PHILIPPVS MBLANCH« é THON PIO LEG»

TORI. S.

Quîfquiscft,qui hune Lutheri comcntariîi de bonis open’* bus in fermonem latinum conuemt, nç illc mihi rem videtur Vdlem 8C piam fecifle. Nam fi lingufs omnibus acgenribusco munis eft Chriftus, cur non in omnium linguas illius Euange« lium tranftùndaturc’quod hoc iibcllo, vt alias finceriflîme docet Lutlierus, cum quje boni opens condido Si natura fit, aperit. Qua in rc, ne dici quidem poreft, vtfallant fallanturtß menda# ces quidam fpiritus, qui adulterato verbo dei, nbsp;nbsp;pietate impie»

tatem, pro bonis operibus hypocrifin docucre. Exiges ergo nô illoruin cantStradidones,fcd vniuerfam vitam tuam, ad häc aLuthero prffcriptamregulamjionaJiteratcç adLydium lapi» dem aurum folct. ; Et quan^ immenib inceruallo diflideaiit ptetasSihypocrifistarnenadeo obfcurum diferimen eft, vt Si (piritualibus nonnû^ imponatfuperftirio. Quo accuratiushfC libi vclur hypographa picrates cognofeenda, verfanda, Si relet Senda eft iterum sief ircrü,quae tocius vitæ tuae curfum r^t. Intérim bene precabcrc Luthero.amp;Euangelio cius, vt Si confia ma dais, quod pereum operatus eft. Si diipcrdat omnialibia loquenda mendadû. Romancnftmfeeem puto Si Sophiftai

/ValcinChrifto. ANNO.M.D.XXI.

PJO LECTORI S.D.

PAR APHRAS»

^Multo,Si dignior,8i faJubriorcfthich'beIIus,quâ vtfinibiu linguae nóflrfvarnaail3e,bocell, gamanicje, in qua natuseft, cobibi[U9,non fiiSiin aliasmulcascranrponenduslinguas, pro publicatodusCbrillianiorbisfalu«. Habes igicur Sifi vreunqt in lingaam ladnam verfum, ramé vndcamtj aucorisfuiChrirt danUTimiillius DocrorisTbeologiae IWaniniLueberi, tumenn diiionem, cum mores referenccm. Pe^eam, n. nifi iuraueris, hxc legens, deeireSiaures,8ioaiIos,3inares,nedum indicium,quit eunep rantum virum, baud dubiediuinitusbuicièculo, vdiX alcenim Dan idem dacum, cocdirisdeuouenc, cocconuidisfugi gillanc, Nam fi h^cfunc baeredca, quidobfecro ricCbriibanii^ Bene valein domino: 8Cnihil prius,nihil anuquiuspura Œrîiy Theologia habe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AL D,

•I

ILLVSTRI PRINCIPI ET DOMINO. D.’ lOANNl, DVCI SAXONIE, LANTGRAs

' VIODVRINGIAE.ETMARCHIONI MISNIAE, SVO CLEMENTI, ET

DOMINO, ETPATRONO DEDITISSI. DOCTOR

MARTINVS LV.

AVGVS.

VVITTENBERGEN. SALVTEM ET FOELIGITATEM,

*1? Llufiris Princcps, amp;:Cllt;mers dcmiiic, ism pridcin lion •

inuhus GR.T. Si obfcqui3,amp; ofRóa jrcrce fcclcfiaftica, ineahumilitatcdigiiaprobafl(ni,nifimcam inopiam cmenfus kmpei minortm inucniir(nti,quain vt picmituicfibi pcfltt in* i)eniiiram,qiiodlllufii)orarianianô irdigr.i in filet. Ceteivm,-quandoCIcmfntifs.PiincepîSf dcmir,iitrrtvt,Fiidfnci’s,du5c Saxoniae,Sacri Rcma.]inp.Aichimaifcaku8,Fk(flcr,amp;' Pro* rGf,Lanror:uiiisCiJiirga-,amp; Marchio Mifniaf,F)aifi]L.G. me gamanus, opulculum mcum nihili ftælllijl rilliitac gratiae nuncupatim dedicamm: nonfolum non côiempfir, vciuir.erf* am dementer excepit, poft bac quod non putaHtin fore, typis exeufum, fumpfi anin.ü ex tant gratiofo (xerr pMo , pcrfiiaden» mihi,viftaitpiindpalisf£ngtiis,itaôi ptïdpalii mesinbereuo knriaamp;manfuetudineckirifnti Si giatiofa coi f inilitamp; ccccrs eflct/petaiiiq: pro gentilitiaifta ccrr.itatf Si gratia 111.Ciaiiæ tuç meam quantacuncf eft, paiipertatem nonfumrann contcmptiii, Siquidem quicquid hoceft opufcult, fcrtalFemagisr cffllrtiü fuit cdiiu,quam aliqt'idrtteorum,vel opufculoium, vtl kin o num: poft quam oriaeft maxima omnium intcriOgaticr i m de bonisoperibus. Inquibusfîcut innvmnatiliterpluictôi'doli tnali Si. fraudes qüam in vllisfiunt oeaiuris,ita imperiius Si fim.* Peftilés dtx dexhomo adeofacilc decipiiur^ vt Chriftus faluator noli er no* ‘pna opera bis prçcepcriqattendfdum elle a falFs proplieiis qui ad nos ves bne dodrt* niuntinveftimentisouiû, intusakntesluposrapaces. Neep lt;fn naftdci, Velargentum,vel aun'm,vcl gemmæ, vel vlla res prçciofa tam multiplicitcradulterari poIFunqq; bena opera, Vt quæ ncccIFc fit habere vnicam candtmcp fimplicem bonitatem, Fne qua ni« hil nifimeri colcrcs,offuci3e,ÔC dolifint. Quamtiisaûrmultos fciam,8i;cotidie'audiam,qui meam inopiam contemnant, dices-tes,me nihil uifi pantos condae fexiernioncs, Si cc nciores ger*

A n

minicu pro vulgo prophaiio 8C laids, nihil tarnen id me mo« uct. Optarimenim me omni meo xuo, omnibus ineis viribus vel vnico fubfenirj He laico pro fua falucc, eo cotentus, dco gra» rias agercm,ann libenciiriine permittens omnia mca perirc o* pufcula. NamanmagnosiSCmuIcoslibrosconderearoficiofii, Pemides rd amp;nbsp;reip. Ciiriftianæ ftccondudbile, alionim eftoiudidum. Ego Chriftianf, vero in eo fum, vc fi pro arte illorum mihi libérer ingenres exa? multi com» rare libros, fortalTe deo adiuuantc,milii foelidusidcelTurû, qua mentarij. ipfis meo more vel minutum aliquem fermonem conrcxerc. Si cnim tarn fadleefTetadfequi Æ perfequi,iamJiu Chrift’ denuo eirece coelo eicdus, amp;nbsp;fedcs dei fubuerfa. Si non licet omnibus . fingere, licebitfaltem omnibus iudicare. Equidem vnicuiep cx animo libenrer magnarum rerum gloriam gmiferim, nihil mi» nus qua vt laids germanicc fcribam 8C concioncr crubefeens, Quamquam vel hoc ipfum quoq; mediocrirercallcnSjmihi ta» men perfuadeo, fi fuiiTct haftenus amp;nbsp;deinceps eiTet id genus do» cendifrequentius, Chriftianar fidei iTwlto plus inde fuifTeaccef» furum incrcmenti, quam ex fublimibus 8C magnis codidbus 8C quellionibus, in fcholisa doftis dumtaxattraftatis. Ad hçf ne» minem vnv^ mortaliumvel coegi vel rogaui,vt vel mcaudiret, vel fermo nes meos legerer. Ego libéré feruiui in publiai ex mU* nerc diuinit’ accepto. Qui hoc nolet,amp; legat 8i audiat alios.Nelt; que mul rum rcnilerit^fj me indigere nolinr.Matt cnim fatis.imo plusquam fan's fucrir,n3nullos lalconim,cofq5 prçftantilTimos fefe ita de mitterc vt meas cociones l^ancQuo d fi nu 1 la me alia caufa mouerc polTetJiaec certe mihi locupletiirimafuerit.111. g*'’ ri» tujc huiufmodi opufcula Germanica placcre,camcp cupidif* fimam elTe inrelligédi notioncm vt bonorum opcrum, irafidei. Cutmeriro conueniebat fupplidter mefubfcruirc. Qiiaproprer humiliter obfecro Illu. gratiam tuam, vt hoc quantulumcunqt eft opufculi,gratiofo cxcipiat anio,doncc diuino muncrc,naft* otium, FIDE I vim luculentius enarrem. In prefenriarum enim hoc volui doccre,quemadmodum fide in omnibus bonis ope» ribus vti debeimus, eifj concedamusvt præftanrilTimum fit o nni im opcrum. Dco igiturlargiente alias fidem per fcnaiîla» bo, conmonftraturus quo modo coridic earn orarefiuedicere nos leceat. Ita Illu. gratix tux me commendo. Datum Vuit« tembergx. Die, 2jgt;, Marcq. ANNO, fAD, XX,

Rimo omnium fciendum,nul Ium elTebonu opus,nifi quod deusprçcepcrit; Si rurfum, no cHe peccatum, niû quod deus vctuerir,inhibucriccp.Ergo bona opera vel cognitus rus vel fafturus, non eget nifi notiria prarceptorum dei, 1 ra enim Chriftus ait Mathei. 1 e. Si visvita ingredi,leruaiTiâdata.Itcmlt;ç interroganti adulefccnri, ^\ath. i?, quid nam faciensfalu’ fieret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nihil aliud Chrift’ deam obtulit prçccpta.Qygt;^mobrcm nes dpiuntur. celTeeftanobisdifci bonorüoperum difcrimen, ex dd preceps tis,amp; nö ex fpccie,magnitudre,aui multttudinc opcrü in fcipfis. Sed ne ex opinione quidem Si arbitrio hominum, vel modo Ie gum traditionum amp;nbsp;inuentiunculaiiim humanat};, vel rationc noßro confpeAui obuia,q vt hadenus fefèllit, ita femper fallet noscjcoSjdum p hominum tradttionibuscótemnimusprjcep« ta diuina.

SECVNDO

ff Et primum,amp;fummum,8C nobilifflmum omniS bono» p.» rum operum cft fides in Chriftum. Vtvel ipfc dixit loann. vi. Nam ludeis interrogantibus,quid faciemus,vt operemur opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

deifitarefpondic HoccftopusddjVtcrcdarisineumquemmi fictile. Ac nos hoc vel audiences, vel prtfdicantescurfimtranfis mus,arbitrantes Si vile,ó^ fticilc faftu, qu5 tame hic nobis ftan« dum elTet, Si hoc ipfum fideliter medlcandum. Nam in hoc os pere neceileeftvcomnia opera gradiantur, Si vt influxus bonis rans eorum hinc non fee’ ata feudum accipiant. Id quod crafts us,vtinKlIigant,anobis delo-ibcdum eft. Inueniesem multos, qui iciunant fundant,hoc Si illud faciunt, bonam vitam coram hominibusviuunt, quosft interroges, an certi fintplacere deo, quodita viuunc,rcfpondent, Nefcire id fefe,vel duoitare. Prae* lereafunt ctiam nonnulli doftorum qui eos cotrumpuntamp; fes ducunt,dicentes,non elTeopus vt huius ret fint certi,quis alios quin nihil nos nift bona opera docentes. Ecce omnia ilia opera prweedunt extra fidem. Nam qualis eorum eft etga deu confcis entia Si fidcs,talia funt Si opera ex eadem proficifeentia, Venim cumibi nihil ficfidei, nihil bonçconfdentiæ erga deum, ergo operibus caput decft,amp; totaeorum vitaSó boniras poenitus nihil. Inde venit, vt du extollo tantiq; facio fidem,amp; eiufmoi infideliumoperareijcio, funtquimcculpantSCaccufanqvclud prohibentem bona opera, quamuis interim nihil vehementius cupiam, vt Vere bona fidd opera doceam.

A ü]

TERCIO.

Eos amplius interrogans, an K hoc ipfum bono opot ; f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducantSdexiftimcnt, qnmanibusfuis opificiu laborant, ftanr,

, cunt,comedunt bibiint,dormiût,amp; oim gcnerS opera, vcl ad fuftentationc corporis, vcl remp.neccifariafeciunt, ÔCan crcdât Bona ooera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placcrc, inueniesdiduros,Nô ÖC bona opera

funt ornnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ar Afi detriifuros,ut nihil nifi in tcplis orarc, iei'unare,

fideliu cleemofynisinopcs iuuare, bonis habcantoperibus, reliqua omiauanaöCfruftraneacxifrinaantes,amp;quçdeusnihilifaciat. Et • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita dânatilfima pcrfidia deo fuam feruitutê 8i. cultuiä, cui ferait

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quicquid in fide fit, agil iif,8c cogitari poteft, cöminuunt, amp;nbsp;cir?

cüdantöCabbreuiantJtadocuit Ecclcfiaftcs. y. Vadc ergoÄ Ec 1 f ß conacdeinletitiapancmtuiim,amp;bibecumgaiidiovinuna(u5, * quia deo placent opera lux Omni tempore fint \'cftimenta toa candida, amp;nbsp;oleum de capiretuo non defiaat; pofnicre vita cum vxore quam diligis, am Ais diebus vitç infiabiliratistuf, qui daci funt ribi fub foie omi têporevanitatis tue.Veftimenta can« didaeifeomi rlt;uorc,eft oniia nofira opera bona elfe, quoeûtÿ fint nomine inciifcriminatiin. Tuneaûi funt candida, qiï certua fum,amp;;CTcdoea deo placcrc. Sic ein nûq mihi defuir oltühi* larisSCgaudétiscofacntif a capitc mcç anime. Ita Chriftusdixit lohan. S. Ego que pladta funt ei facio fern per. Qüo ea faciebat femper,fuo intérim tn tcmporeamp;: edens amp;. bibcns,ßlt;,doimicns» Vnde prima lohânis tertio. Per hoc cognofciinus,quod ex ves rirare fumus, amp;nbsp;in côfpeAu eius fuadebimus cordibus noftris. QuoniS fl reprehenderit nos cor noftnim,maior eft deus cordc nf 0,5^ nouit omia.Ecfidudâ habemus ad deû,ô^ quicquid pegt; tierimusacapiemusab co. Queniâ mandataeiuseuftodimus, iSdeaquçfunt pladtacoram eo,fadmus.Irem. Qui ex deo natus cft,idcft qui credir,amp; in deü côfidit,non pcccar, nccpcccare pôt. Item pfal.î ï.Et nô delinquent omnes qui fperant in eo. Jmmo Efal.2.Bcati omesqui confidßt in co. Quod fi uerü eft,ncccirec onü eire,quicquid ipfi faeiüt. vel faltcm ipfis ftatim lemira amp;nbsp;^noici queäd peccant, En iieru hiccurtantopcrcfidcm cxtollS , omia Opera adeandereferam, fcdôé retjdam quicquid opauaa indenodeiluic,

Q VAR.ro.

'fTHicvniaiiej? fadicefi eÖfderareS^ (entire,qu3 do aliquid qn nihil faciatboni.Nam inuenicnscorfuum haefidudain« firuflü,vt Q-edat fefe deo placere, tum opus ê bonS, ctiâ ft adeo

fit pânju,adeO vîk,vt cutthff tollere .Si nero defit vel fiduo’a vF fpes ad dcü, tum opus non cft bonu, eriä fi omes mortuos rcs fufeitet, èc homo fefe cóbureiiduin pern3ictat.Sic S. Paulus ad Ro.i4.docuiuOmc quod non cft exfidc peccatü eft. Nâ a fide amp;nbsp;nullo alio operc hoe nomine ornamur vt Chrifti fideles vo« temur,vcluB a primario operc. Siquidem omniareliqua opera ttiam Éthnieus,Iud^'us,Turca,pcccatorpoirit faccre, Sed confi« dere8dcredcrefirmiter,fedeo placcrc,n5eftpoffibilc^ nifi Chri» dci amp;nbsp;illuftrato amp;nbsp;coiifirmato. Verum huiufmodi fermoncs raros cire,amp; me anónullis hoe nomine hfredcüaccu« farijidcoßtqUodcoCciuTirationemamp;cchnicäfeienriam fecuri, FidfS nô eft fidem pofucruntgt; non fuprafed iuxtaalias virtuies, attribuenres ftercé« Si. o« ri pecuiiarc Si propriü opus, fcparatû ab omnibus alrjs operib’ ciofus habû_ teliquarum virtucum. Qiium tarnen fides fola omnia reliquâ tus,, opera faciat vt bona, ita accepta Si dignx in co quod deo eonfii dit,Sd non dubitat,coram ipfo bene fadum^quicquid homo fa riat. Imonou permiferuntfidem opusmanere, ftdvtipfi los 5untur,ociofum habitum ex cafccerunt,quamuis tota feriptura facra nulli operumnomen diuini boni,prartcrg foli fidei tribu« cnte.Itacp non eft mirum,cofdem ipfos Si cœcos Si cœcorum duftorcs faftos elTc. Hæc enim fides ftarim fecum ducit^vt cha» ritatem Si paccni,ita gaudium Si fpem. Nam quicunq; deo ae« ditamp;confidit, eidem ftarim amp;nbsp;fanftum dat fpiritum, tefte S. Paulo ad galatas dicente. Accepiftis fpiritum,non ex vcftrisboï nis operibuSjfed quod verbo dei credidiftis,

Q^VINTO.

^Inhacfide omniaoperafiuntpariaamp;cqualia, amp;nbsp;vnumab lerifimilceft, Tumconciditomnisdifferentiaopcrü, fiuemag* ^*ucrentia tiafintfiucparua,fiuc Ionga,fiucbreuia, fiuemulta, fiuepauca. op^ru nulla Namoperafuntdco|^atanôinfeipfis,fedproptcrfidem,qu3e SS P® fola8lt;vnica,amp;indifcriminatim (n vniucrfisamp; finguliseft ope« “dem. ribus, operatur Si viuit quam multa Si differentia fiicrint, no n fccusatq? omnia membra capitis bencficio viuunt, operantur, amp;nomenhabent. Etfinecapite nullum membiû necj? viucre, neq; operari,neq; nome habere poteft. Ex quo amplius amp;nbsp;hoc fcquitur, Chriftiano in hac fide viuenri non elTc opus doAorc bonorum operum, fed lâcerequicquid in manuseius venir. Et omnia bene faftafunt,fiaitfanlt;ft’ Samuel adSaulcm dicebar. ïn alium virum mutaberis quando fpiritus domini in te venerit Tune fee quod in manus tuas veniet, deus tecum cft. Ita legiraus etiam de Sanda Anna Samuelis matie, quando

faccrdori Heli crcdidit dei gratiam promittcnri, hilarem 8i paca«, tam domum reucrfam, neep fadem eiuspofthacin diucrfamH« tatam,hoc efl,ipfi poitea omnia vnum iacmq!,amp; cüda cadcin ÔCæqualiaenefa4a,tnqucaincp inddic. Sandus quocpPaiw lus dixit,omniacfTe libera vbi fpiritus dei Gr. Nam fides nó per* mittitfefe,nert! vllis alligari operibus,neqï rurfum Gbivllaadi* mi operx Sedquemadmodum in primo eft Pfalmo, frudum ftium dabit intemporc fuo,hoc cd vt eunep ÓC venirSCvertiu-

SExro.

p . . j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QuodcraiTo Si carnali cxemplo nobis vidcrcliceat.VbivP

°rl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foemina, Gbi de altcro gratifTima 8(. amidiTima queep g*

qui lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftantercredit,quis rum eos doccr,quó fefegerar,

quid (acere,omitttre, dicere, tacere, cogirare dcbcatC Sola em Si . vnicafidutiainftituiccum omnia,6i pkifquam necefTe Gr. Turn nihil habet in operibusdifcriminis. Fadtmagna,longa,multa, tamlibentcr, quam parua, braiia, pauca. Etediuerfo. AdhxC hilari,pacato,iccuro corde,Si efi profus libcri animi. Vbi vero aliquid eft dubitationis, turn exurgitSi nafdtur quid oprimum fit, turn indpitdifferentia operum fe depingcre, quibusmodis poffit gratiam confequi,5i tame fic quoq; graui corde,quot; Si mag-s na eii moleftia acccdir,pene captiuus, amp;. plufcp dimidio dcplolt; ratus defperatufcp,5ifæpe fub hçc fiulteftir. ItaChriftianus holt; mo in hac erga deum fpe 0(. Gduda viués,fdt omnia, poreft om ina,conatur omnia facienda. Et omnia facit hilariter Si libéré,r.5 ' adaggrcgandacolligêdacp milita bona mérita,Si opera, fcdqlt;f ipG iucundum 8C voluptas eft, deo Gc betic placcrc. Si pure dcO' gratis fcruirc,hocvno contenais quod deo placent. Et rurfum, quidubint vmim placeatdeo, qritSicuratfolicitc quomodo velit ûitisfâcere,8i deum multisopcribus mouere. Is curritad S.-lacobum, Romam,HicrofoIymam,hue Si illuc, vitro cirroep, orar.S. Brigiaacorationcs,hocSi illud,iciunar hune Si illü diem confitenir hic, confitcair ibi, interrogat hune Si ilium, Si tarnen’ interim requiem Si tranquilliiatem non inucnit,hfc omniacum magnafaciens moleftia, dubitarione,Si indignarione cordis fui. Adeo, vt fcripturaeiufmodi bona opera hebraice nominet A» uen Amal,quç alialinguafatigationcm Si. laborem dixeris.Iam vero ne bona qiiidcm funr opéra, Si omnia perdita, omnia va* na Si/nania; Proinde multi fub hçc ia infanicrunt,vr prç ango* rein nullasnô calamitatcsindderint.DcquibuscftSapientie.v. Laflati fum’ î via infqraris,Si pditiôis. Si ambulauim’ vias difa ficilcSjViâ autê diîi ignorauim’.Et fol iuftide non illuxit nobis.

Sepdmo

SEPTIMO.

^Qm in hi« operibus fides adhuc vilis, infirma, 8C imbedllii tftJnKrrogemus vkeriuSjprciToscalamitate amp;nbsp;aducifitate aliqua r.j . VelcorporiSjVtl bonorum,vel honoris, vel amicomm, vel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

rum rcliquarum quas poiTidcr, an nun quoq; a edant fc adhuc * dco placcre,amp; deum calamitatesamp; aduafitatcs ipforii fiue mag« nas liue paruas clemcntcr in cos adinittcre. Hie turn aitis cft,deo fe iratum SCinfeftum prçfcienre,nihilo tarnen fedus ocs noftros f£nfus,noftrumq; intellcAumbonam habere fiduciam,amp; me« liorafibidedeopafuaderequam feoftendat. Hiceniin eft ab« fcondiius, queinadmodü fponfadidtin Cantieis. Enftarpofi: parietem, divider per cancellos. ]dcft,fubpafrionibus8lt;ad« ucrftta[ibi:s,pene nitennbus nos ab co inftar parictis, vef potius mufi,difl'eparaie,ftat ocailnis, amp;nbsp;tarnen me i cfpicier.s no defoi lit.Nam ftat amp;nbsp;eft paratus mihi in gratia fucciirrcrc, pci min cs iefc pcrfeneftrasobfairaefideivideri. EtHiercm. inThrenis. Non enim humiliauit ex corde fuo, ôdabiedt filios hominirm. HanC (idem prorfus nefdunt çftimâtes fè a dco dcftitiitos, ipfifcf deu efle inimiaim. Qiiin potiuseiufmodi mala,amp; hominibi;s,6C ca codemonibus imputant. Ita vt nihil om nino ad deum fidudae j habeant. Qiiam ob caufam ipfiseoittm calamilatcsSC pafTioncs femperfunt vtfcandalo, itaaamno, interim tarnen proccdenti« bus,amp;ipforum iudido bona operafacictibus, eiufmodi fidem nihil penitus curantibus, rcfpicicntibufcp. Voum deo in illiuf« modi malis SC calamitatibus crcJcntibus,8c cenftanter fiduriam ergacum fcruannbus,dco fe placerc, dufmodi com mala SC ad« uerfttates mcra ftint prçcicfa mCTiia,6lt;;riobiIiirima omnium bo« nonim nemini mortalift çftimabilix Nam fidesdi Aduda,oms Ilia ciga deum faeiüt prçdofa, al ioquin rcliquis damnofflima. Quod etiâ demortefciiptum eft Pialmo. 11 y. Prçdofa in con fpedudomini mors fandonim dus. Nam quo mclior,fublis mior,amp;fortior eft fides 6lt;fidudai hoegradu, comagisexcellût pafliones in eadem fide omnia opera in fide. Et fic eft inter eiuf« modi 6( opera SCpafTiones inçftimabilis diffetentia mclioris, conditionis,8c prçcr).

OCTAVO.

^Prçtereagradusfidd fummuscft,dconon temporalib. ma« lis SópaflionibuSjfcd morte,inferno,amp; peccatoconfcientiàpti» ni£nte,8lt; pene gratiam amp;nbsp;mifericordiam neg5te,amp;; vcluti pape* lùo damnatui o ÖC itafdturc*. ïd quod pauci mortalii.m expert*

unair. Sicut Dauid pfal. s. conquen'tür. Dne nc in furore tuo In fupraemi corripias mcTuni cin ere Jerc deo nos bene placcrc, furtimü eft tentarione fi opus, q.f fieri pöc ab 3C in creatura. De quo iufticiarfj amp;nbsp;fantfti dei vfus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operarq ,amp; benefaAores nihil prorfus fciunt. Nam quo vellcnt

fibihic bonicareiTiSlt; dementia de deo polliccri amp;nbsp;perfuadcre, ïn fuis operibus incetxi,amp;l vel in minimo fi Jcigradu dubitâtes , ambigui.Ëcec fic dixi,ficfidem femper laudaui, Ge oinia opei;3 fine illiufmodi fidefaifta reieci,ad homines a falfis, filt;ftis, fpleiis dencibus,ph.irifaicis,infidelibus bonis operibus, quorü omnia .Cenobia, temjjla, domus,inferiores SC'fuperiorcs ordincs SC fta? tuSjpleiii Só refera funr,ad iufta,Slt; uera,iSC a fundametis bona Ä fidclia operaadducendos.In quo mihi nemo aduerfum it, pter immundaanimalia,quorupedes no funt,vreftin legeMofi,bigt; fulci,nô pacienria diferime bonorii operü,fed ira in premedicato irruuüt, vt vbi tanni oratü,ieiunatü ,fundatn,confeirum,amp; fatiflt; faftû eftjOmia velint efle bona, quaiiis nihil fidei i eis habucrint diuinç gratiç 8C benignitatis amp;nbsp;dementif. Quin porius tu maxie bona opera exiftimant,qua do bonorii openim dûtaxaqmulta, magna,longa,fecerint.Et ira no ad ditiinâ gratia,fed in fua ipoiçt opera fui collocauitfiduciâ, hoc eft,fuperarenâ Vaquas çdifi« cantjVnde poftremo eos neceffe cft grauem facere caium. Sirat Chriftus fAaa.7,dicit.Hanc em boni voluntarc Si côplacentia, fuper qua noftra ftat fiducia, angeli cœlitusadnunciauerunt, in pofte NariuirarisdnicfjCantantcs. Gloria in excelfisdeo, in tara paXjhominibus bona volûtas.

NONO,

Oplîsprî« fl^Eccchoccftopusprimiprçcepti,quoprçCcptûcft.Nehaîi piiprfCcpd, bèasalicnosdeos.Quodeft,Poftq egofolusfumdeus,debesin metotâ tuâfiduciâ,fpemôCfidem,amp;in neminem aliûponere. Narri hoc nô eft vnû habere deû,fi tu eu extra orc nomines, vel gcnibüs flexis yel geftib’ adores. Sedfi d ex corde animo cÔü fidis,ribi omia bon3,gradâ amp;nbsp;beneuolenriâ deeo jamirrcns,non minus in pafrionibusôCaducrhtatibus,quâ operibus,nô minus «n morte q in vita, nô minus in amaris amp;nbsp;duris q iticundis amp;nbsp;nbsp;_

uibus. Queadmodû diis Chriftus dixit lohan. 4. ad mulierem Samaritanâ. Spiritus eft deus, ÔC eos qui adorant eü, in fpirini 8i Voritate opona adorare, Atq? hfcfiducia, fpes ,66 fides cordis

Vera eft adimpktio huius pn’tni præcepri. Sine qua alioqui nul« lùm eft prorfufiopus quodhuic pr^ccptopofTit fatiamp;facere.Et fi« tut hocpræceptum eft omniu prinni,aliiflimum, cprimumjex quo omnia alia defluunqin quo omia procedunr, Sc fecundum quod omnia neceflc eft dirigi St moderaii,iiaamp; eiusopus, hoc çftjfpcsSt fiduda ad gratia dei, femj ei eft oir.niû primû, fubli« miirimûjOptimü,ex quo omnia reliqua nafcantur, proficifcan« tUr,permaneant,diiigantur amp;nbsp;modcrêtur neceftceft. Omnia igi€. Cetera opera huic comparata funt,veluti,fi reliqua praccepta fine primo finqSt tanqua nullus fit deus. Quaproptcr diuus Au«u« frinus prçcîare dixit,primi prçccpti opera elle ƒ redire/pcraie SC Charftas tû diligere.Porro diflu eft fupra,eiufmodi fidem St fidudam fccü fide cöiun « affen echantatem 8c fpem.lmmoft probe rem inrrofpidas,cha« âis. ritaseftprima, velfaltcmcqualiscumfide.Neejenim poffem deo confidere,nifi cogitarcm eum vellcmihi elementem.ptopi« tium,mitem 8c manlucni effe. Qiio adducor, vt St ipfe eum vb ciffim diligam,eicf ex animo confidâ,mihi de eo optima queqf perfuadens,

DECIMO.

Nunc ipfe vides, omnes quicuncç non femper deo conR« dunqnecp fibiipfisdusprcmitiuntgiatiam,fauorem,8tbene« uolentiam,in omnibus fuis opei ibusvel paffionibus,in vita vV morte. Sed idipfum circa alias res,vel apud feipfos querunt,boc q dei prçceptum non feruare, St v ere 1 dololatriam excrcere, etiam. fl omnium reliquoium prçceptorum opera facei-ent, atc^ adco omnium fanflorum orationes,ieiunia, obedicntiam,parientia, caftitatcm,innoccntiam,in vnum fimtil aimulum congeftaba« berent. Nam ibi non eft opus principale St capitale, fine quo omnia alia nihil funt penitus aliud, nifi merusfucus,fpedcs,co« lof. De quibus nos dominus prçmonuit Mathd. 7. Attcnditc vobisafalfisprophetisquiad vosveniunt in vefiimentisoui« um,iniusautem funt lupi rapaces. Qualcsfuntquicunc|;,vtip« filoquntur,multis operibusbonisfibi deum condliant,8tami« cum faciunt, a deo velut comparantes eius graiiam St fauorem. Tanquam vero deus fitpropola ,inftitor, St merccnavius, St qui nolit grariam St beueuo'.entiam fuam gratis dare. Hi funt peruofiffimi omnium mortalium in orbe terratum , St qui vd diffiefte , v«l nunquam ad veram viam conuertantur ►

Confimilitcr quïcunc^ in fuis ealamicattbusS^ aduefitatibuJ, Op. Csnf» hue illuc,vitro dcro curficanci;s,vbilt;p con(ihum,opcni amp;fola^ lium ineala «uinquerunt,oniillodeo, apud qiieinea qucr«aid3CircipfiS tnitadbu«, maxime praecepcuineft. Quos Propheta Efuas .9. ficincrepr.

