Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

Æ CO’HTllSlETEuan^eltjfecunduniMattl^eunh EÉL A ^^^T 101SLES\ Euangelyfecundumioannem, E^ijiolit TauU ad ^manos^

I LL V s T RI s s IMO PRINCIPI ÀC domino, domino fri DERI CO, CO-MITI PALATINO AD R H E N V M, S A C R 1 ROMANI IM.

PERI! A R C H 1 D A P I F E R O, ET E L E C T O R I, D V-CI B A V A R I Æ ETC. DOMINO SVO CLE.

ETrS EST I ÉCCLESI J ^£STIO DÈ N OR M J 1 dictjj quel dtjudicandießnt controuerßiC dogmatumy nbsp;nbsp;de iu^

dkiorum autoritate) an Ifaleantfententiee promter autoritär tenijljelpotentiampronunciantium} aut numerumßujfragan» tiunij an quot;ttero propter teßimonia Prophétie a isr dÄpostoltca, 'N.ec recèns hoc certamen extititinternoîtrets Eccleßecsj airmen Eontißeium : Sed isr oUm in populo SDei ßacerdotes niipq de eadeni re dimicdrunt cum Eroß^etis, Christo .y/po^tolis) 'Baßlius contra ^rrianos aliénantes conßuetu^^ dineni longi temporis^ atq^ conßenßim in ßuis EccleßjSj repudiata impia conßietudme, nor^ nia tudicy conßituit'Verbum dDeijCum inquit : ou vo/xi']Oju5jult;rigt;lt;.ouop î/vc«Ti}f avniq tTriKpa. tSitoci/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vó^to/J Kavova tt!) opSS vroië^óS Aóyy, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;th/j ^eottveusop 7^acpH/J, 0 nbsp;nbsp;nbsp;bii» tu«

ftÜMTÄ J'ûy/xaraffK.ucaiJ'aTOÏçetioiçXÔyo/ÇotTriTï'njiçK^flTrûév'iWÇ w? ctÀKfitiaçh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Omnibus iCtatibus enim duo ßunt corpora Eccleßue. Æterum 'Veree Eccleß^eJqü^e re^ tinet fundamentum Chrißi/Prophetarum^isr ^poßolorumjitsr eît cœtus abteCius^oppreß ßusypauperßme imperqsßne potentia^ its-opihust Äterum eît Eccleßt^narent is titulunij qiu eît cactus impiorum, cqui cùm dißeßerit d fwidaménto, nbsp;nbsp;ßuö ßbi arbitrioßnxerit

donmatajUtq. condiderit cultusjtamennloriofum EccießienomenjaClitatproptér ordind^ riam fucceJ^tonenijpropter ^n^iumpoliticoßmile^jpotentiani, opes^^ autoritatemy qiiet cùm 'mcurrant in oculos hominiimpvehementer mouent animos. Hic cactus inipiorunij cùm ßt armatus potentiaj^sr antecellat autoritateßemper oppuvnat nbsp;nbsp;perßquitur pioSji^r eiclt;T

cufatjtueturj aeßabilitfälfa do^matajatq idolatriccS) Eccleß^ titulojantiquitateabufu» unitexemplispatrunij confenfumultitudinis. Cùm itaq^ßepe decipiantur tnßrmi ampliß^ catione exemplorum 'Vetußatisj 'ts' confenfujacßmtUtudine iudiciorumpoliticorumj qu^t normte prteferiptte diuinitus opponuntur mannißcaßeciCjprodeß dilinenter htec difcemi. Nam quot;Vtpoliti/s: ita Ecclefite^nabernatorwuSj iudicijs^pocnis opus eit, y)t refutari erro^ reSy ts- compejci noiiarum opinionum architeClij atq coärceri poßtnt. Cumq IDeus nonßt 4Kfor aH.aTasacr;aç, non 'Vult aut Itcentiam inßnitam ejßj i^yjötvapxJap, auttyrannidem in Eccleßaßed iudicia fua 'Voce conßttuity qute tarnen dißtmilima funt iudietjs politicis.

E)e norma itaq iudicq nos fequimur doClrinam ChrElißProphetarum ^poïiolo» rum. Christusinquit: Ouesmete'Vocem maamaudiuntSanttißcaeosin'Veritate, ßermo tuus eît 'Veritas. Item Eaulus inqwt ? Fundamèntum al'tud poni non poteltj qudm elt poßtum, quod eit Chrtßus leßus. Item^ Si quis aliud Euangelium docetyänathemaßt, Statuimus erno normam tudicy dollrinampatefaliam diuinttus certis teßimontß.

Adßrmamus hoc quöqßermonem Eropheticumjlt;tsr .yfpoßolicum^'tsr ßmbola non eß ße Sphinnis ceninmatayaut foiia Sibyllce) autprteßniots oraculorumßd eßßernlones incer* tosjobßcurosy perplexosynon inte Helios: fedßlium E)eij qui protulit Euannelium ex ßnii teterm Eatrts, eit teterni Eatris^ 'Vëracem nuncium eßßj qut 'Vult intelltnh adferre ambinua diltaj aut numéros Elatonicos.

.Acßapienter dixit Epiphantus : Non omnia E)éi 'Verba funt allenoricaßed intelli»

^antur^'^t ncitiuaß^nificatio poßnlat. Opus eït autemßecnluttönej nbsp;nbsp;fenßij ad coußdc»

randurUj de i^ua materia loquantur, Adhbert '})ult Epiphanius intelleEumpbraßs nbsp;nbsp;ctr«

cumßaiitiarwnj lt;(^7* dißinEionem materiarumj deßnittoneS) diuißonesj^ reElas ratiocb natiojiesjdeinde nbsp;nbsp;fenßmi^td eEl, experientiam in l)era conuerßone 1;!^' co)ißolatione. }r[a*^

nifeßum eît legis moralis ßermonem proprium lt;^7 perEfticuum eßße ; Eroprio ettamßer» mone tradttas eße Euangehjpromißiones. Sic de omnibus articulis fideißentire neceße eEl. Etßenim Eccleßa reuerenter audienda eEl^ l^t doElrix: tarnenßdes non nititur Ec* cleßi^ autoritate, ßed Ipoce diuina. ^udimus docentem Eccleßani) Aóyop eße remittipeccata, ^dari Ifitam æternam credenti^us inßlium )ßedcredimuspropter l^o* cem diuinaim

EU ergo alligata norma iudicÿ j canon certitudinis in Eccleßaj ^oce Cbrißi (i?* doElrina ^poßolorum, adßermonem Eropbeticum lt;7 ^poUolicum, '})idelicet ad ipßan ßlium EDei, qui Eropbetas ^poUolos mßt^ doEirinam lt;eterni Eatris traditam aßlio E)cißonantes. Elie its* eEljts*ßt ^i^^ri^ioplniiuerßie doElrhiiC in Eccleßa de lege ts* Euan* gelto. Etß enim qutedam lioCe E)ei repetitaßunt^quieprius natura nota fuerunt-, TVpr^e* cepta Decalogij quet quidem procul dißant d reliquisy qu^eantea prorßis ignotafuerunt) qualis esl yiox Euangehj deßlio IDeiße reconciliatione ts*pr^emtjs acpœnis teternisfta* men adprtora etiam liocem ßiam Deus accedere Itoluitpot oßenderet illas ipßas noticias natufqles^ 'àßeße mentibus noßris inditas eßßjts* legem nouapromulgationeßinciret.

llon refragetur itaq, perEpicuo ßermoni doElrince. cadestis j quot;olla humana ßapientia '})elautoriteis^necrccipiantur '})el approbentur l}lladogmata)'y)el cultusyllipugnantes' cum bac normaj nee concedatur cuiquam lifurpata baEtenus d Eontißeibuspoteßas tyran nicapnel aßßingendi interpretationesßalßaSjlJeladdendi dogmata acnumina,quam ne qui* dem ^poEtoli 'Taßurpdrunt. Citatur d Clemente ^lexandrino diElum Eetri ^poßoli de

, propbetijsjquæ monßrant CbrißumEt)bi inter ctietera inquit: ov/ip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.iyoi^j.Hoc

cum apertèprofiteatur ylpoElolus^ quem autorem Eontißcesßuee tyrannidis falßo commi* nißcunturjquei audacia^quis furor agitat Eontißeios^ut contraria uerbo Dei decernereac ßatuere, ts* eadem crudelitate fuppliciorum exequi ac fancire non deßnant, ne nunc qui* dem ?

Sed obijciunt Eontificij: Si eEi iudex '})erbum Dei^ quid agit Eccleßa ? DoElrix eEljinonitrix its* teßisgot dicitur : EEißt 'Vitula mea araßetisjnon inuenißetis. ^udiamus docentem Eccleßamjtsßcubi liidentur eße obßcura aut dißimilia diEla inßeriptis Ero* pbeticis ts ^poElolicis ) conßderetur in fontibus collatione teßimoniorum, quee ßt 'i:era interpretatio, Docerij commoneßerij adiuuarij confirmari conßenßupiorumpoßumusj ijt Eaulus inquit: Docete ts ^memlate y)os mutuofedfides nitatur 'iioce Cbrißi,Eropheta* rum,ts-dpofiolorunijficut dicitur: Fides ex auditu eEl,auditusper Verbum Dei,Idqmo* net Epipbanius,cùm adhiberi liultß^eculatione etßenßum. Horma iudicijfit doElrina re* Ele intelleEla, reElè explicata ex fontibus ts collatione plurimorum tejtimoniorum, ts comprobata experientia in Ijera conuerßone ts confolatione.

Hon oportet ergo excludidcognitioneEuangelq TrëfWC'Tdyap m bomine,feu in* telleElum ordinis in ßllogifmo, reElè coagmentatis fententijs. Sed dißimilitudo confidere tur : Item ratio deßniendi ts diuidendi. Alia eß ratio in doElrinapbiloßpbica, cut mens aßentiturpropterprincipia natura nota, indeq dete-xtas demonßrationes ratio* cinatione, quam eßicit intelleElus ordinis, tspropter confenfum perpetu^e experientia. In bis enim acquiefcit mens. Ei doElrina Ecclejta mens nititur quot;ïierbo Dei, ts in eo ac*

quie/citl^ropter antorem T)eum, nbsp;nbsp;teßimoniapatefaEiioniSf lt;is* in loeris exercitßpo£ni=gt;

tentiæ ata. inuocationis experitur ^eum eße quot;^feracem ejßicacem nec lan^ueßtfides etiamßdiuerfwn accidît ab tjs, qucepromißionespollicentur. Imo creficitfiluHetw cum fjauoribus, cum dubitatione j quam pariunt extejm^eßeciespromißioni contraricCy reßtur ratiocinatio nonprinapijs y aut experientia t fied tantùm tefiimonqspatefallis diuimtus.

Sedclamitant Tontificij y Oportet quot;ïniam Ifocem efièyquædirimatcertamina y cùm incidunt controuerfiieasif^^T^vß/^S'iwoMc. Quodßnon Italeat interpretatio autoritate re= ^iay'})elprcitonayneceßeßtincidineruumyts' deleriautoritatem tudictorum. ISIecfinem Imquam fore dißidiorumyntßpubltci decreti autoritate reprimatur petulantia eorumyqui Itfduntfin^endts interpretatiombus noutSyisrfiopbifimatum prßli^qsIPlaußbilis bxc ora* tio eUy^rataq leuibus iÿ- tyrannicis in^emjsy à iudicÿs polittcis fumtcu Sed dißidia in hccleßa aliter tolluntur^

EfZ omnino infinita leuium in^eniorum malicia nbsp;nbsp;petulantiayZtr ht yiper^epalmis

aluntwy'is' interficiuntur. Ita hicretici fumuntfiententicts ex fieripturdyquas corrumpunty lt;tsr yertunt in 'Yenenay rurßsqßriptura 'Vere ^^rauiterfiran^ulatur nbsp;nbsp;interficiuntur^

S)e Hiereticis Clemens ait y quod non totas ficripturas ampleltantur y fied excerpant ambiguë dillay transforment in fiuas imaamationes, nec conßderent fi^nificata y ra îi^nijSjja.,iti^Tag’itf'laç jxzTo.y^so'i «To^aç, oZiyaç GiropaJ'Zto amp;7rixy0»^ó^«^oj (Jîwvkç , FxüTcï(50vo\uacri /j.óvoi(^ '7t5o(ÿvtxyo-i U7ra;5\a-Tfov7tç to crK/xouvo/;^a. Idcirco non dißiculter refiuta= ri pofifiunt. fquot;bi er^o -m fwwp perfiicuum elt y ip fie fiermo Eropheticus lt;tsr Apofiolicus Utes dirimit. At l)bi S'ltaoia. qiKerenda elty interpretatio fiiimitur exfimilibus tefiimonÿsy quæ '}}alet non ^it in iudicqspoliticisy autoritate ^radus,fiedpropter tefiimonia diuinaylityCiim Synodus Antiocbena,pronunciauit ?^oyopapud loannem intelligi\i!^sóiii3ji3p.

.Autoritär ^E^ßia aut pr^^toria etß etiam alliprata eil ad ledern diuinam y quam fio* nare debetyiiec licet ei contrartum fiatuere : tarnen de circumßantßprobabili ratione ad^ dere aliquid ^el corri^ere y ambivua interpretari potefiy propter^radum fieu oßicium neeeße est parère interpretationi y additioniy aut correEiioniy quam tuetu^lii corporali: fed indicia in Ecclefia fiunt confießionespiorum lisr eruditorum y qu^e ofiendunty quid fien^ tiantyrelte collatis diclis Eropbeticis ^pofiolicisßne fiophifiica^ Hec halent borum fiententicC propter^radum fieu ofitciuniy fied quia reite collatis tefiimonißficriptur^e. ofien=gt; duntyquccfiit liera ^taxotfiiSiec licet eis excoßtare nouas interpretationes aut noua do^ma ta addere. Quodfihoc modo aboleri lt;7*fiopirt certamina nequeunt y IDeus ipfie tandem re^ fiutatpertinaces errorum defienfionesytraßeispoenis autorum lt;ts' excidijs totarum hrbium ET'^entiuniyficut rcfiutauit ludceoSyManiclxeosyArrianoSy I^Iarcionitas isrßmiles^

Hccc de iudicÿs repeti neeeße elf cùm Tontißcijfiubinde adfiuas confiuetudinesylt;(j* ad multitudinis confienfium d Eropbeticis lt;7 ^pojîolicis ficriptis alienißimum recurrant, Hecpropterea contemnimusfinceram antiquitateniyfied heneramur lt;7 ma^nifiacimus ea, Veneramur ^ ficriptoresßne méritas de Eccleßayquorum multi ornati tefiimonijs diuU nisyfiulfierunt ht^emmièyts'fineruntor^ana lL)ei fialutariaydé quibus dilium esUSedet ad dextram'PatrisfiUuSy dansdonahominibusypajtores doltoresy ^horumteßimonißy qine cum normaJacr^ ficriptWi^ con^ruuntyiios adiuuari atq, confirmariprofitemuryqua^ liafiunt in monuinentis Greprortj HeocaßarienJiSylrenEiy^tbanafiijy jfmbrojijy^u^ufii«

ni y isr aliornmj acßlio Tjei^ratia^ agimus,quod teßes doÉtjnæ inflawAtores fnbinde excitât isr excitanit. Horum fi doElrmam pontificij refittuerent^exfiloßs recentibus fiho lafitcorum amp;nbsp;Monacborum commentisj minus ejfiet certaminum,mmus confufiionum. Sed fiemper perfiicuum fiermonem Hochet tcum Hpoiiolicum ante fern,et Éauli reculant retineri ojjortet: Qu^cun^ doEirina adferturfit analo^afidei. Item ad Hdf^enjes: eti’^ amß quid aliud fiafitis,non difcedite tarnen à canone.

Qjuod er^o tefiimonia fiorum doEiorum ludicamus prodejjè Ecclefce, ideofcri-^ pta nofirorum etiam doEorumfiudemus confieruare, adpofientatem tranfimittere, lit pofierita^ lebens hifioria^ certaminum,quie mota funt, cùm repur^ari doElrina cœfit, co-^nofcat, quales hicc lt;etas doEloreshabuerit,quoddoElrinie^enus defenderint, quibus id ficriptis com^rebenderint, illufirdrint. Cumq antea dua^ partes fcnptorum Ehilippi Melantbonis ediderimus, quarum lina aliquot difiinEtis libris fummam doElrime nojira=‘ rum Ecclefiarum repetit, altera commentarios habet 'ïieteris tejlam€nti,edimus nunc ter^ tiam, compleElentem bnarrationes aliquot Ubrorum nom tellamenti.

Editi funt haElenus aliquot libelU einsfieorfum. Hutoribus editionum, qui'})tiles necefi'arias enarrationes, iudicio,fiudto, dilprentia talibus fcriptis di^na adhibita, optimo conftlio Ijoluerunt communicare altjs,his inquam,iudico pofteros deberegratitudi’‘ nem. Ego etiam meo locogratias eis ago, quantospofifum. Tales enimfiunt enarrationes illæ, '})t '})ix reperiantur ali^e, quce doEirinos ö' controuerfos horum temporum magis illufircnt. Ciüeros, qui lucri quafius caufia qutduis,iudicioparum accurato colliguntj ordine nullo ineptè confarcinant, negligentifiimè exprimi curant,optdrimab his editioni^^ bus abfiinere, nbsp;nbsp;pecunios altjs capture aucuptjs: qualis ille 'fhapfiodus elt, qui nuper ex

ceptas ex ore legentis narratiunculos non magna fua cum laudepublicauit. Multa enini falfô lt;7 aliter,quam hiflorite. I)eteres narrant,aut de recentibus confiat,quie. adbuc in ani mts ((S' memoria hominum Ijerfantunplurima aut mutilatim aut inconfulte acfiolide,aut non accommodatè, aut muidiofe: pleraq, confufè, omnia fordidè récitât, quot;})t ex ipfo autore nata,non d ThiltppoprofeElaeJfefatis appareat.Quapropter cùm eo libro magisaltquan^ tbdeformetur Thilippus adpofieritatem, qudmintmicorumcalumnijs quot;t}nquamfuit de=gt; formatus in liita, dabimus operani y lAt lielaboleatur totus,'})el retexatur is' emendeturf ne quis taies editiones inpofierum tentet, oro.

Huic '})erc) editionipartis tertice fcriptorum Ebilippi,patronum delegi C. T Illu^ firifiime Trinceps Ealatine EleElor, propter multos graues eau fas. b^agna enim ex^ tant beneficia inclytæ domus EalatiniÇ erga familiam autoris, quee ille fepè magna cum 'i)oluptate commemorare folebat atq^ extollere,cùm patriam ab hoc etiamparte CiCteris ter ris beatiorem prHicaret, quod contigifient ei diuinaprouidentia longo ordine Erincipes optimi,'})irtute,fiapientia, moderatione,clementia,autoritate antecellentes,quifiubditos no minore cura quàmparentes liberos complexi ejfint.

Er^ecipua patrisGeorgijfuitautoritasapud Ealatinum Ehilippum,etFilios,pro^ fterartisfiapientiie, amp;nbsp;'})irtutis commendationem, propter perJßeElam in rebus dub fi atq. aduerfis cùm alias, tùm '}}ero in bello Eauarico,fidem atq. conjiantiam. Filij deinceps adolefcentem Ehilippum dementer fouerunt, ^adultumcùm ingenfidoEtrince, pie» tatis,laudibus inclaruijfit,ardentius complexi ac tutati funt.

Hulta memini, qu^e de Ludouici Friderici Ealatinorum EleElorum fratrum in fe beneficfi,honorificentifiimè, crebro repetere amicis folebat,its- Fridericum fcio f^e» pèplacafiè Imperatorem Carolum F.grauiter contra eum commotum delatorum calum» niis quot;ïit

n!js^'})t fuitßngulart quodam fatoßio obnoxius calumnijs ma^iiy qudm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

cißim ad has perferendas, contemnendaSj lt;(3* refutandasj 7ion Iferbisj fed rebus ipfis^ in-nocentiaj inteer it ate j ßanTlimoniaj à natura nbsp;nbsp;auxilio Spiritus ßanTli erat paratißimusj

adeoA^t qui '})icerint Ijel adcequdrmt euni tolerantia^ baud fciam^an 'Vlli reperiantur.

Ottonis Henrici dementem er^a emn affePlionem, lt;is' ctirampenepaternam ipfe in quodam eorum con^rejju meis conffexi oculis.

Suum '})ero C.T, de eo iudiciumperßepe declarauitjCtpublice in Trincipu contreßi bus, nbsp;nbsp;priuatim, ita quot;})t non memonam tantüm illtus d T. C. dementer con/eruart ac re=

coli, ßed 'is' ßcripta ma^nofludto euolui ac ma^ntßeri audtam. nbsp;nbsp;Conßdo i^itur hoc mu-

nus T. C.vratum acceptum^ fore,atq^ '})tfit, ea qua decet ßubiePlione peto. Oro autem fi* lium T)et ddominum noßrum leßmij crucißxum pro nobis, ac refußcitatum/Vt C. T. dementerßeruet ac prote^at. Tenè ac feliciter Ijaleat C. T Adat^e ßuiteber^^ej die 6. ^asii, Anno

EPISTOLA PHILIPPI MELANTHONIS, DESVIS STVDIIS, CONSILHS ET AFFECTIONE ERGA ECCLESIAWt 0^ Rempublkamjquac præfixa eft edinoni primæ operum ipfius,.

XCVSATIONE STVLTICI7E NIHIL EST INEPTIVS. SED EST in^enui animipr^eßertim in artibus a^noßcere errata, i^fateri 'y)el in^ ^enij imbedllitatem Ifel ne^li^entiam j quot;iot alienis exemplis admonita luuentus, dili^entius conjideret infludijs, quo quaß manus diru^enda ßt. Hddami^ituripßecenßuram huic editionißcriptorum meorunijin qua non ßolum puertlta ßudta recitabo, ßed etiam exponam quHam de mea Ijoluntate in ^publica, quo conßtlio ediderim libellos Theolo^icos.

AoTtquam ^tcunq^ didici Grammaticen Latinam à loanne Hun^aro Ahorcenßflid ro doPlo honedo, Gr^ecam d Georßo Simlero, quipoßea ius ciuile ma^na cum laude proßeßus eTl, mißfus ßum puer adhuc in Hcademiam, Ijbi cum adoleßcentibus nihil publice traderetur praeter illam^arrulam AdialePticen, lt;5?particulam Hyßces, quia didicerani 'iierßculos connePlere,quadam auiditate puerilt coepi legere poé tos,'i)t poßulat res,ad-iunxi hißoriarum 'amp;fabularum lePlionem. Hæc me conßuetudo paulatim deduxit ad au-tores 'Yeteres. Hb his cumßumerem 'Yerba,^;^ tarnen deßßo nemo quicquam moneret,^ nos adolefcentuli ßne delePlu omnia euolueremus,imo magis recentia, ^t Aolitiani ^tsrß-milia quHam amaremus,oratio mea quaß colorem inde ducens,magis hos refert duriores horridioresßcriptores, qudm 'Yeterum 'Yenußatem lt;7- nitorem. Ideo etiam ßebat, quia non intermiß illa qualiacunq. lt;^'Kwolt;\ii:S^^,qu£e cum celeriterpercepißßem,'Yel exhaußiß-fernpotius,'Yideremqj ab ijs qui tradebant non intelhgi,propterea quod ocioß inßcholts és* in umbra,non ^mpub.,non forum,non Ecdeßaßico/Spugnas ullas uiderant,nec legerant oratorumprAia, capi ipße mecum animo qu^erere de 'Yßupneceptionuni.

Eo ipß temporeprimùm editi ßunt libri IDialePiici tres ^dolphi Hgricol(e,quos mihi recens excußos OecolampadiuSyquem doPlrina,prudentia éspietate excellentem,non.

fecùs acpatron colebamydonauit. Horum leciionenon erudiebar tantum^fed etiamexci-tabarj}gt;t tnorationtbusCiceronis 'is'^cmoßbenisargumentorumformai diligentluscon fideraremacdijîin^uerem.Qmexrelutrun^.adßquebar, ygt;torationesilla^smeltusin-telhgèrcm ac k^erem libentiusj^^ ^fßmpreeceptionumperrpicerem.

bdumq. feu natura^ feufato aliquo ad banc fcholajlicam militiam trabererj nbsp;nbsp;docere

qndus alios cœpijjèm, qudm ipfe didiciJJèntj impußus ßm d commilitonibus, '})t ea qu^e in familiaribus colloquys dijjèrentem audierantjoderem. Ita nati f'unt libelli Dialeciici l^betorici j caß masß 'ts' quodam iuuenilißiidio, quàm re pitis cogitata. Si quis autem iïieminitjquales labj/rinthi ac triche fuerint in IDialeblicisj qui tuneßli le^ebantur^quan-ta infcitia non ßltim lin^uarum bijioriarum, fed etiam earum artium, quarum titulis erant ornati Fr^ceptorèSy is-^f dejîudtjs reldè ludicatßatebitur tunc quidem emendatio-nem fcbolarum fuijfe neceffirianij quam latinam illi ipf cenfores noßri-, qui nunc nos accu fant,aut inßituißent qß, aut meliusyrubernaßent.

Heß lila aurea ^etas, quam tune reßorefeentibus '})tcunq Uterisßerabamus, fecuta fuiffety'tj-nobis ocium fuißetßortaßis letiora, nitidiora,et fcholisgratiora fcripßßßmus. Sedfatalis difeordia,quie poßea fecuta eît,i;r meaßudia eonterruitjisr 'ygt;t fert tempor um inaßieia, trißiorem •ts' quajt Iw^ubrem habitum orationi noßrte. circumdedit. ISLec 'Vero nunc de fontibus Ecclefaßicorum dißidiorum dicam. Scio nos ab mimicis accufari,ad-iierßs quos mihi quidem pcrfacilis eît ßnplex defenfo. Fateor exortis dijßnfoni-bus me comitem lt;ƒ■ fuiße eße eins partis, qiue res 1)0'0^ Eccleße neeeßarias pa-tefaciebat. S)ux eße,ne quidem per atatempotui. Sed aduerfari pijs ßilutaria docen-tibus non ljolebam, nee iam aliter fentio. Eeßmus IDionjßum Tj/rannum p^tijßf in con-iu^ium, ^Prineipis 'Viri Eocrenfs ÄrißidcCßliam,quam ciimpater ne^aretfe tyranno da-turum eße, aliquanto post IDionjßus conßEo crimine,interfcctis Ärtßida. liberis, inter-roprat an nondum pœniteat eum confily, cùm fliam ipfi deßondere noluit. Hic Hrißides in^enti robore animi, etf, inquit, mappno dolore aßieior, crudeliter necatis Uber is,tarnen nie rebli conflq non pœnitet.Ita et ft Indimus, quantam ruinam et iam quarundam bona-rum rerum traxerit ciuilis difcordia,tamen mei me conßlij nonpoenitet. H(eret difcordia, non noßra culpa,ßedfeiere illorum,qui illucefcentem 'Veritatem ferre nequeunt. Deinde illos ipfos ropro,^t defontibusnon dißutem, l^t copritent, folere fatales mutationes omnibus rebus humanis accidere,qu(e bumanis conflijs caueri nonpoßunt. Satis bené nobifctim 'ogiputemus , li fapientia ^ moderatione miti^aripoßunt, curnq. non continßit o ôupiaç Trzgç, lilt dicitur,decebat illosßapientes, non iracundia, odqs, pertinaciaaugerepub. diß'i» cultatesjfed tentare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßa (cquitate lenire incommoda, ßnare ^mpub.

C ur cùm EccleßiC fuerit opus emendatione, deinde cùm iam aliqua ex parte mutatio inci-derit,non dant operam,'y)t faluti omnium gentium reUieconßulatur? Sed deßno de aliorum yoluntatibus dißutare, de me dicam.

Menec opum,nec bonorum cupiditas adfocietatem borum certaminum in Eccleßa impulit. Et me in bis tantis motibus,cùm bonefæ lioluntatis tùm liero etiam aUtionum, ronßliorum Ils' friptionum reUtarum atq 'Vtilium confientia confolor. Collegi in duobus libellis, in Eocis 1 beoUjgicis, in commentario Epißobe ad fomanos dotirinam Ec-cleßarum noßrar um, quam profeEo opt ar im ßiceram ■ts' incorrupt am ad poßeros propa-gari. Kec indicia Epicurea moror illorum, qui quia EuangeUum arbitrantur eße fa-huloßm,nolunt errata Ecclefiarum reprebendi,nolunt inquiri doUtrhice fontes. ISLam (ß-clopumJapientiam totopeUtore odif^;^ abommor. ludico ^nam eße de Deo l)olun-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;täte

täte AiunM l^eram doErînam j nbsp;nbsp;nbsp;in Eccleßn Dei extitit inde ab initio concerna»

tam in libris Tropbeticisj ^poLtolicis lt;is'pïobatis teßimontjs Eccleßlt;£proxinnepoLt ApoMolos.Hanc doElrina colendanijdifcendanij tisr propa^andam ejje fentio. Sentioitem ftiidtaejjèinrecentiMonachorumdoElrinajnondißimulandaerrata. Quarecùmpartem fcbolajiici laborisßifiinerem colleginonfolum ma^na fedulitate^ fed etiam cura lt;is'ßde rerum fummas^qua^ inclußhij Itbellisy in quibus mibi non '}}olo i^noßiß quid ineLt erro= rii. Vfus autem fum DialeEtico quodam ßlo in explicandis do^matibuSy non eo tantumy quod bt£c forma expeditior eLt y facilius res comprebenße talibus metis intelUppintury fed etiam quia qtMproprie perLficuè dicunturymoderatifimè dicuntur.Sperabam au^^ tem forcy l)t altquando rerum optimarum perLpicuitas euidentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y ?z2öa

deratio aditum adcommunem concordiampatefacerent. Durabiliora funt 'ij;- etiam c'ertL oray quecproprie dicuntury(i modo Lgt;erafuntyqudm ambi^ua intricata. Trodeß'e ißtur noßros libellos proprie fcriptos pijs iudtco y necßudium HE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A GIIamtci noLtri

He tarnen arroaantius l^eldebisl^elde ahjs meis lucubrationibus fentire'})ideary bic iterum teßory '}gt;t ßpe alias teßatus fumy me non deftigere iudiciapiorum idr erudito* rum toto orbe terrarum: deinde me Eccleftjs noßris candidepermittere iudicium de om* nibus meis fententqs lt;7- aEtionibus. H'c fentio Eccleßam Chrißi eßfe noßras Eccleßasy (tjj'pios'y)bicunq. terrarum iudicio ^'})oïuntate cum noßris Eccleftjs coniunltos. Qjuada funt breuiora in bisyde quibus dtxiy qudm respoßulatyquceß Yita erit lon^ior, explicabi* mus. In Cteteris Eheolo^icis quidprobemy ex eo Itbro cui titulum feci Eocorumyoßimari poteLt. Quidam enimßadfutßemeditioniyfummouiß'em. HthUdubium eLt ItbrumGe* nefeos omnium fcriptorum Eropheticorum erudtttßimum efß. In hunc ^tix funt incoatæ enarrationes y in quibus turn quidem etiam fentbusplacebat dtfcrimen le^is isr promißio* nis Euatigelic^eyfed pauceefunt Cr exi^uæpagelHycùm bic liber multo copioßorem enar* Tationem fla^itet. In Ioannis Euan^eliumyqudm tenuis eLt lucubratio.Sunt nbsp;nbsp;fententitc

recentes colleEta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wi^\lt;3.^^yquarum aliqua m tills autoribus qui citanturyfunt fupt

poßticiee. Elac O'ßmilia qu^tdam mallem omifß eßfe. EAemini olim Eubin^^t Lempum nobis pintere in tabula Tranffubßantiationeniy'Vt diocant. EAirabar infulßtatem hominis tum quoq,y neq. iam ygt;elim citatis notis fententijsy titulo Qprianijaut Ambrofjy aut Theo* plßaEliyConfrmari abufus Sacramenti. Comperi miramfutßß audaciam impudentiam defcribentium l)eteres Itbros y qui 'ï)t imponerent indoElisy multa de fuo adfcripferunt pu* ^nantia cum autoribus.

Qwjd autem fape optauiy '})t aliquando autoritate feu E.egum y feu altorum piorum Erincipum conuocatiy'^tiri doliiyde controuerßjs omnibus libere colloquerentWy'ij' relin* querentpoßerisßrmam O'perjßcuam doElrinaniyidem adhuc opto. Meas fententias fu* jfß moderatas,et conßlia o-u/xS/êasiKcoi? adcommunem concordiam accommodataymulti no* runt. Sed tarnen idem nolim ambi^uis 'ttJ'fucoßs moderationibus reßitui erroreSy^con* firman ßuitiam noßrafußra^atione. Qmeratur concordia falutaris Eccleßaeynon ut illcy qui conditionesflexiloquas Antiocho fcnpferatyUt dimidtum nauium ei relmqueretWypo* fiea difßEtis nauibus aceruum dimidiatum relt quit. Hec adeo Itel hißoriarum ^tel Htlt;£ communis i^narus funiy '})t non cogitemy qui fuerint exitus multorum prtcßantium luiro* rum in dißenßonibus ciutlibusy aut in impertjs tyrannorum.Scio feuitum eße in Erophe* tasyinfiltum Deiy nbsp;nbsp;ApoßoloSy f^epè etiam exempla extra Eccleßam confideroy Thera*

mentSy Demofihenis) DemadtSjEhocionisy CallißhenisyCiceromsy O' aliorum innumerabi* hum,

Uwnjqut in bonis caufis o^fgt;reßi funt. Verùm huiusnoßr^militicehocprofifiuni e^mïl-gt;ius,nonfolumfufeipere honefia necejßiria certamina ad caleßeni doEirinam patefaci» endaniyßd etiam habere paratos animos adperferendas ^erumnasj qult;iehanc militiam co* initantur.Stt caußi honeîia ttsquot; Eccleß^eneceßaria) exitns ^lerb hDeo commendentur.

Ht^c paucajcùm dicendum eßety quos libellosprobemjadieci de mea lioluntatej quam quidemßero multis co^nitam perspeElam eße. ^^Iterapars e^tßcriptorurnyqu^e. Qr^hilo» Jôphicoâ matériels conttnet^qiiam ßitis apparetnon oßentationis cauß editam eße. TSlul* lus enim libellus e(l integer) aut abßlutus. Qaidam amici ex Italia ad me ßripßerunt, quoßdam dolHos '})iros mirariy cur tales nu^cis publicarißnam. His re^ondereJoleoyiion

Typo^raphos culpam deriuansy ne quidem in ingenij imbecillitatemy etßi hos lierßculos demejicpe recito ;

Sed alia caußi eîly cur ha^ ßcholaßieas matériels agitOyquiaquiinßcholis re^untiu* nentutisßudiay hos neeeße e^t has di^putationes proponere. Non eü nobis hic ßnis no* ^Irarum commentationum propoßtus ylutluelut oltmpane^yrici audiente tota Gneciain publicis conuCntibus recitabantury itanos adoßentationem eloquentieCy aut doElrinte noßras lucubrationes edamus y ßed 'Totilitati ßcholaßieorum ßeruimusy acfuiy quantum potuiy ey hortator nbsp;nbsp;adiutorylDt adiun^eret iuuentus ad dohlrinam Christi Thilofophieeßudiay

non illiusgarrul^e lt;7- lutulent^Cy fèdpuriorisyYidelicet MathematayTlyßcen ^Ethicen, isrjtne eloquenti(cexercitqs y eisrlinfruarumcq^nitione lumen habere h^ec tarn multiplex dohlrina non poteît. Ideó lietußos[criptores lgt;triußq. lim^UiC multos enarrauimusy multa decerpßmus, qu^e yiidebantur ad excolendos nbsp;nbsp;erudiendos inpreniofos prodeße. Id feciß-

fern accuratluSyßplus eßet oetj. Necßuccenfeboyßquis eayquee deßderatydeeß'e arbitratur qn'opter in^entj mei tarditateniy quod etiam iniurijs fortunlt;c lt;ts' aularum debilitatum e^l. ited tarnen res ipßacßendity qult;edam Tlyßca nitidius etsquot; Ethica rehlius d nobis explica-ta eßeyqudm olim tradebantur. Me quoq.paulatim yßusylitßtycrudß. T)iu conßlium Mrißotelis lt;ts' accommodalionem Geometriceeproportionis ad iußiciam dißributiuam in quinto Ethicorum i^noraui y donee l^idi rem eandern d Tiatone aliquanto lUvßrius tradi» tarn eße in quinto de legibus,Solet.n.Mrißoteles multeis lacnußecsß^uras d Tiatone mu- gt;nbsp;'tuari.In eo loco Ärißotelis etiam Gr^ci commentarij conßlium autoris non exponuntyiion quot;ïiident eumpartiri omnem in liita communicationem in duo^enerayin rerum commutati* oneniy in qua queerenda estßumma aqualiteis Mrithmetica proportione y ms-in ßoeietatem ' eum hominib. Jeuperßonis. In hacßocietatCyin legendis magißratibusyin dißcernendis omnium hominumgradibuspriuatim ispublicè tuenda eitproportio Geometrica. Necßne labore dqudicaui ßeltas y is oßendi quomodo ad doltrinam Eccleßaßicam h^ec Thiloß-phicaconferendafint. Quanquamautemafjiciensinterdum editoslibellosipfe multade-ßdero y tarnen minus mepecnitet horum laboruniy cum cogito infeitiam is ippnauiam ßupe-riorum annorum.Memini cum legeremus 'ïmd Oecolampadius is ego Hefiodumyme^ ad-modum adhuc adoleßcentulum inuaßßßet mirißca qutedam cupiditas intelligendi ciim cæ-teroslocos de ortu is occafußellarumytiim '})erb eosherßculos in quibus ait: Quadraginta dies latere Tleiadesyneminem fntßein magna frequentiayprteter '}}num Stojlerumyqui nos adiuuare pofßt. Nunc cum adolefcentia ad lieteres autores is heram Thiloßophiam reuocatur y htec omnibus feholaßieis nota is decantata funt. Magnum decus elt Ecclefæ eruditio. T)einde nepojfunt quidem ab ineruditis explicari dißieiliores controuerßaiy in

quibus non fatù eU res ipßs mediocriter tenere jfed etiam forma quadam metbodo, ^enere Ijerborum isr dexteritate quadam in ex^ltcando opus est. Ha^ccùm, défunt Jkpè optima fententU corrumpuntur aut obruuntur.Kec raro accidit iUud,quod eït in Hora^ tij admonitione: Mmphora cœpit injlduijcurrente rotaycur quot;y^rceus exit ? Kec illud de ni^ Itlo eît,quod fen Hato, feu Socrates aitfeft quem naEusfitj qui reEle partirijdiftribue^ re coa^rnientare membra caufarum poßit, eius fe '})iri ceu T)ei Itefltßa aJJèElaturwn ^JJ^' '^fffdficabat entmElatoin^rauihus caufsmaximeneceffariam efèillam eruditani expltcandi rationem, quam profeElo fine Ijera philofophta nemo ajfequi poteEt.

Cùm autem Ecclefiafttcarum controuerfiarumma^nafit'})arieta6 difftculta^s, optandum est/Vt nbsp;nbsp;fiudiafloreanty nbsp;nbsp;coclefii doElrinlt;eprudenter adtun^antur. Et^u»

hernatores retpub.fuis confilijs nbsp;nbsp;autoritate fua tuuentutem adhæcfiudta coniun^^enda

adt^ere debebant. Q^antulum enim nos infcholis j nfi d fiperiortbus ordinibus adiuue-’ mwyefitcere poffumus?lAagna etiampaucita^ eEt doEiorïijqui in '})troqgenere elaborate. ,

H^ecfcrtbenti mihi dolor acerbißimus renouatus eït, quem ex mteritu SIMO^ K IS G ^IK Æ1optimi doElißtmi accept. Hic enim felicißime copuldrat cum toto orbe artium, non folùm doElrinam Chriltij fed tpfam etiam pietatem^qua accen-fus ardebatfiudio iuuandce Eccleftue lt;57- ret Itteraricej erudtttfiimè dtjferebat, de rea bus diuinis fiijrde omnibus philofophi^e partibus, docebat lt;23? accendebat ad eademfiudia aliosy infiruebat nos libris optimise ac foyitibus artium, Tait Ipirojtali^ubernatorefiudto* rum amifjo, ingens detrimentum Ecclefia accepit.

Lrecor autem T)eum Eatrem liberatoris nofiri lefu Chriltiyconditorem rerum om* niumElPt publica optimarum artium fiudta ipfegubernet ac prouehatj cùm lyere fint tpfius munusyit^fint fipellex Ecclefite necefifariaydonet item ac feruet idoneos doElores, Cùm autem certum fit lierè diligi Ecclefiam à s^yonfo Chrifloy a Tatre cailefiiyqut Filiumpro nobis l)iElimamfieri lyoluitynon dubttemus fauere Deum laboribus eoruniyqui artes Ec^ clelt^e lytiles excolunt. Et hac confirmati fententiay matore animorum impetu m hcecfiu^^ dia tncumbamusy ac à S)eo auxilium ac defenfonem expeElemusy etiamfi Monarchale Principes h^tc tanta ornamenta lyitteyEcclefias ip fas nbsp;nbsp;doElores negligunt.Fortitudo lt;5*

animimagnitudocufioseltcteterarumlyirtutum. Quarenobisquoqueinoptimarumar^-tiumfludijs isr hoc curriculo Jier^ 'ïiirtutisyOpus elt fortitudinCy ne frangi animos tempos porum difiicultatibus finamus. Minatur Ecclefijs nofiris •ts' huic toti nationi excidtum

quot;oafiitatem Turcica barbaries, quce iam in aditu Germanite, ingens bellum parat, prorfus,'Sit Daniel prHtxit, publias ediElis maledicit filto Dei, nbsp;nbsp;molitur ctedem fan^

Elorum. Difficile efi in tanto terrore, in tanto periculo communi altquid Epei retinere: quot;yierùmmeconfolatur id, quod idem Daniel inquit, de hoc tpfo extremo tempore. Stabit magnus Dux 'Videlicetfiltus Dei,profilijspopult fui. Kunc etfi iampunirt fintt,tamen feruaturum ejfe 'Verte Ecclefite reliquiots non dubtto,ad quas,'Vtpropagentur bonte artes, nobis omnibus eb magis nunc annitendum eEt, quo atrocius tlla barbaries mi“ nitaturyfe 'Veram religionem nbsp;nbsp;nofirafiudia deleturam effi. Ltinam Deus Monarchas

etiam nofiros exufcitet ad reprimendos immanißimos hofies, ac 'Vt Ffalmi 'Verbis Mar^ doceat digitos eorum ad prtelium, ij-ad li^ berandam patriam. EJ^itebergte.

Ibidem Lapidem quem reprobauerunt aedificantes,bic fadus eft in caput anguli 127 Labores manuum tuarum quia manducabis,Beatus es 2Cc. 633*3 (yi8*6 Si iniquitatem obferuaueris Domine,quis fuftinebitf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;377.5'. 213.21

133 Ecce quàm bonum ód iuciindum, fratres habitare in unum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8ii.4

Prouerb.j Ne des fubftantiam tuam crudeli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3Î5’* 38

Calumnia conturbat fapientem^SC frangit robur cordis eins 362, ly Nefdt homo an amore uel odio dignits fit 1049.22 Oojt.S Nifi Dominus reliquiflèt nobis femen/icutSodoma et Gomorra eflcmus Conuertimini, fi peccata ueftrafuerint ut coccinum^ÓC ut uermiculus,eriïï tis candidi ficut nix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jyy, 13

Obfigna legem in difcipulis meis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;830.10^8414

Ecce ego amp;nbsp;ipueri mei quos dedit mibi Dominus in fignum QC porten:« turn Ifraél nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;850.21

IIIo die ftabit radix leftge^quae erit fignum populis^ad ipfum gcnreç confus gientyô^ eric fepukura. eins gloriofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1086, i. 64,8.5'89.28

Videbunt regem in decore fuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15'543

Ömnis caro rœnum, ÔC omnis gloria eins quafi flos agri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^17^41

Ecce puer meus quemelegi, diledlus meus, in quo bene complacuic animae meæ, ponam ipiritum meum fupcr«um,00 indicium gen:« tibus nunciabit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;462.13

Omnem qui inuocatnomen meum,in gloriam meam creaui eum 656.32 Qyi geftamini in meo aluo ufqp ad fenedam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,9

Pofui uerba mea in ore tuo, amp;nbsp;umbra manus meac protexitc,ut plan tes cœlos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75542.79^.21

Totius capitis explicatio ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5740,437.1

Quia ponet animam fuam peccatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6o6,47

Videbit fernen longaeuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;611^40

Non reuertetur uerbum ad me uacuum,ied faciet quaerunq^ uolui 41,35 Domus mea domus orationis eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^36, ly

Vaftitas amp;nbsp;contritio in uijs eomm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;755.24

- Hoc eft fœdus meir c5 eis,dicit Dominus, Spiritus mens qui eft in te,06 uerba mea quae pofuiin ore tuo,nó recedêt ab ore tuo 73.55.168.2}

Scio Domine, non eft hominis uia eins, nec uiri dirigere grefliis fuos 1594.794^7.804.45

Succendam ignem in portis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143,2}

Quis eft qui dicit,haec fieri Domino non iubcnte p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 128.19

Patres comederunt uuam ace-rbam,et dentes filiorû obftupuerunt 73 2,24 In præceptis meis ambulate,non in praeceptis patrum ueftrorum 533,38 Abominatio defolationis ftabit in loco fando nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169,19,1051,23

Stat Micaël dux pro populo Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171.17

Scot tatiOjpinum amp;nbsp;ebrietas auferunt cor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;541,40

Mifericordiarh uolo, non facrificium, SC Icientiam Dei plus quâm holo^ caufta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290,39,537,29

remiraemex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;102,16

Perditio tua ex te Ifrael,tantum in me auxilium tuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13,20*

Mors,morfus tuus ero Ô Inferne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;63,40,589.11

Effundam de Spiritu meo fuper omnem carnem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87.5.89.21

Qui non confugiunt ad mifericordiam iecftantur uana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164,18

Et tu Bethlehem terra luda, nequaquam minima es in principibus luda, ex te enim exibit milu Dux, qui regat populum meum Ifrael 27,3,258.25 luftusinfidefuauiuet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;644,23

Etreliquum faciam in medio tui populum paupcrem SCegcnum, SCi^e;^ rabuot in nomine Domini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148.41.149.5

Veniet defideratus ctindis gentibus impkbit templum gloria,8C in ifto loco dabo pacem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;167,19

Ecce Rex tuus uenit tibi iuftus ÖC Saluator Sic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

Tu qtioq? in fanguine teftamenti tui emififti uintftos de lacti, in quo non eft aqua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,9,767,26

EfFundam fuper domum Dauid Si fuper habitatores lerufalem Spiritum Gratixamp;Precum 87,6, 87,24,177,2, 230,20,604,30, 644,2^, 827,46, 901,3

Ecce ego mittam uobis Eliam Prophetam, antequam ueniat dies Dornin ni magnus amp;nbsp;horribilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;497,41

Ego baptizo uos aqua,fed qui poft me ueniet, baptizabit uos Spiritu fan?: doamp;igni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1124

Primum quxrite regnum Dei Sic, 356,30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' O’lhs 33.33,426,18

Offer munus tuum Saccrdotibus,quod Moifes prxcepit in teftimonium Nolite pofsidere aurum,neqp argentum, neç pecuniam in zonis ueftris Veniieadmeomnes, qui onerati eftis £lt;c, 383,28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(450,6

Lex Si Prophete ufqp ad lohannem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9,17

Regnum coelorum uim patitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^27^ 4S4'l

Veftriautem beati octili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43,44

Multi funt tiocatijpauci eledi

Væ uobis Scribx Si Pharifxi,qui decimatis mentam, Si omittitis grauiora Legis,Indicium,Mifericordiam Si Fidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;547,23

Qui k exaltat,humiliabitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54}A^

Ecce hic eft Chriftus aut illic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t6^^4}

lt;Qui in tetfto eft,non defeendat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;554,n

Habenti dabitur,non habenti etiam qnod habet,anferetnr‘ 42,9,43, 40, 559, 51 572,18 « ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem,Ora?

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164,22,321,26, 760,5

Ego fum uia, ueritas uita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78641

Pacem meam do uobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;801,4

Non relinquamuos orphanos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87,29,176,37

Si non ueniflem 8C locutus cflêm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;815,17

Spiritus iancftus de Chrifto teftificabitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84» i

Dabo uobis Spiritum ueritatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87.35

Ipfe me glorificabit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87.13.175.i6

me diligis fit in eis,SC ego in eis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;385. }

Hxc eft uita acterna, ut agnofcant te folum eflè uerum Deum, 6C agno^^ fcant lefum efle Chriftum

Omnis qui inuocauetit nomen Domini,faluus erit Domine lefu fufcipe fpiritum meum

Qui redder unicuiqp iuxta facftafua Non eft intelligens, non eft requirens Dcum Ex operibus legis non iuftificabitur omnis caro

Qui traditus eft propter delitfta noftra,ó^ refufcitatus propter noftram ius Lex tram operatur 427.11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fticiam 63,26, 167,34

Credidit Abraham Deo,amp; reputatum eft ei ad iufticiam Ego aliquando fine Lege uixi,pofl:ea me Lex occidit Peccata per Legem efncacia eflè in membris noftris

De peccato damnauit peccatum in came, ut iufticia Legis impleatur in nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;285.9,998,28

Quos elegit,hos Slt;uocauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73464010,42

Fratres, debitores fumus, ne fecundum carnem uiuamus. Si fecundum carnem uixeritis, moriemini, fi Spiritu carnem mortificabitis, ui^

Ibidem Exipfo HOS cftis fn Chrifto lefu^ qui fadas eftnobisfapientiaàDeo5lt;2 iufticia 5gt;C fandifîcatio ÔC redemtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si?« 17

IO nbsp;nbsp;nbsp;Bibebant ex fpiritaali comitante cos Petraj Petra aatem erat Chriftas

II nbsp;nbsp;nbsp;Hoc facite donee aeniam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;570.37

15* nbsp;nbsp;nbsp;Acaleasmortis peccatam^potentia peccati Lex I45'» i6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(9nji

i.Corint. It nbsp;Omnespromiffiones diainæfuntAmen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33i.i7

Ibidem Spiritus aiaificat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83649

cata eft mens incredala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;692,25'

$ Earn qui non noait peccatam,D E V S fecit peccatam,at nos fieremas lafticiaDei inipfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;428,26,913.33

Ibidem Saperindaemar acterna falate, fl tarnen ueftiti 86 non nadi reperiamur Ad Gal. 2, Ex operibas legis non iaftificabitar omnis caro 885,33. 950,2 nbsp;nbsp;(328,15

Ephef, I, Dilexit nos in diledo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;608.13,

Ibidem Ipfam dedit capat faper omnia Ecclefix, qaae eft corpus eias ac pleni^ tado nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;856.46

pus, quia dies mali funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;735,20

Philip, 2, Deus eft,qui operatur in uobis,ut uelitis 86 perficiatis, at aliqaa fiant ipfi grata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;471,3 J

Ibidem Sed Ô6 immolor propter iâcrifîciam 86 oblationcm fidei ucftrx 745'. 36 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Pax Dei quæ exuperat omnem fenfam caftodiat corda aeftra, 86 intellis;

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentia? ueftras in Chrifto lefa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;802,28.832.42

i.Their, 4, Adhortamar uos, ut in hac re excellatis 86 ambitiofè hoc agaris,uidclicct, retinere tranquillitatem, 86 facere proprium officium, 86 laborare manibus ueftris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119.18

Vlti, nbsp;nbsp;nbsp;Semper gaudete,inceflanter orate, in omnibusgratias agite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;570.25'

I, Tim, X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orate fine ira, 86 haefitatione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;385.38

Hebr, i, . Nonne funt omnes miniftri fpiritusad minifteriammiffl,proptereos qai fant hacredes fatari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^45^7

lacob, ' I, nbsp;nbsp;nbsp;Si qais indiget fapientia, petat â Deo, qai dat omnibus benigne, ac impe^;

trabit earn,petat aatem in fide,nihil hxfitans, Nam dubitans eft {in Us fladibas marinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;385.47

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non ex fide tantum,fed ex operibas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;910.21

I. Pet, 4, nbsp;nbsp;Vniaeria delidaoperitdiledio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100.26

5 nbsp;nbsp;nbsp;Humiliaminiigitar fab potent! mana Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57,28. 130.41. 187,24

I, Iohan,3, nbsp;nbsp;nbsp;Afpiciemus earn qaalis eft, nunc fide acquiefeentes, in tier bo earn intues

mar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;836,28

Ibidem nbsp;Nemo aos decipiat, qai facit peccatam ex Diabolo eft nbsp;106,43.724.4X

Qyicquid petieritis fecundum uoluntatem eins,dabit uobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ig»

Äpocalf 2t nbsp;nbsp;Sis fidelis ufcç ad mortem,Sé dabo tibi coronam uitae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yjo, ij

3 Age pœnitentiam, Ecce fto ad oftium 2lt; pulfo, fi quis audierit iiocem meam, ingrediar ad eum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;102,19

Ecclefiam,quàm Idolis facrificare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;797,29

Äuguftinus, Dilecftio meretur incrementum dilecftionis 127,33,499,44,907,21 Idem, Euangelio non crederem, nifi commoueret me Ecclefix autoritas 10^6,29 Idem, Sacramentum eft uerbum uifibile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242. j

Plato, Philofophia eft meditatio mortis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;166,14

V ergib 4, Aen.Mens immota manct SCc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;142,15'

Chrifti pauores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ 771.7.848.21

Chrifti dolores amp;nbsp;mœfticia ex caufa pafsionis 662.14.847.29.771.29

Chrifti confternationum caufae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;772.7

Chriftus quare magisexpauerit quam alijfandi 849.9,864.8

Chriftus quomodo fine pcccato mortem fugerit 849.18

Chriftus quomodo Gmul beams in pauoribus effe potuerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;849.4o

Chriftus cur fucritfubiedus morti 77, lo Chriftus geftat amp;nbsp;aufert infirmitates noftras 437.

6^ 437.39

Chrifti hoftesfjut fint,ct cur ipfu oderint 870.29 Chriftus primo ducitur ad pontifices 77X.35 Chrifti confeffio expreffa coram pötificib. 773.4 Chrifti accufatio apud Pilatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;777.1Z

Chriftus accufatus de regno, difeernit regnum

mundi-à proprio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;777.XI

ChriftusuerèRexeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;488.31» 787.37

Chrifto duo criminaobijeiuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;877.2.9

Chrifti purpura induti amp;nbsp;coronati fpinis imago 877.20

Chriftus quo tempore crucifixus fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;847,57

credentes quomodo non mori dicantur 7173 cre/ditoris df debitoris officium 312.37. 313.19 crudeles qui’uocentur Prouerb.7 347.39 crux quid dicatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;877. 8

crux'quare toleranda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;877.11

crux fequitur prædicationem Euangelrj dquot; Confef-

■ fionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;472.

cultus quid fît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.4.1041.41

cultus ueri qui I84.19-7X4.I8.734.X1.1047.3 cultus neceftarij primæ tabulæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48o.ll

cultus neCeffarr) fccundæ tabulæ 480.24 duo Cultus præcipui difeernentes Ecclefiam ab

alijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;809.23

cultus Dei fummusagnofeere Filium 2,oo,2I cultus Dei præferendus omnib.creaturis j 371.40

diaboli odium caufa calamitatû Zj’p» '7.72,4,ix dicere Radia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,87,11

diccreFatue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,87.14

didum.’Si in uiridi lignô hocfaciunt, quid fict in arido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCTo. 11

Didrachmi peniîo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;701.21,731,7*

difticiiltatumSin omni uita magnitudo 807.18 diffidentia feu incredulitas trifte peccatum eft 387.37 diffidentiæhumanæ reprehenfio 137.14 diffidentiæopponendæ funt proæifsiones 16’7.18 diledio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;784.17

diledio Dei quid fignificet 972,.39.1012.r diledio Dei quomodo fit perpétua iol2,.2o diledio Dei erga Chriftum, 8i diledio erga nos

difteiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;673.19

diledionern praècedit fiducia mifericordiæ 93.43 diledionis officia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io6’.34

tiiarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I47.2,9.2ii.(

diligentia fit labor uocationis proprius 139.4 Diluuium quid fignificet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llt;5’7.

Diocletianus fibfjpfi manus infert 824.38 Dionyfiusfcriptor Ecclefiafticus Io6i.i(; difciplina quid fit ioi.24.n3.i4- IS6'.28.876’.4 difeiplina externa etiamin hacnaturæimbecilli-

rate utcunq; præftari poteft 392-. 6.6'^'}. ZG difciplina quare neceftària, amp;nbsp;propter quas caufas

præftanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92-38.186^.33,982,.I2

difciplina præcipitur diuinitus 426’. 44 dilciplinæ contemtæ poena Tor.27.186’.3o diiciplinæ contemtus quare puniatur loi. ,.^6’ diferimen perfonarum diuinitatis 173.26’.i77i]9

diferimeninter nafci procederc 818.42.871,19 diferimenMofi amp;Mefsiæ 17.42-. 74.44.146’.

diferimen Legis Euangelq 6’6.39.71-7.146’. 28.166.30. 193.9.200.12.281.42. 610.37. 889.34.917.3.936.26

diferimen iufticiæ legis feu carnis, amp;nbsp;iufticiæ Eu-angelijfeufpiritus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I13. 13.913.21

diferimen inuocationis Ethnicæ amp;nbsp;Chriftianæ 78.34.81.9.149.6.172.44.320,10. 377.43. 476.27. 777.,4o

diferimen inter eledos amp;nbsp;reiedos 777. 4 diferimen peccati mortalis Sc uetftalis 986.33, 1004,12

diferimen promifsionum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;178,11,164.37

diferimen promifsionum præceptorum morali-um amp;nbsp;ceremoniarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289.25

diferimen Ecclefiæ amp;nbsp;politiæ 72.30,174.33.

214.17.361.10.469.8.707.17 diferimen gubernatorum politicorum 70. 6 diferimen gubernatorum in Ecclefia 70.17 diferimen inter gubernatores Ecclefiæ ipfum

Chriftum 70.36.178.46.179.27.600.37, 602.t7.649.9. 688.14-704.43.

Diferimen inter Apoftolurn amp;nbsp;Epifeopum 91.36 diferimen dodrinæ Apoftolicæ Si Philofophicæ 193.6.209.42 diferimen Philofophiæ Si fpiritualis dodrinæ,de caufis malorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187.28

diferimen dodrinæ patefadæ Si traditionum hu-manarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;740.3

diferimen iuftorum Si iniuftorum tributorum 160,12

diferimen appellationiSjpopuli S'liliorfi 603.30 difeordias petulanter excitare horribile peccatum eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;408.21

diffentientes ab ordinaria poteftate certieilede-bent de ueritate dodrinæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409,28

in Difienfionibus dodrinæ confîderandum cft,de quibus articulis moueantur certamina, Si an-teferendum uerbumDei omnibus alrjs rebus 410.39

difsidia dogmatum in Ecclefia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï69. 4Ï

difsidiaundeoriantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;811.17

difsidia implacabilia cxcitatâ à quibufdam fyco-

phantis de Linea quot;Vefte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409.1

difsimilitudo return quæ uicia pariat J87*

40 difsimilitudo rituum humanorum parit certami

na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447. 43

difsimilitudo hominum Si Ecclefiæ dilaceratio offcnduntplurimos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;414.30

diftindio dominiorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;308.2, 312.7

diftradio inconiugionon fiatnificognitionefaa da per ordinarium iudicem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;298,13

diuinitatis perfonæ tres nbsp;nbsp;nbsp;68.17« 82,21.172.33

diuinitatis efficaciain cordibus credentium 428« 47 diuiti quid agendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;717,3

diuitum comminatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;717.17

diuitiæ Si paupertas à Deo ordinatæ nbsp;nbsp;272.40

diuortium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7lo. 44

diuortrj confuetudo apud ludæos reprehenditur à

Chrifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;294.10

dodrina Ecclefiæ propria I99.37.2i7.i2 dodrina fundamenti quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;747. 2

dodrina fundamenti,amp; dodrina de aliquibus ce-rèmoiirjs præter fundamentû differunt 747.2 dodrina de eftentia Si uoluntatc Dei tantum reci' piendaeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;740,8

dodrina de creatione curreuelata fit 797.39 dodrina ftatim à mundi fnitio diftributa fuit in

Legem deEuangelium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;394.28

Dodrinæ utriufej, hoc eft, Legis Si Euangelrj te-ftimonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;397.7

€ ij dodrina

Gubernatoribus opus effe Spiritu fanAo	254.5Î
Hæmorrhoides ferpentes	1080.1
hæredes uitæ ætcrnæ qui fint	452.22
hærefes amp;nbsp;feifmata unde oriantur	221.2
hærcfes ex Diabolo funt	266.26
hærefes fccutæ corporales tentationes	47. 17-
	266. 27
hæretici	745. 17

85-6.11

hæreticorum poena

Hecuba apud Euripidem quomodo inuocet De«

maniæperTurcas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477.1

hiftoria piftoris V iennenfis homicidæ nbsp;nbsp;nbsp;572.15

hiftoria de milite ingrato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;565.47

hiftorta honeftæ matronæ, cui apparebat maritus

dudum defunAus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;464.58

hiftoria S. Antontj amp;nbsp;futoris Alexandrin! nbsp;nbsp;549. i

in fingulis Hiftorijs fex funt confidcranda 766.

hoc fac amp;nbsp;uiues nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155.15

Homo ultimum amp;fummum opus Dei nbsp;nbsp;669.6

homines fint occonomi Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127.50

-Q--------------------—- --------------	811.19*
ignorantes funt duplices	495.7
imago Ecclefiæin Lazaro	96.50
imago filrj prodigi	101,17
imbecilles facilè feducuntur	598.6
imbccillitas noftra agnofeatur amp;nbsp;petatur fidei in-
crementum	586.51
impatientia	811.45
impedimenta fidei multa funt	799.24
impedimenta uitanda	774.413
imperij politici ordo	571. î
imperia funt aliud, amp;nbsp;Ecclefia aliud	469.8.
	701.11

imperia mundi CHRIftus difeernitab Ecclefia 720.24 imperiorum diffîcultates funt pœnæ noftrorum peccatorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;160.29

imperia cOnftituuntur Se transferuntur diuinitus

miflarû applicatio pro uiuis Si mortuis 1074,14 mites qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'75.34

modeftia in moribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;423.26

moderatio in defenfione neceffaria eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;377.8

modum Si tempus Deo præfcribere non eft no-

ftrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;380.40

Monachatus quo tempore cæperit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107Ï.29

monaftica uita non eft anteferenda laboribus 5^

otfierjs uitæ politicæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37o.6

Monachorum religio Si Uaria deliria nbsp;nbsp;nbsp;289.37.

307.30.674.20.634.22,286.34

Qiiæftio:Anliceat facerc contra ordinanam po-teftatcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,6'0,14.6'15'. 7

Qiiæftici: Rnpto conjugij fccdcie, an litcat pcifo-næ innocenti lurfiis cum alia contrahcre 297.

Qiiæftio.'Si non fu mus iufti propter opera,quor-fiiæ opus cft benc operarif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;984.6'

îù

Radamanthi ucrficulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loS. 44

Rachel rapicns Idolum patri Laban, num redè feccrit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;767.20

Recipi in æterna tabernacula,quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127.12

Rccitatio uerborum precarionis dominicæ eft

quædam confeffio aduerfus Diabolu 32-3.47 reconciliatio inter læfum amp;lædCntem quomodo

fiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II7.12-

rcconciliationem petere debet pars iniufta 291.1; recordatioChrifti in Ccena Domini 242.34 reditus emti in certo fundo qui fint iufti 312.28 refutatio cauillationum quarundam de dido: A-

braham credidit d'c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;978.17

refutatio obiedionis de cruce contra ueritatem promiffionumtemporalium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;377.19

refutatio argument! ludæorum de rempli defen-lione 179.6.256.37.701.29.731.21:732.33

refutâtio opinionis de uiribus humanis in regen-da uita coram Deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;804. 40

refutatio eorum qui in drjudicandis dogmatibus ordinariæ poteftati tribuunt prærogatiuam 170.2

refutatio Pontifiicii dogmatis de iuftificatione per regeneratio quomodo fiat 644.I6 (opera 401.29 regeneratio tria compleditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;889.26

regnum ccelorum quid fit 449.37.273.10 regnum coclorum quid fignificct 273.10 regnum ccelorum in hac uita quomodo incoctur

449.37

regnuChrifti quale fit 4.1.77.2-7.37.22,137.21. 162.37.104,29.203.10.236.12.473.29.462. 31.722.26.697.4.876.38

regni Chrifti initium poft refurredionem 89.9 regnum Chrifti amp;nbsp;régna mundana non mifeenda

funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;777.31

regnorum ruinæ fecumtrahuntmutationesreli-gionum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;749. 7

régula redrix omnium humanarum adionum fit uerbumDei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;377.3.398,19

régula de omnibus promiffionibus corporalibus 178.17

régula utilis in omni gubernatione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;266.12

régula : Impoflibile eft fine fide fieri legem, quo= modointelligatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;976.11

Regulaobferuanda in iudicando de dogmatibus 123.10.123.31, 400,43 régula tenenda aduerfus ocs hæreticos 1070.10 régula, quando liceat rccedcre ab ordinartjs do-7 régula de mutuantibus 317.9 (doribus 617.18 religiofi uiri in populo ludaico 747,37.770.40 remillio feu abfolutio duplex eft 218,41

onem Spiritus S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;871.38.834.17

Deum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;334.19

res .3 Deo petendæ diftinguantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;378.18

Respub,florens,cft pietatis præmium 157,2S Respub.mutari propter libidines 30.37, 37.27 refurredio ex morte principale amp;nbsp;omnium maximum fignum eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;467.9

refurredionis Chrifti efficacia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;867» 31

de Refurredione quæ cogitanda fint 868.17 refurredionis Chrifti teftimonia 868.25.870.1,

63.4c.64-8.65.i2.i.i.2.i§, 237.5.240.7 refurredionis beneficia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;63.55

ca amp;nbsp;alia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;776,12.762.1

refurredionis Si iudictj extremi dies quando uen-turus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;571,28

refufeitati cum Chrifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67.19

tis proprium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;436.7

mcOMNESamp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;383.50

651.20.713.16.812.31.872.23.1084.17 reuelationes externæ trium perfonarum diuinita-reuelatio Dei Moifi fada 205.24 (tis 175.22.211.i5 reuelatio Iohannis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;623. 9

ex Reuelatione Iohannis quid difeendum 623.25 ex Reuelatione lacob Si fcalæ quid difeendum rigoriufticiæ ubi exercendus 780.59. nbsp;nbsp;(625.57

ritus Mofaici exhibito iam IVIeifia plericç erant alt;ri(x4)0j)0i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.17

Romç quàm flagitiofè uixerint homines Nerotiis tempore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99.4.741.23

Romani tcmplo pepercerunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159.16

Romani templo eripuerunt dtdrachmi penfio» nem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;701.28.531.14

Romæ ftulticia iam eft crederc refurredionem mortuorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55^.5?

AGNVM ET INENARRABILE OPVS DEI EST RE« rum creatio^ Sed muho illuflrius teflimonium eîtj e/fe tcüinwi:um T)eumj nbsp;nbsp;cum eumgeneris humania^tciy ^uod i^fe Jefe dcoeo.mdi,

certaljoce, certis tejiimontjs acmiraculisj deni^^ Filto miJJbjpatefecit. TSLeclJerofrußra fepatefecitf Jed ygt;ult exaudiri ac co^itarifuam '})ocemi'y)ult nos rêre, beneficia oblata accipercj nec altbi colttur aut muof catucj nec impertit (Cterna beneficia^ mfi'}lt;bi 'Ipox Euange* lÿ fonat.

Etquanquam ride-it E^ftcurei banc iaEantiam nofiram, tarnen certumefi in eo coetu^quifonat Euangelq '})ocem de Edio Deij ((s'adejfie î)eumj(sblt;eredes ejfi l)itlt;ie d» terna: multos Juxta tUud diEum:Quos elegit Jos lt;(s* ^locauit^ ISLufquam igitur funt ele^ Ei^nifi inter 'ifocatos. Et m hoc nofiro cœtujd ejl^ in numero IfocatorumjeleEos eJJe ne» cejfe eji^ Cum autem l)ocat io fit) adduci ad Euangelium cognofcendumjtrsnecefiarium^ falutare ejl legereymeditartyconferre doErinam diuinitus traditamj lt;(s deea coUoqui cum alfijCX^endere admirandasjententia^iis“cnarrareficut inquit Faulus.Habitet m» ter y!os ferma Cbrifii ojoulenter, Sed ad dit idem, in omni fiapientia, T^on l^ult ludere in» genta fingendis cauillationibus, aut corruptelis j fed '})ult reuerenter (s'grauiter audiri ’ïiocem dtuinam, loult met as caelefiis doErin^e agnofci, extra quas euagart mentibus not flris non licet, Ideoq. l^ult L)eus ((s in Ecclefiay^s in Scholisproponi i(s explicari dot Erinam,quam tradidit^ Et fimper excitauit IDoEoreSj qui earnpropagarent^is quafi cufiodes effent perpétuée in Ecclefia fententi^ejaliasplures^ (s ntaiori luce donatos^alias pauctores lt;is imbeciUiores^.

Coienda funt igitur hlt;^cfiudia doErinatradit^ diuinitusj (s conjeruanda, (sfri» ^o^ri/ndcte^ uatlt;e meditationes confirmant l)eram de T)eofententiam in animis, accendunt inuocatto» nemifts aliospios motus. Sedin editionibuspublicis omnes boni (sprudentes optant de» da, leEum adbiberi) lt;(spauciora fcriptagraui cenfura comprobatafigt;argi in populo, Huius rei curam manddrunt quidem Frinctpes nobisj quifiudia doErina regimusjed quia non adiuuamur ab eis, ofiftcime librarix noftras admonitiones ac leges leuiter curant.

Ego domi folitus film iuuenibus fummam doErinte Cbrifiianee tradere, i(sleEio» confilium nes’T)fitatas in Ecclefta proponere admeditationem de'i)trtute omnium fumma, id deetur» cfiide agnttione (s inuocatione S)ei ajfuefierent,(s alia officia T)eograta dtfcerent. Et multafunt in ipfa Euangeltj leEione, quæfine Uteris, fine erudttione, fine hifioriarum gdiorum. collatione non intelliguntur,lmb profeEo,qui fummam doErinte Ecclefiaflicee nbsp;nbsp;nbsp;medi»

ocrtter '})ult intelligere, hunc necejje eß mente intueri totam mundi hißoriam, (s de ma» ximis rebus confiderare difcrimina cceleßis doErini€,i(s' humanarum opinionum-

Aliter de inuocatione J)et,depeccato, de reconciliatione,de iußicia,de caufis mor»

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T (liÆF ATIO,

tisy deni^ de multù mdxiniis rébus humana ratio dijjyutat^aîiter pr^ecipit cesdeßis do^ri^ na. Et necejjèeß nionßrare difcriminaj l)t ad l)ocem (Dei nos alltgemusynec temerè 'ïja^ ^ernur ammisßn^enteS) 'i)t multos audiuijphiloßophicas reliai ones.

Aliquid i^ttur famtliariter dßerui deplerisq^ locis j de qutbus antea meum extat iudicium, ISlec exißimauifuturum^'^at bos domeßtcos fermones^ quos tp/e nonfinpfe» ramjquifquam ejßerret, Quanquam autem prorfus optdrim non eße editostarnen mtnus Juccenfèrem tjsjquißar^ere caperuntßi mibi conceßßent emendandißaciumjautfi iplt;gt; Ji feuerlus emendaßent bas confufaneas conciuncula^. TJiunc hoc mihi tantum relibtum eßf'Vt aliensßultici(e ^eniam petam^

Excupttio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bd^^inde quodfaceremjetiam ft ipfe fußem editionis autorjd nunc quo^faciodProt

iitionii, nbsp;nbsp;fiteor me ampleblifententiam Eccleßarum noßrarum quam '})erè iudtco eße confenfum

Ecclefilt;^ Chrißt perpetuum nbsp;nbsp;nbsp;bDobloribus Eccleßtarum noßrarum per mit to iudiaumt

de bis annotationibusj i(sr de omnibus fcriptis meis^ TSLam Eccleßoi iudtciumj qult;t yiocem Euan^elq Jonat^ex animo 'peneror^ nbsp;nbsp;femper henerandam eße duco^

S)e enarrandi ratione prßari quid poßm?cum confilium editionis non probem^i^ biS ieiunte annotationes nequaquam reßondeant Euan^eliorum amplitudini, Eß omni* Rff di^ctlts fjQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dißicilis res explicatio Euan^eljquodtlit antea dixij compleElendafit co*

gd^tfone l)niuerfa omnium temporum EtcleJiajisr prudenter difcernenda Jit Lex à pro* mißionCjqtKeeß Euan^elqpropriaitlsquot;in multis locis monßrandum äifirimen Euan^e* lijilt;(:r ludicij humani^Pdemopoteß interpretaripartes Euan^elfinifi integrum doPlrinæ corpus mediocriter teneatj Quodcùm animo comprehenjum eßjprudenter iJtdendumfad quam partem fin^uL bifiori^e aut condones in Euan^elio referendte fint.

Et concionatorj qui lioletprodeßepopuloßabit operamj lit auditores etiam aßue* faciaty htfiummam quandam dobirin^e Chrtßtanlt;£ animo comprebendereßudeant O' quafi fftitixam-noieiij Et in fingulis materqs dtri^at orationem ad certos eius corporis lo* cosfios ex her is fundamentis extruat O illußret, Hac quantum cura;^ dili^entitef pru* dentidjerudifionis^copite requirant^ mediocris int er pres experiundo cognoficet^

Ego in bis pagellis breuibus h^ec ne potui quidem eßicere^ fed in aliquibus incoata res eßyMulftfunt autem digni hituperationCf heteres O recentes^ qui in quamcunq.par^ tem Euangeltj inciduntj qutedam hulgaria TrapiÇya dicunt ^qutehabent in promtUj de hd dum declamitant ociofèfiepè acciditjht animaduertipoßitjis^a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7rcJ'a,£Tlt;çad'£-n)?

E'tautem Æfchtnes dicitßcelus eß dißentire Oratoris hocemàlegefita multo magis Jcelusefi^ int er pret is in Ecclefia hocem pugnare cum Euangelio.

Annitamur igiturjht herafrebla^nata in ipfisfonübuSiOfialutaria dicamus o i^^ herbis proprietatem hfitatam Apoßolis, O' m exponendo ordinem artificum adhibea* mus,quodßfaciemus,rerum con/enjus Eccleßarum concordiam retinebit, TSlamptjspa* ßoribus htraq res curte eße debet primiim heritatis, deinde o concordiæ conß ua^ tio^

Vt in foro hfilißtmum eß, O heris rebus O* herbis congruere indices, Ita profiel flô in Ecclefia falutare eß o dulce, in docendis heris rebus, etiam fiimilitudinem expo^ fittonts communem mediocriter retinere. Faciltusenim agnoßi respoterunt, hfitatis proprß herbis tradita,qudm Ji nouisfiguris O inuolucris tegantur, aut prodigio/e mi^ Jçeantur. Et J^epèfunt infiidite in illis inuolucris,ht apud hafros Anabapttßas, Econtri^ herißtmum ejl illud Eurtptdts £ü8-Ao'|j to

S)OMmiCA I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Cùm autem fcrifitumßt, Filium ^ei aßendijß, 'ï)t dona det Eccleß^ 'videlicet S)oElores tdoneos, ne circumferamuŸj'Yt Faulus loqutturyl^artjs doErinæ l^entisj oro toa topeEorOfl^t excitetJalutares doEloreSjij^ßudia iuuentutis re^at defendatj nec ßnat aut Turâcis armisjaut inteßinis tumultibus deleri Eccleftoiytnterßcipios facerdo» tes,^ dißipari ScholaSfaut noflra Fnauia extin^ui Euan^eltj lumen^.

In tantis imperiorufn ruinisj ipfa periculorum moles oßenditj humants conftlß aut prlt;eßdys Eccleßam IDei non feruartßedpetendam O'expeEandam ejße à S)eo aterno defenßonem, qui quidem polliceturße ettam fenefcentem Eccleßam jeruaturum ejß^ ^t Eß,^6,dtciturt Qutgeßamint in meo aluo adßeneEiam, ideßßneßcentesIjos^e* ßabo.E^o feciye^o^eßabolt;(s'faluabo Ijos^

! Pits diutnts promißtontbus confirmait, non abijciamus ßudia literarum Eccleßlt;e neceßariajSedßeremus (sr manßuram ejß Eccleßamji^rnon defutura ei in aliquibuspo» Itltjs hoßitia^^ labor es nofiros poßeritati profuturos j Q^d facial Filius S)eij Serua» tor Cußos Eccleßa:Jme,

T cùm appropinquaßent Hieroßofimis ) (3''ï)enfifent P:ethpha^e ad montem Oliuarum, tune Teßus mißt duos P)ifcipulos dicens eis, Ite in ca/leHunt,quod contrahosefl,iijrßatim inuenietisaßnam allt^atam, 'iy pullum cum ea,foluite lt;(s'adducite miht,Etß qutsliobis altqutd di* xerit,dictie, lEominus bis opus habet,iy confeßim emittet eos^ Hoc autem totum faEium eß, 1)1 adimpleretur,quod diEum eïi per Fro*

phelam dtcentem,F)icite filic^Sion, Ecce rex tuns '})e)ut tibi manjuetus,fedens fiuper aß* nam Cr pullumfiliumßubiu^alis. Euntes autem difetpuUj feceruntßcut prlt;eceperat illis leßs.Et adduxerunt aßnam (s'pullum, lt;7 impoßuerunt fuper eos quot;loeßimenta jua, umfupertllam collocauerunt. Flurimaautem turkaßrauerunt l^eßimenta fuainlDta^. Altj Itero clt;edebant ramos de arboribus, lt;ts*ßernebant in yia. Forro turb^e qult;ie prrecede* bant ^fequebantur clamabant,dicentes, Hofannaßlio F)auid,'BenediEus qui Tienit m nomine F)omini, Flofanna in altßimis.

pOmpa ingrelTus eft publicum tefti'monium exhibiti Melliac qui promifïùs repimonium fucrat. Voluit cnim Deuseflèmultipliciateftimoniaexhibitæ promiflî:» Me/X onis,ad confirmandos pios, amp;nbsp;refutandos impios, Sicut initid Angeli, Pafto^ res,Elifabeth, Zacharias, Iohannes Baptifta, fuerunt telles,accefierunt mi^ racula ipfius Chrifti, fonuit uox Dei de cœlo, Hic cfb Filius meus dileclus,

■ Ita habet Euangelium fua teftimonia, non eft ignotum, tametfi res illæ non ita ocruntur in confpedu omnium, ut res Alexandri,aut lulij,

Concio 7,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnum Meflîæ, dcfcribitur in didlo 'Zachariæ,Ecce rex tuns uc^

f^bariie de re- ^^nit tibi iuftns, iàluator, ÔC pauper fèdens fupcr afînam 8dc,Sed tota concio gnochrifli, apud Zachariam intuenda eft, quæ docet regnum Chrifti non fore politiam mundanam. Non erunt,inquit, dein cep s in Ifraël, equi, quadrigæ, arcus belli» Hæc deferiptio, fient confiât, fignifîcat regnum Chrifii non fore mundanum imperium, ied ipirituale Regnum, quodetfi in bac carne incoatur,tarnen poft refurreefiionem magis conlpicietur, 8C perficietun Et hæ deicriptiones ad tcv= turn regnum,incoatum èC futurum referendæ funt. Et quidem nominatim de morte Meifiæ, modo liberationis concionatur. In fanguine tefiamenti tui, educes uindos de Iacu,id efi, Mefiîas fuo fanguine, quo confirmabit tefiamem tum,8ô paefium uitæ æternæ, cducet uindos de lacu, id efi, mortuos liberabit a captiuitatc mortis amp;nbsp;peccati, Ideô hîc ait, Veniet pauper,id efi, non ut uictor mundanus, fed ut crueem fubiturus.

Prodefi autem bæc tefiimonia Propbetarum teuere, non fol óm contra Iudæos,ièd etiam contra nofiros Hypocritas,qui non redfè intelligunt regnum Cbrifti,nonnôrunt præcipuum beneficiumefiè,quôddcleuit peccatum fiia morte, quôd efi faëfus uidima pro nobis, Non nôrunt boc apprebendendum efiè fide, non nôrunt bac fide uinci peccatum 80 mortem,8ô fie incoari regnum 'Chrifii in bac uita, fimul carnem fiibfjci cruci amp;nbsp;mortificationi. Intérim ho^ mines fanatici falfô imaginantur regnum Chrifii, aut efiè politiam pontifici^ am,aut politiam Cy nicam, qualis efi Anabaptifiica»

cu^tutrtçniC^ dicimus quale fit regnum Chrifii ,amp; quæ fint eius beneficia, alt;b chrifii, ^^dendum efi, qui fint propri) cultus in eo Regno, Hi quoq proponuntur

in hoc triumpho, Præcipuus efi uera agnitio huius faluatoris,amp; fides, qua cre^ dimus cum faôium efiè uiôlimam pro nofiris peccatis, amp;c» Sicut Iohannes im ■ quit,Omnis qui credit in Filium,habet uitam æternam^

Secundus efi hanc ipfam 'doefirinam celebrare 80 confiteri, ficut hîc pi] flddunt faufias precationes ex Pfalmis, amp;nbsp;fatentur hune elle Meflîam»

lienediéluf Bcncdidus qui uenit in nomine Domini : id efi, Hic Rex â Deo mifius, quid fignifin benediâus,id efi,diligitur,adiuuatur a Deo,magnas res geret,liberabit po;« cet pulum ab æternis malis,

Hqfianna filio Dauid,id efi, Glutem, proiperitatem, fiicceffiis impertis* at Deus filio Dauid, Deus adfit, gubernet eius certamina, Efi autem hic quo^ quetotus Pfalmus animo intuendus,qui Sgt;C ipfe defcribithoc regnum ChrP

Deinde,reliqui cultus funt, exuere uefies, id efi, in profeffione fortunani j corpus in diferimen adducere Jtem,conferre uefies,id eft,fortunas,ad iuuaiv j ’ dumminifierium. Item, offèrre Cbrifio palmam 86 oleam, id efi, agnofee# re eum ducem, non facere contra uoluntatem eius, nec lèruire regno Diabogt; Ih

r)î(fiura pompæ triumpbab's, efi imago Ecclefiæ omnium temporum» Sem^ per hæ quatuor perfqnæ in Ecclefia confiderandæ funt» Chrifius Apo^* ftoli,

fDoyimicA I ADvnmrs, ftoli,auditores,amp;r aduerfarfj, Chriftus eft agnofcendus Rcx amp;nbsp;faluator. Hic Quatuor per infîdct Afinæ pullo, id cft, populo Icgis, 8lt;S gentibus indomitisjqui fine lege uixerunt.Vcri miniftri,Prophetæ,Apoftoli, alrj pq Dodlores adducunt auîs * ditores,amp; imponuntChriftum* Populus plus canit Chrifto, id eft j confitetuf eurîijfubfternit ueftes, iuuat minifterium gt;nbsp;Offert palmas,id eft,fatetur eflè ui^s lt;ftorem,amp; profitetur le quoq fubiturum effè certamina,fiduciahuius uiAoris, amp;nbsp;tarnen huic palmas offert, agnofeit fe uincere per iftum amp;nbsp;buius auxilio,Ofis fert oleas, id eft petit ab eo pacemj^ fatetur effè autorem æternæ pacis cum Deo, Sic enim olim triumphantes reges excipiebaritur, Per palmas tribueba«» tur eis laus uièloriæ, Oleæ fignificabant ui(ftos pacem petere.

lam meminerimus nos quocj in boe coctu eflè , Subfternimus ueftes, cum iuuamus minifterium, aut uenimus in periculum propter confeflionem, Offèrimus palmas, cum labores ÔC certamina fubimus fpeèlantia ad 'gloriam Cbrifti, Sic ftudia piorum funt palmsc, Offèrimus Oleas, cum prædicamus 8ó pacis autorem, amp;nbsp;ipfi ueram pacem Ecclefiæ adiuuamus, retinemus SCcgt;

Pontifices autemêlt;^ Pb arifici ardentes odio Cbrifti 8lt;S indignantes, ue^« tant eû fie excipi,Tales funt Temper Hypocritæ aduerfantes Euangelio. Quare non deterreamur ab Euangelio, propter indicia pontificum amp;nbsp;Pharilæorum» Sciamus Ecclefiam Temper in talibus certaminibus uerTari*

Econtrà etiam cogitanda eft contraria pieftura Pontificum,fè{è imponen , tium tergo populi, id eft, anteferentium impios Scidolatricos cultus mandat tis Dei,ltem,conculcantium Chriftum, membra eius» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe Ecck/î^»

Habent autem amp;nbsp;impij, qui oleas 80 palmas, id eft , aflèntationes impfjs Pontificibus offerunt, Taxa uerô iaciunt in Cbriftum* Has imagines oculis proponamus, ut nos de diTcrimine ueræ falfic Ecclefiæ admoneant, SC agni=! tionem Chrifti,Slt;2 ueros cultus exulcitent,amp;r confirment aduerTus Tcandalajhoc eft, potentiam amp;nbsp;autoritärem aduerTariorumgt;

E^ntß^na in Sole nbsp;nbsp;Luna nbsp;nbsp;Stellis, amp;nbsp;in terris anxleta^ gentium per de/perath

onemreß)nante marif lt;(^fluEiUy extale/centibushominihus prec timore expeEla^ tione eoruniiquecßiperuenient orbi terrarum, Nam quot;lairtutes codorum mouebuntur. Et tunc '}}idebunt Filium hominis 'ïtenientem in nube cumpotefiate isquot;gloria magna. His autemfieri incipientibus, fußieite isr attolUte capita l)efira, quontam appropinquat re^ demtio Ipefira, Et dixit Ulis fimilitudinem, Etdeteficum isr omnes arbores, cùmproa trudunt iamgemmae,cernentes, ex iDobis ipfis fcttis,quod iam infiet ecfia^, Ita is* '^os, cùm iJtderttis hicc fieri, ficitote, quod infiet regnum ^ei^ Amen dico 'ïtobis, nonpr^eterü bit eetas h^ec, antequam omnia fa^a fuerint^ CtflumiSquot; terra tranfibunt, Iterba autem meanontranfibunt.

Z^Oiicio Chrifti mi'fcet duas materias, prædiÆoncm excidij Hierofôlymæ, calamitates poftremi temporis mundi,.

Recenftt autem præcipiiè has calamitates, tyrannides contra Euangcift um, leftas idolatriam in Ecclefia, regnorum caftis nbsp;nbsp;mntationes, corporum

cceleftium ruinas. Addit autem duo præcepta,alterum de temperantia amp;nbsp;cura pietatis, alterum de oratione, amp;nbsp;docet mitigari calamitates oratione, Addit confolationem piorum.

Qudre opor-^ CEcundd. Fuit ne opus aliqua futura prælcirefRelpondeOjDeus indicium tedtpriefciri ‘^ftiturum præftiri uoluit, amp;nbsp;calamitates Ecclefiæ in hac uita. Primum de iu^ Quia ciim differantur pœnæ præmia,præmonendi fuerunt homines de futuro iudicio, ne cogitarent mundum cafti regi, amp;nbsp;nullas eflè ftelerum pce* nas,nulla pra?mia iufticiæ. Ergo ut ftiamus Deo curæ eftè humana, ment pcenarum amp;nbsp;expetftatione præmiorum exuftitemur ad obedientiamjhæc præ* dici neceflè fuit.

Concîo dd Cdlt;gt; Quarc ab initio mundi extitit doélrina de nouiftîmo iudicio,ut in prima de iudicio, condone ad Cain, Peccatum quieftet, donee reuelabitur. Ctim ait, peccatum quiefcet,fignificat futurum ut differantur pcenæ, ièd poftea inquit, reuelabitur peccatumjid eft, oftendetur ira Dei aducrîiis peccatum. lam cùm plurima pcc* cata hïc non reuelcntur, non pnniantur,necefle eft aliud indicium ftqui.

Teftimonîd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et poftea Enoch concionatus eft de nouiffimo iudicio, ut ftriptum eft in

Enoch et Pro^ Epiftola fudæ, Vcnict Dominus facere indicium. Et deinde Prophetæ,nt Eiâ* ' phearum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capite ultimo, Veniet omnis caro, ut adoret coram facie mea, dicit Domi*

nus,amp; egredientur,8ô uidebunt cadanera uirorum,qiu præuaricati lunt in me» Vermis eorum non morictur,8d ignis eorum non extinguetur. Deinde Chrh ftusamp;Apoftoli hanc doftrinam clarius tradiderunt»

lam nos cogitatione iudici) ad timorem amp;nbsp;fidem excitemus, Ideo enim prædiftio dininitus propofita eft,amp; non fallet. Humanæ mentes natnralitcr , auidæ ftint cognitionis futurornm, amp;nbsp;Deus uult quædam præuideri, uult nos , ' extendere animos in agnitionem uenturarum rcrnm. Ideô res maximas

neceflàrias prædixit. Sed his negleftis humana curiofitas quærit leuia nbsp;inu^ :

Cduf£ pr£di=^ 'T^Ertid. Qtiare calamitates Ecclefiæ amp;nbsp;mundi prædiftæ ftint f éldrum cdlda JL

Primûm, ut ftiamus non regi mundum cafti, non fieri Deonelcientc, ’ quôd hîc iufti affliguntur.

Item, fi non elîcnt prædiftæ calamitates Ecclefiæ, dubitaremus,an hæC effet Ecclefia, quæ eft oppreffa, præftrtim ciim ueniente Meftîa omnes læta ex* peftarent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Item, de erroribus fuerunt edendæ prædieftiones, ut eos caueremus, ut | cûm Paulus ait, Prohibitionem coniugrj effè doeftrinam dæmoniorum, leu cU Chriftus ait,In templo fore delblationem abominandam.

Item, fan dos oportuit præmoneri, quôd finis miftriarum ftiturus fit, ne delperarent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Item, prædiiftiones de Monarchijs funt teftimonia,quæ probant do(ftrigt; nam huius populi diuinam eflè. Item, admonent làncftos de tempore aduentns utriuft]^.

S)OUmiCÀ III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

Has caufas prædiâionum confideremus, 8ó noftros animos cogitationc ccrtitudinis earum confirmemus, ut repugnemus impfjs.Só expecflemus libera* tionem quam ipfe mutationes regnorum fignificant, non procul abefle. Da« niel teftatur deftruóla quarta Monarchia uenturum iudicium* Ezechiel tefta^# tur pauló ante extremum indicium Gog amp;nbsp;Magog ( id eft, gentes Scythicas) peruaftaturos efle Ecclefiam,quod iam manifefte faciunt Turci,amp; celeritas cur fus eorum, ac mao-nitudo fuccelïixum fianificat accelerare nouiflimum diem, o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Et pene completum eft tempus prædicftum ab Elia, Sex millia mundus, po# ftea deftruftio»

Sicut igitur Chriftus de Vere ait,conie(fturam fieri ex Ficu, Ita collationc Prophetarum nos admoneamus de fine mundi,leu de nouiffimo iudicio» Hæc de prædiftionibus utile eft cogitare, ut animi præparentur^amp;T confirmcntur in fidcjcxcitentur ad timorem amp;nbsp;obedientiam,

f^Vartd, Præcepta etiam confiderentur, Significat Chriftus futurum, ut Pr^ceptum ^quot;-^poftremo tempore crefcant, luxus, ftiperbia amp;nbsp;auaricia. Id fieri in confpe^ (ftu eft, Ided præmonet Chriftus, inquiens, Cauete ne corda ueftra grauentur crapula,ebrietate,amp; cun's uiclrus.

Secundum præceptum de oratione, dulciftimam coniblationem conti^ Qe oratio. net, Qtxia teftatur mitigari calamitates oratione. Sed meminerimus non pofte Deum inuocari mala confcientia.Ided agenda eft pœnitentia,5c urgendus curs ftxs bonæ conftientiæ in fide, ne opprimamur ingentibus minis poftremi terns porisjprælèrtimcixmuideamus iam in confpeftu graftantcs Gog 06 Magog, qui delere Ecclefiam funditus conantur. Aduerfus hos dimicemus oratione,

audyjèt loannes in car cere falla Chrißi^ mtßis duobus difcipulis fuiS) dixit iî-^-^lijT^u es ille qui lientttrus eltjan alter urn expeElamus ? Et reïpondens le fus dixit illt;» lisjte renunciate loanni ea, quce auditis Ifidetis : Cœci Yifum recipiuntj lt;(y claudi ambulantjLejjroßmundanturj furdiaudiuntj'Mortuiexcitantur^ CrpauperesUtum accipiunt Euan^eltj nuncium, Etbeatuseßquifquisnonfueritoßenfus inme^ EuntU bus autem tUis coeßt lefus dicere turbis de loanncj Quàd exißis in defer turn iJt iJtdere» tis? N-um arundinem^quiie aßtatur à loento? A^e^quid exißis yt Ifideritis? “blum homi» nem mollibus '})eßtbus amifium ? Ecce qui moUiageßant in domtbus ^^umfunt. At^ quid exißis leidere ? ISlum ^roß:)etam ? Certè dtco 'r)obts, exceüentiorem E*ropheta^ Htc ell enbn de quo fcrißum eH, Ecce e^o mitto nuncium meum ante faciem tuanij qui proiparaturus eli l^iam tuam ante te^

IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fcandalo Crucis,8ô fpecie Chrifti amp;nbsp;Ecclefiæ.

V. , De difcrimine Veteris ac Noui Teftamenti. Lexamp;^ Prophetæ ufi^ ad loannem,

Teftinwnid Ä Jlracula perpctua rotius Ecclefiæ intucnda funU Et quan quam apud gcntctf dccMo^”^ nbsp;nbsp;‘accideruntinterdum quscdam inufitata, tarnen nunquamextraEcclefiam

facfla eft rcfufcitatio mortuorum, Item miracula Ethnica nunquam fuerunt ftruationes um'ucrfales, fieut ftruatioNohæ, aut eduftio ex Äegypto, aut per^ petua conftruatio Ecclefiæ inter tantas procellas» AlJegat igitur Chriftus mîragt; cula,ut confirmaret auditores, Et quia Prophetæ prædixerant, Meflîam hæc miracula fafturum efte, admonet ut agnoftant Mefliam, ÔC fciant tempus iani adeflcjde quo dixcrunt Prophetæ»

Infirma l^eci. £) patus qui in me non fiierit ftandah'zatus, Offendi't omnes Gpi'entes infirma frnd/r fapun* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti. Et Jtidæi longe aliam imaginationem de regno Meftiæ ha:«

tef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcbant. Ided admonet nos,ne ofîèndamur hac infirma ipecie, éc docet oppones»

Eft amp;nbsp;fiinilis Ecclefiæ Ijaecies, quæ eft infirma, ærumnofâ, diftîpata, Ided hic dicit, pauperibus euangch2atur,fi'gnificans qualis fit Ecclefia»

Recenftt autem æ hoc inter miracuïa,quôd Ecclefia fit talisTœtus. Nam amp;nbsp;Prophetæinter ligna Meftiæ miracula hæc pofiierunt 8^ M.aria inquit. Magnum MU Exaltauit humiles. Magnum enim miraculum eft,quôd colligit Deus Ecclefiæ m]fèris,abie(ftis, credcntibus, amp;hancopponitpotentîædiaboli amp;nbsp;munlt; fife nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glorificatcam magnis operibus,amp;conferuat:SicutPfalmusinquit,Mi^

Lcclefiam, rificat Deus fancftum fuum. Interim ueró pereunt Monarchæ potentes.

Prætereaipfi credentes intelligunthoceftè fingularc 8c admirandumo^ pus Dei, quôd Deus exaudit, refpicit, uiuificat affliclos, quod in fbla Ecclefia docetur,amp;omnibus hominibussöc omnibus aentibus ignotum eft,i2naris Eu^ angelij,

conjldnüd 10 f^Onftantia Iohannis ornatur egregiö entomio, quam uult exemplo elTe do^ hannii, '^centibus in Ecclefia. Econtr^ aularum fàpientia eft, infledere fe ad nauis la=« tus felicius. Et omnibus ætatibus accidit, ut aulæ uoluerint attemperari relioi# ones ad fuas utilitates, amp;nbsp;inueniuntur leuia ingénia, quæ lèruiunt Principum cupiditatibus, Sed hortatur omnes dodores Chriftus, ut Ioannis conftantiam imitcntur»

VY£con\um BB officio loannis, 8c collatione Chrifti^Non ftirrexit maior,fcihcet in ^'miftcrij lo- ■*—^cio, Etfi enimProphetæ fuerunt gubernatores politici, nbsp;nbsp;repurgatores

(filais. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiæ, 8c dodores Euangelrj, tarnen non incoauerunt totum rninifterium

noui Teftamenti, uidelicet, prædicationem Euangelij amp;nbsp;Baptifinum, non o# ftenderunt prælènteni Chriftum j non incoauerunt uniuerfalem uocatioiiem gentium. O

Minor wi rf= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q'^’dd autem addit Chriftus,Qiii minor eft in regno cccïorum,maior eft

£«o cœloruM co,hoc didum de perlcna Chrifti intelligo, qui uocatlèlè minorem, quia uera Chriftus uera cordis humilitate uincit omnes Angelos amp;nbsp;homines, Cûm enim perfedè norit patrem , perfèdiftîmè tribuit ei ftimmum honorem? amp;nbsp;fc infra euni abijcit longius nbsp;nbsp;quâm ulli Angeh' aut homines, Arbitrof

ctiam propter tantam humilitatem à fuperbis Angelis delpedum fuille3amp; hoc peccato lapfos efle Angelos*

Deinde in paflione, Chriftus reuera etiam deprefliis eft infra omnes ho:« Humilité mines, ficut Efaias inquit, Vidimus eum defpeélum, Sc nouiffîmum uirorum* chrtfti. Item,Ego lum uermis,amp;L non homo, Hanchumilitatem Chrifti confideremus, diicamus deprimere fuperbiam noftram, admirationem noftri, fiduciam noftri, contemtum aliorum, impatientiam,fecuritatem, cupiditatem uindicflæ, fimiles affêcftus qui oriuntur à luperbia, ficut iplè dicit, Difcite a me, quia mitis fum, amp;nbsp;humilis corde*

Dicit autem Chriftus ie maiorem elle, fcilicet perfona amp;nbsp;officio, quia Chriftus non eft tantum Doctor,ficut Ioannes,led ipfe redemtor,ian(ftificator, uiuificator, cuius fiducia accipimus remiffîonem peccatorum, Spirituni fanlt; ô:um,amp; uitam æternam, Ided ait Ioannes,Ego Baptizo aqua,id cft,minifterio; Chriftus baptizabit Spiritu fandojid eft^dabit remiffîonem peccatorum, Spilt; ritum fanâum, ÔC uitam æternam*

T Ex ScProphetæufq adIoannem,ideft,politiaMoifîamp; ceremonie definunt P’'®’ ■^in loanne, amp;nbsp;hoc di(ftum tanquam Regula teneatur, confîrmans abrogati^ lonnnem^'^ onem politiæ Moifi ÔC ceremoniarum,poftea fequitur minifterium fpirituale Euangelri,quodloarines incoat,arguit peccata,8ô prædicat remiflîonem pecca^ torum propter agnum Dei 8lt;c*

Si quis obijciat, Si lex ufcß ad lohannem, Ergo poftea non eft prædicant! daC Relpondeo breuiter ad antecedens, Didlum loquitur de politia Moifi, ÔC non de minifterio fpirituali, quod eft omnium temporum, ufq ad uitam æter*: nam,Manet enim uox Dei,arguens peccata, quæ eft æterna lex,ÔC additur uox Euangelrj de remiffîone peccatorum,

Regnum ccelorum ui inuaditur,Sôuiolenti rapiunt illud,Id eft,non igna* ^e^num Ccr. ui,non timidi,non cedentes minisjaut terroribus diaboli. Non enim poteft re# lorum uim gnum ccelorum obtineri,fine ueris certaminibus,publicis amp;nbsp;priuatis, Adole* feentes dimicent cum fuis cupiditatibus, feiant elTe opus aliqua contentione ad demandas cupiditates. Senes dimicent cum perfecutoribus Euangelrj, cum ins fidclitate, alrjs morfibus diaboli, hoc docet di(ftum,uiolenti rapiunt, fcilicet certantes præliantes aduerfus diabolum,

TJOc cH teßimonium lohaniWy ^uando miferunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Hierofolymts facer dotes

^^Leuitoây '})t interro^arent euj Eu quis es?isr non ne^auityi(^ confejfus inquienSy quot;Eionßm e^o Chrißus.Et interro^auerunt eumyQiàd ergo? EUoa es tu? Et dietty 'bion

Es tu Erojjheta? Et relpondity bdon. Elixerunt ergo eiy Quis es? ^tt relponjum de^ mus tjsyqui miferunt nos. Qwd diets de te i^fo? Ait: Ego l^ox clamantis in defertOy rigite l)iam Ebominiyficut dixtt Efaicts Eropbeta. Et qui mißifuerant y erant ex Eha^ Yifeisy^t^ interrogauerunt eüyac dixerunt eiy Cur ergo bapti^^^y fi tu non es Chrifiusyneqfi Elias,ne^jEropheta ? ^fedpondit eis loanneSydicensyEgo bapti^ aquayfed in medio firum fiat, quemlws ne/citisyipfe elt, quipofi me'\)enity qui prior meefiy cuius ego non fum dignus,l}t foluam lorum calciamenti. Hdc in Eethabara falîafunt trans lordanem, Ijbt loannes bapti^bat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EOCI

pi^imiis, Qiiód oporteat extarc teftimonia de Chrifto, ficut ftahm initid chr‘jîoquot;‘^ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nati'uitatem teftabantur deeo Angeli,lolèph, Paftores,Simeon,Annaj

Magi,Zacharias, Et nunc loannes de eo teftatur, deinde acceflcrunt miracula» His teftimonqs multi uocati funt ad Euangelium èc fides piorum confirmât» efl* Item, hîc cernitur quæ fucrit Ecclefia in hoc populo,Icilicet exiguus cœtus credentium,

De mmiflerio Secundus, De uocatione, an liceat docere, ceremonias inftituere, non ordinaria poteftate., De hac re hic præcipua quæftio eft èc fèmper rnagna contentio eft ordinariæ poteftati cum Prophetis, quos mittit Deus ex«“ ’ tra ordinem,ad reprchendendam ordinariam poteftatemJdeo hîc expoftulant facerdotes cum Johanne,qui abducebat populum ab ordinario minifterio,tra* débat nouum ucrbum,rccipiebat gentes, inftituebat nouam ceremoniam,Hæc fiebant omnia fine autoritate fummi facerdotis, Johannes refpondet deuo^ catione Jua, inquiens, Je diuinitus miflum eflè, amp;nbsp;allegat uerbum D E J ex faia. »

qumJo dif= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic in généré omnes, qui finit in minifterijs, debent reprehenderc impfi

cciùndufitdb do(ftrinam,fiue ordinaria poteftas afïèntiatur,fiue non» Juxta illud: Opof^ tefidu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis obcdire quam hominibus» Docetigitur,cûm difcedimus ab or^

dinariapoteftate,difiedendumefte mandatodiuino,fi:ilicct,nc approbemtis impiam doftrinam,aut impios cultus»

Conf^io 10» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 ertius» Confeftio Johannis eft exemplum conftantiæ,amp; perlpicuæ con^

bannn. fcftionis» Non deterretur autoritate Pontificum,8lt;S clarè confitetur,que fit fiia uocatio,quod munus, quis fit, amp;nbsp;teftatur de Chrifto, quôd fit filius Dei, quôd 1uerit ante aflùmtam naturam humanam, quôd fit agnus D EI, id eft, uidh«“ ma;

P:rtiMcid Quartus» Exemplum pcrtinaciæ cœcitatis Jàcerdotum, qui dilcedunt pf Ti/cfuw. hoftili animo,Jpreto teftimonio Johannis»

u/f rjrfit« ^4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quintus» Quid différât Baptifmus Johannis, dßaptifinoChrifti»

rcmonia nihil diffcrt, èC Johannes eft primus, per quem Ceremonia diuinitus inftituta eft» Ncc cffeftus differt,requiritur fides,fiue Johannes,fiuc Äpoftoli baptifint» Et fic fide prodcrat Baptifinus Johannis, ficut poftea prodcft ßaptfi fmus Apoftolorum»

Sed inter pcrfbnam Johannis Chrifti eft diJcrimen; Johannes,id eft, ogt; mnes miniftri,baptifant aqua, id eft, adminiftrant ceremoniam SC ucrbuiUe Chriftusigni baptifat, id eft, dat Spiritum fanftum, qui iudicat èc arguit peo» catum in nobis, amp;nbsp;affèrt nouam uitam,ôô lucem.

Concioiobdtf Sextus» Qiiis fit Chriftus» Johannes clare teftatur,hunc Icfum cdc filium andechrijio Dei,amp; quidem antea fuifte,anteaffiimtamhumanamnaturam,affirmâtcifi redcmtorem,pa(rurum pro mundo» Jdeö inquit, Ecce agnus Dei, qui tollit peccatum mundi,id eft, eft uiiftima à Deopropofita, fola placens Deo,fiiftfi ncnspocnaspropeccatismundi,amp;c» Hicfimul interpretatur iacrificia legis, quód fuerint tantiim figna huius futuri iacrificrj, amp;nbsp;non iuftificauerint»

jZVprmct^io erat V'erbumy ^Verbum eratapud T)eumj T)eus erat J^erbum. Moc ^erat in principio apud Deum, Omnia per ipfum faHa funt^et fine eo/a^it efi nibtl (juod faid'd eft. In ipfo l^ita erati(^ uita erat lux hominunijtS' lux in tenebris lucetj nbsp;nbsp;tenebr^

ed non apprehenderunt.Erat bomo mififtis a ^eo^cui nomen hannes^ Hic l)enit ad teft fi candum^ 'lot tefiaretur de luce^ l)t omnes crederent per ip/um^ Hon erat tile lux fid mtf» fus eratj'})t teftaretur de luce. Erat lux ilia ^pera^qu^ illuminât omnem hominem quot;nenien^ tem in mundum.In mundo erat^tig' mundusper ipfum fallus efijiis'^nundus eum non co^» nouit. In fua quot;y^enit, Cr fut eum non receperunt, Quotquot autem receperunt eum fie dit els potefiatem filios T)ei fieri, Ittdelicet hts, ^ui credunt in nomen ipfius, qui non ex fan^-psiinibus, ne^ ex ypoluntate carnu,neq^ ex Ipoluntate Itirifid ex T)eo nati fiint. Et J^er^ bum caro fallum ell, Cr babitauit in nobis, Cr conjfieximusgloriam eius,^loriam '})elut ’y)ni^eniti à l^atre, plenum gratia Cr Ijeritate.

TNitium Euangdq Iohannis docet, quis fit Chrifi:ns,amp; quam ob caufam ue^ ■^nerit in mundum, Quod fit difcrimen Legis amp;nbsp;Euangelij, Quæ fint propria Chrifti beneficia. Hæc apto ordinc exponuntur. Ac ut alq Euangcliftæ initió De «fcmt nA defcribunt natiuitatem ex uirgine, ut teftentur Chriftum eflè natum ex femine Dauid, Ita Iohannes delcribit initió natiuitatem æternamj dicit,quæ fit perfos na filius Dei, ante affumtionem humanæ naturæ.

Ideó autem Iohannes de hoe articulo clarius concionari uoluit, ut He^ bionis amp;nbsp;Cerinthi errorem refutaret, qui docuerant in Chrifto tantiim cllè humanam naturam, Sicut nunc quo^ ludæi de Meffîa {bmniant,l-Ios ut refus taret Iohannes, teftatur in Chrifto duas eftè naturas,diuinam amp;nbsp;humanam, Ac de diuiha fie dicit, In principio erat uerbum, èc uerbum erat apud Deum, Ôô Deus erat uerbum, (

Credamus uoci Spiritus fandi de Dei natura, non humanis cogitation!^ immenfi boni bus,amp; agnofeamus immenfam magnitudinem bonitatis diuinæ erga nos,ciim p“ intelligimus admirabili confilio æterni Patris conftitutum, ut hic Filius , qui ' apud ipfum ab æterno fuit,ad nos defeenderet, ac fieret uieftima pro nobis, amp;nbsp;rex nofter,defenfor,adiutor,8^ faluator. Quo pignore potuit Deus magistes ftari, quôd uerè nos curet amp;nbsp;diligat, quâm dato Filio,cui uerè communicauit cflèntiam fuamC Sicut de confilio Patris 8^ ipfe Chriftus inquit, Sic Deus dile -xit mundum, ut Filium fuum unigenitum daret amp;c.

Hæc cogitare utile eft, ut feiamus poftulare 8*^ uelle Deum, credi hæc de fuauoluntate, quôd propter hune Filium uerè nos diligat,quôd uelit inuocari fiducia huius Filq, quod hanc tradiderit normam, quæ ueros cultus a falfis dift cernit, Quanquam ludæi 8d Mahometiftæ inuocant conditorem cœliamp;ters Regula d^no» ræ, tarnen quia non inuocant eum mentione amp;nbsp;fiducia filq,répudiât amp;nbsp;abomis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in»

natur eorum cultus. Sic uult inuocari 8gt;d coli,ut ipfe fe patefecit,mentione amp;nbsp;fis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

duciaFilq mediatoris. Hæc in Ecclefia moneri neceflè eft, propterea lohans nisconcionem hæc docentem meditemur,8lt; ficut inquit Bafilius,imprimamus cordibus tanquam figillum.

Quia uerô Diabolus odit Filium Dei, amp;nbsp;impulit multa leuia ingénia, ut hanc dodrinam Iohannis deprauarent,præfertim alioqui extra confpeôlum rationis

rationis pontam.Ideó piæ mentes diligenter admonendæ funt, ut ueram, cer^« tam perpetuam catholicæ Ecclefiæ Dei lèntentiam retineant5amp; tradant pogt; fteris.Sumta eft autem narratio cx Gen. i. ibi delcribitur Deus dicens,ita hïc Iohannes ait,In principio fuiflè uerbum apud Deum.

Prïmiim ergo dilcas cx eo loco, quid fit D E V S, Quiaenim dicit ,eft Quid Detif, Eibftantia intelligens: Et quia ante omnia eft,eftæternus:ôd quia condidit om* nia,cft Grnnipotens,amp; eft bonus, bona uolens amp;nbsp;dans creaturis.

Secundó, quód hïc ait Iohannes, uerbum fuiflè in principio, difcas cum HJM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uene,quód fuerit coæternum Patri,Erat,inquit,in principio,quafi diceret,

Vare autem uocat Verbum C Hïc firmiflimis pedtoribus retineamus fèn* ^^-^tentiam, quód nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificet perionam, ut poftea textus clarc oftendit.

Cur autem uocctur Aoy©-quot;, alij aliam expofitionem tradiderunt. Iohannes fum* fit à Moiic,qui ait,Deus dixit. Sed primum reccnfcbo explicationem, poftea refutabimus calumniatores,qui hunc locum dcprauârunt. Ircnæus ait Fiîiam dici T^oyop^quia eft perfona loquens cum patribus, Sicut hïc Iohannes in quit, Fi* lius qui eft in fihu Patris, ipiè enarrauit nobis. Et Ambrofius amp;nbsp;Hilariusdi* cunt, Filium cum patribus locutum eflè.

Bafilius Sc alfi dicunt,Filium dici xJyop,quia Gt imago Patris^gcnita Pa* tre ièiè cogitante, Pater enim intuens ièlè gignit cogitationcm, quæ uocatut Verbum,quæ cogitatio eft imago Patris,in quam imaginem Pater,ut ita dica* mus,transftindit fuam eflèntiam.Hæc imago iubftantialis Patris^eft altera pö^ lonajSc dicitur Verbum. Sequitur in textu.

Hïc peribnæ dilcemuntur,Pater Filius, Deinde,ut tarnen fciamus,Fi* ïium non eflè creatum ex nihilo, fed uerc natum ex fiibftantia Patris, amp;nbsp;cflè lü**

jjg lumine,ut inquit Symbolum, Ideó additur: Et Deus erat uerbum. FF^ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clarc affirmât ^óyop eflè Deum, ergo ipfè Aóy©^ eft perfbna diuinam eflènti^

am habens. Nam Aóy©^ ponitur fubieÂi loco, amp;nbsp;Deus,tanquam deferibenî quid fit Aóy©^,ponitur prædicati loco.

Sicut autem Iohannes uocat Filium Aóyo^t,Sic in Epiftoïa ad Ebræos dici^ tur fulgor gloriæ, èC imago fubftantiæ Patris. Hæc uerba defcribunt aliquo modo FiIium,amp;S gencrationem, Quia enim dicitur imago,eft alia perfona fi* milis Patri, iapientia, iufticia,potentia, Sc quia eft fulgor paternæ eflentia:, gnificatur communicata eflèntia. Sequitur autem in loanne :

Hæc lèntentia læpc repetita eft in fèripturis, ut ad Coloflèniès Sc Ebræ^ os,Per quem fecit feculaj èc in loanne, Mundus per ipfiim faftus eft. Eft au^ tem illuftre teftimonium, quód nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit omnipotens, S)C cum Patre conditof

Per Piliutn o= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diièrtè dicitur,Per Filium omnia condidit,quafi Patre délibérante o*

mnia condita Filio Sc ftatuente,ut ciim ait: Faciamus hominem ad imaginem noftram, Sed de modo non diflèramus,tantùm teftimonia meminerimus,ut ièiamus Filiuffl eflè omnipotentem, Sc opitulatorem nobis Patre donatum, cum Patre in^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH^Î^ISTI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

Non dubito quin difcernat hîc condita d non conditis,qvia{î di'cat: V idc« tis in mundo cœleftia corpora,elemcntajplantasjanimantiajhominesjccrtas le* gcs cœleftium corporum, uires plantarum, gcncrationes,uidetis homines præditos cfîe mente amp;nbsp;intelligentia.Hæc omnia agnolcitis elîè pulcerrima,op« tima,ac teftari, elîè aliquam æternam mentem architeâ;atricem» Sed præter hæc in tam pulcra rerum omnium natura, uidetis in hominibus peccatum

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;■ c ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c r- -y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1' • Q undejtntmort

mortem, mirammi inhnitam conrulionem uitæ humanæ, quæ religionum oC peccatum, impcriorum dilacerationes f quantum in fingulis hominibus cft uiciofarum cupiditatum,erroris amp;nbsp;lapluum C Quam multi infontes amp;nbsp;benemeriti pereunt tragicis caGbus 7

Hæcmalatantafunt,ut eaintuentes profani,obliuifeantur pulcritudi« nem mundi,6lt; incipiant dubitarc de caufa mundi^Magis enim mouentur con« (peeftu ingentium malorum,quàm pulcritudinis naturæ, Hinc funt ilia Epieu* rea,Sed fors incerta uagatur,Fert4 refertlt;^ uices,ôd habent mortalia cafum»

Dilcerni igitur apud lohannem nccefîè erat opera Dei,ab ilia mole mile* Pecc^um cr riarum non condita, Ideô Iohannes inquit,ca tantum per Filium fada ej(Iè,que funt condita, id eft, ipfam pulcerrimam Si optimam rerum naturam,alia uerô quæ irreplèrunt, fcilicet peccatum ÔC mortem noncondita,non elfe orta â Deo uolente Si efficiente, ficut feriptum eft, Non Detis uolcns impietatem tu cs:amp; Ole. 13, Perditio tua ex te cft Ifracl,tantnm in me auxilium tuum»

Ergo Iohannes,ut difternat 80 excludat ab operibus Dei mala, fie locutus cft. Sine iplo nihil fadum eft, quod fadum eft, quafi dicat,tantùm opera, quæ condita funt,funt per cum condita, non ah'a,quæ poftea acceiferunt non condi* ta,fcilicet peccatum mors, quæ funt deftrudio naturæ amp;nbsp;operum Dei,.

Præterea ciim ait, Omnia per ipfum fada funt, non tantûm intelligatur fabricatio mundi,fed etiam comprehendantur omnes mirandæ liberationcs in Ecclefîa fadæ ab initio, Qiiia hic Aoy©-* cft Emmanucl,id eft,Deus nobilcum a* gens,nos defendens contra Diabolum, Iohannes inquit : Filius qui eft in finu Perpetual pr^ Vatris,iplè reuelauit nobis^Hic Filius locutus eft cum patribus,dedit promiffî^pnti^/îïif o« ones,fèruauitNohe, Abraham, lofeph, Moifen ereptum ex undis,affuit popu*’** lo cum educerentur ex Aegypto, ficut inquit Paulus de comitante pctra,gubcr« nauit manus lofuæ, Gedeonis, Dauidis contra diabolum» nbsp;Quare ficut cum

agnofeebantuenturum, ita nos agnofeamus exhibitum, Só inuocemus ut nos adiuuet, ficut de co Iohannes concionatur, Filius Dei ucnit, ut deftruat opera Diaboli, Ergo inuocemus filium Dei, ut defendat Ecclcfiam fuam contra T ur* cas,8lt;l alios hoftes» ltem,ut regat mentes noftras,amp;l fandificet Spiritu fando,fi* cut inquit,Veniemus ad eum,amp; manfionem faciemus ; Sequitur» m so y^ita eMt.

Id eft, hie Aoy©-* cft uiuificator, non tantiim dans naturalem uitam nbsp;nbsp;mo« x^y©gt; eß ui

tum rebus, fed etiam peculiariter Ecclcfiam liberans ab æterna morte. Interim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cnim fignifîcat fe loqui de liberationibus in Ecclefia» lacob aduerfus fratrem fcruatus eft,M.oifes ex undis ereptus* Ita feruati amp;nbsp;uiuificati funt SC cæteri fan* di per Filium Dei, per quern amp;nbsp;ab æterna morte liberati funt»

Hic ipfe uiuificator Si femper ab initio eft illuminator Ecclefiæ, ficut an« clrijlus fern» tea didum eft, Filius qui eft in finu Patris, Ipfe reuelauit nobis, èC poftca cum apparuit,illuminâtEcclcfiam, Idem enim uerbum patribus 80 nobis impcr«“”^ 'I'**

î4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

créât hoc uerbo lucem nouam, id eft, firmam,illuftrem SC uiuißcam nOtf^ ciam Dei in nientibus csedentiiim, ficut alibi dicitur, Hæc eft uita æternajUt gnoftant te Deum uerum, Sc quem mififti lefum Chriftum.

Luxcorporax Hæceft fi'mplcx de luce ièntentia, Alij hïcdeluce corporali difputant» quam autem uerum eft, corporalem Jucem per eum conditam eftè, ut di(n, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæccra corpora,tarnen hîc îoqui loannem præcipuè de alia luce, quæ eft noticia

uoluntatis Dei, èc incoatio uitæ æternæ, iequentia uerba indicant y cirm dicP

Teneirafuiit tur,Ettenebrælucem noncomprebenderunt.Hîc enimdifcerniturEcclelîaue* inumim fine ' l'a ab impijs non agnoicentibus lucem, fcilicet filium Dei, nec habentibus uelt; noticià Dei, ram Dei noticiam. Eft autem diligenter obicruandum, quâd totum genus bu* manum,uocat tenebras, præter illos folos, in quibus eft noticia filq Dei, ièu in quibus fuam lucem per Euangeîium accendit*

CiH4lM perfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habes igitur primam docftrinam in hoc tcxtu, de Filio Dei,quôd fit per^

B4 FiJiw Dei. Ibna genita ab æterno Pâtre de eius fubftantia,amp; cogterna, èC quôd non fit oci* ofa,Sed quôd per earn res bonæ omnes conditæ fint, Sc falt;ftæ mirandæ libéra* tiones in fjcclefia, Sc quôd fit uiuifîcator, liberator illuminator Ecclefiæ, Sc* quens concio dcfcribet aftiimtionem humanæ naturæ.

ÎNlêrit autem prius, teftimonium Ioannis Baptiftæ, amp;diièrtê dicit, loannent fi^cs-chrißi ^Baptiftam longe infra Meftîam eflè,uidelicet miniftrum docbrinæ,ncc eflè ui* uificatorcm aut illuminatorem , quæ propriè competunt Filio Dei, efficaci in । mentibus noftris,amp; danti Spiritum fancftum. Poftea fequitur repetitie de filin Dei, 1N mundo erat,amp;r mundus per ipfum factus eft* Hic c«m loquatur rh -ft-a- • Chrifto quiapparuit,manifeftèoftenditin«onaturamdiuinameflè,quiadi^

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ouôddicit,ILLVMINAT OMNEM HOMINEM,figni*

fîcât primum per ipfum reuelari uerbum,quod ad omnes pertinet* Seu illumi* natomnem hominem,fcilicet qui illuminatur,ficutinfrâ inquit,DepIenitudi* ne eius omnes accepimns*

Eft etiam inlèrta fententia de appellatione, Quomodo confrquamur ui* tam amp;nbsp;lucem, icilicet fide*

Q^omoio ß» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E(D IT^E IS foteßatem fiîioi T)ei fteriy crelentibus in nomen eius.

iintfilij Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et addit,regenerationem noftram, non eflè carnalem, ficut Anabaptifts*

Id eft,non adoptione humana uel Icgali, nec humano ftudio Ièu imitatio* ne.Relpicit autem loannes ad populum legis, fignificans populum Dei eflè nn tantum (èmeh Abrahæ, neqj legales filios, hoc eft,circumeifos ex gentibus, id eftjinfertOs politiæ Mofàicæ,fore popuIum,Sed fimpliciter Ecclefiam Dei efiè) omnes renatos fide filrj Dei, fiue ludæi fuerint,fiue gentes, fine difèrimine loclt;gt; rum aut gentium, Sóc*

veriunt edro f^Vm ait,Verbum carofaeftum eft,teftatur Filium Dei aflumfiflè humananî fsüntnefi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftumeflèunampcribnam,inquafuntduæ naturæ,Aûy^

Vfus eft autcm loanncs appellatione carnis, ut fignificaret infirmitatem naturæ aflumtæ, quæ fuit fine peccato, fed tarnen fubiecfta morti, Geut dicitur ad Philippenfes, Habitu inuentus ut homo humiliauit feipfum facftus obedP affumta indi^ ens ufcg ad mortem. Quanquam igitur hîc caro fignificat totum hominem, taü men Emphafis obferuanda eft, dici carnem ad fignifîcandam mortalitatem. uocabuîfca^

da opera, refufcitationem mortuorum, amp;nbsp;alia, fuit igitur dator uitæ amp;nbsp;omnP Gloriafilij. potens,

1 Am cognita hac narratione Iohannis,facilis eft refutatio Samofateni Sf Arq» Samofatenus uafrè elufit textum, negans uerbo fignificari peribnam, fed pro* poGtum Dei uolentis conderc humanum genus,8^ faluare per quendam excel* lentem hominem. Ad hanc imaginationem detorfit Iohannis narrationem,

Sed firmaeft refutatio, cûm dicitur, Verbum caro facftum eft,id non po« samofateni re teft intelligi de uerbo uocali, uel de cogitatione, quæ eft ipfê æternus Pater,led necefle eft de aliqua perfona intelligi. Item, de Chrifto dicitur Z Mundus per ipfum fadus eft. lam fi Chriftus tantum eftèt homo, nec maneret in eo natura diuina,fic dici non poftet,Ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificat manentem pcrfonam.

Necdifficilis eft Arrj refutatio, fi confideremus, quæ fuerit principalis Arij refittniio quæftio. Arius concedebat V erbum eftè perfonam,led negabat eftè de fubftan tia æterniPatris, ac contendebat ex nihilo creatum eftè, Hîc neceftè fuit refra* gari. Et refutatur hoc teftimonio,Iohannes ait,E)eus erat uerbum,loquitur au tem hîc de Deo propriê,non metaphoricè. Item,ad Ebræos dicitur, Fulgor 8d imago fubftantiæ Patris, Ergo uerê eft de fubftantia æterni Patris. Item,toties uocatur unigenitus filius Dei, ut difcernatur à filrjs adoptione, Cûm igitur fit propriè filius natiuitate,nccefiè eft eum eftè de fubftantia Patris, pOftea fequuntur defcriptiones donorum,amp;^ officq. P L E N V S gratiæ,id

eft, patri placens præ omnibus, ficut dicit. Hic eft Filius meus dileeftus, Et Ephef.i. Propter hune diledum dilexit nos,P L E N V S ueritatis,id eft,ueræ noticiæ Dci,amp; uerè iufticiæ,

A N T E me eft, feu anterior me, id eft, præftantior uocatione,amp; gloria feu potentia, QVIA prior me erat,id eft,coæternus patri bC ab æterno ordi* natus ad hoc officium , amp;nbsp;primus propter quem Deus dilexit Ecclefiam,8ó qui fuit cffîeax in Ecclefia inde ufcß ab initio,id eftjftut adiutor amp;nbsp;liberator omni* urn cledorum,

OmnesPatres,Prophetæ amp;fan(fti,hocreuelanteaccepimusEuangeli* a chrifioty um,hoc donante accepimus remiftionem peccatorum.Hoc mouente 80 guber* propter chri nante accepimus lucem,feu noticiam fpiritualem,nouam iufticiam amp;nbsp;uitam æ* ternam.Sicipfecnarrat,GR ATI AM. PRO G R A T1 A,id eft,accepta G^atiampro tioncm noftri,propterea quod ipfe eft acceptus feu diledlus.ldeo aut fie dicit,ut gratia. teftetur nos non propter noftram dignitatê placere,fèd propter filium dilecftu, ÇEquiturdiferimenM.oifiamp;Meftiæ,legis8^Euangelq,LEX PER MO* *^1 SEN data eft, quafi diceret, magnum diferimen eft inter officia Moifi ÔC Meftiæ. Moiiès fuit minifter legis, quæ non toll it peccatum 80 mortem : Sed Chriftus adfcrt gratiam amp;nbsp;ucritatem. G R A T1A M j id eft, remiftionem peccator um amp;nbsp;reconciliationem. VERITATE M j id eft, ucram agnitio* nem Dei, ueram iufticiam, fublato peccato amp;nbsp;morte, efficit populum Dei iu* ftum amp;nbsp;perpetuum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVM

Lex naturaîitef nota eft j nbsp;nbsp;nafcitur nobifcum quædam îegis nodcia de

Deo,quôd fit Deusjquôd puniat fontes* Sed uoluntas ilia,de remiffîone peccalt;« torum gratuita, de admirabili fiiluatione hominis per Filium, nequaquam na^ vidtre Det/m ttiraliternotaeiihominihusTcdtantûmreuelatapcrFiîium, Ideo diefoDeunt nemo uidit un^» Vera eft enarrat]o,fiue de fubftantia,fiue de uoliintate arcana filiui enArrd. ûfoandi homines,intenigas* Sed hîc loquitur de agnitione uoluntatis arcana?) «ù. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;èC mirabili confîlio faluandi homines Jd certê nemo hominum uidit aiit depre^

henditjièd folus Fjlius,qui eft in fihu Patris,enarrauit,quôd uidelicet hoc mira«’ bili modo,qucm ftupet mundus,uoluerit iàluare homines, Filio mifto,ut fierce ui(ftima,ut refiifcitatus rcgnaret,redderet uitam æternam,iàn(ftificaret fibi pet' petuam Ecclefiam. Quæ omnia font plena admirabilium operum, quæ ratio attonita non poteft comprehêdere* Ideô maxima pars hominum negligit progt; pter incredulitatem, poftea fafeinata â diabolo odit amp;nbsp;perièquitur, ficut fopta fignificatum eft, T enebræ non comprehenderunt lucem.

Sed nos audiamus hune Filium,ficut mandatum eft,H V NC audite, diftamus diieernere eius uerbum à lege, amp;nbsp;^ iàpientia mundi, amp;nbsp;accipiamus e% cius plenitudine gratiam amp;nbsp;ueritatem,amp;L ftiamus certô hæc cotingere credenfo bus, amp;nbsp;exulcitemus fidem intuentes in tot promiftiones amp;nbsp;mandata,quæ prae* cipiunt, ut credamus in Filium, ficut poftea ait Baptifta, Omnis qui crédit in Filium, habet uitam æternam»

rAlîum elt autem in diebus illiiyextjt decretum à Cctfare Augußo, iJt defcrileretur If* niuerfus orbis, Htec deferiptio prima falîa eß pr^eßde Syr ice Cyrenio^Et ibant omneh deferiberenturßngult infuam ciuitatem.AJcendtt autem nbsp;nbsp;lofeph a Galilcea,de cittb

täte Ka^reth tn Iudceam,in ciuitatem Dauid, quee '})ocatur 'Eetblehem,eo quod effet dl domo familia Dauid,1)1 defcrtbereturcumMariadelponfataßbi l^xore, quee enlH pree^nans,

Falîum ell autem,cum effent ibi, impletifunt dies,1)1 pareret. Etpeperit Filinfu* umprimo^enitum,ifrpannis eum inuoluit,lt;ts'reclinauit eum mprcefepio,quia non erat eil locus in dtuer/orio.

Etpaßores erant in re^ione eadem Vigilantes,eußodientes Vgilias noblis iuxH gregem fuum. Et ecce Angelus Dominißettt iuxta illos,^ claritcts î)omini circumßb ßit illos, timuerunt timoré magno. Et dtxit Ulis Angelus, Kolite ttmere, Ecce enm^ euangeli^ Jiobisgaudium magnum,quod erit omnipopulo,quia natus eß 'i)obis hodie uator,qui eit Chrißus T)ominus,m ciuttate Tiauid. Et hoc '})obisßgnum, Inuenietis di* fantem pannis inuolutum,poßtum inpreefepi^. Et fubito falta eß cum Angelo multitudo militict c(£leßis,laudantium Deum, dicentium, Gloria in alttßtmis Deo, in terr^ pax, hominibus beneplacitum.

P Tfahium eß, I)t dtfee/ferunt ab eis Angeli in c(£lu,lt;(sr hominespaßores loquebdturäd ^inutcem.Tranfeamus nbsp;nbsp;nbsp;'Sethlehem,et Vdeamus hoc '})erbH,quodfallu eß,quod Do

minus notïifecit nobis. Et l)eneruntfeßindtes,et inuenerut Marta i(c^ Io/eph,et infantet^^ poft um in prce/epi.Ttdentes aut notum fecerunt l)erhu,quod dillu erat Hits de puero hoCi Et omnes qui audterunt miratifunt de his,quce dilla erant d paßortb.ad ipfos. Maria aut eSferuabat omnia uerba hlt;xc,cÉferens in cordefuo.Et reuerftfuntpaßores,glorißcdtesil laudantes Deum in omnibus quee audierant et uiderant ,ftcut dilium eß ad tllos^

îDeô fît mentio Augufti,cenfus oppidi, quia prædiftum eft,in quarta Mo* prttdiâienes narchia uenturum eflè Meflîam, quidem ftante politia Moifî, fed tarnen prophetic^ fubiedafèruituti, Auguftus fignificatquartam Monarchiam,Cenfusferuitu* tem,oppidi amp;nbsp;familiæ deferiptio teftatur adhuc ftare politiam.Admonetur er* go Led;or,uc atim euentum Prophetqs congruere uidet,firmius credat: amp;nbsp;refu* tantur Iudaei,qui poft quartam Monarchiam,amp; poft euerfam politiam Moifi, adhuc expedant Meflîam, cum oportuerit eum ftate hac politia,imó ftante fe* cundo templo,nafci,ficuc Aggæus,Daniel,amp; Micheas teftantur,

CG D mirabiliter implentur promiffiones,promiferat Deus ft daturum Iacob '^terram Canaan, fed prius inducit eum in Aegyptum, amp;nbsp;ibi longo tempore mifera pofteritatem duriter affligit,promiftratftdeftnfurumefftTcmplum, fed tarnen finit deleri,^ Nabugdonofor,amp; poftca reftituit,Ita plerunej promift fiones, aliter quàm nos imaginamur,exhibentur,Id feire nos oportet, ne uerbu Dei abrjciamus,cüm occurrunt impedimenta,que uidentur pugnare cum pro* miffione : ut Ecclefiæ promiffia eft uita, tarnen prius mergimur in mortem,

Eft igitur amp;nbsp;hoc loco aliter impleta promiffio, quam homines imagina* promil^o bantur. Sciebant omnes fore ut nafeeretur Chriftus in Bethlehem, ftd cogita* ter impleu bant futurum elft aliquem opulentum ciuem ibi habitantem,munitum nobili* um coniundione,in cuius familia nafeeretur Chriftus, ut haberet focios poftea rerum gerendarum, Quanquam autem loftph eft ciuis ac nobilis, tarnen ibi non habitat, nec ftipatus eft præfidrjs amicorum, tantum in diuerforio exigui temporisholpiiium habet,

Enturus erat Meffias, cum populus elftt in ftruitutCj 8ó tarnen haberet nbsp;nbsp;nbsp;Seruhut po»

nere, nondum enim memoria generis extinda erat, fed ante annos centum 80 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fexaginta adhuc tenuit gubernationem lannes,qui ab Antiocho interfedus eft, quern lannem recenfet Lucas tritauum lofeph. Qtiare fenes uiderant multos, quibus lift lannes notus fuit, Vt enim certa elftt familie ftries,Deus non uolu* itpenitusextindam elft memoriam fucceffionis in ea familia.

Duo aut difeantur ex hoc exemplo, Quód fandi debeât politica officia o* Poîittcd ofji^ bire pro uocatione,amp; ea ad utilitatê Ecclefic dirigere:ut hïc fit,obtemperât fan* da fetnâorutu di,et hoc iter ftruit maxime utilitati Ecclefiæ,imô Deus ita gubernat edidi tê* pus,ut feruiat Auguftus quan^ ignarus huic magno operi, His exemplis ad*

HISTO^IA KATiriTATlS monitijlciamus Deo curzfeefle, ne imperia penitus obruant Ecclefiam

uod^r^^fe^e igiturhoclocoDcuscuratpræfepcnafeentiChrifto,fiefèmperaliquod chrijtfin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iloipitium præbuit amp;nbsp;præbet Ecckfiæ, alias magis, aliâs minus tranquil*

de, lum, Âc de utraeç recommoneiàcit nos hoc Ipedaculum, de miferris Ecckfiæ, amp;nbsp;de hoipitio. Eft ærumnolà, led tarnen Deus aliquod holpitium curat,ut na* uim lèruabat Paulo, tantilper donee in porrum ueniret, Ado, 27,

P Tfî ea quæ in EcdeHa geruntur, non fie incurrunt in oculos, ut res geftæ ^ïexandri,aut C.Cæiàris,quæ conlpiciuntur omnium gentium oculis:tamen Deus uult EcckHam certam eflè, amp;nbsp;exhibet multa teftimonia» Ideô amp;nbsp;hîcde Natiuitate diligenter rccitantur tcftimonia, quæ nobis incukare debemus ,u£ fidem in nobis confirmait. Initiô telles funt de tempore loco,Daniel amp;nbsp;Mi* cbeas. Cùm igitur euentus reijpondeat,certum eft uaticinia ilia fuiflè diuina. K uero d conceptu funt telles, Maria,Iokph,ZacIiarias, Elifabethjamp;J: horû fami*

EH igitur Ecckfia uifibilis ccctusdiabens certa teftimonia hominum ucre oH^fidit,etiamfihæcteftimoniapropter perlbnas cumc^rUite. imbccilks contemnuntur, Vt paftorum narratio à multis fpreta fuit,amp; tarnen flinwnijt. nbsp;nbsp;aliqui etiam in funlt;ftione ordinari’a SaçerdoxumEuerunt teftes, ut ZachariaJ

Nos uerd diligenter ea nobis proponamus, quia fides excmplo membre» rum Ecckfiæ confirmatu'r de omnibus articulis.Simul etiam confideremus dift fimilitudinem Ecclefiæ 80 imperiorum,amp; fciamùs Ecckfîam noneflè fine monijs,etiamfi res, quæ in ea geruntur,non Hc incurrunt in oculos omnium, ut cxercitus magni imperiorum, qui peruagantur orbem terrarum.

Applieâtio hi F^Odrina præcipuè obferuanda eft,amp; applicatio Hiftorig in hoc dido,Ecce fiorù ad nos, *—^aniiuncio uobis gaudium magnû,Natus eft uobis hodie faluator Chrifttis, j^‘^“^°^quot;^^‘'Nullacreatufa potefthuius admirandi confili} caufas Sc magnitudinem fatis expendere,imô humana ratio hæc audiens,Dei filium miftiim eftè,ut lupplicio alTiceretiir,obftupelcit reftigit. Ided inquit Propheta, Qtiis credet fermoni noftro Z Sed nos hæc cogitemus : Cùm certum fit genus humanum à Deo con* ditum eftè,ut iplè agnolcatur,certum etiam efk,quôd Deus in aliquo uerbo fe* lè patefecerit. Prima eft autem hæc prophetica dodrina unica,quf omnibus ætatibus teftimonia habuit, qudd fit d Deo tradita. In hac dodrina reuelaturn eft hoc confilium de Filio Dei, Ideô adlèntiamur tot teftimonqs diuinis,refuP redioni mortuorum, Ô6 alrjs, nec repugnemus uoci Dei, etiamfi non perlpici* mus res tantas.

Deinde de caufis cogitemus, non fruftra tanta res Dei confiïio décréta cattfa; tjuare conftituta eft,lèd necefte eft magnas efle caufas. Sunt autem tres nobis prgcipuè opommï cogitandæ, Magnitudo iræ Dei aduerlus peccatum: Et immenlà milèricordia hum D« ue^ 1-, . r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Condituserat homo ad excelkntem dignitatem ,ut eftèt imagoDei,lu eft, ut in homine lèmper luceret noticia Dei, cC Deus in eo habitaret, eo de* kdaretur, ibi acquiekeret ac Sabbatum ageret,ôô homines uerc laudarent D«gt; unV

um : Hane tantam dignitatem amifit Adam fuo lapfu, iam acternam iram Therucrat, ficut diaboli: ncc ulla creatura placare Deum poterat,nec ullum erat par precium pro pcccato. Ideö filius Dei interceflit illi magnæ horrendæ iræ, faâ:um eft decretum hoc admirandum de redemtione per filium Dei»

Si intelliger emus aliquo modo iram Dei, poftemus melius cogitare hoc irlt;(Det ddutr conGIiummagnamcaufamhabuifle,SedHumana cæcitasnecuidet,neccurat fuf peccatunt ifta,uerlim Ecclefiafcadharumrerumcogitationem accendere SC excitare dc=s bet. Angelos arbitror magnitudinem peccati iræ Dei magis ex hoc confilio æftimare, quam ex pccnis æternis diaboli» Ac necefle eft pium peiftus animo cohorrefeere cogitationc Harum rerum» Impq hæc non curant,quia non uident quam tetra res fit peccatum.

Nosuerö cogitcmus,qiiäm horrenda mala fint contemtus Dei, Epicurei furores, dubitationes de Deo, idolatriæ, ÔC multiplex confufio 8c contumacia aduerfus Deum» Hæc illam magnam iram in mente Dei iufta excitärunt, quä placare non potuit ulla creatura, ÖC propter quam deprecator fadus eft filius, Hæc prima caufa eft»

Secundaeft immenfamiftricordia æterniPatris: condiderat opus quo 2. Mifericor« uoluit deledari, nec uoluit illud in uniuerfiim perire, nec potuit auerfari Filii® um deprecantcm,ideö decretum de Filio mittende fadum eft.Et quidem feien* dum eft, gratiam exuberarc fupra peccatum, ut inquit Paulus, Eft ingens ira, fed placatur per Hune deprecatorem,

Tertia caufa eft ipfiusFilq amor erga nos, quem necefte eft uerum im* Awor ßtj menfum efle,ciim deprecator fuerit, amp;nbsp;poftea lubierit peenam pro nobis, 8^ perpetuó fit propiciator,

Hæc omnia pluris faceremus, fi iram Dei amp;nbsp;peenarum magnitudinem cogitare poflèmus, Angeli clamantfe annunciate magnum gaudium,quia ipfi intelligunt quanta res fit ira Dei 8C pcenæ æternæ, ideô iciunt hoc beneficium uerè magnam lætitiam faluandis parituram eftè, Sed mundus his rebus parum afficitur,habet quifq^ fua négocia, quæ uoluptates aut dolores adferunt» Hanc præcipuam rem, Dei reconciliationem 8^ uitam æternam pauci curant, Sed hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

qui curant amp;nbsp;nôrunt peccatum, his eft magna confolatio Filij agnitio. Hi de yo appellatione huius benefiet) teneant dodrinam de fide,quæhîcin particula bis» VOBIS fignificatur, V obis annuncio gaudium,uobis natus eft, id eft, unuft quif($ ftatuat pro fefe filium Dei uidimam eftè fadum, fibi reconciliatum eftè Patrem, fibi redditam eftè uitam æternam »

Çïeut Prophetæ de regno Meflîæ loquentes, pleruncç de conlummatione lo* ‘^quuntur, uidelicet de illo ipfo futuro ftatu,in quo refufeitati fruemur æterna gloria cum Chrifto,ita fi hîc Angelorum hymnum ad eum ftatum referas,quc certè compleduntur Angeli, facilima erit dcclaratio»

Et Hymnus eft deïcriptio illius æterni regni, quafi dicant, Meflîas adfe* i^efcriptioæ» retuobisdeinceps non imperium mundi, ficut putatis ,fed aliud quoddam re* gnum, quod erit tale : Deus coram agnofcetur,SC tunc æterna amp;nbsp;uera laude fi* ne ullis dubitationibus celebrabitur, intelligemus quomodo fit conditus ho« ria o- fele-mo,intelligemus iram DEI aduerfus peccatum, 8d prædicabimus mifericor* diam, confpkiemus filium D E1,8C quafis fit ilia miranda focietas diuinæ 8^

humanæ natiiræ uidebimus, ccrnemus quomodo lemper adfuen't Ecdcfîæ, quomodo fadæ fint mirandæ liberationes, intcrceflîo poft lapfum,libcratio in diluuio, in mari rubro, èC deinceps omnibus temporibus, Laudabimus igitut potcntiam,fapientiam,iufticiamjbonitatem,amp;miftricordiam Dei,

t Plt;x gterM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E RIT amp;nbsp;in terra P A Xjquia diaboli amp;nbsp;imprj omnes erunt in fupplieijs

ætemis,8ô mors erit abolita. Ecclefia ardebit amore Dei,amp; erit dulciflïmè con* fbciata bencuolentia amp;nbsp;ftudijs dodrinæ, nihil odiorum,diflidiorum, tumultu* umj8^ faAionum erit,

f. LietltU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nee erit tantum pax,fèd etiam L AETITIA hominibus,quia ipfisho*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minibus bene erit,8ó fuauiter fruentur confpecftu Dei Sc Chrifti,agnitione tan

tarum rerum mutua confuetudine. Si ilium ftatum infpiciasjquem certc compleiftuntur Angeli,facile poteft intelligi canticum.

L^etitü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conferautem ad hunc ftatum régna mundi, Primiïm debebant Deiglo^

tti reÿù. riani illuftrare fed ferè ftmper defenderunt SC défendent idola, amp;nbsp;manifeftus eftcontemtus Dei in maxima parte regum:ut AIexandro,Antiocho,Cæfartgt; Caligula Sóc, Nee in terra faciunt pacem,quia fubinde noua bella,noui tumuh tus,nouæconfufiones omnibus ætatibus oriuntur, adeó ut non fine caufa dicat Plato, pacem inane nomen eftè, quod cur dicatur,gubernatores facile incelH’* gunt, qui ftiunt nihil eftè oei] quietis, Deinde ftmper manent in mundo in* ter principes óó in populo, odia,iniuriæ amp;nbsp;perpetuæ diftordiæ,

Poftremó nee lætitia eft ulla diuturna in hac uita, qua* obnoxia eft infini* tis calamitatibus,8d morti,amp; accédant pœriæ æternæ. Hæc Antithefis déclarât hymnum Angelorum,

rjfiatvsregni Quanquam autem commodifîîma 8«f maxime illuftris eft hæc interpre* ebrißiMJHrff'tatio de coniummatione regni Chrifti, tarnen quia id regnum in hac uita inco* atur,etiam ad Ecclefiam ante refurreftioncm accommodemus hunc hymnum» Eadem gloria Deo tribuendaeftin hac uita, etfinondum cernitur oculiscof* poralibus.Eadem pax amp;nbsp;lætitia erunt animis, fed interim incurrunt multa im* pedimenta,Magnæærumnæ foris,faciunt ne confpiciantur in animis ilia inco* ata bona, Denicp hoc futurum regnum,quod hîc incoatur,adhuc uelatum eft.

Idem fignifîcant hæ quæftiones,Quid adfert aduentus ChriftifQiiæ funt beneficia Euangelq f Quale regnum eft EcclefiæfHæc adfert Chriftus, ftu hæe beneficia diftribuit Euangelium, facit ut gloriam Dco tribuamus, ut fit pax in terra,ut homines uerè Iætentur,{cu habeant liera 8^ non peritura gaudia,

QHiigloriA ^T^Ribuere gloriam,eft tribuere potentiam,iàpicntiam,iufticiam, bonitatem ^ibu^Deo nbsp;nbsp;nbsp;80 mÜèricordiam : ut Epicurus non tribuit Deo gloriam, quia fingit nihil

cfle Deum,aut Deum ociofum efle.Nec Saul tribuit Deo gloriam,etfi enim in* dicat eftè Deum,8ó fèntit eum irafti peccatis : tarnen non ftatuit fibi ignofti, fn* sit Deum,amp; horribiliter ei iraftitur. Ergo nee ratio,nec lex fine Euanoelio tri* Buit gloriam Deo,

Vt igitur uer? tribuatur Deo gloria jneceftè fuit per Chriftu adferri ex nu Patris Euangelium, quo audito, tribuimus Deo miièricordiam, qudd uer^ nos recipiat,uerè remittat nobis peccata,curet nos, et uelit nobis reddere uitam acternam.Hïc igitur agnoftimus Deum non eftè ociofum,fêd iram ièntinius in O nbsp;nbsp;ö

pcrniuntia amp;nbsp;pccnis 5 8ó mifericordiam cernimus i'nremiflïone peccatorum, quam ut creditnusjfimul ftatui'mus uerê nos refpici, exaudirijcurahjiuuarijdc#: fendiab eo,

ïta gloria tribuitur Deo prorfus eadem, quæ tribuctur in uita æterna,fed Gloria bed tune erunt omnia illuftriora.Nunc impediunt ærumnæ foris,ne gloria confpi^ tribuitur nüc ciatun V ere pius circundatus à T urcis, etfi uidet maQnam eflè potentiam T ur

n r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ' cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, uitit tCtCrilA,

cicam oC Ipecies talis onertur oculis, quafi Deus nihil curet nos, tarnen retinet hancfêntentiam : Chriftus pro nobis crucifixus refuCcitâtus uerè eft filius Dei, nbsp;faluator nofter, propter hune Deus te recepit, te curat, óó in ætemum

Ac nunc quidem Ecclefia dilperfa eft, fubiecta cruci,iufto iudicio Dei, fed tarnen aliqua membra fèruabit Deus in hac uita, ctiamfi aliqua interfici 11« nit» Sic pius tribuit gloriam Deo,quód ad(ït,recipiat, curet, fit feruaturus,eti^s amfi externæ ærumnæ impediunt,quô minus adliuc ilia ccrnantur,amp; confpici* etur gloria fuo tempore*

Oä X in Ecclefia præfènti talis eft: inter Deum amp;nbsp;Ecclefiam pax eft,quia De«' nbsp;nbsp;‘EtcleftA

Eft item pax aduerfus hoftes eatenus, quôd cuftodem certuni habemus contra diabolum,amp; eius organa, amp;nbsp;feimus non pofte fæuire hoftem pro fua crudelita« tCjfed reprimJ cum à Chrifto,nec plus nocere,nifi quantum ei permittitur,ficut inquit Chriftus, Capilli capitis ueftri numerati funt ÔCc, Cum autem adhuc maneat mors corporis, mancant amp;nbsp;cæterac calamitates communes generis hus^ mani, amp;nbsp;diabolus non definat oppugnareEcclefiam, nondum pax confumma»« ta eft» Arcentur hoftes,etiamfi nondum funt prorfus opprefti, Sed erit integra pax,ciim Ecclefia poft refurreétionem ornabitur fua gloria»

L AE TITI A. Omnes homines quærunt aliquid ultimum in quo ac^: i^titia. quiefcunt,amp; quo uerè lætentur : Sicut auaro fummum bonum eft,quo uerè læ=« tatur, ingens acceftio pccuniæ, SC uerè dolet ingenti iaeftura. Ita Scipioni fumlt; mum bonum eft gloriofa uiftoria, hac maxime lætatur, amp;nbsp;contra maxime do^ leret,fi uinceretur» Hæc exempla monftrant,qualis fit hic affedt:us,quærens ali^= i quid ultimum, quo lætetur animus»

Sedfupra communes hominum affèdus, eft in Ecclefia, ut in Icremia, irt vera latititi Paulo,peculiaris aftè(ftu^,acquiefcere in Dco, feu lætari agnito Deo, quem feis tgt;‘orum, iintiam fe habere propiciumamp;cuftodem,quareeiuolentesamp;:lætiobtempcî: rant,amp; hac lætitia fuperant metum 8c mccrorem,quem adferunt pcricula cor^ poris,famæ aut rerum, ut cù m Laurentius iacet in craticula,tarnen retinet ma# gnitudinem animi acquiefeentis in Deo, quæ non poteft exiftere, nifi animus

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lætetur amp;nbsp;deleftetur Deo. Sic Dauid inquit,Patcr amp;nbsp;mater dereliquerunt me,

r Dominus autem fulcepit me,Item,Dedifti lætitiam in corde meo,à fructu frttlt; menti multiplicati ftint» Porrô fine Chrifti agnitione non poteft animus læta^* Lætitia ex ri in Deo,quia adhuc fugit iratum» Item, non feit placcre Deo obedientiam, in chrifii, tanta noftrainfirmitate» Sed illas priores partes Hymni comitatur lætitia» GLORIA, fîgnificat ueram noticiam Dei in Euangelio patefalt;ftam. P A X fignificat pacem cum D E 0,8C euftodiri à Dco, Ex his oritur lætitia amp;nbsp;uo* luntaria obedientia» nbsp;nbsp;Sed hæc lætitia in hac uita fæpè interturbatur magnis

terron'bus et ctoloribus,ex qiub.tamen elu(flatur,fèd poft banc ui'tâ en't integra , nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt autem intelliaas Hvmnum concionari de fummis bonis de uita

Cultui primi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iri'Ti

prlt;ecepti, tcrna,intuearis primum preceptum, prori us cnim compkxritur Hymnus pr^ cipua opera amp;nbsp;fummos cultus prim! praecepti, fti'licet ueram agnitionem Deb pacem cum Deo,id eft,credcre Deum efte reconciliatum propter Filium,amp; titiam,id eft,ueram Dilecftionem Dei» Hæc cum erunt conftimmata,erunt ipfa uita æterna»

Eft ergo Hymnus delcriptio beneficiorum Chrifti, ftu lumma Euangc** Iijjftu delcriptio regni æterni Ecclcfiæ,quod tarnen in bac uita incoatur»

Prætereaut Angeli funtpræcentores,ita Iciantomnes Paftores fe bunc Jlorum in Ec^ Hymnum debere Ecclelîæ præcinere,id eft,tradere uera dodrinam, qua agno* gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatur Dcus,annunciare pacem conlcientiæ,propter filium Dci, ôd cftè autores

pacis amp;nbsp;concordiæ in Ecclelîa, retinere etiam lætitiam conlcientiarum, id eftj cauere ne laucientur conlcientig uel perturbentur,qua re impeditur inuocatio» Impq doélores omnia membra conturbant. Prim»m,quia falfa dodrina lædit gloriam Dei»Deinde,turbat concordiam Ecclefiæ» Tertid, làuciat mentcs,n2 redè innocent Deumdub'us turbat in lècundo oradu,contendens de re non ne* ceflària,de tempore Pafcbatis» Dauid quanquam erat bonus dodor,ac rctinu* erat concordiam, tarnen contriftat bonos luo lcandalo,rapta alterius coniuge* Sint ergo intenti Dodores in bos tres gradus,ut uerè præcinant bymnum An* gelicum populo,ideft, ut uera doceant, pacem pijs conlcientijs annuncient, tu* ? eantur concordiam, amp;nbsp;caueant fcandala, ne quoquo modo fauciatis mentibus impediant inuocationem Dei,

QwitlMc uo Çlgoaplerunc^uocantur opera inulîtata»^Deofada,utteftenturaliquid nun* * ceturfignum. ciari diuinitus, ut refulèitatio Lazarierat opus^Deofadum,utteftaretur

Cbriftum uerè vquot;! Deo miftum eftè. An bocloco etiam fie intelboit fionum,cûni ait,inuenietis infantem in prxlèpiCAbas aliter figna intelliguntur» Hic fimplb ciftîmum eft dicere,quôd fignum uocet,non miraculum quod de narratione te* ftificetur, lèd remlt;|ua uclit agnolci bunc infantem, amp;nbsp;dilcerni à cætcris quafi dicat, Hic infans eft Meftîas, quem inuenietis pofitum in præfèpi,in falciolis ita dilcernitur infans à cæteris omnibus, quia Deus certo monftrari Cbriftum uoluit, uoluit feiri quis eftèt, ubi eftèt, quæ mater eftèt, Vult enim Deus extare certateftimoniatantæ reiin Ecclelîa»

Cæterùm iplè confpedus Angelorum erat fignum, id eft, miraculum te* ftificans de narratione. Difficile erat credere hune elle Meftîam,natum ex pau* percula muliere, ut igitur hoc crederetur, Paftores confirmantur re inufitata, confpedu Angelorum, lèd ut agnolcant amp;nbsp;difeernant infantem à cætcris, ad* -dunturcircumftantiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Cæterum hîc allegoria confideretur» Qiiôd iubet infante quærere in prp quidß nbsp;nbsp;nbsp;inuolutum fafciis, fignificat Meftîam quærendum eftè in didis Propheta*

rum,in iplopopulo legis, luntq^ duita Krophetarum talciæ,quibus cuolutis ai* picitur amp;nbsp;agnolèitur filius DEI» Cur credis FiIium DEI induiftè hu* manam naturam f Qiiia credis lèilum hoc uerbum,quod extatin Ecclelîa, elfe à Deo traditum, amp;nbsp;in hoc uerbo Deus promifit lè talem Meftîam milfu* rum eftè. Hæc confi:rmatio,hoc teftimonium toto pedore tenendum cft,quûd Deus clariftîmis teftimonijs oftendit lè tradidiftè hoc uerbû Prophetis,Chrifto amp;:Apogt;

tt ApoftoKsjÇl? fonat,et in hoe uerbo adfirmatur,talê eiïè meffiâjideô afTcntiris Teßinwnu

Omniaigitur miracula àprincipio,omniadilt;flaProphetarum,funtfi^ Vropre^Kw gna amp;nbsp;teftimonia de hoe Meflîâ, Hæ funt illæ fafciæ, quibus inuolutus eft,has de chrifio, uult nôs confiderare Deus, dédit teftimonium uerbo Moifi,amp; deinde aliorum prophetarum, qui omneseandem promiffîonem repetiuerunt, Efaias inquit, Paruulus natus eft nobis amp;c. Deus,pater uitæ æternæ. Micheas inquit,Egreh» fus eius ante initium mundi» Iohannes inquit, In principio erat uerbum. Ad* dunt etiam^cur datus fit: ut,Ecce agnus Dei,qui toi 1 it peccata mundi. Cum igi* tur nominantur fafciolæ, deduci nos ad talia dictafciamtis, quibus uerè inuo4 hita eft noticiâ Mefliæ, ÔC hæ fafciæ funt figna, id eft, teftimonia miranda de Meftia.

net totam Ecclefiam ut hoc btudium confidetandi teltimonia imitemur, rentis teftirtu Audiuerat mater ex paftoribus narrationem Angelorum ,Hanc conferebat ad dechrifl* eætera miracula quæ nôrat, collatione omhiitm confîrmabat fuam fidem* Rurfus amp;nbsp;lofeph expofuit Paftoribus miracula fibi nota,ut illorum fidem con^i firmareu Ita nos alere fidem 80 confirmare debemus collatione omnium ha^ rum rerum,di(ftorum Propheticorum miraculorum amp;nbsp;faeftorum, quæ narran tur fn Euangelio.Hæc meditatio utilis eft pfjs,ac lèmper accedat ultima cogita«: tio de caufis,non temerè, non fruftra tantam rem à Deo decretam eftè, ut Fili* us indueret huraanam naturam : longe fupra confpedium omnium creaturâc rum pofita eft caufarum magnitudo, funt enim caulæ, uera amp;nbsp;inenarrabilis ira Dei aduerfus peccatum, amp;nbsp;immenfa mifèricordia erga genus humanum,quod Deus condiderat,ut in eo celebraretur* Ideô totum perire noluitgt;

Qiiare agnofeamus uoluntatem Dei, amp;nbsp;ci gratias agamus,quôd Filium mifit,8ô ficut in Pfal.fcriptum eft,Ofculamini filium» Ita uera pietate eum am# pledamur, diftamus hune præcipuum cultum Dei elfe, inuocare Deum fidu* cia filqftatuamus uerè exaudiri fie inuocantes» Talibus exercittjs uult Deus in nobis ueram fidem accendi, 8^ hæc fides eft agnitio Meflîæ,quæ eft int^atio uitæ æternæ,ficut feriptum eft : Hæc eft uita æterna,ut agnofeant te eftè uerum Deum, 8c quem mififti lefum eftè Chriftum,

Tßoßquam confummati funt dies 0^0, nbsp;nbsp;circumetdereturpuer^ '})ocatum nome^

irt ceremcniji T rfiuperamus Ethiiicas ceremonias propter abfiirditatem,quód difeurrebant cüuerbo^Dei lup^rci pelliti,amp; alias* Plus uidetur abfiirditatis habere Circumeifio : Sed confidcrMdû primiim hîc difeamus, in ceremonqs diuinis non opus fine uerbo, lèd unà currt uerbo Dei confiderandum eflè, Ethnici habuerunt ritus fine ullo uerbo Dei,^ multæ gentes Circumcifionem retinuerunt fine uerbo Dei, ut Cokhi, Aegyn ptifiôô nunc Turcæ ludæi retinent.Sed opus fine uerbo Dei nihil eft,imó eit res damnata ^Deo, Hane regulam diligenter meminerimus de omnibus opt* ribus,quód uerbum requirendum fit,et ibi uoluntas Dei agnofccnda,poftea in opere fignificatio aliqua quærenda eft.

Promi^wnes FApus fùbinde inftaurauit collapfàm dodrinam fuarum promiffionum, au h u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^æj. inftaurati'o efïèt illuftrior gt;nbsp;noua fena inftituta funt. Et gencralittf

facramentum propric diólumjcft fignum promiflæ reconciliationis, Quæren* da eft Jgi'tui- promififio addi'ta Cignis^.

Duæ autem traditæ funt promifiiones Abrahæ, Altera de reconciliation ne,Altera de cauia reconciliationiS, uidelicet de femine, in quo benedicentur 0» mnes gentes, Hæ promiffîones coniungendæ finit: Ero Deus corum. Item ii^ (èmine tuo benedicentur omnes gentes, Harum promiftîonum nota fuit iÜâ circumcifiojinftituta in ilia parte corporisjUt de uenturo fimine admoneret cif cumcifbs,

Cjrf««c»/îoï7ST igitur Circumeifio Sacramentum additis promiflionibus, uidelictt) ^u»re futrit •E-'proniiftîone reconciliationisjamp;^ promiflione lèminis. Nam promiftîo tertf) pcrMttntufft, nbsp;nbsp;regni fiu politiæ, data eft propter fernen, Oportuït enim certum eflè popn^

lum,!!! quo faluator nafceretur,Èt propter bas promiflîones Circumeifio ad^^^ rebat gratiam, quia Deus inquit, Ero Deus eorum, Hinc poteft intelligi uef^ fuiiîè Sacramentum, ôT aduiti admoniti hoc figno,fide intuebantur promiftîo^ nem gratiæ,amp;^ uenturi laluatoris, Hac fide placebant Dco,ôô inuocabant eum* Hæc fides Só inuocatio funt fiimnii cultus,ignoti carnalibus iudici)s,quos pq præftabant admoniti perCircumcifionem,etiamfîopusipfumuidebatui' impqs abfiirdum, Erat autem gratum pignus, Ô(S infîgne teftimonium his,qu^ inde ftatuebant Deum propicium elle.

ce f^Mnia Opera ceremonialia moralia,funt Symbola,8ó imagines præcipu? rc,cir^ '^carum rerum quæ in promiflionibus fignificantur ; Deinde accedunc fumcifionis. aliæfignificationesrerumcceleftium. Et quidem ea,quæ propriè Sacramento dicuntur,præcipuèfunt Hgna uoluntatis Dei erga nos,propofitæin promiflio^ nibus.Poftea poflùnt addi aliæ fignificationes,

Circumeifio CircumciQo igitur principaliter fi'gnificabat promiflam reconciliation nem,quia Deus dicit, Ero Deus eorum : amp;nbsp;locus admonebat de caufa recontin crjtinipcc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia enim fuit promiflum Ièmen,in quo benedicerentur omnes genn

tesjdeo illi parti corporis additum eft fignum,Hæc fuit præcipua fignificatio* Sed ad hanc accedunt aliae, quia præciditur particula â membro generatin oniSj

CHfJilSTI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5

onis, fîgnifîcabatiir hanc naturam lapfam efTe, nunc dcflinatam 'morti SC hanc pelliculam abtjciendam eflè» Sed tarnen uenturum fernen, quod fublata maledi Aione redditiirum eflèt nouam Sc æternam naturam Sf ui'tam» Hgc fam (fli uidebant tanquam piéta eflè in hac imagine.

Accedebant amp;nbsp;aliæ admonitiones, mundus mifèrrimè contaminât eas partes,Sc generatione abutitur,Deus econtra in hac ipfa parte poRiit notam,ut cogitemus Deum ueUe,ut hæc membra fint fanda,8c (andè utamur generation ne.

Nobis Baptifmus præcipuè fi'gnifîcat reconciliationem in promiffionc B^ptifmißgni propofîtam.’Sed poftea multa monet imago.Mergimur,ut peccatum abluatur/*'^“^'*quot;quot;’ merfione,uidelicet morte Chrifti,8c nos inferti morti Chrifti mortificemur,8C omnibus procellis obruamur: Sed refurgimus 8^ cmcrgimus cum Chrifto. Sic coena Domini precipue pignus eft reconciliationis, led imago ipfa teftatur nos caM Domt» cffici membra Chrifti.Item,nos mutuó membra efle unius corporis.Sic 8c. mo* ni, ralia. uoluit Chriftus efle Symbola,remittite,8c remittetur uobis. Amor paren* tum erga liberos eft sopyH diuinitus indita humano pedori, ÔC imago amoris Deierga nos.

OLaccbat filius Dei etiam fine Circumcifione, nec tenebatur ilia lege î Si quis no fuerit circucifus, eradicabitur. Sed ficut uniuerfaliter Chriftus uoluit efle

fubiedus legi, (ic etiam circumcidendus erat. Et concurrunt multæ caufæ,Von luit extare teftimonium, quód natus eftèt ex pofteris Abrahæ in hoe populo, qudd eflèt huius Ecclefiæ fbcius 8C membrum:Sed præcipua caufà eft,fubiedio fub legem, quæ non eft intelligenda tantum ciuiliter, quód uoluerit efîè obfè* v quens ciuis, fedfubiedio fub legem in ilia perfona, quæ non erat debitrix,finn chrißuf pro gulare beneficium fignificat, ad nos pertinens. Eft enim fîibiedus legi pro no* nobii frbie» bis,uidelicet, non tantum offices legalibus, fèd etiam maledidioni SC poenæ, quam nos eramus meriti, ut fieret hoftia pro nobis,placans patrem, 8c liberans nos â maledidione legis, Ita circumeidi Chriftum,fîgnificabat eum fubri'ci legi pro nobis,cum ipfè non eflèt debitor, ÔC iam obligari ad mortem pro nobis,

Hæc beneficia agnofeere, intelligere amp;nbsp;celebrare difeamus, uidelicet nos redemtos eflè â maledidione legis, hoc eft, ab ira Dei propter Filium legi ftib* iedum,Sc hac fide Deum inuocemus,et ei obediamus: Difeamus item hanc ue* terem naturam lapfam,amputatam, ÔC præcifam eflè, ÔC promiflam nouam ÔC perpetuam naturam ÖCuitam.

nAtus ejfit lefius in 'Bethlehem ludte in diebux Herodis regü^ Ecce Mat ^i ab Oriente '})enerunt lerofiolymamj dicentes^ Ebi eîl qui natus eîl rex luddorum ?

Àuiiens autem Herodes rex^ turbatus eît, omnis lerofoljma cum illo. Et con» ÿ^e^Ans omnes principes fineerdotum (^ficribas populificifettabatur ab eis, lgt;bi Cbrifius naficereturfAt iUi dixerunt ei,In Bethlehem lud^e^e. Sic enim ficriptum eil per Bro^he^ tarn. Et tu Bethlehem term Iula,nequaquam minima es in prtncipibusluda, Ex te enim

Tunc Her odes clam ÿgt;ocatû Ma^is^ diligenter didicit ah eis tempusßetlne qud äp* paruerat, lt;isr mittens illos in 'Eethlehemi dixit^ Ite nbsp;nbsp;exquirite diligenter depuero )

Qiu cum audiJJentregemjabierunt. Et ecceßella)quaml)ideränt in Oriente^ ante* cedebat eos^ dum lieniens fiaret fupra l)bi erat puer. Tidentes autem fiellamgaiill^ /iintgaudio magno lialde. Et intrantes domumy inueneruntpuerum cum Maria mattt eiuSfiiy prod dentes adorauerunt eum^Et apertis thefauris fuis^obtulerunt ei munera,/f(* rumjThus Mjrrham. Et oraculo admoniti inJ'omnisjne redirent ad Herodem per àlt am liiam reuerfi funt in regionemfuam.

Ill, Teftimonium Prophetæde loco,Et locusnomi'natuseft, de tempore etiam nosconfirmet,qu0d ui'delicet ftant^ politia huius populi, ucnire Chriftum oportuerit,

TeßitneiMde ÇAepe dicimus diflimilitudinem obferuandam edc imperiorum,8ó Ecclefîa?» chrijio. nbsp;nbsp;nbsp;‘^AIexandri uicfloriæ confpiciuntur omnium oculis,86 omnium gentium teftlt;

monia habcnt: Sed res, quæ geruntur in Ecclefia,non fic incurrunt in oculos,5lt;^ tarnen oportet eile certa teftimonia.

Quan^ igitur non omnes norant ibinatum efle Meiliamjtamen mul« funt teftimonia propofita,ut fides fit certa. Mater icit ft uirginem peperifft, lo^ ftph audit idem ex Angelis : Nunciant Angeli Paftoribus, natum eift Meflï^ stellte teflimo am: Nunc ftella monet magos, qui poftea erant teftesnati Meftîæ, Nec refett utrum ftella noua,aut Angelus fuerit, ut Chryfoftomus intelligit. nbsp;nbsp;Ita deingt;

ceps reliqua teftimonia confideranda funt, ut fidem noftram confirmemus, SI certó ftiamus exhibitum elft Meftîam,amp; hune elft ftluatoremj^ faefturum ea, quæ promifit, exauditurum nos SCc.

A Æ Ägi proprie dicebantur Perftrum lacerdotes,quos necelft eft aliquam ha^ •*’^^buiftède uenturofaluatoredotftrmam: Alioquienim curin ludæa quægt; rerent Regem,quam ftiebant oppreftam elft miftra ftruitutef Arbitror auteffl fuifte reliquias Ecclefiæ Danielis, qui fuit præfecftus Perfiæ: ac fuiftèpios, qua* les plurimi erant inter gentes, qui inuocabant Deum fide promifïîonum tradi* tarum populo Ifrael, etiamficeremonfis non onerabantur, Sciebant autem ex Daniele etiam circiter ea tempora uenturum elft Meflîam.

Sfn^, Eftlt;5 hoc exemplum infigne teftimonium, qudd Euangelium ad gentes pertineat. Et cum de uocatione gentium dicitur, fimul comprehenditurhæc do(ftrina,quôd gratis, non propter legem donetur remiflio peccatorum. Hæc confolatio fimul ueniat in mentem.

W'Tile teftimom'um eft ad refutandos hoe tempore ludæos, Oportuit nâfci Tcyiimo;. ’ Chriftum in Bethlehem, Ergo necefle eft cum ueniflè iam, quia oportuit eum ftante politia illa nafci, quam Deus funditus deleuit, ut teftetur ueniflè Chriftum, O mira Dei confilia^excidium Ïudaicum confirmât pios^SC conuin« cit ludæorum pertinaciam»

Eft autem Sd hoe obferuandum in dido Micheæ quód de utraeç natura Tc/iinw»/«);: in Chrifto concionatur,dicit: ducem uenturum eflè ex Bethlehem^id de natiui=s de utraq^ no.^^ täte ex uirgine dicitur. Deinde addit,Egreflus cius ante initium mundi. Hïc tos ftatur eum eflè natum ex Patre ante initium mundi Jam hïc dicendum eft,quasä lis fit dux,qui liberatjuidelicet, â ueris malis,à peccato,ab ira Dei,amp; â morte terna ; Et hanc liberationem uerbö fuo effi'cit in credentibus, non propter non ftram dignitatem, Hæc cogitanda funt hoe loco.

quot;^Ato Chrifto ftatim metuunt mutationem regni Herodes amp;nbsp;Pharifæi, Ideó slt;lt;»gu!«ilt;rw conantur eum tollerc.Et diligenter hïc confidcranda eft fimulatio, Siefems

“KJ[ Agi agnofcunt hunc infantem eflè Meflïam, quia haud dubiê fuerunt tan ■* -^les, quales fupra defcripfi, dilcipuli Prophetarum, qui tentierunt dodri-nam de future Meflïa,ficut hæc dodrina late toto orbe terrarum fparfa fuit.Et iam Hierofolymis audierant uaticinitim Micheæ, quo etiam confirmati funt, Nee dubium eft, quin de talibus fcripturis multa cum lofcphjZachariajSó relin quo fodalitio ibi contulerint,

Porró hoe totum exemplum eft illuftris pidura Ecclefie,qualis fit5in qui» Piéfurd' uer^ bus periculis uerfetur, quomodo defendatur, amp;nbsp;alatur, non humanis confilrjs, fed Deo gubernante, Ecclefia eft ccctus paucorum difperfus, Mariæ, lofeph, Zachariæ5Elifabeth,Simeonis,AnnæjPaftorum,Magorum58lt; fimilium,cum interim fibi titulum fumerent Pontifices, 8ó alq imprj cum uerbo Dei heiligen ranteSjCum Ecclefia tantum ibi fit,ubi eft uerbum Dei. Hoftes funt Herodes SC ' Pontifices, 8lt; defenditur hæc Ecclefia aduerfiis Herodem, alitur muneribus Magorum, HïcDeus mirabili modoferuatEcclefiam,ctiam in hacuita,Sicut inquit Pfalmus, Non uidi iuftum derelidum in fame,amp;rc.

AÆ Agioffèrunt Aurum,Thus,Myrrham,inbis eftpulcra fi^nificatio,quann ^quam prius confiderandum eft beneficium corporale,cjuod Deus munere oblato à Magis uoluerit curareuidum matri amp;nbsp;puero.Quia Deus uult fuftenn tari Ecclefias liberalitate aliquorum piorüm principum aut locupletu.Et quod hæc beneficia magni æftimet Chriftus,teftatur ipftj ciïm dicit, Quodcunq fen ciftis uni ex minimis meis,mihi feciftis. Item j Qui dederit alicui potum aquæ

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S) 0 M IJX I C I. V 0 Ô T

fri'oi'dæin nomine meoSTc» Sic amp;nbsp;Paulus dulcifîîmèoratfas agit Philemonij - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodexceperitamp;iuuent pauperes amp;nbsp;egentes miniftros, Refeda lunt i'nquit,

Rtlegorid tnu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aurum regulariter lïgnificat puram dovtrinam fidei .Si'cut in PIalm:Lex

nernin, '' tua ficut aurum puriflïmum. Thus fignificat inuocationem5amp; confeflioneni» Myrrhacrucem afflicTtiones, quælequuntur confelîîonem*

Hæc munera nos quoc^ debemus offèrre Chrifto. Primus cultusjcft ftu* dium do(fî:rinæ,amp; fides. Secundus eft inuocatio. Nam fic uere coliturjuon cum ipfi damns,fed cum ab eó petimus.Sed inuocari debet fide,id eft,fiducia media* ton's Chrifti,non propter noftra merita.Poftea ftquuntur affli(ftiones,non tan tirni corporales, fed etiam diaboli infidiæ» Et Deus unit Ecclefiam fubieótani eflè afflidionibusjUt in his exerceatur fides»

t? T ihant parentes eins (juotannii in lerufalentjin die feflo ^afchæ, Et cum fallus ejjèt ^annorum duodecim y afcendenttbus illis lerofoljmam fècundum con/iietudinem fejîi) confummatisi^ diebus cum redirent illit remanfitpuer lefus in lerufalemiftsrnon co^no* ueruntparentes eius. Exißimantes autem eum ejjè in comitatU}'})enerunt iter dieitlt;(srt^^ quirebant eum mter co^natosjisr inter notos^Et non inuenientes eumtre^reßifunt in le* rufaleni) requirentes eum^ Et faEîum eît poïl triduumy inuenerunt ilium in Templo fe* dentem tn medio doElorumy 6^ audientem illosj (sr interrogantem eos^ Stupebant autetn omneS) qui eum audiebantßper intelli^entia redponßs eius^

Et 'i)identes eumßupebant, Et dixit mater eius ad ilium, Eilt, quid fecifli nolii fiel Eece pater tuus ego dolentes qutcrebamus te. Et ait adillos : Quideît quod nie quiCrebatisl ISlefciebatistquod in his^qudcEatris mei funt^oportet me ejjel E.t tpfi non in* tellexerunt Ijerbum quodlocutus eîi ets. Et defeendit cum eisy '})enit 'N.a:^retbt lÿ erat fubditus illis, Mater autem eius conferuabat omnia Ijerba hæc in corde fuo, Et lejus profeiebatfapientia lt;etate,(^gratia apud S)eum ((s' homines,

p Xemplum de feruandis ceremonqs diuinitus inftitutis. Maria, loieph amp;nbsp;Ie* ad Paftha, tametfi erant iufti,nec pro ieft habebant opus hac di* fciplina, fed præbent exemplum, ut diftamus ceremonias feruandas efle, qua; profunt ad conieruationem minifterij,tum ut ipfi difcamus,tiïm ut alrj inuiten# tur, amp;nbsp;propagetur Euangelium»

DIIIus inconfultis parentibus manet in Templo,amp; confert cum dodloribus de h. ' nbsp;nbsp;nbsp;dodn'na5baud dubièdifputans de regnoMeflîæ, quodipfi arbitrabantuf

fore mundanum, Sd reprehendens errorem corum de cultibus, quos putabant eiïe lufticiam.

Vando hcet filqs detrccftare autoritatem parcntum f Refpondco,Manda* Dd anteferendum cft uoluntad parcntuirijUt Chriftus inquiÉ,Si quis patretn

ETITHATSLIA^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29

pattern aut matrem plus diligit quam me, non eft me dignus. Vt quando pa^ rentes prohibent ftudiUm ueræ docftrinæ, confeffîonem,coniugium. Rurfus extra hunc cafum debetur obedientia parentibus, Vt hic ^Chriftus redit do^ mum cum parentibusjabfoluto uocationis officio,

FAE negligentia amp;nbsp;dolore Mariæ, Mundus non intelligit eflè pcccata,nifi ex^ ■*~^terna ciuilia peccata. Non agnolcit quantum malum fit naturalis infirmi^ negligentia tas, amp;nbsp;negligentia in quocunq mandato Dei, Sed fandti intelligunt magnitu^ ftnilorum * dinem huius interioris imbecillitatis, amp;nbsp;fæpè experiuntur ingentes pocnas fca qui leuem negligentiam, ut uidetur, Et magnitudo calamitatum, quibus præ* ci pue opprefïî funt fanóti, coarguit conuincit eos, quod adhuc circumferant pcccatum,amp; quidem in illis calamitatibus agnofcunt fuauiciajlecuritatem, nc# gligentiam, diffidentiam amp;c,

Ita hîc Maria agnouit luam negligentiam, cogitabat fibi præcipuè marilt; nbsp;nbsp;nbsp;mgens

datam eflè cuftodiam huius filif, fèeflè oblitam ofFicij fui, conferebat fe cum E^ ‘ioior fiat ua, quæ antca perdiderat genus humanum, nunc ipfa cogitat fe alteram Euam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

eflè quæ amiflo Filio, rurfus perdiderit genus humanum, cogitauit omnia racufa, quibus Deus ipfam ad curam huius Filrj excitauerat. Cum igitur uidelt;! ret quantum peccatum eflèt hæc negligentia, necéflè eft fuiflè ingentes dolores toto triduo,quorum magnitudinem nemo hominum intelligit,

Hic igitur difcamus, qualia fint peccata fanètorum, nee extenuemus uicijs urn naturalis infirmitatis aut negligèntiæ. Sicut magnitudo calamitatum mo# nere nos debebat, ne id extenuaremus. Eft autem in fingulis fandis multiplex negligentia, quæ poftea etiam accerfit ingentes ærumnas,

^Hriftus inuenitur in Templo, id eft, in minifterio, Quo fignificatum eft, ebriflm ^^quærendum eflè Chriftum apud Ecclefiam, Ecclefiam audiendamcflx,fed’'^'^“*‘^ W' iudicandam eflè ex minifterio, hoc eft, ex uerbo Dei, Illa demum eft Ecclefia,”*^'”®* quæ habet minifterium uerbi Dei,amp; uerbo monftrante,reperitur Chriftus,

Chriftus officio uocationis abfoluto domum redit cum parentibus, ita obedientia ’ meminerimus amp;nbsp;nobis præcipi,ut obediamus parentibus,fed ita ut antefe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'*’

ramus mandatum Dei, iuxta uocationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rentibM,

Vomodo proficit filius Dei Refpondeo, In omnibus fandis dona fiunt profeHut ßUi '^-^ilIuftriora,ÔC excitatiora ufu,ficut econtra fiunt lauguidiora,amp; extinguun Det. tur negligcntia,ut parabola de Talento docet. Et Paulus inquit ad Tim, Exci^ ta donum quod tibi eft collatum 8óc, Habebant Apoftoli donum linguarum, fed id alebant ledione èc exercitatione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

Hæc exempla nos quot^ hortentur ad intentionem amp;nbsp;curam, amp;nbsp;ad exercitationem in omnibus donis fpiritualibus, hoc eft, in ftudrjs amp;nbsp;coercendis prauis cupiditatibus, in excitandis bonis motibus, in* uocatione amp;nbsp;alqs.

—— - nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

T7Tdietertia nu^titie fallcefunt in Cana Galtleaj'isrerat mater lefii ibi.J^ocatusell ^tem lefus nbsp;nbsp;dtfctpulieius ad nuptiai.Et déficiente Ytnofiicit mater lefiu ad euTtn^

JEinumnon habent, S)ictt ei lefus Qtfid mibi tecum elt mulier ? TSIondum 'ïfenitboti mea,T)icit mater eius minifirisy Quodcun^ dixerit l)obisyfacite. Erant autem ibi lafidtlt;i hydriafiexypojitie fecundum purificationem Iudlt;eorumy capientes En^ulæ metretas binsi 1)^ ternas.

S)icit eis TefuSy Impiété hj/drias aquay impleuerunt eets nbsp;nbsp;nbsp;adfiummunty Et

cit eiSyHauritenuncylt;i^fertearchitriclinoyEt tulerunt.Cùmautem^ufiajfitarchitriclt* nus arjuam '})inumfiaEamylt;is-nonfciret '})nde effetymim/iri autem fciebanty(jui haufenX»^ aquamy l)ocat Sfonfum archttricltnusylt;(j^ dicit eiy Omnis homoprtmùm bonum Ifinump»/ nitylt;i^ cum inebriatifuerinty tunc id quod detenus elty Tu feruafii bonum luinum ifqut nunc.

Hoc fecit initiumfi^orum lefus in Cana GaUlrelt;ey ((jr manifefiauit^loriamfuaw^ Its* crediderunt in eum dtfcipuli eius.

Probibitio ÎL ^TEceiÏe eft hominibus proponi mandata Dei de prohibitis libidinibus, SI bidmum, i gt;nbsp;hornbilem iramjqua Deus pr^cipue punit prohibitas libidines. Sicut in=* quit Paulus, Scortatores,adulteri non poftidebunt regnum Dei, ItemJ Ebræos, de caftitate. Sine hac nemo Deum uidebit, ItemjFornicatores Sgt;C adul^ teros iudicabit. Deus.

Pcertz libidi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pœnæ cogitentur in populo Dei,amp;: inter gentes. Multæ enim magn^f

num, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clades,bclla èC uaftationes ortæ funt ex libidinibus. Diluurj caula fuerunt libi^

dines', poft diluuium deletionis Sodqmorum. Num. 2 V. cap. occifa 2 4. millia propter ftupra, Poftea uerd tota tribus Beniamin deleta eft propter uiolatam Sacerdotis uxorem,Item,Dauid dedit graüiflîmas pocnas adulterij.

Hiftoriæ gentium plurimæ funt. Troia euerfa eft, Romæ reges expulfj Athenis interfefti filq Pififtrati. Philippus Macedo interfedhis eft propter bidines. Perijt 80 Alexander inter uoluptates. Lacedæmonij deleti hint,cum quidam ftupraftent filias holpitis,8ó poftea interfeciflent. Thebanæ calamita** tes ctiam dicuntur ortæ propter raptum Chryfippi. Et Ariftoteles plurimæ exempla collcgit in politicis, quibus admonet,mutatas efle Relpub. propter li^ bidines. Et natura qtió magis decrefeit, eó fît imbecillior. Ideó remedium diuilt;* nitus propofitum magnifaciendum amp;nbsp;amandum eft, amp;nbsp;fugiendæ cauiæ turpiî* tudinis.

Etft autem magnum onus eft liberi uxor, ut dicitur, /xEyaA« rupaw'ç Wf’ cffTiri^^'^pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^otum coniugium multiplicia habet impedimenta, amp;nbsp;multas ac*

pter uiandM rumnas miierias^tamcn ordinationi Deiparcndum cft. Non dilputemus dc libidiufs. nbsp;nbsp;fuauitate huius generis uitæ, led meminerimus eftè neceftàrium,propter man^

gitcmüs quæ fit caufa difBcultatis,{aïic€t peccatum originisjôé tyratinis di'abo* lijqui auget calaini'tates, opponamus confolati'onem,

Vm difficultates coniugfj fintpœnæ peccati originis, èC in his diabolus nbsp;nbsp;nbsp;confblaiiones

^^erceat iuam fæuitiam,fciamus tarnen Deum non permittere diabolo, ut or== contrd diffi, dinationem diuinam prorfiis deleat, ficut conatiir, Âdeft igitur Deus,8ô con^^ ièruatconiugium, 80 ut cætcræ afflicfiiones in uita, ica. maxime coniugium fit pijs fchola exercendæ fideï,inuocationis, confefiîonis, obedientiæ, diledîionis erga cæteros homines,amp; erga Rcinpub« Quia coniugium implicat homines negocijs,parentes cupiunt tradere pofteris Ecclefiam Rempub^ Ided multd magis afficiuntur cura Reipub.êC Ecclefiæ qu^m cæteri,qui nec liberos,nec co# iuges habent,nifi fint fummi uiri,ut Chriftus,Elias,Paulus»Et eft pietas in tellis# gere,quôd Deus ita deuinxerit inter iè homines, ut habeamus materiam cxer# cendæ fidei,8ô diledionis»

Item pios opus ipfum generationis, de creatione admonet, amp;nbsp;de prælèn#^ tia Dei,mirabiliter formantis fœtum,impertientis uitam. Item, eft immanis, qui non uult alteram partem generis humani conlèruare»

His igitur qui pie in matrimonio uerlàntur, hîc promittitur confolatio, cnm Chriftus donat uinum fponfo, id eft, toto tempore coniugq adiuuat eos, dcpcllit diabolum,à quo præcipuè augentur ærumnæ coniugales,

Proponamus igitur nobis neceflîtatem amp;nbsp;mandatum Dei de coniugio, Itcm,comminationes depœnis libidinum, Cogitemus ÔC confolationes coniuï! gibus propofitas, quôd Deus defendat fuam ordinationem, qudd Chriftus de# pellat diabolum, quÔd uelit coniugium eflè Icholam exercendæ fidei, inuocati# onis amp;nbsp;diledlionis»

IN periculis, humano afîèdu citô liberari cupimus,Ièdinterdum differtur au# aiîjdfn^ ■*xilium,ut quafireiédli uideamur,ibi diftamus non defîcere fide,etiam c«m no dafiJes ciw ftatim exaudimur, ficut monet Chriftus in Parabola de indice tarde uindican# diffirtur te.Eius rei hîc propofita eft imago,Maria petit autoritäre materna,ut Filius ui num cffîciat, fed ille reijcit matrem, uidelicet admonens eam,hæc mandata non pertinereadmaternumofficium,amp;:fenon uelleeaquæ ad ipfiusuocationem pertinent, gubernari affedibus humanis, Et tarnen poftea facit quod ilia peti#

Difcamus igitur in inuocatione utrunq?, non defatigari, fcilicct cum dif# fertur auxilium, Só expedare ac petere auxilium, quia Deus requirit utrunq^, obedientiam in afflidionibus, amp;nbsp;inuocationem.

Oldura eft Ecclefiæ, quæ célébrât nuptiale conuiuium, ctim docet Slt;r confite# ïnnuptiaUfd» tur Euangelium, Et quia accedunt ingcntes afflidiones amp;nbsp;ingen# quot;° tia pericula, uidentur negligi â Iponib, imó ipfa Ecclefia ciim inuocat uidetur reieda eftè,uidetur non

äutem defcendijjèt de monteifecut^e funt eum turbte muitje, Et ecce Le^rofui ygt;eniènS}adorcibat eutn^dicensj Domine,ß Ijis,potes me mundare. Et extendens rnA* num lefus,teti^it eum, dicens, Eoio, mundus eflo, Et confeßim eß mundata lepra eius» Et ait illi le/usß^ide nemini dixeris,fed '})ade,oßende te ipfum Sacerdoti, nbsp;nbsp;oßer

Cum autem intro'ßßet lef us Capernaum, acceßit ad eum Centurio, rouans eum O' dicens,Domine,puer meus iacet in domo paralytic us,^^rauiter torquetur. Et ait leßh Ego Ijeniam curabo eum. Et relfondensCenturio,ait, D OMlü E, nonfumdi* gnus, '})t intres fub tellum meum, fed tantum die Verbum, nbsp;nbsp;fanabitur puer meus,lSiati^

isr ego homoßim fub poteßate conßttutus, habens fub me milites, O- dico huic 'loade, O yadit,^^' alteri 'ygt;eni,i'j yenit,i(sr feruo meo,fac hoc,lt;Or facit,Audiens autem leßis mit(^* tus eli,i^ fequentibus dixit i Amen dico '})obis, non inuent tantam ßdem in Ifra 'él. Dd’^ autem 'ïiobis, quod multi ab'Oriente ([S' Occidente l^enient, Cr recumbent cum Abrahaint Ifaac Iacob in regno ccdorum,filq autem regnt etjcientur in tenebras exterioreh Ibi erit ploratus ^tfrßrtdor dentium. Et dixit le fus Centurioni,Eade,ifrßeut credidißh fiat tibi, Etfanatus eit puer eius in illa hora,

De ^nirdcuïis CEmper de miraculis tenendaeft regula,Primûm5quôd teftentur bunc dodtO '^nd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milTum eflè,Ideo^ habet Ecclefia multa peculiaria miracub)

’ ut refurreélionem mortuorum amp;c, ut certi fimus Euangelium uerè â Deo tra^ ditum efîè.His teftimonijs noftram fidem confirmemus.

Deinde miracula funt exempla promiflîonum. Sic uult nobis opitulari fi* lius Dei,amp; femper adeft nobis, ficut illos iuuabat,amp; in noftris ærumnis confu* gere ad eum,petere ab eo auxilium, fide eum inuocare debemus.

Et femper referantur miracula ad banc regulam: Filius DEI apparuJtj ut deftrueret opera diaboli, Chriftus tollit peccatum amp;nbsp;peccati effè(fius,mot'* tem 55 alias ærumnas, famem, morbos, excidia, bella, Sed ficut corpot* Chriftialia tempora fuerunt mitiora, alia fæuiora, ut tempore crucifixioniS) ita Ecclefia alias magis, alias minus tranquilla eft, Nunc extremum tem*

pus cft, quod triftiffîmum eft : fed tarnen habemus banc confolationem quôd Daniel inquit: T une ftabit dux magnus pro filqs populi fui Jam igitur exerce=s amus fidem, amp;nbsp;inuocemus ducem Chriftum.

ÎN omniinuocatione debet adeflè fides generalis,quæ credat remiffionem peciî De fide în pé* ■*^catorum ÔC placere Deo noftras preces, nec irritas elfe : Sed de rebus, quæ pe# tuntur,difcrimen eft. De promiffîone gratiæ eft mandatum,ut nominatim ti* bi banc rem tribui credas,ut Paulus inquit Rom.4.Credenti autem imputatur fides ad iufticiam^ Nam de gratia Deus expreffit uoluntatem fuam, amp;nbsp;addidit mandatum,utfîngulicredamus promilfionigratiæ,amp; hæcfideseft obedire Deo in hac inuocatione»

De corporalibus uerô feiendum eft, ÔC aliam obedientiam requin*, ut uis: De petition« delicet parati fîmus ad obedientiam, fi Deus uelit nos diutius exerceri, amp;nbsp;ta^; men fides in genere ftatuat Deum uelle peti corporalia,ut conferuet Ecclefiam, CGConomias,amp;2 politias elfe opera Dei, effe Deo curæ,ÔC Deum uelle nos in bis tuendis exercere fidem amp;nbsp;inuocationem» Et cum in bis obtemperamus uocati^: oni, non dubitemus quin Deus nobis opituletur, ficut bïc in Centurione appa# ret, qui laborans pro miniftro exauditur*

AdEeramus igitur in petitione cbrporalium fidem remiffîonis peccatOi= rum^ fidem intuentem promiffionem beneficiorum corporalium, quod Deus ‘ Ecclefiam,politiam, oeconomiam conferuare uelit,quód uelit harum conferuas« tionem fe peti : Sed quia non expreffît uoluntatem fuam, quomodo corporals lia beneficia fingulis daturus fit, amp;nbsp;requiritur obedientia noftra in affliftion^ bus: Ideô addita eft conditio: Si uis*Sic Dauid petit,Si Dominus uolet,reduGet me, Et tarnen fciamus, preces non elfe irritas, quia Deus etiam corporalia dat, ut conferuet Ecclefiam, politias,amp; ccconomias»

1 Ex dicit immundiciem efle,attingcre leprofum: Sed Chriftus,ut ièruet pro^ nbsp;nbsp;nbsp;cererM»

^ximum, negligit banc legem, iuxta regulam, Mifericordiam uoto magis quam facrificium. Sic Nlaccabæi in fabbato dimicarunt* HÏcgradusoperum „jj’ difcendi funt, ÔC uidendum qui alijs cedant. '

Iffio ad Sacerdotes, eft commendatio minifterrj, qtfos mundat Deus, bos nd Sd* ’ -^uult audire Euangelium fonans in Ecclefia. Et quidem iubet dari munus, cerdotes pro» quia Chriftus uult conièruari minifterium noftris collationibus. Et additur, quod mandauit Moifes in teftimonium ipfis. Phrafis eft Ebraica, quafi dicat, quod conftituit Moifes ius facerdotibus, T eftimonium enim fæpè fignificat le* gem,feu ius. Et Chriftus uult comprobatum hoc ius, ut doceat nos de confer* iiando minifterio. Hæc eft fimpliciflima interpretatio. Alq aliter enarrant: in teftimonium illis,id eft, ut tota lex eft teftimonium de Chrifto, ita ÔÔ in hoc ca* fu facerdotes debebant teftari hunc elfe Meiriam,qui hos fanauerat.

