp;nbsp;potum, nutrire corpus,tamen ibeietas talis eft, ut aeftiones reefté tribuantur perfonæ ♦ Homo intelligit, homo concoquit cibum,

Etfi aurem,utdixi, aliqua eft diflimilitudo, tamen peribna diuina geftat humanam naturam, ica ut fit fuftentatrix amp;nbsp;conièruatrix eius, Et quanquàm proprieras lua cuiulcç naturæmaner, tamen quia perlona diuina luitentar oC proprûM. conferuat humanam,perfona una eft, ueræ funt hæ propofitiones in concre* to,Deus eft homo,Deus eft paiTus»

Vm igitur dicat Ecclefia, unicam effe perfonam, cfim tamen duæ fint natu* ^^ræ intelligentes, defînitio perfonæ dextrè explicanda eft ♦ Suprà didum eft,Perfona eft fubftantia indiuidua, intelligens, incommunicabilis,hic adde, quæ non fuftentatur neqp conforuatur in alia,

Hanc poftremam particulam comprehenduntfcriptores,]nuocabulo, Incommunicabilis, quia dicunt idem efle naturam humanam uniri æterno Fi* «4 'm chriflo Iio,amp;^ ei communicari,amp; ab eo foftentari ac conforuari,fed declaracionis cauià poteft addi hæc poftrcma particula, quæ non fuftentatur neep conferuatur in nbsp;nbsp;nbsp;’

Cfim igitur humana natura in Chrifto fuftentetur à diuina,ita ut non eft fet humana,nifi fie fuftentaretur,non fùnt duæ perfonæ diuina amp;nbsp;humana, fed funt unica perfona, amp;nbsp;diuina foftentatrixi terminât ordinem alterius naturæ, ut iam fint unica perfona.

Et ufa eft Ecclefia his formis loquendi ♦ Natura humana unita eft Filio PorHfuU h» Dei unione hypoftatica,id eft,perfonali,quod idem eft,ac fi dicat, Vt unica fit perfona,feu ut humana fuftentetur à diuina, ut adiones amp;nbsp;pafîîones tribuan* tur perfonç,propter illam ardifTimam unionem,ut de homine dicimus,Homo intelligitjhomolaceratur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sieufi*

Sic ußtata eft hæc forma, zóy^ aftumiïc humanam naturam, quod iiv telligatur de uni'one perfonali,ut lam didum eft* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Ex Symbolo ôd hæc forma recepta eft, filius Dei incarnatus eft, quod ^n*! tenige,utiam dicftum eft, de unione amp;nbsp;de aflumtione*

Simus autem uerecundi in loquendo,amp;retineamuserudiroruminEclt;i clefia confuetudinem. Et dijudicemus, ubi figuris longius petitis uft fint Seri* ptoreSjUt ciim dicunt,filius induit humanam naturam, aut Aoy©-' induit homi^ nem. Has poeticas figuras recte interprété mur, ne ab unione perfonali diice#! damus.

Eft omnino mirandum feedus, Sc mirabile teftimonium amoris in Filio erga nos, quod non tantùm circundatfibihumanam naturam hoipitium, fed ardius copulat fibi naturam, fadus eft homo,ut Iohannes loquitur*

Etfi autem utdixi,Similitudo, quæomnino congruat, oftendi nullapo^ teft.’tamen docendi cauià utamur hac Origenica umbra,ut fumus in flamma fît ignis, ita utcunçp cogitemus ardiftîmam eflè copuïationem diuinæ amp;nbsp;huma^ næ naturæ,amp; in tota humana natura lucere diuinam,8ô neutram deletam eflè*

Hinc utcuncp intelligi poteft dodrina de communicatione Idiomatum* Idiomaeft proprietas uni naturæ conueniens, Vtfîde homine loqua^ mur, mentis Idioma eft, id eft, propria adio, intelligere numéros uel Deum, uel uniuerfalia. Corporis proprietas eft lacerari.Et tarnen hæc communicacur perfonæ *

Sic in Chrifto proprietas eft peribnæ diuinæ, eife omnipotentem* Rur.* lus proprietas eft naturæ humanæ, crucifîgi,mori. Et tarnen in concreto hæc tribuuntur perionæ,Et receptæ funt propofitiones, Deus eft homo, Deus eft paflus, crucifîxus, mortuus. Chriftus eft omnipotens,creator, ièd magna cir«lt; cumfpedione opus eft in his propofîtionibus*

/dgt;ßrit!ki nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abftrada fîgnifîcant naturam ièorfum confîderatam,ut diuinitas,uel di««

9“’^ fi'iquot;fi* uina natura,humanitas,uel humana natura*Irac^ he propofitiones nequaquàm receptæ fünf, Diuinitas eft mortua, uel diuina natura eft mortua, quia hic na#» tura fecundum feiè confideratur.