Populus meus (kiltus, non eft rcuerfus ad percurientem ié, hoc CÎ, do minus pcrcuiTic cos «d^immific os palTioncs X omni iugis calamiates X. aduerfitarcs vc ad ipfum conairrcrcnc,eicg conftdcrci. At ipfi ab eo cumint ad homines,nunc in Aegypiu, nunc in Affiriam, Aliquandocriâ adfatanam,Cacodfmoneni. De qua Idololatriamulta, vt in codem ^pheta,itain libro Relt; gum fcripra leguntur, Ita hodieep faciunt omnes fan Ai Hypo* critjc, VC qu indocuiiq; aduerficatealiqua prafinuntur, non ad dcu îi currant, fed ab ix prae eo fugiant, hoc tanrum cogitantes, quo vd per feipfos, vcl humana ope fuis mails liberenair, inte* rim tarnen fefe non modo bonos homines iudicanter,fed etiain iudicari permittentes.

VNDECIMO-

ITHjeced diui Pauli in muldslocisfenrcnria, in quibus tantS p, fideianribuit,vtdixericIullusexfidefuaviuit.Nam h'dcsidip* wihis Of h* l'y proprer o' lod homo apud deum iuihts habetur. Si er* Ocviuif, goiult;ticiac*^infidc,clarumeftcandcmfolamomniadei prae* cepca lm aîcrc,Sd omnia fua opera iuitificare. Quando alioqiiin nemo iiiibis eft nifi omnia dei prjeepta impleat. Rurfum,ncmi ncm quoep opera fine ndc iuftificant. A dco igitur picno orc S. Apoftolus opera rôidt,8dfidem commendatamp;extollit, vt not nulli verbis eins ofFenfi, dixennt. Ergo nihil bonorum fidcm’ operum. Sedhos ramen ran^ crrabundos,5i parum prudences rcor-hend c Irahodieqt fir. NobisenimreqcicnabusmagnaX fpicndencia opera, abfep omnifidefafta noftro feculo, aiunt dum axarcreaendum X nihil boni fadendum cITc.Nam opera primi precc aci apoellanr his remporibus,cantarc, legere, organ« _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. pulftrc. remdiitinamfecerc, fiueccleErare, mantnnas, vefu

p'erM,'amp;rrcIiquas horascanonicas orarc, rcmpla, aliaria, mo* nafteria fundareamp;ornarc, campants,ornamenta, vcftcs,amp; thefaurosacc im'tiare, Romam SfadfanAoscurrerc. Deinck ficveftiri genua de Acnces,rofaria amp;p'*alrena orates,S^hecomia non anteidolii n fedanrefm Aäcruccmdei,vel imagines fsne^ rortm ciusfadenres, hex: ipfum didmus dciim colcre, adorare, Ä argitmenro primi precepri nullos alios habere deos. Qua- ra* men X vfuranj, X adulteri, X omnigeni peceâtores, X fadunt^

amp;focereportuntquotidic. Vbi ergo hæchac hunt fide, vtcro: damus omnu deo placere, tuin futic laudabilia, non fua iploru VirturCjfed propter fidein ipfani,cui omnia opera, vt diftü dl, »qualm funt. Nobis vcro vel dubitanubus,vel non exiftiman« tibus deum nobis dementem öó pi opirium elfe, amp;nbsp;nos deo pla* cere, vel nobis prifumcnabus, nos per ÖC polt opera deo places re, turn nihil fint nili mcræ fraude», impoiiuræ,ÔCdecepuos neb.exienuF dcuin colerc, Sdinteriusfejplum pro idolo poneic, Hæc igiuircaufa dt, quare tam frevjuenier cötra talia opera, pös pas,oftentationes,mukitiKlines, locunis, Strdecerim. Quodin jirofeiro amp;nbsp;aperto fit, eadem non folum in dubicatione, ÖC fine tali fidefagt;5la elfe , verum ctiam inter mille hommes vix viiuin elfe,qui non luainfidudam in eacollocc.,fibi perfuadensitadci graciam ÔC fauorcm le alfccucurum, amp;nbsp;eins fcfegratiam prjuens n.iriim,amp;exeo nundinasfatîlurum. Idquod deus ferre non polt; telt,VT qui gratiam fuam gratis pollicitus,vclit vt a gratia dus ins dpiamus perfidiiciam, amp;in eadem omma opera quibufcuncp fintnominibus. perfidamus.

DVODECIMO.

Ex his tu ipfeconfideres, quam longe diftent inter fcfe, pris murnpræceptum extemisdpenbus, ôi interna fiduda implere amp;petfïcere. Nam hoc reddit vereviuosdei filios, illuddum-. P*'**^' pi^æ' taxatdefcriorem ldololatriam,amp;longe nocentilfimos Hypos cep“-crias omnium quae in terris funt,innumeros monalium fuo ins genti fplendore in fuam rationem ducenics, permittentes tarnen ^'des non ipfosfinefide manere, amp;nbsp;itamiferabilitereosdedpiunr, herenres ^^^rnus lUx in excerno ftrcpitu amp;nbsp;apparatu. De quibusChriftusdixit Math.

14. Tunc fl quis vobis dixei ir, Ecce hic Chriftus,aut illic, nolire credere. Item Iohannis .4. ^^ulicr crede mihi, quia veniethora quando neep 111 monte hoc, neep in Hicrofolymis adorabitispa trem. Sedvenithora, amp;nbsp;ntinceft, quando veri adoratores ados rabunt p.itrcin in fpiritu amp;nbsp;veritarc. Nam fit pater talcs querit ,q adorent eum. Hæ SCciufmodi fentenriæ ficutmc mouepjnt, ira Si omnes mouerc debent, ad rerjciendam magnam pompam cû bullis,figillis, vcxillisindiilgentfis,quibus mifertim vulgus ads dudturadcon(truendatempla,ad dandum,adfundandum, ad orandum,Si tarnen interim fides fupprimitur. amp;nbsp;filêtioinuoluis ’'^ipie docC tur,ïmo prorfusoppriminir.Nam,quâdofidesinteropcranuls hona o» lumhabet difcrimen, nonporeft iuxtaeam coiifiare vllum op’ 1^^ prae alio,adco inHatum 8i datum. Siquidem fides fola vult dei

B «i

ferui'nis 5^ cuftura cnc,ne^^ vlli opcri alten, vcl nomen, vel norem huiufmodi permitrerc. ISifiquantü ipfa ei honoris im«' pertit.Qiiod tum facit,quando opus in ôC ex ipfa fit.Quod ma« lum in vcceri teftainento eft prefignatum,quando ludçi deferto tcplooffcrebâfinaliisloris, inlucisamp;môtib. Itaôôhiferiunt, foliriti Si prôpti facere oîa,hoc capitale op’ fidei nû^ farientes»-

DECIMOrERriO,

Vbi ergo nûc funt, inteirogantes,qude fint bona opa,quid facere dcbcanr, qüomodo boni efle debeanttquot; Imo vbi funt etiâ, dicentes, nobis de fide prçdicantibus nulla nos opa doccre,nc(Ç facere debereC Nonne hoc primum preceptum plus facit nobis n^orij, quam quiftp polTit impIcreC Nam fi vnus homo mille homines,vel omnes homines,vel omnes effet creaturæ, ipfita« men hic fans effet inipofitum,amp; plus quam dum ipîi prj« ceptum cft jfrinpcrinfidcamp;fiduriaerga deumviuere Si pere« grinari,necj: fidem in quempiam nlium poncre,amp; ita vnü dum« taxai, eumq; verumdeum habere. Quum ergo vitaöCnaiura humana ne momento quidem poffit elfe fine vel faAo, vcl de« lifto, paffionevel fuga ( Neep enim vita, vt videmus,vnquam conquiefeit ) Itacp incipiatquiaincp velit probusefle,^ plcnus bonorum operum fieri peipenio in hacfidc,difcataffiduoom« nia Sc facere ÔC dimittcre in eiufmodi fiduria. Ira enim iniieniet quantum habcar negonj, 6Cqu.â omnia in fide confiftant. Neqt vnquam poflein ocio effc, quando orium qiiocp in fidri exer« cicio amp;nbsp;opcre fieri ncceffcefl. Et breuitcr,nihil in nobis, vel effc, vdpcrircamp;conriderepotelt, credenribus vtdebcmus,omnia' dcoplacerc. Turn enim non poffuntnoneffeSC^bonaSCmeri« toria. IiaaitS. Paulus.!, ad Cor. lo. Frairesfiueiginircditis,fi« ue bibiiis, fine quid fariiis,omnia in gloriam dei fccite. Non aîîc poteftfien in nomine eodem, nifi cadem fiat fide. Item ad Ko» S • Scimus quoniam diligentibus deum,omnia cooperantur in bonum. loeocp verbum dicentium, bona operaeffe prohibit ta, nobis fidem folam prædicanribus, perindeeff atep fi me dis eenre egroto cuipiam, fi habcresfanirarcm, habcresSC omnia mcmbrotum opera, fine quibus omnium membrorum opus’ eff nihil, ipfe exhoc intelligercr, me opera membrorum prohis buiffc, quum ramen mca fcntcniia fuerit, vt faniratem oportcre Si effc Sc operari omnia opera omnium membrorum. Ira'debes re effc fidem opificem, archireff um Si ducem in omnibus opes ribusi Alioquin enim opera prorfus effc nihil.

DECimQVARTO.

ff Quod fl dixcris, quarc tam multas habemus SC fxris amp;nbsp;prO phanas leges;' tam multas cçrimonias cemploium, monafterio« Tradiriones rum, duiiatum, ad mouendos, cogendosói prouocandosho* cerirnóia^, mines ad bona opera, fi fides per primum prceeptum omnia fagt; dt;' Refponfio. Non ob aliud, nifiquodfidem nonomnes, riec^ habemus, ncq? fentimus. Nam n earn omneshabcicmus, nunc^ nobis vnisclîctopusl(g;ibus, fed vnufqiiifq; noftrum bona opera fempcr faceremus, ficut cum cadem fiducia docet.

Suntautem quatuor hominum genera. Primi iam nominaii, Qiratuor tjuibus nullis legibus eft opus. De quibus Paulus, i.ad Ti.i. di genera Iios cir. Iufto(hoceftcrcdcnti)lexnon eftpofita. Verumciufmodi minum. hominesfaciunt libero animo quicquid 8Cfciuntamp;l polTunt, hoc folum firma Sc ftabili fiducia rcfpicicntcs, dei gratiam 8C bei; neuolenriam ipfis in omnibus rebusadfoirare. Secundi funr, qui volunt eadem libcrtateabuti, 8C ea falfo fubnixi 8C freti pk grefeunt. Dequibus Sandus Petrus.i.Petri.z. Quafi libcri, 8C non quafi velamen habentes malitiæ libertärem, fed ficut ferui dei' Quafi dicercr,libertasfidei non datlicentiam peccandi,nec{!

cam conuclar fed chat libertatcm omnigena opera fadendi,8C oia paciendi, vtaincj in manus vencrinr. Ita, vtncmo,\'el vni,vel aliquibusoperibus peculiaritcr Scdumtaxatfitalligatus. Sicut 8C Sandus Paulus ad Galatas. air. Vos enim in liberiarem vo catifuiftisfratres, tatumnelibertarcminoccafioncmdcriscarni. Hi igiiur agendi funr legibus 8C cuftodiendi dodrinis SC admo« nitionibus. Tert’r) funt improbi homines, adpeccataSC vida fempcr proni, quos oportet leigbus facris amp;nbsp;prophanis cogcrc lan^ ef«ros,amp;cquos,8C cancs. Quod fi parum profueritcriam vltimo fupplitio affiaendi gladio temporali.Qiiemadmodum Sandus Paulus ad Roma, i ?. dicit. Principes non funr terrori beneagentibus,fed male. Visautem non rimeie poteftatcm,q(f bonum eft fadto. Dei enim minifter eft tibi in bonum, quod ft fcceris,id qdeft malum time. Non enim fruftragladium geftat, ff Quarti funt, qui adhucfcroces, infirmi, 8C pueri in intellcdii funtfidci 5C vitç fpirirualis, quos neceire eft veluti pueros alliceu re SCinuitare exterioribus, ceremonqs, ornamentis,ledionibils, orationibus,ieiunfis,canticis,templorum cultu,organis,8C quic* quidvtin templis, ira Cenobqs poniturvel obfcniatur, donee . BCipfi difcant fidem çognofcerc. Quamquam hie maghum eft ' difcrimê,vbi prindpes 8c magiftrat’,vt nue proh dolor fit,eiuf modicjrcmoniisSC ogib’ cxtcnorib.iuverfantvrSCfaii^nrur,

quafi vers effent opera, omifTaintm'm fide, quam femper dra hacc doccre debuiltenu Non feaisarn; mater puero iuxta lat,ói rcliquosingcrit cibos, donee puer j'pfe per fe cibos robultiorcj comelfe pofTic.

DECIMOQ^VINTO.

Cætenim, quum ocs non fumus pares amp;nbsp;confirmées, opors ter ld genushomincsanobistolerari.amp;pcrferri , eacj; obfeniare amp;. portarc qiiæ ipfi obferuant amp;nbsp;portant. Neep eos contemnere, fed veram hdei viam docere. Sicut S. Paulus ad Ro. 14. docet, Infirmi tolc' f»'’T”Jtn in fide fufeipite ad inftruedum. Qttod 8i ipfe fedc.i-randi. quot;nbsp;ad Cor. j. Etfaflusfumludcistan^ludcus,vtludeoslucrarcr Ills qui fub lege fiint quafi fub lege eflem, cum ipfe non cfTcm fub lege, VC cos qui fub lege erant lucrifaccrcm. Et Chriftus Mat. 17. datums tributum quod tarnen non debebat, difputauitcQ S. Petro: deberent nc filrj regum tributum, an vero dumtaxat re iiquorum hominum filrj. Refpondente igiiiir Petro, tantir alio* rum hominii filios idipfum debeie: ait Chriftus. Ergo filrj ftint libcri, vt autem non fcandalijemus eos, vade ad marc,8C mitte hamum,8lt;: cum pifeé qui primus alcciidcrit,tolle, amp;nbsp;aperto ore eius inuetiics ftatcrem, ilium fumens da cis pro me amp;nbsp;tc. Hie vis dciuus vtomnia opcia, ftc cunflas resChrifliano circlibci-as, p fuam fidem, amp;nbsp;ab co tarnen atm incredulis amp;nbsp;fen i amp;nbsp;obferiiari id quod non dcbcat. Id autem fadtex liberiate,vtcertusamp;nihil addubitans fic deo placere. Idq; libentcr facit, fufeipiens vtali« u J opus libère,quod fine ipfius ekdionc Sipropofitoinmau’ eius incidit. Vt q iti hie tantum nipiat,amp;; nihil aliud rcquirat,quä quemadmodum infidefuaitaoperamp;ur,vt deoplaceat. Vctuin 'qm propofuimus in hccfctmoncdoccic, quarnam vercbona fintopera, amp;' nuncloquimurdcfuntmoomniii opcre, mank feftum eft nos no de Iccundis, tet tns,aur quartis hominibus, fed deprimis loqui, quibus necefleeft omnesaliosconfimilcsfieri, 6^interim aprimisdoceri amp;nbsp;perferri. Itacp eiufmodi infirmæ fi» ddhomines,parari bciicfacere,5i mclioiaaddifcerc, amp;nbsp;tame imgt; prudentiores qiiam vt capfrcamp; intclligercpoirmr, in corum ce» rcmonijsnon funtcontcnendi,ficrcdant,dcfcadum eire.Erso acaiicnt comm indoiflos coccorû dodorcs, quieosfidem

doctitrunr, fed tarn prefundein opcratraxemnr. Iginircle« rienter paufarim editcendi funtex operibusin fidem, no ali£ Mtej; cum argrotofir, £!lt;f perminendialiquibusoperibusaliquâ* diu propter ipforû conkientiam adhperqatq; ducendi amp;nbsp;agédi ad faluté

ad ßlüttm,donee fidem reAeampleAànnir. Ne nobis eonandlt; bus eos tain fçuenter ÔC acrirer cxcraiicre ex operibus,eorü confei en;iaconlicrnaraamp;;côuulfaaretamp; diiiagctur incerta, neej: fide, neep opera rennens. Std dure ceruicis homines, in opcribui per* tinaciiei obftupefa5i,rdinqucndi funt,vtcoecus cæcum ducat; ficut Sc Cliriftus docuit 8C i'cetr.

DECIMOSEXTO.

Caeterii dneeri» quo mihi certo perfuadcam,omnia mea opera dco placent, inteidG minium I oquens, comedens, btbci, donniens, vcl alioquin a redo difccdens j quod mihi vitare fit impolTibile. Refp ondeo. At ifta interre^atio argutqabs tc fidem adhuc n on aliter qua rd iqua haberi opera, neq; fupcr omia ex* tcraexiftiinari opera. Neq: ern alio nominefidei eftfummum opus,n;fi quod permanct extinguê» venia'ia 8C quotidiana pec* cita, q lia credis deii tibi faucrc, 8C ad ciuftnodi cafus SC defeft’ fidci vfus in. quotid anosconniuere.Q^uin fria C cifus^monalis fiat (idquod q^,Qt^dlanls tanac in tide SC fiducia erga deii viunitibus,vel raro,vd nunqul o„ib9 îæo, euenit)refurgittarac fides,neqs dubiat,pcccatafuamodoabos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in’pcc*.

liraeire.Vtclt.i.lohan.i, Filiolimci,hxcfcribovobis,vtnon pcccecis.Scd SCfi quis pecoiiicriqaduocatû habeinus apudpatre lefum Chriltû iuftü.Et ip le eft nbsp;nbsp;nbsp;itiatio pro peccatis noftris, no

pronoftrisaûttiïi,fcdetiam pro totiusmundi.Et Sap.iy.Si pec» cauennaus tui fumus,(cicntcs magnitudrneni tuam. Et ^ucr. 14.

Septies in die cadet iurtus,5lt; refurget. Immo hanc fidem SCfidiu ciatn oportet ram fublimem 8C fortem cfic, vt feiat homo omne eius SCvitana SCaftionent nihil aliud nifi damnabilia effe pôâ in da ludicio.Vtfcribitur pfal.i 41. Noniufrificabitur in conlt; fpcAu tuo omnis viucns.Quin potius defperandum eft adco in noftris operibus,vt aedanius non pofle bona c(re,nifi per hanc fidem,nullum iudiciû,fcd puram gratiam,fauoiTm,bcncuolcn tiam, manfuccudincm, ÔC mifericordiam fibi a deo perfuadens, vt eft pfal.i 5. tAifei icordiatua ante oculos me os eft ,0C coplacui inverititctua.Etpfal. 4. Signatum eft fuper nos lumen vulms tui domine (hoc eft agnitionix gratix per fidem ) 5C per hoc det difti letiriam in corde meo.. Nam ficut ere Jis 3C confidis, in tibi fie:. Ecce fic ex mifericerdra amp;nbsp;gratia dci, non ex fua natura ftini opeia fine culpa inaniaamp;fi-uftranea. Sed provTerfidcm,eadeni mifericordiantxnic,bona funt.ha oportet nos ^ipf oparimere, fed propter det mifericordiam confolari. V t fcribitur pfal. 146.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bcneplaciiu eft domino fupcr timentes cum,5( in cis qui fpetanc.

y

fiipcr mifcricordiadus. Ira nos plena oràmusfiduda. Parer nof» ter,qui es in coelis,nihilo fecius obfccranteSjdimicrc nobis df bi« ' tanoftra.Sumus filq,ramen interim peccatores.Sumus acccp* ti,amp; tarnen non farisfacimus. Id quod toium fadrfidesin dd fi« t^da confirmata amp;nbsp;Habilita.

flquot; Quod fi interrogas,vbifidcsamp;fiduda inueniri poflenr, aut vnde profidfd. Hoc vero maxime omnium cft neceflariîi fdtu. Primum, proculdubionon profidfdnir,ncq; exuiisoperibus, nccp mcriiis,!cd tantum ex Ihefu Chrifto idipfum gratispolliri« to SC dantc. Vt Paulus fcribit ad Ro,y, Commendatautem cha ritatem fuam deus in nobis, quoniam fi cum adhuc peccatores clTemusfecundum temp’,Óirift’ pro nobis mortuuscft,qiia« fl diceret, An illud nobis non fortem 8C inuidam fadatfiduriä, Cliriftum pro noftrispeccatis elfe mortuum, priufc^ idpcterc« mus, eo(^ nomine nondum folidtudinc afficeremur c imo turn in peccacis femper potentes. Deinde fequitur. Multoigiturma« gi« nüciuftificari in fanguinc ipfiusfalui erim’ ab ira per ipfum. Si cnim cum inimid elTemus lecondliad fum’ dco per mortcni filq dus, mukomagisrccondliatifaluierimusinviraipfius. Et ira oportet vt in tc Chriftum amp;nbsp;imaginens,amp; videas,quomodo in co tibi deus fuam mifericordiam proponit amp;nbsp;offert, fine om« nibus tuis prçccdenribus meriris, vt ex eadem effigie dus grarise tum fidem, tum fidudam remiffionis omnium peccarorum tu« oru haurias. Qua^jpter fides non ab operibus indpit, fed eâ ne operaquidem fedunr. Nam, fidem opuseftexfanguine, viil« neribus, amp;nbsp;morte Chriftifcaiurire amp;nbsp;profluere. In quo videns deum dbi ira propidum effe, vt edam filium fuum tc nadar, neceflê cß cor tuum dulcefcere,8lt; vidffim in adfid vt dcum di« ligas. Er ira fidudam ex meradei grariaamp;bcncuolendacrgat^ amp;nbsp;tua rurfum erga eum oriri. Sicenim Iegim’,nung datum eb fccuicjfpiritum fanftum operand, fedfcmperEuangeliuma Chrifto amp;nbsp;mifericordiam audiendbus. Ex quo verbo hodietj oponet, netÿ aliunde ßdem piroftdfd. Nam Chriflut eß pena, ex qua butyrum amp;nbsp;md, vt fAofes didt « Deuteronotnij. Ji» fugitur.

DECIMOOCTAVO. -, nbsp;-

DE SECVNDO PRECEPrO-

Op’ fccGdi

Eccc haAeniis traftauimus primum opus,amp; primum pr«» prçcepri. cepnim,amp; umcn breuius,crafl'ius,öd iii tianfcurfu, vt dc q plura L'oirint dici.Nunc igitur per feqiientia prçcepta qircramus opera laiius. Eft iginir fecundum Sd proximum opus poft fidem op’ fccundi prçccpn,vt dei nomen honoremus, nctj eo in vanum vtamur, (X^od non niinus,quam omnia alia opera,fine fide fi* eri non poteft. Si autem fine fide fit, nihil eft prorfus, nifi mera hypocrifis 3C fpecies. Poft fidem nihil polTumus maius facerc, quain dei laudemjhouotemjnoraêjlaudare, prj dicare, cantarc, amp;nbsp;modisomnibuscxtollereamp; magnificare. Et quamuisfupe* tins dixi,SC verum eft,nullam elTein operibus dilferentiam, vbi fidcs amp;nbsp;eft,5^ operatur, id ramen ira intelligendum eft, quando cum fide opera conferuntur. Sedcomparando opera cum ope* nbus,habent difcrimcn,0^ vnum eft altcro fublimius. Sicut cm in corpore membra, quod adfanitatem atrinet, nihil habent difs criminis,amp; fanitas penndein vno atqt in altero operatur,funt ta# men interim membronim opera diuerfaSC fcparata,8ó vnum al teroalnus, nobilius,Öécommodius,itaamp;hic deinomen ôdglo# Warn laudare melius eft operibus aliorum prçceptorum, 8C tame oportet idipfum non minus reliqua prçcepra omnia in cade fide procedcrc. Sed fdo hoc open's paiui fieri,led amp;nbsp;ignotum cf# fefaftum,ideo diligentius infpiciamus,contcnti dixiiTc, vthoc opus in fide Sefiducia fiat,deoplaceat. Imo nullum eft opus in quo itaeuidenrer amp;nbsp;cflricacitcr lènriasfiduciâ ÖC fidem, vt in cuI# tura nominis diuini. Et mirifiatm eft adiumentum fideiamp;au* gendæ 8c confirmandc quamuis amp;nbsp;oia opera ad idipfum 45# flint. VtS. Petnisz. Petri.i.dicit. Fratresmaoisfiragitc,vtper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bona opera certam veftram vocationemamp;ele5ioncmfaciarigt;.

DECIMONONO.

Sicut primum prçceptum proliibct ne habeamu' deos, interim precipiens vnum aindemq! verum d ^,mcolen--dum,pcrfirmamfidem,fiduci3m,bcneuolcntiar p amp;cha ricatem,que fola funt opera quibus vnum df nbsp;nbsp;habere, colerc

feruare polTumus. Nâ nullo alio ope p^^j deus, vel impetrarl! vclamitn,qua fola,velfide,vFincred- J„are:fiduaavrdefpera# □one. Neep cm aliquidrcliquoriio^Q-fi domi atringir. Ira SC iiq Iccundo opae prohibciur, ne motnai dei' inuanuin fumamus.

C ij

Quod tarnen non fan’s fip, fed inter id eoâ prçcipitur, vt notncn nu« colanius,inuoccmus, prçdicwnus ÖC laudemus. Ncc reuera poiTibilccft nomen dci non irreuerenterhaberi vbi non vereco* litur.Quâuisein orc,gcnuiimflcxionc,ofculatione,vtl alrjs ge« ftibushonoratur,tamêfihocnon fit ex corde perfidem infidu* cia erga deum, nihil tarnen eft nifi fpeacs ÖC color hypocrifeos 8£ fimulationis. Niincvidc,quâ mukipliciabona operapoffit ho In liocprarcepto ahibushorisfaccre,amp; nunq fine boms ogibus hums prarcepti cftcjfi vclit,vt ceric non habeat opus longe peie^ griiiai i,autlocafanAavifitarc. Die ergo, quod nam momentS tranfmitti polTit, quo non fine intermiftionc, vel bona dei accilt; piamus,vel malasaducrfirates patiamur lt;: Quid aût funt dei bo naSd aduerfitares aliud, qua pcrpenicadnionitioncsßC jgt;uoca* menta ad dc5 laudandu,colendii,amp; benedicendû,cumq; amp;nbsp;eiuj nomen inuocandü Iraq? etiam rcrû omniü vacuus ÔCferiatua, nonne fatis habeas negotrj in hoc vel vnico prcccpto, vt deum perperuo bcnedica5,cantcs, laudes amp;nbsp;colas lt;nbsp;Nam ad quid aliud lingua, vox,idioma,Si oecodirafuntc'vceft in pfal.ro.Domine labia mea a{^)cries,8C os meum annunciabit laudem niä. Item. La bii mcalaud.ibuntrc.Quid eih in coclo eft opcris nifi hiiiusfe* CLindi prcccpa'''Vtl^irurpfalmo.Sr.Btiti qui habitant in do» moru.1 diicjn feculafeculoru Iaudabutte.SicDauid in pfaJmo 55.Semper laus cius in orc mco. Et S.PauIus.i.Cor.io.Siueeigo mandiicatis.fiucbibiris, vel aliud quid fadris omnia in gloriam dd fecite. Itc adCololT. 5. Omne quoddlq? fadris in verbo aut in opcrc,omianominedhi noftri IhefuChriftj agitc,gratiasagen tes aco,Si patri per ipfum.Quod fi hoc opus olafcnjarcmus,hic in tem'sregnû cod ord habercmus,fcdólt; femperfatisfLçeiq; qi^ agercmuSjficut amp;nbsp;beati in codo.

VIGESIMO.

Hine venir admirabilcSfiuftü dd iudidû quod interdum inops amp;nbsp;pauper homo,que nemo rcfpidt,mulra amp;nbsp;magna opa fecum habeat, 8C domi fuç SifecG vel deum hilariter Iaudat,in re* bus fenindis,vcl in aduerfis plena cum fiduda inuocat,in co ma lusSd accepnirs fadens opus,q alius multu idunans,orans,tcpla condens, pcr^'nans, amp;nbsp;hjcK alibi fefe multis operibus defati* gans.Hic em ddem fit fatuo, vt ofdtct relpidcns ad magnaopa, ira prorfus coccus, vt hoc tarn rntgnîï opus nunquam obferuet. quot;Vt deum laudare in dus oculis paruû fit opus,pre magnisima* ginibus excogitads japrifs operibus. In quibusfortaflis fcjpfum plus qua deum laudat, vel faltcm voluptatem ex iJlis capit ma»

forttn quâ in dco,amp; ita bonis operibusfccundû prfccptû dei amp;nbsp;eiiis opera oppugnat. Sicutpharifeus in Euagdio SC publicanus horuni omniû hgui-am exhibent. Nam peccator in luis pcccatis deum inuocabat,0^ laudabaqrangens duo fumma prjcepa ,fid£ amp;nbsp;del honorem.Phanfeus uero neutru horii aiTeaitus leïe often* tabat in aiqs bonis operibus quibus non in deo, fed faiietipfo gloriabatur,magis in feipfo qua in deoconfidens. Quaproptcr hicmcritorcicAus,0iCilleeleduseft. Qiiodconimfacir, quod4 fublimiora amp;nbsp;meliora lune opcra,eo minus fplendent. Ad hec quod vnufquifc^ pryfumit iat opera facilefaAurum.Ccmim’ enim neminem adco fimulare fefe dei nomen amp;nbsp;gloriam lauda* tCj vt cos qui hoc nunep faciunt,0C co opere quando cor finefi* de cft,prcciofo operi contempnim condliant. Jea vt fan Aus A* poftolus Paulus non dubitaricad Ro.tj.hbcrcdicere, cos porif* fimiim dd nomen blafphemarc,qui fe de lege dd iaAiianr. NS nomen dd nominare, öd ho norem eius papy ro 8C parieti inferi* bere,fadlefaAu eft, fed ipfum exanimo laudarc , ÖC bcncdicerc in dus benefaAis,8d conftanrer in omnibus aduerfitaribus inuo* care,hçc fane rarifljma, Sd fumma omnium operum poftfidem funt. Adco, vtfi videreliceatquam paud fint horum in repu» Chriftiana.pofremus pry calamicate mori,interim tarnen femper cefccnnbusfublimibus pulchris, fopcmitidisopieribusab ho* mimbusexcogitatis, quf his veris operibus colore fmt fimilia, intusveroSdinfundamcntoomnisödfiddödfidudy cx|Tertia,5d ' quynihil prorfushabeantboni. Itarcpryhenditlfaiasxlviq.po* pulum Ifralielem, Auditehcc domus Iacob qui vocamini no* mine 1 frahcl,8d de aquts luda cxiftis, qui iuraris in nomine Do* mini,5d Dd lfrahel,rccordamini non in vcritate,nccj! in iuititia. Hoc cft,q) hyc non vere in fide Ödf iduda fadebant, quf vera eft Veritasamp;iuftiria,fed confili i feipfis,fua opera,Ödfuas vires. Def tarnen inuocabantÖdlaudabantnomen,quy nonconucniunt.

VIGESIMOPRIMO.