^Enturionis exemplum continet dodrinam de pœnitentia amp;nbsp;de fide,8lt;: per* ^fpicuè docet, fidem non niti propria dignitate, Ideó primûm fatetur le elfe indignum, £lt; tarnen petit beneficium» nbsp;nbsp;nbsp;SR amp;nbsp;nos uera pœnitentia agno*

agnofcamus i'ndignitatem noftram, excitemus nos ad miiocandum fiïiuni Dei.Si incidant dubitationes de modo liberationis, fuftentcmus nos uerbo, modum Deo permittamus, ficut facit bic Centurio, contentus eft uerbo fiæ5amp; quidem prædicat potentiam uerbi Chrifti creaturis imperantem.Quat^ agnofcit in Chrifto potentiam à Deo datam, Sgt;C fèntit eflè MefTiam promif^ fum*

Ven cuitu's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Via Cbriftus laudatfîdem Centurion is, hortatur nos ad fimilia exercitie

piorum. nbsp;nbsp;nbsp;^“^fidei.Nam hi funt ueri cultus Dei,ut: Inuoca me in die tribulationis,amp; ed

chrifluf ap^ F^Euocatione gentium diólum eft fuprà de Magis, Eft^ hîc edam excm^ probat Centu ^-^pïum,quód iufticia Chriftiana non fit in externa obieruatione rituum,Se^ rwtwm gentu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motibus timoris fidei, Nam etfi centurio non eft ludæus,fic in eo,ut

emztr ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homine militari,nihil eft ipeciofum, Tamen Chriftus opponiteum ludæis,

qui habebant gloriam iufticiæ legis. Ita exæquat ludæos amp;nbsp;gentcs,nec proptef externam diuerfitatem rituum facit diicrimen : Sed utrifij concedit fuæ uocad* onis ofticia. Leprofum ut ludæum, iubet ire ad facerdotes, Centurionem finit uti fuis militaribus officijs,

van£ eontetn T-JOrribilis comminatio eft de pœnis Hypocritarum contemnentium Euan^ nentium Euan •‘•gelium. Minatur cnim'Chriftus ludæis exitium, qudd fireti lege, 06 titulo gehum. nbsp;nbsp;nbsp;populi Dei,contemnebant 8gt;C perfequebantur Chriftum. Sicut nunc aduerfadj

17 Tafeendente eo in nautculanii fecuti funt eum difci^uli eins. Et ecce motns ^faEus ejl in mart ft a '^it nauicula o^erireturfluEibusfpfe Jtero dorniiebat. Et ad ce/ferunt dtfdlJulijfufcitauerunt eumydicentesj T)ominefalua nosjperimus. Et dicit eis. Quid timidt eßis modicaßdei ? Tuncfurgens comminatus eîl Itentis stsquot; mar intis' Ea eîttranquillitds magna, Hommesautem miratifunt^dicentes^ Qtmlis eß Jnc^quia 'ïienti ftsquot; mare obediunt ei?

nirdnda gun eft admirabilius inter opera Dei, quam gubernatio 8^ conferuatioEc*’ iemno ^cleCisc, Inde ufq? ab initio mundi, populus D EI eft exiguus ccetus,opprefgt; fug ingentibus ærumnis, SC deformatus multis icandalis, ficut inquit Paulus, Infirma mundi elegit DEVS, Et Chriftus ait, Ago tibi gratiasPatef cccleftis, qudd hæc reuelafti paruulis, Hæc ipecies Ecclefise non leuitef mouet

mouet humanos animos, qui cogitant magis populum Dei eflè maiorem mul« . titudinem,tenentem imperia, florentem gloria,uirtute,fapientia» Item, tenen« tem ordinariam gubernationem,ut, Principes ludaici iudicabant fc eHè Eccle« fiam,non Apoftolos,qui erant pauci, tanquam feditiofî aduerfabantur pon« tificibus» Oportet igitur pios firmillimè tenere doólhnam de uera Ecclefia, Qiiód ibi fitEcclefia,ubiuerbum Dei relt;fiè traditur, fineimprjs dogmatibus, amp;nbsp;fine impijs cultibus» In tali coctu necelTe eft elïè aliqua uiua ôâ uera membra Ecclefiæ ♦

eflè iuftam,finit tam duriter exerceri 7 Rationes duæ funt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubijdatur

agnofci à pqs,amp; mortificari. Sicut Paulus inquit,Corpus morti deftinatum eft propter peccatum» Et Petrus, Indicium à domo Dei incipit* In lècundis rebus reliquidi pcc^ non fentimus iram Dei aduerfus peccatum,ideó languefcunt animi,fiunt igna« ui,obliuifcuntur Dei» Vt igitur peccatum agnofcamus, Ecclefia fubrjcitur in* gentibus ærumnis, quibus admonemur,ut inuocemus liber atorem filium Dei»

Dicftum eft ad Cain,Peccatum tuum quiefcet,donec reuelabitur» Vbi brc ui uerbo fignificata eft illa totius mundi fecuritas, ciim ait : peccatum quiefcet, fcilicet, in impijs pœnæ difïèruntur,non cernitur ira Dei» At in Ecclefia non quiefcit peccatum,fed agnofcitur,incutit terrores,Slt; magno certamine uincen« dum eft»Ideó propofitacfiint ærumnæ»

Secunda ratio eft,quare Ecclefia fubiedla eft ærumnis,Qtiia Deus uult po 11.1» defen^ tcntiam Filfj fui ita fieri confpe(ftiorem,ciim uincit diabolum per infirmosx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SSr

in hoe certamine,nos non lumus duces, tantum milites uel inftrumenta fiimus» jnijoei poten Diabolus ardet odio Dei, amp;nbsp;belligeratur cum Filio Dei, hunc uincit filius Dei tia.

in Ecclefia infirma : ficut reftituit Adam lapfum,ficut conferuauit Ecclefiam,fe« uientibus in earn omnium temporum tyrannis» Sciamus igitur nos ad hoe eer« tarnen uocatos eftè, ut in noftra infirmitate luceat confeftïo amp;nbsp;oloria Dei»

Hascaufas intueamur in omnibus ærumnis,amp; fciamusDeo obedien« Prieceptui» dum efte,qui fubiecit Ecclefiam talibus afflieftionibus» Ac meminerimus nos oportere agnofcere 8ó mortificarc peccatum, etiamfi id in impijs quiefcit, hoe quot;nbsp;eft,in præfentia, nee iudicatur,nec punitur»

Hue pertinent plurimæ fèntentiæ» Humiliamini fub potenti manu Dei» Item, Pfalm» 36» Subditus efto Deo,amp; expefta eum» Hæc tota doftrina ignota eft rationi,philofophiæ, legi, fed in Euangelio propofita eft, cur affligantur iufti» Item,quÓd Deus uerê exaudiat inuocantes ipfum in afflieftionibus, Quód Deus fanet contritos, quód facrificium Deo fit fpiritus contribulatus»

Hæc de primo loco breuiter monui, in quo finguli cogitemus de noftris ærumnisjprçfertim illis quæcomitantur nos, poftquam in nauim Chrifti con« fcendimus» Hæcnauiculaconcutitur ingentibus procellis» Diabolus irapellit ^4uïcuJ4 Tyrannos ad earn delendam,ferit fcandala horribilia et inextricabilia.Sed pro« pter hæc non deficiamus à ueritate, difcamus item regi Ecclefiam non humanis j“ confilns,fed diuinis, ac Deum uelle,ut non nitamur noftris confilijs amp;nbsp;præfidi« is,fed fimpliciter obtemperemus uocationi,amp;L ipfum inuocemus»

N TAturaliter dubitant animi,præfertim in afflidionibus,an Deo curæ fiinus, an fit nos lcruàturus, an uelit exaudi're. Hoc ingens ôô arcanum peccatuifl) non intelligunt hypocritæ, Imô fingunt has tenebras èC dubitationes non peccata* Hic error maxime reprehendendus eft in Ecclefia» Et diicrimen faût docftrina de fide,inter Ecclefiam amp;nbsp;omnes alias le(flas,Eft enim mandatum æternum immutabile,ut credamus in filium Dei, hoc,cft ut credamus nobis propter filium Dei igno{ci,nos recipi,curæefïè Deo,exaudiri â Deo,amp; fèruan^ dos eflè,ideô toties lcriptum eft,Orate fine hæfitatione, Oret in fide nihil had’^ tans,Imôcumdubitatione ïèmperconiundlaeft indignatio aduerfusDeuin? Superantur autem impi) dubitatione, ièd fandli cum dubitatione lucflantur, uincunt earn fide»

petendo inere mitandum cft,Domine adauge nobis fidem» Item,Credo Domine,fed adiuus l^iden^^dum incredulitatem meam. Colligendæ fiint etiam ièntentiæ èc exempla,quæ pto^ bitdtionc, hibent dubitationem, ut, Omnis qui confidit in eum non confundetur» Itenigt; Fides tua te faluam fecit. Et in hoc Euangclio Chriftus obiurgat ApoftoloSj Qiiid timetis,ieu potius trepidatis,uos modicæ fideif

Qjidiidofides Diligenter autem confiderandum eft diicrimen, ubi fit dubitatio impb) petdtfine quæ nominatim credi expediari oporteat, uidelicet promiflionem Euan!* 0«^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'g^h) propriam, quod Deus propter Chriftum tibi uelit ignofeere, te recipct^’

te exaudire amp;nbsp;iàluare» Hæc neceflè eft credi,8ó prælucerc hæc generalis fides b omnï inuocatione debet, quia eft mandatum immutabile uniuerfale : Hun*-audite» Omnis qui credit in Filium faluabitur» Qui non credit in Falium,nia^ net ira. Dei fuper eum*

Sed de euentibus periculorum corporalium régula tenenda eft, Quolt;J Deus in his quotß opitulari nobis uelit, uelit inuocari, ièd tarnen requirat obe* dientiam,etfi euentus gubernatet mitigat,aliâs aliter, Ideo ficpetamus,ut tani^ ad obedientiam in his corporalibus affliiftionibus parati fimus, ut Dauidpul* fus in cxilium,petebat fè reduci, credebat fibi condonari pcccatum, fc exaudih) ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum opitulaturum eflè, le habiturum eflè uitam æternam, Sed hune corpo'

ralem euentum Deo committebat,etfi liberationem leu mitigationem petebati 8ô tarnen ad obedientiam paratus erat, ficut inquit, Si uolet Dominus, rcducct me,fi non uolet, fiat uoluntas Domini,

lAoißsguier^ Sic exercuit Deus omnes fàncftos, gubcrnauit euentus longé aliter, quant »Mtw, nbsp;nbsp;nbsp;ratiocinari humana mens poteft, Moiies ciim educebat populum ex AegypW

nequaquam exiftimabat tantum exercitum quadraginta annis in deièrtote* gendum eflè, Non præuidebat futuras tot ièditiones, tantum icandalorum* T andern inducit Deus populum in terram promifïàm.Ita euentus longé aliter gubernatur, quàm cogitare Moiies poterat, leremias erat fuafor, ut populus proficiieeretur in exilium, amp;nbsp;affirmabat redituros eflè,fèd quomodo,quo duct reditiiri eflènt,neiciebat, Ita nos oportet uocationi parère, amp;nbsp;euentus corporaquot; les Deo committere,amp; tarnen exercere fidem in inuocatione, peterCjUt Deu^ gubernet amp;nbsp;moderetur pericula euentus,

extat, qudd in fanélis fint peccata, ut hîc in Apoftolis pidatiopropterinfirmitatemfidei, Metuebantièamp;S dominum perituros eflr,

cne,cum tarnen uocationem domini noflènt» Hæc infirmitas multa pcccata gi# gnit, quæ tarnen ratio non fatis iudicare poteft. Sæpê peccant homines, uel fe* curitate ueldiffïdentia, ut rtund multi iniufta diffidentia quærunt præfidia iiiä« conceffa «.

pR-Oponitur dulcis confolatio, qudd etiam infirmam fidem Deus exaudiat, funt multa fimilia exempla, ut in Marco, Credo DominCjied adiuua inc mw fidé ex^ credulitatem meam, Hæc exempla monent,ut agnolcamus infirmitatemjamp; ta^ ffttditchnflut men non deterrCamur ab inuocationejfic enim crefcit fides,cum magis magis^ exercetur, Sicut dicitur,Habenti dabitur^

J^Liamparaiolamprofjofuit eis dicens^ Simile eît regnum codorum lomini^quifemind

^uit bonum fernen in ag-o fuo^ Cùm autem dormirent homineSy'Venit inimicus eius^i^ ßiperfeminauit^^'^nia in medio abtft. Cùm autem^erminafjèt herbaj fisrfvn* Sium fecijjetytuncapparuerunt nbsp;nbsp;^^nia. Accedentes autem ferui ^atrisfamilioäjdixe^

runt eij S)omine, non'ne bonum feinenßeminaßi in a^ro tuo ? hnde ergo habet ^:^nia ? Uk autem ait y Inimicus homo hocfecit, Serut autem dixerunt eij I^is ergo lit euntes colli» gamus eal Ule autem aitylSLonyne forte colligentes :^:^niayeradicetisfimulcum eis tritt» cuniy Sinite htrd^ crefcere ad mejjèmy^ in tempore meßis dicäni mejforibus y Colli» gite primùm ^i^niajlt;i^ colligate ea in fafciculosy'Tot comburdntury Triticum autem con^ gyegate in horreum meum.

WNus efi: præcipuus locus huius Euangelrj, quod in Ecclefia non liceat tcAk^ ^ccUß^e po» re ui Sc gladio inobedientes, fcilicet quód attinet ad minifterium Apofto^ teftäi twn co, lorum Sc uerbi, id eft, ad poteftatem Ecclefiafticam, cuius officium proprium eft,non ui corporaÜjftd tantiim uerbo arguere homines» Nam regnum Chrb ^*’*^*' ’* fti,cft regnum {piritualc,quod iblo V erbo,fine gladio regitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z

Sc »Sic enim aliquis argumentari poftet: SZizania non funt tollenda, Adulteri fiint zizania: Ergo adulteri non funt tollendi» Concedendum eft totum argu^ mentum,quodattinetad minifterium Verbi,non quöd ad ciuilem potefta« tem» Magiftratus ciuilis habet poteftatem tollendi adultcros,homicidas, SC fi^ miles palam flagitiofos» Magiftratus enim,ut inquit Paulus,eft qui fert gladilt;s um in terrorem malis,ut puniat eos. Item, Lex eft iniuftis pofita,amp; pocnarum ciuilium tresfunt caulæ» Prima eft iufticiaDei, Secunda,Exemplum» Tertia^ Pax publica, ut alias prolixius dicitur»

Licet he Magiftratui punire HæreticosfMaximè» Magiftratus enim eft M'igißrdtia cuftos totius legis, hoc eft, non tantum fecundæ, ueriim etiam primæ tabulæ, ^j^pjorumdo, adexternam diftiplinam attinet» Sed iudicium de dodrina non tantiim per*gmtwjjlt;i»to« tinet ad Magiftratum,fed ad totam Ecclefiam,cuius pars eft Magiftratus.ls igi res, tur uiderit ^ut certö iudicet, non ut nunc fit, ex duorum aut trium Monachow rum fæuitia SC crudelitate, fed ex fententia optimorum SC docftiflimorum in Ecclefia ♦

efïènt uicioß, cotitendebant, Sacramenta per malos aclminiftrata fieri irrita» ConftantinusimperatoriudiciumcommifitEpifcopisRomanis, qui ciïm cognita damnafïèntDonatiftas,necç ij tiare hoc iudicio ucllent Jmperacor lari conuentum inftituit, ubi præiêns ipie re drjudicata,fententiam tulit contra Donatiftas, amp;nbsp;ut pccna aliqua afficerentur y tranftuh'tbona ipibrum Ecclefia^ ftica jad ueram Ecclefi am.

Ira in (umma, hoc Euangelium docet5ne Apoftoli prætextu Euangelij at* ripian£gladium,8Cconftituant regnum mundanum,quod longe aliud eft» quam regnum Chrifti» Sed de eorum officio loquiturPaulus, Increpa, argue» cum omni impcrio. Quibusuerbis fignificat Paulus,poteftatem Ecclefiafticam pofie impcrarein ijs,quæ funt iuris diuini, ei^ neceflarid obediendum eflè, W enim fignificat EmTay«'»

ïmile eîl regnum cœîorum homini Tatrifamilids, qui exqtprimo diluculo conduced ^'iperarios in l)ineamfuam. Conuentione autem facia.cumoperarqs ex denario diuritO) mißt eos in l^ineamfuam. Et e^rejjùs circa horam tertiamftjidit ahosßantes in foro of os J nbsp;nbsp;nbsp;dixit Hits J ite nbsp;nbsp;'i’os in Pineanij is' quod iußum fuerity dabo l^obis. Uli auW^

abler tint, Iterum autem extjt circa fextam nbsp;nbsp;nonam horaniy feettßmiliter. Circa W

decimam Itero horam exqty isquot; inuenit aliosßantes ociofosy nbsp;nbsp;dixit Ulis y Quid hießat^

tot a die ociofi^lDicuntyQuàa nemo nos conduxit.^icit illisfte iy'i^os in '}}ineamiet quo^ iußum fuerityaccipietts.

Cum autem ferofablum efßtj dtxit bDominus ^ine^procurâtorifuoy Voca operari* osj^tsf redde illis mercedenij incipiens d nouißimis Itfq^ ad primos. Et ctim Itenffenty circa Itndecimam horam, acceperuntßn^uli denariuntj f^enientes autemprimtjarbitrali funtjquodplus ejßnt accepturi, Acceperunt autem nbsp;nbsp;ipfißn^uli denarium.Eo autem

ceptOymurmurabant aduerßis Tatremfamiliccsydicentesj Ht nouißimiymamhoramfeer* runtj^srp‘ar‘es illos nobis feeißf quiportauimus pondus diei •ts' eeïtum.

Et Ule redfondens Itni eorum dixitAmice^nonfacio tibi iniuriam, Hon 'ne exdt* nario conuenißt mecum? Tlolle quod tuum edl,lt;(^ygt;adef Holo autem huic nouißimo dart ßcut ‘is' ttbi,An non licet miht quod Itolo faeere in rebus meislAn oculus tuus nequam eß) quod e^o bonus fum ? Sic erunt nouißimiprimijlt;ijprimi noutßtmif Hultt enimfunt catij pauct Ijero eledli,

nil, Comminatio aduerfus ingratos,milcentes humanos aftc* élus minifterio Euangelfi, amp;nbsp;corrumpentes bona caufani.

PArabola fignificat ab initio mundi lemper aliqUam Ecclefiam uocatam effe, amp;nbsp;mirabiliter gubernatam amp;nbsp;feruatam, quæ quidem amp;nbsp;nobis in confpedu efie debet, ut nos doefirinæ perpetuitas, amp;nbsp;exempla prioris Ecclefiæ doceant SI confirment. Vt enim Nohe, Abraham, lacob, non humanis præfidfis defenfi funt,Sic Iciamus lemper ueram Ecclefiam diuinitus regi ÔC defendi.Et hanc eife

ueram Eccîenafn,quæ iieram do(îlrinani circumfert, SC in hac fide Deum inuoü cat 5 amp;: pencula fuftinet»

Cum autem fint duo corpora, AI ter um ueræ Ecclefiæ,AIterum impiæct vdpt ncclefm perfècutricis,iæpè accidit, ut uera Ecclefia fit prorfus opprefla,amp; foli im ptj doü uer^ minantes, tencant publicum minifteriumjficut in Papatu. Hic diicant pr),non propterea nullam eile Ecclefi'am, öd minifterium ualere,etiamfi eft penes impi^ OS,öd perlecutores, quöd deberet quidem eripi impfis,led dum per uim tenent, non propterea ea, quæ recrc adminiftrant,ut Baptifmum, pro falute Ecclefiæ, funt inefficacia, aut irrita, led Liaient, quia minifterium non eft iftarum perfo^ narum,fèd eft Ecclefiæ.

T_I Aec parabola in gencre eft comminatio aduerfiis omnes ingratos omnium •‘^temporum, qui miieent humanos afiedus minifterio Euangelq,ôd priuatis cupiditatibus prætexunt nomen Dei, nomen Euangelq, nomen Ecclefiæ. Sed tarnen hîc pleruncß dicitur de uocatione gentium, de qua quoties dicitur,com!s pledenda eft dodrina Euangelq de gratuita remiflîone peccatorum.Ideô enim fit exæquatio gentium öd Iudæorum,quia lex non meretur remiftîonem peccaï^ \udteorum. torum: ièd donatur reconciliatio propter Filium Dei gratis, Et hæc confolatio utracß manu tenenda eft, ut fide poflîmus inuocare Deum in uera agnitione Chrifti.

LJIc fit mentio denari), öd mercedis, ideó hune locum aduerlàrij ualde iadi^ ■‘tant: Sed dum rixamur de meritis,ôd rixas lèquuntur multa Humana uicia, odium, ftudium quæreildi Humana præfidia, fuperbia, iniuriæ, fit ut primi fi:; ant nouiflîmi j öd bona caula male agendo corrumpatur : Ideó phmiim com; inonefadi hac grauiflîmacomminatione,reuerenteraudiamus Euangelium, fimus fideles in minifterio,fimus patientes, öd luceat fides noftra in profeftione fidei. Sed tarnen refutemus modefte immodicas laudes meriti, quas non rede ex hoc textu excerpunt.

Ac fatis apparet etiam ante Hæc tempora, pfis uocabulum meriti multos De merito. ftrupulos inieciflèjideó erumpit Bernardus in Hane uocem,ftifficit ad meritum feire, quód non fufficiat meritum, hoc quid aliud eft, quam quód oporteat cre;; dere propter Chriftum accipi uitam æternam, non propter noftra mérita 7 Si# cut alias ipfe clarius dicit.

In accommodandis parabolis, uidendum eft,quæ fit principalis propolis tio, öd cuius rei fimilitudo pingatur. Non enim Icmper fingula membra con gruunt, ut hic genus conuenit : benemeriti poftea infolentes,0d ingrati erjeiun# tur,recipiuntur oblèquentes,öd grati. Huius regulæ generalis imago pingitur, nec necefle eft ipla præmia fimiliter fe habere,ficut hîc diflimilitudo eft,quia de neiuriui in narius datus eft etiam ingrafts: At uita æterna non datur his,qui hîc intelligun turrer|ci. Non igitur quadrabunt membra, fiubic^denarium deuita æterna interpreteris,Eft4 præcipua collatio non in fimilitudine præmiorum,fed in fis militudine ingratitudinis. ludæi cum fièrent ingrati reficiuntur, nadi antca præmia,quæ data fuerant turn prælèntia,tum perpetüà.Nünc ali) recipiuntur, ut grati ijs præmijs fruantur,quæ dabûtur.Hæc accommodàtio generis eft na# tiuafeiitentia textus, urgere in fingulis membris fimilitudinem, calumniofum

Câetcriim 8ó hoe modo contexi fingula membra pofTunt : Vt paterfam^’^ nifterio Ekaïi nbsp;nbsp;nbsp;datdenan'um, ita Deus dat Euangelium Patribus, Prophetis, populo,

men populus fit ingratus,quarc rerjcitur, èc tandem retinet denarium, fed noo fruitur eo 5 qui'a promiflïo non eft irrita, quæ ad ludæos 80 gentes pertinet, prodeflèt ludæis,ficrederent,utRom.ii, difputatur,Communicatur autern gentibusEuangelium, quæfiuntEcclefi'a amp;populus Dei,fimanfèrintgrati' Nam eadem Parabola uniuerfaliter minatur óó ludæis ÔC pentibus,fi accerfant »O

ncoligentiam, nbsp;contemtum Dei, amp;nbsp;fimiles furores, ficut tuncludæi feceruiit»

Si quis autem non definit urgcre partem collationis, quia htc tantum di* citur dan' merces ijs, qui funt grati, refjponderi poteftzx liac ipfa fimilitudinCf Prim II m»

ï • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hïe dan’ inæqualiter mentis,Ergo non tantum habetur ratio meritorufflj

fpeftandam eflemifericordiam DEh pt^i^nKrUuni q^^dm noftra mérita, Hoe fateri aduerfarios neceflè eft, Moxautem hæcquæ^ ftiofequitur, Cum mifcricordia fpeftanda fit,an fiducia mifèricordiæ poflîteX conditione meritorum pendere. Conftat autem labefaftari hanc fiduciam, ß addatur conditio noftræ dignitatis. Et nota eft Pauli fèntentia,Ideó ex fide gra* tis, ut certa amp;nbsp;firma fit promifti'o,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deniep concedo, ufitatam phrafim legis efîè de æterna uita,ut de merced^

^oqiiij quia lex etiam de fide, tanquam de noftra iüfticia loquitur, amp;nbsp;tarnen fefi cetur merces. nbsp;nbsp;nbsp;fidem non eflè fiduciam noftræ dignitatis, fed fiduciam mifèricordiæ Dcf

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftremó hoc uerum eft,uitam æternam, etlî datur propter Chriftum,

MeWfhoj«« tarnen fimul eftè mercedem,quia compeiifat reftè fafta.* Minus effet difputati^ abfurdu de me onum dchoc uocabulo, fi non inde nimis abfürda extruxiffent Monachi.Nani audita hac uoce mercedis,poftea prorfus ut in humanis contra(ftibus,finxerunC meritum, feu prccium, dixerunt noftra bona opera eflè legis impletionem , pro hoc tanquam prccio,id eft, caufa fuflàcienti,ôd impcllente uoluntatem Defi deberi uitam æternam. Ita obliti funt Euangelij de Chrifto, amp;nbsp;de fide in Chrfi ftum, ficut conftatde hacfide, quæeft fiducia gratuitæ mifèricordiæ propter Chriftum promiflæ, filentium apud eos eflè. Itcm,adfinxerunt abfurdiora, quofdam abundare mentis, qui poflint ea alfis applicarc.Hæc portenta neceflè fuit taxarijideó de uocabulo aliquid dilputandum fuit.Et his abfurdis refutatis prudens facile uidere poteft, quatenus congruat uocabulum mercedis.

Hæc monuilïè fatis fit, Sed fimul ucras c^ufàs rede faciendi colligamus, horantur äd nc amp;nbsp;nos inter ingratos iftos, de quibus hîc diy tur,ef|ciamur. Sciamus puniri reilè facicn^ peccata horribilibus pœnis, præfèntibus amp;nbsp;futuris , Sciamus non pofîè Deum lt;/«/«. inuocari mala confèientia, Sciamus hominem defèrtum à Deo, obnoxium eflè tyrannidi diaboli, ficut dicitur, Qtii peccatum facit, ex diabolo eft, Ideo fugia«’ mus peccatum.Deinde amp;nbsp;hoc fèiamus,bona opéra eflè débita necefîaria,amp; mo« reri ingentia præmia, in hac uita amp;nbsp;poft hanc uitam, Et tarnen manet hæc fèiv , tcntia,quôd propter aliud fimus réconciliât!, amp;nbsp;hæredes uitæ ætcrnæ, amp;nbsp;quod ita placcat obedientia,fi offèratur in fide propter mediatorcm.

Has caiifàs benè operandi fèmper intueamur, amp;nbsp;nos ad timorem Dei ex^ ufèitemus, in hoc curfu melius difèemus res illas maximas intelligere, quâm in ociofis rixisjôô tune rei magnitudo aliquo modo confpicitur, fudicari de uoca^» bulis

bulis facile poteft,amp; qui uidit aliquo modo magnitudinem infirmitatis buma« næ,amp; immunditiei,facile intelligit prgconia meriti inania cflè:Etrurfus,qui in telligit placere Deo obedientiam propter Filium,intelliget compenfari noftra benefaêta immenfis præmrjs amplioribus,quam meriti ratio, etiamfi qua effet, pofceret, DOMINICA SEXAGESIMAE, EV« angelium Lucae 8.

autem turbaplurima conueniret y de ciuitatilusproperarent ad eunty dixit per fimtlitudinemy Extjt qui feminat feminare fernen fuum^ Et dum feminat y aliud quidem cecidit fecus l)iam y «êr conculcatum eîl y nbsp;nbsp;'y)olucYes c(e.li comederunt iUud^. Et

aliud cecidit fuprapetramy nbsp;nbsp;natum exaruityquia non habehat humorem. Et aliud ceci:*

dit inter j^inoây^fimulexortaJ^inæfuff)cauerunt illud^ Et aliud cecidit in terram bo» narny^^ ortumyfecit fruüum centuplum^ Hatc dicensy clamabatyQui habet awes audien^ diy audiat.

Interrogabant autem eum difcipuli eiuSy dicentesy qu^ ejjet h(ec parabola ? Ille aw tem dixity Kobis datum eliynojje myferia re^ni ^eiy cteteris autem in Tarabolisy l)t dentes non quot;Videantyti^r audientes nonintelligant^

Eit autem h^ec parabola y Semen eil quot;Verbum IDei y Qui autem fecus 'Viamy hi funty qui audiuntydeinde Venit diabolusylt;t^ toUit Verbum de corde eoruniytie credentes falui ant. Qm autem fuprapetramyhi fsntyqui cum audierinty cum^audioßifcipiunt Kerbumy Ethtradicesnonhabent yqui ad tempus credunt y fed in tempore tentationis recedunt^ Q^od autem inter f)ina^ ceciditj hiJuntyqui audierunty^^ à folicitudmibusy nbsp;nbsp;diuittjsy

Voluptatibus VitiCeuntes fuffocantWy^non referunt frullum.Quodautem in bonam terramyhifuntyqui cordefincero lt;7 bono audientes Verbumyretinentylt;t^fruElum aff'erunt in patientia.

ISlemo autem lucernam accendensy operit earn VapCy aut fubter leElum ponity/edft^ per candelabrum ponityVt intrantes Videant lumen^ ISLon eit entm occultum, quod non manifefletWy neq, ab/conditumyquod non co^no/catury in apertum Veniat, Videte er^ ^^Oyquomodo audiatisy Qui enim habetyilU dabituYy quicunq^ non habetyettam quodpu* tat/e haberCyauferetur ab illo, '

^ccrto fit aliqua Ecclefia, ubicunc^ docetur Euangdium, Eft amp;nbsp;confolatio ads! usilus fcandalum paucitatiscredentium*

Eft ergo primus locus, Euangelium nunquam prorfus eft fine frudtu, fed dcws ptr femper in aliquibuseft efficax,ut teftaturEfai.5$.non reuertetur uerbum ad me drigeliumeffi» uacuum, fed îaciet quæcuncg uolui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Secundus. Semper in eo ccctu,ubi eft uera dodtrina.ncceflè eft aliqua cffe s««per t« uera membra Ecclefiæ, quia uerbum Dei non eft fine frudu, amp;nbsp;neceffe eft ali# quam effeEcclefiam.Hæc non eft defendentium impias opinioneSjCrgo neceflc eft earn in altero coetu efïè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n^wbri ec«

T ertius. Cum Ecclefia fit exigua, ficut inquit Efaias,Nifi Deus reliquiffet nobis femen,eflemus ficut Sodoma:animi multorum dubitant.an fit aliqua Ec^ clefia Dei, an Deus adhuc exaudiat,præftct promiffa. Aduerfus id fcandalum confirmât nos hacc parabola,præcipit, ut credamus cffc Ecclefiam, Só uerè De«

4-2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ Ti OMIH IC A

um exaudircjamp;' præftare promifîa EccIefie.Et teftatur illos bonam elle tcrranb qui non deficiunt ab Euangelio»

C4ttp defeâi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quartus.Modos reccnfet defici'entiuni,Vbi diligenter obfêruandum

oniiab EuMt^: gt;quôd non tantiîm enumerat uulgan'a peccata humanæ infirmitatis, ut incon^ ceflos quæftus,amp; ilhcitas uoluptates,ôômetum pcrfècutioniSjfèd addit alias ob^ fcuras tentati'oncs, .uidelicet ciim diabolus excutit ani'mis rccflam fèntentiani) amp;nbsp;inftillat Epicureas opinioncs,uel alias, Aducrfus bas ïnlîdi'aSjOportet pîos fe uigilantes ♦

HabentidabÎT Quïntus. Dülciflîma confblatio propofîta eftin dicfto, Habenti dabïtutl qudduidelicet infirinosDeus recipiat,quódueliteosprouebere,quód iniu^ non contemnat, Sicut alibi dicitur, Linum fumigans non extinguet. Item Paît* lusde infirmis,Deus eos recepit. Sunt autem h ab en tes qui habent initia pceni* tentiæ,amp; hos ipibs htc uocat bonam terram, icilicct no déficientes à uerbo Dcb quia fupra enumerauit déficientes,

ScxtuSjTraditur èc doCtrina quæ præcipit, ut ftudeamus proficere, utCi^ mus habenteSjUt retineamus uerbum, quôd fine cura, èc fine dimicatione üed non poteft,

Grjd^fs frui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Septimus,Gradus fiint piorum,ali} frudlum faciunt centuplum amp;'c.quÔ£t

âuHm. generaliter intelligendum eft, de donis fihgulorum, èC de minifterr)s,ut lofeph copiofidrem frudlum tulit, quàm reliqui fratres ,hoc eft, 80 donis excelluit, 5^ plures conuertit, Eftqj præcipuus fruÂus confiteri amp;nbsp;docere,ficut Chriftus in^’ quit, Sic Pater cccleftis glorificabitur,fi eritis mei diicipuli,8ô copiofiorem fi'ü*' (ftum fcretisjid eft,propagabitis amp;nbsp;conlcruabitis Euangelium*

O(ftauus, Comminationes multæhîc propofitæ funtaduerfus contemto* ^Pan£ contem res uerbi Dei,8ô perfècutores. Mirum eft enim,quî fiat,ut tanta pertinacia agni cœcit^ïfob ucritatem'oppugncnt, Hîc autem admonemur,ne illorum pertinacia ueJ ßinAtio. iudiefis frangamur, quia prædicftum eft,tales aliquos fore hoftes ueræ Ecclefia^T qui uidentcs.tamen funt cocci futuri, Qiiare fugiendi fiint pertinaces illi hofteî Euangeli), 80 contra erigendæ mentes, ut retineamus uerbum Dei, fimus bon^ ïcrra,tcramus aliquem frucTtum, unufquifij in fiia uocatione.

A/[ Vlta offèndunt infirmos animos, paucitas piorum, quotidianæ dclertiof ’ ^nes,amp;S perfidiæ. Aduerfus hæc fcandala teneamus confblationem in hac imagine propofitam, quæ admonet futuram talem confufionem,amp; diftîmilitu dinem in Ecclefia, amp;nbsp;erigamus noSjne propter aliorû lapfus, Sc ipfi deficiamus.

Et caufic confufidnis amp;nbsp;delèrtionis hîc rccitantur,Prima eft obfcuriorce* ten's, led communior ÔC potentior uidelicet cum præftigrjs diaboli capiuntur animi.

animi, 8Cexcutitur uctbum Dei, ficutEua primum feduda eft.ïta plurimi fa* pientcs fiunt Epicure!, aut Academici,aut hæretici, quibus diabolus offert ali* quam falfam perfuafionem, ac deinde implicatos irretitos tenet urgct, fi* cut uidemus,quomodo paulatim Euam euerterit» Has infidias Ecpè P aulus de* fcribit, amp;nbsp;uocat tela ignita»

Habet autem hæc ætas plurima uaria exempla,partim propter ingc* niorum petulantiam,quæ crefcit,partim,quia diabolus poftremo tempore fen# tiens breui affuturum effe iudicem,rabiofius graffatur» Ideô iam plures funt ae£0),8lt; monftrofiores fedlæ oriuntur, ut deliria Anabaptiftarum multiplicia.

Cogitemus igituf uigilandum effè, ac repugnandum infidijs diaboli, qui miras quærit occafîoncs,quibus pertrahat animos in errores,amp;ad defecflionem Sóc» Ac dido Petri excitemur: Vigilate,quia aduerfarius ucfter tanquam leo rugiens circumit,

Reliquæ caufæ defertionis minus funt obfcuræ, ut metus fuppliciorum, immoderatæ folicitudines retinendarum opum,imperr|, dignitatis, ’ fD E SECm (DO.

WAideutilis dodrinaMe traditur,de incrementispiorum. Lucæ 8, Videte De wjcremefu

* quomodo audiatis, Habenti enim dabitur, ZC à non babente, quod uidetur babere,auferetur, Difeamus igitur exercenda effe dona fpiritualia, quia in his exercitijs crefeunt, ficut alibi Paulus inquit, Qui fideliter feruiunt confirmant turinfide» Et Auguftinus, Diledio meretur incrementum diledionis. Ided Chriftus inquit. Si poffunt homines bona dare, quantô magis Pater uefter qui in ccelis eft, dabit Spiritum fapdum petentibus : qudd fignificat non ociofis, non fecuris, non contemnentibus, fed audientibus uerbum Dei, cupientibus olt; bedire,Slt; petentibus auxilium.

amp; cumulare dona, ficut precatio ipfa teftatur, quam Chriftus tradidit, San* dificetur nomen tuum, id eft, da ut uere agnofcamus Deum, uere inuocemus, SHwnw toile idololatriam,amp; omnes impias opiniones, Adueniat regnum tuum,id eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Do»

rege tu nos Spiritu fan do, non concédas regnum diabolo, Fiat uoluntas tua, ficut in coelo obtempérant Angeli, nbsp;fuum quifq facit officium,ita fac ut in ter

ra obtempèrent tibi omnes dodorcs,principes,gubernatores,priuati,fuo quil* que loco, toile omnia fcandala gubernatorum amp;nbsp;aliorum, quae offendunt tuam uoluntatem. Da panem quotidianum, id eft,omnia corporis commoda, pace, annonam,bonum regimen. Remitte débita, ne finas nosfuccumbere diabolo in tentationibus. Libera nos ab omnibus malis,amp; traduc in uitam æternam.

Hîc uidemus præcipere Chriftum, ut omnis generis bona, fpiritualia Slt; corporalia petamus, amp;nbsp;hæc cumulare uult petentibus 80 exercentibus. Addi* VanA neglu tur autem amp;nbsp;Me comminatio contra négligentes. Vt uidentes non uidcant.

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item, A non habente,quod uidetur habere, auferetur,id eft,contemtores puni*

^Hriftus inquit de Abraham, Abraham uidit diem meum lætatus eft, ^^ita omnes Sandi ab initio mundifaluatiftint fideuenturihberatoris,quem ^uiuident zt nôrant promiffum effe,2lt; alii habuerunt lucem clariorcm alrjs. Quod autem

44- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T) oMinic A

hîc di'ciintur non uidi'fle,intelligatur tantum de conuerfatione corporali* Hanc incoationem regni patres mïrati funt èC certè coràm cupiebant audire prædi^ cantemjcupiebant uidere fuum dominum, cupiebant crefeere agnitione fui do* mini.

T^Iuerfî frudhis fignifîcant,alios excellere alqs doniSx Item, in fingulis uocati* -■-r onibus alios plus laborare alfjs, ut Paulus pluribus prædicauit, qu^m ali* quis alius^

KSfumßt autem lefus duodecimo ait adillos Ecce ajcendimui lerofolymam, \onfum)nabuntur omniajquie feri^ta funt per fPrepheta^ de Filio hominis j Tradetuï entm p^enttbuS)lt;(çr illudeturyO' contumely s afficietur,lt;(:rconïpuetur^Et poîlquamfla^el* lauerintjoccîdent eum^is' die tertio, refur^et. Et ipfi nihilhorum intellexerunt^is' erdt 'i'erbum ißud abfconditum ab eisj nbsp;nbsp;non cognofeebant qu^e dicebanturt.

FaEîum eH autem^ cùm appropinquaret lericho) cœcus quidam fedebat fecus Ytam mendicant^ Cùm autem audiret turbampr^tereuntemjfcifcitabaturjquid hoc effet. An» nunciauerunt autem eijquèd le fus 'Fla':^renustranßret. Et clamauitßtcensfe/u fili uid mtferere met. Et quiprttibant} increpabant eum l)t taceret. Jpfe l)erô multo nia^ü clamabatiFili Dauidmifèrere met. Stans autem lefusjiußtt iüum adduci ad fe. Cùm au» tem appropinquaffèt^interro^auit illum,dicens j Quid tiht 'ïgt;is 'ï)t/aciam { Ac idle dtxih Dommeßt redpteiam. Et îefus dixit eij ^K^dfieeßdes tua te faluum fecit. Et confejtini redfexit, nbsp;nbsp;fequebatur ilium glorißcans Deumilt;tj omnfs plebsj iJt lotdit) dédit laudetn

ciæcitss hu» JORitnus locus eftdeccccitatehumana,quæfugitcruccm,5lt;SdeChn'fi:o,amp;^dc Ecclefiaproptercrucemfeedsludicat. Sicut Apoftoliamp;ludæiexpecflabant * Mefîîam,qui eis daret opes amp;nbsp;imperia,non qui augeret mifèriam. Sic propha* ni non indicant hune ærumnofum cœtum efïè Ecclefîam, quem Reges nbsp;Prin*

cipes perfequuntur. Ideô Euangelium toties nos admonet,oportere Ecclefîam fimilem elle Filio Dei. Sicut ab initio fubieda fuit afflidiionibus, ut exemple Abcl,Ifaac,Iacob,Iofèph,Efàiæ,Ieremiæ,ôô fîmilium teftantunTalis fèmper eft Ecclefîa fi'cut in Paradifb prædidtum eft , amp;nbsp;ferpens calcanéum eius mordebit» uiprwitM cr Secundus,Quôd Ecclefia habeat errores infirmitatem,teftatur hæc im* «ojw« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolorum, qui tdm nondum perfuaderi poterant, Chriftum tam

atrocia indigna pafTurum efîè, Eft confolatio,quÔd Deus etiam infirmos, qui tarnen funt dociles,non afpernatur, fîcut Paulus inquit de infirmis, Deus eos recepit,

TertiuSjAccommodatio fiat ad nos ipfbs, Hæc mifèra natura eft lub pct* catOjideó mord amp;nbsp;multis ingentibus calamitatibus fubiedli fumus,et indicium EcclcfiMn 0= domo Dei incipit, Porró cû fùmus in afflieftionibus, cogitamus nos abieftos partit .fubijei jef^rtos eftè, Hîc difcamus ex Euansclio iudicare de his ærumnis, difcamus cmci

hanc oportere efteformam Ecclefiæ,imponiærnmnas,utagnofcamuspcccalt;* tumjamp;f qneramus liberatorem. Sicut inquit Paulus,Conclufit Deus omnes fub peccatum,ut omnium mifereatur. Item, Venite ad me omnes, qui laboratis» Item, Vino ego,nolo mortem peccatoris,fèd ut conuertatur amp;nbsp;uiuat»

^Oecüs fideimpetrat uifum, SiC conftantiam fidei tantam præftat,ut non de* ^finat clamare,en'am alijs eum obiurgantibus«Hoc exemplum,ut pleratç alia uidelicetCcnturionis,Cananeæ8Câliorum,pertinet ad hune præcipuum los cum, docet qualis liberator fit Chriftus, docet item de fide, Nam hune eultum ratio amp;nbsp;lex non docent, fed eft proprius Euangelifi Idèó toties proponitur, ut nos quoc^ cum exercere difcamus,8c Chrifto præftare*

Sicuthîccœcus, ficutCananæapetunt fide fanationem propter hune do* minum , nec deterrentur ab eo confpeôu fuæ indignitatis, ita amp;nbsp;nos eonfugere ad hune dominum, fide petere amp;nbsp;expeeftare neceftaria beneficia debemus. Hic pr^dputK cul cft præcipuus cultus, 80 proprius faneftorum leu Ecclcfiæ, hue omnes taies tu^ piorum. fententiac pertinent.lnuoca me in die tribulationis,8ô eripiam te. Quicuncj in^ Exercere fi^ uocaucrit nomen domini ,faluus eritjtem ,Tn ipfo gentes fperabunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdXnf

. Huccongerahtur omnia exempla in Euangelio, ubi Chriftus fuo tefti# monio fidem prædicat.Fides tua faluam te fecit. Et hæc ipfa exempla teftantur, Chriftumefle talem liberatorem ,cuihæc natura, mors 8c peccaturh fubiedta fint,qui fit liberaturus nos, ueris æternis malis, à quibus nemo alius prin* ceps liberare potuit. Et fie fentit cœcus de hoc Domino,cüm uocat eum filium Dauid, id eft, Meftîam promilTum Dauidi, amp;nbsp;petit reddi uifum, quod nemo præftare poterat, nifi talis Dominus,cui hsce natura rerum fubieÂa fit.

DOMINICA INVOCAVIT, EVAN. ' gelium Matth. 4, ync le fus duBus elt in defertum à SpiïitUj tentdretur à diabolo. Et cùm ieiu* najfet ejuadra^inta diebus lt;7 ^uadragtnta no^ibusj^oßea efurÿt. Et accedens ad eum tentât or fdtxit. Si filius T)ei es^ dic 'ïit lapides ifii panesfiant. Qifi relpondens di- . xit J Sertptum eït jlSlonin folo pane 'y}iuithomofi;d in omni '})erboquodprocedit de ore S)ei,

Tune ajfumft eum T)iabolus in fdnElam ciuitatemj lt;i3*fiatuit eum fupra pinnacu* lum Templij lt;22’' dixit ei, Si films ^eies, demitte te deorfùm, feriptum eîi enim, Quia Angelis fuis mandabit de te, lt;1^ in mantbus tollent te,ne forte ojfendets ad lapidem pedem tuum.Ait illilejus,rurfum feriptum ell,lS[ontentabts T)ominum T)eum tuum.

Iterum affumfit eum diabolus in montem exeefum Ijalde, ofiendit et omnia re» gna mundi i^r^lortam eorum,lt;(sr dixit ei, Meec omnia ttbi àabo,fi eadens adoraueris me. Tune dieit ei lefus, Tade Satana, Seriptum elt entm, !Dominum T)eum tuum adorabis, lt;5- illiJoltferuies. Tune reltqutt eum diabolus^ Et ecce, Angeli aeeejferunt,^ minifiratt lant ei.

Illi, VidloriafilqDei prodeft nobis,et ficut in fua perfona uicit, itauult in credentibus uincere infidias diaboli, etfi unit nos quolt;^ certare, ut experiamur auxilium.

V Trestentationesin perfona Chrifti funt exempla tentatio«» num Ecclefiæ, ÔC perfecutionum»

4quot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primûm

4-6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S)OMI NICÄ

Secundo laceratiir â doctonbus imptjs, qui dogmata (pargunt (ua auda* cia fine uerbo Dei»

(DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LO CIS.

P Tfî tot horribilia fcclcra,idololatriæ, libidines, cædes, bella, excidia rcgno^ ^rum magnæ calamitates,quæ iêquuntur icelera, fatis oftendunt graiTad aliquem fæuum amp;nbsp;potentem hoftem aduerfus genus humanum: tarnen tantus eft ftupor hominum,ut hæc ducat leuia,amp; putet cafu accidcre. Sed docftrina Eü angelrj patefacit ueras caufas,oftendit diâbolum graflàri aduerfus genus huma* num,8(2 homines propter peccatum fubieólos ehe eius tyrannidi.Rurfus etiatn oftendit nobis liberatorem, qui cum diabolo præliatur, Sicut Iohannes inquit: Filius Dei apparuit ut deftruat opera diaboli. Itaq? in fumma de tentationibus tenendæ funt hæ admonitiones, de caufis,amp;2 de liberatore,

Certum eft, non cafu accidcre tanta hominum mala, Sed diabolum odio Dei hoftiliter praflari contraomnes,amp;2infio’nimorfufàuciarefinoulos,ncut initiö Euam amp;2 Adam fauciauit, Quare ftiam quifcß uitam intueatur,amp;2 depre* hendet aliquod infigne uulnus. Infidiofepertrahit diabolus uel ad fcelus,ucl calamitatem,utindepertrahat in defperationem ötblafphemiam* Hasinfidi* as confideremus, 8ó difcamus confusere ad duceni noftrum Chriftum filiurn Dci,qui præliatur aduerfus diabolum,ficut initio in Genefi diótum eft,Hocfc* men conteret caput ferpentis, qua? uox prorfus conuenit cum illo didto lohan* nis Filius Dei apparuitjUt deftruat opera diaboli j id eftjpeccata, calamitates, mortem,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc in fumma hic obferuanda funt, ut præparcmus animos,quia non E*

' uia certamina fubeunda funt.In his luceat èc exerceatur fides,amp; imploretur au* xilium filq Dei, qui ideo uicit diabolum in his tentationibus, ut oftendatfè lt;ftorem fore, etiam in his prælqs, in quibus nos adoritur diabolus.

ebn/ti te«tt=F'^E Chrifti tentationibus cogitemusfuiflemirumquoddam,infidiofumS^ tiones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-LVuehemens certamen, multd acrius maius, quam nobis cogitari pof*

fit,Tentatus eft alias fæpê, Sed hæ tentationes nominatim deferibuntur, quis haud dubie fignificant aliquid toti Ecclefiæ,

PriimtenMio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptima tentatione hiftoriæ notæ funt, tempore Apoftolorum, amp;2 Marty*

■F^rum,corpora amp;2facultates piorum femper erantin periculo. Idem foletac* cidere quandocunc^ mouentur certamina de doftrina,’ut nunc,Et hæc tentatio fub Turcica tyrannide recrudefeit. Hic infultat diabolus multorum animis,Sl fili) Dei eftisjfi Deo feruitis, fcilicet uieftitandum uobis erit ex lapidibus, Eft t* nim ironia obijeientis inopiam,famem,amp; alias miferias exprobantis,

Confoldtio d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quærendæ SC opponendæfunt confblationes.Primùm feiamus man*

defmßone nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t:flè Ecclefiam,et non pofte euerti a portis inferorum.Deinde feiamus in*

hberatio/iedi uocantes Chriftum habituros eile auxilium,iuxta hoc didlu, Filius Dei apparü deftruat opera diaboli, Itc,Non in fblo pane uiuit homo, i, Ecclefia alituf) conferua*

conferuatur,defenditur non tantum communibus,et uifibilibus auxilijs SC mo* dis,fed etiam diuinis, quæ non perfpicit ratio, Si tarnen Ecclefia maneatin aglt; nitioneuerbi Dei,non deficiat à uerbo Dei, Pfalm.inquit: Scitote qudd mirifi* cat Dominus fandum fuum. Ita, etfi iam non uidemus, qualis fit futura Eccle* fia, etiamfi Turci tota Europa potirentur, tarnen fi retinebimus uerbum Dei, curæ erit Deo, ut habeamus defenfionem,

Cæterûm hæc doólrina etiam fingulisaccommodandaeft,unufquiflt;ç in fua inopia, in fuis periculis cogitct, fe folis humanis confilijs non pofte tueri ui* tam,uocationem,ftatum: Sed petendum 6lt; cxpecftandum efte auxilium diui* num,ut in fide amp;nbsp;inuocatione Dei uiuamus. Sed pauci fic uiuunt, omnes quæ* runt opes,ut habeant ccrta auxilia in confpediu amp;nbsp;in promtu,amp; ridetur dodlri* na Chrifti : Primum quærite regnum Dei,0C cætera adqcientur uobis.

InQon’arum oftendit poft corporales uexationes acceftïflè hacrefes, fi* tï^rejeifcca» '^cut hïc apte fignificatur* Stans in faftigio templi, eft aliquis excellens do^ ^orpordet éln'na, Is fe dei]ciens,id eft,{pargcns dogma,fine uerbo Dei,tentât Deum. Ta»» les fuerunt, funt amp;nbsp;erunt plurimi, fed tunc erant. Ebion, Cerinthus, Marcion j Manes,Samofatenus, Arius, Pelagius,Slt; fimiles.

TentareDeum proprie,eftcertarecum Deo fiduciapropriælapientiæ, Tenure iufticiæ amp;nbsp;uirium, ac nolle re^i ipfius Dei uerbo, ac ordinatione nbsp;uocatione,

Sed his Ipretis aliud quærere, nducia noftræ fapientiæ, quod nobis magis pla^ cet* Vt Humana fapientia Pontifices mandârunt ccclibatum: Samofatenus cor^s rupit docftrinam de filio Dei, amp;nbsp;quærebat aliud concinnius. Plèudoapoftoli quærebanthumano iudicio aliquid plaufibilius cûm legem abrogari nollent» Ideô dicit Petrus : Quid tentatis Deum f id eft, fiducia ueftræ fapientiæ amp;nbsp;hu* manarum rationum certatis cum Deo,difeeditis ab eius uerbo. Et poftea Pon* tifices profeótó horribiliter tentauerunt Deum multis prauis dogmatibus, de abufu Sacramentorum,de ignoratione fidei, amp;nbsp;ueræ inuocationis,de monafti* cis cultibus»

OOftrematentatio,eftregnicaufamanifeftam idolatriam conftituere,8óde* idoUtru'M» fendere. Sicut utruncç regnum Papæ amp;nbsp;Mahomcti habet præcipuos ner* uos,tetram idolatriam, Præmonet igitur nos Chriftus,ut hæc régna poftrema“^lefiaiti. oppreflura Ecclefiam, iudicare diicamus, uitemus idolatrias, amp;nbsp;non defugi* amus certamina, Só fignificatur exitus certaminumx

pTquot; egrejßtsindeleßis yfeceßit in partes Tj^ri isr’StJonis, Eteccemulier Canani^aà ^finibus Hits egrejjaj clamautt ad ewn, dicens, l^ijerere met T)ominefili T)auidjfiUa mea à dcemenio male iJexatur, J He autem non reïpondit et quot;Uerbum. Et accedentes difci» full eiusjro^abant eum,dicenteSyT)imttte earntquia clamatfoîl nos. If Je autem re^ioiu dens ait^ Elonjum mi Jus nifi ad oues^qud ferieruntjdomus Jfraelt

4-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tf ou imc A

At ilia l)enit adorauit eumjdicenSf T)omine adiuua me, Ilie autem relpondt^^ aitjlSLon elt bonum ftimere panem filiorumjac projjcere cateUù,At ilia dixit^Ettam mine,Sed enim lt;(sr catelli edunt de micis, qu^e cadunt de menfa dominorum fuorum. reljiondenr lefur^^ait ilUy 0 mulierf ma^na ellfides tua^fiat tibificut 1)10, Etfanatä filia eins ex ilia hora^

Tc/iimonia T^Rimum hîc generalis dodlrina repetenda eft,qudd miracula fint tcftimoni^ »«r4c« orw. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dotftorem uerê miftum cflè â Deo. Item,qudd hic doeftor fit DominUS)

ÔC promilTus làluator, qualem lè prædicat, deftruens opera diaboli,peccatumgt; tyrannidem diaboli, ÔC mortem«

OEculiaris imago hîc pröponitur. Nulquam aded duriter præterit,aut rcijôt preces ortas ex uerd amp;nbsp;magno dolore,ut hîc. Et duo obqciuntur. PrimiîrUj Tcntttioneî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifracl. Secundd,qudd fit indigna,ut canis. Ex his tentationibu^

offpugiMitcs ipla tarnen elult;ftatur,amp;r tandem fide impetrat,quod petit, Hîc igitur difcainu^ inuocAtionem fingulorum animosoppugnari fimilibustentationibus. Nec propterca fidciU abqciendam eflè,ièd potius erigendam inter hos fludius.

Tenatio de Sunt autcm duæ præcipuè tentationes, Altera de indignitate, Altera indigniate, ^Jedlione, Prior ex lege oritur. Semper enim clamitat lex in conftientqs noftd^ Dodrira Ea. Deum refpicere,exaudire, ialuare dignos,iuftos. Nos uerô iniuftos,indignoS) angeiij oppcn pollutos,amp; abicdos eflè ficut canes.Huic tentationi debet opponi dodlrina neauu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angelq de gratuita iuftificatione j de exclufiua, Gratis, amp;nbsp;colligi teftimoni^

quæ oftendunt indignos,iniuftos recipi. Rom.^.Gratis iuftificamur fidc.ltcm » Beati quorum remilîæ ftint iniquitates. Item,tibi lum tantiim peccator. Item, hoc loco conferri debent peccatum 80 gratia.Sicut Paulus confert Rom.d.Gta^ tia exuberat fupra peccatum. Pluris fiatfilius Dei,amp; facrificium filq Dei,quàm noftrum peccatum, ut ftatuamus nobis ignolci, remitti peccatum, amp;nbsp;incipia” mus obedire Deo.Hæ funt firmæ amp;nbsp;ueræ confolationes^contra tentationem àc

De eïcîiione, nê mehtos, ut Saulem, Auguftum, Ciceronem, nbsp;recipi longe détériorés,

Magdalenam, Latroncm in cruce amp;c, difputant de particularitate, uideliceb ' Deum habere quendam catalogum corum, quos uelit faluos laccre, cætcros rd negligi,ficut canes. Ita tribuunt Deo inacqualitatem, quod reipla eft accufa' re cum tyrannidis.Hæc eft duriftima tentatio.

ConroMiionef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentation! opponenda eft dodlrina, qudd promiftioncs funt

o^ponendie. niuerlalcs. Et diligenter uniuerlàles colligendæ funt,ut lohan. 5. Vt omnis qui credit in filium,non pereat, ItemjVenite ad me omnes.Item,Rom.io,Deuscft idem omnibus, diues in omnes inuocantesiè.

Hue adiungatur mandatum immutabile, amp;nbsp;quod longe pofitum cft,fu^ pra omnes leges, uidelicet, quod præcipit, ut omnes credant filio Dei, amp;nbsp;hm“: mandato necellè eft omnes obtemperare. Nec nos quærere,aut fcrutari uolun^ tatciu

Mils: ISC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zj.9

tatem Dei debemus, fepofito hoc man dato, 8C reiedlis promifTionibus. Et cunt Chriftus dicat,Ego film uia,ueritas,amp;; uita Jtcm,Qui uidet me.uidet nbsp;patrem

uoluntas Dei neceHarió qugrenda eft in Filio nobis donato,et Euangelio,quod filiusDeiex fi'nu Patris protulit.

Has confolationes meminerimus,uthabeamus firmas refutationes ilia;: rum tentationum,quæplurimorum animos exerccntjôC quotidiê in inuocatio* ne profcramus has confolationes»

Nam fi infpexeris animum tuum,uidebis te his duabus tentationibus imgt;s pcdiri,ne inuoces,quia cogitas te indignum cHè» Item,cogitas Deum fuos quoP dam clegiflè,te uerô negligi Et accedunt hue humana argumenta,quia non fi-i^ mus pares Abrahæ, Ehæ, Elifæo, Danicli, amp;nbsp;fimilibus, fumus imbecilles, fine magnis donis,fine autoritate, ideô negligi nos iudicamus,amp; defperatione qua^ dam omittimus inuocationem»

Sed lue debemus intueri animis doeftrinam Euangelq, quæ præcipit de ExewpK jnlt;t« fide,ficut iam didtum efl, Debemus etiam intueri hanc Cananæam magiftram, quæ refutata indignitate,S£ particularitate,ratiocinatur promiffioncs non tans*quot;“^”^”*** tiim ad Ifraèl pertincrc,fed etiam adgentes. Cancs,inquit,eduntdemicis, Ita excitata fide inuocare Deum in agnitione filij eius debemus* Et hæc fides ac in^s uocatio in his qui agunt pœnitentiam,eft fummus cultus Dei, amp;nbsp;præcipuus Ec clcfiæ^ficuthîc dicitur: O mulier magna eft fidestua. Ethancnon efîe irritam, fed impetrare bona, hæc ipfa uox teftatur, Fiat t ibi ficut uis,iuxta illud. Petite, amp;nbsp;accipietis.

Proponitur ergo nobis in hoc Euangclio exemplum fidei eludtantis ex grauiflimis tentationibus, bona impctranris, ut nos quocß difeamus uincere dift'identiam, cxcitarc fidem, inuocationem, Nec habemus minores caufas, quam hæc Canança,quælaborat de filia fua, fie Sd nos de noftris neceffitatibus, amp;nbsp;de publicis.

eijeiens T^^^monium j Ubid erat mutum, Fatlum eli autem e^rejjo cliemolt;^ ^niojocutus eß mutus,^ admiratiC funt turbæ. Quidam autem exeis dixerunt-,In 'Ëe^-el::;ebub princi/^e diemoniorum eijcit d^emonia. Aly autem tentantes^ß^num de cœlo yuat-rebant ab eo. Jpß autem(ctens coaitationes eorum,dtxit elsiomne re^num contrafeip/um diuifumjdefolabiturjlt;7 domusßipra domum cadet. Si aut Satanas contraßipßim di^ uijus eßjtjuomodoßabtt re^num eius^quia dicitisjtn Eeel^bub me etjeere d^emonia.Si au tem e^o in ^eel:^bub eycio deemonia^ ßly '\)eßri in quo eyctunt Ideo ipß indices '})eßrt erunt,Si autem tn di^ito ^ei eycio dlt;.emonia,profebioperuenit in Ijos rectum Dei.

Cum fortisarmatus cußodit atriumßtumjinpacejunt ea qu^epoßidet. Si autem for f tior eoßtperueniens Iticerit eunij ymiuerfa arma eius aufertjin quibus confidebatj^ßo^ Ita eius dißribuit.QM non eß mecunijcontra tne e^ijisr qui non colligit mecumjdißer^it.

Cum immundus ßiritus exierit de homincj ambulatper loca inaquofa, quarrens re* quiem: non inueniensjdicitjl^uertar in domum meanij '})nde extut. Et cum Itenerit, tnuentt eam/copis mundatam ornatanijtunc Jiadit lir afiimit feptem aliosßiritusjue* qutores fej m^reßtjhabitant ibi. Etfiunt noutßima hominis illtuspeioraprtmis.

Fan:ufn eß autemjcùm haec diceretjCXtoUens Ijocem qu^edam muiter de turba, dixtt

5Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!Î)OMIKÎCâ

illiy^eatus 'pienter (fut te portâuitjf^'yjbenx qu(efuxïfihAt ille clixit)Q^niino,'Beati atKiiunt 'ï}erbum T)eijlt;(^ eußodiunt illud^

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Docftn'na de rimore Dei.,contra fècuritateirijquæ ftqui fbict

Difcrinten nti DVerunt Omnibus temporibus Mide ufcÿ ab initio mundi amp;nbsp;Ecclefiæ, 8ô im*’ piorum aliqua miracula ut apudEthnicos fæpèipeeftra aliquid denuncia^ rornm. runtJtcm,Statuæ locutæ funt. Item,CaIchas prædixit fore,utprim»m decimo anno Troia caperetur. Qtiæri igitur potcft,fi doeftrina ex miraculis iudicanda eftjUtra cft uerafReijDondeo, Vera difternuntur à faliîs dupliciter, Primiîm in^ poftîbilitate, iècundô finibus»

Mîrdcula Primum enim habet Eccleiîa qtiædam propria miracula, quæ diabolus chrißi inimi non poteft imitari, ut reftiicitationem mortuorum, fiftere curfum Solis, anum tMid dubo= f^erileni efïoetam,effîcerefœcundam* Hæc iîmilia funt folius Ecclefiæ, funt impoflîbilia diabolo, Ideo miracula Ecclefiæ anteferenda funt ethnicis, ftint certa,amp; firma teftimonia do(ftrine diuinitus traditæ. His adnumerandun» eft,quod æ hîc traditur,eijcere repugnantem diabolum. Etfi enim diabolus in* terdum quafi colludens, cedit etiam præftigiatonbus amp;nbsp;impoftoribus, tarnen hæc eieeftio, quam Chriftus èc Apoftoli faciebant,erat diflimilis, Eficiebant nim repugnantem,non colludentem,quia toties clamitat diabolus,iè ante tern* pus cruciari, Relt;ftè igitur argumentatur Chriftus, erjcio diabolum repugnan* tcm,Ôô inuitum,8ô ubicß erjcio,quamuis atrociter iæuientem,Ergo eijcio diuina potentia ftiperante diabolum repugnantem.

Fbii! uerorû Secundum diftrimen fumendum eft â finibus. Finis miraculorum diahn* wirlt;lt;f«/or««2 lijcft regulariter alicuius erroris autfteleris confirmatio.Econtra,finis miracu* Cf fdlforum, Joj.yJP Ecclefiæ, eft confirmatio ueri cultus,amp; conièntit cum uerbo iam ante re* uelato,de uero cultu,ôô filio Dei. Vt uaticinia Tircfiæ,aut Calchantis, quos fi* nés habebantf lubebant maeftarc humanas hoftias,amp; confirmabant præîèntcm idolomaniam. Ciïm autem hierrores fiht manifefti furores,amp; quidem multa aliauicia ethnicorum ftabilierint, fàtis apparet hæc miracula non eftè diuina« Talia miracula fiunt etiam nunc in inuocationemortuorum,utconfirmetuf impietasÔÔ error.

Hæc diierimina miraculorum diligenter obièruanda fiint, ut confirme/ mus animos noftros teftimonfis uerorum miraculorum difeernamuseaa præftigi)s.Magna eft enim diaboli potentia, Sc multos offundit errores huma/ nis mentibus : amp;nbsp;omnibus temporibus confirmauit impias fuperftitiones pro* digiofis quibufdam eucntibus.ldeô muniendi funt pq firmis teftimonrjs,ut Mo iès fuperabat magos , fie Ecclefia iuperat diabolum dupliciter. Habet quædam propria miracula, quæ imitari diabolus non poteft. Item, refert ea non ad fta* bilienda ftelera, ièd ad confirmandam ucram agnitionehi Dei, èc conientien^ tem cum uerbo Dei tradito.Has régulas meminerimus,

T^^Icitur hîc quoddam peccatum non rcmitti : Nec opus eft priori définit«^, ' -^-^quodnam fit, Quia nos habemusmandatumjUtagamuspœnitentiamjS^ credamus

credamus omnia peccata remitti. Huic regulæ ncccffe eft obtcmperare, quia Ui niuerfaliter uera eft fententia: Gratia exuberat fupra peccatum,ltcm,Et ipfe eft propiciatio pro peccatis noftris, non pro noftris tantum, fed pro peccatis toti# us mundi, Sed manifeftum eft, quofdam mordicus tenere perpetuum contem«! tum,uel odium Chrifti,etiam contra confcientiam» Hi nee uolunt oblatam re^ miHionem accipcre,nec uolunt credere, led aut fecuri fuperbilTimè derident Eu angeliumjaut furenter oderunt. De bis â pofteriore iudiCemus^habere eos pee* catum contra Spiritum fanó:um, Quia in illo perpetuo contctUjUel odio Chri^ fti difcedunt, amp;nbsp;ruunt in æternam iram,ficutludas, amp;L fimiles»

Etbïcutriq? compleélendi funt,boftes qui contra confcientiamEuangelis: urn oppugnant,8lt; medrj,qui fuperbè contra confeientiam derident omnes reli* gionesjde Kis dicitjQui non eft mecum difpergit»T ales enim plurimi funt,T a* les funt etiam,qui fibi fuo arbitrio fingunt religiones, amp;nbsp;fumunt ex Euangclio quod libet, quod non libet rerjciunt*

OOftquam Cbriftus de rebus maxime arcanis, amp;nbsp;fublimibus contra aduerla^ ^oncio ie ve^ rios fuperiora dixit, iam uertit fermonem adEcclefiam, cui concionatur de

timoré Dei,quafi dicatjmaior eft potentia diaboli,quam uos intelligitis^maior ira aduerfus blafphemiamjquam cogitare poteftis* lam igitur uOs præmoneoj ut agnito Euangclio, Sc confecuti liberationem,retineatis timorem Dei, quia multi poft liberationem fiunt fecuri nbsp;ociofi Î 8ó ocium alit ac incendit prauas

cupiditatcsjficut fcriptum cftdiicraflatus eft feruus meus,8ó recalcitrauit» Item, Sedit populus manducare amp;nbsp;bibere, refurrexit ludere* Et Sodoma fexennio aut circiter, poftquam hoftes diuinitus profligati erant per Abraham, coepit ruere in horrenda uicia* Et in Matthæo nominatim dicitur de ociodnuenit do:« mum uacantem Slt;c. Ided excutiamus fecuritatem propofitis cxemplis, quæ oft tendunt, quæ uicia, ÔC quæ pœnæ poft fecuritatem fecutæ fint,

lefus tra.ns mare Galiltecejquod eïl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequeiatw eum turhi

multa^quia Ijtdebant eiusßgna^ quit faciebatßil)er his^qui infirmabantur. Subijt au^

tem in montem lefus, «y ibi/edebat cum difeipulis/uii. Erat autem proximum ^afcha^ dies fefius lud^xorum. Cùm jubleuajjèt ergo oculos lefiiSy liidijjet quod turba multa, 'ïteniret ad fe-,dtcit ad Thilippumj Ende ememuspaneSjlJt manducent hi^ Hoc autem db cebatjtentans eumJp/e enim fciebat^ quid eßet faEurus.

(^Fpondit eEPbilippuS)^ucentorum denar iorum panes non fufficiunt eisy^tt '})nuß quifq^ eorum modicum quid accipiat. S)icit l)nus ex difeipuhs eius Andreas frater Simoi nis Petri, Eît puer '})nus hic^qui habet quin^panes hordeaceos^i^ duos pifes^ Sed hac quidJunt inter tot I

S)ixit autem lefus^ Facite homines dißumbere, Erat autemfanum muhum in eO loco^ PFfeubuerunt ergo Yiri^numero quaß quinq, millia. Accepit autem lefus panes, cùmgrattas egißet, diflrihuit di/cipuliSf di/ctpuli l)eró difcumbentibus^ Similiter nbsp;nbsp;ex

Et autem impleti/unt, dicit difctpulisfuis ) Cottigite qutefuperfuerunt fragmentai F ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t ng

1)1 ne ejutdpereatCollegerunt er^o impleuerunt duodectm cophtnos fra^mentoruï^ ^^^^ini^p^^nibushordeaceiiyquiefuperfuerant his qui nianducauerant. Illi ergo hoi mines cum 'y}idiJJentj quod IE SJ^S feceratfignum^ dicebanty Quia hie eîl 'Vere Hit ^rophetaj qui henturus eît in mundum^ lES J^S ergo cum cognouijjet quod Ven^ turi eJJentj rapturi ipfum lot facerent eum regem tfeeeßit iterum in montem ipfe fo* ius^

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agitatione fit illuftrior docflrina : 8C reliquiæ dilgt;

ÏOannes Baptifta interfecîlus eft ftcundo anno prædicsitionis Chridi poll ■*necem eius,cdm Herodesetiam infidiaretur Chn’fto,ftceffit aliquantilpet ChnftiiSjIn hoc ftceflii,ciim hand dubie Apoftoli uiderent fiiam uitam in peri* culo eflè, ac metuerent uel fupplicia, uel exilia, èl famem, Hic Chriftus mceffis Confoldtio de oftendit aliquam confolationem, ut firpe fit in Ecclefiajamp;f exemplum proponit uiCiu o- degt;^ huius regulsc: Primdm quærite regnum Dei,amp; cætera adijeientur uobis.Jtcm, feiifîone Ef- Pfetas habet promiflîones prælêntis uitæ amp;nbsp;futuræ» Item, Pfalmi dicunt,Non eft inopiatimentibuseum» Item, Saturabuntur in die famis. Vult nos Deus primùm quærere regnum Dei, id eft, dodtrinam cocleftem, Ôd huic obedire, in uocatione fideles eflè. Poftea,etfi uult Ecclefiam fubicefiam eflè cruci, tarnen non finit earn penitus deleri, fed confèruat corpus, dat uictum^dat aliquem nii dittn ydatccconomias:, datpoîitiaSf défendit 8c liberat Ecclefiam mirabilibus modisxtiam deftitutam humanis præfîdijs : Sicut exempla Abrahæ, Ifaac, la«* cob,lolèph,oftendunt.

Idem docet hiftoria huius textus, quæ nos de promiflîone admonet, Si confblatur in fimilibus periculis, ut iam, etfi diabolus in Turcis, ôlt;i alqs tyran* nis Ôd principibus minitatur fe funditus deleturum eflè Ecclefiam, tarnen obe* diamus Chrifto, èl expeftemus defenfionem à Chrifto, qui mirando aliquo e* uentu lèruabit reliquias Ecclefiæ, ficut dixit,Ero uobilcum ufcß ad confummagt; tionem lèculi. Et quidem uult Chriftus nos exercere fidem,amp;i inuocationem in his corporalibus periculis.

POft diftributionem fupereftmagnus cumulus reliquiarum, Hicfignifica^ ralàm^flce^^ tüm eft compcnfari eleemolynasmagnispræmqs, ïmfyMrum. defendi augeri diuinitus, ut læpè docet Icriptura, Date,amp;i dabitur uobis.

Item, Qiii dat potum aquæ frigidæ, non perdet mercedem luam Ôlc, Et uulc nos Deus exercere fidem ôd expedlationem auxilq in hoc offîcio liberalitatisî Sicut oftendit in exemplo uiduæ Sareptanæ, Eft amp;nbsp;hoc infigne,quôd Apofto* lis mandatur diftributio,ut gubernatores præcipuè admoneantur de cura pau* perum. Item, crelèunt cibi in manibus Apoftolorum, quia piorum contreda* tio ÔC ibeietas eft felix, ficut dicitur de Abraham : Propter te benedixit nobis

\TT antea de liberalitate, quæ eft pia amp;nbsp;non ambitiofa communicatio,ita po^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ftea de parßmonia præcipit5ne fiant inanes profufiones. Ac difeamus hîc 4o,;orK bei, uerè peccatum elle prodigalitatem , quæ uidelicet fàcit inutiles (umtus. Pri^ mùm, quia Deus uult nos fuis donis reuerenter uti,hoc eft^agnofcerèjquod fint diuinitus data,amp; modeftè conferré ad eos ufus,ad quos condita funt. Conferre res ad alios ufus, per ludibriumjcft contumelia afficere dona Dei* Ided Paulus inquit: Omnis creatura Dei bona,amp; cum gratiarum aélione percipienda.Item l.Corinth.7.Vtentes mundo fie,ut non abutamini. Item,Rom. I}. Carnem ne curetis ad concupifcentiamjfed ad neceffitatem, id eft, utamini rebus pro neceP fitate^non pro libidine. Vult Deus compare! res ad noftras, amp;nbsp;aliorum neceü fitates,8ó deteftatur luxum ac profufiones. Sicut econtra præcipit temperantiss am 8c modeftiam : Attendite, ne corda ueftra grauentur crapula 8c ebrietate. Diligenter igitur hoc loco præceptum de parfimonia obftruandum eft : Collie gite reliquias,ne quid pereat, Sunt^ duæ uicinæ uirtutes, Liberalitas, èc Par* fimonia,

A Llcgon’a eftdulcinîma, Significat enim diftributionem dodlnnæ» Hæc •^quot;^crefcit agitando,Sicut alibi dicit Paulus: Colonum oportet primum de FrUi (fbbus perciperezïta docens primûm accipit præmia â Deo,illuftratur iplè ma:« iori luce. Deinde reliquiæucræ dodrinæ diligenter amp;nbsp;cum delecflu feruandac funt.Quare èC nos ueterum monumentajfed cum deleâu feruemus. Ac utinam eius rei maior cura fuiflèt, ÔC monumenta tradita per Apoftolorum difcipulos conferuata eflènt.

Cophini fignifîcant literas,8^ eruditionem, quibus confcruari monumert ta debent»

__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

Vis ex ar^uet me de peccato ? St autem T^eritatem dicoj quare Ifos non credt^ mthi? Qtü ex T)eo eslfl)erba X^ei auditjpropterea nbsp;nbsp;nbsp;non auditiS} quia ex ^eo

^^^onderunt ergo lud^i) lisr dixerunt eij quot;Hon ne lenè dicimus nos^quia Samart^ tanus es tUjrs' dtemonium habes^^J^ondit leßis^Egodamonium non babeo^fedbonoro Tatrem meum, '})os inbonoraßis me, Ego autem non qunerogloriam meam, Eît qui qu^rit amp;nbsp;iudicat.

Âinen amen dico 'leobis, fi quis fermonem meumfieruauerit, mortem non Jgt;idebithi t!eternum.Tiixerunt ergo ludteifiSlunc cognouimus quod dtemonium habes^Abraham mor tuns TrophettC) (sr tu dietsj fi quis fermonem meum fieruaueritnonguflabit morlt;t tem in lt;£ternum,'N.unquid maior es pâtre noftro Abraham^qui mortuus e^,lt;^Tropbetlt;e mortui fiunt, Qt^m tetpfum tufiacis ?

'd^ejfondtt lefiuSjStegoglortficomeipfiumjgloria meanibileH, Efi pater meus ^qui glorifcat me^quem 1)05 dicitis^ quia S)eus ^lefier efiylt;is'non cognouifiis euniiEgo autem nout eum^^Ji dixeroquod non nouerim eumfcrofimilis 'ï)obis mendaxfied noui eumfisr 'i)erbumeius firuo^

Abraham pater Ijefier exultauit'})t't)ideret diemmeum j (^l)idit tis'gauifius eît^ dixerunt ergo ludtei adeum j Qtünquagmta annos nondum habes^^ Abraham Ytdifii ?

(Dixit eis leßiSj Amen Amen dico IfobiSiäntequam AbrnbAm ejjetyego fum, Tuleruntt^'* lapidesfl)t iacerent in enm, le fus autem abfcondit fèilt;(s- extuit de Temflo.

I, Locus, Aiïèuerano,quód recftè doceat,amp; ßt miflus à Deo, IL De caufa pcrtinaciæ,fèu i'ndurationis i'mpiorum* 11L Refutatio conuici), quod ad docftn'nam proprie pertihet, 111L Dodlrina propria Chrifti, quod fit miflus, ut aboleat mof^ tem.

V ♦ Altercatio mutua,an Chriflus antecellat Patribus et Proph^ tisf ÔC quomodo Patres 80 Prophetæ fàluati fint»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(D E (p (P^IMO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

Ajjèueratiode Z^AIS/Incs docentes in Ecclefia oportet habere banc certitudinem,quôdre(îî^ '^doceant,ïdeó Chriftus inquit fibi non poflè obffci peccatum, fcilicet quóJ pièudopropheta,quódfitimpoftor,*Dehacipeciepræcipuèloquitur, Etß enim amp;nbsp;alioqui fine peccato fuit, tarnen præcipua quæftio eft de minifterio, régula communis ad omnes pertinet* Omnes fint certi, fe uera docere ficut

• quit Petrus,Qui loquitur,Ioquaturlcrmones Dei : Deinde etiam caucant, nc dodrinam fcandalis déforment»

CM^Murd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertinaciæS^ indurationis impiorum,eft ipibrum peruerfà uoluntas,

tionii impies ^deièrta à Dco, quia contra confeientiam aduerfata eft dodrinæ, amp;nbsp;deinde r««, cohfîrmata à diabolo,qui impellit, ut humanas perfiiafiones ipfi fibi exagge* rent,quærant prætextus fui odfi, ut ludæi argumentabantur, Legem Moifî Deo traditam, non pofle mutari, promiflum eflè huic populo regnum, polid* am diuinitus conftitutam, non eflè diflbluendam. Hæc erant ipcciofa,amp; plau^ fibilia,quibus paulatim Sgt;C alebantur amp;nbsp;confirmabantur Timonica odia»De ta hbus loquitur Paulus Rom.ÿ, amp;nbsp;Pfal.éÿ. Dorfum corum ièmpcrincurua» Ita nunc diijautant fàpicntcs, magnam eflè autoritatem Ecclefiæ, non labefadîan^ dum eflè ftatum ordinis Ecclefiaftici ôôc» His faicinati imaeinationibus, maio«« res paulatim flammas odij aduerfus Euangelium concipiunt. Ided fimus inten* ti,nc diabolus offundat nobis perfiiafiones, quæ odium aut contemtum Euan# gclq pariant, ne poftea ièquatur hæc horrenda pœna, excaecatio uel induratio Pharaonis, ièu ludæ, de quo dicitur, Et ingrefliis eft in eum iàtanas. Ita hîc di# cit: Qui non funt ex Deo,non audiunt,id cft,deièrti à Deo» Dclèruntur autem propter blaiphçmris»

^^Hriftus alterum conuicium præterit, alterum réfutât, Dæmonium habes# '^Hocenim propriè pertinebat ad doèlrinam» Talia conuiciarefutare pars eft neceflària confeflîonis,

CI quis fèrmonem meum ièruabit,mortem non uidebit in æternum» Hæc ui# ^debatur eflè mira uox,amp; longe fupra hominem,quia pollicetur uitam æter# nam. Deinde hoc offèndit ludæos, quôd non inquit,Si quisièrmonem Moifi fèruabit. Jtem,quôd diièrimen eft inter ièrmonem Moifi amp;nbsp;Meflîæ» Non exi# ftimabant Phariiæi Mefiîam allaturum eflè aliam doèlrinam, ptæter Mofai# cam.Sed hîc teftatur,iè alium fermonem afîèrre,icilicet Eüangelium,hoc eft,di# citiè

IN S)IE T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

cit fc mittijUt (it uidima pro pcccato, amp;nbsp;homines reconcih'ari Deo, non per Ie# gem Moifijled fiducia Meflig,amp; hac fiducia Deum muocandum eflè, 8^ régnai turum cflè Meflîam in cœlojac gubernaturum fuam Ecclefiam Spin'tu fancflo, 8l uerboj non futurum mundi dominum, qui politica imperia teneat, Ecclefî# am futuram in crucejuon habituram imperia mundi.Hic iermo longe difïèrt d Pharifeorum opinionibus,quas de lege ipfi habebant.

TLric ipie articulus eft proprius EuangeIq,qu0d Meflias antecellat patribus amp;nbsp;Difiriimn -^ProphetiSjSicut loannes inquitjEx plenitudine eius omnes acccpimus.Ided Meßi^e omnes fancfti ab initio ufq ad finem uno et eodem modo faluanturjcilicer^fide, qua credunt Deum ipfis remittere pcccata per miiericordiam,propter liberato Pdtrts omnes rem promifliim. Hac fide ft Adam, Abraham, Moifes,Dauid,amp; omnes fandH confolabantur,Hac fide placebant Deo,hac fiducia Deum inuocabant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ideô hic dicitur t Abraham uidit diem meum, amp;nbsp;lætatus eft, id eft, agno.-uit in promiflione meum aduentum,mea bcneficia,Et lætatus cft,id eft, accepit remifljonem peccatorum,nouam lucem, incoa.tionem uitæ æternæ, quæeft lætitia,pax 8Cc. Sed Phariiæi longé alias opiniones de Meftîà habebant, erant opprefl'i imaginationibus iufticiælegis,nihil nôrant de fide in Mefliam,aut de uiftima pro peccato,tantum expelt;ftabant regnum mundanum, Ideô has concft ones Chrifti furenter deteftantur*

*^Eftimonium hic darum extat, quôd Filius Dei fuerit etiam ante aftlimtam chrijluf inte carnem.Sicut claré dicit: Antequam Abraham natus efftt,ego fum,ftd hoc Abnhiin Ab

dedarandum eft ex primo capite: In principio erat uerbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;tterno.

^^Riplex eft meditatio paflionis Filrj Dei,Pædagogica,SpirituaIis,amp; Exem# '*■ plaris»

Pædagogica, eft iæpé legere ipfas narrationes diftendæ aut docendac hi# Me^iauo le» ftoriæ caufa,8c quærere teftimoniaprophetarum, 8c caufas, an Deus uoluerit Filium patijCur uoluerit eum pati,quomodo natura humana fit fubiefta pecca# to,an redemta per Iblum Filium 8Cc, Sdconfirmaretalile(ftionefidcm,quaad# fentimur hiftoriæ, Hæc diligentia etiam eft utilis,amp; fine hacftquentes ufiis ha# bcri non pofttint» Ideô hæc leôlio 6d cogitatio fit crebra, ut fimul accédant ft# qucntes ufus,

ÇPiritualis meditatio hæc eft,quia filium Dei oportuit fieri hoftiam,agnofte# nbsp;nbsp;nbsp;i t.

^re magnitudinem iræ Dei aduerfus peccatum,amp; ucre expauefcerc, ac rurfus agnofcere mifericordiam,amp; fide erigi,amp; uiuificari, quia hæc hoftia eft pr^ftan# tior tota mole peccati,amp; Filius eft certum pignus,quöd Deus diligat nos,amp; ue# lit nos faluos facere. Cum hi ueri motus,pauores.SC confolatio, timor 8ó fides, fenfus iræ Dei amp;nbsp;uiuificatio per fidem in filium Dei accedunt, hæc eft prgcipua amp;nbsp;falutaris meditatio,amp; applicatio beneficij Dei ad nos,

Sed utrumcß oportet animo intucn\iram 8^ mi'fcn'cordiam, Hommes ciofis animis cogitant de Deo,non exiftirnant eum uere iraici peccato, quia hu^ mani animi.Ieuitasnon magnifacit errata fua. SedDeushancamentiamuult corrigijded totum genus humanum ingentibus calamitatibus onerauit.

nes mifcrix fingulorum, mors, amp;nbsp;fupplicia,bena,excidia, uaftitates, ut diluui^ um 5 conflagratio Sodomæ, clades omnium regnorum, omnium ætatumdtint teftimonia propofita,utconuincantnos,Deum uerêirafci peccato,Sed euidcns teftimonium erit impijs, qui in hacuita uerbum amp;nbsp;teftimonia Dei contemn« nunt,cruciatus æternus poft banc uitam»

quod placari nulla re potuit,nifi morte unigeniti Fill), Non poterat placari,nct fan(ftorum ærumnis,ut Abel, amp;nbsp;àliorum. îam cogita,quis hominum Gtis con^ fideret magnitudinem huius iræ, amp;nbsp;beneficium Dei tanti æftimet,quanti reut*“ ra æftimandum eft, Omnes igitur funt ingrati, ignari, amp;nbsp;iræ Dei,ôô benefîcH» Hanc iècuritatem, ingratitudinem, ignorantiam agnoftamus, Sd aliquo modo corrigamus ♦

J J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kurftis,c(îm uerus pauor extitit in corde, accedat confolatio, amp;nbsp;agnolca^

In pauoribits mus magiiitudinem milèricordiæ, quôd uoluit Deus ideó pati Filium, ut pet agnojeere nw hunc placatus,uerê nos recipiatjamp;S iàluet:Et diftamus applicationem,quôd non gnitudmem 3conièquamur remiftîonem peccatorum, SL uitam æternam, nifî bac ipß ’ fide,ftatuentes,quód propter filium Dei, faeftum pro nobis uiftimam,Pater agt; ternus recipiatnos, 8d ialuet«

IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hac applicatione teneantur in promtu teftimonia : Rom, 3, luftifica^

Rpfdicatio bi mur autcm gratis per redemtionem lefu, quern fecit Deus propiciatorem, pct /loriÆ ttd not fidem in fanguine eius amp;fc» Rom.8. Pro peccato damnauit peccatum. 2* Cor. ƒ» Eum, qui non nouit peccatum, fecit peccatum, ut nos fieremus iufticia Dei pct ipfum. Hancapplicationem diicas,neianguis Chrifti fruftra pro te effufus fit, amp;nbsp;Deo gratias agas, amp;nbsp;ei obedias pro tanto munere. Hæc meditatio, uidelicct . expauefeere intuentem iram Dei in pafïîone Filij,8C rurfus crigi fidc,agnofccn^ tern mifericordiam, 8^ gratias agercjcft uere cultus Dei, qui debet efle perpetu** us,

lam cogita,qu3m multi homines fint,’qui hoc tantum munus curent, qui non anteferant ianguini filq Dei fuas cupiditates.PIurimi fatentur fe dubitarc, an ad iplbs pertincat hoc tantum munus, Sed contra hanc dubitationem con* firmemus nos Euangelio, amp;nbsp;aflSduo exercitio in inuocatione,

MeditAtio ex. ^^Erti) generis meditatio eft exemplaris, ubi iam utimur hoc exempio, ut Ic* emph Mlt cru, i ge,feu regula, quod ficut Chriftus paftus eft, ita oporteat amp;nbsp;nos pati ♦ Eft^ hæc fingularis fapientia Ecclefiæ, intelligcre caufas calamitatum humanarum, amp;nbsp;ueras confolationes, Sapientes inde ul^ ab initio mundi mirati funt,qu]d fit caufæ,cur hæc præftans natura hominum tantis ærumnis onerata fit, imo qui fiat,ut opftmi triftiflimis cafibus opprimantur,et alq alias cauias cogitauerunt. Sed uerbum Dei monftrat ueras cauias. Initid, ut Paulus inquit. Per peccatum peruafit mors in omnes homines, amp;nbsp;iècuti funt morfiis diaboli ingentes, fieut dicitur de ferpente : Serpens mordebit calcanéum tuum.

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei, exuatur fiducia noftri»

r VL VtconfpiciaturinnoftraimbecillitatepotentiaDei» VIL VtcIFiciamurfimilesfilijDei,

ÇE D cur Ch ri ft us cum eflet fine peccato, Ribiecftus eft cruci f Quia mors eft cur chriflui poena peccati, Ciim igitur Chriftus eflet ui(ftima,hoceft,pccnam peccati pro nobis fiibiturus eflet, Mors,amp;S triftiflïmæ afflieftiones ci fubeundæ fuerunt. Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

uult DeusEcclefiam huiusfui capitis fimilem fieri,ided præcipua membra, A-bel,Efaias,Prophetæ, Apoftoli, alrj multi interfedi funt,ut fierent fimiles calt; pitis. Sed in his,amp; cacteris hominibus afflidiones banc quoeç caufam habent, ut ipfi fuum ÔC generis humani peccatum agnofcant. Nam Ecclefia præcipuè fubieda eft cruci,ut agnoftat peccatum,quod imprj contemnunt. Deinde acce* dunt amp;nbsp;cæteræ caufæ, quas recenlui,

Ac præcipuè finis afflidionum confiderâdus eft,uidelicet,quôd uelit Delt; us nos affligi,non ut pereamus, fed ut Gluemur, hoc eft, ad agnitionem peccati amp;nbsp;mifèricordiæ reuoccmur,iuxta illud: Viuo ego,nolo mortem peccatoris,fèd ut conuertatur,8ô uiuat, Hanc uoluntatem Dei,amp; has caufas humana ratio per fefe non uidet,Ciim funt res aduerfæ,ftatim cogitamus nos abieeftos eflè â Deo* Rurfus hos putamus diligi,qui florent gloria Spotentia.Sed hic error eximena» dus eft animis,amp; opponenda imago Chrifti, 8ô difeenda perpétua fententia Eu angeliLquôd fubieda fit Ecclefia cruci, amp;nbsp;quare fubieda fit, tenendæ lenten* tiæ,quæ docent nos de hac uoluntate Dei, ut : Qui uult me fequi, tollat crucem fuam,5lt; fequatur me, Item,IVIultæ tribulationes iuftorum, Item,Humiliamini fub potenti manu Dei,uidelicet, quæ amp;nbsp;potenter humiliât, amp;nbsp;potenter libérât,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï IL Applicatie beneficij, Noticia eius iuftificabit multos»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IIIL Prædicatio pcenitentiæ uniuerfalis»

avis credit fermoni noßro, brachium Domini quis agnofeet ? ^ulîulabit coram ®eo ftcut 'ï)ir^ultumjlt;Cj'fient radix de terraJitiente. Kon eîl Lpecies ei ne^ decorj cùm a^teeremus eum,non eratfiecies qutc placeretj T)eLpeLlus erat nbsp;nbsp;abieHißtmus ont»

nsum,dolore nbsp;nbsp;^erumnis opprejfits^ Sic abhorruimus enmjlJt iDultns noßros auerteremus

Verè lan^uores noßros ipje tuUtf^^r dolores noßros ipßeßißinuit)nos reputauiinus eü tanquam

tanquam adfliliumj T^eo percujfum isr proieElum. Sed hulnerdtus eß propter pec* cata nostra, nbsp;nbsp;nbsp;adfliEius propter intlt;juitates nofiroiâ.

Tœnam ipfe fiufiinet, '})t nobis pax nbsp;nbsp;l)enia concedaturf nbsp;nbsp;nbsp;'ïmlneribus eins nos fui

Omnes nos quafi ones errdubnus, /insult in l)tfs fuis, (jr Dominus coniecit in iniquitates omnium noElrwn, Cum affligeretur nbsp;nbsp;humiliaretur, non aperuit os/uum, f

I cut a^nus qui ad maliationem ducitur, amp;nbsp;ficut ouiS) quæ obmutefcit coram tondente i^* Jam, nec aperit os fuum.

Ex affiiElione nbsp;nbsp;poena libérât us efi,lt;is* quis enarrabit fecula etusICtïm abfcijfuseß

de terra Eiue)itium,propter fcelus populipercufii eum,lt;(^ Jepultus efi ficut tmptj,lt;i^ moV' tuus ficut dilutes, Jp/e non iniufiè e^it,nec dolus fuit in oreeiusfid Deo placuit eum co^'^‘ ter ere affliEiione. (Juia de dit animamfuam 'tat effet boll ia pro peccatOj'pidebit lon^am fieritatem, nbsp;nbsp;confilium Dei féliciter perficietur manu etus, Qtfia laborauit anima etuS)

Et feruus meus iufius iufiificabit noticia fui multos, quia peccata eorum ipfefiifiu nuit. Ideo dfiribuam ei ma^nam bicreditatem, fortes Efoliabit, Quia tradidtt animant fuam in mortem, cum fieleratis reputatus efi, ej' ipfepeccata multorum fufimuit, id pro trans^rejjoribus ro^auit^

vetuiPtifchä ^Ertum eft uetercm n’tum madtationis agni tantiVmiracuIis inftitutiim,nort imago uicih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiftè fîgnum admonens de prætcrita Iibcratione, led etiam de futUi*

nue chrißi. j.a,8óde agno,hoc eft,ui(ftima,pcr quam ucra EC æterna libcratio donanda crat. Ideô amp;nbsp;Paulus confert uetus Paftha cum Chnfto, inquiens, Paftha noftrutu immolarus eft Chriftus*

Vtautcm in noftro Pafchate, id eft, paftioneCbrifti,confj3icitur magni^ tudo iræ Dei aduerfus peccatum ; amp;nbsp;rurftis miftn'cordia in incoatione uitææ^ ternæ, per refurrefti'onem, amp;nbsp;promi'ftionem libcrationis â peccato amp;nbsp;â morte» Ita in Pafthate ueteri tota biftoria confideretur, ut amp;nbsp;ira Dei aduerfus peccata Acgyptiorum, miftricordia in Iibcratione Eccleiîæ agnoftatur.

Trifte exemplum fuit, Regnum illud omnium toto orbe terrarum rentiftîmum,fubito tumuitu diftipari Si euern,confumta maxima parte homi^ num,continuatis cladibus multiplicibus,deletis prillcïpibus,mutata tota rcgni forma. Hæ fuerunt pœnæ idololatriæ,magiæ, libidinum,crudelitatis aduct^ fus fànftos, /

LexdePdÇcîui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem defcribiturtempus,primoMenfè,ideft,men{êLunari,lt;lit*

teExodiiz. nbsp;nbsp;nbsp;proximê ie'cutuseftæquinocftium Vernum,isenim fuitanniinitium: Die

decimo eliocndus cft aonus inteoenanniculus, maftulus, amp;nbsp;ex agnis 8c hccdis, id eft,ex reliquo grege lumendus, amp;nbsp;ièruandus ufcg ad X111. diem, tune uefpe^ re maeftandus eft.Hæc delcriptio conuenit ad Chriftum. Generaliter agnus præfertim maftatus, fignificat uic^fimam : Quare amp;nbsp;ipfi Iftaêlitæ intclligcbant fignifîcari aliam quandam uitftimam, per quam coniècuturi eftènt ueram æternam liberationem jEt earn uitftimam oportebat efiè ihtegramjfine pcccato, malcularn,

niafculam,Fortcm:fumtam ex reliquo gregCjideftjex populoIfraet Oportuit igitur Chriftum in hoc populo nafo, amp;nbsp;non alibijOportuit cum in hoc populo prædicare,amp; pati, Ideó prius fegrcgabatur agnus,ut fignificaretur prius Chri^ ftum aliquo tempore prsedicaturum cfTc*

IL Vefpere mactabtint, fanguine confpergent limina î fîgnifîcabatur Chriftum uefpcre, circa mundi finem uenturum efle, fanguine eius confpcr^ gendam Ecclefiam, id eft, fanguine Chrifti ablucndum peccatum,

gt; 11L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carnes aftæ edantur: Manducatio noftra Ioan. ó. dcfcripta eft, Vt If Cdrnes äjjit

râëlitæ uefcentes agnum nutricbantur, fie nos cum fiducia Chrifti in ueris tcr^

roribus erigimur, efficimur membra Chrifti, uiuincamur per eum, Aftendit cnim,ut det dona hominibus,amp; ucre lit efficaxjdet Spiritum faneftum. Sed co* medantur carnes aftæ: Non dubium eft palfionem fignificari ipfa appellationc agni amp;nbsp;maórationis: fignificatur autem amp;nbsp;hic agni palfio, Quia Chriftus uere expertus eft ignem,hoc eft,iudicium Dei, fubiens pernas pro nobis. Sed ufita* turn eft hæc de qualitate manducantium interpretari. Crudum edunt agnum, qui ipfi carnalem cruditatem retinent, fcilicet, Epicuream aut hypocriticam fecuritatem,quæeft elle fine pociiitcntia, fine agnitione iræ Dei* Item,retinerc opiniones humanas de Deo,non emendare errores ex uerbo Dei, ficut multi in fleftunt doftrinam Chriftianam ad philofophiam humanam.

Et panes fint azymi.Id manifefte fignificat puritatem docftrinæ. Non fin* AxynU* gamus alias opiniones de Deo,ut ethnici idololatræ, nec de Chrifto, ut Maho«: metiftæ amp;nbsp;hæreticij nec alios cultusjut Papiftæ, fed conferuetur puritas doeftrf

Quôd ueró additur, cû laiftucis agreftib. textus generaliter efcas acerbas L4lt;!î«cæ (««r nominat,fignificat autem doeftrinam pccnitentig,aut ipfum etiam Icnftim pra?= fentium adfliftionum, qui nos admonet, genus humanum ptopter pcccatuni fubiedum efle iræ Dei,nec pofle liberari,nifi per agnum,quern Deus fignificat

} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herat per hos ritus,id eft, per Filium,quem nobis exhibuit.

nil. Noncrudum. Denoftracruditateinterpretor,Cfudumenimedut,crudit^f qui ipfi carnalem cruditatem retinent, ut ante didlum eft,id eft, ciirn opiniones haIm. carnalesdeDeo,8ddcreligionc,tumfecuritatem amp;nbsp;contemtum iudieij Dei, qualis eft in ijs qui funt fine pocnitentia, fine agnitione iræ Dei, fine dolore 8^ metu pcenarum peccati.Iam cogitemus,qudm multi homines in Ecclefia crudi, Chriftum 80 Euangelium faftidiant*

V* Aflum igni. Non dubito fignificari palfionem Chrifti,qui uere fenfit tdere^ ignem diuini iudicrj,et iræ Dei aduerfus peccata.Et qui afltim edunt,agnofcant aflationem, id eft, agnofcant 80 ipfi iudicium Dei aduerfus peccata, quod uide* licet adeó irafcatur Deus peccato, ut nulla uieftima potuerit placari, nifi morte

I Eilih nbsp;nbsp;nbsp;diluamus hunc cibum maceratione in aqua,id eft,fecuritate amp;nbsp;opini*

VI. nbsp;nbsp;nbsp;Totum comedetis. Dodlrina de Chrifto teneatur integra: Vfitatum Tof«»! edere

eft enim Hæreticis,partem retinere dodlrinæ de Chrifto, ficut Samofatenus re* tinebathanc partem,Chriftum efle hominem,retinuit 8lt;M.ahonletus eandem, Deniep alq aliam particulam retinucrunt* Aduerfarij noftri retinent articulos de duabus naturis,fed non de officio, nolunt hac fide inuocari Deum, ut creda* mus nos uere recipi propter Filium mediatorem gratis* Ecclefia uero Chrifti retinct integram dodtrinam,

V11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Renes accingetiS5amp; critis calceati. Non diibiuni eft, populum legb

calceati edaat nbsp;nbsp;uefcentem in apparatu uiatoris,admonitLini efle hoc ipfo ntu,quód alia ma^

jor hberatio adhuc expedtarctur, interim eos futures uiatores, habi'turos ma=’ gna pericula, exih'a, mutationcs regni lui : Tunc uero habi'turos qui'etem, hac peregrinationc perfedta,ciim ucniretalteraliberatio,quæ ducetin uitamS^ gloriam lempiternam.

Pbdfe «/owt«/ VIII, Dicitur PHASE domini, qudd Deus tranfierit,percuflerit feu tranfituf. gyptfos,amp;r pcpercen't familqs,ubi h'men Rut cSfperfum fanguine,Hec eftpriiv

CI palis fignificatio. Miflo Fiho I'udicabit Deus mundum, tranfibit per omnes gentes J amp;nbsp;abijciet easin æternoscruciatus, led pareet Ecdeiïæ fuac conljperfæ (anguine filij Dei.

Hæc pars manifeftè teftatur,inhactota imaginedcpingiChriftufn,S(^ paHionem Chrifli, quia hic dare dicitur, parci famihjs ubi limcn erat confpeP iumfanguine. Confiât autem non libcrari nos aliter â morteæterna, nifilan* guine fill) Dei. Ad hanc fignificationem imago apertecongruit,

signifiedtio Cæterum apparatus uiatoris nos quoej admonet de certaniinibus,cxilii% af)paratui ub nbsp;nbsp;ærumiiis in hac uita ftifcipicndis, Etfi'enim incoata eft liberatio,tarnen noiv

Ätorww. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfedla,ied pcrficietur, ciim per mortem edudli fucrimus in ætei nam

uitam. Vt autem mare non obruebat Ifraclitas euntes per undas, ita mors non abforbet eos, qui agno Chriflo credunt.

Hoc modo nos admonet typus de perficienda libcratione, ut Ifraclitas ad* monebat rcflare aliam hberationem. Nec dubium efl,fàpicntcs uiros in popu* lo IfraêljCum fleterunt in conuiuio accindli,talibus uerbis admonuifle fuos: Vi detis quid hîc nofler apparatus fignifîcet, Deus nos iubet elle accindtos ad exf lia,ad dimicationes ad pericula. Hæc igitur pia mente fulcipiamus, Sc expédie* mus alteram Iiberationem,quæ ducct nos in pternam quietcm,fignificatam hae liberatione.

IX, Poftremd, rurfus præcipitur de azymis panibus, de fermentato, Nec dubium efh azymon fignificarepuritatem dodrinæ,inuocationis,fideb cultuum, ut cultus fint azymi, non fermentati humanis opiniombus extra ucp bum Dei, ficut gentes, Mahomet, Monachi, amp;nbsp;nunc multi dodi mifeent fer* menta, id eR, fuas bdlascogitatioiies, èC plaufibiles opiniones, aliénas à uerbo Dci,amp; dodrina fidei.

Hanccollationem agni PafiJialis cum agno Chriflo diligenter contem* ebrijii pleniur, Incurrat in oculos madatio, afperfio fanguinis: Madatio fignificat mortem Chrifli, Afperfio fignificat applicationem, qua fihguli fide applicant fibi beneficium Chrifti,atcß ita languine eius alperguntur,ut inquit Pctrus.Co* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gitentur caufæ iræ Dei aduerfus peccatum generis humani, èc mifericordia)

qudd fànguine filrj fui nos redemerit, retineatur fides in inuocatione, quod ue^ rè propter hune Filium recipiamur, non propter noflram dignitatem. Confi* - derentur ôd pcenæ Aegypti, fignificantes exitium omnium impiorum.

17 T ecce luo ex nbsp;nbsp;nbsp;ibant iffo die in caflellum^ quod aberat Jpacioßadiorumfexägii^‘

^ta ab lerufaleniinomine Emaus, Et if/i loquebantur ad muicem de bis omnibus fd, acciderdJih

S)E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTI 6i

accldemnt. EtfaRum eïl dum loijuerentur^ fecum quitrerent^ ipfe Ie fus lff)ropinlt;i quansjibat cum iUisj Oculi autem illorum tenebanturjUe eum a^nofcerent^ Ait autem ad illos j Qui funt hifermonesquos conferttsad inuicem ambulantes,eßis trtfles b I^e^ If ondens autem Itnusj cui nomen Cleophasj dixit ad eum, Tu folus pere^rinus es in leru« Jälem, (S'non cognoutfii qute falla funt in illa in bis diebus ? Et dtxit i/lis, Q^(e ?

Illi autem dixerunt, de lefii Ha^reno, qui fuit 'ï)ir Tropheta, potens in opere (s* fermone,coram T)eo,(s'ornaipopulo,(s quomodo eum tradideruntfummifacerdotes (s* principes noßri in damnationem mortis, (s crucißxerunt eum. TSios autemJ^erabamus, quod ipfe eßft redemturus Ifrael. AtqUt fuper hæc omnia,tertius dies eil hodie,cùm hdc faIiafunt^Sed(s'mulieresqU(edam exnoliris,terruerunt nos,quteante lucem fuerunt ad monumentum,(s'non inuento corpore eius, '}}enerunt dtcentes,fe etiam l)ifionem Angelo» rum '^idijjè^qui dicant eum '})iuere.Et abierunt qutdam ex qs,qui erant nobtfcum,ad mos numentum,(s'ita inueneruntßcut (S' mutier es dtxerunt,tp/um Iiero non yiideruntt

Et ipfe dixit ad eos, 0 ßulti (s' tar di corde ad credendum, in omnibus quæ locuti funt Trophetæ, Hon 'ne hlt;ec oportuitpati Chrißum,(s'intrare in^loriam fuaml Et inct^ piens d \Iofe, (s' ab omnibus Trophetis, interpretabatur illts in omnibus fcripturts, quoi de ipfo erant. Et appropinquauerunt ad callellum quo ibant. Et ip/e fnxitfe lon^ius tre, (s coegerunt ilium, dicentes,Mane nobi/cum,quoniam aduelperafcit,(s inclinât a eil di» es. Et intrauit lot maner et cum Ulis.

EtfaEum ell,dum recumberet cum eis,Accepit panem,benedixit,ac fre^it,(s'pora ri^ebat Ulis. Aperti autem funt oculi eorum, (s aÿiouerunt eum, Et tpfe euanuit ab eis^ Et dixerunt ad inutcem, Hon 'ne cor noHrum ardens erat in nobis,dum loqueretur nobis in I)ia,(s dum aperiret nobis fcripturas l Et furgentes eadeni hora,re^reßifunt tn lerus falem,(s inuenerunt congregates '}indecim,(S'eos, qut cum Ulis erant,dtcentes, quodfur» rexitlTomtnus 'loere, (s' apparuit Stmoni. Et ipfi narrabant qure^eßa erant tn Iota, (S' quomodo a^nitus ejfet eis infrallionepanis.

IDum autem htcc loquuntur,ßettt le fus in medio eorum,(s' dicit eis,Eax leobis.Ter riti loero (s timtdifalli,exißimabantfeJfirttum lotdere Et dixit eis, Quad turhati eßis, (S quare epgitationes afeendunt in corda laeßralEtdete manus meas (s'pedes meos,quia e^o ipfe fum, I^alpate me (s loidete, quia ßiritus carnem (s' offa non habet,ßcut me loi» detis habere, (s cum hoc dtxißfet,oßendit eis manus (s pedes. Adhuc autem illis non cre» dentibus pr^^audio (s mirantibus,dixit illis, Habetts hic aliquid,quod manduceturlAt illt obtulerunt ei partem ptfeis aßt, (s' fauum mellis. Et accipiens coram illis comedit.

Dixit autem ad eos, Htec funt loerba qud locutus fum ad hoos,cum adhuc ejfem loo» bifcum,quontam neceffe eil tmpleri omnia,qute feriptafunt in le^e lAoifi,(s Trophet'ts,et ^falmis de me.Tunc aperuit tiltsfenfum,lot intelli^erentfcriptur(ts,dtxit eis: Quonidßc feriptum eß,(s'fic oportebat Chrißumpati,(s refurgere à mortuis tertta die, (s'pr^edi» cari in nomine etus panitentiam (s remtßtonem peccatorum tn omnespentes, inctpiendo ab Hierofolj/ma.

Cz : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S) S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' V, nbsp;nbsp;Dc refiirrcdione, quód uideli'cet fides debeat intueri rcCufci^

VI» De beneficrjs refiirreélionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

rruClui pto^ intefuenitChnftusconoqufjsdifcipuÏorumjdifputantiumdcfefiirreÓi^ rumcoRoqui^ -^one^ Exemplum igitur monet, 8ó tcftatur, Deum fauere piæ med/tationb oruttt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lèrmom58(f per hæc efficacem eflè, Ideó fcriptum eftï Abundet lèrmo Dei

ïnjirmitMfi. ÏNfignis eft infirmitas in diicipulis. Dubitant enim de refurrcdtionc,cnm qui^ rfei iw Apoflo. ■*dem antea pra'didta efïèt. Sunt igitur in fàncftis peccataj'nfirmitas fidei,dubi* rationes,ignorantia?,lêcuritas,uiciofi impetus multi,diffidentiæ,amp;rc» Sicutirt Pial.dicitur, Delicfla quis intelligit,ab occultis meis munda me, Ac deprehcn'' det in fefe quifi^ fuse fidei infirmitatcm,cogitans de æternitate,de refurredion^ nodra amp;c. Item, lecuritatem nimis magnam, amp;nbsp;multa errata, quæ oriuntur e^ diffidentia.uel fiducia carnali, Hîc igitur difcamus,perpetuam in fàncdis poeni* tentiam efle debere, SC landlos non efle inftos lege,quia legi non fatisfaciunt, damnanda eft opetum fiducia, SC rurfus dilcendum, quód agentes pœnitenti* am fide confequantur remiflîonem, Sc placeant Deo propter Chriftum. Sunt hîc etiam dilcernenda pcccata : Nam delidla contra conicientiam excutiunt fî^ dem,gratiamjamp; Spiritum fandlum.

Dettfredpit'^'Tiiis confblatioeft,cxempluminfîrmitatisApoftolorumintota hiftorii infirmes doci \ Euanoelh. Teftatur enim infirmos, fi tarnen fint dociles,amp;fundamentuni teneant, placere Deo, ficut SC Paulus inquit : Infirmum in fide aft'umite,Deu^ enim eum recipit, Ac lèmper in Ecclefia maxima pars habet infignes infirniita«' tes.

Difcernendi funt autem infîrmi dociles,ab hypocritis arrogantibus,pî'æ^ fra(ftis,contumacibus. Infirmi dociles funt, qui fundamentum tencntj'd ticulos fidei ,etfi in quibufdam nondum fâtis explicatam dodlrinam tencnt.de quibus tarnen audiunt altos do(rtiores,quærunt teftimonia icripturæ,non repH gnant, non defendunt priuatas perfuafiones, aut priuatos afïè(ftus,ambitiones, aut alias cupiditates, prætextu uerbi Dei,malè detortis feripturis amp;^c, Econtra contumaces funt, qui in quibufdam articulis ueras lèntentias oppugnant, ueî inlcitia, uel arrogantia, SC fiducia fuse làpientiæ, admiratione fuarum opinio* num, uel propter aliquas priuatas cupiditates amp;c. Taies contumaces non pla* cent DeOjnec infirmi nominandi funt, fêd potius contentiofi, inimici Euange* ho.

Tefiimonîii ^^^Hriftus ipfcdeducit Ecclefiam ad teftimoniaprophetica,8lt;r non tantilni feripturtc, nbsp;nbsp;^^conuincit diftipulos fuis miraculis, Sc fua ipfius refurredione, led addit te*

ftimonia lcripturæ. Quia non uult nos ex folis miraculis iudicare,lèd miracub conlèntire debent cum tradito uerbo. lam hîc utile eft colligere aliqua teftimo* nia,de quibus haud dubiè Chriftus diftèruit,quando docuit de Pafîîone,de furredlione, de uiôlima pro peccato, de abolenda morte, de reftituenda uita æ* terna J amp;nbsp;refutauit imapinationesde reono mundano Melfiæ. Nam dilcipuH habebant

Habebant uulgarem perfuaGonem^MeffîambabiturumcHcregnum mundi', ÔC dominationem politicam. Verum Cbriftus diuerfum bic docet,uidclicet, (è miffiim eflcjUt fieret üidima pro peccatOjpromulgaret Euangclium,amp; reRifcis: tatus detSpiritum fanâ:um,adiuuet inüocantes Patrem per ipfum,mittat Apo ftolos,amp; ædificet 8c conferuet Ecclefiam, ac in refurredlione mortuórum gloria« ficet earn.

Hæc in promiffionibus 8^ concionibus propbetarum didafunt, ut in prima promiffîone:Semen mulieris conculcabit caput ferpentis^id eft,Cbriftus deftruet opera diaboli,peccatum 8ó mortem jEt ferpens calcanéum eius morden bit,id eft,diabolus exerccbit fæuitiam in Cbriftum Ecclefiam,fed tarnen uin cetur 8d conculcabitur.Hucpertinet SC quinquagefimum tertium caput Efaiæ, Item, uiólimac in lege fignificabant ueram uidtimam, ficut inquit Epiftola ad Ebræos,impoflibile fuit fanguine taurorum 8^ uitulorum tolli peccatum.

Uldesnoftraintueri in omni precatione SC inuocatione Cbriftum’refufcita^ Dtßdein re» tum,uiuentem regnantem, debet, amp;nbsp;teuere regulam : Quicquid petieritis er patrem in nomine meo ôéc, Id eft,fiducia Cbrifti,non fiducia ueftræ dignitatis, Nam Cbriftus eft perpetuus pontifex, perpetuô pro nobis intercedens, perpe^ tuo dona dans bominibus. Nec imaginandum eft, fibi eum beatum efle, ociolt;« fum eflè,fed refurrexit ut regnet, id eft,ut fit efFicax in inuocantibus ipfum,ficut inquit ad Apoftolos, Data eft mibi omnis poteftas. Ego uobifcum fum ufq ad confummationem feculi. Et in Pfalm. dicitur, Sede à dextris meis,quo fignifis« catum eft, Cbriftum regnaturum effe diuina potcntia»

K D Rom. 4» dicitur. Qui traditus eft propter delidla noftra, 8d refufcitatus ■^^eft propter noftram iufticiam. Hic difcrimen tradit perfolutæ pccnæ pro nobis, deinde exbibendæ nobis iufticiæ 8d uitæ. Quôd enim Cbriftus mor^ tuus eft,perfoluitpocnam,quam debuimus, Sed fi manfiflet in morte,non fuift let completum beneficium, nec habuiflet ipfe regnum promiftum,nec fuiflet ef ficax in liberandis fuis à morte æterna, ideó oportuit eum refurgere, ut fedens ad dexteram Patris,boc eft,regnans potentia diuina,fit efficax. Sunt igitur be* opérât Miufii* neficia refurreftionis, omnia opera Chrifti regnantis, uidelicet, iuftificare ere? tw cr «gwn dentes, faiuftificare dato Spiritu fan(fto, defendere eos aduerfus poteftatem dia? boli , liberare eos à morte æterna , incoare uitamæternam in credenti? bus, 8C poftea eos refufeitare, inftaurarc totam naturam humanam uiduram noua luce,fapientia,iufticia,8lt;uita perpétua. Nihil horum fieret â mortuo 8c ociofo.

De his operibus concionantur difta Propbetica, quæ loquuntur de Re? furreftione, ut Ofe, 15. De manu mortis liberabo eos, 86 de morte redimam e? os : Ero mors tua o mors, morfus tuus ero inferne. Hæc concio Ofeæ déclarât Ero r^rs uia ueteres’promiftiones,86 fignificat qualis liberatio per Mefliam promiffa fit,ui? delicct,non reftitutio 86 amplificatio regni politici,fed longe alia res,fcilicet de? ftrudio mortis 86 peccati,86 reftitutio uitæ æternæ. Ideó dicitur: Ero mors tua Ô mors, id eft, delebo mortem, delebo inferos, reddam uitam,86 iufticiam per?

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CH(I{ïSTt

pctuam,{cilkct credentibus.In his uerbis cætcra iilfunt,id eft,Ergo regnat fias,intercedit pro nobis apud Patrem, ut rccipiat nos,ac iuftos pronunciet,dat nobis Spiritumfandum,dimicatpronobis contra diabolum,incoat in crc'' dentibus uitam ætcrnam,8ô rcfufcitat mortuos,ficut ipfe refurrexit. Porro hacc beneficia et intclligemuSjSó coniêquemur,fi excitabimus nos ad inuocationem, amp;:petcmus auxilium in publicispericulis amp;noftris,àChrifto régnante,neC ibmniabimus ocioium eflè»

T, :Simile didum eft apud Efaiam ï Illo die ftabit radix leftæ, quæ erit fignH lloria,Eßt,n. populis,adiplumgentescontugient,£X eritlcpulturaeiusgloriola.lJelcripn^' eft regnantis Chrifti. Die illo ftabit, id eft, non cuertetur promiflus liberator ex ftirpe leftæ. Et erit fignum populis, id eft, erit tanquam Duxgerens uexd* lum: poterit conipici in figno fuo, id eft, prædicatione Euangelrj : amp;nbsp;gentes ad cum confuoient,inuocabunt eum, Quandof Non tantdm,ciim in hac uitacon*’ iieriabitur nobiftum, ut mortalis homo, ftd etiam poftea, cum mors eius ctit glorioia, id eft, ctim refiirrexerit. Nam mors fi non fequeretur refurre(ftio,fciJ noua uita, non eftet uera gloria, Tedatur ergo didum Prophetæ, reiurredu* rum efle hunc Dominum, Sc non manfurum in morte, 8c tunc gentes inuoca* turas efle ipfum. Hie docet qualis lit cultus in nouo Teftamento futurus, nof^ madabunt uidimas, ftd confugient ad hunc ducem, ab hoc petent auxiliuni» Hicliberabitinuocantesîî fummismalis, quibusliberarinon pofTunt ullo alio modojuidelicet, ab ira Dei,d peccato,Ji morte perpétua, â poteftate diaboh amp;c,Sunt autem traditæ hæ conciones Prophetarum,ut fidem in nobis excitent amp;nbsp;confirment, amp;nbsp;nos hortentur ad hos cultus, ad agnitionem amp;nbsp;inuocationent Chrifti,afcj ita dulceftent nobis hæ conciones, nbsp;nbsp;beneficia refurredionis inteh

Iigemus,fi inuocationem ftrió exercebimus admoniti his ièntcntijs. Hue petfi' nent omnes fententiæ quæ loquuntur dc perpetuo regno Chrifti ÓCc*

V' \I er^ofero ejjet die illo 'Yna Sabbatoruniy fores ejjènt claufe^ 'iDbi erdnt dif^* puh congre^atipropter metum ludctorunii l)enit lefusj lt;7ftetit in medium^ nbsp;nbsp;di^fl

eis/Pax quot;bohis. Et cùm boe dixi/Jetioßendit eis inanus Cr latus/uum,Gauififunt er^o di‘ 'fctpuli Yifo IDomino. IDixit ergo eis lefus tterum Tax 'i)obis, Sicut mißt me paterj ego mitto Ijos. Et cùm hoc dixi/ßetj inßifflauit eis dixitj Acciptte SpirttumJanEunilt;,

• i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^or«w remi/eritis peccataj remittuntur eiSf quorum retinueritiSi retentafunt.

• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thomas autem 'l)nus de duodecim^qui dicitur didymus^non erat cum eis^quando

nit lefus,T)txerunt ergo ei alq difcipulhJ^idimns TdominumJlle autem dixiteis^nifiuh dero in manibus eius ßxuram clauorumf c mittam digitum meum in ^leßtgium clatto» rumjt^ mittam manum meam in latus etus^non eredam.

Et poH dies oEojiterum erant difeipuli eius intuSi^ijr Thomas cum eis.l^enit leßt ianuis claufis^^fietit in medtum^ijr dixitfPax l)obts,T)einde dicit Thomxßnfer digù tum tuum hue j l^ide manus measj afßer manum tuam^ mitte in latus meum, Id noli ejße incredulusjfedcredens. Tflfondtt Thomasdtxit eijTdominus meusj amp;Te* US meus, T)txit ei leßis Qwa Ijidtfli me Thomas eredtdiflh Teati qui non ljiderunt lt;d ^rediderunt,

Multaquidemi^itur lt;(^alta fignafecitlefusm conj^e^u difcipulorum fuorumt nonßtntßripta in hoc lihro^ Hlt;xc autem feriptafiintjlft credatiSf^uia leßis eîl Chri» ßusfilius ^eii (S' l’t credentes 'i^itam haleatis in nomine eiùs^

C Aepe hoc dicîlum eft in his conciunculiSjEtß res geftæ Älexandri aut C* Cæ* reflimonii re ‘^faris magis incurrunt in oculos, Sgt;C habent celebratiora teftimonia, Tamen f'irreäionK, feiendum eft 8^ Ecclefiam habere certa teftimonia, de uoluntate Dei, amp;nbsp;de exa hibito filio Dei, quæ diligenter colligenda ftint animis,ut fidem confirment,ut de Refiirredione exhibita lunt teftimonia totis illis quadraginta diebus, qui^ bus Chriftus familiariter cum Apoftolorum coetu poft refurredlionem, con* uerfatus eft, eosq erudrjt de iuo regno, de Euangelio,de uita æterna* Nec uerö tantiim Chriftus unà uerfatus eft, fed etiam alq multi refiifcitati, ut nofter dux Refupititi cü afeenfurus in cœlum,haberet comitatum aliquem,id agmen arbitror fuifle pri mos parentes, amp;nbsp;aliquos ex Regibus Prophetis,quod duxit Chriftus,ut ini* tia æterni regni uiderent, ficut nörant 8C Moiles, amp;nbsp;Elias* Quare pia mens telt; ftimoniaftudiole confideret,ut Paulus ea recitati,Corinth.iç* Vifus eft Ce* phæ,deinde uniuerfo cœtui Apoftolorum, poftea quingentis fratribus fîmul, rurlùs lacobo,deinde iterum omnibus Apoftolis,poftremó,inquit,Sc mihi ui* fus eft*EtApoftolos uera narraftè Deus ipfe teftatur,qui propterea ornauit eos miraculis,ut feiamus eos diuinitus miflbs eflè, ueros teftes, nbsp;nbsp;Doeftores eftè de

pTfî Chriftus habet quædam propria munera, quæ non funt communia A* ■*-^poftolis, tarnen minifterium docendi eft commune, Chriftus non tantum eft Do(ftor, lèd miflus fuit ut fieret uidlima pro humano genere, 5ô eft media* tor lèu propiciator, 8ô fua potentia reddit uitam æternam, ficut inquit loan* y. Sicut pater excitât mortuos amp;nbsp;uiuificat, fie 8c Filius, quos uult,uiuificat, Sed Apoftoli tantum circumferunt uocem Euangelrj,amp; funt teftes de exhibito Mef fia,amp;enarrant beneficia eius. Id officium hîc eis commendat, eofi^ admonet qua autoritate commendet, uidelicet æterni Patris,amp; lua» Sicut mifît me pater, fie mitto uos*Et ftatim additur Spiritus fan(ftus,amp;nominatim exprimitur quid afturi fîntjUt Luc*ultimo dicitur,Ite prgdicaturi poenitentiam in nomine meo, ÔCremiffîonem peccatorum*

Primum autem hie difeamus, autoritate diuina inftitutum eftè minifteri*A«ten74lt; o-umEuangcIii,idq effieax efte^Sc falutare,Nam ideô dicit,Sicut me mißt pater, Habetis mandatum idem Euangelq docendi, id^eritratumDeo,^ emeax,quot;'^quot;^* Sicut Paulus inquit, Euangelium eft potentia Dei ad falutemomni credenti* Cogita igitur quantum htc munus uniuerfo generi humano donet, cum mittit Euangelrj miniftros, amp;nbsp;pollicetur Deum Euangelio adfuturum eftè, ficut hæe

66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A I TOST TASCHA,

copiofe declâfantur 2. Corinth, Suffi'cientia noftra ex Deo eft, qtri fecit no^ idoncos miniftros noui T eftamenti,non h'tcræ led fpiritus. Et Ephef,4.Et

' dedi't ah'os quidem Apoftolos, ahos ueró Prophetas^Paftores, DoctoreS) ut ædifîceturEcdefia, necflucTtuemus agitati fallacibus præftigfjs promit^^^^ ctiam fefc adfore opitulatorem, Vbkuncß duo aut tres congregati erunt in mine mcOyin medio corum fum, ItemjEgo fum uobiftum ufcj ad confummati^ onem ieculi èCc,

Hæc omnia funt hoc loco cogitanda ut agnoftamus magnitudinem ius diuini muneris, amemus amp;nbsp;uencrcmur minifterium Euangdtj, audiam^®’ ucric crcdamus Dei munus efle, per hanc Euangelq uocem, quamuis tarn ab impqs,tarnen uere reddi uitam æternam ijs, qui earn ampletftuntur. poftoli expedlabant mundi imperium,amp; ibmniabant fore,ut iam Chriftus fis Romanis præfidijs occuparet ludæam, deinde adiundlurus cæteras prouin* cias,ac impoficurus cis Apoftolos, ut Alexander fuis commilitonibus tradidit regcndas prouincias. Sed hic audiunt Apoftoli longe aliam uocem, Sicut m2 mifit pater,fcilicet ad docendum Euangehum,amp; fuftinendas erumnas quas ad* fert confeftio,non ut armis imperium conftituam; Ita 60 uos mitto,00 polliceof Deum uoce Euangeli) adfuturum efle*

Hæc concio iatis docet non fungi munere Chrifti Pontifices,qui non do* centEuangelium, ftd imperium conftituerunt, amp;nbsp;cultus defendunt pugnantts cum Euanpelio, Pios ueró ualdèconfîrma£,tiim dodorcs,tnm auditorcs. bolus amp;eius organa immanitate odij infinita ardent aduerftis Euangeliû. Idto multi potentes êd fapientes bellum gerunt cum Euangelio, led pq dodlorcs ha^ ft uoce fuftentcnt.Sicut mifit me pater. Adeft Deus huic mihtiæ,ideô non fratt* gantur animi iudicqs mundi. Auditores etiam ftiant non efte inanem fabulam, has tarn mifandas conciones de uita eterna,de futuro iudicio,de remiftione p^^ catorum 8óc, Sed ftiant immenlabonitate Dei eledam efte Ectlefiam à DeO, quam uelit hoc mirabili modo fibi adiungere,ôC donari æternis bonis.

suffiïM do. C\/mmam Euangclq 5d hic in ultimo capite Lucæ com plexus eft ChriftuA ilrma Euan. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet infîxam eftè animis, ut diftrimcn ftmper fit in conipecftu intef

doiftrinam humanæ rationis,Legem,amp; Euangelium.Mirantur fapientes quid tantopere iacftitet Ecclefia fihgulare genus dodrinæ, ciim uideant d legumlato* ribus, Oratoribus amp;nbsp;Philofophis docftrinam de uirtutibus eruditiftîmè tradi*' tarn eift. Pleric^ multó libentius legunt Ethica Ariftotelis,aut Officia Cicero* nis,aut lurifconfultorum di(fta,quam Euangelium. Qiiorfum, inquiunt, opus eft hac confuftnea dodtrina ,quæcontinet interdum ftntentias diiftntientes a ciuili confuetudine uitæf Aut quid noui traditur in Euangeliof

Dilcrimett Eu Dæc humana indicia accurate refutanda funt, difternendum eft Euan^ atigelij cr do= gclium ab omnibus alqs gencribus dodlrinarum, d philolbphia, a legibus ciui* libus, d Mahometi opinionibus,d ludaicis iudicqs, Humanæ menti infita eft quædam legis noticia, id eft, diftrimcn honeftarum Bd turpium adlionum, feU præftandarum adtionum amp;nbsp;fugicndarum,uidelicet adlionum, quarum genera recenftn tur in Decalogo. Ex hac legis dodlrina orta eft Philofbphia, amp;nbsp;natx ftintciuiles leges ôd Mahometicæ ac ludaicæ opiniones. Et utnumerorum noticiJ

nötïcia omnibus hominibus communis eft, quia nobiicüm nafcitur, ita coms= munis eft ilia legum noticia omnibus hominibus,

Sed longe alia eft Euangeltj uox, quam Filius Dei ex finu Patris reuelauit humano generi. Cum Adam lapfus agnoftcret ft iam reum eift irx diuinæ SC j^udngeUufH æternæ mortis, non poterat ftatuere fibi ignofti, ft recipi in gratiam, fibi reddi Adlt;e po/l la» uitum xternamt Ideó prolata eft noua promiflîo, in qua teftatus eft Deus, ft nbsp;nbsp;nbsp;reueU»

propter quoddam uenturum ftmen recipere homines in gratiam, amp;nbsp;redditu* rum efle uitam æternam rjs, qui fiducia eius promiflionis ipfum inuocaturi e^ rant. Eaqi promiflîo fubinde magis declarata eft per Patres amp;nbsp;Prophetas,ut in Pfalmis,Efaia,Danielc,5lt; Zacharia uidemus. Tandern ueró per ipfum filium Dei,qui promiflùs fiierat, clariflîmè enarrata eft, amp;nbsp;per Apoftolos iparfa in Oäs mnes gentes.Humana mens non habet infitam hanc noticiam,Deu uelle gratis nos recipere in gratiam, rcmittere peccata propter Filium, amp;nbsp;propter eum ex* audirenos,amp; certd nobis reddere uitam æternam. Hæc igitur ftntentia ionota humanæ rationi,patefa(fta eft uoce Dei, primiim in paradifo,ac deinceps,ut dilt; dum cft,per Patres,Prophetas, Baptiftam,Chriftum amp;nbsp;Apoftolos magis malt; gisq? declarata,

Vtigitur Ecclefia Dei ftatim poft lapfumrurfus inftautata eft, ita mox inftitutum eft minifterium Euangelrj, nec alia dodrina in Paradifo (bnuit, nifi ' hæc quam tradit Chriftus,iubens prædicari pœnitentiam,amp; remiflîonem pec^f catorum, Accufauit Deuslapfos parentes.SC addidit promifllonem de redden* da uita æterna,qua agnoftebant ft in gratiam recipi,ciim dicitur : Semen muli* cris conculcabit caput ftrpcntis,id eft, ueniet femen,quod deftruet regnum dia* bolijabolebit peccatum amp;nbsp;mortem, ac inftaurabit uitam æternam.

Flæcconciotradita eft primis parentibus, quam omnes pofteri rctinere amp;nbsp;meminifle debuerant. Sed impq afpernati funt, Ecclefi'a Dei retinuit. Et fu* binde hæc lux in mundo rurfus accenfa eft, flcut per Chriftum 80 Apoftolos renouata eft,

Eandem ergo concionem Chriftus iubet Apoftolos circumferre inter M'ntifterium gcntes, quæ inde uftu ab initio in Ecclefla, 00 quæ in Paradifo fonuerat, id eft, iubet eosretegere ex arguere peccatum, concionan de ira Uei aducrlus pecca^^ tum,Slt; de æternis pcenis,addere uerd dodrinam de remiflione peccatorum,8C de uita æterna, quam pollicetur Deus propter Fihum,gratis,his qui fide ftatu* lint,fibi hæc uerê propter filium Dei mediatorem dari.

Et quidem exprefle hic inquit: Quorum rem iftritis peccata, rem iflae* Mandatum dt runt,amp; quorum retinueritis peccata, retenta erunt, Vult uoce Ecclefiæ remitti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lice

peccata jijs qui cupiunt redire ad Deum amp;nbsp;Euangelio obtempérant, feu fingu^ lis, feu pluribus, Et hanc uocem teftatur in cœlo ratam efle, Cumlt;^ accipimus fidereconciliationem, incoatur in nobis uita æterna, amp;nbsp;poft hanc uitam pror* fus abolito peccato amp;nbsp;morte, donabimur perpétua uita,luce,fapientia, iufticia, lætitia,8lt; confuetudine Dei. Hæc omnia comprehendi fciamus,cüm fit mentio remiflîonis peccatorum, Ac magnitudo beneficiorum, quæ in Euangelio pro* ponuntLir per mediatorem, confideranda eft, uerbis enarrari fatis non poteft»

tionem peccatorum,id eft, æternam iram, æternas pœnas omnibus contemto*' ribus amp;nbsp;hoftibus Euangelfi.

Stnientu de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubium eft fapientes Epicureos ex fublimi deridere hoc didu, Quo^

retento pre. rum retinueritis peccata,retenta erunt. Quid hoc,inquiunt,mali eftf Sed fug’* d^e^iumE^quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deteftemur Epicureos, neccontemnaraus hæccodeftia fulmina. Deus

angeUo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangdio fuo, patefacit iram fuam aduerfus contemtorcs nbsp;nbsp;hoftes Chrift’»

ficut Moifes inquit,Qui non audierit cum,ego uindex ero, Hane uocem uuk Deus pronunciari aduerfus contemtores amp;nbsp;hoftes Chrifti,amp; fententiam ratatfl efte æternæ pœnæ teftabuntur. Et fæpè in hac uita manifefta pœnæ figna fut”^ huius diuini iudicij,ut Ananias interficitur uoce Petri, Achab,Iefabel dant poc* nas reiedi Deo, uoce Eliæ.

Hæcquæde miflîone Apoftolorum,5ófumma Euangdrj breuiter dix’* mus,longiore explicatione tradantur,ciim dicitur.quid fit Ècdefia,quid Euan* gehum,quid pcenitentia, quid iuftificatio. Ex his locis plura fumantur ad hanc enarrationem,

Mf«u'o trium T^Ih'genterhicobferuesdodrinam de tribus perfbnis diuinitatis. Fit menu” dium^is^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patris Filrj.Sicut pater mifit mCySC ego mittam uos. Deinde fit

mentio Spiritus fandi,lnflauit in cos Spiritum fandum. Hæc loca in precatio* nibus noftris cogitemus,8C æternum Deum Patrem, qui cum Filio fuo amp;nbsp;Sp’* ritufandores bonasomnescondidit,inuocemus,mediatoreFilio. Etea tefti* monia mente intueamur,quibus fie fe patefecit Deus,ut in Baptifmo Chriftit’^ urn perfbnarum exprefla mentio fit, amp;nbsp;in hac uera miranda Synodo,ubi fifi* us Dei dat Spiritum fandum Apoftolis.

De diuinitete Sunt teftimonia duo de Filq diuinitate,quia infrd Thomas uocat cufU chrifli, nbsp;nbsp;nbsp;Deum.Item,quia hoc loco Filius dat Spiritum fandum. Porró nulla creature

Patri Ss Filio,quia dicitur,EfFundam de meo Spiritu, Eft enim emphafi® in dfdione,Meo,

Obferuent autem pij talia teftimonia, ea^ diligenter expendant. Ea me* ditatio plus conducit qu.^m prolixæ amp;nbsp;intricatæ difputationes.

Eecteßj f/rÆ'^VldnîmaconfoIatio eft in fine, Sc nos deducit ad Apoftolorum teftimo* üd lt;j^ult;e crrdit nbsp;nbsp;^nium. Bcati, inquit, qui credent etiamfinon uiderintjubet nos credere te*

te/bnwnio A* ftimonio Apoftolorum,ficutamp; I0han.i7.ait Chriftus: Non pro his tantum fû ° nbsp;nbsp;nbsp;* go,fed etiam pro credituris per uerbuin eorum in me. Hic dare teftatur Ecde*

fiam efle non tantum Apoftolos, qui ipfum audiuerunt, fed etiam uniuerfam multitudinem,quæ audit Euangelium, quod proponunt Apoftoli. Huie uer* bo uult nos aflentiri,nec præter hoc uerbum requiri douas reuelationes aut uo* ces de ccdo,ut fingunt Anabaptiftæ.

ride hierendû Porró, qu.^m difficile fit humanæ menti confiftere in hoc ipfb uerbo,cxé* in uerbo con, nbsp;nbsp;nbsp;oftendunt,quia plurimi homines deficiunt Deo, quia quærut alia noua tt

tn conßitaü ftimonia de uoluntatc Dei.Saul cogitat,ctfi Deus eft miftricors,tarnen fibi noH çr fenfum, ignoCcijquia. deferitur in prælio.^ Hîc etiam amiflà uidoria, amiflis omnibus creaturis,tarnen Deum abqcere non debebat, Sed retinerc promiffionem, qua iiorat promiflam efle reconciliationcm uitam æternam propter mediators.

ÏDauid amiflo regno, 8^ quod multo crat triftius 8C lucluofius exutus gloria, qua antecelluerat omnibus hominibus Riæ ætatis,tarnen intelligit le non debe* re â Deo deficere,non accufare Deum mendacq ,fed meminiflc promilTioniSjin qua offertur omnibus remiffîopeccatorum uita æterna, qui fide ad Deum redeunt ♦

In tali agone Sc ludla difcitur, quanta uis fit Iiuius didi, Beati qui non ui^ dent^Sc tarnen credunt* Nondum uidet Dauid fe recipi in gratiamjcdm expel* litur in exilium, cüm filius contaminât eius coniuges, cum aduerlus patrcm ca* pit arma* Hæc horrenda fpedlacula fides fuperat, Sc ftatuit tarnen fibi remitti pcccata, Sc expedat mitigationem pœnarum.

Hoc exemplum utilitcr docet pios, óó confirmât fidem« Sed hîc opus eft reélè tenere doótrinam Euangelrj de remilïïone pcccatorum,uidelicctjquód hgc trag«! rewifi fit æterna amp;nbsp;immutabilis lèntentia Euangelr|,amp;qui non pcrleuerant in delidîis f ««tor«, contra conlcientiam,lèd perterrefaôli petunt remilTionem uerê amp;nbsp;certd earn c5 fequuntur propter filium Dei gratis, fide,non propter proprias uirtutesi

Hæc fides antefert omnibus peccatis,omnibus terroribus,amp; omnibus crc aturisjioc inenarrabile munus, quod filius Dei pro nobis fit uidima* Hac le confolatione mens erigens,Ôlt;^ le fiducia milericordiæ,propter Filium promilîg fuftentans,accipit Spiritum fan(fium,ficut ad Gat3.fcriptum eft, Vt promilTi* onem Ipiritus accipiamus per fidem* Deinde lequi nouam obedientiam Sc iu* fticiam bonæ confcientiæ oportet,quæ docetur in prgceptis Dei,amp; quanquam nbsp;nbsp;nbsp;\

Hæc fumma Euangelq fæpé in Ecclefia recitanda eft, ut omnibus fiat fa* miliarilïimè nota* Et integra fententia fumatur ex rjs lcriptis, quæ totam con* trouerfiam declarant,amp; moncantur homines,ut difcant banc falutarem docftri* nam transferre ad ufum,redeant ad Deum per pœnitentiam, amp;nbsp;fide agnolcant beneficiaChrifti,acDeuminnocent fiducia milericordiæ promilîæ propter Chriftum*ficut Daniel orat.Non propter iufticias noftras exaudi nos, fed pro* pter mifericordiam tuam, ac propter promilFum Dominum. In his exercitqs Sc illuftrior SC dulcior hæc do(ftrina prjs mentibus erit. Nam nec Epicurei, nec Hypocritæ fafeinati fuis dclirrjs, intelligunt hanc fapientiam Ecclefiæ propri* am.

P G 0 fum païtor bonusj’Sonus paßor animatn fuam ponit pro ouibus^ \îercenarius aut qui non eîi paßor^cuius non Junt ouespropri^^ 'iiidet lupum Itenientemj ter de/erit ouesjtc^ fu^itjis' lupus rapit illasjlt;(^ di^er^it oues,Mercenarius autemfu^itfquia mer^ cenarius eß, nbsp;nbsp;non [uni tUi curæ oues, E^o fum paßor bonus^ isr cognofeo mea^jiC^ co^

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^hofeor à meis. Stcut nouit me Tater, nbsp;nbsp;e^o agnoßco Tatrem, nbsp;nbsp;animam meam pono

pro ouibus, Et altos oues babeo, quie non funt ex hoc ouili, nbsp;nbsp;illos oportet me adducere,

LOCI Quatuor funtpræcipui, Politicum præccptum de diferimine gubernatorum. Euangelica dodrina difeernenda â politica, de paftore Mef* fia.Et qualis fît paftor Mclîîas*

Difcrim'md lNiti'0 fcicndum eft ingens difcn'men eflè inter dodlrinam politicam Slt;^ Eiiart^ ^ubernAtorïi ^gelium, fed tarnenTumuntiir ex politicis præceptis fîguræamp; fimilitudints» foliticornm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;notæ humanis iudicds.Primxim igitur difcernamus gubernatores

xta politicam docftrinam. Aut boni principes præfunt, ut Auguftus, aut rannijUt Nero,aut ignaui, ut Honorius, id eft, qui etiamfi tranquillis tempoi^^ bus ftint mediocres, tarnen referunt pubernationem tantirm ad fuam utilitattj Sc feruiunt uentri, nec ftiftipiunt labores aut pericula ad defenfionem ftioruifl* Bonos principes nominat paftorcs, Tyrannos, prædones SC fures feu grafTato^ res Jgnauosjiocat mercenarios,fic triplices funt aulici, boni,ut Ionathas,Dafli^ el,perniciofi,ut Doeg, rcliqua eft magna turba ignauorum,qui in rebus fècun^ dis mcdiocriter fêruiunt,fèd pericula ftigiunt, confulunt fuæ utilitati amp;c.

diftrimina funt Sc Ecclefiafticorum gubernatorum, Alq funt bonb guberndtorü ut leremias, Paulus, alf) perniciofi, ut Hæretici, SC Epifcopi ac Monachi deftti* mEfckfia. fores impiorum dogmatum, amp;nbsp;impiorum cultuum,Ignaui,utnunc multfxli^^ mediocriter docent,fed metu impediti non paUm taxant errores,non dimicant cum aduerfarqs, non audent ingenue profiter! quod fèntiunt, fèd formidan^ odia,cxilia3cruciatus, ignominiam,

Prodeft autem hæc diferimina confiderare, Primum,ut agnofeamus nos gubernatoresjtum politicosjtùm Eccléfiafticos,fingularia Dei dona efîè,aC Deo pro his falutaribus muneribus gratias agamus, Deinde,ut quantum fu® quifeç loco poteftjimitari bonos ftudeat, 8c pcenas fceleratorum Sc ignauoruni intueatur, ut fèfè ad timorem Dei, SC diligentiam pro fua mediocritate exufd’* tet, Poftremd exempla bonorum SC malorum nos commonefaciant,ut Deugt;^ oremus,ut faciat nos miniftros utiles,gubernet ac adiuuet nos,nec finat nos re ac fieri peftes generis human!,amp; uafa iræ, ut fuerunt Nero, Caligula, AriuSj Manichæus ♦

T~ATxi diferimen eflè inter doftrinam politicam Sc Euangelium, Bonus prin^ —'ceps regit externam diftiphnam flu's confilrjs ac legibus, amp;nbsp;præliatur cùn^ opus eft« Hæc officia tantiim fèruiunt præfênti mortal! uitæ, nec adferuntuP tam æternam, nec mutant mentes,

Difcrimtttd Paulus impertit Euangelium, per quod incoat Deus uitam æternam gMbrmforS nientibus. Sed tarnen Paulus tantiïm docet, non eft uieftima pro peccato, non ’ eft mediator propter quem Deus nos recipit, nec eft is qui dat Spiritum dum,amp; reddit uitam æternam Jmó dilipentiflîmè difeernendi funt omnes Prlt;’ phetæ, Apoftoli Sc alij miniftri, Chrifto filio Dei,

Quan^ autem hi in fua uocatione funt boni paftores,tarnen longe maiu^ eft munus paftoris Chrifti, Is non folum docet Euangelium, fèd etiam eft uidi^ ma pro noftris peccatis, eft mediator,proptcr quem æternus Pater nos recipif) amp;nbsp;donat Spiritum fànftum credentibus, amp;nbsp;incoat in eis uitam æternam, adeft Ecclefiæ amp;nbsp;défendit earn mirabiliter, amp;nbsp;refufeitabit mortuos.

phetsc, aut Äpoftoli. Sunt paflim Gpientes ignari Euangeli‘|,ficut Mahomctus Sl alt) multi,qui de Chrifto cogitantes,imaginantur eum fuiflè dodorem, qua* ks multi fucruntjUt Socratesj Solon, amp;nbsp;alt) kgumlatores, fingunt eum dedifk kgem,fed propria amp;nbsp;præcipua eius officia ignorant. Hæ tenebræ acerrimê ta* xandæ funt,8^ in Ecckfîa illuftrandum eft dilcrimen kgis amp;nbsp;Euangelrj.

SuntSô perfonæ difeernendæProphetarum,Âpoftolorum,amp;Chrifti.Difcrwtt wi Lex eft dodrina præcipiens quales nos efk, quid facere amp;nbsp;omittere oporteat, 60 denuncians æternam iram Sc pœnas propter peccata uniuerlb generi huma* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

no,fîcut clarè dicitur, Maledidfus qui non permanct in omnibus his, quæ ftrk pta funt in lcge,amp;c. Econtrà, Euangelium pollicetur agentibus pcenitentiam, remiffîonem peccatorum gratis, propter filium Dei mediatorem, poftulat huic promiflîoni credi,ÔC docet in hac fide Deo placere incoatam obedientiam Monftrat igitur Chriftum propiciatorem, propter quem inde ufij ab initio omnes eledi intellexcrunt ferecipi in gratiam à Deo.

Ideö in textu omnes dolt;ftores damnat, ^i omifla doeftrina promiifionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er k*

feil Euangelrjjtradiderunt legem aut cultus. Omnes, inquit, qui ante me uene* trônes qnifi» runtjfures funt et latrones.Omitte temporis imaginationern,cüm ait,Änte kd intellige ordinem in docendo,quocunc^ tempore,ut fit,ante me,id eft,me no præeunte.Omnes qui docuerût legem non praeeunte luce promiifionis de Chri fto,fuerunt fures ôô latrones, ut Cnaldæi,Âegyptrj,Baalitæ, impq facerdotes in ïuda, Pharilæi, Sadducæi, Græci, Romani docuerunt legem Só cultus aliquos, fed no præluccte Chrifto. Hos omnes pronûciat Chriftus fures elfe et latrones.

Non poteft non perhorrefeere pia mens, confiderans hic damnari maxi* mam partem generis humani, imó maximam partem eorum qui dominantur in Ecclefia. Conftat Mahometum elk fiirem latronem,quia uenit non præ* Mahomet. eunte,non ducente Chrifto. Retinuerunt nomen Chrifti Pontifices 8^ Mona* chi,fed obruerunt doeftrinam de fide in Chriftum,dixerunt homines merer! re* milfionem peccatorum proprijs operibus, dixerunt eos pofte legi fatisfaccre,8ó lege iuftos eflèjfed tarnen femper dubitandum efle,Damnant uocemEuangeiij, quæ iubet credere,quód propter Filium Dei fi mus iufti, id eft,accept!. Hoc eft etiam uenire non preeunte Chrifto. Addantur exempla de cæteris craftioribus erroribus, Dicunt facrificulos in Milfa olferre filium Dei, amp;nbsp;hoc opere mere* ri populo remiflîonem peccatorû.Hoc certè eft non prseeunte Chrifto uenire.

Econtrâ nos feiamus omnes pios doeftores in Ecclefia inde ufi^ ab initio, p^,.« Adam,Seth,Nohe, Sem, Abraham, Dauidem, Elaiam, amp;nbsp;fimilcs non tantum chrifio cond de lege concionatos elk, fed etiam de Euangelio, ôd inculcaftê,ac illuftralk pro* milfionem de uenturo feminc, ficut Pfalmi amp;nbsp;condones Efaiæ clarilfime teftâ*

tur, Melfiam futurum uidimam, propter quam Deus fit propicius, amp;nbsp;reddat iufticiam amp;nbsp;uitam æternam.

Preit autem Chriftus dupliciter,Euangelio ku dodrina,ct effi'cacia,Cum Qi^omsdo audimus promilfionem ku uocem Euangelq, ampledimur donatam remilfio ncmpeccatorum,fide.Etcum fide agnokimus Chr!ftu,!pk uere eft efticax.dat Spiritum fandum,amp; incoat in nobis nouam lucem. At econtrâ ub! ignota eft prom!lfio,non poteft oriri fides,nec accipi remilfio peccatorum. Et ub! ignota eft promiffio Chrifti, non eft effieax Chriftus,non dat Spiritum fandum, ficut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

dare teftatur hæc uox Apoftolorum,Non eft aliud nomen in quo oporteat fal* uos fieri amp;^c. Mahometus etfi legis dodrinam deexternis moribus retinet,

tarnen prorfus abijcit promiflîonem,feu Euangelium,negat Filium Dci eflère^ demtorem,iubet dubitare fingulos an placeant Deo, prorfus ignorât lucem dei Jdeô nec remiflîoncm peccatorum,nec Spiritum fanftum accipit,fed manct in morte,ficut Baptifta inquit : Qui non credit Filio,non uidebit uitam,fed ira Dei manebit luper eum,

chriflM unU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex hac diftinftione legis amp;nbsp;Euangelq, miniftrorum amp;nbsp;Chrifti, membra

œ pajtor. textus fiünt planiora, Chriftus eft paftor bonus, non iblùm,ut Paulus docens Euangèlium, ièd etiam quia ipfè eft uiftima, redemtor, mediator,dans Spirit tum iàn(ftum,86 uitam æternam.Ideô dicit,Ego ueni ut uitam habeant, Cææn qui tenent titulos paftorum, Pharifici amp;nbsp;Sadducæi funt fures, latrones, amp;nbsp;qrw*’ ' dem in populo laniores,tamen Mercenary funt, id eft, ignaui, non fufcipiunt pen’cula confeflîonis, Imô fine auxilio Chrifti, hæc imbecilla natura in omiH^ bus hominibus fugitcruccm.Ideô dicflum eft,Sine me nihil poteftis facere. Eg*’ fum ianua, fi quis per me ingredietur, faluabitur, amp;nbsp;ingredietur amp;nbsp;egredietur) pabulum inueniet.

Per hanc ianuam Chriftum ingrediebatur Efaias,amp; faluabatur,ingredie^ batur, 80 egrediebatur, id eft, primùm accipiebat à Chrifto gratiam, Spiritus fanfti dona,amp; poftea alios docebat. Et pabulum inueniebat,donabatur fapiu’^ tiajiufticia, Sc uita æterna.

^^Ertifïîme perfuafiim erat Pontificibus amp;nbsp;Sacerdotibus ludaicis, (efe '^præcipua membra populî Dei^leu ueræ Ecclefiæ,fuum confcnûim efle tatem irrefragabilem, magna ex parte membra lui ordims eflè elecflos ad tatem beatitudim's Abrahæ, Si'cut nunc Pond fi'ces,Epi{copi,Canonici, chi J gloriantur fe eflè præcipuâ membra Eccleflæ, fuum confènftim adfirnia’’^ eflè ueritatem diuinitus lucentem in Ecclefia* Et hoc coniènfu tuentur manif^^ flos crrores, interficiunt pios,qui non probant iplbrum idola, ut Miflas^im*^* cationem mortuorumjSóaliaportenta.

Dip^rimen Ec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neceflè eft pios moncri, quid fit Ecclefia, SC quôd fit ccctus difljm’^

clcfi£ cr poa cscteris politqsî Etiamfi in regno præcipuâ membra funt, Rex, Senatores,

* ‘ ces,Principes, tarnen Ecclefia non pendet ex his titulis,amp; fliccèflione ordinarii’ ut uocant, Sed eft ccetus hominum ampleftentium finceram Euangelq dodr*^ nam, amp;nbsp;ei obedientium, cui cœtui funt admixti quidam mali, fed tarnen deß^* (flrina conlèntientes,

Quißnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Definimus enim uifibilem Ecclefiam, nec fîngimus ideam Platonicani,'’^

df/jduifibilii quidam calumniofè nobis obqciunt, Certè hoc confeflione omnium lànoti’'’’ concèditur,pugnantes cum Euangeh'o,non eiîè membra Ecclefi^,fiue uoceo^^^, Pôtifices,fiue Epifèopi,fiue alitcr,qtiia Paulus aperte dicit,Si quis aliud Euag^* um docebit,anathema fit.Non erât igitur mêbra Ecclefiæ,CaiphaSjSaccrdoK5) Pharilæi,Saducæi,amp; omnes alij,quicuhlt;^ diflèntiebant â Chrifto,Sed eranit“’ clefia,Chriftus,Maria,Âpoftoli,amp;reliqui, qui aflèntiebanturEuangelio» définit hoc loco Chriftus Ecclelîam, Et oues eum lèquuntur, amp;nbsp;agnolcuntü^ cem eius Jtem,Noui meos,amp; agnolcor mcis,Et deinde. Vos non creditiSjCl^’^ non cftis ex ouibus meis,.

Scio moderata ingénia ualdè moueri autoritate nominis Ecclefiæ, dinariæ poteftatis». Vt autem pium eft amare amp;nbsp;uenerari nomen Ecclefiæ,

neceffe eft difcere,quæ fît uera Ecclefîa,ac de uifîbil 1 loquor: certè qug gerit beb lum cumEuangelio, nequaquam eft uifîbilis EcclefîajUt confiât ex multis tefti* monqsEuangelfj ,imô Canonum. Si mouetur animus autoritate tant hone^ fti confeflus Epifeoporum Sc doflorum, qui décréta faciunt, ut circumferatur et adoretur panis^ut mortui inuocentur Slt;c. magis moueatur bis diclis, Fugite idololatriam,Non babebitis Deos aliènes* Quid alienius eft ab Ecclefîajquàm primo præcepto bellum indicere Exborrefcunt prj bæc cogitantes*

Cùm autem necefle fît fîrigulos efle membra Bcclefîæ nec falus fît extra Ecclefîamjdifcamus ueram 80 firmam dodlrinam de Ecclefîa^quid fît, 80 ubi fît: SC nos ad earn conftanti pedore adiungamus èc fîmul cum ea Deum inuocegt; mus, celebremus.

Et ut uifîbilem Ecclefîam inde ufîç ab initio cogitamus,coEtum AdaCjSetb, Enocb,Nobæ,Sem, Abrabæ, 8ô reliquorum,ita nunc uifîbilem coctum oculis quæramus, id eft, illos, qui amplesftuntur uocem Euangelq, non defendunt idola*Inboc cœtu femper necefle eft efle aliquos eledlos, iuxtaillud : Quos ele^# git,hos 80 uocauit.

Hocdiâum continet grauiflîmam doélrinam amp;nbsp;dulciffîmam confolati^ onem* Teftatur *n. non quærendos efle eleôtos extra banc uifîbilem Ecclefîam, qug eft cœtus uocatusjid eft,ampleiftens uocem Euangelfj* Valet enim argumê^ turn, Omnes elecftosuocari necefle eft,id eft,ad dodrinæ agnitionem amp;nbsp;profefsî fionem adduci* Ergo qui non funt in numero uocatorum,non funt eleôi*

Magna bgc eft confolatio*Nec de cledlione fîne uocatione cogites.Illi funt eledi,qui uocati ampleduntur uocem Euangelr),et earn non abfjciunt ad extrem mum*Meminerimus ergo boc diôlum, Quos elegit,bos amp;nbsp;uocauit:Slt; uocatio^ nem magnifaciamus, qudd Dei uoluntate ad agnitionem Euangeli] addudi fî^

' mus, et ilium ccctum uocatorum feiamus efle ueram Dei Ecclefîam,in quo cum fi at uocatio docendo, funt miniftri redè docentes Euangelium, amp;nbsp;redè admb niftrantes Sacramenta ♦

SicEcclefîa multis locis definitur,ïoban*l O* Oues meæ uocem meam au* diunt *

Ioban.l$, Si manferitis in me, uerba mea manferint in uobis,quod uo* lueritisjpetetis, amp;nbsp;fiet uobis*

Ephef* 2* Eftis ciues fandorû amp;nbsp;domeftici Deijcxtrudi fuper fundamen* turn Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum, exiftente lapide angulari lefu Chrifto*

^EtEfaiæ Ç 9, Hoc eft feedus meum cum eis, dicit Dominus, fpiritus meus qui eft in te,8lt; uerba mea quæ pofui in ore tuo, non recedent ab ore tuo, nec ab ore feminis tui infempiternum,Hæc promiflio 8c adfirmat manfuram efle Ec*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefiam Dei ,8d docetcœtum efle uifîbilem, in quô fonat uerbum traditum per

I Propbetas.Et ibi,inquit,certô eft effîcax DeuSjdat Spiritum fandum,In eo nu* mero funt aliqui eledi*

Has fententias teneamus infixas animis, ut feiamus uerè aliquam efle Ec* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefîam Dei,Slt; nos ad eum adiungamus,8^ cum ea Deum inuocemus in agniti*

Vbicunc^ es fîue in mari,fîue in carcere,fîue inter T ureas, fîue inter Ethni cos,tamen animo,uoluntate,profeflîone,inuocatione coniungito te cum uifîbb Ü coctUjid eft, cum ampledentibus puram Euangelrj dodrinam,ubicunqj funt, 1^oribergæ,Vratislauiæ,Lipfîæ,8C ubicun(| fonat uoxEuangelq pura*Et eum.

ccctum ubi poteris foueto, bc ei'us ccctus fludia mediocribus officqs adiuua concordiain eius tuearis, ficut præcipit Chriftus, Hoc eft mandatum meunijUt diligatis inuicem. Item, Qui in diledlione manet,in Deo manet.

Amplexus dolt;ftrinam ueram ,ita manebit in Deo, fi etiam in diledliont manlerit,id eft, fi propter Deum ftudebit ueræ Ecclefiæ concordiam tueri,non ambitione,autalt}sprauis affedibus mouebit certaminajquxdiftrahuntuo** luntatesgubernatorum aut populi.

Nec ita uiuamus, uelut errones,aut folitarq,ignorantes,an limus in Ecckquot; fia,aut in qua Ecclefia efte uelimus.Sed fimus,ut Paulus præcipit, aujaTrozîTo« oikqoi -twCum loieph abdutftus eflet in Aegyptum, tarnen erat (tu/à.ttox'i’'? Ecclefiæ fui patris lacobjÖ^ in Aegypto multos ad focietatem eius ciuitatisad^ iunxit*

Sifumus in Ecclefijs,inquibusionatpura uoxEuangelrj,agamus Dto gratias, lætemur aliquos eftè ccetus uerè inuocantes Deum, agnoftamus gnum elle beneficium, quôd unâfumus,utin PfaImodicitur,Quéîm dileda W bernacula tua Domine, Beati, qui habitant in domo tua. Et Chriftus inquiG Vbi duo aut tres congreoati erunt in nomine meo,in medioeorum fum.Oua*’ turn bonum eft uerfari in tali ccctu, quem ftias Deo curæ elfe, à Dec cuftodin amp;c. ut in Pfalmo dicitur, Deus in medio eius.

Id de ccctu cogites,quoties uenis in taie templum,in talem Icholam,amp; con fefrum,ubi fonat uox Euangeli) pura, amp;nbsp;non defenduntur pertinaciter errorcs. Et unà cum hoc ccctu Deum inuoca,prof€flioneni déclara ufu facrarnentorum» ôô honeftis officqs omnibus,amp; foueto concordiam. Sin autem procul abes,ani* mo uoluntatejprofeffîone, inuocatione te ad illos pios eoctus rede docentes ïungito ♦

TN fimilitudinibus non nimis anxiè fingularum partium applicationcs quæ* ■*rendæ funt,fèd in fumma congruere fatis eft præcipuas partes,Ided hîc omitü allegoria ianitorispoftèt.Sed tarnen non uitupero diligentiam eorumjqui eatn tradârunt.

Aliqui ianitorem intelligunt Spiritum S. qui cirm fit efficax in pr^dicatf^ one Euangeli], aperit Chrifto mentes hominum,amp; eas accendit, ut hune pafto^ rem agnofcant,fèquantur,8lt;f ament. Hæc expofitio plana 8^ expedita eft.

Altera expofitio mihi non difplicet, etfi obfturior eft,intelligi ianitorent) Iegem,quæ cedit uni Chrifto. Tenet lexinclufum totum genus humanum,fuo carcere,maledidione,hoc eft,ira Dei,condemnatione,morte,calamitatibus oifl nis generis,tyrannide diaboli. Cüm autem Chriftus fuperat mortem, 8^ foluit pro nobis xu'ia, cedit lex maledicens, amp;nbsp;oues emiflæ ex carcere, iam lætæ pafto rem amp;nbsp;ducem fequuntur.

lefus difipulis fiisj Modicum^ »(fr non 'Videtk me, tteeum modicum tis me^quia '})ado adTatrem. TOixerunter^o qutdd ex difcilJulis eius interfe, elt hoc, quod dicit nobis, modicum tT* non l}idetis me, »tsquot; rurfus, modicum lt;7 liidehti^ me, nbsp;nbsp;quia e^o iJado ad Tatrem, Tdtcebant e^^o, Qjdd elt hoc, quod dicit, modiciM-

’N. efei mus quid loquatur, Co^nouit autem lefuSiquia Ijolebant iffum interro^are^ lt;(s* di^ xit eis. S)e hoc qttæritis interT^os^quod dixijmodicfimjtr non Ifidetis me^^ iterum mo^ dicum,its' l)idebttis me. Amen amen dico 'loobisfPlorabitis flebitis yfos^Mundus contra ^audebitTffs autem contrtßabimmiyfed trißitia '\)eßra 'ïJertetur in^audium,

UuUer cùm parititrillitiam habet^quia 'ïgt;enit hora eius, Cùm autempeperitpueru, îam non meminitpreßfuraproptergaudiuniiquia natus eît homo in mundum. Et l)os i^i^ tur nunc quidem trßttiam habetis fed iterum Ifidebo y)os j ^^audium lgt;eßrum nemo toliet à lnobis. Et in illo die me non interro^abitis quicquam,

^1/^ne autem 'itado adeum^qui mißt me^ nbsp;nbsp;nemo ex Ifobis interro^at me^quo liadam,

Sedquia htec locutusfum 'ï}obis)mœfiitudo impleuit cor l)eßrum, Sed ego l)eritatem

dico yobisjcxpedit 'i)obiSi'})t ego Ijadam. lt;Si enim non abteroßonfolator ille non J^eniet ad y os. Sin autem abieroymittam eum ad loos. Et cùm yenerit ille^arguet mundum de pec=gt; catOfi^r deiußieia^fts' de iudtc'to.Tfepeccato quidem^quia non credunt in me^^e iußieia 'ï^erfquia ad Batrem loado, poßhac non loidetis me, T)e iudicio auteniiquia princeps huius mundt iam iudicatus eîi.

Ad htec multa habeo qu^e ygt;obk dicamßd non poteßis portare nunc. Cùm autem Ite^ nerit ille Spiritus lieritatiSidttc^t in omnem loeritatem. NLonenim loquetur d femetgt;‘ ipßißd queecun^ audierit loqueturfis' qute futura funt annunciabtt 'ïiobis. Ille meglorifia cabttfquia de meo accipietjis'annunciabit 'loobts. Omnia qult;ecunq, habet Batet) mea funt, Bropterea dixifquod de meo accipiet is annunciabtt '})obis.

Deferiptio eft regni Chrifti, uidelicet offîctj docendi, fummæ Euangelij, , perfecutionis.

pRimûm ait, Spiritus fandus arguet mundum, Hîc oftendit Chriftus regnû fuum non eflè mundanam politiam, humanis confilqs,8d uiribus, aut armis conftituendam,fed eflè coctum, cui præeft Filius Dei, dans Spiritum fandum, arguentem fingulos amp;nbsp;omnes,fcilicet,per minifterium EuangelqTtfî autem ni^ hil eft contemtius munere docendi Euangelq,tarnen hîc magnam potentiam ei tribuit,Nam arguere,eft fuperioris,amp; habentis autoritärem, Eftlt;^ reprehenfio errorum,amp; peccatorum humanorum, amp;nbsp;eft effîcax obiurgatio,impellit corda, ut agnofeant iram Dei,uulnerat mentes, 8c conuertit aliquos ad Deum,impi}s uerö maledicitjUt ruant in perpetuum interitum, Sicut ab initio inEcclefia Spi ritus fandusarguit mundum, Nohæarguit fuum ftculum, Moilès arguit Pharaonem, Elias,Elifæus arguerunt reges Ifrael, Daniel reges Babylonicos, Baptifta Pontifices,Herodem,amp; alios, Deinde Chriftus,Apoftoli Si fucceflo* res arguerunt omnium gentium homines,multos conuerterunt, Ecclefiam cob legerunr,amp; Tyrannis maledixerunt : Et fuit effîcax Spiritus fandus in credent tibus iuuandis, Si in imprjs puniendis, magnæ mutationes mundi fecutæ funt. Hi) Si manet

76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fournie À

ma net hoc officium m Ecclefia, quæ alias eft magis, aliâs minus pura, alias maiores cœtus habet, ut nunc rurfus excitata eft flamma Euangelq, qua Spirit tus iàndus arguit idololatrias mundijamp;oftendit falutarem dodrinam, qua multi conuertuntur ad Dcum,amp; hunt mutationes rerum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hæc omnia compleditur uerbum arguendi, leu reprehendendi, QuafC finguli cedamus huic autoritati,amp; potentiæ. Et rogemus Filium Dei, ut in no^ bis quoq Spiritus fandus fît efficax, arguat prauas opinfones,peccata,in nobis amp;nbsp;alqsj impellat corda, ut agnofeant iram Dei» Sic Paulus Rom, i, inquitj Reudaturira Deidecœlo fuper omnemimpietatem,

Ciÿàtl pecca- AÆ Vndus nouit pcccata ciuilia, feu externa,ut cædes,adulteria, furta, Sed ta* i«w arguitt 1N a J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pgccati non nouit^uidelicet contemtum Dei,et contemtum Fill)

' donati,ut fit propiciator. Itaq? hoc peccatum prorfus ignotum eft rationi,ufd^^ licetjquod noftra natura Ht fub peccato, Sc omnia noftra fînt rea, fèd fie tantiifU hberemur peccato,lî credamus filium Dei efîe propiciatorem, Hæc non iudi“’ cantur ti ratione,fedtantiîni funtreuelatainEuangelio,ideôrefraganturhu^ manaindicia. Videturabfurdum filium Deicrucifigi,uidetur resinutilis,^^ commentitia,promittere liberatorem â peccato amp;nbsp;morteæterna, per fiducial^ huius crucifixi.Arguit igitur has tenebras humanæ mentis Euangelium*

infliciai» E« AÆVndusintelligitiufticiamefîèobedientiamlegum,fèdChriftushîcaliaf” angelio pro- nbsp;nbsp;nbsp;-^iufticiam proponit,fcilicet fuam paffionem,refurredionem,perpetuam iu^

tcrcc{iioncm,8cefficaciam. Nam hæcomniacompleditur, cum ait, Vadoau Patrem, moriar, refurgam, regnabo,ero mediator coram Pâtre, ero faluato’'* Sumus igitur iufti, id eft,accepti,'non noftris uirtutibus, fed propter Chriftun* mediatorem,pafîum,regnantem. Hæciufticia longedifeernendaeft legisU’j fticia. Etfî enim opera habent ftium locum^tamen non funt ilia res,propter qua fumus réconciliât!, amp;nbsp;accept! Deo, fèd propter mediatorem Chriftum fuiuus iufti,id eft, accept! fide, amp;nbsp;donamur uita æterna propter Chriftum eunternau Patrem, refufeitantem nos mortuis, conftituentem regnum æternuiU» Vtruncß autem ignorât mundus, peccatum amp;nbsp;iufticiam, ignorât Filium amp;nbsp;ueram inuocationcm,ideô fingit cultus fua audacia. Hinc funt omnium tium idololatriæ. Has damnat amp;nbsp;arguit hæc uox Spiritus fàndi,quæ clamit^c peccatum efîè, non credere in filium De!, amp;nbsp;nos iuftos, !d eft, acceptos effe ptu* pter mediatorem Chriftum, 8d donar! uita æterna, quia Chriftus abift adP^* trem amp;c.Cum hoc modo agnouimus Filium,uerè pofïumus inuocare PatrciU, 80 liberamur à falfîs cultibus Sôc,

Df perfecuticfummaEuangelij,uidelicet,quôd naturanoftra fîtfubpeccato, ont. J'quôd tantum fide in Chriftum â peccato liberemur, item, quôd iufti

u! fîmus tranfîtu Chrifti, nunc addit tertium de iud!cio,!d eft,de perfècution^* Mundus offènfus fpecie imbecilh'tatis Chrifti ÔC Euangelij, negat hanc uoct^

CâKTATE'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

eflè uerbum Dei, amp;nbsp;diabolus hoftis filfj Dei impellit fua membra, ut omni uida deleant Euangelium,8lt; in tanta potentia impiorum uideturfubinde inte« rituratotaEcclefiajledemergittamen, amp;refîftit potentiac diaboli amp;nbsp;mundi,8^ manet non humanis uiribus,aut cônfilijsjlcd quia Chriftus reprimit diabol um iam iudicatum nbsp;nbsp;condemnatum ♦ Non poteft igitur diabolus graflari quanta

uult,nec perdere Ecclefî'amj quæ glorificabitur fuo tempore^imo necj in hac ui= ta funditus earn delete poteft.

Ita in hac concionc quafi piftura Ecclefiæ proponitur:càm inquit: Argu=« et mundumjteftatur earn uerbo condi,deinde difcernit doctrinam a lege, quód non liberemur à peccato,nifî fide filrj Dei.Item, quôd iufti fîmus propter Chri* ftuni mediatorcm, quód detur uita æterna iplb eunte ad Patrem, id eft, re* gnante Sgt;C refufcitante nos, amp;c.

Iam hæc cum profitetur Ecclefia, Diabolus excitât ingentia certamina,amp; mundus défendit ftias opiniones, idololatrias, alios errores, ideô Ecclefia in* terim fub cruce eft, fed uincit tarnen, amp;nbsp;glorificabitur, quia diabolus condemn natus eft. Has confolationes diligenter meminerimus, ut difcamus, quomodo contingat liberatio â peccato,fcilicet,fidc in Filium Dei. Difcamus item,nos non eflè iuftos propter noftrasuirtutcs,fedpropterFilium,quiuaditadPa* trem,id eft,intercedit pro nobis,iuftificat Sô uiuificat 8Cc. Difcamus item in tan tis periculis non interituram tarnen effe Ecclefiam, etiamfi rabies impiorum, amp;nbsp;potentia Turcica, amp;nbsp;multæ confufîones rerum humanarum, uidentur peni* tus minari interitum Ecclefiæ,

A Men amen âico '})obis,(jult;ecun^ petieritis Matrem in nomine meo'dabit HaEe* ^^nus nonpettjflis qutcquam in nomine meo^ Petite lt;(3' accipietis, 'yjtganiium ’^jeßrum fit perfeEiïi^ H^ecper prouerbia locutusfium '\)obiSyVeniet tempus^cùm iam non per pro» uerbia loquar Ijobisj/ed palam de Eatre meo annunciabo '^obiij in iUo die in nomine meo petetky Et non dico Ijobis, quod e^o ro^aturus fim Matrem pro Ijobis^ Ipfe enim Eater amat Ijosjquta me amafiiSj^credidifiis quod à E)eo exiuerim.

ÇCiamus hocfummum officium eflè, ad quod conditi fumus,agno{ccre,8d in* ‘^uocare D E V M, ideo(^ præcipua amp;nbsp;prima lex eft de agnitionc D E1in* uocatione, ut teftatur didum, Dominum Deum tuum adorabis,8d ei foli fer* nies. Itatj fæpè repetitum eft præceptum de inuocatione,utLucæ 18. Oportet lèmper orare. Et inPIâlm.49, Inuoca me in die tribulationis. Et Matth.7. Pe* tite amp;nbsp;accipietis amp;c. Hæc præcepta nos doceant, præcipuum amp;nbsp;fummum cul* turn eflè inuocationem ♦

Hoc opus difcernit ueram Ecclefiam, feu populum Dei,ab omnibus reli* quis hominibus.Quanquam homines naturalitcr intelligunt preceptum,quod iubet Deum inuocare,tamen impq nec inuocant, nec nôrunt, quomodo fit in* uocandus. Ideô in Pfalmo dicitur,Deum non inuocauerunt.Etfi autem magnu

78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’3) OMimCA

quiddam eft, noftc præccptutn de inuocatione, tarnen nondum Gtis eft, fed ƒ portet adiungipromiflionem.

Promißio de Ccedat ergo promiflio, quæ teftatur Deum audire noftras preccs, Sc exauditione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petimus,Nórunt gentes præceptum, fed dubirant,an audiantur,

ut Virgilius inquit: Famamq^ fouemus inanern, SedEcdefiæfunttradita^ promifliones,amp;^ patefaAa uoluntas Dei,ut Deut* 4* dicitur, Non eft alia natio tarn gloriofa, quæ habeat Deum appropinquantem, ficut Deus nofter adefto* mnibus nobis inuocantibuseum»

Huciam promiftiones omnes colligantur in tota fcriptura.Præcipuauc^ ro proponitur in hodierna lecftione, connrmata iureiurando Filrj Dei. Ame^ amen dico uobis^Quicquid petieritis pattern in nomine meo,dabit uobis. titCjamp;T aceipietis. Omnis qui petit accipit. Item,Si homines poflunt hominibus bona dare, Quantd magis pater uefter cœleftis,dabit Spiritum fandum peten^* tibus.Item, Venite ad me omnes,qui Iaboratis.Item,Inuoca me in die tribulati’* onis,amp; eripiam te. ltem,multum iuuabit deprecatio iufti aflidua. Itcm,MattH» 18. de precationecommuni, Amen dico uobis, De quacuncg re confentien*: duo, quicquid petent, fiet.

Has promiftiones necefte eft infpici,quia dubitatio in precatione, an us recipiat noftras preces, eft impia. Ided fcribitur, petat in fide, lam hic co'' gitemus,quam pauci homines præftent hunc cultum Deo, Ided magna caufa eft,cur dicat Pfalmus,Deum non inuocant, Pauci enim fic accedunt ad precaO* dumjcum bona confcientia amp;nbsp;fide,ut ftatuant recipi fuas preces,

rides in nomi T ^Ertium eft fides, Hîc fciendum eft,quid uocetur fides. Primum fides intdli^ necbrifli, X fiJucia reconciliationis donatæ propter Chriftum, amp;nbsp;qudd proptrf huncmediatorem amp;nbsp;pontificemæternusDeusaccipiat noftras preces,Han^ generalem fidem necefte eft adferri in omni inuocatione. Ided hic difèrtè addi'« turn eft, Quicquid petieritis Pattern in nomine meo,id eft,non fiducia dignita* tis ueftræ, fed fiducia mediatoris Chrifti, quia neccfte eft teneri regulam, quo'd non fit acceftiis ad pattern æternum, nifi per Filium, ficut Rom. $. dicitur,Pei' hunc habemus accefthm. Item,Habentes talem pontificem,accedamus ad thrO^ num gratiæ.Item,Semper uiuens,ut interpellet pro nobis.

Dipriw« uo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc igitur fides difcernit peccantes, ludæos, amp;nbsp;T ureas, amp;nbsp;omnes habcrt*

tdtionis ethni tcs malam confcientiam, Hypocritas: Sc Chriftianos uere inuocantes. ludæij c£ a- chric 'l'urcæ gloriantur ft inuocare Deum conditorem return nbsp;nbsp;quidem ualde

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perbiunt hac dcxftrina, qudd unum Deum nominent,ftd non inuocant Deum

æternum Pattern Fili} miftiamp; conftituti mediatoris, imd mediatorem ipfurn Filium Dei contumelia afficiunt, ided non inuocant. Deinde habentes propo fitum peccandi, non poftunt Deum inuocare, non accedunt ad Deum per diatorem,ôc ftint fine fide,ut Iohannes inquit,i. lohan.j.Si cor noftrum non co* demnat nos, fiduciam habemus ad Deum, Sóc. Poftremô,hypocritæ,id eft,ac* cedentes fiducia fuæ dignitatis,ucl dubitantes, quia agnoftuntfuam indignita* tcm^non accedunt ad Deum^non uere inuocant* Sed aduerfushæc necene eit adftrd

adfem banc fidem^quæ agnofcit Deum placatum eflc per Filium,amp; fiducia hu ius mediatoris,inuocat petit, ftatuit accipi preces noftras,amp; Deo placere, nee irritas efle, etiamfi euentus uel diffèruntur, ucl non refpondent noftræ co^ eitationi ♦

Hïc etiam tenenda eft doólrina, quód fides quaedam petat finè conditio^: Depde mi pe« ne,quædam nero cum aliqua conditione* Sine conditione petenda,amp; expedail ntjone rorpo« dafunt illa,dequibus norninatim,etfpecialiter exprefla eft uoluntas Dei,quod hæc ipfa nominatim datums fit, uidelicet,quae funt propria Euangelq,remiftïü onem peccatorum,reconciliationem, dortationem Spiritus fanéti amp;nbsp;uitæ æter^ næ» Hæc ctïm petimus, ftatuendum eft uerè ea nobis præftari, amp;nbsp;ilia ipfa fide accipi,quæ nos in pauoribus confolatur,iuxta illudjïuftificati fide,pacem habe^ mus ôdc ♦

In petitione rerum corporalium necefte eft adferri fidem generalem,quôd Deus tibi fît propicius amp;nbsp;accipiat preces tuas, fed de re ipfa,que nominatim pe* titur,non ftatuitur fine conditione, quia in corporalibus ærumnis, debemus o^ bedientiam Deo, ficut Dauid pulfus in exilium, petit quidem fe reduci, fed tarnen additjfî non uolet me Deus reducere, fiat quod ipfi placet.lmô bæc eft fin* gularis fapientia Ecclefîç,etiamfî non contingit liberatio corporalis,tarnen non f uere in defperationem, in blafphemias,aut odium Dei,fed erigi fide, ac retine^ re remiflionem peccatorum, amp;nbsp;fpem uitæ ætcrnæ certam, quia edm ira Dei fit iufta aduerius peccatanoftra, debemus obedientiam in poena»

Sed difficile eft in tali certamine retinere fidem, ut Saul fruftratus fpe ui»« dorigprorfus opprimitur dcfperatione,cogitatfc abiedum efle à Deo,nec crc=« dit fibi remitti peccata,amp; in hac defperationefibi mortem confcifcit.Ita plurimi ex impatientia, amp;nbsp;propter moram ruunt in defperationem amp;nbsp;æternum exitiû* Sed inculcanda eft animis doótrina, quôd Deus uclit affligi Ecclefiam, propter multas caufas,ac uelit accedereinuocationem,ut excitetur fidcs,accipiens remifä» fionem peccatoru. Deinde,ut ftatuat Deum autorem effe beneficiorum corpos: ralium,ealt;^ uelle dare,ne in hac uita penitus deleatur Ecclefia,ficut feruauit Nom hæ, Abraham jMofen, mirabilibus modis, ut reliqua efletEcclefia*

Sic igitur exerccamus fidem utrotç modo in petitione corporalium. Pri* mum feiamus ftatuendum eife de remiffione peccatorum propter mediatoremî deinde feiamus à Deo petenda amp;cxpelt;ftandaefte beneficia corporis,06 Deocu ræ efîè Ecclefiam, etiamfi alia membra aliter exercet, ac uult nos ad obedienti* am paratos eife. SeruabatEcclefiam Deus,etiamfi tyranni Paulum ödTimo* theum confefto curriculo interficiebant. Seruabit Ecclefiam,etiamfi aliquos pi os finet à Turcis interfici. Sic nos petamus expedemus auxilium, amp;nbsp;tarnen ad obedientiam parati fimus.Et quidem feiamus non efte irritas preces,fed fem per impctrare ahquabona,imd mitigationem corporalium ærumnarum,ut Lucæ 21. dicitur, Orate ut poffitis effugere omnia hæc,quæ ueiitura funt SCc,

QVartuttieftrespetenda. Suntautem, ut iam diftum eft, aliæ res fpiritua^ •les,aliæ corporales,ut confilium ,fucce{fus in uocatione,amp; cætcra uitæ com moda. Hæc omnia uult Deus peti à fe, ÔC quidem de uocatione dicitur ,Sine me nihil poteftis facere,

So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© 0 MI N. 1C A

fides duplidter cxercetun’n petitionecorporalium* Pnmum petit miflionem peccatorum»DeindeagnofcitDeum autorem efiè bonorum fucccf^ fuum, amp;nbsp;aliorum benefici'orum corporalium, uelle ea dare leruandæ Ecck^ fiæ caufiijfîcut fcriptum eft, Seit pater uefter quód opus habeatis his omnibus, ïtemjreliqua adqcientur uobis. Item Jada curam tuam in Deum,8c ipfe te enU“* triet♦

Hîc finguli intueamur peccata noftra, uocationes,calamitates pubb'eas priuatas. His tantis neceflitatibus admoniti inuocemus Deum,ficut dicitjPtti^ te,nec fit precatio inanis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine petitione.Milites petunt fucceftus in

liOjSenatores lapientiam in dando confilio Sgt;C gubernationejDodoreSjamp;difd^ pulijn ftudqs Deinde amp;nbsp;pacem,fœcunditatem terræ, honeftum ÔC quillum regimen ciuile, ut i*Timoth. 2, dicitur, ut tranquillam amp;nbsp;quietamui« tarn agamus in omni pietatc, èCboneftatc,

cnfurum d» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftremójquoties de precation e cogitamusjadiungatur gratiarum adiU)

acceptum beneficium à Deo profeeftum efle j SC ei debere gratitu^ «Mo«fdinem5quæ oftendenda eft dupliciterjcelebratione ipfius^SC noftra obedientia?

SCquotidie multa beneficial Deo accipimusjiæpê defendimur aduerfus bolum, depulfis eius infidrjs a filio Dei, quasmos prorfijs ignoramus, Et fun*: aliainnumerabilia beneficia,ideó Paulus inquit !♦ Theflabultimo : Inceflanttf orate, in omnibus gratias agite*

Iterterk autem l^arAcletusy tpiem e^o mitttam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Tatre, Jpiritum

, qui à Tatre proc editjille testimonium perhihebit de me^ Qwn nbsp;nbsp;ygt;os teßes ejdh

Hcec locutusfum ^fobiij Ijt ne quid oßendamint AUenos à ßna^o^is facient fediJenit horayl)t omnis quiocciderit quot;nos^lfideatur cultumprlt;efiaYe ^eo. Et hlt;ccjaci^'^^ 'ijobis^quia non noueruntpatrem}neq, me.Sedh^ec locutusfum l)obiijl)t cum l^enerit pus illud, reminifeamini eorumj quod e^o dixerim l^obis^ Htec autem Iffobûs ab initio non dixi,quia lgt;obifcum eram^

Î, Doeftrina de Deo, quis fit, amp;nbsp;quomodo Gt agnofeendas èC inuocandus »

C Aepe monendi funt homines de inuocatione. Multi precationes dicunt qua* ‘^dam confuetudine,ita ut mens neqg cogitet, quern Deum inuocetjiecj fecum iplâquæratjCurexaudiatDeuSjUecg feiungat fuam inuocationem â Turcica, èc alqs impiorum ritibus.Hæc incogitantia fimilis eft conluetudini ftultorum, qui currunt ad ftatuas, amp;nbsp;ibi aliquid murmurant,non cogitantes,quid autcuf innocent. Cumque tab's fit inuocatio maximæpartis hominum,hic error iæpe taxandus eft, ÔC docendæ funt mentes, ut redid innocent. Quidam Ere* miw

8i mita dixit, nullum effe maiorem laborem precatione, quod ueriffimu efl: 5 quia amp;nbsp;attentionem retinere eft difficile, hoc eft, cogitare Deum ficut fe patefecit, amp;nbsp;feiungere noftram inuocationem ab Ethnica amp;nbsp;Turcica, flmul refpicere ad promiffionem,ut fides excitetur.Hæc tota attentio maior eft,cum fumus in do«! lore,{ed cum animi funt ociofi,ebrq uoluptatibus, magis uagantur : Sed tarnen pij moderatijdoftrinam de inuocationc difcant,8ó le recftè afluefaciant,lta in ueris doloribus etiam ardentiorem confolationem fentienu

Ac primum quidem ciim precationem incoamus,cogitandum eft,quis fit Difcrimena^^ Deus, InuocantTurci alq imprj,fed aberrant à Deo duplicitcr, Primiim quôddeeffentiaDeifalfamopinionem mordicus retinent, Secundóquód uo# luntatem ignorant, Turci enim amp;nbsp;fimiles,etfi dicunthuncefte Deum,qui con« didit cœlum ac tcrram, tarnen negant uere eflè Deum, hunc, qui fe per Filium patefecit, qui tradidit nobis Euangelium, negant Filium amp;nbsp;Spiritum fandum effe de eflentia patrisdta primûm de eflèntia errant.Poftea et de uoluntate,quia uerbum reuelatu à Deo abiecerunt,ignorant promiffionem gratie,nec poffunt crederc fe refpici Sóexaudiri.Quare cogitantes de uolûtate Dei,in horribiles te« nebras,et dubitationem acternam irruunt,Seiungenda eft igitur ab illorum opi nionibus, noftra inuocatio, ac primum cogitandu, quis fit Deus,is uidelicet ac tabs,qui fe in uerbo fuo patefecit ab initio,poft conditionem ÔC lapfum Adæ*

Sic autem patefecit ft Deus in Euangelio fuo, Vnus eft omnipotens amp;nbsp;PatefaéHo Ecternus pater,qui cum Filio ftio, qui eft coæterna imago Patris,amp; Spiritu fan» p«, do,condidit omnes res bonas,amp; patefecit ft dato uerbo,amp; milfb Filio.Deindcj quia obftrepit tibi indignitas,amp;!: dubitamus an Deus recipiat nos,an caret pre« ces noftras,propone animo promiflîones Euangelq : Cogita Deum mandaflè, ut inuocemus, SC credamus placere amp;nbsp;recipi noftras preces propter Filium. Et banc inuocationem fummum elft cultum,óóoperum omnium maximû,amp; Deo gratiffimum. Ideó toties clamitat Chriftus,Pctite 06 accipietis. Item,Quicquid petieritis patrem in nomine meo,dabituobis, Hæc quotidie in precando cogi« tare neceffe eft. Nec eft precatio demurmurare aliqua uerba fine hac cogitation ne. Ided difficile opus eft precatio, Nam primiim hacc attentio eft difficilis,ftd multó maior labor, fidem excitare, ut acquieftas in promiffione Euangelrj, ac ftatuas preces non elft inane murmur, non dici ethnico more propter conlue« tudinem,ftd reuera eas à Deo flagitari,approbari,recipi,exaudiri, Hic cor erun diendum eft, ut acquiefcat in tot promilfionibus,fancitisfanguinc amp;nbsp;refufeita« tione Filij, ut, Venite ad me omnes qui laboratis 80 onerati eftis, ego reficiam uos, Hæc aliâs fæpè repetuntur, lam uerô recenlui,ut hunc textum dih^entius afpiciamusjin quo oftenditur,quis fît Deus, fit mentio,Patris,Filq, ôd opiritus fanâi.

Quoties ergo incoas precationem,primiim cogites quem uelis alloqui,amp;^ teftimonia de utraeç re tibi proponito, uidelicet, teftimonia quibus ft patefecit Deus,quis fît,amp; promilïîones,quôd propter Filium exaudiat. Intuere mente æternum patrem fonantem banc uocemiHic eft Filius meus dile(ftus,Hunc au« dite. Hunc agnofee creatorcm elfe cum Filio fuo,coæterna imagine, Ôô Spiritu fando effufo in Apoftolos. Et mernento promilfiones,Propter hunc filium len fum Chriftum propiciatorem,uult nos exaudire Deus, recipere,ôô regere Spin ritufanâo.

82 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S) OMiniCA

Exemplum formæ fæpè .redtauùOmmpotens æterne 8^ uiue Deus^ætef^ ne pater domi'ni noftri lefu Chrifti, qui te patefecifti immenfa bonitate 8C cla^ mafti de Fili'o tiio domino noßro lefu Chrifto : Hune audite: Conditor omni^^ um rerum 8c conlêruator cum Fi'lio tuocoæterno, xôyœ amp;nbsp;imagine tua,amp;f Spi* ritu fàndoeffiifb in Apoftolos, fouente creaturam tuam,fàpiens, bone, miferi^ cors,iudex^amp;rfortis,mî(èrere mei' propter lefum Chn'ftum fih'um tuum, dorni'* num noftrum,quem uoluifti' pronobis efïè uicflimam,iU£lt;ri'-n(/)0‘(KETn/j,mirabiliS: inenarrabili confilio,amp;^fandifica,inflamma,doce,rege,iuuacoramp;animam me^ am Spiritu fando tuo, fi'cut dixit Filius : Quantó magis pater cccleftis dabit Spiritum fandum petentibus.

In tali precatione profitemiir quis fît Deus,amp;f qualis fît, amp;nbsp;fèiungimus no ftram precationem ab Ethnica, ludaica, 8C T iircica,8c promiflïones nobis fug^ gerimus,ut fides excitetun Agnofcimus hunc eflè Deum creatorem rcrum,qiii fè patefecit ucrbo fuo, amp;nbsp;miflo Filio ,amp; agnofcimusnon eflè ociofum, autalH* gaturn fècundis caufis,fêd fapicntem, bonum,iuftum,iudicem,fortem,mifercn^ tem propter Filium, iuuantem nos, amp;nbsp;regentem Spiritu fando : Hæc omnia compledi in precatione neceflè eft. Nam quis fit Deus^S^ cur exaudiat,nffi omnia compledamur, cogitari non poteft. Afliiefaciant ergo fe bonæ mentes ad talein aliquam formam,amp; opponant earn etfinicis amp;nbsp;turcicis opinionibusgt;

pcrfoiurutit CAepe repetuntur defcriptiones perfbnarum diuinitatis, Pater eft fubftantia difcrimina, Oj'f|i;eJjjgg|3Sjæ(-gj.na,omnipotens, libéré agcns,bona,iufta,mifericors,gignens ab æterno imaginem fui'Cum qua amp;nbsp;cum Spiritu faiidoprocedente à PatrcS^ Filio, condidit ccclum amp;nbsp;terram, amp;■ omnes naturas,quas'continet.