Et didum Petri confideretur I, Pet* 4. Cùm Chriftus paflus fit in carne, Trrnm. Ait Chriftum pafliim eflè, led in natura humana,quæ mori poterat.Et Irenæ# us piè dixit pagina iSy. Chriftus crucifîxus Sd mortuus eft, QJVIE S C E N# TE V E R B O, ut crucifîgi amp;nbsp;mori poflèt,id eft, natura diuina non eft qui:# dem laccrata aut mortua, fed fuit obediens Patri, quieuit, ceflît iræ æterni pa^» tris aduerfus peccatum generis humani. Non eft ufa iua potentia, non exeru# itfuas uires*

Acfîmul in hoc dido naturarum diferimen indicator, amp;illuftraturma#! gnitudoiræ Dei aduerfus peccatum effufæin Chriftum, amp;nbsp;admiranda humi* litas Filrj quiefeentis ôd obedientis Patri, nec exerentis fuam potentiam*

Confîderentur er^o propofitionum diferimina, Hæ nequaquàm recipi«# untur, Natura diuina ett mortua, Natura diuina eft humana,

proptfitionet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jn concreto ueriflîmæ receptf fùnt propofitiones, V erbum eft ho*

HJ cenertto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gß- Chriftus eft Deus, Deus eft natus ex uirgine, paffus, quia

hæc perfona nafeitur, amp;nbsp;crucifigitur, in qua unione perfonali, unita eft huma* næ naturæ diuina.

Significant autem concretatotum agens,naturamfuftentantem natu^» lam fviftentatam,ut ciim dicimus,homo intelligit. Quare perfona intelligatur uoce concret!. Et proprietas unius naturæ.tribuicur perfonæ in concreto*

Receptæ fiint amp;nbsp;hæ propofîtiones, Verbum faélum eft homo,Deus cepit eflehomo. Sed utdidiueft^intelligantur de afliimtione naciiræhumanæ.

Nequaquam autem receptæ funt hæ propofitiones, Verbum eft creatu* ra, Chriftus eft creatura, Chriftus incepit elfte, Chriftus fadus eft. Prudenter enim uitata eft ambiguitas, amp;nbsp;uitatæ funtirtfidiæ. Nam Ariani fic loquentes, Chriftus eft creatura,non de natura humana aftumta Ioquebanrur,fted alteram natufam in Chrifto,priorem humana contendebant ex Nihilo conditam elfte, non elfte imagiuem æterni patrisgenitam de ftubftantia eiuso/xo^ofo/j amp;nbsp;coæ«» ternam Path.

jNterpres Latinus in Paulo ad Romanos,8ó ad Galatas ulus eft hac duriore luoce filius Dei faôus ex ftemine Dauid ftecundum carnem. Item, fatftus eft ex mullere, cum mulro reóius utipotuilftet uoce, Natus eft, Nam Græcis ufitate yiviSlS fignificat natum elle, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natum, ut non dubium eft, unde ÔC no^

Ledlio igitur Græca illuftrior eft. Et interpretatio fuilftet minus dura,ft dixilftct natum ex lemine Dauid, Item,natum ex muliere amp;c.

T Iberat etiam Grammatica dextrè iudicantes, magnis labyrinthis, cùm que* •^runt,an uera fit propofitio,FiIius Dei eft prædeftinatus,cui quæftioni occa* fionem præbuit mendofta interpretatio, in primo capite ad Romanos, Vbi non loquitur Paulus de Deo eligente,lèd de hominibus agnolcentibus filium Dei. Sic enim dicit certô cognitum elfte hune uirum,quem Apoftoli affirma* bant elfte Meftîam, elfte filium Dei, quia amp;nbsp;reuixit ex morte,amp; fit effîcax, dans Spiritum fancftum,amp; relufeitans mortuos,

Reâè autem Auguftinus dicit, naturam humanam,quæ alftumenda erat ex uirgine, prædeftinatam, id eft, ordinatam amp;nbsp;eleâam eflè,ut uniretur Filio. Certè propter hoc decretum, didum eft in prima promilftione. Semen mulie* ris conculcabit caput Serpentis.

\TOlens autem relinquo multas quæftiones, ac tantum oro iuniores, ut con* ’ fidercnr,quomodo loquantur eruditi inEcclefiain propofitionibus, qua* rum in docendo uftuscft. Et receptas formas iudieijs ueræ Ecclefi'æ piè eufto* diant. Nam in hac caufa præcipuè periculofta eft mutatio.

Ncc rixandi caufa quærant captiofè dida, quibus in docendo nihil opus eft. Potius huius mirandi confilij beneficia confiderentur,quare filius Dei mift lus fit,ut fieret uiftima, ÔC cogitatione irç Dei aduerfus noftra peccata,expaue* lcamus,amp; rurfus erigamur confolatione agnofeentes immenfam milèricordi* am, qua nos Deus propter filium certô recipit, ut in doeftrina de iufticia fidei copiofe dicitur.