^Primum ergo opus huiusprycepti eft,Deum laudareîom* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;, _

nibus fuis benenais,quy in yftimabiliter multa funt,ita, vt huiuf modi laudisödgratianimaAionis merito nulla, nets irermiifio, neep finis elTc debeat. Nam, quis cum poirirperfeAc pro naiu* rail laudare vita, vt taceam pro omnibus tcmporalibus öd fem* piternis bonis. Ita eft homo hoc vnicocapitchuiuspryccpribo nis 8d prydofisopcribus obrurus öd accumulatui, Quibus fi vc* ra vtatur fide, fane non fruftia hie fucrit. I n hac autem re nem o mortalium vchemcntius peccarfpcdofifTimisfanAis, fibi ipfi«

C it)

bencplacentîbuSjfefelibenteriaAanribus.vcl fairem libccerfu* as laudes, lionorcs,amp; prjconia coram mundo audictibus. Ita^ fecundum opus hums prçceprieft, fugercSu vitareomnestcm« poraleshonores,glorias ÔClaudcs, öónequa^ fuö nomen, lau» dem,Slt;celcbritarem querere,vt oês de eo, quod didcur, öC caii» tent,amp; loquanair, Quod valde periculofum, SC. tarnen vfitanf» fimum omnium eft peccatorum,^ 8C prob dolor contcmpcuin. Voluntenim omnes videri,amp; nemo minimus haberi, vrcunqj humilis SC fordidus fit. Adeo profunde natura eft dcprauata, i™ fua propna opinione, 8C in fui ipfius propria fiduda, cöira duo primaprçceptx Nuncautemhocimmancfcelusinmundo4* fummaiudicät virtutc,quo nominefummi cft periculi. Ethni* Paricolofu corumhiftoriasamp;librosllt;^cre,velaudirc,nödum fattecxpcrto» «hnicas hiß ôiinftruAosdiuinisprçceprisSuhifforiarumfacrefcripmrç. Sh torias legere, quidem ocs erhnici amp;nbsp;gentiles libri hoc veneno querede laiidii nifi prjmiij amp;nbsp;honoris funtreferri, In quibus fecundum coecamrationedif« nitus fitanh dtur,nonelfemagnificosÄ egregioshomines,quilandeamp;ho» mus verbo nore non tangantur, 8C pro optimis haberi, qui corpore di vira, dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propinquis ÔC opibus, ÔC. breuicer reliquis rebus omnibus con«

tempos, laudemSc honorem perfequuntur. OmnesemfanÄi patres de hoevido conquefti funtamp;; magno confenfii decreue» runt,extremum effe omnium vidorum ad vincendum. S. Augt; guftinus dicit,omnia rellqua vitiain mails fieri operibus, excep to honore amp;nbsp;benepladto,quod fiat in amp;nbsp;de bonis operib’. 1de» oq; Cl homo nihil aliud itenim habcar negotii,quâ hoc fecundfi ópus huius prçcepti, fan's tarnen habeat per totam vitam fuam occuparionis ÖClaborisdcpiignandi aim hoc vitio. Tam calli» dum amp;nbsp;peruicax eft, tam renitens cqdcnri. At nunc reliAishii omnibus bonisoperibus nos exercemuiin mulrisalrjsviliori» bos bonis operib’.Imo plane alijs bonis operibus hoe fubucr» timusamp; obliuione obliteramus. Ita fanAumdei nomen per noftruen maledi Aum nomen, bcncpladnim,honoris requiflti» onem,amp;: ambitionem in vanum fuminir,öC iireuerétcr habetur, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignum quodfolum amp;nbsp;vnum colas SC honores. Qiiod pecca»

turn grauius eff coram den, quam 8C homiddium ,amp; adultcriïr^ Sedeiusmalinanontamliquido ccmiturvthomiddrjddadul» rerif, proprerdus fubtilitatem. Nam non in crafla carne, fed in fpiriai pfidtur.

VIGESIMOSECXT^DO.

SnntquiexiftimentqadeireiuucntutijCam laAantia, honore, amp;:laudib’,amp;:rurfumdedecoreamp;ifamiaqauocari amp;moueriad benefadenduanj viuendû. Nam funt multi vtfacientesbona.

la omittcnre« mala mctu infamie, Si amorc lau J/s, quf alioquiri nequaquä vl'faccrct vd omicrerct.Quosfiioidiiiq iudicio,fcd reqrim’ quo vercbona opera fine faciêda. Ad quicûq; penfl funqno ^enc vccimore dcdecoris, SC ftudio honoris agä« nir,fed habetóC liabere debet nobiliorê impulfionc,hoc eft dei pceptum,dei rimorc,dei beneplacic5,amp; eorû fide SC amoi ê erga Timoré def, deü. Qui hâc impulfionê non habet, vel non curât, permitte* non ambiti* tesfefehonore vel infamiaagi,accipiunt mercedê fuam, vt dns ‘ one prouos dixit.Math.Etqualiseftimpulfio,taleeftSiopusSCmcrces. candamad Neutrû vero bonü, nifi in oailis feculi. Ego aüt iudicarim ram bona opéra fàdle hominc nondü adultum afluefacere ÔC s^ere dei timoré ÔC iuuentutena, prçceptis, vt nulla re alia. Vbi vero hoc nihil q^fuerit, necefle eft eosanobis perferri,vtppterinfamiâ amp;nbsp;honorem bonafadant, omiaât mali Siait tolerate c£:^imur,imqgt;bos holes vF impera feftos,de quib’ fuperius diAü eft. Nccf eft qd in hoc amplius faciain’ ndi vt eis dicam’, quomô eoriï faAum corâ dco nô fit fuffidés Si iuftü, cos ira pennittetes fuis ipforû moribus,donec difeant propter deü bene facere. Quêadmodü infantes donis 8i promilTionibiis parenrü ad orandü, iciunandü,difcendü qjuoa cantur qdtnnonbnfucritpcrtotâfaccrcvitâ, SCnuncI difeere, timoré dei bene facere. Multo daerius, fi afluefcCTct propter laus^ dem ô(honorem bene facere.

VIGESIMOTERTIO.

Hoc tame vcrü eft,oportcre nobis elfe bonü nomê Si honos rem. Vnufquifqi igitur fefe eiufmodi prellet, vt nihil de eo msli poiritdici,nequifquâtncoofièndat.Vtdidtf.Pau.adRo.ii. Non bond Prouidêtcsbona,non tantü corâ deo, federiâ corâ omibus hoa nomen, fed minib*. Et.2. Cor. 4. Comendantes nofmeripfos ad omne côs boni nomia fdenriâhominü corâ deo. At ucro hic magna op’eft amp;diligéi nis abufiQ naiamp;prudêtia ne eiufmôi honor Si nome bonüpumefadat,ôi mala eft, fibiin ipfis amoré Si côplacentiâ pariat.Hic em qaeedit verbum Solomonis; Sicut ignis in fomace qgt;bat aurü,ita homo qjbatur orelaudantiseü. Neceffe eft ergo paucos Siprorfusfublimiter fpiriniales elfe homines,qui in laudib’ Si honoribus ita liberi Si equal es pfeuerct, vt nihil taliü amplexi, fibi in illis nô placeant, toti liberi Si vacui permanentes, foli deo fuü honore Si nomen adfcribcntes, Si ad ilium refactes quicquid habent exccllcnrie, nec^ ipfis aliorfum quam ad gloriâ dd vtcntes,8i ad vtilitatem proximi,nihil autem minus c| ad priuatamfui ipfius commo-, ditaiem, velprçrogatiuam. lta,vtfibi defuohonore nihil pr fumant, nihil c^rantur, fupra viliffimü SCfordidiffimuna

emnium monaliuin qui in terris viucrc potriî. S«rd fapfum relt; cognofeant vc féru os jei,latgitoris àufmodi honoris, ad feruien dum dco 8{. proximo.Non aliter,ft eis conmifilTer aliquot au reos fuo nomîe pauperibus diftribuendos. Ita dixit Math. y. Lu« ceat lux vertra coratn hominibus, vt videant opa vcftra bona, SCgloriliccntpatraTi v’^cfmim qui in coeliselr.Non dicit.vrglo» rificent vos, fed veftra opéra, ipfis tantum ad meliorem fnigcm amp;nbsp;vtilitatcm feruiant,vt per hoc deum in vobis ôd iti fcipf slau* denr. Hic enim vertis cft vfus boni nominis 8i. honoris, quâdo deus hislaudatur cum aliorum vtilitate.Hominibus vero volé* ribusnosip£os,amp;non deumin nobislaudare, ne patiamiir, fed id omnibus viribus dcprecemur, amp;fugiaiTius, vtgraiiiirimum omnium peccatorum,iS^ furtum honoris diuini.

VIGESIMOQ^VARTO.

frHincfit,,vtfcpaenumcro permittenredeo, homo in grauia incidatpeccata,vel ipfis inuolutusiaceat,vttam coram fcipfoq alqs infamis fiat, alioquin minime prç hoc tâ immani vino mai nil honoris amp;nbsp;nominis faluus futunis, ft in magnis muncribui SC. virtunbusftctiiïet. Deum enim oportet htiicpcccaco alrjsgra* uibus peccatis occurrere, vt fandum eius nome in honore ma» neat.Ita vnum peccatum alteriusfit remedium 8C medicina, j^p« ter noftram pcruerfàm maliuam ,non folû omnia fadentem ma» h, fed etiam omnibus bonis abutentem. Nuncvidc quantii fit homini negoticgt;nim,volcnti bona faccreopera:, ipfius manibus femper magno cumule ocaincntia,quibus cü fit fiipatus,proh dolor ea pet cœdtarcm finit iacere,alia pro fuoarbiirioamp;volüt täte rcquirens 8C fequcns,ita,vt nemo fan's contra hoc loqui, ne» mo fatis hoc vitarcpoirit.Cum hoc omnibus prophetis fuit nelt; gotium,qui omnesob id rniddati fiint,tm quod eiufmodi oga deftitia, 8C vitro fiifcepta8C excogitiua refjdentes8Cdamnantes de» prfcepta dumiaxat prçdiarent. E quibus HicremiaS didt.c r. Hs:caidtdominusexercituum deus Ifrael. Holocauifomata veffraaddite viftimis veftris 8C conmedite carnes, qiiia non fum loottus cum patribus veftris amp;nbsp;non prçcepi eis in die q ua eduxi eos de terra Aegypri,de verbo holocauitomatum amp;nbsp;vi Aimarii, (cd hoc verbs piyccpt eis,dicens. Audite vocem meam, amp;nbsp;cro vobis detis,fló eriris vos mihi populus. Hoccft,auditc no quod vobis reftü 8C iuftum videtur, fed quod ego vobis impero, SC ambulare F omni via quam ^o mandaui vobis, vt bene fit vo» bis. Et Deutero. 11. (^lod prçdpio tibi hoc tantum fadtOjdrio, occaddas quicquam,rec minuas. Hæ8C dufmodi innSerabilcs

fenten.ijr

fentenriæ fcriptur», diflæ funt adauellcndiim hominem non folum a pcccatis, fed eriâ ab operibus ipforum opinionebonis

amp; iuftis,8C tanaim adducoidum eos limplici mente ad dei prçs Cœd ope cepea, vc cafola fanper folafummopcre curent amp;nbsp;obfcruent.vt rib’ a deo p eft Exodi.i Et eric quafi fignum in manu tua, amp;C quafi moni;- ceptis,nra mentum anteoculosiuus, VI lexdomini farpcrfit in cretuo. leAiciaopuf Etpfal.i, Et in legeciusmeditabitur die acnode. Nâ nobis fa« culafacim’» tis,ÔC plufi^ fatis eft occupationum, fatisfaduris dei præceptis.

Dédit em nobis eiufmodi prçcept3,qujc fi intelligercmus, «rte nemoinento quidem ociari poflemus, omnium aliomm ope« turn facile obliti, Verum malus fpiritus,qui non quiefeit, dum non poteft nos ad finiftrâ in mala trahere opéra, refpicic dexp it trorfum ad eledicia fpcciofa bona opa, contra quæ deus prece« Deu. 2 s. Iofuc.2 5.Tm côfortamini 8lt; elloie füliciti,vt euftodia tiscundaquæ feripeafuntin voluminelegis Mofi ,5lt;nô decli«^ nedsab os,neqj ad dextciam,ncq( adfmifiram.

VIGESIMOQVINTO.

Tertiû opushui’ prçcepu eft,dei nome inuocarciti omnibus QuçI-juj calamitatibus.Namhociudicat deus nomen fuumlandihtaiu, magitifadum K cultum,fiipfum nominemusa inuocem’ inperieaitionibus SC necelliraibus. Eftembreuitei hçccaufa, quare nobis multas ncceirttates,pa(fioncs, perfccutioes 8C mor« i«meriaminfl.igitfcdôCinmuliisnosinalispeccatricib attcdi onibus viuore pcrmittit,vt per cas hominem impellat ad currê« dumad deum,clamandum, nome eius fandutn inuocant^m, amp;itaad implendum hoc opus featndi prçcepti. Vt dixit Pfal. xlix. înuoca me in dictribulationis,cruâ te,amp;honorificabismc.

Immola deo facrifidumlaudis, ÔChonorificabisme. Atcç hacc eft via qua polTis venire ad falutem. Nam per hoc opushomo Intelligit amp;nbsp;experitur quid dei nomen fit,8C quam p otens ôô crti-i caxfitadiuuandiinuocanribusidipfum. Per quod nafdtur mi« turn immodum fiducia 8C Eides,qua primum fummum prç« ceptumimpletur. Quod expertusDauid dixitpfal. 4Volu« tarie facrificabo tibi, SCconfitebor nomini tuo domine, quonia bonum eft. Qfn ex omni tribulatione cripuifti me,6C. fuper ini« micos mcos dcfpexit oculusmetts. Et pfal.xc. ait deus.Quoni« am in me fperauit liberabo dt.protcgam cum,quoniam cogno uit nomen meum. Ergo nunc vide qtiifnam hominum in tetris totavitafuanô fatishabeatncgoôi vel inhocvno opereC Qtiis \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimetiamhoræ fpaciocareattcntaiionibust' Vtprçtcrcamintc«

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rim tentaiioncs calamitatum cjttae funt infinitæ ♦ Ad hçc pericu*

lofilTimi omnium tentatîonum eft hec, vbî nulla fit tenfatio K calamicas,fcdotnniaex animj fencenciaproccdunc^netûhonio dei oblicus ferodor faftus,abutanir rebus 8C temponbus fecun disSdprofperisJmo hicdcdcsmagiscgetinuocatiôediuini no« minis,quam in rebusadiicrfis. Legicurcm inpfal.xc. Cadenta lateretuo mille,ôCdecem millia adcxiris cuis. îam vcrocciâ luce Clara quocidiana in hominibus experienria videmus immaniora vida amp;nbsp;peccaca in pace, rerum vilitace, ÔC fecundis temporibus, quam bello,peftc,moibis,Slt; omni modis olamitatib. admicri. Adeo, vc Mafes populü fuum nulla alia caufa dmeret dei prç« cepea dcfercurû,quâ quod plenior,faturior, quicrior iufto eflet, Sicut ipfe dixic IDcucero.? î. Incràiïatus efr dilejlus,amp; recalcicra« uit,incrairatus,impinguanis,dilacaajs.Dercliquitdcumfaftoré fuum, ôi rccelTit a deo fal utari fuo. Quocirca etiam deus eidcin permific multos eiïe rcliquos hoftes inimicos, quos nolebat depellcre,nc requiem haberent,fed fefe exercerét ad mandata dei feruanda. vtludicü.^. Icgiair. Sic 8C nobis facit,omnigenas ad« uerficaces infcrens, Adeo folicitus eft in nos, vt nos agat amp;nbsp;doce« at ad nomen ipfius colendum amp;nbsp;inuocandum ad impccrancU fidc Sc fiduciä erga ipm,8C ita ad ïplcda prima duo ipi’ pcepcu

VIGESIMOSEXrO«

Hic igiair (luid homines pcriculofe agunt,5^ prxfcrti'm fanfti propric operarii,0^ quicunqj aliquidfibi fingularicads adrogat. Hie difeitfe benedicere,ille fefe liceris tuetur. Hie currit ad incan« tatorcsdiuinaculosamp; prçdiAorcs. Illchoc,hicaliudrcquirit,vt tancüaducrfitacescuadétes,cucofinc.Neq: enim numeiari poceft, quam diabolicaein hocprcrtigieimpercnt,incantando,adiurâ« ao,fuperftirionibus, que omnia idco fiunt, vt nomine dei non egcanc. Qidbus plurimum irrcucrendæ primis duobus habetur præcepds,quod hexrapud diabolum,hominem, vel creaniran» queritur,quod tantum apud dcum plura,fimplici,amp; nudafide, fiducia,hilari au dada amp;nbsp;inuocatione eiusfanfti nominisqujren dum Só inueniedum erac. Tu iginir ipfe rem manibusatticftes, an non hoemagnae 8C ftulca? peruerfitatis lit. Diabolo,homini amp;nbsp;creature oportet eos crcdere,ô^ opdma ab ipfis expcft3rc,amp; fi« ne eiufmodi fideSdfiducia nihil neej cöflat,ncq: prodeft.Quid ergo bono 8C fideli deo fraudi fuerit,quid obftierit, quod ei non adeo, vel plus amp;nbsp;vehementius credicuramp;confidifur,quam ho« mini Sc. diabolof quü tarnen deus non folum promittarauxili« um Sc certä opem, fed etiam prçcipiat fibi eöfidä SC omnigena«

caufasprdbeatamp;agatadriufmGi fide amp;:fiduci5 ineGponendS, Nonne hoc conquerendü ÔC miferabile eft, diabolû vd homit nem,nihil prçcipienic aut nihil cogcnteni,fed tantü promittenre pollicentem,lupra dcû collocari,qui promimt,cogir,amp; præs cipiteredi, amp;nbsp;tarnen plus diabolo deo tribuit'Merito cm pue doreafFiàamur,exemplafumentcs ab in diabolû vel hominem confidentibus. Nam fi diabolus^quâuis malus amp;nbsp;mcndaxfpie rituSjfidc feruat, omnibus focietatc cum eo incuntibus, quomô non multo amplius, imo folus manfuedfhmus veracilTmtis Deusfidem fcruabit,in fcconfidentibuscDiucs côfiditSô nitiii » fuispecunrjsSCopibusjdq? ipfiprodeft. Et nosnolumuscone fidere ôC niti viuo Deo, vt nos amp;nbsp;velit 8C pofTit adiuuarc.Pi ouei-bio dicitur. Opes fadût animû.ldcj; verû e(ï. Vtferibit Baruch

Qui argentû SC aurû thcfaurKant,in quo confidunt homines, 8c non eft finis acquifitioniseius. Sed multo maior dtanimus, quem facit fummü eternûq; bonîilquonon honiines,fcd tamS filtj Deinituntur SC in illudconfidunt,

VlGESIMOSEPriMO.

Quod fl nihil eiufmodi aduci fitaiG atC}; calamitntû nos coe geretaddei nomen inuocandû, cicpfidcndû, ramen vel folum pcccatum fufFiciat in hoc opéré nos excrccre SC agere. Nam pcce catû nostriplici fortiexercitu obledit. Q_uoiûprimus cft, noftra propria caro, fecundus mundus, tertius malus Ipiritus, quibus perpetuo vrgemur,agimur,amp; grauamun Ita nobis caufam mie nifirante continenter deo opera facicdi,hoc efr,cum qfdê hoftie busamp;peccatisdepugnandi. Siquidem caroqucritvoluptatcm amp;nbsp;requiem,mundüs quérir opes,fauorcm, porentiam,amp; honœ res .Malus fpiritus quérir fupcrbiam,iadantiâ,amp;fui ipfus; moe rem,Ôd aliorum hominû contemptum. Quæ omnia ram potée lia funt vt fingulisfaris fit virium ad oppugnandum fupandûcj? hominc. Quç nos quidem vintere nequa»^ polfumus, nifi me uocatiôe fandi nominis dei infirmafide. Vt Salomon proucr. IS. ait. Turn's fortiffima nomen dominfad ipfam currit iufius cxaltabimr. SicDauidpfal. cx\'. Caliccm faluraris accipiam.S: nomêdni inuocabo. lté pial.17. Laudâs inuocibo dnm amp;nbsp;ab inimicismeislalu’ ero. Hçc opera, fed ßu virtu s diuininoisnœ bis ignora eftfada, idcoquodnon airuaiimusco,neq! vnq fee riocum peccatispugnauimus,eius nomine non egentes. Quod inde fit,quod cxcrcirati fumus dûraxat noftrisproprtis operib% quænoitris vifibusficcjr poflumits,

D q

VIGESIMOOCTAVO.

Ad hçc huius prçcepri opera fuut, nciureinus, ncecremur, mentiamurjdecipiamusincantcinusjfanfto nomine dei,non res liquos cxcrccamusabufus. Qua? tam grandia funt,qui omnis bus in vniuerfum nori(riraa.Ht;C on peccatafere fola in hoc prf cepto funt amp;nbsp;prçdicata amp;C nunciata ,In quibus ctiarn conprjhen« fum eft, vt prohibeamus etiam alijs mcciri, iurarc, decipere/xe« crari, incancarcS^ alrjs modis nomine dei peccare. Q_uibus etiâ muite dancur caufae vt ad facienda bona, ita ad inhibenda mala» Sed maximum ÔC grauilTimum omniS operum huius prfcepn eft, fanAS nomé dei cötra ocs eiusfpirituales abufus tucri, idlt;^ ^jmoucre ïter oés. Neep cm fatisfuerit,vf jo meipo ÔC ïme ipo, nomen diuinum laudem inuocem tam in aduerfis, quam inlt; fecundis rebus. NecelTe enim eft vt prodeam, pro dei gloria8C nomine meipfum onerans inimiciths omniiï hoim, SicucQiri* ftus fuis difcipulisaiebat. Odio eritis propter nomen meü oms nibus hominibus. Hicoportet nos patrem,matrem,8C optimos amicorum ofFendere. Hic oportet nos magiftratibusfacris 8i. prophanis,amp; fuperioribus fpirituahb’ èC tcmporalibus rcpuglt; nare,amp; contumaces ôd inobedientesreprçhcndi. Hicoportetin nos cômoucridiuitcs,doftos,fanftos, amp;nbsp;quiequid eft ï miido. Ef quâuis id prçfcrtim debeant quibus officiü prcdicandi vat bum dei cömilTum eft, ad id tarnen Si vnufquiftp Chrifriano* rum poftulanteöd tempore loco obligatur. Nam pro dei no* minetradendum 5C reddendum eft,quiequid habemus Si pofs' fumuSjSC re ipfa probare nobis dei nomen, honoiem, Si laudé omtiib’ rebusclTe chariora,amp; in ipfum fuper omnia confidere, ab eo omnia bona expeftantes. Itaprofitenicscumanobisha* beri pro fummo bono, cuius nomine parari fimus oîa reliqua bona relinquere Si dimittere.

VIGESIMONONO.

^^Hic oportet nos repugnarc omibus iniurqs Si ihi'qin’rarib’, vbi vel veritas vel iufticialaborat,6lt;vel vim vel necelTitatê pa? dnir. Ncceftvthicpcrfonarum rationem habeamus,vtnónuk Iifaciuntfummopcrcpugn5tesproiniuria,diuinbusporentib^, Si amicis illara. Vbi aüt talc quidpiâ fit pauperibus, abiediSjSi inimirisfacile conquicfcuntpatientes. Talcsem non infpiciunt nomen dei in feipfo, fed per feneftram depitftam, metientes ve« ritarem vel iirftidam fccundum perfonas, Nunquam inuenictes oculum fuura falfum,magisgConâquam caufam refpidentem»

Hllt;m l'ntcrcutancî Tunt afTentatores 8d bypöcrira?,nihil ni'fi fucfi Sc colorcm habcntcs defendendi veritarem. Oprimc oh fciunf, extra periciilü clTe diuiribus,pocentib’, dodis.ôd amicis adeflc. Sc. ab ipfis vidffim redpt grariam,defcndi 8C honorari. Pari fads Iitate repugnaris iniuriæ ponrifidbus/cgibus, prindpibus, epig amp;nbsp;rdiquisproceribus illatç. Hic enim vnufquifq^ conaturelle probiltimus. O quam occultus eft fallax Adam cum fuo ingc« nio,qu3m pulchrefui commodi auaritiâ nomine vcricanSjiuftk tiç,amp; diuini nominis regens. Vbi vero quid egeno amp;nbsp;humili ac« ddit homini, cum falfus ocuP non multum inuenit commodi, quamuis bene videns odium potentium. Ideo relinquit pauper rem, nihil minus curans cÇ vx laborantcm adiuuet. Quis enim mulritudincm huius criminis in Chriftiano orbe dinûerare pofs Hicfe prind fit Ita didtdeus pfal. Si. Vfquçquo iudicatis iniquitatê, 8C pcs contems despeccarorum fumitisc' Indicate egeno amp;nbsp;pupillo.humilem amp;nbsp;plcntur, paupercm iuftificatc. Eripite pauperem,5C cgenum de manu peCi catorisliberate. Sed cum nihil horum fiat, fequitur, vt nihil etiä necj fdant necç intclligant, tannim herétes in refpcftu SC pcrfos na nugnorû ® iniufti fint, neq; agnofcSt paupcres Æ iufti finu

TRIGESIMO.

Ecce hie multum clTetbonorum opcrum.Nam malor pars potentium diuitum 8C amicorum iniuriam fadût, vim SC tyras nidem in egcnos,humiles,6i aducifarios exerccntes.Et maior, eo peior. Vbi ergo vi non polTis prohiberc,6C veritatem iuuare, fac tarnen vt hocipfum fatearis vcrbis,necç iniuftis fubferibas SC faueas,veritatemlibereloqucns, Quidem quçfo profithomini omnigena bona opera fadenticRomam SC ad omnia fan Aalos eacuirentijOcs indulgentias impetranti, omnia templaSC colics gia condenti fundantiej hic fe culpabilem in nomine 8C honore dei yjcnicd lt;nbsp;quod eo tadto 8C fupprefTo pluris fuafipfius opes, honores,fauorem,8^ amicos fecerit,quâ veritatem( quç dei nos men honor ipfe eft ). Imo quis eft hominS, cui non cottidic homini bona opera ad fores SC cdes ipfius veniantf Vt ipfi non fitopus de bonis opcrib, vcl longecurrere, vel interrogare. Nâ intuentes hominum viiam, quamamp;hicSCvbic^ tcmereS^leuis terfiant, exclamarecum prophetacogimur. Omnishomo mes dax. Sunt eih omneshominesfallaces, omnesmentiûtur 8C des dpiSt. Nam veris SC prindpalib. bonis openbus reli Ais, ornât 8C colorant fefc minimis 8C vili(rimis,interim tarnen volêtcs ^s bi e(re,amp;fecuro otio Sitranquillitatc in coelum afccdcre.Quod fi dixeris.Gur ergo deus uori folus QC ipfcfadqcum tarnen bene

D iij

Sc fdac Sc poflit vn3quemcs iuiiarec' Quirtimo, fdc quidcm.Si potcft,fcd non vult folus iaïpfum Eacere. Vult cm vna nobiftu opcrart,nobis illud habcs honoris, vt vna nobifcum SC per nos fua veilt operaoperaii. Nobisigiturhochonoris renucnribus, nihilo fecius ipfe perficict, pauperes adiuuans, cum iniuitis,eo« qui ipft nolucrüt elTe adiuinento, honoré magnü fui open’s cq^ tcmnentes,damn3turus,tang cos qui cum iniuftis fenferût.Sicut ipfe quidem folus beatus eft, fed qui nobis hunc n-ibuat hono* rem,a nolit folus eife beams, fed nos vna fccum beatos habere» Preterca fi hfc folus feccrct deus,eirent prçceptaeius fiuftra data, vt ncmine habente caufam fcfecxercendi in magnisopcribus p« ceptorum eius. Neq? quifquam obfcruaret,an dcuna ÖCciusno« men ja fummo bono iu dicaret,pptcr eS oia piculisobrjcercu

TRIGESIMOPRIMO.

fr Huiufmodi opcris etiâ eft, rcfiftcrc omnibus falfis, peruerfw, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feduAoriis,crrabundis,amp;hereticisdodrinis,fcdamp;omnib.abu»

AduerfäcE, fibusfpirimalis 8C ccclefiafticç poteitatis. Quod multo eft fub* impijs does limius. Nam hi reAa nomen dei nomine dci oppugnat. Quart toribu«, magnç fpccici,ÔC fnagni pcriaili videmr ill is ipfis rcfificre, dum prçtcxunt deo SC olbus eius feniftis quorû vices gcnlt, SCquorS potcftarc vtanmr,rcfifrere quiaincj ipfis rcfiftût,d:cenicsde ip* ‘ fis a ChriftodiAum clTe. Qui vos audit mcaudit,qui vosfper# nit me fpernit. Quibus verbis fortiter fubnixi, feroces 8C aiiden* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

tes fiuntjdjccndi,faciendi,dimittendi,quodaincj volut, excoi* x ■ candi,malediccndi,rapiendi,occidendi, SComnesfuasiniquitas j tes,omnia fua ^abra8c dedecora vtcunq: corum fert voluptas, I Sc qualiacunqi poffunt excogitarc, nullo patrandi impcdimen*

Nonaudic« fo.VcnimChriftusnon putauiteosinomnibusquçSCloquu* j di Pontifices tur amp;nbsp;Faciunt audiendos, fed tantum quando ipfius verbum B* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

nifi doceant uangelicum, non proprift ipforû verbS, fua opera non propria vabS dei, nobis proponut. Quomo ein alioquin fcircmusan corum mé« dariaôCpcccatafucrinrvitandaf Ncccfle cm eft habere r^ilain quatcnusamp;audicndi 8C imitandi fint,non ab ipfis,fed a deo fu* pcripfospofitä,adquä nos dirigam’ amp;ducam’. Sicuci quar* to pcepto audieni’. Sic ergo oportet cne,vt in fpirimali quoqr fiatu maior pars firfalfa dovftrina,c5ciones, 8C abuP ccclefiaßi« , CÇ poreftatis, vt nobis caufaamp; occafio denmr ad huius prcccpti opera Fadcnda,amp; nos rcnrcmur,quid nos erga ciu fmodi impie« êC dei blafphcmatorcs pro honore Sc gloria dd velimusvelfâ» cere vel dirnittcre, O vciiiam hic probieflauus, Qiiodcns ofii*

rial««, tl cb ul o nes fuam tum Papalemtirm Epifcopalem cxcom municarionem fruftrainfcrrcnt. Quam vehementer languefcc« rentSCdefiarcnc Romanenfiaronitrua, Quoriensobmutefcen dumefletjeiquctnnücmunduscogitiiraudi'rc, Quampamm inueniretur prçdicatorum öCcöcionacorum in oibe Chriftianot' Scd ira malum illud inualuir, vtiuftumreAumrp fitquiequid ipfi proponanc fibi. Hic nemo eft mortalium, qui pro dei note K gloria piignet. Equidem credidcriin iiect maiusnctj frequé* nuspeccatum admitti incxterioribusoperibus, qua in hoc pre« cepto. Eft enim akius \rc multi inKlligant,amp; anequannjr,atcp adeo edam dei nomine potcftate fic ornatum,vt pcriculofum fit attingerc. Verû prophetç olim in hoc magiftri artifices fuerc, fedSC Apoftolijporiflimum diuus Paulus, qui nihil moiati.ni« hil curantes jfiue fummus, ftue infimus facerdos dixiflet, fiuc in lt;îei flue fuo ipfius nomine feciirer, Obferuabant cm ôC verba opera,conferentcsca di dei prçceptis,nonrcfpicicnrcsfiucmag« nus Ioann, fiuc paruus Nicolausvclindeivclin hominis noie idfecilTet. Itacp mori cogebâtur.De qua re nra etarc pluraelTent diccda,vtquaola longe pciusagatur. ScdChfm Petruamp;CPau. OportethjcfuisfanftisnominibuS itatcgerc, vtnullfimagispu dendü pudoris 8^ dedecoris operculum in terras vcncrit, quam fanftiflimftôCfuperbcncdiÂûnomcn IhefuChrifti. Pollisigi« lt;ur abominari vitâ,tantS propter abufum amp;nbsp;blafphcmia fanAi nominisdd.Interquje,fiiddiuti’fubniterit, vercorfuturum, vt Satanâ ƒgt; deo adorent. Tantal û immoderaa impudentia amp;nbsp;Tacri flue fpiritualcs 8C dofti omnia agunt. Summe igitur tern« peftwujn eft, vt dcum oremus ex animo,vt noro^ ftium fandi« fleet. Scd hoc fanguinc conftabit,6^ cos qui in bonis martyrum fedent, 8C qui corum fanguinc acquifiri amp;nbsp;fcruari funt, oportet Vt,ipfi rurfum mnayres fadaiic. De qua re alias plura»

DE TER.no PR^CEPTO DEI, PRIMO.

lt; lam vidimus quantû fit bonorS operîî in fcctido dei peepto, quj tame per fe non funt bona, nifi in fidc,amp; fiducia diuini erga nos amoris progredjantur, Vtinam igitur vcl hex: folum obfer uarcmus prçccptum,intcrim tantum occupati,intcrim prohdo lor totalrjsopcribus negociofi, huius operis proifus imperia. Nutic ergo fequitur terdum praecepium. Sabbata fan Aifice»

In primo cfr prçcqjtiim quorhodo fefe cor nofirum erga dciim cogitationibus habere debeat. In fecundo queinadmodum os verbis. In hoc vero tertio prfdpitur,quales nos exhiberc opor teatdeo operibus. Ethje ê prior amp;nbsp;dextera tabula MoGpn qua Prima tabu« hçc tria prçcepta funt fcripta,hominem in dextero latere rcgctia, la Mofi. nbsp;nbsp;nbsp;hoc cft, in eiufmodi rebus quæ ad deum attinent, amp;nbsp;in quibus

deus cum eo, Ôi ipfecum deo habet cômertiS SC confuetudinc, fine medio vllius crearuræ. Prima igitur huius præccpti opéra funt craffajSd fenfibilia, quç vcrc feruitutem diuinâ appellam’. Vt funt mi iî'as audire, orare, fermones audire diebus feftis. SecS« dum hâc opinionem perpauca funt in hocprçcepto bonaoga» Ad hec, nifi in dei amore, graria, fiduria, SC fide profidfcuntur, nihil funtpenitus, ficutfupradiftûcft. Qiiapropterbeneeflët, minus elfe dicriim feftorum,quando corum opera nofiris tem« porib. pene pleracç détériora funt operib. profeftorû, SC cômu nitï,odâdo,deuorâdo,potâdo ludêdo,amp; alijs malisfad:is.Prg tcrca Si milTf Si fermones fine omi meliorefitige audiütur,Si o« rationes fine fide dicuntur.Fere cm fie fit, vt putcmusfausfaiSîî, vbi miiïam oailis vidimus,Ôi orationcm ore diximus, ira exte« rius primoribus qiiod didtur digitis nanfeuntes, non cogitam’ aliquidex miflain cor concipiend5,aliquid doftrinç ex Rrmo« ne mutandum,aliquid oratione petendum,flagitandum,Siex« peAandu. Quam^ hic maxima culpa eft epjfcoporû Si facer« dotum,vcl corum quibus prçdicandi mun’ cfiiniunftH,quod Eiiangeliû non predicant,quod homines non docent quômif« fas vidt^fermoncs audire,Si orare deb^r. Quare h^c iriaop«» ra pauds interpr^tabimur.