Filius eft fubftantia genita à Patre,coæterna,imago æterni Patrisjamp;T mirabili confilio conftitutus eft propiciator,idcó affumfit humanam naturanij amp;nbsp;fadus eft uidima,amp; pignus, quod Deus uelit nos recipcrcjnobis redderciugt; fticiam, amp;nbsp;uitam æternam.

Vt autem imago gignitur cogititionCyita fpiritus dicitur procedere a uo^ luntate Patris Filij, quia eft flatus amp;nbsp;agitator, mouens creaturam, 8C acccn* denslucem,amp; nouos motus in cordibus audientium Euangelium. Huie a^ita* J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w

Teflinwniufit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam uidehoc loco,quanta Dei bonitas defcribftur,amp;quanta traditur pro*

fttifericordit mifïîo Ecclefiæ. Chriftus pollicetur,fè milTurum eflè Spiritum fàndum^ amp;nbsp;fi* affirmât Patrem uelleutmittatur. Voluntigitur Pater æternus, Filius, ritin frnâi. ' Spiritus fandus, non perire genus humanum, fèd reddi hominibus nôuam lu* cem,agnitionem Dei,nouam iufticiam, fidem,diledionem,amp; uitam æternam; Quia enim uolunt dari Spiritum fandum, hæc accendi in cordibus hominum non dubium eft.

spirituis.of^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum dicitur Spiritus fândus procedere, perfbnæ proprietas indicatur,

ficia. Deinde cùm uocatur Spiritus ueritatis amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officia feu propria munerî

Spiritus ueritatis, id eft, qui per Euangelium facit lucere in mente ueraiu agnitionem Dei, in corde accendit motus congruentes uoluntati Dei, reuc* rentiam erga Deum,fiduciam, inuocationem amp;nbsp;diledionem Dei,odiu peccatb confblaU*

Hæcbona melius intelliguntur ex collatione. Catoetfi iudicio natural! habet banc noticiam ,quôd fitaliqua mensæterna, conditrix rerum, 80 curans imperia, tarnen cùm uidet confufionem humani generis, uidet fe in caufa, ut arbitratur,iufta negligi,iterum mergitur in immenfas tenebras, amittit totam perfuafionem de Deo, cogitât autnihil effe,aut ociofum,aut iniuftum effè. De# inde omnibus relipionibus irafeitur. His tenebris amp;nbsp;hoc mendacio omnium cr t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riJ-P- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bu»

hominum corda opprella iunt,quæ non norunt buangelium,ex quo iolo dilci# jjMnicerdif, mus,curamp;quomodo Deus exaudiat,8C cur genus humanum fubietftumfit mord, amp;nbsp;alrjs pœnis. Sæpè uerd accenduntur in imprjs maiores furores, quia funt tenebræ in mentibus ignarisEuangelr),ct diabolus impelbt multos,ut fin# gant contumeliofa aduerfus Deum, ut Epicurus borribili petulantia uocifera# tur,nihil elle Deum .Vulgus fingit ido1a,8C multos Deos,ut qui currunt ad fta tuas mortuorum. Hæretici etiam fingunt fua deliria. Manichæus duos Deos comminifeitur. Hæc exempla cogitemus, amp;nbsp;confideremus quanta fit miferia bominum,qui funt fine Euangelio, 8lt; fine Spiritu fan(fto,ac feiamus dari Spiri# turn fanétum, ut depulfis bis furoribus ÔC mendacqs, accendat in nobis uerita# tem,id eft,ueram agnitionem Dci,quis fit,Slt; quomodo exaudiat,quomodo co# li uelit,quomodo iudicaturus fit.

Altera appellado hoc loco eft ^àttÀKTi^,quae fignificat aduocatum,fcilicet, nos confilio regentem , confolantem in doloribus, nbsp;nbsp;confirmantem nos in

uarrjs certaminibus.oïc alibi Lhnltus inquit, Spiritus fantftus ducet uos in om nem ueritatem. Nimis uagabundæ funt mentes humanæ, ac facile aberrant â Deo,facilè admittunt plaufibiles opiniones, pugn antes cum uerbo Dei, utEua decepta eft, 8c Paulus uocat tcla ignita diaboli,opinionum fpetftra, quæ diabo# lus infirmis animisofftindit. Aduerfusbæc mala,non poflùmuselfe tuti, nifi Spiritus fanélus confirmer mcntes.Quare femper petendum eft,Confirma hoc Deus, quod operatus es in nobis.Et promiftîo de Spiritu famfto cogitanda eft, qui ideo promittitur Ecclefiæ, 8C fingulisinuocantibus,ut ueritatem in nobis confirmer, retineat mentes in agnitione ueræ dcxftrinæ, ÔC accendat uerum ti# morem,ueram dileeftionem, prohibeat audaciam fingendi opiniones fine uer# bo Dei SCc. Sicut Dauid orat,fpiritum reôtum,id eft, firmum, innoua in uifce# ribus meis.

\ Liquotics repetita eft fententia à Chrifto, Spiritus fancflus tcftificabitur dc ^rae. Hoc didum defcribit officia iam recitata ,femper autem coniungatur duplex teftificatio, exterior per miniftcrium,Slt; interior in corde, Vtracj eft 00 pus Spiritus fandti,amp; de utraq dicitur, Arguet mundum de peccato»

Arguit autem in minifterio publicè, amp;nbsp;priuatim in Gngulorum cordib» Teßificätio Item de minifterio dicitur, Afccndit,dedit dona hominibus, Prophetas, Apo^ ftolos, Paftores, Doctores. Porro bic multæ fanaticæ opiniones refutantur» ' Anabaptiftæ minifteriumEuangelr),uocem8^ doürinamprorfus abrjciunt, fingunt motus fpirituales, fine amp;nbsp;extra Euangelium. Defenfores uicioforum cultuum monafticorum ,inuocationisfan(ftorum abufus cœnæ Domini, fin# gunt cultus fine uerbo DeijÔC allegant Spiritum fa net um,qui hæc approbaue# rit aut monftrauerit.

His erroribus omnibus opponcndum cft hoe didlum* Spiritus faneftusde Chrifto teftabitur, id eft, fonabit uocem à Chrifto traditam, ficut Chriftus ûv quitjlle rediget uobis in memoriam ea quæ dixi.ltemjSpiritus fancflus glorin^ cabit me.Quare ubi remouetur minifteriumjuel Euangelfumjibi Spiritus fan^ «flus non teftatur de Chrifto« Hæc primum de minifterio fcire necefle eft, Tcjlificatio Poftea quid fît interior teftificatiOjintclligunt pij, ciim uerbo Dei audits cogitatOjexiftunt iènfus iræ Dd^ac pauores^SC dolores de peccato, amp;nbsp;rurfüS Spiritus ddo3 confolationes ex agnitione Chrifti,amp; fide^amp;T inuocatio non impedita mala con* ptionis filio^ fdentia^ Hæceft interior teftificatio,quam deftribit Paulus in hoc diólo,Acce* rum, Rom.s, pjftf§ fpiritum adoptionisfiliorumjquo clamamus Abba pater« Nam ut fupt® dixi de Catonejdonec mens dubitat, an Deus uelit te recipere amp;nbsp;exaudire,fugif ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deumjièdcûmagnoicispromiftîonemdemediatorejamp;^credisterecipijfiniul

Spiritus fantftus eft effi'cax, exiiftitat inuocationem, dilecftionemjöC alias uirtn* tes« EtGal«5« ut promiftionem fj^iritus accipiamus per fidem«

spiritui s. dc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc dicftum femper in conipeeftu habendum eft«Monet cnim^SS quomo^

cipitur fide, Jo detur Spiritus iànÂus, amp;nbsp;quæ fit aélio præcipua, qua teftificatur in nobiS'

Datur per Euangelium^ficut alias inquit Paulus: Euangelium eft potentia ad falutem omni credenti,id eft,Euangelium uerê eft efficax,Deus uerd impt^* tit bona cogitanti Euangeliumjôô acquieftentiin eo,iêu aflentienti, ciîm acquP efcimuSjamp;S credimus nos recipijSd exaudirijQuia Deus hanc fiiam uoluntatem in Euangelio fuo patefecit, amp;nbsp;uult nos hæc crederc, ac mifit FiliumjUt fit precJ^ umjSô teftis,ac pignus huius uoluntatisjn hac coniblatione ucrê datur Spiritus faniftus, ipfa confolatio amp;nbsp;inuocatio in corde teftifîcantur de Deo. Accendit, iam hanclucem Spiritus fandus, ut fîrmius ftatuamus nos Deo curæefTe ,nos recipfpropter filium, accendit 8C inuocationem«

cogitAtioneî Hæc ptjs nota funt, qui ièntiunt terrores, amp;nbsp;cogitant5quem Deum iniiu^ cent,an exaudirifèexiftimentjôd curexaudiatDeus, Maxima pars hominuiu . ritufanclo m . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;-i-

inuocdtione, récitât preces, tanttim ut inane murmur,ac plurimi ne cogitant quide quid lU* uocentjcuret ne humanos clamoresDeusjfed confuetudini obtempérant« impietas corrigenda eftjamp;S in omni precatione cogitandum de uerbo Dei,utfi* des acccndatur5amp; quis Deus,amp; quömodo inuocandus fit^agnofcaturjuidelicct) qui fe fua uoce, amp;nbsp;per filium Chriftum patefecit«

Hîc iterum obftrepit indignitas noftra« Qui magis ej^audiet te Deus,qU‘^, Saulcm fimiles,quas habesuirtutesf qua in re antecelliscæteris hominibus» ' spiritui s. (0 Qiiid putas Deum curare hoc tuum murmur f Hæcogitationes duriterexcrugt; comra animos, èc fæpê funt tela diaboïi, mifia adexcutiendam fîdem, ut impeb diffidcntidm, animos in perpetuam defperationem,8d Epicureas blafphemias. Et mulU fie euertuntur« Quare hîc inprimis fimus intenti,8(^ feiamus hoc proprium munus Spiritus fàndi, teftificari de Deo in corde, Ideo datur ut corda confit^ mentur agnitione uera Dei,

Sed colligenda funt prgcepta,et promiftîones Dei,quæ teftantur eum po^ ftulare hune cultum,fcilicet inuocationem, amp;nbsp;uerè eum uelle præftare bona p^^ tentibus,ficut inquit Chriftus : Petite Ssf accipietis,amp; quidem exaudit non pro* pter noftram dignitatem, fed propter Filium, fed tarnen non adferatur propo* j fitum pcccandi, Viuo ego, inquit, nolo mortem peccatoris, fed ut conuertatut amp;nbsp;uiuat«Sic iubet nos Deus acquiefeere in fua promiflione,Sc non fine certanii* S ne,ac labore,cor his teftimonijs uincitur, ut acquiefcat.

In hoc ccrtaminc uerc eft efficax Spiritus fanduSjSócorda flelt;ftit ut acquit cfcant. Ita fciamus nos iuuari à Spiritu fancfto, in inuocationcjficut dicit in Za# charia:Effundam fuper eos fpiritu gratiæ precum*Et ut in inuocationcjfic in omnibus noftris periculis,et aôionibusjhoc auxilium petamuSjSC expedtemus» Sicut Chriftus inquit,Dabo uobis fpiritum par acletum, fuppeditantem confix lium amp;nbsp;auxilium,ut Dauidem exulantem fuftentat,ne defperet,5lt; fledlit ad con (ilia meliora, amp;nbsp;adiuuat in ipfis negocrjs,

Hæc melius intelliguntur, cum in periculis hunc gubernatorem, uera in^ uocatione quærimus, Cogitemus autem Deum non fruftra tantas promiftio:« nes exhibuifte,uulteas peti.Non fruftra mißt Filium,fed uult eum agnofci,non fruftra promittit nobis omnibus hoc ingens munus, fcilicet,focietatem fuæ na* turæ,eftufo in corda noftra, fuo diuino fpiritu, ficut dicitur ,Effundam de meo fpiritu SCc.Vult hoc tantum donum pcti,8lt; dat petentibus,ut Chriftus inquit: Volui^tdf Dei Qiiantô magis pater uefter coeleftis dabit Spiritum fandum petentibus. Et quibus detjiam dixi^omnibus qui conuertuntur ad Deum,86 petunt» Non dat nolentibus petere, afpernantibus tantum donum, nolentibus conuerti ad De* um,Excitemus igitur nos ad poenitentiam, 86 petendum Spiritum fandum»

DOftrema pars huius ledionis de cruce concionatur. Opponitur enim præ* dc crucc feu monitio uulgari ludæorum imaginationi,qui fimulabant in regno Meflisc, fe imperia occupaturos eflè, 86 habituros dulciftîmam tranquillitatemthunc er rorem taxat, 86 præmonet,quale fit regnum Meflîæ futurum ante refurredio* nem. Spargam per uosEuangelium meum,in totum mundum,ut colligamEc* clefiam credcntem mihi, 86 confitentem me, quam Spiritu fando regàm, ut in eis incoentur noua iufticia,86 uita æterna. Non mitto uos ad imperia occupan* da, fed pleruntg irqperia in uos, 86 Ecclefiam cxcrcebunt fæuitiam, imô hic iple populus Ifrael, qui gloriatur titulo populi Dei, uobis aduerfabitur, Eqci et uos extra Ecclefiam fuam,tanquam hoftes Dei, Sed nunc præmoneo uos,ut fciatis ueram Ecclefiam ibi efle, ubi Euangelium meum erit, 86 inuocatio Dei,per no* men meum, ficut aliquantô ante dixerat : Si manferitis in me, 86 uerba mea in uobis manferint,quicquid uolueritis,petctis,86 fiet uobis. Item, In hoc glorifi* catur Pater meus cccleftis,ut frudum multum feratis, 86 fiatis mei difcipuli.

Nihil triftius eft,quam cqci ex Ecclefia,quæ uerè fie diciturJdeô diftamus CMfe df/liâi quæ fit uera Ecclefia, Deinde etiam repetamus dodrinam generalem de Cru* o”“ ^cclefidi, ce, quare Deus ante refurredionem uelit Ecclefiam fubiedam eflè cruci, uideli* cet,quia manet peccatum in hac imbecilli natura, quod uult agnofci,coerceri ca lamitatibus, 86 aboleri morte, ut Paulus inquit. Corpus deftinatum eft morti, propter peccatum,fcilicet, hærens in carne.

Vult afflidiones aflîdua exercitia eflè pcenitentiæ 86 inuocationis, uult item eas eflè teftimonia dodrinæ,cûm Prophetæ86 Apoftolimalunt mori, quàm abijeere dodrinam,oftendunt fe uerè fentire,quod docent.Vtilt item te* ftimonia eire,quôd aliud indicium reflet. Quia hîc uidentur in morte negledi, Efaias,Ieremias,Paulus,quos Deus oflendit antea fibi curæ eflè. Neceflè efl igi* tur aliud indicium reflare, inquopunienturTyranni,quiineosfæuierunty ubi Deus diferimen oflendet fuæ Ecclefiæ, 86 impiorum.

niemuSf lt;i^ manfionem apud eum faciemus^Qud non dtligit me^fermones me os nonfi't*

Htec locutus fum liobisjapud hos manensfParacletus autem SpiritusfanElus^qutV^ mittet ater m nomine meo, tile Ijos docebit omnia ßiggeret hobts omnia j quiecu^ dixi y ob is,

Tacem relinquo ^lobisj pacem meam do hobis j TSLon quomodo mundus datj ego liobis. ISlonturbetur cor'^ießrum^neq^formidet, Äudißis quod ego dixihobis^ liaclotf , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;henio ad Iios, Si diligeretis me^gauderetis htiq^quia dixi, hado adpatrem, quia

Et nunc dixi 'lPobis,priufquamfiati^it cum faHum fuerit,credatis, TSLon iam loquar hobifcumihenit enim princeps mundi huius,'it^ in me non habet quicquam, Sed Id cognofcat mundus, quia dtligo Tatrem, its*ßcut mandatum dedit miht Tater,ßcfAd^' Surgite, eamjts hinc.

Pentecofte lu* Çîngulari confilio uoluit Deus conuenire tempora promuïgatæ legis, 8l‘îât* daica. ‘^Spiritus fàn(fd,ut collatio admoneat pios^de utriufcg aótionis fine. Die quagefimo poft exitum ex Aegypto, uidelicet poft Pafcha populi liraê'I, niulgata eft lex terribili uoce de cœlo, quia Deus uoluit extare publicum monium fui iudicfj aduerlus peccata hominum. Et ciim populus audiuiflèd^* gem,expauit,ac petiuit, ut per Moden deferrentur mandata Dei ad multitucl*^ nem.Senfènant eninijle non pofte fufb'nere uocem legis,

Hcc hiftoria fignificat eadem quæ geruntur in fingulis,cüm audimus uo^ cem legisjid eft,cum ièntimus Deum iudicantem, Non enim poteft natura minum rea, fiiftinere iram Dei iudicantis, èc lege terrentis conlcientiam, inquit Ezechias, Sicut Leo contriuit omnia ofta mea. Ergo promulgt,^« agnolcuntur peccatum óó ira Dei,

Nottrf Pente» Hæc mala ciim tollere ueîit baieficio noui TeftamentijUt Pafchati refp^ det Pafcha ,umbræ liera uicftima, fie promulgationi legis monftrantis tum ôô iram, refpondet in hac Pentecofte manifefhim teftimonium donatio”*’ Spiritus fàncfti, per quem incoatur nouum regnum,in quo fonat uox Euang^**! de remiftione peccatorum, amp;nbsp;de donatione Spiritus fan(fti,incoantis iufticia”*’ amp;nbsp;uitam æternam, Hæc iècunda Pentecofte multô gloriofioreft priore. In p*“*' ore monftrantur peccatum amp;nbsp;ira Dei,in fècunda tolluntur,

QVoties de Trinitate cogitamus, intueamur admirandam reuelationt*” diuinitus fadam in baptifmo Chrifti, ubi tres perlbnæ clariftîmè dift^*^’’

nuntur» Eft^ Spiritus fan(fhis peribna procedens ^ Patrc èC FiliOjagitans cor^ da, Slt; exuicitans nouos amp;nbsp;diuinos motus,conuenientes kgi Dei,Et quidem iplt; fum dicfhim loelis teftatur, Spiritum fanctum efle fubftantiae diuinæ, quia in* quitjEfïùndam de ipiritu meo,Meo,inquam,qui eft meæ fubftantiæ»

■‘■Riper domum Dauid, amp;nbsp;Riper habitatores leruiàlem, Spiritum gratiæ, amp;nbsp;spiritui gra, precum» Hæc dulciflîma ièntentia complecRitur omnia beneficia Spirims faiv prccS, (Ri,amp;:: ueros cultus Dei» Teftatur donari Spiritum iandtum, 8^ hune eilè ipiri* turn gratiæ, id eft in cordibus noftris teftificantem, primiim quód fimus in gratia Dei,{eu inclinantem corda, ut âdièntiantur promiflioni gratiæ. Nam hic primus effeóiis eft Spiritus fancRi,inclinare corda ut agnoRant filium Dei, Só ftatuant iè recipi in gratiam,ficut Chriftus inquit:Ipiè me glorificabitj'd eft, erit teftis per Euangelq pr^dicationem, inclinabit corda ut adRntiantur Eu* angelio, 8é noua luce perfundet, ut intelligant Euangelium, 8c diR:ernant d fa* pientia mUndi»

Cüm autem cognoRimus miRricordiam Dei,amp; accipimus remiftïonem, audemus iam accedere ad Dcum, inuocare eum,quia nifi adfit fides,ftatuens de remiflïone peccatorum, fugiunt corda Deum, non inuocant. Rd fide per Ch ri* ftum habemus acceiRim ad Deum, ut Rom. dicitur, Item,Rom.8. Accepiftis ipiritum adoptionis filiorum,quo clamamus Abba pater,id eft,cum corda eri* guntur uoce Euangelij, ÔC fide, induuntur Spiritu fan(fto,agnoRunt miRricor* diam Dei, uere Deum inuocant fiducia filrj, agnoRunt Patrem efle 8Cc^

ideó Zacharias dixit, Spiritum gratiæ amp;nbsp;precum,duos primos 8C præci* puos efRdus Spiritus fandi complecRens, Rilicet teftificari quód fimus in gra* ti3,8c impellere ad inuocationem. Porró inuocatio compleótitur reliquos pios motus,dile(ftionem, ÓÓ nouam obedientiam»

Hæcmultis concionibus Chrifti, amp;nbsp;Apoftolorum amplificantur, quæ Diófumcbru Rint promiflîones irtfigendæ animis Non relinquam uos orphanos, Conftat Ecclefîam in mundo,uelit orphanam efR finepræfidrjs humanis/ubiecftàm cru dj oppugnari à diabolo, moliente Rétas, diiputationes, Randala, cædes,perR* cutionem,Ô6 ab organis diaboli,tyrannis amp;nbsp;alqs, Sed Chriftus inquit,additu* rum R nobis paracletum, qui confilio regat, amp;nbsp;confirmer mentes, qui retineat mentes in uera Rntentia, amp;nbsp;illuftret ut Euangelium reôlè intelligant, 8C diRer* nant à fapientia mundfficut Chriftus inquit, Dabo uobis ipiritum ueritatis,id eft,qui efficit ueraces in doeftrina, 8c in inuoeâtione»

pVblicaexhibitio Spiritus fanefti, fuit teftimonium, quód uerè detur Spiri* tus fanôtus toti Ecclefiæ.Ideô in hoc teftimonio contemplemur uniuerialem

promiiTionem, Vt omnibus offertur remiflio peccatorum, 8C omnibus præci* Spiritums ne pitur ut credant, ita Spiritus fanclus promiifus eft omnibus, ÔC datur omni* ctpiuntomnt$ nibus agentibus pœnitentiam, amp;nbsp;fide R Riftentantibus,fient manifeftè teftatur crdeni«. Paulus Galat. 3» Vt promiftîonem ipiritus accipiamus per fidem. Et Chriftus inquit,Dari eum peténtibus. Lucæ il.QuantÔ magis pater cccleftis dabit Spi*

n'tumfanélum petcntibus. Acdiljgenterobfèruandaeftparticulapetcntibu^) qua Chriftus requirit,amp; poftulat pctitionem huius muneris, Quód qui'dem H* uerbis illis liberaliter promittit»

Locui z, co= Quare agamns pocnitentiam, SC excrceamus fidem in inuocatione, culatime^^o^- Spin'tum fandlum,ut nouam lucem,amp; nouam obedi'entiam in nobis nlt;eDeto-c,' coet^ficut 2, Connth,j,dicitur: Nos omnes reuelata fade gloriam Domini fp^ * cillantes, in eandem imaginem transformamur, à gloria in gloriam, tanquani d Domini ipiritu, id eft, nos audito Euangelio,ôô accepta remiflîone peccatlt;^ rum, gloriam Dei fpeculamur, id eft, audemus accedere ad Deum,amp; uidem«^ cius gloriam,id eft,fiilgorem iudicq, ac in illoiudicio, uocc Euangelrj, confob*’ tionem babemus, aC induimur luce fidei,ut magis magiscj iram Dei, 8ó mifer*^ cordiam agnoicamus,8ó noua luce, quæ eft imago Dei, ornemur,id eft, notion Dei,fiducia præiêntiæ Dei, dileótione, cæteris uirtutibus,86 additatanquan^ â Domini ipiritu, ut fciamushanc renouationem eftè, opus Spiritus fandiii’ nobis ♦

Quonwdo ds lllud etiam iciamus,excuti Spin’tum ian(ftum lapfibus, contra confeienfl* mitMur spbatriyiit GaLy,dicitur, Spiritu ambulate, ôd concupiicentiam carnis non perfiû^ rituifaniluf. deinde, Manifcfta funt opera carnis, adulterium,lcortatio,odia, de bus dixi,talia facientes, regnum Dei non conftcuturos eftè. Et de his lohann^i^ inquit, Qui facit peccatum,ex diabolo eft,óó Ebræ.io. Filium Dei conculcans? amp;nbsp;ianguinem teftamenti polluens , 8C Spiritum gratiæ contumelia afficiens» Hæc doeftrina neceftaria eft Chriftianis,ut iciant omnibus promiftiim eftè Spi^ ritum iànlt;ftum, amp;nbsp;accipi ab omnibus fide in uera pcGnitentia,ÔC retineri, dun^ manemusinexercitijs ueræpocnitentiæôôinuocationis»

E cùm complerentur dies ^entecoßes, erAnt omnes Ijnanimiterßmul. Et faHns efi ^repente de calo fonus tanquetm aduenientisflntus 'i}ehementK. Et repleuit totam mum l)bi erant fedentes. Et confuteflcCfunt Hits differtitae lin^uceytanquam i^nis,feTiti; ßuprä fin^ulos eorum. Et re^leti funt omnes Spiritu fanfio, cr cœperunt loqui abjs litf guis,proutl^iritus dabat eis eloqui,

Erant autem in lerufalem habitantes ludtei, Yiri religiofiex omni natione qult;efu^ cœio eß. Eafla autem hac l)oce,conuenit multitudo, (srconfuja eß, quoniam audiebatgt; nufquif^ lingua fua illos loquentes. Stupebant autem omnes,mirabantur dicentes inttf fefe, Kon 'ne ecce omnes ißt qui loquuntur,Galtlæifuntl Et quomodo nos audimus qut/^ propriam Itnguam noßram, in qua nati fumusl Earthi, Medi, Elamit/e, id isr qui habitant Mefopotamiam, lud^am Cappadociam, Tontum y^fam, (d Thrjigiam,i^ T^amphiliam, Ægyptum (s' partes L)ibi£e,quceeß circa Cjrenen, grint ifomani, ludtei (s T^rofelyti, Cretes (s Arabes,audtmus eos loquentes noßris lin* guis magnißca Tiei, Stupebant autem omnes, (s conßernabantur ad inuteem dicentes, QuU nam Ifult hoc efß l Alq autem irridentes dicebant, quod mußo plent ejfent.

Stet it autem Tetrus cum 'i)ndecim, (s eleuauit 'ï}ocem fuam, (s locutus eß e'is, Eib Judæijtis'^^i habitatis lerufalem l}ntuerft,Hoc laobis notumfit,(spercipite attribut bamea. lgt;lonenimficut'\gt;osexißimatis,hiebr^funt, eß enim hora diet tettia. Sedhec / • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eß qud

eH quoddîBum e^lper Trophetam loèl^Et erit in nouißimis dtebui,dicit S^euSfEßtin^ dam deßiritu msoßper omnem carnemjEtprophetabuntfily '}feßrijf(jrfilitt adolefcentult l)eßri 'ï)ifiones '})idebuntf feniores l)eßrijomniafomniabunt^ Et quidem Juperfernos meosy^f^puper ancilla^i measyin diebus Ulis eßundam deßiritu meoy amp;nbsp;pro» pbetabunt)(frdaboprodi^iaincœlo furfumy^ß^nam terra deorßum fan^uinem ignem, nbsp;nbsp;'})aporem fumi Solconuertetur in tenebntSy nbsp;Luna in fanguinemyantequam

i)eniAt dies Domini magnus nbsp;nbsp;manifeßus. Et omnis qui inuocauent nomen Dominiy

QVM hæc fît defcriptioini'tqregniChrifti,ftatimproponiturfummado==i„j7,-„^'^^g^-drinæ,exemplum conuerfîom's, forma amp;nbsp;imago huius regni. Primum au?= po^ refurre» temhîc attente confîderetur fpecies Ecclefîæ jamp;repetantur animo magnificæ promiflîones datæ huic populo,amp; cogitetur quâm magnifica fuerit expecflatio mundani regni. Adhancexpeélationem quomodo conuenit hæcforma 7quot;Etfî donum eft multó gloriofîus,uidelicet, incoatio uitæ æternæ, per Spiritum fan^« dum fa(fta,amp; focietas diuinæ naturg, tarnen exigua pars populi côîèquitur hoc beneficium, Ô6 illiipfî funt imbecilles, fîne opibus, fîne potentia mundi, etfî ex^ cellunt agnitioneDei, ôd teftimonqs Spiritus fan(fti,Hæc fpecies multa monet*

ORimùm réfutât tacitam perfuafîonem populi de regno mundano, amp;nbsp;docet Df ditto, Ef-regnum Chriiii fore donationem Spiritus fan(fti,amp; uitæ æternæ.Ad hoc ci^

tat Prophetam, 8C eft infîgnis fententia : Effundam de Spiritu meo foper om# nem carnem. Hoc ditftum teftatur Spiritum fandum eflè natura Deum, quia dicit, de ipiritu Meo, Diligenter autem obièruandaeftparticula de fpiritu Meo, Quale teftimonium eft diledionis, quôd ièipfum Deus impertit nobis, quód dato Spiritu fando, efficit nos participes fuænaturg,indit potentiam ad=« uerfus peccatum amp;nbsp;alia mala,

Coniungit autem Propheta primum amp;nbsp;fteundum aduentum,quia dona^ tio Spiritus fandi eft incoatio uitæ æternæ. Et deftribitur noua concio eius temporis, Omnis qui inuocauerit nomen Domini iàluus erit, quafî dicat, tune proponetur Euangelium de remiflîone peccatorum, ôô agnofeetur Dominus, qui eft autor huius.Regni, qui docebit inuocationern, HaC inuocatione omnes faluabuntur,non lepe. Ac diligenter confîderandum eft,hoc didum de inuoca^« tione oppofîtum eflè opinionibus legis, quia lex deterret ab inuocatione, cum accuièt, lam autem proponetur nobis mediator amp;nbsp;Pontifex, per quem iubebi«: mur inuocare, per quem donantur gratis remiftio peccatorum, amp;nbsp;uita æterna, Hîc obiter etiamdifcamusjuerumamp;^præcipuumcultum elfe noui Teftamen^ ti inuocationern,

Refutato errore ludæorum de regno corporali, SC recitato teftimonio de p, relit^ud Spirituiandojiam incipit concionari de autore Regni,{cilicet quôd propter fi;» eontionePetri hum Dei, crucifixum 80 refufeitatum, dentur Spiritus fandus, 8gt;C uita æterna, quôd filius Dei refuftitatus fît efficax,fît faluaturus,fît iudicaturus uiuos et mor tuos. Hîc addit teftimonium ex Pfalmo, Deinde in conclufîone arguit pecca^» turn eorum,quôd huncFilium Dei, autorem noui regni crucifixerint,amp; iubet eos agnoftere peccatum,amp; accipere remilTionem peccatorum, Ita compleditur fummam Euangelij. lam autem uide, quale peccatum eis obtjciatur, quôd cru*

ciHxcn'nt filium Dei, Maximum pcccatum proponit, ut oftendat gfatiani uberarc iùpra peccatum^ne quem magnitudo peccatorum adigat ad deipe^^*^*^ onem.Meminerimus autem hanc uocem pertincre ad omnes,omnibus temp^ ribus, Singulorum peccata fuerunt cauià quare oportuit filium Dei pati, aliter deleri peccatum non potuit. Item,qu^m multi confènièrunt in aliqua ral* fa dogmata, in iupplicia aliqua piorum,aut certê non declarârunt iuam conM^ fionem, non defendunt fancîos f Ita finguli aliquo modo crueifixerunt filitJ’’’ Dei, Diligenter igitur hæc particula confideretur, ut noftra peccata agnO’’ fcamuSjôô ut diicamus,gratiam exuberare fupra peccatum.

Qyrrexeriint Autem quidam âèharefi Tharifæorum,quîcredtderantidicenteS) quoi»* '^portet circumcidere eamp;Sy nbsp;nbsp;}}r(eâpereferuare le^em Moß, Conueneruntq.ßpoßoli

Cùrnautem ma^na difcefJtatiofieretßurgens Petrusßixit adcoSyV'iri fratreSy'^^^ ßcitkiquod ah antiquis diebus î)eus inter nos eießt per os meu audirepentes quot;yierbutn angeltjjisr credere^t ^eus qui nouit corda teßimonium perhibuit eisßans eis Spititit^ fanfiumßcut ftsr nobisj nihil difcreuit inter nos lt;i^ illos^fide purificans corda eorunf» TSCtinc er^o quidtentatis IDeunij l)t imponatur iugumfiiper ceruices dißipulorum, nelt;^patres noßri^neq^ nosportarepotuimus ? Sedpergratiam Sdomini leßi Chrißi musfaluarij quemadmodum Ci? illi.

kn Efde/jrf/^Vm Apoftoli inilituerint ceremonias, uidetur utruntj fêqui,quôd 8^ udit poßit inftitu. '^Dcuscolitalibusritibus,amp;Ecclefiapoflît imitatione Apoftoloruminfti^ erc noHof cul cultus, Reipondeo tripliciter, Primiim Apoftoli hæc non inftituerunft ied ufitata antea retinuerunt, propter probabiles cauias, amp;nbsp;ne alienarent imp^' ritiores. Qüia mos erat captis urbibus, quæ recipiebant ueri Dei cultum, ceremonrjs Molàicis,tarnen hæc imponere propter grauiifimascauiàs, lamfi Apoftoli amp;nbsp;hune morem ftiftuliftènt,dixiflènt aliqufiprorfus ethnicifmum fît# ri, Ac de his non dubium eft, neceftàriam eflè prohitionem idololatriæ, idolo thytorum, amp;icortationis.

Prohibitio Cætcra duo, de iànguine fuffbcato uidentur eftè ex Wrac^opo»?, Ideó au# obièruatio magnifiebat, quia tradita eft Nohæ, amp;nbsp;multô uetuftiortfî .

Mode, 80 Circumeifione, Fuit^ huic præcepto addita prohibitio homicidij» , Quafe fimül fuit fymbolum politicum. Sic ab efu fanguinis,pene ut à cæde ab# horrebant homines.Quare credibile eft patres hgc impoiiiiflè gentibus,ut qua# uis lege Moifi non onerarentur,tarnen haberent aliquas ceremonias utiles difd ■ plinæ cauia,quæ admonerêt de uero cultu Dei et de præceptisdiuinis,amp; difett nerent nouos ciues Ecclefiæ Dei,ab alijs gentibus,quæ adhuc feruiebant idolis*

Retinuerunt ergo Apoftoli ufitatum morem traditum d Patribus,amp;con tinentem non ceremonias excogitatas humana autoritate, ièd diuinitus tradi# tas,quarum aliqua erat utilitas. Et in hac re uitauerunt offènfiones ôd feandah eorum, qui fuiflènt alienati ab Euangelio, fi ne hune quidem morem uetuftio# reiu

rem legé retinuiHcnt.Nam quod habuerint lcandali rationem in hoe calujinde apparetj quód non ubiq abftinebant à (anguine*

^QEceflaria cum hunt uera fide, ÔC fiducia Filq Dei, (unt cultus, id eft, (unt Os* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ppertt

pera quæ Deus approbat, amp;nbsp;confecrata ipfius uerbo, amp;nbsp;quibus ludicat (e fint cultus or honore afïïci, cum ea facimus in fide,ac ut d obediamus, eUm celebremus, ut fugere idola,non pollui uagis Iibidinibus,fiint ueri cultus,fi fiant ut diftum eft, fed tarnen amp;nbsp;de neceffarqs régula tenenda eft, quæ hîc traditur, quód propter hæcnon detur remiflîo peccatorum, (èd propter filium Dei, ficut hic dicitur. Fide purificans corda* Sic amp;nbsp;olim ceremoniæ Molaicæ erant cultus, corn ad^ hue uerbo Dei conlècratæ ÔC præceptæ efîènt, fi tarnen fiebant in fide, id eft, Ra ducia uenturi Meflîæ,S^ propter confeflionem.His ritibus teftabantur Ifraelis« tæ, hune eflè uerum Deum, qui hoc uerbum tradiderat*

Poftquam autem illuxit Euangelium, de æterna iufticia uita,S^ ritus Mofàici defîturi erant unà cum politia Mofaica, ritus plericß iam erât ’aæ/atfopoz, Horum aliqui retineri poterant diiciplinæ caula, uel propter confeffionem* Retinueruntigitur Äpoftoli ritum defanguine,di(ciplinæcaulà, 8ó propter Ritusudaid confe(rionem,quia ritus ille erat Symbolum,(eu (acramentum (èueriflîme proi= hibitionis de cæde, amp;nbsp;prohibitio ilia adiuncla erat legi de (anguine* nbsp;nbsp;(^are

propemodum languinis efum fic abominabantur Iudæi,ut cædem ipfam*Ciim igitur tot cau(æ concurrerent, di(ciplina,(candalum,amp; confeifto, uifum eft Aa poftolis hunc ritum retinendum elle, præièrtim in fis locis ubi cauiæ illæ uale* bant* Retinuerunt autem non ut cultum,ac multó minus uoluerunt efle merii turn remiflionis peccatorum, aut iufticiam*

NJEg ualet conlequentia, Apoftoli hæc retinuerunt, ergo licet Ecclefiæ noua ’inftitueretanquam cultus, Ncganda eft conlèquentia, quia Apoftoli non ïnftituerunt,(èd retinuerunt hunc ritum,proptcr caufas quas dixi* Deinde eti^s amfi quid noui inftituiflent,non (equitur imitationem conceiïàm eflè* Semper iwUdtio ex?^ hæcimitatio nocuitEcclefiæ: Primùm,patres mandato diuino inftituerunt certos ritus, 8c facrificia, poftea imitatio ex falfa perfiiafione, excogitauit uaria concha, facrificia,etiam hominum maftationes* Ac minime ualet conlèquentia, ApOï= ftoli retinuerunt propter difciplinam,aut (candalum,ergo licet imitari,aut fin* gere nouos cultus. Necß hæc conlèquentia ualet, Apoftoli quoldam ritus tradi* derunt,ergo licet cæteris Epilcopis nouos ritus inftituere. Quia Apoftolica uo

. uum minifterium, ÓÓ per eos inftituit aliquid noui. Epi* (copus ueró eft auditôr,amp; accipit uerbum, et ritus ab Apoftolis, cû certo man* dato ut hæc non muta*

92 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® o M IK ICA

äutem homo ex I^harifieis Kicodemus nominejprincess Iudlt;eorum, Hie ad lefum nollejlt;i^ dixit eij’^litj/cimus quod à ^eo 'ïJenerit magißer-f Kemo p oteli h^cß^na facere qua tu facis-t niftfuerit Tieus cum eo. (^ifindit Ie fus nbsp;nbsp;dixi(

ei^ Amen amen dico tibi^nißquis natus fuerit denuo^nonpotell 'ï'idere re^num Dei. citadeumKicodemus, Quomodopoteîthomonafci^cùmfitfenex? Kunquidpoteli^ lgt;entrem matrtsßta itérâto introire^ lt;(s‘naßi ? ^^fpondit lefiis, Amen amen dico ntfiquis natus fuerit ex aqua fy SpiritUj non potell tntroire in re^num ^ei. Quo! turn eSl excarncjcaro eftjEtquodnatumeltexSpirttUjSpirttusellf Kon mireris,qfi^^ dixi tibif quod oportet l^os nafei denuo,Spiritus 'ï)bi liultßirati if;* ljocem eius audis,ß^ neßis l)nde lieniat^aut quo J^adatj Sic eli omnis,qui natus eß exßiritu.

^Ipondit Kicodemusjlt;(s-dixit eii Quomodopoßiinthacfiert ? I^Ipondit leß^; isr dixit ei,Tu es magißer in lfra 'él,i(s'hac ignoras^ Amen amen dico tibi,quia quodßi^ mus,loquimur,ifrqnod '})idimus,teßamur,^teßimoniumnoßrum non accipttis^ Sittl* rena dixi Ittobis, nbsp;nbsp;non creditis,quomodo,ß dixero l)obis coAeßta,credetis I Ea nemo

feendit in cœlum,ntfiqui defeendit de calo,Filius hominis, qui eîl in cœlo. Etficut fies exaltauitferpentem in deferto,Itaexabtarioportet Filium hominis, 'ïtt omnts quief^^ dit in ipfium,non pereat,fiedhabeat liitam aternam,

i-rror ie iufii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcnminc luftkiæ rationalis5amp; lufticiæ fidci,qua ucrè

cia m populo htur peccatum amp;nbsp;mors, Sl fît regcncratio, ac incoatio uftæ æternæ, ïudaico. primûmquidem confîderanda eft caligo Ecclefiæeius tempon's. Mirurn præcipuos doAores ignoraflè ueram dodrinam de iufticia fîdei, 8d tantiîm fticiam legis feu rationalem docuiflè, amp;nbsp;affinxiflè, hac tolli peccatum,hanc reri uitam æternam,hanc fatisfacereIegiDei,IdeôChriftusfeuereobiurga^ Nicodemum^Tu ne es magifter in Ifraêl,amp; hæc ignorasfPorro hîc cogiteinUJ fîmiles tenebras amp;nbsp;errores perpetuô in Ecclefîa extitiflè. Ac ante Auguftinid’’ pora, ferè penitus extineftafuit lux de dotftrina fîdei, per Origenem amp;nbsp;Pclagi^ um. Auguftinus rurfus uteuneg accendit» Deinde iterum obfcurata eftfomnij^ 'Monachorum ♦

’ Juflicuratio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redeamus,fciendum eft duplicem efle iufticiam. Alteraeß

nis feudifei. rationis,qux eft obferuatio externorum operum Decalogi, quæ cum fit diffiei^ p/0M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1js,8ó à paucis præftetur.magnuin amp;nbsp;ipfà decus eft.Ac Humana infirmitas adeö

miraturearn, ut folam fufticere exiftimet, amp;nbsp;fatisfacere legi Dd, IS^cc dubiunt eft, omnes qui errant de iufticia fïdei,eó errare, quia fic admirantur banc difei’* plinam, ut nolint uidere interiora peccata, quæ manent, etiamfi externa difd’’ plina fit optima, uidelicet dubitatio de Deo, efïè fine uero timoré Dei, fine ucgt; ra fiducia,amp; diledionejfefe admirarijhabere fiduciam fui. Et quidem hæc uidî maxime funt in illisjqui propter uirtutis ftudium antecellunt cæteris.

• Quare difei^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen fciant homineshanc diftiplinam neceflariam efle propter qua^

plntam opor. tuor caufas. Videlicet, propter mandatum Dei,ad uitandas pocnas, propter co teat prepare munem tranquillitatcm, amp;nbsp;quia eft pædagogia in Chriftum, id eft, in his^qui perfeuerant in fceleribus contra confeientia, non eft effieax Euangelium, fed pugnant Spiritui fanfto uocanti eos, Quan^ autem neceflaria eft : tamen ag^ , nofcamus earn nequaqp legi Dei fatisfacere, nec fine peccato efle, Confiderc^ mus autem interiora peccata contra utranq^ tabulam, fed præcipuè contra pn^ mam , quæ quia non uidet ratio, tantum de externa difciplina cogitat ,u^ fipnifica^’ p

fîgm'ficatum cft in typo, Populus non poterat ferre fuïgentem Moififaciem, fed uelatam uidebat.Sic nos externam legis umbram utcuncß intuemur,non ui demus quæ peccata interiora lex iudicet,accufèt3amp; damnek Non intelligimus quantum poftulet hæc uox, Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde, amp;nbsp;quis uolens obtempérât Deo, fi mors oppetenda fit in confeffîone uocatio* , ne f Manent igitur peccata iq homine, etiamfi freno diicipîinæ ûtis duro regi^ tur, Hæc de priore iufticia primiim icienda funt*

Altera efl: iufticia fidei, quam bic declarat Chriftus. Ordityr autem à fi^ lufiie'u fidei gno externo, Nifi' quis rcnatus fuerit cx fpiritu ÔC aqua, Nee putemus finitam efieconcionem totam,falt;fta mentionefigniSpiritusS, ièdmox adiungen^: da eft concio de fide : Sic’ut Moties exaltauit ferpentem in deierto, fic exaltari oportet Filium hominiSjUt omnis qui credit in eum non pereat,Hæc concio eft coniungendafuperiori partij imó fuperior eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad hunc locum de fide.

Sed quare â figno orditurC Duæ funt cauiæ, Vuit exordium fumi a præ* dicatione uerbi,quæ cum figno coniunefta eftjamp;S uult in prædicatione peenitem tiæ argui peccatum,amp;S monftrari Chriftum, ut faciebat Iohannes, Agite poenig tentiam,amp; crédité Euangelio, Et hoe ipio loco Chriftus arguit naturam capti* uam peccati: quod natum eft ex carne,caro eft. Taxatur enim ccecitas Pharifei non habentis lucem fpiritualem, non uidentis interiora peccata, dubitationes deDeo,uacuitatem timoris, 8c dilecftionis Dei,admirationcm ftii, fiduciam fui 8lt;rc, Hæc peccata ÔC iudicat Spiritus faneftus in prædicatione pœnitentiæ, 8ó Chriftus hîc taxat : Quod natum eft ex carne caro eft, id eft, fine luce ipirituali, Udtum ex cdr fine uera fide,fine ucro timoré. Phariiæo hæc noua iunt, qui nihil nifi diicipli# ne earo eft, nam quærit aut miratur, nec uidet peccata interiora. Ided ea quæ de régénéras tione diuina dicuntur,iudicat abfurda eftè,fèd duriter â Chrifto obiurgatur.

Deinde pertexit Chriftus doeftrinam de iufticia fidei, 80 repetit concios nem de pœnitentia, quafi dicat, noli rem paruam ducere peccatum, aut iram Dei.Oportet crucifîgi Meflîam, ut fiat ira Dei placata, ôd fie eris renatus 8Ó ius credere in ftus, fi credas in ilium crucifixum. Eft igitur hæc iufticia fidei,ciîm expaueftp Chriftum cru mus agnitione iræ Dei aduerfus peccatum, credere quôd propter filium Dei pro nobis immolatum,æternus pater 80 conditor fit nobis placatus amp;nbsp;propicis ijs,rcmittat nobis peccata,ôô recipiat nos,ac iuftos pronunciet.

Sumus igitur iufti,id eft,habemus remiflîonem peccatorum,et fumus acce pti propter filium, cû hac fide feu fiducia cor in uera pcenitentia erigitur,8ô ap* prehendit remiflîonem peccatorum, amp;nbsp;acquiefeit non in propria dignitate,fed in filio Dei,fîcut dulciflîmè pingitur in hac imagine,in qua dicitur, Ouis inues ta tolli in humeros. Eftcj hæc fides non tantû noticia,qualis eft etiam in imprjs, fed eft fiducia mifericordiæ, luxta illud: Omnis qui credit in eum,non confuns detur. Eft^ motus Spiritus fanâ:iintuensChriftum,Ô6acquieiccnsinillo,ô^ Quidßt'Jidtt fit,cum uerbo promiflîonis erigimur, fient Paulus clarê dicit ad Galat, ut pros niiflîonê fpiritus accipiamus per fidem. Cùm igitur accenià cft in corde fiducia miièricordiæ,fequuntur inuocatio,amp; dilelt;ftio,ôô ali) boni motus.Nam dilecftio nonpoteft exifterc,nifi præcedat ilia fiducia,apprehendens mifericordiam, Tantiiper Deum fugit mens humana, nec poteft diligere, nec expeeftare ab eo bona^ '

fDOl^iniCA bona,donec fènti't iram Dei'.Hacc ita efle experientia teftatur,Gd homines ri ideó reclamant,quia hoc certamen cis ignotum eft,

Hæceft regeneratio de qua hicconcionaturChriftiis, cum hoc modo fi“* ducia fill) Dei per Spiritum fandlum in pauoribus fuftentamur, amp;nbsp;libcratnut terroribus peccati,amp; ab æterna morte, Poftea deeftedlibus fidei alia quæft^ oriturjftilicet de noua obedientia, an propter eas qualitates perfona fit iuftaj^ eft,an latisfaciat legi, fit fine peccato,fit iufta, hoc eft, accepta coram Deo ad w* tarn æternam, propter illas uirtutes, Hic fciamus^qudd hæ nouæ uirtutes non fàtisfaciant legi Dei, Item,quód in renatis maneant peccata,laborant enim du^ bitatione,diftidentia, non timent, non diligunt Deum, ut debebant,manent alij multi errantes motus Jdeó iemper ftatuendum eft de renatis,perlbnam cere Deo fide propter Chriftum, non propter propriam dignitatem, feu pi'O^ prias uirtutes,ficut dare teftantur hec dida.Nihil mihi conftius fumbled in hot non iuftificatuslum. Item, non intres in indicium cum ieruo tuo, quia non ftificabitur in conlpeótu tuoomnis uiuens,Item,Si iniquitates obieruauerisdoi* mine,domine quis iuftinebitf

Nec eftèt difficilis drjudicatiohuius quæftionis, fi deformitas noftræn^’’ turæ nobis in conlpedu diet, IdeÓ enim amplificatur qualiftunq? obedientisj quianaturalis immunditiesnon fatisconlpicitur,ledprjaliquomodo eatn^^ gnofeunt, grati igitur ampleduntur hanc coniblatione, quód fide propter mt^ diatorem fiht iufti,id eft^accepti, non propter propriam dignitatem, feu noua^ qualitates, ftu opera. Et tarnen oportet incoatam obedientiam in renatis dît) gt;nbsp;iuxta illud, Nihil nunc damnationis eft ijs,qui funt in Chrifto lefu, qui nonft^ t cundum carnem ambulant, led lecundum ipiritum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj^modo placet htec obedientia ?

Qjtotnodopla 1—îæ iemper tria iungantur, Primum ftatuendum eft perionam habereft^ ceat incoata *miflionem Sdplacere propter Chriftum mediatorem, Secundó agnoficn* otfJjfwfw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dolendum, quód hæret in nobis peccatum, 8d quód obedientia no* -

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftra ualde imperfeda 8C contaminata eft,Sdendum^ Ecclefiam propterea fub*

iedam eflè cruci amp;inoentibus ærumnis, ut aanoftantur 8ó mortificentur rdi* quiæ peccati,Tertià ftatuendum eft,quód tarnen requirat Deus hanc obedit*’’’ tiam, amp;nbsp;quód in renato, quanquam imperfecta, placeat, non propter fefe, propter Chnftum,ut Petrus inquit, Offerte hoftias ipirituales, acceptas Doo per lefiim Chriftum, Hic iedet ad dexteram patris, ut affîdué pro nobis inters pellet, hic pontifex noftras preces ad Patrem perfert.

conlblatio, tribuitur mediatori Chrifto fuus honos, retinetur doClrina neceih* | ria ad inuocationem, quæ fieri non poteft, fi mens fugit Deum, additur amp;nbsp;Co* î (ffrina de obedientia, amp;nbsp;excluduntur arrogantia amp;nbsp;deipcratio, Hypocritæiæ _ Ctant iè iàtisfaccre legi D*ci, Econtrd nos teftamur homines non pofte fatisfa* cere legi Dei, tarnen obedientiam incoandam eftè, ôd placere propter Chn* , ftum,

Magnitudo Hic magnitudo milèricordiæ DEI prædicatur, quód recipit Ss appro* fnifericordilt;e. bat hanc quamuis mutilam , amp;nbsp;multis modis contaminatam obedientiam-

ATIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

Ha?c ipfa magnitudo mifèn'cordiæ nos hortetufad bene operandum. Quanta enim confolati'o eft militi, èC ftholaftico ftire, quód hæc ani'mi patientia i'n mi* Ïitia,aut in paupertate èC miftrijs ftholafticis, Deo placeat propter Chriftum, ut dixi,

Compïexus fum fummam ueræ dodln’næ Euangelrj de luftifîcatione, de qua Chriftus concionatus eft in difjautatione cum Nicodemo, nec eft inutile è /^tuithcßs rcgioneAntitheiïn conlîderare. Eft autem primus error aduerlàriorum, quód rorutndoârù imaginantur homines pofte latisfacere legi Dei» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontifiai

Secundus error, quód fomniant hominem mereri remiflionem peccato^ rum proprijs operibus»

Tertius error, quód prorfus filent de fide accipiente remiftïonem pecca* torum,propter Chriftum.Imó addunt contrariam {cntentiam,lcilicet quód ho mo debcat Temper dubitarc an fit in gratia»

Quartus error, quod fingunt opera renati eftè implctionem legis, amp;nbsp;mcü ritum uitæ æternæ, cum tarnen ne ipfa quidem opera renati,amp; diftiplinam ra^ tionalem difcernere poftiht,

Quintus, ciim nihil dicant de fide, imó iubeant dubitare,non poftunt re^ dêdocere iuftifîcationem, amp;nbsp;tantum tradunt Ethnicam inuocationem, cum clamitet Chriftus, Quicquid petieritis Patrem in nomine meo, dabit uobis,id eft,non fiducia ueftræ dignitatis,led fiducia Chrifti mediatoris.

LJôwo autem quidam erat Jiuesj lt;7induebatur purpura bj//p)jlt;(s* epuîabatur quotî» ^diel^lendidè. Erat autem quidam pauper, nomine Laurus qui iacebat ad ianuam eiusß)lceribusplenus,^cupiens faturari de miciij qute cadebant de menfa diuitii,fèd canes '}}eniebantji3* Imgebant ydcera eius^ FaEum eîi autem, quot;ht moreretur pauper y portaretur ab Angelis tnfinum Abrahte. Mortuus eït autem nbsp;nbsp;diues,lt;(fr fepultus ell.

Et in inferno eleuans oculosJuos,cùm ejjèt tn tormentis,'})idit Abraham a lon^èyO' La:^rum infinueiusyis^ ipfe damans dixity^ater Abrahamymiferere meiyis'mitteLa^ grunty 'tit intin^at extremum digiti fui in aquam y lt;isr refrigeret linguam meam. Ttixit autem Abrahamy Eilt recordareyquia recepiJU bona tua tn 'tiita tuay tsr La^rusfimiliter maUy Elunc autem htc confolaturytu 'tiero cruciaris. Et fuper huec omnia inter nos c? Tfos chaos magnumfirmatum eîly'tit ht qui 'Ipolunt hinc tranßre ad 'ïjosyno poßintyne^ mde ad nos transmeare.

Ait autenty^go ergo te pateryUt mittas eum in domum patris meijhabeo enim quin» que fratreSy'tit teßetur tlliSy 'tot non ip/i tieniant in hune locum tor menti. gt;4it illi Abra^ haniyHabent Fiofen lt;7 Eropbetasyaudiant illos^ At illedixity'bdonpater Abrahamy fed fi quis ex mortuis ierit ad epSypoenitenttam agent. Ait autem tlltySi Mofen Frophettts fion audiuntytie^fiquisex mortuis refurrexeritycredent.

A^Eneralisreprehenfio eft eorum,qui funt duri erga pauperes. Nec intelligas '^tur exemplum tantum de uno genere Eleemolynarum, led eundum eft per ordines» Pontifices amp;nbsp;reges funt duri erga Ecclefiam, non ftudent redè la* nare diftîpatam, exercent crudelitatem iniultam» Item, gubernatores alq ne* gligunt defenfionem pauperum» Item, priuati non iuuant Ecclefiam amp;nbsp;pau* peres

pcrcs ofîjcijs /quibusdebehantamp; potefant|iuuare» Ita generaliter inteïlig^^ tur bæc reprehenfio. Notum eft autem præccptum, Beati m]ïcricordes,quongt;^ am mifêricordiam confèquentun Item, Beatus qui intelligit fuper egenurn pauperem, in die mala libcrabi't eum dominus. Hæc opera funt neceflariajt* quomodoplaceant alias læpè dicitur^fcilicet,propter Chriftum mediatorem his qui credunt.

tdzAri conIb ^^Onfolatio proponitur contra fcandalum crucis, Lazarus pauper uiclctut Utio. ^^deiertus L)eo,cirm fit in extremis miicrrjs. Et tarnen hîc teftatur ChriftiiS) hunc placuiile DeOjamp; curæ fuiflèjamp;T Angelos ei affuiflè. Hane confolationtni in calamitatibus teuere neceflè eft, ne propter eas iudicemus nos abiedos eflt» T ET^T I l^S LOCKS,

pecuti, diui- Tobies uituperatur non quod poftederit diuitias, quia Deus Reipub. cau(^ tii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^-^uult aliquos habere maiores facilitates alqs,ftd duo uicia tribuuntur diuii^*

Qudd uixerit fccurus,amp;neglexerit pauperem.Securitas trahit fècum multaia^ cia.uideliceG quia in fecuris non eft pccnitentia,non eft metus diuini iudicq, uo hint excrcitia. fidei,non eft iblicitudo pro Repub. pro Ecclefia amp;c»

CInus Abrahae,eft quies piorumjqui ex promiflione faefta Abrahæ,fidcm/ofi ‘^lblationem, uitam æternam conceperant.

TD Ternæ pœnæ deftribuntur figuratè, fiti Sc hiatu.Sed alibi proprie defu^ ^buntur,quód (it horribilis dolor animijpauor amp;nbsp;fuga,

\ ƒ Tilisdoeftrina traditur de uerbo Dei. Chriftus iubet nos de uoIuntateD^ ’ tantum confulere uerbum Dei, quod nobis propofitum eft,nec qucrcreaH^ Epilt;e 8. as reuelationes,nec credere mortuis. Sicut alibi Icriptum eftjNon quærite ucri^ tatem à mortuis. Hæcfententia réfutâtipeiftra mortuorum. Item, Inuocatio^ nemfan(ftorum.

Hæc eft fumma huius hiftoriæ. Cæterùm imago accommodetur ad lentes Ecclefiæ calamitates. Sicut hic diues negligit Lazarum, ita re infa nun^ Pontifices, Reges amp;nbsp;Principes iacentem Ecclefiam ad ueftibulum ipforumn^^ gligunt. Non ftudent ueris modis conciliare diftipatam, defendunt erroreSj Alibi interficiuntur do(ftores,ahbi fame pcreunt,negliguntur Scholæ. Intcrea tarnen Canes, id eft, aliqui Ipreti c uulgo utcunc^ iuuant Ecclefiam, leniunt ærumnas docentium èC aliorum, qualibuftunq^ officijs,

i^uidamfecit c(£7iam ma^namj eÿ* 'igt;ocauitmultos^ifTmi/tt/êruumfuumh'!^ '^clt;£Ot€j'l}t diceret inuitatisj Kentte^quia tam parata funt omnia.Et cœperuntfimul öWI*

, nbsp;nbsp;nbsp;nes excufarefe. Trimus dtxit etj /igrum emi^t^ necejjè mihi eß exire, nbsp;nbsp;nbsp;quot;Ijidere tllu’^'

te^habe me excufatum. Et alter dtxitj lu^a boum emt quinq^jttsquot; eo adprobaniitif^ illa^ te^habe me excufatum. Et altus dixttj Kxorem duxtj^ ideo y^enire nonpf /um. Et reuerfus feruus nunciauit hac domino fuo,

7 «?ic iratus Taterfamilia^j dtxttferuoJuo. Ext citb in plateoi nbsp;nbsp;1^/cos ciuitatii,

O*pauperesac delilesyi^claudos (s'cœcos introduc hue. Et ait feruuSiDomine faElum ell 1)1 imperaßh^is*adhuc locus eïl. Et ait T)ominus feruo^Exi in '})id6 ßpesjlt;(^ com» pelle intrarejlit impleatur domus mea^Tiieo enim iJobiSi^uodnemo Ijirorum tllorum qui Ijocati funtfgußabit cœnam meam^

r-C vixviiiJM v* L. WMAUviiikUa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^vllpAii iiio vjUiX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVliil, UVUclLJ^lIOU vi Uj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COtl^

gui uidêcur eflè prgeipua pars EccIefiæ.Et adietfta eft horribilis fèntentia de temnentium illorum condemnatione, Nemo illorum guftabit cccnam, Qiianquam autem dereietftione populi ludaici concionatus eft Chriftus, tarnen non de illis fblis loquitur,ièd generaliter pertinet concio ad omnia tempora, accuiàt contem# turn Euangelijjin doeftoribus, regentibus,ôô præftantiore parte populi«.

Eft autem agnofeenda Ô6 deploranda cœcitas humana,quôd leuius curant hudmiu homines Deum, nbsp;res æternas, qu^m ulla reliqua corporis négocia. Sicut pie# dtM cr neg/e

runqp in pagis ruftici magis officiofi funt erga bubulcum,quâm animarum pa# lt;3«o ftorem, interrogati,reipondent le magis opus habere bubulco. Hoc exem# plum pingit fimiles afïêcftus in fummis. (^anta eft contentio de gloria,de opi# buSjCiim interim frigidiffime curent homines,ea quæ ad gloriam Dei,aut pro# priam animarum falutem pertinent. Magis anguntur homines iaeftura pecu# niæ, quam cönfeientia alicuius peccati.

Hancpræpofteramiolicitudinem amp;nbsp;deprauationem hominum, fignifi# cant exempla hic recitata,Ahus allegat ft emifft agros,hic propter rem familia# rem negligit ftlutem fiiam.AIius allegat ft emifft boues,hic pluris facit ciuilem potentiam amp;nbsp;ciuilia negocia,quim Euangelium. Sicut iam politici uiri dicunt, fe eift occupatiores cæteris negoerjs neceflarijs, qu^m ut uacet Euangelium co# gnofcere«Item,negligunt Euangelium propter pacem ciuilem 8óc« Alius allegat nuptias, hicprærert coniugem Öó liberos confeffioni,non uult in diftrimen ue# nirefuos propter Euangelium,

Ita in fumma hue fpetftant exempla, ut reprehendant peruerfionem huma næ naturæ,quæ negligit Deum,amp;: maiori folicitudine curat négocia inferiora, quæ etiamfi funt neceflaria, tarnen non erant anteferenda Deo,iuxta illud; Pri# mtim quærite regnum Dei, amp;nbsp;cætera adqcientur uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Secundus locus,proponitur imago Ecclefiæ,cum præftantiori parte reie# Ecckßa coUe (fta uocantur claudi amp;nbsp;cccci. Monet igitur Deum conftruare Ecclefiam, colli# imbtdl gendis aliquibus paffim, qui non antecellunt opibus amp;nbsp;autoritate, ficut inqiiit Eftias, Nifi Deus reliquiiftt nobis ftmen, eflftmus faefti ficut Sodoma amp;nbsp;Go# morra.

TRiafùntoblèruanda. Primum dulcifîîma eft confolatio,quôd Deus etiarrt cogi nos iube£,fignifîcat enim uerè lè expetere fàlutem noftram,amp; uerè ueP le faluare,ut cùm pater fèrió afficitur cura regendi Filrjjnon tantum frigidis ad# monitionibusjlèd etiam fèueritate quadam imperq erga eum utitur, cogit eum facerc officium ♦

Secundó, Signifîcat Chriftus minifterium ueré efïè efficax, quia coaAio propriè hoc loco fignificat earn, quæ fit per minifterium Euangelfj, quod pro# ' ponit mandatum Dei, amp;nbsp;æternas pœnas.Sô eft efficax adiuuante Deo. Quare hæc fèntentia ornât autoritatem mniifteri}jamp; fignificat Deum eflè efficacem per minifterium*

Tcrtiô, Quânquam Chriftus hic nihil loquitur de coaÄione corpora^^« leu de officio Magiftratuum, fed tantûm de minifterio Euangeirj, quôd cOgi^ propofîto mandato Dei,propofîtis æternis pcenisdtem^adiuuante Deo^tamef èC Magiftratus fiiam habet coa(flionem,fcih'cet,quod ad difciplinam extcrnam attinetj fîcut aliâs fæpè diximus, Magiftratum efïè cuftodem legis, ut tollat ternam idololatrianijpuniat externa delidla«

autem appropimiuantei ei omnes publicani (s' peccatores, äudirent ilium. •murmurdbant I^barifcei (s Scriba^ dicentes^ quia hic peccatores recipit, (s manducii^ cum illif. Alts^utem ad illos parabolam ißamydicenSi ^is eli ex l)obis homO) qui centum ones^et/tperdiderit 'Ynam ex illü^non 'ne dimittit nona^inta nouem in defertoß Ijadtt ad illamy qult;e. perierdttdonec inueniat earn ? Et ciim inuenerit, impontt in humeto[ fuos^audentf Et Ijeniens domum^conuocat amicos (s 'ï^icinos^dicens illiSiCon^ratulani^* ni mihi^quia inueni ouem meanijquceperierdt.lDico Ijobisjquod Uagaudium erit in fuper Ifno peccatore pœnitentiam agente, magis quam fuper nona^inta nouem iußis j non indigentpœnitentia,Aut qute muiter habens drdchmoâ decemßperdiderit drdcbtni^^^ Jtnaminon 'ne accenditlucernamfis'i^erritdomumjisquark diligenterßonec earn niât ? Et cùm inueneritj conuocat arnicas (s 'i’icinds, dicens^ Congratulamini mihi^ inueni drdchmamiquam perdideramAta dico 'lpobis,gaudtum erit cordm Angelis per Itno peccatore pœnitentiam agente^

1111, Quôd calamitates uocent ad pcenitentiam, V. De remiffîone peccatorum nouis donis.

primi homines peccaflent,Deus ftatim eis pœnitentiam prædicauit,tt '^fîmul promiffionem tradidit,qua mifèricordiam fuam,et reconciliationcni patefecit, illos recepit, amp;nbsp;utratj concio poftea magis illuftrata eft, ut uox ilia clarè teftatur, Viuo ego, nolo mortem pcccatoris, fed ut conuertatur amp;nbsp;uiuab Sed humana ratio, etfî fatetur Deum mifèricordem efïè, tarnen refiftit in hac imaginationCjfauet iuftis, nec recipit enormiter Iapfbs,nec recipit nifî prius al^ qua interceflèrint mérita et compenfàtio aliqua,fîc imaginatur ratio ignara Ea angelrj degratuita reconciliatione,8ô has opiniones ex lege ratiodnatur* Sic Pharifei in hac hiftoria ftomachantur, Chriftum admittere obnoxios manil^ ftis flagitrjs,Magnifaciebant difciplinam fuam ,00 cogitabant ex eo tantum nU* mero fumi Ecclcfiam,qui difciplinam retinct. Sic omnes imaginantur,

MT ’ d' Quanquam autem difeiplina res eft omnium humanarum rerum pulcef prowjiyritna, amp;nbsp;â Deo mandata, tarnen ingens mifèricordia Dei uocat omnes ad

P omnibus, nitentiam, amp;nbsp;offert omnibus gratiarn agentibus pœnitentiam, etiamfî antes non fuerunt frenati difeiplina, Ac utile eft in ipfîs hiftorqs confîderare magni* tudinem mifèricordiæ Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Minus

Minus mirari fôlemus,quôd Deus mißt Euangeïium fuum populoIu=« daico, in quo manierat aliqua uera de Deo dodtrina3amp; honefta dilciplina erat», Sed conferamus Romam Neronis tempore ad Nazareth*

Primum Romæ prorlùs ignotus erat uerus Deus plurimi palam crant a^iohrcliqui flagitiofe colebant idola, Deinde tota ciuitas plena erat fœdilïima* rum Iibidinum, quæ putabantur eflè uoluptates conceflæ, non dignæ pcena, poftea peculatus ufuræ, etiam laudi ducebantur* Denicß nulla Dei reueren^ tia^nulla pudicicia^nullum ftudium ucritatis Sc iufticiæ erat* In tali ciuitate iu* bet Deus etiam fibi Ecclefi'am colligi, Sgt;C tales erant mores ferê toto orbe terras rum*

In hoc exempio cernitur magnitudo milcricordiæ Dei,quod ad tales,ubi Mdgnitudo difciplina adeó extinda eft,etiam uox Dei lbnat,uocans ad pcenitentiam,amp; lutem offèrens* Et res initió ludæis indigna uidebatur, Ipargi Eüangclium insä ter illos exccrabiles homines, qui in lumma turpitudine fine dilciplina ulla üi«s xerant*Hincfunt illa Pauli certamiha,cum affirmât Euangelium ad gentes per tinere, SC gratis offerri remiffionem peccatorum propter Chrifbim, omnibus qui agunt pœnitentiam* Magna lalutaris confolatio eft pi)s,cogitarc de hac amplitudine milèricordiæ, quæ maxime confpicitur, cum cogitamus Deum Ipargere Euangelium inter illa portenta hominum, ut tune fuerunt Ethnici,amp; ut nui 1C funt multi.

De hac tanta milcricordia hic quoej concionatur, amp;nbsp;proponit imagines, de oue perdita, de denario amilïo,de filio prodigo* Hæc tota concio referatur ad hanc uocem,Viuo ego,nolo mortem peccatoris,led ut conuertatur,amp; uiuat, nbsp;nbsp;nbsp;b.is.

80 teneamus fummam Euangelq, quöd omnibus agentibus pœnitentiam cer^? tó detur remiffio peccatorum gratis, propter Chriftum, qudd poftulet Deus, ut huic uoci Euangelq credamus,8^ hac fide inuocemus amp;c,

Quærit Chriftus ouem perditam, finguli autem fumus oues perditæ, led o«« perditA magis conlpicitur mileria illorum,qui fine dilciplina uixerunt,ut mulieris melt;: retricis,latronis,SC innumerabilium,qui ex gentibus conuerfi funt* Eft^ in te# xtufuauis fignificatio inlerta palTionis Chrifti^ Ouem inuentam Chriftus po# nit in humeros fuos, id eft, iplè onus noftrum transfert in leipfum, fit uieftima pro nobis* Deinde geftans nos, perfert ad gregem fuum, geftat nos, palcit,fois

CEd ita recipit Chriftus, amp;nbsp;colligit Ecclefiam, etiam ex rjs, qui fine dilciplina ‘^uixeruntjfi agant pœnitentiam. Non recipit perleuerantes in delicftis contra conlcientiam,ficut claredicitur, Fornicatores, adulteri,non poffidebunt regnu Dei. Et i*Iohan.3. Qui peccatum facit,ex diabolo eft. Sciamus igitur neceflaris« nbsp;nbsp;nbsp;p^rtHut

am eile pœnitentiam, amp;nbsp;dilcamus quas res compleftatur* Ctim autem pœnF pœnitenti^. tentia feu conuerfio ad Deum tres partes contineat : Contritionem, fidem,0lt;^ nouam obedientiam, de fingulis affidue cogitandum eft,

Contritio eft uere expauelcere agnita ira Dei aducrlus peccatum,8lt;^ uere dolercjqudd Deum contemtu noftro amp;nbsp;contumaciaoffenderimus. Hic primfi cogitetur,quando fit homo fine pœnitentia,uidelicet,cûm uiuit fine aliquo leri:» lu timoris Dei,ficut inquit Paulus Ephef.4. de lecuris. Qui poftquam dedolu^ erunt,tradiderunt fe impudiciciæ* Hæc profunda fecuritas fæpè grauiftîmè ac# cufatur,ut Ierem,6, Erubefeere nefeierunt, Item,Populus ifte habet frontem æ*

nearta» Qiiare aduerftts hanc lecuritatem colligamus teftimonia iræ Dei,ùoccnî legis, exempla pœnarum, palîîonem Chrifti, noftras calamitates prælèntes,8lt;^ impendentes» Ac Iciamus idcd tantis calamitatibus totum genus humanum o^ nerari,utagnofcerciram Deiaduerfus peccatum dilcamus^utdiciturPfalm* 58»Propter iniquitatem corripis hominem» Item, Mich» 7» Iram Dei portabo, quoniam peccaui ci»

MrfgnifttJo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum natura Gtis intelligere poteft, quantum malum^îf

ira Dei adutr peccatum, Sc quanta fit ira Dei» Videbatur leue quiddam elle guftare pomumî fui peccatum. contemtus Dei contumacia aduerfus Deum eft infinitum horrendum

malum» Id oftèndit Deus magnitudine pœnarum quæ lècutæ funt. Et ipfî mi parentes magnitudinem fui laplus, magis intelligere cœperunf, cum uid^ runt necem Abel, amp;nbsp;ftelus Cain,amp; deinde multas cædes,amp; multa peccata» Si^ in nobis crelcat agnitio iræ Dei, creftat dolor, conlpecftu pœnarum»

Nec omittatur de pœnis cogitatio,quia quidam iatis ociofis animis difp*^ tant,non incoandam eflè pœnitentiam à timoré pœnæ, aut prædicatione Icgis* Imô legem inculcari neceflè eft,quia eft æternum amp;nbsp;immutabile indicium quo Deus teftatur iè irafti peccato» Nam etiam cùm remittit,non approbat peccatum, lèd milêram creaturam fiiam recipit propter Filium, ut Abac» 3. di* citur,Domine,opus tuum in medio annorum uiuifica,pœnas uerÔ,amp; imponib 80 Icribi uoluit, ut ira ipfius conlpiciatur.Hæc de contritione aflîduê cogitand^ funt,amp; extirpanda ex animis iècuritas,quia fine aliquopauore ac dolore impo* fibile eft pœnitentiam exiftere» Ideô dicitur apud Elaiam ; Vbi habitabitDo* minusf in Ipiritu contrito, amp;nbsp;tremente fèrmones meos»

JI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed non fatis eft de contritione docere, quæ in calamitate fæpè ita oppfi''

De fide. nbsp;nbsp;mit homines, ut mœrore extinguantur, 8c fiigicntes Deum ruant in æternuna

exitium» Ideô addenda eft doeftrina de fide,uidelicet quod fit æternum ôô im^ mutabile mandatum Dei, ut credamus nobis propter filium remitti peccata» Deum conftituifle uieftimam pro peccatis noftris Filium fuum,teftifîcatumcf^ iè le uerê affici cura noftri, nos uerè recipi, quia æterno fœdere copulauit fibi humanam naturam,cum filiuslèdemifit,amp;afrumfitnaturam liumanam» Hæc tanta opera Dei contumelia afficit,quia non crédit lè rccipi d Deo propter fill* um»

QwflOMdore=gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humana ratio multa opponit» Deus etiamfieft milèricors, tarnen 6^

peücndafitdu iuftus eft,milèretur eorum,qui fuis meritis compenfànt lapfiis» Item, miièretur non tam atrociter lapfis,mea peccata nimis multa amp;nbsp;magna funt» Hg funt lega* les, amp;nbsp;rationales imaginationes, quibus opponendum eft Euangelium, quo3 clamat certô, gratis nos recipi propter filium Dei, clamat item, exuberare gra* tiam fiipra peccatum. Maior eft Chriftus quam peccata noftra, modd ut eum fide agnolcas, credas eile mediatorem, amp;nbsp;hoc mediatore accédas rurfus ad Dc* um,rurfus inuoces»

Etfi ueriflïmum eft alia peccata alrjs maioraeflè tarnen etiam corum ma* gnitudïnem quæ leuia putantur, non perfpicimus,fèmper in uno peccato mul^ ta ]nftint,amp; unus lapftis parit multos,ßeut apparet in lapRi Adæ, Dauidis, Sa* lomonis,denilt;ß quotidiana experientia huius rei teftis eil» Quare magnitudini multitudini peccatorum opponamus hoc ditflum, gratia exuberat fupra pec catum » Veniamus etiarn ad minifterium Euangelij in Ecclefia,confiteamur co* ramEceJefia nos reoseflè,oftendamushgnanoftræ coiiuerfionisjÔCpetamus abfolutio*

T^ï^iniT ATIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loi

abfolutionem, ut uocéEuangeltj confi'rmetur fides, ftatuens de remiflïone pec^ catorum*

Poftquam autem ftatufmus de remiflïone peccatorum, incoetur noua o^ nbsp;nbsp;j j j,

bedientia,adfit propofitu'm recflè faciendi, incoetur inuocatio,nullum admitta^ï De vncoationt tur delidum contra conlcientiam.Cogitemus nullum eflè maius malum homiss obclt;{ifntilt;e. ni,qüam uiuere fine inuocatione Dei, noc efl:,non habere Deum propicium, amp;nbsp;protedorem,ièd hoftem’abijcientem in pcenas omnis generis* Simus igitur ui^ giîâtcs et fîrmi,ne contra conicientiam ruamus,ne iterûDeus à nobis alienetur*

Hæc de dodrina pœnitentiæ breuiter dida funt, quæ ièmper cogitanda fùnt,quia arcana fapientia eft,de maximis rebus,de iufticia,de'ira Dei,de huma na innrmitate èC contumacia de pcenis peccatorum, de miièricordia, de filio Dei,de miièrrjs humani gencris,fiibiecfi:i ingentibus ærumnis, infirmitati et fcâ dalis, etiam poft conuerfîonem* Hæc fapientia maius quiddam eft quàm uni^ uerfa mundi fapientia,

Tfùpr^imagines deoueperditaamp;amiflà drachmarecitauit,Itahîcaddit nbsp;nbsp;filiopro,

* illuftriorem de filio prodigo, Etfi autem recftè confertur imago ad ludæos digo, gentes, tarnen uniuerfaliter filrj prodigi appellatione intelligantur homines

fine difciplina,in manifefta turpitudine uiuentes. Et econtrâ filius frugalior,cft homo,qui honefta difciplina regitur. Verum eft autem amp;nbsp;præcipi diftiplinam a DeOjôô feuere puniri difciplinæ contemtum, ut fupplicia publica,bclla, mor^ bi, inopiæ, infamiæ, amp;nbsp;plurimæ calamitates humanæ teftantur,ôô bonum, in^ ter naturæ bona, nullum maius eft, quim honefta difciplina, tarnen Deus fua immenfa mifèricordia,uocat ad fe non fblum eos,qui difciplina frenati ftint,fed etiam cæteros contaminatos horrendis flagitrjs, ut non fblum in Nazareth fb* nabat uox Euangelq, fèd etiam Romæ Ncronis tempore amp;nbsp;in alrjs locis,ubi o^ mnia plena erant horrendæ turpitudinis,

Hæc hiftorica exempla dilioenter confideremus, ut maanitudinem mifè* ricordiæ Dei magis confpiciamus, ex talibus colligentis Ecclefiam. Et hæc exlt; empla monftrant, quó refpexerit Chriftus concionans hïc de filio prodigo. Ini= tuebatur enim maximam partem generis humani uiuentem fine difciplina, Cumcß hanc imaginem confideramus , addamus doétrinam Euangelij de gra* tuita remiflïone propter Chriftum,ut ftipra didtum eft,

'gt; Acuide ipfam imaginem, Filius bis peccat, petit hæreditatem ante tem^« pus, ctim uiuentis non fit hæreditas, deinde eximit fe patriæ poteftati, diftedit, necuultregi paternis monitis. Sicefffenes omnes inuadunt hæreditatem ante tempus,ingenq bona,amp; alias res,quas Deus dedit ut ipfi leruiant,transferimus ad nos, Só turpiter abutimur, mens non eft domicilium Dei, corpus polluitur Sd fit organum diaboli, diuitiæ conferuntur in turpes uoluptates,

Denic^ in fumma cogita obfcœnos homines, aut latrones ante conuerfio* nem,8^ expende quantum malum fit deficere â Deo,8ó donis Dei abuti in consgt; tumeliam Dei.Obferua autem hîc amp;nbsp;grammaticam annotationem, £7riga2iîlt;o/j

Appdlatio eft geometrica, ufitatè fignificat partem proportionalem, a» pud Ptolemæum, Ariftotelem ÔC Demofthenem,

Sed regulariter acut plurimum fequuntur pcenæ corporales in hacuita pœtu, contemtum difciplinæ, propter tres caufàs,propter iufticiam Dei, ad coercen# rumcontcmu dos homines,Sc ut uocemur ad pccnitentiam,Hæ tres caufæ fæpè repetuntur in difiipluu. fcripturis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K itj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De

I - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De prima dicitur in DecaIogo:Bgo Deus uifîtans iniquitatem patrum irt

• freno maxillas eorum conftringe. De tenia Eiàiæ 18. Sola uexatio dat intelle^ Prodiguicd^ (ftum. Et leremiæ 31» Caftigafti me Domine,amp; eruditus fum* Ita hîc ProdigtJ® fiigdtm redit poftquam iam prcmitur ealamitate, incipit catifas ôd remedia cogitare,amp;: ut tt^ xtus ait, ad iè rediens, dixit, id eft, admonitus ealamitate cogitauit de caufîs,^ de remédijs.Sed pauci fie ad le redeunt,Pharao,Saul,Nero,amp; alq multi oppt^l^ ft calamitate,tamen fremunt aduerfus Deum, ruunt in blalphcmias, deipcrati’* ones,8ô eternum exitium, Sed qui redeunt ad patrem,hos quanta dementia eipiat, in hac imagine clariiftmè fîgnificatum eft*

clementidCei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bafilius inquit de hoc ipfo loco : Tantum uelis,amp; Deus præoccurrit» h’

prlt;cocc«rre« ft/c pater procul accedentem conlpicit, trépidé languide accedimus, èC ad^:*' hî redeuntib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merita,lèd pollutam conlcicntiam,amp;magnas fordes. Qiianquan^

autem taies fumus, tarnen pater occurrit,modó accedamus, procul uidet, id eftgt; feit noftras milèrias,curat nos,edit uerbum,et uocat nos,afïicitur milèricordia, ftriô uult nos feruare,ut Olèæ ii, inquit, Conuerfum eft in me cor meumjexat“* fit commilêratio, non faciam furorem iræ meæ.

Deinde occurrit,id eft,nobis languentibus,iplè nos attrahit uerbo 8d Sp* ritu fando» Vt Apocal.3.dicitur, Age pcenitentiam,Ecce fto ad oftium,8d puE fo,fi quis audiêrit uocemmeam, ingrediar ad eum. Irruit in collum,comple(fti^ tur nos,ftiftentat in dolore amp;nbsp;pcenis Dauidem amp;nbsp;ftmiles.Extingueremur enin’ ludu ôô dolore,nifi a Deo adiuuaremur,8ô fèruaremur, Deniq? dat olculumj'^ eft,annunciat remiflîonem peccatorum, noua luce amp;nbsp;confolatione rnitig^*^ terrores 06 pcenasxEcontrd filius le patri fubt)cit,fatetur culpam,8ô agnofeit du plicem offènfionem,fcilicet,lè Deo,amp;r patri contumacem fuiflç In hac agnitio^ ne amp;nbsp;reconciliatione fit renouatio Içu regeneration

Nouus igitur hîc ornatusdelcribitur, ueftis,annulus, calcei. Nam in con^ uerfione redditur Spiritus landus, ut Rom. 8. dicitur, Qtii Ipiritu Dei ducun«* fw« «î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. pjp' Dei. Annulus ftgnifîcat Euangelium amp;nbsp;fidem, qua receptus ag“

nofeit fibi reftitui honorem filijramilias, fibi reddi priftinam nobilitatem. Na Euangelium teftimonium eft reconciliationis,amp; fides eft apprehenfib appH^ catio, ut fi annulo fignificetur applicatio honoris alicuius. Deniep annulus eft fignum feederis alicuius. lam autem hic reconciliatus, iterum fcedus facit cutn veflii, Deo, quod fit agnitione Euangelfi amp;nbsp;fide. Veftis fignificat bonam conlcienti^ Cd/«», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniuerfaliter. Calcei fignificant opera uocationis,in quibus lucere confeflïo .

maxime debet. Quantum decus eft, quód Ethnicus aliquis prius ignarus Deigt; poftea coUuerfus foedus facit cum hoe Deo, qui dato Euangelio, tanquam an^ » nulo,teftatur hunc lïbi adiundum eflè. Poftquam igitur hunc annulum,id eft, ; Euangelium accepit, nulla ei Ibcietas eft cum Epicureis, nulla ciïm fis qui idola colunt,lèd uerum Deum inuocat,

Ita primdm dilcernitur annulo,id eft:,BuangeIio amp;nbsp;fide ab Ethnicis,uide^ licet ornatus fis uirtutibus in quibus confiftit inuocatio. Deinde uefte diCcerni^ tur,induit enim bonam conlcientiam reconciliatus,quia dato Spiritu fando in coantur cæteræ uirtutes,diledio,caftitas, ueritas,etfi uiuit inter Ethnicos, iniu^' ftos,periuros,oblccenos,tarnen illos non imitatur,lèd fuæ ueftisjid eft,fuæ coiv feientiæ .

r7{7N ÏT^TIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

(hentiae mundmcm tuetur. Poftremó èC calceis difcernitur,refert fiiam uocatii onem ad gloriam Dei,fi eft magiftratus, défendit Euangelrj miniftenum, G eft literatus, feruire Ecdefiæ in diftendo ÔC docendo Euangeh'o ftudet» Denique fingulæuocationes aliqua in parte Ecclefîæferuire poflunu

Et hunc triplicem ornatum difigenter meminerimus, ut enim prius ilfu# ftris defcriptio propofi'ta eft operum Dei erga nos,cum deftribitur pater oc*« currens, Ita hic Rimma totius nouæ uitæ aptiflîmè comprehenfà eft. Annulus fîgnificat Euangelium fidem. Veftis bonam confcientiam, Calcei opera ucbs cationis,in quibus lucere debet confeflio, Conuiuium fignificat perpetuam læ# titiam,et celebrationem feu commemoratione n beneficiorum Dei in hac uita, amp;nbsp;æterna,

Fitautem meiitio maiftati uituli, ut fignificetur macftatio Chrifti, cuius conuîuium a morte redemti fumus, Sc cuius uita nobis reddit iufticiam, Spiritum fandum,

uitam æternam,amp;^ hoc redemtore uefcimur,Gcut Iohan.6» dicitur, id eft,iam fiduciaipGus accedimus ad Deum, 80 confolationem concipimus, uere nos ui^ uiGcat,dat Spiritum fandum,uere incoatuitam æternam,qua gloriGcabR mur,

Hadenus in haclonga defcriptione reditus fill) prodigi, dulciftima ima^ go propoGta eft, quæ nos ad pcenitentiam hortatur, amp;nbsp;teftatur nos recipi, amp;nbsp;caufas amp;nbsp;effedus erudite compleditur.Quare fepe amp;nbsp;diligenter cogitanda eft, ut nos ad pcenitentiam 06 pietatem excitemus, Poftea additur Eypocritæ obi* iurgatio. Hie iam oftendit difciplinam externam, quamuis fupra laudata eft, tarnen non fatisfacere legi Dei, Pulcra res amp;nbsp;neceflaria eft morum moderatio, nbsp;nbsp;De frdtre

critis magna funt interiora uicia, fcilicet perfuaGo propriæ iufticiæ,cum tarnen yudinterior adGnt dubitationes de Deo,multi uicioG affedus,arrogantia,admiratio fui,des: ra in hypoeri fpedio aliorum imbecillium, inuidia, cum crefeere alios uident, ut Saul inuR debatDauid,amp; hicffugalis Gliusacgrefert recipi prodigum,80 Gbiæquari, Nâ hypocritæ, quia arbitrantur fè folos uirtute antecellere, foli uolut regnare, At,uera diledio gaudet reuocari in uiam eos qui aberrauerant,tam optât falu^ tem fratribus,quam Gbi, lætatur exemplis clementiæ,ôô mifèricordiæ, lætatur emendatione aliorum, ÔC ut eorum fordes tegat, adiungit eos Gbi ôCc,

Qudd uerd opponit ratio humana,Inæquahbus non dentur æqualia.Cas judidant Dei îphas amp;nbsp;Latro in cruce, non funt æquales, ergo non dentur eis æqualia, Re=« fpondeo ad minorem, EtG Caiphas antecelluit dilctphna,ac uidetur melior alte ro, tarnen Deus eft fcrutator cordium, ac uidet, quantum Gt prauarum opinR onum, dubitationum, amp;nbsp;uicioforum afteduum in Caipha, Non eft igitur colt;! ram Deo melior latrone, Imo,quia Gbi arrogat iufticiam,amp; turnet perfuaGone fanditatis, quaG legi fatisfaciat, hpc ipfa fuperbia amp;nbsp;Gducia fui inges peccatum eft,de quo dicitur Luc.ió, Abominatio eft corarh Deo,quicquid altum eft corâ hominibus. Sed meminifle debebat alterum didum : Dicite, ferui inutiles lu» mus. Item: Non iuftiGcabitur in confpedu tuo omnis uiuens. Habet fuam laus: dem amp;nbsp;præmia difciplina, ÔÔ neceflaria eft, fed tarnen feiamus earn non fatis# facere legi Dei, amp;nbsp;manerc in hominibus uicia, quæ non funt extenuanda, fed

^OMimCA III TOST utn'cß agnofcant peccata, utri'q? mifcricordiam quærant, ut fiat exæquatio zQ'' ram Deo, Rom* II» Conclufit Deus omnes fub peccatum, ut omnium miferea’’ tur*

TfE Qj^inro, S)e remißione peccatorumj 'ij' nouis inpeccätii co TN hac ipfà narrationc, imago dulciflïma rcconciliationis, nbsp;nbsp;nouorum dono^

traconlcicnti-. Ij-um proponitur. Reconciliatio fignificatur,cirm deicribitur pater occurrenSj ampleólens filium,ofculans,domum deducens,amp; noua dona,ciïm annulojtogagt; calceis nouis ornatur, Hanc imaginem fiipr^i enarraui»

Fingunt autem quidam ele(ftos habentes peccata contra conicientiam, w* I men manere iuftos, èCretinere Spiritum iantflum, Hic error ièuerifiimê tandus eft, ut enim Adam, quanquam erat eïe(fï:us,tamen poft delicftum ami^ ingentem ornatum,quem habuit,uidelicet imaginem Dei,in qua fulgebat Spi^ ritus iancftus,ÓÓ oftèndit Deum, ac fuiflè iram non fimulatam,pccnæ magnitu* do oftèndit. Ita ftiamus uerè Deum irafti lapfibus elelt;ftorum,nec nos in tali co de arcana eleftione diiputemus,{cd iudicemus de uoluntate Dei iuxta exptd fum uerbum Dei,quod êc horribilium pccnarum exemplis confirmatur.

Rom*8. Siftcundum carnem uixeritis,moriemini. Item,qui incarné funt,Deo placere non pofliintjGalat.y, Currebatis benè,quis uos impediuit,ut non crederetis ueritatif ItemjQiii talia agunt,regnum Dei non poflîdcbunt.I» lohan. 3. Qui facit iufticiam j'uftus eft,qui facit peccatum,ex diabolo eft. Apo* ca. 2. Habeo contra te, quód diletftionem tuam, quam prius habebas, amififtb memento igitur unde excideris, age pœnitentiam, amp;nbsp;fac priora opera. IfT^** mo.i. Finis mandati eft dile(ftio, ex corde puro,conlcientia bona,amp; fide non lt;fta.Vbicun(ß eft fides,qua placemus Deo,ibi neceflè eft fimul eflè iufticiambo* næ conftientiæ*

fitere contra Ac prorfus impoftibile eft hæc duo fimul eflè, fiduciam quód Deo place* conpcjfntuw. contra conicientiam uelle mandatum Dei uiolare,ficut clarè dicitur a PaU lo : Omne quod non eft ex fide, peccatum eft, id eft, omnis aótio damnata eft quam leiens amp;nbsp;uolens contra Deum facis, Hæc non eft ex fide,quia impoflibi* Ie eft contradieftorias ftatuere,quód placeat DeOjamp; non placeat,

Quarelciamus iuxtaboeuerbum Dei reuelatum iudicandum eflè,non placere Deo labentes contra conicientiam, idcß pcenæ eleótorum teftantur, Ä* dam,Dauid,Ezechias,amp; ali] multi làncfti,propter certos lapfiis horribiliterpU niti funt. Qui bos lapfus extenuant,confirmant lecuritatem amp;nbsp;negligentiam,8i è re^ione obruunt doeftrinam de contritione amp;nbsp;ueris doloribus in peenitentiaj Ideo bic error execrandus eft, Tenerrima res eft inuocatio,Só leuiflimo uulnetc fauciata conlcientia repellitur, ac fugit Deum. Ideó ut fides retineri poflît, ne* ceflè eft retinere iufticiam bonæ conlcientiæ,ut i.Iohan.3,dicitur, Si cor noftrU non reprehendit nos,fiduciani habemus erga Deum 8ôc,

LÀ/j/ôf reci i Refutata hac amentia, etiam Nouatianorum error taxandus eft,tcnen(la agentL'^paî^ firmiflima conlblatio, q? lapfi agentes pœnitentiam, amp;nbsp;fide mifericordiaiu nitentiam, nbsp;nbsp;propter Chriftû promiflàm apprehendentes, uerè recipiantur à Deo,uerè cou*

lequantur remiflîonem peccatorum, fiant hæredes uitææternæ,ut Adam poft lapfum, audita promiflione, ÔC Dauid audita hac uoce, Dominus abftulit peccatum

ATîS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

pcccatum tuum, uerc recipfebantur in gratiam,uer^ iterum donabantur Spirit tu fando, iterum ièntiebant in contritione, in inuocationcjin confolatione, ar* dentes motus.

Sic de reconciliatione docet Cbriftus Matth, 18, Remittite ièptiiagies pries. Et E2ech.32. Impietas ihiprj non nocebit eijquacuncp die conuerfus fucrit ab im'pietate fua. Et Eiàiæ i,Si peccata ueftra fuerint ut coccinum^quafi nix de* albabuntur, Et Dauid fîc precatur,Cor mundum créa in me Deusjôô ipiritum Precàtio Da« rectum innoua in uifeeribus meis. Ne proqeias me à fade tua,8C Spirituin fan^ dum tuum ne auferas a me.Redde mihi lætitiam falutaris tuijCt ipiritu iponta* neo confirma me.

Hic donatio Spiritus iàndi,amp;5 efïèdus difèrtè deicribuntur. Primum pe* corffMtndnm, tit mundum corjuidebcct^delcto peccato,Primus enim affèdus eft Spiritus iàn di,mouere cor, ut de reconciliatione ac remiflione peccati ftatuat, fac ut in me luceat fides, ut ftatuam deletum eife peccatum meum, ne te fugiam, ièd rurfus ad te tanquam patrem accedam, rurfus te inuocem,

Deinde ipiritus redus eft firmus, ftilicet non dubitans more Academi# spirits ret co,ièd uerê ftatuens Deum iraici peccato, ac rurfus recipi credentem,rurfus ue* rè exaudiri,uerê curæ efle Deo, Spiritum fandum uocat fandificationem, hoc cft,gubernationem in genere, qua mens Spiritu fando regitur, accenditur ad agnitionem èc inuocationem Dei,amp; adiuuatur in omnibus negocqs ÔC pericu* hs,amp; frenatur, ne ruât contra uoluntatem Dei, Sicut Paulus generaliter dicit de gubernarione Spiritus fandi, Qui fpiritu Dei ducuntur,hi funt filrj Dei,

Poftremoloco de confolatione dicit,Redde mihi lætitiam falutaris tufid cft,qua tu fàluas, ut Paulus inquit, luftificati fide,pacem habemus, Et fpiritu fpoiitaneo fuftenta me,id eft, adde mihi robur in corde,ne defîciam â te,fradus tunem, impatientia, mora aut defperatione, fèd fît obedientia fpontanea fequens te, te intuens, te expedans confolationem, fîcut in exilio Dauid tolerauit triftifti'^ mas poenas,nec fremuit aduerfus Deum, fèd conftanter perfèuerauit in inuoca* tione, amp;nbsp;expedatione liberationis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

His didis confblemur nos,8lt; feiamus conuerfîs reddi dona, fîcut genera* liter dicitur l. Cor, 6, Et hæc quidem fuiftis,fed abluti eftis,fandfficati eftis,iu* ftificati eftis,nomine domini lefîi, 80 Spiritu fando. Hic clare teftatur,cum re* miflîone peccatorum dari Spiritum fandum, Hæc dona petamus, amp;nbsp;retinere ftudeamus,

pllius prodigus fîgnificat uiolatorem difeiplinæ, amp;nbsp;file dat pcenas uiolatæ di* lciplinæ,ficut latro in cruce, Certum eft enim difeiplinæ uiolatiOnemJi Deo voedtioflägi» puniri, fèd tartten tanta eft magnitudo mifèricordiæ Dei, ut hos quanquam te=: tioforum «d tris flagitqs pollutos, tarnen uocet ad pœnitentiam, amp;nbsp;conuerfbs recipiat, Etfî f autern magnum decus habent, qui retinent difeiplinam,tarnen hos quoq^ docet Deus non fine peccato efîè, Habent enim interiora uicia multa,dubitationes de Deo, amp;nbsp;multos errantes motus, Ideô uult Deus hos quot^ agnofcefe fuam in* firmitatem, ad mediatorem confugere,

Sed multi admiratione difeiplinæ immodica,cum audiunt ei detrahi lau* dem iufticiæ coram Deo irafci Euangelio incipiunt, In his cumulantur peccata crefcit arrogantiaaöC fiducia fui,qua Deus maxime deteftatur,iuxta illud: Abo minatio

minatib eft coram Deo, quicqui'd fubli'me eft in mundo, accedit odium Eu' angelrj

His uicqs ccecitas in cis confirmatur, ut Rom. 11. dicitur, Ocuïi eorUfU excæcentur ne uideant. Ita nunc multi, cum Euangelium qualdam uiciofasl^' ges taxatj incenduntur odqs, nolunt enim conturbari prælèntem Politiæ mam, prætexunt fuæ iracundiæ ftudium tuendæ difciplinæ boni ordinis» queruntur labefadata autoritate legum, frenos laxari audaciæ ÔC petulanti^^ hominum, multos fibi propter exemplum fumerelicentiam.

Necprorfus inanis hæc eft querela, nam in diflènfionibus publicisftiu* per hæc mala accidunt. Sed tarnen omnes homines ftire oportet, propter îcandala non abqciendum eflè Euangelium, led retinenda eft uox Euangeltj,ud fi fraeftus illabatur orbis*Serit Icandala multa Diabolus,ut alienet imbecilles aJ’ Euangelio, amp;nbsp;confirmât odia hypocritica. Scdaducrfiishas infidias munito^ nos eflè oportet tot concionibusetexemplis,quæ de his fcandalis Ecclefiam admonent,amp; retinere Euangelium præcipiunt. Nam primiim mandatum an' referendum eft omnibus rebus, pacipublicæ, uitæ noftræ,tranquillitati, No’’ habebis Deos alienos.

17 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifèricordes f ficut pater Gießer mißricors eîi. 'Holite iudicare,(^ns’gt;

*-^iudtcabimini^ T^olite condemnare) lt;(^noncondcmnabhnnt. Tgt;imittitejlt;(s‘ dimittetV'^ Ijobü^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dabitur l)obiS)Men/uram bonamiConfertanîjlt;(^ coa^itatam lt;is'fuperfl^*

entern dabunt infinum Ifeßrum, Eadem quippe menfurd) qua menß fueritiSfremetientvX l)obii^

S)icebat autem Ulis fimtUtudinemf ISLunquid poteîtcœcus ccecum duc er e ? anibo in foueam cadunt llSdon eït dtfcipulusßipra magißrum/uum^ ^erfeEius autem mnis eritfßßtficut nia^ißer eins,. Quid autem 'ï'idesfeßueam in oculo fratris tuiy bem autem in proprio oculo^non conßderas?Aut quomodopotes dtcere fratri tuoyFratt^^ ßnCi eßiam feßueam de oculo tuo^ i^ripß in oculo tuo trabem non l)ides ? HjpocrM eßeprimum trabem de oculo tuOf nbsp;nbsp;nbsp;tune didpicieSf 'i)t eßias feßueam de oculofratt^

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicando, remittendo, dando.

1111, Vituperatio peruerfè iudicantium,non fèruantium régulant Prouerb.i O, luftus in principio eft acculàtor lui, pofttî explorât proximum ♦

^lOta eft uox Pauli,Fratres,debitores fumus,ne lècundum carnem uiuamuslt; Si lècundum carnem uixeritis, moriemini, fi ipiritu carnem mortificabi' tisjUiuetis. Item i. lohan. nbsp;Nemo nos decipiat, qui facit peccatum,ex diabo*

lo eft. Hæc ditfta fint infixa animis,ut Iciamus oportere in faluandis exiliere in' coatam obedientiam, nec fine ea poflèhomineslàluari, lèd oportet fidemin Chriftum præcedere, amp;nbsp;prælucere, feiendum eft, ita placere Deo incoatam

Tfl^INITÂTIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io/

öbedicndam, cum reconciliatt fide agnofeunt fè non fatisfacerc kgh Et tarnen incoanc hanc obedientiam,00credunteamplacere propter Pontificem Chri=« ftum.poftquam perfona propter mediatorem Chriftum recepta eft* Hæc aliâs fæpê difta îunt, 8c ftmper in concionibus de bom's operibusjhæc fiimma repe^ tenda eft*

ciOjfi quis intégré de his uirtutibus diefturus eflet* Sunt autem alia difta hoc Io»» co, alijs clariora* Præceptum de dando uteuneg intelligi poteft,led ilia de non iudicando, amp;nbsp;de peruerfitate iudiciorum, funt oblcuriora,amp; continent doeftric nam neceflariam,ad retinendam Ecclefiæ pacemjSó concordiam, Dicam breui? ter de fingulis.

Miiericordia in genere eft affici fenfu alienac calamitatis, prælèrtim iniu# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

ftæ J amp;nbsp;opitulari iniufte oppreflis, pro uocatione. Item probabili ratione miti^ ^ijericordia» gare iuftam calamitatem,amp; habet duos gradus* Miiericordia eft, qudd opitu«* latur Conftantinus Ecclefiæ oppreflæ â tyrannis*

Alius gradus eft èTT/einea in pœriis male meritorum, ut Dauid poft uifto« riam parcit ciuibus, qui fuerant leditiofi, tarnen iam redibant ad officium* Dehac £7rie(H.£!aconcionatur, cum inquit, Eftote milericordes, ficut pater uefter milericors eft* Admonet nos quid meriti fimus^inlania eft autem meritum eaft dempœnas infultarecalamitolb* Porró omneshomines meritifumus poenas, ideô non infultemus altj alfjs,fed potius communi dolore leniamus* Item fimus grati Deo, qui erga nos fuit milericors, ac liberauit nos, amp;nbsp;uult nos fuo exem^ plo erga alios mifericordcs eftè* De hac iTrimiîa in lacobo dicitur : Miiericordia fit lupra indicium, id eft, rigorem,led hæc habet luas metas,ut alibi dicitur.

Nolite iudicare* Homo imperitus doftrinæ Chriftianæ offènditur hac uocejquiauideturpolitiastollere,lèdChriftustantum de priuatisiudieqs Io«# quitur.Primiîm igitur lciendum eft tria elle indicia,qug non pertinent adhune locum, b/Jinifterium Euangelq, quod iudicat amp;nbsp;arguit peccata,fi'cut Paulus in# quit,Admone,increpa,cum omni imperiojtem indicia Magiftratum.Item,ui# tuperatio, quæ fit fanandi caufa, aut aliorum admonendorum caulà in flagitio manifefto,utciim dico, Abftineas à confnctudine huius hominis,quia Icio ebri olumelïè,amp;reftédicitlexin ff* Eum qui nocentem infamatnon eftè punien# dum,quia expedit crimina nota fieri ut emendentur, Hgc indicia non ftint pro# hibita.

Qiiæ igitur hic prohibet Chriftus7Relpondeo,priuata amp;nbsp;calümniofa,lci licét, cum aut bonum faftum, aut ambignum, interpretamur in détérioré par# tem,aut leue erratum malenolentia exaggeramus^non ftudemus fanare.Nô in# c^umniofà telligituulgus imperitum, quâm facile oriantur ingentes dilcordiæ, amp;nbsp;pertur# iudida nw/L bationesregnorum ex talibus initrjs.cum homines maleuoli,fulpicaces, cupidi uolorutn aut uindiftæjinter lè certant odqs ôô calumnrjs,ut nunc ufitatum eft iudicare,hic fa# cerdos ducit uxorem, ergo eft homo leuis, non conftanter rctinens fui ordinis morem* Item, uidi alium familiarius loquentem cum meo inimico,ergo ali# quid machinatur adiierlùs me, Hæc in uita latiftîmê patent, amp;nbsp;præfertim in gubernatione cient magnos tumultus* Ideô Chriftus de re maxima con# cionatur

cionatur hoc loco, c«m cxceris, tdm ueró maxime giibernatoribus, ut difcant hos impetus freu arc,

Df rfwiffen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Remittite, Vicinumeft hoc præceptum proximo, non fblirm uitarc

lumniofa iudicia debemus,ied ctiam illis male fufpicantibus ignofcere,diffimU lare eorum iniurias, non pugnarecum maleuolis amarulentc,ied potius eosfa^ narc, h iunt fanabiles,aut parcere eis Reipub. caufa, Sicut autem iuprii dixi non iudicando, non prohiberi minifteria diuinitus inftituta, ied priuata amp;nbsp;lumnioia iudicia, ita hic de remiffione iciatur,non praccipi de minifterijs,ne ta^ xent,ne'ue puniantdelidla, qusc uerbo Dei amp;nbsp;legibus puniiintur, ied præcipi^ tur priuata remiffio, qiiæ habet tres gradus,

Grdiiut retnif Primus eft, cum leuibus iniurijs laceHiti,fingimus nos habere iuftas cau* yîoMM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æmulatione, uel ambitione, uel cupiditate uindicT:æ incendimur, ut pre*

mamus aduerfarium. Hic præcipit Chriftus de remifïîone,Nam ex talibus im* trjs magni tumultus,magna diffidia iæpè in gubernatione oriuntur,

, j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus gradus eft, cum ueris cauiis lacefliti iumus, non tarnen atroci*

bus, in his etiam iTrnlnamp;a adhibenda eft, ne omnes iniurias periequamur,ut cùni Dauidparcit ciuibus, Temper enim potior eft habenda ratio tuendæ publiek tranquillitatis, quam priuati doloris, amp;nbsp;hue pertinent hæc di(fta : RemittitC)^ remittetur uobis. Vniuerfa delida operit caritas,00c,

III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertius gradus eft, quando iunt atroces iniuriæ, ubi defeniîone

ftratus opus eft,aut alioqui pacis publicæ cauià coercendi ftint iniufti impetus) retftè conftigitur ad officium magiftratus, ièd tarnen accedat in animo remifli® coram Deo, quæ non impedit pcenas,

1111. Date, Hoc præceptum facilius intelligi potcft,comple(ftitur autem duos Ad lt;iug obli^ gradus, dare débita, quæ ciuili ucl natural! obligatione debentur, amp;nbsp;dare ek^^ diuina obligatione debentur, Nam in utro^ genere peccant ho* mines. Magnæ fraudes hint contratftuum, cum tarnen Deus uclit nos exercer^ obedientiam,in ieruanda æqualitate in contralt;ftibus.Deinde amp;nbsp;de eleemoiyu’S diuina obligatio eft, ut calamitofis, egentibus, præcipuè ibeijs eiuidem cou* feflionis amp;nbsp;hdei opitulemur.Hoc officium habet gradus ôdmetas,ut Paulus in* quit, Non ut alijs fit ignauum ocium,uobis afflidio, Item^Fontes tui deriutu tur forasjtu autem dominus illorum maneto.

Ciudmtnptra f^Omminationes8ópromiftiones additasintueamur, uttimorem nbsp;nbsp;fideu’

mettfwiw zf. '^excitemus, Eft^fumma comminationum 06 promiftionum in hoc dido, Qua menfura menfi fueritis, eadem reddetur 8ó uobis,quidem textus rc ut cumulate reddatur,ut Conftantius, etfi fuit ethnicus’, tarnen quia erat nu* ièricors,nec fæurjt in Chriftianos,non eft excufliis ex imperio.Diocletianus fuit iàpiens princeps,tamen tandem fibi ipfî mortem confciuit, metu Confiais^ fini, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Paw tdlionis uniuerfàliter meminerimus pcenam Talionis ordinationem diuinain diumd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam Deus regulariter ièruet, etiamfi humana iudicia earn negligunt,aii^

homines earn non confiderant. Ideôamp; uetuftiflîmæ leges religiofê fanxeruot pcenam talionis, ut ex Moifè apparet, in ueriii Radamanthi : fi patitur qoï fecit, pœna eft iufta putanda, Nam primi patres hanc Dei ordinationem dih* genter propofuerunt populo, ut commonefacerent homines de timoré Dei, hinc

1 lt;1(^1 jyi 1 1 A 1 I à: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

hmc multa di'da fumta funt:Qui gladiu accepent,glaclio peribit,Item, Væ qui prædaris, quia amp;nbsp;tu ipoliaberis.

Primûm ergo comminationes nos hortentur ad timorem Dci,et fciamus de poenis præièntibus futuris dici, Secundó promiHiones etiam loquuntur de futuris præmrjs,iîcut dare dicit Paulus i, Timoth,6, Pietas habet proiniHi^ ones prælèntis uitæ èc futuræ. Et Chriftus inquit, Recipiet centuplum in hac uita, Sc poft haue uitam, uitam æternam,

lam hîc diftamus exercere fidem. Corporales promiflïones traditæ funt, exmë^ ut fides exerceatur fimul in quærenda reconciliatione coram Deo, amp;nbsp;in expe^ datione auxilq corporalis.Quare ièmper addamus promifftonibus corporalis: bus initió promiftïonem præcipuam Euangelrj,de remiftïone peccatorum.Da uidexpedatuidoriamdDeOjièdpriusièntit fibi Deum propicium efle,Tta uult uos Deus fidem exerceredupliciter,Primiïm crede tibi Deunl propicium eftè propter Filium, deinde obtempéra ,amp;rcxpe(fta ab eo auxilium,da paupcs: ri, amp;nbsp;expeda uiciflïm Deum tibi daturum eflc uidum, pacem, amp;nbsp;alia bona, 2, Corinth, ÿ,Dauidi multi in regno infidiantur, lam ft more tyrannorum om^ nes lulpedos tollere uellet,non diet finis graftàndi, Qiiid igitur agitf Primiim credit ft habere Deum propicium. Deinde diligenter facit officium fuum.Ter ^xewplui/t tió expedat à Deo defenfionem magno amp;nbsp;tranquillo animo, nee mouetur ftift picionibus,ut fæuitiam exerceat. Hoc exemplum finguli ad fuam uocationem accommodare poflunt,quia nulla quamuis humilis uocatio eft fine periculis.Bt diligenter hæcexercitia fidei confideremus,plurimu enim inuita peccant fum« miacinfimihacdiffidentia,quódnon expedantesd Deo auxilium, quærunt inconcefla præfîdia,alrj aliter,

PAraboIa de trabe in oculo, amp;nbsp;feftuca, eft illuftrispiduraamp;Sreprehenfio hu^ .

manorum ludiciorum de bccleua. Naturaliter mundus calumniolêiudicat de Ecclefia, alias fine ulla caufa, ahàs calumniofè exaggerans caulas, ut nunc, fi Sacerdos ducat uxorem, qudm abhorrent hjqaocritæ cum nullam prorftis cau^ fam habeant, imô rem iuftam uituperent. Deinde fi quando peccant homines pij infirmitate aliqua, ut funt ctiam multi lapfus piorum, amp;nbsp;multa ftandala, quanta exultatio amp;nbsp;tTnx^«?EKaK'a ,qui larcafmi apud impiosf Sicut dicitur in Sa« lomone,Fons conturbatus eft iuftus lapfus coram impio.Interim ipfi impq ha:« bent longe maiora peccata, idololatriam, blalphemias,homicidia, libidinum maculas,rapinas,Nam his uierjs omnibus manifefte pollutus eft ftatus Pontifia cîuSjÔl contaminant ft defenfores fbeietate horum ftelerum,

Traditur ergo præccptum Prouerb, i o, de ordinè iudicrj,quod finguïos De ordine in ad pœnitentiam hortatur, Iuftus in principio aceufator eft fui,poftea explorât iudicando. proximum, Cæteriim amp;nbsp;communis eft omnium hominum morbus «azXaurt'a, noftris moribus faQemus, nobis ignoftimusmoftra uiciä aut non uidemus, aut leuia ducimus, aliéna diligentius contuemun 06 cenfuram de eis acerbiorem a^ gimus,

Hæciniufta inaequalitas multis ftntentrjs uituperata eft, quac ftmper iri conlpecftu nobis efte debent,ut tanquam his frenis mentes Sc linguas regamus, . ne de alrjs ternere iudicent,ftd ut noftra uicia agnoftamus,amp; emendemus. Sunt autem hæ ftntentiæ, Nofee teipfum. Tecum habita,amp; noris quam fit tibi curta

fupeïlex» Thalesinterrogatus,quid fit difficile^ Refpondit^fêipfiim nofiè. Rur** fus intcrrogatus,quid facilef relpondit,reprehendere alios. Idem in Apolo^ go de duabus manticis fignificatum efl:,uicia aliorum gerimus in priore manti’’ Ga,Hoftra gerimus in altera, quæ in tergo pendet,

Hæ lèntentiæ omnes referantur ad dicflum Salomonis, luftus inidà lator eft fui» Poftea explorât alium» Item,ad hancParabolam de feftuca,ut fcia* mus etiam diuinitus prohiber! hanc curiofitatem,petulantiam et peruerfitatein iudiciorum.

Ideô autem tam multade hoc uicio dicuntur,quia non fôlum inæqualitas per fèlè eft iniufta, fed etiam caufà eft fæpc publicarum difcordiarum’, maxima ciim uicia gubernatorum traducuntur. Nam amp;nbsp;hie morbus communis eft ho minum,ægrê ferre imperia,amp; hæc fèmper aliqua habent incommoda Só uicia? ac boni gubernatores fæpe etiam peccant,ut dicitur : o Tro^i^à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;up;))

c^e(^ditny^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitandum eft, cur imperia fiant difficiliora, ac præcipua caufa eft

rttnniJef. ' populi mores ruunt in deterius» Crefeunt in populo luxus, licentia, peto dantia, ided finit Deus imperia exafperari» Creuit feruitus crefeentibus peccahs mundi,utindicat ftatuauifaregiin fbmnoapudDanielem, EtSalomoniO qjuit,propter peccata populi crebræ funt mutationes regum, Feramus igiruf imperiorum afperitatem, amp;nbsp;agnofcamus pcenam eftè noftrorum peccatoruni? nec maledicamus ipfis gubernatoribus,fed cogitemus hæc diefta. Non indicate» Ipfi uiderint qui funt in oHicio iudicandi, ab ipfis Deus rationes repoftet, non arrogemus nobis alienum officium. Item,fciamusnoftraæquitatelenirimiih tas ptiblicas diffïcultatcs.Ideó fcriptum cft,Remittite amp;nbsp;remittetur uobis.Iteni? Chriftus lauans difcipulis pedes, fignificat non exuicerandos effè aliorum næ’“ uosjfèd tegendos, aut fuauiter abluendos. Et Petrus inquit, Vniuerfa deli’* (fta operit diletftio ^fignificans aliéna deliefta tegenda effè inter homines, 8^ at^^ fànanda,

Denic^ multa præcipiuntur, prælertim Chrifto Apoftolis de hac Ui^’ tute, quæ uocatur £7r)£ÎH.ea, quæ eft nutrix publicæ concordiæ,Ôd in Ecclefia mî* ximè neceffaria, Sed tarnen hæc omnia intelligantur de tolcrandis moribus nabilibus hominum,non de approbandis errôribus,de quibus teneatur regub-Si quis aliud Euangelium docuerit, anathema fit. Item, Qui confitetur me cO ram hominibus,cônfitebor êüm coram Pâtre mco,amp;C.

[ecusßagnum Genefateth. Et l)idit duos nauesßantes fecusßa^um-, Tifcatoresi^^* tem de[cenderantex ilhs^ac lauabant retta. A[cendens autem in unam nauim^qu^e erAt Si* moniSiro^autt eum lgt;t à terra reduceret [ufillum,Et [edens docebat de naui turbets.

t cejjauit autem locjuijdtxit adSimonem. !Duc in altum^^tÿ'laxate retia 'i/eßrAm ca[turam. Et rel[)ondens Simonßixit illij Trteceptorj [er tot am noEçm laborantes nibi^ ceptmus, in uerbo autem tuo laxabo rete^ Et cum l^oc fecißßnt)Concluferunt pifeium tfiiiii titudtnem copioßinij ^mpebatur autem rete eorunij ftsr tnnueruntßocß,qui erant in aHa naui[})t 'ï)enirent lt;sr adiunarentß.Et 'ïgt;eneruntf lt;(^ impleuerunt amba^ nauesßta lgt;t ^erentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^ident

TT^INITâTIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

leidens âüt Simon Tetrus^procidit ad^enua Iefu,dicëi. Ext à me T)omine,quia Ifir peccator fum,pauor enim circumdederat omnes quicum illo ernntjßiper captura pifciumquam coopérant, Similiter autem i^^lacobum lohannemfilios Zebed^ei y qui erant focif SimonU. Et ait ad Simonem Ie/uïflSI.oli timer poßhac homines eris capiens^ Et fubduEis ad terram nauibusj reliEis omnibus fecuti funt eum.

IL Exemplum exercitrj fidei in terroribus fpirituabbus, pR-i'or locus de bonis corporalibus docet, de didb Chriftt Primùmquærite viâta promif regnum Dei;,8ô lufticiam eius,8ô cætera adqcientur uobis.Præcipit enim,ut prima nobis cura fit de uerbo Dei, eiuf^ minifterio confèruando, ita futurum, ut Deus defendatnoSjfuppeditet nobis ea,quæ ad uidîrum,ôô ad banc uitam ne^ ceflària funt,etiamfi id non fiat fine noftro îabore,ÔÔ fine aliquibus diffîcultatiü bus»

Hæc confolatio neceflària eft in Ecclefia, quam uidemus egere, amp;nbsp;affligi in mundo, Miniftri tantum non fame pereunt, propterea defèritur minifterio« um, amp;nbsp;quifcj pro iè de uidtu parando cogitât. Hîc erigendus eft animus bac promiftîone, quôd quærentibus regnum Dei cætera omnia adijciantur. Id fi quis uelit extendere, ire poteft etiam per alia genera uocationum, Quælibet coo nim uocatiofua habet pericula, quæpremunt 8ô fatigant homines. Ibi primû quærendum eft regnum Dei, id eft, curandum eft, ut ex uerbo diftamus deEo:« nauoIuntateDei erga nos, ut fide ad eum confugiamus in omni uita, in omnioi bus periculis. Deinde,ut in fua quifq^ uocatione,qug quidem habet mandatum Dei,ièruiat Deo, faciat fuum officium ad Dei gloriam, Sgt;C utilitatem Ecclefiæ amp;nbsp;Reipub. Reliqua Deo committat, ilia enim ultro fè Deus adiecfturum eftè promittit. Qiiales funt multæ fententiæ ftripturæ, ut,Ia(fta cogitatum tuum in Dominum, amp;nbsp;ipR te enutriet. Item,Reuela Domino uiam tuam,amp; ipfè faciet amp;c.

Hæ fententiæ utrunq; docent, quôd fine fide ac inuocatione noftri la* bores fint infeliccs,amp; etiam fi in noftrauocatione multa accidunt aduerfà,ta# men animos excitandos cftè fiducia Chrifti, amp;nbsp;fcicndum ipfum nobis adfutu:* rum eflejS^ daturum, ne labor nofter fit irritus,amp; fine frucftu.

Alter locus eft de do(ftrinajpirituali,ideft,deremiffione peccatorum, Dotirim de Nam illud prius corporale beneficium,nunc Petro fit facramentum. Intelligit fide remißio» diuinitus fibi contigiftc hoc beneficium, ÓÓ hunc dominum eftè miftiim d Deo, habentem potentiam diuinam,iuftum,bonum óóc, Hæc agnitio parit in eo no^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(er«

uos motus, primiim traducit eum ad agnitionem fui, uidet fè eftè peccatorem rito mAgnitu^ indignum tanto beneficio,Non enim fit deterior aut fecurior,ut alioqui fucceP dine heneficij fus reddunt homines infblentiores,fèd exiftit in eins animo primum contritio, id eft, terror ex confjîedu fuæ indignitatis,amp; fènfu iudicq Dei fèu iræ aduerfus peccatum, d quo non poftèt liberari, nifi reuocaretur uoce Chriftij qui iubet es« um confidere,id eft,ftatuere quód recipiatur d Deo,00 habeat remiftionem pec catorum,amp;addittanquamfignum, quoteftetur fe uere ilium recipere uoca* tum ad focietatem minifterfi Euangelij.

Ita Petrus territus magnitudine beneficq, amp;nbsp;iudicans fè indignum eftè præfèntia domini, amp;nbsp;tam immenfo amp;nbsp;repentino bono, quod uidebat fibi non

ex laborc fuo, fèd Domini beneficio contigiiTè, exemple eft, quo qûifqi modo fit affèdî:us,etiam ctîm experitur Deum non iratum,fcd miièricordcm elle. Na mens Humana fine iram Dei metuit,fiue milericordiam uidct, tarnen quantum in ipla eft, utrunq? refugit. Hæretenim in omnium animishæc cogitàtio, qudd pœnam meriti fimus,miiêricordia uerô indigni fimus,Hîc neceiïè eft nos ficut Petrum,reuocari uoce Chriftij Ne metuas,quafi dicat, Ided quia tu es pec^ cator, S)C terreris tua indignitate,uolo te in mea milêricordia,amp; bonitate fpcm habere,8ô acquieicerc. Confide igitur, nbsp;non tantum in hac re meum beneficia

um lènties,{èd fadam te pilcatorem hominum. Hoc eft j Apoftolum ,amp; dodo# rem in regno meo, longe alfum, qudm Haftenus fuêrc dodores in populo Dd. A/IegorM ph Allegoria utriufcp loci plurimum habet fuauitatis de Ecclefia, Hæc cum fc4tio/tff, nbsp;nbsp;quærat regnum Dei, etiamfi eget in mundo, tarnen fuftentatur in medrjs

(ftiönibus, durateß perpetuo, edm interim impq cum fiia potentia, fuis opibus pereant, Alter locus ad Hane allegoriam transferri poteft, qudd minifterium Euangeli] fit piftatio non ociolà,ftd magni laboris,amp; multæ moleftiæ. Quàm uerd frugiferum fit minifterium, 80 quam diu duraturus labor minifterij, non cernitur. Sicut enim piftes in reti lub aqua latent, ita Ecclefia in hac uita latec obruta afflidionibus, amp;infirmitate omnis generis* Ad extremum uerd poft# quam rete ex aqua extradtum fuerit,apparebit fruftus uberior omnium opim# ojie,utingens fit omnium futura admiratio. Proponitur item conlblatio aducr •fijs ftandalum ,qudd multi deficiunt ab Euangelio ,amp; relabuntur ad errores» Nam etfi aliqui,ut piftes rupto reti,excidunt,tamen in reliquis efficax eft mini# fterium, multi leruantur manent in focietate membrorum Ecclefiæj Sd con# €eflione purac doftrinæ Euangelq*

llß alundauerît iußtc’ta 'yeßra, plus quam Scribarumis* Pharißeorum non inträli* in regnum cœlorum.

Andßis quia diElum eîl antiquiSi'Kon occideSyqut autem occideritireuserit dicio.Ego autem dico ljobisjquia omnis quiirafeitur fratrißio^reus erit iudicio Quiati* tem dixeritfratri/uo^rachafreus eritconcilio.QMautem dixentjfatuefreus entgchenni igms.

Si ergo offers munus tuum adaltare^is* ibi recordatusßieris quia frater tuus bald aliquid aduerjum te relmque munus tuum ante altarCf Cr quot;laadeprius^ reconciltarefrald tuOf lt;7 tune laentens oßeras munus tuum,

Eito con/entiens aduerfario tuo cito, dum es in l^ia cum eo^ne forte tradat teailuet* farius tudicij is iudex tradat te minifiro, is in carcerem mittaris, Amen dico tibi noH exibis inde, donee reddas nouißimum quadrantem.

III, Quinq? rebus abundat iufticia fpiritualis füpra rationalem* I.Pccnitentia.2.Fide* j.Nouitate fpiritus* 4,Succeffibiis in uocatione. $.Viftorrjs aduerlus diabolum*

*^Eftimonium manifeflumeft, quód oporteat adeflè iuftkiam operum,quia fupr.=i dicitjNon uem' fbluere Iegem,amp; bic requi'rit lufticiam maiorem Seri

barum,,ergo requiritur hïc iufticia bonæ conicientiæ, Sc amplius. Hue perti* nentjSd hæc dióla : Nolite errare,adulcerijfornicatorcs,homicidæ,non poflïde* bunt regnum Dei,

U Xtare in Eccleha necefle eft difcrimen diïcipbnæ rationalis, quæ uocatur iu? Difcrinun dif iiicia. carnis, iufticiæ fpiritualis. Dilcjplina eft ratione coê'rcere membra,

ne admittant externa facfta contra legem Dei, etiamfi cor eft fine uero timore tm, DeLfinepcrnitentia,fine fide,pïenumdubitationum. Hancdifciplinam trade* bant Pharifæi.amp; putabant eftè legis impletionem,et iufticiam coram Deo.Nec reprehendit Chriftus diftiplinam, fed errores, quos addebant Phariiæi, ÔC im* niunditiem interiorem.

obièruandum eft,quibus rebus abundet iufticiafpiritualis. Pri* c^ibuxrebui '*~^mùm pœnitentia, Neceflè eft enim in corde ueros pauores exiftere ex agni* tione iræ Del aduerfus peccatum, agnoicat cor non tantum externa delióla €flèpeccata,icd ctiam dubitationes de Deo, iècuritatem,diffidentiam,quærere nbsp;nbsp;nbsp;i.

bumana præfidia exdiffidentia Ä5 neglcdtione Dei. Item multiplices errantes Poenitentia, motus,2lt;; perpetuam naturæ humanæ contumaciam contra legem Dei,

Secundo abundat iufticia fpiritualis,fidc,id eft,fiducia miièricordiæ pro* j j; mifiæ propter Chrjftum,qua fide accipitur reconciliatio, amp;nbsp;fit uera intiocatio» Pides, Nam ubi hæc fides non prælucet, nulla eft inuocatio.

Tertiô abundat nouitate fpiritus, id eft, incoata obedientia interiore, ti* 11 l more Dei,fide, dileétione,inuocationc patientia,caftitate,amore ueritatis,mife* ricordia erga alios,iuxta ilIud,Qui fpiricu Dei aguntur,hi funt filfi Dei.

Quartô ,fucceft'ibus abundat in uocatione, Dauid fide munitus res falu* 111 r. tares utiles gerit, Saul quia fine fide eft, non audet dimicare, quærit confilia succejjùiht magica, multa négocia propter diffîdentiam corrumpit, ficut de imprjs dici*’^“’^*^*^”^* tur,Contritio Sc infelicitas in ufis eorum.Econtrade fideli dicitur,Quicquid fa cietprofperabitur,uidelicet in uocatione.

Poftremó abundat iufticia fidei,quia multipliciter uincit infidias diaboli, nbsp;nbsp;y,

cûm hypocrite horribiliter fuccumbant amp;nbsp;euertantur.Succubuit diabolo Saul, viiloria dit» uiclus odio 8C cupiditate uindicftæ, ut interficeret Sacerdotes, Succubuit ludas,^*’^'* . fuccumbunt multi dementati prauis opinionibus,uc Anabaptiftæ. De talibus certaminibus inquit PetrusiCircumitdiabolustanquamLeo rugiens,quæ* rens quemdeuoret.Diligenter igitur confiderentur hi gradus,quibus abundat iufticia fpiritualis fupra difeiplinam rationalem.

TLJIc darum tcftimonium extat, quôd lex Dei requirat,non tantum externat^ -^diiciplinam, fed perfedam obedientiam interiorem èCexteriorem,

Paulus docet a.Corintli.j.Sed multi non intelligentes banc prædicationem nitentiæ,fîngunt hie tantum ftoicas quafdam hyperbolas tradi* Cur inquiun5 præcipit Chriftus, quæ nemo præftare poteft, an,ut fioici monftrat imagin^^ uirtutis ociolam f

Sed Iciendum eft,hæc Chridi dida. non efle hyperbolas, nee Stoico dici, fed efle ucras amp;nbsp;proprias fententias iudicrj Dei aduerfus peccatum hærens in hatura hominis» Et principalis caufa eft, cur hæ conciones proponantur,t’f ira’Dei aduerfus noftram immunditiem agnofcatur, amp;nbsp;quod difciplina extct^ na non fît impletio Icgis, non tollat peccatum, non fit iufticia coram Deo, qudd fit opus mediatore Meflia»

Z^Portctautem incoari obediehtiam in corde, 8ó exiftere motus aftèntient^* '^legi Dei,timorem,fidem,dilelt;ftionem Dei,patientiam,ideó dicftum eft,N*^ fi abundauerit amp;rc. ut Datiid non ardet cupiditate uindicftæ, ut Saul, 8ó tamC^ ne Daüid quidem fatisfacit legi Dei, agnoftit fè habere aliös uiciofos affèduS) agnofcit etiam naturæ deprauationem, nam interdum oriuntur flammæ odï aduerfus Saulem, quas tarnen fpiritu iterum extinguit»

Quæftio eft igitur,quomodo placeat hæc imperfecfta obedientiaCRefpo*^ deo,Tria requiruntur ad hoc,ut placeat imperfecfta obedientia.Primùm ftati*^

■ endum eft, pcrfonam fide reconciliationem accipere debere, propter mediate^ rem» Secundó agnofcendum eft nos habere peccata,óó non fatisfacere legi ut Dauid inquit, Non intres in indicium cum fèruo tuo» Item, Tibi tantùifl fum peccatum,ut iuftificeris in fèrmonibus tuis» Tertió ftatuendum eft, quÓ(Ï tarnen Deus requirat incoatam obedientiam, 8^ ad hanc incoandam det Spih*' turn faneftum, amp;nbsp;in his qui funt reconciliati fide recipiat etiam hos cultus, prO^ ptcr mediatorem, amp;nbsp;condonet id quod deeft,ut Petrus inquit, Ofièrte hoftiaS placentes Deo propter lefum Chriftum»

Quäle peec4= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aufcm dicitur manere peccatum in fan(ftis,amp;r tarnen requiri incoatam

turn vMneAt '^obedientiam, quæritur quæ peccata fint in faneftis reliqua,quæ ueró excun»* infindK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratiam, amp;nbsp;perturbent Spiritum faneftum 7' Refpondeo,'manent in fanÆ’

peccatum originis,8ó praui affè(ftus,lèd ita ut répugnent fàn(fti his malis» Sed ß afîèntiantur contra conftientiam, Só indulgeant, ac non répugnent, amittituf gratia, conturbatur, amp;nbsp;eijci'tur Spiritus fanlt;ftus, ut in Saule peccata mortalia funt, non fbliïm externæiniuriæ contra Dauidem, fèd etiam odium ipfumin* ternum, cuiindulget amp;nbsp;aflèntitur»

Addidit igitur Chriftus hïc concionem de odio, cui indulsetur contïï Confcientiam,id iubet deponi,amp; iubet redire in gratiam» Cumenim inquit,bl recordatus fueris, quód frater tuus aliquid aduerfum te habeat, facit mentio* nem affèiftüs contra confeientiam hærentis, hunc uult deponi, etiamfi morbuï naturalis non poteft deponi»

De umiiilä. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fententiædeuindilt;fta,quæprudenterdifeernendæfunt» Aliæc*

T^IKIT ATIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115

ercetur mandate Det Aliæ loquuntur de priuata umdicîl», quæ prohibita efi. Eft autem acerrimus motus, præftrti'm in excellentibus naturis cupiditas um* dictæ,ut dicitur, Ät umditfta bonum eft, 80 uita dulcius ipfa^öc fæpé perturbât Refpub,SC Ecclefias, Ac arbitrer ideô fieri mentionem oblationis inhacipia materia 5 quia ex cupiditate uindicftæ maxima exiftunt certamina inEcclefia» Præmonet isitur Chriftus ut offeramus, id eft, ut faciamus officia Ecclefiaftica fine odrjs,fine cupiditate uindidæ.Simul etiam docet hic locus,ceremonias non prodeflè iftis, qui habent mentes contaminatas peccatis contra conicientiam, uidelicet uiolatione moralium,ficut alibi dicitur, Circumeifio prodeft,fi legem ' obièrues» •

AÆ Onet etiam textus,à quo reconciliatie incoan da fit. Quia textus inquit. Si d« nfutud rc^ ■^recordatus fueris,quôd frater tuus habeat aliquid aduerfum te Quia

læfus habet caufam aduerfus Iædentcm,incoctergo reconciliationem is qui læ* fit, Sed etiamfi is durior eft, quam ut fledi left ad iânitatem uelit, tarnen læftis non debet alere odium, ut,etiamfi Saul non petebat ueniam,tamen Dauid non oderat eum,non indulfit priuatc cupiditati uindi(ftæ,ièd iêruauit regulam, Re* mittite remittetur uobis. Hanc îæpc non obièruant irritati leuibus iniurrjs, compenfanteasuindida multd atrociore, quäm fiierat iniuria, qua ipfi affèdi funt, imd etiam priuatis contentionibus miftent publica négocia.

Hoc malum diligenter confiderandum amp;nbsp;cauendum eft, ne ruaipus con* trauoluntatem Dei,amp;^ noftra impatientia èC cupiditateuindieftæ noceamus Ecclefiæ uel Reipub, Sed potius obliuiftamur iniurias,amp; fanemus, ficut Chri* ftus commonefacit nos lauans pedes Apoftolis,8lt;S addens præceptum, Diligi* te inuicem, ôô ficut ego feci,ita uos faciatis. Nam lotie pedum proprqftîme fi* gnifîcat illam fanationem offènfionum amp;nbsp;erratorum, uel iniuriarum,

ittisycum turba admodum multa eJJètj nee haberent quod manducarentf '})ocat tisad/e lefus difcipulisfuiS) ait illisj Mifereorfileer turbanij quta ecce iam triduo ma* nent a^ud me^ non habent cfuod manducentjetfi dimifero eos ieiunos in domum fuam^ deficient in l)ta, Qmdam entm ex eis de ion^^è Ifenerunt.

Et refponderunt ei dificipuU fui, Ende ifios quispoterit htcfatiare panibus infioli* tudine?Et interro^auit eosj^uotpanes habetis? lilt autem dixeruntjSeptem.Etpraecepit turbi^ difiumberejuper terram. Et accipiensfeptem panest^rattits a^ens^fregity dedit^ difcipulis fuis ygt;t apponerentj ^appofuerunt turbd^Et habebat pifiiculos paucosj et bene^ dixit^ac iußit apponi hos, manducauerunt autem fiaturati funt, (sr /ufiulerunt quod fnpererat de fragmentis,feptem ffiortas, Erant autem, qui manducauerant, qua/i quatu* or mi Ilia,dimifit eos.

promißiones ^^Ertum eft, Euangeliïim principaliter tradere promiflionem de rebus de rebui ^ter ^^ni's,uideJicet,quód films Dei (it uiAima pro oenere humano, quód

ti pccnitentiairiy amp;nbsp;crcdenti propter ipfi.im certo det Deus remiflïonem torum,Spiritum fan(ftum,óóuitam æternam,ccontra contemnentes Euangdi^ um certó abrjciat in æternaspccnas.

Protttißionet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanc reuelationem uoluntatis diuinæ depromtam ex finu æterni Patr^^

boiwrumcor» rebus æternis ,fciamus præcipuam Euangclfj uocem cflc, ficut Chriftus’*^^

* quitloban.6. HæceftuoIuntasPatriSjUtomnis qui credit in Fibum^iabeat^’'' tam æternam. Hanc dotftrinam de rebus æternis primiïm amplelt;Stamur,P^ ftea iciamus etiam promiftïones additas eflèEuangelio, de rebus præfentibuSj ut Matth.ó.Primirm quæritc regnum Dei,amp; cætera adrjcientur uobis.

4.Pietas ad omnia utilis eft,promiftïones Habens præièntis uite et futuræ.M^*^ ci 10. Qui reîiquerit domum propter me amp;nbsp;propter Euangehunijrecipiet tuplum in tempore hoc,cum tribulatione,amp; in futuro uitam æternam.Hue dantur multæ promiftïones ex Pfàlmis. Pfal.36. In diebus famis facurabuntui'' Item, Non uidi iuftum derelidum, nec fernen eius quærens panem. 5 2.Vt3la*^ cos in fame. 3 3. Non eft inopia timentibus eum. $4. Ialt;fta fuper Dominum en^ ramtuam,82ipft teenutriet. in. Beatus uir qui timet Dominum,opesSlt;^ diuitiæ in domo eius. Tales fententias multas prodeft in conlpedlu habere, nos erudiant ÓÓ coniblentur,ut poftea dicam. Primum ergo meminerimusd^ hæc duo genera promiftionum.

uecleßtäfiite ÇEd dicat aliquis, His largis promiftionibus non uidentur euentus refpondü* prajïdijshu. ‘^rc,magna imperia,magnæ opes plerunc^ funt apud impios,Apoftoh uagan^ wMw. tur ut errones,mendici,8lt; plerunq} pq docftorcs eluriunt,lunt in odio,truciaan^ ;

tur,8(f uulgare dicftum eft,Probitas laudatur amp;nbsp;alget. Item, Exeat aula,qui uult cftè pius. Imô manifeftum eft, Ecclefiam fubieeftam effe cruci amp;nbsp;fine præfidip humanis eftè, Ac uerè nobis accidit', quod de ft ac de uniuerlb grege fuo clixit Chriftus, Filius hominis non habet ubi rechnet caput.

Ad hæc omnia refpôdeo,Etfi totum genus humanum obnoxium eft moP feruaüo^Ec^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multis ingentibus calamitatibus, tarnen certo confilio Dei magis premi*

elefilt;e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur Ecclefia,uidelicet, ut agnoftamus iram Dei aduerfus peccata,8ô feiamusfer^

uari Ecclefiam diuiiiitus. Et tarnen uult Deus in hac uita efte aliquam fuam Eigt; clefiam,non uult totum genus humanum perire, ftd aliquem eftè florem,aliqu^ coctum, â quo agnoftatur,inuocetur,amp;^ celebretur,ut Amos 3.Quomodo fi eu** j at paftor de ore Leonis duo crura,fie eruentur filq Ifirael.

crfrfo Ecck. Mandauit igitur credi articuIum,Credo Ecclefiâ catholicam,id eft, credo fiant catholic aliquem eftè populum Dei, ampleôtentemuerbumtraditum per ProphetasS^ «w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolos,cui catholica Ecclefiâ teftimonium perhibet,ôô credo talem aliquem

r^iniT AT IS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

cœtum fcmper manfurum cflè, ficut dixitjEro uobifcum ufcp ad confummatiolt;j nemfèculï Sx^c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Semper igi'tur hgc duo coniungi neceflTc eft,dolt;flrinam de cruce, de eon foladone» Verum eft Ecclefiam fubi'etftam eftè cruci, ut Chriftus I'nquit, Qui cruee, unit me fequi,tollat cruccm fuam. Et leremiæ 12. Dedi diledam animam me* am in mantis inimicorumeius,00 tarnen cum uelit Deus manere Ecclefiam,qug tarnen fine præfidqs humanis eft, 1 pfc proponit coniblationes ampliftimas amp;nbsp;diilciffimas, de defenfibne,de uitftu, de pace, de fiicceflibus in noftris funftioni* biis,Ecclefiafticis,politicis,ceconomicis.

' Etintelligamuspromifliones,utibnant,necaffingamus corruptelas,amp; Precdtto,D/i ineptas intcrpretationes, ut multi inepti in precatione ufitata, panem noftrum quotidianum,uetant intelligi panem corporalem,imó de corporal! pane,de de* fcnfione huius uitæ,ôô de gubernatione loquitur,00 quidem fuppeditat hæc bo na Deus, 06 largitur iuxta fuas promiftioncs.

Cur igitur non relpondent euentus C Imd refpondent, Ac primiim de to«-to corpore Ecclefiæ intelligantur promiftiones,Vt in mari rubro,fic inter mun di tyrannides,0lt;f furores diaboli,aftîduê Deus Ecclefiam leruat in hac uita.Per* fpicuum eft igitur de toto corpore Ecclefiæ ratas eftè promiftioncs. Semper e* nim feruatur Ecclefia, 80 nos in precationibus noftris,primiïm pro toto corpo* re petamus, amp;nbsp;certó ftatuamus earn precationem non eftè irritam.

^Vr promiftioncs corporales traditæ fint.Prima caufa hæc eft,Mens huma* '^na fine luce fidei cogitât,aut cafu diteicere homincs, ut Py th ium cx uenis mecor« tallicis, aut induftria, leu iuftafeu iniufta, nec firmitcr ftatuit aliquo Dei opere poralium. nobis offerri,defendi Sóaugeri facultatcs.Videtenim multos crclccrc pcculatu, amp;nbsp;uarijs fraudibus. ut Craftum*

Etfi autem finit Deus graftàri fures amp;nbsp;prædones publice 8^ priuatim alu P^iuinittu ddn quandiu, tarnen tandem excutit eos ex fortunis, Ut teftetur le non nçgligCrc fa* Tcu‘ifatfs cultatum adminiftrationes, aut acquifitiones, ided dieftum eft, Væ qui præda* riSjquia uicilTim fpoliaberis. Et ab experientia dièhirn illud ortum eft, Male partum,male difperit. Et Pythium ilium diuitem fame perijftè dicunt,et qudm miferabilis fuerit exitus Crafti,legatur in cius hiftoria.

Rurfusetiam tradidit Deus promilfiones iuftis, ut uere ftatuant hæc bo* na non obqci cafu,nec parari tantum humana induftria. Quanquam enim De* US uult laborare omnes, ut quemq^ iubet uocatio, amp;nbsp;uult labore honefto res pa* rari èC rctineri,non uult profufionibus diftipari,ficut dicitur in Salomone,Sub ftantia tuam ne des crudeli: Tamen interim uult nos lcire,hanc dilioentiam lo* lam non adferre facultatcs. Sicut agricolæ labor folus non gisnit fruaes.lèd quia Deus rœcundat terram, proueniunt, cC ficuti excrcitus labor non Iblum parit uidoriam,fed necefte eft accedere auxilium diuinum,ficuti dicitur,Fallax equus adfalutem eft. Ita quia Deus fideliter leruicnti in uocationc fauet, Äcul* tatesfuabonitatc prouchit.

Inhanclentcntiamdicit Salomon, Benedieftio Domini diuites facit. Et Dauid I.Reg.iy.Sciat uniuerfa Ecclefia hæc,quod non in gladio faluat Domi* nus,ipfius eft.n.bellum.Ideó et interdum exempla proponit,ubi fine caufis lecu dis äuget rcs,ut pauit uiduam Sareptanam,pauit populum in delcrto,dedit Ifa* acccntuplum, cum in alqs agris non proucniret tantum. Et lunt quotidi*

ana excmpla in familrjs pqs, quæ experiuntur fibi diuinitus offèrri acccHiones, aut certe defendi (uas res, criamfi aliqua detn'menta, laéturæ amp;nbsp;ærumnæ inter* ueniunt. Nam ut dicflum eft, Ecclefia fimul fubiefta eft cruci»

Hæc infigenda fuut animo, ut diftamus articulum de Creatione, creda* mus facultates Dei beneficia eflè, ut uerè poftimus â Deo petere panem quoti* dianum^Nam qui non credunt Dei munera hæc eftè,ociofè hæc uerba récitant, Só Deum contumelia adficiunt* lam cogitemus quam pauci pie recitant hæc uerba,Panem quotidianum da nobis hodie. Nam alius fingit,Deo hec non dTe curæ, alius cogitât ie indignum eflè, fibi certè non dan' hæc munera à Deo, de* ’ nilt;^ magnæ hint tenebræ in animis, quas per uerbum Dei colli oportet,

j j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera cauia eft,cur hæ promiflïones traditæ fint, Ciïm Deus uelit in hac

Bo/Mcorpod uita ièmper aliquam efTe fuam Ecclefiam,opus eft corpori ui(ftu,hoipitio,defen j-rt/w cidzifttr fione,politqs,pace aliqua,ut educari ibboles,amp; coli ftudia poflïnt, Ideó èC addi* twEcdeßa^ promifliones, SC hæc beneficia præftat Deus, fed mirabiliter, Sempet graflatur diabolus aduerfiis Ecclefiam,amp; funt aflidui tumultusin mundo,qui^ bus humani generis peccata aflidua hornbiliter puniuntur, inter hos tumultus lèruat Deus Ecclefiam fuam,ut ftantem in mari rubro ièruabat. Et manet cor* pus, etiamfi aliqua membra trucidantur, ut manet Dauidis cxercitus, etiamfi aliqui milites præliantes interficiuntur, quia ut toties diètum eft, adhuc fubie* efla eft cruci Ecclefia,

con[oUtiom Magnam igiturconiblationem proponunt nobishæpromiflïones. An* «wpe. gimur in tantis tumultibus imperiorum,de fede Ecclefiæ, de ftudqs, etfi autent riorwff. tempora alijs funt tranquilliora amp;nbsp;feliciora, tarnen iciamus,ièdem Ecclefiæ

amp; ftudiorum Deo curæ futurum eflè, ubicuntj erit,ut in Efaia dicitur,In utero meoportamini. Seneièentem Ecclefiam portabo. Item, Etiamfi mater obliu'* feeretur filrj fui,ego non obliuifcar tui,pugillo manus meæ compleètar te. Has coniblationes iæpè nobis proponamus, ut bona cum ipe propagemus doctn* namjamp;S fide petamus hæc bona à Deo,

IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia igitur caufa eft, cur hæ promiflïones traditæ fint, ut fint exèreitû

Eides exercée fidei amp;nbsp;inuocationis, Vult Deus iè agnoièi per inuocationem. Ided multa pro* f« petition pofuit,quæ nos de inuocatione admoneant, Tradidit promiflïones gratiac,’amp;!

’ bcneficiorum corporalium,amp; uitæ æternp, uult nos ad fe confugere,etiam cum à tota rerum natura defèrti amp;nbsp;proietfti uidemur, Sicut Dauid inquit, Pater Si mater dereliquit mc,Dominus autem fuicepit me,

primumque,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ditfto Chrifticlarè propofituseft. PrimiîmquæriteregnumDei,

r^tc regnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cætera adijcientur uobis. Prima fit cura,ut Deo obediamus, celebremus

eum uera diièendo,8ô docendo.Imd etiam primiïm petamus,ut accendat in no* bis ueram lucem Spiritu fanèto fuo propter Chriftum,ficut præcipitur. Petite, amp;nbsp;accipietis. Si homines polfunt bona dare hominibus, quantô magis Patcf cccleftisdabit Spiritum fantftum petentibus f

Sic amp;nbsp;Dauid precatur : Fac cum ièruo tuo iècundum mifèricordiam m* am, amp;nbsp;luftificationes tuas doce me.

Sic Ôè Salomon laudatur, qudd primtim petiuit làpientiam, ôô additur, Ided etiam diuitas dabo,

r^i^iniTATis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119

' Et Proucrb,^ oftenditur ordo, Duo rogaui te,V anitatem mcndaci'sä um longe dcpelle à me,Mendacitatem èc diuiïias nedederis mi'hï. Et caufas re»« citât,cur mediocritatem optat.Quia opulenti facilius indulgent pram's cupida* tibus,amp; inter uoluptates obliuiicuntur Dei, paulatim longius ruunt, Sicut Ezech. dicitur,Hæc fuit iniquitas Sodomæ,fuperbia,Gturitas panis,abun* dantia,ocium, èC manum egenti non porrigebant» IdeÓ ekuati luntjóó fecerunt abominationes. Et noti funt uerficuli :

Te^lora dumgaudentj necfunt alßri^la dolore Ip fa patent, blanda tuncfubit arte f'mus,

Ideô Salomon non petit opulentiam, led tarnen petit necelîària uicflui, ut textus loquitur, ne fiirta aut periuria committam. Nam ut opulentia alit uolu* ptateSjfic econtr^, egeftas multos impellit ad malas artes»

H^c pericLila prolpiciant honeftæ mentes in utracß parte,ut petant a Deo ijbor mi no» neceflaria, fed ordine, ut didlum eft, Sciant item,cum hac petitione faculcatum atione. poftulari laborem honeftum,iuxta uocationem, ficut læpè præcipitur, i»TheC 4, Adhortamur uos,ut in hac re excellatis,amp; ambitiofe hoc agatis, uidelicet re^ Proprium of» tinere tranquillitatem, amp;nbsp;facere.proprium officium, amp;nbsp;laborare manibus uz^ fiduuificcre, ftris» Hscc breuis lententia plena eft politicæ làpientiæ,Sô diligenter confideran da. Nam omnibus ciuitatibus maxime periculofa lunt ingenia inquiéta èC woXuTi^ay/jioviKa, Vt multi funt, qui quia habent ingenia inquiéta, multa regere conantur, amp;nbsp;condunt multas nouas ordinationes, deinde nec manent intra mes tas fui officij,8ó attingunt aliéna. Sic Alcibiades amp;nbsp;Demofthenes eucrterunt Athenas, Tantdm enim ideó mouerunt non neceflarios tumultus, quia habe# nbsp;nbsp;'

bant naturas inquiétas. Ideó præcipit Paulus, ut fimus quieti, non turbulcnti, id eft,nihil nifi neceftaria moueamus,nihil extra uocationem tcntcmus. Seneca récitât ex Catonc diólum,Emas non quod opus eft,lèd quod neceftè eft,Idem in negocrjs Icruetur, Non lolilm quid profit aut opus fit lpeClemus,led quid necel* fe lit moueri. Et apud Thucydiden dicitur,oportere eftè amantcm tranquillita»» £is,amp; tunc ciim necefle eft aliquid gerere acremjuon turbulentum in mouendo, St in agendo legnem,

Hæc de labore fimul cogitanda lunt, quoties pctirrtus corporalia,quia igs nauia peccatum eft. Et quale monftrum eft homo, qui tantum inutile pondu» eft terræ, nihil confert operarum ad Dei noticiam propagandam, aut cæteras bonas res in uita tuendas amp;nbsp;ornandas. Imó ad Titum nominatim præcipitur, utdilcamus utiliauitæ.Interim ueró lciamus,Deumita bcnedicere labori,ciim addimus inuocationem,ficut Lucæ ^.dicitur,Tn uerbo tuo laxabo rete. Et Pfal, pauper clamauit ad Dominum,amp; Dominus exaudiuit eum, Item,Peti« ' tc,amp; accipietis.

Vomodo fit cxcrcenda fidcs in petitione corporalium. Hie præcipuus Iolt;lt; '^cuseftinhac doeftrinadepromiftionibus. Primumautem feiendum eft, rides remifi» femper petition! corporalium oporte prælucere fidem, qua credimus nos pro« ß°”^ pecca» pter Chriftu recipi amp;nbsp;exaudiri. Imó pt hæc fides in nobis accendatur amp;nbsp;crefcat, p7X«re 4« ideó bet.

ideó tamuariac externæ occanones\a(ftiones,pcricula,adflidlionespropofits funt, Sciamus ergo pn'mam èC Rimmam promiflionem de mediatorc, de re^ conciliatione, femper fimul complecflendam eflè. Ideó ciim citantur diAadefi^ ' de^etiamfiexterna obiedla uan'ant,tamen omnia G'mul compledluntur hanc

dem de reconciIi'âtione.Âbraham,Iacob,Dauid ideó petunt et expectant à Deo defenGonem, quia credunt fc receptos eflè, amp;nbsp;exaudiri à Deo propter promif^ fum dominum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qilotidie igitur cum ad meniam recitas bec iierba, Panem noftrum quo^ tidianum da nobis hodie, quia mox obftrepit infirmitâs noftra, Deus te indi““ gnum non exauditjte non uult defenfiim aut alitum. Hic intueda eft promiffio de Chrifto,amp; compkctcnda fides,quod propter mediatorem recipiamur Sóex^ audiamur. Ideó mox iequitur,Et remitte nobis débita noftra.

fjJ« Je pro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semper igitur in conipeótu fit hæc fententia, Per Chriftum habemiis ae^

w^ione fcotto ceflum ad Patrem, ideó neceflè eft ièmper prælucere hanc fidem de rcmiffione propter Chriftum, Poftea fides ilia tria cogitet, quæ fupra recent fui,Deum uelle à ft peti bona corporis, Primum,utcredamus eadaridituni^ tus,nort putemus obqci cafu, Secundó, Quia uult ftruari Ecclefiam in hac uto’ dat ui(ftum,defenfidnem,hofpitia mirabiliter amp;c, Tertió,Vult agnofti accoll WttWpIexfo. Deus hac inuocatione, ideó multas res propofuit, quas peti uult,uult amp;nbsp;confi^^ jiriMtiofi (h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidem, petitione corporalium, Nam qui non audet petere corporalia,^

iam dubitat de præftntia Dei,quomodo petetæterna,quomodo ftatuctdepcP ftntia DeijCiim deftrimur ab omnibus creaturisf Eiàiæ V7« Habitans cum con trito amp;nbsp;humili ]^iritu,ut uiuificet fpiritum humilium,amp;cor contritorum,Con firmatur etiam fides,cum experientia oftendit non ftiilft irritam precationenij ut in Pfalmo dicitur, Ifte pauper clamauit ad Dominum, amp;nbsp;dominus exau^*' uiteum, Poftremó uult etiam Deus gratiarum adione coli propter liberation nes,ut dulciflimc dicitur 2,Cor,l,ubi Paulus iubet multos pro ft petere,ut ti agant gratias amp;c,

Perkula Ec- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic ordo nbsp;hæ caulæ omnes cogitandæ funt,cij m petimus corporalia.E^

dc/tlt;e crfingt; magna pericLila funt, publica amp;nbsp;priuata, quæ admonent nos, ut hæc cogin gulorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum Ecclefia ftaret in mari rubro,certó cogitandum fuit primum

ifi,an Deo placeret,amp;^ cur placeretjftilicet propter promiflum Dominum, inde uidit reipfa falutem corporum â Deo dari , cogitauit Deum in hac unj uelle ftruare Ecclefiam, cogitauit item Deum uelle in nobis creftere 'agnitioni^ in inuocatione, inter talia pcriculaamp; miracula.

Semper autem Ecclefia uerfatur in periculis ingentibus, pene ut flans mari rubro, lam Turcica arma in earn graflantur, amp;nbsp;aliæ multæ difficultatcs domefticæ fingulos exercent, Nulli certa ftdes eft,uita multorum piorum pet** clitatur, Admoniti ergo publicis SC noftris periculis, petamus auxilium amp;nbsp;fenfionem, illo ordine,ut didum eft, ôd caufàs illas cogitemus, ut fides exercer* tur. Deinde ueró etiam confteuti beneficia,gratias agamus,8ô maiori Audio *** Omni officio declaremus gratitudirtem-

D; c^uaflione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed hîc obrjcit humana imbecillitas, Quid attinet petere, cum ftiamuso*

quareiwnfem portere nos adfligiC'ficut ftriptum eft,Corpus autem fubiedum eft mortipfO* maniftftum eftfæpiflimê non liberari ex præfentibusc^* utio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lamitatibus iàndos, ut Jonathan, Maccabæum, alios. Et Chriftus dicit,Vt*

Refpondeo* Tcncnda eftreçula firmifljmê,quódDeusmandauerit8(f poltulet inuocationem, ÖÓ quodnunquamlitinanisaut irrita inuocatio pio^ amßUberatio rum,ctiamG Iiberatio dißcrtur,aut non ita refpondcnt euentus, ut nos imagina differtur, mur, amp;nbsp;non eft noftrum præftribcrc Deo modum opitulandijfed nos ad obe* dientiam obligati fumus,ficut Chriftus inquit,Tua uoluntas fiat 00c, Sed ma^# xima parshominum,quia non uidet fubito euentus precationis, fbmniat inuo^s cationem inane murmur eftè, Huie impiæ imaginationi acerrime répugnants duni eft, amp;nbsp;pellendæ ftint hæ tenebræ collecftis promiftionibus, Inuoca me in die tribulationis,00 eripiam te. Item, Petite,8ó accipietis amp;fc.

Deinde ftiamus lemper duoobiedla includenda eflein petitionem cors PetitioproEc poralium, uniuerlam Ecclcfiam, amp;nbsp;priuatam neceiîîtatem. Petitio pq ftmper (imper impetrat uniuerfic Ecclefiæ,ÔÔ ita fides ftatuat ratam elle banc petitionem, amp;nbsp;non dubitet recipi petitionem à Deo pro uniuerlaEcclefia, Ita Dauid orans pro exercitu, primiim petit non pro ft priuatim,ftd pro cœtu,quia ftimus Des urn dare bona corporalia, ut in hac uita Ecclcfi'a ftruetur,

Priuatim ucró pro nobis petere debemus, cum bac conditione, ut nos ad obedientiam offtramus, ficut ft offert Cbriftus, Ita Dauid ÓÓ petit, amp;nbsp;paratus eft ad obedientiam. Quia ftit in tabbus pcricubs Deum uelle abquos obedire, amp;nbsp;tarnen quiaferuatur exercitus, multa membra ftruari necefle eft j ÓÓ cæteris micjoatur malum, o

Siclercmiæ prccatio proderatprimumpopulo,etfi nonfticbatquosamp; quomodo ftruaturus effet Deus, deinde amp;nbsp;ipfi proderat,8ó tarnen ipft ad obes curricula do^ dientiam paratus erat, amp;nbsp;ftiebat Deum ftruare luos miniftros, donee curricus Horum in Ium abloluant,amp; dare alqs aliud curriculum, Elias circiter uiginti annos docus it.Elifæus circiter feptuaginta. Efaias circiter o(ftoginta, leremias quadraginta annis ufq? ad excidium lerofolymæ, amp;poftea aliquandiu in Aegypto reliquqs fiiorum præfijit,donec ab Aprye tyranno interfeftuseft.Daniel docuit amplis US feptuaginta annis, lobannes Baptifta bicnnio.Cbriftus triennio. Paulus tps ginta quinque annis, lobannes Apoftolus ftxaginta oefto annis, lacobus frater Iohannistriennio poft aftenfidnem Cbrifti, lacobus minor annis triginta, ins terfeftus aliquantó ante obfidionem leroiolymæ, Timotbeus fub Nerone ins terfeftusdicitur. Titi ftneftus recitatur,tempus prpdicationis non certó ftitur, ftd dicLint mortuum efft anno ætatis fuæ nonagefimo quarto, Polycarpus ins terfedus eft anno ætatis fuæoduagefimoftxto, qui adoleftens fuerat auditor Iohannis Euangeliftæ, Auditor Polycarpi irenæus lub Maximiano interfts dus eft Syrmq, uixit igitur annos interim circiter odoginta, Hæc diffimilitus do obftruanda eft,ut ftiamus Deum alia certamina, 8C alia Ipacia alfjs præftri^s pfiflè, Sc tarnen confideremus aliquibus prorogatam efle uitam, ut pij teftes SC ptopagatores doc'trinæ fuperftites effent,

Dauid petens defenfionem dulciffima figura utitur, Abftonde me in tas ^Midii pre» bernaculo tuo, id eft,in Ecclefia tua.Hic fi'mul copleditur pctitionc pro alqs,8C catiout defin caufam, deftnde me cum Ecclefia tua,8c propter Ecclefiam. Nam ideó tantiim corporalia bona promiffa ftint,ut ftruiantEcclcfiæ,idcô defenfib petitur,ut ftrs uire Ecclefiæ, Sc noftris liberis poffimus, Et quia Deus pro toto corpore uult, pcti,fciamusfemper banc petitionem ratam elft, ÔC toti corpori aliquid boni impetrare, Etfi autem finguli ad obedicntiamparatielftdcbemuSjtamenÖC

fingulisfæpè impetrattir liberatioy c»m ccctus aliquisfèruatur ,inultos uari neceflè eft»

Exci'temus ergo nos ad petenda bona corporab'a collcdtis caufis,quia US præcipit ea peti pro nobis SC pro alqs, uult intelligi publicas pn'uata^^^ lamitates pccnas efle peccatorum mundi : ided uult nos ueniam petere,amp;an)^* cura noftræ 8C communis ialutis,uuk creCccrc bis exercitijsjfidem/iniorenijy diledlionem,

pr/eeeptutntie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vod Cbriftus paicit audi tores fuos, oftenditur exemplum promiflioni*)

diftributiont, '-^Prirndm quærite regnum Dei,amp; cetera adqcientur uobis, Hac fide ièqua^ Chriftum limus fideles in ftudio amp;nbsp;propagatione Buangelp èC exped^^ mus d filio Deij auxilium, uicfium, defenßonem, Qudd ueró iubet Apofto*“ los proponere, ÓÓ colligere reliquias,monent gubernatores Ecclefisc, ut curto^ eleemofynas darijSó feiant non minui, led augeri facilitates eleemofynis.

80 dotflrinam fignificat,hanc proponant doctores,amp; colligant reliquias,curti’*' propagari ueras enarrationes, ne dodrinæ lux extinguatur ad pofteroSjSó ftudio ipfi doefiores fiunt cruditiores»

Sportæ ueró fignificant literas ÔC Scholas, in quibus dodtrinam ciifio^^ n' nccelÏè eft ♦

A Ttendite autemafalfis T^rophetisj (jui '})eniunt adl)os in '\)eßimenlii ouium, fecus autem funt Lu^i rapaces, AfruSlibus eorum cognoßetis eos. TSLunquid coH^* ^^unt deßjinis 'y}uasjaut de tribulis ficus ? Sic oninis arbor bona frnüus bonos facit., autan arbor malos fruSlusfacit. quot;Honpoteß arbor mala bonos fruSius facere, ne^lt;itlgt;of bwia malos fruEius facere. Omnis arbor, quai non facit fruSlum bonum, exciditur i^nem mittitur, J^itur ex fruSUbus eorum co^nofcetis eos.

TSlon omnis quidicit mibi, Domine, Domine, intrabit in regnnm calorum,ß^d^^ facit lioluntatem Tatris met,qui in cœlis elt^ Multi dicent mihi in ilia die, Domine,T)ti^ mine, TSlon 'ne in nomine tuo prophetauimus, nbsp;nbsp;tn nomine tuo d^monia eiectmus,

nominetuol^irtutes multam fecimus ? Et tunc confitebor Ulis3 quianunquamnout'^otgt; Difcedite d me qui operamini iniquitatem^

Continet hic textus admodum graiiem dodlrinam, 8d neceflariam Eccldîæ' Sunt autem duo præcipui loci»

vniuerpile AÆ Andatum Chrifti, ciîm iubet cauere plèudoprophetas, neminem excludif) tMndatum ^Erço iudicium de dodlrina ad uniuerlàm Ecclefiam, 8d fingula eius mem^ uendtfalfos ßra pertinet, Hinc facile eft refpôdere ad ufitatum argumentum aduerfarioru. dolt;??orM. Oilcedens ab ordinäres in Ecclefia poteftatibus, peccat»

Lutherani, quos illi Qc uocant, diftedunt ab ordinaria poteftate Eccldîa* fticaj

T^IN IT AT IS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;125

ftica,Ergo 8Cc. Refpondeo primum ad maiorem, Difcedens ab ordinaria pOi« teftate ecdefiaftica,fcilicet fine mandato Dei» Deinde ad maiorem* Duthcrani difcedunt fed faciunt hoc mandato Chrifti coadti quo iubentur Gbi cauere à ' pfeudoprophetis, Sed hic diligenter uidendum eft,ne prætextuhuius mandati concedatur (fx/xoitfaTia in Ecclefia, quo ftatu nihil nocentius excogitari poteft, T enendum igitur illud eft,Chrifti mandatum effe uniuerfale,2lt; niß hoc ftatua tur, ilhco fequi tyrannidem necefte eft* Sed addenda eft circumftantia, ut illud indicium non deerret à uera amp;nbsp;propria fententia Scripturæ»lta ut fine fophifti^ ca intelligatur,ex qua omnes hærefcs oriuntur*

Quare ut rede iudicetur, neceffe eft teneri regulam,hoc eft,certam ue^ ram fententiam fcripturæ de fingulis articulis dodrinæ,quæ dare amp;nbsp;perfpicue dtcandu« de exfcriptisProphetarum nbsp;Apoftolorum oftcndi poteft,effe propria amp;nbsp;perpe« dogmubiw,

tua fententia,collatis integris amp;nbsp;non mutilatis fcriptis* Quærantur etiam tefth monia EccleGæ poft Apoftolos,præfcrtimin f)s fcriptoribus,quos conftat effe purioresjut conftetdeperpetuo confenfucatholicæ Ecclefiæ Chrifti,necalii quod nouum dogma fine teftimonfis in Ecclefiam inuehatur* Hue accedat 8C pia communicatie,confer ant inter fe prj de dodrina nbsp;nbsp;nbsp;audiantur etiam alio^

rum peritiorum fententiæ 8^ hi benignè candide fuam fententiam expos nant,2lt; uiciffim etiam alios comitcr audiant, T alis fit confenfus piorum ,qui pio ftudio quærcntes ueritatemjSC cum timorc Dei,fecundum fcripturam,pros nuncient. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rd

Hoc concilium audiatur,non audiantur illi,qui tantum,ut in dclibcratisy^^ÿ^*“ onibus pohticis,uel de fententia aliquorum qui præfunt,feu autoritäre ordina#

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riæ poteftatis, uel ex fuffragfis multitudinis aut maioris partis, decerni uolunt.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imô hoc loco traditur expreftum mandatum,ne affentiamur ulli dogmati, non

I congruent! cum dodrina dare certd in fcriptura tradita à Prophetis, Chri* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto,2lt; Apoftolis* Cauete à Pfeudoprohetis, 80 ad Gal* i. Si quis aliud Euange*

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lium docet,anathema fit, Sicut in populo lfracl,ncceffe fuit leremiam,Simeo*

nem,Z.aehariam, alios pios diflentire a pontificibus,Pharifæis SC Saducæis, qui practextu Sc autoritäre ordinariæ poteftatis,crrores defendebant.

Deinde fi quando occur runt locafeu fententiæ quæ uidentur efle pugs nantes,adhibenda eft prudentia ex eadem rcgula,teneatur certa SC perpétua fen tentia fcripturæ,Deinde facienda eft collatio textuum,Slt; retinenda funt ea,quç cumuniuerfa fcriptura conueniunt ,ut cum fcriptum fit ,M.ihiuindidam,2lt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ego retribuam.ltem,Non uindicabis,cx alpslocis manifeftis fcripturæ excipis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enda eft uindida publica,quæ eft ipfa uindida diuina. Sic fcriptum eft, Ç^os

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus coniunxit,homo non feparet, Et tarnen Chriftus in alio loco cxcipit calt;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoftremÓ,cum iubet Chriftus cauere à Pfeudoprophetis, hoc ipfo etiam

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhiheri uult diligentem inquifitioncm,Slt; prohiber temeritatem in iudicando

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Debet igitur fieri communicatio de dodrina cum alps pps, bC inquifitio ueris

tatis, qua inuenta, file credere debet, qui audit magis confentanea fcripturæ ab alio offeYri,iuxta illud Pauli,Si fuerit reuelatum fedenti, taceat prior, Illa uerd concertatio,qua fuam quifeç fententiam ex inuidia,aut ambitione défendit pers linaciter, non fit propter inquifitione ueritaris. Ergo non eft propria piorum*

DcfrMii« /-'■Hriftus iubet falfos prophetas ex ipforum fruétibus apnofci, fiint auteirt tmbi£do(tri= \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o ° - 11 nbsp;nbsp;nbsp;1

irucftus dupuces,malum dogma, oC mail mores.oemper enim nabent nære^ tici manifcdutn aliquodimpium dogma, quod impoflïbile eft cadere in Ecdc^ fiam, Etfi enim lïnguli errate amp;nbsp;labi poflunt,qui Rint in Ecclefia,tarnen ab un^ uerfo ccctu Ecclefiæ impolTibile eft manifeflè impium dogma defendi. T ali igi tur manifeflo aliquo impio dogmate deprehenfo, hinc faciendum eft iudicium de cætcris ut apud Papiftas maniftftc impij errores inueniuntur, de inuocatf One Sancftorum,de Miftà applicanda pro uiuis amp;nbsp;mortuis, quidem ex opct^ operatOjóó alij qua'm plurimi. Apud Anabaptiftas manifeftè impia amp;nbsp;fanati^ ' ca fuut, quód tollunt omnia ciuilia,8c politica officia.

Talia cum impoffibilefitin uera Ecclefiadefcndi, facile bine colligipo^ teft Anabaptiftas eftè plêudoprophetas, amp;nbsp;non pertinere ad Ecclefiam, hoc ipio manifefte ie produnt,8ó palam conuinci poftiint. Sic ciim negant infants baptizandos eftè,neceflè eft eos ponere banc bypotbefin, quód infantes non ha bcant peccatum, ctïm tarnen neceftè fit fatcri, quód Chriftus etiam pro infant^ bus fit paftiis. Ita uno impio dogmate deprehenfo, neceftc eft poftea plures rores fèqui. Sicut enim in Mufica una aliqua chorda diftbnantc,tota harmonia turbatur, ita in doótrina unus aliquis error difcrepans à ftindamcnto, pcrtur^ bat omnia. Nam utlèmper ucrum uero confonat,lta falfum plurima errata cum trahitjtit qui ftmel à reóta uia deflexit,eum neceftè eft, quó longius progt^ ditur, eó maois ac magis deerrare.

Hax breuiter dióta funt de fru(ftibus,qui funt in ipfa doótrina pfcudoptü ‘ pbetarum,uidelicetjcum defcnditur aliquod manifeftè impium dogma.Poft^s funt óó alrj frucftus in uita amp;nbsp;moribus, cum adduntur erroribus manifefta p£^'' catajUt cum Anabaptiftæ inuadunt in aliorum res Só bona,prætextu doètrinf) iicut Monafterienlès amp;nbsp;ali} dicebant ie habere mandatum, ut delerentomnts impios magiftratus. Item, quód contra ius Sc fidem coniugiorum, abijciunG rcducunt uxores quas uolunt. Sic Papa prætextu doètrinæ ad iè rapuit ria,

Taliapeccata quæ hunt prætextu doètrinæ etiam funt peculiares nota! mail fpiritus.

autem amp;nbsp;ad dtfcipulos fuos, Homo quidam erat diues^qui hdlelat did/ienfi^* ^-^torem,C^ hic di^amatus eîi a^ud illumyquafi dißipajjet bona illius^ EtTyocauiti^quot; ; lum aie t/iij Quid hoc audio de te? ^dde rationem didpenfationis tU(ed^ltrà,n.no»b^* \ teris diipen/are. Ait autem did^^enfator intraßj Quad faciam) quia dominus meus aufett S a me dtdpenfationém? Fodere non lgt;aleof mendicare erubefeo, Scio quid faciamA^tI amotusfiieroàdtdpenfationejrecipiantmeindomosfua^s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Etconuocatisßn^ulis debitoribus dominifuitdicebatprimo,Quantum debes dotni^ no meo ? At ille dixit, Centum Tdatos olei. E)ixitqj illi, Accipe cautionem tuam, c?

cito fer ibe quinquaßnta.F)einde altert dixit,Tu lier o quantum debes?llle autem ait,Ce^^‘ turn coros tritict. Et ait illi, Accipe cautionem tuam, fcribe odio^inta. Et laudauit minus didfenfatorem intuflicilt;e, quodprudenterfectjßt,quiaftlq huiusßculiprudentiot resßlqs lucis,in^eneratione fuaJunt,Et e^o dtco lgt;obis, Facite Ifobis amicos de maniiiio . na iniußietre, ^t cùm defeceritis,recipiant Itos in ^eterna tabernacula,

UIL De præmrjs boni ufus diuitiarum,qug lignifîcat, cum inquit, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recipient uos in æterna tabernacula»

V, CoIIatio donorum, ufus. Bonus ufus meretur maiora dos» na, ficut alias dicitur, Habenti dabitur, abuius meretur pœnas,'iuxta illud, A non haben te, etiam id quod habet auferetur,

Votidiana omnium experientia teftatur, quâm uehementer angantur ani Verucrfa. folia cura iiidus quanta incurrant homines certamina de fuis commodita^ tibus,ctim fît fîmplex uia propofî'tajabor inuocatio Dei,Sed multi eos labo^ res, quibus eflènt idonei,negligunt, SC quadam iuperbia appetunt funeffiones nis, fuperioreSjpaiiciores uerd expelt;ftant à Deo auxilium, ideô multi egent,5ó ctim egeftatem ferre non pofïînt, lôlicitudine ac dolore tabelcunt,aut confugiunt ad malas artes, aflentationes aulicas, fraudes, furta, iniuftas negociationes. Item, tantus dolor eft leuiter labefaeftata opimonc, ut multi mortem fîbi conftiftant, ut Aiax, Etfî autem tanta eft rerum corporalium cura, tarnen interim mens in haccorruptione naturæ non angitur de gloria Dei, de iudicio Dei, de noftris peccatisjde uita pterna,Non uidet quid fit peccatum et ira Dei,ièd dormit quen dam horribilem ueternum,

Hancfecuritatem amp;negligcntiam hic fîguratê fîgnifîcat Chriftus,proposa Df«;uult nos nens imaginem Oeconomi, Eftq in ipfa appellatione Oeconomi propofîta gnincatio magnæ rei,quafî dicat Chriftus,uos homines eftis ceconomi Dei,uoa! bis adminiftratio rerum æternarum commendata eft, hanc totam prorfus nés gligitis, Porrô,h^c ipfa fècuritas deftripta eft in prima concione in Genefi,Pecs catum tuum quieicet, donee reuelabitur,id eft,Mundus fècurus contemnet pec* catum,non fentiet irafti Deum, donee illa ira reueletur in pcenis huius uitæ ôô æternæ,ut Nero lèueriflîmê ridet Dcum,donec rapitur ad pcenas.

Quôd igitur laudatur diligentia Oeconomi, ftiamus non laudari diligen i^onjfedes tiam ill furto, fed proponi collationem,inquanonneceire eft omnia fimilia elfe, ôd admoneri nos alterius cuiufdam œconomiæ rerum æternarum, SC turs nbsp;nbsp;nbsp;*

pRæceptum clarè mandat,ut reefte utamur facultatibus, cum iubet facere ami ^eUgitin^ cos Chriftum amp;nbsp;fàndfos de diuitqs, De hoc legitimo ufu alias fæpè dicitur,

quôd uidelicet utendum fît diuitijs, ad propriam neceflitatem. Deinde ad ius j i’ uandos Euangelq miniftros.Tertio ad Rempub. Quartô ad pauperes uerè ege 111. tes, èC prælêrtim ad membra Chrifti, Et nota eft rcgula,Fontes tui deriuentur foras, tu Dominus maneto, amp;nbsp;nota funt exempla Abdiæ, qui pauit Prophe*

I2Ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Min IC A IX, T o ST

tas in fpelunca,amp; uiduæ Sareptanæ nbsp;nbsp;nbsp;Et lex ipfà monftranit hune ordi'nei^J

luffît dari pn'miti'as 80 décimas Sacerdotibus, ad confèruationem minifterO’ Item confern ficlum ad tabernaculum, Itcm,dabantur qui'ntæ regibuSjCrantt^ h'nquenda Spicilegia pro pauperibus*

t7 Saias inquit deteftari Deum ui'cflimas ex iniuftê partis oblatas. Elaiæ é.Eg® ■’--'Dominus diligens iudicium,amp; odio Habens rapinam in holocauftum, quaquam igitur hoc uult Chriftus, dandas eflè eleemofynas ex iniyftê partit* Quire uoce^ loquitur Chriftus de diuitijs ianftorum.Has quoq; uocat Mammonarnin^ tniuflui, itiftum, non quo'd fint iniuftè partæ, non quôd contra conftientiam occupâtes fiht, ièd propter abufus multipliées, qui in hac infirmitate humani generisf^* qui iblentiit in atilis,quantum eft abuiuum in facultatibusjquàm multæ inants profufionesf

' Denicg hæc corrupta natura in nullo præccpto Dei ftruat ordineni,ut magna eft ’ara^ia in amore parentum erga liberos,amp; rurfus maior «Ta^ia, in amo re liberorum erga parentes.Magna îitTa^ia eft in confuetudine coniugali,ita inul td maior eft in ufu diuitiarum»

Sed hæc infirmitas condonatur prjs, qui iufte partis bona confeientia diocriter fruuntur, 80 mediocriter inde alios iuuant,nec accerfunt fibi infign^® abufuG contra conftientiam, Intelligamus igitur uocari iniuftum Man’^ mona, etiam faneftorum facultates,quiaetiamfan(fti retinent aliquos abufe propter infirmitatem huius corruptænatursç, quam ièquitur multiplex «^4** contra omnia præcepta»

Promißio de ORomiflio addita cftpræcepto de ueriseleemoiynis, ut alibi, Date, amp;daH^ pr^mijs, tur uobis» Ita hîc, Facite uobis amicos de Mammona iniufto, ut recipian^: uos in æterna tabernacula, Hîc concurrunt duæ quæftiones* Num fanfti reû^ piunt Z èC num propter opera noftrarecipimùr f Explicatio facilima eft pij’* ebri^Mî DuæcruüEnJ'oxaîftint» Sanefti recipiunt,id eft'Chriftus amp;nbsp;Ecclefia, Chriftus tan^ recipi- quam redemtor,8ôdonator iàlutis.Ecclefia tanquam teftis,celebrans datum bc* neficium per hune liberatorem, amp;nbsp;agens gratias Deo remuneranti» Vt Chri* ftus recipit Conftantinum, qui défendit Ecclefiam,recipiunt ôô fàn(fti,uidelia’*^ teftifîcantes de hac defenfibne, agentes Deo gratias, amp;nbsp;quod defenderit Eccldî^ amper iftum,8d quôd uiciflim hune æterna gloria omet.Econtrâ,Chriftus mnat Diocletianum iæuientem, damnat eum Ecclefia iuo teftimonio, pt^ dicans iuftum iudicium Chrifti,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita coniungentur uox Chriftijamp;f uox Ecclefiæ,quia gloria fandloruhi con

Ipicietur ab uniuerià Ecclefia,et cùm fafta fàncftorum in hac uita funt ipreta aut damnata, intueamur totum illud iudicium Chrifti,AngeIorum5 80 EcclefiæjS^ ftiamus in illo iudicio reuelandas eftè noftras uoluntates, amp;nbsp;futurum, utreCfC faefta æterna uoce Dei, Chrifti, Angelorum,amp; Ecclefiæ probentur ÔC celebreigt; tur.

fndi^ii de ogt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venio ad lecundam o'twEaJ'oXKVan recipiamur propter noftra opera.

pcrihM iiicîlic uis eft refponfib,in omnibus concionibus de bonis operibus,neceftc eft complu fides, (^1 fidem prælucentem, amp;nbsp;credentem,quód hpc obedientia placeat propter mt* diatorem, iuxta illud. Per quern habemus acceftum ad Deum. Deinde æternî tabernacula intelligantur tabernacula Ecclefiæ, in hac uita ÔÔ poft hanc uitanb

amp; fatcndtim cft hæc officia fandtorum mereri ingentia præmia, in hac uita, - pofthancuitam»

SarcptanamuIierexcipiensEIiam,rccipiebaturabeoin æternataberna^ Sdreptitu culajideftjprimûmin Ecckfiam addult;4a eftuocc amp;minifterioProphetæ,d feensiJùm, quodidicit dodrinam de uero cultu Dei. Deinde mulieri crcdenti amp;nbsp;pakenti Prophetam,D2Us propter banc pietatem, 80 propter Prophetam multipliciter benedicit,dat incrementiim fideijuidlum in tanta diffîcultate annonæ,fili) mor*; tui refufcitationem. Denicg millier focia eft bonorum, quæ Deus paffîm Eccle* iiæ impertit.Sic Onefiphorus recipiens Paulum recipitur in gterna tabernacu== Oneßpborui. quot;nbsp;la, id eft, confèquitur agnitionem Euangelq, nbsp;quia iuuat Paulum, amp;nbsp;alios pû

Itafemperquifincero affèdu iuuant Ecclelîas, recipiuntur in æternata^ bernacula,id eft, confequuntur agnitionem Euangelri,amp; uiciflim iuuantur, re^ guntur amp;nbsp;defenduntur a Deo» Nec dubium eft propter Ecclefias ièruari ali« quas ciuitates feu politias,quia oportet aliquod eflè quafi diueribrium Ecclelîe, ficut inquit Efaias,Reges erünt nutritores tui,amp; reginæ nutricesubi^ hofpites pij fruuntur focietate bonorum præfèntium æternorum, ficut nauigantes cumPMlo. cum Paulo feruantur, 5C nauis tantifper ièruatur -, donee funfta eft fuo officio, et uerum eft,pia officia mereri prgmia in hac uita,8ô poft hanc uitam,ficut Chri ftus inquit, Amen dico uobis,non perdet mercedem fiaam^

(DE QJ^inTO, y^Tilis Regula in fine addita eft* Fidelis in paruo,erit in magno fîdelis* Hoc riddisin par diftum utroej modo intelligatur,de debito amp;nbsp;de præmqs, Debitum eft,ut «0cre. in qualibet uocatione, fiue parua, fiue magna agnoîcamus officium effè diui« num,amp; in timoré amp;nbsp;fide adminiftremus. Dauid in uocatione militis agnofeit officium effè diuinum, amp;nbsp;propter Deum redlè adminiftrat, ergo multo^magis poftea regiam uocationem intelligit officium effè diuinum*

Sed mundus diuerfb modo iudicat, leuiora negligentius agit, ficut uulgd milites abutuntur militia ad barbaricam licêtiam,cum requirat Deus, ut agno feamus ab ipfo régi amp;nbsp;iudicari fummas 80 imas uocationes* Ergo in hoc didlo præcipitur, ut uoluntatem Dei confideremus,

Secundô,de premijs etiam intelligatur dièlum, Habend dabitur,8^ non habente etiam quod habet auferetur* Qui benè utitur donis Dei,meretur in* crementa, ut Auguftinus dixit, Diledio merctur iiicrementum diledionis, ui* delicet fi exerceatur*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

aßftropin^uauitj'ijidens ciuitateniifieuitfui)er illanijdicensj Qtûaßcognouyjèî

amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem in hac die tua^qute adpacem tibi^nunc autem abfcondita funt ab ocu‘

lis tuis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^jenient diesfuper te^ circundabunt te mimici tui quot;Sjalloj dr eu mcin^-

gent te, coan^uîlabunt te ^indique j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cequabunt te, lt;(3* filios tuos in te j Et non

relinquent in te lapidem fuper lapident, eô quod non cognoneris tempus 'y)ijitationis

Et ingrejjùs in templn,cœpit eqeere Ipendentes in iUo nbsp;nbsp;ementes,dicens illis,fiript it

T)omus meajdomus orationu eïij J^os autem feàftù illam J^eluncdm latronurn. erdt docens quotidièin tenipïo. Principes autem Pacerdotumjlt;ts'/crib(ei nbsp;nbsp;primoretpy

bM^quicrebant ilium per der ej nbsp;nbsp;non inueniebant (^uid facer enL OmnU enim popultitpP

QVATVOR funtlocb plt;r«lt; boflium OR-æcipuus locus eftcomminati'o pernarum, quæ omnibus boftibus 5l cr contemto^ temtoribus Euangeli) impendent, Hîc côferantur ab initio mundi hortit’^^ rum E«4„gf« nbsp;nbsp;exempla,quibus Deus iram fuam aduerfus peccatum declarauit. Et uicifl**^

’ confideretur altiftîma ïècuritas humanarum mentium, quæ tam horribilib^^ exemplis nihil mouetur, pcena Adæ, diluuio, conflagratione Sodomæ,Ph3^^'' onis exitio, diftîpatione regni Iftael, crebris excidijs lcro{blymæ,euerfione nium Monarchiarum,amp; omnium magnarum urbium,

Horuni exemplorum cogitatione excitemus animos,amp; recordemur, fccdè trucidati fint homines, necati infantes Sgt;C fenes, mulieres contumeliæ dæ èCoccifæ, Quoties etiam fame perierit multitudo,quoties in obfidionib^ decimatæfint legiones in cibum, cdm exercitus humanis earnibus ucÇccrctüt» Tanta autem cœcitaseft,uthæcputenturcafu accidere, ficut hîc inquit Chf^^ ftus,Nunc autem abftondita funt ab oculis tuis, Et leremias increpat eos,c]i^ negant Dci confilio accidere pcenaSjThreno,}. Quis eft qui dicit hæc fieri, mino non iubente 'T Et Sophoniæ i, Vifitabo defixos in fecibus fuis,qui dicunt, Nec bene nec male faciet Dominus, Hanc ccccitatem agnofeamus, corrisi^ mus,8(S cogitemus nobis etiam impendêrepoEnas5amp; quidem iudicium adom® Dci incipit,

P) E SECEKlbO, yerM iïMr VAOlor lacrimæ Chrifti funt teftimonium ueri non ûmulatî amoristf^ chrifliergi ^~^ga.nos, Sedhumana cœcitascum iram propofitis tam terribilibus exem^ plis negligat, multô minus agnoftit amorem Dei. Sed eludemur ex tantis nebris,amp;: utruncß agnofcamus,amp; inter ærumnas diligi nos ftatuamus,quiapU’* nit non ut perdat, fed ut reuocet ad pcenitentiam, ucl excrceat, ficut inquit, Vi^ uo ego,nolo mortem peccatoris,amp;^c,

Df cicHii U f^Hriftus eqeit ementes amp;nbsp;uendentes ex templo, Præcipuum peccatum eft tnentibui tix '^idololatria, ièd hæc ubicunq? régnât, ibi necefle eft ièqui horrenda icclera, uendentibiK. tyrannides,cdm talis ftatus uerè fit regnum diaboli, Sicut exempla omnium gentium teftantur, ubi auda amp;nbsp;cumula ta idololatria ftcutafunt immaniifima Icelcra j foediftî mæ libidines, ut in Aegypto, Syria, Græcia, amp;nbsp;inde extiteruni , bella, èl mutationes exitiales,

Sed quæritur, cdm Chriftus eiccerit ementes amp;nbsp;uendentes, an liceat alijs concionatoribus ui pellereidolatricos fàcrificulos T Relpondeo, Chriftus crjcit motu fingulari,ficut Petrus Ananiam occîdit, non eft ftipatus cohorte, non nP titur prælîdqs humanis, Quicquid autem fit tali motu diuino jfèu heroico, Dei opus eft, Significatum eft autem, amp;nbsp;poftremis temporibus regnaturos eflèin Ecclefia taies mercatores opum amp;nbsp;dignitatum Ecclcfiafticarum, qui cijciuntur è regno fuo diuinitus, amp;nbsp;propter quos mundusdabitpœnas impiorum cuitu* um.

FAOmus mca domus orationis eæ In hoc diAo breuiter 8ó fignifîcanter tos« regimen Ecclc(îafticum,8ô uerus cultus delcribitur, Namc«mnomi=î ’ nat orationem, correlatiuè addenda e( t dodrina Euangelq* Nain fine promifi fionibus SC fide, nulla exiftit oratio* Et conftituatur Antithefis* Vos putatis hanc domum conditam efle facrificiorum caula, ad augendas opes ueftras, S)C utriiiK^ deprauatis, regimen amp;nbsp;cultum, uobis quæritis opes regnum, amp;nbsp;fà^« crifi'cia putatis efte cultum. Ego contrà clamito,regimen efte rcóiê doccre,8é ua nicum cultum amp;nbsp;proprium, in fide, amp;nbsp;bona conlcientia inuocare Deum.

lam ut hæc publice de domo Dei amp;nbsp;minifterio dicuntur, ita unulquiftg ad ft ipfum transférât,finguli ftiamus nos efte domum Dei. Sic autem erimus, cum in nobis Ibnabituera dodtrina, amp;nbsp;inuocatio in fide, amp;nbsp;bona conftientia. Et hortetur nos hoc dicftum ad inuocandum orandum,quia teftatur hunc eft fc proprium cultum populi Dei amp;nbsp;domus Dei, quern Deus maxime flagitet*

Ixtt autem ad quofdanij qui in fe ipfos confidebant quod ejjent iußij nbsp;nbsp;nbsp;aïperna^

bantur c^eteros, parabolam ijiam 3 T)uo homines afcenderunt in templum 1)1 orarentj ymus ^Pharißusji^ alter Publicanus, Pharipeusflans h^ec apudfe orabatj PPieuSygratis as a^o tibi, quianonfumficut CiCterihomineSj raptores^ iniuflty adulteri, '})elut etiam hic Public anus j leiuno his tn Sabbat 0, décimas do omnium qute poßideo. Et Public anus à lonßflans^nolebat ne^ oculos ad coelum leuare^fedpercutiebatpeElus fuum) dicensj P)e^ uspropicius eflo mihi peccatori.Pdico uobis^defcendit hie iufificatus in domum fuam præ tllo, Qtfaomnis quifeipfumexaltat^humiliabiturj Qui autem/eipfumhumiliat^exaltabi» quot;^ur,

jpRior imago proponit hominem ftcurum, fine pœnitentia, fine timoré Dei, d« fine fide, ÔÔ fine inuocatione* Interea tarnen is habet opera Iegis,amp; hæc putat

efte iufticiam, propter hæc arbitratur fibi Deum debitorem efte* Ided non in. uocat,hoc eft,non petit à Deo ueniam,aut alia bona.

Secundó* Sed cur agit gratias,ciim gratiarum adiio fit uerus cultus f Re. GratUrum 4s Ipondeo* Hæc gratiarum atftio eft fimulata,qualis eft impiorum diuitum,qui, nbsp;nbsp;P^arifai,

cum affluunt opes, etiam imitantur uerba gratiarum aeftionis, amp;nbsp;tarnen reipia non ftntiunt opes efte donum Dei, ftd aut fua induftria partas, aut cafu obie.

lt;^as* Sic ille ftntit ft fua diligentia legem facere, amp;nbsp;ft oblccftat hoc ornamento, quo antecellit cæteris,amp; confidit coram Deo* Si uere ageret gratias,confideret fola miftricordia, amp;nbsp;non diceret, Non fum ficut cæteri, ftd agnofteret ft quoeg quantum in ipfo eft, potuifft impelli ad latrocinium amp;nbsp;cætera flagitia, prædi. caret beneficium Dei, qudd cuftoditus eiftt*Hinc fatis intelligi poteft,hæc tier* baPhariiæi non elle ueram gratiarum adlionem*

Tertid, ficut iæpè alias didtum eft, Deus flagitat diftiplinam, ftd tarnen hæc non eft iufticia coram Deo* Ided damnatur fiducia.

vict4 cuhuii Quartó, Ine confidcra, quam tetn' cultus fint hypoentarum, accedunt Deum Cine timorc, fine pœnitentia,8lt;S opponunt iudicio I3ei propriam iuftid^ am, Qiu'd eft autem abfurdius,quK^ni fine tiniore ad tantam maieflatem acct# ^deref Item, coram tanta maieflate glon'ari de lufticia, cum fcriptura clamiKt Innocens coram te non eft innocens. Deinde ciim Deusficuelit coli, petendis bonis, petenda remiflione peccatorum, gubcrnatione, hypocritæ non uenP lint ut petant remi'ffîonem aut gubernationem. Quid hoc aliud eft,qudm Dti* contumelia afficeref Et qui ignorant dodtrinam de iufticia fidei,acccdunt cum dubitatione. Tales cultus funtuere Ethnici cultus ♦ Hæc imago cultus Hypm* critarum diligenter confideretur»

De publicano nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiintó,Tn altera imagine proponitur homo agens pœnitentiam,pertcrr2

dgenfe pœtib agnitione peccatorum fuorum,8ô irx Dei, Nam quôd non audetatolk^ ’ reoculosinccclum,eft fi'gnificatio agnoicentis iram Dei, adhuc fugienti^ Deum,amp; ludtantisciîm diffîdentia, deinde tarnen uincitineo fides, qua redit ad Deum, confugiens ad miièricordiam,inuocans ôô petens ueniam. Ergo hit , Here fit iuflus,Só acceptus Deo, quia fide erigitur in pauoribus èC pcenitentia* Hoc eft exemplum ueræ iuftifîcationis, Nee défunt bona opera, feiheet ip^a poenitentia, amp;nbsp;inuocatio, Summa autem horumexemplorum hæc eft, quod iuftificemur fide per miftricordiam, non propter legem*

SextÓ* Additur terribile Epiphonema, de fuperbia in genere* Omnisqu* ft exalcat,humiliabitur* Sic alibi Petrus inquit, Deus fiipcrbis refiftit, humilia bus autem dat gratiam»Et Chriftus,Quidquid eft fublime coram hotnim* j bus,abominatio eft coram Deo* Hæ funt tcrribiles uoces taxantes impiam fc^ i ritatem hominum, quæ maxime in his eft, qui habent eminentia dona* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

De huutilitdte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Septimó. Quid eft humilitasf Eft uerd timere Deum, amp;nbsp;agnoftere, qudd I

czf«pertw. Jona fint ab ipftgt; concefla, ut ftruiant alqs,non ut opprimamus eos* Item,quûd : non fint ftlicia fine Deo, amp;nbsp;tales fine uerbo Dei, Só fine uocatione nihil mouent uel audent* Econtr*^ fuperbia eft fine timoré Dei ftipfum admirari, ft obledtaft donis, ac his confidere, amp;nbsp;hac fiducia mouere multa fine uerbo, amp;nbsp;fine uocatio^ ne, ut Saul contra uerbum Dei conatur regnum tradere pofteris fuis* Antoni” us fine uocatione conatur occupare imperium.Pompeius fine uocatione mourt bcllum, confidens ftia potentia, ficut inquit,ft Italiam repleturum eift cxerciti* bus fiipplofidne pedis.