Quærunr,an Spiritus lànftus dici polftit Chrifti pater, cùm dicat textus inMatthæo, Qiiodnatumcftinea,eftexSpiritulànd'to. Relpondeo. Parer tantum dicitur,qui fuam lubftantiam transfundit in id,quod gignit.Ideo Spi* ritus fandus, etfi format in aluo uirginis, corpus nalcentis Mefli'æ, tarnen ne* quaqucàm nominatur Pater,quia non transfudit fuam fubftantiam,Sed fit mo* dus talium quæftionum.

R'hw D« A Ddenda eft neceflaria régula, Filium Dei, imaginem æcerni patris affum* humanam naturam integram,incorrupram, habentem omnes uires iniegr^tn. appeddones naturæ proprias Sé ordinatas, Item,non uiciolam, led tarnen paflibilem,Sé mortalcm, fine peccato, Eaf^ infirmitates affumfit uolens, pro* pter nos,ut fieret uidima, Sic ad Ebræos 4, dicitur, Non habemus fummum facerdotem, qui non poflit compati infirmitatibus noftris, fed tentatum per omnia fecundum fimilitudinem,fine peccato,

Etfi igitur Chriftus uidebat patrem,Sé erat beatus, Sicut inquit loh,^. Fi* lius hominis qui eft in ccelo. Item Ioh*I4. Ego in patre fiim,Sé Pater in me eft. Item,Pater qui in me manet,ipfe facit opera, tame natura humana habuit fuas appetitiones.Ethæ fæpè recitantur, Efiiritjfidt, lætatur, dolet, lacrimar, con* flidatur ingcnti mocfticia, ficut ipfe inquit,Triftis eft anima mea ufq? ad mor* tern, »

In chrifio^ Hi alFedus in Chrifto non fuerunt fimulati, fed ueri Sé ingentes motus, cogitemus Chriftum fuiffe lapidem aut Stofcum,fed uerc lætatus eft,uerè excruciaturmœfticia. Et magnæfuntilliusconfternadonis caufæ, Non tan* tùm formidat laceradoné corporis fui, fed fentit maius onus fcilicet iram Del aduerfus peccata generis humani, quamfcit in fefeefFundi, perindeac fi ipfe fefè meis 8é tuis, 8é aliorum fceleribus polluiffet. Ideô cnim dicitur pro nobis

peccatum efTe fadtus, Doluit item magnam partem generis humain' peritu^ ram efle fprcto hoc beneficio Dei,

Etfiautem magm'tudo horum dolorum non poteft à nobis men Ecclefiam aliquid de his tantis rebus cogitare necefle efî:,quæideô onera^gt; tu e(i cruce,ut agnofcat magnum qui'ddam elïe iram Dei aduerfus peccata»

Vod uero difputant. An fuga mords in Chrifto fuen't uiciofa, cùm pars inferior non obtemperauerit fuperiori, Primo refpondeo, Laceradones in carne naturah'tcr cfFicere dolores,edam fine peccato. Item aliquas rnocftici^ as in corde amp;nbsp;uoluntate naturales efle, quae in Chrifto fine uicio fuerunt,dolult; itjftd non ut nos, inordinate*

Deinde fupra ilium naturalem dolorem fuit in Chrifto lènfiis iræ Dei, aduerfiis peccatum generis humani, Vt Filius nouit Patrem intégré, ita iræ magnitudinem Iblus tunc uidit amp;nbsp;lenfit* Hac mole fupra uires tunc onerata . natura in Chrifto gemit.Et tarnen hæc confternado diftimilis eft noftris pauo* ribus, Chriftus fert illos magnos dolores fine indignatione aduerfus Patrem, fiC hanc obedientiam uolens præftat*

Ideô hæc confternatio eft fine peccato, amp;nbsp;non eft uiciofa. At in cæteris hominibus, cum fuga exiftit fremitus aduerfiis uoluntatem Dei, Sé in his qui non eludlantur confugientes ad filium Dei.accedunt horrendæ blafphemiæ,

Nee addam longiorem difputationem, Sed has res maximas prj in fuis doloribus, Sé in ledione Pfalmorum Sé Prophéties carum narrationum confiderent, ubi ad nos docendos Sé confblandos ex* tent talium dolorum defcriptiones,

ii «B J Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ÿ^^S^^'quot;ô\;lt;'ÔÔ^vi^^W^vyvV^VvUsgt;vvvv^

! \j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'^iquot;'\J\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' . '- 5''gt;''”m'J 7Vult;'J\j\J^WUW^

\J^ '^, y .'- '.' ' ~-, '^'J \/ \J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V WV A 1\^' ■'^ 'A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ZJ \y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^''9^^,. yï^:'^.^^i ’''1.''^ ‘^‘è