SECVNDO,

In milTa opuselt, vt ibi corde intejfimus. Tune nut ibi corde înterfumus, quando fidem in corde exercewius. Hic oportet a iiobis numerari Si pôderari verba Chrifti, quibus milfam infri* tuit, dicens; Acdpitc Si comedirc, hoc cft corpus meum quod pro vobistradetur. Similiter Sifupercalicem.Acdpitc8ibibitc ex co omnes. Hic cft calix noui Si cterni teftamenri in mco fang« uinc, qui pro vobis Si pro mulris cffiinderur in remiflîonc pec« Vfus mi/Tc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotienfeunq^ fcccritis in meam cömemo«

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ranonem• Hisenim verbisChriftusexequiasvel anniuerfariuni

inftituit,fibicortidieferuandumin totaŒriflianitatc,Atcç adeo fedt folcne,Iegiamumj opulentum,6i grande teftamcntB, quo legauitSi ordinauit non cenfus, pecunias, Si bona tempoiaJia^ fed rcmiflionem omniC peccaiorS, gratiam, Si mifericordiam.

Si vitara

Si vitam eemâ. Vt quicuntj adhas vcftiimt ottquias,hörtcfta mentum habeanr, 8i lùpcr hoc obrjt, per quod iateftamentuin firmumd^ irreuoôbik ^dumeft* Incuius fignum amp;nbsp;annund? a(ionem,loco iùieraHnn Si figillirclkiukliicfuumpropriü cor« pus fub paneiS^ vlno. Hic ergo nunc opus eft, vt homo prim3 opushuius pcepn beneexerceat,nequid dubitetid fic certo cflty amp;finat hoc teftamccum fibi certum cflCjüc Chriftum (adat me« dacem.Naniquid aiiudeft fi ad miiTom ftans,nct^ cogites,neep «redas, tibi Chrifîum per fuum teftamennim Icgalfe Si dedifle remiflionem omnium pcccatorû, quæn acfi Jicercs Nefdo, Ve| noncredo verum elle, mihi remifTionem peccarorü meoru hie leguam Si datam ciTef O quantum iam eft miffarû in mun« doî* Quam paudautemaudientes cas dufmodi SifidcSivfuf 0.10 deus grauiter offenditur. laep nemo poreft vtiliter inrereiTc officiOTnilTje,nifi fit vcl in adueriitatibu », tentationibusSi défis dend diumj gratiæ; vel qui libcntcr peccatis fuis velit liberari, vF fi in mal o eft propoficOjVt tarnen fub miflafefe comotet, Sides fideriii alfequatur huius teftamenti. I deot^ olim publia Si nos toiT| peccatoresnon permittebantur intcrcHc miifæ. Hac ergo fis deTcileprocedcnte,non pofeft fieri quin cor hominis hoc tefras mentoódiilaratum in amoredeicalearSi liquarun Tumfequi« Rirlaus Sigradarum adio duld corde. Vnde MilTagræcc' tv^açiiTTioe Euchariftia,hoceftgradarumaftio fluegraritudo didtur , quod deum laudamusgratias^gentcsprotali côfolatos rio,diui(e,Si beato reftamento»Quemadmodum laudat,gratiar agit,Siletatur,cui infignisSi fidus amic^'millevel pkiresaurcos-t^auir. Qiramquam Chrifto fepcniimero aeddit quod legatos nt3U»,facientibiis aliquot fuo teihmeto diuitc»,qui ipforû viafs fim ncmeminerint quidem vn^.neq: landant«,ncqi gradas as genres; Sicfiunthodicnoifrç miirç,vt tantum fiant, nobis intes rim incerds Si ignorätibus,ad quid profint, vel quarc fiant. Quç itsfàrit vtneq; gradas agentes,neep diligentes,neqi laudanres,ad milTasaridi Siduri perfeueremus, noftiispreailisSiorariuiiculi» contend,. De quareSialiasplura.

TERnO

Sermones nihil aliud efle conueniebat qtiam annundados nem huius teftamend. Sed quis pofTit audirenemine predicâ te^ Nunc enim ne hi quidem intelligunthoc teftamentum quomm eftoffîdum prfdicare. Iiaqi fermoncs exfpadaiitur Si diuagatu twin (âbulasnihili Si nugatoria»; ficcf Chrifto ï obliuionc ves octu^acdditnobisperindcattj. iIlis.4,Kegum.7gt; Vidcbi*-Ô{-

m-kÎc non-commedea, quad nôîrjm bsnum \udente9.eo tiQü ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fruimur. De quo criam Ecclcfiaftes dicir, Hoc inagnû eft makt,

vbi dcuscuipiamdiiiitiaslaii;i;ur,quib'* cain non permirtitvri. Sic videmus innumerabilirer multas miiras,ignaii tarnen intcrca teftarnentum ne fit an vero quidpiam aliud, perindeaç fi ficcô« mune bonum o jus per fe. O deus quâ proi fus excecati fum^. Vbi autem idipfuin bene predicacur, fit ncccifaiio vt diligenter audiatur,cxcipiatur,feruetur,fepe illius fiat m ctio,amp; ita fides c5i firmetur contra omnes tentationes pcccatorum,pteiitoium,prç« fentium,fi,turorum. lacce hcc eft vnica cerimonia,v nica exerci* tatio,aCIirifto in(u;ua,in quadebeamuscoiigregari, côucniie,. cxerceri,i5i concordes agere. Q^ram tarnen non vt reliquas ceregt; moniasreliquitnudaseirecej imonias. Sedimpofuitin eâ fug» cxcellenrer opip.vum thefaurum, omnibustradendum ôd dan# dumquicunq; in hoc teliamenturn crediderint. Huiufmodifçr moue prouocandus elfet peccator, vc de peccatis fitis contritus, accenderetur defidqrio hums thefauri. Ergo magnum nccefleeft • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elfe pcccatumeorum qui Euangçlium non audiuqt, gd quieiuflt;

modithefaitros ôd conuiuiû opulentum ad quod vocantur c5« temnunc. Verü multo tnaius peccatücftpion pr^îdicare EuangÇî liiim, Sdtantvtm populoiû Euangelrj audiendi cupidilfiinormu permittere pcrirc,cpuis tam (eucriter pr^’cipienteÇlirilto Euange, iiuin Sdhocteftamenttim predicate,vt,etiimi/Tam nolucritfieri nifi fimul Sd Euangelium predicaretur, Siçutipfe dixit. Quoeb enfeune^ feceritis in inei memoriam faciecis. Quare abominabile eft noftris temporibus elfe Epifcopiim, paftorem fine parochû, 6d côcionatorem fiue prçdicatorem.Nemo em amplius hoc no« uit reftaniaatü,taceo vt fint qui id pdicent. Cum tarnen hoc fiim mum8d vnicû eorü ftt amp;nbsp;officiû fid debitû. Qitâ,difficile igitur reddentracionem pro tot animabus, defetftu taliumfermonuin nccelî’ario percuiitibus,

t^VARTO.

^uidoratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orandûeft, nô vt fignumerado multa folia, Sd baccas,fcd

Ä quomo* prçfentes aliquot calamitares in manus fumcrc,caf(^ toto trada» ao orandu. JcfHcrio, Sd in his fidem 8d fiduciam erga deumfic exercere,

vt non dubiremusfore vt exaudiamur a deo.Sic S. Bernhardus fuos fratres docebat, dicens. Chari(rimiffatres,orationcsveftras neeontemnatis. Verecm vobisdico,priufquam verbapcrficis. tis,ôrarioncm veftrâ in coelis inferiptam effe. Ethorü vnû certç yqbis de deo gfuadete, hoc eft, vcl futurû vt oratio veftra adimj.

pleatur,vel fi non impleâtur,vobis non fuiflefxiaifü vnJcfi smi' plera eilet. Sic eft oratio lingulariscxercitariofideijCcrro orationé deo na accepta faciêiis, vt vel cei to impleatnr, vel meliiis petito; Fldes oratios vicilfimnobisde;iir.ltaólt; S,Iacobusdixit.;Siquisveftrüindk nis aninaaóC get fapicntia poftiilct a deo,qui dat oi bus affl ucnter, amp;nbsp;non im» vita. properatS^dabiturei. Poftulet aüt in fide nihil hefitâs. Quierh hefiac fimilis eft flu Aui maris qui a vcnto mouet amp;nbsp;circüfertur. Non ergo eftimet homo ille cp accipiac aliquid a dito. Nonne hæcclaraeftfcntentia,aperievtpromittês,itanegâs non confis denté nihil confequi,nccj! quod petit, nccp meliusr' Adquâ fis' dcmexcitandâChriftusMarà.ii.ipfcdixit. Dico vobis,omnia quçcunq; orates petitis,creditejquia accipietis,ôéeueniêt vobis. Et Luce.II. PetiteôCdabiturvobis,queriteamp;'nuenietis, pulfate Séaperietur vobis. Omnis em qui petit acàpit,qui,qucrit inues nit,amp; pulfanti aperietur.Quisaût ex vobis patrem petit panem, nunquid lapidé dabit illi^ aut pifccm,nunquid pro pifee ferpés tem dabit illiC Aut fi pctiericouû,nunquid porriget illi feorpios nem f Si ergo vos cura fuis mali noftrisbonadarefilfisveftris, quâto magis pater veftéf cocleftis de coclo dabit fpiritû bonuin petentibus fe^

Q^VINTO.

Quis ita durus,ita faxens eft^qué non tam poteria Sé efficas tia verba moucrint,cû omi fiducia hilarif ÔC libérer orandic’ Sed quâ multas orariones necefie eflet ref ormari, li refl e orandü fittquot; Nüc quidé omia8étépla Si monafteriarefcita SC plena funt ora tionib.amp; câticis. Sed quomô fit vt paru îde nafeatur bone ferus gisSCcommodi,imo vt indies peius agatf Nihil aliudgaufç efi-^ quam ^d S. lacobus oftendiqdicens. Petitis amp;nbsp;non aceipitis,co qd malepetatis.Nâ fi hccfiduciaSCfidcs orationi défit, oratio 2 mortua,Sc nihil aliud prorfus quâ grauis labor Si. fatigatio,pro qua fl quid tribuiair, nihil tarnen eft aliud nifi temporale coms modü ,fme omibus bonis SCauxilqs animarû. Imo grâdia incôs modaôéexcecationesanimarû.lnquibusproccdunt,orciTjultîî . demurmurâtes,nihil refpicicres id ne cÔfequàiur fine cupiât,fiuc côfidât. Etitapermanétineiufmodi incredulitate pcruicaccs, vt in pelTima confuctudine, contravfum fidei, Si naturam oratio« nis. Ex quo fequimr, vere orantem nunv^ duhitarc, ftiarri oradonem cenoefl'cacceptant SCcxauditara , etiam ftidipfunï non imperret quod orauerit. Nam deo proponenda cft calas mitas in oratione, non tamen modum, menfuram ^ratior.em^ b i]

•fcopum,metam,vd locum pôn?do dco, fed an meliora Si 3(1« nobis dare vdit J quamnosGOgitarc poffumtis ipfi pcnnittcre. Sicuc S. Paulus ad Ro. 8.dicit. Et deus alrius SC melius operatur Si datquam nosalTcquimuramp;inteUigimus. VtadEpheftos.r. (didt. lu vc.ntillafit dubitacio orarioncm ciTe acceptam,amp; exa»« dram, vt omen deo tempius, locus,modus, Si fcopus liber fit O uippe qui rem optime confidct 8( conuenir. Hi cm vert funt adoratores, cum in fpiritu amp;vçrirarc adorantes. Nam quicuntj non crcdunt Ze exaudiri peccant adfiniiiram, cotra hoc prçcep* (um,niraium inde dcRcftentes incrcduliutc. Qtii aut deo fcopS SC. mecam praefigunt peccant ad dcxteram, nimium acccdentes tentationedei.Deusautem vtrumej prohibuit.nciopeccatoip# fius,ncc{! ad dcxteram ncc^ ad fmiftram dcflcderemus, hoc,cft, vt nccf incrcduliutc necjt tcnutione dei peccantes, fimpiidhdc io viarcda manêtes ipfi confidamus, oqn tarnen mnâ potijétes.

SExro.

ff Sic vidcmus ficut/ecuudum prfccptum, ira hoc nilafl aliud elfe debcre,(^u3m exerdrarioncm SC agirationem primi prçcepçç hoc cil fidei,fidud J confidcntiç/pci amoris erga deuni. lu vt primum pracccptum in omnibusfit imperator ÔC capitaneus, ?(■ fii.ies primariura op’ SC vja omnium aliorS operum, fine qu^ Vt diAym eft, bona elfe non polTunt. Si autem dixeris, quidU Qcdere nequeo çrationem meam exauditam SC acceptam efleC Rcfpon dco. Eo edam prçcipuenominc fidçs, orarc,amp; omnia SKliqua bona opera praecepta funt, vt cognofeas quid polfis, Si SjMid non polTis. Qiiod fi inuenis ce non polfe fie CKtitreSi .cere,tum cura vt te humilies coram deo,hoc ci eonquaens,« fij: infirmafiddfcintillaincipiens,earn indiesvfudusmagisamp;ma* gis in Omni vira SC cun Ais openbus confu mando SC canforân do. Nemo cnim eft in terris qui non ^regiam parrem defcAuJ fidci,hocc(l primi 8C furami prjcepti,habcat.Nam 8C fanAi A« poRoli in Euangclio SC prçicitim S.Petn]s,crant infirntein fide^ lie vt ChriRum orarent,dicentes. Domine adaiigc in nobis ßd^ I pfe quot^ cos fepe increpuit, quod inßrmam ßdem habcren^ I deo non eR vt defpcrcs, non manus 8C pedes reliaqucns, vbi fentis tc non irafortiter credere in orarione, vel alqsoperibus, vf Ädcbcresamp;vdis. Imo tumageie debcs dco grarias ex animo, quod tibi tuam inßrmitat? oRendit,peream (cdocens fl^admo« eiens quam tibi nccelTarium fit,ytrecxcrceas,tc(j quocidiecon« firmes in fide. Nam multos vidcas,orantes,canranres,l^cte^ Cjpcrante^,fulgentes, can^ tnagoicireju fanAi, nun^ c^enM

Çroceleota, vttogn^jomrquomoHo in feft opus pn'mariiim liidcamp;habear,quoexflKad amp;alios amp;nbsp;Icipfos fe ducun[,arhiirantcs 'ifccuni bcne agi, amp;nbsp;inKrini'nxuences amp;. edificantes fuper arenam fuorum opaum ^intomntfide,nOTifupcr gpriani amp;nbsp;promifl'u iOnetn da, pa- bttnam 6C puram fidem. 1 cacp habctnus doncc viuimus quannilumcuna idcCi,!»» SCmanibus 8C pedibus a* ;gendi, vtprirai prçcepu amp;fidei omnibus vxopaibus,itapaffi« onibus difdpuli mancamus,non cedantes difcax..Nanoaiini mortalium noui: quanta rcs fit deo foli con(iderc,.nifi incipient' .amp; epaibus inchoans.

SEPTIMO.

^NunckcrumvidCjfieaamnullumaliudbonumopuspr?« temper Xcptumefld, nonneoradonemfolamlätishteriq totovitæ hu» manç tempore in fide exercereîquot; Ad quod prçcipue tnftituti funt jfacrtordinc«. Sicutolim aliqui fanAorumpatnîdicsnoAefcÿ «raueruntjmo nemo prorfus mortalium cft qui non habeat fi» iiteintermiflionctcpusquooret. Ego vero loquor de fpirituaU orarionc. Hoc cft, Ncmofuolaborc,(i velit,adco prçgrauatut, «luitifimul pofTitin cordefuoeriamcum deoloqui,cifpveirugt; aripfius,vel aliorumcalamitates pi-op©nax,auxi|ium orarç,ob« fccrate,amp; in hjs omnibus fidem futan exercerc 8i confirmarc.

Hoc enim voluit dominus,Luce.1 s.dùxns. Sine intermilTione Orandum. quis Matt. lt;. p ohtbcns multa verba, amp;nbsp;longas oras tiones. ïn quo pharifeos 8C hypocritas rcprçhendit. Non quoi Vocalia amp;nbsp;longa oratio malalit, fed quod nonfitvera oratio, lempa fieri pofTiqÄ quçfHie interna oradonefida nihil peninw fit, Nam oratio quoq? exterior fu« temporibus exercenda eft, prefertim in mi(Ta,ficut hoe prçcepto cxigintr, ÔC vbi ad intern! fidem amp;nbsp;orationcm profuerit^luc domi fiueruri,in hoc vd ali)« fit openbus. De quo noneft huius temporis plura loqui. Hoc cm attina ad oradoncm dominicam, in qua omnes pedriona, amp;nbsp;vocales orationes breuibus verbis comprehenfae (unu oerwo.

Vbi ergo nunc funt bonat)pera atpiftes iK noffe amp;nbsp;fa«relt; l^oponani em ûbi folam oradoncm, SC muenient veru hoc efle quodfanfti patres dixerunt. Non cll^ laborcm vteft orare.Ore quidem obmurmtirarefadlc eft, vel faltem fadlevidetur. Sed ferio amp;nbsp;corde verba exequi interiorc pietatc 8C deuótionc, hocS slcfiderio 8C fide, v( cor ferio petat quod vç|fia habait,nihil Ilians fccxaudicum in, boc^cric magnumeft op* coram ocuhf

E iij '

dd. Hic répugnât 8d rduftatur diabokw ömnibus vinbus.' O quociciishic voiuptatemorandiimpedietç tempusSClocum non permillurus.Jmo fepenumero etiam defpcrationemfaftu« rus^an homo fit dignus qui talé ran tam q maicftarcm,quç deus. eftjOreqôCicairrctitur’ vthomoncfciat,fcrium nefitquodoret, an vero minime,an polTibile fit vteiusoratiofit accepta, id gen* nairabiliumcogiationû multasingerens. Scitcin quampotens, quâ cfFicax, quâ omibushominibusvtilisficvel vmiushomb nis fi delis oratio. Quamobrem earn non libenterpcrmitritorirù Hic fane oportet hominé elfe fapientê,ncq! hoc defperare, 6^fc SC fuam orationc indignam effe, ante ciufmodi immenfam mas ieftaté, amp;nbsp;nequaquâ fua niti dignitate, neq: japter fuam rurfum indignitatem quid omittcrc. Sed oportet præceptû dei oblouas re,idcç ci obr)cere,SC Satanç occurrere,dicendo: Sicut ob meam dignitatem nihil incipiam, ita ob meam' in dignitate nihil omits tam. Ego ein ob id folum ßC oro 8C operor, quod deus ex pura fua mifericordia amp;nbsp;bom'tate omnibus indignis exauditionem Si gratiam promifit. Imo non folum promifiqfed eriä faieriffimc fub fua fempiterna indignarioiieöC ira præcepit orandum,cons fidendum, SCaccipiendum. Si ergo fummæ maieftati nimium non fuit eiufmodi fuos indignos vermiculostam vehementer obftringere ad orandum, confidcndum, Sé ab co accipitndum, quo mihi lit nimium, tälcpraceptum cum omni gaudio aeds peie,fiuedignusfiueindignusfim f hafubuertendaeftdiaboli fuggeflio dei praecepto. Sic cnim definiq Sé alioquin nunquä«.

NONO.

Qitae funt aut caufa? Sé ncceiîintes dco omniporenti in Oras done proponendæ Sé conquerendæ ad cxerccndâ fidcmc’ Kes-fponfio. Primo funt priuate vniufcuiufcp calamitatis,tctarione?, ôé aducrfitatcs. De quibus Dauid pfai.x i. Tu es refugium meS a tribulatione quæ drcumdcdit me, exulratio mea crue mcacirs cumdanribus me. Item pfai,cxli. Voce mca ad dominum das maiti,vocemcadominü dcprçcatusfum. Effundo in côfpedu ciusorationem meam,Sé tribularionem meam anre ipfum pros nuncio. Ira débet Chriftianus homo fibi fiib mifl'a proponcrc, quod fenrit fibi dcelTc, autnimiû haberc.idq; rotum libérécorx deo efFundere,Iachrymando,gemendo,fufpirando, ôé vt poreft miferabilifTiinetanq coram pâtre fuofidiflimo,parato ipfifubs ucnire, Qiiodftnias necelTitatcs vd nefçis vcl nô cognofds,ai»

fi cares fentaiionibus 8C pcrfecutionibus, fciss tiim fccum pcfiî;: me agi. Nam h^ccft pcrfecutio maxima, fi te fcntias tam ftupi* 4um,tam durum jam jnfenfaturn, vt nuits moucaiepcrfecutis onibus, Sed nullum eft melius fpeculum,in quo luam necelîii . rarem confpiccti:poiris,quai'n dccem dci pr^ccptajn quibusin^ üenis qiiidcibi défit, Si. quid qucreicdcbcas. Iraq; inucniensin te inSirmam fidcm,tenuem fpcm, Si paruum etga deum amoiê, fed Si deum abs te non laudai i,neq: coli, fed propriam laudem ôCiaftantiam diligi,hominum fauorem magni fiai,non libctcr milTam SCfermones audiri,pigrum elfe ad oiandum,in quibus rebus nemo nô déficit Si errat, huiufmodi defedus debes pluris facere,quam omnia corporalia damna, in bonis tcmporalibus, fama,honore Si corpore, ira vt edam mowe ipfa détériorés finr, amp;nbsp;omnibus mortalibus morbis. Quç omnia debes deo cü gra^ uitateS^religione proponere, conqueri , auxilium petcre,cS Omni fiducia,hoc ipfumexpelt;fi:are,reexauditum elfe, tecj; opê Sigratiam impen-yurum elfe. Sicpergens vlterius in fecunda pii ceptorum dei tabula, vide nbsp;inobediens fua is amp;nbsp;adhuc fis patri

amp; matri,8i omnibus fnagiftratibiis fuie fupgicribus quomodo proximum tuum ira,odio,conuitris ofFenderis, quomô te irngt; pudicitia,auaritia, 8Ciniufiicia,fedamp; verba 8lt;;faftaconn-atuum proximum tentent. Turn cnim hauddubieinuenies te omnium ôlamitatum Si miferiarum plénum effe.amp;S faris caufarum habej rc,etiam guttas fanguineas lachrymari,fi polTcs,

DECIMO,

, .. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, rr ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a. omltlllima

Sed fcio,multos elle tam ftultos,vt talia nolint orare Si pelt;. op,„jQ terc,nifi prius fe inuenerint puros, exiftimantes neminem in pec* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

catisiacentan'adeo exaudiri. Idquodtotumfaciuntfalfi ptedi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter

catores, qui docent non a dei gratia Si fide, feda proprijs opa i^ noftra pecca busincipiendum. Entumiferhomo,fraótotibicrure,velindif ipie crlmcn aliquod corporalis morris addudus, inuocas dcû,hunc veritatis Vel ilium fanftum, non expeftans donee conuolefcatcrus tuü, cavifaexaudi Vel pcriculum defient. Necf adeo ftultus es, vt cogites a deo ncï at non vlli’ minemexaudiri,cuivelcrusfiraftüfit,vclquiinpericulümorris jufririæ nofs venait. Imo exiftimas, a deo te turn potilumum exaudiri,quâs nbsp;nbsp;nbsp;refpe5u.

do in maximo es diferimine Si calamitate. Quare ergo hic tam ftultuses, vbi ineftimabiliter magis nccefTariumeft, fiCfcmpU ternum damnum, vt nolis prius pro fide, fpe, amore ,humi* litate,obedientia, pudidria, manfuetudine, pace,Si iuftiria petere, quam fis fine ornni incredulicate, dubicationc^

(amp;fpcnrionc,fupabia,inobcdientgt;3,{nipudidda, auarida, SC in» biRida,quum ramen qua raagis ic peccatorem in his rebus Inuc ms,eo magisdd impenfius orarcamp;clamare ddreasC Adeocoeci' ûimus. Incorporalibus calamitatibus SC morbis ciirrimüsaJ daim,in animarum vcro morbisprocurrimus a deo,nolïfcsad lt;« rcdirc,nifi priusfani,in:cgri. Quafi vcro vfq alius poUiteiïe deusqui corpori,S£alius qui fpiri.id mcdeatur. Aut nos nobif* ipfis in fpiriiuali calamirare,quæ maior eft corporal i,adiumcn* to ede velimus. Hoc diabolicum c ft confiliumpropofinun* Non ergo ffc mi homo. Volcns cmapeccaris fanari non eft vt teadeo fub(rahas,fed mulcoconfidcdusad aim curras,amp; ores, quim fl IC corporalis cal arnicas SCperfccucio inuafiflct. Dais ein no eft inimicus pcccatohbus, nifi infidelibus, hoc eft fuapecca* ta non agnofccribus.conquerentibus, neep auxilium in ea apud daim qucrcntibuSjfed fua ipforum arrogantia amp;nbsp;prçfumpdone fefe prius purgantes, eius.gratia nolür indigcrc, no pcnnitrentc»' eumelTe ;kuna, omnibus cribucnté,Slt; nihil vicilTim accipiencc.

VNDECIMO.

omnia diifta funt,dc orarionc SC proprif publicf ca*quot; bmintis, Sed oracio ad hoeprjccpnim proprie pcninens,amp; o» pus diei fefti appcllaca, eft inuico mel ior amp;maior foluenda pro* vniuerficatecotius Chrtftia.ni orbis; pro omnibusralamitatibu»' omnium hominum inimicorum amp;nbsp;amicorû ,.pr^cipue invni* ufcuiufcÿ parrochia vcl diocefi di^cnQuoi. Sic em S. Pau .S. Timotheo defcipulo fuocommitrebat, dicens. Obfecro iginir-primuni omnium fieri obfecrariones, orationes, poftulaiioncs,, grariarumaAiones, pro orbus hominibua, pron^btisflioin* nibus qui infublimicacc conftiniri hint, vt quietam 8f tranquil«-lam vitam ag3mus,in omni pietate 8C cafticatc Hoe em bonum lt;nbsp;eft d^accepeum coramfaliiacorcnoftrodeoi Similicer Hieran. 2 9. pr^dpicbac populo ]fraliel,oranduna efte deum produicace Be regtone Babylonia, ideoquod duttacis pax eriam ipforu pax cfTct. Vndc Baruch. I, Orare pro vita N^uchodonofor régi» Babylonis,amp; pro vita Baltliafarfilii ej’, vt fintdies comm ficuf dies cedi fupcr terram, amp;nbsp;vt det dominus virtutem nobis,BC ib luminaoculosnoftros, vtviuamusfiib vmbra Nabuchodo«-nofor regis Babylonis.SC fub vmbra Balthafarfilq diis,amp; ferui» amus ds mulds dicbus,amp; inucniamus grariam in confpeAu eo* rum. Hxc communis 8C publica oratio eftprcdofâ,amp; efficadf«^-fAna,proprer quam aiam conucnimus. Vndc eriam remplum« domus oradoniivocatur, vtibi agminanin ^noftras Sfoiriti

hominuM^

hominum calamitarcs ob ocuioa ponctcs, cas dcocxlut camus, pro gratia inuocanrcs. Scd oportet hocfieri fcrio 8i cîï veia côc roifcrarionc, vt eiufinodi omnium mortalium calarhitatibus 8£ maliscômotijôC fynccra compaffione fiiper eos vera fide öC fiidu çiaoremus. Vbiergo ciufmodi oratio fub mÜTanonfieretjfati^ 6CmeliuseiTetjinidam omitti, Nam qucmodoconumiatncs corporaliter in domo orationis conuenirc, quo fignifkatur, in» uocandum amp;nbsp;orandum ciTe publice pro tota omnium fideliuni vniucrfitatc, SiC itcrim orationcs ita difpergcrc 8i partiri,vr vnuf« quifq; pro feipfo tantum oreqncminepro ali^s cui ante fclici» to,amp;alicnis malis miferentc gt;: Quomodo ergo pcfl'n bçc cra» tiOjVtiliSjbona,accepta,communis,aut opus dici tefti diciôC côi ucnats ficutfadunt, propriasorationcsfuasfcruantes, hicp io hoc,ille pro tllo,nihil habentes,nifi oratjonesproprij amp;nbsp;priuatç vtilitatiferuicntcs quas deus odio haber,

DVODECIMO.