HÎC autem diftamus uocem Chrifti,Omnis qui ft exaltat, humiliabiturgt; ficut omnium temporum hiftoriæ oftendunt, tumentes fiducia fui, amp;nbsp;mouen^ tes aliquid fine uocatione, amp;nbsp;fine uerbo Dei,horribiliter cecidiflè* Hîc opus eft pi}s hac fapientia de qua concionatur Petrus, ciim inquit,Humihamini lub po” tenti manu Dei. Dauid impulfus eft,ftd rurftis ere(ftus,quia nórat ferrehumi” liationem* Saul non eft reftitutus, quia non nórat ferre humiliationem,fed pt^ impatientiam ruit in deiperationem, Sc odium Dei* Memincrimus igitur in afflieftionibus hoc diftum, humiliamini fub potenti manu DEI, quafidi” ' cat,manus Dei potens eft in puniendo, amp;nbsp;in reftituendo,ut in Dauide appa” ret*

17 T iterum exiens de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ij/ri Cr ’Sjdonis, Itenk ad mare Galileæ inter med 'wsfi^

^nes'Decapoleos^ Et adducunt eifurdum tmpedit(ertn^U(ejlt;t^del)recahantur eum,yi imi)onerct

hiponeret Uli rndnum. Et apprehendens eum de turba feorfumy mifit digitos fuos in au» reseiiis,^expuois tetigit lin^uam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fud^iciens in c(£lumjingemutt)lt;i^ ait iUi^ E»

phatha,qaod eUyadaperirej(^ßattm apertee fiint aures eins Jis' folutum efl l)inculum lin» ^Uie. eiusyCt loijtiebatur reEe, Etprdicepit illis-pae cui dicerent.Quantoautem ma^^is ille eis priecipiebat, tanto magis prlt;edicabantj fupra modumflupebant, dieentesj (Bene omnia fecit) (S'fur dos fecit audirei^s* mutos loquU

I. Vna quædam perpétua docflrina in bis miracidis omnibus obferuanda eft,qu0d teftinionia funt,quæ oftendunt Euangelium non eflè comraentitium, fed diuinitus traditum» 2.Monent item quód uenerit Chrift:us,amp; funt teftimo* Ilia promiffionum, uidelicet,quód uerc uelit Chriftus tollere peccatum ÔC mor* temgt; Qtiia enim tollit morbos,amp; excitât mortuos, etiam cauiam calamitatum toilet,fcilicet,peccatum amp;nbsp;regnum DiaboIi.^.Hæc miracula oftendunt,bunc beratorem habere diuinam potcntiam,quia reftituit naturam extin(flam,quod eft tantiim diuinæ potentiæ. Ad banc generalem regulam omnia miraculâ re* ferantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

IL nbsp;nbsp;nbsp;In his miraculis caulæ morborum amp;nbsp;omnium calamitatum coniide^^ c^uße caldtni

rentur,quæ funt peccatum amp;nbsp;tyrannis diaboli,qui impellit infirmas mentes ad multa flagitia Só fæpè corpora excruciat morbis, ficut cædes amp;nbsp;fimilia molitur, cum fit homicida., Hæc breuiter deftribuntur in Genefi, ubi dicitur, Serpens mordebit calcanéum. Nemo eft qui no experiatur infignem aliquem morfum, ut oftendunt calamitates amp;nbsp;lapfus Ian(ftorum,ut Moifi, Aaronis, Dauidis,amp;

' aliorum, Impios ueró omnino deuorat ftrpens, ut oftendunt borribilia exem* plahiftoria’ mundi,

111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Contra hæc miracula teftantur, datum efle liberatorem, qui amp;nbsp;natu* chrifim Ube.

ramfanabit, ÔC belligeratur cum ftrpente, ftruat amp;nbsp;défendit petentes auxilium contra ferpentem,ficut Genefis inquit, Ipfum lemen conteret caput ftrpentis. Is qui caput content eft uiftor, at boftis qui mordet calcanéum, id eft, qui iacet, necpoteftièerigereSCattoIlere,uinceturficutIèrpens non poteft Ie attollere, itafeiamusdiabolum eflè uieftum à Cbrifto, Etquanquam iaculatur uenen’a, tarnen erigere fe non poteft, amp;nbsp;tandem Chrifto conculcabitun

111L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Affedus Cbrifti præcipuè in hoc Euangelio confideretur, ubi dicisgt;

tur ingemuiflè.Credamus ueros à magnos motus animi efle,qui milericordia ßratio, generis bumani afficitur, ficut in Epiftola ad Ebræos dicitur, Habemus pontb ficem qui ftit compati amp;c» Sed homines ftint ferrei, ficut hic ftirdus, non ftatu* unt Liere affici Deumeura noftræ làlutis.Sunt igitur etiam muti,non inuocant, ncc curant præftare reîiquos cultus.

V, Eft ergo hic furdus amp;nbsp;mutus, totius humani generis typus, amp;nbsp;eius ia* natioeft imago præcipuorumoperum Cbrifti, Mundus eft furdus,non audit uerbum Deijiaec aflèntitur.Ideó ncc nouit,ncc curat Deum. Deinde eft mutus, non inuocatneq? colit. Venit igitur Chriftus ut tollat hæc mala, dat Euangeli* um, oftendit ueram Dei noticiam, quam deinde Icquuntur, inuocatio, con* feflio,amp; reliqui cultus,

V I, nbsp;nbsp;nbsp;Nec folum dat uerbum Chriftus,ut cæteri Prophetæ,Ièd iplè admo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uetè

uet manus,ut teftetur fe efticacem eflè,ôô non ociofum, Tab's enim liberator eftjUt ipfc uerè nobifeum agat, det dona petentibuSjdepellat diabolum,ficut in*

quitloanneSjChriftus uçnit ut deftruat opera diaboli* Sicut hæc ipfà miracula in genere teftimonia font promiflîonum quod ita uere uelit nobifcum agerc, nixta fuas promiflionesjßcut cum illis agit,quos libérât in his miraculis.

Sed tanta eft furditas humanæ mentis,ut etiam fancfti uix obicure hæc au^ diant,infirmiter aflentiantur. Petamus igitur a Chrifto,ut nobis aperiat au^ res Sc osjUt credamus eum uere affici cura noftrg ialutis, uere ingemifterc mifi«’ ricordia noftræ infirmitatis, Sc ut hac fiducia ipfum inuocemus, Sc eius benefit cium cclebremus noftra confeflione.

17 T* Conner fus ad difcifinlos feorfim^ dixitj ^eati oculi qui Videntjqnæ Ijos Vdetis.^i^'^ ■ ^enim l)obiSjquôdmulti f^rophetæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jgt;o,luerunt 'Yidere^qute l)os VdetiS)^^^^^^

Et ecce quidam faiïfentus furrexit,tentans illum^Cy' dicensj\dagiîlerjquiiflt;^^^‘ endoj Vtam eeternam hxreditabo I At ille dixit ad eum: In Leve quid/crifitum modo le^is ? ^Ifondens autem dixit jDtli^es Dominum Deum tuum ex tototofi^ tuojii^ex tot a anima tua, nbsp;nbsp;ex omnibus VribustuiSjiC^r ex tot a mente tua^

tuumJicut teififum. Dixit autem ilUj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relfondtitij hoc facy isr 'ï)iues, Ille autenl^^'

^j^fifondensautem leJuSi dixit, Homo quidam de/cendebat ah lerufaleminl^’^^^. chojlt;isr mcidit m latronesj qui etiam delfoliauerunt eumilt;ts'pla^is additis abieruntßf^* rnortuo relilio, Ca/k autem Sacerdos quidam de/cendit eadem Vajlt;(fr'igt;fo illoffit^eUf^^ uit, Snmliter iCsr Leuita cum '}gt;enijjètfecuslocumy lt;ts'Vtdereteum^pertranfiuit. ritanus autem quidam iter faciens lienit/ecus eumj nbsp;nbsp;iJidens eunij mi/ericordia

eß.Et accedensjobli^auit l)ulnera eiusfnfundens oleum l)inum, Et tmponens tumentum/uunijduxtt eum in hoj/itiuni)curam eins e^it, Et altera die egredienS)!’^^ tulit duos denartoSi dedithoifitijij- ait illi^ Curam illtus habej^j quodcunq/upet^'^'^' ^aueris^evo cum rediero^reddam tibi, Qtâs er^o hor um trium Vdetur tibi proximns fr tjje illtjqui incidit m latrones l At ille dixit^Qm fecit mifericordiam in ilium. Att er^o iefusjV'idcj^tufacßmtliter.

(.^V A T V O R font præcipui loci» I. Locus eft doólrina de fide, 11, Do(ftrina legis, III, Definitio proximi, 1111, Allegoria exempli.

, ^^Omplecftenda eft’proxima concio, Omnia mihi data font âpatremeo,^ ' ^nemo nouit quis fit Filius, nifi Pater,00 quis fit Pater,nifi Filius,ÔCcui uolu^ erit Filius reuelare, Huie concioni addit Epiphonema, Beati oculi SCc, Hæc to* ta concio primiim proponitdoeftrinam propham Euangelij de fide. Chriftus dare dicit, Pattern à nemine agnoici,nifi reuelante Filio,crgo nifi reuelanteS* Jio,impoftibile eft legem facere. Et fie relpondetur adobie(ftionem,quæ poflea Iequitur,ciim fit mentio legis, Hoc fac, Sc uiues.

His uerbis addenda eft altera concio. Non fatis eft audire legem, ftd Fifi^ z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usautit*

US audiendus eft,reuelans Patrem,hoc eft,uoluntatem Patris de Filio,non tan^» turn de lege,led cognoftenda eft uoluntas Patris,cur Filium miferit,quid ei tra^ diderit,fcilicet potentiam liberandi genus humanum â peccato 8l à morte,dani: dæ uitæ æternæ.Hæc concio de fide prcponitur diiputationi de lege,ut fide apc prehendamus beneficia Rlq Dei» Poftea cum agnouimus Patrem per filium,fo quatur obedientia legis, quæ placebit propter Filium, quanquam fit imperfec da» pWanfæo non difcendi^d tentandi caufa intcrroganti,oftendit Chn'ftus l'na nê ipfîus arroganiià,ut agnofcat peccatû. Et fortafïîs hic hypocrita fuit unus ex illis ipfîs,qui prgterierunt fàucium,de quibus hîc in exemple dicitur Julîèrat autem Chriftus interrogantem confîilere lcripturam, deducit eum ad uerbum, fed Pharifæus nihil leit nifi legem, promiflîones negligit, èC allegat legem non intelleflam. Chriftus addit,ut eins ignorantiam taxet: Hoc fac,amp;^ uiueSjfignifiî» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

cat enim cum nee facere legem,nee ui(fturum cffc/cd opprefTum eftè peccato SC morte,Eft enim fententia, Si feceris, uiues, Sed nee tu facis, nee aîq^ergo uita ali unde petenda eft,Veriim eft di(ftum,faciens legem uiuet» Si enim non effet pee« catum, mors non eflet*

Ita coarguit Pharifæum, quod nelciat quid fit lex, quid peccatum, quid mors, quæ eft quoddam terribile malum ortum â peccato, amp;nbsp;non tollitur lege, quia lex non fit in natura humana opprefla peCCato* Hæc tota difputatio pror=« fusßmiliseff dilputationibushorum temporum. Litigamuscumaduerfarqs qui funt falcinatiphilofophicis opinionib* de lege, nefeiunt quid fit peccatum, quid fit mors» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

TE^I^TIO, pRoximiis nobis eft mifer indigens beneficio noftro,et prælèrtim is,qui conn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro»

iuniftus eft focictatc nominis Dei, qui eft membrum populi Dei,Ita hic dicit faucium iudicatum eftè proximum à Samaritano» Econtra caro ducit proxies mos florentes amp;nbsp;potentes,fugit miieros* Sicut uenuftiftime dicit Menander, Fortuna uariepingitamicos. Sed hoc exemplum docet nos debere complecfti miferos tanquam proximos»Cæterum hæc debent elîè mutua,gratitudo 8^ neficentia. Hæc eft fumma exempli,in quo falfe reprehenduntur illi, qui iaèta* bant iufticiam legis,ut làcerdotes 8C Lxuitæ, SC tarnen ueris operibus uinceban turä Samaritano» ^Hriftus rede refponditPharifæo, pingens magnitudinem peccaf i, fignic fan '^ficans peccatum non tolli minifterio legis,led alio quodam modo. Saucius, fignificat totum genus humanum, quod eft fpoliatum donis lpiritualibus,quæ habuit initió,amp; uulneratum, multipliciter deprauatum amp;nbsp;diftortum ignoratic one Dei,contemtu Dei.Sunt naturæ uires corruptæ,amp; accefti't mors. Et hæc ipfauulnera longe maiora lunt,quam iudicare ratio poteff^ Sicut enim magni* tudinem iræ Dei non intelligimus aduerfus peccatum,itanccpeccatum,nec mortem fatis intelligimus*

Sacerdos amp;nbsp;Leuita prætereunt hunc làucium, faucius non iuuatur mi* nifterio legis, peccatum amp;nbsp;mors non tolluntur per legem, led uenit Samaritan nus Chriftus,reiedus à populo legis» Hic obligat uulnera, infundit uinura, id eft,prædicationem pœnitentiæ,amp; oleum, id eft, Euangelium amp;nbsp;Spiritum Ian*

1^4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xim tost

dum^quo incoatur uita æterna,et iniponit eum fuo iumento,ïd efï:,{èu corpoij) fèii minifterio, èC commendat Ecclefiæ, Sc dat miniftro duos denarios, id di, prædicationem Legisamp; Euangdij,amp;addit,fî quidfupererogaueris foluam, quafi dicat, accedunt Iabores,periculaj inopia confili}, in his omnibus adcro, iuuabo te,

De fitperero» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imagine oftendit quomodo fanemur, fciîicet d Cbrifto per minift^

gutione. nbsp;nbsp;nbsp;rium Euangclij, Hîc nugantur de opcribus fupererogationis,quafi allegoria

gnificet prjuata opéra non mandata d Deo, ciim fîgnificet opera quæ requin^ curatio, quæfunt diuinitus mandata,

Talium operum ,hoceft, laborum, periculorum certaminum mentio fît, in quibus fîgnificat fe adfutumm eflè,fuppeditaturum fumtiis, quia opus eft in gubernatione diuino auxilio Jncidunt enim infinita,ubi noftra con^ fîlia,noftræ uires,magnitudine periculorum fuperantur,ubi precandum dicitur 2,Parat2O. Cum ignoramus quid agere debeamusjhoc iblum habeini'^ refiduijUt oculos noftros dirigamus ad te,

Cum nihileîl toto pe^ore con/ily: Turbati eri^imus IDeus ad te lumina cordisj TShoßra tuam^ßdesfolius orat opem, Tu re^econßlß aSlusépater optime^noßros, TSloßrum opus l)t laudiferuiat omne tult;x,

P TfaSlum eH dum tret Jerofolymamj nbsp;nbsp;ipße tranßbatper mediam Samariam amp;

^Itlæam. Et cùm in^rederetur in quoddamcaßellum) occurrerunt et decem ß,quißeteruntàîon^èy '(sripfileuauerunt Itocem} dicentesj leßipreceptorjmijerere'f^'^* ßrt.Et cùm ItidiJßtjdixit eüjite oßendite Ijos ipEos Sacerdotibus^

EtfaSlum e^lßum irentymundatifunt. T^nus autem ex illisjlgt;t quod eJßetjTe^reJßis eU^ cum ma^na ^oceglorißcans IDeum, Et cecidit in fadem ante eiuSjgratiAs agens eij Et hic erat Samar it anus,^eßiondes autem lefusßixitßhon'ne dif cem mundati/unt Illi nouem autem Ijbi ? ISlonfunt inuentijquiredirentilt;c^ darentglo* riam SDeo^nißhic alienigenal Et ait illißurgeEi)adeßdes tua te faluum fecit^

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corporalis liberatio teftimonium eft, quód Chriftus tollat

111* De perieuerantia fidei, ÏIII. Allegoriadedi(fto,Vade,oftendetefacerdotibus.

Tetlimoma nbsp;nbsp;nbsp;g^Dcre tenenda eft régula de omnibus miraculis, quód fint teftimoniä, qua:

utirtculorum ^oftendunt ucra efle,quæ hic docftor de ie affirmât,ftu Euangelq uocem eifeue«’ ram,00 hunc docftorem efte Mefliam, ficut Ioan4.dicitur,Opera quæ dedit niv hi pater, teftirnonium perhibent de me. Sed non funt teftimonia tantiim do* (ftrinæ, uerüm etiam exempla promiflîonum,quæ nos hortantur, ut fîmili mo* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do peta*

T^IN IT AT IS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^5

do pctamus,et expedcmus auxilium SC liberationemji'n omnibus malisjfèu cor poralibus,feu alqs.

Ac fciamus eodem modó affèólum eflè Mcflîam erga nos, fîcut erga il los crat,ut Efaiæ 42, dicitur. Non accipiet perfonam, Et promiffîo eft uniuerfàlis, Venite ad me omnes, qui laboratis èC onerati eftis,

Vt autem corporales affliftiones admonent nos de caufà, id eft, de pecca» cbnyîw libe» to corruptîone naturæ, de ira Dei. Ita c«m Chriftus tollit morbos,ftia^: mus eum miftum eftè,ut aboleat ôô peccatum SC mortem»Hæc funt officia Meß fiæ,quæ pauci èC tune in populo intelligebant* Quare hæc miracula non intron Ipiciebant, lèd arbitrabantur eflè beneficia præfentis uitæ,nec quicquam fignß ficare de caufis,icilicet de abolendo peccato, amp;nbsp;de placanda ira I3ei,ièd pff in bis miraculis agnoftebant hune Meffiam eflè liberatorem â peccato 80 a morte.

Voluit Deus oftenderc magnitudinem peccati iræ fiiæ,perpœnas, M^gnitudo ïdeô diligenter confideremus humanas calamitates, nec putemus effè leue onus ntiferiarum impofîtum humanæ naturæ,mortem,morbos,inopiam,bella, cædes, impulfus diabolijUt eum Medea interficit liberos,triftes Sc T ragicos cafus,ut ciïm in ob^ fidione mater coxit filium. Denicj nemo hominum eft, qui non experiatur slü quos horrendos morfus diaboli, fieut Genefis l, didum eft, Serpens mordebit calcanéum*

Ad has tantas miièrias accedit Sô hæc difficultas,quôd Deus uidetur intérim le abdercjnec cernere miièros. Item in ipfo regno Chrifti plurimum eft ca* lamitatum,ficutiam Turci dorent gloria imperij,nabent fucceflus amp;nbsp;uidorias, multi pij trucidantur, aut opprimuntur feruitute crudeliffima,tanquam negier Ûi â Deo,

Etß autem tanta eft magnitudo calamitatum,tamen animi hominum fer:« rei amp;nbsp;iècuri non confiderant caulàm, fcilicet peccatum iram Dei, lèd Ecclelîa confiderare debet, amp;nbsp;agnofcereMeffîam,amp;: fcirc,quôd mirabili modo feruet et liberet Ecclefiam,86 membra, amp;nbsp;hac fide petendum Sc expelt;ftandum eft auxilß um.Hgc doârina de magnitudine calamitatum,amp; de mirabili liberatione pin«: gitur in omnibus hiftortjs Ecclefiæ, ut in diluuio, in edudione ex Aegypto amp;nbsp;reliquis.

X^Sitatumeftpoftliberationesrurfuslabihomines,amp;obliuilciDei,ficutpo« ingruituda, pulus in deferto obliuilcebatur Dei* Et Saul toties libcratus,Slt; rurlus punß

tus,tamen cumulât peccata. In his relapfis apparet cœcitas, amp;nbsp;infirmitas hu« mani generis* Sed aîiqui pauciffimi amp;nbsp;delpecfti agnolcunt beneficia Dei, ôô a«« gunt gratias, ficut hic Samaritanus,cuius exemplum imitemur*

TAlfcamus non fine uigilantia certamine retineri fîdem. Oppugnatur enim ■*~^opinionibus rationis, natural! caligine, Sô dubitatione de Deo, infirmitate certnminibui carnis, infidqs diaboli, ficut defecerunt multi magni uiri in tentationibus, ut Saul alij. Econtra, Dauid ftiftentat le fide, etiam ciim pellitur in exilium,'8ô omnibus fludibus maximarum ærumnarum obruitur, Sed pauci funt taies,ut hæc hiftoria etiam oftendit, Nouem habuerunt initia fidei,amp; auferunt benefi« cium corporale, ficut Saul initiô pius, habuit gloriolàs uitftorias, lèd poftea fi* dem amittunt,obliuilèuntur Dei, negligunt Chriftum,obrepit opinio quód fit

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;POST

fortuitiim beneficium, nbsp;nbsp;accedit negligentia in ali}s rebus,facilius obtempérât

PerfeuerdMîti Sed Samaritanus retinet fidem, non finit earn fibi excuti perdiabolum, ïrfwmzjt. aut carnalem negligentiam,ideô prædicat eius fidem,80 confirmât Chrifttis,iiv quiens. Fides tua iàluum te fecit, id eft, corpus çprauit, 80 faluauit animam,altj amiftà fide non habent falutem, Tu perge credere,8ô retine fidcm,ita eris fa^ uus, Italt;^ Samaritani perièuerantiam imitemur, SC fimul cogitemus,non retÿ neri fidem fine tcntationibus,ôô certaminibus, lam quifej cogitet apud fefe, an fit fimilis Samaritano,an non poft beneficia acccpta,fa(ftus fit negligentior.Sed banc negligentiam emendemus,

fJlegoYidâU t—TOedidum foletad confeftionemdetorqueri,Ièdueraamp;dextraAllegorie ojlendite nbsp;nbsp;^eft* Vt alibi,ita hîc quoeg remittit Chriftus fuos ad minifterium, ficut illos

uosfacerdotb mundatos uolebat audire uocem minifterij diuinitus inftituti, ita uult nosaUi’ dire uocem Euangeli},fonantem in minifterio diuinitus inftituto, T une facerlt; dotes debebant eflè teftes Chrifti,quia lex amp;nbsp;Prophetg de Chrifto teftabantun Ita ièmper fidem régi et confirmari uult,non folis externis euentibus aut fignis fed ipià Euangeli) uoce, Sgt;C minifterio.Intclligatur ergo oftenfio,tiim de abîolu. tione,tiim in uniuerfiim de uoce Euangelrj regente fidem. Hæc tanta res,uideh‘‘ cet,de gubernatione fidei,8ô minifterio fignificatur hîc d Chrifto. Qiiare locus non eft detorquendus ad fuperftitiofam enumerationem,quæ offundit nebulas dodrinæ fidei ♦

poteH duobus dommisferuire,Aut enim '})num odiohabebitfet alt erum ddi^et^ aut Imi adhterebitj isr alter urn contemnet, 'Hon poteßis ^eoferuire nbsp;nbsp;'Mammout»

Ideo dico Ifobk^ nefolicitifitis aninKe '}}efirt^) quid manducetiS) lt;(srquid bibatisy neq. cor^ port '})ejlroj quid induamini. quot;Hon 'ne anima plus eît quàm eßa, nbsp;nbsp;corpus plus quàm

ßunentuml ^dpicite Ijolatilia cœli^quianonferuntj neq^ metuntjneq^ con^re^ant tnbor^ rea,ijr ’Pater '})eßer coeleßis pa/cit ilia. Hon 'ne l)os multo pluris eßis illùl

Quis autem quot;^teßrum folicitus^poteH adqcere adßaturam fuam cubitum l^numl Et de '})eßimentis quid foltciti eßis I Conßderate Idia a^ri^ quomodo creßunt. quot;Hon laboïânt neq, nent. IDico autem '^jobisj quod nec Salomon m omni^loriapua coopertus eßßtcut gt;nbsp;num ex ißis. Si autem famum a^ri^quod hodie efitUtfr cra^ in cltbanum mittiturj^cusfit '})eßtt-, non multô ma^is '})0Sf modic^e fideil

TSboliteer^ololicitiejße dicentesQuidmanducabimusaut quidbibemus, autquo operiemur l H^ec enim omnia pentes inquirunt, Seit enim pater 'y)eller cveleßis, quia lis omnibus indi^etis, Q^æriteautem primùm re^num IDei^^ tußieiam eins,baie omniii adtjcientur 'ï'obist Holite ergo folicitieJße in craßinum. CraElinus enim diesfolicitus ent fibtipfit Sufficit diei adfliElioßia,

niL Dupiex {olicitudoj alia ex diflSdentia aJia. ex obeundæ uos« cationis diligentia ♦

VI« Præceptum ßpientiflimum 8^utiliflîmum,utinpræfèntia relt;fle faciamus, nee propter futuras incertas fpes aut me«: tusj régula diicedamus j ut multi trépidantes nunc hue, nunc illuc feruntur, 8^ interdum in ea trepidatione iniu«: ftis confilijs utuntur, propter uaniflimas ipes» Contra

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hanc trepidationem dixit Pfat 4^» V acate Sc uidete

VIL Quód Deus uelit quæri bona corporis,amp; in his petendis ex^ erceri fidem,

pRimiis locus eft reprehenfio humanæ diffidentiæjided inquitjNe fitis foïicii! oe * ti. Ciim autem impoflïbile fit homines ianos, in tantis periculis publicis Sc Ne fitiifolidi priuatis fine folicitudine eflè, fatis apparet hanc confolationem prorfus extra Sé fupra humanum captum pofitam eftè. An Daniel ièdens inter leones poteft fine metueflèf Tab’s eft autem reipla omnium uita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Diligenter autem confiderandum eft, fimiles fententias diflimilima one dici. Epicurei etiam prohibent folicitudinem, uetant angi animis, ut apud Horatium:

Sed hi,quia negant prouidentiam Dei, amp;nbsp;fingunt omnia cafu ferri,de(peratioü ne quadam iubent ex prglentibus rebus excerpere uoluptates', SC de futuris non angi, ne moleftias cumulent, præfèrtim cum nullo confilio futura regantur,

Sed Euangelium longa alia ratione idem præceptum tradit, ne fitis folicb • ti,fcilicet,hanc ipfam ob caufâm, quia eft prouidentia Dei,fide expeeftate bonos cxitus,hac fide uincente angores,8ó fortiter ieruite uocationi^Nec poteft Epieux rea ratio mederi animis,quia ed magis quærit homo fapiens humana præfidia, fi exiftimat non eflèprouidentiam Dei, ÔC fatisfacere humana confilia, ideó^ iè muniunt ti midi amicis, opibus, fadionibus, amp;nbsp;uarqs modis, Non uult Achas eflèfinepræfidijs,quærit iniufta fœderaamp;coniundiones regum impiorum, non uult Demades in eos cafiis incidere, in quos incideratDcmofthenes, ided Regibus adulatur, amp;nbsp;tarnen d Caflandro interficitur.

Et in uniuerfum in toto genere humano funt timiditates, trepidationes, angores,amp; defperationes, quia natura humana non agnoftit prouidentiam Dei,amp; eft fine fide* Hanc ignorationem Dei hoc loco taxari amp;nbsp;acculari feia^ tnus,Slt; corrigere incipiamus, opponamus naturali dubitationi dodrinam de prouidentia Dei,hic traditam»

pides hæc duo compleditur, SC fuftentari naturam à Deo,amp;S præcipuè Eccles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[uflen

fiam Deo curæ eflè,nos ipfos exaudiri,ali,defendi,muniri à Dco,etiamfi mul tAtioMtura, ta longe aliter eueniunt,qudm nos prolpicimus*Vtile eft autem in colpedu has conpriM» here teftimonia de utra^ parte,de naturæ Iuftentatione,8ó Ecclefiæ defènfione.

I3S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S) O Min IC A ’xr,

Deutracß rehîcdidt: Alit uolucres Sfc. non neuosmeïioresifti'seftisf Pfalm, IO }♦ de naturæ fuftentatione, Dante te efcam colligent, de Ecclefîa Plàlm43 3. Non eft înopi'a timentibus eum.Et Pfalm.36.In diebus famis fatura«' buntur. Item Pfalm. Angelis fuis mandauit de te,ut cuftodiant te in omnilt; bus utjs tuis. Hue addantur Sc exempla, mirabiliter aluntur amp;nbsp;defendunturIflt; raêJitæ in deferto, Denifj tota Ecclefîæ defenfio, lèmper ab initio ad finem fuit amp;erit plena miraculorum,etfi intérim uult Deus fandos etiam afflidionibus cxcrceri, ièd accedunt mirabiîes liberationes.

Hanc dodrinam, quia eft extra rationem, pauci ampledüntur,lèd maxi# ma parshominum ignara prouidentiæ ÔC fidei,manet in perpetuo metu amp;nbsp;0# dio Dei. Sed ubi fidei lumen in mente fulget,quôd Deus curet,exaudiat,muni# at, defendat, gubernet te, ibi eft magnitudo animi, tranquillitas nbsp;nbsp;nbsp;conftantia

confili}. Sicut ad Abraham dixit Deus,Ego lum protedor tuus,quæ uox ad to# tam Ecclefiam pertinet. Sed quia plerac|^ eueniunt longe aliter, quam nos pro# / fpicimus,ided multi diffîdunt amp;nbsp;defîciunt.Sed Chriftus hîc opponit ex ipfana* turà, tura exempla, quæ oftendunt ufitatè multa fieri in natura fine humano conli' gt;nbsp;lio. Deus dat uitam nobis fine humano confilio, poteft igitur amp;nbsp;ueftituni dare, domum, Deus créât lac in maternis uberibus infanti fine humano confilio, igitur poteft Sc poftea uidum curare, Hæc amp;nbsp;fimilia multa exempla uult nos confiderare,ut admoneamur de prouidentia. In Ecclefia autem infixa debet elfe animis omnium hæc uox : Scitote quôd mirificat Deus fàndos fiiosj id eftj mi“* rabilibus modis ftruat*

1. pRimus gradus eft Deo obtemperare, 80 eius dodrinam, amp;nbsp;mandatum anlt; De petitione nbsp;nbsp;teferre uitæ noftræ, 8^ omnibus commodis corporis,ficut faciebant tres illi,

ftatuam régis Babylonici nolebant adorare. Hoc ordine ieruato,uult De^ J J ƒ nbsp;us poftea peti,Slt; expedari bona corporis,amp; quidem ea promittit,ficut hic dart

dicitjPrimiim quærite regnum Dei,amp;^ cetera adqcientur uobis.Non enim uult Deus Ecclefiam prorfiis deleri in terra, ided ficut Paulo nauiganti ftruauit na# ■uim,ita paflim ftruat pijs domicilia, politias, hæreditates, fuppeditat uidum, defaifionem, facilitates, ut conleruari ftudia, amp;propagari dodrina Euangelij poflint.Hæc intelligere pios conuenit, ut in precationibus cogitent, quare cor# poris bona petenda fint, icilicet,ne intereat Ecclefia, ficut orat Pfalmus, Ne tra* das beftrjs animas confitentium tibi,

Duplex eft folicitudo,alia diffîdentiæ,alia eft diligentip in facienda uoca# tionc.

Ciu^lblicitu pRioî*illaquæexdiffidcntiaoritur,eft cruciatusanimi dubitantisdeexitu, do prohibits, Sódeftituti præfidqs,8ô auxilijs. Sic angitur animus Saulis de belli exitu, quia non iperat auxilium à Deo,confijlit Magos.Ita magna pars hominum au gitur, quia non expedatauxilium d Deo,eam^ ob caufâm quæritinconceflâ præfidia,Ôlt;r auxilia.Hæc folicitudo hîcprohibetur.

Alia folicitudo eft cura faciendæ uocationis,ut Iofiie,etfi undii^ circunda# tus eft hoftibus,tamen retinet animi conftantiam, fperat bonos exitus,quiafdt fe uocatuin a Deo, iuuari amp;nbsp;defeiidi â Deo, eo(ÿ inuocat, Ided lofue ƒ. oftendit fè quifpi'“

TI^IKITJTIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

fe quifpiam ex cœlo, qui fè ducem exercitus cfîc dicit^ Interitn tamen lofiie iu* ftam diligcntiam adhibet, diftribuit copiasjcollocat in infidi}S5dimicat fortiter cum hoftcjfîcut colono faciendum eftjagri arandi et conièrendijet tamen â Deo cxpedandus prouentus, Sit autem labor uocationis proprius, hune requirit •Diligente Deus,quia uult nos itiæ uocationi parère,^ hæc uirtus placet Deo,uidelicct fès: Uior uocdti* dulitas leu diligentia in uocatione» Habet autem utrincp oppoiïta uicia, ignaui# am,amp; ?îroÂU'^ay^olt;rcà)j(jj,quæ cft multa conari, tentare extra uocationem,commui: nire iè faefbonibus, quærere præfîdia,fèu conceHàjicu inconceflà. Amittit Sar# danapalus regnum per ignauiam» Achas uerd infelix eft propter ipiàm Tt^avAiotfcwKp, utruncj enim uicium Deus deteftatur, fed régula tenenda eft, Pfah 36. Subditus efto Deo,8ô ora eum. Et hic Chriftus de labore concionatur, in* quiens, Sufficit diei afflidio fua, quafî dicatjUe cumules tibi ipfi moleftias, cru* Clans animum diffîdentia, fed contentus efto diurno labore,quem quotidiè uo* catio affertjiæc in tanta naturæ humanæ miièria, in tantis impedimentis gt;nbsp;quæ diabolus organa diaboli obrjciunt, per left iàtis habebit difficultatum Sc æ* rumnarum. Moifes diligenter regit populum^êd quantum illi quotidiè nouo* rum certaminum, tumultuum, feditionum excitant, nunc principes^nunc uul* gusCHæc de labore hoc loco confiderentun

Vffidt dki nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua,id eft,labor fuus, Dixi enim de labore præciph Sed

diligenter conlîderandum eft, humanos labores, amp;nbsp;hoc totum uitæ curricu* nbsp;nbsp;*

lum hic uocari affliftionem^Si natura humana non effet oppreftà peccato,quid effet iucundius generatione,educatione,cultura terræ,gubernatione,ftudrjs do* ftrinæf Nunc uerd poft peccatum omnia hæc officia à Deo ordinata impedi* untiir,tiini naturæ imbecinitate,amp; malicia,tum diabolo,turn ab organis dia* boli, Sæpè matres amp;nbsp;foetus pereunt in partu,educatio poftea difficilima eft« Sic gubeniatio politica amp;nbsp;Ecclelîaftica,quanta habet impedimental Diabolus un* Miferi^ Mû diep machinatur diffipationes, amp;nbsp;multi funt impq homines, qui funt ignaui in uocatione,funt ambitiofi,liuidi, corrumpunt doftrinam, inhdiantur bonis,ex* citant dilfenfiones, Ided omnes hiftoriæ plenæ ftint querelarum de miierqs gu* bernationis, 86 exempla quotidiana funt in conipedlu«

Propter hæc impedimenta Chriftus breui quidem uoce humanos labo* res uocauit affliftiones,ied uniuerfam uitæ hiftoriam complexus eft, Simul au* tem admonet nos, ne ipfi quoquo modo cumulemus hæc impedimenta,ficut u* fitatum eft inquiéta ingénia fubinde nouas turbas excitare, amp;nbsp;fibi Ô6 alqs nego* cium facere,06 fimul impedire res meliores^ut Clodius Romæ gubernationem turbabat♦

DEuocatnos Chriftus adcuram præftntium rerum,cum ait, Craftina dies Pr^p/if(4 ru, ■*-^curabitres ftias« Sic06 Pindarus laudans Hieronem,inter cæteras uir* randa. tutes hanc ei tribuit, fapienter curare præièntia. Ad hanc uirtutem pertinet, quod 86Samuel inquit i, R.eg.11. Fac quæcunqg inuenerit manus tua,quia De* us tecum eft, id eft, quæ in præièntia poftulabit uocatio tua, Ô6 neceffitas, ufita* turn eft enim inuita, qudd propter incertas ipes,aut metus, homines præièntia corrumpunt, 86 admiicent iniufta confilia ♦ nbsp;nbsp;Sylla iubebat adoleicentem

Cæfarem mterfîd,quia olim uideretur futurus acer mimicus» Herodes lubebat pueros interfici,metuens regno» Aliquis metuens crefcentem potcntiam usj unit obrjcere impedimenta, èc quoquo modo eius uires carpere» Quoties amicicias ambiunt homineSjCtiam uiciofèjquibus illæ ipiæ amiciciæ afïèrût ex* itium, ut Arato eratcxitio amicicia Philippi Macedonis. MeminerimusergO) in præfèntia neceflària agenda eflè, amp;nbsp;ea tantum agenda eflè, quæbona confci^ entia fieri poflunt, cætera Deo commendanda»

Cdufecur pe ÇAepê alias didum eft, Deum non folum promitterc beneficia corporali'a/td tenddßnt cor »^etiam præcipere, ut ea petamus, ficut teftatur oratio Dominica Panem no^ poralid. flruni quotidianum da nobis hodie»Sunt autem caufe tres. Prima,ut agnofca^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus dari d Deo etiam corporalia beneficia/dante te eicam colligent nbsp;nbsp;nbsp;Et cot^

rigamus Epicureas opiniones, quæ fomniant haec bona uel cafu obijci,uel ut fi«’

dis,quód uidelicet Deo curæ fît etiam hæc uita corporalis, quód earn cuftodiafj

inuocatio admoneat nos de promiiTione ipirituali, quia non poteft fieri inuo«’ catio fine agnitione miièricordiæ 8ó mediatoris, per quern habemus acceifiim ad Deumddeó in oratione Dominica mox additur,Et remitte nobis débitanO’’ ftra,fîcut amp;nbsp;nos remittimusjamp;c.

TJTfaEum eSi demee^sßbat in ciuitatemjquieljocatur TSlatniii^ ibant cum eo Aifcip* eius multif lt;7 turba copiofa. Cum autem appropinquaretportee ciuitatisj ecie defut^ Elus e^erebaturjftlius Ijnicus matris fu^e, nbsp;nbsp;nbsp;beec l^tdua eratjCt turba ciuitatis multa cuiti

ilia. Et cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earn Dominus^mifericordia motus eEi erga eam^^is' dixit illi.

fUre^ Et aceeßit ac tetißt loculum. Tit autem^ qui portabantßeterunt^ Et ait^Adoic^ JeenSitibi dtcoj/ur^e,Et re/edit mortuus,lt;(sr coepit loquijitsr dédit ilium matri/ult;e. Aceti pit autem omnesttmory isr^lorificabant Deum^ dicentes^ Qjüa Tropheta ma^tus/urregt; xit in nobis,(^7 quia Deus l^ißtauit plebemßtam. Et exqt btcfermo in Ijniuer/amluid* am de eOi^tjr in omnemfinit imam re^ionem^

vfM »tîrdcu=^ T T Vius Euangelij locus unus eft principalis,miraculum Chrifi:i,quod magna lorum, •*^pars hominum exiftimat tantiim ad uiduam illam pertinere,cuius filius regt; fufeitatus eft, Sed nos ftatuamus etiam ad nos, nbsp;quidem fîngulos, pertinere»

Eft enim teftimonium, quód Chriftus uelit agnolci, tanquam uiuificator,coiv lolator, ôd pontifex, qui ueré èc ultrô afficiatur noftris ærumnis, at^ miferijs, item tanquam uiôlor peccati, amp;nbsp;mords, amp;nbsp;totius regni diaboli,

Eft enim hæc propria amp;nbsp;peculiaris dotftrina Euangelif, quód Deus uere miieros èC affliftos,qui funt oppreftî ærumnis,amp; perterrefadi conlpt lènfu propriæ indignitatis, uoce legis,quæ clamitat Deum irafei pro^ pter peccatû,ôlt;: in talib. pcenis nihil nifî iram Dei oftendit, Nec ulla eft doôtri«’ na,quæ oftendat ueram confolationem in his ærûnis,nifî ibla uox Euâgelij pro* lata per filium Dei, hæc teftatur Deum uerê reipicere ærumnoibs, nec propte* rea eos abqcere,qp fînt indigni,et meriti pcenas legis,ftd uelle eorû miftreri, couru*

TI^IKITATIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.«

confugientibus ad filium mediatorem,amp;credentibus fibi propter ipfum igno* fci iuxta promiffiones, hac fide inuocantes uelle exaudire, ficut dicïtur. Bead qui lugent, quia hi confolationem accipicnt*

Etut teftimonium fiat euidentius,ideo præcipuèEccïefiamoporteteflc fubiedam cruci SC ærumnis om nis generis, quia uult earn 8lt;fpccnitentiam in his exercere, 8gt;C agnoicere ac odifle peccatum, item uult exerccri inuocationem, creicere fidem mifèricordiæ præfèntiæ Dei j poftremó uult earn ita fimi* lem fieri imaginis filq Dei, ipfas afflicfliones eflè teftimonia futuræ liberati# onis amp;nbsp;glorification is in uita æterna, ut alias læpè dicitur»

Huius doélrine infignè teftimonium expreflum eft in hac hiftoria,ac Eu* angclifta utriuftß perfonæ,uiduæ et Chrifti affèórum multis circumftantqs amlt;* plificat, Quantus fuerit dolor mulierculæ, prælèrtim uiduæ, mortuo filio, èC quidem unico, ne quidem illi, qui lunt experti, animo compleéli pofTunt, Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coni»

quo maior eft uis doloris in uidua,eô maiore uiciftîm Chriftus dolore commo# miferatio, tus ultro' uenit, ut opituletur ei,at(ß ita, ut magnitudo gaudq, quod ex filio re^# fuicitatopercepitjlongè ftiperet dolorem,quem ex morte cœperat. Infignis au#» tem eft Emphafis in uerbo ttzo-Aay xvilt;ô'K, quo teftatur Euangelifta,Chriftum non leui motuanimi affècftum fuiftè, led incredibili quodam dolore cordis motum cftc, ficut ad Lazari monumentum eum fecifle lcribit Iohannes. Deinde etiatn ingenti ardore animi motus relulcitat mortuum.

Sed hîc obijciat aliquis, Deus eft ’àTraSHç, ergo in Deo non ftint milèricor^# wifcrù dia,Iæticia,amp; fimiles affecftus. Rclpondeo,nego antecedens. Deus enim non Stoicus,fed afficitur noftris malis,8c fumma ei uoluptas eft iuuarc nos,amp; exau#: dire. Et quia sopy«?fn præftantibus naturis funt expreftîftîmæ, neceftè eft etiam in Deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantô ardentiores eflè, quantd eft omnibus alqs naturis à le con^#

ditispræftantior, Cùm igitur Deus uehementiflîmè afficiatur noftris malis,li# henter ad eum confugere, eumq? inuocare debemus, iuxta iIlud Epiftolæ ad E=# bræos cap.4.Accedamus cum fiducia ad thronum gratiæ,ut conlèquamur mi.# fericordiam Sc gratiam ad auxilium oportunum. Sed hæc facilius dici, quâm adufiim ciïm opus eft, transferri pofliint ,id ueró eft longe omnium diftîcilis: mum.T anta eft enim infirmitas humanæ naturæ etiam in pqs,ut ftipra lenfum fuæ indignitatis lèlè erigere uix poflît in afflictionibus, in alijscœcitas tanta quanta eft in Epicuro,ut exiftiment omnia cafu fieri,necfi Deum eflè ullum,qui nos relpiciat,

Eft ne peccatum dubitarc de milèricordia f Eft. Contrd. Qiiicquid iubet lex, recftum eft, lèd lex iubet, ut lèntiamus Deum iralèi peccato,non ignolcere. Ergo ita fentire recftum eft. Refpondeo, Concedo totum argumentum, lèd ita. fentire non fatis eft. Addendum enim eft Euangelium de Chrifto,amp; quidem ita ,utfentiamus gratiam exubcrare fupra peccatum, ut docet Paulus Rom. Quamobrem non tantum illud lèntiendum eft, quod Deus irafcatur peccato, ita,ut nehio illam ira ferre,aut placare potuerit,nifi Filius,lèd etiam in illis /ipfis terroribus animus extollendus eft fupra peccatum,ita, ut ftatuat gratiam lon^ gè maiorem eflè, qua Deus remittit nobis peccata credentibus in Chriftum.

Alia quæftio.Licet ne lugere mortuosfLicet.Contrd.Chriftus inquit ad c^udiema Jiiigt; uiduam,Noli Here. Ergo prohiber luèlum» Relpondeo ad antecedens,Chriftus

bis ucrbis confblatur lugentem, quod eft per ft pium officium, prohibct lu” dum mulieri, non quia mortuus eft films,ftdquia uicfturus eft. Irnó exemple Chrifti licet nobis etiam lacrymis proftqui noftros mortuos, ficut ipft defleuit mortem Lazari, amp;: bic un.^ cum uidua luget. Nam ft quis non afficitur malisa^ Iiorum,maximo ftxorum,hic indignus eft nomine hominis. Sed tarnen hocdt^ bemus cæteris, qui lugent,diffèrre,ut noftrum dolorem moderemur,ficut pr? cipit Paulus ad TheiT. Nolite lugere,fi'cut cæteri, qui fpem non habent. No« prohibet lu ft um, in morte eorum qui nobis cari funt, etfi enim Iperamusds bene fore poft hanc uitam, tarnen ilia acerbitas, quæ eft in ifta ftparatione anfi , mi corpore,non poteft nos non commouere, fed quia fpem, quam dixi,habe^ mus,ideÓ dolor moderatior efft in nobis, quâm in alps debet. Atcß hpc demum eft uera fortitudo, non qua non afficiuntur homines rebus triftibus,ftd quato«* hibent fefe, ne quid in hac corrupta natura dolore commoti turpiter faciant, cut Virgilius de Aenea fcribit:

Id eft, ludicium manet in propohto, ut obtemperet mandato Dei, ftcut Hngit Virgilius, etiamfi cum magno animi dolore auellitur,

Poftremó in hoc miraculo intuenda eft imago reuiuiftentis mortui jCjui’ n uere cerneremus, nihil efftt ubicp calamitatum, qudd non hilari ac lubcnti nimo pateremur. Facile enim eas obrueret magnitudo gaudrj,quod perciptr^^ mus ex ilia glorificatione, quæ poft hanc uitam ftitura eft, cum de facie ad fad^ em intiiebimur imaginem Dei,ad quam conditi fumus.

U TfaElum eît cum introijjèt Ie fits in domum cuiufdam principis I^harißeorum ^tOj ad manducandum panem,lt;!^ ip/i obferuabant eum. Et ecce homo quidatn eus erat ante illum^ Et relfondens lefus dixit ad le^ilperitos Tharifteosj dicem, Sf bicet Sabbato curare ? Jt tilt tacuerunt,apprehen/um fanauit eum,ac dimißt. Et Ipondens ad illos, dixit, Cuius '})eßrum afinus aut bos tn puteum cadet, nbsp;nbsp;non continuo

IDicebat autem ad inuitatos parabolam, intendens, quomodo primes accubitu^ eli^erentjdicens adillos,Ciim inuitatusfuer 'ts ab aliquo ad nuptidi,non difeumboi inpfi* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo loco, nefortè honoratior te fit inuitatus ah tllo, iDeniens is, qui te iEum ^ocauit,

dicat tibi, iDa huic locum, lt;(3' tunc incipia^ cum rubore nouißimum locum habere, SeJ citrn 'y)ocatus fueris, Itade, recumbe in nouißimo loco,'\)t cum T^enerit qui te inuitauitfiigt; cat tibi, Amice,a/cende fitperius. Tunc erit tibigloria coramfimul difiumbentibus,QMi omnis quißip/um exaltat, humiliabitur, nbsp;nbsp;qut feipfium humiliât,exaltabitur,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praéceptum loquitur de agnitione Dei, Sc motibus cordis Crga De Sabbat,

tium loquitur de publicis ceremonqs diuinitus inftitutis,hoc eft,de toto public co minifterio» Nam dies certa conftituta eft ad hunc finem, ut fint publici con^ gteffus, in quibus doccantur ccetus prædicatione Euangelq ceremonrjs, V* trumcg enim intellioendum eft quia ceremoniæ fine dodrina transformantur in fuperftitioncm» Qpare cum nominatur Sabbatum,intelligantur omnes ce^ remoniæ diuinitus inftitutæ,amp; feiamus præcipi conferuationem publici mini* nifterii,doéirinç 86 ceremoniarum,quas Deus inftituit» Ad illud publicum mi* nifterium opus eft aliquo tempore certo, eft igitur Sabbati obferuatio non oci* um eins dici,fed ut textus inquit,fanlt;ftificatio, id eft, collocatio in opera fandla, uidelicetin minifterium diuinum.

Violant ioitur hoc tertium præceptum, primum bi cqui præfunt, G nori violatfo doeeant,aut ne?lioant doftrinam,aut non redid doceant. Deinde qui neoligut tij autdeprauant ceremonias diuinitus inftitutas,ut quiNbffaslegunt,ut obérant pro alqs,autquæftus caufa,aut qui alias fuperftitiones exercent.Peccat item po pulus,qui uel itunquam audit, uel rarô audit pias conciones, aut nunquam, aut rard intereft publicis ceremonqsÆ^^ enim in nouo Teftamento,dies certa non k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftpræcepta ,ut inleae diuina, tarnen qui excontemtu abeft, autfuo exemplo

1 confirmât aliorum negbgœtiam, is grauiter peccat. Sicut memorabile exem* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plumextatIeremiæi7*ubiPropbetaobiurgateos,quiinSabbato per portas

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuebebant merces,id eft,negociabantur negledo minifterio,86 additur coni:*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minatio,fuccendam ionem in portis SCc.Etrurfus additur promiffio,fi fandliG^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cabitisfabbatum,intrabunt per portam reges bC principes, id eft,babebitis re*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnum fiorens 86c. Quia Deus uult fingulos adiuuare conferuationem minifte*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfi, Peccat item po^us,qui fua præfentia confirmât impios cultus. Peccant bC

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illi, qui impediunt minifterium publicum, qui ftipendia débita miniftris aut

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eripiunt,aut conferre nolunt. Peccant item, qui negledla cura meditandx do*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dirin«buangelq, confer untbabbata in occupationes propbanas, autludos,aut

, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alia,qu3eabducunt animos à piameditatione Jam cogitet quifqg quàmlatèpa*

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teat uiolatio Sabbati, nec putemuskue peccatum effe, contemtum publici mi*

uiflern »

g:)E sEcrn^Q,

TJdàoïia de curato hydropico oÇtendit quid fit obferuatioSabibati.

^nimprxcipitkx Gmpbeker de oeio Sabbati,fedpYobibet opera impedbV^s^ti,^to.

mia minitter ium pubbeum. Cæterùm prxeipit {auêkibeationetu, id eft.,certa opetadiuini miniberq. Quarebxcalt;5tio Cbribijuituerè obferuatioSabbati ^£au€bkcatio,NanvCbriibusbie eoneionaturaddit opus,quod eb teftinao çonfe^Lo tr laiumdoÔLYÛaxddçe eninv£u\at propria opera eonuen.ientiaSabbato,eoneioBu tejtiwniA do» angelq,n\editatioEuaugeb\, exempla pia,propric adiuuantiaminiberium» nbsp;nbsp;élïvnlt;e[ttnt ue

i nbsp;nbsp;nbsp;bas etiam eoneionatur Cbrittus de alqsoperibus quibu£dam,quaeeonueniunt

\ nbsp;nbsp;nbsp;babbato^ut ueeebaria obieia dileöcionis» Nlaeeabaei inSabbato pusnabant^bC

\ nbsp;nbsp;nbsp;quidemprxbaibadupbeiter babbato eonueniebant^bc quia erant eonieffto do

\ nbsp;nbsp;nbsp;èriu'ægt;amp; eonîeruatio babbati bC Veois jbC er aut opera ueeebar ia diVe€tionis »

HumilitM. T_IVmilitas eft timor Dei, hoc eft, agnita noftra imbecillitate, uere mctucrc

*iram Dei, ne indignos aut parum idoneos abijeiat, fed tarnen in uocatione Deo parère, amp;nbsp;iudicare dona nobis dari ad communem utilitatem,nec euentus fine Deo felices efle, nec cæteros defpiciendos efle, cum poffint fieri utiliora or^ gana Dei, Ad hanciiirtiitem accedere debet fides,quæ in uocationepetat,6i . \ expeiftetauxilium Deo, ficut fiepe docent Prophetæ, Pfalm*2ó. Expeda Do* minum,uirih'ter age,S6 confortetur cor tuiim,amp;^ expecta Dominum,Talis crat bellator magnanimus Dauid, amp;nbsp;tarnen erat humilis, agnoftebat infirmitattn^ fuam,neC defpiciebat cæteros, ut Goliath defpiciebat minores,fed Dauid uoca^ tioni parebat, amp;nbsp;expeólabat Deo auxilium.

Econtra,fuperbia eft fiducia propriæ induftriæ, negledlo Deo,autnegl^ (fta meta uocationis,ut Goliath,Sennaherib, confidunt uiribus fuis contemto Deo, Nabugdonofbr, Alexander placent fibi, 80 exiftimant ftia uirtute parta eflè tanta imperia,nec agnofeunt nectiment Deum, Ided amp;nbsp;in alia delidafirti* ri ruunt, ut Alexander polluit fe multiplici turpitudine. Alrj appetiint fupert'o* res uocationes, Nam fuperbia multipliciter fe declarat,ut Abfalon,Calîîus,Afl tonius, Alt) peccant non agnofeentesdonafuperiora in alrjs, ut Agamemnon qui fuperior eft loco, non agnofeit Achillem uirtute fuperiorem efïè.

superiU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus traditur hic régula ,Omnis qui fe cxaltat,humiliabirtirt

ïd^ oftendunt Tragici cafus præftantifîîmorum uirorum , ut Saulis, Goliath? Sennaherib,Pompep-Agofilai,Alexandri,Antonij, Imd in Ecclefia præeipua fit humiliatio, quia indicium à domo Dei incipit, ut oftendunt infigniaexem* pla fiincftorum, Samfbnis, Dauidis, Nabugdonofbr, amp;nbsp;aliorum qui ex alto fa* ftigio delapfi funt,ut agnofeerent fiiam infirmitatem,amp; confpiceretur potent^ Dei,amp; mifericordia Dei,ut in Dauide deieefto amp;nbsp;reftituto. His exemplis que difeamus, uidelicet timorem Dei, agnita noftra infirmitate, amp;nbsp;fidem in bedientia uocationis. Difeamus item nos continere intra metas uocationis»

13 Harifei autem auclientesjquèd filentium impofttißet Sadduc^eiijConuenerunt in quot;^nU' Et interro^auit Itnus ex eû le^is doEor tent ans enni) nbsp;nbsp;dixitMa^tper, quod

mandatum magnum in le^e ? Alt autem Uli lefus^ ^)ib^esÎÙomtnum T)eum tuuni tx to corde tuo, Cr ex tota anima tua, ey ex tota mente tua. Hoc eïi primum mandatum. Secundum autemßmilehuiCf SOtU^es proximum tuumficut teipfum, duobus mandaté tota Lexpendetjlt;(^ Hopket^.

Congre^atis autem ^harifeist interro^auit eos lefus dicens, Quid Ijobii 'Pideturdt Chrifio?Cuiusfilius eît? S)icunt ei^ Dauid.Ait illisj Qwmodo er^o Dauid infiritu cat eum Domiuumj dicenS) Dixit Dominus Domino meofede à dextris meis,donee f0‘ nam inimicos tuos^ fcabellumpedum tuorum. Si er^o Dâuid ^ocat eum Dominum, fO’ modo films eius eîi I Et nemo poterat ei reSfondere ^etbum^ ne^ aufus fuit quijquamt^ j//a cite eum Hmpltus interrogare^

QJV A T VO R funt præcipui loci, I. De doeftrina legis, quæ fit lex præcipua. II, Dedignitatefècundætabulæ,

ÇJcutMonacKi 'pluris fecerunt Miffam, aut fua uotajquàm uniuerfum Deca* præcîpuuw '^looum itaPharifæi amplificabant facrificia traditiones» Hunc errorem fræcept»«} reprchendit Chriftus cum antefert pracceptum de dileótione Dei, quod requi* ritinteriorem perfedam obedientiam bumani cordis ergaDeum ,uidclicet ueram aonitionem Dei iuxta uerbum diuinitus reuelatum,timorem,fiduciam, dileftionem: Conftat autem cor bumanum procul abeffe ab bocpræcepto, cjuiaplenum eft cali^'ine dubitatione deE)eo, non timet iram Dei,non con* bditDco,amp; conftat dleeffe flagrantem diledtionem Dei. Reprebendit igitur ChriftusPbarifeos,qui legis iufticiam iadtabant, cu m ne umbram quidem ba

lambic quæritur,Si non fit lex, quare data efbr R^lpondeo* Data eft, ut monftret peccatum,8d condemnet nos,ficut inquit Paulus, Aculeus mt^is ,^c* lex. catum cft,potentiapeccatilex,id eft,propter peccatum fentimus iram Dei. bed nulla effet obliaatio,nifi Lex effet.ldeô lex clamitat in conrdcntqs,moiilteat ira Dei,Scaffert pumos terrores. Ac ftulta imaginatio eft,cogitare legem Dei elle uelut tabulam in pariete pendentem, quæ auferri aut abpei poffit. irno donee inanent peccatum 2lt;mors,manetlex accufans,malcdicens,iram Dei oftendens, necuincitur nifi aonitione SC fiducia filq Dei. Cæterùm de incoatione legis all*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;as dicitur,cum fide iuftificati funius,accedit quædam incoata obedientia^ut læ*

DAradoxuA eft,qu0dinquit Cbriftus,recundamtabulam Gmilemeffepri* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma:,?lt;hauàdubièorauitcr oftcnditPViari{æos,ucfiquisdkeretM.onacno5

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opuspnliaoris antegrendutneffe ipGusuotis.Hæcigitur coUatwdihgcntct Kl.ai.-fr«

- nbsp;lxtffcinKrvïa:cipuoscultus,ficutdilcftioDcicftptæcipuuscukus,quaUdi. rcmonidrWW ♦

cat,officiafecundæ tabulae antecellere ceremonqs,fieut alibi inquit,NYagis uo o înifaieordiam,quàmfaerifieium. Race dodtrinaeftutilis,SC ornât oftieiaciui*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lisuitæjUtlciamuseaDeo placere,bC effe cultus Dei Adeo maiore curalacienda

nVNldelegetamftiblimiadffputaffetCbriftus,incipitcoargucreimpieta* ^temPbarifteorum ,intcrrogans dcbA.effia,quafi dicat,uos ccccidodtoresin \fiael,delege quæritis,bc eam non intelligitis,c\uia deNVeffiababetis lalias opl nbsp;,ƒ ƒ

niones, putatis îuturum effcRegem, qui uobis opes SC imper ia mund.i datu* TUS fit^Quærit igitur de perfonabC officio NYeffiç, cuius filius eritjbC quid aget^ cumDauiduocet eumDominum*^ Si tantum effetrex politicus ,profedtpmon. effet domin.usDauidis,quialr3cres nequaquam eff dominus tuperiorum.ltem, fi tantum effet datums imperia mundi, nibil pr odeffet Dauidi, ut Gamillo ni* bilprodeft Auguffus.Gnr igitur DauiduocauitNVeffiamDominum'TRæc lu it grauiffimadffputatio ,bc inexplicabilis Pbarilacislomniantibus imperium

s ftat prophetias ïoqui de ïiberatioiie à peccato nbsp;nbsp;nbsp;morte, SC de noüa Sôætffflâ

uita -, ut in hoc Pfalmo dkitur, Tu es facerdos in æternum, lècundum ordineni Melchiièdech* Vocat igitur Dominum,quia fcit iè accipere ab eo h^c bénéficia) liberationem â peccato, amp;nbsp;â morte,amp; uitam æternam. Item uocat Dominum; quia fcit eum diuina potentia regnaturum eflè,ficut inquit,Sede d dextris meislt; ïtem,icit ilium promifliim liberatorem eflè filium Dei, ficut antea inquit,Ho^ die Qenui te Scit eum iam re2nare,amp; belligerari cum diabolo,ficut Elaias uocat cum Emanuel, SC Pfal, 71, dicitur. Et adorabunt coram iplb fempcr,ubi totus Piàlmus loquitur de uenturo Melîîa,quia tarnen eft æternus. Erit nomen eius æternum, ante folem exiftit nomen eius,amp; benedicentur in ipfo omnes gentcs»

T afcendem in nauiculam trAnsfretnnity '}^enit in ciuitatem /îtam^ Et ecce ^banteiparaljiticüm iacentem in leEo, Et 'ïfidens lefusfidem illorumjdixitpAral}Wgt; Confide fin, remittuntur tibi peccata tM, Et ecce quidam de Scribis dixerunt inträß) Hic blaïpbemat. E^t cùm l)idififiet lefiis co^itationes eorum, dixit, Et quid l)oi cofitâtn maia in cordibus '})efiris ? Q^d enim eîi facilius dicere, dimittuntur tibipeccata, an cere,fiur^e nbsp;nbsp;ambula? Et autem fciatii, quiafilms hominis habet potefiatem

peccata in terra, tune ait parafitico, Sur^e, toile leElum tuum, ifrl^ade in domum tuann Etfurrexit nbsp;nbsp;abqt in domum fiuam,Eidentes autem turbd admirattcfunt,

cifcrinutt T g X Moifï nec remitit peccata, nec mandat diciremittuntur tibi peccata. idetEMn^et gt;nbsp;Quanquam enim habebatfacrifîcia,quæ uocabanturplacationes/amencc* lij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remoniæ illæ tantum merebantur talem remiflioii^, ne is pro quo iacrifica^

batur, excluderetur ex illo populo: èC Epiftola ad lÆræos ait, Impoffîbileerat lànguine taurorum tolli peccata. Præterea lex etiamfi quid dicit de remififionC) tarnen non dat gratuitam remiflîonem, led fîmul requirit integram obedienti*

TMuntruan am» Porrô nifi remiflîo fitgratuita,erit irrita, nemoenim legi fàtisfacit.

Paulus dimicât de particuIa,Gratis,amp; hanc conftituit diffèrentiam inter Buan* §^Bum amp;Tegem, Euangelium gratis propter filium Dei remittit peccata cre^ dentïbus, Sc inftitutum eft minifterium, in qua exprefle annunciatur remiflîO) aut multis, aut finguïis»

Sed quærat aliquis, Quomodo igitur fàndi in ueteri Teftamento confia quebantur remiffîonem?’ Relpondeo» Præter minifterium legis erant reuelata: promiffîones de Chrifto. Has debebant làcerdotes etiam proponere populo? ut Icirent remiffîonem offèrri propter illam uenturam uiÀimam, amp;nbsp;credetet quifqj ièhac fide conlèqui remiffîonem, ficut Dauid ait, Beatus qui confîditif’ eo.

co. EtBfaias: Quia ponct animamfuam Hoftiam pro peccato nbsp;nbsp;nbsp;SxSZach» In

fanouine tcftamenti tui emittes uindos de lacu.Sed quia hic intelleâuypromib fionum fæpê obliterabatur, ided Deus per Prophetas eum fubinde rettituebaU Cumhisdimicabant facerdotes, qui interea fuas cerernonias lupehtitione, auarida cumulabant, amp;nbsp;contendebant eas mereri remiffîor^rn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

nesfepèreprehenduntPropbetæ,utMolocauftisnondeleÂaberis.Habebant ergo Patres remiffionem inuolutam in promiffionibus de Chrüto»

IN Buangdio inftitutum eft minifterium expreffa uoce annunciandæ remifli^ knispeeltorum omnibus credentibusinChriftunKBtbæeannuneianonon fotómin2eneremultisproponipoteft,utdoftrma,ftdetiaapplicari fingubs, fkut dicitChriftus,Si petet, remitte ei, Vt igitur rege dicit minifter ad fmgu. Ios,ut quifcg credat in Cbriftum, iuxta illud, Hie eft Films meus d ilegus,Hunc auditeîlta Kftè dicit minifter cuilibet Annuncio tibi ipfi uere miffionem credenti in Chriftum.Hæe appbcatio pr mata reddit promiflionem illuftriorenijôC oftendit beneficium Euangelq ad te pertinere ♦

^peccatum indufi ftimus,ficut Pfal.inquit,propter iniquitatem eorripis hlios boniinum,ScPaulus, Corpus mortificatur propter peccatum,ftilicet, hærens incarne. IdedCbriftusprimùm bîcremittitpeccata,pofteatollitmorbum,ut admoneatnos banc naturam obnoxiam eïïe morti j amp;nbsp;calamitatibus, quia eft

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immerfapeccatOjbCteftetur fe eflè bberatotem,qui uelit utruncg to «CjCau am

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCeffedum,peccatum8Cmortem,8lt;reddereperpetuaminfticiam2lt;uitam.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Curergofanaiconfecutiremiffionempeccatorum,tamenaffliguntur.^

1 nbsp;nbsp;nbsp;Re[pondeo,GcutPaulus inquit,Corpus mortificatur propter peccatum^ibcg

I nbsp;nbsp;nbsp;bxrens in carne. Quia enimpeccatumnuncimputationefu a urne nbsp;nbsp;nbsp;reip#

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa manet infirmitas carnis,uült earn Deus mortificari, ut in i is exercitqs exer*

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccatnrScIuceatfides.ltem,utDeusoftendatfuarngloriaminno ram\mita*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teadueYfusdiabolum-iCiuemuincit per infirmes,iuxtailluft citotc quo miri«

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficatDeusfandumfuum,id eft,mirabiliter liber at, oftendens glorianifuam m

noftrainfiTïnitate,cùmdefertos,abielt;ftos,praeter omniabumanaconlilia,pr3clt;

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tisÆuans’diumNYattb. 22*

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CTreî^ondens lefus, dixit itcrttm inparnBoli« ci«, dicens,Simile re^num cœîorttm

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^boïninirégi, qui fecitnuptias/ilio fuoylt;is' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/eruos fuoSf'ï^tliocarent innitatoî ad

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nupti(U,(s*nolebant Ijcnire» Iterum mißt alioi ferwoSjdicen«, ©icite inuitdti«,eccc prdn-

\ dittin meumpami, tawri met lt;7 altilia maddtafwnt, omnid pdrdtd,T?enite dd nupti*

\ dî. dutemneglexerMut, dbierunt, dltuj «jwidern in proprium dgrum, dliws lierô dd

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Où disant

ligni Iteer^o aIexitus 'ïfiarumj nbsp;nbsp;quofcun^ inueneïiti5j'})ocate ad wi^ti(ts, Ete^riß^

/ernt in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, congregauerunt omnes quos inuenerunt, malos nbsp;nbsp;bonos j lt;(5* impkufnnt

nupti(e dißcumbentibus, Intrauit autem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j '})t/ßellaret dtfcumbentes, lt;^5* quot;yndit ilh^

hominem non 'ïgt;eflitum l^e/ie nu[)tialif Et ait ilit. Amicejquomodo hue intra/liyiion quot;^teßem nuptialem? At ille obmutuitCTunc dixit (^x minißrisjLi^ate ei pedes ô' manuS) mittite eum in tenebroâ exteriores, ibi eritploratus lt;ijrßridor dentium. Multi eiM

vociiio'E.c» '^Ota parabola eft imago Ecclefi'æomnium temporum* Etquanquamhic defu. X præcipuê loquiturdereiedione amp;nbsp;poena ludaicæ gentis, tarnen ad omni* urn temporum fimiles euentus hæc concio accommodanda eft* Vocauit Dens initid, Ecclefiam, led plericß uocationcm contemftrunt, multi etiam interfece* runt uocantes, ided funt lecutæ pœnæ ut diluuium,euerfio Sodomorum, Ae* gypti, Cananæorum j poftea regni Ifrael 3 deinde ludæorum, poftea Romano*

' turn, èC aliorum regnorum* Aliqui tarnen uocati conuenerunt, Sc femperall’’ qua fuit Ecclefia*Dilcamus ergo hic,quid amp;nbsp;qualis fit Ecclefiajquæ lpecies,quaî pcenæ hoftium Ecdefiæ, malorum in Ecclefia*

Definitio Ef. Vid eft EccIefiaÆft congregatio omnium quicreduntEuangelio,amp;lfan* dcfiie, ^‘^(ftificantur Spiritu Endto, cui congregatioiii tarnen multi maliadmixtl funt y conlèntientes de docftrina,8ó ufii Sacramentorum, qui ôô ipfi finit foci) feil membra externæ fbeietatis èc adminiftratioiiis Ecclefiæ,

Species i^cde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qualis autem fit Ipecies buius cœtus, fignifîcatur hîc, ciïm ait, maximal

/îlt;ec- diferu partem liominumalpernariiplamuocationem. Alr),inquit,anteferuntfuosa* menifalßt. gros,ali) fua négocia, ait) occidunt uocantes,id eft,extra Ecclefiam finit, omnes, qui non ampledtuntur dodrinam ueram,ut Ethnici,Iudæi,Mahometiftæ,Epi^ I• nbsp;nbsp;nbsp;curei, amp;nbsp;qui nunc funt lioftes ueræ do(ftrinæ,etiamfi uocantur Chriftiani. Nee

fltXZ eX»- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titûlus,fid docftrinæ ueræ profeflib difeernit Ecclefiam ab ijs,qui fini

lelij, extra Ecclefiam* Nunc quocß multi qui uocantur Chriftiani, tarnen proptef cur4ttidus. agros fiios^fiigiunt dodrinæ profelfionem, ôt: fiunt aut paLfin Epicurei, aiil defendunt ufitatos errores propter uentreni, ut multi Epifeopi, Canonici,^ alfj,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ail) propter fua négocia fugiunt docftrinæprofeftîonem* Hicpræcipn'^

Negocid gu-- taxantur principes SC aulici qui ctiamfi non exercent fæuitiam, tarnen negfi ierB4t«o«w* gunt Euangelium Eccîe(iaSyamp;^ putant harum rcrum curam le indignam effe, habere le occupationes magnas,neceflarias hominum uitæ,uidelicet conftituti” oneni et defenfionem imperiorum»Hanc occupationem ducunt eflè gloriofim. Ecclefias nihil curant* Sic in alia parabola dicitur, Semen inter Ipinas cadere,

11 !• ubi præcipuê Ipinæ aulicæ intclligantur* Tertium genus eft tyran norum jtju* Tgt;rdH„(î. (jgjgj-g Euangelium conantur*

- . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eritigitur exiguus cœtus Ecclefia, quia fiiperiora tria genera funt extra

de/ilt;e^ so= Ecclefiam* Ided dicitur Sopho*5»Et reliquum faciam in medio tui popufim phonM, nbsp;nbsp;nbsp;pauperem amp;nbsp;egenum j ÔC Iperabunt in nomine Domini» Hæc confideranda

funt, ne cogitemus populum Dei eftè maiorem multitudinem,amp; imperia,c(iia^ magis florent gloria amp;nbsp;potentia, amp;nbsp;ne abiedo uerbo Dei, ad illam multitudi* nem defîciamus, ficut humana ratio mouetur multitudine amp;nbsp;fortuna, cogitât tani multos, tam florentes, non negligiâDeo* Aduerfiis hæc Icandala confîr* memus

T^i^inn Ans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.9

inemus nos defcn'ptionibus Ccckfiæ, traditis â Chrifto Sc Prophetis, ut in pa^ rabola de femine,óó Paulus inquit l,Cor»l*Non multi fapientes fecundum cars« nem,non multi potentes, non multi nobiles

Diligenter autem oblerua in delcriptione apud Sophoniam, quod addit, Etfperabunt in nomine Domini.Ecclefia alligata eft addoftrinam ueram,non nifcrimtn ec ad certa imperia regum amp;nbsp;pontificum, èc inuocatio diftrimen facit» Etfi ludæi Qr'T . 1- r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcl(£ia^

ÖC1 urci dicunt ic inuocare unum Ueum, conditorem rerum, tarnen negant Deum conditorem rerum efle patrem lefu Chrifti,negant opus eflemediatore, cum tarnen Deus reuelauerit Ie per Filium, amp;nbsp;non uelit inuocari, nifi fiducia ßa Ipjßcut fæpè dicitur; Per hunc habemus accefltim ad Patrem» Item,nemo nouit Patrem,nifi Filius,80 cui Filius reuelauerit.Non igitur inuocant Deum T urci. Item fatentur fe inuocare fine uerbo,finc promiffîonib»fihe mediatore, cum per petua dubitatione» Sed uera membra Ecclefiæ inuocant patrem Domini noftri lelu Chrifti mediatoris, conditorem omnium rerum, 0^ quidem fiducia huius propiciatoris ^reuelati in Euangelio, Sc exhibiti, petunt nbsp;nbsp;expectant falutem,

Hæc inuocatio difeernit Ecclefiam d cæteris gentibus» Ideó diligenter obferue^i tur diftum, Et Iperabunt in nomine Domini,

Poftremó hîc cogitemus etiam hunc cultum, ftilicet inuocationem, præ«« cipuè præftandum efle» Ideó enim 8c flagitat Sgt;C addit promiflïones, quia uult exaudire amp;c. Si cogitamus nos eflè membra Ecclefiæ,fimus ex cœtu inuocantii« um,

^Eflatur hîc Chriftus pœnas impendêre omnib.gentib.atq^ hominibus,qui nbsp;nbsp;nbsp;gontetn

'*• funt extra Ecclefîa Dei, ficut oftendunt exepla ab initio mundi,quæ propo# ti BMttgelij -fuit Deus, ut nos de ultimo iudicio, amp;nbsp;de æternis poenis admoneat, de quibus concionatur Chriftus, ctim inquit,Ite maledifti in ignem æternum Ôôc,

ÇVprd diftum eft de pœnis omnium,qui lunt extra Ecclefiam,Nunc lèquitur ‘^triftis concio» Etiam in Ecclefia Dei funt hypocritæ,qui damnati abqcientur «■mr«/«. in pcenas æternas, ficut hoftes Euangelq,ut Saul perinde damnatus eftjUt Golilt; atlî ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Quæeft igitur ueftis nuptialis Z Alius aliud nominat, led neceflèeft id nubtid» fe, de quo Paulus inquit, Cupientes luperindui, fi tarnen ueftiti,amp; non nudi rc^ periemur» nbsp;nbsp;Et confeflione omnium hæc ueftis eft lux Ipiritualis,qua renafti#

niur,de qua dicit lècundæ Corinthios tertio, Nos transformamur omnes reten ó^a facie gloriam DEI Ipeculantes, d gloria in gloriam, tanquam d Domini Ipiritu^ Quid eft autem ilia lux Ipiritualis, quæ diftrimen facit inter hypo^ä critas amp;nbsp;renatos f Eft baud dubie agnitione iræ DEI aduerfus peccata exn pauefeere, amp;nbsp;rurlus fide erigi, amp;nbsp;confidere quód DEVS recipiat nos, hac fiducia eum inuocare,ei fubfici, petere amp;nbsp;expeftare ab eo gubernationem amp;nbsp;den fenfionem, non diflidentem DEO, quærere humana præfidia, non neglefto Deo, indulgere proprijs cupiditatibus. Hæc omnia comple(ftimur,cum nomi^ namus pœnitentiam amp;nbsp;fidem,ftu regenerationem,

Eft igitur ueftis nuptialis illa ipfa regeneratio, quæ compïe^itur niotu3 pœnitentiæ, SC fidei, quæ accipit remîHîonem'peccatorumjamp; in omni üità tit S)C expedlat â Deo auxilium, amp;nbsp;incoat nouam obedientiam,

sineuefte tw» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt autem in externa fbcietate Eccleiîæ multi fine hac uefte nuptiali.Pd*

ftùU, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum qui perieuerant in peccatis contra confcientiam,Deinde hypocritæ,ut

Achas,qui etfi uidetur uir honeftus amp;nbsp;recfiæ profefiîonisjtamen eft, fine ilia lu’’ ce, id eft, fine pocnitentia ,amp; fine fide, cumulât cultus,putat ft iuftum efft, res multas, fed fiducia fuæ fapicntiæ,ac diffîdens Deo, nee petit,nec expelt;fiat ab eoauxilium ,undecuncp quærit præfidiaHumana,dehortantibus etiamPto^ pHetis, Econtra in Dauide,Ezechia funt pauores amp;nbsp;confolationes» Hi expaut^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îcunt agnitione fuæ infirmitatis, amp;nbsp;rurfus fide ftatuunt fe à Deo receptos dft)

hac fiducia inuocant,obediunt, petunt à Deo,amp; expe(ftant auxilium, exempla in hiftorijs Propheticis ideódeftriptafunt,utdiftamushypocrifina tïefte nuptialijid eft, â regeneratione,feu pœnitentia fide difterni,

f^uguftini ue^ Hac uefte ornatus eft Auguftinus, cum pauld ante mortem de pocnittü'* ftis nuptUlis. j-fg nbsp;nbsp;ß jç concionaretur,ac dcploraret uitæ a(ftæ ftcuritatem,8ó rurfiis ftipft’^

erigeret inuocatione fide fi l ij Dei, Econtra Achas erat fine uero timoré,amp; 1^^ ne uera fide,non agnoftebat ft peccare, ciim cultus fingeret fuo arbitrio, cun^ indulgeret fuo odio aduerfus prophetas, non crederet ft recipi, exaudiri pter promiffionem diuinam,imódubitabat an exaudirctur,ideo(^ diflSdens quærebat alia præfidia.

Sic finit fine uefte nuptiali etiam adiunfti ueræ profeftioni ,8d: fine pub*’ lica turpitudine uiuentes , fi tarnen fiint ftcuri ,fine pcenitentia, nbsp;nbsp;quadam ne«“

gligcntia ac dubitatione, non petunt, nee expetftant à Deo quicquam,fed Hdunt fuis confilijs amp;nbsp;humanis præfidqs, Item,in aduerfis non agnofeunt fe lu* ftê puniri,exiftimant pocnas uel cafii accidere,uel iniufto iudicio Defficut Saul frémit aduerfiis Deum in calamitate, Multó magis carent uefte nuptiali, qui paUm defendut errores et uicioibs cultus, fed de hoc ccctu prius didum eft,qui ciim fit extra Ecclefiam, fine ulla dubitatione damnatus eft,

DnlecillitM et Cæterum etiam in ftneftis manet imbecillitas, habet alius alio ueftem ni* erratA in fatu: tidiorem,ut multa funt etiam faneftorum errata,8ó peccata ignorantiæ,quæta’‘ lt;fïw nMnciit, condonantur tenentibus fundamentum, id eft, ueram inuocationcm duciamdonatæ miftricordiæ propter;filium Dei, ficut Paulus inquit,Nulla •nunc condemnatio his qui in Chrifto lefu ambulant,

P T erat tjuidam ^e^ultis, cuius filius infirmabatur Cafiernaum. Hie cum audijjit, ^^uod Ie fus adueniret d Judeea in Galilæam abÿt ad eunij rogabat eumj '})t de/cen^ deret)lt;amp;/anaretjilium eius^incipiebat enini mori, Tiixit ergo lefus ad eumj Niß prodi^ia l^ideritisjnon creditis,T)ixit ad eum T^e^ulusj ^ominejde/cende priufuain moriatur filius meus, IDixit ei lefus^ V~ade filius tuns l)tuit, Credidit homo fermonii quern dixit ei lefus»(s' ibat, lam autem eè defcendentejferui occurrei unt eif nun ’igt;

IT AT IS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15t

((ueruntydicenteS) quod filins eins Ijiueret^ Interrogabat ergo horamal eis fin qua melius laluerM. Et dixerunt eif Heri bora feptima reliquit eum febris. Cognouit ergo pater quod tlla bora erat fin qua dixit ei le/us, Filius tuusYtuit. Et credidit ipfejisr domus eins tota, Hoc iterumfecundum ßgnum fecit le/us cum 'leentjj'et è ludoia in GaliUam,

ReprchenGo humanæ infirmitatis, quac pluris facit fîlt; gnajquàm ucrbum Dei^circumfpcélatjquærit mira* cula, omiffo uerbo Dei,

Huneipfum errorem propriè bic reprebendit Cbrifius, alibi, cum in* quit,Generaùo adultéra lignum quærit. Habemus enim certum uerbum Dei, inboc nuit nos iutueri,iuxta illud; Ducerna pedibus meis uerbum tuum,Rom, . V t per confolationem feriptur arum fpem babeamus. Hæe dofir ina admo* dumutilis efi, ut difeamus uera exercitia fidei,nec quæramus de uoluntate Dei extrauerbum. ltém,uerè fciamusDeumuelle nobis bæc præfiare, quæ in uer* bopromittit,perinde,utpræfiitit Âbrabæ,NVofi,Slt; alqs. Quidcircumfpefias prodigia'^ quæris inufitata exempla C Quanquambæc quoq oecurrunt multa f erè fingulis,tarnen defioito oculos in uerbum,SC expertes ea,quæ in uerbo pro* milfafunt.fnbis exercitqs difcitur,quià fit fides. Et quidem bæc fides impetrat miraeula, fient bic, etfi reprebenditnr bnmana infirmitas,tarnen Cbrifius po* fiea addit miraculnm, ut ofiendat fe mederi nofiræ infirmitati,

. nbsp;nbsp;nbsp;EEe difeamus fidem debere niti uerbo Dei, nec abqciendanr elfe propter nO* îià«j nititur

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^firamindignitatem jficut àC exempfû Sy ropbœnifiæ ofiendit»Debae re\2lt;

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q üq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc

nunc controucrfia eft cum Monachis, amp;nbsp;femper Pharifaicæ imaginationcs in hoc articulo aberrant à Deo» Nam Monachi amp;nbsp;omnes fafci'nati Legi's opinio^ nibus fic cogitant : Deus eft uerax Slt; ftruans promiflionum, fed tribuit easdi^ gniSjCrederem me refpici,^ exaudiri,fi dignus eflèm»

Hune errorem taxat Euangelium, ac iubet omnes agentes pœnitentiam crcdere uoci Dei, etiamfi agnofcunt ie indignos èCimmundos efte» Hæcfides in quotidiana inuocatione exercenda amp;nbsp;diicenda eft»

ndes'nïtitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligenter obièruandum eft diicrimen inter ueram fidem,nitentem gra^

grdiMùrf jKi= tuitaraiièricordia,amp; inter imaginationes Pharifaicas, quibus fi'ngunthomfi fericordta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcdituros eftè, Sc inuocaturos, Ci efTcnt digni^ê^hoc errore omittuntue^

ros cultus,êó opera primi præcepti, non credunt,non inuocant Deum, non ex““ pedtanr bona d Deo, Sed ut præftemus opera primi præcepti, tenenda eftdo^ dtrina de hac fide,petentc 8ó expédiante bona â Deo,ac nitente promiifa miferfi cordia propter mediatorem Chriftum, etiamfi nos non fùmus digni.

Huepertinent innumerabiïes fèntentiæ, Petite, accipietis. Inuocanic indietribulationis, Prope eft Dominus omnibus inuocantibus eum. Et ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfal, 3Ó. Subditus efto Deo,amp;ora eum,Ergo iîcutdiieedit Regulus, expedans

beneficium promiftiim, needeterretur fua indignitate, ita nos credamus uod Dci,amp;L hac fide petamus amp;nbsp;expedemus beneficia»

rrih^utfidei. OOftquam agnouimus Deum,fèqui debet noua obedientia,8lt;f præcipuèprc^ ftandus eft hic cultus, ut alios noftro teftimonio inuitemus ad agnitionem Dei,Sicut hic regius fuam familiam inuitat ad fidem. Hic cultus præcipuuseftj iuxta il^ud : Quid retribuam domino pro omnibus quæ retribuit mihi f TiH facrificabo hoftiam laudis. Item Petrus, Eftis uocati ad hanc lucem, ut enarre^

, nbsp;nbsp;nbsp;? tis gloriam Dei, Ergo qui agnouèrunt ueram dodrinam, meminerint fedt^

T ^eo aßimulatum eîi reffium cœlorum lomini ijui Voluit rationem ^onere ^Jerun fuis. Et cùm cœpijjet rationemponere^oblatus eîi et quot;ï)nusj qui debebat ei dece^n millia talentor um,Cùm autem non baberet Ifnde redderetjiußit eum dominus etus uenunt dariyiisr iJXorem eiusylt;^ filïos^lt;(sr omnia qu^e habebat^i^ reddi^ Trocidensautemfemni ille-^Yogabat eumidtcensj Tatientiam habe m mctisr omnia reddam ttbi^ Mtfertus autan dominusßerui illiusjdimißteumj nbsp;nbsp;debitum remißtei,

inuenit 'ïJnum de conferuis fuis,qui debebat ei centum narios,Et tenens eumfußoeabat eumtdicens, ^fedde quoddebes, Etprocidens con/eruni eius,ro^abat eum, dicens, Tatientiam habe in me, omnia reddam tibi, Ille autem lutt,fedabijt^^ mißt eum incarcerem,donec redderet debitum. J^identes autem confif Ul eiuSj qute fiebant, contnßati funt y aide, (ijr '^enerunt nbsp;nbsp;narrauerunt domino fuo oin*

nia quâffaEiafuerant, Tunc Isocauit ilium Tdomtnus fùus,lt;ij' ait illt, Serue nequam, oin» ne debitum remiß tibi, quoniam ro^aßi me, non ne er^o oportuit te milereri conjant

tulyßcut ego mifertusfum ? 'trAtus dominus eiusjtrAdidit eum tortoriluSf ^uoud» ufg, redder et Imiuerfum dehttum. Sic ^ater meus coeleßis fuciet '\)obis non remi» ferttis iJnußiuif^frArifuo de cor dibus 'ïteflris^

L Diff^runt hæc duo, minifterium publicum rcmi'ttendi' pec^ cata, 8ô priuata condonatio offènfionum»

one manifeftorum et îpnotorum delicflorum»Et lurisdii« dio Eccleßaftica l'nftituta de manifeftis delidi's, ut fit in Ecclefia corredio aliqua peccantium»

111 b Quomodo cum condonatione priuata coniunda eflè poflît defenfîo, amp;nbsp;quando defenfione utendum fit»

j^Inifterium publicum remittendi peccata,eft ipfum mandatum Cbrifti tralt;* m^îflerîd ^ditum per Euangelium, ut in Ecclefia expreflc annuncietur remiffîo peccalt;#

toruni,(îngulis aut multis credentibus, luxta illud, Quorum remilèritis pcccalt; ta,remittentur eis, Hanc uocem non prædicabant leuitici faccrdotes,fed in ge^ ncre concionari debebant, propter uenturum Meifiam credendum eflè remiflî onem pcccatorum,ut Petrus inquit ih Ad*cap.2* Baptizetur unufquift^ in nolt;! mine lefu Clirifii,ad remiflîonem peccatorum» Et 2,Corinth.^. Pofliit in uobis fermonem reconciliationis^Et lue Mattha8*Quoties remittamfSeptuagies Cca P ties. Nam prior ilia pars textus, non de priuata condonatione tantum, lèd de minifterio loquitur, cùm clarè prius dicat, Quicquid ligabitis fupra terram, critligatum in ccelo, 80 quicquid Iblueritis fuper terram, erit folutum in ccelo» Eft^ hæc fententia fideliter retinenda, qudd ilia pars de minifterio loquatur, per quod Déus remittit peccata.Nec tantum putemus eflè ciuile præceptum de priuata condonatione, nihil pertinens ad remiflîonem diuinam, ut multi hune textum deprauant.

Sed priuata condonatio eft,non odiflè eum,qui te ofEndit,nec uindièèam expetere. Sicut Iacob fratrem Efau diligebat, quanquam magnis iniurqs affè# dus erat. Huius uirtutis fimulacrum aliquod etiam ethnici nôrunt,quia neceG faria eft in uitahæc manfuetudo, non omnes iniurias perièqui, lèd multas pu^: blicæ tranquillitati condonare.Sicut Romæ publice cogebantur redire in gra^ tiam inimici, qui eolHem magiftratus eodem tempore gefturi erant. Et Attica ciuitas humaniflîmum decretum fecit de ’a/xvNsîcç, id eft, obliuione iniuriarum. Et Scipio diflîmulabat iniurias Tribunorum.

Sed Ecclefia multd plures caufas habet parcendb Prima eft,quia feit De^ um pr^cipere de hac condonatione, ôô quidem adeô lèuerè,ut didum fit,Si non ^oz»s. remiferitis, non remitter uobis pater cœleftis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

Secunda, quia uindida eft honos Deo competens, iuxta illud, Mihi uin#: nbsp;nbsp;nbsp;11,

didam, amp;nbsp;ego rctribuam, Vult igitur Deus nos omittere priuatam '^uindi^s dam»

Tertia,quia nos agnolccre debemus,nos quoc^ habere peccata digna pcc» nbsp;nbsp;111.

nis, amp;nbsp;cum nobis parci uelimus, fie fimus affèdi erga alios, iuxta illud, Qiiod tibi uis fierijalteri feceris,Sic Dauid pepercit maledico Simei, addens ualdê mes« morabik

morabik dicflum, Reddet mihi Dominus bonum pro his maledidris. Signifia cat enim hanc pàtiêtiam Deo gratam eiïèjCt Deo curæeflè,ut rurius ornemur? ctiam ciim iniuftc deformati fumus,

Quarta cauia eft, quia uult nos Deus parcere communi tranquillitati Eo* clefiæ, quæ turbatur cum aluntur certamina.

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexta, impediuntur alia négocia magis ncceflària» Has caufas diligentcr

confîderemus,ôô nos ad hanc uirtutem, uidelicet ad manftietudinem afluefacia« mus,nec indulgeamus odr|s,amp; cupiditatibus uindiftæ,

P4rf«wi«j= F^VpIex eft minifterium. Quoddam eft annunciatio Euangelrj, quanoW ficrijiea pote nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignota peccata remittuntunDe hoc minifterio propric diftum eftQi’*’^

remiieritis peccata,re mittentur eis. hemjite,predicate pccnitentiamamp;r^* miflionem peccatorum in nomine meo. Denicß hæc eft propria uox EuangdÓ» per quam Deus credentibus ignofcit, adminiftrata ieu multis,ftu fingulis,utin priuata abiblutione.Alia res eft iunsdictio,quæ pronunciat de manifeftis dtk cris* Voluit enim Chriftus in Ecclefîa fua corretftionem efte pubhcam peccan*' tium» Quia uero Ecclefia non eft politia fimilis mundanis, hoc cft,minifrn Eu*

Excoww««! - non gerunt gladium : Chriftus inftituit talem corredionem, quænon cAtioEcclefix tam quærit pccnam quam ianare ftudet iubet primiim admoneri lapfum^nt ultró redeat in uiam» Si redit,iubet eum recipi,ficut dicftum eft, SeptuageEesE* pties, quia Chriftus ftit multo plures efte lapius, quam nos exiftimamus. Sin autem non redit, iubet eum erjci ex Ecclefia, i. feriri comminatione diuinæitæ* Hic eft neruus diftiph'næ,quern Chriftus in Ecclefia conftituit,amp; uultitf* uari,ficut nbsp;Apoftoli, Sc deinde pq Epiftopi excommunicatione hoc modo ex’*

ecuti funt* Corinthq excommunicant inceftum, ÔÔ Paulus inquit,traditum eiE Satanæ,ut corpus eius excruciet* Aliqua enim corporis uexatio inceftum iHnm inuafit, ut Stilliconis ftriba, quern excommunicauit Ambrofius, furorecorrt* ptuseft: quia uera excomm unicatio non eft inane ful men, led iudicio Dei fe* quuntur corporales pceng ÓÓ calamitates,ut in Genefi ftriptum eft, Maledicam maledicentibus tibi.

oifcrimen gu JNgens diftrimen eft inter gubernationem Ecclefi'afticam politicam ■i lt;^0*^ kr/Mfionw ci *fcmper in conipeftu nobis efte debet, nam confufio magnas tenebras anèrU

Quid fit gubernatio politica, facile intelligit ac iudicat humana ratio,quia De* us indidit humanæ menti leges, iuxta quas conftituendæ funt politiæ« Eft igi* tur politica gubernatio mandatum diuinum per certos magiftratus cuftodien* dæ externæ diiciplinæ,ôô retinendæ pacis, amp;nbsp;puniendi contumaces pccnis cor* poralibus, ièu gladio.

iwperù con= Magnum mirandum Dei opus eft, quód non iblum noftris mentibus flituuntur cr indidit leges,quibus regenda funt imperia, fed quód ctiam amp;nbsp;ipfè fingulari mo transfèruntur (Jq conftituit,óó transfert,ficut in Daniele dicitur, óó præcipue earn partem eu* præbet hofpitium Ecclefijs, nam ad hune finem conftituit prinapali* ter imperia, ut fiht hofpitia Ecclefiæ^Sicut autem coniugio multi abutuntur, fie multi reges amp;nbsp;principes abutuntur imperqs, faciunt iniuftas cædes,rapiuntfa' cultates lùbditorum, fine modo indulgent libidinibus.

Cùm ita graflàntur in imperijs gubernatores, Deus cos excutit,8ó régna transfert,

ciatos effc , fed hune politicum ordinem effe D E 1 opus , amp;nbsp;difeernendarn elferemàperfonis,lacerari ordinem fur or ibusbominum, amp;nbsp;àDeopuniri di* lacerationes,amp;aliquabofpitiaEcclefnsferuari, alias magis, alias minus tran* quilla.Illaigitur imperia,quæfuntbofpitiaEcclefiæ,fideliter Deo commende* mus,naminbisquoctt oriuntur multæfæuætempeftates. Ideô Paulus pro his orandumpro precariiubeti^Timotb. 2. Et finem oftendit,utbabeatis tranquillitatem cum iwperiiî,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pietate.Iubet expeti pacem,non ut pace ad luxum abutamur,fed ut feruiat edu*

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cationi,tuendæ difciplinæ,piis ftudqs. Sic Pfalmus docet orare,Eiat pax in uir*

l tute tua: ponitur inter præmia pietatis florensRefpub.ut in Pfalmo dicitur, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtuideasbona lerufalem omnibus diebus uitæ tuæ. EtEfai. 3 3.Videbuntre*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gern in decorefuo,id eft,pii uidebunt florentem ftatumReipublicae,

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quideft autemEccIefiafticagubcrnatio'TEftmandatumDei,quôdpræ*tgt;e gulcrnti

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipitàocereEuangelium,uocareminiftrosEuangelii jadminiftrarefacramen*®”*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta,punire contumaces cxcommunicatione,Gneuicorporali. Elæc gubernatio

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tit pqs,etiam cùm uitam Sc imperia amittunt, ficut Dauid,quanquam exculfus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ant a Deo,quôd politias amiferunt.Sciamus aliud elfe regnum cceleftc,minifte

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ium uerbi,puniri nos aonofcamus,ereptis commodis corporum nos uerbo

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impertit,utDauid,NVanaÇfes, non amiferunt minifterium fpir itus, etiam cùtn

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regno expulfi erant. Hsce admonitio neceffaria eft propter eos,qui tantum fto*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rentes politias imaginantur populum Del effe ,ficut Tur ci, ÔC de doétr ina iudi*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cant exfortunaPolitiarum,quod non eft faciendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E A f^TO.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minifterium remiffionis peccatorum, aliud priuatam condos

\ nationem.NVinifterium concionatur de diuina uoluntate.Priuata condo* \ natioàetuauoluntateergaalterumteftifieatur ,uidelicetteremittere alteri,2)C \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonexpetere uindiô:am ^ae rurtus teuerabeneuolentia compleéfi eum ,pro*

pter Dcumj ut Daui'd condonabat Sauli, lacob fratri Efau. Hoe officium us requirit in Ecclefia propter caufas, quas fupra recenfui,amp; habet præmia, cut alia bona opera ,iuxta fflud: Remittite,amp; remittetur uobisjfcilicet mitig^^^^ onepcenarum*

Df «fW((fï4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed hic quscritur de Magiffratu, amp;nbsp;de priuata defenfione» Magifetus

jtMgiftratuutn mandato diuino cogitur punire fcelera* Primirm propter iufticia,quia iuftiti^ • nbsp;nbsp;nbsp;Dei uult tolli iceleratos. SecundÓ5ad tuendos innocentes» Tertid,exempli caU'

ƒ I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Et uult Deus biagiftratum in hoc fuo munere non effè ignauum amp;nbsp;negli^

gentem uult diiciplinam nbsp;nbsp;pacem feueredelendi, ut lex inquit,non parccscb

fed toiles malum de terra. Ideoque cum magiftratus polluit fè fbeietatefok* rum, Hoc eft, ciim eft negligens in puniendo, totæ genres delentur.

Non igitur mifeeantur fèntentiæ de remiffi'one priuata,muneri magiH’'^ tus, fi'cut mifeuit lulianus, amp;nbsp;derifi't Euangelium, quafi hæc dida de remilnf”’^ tollant defenfionem pacis, amp;nbsp;neruos ciuilis focietatis. Et Anabaptiftæ diu taÜi deliria fparfèrunt. Sed tenenda eft régula : In Euangelio uerè comprobar^nia^ __ giftratiim,amp; leges politicas,cüm ratione congruenteSjUt conftat ex I5.capiteaa Romanos.

De legitime Quód âutcm quærîtur de defenl]one,pfjdiïigentermonendifunt5i’^^^ âefenfione. gnum difcrimeii effè defenfîonis amp;nbsp;priuatæ uindilt;ftæ. Vt fi quis iniuftatn Ik tem tibi moueat de agro,iuftum eft uti légitima defenfi'one, hoc eft, auxilio

’ giftratus,quô res tuas retineas, fèd non accedat odium,cupiditas nocendia^^ Uerfario. Sic de conuicrjs,iuftum eft refpondere defenfionis caufa,ut Chriftusff^ fpondet: Non habeo dæmonium. Sed non accedatodium, amp;nbsp;rabiesatrociora faciendi contra aduerfàrium. Hoc diferimen defenfionis, 80 uindicftæ priuatæ prudenterconfiderandumeft. Nam mundusflagitiofècommifcct. Poffquam Iis motaeft,non fumus content! légitima defenfione,fèd accendimur oddSjCU** piditate nocendi, amp;nbsp;tentamus atrocia,non ut nos tueamur,fed ut noceamusad^ uerfario ,imô ut eum deleamus. Et ex paucorum certamine interdum magn* motus,magnæ diffîpationes,Slt; bella ciuilia oriuntur. Vt ex Pompei) amp;nbsp;Cæû* ris æmulatione exarfit bellum ciuile.

Sed pi) difeernant hæc duo, defenfibnem,amp; uindicffam priuatam, St intra metas in Euangelio propofitas fê contineant. Defendere, eft famam, uitam,rô retinere certo ordine, fine cupiditate nocendi alteri, Vindi(ffa,eft cupiditasnos^ cendi in animo irritato. Si quis tibi uitam aut res iniuftè eripere conatur,imgt; plorare au?.iîium magiftratus, luftum eft, ficut Paulus prouocat ad Cælareni* Sed non addas cupiditatem nocendi. Si conuicia dicuntur, confi'dera quando ncceffària fit refutatio,quando non fit neceflària. T une eft neceftària refutatio, Qjittndofint ctim Euangelium contumelia affîcitur,aut cum inurunt notas fcandali,quædamp;’ yefwtdnddcoH formant Ecclefiam,aut ciim nocent paci,uel amicorum concordiæ. Sicut Athagt; tuiTKl^, nafi'us refutauit obiediacrimina magiæ, amp;nbsp;machinationem contra imperator rem.In talibus defenfio neceff'aria eft, iuxta illud: Bona confeientia nobis opus eft noftra caufà, bona fama propter proximum: Et tab's defenfio congruit cum hoc didlo, Benedicite maledicentibus. Nam reftitans eft fine cupiditate nocem di,amp; bcnedicit, id eft, uel docet aduerfarios, uel etiam pro aliquibus orat,amp; men interim cogitur conuicium aliorum caufa,tanquam excitatum incendium reftinguere.

Sed aba multa funt conuiciajUt infcitiæ, ighobib'tatisjftobditatis? Sd fimk ba,qua:

lia,quæneclæduntEuangcHum,necfcandali notas inurunt,necnocentpaci» Hæcnon tteceffe eft refutari» Sed pleruncp ex arrogantia aut fuperbia oritur rcs: futatiojiuxta ülud, Qui uelit ingenio cedete,nullus erit» Et contentio paulatim crefcens,auget drflldia, quæ cùm latius uagautur,fæpè totas refpub.euertunu

Hocpcriculum pt) intelligant, reprimant iracundiam, amp;nbsp;cliquas iniult;» Moderatio m rias prorfus diffîmulent, ac condonent püblicæ tranquillitati,neq de omnibu s defenfio/ie. paruis amp;nbsp;maonis rebus pugnandum elTe exiftiment* Nam in paruis defeniione nihil opus eft. Sed fciant banc moderationem Deo placere,Slt; neceflariam eflè communi tranquillitati jimd neceflariam in precationibus, uidelicet5£renare eu piditatemuindidæ, quafdam iniurias prorfus diflîmulare. SicutEcclefîaft.

28. multæ fententiæ docent. Abftinens à lite peccata minuet. Ideo autem toties inueteriamp;nouoteftamentobæcpræcepta repetitafunt,quia in omni guber* natione maximos motus excitât cupiditas uindilt;fte,Vt in uerfu etiam diétu eft.

Truc (ikuntesHarif^hconßltum inierunt 1)1 caperent eum infermone. Et mittunt ei dißipulos ßios cum HerodianisjdicenteSylAagfierifcimus quia'})erax es Jis' l^iam ^ei in '})eritate doces, non eïi tibi cura de ali^uo, non enim re^picis perfonam homigt; num/Dic ergonobis^quid tibi 'y)idetur)Licet cenfum dare Ccefari^an non? Cognita autem le(usnequiaaeorum,ait, metentatis Hypocriu ? Oflenditemihinumtfmacenfus, At ilh obtulerunt ei denarium. Et ait illis lelus, Cuius e^ imago h^c, amp;nbsp;fuperfcripno? fDiciit ei/i^(efaris.Tunc ait illisy'^ddite ergo qudifunt CixJaris^Cd/arifEt qutejunt ^ei^ Tieo^Et audientes mirati funtj^ reli^o eo^abterunt,

111. De uero cultuDei, Side régula, quod oporteat Deo raagis obedire ^quambominibus.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torquet.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® E T lt;3^1 M 0.

1 nbsp;nbsp;nbsp;DRodeft fçpè commonefteribomines de diferimine promiflionum, quia om^ Vdljk inter

\ nbsp;nbsp;nbsp;1 niflionum corporalium.Cumlcremias prxdiceretT empli SCurbis excidium, »«ipionum.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ar guebant eum faeerdotes manilefti error is, quia fcriptum eft ,Non auferetur

1 nbsp;nbsp;nbsp;Deuspromibffet,difputabantprxdicationemlercmie manifeftè pugnare cum

\ promiffionibus claTiflimis,nec paucos mouebantbi clamores.Dicitur Sc de fl* \ nbsp;nbsp;nbsp;Iqs Ephraim I. Paral. 7 .longe anteNloifeninuaftfle eos terram promiflam,SC

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interfeftos effe ,qhaud ftubie moti funt promiffione, SC difputauerunt fe debe*

\ nbsp;nbsp;nbsp;re ftetosuoce diuina arma capere,2lt;. fua occuparc,Deum nonuelle ut oeioCi ne*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus ;

mus : Nunquam deîebitur Ecdefia crgo necefTe eft uinci Turcas/neceflcefti*’ hislocis manere ftatuin Ecclefiæjta amp;nbsp;in hoc cafu ludæi argumentabanturlSc^ mini Abrahæ eft promifïà libertasj crgo etiam tueri debemuSjSó excutere manos.

Ad hoc argumentum explicandum /tenendum eft diferimen mandator rum, Zc promiflîonum item promiiïîonum corporalium, Sc æternarum. mandatis nihil dubium eft,facienda efîè qua? Deus præceperit. De promiffio* nibus etiam uniuerfaliter fciendumefl, credendum effe promiffîoni,fednon præiumendum modum^aut tempus,nifi uoce Dei exprimatur,ut crederedebe«’ mus nos refurredturos eflè, fèd tempus SCmodum ignoramus»

Dedzfm»n«c Poflea n^ceflarium diferimen eft promiflîonum. Alia eft reconciliation proniißioiium nis amp;nbsp;rerum æternarum, quæ eft propria Euangelij, datur gratis propter fin lium Dei. Eftlt;$ mandatum,ut huic promilTioni credamus, iam accipianU'^ reconciliationem fide,amp;omni tempore ad earn redeamus : Iuxta illud, Viuo go,nolo mortem peccatoris, led conuertatur amp;nbsp;uiuat.

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliæ funt promiflîones corporalium beneficiorum, quæ uel nominatini

promiffi iwn cxprefTa funt,uel non nominatim exprefla. Eft^ tenenda régula de omnibus rapiendai ne promiflîonibus corporalibus, non rapiendas elle noftris confilqs, fine uocation diuina. Addenda etiam conditio,Ecclefiam fubieétam eflè cruci. Sic etb ^n tiT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brahæ promiflà crat terra,tarnen nunquam earn occupauit.Ideó ad Ebræos

citur, Mortui fùnt non accepta promilîîone, expedtantes æternam promiflîo^ nem.Item patres in Aegypto feiebant fibi promiflam elle terram,nectamcnot cupabant,lèd expedtabant uocationem. Dauidi promiflum eft regnumjUC^*^^^ men rapuit uiuo Saul. Chriftus inquit, Habebunt ccntuplum in hac uitajCJutd intellige non rapiendum humano confilio, ficut Anabaptiftæ fîngebant feden bere aliorum opes occupare, Sed intellige,ficut Deus fuo confilio dabit,amp;l Chn ftus iplè addit interpretationem, ciim tribulatione. Seruabitur Ecclefîa,fedniin rabiliter, etiamfi interca uariè exercebitur.

Awißw cerpo Singularis eft hæc lapientia Ecclefiæ, non rapere promiflîones humano i^iendlt;e°'^‘o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ltem,dilcernere corporalia ab æternis, etiam cùm corporales eripiun*

tnißiones ater tur,tamen Icicndum eft non amitti æternas, ut ciîm Dauid exculRis erat exrc^ nlt;e. gtio, Iciebat le deberc obedientiam in pœna, led tarnen non elle abqciendapro^ miflîonem de remiflîone peccatorum, amp;nbsp;uita æterna, hanc manere immotam propter promilTum Dominum.Sicutdidtumeft,lurauit Dominus 80 non 1 nitebit eum. Saul amiflb regno etiam abiecit promilTionem de remiflîone petquot; catorum ,ut multi in calamitatibus, penitus abijciunt promiflîonem rerumo:'quot; ternarum, amiflîs corporalibus.

conJifiozifj Sciendum eft igituromnibus promiflîonibus corporalibus inclufàscflè inclufa pro^ conditiones duas ,uidelicet conditionem crucis ,item conditionem pœnæinoquot; lt;nbsp;mißiontbni bedientiæ, ficut promiflîones legales pendent ex conditione obedientiæ. Pmquot; «•orporrf/itMi. gß- populo libertas,lèd ita,ut etiam exerceatur cruce,item ut punianturen am impi). Sic leremias relpondebat fuis aduerfarrjs: Promiflum eft populore^

ditione, ut etiam puniantur imph,item,ne crux tollatur. Et fer nabi rur regnuifl) fed aliter quàm iuxta humanas imaginationes,quia Ecclefi'a non regitur hunia^ nis confiltjsjlîcut lcriptum eft,Sine me nihil poteflis facere. Et apud lercm. cap* 10. ScîO

T^ZNÎT2rTI5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

10. Scio Domine, non eft hominis uia eius, nec uiri eft,ut ambulet ÔC dirigat oreflus fuos, id eft, Homo non habet omnes euentus in fua poteCtate,amp; ut pec* cata non intelligit omnia, ita nec pœnas profpicit, quia confilium Dei de a£# fliaionibusEcclefianonprofpicit,ideônon poteft omnes cafus profpicereôC regere.Multa accidunt aliter,lacob,Dauidi amp;nbsp;alr)s,quam ipfî cogitauerant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dePenrionc

Eft amp;nbsp;aliud argumentum inhaccaufaagitatum,tcmplumdefendendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

cffe.Cenfus erat rempli. Nam Romani didrachmum quotannis pendendum templo uiritim ad fe tranftulerant. Ergo ludæi non debebant permittere,^t re^ ditustemploadimeretur. Refpondendumeftad maiorem. Templumdelen, dendum eft,fcilicet quod ad doftrinam,amp; ueros cultus attinet,non quod ad pe. cumam,autlapides attinet.Sicut leremias uoluit defendi 8lt; retineri dodrinam 8c ueros cultus, non uoluit defendi lapides aut pecuniam» Ita iam ereptio pecu. niæ tolerandaerat inter mala feruitutis,ficutreliquaonerafouitut«. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Simulautem debebat populus agnofeere beneficium Del inhac ipfafer. uitute,amp; tempus aduentus Meffiæ. Magnum beneficium Dei erat quod Ro. mam non euerterant templum,non polluebant ftatuis, non deduxerant eo colo nias abdufto populo. Hæc fæpè apud alias gentes fiebant,8lt;^paulo poft accide. runt,„w4^ftrcfurrcaionemChrifti.Præiihgt;mauKnierataDanick manfuva™ ctóatcm,uflt;B ad aduemutn Mæ. Has præd.a.^€S ad fera, u. tcmconfemdcb*a,«,quiactiampradia“mfuerat,,nquartaMonarch,aucn turum effe Meffiam cùm populus amiGffet regnum. Sed mukitudo fafcmata cratftultispcrfuafionibusXcrrorcderegiapotranaMeffiæ. ldeo,,ec^^^^^ niaintdligebant,nccagnofccbantChriftum, Itairopietas fafcmataproprqs

S)e tempore aduentus ehrtet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;semm tejl*

^niumtrataduentusChrifti.QuiaIacobpræàmtrcgtmmludama^r^^^^^ effcuVlt;^adaduentumChrÄi3uxtainuA,Nonaufcr^fcevtrum^^^ da,àonccumiatNVeffîas. Umautemparsludææ red^aeratin Ygt;anielan uinôæ.Gaidxababcbatïegem Hcïodem\du.mæum.Btprx vxe

nos,qui iam dteurrebant ad bnem.Hæ«^ colleéta,pps era^ certa te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ycpur*

gabat doâ:rmam, amp;C enilobannes dederat teftintom^ntj nbsp;nbsp;nbsp;v *. aonofee*

ïe.Cætertim nobis utile eCt cogitate te(lintonia,cmod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guiditus dek^

txdatè ptxdieuntuentutum efle durante politia^datea.^^^^ taiaeetjdiutius quant ftetit^neeefte eù. igitur uenine tuiunt kJet»

Date T)eo,qu^ ^ei funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obie^aarou.

'^menta.PbariÇæi difputabanttemplo dandam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aoctrinam,2lt; °’””quot; ’

lari, RelpondetCbYift.us,DateDeo,quxfuntDei,id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine*

ueroscultusjbaecnonfuntcedendaulbc.reaturarjuttresutri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant

bant fîbîeripi res 80 corpora, fed ueram doftrinam Sc uerum cuftuni non bant fibi eripi* Vos econtra de pecunia difputatis ueram dodrinam SC ueros cultus ipfi abi-fcitis, Euangeh'o aduerfamini, cumulatis traditiones, amp;nbsp;aucupia quæftus,fingitis falfa dogmatajfedamini Sadducæos èC Pharifæos,

Quare diligenter hoc loco diferimen confîderetur rerumjquas cedere is pofTumus, quas non licet cedere» De dodrina èC de uero cultu non eft dendum,fèd uitam S)C fortunas rapientibus aduerfarijs relinquamus,præfèrnni n nemo nos defendat, ficut in muftis didis Euangelq docemurjiVIatth» lO, Qui me confefTus fuerit Ôôc»

Difcrimtn iu. T~A Vplicfa funt tributa»Quædam iufte impofîta,quia Deus, qui eft autor po* /îorww tribut •L-'h'tici ordinis, uu.It eflè gubernatores,8ô uult conferri pecuniam ad commua torum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defenf]onem,etiam magiftratibus amp;nbsp;militibus dari ftipendia,ideô medio^

cria ÔC tolerabilia tributa iufte petuntur» Et Iohannes ea approbat, inquien«, Eftote content!' ftipendqs ueftris,

Sed idem præcipit militibus,ut fînt contenti, non ftipra mediocria tribut tarapiantexpopuli facultatibus,quantum ipfislibet. Et ut Deus eft autor po^ litici ordinis,ita ipfè fua uoce,Non furtum facies,difcernit fingulorum faculta^ res,teneant fuum gubernatores,teneant Sc ciues proprias facilitates, ne conturgt;‘ bet hoc diferimen rapacitas gubernatorum» Puniuit Deus Achab eripientem ciui Naboth fundum, ita puniet cæteros,qui iniuftas expilationes indicant.

Dixi quædam eflè tributa iufte impofîta,quæ iuftiflîmum eft etiam p«»^ dere,quia fînguli pro communi defenfîone, non fbliim fortunas, fèd etiamcop pora noftra conferredebemus, ficutIohannesinquit, Sicut ipfè animamfuam f pro nobis pofuit,fic unufquifcj pro fratre fuo animam ponere debet» Dixi^m j am quædam immodica tributa iniuftè indici. Quid igitur facient fubditi de in^ iuftis expilationibusC’

Dïfic itAt Ref}3ondeo, Omnes diflîcuftatesgubernationis,funtpœnæ noflroruni imperiorutn peccatorum, fi'cut Salomon dixit, Propter peccata populi mutantur principal flint pana tus» Qiianquam igitur adio iniufta eft, 8C expilatores punientur,tamen paffio icj nbsp;nbsp;nbsp;nos fèntiamus nos iufto iudicio Dei puniri, fi'cut Daniel inquit^

Tibi Domine iufticia, iufte punimur, amp;nbsp;agnitam pœnam feramus, foluamus tributa,etiam iniuftè impofita,ficut rcliqua fèruitus,quæ multiplex eftjtoleran* da eft,amp; agamus pcenitentiam, ut Deus mitiget publicas calamitates»

Sic Chriftus uofebat ludæos cogitare omnia tempora fuæ politiæ» Tcm^ pore Dauidis 80 Salomonis magna gloria huius populi fuit,poftea fèriùtus cre uit» Semper autem calamitates illæ fuerunt pœnæ peccatorum,Ôô Deus rurfus liberauit reliquias populi, agentes pcenitentiam, amp;nbsp;mirabiliter feruauit in tan^ ta feruitute cultum amp;nbsp;templum» Ita tune quoej uolebat eos feruitute admonerb ut cogitarent de pcenitentia, amp;nbsp;ferrent intérim calamitatem, ac â Deo liberate onem expedarent,quafi diceret: Date Cæfàri,feratis onus amp;nbsp;feruitutem corpo^ ralem,quia ueftris confilqs et uiribus non poteftis excutere,fèd fi reliquiæ agent pcenitentiam, liberabuntur diuinitus»

T^IiiniTATIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6i • 1

obnoxia.Ita fciamus nunc extremo mundi tempore Ecclefiam in feruitute fore, ud fu,b Turcis ,ud fub alqs regibus 8C principibus, 8C habituram exiguam de* fenfîonem. Ideô difcamus ferre difficultates politiarum,8c agamus pœnitenti* am,ut Deus cas mitiget. Interim tarnen fuum quifcg officium diligenter 8C pru* denter faciat,ut retineamus Ecclefias, quas Deus mirabiliter feruabit,etiamfi in tantis regnorum mutationibus quafrabuntur Oremus etiam Deum,ut ipfe re* gnorum mutationes mitiget,

IJÆC cùm illii loifuereturyecceprimas quidam'ïienitj Cjr adorciutt eum.dtcenh Ftha.

^mea modo defun^a eïij fed lgt;enh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manum tuamfu^er illaniycicytuet^ Et

Jürgens lejus/ecutus eïi eum, ac dtfcipuü tlltus. Et ecce muiter qu^fangutnts pro^uio Inborduernt duodecim annoSjaccedens à ter^Oiteti^itfimbriamließimenti 'tütus^ T)txe» rnt entm ïntra, fefe S't tantum tetigero 'Ipefitmentum illtus^ero falua. At Ie fus conuerfus^^ yfyiidit illamy dixtt^ Confide filia^ßdes tua te faluamfecit. Et falua faHafuit mulier a, tempore tUo, Et cùm 'j^enijTet lefus in ædes Frimatis, 'y)idijfetlt;^ tibicines turbam tu^ multuantemydicit illisy Seceditejnon enim mortua eli adolelcentulaßed dormit, Et deriquot; debant ilium. Cùm autem effet eiella turbajintrogrefùs,tenuit manum illtus^i^'farrexit

Çlngulariconfilio Deus in populo lfraël,tantàrn unum effe tabernaculi^ feu Otemplumuoluit,ad quod fièrent légitima facribcia oblationes ÔC mactatio^ neSjSC ad quodfemper præftd eratfummus facerdos,cum aliquo collegiotldæc ordinatio proderat ad retinendam concordiam doélrinæjOpinionum ,SC cultu*

\um,Quiadiuerfatempla,diuerfipontifices citiuspeperiffent diuerfoscultus, Scdiuerfas opiniones, ficut poftea accidit,quandoferoboam SC alfi Humana au* dada condiderunt nouum templum,Hincdifcordia dodtrin'3e,SC magni errores Oïùfunt. Eacilius enim retinetur concordia,cùm in unoloco perpétua doétri* na^pvofeffio per manus traditur, SC propagatur doéfrinacertaautoritateSC. certis tefiimonps, Sc femper eft gr auis fenatus infpe€tor, qui confiderat, quid

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publiée doceatur ,et in illo populo pr omiffio diuina faô:a erat,femper apud Hos

cultus,Sc iuHac fede futur am aliquam DeiE,cclefiam,SC ueritatem. Quare eti* amfi fæpè pontifices Sc magna pars collegi) erat impia,tamenDeus feruauit ali quas reliquias,utferemiam,Simeonem,'^acHariam,Scfimiles, Eratigitur u* nus locus ,ad quem certo tempore omnes conueniebant, ex omnibus oppidis, \ Sc ibi doétïinam conferebant, Sicut SC GHriffus adolefcens manfitHierofoly* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P iiâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mis.

mis, de dotfln’na difputans cum collegio, etfi tune quidem Pharifæi Saddtl^ cæi extinxerant lucem ueræ doélrinæ,

Scl)ol£ et con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam autem una fèdes crat,tanquam infpeârn'x S/, gubernatrix dogt;

«ewjw infini ô:rinæ, tarnen in omnibus oppidis reliquis Synagogæ erant, id eft, conuentus iulis oppidif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ad oblationes aut ma(ftationes boftiarum,iêd tantiïm ad exercina

dotftrinæ publicas precationes» Voluit enim Deus ubiq Ibnare uocem Pro^ pbetarum. Sed tarnen ut maneret conlènfus, erat una lumma fchola inlpedrîx adtempium,

graui autoritate, per coetus aliquos, propagari doëlrinam, amp;nbsp;eftè inlpedores, ad retinendam docftrinæ concordiam, Hæc conlideremus, ut cxcitemur adagt; mandas,iuuandas amp;nbsp;tuendas fcholas, in quibus Euangelium lucet,fîcut populo Iftaèl mandatum erat,ut fuum templum tuerentur. Quia fèmper uult Deus i“ liqua eftè Ecckfiæ ftudia, ficut fèruat fuum librum Ecclcfiæ, Icriptum per Pto^ phetas Apoftolos,.

Jdeoq mandauerat imponi tabulas Moifi in arcam,ut fîgnifi'caretinEû’ Arebi/ywago* clelîa manlutam eflèdodlrinam dfètraditam, Fuitigitur Archilynagogusin * oppido Capernaum, ledlor amp;nbsp;interpres quilpiam Prophetarum, qui ornatur hîc infigni miraculo, Quia enim pauci doeftores credebant Chrifto, ideo huius fidem Chriftus fingulari beneficio rémunérât»

Doärinä mia yNo èC eodem modo plerunc^ de miraculis dicimus,tria hæc de miracùlisK^ raculorum. * nenda eflè»Primiim uniuerfaliter fadla Prophetarum,Chrifti Apoftolo^ a- . rum miranda,eflè teftimonia de do(ftrina,quibus Deus teftatur,{è adeflehisdo doiîrinie. nbsp;nbsp;centibus, amp;nbsp;hanc dodrinam ftiauoluntateproponi. Vt miracula omnia,qoï

fada funt, cum populus educeretur ex Aegypto,teftimonia erant dodrinæ, op delicet, hanc uocem legis uerè eftè uocem Dei» Sic refulcitationes mortuorum fadæ d Chrifto, teftantur eüm a Deo miftum eftè, amp;nbsp;genus dodrinæ haud do* biè diuinum eftè» Nosi^ hæc miracula confirment, ut ampledamur EuangeH* um,amp;dilcernamusàPhilolbphorumdodrina,amp; ab humanis opinionibus, Quanquamenim Ôôaliægentes quædam miracula habent,tarnen hæc funt propria Ecclefiæ,quæ nulla creatura imitari poteft3ftilicet,reddere uitam mot* tuis,fiftere folem,fcecundas facere anus» Hæç opponamus inanibus fadis,qu3t narrant ethnici,ut de diftèda cote» Sit igitur Temper hæc de miraculis diuinis prima cogitatio, teftimonia de dodrina nobis proponi, in quibus toties fe us patefecit »

I L Secunda dodrina. Chrifti fada peculiariter oftendunt,quale fit regnum zcneficid re, ]Vleftîæ» ludæi expedabant gloriolàs uidorias,partitiones prouinciarum,nia^ gnichrißi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opes,amp; dulcem tranquillitatem, lèd Chriftus oftenditfua beneficia alteri»’

us generis eftè,Annunciat remiftîonem peccatorum,pollicctur amp;nbsp;incoat uitam æternam, 80 inftaurationem humanæ naturæ, amp;nbsp;ut oftendat utrunc^, fe rc opitularijamp;f eftè inftauratorem uitæ,lànat omnes petentes» Quoties igitur eius fada cogitamus, de perpetuo regno Chrifti cogitemus, quæ beneficia dare ue^’ lit animæ corporis» Sciamus taie eftè nunc quoqj eius regnum. Temper eum adeftè,remittere peccata petentibus,exaudire inuocantes,lanare, iuuare,in mub tis magnis periculis corporum,

ExfwpVpro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ertio,Miracula Tunt exempla promiftionum,8ó applicationcs ad lîngu«

ios.Promiiïîo eft,Petite,accipictis.ExempIa funtjhic Arcfiiiynagogus, Cen* turio, Syrophœnifta, Sc reliqui omnes, qui in fuiS ærumnis liberationem peti* uerunt. Prophani lecftores fic cogitant,ut de liberalitate aulica» Video quidem Chriftum aliquibus opitulari,ftd non eft fimilis uoluntas erga omnes,ut in auü la liberalitatem experiuntur aliqui propiores principibus, multi alrj, quamuis melius menti, tarnen negliguntur»

Hæc collatio zx animis extirpanda eft,amp; opponenda dotftrina promiffîo* numinquibus præcipuè hæc duo confiderentur, quôd promiffîo gratiæ non pendet ex noftris meritis, ièd iubct intueri meritum Chrifti,8ô quôd promiffî# ones fint uniuerfales, Venit6admeomnes,qui laboratisamp;c, i,Tim.2gt; Deus nuit omnes homines fàluos fîen\Et Acftao, Non eft acceptjo peribnarum apud Deum.

Has ièntentias coniungamüs omnibus ^xemplis,Sô nos ipibs ad hune nu* merum petentium aggregemus,iciamus ided hos adiutos eflè, ut cæteri inuiten tun Adiutaeft Syropheeniflà ethnica mulier, itemmulier peccatrix Luc. 7. ôd mulier Samaritana Iohan.4. Denicj ipiè dicitjfanis non efte opus medico.

Deponamus igitur humanam opinionem de noftra dignitate, amp;nbsp;de par* ticularitate, Sc ad hune pontifîcem accedamus omnes fîducia mifèricordiæ, SC meritorumipfius.Si angeris,ut Archiiynagogus aut Syropheeniflà, accede ad Chriftum,necdifputa de tuis meritis,ièd icito,hanc mifèram naturam horribi* liter oppreflam eflè peccato, amp;nbsp;nequaquam nos poflè noftra dignitate niti, Ag^ nofee Deum iè patefeciiïè immenià fua. bonitate, èC uelle inuocari ab omni* bus.Nulla menshumana hoc mirandum Dei confilium fatis confîderare, amp;nbsp;ià* tis magni ^ftimare poteft,quôd Deus iè patefecit,quôd miiit Filium,quôd utile nos exaudire amp;nbsp;ièruare.Fateamur nos infantum eflè fimiles,amp; non aflequi ma* giiitudinem miièricordiæ Dei, adferre peccatum ac dubitationes, nec accen* la eflè corda agnitione amp;nbsp;dileeftione Dei, ut debebant, amp;nbsp;accedamus tarnen ad hune pontifîcem Chriftum, cum ilia imbecilli turba,petamus beneficia, amp;nbsp;con* fîrmemurexemplis huius turbæ. Exaudrjt Syrophccniflamjcrgo te quoep uult exaudire,ideô enim,ut cæteros inuitet,illam adiuuit. Sic Pfal. 55. exempla ad u* fum transfert : accedite ad eum, ôô illuminamini. Ifte pauper clamauit ad Do* minum, Sc Dominus exaudiuit eum ôôc, Hæc dotftrina de applicatione tertio locofemper in miraculis confideretur.

LJ Aec apph'catio,de qua diximus, requirit cognitionem Euangelq de inuoca* De 'vnuocAüon Lione,amp; de fide. Semper obftrepit nobis hæc cogitatio : Quid facio magni, ut Deus me refpiciat: fum immundus et reus,quid expetftem à Deo,niii pocnas, quid, curat Deus meosclamores,etiamiiueh's euminuocare,an magnifaciet iftas recitationes,quibus aliquid petisf Hæ dubitationes ièmper cruciant ani* mos. Hie oportet nos bene munitos eflè hac doeftrina de iniiocatione, quæ eft Euangelij præcipua. Primiim autem ièiendum eft, qudd Deus hunc cultum o* mnium maxime requirat.Ideó iè patefecit,ut agnofcatur.Non poteft autem ag noici fine inuocatione. Idedtoties præcipiturde inuocatione, ut Chriftus in* quit,Semper orate,amp; non defatigemini. Item,Petite,8lt; accipietis. Si homines poflunt dare dona hominibus, quantd magis pater cccleftis. Philip. 4. Non iitis folicitbièd in omni precatione petitionCjCU gratiarum adione poftulati*

ones ueftræ notæ fiant Deo, Pfalm, 6 8. Ego orationem meam ad te Domine, tempus beneplaciti Deus, id eft, fit aîiquando illud tempus, quo ueli's me libciî rare,

Primùm igitur colligat mens præcepta quæ l'ubent inuocarc, deinde U promifliones addat: Petite, èC accipieris, Quicquid petieritis patrem in nomi^ ne meo,dabit uobis, Scd hîc in promiflîonibus moxobftrepit nobis indignitas noftra,fumus mcriti pœnas,ut Dauid, Manaflès, Sam{on,denicß multi melio« res non funt exauditi, ut Saul,Slt; alij innumerabiles. Quid de me fieretf qui fum mafia itrimunda, contaminata multipliciter, magis qudm Dauid, qui in quit, Tihi tantum pcccatum fum, id eft, res rea amp;nbsp;abiefta, quid impetrare poflumf Difficile eft hoc certamen, fed quia hac ipfa uoce legis affidue accufamur,difca^ rides nitens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfam ob caufam promiffiones Euangelrj traditas efiè, de remiflione

tttifericordid peccatorum propter Filium. Quanquam fumus indigni,tamen Deus uultnos grrfi«!«, nbsp;nbsp;propter Filium recipere, Hîc cogitanda eft particula, Gratis, luftificamur gra*

tisjper gratiam eius fide, Afferimus ad Deum non mérita,fed miferam amp;nbsp;con* taminatam naturam, ficut Dauid dicit: Tibi tantum fum peccatum, EtDanid clamat, Nonin iufticia noftra,fèdmifèricordiatua profternimusprecesno ftras,Et,Exaudi nos propter Dominum, Et Ionas: Qui non confugiunt ad mi^ fèricordiam,fè(ftantur uana,id eft,fiducia propriæ dignitatis eft inanis,fèd conlt;’ fugiendum eft ad mifèricordiam, Hacdoôlrinapromifiionumconfîrmentur animijSó fciant mandatum Dei efiè, ut hanc fîdem in precatione afieramus,a^ petamus fiducia Filij, fîcut diclum eft, Quicquid petieritis Patrem in nomina meo, id eft, me nominantes mediatorem, perferentem preces ueftras, dabit uo* bis,

Hæc doftrnia de inuocatione 8ô fide, nufquam ulli gcnti extra Eccldiam nota eft,ac in fola Ecclefia Dei patefacfta eft,8d tantum ab qs intelligitur,qui au* diunt amp;nbsp;nôrunt Euangelium, Vultlt;$ Deus nobis Euangelij dodlrinam,amp;fu* am mifericordiam 8C præfèntiam, fieri confpecftiorem his exercitqs inuocatio nis, Ideóin omnibus periculis Só quotidianis negocijs,decurramus ad hancuC* re facram Ancoram. In libro Sapientiæ inuocatio uocatur fcutum noftrum, Ei Paulus inquit, Quicquid facitis in nomine Domini, id eft, inuocatione Dei,fa* cite, Sed magna pars hominum fecura ruit,quó cocci furores trahunt,multa ingt; cipit ac mouet, fine ulla cogi tatione de iudicio Dei,fine timoré Deijfine inuoca^* tioncjlded ærumnæ cumulancur,

Diferimett Porró ciim obftrepunt exempla, Cur non exauditur Hieremias depro auxilium,amp; fimilia multa C Hîc fides prudcnter difcernat promiflionem ügdtioi^ fa* gratiæ, amp;nbsp;mitigationis pocnarum temporalium. Mandatum Def eft,utnomi* Mrum, natim credas tibi remitti peccata, recipi te d Deo ad focietatem uitæ æternæ, propterChriftum, Iohan,6,Hæc eft uoluntas Patris,ut omnis qui creditinF^ lium,habeat uitam æternam, Quandocunt^ igitur inuocas, uere ftatuendum eft,quód Deus te recipiat, propter filiumjôd tuas preces audiat, Sic in omni in* uocatione prælucet Euangelium, de pcenitentia,00 de remiflione pcccatorurii, ÔC occurrit huic uoci legis, Deus peccatores non exaudit, fcilicet perfeuerant« in peccatis,non agentes pocnitentiam, non confugientes ad Filium,

Sed de bénéfices corporalibus fciamus, Ecclefiam fubiedlam efiè crud, amp;nbsp;Deum poftulare obedientiam. Retineatur igitur fides,quód recipiamur in gra tiam,etiam cum manet calamitas* Et tarnen poftulat Deus,non folum obedi* cntiani

T ^in IT ATIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;165

entiam in affliftionibus ,red etiam inuocationem, amp;nbsp;uult mitigate aut tollere ærumnasjficutdulciflîmè inquitPfak 7 7 »Non accendit totam iramfuam 8lt;o Vult enim fcruari 8lt; in bac uita fuum aliquod agmen» Vult elTe aliquos inco* lûmes, ut communis uitæ labores fuftineant uult conferuari ftudia doctrinæ Euangelij,politias5œconomias,prbpterpropagationemEuangelq,Denicguult Sc in mitigatione pccnarum 8C calamitatum celebrari»

Ideö Temper in inuocationc petere 8C expeótare debes auxilium, mitiga Petitio tionem calamitatis, etiamfi non ftatim tollitur,ut clamat leremias: Corri pe mc Domine ,ueruntamen in iudicio,non in furore tuo,ne ad nibilum redigas me. Et inPfalm.Caftioans caftigauit me Dominus,8C morti non tradidit medtem, ppiw. 117. Non moriar,fed uiuam, annunciabo opera Domini, IdeÔ libérât Dominus, utpofteateftes fimus, quöd exaudiat Deus, nbsp;uere ficuelit coli, Slt; difcamus ac

doceamus alios de inuocatione,ut Pfal, 3 3.1fte pauper clamauit ad Dominum, Sc Dominus exaudiuit eum. Imö banc ipfam ob caufam omnia exempla mira^ culorum,indeufcg ab initio propofitafunt, ut difcamus inuocationem non eflc irritam, Sed maxima parsbominum, quamuis propter confuetudinem inuo«* cat, tarnen manet in bac imaginatione, inuocationem effe irritam,

Huiediffidentiac acerrime repugnandum eft, 8C opponendç funt promif# fiones. Sc excitandum cor, ut acquiefeat cogitatione promiifionum 8c credat profuturam inuocationem,ne accufemusDeum mendacq, ItaPaulus inquit Rom, 8, Spiritus fanéfus teftimonium datfpirituinoftro, in quo clamamus, Abba pater, Sciebatleremiasuenturum effe excidium,fed orabat tamen,ac fta« \ tuebatorationem prodeffeadmitigationem,ltaDauidexulanscaftigarifeuw I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debat,neqj tarnen abqciebat prccationcm. Sciebat enim fe impetr are auxiliurn ,

l SCmitigationem, Sc experiebatur interim'confolationes, SC. nouum robur in 1 nbsp;nbsp;. corde,SCtalemmoderationemeuentuum,nepenitusopprimeretur, Hæcdos

\ Ctrinade inuocationc SxLbde diligenter confiderandaeft,utaccendatur bdesin I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotidianis precibus,et difcernatur inuocatio ueffr a ab etbnica,ludaica,et Tur

pla, aded illubres imaginationes continent, ut non dubium fit, aliud quid^ dam fignificatü effe, V t oblatio Ifaac fine dubio fignificabat oblationem Cbri* fti, Diluuiumfiueulla dubitatione fignificat ultimum indicium, Stcpaffim multæ funt imagines maximarum rerum in tota facrabifloria ,fed prudentia adbibenda efi:,ncinterpretationesSc collationes inconcinnm SC abfurdx gv gnantur ,Vltcfatisconcinna fignificatioSynagogac eftmulier laborans fVuxu, qux fuas facultates in curatione frnffra impenderat, T alis tune fuitBcclefia in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

populoludaico, quac erat m magnis miferqs ,laccrabatur bellis, SC uerfabatnr inenLoribus,SC.in€eliciter à principibus SC. dodtoribus curabatur ♦ Nam dodto« res,Vbarifaci SC. Sadducæi,nort norantEuangelium de Nleffia,S)C de uer a inno# catione,Principesnerd prorfns crantEpicurei, do£trinam SC. difciplinamnon curabant,tantum expilabant populum,Sc. Eultis tumnltibns perturbabant gu* bernationem, Talis cum effet populi Eatus,uenit CbriEus,Sc opitulatur buic mulieri,ideff,fuacEcclefiae, quam inboc populo collegit,SicS)C Arebifi^nagogi blia imago effEcclefiac extinclac in populo, Vl^cc rurfus excitatur per Cbri# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffum,fedridetur Cbriffus à tibicinibus, quiadfunus conduEi erant,

noUfmA lc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc eft illuftris piftura {apientum,qui tantum nôrunt doótrinam Ltgi^

difcjplinæ externæ.Sicuti enim tibîcines canunt funebria carmina,ita dodo* res Legi's, (îne agm'tione Chrifti, tanquam in funere déplorant miferias huma* nas, proponunt difciplinam Qé pcenas, amp;nbsp;tarnen fentiunt fæpè uinci banc fuam doiftrinam infirmitate hominum, ôô ut maxime obtineri perfeftiflîma dodri’* na poflèt : tarnen lex non adfert conlblationem de remiftîone peccatorunijût reconciliatione gratuita, de ui'ta æterna,de uera ïnuocatione* Sed relinquitJ^®^ mines in dubitatione, ÔC in morte,ôd diiciplina ilia eft ueluti apparatus ftinetis»

philofof)hi4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nôrant ethnici gubernatores 8C Philofophi iàpientiam Legis, quorum

quereU June. do(ftrina,quia non continet fîrmam confolationem de reconciliatione Deijt^m

oto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hypocritæ ignari Euangelij, nimiüm tribuunt huic freno, cumubu^

rumleg^con Lges fuperftitiofà opinione, cum^ audiunt Euangelium,quod detrahit hisol^ trdEu^ngeli. frruationibus laudem iufticiæ,ôôproponitaliamiufticiam,putantlaxarifuî uincula,amp; Euangelium execrantur, quód uideatur languefacere ftudium ben^ operandi,diminuere cultusDei, Sófeditiofê labefatftare legumautoritaKUi* Hæ opiniones in animisfàpientum,qui ignorant Euangelium,funt caufæater* , biflimiodij» Nam homoiapiens contendere debet,utaccendatftudiumben« operandi,cultus Dei tueatur,8ó modeftiam hominum tranquillitatemrt* tineat* Hos fines debet iapiens gubernator fummos ducere,ièd ita tarnen,utuc* ros cultus Dei intelligat amp;nbsp;tueatur, Veri autem cultus non intelliguntur fint : Euangelio,ideó impq gubernatores fafcinati opinionib. Legis,8l ignari Euam gelr),aberrant,amp; inflammantur odio Euangelij. ld hoe loco per tibicines figm* ficatu eft* Nos ueró diftamus diieernere genera dodrinarum, Legem et Euan* gelium, amp;nbsp;tribuamus fuum cuieß genen' locum. Lex regat difciplinam,amp; fitue* rè regat. Sed fimul iciamus alia iufticiaopus eflè, uidelicet, quam Euangdium proponit,de fiducia fili) Dei. Vitemusetiam falfa indicia Hypocritarum,ntt propter eorum odia,confeflïonem Euangelq abijciamus. nbsp;*

abominationem defolationis diEla eît à Daniele Troj^leti) ßantem in loco/anEio^ejui le^ttjintelli^at.lunc ijui in ludeea funt^fiigtant ad monte-S

tantur 1)1 tollant ließes [uoâ, Kautem pr^e^nanttbus laElenttbus in illis diebus. Omît auteniy^it non ßatfuga 't)eflra hieme, '})el Sabbato. Er it enim tunc trtbulatio ma^na,i^u^f ’ Itî non fuit ah initia mundijlif^ modO) neg,fiet.Et nip breuiatifuißent dies illt^nonfiettî faludj lgt;lla caro, fed propter elelîos breuiabuntur dies illi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Tunefi guis iJobis dixerityEeee hic Chriftus aut illic^nolite credere,Surgent.n.pfe^^ dochrjii nbsp;nbsp;pfeudoproplx;tee,lt;c^ dabiitfigna ma^na prodißa^ jta, '^t in errorem itdM

^antUYylîfierïpote§l,ettam eleEii.Ecce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo dixerintygt;obtifEcce inde-

fertoe^i,nolite exirej ecce in penetrâlibus^nolite credere, Sicut enimfulgorexit ab oriente,lt;(s' 4^aret '\gt;f^ ad occidentem, ita ertt nbsp;nbsp;aduentus filij hominis, ^bicun^ autem/ue-

Prædidio de excidio HierofolymXjóC quare tota ilia politia funditus deleta fit»

Altera prædiâiio de temponbus ultimis mundi» Quid uocet abominationem defolantem» An Ecclefia poffit errateubijamp;C quid fit» Confolatio ÔC doélrina^quomodo in his periculis præmunb cndi fint animi,aim Chriftus dicat^Non turbemini.lte, Orate, ne fiat fuga ueftraSCc»

re eonleYuationem,fieut nunc optamus principum præfidia, Scfperamus prin« cipes habituros paeem ,futuros concordes ,denicç cogitamus dulce ocium ,ut Apoftoli eogitabant ,SC qud fuauioresfpes nobis fingimus,eô quotidie oriun* tur fæuiores tempeftates SC motus, Quare ad ferendashas acrumnas parati fi-mus,SC difcamus,quomodo animi fint prxmuniendi SC confirmandi»

Prima» QuiaDeus uoluit extare euidens exemplum iræfuæ aduerfus r. omnes,qui Chriftum contumeliaafficiunt» Eicpuniuitfuumpopulum natum ex Abraham SC cçteris patribus,quos maxime dilexit.Ergo non parcetTurcis, Epirureis ,SC quibufeunq contumeliofis aduerfus Chriftum,eriamfi difterune tur poenae» bed dilatio teftimonium eft fecuturi iudicq poft banc uitam»

Secundaeaufa»PTacdieationesNVichaeac,Hiagg3eiSgt;cDaniehs,teftantur oe 11. poïtuifteChriftutn uenire ftante poliriaNVofaica.Imô bchoe ipfo feeundo tem plo ftante»Hpe déféra funt jbc iaeent iam diurius,^ ftererunr,er go neceffe eft ape

168 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^OMIHICA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TOST

parui'nè lam Mcflïam» Hoe argumentum 8lt;S ad con fir man Jos nos iplbs plun*“ mum prodeft5amp; mani'feRe réfutât, amp;nbsp;conuinci't ludæos»

III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ertia caufa, Deus uoluit oftendere cultus leui’ticos non cHc iufti'ci'am Eu

Teflimoniu'ti angelt), Porró fi hodie ftaret polttia Iudaica,amp; recepiflet Meffiam,tarnen udkt prærogatiuam propter ceremonias fuas. Ergo ut oftenderet Deusillas ticorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftici'am,{cd in Euangelio afferri æternam iufticiam, uoluit leuitii^

ticos cultus penitus deleri, Hæ caulæ omnés digniffîmæ funt accurata confide ratione.

CaUntMtes ODRquam excidium Hierofolymæ prædixitjaddit prædicRtoncm delètluen* extremi tetn-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætate, ac præcipuè de ultima fenedta mundi, quia hæc erit fimilis ièncdï

populi ludaici. Prædicit autem maximas calamitates,corporales amp;nbsp;Ecclefiafti' cas,bella-,famem,mutationesrCQnorum,diffîdia,doo'matumconfulîoneSjîilt;i'«’^quot;^ /xav!lt;x§ in Ecclelta,

ConfirmAtio Ad confirmandos pios, ne ctim uident tantas omnium rerum conftifio^ piorum ex nes, exiftiment nihil elïè prouidentiam, aut putent deiertam eflè ueram Ecdcfi^ inutilem elïè inuocationem. Nam ctim mundi confufionemjUiciajSó nas lpe(Ramus,mens concutitur talibus dubitationibus.Præmonet igitur Chrt Rus fuos,ne deficiantjue exiRiment propterea delen’ ab eo hunc ccetumjqui hue retinetEuangelium, Huncconfirmât,amp;teRatur lèmper manfuramclTeB clelïam. Ac prodeR fibi queneg inculcare lèntentias fimiles ut : Ero uobifcu’^ iilcp ad confummationem lèculi. Et Efai. dicitur, y/eniet ex Sion redemtoG amp;nbsp;his, qui redeunt ab iniquitate in Jacob, hoc fœdus meum cum eis,Spiht^ meus,qui eR in te, SC uerba mea, quæ pofui in ore tuo, non recedent de oretuOj amp;nbsp;de ore lèminis tui, deinceps 8C in lèmpiternum*

vbi mAnet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi autem manfura fit Ecclefia, lîmul indicat ciîm nominat uerbum.Spi^

EccleftA, nbsp;nbsp;nbsp;ritus qui in te eR, 8lt;^ uerbum in ore tuo, Ibi eR Ecclelîa,ubi lonat Euangeliun’j

ficutChriRus inquit, Simanlèritisinme,ÔCuerbamea manlèrint in uobß) quicquid uolueritis, petetis, amp;nbsp;fiet uobis. Item,Dues meæ uocem meant auJi^

Hac confirmatione tune maxime opus eR, cùm dicitur: Ecce hic eR Chî^ Rus,ecce illic. Et remouendæ funt imaginationes,quæalligant Ecclelîamail pontificum amp;nbsp;regum dominationem. Nam Ecclefia ad Euangelium alligaô eR, SC in Euangelio geRari earn tanquam fcctum in aluo cogitemus,nec geRafi cam in imperrjs externis, aut dominatione EpilcoporûexiRimemus, ERcnim ccctus dilîî mil is alqs politfjs*

Magna autemconfolatioeR, qudd teRatur ChriRus manRiram elfeEcgt; clefiam, quicquid fit futurum de regnis mundi, ficut manebat Ecclefia temport ApoRolorum,etiamfî reges et principes patronos non habebat, Interim tanicn Deus aliqua holpitia exulanti Ecclefiæ curauit,

AbommAtio \/^^^^*^^pEtafiseREbræis,idoIauocare abominationes. Et récitât ChriRus dcfolâtionis * locum ex Daniele, ut aRèrat teRimonium fuæ prædiRioni de excidio Hi^^ Daniel 9. rololymorum, quafi dicati: Multum uos ueRra opinio fallit, fi arbitramini

amp; uos in hoc templo regnaturos elîè. An non meminiRis Danielem,qui dicit excidium,amp; addit lignum, fcilicet fore^ut Ret in loco làncRo, id eiijin ttni*

opus Mahometicæ feeftæ præcipue damnatum elfe noce Dei, ficut dare inquit Daniel de Nlahometo alibi, Dieet blafphemias contra Dominum»

bednondefoloMahometohîcdicitur : Ait enim,Stabitinlocofando,id'^Iom«‘lt;‘i«

eft, in co ccetu, in quo adhuc manet nomen Chri fti 80 Ecclefiæ, in quo funt aliqui rede inuociatesDeum» ibiquoeç erunt idolauaftantiauerum cultum»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi autem cultus omnes fine agnitione Chrifti idololatriam e(fe,quare hi,qui

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non nörunt dodrinamEuangelti,de fide in Chriftum,8C de inuocatione inhac

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fide facienda, omnes funt ignariueri cultus 5 Sc qui ueramdodrinaperfequuntf

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tut,funt idololatrae» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bed femper homines amilfoEuangelio fibqpG noua SC manifefta idola

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excogitant ,ergo accedunt etiam externa idola, ut ftatuæ, ad quas concurritur,

l ipfainuocatio mortuorum,prophanatio ccene Domini,in qua fit falfa oblatio, V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc falfa adoratio Atem,fiducia humanarum traditionum,'utN\onachatus»

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hscc quatuor nihil differunt ab ethnicis idololatrqs,nec ulla humana uox

dicere poteft, quam tetra finthæe idola, Sc quantam iram Dei prouocent, fed peenputeunq fionificant*A^equacp effent tanti fucceffusA? urcorum,nifi magna effet idolomaniainEcclefia, Scquiahæc non fatis dici poffunt,uero timoré Dei cogitemus apud nos uocemSpiritus fanfti : Fugiteidololatriam, Sc difca* tnusueros cultus,Scfuoiamus defenfionemidolorum,necum impqspereamus»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ID E CtZ 'KT 0,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An Ecekfia poßit ermre ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■ t doe.lt;

\ nbsp;nbsp;nbsp;D^oprie adtemporapoft Apoftolos pertinetdeferiptio quæbtcadditur»Db

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centuobis,EccehiceftChriftus,ecceilliceft, id eft,magna erunt diffidia do#

\ gmatum,Ecclefialacerabitur,SC quælibetpars gloriabitur fehabereChriftum, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid tali tempore faciendum erit quis poterit iudicare, quæ pars fit populus

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fhemundusfequitur politicum argumentum,Vt ibiiudicamus efferem#

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pub, ubi funt principes Sc magiftratus ordinarq, cæteros iudicamus effe fediti#

\ nbsp;nbsp;nbsp;beut or dinariæ poteftatis ,Schis attribuunt prærogatiuam, qudd non poffint

\ nbsp;nbsp;nbsp;errare,quia dicuntjEccleftæ fantam effe pr omiffionem» Ecclefta autem non eft

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trunca*

truncatum corpus,fine cap)te,finc minifterio.Ergo hæc capita non crrantHæç ratio plaufibilis efl:, 8^ plurimos in toto orbc ita tenet faicinatos, ut contradici non finant»

Sednos fciamns EcclefiamdÜlÏmilem eiîècætcrispoliti)s,nectamenlo^ quendum eflè de inuifibili Ecclefia. Deus ideó condidit genus humanum, ideo redemit, ut ipiè inuocetur 8C celebretur, amp;nbsp;Chriftus innoteicat, neceflè eft igi^ turconfpici Ecclefiamjiiecefle eft confeflïonem amp;nbsp;inuocationem notam ficrt QU£ er Quanquam autem Ecclefia eft uifibilis ccetus, tarnen difperfa eft, neecft fitEcclefid, politia fimilis regno,alligata Ioco,fucceflïoni,amp; certis legibus humanis» Sedal’’ ligata eft puræ doctrinæ Euangelq.Hæc confociat Ecclefiam ubicuntp eft,’»^^’ illud: Dues meæ uocem meam audiunt» Sopho.j. Reliqui mihi populumpa^* perem 8ô egenum, 8C fperabunt in nomine Domini»

Talis lèmper eft aliqua uera Ecclefia y ut fub Achab, Eliæ tempore, étant Elias,Eliiæus,amp; alq multi, ficut dicit textus: Reliqui mihi feptem millia amp;Sc.Sie fub Hanna ÔC Caipha erant,Simeon,Zacharias,Elifabeth,Maria,ïolèpIi5et ali) multi, etiamfi reges Só pontifices crant palam idololatræ 8C Epicurei»

Eft autem ille cœtus uera Ecclefia Dei, qui amplecftitur uerbum Dei, Fei' ProphetaSjChriftum amp;nbsp;Apoftolos traditum, amp;nbsp;non défendit pertinaciter ido^ la, amp;nbsp;errores pugnantes cum uerbo Dei» Suntcj in hoc cœtu partim renaUA'C* ro timoré Dei, 8C uera fide Deum inuocantes, partim mali, amp;nbsp;fine uero timot^ Dei, lèd tarnen in profeflîone docftrinæ confèntientes, qui fi admittant publica deliéèa ,erjciendi {unt,amp; puniendi» Hic ccetus de cultu DEI confulit, amp;nbsp;quitur purum Euangelium, non opiniones traditas autoritäre humana» Sicui: Simeon, Zacharias, Maria, lèquebantur dodlrinam Prophetarum relidhsdt“* lirrjs Sadducæorum 8c Pharifeorum.

De eo ccetu,ample(ftente purum Euangelium,rc(fte dicitur, Ecclefiani no errare in articulis fidei, feu in neceflarijs ad falutem, fed interim fieri poteft, ingens multitude omnium ordinum , Epiftoporum, Sacerdotum, Monacho^ rum. Regum, Principum 8C populi fit contaminata idolis, amp;nbsp;multis erroribus perniciofis, qui pugnant cum articulis fidei, ficut Phanfæi 8C Sadducæi dcfenlt;* debanterrores pugnantes cum articulis fidei, quia hæc multitudo erransantci’ ponit Euangelio opiniones,traditas humana autoritäre, 8c quia potentia Sónn^ mero antecellit,pertinaciter défendit errores*

No« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sciamus autem nos â Chrifto propter grauiftimam caufam præmonitos

pura doJri^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;errores approbemns, amp;nbsp;feuere mandatum eft : Fugite idololatriam.

nA^t(£rend4. Cum igitur difputamus, an Ecclefia poftit errare, primum qLiæramus,ubiS! quæ fit Ecclefia, nec alligcmus earn ad imperia,multitudinem,Epifcopos. Fieri enim poteft,utplurimi eorum non fint membra Ecclefiæ, ficutnuncmagnï pars eorum palam eft Epicurea,nec curat,quid in alterutram partem doceawG tantum in hoc funt attend, ne quid mutetur, ne labefiat eorum potentia» Sd quæramus Ecclefiam ibi, ubicuntß fbnat pura uox Euangelq»

Etidm M uera Porró ÓÓ in hoc cœtu pio amp;nbsp;ampleclente Euangelium, tarnen alias plus, Ectlcfia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus eft lucis,et aliquid contagrf manet,ut multi difcipuli Apoftoloruni

ceremoniasMofàicas retinendaseflc» Et Paulus inquit, Hun*: cœtum partim aurum, partim ftipulas fupra fundamentum extruere» Sedta^ men fundamentum retinet arriculos fidei de Chrifto, 8c ueram inuocationeni) amp;nbsp;non

T 'N. IT A T 1 s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171

5v non défendit errores pertinaciter, fed audit Euangeliunrijcupit doceri Si pro# fielt»

Hæc admonitio de Ecclefia utilis eftjSibortetur nos, ut iudicio Si uolun# täte coniungamus nos cum Ecclefia,Si cum ea Deum rectè inuocemus,Si rétine amus Euangelrj puritatem, nec anteferamus opiniones Humana autoritäre con# filt;fias,fed meminerimus illud: Lucernapedibus meis uerbum tuum»

r^Onfolatio Si doôfrinatraditur ,quomodopræmuniendifint animi in bis ^periculis» Confolationes bæ quatuor funt præcipuè»

1. Quôd fit manfura Ecclefia uera, ctiam inboc mundo, ante refiirreó:io# nem mortuorum,iuxta illud Efaiæ s6»Spiritus meus,qui eft in te,Si uerba mea, qux funt in ore tuo,non recedent ab ore tuo,nec ab ore feminis tui Sic»

I b Quôd ubicuncg erunt ampledentes purum Euangelium,bi funt mem# braEeelefiæ ,iuxta illud î Si manferitis in me,Siuerba mea manferint in uobis, quicquid uolueritis,petite, Sc fiet uobis»

Eb nbsp;nbsp;nbsp;Quôdinbispericulisfilius Deiaderitpropugnator ,Gcut Daniel in#

un» nbsp;nbsp;nbsp;Quôd Cbriftus rurfus fc oftenfurus fit mundo, SC glorificaturusEc#

defiam,aeimpies abieéfurus in æternos crUciatus, Ideô bic dicitur, Sic erit ad# uentusFilpbominis» Nec diu duraturum effebunc rnundum poft Apoftolos ipfi teftati funt, eùm uocant nouiffimamboram» Et notum eft diôtum Eliact Sex millia mundus,et poftea erit deftruftio,Duo millia inane,Duo milliaDex, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duo millia Meffias,et fi quid deerit,deerit propter peccata noftra»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Doftrinauerô eft, quôd monet,utEuangelium retincamus,nec aflentia#

\ mur impoftoribus» Item, iubet precari,ac fignificatDeum calamitates mitiga# l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuYumeffeprecantibus» Orate, utpoffitis euadereexfuturis malis, Si ftare co#

DFnc dccedit lefùs à GalilM ad lordanem ad lohannentj ht bapti'^retur ab illo. At

Iohannes ^rohiiebat illum^dicensj Mihi opus eft abs te bapti‘^r, lt;7 tu henis ad w? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiufem lefusj lt;^5quot; ÉÜxit dd tllum z Omitte nuncjßc entm decet noî,T?t com*

pleaniMS ogt;nne)niu/îtcidm.TMnc oniittit tllum. Et ba^iti^tus le/us^afcendit protinus de d^iua; lt;7 ecce aperti funt illi cœli) ts* SpiritMni ®ei defeendentem tanijuam Column bamy^henientemfuper ipfum, Eteccehox de cedw, diccm, Hic eît Filius meus dile^ ftttsquo dcleftor.

TJ AetVftio proponatUY,ut doceantur bomines,qvrac fit uoiluntasDei,et quo# ^*modobtinuocandus»Nambacc eft propriaEeelefiac doftrina» Etbæ fem# per fucrunt quacftiones omnium maximæ ,ficutPbftippusinquit*» Domine, oftende nobis Pattern »

Duxfunt autemuip quacrendi defirtitionem,feu quid fitDeus. Aftetata# pUtonicd de tionis,fineuetbo Dei,utPlato intueus certasleges motuum eoeleftium, Si or # jinuioOei.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuem

nem trad it, Deus eft mens æterna, caufà boni in natura, ac poreft addereî (juï uult nos fibi obedire,i'uxta di'fcrimen honeftorum èc turpium,imprefluni tibus humanis* Necexi'guum mi'raculum eft,quôd hæc noti'cia utcuncp lucetin mentibus humani's, quæ tarnen multó illuftrior effet, fi natura hominum non eßet corrupta.Sed quia iam in bac naturæ corruptione obfcurata eßjDeusim^ menfa bonitate iterum fè patefecit fua uoce,8ô mißb Filio»

Detti quieren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eß ergo altera uia quærendi, quid fit Deus» Plato mtuctur naturæ ordis*

nem,nosintueamur illußriorateßimonia* Propone tibi baptifmum Chriftb trd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audis uocem æterni Patris: Hic eß Filius meus dilecßus.Filium ßanttm

in lordane uident oculi,amp; deßendit Spiritus fandlus ipecie columbæ. Confid^^ rentur amp;aliæ fimiles reuelationes ÔÔ conciones, in quibusChrißusdifcerni^ perfonas.Pater meus ufcß modó operatur,8ó ego operon Item,Dabit uobis ali== um paracictum.lpiritum ueritatis»

Ad hæc teßimonia referamus mentem,oculos 8^ aureSjSd ßatuamus um fi'c uelle agnoßi,utß patefecit, uelle non lola ratione inueßigari,fed per teßimonia, fi'cut inquit Chrißus : Nemo nouit patrem,nifi Filius, amp;nbsp;cui rit filius reuelare* Dißefhamus nos ab ethnicis,Iudæis,Mahometiß^s, hæren^ cis, omnes illi quærunt Deum fine ipfi'us uerbo ac teßimonio* At Deusiuffi*^ nos audire Filium, Hunc audite, amp;nbsp;addit teßimonia refurredlionis niortuo«’ rum, amp;nbsp;alia ut ßiamus uere ipßim uelle fic agnofei, inuocari, ficut fe in hoc uerbo patefecit, Gonßituamus ergo definitionem,

Deßnitio Dei Primum cogùemiis Deum e({è quandam elßntiam intelligentem, inferiptura nam,immenßE potentiæ.Hæc docet i.cap, Genefis de omnipotentia: In phnO^ traditti. nbsp;nbsp;nbsp;pio creauit Deus cccltim amp;nbsp;terram.QiiÔd Cic effentia. intelligens,tcßatur Gene«’

fis,c«m inquit,Dixit Deus. Nam dicere eß naturæ cogitantis,amp; ßpientis. de amplius: Deus eß eßentia intelligens,æterna,omnipotens, fapiens,iufta,i’‘^^ rax, bona feu benefica. Nam quod fit iußa, uerax amp;nbsp;bona, etiam Genefis indb cat,inquiens,Fac]amus hominem ad imaginem noßram.Mens autem hominis intelligit dißrimen iußorum iniußorum, amp;nbsp;iußiciam,ueritatem Sdbonita«« tem approbat. Ergo diuina mens talis eß.

Hæc,quæ hadlenus dixi,agnoßit etiam Plato, Addendæ funt igitur PtrCon^ deßriptiones,80 hæ fumendæ ßint ex teßimonqs diuinis.Hæc eßentia ' * na,intelligens,eß Pater gignens Filium, imaginem,qui refert Patrem,qui cum de lubßantia Patris natus fit, eß eiußlem eflîèntiæ» Poßea uerd aßumfit huma«« nam naturam,amp; propiciator conßitutus eß,propter quem recipimur, exaudf mur 06 faluamur. Et ab utroep procedit Spiritus fandlus ab æterno ,per ejuem incoat in nobis uitam æternam, condens nouam lucem, timorem Deijfidemjöc alios bonos motus,

Hæc eß integra deßriptio,ignota PIatoni,fumta ex teßimonrjs,in quibus Deus ßpatefecit. Et quoties precamur, hæcomniaprimùm cogitandafunt, quid inuoces,quem Deum, ubi ß patefecerit, quæ fit eins uoluntas, an uelit amp;nbsp;audire. Vtilißimum eß mente intueri baptifmum Chrißi, item, noßrum balt; ptifmum.

Difcrirnen tn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filmmum Opus eß inuocatio, ita pauci funt qui rede inuocant, Etbnß

uocdtionii nbsp;cæ,Iudaicæ, Turcicæ inuocationes propter multas caußs dânatæ funt,quia nec

chriftidn£ et direc^æ funt ad uerum Deu, nec fiunt in agnitione uerbi Dei, ncc fiducia Chrfi Bthnic£, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item^^rorfiis fiunt in dubitatione, Præterea multi titulo Chrißiani currunt

tiô adfit 8C fiduciatlhrifti, propter quern credamus nosrecipi, amp;nbsp;exaudiri, Quartd petatur res certa,8^ agantur gratiæ.Sit igitur nbsp;nbsp;nbsp;aftqua forma preca^

tionis, comprehendens tres perfonas, ut difeernatur noftra inuocatio ab cthni* ca,ludaica8éTurcica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;, , n -t r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ rkv.-

Ommplt;)tens,SBmie^ui»eDcus,£tamPMetdomimn«gt;felefuChrwT^ fti, qui K patefecifti immenfa bonitate, amp;nbsp;dam afti de Filio tuo, Hunc audiK : ;. ƒ conditor omnium return, amp;nbsp;conferuator,cum F ilio tuo eoæterno.domino no« ftroMuChtiftoamp; Spiritufanfto tuo,fapicns,bone,mifericors,iudex amp;nbsp;tortis, miferetemei propterlefum Chriftitmfiliumtuum,quern uoluifti pro nobis effc uidiimam, mediatorem amp;nbsp;deprccatorcm,fanaifiea,rcgc,doce,iuua me Spi. titu fanfto tuo,fctua amp;nbsp;rege Ecdefiam tuam,8lt; politias, quæ præbcnt hofpitia Ecclefiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hat forma complefteris tres perfonas, primo fimul in ereatione,quia ere atio eft commune opus, amp;nbsp;inuocas unam iUam effentiamconditricem return, fient fe patcfecit. Deinde admones Deum fuarum promiffionum de Fdio meat nato,amp;petis MueiaFilii ,eiq tribuis proprium munus ,quod eonftitutus lit Mediator,^ fucrit uiaima.Tettid tribuis Spiritui fanö^Uummunus, quod pereumre§amut,Geutferiptumeft;Efamp;indam deMeofpiritu fuperomnem

Sieininuoeationeexereeatut doarinadeperfonis,amp; eogitemutdifeti. niinapenesofficia,fieutteudatæ(untpetfonæ. Teneamus amena amp;eommu« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ncmio£frinam,quddßt una effentia diuina trium perfonatum. bllcj petlona fubftantiaintebigens,indiuidua,incommunicabibsv Primaeft Pater ,quielt fubftantbæterna,intebigens,bona2lt;ommpotens,quæintuensamp;ôcogttanskgt; fe,gignitab aeterno imaginem fui de fua effentia» E13ceproprietas,icuicet,gi« guère,difcevïxvtPatrcmàEdio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 1 r

Seeuudaperfona effEdius,quieftimagoPatris,ab3eternogemta deeff curÂd^ faiaPatris,^dicitur ^07®gt;,quôàfit itaraatus ,utexmentenafcitur cogttatro feu fer mo ,bAaru Sc cogitatio quafffeunc^ imago eft eogitatac reidSec funt in ere« \atur is exempla, quae propius depingant bane mir andam generationern, quam bacc duo’, mens eogitationenr gignens,SC lux fpar gens radiumddeoEpiftola ad bbraeos uoeat fulgorem paternac lueis ♦ Sed tarnen non omnino eonueniuntbac fimilitudines. Noftra eogitatio non eft perVona,nee eft fubftantialis imago» At btlius eft fubftantialis imago aeterniPatris nbsp;nbsp;fteutinSymbolo dicitur ’»Deus

deDeo,lumendelumine»Et quod fit alia perVona dPatre,inde maniVeftum eft, quiabaceimagoPatïisaffumVitpofteabumanamnaturam,quàmnonaffumftt Pater. Gum igitur VeDeus itapateVeeerit,quddPater bcbaeeimago Vint diftin* ftac perVou3i,eredamusDeobacereuelanti,bcPatrem, eumbaeVua imagine eou acterna,SC bmul eondente res,inuocemus*

Vlaeelobannes elate expreffit in exotdio Vuo,ubi dieit’. 'xÓ7op,qui eftPilius, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vuifte ab initio, be per eum omnia eonditaeffe» CumPater qnaVi délibérât enm

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PVbo,

FiKojfuïgct in Filio idea opens fabricandi, ficut in creatione homini's hxc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

beratiodcfcn'bitur: Fadamushominem ad imaginem noftram» Hæc arcane lux nondum conipicitur, fed afj3icienda erit in uita æterna» Nunc nos de FiH® cogitantes,intueamür euni exhibitum nobis, afTumta humana natura, pradi* cantem,pafrum,refufcitatum, ftantem inlordane,afcendentem in cœluni,amp;^^ ipfîus proprio munere cogitemus, quód mirando Dei confilio fadlus fit pro no bis deprecator,8ó uidima placans ira Dei, Ft fit Emmanuel,inter uos uerfatnSi regnans inter nos,ideó exhibit us nobis, ut nos miferos regat ante afTumtam humanam naturam, fe cernendum præbuit patribus, ut Dani^ eli, ÔC alrjs,

cogiMio de Alligcmr crgo cogicatio noftra de Filio ad Chriftum, qui fè patefecit, uçj-fatus eft:,crucifîxus,refufcitatus eft,amp;^ afcendit in cœlum,ôô ofttiv

dit fè Stephano,6lt;f al ijs. Ac fciamus ideó nobifcum uerfàtum eflè,ut teftaretuf femper curare amp;nbsp;exaudire inuocantes. Et quia Philippo interroganti de Patrc? refpondit,Qui uidet me,uidet Patrem: cum de Pâtre cogitamus,primum hun^ Filium patefadum mente intueamur,ct hune Patrem inuocemus,qui deeoecJi^ dit hanc uocem, Hune audite. Et femper fimul cogitemus de ipfa patefadiontj non fruftra Deum fè oftendifîè, 80 familiariter cum hominibus collocutumel^ fè,fèd certô teftatum efïè hac ipfa rc,quôd uerè nos curet. Nec ulla efl illuftriof confîrmatio aduerfus Epicureos amp;nbsp;Àcademicos furores, quâm hæc ipfa cog’’’ tatio de patefaèlione amp;nbsp;miraculis, quæ omnia fuerunt principaliter teftimoniî patefadionis. Qtioties autem fie de Filio cogitamus, fimul ueniat in mentenij quód mediator fit,8c interceflbr pro nobis,quód propter ipfum exaudiamur,

D(? spiritu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ertia perfbna eft Spiritus faneftus, qui eft agitator, proccdens â Pâtre 8^

fanélo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filio,eiufdem fubftantiæ,per quern in mentibus fandorum noui motus platen

tes Deo cxcitantur,Só per quern Ecclefia uiuit uita æterna. Ac proprie tribuituf Spiritui fando uocabulum, procedere, quod ut aliquo modo declaretur, fitut fupra de imagine quæfiuimus qualecuncß exemplum, in intelledu hominis.’ita iani intueamur uoluntatem hominis,fèu cor. Generatio propria eft intclledio^ nis,quia pingit imagines intelledio.Spiratio ueró uoluntatis eft aut cordis. Vt autem uoluntas in homine,aut cor,non pingit imagines,ficut pars cognofeens, fèd habet impetus aut motus, aut flatus, quibus attrahit aut pcllit obietdum, amat quafi attrahens, odit quafi pellens: Sic à uoluntate æterna Paths amp;nbsp;Fib), , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impetus fèu flatus effîcacifîîmus eft, qui eft de ipfa Paths amp;FiIi} eflèntia. Hic

dicitur genitus, fed procedens. Et hic ipfe flatus ftatim initio deferh J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bitur d Mofè : Et fpiritus Dei ferebatur fuper aquas, id eft, fouebat aquas, inv

pertiebat eis uigorem,ubi fignificatum eft, Deum per Spiritum fandum imptr i tire uitam amp;nbsp;agitationem creaturæ fuæ. Sed aliud eft loqui de generali agitati* one fèu uita,aliud de renouatione hominis,in qua fiunt motus obedientesDeo, | agnitio Dei,8ó iufticia, de hac propric dicamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

S4iiilißeatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suprd didum eft,creationem efte opus commune trium perfbnarum.Sic j

per spiritum Ct renouatio fèu fandificatio eft opus commune trium perfonarum.Sed modus fitïiîum, nbsp;nbsp;difcernitur,Pater,8c Filius, amp;nbsp;Spiritus fandus recipiunt homincm,proptcr Fi^

lium mediatorem,ô«^ Pater et Filius mittunt Spiritum fàndum,per quem fiunt noui motus incoantes uitam æternam in hominibus. Hæc magna res exprefle deferipta eft in donatione Spiritus fàndi, ciim Chriftus infufflaret Spiritum fandum in Apoftolos, dicens : Acapite Spiritum fàndum. Hic flatus reuera

Hæc declaratio diligenter confideretur, in inuocationc difeatur, in qua petamus accendi in nobis nouam lucem, ÔC régi nos Spiritu fanfto» Nam ope# operct spiri-ra Spiritus fanfti aliter intelligi non poffunt, nifi in nobis accendantur. Sunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w me««

autem bæc opera Spiritus fanfti, in mentibus piorum, per uerbum Dei accent ‘ dere lucem, id eft, agnitionem irac Dei aduerfus peccatum, nbsp;nbsp;rurfus agnitio^

nem mifericordiæ promiflæ propter Filium, excitare fiduciam, quæ in ueris pauoribus erigit mentes, SC confolatur confpeftu mifericordiæ promitTæ pro* pter mediatorem* Cùmbac fiducia exufeitat inuocationem,amp; fleftit mentes,ut fe Deo fubijeiant. De bis operibus concionatur Cbriftus, cum inquit,Spiritus glorificabit me, id eft, accendet agnitionem mei in mentibus, quæ affentiuntur Fuangelio,ltem,S» S, arouet mundum de peccato,de iufticia, 8^ de iudicio.

Dixi,quomodo tres perfonæ difeernendæ ÔC agnofeendç fint.Difternan* tur boe modo,Vater oionit ab æternoFilium,intuensfefe ÔC cogitans.Filius ge nitus eft à Vatre,8: eS imago Patris. Spiritus fanftus procedit dPatre ÖC Filio, 8C eft flatus feu agitator, per quem fit fanftificatio,

Difcefnantur autem 8C agnofeantur per externa teftimonia ,boc mod^. Extern« re. Pater clamat deFilio,FluriC audite. Filius affumfit bumanam naturam, amp;nbsp;ta^ ctus eft mediator .Spiritus fanftus eft miftus Sc oftenfus in flatu,in f^^cie colum

deremusDeum nobis uelle quoq banc lucem impertire, bac fiducùpetere* mus,ideô clamat Cbriftus: Quantô magisPater.uefter cceleftis dabitSpiritum fauftum petentibusfe.Vult agnofciDeus,uult in nobisbabitare,modo admit* tamus eum, ficut inquit’. Fgo fto ad oftium 8C pulfo. Itern *. Veniemus nbsp;nbsp;eum,

amp; manfionem apud eum faciemus. Item ,Si quis fitit,ueniat ad me,8C bibat. qui credit in me,flumina de uentre eius fluent aquæ uiuæ. Ft uocat omnes: V enue ad me omnes quilaboratis 8C onerati eftis,8lt; ego reficiam uos. Flæeideo dicta funt,ut in inuocatione confideremus opera perfonarum, nbsp;confideratis operi*

neribumano patefecerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quæraraus autem SC appellationes perfonarum,eisq^ diftinetc cC prüden nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ap.

tetutamur. Vater,diciturpater domini noftrilefuCbrifti,Filius,dicituruer#V^^^^^^^^ bum Sc imago V attis, ut in Fpiftola adFbræos feriptum eft’.Fulgor glor iæ ,id eft,lucis,SC imago fubftantiæ Patris. Hæc uocabula utcunqj fupra declaraui, Dicitur uerbum, quianafeitur cogitando,dicitUT Imago,quia uerbum eft ima« go cogitatæ rei, Multi etiam ideo nominant uerbum,quia fit perfonaloquens cum patribus,ficut apparetFiliumloqui cumDaniele. Deinde inFuangelio loban.cap.i^j.tribuiturSpirituifanfto appellatio paracleti,ideft,aduocati. spirit«»

Nliretur autem aliquis,curbictitulusSpirituifanlt;ftoattributusfit. Sed s apparet principaliter banc appellationem flgnifleare pr çfentiam SC ofticia Fpr^^ TdcUtus.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritus fanftijin minifterio Sc confefftone,Fcclefia accufat mundum,SCuicifftma-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O ÂÜÂ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundo

mundo accufàtur, neutrum autem fuftinerc poflèc, nifi haberet aduocatumfpi'* ritum Dei, docentem mentes, ut redlè iudicent, 8ó confirmantem ut aufint uett profiteri,refutare errores, amp;nbsp;perferre odia èC fupplicia.

o^jicid spiri-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quód enim doccat Spiritus fan(fï;us,teftatur ditftum loan, nbsp;nbsp;nbsp;Cûm uent^

tus fdnili. rit ille fpiritus ueritatis,ducet uos in omnem ueritatemdtem Iohan.I4«Docebit uos omniajamp;r rediget uobis in memoriam omnia quæ dixi uobis» Et iJohanJ. Vncïlio docet uos de omnibus, 8gt;C çftueritas,amp; non eft mendacium,

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diftamus igitur inter beneficia Spiritus fancti in renouatione primuni

Docere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docere. Et quidem dupliciter docet,publice per minifterium,amp; intus accen

dit lumen in cordibus,utdextre èC rc^è accipiant uocem Euangelij,nec fingant aliénas opiniones,ficut multi propter indicia rationis corrumpunt diólaEuan^ gelq.Vt nunc multi corrumpunt doctrinam de gratia et iuftificatione,fafcinau humanis opinionibus, quia imaginantur iufticiam tantum efte qualemcunqut difciplmam, deprehendunt in animis dubitationem, quam putant non efl^ malam.Item multa didla ad imperium tranftulerunt pontifices,quæloquuntur de fpirituali gubernatione,ut di(fta de clauibus» Denicç ftcpè deerrant hominö à uef a luce* Ideó petamus hoc benefi'cium,ut Spiritus Êmótus accendat in nobis lucem dodrinæ, ubi promittitur Spiritus fan(ftus,fciamus hoc tantum ben«* ficium promitti,

J J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea ciim docet,confirmat aflenfioncm, quam diabolus uariè labefi^

Con^rnwrf (ftare conatur* Multi cnim ciim initió retfte ienfiftent, poftea uel icandaliSjUt* nunteh ipeculationibus contrarijs impulfi, dubitare cccperunt,00 tandem prorfus facti ftint. De his enim loquitur Chriftus in parabola iementis,cum inquit,Di^ abolus rapit uerbum ex corde eorum, Aduerfus hanc tantam tentationem mus in ftatione in excubijs, amp;nbsp;ut Paulus inquit : Depellamus tela ignite, habeamus inpromtu firma teftimonia, per quæ Spiritus fànctus confirmaf cor*

, 1Poftquam autem docuit Spiritus {àndtus,amp; confirmauit aflenfioncm,in^ ExcMre pios citsit uoluntatem amp;nbsp;cor ad obedicndum legi Dei,id eft,exufcitat timorem Dtb motuidd obe= fiduciam,dile(ftionem, èc inuocationem* Hæc opera deftribuntur in his didis pgyjj, Rom*8* Accepiftis ijairitum adoptionis filiorum in quo clamamosAb^ ba pater* Hie fpiritus,teftimonium dat ipiritui noftfo, quód fimus filq Dei,id eft,Spiritus faneftus exuftitat in nobis tales motus, quibus motibus mens inuo^ cat Deum, amp;nbsp;ucre ftatuit Deum nobis propicium elle, nos feruaturum efle, exoritur in mente quædam lux,Iætitia amp;nbsp;fortitudo, quæfuperathumanama«’ laëiC fubrjcit nos uoluntati Dei*

Nom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus inquit ; Non relinquam uos orphanos, quafi dicat,in muiv

wor orpbdKox do eritis ut orphani, fine defenfcgt;ribus,fine imperijs, fine certa fède,lèd dabo uo^ iofclt;lt;».ï4. bis ipiritum aduocatum, docentem 8C confirmantem uos, dirigentem confiba?

Sô gubernationem, regentem euentus mirabiliter,qui proipici humanapni^ dentia non poflunt* Erant orphani Apoftoli,nec uidere poterant,quomodo ua gabundi colligerealiquam Ecclefiam, amp;confociare poflent,aut quomodotani dilfipati ccetus coaleicere in unam doeftrinam poflènt,Ita nunc fumus orphani, Turci 80 aîq minantur fc laccm Euangclqextinefturoseflè*

Sed tarnen adeftipiritusparacletus, qui lucem amp;nbsp;robur in prjs acccndit, ne Buangelium abqdanc, Deo curæ erit,ut regat euentus, dum doôtrina hu^ angeJq retinetur, dabit aliquas poîitias, ÔC aliqua hoijaitia*

Congruit autem cum'fupcrioribus diclis amp;nbsp;duîciffîma fententia apud Zacbariam de effelt;ftibus,qui per Spiritum fandlum excitantur î Effundam fu* zuebari 12. per domum Dauid fpiritum gratiæ Si precum,id eft, dabo fpiritum,per quern agnofeent mifericordiam, SC ftatuent fe effe in gratia, confugient ad Deum,8£ inuocabuntj.Nam fine Spiritu fanfto corda manent in dubitatione,fugiunt De urn, 8c opprimuntur defperatione, pauoribus, Econtrà cûm depofita mala confeientia,lucet in cordibus agnitio mifericordiæ per Euangelium,concipitur Spiritus fandlus, qui pacem 80 lætitiam cordis efficit, SC adiuuat, ut ftatuamus nos recipi exaudiri, amp;nbsp;impellit ut inuocemus Deum, ac petamus 8C expefte* mus bona, in bis motibus accenditur crefeit renouatio, de qua conciona*

Idem prorfus uult diétum z.Cor^» Nos retesSta facie gloriam Dei.intuen* Transforma « tes,ad eandem imaginem transformamur, à gloria in gloriam, tanq? a Domi* nifpiritu,id eft, nos reteéta noftra facie,nos agnofcimus elfe reos, 8é intuemur gloriam, id eft fplendorem t3ei in Cbrifto monftratam, uidelicet immenfam amplitudinem mifericordiæ.T ransformamur autem ad eandem imaginem,id eft,incoatur in nobis fimilitudo Chrifti ,accenfa noua luce, cpuac eft firma Dei noticia,Sc accenfis nouis motib, timore,fiducia Dei,inuocatione,odio pcccati,a gloria in gloriam, id eft,crefcente fubinde bac luce 8C claritate» Et bæc fiunt in* quit,per Domini fpiritum,datum 8ó effufum in nos.

Has grauiftnnas fcntentias ided nobis proponamus, utfciamus promift fum elfe hoc tantum donum, ferid petamus, ficut Cbriftus iubet ,inquiens, Quantd magis pater uefter dabitSpiritum fanftum petentibus. Deinde etiam caueamus,ne refiftamus Spiritui fanlt;fto,indulgentes prauis cupiditatibus,con* tïaeonfcientiam,ne ueeum expellamus,8lt; ficut Paulusloquitur,ne eum contri* ftcmus. Acuarieunus lapfus contriftat Spiritum fanftum, ut Dauidislapfus contriftabat Spiritumfanftum, primum in corde Dauidis,unde epciebatur, pofteain omnibus quibus magnitudo fcandali dolorem attulit, maxime uero in mulieribus,qu3c per uim ftupratac funt,quæ in fummo luftu fuerunt,clt; for* taffis aliquæ dolore ac defper atione extindtac funt.Sic maxime contriftant Spi* ritumfanö;um,quifalfa dogmata defendunt,quia conturbant multospios, quos in dubitationem adducunt, excitant diffidia, quae pariunt innumerabilia fcandala, Simus ioitur uioilantes,SC difeamusDeoueros cultus tribuere,œue* ftrina de tribus pcrfonis illuCtnor, CONCIO DP. MWISTPRIO APO* ftcAorum,Puangdium NVattb.ló.

\TEnit leßis in fartes CcefareteThilip^h^t^ interro^afcat difcipulosfuosjäicensj Q^tn aicwnt bmines ejjè Fdmmhominis^At iZ/i dixerunti/Iij loannem lt;Baptiflam,ahj

tem Eliam, ahj 'ïfero leremiaw, aut 'Ijnwm ex Tropbetis» Œ)icit iüù leßis : P^os autem (juemme eJJè dicith ? l(e5J)ondens SimonTetrws, dixit, Tm es Cbriitns filins Q^ei '^iwt.

lt;3^spondeus awtem lejus dixit ei -, Meatus es Simon^Barïona, qnia caro (S' fang^nis noji reneZ^iMit til)i,fed Tater mens qui tncœlii eït.Et e^o dico tibi:Tu es ’PetrnSyis fi^p^^ petram ædi/îcabo Ecclefiam meam,t7 portæ inferi non prlt;«MaZebwnt aduerfus eam,Et dabo tibi claues re^ni cœlorum.Et «juodcMn^li^awerii /uper terrain,erit li^atwni in cœZM,«;^»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uodcun^JolHerw Juper terrain, er it lolutnm in cœlis*

178 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COKCIO S)E lt;PETlt;liJ,

L nbsp;nbsp;nbsp;Deagninone Dei, amp;nbsp;Filfj eius* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

IL Difcrimen inter agnitionem ethnicam 8^ueram,Sifiluoo fèmper confiderandum fit, quód Deus fè patefecitjamp;^^:^ lè patefecerit.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iliffîmum eft fêrriper confiderare, homines non ortos eflè calu, fèd à

conditos, amp;nbsp;ad hune finem conditos, ut fint imagines eius, célébrantesip^ lum* ÄC humana mens tanquam ipeculum efiè debebat, in quo luceret illuftt^^ Dei noticia» Ideoq iè patefecit Deus homini dupliciter, Infita naturali noticiaj 8c promulgato certo uerbo, quod certis teftimonrjs confîrmauit. Magnum b* nefîcium eft creatio, fèd multd maius, quód Deus etiam fè uerbo fuo patefecit) èC uult agnolci èC inuocari,ut detuitam æternam. Et hæc patefadio teftimoi^’* um eft, homines non cafij nafti, non cafu uiuere. Non enim fruftra patefecit DeuSjiêd ut inuocetur,amp; faluet, Hæc initia ièmper cogitanda fünt*

C* Thnici cùm diflèrunt de Deo,uagantur animis,et deerrant ó uero Deo,^!’*^ ■^nonquærunt ilium Deum, qui iè in uerbo fuo patefeciu Etquanquamn^^ turali iudicio legem utcunqj agnoftunt, tarnen non nôrunt remillîonemptct j torum promiflam propter Filium. Ideô fugiunt Deum,amp; iraicunturci, hanc imbecillem naturam tantum ad exitium condideriu T aies ignari Euang^

Iq, amp;nbsp;fugientes Deum, non pofTunt eum inuocare* Quia inuocatio requihlt;: ö dem petentem,amp; expedlantem bona ó Deo*

pjfcrtzMwetft Difternatur igitur ethnica agnitio Dei a uera* Namuera agnitiohun^ ; ugntiwiiDei inuocat,qui nos condidit, iè immenià bonitate patefecit,mifit Fito’’’ de quo clamauit: Hune audite, amp;nbsp;propter quem donauit remiflîonem peccatO’* rum,8ó reftituit uitam æternam* Semper igitur in inuocatione mens intueatut hunc Deum conditorem, qui fè patefecit promulgato uerbo fuo Óó mifloFFO) qui pro nobis faólus eft uiólima, amp;nbsp;non fruftra fe patefecit,nee fruftra mift F** hum ♦

Quare fèmper in precatione cogites : Te inuoco, omnipotens, ætcrnelt;gt; uiue Deus, æterne Pater Domini noltri lefu Chrifti, conditor amp;nbsp;confcruam^ i omnium rerum,cum filio tuo lefu Chrifto, amp;nbsp;Spiritu fan(fto, fapiens, boncj’^i'’ fèricors, iudex fortis, qui patefecifti te dato Euangelio, amp;nbsp;donato Filio ptj* nobis, mifèrere mei propter Filium tuum Dominum noftrum lefum Chrife ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem uoluifti pro nobis eflè ui(ftimam,mediatorem Sc deprecatorem,et fandi*

fica, rege,iuua, doce me Spiritu fando tuo* Hæc forma precationis diligente^ cogitanda eft, ut difcernamus ueram inuocationem ab ethnica, ludaica, T urci^ ca,amp; ciim mens confi'derat teftimonia, quibus fè Deus patefecit,multæ dubita^’ tiones Epicureæ amp;nbsp;Academicæ excluduntur,

3) E TE 3(TIO, ch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita confideramus Deum fe patefacientem,ordinèilluftres reuelationts

orummMfiro ^^fadæ patribus, Prophetis, Chrifto, A poftolis cogitentur* Sed hïc difcH* r«w. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men attendatur inter Prophetas amp;nbsp;Chriftu, Prophet^ funt Dodores,per quos

con CIO TE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t79

fonat uox Dei,fed non funt uiâ;imæ, quæ merentur remiffîonem peCcatorum, neefunt datores Spiritus fanCti,amp; uitæ æternæ,fed tantum funt miniftri uocis diuinæ,feu concionatorcs. SicutloHannes fignificanter dixit: Ego fum uox cla* mans in deferto.Sed aliud maius officium eft Chriftigt; Hie interceftit pro nobis apud Patrem, mirabili confilio diuinitatis miifus eft, ut fieret uidlima amp;nbsp;ef* fet dator Spiritus fanfti nbsp;nbsp;uitæ æternæ, conftitutus mediator,propter quern

Hoc mirandum confilium nondum fatis intelligimus,fed tantum feimus teftimoniumeffe ingentis iræ aducrfuspeccatum,8lt; rurfus immenfi amoris er=i ga genus humanum.Necefle eft enim efle ueram 8^ ingen tern iram,quam nulla res placate potuit,nifi Filins, Et rurfus necefte eft,magnam uim amoris diuini effe, quod non uoluit banc creaturamperire, fed dato Filioreftitui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc- t,

Sed multi deChrifto aliter fentiunt, Fingunt fuiffe lcgislatorem,qui tan. tiim prsccepta de moribus tradiderit, ficut cæteriPbilofopbi,aut fingunt fimi. lemeffePropbetis,utludæiadbucexpeaantMeffîamtanquamlegislatoremlt; aut gubernatorem politicum, non uiftimam autdatorem uitææternæ, Ideo bic in qu3cftioncdicitur,alios aliter de Chrifto indicate,

SeducraEcclefiadifcernitCbriftum ScPropbetas. IdeobæcproFeftiobic cxponitut,Vos quern meefte dicitis: RefponditPetrus:Tu esChriftus filius Dei uiuentis, Duas res afleuerat,bunc natum ex Maria efte Meffiam, id eft, promiffumfaluatorcm,2lt; bnnc faluatorem elfe filium Dei,non ut cæteri dicun tdr Bqadoptione,fcd’natnrafilinm,ficutexPfalmodidicerat Petrus: Filins meus es tu,egobodie genui te,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porrd non folum in docendo,fed quotidie in inuocatione teneatur hoc di.

lerimen Cbrifti 8c Propbetarum, Sciamus Propbetas tantum fuiffe dodfores, non placator es Dei,8c datores uitæ æter næ, Sed fides intneatur et inuocet bnne

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meffiam ,ita ,utft\tuateumfui{feuilt;ftimampro noftrispeccatis ,8: nunc elfe

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnediatoremfeupropiciatorem ,8C datorem Spiritus fanfti 8c uitææternæ ,8C

effe natura filium Dei,id eft,eadcmpotentia cum Patre regnantem,liberantcm, defendentetn ,uiuifieantem.Hæc omnia compledtitur P etrus in fua confeffione, quæ à nobis clarius intelligentur, cum in inuocatione cogitabimns beneficia Cbrifii 8c bunc mediator^mPatri proponemus, 8c adDeumuere confugie.

PDitaprofeffione inftituiturminifterinmJedCbriftusptæfaturdefinefen injlitutioo-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^utilitatebuiusproleffbnis, 8c unde fitbæclux,Finis feuutilitas eft,utbaeco.

* \ ias dixit : Agnitionefui iuftifieabit feruus mens multos, lSlonlex,non alia res \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bumana ulla abolet peccatum 8c mortem, fed agnitio 8C inuocatio buius F ilq

Pater meuscceleftis,Euangebum noneftfapientiaabbominibusinuenta.lS^c. mens bumana affentitur Euangelio,nifi Deo adiuuante. Ädiuuat autem Deus,

\ tumS,pt.tentibusgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftqnanv

OOftquam præfatus eft Chriftus, quæfît utilitas hui'us dodlrinæ, iffldefc poftea addit ftntentiam de minifteho, ftu propagatione, amp;nbsp;de Ecclefîa: es Tetrusj ßtper hanc Tetram ^edific/ibo Eccleftam meam.