Huius public? orationis ex antiqua confuctudine velun res' liquiç remanfcrunt, ÔC argumentum, quando in fine ccr.a«n^ Publica oi fiuefermonisconfefTio recefetur, 8lt; pro tota Chriftianarc^ublis- , ca pro concione oratur. Sed hie non circt fubfiftendum tar cp confeAo negotio,vt nue mos amp;nbsp;vfua eft, fed dcbcrct cfTc admo nitio per totam mifTarn pro tahbus calamitatibus orandi,ad nos concionatur exhortatur.Et vt digne oremus,nosnofiroi urn peccatorum prçmonet, per hoc humilians. Qiiod pauciflimis fieri decet, vt deinde populu s agminatim dco fua peccata p er fc eonqueratur, pro vniuerfis vt ot animo, ita cum fide orans. O vtinamagmen vfquam aliquod fecundü hanc rationc mifTam audirct amp;. örarct,vt publice amp;nbsp;in concione fy nccrus amp;nbsp;ex animo' natus clamor ad dcum afcendcret, quam inçftimabilis virus 8i auxiliii exhuiufmodi orationcfcqucretur. Ç^idterribilius pofii fet omnibusmalis fpiritib.accidercfQ uod mains opus in terris poffet fieri e Per quod tarn rr.ulti probi homines confeiuentur, tarn multi pcccatoresconucrtânir. NâEcclcfia Chriftianaccré in tarismaioi c pote(latc,8lt; mains op’ no habet,quam eiufmoi orationcm publicam amp;. com.uncm,contra omnia qu? ci aduerfa

i acddcrc polTunt. H oc mains fpiritus bene nouit,b.oc note nihil , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non moliésvt hanc orationcm impediat. Hie permittit no? pul»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ch’.aextTueretcmpla,multafnnd3rc,inflate,crptn4pulfarc,lcgc-^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc,cantare,mu'.tas mitraEcclcbr3rc,8éid genus cctimoniasinnù»

mcrabiles cxercere,quas nihil metuitjm.o cas fiC sdiuuar, vt ta» Ua iudicantes optima,putem’ eiufmodi cjliura rem optim e eö^

feAam. Sed inter hæc hane pub!fcam,fortem, SC vrilcm OfôticW ncm fubuerd, 5i fub hac fpcae omitti hic habet quod requiric. Nam iacente 8C profligata oratione, nemo quidpiam malo fpi« ritui adimeqnemo rcpugnabit. Obfeniaturus autcm,nos huiuf« modi oradone vfuros enam fi (ub tugurio amp;nbsp;tcAo ftramcnririo, vel hara eiret,niinirum non permitterct earn procedcre^ fed earn longe vehemend’ timcietquâ omniafublimia, magna^iiCpuU chra cernpla,tiirres,campanas,vbicungt;.^ gendum clfe poirunt,fi in eis ciufmo li orado non elfet. Gerte nihil prorfus rcfert in qui* bus vel locis, vcl ftru JIuris conueniamus,fed momcntu eft cam turn in hacoi adone inuida , vteim omnes vniuafumbcnefi» ciamuSj eamep ad deum venire airemus.

DECIMOrERnO.

Vires autem 8C potenriam huius orationis vel hinc confias mus, quod ohm AbrahS pro quincj ciuitacibus Sodom3,Go« morraSCc.deprçcacus,eo promouiqvtfi decern iufti in illisfuifs fent,hoc eÆ duo in fingulis, deuseas non deleuilTet. Qiiidergo fieret vbi muiri in vna congregarioneex animo «SC vere deo cos fifi inuocarentC Icadicit lacobus. Orate pro inuicé vtfaluemini. Mulcum cm valet depr.reario iufti afridua,hoccft non deficicns magis 5C magis orare,etia no ftadm alfccuta quoa rogat, vt nos null! faciunt pufillanimes. Cuiusrei excmplu alFerens aicHelias; ho.no erat fimilis nobis pafTibilis^SC oradone orauitvtnô plues ICC fuper tcrram,Sf non pluit an nos tres SC menfes fex. Etrurfum orauiqSC caelum dedit pluuiâ, amp;nbsp;terra deditfruAu fuum, Eiufs modi fententiarum Si. exemplorû nos agendum func in (criptura permulca. Icatamen vt fiat cum grauitate, fide,öC ex animo. Vt Dauid dicit. Oculi diät fuper iuftos, Si aures eius in preces eorü. Item. Dias propc eft inuocanttbus e(i,omnibus inuocârib.eutn in veritate. Cur addit inuocanribuseum in veritateCQuodneq; oratum, taeq? inuocatum dicitur, vbi os folum demurmurau Quid igicur deus faccrct,tc c5 nio ora, fine hbro,fiue bacos oras tortjs ita aduenicnee, vt nihil aliud cogites nifi vt orationem pers ficias,amp; numcrum implcas. Vt interrogatus, quid caufac cifet aut quid inftituilTcs orandum, tu ipfeignorares, Necj enim tu confiderafti Si perpendifti deo vel hoe vel illud ^aponcndi, vel petendi. TuafolaSC vnicaeft caufa, dbi hocSi tantum oradoniï effe impofitum. Hoe vis feruare Si perficerc, Qiiid ergo miraris f«pe coelitus fialguribus Si tonicribus incendi tcmpla t* nobis ex domo oradonis domum deluforiam facientibus. Nos ne dicas paus oratum vbi niliil net^ proponimus necj pedmus, Veruin

effet pen'nde nobis fadundum^anç Rtamagnispnnapibusalû quidpeiituris, fibi proponcniibus non folnm aliqucm nurr ec rum verborum garnendum, Alioquin cm princepscxiftimarei fe derideri,vel petitores infanire.Sed principes adiiuri pn^ re bec neconcepta calamitatem fuam bene SC diligenter exponent, id tarnen lotum eins gratia permitrenres, c5 bonafiducial’ore vtex« audiainur. Sic agendum eft nobis cü dco certa SC indubitataacs tione,aliqiias calamitates nominatim cxprimcdo,e3s ipfius grac tiæ Sc boiiæ voluntati offcrentes, nihilcp m inns dubitantes qua •nosexauditos efle. Nam ipfe promifit Ceeiufmodi orationcm exaudlturum, quod non deus ^iqu is terrenusfecit, »

DECIMOQ.VARTO.

Huiufmodirationcmorandi afiabrefciirus, corpcralibus calamitaiibusimpediti. Nâ morbis correpti^hic S. Cbriftopho* illic S. Barbara inuocamus^bicvoucturadS. ]acob5,illic alio* Turn ex animo SC corde orainr, turn bona eft fiducia,amp; oês bo» nae orationis conditiones. Sed in templü ad miflam ingrcffi,inc ftarftmulachrorû ftamus,nihil fcientescôminifci,nihil ptoferre, nihil conqueri. Ibi ftrcpur.tbacculæ, ibi fonant folia, ibi os de» nrurmurat. Neej: aliudfupra. Si vcroinienogas,quidabstefft vel proponendü vel conquerendü in oratiorc. Si parti dodus es,apcri oculos, rcfpiciens vttiiam itaaliotu Chnftianoiii vita, ptçfertim facrorum conditioné. Tum em inuenies,quam fides, îpes,chantas,obedicntia,cartit3s,ôi omnes breuiter vtriutes pro» fligatç funt,nunc vitijs omnigenis regnantibus-Qiiantus fit bo» norum prçdicatorum 8C prelatorum defcAus; Quam nulli nifi nebulones,foeminç,pueri,8lt; ftulii,impeient. Turn inuenies ne» cenaniielTetamimmanê dei indignarionem fanguineislachry» mis omnibus horis per toium mundum indefinenter deprçcan,; Verum eiîi eft,nunquâ magisfuifle opus oratione quâ bis terri ponbus,8Cin pofterum,v(iq: in finem mundi. Tantisigitur ca» lamitatibusamp;miferfjstcnon mouentibusad ccmiferationcm 8C querinioniam,ncte corrüpat amp;feducatiua conditio, tu’ ftatus, tuusordo,iuumbonum opus,vel tua oratio. Nihil cm in ieerit Chriftianæ vel venç ,vcl conditionis,quamhbet probus fuens» Sed hæc omnia pr^nunciata funt,forc vt dco maxime irafeente, SC Chriftianarcpublicaplurimum calamitaiumpàlTura, defu» tt»os intercellorcsSC deprçcatorescrgadcum, Sicut Efaias-flens dicit.lxiirj^ Eccetuiratuscs. Non cft qui inuocct nolt; mcntuum,quiconfurgacôd tcncatte, Iran Egt;cchiclis. xxq.

Et quefiui de ds vîrum qiri interponeret fcpetn^Si fîaret oppoft* ais c5n a me pro terra ne difTiparcm eam,amp; non inueni. Et cfFu* di fupercos indignationcra meâ,amp;: in ignc iræ meae confumpfi cos. Quibiis verbis deus oftcndic,fc vellc quomodo nofipfi relt; fiftere debcamiis,Slt;^eins iræ pro nobis munio occurrerc. Sicut de propheca Mofe fæpe fcriptum Icgiair, ab co deum elTc rerengt; tum,nc iram fuam fuper populuin Ifrahd cfFundercr.

DECIMOQ,VINrO.

Vbiantcm manebtint, qufnon foliim eiiifmodi calamitates ccclefif non curant,non dcprecântur, verum ctiam rident,in hoc fibi placentcs,iudicant obloquuntur,dctrahunr,cantantes SC lo« quences defuorum proxiinorum peccatis,intcrim tarnen itain« trepidi 3(. impudentes, vt ne rcmplum quidem ingredi, miflâs audirCjOrare, fefe bonis ChriftianisÔd habacamp;haberi dubi* Duri, quos tent. Hicer£eegcinc,proquibusduplexfiatoratio,vbifimpli« non mil'eret citer oraturpro his quos iudicant,dérident,condemnant.Qui Si ciLtmitacis ’pfi prçnundati funt futuri, pa finiftrum latronem, qui CiiriftS Ecclefif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fua pa(rione,defeAu,8d calamitatc incciFuit, ÔC per omnes qui

ChriilumitacruciafFixum blafphemabât, quo tépore maxime Similis Jatro cum adiuuare debebant, nbsp;nbsp;O deus quam cocci,imo amentes

ni fini'Toin fum’tafti omnes Chriftianif Quädo finis eric iftius irç o pater Crucc ndêti codeitisf calamitates Chriftianæ rcipublicæ pro quibus depræ* Chi iftum, nbsp;nbsp;can dis in tempio 8C ad milTam conuenimus Si cögregamur de*

ridendi,blafphemandi,amp; iudicandif Hoc cm noftra facitinfa* nial’cnfibilicas. Turcavrbes,regiones,amp;homines depopulanre, te npla diripientc,puramusChri(tianæreipubli.ingcntcm illatä elTe iaäuraiTi,hic deplangiinus,hic in arma Si reges Sd principes vocamUS. Sed quod tides interit,quod charicas rcfrigefcit,quod verbum dei omictitur quod omnia brcuiccr pcccatorum genera inuaicfcunc, ibi nemo penitus pugnæ meminit. Quin potius Pontifex,epifcopi,faccrdo cs,monachi^mlcodétériorés Turcf, quos contra hos fpiritualcshofrcs decebat efle duces figniferos. Bi imperatores huiusfpiricualis prçlrj,ipfimetfuntciufmôi Tur« carum.öddiabolici excrcicus principesSdantcfignani. Sicutlu« disludeorum Chriftum capientium, Oportebac Apoffoluin b’pifcopum,facerdotcm, 6d vnumex opamis efle qui aggrede* reatr Ciiriltumopprimerc, Ita oportetChriftianam rempubli« cam ab ijs a quibus defendenda erac,fubucrri,ipfis tarne interim fcinucr opinione fua itafortibus ita magnanimis,ita prudetibus, yc Tureas dcuorare vclint^ Si fic caula Si domo domi a ié icen»

fa,Si ardente relifta,vna cum ouibus Si quicquid in ca eft,nihk loininus lupum in frucetis latentem perfequi. Hoc igitur cft té» pus, hæc merces mérita ôi digna ingratitudine noftra pro gratia, quam nobis Cluiftus gratis fuo pciofo fanguine, anxio laborc, acerbiffima morre affecutus cft.

DECIMOSEXTO.

Ecce vbi nunc funt ociofi ifti,nefcicntes quomo bona ope» taEaceredcbcantt' Vbi funt qui Rhomam,qui ad S. lacobum curfitantC Proponeribi hoc vnicumbonum opus milTam.rc« fpiciens proximi tui calamitatcm amp;nbsp;miferiam mifererc cius vice, töqucrere hoc deo,orapro co,idipfum pro omnibus totius rcis publicç Chriftianç calamitatibus faciens,prt;fcrtim pro principi* bus, pr3elatis,8i potcftatibus,quas deus nobis omnibus pro in* tolerabili poena Si plagapatitur tamculpabilitcr 8C infigniterla* bi Si corrumpi. Hoc cm diligenter Si ex animo facicns,cerius efto te eiTe ex optimis bellatoribus Si ducibus, non folum con* oraTurcaSjfed ctiam aduerfus malos demones Si poteftates infe* torum. Hoc vero non facienti, quid quefo profit,omnia om* nium fanftorû miracula facerccSi omnes T ureas trucidarc,intc« rim tame culpabili Si reo inuento, Si qui fui proximi calamiu» tes non curarit, per hoc contra charitatem peccanst^ Nam ChriCs lusinexcrcmo’iudiciono interrogabit, ciuaiumpro te oraueris, Prçcepta del ieiunaucris,peregrinatus fis,hoc vcl illud fcceiis,fedquantu alqs adigunt noi velinfimisbonrfeccris. Suntautemproculdubio inter infimos adcuram^ eiiam qui peccatis,8i fpirituali cgeftate,carcerc Si inopiaprjjmui proximo, tur, quorum nunc multo plurcs funt quam qui corporâli cala-i mitatelaboiant. Itacj; cauetibi. Noftra cm eleftitiaopera Sipe* culiariter nobis propolita abducunt nos fupcr Si in nofipfos,ita vt noftram’tantum Si vcilitatem Sifalutem queramus. Sed dei præcepta cogunt nos ad noftrum proximum, vt nos per ea ali* orum tantum faluti fubfcruiamus, exemploChriftt in cru ce,no profetantum,fcdmagispro nobis oranti, quum diccref. Pater igpofee iUis,quoniam ncfóunt quidfaciunt. Ita oportet St nos

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuicem ahum pro alio orare. Ex quo vnufquifc^ cognofeere

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;portltquam peruerfus Si improbus populus fit, dctraftorcs, tes

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcraft) iudiccs,8i contemptores aliorti, nihil aliud facientes qua

I eontemnentes cos pro quibus orare dcbeajtt. In quo vitio nc* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pto adco profunde hcrct vt (acientes propriç eleftabona opera,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptculiariter coram hominibusfpeciofi Si apparentes, propf eo*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum pulchram Si fpedotam vititenut multiplidbusbonis ope*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pbus.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E ii) .

DECIMOSEPTIMO;

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. Habet hoc præccpcum fccundum fpiriiuakm i'ntclleduni

Im'heAiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fublimius opus, conpieftensnacuram loriushominis,

iræcc ci d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noffe oportet. Sabbatum fcaindum linguæ Hcbraicic

propricratem fignificarefeftum vel quietem,ideo qd dais fepii* ’modic quieucritô^cciTaucritabomnibusfuisopcribuscrcaiis. Gene. 2. Ideo præccpit deus etiam feptimum diem fandifican# dum,amp; celTandû a noftris operibus,quæ fex dicbus opcramur, Quod fabbatum nunc in diem dominicam cft mutauim, 8C rc* liqui dies appcllanitir dies profefti, fiue opcrarij: dies veto dnica dies ocq,fiuequictisfiuefandus dies. Aic^ vrinâ inChriftiana gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcligione nullus fit dies fcfrus,prçtcr dnicum,Item vt beatiffimj

Virginis Mariæ,6C reliquorum diuoru fefta omnia in diem dni* cum tranfponerentur. Sic em multum vicaretur ôC omitteretur vitiorum per dies operarios. Nccÿ regiones adeo inopia prçme* rennir. Sed hodie oncrati fumus mukitudine feftorû in pernidc animarum,corporum,amp;opum.De quibus milita pofTinr diet. Hjcaût rcquiesab operibuseft duplex,corporalis SCfpiriiualis. itaep prfceptü quoep hic duplidter intelligitur. Corporaliseiîi fabbatifmus vel iTquiese(l,dcquaftiptTiusdidum e{t,vt'inrfr# mi (To noftro opificio 8C labore,in templo conuenicres, rniflam videamus, verbum dd audiamus, 8C pro publica omniû falutc concorditer oremus. Qui fabbatifl'mHS ^uis corporalisfit,ôi dcinceps in Chriftiana rcpub.non prçceptns a deo, vt ApoHol’ adCollof.2. didr. Nemo ergo vosiudiccrin dbo aut in pom, auc in parte did fefie,aut neomcnie, aiit fabbatorû qnç funt vm* bra futurorum,corpus auc ChrifitNiic vero impleta eft veritas, Verns Sab* fta vromnes diesfintfefti. Sieut Efaias didcIxvi.Ecoic inenfisex bacifmus. menfe, ôi fabbatum ex fabbaco. Ecrurfum omnes dies funt^* fefti Si operarrj. Attamen fabbaofmus eft nec6flarius,8i a Chrif* riana repub, inftitunis, propter imperfedos proplianosfiuelai* cos. Si opiFices dC operarios leu mercenarios, vt 8i ipfi polTint ad verbum dei conuenire. Nam ficut videmus, facer dotes Simo* nachi,quoridicfacrificant8icclebranr, orantomnibushoris, Si fefeexcrcent in verbo dd, ftudendo, lcgendo,audicndo. Quo nominecriampræalrisimmuncsfuntalaboribus, prouenribu« Si penfionibusaucfti Si prouifi,habentcs quotidie dies feftos,^* tidiefadentes opera dici fefti, exptes omnium dient profeflbrir, vtquibus dies fine indifFerenres. Qiiod It omneseftemus Si Icircmus Euâgeliû, poflem’ qtidie vel operari Si Iaborarc,ft vellçniusjvel requiefeere Si fabbadfmS 3gcre,fi ^?oirçnius.Nî

fabbatifmus îam non eft necdTariiis, necjj pr{ccptus,nifi ad ver« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bum dei difeendii dC orandü. nbsp;nbsp;nbsp;DECi MOSEPT1 ^\O.

Spiritualis fabbadfmus,qucin deus iu hoc prçccpto præd» pue puiauit, cftjVt non folum labores SC opificia ominam’,fed muko magis vt pcnnitcamus dumeaxae deum in nobis operari, nihil proprqin omnibusnoftris viribus ogantes. Quôaüt hoc fitc’ficfic. Homo pftîs coiTupt^’^habec tnlïû mali amoris SC ftua dr) adoia peccata,8C vtfcripcuraait.Gen.s.cunftacogitario cor« disintencaeft ad main omi cemporc,hoccft ad fuperbiä,inobe« dienriä, irä,odiü, auaiitiâ,impudicitiâ, 6C in fumma fummar^-, in oibus quæ vel agitvel omicrit magis qrit fuâ cônioditatê SC volütatc dei gloriâ.,ÔC fui pximi. Idco oiadus oga, ocs eius cogicationes,oiseius vita eft mala SC nö diuinx Vt igitur deus in eo opcret,oportet oïahçc vicia8C malitias perdi 8C euelli, vt hic nafcaturrequiesSCcelTatio olm opei^ nro% cogitationü, îî'bo« rum,8C vitÇjVtin poftcrü in nobis, vt Paulus ad Gal.i.dicit,n5 nos,fed Chrifnis in nobis viuat, opcrcmr,8c loquatur. Idvcro non fit delicatis diebus, fed hic visfacienda eft naturç, 8C permt« tendii vt ci vis fiat. Hic cm incipit pugna inter fpiritu 8C camem, bicfpiritusrekiftaturiræ,volupcati,fupcrbiç. Carnevolente in voluptate,honoribus 5C ocio SC tranquillitate diffluere. De quo Pau, ad Gal. jr. Qui Chrifri funt carnf fuâ crucifixerunt cS vittis a concupifccntijs. Hic ergo fequutur bona opera, iciunare,vi« gilare, laborare, de quibus nonnulli adeo multadicuntöCfcri« bunt, interea tarnen neqt pricipium nccj finem eorum fdentes» Ideott SC nos in penitentia de his diccmus.

DECINVOOCTAVO,

Sabbattfmus aut vt opcribus noftris celTanribus, deus folus in nobis operetur, pcrfidnir duobus modis. Primo per noftram propria exercitationc.Sccudo per aliéna cxternäcj exercirationc vel s^itarionê.Noftrâigiturexerdtationc fie oportet effeinftitu« ç uk 'f » tam amp;nbsp;iftruftä, vt primo videtes c| fit nra caro intêta,nriq! fen fus,vol5tas,SCcogitationesnosirritct,cis refiftctcs no obfequa« vocaao ope mur.SicutSapiêsdixir.Ecclef.Poftcôcupil’cctiastuasnecas. Et Deut.n,Quodpdpioabihoctmfadto,dno,necaddas quic.^ noiTræ,SCai nccminuas. Hic oportet hoiem orones habere in vfu gpctuo, opera quas Dauid orauit,dices: Dnc deduc me î via mädatoi?2tuot5i,8C nô inauaritiâ.Itc. Vias mas demôftra mihi,8C femitas mas cdo« ce me. Item, Perficc greiTus mcos in femitis mis,vt non moue« àntur veftigia mea. Etciufmodi multas,quas omnes hacc orado compIcAitur, Adueniatregnummum, Namconcupifceniia« turn funt tara multf,tam muldplices,tnterdQ fuggeftionçmali

fpirit’jtra fubtiIcs,S^ fpedoffjVt impoffibilcfit homini fdpfuRi regere in fna via. Rclinquat igitur homo manus SC pedes, f(fe deiiiïiperiopcrmin:ens,fuarationc nihil confifus, vt Hicremf. didr. Domine fcio quod via hominis nô eft in manu eins. Holt; on figuratû eft,quando fihjs Ifrael egrefTis Aegypto, nulla via, nullus cibus,nullusponis,nullum fuitauxilium. Ideo deus cos prcccdebat die nubc dara, noftu vero columna igne3,31cns eot coelinis manna, ita conferuans eonim calceametaamp;C veftes vt n5 attcrercnnir,ficuc legitur in librisMofi. Iraq? oramus: Adueniat rcgniim tuum,vt cu nos regas,amp; non nos nofipfos. Ncq? eniin quicq innobiseftpcriculofiuspropria noftraamp; volücateS^ra« none. Et hoc eft primum SC fummum dei in nobis opus,amp;.' oplt; tima exerdtatio noftra opera omittendi,vaaios,liberosamp;; ocio« fos,amp;avoluntate5Carationc,feriari, amp;fcfedeoin omnibusco* mittcre, præfertim vbi fpiritualiaamp;bona apparent.

DECIMONONO.

flquot; Hoc fequGtur exerdtationes carnis, ad intcrimêdas cius vO# luptatcsmalas 8C. cra(ras,adocium 8Cquietem fadendam. Qiiaa eportet anobis ieiunrjs,vigilijs,amp; laboribus,occidi 8lt;. fedari.Ex quo fiindainento difdmus quantum amp;quare idunare,vigilare. Sc laborare debeamus. Sunt cm proch dolor multi coecoru ho? minum,fuasabftinentias,idunia, Vigilias, laborcs,hoc tantu no? mine cxcrcentium,quod cxifiimant eftc bona opera,SC i I lis fefe inultapromercri. Ideo proccdcnrcsciufmodiintcrdutammulta faciunt, vt interim ficut corpora fua pa dût, ita capita in demen? riam agunt. At longe cocciores funt hi,qui iciunia non folum vt illi fecundum multitudincm vel longitudincm menuntur, fed ctiam fecund5dbos,rati multo melius efte ft non vefcantur car? ncquadrupcdum,ouis autbutyro. Hos vincunt qui iduniafe? cundum fanftos indicant, 8C iuxta dies cligunt, hieferia quarta, illc fabbato, hie S. Barbarae, illc diuo Sebaftiano, 8C deinceps. Hi omnesin idunio nihil aliudqucrunt nifi opusinfeipfo,quo fafto,arbitrantur benefadum. Hie cm prudens prctcrco, non? nullos fic iciunarc,vt tarnen ad ebrictatem potcnqnonullos ve? ro ita opulcter pifeibus,Aalijs epulis vefcétes iciunarc,vtmul? to minoris came quadrupcdum,ouis,SC buty^ro vcfccrentur. NS dufmodiieiunai-e,noncftieiunare, fedSiidunitini 6ódcum de? rifuihabere. Ideo permiferimeligiaquoq? dics,dbos, muliitu? dine idunandi,pro fuo arbirrio,modo nc ibi fubfiftar. Sed ob» (cruet fuam carncm,cui pro dus feroda 8C penilentia iciunia, vi* giliaSjÔdlaboies imponat, netj plura, ftuc Pontifex, ccclefia,

Epifeopus,

Epifcopus,Confenbr,fiue quifquis alius præceperit. Nam iciuniorum, Vigiliaj-um, äC laborum modus régula a ncmine fecundum cibqrurr^ inultitudinem dicfuç^fed pro increméto vcl decreto camalisconcupifs centiç ôéferocitatis accipienda eft,ad quas tanaim otcidendas oppris. mcndas,Sinon ob alia,ieiunia,vigiliç,ôi labores inftituti funt.Quod ft eiufmodi voluptaces non eflenqidem valcret comedere quod ieiunare, idem dormire quod vigilarc, idem ociari quodlaborare,Si vnùn tam bonum elïct alcerum, fine omni diferimine.

VIGESIMO.

Si igitur quifpiam fentiret Sgt;C inuinirct plus ferodtaris in carne fua ex pifeibus ex ouis Si cai nc quadi upedum nafci, debet carne quadru Modus 5i pedum,Sinon pifeibus vefei. Rurfum fentiens capuc corrumpi Si in« ’'^do ieiunio taruari,corpus Si ftoinachum corrumpi ieiunio,vel non opus efle op« gt;nbsp;primereferocitatem carnis fuç, iciunium prorfus relinquat, comedens, • dormiens,ocians,quantum fibi opus eft ad fanitatcm,nihil refpiciendo idconiravcl Ecclefiçprçceptavcl ordinis Si ftatus legeâ fit. Necj? enim vel vllaEcclcfie prçcepia, vel vile vllius ordinisconftitutiones póffunt. iciunia, vigi’uas ôi labores arâtusinltiiucrc Si præfcnbere quam quatcî nus profunt carni Si eins voluptatibus Si cupiditatibus edomandis atq; mortificandis. Vbicuncj; aüthoc feopo piæterito, iciunia, cibos,fom«i nium,Vigilias,feticrius prçcipiunt quam caro pcrferrcpoirit, vel intciià mendç cupiditati opus fit,Si ita natui a corn!mpiiur,c^gt;ut pvrdiiur,tum tiemofibi proponat a fe opus bonum elle faAum,felc vd ecclefie prç« ceptis,vel ordinisconftitutionibus cxcufans.Videbitur cm fibi ipfe des fuiffc’Si quantu in ipfofuit,fuiipfiushonlicidaSi perçulldrfaâus.Nâ corpus non eft datum, ad mortificandam cius naturalem vitâ vcl op’, feduniumad opprimendam eiusfcrociiatcm. Nifi veto ferociias tanta fueric vt ci fine pcrnicieSiiafturanaturalisvitæfatisnon potVitrefifii.

Sicut ein diftum eft,in exercitationibusiciunii,vigilarum,8i laborum, oculus habendus eft non ad opus in fcipfo,non ad dies, non ad multi« tudinem,nö ad dbos, fed tantum ad fciocem Si peiulantcra Adam ,vt iu'in CO petulantia Si f crocitas tollatur.

VIGESIMOPRIMO.

Ex hispoftumusperpenderc quâ'prudenter vd ftulte Faciant nos 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nüllæmulieres grauidç, Si quomodoegroti fintbabendi. Namftultae

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulieroilçieiunris adeo nituntur, vt prius tam partus cç fuiipfiua peri«

Culum fubeant,quam non equaliter vna cum alhs iciunent,tacientcs fi« bi confcientiam,vbi nuVla cft,8inu\lam ruvfum Facientes,vbi ftt.Cuius rçi caufa funt concionatores,ita tcmere,ita imprudenter iciunium prçdi« ' CÿaKs,v[vetumeiusvfum,modum ftuftum,cau$aan,5i[inemnuncb

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G

oUeniint, IrapermittendûeßetegrotiscfTcSdbibere quotidic quff# quid vellent. Èc breuitcr,ferociratc carnis ceflante,ftatim ceflauit à ois caufueiun.indi,vigilandi,laborandi,hocvel illud edendi. Neq: vil« eft amplius prxccptum alligans iSi obftringcns. Rui fuin cauendum «ft,ne ex hac liberucc defidiofa pigi itia nofearur feroctratem carnis mor rifieaudi. Nam improbus Adam callidus cft fibi ipfi veniam querendi, prfTexcns vel corporis vel capiris perniciem. Vt funt nonnulli effutié« tes,non clTe ncceirarium vt iciunemus amp;nbsp;abftincamus, volentcs hoc Si «llo fuie timoré vcfci,quafi diu multumcj iciunrjs cxerdraap'd ramen ne guftarentquidem.Non minus a nobis viranda funt fcandala,apudeo» quivtnonfarisinftrufti amp;nbsp;prudentes pro magno exiftimant peçcato, fi non vna cum ipfis ipforum more inftituto iaunatur 8C comedinir» Hicenim fuauitcr inftrucndi dC docendi funt, non ferocitercontemn?* di,nev'h in eorum faftidium 8d odium vel hoc vel illo vcfcendum. Sed oiiendêda rario,quare hoe merito 8C legirimefiat,amp; ipfi quoc^ ira pau« larim in eiufmodi intclleAum ducendi. Si vero ira contumaciterfuerint pertinaccs, vtnullosaudiant, relidtsipfisnosfaciamusquodbonuni iuihimtÿ eße feimu»,

VIGESIMOSECVNDO.

Poßerior exercitacio quae nobis ab alrjs accidir,eß: quando vd ab fiominibus vcl afaranaofrendimur,quandobonisfiue opibusexui* mur,quando corpus ^otat quando honor nobis adimitur, 8C quic« äuid nos ad iram,impacienriam,amp; inquietudinemcommouec, Nans ei Opus ficutin nobis fecundumfuamfapienriam,non nofiram ratio* nena iraperat,fecundum fuam puritatem non noftrç carnis faoeitatem, ( Dei cnim opus eft fapienriaamp; caftiras, noftrum vero opusftultiriafli jinpudicria,quar feriart debent)Sie in nobis quotgt; debet regere fccun« duntgt; faam paccm,8? non noftra ira,impacicnria,amp; bellum. Nam pax edam eft dei opus,impacienria vero nofirj camis opus,quod feriari de* Soiritualts bet,amp; mortuum eße. Vt ira prorfus fpiritualem fabbatifmum celebre* fjbbadfmua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vacantes a noftris opcribus,8i permittentes dcum in nobis operari.

Quapropter ad huiufmodi noftra opera amp;nbsp;Adam morrificâdum, im* i mitrit deus noftris ceniicibus multas aduerfirate», nos ad iram commo* uentes,multas paßioncs ad impaciendam prouocantes,andern amp;nbsp;mor* temamp;infamiam feculi,co nihil aliud queres,quam vt ira,imparietiria, hello a nobis expulfo,ad fuum op’, id cft ad pacem in nobis veniar. ladicitEfaias.tS. Alienum opus dus vroperetur opusfuum. Quid boe cftc Immitrit nobis palTionœ Ä bellum 3d d»fcordjam,vrnos cru* that pacientiam 8^ pacem habere. Tubet mori vtviuificet,donee homo exerciatusirapacificus,ita tranquillus fiat, vt nihil moueatur rebus neqi • p^ofperis neej aducrfis, fiue viuat fiye monatur,fiuc honoreiur fiue i»lt;

famctur. Tum îbi folus operatin' Jeus, Tum ibf nihil eft humam* opc^ ris, Hoc tum vocaair fabbarifmum vere feruaffc 8C fanftificafle. Turn homo a feipfo non dudcur. Tumnon perfd’pfumvoluptateaffidtur, tum nulla re turbatur,fed doJS ipfe eum dudt, ibi iQ plane diuinae fun» voluptates, pax, ôd ktida, vna cum alrjs bonis operibus,0C virtucibu^

VIGESIMOTERTIO.