Propagatio Tuquatenus fonas hanc uocem , amp;nbsp;profiteris hunc natum exMarhciK eatenus es Petrus, id eft,rupes,quæ non euertetur, eri^ ^^*'*”*’ minifter huius uocis amp;nbsp;propagator Hoc ti'bi mandatum do, ut hanc confeflio^’ nem praèdices.Et fuper hanc petram,id eft,fuper hoc mihifterium prædicand^^ huius UOCIS,ædifîcabo Ecclefiam meam. Hie locus docet quid fit Ecclefia,amp;^^gt;^^ fit quærenda, Deinde quod fit perpetuó manfura.

lEccleftd quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qù^d eft igitur Ecclefiaf Eft congregatio Ibnantium hanc uocem de Chri’*

fto, prædicato per Apoftolos, ficut eum confefti funt Apoftoh',in qua congt^*’ gatione necefle eft aliquos eftè noua luce donatos i pâtre ccclefti, amp;nbsp;habiwros gloriam æternam, Sed cur non potius dicitur, fuper me ædifîcabo Ecclefîani* An alligatur Ecclefia ad Petri aut Apoftolorum perlbnam f

EcckfidnUu Relpondeo, Magno confilio dieftum eft, fuper hanc petram, AIHg^l^ grfM drf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enj'ni Ecclefia ad minifterium Apoftolorum, id eft, uult nos Chriftus hiiicip“

uocijcum prædicabunteam poftea Apoftoli, crederc,ficut fuæ uoci,amp; fîcutuo^ ci de ccelo Ibnanti, Ideó ad Ephefios fcriptum eft, Ecclefiam extrueftam elR per fundamentum Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum, uidelicet, quod attinetao propagationem amp;nbsp;minifterium, Sc teftimonium dodlrinæ, Sed eft extrudaf“* per Chriftum, quod attinet ad meritum,do(ftrinæ fontem, amp;nbsp;efficaciampd“^’ propter Chriftum Ecclefia eft elelt;fta,amp; uocata à principio mundi,amp; propter^* urn leruatur ÔÔ laluaturjSó per Chriftum ex finu patris reuelatum eft Euang^** um,amp; Filius eft effieax, dat Spiritum faiuftum per Euangelium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

' Ideó l,Corinth.3,dicitur,Fundamentum aliud poni non poteft,pra?Kril t quod pofitum eft, lefus Chriftus, Item, Filius, qui eft in fiiiu patris,iplc reuela* uit nobis, Item, Ego fum uia,uita amp;nbsp;ueritas, Item,Non relinquam uos orphan ! nos,ied ueniam ad uos* Item,Acft.2, Ad dextram igitur Dei cxaltatus,pronin* fionem Spiritus fandli accipiens a patre elfudit, Magna autem confolatioeft) quod Icimus teftimonium datum efle Apoftolis toties Chrifto, quodeoruni uoce amp;nbsp;minifterio colligenda fit Ecclefia, quód hoc iplb uerbo, quod Apofto^* prædicant, Deus leruaturus fit Ecclefiam, ficut lohan.y, dicitur : Oro non pr® ipfis tantiim,led pro omnibus credituris per uerbum eorum. Et 20. Sicut mift me pater, fic mitto uos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Poftquam dictum eft ubi fit Ecclefia, uidelicet ubicunq^ hæc confclïîob poftolorum Ibnat, Só quid fit, ièquentes lèntentiæ loquuntur de perpétua con^* îêruatione,

Prowißio de Ecclcfia eft iubieôta cruci, omnibus temporibus: Sed tarnen alias minus perpetuitate uexatur,aliâs quaflàtur duriust ut tempore Dauidis et Salomonis ftiit tranquil Ecclefia. nbsp;nbsp;Iior,quàm tempore leremiæ, amp;nbsp;Maccabæorum, Diôtum eft autem de poftr^^

mis temporibus -, Ecclefiam futuram anguftiflîmam, amp;nbsp;pafturam triftiflî^ mas tyrannides amp;nbsp;diiperfiones : fîcut iam grafiariin eamuidemus Turcicaiu barbariem,reges amp;nbsp;pontifîces, 8^ inter fe doeftorum elle atrocia diftîdia, NulH . principes fîrmi iunt, nulla ièdes Ecclefiæ duratura uidetur, deni^ uerè eft, ut uocat Daniefdiiperfîo, Hoc tali tempore diligenter muniendi ftint animi^nt deficiant à Deo, propter hanc triftem ipeciem, Nec cogitent extineftam efle Eo cleftam

ckfïam Dei pcnims, fed fciant Ecclefiam efle talc diffîpatum cœtum, agnofcen^ tium ChriftunijSótarnen manftiram effe. Sic prædi'xit Chriftus Lucæ 21» Ent preflura gentium in anguftia* Et Paulus inquit,Erunt tempora fæua, Etfî aus« tem hæc mala funt in conipeóhi, tarnen multi leuiter afficiuntur tarn liorrendis fpedaculis* Quare ea intUeamur, ut quæramus ueras conldlationes, amp;nbsp;excite^ mus nos ad inuocationem. Gemitus noftri petant defenfionem conlêruatio* nem Ecclefîæ,ftudiorum,politiarum,quia Edclefqs opus eft hoipitio. Et ne fperatione frangamur,teftimonia teneamus, quæ de perpetuitate Ecclefîæ coins cionantur,ut hie,Et portae inferi non præualebunt aduerfus earn.

Item, Ego uobiftum fum ufcp ad confummationem lèculi» Item, Pfal. 10» Tu es facerdos in æternum»

Efaiæ y Hoc fœdus meum cum eis, dicit Dominus, Spiritus meus qui eft in tc,8c uerba mea, quæ pofui in ore tuo, non recedent de ore tuo, nec ab ore feminis tui,dicit Dominus,deinceps amp;nbsp;in ftmpiternum. Item,Iere. 51» Saneftum templum Domini non euelletur, amp;nbsp;non deftruetur ultra in perpetuum»

His didis confirmemus nos, ut ftatuamus non abiectum efle totum gc^ Confobtionei nus humanum, fed adhuc manere Ecclefiam, nos cxaudiri,amp; perpetud manfu^ ram elfe» Sedfimul petendam efle d Deo conleruationem, 80 Iaborandum,u(^/ey;lt;, uerbum Dei retineamus» Nam apud eos non manet Ecclefia,qui uerbum Dei abfjeiunt, fed Deus alibi fibi populum colligit, ut abiedtis ludæis propagata eft dodrina inter gentes,ut in Olea dicitur,Qiu'a repulifti lcientiam,repellam te,

Cogitemusitem intantis periculis nosnonfolos fuftincre bæccertamiss na,fed filiiim Dei nobis adefle, ficut Daniel inquit de hoc iplb poftremo tempo re^IIlo têpore ftabit pro filqs populi fui dux magnus Michael,id eft,Chriftus»

Poftremum didumde efficacia loquitur, Dabo tibi claues regniccelo^ clduesregni rum» Vt gladius fignificat imperia,Ita claues fignificant domefticam guberna# tionem» Vult enim Chriftus Ecclefiæ regnum magis ceconomiæ,’quam impe* rqs fimile eflè*IdeÓ utitur appellatione clauium» Significant autem non partem adminiftrationis, led totum munus,id eft, poteftatemleu mandatum docendi Euangelium, adminiftrandi lacramenta, uocandi miniftros, annunciandæ re^s milfionis peccatorum,amp; excludendi contumaces ex regno Dei,fine ui corpora:« li. His tantis aeftionibus adeft Deus, ÔC faluat obedientes Euan2elio,amp;: damnat contumacesjficut Rom,i»dicitur,Euangelium eft potentia Dei ad falutem om* nicredenti,

Etfi imprjs ridiculum uidetur, cum audiunt uoce Euangelij homines cer*: tô fieri hæredes uitæ æternæ, tarnen nos hoc tantum beneficium grati agnolca# mus amp;nbsp;ampledamur. Sciamus Deum non fruftra Ic patefecinè,nec fruftra Fi*s liummififiè jnec fruftra dedilïè Euangelium additis illuftribus teftimonfis, Slt;^credanuis uoci Dei, qui toties promifit uitam æternam amplecftentibus Eus sngelium,amp;;; teftatus eft Ie illis affutururrt elïè^ ficut Chriftus inquit: Veniemus ad eum, amp;nbsp;manfionem apud eum faciemus» pxpofuilocos Euangeli), continentes doeftrinam maxime utilem pfjs mentis ^hus,de agnitione Chrifti amp;nbsp;de Ecclefia, qui cum ad fidei lumen in mentibus, pertineant,tamen quadam praua imitatione detortp funt ad regnum pontificis urn. Ecclefia fundata eft fuper minifterium, id eft, uerbum Apoftolorum,non fuper fuccelfores Petri, relinquentes uerbum ApoftoIorum»Nec claues fignifis cant imperia mundana, aut poteftatem ferendi leges,lèd fimpliciter munus dos

182 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;con CW nbsp;nbsp;nbsp;s. STET HANO.

cendi’ Euangeïq,amp; adminiftrationcm fàcramentorum,ut prius dixijßne ui coP porali t

^Tephanus plenus^rAtia (^fortitudine ,faàebatprodi^ia^fiÿ^a magna inpopfillt;!gt; ^Surrexerunt autem quidam deß/na^o^a quæ dicitur Libertinorum Q/renenßfi^ Alexandrinorum^lt;i5' eorum,qui erant à Cilicia Aßa^diSputantes cum Stepbano^i^ non poterant reßßereJapientj^ nbsp;nbsp;spiritui quo loquebatur.

Tunc fubmiferuut 'Viros qui dicer entf Quia audiuimus eum loquentetn yerla pbema in Mofen nbsp;nbsp;T)eum^ Commouerunt^populum^tis'fcniores^fcribaôjlt;(^inuA(^*

tes arripuerunt eum, adduxerunt in concilium lt;isr jlatuerunt falfos teßes, qut ‘ rent : Homo iße non cejßit loqui'Verba blaPpbema aduerfus locum fanEumhunCjC^^* ^en^Audiuimus enim eum dicentem^quodlefus TSLa'^^renus bic deßruet locum iflwih^ mutaba moresj quos tradidit nobis Mofes. At cum mtuerentur eum omnesjquifedd^^^^ in concilioy 'Videbant faciem eius tanquam faciem Angeli.

Tiixit autem princeps facerdotum^ an b^ec ita fe haberent ? At ipfe aitj Eirifrt^^^^^ patresy audite, Û^eusglorite apparuitpatri noßro Abraha cùm ejjèt in Mefopotdfih priufquam moraretur in Charran, dtxit ad ilium Exi de terra tuaj de co^natio^^ tuajlt;!^ 'Veni in terram quam monflrauero tibi. Tunc exß de terra Chaldlt;eorumj(j tauit in Cbarrdn^ Et mdepoßquam pater eius mortuus eïl f tranßulit ilium in terrdt^ ißamyin qua uos nunc habitatiSf^non dedit Uli heereditatem in ea^ ne^pq/ßtm fedisjß^ promißt fe daturum earn poßidendam ipß lt;tsrfemini eius poß ipßum, cùm nondum retfiHumt.

Locutus eïl autem ^eusßcj Efit fernen tuum inquilinum in terra aliéna) (7 tuti illud fubßtenti nbsp;nbsp;male trablabunt annis quadrin^entiS) fts'gentem cui ßeruierintß*

dicabo e^oßixit T)euS)lt;t^poU heec exibunt)lt;(^feruient mihim loco ißo,Et AeditilU^^* ßamentum ctrcumcißoniS) Et hicgmuit IfaaC) circumcidit eum die o^auaj Iacob,i(ÿ' Iacob duodecim Tatriarcbas^

Et Tatriarcb^e ^émulantes lo/ephj'Vendiderunt in Aegyptumfi^r erat T)eus cumtO) eripuit eum ex omnibus tribulationibus eiuS) nbsp;nbsp;dedit eigratiam Cf* fapientiain

Tbaraone re^e Aegppti) nbsp;nbsp;conßitutt eum ducemfuper Ae^pptum) tot am domufio’^'

E'enit autem fdmes in 'Vniuerfam terramAegyptiis'CbanaanfÇ^tribulationi^^ gnaj nec inueniebant ctbos patres noßri.

Et defcendit Iacob in Aegyptuni) lt;(ßdefunEus eE ipfe nbsp;nbsp;patres noßri)

tißint in Sicbeni) nbsp;nbsp;poßtißunt in fepulcro^quod emit Abrahamprecio argenti aflip

Cùm autem appropinquaret tempuspromißionisiquam iurauerat T)eus AlrAhd)O‘t uit populus et multiplicatus eit in AegyptO) donee furrexit alius rex qui non nôrat lo/eph» Hic fraudes maebinatus contra genus noßruni) male traEauit patres noßroSj'Vt rent infantes fuoS) ne 'Viuißcarentur, Eodem tempore natus eE Hofes ) erAtgAW^ , S)eO)quinutritus eß tribus menßbus in domopatris. Expoßto autem illojfußulit ennß lia Tharaonisjis' nutriuiteumßbi inßlium. Et erudituseE Mofes omnifapientia Aegl* ptiorum)erdt autem potens operibus lt;11^'Verbis.

Hic eE Mofes qui dixitfilÿs Ifraef Tropbetam fufcitabit 'Vobis dominus 'Veßer defratribus quot;VeßriSitanquam meßpfum audietis.

Talernacultim teÙimonij fuît patribus noflris in deferto,ficut di^pofuit loqtiens ad MofeU} Ijtfaceret tUudfecundumformam quam quot;luideratj quod ^fu/ceperunt patres no=gt; ßriy importdrunt cum lofue in poffeßtoneventiumj qua^ expulit i)eus à facie patru m noßrorumf'Vfq ad dies iDauidjQui inuenit^ratiam coram ^eojlt;(srpettjt '})t inueniret ta-i^etnaculum T)eo lacob.Salonwn autem (cdifcauit illi domuyn.

Sed altißimus non habatat in manufa^^is t emplisßcut Prophet a dicitjCœluyn ynibi fieseflj terra autemfcabellumpeduyn meorum^ Qualem domum cedi/icabitis mihtjdictt ^ominus^aut quis locus requietionis meæ eîtl ISLon 'ne mantts mea fecit b^ec omnia?

Iburt cerutcejlt;(^ inctreumeiß corde nbsp;nbsp;auribus^ljos femper SpirituifanElo reßiti-

flisßcutpatresljeßri) ita l^os. Q^em prophetarum nonfunt perfecuti patres '})eßri ? Et occîderunt eos quiprtenunciauerunt de aduentu iußi, cuius '})os nunc proditores occifores fa^i eßis^qui accepißis ledern per di^oßtiones An^eloruyn^i^- non feruaßis.

^udientes autem hcecy dijßcabantur cor dibus fuisj lt;ijrßridebant dentibus Juts in e-«w. dùm autem effet plenus Spintufan^oßntentis ocults m cœlumjlyidit^loriam IDeij ^Efumflantem à dextris Tiei^Et ait^Ecce utdeo cœlos aper tos Eilium hominisßan tem a dextris T)ei. Exclamantes autem Ifoce magna, contmuerunt aures fuas, ttjr iynpe-tum fecerunt lynanimiter in eum, eieEium eum extra ciuitatem, lapidabant. Et teßes depofuerunt'^eßimenta ad pedes adolefcentis t qui Isocabatur Saulus, lapidabant Ste-phannyyi inuocantem dicentem, 3)omine lefu,ßifcipeßirituyn meuyyh ^oßtis autem gnibus,claynauit quot;ytoce magna, Romine, neßatuas illts peccatum hoc. Et cum hoc dixif ßt,obdormiuit,

V, Exemplum precationisdiredæadChriftum, ÇEmper duo confiderentur in hiftorqs Sandorum: genus dodrinæ quod eoii fitentur : deinde uita 8c mores, Dodrina amp;nbsp;inuocatio Dei difeernit pios ab Ethnicis uirtute præditis: amp;nbsp;fêntentqs ac teftimonio confîtentium dodrinam, ßitwnia do-erudltur amp;CQnfirmatur Ecclefiarpræcipuè enim ob hanccaufàm ab initió mil^ 11 funt Prophetæ 80 alrj dodores, qui uarqs certaminibus periculis inclarue:* runt, ut hoc modo dodrina lubinde inftauraretur amp;nbsp;propagareturjSô pofleri nouis teftimontjs confirmarentur.

Sic amp;nbsp;Apoftoli eorum difcipuli milïî funt ad docendum,8C ad fubeun* da certamina propter dodrinam, ut Eeelelîa crudiretur, 8C haberet certa telli*= monia dodrinæ, Ideô eorum hilforiæ conlîderandæ funt, ut confelîîo eorum doceat nos, non ut inuocentur ethnico more.

TVdæi acculant cum ,quód contra templum Só contra legcm blafphemias ■*xcrit» Magna controuerfi'a fuit,8^ de re omnîû maxima, uidelicet de lege Dei, cultu quem inftituerat,hfc Stephanus dici't Deo di'fphcere,amp;^ intentura elle»

Hæcaduerfarn ludicabanteflè cn'mina contra primam tabulam, blafphema feu hæretica, deinde eti'am fcditîola : quia hæc doélrina diftradionem faciebat ' iftiuspolitiæ. Semper exiftuntfîmilescontentiones,quocies Deusemendat Ec^« clefiam, Hypocritæ clamitant eukum Dei labefackari, fàpientes queruntur diß« trahi imperia ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid

Quidigitur difcendum eïtex hac Stephani hißorial iUMdituntdt Oï^nMumhoc in genere dilcatur, quód necefle fit mandatum deconfeflïone cotifeßionedo inisquerelis anteferre» Graue crimen eft, quód dicunt aduerfàriî aboleri» ' éîrmæ antefe nobis cultum Dei,amp; legibus laxatis confirmari licentiam. Graue eft alteruw ^nib^fcaMis Cfidicimur diftrahere Respub» mutato generedoftrinæ» His accu^ * fàtionibus homo modeftus non poteft non moueri, fed tarnen anteferendum eft mandatum de confefli'one : Si quis negauerit me coram hominibus, negabo C2O eum coram Patre cœlefti»

stepbtifti do. Cpcundó ,doiftrina ipG cognoftatur* Stephanus docet ritus tcmplinonefl^

Dei,amp;; negat ludæos iuftos efle lege,negat peccatum tolli cuItibusilbS) prædicit templi deftrudtionem èC excidium totius politiæ, ut oftendat gnum Chrifti eftè æternum rcgnum,amp; non mundanam politiam.In hac difpn^ tationeftimma Euangelrj comprehenditur : quia negat facrificrjs tolli peccata, oftendit propter Meftiam donari remifti'onem peccatorum, quia negat templi efle cultus Dei, monftrat alios, ftilicet pomitentiam, fidem, inuocatiO“* nem,fiduciam Meflîæ, qua incoatur in nobis noua lux,noua obedientia ætcrna,fîcut Chriftus inquit,Hæceft uita eterna,ut agnoftant te Deum ueruiHi amp;nbsp;quern mififti leftim efle Chriftum»

Has res, uidelicet poenitentiam, fidem, inuocationem,nouam obedient*^ am fpiritualem, dixit Stephanus ueros efle cultus, propter has res miftumd' ft filium Dei, non ut occuparet mundiimperium* Ideo^ teftatus eft tetnplugt;^ 00 ritus interituros eflèjUt extet teftimonium iudicij Dei,quód hi ritus non fint iufticia regni Meflîæ»

stAtoi tonii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hane eandem ftntentiam in longa concione poftea tradlat Stephanus,

onis stepbàniconcionis hic eft ftatus: Quód datæ fint promiflîones de uenturo Mdîî^)^ fuerit Ecclefia etiam ciïm nondum eflèt templumtnec cultum uerumeflèhosn* tus tcmpli,ftd credere Dei promiflîonibus de Meflîa, amp;nbsp;in hac fide eum inuo^ care*

DiJlmidtio Eandem dodlrinam compledîitur dilputatio,quæ adfirmat regnum Chn qudlefitre. pj-j' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundaiium, quia ftatim quærendum eft, cur paflîis fit,fcilicet,urcb

g««» ejiu,uitftima pro peccato.Item,quale fit regnum,quæ fi'nt eius beneficia,uiddicet) remîflîo peccati, incoatio uitæ æternæ per Spiritum lànftum, amp;nbsp;donatio uit$ æternæ» Hæc beneficia incoantur in hac uita per fidem» Et ex hac hypothefii^’' quebantur ilia ; ut conftaret regnum Meflîæ non efle mundanum, fteuturum eflè excidium urbis,templi,amp; totius politiæ Iudaicæ,ficut Daniel prædixerat» PritdiSlioiics nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilputata funt à Stephano,qui facile poterat conuincere ludæos.Da^

prophéties niel clarê prædixit urbis excidium, mox poft aduentum Meflîæ. Hinc perfpi^ de interüH po nbsp;nbsp;ftquitur,regnum Meflîæ non eflè mundanum: Item, ritus templi non eue

»JU« MO; dtclt;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultus : non enim interirent : ftd alios cultus deftribi in leremia : Ecce da«

bo legem meam in corda eorum. Item, Omnis qui inuocauerit nomen Domi« ni,faluus erit» Item in Plalmo : Tu es làcerdos ftcundum ordinem Mdchifc« dech, interibit igitur ftcerdotium Leui»

Teftimonium TAIdlum eft de dodbrina Stephanitpertinet autem ad doftrinam teftimoniuitt chriftiregno, ^Stephani, quód adfirmat ft uidere Chriftum ftantem addextram DEb nj stephono nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc exempio monemur, quale fit reenum Chrifti, non ita difteflit,u£ ne«

gligatEcckfiam, fed uerè cam refpicit, adeft ei, propugnat cam, iuuat morieiv teSjficutipfe dicit. Sine me nihil poteftis facere.

Item,Pater meus ufcç modô operatur,8c ego operor. ltem,Vbicunlt;5 funt congregati duo aut tres in nomine meo, in medio eorum fum*

Nec fruftra fe hic oftendit Stephano,nec propter ipfum tantum,fed mul* tô maois propter uniuerfam Ecclefiam fic omnes pq in omnibus periculis, fic in morte refpici fe amp;nbsp;curari ftatuant,pcrinde ac fi oculis Chriftum cernerent,ut uidit Stephanus. Ideô hoc exemplum infigamus animis, ut quotidie nos de re* gno Chrifti admoneat, ut cogitemus non ociofum effe, fed uerè opitulari cum, amp;nbsp;dare æternabona»

Q^rto^T)e paßione Stephani, iVdæiexpeaabantMeffiamdaturum imperia nbsp;opest at exemplum Stepha* osm pnfti

Si oftendit ,inhac uiuEcdefiam fubiedlam effe cruci, fed accipere iufticiam, Spiritumfanaum,8ôdonaripofthancuitam mternagloria. IdeoStephanus interficitur,ut reliqui difcerent, regnum Meffîæ non elfe mundanum impcri* urn,ScfuaueOdum. Abfurdum autemuidetur rationihumanæ,iuftosamp;po* pulumDei,tarnen oportere fubiedtos elfcærumnis, Sc quidem multo durius premi,quàmullos alios homines : Imph tencnt magna imperia, ut nunc 1 urci bCaliityranm. InterimEcclefiaeft miferabilis coGtus,2lt;uere,utPlalmusait, Ouesdeftinatæadmaftationcm. NeeIcuitcr oftendithæc fpccics ludiciahu^^ mana. SedEcdefiafcit caufas,cur fit fubicfta cruci. Eftq hacc pccuharis pro* priafapientiaEcclefiæ,ionotarationihumanæ. Nobisigiturhæ caufænotx Cdufe ƒjâi effe debent ,ut Deo obcdiamus in afftiftionibus, expcdlcmus liberationcm integraminuitaacterna^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

I musiramDeiaduerfuspcccatum uoccmur adpeenitentiam. Acpraccipuc Ecelelia ftibiicitur cruci, quia Deus uult ipfam agnofeere ir am aducrlus pccca« turn,unit augeri poenitentiam ,cum rcliquaparshominumnihilcurctiram Dei, Sc furens contemnat pcccatum SC pocnas.

P racter ea fanftorum aftliftiott^s funt teftimonia doélr inac, tunc app ^ct nbsp;nbsp;nbsp;j

cos ferid fentire quod profttentur, cum nullis periculis deterrentur a conicuio*

Sunt item teftimonia futurae uitac, cumuidcmusPaulum intérêt ab im* nbsp;nbsp;111.

puriffimotyranno,intclligimus certd rcftarc aliud indicium,in quo tScro pcc* nas dabit, quiaP aulum non ncgligi priora teftimonia oftcndunt,in qudous de* clarauitDeus Gbi ilium eurac cffe.Sunt Sc aliae caufæ,quas alias recitaui.

Exemplum uerd Stephani de utraq re nos admoneat, Sc cpiodEcclefia lit con|bldtio lu fuhieftacrud,Scquddtarnen adfit fuisincrucchliusDei,ficuthic præfensà Stephano cernitur. Eft Schoc obferuandnm, etfi aliqna membra, nt in adc in* terftciuntur,tarnen non deletnr totaEcclefiafnnditns, manetfemper aliqnis ccc tus,utpropagetur do£lrina,ided huntetiamliberationes corporales,ntP etrns ScPaulus eduenntnr ex carcere,Danielfernatur inter leones.

TAlligenterobfernanda eftprecatioStephani direftaadChriftum,Domine lefu,acdpefpiritnmmenm. hdæceft confcffio, qndd hlinsDcifit natura in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dens,

Dens,amp;S omnïpotens’, quia eum inuocat. Item quia ipfi commendat Spiritunij teftatur eile omnipotentem, qui fpiritum corpori redditurus fit, ficut Ioan* P inquit, Sicut Pater uiuificat mortuos,ita amp;nbsp;Filius quos uult,uiuifîcaU

Oratio direo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur oramus utrocß modo, iuua nos Deus æterne pater domin*

âa ad chri» noftri lefii Chrifti, conditor omnium rerum,8ó conieruator,amp; exaudi propte ftum, Filium : amp;nbsp;tu domine lefu Chrifte iuua nos» Et cum fie dicimus,Deum qui per Chriftum patefecit,amp; in Chrifto habitat corporaliter,inuocamus,amp; ßmul fatemur,huic Filio regnum Pâtre eflè traditum, ficut ipfè inquit, Matth»iilf» Data eft mihi omnis poteftas in cœlo amp;nbsp;in terra, agnofeamus eum eflè Ecclefiæjeffîcax in membris, ut Ephef, i» dicitur»

lefùs l^etro ; Amen amen dtco tibij cùm ejjès iunior cingela^ te^ nbsp;nbsp;ambuld^

^uo non l)is. Hoc autem dicebatßgnißcans quali morte ejßtglorißcaturm (Deum^ cùm hoc dixijjèt^ diciteif Sequere me. Connerßus autem ^etrusj l)idit difctpulunhf^^^ dili^ebat lefuSifequentem^ qui nbsp;nbsp;recubuit in cœnaßifier peEus eiusj lt;is* dixitj Dotnit^^’

qnis e^ qui tradet te ? Hune cùm ijidiJJèt Tetrus^ dicit lefuj Tgt;omin€i hic autem Tgt;icit ei JefnSjSieum Itolo manere donee '}yeniam,quid ad te? Tu me ßquere, Exijt(’''^’‘ Jermoifle inter fratreSy qubd dißipulusillenonmorttur. Et non dixit ei le fus moritur-, fedyßt eum 'ï)olo manere donee '\gt;eniamj quid ad te? Hic eïi difcipuluSijtd moniumperhibet de hb^^ßripßt h^eCf Etß:imus^quod hierum eîl teßtmoninm eins^

I. De dilciplina 8^ obedientia ipirituali in afflidlionibus» IL Defuacuiuf^ uocationc,

ot difciflh r^Vm inquit in textu,Ciim elTes iunior cingebas teipfum SCc, Hæc uerba dif^ ttA, '^cernunt dilciplinam fpirituali obedientia» Eft autem dilciplina diligentia hümanæ mentis, lèu liberi arbitrrj, qua uoluntas præftat legis opera, 8^ uitat prohibita» Hane requirit Deus ab omnib» hominibus» Sicut clarè docentdida de pœnis: Qui gladium acceperit,gladio peribit. Item, Fornicatores Slt;S adulte# ros iudicabit Deus.Item,Propter hæc uenit ira Dei fuper inobedientes»

caufe pro^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et fepe dicimus quatuor caufàs eflè, propter quas dilciplinam præftatt

pier quai- di:gt; nccefTe eft» Prima eft, quia mandata eft â Deo» Secunda, üt uitentur poenæ» ^ßandTefl^^’' ^Tertia,propteraliorumtranquillitatem» Quarta,quiaeftpædagogiainChri^ ftum,quia perièuerantes in delidiscontraconièientiam,repelluntSpirituni iandum, necpoteft exiftere fides in mente, quæ ruit contra conlèientiam» Idt« ut lucere fides incipiat, definas agere contra conlèientiam.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porró hæc gubernatio morum,eft qupdam diligentia liberi arbitrij » Ideo

inquit, Cingebasteipfè,id eft,regebastuosmores, tua quadamdiligentia, hanc diligentiam folam exiftimabas eflè cultum, expedabas Ctiam præmia pro obedientia in nbsp;nbsp;nbsp;cultuTcHicct^ tranquillitatem in hac uita,8^ præmia poft hanc uitam»

affliäionibui Quanquam autem in credente hæc diligentia eft cultus,amp; habet prænnî) rti tarnen hk monct Chriftus, alios eflè maiorcs cultus, lcilicet obedientiam in aflt; ^7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fliffionibus,

dam mundo, quôd uiddicet totum genus Humanum omnibus calamitatibus fubiedum Gt,propter iram Dei aduerfus peccatum , Sed quia Deus nbsp;nbsp;nbsp;a^no*

fei peccatum, Sc iräm inBccleGa, unit eam uocari ad pcenitentiarn, ideo ma# gisEccleGaVubiedaeft cruci,qudm cxteriHomines,ficutfcriptum eftiludicium à domo Dei incipit, Sed poft mortem abolito peccato,glorificabitur EccleGa ♦

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Docet ioitur Apoftolos Hoc loco CHriftus de rebus maximis, uiddicet,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EccleGam fubkdam effe cruci, Alius ducet te,qu0 non uis inquit, 8c monet,Hos

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effe præcipuos cultus, obedire in His afflidiombus SC addere Hdem,muocauo*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem,fpem auxilii Sc Hberationist Sicut fcriptum eft ,Humiliamini f^ potenti

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manu Dei,id eft,qux SC potenter afftigit,2lt; potenter libérât. Item,Propter te

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;madamur tota die,ltera,lnuoca me in die tribulationis,clt; eripiam te. Item,Sa*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PMofoptolonsè ate iudkat ,quæ cogitM bene moratis dcbcre bene tj'

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effe ,necuidet, cur boni fint in calamitatibus, Ideoq exiftimat a Deo «klertos e *

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe,ueldiVputatHominesnoneffecuræDeo, SedEccleGanouit dodrinamde «/.«edc-G

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccato,ScdeiraDei,Slt;defilioDei,amp;defuturagloriftcatione, ltem,folado*ßiaiomhw.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drinaEccleViacteftatur ,Deumuereudlerecipere 8C liber are afnidos, Ideo

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfalmus inquit in proprqs laudibus Dei »Qui fanatcontritos corde,c)Calligat

'LlV maux rames, cura diffiraiUa dona, ditfiraiks cucntus,diffimdcs affliÔiU DißiwilitHdo ^^oncsuidcntjUarièturbantuY. SauVuidens antccdkïcDauidem,acccnditur o- difcrimw« mddia. Nos, quia non poffumus imitari cgregias uiïtutesPauii,impdlimur wocrtUonum. adddpcYationera»NVonad\us uidcns cxcxcitia Au£.onT),iraitatur excraplura,2)C exco^iut nouura cukura^ Deuiq urviucTfalitcr diffiraditudo rcrum parit, aut inuidiara,aut «.ctKo'^KX’iot.p^aut ddpcrationcra,yn\o propter diîÇirniks cafus quiLo« , nis actidunt,confirtnantur opinionesLpicurcæ »

AducriusLxc praua indicia orania, traditur Lic utilis reguU, V na fit SC draiiis tides er oaDcum in tandis .Sed diuertas diffrrniVes noeationes effe ne* j cede ed. Aded inquit,Si idurauoVo manere, quid ad te*;’dd e(t,neturberis ditti*

i rai\i exerapVo a\ku3ç nocationis u nbsp;nbsp;teqner e. V na Vit timdis tides er ga

iiocantem,fèd {uælt;juif($ uocationi obtemperet,in hac fèruiat pro mediocritatt fui dont Si'cut amp;nbsp;Paulus inquit,R.om.i2.Nemo afpi'ret ad ulten'ora quàm con* uenitjlèd lentiat Sc agat modeftè l'uxta menfuram îùi doni. Si Deus uult Daui^ dem antecellere, boni confulat id Saul, amp;nbsp;agat gracias Deo, quôd ipfumorgt; nârit nunc det magis idoneos miniftros, agnofcat fuccefliis à Deo elfe, net eflè in poteftatc hominum» Concédât igitur Deo,ut difthbuateos fuo confilio: SicutIohannesinquit,Non poteft fibi homo iumere quicquam,nififiteidalt;’ turn defuper, ÔC agat gratias Deo, quod pro iàlute populi excitât plures mini^ ftros,8ó oret,ut hæc beneficia cumuIet^Qiiid eft indignius quâm irafci Deo pro beneficio f Optandum erat Sauli, ut multa præfîdia regno relinqueret fimilw Dauidi ♦

Sic quilibet noftrum uidens alterum excellere, Deo gratias agat pro his donis,gratuletur Reipub» amp;nbsp;oret Deum, ut hæc beneficia cumulet» Vtin Nu* meris cap. 11. ciim loiue hortatus effet Mofèn,ne concederet prophetare r}S,qW non erant in numero gubernatorum î Reipondit Moifès, Quid meohonori metuisf Vtinamomnis populus prophetet, quia dabit Dominusipiritunifugt; um ffiper eos. Et Paulus inquit,Ne extinguatis ipiritus,fêd probetis. Gratd^* mur igitur dona Dei nobis,Ecclefiæ Reipub. non certemus æmulatioiie, EttdeMßtß-= fcamus item diicernere fidem 80 uocationes, Fides fimilis fit omnium, crederc des in quôd propter filium Dei placeamus. Hac fide Deum inuocemus, fine magnisj paruis donis præditi fiimus, fine fiimus in rebus iècundis, fine in aduerfis.

Cæterum uocationum magna eft differentia, alius aliud officium fuftinet,ahus aliter affligitur,alius alia dona habet,Dauidem uocat Deus ad reonum,nonuo cat lonathan. Jonathan quanquam pium ÔC bene meritum finit Deus internet' Roboam quanquam ignauus Sf malus,non interficitur. Hac uarietate uel dif* fimilitudinenonimpellamur uel adæmulationem,ueladdeiperationem,ud ad Kaao^KAiap, led unuiquifq? in fiia uocatione uel affliftione præftet obedienti* am,ficut hic dicitur,Tu me lèquere.Et de affliftionibus inquit Chriftus,Si quis me uult lequi, tollat crucem fuam,0C ftquatur me, Suam, inquit, uidclicctjnon alienam ♦

Pweptttw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;office's multa extant præcepta l. Corinth.7, Qtiifij in uocatione,in

deftudiodgen qua uocatus eft, maneat.i. Theffal. 4. Adhortamur uos fratres, ut in hac reex* rfi opera uoea ceikre fingulari diligentia conemini, ftudio tranquillitatis, agendi res pro* ho/jw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prias, ac Paulus infigni uocabulo ufus eft. Ambitiofe hoc agatis,tanquani exi*

mium decus appetite ftudium agendi res proprias, alios ambitio ÔÔ cupiditas gloriæ impellit, ut multa amp;nbsp;aliéna lulcipiant, ôd currant extra metas, uos expe* tite hanc gloriam, quam hæc uirtus parit, uidelicet, fedulitas obeundi propri) cf muneris.Eft enim hæc uirtus media inter ignauiam ÔC

uetat effe ’a2)\o^/o£7r;crKO7r»§ ingcrentes Ie alienæ adminiftrationi. Ac in guber vHg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natione uidemus quantum mali fit, cum conturbantur officia,cum dodores Ec

clefiarum uolunt regere négocia politica, amp;nbsp;ut Ariftophanes de Cleone dixit, altcrum pedem habent in curia,alterum in caftris,Aut econtrâ,potentes uolunt dominari Ecclefijs,et religiones ad lua indicia inflc(ftunt,Sæpê hæc conftifiono* cuit Ecclefiæ. Hic utricß moneantur dido Petri, ne fint ’a;5\opo£7r'crKO7ro/. Item Chriftus noluit politica iudicia exercere,cùm diceret : Quis me conftituit iudi* cem inter vos T

Et quan^ pios di'óla Apoftolica mouere debcnt ut propter DcUm ftent in uocatione obedientiam, tarnen ctiÂ pœnæ Sgt;C incommoda quæ fêquun* tiir ^oAu7r5ay/AotfcwH/j moncaiit fanos,ut cam fugiant. Quia Deus promifit auxili^ um rjs qui in uocationc feruiuntjficut diAum eft,Commenda Domino uiam tu am,Sv ipic faciet* Econträ ut prohibet irruere in aliénas uocationes, prohibet item fiduciam propriæ induftriæ èc fapientiæ ita deftituit iuicipientes aliéna contra mandatum Dei* Nunquam eft fapientia Felix Gne Deo* Ided dicitur in Salomone,Penes me eft confilium amp;nbsp;iucceftus* Et fùpra didtum eft,Non poteft homo fibi quicquam iumere, nifi fit ei datum defuper. Docuit autem Ethni* cos experientia, confufionem uocationum pernicioiam Sc uitandam efle, Ided de cura proprrj muneris didlum eft. Spartam nactus es,banc orna, Jtem,Eques equitare didicit, cantor cantare. Item,aliud eft iceptrum,aliud pledlrum,

Hæc omnia complectitur dodlrina de uocatione, de qua hîc dicitur, Tu mefequere, Præcipuè uerd iciamus banc concionem oppofitam eflebumanis iudicqs,quac propter diftimilia dona, diftimiles afflilt;ftiones,uel de prouiden^ tia Dei,uel de gratia dubitant. Sciamus non ided nos reieStos efle,etiamfi donis fumus inferiores quam Apoftoli amp;Propbetæ,ièd fimilifide Deum inuoce^ mus,amp; earn exerceamus unufquiftj in iuo minifterio, et uocatione quantumuis bumili*

^Aiilus autem adhuc /j^irans minm nbsp;nbsp;ccedem in di/ciptilos T)ominij aceeßit adprinci^

pemSacerdotum^etpettjtabeo Epißol(Lamp; PDama/cum'yjerfusadSjina^o^aSflgt;tfiquos muenijjèthutus ac muiteresj yiinilos duceret in lerufalem.

Cum autem iter faceret^Aclwn eïi^ l^t appropinquaret T)amafcOf fubtto dr cum» fAÿirauit eum lux de cœlo j nbsp;nbsp;coUapfus in terramj audiuit ygt;ocem dicentem fibi : Saul,

. 'Saul^quidmeperfequeris ? IDixit autem, Qms es Domine, Dominus autem dixit, E^o fmi lefus,quern tu perfequeris. Durum eFl tibi contrafiimulos calcitrare^ Et tremens ac pauefaPlus dixit,Domme,quid me Yis facerel E.t Dominus ad eum, Sur^e,i(^ ingrede» re ciuitatem, dicetur tibi^ quid te oporteat facere,

l^iri autem qui comitabantur eum,fieterunt attoniti, audientes quidem l)ocem,ne^ minem autem '})tdentes, Surrexit autem Saulus de terra,aperti5^ oculisfuis,nemmem Iti» debatDucentes autem eum manu,introduxerunt Damafeum. Et erat tribus diebus non 'i)idens,e'nonmanducauitneq^btbit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Erat autem quidam difcipulus Damafd,nomine Ananias, Et dixit ad ilium in Iti» fione Dominus'.Anania, llleautem ait,Eccee^o Domine,Dominusautemadeum'.Sur» yiade in 'Taicum, qui Ijocatur reClus, nbsp;nbsp;queere in domo ludee Saulem nomine Earfen»

figt;n,ecce enim orat,i!^ jfidit in 'ïtifione l^irum Ananiam nomine introire,fi^imponerefibi wanum,'})t'}}ifum recipiat,

^ipondit autem Ananias: Domine, audiui à multis de Itiro hoc,quanta mala face» ritfanHis tuis in lerufalem, Et hic habetpotefiatem àprincipibus facerdotum 'loinciendi omnes,qui inuocant nomen tuum^ Dixit autem ad eum Dominus, JAade,quoniam eledu ’Fas eFl miln ifie, 'Ft portet nomen meum coram^entibus re^ibus, tts* filqs ïfraêl. Ego enim ojlendam Uli, quanta oporteat eum pro nomine meopati^.

Abqt autem Ananias,lt;i^ introiutt in domum,lt;(3' imponens ei manus,dixit,Saulfra» ter,Dominus mifit me, qui apparuittibiin 'Fia, qua 'Fentebas, 'Ft Fideas amp;nbsp;implearis S, fando^

190 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t U /\ L 1 U lU C. L U LN. K C. 'r A K Lgt; l,

fan^Q^ Etconfeßtm clecideruntab oculis eiusjtanquamfquam^ey'^yifum^ recepit^ Etßff* rexit ac ba^ti^^tus eîi-, Et cum acceßjjet cibuntj confortatus eîl.

Fuit autem Saulus cum difcipulisqui erant Sdamafci^per dies aliquot^ Et continuo in ^na^o^is prædicabat Chrifium^quod is estfilius T)ei, Stupebant autem omnes qui diebant^et dicebant, quot;N-on 'ne hic eït^quiexpuvnauit inlerufalem eos^quinomen inuotant illud? Et hue ad hoc 'Venity 'Yt ygt;incios i//os duceret ad principes Facerdotum^ Saulus d«quot; tem multo ma^ù confortabaturj lt;(5* confundebat ludxos, qui habitabant S)amafci, mans quod hic e^i Chriîlus.

lIII.Quóduirtutesfingulorumdiligenter confiderandæfiht. Pn' mum,ut Deogratias agamus,quód inftaurat minifteduf” ne totum humanum genus pereat. Deinde, ut minifteriun’ ipium reëlius intelligamus. Item ut aliquo modo diligtn^* am imitemur» Poftremó,ut oremus Deiï,ut nos facial nn** niftros utiles, nee finat nos tantum efle mania onera tctJ^i aut peftes generis humani,Ingens enim donum Dei eftj’d gubernare ut res utiles géras, ut politia Tbemiftoclis utilis patriæ,Politia Periclis,etiamfi crat lplendida,tamfgt;’ non fuit patriæ falutaris»

Vgt; Proprium munus Paulifuit,q?illuftrauitdifcrimen Legist Euangeli), refutauit opinionem infixam animis omniui” , hominum, qua imaginamur nos lege èC noftris uirtutibu’ mereri remiflionem peccatorum,amp; iuftos effe, Hic contra, monftrat filium Dei,amp;r contendit, propter hunc mediator rem gratis fide conièqui remiffîonem credentes,8ópronun ciari iuftos, amp;fic incoari in nobis uitam æternam.

Et ut hanc gratuitam condonationem prædicaret orbi,fingulari nio do uocatus eft, ut cum fuiflèt hoftis, fuo teftimonio often* deret,gratis recipi credentes,óó non afferentes mérita,Illu^ , ftrat èC alias partes doëirinæ, dilcrimen fpiritualis SC poli* ticæ iufticiæ, dilcrimen Ecclefiæ èC impiorum» Munit paccm,docens politias effè res d Deo ordinatas»

V L Docuit circitef annos 3 6. tot enim lunt anni à 3 4. Chrifti an* no, ad ultimum Neronis. Etfi autem ÔC peregrinationes cius ærumnolæ, Së pericula eius in Aëfis delcribuntur,ta* men nemo exiftimet uerbis defcribi poflè ullius guberna* toris milêrias præcipuas. Excrucianturanimiaflïduiscu*

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris amp;nbsp;angoribus, quos perferre nemo unquam potuiftèt,

V n* Studiofi etiam eruditionem Pauli confiderent. Nam uerk èc ratio diiputandi manifeftd oftendunt, fuiffê ftudiofum excultum doclrina, amp;^homo politicus'facile animad* !

uertet in fjs præceptis, quæ tradît de gubernationejConj» tinen' res non uuïgares, (èd ea quæ præcipuê proin'den=« da funt fàpienti ÔC fàgaci gubernatori, ÔC fignifîcari ner* uosboni ftatus, Item,fèminauariarum inclinadonum,

TjAhieî totum tempus ab exi'Iio Babylonico uocat difperfionem populi Deb^ Ecckßd diß. ■*-^fi'gnifîcans poft id tempus, etfi ufqp ad Chriftum manfura crat politia ïuda* perßt 'w muik» ica,tarnen ipfam mifèrê quaflandam eflè,amp; poftea non fore certam ièdem Ec defîæ,aut unum aliquod regnum ufq^ ad finemhuius mundi, ut homines quæ^s runt animis amp;nbsp;oculis Certam ièdem certum regnum, in quo conièruetur Ec^ clefia. Sed diiperfionem uocat,ac fignificat magnas fore regnorum mutationes, fub quibus reliquiæ quantulæcunc^ erunt, fi'cut Apoftolorum amp;nbsp;Martyrum tempore ocuJi teftantur, Ecclefiam fuiftè diftïpatos ccetus,et fine certo imperio, Poftea hæretici amp;nbsp;ièquentia régna fecerunt nouas diiperfiones, ut uidemus Ec:lt; clefiam fub Turcis amp;nbsp;alrjs Regibus trifti lèruitute premie

Difcamus igitur noftè Ecclefiam, fomnia de imperqs deponamus,Spes rabant amp;nbsp;Apoftoli auream ætatcm, amp;nbsp;politias pulcrè conftitutas,quæ uideren tur futura perpétua 8C certa domicilia Éuangelq» Hoe fomnium commune eft omniumhominum, fed aliter de Ecclefia uaticinatur icriptura, èC experientia confentit cum fcriptura.Confirmemus igitur animos,amp; iciamus nos nobiieum circumferre Ecclefiam,ubicunlt;ç terrarum fumus,fi didicerimus 8C retinebimus Euangelium, ficut inquit Chriftus, Si uerba mea manièrint in uobis, quiequid petetis,fiet uobis amp;c» Et fciamus tales aliquas reliquias ièmper â Deo ièruari, deniqï parati fimus ad exilia alias ærumnas*

Illud autem bic deplorandum eft, maximam generis humafii partem tan=* turn ad exitium naici,ut in Pfalmo triftiflima uoce dicitur: Nunquid uanè con=* ftituiftiomnesfilios hominum f Hac confideratione nos ad timorem Dei, ÔC ad ftudium Euangelij excitemus»

jjAuIus citât ex Pfalmo didum illud : Aicendit,dedit dona hominibus. Et ex Diuina inßän hoe teftimonio docet diuinitus mitti dodlores ÔC gubernatores Ecclefic.Lux nbsp;nbsp;nbsp;Euan^

Euangelfj facile amp;nbsp;fæpè in mundo obicuratur, ideö iubinde mifli funt inftaura^ tores ueræ dotftrinæ, ut poft interfedum Abel, excitatus eft Seth, poft loièph Moiièsjpoft longum interuallum Samuel, deinde,Elias,Eliiæus, poftea leremi^s as,Daniel, Baptifta,Chriftus, Apoftoli, ÔC deinceps in Ecclefia fubinde aliquos Deus excitauit, qui doeftrinam repurgarent, ut Athanafi'um, Auguftinum, amp;nbsp;aliquos fîmiles^Hæc confideremus, 8c Deo gratias agamus pro his muneribus, ^difcamusrégi amp;ièruariEcclefiamdiuinitus^

J-|Oniines politici, edm hiftorias ueteres confiderant, mirantur quidem Proj« Diferimtn ïn^ phetas,quia uident eos rexiflè imperia, ut Samuelem,Eliam,Eliiàeum,Efai* nbsp;nbsp;uocaüonê

am,leremiam, Danielem,amp; alios, Sed Apoftolos cogitant fuiftè ignauos,erro^: nes,necintelligunt principale munus, Sed nos iciamus principale officium ^4»?. Prophetarum fuiftè, renouare Sc illuftrare promiftionem de Meftia, docere de remifiione peccatorum propter Meftiam, ÔC de uera inuocatione Dei, ficut in Adis clarèdicitur, Huic omnes Prophetæ teftimonium perhibent, remiftio^ nem peccatorum accipere per nomen eius omnes^qui credunt in eum,Hæc uox cftipfum Euangelium deuita æterna*

Quia uero Deus ante natum Chriftum uoluit efle certam poïi'tîam, in cjua nafceretur Chn'ftus,amp;cxtarent certa teftimonia de uerbo eius: Ideo Prophetæ non (bio mim'fterio Euangelrj, fed etiam politico fungcbantur uel erant duces ipfi'jUel ducum gubernatores, ut Elilæus, Efàias» Hæc gloria magis incurritm oculos, quäm minifterium de rebus ætcrnis,ciim tarnen hæc politica bona fint peritura» Sed illa gloriofa fada erant teftimonia, quæ oftendebant,ifti populo uerè adeflè Deum, amp;nbsp;uerè ei traditum efTe uerbum Dei,

Sciamus ergo Apoftolos fingulari confilio milïbs efle fine politico niult;î nere,quia circa finem mundi ueniunt poft exhibitum Chriftum, annunciantes breui futuram efïe refurredionem mortuorum, èC colligunt undiqi Ecclefian* ex imperijs, non conftituunt noua imperia, fiue Romani, fiue Parthi, fine Got* thi régnent,nihil ad Apoftolos, (èd ipfi ex omnibuscolligunt Ecclefiam, fieno® iam ueram dodrinam fpargamus, quócuncip ruant imperia, nee erit labor irtt^ tus.

Et fortaflîs ideó Deus cxcitauitlucem Euangelrj,uthomines retsneant certiorem dodrinam, fi pauló póft concuflïo regnorum magis difperget Et* clefias,ficut nunc fit in Pannonrjs. Quanquam autem non funt certa imptt'^ poft Apoftolos, quæ foueant Ecclefiam, tarnen Deus aliqua domicilia curatj alibi magis,alibi minus tranquilla, ficut Chrifto dedit præfèpe, Paulo intet“* dum aliquem præfidem.

. . P) Væ res in fingulis Prophetis SC Apoftolis confiderandæ funt, dodrina,^ élrinæ cr uU ^-^priuatæ uirtutes, Ciimenimdodrinam confideramus, difeernimus^ t£jßiritudlis, humana fapientia,melius intelligere res magnas difeimus, quas Deus in Euan“* gelio monftrat 8^ exhibet.Deinde uirtutum confideratioprodeft, Quanefua^ enim gradus Apoftolicos non aflequimur, tarnen quoniam initia omnium munia eflè debent,hæc exempla nobis ad imitandum diuinitus propofitafun^ Etiamfi languidior eft tua fides aut obedientia, qidm Dauidis amp;nbsp;Pauli,tamt” initia fidei SC obedientiæ in omnibus nobis eflè debent, amp;nbsp;exempla Dauidis^ Pauli monent, ut agamus pœnitentiam, credamus nos recipi in gratiam, fit^^ illi crediderunt,lnuocemus,fimus obedientes,diligentes in uocatione,frenemii5 etiam corpus, (îcut Paulus inquit, Caftigo corpus meum, Denitj multa utili^ exempla â multis fumere po(rumus,(ed tarnen uidendum eft,quæ exempla iieniant noftræ uocationi. Item, quæ ad Regulam conueniant,

Sed in hoc loco non de (bla imitatione dicendum eft, maius quiddam dlt;e pro ddtis cedatiagamus gratias Deo,qu0d mifit dodlores, quód per eos fuit efficax,ciuûo ordudut^iit*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftimonia, quód tradidit nobis uerbum, per quod impertit uitani

ftruetur Ec- ætcrnam, 8ó oremus ut (èruet Ecclefiam, Item, ut nos ip(bs faciat organa utife clffid. nee abqciat inter ua(à iræ, reliceîcrin-. lohaniKs ihquit, Nonpoteftfibi homo fumere quicquam, nifi fit ci fdicesguber^ tum defuper,ideÓ non omnis fapientum indiiftria eft felix, Themiftocliscofl* tMtores, filiafuerunt Felicia,PericIisamp;Demofthenis imitatio non Fuit felix^. Samud; Dauidjlofàphat, Ezcchias Fuerunt Felices: Achas, Achab inFelices, perniciofifi* bi,alr)s amp;nbsp;Reipub. Tales uocat Paulus,ad omne opus bonum reprobos, id eft infelices qui non Faciunt alijs fàlutaria,Græci uocant înAasopaç, Sc delcribunti’t in PCalmo^Induit maledidionem ficut ueftimentum, Auguftini politia fuit^t* liXjSamofAteni Sgt;C Arij inFelix,

c OKC 10 T) R COl^-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ri.T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195

Hæc difcrimina monent nos, quantum in uita fit periculi, quanta ira Dei aduerfus maledidios,quanta hominum imbecillitas. Ideó uere oremus,ut Deus faciat nos utilia ÔC iaiutaria organa,ficut in Pialmo.l, iancfiis promittit: Et um eius non defluet,amp;2 omnia quæ faciet,proiperabunturgt;

T^Ihgenterdiicerncnda funt genera do(firinarum, homines prophani cogi* Difcrimen de ■^tant nihil intereile inter Apoftojos et Theognidê,id efi:,putant eos circumj= f^rrepræceptade moribus» Hæc cœcitas taxanda efi:in Ecclefia, 80 monftran^ lofopbic^,^* dum difcrimen legis amp;nbsp;Euangelq. Legis noticia infita eft fanis , ficut numero* rum noticia: Sed Euangeh'um,id eft, promiflio reconciliationis gratuitæ pro* pter Filium,reuelata eft uoce Dei, amp;nbsp;tradita patribus 8d propagata uoce Pro* phetarLim,Chrifti Apoftolorum,

Dehac arcana fapientia, inquit Iohannes: Filius,qui eft in finu Patris, ip* fe enarrauit nobis» Vnde icires te recipi d Deo, amp;nbsp;gratis recipi propter Filium, amp;nbsp;uere exaudiri, iuuari amp;nbsp;donari uita æterna, nifi Deus patefeciftet hanc area« nam fuam uoluntatem, quam nulla creatura cernere aut deprehendere potuift fetjco non monftrante» Nec inuocatio fine cognitione huius diftriminis fieri poteft,femper enim obftrepit indicium legis rationi infitum, quæ cogitât De* um non exaudire indignos. At Euangelium iubet accedere ad Deum,iubet cre* dere quod propter Filium certó recipiamur,8d exaudiamur. Hæc dodlrina ufti difeenda eft, ÔÔ cum earn exercemusduuamur a Spiritu iandto, Nam ratio ægre • ailèntitur,amp; hanc uoluntatem Dei difficulter ampletftitur.

Maxime autem hic locus d Paulo illuftratus eft,qui diligenter dilcernit le Difcrimen le^ gern ab Fuangelio, amp;nbsp;diièrtè facit mentionem exclufiuæ Gratis, Sc contendit fi* g« er eum. de, id edjßduda miièricordiæ propter mediatorem accipi reconciliationem, non propter proprias uirtutes, èc prohiber dubitationem. De his maximis re* tj-aditnm bus longe aliæ funt imaginationes rationis, quas iecuti Origenes amp;nbsp;Monachi, magnas tenebras offuderunt Euangelio, quæ fugiendæ funt, amp;nbsp;retinenda fim* plex amp;nbsp;uera fententia Pauli, quæ eft perpétua uox ueræ Ecclefiæ Dei» Confide* randus enim eft conlenius propheticarum concionum, amp;nbsp;Pauli»

pRæcipuus locus eft in hac hiftoria, quód hoc exemplo Chriftus teftatur ft j^xetnplum gratis donate remiffionem peccatorum credentibus. Quia Paulus non af# grdtuit£ re^ fert mérita, ftd horribilia peccata» Item, exemplum hoc opponendum eft ma* pcc^ gnitudini peccatorum, ficut plerunq? diabolus aliquo præcipuo peccato oppu* gnat confeientias, amp;nbsp;fingulari uulnere labefacit fidem» Aduerfus has tcntatio* ncsopponatur hæc fententia. Gratia exuberat lupra peccatum.Et adiungantur exempla Dauidis,Pauli amp;nbsp;Manaflè» Sic proponit exemplum iuæ conuerfibnis Paulus ipfe ad Timotheum, inquiens: Chriftus uenit in hunc mundum pecca* toresfaluosfacere, quorum primus ego fum.

lus agnofci't peccatum, obtempérât, uerfàtur in ingenti' ïuélu Sc terrörib^) fèd tarnen fides lucflatur cum his terroribus, quiadefcribitur orans, acceditig'^ tur fides j qui'a Paulus baptizatur, 86 abfbluitur per Ananiam. Sequuntur frudlus pceni'tenti'æ,confefîîo èC afflïcfiiones.

11L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In hac pcenitentia didicit, iufti'ciam Legis non eflè iufticiam corani

DeOjagnouit fuas tenebras, fe prius non recte {ènfifiè de legCjde Meffîa/kpto^ phetarum promiflïonibus

'^fficdcU lc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerba ad Rom. 7. Ego aliquando fine lege uixi

S« MJPMÎo, lècurus, tumens perfuafione iufticiæ, Poftea me lex occîdit, id eftjperterrefa^^*’ monftrauit tenebras meas, errores, multiplicia peccata,06 immunditiem naW^ ræ 5 fuperbiam, contemtum Dei ,diffidentiam, fiduciam noftrorum confiliO’’ rum 06c. In his pauoribus agnouit quid lex uelit, quid fit peccatum,quid niofs, 86 intellexit Melli'am nos ab illis ueris 86 æternis malis liberare. Hoc cat fquamæ decidentes ab oculis. Et tales pauores funt uera contritio, de qua in dotfirina de pccnitentia dicendum eft. Sicut in Pfalmo fæpc deftribitur contu^ tio: A facie peccatorum meorum non eft pax oflibus meis 86c.

Oremus igitur Deum,ut nos quoçp uere ad ft conuertat, ficutlereniiasm quit, Poftquam oftendifti mihi,percLifti femur'meum. Nam in ftcuris 86 ociO’’ fis non eft pccnitentia, luxta illud: Vbi habitabit Dominusfnifi in Ipiritucoiv trito, 86 tremente ftrmones meos 86c.

rtiuMd defeiic 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Curfus Pauli 86 aliorum Apoftoloru m teftatur,Ecclefiam ditiinftn’

fiominifterij, deftndi 86 conftruari. TantifperprædicatPaulus,86impedirieius curfusnon poteft, donee uoluit eum Dominus in ifto ftadio uerfari, uidelicet annosfe^ 3^. Ita Prophetæ inter maxima pericula,tamen ftios curfus perficiebant,ut ias annos fere So.Elifteus circiter yo.Iercmias 40. Iohannes Apoftoluscirdt*^ centum annos ♦

impleti funt diespur^ationis eorum fecundum le^em tuleruntill^^^ in lerufalem^tfißerent eum T)ominojficut fcriptum eït in lege S)omini}(iuod omni mafculinum adaperiens ItuluamfanElum T)omino loocabitur.Et 'ïft darenthofliM,fionn dum quod diEurn eE in lege f^ominiipcir tuYturumyaut duos Julios eolumlarum.

Et eccejhomo erat in lerufalemjcui nomen Simeon, Et homo iße iuflus f^pifiSjex* peEans confolationem Jfraelj (sr SpirituspinEus erat in eo. Et re^onfum accepemt n Spintu fanEoße non Ififurum mortemjntßprius l^tderet Chrißum Tiomtnh Et nbsp;nbsp;nbsp;m

Et cum inducerent puerum lefum parentes^ Jft facerent fecundum confuetudinim Legis pro eo^ (sr ipfe accepit eum in Ijlnas fid/Sj(s' henedixit ^cum^ft^r dixit :

quot;Hunc dtmittisferuum tuum Dominefecundum Ijerbum tuum inpace.Qjda runt oculi meifalutare tuumjquod paraßi ante faciem omnium populorum.Lumen ad uelationemgentiumj(s'gloriam plebis tult;ie Ifra'èl,

Et erant pater (sr mater eius mirantesfuper hisj quee dicebantur de iblo. Et benedU xit illis Simeon^ (sr dixit ad Mariam matrem eius : Eccepoßtus eE htc in ruinam (s' furreEionem multorum in Ifra'éf (sr in fignum cui contradicetur, Quin (S' ttidm ipfmi animam per tranfibitgladiusj l)t reuelentur ex mult is cor dibus cogitat tones,

con CIO S)E T^T^TyîFCAT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19$

Ota hæc kx Mofi' eft pædagogia ku diiciplina, non quidem tollens pecca^ slgnificdtio le * tum,feddemultismagnis rebusadmonenspopulum,icilicetde

de futura liberationejta hæc lex de immündis,quæ tarnen conceptum ex ui;; ßcdtimc pu? rili femine pepererât,fignificabat propagari cum bac regeneratione peccatum, trperarum, amp;naturamhumanam ream eiïè, Àdmonebatigitur ceremonia pios,ut cogitai rentde peccato propagato,amp; de caufis humanarum calamitatum,et de ira Dei: deinde ut ad hanc triftem meditationem conferrent promifTionesde futura li^ beratione, de eleÆone huius populi, èc inuocarent Deum fîde,feu fîducia pro# miffîonum 8Cc,

Ad hosufushæc fÿmbola præcipuèinftituta erant, poftea accedebant amp;nbsp;i^’iordUicdufr aliæ rationes huius moris. Lex fouit utilitati corporis,amp; coërcet errantes libi# dines,Magnum miraculum eft ipfè partus, mirabili Dei ordinatione, coxæ quæ alioqui non mouentur fuo loco, tarnen in partu aperiuntur, ôd accedit in# gens dolor, Denicß fequitur partum magna corporis débilitas, quæ ipfa nos de primo lapfu admonet. Vt igitur parcatur corpori puerperæ, Deus aliquos di# es ordinauit, quibus uult illam feruire fùæ ualetudini, amp;nbsp;uult Deus fuo uerbo régi opus generationis, nec temerè uagari* Vult igitur intérim à puerpera ui# rum abftinere ,amp; fancit capitalem pœnam de bac re, Hæc mortalia etiam hoc loco obferuanda funt, quia moralia ad omnes homines pertinent, Deus nunc quoq; uult puerperàs curare fuam ualetudinem, ideó etfi' certus numerus die# rum, amp;facnficia ilia ad nos non pertinent, tarnen genus ad nos pertinet,

Quôd uerô olîèrebant agnum, aut turtures, hic ritus non tollebat pecca# ta, fed erat teftimonium obfèruati illius puerperq, occafio docendi populi, ciim ueniebant ad templum, hoftiæ offerebantur, quia talibus offi'cqs iacer# dotes alendi erant, Cætenim tedè fipnificabatur uentura hoftia,

non tenebatur hac lege de immundis, quia lex difotè dicit de ea,quæ peperitconceptum exuirib femine, Hæcadditio fuperuacanea fuidèt, nifi teâè fignificaret quandam parituram efle fine uirili ièmine, Non igitur uult Deus aceufare matrem PiIq fui. Cur igitur obferuauit Maria ritumf Refpon# deo, Quatuor funt caufæ,cur Chriftus circumcifioneni 80 cæteros ritus omnes cur feruauit. Prima,Quia fubiecit ie Legi, ut fubiret pœnam, quam minatur Lex f pro peccatisgeneris humani. Secunda,utconftaret hunc Mefliam efle ex iènii# neAbraha?,oportebateum in hoe populo uerlari,amp;fouare ritus eofdem,præ# nbsp;nbsp;11.

fertimciim oportuerit exhibch eû ifti populo, Tertia,quia oportuit Mefliam nbsp;nbsp;’

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle

eflè fbcium Ecclefîæ Deijamp; non abeflè à reliquo corpore Ecclefîæ,ut claraK^^^^ monia in Bcclefîa de eo ederentun Quarta, ut teftimonia de eo illuftriafp^^* gerentur per ipfuni minifterium,ut per ZacharianijSimeonemjEIilàbethjAn^ nam, alios

lAind ' Parentes ergo ciim bas caufas Ccirentjkgi obtempérant,monent noSjUt /irft cerewö. conlêruationem minifterfj adiuuemus,amp; declaremus nos eile membrauer^ pX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quód Maria lofeph rede fecerit ipfe Deus teftatur, qui hic « ƒ

Î10/1C« wMH« gni miraculo mouet Simeonem èc Annam, ut uaticinentur, Dicitur enimƒ fieri], nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fertèjuenit motu Spiritus in templum, Dilcamus autem Deum adeflè huiciW^

dio coièruandi communis minifterrj, quia iplè eft effi'cax per minifterium,^^^ Qin üos audit,me audits

^^quot;Jepr/wx^T^Er in Mofe eft repetita lex de primogenitis mafeulis. Exod* 13. Item 34’^ genitK Deo Num, 8. Sc eft adiunda îtvTÎ^£lt;r;$,quia percufti primogenita Aegyptiipo*^*’ trdiiendis, ueftra primogenita» Generaliter autem fignificatumeift, hune populumtl^^ dum eftè â Deo ut in eo fit Ecclefia. Sicut autem fubditus certo munere tur,Iè fiio Domino addidum eftè» Ita uult Deus lè agnofti elle Dominum iuspopuli. Turcicustyrannus ex fingulis pagis amp;oppidisfumit decimun’ quenqg puerum, amp;nbsp;deligit luo arbitrio» Hoc magno munere populus fatetur hune eftè dominum : fed hæc eft miièra fèruitus ad exitium inftituta, quod empli caulà recito» Voluit Deus amp;nbsp;fibi tradiprimitias nalcentium, ut agnofee*“ ret populus,fic uerè proprium eftè Dei popuIum»Econtrà uerd Aegyptiotu^’ aliarum gentium primogenita reieda eftè» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

TMtùm Dem Quid hæc tota imago fi'gnifîcat C Hoc uidelicet ortines gentes reiedasc^ los recipit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non colunt Deum iuxta hoc uerbum traditum huicpopulo,hos uercu^

Tumrtt^ciit. populum Dei, qui eum colunt iuxta uerbum, quo iè patefecit in hoc populo* Et ut Turcica illa ièruitus exitiolà eft, ita hæc lâlutaris eft»

Cultus fine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opponitur ritus opinionibus imprjs, quæ aut omnes religiones pan^

iterbo reitiii. ter fîngunt fabulofas eftè, aut omnes pariter probandas» Sed hîc retjcit Du” primogenita Aegyptiorum, id eft, reijeit cæteras gentes, cæteros cultus giones, amp;nbsp;claro figno teftatur, le uerèeftè Dominum huius populi, curare ,| hunepopulum, qui ampleditur uerbumab iplo traditum.

prit 'Ethic iplè ritus referendus eft ad promiftîonem additam circumcifioni, tnogenitorum in qua clarè dicitur, Ego ero Deus eorum, id eft, hos qui me inuocant proptU fymbolumid= f^men promiftum,recipiam,exaudiam,faluabo 2c» Huius promiftîonis

èc repetitiones erant multæ aliæ ceremoniæ,ficut hæc ipfa Ièruitus, feu traditio primogenitorum. Hæc uerè,ut in foro,teftimonium erat mutuum,quo oftem debatur Deum eftè dominum huius populi, amp;nbsp;hune populum eftè proprium Dei, ficut traditio puerorum apud T ureas dominium fignificat»

SecunddjUt autem dominij ratio primùm hæc compleditur, Dominum ^oww^con. hune populum,exaudire, faluare, Ita è regione Ièruitus fignificabateie^ ferudtionem bita officia, Dilèenda retinenda eft dodrina Dei, ÔC ei obediendum, inftitm doi'frtn^. endi liberi ad dodrinam,corpora 8^ facilitates lèruiant in bello,8ô alibi ad corn lèruationem dodrinæ, Hanc eftè legis lèntentiam Deus iplè teftatur, quia im quit,debentur mihi omnia primogenita,delegi mihi pro illis tribum Leui.Rf^ quirit ergo præcipuè officia conlèruandæ dodrinæ, Hæc in fumma lex de prigt; mosenitis

mogenitis fignificat, ui'delket populum peculiarem, deleólum ut faluetur, * uerê celebret Deum»

Sed hïc addendum eft, in hoe populo eflè quendam primogenitum om# Lex de pritw nibus antecellentem,propter quem pn'ncipalitcr Deo di'cata funt primogenita, uidelicct Meffîam, qui eft primus hæres, propter quem cæteri recipiuntur» Hancdoftn'namde Meflîa optime intelligebat Maria in oblatione primoge«: niti, idcoep principaliter uenit in templum, ut ipla teftaretur hune eflè primo^: genitum ilium præcipuum, propter quem omnes fignificationes inftitutac fue* runt. Sicutetiam Spiritus fànftus ipiè teftatur, hune eflè ilium primogenitum, ftcut eum prædicantj Simeon, Ânna,amp; ali).

lam hîc dilcamusjiios inièrtos oleæ populi Dei,amp; faftos cohæredes Chrk 1« ebriflo fu» fti,amp;proprium populum Dei,modôutinuocemuseumiuxtahocuerbum,in quo fepatefecit,debere item nos certa officia, difeere do(ftrinam,obedire ei,cor«« poraôc resoffèrre addodrinæconlèruationem.

fæpè alias dilt;ftum eft, teftimonia obferuentur de nato Meflîa,ut fides no Telles ie ni,t ftra confîrmetur, quia Deus uult Ecclefiam habere certa teftimonia. Ans: to Meßi^t.

tci fuerunt teftes Zacharias,EIifabeth, Angeli, lolèph, Paftores, Magi, Nunc Simeon 8c Anna accedunt, ut latê ipargatur articulus,quôd natus fît Meflîas.

T^Odrina traditur in dieftis Simeonis de regno Chrifti,uocatChriftumiaï! Cdnticum sù îutare iùum,uocat lumen ad reuelationem gentium,id eft,Iumen lucens gê?

Intelligitautem falutare,non de imperio mundano,lèd de uera fàlutc,qua Deus abolito peccato,8ô abolira morte,reftituit uera bona,et fie de gentibus lo^ quitur, Gentes habituras lumen Euangelq,in quo Deum agnafcent,ôd ucrc in*« uocabunt.

^Dditur dodrina de cruce, ex qua perlpicuum eft lènem intelligere,Chrk nie pofam eß ffiregnum non fore politicum,quia dicit,Multos'ei contradiduros eflè, ëgt;C 'tt contradiHi alludit ad dida Prophetarum de paffîone Chrifti. Poftea addit matrem in mas gno dolore futuram eflè,{cilicet,quia uidebit Filium crucifigi.

Ceterûm mater ubicg reprgfèntat Ecclefiamjcuius afflidiones hîc pingun AßHiiiones tur, cum ait, Animam tuam penetrabit gladius, dum reuelantur cogitationes ^ejefite pro» cordium,id eft,dum fe profert, èC oftendit impietas antea teda Ipecie iàpientiæ nbsp;nbsp;nbsp;chrifiu.

Si iudiciæ, Sicut acerrimè oderunt Euangelium homines fafeinati admiratio«« ^efua? iâpientiæjôc iufticiæ,ut didum eftjPerdam fàpientiam fapientum.

(Vælegeshîc confiderandæfunt,quægrauiffîmamdodrinamcontinent: Prior de immunditia puerperæ, Pofterior de primogenitis conlècratis S il) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo,

Deo. Prior lex difertè loquitur de nato ex uirili lèminejLeuit. I2, nafti homines cum immunditie,amp;iubet matrem offèrre pro peccato,ut purge* tur,

cur Ndrîi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admonebat hune populum de immunditie humanænaturægt;oe

tibtetn^eret le de peccato originis, Et, quia diièrte loquitur de nato ex uirili lèmine,nihil pd* tinebat ad Chriftum,aut matrem: amp;nbsp;tarnen Maria obtempérât legi.Quarefui exemplo fuo conièruet minifterium publicum, amp;nbsp;oftendat le, amp;nbsp;hune natuni) elle membra huius Ecclefiæ, Hinc diicamus conlcruationem minifterij fandis curæ eHè, amp;nbsp;adiuuandum eflè omnium exemplis,amp; obedientia»

Altera lex de primogenitis, poftuïat omnia primogenita maicula confècrari,8ô redimi* Hæc lex multa fîgnifîcabat, Primum nafci homines cipue, ut Deo ièruiant. Item deberi Deo præcipuam partem uitæ,lat)oruni^ fruduum* Continebat amp;nbsp;teóram promifîîonem,quia Deus poftulabat primo^ genita,teftabatuqfibi curæ fore hune populum,amp; placere: Deniq; arcana fgni* ficatio erat de Chrifto, uenturum primogenitum, qui eflètpropriêconiêcratus Deo 5 icilicet Meffîasi

cereimnid ob Quanquam igitur prior lex de immundis, nihil prorfus ad Mariam Ilt;t(j chrifti tinebat, tarnen hanc legem de primogenitis intelligebat teftem elle de Chrifc pnfw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iÎQnificare hune primopenitum» Ideô, etfî fine ceremonia erat confecratus

profKißionis. UeOjtamen adiert eum ad bccleliam,ut lignihcet ïamuereimpletam elle Jegen» de primogenito conlècratoæt hanc iplàm ceremoniam uult teftem efiè exhiba ti èc coniècrati Chrifti, Ideo^ accedit teftimonium Spiritus ianefti, qui pet meonem SC Annam concionatur hune infantem efte Meftîam confecratugt;i^ Deo, Magna igitur gloria ftquitur^poftquam minifterio præftitit Manaufr tatum officium.

Quarc diicamus nos uenerari, 8ô tueri minifterium Ecclefiæ, memi* nerimus iam exhibitum eflè ilium primogenitum5qui uerè confecratus elt DeOj Ôl per quem cæteri confècrantur, ôôc,

Tcftimonîa Ç Aepê dilt;fturti eft omnia teftimonia colligenda eflè,quia Deus patefîeri exbibiti chri '^clarefccre hanc natiuitatem uoluit, ut Ecclefia eflèt certa* Etfi cnim Eedefiæ fatfta non fie incurrunt in omnium oculos, ut Imperatorum, Alexandri, ÔC fi* milium prælia î tarnen uult Deus efîè certa teftimonia de Chrifto, amp;nbsp;de uerbo fuo in Ecclefia, Ita hîc funt tcfteSjMariaJoièphjZachariaSjEliiabeth, PaftoreS) Magi,Simeon, Anna.

Simeon ty An nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec leuis fuit autoritas horum teftium: Nam haud dubiê Simeon An*

«4 rcUqui£ na fuerunt reliquiæ iàndorum, qui Maccabatorum prælqs interfuerant : £}uia pnorw Eccle^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maccabæo ad natiuitatê Chrifti funt anni lél. Et Simeon Anna egrd

n centeCimum annum uiderant iàncftos iènes prions lèculi, Ita manfit penes ah* | quospaucos uera fides perpétua lèrie in hoc populo,

Porrô hæc teftimonia fidem noftram côfirment,amp; fimul hic Cpcciê Ecdefiæ confideremus, quæ erat cœtus exiguus,Ipretus amp;nbsp;oppreiTus tyrannide Herodis èC pontificum,^ tame hic exiguus cœtus fulgebat in hoc populo,nec erat prot* fusignotus,

(DE TE^I^TIO, canticum Su Ç^Anticum eft teftimonium de Meffi'a,amp;gratiarum aéiio. Item prophetia de meonif, ^^uocationc gentium, èc dodlrina de bénéfices Chrifti, Conlpelt;fto Chrifto fenex

concio syn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

Gnex ait ièquot; diiceflurum in j^ce, quia agnoicit ingentem Dei mifèricordiànî datam eflè, cogitat fiituram inftaurationem Eccleiîæ, leit per hune Mefiîam a=* bolendum eflè peccatum Sô mortem, incoandam uitam aeternam,agnoicit fibi remÜTa eflè peccata, agnoicit iè habiturum uitam æternam: ùa. multiplici con^ folatione exhilaratur. Hæc amp;nbsp;nos cogitemus agnito Chrifto,.

Lumen ad reuelationem gentium,id eft,erit lumen illuftransjiüuminans gentes, uel lucens gentibus, quo agnito cernent Deum, amp;nbsp;ingentem miièricor« , diam Dei uolentis recipere, iàluarc gentestuel lumen, id eft,coniôlator,pate# faciendus gentibus, qui eos libérât d peccatis, amp;nbsp;æterna morte«.

ÇEquituralia deicriptio Eccleüæ, præmonet Simeon non manfùram politi# simeonisuati» '^am populi, amp;nbsp;principes aduerfaturos efle Chrifto, bine lècutura erat magna diftraftio» Hæc ièmper iîunt in Ecclefîa ,’motis certaminibus de Euangelio,amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cùmfapientesabhorreantddiicordrjs,multi hacipecie moti,funt iniquiores Euangelio: ièd tarnen manet aliquis pius ccetus, ided dicitur, erit in refürrecfti# onemmultis. Sedhiipiî fuftinent triftiiïimas periccutiones, Ided hîc dicit de Maria: Gladius penetrabitanimamtuam. Vaticinatur Chriftum paffurum cire,amp;fimulG'gnifi'cat perpetudin hacuita Eccleiîamhabituramafflidliones^ quia Maria eft imago totius Ecclefîæ«

ingrejjus tranßbat per lericho) (sr ecce l^ir nomine Zdchaeusy hic prtneeps ernt ^nhHcanorumjlt;i^ ipfe erAt diueSf lt;jU(srebat '}}idere lefumy quis eJJetj^isr nonpoterAt ^^^turbajquidßaturAparuus etAt^Etpreecurrens Antèidfcendit inßcomoriij'yjt jjideret

^uia idac erAt trAnßturus, Et eùm '})enijßet nd locum-, ßuj^iciens leßis Ytdit illuni Ü” Axxtt ad eum,Zachiee,feßinans defc ende,ho die enim in domo tua oportet me manere» Etfeflinans descendit, lt;7 excepit iliumgaudens» Et^jui l)idebant,omnes murmurabant dicentes, ^uod ad l)irum peccatorem ingrejßis diuertijßet.

Stans autem Zach^eus,dixit ad Dominum, Ecce dimidium bonorum meorum nunc do pauperibus,etfi quo aliquem defrAudaui,reddo quadruplum. Ait autem Jefus ad eum, Hodiefalus huic domui faSla eU,eo quod nbsp;nbsp;ipfe eîlfilius Abrahtejh^enit enimßli»

pXemplum eftgratuitæ uocationis,pcenitentiæ abiblutionis,amp;^ adiedla eil ^concio de remüTione peccatorum«

Matth.9.dicitur,Non ueni uocare iuftos,ied peccatores ad pccnitentiam, Gratuita re» HæccftdoftrinaEuangelrj propria,qudd propter Chriftum donetur remiftio tnißiopeccAto peccatorum credenti, gratis, non propter noftra mérita, amp;nbsp;qudd hac fide uelit Deus inuocari,ficut ait Paulus, Per hunc habemus acceflum ad Patrem « Hane coniolationem in Euangelio propofitam diicamus,8ó ampledlamur. Et cogite# mus diligenter caufas, quare neceflè fit in Ecclefîa retineri hanc doftrinam de gratuita remüTione, ièu de exclufîua. Gratis, funt autem quatuor cauiæ.

ipfum detur rcmißio peccatorum non propter nofcra ulla naerita^ Secunda caufa, ut conicienda habeat firmam confolationem, ac certó to ( tuere poflïs,quÓd habeas remiffîonem peccatorum, nbsp;nbsp;Deus lam fit nbi propi'’ .

cius,ac ueré uelic accipere tuas preces, amp;nbsp;dare ui'tam æternam credent!* Dehac caufà loquitur Paulus Rom.4 Jdeô ex fide gratis,ut fit firma promiflîo*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ertia caufa eft, ut pofïîmus Deum uerè inuocare,quia cor dubitans fugit

Deum,irafcitur Deo,ficut Saul,Achas nbsp;nbsp;fimifes,non igitur inuocat, Scriptuni

eft autem : per hune habemus accefliim fide* Quare ut ueri cultus Deo tribui poflînt, necefîè eft teuere doeftrinam, quód placeamus amp;nbsp;exaudiamur propter filium Dei,gratis,'non propter noftram dignitatcm*IdeÓ dicitur,Quicquidpe* ticritis patrem in nomine meo,dabit uobis 00c*

Quarta caufa eft, ut diferimen legis promiffionis EuangeliceperfpiefJ^ confpiciatur* Quia lex etiarp dicit,Deum mifericordem efle,fed ait iuftis Óódiquot; guis eflè mifericordem* Euangelium uerô clamitat,omnes iniuftos amp;nbsp;1 ndignos efïe,Só promittit omnibus remifti'onem peccatorum gratis,propter filium amp;nbsp;præcipit hanc fide accipi,ut lohan*}* Rom,3* dare fcriptum eft* cbriftm ^Uie, fqæc eft fumma dodrinæ, qua? amp;nbsp;in hac hiftoria traditur, cum ait Chri* Filius hominis quærere,8ô fàluare quod perierat* Sciamus amp;nbsp;no’ quæri,ficut ad mirabili bonitatc rurfus tenebras Ecclefiæ difcufrit,amp; reftituit cem Euangeli}, feiamus nobis offèrri beneficia Chrifti, remiflîonem peccatorUj gratiam,Ô6 uitam æternam,amp;2 fummum Dei cultum effe, agnofeere Filiû Peb petere fide accipere hæc beneficia,ficut Pater acïernus inquit: Hune audite?^ I, lohan* y* Qui non credit Deo, mendacem facit eu/n, quia non credit in monium, quód teftificatus eft Deus de Filio fuo, Sc hoc eft teftimonium, uitam æternam dédit nobis Deus, 8C hæc uita in Filio eius eftjSc qui habet Fd* um,habet uitam, qui non habet Filium, uitam non habet*

'Z^h^fuoca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confpiciuntur in hoc exemplo* Zachæus erat homo iniuftus,uedilt;

ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gab'a fupra leges exigens, amp;nbsp;habens iniufta aucupia quæftus, ut plerunc^ fit in

præfeduris* T alerh uirum uocat Chriftus ad gratiam,ut teftetur fe uocarepee^ catores,Sed hic addendum eft*Hic publicanus non habebat meritorum pra?rolt;^ gatiuam,fed hoc aderat, Chriftum audiebat,erat in hoc populo,ubi fonabat Fn angdium, quia non fit uocatio fine Euangelio* Id^ fignificatur per hunc * fyeomoro. tern in arbore fycomoro* Signifi'eatur enimprimiimuocatos efteeos,tjuito , bant in populo Ifi'ael, iuxta illud: Ex Sion egredietur Lex* Hæc dodrina uere eft Euangelium Dei perpetuum, quæ in ifto populo Prophetis commeiidata eft,de uenturo Meflia*

sycomcrui Nam fyeomorus eft typus populi Ifrael* Similis eft ,n* arbor ilia fico admodum foccunda amp;nbsp;ladea,8ó gignit frudus copiofbs, qui tam^

“ nbsp;nbsp;’ non maturefcunt,nifi fcalpantur Sc ungantur oleo,ut fcribit Theophraftus,Vi

des ipfiftimam imaginem populi legis, qui eft fcccundus,potes, habet regnuni» Deinde etiam eft ladeus, habet etiam promiffiones 8d cultum, amp;nbsp;gignit copio^ ios frudus. Magni labores,egregia opera fuerunt Moifi,Iofue,Gedeonis, Sau^ lis, Dauidis, amp;nbsp;multorum aliorum* Sed hi frudus non maturefeebant finefi«* dione amp;nbsp;oleo,id eft,fihe crebris caftigationibus,00 finediuina confblatione.St* cabantur Ifraelitæjquoties uexabantur ab hoftib* Paleftinis, Aftyri]s,Chaldps*

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

CoKCio AKKrKCi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;201

Sect Deus mfundebat oleum, reftituebat 8C fanabat eos, miflis bom's ducibusj ut Samuele,Dauide, lofaphat, Elia, Daniele*

Stans igituf in lycomorojlignificat ftantem in populo legiSjubi fbnat dolt;! drina, ubi Prophetæ tradiderant promifliones, ubi Chriftus iple concionatu* rus erat, Ita amp;nbsp;nos in fyeomoro ftamus, cum illud idem Euangelium audiui* nius,traditum per Prophetas amp;nbsp;ApoftoloSjSd maxime cum fumus in eo ccetu, ubi fbnat uere uox Euangeli}* Nam fine Euangelio non fit uocatio ad falutem *

E Xemplum pœnitentiæ proponitur* Zachæus fatetur peccata,amp; promittit tmendationem,8c abfbluitur hac uoce Chrifti: Hodie falus fada eft huic do^: uiuijquia ipfe filius eft Abrahæ, èC habiturus benediftionemjôô promilïionem uitæ æternæ faftam Abrahæ* Et in ipfà abfblutione adijcitur integra coiicio uangdfj ; Veniet Filius hominis quærere Sgt;C faluare quod perierat*

JH menfefèxto mijjùs eîl Angelus Gabriela Deo^tn ciuitatem Galilce^ejCuinomèn ^d'^irgtnem deïponfatam l)irOi cuinomen erat lofe^hj de domo S)autd)^ no» Angelus ad eamtdixit: Auegratiofa^ T)ominus tecum)

llla^erociini Yidßctyturbata eîl infermone eius^i^ cogitabat^qualis ejjèt ißa/a» Htatio^ Et ait Angelus ei: ’Hetimetbs Maria^inuenifiienimgratiam apud Deumy Ecce (^^ctptesm l)terojlt;(^paries FtUum)i^ Itocabis nomen eius lefum. Hic ertt magnuS) »(s' P ^^^altißimiy^ocalitur^ Et dabit illi IDominus ^eusßedem F)auidpatrisfut^^regna»

? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad Angelum: Q^modo fiet ifiud^quoniam 'ï^irum non cogno*

jco. Et reipondens Angelus^dixit ei^ SpiritusfianÉlus fiuperueniet in test's' ygt;irtus altißi* mi o umbrabit te. Ideo^ nbsp;nbsp;quod naficetur fianEumjliocabitur filius F)ei. Et ecce Elifa^

et J cognatatuajlt;(^ ipfd concepit filium infieneElute fua^Et hie menfis efi fiextus illi^quiie 'i)ocatw flerilK^ qui^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impoßibtle apud IDeum omne 1) er bum. Tiixit autem Ma»

rta: Ecceancilla ^ominifiat mthifiecundum l^erbum tuum.Et difieeßit ab ilia Angelus,

De ftatu regni ludaici co tempore, amp;nbsp;de forma Ecclefiæ* Mariæ confternatio*

pLurimumconducitformam Ecclefiæ omnibus temporibusconfiderari, ne propter multitudinem,imperia, potentiam impiorum, â uera Ecclefia aber»! fi£ ludaic^ remus* Herodes iam annos 36* tenuerat nomen regium in hoc populo,led quia nbsp;tempiuuc

pcregrinus erat, Principes amp;nbsp;pontifices ci parère recufabât,quia feiebant ftirpi luda

luda regnum promifTum eflè. Et ctim male accommodarentpromi'flïones,fpt* rabant Deum adfuturum efleipfisexpellentibus Herodem» Hac Ipe affidnos tumultus mouebant, amp;mouebant infeliciterjnec uincebat tantum Herodestrii cidatis multis millibus,lèd etiam precipuum collegium ièu concilium,quod no cabant Sanhedrin, funditus deleuit, quod fuit fummum in ifto populo,ad do^ tflrinæ religionis cohferuationem inftitutum. Hæc ita fiebant,quia prædigt; éèum erat,tunc uenturum elfe Chriftum,cùni ftirps luda eflèt oppreflà icruitu^

Et mcminerimus hanc fèruitutem,8ó has miièrias fuiffe pccnas.Nam us fratres filrj Hircani, deinde nepotes de regno certauerant parricidijs» Erant amp;nbsp;in honore Zaducæi Sc Pharifei, qui oppreHcrant ueram dodlrinam. Weo hx pcenæ, fècutæ iunt, ficut nunc mundus triftiflima feruitute fub Turcis Irjspremitur,propter idola,libidines,amp; alia flagitia»

Confideresautem tunc inter tantasdiffipationes regni et dodrrinc,ramen ieruatas eflè reliquias ueræ Ecclelîæ,Zachariam,Elifibetn,Ioièph,Mariani,Sigt; meonem,Annam, 80 alios multos,qui adhuc puram dodlrinam Prophetarum retinuerunt, amp;nbsp;in his milerqs, dum peterent ex ledtione Prophetarum confola* tionem, multa didicerunt 8c multa eos quotidiana precatio docuit»

Vt autem Maria credat Angelo,additur miraculum de grauida anu,ideo fit mentio numeri menfium â conceptu Elifabeth, Hoc tempus expedatumeft ut iam certô conftaret anum illam eflè grauidam, Allegat igitur Angelus hot teftimonium, Credas, inquit, uoci meæ, quia Deus proponit tibi teftimoniun’ meæ legationis, quód hæc anus fit grauida fadfa»

MTconfrtM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera Dei in hominibus,ita fiunt,ut inidS expaucCcant animfu’xta

tur uoceAn» ^^illud : Vbi habitabit Dominus f in ipiritu contrito amp;nbsp;humiliate, 80 gfi». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mente fermones meos, quia Deus uult primiim agnoicere nos noftram infimii

tatem,uult nos perterrefieri,ut poftea confoletur,ficut icriptum eft: Deducitad inferos,ÔÔ poftea reducit, Item,Humilibusdatgratiam» Præterea natura ho* minis fine confirmatione diuina ne poteft quidem fuftinere Deum, fiue per ft loquentem,fiue per Angelos, fiue per homines,Quandocuneg cor feritur uerbo , nbsp;nbsp;nbsp;Dei,expaueftit,ficut clamat populus ad montem Sina:Non loquatur nobis Do

minus,ne moriamur» Sed in his ipfis terroribus illi,qui credunt,rurius erigun* tur uoce Euangelrj,ficut hic Maria audit hanc uocem:Ne timeas,inuenifti enim . gratiam apud Deum,

Terror« præ Exempla ftint paftim obuia in Icripturis, quæ oftendunt hunc eflè ordi* Deus loquitur,ut præcedant terrores,iequatur confolatio,Hicor* do etiam in conuerfione cernitur.Dauid,Paulus,arguuntur,amp; expauefcunt,po* eriguntur»Et in concionibus huius fefti Bernardus de hac re diflèrit,8ó nit* ’ morabilem iententiam tradit de fide : Non folum hoc credas, remitti peccata, led gratis remitti, amp;nbsp;tibi remitti credas propter Chriftum, Hac fide Apoftolus ait,luftificari hominem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Angeli condo \ Ngelus adfirmat Mariam grauidam fore,Sd parituram Filium promiflùm ■^per patres amp;nbsp;Prophetas, èc longa narratione récitât ipfa uerbapromiflio* num. nbsp;nbsp;Cogita autem, quantam confolationem piæ menti hæc tanta res attu*

MonetScbocexemplum mirabiliter exbiberi promiffionesdiuinas,ac longé aliter,quàmexpedatbumana ratio. Hæcpie meditandafunt,8cfemper ^ipiones. fimulcaufæbuius admirandiconfilq compled:endæfunt,cur filiusDeifuerit mittendus, cur tam miras res fierlDeus uoluerit. Edæc omnia quia funt extra confpedumbumanæ rationis,propbanibomines derident,fed nos fciamus ne* rè eficDcum, Scpatefadum eue in uerbo, quod ab initio dédit patribus, quo icftator Iramaduerfus peccatum non effe rem leuem jbcitafulffe placandam Eillo mediatore.

■Plgurafumtaeftexblftoria, quæ narrat, populum in deferto nubetedumfu* pe oTjttmbrd.

' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iffe,quæ interdiu umbram præbuerlt,node uer ô lucem. Et ut tune fuit mi*

\ nbsp;nbsp;nbsp;tanda confolatio,Sc teftimonium præfentlæDel.ftafemper pq fêlant fiefere^i

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nude,ld eft,lntenebïis,perleulis bC morte,mmlftrarllueem,eonfillum,eonfo*

' \ nbsp;nbsp;nbsp;laùunem SCultam.Rurfus in æftu umbram,Id eft,in pcenafuftentatlonem,ne

' 1 Imbeclllls natura terrorlbus diulnls eonfumatur, fient de ludlelo bC ira Del ' 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;). lnqult,P ofulftl Inlqultates noftr as in confpedu tuo.dn Ira tua defe*

'■ 1 nbsp;nbsp;nbsp;clmus Ate,m,Deut. 4.Deus tuns Ignis eonfumens eft. Denlq nemobomlnum

1 \ nbsp;nbsp;nbsp;fuftluere Indicium uel opusDel poteft, nlfi fiat obumbratlo, Id tft, nlfi mlfer 1*

’ \ nbsp;nbsp;nbsp;eoïdlabelfoueatbCululfteetbommem.dded bcbiefit mentlo obumbr atlonls.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ficntbve deMarla dleltur ,lta unluerfallter fciamus obumbratlone îo*

\ \ nbsp;nbsp;nbsp;uerlEcclefiam,fient bcEfa.^.dlelturxEt ereabltDomlnnsfuper omnemdoenm

y \ nbsp;nbsp;nbsp;montls’ZLlon, bCubl Inuoeatur ,nubem per dlem,bC ftammamlueentem In no*

I \ nbsp;nbsp;nbsp;ft.e,Sc aduerfns fndgorem tegmentum,bC. obnmbraenXnm dlel ab æftu.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bi

20^ CON CIO © E 'P HI LIT, ET IA COT I, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si hæc promiflîo conferatur ad extcrnam fpeciem Ecclcfiæ, nihil

uidebitur, Nulla enim habet humana præfidia,premitur ingenribus acrumnis, obumbrdtio SCcrudeliHimelaceratur atyrannis, Sciatnusautem promiirionem reuera in^ wiftricordig. telligi de obumbratione in iudicio Dei,qua fcimus nos per mifericordiam uerc recipi,amp; fieri hæredes uitæ æternæ, èC foueri, ne ira æterna confumamur» Po* flea iciamus de corporali defenfione, fèruari cœtum aliquem, etiamfi membïs lacerantur ÔC. exerccntur afflicflionibus, ficut in Amos dicitur : Ecce oculi Do' mini ftiper regnum peccans, ut conterat illud facie terræ» Iacob autein non conteram, lcd concutiam ut triticuni in cribro, èc non cadet granum fupcr ter^ ram»

P T dixit le fits difcilgt;ulii fuis ; H on turbetur cor iJeßrum Creditis in ^creditCj In domo patris mei multce manfiones funt. Sin autem minus, dtxijfem l)ado ad^arandum ^obis locum. Et cùm abiero, parare Ijobis locum, iterum ijenianh accipiam 'Ipos admeipfum, 'ïgt;t quot;phi fum e^o,iy 'y)osßtis. Et quo e^o l^adojfcitfs, (s' ßitis.

S)icit ei Lboma^, lDomine,neß:imus quo l)adis,(s* quomodo pojßimus l)iam Illicitei lefts, E^o fum l)ia,'})erita^,(S' '^it^- Hemo '^jenit adTatrem,nifiper tni) cognouijjetis me, (s' Tatrem meum iJtiq^ coanouißetis. Et modo co^noßcitis euni,(S^^”^ Iftdißis.

ÎÙicit ei Tbilippus ; S^omine, oßende nobis Tatrem, (s f*ffgt;Ett nobis. Tidt ei^^‘ fus : Tanto tempore 'ïiobifcum fumj^jr nbsp;nbsp;nbsp;cognoutßi me ? Tbihppe, qui '})i(Jetme,'^lt;^^^

Tatrem,lt;(s'quomodo tu dicis,Oßende nobis TatremlHon credis,quodego inTatre^^ Tater in me eil ? Terba quæ ego loquor ^obis, a me ipfo non loquor, Tater autem in nif manens ipfe facit opera, Crédité mibi, quod ego in Tatre, (s Tater in me ell, ^i , non,propter opera ipfa crédité mibi.

Amen amen dico l^obistqui credit in me, opera qu^e ego facio, (s ipfe facietiiS iora bis faciet quia ego ad Tatrem meum luado, Et quodcunq^ petieritts in nomine meOi bocfaciam,l)tglorificetur Tater in Filio, Si quidpetieritis in nomine meo, ego facianu

ryeiunon dgt ORæcipuum amp;nbsp;omnium operum hominis maximum eflagnitio8^cdebralt;‘ ”^frufrhim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditi fumus. Et indita fuit humanæ menti lux aliduai^t

patcfa^auf^. Deo, fed hæc ualde obfcurata eft,quare multæ triftiflimædubitationesfecutae funt, Etfi enim mens humana in omnibus fanis ftatuit eflè Deum,caufam amp;o^ pificem boni in natura,tarnen dubitat uniuerfaliter, an uelit nos indignes exaU dire,iuuare, làluare. Ideô Deus inde ufcg ab initio per certum ucrbum amp;nbsp;teft* monium fe patefecit, per quod agnolci fe, amp;nbsp;uoluntatcm ftiam erga nosuoluit, Sc ibi reótèfe coli adfirmat,ubi fie apnofeitur Sd inuocatur,iuxta fuum uerbuffli fide.

Sed mens humana facile abrjeit uerbum, uel propter crucem, uel propKf infidias diaboli, Poftea uerd errans in tenebris, aut prorfus fit Epicurea,ficut nunc

nunc uGtatum eft gt;, aut fingit fibi ipfa deos amp;nbsp;cultus, ficut etbnici feceru^, MaHometus» Et hi cultus omncs confidihumanoconfilio funt inanes* Q^ia manet dubitatio, ubi ignoratur Euangelium, an Deus exaudiat»

Ided difcamus hanc dodrinam, quæ in hoc Euangelio traditur : quod o* porteat uiuum ÔC æternum Deum fic agnofeere ÖC inuocare,ficut fe iple pate e* citfuo uerbo, 8c fuis teftimonr)si uidelicet Patrem Domini iwltri lelu Chri i, per quem placatus eft, promifit fe propieiüm fore, èc fandiheaturum Spin. tufandoAæcinUoCatio dupliciter prodefttDifeernit inuocationemueram ab ethnica,ludaica,et Nlahometica,et dirigitur uere ad Deum,non aber rat a Ueo* Deinde 8ó mediatoris mentione corr igit dubitationem, adftrmat nos exaudiri ’°'quot;skalligatChtiftusintmoganUmPhilippuniadconrpcaum^ ris,quaG dkat; Scio uagarihumanam mentem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quærcrc p/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re.

omtehumanascogimiones,8:dcGmasucrècffcDeum,5u.huncChrAum^ cruüfigr„ium,amp;?cfufcitandunamißt,amp;fepetcumpa^catmW^^^^ cump?o™fufaluKm,amp;iK«efeinuocari,amp;co.ftduaahu.usmediMom^^^^ tauerbutnipfittaditum. Sicalbgaucrat tatio patres ad promiflionem. Ink minetuobenedicentur omnes gentes* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r

Se4dffiKneeftmentiaequiefcereinuerboDe,.amp;requtnm^Mbto notkiam. ldtöinquitPhilippus,Don«™°(^^'''^'quot;°'’'®?^“'quot;';^l? r ç senJiDeum. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis;Quafidkat:Vcrbumnon fatisfacitmcntibusnoftris,conlpcaustatista= .„„„„ta»

\cera,in quo temeremus initia amp;nbsp;cxitus, caufas amp;nbsp;euentus,de quibus «tgimnr.

Sapknttt amp;humano more cogitât. Imô Slt; Moifes matams mnab.b deltder no,petit iWlriorem cognittonem ,Bxod.5 5. inquiens ; Oftendemth. faaem «..ß faUa. tuam,cuicàmrefpondett)eus,fignificat,quomodonebtagno{ctinBcdeGa,ub queaArefufcitationemmortuort.m,Nonpoteris,inqnit,uidetefaaem meant, fedftabismforaminepetrae,ideft,inßftensChrtfto.fenBmangebotnEcdefia, ?£ tranftbo,id eft,toto tempore mundi coUigam mi\« qnaft tr anfiens m mundo aliquamEcelefiam, bC hanc protegam dextra mea, amp;nbsp;uidebis pofteriora,id eit, meamprsdentiam ex euentibus bCliberationibuscognolcetis,led polt hunc

tranfimmaiia^kvia ïcftat* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

PoïïôutÛ\kMofcscoUocatuïinÇaxum,itaCKïiftushicdaYenosdOŒt, nt Vcfe intucavYwvY, SC ftatuamus Vkunceffeücumacteïnum ,c^uifeinnocuno ChriftoVïtamp;ctt,Slt;uukinuocaïiftauràWusmeàiatoris-.Quiuidrtmo,uUQ»“quot;™ àetPatYcmtnèum,ià nbsp;nbsp;,ûuis c^uxrevcVatrcm^Vic tantum aonoiccs,uàênges

'Kvmttvn in meV Ainnv tendatnm, Sc Çtatnes VvnnctóVunt cttk. xtctnum Pattctn, conàitortmxttUTn^^ai mc miVit, SC hanc tffc noVnntatcm ^ins fo\am,c\nam anuundOjÄt ïe.ïnÆiOYvcp^CcatOYunt,àc nita ç.ttYna»Qni aliter c^nxrnntX3eum, Vint nbsp;nbsp;nbsp;üne n«\gt;n men, aVgt;errant, ücut alias inluid Qni nonlionorÄtatVi*

I lium^YvonlvonorÄcatPatYera, k ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© E SECFK^O.

\ l_A?s.tc.i'çgt;Ç3Leondo ex^çonit dodrinanrÄetrilinsperlonisÄininitatia^dexter* teJUwm«»» v\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^noPatre,Viliotneàiatore,Slt;SpiritnlanCto,12)ilcetnitVattém^îtVt.,?lt;ta^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuen iadt aiç^ualern potentiant » 11®o Invn in V atre, ÇjCP ater in tnt eft.» 1^1*2^

, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera,iàeft.,Çiranl operananr ,Vater ^Vilius, üentlc»lvan.$♦ dieitnr xPater mens

\ niö^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operatnr, 5lt; e^o oiperor » Pitlolran* i» Omnia per iplnm Çadaînnt♦

f \ nbsp;nbsp;nbsp;tKllimr ?)Clne àe ^piritnÏanCto» B^nro^aho Pattern j^alinmParaeletnm

Tres igitur perfônæ hîc nominantur, quæ fimul funt efficaces æqualipo* tentia,Pater æternusj qui gcnuic FibunijSô Filius genitusjqui eft imago Patris, ÔC Spiritus fanâ:us, qui eft agitator amp;nbsp;uiuifîcator in cordibus piorum*

Fornu ehrt« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur hæc forma inuocationis. Omnipotens æternè DeuSjPater Do^

/Fùn4: inuocd mini noftri lefu Chrifti,conditor omniû rerum conferuator, cum Filio tuo tionif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapicns,bone,mifericors, iudex èC fortis,mifèrcre mei,propter lefû Cbri''

ftum Filium tuum,quem uoluifti pro nobiscfle uiftimamjmirando èCinenaP rabili confilio, finftiHca èc rege cor meum Spiritu fanfto tuo,iuxta promiflio^ nem,Et dabit uobis aliuni paracletum ipiritum ueritatis* Hæc inuocatiodifegt;^ nit Ecclefiam à TurcisjEthnicis ludæis»

Ffficdàd itt« r^E effi'cacia inuocationis dicit : Quicquid petieritis in nomine meo, ego6* uocdtionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infrd cap. 16, Quicquid petieritis Patrem in nomine meo, dabit

^n^wmine‘tiobis. Neceftèeftautem oblëruare,quôd iubetpetereftionomine,uidelicctj chrifli, nbsp;nbsp;nbsp;propter duo, ut dirigatur oratio ad uerum Deum. Deinde ut teneatur certiw^

do quôdexaudiamur,amp; cur exaudiamur. Sciendum eftenim, exaudiri Ecde^* am propter Filium mediatorem.Ergo fiducia Fili) iubemur petere,non fiduû^ noftræ dignitatis. aut cum dubitatione, ut gentes, ludæi, amp;nbsp;omnes ignorantes Euangeliumpetunt cum dubitatione. Eftepièntentia,In nomine meo,iddi) propter me mediatorem,uel fiducia mediatoris.

Quoties ergo incoabis tuam precationem,cogita banc promiHionemt Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis: Alibi inquit: ciam,ut oftendatfèipfumexaudire, amp;nbsp;fimul operari cum Pâtre, Diftamusaii* tem in Ecclefia ueram inuocationem peculiare amp;nbsp;proprium opus eflè folius fe* clefiæ Dei, Ideô ftiendum eft, quomodo facienda fit, ut reftè ad Deum diriga^ tur,amp;: fit efficax, Ad hoc neceflè eft afferre in inuocatione fidem, quæ ucrcfc* tuat,nos recipi propter Chriftum,8c inuocationem non effe irritam,Iêd fineul^ la d ubitatione accipere gratiam,quia nominatim hæc promifîa eft. In corpora^ Iibus uerô, mitigationem aut liberationem,iuxta Dei confilium,quiadebcniU5 obedientiam in cruce,amp; Deus has liberationcs in hac uita uult eflediflîmiles»

MirdculdFc« nbsp;nbsp;nbsp;Vr autem dicit: Maiora his facietf Reipondeo: Quotidie arcana opera ma

c/f/j*. ^^gna,magnæ liberationcs fiunt in Ecclefia, quæ non incurrunt in oculcsno^ ftros, fed cernentur cum Ecclefia glorifîcabitur, Nifi enim graftantem Diabogt; lum filius Dei mirabiliter reprimeret, Ecclefiam ftinditus uaftaret. Vincitigi^ tur Filius Dei in his,qui uerè Deum inuocant. Rurfus autem uincit Diabolus in impqs, aut abijcientibus fidem.

TTV dtebns illû '})eniebat Iohannes Da^tißa^priedicans in deferto ludoe^ej (çr dicens: 'nitenttarn a^itejappropinquanit enim regnumcœlorum. Hic eltenimjdequo diHum per Efaiam 'Prophetam dicentem : Tox clamantis in deßertOf 'Parate l)iam Dommotfi* Pices facite femitas eins.

Jpße autem Iohannes hahehat ^eßimentum de piles Camelorum, nbsp;nbsp;^nampellK^'

am circa lumhosßuos^ Eßa autem eins erat locußcCj^ melJjlueßreTunc exihat aü leralo^

Iero/b[)itna omnis lud^ea. j lt;(1^ omnis re^io circa lordanem ba])ti:^bantur ab eo in lorhue confitentes peccata /ua,

ibidem autem multos ^harifieorum ds* Sadduceorum luenientes ad baptißnumfu» ügt;n,dixit eis: ^ro^enies l)iperarumjquis ofiendit hobis fugere a ytentura ira(Facite ergo frnldns dtgnos fjoenitentia, Et ne l)elttis dicere intra l)os tpfosj Eatrem babemus Abrahd^ Dico enim liobUjCjuoniam potens eîl Deus de lapidibus tjlis fufeitarefiUos Abrahce, lam autem (s^fecuris ad radicem arborum poßta eß.Omnis ergo arborj^uæ non facit fru^um bomtin,exciditur,lt;i^ in ignem mittitur.

Ego cjuidem baptr^ l^os apta in pœnitentiam)qui autempoTl me 'ï)enturus eßßor» tior me eß, cuius nonßim dignus calciamenta portarej Jpfe l}os bapti^bit SpiritufanEo (J gncj cuius l)entilabrum tn manußia, permundabit ar cam fuantj lt;(sr congregabit triucumfuum in horreum, paleas autem comburet igne inextinguibili^

■ Hit De tota eius do(ftrina : Docuit non folum legem, fed etiam / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EuangeIiumdeChrifto,concionatuseftdepccnitentia,

de fide in Chriftumjamp; remiffione peccatorum, Addit amp;nbsp;concionem de bonis operibus, de uitæ generibus, de diG crimine moralium operum,amp; ceremoniarumrdenicp fu i nbsp;nbsp;nbsp;it repurgator doftrinæ, amp;nbsp;incoator baptifmi, amp;nbsp;recipit

C Tn EccleGa Dei eft exigua pars hominum opprefta in mundo 80 mifera:imslt; c^uare ntccf, periauerô eminent amp;nbsp;confpiciuntur, amp;nbsp;exiftimantur eftèpræcipuaamp;^floif

rentiflïma pars generis humani,amp; ita conuertunt in fe fiominum oculos,ut ftiment homines,aut fumma imperia Deo placere, aut negligi totum genus hu manum,tarnen Deus uult etiam fuam Ecclefiam in mundo audiri, uult lucere noticiam de Deo, Ideó præcepit, ut fint publica prædicatio amp;nbsp;confeffio doftrb næ, amp;nbsp;ut per tales congreffus amp;nbsp;panægyres tradatur doftrina publica uoce po^; fterisjiiec fint fecreta conuenticula,in quibus latebræ præbeant occafibnem cor rumpendæ dodrinæamp; alqs malis rebus, Denic^ciim natura humanapræci* pue condita fit ad celebrandum Deum, iuftiffimum eft efte publicos ccetus, in quibus doceantur homines de Deo,amp; una omnium uoce inuocetur Deus,Qua re Chriftus magno teftimonio ornauit hos congreftus : Vbicunc^funtduo aut tres congrepati in nomine meo, ibi ero in medio eorum,

Hæc eft prima caufa, cur fefti dies diuinitus inftituti fint, Porrô illas eth* nicas opiniones abrjciamus^ocium diei SC pompas cfte cultum Dei,Sed alios

lies quacramus jfcilicet, ut publice doceantur homines, SC fiat publica confefl’” docftrinacjamp;inuocatiojabfjciamus Schuncerrorem fimpliciter cthnicura,*^^’ inuocatione mortuorum. Non celebratur feftum Baptiftæj ut ipfeinuocetur; led ut publiée dilcamus, quid fit Ecclefia, quomodoDeus fubinde milèritin^ ftauratores,quomodo regatur Ecclefia,et ut Deo pro his bénéfices gratias mus. Item,ut diEamus quæ fuerit lancEorum dodrina. Item,ut confirmcmuf iplbrum teftimonijs amp;nbsp;exemplis*

17 Tfi offenditur humanamens, cum audit Ecclefiam Dei Emper ualdeexigU’’ ^um coctum eflè, fi conEratur ad reliquam multitudinem,8ó multa contrail fputantur, tarnen Eiamus uere rem ficE habere, 06cauEm elE exiguitatisip^ fam hominum maliciam,quiuerbum â Deo certis teftimonijs traditum,ueln^'’ gligunt, uel petulanter abijeiunt.

ïmpîiefeaie m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et confidera exemplum in ipfo populo Iudæorum,in quo erat uera Ecclt^

populo luddU fia Dei, tarnen maior multitudo fuit impiorum. Rex Herodes erat impius,5i^ deleuerat præcipuum concilium populi, qui uocabantur Sanhedrin, doftores erant diftradi in tres Edas. Erât Zadducæi arrogantiftîmo titulo,quafî dtó iiifticiarij, qui prorEis reijciebaiit Prophetas, ex profefto defendebant Epi^ cureas opiniones : negabant animas eiîè iramortales : negabant amp;nbsp;refurrediogt; nem mortuorum* Quis autem non miretur, in populo Dei defenEs effe taEs

Alij autem erant Pharilæi, id eft, interprétés, qui tarnen retinebant Pro^ phetas, defendebant animæ immortalitatem amp;nbsp;refurredionem, Ed addebant multas humanas traditiones, faEinati hac opinione, diEiplinam externam eH^ iufticiam coram Deo, 8ó mereri remiflionem peccatorum. Tantiim igitur gem docebant de externa diEiplina, nec nôrant dodrinam de fide, de paflion^ MelTiæ, de remiflione peccatorum, fed fingebant Mefliam propagaturumtfi^ legem Moifi in totum mundum, amp;nbsp;occupaturum imperia. Sic Entiebat maxi’’ ma eorum multitudo,Ed conEntaneum eft inter hos fuifle aliquosfaniores,qii’ quæfiuerunt dodrinam de Mefti'a, commonefadi à ueris reliquijs Ecclefix, a Simeóne,Zacharia,Iohanne Baptifta,amp; alijs.

Tertia Eda fuit Eflæi,id eft,operarij,qui conferebant res fuas in commu^! ne, amp;nbsp;ftudebant uincere cæteros ieiunijs amp;nbsp;eleemofynis, Sed hæc Eda fuit amp;nbsp;gua,amp; habuit errores fimiles PhariEicis, de iufticia opcrum, de regno miingt; dano Meflîæ.

Ecclcßd fers Quanquam autem magna multitudo erat prophana, amp;nbsp;magna crat opi^ UM inter nionum confufi'o, ôô Herodes graftàbatur cædibus afliduis, amp;nbsp;Pontifices étant , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aStoi, tarnen Deus Eruauit Ecclefiæ reliquias, Zachariam, Simeonem, lofeph,

(ftrinæ, amp;nbsp;reprehendebant publicos errores. Sed poftea excitatus eft Iohannes, quiclariore reprehenfione damnauit errores, 8ó mirabili opere Dei collegitno uam Ecclefiam.

ItaDeusfubinderepurgauitEcclefiam. Cumin lirael idola colerentur, excitati funt Prophetæ,ut falfos cultus damnarent,amp; ueram dolt;ftrinam propa^î garent, Horum auditores erant Ecclefia. Reges impij, 8ó multitudo dedita ido^ lis non erat Ecclefia,et mira Dei bonitate continua iucceflio fuit Prophetarum. Elias præfuit circiter uiginti annos, hunc mox Ecutus Elificus, præfut circitcr annos

annos feptuaginta. HuncuiderepotuïtEfai’asadole{cens,qui præfuif circiter oótoginta annos, hunc fènem uidit Icremias, qui præHut annos quadraginta* Sccutus eft ftatim Daniel, qui annos lèptuaginta præfuit, Deinde fuerunt,Zatf= eharias,Malachias,Eidras,Nchemias,uftg ad Alexandri Magni tempora : Pos« ftca ab Antiocho Epiphane plurimi fenes interfecTd fiant : fed tarnen reliquias aliquas Deus lèruauit»

Agnoftamus ergo bonitatem Dei,5lt;f gratias agamus,quÔd fiibinde excii‘ tauit Doftores, SC exhibuit teftùnonia do(ftrinæ» Sic poft Apoftolos ftibindè excitati fiint aliqui pq Doctores, qui publicos errores taxauerunt,ut Methodik usrefutauit Origenis errores, Malchion Samolàtenum, Athanafius Arium, Auguftinus Manichæos SC Pelagium : SC a multis errores Papæ taxati funtjUt â Vuclfelo amp;nbsp;alijs.Sed longe fuit illuftrior gloria populi Ifracfquàm huius ub timæ ætatis mundigt; Confiderandus eft autem hîc totus curfus EcclcGc,ut dilca^^ mus qualis fit Ecclefia, amp;nbsp;quas partes ampleifti debeamus, Fortafifis nunc, quia fit maior difperfib per T ureas, accendit Deus lucem Euangelq, hanc ipfam ob caufam,utinhac dilperfione pfi certam dotftrinam amp;nbsp;conlblationem habcant,et quocuncß difpergentur,fua uoce propagare polfint, etiamfi non habcbunt or-« dinahos Epifcopos aut Dolt;ftores ut antea,

r^VpIexcftuocatio, Alia ordinaria,ut cùm Ecclefia eligit miniftros,ita in lea Extra ordiiia:^ ge erât ordinaria uocatio iàcerdotum, quia Deus certæ tribui mandauerat

hoc officium, Etquanquam multi hac ordinaria uocatione abutuntur, tarnen iiocationis autoritas non eft uniuerfaliter reijcienda, Quiauerôiæpè Doifto-« res in uocatione ordinaria non retfte docent, ideó Deus addidit extraordinary am uocationem : excitauit magnos uiros ad publicos errores emendandos, amp;nbsp;ad colligendam Ecclefiam,ut EIiam,Elilà?um,fic lohannem fingulari modo uo« cauit,8c ut Eliam debebant audire Pontifices, quanquam eftent in loco ordinas« riæ uocationis, ita lohannem debebant audire Pontifices, quia Deus ei certa tc* ftimonia præbuerat, Angelus patri apparuerat, amp;nbsp;eius uocationem prædixcis rat.

Qui non confiderant, quanta res fit talis uocatio,8lt;f qualis fit Ecclefig gu-s hernatio, hi non intelligunt talium uirorum officium,ut EIiæ,Elilæi, Iohannis, Pauli, imô fapientes politici oderunt eos tancpiam homines morolbs amp;nbsp;leditb olbs, Alij inepti putant fuifte homines fimplices, qui, ut Monachi,propter fu-^ perftitionem quæfiuerint latebras, Sed nequaquam de eis ita fentiendum eft, fciamus hos elle fummos duces, per quos Deus fuit efficax, 80 reftituit amp;nbsp;auxit Ecclefiani,amp; per quos opprelfit falfam do(ftrinam,00 renouauit ueram, Deniq^ quorum minifterium falutare fuit multis uocatis ad uitam æternam,

Æ) E QiVA^ro, TNdoftifomniant lohannem tantu tradidifle aliqua præceptade bonis morb ■‘huSjficut tradidit Phocylides autTheognis,fed ut Ippe monemus,diicerncnda eftdodrinaExclefie d Philoiophia,óó a Pharifaica docftrina.Philoiophi docent particulam legis de bonis moribus.Idem amp;nbsp;Phariiæi docent, amp;addunt multas ceremonias, Sed Ecclefia concionatur de pocnitentia, amp;nbsp;de remiftione pcccato-« rum,de iudicio Dei, de reconciliationc,8lt; uita æterna, Ciimde pocnitentia dia cit, enarrat legem, ÔC teftatur lege Dei non tantiim præcipi externam dilciplb

namjfèd onines accufari, di'cit legem efle uocem Dei, monftrarttem condemn nantem peccatum in tota natura Humana, Ideó omnibus dicit: Agite pccnittn^ tiam, 8^ addit prophetiam de fine amp;nbsp;interitu huius populi, quern tab's uir pro^ f fpicienSjingenti dolore luxit, Videbat iam regnarc peregrinos, Cciebat ben« fecutura efie excidia omnium urbium,8ó deplorabat non folum neces tot milb urn uirorum, mulierum, puerorum, led etiam æternum exitium, Hæc cogiti^ tio quantum dolorem attulerit tali uirOjnemo uerbis explicarc poteft,Et quan* quam hæc prædidlio deridebatur ab impijs,tarnen pios mouebat, Eft^ cata his uerbis : Purgabit aream luam, colliget triticumj^ paleas comburet igni inextinguibili,

Conaoncs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addidit amp;nbsp;dodirinam dç remiflione peccatorum. Non enim fingen^^ni

mißionfpccca lohannem prædicaflè legem tantiim,autpccnitentiam fine remifiionepco torum, catorum: Ethnica imaginatio ed^cogitare dodlrinam pœnitentiæjfi'ne Euangc^

Iio de remilfione peccatorum, Quia pœnitentia,fine côlblatione iralcitur Ro, amp;nbsp;fugit Deum. Ideó Lucas dilerte inquit: Prædicabat baptifmum pœniftnuæ ad remilfionem peccatorum: amp;nbsp;Iohannes clarilïîmè Ibnuit Euangelium,amp;^ dem ipfum Chriftum monftrauit, amp;nbsp;addidit has condones proprias EuangC’’ ïq: Hic eft agnus Dei,qui tollit peccata mundi. Item : Qlu' credit in Filium,ha^ bet uitam æternam. Item :Ex plenitudine eius omnes accepimus,gratiani pto gratia. Item,L-cx per Moilèn data eft. Gratia ueritas per lefum Chriftu fada eftjid eft^recohciliatio nobis propter eum Só per eum donatur,amp; ueritas^itl eft, uera ôd æterna iufticia 8C uita per eum reftituitur.Lex continebat umbras figoi ficantes futura amp;nbsp;æterna bona. Itemjiufticia legis,id eft, dilciplina,eft quædaoi Umbra euanefeens, Sed hie Filius res æternas incoat in nobis, amp;nbsp;poftea perfiei* ct.Etfi autem hæ lèntentiæ lunt breues, tarnen fummam Euangelq comptthen* dunt,ut mediocris leftor intelligere poteft.Nec dubium eft has lententias copi* , ofeab iplb enarratasefte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Quoties igitur de Johanne loquimùr, adhibêda eft hæc diligentia,ut nbsp;nbsp;nbsp;,

rantur condones eiuö, quæ propriè continent Euangelium,8ó fidei dodtinaffl-Nee putemuseum tantum quædam morum præcepta tradidiflTe,de quibuspo ftea dicetur. Fuit enim aliud eius præcipuum officium. Voluit enim Deus pu^

/ blicum eflè teftem, qui monftraret Chriftum, 8c fimul renouaret dodrinam» ' fro^riutff mit pjæç n^unera Iohannes præcipuè uoCatus eft, ideó monftrauit præfenteiu

Chrifturti, dixit de pcGnitentiä,de iudicio Dei, de remiffîone peccatorum,d h* de in Chriftum, amp;nbsp;de uita æterna, Simul etiam taxauit errores Pharifeotuiu, de Eli is làcrifidjs 80 traditionibus. Hi putabant le lege iuftos eftè, putabant le mereri rcmiffionem peccatorum lua dilciplina, Hæc réfutât, imô, inquit,Hic agnus tollit peccata mundi, Gratiam accipitis, id eft, reconciliationem,non propter ueftram iufticiam, fed pro gratia, id eft,quia iple diledus eft, ltem,bx plenitudine eius accipitis,id eft,ipfe uos noua luce,iufticia,Slt; uita donabit, Re^ futat errores de imperio mundi, cum teftatur hunc Chriftum fore agnum,ia cft,uid;imam, Item,ciim prædicit gentis interitum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Doârînâ Poftquam hanc partem dodrinæ de fide diligenter confideraueris, quæ* de bonis renda erit etiam altera parsjiidelicet dodrina de bonis operibus, Hanc quoij

. nbsp;nbsp;tradit, inquiens, Facite dignos frudus pœnitentiæ, ÔC interrogatus non mon^

phetscdamnârunt fuperftitïoncm communem homi'num, qua œremomæ an^ teferuntur moralibus opehbus,ut Elaiæi. 8» Pfalm, ^o, aliaslæpèmonc:« mun Idem locus eti'am utilem dotîn’nam continet,de approbati'one ui'tæ poli'ü ticæamp;militiæ,amp;quideni leges tradit memorabiles,quæfrenantcupi'ditates gubernatorum, SC dilcernunt facultates infcriorum rebus fupcriorurti : Non putate,inqui't,Ii'cere uobi's ex ciui'um bom's rapere quantum libet,Ied eftote con tenti (lipendijs ueftris* Item,non plus cxi'gite, quam conftitutum eft Sgt;Cc^ Idem locus teftaturrcceptas efte gentes* Ita I'ncoat Iohannes hanc Ecclefiam colligen* dam ex gentibusamp; Iudæi's,habuit igitur maius officium cæten's Prophetisffiu^ it monftrator prælêntis Chnfti : habuit mandatum incoandæ nouæ Eccleliæ, baptizandi amp;nbsp;recipiendi gentes.

(DE (iriHTO. iDcôreuelationesâliqtiæ ftimmorumDo(ftorumIcriptæfunt,uterudiantamp;^ Reueïatio tri. confirment reliquam Eccleftam. Quare in hiftorqs Patrum, Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum, confîrmationes illæ diligenter quærantur. Eftautem lohanni clariffîmum teftimonium exhibitum de tribus peribnisdiuinitatis in baptiG mo Chrifti, Patris uox auditurèC nominatim difeernuntur ea uoce Pater amp;nbsp;Filius: Hic eft Filius meusdiledlus, quo deletion Filius ftans in fluminecerni^ tur oculis. Confpicitur amp;nbsp;ipecies columbæ, in qua erat Spiritus fantftus, Nam amp;Pater dixerat lohanni, in hac ipecie efte Spiritum lancftum»

Ergo intellexit Iohannes articulum de Trinitate, amp;nbsp;Bcclelîæ tradidit» Nam hanc reuelationem ideó patefecit alr)s,ut eos de natura Dei, de pterno Pa* tre,Filio,amp; Spiritu fantfto doceretjSC dilcrimina officiorum oftenderet. Docet de duabus naturis in Chrifto, cum ait, Filium ante fe fuifte, 8lt;^ nunc miflum eflèjUt fiat uidlima. De Spiritu fantfto ftit eum agitatorem eftè, qui datur pro* pter Filium,8ó nouos motus Deo placentes in credentibus,nouam lucem amp;nbsp;ui* tamaccendit* IdeÔ dicit, Baptizabit uos Spiritu fandlo.

lamfiordinerecensastotumSymbolum,uides lohannem de omnibus docu» articulis concionatum efte. Ita difeamus totum lohannem intueri, id eft, uni* it omnesartit uerfum doftrinæcorpuscomplelt;fti*Prpcipueuerô in noftra inuocatione mens cogitet reuelationem lohanni faftam, ut dilcernamus iniiocationem noftram â ludaica amp;nbsp;Turcica, inuocemus Deum æternum, qui Ie patefecit per Filium, amp;nbsp;de eo dixit,Hie eft Filius meus dile(ftus,petamus nos exaudiri ÔC recipi propter Filium, ÔCregi Spiritu fando»

aVdd inquit,Ego baptizo uos aqua,fed qui poft me ueniet, baptizabit uos Gifcrimen id» Spiritu fandoamp;igni,necelTariumdiftrimeneft. Sed ualdeprodeftftiri, non externum baptifmumdilcerni,iedperlbnas. Longe differt Chrifti perlb* naâminiftfis. Id ià?pêinculcat Iohannes, utdilcamusChriftum non tantum eiredoctorem,ut imaginantur omnes ignari Euangelrj:ftd feiamus faluatorem elle. Càm audis prædicantem lohannem, aut Paulum,fides intueatur Chriftu, non iftos dodores, Só ftiat propter Chriftum dari remiffionem peccatorum,8lt;S d Chrifto petat Spiritum fandum ÓÓ uita æternam, non d lohanne uel Paulo.

Ideó Iohannes fignificantiflime dixit, egoium uox,quafidicat: fum tantti minifter fonans Euangelium, per quqd alius eft effieax, fcilicet, Chriftus. Ita

djcit Ce baptizare aqua^id cft,adhibere externum mmifterium,{cd alium ßcacem,fcilicet,Chriftum,qui baptizat Spin'tu fandlo,hoc eft,dat Spiritumfa^ dum,Sc uitam æternam credentibusamp;i'nuocantibus» Econtra ucró baptizabit I om' omnes impios, id eft, seterna ira óó cruciatibus obruet eos, ficut poftea quit,Paleas comburet igni inextinguibili» Veros amp;nbsp;horrendos terrores uocat ignem,ut fæpè icriptiira loquitunHos deguftant pij in pocnitentia, iêd libetafl tur» Impij ueró opprimuntur æterno pauore Sgt;C dolore*

priuatis uirtutibus dicatun Sed quoties exempla proponuntutjlciamus dn^ crimina efle uocationum, SC gradus uirtutum, imitetur unufquifcß ea quæft^ uocationi competunt, 8ó imitetur pro iua mediocritate* Nee exiftimet fe rum excellcntium uirorum gradus aftèqui ,ièd ipfam mediocritatem magnun^ decus efiè in his quæ competunt noftræ uocationi, ficut Paulus inquit, quiritur, ut fideles fimus.

Qtiódueró Iohannes uiuit in deferto, hoe illius uocationi conueniebat} tuæ non conuenit, Quia cum natus eftèt in tribu lacerdotali,debebat iacrifiear^ in templo. Cum igitur Deus incoaret per eum aliud minifterium,uoluiteu*^ diftedere à templo, ideó uerlatur in deferto,ac intelligebant facerdotes rem no'' nam agijamp;f contrariam legi. Hæ caufæ fadorum in excmplis confiderentur^' fciamus non omnia conuenire omnibus

violin xohtin^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiia autem erat in deferto,res ita ferebat ut uidus eflet fbrdidior : etfidt

locuftis ego arbitror,ut contra legem fecit Iohannes,quód difcelîît à tcmplo^îf^ contra legem de cibo feciftè, ut oftenderet finem eflè politiæ ludaicæ, gelium ad genres quoc^ pertinere, amp;nbsp;tolli diferimina ciborum* Locufeeniifl ufitatecancros fignificant,quibus non licebat uefci populo legis,confèntancuni eft autem lohannem ufum elle rebus obuijs ad lordanem, ubi pifeatores ci can'* cros dabant,quos alioqui non uendebant* Moueor Sc fignificatione locuftæ* Naturale diftîdium eft locuftæ cùm fèrpentibus, amp;nbsp;dicitur in pugna artepK^ j hendere collum fèrpentis» Sic lohanni diftîdium fuit cum Pharifæis, amp;nbsp;horuni colla,id eft,dodrinam,ftrâgulauit* Si quis autem mauùlt locuftam intelligü»^ fedum, non repugno,

Maxime ueró mors talis uiri confideranda eft» Nec tantum inde fumaiv fcjwjw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eæc nota præcepta,quôd oporteat uera dQcere,amp; potius oppetere mortem,

qudmabrjcere confèftîonem ueræfèntentiæ,iuxta illud: Quinon confîtebi^ tur me coram hominibus, non confitebpr eum coram Pâtre meo ccclefti» SeH multô magis hoc confiderandum eft:quare non fèmpcr Deus defendat fuos uerfus Tyrannos.Hæc fpecies ualde oftèndit humana iudicia.Sed hîc difcamiis propriam Ecclefiæ fàpientiam eftè, intelligere quód fit fubieda cruci, amp;nbsp;curfit fubieda cruci»

Qgare Dew nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducibus in minifterio uerbi, eft fi'ngulare quiddam* Præcipua

poy obijciat caufà eft,cp Deus per hos oftendere uult teftimonium de futuro iudicio. Côftat tyrtinius. ex priorib.teftimonijs,Dco uerêplacere Ifàiam,Ieremiam,Iohannem, Paulum, fimiles. Nec approbauit eos tantum ut fiht mifêri,ac redigantur in nihilum, tdcô regdt impios,utfèmperfintflorentes ; Imôerit aliquandodifcri* mtn,

mcn.Ergo c«m Riós interfici finit,teftatur rcftare aliud iudicium,in quo patefa* ciet iram fuam aducrfiis impios, ornabit gloria fuos,ficut dicfium fuit ad Ca^s in,fibencfeceris,recipies; fin autem malèfecen's,peccatum tuum quielcet,donee reuelabitur. Teftatur enim Deus uerè Ie recipere iuftos,8C irafci peccato,lèd dif ferre indicium, amp;nbsp;hæc mora confirmât lècuritatem in impqs : ideó dicit, quicä« feet peccatum, fed tarnen poftea patefiet ira aduerfus peccatum* Huius uenturi iudicij illuftria teftimonia funt neces eorumjquos Deus fibi placere certis tefii^ monfjsoftendit, Habes præcipuam caufam.

Poftea funt amp;nbsp;alig caufæ. Deus uult eos oftenderCjquód fèriô ex animo fentiant ueram efïè doeftrinam. Nam fi profeffîo dodrinæ nihil adferret perii: culi, non poftet Cciri an fèrió fie fentiant. Nunc cum uitæ anteferunt, often# dunt fc fèrió fie fèntire, oftendunt amp;nbsp;hoc, profefli'onem magis neceflariam efle, quhn uitam,

Tertia caufa eft, uult etiam confpici, quôd Deo non feruiant feruiliter, non captantes huius uitæ tranquillitatem, fed quod uero am orc noticiam Dei anteferant omnibus rebus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quinta caufa eft, quôd uniuerfaliter fanftorum mors teftatur, reliquum elfe peccatum in natura hominis, propter quod omnes omnibus calamitatibus luDiefti fumus, quas tarnen Deus infirmis mitigat, ficut in Pfalmodicitur : Si nnquitates obferuaueris. Domine quis fuftinebit Z id eft, fi efïunderes iram tu# am aduerfus molem peccatorum noftrorum, amp;nbsp;omnia pro merito punire uel# les,omnes fubitd interirent,06 ruerent in æternas pcenas,led parcis propter me diatorem Filium,

Omnino infignis fthola eft confideratio necis Gntftorum, Sf de fhmmis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egt;t

rebus nos admonet, de futuroiudicio, de peccato com muni naturæ humanæ, «e« fanâo» de mirabili confilio Dei,quo Ecclefiam uult efîè fubietftam cruci,Quid eft diffi# rnilius,quam Nero amp;nbsp;Paulus f SC tarnen Paulus toties antea lèruatus,laceratur ab ilia fœdiflîma beftia. Quid difîîmilius Herode amp;nbsp;Baptifta Z quem natum fingulari Dei opéré, amp;nbsp;uocatum ad fummum minifterium, Sc ornatum fingu# lari luceEuangelt), interficit tyrannus tam citô : Iohannes enim non toto bien# nio concionatus eft in defèrto, Quia circiter fècundum Pafeha, poft incoatam prædicationem interfeftus eft, ut indicat fériés hiftoriæ Euangelicæ,

JN àiehus illisy exurgens quot;Maria abtjt in montana cum fefiinatione in ciuitatem luda^ intràHit in domum èacharieejlt;i^falutauit Elifaleth^ Et faHum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiuit faluta^

tionem Maria Elifabethj faltjt mfans m liter o eins, Et replet a ell Spiritu fdnElo Eli fat bethj Et exclamautt loce ma^na^ is' dixit ; 'Benedilia tu inter mulieres, benediHus fi-uElus lentris tui. Et Inde hoc mihipit lenîat mater T)omini ad me? Ecce entm-pltfa^ Ea eli lox falutatipnis tua in auribus meis, falÿtpra exultatwne infans tn Itero meo. Et beata qua crediditj quoniam perfeientur ea^qua diliafunt ei a POomino,

tore tneo. Q^a re^exit ad humilttatem anc 'üU nbsp;nbsp;nbsp;ecce enim ex hoe heatam me Meent

omnesgenerat ’tones^ Qtüa fecit mihi magna quipotens eîtjlt;(irfanEium nomen etus.Et fni» ßricordia eins in pro^eniem amp;nbsp;pro^eniemy timentibus eum, Fecit potentiam m bradne ßio, didperßtßtperbos mente cordEßi. bDepofuitpotentes de fedibus, exaltauit bn’ miles. Eßurtentes impleuit bonis, diuites dimißt inanes. Sufeepit Jfra'él puer um pM) recordatus mißricordu /tue. Sicut locutus eîl ad patres noßros,Abraham amp;nbsp;femini eins inßecula. Manßt autem Maria cwn illa quaß menßbus tribus, reuerßa eît in domuni fuam.

Pulcerrima efl; hifton'a, Sc plena fpiritualis^Só Chriftianæ dodirinæ. Ha^ bet autem tres præcipuos locos,

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II. Imago Ecclefiæ, amp;nbsp;ueræ Synoeb,

AÆ Ägnum dilcrimen efi: inter Ecclefîam, 8gt;C inter imperia mundi, Eccidîa eft *-exiguus cœtus eorum, qui retinent puram dodlrinam EuangelpjSócrc^ lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dunt in Chriftum, diflipatus, contemtus amp;nbsp;fpretus in mundo,qui miratur po^

tentiam, gIoriam,uilt;H:orias amp;nbsp;triumphos magnorum imperiorum. Et tamen hie paruus coctus Ecclefiæ uere gerit res maximas. Etfi igitur Chrifti affiones non fie confpiciuntur in miindo, ut Alexandri aut Cæfaris res geftæ,tarnen no eft prorfus ignotus,amp;S habet fua teftimonia, Quia oportet eflè aliquam Ecdeft^ am, in qua Deus uultle amp;nbsp;Filium luum cognojfci, SC uult aliquem ccctumfal^ uuni fieri,in quo iple celebretur in uita eterna, ideó exhibuit multa teftimoniî» qiiæ fidem noftram confirment, de omnibus articulis, quod hie fit Chriftus . , hibitus iuxta promifli'ones. Ita hic ftatim concepto Chrifto recitantur tefti^ chrifio. monia. Conueniunt teftes, Maria, Elifabeth anus grauida fingulari miraculo

Dei,infans exultans in utero, Zacharias cui hactenus muto iubitd redditur lo;* quela, ÔC alij in hac familia, Nam Maria proficifeitur ad cognatam,non pro^ pter priuatam amiciciam,fcd propter hoc illuftre teftimonium^Só propter con firmationem fuæ fidei Sc aliorum faneftorum.

utrt ^On fideranda eft imago Ecclefiæ, Sf petenda coniblatio ex hoc loco, ut non ^cclcfi£ in ^^deficiamus d ueritate, decepti Ipecie 06 titulo Ecclefiæ. Vocant ft Ecclefiani hoc conuentu Pontifices,Epiftopi, Reges, èChis addiefti : ficut olim Caiphas, Annas,Phar^ fæi,Sadducæi, ftd non finit Ecclefia. Interim eft alia parua Ecclefia uera,fitut Paulus inquit. Non omnes qui finit ex Iff ael, funt Iff ael. Vt igitur tunc erani Ecclefia, Zacharias, Elilabetn, Maria, ÔÔ pauci alq, ita nunc eft exiguus nume^ rus credentium in Chriftum, amp;nbsp;redte colentiuni E)eum, hunc ccctum perft quuntur Pontifices amp;nbsp;Epiftopi, ficut tunc erant hoftes lancftorum, Caiphas amp;nbsp;finu'Ies.Dicitur enim amp;nbsp;Zacharias intcrfedlus eift,propterea quód adfirmauit Meffiam uenilft,ficutftribit Epiphanius,

Pnm4 pyno^ Eft hie congreftus Mariæ, Elifabeth, Zachariæ, imago ueræ piæSlt;: duiywu£ Lc:: Chriftianæ Synodi,Nam hoc primum fuit conciliû nouæ Ecclefiæ.PuelIaMâ^ ria Lienit per 20.miliaria,tantum.n.fere fiiit iter â Nazareth Hierofblymam uh quc,ibi narrat cognatæ Elifabeth amp;nbsp;familiæ de fuo conceptu,amp; teftimonio An

concio riSlTAT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215

gell' J Elifabeth uiciflîm i'lli teftimonium pcrhibet, Sc accedit Zacharias fênex, cuiuspietas publicênotaeft,amp;cx rrtuto fubitó loquens, fua uoce confirmât , hæc teftimonia, Ita in hoc conucncu concluditur de fummo grauiHïmo arti^ culo, de concepto èC exhibito Meflïa y èc uera eft ac rata definitio fancfiiiïîmæ Meßia (xhi* SYnodiyCâamCinonacccdit decfçtum aut approbatio Pontificum amp;Phariiæ^ orum. His teftimonijs adduntur amp;nbsp;Cantica, leu gratiarum alt;flio,ut extet con* fefiîo etiam ad pofteritatem, prxdicetur hoc ingens Dei beneficium, quod mifertuspopuli fuijmilèrit Filium. Hoc uult Maria agnolci,ôô palâm célébra* ri. Non uult occultari^aut obrui ueritatemjlèd extare noticiâ ueræ doâ:rinæ,ut agnofcatur amp;nbsp;glorificetur Deus, ut rcdle colatur ôô inuocetur« T alia concilia approbat Deus, quæ quærunt ueritatem, amp;nbsp;iuxta uerbum Dei teftimonium perhibent de Chrilto, non quæ præftigrjs fophifmatum fucofis artïculis ob* ruunt ueritatem»

ÎNhocCantico jMaria gerit perlonam totius Ecclefiæ. Eft enim confeffîo de ■‘Meflia, amp;nbsp;gratiarum aétio y delcriptio uiefioriæ EccIefiæjContra mundum, tyrannos, amp;nbsp;omnia membra diaboli» Quare 80 nos Iciamus à nobis poftulari, ut uere unâ canamus amp;nbsp;lèquamur hanc præcentricem, quæ ut in choro incoa* trix eft huius carminis, ac ingenti animo edit confelîîoncm»

ta anima, toto corde glorifico Deum» Non dubito uitam in dilcrimen oflerre, confeßio am propter confeflîonem» Sic debemus amp;nbsp;nos adfedli elïè,ut confeftîonem antefe* ramus omnibus rebus, uitæ,facultatibus,liberis» Qui fie affèftus eft,uerè canit hune hymnum, Magnificat anima mea'Dominum» Quando trahebantur ad mortem, Iohannes Baptifta, Paulus amp;nbsp;fimiles, tunc uerè dicebant : Magnificat anima mea Dominum» Sic lunt Chriftiani fortilîîmi milites,cogitant,Magni* ficatanirpa meaRegem,pro quo pugno,uitam meam amp;nbsp;omnia conqeioin dil* crimen, ut dimieem pro Rege, ut fit magnus amp;nbsp;uiftor»

Hæc eft narratio beneficiorum, quæ in Ecclefia Deus effîcit, Cirm Ecclefia fit t*» ien^da fpreta,humilis,parua,Deus tarnen dat ei ui(ftorias,conlèruat earn contra tyran* nos, amp;nbsp;iàpientiam mundi» Hæc eft fumma huius partis. Loquitur Maria de le, fid non tantum de le fola, lèd de toto corpore Ecclefiæ» Refpexit Deus humili* tatem,id eft,milèriam ancillæ fuæ. Quamuis fimus abie(fti,quamuis fimus im* bccines,finepræfîdr)s, fine defenfione humana, tarnen refpicit nos Deus, exau* dit, iuuat contra tyrannos fapientes mundi» Hîc difcamus,quÔd in Ibla Ec* clefia Gc agnoftatur Deus, quód fit Deus remittens peccata, ÔC milèros creden* tes exaudiens» Humana ratio amp;nbsp;omnes religiones, præter Euangelicam, aliter lèntiunt de Deo. Habent talem opinionem,quôd Deus non curet, non refpici* at adfiidtos. Et eft fingularis amp;nbsp;arcana fapientia,amp; Iblorû credentium in Chri* ftum,erigerefe fide, amp;nbsp;credere remilïîonem peccatorum, amp;nbsp;petere amp;nbsp;expedtare auxilium 8Cc»

Tune hæc fiunt 3 Fecit potentiam brachio fuoamp;c» lèruat Ecclefiam inter pcricula

pericula, (îcut fèruauit èkólos cum ducerentur in capti'uitatem Babylonkam» Diïpergit ftiperbos confidentes fua fapïentia, ficut confudit magos Pharaonis, Cic nunc confundi't fapïentia fua confidentes Papiftas,8ó aliosgt; O magnum pee* r catum, quod non intelligunt fapientes: quód uolunt Ecclefiam fuis confilijsre^ gere amp;nbsp;mutare»De his eft didumjPerdam Gpientiam fapientum. Deponit p(M tentes de fède, ficut Romanos perdidit perfèquentes Chriftum, Exaltat humi* les» Efurientes impfet bonis, confolatur,fèruat Ecclefiam,

Summum T^Ertia pars eft propria illius concilq confefîio, quod Mefïîa dato, recorda* neßeium Dei T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promiffîonum.Hæc eft fumma Canticû Ita amp;nbsp;nos agamusgra

recitamushocCanticum, intueamuranimototamEcclefiam,cogi^ temus qualia fint certamina in Ecclefia, propter confeftionem, quäm mitaM*” bus opehbus DEVS defendat Ecclefiam, Cogitemus requiri d nobis confeftionem, cogitemus hunc eftè fùmmum cultum, quem hæc puella, id tlb tota uera Ecclefia, præftat, prædicare Deum quód dederit Meftîam,quû'd€lt^ gerit Ecclefiam perpetuó uiduram, quód cam defendat amp;nbsp;fèruet, nonhuman’S uiribus aut confilrjs. Hæc difcenda fiint in leólione huius hiftoriæ, qualis ra Ecclefia3amp; qui fùnt ueri cultus,amp; repetenda funt animo,teftimonia de Chtt^ - fto,ut noftram fidem confirmemus, amp;nbsp;nos ad inuocandum excitemus.

spiritui ftn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplum de infante Johanne,qui in utero fenfit adeflt P*’

âutcfficax'm minumÔC Meftîam, Quanquam autemhoede Johannepeculiareeft,ta’^’^” Johanne infan gft teftimonium,quôd Spiritus faneftus etiam in paruulis fit efficax,ôô quûdb^^ béant motus quofdam, quan^ nobis incognitos, tarnen Deo placentes. Idtô ciïm audis, Talium eft regnum ccelorum, cogites in infantibus Spiritum dum, certos motus effîcere, quales fiant fan(ftorum,qui ftint membra regni^ lorum, id eft, Ecclefiæ ueræ. Et hi motus pq excitantur uerbo, ut hîc dici*^’ Poftquam fbnuit uox tua ôôc,

D Ogabat lefum quidam de Tharißeis manducaret cum iffoy in^rejßit iw ^^'PhartfTtydifcubuit^ Etecce mulier inciuitatequeeeratfeccatrixy '})t co^nouitf^* accubußetin domo Thari/diyattuht alabaßrumljn^uentiyftTßans retro ficus flens y lacrymis cœfit ri^are fedes eiusy nbsp;nbsp;nbsp;cafillis cafitis Jui exter^ebat, CZ ofculn^^^

Widens aut Tharifieus qui ljocauerat eumy ait intra fiy dicens y Htc fieffit tayfiaret Iftiq^yqu^ qualis efl mulier quæ tangit eumyquia peccatrtx eft,Et re^onat^^ le/usydixit ad illumySimony habeo tibi aliquid dtcere. At ille attyMa^ßery die: bit or es erant cuidam fieneratoriy Imus debebat denar ios quin^entosy alter autem ^inta, TSLon habentibus autem illis l)nde redderentydonauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^ergo eoruWy^^

eum plus dili^et f P^efpondensautem SimoUy dixity Exißimoy qttod isycuiplus donaui^lt; At ipße dixit eiy ^Plè iudicafli.

Et conuerßus ad mulieremy dixit Simoniy JAjdeshanc muiterem? Intraui in tuamyaquampedtbus meisnon dedtfliy hacautem lacrj/mis rigauitpedes meosylt;(j edp capitis/ui exterfltyOfculum mthinon dedißiy bac autem ex quo intrauitynon eeßauitop bart pedes meos, Oleo caput meumnon'y)nxifli,hiec autem l^n^uento 'pnxit pedes

Propter quod hco tibî)^mittuntur eipeccata multaj quoniam dilexit multuni) Cui au» tem minus dimittituTj minus diU^it.

d)ixit autem illij ^mittuntur tibi peccatn. Et cœperunt quißmul accumbebantfdh cere intra fe, Qim eïi htc^qui etiam peccata remittit^ddixit autem ad mulieremfFides tua faluam te fecitj^ade in pace^

IIL Deni^ tota hiftoria eft mirifîca imago Ecclefîæ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ÇEmper dicimus in conuerfione oportere exiftere contritionem,boc eft,pauolt; ‘^resartos ex agnitione iræ Dei aduerfus peccatum, ficut in Adam, Dauide, EzechiajPetro,Paulo, èC alrjs multis cernitur, amp;nbsp;loel inquit, Scindite corda ue^ ftra in planâum. Et Eiàiæ é 6, Ad quem relpiciamT'nifi ad humilem amp;nbsp;contrit tum ipiritu,amp; trementem fèrmones meos: 2.Cor»74Triftitia lècundum De* unijeffîcit pœnitentiam ad iàlutem» Item,Rom,7* Peccatum per legem occîdit me,ut fieret excellenter peccatum,id eft,ut conlpiceretur reatus et ira Dei. Cum enim Humana fecuritas non uideat, quanta res fit peccatum, Deus uerbofiio corda iudicat,amp; oftendit iram fijam,hîc agnoftimus Deum uerè iraici,8ô expa* ueicimus, ficpeccatum fit excellenter reum ôcc*

Quanta uerd res fit offèndere Deum, æftimetur ex primo peccato, qudm norrililes Hornbilis pœna fecutaeft primam inobedientiam hominum, uidelicet, perpe^ tua miferia pofteritatis uniuerlæî quanta pœna fècuta eft lapfum DauidisfSed neris, Humana mens, ut immenfàm iufticiam iram Dei non comprehendit: Ita nec magnitudinem peccati comprehendere poteft, fèd aliquantulum afpicimus, ciim corda uerè expaueftunt, ut inquit leremias, Poftquam oftendifti mihi, percuffî femur meum. Ideô etiam hæc ingens moles calamitatum impofita eft gcneri humano, ut nos de pœnitentia admoneat, ficut Paulus inquit, Corripi* mur a Domino, ne cum hoc mundo damnemur. Exiftat igitur in nobis contri* tio ôô agnitio iræ Dei, ficut in hac muliere conlpicitur, quæ flens aftat ad pedes CHrifti,

CEd non fatis eft exiftere pauores, nec fugiamus Deum, ut Cain, Saul, ludas, Deremif ^fed ftiamus donatum nobis eflè propiciatorem, ad quem Deus uult nos con*^“quot;^^!’^quot;“' fugere,amp; quidem ftiamus omnium mandatorum præcipuum eflè,hunc filium Dei agnofcere,honore affîcere,et per eum uellc ad Patrem redire,ficut icriptum cftjOfculamini Filium.Beati omnes qui confidunt in eo*

Sciamus item fæpè iureiurando aDeoconfirmataseflèpromiftîones,de Promißiones remiflione peccatorum, amp;nbsp;liberatione à peccato amp;nbsp;morte æterna, Verè igitur uult Deus nos ialuos fieri, ut, Viuo ego,nolo mortem peccatoris,ièd ut conuer* nbsp;nbsp;nbsp;*’

tatur uiuat,Item,Iurau]t Dominus,Sô non pœnitebit cum amp;C.Et Pfàl.88.in=^ quit Auguftinus: In æternum regnabit Chriftus in iànftis fuis,hoc dixit Deus, hoc promifit,fi paruum eft,hoc iurauit,quia ergo non ftcundum mérita nofträ, fed iecundum illius miftricordiam firma eft promiflio,credamus et inuocemus amp;Cc,

wKiie« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïta duæ partes pcenitentiæ hîc clarè proponuntur* Contritio, qua iudi*

ris in contri- catur peccatum : (èd hiepauoropprimeret mentemæterna morte, nifî accede^ tione, j-gj- confolatio* Accedit ergo altera pars,(cilicet fides,quæ eft fiducia erigensanf mum,quôd Deus per miftricordiam propter mediatorem recipiat credentem, uerè ignolcat, exaudiat,faciet hæredem uitææternæ, Hac fiducia concipittoi' notiam lucem amp;nbsp;uitam,ut dicitur,Iuftus fide fua uiuet* Item,ut promiflîoncm Spiritus accipiamus per fidem*

De Jjïïo, Re* ÇEd cur antea dixit, Remittuntur ei multa, quia dilexit multum, cui mut^ wifhlt;nt«r ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remittitur, multum diligit C Hic uidetur dileeftio dici cau(à remiflîoniS'

certè conuerfio neceflària eft,amp; tribuit huic mifèræ mulieri iam illam eximiaU

j-vdieri con- laudem,quam fibi falfd arrogabat populus legis,quafi' dicat Chriftus: ticrfcad chri jmpJet legoti, eft mçmbrum populi Dei. Tu nec impies legem, membrum pofiuli Dei* Conftat autem,amp; (emper hæc dicimus,conuerfioneiii necelTariam eflè, (eu incoatam obedientiam, amp;nbsp;tarnen cum dicat, Eides tuafd’’ uam te fecit, teftatur etiam Chriftus, remiffionem accipi fide,non propter obelt;

Aha refponfio eft expeditior.DupIex eft: abfólutio. Alia confcicnti^^j^^^ fit fide. Aha publica coram Ecclefi'a,quæ fit propter opera» Sed de his folutiort’* bus poftea, Prius ipfa concio Chrifti confidereturjqüæ eft dulciflima confo^^' tio pijsjadiungenda huic fententiæ» Gratia exuberat fupra peccatum,^ oppo^ ni debet tentationi, qua cor magnitudine certi alicuius peccati angitur, u£ trus angitur conipc(4u negationis, aut Dauid confpecftu adultcrrj, cædis. GraHamcx^-^^ opponenda eft uox,Gratia exuberat fupra peccatum, 8d hic, Cui multum brrare fupra mittitur, multum diligitj quafi dicat, quó màgis agnoftis remiflîotiem,tó gis agnolces magnitudinem beneficrj Dei erga te* Maior ergo flamma fiddamp;I dile(ftionis oritur,amp; uiciflîm magis diligit Ekus magis diligentem.

SicconlolaturDeus ualdê lugentem,amp; utruncg complelt;ftitur,teftatur Deum uerè obliuilci peccata noftra,amp; non /xvncriK.anëf}y^ tribuit mulieri laudcin ueræ obedientiæ, ut poflît retinere fidem, fciat le deinceps placere Deo,eti# amfi antea horribiliter offèndit* Diligenter igitur obfèruanda eft hæc Ghrifti confolatio, amp;nbsp;opponenda magnitudini laplus, ne poftea exiftimemus,nos ml’’ nus diligijminus recipi amp;c* Et referatur ad hoc diÂum,Gratia exuberat fupra peccatum» Econtrâ taxatur fuperbia Pharifæi, hune fignificat Chriftus igna' rum efïè remiffîonis peccatorum,ideo^ fine dileôtione eflè*

puilira dbfo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed redeo ad Iblutiones* Expeditiifima eft,dicere,duplicem eflè reniifli(gt;

lutio coram nem,Alteram coram Deo, hanc fieri fide* Alteram coram Ecclefia, hanc fieri • propter bona opera,Et huic folutioni patrocinatur,quod ad mulierem dicitur, Eides tua faluam te fecit, Sed Pharifæo acculanti mulierem Sc damnanti, alle* gantur opera Sd dilecftio,ut apudhunc quo($ abfoluatur.

Si quis autem flagitat aliam relponfionem, ucra eft amp;nbsp;infallabilis (entern tia,fidem non pofle niti pariter promiflione, Sd conditione noftræ dignitatis,li coffltam o

cogitandum eritj tune habebis rcmi'fli'onem, ciinr fatis habebis merftorum, ut clare oftendit narratio in textu, non uult nos cam transferre in noftra opera, nee poteft uagari fides, 80 relidto propieiatore quacrere propriam dignitatem.

Cur igitur alibi dicitur,Remittuntur ei multa, quia dilexit multumC Re^# Dilexit intel» fpondeOjSyneedoehen eflè ufi'tatam, ac fi dicat,quia eonueria eft, Veriflimum ligendum de ed enim, eonuerfionem neceflariam eflè, tarnen interim fide aceipitur remiG •^onuer» fio, amp;nbsp;non propter noftram dignitatem^ Hæ fynecdoehæ funt ufitatiflîmæ. ß Efaiæ I, Definite malè faeere. Item, Conuertimini ad me, ÔC conuertar ad uos, mißionem. Item, Redime peeeata tua iufticia, erit fanatio déliais tuis, Hæc di(fla ÔC Ci^ milia continent fynecdoehen, in qua plures partes conuerfionis comprehend duntur, quæ quomodo fint dilcernendæ, ex altjs locis diicendum eft, Certum eft enim remiflionem dari propter propiciatorem, non propter noftram digni tatem, amp;nbsp;tarnen uerum eft, fèqui oportere dile(ftionem, id eft, obedientiam nOd uam,quam hic magnis laudibus ornat,ut teftetur earn placere Deo,

Vo funt ccctus in Ecclefia, unus eft Hypocritarum, qui fecuri tument per^ T)ifcrimen ue fuafione iufticiæ, rj nec peccatum nôrunt, nec remilîîonem peccatorum,nec fidem, amp;nbsp;interim quia fortaflis mediocriter præftant diftiplinam, admirantur fefejCt gloriantur fe iuftos eflè,ad horum menfam aflidet Chriftus, id eft,hi funt pontinces, gubernatores, habent titulum Ecclefiæ , quare lub eis fonat alicubi uox Euangelfj, Eft aJ/us cœtus,ftih'cet, audiens Euangelium, agnofcens pccd catum, uere lugens errata fua, uera fide quærens Chriftum, Huie cœtui agent! poenitentiam amp;nbsp;credenti, tribuit Chriftus teftimonium qudd fit uera Ecclefia, tribuit item laudem ueræ obedientiæ,quÔd impleat legemjquôd diligat, Hanc laudem arrogant fîbi falfd Hypocritæ,ideô Chriftus transfert earn in hune cccd tum,quem hypocritæ deijîiciunt, propterea quia minus eft ipeciofa uita huius cœtus,

Præcipuum autem officium, quod Chriftus tantopere prædicat, hoc eft, LdMre pedt$ quod mulier lauft amp;nbsp;unxit pedes. Significant autem pedes præcipuè minifterG umbuangelq: hoc curat amp;nbsp;omni officio tueri Só conlèruare ftudet uera Eccles lia, rouet pios doftores omnibus offîcrj's, Econtra Pharilàèi, Pontifices neglG gunt minifterium Euangelq, quærunt imperia, condunt leges utiles tuendis opibus, dignitatibus, interficiunt pios Doftores,

T^Z ilUhora Acceßerunt difcipuli adlefum dicentes : er^o maior eîl in re^no cala-rnnd Et aduocans leßisparuulumßatuit eum in medio eorumyet dixitj Amen dico l)o» biSinificonuer/ifueritis^ lt;(çp eßiciaminißcut paruuliy non intrabitis in regnum cœlorum, Qwcun^^ ergo humiliauerit fiipfumficut partiulus yicj hic maior eît in re^no cœlorum^ Eti^uifufce^erit iDnum paruulum talem in nomine meo^ mefufcipit, Qui autemfcandali» 'guérit l}num depufiUis ifits^qui in me creduntj expedit ei, litfu^endatur mola aßna^ na in collo eiusylt;iir demer^atur inprofundum marts.

Emundo d/candalis j Keceße eît enim l^t Ijeniant ßandala^ l^eruntamen T/t ho»

wint per quem fcandalum 'Ipenit. Si autem manus tua l)elpes tuns fcandaît^^t tCj eum)lt;i^proijce abs te^^Bonum eil tibi adl)itam in^redi claudum '})eldebilem^quam^^^ manusjl)el duos pedes babentem^rnitti in ignem ^ternum.Et fi oculus tuus fcadali^^t tê, erue eum, nbsp;nbsp;proyce abs te, Bonum eil tibi cum l)no oculo in hitam intrare, quam

oculos habentem mitti in^ebennam i^nis.l^idete ne contemnatis I)num ex bispufillis,!^^’ co enim Ijobis j quod Angeli eorum in cœlis^femper 'itident fadem Batris mei^qui in eH,

L Error feu peccatum Apoftolorum contendentium de pn'maW' IL nbsp;Reprehenlio certaminum de regno, quæ on'untur uel exfalü

perfuafione de regno Chrirtf, uel ex ambitione» Et exBis certaminibus oriuntur negleÆo dodtrinæ, lch]fmata,ha:^ relès, odia, bella, amp;nbsp;uaftitates Ecclefiarum, Ideó Chrifttis tantopere incandelcit in hoc loco, intuens uenturas in Et* clefîam ingentes amp;nbsp;horribiles difcordias, quæ diflîpaturæ funt Ecclefi'as fadluræ uaftitates»

IIE Quam igitur uult cfle formam regiminis Z nulla ne erit fupt*'’* or poteftas gubernans T Refponfto, Chriftus uult regi Ët^ clefias Euangelio fuo, èC non autoritate humana^ nongtä^ dibusEpifcoporum» j

IIIL Etfieftæqualitas arithmeticagubernatoruminEcclefîa, Chriftus non uult quenquam excellere poteftate,tanien cft inæqualitas donorum, Ita fit geometrica proportio, cam uidelicet excellentes donis, diligenter confiilunt inferiod busj8^ antecellunt eos autoritate»Et econträ,inferiores ob tempérant amp;nbsp;cedunt excellentioribus propter uerbum Dei»

Emres er J~^l{camus in Candis etiam efteerroresSd peccata, ficuthic Apoftoli adhuc pcccaa in •Lgt;'irnaginantur, regnum Chrifti fore mundanam politiam, in qua, ut inre^ , nbsp;nbsp;nbsp;gnojfint futuri gradus difti'mili poteftate» Plus mali fuit,fi etiam ambitione,in=’

uidia, æmulatione Apoftoli certauerunt j 06 alius alteri fe fuo iudicio prætulit, ftcuti in Luca fignificatur, capite 2 2gt;

Pernidofa o,\Zldithauddubiæhriftus,quantum mali parituræeftènthæ opinionesde pinio de re- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituendo regno in Ecclefia, inde enim multa lèquunturtEpiicopi armagt;

in Eccle* poteftate,côdunt leges,inftituSt cultuSjCeremoniaSjUt Miflàm èc fimiles.HfC poftea putatur iufticia Euangelrj,ita opprimitur ueritas» Præterca cum accedit ambitio, quanti motus oriunturfut Arius præferri fibi doluit Alexandrum in eletftione Epiieopi, Et omnes ætates uiderunt fimilia exempla. Item, Romæ quanta fuerunt certamina deelecftione ante mille annos f Vnde uox ilia orta eftjPIures Romuli more, qu.^m Petri peruenire ad Epilcopatum* Sed multo

plus mail pepent ambitio i'ngeniorum de laude doArinæ contendentium, lin^ defuntortæ hærçlês, fchifmata, èC multæ aliæ pernidolæ mutationes. Si'cut ex Ariana diflenfioneortus eft Mahomet, inde fecuta eft uaftitas Ecclefiarum* Hæc omnia intuens Chriftus,hîc tam dun'ter concionatur de Icandah's, èC nos admonetjUt uerbo régi uelimus,ut caueamus ambitiofà certamina de dodlrina, 8ôdeminifteriogt;

Vamconftituit hîc formam regiminis f Principalis relponfio eft in hoc '^diclo, Si quis puerum recipit in nomine Meo, me recipit» Hîc oftendit Ce flerioEiun^ alligare Ecclefiam, non ad ullius hominis peribnam,{èd ad uerbum fuum, Ided gelij, inquitjiîue puer,iîue alius uerbum meurn attulerit,audite» Verbo régi uos uogt;= lojHon gradibus perfonarum» Hoc uult, cum ait, Si quis puerum receperit in nomine meo, id eft, uerbum meum afferentem, amp;nbsp;poftulat ut iplî Apoftoli fint humiles more infantum,nihil adhuc de regno diiputantium»Eft enim facilis ÔC illuftris applicatio feu collatio» Nam fortiora naturaliter fibi fumunt imperia« um ininferiora» Ideô infantia ftntiens imbecillitatem, nondum fumit fibi im^î perium in alios, etfi fortaflîs alia natura magis, alia minus obtempérât, tarnen omnes infantes metuunt grandiores»

Eft igitur perlpicLia collatio, nbsp;nbsp;detrahit poteftatem gubernatoribus Eclt;! ^cclefi£ po^

defiæ» Vt infantes non ftimunt fibi imperium in alios, fed accipiunt dilt;ftata à fortioribus,fic uult Chriftus Epiicopos fine imperio circumferre diftata in Eu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

angelio tradita»Videmus igitur diiplicere Chrifto hanc tetram dominationem in Ecclefia conftitutam, quæ quidem etiam iniuftas leges, impios cultus,tyran:« nicis imperijs retinet,amp; défendit» Et accedunt multa alia ingentia peccata»

Peculiaris doftrina eft Chriftianorum, de uoluntate JDei ftatuere ex ipii^ cMflmfoh us uerbo,non ex opinionibus noftris aut euentibus.Ided ut uerbi autoritas am« plificetur amp;nbsp;magnifiât, Chriftus abducit homines à conlpeftu perfonarum, amp;nbsp;monftratuerum acfolum gubernatorem, fcilicet, ipiàm uocem Euangelq,ficut alibi fæpê dicitur, Lucerna pedibus meis uerbum tuum» Item, Hune audite, fi quis fermonem meum fèruabit,mortem non uidebit» Sed humana ratio leuiter curatuerbum Dei,amp; de Ecclefia cogitât ficut de humana politia,amp; in omnibus tentationibus prona eft ad ampledtenda ea, quæ ratio oftendit, Ideô Chriftus hîc reuocat nos ad uerbum ÔC uult nos meminiffè, uerbum elfe redlorem, non perlônas, nonhumanamrationem.

ÇCandalum,eftfalfado(ftrina, feu prauum exemplu,quod alqs nocet, uel quia ^inuitat ad imitandum, uel quia accerfit pœnas publicas, uel quia aliénât ani^ nios â focietate rerum bonarum, uel quia præbet occafîonem malis, de Deo amp;nbsp;de rebus diuinis male loquendi»

Secundus, prauum exemplum, quod imitatione nocet, ut inuocatio San^ dorum» Item multa alia manifefta delida, quæ inuitant alios ad peccandum, aut exemplo licentiam augent, ut Helluationes,icortationes Sóc»

Tertius gradus eft, non tantum manifeftorum ftelerum, fed etiam area:« norum,quæ accerfunt poenas publicas,bellajfeditioiies,^ alia mala,quæ fecum

multiplîcia peccata trahunt^Eft autem mifèrn'mu fuftinere confci'entiam,quOii propter noftramculpaminfinitamukitudopereat»,Vtenimpropter AdæSlt;^ Euæ deljCtuin totum genus humanurn perrjt, ut propter Dauidis adulteriuni) propter idololatriam Achas, Manaflæjfècutæ hint ingentes publicæ pcenæ,^ fèmper in mundo uagantur publicæ pœnæjOrtæ ab ahquibus fîngulorum catis»

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quartus gradus eft, Prauum exemplum, quod aliénât animos â Cociet^i^

Dedecont dli rerum bonarum, ut dedecora docentium aut principum, aliénant animos ab enAzjhft Mù Eiiangelio. Ducum turpitudines,ut Antoni), Saulis, languefaeiunt animos ex’* ercituum, quia indicant Deum puniturum elle (celcra. ducum. Hueetiam ptf’“ tinet in medijs fadlis petulantia amp;nbsp;pertinacia. PetuJanter utens libertate apud pios nondu inftitutos,aliénât eos, Rurfus pertinaciter retinens Euperftitionö, confirmât errores, Cauciat aliorum piorum, qui libertate uttintur, infirmas mentes, ÔÔ contriftat Spiritum ianckum,

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quintus gradus eft qui etiam Ipargitur in omnes, propterea quo'd mab'

Pr^eamp;entw Deo,amp; de rebus diuinis fumunt occafibnem probabilem ex prauis exempli^ loquendlde^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loqucndi, ut Scmeiaspropter Dauidis deliftumjtam habet ipeciofumaf^

rdtgiow, gumentum, quo perfuadeat Dauidem non efle Regem diuinitus uocatum, nec Prophetam. Nam Propheta non uidetur ita mere, Ita Ezechiel dicit: Propter uos contumelia afficitur Deus inter geûtes. Et de fil ijs Eli dicitur i,Reg.2. peccatum puerorum grande coram Domino, quia detrahebant homines •ficio Domini, Has lèntentias meminerimus,ùt cogitemus in fingulis prauis B (ftis accedere hoc peccatum,quôd læditur gloria nominis Dei, Præterea nerimus has feueriflimas minas, Væ illi per quem uenit fcandalum.Hæcdidï teftantur grauiflîmê puniri lcandala,præfèntibus amp;nbsp;æternis pcenis.

kngeli additi nbsp;nbsp;Xtat hîc perCpïcuum teftimonium, additos efîè euftodes Angelos pfjs»

euftodes pijs. 'L-'coIJjgantur fimilia teftimonia,ut,cornes Eliiæi uidetièftipatum eflèma^ gnoexercituAngelorum, Et confideretur hîc Antithefis malorum amp;nbsp;boiio^ AntUbefiide j-mti angelorû, Malis duo uicia præcipua tribuuntur,quôd fint mendaces,blafi »»i« Angclii aduerfus Deum, Sc homicidæ, ut in Paradifo utruncp oftendit Diabtv lus, Excutit enim Euæ mandatum Dei offufà alia opinione, Eritis fîcut di), traxit totum genus humanum in æternam mortem, Idem adhucconatur,im* pellit leuia ingénia ad Epicureas opiniones, aut alias falias opiniones ampB (ftendas èc ièrendas,Conatur in æternam mortem pertrahere,quotquotpoteftj caulâ eft necis corporalis, amp;nbsp;plurimarum calamitatum hominibus, ut per eas pertrahat languefadlos animos ad deljaerationem, amp;nbsp;æternam mortem,impeb lit impios ad omnis generis flagitia, libidines, cædes iniuftas, ficut hiftoria totius mundi omnium temporum oftendit, quæ commémorât horribilia fla^ gitia, iniufta bella, Aduerfus hæc tanta mala dux eft nobis liberator filius Dd Emanuel,qui deftruit opera diaboli,et mittit prjs bonos Angelos,ad impedien^ dos multos conatus malorum,

refiinumium T~AÎIigenter hîc obleruandum eft teftimonium, quôd infantes infèrti Ecclefiæ ^^{erf‘*‘Ec ■^quot;^pBceant Deo, fint hæredes uitæ æternæ. De talibus enim clarèdicitur, Non eft uoluntas Patris, ut pereat unus de paruulis iftis,

yrIdens lefus turban afcendit in montem j ^\cùm fedijjèti accejjèrunt adeum d'!fcil)uÏi stusyi;^aperiens osfutimj docebat eosj dicens : ^eatipauf/eresJjfirhu, quoniam ipfo^ rum eïl re^num cœlorum. ^eati mites,quoniani ip ft hlt;ereditabunt terram^ 'Ëeati qui lua ^ent,quontam ip/i confolabunturÆeati qui efuriunt ßtiunt iußiciam,qHoniam ipfifa^ turabuntur, ^eati mifericordes,quoniam ipfi mifericordtam confequentur, ^eati mundo (or ie, quoniam ipfi Deum l)idebunt^ 'Beati pad fid, quoniam ipfi fily S)ei l^ocabuntur. ■bentt qui perfecutionem patiuntur propter iufiidam, quoniam ip forum efl regnum cedo^ rum, Bead e^iis, cum exprobrauerint Itobis homines, perflecuti'ï)os fuerint, '(s' dixe^ rint omne malum herbum aduerfus '}}os menttentes, propter me^ Gaudete exultate, quoniam merces 'ijeîira copioja nbsp;nbsp;in coilis,Sic enim perfecutifunt 'Br ophet as qui filer unt

I. nbsp;nbsp;nbsp;Docîlrina generalis eft, contra opiniones de ftandalo crucis»

IL Et funt adielt;ftæ promifliones bonorum operum,mtcrpretan# tes legem ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

rum,amp;:hint additæ bonis operibus, feu mentis, ut : Qui dedcrit uni ex mh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nimis potum aquæ,non perdet merccdem fuam. Et hic, Beati mites, Beati pau. op eribm. peresfpirituSedcum legi nemo fatisfaciat, hic quærendum eft,quomodo bona opera placeant Deo, 80 quomodo hæ promifliones fiant ratæ, Ideó re. fpondemus, ficut aliâs fæpê dieftum eft, Lex fine Chrifto non prodeft, ficut au. tern ualet lex, fic ualent legales promifliones, cum prius apprehenfa eft pro. rniffio gratiæ donatæ propter Chriftumjtacj cum fide iufti fumus,deinde pla.

cet Deo incoata obedientia,amp; meretur præmia,ac promifliones tunc ratp funt, Qäonwdo iiu quia ilia obedientia dicitur effe .qujedam legis impletio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if/

Eft igitur alia promiffio propria Euangelp, gratuita,uidelicet réconcilia, tionis amp;nbsp;iufticiæ imputandac propter Chriftum, Hæc promiffio femper præ. lucere debet omnibus operibus ÔÔ promiffionibus, quia per Filium habemus acceffum ad Patrem, Hæc ideó præfati fumus,ut fciatur,quomodo hæ promifi fiones legales ualeant amp;nbsp;ratæ fint, iuxta illud : Per fidem ftabilimus legem,

Hine explicari etiam obieeftio poteft, Cum hic dicat,homines beatos efle Condliatio di manfuetudine, cur alibi dicitis, fbla fide iuftificari homines C Refpondeo: '^°rum de 0=» Hæcnon pugnant. Oportet primum homines fieri iuftos feu acceptos Deo, fi? de ) gratis propter Chriftum, poftea funt etiam beati, id eft, haben tes donaamp; præmia â Deo, propter cæteras uirtutes, Hæc fine fbphiftica hoc modo expli. cata facile intelligi polTunt, Difeamus igitur tradi hîc promifliones legales feu bonorum operum,quæ fic accipiendæ funt, ut fèmper præluceat promiffio Eu.

QRomifîîones hoc loco propofitæ diflèntiunt a iudicio rationis, amp;nbsp;funt ex. interpretAtïo pofitio legis Mofaicæ,Lex dicit,bonis benè fore:At hîc dicit Chriftus,iuftos E«.ngc/i^ di

22^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONCIO S)TE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÂNCT,

futures in paupertate,Iudlu,per{ecutione,Sed refpondet ChriftuSjdiffèrn mia præcipua, etfi in hac uita etiam confèruari Ecdefiam oportet mirabili^^*^ benedetjs Dd^

Refpondeo primiïm ad minorem, Abel efl iuftus imputatione, hato incoatam obedientiam, ièd quia in eo adbuc hæret peccatum, manet mors, hæc natura uitiofà eft fubieda cruci^ Ideo diffèruntur præmia ad confumma* tam iufticiam» Deinde refpondeas ad maiorem : luftis benê fi'tjiuxta confilnw’^ DeijS^poft banc uitam» Nam Deus,ut ièruet Ecclefiam, etiam in hac uitaiip* pertit ingentia dona, fed inter mirabilia certamina, ficut ftruauit Ecclefiamin diluuio,in Aegypto,in captiuitate Babylonica,amp; martyrum temporibus* Te* neamus igitur hanc interpretationem legis,quam hîc Chriftus tradit,cûni mia pollicetur, ÔC teftatur partim in hac uita dari, partim poft hanc uitam» ^'E EE^Ï^EIO,

De exereeJa Ç^d hoc præcipuè diieendum eft inhis concionibus, quomodo ddesinhis fideinpro^ ‘^promiflfionibus exercenda fit» ladamus fidem, amp;nbsp;maxime fugimusexercma mißiottibuf, fidei» Chriftus prædicit Ecclefiam fore in ærumnis, quia in his uult exercerifl^ dem, Quomodo Olt;fto modis,

Quartô, ad petendum expedandum auxilium,aduerfus diabolum,au* uerfus hoftes,aduerfus imbecillitatem propriam,

Septimô,ad oftendendam gratitudinem, amp;nbsp;exempla, utpropagetur^)* drina, ornetur gloria Dei,

Odaud, ut his exercitrjs agitata exuftitata fides, crefeat, SC crefeant cî* ' tera dona,

Exemplum,PauIus in afflidionibus primum cogitabat,an placeret Deo, quia afflidiones aduerfi cafus uidentur efte figna iræ Dei, Excitât igitur fî* dem,’amp; ientit iè propter Chriftum placere, Sgt;C confugit ad Deum, Secundôim uocat,Tertiô,agnofcens mifericordiamDei erga iè,ftudet retinerebeneficiumi amp;cauet,neamittatiufticiam, Quartô fide petit amp;expedathberationeminaf* flidionibus auxilium aduerfus diabolum, Quintô,expedat premia,^ intu* ens fide in finem promiflum, perfert præièntes ærumnas, Sextô, fide petit au^ xilium amp;nbsp;robur ipiritus, ut poflît præftare patientiam, etiamfî mors oppe* tenda fit. Septimô,ftatuit hæc officia neceflària eflè ad oftendendam gratitude nem, ad propagationem Euangeli), agnoftit Deum, mirabili confilio, fie uellc abolere peccatum in carne noftra,et Ecclefiam mirabili modo glorifîcare.Oda uôjdat operam ut creftat fides,amp; cætera dona.

Sic diues credens inuocat Deum, ftudet retinere iufticiam,Deo obtempe* rat in officio liberalitatis, expedat uiciflîm auxilium â Deo in fuis ærumnis,amp; expedat compeniàtionem feu conièruationem facultatum,oftendit gratitudine fuo exemplo,cupit augeri donajaugeri fidem.Sed quia pauci credunt, pauci ex* pedant

pcAantconfèruationem’ facultatum, ideó ani'mi funt angufti'ores Sgt;C illiberales, Hæc generalia femper de promiffîonibus legalibus tenenda flint, ut me:« minerinius amp;nbsp;in his promiflionibus præmiorum,exercendam eflè fidem,

Non unit deferi facilitates fine uocatione, non approbat Monachatum, nbsp;nbsp;nbsp;i

iuxtaillud, Fruftra colunt me mandatis hominum, fed concionatur Chriftus PdupertM de uera inopia piorum amp;nbsp;fugientium impios quæftus, Hue inopia fit fortuita, fine accident propter profeinonem Euangelij, Hos inopes omnes confolatur, tcftatur inopiam non efle fignum iræ Dei,amp; maledilt;fi:ionem,imó pollicetur præmia. Eftlt;^ oppofita fèntentia Iegi,ôô imperps mundi. Lex docet detrimen«« tafacultatumefîè pœnas peccatorum et maledidlionemzHîc Chriftus docet pi^ os,aliud efïè iudicium de cruce fècundû Euangeh’um,Nam afflidfiones pqs non funt ßgna iræ,fed fiunt exercitia fidei,ficut ubicß clamitat Euangelium, Ecclefia fubieftam eflè cruci.In duriffimis afflilt;ftionib,fumma lumina Ecclefiæ fuerunt, Chriftus,Iohannes Baptifta, Jeremias,Abel amp;fc. Item imperia mundidicuntur florere,cùm habet opes,fic de Ecclefia amp;nbsp;Pontifices fentiunt. At Chriftus hic te« ftatur Ecclefiam potius florere in paupertate, ne defperemus propter inopiam,

Addit autem,Pauperes fpiritu,id eft,lpirituali obedientia,patienter feren tes paupertatem ,fèu parati ad earn ferendam, fi fuerint excufli ex facultatibus, ficut Abraham alias habebat facultates, alias uagabaturinops fine certisfedi«! bus.

Et hic loquitur de ueris doîoribus piorüm, fine propter profeflîonerh ac«* cidantjfiue d'pcenis aut morfibus diaboli oriantur, ut cum Dauid pulfus in exs« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àd»

ilium agnouit culpani,amp; fènfit le puniri. In talibus ærumnis clamitat confcieui« tu lugentibun, tia, nos â Deo proiecftos uel defèrtos efîè. Sed uox Euangelrj diuerfum docet, Sacrificium Deo fpiritus contribulatus. Item, Multæ tribulationes iuftoriim, amp;nbsp;hîc promittitur confolatio, cùm in hac uita, turn poft hanc uitam,ficut docet totus Pfalmus 4.Scitote quoniam mirificat dominus fancftum luum,amp; exaudit me cum clamo ad eum. Item 55, Pauper clamauit, Ô6 Dominus exaudiuit eum,

Confolatur opprefTos, qui non habent uindicem amp;nbsp;defenfbrem, Sc docet nbsp;nbsp;nbsp;?

priuatam uindiftam Deo commendandam effe, ficut Iofeph,Ifraelitæ in Aegy^ pto,Dauid fub Saule, pq fub Antiocho, Ecclefia fub Diocletiano,erant fine de^« fenfîone. Clarius autem intelligitur hic locus, confiderata Antithefi. Tyranni tium uMtli exiftimant imperia retineri,amp; augeri acerbitate uinditftæ. Econtrd, Euangeli^ um docet, ut in caufà iufta fimus conftantes, nec tarnen quæramus priuatam uindiftam, fed exitus Deo commendemus. Et cum ex officio exercenda eft uin«: dicfta,mitigemus earn, ficut exempla Dauid, totam hanc dotftrinam pingunt, NunquamuoIuitSaulem interficere. Deinde regnans, necefïàriam uindiftam tarnen fæpè temperauit mifericordia, pepercit Scmei, Hue pertinent multa in Pfàlmis,utPfalm. 5ô* Sæuientesexterminabuntur,fuftinentesautemDomi^ num hæreditabunt terram. Pharao deletus eft,uicit Ifraët Apoftoli interfeifti funt,manfit tarnen Ecclefia deletis tyrannis. Promittit igitur hic uerficulus op^ prelïis,Ôd uindice carentibusjac non cupidis priuatæ uindidtsCjConfèruationem ctiam in terra, /

Exempli po» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam autem hæc proprie fcribuntur propter Ecclefiam, tarnen «ƒ

res fit magis perfpicua, etiam politica exempla confideremus» In politica iuft*^ cia, dementia principibus, Sc manfuetudo priuatis utilis eft» Econtri, fæuioj multis exitio fuit,non lolum monftrofis tyran n is, qui etiam alqs fceleribuspo* luti erant, ut Phalaridi, Dionyfio, Neroni, fed etiam alioqui mediocribusj'^ Pertinaci, Aureliano, Et fæpc uidemus, priuatas ofïènfiones magnas, paticnü^ fànari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Hane lenitatem maxime flagitat Chriftus, quia in Ecclefia incidunt culofæ oflcnfioncSjideó toties dicit : Remittite,amp; remittetur uobis. Et Chrifi^^ lauans pedes Apoftolis, uult nos fanare ofïènfiones omni genere ofïicfj,itleólt;li‘‘ cit,Exemplum dedi uobis. Et Petrus inquit,Diledio tegit peccata. Hæ fentengt;' tiæ omnes hue transferantur, Et quia in periculis famæ, aut rerum, fi defit uif'' dex, timemus nos 06 noftra pcrituraefïè,ideó hîc promittitur conferuatiOjC“’’’ ait, poffidebunt terram, ficut Ifrael in Aegypto conferuabatur, etiamfi man^^ turn erat ut infantes interficerentur.

sitir^uflicii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sitire iufticia m cft,uero dolore Só zelo affi'ei, ut propagetur gloria

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufta fit gubernatio,amp; fcandala,0^ mala exempla tollantur. Eft autem Bæc

ticula quafi declaratio quædam fuperioris, Antea dixit falutarem eflè clcmen^'^ am, nunc addit banc clementiam non debere eftè diffblutionem feu ignauiaf^' Accédât zelus,fit uigilans,intentus, acer,unufquif^ in fuo officio, Eftiÿ oppo*’* tafententia Epicureis, qui nihil curant qualiacuncßuiciajfeureligionumd*-“ alia, ut nunc rident nos epicurei, cum de idololatria aut de libidinibus quet*'

promißio de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanc ignauiam deteftatur Chriftus,et præcipit 2elum,ac addit pronii'***

onem,Nam impij dicunt pios fruftra moliri emendationem, Chriftusecon«^ promittitlabores non fore inanes, faturabuntur,inquit. Item,hi fitientesiW ligantur non Cynici, aliéna uicia tantum reprehendentes, ad fua conniuen^» । fed fèfè quocß emendantes, iuxta illud : luftus prim urn accufator eft fui occurit alteri.

Promittitur merces beneficis,qui defendunt aut adiuuant afflidos,ut tegunt eos, qui propter, profeffionem Euangelrj afffiguntur, iuxta Pfalmu*”' Beatus qui intelligit fuper egenum èC pauperem 8^c.

Beati mundo corde, id eft, cafto, ficut ad Ebræos dicitur : Seiftamini (ftificationem, id eft, caftitatem, fine qua nemo Deum uidebit. Et ufitata eft hbidinum coEcitas,ut Rom,i, amp;nbsp;Ephefi 4, dicitur.

Beati pacifi'ei, id eft, rede dijudicantes dogmata, rede fanantes inid^^ difcordias Ecclefiæ, uel regnorum, cedentes airjs bona confeientia, propttf p^' cem.

ptum pertinent hæ uirtutes, Veritas amp;nbsp;fortitudo in confeffione, de quad^^^’ i Beati qui perfecutionem patiuntur. Item, Eides expedans haspromiffionts^ I retinens ueritatem, propter has promiffiones. Item,Patientia in qualibufcun^ ærumnis. Nam hæ uirtutes funt cultus, de quibus concionatur primum pf^ ceptum.

concîü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SAHCT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22^

Ad fecundam tabulam pertinent manfuetudo in mitiganda uindidla, belt; neficentia, caftitaSjCaritas uel æquitas in fadenda pace» Ad pn’mû præceptum pertinct fîtire iuftkiam^id eftjZelus

X morah’s eft æterna Sc immutabilis fèntentia in mente diuina, quse efi: rc«= gulaïuftidæjprædpiens quales omnes creaturas intelligentes efle oporte^« at, amp;nbsp;quæ facere omittere debeant,amp; iram Dei ac pocnas præfèntes Sc æter* nas denuncians f)s, qui non præftant perfedam obedientiam^

Etfî autem Deus eft agens liberrimum,tarnen ut hæc propolîtio æternà et immota eft Deus eft fapiens iuftus, bonus, ita hæ propofitiones funt æternæ immotæjDeus uult iufta, Deo debetur obedientia, Nec imaginemur legeip

Dei moralem quiddam mutabile efle, quod abrogari ac deleri poflît, ficut ta* bula adfixa pari eti amoueri poteft, aut ficut lex Spartana de numo æneo muta* ri potuit, Manet in Deo noticia, quæ eft régula iuftê faciendi* Manet uolun* tas uere, non fîmulatè uolens iufta, 8^ uerê, non fimulatê rerjciens iniufta ficut Pfalm. inquit, Non Deus uolens impietatem tu es* Et harum noticiarum di* uinarum fimiles impreflæ funt humanæ menti, quæ fèmper manent iudi* cant fafta. Quare abrogatio legis non fingatur tab's, quafi nunc Deus non ira* ftatiir ruenti contra leoem moralem, ficut non irafcitur edenti carnem fuil* lam,

Scddicataliquis, Silex morab's eft æterna amp;nbsp;immota fènterttia,fèquetur. Propter quid non elfe remiftionem pcccatorum.Refpondeo: Cùm omnis lex obliget ad obe# dientiam,uel ad poenam,nec nos lapfi nifi perioluta pœna reftitui potueramus, Eft autem pccna deriuata in filium Dei,nec recipit Deus lapibs nifi propter Fi* burn, Hec approbat peccatum etiam fi credentes recipit, ièd iram fuam aduerfus peccatum ingentem declarauit in paflîone Filrj* Cùm igitur de remiftîone pec* catorum cogitamus, fide intueamur Filium pro nobis crucifixum,ut perfolue* retpcEnam,amp;agnofcamusDeumuerc ÔChorribiliter irafti peccato,nos au* tem propter Filium recipere*

Ideô dicit Chriftus, ie implere legem* Et Paulus inquit. Finis legis eft nbsp;nbsp;Qgomojf*

CbriftuSjid eft,lex teftificatur de Chrifto,ut uicftimæ omnes fignificantes Chri* ftLim,admonent uenturum fuifte dominum,qui fblus impleret legem,implet au tem tripliciter.Primum fuftinendo pcenam pro nobis,cum ipiè fuerit fine pec* cato,amp;î habuerit integram obedicntiam,amp; tarnen pro nobis fadus fit uidima»

Secundo'effeftiuè implet, quia ipfè inftaurathumanamnaturam,8ôdat Spiritum iànftum amp;nbsp;uitam æternam, utrurfusinhomine exiftat ueraobedi* ^rifia,quæ hic incoatur, amp;nbsp;perficitur in refiirredione, amp;nbsp;erit æterna, ficut dici* tur ,Dabo legem meam in corda eorum, ubi diièrtê dieftum eft, mcam, ut ftia* inusnouam æternam uitam, uerê eftè fapientiam, iufticiam, obedientiam, congruentem ad ipfam legem fbnantem in monte Sina,

C igitur dicitur, Chriftum implere legem, etiam hic gradus comprehen* dendus eft, quôd uidelicet effîciat dato Spiritu fando, ut in nobis uera,integra, amp;nbsp;æterna obedientia reftituatur* Et quia dicit legem meam, fatis intelligi po* teft, legem moralem efle æternam fententiam in mente diuina, quia uult earn reftittiere in hominum cordibus* Non eft igitur abolita, ficut abijcitur Calen* darium præteriti anni, ut aliqui infulfê loquuntur*

Tertió impïet legem Chriftus docendo, id eft, teftatur Ce earn non abok^ re ne fiat,{ed proponere earn, ut peccata arguat, doceat quæ opera Deus po^ fttilet. Vult enim Deus nos uerbo fuo regi, nec uult nos noftris imaginationi^ bus excogitate opera amp;nbsp;cultus, ficut ethnici excogitarunt finxerunt idolafia^ fine, permiftrunt fibi libidines, interim cumularunt iacrificia,amp; aliquaop^^ ra ciuilia exercuerunt, quibus arbitrabantur ieiuftos efîè, èC plàcere Deo, iam iacrifi'culi fiia opera laudant, Miflas, obftruationes rituum, obedientiani’ quam proprijs legibus præftant, amp;nbsp;negligunt leges diuinas de uera dodrinS’ uero cultu,8d caftitate. Reuocat autem nos Chriftus ad legem Dei,hanc uult ek ft dodrinam pcGnitentiæ,amp; regulam bonorum operum,

Ç/me,nidndata meaferuate. Et e^o ro^abo I^atrentj alium paracletutni^^ '^bit IfobiSf 'ï)t tnaneat Itobifcum in ^eternum j Spiritum heritatkj tjuem mundusnonp' teÜ accipere^quia non TJidet eumjnec feit eum. ')s dutem cqgnofcitiseunijquia apud'^o^ manebitin Ijobis er it. Kon relinquam orphanos^ yienianidd '}}os.

numAKA rnfir PAEploranda eft negligentia noftra, qui immenfum amp;nbsp;inenarrabileben^f’^'* tttitM, ■*-^um Dei, quód propter Filium dat Spiritum faneftum, per quem uincituf pcccatum amp;nbsp;mors, non iatis confideramus,nec tanti facimus,quantum eftjto'’ nec excitamus nos,ut credamus dari,ac petamus tantum munus.Hànc noftraiu infirmitatem primum agnoftamus, accuftmus deploremus, ficut Lucæ fi' caftigat Chriftus hanc fegniciem, ubi fit mentio de uidua, quæ aftiduitatepî^’'^ ficit,ut iudex tandem faciat officium» Vbi addit Chriftus: Petite,^ aecipk^’^' Si homines poflunt dare bona hominibus, quantd magis pater cceleftis dabu Spiritum fandum petentibus f Hanc caftigationcm ignauiæ noftræ,amp;aclliof* tationem Chrifti, diligenter nobis proponamus, amp;nbsp;nos excitemus his ingenu^ bus promiflionibus, difeamus magnifacere munus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Nundtii non Scd ita eft, mundus non nouit Spiritum fandum, ficut hic in textudio* «o«ù Spirits fur^quia non nouit Chriftum* O triftem uocem,Mundus non nouit Spirit^quot;” j fAnaum. faneftum, quia non nouit Chriftum» Imó mundus aut deridet, autperfequitut

Spiritum fandum.PIurimi querunt opes,uoluptates,necexperiuntur Spiritus fandi auxilia» Papiftæ uolunt tueri fiiam autoritatem, idololatricoscultus,po^ pas operum» Non intelligunt ueram iufticiam, ÔÔ ueram inuocationem,iniû perfequuntur : Ideó nec Spiritum fandlumjiiec Chriftum nôrunt» Sed textu^ addit »

E^os autem agnofeitis Spiritum fanEum, Hic demus operam,ut ÓÓ nos fimus ex hoc numero agnoftentium» Confia deremus igitur uerba textus»

E^o rogabo ^atrem^t^alium paracletum dabit Ijobis tis'c. Ne fimus prolixi, quia nemo de his rebus fan's dicere poteft,ftd pfj audio uel leifta aliqua tali parte Euangelq, toto die meditari amp;nbsp;circumferre animo bent» Hoceftcelebrare feftum diem, hac meditatione proficiuntpij auditor tores» Sed ne fimus prolixi,duo hæc obftruanda funt»

Primum ipft promiffi'o, quód Chriftus promittit fc daturum Spiritum làntftum»

Secundó, quid agat Spiritus fanctus, quôd hîc additur, quia uocat •^óén.AHrf yaracktus ■rep. Hæc eft dulcifli'ma appellatio Spiritus fanóti,üocatur •^ixK.AKr®^,quód figni* ficat aduocatum in iudicio*Sed hgc appellatio multa officia comple(ftitur,Nani aduocatus eft, qui patrocinium in iudicio fufcipit, præièrtim eius, cuius caufti periclitatur,amp; alioqui deftitutus eft defenftone,Iiunc monet, regit confilio,lior« tatur amp;nbsp;confirmât, dicit pro CO3amp; quantum poteft, tuetur ut liberet periculo»

Itacùm Chriftus hanc iuauiffi'mam appellationem tribuit Spiritu fans fto,teftatur fimilia eius efte ofticia, uidelicet, idetS mittitur ab æterno Pâtre, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plt;*r4fk.

Filio, domino noftro leiu Chrifto, ut adfit nobis miftris, reis æternæ iræ,ôô ius dicfj diuini, herum eft patronus, fuftipit defenfionem, fuggerit nobis ialutaria, monftrat confilium, quomodo liberemur, quia amp;nbsp;accendit lucem in cordibus, ut intelligantEuangelium de remiffione peccatorum,confugiant ad Chhftum, credant fibi propter cum ignofei, deinde eft hortator, amp;nbsp;mouet corda, ut aü ftntiantur, amp;nbsp;con firmat aflenfionem, erigit perterrefa(ftos,iubet confidere de falutCjloqnitur etiam pro nobis, ftilicet mouens et impellens corda,ut aufiht ins uocare amp;nbsp;certo' expedare opem, ficut dicitur Rom, 8. Accepiftis ipiritum ado3= ptionis filiorü, quo clamamus Abba pater 2c, Item,iple ipiritus interpellât pro nobis gemitibanenarrabilib. Denicj etiam in confeffione paldm eft nofter ora# tor,adiuuat8i:confirmat dicentes, ficut dicitur : Dabo uobis os amp;nbsp;ßpientiam, cut non poterunt refiftere omnes adueriarq ueftri, Quid poteft dicidulciusf ô felices,quibus promiftum eft,00 datur tantum beneficium.Hæc breuiter de ap^ pellatione,fed confideremus etiam hæc duo,amp;:: qudd promiflus fit Spiritus fans dus omnibus ampledentibus Euangelium,amp;L quod fit eius officium,

I )Eprimo, diligenter inculcemus nobis promiflîonem, Sc ftiant finguli earn spmiutfin» ädfeipfos percinere. Multi fie cogitant,Video quofdam fuifle magnos uiî= ros,utMoifen,Eh'am amp;c,qui mirabilia fecerunt,Hos credo fuifle donatos Spi* ritu fanfto, Sed nos imbecftles tantum regimur Humana ratione,non audemus petere aut expeffare Spiritum fantftum,

Hæceftimpia 80cxecranda imaginatie,funtigituropponendæ promift Quomodoaa fiones,quæ teftantur omnes uocari: Venite'ad me omnes.Omnibus uult Chriü ftusimpertire hoc beneficium. Et quanquam non iumus pares Moifi aut Eliæ, quia Deus uult elTe membra Ecclefiæ diffimilia, tarnen omnibus inuocantibus Chriftum fide, datur Spiritus fanffus,ficutPaulusinquit,ut promiffionem Spiritus accipiamus per fidem. Et feito fic accipi Spiritum faneftum, per auditu Euanoclij amp;nbsp;fidem, non ficut Anabaptiftæ cogitant, aut Monachi, qui omnes luntbnthufiaftæ. Anabaptiftæ iècedunt in angulos,fingunt fibi fpeculationes, nolunthac uita ciuili uiuere, His modis putant ft accipere Spiritum faneftum, ficut amp;nbsp;Monachi, amp;nbsp;idololatræ Papiftæ iaeftitant ft conftqui Spiritum fanótu per fuas ludicras ceremonias,Miflas amp;nbsp;opera traditionum,

Sed nos diftamus dari Spiritum fandum per uerbum Dei, quandocunq^ nos eius cogitatione conftgt;lamur,audientes,uel legentes,uel cogitantes uerbum Dei,amp;inuocamus Deum, accredimus nobis ignofti propter Chriftum,ô^ nos iuuari, Hæc fiunt in uera pocnitentiaj èC quotidiana inuocatione omnium qui

Dixi de prima parte jicilicet, de proinilîîone. Nunc dicam de fecunu^’ quid agat Spiritus farnftus* Hic Chriftus facit Antithefîn»

Ecclcfid cœ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Breuis eft oratio, fed eft uera imago Ecclefiæ coram mundo, 8ó fient nos

'fi« orphdnol fpfi pEruntß iudicamus, quando fèntimus onus ærumnarum noftrarum, rum in mun^ an non fumus orphan! 7 Mundus nos perfequitur, fumus coctus exiguus, aiin^ patus,male cohærens. Non habemus humanum principem,regem,pontifie^’’’’ Ridiculum eft Papæ regibus, quando nos uocamus Ecclefiam. Deinde guîi fuas mifèrias confiderent. Non ne fumus orphani,fine defenfôre,finecettis auxilqs 7 Et præfèrtim tunc intelligeremus nos efte orphanosjfi potentiam^s«’

Ergo aduerfus tantos hoftespromittit Chriftus Spiritumianftunb^^^' Non relinquam uos orphanos, fed ego fum Pontifex uefter, Rogabo Patrenit Crede,non fruftra orat Filius, impetrat nobis à Pâtre auxilium* QuodfSpit*'' tum Paracletum, qui in nobis lucet,dat confilium, erigit animum,incoat uitai” æternam in nobis, ficut hic dicitur : Vt mancat uobifcum fèmper»

Vt autem de his bénéfices cogitare poftimus, amp;nbsp;nos ipfos excitarc, P’'®* ponamus nobis dulciftimum didlum ex Zacharia, ubi fcriptum eft:

Hæc uox omnia complelt;ftitur,amp; docet qua? fint bona opera,quifintfuni^ mi ucri cultus Ecclefiæ. Omnes gentes,ctiam Barbara?, habent cultus ternos,honefta opera.Sed hi nondum funt cultus,quibus proprie colitur prehenditurDeus, fblaEcclefia habet ueros cultus, quospræftatjCÙmaccipi^ Spiritum gratia? precum»

Quid fignificant ha?c uerbaf Spiritus gratia? fignificat Spiritu fanfton^? iuuari, ut ftatuamus nos efle in gratia Dei, certó placere Deo,nobis peccatad^ fe remifla propter Chriftum, Ha?c fidcs in omni affliftione agnolcit Deum atî’^ eftè opitulatorem,eflè propicium,non efte defèrturum orphanos, Hac fide Spi^ ritus fandus eft ■^aH.AKT©gt;',confblator 8d uiuificator*

spiritut prca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur altera particula,Spiritum precum.Cdm fimus orphan! in mun^

do, opus eft nobis defenfore 8ó auxiliatore Deo, Ideó excitantur corda Spint^ fanlt;fto,ut inuocent Deum, ficut ÓÓ Paulus inquit : Spiritus adiuuat nos,utdalt; memus Abba pater, Ideó Ecclefia eft onerata ingentibus periculis ÓÓ ærumnis, ut hanc inuocationem exerceamus, fide clamemus ad Deum, expedemus auxp lium.Ncc pûtes hgc tantiim magnifica uerba efte, Pfi credences experiunttir ue^ Deum opitulatorem amp;nbsp;auxiliatorem, amp;nbsp;res magnæ amp;nbsp;magna mira^ inuocationem cula fie fiunt in mundo. Sic fèruatur tua familia contra diabolum.Sic fèruantur regna,ut Ezechias amp;nbsp;Efàias precibus pellebant Aflyrios.'AIia m!racula,ut Mo ifi,mag!s cernuntur ocul!s,qu!a Deus uult extare illuftria quædam teftimonia, Sed tarnen Ecclefia fèmper habet fua miracula, quæ fiunt in uocatione,ut Moi^ fès, ut Elias in fua uocatione gubernabantur Spiritu lando,ÔC res magnas Si illuftreSjgerebant.

Ita petamus nos gubernari Spiritu fando, amp;nbsp;feiamus ueram efle Cbrifti uocem: Dabit uobis Spiritum paracletum. Sciamus dar! nobis Spiritum fan^* dum, exaudiri noftras preces, iuuari nos in omnibus periculis publicis amp;nbsp;prii« uatis,

uatis, res magnas effid contra diabolum,etiamfi mundus non cernit, Quia beb lum inter Chriftum et diabolum mirabili modo geritur,per uafa infirma in Ec defia, quæ Chriftus tarnen efficit potentia diuina per Spiritum iàndum»

Memento ergo banc uocem: Effundam fpiritum gratiæ amp;nbsp;precum.ExcifS tes te fide, ut credas te propter Chriftum efle in gratia, Petito Spiritum fandu auxiliatorem, inuoca Deum in omnibus negocijs ut experiaris adeflè hunc olt; pitulatorem.

Nunc etiam oremus pro Ecclefia, ut retineamus Spiritum ueritatis, quia petendia spilt;c ^hbolus callidiffîmè ftruit infidias ueritati* Conatur noua fophiftica obruere ritm uerü^ fcuangelium, 8c mundus deledatur his mendacijs amp;nbsp;præftigris, quia nee Spirit tum fanâum nouitjoetj Chriftum.Sed pq,qui norunt Chriftum,amp; petunt Spi titum ueritatis, toto pedore aduerientur talibus impofturis» Deus tarnen ier* uabitEcclefiam,depenet Turcas,propter Ecclefiam,non propter impios ô^ido iolatras. Hæc breuitcr hoc die monenda iunt, ut hæc monita Chrifti accipiant pijÀ unâ inuocemus Deum propter Filium, Sd petamus Spiritum iàndumjfîc ^ut promifit : Pater meus cœleftis dabit Spiritum iandum petentibus»

^Tans autem cum l)ndecim,eleuauit l^ocemîocutus ell eis'.Tiri ludcàf lt;3* ^uihabitatis Hierufalem Ifniuerfif hoc l^obis notumauribus peràiùte Iterbii

Kon eßmßcut Ijos exßimatis hi ebrÿfuntj cùmßt hora, diet tertia, Sed hoc eli^ ^uoddamp;ni e^^er ^rophetam lo'éhEt erit in nouißitnis diebusjdicit dominus^Ejßun» deßiritu meoßuper omnem carnem. \Et propb^etabuntfihj '})eßrii'is*ßli(ie l)eßr Heftis' iuuenes '})eßYi '}}ißones '})idebuntfisßniores ^eßrißomnia ßomniabunt, Et quidemßuper feruos meos is ancilhts me as in dtebus illis eßundam deßfiritu meoj (s' prophetabuntj is duboprodt^ia in coelo ßirßum, isfi^na in terra deorßtm jßan^uinem is* i^nemfis* iJapo» remfiimt.iiolconuertetur in tenebraSfis Luna inßan^uinemjantequam '}}eniat dies Tdo»^ mmi magnus is manifeßus, Et ertt : Omnis quicun^ inuocauerit nomen bDominijßaluus ent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Eiri IfrAelit^ef audite lgt;erba hnec, leßm Kat^renum loirum approhatum à Deo in 'ïtobis, iJfrtutibusj i^ prodigy s isßgnüj qunefecit Deus per iUum in medio Ijeßrifßcut fcitiS) hunc definito conßlio crprnefentia Dei traditum per manus iniquorum aßi^entes interemißis. Quem Deusßßcitauitjßolutis dolorihus inßerntfiuxta quod impoßibile erat ttneri ilium ab eo, Dauid enim dicit tn eum^Drouidebam Dominum in coßeEu meoßeni fßijuoniam à dextrts eH mihi^ne commouear.Dropter hoc Ltatum eil cor meum^et ex» lingua meUf inßuper iscaro mea requiefcet in Ipe^ Qwniam non derelinques ani^ meam in infernof nec dabisßanElum tuum 'ï/idere corruptionem, Kotasßecißi mihi replebis me iucunditate cum fade tua,

K^nfratreSfliceat audenter dtcere ad ygt;os de patriarcha Dauidjquorüam is* de fun Eus efyisfepultus eSl, is fepulcrum eius apud nos 3^ in hodiernum diem, Drophea ta igitur cùm eßet^is fciret^quia iureiurando iuraßetiUi Deus^deßuEu lumborum eius federeßu^erfedern eiusj prauidens locutus eU de reßurreEione Chrtlltf quod ne^ derelu Eus eil in infernoyneq^ caro eius quot;loidit corruptionem^ Hunc leßum refufcitauit Deusjcu» iusomnes tefles fumus .Dextera ißtur Deiexaltatus^is premißione Spiritus fandi aca ce^taaTatre, effudit hoc donum^ quod l}os 'bidetis is auditis.

’Sumiiiâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima eft diélum loêlis, continens promifïîonem Spiritus

ciottii Petri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æternæpropriam noui Teftamenti, Primum igitur deicribunturbene^

Secunda pars eft, Concio de morte beneficiorum noui Teftamenti. Eft^ hic Meflîas, quia refurrexit â mortuis*

Tertia pars, de applicatione, quomodo hæc beneficia noui Teftamcnfi, parta per Meffiam confequamur, uidelicet, Agite pcenitentiamjSd baptfetw“^ unufquifcß in nomine Chrifti, ad remiflionem peccatorum, 0^ accipite donum Spiritus fandti »

Longa concio eft, locupletifti'ma, quæ non poteft paucis tota enarraru Prodeftautem tales locos læpê meditari ad alendam cognitionem benefitm^ rum Chrifti, confirmandam fidem, amp;nbsp;ad excitandam gtatiarum adionem, amp;nbsp;dilecftionem erga Deum, Ideó primum breuiter de prima parte condoms Petri dicamus, uidelicet, de gratia noui Teftamenti,amp;de donatione Spirigs fanóii.

Duo dicit Propheta,Omnis qui inuocauefît nomen Domini,faluuserm Item,de donatione Spiritus fancti: Effundam de ijjiritu meo, Vtraq fententia eft oppofita legi.Lex docet amp;nbsp;poftulat multa,led non faluat,imó accufat,utdo^ Sdlui promiß cet Paulus : Lex iram operatur« Sed alia eft noui Teftamenti prædicatio,quæ g«“»“’ promitritraluKm,amp;qtiidcmpromittitOMNIBVS,fcdlNVOCANlt; n B V S.Quid eft promittere (alutemfPromittere liberationem äpeccatOjit ira Del,à morte æterna,donationem uitæ æternæ*

Hæc adfert nouum Teftamentum, non propter legem, fed tantum inuo^* canti. Ideó enim dicit,Inuocans,ut diieernat cultus, quafi dicat : Non quæretm tunc ifte cultus legis,fed alius cultus,icilicet,inuocatio ibla,quæ eft uox fidd,crc^ : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentis accipientis promiflionem,amp; clamantis: Abba pater. Ideo hoedidum

dulceftet animo, ciim cogitabimus promifïîonem efte uniuerfalem, amp;nbsp;ad nos ipfos pertinere. Et per inuocationem intelligimus fidem, excludentem propris merita,0d tantum ni ten tem Domino,qui iam ft patefecit* Oportet enimdifer ni inuocationem a cultu legis.Nam 8d hæc ipfa uox:Omnis qui inuocat nomen Domini,faluabitur,eft abrooatio legis* 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

HÎC admoneatur auditor, ut diligenter fibi inculcet banc particulam A»' mnis qui inuocauerit nomen Domini faluuserit,fciat elft fummam Euange«' Iii,amp; intelligat inuocationem noh more legis,id eft,non fie cogitet,inuocansial^ uatur, ftilicet fi dignus erit, fi latis habebit operum SCc. fed inuocans,id eft,non fugiens Deum, ftd credens ei propter Mefliam miffum d Patre ccelefti,

rjfujto spirit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De altera particula,Quomodo fit hæc ftluatiof Fit hoc modo, Effundam

tus fuiäi, de Spiritu meo. Hæc eft mira uox, amp;nbsp;fiipra omnem humanum captum, Deus faluabit, non lege, ftd impertiens ftipfum, Effundam, inquit, de Meo Spiriw, de mea fubftantia, Vbicuncß eft fubftantia Dei, ibieft noticia Dei, dilcdm Dei, uita æterna. Quid poteft Deus dare maius, quam quod impertitnobis de fuo IpiritUjde fua fubftantia 7 ficut Petrus inquit, nos fieri participes nature Dei.

firmati\glorificarcmus Deum in confeffionCjSó intotauita, Sed qüianon exer^^ cemus, ac languefcimus, ideó amittimus dona Dci,ficut dicitur : Habend dabi»» tur. Ideó magnitudinem huius doni diuini,Spiritus fan(fd,in nos efFufi,non in# telligimus, quia non exercemus, non proferimus hoe donum, fed excutimus, contriftamus Spiritum fanftum, Hæc funt magna peccata in mundo, quæ ta# men ratio non iudicat aut cernit.

Eruditi confiderent hoc uerbum,M E O,ctim dicitur: EfFundam de ipiri# De h e o tu meo. Primum enim fignificat fpiritum eflè perfbnam confubftanîialê Deo» Deinde docet, quôd Deus ita nos reftituat, aliquid fuæ fubftantiæ impertiens» Vbi autem eft fubftantia Dei, ibi eft lux, id eft, noticia uera Dei,uera dileftio Dei,amp; uita æterna.Hæc omnia funt longe fupra captum rationis,fupra iuftici# am legis,amp; humanam fapientiam» Intelligi autem poterunt,fi exercebimus do# num, in confeffione SC inuocatione quotidiana*

Addit figna amp;teftimonia,amp;præcipua opera Spiritus fanfti, Primüm Propbewre. «ft, prophetare, id eft, reftè intelligere amp;nbsp;enarrare Euangelium,quia Euangeli^ umeftdoftrina de uoluntate Dei erganos,quamhumana ratio non percipit fi# neSpiritufanfto, ficut Paulus inquit: Animalis homo non percipit ea qup Dei funt.Sieut iam uidemus,quid agant fapientes mundi,quorum aliqui uolunt ui# deri intelligere Euangelium,cüm certè non intelligant.Origenes,Hieronymus amp;nbsp;alt) multi non intellexerunt noticiam fidei» Hæc difta Pauli, Lex iram ope# ratur, 1 uftificati fide pacem habemus, adeó non intellexerunt,ut etiam abfurda Si impropria effe putauerint» Ita nunc multi Theologi hæc didla non intelli# gunt,etiamcümuerbaimitantur» Sed qui intelligunt 7 Verèinuocantes Do# mmum,qui habent fidem, in quos effufus eft Spiritus fanftus» Hi prophetant, recte intelligunt,relt;ftê enarrant,contîtentur,glorifîcant Deum,conîcruant Deo puritatem uerbi, amp;nbsp;defendunt gloriam Dei»

Hec omnia comprehendit uerbum,prophetare, hi funt grati cultus Deo, ficut fcriptum eft: Laudate pueri Dominum Slt;c. Hos cultus præftemus, T ales prophetæ fimus,ueri interprétés confeflóres» Difeamus ergo,quantas res his concionibus proponat, de uera inuocatione,ftde,de falute æterna,de donis Spi# ritus fanfti in Ecclefia» Et his meditationibus accendamus fidem ÔC timorem Dei» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Dixi prophetiam præcipuèfignificare intelledtum enarrationem uc# ramucrbiDei,quia uerbum Dei continet fapientiam de uoluntate Dci erga nos',prorfus pofitam extra captum humanæ rationis.Hoc donum neceffarium eft Ecdefi^,de quo Paulus i»Corinth» 4. multa loquitur : Et magna lux eft, in altjs magisdn alqs minus fulgens, alio tempore plures in Ecclefia, alio tempore pauciores funt hoc præditi dono.Sicut tempore Samuelis plures erant in Ifrael rede fcntientes,quàm tempore Eli,cüm effet,uti dicit textus,fermo Domini ra# rus»Tempore Apoftolorum plures erant redle intelligentes Euagelium, quam poftea fub Papatu, etiamfi plurimum fuerit facerdotum,M.onachorüm,Theo«

logorum» Nunc Deus iterum aliquantukim exufcitauit hanc lucem, amp;nbsp;oraiv dus eft,ut confcruet, ÔC nos monendi fumus, ne ipfi earn extinguamus noua fo^ pkiftica Humana fapientia, fiamus prophetæ taies,qualis erat Saul,de quo dieftum eft, Nunquid Saul inter Prophetas f Ita nunc de multis,qui noua fo=' pkiftica corrumpunt Euangelium,qu^runt conciliationes dogmaturn congrit» entes ad làpientiam humanam,ambiguas3flexibiles Sgt;C fucatas,dici poteft,Nunlt; quid amp;nbsp;hi inter ProphetasC'

Qtiando pedora ftint ociolà aut occupata kumanis cupiditatibus,incipi^ unt faftidire uerbum Dei,poftea, ut quærant pacem amp;nbsp;ocium, accommodant fe iudicqs impiorum, èc finunt deprauari ueram docrrinam. Ita redit diabolus ad domum purgatam. Hæc magna mala prudenter cauenda funt, lêd mundus infanit fuis cupiditatibus, ôd hæc peccata non intelligit» Ideô Spiritus fandus nos admonet ÔC arguit per Euangelium, monftrat has infîdias,Sc iubet ut iiigi^ lemus amp;nbsp;caueamus. Et tantum de prophetia.

Sow/jM cr«i Addit autem loel alia teftimonia Spiritus fànâi : Senes Ibmnia habe«’ fionef spirU bunt,8ô iuuenes habebût uiftones«His uerbis non tantum uaticinia de rebus fugt; tm findt, [yj-jg intelligit, ficut lolèph, Daniel fuerunt nates. Et Paulus habuit uilîonenij ut dicit in Adis cap. 16, Sed generaliter omnia dona compledlitur, quæPaU’’ lus recenlèt i.Corinth. 12. Vult enim in genere dicere,futurum efle,ut Spiritus fandtus declarer le multis donis,prophetia3 uaticinqs rerum futurarumjfcienti^ gubernationis,

Vt hic cùm de lènibus loquitur, intelligit gubernatores, hi habebuntdi^ uinos motus,diuinitus regent politias, uel magna négocia Eccleftaftica, autpo^ ktica.Sicut interdum princeps aliquis habet fapientiam aut pium confîliariuiUj aut duitas pium lènatorem. Nec putes hîc fieri mentionem de uulgaribusfofu^ nqs, led lèquuntur in textu nbsp;nbsp;aliæ appellationes. His omnibus uariadona*’^

gnifîcatEcclefiæ gnbernationi neceftària ,quæ etfi omnia funt miraculow) èC Dei infignia opera, tarnen alia alfis magis cernuntur, ut ciim Petrus fana^i: claudum, uel cum educeretur ex carcere, id uocatur miraculum, Et magniht, quia incurrit in oculos, cum alia haberet multô maiora miracula, ut,quo'dali^ due defendebatur contra diabolum amp;nbsp;contra tyrannos. Item, quôd permanut in dotftrinæ puritate, quôd eitis condones erant efficaces, quôd eiusgubernatio vera niiracu=gt; fuit felix. Hæc lunt magna ôô uera miracula, ad quæ accedunt etiam interdtin^ 24 Eccleßte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera,quæ magis incurrunt in oculos.

GKtcmfon» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gfc gj.go intelligatur hic locus de omnibus donis Spiritus fandi in

generaliter. Et meminerint pn,qui funt in gubernatione,uel Ecclefiægt;udpo^ litica,uel principes ac eorum confiliarq,ôd lenatores ciuitatum,quÔd hic dicitut de lènibus: Senes habebunt donum Spiritus landi. Hic locus admonet gubet^ natores,utfciânthumanam fapientiam non fufficere magnis rebus agendis,ntC in negocqs Ecclefiafticis, nec in alfjs,fed opus eft Spiritu fando, gubernatore^ duce,amp; orent cum Dauide,ut furgat Deus ad indicium quod mandauit,idd ’ ad regnum. Pfalm.y, amp;nbsp;71. Surge Deus,iudica terram.

HaÄenus brcuitcr dictum eft de donis Sc teüimonrjs Spiritus addita funt promiflioni Euangehj de faluatione promiflà per Mefliam, a«“' autem textus aliquid de tempore MeffîæjôC de fignis præcedentibus glonoln*’’ adueiitui’^

aduentum Meflîæ, quern etiam prodeft cogi'tare,ut fecuritas carnalis corriga^ tur»

Prophetse interdum fimul loquuntur de utroq^ aduentu Chrifti',ut hic loel Deyîgnw ea« îoquitur de reuelatione Euangeirj, SC ftatim adiungit gloriofum aduentû Chn'= fti in nouiflîmo iudicio. Pars prophetiæ intelligatur de primo aduentu,pars de fecundo. Nam quæ de fignis dicit ,Mittam fanguinem, ignem, Sol mutabitur 8ÓC. Etfi hæc etiam poflunt accommodari ad tempus paffîonis Chrifti, tarnen ' defcribunt totum tempus poft Euangelrj reuelationem uf(j ad iudici'um,uideliis cetexcidium totius ludaice gentis,mutationes regnorum, amp;nbsp;ealamitates public cas,quæ erunt fæuiores in fine,ficut præmonet Chriftus Matth. 24. amp;nbsp;Luc. 21» ut uidemus iam omnibus regnis impendêre mutationem.Et prædidum eft no# minatim de Gog amp;nbsp;Magog, id eft,de Turcis, quôd fint uaftaturi armis magna partem Ecclefiæ. Prædidlum eft ôô de Antichrifto feu pfèudopropheta,id eft. Papa,qui fedebit in templo Dei, id eft, in ipfa Ecclefia, amp;nbsp;graflàbitur dolo ÔC ni.

Hæc mala confideremus,amp;: fide nos magis muniamus, Sf oremus Deum, utnosferuet,quiainLuca,cum eadem prædicuntur: Eritpreflùragentium, ^tuwbomntuv tarnen additur confolatio eadem, Prope eft redemtio ueftra. Item,Vigilate amp;nbsp;ad. Qrnndum, orate,utpoffitis hæc effugere.Certc pericula temporum hortantur nos ad pre^ cationem,amp; monent inftare ilium diem, quo omnes impq cum diabolis in æ#: ternas pœnasabijcientur,amp; filius Dei glorificabit Ecclefiam fuam.Hoc iudici* urn nobis proponamus,amp;: fciamus non procul abefle.Gog 80 Magog uere per^ uenitin fummum faftigium, amp;nbsp;Antichriftus iam reuelatur. Hæc hint figna ub timi temporisjde quo prædidtum eft, forCjUt crelcat tunc impietas. Ideô fimus uigilantes amp;nbsp;cauti, ne deficiamus a ueradotftrina, timeamus ÔÔ inuocemus De^ wm, ut nos regat, Non offendamus eum noftra ingratitudine, SC turpitudine luorum. Hæc admonitio neceflaria eft^quando de fignis poftremi temporis dû citur «

Eluatione, et de donatione Spiritus fan(fti,qui eft arrhabo nouæ amp;nbsp;eternæ iu:# fticiæ èC uùæ. Nunc lèquitur pars ftcunda,de cauE leu autore horum beneficb orum,Eilicet, de Meffi'a. Et diligenter confiderandum eft, hanc concionem de Meflia paflo, refufcitato, glorificato 80 régnante, opponi carnalibus imaginas» fionibus Iudæorum,de regno mundano Meffîæ, quafi dicat Petrus, Vos expe^ lt;^atisMeffiam,amp;liberatorcm,quipulfis Romanis, tribuat uobisimperium mundi,Ecce iam uenit Meffias, aliter regnat,quam uos putatis.Fatftus eft uitfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Jua propeccatis generis humani,ciim d uobis interfetftus eft. Deinde reftilcita^ to Deus omnia lubiecit. Hunc lefiim quern uos crucifixiftis,lcitote Mefli'am Eluatorem efle.

Vt autem nunc cum ludæis duæ nobis præcipuæ funt quæftiones. Alte#i ra an Cbriftum oportuerit pati, 80 non habere mundanum imperium, fed coe# lefte.Altera,an uenerit Mefti'as, amp;nbsp;fit ne hie iple lefus, quern nos prædicamus, crucifixum,amp; reliifcitatum elle Jta duas res agit Petrus,Hunc ipfum lefum eftè Meffiam,ôlt;^ quód poft interfeótioneni relulcitatus, regnet.

rcflimcnia Quód autem hic fit ipie MeiTias, probat fie : Quia Deus magnis fignis Si eft,hücdiuinitus miflum eflè. Secundum teftimonium, quia fitis, feripturæ teftantur, Mcflïam refufeitandum efie. Hic reuixit ex morte, Ergo hic eft Mefiias. Maiorem probat ex Pfalmo, Non relinques animam meaniii’ inferno,Nee dabis fanefium tuum uidere corruptionem,Hæc funt didadeM^ fia, quia certum eft Dauidem eflè mortuum,ÔC nondum refurrexifl[è,fed uatiü^ natumeflè de Meffia. Quia enim Deus promiferat Dauidi quendamde lum* bis ipfius habiturum regnum æternum, inde ratiocinatus eft, neceflarid refui'* reefiurum efle ilium fècundum carnem» Cdm igitur teftetur fcriptura refurredturum efle, Sc hic refurrexerit, Ergo hunc Meflïam eflè certum nos fumus teftes refurredtionis ipfius»

Qudle regnü De iècundo» Qiiale fit regnum Meflîæ f Quód fitregnum cocleftt ƒ quód oportuerit Chriftum pati,hi ipfi Pialmi probant,Conièrua me Dominai quia mihi non bene eft propter te» Et Pfalmus , Dixit Dominus,idem probat, Meflïam habiturum regnum perpetuum, amp;nbsp;potentiam diuinani a“ abolendam morterri Só peccatum, ad dandam iufticiam amp;nbsp;uitam æternani’ Ideó hîc dicit, Eixaltatus d Deo, Effudit Spiritum fandlum» Tale regnum feil ice t liberatio d peccato, nbsp;nbsp;morte æterna, donatio iufticiæ amp;nbsp;uitæ æternæ*

Tertia pars eft,de applicatione,fèd ante applicationem eftdoftrinadep^^ cato, 8d prædicatiopœnitentiæ» Vide autem, quod peccatum accuièt,fûho^^’ -quód non nouerintfilium Dei,imôcrucifixerintipfum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Acctipitiopec Peccata, Populus contemfit figna Dei manifefta miracula, non ert^’^ [ cati iud£o^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pj-ophetis aut uerbis Chrifti,interfecit Chriftum. Hæc peccata non iudita^

ratio,amp; tarnen omnes fumus rei, lam hoc tempore qudm horribiliter contrao*^ , citur uerbo Dei T Interficiuntur iàndti, amp;nbsp;multi conièntiunt, etfi manu non terficiunt. Hi omnes Iciant fè fie reos eflè, ficut hîc Petrus dicit, Sed liberanW^ pernomen lefucredentes,

EnArrdtio Pfalm.I^. Conièrua me Deus.Argumentum Pfalmi initiô recitetur,Piai* , pfalmi 16, mum principah'ter eflè uaticinium de Chriftopafluroamp;refulcitando,amp;di infertum diferimen ueræEcclefiæ,ôô Synagogæperfequentis Chriftum, nïulo Ecclefiæ Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Sed dicat aliquis, quare loquitur in prima perfbna,Conièrua mCjCjuafoc fe ipfo Dauid loqueretur T RefpondeOjpeculiariter loquitur de Chrifto,amp; um b^ fie intelligenda funt, quód Chriftus ipfè loquatur,ficut Pfal.22.Deiis us meusjquare me dereliquiftif Et PfaI.VO.Expedlans expedlaui 2c,Et tamen ƒ Chrifto etiam poftea membra compledfitur, quæ icit propter Chriftum feitanda eflè,qui refurgit primus,ut fit autor rcfurredlionis amp;nbsp;uit£ æternæ offl^ nib.membris.Quare ficut de Chrifto dicitur,eum non manfurum in mortCjKu refurredfurum eflè diuina potentia, ita fignifîcatur de omnibus membris,quou eorum corpora fint reuiftura. Itain alrjs Pfalmis,cùm principah'ter uaticinetur de Chrifto, tarnen propter effècftum, qui ad membra pertinet, Pfalmi etiam au membra accommodantur, fed tarnen prudenter confiderandum eft,quæp^ prie Chrifto ibli tribuantur,ut in hoc Pialmo de merito nbsp;nbsp;appellations paui^

onis Rlij Dei, quód fit uiftima Ôô iàcrificium pro alrjs, quod de fancftorumami«* cftionibus non dicitur, quæ etfi fiunt iàcrifîcia propter C H R1S T V M y**, iddt

id eft 5 cultus Deo accepti, tamen non merentur ipfts aut alqs remiffîonem pec^ catorum» Item de Chrifto folo etiam hæc uerba dicuntur, Non dabis landum tuumuidere corruptionem,ut hîc Petrus exponitjCaro eius non uidit corrupt! onenijUt Dauid, cuius lepulcruni adhuc apud nos eft,

Habet Pfalmus utiliflimam dodtrinam. Eft teftimonium derefurredliOi« ne,amp; nos ipios confirmare debet, in petitione SC expecftatione uitæ æternæ, Itê difcrimen Eccleftæ docet, quæ fît uera Ecclefîa,8c confirmât nos, ne moueamur fpecié Sc autoritate Elfe Ecclefîæ, Docet item, ut curemus elle membra ueræ Ecdefiæ, amp;nbsp;fugiamus falfam Ecclefîam, non faciamus cumea conciliationes, quæeorum abufus confirmant.Non recipiam,inquit,Iibationes eorum,nec fu^ mam nomina eorum in labqs meis. Hîc Chriftus refjcit omnes miflàs impio^ rum3amp; omnes cultus,damnat eorum Ecclefîam, dicit fe nolle earn nominare,id eft,nolle uocare earn Ecclefîam fuam,nolle pro ea orare. Nihil poteft triftius 8^ horribilius dici. Ided fîmus cauti,ne ftabiliamus eorum impietates. Poftremd, totus Pfalmus eft tanquam promiftîo, quod Deus uelit membra Ecclefîæ fuæ exaudire amp;liberare d morte æterna. Ita nos quocß recitemus hune Plàlmum,8^ adgiutinemus nos tanquam membracapitiChrifto,quieftprimogenitus ex mortuis, Suntautem quatuor membra Pfalmi. i. Petitio Chrifti ut fèruetur, cum expofitione Paffîonis. 2. Applicatio paflîonis, amp;nbsp;repudiatio fallbrum cub tuuin impij ccetus. 5. Narratio de refurreeftione. 4. Finis relurre(ftionis,ut Ec« clefîa colleâa, uerè agnoftat Deum, celebret in uita æterna,

Primus uerfus eft, inuocatio amp;nbsp;propofîtio petens liberâtionem, Sgt;C addit cauiàm, quia fpero in te, amp;nbsp;te Deum meum inuoco. Nam hoc fîgnificat, qudd ait: Dixi DominOjDeus meus es tu, id eft,te unum inuoco,8d ftatuo eftè omni:* potentem, liberatorem ex morte,quidem propicium mihi,uolentem exaudE re, faluare confugientes ad te, Hune tibi honorem tribui uis, quód uelis faE uarcjiuxtatuas promiflïones, confugientes ad te.

Querela Sc narratio paflïonis,Bonum meum non propter te, lèu, non eft mihi bene propter te, id eft, fum in afflidlionibus, 8ó uideor etiam d te delèrtus, ftcut clamitat in Pialmo : Deus Deus meus, quare me dereliquifti C' Sed clarius eft quod dicit: Affligor propter Te, iuxta illud: Propter te madlamur tota die,

Deferibitur ergo hoc uerfîi , quæfîtcaula paffîonis Chrifti, Propter te patior,id eft, propter tuum arcanum confîlium de reftituendo genere humano, quo'd uoluifti me fieri uidlimam. Huic tuæ uoluntati obtempero, 80 fîiftineo borrendas poenas,non propter aliqua mea delidla. Quare cum lis Deus meus, Si uelis me feruare, 80 colligere tibi aliquam Ecclefîam æternam, ne fînas me in bis ærumnis fuccumbere, fed confirma amp;nbsp;fîiftenta, Sc libera me,

Sandlis qui funt in terra, quafî dicat,Âd hos pertinet hpc mea palfîo,Eft^ Applicatio p hec applicatio pro Ecclefîa, fîcut Chriftus ipfe ante palfîonem fuis uerbis appli^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chri»

cauit,R.ogo pro eis,non pro eis tantum,fed pro omnibus qui credituri fîint per uerbum eorum, Pater landlifica eos in ueritate, lermo tuus eft ueritas. O duE cem confolationem, hîc oftendit filius Dei ft efft pontificem noftrum,8ó inters! pellatorem apud Deum. Ita hîc applicat,Mea paflio ftruit ftndis honoran* dis in terra, his eft profutura ad falutem, qui funt ftndi, id eft, Deo dicati, Dca um inuocantes,agnofcentes,colentes. Hifunt, qui meum Euangelium amples» dtuntur, hos iudico fandlos ôd gloriolbs, pro his me offtro, fîcut alias in*

2^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN T E NT bL O ó 1 E,

quit J Ego pro ei’s Gnftifico meipfum, his applico meum Gcrificium, hos af^ amp;nbsp;complcÂorjSC pro his rogo Jta hic declarandum eft uocabuIum,Sandi, que hic ipft articulas in Symbolo Credo Ecclefiam catholicam ianftam^d^*^’ dicatam Deo, uere agnofcentem,colentem amp;nbsp;celebrantem Deum,in fide 8^ feftione fill) Dei«Hæc etiam eft honoranda èC gloriofa,quia Deus uiciffim cat” honore affîcit,tribuit ei gloriam,{cilicet Spiritum (andumjamp;^ per Spiritum w*’ (ftuinlucenijiufticiam SC uitam fèmpiternam*

Breuis eft uerficuïus, ftd pulcerrima deftriptio Ecclefiæ, Et hinc fêquituf Antithefis,quam mox adiungit» Alq non ftint iàn(fti,id eft,n5 funt dicati non agnoftentes Deum, non colentes, nee funt honorandi, ideftjCarentgldt’* Dei,non funt ornati d Deo luce, fàpientia,iufticia,uita æterna,

fiuHtbeßs de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multiph’cata funt idola illorum, poft quæ feftinant» Dixit £e paflum

fa/p Ecclefia pj.Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EccIefia.Hanc nunc difternit ab impijs, qui nolunt uerum Deuni coi*

/ èC ueræ Ecclêfiæ, Sicut aut^m in deftriptione ueræ Ecclefiæ duo bona nomina* uitjlânftitatem 8lt; gloriam: Ita in delcriptione faliæ Ecclefiæ nominat dupl^ malum.Malum culpæ,id eft,peccata,amp; malum pcenæ,uidelicet,reieftionem^ üololdtru damnationem» Peccata iunt,fallà Ecclefta excogitat fibi idola,iiîiô multaioow fdlfe Ecclefiie comminifcitur,quærit alium Deum, ad hune feftinat,huicconfidit,hunctd^ brat» Quid eft autem idolum colere, aut alium Deum f Multiplex eft idolob* tria 5 Primûm funt idololatræ, qui hoc fingunt eflè Deum,quod non eft ftcut ethnici ftatuas fuas, louem, Martern, lunonem, fie etiam Papiftæ putant eflè Deos, inuocant eos tanquam fint omnipotentes, tanquam uidcan^ motus omnium cordium»Hæc adhuc eft manifefta idololatria, Et ad hunc^’* dum pertinent Athei lèu Epicurei blalphemi, qui fentiût prorfus nihil eifeP^^ um, aut non curare humana dicunt, quales funt plurimi Pontifices SóCanoni* j ci, Ô6 alq Epicurei,qui cogitant Euangelium eflè fabulam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ïdololdtrite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pertinent etiam hue,qui negant Chriftum eflè Deum,ut ludæi Si Arwfl*

lud^orum O- negant Filium Dei crucifixum amp;refu{èitatum,eflè Deum» Hiomnes,nonc^ inuocant uerum Deum,imÔ nullum Deum habent,quia huncfolum^ unicum Deum non nôrunt nec inuocant,qui eft pater domini noftri lefu CHm ftijde quo dixit,Hic eft Filius meus dileâ:us,quo delelt;ftor,Hunc audite»Sic u ƒ agnofei amp;nbsp;inuocari, ficut fe ipfè patefecit, quo'd fit pater huius Filrj,qui efteius coæterna imago Si quod propter hune uelit credentes Si. inuocantes reciper^J amp;nbsp;dare uitam æternam. Sicut lohan.iy.dicitur: Hæceft uitaæterna,utcogno* (èant te fblum eflè uerum Deum, Si quem mififti lefum, eflè Chriftûm»

CMÎ/Mi idoîo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus gradus eft obfcurior, fed fuperiori cognatus» Idololatria eftco*

Idtrici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iere Deum fine uerbo ipfius,excogitatis propres cultibus, Si confidere his culn*

bus,quôd propter eos Deus exaudiat Si benefaciat, Sicut olim ludæi excogilj^* bant uarios cultus, Si fiduciam horum cultuum habebant, Ita nunc Papiftæ*:^ Iunt Deum,cultu Miflæ,uotis,Monachatu, Hæ res, Miflà, Monachatus, uera idola,quia lèriptum eft,Fruftra colunt me mandatis hominum» Item,no* nos qui debetur Chrifto, icilicet, fiducia mediatoris, transfertur in Miflàm,^*’ uotagt;in mortuos lanftos. Si fimiles res» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

De talibus cultibus condonatur leremias Hæc eft gens quæ non audi^ nit uocem Domini Dei fui, neq recepit difciplinam,perrjt fides,amp; ablata eft de oreeorum,dedicauerunt excelfa TopheU Didt facella paflim condidifle, inftitf tuiffecultus fine mandato Dei,fi'cut tuncetiam liberos immolabant interfici ebant. Et ficut in mundo manent alia peccata contra ftcundam tabulam, I'ta muko magis manent omnibus ætatibus omnibus temporibus peccata contra primam tabulam. Nam diabolus maxime conatur homines auertere â Deo,fal fisopinionibus amp;nbsp;cultibus.

Synagoga tempore Chn'fti non habebat ftatuas, tarnen erat idololas« trica,negabatChriftumeftè filiumDei,amp;falfafiducia ftruabat ceremonias, partim traditas in lege, partim excogitatas ab hominibus. Hi cultus eorum e^ rantidola,quibus confidebant ignorantes Euangelium,Chriftum ÔÔ ueram in^ uocationem, quæ fit fiducia miièricordiæ promiflæ propter Chriftum.

lam hoc tempore multô maior eft idololatria, Papiftæ perfèquuntur Eu^ nbsp;Moldtr'm

angelium amp;nbsp;uocem Chrifti, negant Chriftum eftè mediatorem,amp; finxerunt bi fuos cultus falfos, Miflam, Monachatus, fàtisfadionem, inuocationem ftorum, Hæc omnia prædicant eftè iufticiam, mérita remiflîonis peccatorum, èc applicant alqs. Hæc funt idololatrica, quia funt contumeliofa in Chriftum, item,funt recepta fine uerbo Dei, Item fiducia quæ Deo debetur, collocatur in has res. Ideô hæc uerè funt idola, de quibus hîc dicit: poft hæc feftinant,fignifi* cans magnam elfe multitudinem,ma2nos concurfus,magnum amp;nbsp;ardens ftudi^ um impiorum amp;nbsp;idololatricorum cultuum in mundo , ut nunc etiam uidcis mus. Quantum eft MiiTarum, quantum Monachatuu,qudm uarq cultus San»« dorum T quanta eft ueneratio talium rerum, quantis fumtibus Miftæ, Mona=* fteria 8c templa conftant. In fumma,Papiftæ colunt Deum ftium Mabzim ault; ro argentOjfi'cut Daniel inquit. Sequitur altera pars de pœna.

Konredpiamiibationes eorum defan^uine, Kec memorero nominum eorum la» htjs meù,

Hæc eft horribilis reieélio. omnium idololatrarum perièquentium Chri»« ^cïe^io ftum,quicuncg funt,Iudæi aut Papiftæ.Apertê negat eos eftè Ecclefi'am Dei,ne«« gat eos habere facrificia, negat Chriftus iè uelle pro illis orare,reijcit amp;nbsp;damnat totum illud agmen idololatricum, fed mundus non intelligit hanc damnation nem, fmd quia Pontifices,Epiicopi,Sacerdotes,Monachi,Reges, Principes tri»« buunt fibi titulum Ecclefiæ : Item , quia gloriantur Epiftopi de ordinaria fuc»« ceffîone, hos ueneratur, putat eftè ueram Ecclefiam,cum fit periècutrix Chrifti idololatrica. Quid contra hæc dicendum eft Primum conicientia confir»« manda eft, ne moueamur titulo, autoritate, multitudine,ut illos ccetus Epiico^« porum putemus eftè Ecclefiam, aut propter eos deficiamus d uerbo Dei, ied ici^ amus aliam eftè Ecclefiam ueram fandèorum, Icilicet, qui uerbum Dei ample»: (ftunturjSc rede docent. nbsp;nbsp;Huius ueræ Ecclefiæ nos membra eftè iciamus,etisf

amfi fiimusabiedi extra illas congregationes Pontificum amp;nbsp;Epiftoporum, ficut Chriftus inquit, Erjcient uos extra Synagogas. Difficile eft fufti»: nere hunc titulum,quód non fimus membra Ecclefiæ,ièd opponamus has cofo»: lationes. Hic dicit Chriftus,perfecutores non eftè Ecclefia. Et Paulus inquit. Si Angelus de coelo aliud Euâgeliû prgdicetjanathema fit. Hîc Paulus egregiè nos confolatur.

confblaturjamp;S enarrat hanc uocem PfaImi,Non cro memor eorum, Cüm cnini uocatanathemata, fignificat perfècutores Chrifti jreiedlos amp;nbsp;damnatoseflÈ^ Deo» Ergo non Eint Ecclefia»

Secundó di{cas,omncs eorum cultus, MifTaSjMonachatuSjfàdsfacîlioncS) cultus lànélorumæflè damnatos cultusjóó fumendos,

chrifticorpiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tcrtia pars Plàlmi eft enarratio de liberatione ex morte, 8^ relùrredio

non corrupts Non dabi's làncftum tuum uidere corruptionem, id eftjue quidem carowf^ MmMturam ddt^bitur, ièd oftendis mihi uias uitæ, id eft, uiuificas, 8c. refufeitas ex morKj etiam corpus» Sed hîc de Chrifto peculiariter dicitur illud. Non uidebo corru^ ptionem» Nam reliquorum fantftorum corpora, etiamlî non manent in perp^^ tua corruptione, lèd propter Chriftum refuftitabuntur, tarnen prius diflîpHn^ ter in aèrem, ficut dicitur: Omnes immutabimur» Sed Chrifti caro, etiamfîin fepulcro quieuerit, tarnen non potuit corrumpi, quia ne in morte quidem uina natura a corpore eins difceflît,quare oportuit ftatim incorruptum/eu tegrum reftiftitari, ut reuiuiiceret totus,etiam cum corpore, quod tarnen transe fodi in cruce,SC expirare,ac iepeliri oportuit,ut ftiretur uere mortuum. Sic trus hæc uerba enarrat : quem Deus fuftitauit, folutis doloribus mortis, iuxta quod impoftibile erat teneri eum ab illa»

ReliquiuerftisPfalmi define amp;effècftururftis concionantur» Ideófufr' neo paftîonem 8ó mortem ut refiiftitatus colligam æternam Ecclefiam, fruatur perpetuo conlpedu 8c confuetudine tua,cum uberrima lætitia nogaudio»

Vltima pars concionis Petri eft applicatio beneficrj Chrifti» Sed priusaigt; , cufat auditorum peccata, amp;nbsp;concionatur de pccnitentia» Poftea addit de rem»^ fione peccatorum, hanc dicit fide propter Chriftum contingere credentibuSjS^^ fimul donari Spiritum iandum, amp;nbsp;hæc beneficia ita nobis applicari, fi audien* , tes Euangelq uocem de Chrifto,credamus, amp;nbsp;baptizemur in nomine Chrift**

P Go accept a S)ominojquod lt;(3* tradidi l)obiSf quoniam dominus lefus in qua ^debaturfaccepitpanem^^i^^ratioäagens^fregit-t^s' dixitjAccipite nbsp;nbsp;manduc(ite,bii^

corpus meum^quodpro 'ijobis tradetur^Hoc facile in meam commemorationenkSf^^* liter calicem, poHquam cœnauit, dicens : tiic calix nouum teflamentum W'/W

I fan^uine. Hoc facile quoliefeunq, bibetis in meam commemoraitonem^ Quotiefcunil; manducabiiis panem huncj nbsp;nbsp;calicem bibetis^mortem S)omini annunciabitù donee

al. Ilaq^ quicun^ manducaueritpanem bunc^ biberit calicem T)omini indigne,rem corporis /anguinis S)omini. Trobel autem feipfum homo jlt;(srfic de pane edaty calice bibat, Qm enim manducat bibit indigne, iudicium Jibi manducat lt;15* dtjudicans corpus IDomtniJdeo inter l)os multi infir mi lt;i3' imbecilles tr dormiunt mub, Quodfl nofipfos dijudicaremus^non uti^ dtjudicaremur. IDum iudicamur autenu a mino corripimur^ iJt non cum hoc mundo damnemur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Pa«lt;edt«pf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^omminatio eft, in qua Paulus dupliciter puniri aitabufum Sacra^

ficranunti, ^^menti, ira Dei amp;nbsp;corporalibus pcenis» Sic enim ait,Reus erit corporis^

languinis Domini» Item, iudicium fibi manducat» Accerfit fibi pernam man^ ducando duplicem,Icih'cet,perpetuam30^ calamitates huius uitæ» Ided, inquib inter

TfE COEKA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.1

Erant adhuc non maximi abufus, Nondum tanti erant^quanti nunc funt, Sacrificuli imptj, impuri, celebrant MifîàsjUendunt,partem fàcramenti popus«, prophMAti» lo adimunt,non docent de pio ufu, Populus accedit, ignarus ad quid fit Uten* sacramenih dum Sacramento, nihil audiuit de docîlrina fidei, putat hoc opere fe mereri rct miffionem peccatorum, Circumgeftatur pars Sacramenti,fpedlatur,00 adora* tur,amp;dantur indulgentiæ fpcórantibus, ut confîrmetur uana fiducia fpedlatio* niSj quod fit opus meritorium

Hiamp;alrj multi abufus horrendiquibus prophanatur hoc Sacramen* tum poftrema mundi ætate, non leues pœnas merentur, bella, difïîdia Sc alias publicas calamitates,Credo etiam Turcicos fucceflus prgcipue permitti a Deo, propter huius Sacrament! prophanationem multiplicem, quam fèmper pq in Ecclefia deplorauerunt,

Dicunt S, Antonium habuiflè uifionem de poftremo tempore Ecclefiæ, Antonij uiß», ubi inter cætera eft imago, quôd uiderit fiâtes porcos ad aras,amp; celebrare Mil* fas, Annonrefpondetresipfàhuicuifioni C Poftrema ætas mundi habet Epi* fcoposjCanonicos, Sacrificulos, Monachos, qui Miflam in quæftum contule* runtj^ ut porei uentri fèruiunt,propter uentrem nbsp;opes celebrant,

Dicitur amp;nbsp;S, Brigittæ fjaecies Chrifti apparuiflè, flagris lacerati amp;nbsp;cruo*Brigt««f, rz ftillantis, exterri ta Brigitta,interrogauit, quid fignificaret hpc fpeciesCrefpô* dit uifio, Cbriftum fie lacerari abufu Miftàrum,

Hæ hiftoriæ quoquo modo fe habent,tamen fignificant fàncftos deploraf* fe abufùm Sacramenti, etiamfi fortaflîs tefté hoc fignificârunt talibus hiftorrjs, amp;nbsp;non licuit eis aperte dicere quod cupiebant,

Hæc fum præfatus, ut cogitetur de uero ufû Sacramenti amp;nbsp;fugiantur ab* ufus, Vocatur autem uerus ufus tantum is, qui eft in uerbo Dei traditus, Ab* ufuseftomnis pompa extra uerbum Dei,

Dicam igitur prim«m pauca de uero ufu Sacramenti, Multi de Sacra* 4, mentis, ut de Baptifmo amp;nbsp;cœna Dom mi habent ciuiles amp;nbsp;humanas opiniones, SAcrAmtnto. cogitant hos ritus inftitutosefîè, tantum ut coram hominibus difeernant eos qui uocantur Chriftiani â ludæis 8Ó alrjs gentibus, ficut cuculli difeernunt Mo* nachos â cæteris,aut putant ccenam Domini eftè fignum mutuac beneuolentie, quia conuiuia apud omnes gentes funt figna amiciciæ, Hæ funt humanæ cogi* tationes, quæ non rede de Sacramentis iudicant,

Papiftgaliamhabentimaginationem, quôd fint opera per quæ meremur nobis8c aïqs remifiîonem peccatorum, Hæc opinio etiam eft ethnica, Cic de ce* remonijs fuis fèntiebant ethnici.,

Quis eft igitur uerus ufus f Dicam breuiter, Sacramenta funt figna,non tantum difeernentia Chriftianos coram hominibus, fèd multd magis figna uo* luntatisDeierga nos, uidelicet,promiflægratiæ,

Deus ab initio, cum dédit promiflîonem Âbrahæ,addidit fignum. Sic cum dédit uerbum Mofi,addidit figna quædam, fie cum Euangelium fparfit

inter gentes,addidit figna,Bapt]fmum,amp; cœnam DominijQLiia uoïuntasDei recipientis nos, non poteft cognofci,nifi per fuum uerbum,amp;S fîgna ab ipfotra^ dita. Vult enim addere fîgna uerbo, ut uerbum fit iHuftrius,

Et rem eandem fignifîcant uerbum amp;nbsp;facramentum, Sicut AuguftinuJ inquit:Sacramentumeft uerbum uifibile, ideft, reseadem fignifîcatur uocCj amp;nbsp;geftu*Vox auribusjgeftus oculis percipitùr.VtinBaptifmOjUerbis daturr^ miflio peccatorum, geftu fît ablutio.

Sic de ccena Domini, uerbis admonemur Cbriftu pro nobis elTe pafîuni) ipfîus iànguinem pro nobis fufum» Geftus idem admonet, nos fieri membra corporis Chrifti, amp;nbsp;nobis dari fanguinem, quo abluti fumus»

vfiMfio'ämen ' Ql’omodo jgicur utendum eftf Sicut docet Cbriftus: Accipite,manduca^ a, te,bibitc,facite ad mei recordationem* Nec eft cogitandum,quód Gt tantiimd^ uile ipedaculum,ncc cogitandum eft,qu0d hoc opere merearis remifiionepe«gt; catorum,ftd fare debes, quód fit res propofita, quæ admoneat te de promiffioi* ne Euangelij,Si^^ paftione Chrifti,amp; quód fide propter Chriftum accipias remif fionem , non propter hanctuam fiimtionem, fed hæc fumtio, eftteftimoniuni) quód Chriftus uelit tibi amp;nbsp;fingulis applicari fuum beneficium. Ciîmfumisj ideó fumes,cogites, Ecce adtepertinetljeneficium Chrifti, Id teftaturhacorrP monia^ in qua Ie tibi applicat.

Qjiißnt ido^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îllî igitur funt idonei ad hoc Sacramentum, qui agunt pocnitentiamClî^^^

hic dicitur: Si nos itidicaremus, non iudicaremur à Domino; 80 agentespccngt;^ tentiam,credunt fibi ignofti propter Chriftum.Hæc fides exufciratur,cùmbo‘: teftimonium cogitamus, quód uelit Chriftus fingulis applicari fuum beneficia um.

Magna igitur confblatio eft in hac fumtione. Scias fumtionem inftitutan^ j eftè, ut fides .excitetur, óó fînguli credamus ad nos ipfos pertinere beneficiën’ , Chrifti.

Hic eft igitur uerus ufus, ciîm agentes pcenitentiam hac fide iuminius,ci nos confolamur, ac rurfus gratias agimus Deo pro donato Filio,pro data fdu* te,

v.ecord4tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc eft recordatio, de qua Chriftus dicit, Facite ad mei recordationen’'

chrijti. nbsp;nbsp;nbsp;Signifîcatenim recordatio,non hiftoriætantum cogitationem,fed fidcflietgra

tiarum a(ftionem,Fides accipit beneficium, Gratiarum aeftio uiciftîm prædicat Deum.Et fèmper cum hac ceremonia debebat fieri prædicatio. Sicetiamuetus

, Ecclefi'a hune morcm Ièruabat,quæ nullas habuit priuatas Miflàs, s^ierdmentum Expofui ucrum ufum,icilicet,fumtionem agentis pccnitentjam,ct credc^ i««/« e/i S4= f-js remitti peccata propter Chriftum,amp; hac fumtione fe admonentis,quûfl eraiitcntum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G'ngulos pcrtineat.In hoc uero ufu,fcimus facramentumeftèfa*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De alio ufu fine fumtione, fcilicet,de circumgeftatione,nihil didt feriptü^

ra,Debet aut in fàcramentis eftè certitudo. Ideó difcamus reftè uti fàcramento, amp;nbsp;in uero ufu exercerc fidem,amp;alios abufusextra uerbum fugiamus ,Necfië^ bitemus^Deus puniet hos ingentes abufus huius fâcramenti. Et tinieo Turcafl elle

cflc flagellum præcipuè ad hos abufus pum’endos» Sed nos oremus Deum, ut midget pœnas propter fuam Ecclefiam amp;nbsp;mftitutionem puen'ciæ, ad fuam laudefii parcat nobis, ficut Niniuitis pepercit, Sed nos etiam agamus pœni* tentiam,utNiniuitæ. Deus propter Filium fuum Dominum noftrumiefum Chriftum miièreatur noftri, ÔC det nobis Spiritum fanctum {uum^

LJOcEuangelium continet multos infignes locos, qui omnes explicari in una snmoM •^concione non.poITunt. Et de aliquibus poftea dicam,prius fummam expo^

nam» Tota hæcnarratio eft imago Ecclefiæ,conlolatio affli(ftorum5amp; obiurga* tio impiorum, qui negligunt uel Ecclefiam, uel membra Ecclefiæ, quæ habent opus auxilio *

Vt enim hic Lazarus facet ad Diuitis ueftibulum,amp; a Diuite negligitur, Ecdefu idcêt ficfemperinmundoutpiurimum iacet Ecclefia afflitfta Sclpreta coram rcgb ttdpedes po* busjprincipibüsjpontificibusjfacerdotibus. Sic iacebat Chriftus amp;nbsp;Apoftoli coramprincipibusSynagogæ,fieiacebantifraêlitæ corarri Pharaone,ficiaces' bant Ecclefiæ toto orbe terrarum coram Imperatoribus,Diocletiano, Maxen=: do,8ô aliis» Sic nuric iacet Ecclefia uera coram pontifîce Romano ,Epifcopis amp;nbsp;Principibus. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;’ •

Nos amp;nbsp;ait) prj,{ub alqs regibus nbsp;nbsp;principibus in tota Europa, clamamus

ad Pontifices,Epifeopos amp;nbsp;Reges,ut curent retfte doceri,iuuent pios miniftros, defendant confiLtentes,non patiantur interfici, Item,iuuent pauperes làcerdotes amp;nbsp;aliosjconftituant fcholas, confèruent dodlrinam» Hæc non audiunt pontifia: Potentes ces amp;nbsp;Reges,putant le cflè Ecclefiam, nec tarnen fadunt officium fuum,led funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M«»

diuites,epulantes lplendidè,id eft,curantes fuas opes,lplendorem, pompas,non facienees officium. Quia Chriftus hîc non reprehendit diuitias,fèd addit, uolu^ ptatibus indulgens quotidiê fplendidê, ut oftendat ,qualis fit ille diues, ftilicet quærensuoluptates, amp;nbsp;iplendorem,

V ide quæfo,quid nunc aliud quærunt Epilcopi,nifi uoluptates, amp;nbsp;fplens! doremf Hæcquærentes impoflîbile eft facere offîcium.Nam hîc non dicit tan* tiimepulans, fed delicians, quod compleditur omnes uoluptates, Dixiquales peribnæ fignificentur, ftilicet, potentes, amp;nbsp;Ecclefia, Sécundd oblèruetur,quôd Chrilius confolatur Ecclefiam amp;nbsp;omnes pios qui funt in ærumnis.

Ratio amp;:Lexiudicant ex euentu. Hic eft mifer,Ergo negligitur* Siclèm^« nbsp;nbsp;nbsp;z

per ratio humana,dum in fuis tenebris manet, iudicat, Sed Euangelium docet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*“

quôd ærumnæ non fint figna iræ Dei, imô docet nos ided affligi, ut redeamus rutnnis. ad Deum,amp;^ pios ærumnolos maxime curæ eflè Deo* Sed hæc eft mira, amp;nbsp;loli^ us Ecclefiæ fapientia, quæ intelligit Deum curare, refpicere,exaudire afflidos, amp;nbsp;mirabili quodam confilio uelle làndos affligi. Sicut ab initio mundi làndi funt afflifti, Abel interfedus,Prophetæ,Chriftus, Apoftoli, denicß omnes pq funt excruciati uarijs amp;nbsp;ingentibus serumnis,

Ita hîcdocet Chriftus,huncLazarum Deo curæ eflè, amp;nbsp;confolatur nos,ut Noiw«Ld^4â feiamus nos propter ærumnas non proiedos eflè â Deo, Et gerit nomen hic, n. Lazarus, quo admonet amp;nbsp;ilium amp;nbsp;nos, quôd fit Deo curæ, quia Lazarus eft, Eleafar,quafi dicas,Deus adiutor,^0(t^dff; Talis eft Ecclefia,hanc nemo ads: iuuatjfed dicitur Lazarus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solus Deus earn refpicit, exaudit, adiu«:

uatjfaluat. Imö fola EccleCia Chrifti agnofcit Deum eflè Deum taïem, cjui nort abqci't affli(flos5qui' exaudi't amp;nbsp;refpkit in ærumnis, recipit 8C uult kruare, uelif* hac uita, ud certe poft hanc uitam, propter Chriftum. Ideó damitantPfaln’*' Quifanatcontritoscorde» Item,Aliénât dominus omnesquicorruunt,erig*^ omnes elifos, Item,Inuoca me in die tnbulationis,Slt; eripiam tc, Hic docet,hanC inuocationem efle fummum cultum»

Ergo quandocLinc^ fumus in afflidionibus, diftamus nos hac dodnnJ Euangdq confolarijôé excitemus nos ad inuocationem, Hæc eft militia fando* rum, ftare in hac fide, amp;nbsp;expedare auxilium, ficut Moifes dicit, Nolite tirnerc, ftate,óó uidebitis magnalia Dom ini,Nunc etiam fiimus Lazari,iacemus adp^^ des pontificum amp;nbsp;regum, petimus pacem ,precamur ne Euangelium concuk^^ tur,ftd Uli tnanent cpulones.Nos igitur uideamus ne deficiamus,Icd fimusU^ zari, expedantes auxilium à Deo.

An ell c«yîo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redeo ad textum. Hic Lazarus curæ eft Deo, mittuntur Angdi^“

de^^Ecclcfilt;e. ^ni cum moritur,in uita habet caniculam lingentem. Ita Ecclefia habet cufto^ Cdnesliitgeti^ des Angelos, 06 canes lingentes, id eft, quofdam de populo, qui quantum pd* ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt earn curant mediocribus offices. Didum eft breuiter de coniblatione

Tertius locus eft grauis comminatio de pœnis impiorum» Diues rapîf'’^ Æferzw p(r/ïninfernum,amp;excruciaturintolerabili amp;æternocruciatu. Sic dicit na.impiorum. defuo iudicio,Sitiui, ÔCnondediftimihipotum, Nihil dubitent tyrannijtJ^^d Deus eorum alperitatem, quam contra Ecclefiam iam exercent, punituriis Hg finguli uideant, ut curent membra Ecclefiæ,ne fimiliter puniantur.

Hæc breuiter eft fumma Euangeltj, imago Ecclefiæ, petentis à potentibu^ auxilium amp;nbsp;defenftonem. Sed Ecclefia manet Lazarus, neminem habet auxib' atorem nifi Deum. Et hic eft potens auxiliator, non obliuilcitur Ecclefiæj^ Pfalmo 9, I o, dicitur: Non obliuifeeris pauperum. Item,Pupillo tu es adjU* or. Reliquæ funt dilputationes in hoc textu de finu Abrahæ, ÔC de uerbo calij ftu de Icriptura.

(DE Sinr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Clnus Abrahæ fi'gnificat beatitudinem promiftam uerbo dato Abrabæjdcb'* , ‘^nedidione in lemine* Hæc promiffio in Euangelio fada eft illuftrior,^000 clare dicit î Hæc eft uoluntas Patris, ut omnis qui credit in Filium, habeamp;tui* tarn æternam, Sicut autem nos di{cedentes,debemus fide huius promifliod® propter Ghriftum fadæ, nos fuftentare, amp;nbsp;hac fide ingredimur in uitam titiam æternam. Ita tunelandi diftedentes luftentabant fe uerbo Abrahæ;^ ftiftentantcs le hac fide,ingrcdiebantur in uitam ÔÔ lætitiam lèmpiternamAo catur ergo beatitudo Sinus Abrahg, quia eft benedidio promifla Abrahg pi^ pter fernen, fcilicet Chriftum.

Hæc feire de Sinu Abrahæ Cads eft, omittendæ funt phantafiæ bo patrum. Patres eadem fide faluabantur,qua Apoftoli nos. Et beatitudo eft uita amp;nbsp;agnitio Dei,fapientfa, iufticia,amp;lacdda quædam perpetua,quænoii poteft enarrari præ magnitudine,fed fideguftus aliquis in nobis incoari debet» De quo guftu ait Paulus : luftificati fide pacem habemus erga Deum.

Hoc teftinîonium eft utile,amp; confirmât pios multipliciter,quôd non funt lt;lüærendæ reuelationes aut inuminationes præter icripturam» Sed quôd uerè hæc fit uoluntas Dei, quæ eft in fcripturis propofîta.Sic uult exaudire, faluare, ficut tibi hæc uerba Euangelq fcripta promittunt, Ideô Anabaptiftæ damn an* tur quærentes alias illuminationesomiflbuerbo»

AD Ebræos primo fcribitur, funtminiftrifpiritus adminifterium mifli, ■^propter eos qui funt hæredes futur!, Hic locus duo docet, Pnmùm quæ fit lubftantiaAngelorum, Deinde quod fit officium. Subftantia eft fpiritualis, quia uocat eos fpiritus. Difcernit autem fcriptura fpiritus à corporibus, cûm inquit, fpiritus carnem amp;nbsp;offa non habent.

Sunt autem duplices fpiritus, Boni amp;nbsp;mali, Mali non funt çonditi in man licia,fed à Deo creati funt fine uicio. Poftea uero defccerunt,ficut inquit Chri* ftus, Mendacium ex proprijs loquitur,Ergo non accepit à Deo. Item,Epiftolæ Pccri amp;ludæ teftantur Angelos defecifle, propter peccatum damnatos elfe, EtEpiftola ludg difertè inquit, Angelos non conferuaflè fuam originem,id eft, non raanfîffe taies, quales conditi funt.

P Piftola ad Ebræos uocat eos miniftrosfpiritus,8ô addit, propter eos,qui funt *^futuri hæredes. Hæc fententia teftatur Angelos occupatos elfe cura Ecclefiæ defendendæ. Sic autem cogitemus,ficut reuera ad hune modum fe habet Ecclen fia.Ecclefiamuelut ciuitatem,ab una parte diaboli obfîdent 8^ oppugnant acem rime,ab altera defendunt,2lt; propugnant Angeli. Nam Paulus uocat diabolos fpiritus aeris. Verfantur igitur utrieg boni 80 mali fpiritus cum hominibus.

Vtautem officia bonorum Angelorum agnofei poffînt ,Primùm confia deremus quàmfæuum hoftemhabeamus. Deferibitur autem diabolus quôd fit mendax, 8: homicida. Mendax eft, id eft, immani quodam odio Dei cona* tur fummis uiribus deformare gloriamDei. Ideô incitât homines ad impias opiniones de Deo, amp;nbsp;adblafphemias, Sc efficit, ut hæ propagentur, ficut Paun lus inquit,Tenetcaptiuas mentes hominum. Inde nomen habet Diaboli, quia calumniatur uerbum Dei,Sôferit impias opiniones, Sicut ftatiminitiô apud Euamcalumniatuseftuerbum Dei,amp;extenuauiteius autoritärem ,8C exemit Euæ reuerentiam erga uerbum Dei. Excitât loitur in Ecclefia, amp;nbsp;auget falfa do gmata,8ôhærefes.

Deinde homicida eft,id eft,molitur exitium hominibus,Quia enim fum«* maefiacerbitas odq ipfius aduerfusDeum, ideô conatur nocere hominibus ac præfertim Ecclefiæ, ut expleat odium fuum aduerfus Deum. Molitur exitium priuatæ uitæ,affligit ualetudinem,inficit aërem,excitât malas tempeftates, ad^ fert morbos,peftilentias,corrumpit res nafcentcs,impelht ad flagitia,pertrahit in prauafodalitia. Deinde etiam in uita politica nocet,excitât crudelitatem ad« i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfus Ecclefiam, excitât tyrannos, ut dilacerent Refpub, ut fæuiant in inno*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centes,ut moueant non neceffaria bella,lnflammat inquiéta ingénia ad mouen^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Econtr à bonorum Angelorum officia funt,Primum ueraces funt,hoc eft,

amant gÏon'am Dei, ueram doélrinamjdeó promouent pia ftudia,amp;rtpi'^ muntdiabolum, 8ó impios (erentes mala dogmata, ficut interfeceruntCen*’^ thum. Item funt miniftri ad reuelationes, ficut Gabriel mittitur ad uirgnif*” Mariam« Item orant pro Ecclefia,iuxta illud: Angeli eorum uident ficicm r tris mei amp;c«

Deinde funt cuftodes Ecclefi'æ, Primiïm impediunt tyrannos,amp; conliW perfecutionis contra Ecclefiam, ficut teftantur multæ hiftoriæ, Elifeus incjuitj pluresluntnobiicum. Idem teftatur hiftoria Ezechiæ,Item Angelus educitP^” trum ex carcere« Item defendunt pacem publicam, impediunt confilia eorum» ciui mouere bella conantur,ficut apud Danielem Angelus inquit,fe propugna* Ie regem Perlarum.Item apud Danielem uocantur uigiles in arbore,quæ ficat regnum« Excubant igitur pro regno«

Priuatim defendunt uitam,ficut 8^ Chridus teftatur, pueris effe additos Angelos cuftodes, cum inquit, Angeli eorum uident faciem Patris« Ethuïu^ offici) multa funt exempla, Vt in hiftoria Iacob,Tobiæ,Epiphanij« Item in nbsp;nbsp;•

Viciftim autem difeamusquid d nobis requirantAngeIi,uideIicetgratis tudinem« Hæc eft autem uera gratitudo,ut ipforum uirtutes imitemur,hoceft) ut fimus ueraces, id eft, ut agnofcamus nos Deo curæ efle, Agnoftamus nobis tales cuftodes efle additos,amp;agamus DEO gratiasprohoc ingentibeneß* do.

Deinde Angelorum exemplo*fimus nos quotj QiXôçepyoi, tempérant tes,caftiamp;Sc« Etut retineamus Angelos nobifcunijinö

EVANGELIVM S. MATTHAEI, Vt ' Rpn^ HABITÆ in ecclesia, A M. SEBASTIANO FROCSCHELIO AM» _ CENSE, ARCHIDIACONO IN EADEM ECCLESIA, SCRIPTTEA

E^I^r^lTIOlSLE AC EI^rTE ^^ÆSTAKTI-ons^ConJultbus Senatui inclyttt EleEoralu Ciuitatu AIA'ËE Æ in ^alatinattij (Dommii popularibusjpatronis Amicisfuis reueren«

Amber^enfisj Archtâiaconus Ecckfæ E^uiteber* ^enfis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3)^

rijcr-ru psalmi oerAf^i'.lcxortinhtitium amp;laâcntium perfecifti laudempropterinimicos tuoSjUtde^» ftruasinimicumamp;ultorcm : Ma^nam confolationem capio inhis ^^^erturbationibuspoflrem^e ^tatts mundtjîn quafn^ularifurore^rajfao tur mEcclefiam3)iabolus iiS' fruit in membra Chrifii 'Toarys modis^ J enhn bellorum inc end y s excitatis inter Monarchas conatur ex^ ^ynias^afiitatesefftcere,Alibi molitur inteflinos motus inter ^^rinapes Germanice.Ali-t turbat docentium confenfrmj is freit infrnabiles dißraEiones^ Alibi yniuerfum minia J £ritini '})erbi diuini tollere aut fitem de for mare nititur ne^ata prorfus '})el extenuata ^Jjicacta lierbi l)ocalis. Et cùm tanta fint malaj quæ Imdiq^ nos premunty maxime angit modo e^ par prouidendis aut fußinendis tant is diaboli machinâtionibus is infiultibus.

Etrwiq^ 'ï)erO)is hofiium fruitianij is reßßentium piorum imbecillitatem j lyideo in }oc di^o ^fabni e^reße expreffam ejfi.

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafi duces acieSf perpetuo inter fie bofiiliter confligentes, quarum Itna

e^ mitnicorum,quos '})ocat lAoßes is Eltores^quibus laerbts baud dubiè deficribit diabo» lorum exercitus^ qui ardent incredibili is implacabili odio 3) et conditorisycuius eau fa et oi i^o p) ima etfi nonfatis clarè exprimttur inferiptura y tarnen 'loerißmile e^ fuperbißh mum dßrttum illam odÿ acerbitatem aduerfus conditoremfiium inde concepiffi y quod ^idit Hominem ad imaßnem 3)ei fin^ulari cum deliberatione 3atris cum Ftlio is Spia ritufimlioy conditumyfibi anteferriy isfe Itna cum reliquis an^elts deflinatum is ordi* eße ad miniflerium is eußodiam huius imbecillioris is ignobilioris ( Ist ipß arbi^ tmhiiturßreaturce, Hine occaßonem qut^fiuityqua hanc tantopere à 3)eo dileEam créa» tummab ipfo äuellerety is conditori inuifam redderet.

Sed maius e^l in diabolo accenfum odium 3)eiypoîlquàm Isidit Filium 3)ei adeo fr niliariter cum hominibus conuerfari etiam poït lapfiumy is propter hominis reconciliatia attonem ab^cere fe coram patre,isßeri fupplicem patriy is promittere affumtionem hua mant^naturtey'istlsiEimafaEusmortefuairam T)eipatrisaduerfus peccata hominum fiacaretyisperditum^enus humanumexpotefate IsiEoris iam diabolt eriperet denuo. Multoautem maximèexarfit in IDiabolo infatiabilis cupiditas IsindiEaty cùm audÿtfe iufto iS eßtcaci iudicio ßly 3)eißatim pok lapfum is receptionem hominis condemnaa

certum tempus predict j quo filius S)ei'})erus homo faüus reguum diaholi EluruSji^ tandemfubßnem mundij'})niuerfaliyeolt;^ terribil't iudiciojJ^e^lantibus fancis Angelis ^niuer/a Ecclefia j omnem multitudtnem diabolorum abieEurusp^’ cructatus fempiternosy nbsp;nbsp;conßriElurus ^ternis tenebrarum horrorum 'y)inculis.

His caußs irritatus odit hDeumßirenterflagrat TjindiE^e cupiditate l)t nihilomittatiquod 1)01fraude laell)i eflicerepoteït^quo oflendatpalam odÿflt nitatemy amp;nbsp;E)eo conditori fuo illudat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciat^

Exercet autem illam odtj fui crudehtatem nbsp;nbsp;implacabilem l^indiEce cupidit^^^^^

non in aliarumcreaturarum '})iolatione j quarum Iteßone etiam pojflet Deo atgrè ] TSLon turbat aut tmpedit eorporum cœleflium aptifltmos motusnon oflfundit tenebr^^’ i lispulcerrimis cœli luminibus) Soltj Lunte^ altjs^non conatur difrumpere autdißl^.i , exaEißtmam eorporum mundi compageni) tanta arte nbsp;nbsp;certitudine faEam-^'^it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

lorum difiunEto ejßciens Ijacuum etiam corpora fuos motus naturales permutent y nbsp;nbsp;nbsp;,

nia furßim mtantur^ leuia defCendant, Hunc naturae ordinem diuinitus inflitutuwjß \ naretur mutare aut interturbare diabolus^etiapojflet Deo conditori (egrefacerey^tfif^ aliquod artificioßim pulcerrimè ornatum Automaton per contumeliam autccenoi^^^’ Jßergeret j aut dtßeEisj fraPliS) diflortis rotularum machinulisj motum operis regul^^^^^ turbaret its* impediretj haud dubiè Ataide oßenfurus ejflt archtteEum illius ingenioßf^. ris. Sed diabolus nihil admodum hoflile in illas reliquecs creaturas moliens^ W od^jr aduerfus Deum acerbitatem declaretj in folum hominem omnes antmiy ingeny impetus conuertttj propter quem omnes creaturces rcliquas conditas ejfe lt;(s conferudt^ uitj quem ex omnibus operibus Dei intelligit-, etiam poît fldum lapßtm lt;(s trißiß^^ i deformationem eius^propter deprecationem lt;tsfltisfaEionem fllÿgianicè a Deo diliÿ'^ quo ardentior eÙ erga hanc creaturam diuin^e Maieflatis sofyÄ, eo maiore conatu diabolusf '}}t laniuerfam odtjflut l)tm in hanc Deo carißimam creaturam omni iwptW' fundat.

Ideo nominat eum Dflalmus primùm, Intmicum) quod in Ebr^eo textuflgnifi(^^''^^^^ USflonat CoarEiatorem, anguftatorem, qui ceu carcere conclufum is in flam potefl^^^^^^ redaEum genus humanum propter peccatum^ omnis generis tormentis excructet, affligatfDeinde 'ioocateum hoflenijquo 'Vocabulo exprimit fummam alienationein'^^^ luntatis Diabolic(C à Deoj is immane odium aduerfus Deum is hominem.

'})ltorem nominat)quo titulo ofiendit Eflalmus^non ejfle ociofam aut languidatnfi“’’^^ mam odj in diabolo fled excitatum is inquietum animi afium^ qu^er entern ßbindenou^ laias iS modosjquibus fe quot;yflcifcaturjis affligendogenus humanum Deo conditori ceptori) ac prafertim ßlio Dei ajflrtorigeneris humant influltet ac illudat.

Tales^iritusarmatos potentia isaEutialongéjupralnreshominunij etiamflagrantes crudelißtmo odio Dei) is illud omnigenere immanitatis exercoritrü''^ mflerum is imbecillegenus humanumycollocat Dfalmus in Itnam adern.

Huie opponit deinde alterum Italde in^equalem exerettumj cœtum 'iaidelicet tium, iS quidem LaEentium. Deus hone j quanta dißimilitudoeE harum acierum-Quam impar congreßus oflutißimorumjpotEtßtmorum')is infenßßimorumfliritutar^p non cum homtnibus folum ) natura improuidisj imbecillibuS) inermtbusisfràgrlibusjri etiam cum tnßrmißima parte generis humanij nempe cum infantibus is laEentibuS) bus nec iudicium,necprudenttU) nec 'iolla rerum experientia adefl, quiprorflus inermi!) nec dum tneedere, neefle tueri) nec eßugere pericula poJJuntjfed aliéna nutricatione,^r*

b I L Al O^\1A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^^

fiationg) defenßone ipß e^ent. Quid ißi agent contra tam potentes ‘aßutosj acres

hofles? Qiiibusarmisfreti adorienturautßußinebunthunediabolorum exercitumf ^^rtientetn more leonum inuadentium imbecillem gregem lepuß:ulorum aut cuniculo»

, - htquit) reßiflent nbsp;nbsp;idncent : Ex ore infantium fundaßi robur^ 'ï)t deßruaa

^o tem 'i)ltorem. Miraßeciespugnæ deflribiturjßußinere helle hoßilem impetum ^^^rimereßla 'hor?, eiulatu nbsp;nbsp;clamor tbus.

j ^falmus certo aßfltrmat quod hic tnßrmus grex inßantulorum îaEîentium l^utientium nbsp;nbsp;hagientium^ non folum ßit tuto excepturus hanc tdm potenttum hoßium

^^t^eßionem, herum ettam hiElurus,, profligatis hoßtbusßindaturus nouum quod« awi i(s' aternum regnum. Sic enim ait: Ex ore infantium confirmaßi roburfoc eït^po^-^tns (J robuflum durabile regnum^quod nulla his hoßilis euerterepoterit.

Hac mcredibilia hidentur nbsp;nbsp;ab fur da rationi humane jfed reuera itageruntur in

collata cum diabolorum nbsp;nbsp;nbsp;Tyrannorumperfequentiumpotentta^eît herif

Jnne talis eeetus colle Elus ex infantibus laElentibus miferis pueris lt;(sr mulieribus^ men-aicis (7cctUmitoßis facerdotibusyi^illorumptjs auditoribusjqui EflretiyegenteSj exulan* mennes, fine certa fedcjßne praßdqs,ßne defenßone, omnibus momentis expeEiant ^frupttonein hoflium diabolorum lt;(y perfecutorumj à quibus oppugnantur aßutiai multi» ^‘i^me,dignitate,potentia munitis roboratis.

Et tarnen hic imbecillusgrex audet nbsp;nbsp;iubetur fe opponere diabolis,fretus folo T)uquot;

antefignano Chriflo,quem ore fonat, quem aßiduis precibus tnuocatji^r ab eo impe^ imt auxilium aduerfus hunc potentem hoßenij nbsp;nbsp;eîtßmul organon, per quodßltus T)ei

HiUcpugna dißimilimarum acierum in hoc Efalmo defcripta,fuit ab initiogene^ tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erit circa finem mundißeuiorlfurentibus diabolis atrocius,pr^efagio iudit

ctjinflantis, in qua dimicatione tarnen non tantùmferuabitur Eccleßaßed etiam per duit eemflium Michaelem Emanuelem obtinebtt hiEloriam, lt;7* coißituet in hac hita re* gnum ore mfantili,id eEtßocendo inuocando,lt;(jr triumphabit tandem in altera hita de omnibus diabolis (s* ^erfecutoribus, hinElis abieEiis in lt;ieternarum tenebrarum cm ciatuum abyßum.

Hanc conflolationem difcamus ex hoc diElo Efalmi, nbsp;nbsp;firmiter teneamus in his tri*

flißimis confufionibus, quiC cernuntur in Impertjs nbsp;nbsp;Eccleßa, agnofeamus ac deplo*

renius noflram imbecilUtatem plus quam infantilem, nec ideo deEfleremus,fedpugnemus cgt;re quantumpoßtimus aduerfus diabolum, hoc eil, diligenter difcamus, lt;t3'fideliter fuo quißloco doceamus Euangeltum diuinituspatefaEium, defilio Dei domino noßro lefu Ehxiflo,crucifixopro nobis nbsp;nbsp;refufeitato, O’ adiungamuspia hota, aßiduèprêtantesgï)t

nobis here infantibus nbsp;nbsp;laEientibus adßt propugnator noßer filius T^ei, qui ideo henitf

Hacfacientes, experiemur Sleipotentiam lis* eßflicaciam in hac magna noßra im* becillitate,^ mirabimur ac Itetabimur in altera hita,tant as res per nos miferos, fragiles, ßultos infantulos eßeElas eße, quas hic Efalmus defcribit accipiemus conßantis mill* tianoßrapramiunhimmarceßibilem coronamglorice,ht diuus Tetrus loquitur.

Hac me confolatione haElenus femper erexi, eaq. nunc magis mefluEiento in hac fè^ neEla mea, qua propius accedit ad illam infantium nbsp;nbsp;laElentiu imbectllitatem,ßcut pro*

uerbium teflatw'.^is puerijenes^ Fui in hac Eccleßa annos militaui ore,ht miles huius''

hu 'tus infantilis exercitus, hoc eU j Sinceram Euangel^ doElrinam repur^atani . Hum Ijirum Martinum Lutherum pice. memoriiejfonut in hac Eccleßa annos i» ^ƒ7 quanto cum fruEiufed certeßde lt;i3' diligentia qua potui^nec ambtui altiora loca, tentus fui humiliforte mea^ nbsp;nbsp;quanquam mihiinterdum oblat^e funtyberioresp''^^

nesj ’})bigubernare ipfe quoq^ Ecclefias non minore fortaßis cum iJtilitatei quàm tuiJJemjtamen malui in hac Eccleßaßedens ad pedes dimnitus excitatorum J^irorHn^ Lutheri Eomeranij Ehilippi haurire lac cceleßis dohlrmat incorruptum j ßcumj quam altbi cumJfe opum nbsp;nbsp;dignitatis regere amplam aliquam Eccleßanu j

we adhuc huius meen conditionis aut fortunœpuenitet. Teneant aly magnißcos tituloh , gaßipendia^emtneant inter fummosgubernatores: Mihi grata eîihtiechumilisp^^ ’ cui Fpero me bona confcientiaprtefuißfe^

Etßcut non abduci hinc me paffusfum/fe fruhluoßoris aut ^lendidioris niSi ita nec exceßi temporibus periculoßsj cum hac ciuitas quater peße infeßata exercitibus hoßilibus bis cinhia -, tandem in l^ibloris Imperatorispoteßatem pet nem l^enijßt, Ifbiprlt;ecipuum periculum eratpie docenttum in hac Eccleßa

Et cum ^aßorem meum reuerendum Ifirum (Dominum D. lohannem giumTomeranum diligerem fisr'^’enerarer propterpietatemieruditionemj qute non ego folus, fed Lutherus nbsp;nbsp;aly plurimi in hoc quot;Viro admirabanturgï)olui aa

Judicium meas aElionesj dohlrinam, iis'minißeriuminßttuereylt;(s'eireuerenterpaTagt;'^^ ßudui communem inter nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concordiam omnibus oßtcys tueri ([s'

nec adduci me Imquam paßus fum, l)t eorum calumnys (sr clamoribus applaudtïM' ytßbi nomen fis* opinionem ßngularis ■^li pro religione pararent j de formate res fuos itygubernatores hutus Eccleßee conuicys nbsp;nbsp;nbsp;criminationibus confEtsnoti^^

rebantur. Ab eorum focietate me femper feiunxij nbsp;nbsp;clamor es ipforum partim contt^J’

partim etiampubltcè réfutant^ 'Yt quifcirempleroj^ non lierisfundamentis nitijf^^^^ tim ex inuidiajpartim ex ambitione^partim ex naturee inquietudine ortos eße,CuW^^^^'‘^^ lgt;t dixi antea^ annos i^6, cum bis liiris Tr^eceptoribus meis familiariter 'inxißenhid'^^f tantùm aElionum inipeSiorj Cr doblrinte publiae aßiduus auditor fed etiamfamili^^'^^^. colloquiorum, ilS* altquando etiam deliberationum nbsp;nbsp;conßliorum particepsfuiße^ ' ƒ ,

debam lt;(3^ dolebam ipßs iniurtamßeri, cum doErinam eorum conßaret femper nbsp;nbsp;.

hic fonuifßy nbsp;nbsp;conßlia omnia tantùm adEccleßiCl^tilitatem) nbsp;nbsp;adconferuatioi^^^^^^

nißery 4^*purioris doPlrince in bis regionibus direPîa fuiße. De eo ipforum prop^^ | cum certus confirmatus ejfem in mea confcientia, nihtlimmutaui de mea ergaff rem nbsp;nbsp;reliquos E'rreceptor es meos i(sr collegae obferuantia lt;(;robedientia,quibusßgt;^^‘‘

propter fumma ipforum in nos, atq^adeo in totam Ecclefiam mérita j hanc pietatem^ ^equitatem à nobis deberi, lit etiam fiquid ab ipßsjl^iPlis amplitudme iJarietate^^'^ß^ ciorum^qucejußinentf isr temporum moeßiciaf^isrpericulorum communium cogitantius altcubigeßumj diPium autfcriptum fuffety tarnen idpotiuspallto gendum lt;7 obruendum eßet^quam more exemplo impy Cham publicè eßererui^^' ampltßcandumiits’ mendacijs ac calumntjs augendum deprauandum.

In hac mea fententia Dei beneßcio me conßanterperfeuerajßj Utor^iijr Deogf^^^' OS agOjquod nos 'ïierè infantes is' inßrmos latentes hue ßfq^ dementer rexit 1(51quot;prot^^’^’ eundem^ oro perßliumfuum Dominum noßrum lefum (.hrißumy qui nolira cauß^^*' amelifadus infans ladens y quot;lotintUa infirmitate fuahoßemjuum is' cupidßigt;^^^^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'irindtB^

U 1 A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^1

diabolum folius orts efficacia. cornffefceret lt;(3' perdomaretf eum ine^uam oro^ porroetiain nos tmhecilks admodun^ prlt;iefertim iam in hac noftra. lt;(3^ toiius mundifene^ ^aydoceatyregiitygefiet ^3 defendat ipfe^^jicutpromißt EJàiæ ^6,Audite me domus la^ cob, (3 omne reßduum domus Ißrael,qui portamini a meo l^terojcjui^eßaminta mea ma»

^dfeneEiam e^o ipfe, lt;(3 nbsp;nbsp;nbsp;ad canos e^o portaboj ego feci, lt;(3 egoferam, ego

l^donemur autem hac eadem fententia ^falmi, lot agnofcamus nos loere infantes efgt; lable materna indigere, nec alios crudos aut di^tciles cibos conßcere, autßneperi»

(^^0 exittj loorarepoffe,Hac enimpiElura ^rophetapr^ecipuè docere ipult minißros loer^ ore,boc efl,doErina cceleßi debent fundare regnum Chrißij(3 fran^rerepotentiam lt;(31gt;ltorió diaboli, lot l)ere imitentur infantes,qui cum iubentur lo^i, nihilpoßftmt aut àebent ex file confingere quod dicant, fed accipiunt à difertioribus præfcripta lt;(3 di^ ^a^erba, ea^ iJtcun^ balbuttendo profari i3 redderefiudent,loei extremisfaltem ßl» tabisjubfeijuentes,ßcut faciuut infantes, cùm à matribus docentur orare, Ita minißri in Eccle[ia nonfingant ipfi noua dogmata, aut rebîè tradita i3 explicata, nouis corruptelk aut tnuftatis loqtiendiformis deprauent aut obfcurent, fed retineant fanam i3 tncorru» ftam do^rindtfôrmam, v'}fTV7Vü:,a-i}5,lot Paulus Ttmotheum monet, vyiaaov-mri xoyœp,

l^biT^aulus etiam loult 'Timotheum eße infantemjeddentem illos ipfosfonos ac loerba, qult;ie. àßdeli dolore etprlt;eceptore fuo acceperat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïcttione mthi fingulis diebus Saturni loe^fertina Concio effet

^a enda in hac Ecclefia,i3 iudicio reuerendt Taßoris mei fumßjfim explicandum audi» ^aït us nofiris Ettangelium M ATT El Æ1, Ç quod Ecriptum in ahqutbus locis foedè (^antatntnatumfalfis ç^inful/is Monachorum ^3 Anabapt 'fiarum expofitionibus, lt;(3 de» torponibus fintentiarum ad confirmandam ^3 exeufandam multiplicemfuperfiitionem, nidiget omnino prudentis (3 eruditi lt;i3 pÿ interpret^ illußratione Ego autem confeius mihi melt;c imbecillitatis,i(3 netee omnibus infantitCjloererer aliquid ex meo captte a^inge» te autexculpere ; rogaui reuerendum loirum Thilippum Melanthonem pr^eceptorem jidelem,ati^ adeo atrem benignißimum noßrum,ante annos oEiodecimfermè,adhuc loi» uente Lut hero Çquiettamharum concionum amplius quinquennium auditor lt;(3 arbiter fuitßtmihi in locis obfeurioribus ejfit adiumento,etß per grauißimas occupationes fuas poßet, textum Euangeltß^e dißingueret, lt;(3 in locos certos redigeret, (3 qu^e in quoltbet loco loeldohlrina l)el confolatio proponenda auditoribus eßet commonßraret,

Elunc laborem Ule in fe recepit libenter,quamuis occupatißimus, lot eEtparatus om» tùl. adeinßnodi operas proßandas, ex qutbus lotilttas aliqua redttura loel ad Eccleßam poflcritatenijloel ad tllos ipfos,qui operam eius expetunt,ßerari poteEt: ita quot;tot loerè loi» uatneefibi necfuis,fed prorfus alijsfooc eîi,Ecclefi(e,rei ltterarice,!l3 omnibus opem ipß» US rci^utrentibus. Scripfit igiturfingulis diebus Tarafeeues mthiprœfentiprimùm dilfo» fitiones (3fummas quafdam breues fingulorum capitum, Deinde Itbi ad caput perue» ntmus, infills fermé condones contexuit, aliquandtu loernacula Itngua, lot magis propriè resipfas auditoribus meisproponerepoffim,reliqua à cap.^.explicauit latina orattone,fu» binde tarnen me admonens ac infiruens,quibus loerbis nofira lingua qudm proprqfiimè ef» firri et reddi Latina loocabula in Ecclefia lofurpata poffent,quagt;s Germanic as Itoces La tints inferior etiam in hoc excufo exemplo interdum reltquimus, lot rudiores magispro» prie Latina Germanicis reddere afiue/cant^

St^pè enim (3 lotiftermonemur, m doElore Ecclefiafiico non minima loirtutis laude

cjje^amiire proprietatem^et ajßiefacere fe ad propryßimam fimßiätatem in doceniio, wc maiorempeßem Ecclefiarumejßf quam luder ein Eccleßa'})ocabulorum portentoßw* uttatCf improprie diEü inuoluere obfcurare puram Eccleßce doErinant) iJndefêW* per natæßunt horrend^e htereßes in Eccleßia,

Haneautem Philippi tnßitutam feriptionemfiepeinterruperuntjl^elpublicäb^^^^ Schölte pericula nbsp;nbsp;dißipationer f 'y)tcum propter peßemaut bellum hinc expellehm^^^

Trofejßores: Jielpriuatteipfius profeEiones,iußfu EleEorü fußepta ad conuentuslw^^* ' rialeSiColloqutay aut fimiles deliberationes, Ita^ mihperdißieilefuit) annotationes tnto' tum Euan^elium Hatthæi impetrare ) pr^eferttm cum etiam dum hic erat ) multa ind^f । rent occupationeS)qute ipßusferiptiones impedirent^ IDeditarnen operam)l)t totiesfiß* ptaßt d me explicatio Matthtei publice in Eccleßa, donee tandem in totam eius am integrum quaß commentarium eliceremt nbsp;nbsp;completus fuit anno ab hinc tertio.

Hune ego Thefaurum inter res mihi carißimas reponebam)lt;(^ iam in eo erM re, iJt integrum opus mea manu deferiberem, eo conßliojlJt ad'i)os exemplum mitteretutgt; Suadentibus enim aliquibus edipublicè hune commentarium, animaduertebam prorfus d publicatione abhorrere, adeo qutdem, 'ï}t inßanübus aliquibus interdutn motiusredponderet,non permißfurum fe, ^Jt ederetur, eo quodobiter per longo terualla temporum, nbsp;nbsp;inter dum feßinata opera dfèferiptte ißtie. conciuncuU eßtnt,

commodatte ad captum rudium auditorum, quibus inter dum resgrauißtmtie ejßnt amp;lt;«.ae£S(Sjo/j »(gij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita faEum eße,lot haud dubiè mult a in ÿs reperirentut'to^^

tila)Concifa, non iußo or dine ac methodo, nec pan diligentia omnia explicata,alicfdi(l‘^ eadem moleßè repetita)deni^pberaqL inculta,et indigna eße,qult;ie eruditorum oculütxln^^. rentur. Fieri etiam potuiße, lit in tanta negociorum'}gt;arietate, nbsp;nbsp;fr iptionisbuiu^rß

natione,aUcubi loocult^e aliqueeßbi excidenntiqutiefudficacibus O'feueris alienortigt;oß‘ ptorum cenforibus reprehenßonum caufampr^iebituroe eßent, Foßremb eße biiiusp^ earn infelicitatem,lot ingenia quædam talia produxerit tsr admiretur,qu(e in boefdiß^’ mam eruditionis pietatis laudem quterant apud indoEos,ßetiam reEè alioruw fecus interpretentur, lt;(:rloaria ibierrorum tjr hcerefeon femina latere Ztr occultarip^^^'^^. ä cient, Eisfnoüeharumrudiumconciuncularum editione caufampneberi,nouocertii^^ J na de doErina excitandi, aut priora renouandi confirmandi, prßertim cùm quam fibi tantum octj nunc concederetur, quantum ad perlegendum Z:r retexendunt'!^ pagellocs fatis eßet,quas tumultuaria Ztr interruptaßpb opera effudent potius quànff ferit in huncßnem, '}}t mihi concionaturo caufam diligentius cogitandi de diEis Euangelißde. p rteberet,non '})t in plurium manus illee pagelUßargerentur. Extort alto* rum iußos ztr eruditos in hunc Euangelißam commentarios, quosmalitd concionattt^^^ inßici Zsr confuli,qudm has fuas annotatiunculas,

Cùm igitur m hac fntentia ferib conßrmatum quot;loiderem S)ominum ^bdipP^’ qubd nollet c once der e editionemhuius commentary, cœpi, l^t ante dixi, mea tnonft(gt;^^ tranferibere, lot eius exemplum ad loos in patriam mitterem. Hult as enim coufos * bam, cur hunc Fneceptoris mei lotilißimumlaborem,quo egoin docendaEccltjtor non fine fruEu auditorum, lot ßero,10fi{s eram,ßatuerem loobifcum communicandtaiiY fe^ ßlam prteter illa fanEßima communis patrite loincula,quibus inter nos mutuo ooUf tifumus ad qu^euis oßieia prßlanda, mouebant me Ztr loeßra munificentia, ^uanieap^ dia in Academia Liplica ztr hic JAuitebergœ liberaliter prouexißis, Zsr alia beneficio'^^

UJ b ^JO I C A f O / A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^:^

Tfeinde iudicalam me hocpatriie meæ debere^ 'ï)t cui tn illußrdtione et propa^attone pWte doblrtHie Euangehj coràm prodejjè ac feruire non pojjem) ah fens ei impertirer tllaf bic à ytiris eruditis nbsp;nbsp;donorum excellentta praeßantibus haufißem nbsp;nbsp;coUe^ißfm,

Hisi(^alÿs rdtionibus motusj dum exemplum 1)0115 mearum concionum adornare laboroj ino quafi impetu in me irrruunt aliquot hïc collège amici meij qui magnoßu» dio a me contendunt^lt hunc comentarium tn Matthteumjlt eîtjà Thilippoß:riptuSjtj/pis ^'xcudi curaremjquihus etfiego^ quid mihi obßaret^exponebamjnempe autoris ipßuspro» bibitionem, quem oßfndendum hac edttionenon putaremj cùm ipßim ad confer ibendas in

Ecclefi^egratiam nbsp;nbsp;Itilitatem has condones tam habuijßm promtumi facilem

^benigium: tarnenillilrgereferio cceperuntoßenderefimul literal aliunde hue (qtiales etiam ipfe ex diuerßs locis frequentes acceperam) qu^efummopereflagita» Ithuius commentary coptaßeretiquacun^ rationefOmnibus Ecdeßarum mintßris, Quad adferiptoris rationes attineret, dicebant eas tanti non faciendas eße j It hoc profutürum plurimisß lulgeturjpr opter ea intra Inius parietes lt;isrfertntum conclu» eretur, y^gfiim maximèßnt aliqua in tjs concionibus propter feßinattonem minus act ^wate^minui copiofê, minus ordinèj^fimplicius explicata^qudm It debeant eruditorum ^^ßp^^^^feueriorifubyeijtamen exißimabant) imo aßtrmabantjcequos ledoresjßprtemo» ^dißntycui bt^ condones feripteefintjä quam occupatOjquam feßinanter^qudm longis in^ tnteruallis tempor um f quæ prius annotatorumßententiam lt;(3* ordinem facilèex ^fnwria fcribentis delere potuerint) baud dubiè eum candorem adhibituros eße in legen» 0 iudicando, it res ipfasfideliter explicatces grato animo ampleEiantur, ttj Ctetera^ qtia cum alqs accuratioribus eiufdem autoris fertptis^quodad docendi Methodum eloii i^^^dirationemattinet)minus congruere uidebunturfis impedimentis^qutejeriptionihu» ^^arrationis fubinde obieda fuße dixit attribuant lt;(3 condonent^

^liquos Iero MomoStqui nouo quodam inßituto laudem eruditionis pietatis au 1 ^^p^nturt^s'fummos fe in Ecclefia fore confidunttf omnia aliorumj qui antea cum auto» ^^ßtealiquainEcclßa docueruntj quantumuisfimpliciter (3 rede dtdatcauillationum Jb opbis '(3finißris interpretationibus odiofa aejudpeda l)ulgo reddant, adeo non curan» doseß contendebanttlt earn ob caufam etiam maturandapotius quam omittendaßt edi» tiohutusfripti, itfi illud morefuo arripere mordicus lt;i3 deformarefalßs reprehenfio» nibus tjti conentWt fuam cupiditatem nocendi 1(3 animi impotentiam omnibus bonis aper» tifsprodantlt;!3patefaciantt nthilnocituramfcriptori autßcriptO) cum conßety non in hoc jcriptas eße has annotationest '^t publicenturj nec autorem eas publicari loluiße^

Obfequor aßiduis illorum monitionibustpetitionibustobteßationibustqui cùm legen» buneßereto commentarium à meprecibus fuis extorfffentj tta mihi eum reddideriit

It dicerentfe eius perledione multum adiutos (3 deledatos fußet lt;(3publication ^^rneiufdetnplurimis ac prtefertim lerfantib^ in minißerio Eccleßaßicotprofutura eße.

dliqut etiam hoc addebantt editis his concionibus os obturandum eßfe ßt^ui ad lui» gus clamant.^ non amplius eandem dodrinam fonare in hac Eccleßat qute liuente Luthe» ro hießt tradita, cùm plus ledor ex hoc feripto cognofere poßit, lt;(3 eandem pur it at em dodrintcbicconferuari, ci3liberètaxatas eße tnpublicis concionibus illo periculoßßi» tno tepore corruptelas dodrina: coeleßistquales erant propoßta in libro IlSLEE nbsp;nbsp;nbsp;Mt

neSyß otnnt arte ißtßcripto inßdiatnros ejß^ nec quieturoSj donee id à me auferretih ^eladhuc l)iuente me nbsp;nbsp;i^norante^aUbi excudaturjl^elpoß morte(altem medßur^i^^^^'^*

His ego rationibus YtElus tandem conßenßf^permißjltt ederetur hic commento^'^ tis^et/i omnino conßitueram eum in latebris ajjeruarej prteceptoris Philippiprobilgt;i^'* oni außcultare) quem quidemß hacpublientione oßßendit reuerenter oro^ l)t mibi cleni^^ ter det Iteniam^quodtot bonorum ^grauium IfirorumprecesßortationeSfmandntäß^^* terquosetiamreuerendus ßanElusl^ir Dominus T). Iohannes Hugenhagius meus,dum quot;Viueretjerat maximèaßiduusflagitator') ipßushniusprohibitioni,tantuwt^ conßderatione huius corrupti ßeculi nbsp;nbsp;metu iniquarum reprehenßonum profelllt;e,ant(lo‘

fui, aliud nihilquterens aut captans, qudm fi, quodmulti pietate nbsp;nbsp;prudentia pr^eßante^

lyiri exißtmant is' certb mtht Ifondent futurum effe, aliquant iDtilitatem ex lellioneha* rum concionum percipere poterunt minißri '})erbi nbsp;nbsp;ahj doHi ^iri^ ne per me ilia

terclußa impedita per tnuidtam l)elTrXtove^lap fuijß l)ideatur. lubet Chrißus iße Itberaliter dollrinam cum altjs communicare, cùm inquit ; huceat lux Iteßra coraml^* minibus, lutglorißceturpater Iteßer qui in cœlis ell^ Item mittens dpoßolosßos adde* cendum Euangelium, inter alia etiam hoc ipßs mandatum dat ; Q^d dico Itobis in bris,'}gt;os dictte in lumine, cÿ* quod in aure auditis, l)osprHicate fuper tellts,

Hunc finemßelianti mihi hac editione, ignofeat Dommus H^eceptor ^htlipp^^gt; nec exißimet oninem inohedientiam femper fcelus nbsp;nbsp;deteßandam eß(e,fed aliqunni inter^

dum non modo excufabilem,l)erum etiam laude dignam eße,. HHicatur aliquot in abEuangeitßis inobedientia nbsp;nbsp;linguceincontinentiaeorum, quidgrauibus morhisdiut*

na Yirtute nbsp;nbsp;hentgnitate ChrißiUberati, iußi^id beneficium filentio occult are, tnini»^^

obfequutur benefaltorifuo Chrißo,'})illi magnitudinegaudijßed ut Marcus inquit capß* Q^nto fttagis iubentur tacere, tanto ipfi clamofius fanationem illam mirandam ontnibi^^ obuqsprHicant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Clementer igitur accipiatur ('s* hoc meum fallum, quod contra autoris yoluntatef^ ■ hoeferiptum, cuius lelîione ego me plurimum adiutum profiteer, c? alios omnes, qnil’^^ ' eius inifteiendipotefiatemfeci,idem iudicafiè cognoui,folus afièruare rtbus communicandum duxi,idq,ßecitoties rogatusab amicis,flagitatus à maiorUnisnii' ù,iujfus at^ adedpropemodum coallus ab ÿs,quoru autoritatem ego defugere non debilt;

Hune igitur poßqudm rationes expofui, quare h(cs condones ediderim, amp;nbsp;contra feriptoris Ijoluntatem id facere non fim l^eritus, ad loos redeo Ornatißimi ac dentißimi loiri, is hunc commentarium communicatum cum omnibuspioßudio lednt^h peculiariter tarnen loobis dedico is oßero,yfdem de caufis,propter quecs 1)obis tneamana ßcriptum exemplum fueram mifi(ùrus, is reuerenter oro, lot non tegrè feratis alienum borem d me loobu addici is inferibi, Trofefjùs fum prius, me eße quot;lierè infantem (7 Iientem,qui nihil ex me inuenire,excogttare, aut loqui poßim,/ed indigere alio exceller* tioribus donù ornatofi quo didata accipiam,et quafipreemanfum cibum ori infertuin glutiens nutriar, Cum^ autor hoc fuumfcriptum pro nulle habeat,eiusq. proprietatenß^ loendicare noltt, iuxta régulant ïurùconfùltorum relié mihieius dominium aßero, incu* iusgratiam id compofitum elt. Qux entm nulliusfunt,iurefieri occupantium exifiiwitA* tur, lllud igitur loobts mitto clartßimi loiri, is oro, lot hunc qualemcunq^ conatum doch* randit me^epietatis, obferuantiœ isgratitudinis erga dulcißimampatriam,l}ofq eiusgu* bernât or es prudentßimos, boni confiulatis probetifq,, is eer toflatuatis, nihil mihi optatius euenire poße, qudmfi occafio detur benemerendt depatria me a, quod cüm nunc quident

S) E !D IC AT o J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;255

O posthac alia rations à me fieri nequeatj quamfiabfiens eins incoîumitatem amp;faîutein ‘ißiiiuk l}recibiis !Deo commendemfiaciam fedulo quodpium lt;(^^ratum alumnum decetf (7 ardenter tjuotidiè cum Eccle/ia domeftica mea prec ab or 3)eum sternum patrem mint noflri lefu Chrifiij l)t in patria mea 'loerbo fiio perpetuo fibi Eccle/iam coUigat ei^. pios (frßlutares^ubernatores Ecclefiiie. nbsp;nbsp;nbsp;^ipublic^Hj (frper illos pacem (sr concordt=gt;

am tribuat) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes (sr ^fniuerfiam ciuitatem dementer re^at j for tunetprotegat

confefUet^ ^enè lialete, nbsp;nbsp;mea^ filial pod obitum meum Ifobis commendatrcs habetey

tteberglt;edie 21), Septembrisyquo Ecclefiagratia^a^it T)eo conditori,lt;juodcre* ‘^mtcäfios Angelos j eofj^ 'boluit efie Aar»py/K.a7rvÉu/xaTa cufiodes Ecclefice piorum ^mniuntydepulfores obficoenorumicrudelium lt;1^ mendacium Spirituum diabolorum. Anno fdl Chrifii natalem i

S EMT E'n initio ante enarrationem Librorumjlt;pui recitant hidoriam Eu= m eturMio^ angelß dicatur de difcrimine Legis (sr Euangelÿ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne hbrorum

Ù)einde cùm depromißione dtdum edy addatur ideo fcripta^s eße has n r zn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^''^ationes y 't)t Apofloli Jint tedes y nbsp;nbsp;pofieritas certa fit y auod mi/Tus fit mitio.

Tw/o dicatury In ledione Euangeltca kec quatuor contineripreecipuè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1« kdione eu

Id.arrAtionesyquisfitChrifiuSyitjr'yjndefit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angelica

Idiracula teftificantia eum non ejfi Impofioreniyfied lierè mißum à S)eoy et dodrtfi n^nieiuseßel,eratm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contutentur.

Condones de bonis opertbus y quce fint laelut Legis condones interpretationes EegisrEt pertinent ad dodrinam de pœnitentia.

J 'J’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

aiiigenter obfieruandum difirimen inter Frcecepta Cquot; Tromßionesy ne amit» tatnr hxc lux y qu od remtßio fit gratuit a.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber generation^ lefiuChridiijc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

|jKimiim Caput narrat fèriem Patrum inde ufc^ ab Abrahamjamp;^ deinde Na. summa primi ^iuitatem Chrifti cx uirgine* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capitis mat»

Et fic teftatur Matthæus Meflïam exhibitum eflè, nbsp;nbsp;récitât aliorum te.

Sed ipfa recitatie» patrum multa monet* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serpspah'utn

Eftigitur Ecclefia talis coetusuifibilis ampletftens Euangelium,in quo per minifterium Euangelij Ccu promiflïonis Deuseft effïcax ■gt; óó régénérâtomnes

2^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- € rr t

iierè crcdefites* Sed huic multitudini funtadmixti multiexterna profeflïoiu con{ènticntes,fèd tarnen non uerè in corde credentes» Et talis Eccleiîa eft alligî* ta fuæ promiftîoni,8ô in hac fide inuocat Deum, etiamfî interea uariê exercttui' cruce, Specie externa eft mifèra, difperfà in uaria Imperia»

Talis fuit Ecclefia Abrahæ, Sem fuit Epiftopus, poftea ipfè fit Epifco* pus, 80 habent multos auditores bonos amp;nbsp;uerc credentes,ut filium Ifaac, Saram matrem, Agar,Abimelech. Sed aliqui etiam funt hypocritæ,ut fortaflîs Ifmaclj S)C certè aliqui, ut poftea Elàu»

ïam cogita,qualis hæc Ecclefia Abrahæ fuerit,didicit uerbum Dei,amp; promiftîonis agnouit milericordiam, Qc inuocauit Deum» Hac fide placuit, ut dicit textus, Credidit Abraham Deo ôôc»

Deinde uixit amp;nbsp;in bonis operibus,exercuit fîdcm in cruce,in exilqs,inp^^ riculisjfuit Paterfamilias, prædicator, bellator, 8gt;C fuit patiens, ubi Dcuspoftu^ ïat patientiam »

Itaretrocogitanda eft perpétua Ecclefia, ad nos confirmandos,utlûa* mus, unde fit hoc uerbum, quod diftimus» Item ut confideremus, an præfen’ doeftrina conlèntiat cum Abrahæ doeftrina» Item ut intuentes in illos,lciamusj qualis fit Ecclefia, 8c ad earn imaginem nos ipfos conferamus,utconfoleniiir nos contra ftandalum crucis, nec putemus nos propterea non eflè Ecclefiam Dei, qudd multis ærumnis premimur amp;c»

Breuiter dici poteft, quôd etiam ièmen gentium fit in hac iêrie ttt tCtt VtfignificeturEccIefiam ex gentibus colligendam eflè.

Hiftoriæfingularum peribnarum præberentfingulosh'bros,ièdta’^^'’ ipfi pf) legentes confiderent infi'gnia exempla, quæ nobis profunt,utexenipli'*’’ Dauid agentis pcenitentiam. Exemplum Manaflè agentis pcenitentiam.

Hæc confîderatio monftrat Ecclefiam omnium temporum, Ôôfîdeniii’ nobis confirmât»

Concilicttio ge Non dicam de genealogfjs conciliandis, ièd relinquam hæc ftholis, HedlogMrww ciliseftconciliatio. Lucas ducit Chriftum â Nathan filio Dauid, ex cuius po^ wnc^ucam naturalibus,Chriftusnatuseft»

înfigne exemplum eft deftrudio leroiblymæ 8^ redudioex BabylonC; Hæc eft infignis dodrina, Deus promiièrat lè illam politiam ièruaturum u*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(T

Propter hanc promiftîonem ludæi carnaliiècuritateputabantnonpoi^ deftruifuum regn um,amp;^deftruebatur tarnen, quia Deus uultnosinuerapö:gt; nitentia uiuere,ô^ ièruat promiftîones, non tali modo,qualemnosfomnia»' nius, ficut inprimis, hoc exemplum iplendide docet»

Poft reditum erat deformior ftatus qu^m antea,Etiam peccata maioraK* quebantur» Sedæ Phariiæorum, Sadducæorum, Et tarnen Deus ièruauit quias, manfit uera Ecclefia ♦

M A 1 1 H I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^quot;]

Herodes interfecit totum concilium Seniorum lèptuaginta. Sanhedrin» Aliquantó ante Herodem Ptolemæus Lamyrus interfecit uiginti millia ludæorum, coegit captiuos ueici carne mortuorum»

Enumeratio ad hoc prodeft, ut cognito ordine Patrum, amp;nbsp;Hiftoriarum, Seriespätrum KYtö lcianms,quando, èC quibus teftimonrjs promifliones traditæ fint, unde Chriftus natus fitjamp;fciamus hanc do(fi:rinam de Meflia certis teftimonrjs a deo ßo^ traditam eflè,amp; non efle inanem Fabulam. Ided in fingulorum Patrum hifto* rijs miranda teftimonia confideranda funt»

Sequens narratio récitât hiftoriam de Conceptione amp;nbsp;Natiuitate Meflîæ ex uifgine.

Hic primuni addatur initium narrationis Iohannis, amp;nbsp;dicatur deduabus naturisin Meffîa»

Secundd admoneatur auditor, ut obleruet ordinè teftimonia de concept^ one amp;nbsp;natiuitate éx uirgine, uult nos Deus certos elfe de hoc Meftîa,lded mul# tihic teftes recitantur, Angelus confirmât lolèph, poftea amp;nbsp;Elizabeth fit teftis de conceptione.

Saluabit populum peccatis.Hîc taxatur error Pharilæorum,qui lômnû officium chri abant Mefliam liberaturum eftè ludæos, d corporali lèruitute, èC daturum eis Imperia mundi»

Hîc dicatur de appellatione, quæ compleftitur doftrinam de perlbna Chrifti,qudd duæ fint in ea naturæ,amp; de offîcio,Qudd Deus fit nobilcum,pla!« catusfaluetnos Sfc»

Quare dicitur iuftus nolens infamare coniugem f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re^con^ge^

Hocexemplumdocet,nosdebcreparcere alienæ famæ, ciim non habe# muscertascaulàs noftræ reprehenfionis» pR-imùm dkendum, qudd Deus tradiderit teftimonia de nato fîlio, ut Eccle* ßa fit certa, Etfi' enim ea quæ geruntur in Ecclefîa, non ita incurrunt in ocu^ , Z iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;los,ut

los, ut Alexandr 1 aut lulq prælia,tarnen ÔC his, quæ fn Ecclefia geruntur, Dcus tribuit tefti'monium.

Et hæc teftimonia colligamus ad nos confirmandos, Fdium Dei am natum efle teftantur Angeli, Paftores, Sirneon, Anna, Zacharias jEliz^^ beth, Maoi* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Gentes pertU Etiam gentes pertinent ad Ecclefiam, Sc hæc eft confeftîo gentium p«®’ Chriftum.

Quando autem dicitur de colleftione Ecclefiæ cx gentibus, fimul dicituf) quod remiftio peccatorum gratis detur, non propter legem,fed propter MdG* am,iuxta illud: In Semine tuo benedicentur omnes gentes,

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illi Magi ?

Mrfgi qttifn. Homines Perfi'cijhaud dubiè ex Scholä Danielis rcliqui» Nam Daniel® Perha præiès fuit.

Sic lèmper Deus aliquam Ecclefiam ex gentibus collegit, Ideo(^ ftmt Iftaêlitæ, ut alibi docerent, amp;nbsp;conlèntaneum eft in Germania quonda® multos fuiflè recte agnoftentes inuocantes Deum in a^nitione promiffioii'^ de Melfta.

Kirdculum 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Miraculum de Stella teftimonium eft præièntiæ Dei apud hos Magos»

deflelld, nbsp;nbsp;nbsp;quiahxc fuit noua Stella propior terræ,quàm aliæ,quia monftratixfuitipß^’

domunculæ,in qua erat Maria, Et necefle eft fuiflè uiros dodtos, qui difcdnu^ naStellarum aliquo modo ftiuerunt,

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Do(ftrina,Expaucicit Herodes amp;nbsp;Principes : Ita prædicatione Euangeîfj

6 Diftum Micheæ : Et tu Bethlehem , docet degeneratione diuinaSih® mana, affirmât Meflîam fuiflè ante initium mundi. Et tarnen nalciturunaelTe in Bethlehem, Ergoafliimetnaturam humanam,

Dicit Sd de officio, Dux qui paftet populum meum Iftael, Dux qui rabit nos à fummis,malis peccato,morte,regno diaboli, 7 DoliHerodis, Euangelium ui amp;nbsp;fraude oppugnatur, 8 nbsp;nbsp;nbsp;Magi ueniunt ad puerum, amp;nbsp;ibi oftendunt fuam confeflionem,

mant hunc effè Meflîam,fueruntautembauddubièdulcia colloquia dcpfo^ miflionibus Propheticis ♦

Donauerunt aurum 8^ alia, (ic diuites ièmper aliquid conferre debent ad minifterium tuendum,

9 nbsp;nbsp;nbsp;Eft amp;nbsp;hæc allegoria donorum fuauis, Aurum fides: Doftrina Thusjiv

IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti amp;nbsp;Mariæ, amp;nbsp;folicitudo Dei pro Ecclefia: iubet fugct^j^

Hæc hiftoria teftimonium eft, quód Infantes in Ecclefia placeant DeOjHa bcant Spiritum fanftum, amp;nbsp;fiht hæredes uitæ æternæ,quia hi infantes fineulb dubitatione fuerunt ianfti, amp;nbsp;laudantur tanquam fanfti, per didum, quod0^ tat Apoftolus de uerè fandis,quia fill) Rachel fun^lij Ecclefiæ amp;nbsp;hæredes uitæ æternæ,

U ATT H ÆT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^9

Et ubi eft hæreditas uitæ æternæ, ibi eft Spiritus fanctus. Ergo ut in bis Infantibus, ita in noftris Spiritus fandus eft effîcax amp;:c. Et damnandi funt nabaptiftæcontrarium docentes»

Hîcdiicendum eft, uarias eflè caufas afflidionum in Eccleûa, uerum efi, fæpè nos puniri propter certa delida» Vt Dauid propter adulterium punitur»

Sed præter banc caufam etiam aïiæ funt, uidelicet, Immanitas odi) in di^ inter caußti abolo læpê graflàntis etiam in eos, qui non habent propria delida,ut Daniel, leremias èC fîmiles, non habuerunt delida, propter quæ ipfi, ut cæteri abduce^ renturin exilium,ièd caufæ aliæfuerunt,cur communi caïamitati impliciti/o/ fint»

Ita nunc,quando uenient calamitates,{ciamus multos eflè, quorum delida meruerunt»

Sed fciamus iîmuï diabolum propter odq magnitudinem graflàri in mub tos innocentes»

Quare non defperemus,fèd fciamus Deum exauditurum eflè clamores Ec defiæ,^repreifurum fæuitiam diaboli, ficut in bac hiftoria, in dido feremiæ Ecclefiaploratamp; clamat, amp;nbsp;metuit uniuerfalem interitum, iicut dicit : Noluit confolationem admittere quia non fint filq, quia prorfus omnes perituri uide^ antur»

EtDeusuuItnosintalibus pericuîis non fblum propter peccatanoftra orarcjfed etiam aduerfus diabolum, amp;nbsp;fcire, quod Deus uelit nos audire petens: tes auxilium contra diabolum» Propter peccata noftra iuftè patimunSed quod ad diabolum attinet, iniuftè patimur,ideô Deus exaudit nos^

Hîc etiam confideremus, quanta hæc perfècutio fuerit» Non fôlum paflî funt pueri, fed multómagis parentes, quia nullus dolor humanus maior eft, quam dolor ex Liberorum calamitate, Quare C Quia Deus hunc affedum uo^ luit elfe fignum fui amoris erga filium amp;nbsp;erga nos»

Confolatio eft confideranda, Ecclefia tune non babuit defenfionem,amp;: ta^ men feruata eft» Herodesinterfecitpueros, 80 antea interfecerat feptuaginta Seniores, qui erantfummum regimen» Pharifæi ipfi interfecerant Zachariam, amp;nbsp;talia multa fiebant» Ideó non fimus aded tcnelli,^crfticl^/ ut nihil uelimus pasgt; ti,fed agnofeamus Ecclefiæ ufitatam crucem, amp;nbsp;fperemus Deum tarnen reliqui^ asferuaturum effe»

Nazarei fuerunt uotiui in populo,quibus Deus formam uoti tradiderat, non bibebant uinum, non radebant capillos 8lt;rc»

Hoc fuit inftitutum fi'cutalia multa externa exercitia in Lege, ut efïèt in* fignior confeflio, quia fingulares ceremoniæ faciunt hominem confpediorem, fed fignificabat uerum concionatorem dicatum Deo, non corrumpentem do* drinam fuatemulentia amp;c» non ebrium cupiditate gloriæ ,humanis opinion!* bus»

Cbriftus autem non fuit talis Nazargus ceremonf)s,quia bibit uinum,fèd fuitNazaræus fîgnificatus, id eft,puriflïmus,8ó Deo dicatus concionator, non ebrius bumanis opinionibus, fèd uerbum pure prædicans» Item fine cupiditate gloriæ Sóc»

defia umbo^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedæ tres erant,amp; una prorfus impia Sadducæa* Et Pharifæi plun'mi

rechrifii. quot;nbsp;^tiam erant impt), pauci fortaflè, ficut aliqui Monachi apud nos, erant fanio^

ïnterea tarnen Deus aliquos fèruat, ut tune erant ZachariaSjSimeon,Efr zabethj Anna,Maria,loièph amp;nbsp;multi alip Ita Deus ièruat fibi fernen, etianiHin’ pi) dominantur, Hanc imaginem nobis proponamus,ut nos confolemurnunc quoq, ciïm clamant aduerfari), Ecclefïam non errare,amp; fè eflè EccIeGam

In talibus tenebris Deus rurfus accendit lucem, uocat lohannem, amp;nbsp;i”^^^

Sed hïc quæritur, an liceat facere contra poteftatem ordinariam, ficut lo* hannes difcefîît â templo,

Refpondeo, Semper necefîè eft anteferri mandatum Dei poteftati ord’^ nariæ,ficut Apoftoli dixerunt : Oportet Deo magis obedire quâm hominib*

Qui fi'ntjdifcendum eft ex alfi's concionibus Iohannis» vruHus poes Primus fruftus eft creftere in fide, hanc fæpê inculcat lohan î Ecccagnu^ Kffntix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.3.Omnis qui credit in eum,habet uitam æternam»

Secundus fruftus,opera fecundæ tabulæ,ôô communiflîmus eft: Eletmo^ fynæ. Qui habet duas tunicas,detnon habenti»

Ecce docet,qui debeant dare,8^ qualibus,iuxta regulam Pauli: Non ut ft uobis tribulatio, alijs ceftatio.

Dent hi, qui habentamp;poflunt aliquid de ftio Iargiri,deturuerèegcnt’^ bus,qui non polEunt laborare et funt honefti,Salomon:Ne des crudelifubfo”^ tiam tuam»

Gperamagi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hi quærunt,Quid faciemusf quia funt Ethnici,amp;S dubitant,anneceft^

flratuZ cr mi ceremonias facere» Refpondet Iohannes, non oportere ceremonias feruare,«d ieM^fieriin Opera uocationis in fide, de fide præcipit eis quando baptizat» fide, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc addit doftrinam de operibus uocationis»

Opera Magiftratuum amp;nbsp;Militum, Quæftorum,Iurisconfultorum, cum, funt ifta præcipuè. Non calumniari, non concutere,non plus exigere,’^“ elle contentum ftipendio. Et in his tribus membris continetur fumma corpo^ rails regiminis in rebus corporalibusjfcilicet mandatur iufticia in his tribus bus » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,

vorerst ni ücr 5’^cgûrnn^/ 55îif ü(î viiî» faïfcfxm »monamp;TO göfer an fid) bringen.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bannis cr Alt;

Refpondeo : Iohannes baptizabat in Chriftum paflurum èC refurreeffu« pofioloruf». ï'Ufn, Apoftoli poftea baptizant in Chriftum paflum amp;nbsp;reftiftitatum. Et tans t»m næc eft diffèren tia.Quo ad effèâum,idem eft baptifmusjdem prorfus mis nnterium,amp; Sacramentum â Dco inftitutum, quodutriqpadminiftrarifjô^ requiritur fides in adultis, SC dantur remiflîo peccatorum, gratia, Spiritus lanâus,fiue Iohannes adminiftretjfi'ue Apoftoli, quia impie cogitant,qui imas, ginantur effe humanam ceremoniam, ^(e 3lt;^Janneâ Ulfo flU’ ^ie langC iwilmigefangm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Iohannis baptilmus cft ucrê ingens opus Dei, inftitutum, ut fi* gnificetfijq Dei mortem,ÔC promiffîonem remilTionis peccatorum,

Quare igitur Iohannes dicit: Ego baptizo uos aqua f Relpondeo : DÆ ^etnitomnes miniftros a Meffîa.

Sexto die lanuarn baptizatus eft aut circiter,£7nlt;îiavea,id eft,apparitio Dei, cMßm quod ibi Deus ie manifeftauit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiz^tus efifex

X CauIâ,Quia uoluitdare teftimoniumbaptifmoIohannis, quódilium caufacuru«» ' approbaret, ne exiftimaretur ftntire cum Pharifeis amp;nbsp;Sacerdotibus, qui dams

nabant. Quia quando Deus mittituerbum,fi'nguli debent oftendereteftimos^ niafuæ conftffionis.

' ideo, quia teftatur ft quoeg baptizari in mortem, amp;nbsp;mori pro peccatis noftris, ficut nofferhaptifmus eft teftimonium, quód in mortem Chrifti baptizemur, ut Dcccatum in nobis deleatur.

Sed Chriftus relpondet amp;docetfehoc tempore fc fubrjcere ’ quod æternus Pater inftituit, uult lam eflè inferior hoc minifteriOjpW caufaSjficut didum eft.

Vt fiat membrum huius Ecclefiæ« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Oportet noi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt oftendat ft baptizari in mortem« Ideó dicit lohannK Sine moa^j

implere om=gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;implereomnem iufticiam« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

h^àigendZ Hoc diftributiueintelligatur« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aUl’et’U ïgt;aU0t)

verftanb je^mW nießt vetgt;en / fonbern wte von beftgt;en ’perW ^ie reVct/folcb^ bleiben (affen. 2(((e gerecbhghit ^eiffe after perfon wa»/ bernff vnü ge^orfain. nbsp;nbsp;nbsp;foft üein 2(mpe t^un/tcb Oa^ mein/ ©n foft

fen wer ev begert ! Jeb bin fe^nnv in biefem bernff/ ba^ ieb mieb Wil (affen / vnb meinen aeborfam erzeigen miebeiner^anff vnb meineiii^’’^^ ben biefe^anffbebenc

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc reuelatiomulta docet, Eft teftimonium de Trinitate«

Et ftmper in Inuocatione intueamur hanc patefadlionem, quia nosdo^ mus noftram inuocationem ab Ethnica ftiuno-ere« o

Apertio cœli, î^er «Çimel fielet offen bnreb bie ^anff« Deus uuitö* audire,uult ftluos faccre« Hæc omnia teftatur fimul cum ifta uoce: Hic eft F’ US meus diledus« Item^Sicut ibi mifit Spiritum ftiidlum, ita teftatur fe mittere.

Cdu[£ cur cea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc ftftum præcipuè celebratur propter has caufas, ut homines docean*

lebretur feflü tur, quod Deus mirabiliter conftruet Ecclefiam, fubinde exuftitet idoiKO^ lohdniiif, ftlutares do(ftores,amp; addat teftimonia,qu0d ab ipib mifli fint,

Et plurimum reftrt in tanta confufione regnorum mundi, Só mutatæn^ bus regnorum, ftire, quæ amp;nbsp;ubi fit Ecclefia Dei, quomodo conferueturj^ quomodo regatur.

Primiim autem confiderate, qualis ftatus fuerit Ecclefiæ tempore Zacha^ riæ3amp; conferte ilia tempora ad noftram ætatem, quia magna fimilitudo eft,

In ludæa regnabat Rex impius Herodes, qui multos ftniores interftût-Et Pontifices erant impq, Só præcipui Dodores erant Pharilæi amp;nbsp;Sadducæb qui promiftîones de Meftia corrumpebant. Et cum his ftntiebat maxima muh titudo in populo,

lam quæro, an ifti fuerint Ecclefia Dei, cùm eftènt fummi gubematofö? r^r^isahu-^^ nbsp;præcipua pars populi,quæ uoluit habere nomen Ecclefiæ f

cii nonfue, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Relpondeo: Nequaquam fuerunt Ecclefia Dei, quia Chriftus exprefle ad

runt Ecclefia. eos dicit Vosexpa.tre Didbolo eftis, Nequaquam funt Ecclefia DeiulH homines

homilies uel ccetus,qui ignorant Euangelium, aut qui fùnt hoftes Euangeîq, Ecce quales tenebræ fiierunt f Tanta multitudo, quæ gloriabatur iè elle

Vbi igitur fuit EtcIefiaC’fuit ne penitus extindtaf Nequaquam fuit extin^î Quie'fuerunt da, quia Deus femper aliquas reliquias ièruat, fed fæpè funt paruæ,iîcut Efaiæ primo dicitur;Nifi Dominus reliquÜTet nobis fernen,ficut Sodorna Gomor# ra eflèmus»

Erant autem Zacharias, Simeon, Anna, Maria, Elizabeth, lofèph SC âîtj lulde multi, quia hi non fuerunt fine auditoribus, fed tarnen præ multitudine impiorum Ecclefîa fuitparua»

Hanc totam imaginem diligenter confîdera,amp; difee primûm,qui fînt Eo* défia, fcilicet retinentes ueram dodrinam»

Deinde hoc feias, quod non eft uerum, maiorem partem efîè Ecclefiam* No« Sicut nunc Papa amp;nbsp;Epifeopi Sc Reges, amp;nbsp;cum eis fèntiens multitudo ualde ma^ biia^gloriantur fè efïè Ecclefîamjtantùm propter titulos ofRciorum, amp;nbsp;propter multitudinem maiorem»

Sed confirmemus nos exemplojfîcut minor cœtus tempore Zachariæ fu^ Ecckfia,fîc nunc amp;nbsp;fæpê alias minor ccctus eft Ecclefîa Dei»Et hoc exemplum hene mementote»

Secundô,confîrmet nos etiam hoc exemplum in alfjs tentationibus» Quâ^ quam magna crudelitas erat Herodis, amp;nbsp;Pharifæorum, tarnen Deus fèruauit publicum minifterium Zachariæ èC aliorum,ÔC défendit multos» Quia uult ‘^J”P^’‘^ff^aliquod publicum minifterium» Itanunc quanquamPapa 8^dus adhærentes uolunt delere noftras Ecclefîas,tamen Deus nos amp;nbsp;alios multos fer

Gnet publicum minifteriumomninodeleri, fîcut tunc,etiamfi i ontihees ÔôSacerdotes multi erant imptj amp;nbsp;Epicurei, tarnen oportuit aliquos die pios,qui habebant auditores aliquos, taies erant Simeon, Zacharias, Eli* zabeth. Maria»

ri ô^ifei uerbum Dei, 8c de uobis ipfîs uere ftatuite, quôd fîtis membra Eccle* f]æ,8ç populus Dei, quando fide ampledimini Euangelium, amp;nbsp;non curate, quod condemnant uos aduerfàrij»

Secundo agite etiam Deo gratias, quôd feruat Ecclefiam, 8c uos, 8c orate, ut diutius ferueq

lam confiderate, quomodo Deus fubinde inftauret Ecclefiam». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qncmoio

■R-l pj . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Tx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;PI' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, J iinäcdeiisine

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doäoribuft

Qiiando Adam amp;nbsp;Heua erant lapfi, iam nulla erat Ecclefîa generis hult; mani, amp;nbsp;oportuiflèt eos omnino perire, fi Deus non immenfà mifèricordia ub tro' prodr)ifet,amp; dediflet promiftîonem. Edita autem promiffionejrurfus inco* auit Ecclefiam»

264. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT KT Ilh

nam Euangeïi) tune uocauit nouos dodores, ut poft Nohe amp;nbsp;Sem uocauit braham,deinde Iolcph,poftea Moiièn,poftea SamueIem,Eliam Si alios^

nici habent miracula, quæ facit diabolus, tarnen hoc miraculum diabolus in’*'' tari non poteft»

Quandocuncg dicimus de Sandis, quæramus primum, quid docuen**^' Papiftæ dicunt de Sandis ita, ut iubeant eos inuocari, contumelia afficn’”' Deum ôô Sandos»

Hæc idolatria damnanda 8lt;S fiigienda eft» Nos fie audiamus San^orn^ hiftorias,ut ex eis diicamus,quôd Deus ièruct Ecclefiam,amp; quomodo ièruet,tgt; agamus Deo gratias,quôd iè patefacit toties miflîs Prophetis amp;nbsp;Dodoribn^’

Diicamus etiam,quid fînguli docuerint,et an dodrina eorum conftnu^^' noüfvM 10« Scias igitur lohannem proprijflîmê Sf planiflîmè prædicaflè Euang^**' fcdnntî ([mUs um, Imó prorius eadem eft dodrina Iohannis ôô noftra, nifi quód lohannt^ fwfrù. monftrauit præfentem uifîbilem Dominum» Nos monftramus régnant***” in cœlo »

Agnofci't in Meflïa duas naturasjquia dicit: Prior me eft, ItenijEx pl^H tudine eius omnes accepimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Tradit dodlrinam, quód fide accipiamus remiffîonem peccatoruni)^* mus iufti fide,dicit etiam : Omnis qui credit in Filium, habet uitam ætewai’'’

Prædicatpœnitentiam amp;nbsp;conuerfibnem, Ss docet remiflionempetwi®^ rum dari propter Chriftum : Ecce agnus Dei,qui toUit peccata mundi»

Hæc confideranda funt principaliter in hiftoria de lohanne» QuoniotJ® ueftitus fuerit, ÔC quid comederit, hoe nihil ad nos pertinet, Dodrina ^d nos pertinet* Et diligenter mementote hæc dida Iohannis,Ecce agnus Deh

His didis confirmemus nos , Sc iciamus lohannem non eflè dodorefflf“* tilem, ièd Deo miflum, Sc mandatum Dei eflè,ut ei credamus. Ideó oppons^ mus Iohannis autoritatem PhariQis noftris, qui dicunt homines mereri Km«* fionem proprijs operibus»

Item,qui obfcurant dodrinam de fide» Teneamus potius hanc confolao^ onem: Omnis qui credit in Filium,habet uitam æternam.Hocdidum cong^o^ it cum didis Chrifti èc Pauli : Hæc eft uoluntas Dei, ut omnis qui credit inn^ Iium,habeat uitam æternam»

Hæcprincipalia de lohanne cogitate diligenter jôC Ueo grsxiâs agith quod feruet Ecclefiam, èC orate, ut pofthac quocj feruet»

uam illæ tentationes magnæfiint, 8C oblcuræ, non làtis Intelligi Tentationts '^autdeclarari â nobis polfunt, tarnen non funt fruftra Icriptæ, fed aliquid docere nos Spiritus laneftus uoluit, cûm uoluit illa arcana Icribi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' moneant.

Primiim autem hoc monent, quód magnum fit bellum inter Filium Dei 8c diabolum, fîcut ftatim in Genefi prædidîum eft : Ponam inimicicias inter te amp;nbsp;fernen Mulieris.Ideó ièmper diabolus Ecclefiam uariè oppugnauit,cædibus, trroribus, multis maçnis confufionibus, ut multos d ueritate amp;nbsp;â Deo abs* trahat.

' Non fatis eft Ccire certamen, fed etiam ftiendum eft, quomodo poflimus uincere, Prædidum eft igitur, quód filius Dei fit Liictor. Et fie inquit Genefis: Semen Mulieris conculcabit caput Serpentis, Idem prorfus in hoc dicto inteb iigitur: Filius Dei uenitjUt deftruat opera diaboli.

Ideô narratur hîc pugna Chrifti et diaboli,ut exemplum uideamus, quod Chn'ftusfiierituicflorj 8c diftamus nos quocj oportere uincere. Vincemus au* tern non foil, fine duce Chrifto, ftd fide amp;nbsp;inuocatione filrj Dei,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illi,

Et mirabile eft bellum, Diaboli fiint Spiritus potentiflîmi 8C aftutiffîmi, Ecdefia eft coetus hominum Infirmiftimorum 8C Stultorum Puerogt;! nim,MuIierum,amp; aliorum miftrorum hominum. In hos grafïàtur diabolus, ut (1 uiri robufti irrumperent in coetum infantum, alij alios arriperent 8c al* liderent parietibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

In tali pugna tarnen nos miièri uincimus, fèd non uincimus noftris uirb bus 3fed inuocatione filij Dei, quia illos robuftos ab infantibus depellit quoti* die,

Hæcde applicatione,quód debeamus concurrere ad Chriftum uiddorem in Omni tentatione,primum diftantur in hac hiftoria,poftea uideatur hiftoria.

Tres funt præcipuæ perlêcutiones, quibus Ecclefiam diabolus oppugna* uit,Harum perfecutionum typi propofiti funt in peribna Chrifti,

Si CS filius Deijfi es Meftïas,ciba te, Ironia eft in di(fto : Die ut ifti lapides TetMtio de fiant panesjquafi dicat, Icilicet,tu ex lapidibus uidfum habebis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiilu cj- fame

Sicutnunc efuriunt paftores 8d ali) miniftri, 8c multi deterrentur mini* fterio propter inopiam,

Ita docet nos quoqt? præliari, iierbum Dei quærere, 8^ exclure fîdem, 8C ' A a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intueri

intueri ipfum uiélorem* Tune non {olumfpintuakm confblationemhabel’i'* mus 5 fed etiam temporalia mala mitigabuntun

Magnaconlolatioefi:,e|uódpr]mum quærendum Ht uerbum DElj^ fide accipiendum» Hæceft magis caulâ uitæ,quv^m naturalia i'nftrumenta»

Pnmum quæramus Euangelium, Sc fide accipiamus, tunc magis defenß^ onem perDeum qüàm per exercitus, habebimus,

Hane eonlolationem ftmper deberemus mente eircumferre. Multi anguntur de uiftu fuo amp;nbsp;liberorum, led bine deberent peterc confolationcm. vtilis TieguU Et uniuerlàliter in omni gubernatione tenenda eft hæc Regula, Primum wj omni gu^ ampletftere uerbum Dei, S)C Deo obedias, poftea euentus commenda Deo. Et tfr/MfioHf. cogitet homo,omnes euentus pofte prolpici aut regi humano confilio.WtO dicit Pfalmus : CommendaDeo uiam tuamgt;óóiplè faciet. Item,Subdituseßo Deo, ora eum»

Principalis Sed magnum malum eft in hominibus,quód uolunt omnia prolpicert^ eauja uitte, regere luo confilio, interim négligentes uerbum Def Ita diabolus deducit ho^ mines ad hanc fapientiam, omitte uerbum, omitte minifterium,confule tibijß’ certus de uiftu,de præfîdqs,non accerlàs tibi pericula,

Sed Chriftus nos reuocat ad uerbum, amp;nbsp;affirmât principalem Gm eftè Deum, etiamfi Phyficæ caulæ a nobis non cernantun Sicut habuit defenfionem fine Phyficis caufis.

SECh^HTiA TEHTArionE, secuniaten^ Secunda Tentatio imago eft hæreticorum. Poftquam enimEccIeiiaali* Mio ab htcre. quomodo eluftata eft ex corporalibus periculis, diabolus iam Ipiritualcs petE^ Jibui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cutiones incipit» Inftigat aliquos, ut moueant opiniones,amp;rexcogitentcultustt

leges, fine uerbo Dei extra ordinem Deo inftitutum, tantum obtemperaiitts fuæcuriofitati, amp;nbsp;fuaindicia lèquentes, admirantes fuamGpientiamjamp;ßl’* ipfis placentes.

Ita fumit fibi Chriftum exagitandum diabolus» Proponit ei hanccogita^ tionern» Pulcrum eftèt, fi aliquid noui facercs, quod alrj non ftiiint, uiddiett» hîc in omnium conlpeiftu uolitares de templo, amp;nbsp;non deftenderes per gradus* Hoc omnes adntiraturi eftènt prædicaturi tanquam nouum, inaudituffljS^ diuinum opus»

In hac cogitatione diu detinuit Chriftum, amp;nbsp;duriter eum uexauit» Exemplum Sed tandem uincit Chriftus, amp;nbsp;opponit Regulam contra opus irregular ebrifti contra nbsp;nbsp;Et nobis ualde utile exemplum hic propofuit, ut dilcamus régulas commn«’

omnibus contra opera irregularia.Gedeon facit opusirregti^ lare, Gcrificat amp;nbsp;inftituit cultum in domo lua, fed debuiftèt meminiflè reguto Habebat enim populus Ilracl manifeftam prohibitionem, ne alibi facrifici^ rent, nifi ad tabernaculum.

Regula eft,Non tentabis Dominum Deum tuum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CATl^T lilt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;267

QuidfignificatjTentareDcumf Bcfler^ / fcf^OHCr^ macBc» Wülkn/ nbsp;nbsp;nbsp;Wie e^ Q5o(( geordnet ^4t/vn0 fole^^ fwrneuuti/fine mandato ‘

» Ç Deum peccatum eft non foli'us in(ïrmitatis,ut Dauidi's adultère ^^J^^P^ccatum ïàpientiæjfcdicet 5 quandopeccatum oritur ex arrogant pa eu nducia fapientiæ, fciljcet ciim mens admiratrix fuæ fapientiæ,contemnit apientiam Dei^et uult aliquid facere uel ordinarejhac ipfa imaginationejquôd ht melius, quam ordinata diuinitus,

iff nicße feßwacf^eit vnreeßf rßun/font^ern au^ tiefer fonterhcß* w werigen vermeittte» Hugßeif/ ta^ einer ^etencff / fein ortnnng oter fnr* nemen / fep feßöner vnt beffer t tenn ^otie^ benelß oter ertnnng ! vnt njivü nlfo tnreß eigne fingßeit fürneinließ getrieben-

Non placet populo Ifraèl, cum non haberent Regem, ftatus fine certo ca# Exemple ten^ pl CjUidetur eflè deformis Ipecies.Ibi fua fapientia uolunt mutare formam Rei* tutionum ïtt= publicædd uerè fuit tentare Deum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eligentes

'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feiebant promiflam eflè terram Chanaan,

ægre rerebant feruitutem, uidebatur igitur eis pulcrum,dignum uiris fortibus, mouerebellumjetconari occupare terram ChanaaUjfed fine uocatione,Ideó in*! terheiebahtur*

Docct ergo hæc régula,Non efle difeedendum d mandato Dei communi, nbsp;nbsp;gß

ku ab ordinatione Dei communi , finefihgulari mandato amp;nbsp;fine uocatione* dendumîmâ:, bicut Abraham diiceflÎLofïèrens Filium,lêd habuit peculiare mandatum *

niunißneßna Lie ATIO,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gulari nundit

Hæc tentatio eft curiofitas in m ultis uitæ partibus, in docendo, in cukb ?quot; buSjin gubernatione,in politia,amp; in oeconomia*

Ad hunc uenit Diabolus, autor curiofitatis, amp;nbsp;inftigat eum : Ecce pub crum eflet, fi unitas Dei fie intelligeretur, qudd diceremus Filium non efle nas* tura Deum*

Hac cogitatione ualde excruciat eum,8^ impellit,ut colligat ftripturas pro bac imaginatione* Deni(^ ualde urget eum, ficut curiofitas eft uehemens impes pctus*

HÎC Arius uincitur, 80 uolitat de templo, ipargit falfam opinionem relb (^0 uerbo Dei,quod deprauat, ficut diabolus deprauat, inquiens, Cuftodiet te, fed non addit,ln uqs tuis,id eft,légitima uocatione*

Sic Papa fert legem de coElibatu,Cogitat,uidemus mulieres amp;nbsp;filios Sacer dotum amp;nbsp;Epiftoporum multa turbare, pulcrum eflèt, fi Sacerdotes eflènt ccelb bes, Ita fequitur Papa ex ftulta iapientia amp;C curiofitate fuam imaginationem, 8^ fertnouam Legem, contra mandatum Dei*

iieramdoélrinam. Item difcamus repugnare tcntationibus contra uocatio^ ncm,Tu es Ludimagifter,amp; libenter tibi lumeres reform ationem Ecclefîæ.

Sic in tota ui'ta afluefaciamus nosjUt regularia faciamus.^d^ fViV M !Xegcl blnben/ vnü auOer ïgt;cr a«^ furwtl^ viwctige föriK^ nun ot»cr crrcgnt

Curiofitas eft opmione fapientiæ propn'æ fuicipere irregularia, ideft,o* pera fine uocationejfeu fine màndato Dei»

Difcrimen pri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima eft magis perfpicua, uidelicet, iblicitari ad defedionem ab Euan^

lt;e tenationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huic opponi'tur promiflîo Dei pollicentis uidum et defenfionem,itanos

Secunda Tentatio, eft iblicitari ad corrumpendam docftrinaffl iàpientiæ aut iufticiæ opinione»

Tenture Df=: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huic opponitur Regula: Non tentabis Dominum Deum tuum» Eftau^

um quid fit, tem tentare Deum, non l'nfirmitate labi ,fèd euhofitate, hoc eft, opmione pro« priæ fapientiæ diftedere à mandato amp;nbsp;ordinatione Dei,quafi uelis aliquE^^ lius facere aut ordinäre* '

In fccunda peccat propriê, non infirmitas, lèd opinio propriæ fapici^tiX} 8^ proprix iufticiæ, melius aliquid faduræ,

Tertid tëtntio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc tertia tentatio fequitur, uidelicet, folicitari ad manifeftam idolatn^

foliciatio dd am uel blalphemiam* Vbi non peccat infîrmitas,nec peccat opinio fapienti^ud quærit idolatri« blâj^hcmidm. 3m ÔC blafphemiam,ut Iulianus obtemperans Diabolo,ftiens amp;nbsp;ièipfumdam« nans amplecftitur idola odioamp; manifefto contemtu Dei, pingit louemßW porrigentem Iceptrum, 8c Palladem,quæ induit èum purpura impcratoria;^ Martern,qui tradit ei gladium* Hæc icit commentitia 8i. falfa numina eflè*

cMftiKîrd^ In bac tentatione Chriftusnon diiputat, ièd iratus repellit Diaboluni, ti^ repellit di^ manifefta eft.Et tantum zelo fidei opus eft ad repellendum Diabolum» dbolumm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

ftihone rfe ido. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec indiget longa declaratione hæc imago, Ggnitîcat poftremam a

Idtrid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xime horrendâ idôlatriam in Ecclefia* Sicut tentatur hæc peribna,icilicet Chri«

ftusjita fignificatur,quod in corpore Chrifti fanefta Ecclefia fit ftituraidolatriaj quam défendent impi) homines manifefto contemptu Dei, ftientes cifeidob triam. Et défendent propter potentiam amp;opes,

Regnum pon^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic ccEtus defendens idolum, 8c regnans, eft regnum Pontifîcium cum

tificum catuf Omnibus adhærentibus, amp;nbsp;défendit manifefta idola, ficut Ethnici,Miifaspro cü defendens mortuis, adorationem panisin fpedaculo circumgeftati, cultus fandoruin. idold, Hæc funt palâm idola, ut ipfi ftiunt, amp;nbsp;defendunt non propter ullam Jfpecienij fed propter regnum,opes,80 ftatum,

Contra hæc non opus eftdiijautatione, Poftquam ftimus eflê idola, zeîo fidei opus eft, uehementer orare debemus ut Deus deftruat idola, perdat defenfcrcs

defenfores idolorum, amp;nbsp;detrudat [diabolum in ima Tartara,ut fit in pœnis, Si nonpoffît nocere*

De hac tertia tentations iam fciamus tam magnum bellum motum eiîè. Diabolus pugnat in fuo ccetu, ut retineat idola, oculos Papæ amp;nbsp;Cæfaris ta net captiuos admirations ftatus Pontifîcq ôô pukri impsrrj*

Et non poterimus refiftsre diabolo, nifi stiam filius Dsi intsr nos prælis^ tur, amp;nbsp;dicat diabolo, V ade rstrô Satana,

Primum,quód quando idola manifsfta iunt,poftsa non fit diiputandum, lisduodifcen» fedzelofpiritusSC quadamindignations, fimpliciter fugisnda 80 detsftanda dafunt, fint : amp;nbsp;qudd fugiendæ fint stiam illæ uiperæ, quæ exeufant idola, ficut nunc multi tales funt, qui pulcrè pingunt Miflàm amp;nbsp;cultum Sandorumjamp;^ alia. T a* les diabolos fugiamus.

Secundd Iciamus, q? non ibii poffimus aftutiæ diaboli rsfifters, fèd qudd oporteat nos peters auxilium Dsi.

Et nobis proponamus didlum in Genefi : Semsn mulieris conculcabit ca* putferpentis.

Et nunc fæpè illam promiffîonem cogitsmus. Et in coniolations nos ad precandum exulcitemus.

Poftremd poft uidiorias usniunt angeli amp;nbsp;ieruiunt. Et quanquam illi ads funt etiam in tentations,ut commilitones,tamen poft uitftoriâ magis cernitur corum prælèntia. Tune lætantur nobiieum, amp;nbsp;agunt nobiftum gratias Dso,

Iohannes initió prædicauit in ludæa, ad Betharabam, cœpit ante prædk ^oUnnes cationem Chrifti ferè unum annum, poftea difteflit ex ludæa in Galilæam, ubi io prlt;elt;(ic4rlt; baptizauit ad Salem Jbi captus ab Herode,diu fuit in carcere. Et interfedus eft completofecundo anno prædicationis Chrifti,

Dicemus autem de paftîone Iohannis alias, quæ etiam eft infigne exem# plum,quod teftatur Ecclefiam fubiedfam elle cruci, ficut ftatim ab Abel deinde multa exempla fecuta ftint, filiorum Ifrael in Aegypto, 80 deinceps perlècutioü num,quæ lècutæ funt. Et nunc exemplum uidemus in noftris periculis, undi^ nobis hoftes minitantur 8Cc.

ReliquitNazareth Ôô habitauit in Capernaum ,fortaflîs ideô, ut eflèt tu^ fior,quia Romani tenuerunt Capernaum. Ibi fuit CenturiOjde quo dicit : Non kuenitantam fidem in Ifraël.

Locum ex Efaia citauit, amp;nbsp;ad hanc narrationem accommodât, etiamfi pars ineo loco de altjshiftorqsloquitur, led ipie Eiàiasmox addit concionem aeivleffîatPopulus qui ièdet in tenebris,uidit lucem magnam.

2-jQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lilt

ïapfum Adæ édita promiflîonejfîcut hîc Chn’ftus prædicat» Ita pforfusinPa* radi'fo primûm obi'urgat peccatum, poftea addit confolationerrit Et ßc docuit Apoftolos prædicare, Lucæ ultimo.

DMlt;c pr'njci» Sunt autem duæ partes principales pceni’tentiæ ueï conuerfîonis, f4lM p4riM ContritiOjde hac dici't : Pœnitentiam agite. Quia primùm oportet argui pœnitenttlt;e. neccatum,ut dici't: Spiritus fanótus arguet mundum. Item, ubi habitabitDo* I. Cozjtritto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r .

Non placet Deo fecuritas imd ut lècuritatem nobis excutiat, fubiccit ecî clefiam cruci.

II. confoîatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda pars eft conlolatio ut in Paradifb, Semen mulieris concukabit

Et Chriftus precipit Apoftolis,Quorum remiièritis peccata.remittuntut eis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i

Et hîc : Appropinquat regnum ccelorum, id eft,remiffîo peccatorumpu^ fticia Spiritus fancfti, uita æterna propter Chriftum,

Hancconiblationem difcamus,ôi^opponamusomnibus miferijshuma^ | nis,etiamfî fumus afflicfli, amp;nbsp;â Tyrannis occidimur,tarnen iciamus nos proper Chriftum filium Dei recipi à Deo, amp;nbsp;faAoseflè hæredes uitæ æternæ»

1« doUrinti de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quandocuncg dicitur de remiflîone peccatorum, doceri hoc necelTeeit)

pec= uj ß't certa coniblatio, Quôd detur gratis remiiïîo propter filium, non ptopt^f ctHe'c^do^e, mérita. Hic articulus eft,de quo iam præcipuê pugnatur, propter ha^ ri remitti pec uocem Euangeli) diabolus conatur nos occidere. Et hanc neceflariam Ecclelis^ catu grdtii conlolationcm conatur delere, ''

roCATiO S)lSClt^T^L01{^KM, idemfuitmini Primûm diciturde perpétua conièruatione minifterijEuangelicijiaxtî fleriumnudti^ diélum Ephef, 4, Afcendit dans dona hominibus, alios Prophetas, alios Apo^

Hîc igitur initiô diicamus, Deum inde ufij ab initio poft lapfiim Adein^ ftituiftè minifterium docendi Euangelij, Et ipiè Deus in Paradifb fuit primus concionator, quando promiflîonem arcanam de fèmine contrituro caput pentis promulgauit,

Poftea Adam fuit Sacerdos 8lt;f prædicator,deinde Seth, deinde alfj fuoof=* dine. Et fæpè Deus obfturata doÂrina, nouos miniftros uocauit,ut uocauit Abraham ÔC deinde Prophetas,SamueIem,EIiam,EIifæum, Efaiam Sôalios»

Poftea Chriftus ipfe palâ'm concionatus eft, Et quia uoluit nouum mim^ fterium inftituere abolira politia Mofàica, amp;nbsp;deleto fàcerdotio Leuitico, iplt nouos miniftros iam uocat. Et deinceps fèmper in genere humano feruat mmi^ fterium Euangelq, amp;nbsp;fæpê nouos miniftros fingulari dono excitât, ficut excita^ uit Auguftinum contra Pelagianos, ôô alias alios, èC recens Dodlorem Martin num Lutherum,

Hæcconfèruatio minifterf) perpétua, primiim hîc confideretur,amp;agalt; mus Deo gratias pro hoc tanto beneficio, quôd dat Euangelium,per quoddo^ nat uitam æternam, quôd fèruat fèmper aliquos miniftros, fîcut in Efaia diü^ tur: Pofui in ore tuo uerbum meum,ÔC manu mea protegam te,ut plantes miW cœlum ♦

Veneremur eti'ani hocminiften'um SC defendamus, quantum pofTumus, Hæcprimum in genere fciantur de mi'nifterio Euangelrj,.

Dico femper 8c omni tempore ab initio poft lapfum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiftè Principale

fictum miniftert) Euangelici, quod feciflè uidemus Deum in Paradiib, Arguit peccata,ècprædicatdeMeftîaamp; remiffîone peccatorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ril'Euangei=

Sed cur uocat Chriftus ex alia tribu, ciïm antea Lcuitica tribus ordinata fiierit ad Sacerdotium Quia uult delere politiam Moifî, ÔC uult colligcre Ec!= cur defiamexgentibus amp;:Iudæis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fintuocati ai

J A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplum iræ Dei, quôd quando Sacerdotes manifeftè wMfteriunt

doctrinam abijciunt, tune Deus alios nouos miniftros uocat*. Sicut cùm colles gi^ Canonicorum abiecerint dodrinamjiion dubium eft ea ruitura efle, etiams 11 non fcimus per quos fi'nt delenda*

Apoftoli relidis omnibus ièquuntur Chriftum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ApoftoU reU»

Sic uocati ad minifterium obediant* Hîc adde textum in Leuitico î Qui dœritpairi fuo amp;nbsp;matri fuæ, Nefeio uos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S“jS

Narrat initia prædicationis Euangelrj, èc breuiter récitât multis miracu^ quot;S confirmatam efle doftrinam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Hic breuiter addi poteft, Miracula recitari propter tres caufas» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dttniur‘^prZ

Prima eft,ut fînt teftimonia docftrinæ, quôd fit à Deo, quia ilia fadla fins pter tres eau» gularia cùm non poflînt fierijUifi d Deo, teftantur hune doeftorem d Deo miG ^tncflèjamp;lDeum efficacem efle pereum, amp;nbsp;dodlrinam uerèefle ièntentiam Dei amp;c.

Secunda caufa eft, Miracula funt teftimonia promiftîonum,ut huius pros nbsp;nbsp;11,

miffionis: Inuoca me in die tribulationisjôc eripiam te» Ifte pauper clamauit ad Dominum j Dominus exaudiuit eum*

num,id eft,quód fide propter Chriftum accipiantur beneficiajóó quidemjquôd accipiant O M. N E S fine acceptatione perfonarum, ficut Chriftus fine diG

^^rirnine OMNES confugientes ad eumrecipit,ludæos jSamaritanos,Ca* ii^nxosjEthnicos, Centuriones, Publicanos.

^Eneralis concio fequitur de interpretatione Decalogi, quia Pharifæi cors '^ruperant dodrinam j fingebant in Decalogo tantum præcipi puerilem pite lt;iuinto de difciplinam de externis operibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interpreatio:gt;

Deinde amplius fingebant, homines iuftos efTe ilia difciplina, mereri A a iiij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remiffio!

Neceflè eft autem hos errores in Ecclefia taxari, Sc illuftrari dodn'flî’” de peccatOjamp; de redemtione per Mcffîamdonata* Propter has caufas redtaW^ enarratio Decalogi.

Sed ante enarrationem ïegis confôlationes de cruce proponuntur, Pharifàica dodlrina, fient amp;nbsp;Philofophica,ignorât docflrinam de cruce,amp;^fîc'^^* tiocinaturjuftis benê fit, Abel interfîcitur» Ergo Abel eft iniuftus,amp;^ rciedus^ Deo,

Et uniuerlàliter prodeft (cire homines in Ecclefia, qudd omnes calanntâ^ tes,aut lunt pcenæreuocantes ad pcenitentiam,ut exilium Dauidis»

Et diligenter mementote hos quatuor gradus, amp;nbsp;læpè cogitate,ut cur Ecclefia fit fubiedla cruci, amp;rex his fontibus fumantur confolationes jpdl* quam ftimus caulàs afflieftionum»

lam lèquitur textus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Et non quæratur alia expofitio, loquitur textus de paupertate, quam W uocamus ufitatè,indigentiam rerum necelfariarum, cum deeftpecuniaamp;ato ad uicftum neceflària,

Hos pauperes lpiritu,id eft,uera patientia cordis tolerantes paupertate*’’’ dicit beatos eflè,id eft,non reieeftos à Deo,lèd habentes ftatum Deo placentem* BcdfM« eptid psJani Bead hîc non fignificat mortuos habentes uitam æternam, ut uulgû' 1°^ ^co£e^dpud ftuimur,autpromerentes uitamæternam,fedfignificatbonumopus,feu Mdttblt;eum. turn non reiedum â Deo,ut fi diceretjBeneeft pauperibus,id eft,nonfuntrdt^ lt;fti â Deo,

Et loquitur de Ecclefia, quæ antea iufta eft fide, poftea habet multabou^ opera,quorum fingula dicuntur beatitudines, Lazarus iacens ante domum^û uitis eft beatus : Sed ita,primiïm eft iuftus fide, poftea eius patientia in pauper^ täte, eft beatitudo, id eft, bonum opus Deo placens, Nec reiedlus eft Lazarus a Deo,

No» Iduddtur Præterea Iciendum eft, non laudari ipfam paupertatem, ficut MonacW pdupertds fed finxerunt,qui tarnen non indigebant ullis rebus neceffarijs, Sed loquitur ofcfilientw MJ bedientia in paupertate,id eft,de obedientia erga Deum, pduperMc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

Diuitilt;e er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtrunej eft ordinatum à Deo,diuitiæ paupertas. Et nec propterdiui’

dmdad'oeo’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propterpaupertatem homorecipiturautrerjcitur,ledrcéièutidiuitijS)

Abraham eft diues, amp;nbsp;placet Deo,quia eft iuftus fide, amp;nbsp;deinde refté utû tur diuicqs, non pluris facit diuitias, qu^m confeffionem dodrinæ,

Moifts in aula Pharaonis poflèt elfe diues, Sc fieri Princeps,fi deficcreta“ religionem

retigionem Aegyptiacam, fed mauulteflè pauper jacretinereueram reîigiogt;: nem. Talia exempla multa uidemus in quotidiacna. uita Aliquis ex nobis poG fet elfe diues Canonicus,cum impietate»

Quæro,An paupertate mereantur regnum ccclorum f Nonjfèd cdm iam paupertdf non ânteafaâifînt Hlij èc hæredes, regnum cœlorum fimul eft compenfàtio pro moreturre^ paupertatct

Non foliim futuram gloriam, fèd fimul uniuerlàm defenfionem diuinam inhacuita*

lofeph in carcere,pauper, habet regnum ccelorumgt; Eft diues propter de^ fenfionem Dei» (

Lugentes hoe loco generaliter intelligantiir Omnes pi) ,'qui ueris dolóri;« tugenta in bus amp;angoribusexcruciantur,utprim«mqui irtiuftê affliguntur propter pro concione Mat felTionemuerædodrinæ, aut alioqui patiuntur innocentes, quales fuerunt Abraham,lacobjIolèphjDauid,tres uiri in fornace Babylonica, Item illi etiam, qui cum non fint innocentes, hærent in pœnis, èC caftigantur propter fua pecsgt; cata J ut cum fures, homicidæ nbsp;nbsp;ali) ftelerati rapiuntur ad fupplicia, fi tarnen

conuertanturad Deum, 8^ confolationem concipiant, ac erigantur fiducia me# diatoris Chrifii exemplo emendati Latronis in cruce, Regis Manaflp, 8c Pro# phetæDauidisamp;c»

De fingulis his in ludtu uel meerore iacentibus, modo fint conuerfi ad De# um, ôc confugientes ad Chriftum acquiefeant fide, certa eft amp;nbsp;manct uera hæc J^^S^bjpromittensleuationem fàlutarem: Beati qui lugent,quia confolationem lentiunt» Ac referatur ad uocem iuramenti : Viuo e^o, dicit Dominus,nolo mortem peccatoris,{èd ut conuertatur amp;nbsp;uiuat* Item Elaiæ 6 6^ Vbi habitabit Dominus 7 In fpiritu contrito amp;nbsp;tribulato, 8C tremente formones meos. Item rlalmo ji. Sacrificium Deo Spiritus contribulatus, cor contritum 8C humilia# turn Deus non defpicies» Et fumatur hîc declaratio ex integra explicatione toti# us doârinæ de cruce.

Mites, i(î e(l, non cupidi uindidlæ, nec lædentes alios cupiditate priuatæ uindiâ:æ,ficut plurima perniciofiffîmabella mouentur propter cupiditatem uindiâæ. E contrario Dauid eft manfiietus lèu mitis,id eft,non cupidus uindi# cum fæpè poflèt Saulem interficere, amp;nbsp;ciuiliter loquendo, haberet ius inte# rimendi hoftera ,'tamen nun^ uoluit occidere, ne uidelicet autor effet noui ex# empli feu fcandali rapiendæ dominationis in populo Dei, fi priuatus uel firb# ditus diceretur interfeciflè regem ordinarium. Sic exemplum lolèphi mitiflimi Patriarchæetiam pingit hanctotam dodirinam.

Cum autemacerrimus impetus amp;nbsp;ingens incendium fit in animishomi# ... num cupiditas uindidæ, ed maiore contentione huic afïèclui repugnemus,mu# niti uerbo auxilio diuino,iuxta præceptum Pauli Rom,i2.Non uindicantes dijs magna co uofmetipfi.Eft^ uindidta priuata feuere prohibita.Ergo manifeftu eft fingulos tt^ntione npu quotiefeunqg

2-jä^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ATT H ÆI,

quoriefcunlt;^ inccnduntur ira, ardent odrjs amp;nbsp;maleuolentia iniufte, iicutCaiii) debere hos affedus contra conicientiam hcrentcs deponere,nec iræ cupidiö^ ti uindiûæ morem gerere, iecundum gnomen quæ extat in Iohannis Qui odio periequitur fratrem fuumjcft homicida*

Etiiiffi ’m iu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prxtcrc3i, etiam cum ueris caufis laceflitus iufte iraCceris, tarnen debtsco^

fin caufis co^ hibere priuatam cupiditatem uindidlæ. Quia Deus fanxit ordinem, ut

ges,indicesÓÓ regiminafeumagiftratus,bisfubiecit genus humanum,adhos lt;fî(epnM4t^. nult confugere,petere defenfionem, præfidium Sgt;Cexecutionem poenarufn^a*: interim te Deo,legibus ac iudicibus uero animo cedere uindiótam, nec aktf priuatum odium, Adiungitur ita^ promifli'o, quæ confolatur iniufteoppto*^ fos: Beati mites, quia poITidebunt terram, Quæ quidem promiffîo clarius telligitur côfîderata Antithefi,eft enim oppofita humanis iudicijs. Reges, Prin^ cipes S)C priuati feu inferiorum ordinum homines cogitant, ft conftcuturospo^ tentiam,imperia,dignitates, habituros fucceflus,gloriam, Sc incrementa fortui narum, fi formidabiles uideantur acerbitate uindi(ftæ,fi premantamp;conculotnt alios. At contrd Chriftus promittit non indulgentibus priuatæ uindiftæ oon^ ftruationem etiam in terra, ita ut deletis Tyrannis illi tandem fint dominatur^^

Exempla,ut Dauid euehitur adfaftigium regni,quantumuis atrociterf? uiente Saule ÓÓ cæteris hoftibus imprjs, lacob ftruatur amp;nbsp;tegitur diuinitus,eti^ amfi cogitur aliquandiu fugere feuitiam fratris Eftu,

loftph fit Dominus omnium fiiorum fratrum, relpondente euentufoJ^ fomnrjs, quern fratres moliebantur omnibus uiribus impedire, Imd praficitur ac imperat etiam hero fuo amp;nbsp;herili coniugi, qui curauerant eum conijciifloat^ cerem.

Dauid manet Dominus,8ó retinet regium locum fupra omnes Principe^ ac proceresregni, quamuis pleri^ conipirantes conarentur ui oppreifortgou eripere,

Efurire cr filt;gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efiirirc 80 Citirc iufticiam,eft liero dolpre affi'ci angi propter proprh'”

infirmitatem,immunditiem,labes,Iapfus atq^ peccata, fide d Deopetererc^ ‘ miftionem, coniblationem ac falutarem emendationem, ut Dauid, Manafe Petrus, Latro in cruce, poftquam confternati agnitione iræ Dei aduerfus to peccata, 80 ftft emendantes, uere efuriunt ac fitiunt iufticiam,experiunturubc^ rem amp;nbsp;efficacem coniblationem, quemadmodum pollicentur hæc dida : entes impleuit bonis,ac diuites dimifit inanes. Item Elàiæ bb,ubi habitabitvO minusf in Ipiritu contrito amp;nbsp;tribulato. Deinde hi quotß efuriunt amp;nbsp;fitiunt fticiam, qui uero dolore amp;nbsp;zelo excruciantur propter confufionem dodrinï cœleftis in Ecclefia, propter ueritatis labefatftationem amp;nbsp;impias corruptdas, quia uident plurimos peruerftdocere, confirmare amp;nbsp;ftabilire idola,con]mini^ fci nouos errores 8ÓC. ac gementes orant, ut Deus adiuuet propagationem to ueritatis, ôdlànetuulnera Ecclefiæ extricatæ ex erroribus.

Iohannes Eu» Sic Iohannes Euangelifta tunc fuftinuit acres dolores, cum Hebion ƒ »quot;gélifia. Cherinthus impium amp;nbsp;blalphemum dogma Iparftrunt, detrahente^ Chrifto diuinam naturam ♦

Kt de Polycarpo fcnbit Ircnæus,{oïitum fæpe ueris gem/tibus depïorare, Îuôdnon muko ante,quâmhorrendas blaffjhemias Marciom'saudiuifièt, )eo ex huius ui'tæ curn'ciilo euocatus elTèt, Qiii'cuncg igitur uerô motu cordi's clamant ad Deum,gementes ac mœrentes,ne labefadtetur ÔC oppn'matur ueri^ tas,illonimpreces nequaquam funti'rn’tæ.

Ita Daniel ingenti motu precaturde reftituenda Ecclefîa SC mftauratio:« Dittîeî, ne templi lerofolymitani. Et Ezechiel. 9, uetat Deus ab Angelo occîdi eos,qui gemunt propter idolaSf abominationes in luda. Item 3. Reg. 19. propoiutur cxemplu pulcerrimum ueri 8C ardentis zeli in Eh'a efuriente Sc fitiente iuftici=s am,quando gemens acerbiflimis querclis clamitat : Zelo zelatus lum pro Do^ mino Deo exercituum, quia dereh'querunt pacflum tuum filq Ifrael, altaria tua deftruxerunt8d Prophetas tuos occiderunt gladio, folus reliftus Him ego, cuius animam quærunt ut auferant.

Quid diffèrt milèricordia d lufticiaf lufticia ludicis eft luxta leges pun ire omnes qui deiiquerunt,8ô quidem fingulorum deliftorum pœnas exequi l'uxta normam legibus conftitutam* Ita Deus afperrimê fine ulla mitigatione punit diabolosiuxta huncimmotum ordinem lèueræiulliciæ.

Mifericordia uerô uirtus eft, quæafFiciturdolore in aliéna calamitate in^ Deutel tnù iufia, ôôopitulatur iniuftêoppreflîs,quantum poteft : Aut etiam in calamitate pricon» iufta dolet uicem eorum, qui etfi pccnas meriti lunt, tarnen non fuerunt duces autores fcelerum, ièd errore aut imbecillitate lapfi decepti ue funt,ac propter probabilem rationem talibus lenire miftrias ftudet.

Sic Deus eft mifericors in recipiendis primis parentibus Aidamo 80 Eua, quorum lapfus etfi triftiftimus fuit,tamen ipfi non fiiperbo contemtu Dei ftien tes amp;blafphemi offuderunt alqs faliam perfuafionem, ut impulfores diaboli ar dentes horribili odio Dei. Propterea Deus hac diftintftione diicernit homines lapiôs amp;nbsp;diabolos, quod rigide fine ulla mitigatione lèueram iufticiam exercet amp;nbsp;exequitur aduerfus blafphemos diabolos. At inenarrabili temperamento mirandac^ copulatione iufticie èC milèricordiæ fie parcit hominibuSjUt et iram declarer in poenis, amp;nbsp;mitigatione pcenarum miièricordiam exerceat.

Hanc uirtutem feiamus nobis quoq? mandatam amp;nbsp;præceptam eflè.’Efto/ inquibut con» te milêricordes, ficut Pater uefter milèricors eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiftatmiferi»

Primumdebemus affici fenfu calamitatis innocentum,ficut hoc iplb temsquot;’quot;^“** poreplurimi homines innocentes ac pq cum miièris familqs uagantur eietfti ex Iuisnidulis,quibus opem ferre, benefacere ac milèrias lenire finguli pro facula tatibusSóuocatione debemus.

Secundójibntibus etiam debemus ignolcere, fie ut remittamus aliquid de fummoiure,8ô mitigemus iuftam calamitatem, ubicuncß ratio muneris Ô6 offî^ CI) public! non iubetiæuerèpcenas exequi* Nam indulgentiæ nimiæ confira’ indulgente mand atrocia peccata nequaquam miièricordiæ appellatio tribuenda eft, ut fi nîmîa non cil Iudex aut Magiftratus aliquis uelit conniuere ad Enormia delifta, parcere ho^ ♦ micidiSjfuribuSjamp;Salrjsid genus grafl[àtoribus,impunitatislpe pergentibus turbare communem iocietatem.Huic opponatur fulmen uocis diuinæ ex Deuü teronomio:Non parcesei.

Mifèn'cordîa ucro probables habet caufas clcmêtiæ SC mîtigatiom's næ,!gnofcit ijsj qui decepti feu ièducfli funt, amp;nbsp;de quibus non uana fpes eft dationis ♦

Sed induïsentia ieu ïenitas conniuens addelida,eftconfîrniatiofcekr“) ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

miièricordiæ,quætribuituruel fôntibusueï innocentiW) pauló ante dióïrum eft,Dominus addidit ampliffîmam jînw, ciflîmampromiflîonem : Beati miièricordes,quiamiièricordiam confequen^ . tur Jdem confirmant plurima dilt;fta,ut Piàlm* 41» Beatus qui intenigitfuptîquot;^* j genum nbsp;pauperem, in die mala liberabit eum Dominus, Dominus feruabK J

eum uiuificabit, beatum faciet in terra, nec tradet eum uoluntati inimi^o' , rum fuorum, Dominus opitulabitur ei decumbenti. Tu Deus depellisomnes eius morbos,amp; uniueribs dolores leuas» Item,Prouerb, I ÿ» Qui milèrcturin’* opis,mutuo dat Domino,is iiiciflîm illi benefaciet* Et poftea 28, cap. Qui^^ pauperi,non indigebit, qui uerd auertit oculos fuos,cxcutietur ex fortunis.

Eodem reipexit Dominus,ciïm fie inquit Matthæî. 2 s* VenitebcncilK^f^ Patrismei,acpoflîdetehæreditatem regni uobis parati indeuftß a condition^ mundi, Bfuriui enim amp;nbsp;dediftis mihi cibos èCc. Item tertio Regum l'J* gnificèprædicatur pulcerrimum exemplum uiduæ Sareptanæ, cui cumulate redditur merces miftricordiæ, quam Prophetæ præftitit, nec iôliim ipfani^ filium largiftîmis præmfis ornauit Deus, ièd baud dubiê totum oppidum fen* fit eius benefierj uberem frucîum ac compenfationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ergi fit At hîc oportet fcire,tantirm erga illos exercendam efle mifèricordiam,^!'^ exercenda mi quos Pater cccicftis Sé mifcricors fuit nbsp;nbsp;adhuc eft,ut erga iniufte oppreff*’^

etiam erga fontes amp;nbsp;male meritos, nequaquam tarnen blaiphemos, neen”” pulfores 8c: autores ftelerum taies, quales funt diaboli amp;nbsp;omnes pertinaccsido* latræ,blalphemi amp;nbsp;hæretici, nec erga ualidos mendicantes, impudentes ftcllio nés, petaces erronés ac impoftores, quales paflîm hodie uagantur,

Talium calamitatib.non debemus moueri uel affici,necipfisfiibuenifeiic! benefacere,ficut ièquentia teftimonia clarè præcipiunt, 2 Johan.l, Si quis ueni^ ad uos,amp; banc dodrinam non affèrt,non recipite ilium in ædes,necfalutcnnl'‘ dicite,Qui enim dicitilli,SaIue,communicatoperibus eius malis. Item 2.1 W» 3. Si quis non uult laborare, non manducet. Audiuimus enim amp;c. Prouerb.f» Ne des alienis honorem tuum,amp; annos tuos crudeb. Lucæ ÿ.Eftote mifentoP des,ficut Pater uefter cccleftis 8CCt Is non exercet miièricordiam erga diaboloSj pertinaces hæreticos 8C blaiphemos,

corde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;particula loquitur de caftitate, Beati habentes cor caftum. Ethîcat*

cafli. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tente ac ièrid cogitemus omnia præcepta de caftitate,toties d Deo repetita.Hor

Primùm igitur feias, caiîitatem efle uirtutem, quæ uitat omnes commi» ^Cdfltt^u ^uid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effufiones feminis prohibitas lege Dei, ut icortationes,adultena,inco

ftas confuetudines 8c:Ct Et adiungantur ad confiderationem harum prolnbino numcomminationespcenarumtriftiflîmarum, necdubitemus Deum born*

bilker irafci uagis libidinibus, nbsp;nbsp;atrocem uiolationem bui'us præcepti puni'n’

ciim atrodbus pœnis in bac mortali uita, turn poft banc uitam ftmpi'ternis fup plictjs uniuerfaliter in omnibus non agentibus pœnitentiam» Nam Lcuitici, l8. dicit Deus : Omnes qui fecerint abommationes huiufmodi, terra euomet» Item Ebraeos I2gt; Scortatores SC adulteros iudicabit Deus» Item, I. Corinth» Nolite errare, Scortatores, Adulteri, non poflidebunt regnum Dei, Ac ided tam ièuerè Deus (anxit caftitatem, ut eflet infignis ôd confpicua uirtus, difter^ nensDeumaDiabolisamp;Salqs immundisnaturis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

Hic etiam uobis horribilium pœnarum exempla proponite, nbsp;nbsp;Sodoma Exe)«p/lt;lt;

conflagrarunt propter inceftas libidines, nbsp;nbsp;AcJDeus ipft Cananæos affirmât

propter inceftas libidines deletos efle. Poftea fere tota tribus Beniamin deleta eft propter ftupratam Leuitæ uxorem Judicum 2O.Ita5Ut interficerentur uigin* ti quinque millia hominum bellicofiftimorum. Item Dauidis adulterium ma* gnas ipfi regno calamitates attulit, Porrd finguli cogitent ac memoria repe* ; tant hiftorias ueteres atcß recentes, in quibus exempla cement pcenarum, per omnes gentes omnibus temporibus uagantium,ied præcipua et triftiffîma pce* naimpuritatis eft,de qua Paulus inquit, Ccecitate puniri libidines, iuxta Pauli difta, ad Romanis i, amp;nbsp;Ephefi'os 4,

Itacp confpedus confi'deratio pcenarum exuftitet 8lt;f augeat in nobis ti* morem Dei. Promiffiones uerd dulces SC amplæ fletftant animos ad amorem caftitatis,ftciit hic additur : Quia Deum uidebunt,hoc eft,iecuritas, cœcitas d«. amp;nbsp;furor comitantur libidines, quemadmodum ciuesin Sodomis exccecati amp;nbsp;amentes accerfebant fibi exitium, Item,ut Salomon in gratiam mulierum quas amabat,ruit in Idolatriam, Quam multos præftantes ingenijs, autoritäre,iàpi* ^ntia, eruditioneReoesetiamattj Principes, legimusobfccenisamoribusde länitate ac mente deturbatos efïè f

Numeri 2;, Commorabatur Iftael in Setim, amp;nbsp;ccepit fornicari populus rumfiliabusMoab, quæuocabanteosadfacrificialua. Atilli comedentesac bibentes adorabant idola earum, amp;nbsp;initiatus eft,ièu,adhæfît Iftael Baal Peor,

Sicnoftra memoria Epifcopus Treuirenlîs,idem^ Marchio Badenlîs in nbsp;nbsp;^pip^oput

ipfo thalamo interfetftus eft à Sutore quodam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Treuirenfis,

ItemEpifcopus Vuormaticnfi's,DalburgiusexceIIenseruditione,amp;Can DalburgiiuE cellarius Edclbergæ,dum noftu ingreditur ædes meretricias, cafu delapfus in cellam uinariam,miferè perijt»

E contrario: magna luce,ftpicntia,donorum^ præftantia Deus ornât amp;nbsp;cumulât caftoSjUt exemplum lolèphi teftatur,de quibus donorum incrementis loquitur textus, Deum uidebunt. Item, ad Ebræos 12« Sedamini làndlifîcatio* •icm, fine qua Deum nemo uidebit.

Tria genera hominum ftint in omni gubernatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trw homù

Primûm genus eft Ignauorum, qui hint négligentes, SA. ceftànt in officio genera fuo, Qualis in regimine politico fuit Sardanapalus : In regimine Ecclefi'aftico, Leo Papa, non curantes iufta SA iniufta, nec facientes mediocriter officium, ftd ociofî helluones. De talibus clamitant Prophetæ,ut Ezechiel 3 4, Væ Paftori* bus qui pafeebant ièmetipfos,Lac comedebatis Sa Lanis operiebamini,gregeni ueró meumnon paftebatis, Item leremias cap, 4 8, Maledidus qui facit opus

Domini negligenter» Item Efaiæ St Væ qui ftirgitis manê ad ebrietatem damjamp;f potandum uf($ ad uefperam, ut uino æftuetis, Cithara, Lyra, Tympä* num. Tibia ,amp; uinum in conuiurjs ueftris ,8ó opus Domini non reipidtisjfl^*’ opera manuum eius, id eft,ordinem diuinum confideratis,

SfcMfitoge- Secundum genus eft non ignauum, fed maleuolum, liuidum,inquktigt;'^’ nuf hominum pUgnax,armatum impudentia èC fbphiftica,quod fuperbia,ambitione) inui^^^ efivMleuolum nbsp;nbsp;nbsp;rixofîtatc, aut cun'ofi'tate, ac polypragmofync tanttjm contentiones

Cat]lina,in Ecclefi'a Arius, Eccius,Canyfius, qui tantum diflîdia,diftradioneS) 8^ horribiles tumultus quærunt. De quibus Salomon Prouerb«6» Bum rit difcordias inter fratres abominatur Dominus,

Tertiufn ge. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertiû genus eft pacificû^Sunt^ pacifici,diligenter facientes laborcs

arios amp;r proprios fu^ uocationis,non cupidi rixaru, non appetentes certamini’j captantes iniuftas dilcordias,l7r/aK.£'oc,00 lenitate tolerantes infirmioranieni* bra, ordine nbsp;nbsp;re(fte dijudicantes dogmata, ordin^, leniter ac benignediremfl^

controuerfijs, corrigentes errata fanabilium, nec perplexé inuoluentes aut in^^ diofê deprauantes négocia fententifs calumniofis uocati ad dijudicationem* Non ignaui,non maleuoli,non quærentes non neceflarias rixas, non polypf^* gmonici, non fæui in imbecilles, non obiurgantes cum acerbitate One ordinÇj non exercentes fteuiciam in fanabiles,nec acerbe, feurriliter 80 contumeliofe (ftis uolentes uincere, præfèrtim non priiis amanter amp;nbsp;ordineadmonitosfeu caftigatos, Ita fuerunt pacific! in gubernatione politica Scipio amp;nbsp;Auguftus,«!^ relligentes ac fèduló fideliterlt;^ facientes proprij muneris officia prædpua,iu^^ Ss neceffària. Et in Ecclefia feu minifterio Paulus altj fideles Dodoresj remias amp;nbsp;cæteri Propheta?,

sephift^Mit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxiftimentur effè padßci Sophiftæ, qui uerbis ambiguis,

jfintpaajici, conciliationibüS moderari attj concordare uolunt religionum controiirf^ fias,ut fecit Synodus Syrmienfis ,quæ diftindfas Ecclefias hoc confilio fperaïut irurfus coniungi poflè,fî ex Symbolo Niceno eximeretur uox o/aowjo/j,amp; le uerbum o/xojo/j infèreretur, Namhæc ambigua formula, amp;uelututri$p^^* conueniens Cothurnus, nequa^ fuftulit diffîdium, fed auxit difcordias, Ta^‘^ urn confiliorum euentuum non pauca, próh dolor, ætas noftra uiditcxem* pla,ut cum Sphynx Auguftana,quæ nominatur IN T E RI M,prolatacft.

täcificK ^tti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pacifîcis opponunturin regiminepolitico Tyranni, in Ecclefia calumn**

yyranni quærunt 8^: concitant bella fine caufis in* ftis 8C neceiTarqSj iicut hoc ipfo tempore Romanus Pontifex mouet bella, multus excitât aduerfûs Imperatorem cupidum pacis amp;nbsp;publicæ trantjuillita^ lis Jtem qualis eft Turcicus Tyrannus,amp;c,

Calumniatores amp;Sycophantæ quærunt Logomachias feu cauillationcJ Sophifmata paufibilia ad eludendam ueritatem fimplicem, aut ad ueterato^ riè deprauanda aliorum confilia amp;nbsp;faefta, ut ciîm Papiftæ clamitant,nos paruin honorificè de Santftis 8c Çentire 8c loqui, imd profanitatem 8^ contemtumpi^ tatis conürmare, hocprætextu,quod non approbamus inuocationem mortuc^ rum hominum 8Cc, Cûm tarnen de fàndis 8C adlionibus fèu operibus diuinis infaiv

z-jS^ in fandorum cordibus multó loquamur reâ:ius, bonorifîcentius ac fplcndidi^ us quâm ipfî. Item, ciim apud exteros Reges præorauamur bac impudentifïi'iî ma calumnia, lèu uerius manifefto mendacio, quod laxemus uineula coniugi], difciplinæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec eft finis aut modus fallàrum criminationum, Sophiftica^

Quemadmodum igitur textus Prouerb. é. inquit : Deum abominari Q^iare^ rentes amp;nbsp;excitantes difcordias : ita Dominus hîc didt tanquam è regione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d«‘

fici funt filq Dei, Qiiia proxima iocietas SC copulatio clim Deo eft illa, de qua uocctitur. precatur Chriftus Dominus lohan. i Vt fint unum in nobis, ficut Pater in me,ôô ego in Pâtre» At filius Dei unigenitus, eft natura, ieu, natiuitate filius» Nos uerd filrj effîcimur adoptione, hoc eft, tanquam filq amp;nbsp;hæredes in gratiam recipimurperfidem in Chriftum,Ièu fiduciahuius unigeniti Filrj nobis donati, Sed pofteacdm pacifier' fumus, in banc ièntentiam nominamur filrj Dei, ut or^« ganafalutaria,per quæ Deus efficit,amp; promouet pacem,ut,ciim dodores in Ec défia, minifterio Pauli Apoftoli fcribentis ad Galatas ,Teducuntur in concor:« diamSCpiam confenfionem. Aut,cûm Iohannes Euangeb'fta Ecclefias in Afia coniungens confentientes effîcit ac concordes aduerlus Hebionem amp;nbsp;Cerin^ thum ita,ut deinceps dodores orthodoxi una uoce ac fèntentia confiteantur,at* quedoceatuinChrifto utramt^ naturam efle amp;nbsp;manere,diuinam Icilicet,8ô bu* manarn »

Huiufinodi pacificatores funt filrj Dei, hoc intelledu, quôd in eis 80 per tos eft effîcax. Nec affîngatur aliéna interpretatio his uerbis: Quia filrj Dei uo# Dît« eü effi» tabûtur ,perinde ac fi Paulus aut Iohannes fiant filrj Dei per hoc fuû minifteri# tim pacifîcationis, ciim prius in gratiam recepti ac filrj facfti fint fide, fed in tellid* gantur,accepta iam remiflîone peccatorum,cirm in fiia fundione ac minifterio pads amp;nbsp;concordiæ piæ funt autores atcp promotores, tunc etiam eftè filrj Dei, ut organa feu inftrumenta falutaria, per quæ Deus effîcit, reftituitpacem in Ecclefijs, Ad hunc modum Conftantinus Imperator eft pacificus,cum uelut in« ietftis frenis reprimit atcg coercet Licinium, ne pergat exercere fæuitiam aduer^ fiisGhriftianos. Item,poftea quando curat in Synodo Nicena,dijudicatis cons trouerfijsEcclefiafticiSjfanari diftordias amp;nbsp;concordiam in dotfirina reftitui»Eft enim uere Dei organum in hoc offrcio leu munere pacificationis, tametfi prius in gratiam receptus amp;nbsp;coram Deo iuftus fit fide ftu fiducia mediatoris. Nam hie textus: Beadpacific!, quia filij Dei uocabuntur: Loquitur de funeftionibus Sc minifterrjs, quæ fequuntur in iuftis ac placentibus, qui iam ad Deum cons tierfi,8c fide apprehendente Chriftum unigenitum Dei filium iuftificati lèu re* conciliât! funt»

Tales hoc loco nominantur filrj Dei, id eft, organa Dei làlutaria» Quod cit ingens beneficium diuinum amp;nbsp;fingulare decus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejifirgatiA Clt;t»

Primd dicendum eft, quód conftet uniuerlam lapientiam rationis huma* nacduriter offend!, perturbari nbsp;obftupefieri, intuentem hancæternamlpe*

2go nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cjfKT r;

cjcfn,uidelicet, quód Ecckfia uidetur mi'fèrqs oneratus,diflïpatus, conculca^’ tLisfèu opprefTus ccctus,ac prælèrtim quôdpræcipua lumina 5C excellente membra Ecelefiæ crudehter interficiuntur tanquam à Deo rciedta, piacd^ feu Catharmata exccranda,ut Abel, Efajas,Ieremias,Chriftus,Petrus,Iohannes Baptifta* Aduerfus hoe fcandalum neceflè eft nos rede præmonitos amp;nbsp;prcniu^ nitos eflè. Ac omm'no fciamus tantum in uerbo Dei propagato per Patres,Pto phetas, Chriftum èC Apoftolos monflrari ueras caufas, quare duri'us preman tur 5 ÓÓ in hac mortali uita fubieda cruci fit Ecclefia, fed iudicium rationisbu^ manæ réclamât,amp; hoc modo dilputat: luftis congruit bene efic,Nos fumusiu^ di,Ergo debebamus eiïè fine calamitatibus,florere,frui opibus, gloria,tranquil Iitate

Doilrind 'Eua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vertim dodrina Euangelij, quæeft fapientia Ecclefiæ propria,declarant

an^clij décida ouem tradit.Ac primum refpondet ad maiorem feu didum Legis, luftisHebet ratpntentidm benè eftè. Id uerum eft, fcilicet, fi non hæreantin iuftis peccati reliquiae, fi prorfus à peccatoliberati. Sed uox Euangelq reuelatintegram liberationcm, fvcemiji, nbsp;nbsp;nbsp;docens iuftos, quantumuis afflidos in hac uita, poftea habituros æterna bona,

amp; fruituros perpétua lætitia tunc, cirm liberati fuerint d toto peccato, non tangt; turnimputationeamp;incoatione,fedconfiimmationenouitatis. Dcinderefpon^ det ad minorem : Nos fumus iufti, fcilicet, per fidem, imputatione feu iuftidaa Deoimputatapropter filium,80incoatione nouæ puritatis, quæquidemin^ coata nouitasadhucfqualida plurimum habetinfirmitatis,itautfimulaclhuc magnæfbrdeshæreant inconuerfis, utuere manent reliquiæ peccati, triftes dubitationes, item multæ errantes flammæ cupiditatum, feu inclinationesup ciofæ multiplices in hac immunda amp;nbsp;mifera natura, donee hæc mafia carnalis merfa in peccatum prorfus aboleatur ac deftruatur morte corporali»

Hæc ihitid dida fint de fcandalo crucis, quód offenditUr humana ratioLs triftifli'mis fpedaculis,intuens molem ærumnarunijquibus exercetur onew^ tur Ecclefia ♦

Quatuor funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porró fciendum eft quatuor efïè genera afflidionum,

genera affiiill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v» \ o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r,

onuM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primum communilhmum genus calamitatum eft,pcenacertoruni»

PritnutUa peculiarium delidorum, ut career feu captiuitas Manaflæ, Item fpedaculapm blicarum pcenarum, cum ultimofupplicio afficiuntur homicidæ, Dehofg^^ nere caftigationum non loquituriftetextus :Beatiquiperfecutionempanun^ tur propter iufticiam, fed antea confolationem propofuit Dominus hæc ope# raiufticiædiuinæfuftinentibus: Beati quilugentamp;c.

secunduut » Secundum genus calamitatum eft exercitium feu probatiOjUt ciïm lofèph innocens propter continentiam iniuftê conqeitur in carcerem»

Tertiutit, , Tertium genus eft Martyrium, feu teftimonium dodrinæ, ut cum trus, Paulus, Iohannes Baptifta amp;c, tantum propter confeflîonem uerædo^ drinæ interfîciuntur.