Hjcc opera deus tanti (adt,vt îubeat fabbacum non folum feruari, fedetiam fandificarifeu fandum iudicari, icaoftendens, nihil die me* lius, nihil prjdofiiis, quam mori, pad, amp;omncsbrcuitcr alamitates. Sunt enim reliquiae imo facra confccrantia fiue fandificantia hominem a fuis operibus,ad opera dei,ficut templum a nacuralibus operibus con« fecratur ad dei cukuram. harp rccognofcat cas homo pro reliqutjs vti nerabilibuSjgaudens8Ç deograrias agens fi venianr. Nam aduenicntes eum itafandificantjVthoc præccpnim perficiat,ôi faluus fiat, liberatus Ideo prçcep ab omnibus fuis peccatis. Sic fSauid didt. Preaofainconfpedudni tumdefdi* niors fandorum eius. Atcf vt nos ad hçc confirma anima,non fo* ficando fab gt;nbsp;lum nobis fabbarifmum prçcepit( natura enim val de inuiiamorituramp;î bato vtiudi pautur,ÔCeftamarusfabbatifmus,odofamafuoopereamp;:mortuâefle) caraur,res fed multiplicibus nos verbis in fcripturis confolatus eft, nobis dicens, fandus elfe, Pfal.ÿo. Cumipfofum in tribularionc,oipiarn eum amp;nbsp;glorificaboeü. adflidioiû. liempfal.îî. luxtaeftdominushisquitribulatofunteorde,8ihumi* les fpiritu faluabiU Nerf illis contentus,dédit nobis efficax amp;nbsp;forte ex* cmplum,vnicum fuum filium IHESVIA dnm uoftrum,qui fabbato toto die feftoiacuit vacuus K inanis omnium fùorum opaum nbsp;nbsp;pri*

mus omnium hocpræccptum impleuit, quam^ nulla necelTitace pro fcipfo,fed tantum ad noftram confolationcm,vt nos in omnibus nofs tris pa(rionibus,atcç adeo «iam morte tranquilli,amp; quieti fimus,8lt; pa* cemhabcamus,refpidentesCHRlSTVPA poft fuam requiem 8lt; fab* barifmum refufcitatum,dcinccps tantum in deo,amp; dcum in illo viucn» tem. Sicamp;nospermortificationemnoftri Adæ (quod pafcdenon fit nifi per moncm naturç, 8C fepulturam ) erigimurin deum,Vt dais in nobiaperpetuo amp;nbsp;viuat amp;nbsp;opactur. Ecce hæ funt tres partes hominis, tatio,voluptas,8C moleftia,in quibus omnia eius opera proficifcuniur, per has tres exerdtationes, dei imperium fiue regimen, noftras cafi imo » nias, amp;nbsp;externas oftenfiones, mortificanda, vt i ta fpirltualem fabbanf« num célébrantes, dei operibus locum concedamus.

_ VlGESlMOQyMt.TO,

Weift dufmôi opa amp;nbsp;paftioes oporta infide Sibonafidudadiuinî morUfierijVtJkwdiâum^jOninja opéra in primo praeceptoÄ fidlt;

mäeant, amp;: fides Î eifdem feie exerccatamp;î confirmer,proprer quod omi'a reliqua SC opera amp;nbsp;pr jeepta pofira fu nt. ideo vide quam pulcher äure* Anacephas annulus ex bis tribus præcepris Si. eorum operibus feipfum fabrefaaat, leofis oiuni ÖCquomodoexprimo prçceptoamp;fidcfluac fecüdum vfq? in tertium, prxccptoçr, nbsp;nbsp;rurfum cerrium per fecundum in primum penccrer. Nam primum

opuseft,aederc,(3^bonumcor8dfiduciamad deumhabei-e. Exeode« fluitfecuiidumbonumopus,dei nomc laudare, gratiam eins confireri, ipfi foli omnem gloriam tranferibere Si tribucre. Deinde fequiair cen^ num, dei culairam fiueferuiaitem, orationibus, auditionefermonum, medicadone beneficiorum dei cxerceic, ad haecfe caftigare8C fuamcar* iiem edomare. Satanas igitur videns eiufmodi fidem, dei gloriamSi culniram, inlanir, incipiens perfecutiones,adortus corpus,bona,hono* rem,amp;i vicam,infligit nobis morbos,ignominiam.öC mortem,ira per* mittenteS^ ordinance deo. Ecce tum incipitfecundum opus,fiucfec5* dus fabbatifmus terefj precepti, per quem fides mirum in modum pro* batxir, velue aurum in fornace. Nam magna res efl, bona fiduciam ad deum feruare,etiam morcem,ignominiam,morbum, inopiam immit* rentem, amp;lin tarn horribili imagine morriseum nihilo feciuspromitif* fimo patre habere. Quod fien oportet in hoc operc tertij prfccpti,vbi pafTro cogitfidem ad inuocandum nomen dei, ßi laudandum in ciuf* modi palTionibns,amp;ita iterum venit tertium præceptum in fecindurn. Et per iriuocationem 8i lau dem nominis diuini, nafdtur fides, lediens in feipfam 8i confi'rmans feipfam ,pcr duo opera terri} amp;feaindi præ* cepti. Ica fides egrelTa in opera,redit per opera in feipfam. Sicut fol ori* nir vfq; in occident?, poft hac ad orientem reuercens. Qua de re in fan* ftis feripturis dies proprie tribuitur pacificæ Si tranquillæ vitæ in ope* ribus: Nox autern pacieriti vitæ Si calamitatibus obiaitf,in aduerfitatib. Et fie fides in vrraqfe vita viuic Si operatur, egredicur Si ingreditur, Vt Chriftus Iohannis.(5. diar.

VIGïïSIMOQ^VINro.

Hune bonorum operumordinemoramusin orationedominica» In qua primum eft quod dicimus, Pater nofler qui es in cœlis, Quæ verba funt primi operis fidei, quod tenoreprimi præcepri nihil dubitac fefehabere propicium deum Si patrem in ccelo. Secundum, SanAifi* cetur nomen ruum.Quo fides petit,dei nomcn,laudes. Si gloriam prf* dicari, deinomen in omnibusaduerfitadbusinuocans, tenorefecundi præcepti. Tertium: Adueniat regnum tuum. Qiio verum amp;nbsp;legiti*

mum fabbatum 8(ocium noftrorum operum oramus,vt in nobisjâ* ’turn dei fit op’,amp; ira deus in nobis vt in fuo regnotregnet, vt ipfe drif t. **Amcri dico vobis, Kegnum dei nufquam,riifi in^ yo» eft, Qiiarta peürioclt; Fiat voluntas tua. Quaoramusvtfepraiaprfceptafecurt*

d« tabulæ fcruare exequi poffimuSjin quibus ipfis fides cxercetur «i§a proximum, ficut Si(. in his tribus exercicata eit, in operibus rannim «rga dcum. Et hç funtorariones in quibus pronomina, Tu,tuurn,mn, tua, funtjVt nihil aliud querentes quam ad deum perdncntia. Reliquç cnim omnes dicunt nofter,nobis, noftris 8Cc. Ibi enim nos noftra bo« _na,noftramq! falutemoramus. Hæcigiturhaftenusfintdepriorc^o* fi tabula di Aa,öC quidem aalTius, ad demonftranda fimplicibus fum* mcbona opera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur igitur fecunda tabula.

PRIMVM PR^ECEPTVM SECVN/ DAE TABVLAE-HONORA PATREM TVVM ET MA/ TREM TV AM.

^Exhocprxceptodifcimus, portfublimiaopeiatriumpnmorutn prçccptonim,nullum cfle melius opus quam obedientiam ÔC feruinité Præccptunx omnium eorum qui nobis pro fupcrionbus pofiti funt. Qpaproptcr qpartuæ, ctiaminobedientiamatuseft peccatum homicidio, impudicui^turto, ^Qiaoj-apa« deccptione,8i quicquid in ca comprçhendi poteft. nbsp;nbsp;Nam differentia

pcccatorum quod alio maius fit,no poffumus melius intcmofccre qua ex ordinc præccptorum dei. Quamuis 8t vnumquodcp præccpnm per fc in fuo opcre differentias habct.Qiiis em nefciat cxecrari 8lt; detefta.; ti grauius effc quam irafei, Ecrire maius deteftari, feiire patrem ÔC ma^ trem maius q plcbeium 8C quemlibct hominemfDocent ergo nos hçc feptem pr^cepta,quomodo noS bonis operibus erga deum cxcrcerc de« beamus,8C primo erganoftrosfupcriorcs. nbsp;nbsp;Primum opus eft Hono

tare corporalcm patrem SC matrem. Qui honor non folum in hoc elt, 5rt gdtibusnoscxhibcamuspios, tcdvtcisobtcmpcrcmusSó obedia.» mus, eorum verba 8C opera reucrenter in oculis habentes, magtai racial mus St airemus, ipfis obfequentes, tacentes St pacientes quomocuncç nos traftent vbi non fit contra tria prima prçcepta. Ad hçc vt fi opus habeant,cos viftu,cultu,St domo prouidcamus. Nec^ einfruftra dixit deus, Honora cos. Non dixit, Diligccos. QuamqSthoceadgitur. ScdhonorfublimiorefVfimpliciamorc,habe5 comitcmtqucndamti« morem, coalefcentem cum amorc, facientem vt homo cos magis mo

tuat offen ieve q p enam, Quemadmodü rcliquias limove veneramuv, Honor rimft nontamcnEugicntescas,vtCuppliciü,fedmultomagiscaspaactramv.s, re conftai ÔC TaUstimoramoriintermixtus veruseff honor. Alter cnimtimor fine arnorc.^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vamoïccff erga ca quç contênimusfugimufuc,vt carnificcs vel tupplida

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timemus. Vbi nihil eft honoris. Eft cnim metus expers omnis ^oris.

fmo menis odio inimidtiis coni'un Aus. De quo prouerbium eft S. Hieronymt Quodrimemuscriam odiraiis. Huiufmodi cimoredeua vult nec^ timoi necÿ honórarijfed ne parentes quidem, fcd prioie,cui ainoramp; fiduda mixtaeft.

SECVNDO.

^[Hocaurem opusieue qiiidem 8C fadk vidcnir,fed paud digne efri# mant. Nam vb» parentes probi funt,liberos fuos non carnali amore dk ligcnteSjfed, vt debent» ad religionem SC dei culturam, in primis tribu» prjeeptis ducuntôC docct, ibi peipetuo frangittirpuero voluntas ipfi’. Ita vt cogatur ominere ôC pari quod nanira ipfius nolit, per quod caus fam afTequitur parentes fuos contemnendi, contra eos murmurandi,vl' peiora moliendi ôi fadendi. Ibi turn amor amp;nbsp;timor cgrediuniur nifi graria dd adfit. Similiter parentibus corrigentibus amp;nbsp;caltigantibus,vt par eftjinterdum eriâ immeritos, quod tarnen faluri animj nihil obeft, turn mala natura caftigationem cum indignatiôe fufdpit. Prftereafunt nonnulli tam improbo ingenio, vtipfospudeatinopif, ignobilitaos, defonnitaris vel infamiæ fuorum parentum, patientes le eiufmôi lebus magis moucri quam fublimc hoe dei prçceptum,qui fuper omnia eft, amp;nbsp;qui ipfis eiufmodi parentes magno dédit confilio, ad eos teniando» exercendofq; in fuo prçccpto. Sed hoc longe fortius eft, vbi filijsrurfu» funt liberi. Turn enim amori ddeendenri multum adimituramori er« ga parentes. Quicquid autem de parentibus prçdpiiur amp;nbsp;didtur,intelli4 gendum eft amp;nbsp;de his qui vel mortuis vd abfentibus parentibus in vice parentum fuccelTerutit, vt lu nt propinqui.agnati,compatrcs,prindpes prophani, amp;nbsp;fpirituales patres. Oportet enim vnumquemq: ab alq« hominibusregiamp;dsfubtjd. Quamobre Slt;hicquocj videmusqu5« tum doceatur bonorum operum in hocpraecepto, quado omnis nof» tra vita alqshominibusfubieAa eft. Hincfitquod obedienriatanrfsce* lebratur prcconns,vt ocs virtutes,oia bona opera in fefe compledatut^

TERTIO»

Eft Sia! ia ignominia in parente», muf to Si fubrilior Si pericuIofioF priore,fefe adornans Si apparens proiuftoSi vero honore, quae eft,qn Parente» piier fuo viuit arbftrio 8(. voluntare permittentibus hoc parentibus. Hl Ignorantia honoratur,htcdiligitur,Siq omniaftint vtrinej? belIa.Hicpater8ima« prarceptorû nbsp;nbsp;nbsp;placenf,öi vidiîim puer parcribus placer. Hçc plaga adeo vulgaris,

dei maix adeocomuniseft, vtpriorfsignominiae exempfapèrraro videaotor, eduant nbsp;nbsp;nbsp;Qpodideo fit quod parentes excoecari,daim in tribusprimisprjecep«

hnfrm, tisneff cognofcunt nctj vcnerantuf. Ideonon poftuntviderequid dditfilifSjSiquomodolintdocendiSieducandi. Quofit,vt eosedu« ccm ad prophanot Si fccolura honores,ypluptates,Si opes, vc tantuts

homînîbusplaeeanfjamp;fnodi« omnibirs fubiiehaniur amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;madâu

Hoc pueriscordi cft^in hoc cirra oninem oblocurionem obcdientibu». Sic dci prçccptum fub fpedc boni peniruj id peiTum, 8C implctur, ^d a prophetis Efaia amp;nbsp;Ihercmùfcripnim l«^itur,fore, vtf ilrj proprrjspas rcndbusconfummantur, Skfadunt parentes,cxcmploregis Manalîae, fluipuerum fuum Idoio Moloch oncrebat, immolaliat, Äcxùrébai; Quid enirn quefo hoc ficaliud,quam filium fuum Idolo iinmolared£ «oncremarc, vbi parentcsfiliosluosmagisadamcrem mundiquâ dci educanrC permiuences eos ferri fuo arbitrio, amp;nbsp;in mundi voluptaribus, ^ore,letidi,bonis, ôihonoribuscomburi, amp;nbsp;in cis dci amorem,glo» •iw,S£eternorum bonorum voluptarcm exnngui.O quanti difoamf« nwcli,paô-cin Si. matran clTc, vbi nihil prçter camemÂfanguinê r^lt; natf Siquidem in hoc prçccpto prorfus pendet, vt tria prima,amp; fex vis dma dei prrcepta cognoicantur Si obfcruentur. Quando parentibu* naandanim eft,hafclibcrosfuosdocere. Vteft in pfal.x z.Qiianta mâ» dauit patribu«noftris,notafaccre ea filijs fuis,vtcognofcatgencrario ak tenu rilq qui nafeentur ôicxurgcnt,enarr3buntfilqsfuis. Atejj hæc eft taufa,quare deus prfcepit parentes honorari,hoc eft cum rimorc diligû Namin amore fine timoré, pluseftignominiar quam honoris. Nunc Wtur vidc,an non omnesfaris habeant bonorum operum fadundum, fiueparres fineüucfilq. Scdnoseœdbiÿomifl'ttquerimusdiuqfa owltiplida opera non pr jeep»

lt;iVARrO,

Vbi ergo parentes tam ftulri funt,vtfîlios popularitcr 8^ fcailaris In parente» tereducent,nequa^ipfisahlqscftobtemperandum. Etcnimdeusin quifiliorunt tribus primisprarceptis eft pluris faciendus quam parentes.Populariier educationc vero amp;iccularitereducareappello,quâdon6plusdocentdcum ques amp;more«t?# rcre 8ôfequi,quam voluptates,honoreSjOpesamp; potédam huiusfeaili. perant exs Legitimum mundum Si ornatum gcftare,fld honeftas lacultatcs quere» mundiiudi» tCjOecdTitas eft,non peccatG. Ita tamen,vtpuer fie fit in cordeinftru» cio,^ ftus, vel faltem ica fefe adoniet Si affiiefadat^vt dolenter ferat, miferam banc in terris vitam, non bene pofic inchoari vel tranfmim, nifi plus IntcrcurrarÔC admifeeatur ornametorum SC Opum quam exigat ncccf» fitas trends amp;veftiendi corporis,ad arc^dum frigus,amp; pariendam ali» moniam Jta vt cogatur vel inuitus in gradam mûdi fimul ftultû agere. Seid mali pCrfeirc^propter melius bonum,ad deuitandum deterius’Sic regina Hefter regiam fuam coronam geftabat, ad deum dicçns : Tu _ feis neceffirarcm mcam, quod abominor fignum fuperbi.r ÔC gloriac tdfltcr» near quod eft fuper caput meum , in diebus oftentadonis meæ.

amp; deteftor illud quafi pSnum mcnflruace,amp; quod non portcm in die« biisfileritij md. Qiiodcunq; igi.urcor ficanimacum eft, fincpcriculo geftac ornamenta. Gedai enim SC non geftat, choreas agit ôC non agit, fplendide viuit SC non fplendide viuic. Et hæ func occiiltæ animæjôi arcuiæChriftifponfç,fedrarc, Efcem difticile^non deledari ornaiu SC oftcntationc, Sicdiiia Cealia prjcepto parcntum fiioruni atcalicas fine auratas veftesgerd^ac, incus cilicio inducx Hic aûtfunc qui dicant: ImO' vcro quomodo egohliam meam locan 8C nuptui tradam honorificeifi Cogor cin ica me olcentare. Tu vcro mihi dicas, an non ifra fine verba, cordis de deo defpcrantis, 8C plus fuæ ipfius 8C Tpdæ folicitudini, qua-dei curf SC prouidenciæ confidencis,quarauis docente SC dicence fando. Pecro. Omnemfolicitudinem veftram proijcicntesin eum. Qiionian»• iplî airaeft de vobis.Eft erh fignum eos pro fiitjs fuis deonun^ egifle graciasjiiccp vereorafle,nec eos ipfi commendaiîe. Alioquin feirent Si escperci elTenc qüo eciam a deo petendum SC expedâdum fit vtfiliaspic-collocent. Ideo deus permittiteos eorum fenfui,folicitudinijamp; anxiaa* ti,netj tarnen id ncgotij digne conficcrc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

QVlNrO.

fl’Itaverum cft,quoddicitur. Parentespofle, etiam fi nihil aliudha« béant negotri,ftlutcm in proprijsfuisliberisaflequi, Inquibuscercefl,, eosadculturâ dei educanc,habentque vtrifi.^ manibus,vtdicitur,agâf bona opeia.Nam quid funtfamelicijfifibundi,nudi,capriuj,egroii,ex^ terni,nifi tuoriim filiorum animae, ex quibus deus tuam domum fteit Xenodochium fiuehofpitale/isteprçficienstanq Xenodochrj magif« tium,vttu eoseuftodias, pafeas, cibcsamp; pores, bonis opcrib.SC )^bisc’ Cura-familif difcantdeoconfidcre, oedere, timere, ôdfpem fuumineoponcre, Xenodoi- nbsp;nbsp;nomen cius vénérantes, non iurantcs,neq; execrates, fe caûigantcs,orâ«

diiuin do,ieiunando,vigilando,laborando,deo amp;ciusvcrbo feruire,8ô fab« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batum eins obfei uare^ Vt difeant temporalia contemnerc,aduerfa Icnis-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter ferre, mortem non rimere,i3C hanc vitam non amare. Ecce qua mag«-

nrfuntlîæ ledioncs, quam multum habeas bonorum operum doini iuæ,in tuopuero, huiufmodirerum omnium indigenti vt animæefus; rienti, fiticnti,nudç,pauperi,captiuf,SCegiotç.O quam beatum matri* monium ,o quam beatas edes in quibus eiüfmodi parentes habitent; vipotequæ verum effent templum,amp; feledum cenobium,imo poti’ paradifusquidam. Dequopi^. i az.Beariomnesquidmct dominît,, quiambulantin vijseius. Lriboresmanuum rtiarum manducabis,beats tusesamp;bcnetibi erir. Vxortuafieutvirisabundansin latenbus dom’ tuæ. Filij tuifictitnoucllf oliuanim in circuitu menfae tue, Eccefiebe* ncdiceturhomo qui timet dominum,Benedicattibi dominus exfyon,; Sc vidcasbona Hicrufàlem omnibus diebus vitæ tujc. Ecuideaslilio»;

filionun

filiorum tuorum,pacem fupcr Ifrael. Vbi’ autem (iinc eiufmodi {. aren*

test’Vbi funt de bonis operibus iriterrogantesr Hiic enim.nemo conté.

dtc. Quarcr Deus hacipfumprçcepitja quo diabolus abftrahit,ßlt; car*

nein ÖC fanguinem. Non eft fpedofum. 1 deo nihil valet,Hic curlitat ad

S, lacobum. Ille fe vouet ad diuam virginem. Nemo vouec fead glo*

riamdei fee fefe Sc fuos libero» bene rcdummamp;cruditurum, Keliflis

quos deimandato accepit in corpore 8C anima aiftodiendos, nititur fei

vult deo alibi vbi ci mandatü non cft,feruirc, Huiufmöi peruerfis mo*

ribus nullus rcfiftit bpil'copus,hçc r.uUus reprçhendit eödonator. Imo

propter auaritiam talia confirmant, indies plures pcegrinationes,rclati*

ones fanftorum in diuos fiuc Canonr)ationes,indulgentiaf,nundinas,

cöminifeentes. Deus igitur huiufmodi cocdtatibus mifvreatur.

SExro,

Rurfum parères citius infemum non merentur nbsp;nbsp;in proprrjs filijs,

qua doini fuc,quando eis défunt,eos non docctes,quæ fuperius difta

lunt. Quid em ipfis profit fi ielnnando,orando,pcrcgrinando,6é om*

nibusali^soperibusfaciendismoTianturlt; Neep ein deuseos deilliuf*

modi rebus,vel in morte vel in extremoiudicio interrogabiqfed exiget nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

liberos ipfis commendatos. Hoc probat verbum Chrilti Lucç i^.Filiç

Hicrufalc, nolitc Here fuper me, fed flete fuper vofipfas,8C fuper Eilios veftros. Quoniam ecce venient dies in quibus dicent; Beat x fterilcs ventres qui non genucrunt, 8C vbcra quae non laAauerunt. Quare aut fic conquerentur,nifi quod tota damnatio fua afilqs fuis ipfis cotingit, quibusfl caruilfent fortalTisbeaii effent faéti'' Nimirum hçc verba me*. ritoparentibusoculosaperircnt,adiniuendosfilios fuos fpiritualiter, ncmiferipuerifalfo carnali parenium amore deciplt;rentur,tancp paren* tesverehonorai!ent,quod ipfis non irafc5tur,vel quod ipfis in popu* lari oftentarione obtempérant. Quibus rebus eorum libeium arbitriunv confirmatur feC inualefdt, cum tarnen dei prçceptum ideo iubeat paten* teshonorari, vt pueri deftruftoipforum libero aibitrio, humiles, mo* defti,8c mites fiant. Sicut ergo diftum eft in alqs pr^ccptis,fic obfetua* da, vt in primario opere proficifeantur, fic feC hie nemo fibi perfuade^ fuam inftionicnem 8C educarioncm libcrorum per feipfam fatis eire,ni* fl fiat fiducia gratiac SC fauoris diuini, ita vt homo de eo nihil dubitet,fc in eiufmodi operibus placcrc deo.Ergo finthomini h^c opa nihil aiiu d Bxctciriurn nifimonumenta8Ccxcrcicanoncseiusfidei,adconfidendumin deo,amp; fideiinhOC t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhabendamfiduciamadeiusgrariamSCvoluntatembenignarn.Etem pfæççpto»

finehacfide, nullum opusnecç viuit,necç bonumvel acceptum eft. ‘ Nam multi ethnicorum fiuc gentiliii liberos fuos bene educauetunt, Sedcisid nihil profuit, propter inaeduliiaicm fuam.

SEPTIMO.

fr Secundum opus huîus pracccpri effjionorcm habere obcdirc fpi'rinjili matri fanÂæEcdefiçcatholicç, Ecclcfiafticj poteftari, prçdc piend,prohibcnd,conftinicnti,ordinanti,cxcoiTimunicanri, abfoiuéd, vcnosci obtcmpcrcmus,5d ficut corporales parcces honoramus,dmei mus,amp; diligimuSjira criä fpirituali fuperioritati in omnibus rebus quae nibus priinis praecepds dei non funt contrariac, obfequamur. At qui in hoc opere muko detenus res agitur quam in priore. Nam Ecdcfiafti« cam poteftatem dcceret peccatacxcommunicatione,anatliemate,ö^ legi« bus punire,ô^ fuos fpirituales filios cogere a J bonitatem, vt caufam ha« berent haec opera faciendi, öi fe in obedicntia excrccndi, fed amp;nbsp;honore erga ipfam. Nos vero videmus ab ea nullam dari operam,vt fuos in officio côrineir,fed fic agere erga populäres ÔC fubieftos fuos, tan^ ma lt;res fe ]uenres fuos amarores, vt Ofcr.i.dicitur. Non predicant, non docent,non refillunr,non reprçhendunt,non puniunt, Si breuitcr,nul« lumeftreliquuin regimen Ecclefiafticum in tota Chriftianarepublica. Quid ergo poffem de hoc opere dicereC Reliqui funt adhuc aliquot pauci dies ieiunialesSi fc(ti,quos prçftiterat abrogate. At hoc nemo cu* rat. Ita nihil hqdie floret,nifi cxcommunicatio,propter pecuniam exer« citata,quf ne ipfa quidcm efle deberet. Sed Ecclefiafticç poteflati prçf« landuin effet, vt adukerium,impudicitia,gula,ortét30o popularis,im« moderata rerum luxuria, Si id genus alia peccata Si probra feueriffime punirentur Si cocrcerétur. Sed Si vt collegia facerdotum, cenobia,par* rochif jfcholç, probe inflituercntur,Si in rjs dei ailtura religiofe confer« uaretur, iuueiitus, tnafculi Si puellæ in fcholis Si monafterqs bonis Si doftis viris prouidercntur, vtoptimeeducarentur, Vtfencsbonisex« emplis prodcffent. Si Chriftiana republic! cgregiaiuuentuteimplere« tur Si onarcnir. Sic enim fan ftus Paulus docet difdpulum fuS Titum, vt omnes ordinesfiue ftatus, iuuenes Si fenes, viros Si feminas probe doceat Si regat, Hodie vero fuo quiG^ viuimus arbitrio. Qui feipfum docet habet. Imo vero eo proch dolor res rccidit, vt loca in quibus bitas fit docenda,fchol3e nebulonum fafta fine. Ita vt fcrocientis iuu5« fttdscuram nemo habeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OCTAVO,

fT Si ergo hoc ordine res agerenrur, dici poffet qiiomo Jo honor Si obedienna fieri dcberct. Sed nunc fit,ficut cum corporalibus parêtib’, nimium arbitrq Si’voluntatis permittentibusfuisliberis. Nam Eccle« fiaftica poteflas nuncpermittit,difpcnfat,8iaccepta pecunia viciffimin* dulget plus poffit indulgere. Hie omittam plura diccrc. Plura enim videmus quam bene fit, Auaritia fedet in r^imine. Et quod prohibé* dum crac m Ecclefiaftica poteftatc docet; Ad hæc eft ob oculos omtu*

um cxpofitum, facronim fiuc fpiritualium framm, mulio prophanio# rem ÔC populariorem efle quam prophanorum fiue fecularium.Quarc nccelFe eit rempublicam Chriftianani perire, amp;C hoc pceptum fubueni, Vbi eiiim tails aliquis fc’pifcopus eflet qui tanta diligentia amp;nbsp;opera om* nes ordincsfiue ftat’ curare deberetjnfpeftare, vifiiarc^conari,vt debcr, certe vel vna fda ciuitas ei fieret nimia. Nam ÓC Apoftolorum tempo ribus,quum Ecclefia florentiiïima efla, fingulis ciuiiatibus linguli erâr eplfcopi, etfitum minima pars mundi Chi iftianaelTct. Quomodo er* go fœliatcr cum rebus humanis agatur, vno Epifcopo tantum, altcro tantum, hoctotum, illo dimidium orbcm tcrrarum fibi vcndicante vokntec’ Temporis igitur huius eft,deum obfecrare pro gratia. Eccle* fiafticç enim poteftatishabemusfatis,fcd ccclefiaftici rcgiminis vel nihil vel minimum. Interim potent adiuuarc qui fàt,vt collegiafacerdoiîi, cenobia,parrochiæ,amp; Icholæ bene curentur SC reganmr. Nam 6lt; hcC quocf effet ofFicrj Ecclefiafticçpoteftaus,vt minus collegiorü, monaf* teriorum,icholarumfaceret,vbi non polTent prouentibus oinari. fAul* to enim melius eft nullum monafterium vel collegium, quam malum regimen malaadnainiftratio in illis, qua deustaniû grauius offenditur.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NONO.

Quando igiiur fuperioritas fuum officium amp;; opusadeo petmittit conddere,8lt; adeo pcruci fa eft,neceffario fequiiurVt fua potefiate atu* tatur,fibi propones externa mala opera,non fecus aicp pat entes,ft quid predpiant quod contra deumfit.Hicenim oportet nos fap ere. Nam Apoftolusprçdixit,eatempora periculolafuiura, in quitushuiufm,ôi fuperiorcsfiue magiftratusim.perarent. Habet enim hanc fpccitm qua* Quattnus fl repugnetur eorum poteftati^quando vel non fit, vcl impediiur quic* obligent ho quidftatuunt. Turn ergo fum.amus in manustriaphmapreceptadei, luinum tra* 8lt; dexteram tabulam, certi, neminem mortalium neep Epifccpum,êC didones» Papam,necp Angelospoffe quippiam ftaiuete vel pr^cipcre,histribus pr^ceptisSCeorum operibus contrarium,diucifum, repugnans,6lt; nert auxil iare. Qitod fi contra moliuntur, nihil neep valet, neep obligat» Nosquoep peccamus eiufmodi prarceptisSl conftitutionibus cbttm* perantes,vel eapatientesamp; conniuctes. Ex quofacile eft intclligerc,qua non côprçhcdanturegTOtipceprisieiunris,fcd ncgiauid^ qUidc nr ulie* res,Siquialioq citraiaâurâ ieiunarenô poflût. Aicp vtalti’ feratr.ur^ nraçtate ex Foma nihil aliud ^ficifdf, nift tmporiû amp;nbsp;nîidinatio itiu Ecclcfiafticarû,q publicç 8C ipudêter emûtut amp;nbsp;vcdôiur,rtmiffiôesfi* ucidulgctiç,parrochiç,ctnobia,diocefcs, ppofiture,faccrdoiiafiucbn* fidaEccl'aftica,8c qcquid vnq pafTim ceditG fine füdatü c ad dei cultu* ram,P quç nô folû ocs opes,facultates,8lt; pecuniç orbis tenaiG B otnS aguniut 8C ttahuniurj epuæ minima (uwii iaAurx kd aiam pat rpebix

Hii

d occfes, prçlanirç conuellîînir,rcIinququot;nJr,dcuafl3ntur ira Vf iicglctSo amp;nbsp;pcrdtro populo,dci verbo,nomine amp;nbsp;gloria pclTum cunrc,fides intcrear,vt tandem ciufmodi collegiaamp;: officia non modo indodis,in« cprisSd indignis,verum ctiam pleraq; Komaniftis maximisé primo* ribus omnium nebulonum in toto orbe rciranim conringanr. Itacj: ad dci culturam,adprçdicandum populo,rcgcndum,ôlt; coirigendû fun# data fun:, oportet nujicequifonibus, Itabufariis, mulionibus, imone' quidimpudentiusdicam, Romanenfibus fcorris amp;nbsp;fcortatoribiisfer* uire, vnde tarnen non plus gratitudinis ad nos redit, quam quodnoï viciffim vtfatuos dérident.

DECIMO.

Po!î(^ ergo hæ intolerabiles inepriæ omnes fub nomine deiamp;S. Petri ftunr,quafi vero dci nomen amp;nbsp;Ecclefiafticapoteftas inftiaitafit ad dci gloriam dcdecori ôd ludibrio habendam,Lz'hriftianam rempublicâ in corpore amp;nbsp;anima perdendam, dcbemuscerte quantum a nobis fieri potell/eliltcrc. Hicenim oportet nos faccre ad exemplum proborutn filiorum,quorum parentes mente capti funt, ôd primo omnium difpis cere,vndc hocius natumfit, vtad dciculniram vel alcndosnoflrosfv liosfundata8d infrituta permittendafint Rome degentibus contingere SÇ feruirc,5d hic vbi effieconuenit omittere. Cur ira infanimus f Epifeo* pis igitur 8d Ecclefiaftidsprimoribus hic adeo ceffiantibus, vt non fol3 non rcfifrant, fededam dmeantôd Chriftianam rempublicam itaperire pa mittant, primum inuocato humiliter deo ad repugnandum his ma« ïis,deindc manu rem aggreffi, inrcrdiAa Romanenfibus tabellarijs via m tnfuete Sd ciuilirer renunciemus,fi Velint facadotfjs fiuc benefierjs ec« clefiaflicis bcneSdfideliterprfeffie,vteacoram poffiideant,popuI5conlt; cionibusSdbonisexemplisdocentes. Quodfi noIint,fiueRomæfiuc alibi degant, templa deuiltantes 8d diripientes, permittantur Pontifici Rho.cui feruiunt, alendi. Neq; enim decet vt Pont. Rho.eiiis minify tros,eius vulgus,imo cius feortatores ôC. feorta nutriamus, cû iadura 8d pcrnicic nodrarum animarum. Eccehi veri eiTcntTurcæ, primioîm a regibus, principibus,ôd nobilitatc inuadendi,non cum fpe Sd cogitarigt; one priuari comrnodi,fcd amore foli’ rdpublicç Chri(rianf,8d ad im* pedien da fcandala Sd offendicula,8d blafphcmiç diuini nominis. Ira er« go illiufmodi facri fiue fpiritualesa nobis fuerint traffiandi Sd h.abendi, vt pater furiofus,qui nifi( cum timorcramen Sd reuerenria )capcietur Sd cocrceaturpoffietSdfiliosSdpatrimoniumSdomniaperdcrc. Sichabc? da eft quidem a nobis Romana poteftas honorifice.vt fummus nofter parer, fed ramen quia infaniuntôdfuriunt a propofitofuo itaarcendi, ne per id Chriffiana refpiiblica pelTuin eau

VNDECIMO.

Sunt nonnulli quibus videtur idipfum ad Concilium generale re; fcrenium.Ego autemdico id minime iaciendum,Habuimus ein niuU taconcilia,in quibusidaAumcft,prçfcrtim Conftàcienfe,Bafiliciifc, SCnouilTunum Komanum. Scd adeo nihil abfolunim cit, vt fempcr resaddercriorafuprolapfa. Neep eiufmodi concilia quici^ profunr, „ poftr^ Romancnt'is piudcntia hoc inuentum commeta eft,vc pi ius ro * gesÔCprincipesiuiamento adigantur, feipfos permilTuros incolumcs Si polTidere vcfuncvcpolTidenc. Itaveluti obicc oppofiio,adrefiftcn5 dum omnibus reformationibus, Siad conferuandam tuendamejj ti;tC'gt; lam Silicctiam omnium improbitatum. Quamuis ciufmodi iuram?î tum contra deum Si iura vifaflum,fanlt;ftofpiritui, qui concilijs prçefTc dicitur viamprçcludit. Verum hoc fucrit optimum,idq; vnicii quod fit reliquum,fi reges,principes,nobihtas, ciuitates. Si vniuerfitatcs, per ferem aggren^,hoc agerent, vt epifcopi,8i facri fiue fpirituaks, fibi nue timentes occafioncmhaberentfequendi. Hiecnimnihil aliudfpeSaiii dum eft^quam prima deiprecepta,contra quænccj; Roma, neep co:^^ hun,nect! terra,quio^ vel inhibere vel pr^ciperc poteft, Nee t^uippiam momenti eft vel in anathemate,vel in minis, quibus conanturidipfum impedire. Qiiemadmodum nihil impediat, fi paterfuiiofus vehanenlt;; ter comminetur filio ipfum vel cohibenti vel capienti.

dvodecimo-

Ternum opushuius prçcepti eft,têporali fiue feculaii poteftati oVclt;

dire. SicutPau. ad Ro. 15. SiadTitum.i.doceqSi S. Peirus.i.Pet.2. Tcmjxirah's SubieAi efto'c omni humane creature propter deiïjiuercgi, quali pre', poteltas,gla ccllenti, fiuc ducibustanèp abeo milTis, advindiftam malefadoium, dr) adminif* laudem veto benefaftorum. Temporalisautem fine fecularis potcfiatis tratio non opuseft,popularesfiucfutieÄosdcfcdcre,furta,rapinas,adukcria,puc obeft anîæ, nirc. VtdicitS. Paulus ad Ro.it. Non enimpoteftas fine caufaglai dium portât, Nam det miniftcr eft,m31i9 ad timoré, bonis veto in boî.

num. Hie ergo duobus modis pcccatur. Primo,quando fecularis po* teftas vel mé dado vel fraude vel infidelitate offcndiiur, qua do ci quic^ mandauri vel precipienri non obtcmpcratur,fiue corpore fine opib.

id fiat. Nam quamuis iniuka facicntibus,vt rex Rabylonic f iliisl frabd facicbat,tamen vult deus obedientiam prcftari,ftne omni fraude Si do^ lomalo. Secundo quando cis detrahitur. Si vbi vlcifci nequeas cos, obmurmurando vel malis verbis fiue apcnc five clanculum offi ndcre. In quibns omnibus a nobis fpedandum eft, quod S. Pc rus fpcetari iubct,prçfertim eorum poteftaiem animabus noftris obeffe non pofte, fedtantS corpori Si opibus, Nift publice cogcrev client v cl contra dcu

H iq

vel aduerfus hominem ini'uRa facere, vt olim priufi^ ad Chriiti religU onem venifTentjhodiecj Turca faccredicitur. Nam iniufta pari iiemint« animae officir,imoanimam reddat mcliorcm,quamuis corpori amp;; opi*^ bus altquid adimar. Sed iniuRa operario perdit animam,vcl tori’’ mv* dl bona conterens.

DECIMOrERTlO.

Atcç hec cft aufa, quod non fit tantum difcriminis in icculari po tcftatc,malcfaciente,atq? in facrafiuefpiritualiamp;Ecdefiaftica. Nam fe* Ec Icfiaftica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propluna potefias non potefr off icere, quando nihil habet

P cömemj cuin concionibus fiue icrmonibub,ôlt; fidCjÄ tribus primis dei ö quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiaftica potefras,nocet non folum iniuftafadês,fed

tvrannis elt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando omiffb officio fuo,facit quidpiam aliud,mam fi melius

nocacriamj effet omnibus vel oprimis operibusfecularispoteftaris. Itacjt oportet eiufinodi hominibus refiiti,iniuftafaciê[ibus,amp;; non pre^hanis, qua*, uis contra offidumöt male viuentibus. Nam mifei urn vulgus Ecclc*, fiafficam poteffatem ita fequitur öd credëdo ÓC viuendo, v't nihil vides amp;nbsp;ipfum nihil vel credat vel fadat. Ecclefiaftica enim potefras ob nihil aliud eft inftituta,quam ad populum in fide ad dmm ducendu. Qtiae omnia non flint in icculari fiucprophana potcftatc. Siquidem eafiuc facientc fi uc omitteiltc pro fuo arbitrio,procedit nihilo fecius fidesmea fuavia,operansperfe,vtnoncoaAacredcreeiusexernpIo. Itaq; pro* pliana potefras apiid deumres val de exiguacft,(SC mukoinferiorisexif» omationis,Sd ponderisquam vrproptcream vel male vel beneviuen* tem ièdiiio,inobedienria,vel diffentio fit exdtanda. Rurfum facrafiue Ecclefiafricapoteftas eft res mirinn in modiim bona, magna 8i præcla* ra,amp;l fummi apud deitm honoris,Ä mnlto maiorismomenti quam vf vel jnfimo omnium Chriftianorum paircndum tacendumue fit,ca vel pili latitudineab offido dïfcedcnte. Vt taccam fi prorfus contra offï« dum fuum progrediatuqficut nunc cotridic videmus.

DECIMOQVAR.ro.

lt;r In hac prophana fiue fcculari potmatcamp; ipfa funt mulriplicesab* ufus. Primo. Qn adulatores feqtur,qnf cöis eft 8i mire noxia eins ca« lamitasS^pcfris.Quâ nemofarisvcl impedire vel vitarepolfir. Hican AbuP peG nafoquodaiür.ducit.piculoamp;malomilêreplebis. Turn fit ciufmodf tilenres rebus impiiiiTi,quêadmod5 Ethniais dixit; Vtficutaraneemufcascapiant^ publids in molaribus peiTÛpcribus,fic legibus,c5(tiairionibus,S^ fcitis/cneri hu«^ mSdaiia po nrilcs,euadentibus amp;nbsp;liberis magnis. Vbiergodnsfiueprincepsipfep teftatc, '^0*1 itapitidcns,itacordaais eft, vt fuorii confilio non egeat, vcl nift turn vercanturS^ timeant, neceffariofit, nifi deus peculiaiefadatmira«-culu.vtpuerilcfit unpiu ÖC regimc.ldcotj deus inter alias plagat ôdcv

Umiates malosK in eptoi magiftratus,principes reAorej maximam oiin diixicSd iudicauit,quibus cöininat^ eft EfaicvDabo pucros prin» cipcseorii,ôC cfFceminad dominabûcnr ds. Deus an in Icripturis quat* tuor plagas fiuc calatniates noininauit Ejechielis.^. Prima vihiTimam peftilennâeoâaDauidfeleAï. Sccundijamcm. Terriam gladiura fiucbellum. Quarta malas beftiasöClcones,lupos,ferpêtcs,draconcs, qui funt mail redores. Vbicunqi en dufmôi funt habet regio pern idc 6Cexcidiü,non folû in corporibns ?gt;(. bonis fiue opibus, vt in rcliquis, fedetiam in fama,honore,difdplina, virtutibus,8lt;: falute animarû. Ets cm pethlenria SC fames reddûtprobos fie iuftos homines. Bella veroôC maliprindpes perduntamp;cxcindunt ôitemporaliaamp; perpétua omnia,

DECIMOQ VINTO.

Eft etiam principi opus vel fin^ari prudentia, ita vt quantûlibct bonam,iuftâ, imo veto etiam optima caufamhabes, tnnon capite^d didturObi femper ^ponat pennperc. Eft em multonobiliorisvirtutis faccre damnü Si iadurâ pari iuris, q vel opum vel corporis, fi id vtilc fitpopularibusfiucfubicftis. Cü prophana iura tantum rébus tempos ralibusprofpidant. Itat^ niirû immodû ftulnim eft verbû. lushabeo inreilla,ideoq5impetuSCvieamvendicabo,ôiferuabo_,criâfiocsgt;elilt; quiobidpericuloSimalisfintinuolucndi. LegimusanCxfarcOdai uianûnunq voluilTebellamouere, vtcunqj iufta,nificermmaioie co^ ceftariam-modo n damno V’el faltemtolerabili iaftura fefe bcUaturu eue. Adeo, vt didi arct,bcllatoresfimiles effe aureo pifeantibushamo, qui amift’ nunq polTet repenfari capturapifdum. Nam veftabulû duccnri,mul5 to fecus proficifeendum eft quam per fc eunti. Hic enim poteft ire pediî bus,faltare,faccre vt velit.Sedamp; vedori ftuc aurigæ nunc hue nüc illuc vertendum eft, prout vel currus vcl equi procedentem fequi poflunt, quibusplusobfequendumeft quâfuçipfiusvoluntaii. SicpritKcps vcl dominus ducensagmen, nccefTc eft vt non pro ftm arbitrio fed a^ minis viribus ÔC cômoditatcproccdat,pluBagminis comodum, neceft» fitatcm, 8C commoditatem q fuam ipfiusvolunratem SCyoluptatcm refpidens. Nam princeps fiuc dominus pro arbitrio 8C libidinefui ce* rebtoft ôC ftulri capitis imperans regens, fimilis eft vedori vel aurigç €uribûâo,cquis 8C vedabulo pdpitanter g virgulta, fruteda,follas,la* tunas,aquasmôtes 8(. vallesagiiîiti,8Cnccf vias nccç pontes Ipcdanti. Eiufm5iemauriganondiuvedabit,vedabulofruftillatim cocidente» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quappter vrililTimü effet pricipib. 8C rcgulis,vt a p^ucro vl' legerét, vd

IcgéQas fibi curarêthiftorias ta cccVafticoH! q gctiliû libroRi. In illis cm pl’ Stcmdiriôis 8(. exîplotv îpcrâdi SC regedi inuenir et quâ in oib .iuris 6Clcgillibri8.Qucadmodülegim’ i regno rcgisPerfaiüfaftüHeftcr.fir

Quonûm excmplis SC bi ftorrjs femper magis docemur,quani legib’, iiiribus, SC coiiftinirioiiibus. lllicemm infncuit ccrtinîmacxperieiiaa,, hic iiuda crudiunt. verba.

DECIMOSEXTO.

Opera priiK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omncs principes, proçeres,ôô domini noitra çratc habcrenrtria p«i

cipum ncccf cipiia opera qiij facianr,pr^fcrum in nofins regionibiis. Primo vt ablt;s faiia. rogaretu horribilcm abufiim edcndiôd pofandi,iiô folum propter iingt; moderationan,fcd aiam ob prçcioficatc ôC charitatem. Nam per aro» mara,8Cccgt;ndinacnra,SCidgeniis alia,linc qiiibus bene viui poteft,non pariuim detrimcntum ccmporaJtum bonorum in bas terras ii repfit,Sd coaidie pénétrât. Quibus duabus magnis iaAuris tollendis prophana fiucfecularis poreftasfanefatishabcret negotij. Miraenimaltitudineia« dices cgerunt. Qiiomodo autem melius prindpes deo feruiant,Si fuas ipforum regionesauAiorcsfacerepoffent'' Secundo. Tollere imgt; moderatosfumptus, culpjsamp; amidus, quibus tantum fàcultatumab^^ fumitur, Sgt;Cramen dumtaxar ad mundi carnifcj icruitutem, vt tcrribile fit ccgitatu,eiufmôi abufus apud populum inueniri Chi ifto cnidfixo dcuoîumÔC iuratLim,bapti5atuiTi,i3lt; dicatum, adoaicemfuam cumea ferendam,amp; quotidiana præparatione ad mortem. Imprudenria cnim idfaclum colcrabilius eifet. Sed tam licenrer, tam impune , tara impu« deiner, amp;nbsp;tam null o impcdiente amp;nbsp;ocairrcnx refifrence hoc fieri, imo inde gloriam 8Ó laudem requiri,res eil vere impia,irreligiofa,amp; Chriftif anis indigna. Tertio. Antiquare amp;nbsp;eijccrepcnfioncs ÔC nundinas vfu* rarias amp;nbsp;fencratorias,quibus in toto teiranim orbe omnes regiones,holt; mines, 8^ duitates corrumpuntur,abfumunair,deuorantur, amp;nbsp;detiaftâ-s tur, fpede cius improba, qua facit ne fit vfura, cum tarnen reuera co fit prior Si. improbior vfura,ideo quod non vt antca vfiira viratur. Ecs ce hi funt ires I udei, vt didair,totum orbem terrarum exfugentes ôC h3urienres.Hiccrgoprincipibus,proccribus Si dominisneq; dormien« dum,necß defidendum efTct^volentibus deobonam officij fui reddac tadonem.

DECIMOSEPriNO.

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicquocj; cômonftrandæ fucn'nt improbitares Si offiidae officia#

cc e I tico libus Slt;;,eliqirisEpifcopalibusôCccclcfiafiicismagiftraribusfamiliarcs, rumprçato qt^tniferam plcbem magnisonmbusô^molcfitjsexcomunfcant,d# tant,agunt,ô^ vexanf,donecvel aflem vnam habeantreliquum. Taiia effent feculari coercendagladio,qum hic nullum aliud eft vel medium J. . vel auxilium. O vrinam aliquando eiufmodi refpublica inftiaiatUFj upanaria» .quae tollat etiâ lupanaria,quemadmodum in populo Ifrahelirico erau Eft an

Eft cnim imago irreligfofaamp;ichriftianadomum publidspeccari« deft tinacam habere QiriftianoSjquod olim inaudituin ftiiu Deceretcnim elTe conftitutionem ôC oidinanonem^ vt maiespuellis mature collocas renajr,adeiufmôi viiia vitanda. In quod nitendum elFet tarn facris qua proplunismagiftratibus, tarn fpirituahbusqua fecularibusoffidalib, Siem hocapud ludeospon'ibilefuiqquare hoc non amp;nbsp;apud Chriftia« nos lit pollibile: Qiiin potius ft in vicis, caftellis, 8C aliquibus oppidis amp;;vrbibuïpoflibilee(t,vcoboculoshabemus,quarenôfitvbi^ poft fibilet’ Sedhocimpediqquod nullum eft in feailo orbeterrarûrcs gimen.Nemo vult laborare. Ideo coguntur opifices fuis miniftrisferi« as permittere, Quos tum italiccntiofosnemo poteftcohibere. Vemm fl conftituno ordinatio efleteiufmodi, vt cogerentur obtcmpcrarcSi obedirCjSC ne alibi a quoi^ rcccptarcntur,cnet huius mali magnG fora« mcnobturatum. O deum auxiliaiorem, vercor hie votu cfl'emaximiî. Spesenim eft exigua^Sd tame per hoc non fumus excufati. Nunc vide, hfcpauca opera principibus,dominiSjS6 magifiratibus funt demôftra* ta,fcd tame tana bona^S^ tarn muka^vt fatis fupcrq; habeant bonoi um operum,quibus dco omnibushorisferuiant. Atqui hcc quoej; opera non minus cp reliqua oportet in fideficri,imo fidem exerene. Ne quift piam mortalium fibi prçfumat operibus deo placere, fed vtfiducia ert ga deum, eiufmodi opera fuo propirio amp;nbsp;dementi deo tanrum ad ho« norem ôdgloriamfadat, itaproxime femiendi ßC commodandi.

DECIMOOCrAVO.

Quartum opus huius præcepti eft,obcdicntiafamulitq opificu ergafuosdominos, dominas, magiftios, ÔC magiftras. De quibus Sr deceat Paulus ad Titum. z.dicir, Scruos dominis fuisfubditos eire,in cm ni* fubdiiosr bus placenres,non connadicentes,non fraudantcs,Ied in omnibus fide bonam oftendentes, vt dodrinam faluatorisnofiri ornent in omnib^*»-Vt isqui ex aduerfo eft veieatur nihil habens malum diccre de nobis» Sandus quoq: Peuus dixit. Semi lubditi efiote in omni timoré dnis, non tantum bonisamp;;modefiis, fed ctiâ dyfeoh's. Harceft cm giadafi propterdeiconfdentiam fuftinet quistrifticiaspacicnsiniufte. Nunc enim maxima in ftculo quçrimonia eft cotra fcmulitium, amp;nbsp;opcrarios, (am connimaces,infideles,nihil educatos,tam lucri nipidosefle. Quse calamkasdiuinitus milTa eft. Eft cnim hoc vnicum fam.Uliirj opus,qüö beatumfieri potcft.Nccj: egcntvcl percgrinatioiiibusad diuos,Vcl hoc Vd illofado,fi tantum eomm cor co rcndiqvtamp;omitrcrcôdfacaefmt parati, quicquidintclligantfuisdnis Sdeoium vxoribusplacere. ïdep tötum in fimplicifide. Non quod vcllciitmagnaopicribusprOmcreri^' Fidei cxcrcft ftd vt ea faciant omnia in fiducia ad dei gratia 8lt; amorcm f in quo ola eiuno»-

1

ftant mcrin ) pure 3^ gratis ex aniore SC faiiorc ad dcum, ex eiufmodi fiducia n la. I ta, vt financ ciufmodi opera omnia cfle txcrciationem amp;nbsp;adinoniiionem rails fidd ôC fiduciæ magis öd magisconfirmandjc. Nî fiait diftum eft fepenumero,hcc fidcs omnia opera facit bona. Into î fide oportet opera fieri,ita vt fidcs magiftcr fit opemm,

decimo'nono.

E diucrfo dominorum amp;nbsp;matronarum eft,regere miniftros, anol# laSjamp;operarios fuos non ryrannicc.Non omnia ad viuum querere,fed inrerdû aliquid permitrerc, amp;nbsp;pro tranquillicatc ÔC concordia coniuere, Natn quando in h.ic vita terrertri in imperfeAioe viuitur, in nullo vn* S ordineST nbsp;nbsp;nbsp;polfunt omnia ad perpendîculum exigi. De quo S,

Paulus ad Coiloirenfcs.4. Domini quod iuftum Si. aequum eft, feniii prf (late, fciences quoniam Si vos dominum haberis in coelo. Ideotj fl ♦ cut domini nolunt a deo cS ipfis agi feueriiTime, fed multa ipfis ex gra« ria remictipca vid (Tim debent eo mitioreserga fuum cfTe famuliaum,re« mittentes nonnihil data tarnen interim opera vt bene viuant Sidifcant deum tiinere. Hiciterum vides quid bonorum operum pofTit SC pater 8i miterfamiliasfticere. Quam pulchre nobis omnibus bona opera, qua prope, qua multipliciter, tç frequenteradmoueatSCproponat,Vf non cogam ar debonisoperibus interrogaic. Imo bene poiTimus ob* liuifd rcliquorum eleganter apparentium SCfulegtitium longe afdto* rum,0C humanitus inucntorum operum. Vtfunt peregrinari,templa exrtruere,indu(gcndas querere,8C id genus fimilia. Hie quoep a me di* ' cendii effet quomö vxor marito fuo vt fuo fuperiori fiue prindpi obe* dire,fubeffc, cedere, tacerc, pernaittcre debeat, vbi non fit contra deum Kurfum vt maritus vxorem diligar, ci nonnihil indulgeat, non omnia adamuffim exigeris, vt S. Petrus SC Paulus multa in hanc rem dixe* runt. Sed hçc res conuenit longiori decern prxeeptorumenarradoni,^ jpotcffoçhis capidbus facile agnofd.

VIGESIMO.

Verum quicquid ditRum eff de his operibus compræhenditur hb duobus, obedienria Si folidtudine.Obcdientiaem decct populäres fiue fubieftos, Solicitudo dominos fiue fupcriore8,vtcuram habeantfuos fubieAos bene regendfeos comitcr SC humaniter traAandi, SC oiafad* endi, qbus ipfis vfui fint Si auxilio. Hec em ipforu eft via ad coelum, hæc ipforiï optima opera quae facerepolTunt in terris.quibus deo funt acceptioresquä(ialioquimerafacerentmiracula.ltadtdtS. Pau. Ro. xij.^ui preeft in folidtudinc. Quafi diceret. Nc mouearur quid rdiq vel homines vcl ordinesfaciant. Neej fpcAetvd hoc vel illud opus, (iuc luccat fiueobfcurum vtdçanjr. Sei obferuct fuam condidonem

fuumcf ftârfî, cogîrans tantum quomS fubicA is fuis profit. Ibi confV • ftaqnon pcrmittens fefe indc diuelli, eriâ fi cöe'.um fibi immineaqnt« hincfugam cogitaeriam fi infanus ipfuin perfequtretur.Hocenim' clt compendiaria via cum ad cœlü fercns. O fi quifpiam fic fe öd fun ftatû obfentareqidc^ vnura agcreqquâ diucs bonorum opeiû homobraii ficr«,itaocculte,ita tacite,vt prêter deum nemohoc mortalium refcirct 'atci cognofeera. Scdhodieliis omnibus omiiTis, curfitat alius in Car* ■ tuliam,alius hue,alius illuc.Quafi vero bona opera 8d dei prçcepta fint difiefta in angulos abftrufa,quû tarnen fei iptû fit,Proucibio.i. diui* nam fapieniiâ pcepta fua prçdicareforis, in platds, in capite tuibanim, êdinforibus portarum vrbis. Quo fignificatur in omnibus loeis,ftati; bus,conditionibus,8C temporibus affatim,abunde fuperq; adciTc, Sed nos excœcati non videntes ea,alibi alia querimus. Qiiod Chriftus prç* nunciauici**\ath.xxiiti, Siquis vobisdixerit, Eccehiceft,Chriflus,aut illic,nolite eredae. Si dixennt vobis. Ecce in deferto eft,nolitc exire. Ecceinpcnetralibus, nolite credere. Surgentenim pfeudo ChriftiôC pfeudo prophetæ.

VIGESIMOPR.IMO.

Rurfum conuenit fubieâis obedientia, vt omnem fuam operam 6d obferuanriam eo conuertant 8d omittendo,6C faciendo,quod eorum fuperiorcsexigunt, non permittentes fefe inde vel pcili vel diuclli, non refpicienïesquidalrj feccrint. Necj; perfuadeant fibi fe vel bene viucre, vcl bona opera faccre,fuie oi-areid fit,fuie ieiunare,fiuc quodomqi bas bere polfit nomen,fl fe in hoc non fummopere exerceanr. Si vero, vt fæpefit, afeculari fiue prophana poteftate quidpiam iuberennir, quod diuinis prçccptis vel contrarium vcl impeditorium fit, ibi turn obedi« entiafinitur,ibi debitum eft antiquatum. Hic em oj^onct dici quod S, Petrus principibus ludeomm dixit. Oporta deo plus obedire qnam hoininibus. Non dixit non oponet hominibus obedire, id cm falfuin eira,fedqportet deo plus obedire quam hominibus. Ita principi apte iniuftani caufam habend, bellum gefturo, non eft neep auxiliandum, neep parendum. Praecepit enim dais ne proximum noftrum vel occi* dCTeriius,vcl iniuria afficercmus,8lt;iniuftcofFendercmus, nbsp;nbsp;nbsp;Item.Po»

leftate prophana prccipicnce falfum reftimonium fcrendum, rapiendir, menriendurw, decipiendum, amp;nbsp;id genus alia, hic potius contemnenda funt bona,honor,corpus 8C vita, vt prarceptn dei fit f ilnn Si. incolumc,

DE o VINTO DEI PRE CEPrO.

, Quatuor priora pr^cepta habene fua operain ra'.ione,hoc clt,quod 1 n .

ho n?n»m capiiint/cg’jnf,moderanair,5!^ fubqclt;untfibi',vt non fe Ipe lt;2iiin*um Cçrcgit, non fibi probus vidcatur nihil magni de Icipfo foiriar, fedfe prafceprum. niodeftum amp;. humilemagnofcar,pci mirtetls duci. Qiio fupeibiæ oc« Isle occidas, cuiriciitiSdrefifticur. Hçcautcnifcquentiaprfceptaaguntcumcupidiiatf tibus Si voluptatibus hoininis,ad cas quoep occidcndas,Primo irafei« bilcm ôivindiftæ ftudiofam, de qua quintum præccptum dicir, Ne occidas. Qiiod prccepnim habet opus, fed multacompleclens,multa vicia propellens,Si appcllatur niâfuetudo,fiuc fuauitas. Qiiç duplex Ojtarum altera valdc pulchraSi fpeciofaapparet, fed nihil in rcceC* fu liabens Qua habcmus vel erga amicos,Si qui nobis vfi func,iti opgt;* bus,fjma,dignitate,Si Itudio ati^ fauorc. Vel in eos qui nobis no .of« ficiunt vel nocent, netp verbis neep feAis.Quails manfuetudo cd ctiam jnucisaniinantibus, leonibus, Siferpentibus: Ethnicis, ludeis, Turcis, ncbulonibus,hoinicidis,fcortis.Hi cm omnes placabiles funt Si quied fl eorura voluntati obfequaris, vcl eos non ofFendas.Ettamen non pa« ruin illiufiqodi nagatoria manfuctudine decepti,fuani iram detegentes, ficcxcufanc. Non irafcercrfi mihi per alios liccrcr. Imo mi homo. Sic Si SaÉahas ciTet manfuctus Si placabilis, fi ci omnia ex animifententia fuccederenr, Sed diffentio Si oflrenfio idco te inuadunt,vt re ribi ipfi co# inonftrcnt,qiiâ plenus fis irx Si rnalitif, vtfic admonitus,pro manfucs rudinc Si fuauirate, Si ad amp;nbsp;jdendam iracundiam laborcs. Altera auteni manfuenido efl radicinis Siafiindamenrisbona, quae fcodenditerga adjerfarios Siinimicos,afdem non nocens, no indicans, non dereftas, non execrans,non de:rahcns,nö maledicens, nihil dcipfis mail cogitas, eriä fl opes,famam,corp’,amicos,Si breuitei- omnia nobis ademiiTent. Imo vbicunep pored, ipfisbonapro malls reddit, optime de ipfislo* quitur,oprime de ipfiscogitat,pro ipfis orar, pé quo Chridus dixit fAi’hei.fi. Bene facitevobis malefacientibus, orate pro perfequentibus Sicalumniantibus VOS. Et faindus Paulus ad Roma,i2. BcnediciteSi non male dicitc,nulli malum pro malo reddenres.

SECVNDO.