De utroq genereafflidionum,uideh'cet, probatione amp;nbsp;Martyrioloqub tur hîc Chriftus, Quia uult etiam fàndos homines ac ipfi placentes agnofeert, quód adhuc hæreant in ipfis reliquiæ peccati, amp;nbsp;quód hæc corrupta natura muerfà propter peccatum deftruenda fit, Præterea mors amp;nbsp;afflidiones fanden rum

rum funt teftimonia de fècuturo iudido, teftantur reftare aliam uitam aliud judicium poft hanc uitam* Cum enim Deus oftenderit antea manifeftis amp;nbsp;illu^ ftribus teftimonrjs, Paulum fibi placere amp;nbsp;curæeflè,quem tarnen finat d turpift fimoTyranno indigniflïmê poftea interfici, ftgnificat, fècuturum aliud iudicis: unijin quo oftendet fè approbate Paulum, non Neronem,

Itemjfupplicia fàndorum in confeflîone ftint teftimonia de do(ftrina,con^ nrmant ueram eflè,amp; non commentitiam docftrinam, ÔC quôd fancti anteferen tes ueritatem uitæ uerê ac fèriô fîc (èntiant ficut docent, nec ut hypocritæ cir# tc/Umcuùi js Cümferant fidam aut fabulofàm dodrinam, fui commodi caufà* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âoârina.

Quartum genus calamitatum eft Au'^op, id eft, compenfatio iêu precium Quartumge, pronoftrispeccatisjfatisfaciens iufticiacDei adplacandam iram.Eft autem fb# afflige:, lius Chrifti obedientia in omnibus ipfius afflieftionibus èC morte»

Hæc quatuor genera diftindla appellationibus diligenter conftderentur, necconfundantur caftigationes Manaflæ,cum ærumnis loièphi, attamen utri»« que horum diuinas confblationes offèrri at^ proponi ftiamus»

Etenim donatur Manaflæ remiffi'o peccatorum propter mediatorem Chnftum,ad quem uera fide confugienti poenæ mitigantur, Ita loiêph condo;« natur atc| remittitur naturalis infirmitas èC immundities propter eundem fili^« um Dei propiciatorem,ôô mitigatur ac tollitur tandem crux feu calamitas*Sed ad lo/èphiærumnas accedunt hæ caufæ finales,ut edantur teftimonia dodrine, ' amp;fecuturæuitæ.

Initid monet de miniftcrio,quôd oporteat eftè aliquos qui doceant» Et in Difdpuli er alio loco expreffê inftituit dodtores,fcilicet cum mittit Âpoftolos*Matthæi lo, doâores fal Itemlohan» l8, Sicut mißt me Pater,fic amp;nbsp;ego mitto uos»

Et præcipit omnibus qui docent,ut fint ficut {al,arguant peccata,8c often^ dantueros cultus Dei*

Et addit comminationem : Si lal fuerit infipidum,effundctur 8C conculca* biturjfîcutin Holèa dicitur: Ouia fcientiam repulifti,repellam te, ne lacerdotio fungaris*

Hæccomminatiolemperin genere humaiio lèruatur* Quando doeftores fiunt négligentes, amp;nbsp;omittunt officium, tune poftea fequitur aliqua calamitas, in quapereunt,ficut Canonici,Monachi alq Papiftæ dclebuntur,quia negle* xerunt 56 corruperunt minifterium»

Repetit eandem admonitionem ï Vos eftis lux mundi*Et fit hoe officium Lux utundk docentium ,ut oftendant ueram doeftrinam de Deo

Hicincipitconcionem de lege, quam apparet ab eo laepè repetitam eflè, Qondo de le» quia eft interpretatio legis, quam in Ecclefia notam eflè oportet»

Primum autem hic,ut læpè facimus, amp;nbsp;fæpê fieri neceflfè eft:,moneri audiss gw, tores oportet, aliud eflè legem, amp;nbsp;aliud EuangeJium, Hoc diferimen notifli«! mum eflè oportet»

Deo tradita præcipicns quales nos efTc oportet, 8ó que faCere omittcrcopoi'’ tet, portulans perfeélam obe-dientiam, damnans omnes,qui non prælwn perfevrtamobedicntiam,iùdelicet tertificans autoritatediuina,quôd takst^^ fint iræDel amp;nbsp;mortisæternæaôô multiplicîter puniantur in bac uitaamp;pol banc ui'tam ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

Hæc docrtrina quæ ert lexjUon crt dodrina de remiflîone peccatorum. Chriftus non ert legislator. Quia lex rtatim in creatione nobis infita ert, ftea fubinde 8^ fæpc repetita, ÔC in monte Sinai maniferto tertimonio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

gata. Et pœnæ borrendæ in uita tertantur, legem eflè ratam,8ô Deumefleci’* ftodem legis,ÔC pœnas excquijfi'cut in quit, Deus ert ignis conrtimens»

Et non putemus, legem Dei ita tolli pofTe, fient tabula à parieteamojjcgt; tur,uel fient rtatnta humana tolli pofTunt, (il) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Ùl

ert iurtus.cxequitur. Et tantiim pareit eonfugientibus ad Filium, fed tamfi^*^ ' Iio impofuit pcenas, ut iurtieiæ diuinæ iàtisfieret.

Hæc generalia de Lege iæpè cogitanda funt, amp;nbsp;feiri hæc necefle eft» Euangelium Euangelium nero ert prædicatio pœnitentigjCt promiflio,in qua propK^ ‘ filium Dei gratis dantur nobis certó remirtîo peccatorum, imputatio iuftida^j Spiritus Enertus, 8d uita æterna, per fblam fidem in Chriftum, non proper gern ôlt;^ non propter nortra mérita.

Hæc promirtîo ert medicina, quæ fanat nulnera, id ert,damnationtn’ pcenas, quæ uoce legis nobis imponuntur.

Et banc medicinam in promirtîone rtatim Deus reuelauit,quandoredpij Adam amp;nbsp;Heuam, qui etiam ceciderant in damnationem Sc pœnas iuftas,«® filius Dei pro eis deprecatus ert. Et ita propter filium recepti funt, 86 édita promirtîo : Semen mulieris conculcabit caput ièrpentis.

chrijlm pro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ert ergo huius promiiîîonis promeritor,86 pignus 86 prædicator,Dofni^

mentor,pu j^us norter lESVS CHRISTVSp cuius fanguine promirtîo obfignata etr præ- ert

mißionts^, Ciïm autem audiuirtèt populus, fè per Meifiam d damnatione, quï efl pœna,quam Lex imponit,liberandos ertè,audierunt etiam, quôd finis futures ertet ceremoniarum Leuiticarumjintelligebant doertrinam de libertate carnau^ ter,qnafi iam concederetur îicentia omnibus cupiditatibus,ficut multi antean^ nos uiginti audita prædicatione libertatis Cbrirtianæ, uolebant ertè liberi ao omnibus legibus, d reditibus 86 d diiciplina.

Huic ftultæ opinioni primiîm Chrirtus hîc opponit grauirtîmamfenten tiam de Lege: Non ueni ioluere Iegem,ièd implere.

Cur chrifiui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed dicat aliquis, fi Chrirtus non ert Legislator, curprædicatLegenif

legem pretdi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S T 0 Tgt;L E 0.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veriîm ert,Chrirtum non efrt Legislatorem,quia lex prius ert lata 86 no«

Sed tarnen quia in Ecclefia oportet iciri, quid fitpeccatum, necefleeftiiogt; cem Decalogi in Ecclefia ibnare, quæ ert æterna ièntentia Dei,86 non partit ub fis boniinibus, iiifi eonfugientibus ad filium Dei,ut prius dixi*

U ATT H ÆT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;285

Non poteftcognofci medicina,nifi prins amp;nbsp;morbus cognofcatur» Ita non poteft magnitude mifcricordiæ èC remiflîo peccatorum intelligi, niß intelliga^« peccatum aliquo modo,

Quomodo potes obligate uulnus G non (cias, ubi aut quale uuInUs fît f IdeôinEcclefîafemperetiam Decalogus recitatur, ut Paulus inquit : Per Lelt; gern cognitio peccati.

Ec quia Pharilæi Legem male interpretati fuerant, 80 fuas traditiones pluris faciebant quàm legem Dei, fîcut apud nos Papiftæ Monachi» Ided Chriftus ut fidelis doôror Decalogum læpè repetiuit, amp;nbsp;falfas interpretationes ^axauit 8ôdeleuit, fîcut noftro tempore Dominus Doâror Martinus in prædiü ^atione Decalogi tales Pharilàicas interpretationes delcuit,

Interea tarnen feias,aliud efîè promifîîonem propriam Euangelq,amp;: Chri ftum Habere alia principalia officia,Icilicet, fonare uocem Euangeir),ÔC fîeri ui* gK prindpttt ^imam,8(:dare remiffîonem peccatorumjiufticiam 8gt;C uitam æternam, lam uis

Non ueni foluere Legem.Soluere fîgnifîcat delere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! Vtttgt; ^rtdicArt,

Affirmât igitur clarê, quôd iplè non uelit delere legem, uidelicet Decaloaf gum.Nam Decalogus eft ilia pars legis,quæeft fundamentum aliarum legum, ôlt;^eftfententiaperpetua,et ad totum genus humanum pertinet,non tantum ad populum ludaicum.

Quare autem non deletur Decalogus f Quia non eft tantum pidturain .’bris uel parietibus, lèd eft iplà làpientia èC uoluntas Dei, quæ eft æterna,fîcut ’pie Deus,

Sicut igitur fapientia nbsp;nbsp;uoluntas Dei non pofliint deleri, îcâ lex non po^« Lex «0«po^

ttltdeleri, fîcut uidemus manere pœnas in nobis ipfîs, quia eàs lex, id eft, iufta uoluntas Dei imponit.

Hæc uerba plena funt maximæ lâpientiæ, âf debent elTe notiffîma omniü buSjS«: fæpè cogitanda funt,ut paulatim magis magis^ ea intelligere diftamus,

Vtautem pronoftra infîrmitate utcunq? declaremushæc uerba, Ecicn^ rhriittu dum eft,quôd Chriftusimplet Legem QV ATVORmodis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«orwot/ii

Primiim, ffiæ propriæ obçdientiæ perfedione, quia Iblus Chriftus per^ wplft feftè facit legem.

Tertiô, effîciendo legem in nobis, dans Spiritum faneftum, 8«^ regenerans uos, 8c reftituens nobis uitam æternam, ut ita fiat Lex in nobis, quia oportet uoftras uoluntates congruere cum làpientia uoluntate Dei,

Quartô, Quia iplè earn etiam docet nbsp;nbsp;illuftrat, amp;nbsp;teftatur obedientiam

Cœpimus nuper dicere de hac grauilTima lèntentia : Non ueni foluere le* gem,fed implere. Et uos adhortor, ut earn perpetuó meminiffè ftudeatis,amp;l læ* pècogitetis,

Dixi' autem, Dominum quatuor modis implere legem» Primum, perfeólione propriæ obedientiæ, Secundójiuftinendo poenam^quam nos debemus iufticiæ Dei» Tertió, renouando nos, ut poflïmus legem facere» Quartójdocendo, tollendo errores Phariiaicos,

De primo modo non eft prolixe dicendum, led hoc moneri opus eft, plet^^^fèâî: qult;^d nullus homo in toto oenere humano fuit fine peccato, 8^ fatisfecit legijni* oneobedien. (1 fblus hic Dominus lefus Chriftus,qui natus eft ex Maria uiïgine.Et hunt do minumoportuit eflè fine peccato jUt poena in ipfumderiuataualeret, nonptu ipic), fèd pro alqs»

11. impkt Præcipuè loquitur Dominus hoc loco, de iecundo modo tametfîcætff* gem deriuan. modi ad ilium fequuntur,

^mfe pa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem fecundus modus maxime admirandus» Chriftus implet Icg^ni,

icilicet deriuando in ie pccnam, Sd ita pro nobis perfbluendo, ut nosproput^ urn recipiamur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Hic diicamus peccatum eflè rem horrendam 8«^ peflimam, GquidemP^* Î us non uoluit remittere peccatum, nifi tanta compeniatione interueniente» Copulatie ad. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et confideremus hiCjquomodo miranda iapientia Dei in redemtione ho*

Dei eft,ut poft lapftim Adam amp;nbsp;Eua fi'nt damnati ad pcenas lujUctue itire. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i » t-' « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- a i \ \ ta r *

demtione ho. nas,ncut diaboli. Et Ita ratiocinatur Adam, cum a Deo acculatur» fftinii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed filius Dei interuenit, amp;nbsp;orat pro genere humano, amp;nbsp;ut iuftidæ*

tris fatisfiatjfit hoc mirandum decretum,ut hlius adfumat humanam amp;nbsp;obediat legi,8ó fuftineat horrendas poenas pro genere humano»

Ita Deus per milèricordiam recipit h om ines, icilicet propter tern fîhum,ièd tarnen copulata eft iufticia, fic, ut filius fuftineret tarnen poenafU pro cæteris »

Hoc mirandum confilium in hac uita non Gtis intelligimus,ied fapientia difeenda in coelo in tota æternitate» Nunc tarnen incoanda confideratio» Et ut incoarctur, inftitutæ fuerunt tot maólationes in kgo» I* omnes fuerunt Typi 8C figna huius futuri facrificij admirandi»

Vult nos Deus cogitare eftè iêriam 8ó ingentem iram iuam aduerfusp catum, fuiffe maximam cauiam, quare Filius paflus fit» Nimis duri. omnes homines,amp; hanc magnitudinem iræ Dei non pofliimus intelligoto^ tarnen cogitatio incoanda eft, 8gt;C Deus orandus eft, ut in nobis accendatioin / las huius lucis 8ó iàpientiæ, ut non paruam rem exiftimemus efte peccatu^' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam igitur alt) tantdm hic loquuntur de typis, Chriftus impk^

ges ceremoniales,quia ipie fit uidima, quæ eft fignificata per ceremonias^-dfationes pecudum : Tarnen feiatis principalem impletionem eftè, tur poenam, quam nos debuimus iufticiæ, propter æternam legem,quae on citata in Decalogo»

11 /. chriflui Non foldm poenam peribluit Chriftus, led perfoluta poena poftea * ^j^^’”etiam fiia bona applicat, Sgt;C reftituit nobis iufticiam SC uitam»Sic impk“^§^ ’ «otó iuflici. renouât nos dato bpiritu lancto, ut lam incipiamus elle in noois taies, am Qfuiam, lex elTe docet»

Renouâta natura noftraamp;^poftea conlummata nouitate in Refurredliss onejCrimus prorfus taies, quales eflè lex docet^ Interea uerô tarnen reputamur iufti, imputata nobis ipfîus Chrifti iufticia.

Hancdodrinam quotidie auditis. Et eft neceflària confolatio. In bac uita fumus iufti propter filium Dei imputata nobis ipfius iufticia,quam oportet deaccipt

Et c«m in ueris pauoribus corda uiuifîcantur,iam incoatur obedientia in nobis,quæ perficietur poft banc uitam*

Ita dicit Paulus Rom,8. De peccato damnauit peccatum in carne,ut iufti* dalegisimpleaturin nobis.

Hîc loquitur deduobus bis modis,de periblutione pcenæ, cum ait,Cbri* ftum fatftum eflè peccatum pro nobis.

De fequente benefi'cio,cum ait, Vt iufticia Icgis impleretur in nobis,id fît dupliciter.

Prirnum Imputatione,donata nobis iufticia Cbrifti» Et banc oportet fide âccipi.

Deinde amp;nbsp;renouatione noftrsc naturæ, quæ renouatio in bac uita incoa* turjôô poft banc uitam perficietur.

Chriftusimpletlegemdocendo. EtfienimChriftusnonidedprincipab* un. chrî» ter uenit,ut leges ferat,quia lex antea amp;nbsp;nota fuit, ôô promulgata,ièd utipfc fiat uidima,tarnen lîmufut didium eft, taxat errores Pharifæorum,^ oftendit pu* ram fententiam legis, ut monftret magnitudinem peccati, amp;nbsp;nos trabat ad pcc* tiitentiam. Ideô in hoc capite récitât didla Icgis, amp;nbsp;reprebendit Pharifaicas in* ttrpretationes amp;c.

quot;HifiabnndMerit iufiieia l^efirafiuprn iuEticiam Tharifidorum, eteribus diEumt 'Eionoccides^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

,Hic incipit Dominus reprehendere malas interpretationes Pbarilæo* tum.Et iam iterum admonet nos de bac commun! dodlrina, qudd oportet ièm* per in conlpedu eftè diierimen Legis amp;nbsp;Euangelq.

Et afiùefaciant fe omnes homines, ut cum audiunt nomen Legis,Iciant fi* vttntione !lt;• tri mentionem Decalogi.Bt quia Chriftus uult iam efle Doeftor, taxat errores, gw inteüigi» quibus Decalogus deprauatuseft d Pharifæis, amp;orditur dpræceptis craflîo* ribus.Non occîdes,Non mcechaberis, quia in his magis ièntimus noftras uici* ofascupiditates vnlgt; VnorbttUlîg / qudm in primo præcepto, Eft au* teminfumma hic communis error Phariiæorum.

Lex Dei prohibée non tantum opera externa pugnantia cum lege, ut ex* ternum homicidium aut externum adulterium.Sed uult etiam cor efte redid or* dinatum amp;nbsp;fimile legi Dei,ut non {ohim,ne Saul occidat Dauidem,fed uult eti* am ut fit Saul corredlum, quod propter Deum uero affedlu dib'gat Dauidem.

Sed Pharifæi docebant, legrcrn Dei tantum loqui de externis fadtis. Et no loqui

loqui de mten'oribus affèdibus, èc poftea fi'ngebant fic fatisfien’ legi, quando homo foris coerceret maniis aha externa membra. Et dicebant hominem»u» ftum eiîè coram DeOjhabentem hanc externam (peciem nbsp;nbsp;nbsp;nihil fciebant ^c

Seddocebant talem externam fpeciem,quæ ufîtatè nominatur externa lcipIina,^lÏ0Crhf^^ Et nihil dicebant de uera pœnitentia,de uera humi^ litatCjde Chrifto,de iufticia fidei, 8^de gratia, uel de illis ueris coniolationibuSj de quibus concionantur Prophetæ in promiflïonibus.ïmd ifta dicfta de fide,b ftusfidefua uiuet,impfjftïmc corrumpebant, ficutnunc corrumpunt Iudælt; fcelersitiffimè, luftus fide iua uiuet, fic interpretantur, unuiquilibet honefte*'^’’ uens in iua relipione,{iue Iudæus,fiue Ethnicus,fiue Mahometifta, uiuet. Taks horrendas bla^hemias fingunt imprj homines, quando amittunt lucem Eua’’”

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r I

MoMchi bat Ante hos annos Monachi etiam hos Phariiaicos furores eodem modo pha^ cut Phariiæi Sc ludæi docuerunt, quód externa opera legi Dei fatisfaciant, j ^niows^deUge Eornofit iuftus talidiiciplina,quódinterior immunditics,dubitationesdeP^*’ i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ah'æ errantes cupiditates VttOfbfJ non fint peccata. I

Sed nos hïc diicamus ex concioneChrifti uerum intelledlumlegis,qiæ ^’^^Ecet damnet exten'ora fadla contraria legi, Sc interiores inclinationespi^* ligere legem, g’lsntes cumlege. Et iciamus, quód in hac corrupta natura Omnes fint relira! Dei,amp;quódnemo natusinhac corruptionepotuerit aut poftît fatisfacerek* gi Dcijficut Paulus clarè dicit Rom. 8. Caro non poteft fiibqci legi Dei.

c«rnecefjißt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dotftrinam fcire neceflè eft, ut agnofcamus iuftam iram amp;iudiü*

fciri do(lru um Dei,8ó agamus pcenitentiam,et confugiamus ad dominum noftrum B4!»/ègK. nbsp;nbsp;Chriftum.Et non poteft intelligi iufticia fidei,donee manent hg tenebræ,qrr‘’^

fimus iufti noftra iufticia amp;nbsp;impletione legis,Imô hic error diredlèpugnateu^ dodbrina de iufticia fidei. Quare in Ecclefia neceflè eft hune errorem fæp^^ per/picuè taxari,

Hæc dixijUt fumma totius huius concionis planius intelligatur.Nuncb^ uiter de textu dicam.

Primiim dicit Chriftus : Si quis unuth de his minimis mandatis foluenb amp;nbsp;fic docuerit amp;^c. eritminirnus in regno ccelorum.

AppeUâtione Quid uocat minima mandata^* Profedó maxima funt,dubitatio in cordc minittM nMih de Deo,iecuritas,eflè fine timoré Dei,eflè plenum fuperbia,odio,inuidentia,n’* orfliuatis amoribus amp;c. An hæc funt minimal

rifeorum. Reipondco, Phariiæi fic loquebantur. Et Dominus utitur uerbo iploru, ut coccitatem eorum taxet, quafi dicat ï Vos peflimi óó fiiperbiflimi hypocrite uocatis Minima hæc tanta mala, quæ ualde offèndunt Deum,amp; non uultis agnofeere indicium Sc iram Dei. Ideô uos quotj eritis minimi in regno Dei?“ eft, abieefti 8c damnati ab his, qui funt in regno Dei.

Nifi excellet iufticia ueftra, fupra iuftidam PharÜæorum, non intrabitis in regnum ccelorum,

EcccMcdifamitUï iufticia Chriftianaabtiypocrifi. HîcUidctiSjquo^ Cbri/tidBA iH non doccat Chriftus fecuritatem carnalem,8c non uclit nos manere tales,W îgt;jiicu lt;tb bÿpo fern roic« furc^tlcfen wcfcti»

Quatuor modis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Primàmpœmtentia,id eft,ueris doloribuàpropt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ontemSt

tteinDauideßeut inSaul,Daùid agit pceniKnaara amp;nbsp;dokt,Saul contcmnit ÄumDci.udin pema irafeitur Deo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f.

à«homin.s fi„iiuftJsin,pmtaiaft.aaV^ uolunt(OTE.VnDauidcKxitfeUcamp;de. baulnonpotuine eng ,h doctrinamnon uoluit ample^i*

lKm,NtmoucnitadPatrem,mßp«Hium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

lttm8aWon.Otatiohypoctte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tVuimuotant,amp;Ctamtnnonctcduntfettaptudaxaudin.Cummuoanont^^ poTOtomvkftifvam,amp;Cfimulfunttnu\taau.«uus,quxfunttantuminChii.

cKtams caXamkaübus » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.r •

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄttdiTlw quod diElwm cH antiquis:Non occidcs »

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttximuaVupti,femp«ingtMtebumanobypocttek2ampdmtddv-T^gt;w^^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^etetisvenm de externa dvVetpXtna, bn^ere Vvant extetnatn. dnemnnam e e tu. evïoï wittUi*

\ Bdam eötantTdeo ^bCtnerettremt^Vtonentpeceatorum ,?teutVhardxtVtn^e^ 5j.enüuwle?gt; \ bant,ÎK^QnaeU,^a\tc^utomntbuatempoïtWbnxerunt»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VVvineertorentuuXt etnendartV^em otnndtus texnpordtus V topVtetx da«

\ niantes eQnttaVvu.neexroxetntnter^e€tt£unt. CXvtt^usettanvXttetaxat eundent

\ nbsp;nbsp;nbsp;etxotem, *T axautt bC reeens Y^otntnusÄ25od.ot YA.attnus,c^taY^eusuu\t a^to«

\ nbsp;nbsp;nbsp;Çcti^eeeatnm,c^od tntus tn eordeVvaer et,bCuu\t expaueVeexe.5Uu\t noa a^notcexc.

Et orditur Chriftus â præcepto, Non occîdes, quod loqui'tur de peccatis, quæ magis intelligi poflunt» Et immundities cordis pugnans cum hoc pto eft magis nota, quam iubtilia peccata, diffîdentia crga Deum ,quæ habetur pro iàpientia, uel fiducia propriæ iufticiæ quam putant Hypocritæuirtutcm Sc gloriam cHè* Sed inuidentia 8^ acerbum amp;nbsp;iniuftum odium in corde Sau is ientitur 8C clarê iudicari poteft, 8c icit Saul,qualis rcs fitjfed non uult fe damnai

rij dicit hæc mala non cfle peccata* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Très grmdM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Contra hanc cœcitatem dicit ChriftusîEgo autem dico uobis,Oninisc ui

Dicere Rdtue. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiii dixerit fratri fuo FatuCjreus eft gehennæ ignis, nbsp;nbsp;nbsp;r fetUCtt

Nomin auit tres gradus, qui non hint externa homicidia manu fada hint interiora homicidia, quæ corde hunt» Et hint communiflima,ficut mus plurimum ehe odiorum, inuidentiæ, maledicentiæ etiam in illisj^uiuo^ lunt uideri iufti 8C fandi, 8c hæc hia peccata non uident, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Qudd autem alibi dicit Chriftus, Reus eft pcenæ, reus eft iudicrj,idet« hint,quia exprefle dicit reum eflè.Ciïm fit reus,iufte eum Deus condemnat.Seu duriflime dicit de tertio, Reus eft gehennæ ignis» Sic iolet nominate inferos pcenas æternas, nbsp;nomen fumtum eft d ualle Ennon, ubi fuit iàcrifîcatuni

lojcui in iacrificio offerebantur pueri,qui ibi comburebantur» Inde nomen mitur pro pccna infernali*

çhrîfiuidurû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed curhicdurius loquitiir,VOU Üett ^efterfrU ? Quia maledicereeftpt^

utpronundat ius,qudm cædem manu facere, quia qui manu occîdit,tant«m necat corpus,leu de ïiMlcdicii. p-jaig^jj^us occidit corpus, eripit famam» Nam dolor propter infamiamau^ fert etiam mortem, ficut Salomon uere dicit : Calumnia conturbatfapienteiU) amp;nbsp;frangit robur cordis eius» Hæc bene confiderent homines maledici, quales ualde multi hint, iciant ft eftè dupliciter Homicidas» Occîdunt corpusdolo re, amp;nbsp;occîdunt hominem quo ad famam, quæ eft mclior res, quam uita corpo* raIis»Sicut Salomon dicit Prouerb»22,Melius eft nomen bonum,quamdiuKif

Vna,Eft ne omnis Ira peccatumfRefpondeo: Textus dicit de iniufta ira, quia expreffè dicit : Qui iraftitur fratri F R V S T R A» Et talis irainiufta multd frequentior eft apud homines, quam iufta ira»

Eft autem iufta Ira, quando propter gloriam Dei aut propter iufticiam irafeimur peccantibus, ficut Chriftus iraftitur, cum expellit ex templo Numu^ larios, uel ficut Princeps iraftitur Latronibus aut Raptoribus uirginum un honeftarû matronarum» De hac ira ditftum eft,Zelus domus tuæ comedit me-Et talis ira debet eift in gubernatione,quia eft calcar exuftitans ad iufticiam,^ adiuuans iufticiam»

Sed hæc ira rara eft» Alia ira iniufta, eft communior, ficut Saul inuidet iraftitur Dauidi, ficut fuperbi uniueriàliter iraftuntur aIi)s,£Î quibus ft impedu ri putant amp;c» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanc

Hane diftindîonem confiderate, de fra iufta iniufta, amp;nbsp;fimul nos ipfbs rciflê examinate, Vnufquifcç uult eflê l'uftus, èC ui'detur fîbi iuftè irafci, fed fæ# piflîmèhabemusfalfàs imaginationes, Sc fumus hypocritæ, fucamus no^ ftrasprauas cupîditates , irafcimur exfuperbïa5uelauan'ci'a,quianonftatim omnia nobis dantur, quæ poftulamus, quæ tarnen noniuftè debenturnoi; bis,Taks ualde multi fùnt,8ô introipiciat unuiquiflt;j ièipfum.

Hue etiam pertinent ingrati. Multi funt,quando omnibus bénéfices Ion« J/rgrâti perti» ^0 tempore affedi lunt, femel aliquid fit contra eorum uoluntatem, incipi^ unt odiiTe. T aies etiam pertinent ad banc concionem Chrifti,Qui fratri fiio fru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ftrairafciturjteus eftpœnæ. Et Salomon dicit: Non recedet malum â domo in« grati.

Altera quæftio eft generalis. Cum omnium corda fint plena immundi# poUfmdlegis tiæ,5chomo non polfit deponere banc immunditiem totam, Quare lex earn ar neccffària cH guit;* An fruftra hæc dicuntur C ficut fruftra dicebant Stoici^quod bomo debe#; ret eife prorfus fine ira^fîne amore,fine lætitiajfine metu.

Refpondeo : Nequaquam bæc fruftra dicuntur à Chri[io,8é non eft Sto^ ica phantafia,fed propter duas caufas recitantur, Primum propter pcenitentio am,utagnofcamusnoftra peccata, SC ftiamus, quôd non iatisfaciamus legi, amp;nbsp;non mereamur remiflionem, Secundó,propter incoationem,quia oportet in^* coari in nobis nouitatem, oportet nos repugnare malis affeeftibus.

Et quanqudm fit incoatio, tarnen manent in nobis multæ reliquiæ pecca^ ti.Et debemus feire, quód fimus iufti propter filium Dei,non propter noftram impktionem kgis.

3/ offers nddramjlt;(sr tli recordatusfuerîs, lt;^uodfräter tu» us habet aliquid contra te^

Sæpê auditis diierimen inter hæc tria: Promiflîonem,præcepta de operis^ Différât pro» busmoralibus,voit ItOttgClt‘^UgCltÜCtt/EtceremoniaSjÂtrf^CltgCpfOltOîuel »»‘ßionespra

Et noife banc diftineftionem ualde neceffarium eft, quia ufitatum eft,quod homines delabuntur ad ccremonias, amp;nbsp;has putant eflè totam religionem, gaiîljc ^nligFcit/g^rtltcnt^Ulttb vitb ©Ott00lgt;icit|t/ ficut fæpèconqueruntur Prophetæ3amp; réfutant hune erroremj ficut in Piàlmo 4 9, dicitur : Audi popu* lus meus,non in làcrificijs arguam tc,ô^c.

Sic tota religio Papg 80 Monachorum eft feruare ccremonias fuæ Miftæ, formant ueftitus,difcrimina ciborum,8ô coelibatum,ne Sacerdos ducat uxoreni Slt;^c.Sedhas abominationes debemus intelligere,taxare amp;nbsp;fuo:ere,amp; icire,quod religio fît alfa res,

Hoccùmaudiunt Gpientesmundani, agnoftunt utcunque religiônem^ ©ofteébienft ! non eftè has laruas ceremoniarum, èC diftunt doeftrinam de olt;* peribusmoralibus,VOl) tVCUliC^ett ^tt^CttOCtt/ OOor VOlt fütcni Ôt: hanc obedientiam exiftimant eflè totam religionem,ficut dicit Cato: Si Deus eft ani* mus,ut nobis carmina dicunt, Hic tibi præcipuè pura fit mente colendus, Et Plato: Deus non geftibus honoratur, fed uera uirtute,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cftfalfa, .

290 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^pn r,

Hæc diftrimma bene mementote. Et hune ordinem confiderate, inhomme qui Primùm oportet in homine efTe Bdemjagnofcentem Deum,amp; conuertitur dentem promiflionem gratiæ,amp; medi'atorem fih'um Dei, amp;nbsp;iufticiam per cum donatam. (^iia nemo ueni't ad Patrem,nifi per Fihum.Etha^ dezir prozzji}?i fides lucet in uera pœnitentia nbsp;nbsp;uera conuerfione cordjs ad Deum.

oww. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fides fci't etiam, qudd remiflio peccatorum non datur propter ullam

ab'am rem, nifi propter filium Dei, non propter noftras ceremonias/ut uirW^ tes.

Poftquâm autem iam cor fie ad Deum conuerfiim eft, eft iam Deo co* pulatum,amp;5 uiuit in Deo, ftquuntur etiam in'rtutes SC ceremoniæ iufto ordinc, ÔC in tali intelledlujficut uult Deus intelligi Sc fieri uirtutes 8c ceremonias. hoc ipfo ordine concionaturhic Dominus. Quia Phariiæi etiam dicebant,oblt;* lationes eftè fummum cultum, 8^ mereri gratiam 8^ omnia bonajficutPapift^: de Miflà dicunt. Et erant pleni odrjs,amp;S contaminati adultcri)s,amp; multis faciei bantiniurias, 8Cpoftea fingebant, fedelerehæc peccata omnia facrificrjs,amp;lgt;^ icriptum eft Matthæi 2 3, Væ uobis quidécima* ( tis mentam 8éc, 8lt;^grauiora Legis negligitis: Indicium 8cmilericordiamAn* dem. Ecce hoc dictum Chrifti prorfus idem monet, quod prius dixi,qu0d tai* , fiffima fit imaginatio Pharitaica,qu(Sd tota religio fit ilia obieruatioceremoni* arum,fed hic exprefte nominantur,fides 8C iudicium 8C miiericordia. Fides 11* gnificat,ut icitis,ueram Dei agnitionem,amp; accipere promiftionem gratiæpr®^ pter Filium promiftæ.

Secundo pint Deinde indicium 8C miiericordia fignificant uirtutes morales, lufteagc^'^ operamoralia hominibus, 8c eo^ non afficere iniurijs, 8c his bené facçre,nbi potes bes benefacere.

Ita hoc loco dicit de ordinetSi uis off'erre,8lt;r tibi confcius es,qudd altct^^ iniufté lætèris, nihil prodeft tuum ïacrificium 8c oblatio tua, feias non plac^^^ Deo oblationes eorum,qüi uehiunt cum mala conicientia,id eft,cum propoW

Sed oportet regülam ièruari : Milita bonam militiam, retinens fîdeni,î^ bonam conicientiâm. Sacrificia cum mala conicientia funtderifio Dei,ficuti3; pè in Prophetis nominantur abominationes. Et Prouerb.iv.dicitur: Vidim^ impiorum abominatio Domino,uota iuftorum plâcent.Et in fumma,plcn3^ icriptura de hoc ordine, quôd primum oporteat in nobis fidera eflèjpôlw^ nam conicientiâm in operibus moralibus.

Tertiofunt ce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertiôdebentièqui cercmoniæcum uero intellecftu.

rfznozzix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addcre tantum hoc didlum Ofeæ, quod fæpé repeto,quiaonini*

bus notiftîmum eftè debet. Oièæ é. dicitur: Miièricordiam uolo,non facriho* DzÄ«z» ofe£, icientiam Dei, plus qudm Holocaufta.

mifScordlü, Wem docet,quod iam dixi.Taxat falfiifimam opinionem,que quùf» ftcrifi:: placere facrificia in his, qui negligunt agnitionem Dei, icilicet fidem amp;nbsp;mitcH dum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cordiam,id eft,opera neceflària bonæ conicientiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

Et dicit: Magis uolo icientiam Dei, id eft, fidem, quam Holocaufta. b’ Magis uolo miièricordiam,id eft, bona opera erga proximum,quæfuntnecc iàriaad bonam conicientiâm.

Hoc didlû Oièæ mandate memoriæ, quia eft bona amp;nbsp;utilis régula,ex multi errores iudicari poiTunt.

MATT HÆT, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;291

Papa totiim iniicrtit, dkit : Meli'or eft Mifla, quàm fîdes bona conlci'sî cntia. Si Sacerdos indoiflus impius, adulter celebret Miflam, plus boni facit, quàm alius homo reclê credens, ôu caftus maritus»

Taies furores Papiftarum fine ulla dubitatione Deus horribiliter puniet inhacuita,^ poft hancuitamjdeó fimus firmi in fide,amp; petamus â DeOjUt iplt; fe Ecclehas, quæ ueritatem amant amp;nbsp;fonant, defendat ftruet, Sc non fi'nat eas diffîpari, expecftemus protedlionem â Deo»

Hîc uides, quôd Dominus præcipit deponi odia, rurfus reconciliari, cum fignificatione externa,ut alter intelligat odium depofitum elle*

^^^S^*’^^^t)etinciperereconciliationemf Rclpondeo:Parsiniufta,quæ Pdrsmiuß4 A-incipere reconciliationem, SC petere ueniam,amp; le Deo iu mdpea niciæ fubijcere, hanc humilitatem Deo èC iufticiæ præftare* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reconalù*

Sed nemo libenter fè humiliât» Ided omnes quærunt prætextus, quôd ha# ntant iuftas cauiàs, amp;nbsp;nemo uult in mundo habere iniuftam caulam»

Hoc malum ita commune eft, ut uix aliud Gt communius, amp;nbsp;maxime ufi=ä tatum efthypocritis, qui uident feftucam in oculo fratris, Sgt;C neoligunt trabem inluooculo»

Sed hic unulqiiifi^ fuam conftientiam ipft interroger, remotis Ulis præte^ xtibusqiios Ccit üóiicios 8c Sophifticos efte. Et ciim conftientia eum arguit,ub dcat ut pctat reconciliationem»

CtmagisacciditjUtillipetant reconciliationem,qui minus peccauerunt, sipefeitsre» quiadiftum eft: luftus in principio eft accufator fui lufti inueniunt in ft etiam condliationé innrmitates, libentius eas fatentur, 80 petunt ueniam Deo, amp;nbsp;ab hominft DUS. Si alter non uult reconciliari, poftea tua conftientia eft excufata, fi petpfti detur Deo, reconciliationem, Deus erit Iudex, amp;nbsp;trader ilium implacabilem èC furiofum omi^mLidlori, qui ducet eum in carcerem»

Hæc dodrina non ibhrm diftenda eft,ftd etiam in uita exercenda.Multæ inter nos offenfiones incidunt, has debetis fanare, mutua reconciliatione iu»: uarecommunem pacem,ficut lacobus bene inquit: Confitemini inuicem pec cara ueltra.Tu habes peccata,habeo amp;nbsp;ego.Ego tibi condono,Tu amp;nbsp;mihi con# donatopropter Deum, amp;nbsp;propter Dominum noftrum leftim Chriftum, quia næc eG uoluntas Dei, ut in pace mutua uiuamus*

Non mœchaberü. Ego autem dico ’}}obisj quod omnis^ qui 'ifidet mulierem ad con» earn, iam mocchatus eît in corde fuo,

Dixi fupra\ quare hæc enarratio Decalogi à Chrifto propofita fit, ftilicet chrifluf efi quia eft interpres legis, amp;nbsp;prædicator pcenitentlæ,amp; uult oftendere nos omnes witerpref/e« reose{re3amp; habere peccata,ut agnita ira Dei,confugiamus ad gratiam,amp; difta# mus aliam iufticiam nobis propofitam efle, promiflam propter filium Dei, SC nosnonelTe iuftos impletione legis»

Et exorlus eft Dominus d duobus mandatis, quæmanifeftè conuincunt nos, cum loquantur de inordinatis flam mis amp;nbsp;cupiditatibus, quas ftntire om# nes amp;nbsp;iudicare poflunt,uidelicet, de inuidentia Sgt;C odrjs,amp; de illicitis a mon bus, cupiditate adulteriorum»

Sextum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idcó hic adclit eiiarrati’onem huic præceptOjNon mœchaben'SjIiancîOnv

ceptum prohi nbsp;nbsp;nbsp;qui uidet muliereni ad concupifcendum eam,i'am mcechatus eftgt; Hacdeda^

præcepto Del non folilm externa adulteria prohibé libidittuf», fint,fed etiam omnes inordinati motus» Et quod Deus uelit cor effe caftum, oi obediens ipfîus legi, èc amans cafi:i'tatem,ficut ipfè eft»

Concio îcgii Quare prodeft proponere præcepta impolfibilia f Cur prohibenturifl^ pr^dtcatio- ^’'‘dinati motus, ctim nemo poffît eos prorlus exuere f Relpondeo : HæcdiCw net» pœnitçn- Chrifti non funt inutib'a, quia funt prædicationes pœnitentiæ, ut di'xfuult nos • Deus agnolcere,quód fimus merfi in peccatum,amp; rei peccati» Et uult nos dole^ re,8C non eflè ferreos Sc lècuros, quafi fimus iufti èc mundi noftra munditie,SJ uult nos quærere gratiam,ôô credere quôd propter mediatorem detur rcmiffio peccatorum, amp;: reputemur iufti»

Et quando fumus conuerfi ad Deum, uult nos frenare noftros motus uult nos non contra conlcientiam polluere nos ftortatione uel adulterijs,

Hanc doftrinam de peccato,gratia,8ô noua obedientia læpê alias auditis» Et debet uobis omnibus nota eftè»

Hîc etiam addo breuem admonitionem pro lunion'bus» Scitote adulten^ 8lt;f fcortati'ones magna peccata eflè, à Deo fine ulla dubi'tatione magnis nispuniri,0)0« aanl^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;We eer fîrafltt

De hi's pccnis pn'mùra dicit exprefle textus ad Ebræos : Scortatoresamp;-adulteros iudicabit Deus»

Et Leui'tici iS.dicitur de omnibus prohibitis modK commixtionum 10^ mni's anima quæfecerit taies abominationes, peribit de medio populi» Cufto' dite mandata mea,ne terra uos euomatjficut euomuit gentes,quæ pri'us taliafe* cerunt»

bui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scripta funt etiam cxemplà ad regulam oftendendâm,

Item tribus Beniamin pene tota deleta eft, quia Nobiles quidam ftupta^ uerant Leuitæ coniugem.

Item Dauid propter adulterium horribiliter punitus eft» Et lîcutipfta'* tcrius uiri uxorem polluit, ita uiciftîm Deus permifit pollui uxores ipfius»

Et iiidetc familias Regum amp;nbsp;Principum, ubi manifefta exempla funtjÇp Deus punit peccata fcminis in ièmine,id eft,in filqs amp;nbsp;in pofteritate.

Hæcmementote,ôô timeteiram ôd indicium DEI,amp; uitate adulteriaj fimilia peccata, 8c orate DBV M, ut uos regat, quia D E V S diligit cafti“* tatem , .Sgt;C uult donum illud d Ce peti, StC libenter dat hoc donum, amp;nbsp;magn’s præmijs

Ita dicitur in îibro Sapientiæ,cap.8. Sciui quôd aliter non poffèm elîè us^nifiDeus dareuEt hoc ipfum erat lapientiæjlcirejcui'us (it donum.Idcó pre« faciamusjpetamus hoc donum à Deo,amp; nos ip 1 aaaamus noftram diligentiam, ÔC conemur nos frenarcjuec labamur,8ó uite«« occafiones adulteriorum3amp; difcamus, Vitare peccata, eft uitare occafiones

^Sónt» fiteren / vrfac^en viWvmbftnW fTft^ctt/ïgt;tecnt wenfc^en anvcii^en. ^e«n einet in^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eamp;ee ! fo wiet» et naf^. 2ftfc !

J^^no^er gefeïfeVaffr naeßge^en wil ! Oet felU Oepo Utc^tcv. X)atnmb foh J^ftvitfürfic^ng fein / vntgt;niel^t feib^anteii^nn^ fneßen^n feieren frtdxngt; ^lt;itinnb (prient (g.panïn^/ ^anMefûtfie^tiglie^/nicf^tal^fieTîa^

»? W« alle finb Jie vetüoten» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdtorum tx

Præterea hoc mandatum de oculo amp;nbsp;de dextra continet aham prohibitie ncmetiam. Oculus ßgnificatconfiliarium. Dextra fignificat amicum. Præci* pitigitur ChriftusjUtcaueamus,ne d mails confih'arrjs ièducamur.Itemjne proe pteramicosautuxoresjpeccemus» Scitis autem ualde multaamp;magna pece a a nommes facere, impullbs d confîliarqs uel amicis. Sæpê peccant homines gratiam principum SC amicorum, cùm alioqui non peccarcnt,nifi mouerene ^nacltulta imaginatione : Oportet te gratum facere amicis, oportet te proe pKrcommunempacemtacerejfîcutmultiin aulis tacent ueritatemjne offene ant principes uel amicos fiios»

. J, nbsp;nbsp;nbsp;Piccata funt communiffîma» Ided hic textus non longa declaratione

niaiget. Sed mementotejquod Chriftus prohiber hanc leuitatem, quôd pluris acimus Principes uel amicos,qudm Deum,fîcut alibi dicit: Qui diligit patrem aut matrem, plus qudm me, non eft me dignus,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oculum erui, SC præcidi manum. Hîc difeatis redè ine

telligerelermonem. Non uult,ut corporaliter effodias oculum, uel præcidas ocuUcffùfione nianiim ßcut olim ftulti aliqui caftrauerunt ie,ut Origenes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr abfdßione

Et fumatur expofitio ex præccpto,Non occïdas. Nam ff membra omnia „et ad ^uolun» P’ccantia corporaliter abfcindenda effent, tune cor clfodiendum effèt,ita homo wtew. fe occideret, quod expreflîe prohiber Deus,

Nonigiturintelligaturhocdiftum de corporal! abftiffîone, VOin kihft^ ßUSftec^^n Obft abfc^nciVcn 1 Sed de prohibitione, quæ fit firmo propo^ iito, qua uoluntas prohiber audire confilia uel amicos illos,ffnöjtfdxn tnb abfebndüen ift / mittccbf^ni etnfîvnüfeftcin fdtfa^ hefe fScüt vnö frrnnö aBfc^neitgt;en/ ift t von fnen weid;gt;ctt / jte meinun^ / frennbfdMfft vnbgnmlinicbt ^toflctadxcn/ Venn Q5ott

Et ita fugere tales amicos, eft res magna amp;S diffi'cilis apud fapientes, Ided

hoc præccptum, de quo Chriftus hîc loquiturjmagni momenti eft, ficLit bene feiunt fapientes,{e (æpc peccare, ne offendant amicos* Sed luucnes hæc non^ dum feiunt, tantum hocftiunt Jquddfæp^mall's(odali’trjs exemplis fociogt; rum corrumpuntur* Ibi uideant etiam,ut fe â malis fodalitqs auellanu Et hoc præceptura CHRISTI meminerint : Si te dextra manus offendit, abfeinSe cam » V

^ICTF M EST: ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1»

chriftMrepre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus aliquoties repetiuit hanc concionem, in qua reprdienJit

fcfndjf confue^ diuortia,qualja uEtata erant ludæis amp;nbsp;gentibus, fatis apparet, quód illamleui^ ca^^ind^uor’ ualde improbauit. Fuit enim uEtatum, ut dimitterent uxores tantiimex tijf qult;e fuit leiùtate^cùm mulier nihil peccalTet, led fortaftis uir uidit aliam,quæ magis pla^ ftbnicrf. cuit. Item arte alius alterius coniugem ad ft pellexit, amp;nbsp;ludebant fpeeie Iuris, quafi quælibet diuortia elftnt in lege Moifi concefla. Hortenfius rogauitCi^ tonem, ut fibi cederet coniugem Martiam, pulcram 8^ generoftm focminam» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fecit Cato, amp;nbsp;poft mortem reduxit Martiam,quod cratetiam contra Ethnicas

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Has leuitates taxat Chriftus, quia ualde dilplicent Deo confufioneslibi*

Ideó uolo ordine de hac materia dicere. Primum,de caftitatc. Secuncló,Jc coniugio. Tertió,de diuortio. QuartÔ de officio Magiftratus, in puniendisa* dulterqs,amp; aiqs libidinibus.

DfiM fnxit or Hunc ordinem ita lanxit Deus, uult genus humanum intelligere caftita* dmemconiugij tem,iitftiamus,qu0d ipft fit caftus Ipiritus, 8é in precationibusnoftrisdifot* namus Deum d diabolis hac cogitatione. Cogitem us nos alloqui DeunijCjuiCH caftus amp;nbsp;uerax èC beneficus, non alloqui diabolum, qui eft mendax, homicida, cupidus nocendi èc odio Dei incitât homines ad uagas libidines, amp;nbsp;uarkpob luenda corpora,

CdftitM difeer Cogitetis igitur diligenter amp;nbsp;læpè hoc diftrimen Dei.amp;T diabolorum,2^ nit Deum ab in precationc cogitate,quid iielkis alloqui. Non apprehendimus Deum bra^ chrjs, fed oportet mente eum alloqui amp;nbsp;intueri, nbsp;nbsp;cogitate, qualis fit, SiC difeer*

nite eum ab omnibus creaturis, diabolis, ab Angelis amp;nbsp;hominibus ,amp;al05 rebus omnibus. Eft autem hoc diftrimen perlpicuum fumtum â caftitatc, dift'crnatur d diabolis ôé hominibus.

Et ftiamus fimpliciter, quod uelit nos Deus ftruire Cibi in hoc opere, fed** cet abftinendo ab omnibus prohibitis libidinibus, Hæc eft uoluntaseiuscx^ prefta in præceptis, amp;nbsp;declarata in pccnis,

Præccpta funt:Non mœchaberis, Dcut.2 s* Makdi'dus qui dormit cum uxore proximt Et i.Corinth.ô» dicitur: Nolite errare, Scortatores Sc Adulteri non poflîdebtint regnum Dei»

Hæcpræcepta mementote, èC non contemnatis quia non dubium eft, quin fîtueritasjquôd non fint membra Chrifti, perièuerantes in adultères aut alfjsprohibitis libidinibus.

Præterea pcenas confîderate* De æternis iam dicflum cft. Ruent in æter« naspœnas omnes, qui non conuertuntur, ut iam dictum eft : Scortatores 86 a^s dulteri non poffîdebunt regnum Dei, icilicet, qui non conuertuntur,

Sed addenda eft doftrina de pcenis in bac uita. Non debes dubitare,quin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îiiidù

Deusetiaminhac uita puniatadulteria SC alias prohibitas libidines,pcenis corporalibus, ÔC animæ plagis.Ideo icriptum eft: Scortatores 86 adulteros iudi cabit Deus,icilicet, 86 in bac uita, ÔC poft banc uitam^G non fiet conueriîo, lamuide exempla pœnarum in bac uita,

Et lùnt fine ullo dolore de peccatis,86 fine ulla pcenitentia,ièd iecuri quæ* runtuoluptates obfccenas, 86 peccata peccatis cumulant 86c, donee tandem ru* untinæternum exitium,

Talis eft uita Pontificum,Canonicorum 86 multorum impiorum,Vide*‘ tis Canonicos efle cœcosjfunt Epicurei, nec uolunt audirc nec intelligere Euan* gelium,

Poftea ita pergunt in fuis peccatis, idolatrrjs 86 libidinibus, donee pror* fus ruant in pœnas æternas,

Hæc omnia,quæ iam dixi, benè confiderate,86 præcepta 86 pccnas,86 uos ad caftitatem tuendam exufcitate,86 orate DeumjUt uos adiuuet, ut poifitis efle cafti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce iitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cogis

Cogitate etiam, qudm milèrum fit uiuere ita in Icortatione uel adultertjî ut Icias tibi Deum iralci, amp;nbsp;non poftîs eum inuocare,ôô nec auxilium nec defen* fionem d Deo petere, 8c te elîè mancipium diaboli» Talis uita eft miferrima» . nbsp;nbsp;Hæc mala lèrid cauenda lunt» Dixi de caftitate»

Cdm Deus uelit intelligi caftitatem, fànxit hune ordinem,ut fint copulati un us uir ôô una foemina, inlèparabiliter,

Coniugium Eftigitur coniugium légitima copulatio unius maris 8^ unius fœminï) ^‘*“1 fih talisjUt fint inlèparabiliter iunâri.

Et hic ordo inftitutus eft in Paradilb, in his uerbis : Erunt duo in carn^’’^ unam,id eft, unus mas amp;nbsp;una feemina inlèparabiliter iunélh

Écee hîc iam tradita eft Iex,Non mcechaberis,quia comprehenditur in hn uerbis: Erunt duo in carnem unam. Si tantum duo,amp; inlèparabiliter iundi/i''* go non licet uagari ad plures.

In hoc ordine Deus uoluiflèt nos fibi lèruire etiam tune,!! natura manWlt; lèt integra»

Coj«gio progt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iam hoc lcitote,cum talis coniundlio fit inftituta amp;nbsp;ordinata d Deo,àfe

autonmde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obedire in hac fua ordinatione, ôô Iciamus uitam coniugalemDE^

^ctur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus uitæ làndum eflè credentibus, amp;nbsp;Deo gratias agamus, amp;no'’

tia, uiolemus hanc ordinationem diuinam cœcis furoribus, ficut fecerunt Ethnift amp;adhuc multi impi) faciunt, qui inter lè nunquamfunt concordes, qui fiak committunt adulteria,quafi fitludus

Sit uera reuerentia Dei in nobis, amp;nbsp;hanc ordinationem Dei in ucro tirnolt;* re Dei honorem us,ficut lcriptum eft,ad Ebræos: Honorabile coniugium, us uult agnolci, quôd coniugium fit fua ordinatio ,uultfingulasfamiliasd^ Ecclefias, in quibus concorditer inuocetur,amp; ei gratiæ agantur, Ided duoston* didit, marem 8c feeminam, ut fit dulcis lôcietas, amp;nbsp;fit Ecclefiajficut dixit: Faûî* mus ei adiutorium fimile,lcïlicet, quod fit adiutorium non Ibltïm in generation ne,amp; educatione, amp;nbsp;uitæ corporalis officijs, lèd etiam in Ibcietate inuocationiS) in docendisjregendis pueris»

Miferia con= Primùm recitetur querela : Diflîdia èc mifcrix com'ugum, funtmagnî iuguin funt pars calamitatum generis humani, funt fignum amp;nbsp;pœna peccati originaliS) ïMgnA pars qy/a fi natura hominum non eflèt merfà in peccatum, fuifièt ilia focictaS unius ^^“pœTæpec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unius fceminæ, plena mutui amoris amp;nbsp;dulcediniSjôC nuIlafauladTent

catiorigMis^iuortiaynec uir aliam concupiuiiïètj nec mulier alium uirunijiiulla odiajnulU difcordiæ fuiflènt, fèd læti fimul educaflènt èc docuiflènt fobolem, amp;nbsp;fimulcogt; luiflènt fuos hortulos amp;nbsp;agros,egiflènt D E O gratiaSjaudiuiflèntfemo* rumfapientiam, interlèlèdedocTtrina, deoperibus DEI multacollocutid«’ fènt.

Quando igiïur incidunt domeftkæ calamitates qualefcuncß, cogitemu^ de peccato originis,amp; de alijs peccads,quæ nos addimus, S)Chas coniugalcs mi* ïèrias ïciamus pcenaseflè peccatorum, Idedagamus pœnitentiam, amp;nbsp;orc^ nil!«

M ATT H Æ L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^*7

mus DeunijUt nos regat, amp;nbsp;fimus ipfi uigilantes contra diabolum, ne rixæ cre^ feant, quia diabolus, fumta occafione, ex paruis fcintillis magna incendia exu^ fcitat»

Sciant coniuges, qudd fit uoluntas Dei ut coniugium fît unius maris, amp;nbsp;coniugiut» uniusfœminæ légitima coniundlio indiflblubilis ,amp; quôd fîne dubio pec^ Icgib, ccntpcrConXj quæ præbent caufàm diuortio, ut adulteri,aut defertores»

Hanc efïè mentem Euangeirj certiftîmum eft, QuanquamenimMoifès ptrmifit diuortia, ita ut Ikeret uiro dimittere uxorem, etiam quæ non peccaues^ î'at, tarnen bunc morem Chriftus improbat,amp;^ exprefte prohibet talia Mofaka diuortia’, amp;nbsp;retrahit coniugium ad primam inftitutionem : Erunt duo in car« nemunatn,

Vt autem coniuges pofïînt manere fîmul, difeamus etiam opus eflè pati« tntia mutua,ôô precatione ad Deum contra diabolum»

Certum eft,quôd peccant adulter ÔÔ adultéra, item qudd peccant defèrtor Peccant depr amp;defertrix» Poftquam autem per taies dilaceratum eft rœdus coniugq, quæ« cr defers ftio eft, An liceat nerfonæ innocenti, rurfus cum alia coniuçium contrahere C*

Hîc Papa dkit, quôd non fît concedendum âliud coniugium perfbnæ in« perfona inno» nocenttNon uolo aût longâ difputationem hoc loco recitare,fàtis clarus eft hic nbsp;nbsp;nbsp;rurfus

textus,qui dkit pofTe diuortium Reri inter taies, perfonam innocentem,amp; adul teram uel adulterum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re,

lam fî innocenti perfbnæ non concederetur aliud coniugium, id eflè t No« mine diuortium, non Re»

Quid opus fuifTet excipere cafum Adulterrj, fî uoluifïèt codem modo ob« b'gatam perfonam innocentem, fîcut in alqs cafîbus uult eflè obligatam, uideli« «t,fi uxor fît iracundior,aut fît ægrota f

Et olim in Ecclefîa hune morem fuifle, ut concederentur talia diuortia perfonisinnocentibus, aliqua antiqua didla amp;nbsp;exempla oftendunt,

leronymus narrat,Romæ fuiflè nobilem matronam Fabiolam, quæ ma« ritum habuit adulterum, turpiflîmè uiuentem»

Hæc tandem alteri uiro nupfît. Etfî autem leronymus difputat de hoc fa« dojtamcn hiftoria oftendit, fuifle hune morem adhuc ufîtatum» Et leguntur alia exempla»

Sicut Chriftus cxpreffe loquitur de cafii adulterf), (ic Paulus de ali'o calli loquitur, fci'Iket de delèrtore uel dcfertrke. Et dkit,quando alter coniugum fit fugitiuus 8^ delèrtor, tune perlbna innocens non eft fubieóta fèruftuti, id eft, non eft ci amplius obligata, led concedendum eft ei aliud coniugium.

Eft autem dclertor uel deftrtrix perfona, quæ fine iufta caufa difeedit â perjômt coniuge, diu abeft fine iufta caufa, ex malicia,ut fæpê fit» T ales funt etiam ßt deßrtor plcruncß adulteri, èC adulteræ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àut defertrix.

In bis duobus cafîbus fèruatur etiam in noftris Confîftorqs hoc,ut conce« datur innocentiperfonæ aliud coniugium»

Sed poftea quærcndum eft de poena perfonæ, quæ peccauit uel adulK^o uel defcrtione* De hac poena dicam proxime,

Nuper di(ftum eftjin quibus cafibus poftit concedi perfônæinnocentiez*’ iugium» Et clarè amp;exprefle dixi5quÔd nullus homo poflît iufte diftraherecongt; lugium» Sed adulter 8ó defèrtor diftrahunt contra uoluntatem Dei, èC horribi^ Hier peccant. Perlbna innocens non diftrahit, ièd eft libéra,poftquain îam pef adulterium alten'us faefta eft diftradtio, uel per defèrtionem alterius,

Sed hîc ftiendum eft 5 quod oportet taies caulàsaffèrri adludicemadnoç ordinatum. Nemo eft fibiipfi Iudex aduerfus alterum. Sed fî uis condemnat* perfonam nocentem, te pronunciari liberum, oportet hoc fieri per ordinär^ um ludicem

'Non debet fie^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSJec prius licet peribnæ innocent! contrahere aliud coniugium,quaniha

n\fifo‘'^Uone ^og^hio perludicem ordinarium. Hoc etiam diligenter ScfiepèdebebantP^* faaa per or:, ftores in fuis concionibus populo dicere, quiafæpcaccidit ,qt contrahantraK^ dmartunt iugt; peribnæ fine iudicio, èC poftea inueniuntur cauiæ infufîîcientes ièparationisA multa malaièquuntur. Ideó retftê fadum eft, quodpoteftasin hisEccleßjs gulares Indices nbsp;nbsp;Confiftoria pro his caufis ordinauit, ut iciant homines jUb*

quærendi fint harum rerum iudices,et optandum eflèt,hos Indices magis etian^ iuuari d poteftate fuperiori, ab fis, qui gerunt gladium.

Papiftæ talia Indicia ferè omnino negligunt, fient alias multas bonasot^ dinationes ualde corruperunt.

Et propter iftornm negligentiam, noftræ poteftates etiam lunt tiores.Sed oremus DeumjUt ipiè nos iuuetjóC det nobis iàlutaria Regimina«

Hîc etiam quæftio mouetur de ægrotis, An propter morbiim perpeff* um facienda fit ièparatio ♦

Nonuolo de omnibus quæftionibus huius materiæinconcione ïoqub fed relinquo hæc négocia Confiftorijs pro magna parte.Tantum paiica dicanij utilia præiènti populo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Coniugîum i« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primnm hoc dico, quando aliqua peribna natura non eft idonea a

ter perfonas COniugium, Ut,fo cm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feme manlieve frafft a« emer Srawen

«0 idonc4jj4d fgjj'g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non eft coniugium. Et iudex icitièdeberepronunciare,quû£i

eßcowugium coniugium,Ô^ debet poteftatem concedere perfone nalenti,ut’aliud cofi* iugium contrahat. Et de hac materia fatis fit iam diAum, cætera commenoz Confiftorijs.

Morbi certi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß £ùnt alfj morbi, ut lepra, morbus gallicus, uel alij fimiles morbi

wiles’^^e!‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muliere,hîcdico,quôdtaiesmorbi nequaquam ièparentconiuges

Dieet aliquis : Hoc graue eft, quôd cogor retinere ægrotum coniugeni» Quanquam eft graue,tarnen iuftiflîmum eft. Id fie probo«

Inter Maritum amp;nbsp;Vxorem eft iùmma amicieia tantiiper, donee non uelluntur per icelus aliquod. Tantiiper enim de eis uerum eft; Eruntduoincaf nem unam.

Ergo propter morbum nullo modo diïïbluatur coniugiumjfèd in morbo oftendaturfidelitas erga ægrotam perfonam.

Quanta hæc iniuria eflèt, G haberes honeftam coniugem, Sc ex ea filios SiC nlias, amp;nbsp;ilia inciperet ægrotare, fi tunc uelles cam abrjeere»

Sic eftis copulati, ut læta amp;nbsp;triftia fimul toleretis, èc alter aïten’ auxilinm rcrat, Sicut parentes non debent abrjeere filios amp;nbsp;filias, cum ægrotant, Gc tus uxorcm non debet abqcere ægrotantem, nec mulier difeedere ui'ro ægroü tante. Deus idcó inftituit fbcietatem coniugum, item parentum 8ó filiorum 8ó nliarum, ut infirmi amp;nbsp;ægroti habeant auxilium, ficut mater infantulum curat, nonabtjeit.

Hæc fatis fit etiam de hoe cafii dixifie,8^ necefîària eft hæc admonitio pro J^tiltis, quia multi fiunt impatientes, Sc aliqui deftrunt ægrotantes coniuges, 1 ales impatientes ftiant uoluntatem Dei efle, quód debeant petere confolatio^ nern a Deo,amp; Deo obedire in tali affliftionCjSc debeant manere apud ægrotan nequaquam ab eis difeedere.

Refiat ultima pars de pœnis, de qua etiam breuiter dicam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Excommuiùlt;

In Ecclefia eft tantum una pœna fei licet Excommunicatio, aduerlus om* eduo efi maaeli(fia,quæfunt manifefta,uel in iudicqs oftenfà. Étfiautem hæc pœna uah nbsp;nbsp;adulterif

de magna eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EcclefiaDei,amp;Snon habere remiftîonem

peccatorurri) ficut diftum eft : Quorum retinueritispeccata, retinentur eis, tas men hommes impfj non curant hanc pœnam.

Sed mandatum Dei eft, ut Magiftratus, qui gerit gladium, ftuerè puniat Kagiflratui wulteros poenis corporalibus, ficut in lege Dei ftriptum eft, Deut. 2 2^ Si dor^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adulte»

^’trituir cum uxore alterius, uterœ morietur, adulter nbsp;adultéra, ÔC auferes

quot;^aïumdelfraêt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Llibia,

Et alia multa ibidem de pœnis adulterq amp;nbsp;ftortationis dicuntur* Et quia ^^giftratus non punit, Deus poftea punit utrofeg, Icilicet, adulteros amp;nbsp;Magi« ratus. Imô punit propter hanenegligentiam totas genres, ficut in exemplo ijeniamin apparet.

^obiles adolcfcentes comprelTerant Leuitæ coniugem, earn interfece^ rant, Maritusdilfecuit cadauer, amp;nbsp;mifit partes ad omnes tribus Ifraël, amp;nbsp;que^ ftuseftdehocfcelere.

conuenerût, 8ë iufTerunt ut fontes mitterentur ipfis,ut iufta pœ nacos arricerentjfed quia erant hominû nobilium filq, nemo uoluit eos dedere pœnam. Idedpoftea iècutum eft magnum bellum,amp; ferè tota tribus Benia*

*^111 interfefta eft. Ita non debemus dubitare,quin Deus puniat SC adulteros 86 ^’^g'ftratus, amp;nbsp;totas genres, propter magiftratuum negligentiam. Hæc nos ^ncionatores monere debemus plura facere non poftumus, Sed dico uobis ;

Hæcde hoc loco Matthæi, de adulterrjs amp;nbsp;de diuortijs dida fufficiant» Now peierabti.

Dodrina de luramento fæpè eft repetenda in Ecclefia, quia neceftè eft ho* mines admoneri ,ut aliquo modo feiant, quid fit luramentum, 8C quanta reue* rentialurarnenti eflè deberet.Et quæ iuramenta uerè fint iuramêta. Et quæ fint pœnæperiurtj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Princi*

^00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Z 'r 1 nbsp;nbsp;A'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

iurdmentum Principid autem fciendum eft, quid fit luramentum» luramentuf^’^^ J P*» fèueratio alicuius didi cum irtuocatione Dei, ut fit teftis noftri cordis, 9 non uelimus fallere, fit uindex ad nospuniendos,fi fallimus,amp;eft

' qua nos ipCos Deo ad pœnam obfigamus,fi fallimus, ÔC non eft irrita, us exprefîe ordinauit pœnam pro tali contumelia,qudd periuri uolunt eü cere teftem mendaci),amp;2 contemnunt pœnam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

CiD} ffî an feiere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eittcr ! tan«« ma« L

©Ote a«rôffe/v«t Ofte jni nbsp;nbsp;nbsp;a ef« 5^ «ô nbsp;nbsp;v«fer^ Çer^e«/ ta^ mit f”

6eer«^ im 0in« gaben ! v«t molle em ôtraffer fein / fo mtr «iegi galeen t ‘^Jnt tft ein oerpfliegenna t tamie mir vn^ felb^ ^nr ftraffrei'PK t(n ! fo mir niege galeen, ^nt tiefe anrnffnna vnt oerpfüegenng ip tenn ©oeegae miean^geerncfeen moreen tie ftraff a^ortnee fur Wc maeg/ta^ «tan fn ^um Jenden ter £ftgen an^e^ogen ont ta^ «e ftraff oeraegeeegae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

21«^ tiefen moreen lernee it: «« / ta^ tm O/ d^cntlic^ ein ««i'^K ©oeee^ ^efap ip/tarinn mir vn^ felB^ 5«r fïraff verpfïiegeen/men mie

Vidc igitur quam multæ magnæ res in luramento contineantur» J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primiim, Veritas,quæ per fèfè fèruanda eftjetiamfî non fît additum lô *'

Secundó, Inuocatio Dei, quæ debet efîè feria y fieri non ad confit^^^ dum mendacium uel aliud peccatum »

Tertid y Confeflio, qudd Deus fit uindex periurij y amp;nbsp;ultor/quanlt;fo^ quam falfax teftis citatur»

Primum peccatum, eftMendacium, Id per fè effet magnum pecca^n’) etiamb non accederet uiolatio lurisiurandfi

Secundumpeccatum, eftfalfàlnuocatio, quddperiurus inuocatD^^*'’' ad confi'rmandum mendacium ♦

Tertiumpeccatum, Contemtus comminationis Dei, qiiiminaturpüt' nam periuris, fed periurus peccat nihil curans hanc comminationem diuinam*

Qiiartum peccatum,Mendacium in obligatione,^in lll^C«Çnffet^e VfP pfliegenn^/ periurus obligat fê Deo,amp; mentitur Deo,cum non curatiudicium t)ei ♦

Hæc ita craffe di(fta fint de peccatis, quæ fimul funt in periurio, ttU brneg/quia nemo poteft eloquijquanta ßt magnitudo peccatorum in unkopt^ riurio,Et quantus contemtus Dei, qudd Deus allegatur tanquam fallax Et qudd contemnitur eius comminatio »

Sciatis autem di'dlum in fecundo præcepto Non habebit Deus infônttfli buncy qui uanè ufurpat nomen Del»

In hocpræccpto eft exprelïà comminaüo» Et Icjatis^takm ordinationeifl Del elJè tdm certam, quâm certa eft ordinatio, quôd foie oriente ßtdies^

M ATT H Æ k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;301

nominantur, fine Chnftiani, fîue Ethni'd, fîue Turci, ßue quocuncß modo no^ mmantur» Quicunc^ facit periurium, certó punitur diuinitus, fiue fint Reges, fiueferui, fiue quicunc^ homines. Id oftendit experientia# Macabæorum 'j. Ab cimusfummus Sacerdos iurat ludæis, quód non ueîit eis nocere, poltea interfit! citeos.Sed aliquantó póft ipiè quoeg fubitó percutitur à Deo,amp; dat pcenas. Et talia exempla quotidiê in uita cernuntur*

Refpondeo: Promiftîo cum iuramento debet fieri tantum de rebus poflisf prom^ioeuw bilibus, amp;nbsp;non prohibitis lege Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de»

Et quando homo promittit rem,qudm ftit fibi efle impoflibilcm,aut quæ eft prohibita lege Dei, tunc peccat, ut quando iurat aliquis,qu0d uelit occidere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

aliquem innocentem,TaIe eft,quando aliquis iurat,quod uelit fieri Monachus, prohibits le= quia iurat multa prohibita in lege Dei, fcilicet,qu0d uelit efle idolâtra,

Tale eft, quando aliquis iurat,quód non uelit contrahere legitimüm con«î iugium,

Tales promiflîones de rebus impoflibilibus uel prohibitis, non flint iu* ramenta,amp;peccant fic iurantes, 8^ poftea addunt maiora peccata,'quando facb unt talia promifla contra legem Dei, quia manifefte didum eft : Non uolens Deus impietatem tu es»

Haneregulam tenere oportet,quia magna peccata confirmantur,quando ficut neglexit earn Herodes, qui quia iurauerat, poftea fimulauit fe oporterelohannem interficere, quia iuramento obligatus eflèt,

Tab's eft hypocrifis Monachorum amp;Papifticorum Sacerdotum, quod fimulant fe feruare idolatrias, 8c impurum ccelibatum, quia fint obligati iuras» memo. Sed Deus'punit amp;nbsp;puniet hæc peccata, amp;nbsp;puniet hoc mendacium 80 hanchypocrifin,quód dicuntfl propter iuramentummanerein taliimpietas; te,

Tantûm per nomen Dei iurandum eft. Non per creaturas, non per cœ^« ^antumin» Ium, non per terram, non per landlos homines, uiuentes uel mortuos,quia rundum per . Deut.^, dicitur : Dominum Deum tuum timebis, 8C illi foli leruies, 8C per no# nomenDei. men eius iurabis»

Hæc régula bene confideranda eft,quia mala confuetudo fuit amp;nbsp;eft,quod iniuramentis additur: luro per Deum 80 per Sandlos,

Et confideranda eft caula,quare tab's forma fit reprehendenda, lurare eft aliquid dicere cum inuocatione Dei, Confiât autem,quód San=s ài non fint muocandijtem quando iuro per Deum,confiteor, quód adfit teftis flt, uindex.

Hæcconueniunt tantum omnipotent! naturæ, Ideó non facienda eft men tio Sandorum in iuramento, qui non funt omnipotentes, nec flint inlpedlores cordium, nec funt executores pœnæ, ^ic fint» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gCtValtigftt ©traffcr

Hæc régula etiam hîc tradita eft ,Noniurabitis per coclum, per terram, per caput ueftrum. Creuerat etiam mala confuetudo apud ludæos mutandi formam iuramenti.

De hac mala confuetudi'ne hîc di'dt, Non prohibet prorfus luramentum, quôd rede cum reuerentia Dei fit,fient poftea lati'us dketur«.

De iuramentis, quæ terrore coadi fadunt homines egrefiî annos puengt;* tixjca iam ætate, quæ deliberationem 8gt;C liberum conlènfum habetjitafenW dum eft :

lurMs htroni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si quis iurat hofti, uel etiam Latroni in uia publicajUt uitam redimat

folutionsm pe daturum efiè loachimicos centum, hac padione præièns periculum effiigitj cuniaprore:^ Js^quja j-eni licitam leiens eligitjiieceflariö fidem præftare debetjCÛm talisadio tafidempZ ^îtrcipfa iuramentum, Eftep uiolatio uel elufio huiusiuramenti ueréperiufi^ fiare, um, contumelia Deum afficiens.

Et quoniam fæpê ulu uenit Ç nam 8^ nos crebra exempla meminimuSjiio^ ftri temporis ) ut, interpofita fide leu religionc iurisiurandi^ uel de reditu ueldc precio pro capite pado,captiui dimittantur incolumes,monendi funt impen^*^ ores J huiufmodi iuramenta priuatæ incolumitatis caulà hofti uel latronidata, necelïàriô lèruari deberi.

Metu fAÜd re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi taie lusiurandum terrore extortum eft, tamê etiam metu fada

funtuolûtaria,Et quia in iureiurandoprorfus abeftèdebet fimulatio,ptoniili*® in talibuscafibus eft reiplà iuramentum,

Viatori enim,poftquam in periculum incidit, propofitis uel ab bofteud d latrone minis,optio datur,poteftas(j pcrrnittitur,ut eligat,utrum uelit uitam amittere, an pecuniam promittere.

Fada ergo poteftate tintori,ut alterum inter mala eligat, manifeftnmdt in ea collatione, fieri eledionem à uoluntate aflèntiente ut iadurapecuniæl^’’ lus corporis redimatur,

Quare ciim iudicio non impedito uoluntas tune propter talem tempons articulum,eligit‘minus damnum, uidelicet iaduram pccuniæ,ut uitam at,fateri neceflè eft, uoluntatem, etfi metu perturbatur,tarnen in hac promiffîo^ ne retinere libertatem, idcotj eledionem eftè uoluntariam : Ad quameumao“ ccftjt hoc terribilc uinculum, ftilicet Iuramentum,nequaqudm padiotalisirn** ta,lèd reiplà uero amp;nbsp;uoluntario iuramento làncitaÔCconfirmata eflèiudicetun Itac^ Iciat isqui iureiurando fidem aftrinxit, Deum uellc ut faciat iuratum,ncc éludât promilîà uiolatione iuramenti. Non enim dubium eft,quin iraDeilàgt; niât poenis corporalibus in redimentes periurio pecuniam uel uitam,

Hanc quam recitaui ueram lèntentiam diligenter mementote, Sed utIigt; bentius ac læpius memoria repetatis, uolo uobis hiftoriam dicere,

Qiiidamuir nobilis equeftris ordinisin Francia, hoftiseratSueuicifo derisj Is à Principe Palatino captus iuramenti loco data fide, confirmauit fc ad dicm

dkni conftitutum redi’turum ad locum defîgnatum* Qua lege feu conditione tune liberate ftatim poteftasfacfla eft, cûm uellet ad fuos redeundi, Etfi autem babebat exploratum hic, qui fîdem fuam obligauerat, fi iuxta padlum reuertifi fetad diem præftitutum, non modo Palatinum Principem optimum autorita* te fua interceflurum fuiflè, ne manus ipfi uiolenter afïèrrenturjlèd etiam in eau«: faipfiusdaturumoperam,ut depofitis inimicicrjs,ac pace conciliata,conditioni3 busjquàm fieri poiîèt,æquiiïîmis dirimerentur utriiiq controuerfiæ, tarnen fi« dem liifiurandumq; negligens, promiflà non fecit, uerûm breui tempore poft non procul à ualle loachimica, plumbeo globo, ex bombarda emiflb traiecTtus obijtjiufto Dei iudicio pcenam luens periurio dignam»

Porrô Papa Romanus in iure Canonico, de iuramentis ui extortis, per=« Cavoiies Po». plexè loquitur^ac ueteratoriè ludit Sophifmatum præftigijs» Alibi enim iubet t'ficutn de in, aftutèeumjqui metu fradus iurauit^petere abfblutionem à Pontifice,amp; bac abî» lolutione dicitipfum libcrari a rchgioc lurisiurâdi\ Alibi dicit tana pacta lura^ pkxifM. mentofancitajferuandaeflè* Hæcuarietasrefponfi'onum turbatconicientias. Sednonimmorabor huicdiiputationù Cæterùm de prætextu abfolutionis Pontificiæbonæ mentes erudiantur, impietatem eflè errorem contumelies fum contra Deum, quôd Papa fibi fumfit autoritatem abfoluendi homines, ne faciant promiiTa legitimo iuramento» Hæc breuiter hoc loco monuiflè (atis Cit,

Haâenushæ materiæ in duabus proximis propofitæ concionibus, médis a« Ucedt iu, lt;^fiterexplicatæfunt,uidelicetj Quid fit luramentum, amp;nbsp;quæ promiffîones rcs ipfa fint iuramenta,quibus obligantur conicientiæ» Et quæ iuramenta fint irris ta,nec reuera fint iuramenta» Nunc enarrabimus textum, cuius hæc fiant uerba: '

Ex hoc dido Anabaptiftæ extruxerunt fiium illud delirium, Non licere Atuläptifl^ Chriftianisullum dare iusiurandum, amp;nbsp;hac quæftione paftîm turbârunt fedis tiofe politica uincula in ciuitatibus» Conftat enim iuramentum efte præcipus um uinculum iudiciorum ÔC ordinis politici, ficut ufitatum eft in quauis guber natiene, Magiftratus poftulare,ut fubditi,ièu ciues,iurent iè legibus obtempes ratures; Et in foro dirimendarum controuerfiarum caufa, iæpè decurritur ed, utueHMagiftratu,uel iudicibus, litigatori iusiurandum deferatur. Talia iuss lamenta ordine politico fancita, qui damnat ôô improbat,an non idem feditio* le neruos ciuilis focietatis incîdit

Quamobrém pauld diligentius attendite, ut redê difeatis intelligere tex* turninMatthæo, Liquet enim perniciofum errorem Anabaptiftarumexhac inlcitiaamp;coecitate, tanquam ab ipfb capite ac fonte manare atcj oriri, quôd 8ô prorfus ignorant diierimen Legis amp;nbsp;Euangelrj, dodrinam tantopere neceG fariam tam^ falutarem, pertinaciter auribus èC animis excludunt»

Chriftusautem in hoc capite non conftituit politiam, «ec de negoerjs nos cationum,ièd de priuata cuiufcç munditie loquitur, ac ièorfim in interpretaties ne Legis tanquam in iudicio Dei,fingulorum corda arguit,oftenfo peccato,ius Dd i) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;betcß

bet^ nos interiorcm immunditiem, futilitatem, SC inordinata incendia cordis humani agnoicere : ficut pauló ante de ira iniufta, amp;nbsp;flammis adulterq in corà concionatus eft. Ac ft a tim poftea dicit : Non refiftite malo, prohibens tam cupiditatem uindicftæ.

lÄViWj««» ef=. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc dicfta non ïoquuntur de politico ordine, nee certam corporalem po* j

feconce/fa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituunt, ièd funt conciones pcenitentiæ, arguentes peccatum in fin^

gnlorum cordibus. Interea finit Deus ordinem in imperfjs amp;nbsp;uniuerfam poH^ ticam gubernationeni fèruire communi ibeietati, nec tollit aut abolet,fed con^* firmatamp;approbatforeniès ordinationes, légitimas pcenas amp;nbsp;normas num ciuiliura.conpruentes cum naturali iudiciorationis.Hancdodrinanitra^ dit Paulus Rom,13. Ac textus ad Ebræos ô. perlpicuê dicit: Omniscontroller^ fiæ finis eft lusiurandum. Qiiibus uerbis exprefle fancitur ÔC approbatur legi^ timum lusiurandum,qudd eft uinculum ciuilis obedientiæ iudiciorum.Ho^ teftimonio de iuramentis ordine politico làncitis contenti fîmus, ac firmiffim^ j ftatuamusjhunc ordinem in uita politica congruere ad reeftitudinem à Deoin* ; ftitutam. itaep extant exempla piorum inde ufij ab initio, ut Abrahæ, Ifiar? i Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorumaliquoties, amp;nbsp;magna cum exaggerations rantium,quæ conuincunt, uerum iurare, eftè opus fuo genere bonum,amp;àDeo ordinatum atq? conceflum. Denicß lex Dei, Deut, 6, exprefle inquit ; Per men Domini Dei tui iurabis,

' nbsp;nbsp;nbsp;fontes, uide.licet dilcrimen Legis Euangelq, ac politici ordinis, ipfi cogiKH^

atcçperpendant,quomodo dextre fit intelligendus,autinterpretationeconigt; moda leniendus hic locus in Matthæo,

Fomx iwra« Primum autem confideranda eft particula in textu : Non per callin’) t^r'ï'srn 8Cc. Certiflimum eft enim formas iurandi per creaturas, prohibits, ilbeitas 80 prohibitas efle,ficut proh dolor, apud omnes genres, nec apud ludæ^ OS duntaxat 8d Ethnicos, ftd etiam profeflione titulo^ Chriftianos, hæc turpis amp;nbsp;deteftanda confuetudo increbuit,qu0d iniurandofiunt inuocationesnon folius Dei, led creaturarum quo^, Ita nunc apud Papiftas conceptis uerbis ufitate tab's iurandi forma proponitur : Ita me D E V S adiuuet,8^oni^ nesSanifti, Sic ludæi iurant per Templum , Ethnici per ccelum amp;nbsp;ram,

lurätioejl Hos modos illicitos tàxat Dominus, ac prohibet inuocationes creatu* inuocätio, rarüm. nbsp;nbsp;nbsp;Nam luratio eft inuocatio illius, qui citatur, ut fit teftis nbsp;nbsp;uindex»

Scitis autem Iblum uerum Deum, qui le patefecit miflb fib'o, inuocandum,nec honorem DEO proprie conuenientem, tribuendum efle ulli rei,quæ non eft Deus. Omnis enim inuocatio tribuit illi rei, quam inuocat, honoremfeucuP tum peculiariter Deo debitum,lcilicet,inlpc(ftionem cordium amp;nbsp;omnipotent* tiam. Quanta igitur impietas eft, honorem Dei transferre ad creaturas 1 eft plana 80 expedita reljx)nfio, uidelicet. Dominum non prohibere licitaiura# menta, quibus obligatio fit immediate inter Deum amp;nbsp;hominem, led iuramen# ta faefta non per nomen Dei,quæ funt inuocationes creaturarum,ut cum in iu^ reiurando adduntur Sanifti amp;c,

Secundd, Confideretur infigne dilcrimen, inter iusiurandum delatum » Magiftratii w

Magiftratu uel iudicibus,quod l'n omni impen'o fummum uinculum efl:5d in:« ter iuramenta,quæ priuatim, ab Humana futilitate, fine magna caufa Sgt;C graui deliberatione, fine mandate poteftatis* Item non cogente uocatione crumpunt. Nam lusiurandum quod Magiftratus Sc iudices poftulant, aut alia neceflîtas, cumreuerenteratcçferiôdandumjtùm fandlê magnaq; religione lèruandum

Si tarnen légitima forma conceptum, fiat per nomen fblius Dei, èC in re li* citajquæfcilicet præftaripoflît abf^ uiolatione mandati diuini.

Verùm conluetudo temerè de qualibet re iurandi fine uocatione,manda:« Confuetudote to neceffitate : Item temerarius ufus iniuftarum execrationiim, quæ fiunt cû iurdndi inuocatione Dei ,ut noceat feu maledicat alqs fine ulla graui caufa, qualis hæc efthorribilis imprccatio : Vt te Deus perdat,amp; fimiles, quas tarnen hæc ætas deteftabili uanitate ac profanitate furenter ad uulgaria négocia transfert» Hæc funt ualde triftia peccatajamp; flagitiofî abufus nominis diuini,pugnantes cum le»« cundopræcepto Decalogi. Pertinet autem ad parentum oflficium, coercerc liberos paternæ caftigationis metu, ne nomen Dei transférant ad ftultas amp;nbsp;inn iuftas execrationes, item ne fint faciles amp;nbsp;futiles in iurando» Debebant polilt; tici gubernatores hæc peccata lèueris exemplis punire, Sed quia Parentes èC ^agiftratus ignaui atcj négligentes in puniendo défunt officio lùo, ideô po^ itea Refpublice bellis, uaftationibus, èC alrjs publicis calamitatibus pleduntur» Qua de re diligenter èC læpe cogitetis»

Deifiâ Humana futilitate, non'confiderante magnitudinem lurisiurandi loquitur textus in hoc capite Matthæi,amp; arguit corda,quôd altiffima fècurita:» te Jeuiter curant Sc paruipendunt iram Dei,ciim in inuocatione falfa uel illicita ttiultipliciter eum contumelrjs afficiunt» ,

01x1 ,præcipi de puntate cordis,ô(S non tantum de obedientia externorum,led nbsp;nbsp;nbsp;oeuîo,

de toto homine, Non occîdes, Icilicet non corde, non lingua, non manu,fèd tos tus Homo congruat legi Dei.

Ita hîc addit interpretationem ad hoc præceptum pertinentem : Non oc« cidas, quia præceptum de uindiefia Pharifæi non redlê intelligebant, quia feria pturn eft : Oculum pro oculo. Ided fingebant, rem licitam efïè in unoquolibet odium amp;nbsp;cupiditatem uindidlæ contra alios»

Hune errorem taxat Dominus» Lex dicit: Oculum pro oculo,fed loqui* tur adludicem,qui eft in ofïicio diuinitus ordinato. Hic in pœna légitima de# Setferuarehancregulam, finepriuato odio, fed uera obedientia erga Deum,in quadoleat etiam propter communem mifèriam humani generis, ôô tantum fit minifter iuftæ uoluntatis Dei.

Hanciuftam amp;nbsp;fèueriflîmam legem Dei corrumpebant Pharifpi, amp;nbsp;trâs* ferebant ad fua odia, amp;nbsp;ad carnales furores, amp;nbsp;docebant, licitum cflè odiftè ali# os,amp;excrcere uindidtam quocuncj modo»

Contra hanc falfam interpretationem hîc Dominus tradit declaratio# nem Legis, amp;nbsp;prohiber odia amp;nbsp;uinditftam, quam homo petit amp;nbsp;quærit, extra officium a Deo ordinatum. Ided dicit : Ego autem dico uobis, Non refiftite malojfed lî quis pereufterit te in dextram maxillam,obuerteei ÔCfiniftram, amp;:c» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D d iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De

stultx dij^u^ De hoc textu multa difputarunt olim Chriftiani nbsp;nbsp;Ethnfci, AliquidiJtCi*

utioneschri runtefft ridiculum præceptum. Quia fi nulla uindilt;ftaeffttlicita,nullædrent ^thnicona^ ? nullæ repreffîones latronum furum prædonum, SC concederetuj dcdiilo,ocu- infînita licentia malis hominibus. Alqdixerunt efft confilium,non præceptu* lumpro ocu= Sedomnesillæftultædifputationes contra hune textum inde ortæfùnt,qu0C’ illi non intellexerunt, quàm magna res fit politicum regimen, amp;nbsp;quód long^ diftcrni oporteat poenas iudiciales, quæ funtdiuinæ,d noftris odrjs ac furorib Teneatis ergo hanc regulam pro uera declarationc huius textus : -

«in= Duplex eft uindida uel pocna,Vna eft ordinata â Deo per Indices. Hæc orx/(«^rfei 4 Iicita,amp;f a Deo præcepta,8ô neceffaria,8ó nequaquanj omittenda,utqua^ Deo. do Iudex punit latronem,uel furem,uel adulterum,uel firniles.

De hac pccna fciamus, quód fit opus iufticiæ Dei, Sc ludiccs in co opcf^ fciant fe efle minifiros Deijamp;^ nihil ibi facere ex proprio odio.

Deus uult tales pcenas feuere exerceri in mundo propter quatuor caufàs# Primó, Quia eft iuftus, uult tolli iniuftos,ut latrones amp;nbsp;fimiles. Quia uult confpici in talibus exemplis iuftieiam fiiam, Sgt;C nos per tato

fpe(ftacula commonefacere amp;nbsp;docere, quód fit iuftus, ôé quód fit punituruspeo cantes.

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia neceflitas eft tollere tales, ne plus noceant, ficut necefle eft occidcrc

Etmirabileeft,quandoaliquisfemelpollutus eft humano fanguineffH cæde, quód poftea rurfus facit homicidium,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtiia Deus uult talibus exemplis etiam alios perterrefieri, ut metupct“*

Has quatuor caufas confiderate, amp;nbsp;difcite timerc legum poenas, quiaD^^ us tarnen exequitur tales poenas, etiam cum Magiftratus non poteftcxequijf?^ cut fcriptum eft : Qui gladium acceperit, gladio peribit.

Et difcatis uenerari poteftatem amp;nbsp;poenas iudiciales,tanquamoperaiufti^ ciæDei. Et tantum fit diftum de pocnis iudicialibus.

vWiïïd Km nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alia, fpecies eft uindiófa non ordinata ó D E O, fed orta à noftro odio,

ordinal. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extra officium ludicis. Hæc uindida

bic prohibetur. Et hic textus eft præceptum,8(f non tantiim confilium,ut aliqui 'ftulci dixerunt quia Deus uult noftra corda munda eftè, fine odqs, uultnos feruare ordinem, quem inftituit,ficutdicit: Mihi uindi(ftam,8degorctribuani, fcilicet per me immediate, ut Pharaonem punit immediate per ft, uelperme, Mediate,ftilicet per Magiftratus, ficut punit Antonium per Auguftum,udlaflt; tronem per iudicem.

Hic mouetur quæftio : Quid autem,fi alius me uel meos læfit, non defen* dam me,uel nonpetam àludice, utpuniaturf Vel fialiquisuultoccuparemt^ am hæreditatem, an non petam â ludice,utcaufamcognoftatf

Refpondeo,Iudicia funt res diuina èc licita. Et potes â Magiftratu pcterc daeflimagû defenfionem aut pocnam. Hæc iuftafunt,amp;conceffaó Deo,ficutRom.IJ*dare flratu. dicitur: Magiftratus eft honori bono operi,amp; timori malo. Item Paulus etiam prouocat ad Cæfàrem,

Sed hoc prohiber Deus,ne propria odia adftramus. Item, Quando Ma^ giftratus non iuuat nos, ne nos moueamus ftditiones, ficut multi iam dicunt:

Hæc mala prohiber hic textus» Intelligitis ergo ualde utilem doôlrinam hîc continerijSC Chriftum non tradere monafticam hypocrifinylèd res magnas docere »

Sed dieet aliquis : Quomodo poteft homo læfùs eflè fîne odio 8ô indignas« tionef Refpondeo fîcut fuprdjquando didlum eft: Qui concupifeit alterius uxo rem,eft moechus. Nemo in hac prauitate naturæ eft fine concupiieentia, nemo fine iniuftis odijs, ftd tarnen hæc concio Chrifti audienda eft tanqudm çoncio pœnitentiæ propter duas cauias.

Ecce non fruftra proponitur hæc prædicatio pœnitentiæ,ftd propter has caufaSjUt iæpè iam dixi,

Retenti te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lgt;olenti a té fumere mutuoj ne aduerferii.

Suprâ diftum eft de tolerandis iniurijs in corpore* Hîc dicit de facultatif prlt;c«pw de busjamp;funt duo præcepta,unum de Eleemofynis,quæ ftint donationes,pro quif E/eegt;«o/gt;nM bus non foluitur tantundem in pecunia* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wutuo,

Alterum præceptum eft de Mutuatione, quæ non eft donatio,ied eft dare cum tali conditione, ut tantundem uiciflim foluatur*

Hos textus deprauant etiam Anabaptiftæ SC Monachi, cum in Luca di* AtMbdptiftd» catur: Da OMNI PETENTLSi meæ facultates debent omnibus patCf crMo«4 te nbsp;nbsp;debent elTe ficut communis congeries fœni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eîtl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unde

î'apiantomnes: qualishæc erk uitaf Et Anabaptiftæ arripiunt hune tcxtum,amp; omni petenti^ oamant,omnia debere efïè commnnia*Et hi clamorcs ualde grati fiant malis ho ‘’P*'”® * tpinibus,qui libenter uellent rapere diuitum facultates, ficut icimus multos ad Ijftam Anabaptifticam tantum hac ipfà caufà pertrados eflèjquia Iperabant lè de alieno multa habituros efte*

Monachi moderatius amp;nbsp;minus tragicè fuam fabulam egerunt, nec lèditif Ole contenderunt in Euangelio tolli rerum proprietatem, ut furenter fingunt lanatici Anabaptiftæ:Attamen reipfa Ibmnium Monachorum prorfus falfum eft,ciim,fafcinati tetra hypocrifi, docent uoluntariam deièrtionem facultatum, œriatonicam communionem rerum, eftè perfedlionem,hoc eft,eximiè faiif «um opus, acpræcipuum Dei cultumjqui gratiam mercatur audliorem* Tarn ’nfulfam SC monftrofam hypocrifin ex his textibus arripuerunt, SC hauièrunt

Nugatur amp;nbsp;Romanus Pontifex in libro Decretorum,{cribens, abdicatif oo^mproprietatis omnium rerum propter Deum, meritoriam ÔÔ fiindîam, èC uianiperfe(qionis eife*

Eft igitur quæftio,Quomodo fentiendum fit de proprietate,{eu diftineftif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß'’*

onedominiorum, Sc de Eleemofynis f Exercet enim fingulos hæc cura atep cof gitatioiSi necefie eftOMNIB VS dare,fi nihil compare!nec reieruari debet dowwiiorMW. äd neceftarios ufus ; redigemur ad mendicitatem, décrit mihi meist^ liberis uif dus.

l^cordinem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus hunc ordj'nem fua uoce fanxitjUt fuum quifq^ teneat, ut lure dp

utfuum ^uis^ Sc naturali propriæ fint legitimæ hærecîitates,iuftæ mercedes, res tradùæ quetcncdtco» per emtionem ac donationem. Idem dedit i'us hæreditatis paternæ tenendæj tr4 AMbapti eripit ulli priuatam proprietatem, led fuas cuiufij poflèlfiones,domos,I

reshoneftè partasuelacquifitas, hac lege tanquammuro, diftinxitacmuniuit, circumdedit metas omnibus hominibus uniuerlaliterin totopenerehumano, O

arcet ab alieno Reges,Principes, fubditos,priuatos,uetat furta, prohibetrapcgt;* rc nbsp;aliorum bonis, prohibet conturbari dominia. Quia præceptum didt»

Non furtum facies» Nam fi in communi ac promiicuo rerum ufu, tanquaniin commentitia Platonis ciuitate, uiuendum nobis effet,no poflet ne infinitaq^^ dem cuiufquam rapacitas furti nomine notari» QuæeniminilIaPJatonfc^ confufione rei alienæ occupatio uel inuafio poflet exiftereCManifeftum tur,c«m furta prohibeantur,diftin(fiionem dominiorum Sc rerum propndn^ tern fapientia Sc lege Dei ordinatam cfle,Deo(^ placere: nec approbari faculta^ turn temerariam amp;nbsp;confufam uelut in unum aceruum congeriem, unde fingu^ li,quod fortuitd arripuerint,auferant, perinde ut temulenti iuuenes interdutn proiedlas per iocum ludumlt;^ ueftes in unum cumulum figillatimpoftcafortP ! to repetunt, uel fiias uel aliénas recipientes»

Imó iapientiam 8c uoluntatem Dei confiderans in bominum conCodâtio^ i ne,amp; neruis fbcietatis, agnoice banc ordinationem opus Dei effe,ut fitpropnd tas,amp;leoitimarerumdiftindliotôôlætus autori eins ordinis, attribuentiiiW facultates atcj^ conferuanti, gratias age, cui fideliter in ccconomicis offîcijs iuxW ordinem ab ipfb fancitum ferai atcj obtempéra, tuafi^ poifefifiones amp;fortunas Deo offerente, fuppeditante amp;prouebentepartas boneftis tuislaboribus,S^ iufta induftria, uel alrjs legitimis I icitisc^ modis acquifitas, retine, tibitj aclib^^ ris tuis, ad ueftras SC aliorum neceflitates, frugaliter comparce»

vraceptum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primiim iciatis,quód uox diuina, Non furtum facies, diicernat doiw^

^MUs diper» quod^ liceat habere proprium, ac fuum cuiq? tenere : amp;nbsp;quód explodendj nitdofninia. fintfanatica deliramenta Anabaptiftarum amp;nbsp;Monachorum, a quibustan^ diabolicis contagqs abhorrere ac refugere,penitus4 l’obéré perfuafum debetis, qudd nequaquam iandlitas aut perfeftio fit diicedere d facultatibus, ièunont^ nere proprium, ac interim fraudulenter amp;nbsp;impudenter abuti aliéna liberator te,uel ignaua mendicitate (quæ farci ipecies eft) Sc confimilibus artificiofts pofturis aliorum patrimonia exhaurire» Hæc uaniftîma hypocrifis eft doaca diaboli, non efk pietas aut fandimonia»

Cæteriïm teneatis hîc,mcmoriæ^ mandetis dulciftîmam iêntendaniSa^ Iomonis,quæuenuftiftîma figura uerborumcompleditur acpingitutriinq: Approbat proprietatem ,præcipiens Frugalitatem, euftodientem respropfl^ as: Sc tarnen uult erogendis eleemolynis neceifarijs y benignè iuuari uereegen^ tes,pro facultatibus»

niCîum'Sdlo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salomoms hæc Hint uerba î Fontes tui deriuentur fords, SC tuDomi^

negocioproponit,ita fimuleft elegans SC utilepræc^’’ ptum ceconomicum, unicuilibet patrifamilias diligenter confiderandum»

Exprefle dicit : Tu Dominus tui fontis maneto,Só non alij tecum» perfpicue confirmât legitimam dominiorum diftindionemjamp;fimulmonetj uitandas

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ATT HÆ1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;309

lliïandasenêprofufîoncs, amp;nbsp;hærcditatutn dillipationcs. Vult te frugaïitcr ordinate tuis rebus uti' ad neceflïtatem, ne ufuris exhauftus uel oppreflus ære alienOjtedigaris ad mendicitatem, fed ut mcolumi patrimonio dominium fun^ di retiileas; fîcut ibidem præcipit : Bibe aquam ex tuis cifternis, Sc tui fontis rb uulos bibe,non fureris,præderis,rapias ex alienis. Et pauló antè:Non des facul tares tuas alienis, nec fubftantiam tuam crudelibus, id eft, ignauis henuonibus, hirudinum more, tan^ ßmguinem tuum exugentibus, qui poftquam abufi tua facilitate, eomederunt tua bona, poftea te derifum petulanter mordacibus db dis exagitant èc infedantur,

Hæ fententiæ omnes congruunt ad banc regulam fæpè repetitam in dos: drina cœlefti, uidelicet, ordinatione aC uoluntate diuina fingulos habere pro^ prietatem 8d dominium in fuis poftèftîonibuSjDeo^ gratam eflè parfîmoniam in conferuaiidis patrimonijs amp;nbsp;hæreditatibus, ne facultates noftras profulîs fuintibiis lie exhauriamus, ut noftris defint neceflària»

Hinc difeant item Reges, Poteftates ac Principes, (c quoq^ teneri ac obib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et frm

gari lege diuina, ne exhauriant bona ftibditorum immodicis expilationibus, lediitiittolerabilismediocritas in petendis Jegitimis èc ordinarijs ftipendqs,,^ exhauriSt actributis. Debentenimparcere ciuiumfacultatibus,neconturbenturdomb boM fubdito» nia,ne ue fubditi excutiantur ex fundis, fèd ut frui fuis laboribus, utlt;^ proprias po(refriones,uillas, domos, èC fortunas tenere poftînt.Nam iure diuinopopu^î Itim habereproprietatem in fuis rebus, hiftoria Regis Achab occupantis uincü am Naboth, clarè teftatur, quia Deus uindex nominatim taxat hanc iniuriam, 8^ memorabili exemplo punit Achab, propterea qudd iufto ciui, expulfoex pofleffione fundum eripuerat.

Porrd de Liberalitate amp;nbsp;Eleemofynis pukerrimè dicit Salomon: Fontes R)i foras deriuentur, riui effluant in plateas, id eft, de frudibus fundi tui be^ nignèlargiarisuerèegentibus : fed ita tarnen, ut maneas tui fontis,hoceft, fuiit« di amp;nbsp;patrimony dominus, lubet igitur hæreditates 80 dominia confèruari, ue=s tat inanes profufiones fieri, fèd hoc fine, ut pro modo facultatum iuues egenos calamitofos, quantum fine notabili detrimento potes, Itacß feias hanc ipfam obcaufam præcipi diligentiam tuendimediocresfacultates,moderandifum=s tiis, parce utendi fortunis, ut facultas fît rede atqg utiliter bona collocandi, fuppetatjunde neceffitati atlt;j inopiæ cum propinquorum, turn alienorumjCon fulereac fubuenire poftis,

Jdempræceptum tradit hoc loco Dominus: Da petentibus te, amp;nbsp;uolentb De modo ek» bus â te mutuum accipere,8óc, Intelligc: non furacibus, rapacibus, crudelibus, id eft, ualidismendicantibus, ignauis amp;ociofishelluonibus,petacibuserronb buspaffim uagantibus,qui Stelliones appellari fblent.Salomon enim expreflis nerbisinquit.’Non des facultates tuas CRVDELIBVS, hoc eft, impofto* ribus illis et Harpyis, feu hirudinibus,qui abutuntur tuis facultatibus,amp; uelut Striges tibi medullas ac fanguinem furtim exugunt,

' Sic ipfe Dominus in Luca difèrtè dicit: Date pro facultatibus,ex eo quod habetisaedare poteftis, Item 2, Corinth, 8. modus communicationis defcribb tur,utita largiamur,ne nobis fit afflidio,alrjs ignauum ocium.

Vides hæc dida palam interpretation! noftræ fuffragari,nec habere du«« bitationem, quin ucra^, fimplex, natiua nbsp;nbsp;propria fèntentia huius loci, feu tex^

tus in Matthæo fît ea ipfa,quam commemoraui, uidelicet,diuinitus approban proprietatem, fimult^ mandari, ut ex bonis,quorum uerê fumus Domini, crû«’ gentur Eleemofynæ : Veruntamen conftitui modum atcp metas liberafitati,n^ aliorum ignauiam noftris profufîonibusconfirmemus, fèd ut fundi feu patrie monq dominium retineamus»

Demuult cob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcus in bac uita corporali uerifltmè uult œconomias amp;politias

conferuari,his^ uelut æternis uinculis hominum focietatem colligarf ParuuH litias, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iiberi tui,mifèîlæ matres in edendo partu, nutritione ac educatione fobolisM^

digent cafulisac tuguriolis,perindeut proprijs nidulis fcetifîcantes auicute*' lifdem opus eft cibo, potu,8ó alijs uitæadminiculis. Omnia hæc amp;nbsp;Deocuræ funt,Só ordinata diuinitus, Ac uult conditor, nos rebus à fè ordinads reuereft^ ter ac Jibenter uti, nec ut feras uagari fîngulos, amp;nbsp;fè in diuerfos fpecus abderOj fed multos und uerfàri, non quidem ut unus altenim defraudet aut l'mpediat, uerum potius,ut ærumnofis, attß pauperibus, impeditis ualetudine,uel alijs ut” ris difficultatibus,proprpfènti occafîone,pro^ modo facultatum,benignèfub* ueniamus ac opitulemur,

pfalmi diâu: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£)e his pijs ÔC neceflàrfjs offîcrjs loquitur Pfàlmus ; Beatus qui intellig*^

^gcoum pauperemtin die mala liberabit eum Dominus* Affirmatoi* j egenunt. uinis præmqs ac donis eum cumulari, qui affîcitur mifèricordia erga paupt” gt;nbsp;rem uel egentem, id eft, non erga ftellionem, ualentem amp;nbsp;ociofum mendicuni) j ignauum helluonem, fèd uerè calamitofum, uera.caufà petentem*

Eîetmofyne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huiufmodi Eleemofynas Deo placere, amp;nbsp;ærumnarum præfèndum mio^

‘^‘^quot;^'gationemmererifcias* Acmemineris dulcifîîmam promiffi'onem in hocut)^^ Pfàlmi: In die mala liberabit eum Dominus* Vult Deus tibi uiciffim bcnda” cercjlenire calamitates,depellere pericula,pro beneficentia ifta,qua alijs afflift^’ laborantibus inopia, aut morbo oppreftis opem tulifti* Fh-opterea debetistuf benigniores erga miferos, ut his ipfis officrjs oftendatis, uos aftendri promut ionibus diuinis, quas certiffimum eft non efte irritas. Debetisetiam præctpta toties repetita,quibus flagitat Deus ut liberaliter iuuentur egentes,afiîduètnigt; ditarijamp;S animo circumferre*

C^ibm prte* SedquaredicitDominus : OMNI PETENTIf RefpondeOjNon (ipidt da^ hocuult, utdesualidismendicantibus, auteffLindasomnia,fèddki'tommp^ ^ni petZti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non diïcernas amicos 8gt;C inimicos, da omnibus tam inimicisquam

amicisjre/pelt;flu ueræ neceflîtatisjamp;S pro facultatibus^non omitte cupiditateuin dicflæ ucl iniufto odio^

Hæc fint dicta de Eleemoiyna, hoc eft,cum mirericordi’a mod, liberdit^f opitulamur gratuitd donamus aliquid egend',neceum uolumusobligatum adæqualem feu mutuam compenfàtïonem, nullo tempore repetituri uelfor^ tem, ucl precium aliquod*

uiutudtio S^d MV’^TVATIO cfi grads luuare petentem, pecunia feu frumetv ^uidßt. nbsp;nbsp;nbsp;to,feu alia re utili, quæ tarnen ufu confumitur, cum bac obligatione, ut debitor

poftcertum tempus tantundem reddatcreditor!I Vides igiturhocipfodido rurfus d Domino confirmari legidmam dominiorum diftinftionem. Namrt* bus in commune collatis, proprietate fublata, nec mutuationes ullæfieront, necaccipiens mutuó obJigaretur ad reddeiidûidem in genere,feu æquiualenSi

Porfô 5 plurima hîc poterant utiliter de mutuatione di’ci, Nos quædam breuiter atti'ngemus, ^7

Primùm uerô confiderenterdifcrimina mutuationum.Nam uelutdiftin^: Duofunt guuntur duæ fpecies mendkandum, quorum alten' fuut ftelliones ÔC impofto# neramutuMx res,alterifunt uerêegentes : Ita mutuô fumentium duo genera difcerni' debent* Suntenim alten' tantummodo Hires, qui uarqs prætextibus débita cumulare ƒ« ftudentj 8c perfidia defraudant creditores, nec unquam curant reddere quans! w. turn fumferunt, Quos quidem hac unica led uniuerfali régula,tanquam Lydio lapide,coargui iudicari pofle memineris, quod certum eft,omnes eos,qui Ik benter mutuó fumunt,non libenter nec bona fide rependere quod debent. Sed hæc defraudatio reipfafurtifpecieseft.

Alterum eft genus uere pauperum, indigentium alieno beneficio amp;nbsp;auxi« tiiutudntes ue Iio ad ufus œconomicos,quorum omnis cura in eo uerlatur,ut etiamfi quid da* f‘««pf»'quot;» mnicontrahendum fit,fidem tarnen fuamlibèrent,Só fatisfaciant creditork bus.

Prioribus illis petentibus nequaquam defies mutuo dare, memor ftnten* tiæ Salomonis qua taxantur hirudines iftæ : Non des facultates tuas 'crudelk bus.Eódem pertinet Apoftoli didum: Nolo uos largiri, ut alijs fit ignauum o* cium,uobisafflidio.

Sedhispofterioribus,quiciim propter inopiamin egeftatefint,tarnen abftinent ab alieno,et pada feruant,fideliter^ fbluunt quantum poirunt,ac pe* neplusqudm pofrunt,omnino debes mutuó dare.

De hac liberali èC officiofa mutuatione hîc præcipitur, quæ eft opus pla* cens Deo, pro quo uiciffim Deus benedicet tuis fortunis,augebit rem familia* rem tuam, te^ ingenti cumulo præmiorum ornabit. Hoc ipfum mutuationis officium commendatur 0lt;S hoc diefto: Date amp;nbsp;dabitur uobis.

Diximus nuper de Eleemoiyna amp;nbsp;de Mutuatione. Et in Luca fit mentio præccpti,quod prohiber ufiiras:Date mutuum,nihil inde iperantes. Quare etk am de Vfuris aliquid in hac materia dicendum eft. Sed ero breuis. Ac primum uos omnes hoc moneo; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^ifferunt 6r.

Magnumdiferimen eft interhæctriai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribu

PrimùmjOrdinaria tributaImperiorum impofita fundis, quæfubditi ex bonis illis,æftimatione fa(fta,fblent amp;nbsp;debent pendere,ut cum ex uno agro pen* er «fwra. duntur duo ucl tres medimni frumenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Secundo'jCerti reditus emti pro portione in fundo certOjCum padlo redem tionis,ieu conditionede reuendendo.

Tertió, Vfura feu fœnus hoc eft, cum dans mutuó pecuniam, non e* mensfundum,uel certum reditum in fundo,fed exploraturn habens,quando fit recepturus pecuniam,ftu {ortem,iniuper tarnen paciftitur ÓÓ aufert lucrum alk quod fupra fortem, tantum ratione mutuationis,ftu propter officium mutuatk onis.

Vt autem in iudicando mediocrem prudentiam adhibeatis,hæc tenere conßderdre debetis.

paäo de reuendendo, nequaquam hint uftiræ. Nec fitis adeó uecordes amp;nbsp;ftoli* di , utpromifeue tanquam in unum chaos confundatishaec omnia : pubik cos

cos reditus conftitutos a légitima poteftate, cmtiones cum paó;o redcnjtioniS) amp;nbsp;ufuras, ficut ante annos uiginti quintß Struthius lienaci in ieditione ruftk^ rum excitatis min's tragcedrjs non leuiter turbabat homines,adeo utnoiIenN^ bita {bluerecreditoribus,uociferantes, fine omni difcrimine, omnespenfion« débitas,amp; qualeicuntç reditus, ufuras efïè»

Hæinfaniæ turbulentæc^ defraudationes iniuriæfpugnantcumfepti* mo Præcepto : Non furtum facies* Deus enim fanxit diftincftionem dominion rum atcj facultatum, prohibet impetum fieri in aliénas pofleflïones, uult bons fide reddi æqualem compeniationem, amp;nbsp;numerari quantum debetutjin emtio nibus,mutuationibus,amp; locationibus 8ôc*

Hancæqualitatem uniuerialiter in contraÆbus inæftimabili fapitnM • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC coniilqs mirandis inftituit ac ordinauit Deus,ut de ipfius iufticia commoner

fâlt;^i agnoicamus, amp;nbsp;ipfiim æqualem effè» Eos igitur, qui fidelitatem præftant in bis offices ac bonis corporalibus, uiciffîm fiia benedicfiione cumulât, fraudantes alios in rerum communicatione, atcg crefcentes rapinis amp;nbsp;iniufts aucupijs,Deus etiam in hac uita iuftis pccnis afficit* Ac,ut teftetur fc non ricgli^ gere facultatum adminiftrationes 80 acquifitioneSjtandem excutit eosfortunis» Ideô dicit Propheta Eiaias: Væ qui prædaris,quia uiciflîm fpoliaberis.EtCliri flus Dominus inquit : Quacunq^ menfura menfi fueritis, eademreddcturói: uobis.

Oiu£fint orlt;gt; Iam,quæ fint ordinaria tributa impcriorum,non ignorari debet,8^fidk dinma tribu poteft intelligi, uidelicet, légitimas amp;nbsp;ufitatæ penfiones,ordinatæ in bonisfüb tn imper^s ditorum, ut Magiftratus inde habeant neceifarios fumtus, èC ut fint neruird^

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publicæ,quibus ÔC belli fubfidia, amp;nbsp;pacis ornamenta continentunTalespublic

ci reditus non fimt ufuræ* Imó iuflum efl fingulos hæc légitima flipendia pen* dere.Nam Paulus nominatim poflulat hanc collationem tributorum,Roni.V' Cui tributum debetis, tributum ibluite.

Qui reditui luftum eflitidem,emtos frudlus feu reditus, cum padlo reuendcdi,ijs^UP emtiin certo busdebenturfideliter foluere,proptereaquódomnisueralégitima amp;nonb^ fundo fint iu^ emtio diuinitus ordinata amp;nbsp;approbata eft. At quifquis in emtionibus amp;nbsp;uenditionibus fraudem ftruit, ÔC débita precia maligne foluit,fureft,exbaii^ riens aliénas facultates, erat^ feuere puniendus à Magiftratu. Sed etiam cum Magiftratus deeft officio,amp; tolerat alia furta,tarnen Deus retrahet huncftelb* onem ad pccnas. Hæc breuis commonefaftio fufficit de his duobus cafibus, lÄutudtio ni^ Cæteriîm de Mutuatione proxime differui.Scias amp;nbsp;hanc effe diuinam on bil cxigdt dinationem, quam utrincj amp;nbsp;â creditore amp;nbsp;a debitore uult fideliter feruari Dn propter us,ut nec dans mutuô petat acceffionem ufurariam propter officium mutuatio nis,amp; fumens mutuô,bona fide tantundem pecuniæ reddat.Sic igitur Deus on dinauit contradlum mutuationis, utriq^ contrahentium quafi metis circumda* tis.

Creditor,quidatmutuô, non debetexercerequæftum paôlioneufura^ rum, nec aliquid ultra fbrtem poftulare,nec ex alieno lucrari, Etenim Leuitki uicefimo quinto, Lex diuina dicit expreffè: T ime Deum,ut uiuere polîît frater tuus apud te, Non accipias à fratre tuo ufuras,nec amplius qudm dedifti, Et in Pfàlmo 14, dicitur: Quis habitat in tabernaculo tuo ôôc. (^i pecuniam fuam ad ufuram non dédit. Item Ezech, 18. atrociffima comminatio : Qui peccaun rit morietur, Accommodatur amp;nbsp;ad feeneratorem impudenter exigentem am»’

M A i J. H. /b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;513

pliusqu^m quantum mutuô dédit» Præterea Lucæ Chriftus inquit: Mutus Uni date, nihil inde Iperantes, Quód didlum non ita peruerfè nec inîulfè intelli^s gatur,iitratiocinemur, ne quidem licere fortem feu capitale Iperari» Elîct enim hæcnon mutuatio,fed donatio,fi prohiberet fortem peti» Hîc itat^ proprius eft intdled:us,amp;fi'mplex ac uera interpretatio uerborum Chrifti : Sic mutuô de^ tiSjUttantundempecuniærecipiatis, necinmutuo lucrum fuprà fortem pros! pteripfam mutuationem petatis»

Ciïm his præceptis congruit hiftoria memorabilis èc perpulcra, quæ Kifloria in tat in quinto capite libri Eldræ: Magna difficultas annonæ 8gt;i. fames erat in ter^î ra Palæftina, propterea locupletiores amp;nbsp;pecuniofi mutuó dabant egentibus ci^ uibus, fed poftulantes uforam centefi'mam, id eft, quæ centeßmo menie æquat fortem, ira ut inopes illi cogerentur ÔC fortem reddere nbsp;nbsp;nbsp;fi'ngulis menfibus de

centum pendere unum, feu de centum florenis uno anno duodecim aureos fob uere, Quod ciim rcfciuiftet Nehemias,exarfit ira,amp;^ fœneratoribus illis graub ter obiurgatis mandatum diuinum propofuittFratri tuo abfcß ufura dabis mui= tuo.Quareperterrefafti creditores confitebantur peccata fua,amp; affedis iniuria pollicebantur fe reftitutionem ccntefimarum facfturos eflè» Hæc ditfta fint de dantibus mutuo»

RurfuSjÄccipiens mutuum meminerit oblèruct præceptum,Non fur^* Accipie^ tnu turn facies» Nam fi recufat uel non ftudet numerare,quantum debet, reuera fur en. rroinaedebet hdeliter loluerelortem,quææqualis elt mutuo,leu pendere tantundem quantum fumfi't» Sanxit enim Deus atq; adeô flagitat officium u« trunc^, uidelicetScdandi mutuô liberaliter fine captatione fine fcenore,amp;^ fî=!

dditer reddendi ea,quæ utenda acceperis. Nam contraftus mutuationis d do^ Dijfèrunt tnu nationediffert,eft^ opitulari proximo translatione pecuniæ fou frumenti fed cum bac obligations, ut die conftituto debitor red dat idem in genere fou æ^ nbsp;nbsp;nbsp;*

quiualens. Qui fi fidem foam præftans debitum ad conftitutum diem folucs: ritjtieccreditor!' moram ullam fecerit, iniuftû fuerit mutuô dantem infuper a* liquid amplius exigerc attp lucrari ,cifm alter,qui foluit uforam,nihil recipiat»

Atq] eademum re ipfa eft ôd propriè dicitur ufura, cdm quis ab offi'ciofo debiî« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro«

tore,qui conftituto die fideliter foluit, impudenter ultra fortem petit Sôflagb tat lucrum,ut propter mutuationem plus recipiat qudm dédit»

rapacitatem prohibere»Magiftratus enim ciuilis ad hæc otticia præcipua prin^ pertinet ad (ip^ilùerordinatüsefi à. Deo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eundem

Primnm,utfonetipfo,uelcuretpromulgari,inculcari amp;nbsp;repeti uocem Pecalopi in p-enere humano, ne reoantur homines fuis imaginationibuSjfod ut icx naturæ in Decalogo expreftà fit omnium confîliorum amp;nbsp;aôfionum norma, luxtaquam difoernantur mala amp;nbsp;bona opera»

Secundô,ut Mapiftratus fit uioilans euftos 80 executor leoum Decalooi, /*Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

eai^ pœnarum foueritate tueatur, afficiat homicidas amp;nbsp;adulteros capitali fopi^ plicio,coerceatitem amp;nbsp;puniat fores, prædones,gralïàtores èC uforarios.

Sedinconlpetftu eft, proh dolor, affèôfata Magiftratuum fognities gligenda, Adultcriararà, uforæ prorfus non puniuntur» Veruntamen^nos in^ terim, utilli cciTcnt, necelTariô mandatum diuinum proponere, annunciare ôô prædicare debemus»

Ac Deus ipfo euftos, uindex 80 excutor fuæ legis erit, nbsp;nbsp;tandem fures 80

Df(M punit fccncratores çxcuti’ct ex poHcHionibiis, fient dixit: Væ cjui prædan's 8^ fpohaS fœnerdtores quia uiciffim fpoliaberis* Qtiæ comminatio commuai appellatione præclatOi’ Klt;^ifirdtiti direptorum^ compleditur etiam impoftores illos, qui resuiçiofasutn^ quot;nbsp;‘ dunt, qui fallaces ÔC fucofas merces extrudunt, qui panes, cereuifîam, uina cof^ rumpunt adulterant. Hæc eft ( ô rem mileram amp;nbsp;deplorandam ) harum gionum flagitioia quædam labes ac macula, 80 hirudo multo perniciofior uatarum publicarum facultatum,quàm cætera furta. Ided ueniuntbdia/x* pilationes immodicæ, èc aliæ calamitates magnæ, quia certatim ftudent neSjobtinere immoderatam libertatem nbsp;nbsp;infinitam licentiam omnium cupw*^

tatumfuarum, exercent iniufta pecuniæ quærendæaucupia, detrahunt alijslui coin modi gratia, decerpunt de alienis facultatibus, ut fuas cumulent, quærunt •ïyZïovEKTH/jiaTa, 80 per contraélus infidias ftruunt, ut ipfi locupletentur cum dam^ no iniuria aliorum. Fraudulenta uerd uenditio cereuifi'æ malæ, quant com^“ pendrj ueftri caufa non reëlè uultis coquerc, qudm multis uicrjs amp;nbsp;peccatis quinata eftC Hoc cnim aucupio non folum per infidias emtores argentofpotó^ tis amp;nbsp;expilatis, ièd etiam potu nimis tenui amp;nbsp;crudo, tanquam lenibus quibul* dam uenenis, furtim aliorum corpora læditis, amp;nbsp;ualetudinem affligitb»

Iftiufmodi rapinas, impofturas, expilationes, interemtiones deniq foit* dulentas non iperate diuturnam impunitatem habituras. Sic enim inquituox diuina Deut. 2 Non habebis in lance tua diuerla pondera, neq erit in domo tua menfura maior ôô minor, ièd pondus 80 modium iuftum habeas, ut longo tempore uiuas in terra, quam Dominus Deus tibi dederit. Abominatur enin^ Dominus Deus tuus, ÔC auerfatur omnem iniufticiam.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitatio ièueriffîmarum amp;nbsp;ualde triftium cornminationum.Impetretamp;txtoi’

queat â uobis uis amp;nbsp;moles pcenarum hoc tempore ceruicibus ueftris imnunto^ tium, ut ièrió pœnitentiam agatis, amp;nbsp;affiduis à Deo gemitibus mitigationtni tantarum calamitatum petatis. Quomodo quæio poterunt a ceruicibus noftris uel præièntes pcenæ depelli, uel impendentia pericula auerti,fi non huiufnioo* enormia 86 affetfiata flagitia,fraudes,mendacia, perfidiam, petulantiam ,fpur^gt;* tiem Ô6 obfcœnarum uoluptatum turpitudines, ferid monbus cmendatis,dc^ ponemus86 uitabimusC”

PericuIofiiTimum incendiiim excitatum efi: motobello horribili^cuius quô fc conuerfura fit moles, quamdiu duraturus impetus,quiq tandem futurum (it euentus,nemo eft hominum, qui poftît proipicere : Vaftantur agri, rdjtub licæ,regiones. Hine fames,egeftas inopia rerum neceflariarum exiftetinpo^ pulo, Creicentibus exadiionibus 86 expilationibus publicis, alijsc^ difRcultatP bus86 oneribus in politico regimine,ieruitus fietdurior, ealt;$ie faciesrtriini intuenti offert, ut uideantur omnia barbaricam uaftitatem at(j folitudinem his regionibus minari ♦

Aeternus Deus,Pater Domini noftri lefu Chrifti,dementer leniat 86 pcc^iäs præièntes ac impendentes,nec finat infinitas diifipationes, barb^ ricas confufiones,86 Ethnicas uaftitates in his repionibus fieri.

Vosetiam propter gloriam Dei,ac propter totius Ecclefiæ ingentem mcefticiam obteftor,ut 8^ ueß:r3c 8C ueftrorum imbccillium liberorum incolu^ mitatis at(ß ialutis cauia, ièrió uos emendetis,coniundis 86 ardentib. uotis urn inuocetis, modeftius uiuatis, fideliter officia ciuilia præftetis j in centrât

M ATT H ÆI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^15

élibus iufticiam exerceati's, hanc dcniq; (êntentiam tanquam figillum cordi'bus imprimatis : Abominatur Dominus Deus omnem iniufticiam, hoc eft, Quiß quisex infidqs, uel dolo malo detfahit ac nocet alten', huius malicia iram Dei irritât, qui tandem eiufmodi defraudatorem toilet ê medio.

^Vprâ dixit de enarratione 80 interpretatione Præccptorum,Nonoccîdas, Non niœchaberis,Non furtum facies. Horum præceptorum interpretatio p*quot;** eft de rebus craffîoribus.quæ facilius intelligi poftiint. Nunc uenit ad dodrina

ae uana gloria, quæ non ita facile intelligi poteft, amp;nbsp;eft malum in profundo cupiditiK cordis infixum cupiditas uanæ gloriæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7”

Vtaliquomodo crafle doceamuspopulum dehacre,lciendumcft,qudd uocabulum SVPERBIA,amp; uiciola Ambitio, leucupiditas uanægloriæuiaofa ambû nonfignifîcetoftentareres extern as,utpulcras ueftes,aut edificia IplendidaCetfi tiot^uidßt. næresexternæarguuntôô declarant interdum occultamamp; interiorem fupers Diani ) fed fignifîcat in corde confidere propria fapientia, aut uiribus, aut pos tentia,aut pecunia,ideo^ defpicere alios, Sgt;C hac fui fiducia fine uocatione amp;nbsp;tn uocationem magnas res fulcipere, multa mouere, imd etiam coram Deo le erterre,necagnolcere le dignum eftè pœna, èC frzmcrc aduerfus Deum, turn uel impeditiir cupiditas, uel iufto iudicio Dei lèquitur infelix exitus.Ifta funt arcajs na ôô occulta peccata, quæ pauci homines intelligunt,

Hanc fuperbiam perpetuô condemnat Deus, amp;nbsp;in concionibus fuis,8ô in perpet^uô^cm pœnis,ineuitabiliter lèquentibus infignem infolentiam. De hoc malo amp;nbsp;Chri;: deniMt dcm fius hic loquitur, Ac ditftum Pétri dignum eft memoria : Deus fuperbis refis IhbHumilibus autem dat gratiam.

Difficile eft intelligere quid fit Superbia, amp;nbsp;quid Ht Humilitas, quia funt in corde: fed tarnen externa ligna SC exempla uteunej oftendunt dilcrimen. Sus ’Tiamusigitur exempla, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sdul exetti^

intrauocationem,quærit afinas,amp;c, Sed pofteacuedfusad ' raltigiumregnijCiimaliquandiuhabuifletprofperos fucceftus amp;nbsp;infignesuis ctoriasjht ftiperbus,hoc eft, erumpit extra metas uocationis,Só appétit maiora, conatur adfe transferre regnum, ôd quafi per manus, hæreditatis loco, tradere pofterisfuis. Ciim quidem Iciret, regnum in hoc populo elle peculiarc donum Dei, nec ha beret mandatum de conftituendahæreditariafuccefïîone. Idem poftejuam uidebatalium,nempe Dauidem uocari,cui Deus fuo confilio regnû i^aditurus effet, irafeebatur Deo amp;nbsp;hominibus, premebat amp;nbsp;perlequebatur Dauidem, interffeiebat Sacerdotes, elatus hac fuperbia, quód confidebat faftis gio Irnperrj leu autoritäre Regia ,amp; fua potentia, quibus præfidqs putabatle latis rnunitum effe aduerfiis omnes fortung cafus,ne hie curfus impedin' poftet, CùmDauid interfeciftet Goliath ,8d uirgincs compofuiftent Hymnum triumphalem de iplb amp;nbsp;Saule, magiscç prædicarent ac celebrarent Dauidem quam Saulem,ibi Saul incenfus inuidentia urebatur gloria fui m]niftri,ardebat æmulationeSô ira,dolens iftum fibi præferri, 8gt;^ Cc quafi inferiorem duci: Cum tarnen dehuiffet Deo reuerenter agere gratias, amp;nbsp;ita potius cogitare : Ah Dos mine Deus,uere funt nihil omnes homines, nec poteft regni moles humanis uis ribus fuftineri, Tibi autem gratias ago, quód T TV Deus dedifti nobis

uidlon'am per me SC per alios, boni confulo ah’um præftantioremelcdumcfli:' Tibi permitto atcj concedo, ut tuoconfilio, cuicunc^ uolueris,donafupenoraj ampli’orem gloriam,amp; diuturniores fucccfllis tribuas. Confiteor me paru*” idoneum,imó indi'gnum efiè tot bénéfices,8c ea gloria,qua me ornafti, fco me milerrimum peccatorem eile 8óc.

Aliud exemplum, Alfoïon exe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A B S O L O N erat fili'us Regis,magni'fiebat SC colebatur à principibuJ

plum [uptr^ ConfiJiarrjs,ac debebat adiuuare patrem : led non contentas hoc fpIendorC;

* præcipuo^ dignitatis gradu, appétit fuperiorem uocationem leu fummum lligium,necexpcdatmortem Patris,fed ante tempus inuadit occupât gnum excuflo patreJn huiufmodi crafïîs infignibus exemplis,poteft agnoffi conlj3ici,quid fit Superbia. Et bene confiderate hæc figna: Vbicunqi lunt W morbi,Inuidentia,Liuor,Aemulatio, SC maledicentia lædens aliorum famantj fcu obtrecflans alienæ exiftimationi,atlt;^ delpecfiio aliorum. Item,ubi multatengt; tantur,amp; mouentur extra uocationem, Item,ubi eft impatientia contra Deum, ibi fuperbiam efie nihil dubium eft. Tales igitur fuperbosamp;^ arrogantes cogitemus,quales Efau,Saul,Äbfolon fimiles fuerunt,

TotuthM txlt;= JONATHAS filius Saulis eminebat inter præftantiftîmosducesSi emplum hu^ Capitaneos paths, ac præterquam quód multas egregias res gelïèrat, amp;nbsp;admi* . nbsp;nbsp;nbsp;j-anclis atcj falutaribus uicftorijs d Deo fuerat ornatus, etiam Regis erat filiiis,

cuiiureSd more aliorum gentium amp;nbsp;communi quadamhominumopiniontj hæreditas Regni deberi putabatur.Scd eft humilis,non ruit extra uocationeni) ' continet lè intra metas offîcq, amp;nbsp;quia leit nihil elîè maius in hominumuó) qudm gubernationem, prælèrtim populi Dei, nec ulli regnum in hoepopub deberi,nifi quern Deus eleclumamp;undumquafi diademate impofito colW rit iple in ledc Regia,ideó nequaquam concupiftit aut conatur rapere donim^^ tionem, led intra metas fuse uocationis fideliter leruit.Deinde poftquam Dauidem diuinitus ad hanc gubernationem uocatu eftc, acquielcit, gaudet aH* urn præftantiorem eletftum eftè, amanter cedit, honeftiflimc cupit ac benebdt ei, cor ipfius nec accenditur æmulatione amp;nbsp;inuidentia,nec impatientia amp;nbsp;gnationecruciatur, non exiftimat iniufte lecum agi,ucl iniuriam fibi fieri, leit hoc ipfum regnum donum Dei efle,nec inuadendum efle ab ullo homine* Imd lætus agitgratias Deo,qu0d pro falute populi nunc uocarit et exdt^ritß^ pientem,bonum,felicem amp;nbsp;fanftum Regem,gratulatur Reipublicæ,optatut Deus hæc beneficia cumulet.

Hic iplè mitis 8ó fidelis animus in lonatha eft uera humilitas. Ac quoties auditisdici de fuperbia amp;nbsp;humilitate, totiesuobisin mentemuenianthæcexi« empla Saulis, Abfolonis, Ô6 lonathæ.

Itacß facilimum fuerit intelligenti fundamentum in hacdodrinajperfpi* cere amp;nbsp;dr}udicare,ciim in omnibus hiftorrjs tû in quotidianis cxemplis,qu^pcrilt; fonæ reipfa fint fuperbæ,quæ humiles,amp; quid proprie fuperbia fit, quid humi* litas: collatis item euentibus agnolcere amp;nbsp;oblèruare,quód ueriflimum fit Petri didlum: Deus fuperbis refi'ftit, Humilibus dat gratiam, amp;nbsp;quód uerilTime ftalt; tuendum fit, fuperbos ordine diuino ex alto faftigio excuftbs, tandem triftiffi^ mis cafibus opprimi,led humilibus Deum opitulaturum, Ô6 iplbrum curriculo alFuturum eftè.

Cæterûm ut hæc omnia melius intelligatis,uolo definire, quid fit humilia tas,8^ regulam tradere,cômonefacientem uosjin quibus rebus exercenda fit bu militas,feu circa qugueriètur. Veftrû erit diligenter ea cofiderare et meminifle,

HVMILITASeft uerus timor Dei, qui iênfii percipi poteft in cor^ ninnilitlt;K de,amp; in agnitionepropriæ infîrmitatis uerus dolor de peccatis,amp; fbrdibus no# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ftris, Eft^ obedientia feie Deo fubrjciens acièruiens intra metas uocationis, non ftulta fui fiducia erumpens, nec fufcipiens négocia fupra uires, aut maiora appetens, fed fpe auxilrj diuini diligenter faciens conuenientia uocationi, Sgt;C efl iufticiatribuens fuum cuicß locum, non certans æmulatione èC liuore cum an* tecellentibus,nec defpiciens,premens, impediens cæteros, ièd agens Deo grati# as,quôd alios etiam facit organa falutaria,eft denicß patientia tribuens Deo lau dem iufticiæ, ac propter agnitionem delidforum moderate ferenspcenas, nec irafcens Deo,quafî crudeliter exerceat nos uel negligat,c»m loco mouemur,aut curfus nofter impeditur»

bm uidete, quot membra ièu ijjecies compledatur, amp;nbsp;ex quatitis uirtuti* buscompofita fithumilitas.

Prima uirtus eft,T imor Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auntiUtdf uir

Secunda, Agnitio peccati amp;nbsp;imbecillitatis propriægt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compîeâüu/

Tertia,contincre ic intra metas, nec omiiîà uel deièrta uocatione propria, irruere in aliéna, autappetercluperiorauiribus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘”3

Quinta, non fremere aduerfus Deum in pcenis, ièd in calamitate patien# ter obedire,

Harum omnium uirtutum copulatio eft bumilitas. Itafunt bumilesjona thas,Dauid,8dcafti Angeli.Sed omnium maxime filius Dei,adeô patienter ex# uens fuam gloriam,amp; fe abrjciens,ut coram æterno pâtre iacuerit proftratus 80 fupplex pro nobis,ac iènièrit deriuata in ièfe uera et borribili ira Dei,fummam confufionem, deformationem, miièriam amp;nbsp;ignominiam, perinde ac fi ipfe no# ftrisfceleribus amp;nbsp;probris ièie polluiiîèt* Ab quid nos uiliflîmi èC inquinatifli# mi uermiculi ftiperbimus, ac irritati paruis iniurijs,aut aliquo conuicio leuiter afperfi fremimus, amp;nbsp;ccecis affetftibus animos tanquara nauem uentis permitti* musf Pudeat nos arrogantiæ 80 flagitioiæ impatientiæ noftræ, cum filius Dei propter nos in tantam humilitatem ièie abieceriuPropterea ipie dicit:Diièite â me,quia mitisfum amp;nbsp;humilis corde.Hpc itox Chrifti fêper fit uobis in cofpedtu

E contrariouidete, quotex uicqs conflata fit iuperbia, quantum«^ chaos foediftîmarum fordium,turpitudinum,ac peftium, in cor iuperbum, tanquam infentinamicelerum concludatur amp;nbsp;confluât.

Superbia eft ccecitas errore iudicq non agnoicens peccatu et propriam in# s«pcrl»ù quid firmitatem^deo^ iècuriiïîmè contemnens ira Dei,8d eft orta ex bac ipia cœcitaft^* teadmiratio atcj fiducia fuarum uirium,potentie,induftrip,neglelt;ftis metis uo# cationiserumpens,et maiora appetens,aliofq^ uel arrogantia deipiciens ac pre# mens,uel inuidentia criminans èC deformans. Eft denicß impatientia fremens aduerfus Deum in pcenis.

Primum ergo uicium,comprehenfum in fuperbia, eft ccecitas non agno# supcrlid con ' fcenspeccatumamp; propriam infirmitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flMeftexdi»

Tertium, confidere fua fapientia, potentia, aut donis qualibuicuncp, fine agnitioneamp;fidudaauxilqdiuini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^lar#

5^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^rr rt

Quaftum,arrogarefibimaiorem autoritatem,quàmconuenit uocationem erumpere,ut Ablblon,ut ftditioß,utautores nouorum tum, quos ingenij propriæ^ iàpientiæ fiducia amp;nbsp;gloriæ fitis impellitadftucuî faftionum ambitiola certamina,quales Arius, Mahomet, amp;nbsp;omnes hæretici fucrunt»

Hæc breuiter diefta fint de uocabulorum defînitionibus tanquam inpat^ ua tabella quoquo modo propofitis, ut commonefafti diicamuspaulilperap cere nos ipfós, amp;nbsp;agnoftere iôrdes ac miièrias humanas, ut^ mentes excitentur ad confiderationem uirtutum, quas continet humilitas, amp;nbsp;oppofitorum uiûogt; rum,quæ plura concurrunt in iuperbis*

Quando ord^^non er is ßcut hjfiocritte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

In hac dodrina de precatione, primiim rurfiis prohibet fuperbiaffl î ftea docet modum orandi, 8ô quidem certam formam uerborum propon^i^j ! Cum^ proximè de Superbia didum fit aliquid, non fane rctuïerit ,necopcræ

precium fuerit tune tradi'ta prolixe lam repetere, supeyiid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pft omni'no profundum amp;nbsp;arcanum peccatum fuperbia,ui'delicet,ininio^

arcatquot;^“’^placcrc, fèi'pfum admiran'magnifacere,fe obledaredoniSjarrogaï'^ ‘^cAtum^ nbsp;nbsp;fibi laudem iuftici'æ amp;nbsp;fànÆtatis, quas peftcs indies magis magif^ difcainüS

agnofcere,ut maiore prudentia repugnemus omnibus bis morbis* Ideo^ cun’ inaffliébonibus exercemurjamp;crucepræparamurad ferendam humilitateni) tuncfciamus deduci nos in hanc Scholam erudiendos amp;nbsp;domandoscaftigat*®* ne, ut agnita priftina fuperbia nbsp;nbsp;arrogantia emendemur, ac proficereftu^^^^

mus» ItaNabogdonoibr,uelutebrius ièièafpiciens admirabaturfuamuiftU' tem amp;potentiam, tumebat fuperbia 8ó fui fiducia, obleóïabat ièhisuocibus^ EGO fum ille gloriofusjpulcer amp;nbsp;inuicflus Rex, cIariHimarum,maximarunilt;’ que uirtutum præftantia excellens, cuius fàpientia, confilrjs, amp;nbsp;dimieationibus tantum imperium partum nbsp;conftitutum eft : E G O fed Babylonem tantaifl

meo robore» Sed eundem dona ftia immodice mirantem amp;nbsp;amantemjdatuw^ £iduciapropriæiàpicntiæ,uirtutisamp; potentiæ,fubitôDeus ex fummogtadu deturbat, à detrudit in acerbiftimas calamitates, in quib. non ibI5 regnuW autoritatem, fed mentem etiam amifit, cu furiofusuagaretur inter beftiasS^^^» Alensft(per= Neceft quod quifquam iecuritatem amp;nbsp;ftiperbiam alens,promittatio fcûw non pro pEcidos 8c optatos exitus* Quin potius omnibus perftiaftim efle debetuniu^^^ ’’ nbsp;nbsp;nbsp;ialiter inter homines,quicuncj excelib dignitatis gradu collocatus, ampliflini“^

que fortunæ muneribus ornatus, eminet amp;nbsp;antecellit, ideo^ uelutebriusamp;in* fatuatus lucceflibus fuperbe ftiaconfiliaSciefemagnifacitjeumhacipfajuini’ ducia fibi tragicas pevnas accerftre, â Deo^ rurftis ex alto faftigio deieduhor^ ribiliter cadere, ficut admonui proxime, fignum lècuturæ ruinæ certiflîmum cftè,infignem iniblentiam. Semper enim ueræ manent hæ regulæî Deusfupt^'^ bis refiftitjhumihbus autem dat gratiam» Item, Äbominatio Domino eftom^

Diïcant autem homines,pn'mdm agnofcere,emendate exucre craflatn) infulfamj agreftem atcß Thrafonicam fuperbiam, Quæ qui’dem fuperbi'a rugt; ftkact

fti'ca amp;nbsp;Thrafonica eft, Cyclopico faftu palâm defjîicere atlt;j contemnéfe relief quos,eos(j malediôli's èC probris ucxare, amp;nbsp;obtrelt;4atione ab'orum uel glon'am quærcrcjuel fîbi potentiam augere uelle» Item, ftolida uani'tate 8C ^rrogSLntia. gloriofè multa, fed falfô de fèfè prædicare, èc impudenter ea fîbf tribuere, quæ non adfunt Jtemjngerere fê aliem's uocationfbus,nec tribuere fîngulis gradum, in quem ordine collocati funt, fed inuadere in eorum funtfliones, amp;nbsp;uelle quo* quo modo antecellere alijs Jtemjniuftam licentiam fibi fumere premendi amp;nbsp;ficiendi alios iniuria^SC offerte fpeciem terroris, afj3erumlt;^ fieri non colentibus Si^magnifacientibus nos, ut propter banc ipfam infblentiam, nos potentiores, fortioresjamp; præftâtiores effè putemur fumus, ali) uerd uideantur inferiores,

Hæc enormia, crafla, amp;nbsp;petulanter accerfita uicia multipliciterc^ uitam hominum turbantia confîderentur, amp;nbsp;agnita uitcntur, frenentur, ac deponan* tur,adfcifcatur autem amp;:præftetur humilitas çoniuncffa çum patientfa Chriftia* fia» Venim de his fatis multa,

Prima régula fit, Ne abutamur orationc ad bypocrifin amp;nbsp;exercendam fu* pre«tjow, pcrbiam,ne ue transferatur inuocatio uel ad fuperftitionem uanam^ fiduciam propriæ iufticiæjuel ad inanem oftentationem at(j pompam,dum fîmulatis ce* remontjsamp;tragœdqs externis fancffimoniam mentientes affèdlamus, ut homi* nesprædicentnosin templo liantes, plurima legentes, incuruiscj corporibus in genua conndentes,tanta quidem Ipecie fi(ffædeuotionis,ut (quod Germanis inprouerbioeft) Diuorum pedes mordicus auferre uelle uideamur,

Secunda régula : Precatio noneftinanis amp;ociofaamp;frigidaJâaTÎo7ioy'a,lèu rc* cthnico more propter confuetudinem inani labiorum motu,uocum^ ftrepitu, ^linguæuolubilitate legere prolixas preccs ,amp; eafdem fuperftitiofè fine fine Iterate: quemadmodum Monachi amp;nbsp;lacrificuli ante hæc tempora cogebantur rccnarehoras Canonicas, cùm immodicê prolixas, turn ne ab ipfis quidem ini’ telledas: aut ficut aniculæ rofariorum npniasdemurmurabant fîneanimorum liitentione,

• ^tiuocatio feu adoratio efl neceflarius præcipuus cultus Terfw wg«* IJd,acfumma uirtus,8c propria Iblius Ecclefiæ,Gu uerè Chriftianorum : Eftlt;ß petere à Deo propter mediatorem Dominum noftrum lelum

Itaq? priore loco dicemus de petitione,quæ efl motus in corde, uolens all* petitlo quid. quid accipere a'Deo, 8C petens,ut nobis dentur bona neceffària, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Ad petitionem uerô neceflaria ell præcipuè quint^ rerum confideratio, 02*«$ Primd cogitandum ell,quem inuoces,qui fit uerus Deus, ubi le patefece* ^erand^. titjUtdifcernastuam inuocationem abEthnica amp;nbsp;omnium lèdlarum damna* tisinuocationibus, Quanquamenim Ethnici quotç precantes ufurpantôô d««« rttinent nomen Dei tarnen uagantur animis, ignorantes, quid fit Deus, aut quod Numen alIoquantur:Âlius cœlum nominat Deum,alius appellat Solern. Tu uerö debes in precatione attente confiderare, nbsp;nbsp;tecum iplê quærere, quid

agas, quid inuoces, ubi le Deus patefecerit, amp;nbsp;dirigere mentem ac inuocatio* nem ad hunc uerum Dcu,qui le patefecit miflb filio,Domino nollro lefu Chri* fto crucifixo amp;nbsp;refulcitato, Ided læpê inter inuocandu cogites 0lt;S proponas tibi Baptifmum Chrifti, in quo clariffîmè patefadlæ amp;nbsp;reuelatæ funt tres perlbnæ:

' Deus Pater,Deus Fili’uSjSd Deus Spiritus Gmélus. Ac quoties incoas precatio nem, oculis, mente, uera^ fide intuearis in Dominum noftrum lefum Chn* ftum,óó confideres utrunqj,ncc aliud numcn inuocandum ef[è,nifi hunc ucruni Deum,qui fe patefedt in Chrifto, uidelicet Pattern’, Filium, èC Spiritum lt;fi:um: nbsp;hunc æternum Deum fcmpcr in Eccleßa patefacflum, uelle certo teex^

audire curare tuos gemitus, recipere tuas preces propter Filium amp;nbsp;mediator rem Chriftum»

Hæc cogitatio commonefacicns,qucm uelis alloqui, lèu quod ßt illucïnii* men, quod alloquaris, in omni inuocatione fuicipienda ante oculos, amp;apudai* nimum attentejerio^ proponenda eft,ut in confpedtu fitdilcrimenucræinuo* cationis in Ecclefia,8ó inuocationis Ethnicæ, Ignorant Ethnici quid inuocenb nee poflunt ftatuere quód exaudiantur,nec cogitant, cur exaudiantur. Verail’ Chriftiani nôrunt alpiciunt admirandas reuelationes,quibusabinirioi^ Deus oftendit in Ecclefia,earum^ cogitationc fidem confirmant, intuentur pa*’ tefatfliones in eduêlione ex Aegypto raefias* Item euidentiflima teftimonia filium Dei dominum noftrum lefum Chriftum exhibita in refulcitationeniof* tuorum. Hunc uerum Deum patefacftum illuftribus teftimonifs agnofcat/om pellet, Sgt;C alloquatur cor tuum, Sgt;C fiducia mediatoris petat gratiam amp;nbsp;aliab^^’^’’ ßcia, certó ftatuens propter Chriftum exaudiri tuos gemitus,

Hæc pjrima fit admonitio de inuocatione, ex qua perlpicuè poteft gi,non ftatuas,non diabolos,non Sandtos, non ullos homines inuocandoseiij) nee honorem Deo debitum uilis creaturis tribuendum eflè. Sit^ iemperincû* Ipecftu didum Chrifti: Dominum Deum tuum adorabis,amp;illi foli feruics» Secundo ntAn Secunda commonefacftio eft, ut mandatum Dei de facienda inuocatione ddtumDci coP:itetur,quia nullum opus Deo placet non diuinitus præceptumjmô quisau deret ad Deum accedere,tantamcg maieltatem compellare alloquivniiioen'^^'^ iplè atcß iuflïfiet hoe modo lècolitprælèrtimcùm naturaliter omnium honn^ num cordadubitatione oppreflà trépident,Deumlt;^ fugiant in uerisdolorib, Propterea propofuit Deus ièueriftîmum mandatum, ut fciremusalacn^ ter nbsp;confidenter nos ad ipfum accurrere amp;nbsp;confugere, auxilium^ In pefioo'‘^

abipIopetereÔôexpedaredebere, Atij hancinuocationem fummumeflctul* tum,amp; opus omnium maximum, Deo«^ gratiftimum, ficut clamitatPfalmus 49,Inuoca me in die tribulationis, eripiam te, Ô6 glorificabis me. Item thæi 7,Petite amp;nbsp;dabitur uobis,pulfate amp;nbsp;aperietur uobis. Ac uniuerfa fcriptO’ ra plena eft talium preceptorum,quorum autoritas animis inculcetur,nof^ex** uftitet 8^ accendatjne trépidantes fugiamus Deum,led ut aufimus Iibenter,auilt;’ de, amp;nbsp;quafi familiariter ad iplum confugere,

Atdicataliquis:Libenteruenireminconlpe(ftumDei,libenteracccdenJ ad Deum multa peterem, certe in tantis miferqs intelligo mihi opus elTe auxiquot; Iio Dei,led fum milerrimus peccator, Fortalli's meæ preces non curantur, fen* tio me indignum efte, qui exaudiar» Quid petam,ciim Icriptum fit: Pcccatores Deus non exauditfFruftra igitur clamo ad Deu,cdm fim multipliciter reus ire, ^^onßo *

Tertio pro. Hic teiienda eft tertia conlideratio, pertinens ad ueram inuocationem,ui* çr filû ddicct,promiß[ioy8c filius Dei mediator. Deus non Ibliim lèuerilîîmè præce* etiam utinuitaret nos ad inuocationem,clarillimasfen«* tentias dulciftimarum 8^ ampliffimarum promiflionum addidit,in quib. intt iurando

lurando confirmât, Ce certo uclle nos cxaudire, prædare bona quæ pctimus, SC opitulari nobis in omnibus, turn fpiritualibus,tijm corporalibus periculis 8gt;^ necefiîtatibus, Suntcj promifliones expreflæ bis uerbis : Amen amen dico uo* bis,Quicquid petieritis Pattern in nomine meo,dabit uobis» Ecce hic iurat fili^ us Dei, Pattern certd uelle nos exaudirc, certo accipi amp;nbsp;placere noftras preces» Item Matth, Petite Sgt;C accipietis.

At rurfusjindignitate tua deterreris,diiputans te miièrum peccatorê eflè, ^I^e^ponfio.

Hîc necefiè eft fare, propter hanc ipfàm caufàm, quia fumus oppreflî Quarto ad ptCcatOjDeumconftituifle dilecflumfiliumfuum Dominum noftrum lefum Chriftum,pro nobisdeprecatorem, interpellatorcmjmediatorem amp;fummum panitentîlet Sacerdotem,propter quem certó recipiat ÔC exaudiat nos.Qiiare debes in omni conuerfîo ad inuocatione accedere amp;nbsp;confusere ad propiciatorem Chriitum,ita,ut primiim ^^unictfidet materaspœnitentiam,{èuconuerfionem ad Deum,deinde fuftcntes èC erigas te hacconîblatione, quôd Sc propter mediatorem Chriftum certó accipias remiP fionempeccatorum, teconciliatus propter ipfum, exaudiaris, 8gt;C quôd idem fit fummus Pontifex ingrediens in Sandra ianótorumjtuos^ gemitusjtua uota, tuasprecesperferat in arcanum diuinitatis confilium.

Eccehanc tantam confolationem ignorant EthniciJudæijTurci amp;nbsp;Papils Sola 'Ecdefta ftæ,fedtantumuera Ecclefia,feu populus Dei,tedfe agnofcens dominum lefum Chriftumjtenet hanc efficaciiTimam dulciffimam confolationem. Magnitu« do quidem tantæ rei longè fuperat omnium Angeforum et hominum eloquen tiam. Quidenim maius amp;nbsp;admitabilius hac Dei bonitate cogitari poteftf uiâea heet, quód nos miferos homines uult certó rccipcre, curare, refpicere, exaudire ptopterinterceflîonemôd facrificiumPontificisChrifti. Ideó difèrtèdicitipfè PominustQuiequid petieritis Patrem in nomine meo, id eft, fide, quæ nititur meprop]ciatore,feu fiducia filq Dei mediatoris amp;nbsp;placatoris. Hæceft in omni precatione omnium maxime neceftaria confideratio,dequa piosamp;ucrcChrid ftianos, qui feriô magnaej animi intentione orant, quotidiana docet experien«! tia, non Gne ingenti certamine ac labore fledi, erudiri, èC erigi corda, ut acquit efeant in tot promiflîonibus fancitis fanguine 3C refufeitatione fili} Dei, nec e« am luftam fine ueris gemitibus fieri pofïe,

Neceffariditaejdebetaccederequarta commonefadio, de EIDE. Eft niuocatioßne enim inane murmur,nec dici poteft inuocatio, fiquadamconfuetudinereci« tans uerba cogites: Nefeioanfim D E O curæ , an placeant 8d uere reci* ^**^^^^* piantur meæ preces. Sed necefîè eft te promifTionem atq^ filium Dei media;» torem intueri,ampledi,et apprehendere uera fidc,acquiefcente in Deo propter ipfurn,necefïe eft te fiducia promiflionis gratiæ repugnare diffidentiac 80 dubi« tationijiuxtadidum lacobi: Omnispetatin fide,nihft hæfitans. Item I. Tim,2, dicitur:Oratc fine ira 80 hæfitatione,ltem,textus inquit ad EphefîostPer Chri« ftum audemus accedere confidenter per fidem in ipfum.

Quare feias oportere uniuerfaliter inomnipetitioneprimùm amp;anteo« mnia affèrri atcj prælucere hanc fidem, qua credis, Deum æternum certó te re«= pr^J^^èat ont cipere,tibiignofcere,uenc tuas preces refpicere,approbare nbsp;nbsp;exaudire propter m inuocatioai

Acinpetitione æternorum bonorum , ut reconciliationis, falutis, 80 gu* bernationis animæjfirmifTimê ftatuito, quôd hæc ipfa, quæ fine conditione pc;« tiSjUidcrf

. ^22 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L AT K 1 K L

tiSjUidelicct remiiïîoncm peccatorum,gratuitam reconciliationem,5£ uitam “Sf ternam, Deus tibi nominatim in ipecie certô dare præftare uelit,

Corpordlid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scd de bonis corporalibus, in bac uita neceflarrjs Fides petit èc ftatuit

petenda [uni cum conditione.’ Si Deo placet.Quæ quidem precatio non eft irritajièdefiîcaX) c^um condition nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfum,quod nominatim petitur,impetrat,uel certè mitigationemca^

Etiî enim Deus in bac uita uult Ecclefiam fubiecram eflè cruci, tamenim* menfa miièricordia lenit ac mitigat inuocantibus ipfum pcenas amp;nbsp;ærumnas,ut I fuilineri atqj perferri poffînt y ne defperatione oppreHî mergamur in æternani I mortem,ficut affirmât in ECaiajfc babitare cum afflictis Scias igitur etianifî | diffirtur liberatio corporalis,ncc euentus tuæ cogitationi refpondet,tamenpla I cere, recipi, exaudiri tuam precationem, nec eflè irritam,nec inane murmur» | Hæcflneulla dubitatione certiffîma ÔC ueriffima funtjUtamp;Syracidæji.ffri* I ptum eft : Lacrymæ uiduæ defluunt ad maxillam, fed oratio aicendit,amp; cœluni i pénétrât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

QwMifó certlt;e Quinta confideratio eft rerum petendarum,ut cogitentur recitenturin | precatione nominatim certa beneficia quæ pctimus,uidelicet,remiflio pcccato* | tuuin petengt;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus iâncl],gubernatio diuina in moribus,confilijs pcHcu* |

lis,confirmatio ièu firmitas fidei,caftitatis Sgt;C omnium neceflariarum uirtutum, item conièruatio minifterij Euangeb'ci, puritan’s doftrinæ èC Ecclefiæ corporab'a beneficia, bona ualetudo, uidus, (alutaria regimina, paxamp;concoP dia publica, félicitas liberorum, protedio tui tuguriol^ tuæ familiolæ, tuarum fortunularum,tui oppiduli, amp;rc»

cahmitatesde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantas neceflîtates, tot nbsp;nbsp;tam uarrj generis pericula, commoneficti

beat nosexei ingcntibus mifcrris ueftris, uobis proponere, ÔC in petitione bonorum uniutr^ ture ad 'muo^ Ecclefiæ, Sc uobis priiiatim,amp; ueftris families, neceiîàriorum, cùm fpiri^^^^ cMdum. nbsp;nbsp;nbsp;ljurn turn corporalium, fidem,inuocationem, amp;nbsp;ipem exercere debetis» Na*”

propter banc iplam caufàm Ecclefia fubieefla eft crucf ÔC ærumnasinextrkabi^ les bumano confîlio fuftinet, ut mole rerum opprefîî ad inuocationem exact* mur,amp;^auxilium DE! quærerecogamur^ Donee enim homines ebrijuo luptatibus, SC prælèntibus commodis fruentes, uiuunt fine magnisdoloribuS) non fiunt ardentes, led nimis ignauæ,languidæ amp;nbsp;frigidæ petitiones, quia tan* tuseftftupor ociolàrum Ôô temulentarum mentium , utnecfuasmiferiasc^* fiderent, nec purent fibi opus eflè auxilioDei. Ideolt;ç DeusEcclefiamfinitam* duis perlècutionibus triftibus ac uarfjs calamitatibus commonefierfutip'^ experientiaconuièèi difeamus clamareamp;Tconfugere ad ipfum, amp;nbsp;agnofeamus Dei prælèntiâ mirandas^ liberationes in Ecclefia,quibus ad timoré Debad“* dem,amp; ad celebrandum Deum inuitemur, quemadmodum docet èC bortatur Plàlni.5 5. Accedite ad Deum,amp; magna frequentia accurrite,tunc faciès ueftr^t non confundentur,Ifte pauper clamauit, amp;nbsp;Dominus exaudiuit eum,amp;e,

Hæc eftcommunis doftrina deprecatione,quam læpèauditis. Sedcrat quotidiè in inuocatione cogitanda,amp;^ ad ufum transferenda» Non enim traétat ociolàs fubtibtates,8C inanes argutias, lèd continet neceflàriam doètrinamextf cendam in quotidiana uita,ôôin omnibus negocqs, ut dilèamus uerumcultumj ad quem conditi fumus,Deo præftare,adeo(^ làlutares Ôé efficaces commenda* (ftiones proponit,ut in conuerfione uita amp;nbsp;côlolationê æternâ cordib. afferanf^ Cæterùm rurfus adiicio breuem explicationem dicflijPeccatoresDeusnu exaudit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ve«

Vera eft: fententia de: peccatoribus non agentibus pcenitenti’am,fèu noîen tibus conuerti ad Deum, ac fècurè perfèuerantibus in peccatss contra confcien* tiam,ut,qui retinent propofitum polluendi Ce adulterrjs, perfècudone ueræ dolt; clrinæ, rapinis amp;nbsp;ftirtiSjamp;Tc*

Sed de alqs peccatoribus agentibus pcenitentiarti jfèu conuerfts ad Deum jaequaquam debet intelligi hoc didlum» Nam de conuerfts 80 quærentibus relt; miffionem peccatorumdoquitur uox iurarnenti diuini: Viuo egOjdicit Domi# nus, Nolo mortem peccatoris, fed ut conuertatur amp;nbsp;uiuat»

His neceiTartjs commonefaeftionibus de inuocatione feu petitione, nunc contend fîmus» In fequenti concione plura diflèram de hoc loco, quia Chriftus ’pfe formam precandi proponit, quam dextrè, perlpicuè ac retftè dilcamus in* adligere, qua de re poftea dicendum erit.

Sic i^itur orate : ^ater noîler qui es in cœliSf^c^ Luc(e 11. Q^ando orabitisjdicite :

Hanc admonitionem primùmaddiprodeft. Sunt quidam hypocritæ Rfciwnd^ adeôfupracæteros Sandlos religioft,ut dicant nihil opus elle uerbis in precatii!

onCjfads effe fpiritu inuocare, nelciunt,quid ftt ipiritus uel caro,tantiim fuæ ignauiæprætextum quærunt, qui rard uel nunquam recitant uerba precatiosî num*

■f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hypocritas tenenda efl: particula in textu, DICIT E. Ma*

nirelte iubet Chriftus hæc uerba recitari, quod non intelligatur fuperftitiofè, \ fed recit3tio uerborum utilis eft»

Primùm autem recitatio uerborum, quæ Dominus nofter lefus Chriftus c^^ßnt co, ipfe nobis præfcripftt, aut quæ Spiritus iamftus in Pfalmis amp;nbsp;alibi tradidit, eó gitAnda in re, conducit,ut perhancformam diuino conftlio propofttam erudiamur amp;com* ^onefiamusdeuero Deo, de uero cultu,de uoluntate Dei, 06 promiflionibus diuinisjUt^firmiori aftenftone ftatuamus, qudd ft Deus patefecerit, quddo* ebrtte. “cnderit, quornodo uelit inuocari,quódplaceatipftpetitiobeneficiorum auxiltj diuini, amp;nbsp;qudd uere exaudiat inuocantes, uelitcß hæc ipfa bona largirij quæ nominatim in hac eruditiflima forma peti iuflit.

Hæc cogitatio patefadionis amp;nbsp;promiffionum inprimis eft neceftariain' recitationeformædiuinitus traditæ, ut cum filius Dei iubet te dicere : Remittc nobisdebitanoftra, cogita, Quia præcipit Chriftus, ut petamus reconciliatio* nem,certum eft immotam Dei uoluntatem elft, ut ftatuamus, ab iplb nobis ig* nofci. Nee enim iuberet petere remiflïonem,nift uerê datums efftt. Item, ciim docet precatio Dominica ftrió orare, Panem noftrum quotidianum da nobis hodie, cogites, quia Chriftus iubet nos petere beneficia corporalia, haud dubic cadonabit Ecclefiæ»

Ecce tanta confolatio proponitur in hac forma 8C recitatione certa uer* horum ,quæ Dominus præftripfit èc tradidit, ut liquidó conftet temulentos iftos Cyclopes plane furere,amp; agitari malo lpiritu,qui contendunt, nihil opus elft horum uerborum recitatione.

Std illi infaniæ opponatur textus in Luca, qui nominatim iiiquit : Ciïm Gratis DICITE» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Secundô, Exprefla recitatio uerborum fit inter precandum conftflio qup Expre/Jà red dam contra diabolum. Sit etiam profeftîo fidei coram Ecclefia, qua te ftiungis uerborû ab omnibus Ethnicis, amp;nbsp;omnium ftdarum furores improbas,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic tra diabolum.

Sic cum dexter Latro pendens in cruce expreflis uerbis orat: Domine nit mento niei, quando uenies in regnum tiium, de fublirni concionans edit illgt;^ ftrem confciîîonem,8C oftendit mo teftimoniojhunc lefum jqui nunc eft fuppl*^ crj focius ,uere MefTiam efte, remittentem peccata, amp;nbsp;autorem at(^ inftauraW’’ rem uitæ ætcrnæ*

Præterea, Com memoratio certa uerborum ft fiat publice, utiliter K* ttMtcrinui/ ftimoniocommonefacit ac erudit ,amp; exemplo inuitat,excitâtatcp confirma^ tut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum pueros èC adoleicentes,tiim alios grandiores natu.

Hæc omnia bene confiderare diligenteri^ meminifle debetis, ut afludad^ atisuos ad recitationem precationis Dominicæ, Symboli Apoftolici èC morum libentcr ac frequenter, turn priuatim, turn publice exercendam ,Nni piæ mentes experientur, Deum per banc recitationem cfficaciter ipfîsconfda* tionem atqj lucem fuppeditaturum efle, necirritam fore inuocationem,necda^ mores inutiles, fed falutaria quæ petunt impetraturos efiè.

Tater noîier qui es in coelis, parte recitata primum detineat animum tuum dulciflîma patrisap# fit confideran pellatio, Confideres attentê,quem Deum uoces Patrem,amp; cur ita nomines. At lt;/kw, fcias bac te compellatione, Pater nofter qui es in ccelis, alloqui totam diuinita^ tem, Pater enim hoc loco eft Bflèntiæ nomen,non tantum uniusperfonæ. Eft igitur uocabulum commune toti diuinitati, ièu ponitur eftèntialiter, nonpti'^ fonaliter,comple(ftens Patrem, Filium, amp;nbsp;Spiritum iàndum.

Deinde necelTe eft tefîmul cogitare amp;nbsp;intueri mente patefaftionesdiui^ nas, ut diretfta fit inuocatio ad hune uerum Deum, qui fè patcfecit miflo filæ Domino noftro lefu Chrifto crucifixo ÔC reiuftitato, Qiiare tab's aliqua forms inuocationis cogitetur :

Omnipotens, æterne, uere amp;nbsp;uiue Deus, æterne Pater Domini noftn fu Chrifti,conditor cccli S)é terræ, unà cum filio tuo Domino noftro lefuChrP fto, amp;nbsp;cum Spiritu ianfto, Te fijpplex alloquor, oro Ôl inuoco,ad te confugio? tuam miièricordiam amp;nbsp;opem ueris gemitibus imploro, exaudi me, iuxta pro^ miflîones tuas, propter filium Mediatorem lefum Chriftum, Tu es Paterno* fter, hoc eft, tu uis nobis eftè placatus, nos recipere amp;nbsp;exaudire propter filmn’ tuumjquem conftituifti pro nobispropiciatorem» Ingens, uerus amp;nbsp;ardens mor eft Parentum erga natos, proptcrea uero animi motu ad te patrem aman^ tiftïmum confugio, quem fiducia patefatfti filq certó ftatuo,miranda amp;nbsp;paterna beneuolentia mihi in omnibus periculis opitulaturum, amp;nbsp;diuina confolationt leniturumeftè calamitates èC ærumnas*

T ali aliqua ièu forma, ièu cogitatione te commonefacias, ac fidem accem das excites, quoties recitas hæc uerba : Pater nofter.

Sequitur : Qui es in ccclis,hoc eft, qui es omnipotens, opitulator, amp;nbsp;uere r- ades ubicß. Nam eiiè in ccelis, ciim de Deo, ièu infinita natura loquimur, non , fignificat occupare certain quandam cccli partem, Só in folio federe fupra So* Jem,aut fupra iphæram ftellarum fixarum : ièd eft fubiiantia omnibus Jocisamp; creaturis adeflè, ac ubicß præièntem 8ó efficacem eflè, ficut textus affïrmatlerc* miæ 2 5. Cœlum terram ego impleo,

Eft i^itur hæc aflèueratio in precatione, quædam confeftÏo de uniuerlali præièntia

præfentia infim’ta potcntia Dei, quód ucrc tibi adfït, te reipiciat exaudiit, uideat iudi'cet motus ac gemitus tui cordisjquodi^ tanta fit ipfius potentia, ut certó tibi poffit opitulari : Et quód non adores ligneam aut lapideam ftatuam, nee idolum aureum uel argenteum, fed unicum, uerum, æternum, omnipotent» tem,uiuum,fàpientem,bonum,beneficum,ueracem, caftum, iuftum atej miierii» cordem Deum, qui fè per Dommumnoftrumlefiim Chriftum refuicitatione mortuorum, amp;nbsp;alijs miraculis patefecit, ac ueré uult poteft nobis opem fert* re»

Hanc cogitationem debes addere ad hæc uerba: Qui es in cœlis Jn qua rz^ cœcitdt er in citatione fîmul confideretis, quanta cœcitas ÔC inûnia fit, inuocare Sancfi:os,qui ex hac uita decefièruntJfti enim nec intuentur cor tuum, nec te præièntes audi^ unt,nec ubicj adfunt»Sed inuocatio compellans mortuos Sansflos tam eft incer«« ta,inanis, irrita, qudm fi tu hominem prorlus ignotum, ignorantem, abfèn* tem^longecj difiundlum, ridicule compelles ÔC alloquaris in cubiculo tuo. Ver* bi caufa, Si dicas : Ah mi Domine Paftor Ecclefiæ Lubecenfis iuua me, uel ora pro me. Ille enim nec uidet motus, nec audit uota tui cordis, ac nefeit quidem iè inuocari.

Talisinuocatio,quæfîtadfurdosamp; ignorantes, quid quæib diffère ab adorationeidolatrica amp;nbsp;ethnica marmorearum feu lignearum Statuarum f

Hanc rnanifeftam èC craflam Idolomaniam fimul in recitatione tua mens cogitationedepingat, ièrioi^ deteftetur, ut certô difeas inuocare ucrum Deum, nec dubites iierè tibi Deum adeffè,uerè aipicere, indicate, exaudire gemitus tui cordis, uelle ac pofle tibi opitulari, dare uitam amp;nbsp;iàlutem propter filium fuum. Dominum noftrum lefum Chriftum.

Audiuiftis autem fuprd commonefadtionem de rebus petendis in preca* tioncrecenfendis. Debent enim precantes certum aliquod beneficium, neceflà* rium uel animæ uel corpori d Deo nominatim petere,amp;S expedlare*

Porrô,primum, fummuni, amp;nbsp;maxime neceflàrium bonumeft uera Dei ?rirM pttitia agnitio,acuera amp;nbsp;incorrupta do(ftrina,dc qua noticia amp;nbsp;cclebrationc Dei con* cionaturetiamprimum Præceptum.Ac ficut primdm mandatum Decalogi re quirit amp;nbsp;præcipit,ne habeas Deos alienos, fed ut uerum Deum relt;ftè agnofeas, credas eius uerbo, habeas ueram fiduciam erga Deum,uerum timorcm nbsp;nbsp;dile* ximè necejftio

dionemDdfuperomnia: Ita docetnos Dominus initió petere,utpoflimus incoareSôpræftare cultum interiorem,amp; obedientiamcordis erga primum Præceptum.Exorditur itaep d præcipuo amp;nbsp;omnium maxime necefl'ario bono: ceptum Declt; Sandifîcetur nomen tuum,quafi dicat:Ah Domine Deus accende in nobis pu* ram,ueram,amp; fandam agnitionem nominis tui,hoc eft, da nobis puram amp;nbsp;fin* ceram doclrinam fine corruptelis, ne uel errores amplecftamur, uel idolatricos cultusrecipiamus,{èd effîcc,ut te uerum amp;nbsp;unicum Deum,Patrem Domini no* ftri IefuChrifti,qui te patefecifti per hune filium lefiim Chriftum,ab initio mif fum ad Ecclefîam,'crucifixum amp;nbsp;reiulcitatum,fände aanoftamus, tibi uerè cre* damuSjte rede inuocemus, colamus, ac celebremus. Cuftodi nos dementer,ne fanaticisamp;^ idolatricis furoribus animinoftri faicinentur, toile idolatriamamp; omnes impias opiniones, effîce, ut tu uerus Deus redè innoteftas, uerè agno*

5^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L A’P K r K I,

ficat d^nitiogt; Hïc igitur obfèruabis, quód primum Decalogi' præceptum, hæcpn^ ma petino congruant^quodt^ loquantur de uera patefadlione, agnitione, inuOi catione ac cekbratione Dei»

Veraagnitio non fit ociofa fpcculatio,fedluxardensdiïnnitusacccnfai primlt;e^ 4c iu^ cordibus affèrens æternam iufticiamjætitiam uitam, iuxta di'dum Chriftj flicid zr «la Hæc cft m'ta æterna, ut agnofcant te ucrum Deum, lefiim quem mififti eflc ^ternd, Chriftum* Efïèëtusitatpueræagnitioniseftiufticiaôôuita æterna. Propterca de effècfiu pn'mæ petitionis didtur : Adueniat regnum tuum,hoc eft,tu per nifterium Sc uocem dodn'næ tuæ regenera rege, guberna nos Spin'tufancto, incoa in nobis regnum tuum in hac uita,00 perftce poft banc uitam,fis in nobis efticax, accendeper uocem Euangelq ÔC agnitionem tuijUeram fidem,iufticiani Sc uitam æternam in cordibus noftris, deftrueregnumdiaboli.Non concédas diabolo,ut præftigqs ftiis noftros animos capiat,amp; deinde implicates amp;nbsp;irrett'' tos horribiliter impellat ÔC euertat, Habitet ac regnet lefus Chriftus filius tiius potenter 8C efficaciter ac manfionem faciat in nobis, ficut ipfe promiftjinÇ“’^ ens ; Si quis diligit me ftrmonem meum feruabit, Pater meus diligetilluni) ë)C ueniemus ad eum,amp; manfionem apud eum faciemus,

sccunddpctU Cæterum hæc ipiâ pctitio pertinet ad primum acftcundum tiopert'metitd ptum Dccalogi. Oportetenim ifta duo coniungi,amp; utrunqj fimulin nobisw* eundum^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnitionem Dei, effi'caciam diuinam, feu motus diuinos

ccptuniDecd:. excitatos SCaccenfbsperlucem dodrinæcccleftis agnitionem Dei.Nam logt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra cognitio præcedit,uiuifîcatio ièquitur,ac Deus eft cffîcax per fuum uerbum,

fùælt;^ uoeîs cogitatione conuertit nbsp;nbsp;uiuificat aflentientes. Petis ergo in hispr***

misatqppræcipuis petitionibus fumma 6^ ampliffîma beneficia, ueranibcem docftrinæ, ucram fidem,timoremDei, dilecftionem Dei, ipem, conièlatænem èé uitam æternam, uidoriam deniq aduerfus Diabolum j nbsp;aduerfustiiap^^*

Fiat Itoluntcti tua^ fient in ca;îoßc isr in terra, Tertiopetitio Dominus facit initiutn precationis à uera Dei agnitione, SCcfficacia,fc« pertinet dd gubernatione diuina in nobis ipfis. Quare nunc ièquitur tertia petitio,pern^ tertiüetqudr^ gj tertium 8gt;C quartum præceptum Decalogi,quædeuocationibus^ decdfo^^,Zo fundionib. loquuntur. Nec iam priuata tantiïm bona tibi ipfi petis,fed cdtionibui (3- communia amp;nbsp;publica quibusli|)et uocationibus j ordinibus, ftatibus falutaquot; funilionibiM. n'a.Oras etenim pro minifterio Euangelrj,pro magiftratibus politia,feuptlt;’ bono ftatu publico, pro ceconomica feu domeftica gubernatione, ctîm tuæfalt;i miliæ tiim aliarum : Ah Domine Deus, Tu regas ipfe 8C adiuues tuas fundio^ nés, ut in omni gubernatione, adminiftratione,uocatione, T V Auoluntasfî* at,id eft,ut fiant ea,quæ T V mandafti,fiant tibi grata Sc placentia,uidelicet,iit concionatores amp;EccIefiæminiftriredè,fideIitcriànde^ doceant,ut Regts, Principes,Confules, aç omnes qui præfunt, pqs ôé falutaribus conCilijs conftm ant, regant acdefendant reipubheas, ut Patres Matrest^ familiashoneftècu^ rentftiosliberoseducari,erudiri ôt^caiitgari iuxta dodrinam cceleftem,ut^ finguli fuo loco officium fuumrite5cfelicice^;faciant,acmaneant omncsad^ iuntfti copulatie^ tibi Deo, tant^ membra uiua fuo uerocapiti, C onines tibi obediant

MATTHÆI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^16

obediantj ncc auulfi clilcedant Sgt;C aberrcnt â uero capi'te* Tolle omnia fcandaïa gubernatorum èc aliorum quæ offendunt tuam uoluntatem» Non concédas ut diaboli ferant falfam doôirinam, fpargant inter nos tetros errores SA coutume* liofos aduerfus Deum, quibus homines auellant d Deo, ficut Adam amp;nbsp;Euam deceptos abftraxerunt â tua uoluntate. Non accendant diaboli odio tui tyrauf« nides amp;nbsp;iniufta bella contra tuam uoluntatem, ne (èquantur triftiffîmæ uafta* tiones Ecckfiarum, interitus difciplinæ SA piorum ftudiorum iuuentutis.

De bis tantis rebus loquitur hoctertium membrum : Fiat uoluntas tua, Tertû petù hcLit in cœlojfic etiam in terra» Proinde quoties hæc uerba recitas, cogita, te hîc tion foliim pro te petere, fèd pro toto corpore Ecclefiæ, pro fingulis ordinibus define erßn» ftatibus, pro omnibus regiminibus, ccctibus SA uitæ generibus» Äc (sepe ordini^ multum^ debes hoc tuo cum animo conhderare,quod antea monui diligenter expendendum Sa in confpedlu tenendum efle. Filius Dei iuffit ipfc peti tantas t^uidelicet, conieruationem cœleftis doéèrinæ, gubernationem SA efficaciam diuinamin nobis, gubernationem falutarcm Ecclefiarum, item regiminum SA politiarum, utEccIefîoIæ milèllæ foueantur SA protegantur»

Hæ certc funt res ateg petitiones maximi momenti,omnium(^, quæ cogi* tari aenominari feu oratione comprehendipoflî.int,fummæ amp;ampliHimæ: Veruntamen quia Dominus nofter lefus Chriftus præcepit,ut hpc tanta bona petamus, nee irrita uota noftra, nec inanes SA inutiles erunt clamores noftri»

Meminerimus etiam,maximas maxime^ necefîàriasresideó compte* inoMjonfdo beniâs eflè in bac forma precationis, diuinc con filio tradita, ut nos eas cogitati* One complexi,afficeremur, aliorum SA totius Ecclefîæ cura, ne fècuritate Sa ferb täte Lyclopica uiuentes in diem,eflèmus fine lolicitudine,nec angeremur pro a* bjs,fed mente cogitatione cuiulcß in publica fàlute defixis,intueremur ÔC corn pleâeremur totam EcclefiamjSc uniuerlum regimen politicum,moti(^ calami* tatibus Ecclefiæ, Reipublicæ, pafentum, liberorum, SA amicorum, non nobis tantum,fedetiam alijs opem ferri flagitaremus. Ita^ confideremus communes Sc priuatas neceffîtates,inprimis^ publica pericula regionum,quæ nobis Sa ho neftisftudtjsbofpitia concedunt, ac petamus nos luce diuina régi in uocatione, in omnibus confilijs,in tuenda puritate Ecclefiæ,in docendo,in regenda repub* bcaSô honefta difeiplina»

Præcedentes petitiones optimoordine prælcriptæ fapienter exorfæfunt â primo Præcepto,uidelicet,ab agnitione Dei,amp; efficacia,feu,gubernatione di* uinainnobis» Iftum aptillîmum ordinem benêanimaduertere ac intelligere ualdeprodeft,amp; in docendo plurimum lucis SA perfpicuitatis affèrt.

Hæcquarta petitio,Panem noftrum quotidianum da nobis hodie,loqui* Qudrt». tur de corporalibus bonis,de uita Sa incolumitate corporum,de bona ualetudi* tfo de corpo» ne,deuid:u,holpitio,domicilio, pace, defenfione, omnibus denicç uitæ commo* dis,præfîdijs,amp; adminiculis,ficut in prælènti uita corpora multis SA diuerfis re* bus indigent,cibo,potu,bona ualetudine, certis ceconomps, polïèflionibus, ni* dulis ac tuguriolis, felici ac pia adminiftratione politiarum, quæ præbent no* bis holpitia,pace feu tranquillitate publica, contradtibus SAc^ quemadmodum uidemus banc externam Sa corporalem uitam indigere plurimorum homi* num ope,officijs,open's, SA præfidijs,

Ncceft ulla Humana Gpi'entia diligentia tanta, quæfatis inteingeK^*-profpicere, nedum eloqui poflït, quot quam diuerfis rebus ad retinendam tuendam uitam corporum opus fît* Non enim iam declamito de rebusuitaï non necefîari}s,ut de non neceflarqs apparatibus, pompis èC profufionibus,^^ quibus hanc petitionem minime conuenitintelligi^quæ tantum loquiturdeo mnibus bonis corporalibus neceflarqs in hac uita»

CorpordUtim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc igitur quotidiana èC necefîària beneficia,quo ad eius fieri poteft,oni*

boiwrum cd, ueniant in mentem,ac in confpedu fint recitantibus hanc petitionemlPat^f «nl« bloc nofter qui es in ccelis,Panem noftrum quotidianum da nobis hodicjhoceft^da pr^ecepto. nobis omnia corporis commoda,iuftentaamp; proroga nobis uitam,da nobis bo^ nam ualetudinem,ut labores uocationum perferre poffîmus,da uidum,cibiinij potum,dapacem,mediocrem tranquillitatem,hoipitia,pohtias,coniugia,ccco^ nomias,ut foboles foueri Sd educari poflït, protege domicilia, tuguriola pidula noftra, da commodas tempeftates, fœcunditatem agrorum, fruges, • nonam, da bonos fucceflus in officrjs uocationis, felicitatem in adminiftratio”^ politicaôôœconomica,fîicceflrus incommunicatione rerumpercontradusin negociatione, in opificio meo, concede paruis meis longa amp;nbsp;Felicia uitæfpa^’^’ da uires corporis amp;nbsp;uigorem ingeniorum, non finas in his regionibusuelT^*^ €icis,uel ciuilibus bellis,uel ieditionibus barbaricam uaftitatem fieri, defende ca fulas noftras, ne incendqs aut alqs cladibus pereant*

Has amp;nbsp;fîmiles corporales neceflitates memineris tibi cum animo tuocon^ fîderandas amp;nbsp;expendendas efle ueris gemitibus, quoties oras: Panem noftru'” quotidianum da nobis hodie* Qiia in cogitatione multæ grauiflîmæ/alubu’i^'' mæ,maximi(^ momenti docftrinæ tibi dilcendæ, meditandæ,intimifq! fènfibus erunt infigendæ.

Nam primô dicat aliquis î Quid attinet hæc beneficia petere ,ciim ipfè taxet, accufet, amp;nbsp;prohibeat iblicitudinem de craftino, feu de pafcendouen^ tre,de ui(fîu,cibo, potu,defenfibne, amp;nbsp;alfis uitæ corn modis fitem quid prodeu petitio f ciïm Deus nosuelit affligi, paratos eflè ad ferendam paupertatenij^ olîerre nos ad obedientiam in tolerandis aduerfisfItem,Euangelium iubetqu^* rere æternam uitam,non præfèntia amp;nbsp;corporalia bona* Item, Multi Dodot^ Icripierunt,Deo hæc non efle curæ,nec in ufîtata precatione intelligendumdi^ panem corporalem lèu bona corporis, led contendunt earn loqui de cceleftibus amp;nbsp;æternis bonis.Ad iftiufmodi ratiocinationes nbsp;nbsp;obielt;fî;iones,quæ cordafis

mnibus haud dubiè ueniuntin mentem,hanc relponfîonem diligenterobfo^ uare, redê intelligere, atq; benê meminifle operæ predum fuerit ; De qua qui* dem Icriptores Ecclefîaftici ualde pauca tradiderunt*

E'.ivMwn ge Aeternus omnipotens Deus ueriifîmc condidit initiô genushuni3^ tium,admirando confilio, inenarrabili fapientia,8ôimmenfa bonitate,adæt€f^ diteriMw, nam uitam, lætitiam, èC confuetudinem cum ipib : Idem poft: lapfum hominfs per ôô propter filium Dominum noftrum lefum Chriftum ,redemtos,amp;in gratiam receptos rurfus reuocauit ex morte, ac reftituit ad uitam, iufticianiS^ gloriam æternam, dédite^ promiflîbnes deremiflîone peccatorum, reftitutio ne iàlutisjconfummatione iuft:iciæ,ac cœleftibus Si. æternis beneficijs* Hæcefl^ uerilTima, aflènfîbne firmiflima ftatuamus*

M ATT H Æ I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52s

Necenèeftautem,utin hacuita ante mortem corporalen! fi'atconuerfio Ante mertent ad Dcum,^ incoentur ac crefcant uera fides,uera agnitio Def, ui’uificatio, con# corporale/» folatio80obedientia* Vult enimDeus,utinhac mifera maiïà,fitamp;Scolli'gatur æterna Ecclefia in hoc angufto curriculo uitæ mortalis» Ac nifi in præfènti uita ad Dcum cr hæcdiuinæ lucis, fapientiæ, coniblationis 80 nouitatis initia fint in nobis accen# incoari uitani fa, quibus ad æternam Scholam præparamur non erit poftea nobis aditus ad cccJeftem Ecclefîam,quæ Dei confpelt;fiu,confuetudine, fapientia ÔÔ bonitate læ# ta fruetur in omni æternitate, Quæ ut uera,certa óó immota funt,ita prorfus eft ncceifarium ea difcere,mctninifie,ac firmiflima fide amplecfti. Hîcergo teneatis didum, quod omnibus notiffimum efle oportuit, Beati mortui qui in Domino moriuntur, hoc eft, qui antequam hinc decederent, agnouerunt Dominum, 8Ó in fide ac uera inuocatione perieucrantes, in hac uitafefilio Dei Domino lefu Chriftopiecomrhendarunt. Sic amp;nbsp;Paulus inquit: Superinduemur æterna falu# tc,fi tarnen ueftiti non nudi reperiemur, id eft,Si ad illud indicium,quod poft mortem fubituri fumus, initia iufticiæ æternæ aßeremus.

Firmiter igitur 80 certd ftatuendum eft, quód amp;nbsp;oporteat in hac mortali oportet 'm uitaEcclefiæ æternæ colleCtionem fieri per filium Dei uiuificantem credentes uoce Euangelq,amp; quód necefte fit teipfum conuerti ad Deum,amp; membrum feu Sterna/». ciuem Ecclefiæ 0ei fieri ante mortem corporalem,fi uis poft refurredionem cum Omnibusfaluatis uiuificari uita æterna, in qua Deus uifibiliter amp;immedf# ateconlpicietur* nbsp;Hoc fundamentum finguli homines animisinfigere,famis

Ex hoc fundamento iam ftquitur illud : Cum necefte fit incoari in hac ui# qu£ taEcclefiam,Deumcelebraturaminomni æternitate,haud dubie Deo curæ crunthæc initia fanólifïcationis in genere humano, amp;nbsp;paterne confulet aepro# itiamcurlt;ecft fpiciethuicinfirmæ fugaci^ uitæhominum ,inquauult oftendere fuam præ# fei!tiam,uult femperaliquam Ecclefiam fuperftitem efte,ideo(^uulttribuere aliqua uitæ fpacia, feruare corpora, familias, politias, fouere, protegere amp;nbsp;pro^ pagare uitam noftram,quamdiu ipfi uiftim fuerit,propter falu tem Ecclefiæ fuæ, immenfabonitate fuftentare Öó confèruare, durantibus offîctjs corporis, gene# ratione,nutritione et fimilibus,hanc propagationern ÔC confociationem generis humani ,amp; donee ipfe uoluerit procreari amp;nbsp;educari fobolem, fcecundari ter# ram, minifterium fuæ uocis audiri, regimina politica manere, ôô per Euangelij prædicationem multos homines uocari atc^ præparari ad hæreditatcm falutis æternæ. Nam fi debent multi ccctus hominum ifto modo, uidelicet, per mi# niCterium Euangelij in hac mortali amp;nbsp;ærumnofa uita ad D E V M con# uerti,amp;ad æternamfalutem uiuificari acreftitui, certè opus eft imbecilli ho# minum naturæ cibo,potu,agricultura,contracftibus, emtione, uenditione, diui« fione,amp; proprietate rerum iuxta leges, pace publica, bono ftatu Imperiorum, regimine politico, amp;c. nbsp;nbsp;Propterea dicitur in Pfàlmo : Non mortui lauda#

bunt te D O M I N E, fèdnosquiuiuimus,benedicimus DOMINO* Mortuinon poftunt minifterio uocis humanæ prædicare amp;nbsp;celebrare diuina bcnciicia in hac uita corporali, fed nos quiuiuimus teftificamur amp;nbsp;confitemur, tribuentesDE O laudem mifèricordiæ, ut innoteftat gloria eius in toto genere humano.

Ex hoc fundamento tradit Paulus hanc regulam,primead Timotheû quar# Ff if) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to,Euan#

329 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L AT K i K L

to,Euangclium, feu pi'ctas promifïîonem habet præfentis uitæ Sf Rituræ* que femper in confpedu fint uthufcß generis promiflîones quarum 86 mina gradus(^ intelligere, ordinem quo petendæ funt, confi'derare dcbe^

Ineptisenim fcriptoribus illis S)C eruditio amp;nbsp;Ipiritualc iudicium defuitj qui fînxerunt hanc precationem non loqui de corporalibus amp;nbsp;præfentibusbo* nis.Item indignum eflè bona corporis à Deo petere,Hgc infulfè dida tanquam deliramenta ex perniciofîs tencbris orta, plena impietatisjexplodantiir.

Dfus trdtiiciif! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T U contrd firmiter ftatuito, Deum tradidiiîè utriufi^ generis promiflio^

neSjCum æternaSjtum temporales, Ô6 diligenter dilcito,quomodo fides in utrugt;* «4^ a- tempos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xcrccnda ex excitanda*

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scias initiô promiflîonem æternte làlutis qua Deus propter Chnftum

offert nobis Ô6 donat remififionem peccatorum, iufticiam, Spiritum fanduWj hæreditatem uitæ æternæ, fide femper ampledendam èc retinendamenf* anteomnia fides accipiat Ô6 apprehendat reconciliationem bendit^primÄ æterna beneficia, atqß ita per amp;S propter mediatorem Chriftum accedatatqco'’ proHtißioneffi fugiat ad Deum» Nec dubites te membrum Ecclefiæ Dei Ô6 hæredem eflè uitæ æternæ ♦

Hane primamamp;feimmam promiflîonem de rebus æternis feitotibh^^ tam,firmam,Ô6 certiflîmam elfe omni tempore,et uere credito te eflè fîlium receptum in gratiam, ac hæredem æternæ lalutis, te^ hac fide amp;nbsp;ipe fuftentato, quicquid fiat de corporibus in hac uita, fine diues fiue pauper, fine integra, afflida ualetudine,fiue in magna potentia, fiue in exilium pulfus, fiue in poeniSj fiue extra pcenas fis» Hæ res externæ atc^ corporales non eripiunttibi gratiam Ôôuitamæternam, fed Omni tempore cor tuum firmiffîmè credat,etianicum â tota rerum natura defertus 80 proiedus uideris, perpetuam Euangelij uocem femper 06 fine ulla exceptione manere uerilfimam : Sic Deus dilexit mundunb ut filium fijum unigenitum daret, ut omnis qui credit in eum, non perçât,le« habeat uitam æternam» Hæc promiflîo amp;nbsp;coniolatio immota 86 æternaeft,ntc mutatur propter paupertatem,morbos, 86 alias corporales aut temporales nas, fi modó fidem reconciliationis Ô6 Ipem uitæ æternæ retineamus*

Efblgfeuthæc primiîm iumma effîcaciflîma coniolatio,acpræc’pua effi^ dodrina de promiflîone æterna,quam coniolationem femper oportet eflèprf^ cacißimtm co dpuam, fiue fruamur tranquillitate, fine exerceamur 86 opprimamur ærum« folationem, ^ishumanoconfilioinextricabilibus, in hacuita,ut, Dauid excuflusexregno, 86 exutus uniuerfe gloria fua, tarnen retinebat æternam coniolationem,fuften^ tansfepromiflîonegratiæ,etiamfinonreducendus fuiflet inamiiTum corpo^ rale regnum» Et lob inquit: Etiamfi' occidet me,iperabo in eum» Imó necefledt in teipib hanc fidem, ipem,patientiam. Item, confolationem, lucem, iufticiam 86 uitam æternam incoari, accendi 86 confirmari in præfenti ærumnofa,imbe* cilli 86 mortali uita» Hîc enim ordo iancitus eft admirando confilio,86 fapiem tiifima Dei uoluntate» Nec conturbemus ipfi nos præftigtjs diiputationum, Quia hæc eft ueritas diuinitus patefada in uerbo expreflo»

Sequuntur iam cæteræ promiflîones de bonis corporalibus» Quiauult Deus in hac uita colligi 86 incoari Ecclefiam, tradit etiam promilTionescor^ poralcsj

porales docuit nos l’n hac precatione damare, nominatim^ fe petcre oni^ niabona corporis ad hanc uitam necdTaria» Procul igitur penitus ex animis retjcite profanas, déliras, diabolicas imaginatioiies,quæ fingunt, Nec petcn^ da efle à Deo bona corporum, nec corporalia Deo curæ dîe, Sed potius expend daturamp;cogitetur J Deum fîngulari confilio etiam uitam corporalem dediflè, nec cam fubitó dderi, led lèruare udle, Vdle in confuetudine huius uitæ mor^ tab's incoarc fuam æternam Ecddîam, efficaciter oftenderc fuam prælènti=» am 5 uelle â lè peti Ôô expedari neceflària uitæ in uocatione hoc modo udle crefcere agnitionem fui in inuocatione inter pericula ÔC mirandas liberationes* Opponanturita^ faills imaginationibus iftis iplà uerba precationis, quibus ipfe Dominus petere nos docuit : Panem noftrum quotidianum da nobis ho^ die,

Ciîmergo te Dominus iplèdoceatita precari petere, certó debes ac pew fmù firmiter ftatuere, Deiim uelle hæc bona largiri, poftulare ut ea nos quæramus, ^f^tjfidepetamusamp;^expedemus, 8^ affîrmare,le hoc honore coli. Ideo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

prefledicit in Pfalmo : Inuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;eripiam te, amp;nbsp;glorifî^= cabis me, ftatues amp;nbsp;fateberis de prælèntia Dei, quôd non abfim procul à te, lèd quod præfens exaudiam, cuftodiam SC protegam te, nec fim ociolus nec igna^ uus Deus,nihil agens,non eflficax,nec adiuuans, lèd quôd uelim uobis opitulari in hacuita, amp;nbsp;poftea dare uitam æternam per propter filium Dominum le^ fum Chriftum,

Hueaddatur etiam digna conlïderatione dodrina de quatuor caufis gra« Qi^dtuor cdu uiffîmisamp;^præcipuis,propter quasEcclelîætraditæ funtpromiflionesdebo«P propter nis corporalibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irÄ

Hnma eft, Deus uult nos Icire öC credere, le uere conditorem, autorem, ones bowru datorem, conferuatorem elîè horum beneficiorum, ipfam^ corporalerh ui^ corporahutfi, tarn amp;nbsp;omnia bona externa,Eu temporalia, uere elTe opera amp;nbsp;dona diuina, nec numana diligentia fola,uel parari, uel augeri,uel retineri ea polîè, line uolunta=s

ope, amp;nbsp;gubernatione Dei. In hanc fententiam dicit textus Adorum 17. In ipfo fumus, uiuimuSjSc mouemur, id eft, per iplum datur, fuftentatur, Sc fouea tur uita noftra. Item,Prouerb.lO .Benedidio Domini diuites facit,hoc eft,non aitelcimus,non paramus nec tuemur opes tantumhumana induftria amp;noss itns laboribusjfed necelTe eft accedere auxilium Dei,iuuantis honeftos labores amp;nbsp;obedientiam noftram in uocatione. Sic amp;nbsp;Pfalmus inquit : Nifi Dominus ædifîcauerit domum,fruftra laborant ædificantes.