Nunc vide hoc exlmic magnum Si fublime opus inter Cliridia« nospelfuin icriqiam no nifi litibus,iur^’s,bellls,ira, odiO, inuidia,de» ' fraftionibus,execrationibus,dctcdationibus,damnis, vltione, Si omni iugis Irç Si indignationis turn operibus m verbis plena potedate vbiep regnanabus. Ec ramen nihilo fecius nos interim procedimus c5 mulris fedis, audiendis miiTis, oraciuncularum de murmuratione, fundationc templorum Ecdcfiadlcisornamenris,a dco non prcccprl$,adeo immo« derate fulgenabus,tan^ eiremusfanftifTimi omnium Cliriftianonim, i^ui vn^îuilTentjpcrtnictcntcs fub his fpeculis,perfonls,Si laruis dci p#

Cfpn interire 8C Iabefaftari,adco,vt ne fit quidem qui vd cogit« vtl j?» pen Jat g propinquus vel admotus fit manfuctudim SC placabilicati,Ó^ impletioni huius prjccpti diuini. Qiiü tarnen deus non dixerit,qui h jc operafecerir,fed qui prjeepra fua fei uaueritpn r^nü coelorü intratun'r. Poftquä ergo nemo mortaliü in terris viuitcui non deus fubornet det monlhatore proprie ipfiusiræ ÔC malitiæ, hoc eft hoftem 8^ aduerfarifi dus,eum in opibus,dignitatejhonore,0lt; amjeisoffendente, itaprobâs an adiiuc ibi fit ira reliqua,an poftit inimicû diligere, bene de eo loqui, bene deeo mereri.ei benefacere, nihil mali contra cum cogitans. Nunc accedat interrogans^quid fibi faciundum fit vt bona opera faciar, vt deo grata,ficlibi falutarix Proponatfibi hoftefuum,habeateumperpetuo in imagined«: oculo cordisfui,in hunc vfuni,vtitafeipfum vincar, cor fuum alfuefacicns,amice de eo cogi[are,ei optima queq; faucre, pro eo curareSlt; orare,de indeybi occafioamp;: tempusfuerit, bene deeoetiâ los qui,fed(3lt;beneei facere. Probet hocquifquisvdir. Nifi enitn inueniat fatis quod omnibus diebus virç fuç agar, mendaeij me coarguar,amp; dis cathunc fermonem felfuin fuilfe. Deo avithcK ita volentc, neep aliam folutionemadmittcrc5Cexigcnrc,quid obfecro prodeft nosaJqsmags nisopcribusoccupari,hif p non precfpris,amp; hfcnonrelinquercCldeo dicit Mathei.f. Egoaut dico vobis, omnisqui irafeitur fratri fuo, reus cr/tiudioo. Qui aûtdixeritfrarri fuo Kacha( hoc cJl qui abominabile, iratum, Si immanc fignii «Jat ) reus erit confilio. Qjii aût dixeiitfatne, hoceft,ornniiuga conuicia,deteftationcs, detratftioncs, exccratiôes,rctis critgehenneignis. Vbi aut manet violentainicftio manuumCvt ferire, percuterc,vulnerarc,occidcre,damnum inferre, fi cogitaiiones amp;nbsp;verba irç tarn grauiter «Jamnata funt«*

TERTI«?.

Vbi autem interior cordis eft manfuctudo ÔC fuauitas, miferct cor hominis omnium calamitatum quæ hofti fuo accidunt. Et huiufmodi Inimici di* ftrntveri Sifilrj 8«:hcrcdcsdei,amp;fratresChrifti, qui pro nobisomnibus hgendi. fic fecit in fan«fta Crucc. Itavidemus aprobo indicé cum dolore ferri fententiâ i reum 5«: noxium, amp;cgrcilli eftc mortem huicaiure inflidâ.

Hic eft fpecies in opcrc,tancp fitirap'ndignatio, inclementia. Adeo intime bona eft manfuctudo, vt ctiam fub eiufmodi iraris opcribus ma neat. Imoacerrimc Sd viuacilTimc in corde tum featurit quâdo ficirafci amp;nbsp;feueritatem exerccrc cogitur. Attamcn hic nobis cauendü eft, ne fim’ manfucti amp;nbsp;placabilcs,contra dei gloriam nbsp;præccpta. Scriptü eft cm, Ccué«Ja ml

Mofen mitiffimum omnium fuifte mortalium, SC tarnen quum ludei fnctudo ton vituliaurdadorationc deum prouocaffcntSCcommouiflent, multos dei prjcs «orumabipfointcremptoSjSCitadeum ab co ntconciliatum. Sic non cepta»

• dccct magiftrarus 5C Cuperiores femri,SC pad peccata regnare,3^ inredfli Caccre. Meas opcs,tpcum honorem, meam iafturam Si damnum con# temnere debco,necp fi quid his accidit aducrfi ob idirafei. Sed dci glo* riam,honorem,amp; prfcepta,at(j adt o edi proximi noftri damnû SC in# luriam oponet nos auertere,caucre. Si pi opulfare, magiftratusSi fupe# riores vltore gladio,reliquos vero hoc eft priuatos,verbisamp; icrepatioe. Et camen haec omnia dccet fiai cum conmiferarione erga cos qui fup# plidum mcrucrut. Hoc cm fubhmc,pulchnim Si fuaue opus, fefe pa^ ticturfadle addifci,fi i Jipfum in fidcfadam’,SC cam in hoc exerceam’» Narti fide in gratia Sd faiiore dci non dubitanre, fe habere propidum Si dementem dcum, crit ipfi q facile,criam proximo fuo fc propidum Si fauorabilem prçftare^ quannimliber ab eo grauiter fit oftenfus. Nos on longe grauius amp;atrotius deum olFendimus. Ecce q breueprçcepriîeft hoc, fed longa Si magna exerdatio bonorum opcrum amp;nbsp;fidci^ in hoc propofica eft.

DE SEXTO PRAECEPTO.

NON SIS ADVLTER.

C In hcxquocp prxccpfo bonS opusprçdpimr, miilta cópIeAeni^ amp;nbsp;multi viua 4gt;puifans,idq? vooair Pudiriria vel calîitaSjde quamiH D funt foipta,prlt;dicita,S: admodu omnibus cognita. Nifi quod non tarn bene obfcruarur,amp; cxcerccoir, vt fit in rcliquis operibus non prx* ceptis, Adeop.irati fumus omnes faccre quod non eft prarceptunijSi oraittere quod eft pr^cepeurruCernimus mundü cite plenum turpiutn opcrum,impudicitiy,impudc(ium verbonimjabiilatum, S)C cannunigt; Cularum. Ad h.reaugetur indiesirritatioimmoderarionccibi amp;nbsp;poms, odo amp;nbsp;nimio cultu. h’t tarnen interim pergimus quafi eiTemus Chrifti* ani^quodtcmplum ingreffi, noftras oratiûculas,iciuni3,amp;;ferias abfol* uimus, (^uihusmodisremtotam volumuspcrfe^am efle. Quod fi non plura opera cfTcnt pr.TCcpra q Iola caftins fads omnes habcrcmuf negocdrum. Adeo pcrimtofum^adco fun'bundum hoc vidum eft* Furitem in omnibus menibris, in corde ccwitan'onibusp'n oculisviftf,* in auribus audituj'n orc ƒ bis,in mrnibus, pedibus Si toro corporcip* foopcre ?\dhæc omnia cdomanda opus eft raliorcamp;fangarione. ha docent nosprecq^ta det, quam magna ftnt, Si qiiam vere Si ryne ti^er huiuflnodi laona opera. Imoimpoftibifc cHe ex noürit viribus bonS aliquodcogiiare,vttaccamvcfindpcrcvefpcrficrrc Didt cm läuft. Auguftinusp'n eromnes pugnasChriftiar.ortm pugran? ctfitatitefTe maxiniampanmm ob id quod quoddiefit fine infcrmiftioneamp;'ctffa* lione^ Si quod of iitat raro fupcrar. Hoc enim omnes fan Ai funt coiy

quedijioc omncs lt;Jtui dcplorauerimt. VtS. Paulus ad RomanOï. f, Scio cnim quod non lub trat in me, hoceftin earns nica,bonum.

SECVNDO.

Vt hoe caftt taris opus vincat,3git nos ad mul ca alia bona opera,ad idunia,öC temperanUam contra guiam 6^ d^rieratem ^adyigilias ôlt;jna» lutinamfurrediotiem, contra pigridani 8C immodcratum fomnu, ad laboremamp;facigationem contra odum. Nam comcdcre,po:are,mukü împU dormire,dcfidejx,!5c ociarj,funcarniaimpudiciuæ ,quibuscaftiiasfta« «mfuperatur. Kurfum diuus Apoftolus Paul’ ieiunium,vigilias,la5 bores,diuinam nominat armaturam ,qua impudicitia in ordinem redi« giairSCdomanir. Scditavcfupoiuscliftumeft,neilliufmodi cxcrdta# oones vlteriuï procédant quam ad oppritnendam impudidri^, non idperdcndam naturam. PrætcrhÿComnia, armaiura robulnlTimacft oratio 8Cverbum dd. VttitiUantemaia voluptateSiconcupiicenti^ • homo ad orationem confugiat,dd gratiam K auxilium inuocans.Euâi jdiumleratSe meditetur, in eoChnfti paffioneminfpcftans. Itadidt pfalmo n 7. FiliaBabylonis mifera .Beatus qui tenebit ÔC allidet pars uulos fiios ad petram. Hoc eft, Dum cor cum malis cogit^onibus adhuctencris ïter initia ad dnm Chriftum cutrit,qui pena cft,in qua àllift amp;.atgt;ritç pereunt. Eccehic vnufquifcp fe ipfo oneratus fatis negœ; do£(2 inuatiet in fcipfo multabona opera confecuiums. Vcrû nunc lie fit,vtnemo orarione ieiunio,vigilns,labore, adhoc viatur, fediUisper fe rdiftis,in hoc deft* nandis amp;. ordinandis ad opus huius prçcepti im* plcndn,8Cindiesmagis6imagispurgandum. Adhijcfuerunt,quidcc monftrarintquomô impudidua vitandafit, vtrdcftis moUib’ Icftis, «ubilfcus 8C veftimentis, vitarionc immoderari ornamenti tam in viril fi mulieribus,{amiliaritatis,coUoquq Bé afpeAus,8lt;. quicquid aliud co nudbile eft fàuandx caftiw»3n quibus omnibus nemo poflit coi^ K regnlam 5i menfuram ponere. Oportet ein vnumquemqf ftjpfum obfetuare. Quç,84 fi ptulta, 8C qu5. diu ipftad caftitaiem fint vftii,a le Ipfo de'igenda St fertiandx Quod ft ipfe perfe nefdar, permittat quam diu alterius inftiairioni St doÄrine, qui eum in hoc educet St in* ftiwai,donee ipfe co virium cuaferit,vt ftbi ipfe poflit impcrarc. Siqui* demcenobiahue monaftcria olimadhocfundatafuni, Vt pueri Stiu*

uenesinilUs innocentiam St caftitatem docerentur,

TERTIO.

InhocopercprodcftbonaStfortisfidcs fenftbilius quam pent VI ntilo alio. Adco vt fanft. Efaias quinto dixerit,fidem efle cingul« «naum hoc eft cuftodjam Sicçnimvlucnâ vtftbitUdco

•ratiamamp;îfjuorem duspolliccanir Ä^pcrfuaJeat, placet eriâfpWtuâl» Fidéscingus caitiras. Ideo eo fortiuspotcft refiftere corporaii impudicidç. Dicit erâ lum renuni. ei cato fpiritus,in eiufmodi fidc,quomodo viiarc debcat malascogita* tiones,amp;: quicquid caftitad eft comrariurn. Nam fidcs diuinj graneli« Fidei cflîcas cucfine iiiccrrninioneviuit,omnia opera operaiis, ica non omitdtfuara cia^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admonirionem in omnibusrebus,dco vel grads vcl iniiifisficutfand.

Iohannes in fua Epifrola di'cir. Non fcripfi vobisquafi ignoranribus ventaremjed quali feientibus cam.Vosern habeas vnJboncafanfto, 8^ noftrisoinniajhoceftjdei fpiritus docct vos omnia. Necç tamênos dci'perareoportcqfi nonftadm rchrarionelibcrcmur. I monobis non promircere vel proponcrc,requiê habicuros prç ea, duna viuimus^nerp earn fecus fufdperc,quam vcluri prouocarionc Ôi admonic ionc ad oi â dum,iciLin3nd'jm,vigil3ndtî Jaborandü, Sd alias excreicadoncs domâ» de carnis,8d prçfcnina meditande fidei ad daim obeundas habendafi^. Neq; cin magna eft calfiias quæ quietâ tranquiHicatc habcac, fed quæ cum impudiciria in acie congrefTa pugnat, fine intermilfione oniia ve» iiena cxpellcns,quæ caro 8C malus fpiritus inqciunr, Itadidt S. Peaaisi Claariffiini,obfecro v’os tan^ adiicnas peregrinos abftincrc vosa car ralibus defideriis quæ militant aduerfus animam. Et s. Paulus ad Ko. (. Non n^net peccaaim in corpore vcftro mortali,vt obediatisconcult; pifccncijseius. InhacfentcndaiSdciuHnodialrjs, ofrenditur neminéli# perumeffe amalisconcupifcendjs, vtquofidie cogamurcum eispug* nare. Qiiâuis cniin id moleftiam,amp; inquictudinê afteraqeft tarnen deo gratum opus, in quo vno oportet nobis noftrâ fufficientiâ, noftrûcj; loladuni elfe Nam arbitrantes fe obfequio repugnaturos huiiifmodi tcntationi,cam magisSdmagis accendunt ÔC inflammanr. Ita vt qiiarngt; uis aliquâdfperfubfiftat,tarnen alias rcdcatfonior,inucnicnsnaturâ in# firmiorcm antca.

DE SEPTIMO DEI PRAEŒPTO. sq„imun. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NON FVRTVM FACIAS.

præceptum, nbsp;fTEthocpræccptû habet opus,valdcmulrain febona opera côpræ#

Nofutabere, hcndens,muldsvitriscontrarium,larinclibcralitasfiucbcncficcnriav3# catum. Quodeiufmodieft opus,vtquifpiam propcnfiis S.'paraaiscft de fuisfaculraribus omnibus prodelTe 8d fendre, pugnans non tantum contra furtum ôdrapinam, fed aiam contra omncsimpofturasamp;frau# des quæ in bonis temporalibus vnius contraalterum fieri polfunqvt funt auarioa,vfur3,nimrfsprçcrjs,adulrcrinismcrcibus, adultaina me# liira,SdaduItenno pondère. Quisari poflïtenumcrareomnesnouas’ fciuduleiK3s,6dcaIlidasinucndunculas,quç indies augennir, in omnib, negociationibus^

O

negonaoonibus, in quitus omncs fuum compendium, fuam como« ditatem cum aliorum incommodo q^uerunt, obliri interim legis dicens Négociation tis. Mathei 7. Quenincç vultisvtradantvobis homines amp;vosfacite nu fraudesr illis. Hanc regulam fi quifq; ob oculos Habens feruarer,in fuo opifia QOjfuis ncgocr|s,ôi adionibuserga deum, inueniret,quomodô cmerc amp;nbsp;vcndcre,acfipere amp;nbsp;dare debeat^mutuo dare 8i gratis tribucre, ^^mit* tereSd feruare^ôC id genusfimilia. intuentes cnim mundi négocia amp;nbsp;ar» tes,quam auaritia habeat in omnib^ aftionibus ôi negociationibus ima perium, non modofatishabebimiis occupationum, modo cum deo 8C honore ali volenres, verum etiâ Horrebimus amp;C terribimur ab hac pi» eu lofa fie miferabili vita,curisalimoniæ temp oralis amp;nbsp;intiprobi quetiu» ciusadeo prægrauata, deuinâa, SiC capta»

SECVNDO.

Qiiamobrem non abs refapiens dixit: ßotusvirqui ihuentuseft fine macula, 8ó poft aurum non abqqncc fpcrauit in thefauris pccuniægt; Quis eft hic C Sô laudabimus eum,mirabiliafecit in vita fua» Quafi di» ceret,nullusinuentus eft,Vel faltem perpauci, Imo 8lt; eorum pad funt, qui eiufmôi phylargyriam amp;nbsp;ftudium 8C amorcm peCunise irl fc agnof» cancöCfentiant. Nam hic auaritiahabet perpulchrum dedecorisôé vitrj operculum, quod appcllatur corporisalimonia, 8é necelfKas naturae.. Sub quo negodatur itaimmoderate amp;nbsp;ifaciabiliter,vt fc purum in Hot fcruaiurum,oporteat,vt ait Sapiens,in vita fua operari miiacula. Nunt gpirirtialis Vide,nonfolum bona opera, fed etiam miiacula fad uro,quae deo pla» ceant amp;nbsp;laudentur,quid opus eft alio cogitate amp;nbsp;fpedarec Obfetuet fes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd

ipfum, 8Ó videat ne abeat poft aürum, nrcf reponat fpcm fuam iniHes ,^5 fuiando. fauris pecuniae,permittens,vt pecunia ipfum fequatur,Vt pecunia ipfi’ oritiam,non ipfe gradam pecuniae expeder. Vt pccuniam non diligat, neq? cor eins pecuniae inherefcat. Sic eft ipfe vere liberalis, miraailoru Gpeiator,beaais vir, ficutlob.xxxi, dicit, Nunep putaui auium ro» burmcumjamp;obri^odixifidudamea, Etpfalmo lxq. Diuitiæ affluär, Rolitecorapponcre. Sic CHRIST VS docuit Mathei. 6. Noliteer» go elfe folidti dicentcs,qüid manducabimus f quid bibemuscaut quo operiemurC Hæcenim omnia genres inquiinnt. Seit cnim pater vef» ter quia his omnibus indigeris: Cetcruin funt qui dicant: Imo tu hoc lalcr tiixus, nihil cura, expeftans doneedbi gallina affata in os inuolet. Ego aipid las veto non aio, nemini elTc vel laborandum, vel alimoniam querer dâ, j ohibe.ui fednoncurandum,nonauarccupiendum,nondefpciandumfcfatis ‘ Äabiiuvum, Suinus cnim in Adam omnesad laborem dammati. Dixit

cnini dciisGcnefisj Infudorevulnistin'vcfcerispanctuo. Ec lob./. Homo nafcicuradlaborcm, 8lt;auisadvolatum. Atqiiificutauesvo lane fine aira,folicinjdinc, Si auariria, ira nos dccet laborare fine cura Si cupidicate. Si vero curas,au es,Si cupis vt ribi afiatus gallinæ pullus in os deuolec,cura ôifolicicarc,refpiciensan dei pr3cceptaimplere,Si beat’ fieri pofl'is,

TERnO.

Ç Hoc opusper fedocetfidesipfa, Namcordefibipcrfuadentcfc deum habereclemcrcm Si propitiuiTi,8i co nitinir, quomodo eftpofs fibiic vn il le folicirus Si auarus elfe dcbcacf Ncccflc enim eft vt a dco fufeipiarurdefendendus, Idcoin nulla hcretpecunia. Sedeavtitur,h{« lari liberalitate,ad proximi vtilicateni,fcicns fefc fan's habiturum,quaii# tumcunrf diftribuac Si clargiatur. Nam deus eins, cui confidit, ei non menclctiir,cum non déférer. Vteftin pfalmo. xxxvi. Erenim iuuenis fui,Si fenui. Si nun^ vidi iuftum ( ideftfidelem Si in deum confiden« rem ) dercliAum,necfcmcneiusqucrcnspanc. Ideo Apoftolusnul« Ium aliud peccaeû nominatidololam'am auaritiam vtfcipfam crafis fifl'imeprodcntem,quod deo nihil confidat, plusfibi de pecunia fua 3 de dco boni perfuades, per eniam fiduciam deus, vt di Aum eft, vcrc va lionoratur, vel ignominiaafficitur. Et reuera in hoc prçcepro dare po? telt dcprçhcdi, quam omniabona opera oportet infide Si proficifei Si jficri. Nam hie vnufquifcp mira ccrtitudinc fcntit,caufam vt libcralira« tis elTe fiduciam,ia auaririæ incredulitatem. Siquidem quod deo c5lt; fidic liberal is eft, nihil dubitans fc fatis fempcr habiturum. Et ediuerfo idco auams Si folicitus eft,quod dco non confidit. Sicut ergo fides in hoc præccpto,magiftcr Si agitator boni operis eft liberalitaris, ira idem eft opifex Si in reliquis omnibus alijs præceptis. Adco vt fine huiufs modi fide nulla^fit Iibcralitas,fedmagis temeraria fit jifufio pecuniae,

Q.VAR.ro,

^Ciica haecetiam feitu dignum eft, hanc liberalitafcm Si beneficens dam prorogandam Si extendendam eife etiam vfcf ad hoftes Si aduer« farios. Quidcnim hoc fit beneficcntic,fi tantum erga amicos fimus li^» bcrales^ vtCHRISTVSLucac.fi: docuir. 'Vtiturcnim cadem etiam malu s homo in fuum amicum. Sed Si muta animalia fui generis anis mantibus bene faciunt Si libcraliafünf. Ergo honiini Chriftiano fubs limiuscogitandumeft, ira vt eius beneficetiaSi liberalitas etiam immei rids^malrfailorib,inimicis,Si ingratis feruiaqSi cxcmplo partis fui cors

kftis.pcrmitnt foîcm on'ri fuper bonos 8^ rrialos,amp; pluere fupcr gratos ÔCiiigraos, Hic quocç iiiucnias quam difficile fit bona opera poft del præceprafaccre,quam hic fefe natura obliquer, refledatamp;l infinuet, etfi fuaclcâitia bona opera facile Sô libencerfaciens. Ira propone ribi nios inimicos ôd ingratos,bene de eis merens. Sic cnim inucnics quam vel vicinus vel femoais huic fis præccpto,fîd quantum fis negotiorum ha^ biturusperpenio vitæ cur rcmporc,vel in huius vnius præcepti opère. Namnifi inimico fine hoftituo teindigenti oprmtulcris, r.ifieum in eius necelfitate adiuueris,fi poffis,pcrinde ê ac fi ci furatus fueris.Dcbu-i iltienimvtcum iuuares. Itadicitfanélus Ambrofius. Cibacfuric« Ambro, fen tem, Sienimcumnoncibas,occidifti,quantuminteeft. Inhocigitur tentia. Non præccptopendentoperamifcricordiæ,quçCHRlSTVS in die extrem cibcs,occigt; moexiget. Curandumtarnen effetprincipibusôdciuitatibus, vtdiua* difu».

gatorcsjfratres ïaeobini, Si id genus rcliqui mcndici peregrini tolleren« tur, inhiberenturej! velfaltcm modo 8d moderatione Si ordinealiquo admitterentur, neeiufmodi ncbulonibus fub nomine mcndiciutiscr«^ rorcs, oftuciæ, amp;impofturæ,quarum iam multç funt,pcrmitterentur., Copiofius cnim de operibus huius præccpti in fermone deV fura dixi»

c DE OCTAVO PRAECEPTO.

FALSVM TESTIMONIVM CONTRA proximü tuü ne dicas.

Hoe vero prçceptŒ vide.ur parun,reuera tame ita magnû, vt fd« ipfum vereobferuaturo,periclitandû 1’it de corpore ôC vita, de opibus Si fain3,dcamicisSÜ quicquidhaber,nihil tn ampliuscôpledens q opus parui menabri ünguç, quod eft veritatc dicere, amp;nbsp;men dacio contra di» ccre,fi neceffttas fcrat. 1 taâ multa mala opera linguæ hic prohibencur. Primo quae loqucndo,cfcinde quæ tacendocomittuntur, Loquendo, quâdo mala caufam habensin iudicio, cam nititur malo funqamento gabare Si conferuarc,dolo malo proximü fuû capere, pquot;gt;ponere quicqd fui caufam ornat vd promouet^taccreSi diminuere quiegd Cui piximl bonam caufam adiuuet. In quo no fecit proximo fuo quodfibiab eo faAü ueliqHoc funt qui facianc parrim japter vtilitatê aliquä,partim ad viundî vel iaAurâ vel infamiâ,qua re magis fua,qu5 dci quçrüt præ« ceptü,fefc fic cxcufantes. Vigilanri iura fubueniunt.Qiiafi vero ipfi non debcant vigilare in caufa proximi,tanquâ in ^prix Ita permittunt vo» lentes proximi caufam peffum ire,quauis cerri cam iuftam efle. Quod tnalü hodic adco cómune eft, vt timeâ nullü vel iudiciü vel aflü fier/, quin altera partiü contra hoe præccptû (adat. Quod fi ctiâ no habeant vires perficiendi, malä tn voluntatem Si mente id faaendi habenr, qcf vellent bonam proximi caufam caderc, fuam vero malâ vincere. Po» riffimS aütfit hoc pcccatü, fi aduerfa pars magnus aliquis Iohannes vel inimicusfit. Sicenim volumusinimicum vicifei, magnum lohannem nolumusa nobis alienate. Ita inchoatur adulatio Si alTcntario,vcl falte fupprelfio Si filenrium veritaris, Hiccnim nemo vult expedare indig» nationem,damnum,Sipericulapro veritatc. SicpclTumdarinecclTecft dei praecepnim, Atc^ hoc fere eft mundi imperium fiue regimen. Qui cnim hie cupiat Si velit perfeuerarc,vrranq: manum habcat plenam bo norum operum,tantum lingua paficiendorum. PrçtercaIHESVbo» nc,quot funtqui donis Si muneribus mori ad tacendum, a veritatc de» pel lunturT vt profedo vbiq; fublimc,m3gnum,6i rarum opus fit,no falfum teftem clfeaducrfus proximum fuum,

SECVNDO,

Pra?ter hçc eft aliud veriraris tcfrimonlum,adhuc malus,quo cog!« muraduerfus malos fpirituspugnarc. Hare autempugna incipit non

pro rebus temporal ibus^cd pro Euangelio, vci icax fidcÇquam A'ar bolus nuncp ferre potuit,omnia ira mollens,vc principes populi v eriiai lem fidei oppugnent SC perfequantur,quibus difficile repugnari poteff. I3e quo eft in pfalmo Ixxxi, Eripirepauperan,SC egenu de manu pec* atorisliberate. QuauisergohæcpcifecutiorarafitfaâaSCdcfueuent, in culpa tarnen funtfpiritualiumpraclatijEuangeliü non excitantes, led permittentes fubuerti. Et ita profligaucrunt earn caulann,propter quam dufinodi perfecutioSC teftimonium excitari dcbcrcc,dpcêtes nos vied* fim tradidones SC conftituriones fuas,8C quicquid iplis libeu Ideo amp;nbsp;fa* tan quiefeit dcfidcns quando Euangelio profligatp ctiana Chrifti fidein profligauit. Ita omnia ex votisdiabolifuccedunt. Si autemEuange-* bum effet denuo rcfufcitandum,SC audiendum, baud dubie toius oi bis terrarum commoueietur concitansmaiorem partem Regum, Prindj pum,Epifcopoium,Dodonim,SacrorumfiueSpiritualium,SCquic* quid eft magni,contra hoc rcpugnans,ficut femper faftum eff, quotiéç verbum dehn liicem prodijt. Non enim poteft ferre mundus quod a deo veninQuod probatum eft in CH RISTO,qui maximum,charif« fimum,8C^rimumilludfuitquod deus habet, ÔC tarnen tâtum abfuit vteum’mundusacciperet, vtctiaatrotiuspcrfcqucreiur, quam omnia alia quæ vnquam a deo venerunt. Itaq^ ficiit illius tempore,ita femper paiici func qui faueant diuinæ veritati, in difertmen conqcicntes corpus Scvitam,opes8Cfamam,8c quicquidpoffident. SicutCHRlSTVS promifit. Eritis odio omnibus gentibus propter nomen m.cum. hem Tunc fcandalkabuntur multi. Imofihanc veritatem perfequercniur agricolç,paftores,ftabularq,8C for didi homines,quis non vV poffet yel vellet earn fateri 8C teftariC Sed perfequentibus cam Pontifice,Epifco* pis,vnaaimPrincipibus 8C Regibus, oésfugiunt omnes taccnt,omnc8 adulantur,nc fuabona, fuum honorem, fuum fauorcm, fuam denies vitam perdant,

TERTIO»

Quamóbrcm autem hoc faciütlt; Ideo nempe, quod nihil fidei ha-» bentin deum,nihil boni fibi de deo perfuadentes. Namvbicuncp hçc fiduóaSCfides erga deum eft,illic elf animofum,minax,0C impauidum cor,quod veritati fubfcribitSCadftat,ftuccapitis,fiue pallq fit pcriculii, flue contra Pontificc,fiue contra reges fir. Sicutvidemusafanftismar* ty'ribusfaftum. Nam ciufmodi cor contents propirio ÔC clcmcnri deo, contemnithonorem,fauorcm exatiam,8C opes omniû mortal ium ,pcr* mittens ÔC abire SC venire quicquid nolit durarc 8C mancrc. Sicut Icgitur fn pfalmo,xiiq. Ad niltilum deduftus eft in confpcflu eius malignu?

K iq

timentes autcm dominum glorificar. Hoc eCr^ryrannos potente»,qti/ veritarcm perfequun:ur,amp;: deum contemnungnon timet eos non rcfpw citjConxmniccos, rurfum qui perfccutioncs patiunair proptcrverira* tem, amp;daisn naagistimenc g homines, cos fcctiuur, ab illis ftatjillis Principes de pacrocinanir, honorateos, difpliceat cuiciinq; velir, Sicut de Mofe benr patroci adHebreos.n. legiciirpatrocinaninafratribusfuis, nihil vcritiimpcté* nium Euanî icm regem Aegypti. Eccein hoc præccproicerum breuiter vides, gelio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportere fidem efTe magiCrrum huius opci is, quod f;nc ipfo nemo au»

dc ic operari. Adeo omnia opera in fidcfuntfitx Quemadmodiun hatfcenus fvpc di Aum cfr. nbsp;nbsp;1 tacj ex:ra fidem omnia opera func mor

tua,vtcunqj bonaappareant,vidcanrur,fulgcantamp;i appcllentur. Nam Geut opus huius præcepii nemo facit ,nifi firmus ftabilis,ö^ intcrritus fit in diuinæ graiiæ fiducia, fie nullum opusrcitquorum fadt præcep» toiaim fine hac fide, Ita,v't ex hoc præcepto facile vnufquifq: pofllt fpccimê pondus caperc, Chriftianus nefir, amp;nbsp;an in CHRlbTVM vere credat,8é ficbonanc opérafaciat, anverominime. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NunC

videmus , quomodo deus omnipotens nobis dominum noftrum 1 H E S VM C H R I S T V M non folum pofuerit, in quem ciuf» modi fiduciacredamus, fedetiam qucin pro ciufmodifidiiciæexem» plo haberemus, illiufmodi bonaopéra in co nobisproponens, vtin eum credamus, cam fequamur,in eoeternum mancamus. Vtdixit Ioannis, i 7- Ego fiina via, veritasôC vira: via, quacum fequamuit veritas, vtincum credamus : vita, vtin eoperpctuo viuamus. Ex quibusomnibus manifcftumcft, omniarcliqua opera non praecepta periculofaclfe, amp;facilia cognitu, Vt funt templa extruar, ornarc,quot; peregrinacioncs ad diuos, amp;nbsp;quicquid in Pontifieijs Decrctis multipli* citer faiptum, mundumfedudt, grauac, ôi perdit, inquiétascoiifd» endas facit, fidem filcntio inuoluit SC infirmauit, Poftquam igiair homini in præeeptisdei,criam omnibus alijs rclidisin omnibus fuis viribus, fjüs cft negodorum, ira vt nunquam omnia bona opera ipfi præccpta facere pofTit, quare quen't alia, quæ ipfi nctj nccc(Etria,nec^ præceptafunt, rdilt;?lis nccenarrjs amp;^præceptis t* Vlrima autan duo pra’ccpta, prohibcnti'a malas cupiditates fine concupifccntias cor» poris, voluptates amp;: amorcm temporalium rcnim, funt in feipfiscia» ra 8C proximo innoxia. Ad hæc durant vfep ad fepulchrum. Ma» net cnim in nobis pugna contra cas vfep ad mortem. Ideo hçc duo præceptaafanftoPauIofuntin vnum contrada, ad Rhomanos.7.

ad vnum feopum pofita, quem alTequi non poiTumus, fed tantum codeitinamusôf cogitamus, vfq; ad mortem. Nemo cnim vnquam Kun fan Aus quifpiam fuit, quinon malas conaipifcendas in fefcnfif»

fee, præferam fi caufa 5C ocaÇio coram adefTer. Nam pcccatum ona ginale nobis naturalircreft mnatuin ïe permirrens obrui non amen penitusaielli, nifiper mortem corporalcm, propter pcccatum origi« oale edam vdlem optabilem, Qiiod deus nos adiuucc. Amen,

yviTTEMBERGAE, APVD lOHAN/ NEMGRVNENBERGl VM.

ANNO DOMINI» r^» D» XXI» • .