Secunda caufa. Cum Deus incoct æternam luam Ecclefi'am in hac morta;« secundi. nita, uult etiam huic cœtui, in quo lucet ipfius noticia,8d uera inuocatio, dare

neceffaria ad uitæ corporalis conlèruationem, V tlt;^ conlôlationem haberemus, nec rrangeremur defperationc,lèd bona cum Ipe propagaremus dodrina, De^ ns bancluam uoluntate in multis promiffîonib.clarilîîmè ac dulciflimc expreß« lit.’bt nota flint uobis omnib.hæc uerba: Primu qugrite regnum Dei,amp; cætera adijeientur uobis, id eft, agnolcite Deum, quærite ueram dodrinam amp;nbsp;glorri am Dei,præftate ueros cultus,obtemperate Deoiuxta Euangelium, amp;clcs meuter fuppeditabit uobis neceflaria uitæ prælîdia. Sciamusamp;illudhoclo^ co, D E V M femper in hac uita ufcj ad finem durare uelle,certocß leruaturum dfeEcclefiam, quia bona corporis, uitam, uidum, defenfionem amp;nbsp;hofpia tia promifit, fine quibus hie ccetus uoce minifterij colligendus uiuere non po^

tefljiuxta dictum : Non mortui laudabunt te Domine, id eft, mortui non pof' funt externa confeflione SS teftificatione fonare uocem de Deo,inter nos uiucn^

Tertia cauia eft, Sic etiam uult agnofti Deus, ut Fides 8C Inuocatio cxuf^ citentur 80 exerceantur in quotidiana neceflîtate* Quin tot ôô tam diuerfæ rcs temporales, tamuariæ externæoccafionesamp;afflicftiones, tammultipliciacon poralia négocia amp;nbsp;pericula,ut,uitajbona ualetudo, morbi, egeftas, uidus,pax, bena,8Cc. cogitentur eflè ceu Scholæ Sgt;C gymnafia quædam, in quibus difcenda, exercendaamp;^ confirmanda fît uera agnitio Sc uera inuocatio Dei» Id teftaturip^ fe Deus in Pfalmo j Inuoca me in die tribulationis,amp; eripiam te,amp; glorifîcabis me, hoc eft, conipicies meam prælentiam, agnoftes me tibi adefle, me ucrc gc* mitus ôdclamores ueftros exaudire,mecertôuelIeopituIari,quemhonoKni uolo mihi tribui, nolo me remoueri tanquam ignauum, oftitantem, ac fomni* culofîim Deum, qui nec uelit opem ferre,nec fîtefficax»

Quarta caufà, Omnes promiflîones benefîciorum corporalium ,deben£ effe commonefadliones defumma,præcipua èc æterna promiftîone gratiæ/tU) reconciliationis falutis seternæ propter mediatorem filium Dei Dominum noftnim lefum Chriftum» Nam Deus ideô uult dare bona corporis, quia in bac uita ante mortem corporalem incoari regenerationem,amp;falutis æterna: initia fierineceftèeft,ut colligat óólèruet aliquam Eccicfîam inconfiietudine præièntis uitæ. Quare Fides uniuerlàliter in omni petitione bonorum præ^ îèntium, fi'mul intueatur redemtorem èC Saluatorem Chriftum 3iC phuscre^ dat 8^ acdpiat remiftîonem peccatorum, Imd fciat, non pofte accedi ad Deum, necpeti autexpedtari auxilium corporale,nifîpoftquam promiftîonegratia:, fiduciareconciliationis eredi ftatuimus Deum placatumefle,reciperenos in gratiam,?d nobis ignoicere propter Chriftum, Sic Dominus ipfedicit.'M mo poteft uenire ad Patrem,nifi per filium Jtcm,2.Corinth.i. Omnes promit fiones diuinæ funt Amen,id eft,certæ, ratæ, firmæ, ueræ, per 8c propter Chn^ fturn.

Has quatuor caufas benê mementote, amp;nbsp;animis infigite, quare Deustra^ diderit promiftîones bonorum corporalium,ac quomodo fît eisufendum,S^ hoc modo diftite fidem pariter in utriufcp generis promiftionibus, cùm fpid*quot; tuahbus,tiîm corporalibus exercere,Nam qui genera, gradus ordinem pto* miftîonum, de quarum diftindione modd diximus, red-è cogitât 8Cintellig‘^} is habet clariftîmum lumen in dodrina Chriftiana, 8c in quauis tentatione, fîue ipirituali fîue corporali,effîcacem confolationem»

Hadenus admonitiones breues amp;nbsp;neceffarias recenfui de diftindione utriufcjgeneris promiftîonum,amp;depetitione bonorum corporalium,quas qui confîderabit attente, Sdexercebit aftîduè, reipfa experietur, inuocationem, il Rât hoc ordine, ut didum eft, non irritam lèd eftîcacem eftè»

vtrunqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At hîc contra obrjcit humana imbecillitas; Cùm iciamus in hac uitaopot

enuugt;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^05 affligi,quid attinet petere f Breuis 8C perlpicua relponfîo eft :Sciamus

uiue^nas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, amp;nbsp;afHigi 8c tamen uiuere nos oportere, iuxta uerfum Pfalmi :Cafti*

porterem gans cadigatiit mc Dominus^ Sgt;C morti non tradiditme. Sic Jeremias damat hlt;tcuitn. de mitigatione caîamitatum Eccîeiiæ : Corripe me Domine, Veruntamenm iudicio, non in furore, ne ad nihilum redigas me» Vtruntj Deus mirabili ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;ine#

80incharrabili confiHo fanxit ordinauit. Vult punfre peccatum per pro^ prer fuam iufticiam5uult amp;nbsp;Ecclefiam fubietflam eflè cruci, 8^ tarnen cùm mansî daueritac poftulet inuocationem,nult nos ftatuerejquôd precaho nunquam fit inanisamp; irrita, fed quod ipiè fit immcnfa mifèricordia’mitigaturus inuocanti^ bus amp;nbsp;pœnam crucem^ne prorfus in terris Ecclefia deleatur. Plane igitur 8^ darepoteft intelligi,non idcirco preces inutiles,lèd Deo gratas amp;nbsp;efficaces efiè, ctiamfî nos exemplo Simonis Cyrenei uerê partem landfæ crucisgeftarecogi^ mur,ueruntamen Chriftus aft at,amp; fubuenit ac opitulatur nobis. Hæc breuiter hoc loco monuifiè fatis fit, Plures enim poftea de hoc genere petitionuin coms’ monefadiones addemus.

N os fcitisjidcj meditari diligenter, amp;nbsp;in conlpedtu Temper habere debets pjwißto de tiSjdupIiceseflepromiffîonesdiuinasrpternasetcorporales.Promiffîodebonis lgt;onis teternii, æternis eft promiffio gratiæ,remiffîonis peccatorum, donationis Spiritus dijSc falutis æternæ. Hæc eft præcipua Euangelij promiffio, propter quam fis» liusDeimifluseftadnoSjamp;conftitutus Mediator, Redemtor,Liberator amp;nbsp;Saluator. Nam ü tantum corporis bona promifta nobis eflent,nec habituri efi femus æternam falutf m, proponeretur nobis confolatio nec firma, nec effi'cax, fcdinanisöCeuancicens. Atqui Deusuult communicarenobis inomniæters! nitatefapientiam 8^ bonitatem fuam, ateg confummationem immenfæ miieri* cordiæamp; admirandæ liberationis huius hoc modo decreuit, ut in æterna bead tudinCjfapientia, iufticia, lætitia uiui fruamur ipfius claro uifibilii^ confpedtu, amp;nbsp;fine peccatOjfine morte, fine ullis calamitatibus ipfum perpetuó celebremus, Hæc promiffîogratiæSCæternorum honor um, procul difeerni debet â pros: miffionibus bonorum corporalium ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Secundójfempertenendaeft régula,In omnipetitioneoportereprimam priiMpro^ lummam promiffionem gratiæ 8C remiffionis peccatorum propter Chri:# wißio prlt;elu=gt; prælucerc cæteris promiftîonibus beneficiorum corporalium, Itacp nes: C'tteris^ celle eft te,fiuis accedere ad Deum, 8c bona corpori neceffaria petere, primdm acperpetuo afferre hanc fidem,de remiffione peccatorum acceptationegra* tuita,qua nominatim petis amp;nbsp;accipis reconciliationem,qua^ certó ftatuis T h D1 temittipeccata,TErecipi,T VAuotarefpici,T VAS precesexaudiri propter filivim Dei, Dominum lefum Chriftum. Non enim poteft accedijUec eft ull^ adkus ad Deum fine mediatore propiciatore filio Dei.

Tertio,feiendum eft hanc æternam ÔÔ immotam efte uoluntatem Dei, ats: j»imutihile quefeueriftimiim 8c immutabile mandatum, ut omni tempore firmiffime cre^ nMndatU das,tibi GR AT IS per amp;nbsp;propter Chriftum donari remiffionem peccatos: ï’unijiuftifîcationemjSpiritum famftum amp;nbsp;hæreditatem falutis æternæ.Sic ma^ witupeccafet. netimmota, certa, amp;nbsp;rata credenti promiffio æterna de reconciliatione amp;nbsp;mes« uiatore, fine impetres uitam amp;nbsp;beneficia corporis, fiue non contingat liberatio corporalis,

Veruntamen quia Deus,in hac miièra mortali uita, initia fiiæ lucis,iuftis! Dein quot;Ecckfite ciæamp;^uitæ æternæ fn nobis accendit, 8C uult Ecclefiam per minifterium Euans« gclij,amp;.'conuerfionem feupcenitentiam incoariinhoc angufto mortalisuitæ curriculo, largitur 8c fuppeditat etiam bona corporalia,uitam, incolumitatem corporis,bonam ualetudinem, domicilia,politias, pacem,uicftum,coniugem,lis3 beros,œconomias,bonos fucceftus in laboribus,amp;rc, Itaque uoluntatem

355 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA’PTT

fuam expreflît, quód etiam hæc corporaïia bona uerè datums fit, additEti* angclio nominadm promifliones de rebus corporalibus,ut,ciim dicit.’Pn'muni quæn'te regnum Dei, Sé cætera adfjcientur uobis. Mandat etiam ut fides uocatio quotidie exerceantur petenda amp;nbsp;expedïanda fuftentatione ac defenfio« ne corporum, alqfcß rebus neceflarqs, ab ipfius bonitate atcj mifèn'cordïa pro^ pter Chriftum

Hanc dodrinam de diftindlione promifiionum audiui'fti's in proxima concione. Et quia præcedens petitio,Panem noftrum quotidianum,amp;c. loqup tur de bénéfices corporalibus, ideó mox Dominus adiungit SC repetit petitio* nem remiflïonis peccatorum, quam quidem uniuerfaliter in omni precadonc, quæcuncj res petitur,ante omnia adhiberi, fimul comprehendi,amp;^ fempcrpræ^ lucere cæteris petitionibus oportet. Quia cum ftatim in inuocationeobftrepat infirmitas SCindignitas noftra,iemper trepidæ mentes fugiunt Deum,acita cogitant : Qudm libenter petcrem auxilium,nifi me deterrerent mea peccata, quæ tot Sé tanta funt, ut non aufim confugere necp accedere ad Dcum. Item,Si non habercm tarn triftes lapfus, Deus baud dubie mibi mitigaret poenas. Has dubitationes Sé trepidationes experiuntur atcß ientiunt omnium piorumcon da,etiamfihominesefFeri, barbarici,Sé Cyclopici j aut bypocritæ fecuriignO“* rant eas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qg(«w petH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quamobrem Dominus nofter lefiis Cbriftus ipie nobis bic amplifiioiani

m coniolationem propofuit,adiungens mox banc dulciflirnanip^' opinLnequot;tndi titionem, Rcmitte nobis débita noftra,amp;c. Quafi diceret : Non fum nefe gnitutii tw = quód angeris Sé terreris indignitatis tuæ triftiflimorumi^ lapfuum conipw quód cogitas te abiecftum efle,tuos clamores irritos efle,Deum relpuerencccu^ rare tuum murmur, tua peccata eße nimis multa Sé magna, tibi pccnasexpn (ftandas eflè, non auxilium nec liberationem. Contra iftas ratiocinationesn us Dei fic te confolatur : Recftum eft, Deo^ gratum, quód agnofcis Séconnt^^ ris tua peccata. Sed non oportet te deficereâDeo,necopprimi defperatio’’^’ Imô ftias Deum uelle tibi igno(cere,amp; remittere peccata propter Chriftutn,ît* rio^ præcipere, ut petas remiftîonem, nec folitm petas,fed ut etiam certo firm** tercß credas,omnia tua peccata,fiue magna, fiue parua,omnes Iabes,amp; infirn’-* tates,gratis propter mcdiatorem Chriftum,non propter ulla tua mérita tibi mitti.

Hîc igitur attente atep iêriô mens tua inter prccandum, præcipuacapJj dodlrinæ Euangeli]', quæ Dei beneficio quotidie auditis illuftrari, de gratia, remiftîone peccatorum, de mediatore, de fide, diligenter fibi proponat, cogitot Sé intueatur.Quapropter infîgite animis hanc petitionem. Cûm enim Doo’’* nus nofter lefus Chriftus ipiè iuflerit peti remiftîonem, Sé quidem quotidie po* ti,haud dubiè uult nobis omnia peccata, quantacuntj fint, remittere, ôôomnes quotidianas Sé multipliées infirmitates attj fordes condonare.

Querandum^ Veriim fimul hîc monendi eftis, nequaquam perfeuerandum efie in deli^ in deliéliieot ôHs contra confeientiam, ièd ftire debetis, quód neceftè fit in qualibet ueraiH’' trd confeien-- uocatione fieri aut creicere in nobis pccnitentiam,ièu,conuerfionem adDcoH’) quia iuramentum diuinum clarè dicit : Viuo ego, dicit Dominus, Nolo tem peccatoris,ièd ut conuertatur amp;nbsp;uiuat. Eft enim copulatiua oratio,coniuH' guntur bscc duo: conuerfio,amp; coniolatio,remiftïo peccatorum Sé inta,ficitf

??ntutcorda,ncceffaridfimulcxiftcreamp;'ncoan quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, conucrtarisadDc»

tafrfcucrcs in fakribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adukcria, aut cupiditatcm nw

um «dcinccps nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimtdatanr nrutationcm prions

l «ndtalt\s. Hanc conuerfionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Fcaiffimum eft»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pto^ofiti, oportet in nobis exiftere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q n a c t y § quôd uidelicet ne^ tîojlra remif

1 «(ft Wethui iufticiam bonæ “nfci = nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indinatio» f„„is rfot.

\ fimtamp;mmentinnobismbacmta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acmukiplcx infirmitas rdiqua»«..

\ ncsftimmæuicioforumaffcftuum,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pœniuntiam,amp;inœnuer.

\ f^u'irçoniddiaacontraconfcientia , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;akoste»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VA- ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;çv^Arnnriafententta uerborum Cbrt(ft,quxnostn

\ nbsp;nbsp;nbsp;muditur Imà nt oortfb Quidem acctàtrc amp;C tonfugrre aàDcum,àontt mantt ,

\ nbsp;nbsp;nbsp;v^t^tuerantia in mdo propoVito » Quo entm ote, qua confetentta ta ts tn

\ nbsp;nbsp;nbsp;vat«.w\^i,ç^^o ta^ïwm interim omnibus furoribus opinionum,bbtdtnum,cït^

\ nbsp;nbsp;nbsp;àe\itati%xwdu\oebo ,pttu\anter pergam caedibus,rapinis,fuïtis,impoit.urts oc

\ Via'?, pxeees idens abominatur Sc execratur , ut SC SaVomon anirmat, \ VrouerbioxwvnuicefimouiîVauo ,Quidecbnatauresfuas,neaudiantiegem ,o* \ nbsp;nbsp;nbsp;ratio eins exitexeerabiiis» Kc. V auius expreüis uerbis inquit tiSioiite errare,

\ 'Deusnonirxidetur ,neq aduiteri,neq £e.ortatores,neqbomic.id'2c,bCc» regnum. \ V^eipofVtdebunt. Vtemiobannis nuno ,V eccatores Oeus non exaudit ,Veiii« \ nbsp;nbsp;tet non agentes pcenitentiam vvee abqeientes propobtutn uioVandi VegemV^ei

Petitio remip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecce banc neceflanam dodlrinam inleruit hïc Chriftus, addidit

fionispcccac titionem remiHionis, qua monemur de pccnitentia,ut afteramus ad Deumcon *net^e ’J^^^oricm^necrctinentes propofitumpeccandi,beluinis cupiditatibusamp;dù* Eolïcis furoribus frenum Iaxemus,amp; interca fbmniemus, nos inuocarc Deuni) ac tumeamus perfuafione fanditatis : fïcut proh dolor, hoc poftremo tempore mundus infinitam fibi Iicentiam fumit, èC plurimorum tanta eft ftn'tas, ut nul* ladilciplinæ uincula patiantur,qui tarnen interim ßngunt ft haberefîdem,fe uerisanimi motibus inuocare Deum ,ft efftuiuaamp;elecfta membra Ecdefiï, ciim uiuant in ftcuritatc amp;nbsp;immanitate Cyclopica^ôô cedant ac obftquanturà abolo, impellenti eos ad adulteria,homicidia, amp;nbsp;alia tetra flagitia*

Iftam infignem peruerfitatem, enormem petulantiam,Cyclopicam(jFtrw tatem,nifi ftria morum emendatione correxerimus, triftes amp;nbsp;horrendæpoenae ftquentur, Imd graftantur in conlpecftu pœnæ publicæ, uidetis inteftina belb) uaftationem rcrum publicarum, èc magnam calamitatum multitudinemcon* currcre : ÔÔ quanquam Deus acrumnas præftntes hadlenus dementer mitiga* uit,tarnen ualde metuo, ne toties irritatus feritate morum noftrorum uiolenti^ us implacabilius exerat irani,hæq} regiones multó triftioribus pœnisopp^* , mantur, Quia modus nullus eft petulantiæ, contumaciæ ÔC afîèdatæ nequina: iuniorum,

O æterne Deus, Pater Domini noftri lefu Chrifti propter tuam glonam adiuua nos, guberna, tuere amp;nbsp;ftrua Eccleftam tuam, puritatem ac ftudia coek* ftisdodtrinæ, diftiplinam èC mediocres politias, non ftnas fieri triftiffinias^ infinitas uaftitates, non Ethnicam amp;nbsp;Turcicam prolànitatem pîenam tie, ac contemtu iufticiæ diuinæ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hanc ipftm commonefadionem de conuerfione ftu pocnitentia fepe tum^ in precatione ueftra animo uoluere, amp;nbsp;cogitatione memoriacg repetet^» eaq? uos ad pcenitentiam cmendationem fletftere atqg exuftitare debetis. riducùtmcdb Siquis in conuerfione abijcit malumpropofitum,isdemumpoteftaw* utorii p^x O' critcr inuocare Deum fiducia mediatoris, in corde ftntit pacem, tranqunn* Utitia cordis tatem,lætitiam confolationem,iuxta didum Pauli: luftificati fidepacemha* twnpoljùnt cf tenaus.Hæcautem fiducia,pax lætitiaacquiefcens in Deo,nequaquamßmul poßco peccan cxiixcrc potelt 111 tuo corde ,:cum perleuerantia in dehctis contra conicientiaiio ftu cum propofito indulgendi quibuslibet furoribus, te^ polluendi omni lere turpitudinis» Sed poftquam incoata eft conuerfio in cordibus, fides nrmu* fimê nitatur amp;nbsp;acquieftat in mediatore Chrifto, ôô certo ftatuat inuocationcni tuam placere amp;nbsp;cffîcacem efïè,tibilt;^ uere dari remiftîonem peccatorum» Hanc fummam 8é ampliflîmam coniolationemdebesinfixam animo teuere,Eamlt;? quotidieinomni precatione tua intuens ac recordans exerccre amp;nbsp;confîtmar^ fidem, pro^ tantis bénéfices Deo uere gratias agcre. Et hadenus dehacpct*' tione : Rcmitte nobis débita noftra, fîcut amp;nbsp;nos remittimus debitoribus nO ftris »

Hoc eft. Ne finas nos induci,ftu, ne finas nos labi, ruere, fubmergi Sfop* primi,ciîm tentamur,ne finas nos fuccumbere diabolo in tentationibus, Nm hæ phrafts, ftu modi loquendi. Ne nos inducas in tentationem, fignifîcant per* miftionem,non effèdionem,neceffîcacem uoluntatem» Nequaquam enim kn* tentia horum uerborum eft, quod Deus autor ÔC cauft fit tentationum, ac ipl^

U ATT HÆ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;536

nos inci'tct ac uelut inuitare uelit ad peccandum quodlt;^ deleâ:ctur uolupta^ tem capiat ex interitu èC pernicie noftra. Hæc falfa interprctano explodatun Sed autores 80 impulfores, d quibus oriuntur tentationes caufæ peccatorum, ueriflîmèfuntdiaboli amp;^hominesjtem futilitas,curiofitas amp;nbsp;petulantia noftra, amp;nbsp;prauæinclinationes» Rurfus autem in bac petitione multæ grauiflîmæ 8ô utiliflimæ magni^ momenti doëlrinæ comprehcnduntur. Etfi enim uelut præteruolataures noftras uerborum breuitas infignis, Ne nos inducas in teiv tationem,tarnen hæc pauca uerba de maximis amp;nbsp;ferqs rebus,de acerrimis èC in* fidiofiffîmis hoftibus Joquuntur,

' lam proponite uobis ante oculos primum boftem, ftilicet, DIA B nbsp;nbsp;nbsp;QudUsfit ho»

L VM, qudm is horribiliter graflàtus eft 7 qudm triftem ftragem atq] ruinam cdidit;' ciiminitiô Adam amp;nbsp;Euam impulit in horrendum lapfum,qua impuKî* oneuniuerfum genus humanum auulfum d Deo pertraxit in mortem amp;nbsp;mile* fias infinitas* Item,quam iæutjt atrociter omnibus temporibusf quantum fla* gitiofiffîmarum libidinum,horribilium diftipationum,tragicorum amp;nbsp;triftiflî* inorumcafuum,acerbiftîmarum calamitatum diabolus inuexit, amp;nbsp;excitauit,in txcogitandis 8c ftabiliendis idolis, in accendendis non necefl'arqs bellis, in effi* dcndiscædibusiniuftisjin concitandis ftditionibus diftordqs,amp;fc. Nec ima* ginemini, diabolum eflè Ibmniculofùm,fègnem, ignauum ÔCociofum fpiri* tum,fedclarè textus 80 expreftîs uerbis inquit de ludadntrauit in eum Satanas* hem,Dominus ad Phariiæos, qui certê lapientes erant, èc mores modcraban* turjhonefta diiciplina,dicit; Vos ex Pâtre diabolo eftis. Item Petri teftimoni* um manifeftum eft : Diabolus tanquam Léo rugiens circumit, quærens quem dcuoret.Non igitur {bmnietis,uos in tutd citracg periculum, SC uelut extra teli iadum federe,nec poflè uos d diabolo circumueniri, fàuciari uel euerti,

Poftea cogitentur amp;nbsp;alij hoftes,qui ftint incitatores atq? caufe tentationû, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

uidelicet, mali homines, ut confiât, multa millia adoleftentum malis fodalitqs but. ^txemplis deprauari, tandemcp corpus amp;nbsp;uitam perdere, aliquos etiam ani* tnæiafturamfacere» Item, Multi Principes amp;nbsp;fapientes uiri per fuos Confilia* tios, quorum fîdei cor amp;nbsp;uitam fuam committunt, amp;nbsp;quibus, ut dicitur, aper* turn peftus oftendunt, capiuntur amp;nbsp;fèducuntur, ut a'mpledlantur ac recipiant doârinam falfam nbsp;nbsp;pernicioßim, ut non neceftària amp;nbsp;perniciofa bella moue*

ant, ut alijsmalis caufi's amp;^negocrjs implicentur.Sicamp;alfj priuati homines de* cipiuntur amp;nbsp;corrumpuntur iæpenumerô per malos conlultores amp;nbsp;dodtores»

TertiushoftisSi: omnium intimus acproximus eft, tua propria Sapien* TenMiones i da,tua bella imaginatio, feu fplendida cogitatio, 80 praua cupiditas in tuo cor^s propriafipu de: quando propria curiofitate feu petulantia ingeniorum extimulamur èc im* pdlimur ad fîngenda, lèrenda, uel ampleftenda noua dogmata, aut cum erran* tibusflammis uicioforum affeduum incendimur ad adulteria,aut cupiditatem uindidæ^ad furta,mendacia, impofturas, amp;nbsp;alia flagitia» Hæc poft'umus iplî lèntireomnia. Cum^ obtemperamus amp;nbsp;indulgemus his prauis motibus amp;nbsp;inclinationibus j uagantur circa nos diaboli fpeftatores furioforum conatuum noftrorum,ideo^ confeftim aduolant, amp;nbsp;diro atc^ uenenato afflatu cor mile* rumjimbecilleac defertum d Deo inficiunt ac impellunt, ut debilitatum amp;nbsp;lan* guefadumruat inmanifeftaIcelera, Vt,cûm Dauid intuensalienamconiu* gern forma præftantem incenderetur eius amore, cum^ uolens aleret incendi* um,in animo ortum, èC in externo quocß geftu ac lèrmone obièqueretur uicio*

fis fill's motibus flammis, diaboli uidentes cum cederc affè(flui, admitK'’^ fikcebras, præcipitatum uiolenter impelkbant, proftratum^ lapfîbus inextri* cabfiibus impï^cabant,

Hic itaq; tertius hoftiSjiiempe propria curiofitas, appetitiokucupw'* tas uicio(ä,uerßtur i'n lubn'co, magnum^ uenit in periculamj utro(j temport ciim i'n rebus profperis, Sc ad uoluntatem noftram fluentibus, tum madiier« Sc afflidla fortuna, ut quando morbis, egeftate, contemtu, cæteris^ mifcrijSY ærumm's urgemur,premi‘mur,ac obruimur. Etcnim quando nobi's tranquil placata funt omnia j cum^ inuita uoluptatibus affluente diui'trjsamp;glon^ floremus,tunc immodcrati,petulantes,amp; fecuri laxamus frenos ccecis cupidw^ tibusjdefpicimus arroganter,amp; conculcamus alios,certaminibus motistuniu^ tus excitamus, aut indulgentes cun'ofitati oftentamus ingenia amp;nbsp;fapiennani,lii* mus autores nouorum dogmatum, SC nobis perfuademus noftram felicitatcn’ pcrpctuam fore,ficut Pompeius di'cebat, k fupplofione pedis Italiam totamt^^ ercitibuscompkturum aduerfus lulium Cæfarem»

At contrd ciïm fubeuntibus ingentes ærumnas accidunt incxtricabÆ* bumano confilio,tune ani'mis fra(fli meerore contabelcimus, ruimusin tientiam amp;nbsp;defperationem, fugimus Deum, triftes^ cruciatus amp;nbsp;horrendib'^* mitus in corde lequuntun

îfxw petitio Hos tam uarios hoftes agnolcere, tam^ multipliées tentationes unM^nibiM debemus, atep ided ueris gemitibus Sc lacrymis orare, Ne nos inducasin tentationem,hoc eft,ne finas nos mergi,fuccumbere,et opprimi cûm tentami’*') quando diaboli periculum, peftem, amp;nbsp;exitium moliuntur corporibus, animai bus,coniugibus Sc liberis noftris, quando dilacerare Ecclefias, SC turbar^i'^^* publicas conantur Jtem cûm alrj homines confiltjs Sc incitationibus fuisUoW nos irretire SC implicare malis caufis Jtem,cûm fuperati propria infirmitaK’'^’* pimur SC impellimur ad inhonefta uel exitiofa négocia» Ac in fumma: Siqæ^’ cogitât fua fapientiafiiiscj confilt)s,etiam fine gubernatione,cuftodia èCopt“** uina iè regere pofle fuos mores, fiia négocia amp;nbsp;pericula : is uerè coccus, uecorsj furiofus,amp; mente captus iudicari debet. Nec enim ulla Humana fapientia gilantiapar efk tantæmoli periculorum Sc impedimentorum,necfufficertP*’' teftad regendam uitam noftram,adfiiftinendamuocationem,adprofpitit’**

, das,uitandas amp;nbsp;fugiendas infidias diaboli, ad intelligendas cauendaslt;$ fedut*** onesôdimpofturashominum,aduinccndam denicp propriam infiïmitatcn*) fine auxilio ôifprotedlione Dei. Quia ièmper uera eft kntentia filtj Dei.'Sintmt nihil poteftis facere.Sumus imbccilles, amp;C uarqs calamitatibus oneratfPfoP*^* rea Deus mifit nobis filium fiium dominum noftrum lefiim ChriftiïjUteflttde fenibr amp;nbsp;euftos Ecclefiæ,d quo iciremus nos regi,protegi amp;nbsp;iuuari, modo uere SC krid inuocantes ipfum petamus auxiliû Sc gubernationem diuinâ,St^abijci* amus ea delidla, qua? impediunt inuocationem atq? polluunt confeientiam, net in kcuritate Cyclopica furenter pergamus indulgere ac obedire omnibuspra^ uis inclinationibus SC uiciofis cupiditatibus.

Ita Dominus ipk dicit Apoftolis : Vigilate SC orate, ne intretisin tenta* tionem» Item, Paulus inquit,Ambuletis accuratè,non ut fatui,kd utfapienteSj in quibus Deus initia fuæ lucis accendit.

Hæc omnia diligenter uobis proponite, nec iperate iftius diifolutæuitæ Cyclopicam kcuritatemamp;Stemulentiam,fihetriftfifimis cafîbus ÔCbumana* rum

nimmifen'arumj8lt;Scliabolicarum infidiarum abituram ciïe. Nec fruftra bæc inGonisamp;memorabilisfententia in{èriturhiftonæ,ciimlfraèlitæchoreasex^: crcerent circum uituli Aegyptiorum imitatione facîli fimulacrum, ubi textus dicit: Sedit populus manducare 8^ bibere,8ôfurrexit ludere*

Gerte horum temporum ingens eft mccfticia in tantis periculis, 8c publif cismiferqsjamp;quan^iuniorumanimos non ualde mouent diffîcultatestenv porum,amp; confufiones gubernationum,tarnen lèniores in tanta rerum anguftia triftiHimiscß pœnarum ipedlaculis, maximarum calamitatum metu, profcîs '^todebebant tiim excruciari propter horrenda bella, propter uaftationes Eccle fiarum ,8ô imperiorum collifiones, turn affîci fuis, atcß domefticis difficultati^ laus,irlopia,morbis, infelicitate liberorumjdetrimentis^ facultatum,ut ctim fo^ licitudinede procellis 8c ærumnis huiufmodi cogitantes, amp;nbsp;in uitandis lapfi=: busintentimagisaccircumfpedlijSó in precando ardentioreseflènt*

Has itacj caufàs public! ludtus amp;nbsp;mœfticiæ fingulorum, feriô magnolt;j a=â nimorum motu cogitantes, clamemus ad Deum in hac petitione, ne finat nos pertrahi in laqueos diaboli, nec fuccumbere prauis inclinationibus, nec in fu^ pcrbiamjfaftum, fiduciamc^ noftri mere, ncc in triftitiam amp;nbsp;deiperationem • æergi,nec alrjs tentationibus,quæ multæ uariælt;j funt,opprimi»

Quare recitantibus uerba huiuspetitionisiæpèueniatinmentem ßmilb um uerborum Chrifti quibus in agone ad montem oliuaru m dilcipulos adü bortatLir adprecandum, inquiens : Orate ne intretis in tentationem, id eft, ne diabolusexcutiat uobis fidem, 8C auellat uos à Deo per infidias, impofturas, i præftigias atcß fcandala, quæ multipliciter excitare poteft*

Hæc eft petitio generalis,^ tanquam claulula, quæ quidem aptiftîmè co=« toretoCcongruit cum proximapræcedente petitione* Cæteriim non loques mur iam de bthnicis,T urcis,^ fimilibus impqs,Hi énim non liberantur a ma^« manent oppreftî peccatis,ira Dei, tyrannidediaboli, amp;nbsp;ætcrnis pcenis,ft;# impij non lù uenoreantinhacuita,fiuefuftineantmagnas milèrias* Vt Cæfàr Tiberius lua^ ^crdntur i uiter uixiqfuit magnus amp;nbsp;potens Imperator, habuit omnis generis uoluptates, polluit fe confufionibus libidinum, iniuftè multos interfecitjldem pofteaquam conlenuerat placide fine uiolentia mortuus eft, Nec tarnen ideó conlècutus eft: liberationemexlummis amp;nbsp;æternis malis,ièd pcrijt abieeftus in horrendos,acer=s bifiimos amp;nbsp;fempiternos cruciatus, Quamobrem nihil hoc loco de Ethnicis ex^ emplis dicendum cric. Qtiantumuis enim Ethnici folicitè lèrio^ clament : Ah Homine Deus eripe nos ex periculis amp;nbsp;miièrqs, tarnen ipfbrum clamores funt uorribilis amp;nbsp;mera ccecitas, ideo^ inanes amp;nbsp;irritos eflè minime dubitandum eft. Nonenim alloquuntur uerum Deum ,imô filium Dei contumelijs afficiü uut.Praeterea cùm diu anxiê clamauerunt, tarnen animi tumultuantes ac trepiîi uantesdifputant, Deum non curare gemitus,lacrymas,clamores inuocantium, non ualere nec recipi fuas preces , ideoque non expédiant à D E O auxi^ lium. Quare tandem horribili fremitu iralcunturSd maledicuntDeo*

Hoc igitur loco tantiim de uiuis ac ueris Chrifti membris, de^ piorum ac làndlorum afflidlionibus uerba faciemus,

Deus Ecclefiam fuam fubiecit cruci,adco^ duriter exercct,ut uix ullo tem pore non experiatur ilia infignesac multipliées calamitates, led idem tantam ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G 2 n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;molem

Deuf^ccleß^ moïcm mifènarum inæftimabili bonitatefic mi'tigatS^ ïem'tjUtaliquitamcn fubiecit cruci homines maneant in uita fuperftites, quibus Sc bonam ualetudinem amp;uiVluni ft cdndemmi'^ Jaj-g/tur, quó labores uocationum perferre, ac fèrui're ÓC prodeflè poffîntalrjs

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuxta di(4um Pfalmi : Non mortui laudabunt te Domine,id eft, quiiamde«^*

fèrunt tan^ de præfîdio amp;nbsp;ftatione uitæ, non fungentur amplius miniftcn® publico doccndi, nee ad gubernacula reipublicæ ièdebunt, nee onera commu* nia, laboresq; neceflarios in ciuili focietate ièu mortali uita ftiftinebunt incodtur in Vultautem Deus in hac miièramaftain hacuita incoari hocfumniuni credentibuiin beneficium,uidelicet, reftitutionem iufticiæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætern3;,inquaddnceps

^utio^uit^^lquot;- abolito peccato deleta morte ipfe erit omnia in omnibus,propKtta ternlt;e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multis hominibus tribuit uitæ fpacia longiora, dat bonam uaktudincm, up

lt;ftum,fruges terræ, ut plures uiucre, ac Ecclefqs pie feruire,aut certe fuo loco fo ftinere labores utiles poflint. At multi aded triftibus ærumnis onerati,tani^ fæuis cafibus opprefli ftint, ut nec ftiæ uocationis labores facere, nec iitilitcr fcr^ uire poftintjuerbi cauû,qui grauibus et diuturnis morbis excrucianturjautqui tyrannicarum perfecutionum crudelitatem fubcunt, Nihilominus tarnen omlt; . nes nos precari oportet, fiue magnos amp;nbsp;acerbos fiue leniores dolores peflêr^* mus, ut Deus immenfa milèricordia nos tandem uelit à malo liberate»

tikrrffof nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scitis eftè ftueriftimum Dei mandatum,ut firmiflïmê credamus,nos pro*

ejfei peccdto pter filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum uerè liberatos elTeapec^ et pœnis lt;cter ^^to èé ab ætcrnis pœnis» Attamen debemus petere liberationenijamp; in bacpc* cr^deredebe-^ titione fidem exufcitare ac confirmare,certo^ ftatuere,Deum nobis propterfi* ttsus. bum mediatorem dementer amp;nbsp;inenarrabili bonitate peccata remittere,at^

riflimum eftè, quód in omni æternitate uelit nobis fuam fapicntiam,iuftiW’ bonitatem,ac lætitiam communicate, nec abiedurum nos eftè in fcmpiternuni exitium cruciandos cum diabolis ód omnibus impfis.

Has res æternas primum debes in petitionis huius recitatione animocon templari amp;nbsp;confiderare, Poftea cogites amp;nbsp;intuearis etiam omnespræfentesîi^ No« efl irritai que corporales mifèrias 8Cærumnas,acpetensliberationemcùmteipfumton’ fetitioetidm- ahos quoc^ complcdaris, certo^ ftatuas hanc tuam precationem, non eflèirn^ • fub^ruce tam,fed à Deo recipi,amp; impetrarecùm tibi cirmcæteris mitigationem»

amfi durius exercemur,nec prorfus auferuntur pœnæ,quia Ecclefîa fubieda en præfentibus miferfis corporum,tamen Deus dementer lenit ac miti^at pcens^j ut Ecdefiæ,politiæ,ac ciuitates aliquæ maneant amp;nbsp;confèruentur,utcj tu patuu^ los liberos tuos retinere tecum,ac educate poftîs» Propterea nequaquam cogi” tes ideô fruftra fieri hanc petitionem, aut irritam efîc precationem, fî nonto*^ lantur ac definant omnes afflidiones amp;nbsp;miiêriæ, iêd Deus exaudit tamenact^* cipit afflidorum gemitus amp;nbsp;damores, atlt;j plurimas pcenas lenit ac mitigaï»

NifiDeusmifèrtus noftri mitigaflèt poenas tunc, cû Imperator Carolus occupauerat hoc oppidulum, id^ totos quatuordccim dies impofîto præftdfc tenebat armatus, îuiflènt omnes interfedi, amp;nbsp;perijflènt funditus» Idco n Diabolus infidiator poftet uel unius horæ ipacio uos uniuerfbscumfandl^ infantibus amp;nbsp;family's ueftris deuorare,nequaquam prætermiftùrusnecdiW rus eftet» Quamobrem feriô ueriscß motibus animorum petamus,ut Deus nos dementer liberate uelit à malo, ctim præiènti, quod iam deguftauimusacfen* tirecccpimus,tiimfuturoièuimminent!, quod etfî nondum fuftinemus,n£lt;: ièntimus, aut ne quidem proipicimus, tarnen fuerat oppreiTurum cerukfs noftras,

\ nbsp;nbsp;nbsp;o'gt;™gt;f™ttadidkpromiffioncsfuas,additomandatoimmutabih,ut^^^^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,quà4utïèuditnoscxauditc'. Propterca brmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qj

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VopuVusiudaicusnonbabuit OTtosamp;in ege luma p nbsp;nbsp;nbsp;p, n

\ nbsp;nbsp;nbsp;i»nlt;,,pkïunkumdkmdecimumfepü™.™a6s,quidKcbatuïPcftumcx^^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanttimtft.ïlutÇDaïcdkipïæcedmtisuÇqjaduelp£ïamÇcqucvaus.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fei cumu\aïuat\\ümanas tradkioncs,Slt;. crebra kiuniatev^uermaqqua us ex*

\ nbsp;nbsp;nbsp;«diqsptxdkabantfepromeTOiing^m'abaaÄda^tcmiffvoncmpsccatorum,

\ bCuktatisacfan^tvmoni^cmcrementa* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;_

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PorrduostosexlEuangeXto, nuWaiemmafine diumvtus mandata ,bue vtuHa ùiunU

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e\e€tabC pra’feripta,merer\ rembfionetnpeecatorum* Vmo^etra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tec

\ bCbexx^JoibsbValpbemiaeb. ^tr\VmeYebunefummumbonorem,clt;voubjmuto \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcbitxmv ,nob.r\s operibus ,r\tibus ae exerdtqs, quod but mérita remmioma

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptccatlt;ön\Tc\,aur cçaodbnt iufitieia eoramDeo^uerdmbrebonospropriua ^u.u*

\ nbsp;nbsp;nbsp;\ï\Dù\^Qvtv\vù nobr rdebxCbr \b.\, emus unius obedientia meruit nobis r emit«

\ bonemptceaiorum ,iu.b.ieiam,donarionembpiritusian€ti,bCb^reditaten\u.v \ nbsp;nbsp;nbsp;rx xternx * btbane ipiam ampXitndinem gr atix feu miier ieor dix diuinx ne#

\ nbsp;nbsp;nbsp;cede eb anobis appr ebendi bC aeeipi ioXaV vde, aeepaieieente inbAodiator eDo#

\ nbsp;nbsp;nbsp;mino uobroXeiniLbribo *XAuinsbr mibimiXundarnenti nuXXanos uneptam ea-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obXiu.iegt;\^beins menvoriamperpetud eireuXeramus animis ^quadereuos

34-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LAT KT KL

Nee finatfs abdnei uos 8^ dimoueri diabolicis præftigrjs ab bacfalutar^^ ucriffîma Buangelq docflrina ,{èd aflènfione fîrmiflîma ftatuatis certó uosacd^ pere 8ó habere rcmiHïonem peccatorum, imputan uobis iufticiampropter mcritum Chrifti,ficut afErmat Propheta: Liuore eius fanati fumus, Necpanagt; mini uobis in hac dodrina tenebras olïundi,

^ccend^tu^^^'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tiocg certifTimum ÓC irrefragabiliter uerumeftjquódquandogt;

t»’ cr hetitia ctinq^ fide concipitur SCincoatur in cordibus hæc dulciflïma confolatio, certo •etertuk. Deus accendat èC efficiat in nobis uitam lætitiam acquiefcentem in

cordia Dei, ut omnes uerè Chriftiani ièu conuerfi ad Deum fèntiunt amp;nbsp;expen^ untur,iuxta didum : luftificati fide pacem habemus erga Deum»

Veruntamen in hac ipfa uiuificatione ièu regeneratione oportet fidudam tui cordis acquieicere in filio Dei,Domino noftro lefii Chrifto,amp;C non fua fflun ditie uel nouitate niti»

Hæcipfadodlrina ueriffimê uox eft iacroiânô:iEuangeIfj,acæternaô^ ' immota ueritas, nee eft quiequam uel obicuritatis uel ambiguitatis,uel infidia^ rum,uel ibphiftices in hac ièntentia,quam recenftu', Ita conftanter eam ampl^ «ftimini amp;nbsp;retinete, nee finite uos perturbari ac circumueniri offufis nebulisac corruptelis,uel à Papa,ucl à Monachis,uel ab Auguftana Sphynge, cui nomtn eft 1N T É RIM, uel â quibuidam præftigiatoribus, qui nunc uelut ex an* tro Trophonio prodeuntesiaftitant iènoua nobis myfteria patefafturosd* fe*

Occurri autem nobis quæri hoc loco poteft, Quare ieiunianon prot* fus improbentur hîc ôô reqeiantur, amp;nbsp;cur dicat Chriftus : Ciim ieiunare uoksj hilaritatem uultus ÔC oculoram præ te feras»

Non cfrw for nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primiim feiendum eft,non præftribi ullam ieiuniorum formam,aut nio*

^'temperan ^tim cxercitiorum in Euanodio,fed liberumeftècuilibet Sc conceflum ctint tia ingenere prandere,t«m coenare,ac ueici uel carnibus, uel piicibus,uel oleribus, uel rapiSj friecepa. eft uel quibuftunej cibis frui, diuinitus cuicj datis amp;nbsp;oblatis» Verum in generc «J EuMgeho. temperantia omnibus hominibus eft prgeepta, ièruans omni tempore modum in cibo 8C potu, conuenientem naturæ corporum» Sic ipiè Dominus præcipit ’ Lucæ 21» Attendite, ne grauentur corda ueftra crapula ebrietate. Curuero dicit corda grauari f uidetur enim potius dicendum fuiftè, Ventrem paftupo^ tu^ immodico repletum ac refertum inerti mole grauarif Reipondeo» Domi* nus ideô nominatim de Corde loquitur ,quiaintemulentisextinguiturinuo* catio DeijQuare gubernatio ièu aftio diuina impeditur in nobis, intemperan* tiatemplumDei,nempecor amp;nbsp;cerebrum,uiolantibus» Hoc modo corda gralt; uantur ingluuie helluationibus»

In eandem quoej ièntentiam Petrus inquit i» Petri 4» Eftote tempérantes amp;nbsp;ibbrq ad precandum»

Et Hoièæ 4» icriptum eft, Scortatio, uinum ebrietas auferunt cor,hoc eftjlaxant humanos animos, ÔC effrenatos in furorem agunt, ac impediuntin* tentionem in inuocatione, ipfiuscj D E I efEcaciam feu effèdiones in cordi* bus»

itaep principio notum fît uobis hoc neceflàrium præceptum, qudd iiide* licet temperantia in cibo ac potu fît opus neceflàrium quocunque tempore, Ac

Hæc fîue abftinentia fîue forma idunfj, non eft hypocriiiSj ac hilarité^ Hc:« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ku

^ifèupræftari debet in fide* inuocatione,amp; gratiarum acflione ad Deum, Eftà naes ölt;: lætitia in Deo illudipfum generofifTimum acpreciofum Baliamumj chrifim re^ cuiushic fitmentiojquonimirum fepcrfunderedebentieiunantes, Acnepo*^«*^’ tert quidem hilariter, ardenter ex animo fieri tiïm inuocatio tum gratiarum ^^«Ojqudm diu tibi cibo potult;j diftento,ucl halanti etiamnum pridianam era*: pulam,fpiritus turbantur exæftuant in cerebro. Intueatur Só confideret feie t^iufquifcjjtunc animaduertet ac deprehendet, utrum ieiuni ÔC fobrij fit ardcnlt; tior inuocatio, an temulenti èc uino crapulalt;^ diftenti,

Proprerea coniungit utruncß (criptura Matth.17» In lEIVNIO ^P.AT10NE,utfignificet inuocationemnimiseflèlanguidamfrigidam# j imö prorfus impediri Sc extinguiin uita ebriola, Cyclopica ÖC belui*

SecundójEuangelium loquitur de alio quodam genefe idunrj longé diffi':» p^Uud genui eiiioreniagis^firio,cum uidelicet cor adeó plenum ueris doloribus angori^ ieiuni) eumu ^si^confidumeftjUt ab animo mcefticiaamp;S curis occupato uentriculus laiv guefadus ne quidem admittat cibum,nec frui potu allato poflit. Tale fuit leiu* nium Dauidis obiurgati à Propheta Nathan. Sic in Niniue ieiunarunt aliqui ancti homines audita concione lonæ. Ita Matthæi 9. inquit ipfè Dominus,fo* tejUtdifcjpuh fuiieiunent tune, cùm iponfus ab eis auferetur. Hoc modo ieiu^» nauit amp;Paulus poft conuerfionem.Item,fic pauperes familiæ propter inopiam eogunturieiunare ac propemodum contabefeunt fame, quia défunt eis necefi ‘aria ad ui(ihim,fèu res naturæ conuenientes. Sic amp;S Agar cum filio pene fiti pe^ f^t)infolitudine non habens aquam.

Hoc ieiuni) genus Ecclefiæ proprium nequaquam eft fimulatio uel hypo^ eriliSjficor Deofeft fubijeiens patienter obediat in afflidionibus, Ac tune qui^ emhæcconfolatio maxime neceftàriaeftjUtaccedat lætitia amp;nbsp;hilaritas, atcß rtagrantiifimo balfamo caput perfundatur. Hæc enim lætitia 8C balfàmi fräs« grantia eft ipfa confolatio, qua cor fide ac fpe uiuificatum erigitur, èC in aduer* is tolerandis obediens inuocat Deum, certo(^ ftatuit Deum uelle propicium eilej acmitigatis ærumnis adeftè nobis atqg opitulari, ne prorfus mergamur amp;nbsp;tanquam fluftibus obruamur, ficut affirmant hæc di(fta.

rialmo 4^, Inuoca me in die tribulationis tuæ,ÔC eripiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glorifica«

Nahum I. Bonus eft Dominus amp;nbsp;confortans in tribulationCjamp;f agnoices leu acceptans ijaerantes in fè.

bsigitur,ut dixi modis, patientiam, fidem ÔC fpem in hoc genere ieiunq exerceamus, Etenim hæc ipfa confolatio eft illud faluberrimum Ballàmum, quo tune ungimus ac perfundimus capita noftra.

Etfienim luuenilis ætas de hoc ieiunio, uidelicct, de tolerantia in cruce amp;nbsp;yeri dolorei magnisueris^ doloribus,nondum ftit aut intelligit multa tarnen grandiores, neddmittunt^ quorum,iam maturuit ætas, nôrunt, non deeftè ueris Ecclefiæ membris 8C uo^ lt;iuidem cibii, cationis curas, 80 acres animi dolores, quibus fepè adeó duriter exercentur, ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Præterea multi fiint pauperes,qui uerè indigent rebus ad uidum neceïû^ rqs^nec habent cibum SC potum naturæ conuenientem* De hoc difRciIi,lêriO’ triftiqi ieiunio,quod nec hypocriticum nec accerfitum eft, Chriftiani memin^* rint confolationem ,quomodotolerandum perferendum^ fit, acnôrintefficH^ cia. remedia uerê fànantia dolores cordis*

jeîumum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'pgj-Quni ieiunium eft Pædagogicum, ac fpontê feu ultrô eïecîlum exercû

Ijiontè deüu tium. Ut, Si quis in die aut prorfus abftinere â cibo, potu^, aut ièmel duntaxat exercitij cttn=i Sgt;C pauxillum uelit edere, hoc fine, ut magis idoneus fît animus ad intentionem P- in Inuocatione, ftudijs,ac negocqs* Hoc exercitium arbitrio noftro eledum rcf ipfà tantum eft opus uoluntarium temperantiæ moderantis cibum amp;nbsp;potunij ideolt;$ cuilibet liberum eft,prout ætati uiribufq? fuis conuenire iudicat,uelint^ dia integri diei corpus coercere, uel in die quàm minimum cibi amp;nbsp;potionisad reficiendas uires adhibere, Itacç ufîtatum fuit in Ecclefîa omnibus temporibus: Sanôtos conuenire ieiunos ad precandum. Sic AcTt, lo* Cornelius quatriduum ieiunatjCiïm miflb diuinitus angelo mandatum accipit de accerièndo Petro, hoc more ieiunandi nonpoteft ferri lex aliqua generalis uel uniuerfalis,præ^ ftribens unum modum ftu certam formam talium exerçitiorum, quorum rietas nequit comprehendi regulis,cum alia alrjs congruant.Singuli tarnen uatim, prout ualetudinis ac temporis ratio pateretur, debebant fæpc tribuere precibus amp;nbsp;ieiunio certum aliquem diem,quem totum d cibo ft abftinentescon fumerent in pia meditatione patefaeftionum amp;promiflionumdiuinarum,iit uidelicet animi intentione et cordis alacritate excitata ad copitationemdeDeOj

Sed ea barbaries eft in populo, ut plerisq’ perfuafum fît, ft, fî unumHitin ieiuni fînt,nodî:em continuó ftquentem non pofte uiuere»

Nec prolixins hac de re dicam, ftd tantum uosad ieiunium primigentns y. nbsp;adhortabor,id eft,ad temperantiam ftueriftimè mandatam à Deo omnibus ho

minibus, ne in comelîàtionibus, helluationibus, certaminibus^ poculorumui^ tam degamus* De hac diligentia frenandi cupiditates Dominus concionatur Lucæ 21» Videte ne corda ueftra grauentur ebrietate Só crapula*

M4Ü puilicd Loquitur autem res ipla,amp;fquotidiana exempla,proh dolor,nimis multa teftantur,inhisregionibusomnefereftudium conuiuiorum apparatibus,amp; pulctrum. ebrietati,atlt;ß immanibus illis poculisimpendi, Quaremanifeftumefl:,nunC3 Deo narijs modis puniri,ut incendijs, bellis, amp;nbsp;conuulfîonibus atq confufioni^ bus regiminum,ftu politiarum, plus qua belluinam iftam uentris ingluuiem, amp;helluandi perpotandi^ confuetndinem, Præterea,quoties uidetistemulenï« tos homines ultró ruere in fuas clades, amp;nbsp;læpè cruento ferro inter ft ipfoscom currere,imó amp;nbsp;cædibus niutuis graftàri f Item, quot óó quantæpaflîm audium tur querelæ declamitantium publice priuatim«^, crefcere precia rcrumuenali^ urn, amp;nbsp;in Agricolas maledicfta conrjcientium, quód non minoris uendantfru^ turarumcarnes At quomodopoteft laxior annonaljaerarijin tantisproftfioni” tiplicet. bus,helluationibus, pomparum conuiuiorum^ apparatibus f Equidem credo quód Deus nequacp adeó benigne fœcundaret terram, ftd inopia frumenti agrorum fterilitate nos caftigaret,nifi puerperis,infantibus, puericiæ, acmifd^ Iis et egentibus familiolis parceret,His ut uicftum largiatur Deus,beiiedicitter^ ræ,fouet ftmina rerum naftentium, largiore mefft, ubertate fruguni amp;nbsp;frudu^ umprolpicit humanis neceftîtatibus*

Verum hic erant addenda fane plurima de crafîîs abufibus. Aîij propter auan'ci'am res uiciofas uendunt, atq; Dei dona corrumpunt, adeó ut nee pam's necpotusfalubn'snaturæ^ corporum conueniens haben poffît, Älrj Homeric co Grillo fîmiles, qui â Circe in porcum mutatus reciperc hominis figuram noluitjadcÓ delelt;îlantur immunditie, fbrdibus Sc ilfuuie, ut in morem fuis tulenti quaslibet res^panem, carnes, cereuifiam, ÔC id genus alia corrumpere Sgt;C contaminare foleanu

Iftoscraflbs abufiis non agnofeitis nee iudicatiseflepeccatajpropterea cumulantur pcenæ, Deus æternus dementer noftri mifèrtus tribuat his region iiibus falutaria regimina, quæ non permittant IsLxari petulanter honefta difeiis plinæ uincula»

lam fequitur concio de Auaricia SC fiducia acquiefeente in pecunia, opi# bus,amp;copiareifamiliaris, '

Hicprimum familiariter nota fint uobis uerba Pauli Ephef,4, VnufquiG quelaboret manibus fuis operans bonum, ut Sc ipfc habeatjamp;S indigenti com* municare poflït» Ite Gen.j* Deus in quit, In fudore uultus tui uefeeris pane tuo» Item Pfalm J28.Labores manuum tuarum quia manducabis,beatus es,amp; bene bbierit» Etpaffim extant plurimæ fènfentiæ diuinæ, quæ præcipiuntlabores iuftos congruentes uocationigt;

Ac eft ipfius naturæ rationis^ præfcriptio,imô uoluntas Dei,ut paterfa* miliashabeat necelTaria uidui, amp;nbsp;laboribus uocationi conuenientibus paret lacultates,augeat amp;nbsp;tueatur rem familiärem.Hæc uirtus nempe Sedulitas rede Sedulity ^ttlt;c Sordinequærens uidum,parans opcs,partas^ facultates conferuans,Deo pla c^bacnominaripoteft Oeconomia diligens ac iufta, S)C ordinata diuinitus«.

Extrema ueró feu uicia contraria huius diligentiæ funt : Alterum, Prodi* galitas,profu(ionibus exhauriens facultates, Alterum auaricia,lcgt;rdibus,'furtis, ^tapacitate quærens diuitias.

bit autem A V A RICI A, uelle quoquo modo corradere SC accumula* Audritîa quid re opes, uidelicet lucris iniuftis uarrjs(^ rapinis amp;nbsp;furtis, turn occultis turn ma* * nifeftisjutcum uicioftc fucatætç merces extruduntur,cûm panis amp;nbsp;cereuifia cor rumpuntur ac deprauantur,ciim adulterinummipro bonisfoluunturjCiim fraudulentisuenditionibus SC impofturis alieno ftruuntur infidiæ, cum uarijs prætextibus fumitur mutuum , nec fideliter penditur quicquid aiqs debetur» Item cum petuntur ufuræ,cùm exercentur aucupia pecuniæ qu^rendæ iniufta, cum deniqp uiolatur æqualitas amp;nbsp;iufticia in defraudandis alqs*

Hæc omnia prohibentur in feptimo præcepto. Non furtum facies» Nec mdigetquicquam horum prolixa declaratione, fed ftnguli fèfè fcrutentur, a* nimaduertant, ubi fideliter amp;nbsp;candide,ubi fallaciter 81C infidiofe agant,mores(^ fuos emendent» Quia tab's iniufticia non eft leue peccatum,fed quod Deus SC in hac uita punit atrocibus pœnis, 80 puniet æternis fupplictjs, nifi fiat conuerfio adDeum» SicdicitEfaias 3 ^.Væ qui fpolias,quia fpoliaberis, Itac^ manifeftd uidetiscrefcentespeculatu uarftsfraudibus,excuti tandem fortunis» Etab experientia didum illud ortum eft : Male parta male dilabuntur»Ita Paulus in* quit I. Cor. 6. Adulteri, Hires 2c» non erunt hæredes Dei amp;nbsp;uitæ æternæ»

Porrô amp;nbsp;hæc eft Auariciæ lpecies,ac ingens peccatum,cûm pecuniæ,opes amp;nbsp;copiæ anteferuntur piæ dodrinæ atque ueritati diuinæ» Quantus eft inpluj

54-5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri

in plurimis reoionibus horum numerus ?” qui agnita ueritate tarnen fugiunt pericula confufi'onis, imó amp;nbsp;periècutionein feu oppreffîonem purioris dodri^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;næ ftabiliunt Sc. adiuuant, ne dignitatem, bona, diuitias ac tranquillitatem

Tertidj^ecies Eff amp;nbsp;hæc auariciæ fpecies y cum babes mediocres facilitates, nee uispfo nihil niodo SC loco decerpere aliquid Deo, èC conferre cum ad conieruationem ml^fierium n^iniftert) Ecclefiæ, tum ad fubleuandas diffîcultates ucre egentium, ficutNa^« bal noIebat iuuare Dauidem, quem tarnen præièns occafio ipfi commendabat.

n, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auariciæ ipeciebus annumerandum eft amp;nbsp;hoc trifte peccatum, quando

es au^ritiæ ni c.or tuum magis acquiclcit ÖÓ nititur hducia pecuniæ, potentiæ,opum,qu3m ni« tiopib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de præfentiæ amp;nbsp;bonitatis diuinæ ciîm iècurus necagnoftens tuam infirmto^

corde tuo extingui èC timorem Dei Sô inuocationem y uanafidu^ cia propriarum diuitiarum queris uoluptates, indulges cupiditati uindidæ (^,3i quidemfuntarcana,ièdtriftiaamp;^tetrapeccata,dequibus iam copiofîus / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difiérendi locus baud fuerit»

Omnia hæcpeccafa prohibentur in hoc didlo Chrifti;NoIite iiobiscolli^ gere thefàuros, in quibus cor uelut inhæreftit ôô acquieftit, quiq pluris illi füll’: quàm Deus ipfè. Propterea addit:Vbi cor tuum,ibi thelàurus tuus,Quodom^ nino uerum eft de auaris, qui lucra,diuitias amp;nbsp;ïffÀ£ûV£KTHgt;aTa fua multô plurisfa^’ ciunt æftimant y quàm Deum,

Fruiüii! pro=gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prodagalitate non dicam prolixe,loquitur enim res ipfà,ut cuiuispfiquot;^

digdliMis, ipicuum eft, prodigos, qui facultates fuas in res non neceflàriasperluxuwaut peruanum ftudium oftentandi opes profuderuntjexutospatrimontjstandci” conuerti ad furta rapinas, autignauam mendicitatem, quæ ôô ipla quædam fard ij^ecies eft.

X)cnn fein pfïug fan cfcmn/ Wilt ^n lelK vergaben/ ^nü vilfticbt am Salgen fterbem

Si qtiis departù 'Tpultplura, abfiimere rebus, Q^UiCrere quàm l^i^ili/edubtate poteîi :

Is mendicando '})iEum petet, oßia pulfans, Aut fer et buic triflem cruxfaqueusq. necem.

Propupones Acextat mandatum diuinum profuffones ôô diflipationes hæreditatum prohibentur nomiiiatim prohibens, Prouerb. S* Ne des fubftantiam tuam crudeli, necfatu^ diuinitus. rentur alieni facultatibus tuis» Vocat enim crudeles amp;nbsp;alienos eos,qui abutuiv ttir aliéna facilitate amp;Iiberalitate,qui(^harpyiarum amp;nbsp;hirudinum morefan^ guinem exorbent, ac poftquam facultates aliorum deuoràrunt, qs quibus fide^ btatem Scgratitudinem debebant,in calamitate illudunt infultant.

Preterea conlpici poteft in aulis amp;nbsp;adminiftratione lèugubernationepCK* lidca, quantumimpedimentorum, amp;nbsp;detrimentorum perniciolbrum pariant inanes profufiones. Cùm Domini lèu poteftates non neceffàrijs fumtibiis apparativ

apparatibus 8^ pompi’s impendunt ordinaria tributa légitimas^ pénfîones, ac fupra modum fuarum facultatum mani aucupi'o gloriæ profundunt plurima, ubi non eft opus, poflea nec ipfi funt inftrudi pecunia ad res ncceHarfas gerent clas,necparcunt ciuium facultatibus,fèd immoderatis expilationibus degluben tes populum, dinonibus territorps^ fuis onera intolerabilia cumulant,

Hæcomnia diligenter confideretis atcß perpendatis amp;nbsp;difcatis cum gra* tiarum actione ad Deum, ordinè ac prudenter turn collocate tum cuQodire fa.^ cultates iuftè partas,ncc ullis prætextibus alios defraudetis.

Quin et hoc lciatis,diuinitus ofïèrri,Dei(Ç beneficia eflè facultates,uiâ:um Approbdt De 2crem familiärem,necnegligereDeum adminiftrationes aut acquifitiones for tunarumfed uelle eas tueri,augere prouehere rectc utentibus in uocatione fideliter fcruientibus, uelle etïam attenuate ac dilîîpare facultates,cum infîgnes abufusaccerfuntur contra confcientiam, ficut experientia comprobat, Sc oculi tcftanturhæcdiuinitus hoc modo fieri,

Hanccommunem dodtrinam, de proprietate, feu diftindlione dominio* rum,acdelegitimo ufu facultatum, debetis hîc attenté cogitate nbsp;nbsp;meditari.

Non uolui arduas amp;nbsp;fubtiles hoc loco quæftiones agitare,{èd mentioneni facerecommunium negociorum ,cafuum 80 uiciorum quorum in huius uitæ miferiisamp; infirmitate exempla nimis crebra, 8ô proh dolor quotidiana funt in confpcdupofita,dequorumlibet generum furtis, iniuftis aucupijs ôô lucris, atlt; que multiplici abufu facultatum,

De his ipfis peccatis Chriftus quoe^ loquitur, Nec dubium cff, quin nos quoijjfîuera pietate Deum coleremus,elîemus futuri diligentiores in his œco^ noinicis, quantumuis leuibus,ut uidentur, offices, uidelicet, ut iufto ordine amp;nbsp;acquireremus feu pararemus, adminiftraremus fine collocaremus hæc exter«» naat(]^ corporalia bona, nec Luporum, Canum èC Felium,de paftu decertanti:« um more,uelut ex faucib. ereptû bolum feu cibû,unus alteri mordicus auferret,

Deus certé uult ac flagitat, ut nos amp;nbsp;hac qualicunq? obedientia fidem attß timorem Dei declaremusjac ipfi hune honorem cultum^ debitum præftemus, uidelicet,ut benignè, fideliter, 80 iufté inter nos alp cum alps res ac officia corn# nos comnw» municemus,iuxtadivftum Prophetæ: Mifèricordiam uolo, non fàcrifîcium, amp;nbsp;nieernw, agnitionem Dei magis quam holocaufta ôôc,

Nosquidem concionatores quid pofTumus aliud facere, qudm fonare uo* cem Decalogi,ô(: uobis auditoribus mandata diuina proponeref Cæterum poa« litici magiftratus officium erat in multis huiufmodinegoeps tuen' iufticiam txercendis iudieps amp;nbsp;executione pocnarum,feu puniendis uiolatoribus iufticiac aedifeiplinæ: Sed regimina,proh dolor, languidiora funt his ultimis tempori* hus,amp; in hac délira mundi fenedfa. Deus dementer det imperia iufta ÔÔ faluta* ha EccleGæ,fledatetiam ueftros amp;nbsp;noftros,id eft,omnium animos ad pié, tem* pcranter,ordinè,circumfped:e fobrietç uiuendum,utamp;ipfum honore adficia* mus,amp; in gubernatione morum folicitæ mentes accendantur ad inuocationem amp;^cæterasuirtuces congruentes uoluntati diuinæ, Amen,

Hoememorabile didtum eft régula generalis, commonefaciens nos, ut in quolibet opéré principaliter animi intentionem feu diferimina finium confide* remus, nec tantum externi operis geftum feu fimulationem fpedlemus, Exem* pli caufa :

34-7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT7T Ft

Abraham,item uidua Sareptana,amp;aInGn(ftihomines dederuntEl^*^^^ mofynasjam plurimi diuites inter Ethnicos uel hypocrite non minus benig*i^ largiuntur Eleemofynas» Hic uidentur hypocritæ præftare opera fimiliaoP^ ribus piorum, nec differunt externi geftus, Imó poteft fieri, ut Ethnicalibtraa^ tas longe fuperet magnificentia pium opusuiduæ Sareptanæ,quæ in Tunin’^ F'mls fdcit db nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pauxillum farinx præbet Eliæ cxulanti. Sed finis facit diferitnen,

fcrirrunope» motus interiores cordis plane lunt diffîmiles, Impt), id eft, Ethnici hypoCf*^ rum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tæ non benefaciunt alqs propter Deum, (eu, ut Deo obediant,fed uel oftentat^

one quadam aucupio gloriæ popularis, uel quia fingunt fe fua benefîcentia mereri remiflîonem peccatorum, SC iuftos efîè coram Deo, ficut Mahometi* Papiftæ docent de fàtisfaeftionibus nbsp;nbsp;compenlàtione deliétorum»

operdßmilid In hoc exemplo perlj3icuum eft, opera fimilia externa Ipecie prudenKi'^'' cxtern^ßfecie procul cffc difcemenda* Alia enim fiunt uero motu cordis agnofeentis DeuiH) fuiitiZer^ propter mandatum Dei, de quibus operibus hoc loco tradit Dominiisgc* neralem regulam, Qiiando cor eft hypocriticum,tunc etiam externum opuse^t fimulatus geftus,amp; fucolà hypocrifis plena peccafi Deo^ diiplicens»

Hæc Regula compleeftitur plurima exempla, fcilicet, omnes externaset' remonias. Cainamp; Abel, Saulamp;Dauidoffèruntfàcrificia,amp;multisimpoj^’*^ fimilitudo quædam externi operis, ut nihil diffèrre iudicent,lèd corda prorlus diftîmilia funt. Porrô primiîm amp;nbsp;fummum Præceptum dicit : Diligcs Domy num Deum tuum ex toto corde tuo» Item,Rom,lo. Corde creditur ad iuftit’^ am 8Cc. Et Elàiæ 2 uituperat 8gt;C reqeit Deus hypocrifin hac uoce, Appi'opi’^, quat ifte populus ore luo, labrjs honorât me, Cor autem eius longeeftainf) ut Cain, Saul, Ethnici, Monachi arte fimulant externos geftus,lêdcoringt;P^ fis eft plenum fbrdibus ac immunditie,non regitur luce leu uera agnitioneDt’) eft fine timoré Dei, fine Eide, plenum inuidentia amp;nbsp;odfjs, imó ruit in blalphemias,Huiufrnodi lacrificia amp;nbsp;externi geftus funt tetra peccata,amp;^tt^l^'’^ horribiliter damnati ac rcicamp;iy ficut amp;nbsp;Salomon affirmât Prouerb,2 8. eius qui auertit aures,ne audiant Legem,erit execrabilis. Item Ecclefiaft^*^^^“^^ lior eft obedientia qudm uitftitnæ ftultorum, qui neftiunt quantum faciant ma li.Exemplum, Ethnici fuerunt fine uera agnitione Dei, plcni turpitudiniini,a^ dulteriorum,inceftarum^ libidinum,Intérim tarnen cumulâruntfacrifîcia,qilt;^ bus deleri peccata putabant»

Tantamccecitatem Temper jn mundo confirmauitdiabolus,Gcimpufi facrificuli Papiftici uixerunt in manifefta turpitudine, qui tarnen Millasccle^ brantesimpudenterlomniârunt 8^ iacflitârunt lèpIacareiramDeiceremonia fuæ oblationis, ipfàm ledlionem Miftàrum mereri ingentia beneficia uni* uerlæ Ecclefiæ,

De talibus inlânis cœcis hypocritis loquitur Salomon inquiens:Hi ftuiti nefeiant quantum mali faciant. Aberrant enim à uero Deo ignari uolum tatis diuinæjac ne fua quidem opera intelligunt, led iplorum cultus amp;nbsp;lacrificia funt fuperftitiolæ Cacozeliæ Sgt;C borribilia peccata. Itacß de hac ccccitateDomi* nus hîc dicit in genere 8ô uniuerfaliter, ß oculus tuus malus faerit j totum cor^ pus erit tenebræ, hoc eftoportet tenere dilcrimen externorum operumjVHi* cuni^ cor eft pium fincerum, ibi externa opera funt incorrupta ÔC impoli luta^ Sed ubi cor eft impurum èC hypocriticum,ubi Caeozelia externorum perum feu fatfiorum quantumuismagnifîca,plaufibilisamp; lpeciolà,eftcomgt; mentitia

M ATT HÆ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34-8

mcntin’afuperftitio graue peccatum» Hic eft fimplcx Sgt;C proprius intencrf «^tushorum uerborum Chrifti»

Primûm necefïè eft’, ut cor norit intelligat uerbum Dei, iuxta uerfum vcrî wottu PblmijLucerna pedibus meis uerbum tuum,amp; lux fèmitis meis^ Hanc lucem prius oportet accendi in nobis, eamiç uera amp;nbsp;firma fide cordis accipiSCappre^« turlterb^fDci îifiidijfed ucrèjdextrè ac pie inteUelt;ftam,ne pertrahamur fpeculationibus mon^ rcilè 'tnteüe» ftroßs amp;nbsp;aberrantibus in hærefès,fanatica deliria, Monaftica Ibmnia, amp;nbsp;fopbi^ • fticasperplexitates, quemadmodum diabolus incitât omnibus temporibus amp;nbsp;inipellit quofdam pétulantes ac infanos homines, ut déficientes d uerbo Dei im pbcentur corruptelis dodrinæ, Sgt;i. ampledantur perniciolbs errores ac IbphiG ^atumpræftigias» ■

, Quandocuncß igitur homo regitur uerbo Dei, nec deeft fincerus ac uerus intelletftus uocis diuinæ leu retfta lententia,quam fides firmiter amplexa retinet aclætatutjtunc illucelcit cordi,quid fit lex,quid æterna promifti'o amp;nbsp;réconcilia^ tiofeu gratia , quomodo Deus (it agnolcendus amp;nbsp;inuocandus, quare mifliis fit fiJiusDei,8lt;quæiîntcius beneficia,qui fint ueri cultus Dei, Sgt;C quis ordo omnii» uni operum debeat inftitui,

Accenfa uerd hac luce in mentibus humanisjuccefte eft exiftere ucram at* ^uc feriam conuerfionem ad Deum leu poenitentiam, id eft, ueros pauores or* tosexagnitione iræ diuinæ aduerlus peccata noftra, amp;nbsp;ueram fidem atq^ fidu^ Clam acquiefcentem in Deo propter filium mediatorem» Porró ubicuncj lucet liæcfidesjibi deinde omnes cultus, amp;nbsp;cætera opera, diuinitus inftituta, præce* piaamp;approbata,autquæcuncgoblêruationesrelt;ftè ordinari atlt;$ iudicaripoft lunt» Hocdeclaremus exemplo

Poft^ Paulus norat le recipi 80 placere Deo,le luftum efte gratis propter ^edientiam Domini noftri lefu Chrifti, amp;nbsp;exarlerant in corde uerus timor •lgt;ci,uera fides,amp; uera inuocatio, perlpicue intelligebat ieiunia, ceremonias, ÔÔ qiîæcunc^ opera â nobis elect a nequaquam efle mérita remifti'onis peccatorum, au:itifticiam coram Deo, led efle externa exercitia,quæ pro circumftantrjs ob* feruariuel omitti polTunU

Huncordinem ut dilceret Antonius Eremita,fingulari reuelatione com* *^onefiebat,ne fua ieiunia amp;nbsp;dulcilTima Iblitudinis exercitia durilîîmæ Sutoris ^dexandriniuitæanteferret. Recita hiftoriam :

Fertint S, Antonio uen ifte aliquando in mentem,ut cuperet lcire,an uitæ fjijioria gcnus.quodiplefulceperatin durioribus illis exercitqs lblitudinis,præftantius tonij Eremite effet,ac magis Deo placeret, qudm uitæ communis officia, quæ præftare lolent

X patresfamilias Chriftiani , in quibus non hæret manifefta turpitudo, ibi Deus per fomnium uel reuelationem quandam uolens Eremitæ oftendere, quantum in hoc uitægenere proficeret, monftrauit ei domum Sutoris Alexandrini uici* nam portæ,ac iuffit,ut illius exercitia 8^ dona exploraret, Veniens igitur in ur* bem Alexandrinam, Antonius ingreditur domum Sutoris,alloquitur patrem* familias, ac primum interrogat de doeftrina, fit ne Chriftianus, an uera fide amplecfiatur Symbolum ÔC omnia Icripta Prophetarum Sc Apoftolorumf Hic

3^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

modefte de docflrina refpondet Fatetur fè efle Chriftianiim,affirniat fer^r 8CcondemnareEthnicasIdolomanias,amp;inuocareuerum Deum in lefu Chnfti mediatoris, Ac in fumma dicit Ce credere omnes artkulos naei,a hortere denicp ab omnibus hæreticis,fanaticis Sgt;C impn's opinionibus, tibus cum quocuntß articuIoSymboli, ac ueris gemitibus petere à Deo, ut h initiaueræfidei confïrmentur infuopedore,heruatinerrores, hærefeso^ naticos furores, ficut omnibus ætatibus contagia triftiflimorum errorum 13 uagata funu At qs ianèlibenter auditis percontatur Antonius, Quosigiturcu tus præftare, quæpietatis exercitia ufurpare quibus operibus uenerari Deu'” fóleat f Turn Sutor, Hæc fides inquit, qua uerè credo Deo, amp;nbsp;gratigs agop’’^ tantabonitate ingentibus bénéfices,quódDeusimmeniamifericordiani^ propter filium fuum Dominum lefum Chriftum gratis recepit,quoaiulW pronunciat,quód uult mihi própicius eflè,fummus eftamp;præcipuusculw^-Jdeó quotidiè cogitatione tantorum beneficiorum cxuicitor ad gratiarum au onem,at(ß utinam poflÏm ardenti pedore amp;nbsp;uera gratitudinc diuinam bonK^* tem beneuolentiamcß celebrate,

Necenim præter haue gratiarum alt;fi:ionem,8ó beneficiorum prædkan^’^ nem,quicquam reliquum fuerit, quo Deum honore affîcere,quo^ uoluntat^^ gratiæ referenda: teftari queam, Propterea fingulis diebus, manèfurgensel^* lt;fto breui precatione Deo gratias ago,00 peto remiffîonem peccatoruni,uJtani) confolationem,gubernationem, ui(fi:um,defenfionem, atcß miieriarum tionem, mihi, coniugi, liberis amp;nbsp;Ecclefiæ, Eandem quoeß gratiarum acti^ onem, amp;nbsp;petitionem,repeto aflidens ad menlam, .amp; iturus dormitum.

Qiiæciim corporalium né paucis uerbis operas : Premor enim amp;nbsp;ip£c uulgari onere paupertatis,ideó mihi neceflitas cumbitjopitulante Deo paruis liberis amp;nbsp;familiolæ ui(flum quærere. Proino do arti meæ operam,amp;: curo ut Glq recfle doceantur,ut(^ familia ad agninono’’ èC inuocationem Dei inuiteturacinftituatur.Præterea quæcuncj mandat tima poteftas inpoliticis negocqs,diligenter exequor,amp; obedientiam preftoi*’ foluendo tributOjattj communibus oneribus ciuium fuftinendis.

Non alia, inquit Antonius, habes exercitia duriorafut certos dies iekni»^ orum,amp; qualdam peculiares obleruationes 7 Parum ne putas, ait alter, me«* Boris amp;nbsp;ieiuniorum fuftinerefciim in officina affiduis operibus exerceoartm* cium meum, domefticæ^ familiæ uidlum quæro, cum uarijs ærumnisconni* dîor, tolerandis cùm in ceconomicis diflScultatibus, turn oneribus à republica impofitiSjCum incidant fubinde plurima, quæ patrcmfamilias duriter excruci* ant,Deinde quem multiplicesdomefticæ mileriædefatigant,quemcuraruni moles in ciuili gubernatione amp;nbsp;politicis offîcrjs exercet, illi non eft integrum ociofècircumlpedlare amp;ceflare,necunquam defuturæ funtcaufæ,oecafionts pericula, quibus ad inuocationem, ad exercendam fidem ac diledionemôi* ufeitetur. Miror ita^ cur in his publicis amp;nbsp;priuatis milêrqs exercitia pi)p3* trisfamilias,non fàtis duram militiam, Ccd fiiaue ocium eflè exiftimeSjacnefdo quædifficiliora perfetfliora requiras opera,

agnofccre, iicrè muocare in agnitione Sc fiducia Chrifti, deinde in coniugi'o ca^ Deum rcHè ftè uiuere, in laboribus œconomicis politicis fîdeliter fèruire, èC in bis miies ’■’js at(ç periculis quotidiê fîdem ac inuocationem, pietatem denie^ in retinenda pofleffîone doârin æ de Deo, exercere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuocare »«4.

Hactam graui reiponfione mouebatur Antonius,ut intclligeret üiam ^onafticam uitam in folitudine non antecellere, nec anteferendam cflè labori^ ^usjoffi'ctjs amp;nbsp;exercitqs uitæ politicæ èC œconomicx^in quibus teftimonio pre* f^ntiæDei timor amp;nbsp;fides confirmantunDidicit erOT 2radus,ordinem ac difcri inter fidem 80 opera, inter pios motus cordis SC externos geftus.

Hîc etiam conferamus Dauidem amp;nbsp;AlexandrumjUt de diicriminibus u« coHatio^Diiui gubernatoris admoneamur, Alexander fuit acerrimus bellatorjdonatus

Iniperio orbis terrarum, adeó florens opibus ac potentia, ut ipfius Imperrj poG fiffio quinquies aut fexies magnitudine fuerit âplior Ifraeli ti'co regno Dauidis, betn multa præclaraprælia fecit,plurimasgloriofasuidoriasconfècutuseft, captiuis dementer pepercit»

Interim tan tiPrincipis diuinitus inftrudi excellentia uirtutum amp;felici* täte cor plenum eratcontemtu Dei,ipurcitie, alijs turpitudinibusjdeocj doü nis,quibusâDeo ornatus erat,autoritäre,opibus,regnis atq^ ui(florrjs abuteba^ turad faftum,ad uoluptatcs, ad magnificentiam pomparum»

At in corde Dauidis lucebat uera agnitio Dei, quem refte inuocabat, uilt; ftorias atc^ régna conferebat ad gloriam Dei, propaga.tionem iàlutaris do:« drinp,Cum^ fciret Ce debere obedientiam Deo in hoc gradu politico,in quem collocatus erat, alacriter fufcipiebat amp;nbsp;fuftinebat tantos labores, acerrimê præ^ Igt;abatur,utdefenderet cœleftem dodlrinam, nec fèntiebatièmereriremiflîos« ticm peccatorum his dimicationibus,8ôhac mole curarum atqj dolorum,nec re«s gni decus ac potentiam hoc fine tuebatur, ut iplè ingenti gloria frucretur, mub to minus ut impunè quiduis fibi liceret, amp;nbsp;ut agens iniufta non poflèt â quo^ coerceriuelreprimi*

Horum amp;nbsp;fîmilium exemplorum confideratione fi'etilluftrisacperlpiô çuafententia diâi. Si oculus tuus fuerit maliciofus, totum corpus erit tenebræ, id eftjQuando cor intus non uero iudicio nec honefto propofîto mouetur ac rc gitur,tunccertumeftexterni open'sgeftus eflèpeccata,necullarationecultus um diuinorum nomen accipere.

Quæ omnia funt digna obièruatione, ut agnolcatis ordinem ièu gradus uerorum Deicultuum,amp; ordinè uos exerceatis in his gradibus.Nam fine exeri* citfjs,ueris animi doloribus, ardenti inuocatione, amp;nbsp;fènfu diuinæ confolationis bæcdoârina nequaquam potefl: intelligh

Athunctextum Papiftæ infulfis interpretationibus fcedè dilacerârunt, cumnefuaquidemintelligerent aut dqudicarent opéra,iuxta Salomonis gno^j inen,Ecclefiaft.4.Nefciunt quantum mali faciant.Et hypocritæ ignorant quid «o fintipforumfuperfèitiofi cultus, ôô nelciunt quid agant, dum infignibus titulis ^fuperflitio, fuasceremonias oftentant ac uenditant, Itacj inuexerunttetros 80 pernicioibs net, crroreSjhorribiliter peruerterunt ac conturbârunt ordinem operum, prætulesî runt humanas traditiones mandatisdiuinis,at(^dixerunt,hominesproprijs operibus mereriremÜTionem,

Hiomnesamp;fimiles errores taxantur amp;rcprehendunturhocbreuididlo Chrifti, Si oculus tuus malus fuerit jneceflè erit totum corpus tenebras efïè,

Qiia régula,conftituitur difcrimen inter hypocrifin, Sd îegidma. fiaediui'nitii^ ordinata amp;nbsp;approbata opera,Et halt;5î:enus de ifta generali régula»

Qui'ut impe* Regimina politica leu. mundi Imperia Eium habent ordinem,diftindu^ njs feruiunt sertis gradibus,iînguli ciues SC fubditi multos habent Dominos,nimirum Co^ cjuitatis, Præfeâ:um, Principem, ueruntamen hi gradus hocordinecongt; uiunt plurib, ftituti flint, ut unusquilibet ciuis principaliter feruiat ÔC obtemperet fumnio capiti feu gubernatori, poftea fuo loco cæteris Dominis inferioribus» Necß rd feruientes hoc ordine poteftatibus,dicuntur duobus Dominis feruircjfjusn^ diu fuperior Dominus 8ó Magiftratus inferiores coniundli funt uoluntatibus amp;nbsp;fententqs.Sed cum i Hi animis óóuoluntatibus diftracfli,inter fc di{hdcnt,tun^ certe nemo poteft utritj difcordantium adhærere pariter ac feruire,licut eadem aqua non poteft fimul eflè feruida amp;nbsp;frigida -, Quia contraria leu pugnantiam^ terfènon poftunt fimulponijnecineodem fubiedo coniungi,acutniaxinii fint fimul, mox tarnen alterum pellitur ab altero,

Sr mills ratio eft in hoc cafu, de quo concionatur Dominus : Nemopo* Tntibut^mtet^duobus Dominisferuire,fcilicet, nonconfentientibuscongruentibus fenemo potefl inter fè,lèd turbulentis atcç difeordibus Jtem,quando non eft imperioleginn’*’ feruire, nbsp;nbsp;nbsp;gradibus certo ordine diftindis,alter alteri fubiedus, ut, Nemo poteft

Ferdinando Regi amp;nbsp;Turcico Tyrannoferuire,quiahoftilibus odfjsinKt*’' gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffident, Rex enimFerdinandus affirmât Hungariamefrefuam,ideo(jneg3*’ ,

fe paffiirum, ut eripiatur ea fibi. In hoc manifefto diffidio,amp; grauibus inirnKi^ eqs conftat nullum militem pofte ftipendia merere apud utruncj, uel utriqift’'* uire, Huiufmodi exempla funt illuftria,plana amp;nbsp;perfpicua,

Sic amp;nbsp;ludas non poteft æqualiter attg pariter pecuniam amp;nbsp;Deum uene«^ rijColere ac magnifacere, Nam uox diuina dicit, Non adiuues oppreftioncm innocentis, At auaricia clamitat, Imd propter pecuniam confirmes 06 adiuues iniuftam fæuitiam. Hoc exemplum plurimi nunc imitantur,Quidam cnimft^ I mul amp;nbsp;ampledi dodrinam Euangelrj SC Epifeopatus ac Sacerdotia fibiconfer^* I ri uolunt, a Pontifice Romano, fed Euangeltj uox eft : Fugite idola, id eft,ne£ I eftote dediti idolatricis cultibus,nec eos approbate.Reclamat autem Epifeopa* I tus,præcipiens cultum amp;nbsp;approbationem Idolorum, uteueharisadfaftiginn’ I tantæ dignitatis,SCobtineaspulcrumprincipatum, Præterea qua'm ufitatunt I eft in aulis Principum,ut uiri nobiles uideri uelint Euangelici,SC interim fimul I aucupenturgratiam, SC alludant ad aftedus potentum, qui dodrinæpiæftfo I fti perfequuntur Euangelium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Deoferuiens Exhis 8c fimilibus exemplis dare poterit intelligi fententia buiusKX^ I dumeßinte Eftct hoclocodifcendaamp;feruanda Regula t Qudd DEO fcruien* I • dum fit ante omnia, feu qudd DEI cultus 80 honor præferendus fit omni' I bus creaturis,iuxta primum Decalogi præceptumtDiliges Dominum D f’ I V iM tuum ex toto cotde. Ex quo ueriffimefcquitur, nihil omnium rerun! I . ! æque colendum,pariter^ diligendum efteacDeum ipfum,nectribuenduin I -honorem diuinum amorembe Deo debitum ullicreaturæ, tantum abeftjUt I quicquam omnium rerum Deo ft anteferendum, magis ue colendum, autat' I dentius diligendum, ad contumeliam ipfius Dei,quodtj repugnet amp;nbsp;aduerfe' I turdiuinæ bonitati, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Hæc eft fumma falutans iftius Rcgulæ, quam intextufèquunturhæc uerba.'Non poteftis lèruire Deo panter 8^ Mammonæ,{èu diuitt)s,Quod qui# demintelligetis eodem plane modo quo fuperiora, quafî dicat Dominus, Vos nequaquam debetis quacuntj ratione quærere diuitias, omifTo Deo, nec pro# pter dïuitias facere contra Deum, Non debetis acciperc opulentes Epifeopatus opimas præbendas, quas nominant, utconfîrmetisacftabiliatisimpiam lt;Joârinam,feu falfa dogmata. Item,Non debetis propter pecuniam uiolare cæ# mandata diuina,quemadmodum fœneratores, prædones, fures, amp;alrj im# poftores faciunt, cuius generis peccata certe plurima funt in mundo. Qiiid e# 'iim tam ufitatum eft,qudm pecuniæ caulà uiolare iufticiamfluxta tritum Tcu fonicalingua Prouerbium ,Pecuniarum gratia fieri homines nequam amp;nbsp;im# probos.

Viennæante paucos annos quidam Piftorhabueratminiftrum, cuino# nj/îom p/yîo erat Paulus.Hic cum penitus perfpedtis ac exploratis ædibus cognouiflet, quibus in arculis pecunia fbleret afleruari,no(fte quadam fe in eandem domum ’f’‘gt;nuans,ex ordine cædes quinep hominum crudelifiime commifit,ac primüm quidem feruum dormientem in fcamno trucidauit, exinde ancillam,poftea pa# tremfamilias coniugem concubantes in eodem ledlo iugulauit. Quibus in# terredtiscüm accederet ad alium ledlulum, in quo erat filiola adhuc admodum parua,exclamauit illa eiulans, Ah Paule, oblecro parce, neceripe mihi uicam, accipies omnes meas puppas cum uoles. Sed diabolus impulit bunc latronem, lit pergeret,amp; furorem in eo confirmauit,occidit igitur 06 miftram puellulam, ’ compilataqß domo amp;nbsp;pecunia ablata fugiens Vienna, peruenit Ratisbonam, quæabeftâ Vienna ad quinquaginta milliaria Germanica. Verum Deus ipfe executorfuæRegulæ, Quicunqj gladium acceperint,gladio peribunt. Pro# pfereaLatro ifte,quanquam tot milliarium interuallo diicefierat, diuinitus ta# men ad pœnam retratftus, 0^ in indicium capitis addudlus, Viennam iniedlis eatenis remifliis eft,ubi amp;nbsp;hafta feu ueruto transfixus,innocentium ianguinem mpplicio merito luit.Sulpenfus autem in ueruto,ieu affixus præaeuto palo,cla# mitabatmiferabiliter,cæteros cruciatus corporis omnes quos perferret nequa# quamfibitamaçerbum dolorem innrere, qudmacrem morfum ienfum^do# Ioris efficiatrecordatio uocis puellæ, quæ dixerat ad ßcarium : Ah Paule finas me uiuere,dabo tibi omnes meas puppaç. Ita mortuus eft hic Fur' amp;nbsp;Latro in atrociffimi fupplicq rormentis amp;nbsp;horrendis conicientiæcruciatibus. Tantis peccatis impJicat,tamq} triftes ac tragicos exitus affert Mammona.

Hæc inßgnia Sgt;C crafla exempla mementote, quæ cogitantes uidete, ne Mammona nos captos amp;nbsp;comprehenfos teneat.

At hîc exiftit quæftio. Num fit quærendus uidlus, SC tenenda res fa milia# Quo ordine fisC^Refpondeo. Omnino debes quærere amp;nbsp;retinere facultates, fed hoc ordine: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr

Ftimiim Deo obtemperes,ac difeas ante omnia ipfum reeftè inuocare amp;nbsp;colere, nec contracôlcientiam,{èu feiens amp;nbsp;uolês uiolesdiuina mandata. Poftea debes honeftislaboribus,ordinatê iuxta uocationem parare,collocare,tueri,et augere rem familiarem,lèu facultates.Imd Deus ipiè uult fiia bonitate amp;nbsp;benedidtione adiuuare tuos labores, ut fint felices,uult prouehere amp;nbsp;augere tibi facultates, fi# eut pofteacircafinem capitis attexitur gnome : Primùm quæriteregnum Dei, amp;nbsp;cætera diuinitus adijcientur uobis. Sic fncrût diuites Abraham,Iiaac,Ioièph,

DauidjTob.Sed quia fxpe audiuiftis explicationem ueram amp;nbsp;luculentamhui'us quæftionis, non difftram hoc loco de ea prolixius,ftquitur in textu;

Hîcfàpientes homines fine luce fidei cogitant, hos efft ftrmones ociofos 8C inanes,ac impoftibilia præcipi.Oppono itac^ breuem amp;nbsp;perfpicuam refpon fionem:uerum eft,fapientes ignaros exercitioru fidei, iudicare hîc Stoicas quafi dam hyperbolas tradi, amp;nbsp;hos efft ftrmones friuolos, inutiles ac fimilcs fabulo# farum narrationum. Vos ueró,qui recftè didiciftis initia dorftrinæ Chriftianæ, ÔC in quibus eft accenfà ftintillula fidei, ftitis humanas mentes diuina confblati* One deftitutas in paupertate,perftcutionibus,ôô calamitatibus,in tantis pcn'cugt; lis priuatis 8C publicis, uehementer cxcruciari, intimis animi ftnfibus angi» nunc hîc nunc iftic præfidia, coniunftiones 8c auxilia quærere, communirefi: faefiionibus uarqs pradicis. De hac folicitudineloquitur textus,quæcftii’^ gens cruciatusèc angor trepidantis animi,ortusex diffidentia,quia cor ncccri»' gitur nec fùftentatur diuina confblatione*

Solicitudo du Quare diftatis duplicem eiTe folicitudinem : Vna eft fblicitudo diffident fgt;lex,uti4,diffi tiæ ftu trepidatio amp;nbsp;cruciatus cordis, quod non regitur diuina luce 8C confob' dentilt;efeu tre .tione,quod nec petit nec expedat auxilium,defenfionem, uidum gubernati* P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onem d Deo.Ideo fæpè,proh dolor,accidit,ut aliqui homines propter detrinicn

tafacultatum feu paupertatem aded duriter exerceantur animi perturbation*^ bus,angoribus 8C fblicitudinibus, ut contabeftant mœrore, uel etiam ipfi niot* tem fibi confci(cant,quemadmodum exempla meminimus*

Hæc folicitudo plena diffidentiæ ,trepidationis, cœcitatiSj S)C expersom^ nis ueræ conlblationis hîc lèueriffimè prohibetur» Nam Dei uoluntas tabih's eftjUt in omnibus periculis ÔC neceflîtatibus confugiamus ad ipfum remus nbsp;nbsp;petamus ab ipfo auxilium,nec frangamur defperatione« Id doce£pgt;JJ'

eerrimus Pfaimi uerficulus, quern fînguli meminiflè ÔC fæpê meditari debefl^j Jadla curam tuam in Dominum, ÔC iplè te fuftentabit, Quin ob hanc caufàm Dominus quotidianæ precationi inlèruit incluQt hæcuerba,P^* nem noftrum quotidianum da nobis hodie. Ergo cum iuflèrit ipfe peti bos amp;nbsp;bona corporis, unit fine ulla dubitatione hæc etiam bona corporal«, lt;fium,defenfionèmj facultates fiippeditare,uult nos non abipfo deficereiKCOp^ primi defperatione» Ex hac declaratione perfpicuuet manifeftum eft,prohibit banc folicitudinê,quæ eft diffidentia,dubitatio amp;nbsp;defperatio de auxilio diuino* Altera, folici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera fblicitudo eft in credente cura,fedulitas amp;nbsp;diligentia,diuiniw^®^’'

tudo in cre= dinata faciendilabores fui loci amp;nbsp;fuæ uocationis.Exempli caufa» Dauideft^’’’* Duxexercitus. Inhacuocationeobeundanecefleeftipfuniadhib^ hrf. rc iuftam diligentiam, amp;nbsp;fblicitudinem copias militares ducendi,diftribiiendb eollocandi in infidijs» Item,dimicandi cum hofte, profpiciendi ex quibuslocis exercitui commeatus commode fupportari feu conuehi, 8^ res frumentariafJ^* pediri poffit,explorandideni^ ubi fubfederint amp;nbsp;commorentur hofteSjInfuJ” ma, oportet ipfumutfedulum amp;acrem militem non efteignauum,necebno^ fum aut temulentum in facienda uocatione. Sed ad hanc curam nbsp;diligenti^'”

uocationis propriam accedit in corde confbiatio, tranquillitas 8^ licet,quod retinens animi conftantiam credit Deum fibi adefte, ft refpicere, rare,tegere, fibi opitulaturum efft, ideorj lætus inuocat,imó fuftipit acfuftnct ed promtius amp;nbsp;alacrius omnes labores,quia (cit ik uocatum à Deo iuuari fendi diuinitus, amp;nbsp;^erat bonos cxitus.

Hæc fblicitudo labons Sgt;C diligcntiæ coniuntîla cum fide, eft ordmata 8«^ solidtudo mandata diuïnitus, èc hæc fèdulîtas feu cura faciendæ uocationis non admilcet boris cr dili» negocqs èc ordinatis laboribus ini'ufta confîh'a, amp;C malas pradlicas, fîcutpn'or illafolidtudo diffidentiæ metu futuri incommodi in præftntia fæpê utitur praquot;^ dwMuti«. «isconfilfjs, 8C quærit inconceftà præfîdia t Sed coêrcet fè intra metas, recftè fuG cipitamp;:placide tolérât labores dDeomandatoSjnec a régula difcedit propter Hituras incertas fpes aut metus» De qua diligentia Paulus præcipit Rom. 12» Quiferuitjlèruiat fideliter,Qui' præeft, fit diligens,amp;c. Item,Pfalmo 128. La» ^otes manuum tuarum quia manducabis,beatus es,amp; benè tibi erit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Coonito igitur dextrê intelledlo hoc difcrimine folicitudinis, crucian# tisanimumdiffidentia,amp;S folicitudinis feu diligentiæ in facienda uocatione,cui prælucet fides acquiefcens in Deo, mediocritcr poteft intelligi hic textus, qui quidem plurimas fàlutares commonefalt;ftiones,do(ftrinas SC confblationes cTul# cifiîmasproponit, Quarum fcilicet hæc eftfumma. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Neceflè eft fingulos Chriftianos omnibus temporibusnoflèdoélrinam Diftmâiopr« de diftinâione promiftîonum,funt enim duplices promiflîones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mißionum eâ

Primaamp;fummapromifïioeft,Promiftîogratiæ feu reconciliationis8C chrifikw^ uitæ æternæ gratis dandæ propter mediatorem Chriftum.

Aliaeftpromiftîode bonis necefîàrqs in hac uita,fèu de corporal/ auxilio. in Omni genere neceflîtatuin amp;nbsp;pcriculorum, ut de uidlu, defenfione, bona ua* letudine,amp;fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hiccrgô fciaSjUtruntJ gentis promiflîonisfide accipi,cortfolationc, quam proponit utracp promiflio, mentes erigi atc^ in Deo acquiefcere oportet promißionum rejucruntamen femper incoandum efle d promiftîone gratiæ Qc falutis æternæ.^ Cedd^ß'^ü^^ Antequam petis prælèntia feu corporalia beneficia, oportet initió te cogitare, nbsp;nbsp;nbsp;•'

utrum ftatuat cor tuum fè habere Deum propicium,SC fc plàcerc Deo* Hîc nclt;s ceiTc eft te intueri Saluatorem filium Dei, uera cordis fiducia ftatuere, quôd certoDeusplacatus propter filiumte gratisimmenfâbonitaterecipiat,quôd remittat tibi peccata quôd reconciliatus uelit agnofci fuam mifericordiamj quod uerè te uiuificet ac hæredem æternæ falutis effîciat.

Hæcprima promifTio eft præcipuauoxEuangelij depromta ex finu æter ni Patris,manet^ perpetuo rata amp;nbsp;firma,immota credenti,fiue habeat bona corporaliajfiue non contingat ei liberatio corporalis in hac mortali uita* Nam . fidem oportet niti hacæterna promiftîone ,amp; hoc fummum bonum retinere, etiamiî amittenda funt omnia bona temporalia, ôô ipfa uita corporalis profun# denda,ïit Dauidexcuftus regno Sc in exilium pulfiis, tarnen ampledlebatur amp;nbsp;retinebat confolationem feu uocem abfolutionis, qua dixerat ei Propheta Na# than:Dominus abftulit peccatum tuum. Itacg firmiftîmè credebat fe habere re# miffîonem peccatorum, ÔC reconciliationem, fuas^ preces recipi, 8^ fè efîè hæ# redem uitæ æternæ, etiamfiexutusuniuerfafua gloria regnum amifèrat, nec id poteratfuisconfilqs 8^ uiribusrecuperare. IdeÔSôIobinquitcap. 13,Btiamfi me occident Deus,fperabo in eum. Hanc æternam èC immotam confolatio* nem,quænec ex conditione noftræ dignitatis, nec ex ullis commodis corpora# libus pendet, nobis proponamus, eam^ initio fide amplexi tanquam figillum cordibusnoftris imprimamus.

Aliæfunt promifTiones de bonis temporalibus, neceftàrijs ad uitæ cor# poralis conferuationem* Quan^ igitur Deus bona corporis non largitur 8^

diftribuit omnibus æqualiter, imó finit quofdam ex. Sandlis èC quidem praej* pua lumina Ecclefiæ, ut Äbelum,Jonathan, lohannem Baptiftam Paulumöt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multos alios crudeliter interfîci, tarnen nee hæ promiflîones bonorum corpO'

terprctationem,quód Deus etiam in hac præfènti uita lemper uelit colligcrtt* conleruare Ecclefiam Ideo^ fuo confilio affiduc uelit ei dare bona corpon ceffària,lèd cum conditione,ut aliqui puniantur feu caftigentur* Sic Dauid gno pullus erjcitur in exilium* Item ne crux tollatur, led ut Ecclefia exerctati'^ ærumnis afflidJionibus. Interim tarnen uult mitigare nobis pocnasfeuta'’ ftigationes, amp;nbsp;cxercitia leu crucem, agentibus pcenitentiamSdinuocantibuJ ipfum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

SicconfîrmatiplêPlàlmo Inuoca meindietribulationis,8deripia’’’ te,8ó glorificabis me. Item Efaiæ i. Conuertimini,Si peccata ueftra fiierim coccinum Sc ut uermiculus,eritis candidi ficut nix. Hoc eft,reatus Sd magnH^* do triftilfimarum leu tragicarum pœnarum tolletur auferetur â uobis.

Etfi igitur homines profani amp;nbsp;Deum contemnentes iudicant has protm fiones,de auxilio,in afflidtionibus, periculis,amp;S necelfitatibus corporalibus» inanes lonitus, tarnen nos certo Iciamus Deum non fruftra tradidiiretimbt^ gas Bc dulces promilfiones,quales etiam in hoc textu repetuntur.'Primùm«]'^.^ rite regnum Dei,amp; Deus cætera bona cumulate uobis adijciet, Ideo fidctasap prehendamus 8^ ampledlamur, finguli^ hac fiducia facia mus labores noin uocationi conuenientes, expedlemus â Deo uidfum, auxilium 8Cdefenfion^n’)

• 1 petamus hæc ipla bona ueris gemitibus 8^ agamus ei gratias,luceat^ in moJ'** bus noftris gratitudo. Certiflimum elf enim,fingulos qui hac fideexufcimntU’’ ad inuocationem, amp;nbsp;expedlationem diuini auxilfi, amp;nbsp;gratiarum adhoncm/ ipla experiri Dei beneficia, defenfionem,opcm 8c liberationem. Hæc lïne^ dubitatione lunt uerilJima, ficut applicationem exemplorum proponitPh'^' 34.1fte pauper da mauit amp;nbsp;Dominus exaudiuit eum,amp; ex omnibus tribuW nibus eins faluauit eum,Äccurrite magna frequentia 8^ confugite ad facies uellræ non confundentur.

Dmuult u^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntas eft,ut noshominesdiligenter 8ciufto ordinepræftcmusaj

trunqi,ut offiz: urgeamus labores uocationis proprios,ordinatèquæramus uidlum,defcnfon^ da. uocationii yjt-æ præfidia, ueruntamcn ut interim Iciamus labores humanos nullomo^ ‘ddmw*etß^ fuffi'cere,led oportere Dei auxilium amp;efticacem benedidlionem accedef^* wul petimus Itacß lemper fiat coniundlio inuocationis Sd laboris. Nam proptcrea Dcusa ƒ auxilium di= diditEuangeliopromilTiones uberrimas ödampliUimasde rebus tempora“^ uinum. bus,ôd pollicetur le nobis in corporalibus quoc^ necelïîtatibus amp;nbsp;pericuIb^P^ tulaturum elîè, Quæ quidem diuina oracula nequa^ habeamus pro inanib. anilibusfabcllisjleduerèftatuamus Deum elfe ueracem, ôduelle nobisop^^ ferre iuxtaluas promiflîones. Quin ôd ipfius experientiæ ac euentorum monio conuincimur, Deum ( cui fit gratia, laus ôd gloria per lècula lêmpimr*’’ ôd infinita)toties nos iplbs dementer adiuuiflè,texiflè ac defendiflè uerfantesin tantis periculis, ut iniedto terrore finguli pertimelceremus omnia funditus interitura eflè, Quin hanc iplàm ob caulàm Deus tradidit promiflîones de cor porali auxilio, quia uult nosexercere fidem ac inuocationem etiam in quotidi* ana neceflitate, ôd corporalis auxilfl expecftatione,iuxta uerfumPfaImi io.ln^ uoca me in die tribulationis tuæ,ôderipiam tCjôd glorificabis me, Etenim

2AATTHÆ I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35^

fi quis non difcit inuocare Deum in neceflitate corporali tanquam in tyroci* nio,nec in his uelut in cunabulis ac rudimentis fidei uult d Deo fragmen pani's cxped;are,quantó magis hie fugietDcum ,qiiandofalusæcernaamp;immenfus ac infinitus ilk ipiritualium bonorum thefàurus petendus 86 expecîlandus eritCquot; Qyaredifeamus in utroeç genere promiffionum fîdei èc inuocationis exercitia, ^crefeat agnitio bonitatis acpræfèntiædiuinæetiam in petendis,fperandis expedandis bénéfices corpori neceflàrrjs* Has commonefadliones iudico fufîîi* ccre ad explicationem diéîi : Non fitis fbliciti quid comedatis aut bibatis. De quotamen in fequenticoncionep^uradicemusDeoiuuante,

’Primùm qunerite regnum S)eij iuîltciam einsj hæc omnia adycientur Konfitisloliciti de craßtno, nam craßinus dies eritfolicitus proßeßefftifficit diet affli» ^io fua.

Proximè audiuiftis,86 alTidué meminifïè crebro^ meditari debetis,quôd duo fint genera promiflîonum, unum æternarum, alterum corporalium, 06 qp ^^orprius æternam promiflîonem, de remiflîone peccatorum,86 gratuita miiè* ’■JcordiaDei propter Chriftum,firma fide debeat anipkdti et retinere,nec un^ promiiTa reconciliatione deficerc aut trepidationib.Ô6 dubitationibus opprik wijfiue maneant fîue eripiantur commoda uitæ corporaïi neceflària.Nam prilt; ^usgraduseft quærere æterna bona,imô ad hoc miflus eft filius Dei,ut plaça* ta ira æ ter ni Patris, reftitueret liberatis a peccato 86 æterna morte, iufticiam SC blutem fempiternam, Cùm autem Deus hune admirandum ordinem inenar* tabili bonitate fanxerit, ut in hac mortali uita, colledio fiat Ecclefiæ 86 faluan* dorum,ideo^ feriô uelit in huius fugacis uitæ confuetudine initia, uitx ÔC iufti* ciææternæincoari,Iargitur etiam bona corporis, ut intérim tamdiu cibos, po* tum,bofpitia,ueftes amp;c» habeat Ecclefia, quam diu fruitur ufura huius externæ defituræ uitæ.Ac eadê proximê de diftindione promiiïîonû audiuiftis decla fari,fed tune ilia quoej adiungebatur cômonefadio,qp conftet hanc eflè Dei uo luntatem,ut fides 8ó inuocatio fîmul exerceantur in utrocß genere promiiTionu,

Quamobrem debetis 86 æterna 86 corporalia bona petere, fèd hoc ordine feruatOjquem Dominus in hisuerbis præfcripfit: Primiïm quærite regnum Dei amp;nbsp;iufticiam eius, 86 cætcra bona omnia adtjcientur uobis.

Quacquidem uerba quemadmodûperfpicua funt 86 illuftria, ita propo* nunt 8d regulam de præcipuo officio, quod requirit Deus, 86 uberrimam dul* ciftimamcß confolationem.Regula eft,Exordiendum eflè ab æternis bonis,Pri* ordiendu» mumcßgradumefle quærere regnum Dei 86 iufticiam diuinam,ideft,redêdi* fjiàionis ftere ferio^ ampkdi uerbum Dei, fie ut omnibus corporis commodis ac uitæ noftræ,id ipfum anteferamus, 86 in uera conuerfionead Deum,infrri, adiungi UC fieri membrum ekdæ Ecclefiæ.Nec enim promiffiones pertinent ad impios perfeuerantes in Deiçontemtu,fedhiprælentibus ac æternis pcenis oppreflî contahefeent, iuxta toties repetitas in feriptura comminationes horribiles, ut JYalm.12. Diiperdet Dominus fuperbos diuinæ iræ ac dodrinæ contemtores.

Jmo' Chriftus ipk Match. 2 V» promulgat in extremo iudicio fèntentiam con* demnatoriam triftiffimis uerbis : Difcedite d meuosmaledidijin æternum ignem,qui paratus eft diabolo 86 angelis eius.

De temporalibus uerd pœnis in hac uita dicit Salomon Ecclefiaft.8. Cer* ' tdcognouiamp;fcio quôdbenè erit timentibus Deum,86 quod nequag? benè erit impio, nec diucurna eius uita erit, ièd ficut umbra cuanefcet, ac ipie puni* ctur.Âcpknaeftferiptura talium teftimoniorû, Præcerea finguli commonefi*

unt mole pœnarumjquas coïlo amp;nbsp;ceruicibus fuis fuftinentjCtfi conuerfîs ad Delt; um fèu pcenitentiarn agentibus mitigantur ærumnæ,

Reguli re* Hæd’gitur præcipuafit SC fnprimis neceflàriarégula,redïrixomnium iirix omniude defiberationum èc adionum uniuerîæ ui'tæ humanæ, fcilicet, pr/mûm difeere ^fiuerbum'’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deijconuerti ad Deum, feuagerepcenitentiam, fideapprthendeK

redemtorem ac fàluatorem Dominum noftrum lefum Chriftum.Hac fîdepr^^ lucentc poftea excitemur ad petendum,lperandum ôd expeefiandum ctiam cor^ porale auxïlium. Nam bis ipfis uerbis: Et hæc omnia adrjcientur uobis,proniii fà funt omnia bona uitæ necefiària in uocatione.

At obqciunt bumanæ mentes : Audio inculcan' promiffîones bonorum corporis largiflîmas, quibus fi refponderenteuentus, nequaquamdun'uspre^ meretur ac qualîàretur Ecclefia, quam reliqua pars generis humani', ilb uerû quantis exercetur ærumnisf quot procellis Sc flucflibus perfècutionum concun* turf Abel,Efaias,Ieremias,Iohannes Baptifta,Chriftus,Apofl:oIi,8^ multa mib lia Sandlorum interficiuntur omnibus temporibus,ac oppugnantur cruddilfi* me» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Refutttio olie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V tracj propofitio uera eft, Et uult Deus fiippeditare bona corpons,auxilt;’

üionisde cru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporalis expedlatione fidem exerceri : amp;nbsp;fimul uultEcclefiam fubiedam

cruci, lèd bac conditione, ut interea ueriflimè lèruet omnibus temporibm wißionumte» cœtumaliquem ac florcm leu corpus tcclelîæagnolccnüs^muocantisatcpca^ poraliutn, brantis iplum,nec fi'nat Ecclefia penitus deleri ac deuorari à diabolis, mohW bus exitium generi humano, ut Icriptum eft de perpetuitate Ecclefiæ repreh fione diabolorum, Matth» l ô» Portæ inferorum non præualebunt aduerfust^ am,ueruntamen hoc modo lèruat ac tegit Ecclefiam fàluator filius oporteateam exerceri afflidiionibus ingentibus milerrjs fubijci,imdoporK^ at excellentia mêbra amp;nbsp;præcipuos duces in minifterio fieri fimiles accoform^s in cruce,milèri)s èc morte ipfi redemtori Domino noftro lefii Chrifto, VtquandoDeus Dauidi promittit uidoriâ 8c incolumitatemexercitus IIraëlitici,abfurdum fuerit fie interpretari promiHîonem,q)in acie nihil laboru fi.ifcepturipericuloru,Iubituri,uulnerû accepturi fint,nec fore ut pr^Iiantesinter ficiantur ulli milites,fed omnino necefle eft dimicantes aliquot acerrimosetfor* tiflîmos uiros in acie uitam et fànguinem profundere,ut incolumis reïiquus ex* creitus gloriolàm uieftoriam conlèquatur : Ita Deus munit,alit,defenditacftt‘* uat corpus Ecclefiæ, ctiam cum præcipua lumina feedè lacerantur ac interfici* untur d tyrannis.Sunt enim caufæ plures grauiftîmæ amp;nbsp;maximæ,propterquas Ecclefia mirabili confilio Dei tot amp;nbsp;tantis ærumnis eft fubiedla. Cumcpnosip^ fi etiam plurima non exigua nec leuia peccatahabeamus,uult Deus exempt fui iudicrj conlpici, amp;nbsp;per has pcenas nos commonefadlos ad conuerfionemrt^ uocari, Interea tarnen eatenus immenla milèricordia propter mediatorem W ac mitigat prælèntes pœnas, ne tota Ecclefia deleatur funditus,ficut prorfusd^^^ Jeta funt Sodom a amp;nbsp;Gomorra, propterea tantilper donee lumus in bac mortal li uita, dat bonam ualetudinem, uidtum Só bona cætera neceiTaria ad conferua^ tionem uitæ corporalis»

Hancconfolationemde laboribus diuinitus ordinatis ac ærumnis lèntibus propoluit Dominus in his uerbis ; Non Gtis folicit:! de craftino,Nam craftinus

ctaftinus dies curabit res fuas, fèii folici'tus crit pro fèjSufficit die affliélio,

Brcuiuoce afflidlionis admonet SiC commonefacit nos Dominus, cjuód fubicÄi iirnus cruci Sc calamitatibus, SC quód unaquælibet dies afFerat fuas ne°lucru^ nidiones,qüibus Deus uelit nos exerceri, Breuia quidem,ut dixi,funt hæc uer^ ba ,fed uniueriam uitæ hiftoriam complelt;5luntur, concionantur de miierijs ingcntibus impofitis humano generi, monent, ne fècuritati amp;nbsp;fuperbiæ indub geamus,feduthoctotum uitæ curriculum intueamur,amp;intelligamusin bac uitafingulis quotidie propofïtas eflè ærumnas omnis generis,óócogitemus des» hæcipfa moles difficultatum amp;nbsp;afflidionum, quam indies cumulatam collo amp;ceruicibus noftris fuftinemus, immenfa Dei miièricordia mitigaretur ^cbuaretur,futurum fuiflè,ut multó atrocioribus pcenis, quas ccecitate duricb noftra niereremur, opprefli fuccumberemus ac periremus* Videte quans» tuin Moifi populus Ifraêliticus quotidie nouorum certaminum,tumultuum,iè ditionuin excitefTaded ut uix ullo temporis momento frui poflit Iiac iêcuritate, quod placata,placida tranquilla gubernatio futura fit.

Sic uniucrfa uita in tantis impedimentis, quæ diabolus amp;nbsp;organa diabo# vniuerfd uiti bobijciuntjplena eftærumnarum humano confilio inextricabilium,finguli ctrteuerfamur in quotidianiscontinuisi^periculis, quod ad propria corpora ƒ tjuodadincoluniitatem coniugum liberoriimj quod ad uidum, quod ad re^i gimen deniqj feu gubernationem attinet,

Quapropter beneconfideretisac memineritis hoc breue dieftum, ut ex^« cutiatis fecuritatem amp;nbsp;fuperbiamjSuffi'cit diei afflieftio fua. Hoc ipfum docent omnium ætatum hiftoriæjamp; exempla quotidiana funt in confpedu.

Adiungit autem Dominus nofter lefus Chriftus præceptum fàpientiflî^ Dupkx cfidf t’tum utililîimum, tradita fingulari régula de diieernendis generibus afflidi t^num, Duplex eft affliéèiOjAIia eft crux neceftaria, nec accerfita noftra curiofiojj^^**^^^’^quot; P ’ P^t-feiè nos affligens certo Dei confilio, ut caftigemur èc exerceamur* 2‘t^dtarflic'lio accerfita noftra curiofitate, cum polypragmofyneiêupræpoj» fiera amp;nbsp;hallucinante iàpientia,ultrô nofmetipfos moleftqsjangoribus amp;nbsp;ærum T^n^^^^^^'^^^’^bquaudo quærit fuicipit homo négocia no neceftaria,quâ* QO Principes mouent aut attrahunt bella fine neceifttate,qu^ uitare poterant,2c«

Dehocdifcrimine concionatur hîc Dominus, Sinite ut unaquælibet dies foJicita fit pro fefe^ curet res fuas, affèrat fuas afflitftiones diffîcultates. Hæc impedimenta uos in præfentia retftè tolerate, nec quoquo modo uobiscumw* late mi/èrias, ièd tantum facite neceftaria amp;nbsp;mandata, contenti diurno labore, S^em aftert uocatio, nec ex humana coccitate communibus calamitatibus addi^ t^iecuritatem amp;fuperbiam ,uerum feitote diligentiam diuinitus ordinatam P^tfefe fan's Iaborum,impedimentorum amp;nbsp;folicitudinum habituram eftè,pfæ^ i^’fquam qudd accedunt pcenæ afflidfiones multipliées.

Ad banc igitur crucem præparate uos fide, ac petite d Deo mitigationem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agencé

ærumnarum. Cauete autem ne curiofitate feu polypragmofyne amp;nbsp;dîne animi, quæratis négocia non necelTaria, ôô aliéna d uocatione,nec plus dib fîcultatum, moleftiarum èC miièriarum uobis accerHte, quam tempus amp;nbsp;præi» \ fens occaßo uobis offert, Vt lofias pius 8^ laneftus Rex, dum fecuritatem alens fomniatfetam pium acbenemeritum Principem nullas offenfiones,fedftic^ ceifus perpetuos amp;placidos exitus habiturum elle, quæcuncg tentet ac molilt; atur, mouit bellum non neceflàrium aduerfus Regem Aegyptium, in quo cum

uulnus accepiflèt,aliquantô poft mortuus eft, Cogitet unufquifcj ueftrum,«!^^ moria^ répétât fuæ uitæ curriculum, tunc deprehendcthauddubièjfiiplij'” quibufdam non neceffarfisoccupationibus plurimum fibi pcenaruni,pcricw^ rum amp;nbsp;triftifti'morum cafuum attraxiffe Sd accerfîuiflè ,ubi fi quieuiffetCul^ quitur in Comccdia feruulus) nihil eueniflet mali,

Quamobrem teneatur hæcquoc^ Regula tin magnis rebus faciendafÛJ^ fola neceffaria nec unquam tentari uel fufcipi debet quicquam, quod nondt neceflarium,

Sedhic occurritur uobis quærentibus,quænamfîntnecenària,lt;iuæ^^ non neceflaria,

opera negot Refpondeo autem dare, fimpliciter amp;nbsp;explicate. Opera èC negodafun^ i^^cefraria, quæ Deus tibi præcepit, quæ^ tui offîcij ratio poftulat, feu offjo^ præceptadU propria tuæ uocationisjin quam d Deo collocatus es, E regione, Non necefla* umitmetfunt riæadiones èC occupationes funt, quadam curiofitate uel ambitioneextraW^ uocationii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocationem erumpere, èc fufeipere aliéna contra mandatum Dei, feu,

Quid quæfo pertinet ad uocationem lëu minifterium Thomæ rrj forma gubernatoris in regimine politico f Cur ille ingerens fe adminiftfâ^*^ oni alienæ, extra metas fuæ fundioniserumpitC' Cur alterumpedeminf^*^*^ alterum in templo habet f quamobrem uult regere négocia ciuilia, conftituer^ nouam formam Imperij, ordinäre nouos Principatus in Germania C Sandus fàpiens Apoftolus Paulus eandem admonitionem uerbis gnibus èC fignifîcantibus repetit,ac præcipit eruditifïîmè, i,Thefral,4.Ao^°* tamur ut in hac re excellere fîngulari diligentia conemini,ac in eo fitis ambido^ fi,utagatis propria ôô quiefeatis, nec extra metas curratis irruendo inalicn^^ uocaüones.

Polypragma. Ac in fumma, polypragmofync feu temeritas molientium non fyne ßinper ud curiofitate,uel metu futun' periculijuel ftulta fpe perniciofàjfèmper ciffîma eft, fiue in fummis fi'ue in infimis ordinibus exiftat hæc uocation^*’’ f eriitcioja. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;offi'ciorum conturbatio»

Hæc itatj ftngularis fapientia uitans curiofttatem, polypragmofynen ambitionem, commendatur hoc Chrifti dicfto, Craftinus dies pro fèfc fohciwî critjfufficit diei afflilt;ftio fua, quafi dicat : Facito neceflaria in præfêntiajqtiæ P^*’ fefe fatis habebunt diffîcultatum, nec propria cun'ofitate ingerens te alienis cationibus cumulato tibi moleftias, angores amp;nbsp;ærumnas» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Rex bonus amp;nbsp;inprimis laudatus Ofias, 2.Paralip.26. uolebat officio giSacerdotiSjôCperfèfèfàcrificare in tempio contra diuinam ordinationeni) fed eundem Deus,pcena fubita declarans iram fuam, percuflit lepra, 1« tud multiplicia incommoda Sóexitiales pœnæ fèquuntur polypragmofyn^”’ feu confîlia amp;nbsp;conatus eorum,qui uel tentant adiones extra uocationem,udn'^ rumpunt in aliénas fundiones, aut curiofi'tate, aut ambitione propria, ,

Si quis igitur retftc uult uiuere, ut retinens bonam confcientiam poHi^* fuis laboribus, adionibus amp;nbsp;negocrjs petere nbsp;nbsp;expedlare diuinum auxiliui^)’^

fèruet èc fèquatur hanc uitæ regulam, quam tradit ac præfcribit hoc loco minus, Initió quære regnum Dei,hoc eft, difce ueram Dei agnitionem, uerfus ad Deum fide acquiefcas in Deo propter mediatorem,Deinde fac opct^ tuæuocationis3amp;^ in laboribus tibi diuinitus mandatis exerce inuocationcgt;^

Dcî,at(^ perfer animo tranquillo diffi'cultates, in quibus ftatue iuuari te db uinitusj 8C lætus expedla bonos euentus, nee extinfla luce fidei uel curis ac dolt; loribusconfïciaris, uel frangaris deiperatione 8c impatientiat

Hanc artem uitæ fi didiceris ac exercueris, experieris re ipfa Deum tibi af futurum amp;nbsp;opitulaturum cflc, euentus^ negociorum ac confiliorum fore placi=« dosjfauftos ÔC falutares/iuxta Pfàimi didum : Subditus efto DeOjSó fpera in um. Eandemdodtn'nam repetit eiuidem Plalmi dulciflima gnome. Comment da Deo uiam tuam,amp; ipera in eum, Sc ipie faciet^ Viam nominat uniuicuiuitß bgitimam feu iuftam uocationem. Diicedere â uocatione, aut curiofitate, aut uietu,aut ambitione, eft aberrare tota uia^ruere in tenebras, in laqueos diaboli, ac triftiflimas peenas.

Etfi igitur hæ regulæ concionantur de tot SC tantis rebus, quarum magni tudo nullius eloquentia, poteft exhauriri, fingulis tarnen hominibus utiliflp mumeftaliquid inde diicere, ut fuæ quii^ uocationis metasintclligens confis« Qtt£ßt iwr» deret,quomodogradusoffi'cn proprnäDeo fit ordinatus,ac iciat, quæ norma ^oMientU lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. rn-'n- nbsp;nbsp;nbsp;-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;■ nbsp;nbsp;nbsp;’ i i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn laJjoribui

oDeuientiæ ht,cum in tolerandis artlidtionibus, turn in labonbus, negocqs at^ affliHionib, certaminibus fulcipiendis.

Ita® primum ficut enarrauimusduceat in mente uera Dei agnitio,6C ierid natconuerfio ad Deum, de hoc initio docet etiam primum Præceptum.

Secundó, Debes nofiè metas offi'cq tui, quas Deus tibi circumdedit, neC curiofitate, metu, fuperbia mouere non neceflària, id eft, aliéna â uocatione fuis cipere.

Tertidjoportet retineri hanc coniolationem, Etfi quælibet dies multiplia CCS diffi'cultates, ærumiias afflidiones affèrt, ac conftat Ecclefiam fubieélam dTecrucijdurius^ premi qudm cæteros homines î Tu tarnen certd ftatuas uerè Deum feruientibus in uocatione uelle adefle amp;nbsp;opitulari, ideo^ petas auxilis# um,8ôexpeâ:cs bonos exitus, labores quoeç quos in præiêntia neceflîtastuæ uo cationis amp;nbsp;occafio iufta offert, alacriter hac fide ôô ipe fuicipias ac tolérés.

De hac confolatione dicfium eft in præiênti concione : Non fitis folicitijid eftjHon crucietis animum diffidentia,nec opprimamini defperatione, ièd confis« clatisDeum neceflaria uocationis opera fuicipientibus amiturum adiutorem ÔC hberatorem,quantacun(j moles tentationum, impedimentorum ,periculos« mm amp;nbsp;afflidionum uobis obieefta fuerit.

SicPfalmo54,icriptumeft,Propeeft Dominushisqui tribulato funt corde,8^ contritos fpiritu faluabit. Item Efaiæ 6 6. Deus affirmât lè habitare in afflictisjfe refpicere ad miièrum contritum fpiritu ac trementem fèrmones fu os. Item Paulus inquit i, Corinth, i J. Non erit labor uefter inanis in Domino, quafi dicat, Deus prouehet ac fortunabit fua benedidlione neceffarios labores, quosuocatiopoftulat, ac gubernabit euentus,Sc præbebitfucceffusjne conafus fint irriti. *

Itatraduntur in hoc textu Regulæ feu normæ recftrices uitæ,confiliorum, ftudiorumamp; adionum, monftrantur item fontes uerarum amp;nbsp;efficacium con« folationum. Necuerô quifquam poterit ullomodo hunctextum intelligere, non Habens initia ueræ fidei. Cum enim propria fapientia rcgatur,non poteft non confîdere fua potentia, fapientia,uiribus ôô confilqs, imd necefte eft illi fpes pendêre d fortunæ bonis, hominum coniuneftionibus, amicis, pecunia, opibus amp;nbsp;fimilibus externis præfidfjs, At in quibus eft accenfà fcintillula fidei, hi de«

mum aïiqua ex parte fcnfum ufum Glutaris regulæ atcß confôlationishuiui perfpieere poterunt,

Quamobrem breuiter concludemus hic interpretationem præfentisKX'' tus, cum rerum magnitudo fiiperetomnem humanam eloquentiam. ,

Dominus nofter lefus Chriftus ip(e donet nobis fuam gratiam jOOSiJ Spiritu fiio iando regat ac erudiat, ut noftræ mentes banc ipfam eius cono* onem rede intelligant, ÔC uniuerfa uita noftra ad ordinem, quern nobis in hat capite diuinitus præfcripfît ipfc,perpetuó direda ßt congruat.

Mmifierium bcneficio dodrina de utroqj gradu, de difcrimine minifterrj Euangelijor poteftatis politicæ tam copiofèac pie toties illuflratur ut non dubiKni uobis notiHimam eflè, Scitisutrun^munusamp;gradumefle præcipuaSôfuni* w^grddw^' Dei opera in genere humano. Scitisutricß gubernationi iurisdiéiionct^ generc huuM^ fcLi iudicia, Sgt;C executionem feu pccnas autoritatc diuina attribut, èé offidun] arguendi atcÿ puniendi diuinitus exprefle inftitutum in utrocg regiminenct^• farium,fandum, Deo^ probatum Só gratum eflè*

iJünifier Eu^ MinifferEuangelij fèu concionator habet mandatum utiudicet,arguat condemnet uerbo Dei, id eft,uoce Legis amp;nbsp;Euangelq,omnia peccata,amp;^ip*^’ fonante,fèu annunciante uerbum iudicans, flmul eft efficax Spiritusfandusin conuertendis Sóiuuandis credentibus,quemadmodum dulciflîmèconfîrni^^ Dominus, lohan, 16, Spiritus fandus arguetmundum Siciudicant,arg^ reprehendunt Prophetæ, Samuel regem SauIem,Nathan Dauidem, Efaiast*:* Poteftdt polU gem Achas, Hieremias Sedechiam

Eodem modo poteftas politica habet mandatum, ut fît cuflos difdpld^ amp;nbsp;pacis,amp; contumaces pœnis corporahbus,carcere, laqueis, gladio, ud afijsa*' trocioribus fupplicrjs cocrceat,caftiget,aut pro modo, circumftantijs, 8^ täte delidi,tollat è medio interfîciat* Hanc difciplinæ confèruationtniö^ executionem pcenarum, ïn politica gubernatione Deus ipfè adiuuat hit,imô ipfè regit poteftatis mahus 80 armat gladio. Nequaquam enim ftratuspræfèntia 80 auxilio Deideftitutus, par effet huicfuomuneri,nedd3 autoritäre fua reprimeret latrocinia, amp;nbsp;facinorofbrum audaciam* PropK^'“^^ . fèriptum efl grauifîîmis uerbis in Daniele cap. 2» Deus eft qui conflit'«^ transfert Régna,fèd hic textus : Nolite iudicare,prorfus non loquitur dcow^^^ iudicandi Sd arguendi, quod uel Euangelq Minifter, uel Magiftratuspo^*^^“’ èxercet mandato diuino. Eft enim hoc loco Emphaiïs obfèruanda uerborum Chrifti, VOS VOS nolite iudicare, id eft, uos homines non debetis exp^* ■uata maleuolentia aut curiofitate extra uocationes erumpere, officium U wdicwEcdf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£)gU5 gfj-iutlgx mediate per Miniftros uerbi amp;nbsp;Magiftmtuni

firatu^oM- pobtkrim,uos nequaquam conftituite uos ipfos indices abfcj Deo amp;abff uolt; cifuntDei iu cationc.Itaintelligitishunctextum difèrtèfeudiftindè loquinonde Mimn^ dicta, rijs uel officijs diuinitus ordinatis, fèd de iudicqs quæ fiunt extra fèu præter cationes amp;nbsp;gubernationes diuinas.

Hæc initiô uolui commonefadionis caufà præfari, ne textusifledetor^ queatur èC accommodetur ad deliria fafèinatorum furiofbrum Anabapt** ffarum,qui politicæ poteftatis officium atrociter condemnant,amp; fèditiofecoiv turbant at(j conuellunt.Imô fciamus efiam politicæ poteftatis officium expm'

M ATT H Æ J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^62

Deo infti'tutum confi'rmatum,Gn(flum pi'um cflèjDeo^ pïacere,ïuxta dichim Sanó:i Regis ïofaphat 2. Parat i 9, Non hominum Gd Domini iudicG umexercetisjta debetis uenerari honore affi'cere totum ordinem politicum, uoluntatisatcß præGntiæ diuinæ teftimonia ineoagnoGere,quemadmoss dumfæpiflîmèfolent uobis hæcfideliterexplicari»

Cum igitur conftet non prohiber! â Domino indicia politica Gu repre^ hcnGonernqiitcfitper Magiftratusj iam quæris, quænam indicia taxentnr ateft uetentur;’

Prohibentur omnia indicia prinata, qnæ finnt extra nel contra ordinem ludicU priu4 Judiciorum publicornm dininitns approbatornm, nt omnia ementita connicia prohibent ^calumniæ, Item ambignornm fîniftræ interpretationes» Item maledi(Ga etG ^niuera, quæproGruntnr animo nocendi amp;nbsp;excitandi maiores tnrbas, diGor^ diaSjdiflipationeSjGditiones Jam finguli cogitent,qnarn late nagetnr hoc pecca«

qu^rn uulgare ht uicinm maledicentia, nt omnes Gr^ homines nideantnr Q^lectari contumeliofis in alios Grmonibns, fine neris, fine falfis, fine certis, fine ’ncenis. Imó plurimi fnfpicaces fingnnt amp;nbsp;comminiGuntnr perpetno alias ateg äliascriminationes, èC hoc ftndinm fiilpicandi, interpretandi an;bigna in detcü Morem partem,atc^ calumniandi, exiftimant elG fingulare artificium, non nnG garis cuiulHam fapientiæ,

Talia priuata,curioG3caInmnioG,8^ nenenata, Gn nirnlenta indicia læpe prohibentur in uerbo Dei, nt primiim in otTano Præcepto, non dices falfixm reltinioniumjamp;c» Item Leiiitici 19. Non eris fiifiirro in popnloJtem in y.capG ï^EccIefiaftæ Salomon inqnit : CaInmnia contnrbat Gpientem, amp;nbsp;frangit roa our cordis eius, hoc eft, calnmniolæ deprauationes confiliornm ant fatftornm opprimunt optime meritos tanqnam homicidiales ficæ,8d fæpè fnnt faces mas« gnarumdiffenfionum. Imó calumniaperniciofioreftpeftis ipfa morte corpois^î^.“^quot;''*?^*' rjii A,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 n» . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 niciolior pei

dn, zin non enim tolerabijms eft homini tantum nitam eripi,quam eidem bo# ^ß namfamam,ualetudinem omnia turn corporis, tumfortnnæ commoda Cif morte corpoa muleripic Quotiesenim innocentes propter calnmnioGs amp;nbsp;nirnlentas obtre#’'“*^'* dationesatqg delationes fimnl amittnntbonam exiftimationem Gnfamam,uG tarn 8ó facLiltatesf Item dolor mœfticia cordis orta ex acri Gnfii nocentiftimg peftis caîumniæj paulatim languefacit èC extingnit hominem, quod diGrtè af« GrmatSalomon cap,7, Ecclefiaftæ : CaInmnia fapientem contnrbat, amp;nbsp;frangit robur cordis .Imó addit amplins Ecclefiaft. lO.Calnmniator occulte detrahens, damnocet, more ferpentis infidiantis morfu SC habitu uenenato,

Ciim igitur Deus mendacia amp;nbsp;calumnias adeó Guere prohibnerit, diGa#: Tc/iinwnwtfe mushæcpeccata amp;nbsp;agnofeere amp;nbsp;uitare,frenemus lin2uam,non delecftemur obss^^”^ trectationibus,aut maledicentia, non quæramus noluptatem aut relaxationem animorum uel Grendis contumeliofis fabellisat(5criminationibus,uellibcn^ teramp;auideaudiendis Grmonibus, quibus aliorumfama læditur amp;extenua-tur, Nam S, Paulus expreflis uerbis inquit i, Corint. 6, Necß adultcri, necß hos« micidæjnecjconuiciatores regnum Dei poflidebunt. Et Ecclefiaftici 21, di# citur : Obtreftator polluet animam fuam amp;nbsp;uicilfim afficietur ignominia. Et hoc ipfo loco Dominus addit comminatione loquens de pœnis præGntibus futuris, fore ut cumulate reddatur, ut uicilfim uenenati illi calumniatores iudi#

ccnturamp; püniantun Cui quidem cuidcntcr exempla quotidiansc ftoriarum confentiunt atq refpondent, ut exemplum maledici Semei teftatui^ gt;ya^(ta^Se^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mota feditione per Abfolonem, Rex Dauid iam fcncxi”

ffifi, fuga trepidabac,occurrebat fugiend quidam ex proceribus, qui antea florucrat in aula Regis Saulis,hie clamoribus debacchabatur in exulem Dauidem,8t tabatur miieria ieu exilio Regis, infultans ei hoc uenenato iarcafmo : Egreder^ uirfanguinum,Reddidit tibi Dominus uniuerRim ianguinem domusSaub quoniam inuafifti regnum ipfb excuffojamp;c.Iam fingulis exiftimandum ac pendendum relinquo, quantopere ifti Sarcafmi uenenatæîroniæauxetuiit Dauidis ingentem dolorem,quem in fuga propter Äbfalonis filrj icclusanini^ circumtuliuldcirco uiri fortes, qui antea duxerant exercitus apud DauidemA tune fugae comites,atlt;^ foerj periculorum Regis erant, aded incandefeebanc,^*^ confodere maledicum lubfannatorem cuperent Sgt;c conarentur,led prohibebaiv tur à Dauide, qui noluit hoc fuo tempore exercere uindictam ieu iniuriasfuas ulci{ci,Imó nequidem poftea reftitutusinRegnum uoluithunc Conuiciaw^ rem maledicum interfici. Sed poft mortem Dauidis Rex Salomon maiidauiÇ huic Semei, ut contineret ft domi, nec quöquam pedem extra portas urbiso* ferret, Quod cum is facere neglexiflet, curauit cum Salomon ultimo fupplilt;:*® affici. ita ne quidem pcenas politicas in hac corporal! uita Semei malcdicusep fugit, Nec eft quod quisquam fibi uel in præftnti uita huiufmodi peccatoru'n impunitatem promittat, quantumuis executio ciuilium pocnarum, quas Ma^ giftratus excrcet, impediatur Sophiftica præftigiatrice, qua maledici Caluni* niatores illi uenenata fua ementita conuicia nouis coloribus atlt;$ prætext^ bus fucata, aded grauiter inuoluunt5exculant,amp; ut ita dicam, mangonfeantjUt in forènfibus cognitionibus atc^ iudicqs conuinci de calumnia uix unquam p“ ft uideantur» Veruntamen ipft Deus hæc perniciofa mendacia,fophifticasc hones, Sc uenenatas calumnias retegit, réfutât amp;nbsp;atrocibus pocnis etiam corporal! uita perftquitun

Exemplum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jn Hiftof ia Efther fcriptum eft de Aman hofte Iudæorum,qui proptcf^^^

r^E^eï'^° Mardochæus non flexis genibus adoraret ipfum Ethnico more,perca* lumniam impetrauerat edidtum de uniuerft gente ludaica delenda, falfo cnnigt;' natus,eum mandata regis Aftueri contumaciter uiolafle. Poftquam ucrû gem Darium Aftuerum flexit coniunx Efther patefadlis calumnijs SÓ bus Aman, curauit rex calumniatorem Aman, ludaici cruoris fltientem gulari,fulpenfum de eodem patibulo,quod ille Mardochæo parauerat,ace fis contrarias edidlis per prouinciam, domum amp;nbsp;polftfliones Aman attri Mardochæo.Sed omnium temporum amp;nbsp;ætatum hiftoriæ fatis fuppeditantex* emplorum,ei,quipauld diligentiusattendereuoluerit* Vt,n«prohdolor, ullum peccatum communius amp;nbsp;uulgarius eft Sycophantica, ftucalumnioa maledicentia : ita Deus impofturas Sophifticas nbsp;Sycophaticas poenis alü uc

per genus humanum uagantib» reprimit ac retundit, quemadmodum gral antes homicidqsjfurtis, aut airjs fteleribus pollutos fiibinde retrahit ad poenas.

ExemplûPhû Rex Macedonia; Philippus pater Alexandr! Magni, iulftratmiliKn’ lippiMaccdco quendam nauigare ad certa loca,lj3eculandi ftu explorandi cauftjlntenm coor* feruJiirult;: tempeftate nauis uidla procellis amp;nbsp;fludtuum impetu frangitur, fed Deo nault;

fragi'um rcfpicicntc, accurrit Agricola, cuius prædium feu uilla non proeuf abi erat â mari, Is audito clamore militi's pcriclitanti opitulatur,8lt;f receptum ex a* quis in fuam Cymbam, defatigatum labore natandi, confeeftum fame, infom# nia,amp; animi folicito mœrore,rîgcntem frigore,ac pene exanimem ducit l’n uib lam,récréât ad focum, ledtulo impofîtum ac cibo potucp refeélum, fouet omni* bus officqs, donee animum ui'resc^ recipiat : poft triduum abi’re cupi'entem cti^ ain uiatico inftrui't. Miles diftedens redd pergi’t ad Regem Pbilippum, narrat uaufragium, iadat fuos laborcs ,exaggerat pericula, petit præmium aliquod, Itdhofpitis beneficium tacet, cui prolixe pollicitus erat, fè relaturum efle gratû 3ni. Philippus iubet militem amp;nbsp;propter fortitudinem, SC quia benè meritus cflè uidebatur, ac in primis ei carus erat, nominatim petere domum amp;nbsp;poftèfti's! onem feuiiillam aliquam,quæ nunc uacaret,8c à rege proarbitrio conferri pof fit. Vide quid accident, Ncbulo ifte nominatim petit domum 8^ prædium ru^ ‘ fiid firuatoris fui, eô quôd naufragus ad banc uillam ægrè enataflèt, 8^^ locum fufignitum memoria calamitatis fuæ, feu teftem periculi fingulari affèdu pro^ fiqueretur. Interim nulla fit mentio benefîcrj feu officiorum ruftici, fed diftîlt; tuulatfe â quoquam accolarum in tantis uitæ periculis adiutum aut recreatum tne.FaciIèimpetrat d rege liberali,8lt;C cui reliqua erant ignota de Agricolæ fîdelt; bbusoificijs,quibus naufragum fêruaueratamp;f recreauerat: Itacß curat Philip^« . pusdiploma confîci, quo Dominium feu proprietas eins prædq confirmaba^ tur militi. Is^ in bona quæ petiuerat,induci iubebatur* Hæc cum fîerent,occu# panteprædium milite,rufticus expulftis bonis non tulit iniuriam, fèd accefïît ad Regem commemorans fua beneficia, narrat fe fuifte fèruatorem, 8c ex aquis teceptum naufragum toto triduo pauiflè, texiflè, ac quibus potuerit offîcrjs fo^ uilfiacrecrealTejquæritur iniuftum efiè ab ingrato alumno fe pro hofpitalibus bciiefîctjs excuti ex paterna poftèftïone.Philippus cognita nebulonis huius per»« bdiaamp;ingratitudine, adedexarfit ira, ut militem iuftèritin uincula conijci, 8^ pofteacum ignominia exautorato ftigmata inuri, ac fronti inferibi bæc uerba : Hofpesingratus, Prædium uerd priori domino reftituit, milite exilrj caufà fb* lum uertente. Ita perfidia ingrati militis recidit in ipfius caput,Sô malum confis« liumfuitautori perniciofum. Deus enim eft iuftiftimus iudex, puniens pcenis præfentibus 8c æternis omnis generis peccata,in omnibus non agentibus pœ«« nitentiam.

Quamobrem fèquitur in textu hæc generalis régula : Qua menfura men« TEqunIiiM fin fi fueritisjcadem reddetur 8c uobis. Deus ut eft fapiens ac iuftus, ita docet nos txercere atcf colere iufticiam inter nos, id eft, æqualitatem fèruare in non læ«« dtndisalïjs,item in contra(ftibus,8ô in ordine perfonarum, ne cuiquam fiat in« luria. Hancæqualitatem feu iufticiam cum nos uiolamus,amp; d normapræfcri« ptadefleftimus,ipfètarnen perpetuó manet iuftus,deftruit quicquid eft iniu« ftum fiudifforme fuæ iuftiffîmæ uoluntati,punit 8C delet iniuftos, ac certó fer« uathuncordinem, punit fupplicrjs præfentibus amp;nbsp;æternis omnes,qui non con« uertuntur ad ipfum» At tu fortaftis hæc tecum cogitas.’Ego fretus potentia mea ahquantum premam hunc imbecilliorem amp;nbsp;inferiorem, ut geram morem ani« mo,amp;f pro libidine conculcabo quofuis infirmiores. Quid enim mihi periculi impenderet ab illis, quorum uana eft fine uiribus ira f Quis porrd pccnam ta« lionisdme repeteret f Hæ cogitationes funt ludibria 8C impofturæ pernicio« Gffimx, quibus animi fafeinantur, quæ^ confirmantur d diabolo, Etfi enim

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT^T ril

pocnac intcrdum aliquandiu diffcrn' folent, tarnen certi'iïïmutn eft, cumulantes fcelera tandem oppreflbs hærere in pcenis atrocibus,iuxta illud: Sera tarnen ta* citis pcena uenit pedibus* Ac nominatim de pcem's corporalibus di'cit Donii* nus, Matth.2 6*Qingladiumacceperit,gladioperibit» Item Efaiæjj.Væ qui prædan's, quia uiciflîm Ipoliaberis» Et in libro fapientiæ de pcena talionis di* lèrtè fcriptum efIjCap.li, Per quæ quis peccat, per eadem punitur. Satis multa exempla habent omnes hiftoriæ, ôô ut non requirantur ex libris, hæc ætasplu^ rima nobis fuppeditau Imd Ethnicis etiam fuit hoc perfuafiflimum» Indefpar* ferunt èc celebrârunt huiufmodi gnomasnatas ab experientia,qualishic£ft Mimus J Ab alio expedles alteri quod feceris. Et in S.capite EcclefîaftæSalo* Ditojo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit: Homines iêcuri furenter ac petulanter mala perpétrant,proptcrca

dUhommesfe ^^^d pocnæ difîèruntur, nec citô profertur contra malos indicium,fed fapicns curoî» ' intelligit tempusSCiudicium,amp;ego certô fcio pœnaspaulô pófticcuturaseflc, necfore utdiudiffèrantun Hæc omnia debetis confidçrare, amp;nbsp;quandofentitis priuatas ærumnas atej milèrias, aut publicas calamitatespbella,expilationesini modicas, annonæcaritatem feu famem,ÔÔ reliquam pcenarum molem,difcitlt;^ timere iudicium Dei, agite pcenitentiam, amp;nbsp;emendate mores ac uitam, nim conuerfioamp; morum emendatio lèquetur, acccdet ad pccnas corpora^ implacabiles, æterna Bc horribilis ira Dei, abijciens perlèuerantes in fceleribus in æternum exitium: Quod Deus pro immenlà bonitate fua propter filiumdc* menter â nôbis auertat* Sed agentes pcenitentiam, amp;conuerfi ad Deumlibc^ ranturabæternispccnis,peramp;propter mediatorem Dominum noftrunilt^ fum Chriftum Jmó his mitigantur etiam pcen^ temporales, etiamfî non ftatim

, prorfus auferuntur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Hoc ipfo tempore uerlàtur uobis ob oculos Sc îh confpedu moles poena*’ rum publicarum fane formidabilis: Videtis lîmul graflàri multislocisfameffi) peftilentiam amp;nbsp;bellum. Nam in Polonia amp;nbsp;Belgico tanta inopia frumentidb ut multi homines pauperes fame contabeftant, ea^ diffîcultas ftu caritas anno^ næfacit,utetiaminuicinia Silefiaóó alrjslocis ingraueicatannona,propt£*'^^ quód à uicinis frumenta inde exportantur. Ac fi uicini exhaufti forte egebunG amp;nbsp;agri noftri continuis bellis uaftabuntur, in oppidis ueró uidus décrit fanU’* lijs fuftinentibus belli tempore duriora onera, Cogitate obfècro,quid futururn ftt, ac profpicite, quantæ calamitates amp;nbsp;pericula uobis impendeant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

rió uos hortor amp;nbsp;obteftor, ut hanc lèueriflïmam regulam fèu normam iudicO diuini benè,multum ac læpe conlîderetis,quia non indiget longa, declarations* Qua menfura menfi fueritis, eadem reddetur uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

coti]jgt;ef{ui pee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc comminatio exuftitet curam, ut agnoftentes magnitudinem oC i^^ quot;

lurumfleilat titudinem ueftrorum peccatorum,6t fiducia mediatoris ad Deum conuerfi,!^' dd pofzHienfjz Jggj-js Qgujyj fle(qerc u^ra pietate ,amp; mitigationem pcenarum lèrióatcj tiens gemitibus petatis. Ctim enim palâm uideatis ingruere pcenashorribilesacex^ itiales,impendentibus conuerhonibus ate^ minis fatalibus omnium regnorum èc rerumpublicarum ubiuis terrarum, meditaminiaefubinde memoria repigt; tite dieftum Domini noftri lefti Chrifti Lucg 21. Orate ut poflitis effugereirant impendentem amp;nbsp;uentura mala*

Hierolblyma non ftetit diutius,qudm annos quadraginta poft hanc Cnr fti uocem, ciim interim omne genus turpitudinis, ftelerum, amp;nbsp;petulantiæin^ crefteret indies ac cumularetur. Et quané^ Santftorum hominum,Zacharip,t’t* meonis,Iohannis BaptiftgjChriftijôd deinceps Apoftolorum

tionibusjobteftationibus, amp;nbsp;concionibus profana multitudo populi Princï^ pum,necafficicbaturnec emendabatur, tarnen non fuerunt inanes prorfus iinerruâuhi clamores, (èd multi conucrfï funt ad Deum, in hac uita ièruati, quoshinceuocatos adfalutem æternam fr ui claro conipeéfu Dei nihil dubium

Ita tunc Deus in triftiffîmis excidqs at^ minis urbium ÔC imperiorum, cîe^ ’Ticntiflitnè collegit ac ièruauit Ecclefi'am»

Eodem modo accidit in hiftoria Niniuitarum lona prædicante» Rexamp;f pbirimi homines in Niniue conuerfi funt, ideocj ciuitas Niniuitarum tune non ^‘tadeta,fed Deus immenia bonitate mitioauitpœnas, Sed anno ocfloQefimo poil uel arater,iam fublato Sennacherib,cum itidem crelcerent ac cumularens; tutpeccata, Niniue tandem funditus euerfa.Sô deftruiîla eft» Veriim cuius ani=î Jpus non mouetur aut fleiflitur ad pcenitentiam conijjetffu acerbiHîmarum mi^: loriarum præfentium, quis hune non uecordem, non furiofum, non mente ca^: ptum eflè peripicitf Ideo rurfus uos fingulos hortor amp;nbsp;obteftor,ut cura ialus^ tis animarum ueftrarum, ueftrorum liberorum, amp;nbsp;uniuerfæ Ecclefiæ Chrifti exufeitati, mores amp;nbsp;uitam emendetis, ardentibus uotis precantes, ut Deus pla:« oaïus nobis parcat,amp; miièricordia pœnas leniat propter meritum amp;nbsp;interceffîonem filtj fui Domini noftri lefu Chrifti, Amen,

Quid 'ï)ides feßueam in oeuîo frMYÙtui, trabem autem in oculo tno non animad-nertis,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—-

1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3c longa Concione Domini noftri lefu Chrifti, contineri eru^ E«4rm«oo.

ifiiiimam explicationcm ateg declarationem Decalogi : Ac in præfenti capitc ^pitenarrare Dominus otftauum preceptum,Non dicas falfum teftimonium* cfcnyîtcowû

UI uero ueftrtim obicurum eft, cum ftnt hæc communia uulgaria peccata^ o»f. ’p^Pp’^’^’^^ioiari,calumniari,maIedicere, obtre(ftare,criminari,indulgerefal=ä ƒ lulpicionibus,amp; ex his ternere indicate, aliorum ftu benefaefta feu re^è difta ^i^higua in deteriorem partem fleftere, amp;nbsp;calumniofe ac contu:« loieexaggerändo, traducendoq famam eorum lædere f Hæc omnia pecca» laprohibentur in oftauo præccpto,Nondicasfalfumteftimonium,inquam ententiam Dominus in hoc capite præcipit,Nolite iudicare,Cui præcepto ads Hingendum eft exemplum, quod hic ftquitur de quodam hypocrita. Illuftri es nim parabola pingitur hypocrita, qui ciim cœcutiens nolit cernere infigne tras bcm jn luo oculo,curiofis tarnen oculis inueftigat, amp;L diligentius cotuetur feftus ca in oculo alieno, Acnehuicquidemexemplo opus eftprolixa declaratione,

O'ltia non conuincat C ut fateatur hos efle communes plurimorum hominum phtotùer uiorbos,philautian fcilicet amp;nbsp;maledicentiam,quibus fit,utcenftiramdealrjs «Mledicentia scfibiorem agentes, multa notare, carpere, reprehendere, reformate plericg coiiMcant, fibi uerô ipfis blandiantur amp;nbsp;ignolcant, nec opus efiè reformatios mcrurn nc uelemendatione arbitrentur, Imd plerun^ accidit,ut fœdiflima monftra ho imnum, polluta Icelerib. infignibus amp;nbsp;enormibus, conentur non foliim fuam turpitudinem extenuate,mitigate,occultare,8ó ab oculis hominû remouere,ièd etiam nonnihil exiftimationis, commendationis 8c fucofæ gloriolæ conftqui, inuidiofeamp; calumniofè exaggerando exulcerandoc^ næuos aut uerruculas hos minum inferiorum uel tenuiorum minusiiegratioforum,qui tarnen nequas ^uam tam enormibus,ut cenfbres illi, flagitijs contaminati lunttetiamfi habent fuas quafdam infirmitates, fordes, at(^ maculas, èC alicubi uel imbecillitate.

ueï errore, uel negligentia lapfi hallucinati funt, aut nonnihil etiam ab fto deflexefunt, ßcut nemo hominum eft etiam fancfbiflimorum, ejui nontep peccet aliqua infirmitate,ignoratione,omiflionej aut negligentia: Imo qui non habeat multos lapfus, multa non leuia déliera, errata amp;nbsp;ièandala*

Vt 2.Reg.Ió, cum Dauid pellitur in exilium,maledicus Semei exultât go ftiens animo gladiatorio in iacentem, cuius calamitate deledtatur, incurrertjn* mnemq? animi uirulentiam, acerbitatem, 8^ ’iTnxai^'tKanîap euomere, feurratut) agit triumphos, infultat illudit ei manifedis farcafmis, Egredere in'r num,inquit,uocat hominem turbulentum,fitientem cruoris 06ieditiofum.

t^rb Fonstur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ptjs hoc accidere, quod dicit Salomon Prouerb. 2 S, F^ns turbatus

bitm cœno zc cocno,8ó ftaturigo lutulenta eft iuftuscadens ièu lapfus coram impio* InW imago eH itidi dicto proponitur imago iudiciorum mundi de Eccleha. Ita enim folct

P*] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperia 8gt;C opes,florentpotentia,gratia,8ó gloria,Proinde confperw

aliqua infirmitate feu deformitate aut tragica calamitate piorum, gnudontiibi occafionemoblatam traducendi,amp;exaggerandi eorumuicia afflic^is^ dicendi nbsp;nbsp;infultandi: Imó,tanquam fenfibus fumma iucunditate perruüs,ötu

luptate quafi titillatis, efferuntur lætitia, fubfannantes uenenatis ironqspto* fternuntjconculcant, atq; proterunt calamitofos»

At confrd prjs nota fit uoluntas Dei,hi feiant quomodo ft gerere,quanio^ deratione amp;nbsp;æquitate animi hos triumphos amp;nbsp;farcafmos ferre debeant,tentant itemueras Sc firmas confblationes,nefranganturanimispropter impiorn'” calumnias,contumelias,conuicia,amp; iniuftas imprecationes, PorrójConlidote^ turinprimisrégula feu admonitio hictraditadeordine iudietj. Tudebtsi^ coarereformationem 8gt;C cenfuram dteipfb,prius eximetrabemextuo ocnlOj poftea curiofius infpice feftucam in oculo alterius»

lAuhiseihmco Extant autem plurima dicla etiam in Ethnicorum fâpientiffîmorunij ru diaispcrj^ quos ciuile indicium rationis erudijt, literis 8C monumentis, quibus hæccurio^ ciorum ‘repre fitas,iniufta inæqualitas, peruerfitas iudiciorum reprehenditur, deplot^^ hendtturerm tur,uidelicet, quód multi fiht tales Momi Cenfbres paftim,qui concnturali^ iu(la inlt;£lt;iua^ os reformarc,de quibus acerbe indicant, fibi ipfi's ueró non folum parcant,it“ etiam blandiantur,amp;: mire placeant. Hine ilia Catonis ftntentia, pueris etiam familiariflime nota: Turpe eft doeftori cum culpa redarguitipfum, Verun»^ men ego unicam dnntaxat Salomonis gnomen interpretabor,amp;propona'^5 quæcùm fingulos ad pcenitentiam hortetur, debet ab unoquocß ueftrumoi i* genter difti,penitus^ memoriæ mandari, amp;nbsp;attente multum^ confiderarn

Sic præcipit Salomon Prouerb, 18, Iuftus in principio accufator eltwb poftea inquirit ftu explorât proximum. Hane regulam perpetud circurnKrtt animis, amp;nbsp;ad eamfubinde refpicientes, tan^ hoc freno mentes amp;nbsp;linguasregi^ te. Initio debemus in nos ipfbs inquirere : finguli fuam infirmitatem,fuoserro^ res, amp;nbsp;lapfus, fua peccata agnofcant, atq; déplorent, ac ftft primiim puniant^ emendent, Nam infpiciat mihi quifep in fuum finum,amp; in ftft defeendat, nteit in Prouerbio,tum fuorum uiciorumac fbrdium confpedlu commonefict,iit fernere iudicet , ac cenfuram de alqs acerbiorem agat, Tuum ipfius plenum eft caligine, carnali ftenritate, dubitationum fludibus , flammis inordinati amoris, maleuolentiæ, odq, multiplici negligentia in funftioneftu uocatione tua. Et profedto' pauciores funt quam putentur, qui dedudi ad in^

rpeâionem fui, non infignia enormia uicia (int deprehenfurigt; Hoc ordinc iudicandi feruato, fcilicet, iî prius teipfnm excutias amp;nbsp;explores, nunquam dee* nt,a quo poHîs incoarc reformationem amp;nbsp;pcenam» In hac igitur domeftica cen fura,difcas agnoicere iram Dei in ueris pauoribus atlt;$ doloribus, uera hue militate cordis quæras Sópetas remiffîonem erratorum, att^ peccatorum per propter Chriftum , ac deinceps mores uitam emendes, retinens fidem

Donam confeientiam. Hæc admonitio traditur in priori membro præclaræ ib 1ms fententiæ Salomonis, luftus initid acculàtor eft fui. Hue Iblet accommodai fipologus de riApoIogus Aefopicus de duabus manticisjde quibus Catullus inquit : Sed ((«afcKinw«» non uidemus manticæ quod in tergo eft, Finxcrunt enim fîngulos homines bi« nas habere manticas ièu peras, alteram ante pedlus, alteram â ftapulis tergo^ propendentem.In pofteriore quæ in tergo pendetjnoftra uicia gerimuSjin quie buscoEcutimusdn priorem manticam aliéna uicia immittimus,m quib,Lyncei Isuoculatifli'mi fumus,adeó ut nee modus nee finis fit reformationu et cêfuraru,

Hac imagine 3 ac multis fimilibus illuftribus picluris ueteres conati funt fxprinicrejac oculis quodammodo fiibqcere turpiflima uicia, philautian,malei ^ïcentiam amp;nbsp;peruerfitatem calumniolbrum iudiciorum, Sed uobis lèmper in confpeftu fitdidum Salomonis, amp;nbsp;exemplum propofitum in hac parabola,ut afficiantur animi ueftri,cogitantes has fèntentias amp;nbsp;pitfturas: Vt^ uicia quæ in hoctextu uituperantur agnoicatis amp;nbsp;emendetis, nee frena laxetis ac indulgeae tisjcuriofitati atcß petulantiæ temerè iudicanti de alrjs, facile èC libenter conuii cianti, aliorumi^ reële fada SC ambigua fulpiciofc ateg calumniofê deprauandi, fed memineritis uobis linguas amp;nbsp;mentes frenandas eflè, èc fingulari diligentia nitandas has peftes, de quibus nunc audiuiftis.

Altera particula didi Salomonis eft: Poft inlpedionem Ièu acculationem ciaum Sdlo» luiiuftus inquirit in alium, Poftquam te puniuifti ac emendafti, turn primtim conlïdera,quando quo ordine debeas de alrjs iudicare,tunc ctiam pro uocati? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui*

one alter! coneris eximere feftucam, èC aliorum uulneribus mederi, fed ordine feruato,qui in Euangelio præfcriptus eft, fcilicet, ut amanter SC placide, non a* marulenter aut uirulenter lapfum uel errantem admoneas,in uiam reuoces, ac crudias,non in cauponis feu tabernis,non in centauricis conuiurjs proclames 8C traducasalteriusuicia,utuelmorbo animimoremgéras,8^ hac uoluptatula tanquam titilleris uel obtredatione aliorum tuas fbrdes Só maculas eluere fiue detergere,acn3Euos attg labes tegere, exiftimationem denieg colligere SC augerc ftudeas, Hæc effrenis ac petulantis linguæ uicia Deus nequaquam inulta amp;nbsp;itnpunita dimittit, ficut pcena maledici Semei, amp;nbsp;pcena calumniatoris Aman inHiftoria Efther euidentiffime teftantur, Ac fententia ueteris Mimi compro«: tgt;^turexperientiaquotidiana: Ab alio expedes alteriquod feceris, Crede mihinon deerunt qui uiciffim uitam tuam depingere, te^ uiuis coloribus ex# primere ac illuminare poterunt, ut improbitas amp;nbsp;turpitudo tua uelut in lucem prolatæ omnium oculis expofitæ, publicis execrationibus uituperentur ac confpuantur,

Hæcbreuis admonitio fufficiat hoc loco de uulgaribus illis amp;nbsp;communis* bus uicfjs,maledicentiæ,obtredationum calumniarum: quibus opponite co gitationem horrendi iudicrj nbsp;nbsp;iræ Dei, ut difeatis mentes uelut iniedis frenis

regere,acueris gemitibus deploretis horribilem illam in omnium hominum peftoribus caliginem ac coecitatem, quôd noftras fordes, noftra uicia, aut non uidemusj

uidemuSjaut leuia ducimus, fèd Chriftianos neceffe eft emendationem incoaf^j ut aliquomodo peccati èC iræ diuinæ magnitudinem agnoicentes expauefcant) nee perièuerent in tam perniciofa philautia, eccea fecuritate, SC craHa fuperbi^* qualis hïc (euere taxatur in ifto hypoerita, qui Habens trabem in oculo, unitai^ teri fefèucam eximere* Nam hæc uicia, philautia, fecuritas amp;nbsp;fuperbia funtin oculis Dei tetræ amp;nbsp;abominabiles ibrdes: Quia cor fecurum arrogans, ciim nec metuat nec magnifaciat iram Dei, re ipfà detrahit Deodebitumhonorcni) dum ibmniateum non punire peccata, ièd ocioium Sc lentum eiïè»

Teflimonia Hæc ipiâ iecuritas èc cœcitas in omnium Prophetarum concionibus bot ^eo°ntra^upèr. ^tbiUtcr accufatur, ut apud Efaiam clamitat Deus cap. 4 8. Neruus ferreuscer* biam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uixtua,ôlt;^ frons tua ænea. Item HieremiæS.NonfuntconfufijÔôerubefcer^'^^^

lautiatit. nbsp;nbsp;nbsp;feierunt. Imd paflîm repetuntur in Prophetis hæ triftiiîimæ querela?. Sednos

inprimis mementote amp;nbsp;diligenter expendite didium Efaip capite 66. Ad reîpiciamf dicit Dominus, nifi ad miièrum,8ô contritum ipiritu,amp;^ trementen’ lèrmones meos.Nolite fingere aut iomniare,quód iuperbi,arrogantes 80lècuri qui uiuunt fine timoré Dei, fine iènfu iræ amp;nbsp;iudieq diuini, fint filq Dei,authî^ redes uitæ æternæ, Imd ipià Ecclefia uera nbsp;nbsp;Dei populus ideô tot, tam

tantis^ calamitatibus oneratur, ut diicamus agnofcere iram Dei aduerfono-' ftra peccata ingentia amp;nbsp;multiplicia : 80 perterrefadli confugiamus ad mediator rem,ac répugnantes peccato,uitam 80 mores emendemus. Pcenas quidem confpedlu pofitas nemo eft qui non uideat, bella, famem, morbos, acmetucn^ dum eft, aiperiores multó Só atrociores pœnas iêcuturas eftè, In Lithuanialam tanta fames graflatur, ut multi Parentes amp;nbsp;fibi fuis liberis uitam ftilpcndiu abrumpant præ intoleranda famis fæuitia, quæ qüidem diffîcultasfeu carit^^ annonæ ingrauefeentis paulatim ièrpere ac propius ad noftras regionesuelu contagione quadam manare uidetur.

Deus æternus Pater Domini amp;nbsp;liberatoris noftri lefu Chrifti, dement“-^ mitigetac leniat tantas miièrias amp;nbsp;ærumnas propter meritumamp;^ intereduo*' nem filq fui, Slt;r parcat immenfa bonitate tenello gregi puerorum amp;nbsp;puellaruni) ut in familiolis noftris conièruetur ac propagetur dodîrina ccelcftis. 0 bontj miièricors, benefice Deus, miiêrere noftri propter filium, amp;nbsp;da uidium acpa* nem quotidianum tenello gregi noftrorum liberorum : Harum amp;nbsp;fimito'” miièriarum confideratio debebat fihgulorum animos ad timorem Deiamp;p^* nitentiamjièu iàlutarem emendationem uiciorum hortari ac impellere. 0^*7 fi fieret,facilimê animaduerteremus, imd euidenter conuinceremur, nobisipquot;^ potiftîmum opus eflè reformatione,Ièu cenfùra emendatrice:nec obtredau^ aliorum, ièu acerbe iudicando, ÔC contumeliofègarriendo de alijs quærcndam cftè gloriam, fed hæc hadenus.

lam lèquitur alia dotftrina, quæpeculiariter Concionatores ac Miniftf^^ Euangelij érudit èC coniblatur : Commonefacit item auditores,ut iêipfosinfp*^ Tria genera cientes ac confiderantes,qui fint ftrutentur atq^ cogitent. Facit enim tria gentf’ auditorum auditorum: Quorum alq funt Canes,alrj Porci,nonnulli uerd filrj Dei.

Porei fiint homines fcedi,lutulenti,fpurcijperfèuerantes uide1icetinert(^ ribus enormibus, èC peccatis contra confeientiam. Hi ecCi nequaquam uiden \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolunt

iiolunt perfecntores, imó fîmulant aliquod ftudium ucræ religionis, tarnen non lèriô cupiunt agere pcenitentiam non ftudent emendate mores,fed perfè# uerantin fècuritate fordibiis fcelerum,inquibusutinIutoSLiesimmiindi aflîduêuolutantur, polluunt fe libidinibus,exercent furta, rapinas, aucupia pe« cuniæquærendæ iniufta, retment contemtum Del, non uerê metuunt iram SC indicium Dei,non uera fide inuocant,accédant ad publicas conciones preca^ fionesin templis quadam hypocrifi,fèu fimulatione pietatis,amp;c,

I Ciïm autem non fit exiguus numerus eiufmodi canum porcorum, faci^ Conibldtio i«« bMinifter uerbi feu Concionator aliquis indignitate rei motus nbsp;nbsp;nbsp;offen fus iuftorumcon»

fandalo,pertæfusitemcurarum,moleftiarum,laborum,periculorumÔCcerta# niinum, quæcomitantur minifterium ÔC profcfTionem Euangelq, fie cogitare auditorum poiTet : Quid mifer faciam f uideo me nihil profîcere, meos labores irritos eflè S^fînefruâujuideo fruftra fpargi dodtrinam in populo,cum pauci conuertan# tur amp;nbsp;emendent uicia, ôôc. Hîc opus eft confolationc pijs î quos Dominus no* ffer lefiis Chriftus ita confirmât èC confblatur in hoc textu, iubens ut alacriter pergant fungi minifterio,concionentur reliquo cœtufquantumuis exiguo,non deficientium : nec déférant uocationem propter multitudinem canum ôôpor* torum,necdeterreantur aut languefiant animis ,etiamfi taies beftiæ nolint ip* fos audire, aut perfeuerent in manifeftis erroribus at(^ fceleribus, fed omittant o^rdinquantea»

De tertio généré uerô, uidelicet, de uerê creden tibus amp;nbsp;filrjs Dei, poftea verè credern Dominus inquit; Pauci ingrediuntur per anguftam portam.Propter hos pau* cos, feu propter has reliquias neceflè eft fpargi falutarem doeftrinam, in his erit citicaxa frugiferum Minifterium, his proderunt tui labores in confeftîone amp;nbsp;P^'opagatione Euangelrj,iuxta didfum Chrifti,Iohan.iy. In hoc glorificatur pa* ter meus,ut fruftum copiofum feratis. Item Paul: i. Corinth, i Labor uefter tonerit inanis in Domino. Item Efaiæ S Non reuertetur uerbum ad me ua* toum,fedfaciet quæcuncg uolui. Sic in parabola Matth,i j. nbsp;Lucæ 8, de fèmi*

tante,pars feminis iparfi conculcatur,pars abripitur ÔC confumitur roftris aui* um,pars inter fpinas fuftocaturtueruntamen reliqua pars ièminis incidit in ter* ram bonam5amp;: fert uberrimos frutftus. Hoc modo Deus omnibus temporibus colligit,excerpit, ac feruat aliquod fernen fandfum, amp;nbsp;ccetum aliquem exigu* um.‘ ciii ut feruiatur,oportet Miniftros Euangelq non defèrere uocationem,fed inofticiofuacßfun(ftione,uelut in præfidio ac ftatione manere,quantumuis fre* mat reliqua multitudo profana canum ôô porcorum. Porrd ex auditoribus fin* gulifecum délibèrent atep conftituant, quo in genere feu cœtu, nbsp;nbsp;quales uelint

^ue,utrum inter canes 80 porcos numerari, an ad Dei filios nbsp;hæredes æternæ

tutæfe malint adiungere. Ah quanta amp;nbsp;quantopere deploranda miferia eft, Çiod in genere hiimano tot præftantes dignitate, grauitate, confîlio, fapientia Imperatores,Reges,Principes,Pontifices,Cardinales,Epifcopi,Praelati,Canolt; nid. Item Nobiles amp;nbsp;ignobiles, Patricij Plebq eruditi amp;nbsp;illiterati, maxima ex parte reuera funt canes amp;nbsp;porei, eo ipfb, quod uerbum Dei contemnunt,amp;: perfèquuntur, ac interim ftudio uoluptatum,ambitione, faftu, amp;nbsp;oftentationc magnificentiæ ruunt contra diuinam uoluntatem.

Canesamp; porei, beftiæ funt ignaræ Dei, ÔC promiflæ immortalitatis, feu fecuturæuitæ poft corporum intehtum,nec infita eft eis lux difeernens honefta Ô^turpia,itemdiftinguens naturam fapientem et bonâ d bruta amp;nbsp;mala natura, ftd iiiuunt et feruntur coéco i mpetu quodam,pro ut incitantur aut impelluntur

appetitioiiibus mdomitis 8ó bcftialibus, quæ comitantur conlènRiffl» HofU'’’ plane fimiles imptf (unt in hac uitajcum nihil ftudcant aut curent difcerefèuto' gnofcere de Deo, de uita ætcrnajde uenturo iudicio, de pcenis peccatorum,cuni nee intelligant nee oblèrucnt difcrimen honeftorum 8^ turpium, uiftutum^c uiciorum, rede ac fècus fadorum, ciïm nee innocent Deum, nee iram eius^f^ tuant, nee ad eum confugiant, (èd cocco impetu pergant laxare frenos indiquot;* gcre inordinatis appetitionibus, amp;nbsp;furiofis cupiditatibus euagantibus exnl metasdiuinitus conftitutas* Vt, Tyranni deledanturfaftu amp;:oftentationcni pompis, feu apparatibus magnificis, exardefcunt SC inflammantur cupiA'O® uindidæ qua accenfi mouent acerrima certamina, amp;nbsp;morfibus appetuntalgt;lt;” tanquam rabiofi canes.Cæteri homines barbari-belluini,Cyclopici uolutanwf uelut in luto icelerum j indulgent helluationibus, ebrietati, luxui, poUuumid^ libidinibus,adulterijs, fcortationibus, exercent furta, rapinas, SC aucupiape^ niæ quærendæ iniufta,óóc, Veruntamen poft hanc uitam eritconlpicuumoi crimen, 8^ infignismutatio^ T unedemum utricg diftent in xtemisauentio^’^ atcß fupplicrjs,et efle Den, dC uerè iudicem efle horribiliter iraftentem pccc2togt; Tune cogentur agnofcere ac fateri,fè,priufquam opprimerentur morte, liter uixiflè canum 8lt;f porcorum more: fed illic,uidelicet inter cruciatus info°^ rum, non eft locus aiixilij uel fpes ulla liberationis, adeó, ut multó toIerabiliUJ uideatur ipfis damnatis, longe^ malint, ii fieri poftït, fe prorüis in nihilumt^ digi,amp; optent in fumos diftjpari animas intereuntes unâ cum corporibus,qj^* admodum canes, porcos',amp; pecudes extingui, amp;nbsp;computreicereuidenius,K Deuscoërceteos æternis amp;nbsp;horrendis pœnis abiedosun^cumdiabolis/i*'’* quibusfèconiunxeruntjamp;ScontraDeumconfpirarunt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hæc omnia debetis animo amp;nbsp;cogitatione eompledi, memorial fobin® repetere ut ueftræ mentes exuftitatæ ad ièriam precationem ueris gcmibb^ petant ièâ Deo propter Dominum noftrum leîùm Chriftum Spiritufan^® illuftrari,doceri,regi,confirmari,ne fiatis canes porci,lèd ut diftatisagnd^^ re Deum,ut uera lux fidei,firmitcr ftatuens de immortalitate, de iècuturoiudi* cio Dei, de uita amp;nbsp;falutc æterna beatorum, fulgeat in cordibus ueftris : Item intdligatiset in omni uita retineatis,ac obièruetis diierimen honeftofum ct pium,fèu uirtutum at^ uiciorum: Ac in fumma,ut fitis filij dC templa fcudomi^ cilia Dd, nee abiedi in ftmpiternas pœnas opprimamini cruciatibus,pau^ bus,confternationibus atcß confufionibus animi horrendis,perpetuis amp;nbsp;innnP tis, Profedó finguli homines debebant cohorreicere totispedoribus,acwerf perterrefieri,auditahac uocediuinsc Maieftatis,qua hominesimptjcanibus amp;nbsp;porcis aflïmulantur nbsp;conferuntur. Nos uerô excitemur óó fledamur adpö^

nitentiam atcj falutarem emendationem cogitatione huius piduræfcupat^^ bolæ lane terribilis, ne 8C ipfi maneamus porei canes, ruentesin æternuni cxitium* Nam quiiquis in hac mortaliuitaperftueratin contetuuelodioDfi (ut cum fècuri helluones fiiperbiflîmè pergunt deridere,aut iuperftitiofi tyrati* ni non defihunt furenter odifle ac perfequi Euangelium ) huic multó atrociora longe horribiliora morienti mala imminent qu^m canibus amp;nbsp;porcis.

des enim ÓÓ bruta, prorius extinguuntur interitu corporum,nec reftantpetnï ud fupplicia,quibus fugiente uita cadauer poflit excrucian\ At hominuni anilt; mæ funt ipiritus ftparabiles, extindis corporibus fuperftites, amp;nbsp;rurfus copu«* buntur refuftitatis corporib, in quibus antea iiixerunt : Proinde mortuisbo/ minibus

^in ibus 8^ corpora reflituentur, Sc uita reddetur in corporibiis* TI li itac^, qui pfrfeuerarunt in contemtu autodio Dei, reuocati ex morte ad indicium, audi* ^tamp;fubibuntunïicum Diabolis fèntentiam illam damnatoriam, Matth, 2Ç, b^ifodite maledidi in ignem æternum, qui paratus eft Diabolo amp;nbsp;Angelis eii«

Si quis non mouetur hac trifti terribili concione, in eo certum eft perti^ •’suanijamentiam, furorem d Diabolis ita confirmatum eftc,ut plane captif iJUs tcneatur d blafphemis illis ipiritibus,

Præterea non ignorare oportet,quod etiam in prçlènti uita canes SS por^? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^por

tales opprimantur tragicis amp;nbsp;atrocibus pccnis. An non rabiofi canes, Pha^? ci,idea,igt;np^ ^3o,Herodes, Nero, Diocletianus, lulianus, amp;nbsp;fimiles Tyrann!, tandem lum= 'ttocruciatufœdèmifèrecç perieruntfNon ne porei lutulenti,hoceft,gcntes ac JtrMibM Jttbes inipiæ,Sodoma, Gomorra, Roma, Afia, Græcia,triftiflîmis exemplis pœnw. horribiliter uaftatæ,direptæ ac funditus dcletæ funt f Quid qudd ante omniii ^dos uerfanturamp;^ in confpectu pofi'æfunt poena'quotidianæ,bclla,fames, ytannidesacdilacerationes Imperiorum,expilationes immodicæ,uaftatio^ ’^^srtgionum,amp; Prouinciarum, Huiufmodi pocnis Deus onerat, caftigat, amp;nbsp;®Pprimitcanesatq?porcos,dequibushicdicitur,ut ab aliquibus agnoftatur ^’ntelligaturira diuina aduerfus peccatum,8lt; cæteri non fanabiles tollantur ^ttttdio. Hanebreuem commonefadtionem iudico fufficere enarrationi huius QiCti.Deus dementer adiuuet SC accendat corda noftra, ut uere afficiantur his gfauifiimis Chrifti concionibus, bC fleclantur ad conuerfionem ac emendatiosî

Difcrimen inter Præcepta èC Promiffiones opus eft extare, perpetud Nece/Jàrid efl ttotumeffe inEcclefi'a t Quæ quidem admonitio fæpè repetitur,uidelicet,qudd necdTeGtdifcerni Præcepta Promiflioncs. Ac hac'tenus in proximis his du^ promißionti, ®DUscapitibiis audiuiftis erudite declarari quædam præcepta Decalogi.Nunc orditurChriftus concionem de precationc, feu inuocatione, quæ quidem uir^» ttispertinetetiamadprimum dClècundumPræceptum Decalogi. Nam hæc vera mocrf. ®ptra,uiddicet, uera pctitio ftu oratio, uera gratiarum adlio, funt præcipui amp;nbsp;fummi cultus, qui Deo præftari queunt, nbsp;nbsp;quibus honor ei tribui poteft. Eth^^

nici,amp;Mahometiftæ,lèu Turcæ, pofTunt etiam regere mores externos hone^^ pfrn«fn^dd ftadi/ciplinajin coniugio legitimo præftare caftitatem, dare eleemofynas, (6^ brie amp;nbsp;temperanter uiuere, Sóc,ièdhunccximiumi}oiritualemamp;interiorem tultum,fcilicet,ueram inuocationem,amp; ueram gratiarum adlionem, nemo pOM ttftpræftare Deo, præter folos Chriftianos,amp; ueraEccleliæmembra, quæ t^ntiunt initia timoris Dei, fidei,8óconfolationis æternæ in cordibus, quælt;^ noruntdiicrimen inter uerepios amp;nbsp;hypocritas,

Ac diligenter obferuetur hoc loco coniungi præcepta amp;nbsp;promiftiones : r ræceptum de precando, affirmât te debere Deo reddere hunc cultum,ut inuo CCS, ut petas, ut expedtes ab eo auxilium in periculis : Promiffio proponit con* ft)lationem,amp; certificat nos,qudd inuocatio noftra non fit irrita, nec inane ôd inutile murmur,

Vtautem de hoc tanto tamlt;^ neceftario opere, de iumma uirtute,de præ^ cipuo cuitu Sc proprio Iblius Ecclcfiæ,ordine, ac fundamentaliter erudiamur, ut^ uerisanimi motibus fend dilcamus inuocationem exercere î repetemus ordine capita præcipuadodlrinæ de inuocatione Dei, quæ quidem in hac Ec*

clefia ià’pè fblent pf O concione tradlari, ÔC quo ad eius fieri poteft, fidelitcr copiofe explicari,

Df »««ocrffioa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semper igitur de inuocatione hæc tria ordinê commemoranda famins^

Secundus, Cur facienda, amp;nbsp;quas ob caufas necefîària fit inuocatio, Tertius, quomodo facienda fit, ut exaudiatur, recipiatur, placeat, fite»' cax, rata, 8ô Deo grata,

De defînitione inuocationis, ièu adorationis principiô icire oporKt,^ ïwttocxfio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inuocatioiiis Dei complcdaWt

tîMcm^gra opcra, uidelicet, 8t: petere aliquid à Deo, 8t. poftea pro benefîcijs gratias tiarum aiiio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac diftincfios eftè hos gradus inde fàtis intelligi poteft, quôd nihil

gis eft ufitatum 8t propè quotidianum tàm erga Deum quàm erga homines, quâm petere bona neceftària,ôô expeclare fèu accipere uelle plurima benefich’ uerirm pauci funt grati,pauci gratitudinemfuamuerisofficrjsuitæ,amp;uo^ declarant, fèd acceptis bénéfices pro tempore ncceftàrfjs, poftea non mag^ ciunt nec celebrant autorem bonorum, Sed aut defpiciunt, aut uelut oblitia^^ ceptorum beneficiorum uix agnofeunt benefaftorem. Id quod omnes honiij nés benè meriti de alqs quotidiè experiuntur, Propterea aftuefaciamus nos utrunc^ opus fèu officium, uidelicet,cum ad petitionem in inuocatione, gratiarum adtionem erga Deurn exercendam,

tn us, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,r

ommunt ope, Vix eft aliud omnium operum humanorum præftantius,grauius ’ qudm ad Deum accedere, amp;nbsp;ab eopropter Mediatorem peterc ac

wumèüTeâè P^^aregratiam fèureconciliationem,corporalia8óæternabona, auxilium

Nam id demum eft petere feu precari, quærere bona necelTaria, beneficia expeftare, non demurmurare aliqua uerba fine cogitationeuelaf^^'^^ tionejficut apud Papiftas,Monachi,amp;f Moniales feu Nonne.mirä linguæ totos dies Pialterium cmurmurant,nec intelligunt quid agant,au*:r^^*' tent, Sed ut dixijPetitio eft motus animi cupientis aliquid accipere.a ciim Mofes ftans inter undas maris rubri,uidit Pbaraonem ducentem itii“ lt;ftiflîmum exercitum accedere,ut opprimât multitudinem Iftaëlitarun^ mem, amp;nbsp;promiftuam, uirorum,mulierum,ac puerorum trepidantiumjamp;^P^^' tim mari,partim montibus incluforum,ibi exuftitatur ingenti motuani^^'^^ ardenter amp;nbsp;fèrió clamitet, ut ueris gemitibus expetat amp;nbsp;cupiat acciperc a auxilium amp;nbsp;liberationem, Ita præcipitur in hoc textu, ut quæramus,petamUSj pulftmus, addita promiflione, omnes petentes accepturos eflè, Vnde uocabulum petendi fic intelligendum eftè, ut gratia amp;nbsp;auxilium à tur ac expecftentur, Ac de nomine petendi ftu petitionis haftenus» lam cundo loco.

hunchonorem fîbi tribui poftuIatjUt difcamus agnofccre qm’s amp;!^qualis fït,qug fit ipG'us uoluntas, quód non fit inane nomen, non fit ignauus aut ociofus Do^ muocattonis minus, cui non fint curæreshumanæ,cui nihil fit negocrj feu familiâritatis amp;nbsp;o-ut tribuis conuerfationis cum hominibus» Nam quifquis ad hunc modum cogitat : Nes fcio an Deus audiat 8^ rcdpiat meas preces, fibi fortaffis bonus eft. Sed cur me rcfpiceretf quamobrem curaret meum murmur;' Cur erga me beneficus efletC” Js nero rcipfa iudicat Deum efiè numen iners, ignauum 0(L fomniculofiim ac interim quærit præfidia, amp;nbsp;implorât auxilia hominum aut aliarum creaturas tum. Quemadmodu Saul in extrema defperatione,8ó fiimmo periculo,atcß di firimine cofiilit ueneficam feu Pythoniflam,manes ex Orco educentem, id eft, tonfugit ad diabolum. Tab's homo,aut Epicureus, aut delperabundus, omits tens inuocationem,non tribuit Deo debitum amp;nbsp;proprium honorem,quem pe culiariter flagitat ipfe Dominus Deus inquiens : Dominum Dcum tuum ui^i uum 5c uerum adorabis, SC illi foli ftruies..

Qiiare primd meminerimus precationem leu petitionem feueriftime pre fcptam 8c ordinatam efte,principaliter, propter agnitionem Dei, ac ideo nes cdTariófaciendam, ut Deus uereagnoftatur. Nam omittentes inuocationem, autdubitantes anDeus uelit inuocari,amp; an curet noftras precesjgnorant quid . ’tDeus, 8c utrum dormiat, an uigilet,

SecunddjPetitio facienda eft neceftarid noftræ utilitatis ftu neceftitatis 8^ mdigenna?caufa. Quantis enim finguli fumus aftidue cinfti,implicit!,8ó uclut J5î”^^’^^^*fficultatibus,infi'dqs, miCerps ac periculis humano confi'lio inextrica noftra utili» bihbus^Premi'niur mole pcccati, oncramur pcGnis,caftigamur morbis,bellis, hmejexciclqs regnorum urbium,in media deniep morte uerfamur, detine^ 'mdigentia. ^urachæremus. AcfiintantoconcurfucalamitatumSc uarrj generis ærums itatum non efiet homini propofi'ta diuinitus conlolatio,necp ipes mitigationis, auxifijScliberationis: non poftemus non frangi animis,imd perpetuis angoris busconficeremur,amp;opprimeremurdelperationc» Sed ut erigerentur corda, fuccumberent doloribus in tâta mole triftiiïîmarum milèriarum,patefecit bJeusinenarrabili bonitate immenfam milericordiam fuam erpa oenus huma num, acprodiens ex arcana amp;æternalèdefua,hanc uocem Ibnat: Ego uerus æternus Scomnipotens Deus iplê uos exaudiam, relpiciam,con{olabor,fuftcs tabo, itmabojcripiam Sclibcralao in omnibus periculis, difficultatibus, miles hjsôôærumnis;ficutaffirmatPfalmo ^Ot Inuoca me in die tnbulationis, «tipiam te. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Ecce,ficfecundo loco neceftària eft precatio Sd inuocatio,noftra caulà,lèu ptopternoftramfalutem ac utilitatem, ut uidelicet certd ftiamus, qud confus §^tc,ubi acquielcere, unde confolationem 8ô auxilium petere, expecftarc, cers confequi amp;nbsp;accipere polîîmus atqg debeamus. Etenim hoc iplb fine ac coii filio pluribus 8gt;C durioribus calamitatibus exercetur, oneratur,ac premitur ues ra Ecdefia, qua'm reliqua pars generis humani, utexufeitata fenfu malorum, plureshabeatcauiàsclamandi ad Deum,8ô implorandi auxilium Dei,ut4 feiat Deumpræfentem adeftè in affliftionibus, uelle nobiftum uerfari, nobis opitularfnecdelèrturum nos, nec permififurum efle,ut mergamur,fuccumbas mus, obruamur»

Etlîautemtanta duritieseft magnæ multitudinis hominum profanorum Sieflèratorum,utnecdomefticisac proprijs,ncc publicis atqj communjbus

375 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT KT y IT.

tnifenjs afficiantut, aiit perturbentur, (èd fècurè pergant helluan, ffenosla* xariccecis cupiditatibusjparum foliciti ( utapud Germanos uulgó did fotó iiel de utilitatc annonæ, ucl de I'nopia Sc caritate rei frumentariæ : Tarnen taii^ ta mole pœnarum, ceruicibus noftris impofitarum,amp; imminentium hoc tcnigt; porejpremimur, urgemur fatigamur, ut neceflè fit multos confpedu acfoi* fu tot acerbiffimarum calamitatum uehementer angi amp;commouerianimis-Bellorum amp;famis læuitia ucrlàtur ante oculos 8gt;C ora ueftra: Meminiftisin^ cêdia,quibus l'ntra biennium tot oppida SC pagi in bac uionia conflagrarunt» Hue aceedunt confufi'ones regiminumjdiffîcultates in gubernatione:Quæ wa* la Indies auoentur 8gt;C cumulantur*-

Præterea crefeit rabies hoftium Euangeirj atrocioribus exemplisrcnogt; uaturEccIefiarumperlècutio^QuidC' qudd ingeniorum petulantiaamp; peruef^ fitate fînguntur, Iparguntur amp;nbsp;defenduntur opiniones monftrolæ j accendun^ tur diflîdia uenenatis calumnrjs C èc plus quam Sinonqs artificijs animi amp;nbsp;uogt; luntatesdiftrahuntur, fiîdtioncs aclccræ perniciolæ quotidie plures exoriun^ tur, fouentur atq? confirmanturf Quibus furoribus irritatur,amp; cumulatut’*'^ IDei, Laxatur publica diiciplina,augetur èc confîrmatur barbaries Cyclopica, lêcuritasimpiajamp;EthnicaprofanitaSjprælèrtimin rudi uulgo amp;nbsp;ftolidaW* uentute» Adhæc Turci latrones paulatim longius gralîàtitur, quotidie pi'O’ ' piùs ad nos accediint^Deniqj finguli ferè homines in fuis famiîifs Sé ædibus ercentur multiplici genere calamitatum, oppreflî iam inopiapam morbispani alqs ærumnis, ut intelicitate liberorumjinfamiayorbitate^ iadlura rei famiha’’^^ aut alijs modis*

Hanc immenfàm molem periculorum,amp;^ miièriarum tenentes in conlp^ élu moueamur animis,ad quærendam ac lèriô petendam conlblationemjOP^® liberationemdiuinam/Ex hac igitur commonefacrionc poteftis intdlig^^“-’ neceflariam cflè precationem, quas ob caulas neceflaria fiu

Aduerdfnpre Accedo igitur ad tertium locum, Qualis debeat efie oratio feu prec^lt;^i^) rationc quitta p)eo placeat, ut exaudiatur, ut fit effieax ; Ad earn rem neceflaria eft tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pue horum qumcß locorum confiaeratiogt;

Priina commonef^dtio : cogitandum eft quid inuoces, quem Deum ubi patefaeftum uelis alloqui.

Secundus locus, confidcratio Præcepti feu mandati diuini feueriflîm’^ inuocatione*

Quinta confideratio eft rerum petendarum, rte petitio fit inanis amp;nbsp;ocioia recitatio, leu ^a-iloAoyla, ftd ut cogitetur,quæ bona leu beneficia,ttim corporalis turn Ipiritualia Deus uelitd le peti,óó quo ordine petenda fint»

ßt aUot Redeo igitur ad primum locum t Quis alloquendus fit in precationCjO' ^uenduf in ad quem mens debeat effe dirc(fta,uidelicct ad uerum Deum diftinftum aconit prfwtjpwf, mentitrjs numinibus agnitione filq mifli Domini noftri lefu Chrifti.

Ethnici, Mahometiftæ, 8iC omnes aliæ Gentes extra ueram Ecddiafflj tantum fundunt inanes Ibnos, qui mox in aerem Iparfi, diflipantur, ac euanamp;' (cunt» Vagantur enim cogitationibus,ignorantes, quid agant, aut quemconigt;* pellent î ut alius inuocauit louem,alius lunonem, hic diuum ChriüophoriK^) iUe S» Annam Jta omnibus temporibus idola cultajamp;S cumulata funt ubiq? gtn tium,

tium, amp;nbsp;femper in magna miiltitudme generis humani manent (èmina diabolt; ' licarum fuperftitionum» Aduerfus hoc tn'fte Sc horn'bile peccatu clamitat De»: ^hisipfi'suerbis,Dcut.6.Dommum Deum tuum adorabiSjSó illifoli feruies* yyodrca nccefleeftprecantem cogitarejquidjÔc^ quem Deum compellet ac ab æquatur,

Etdifcernendaeftnoftra inuocarioabEthnicorumJudcorumjTurcarum, DilcertMtur riypocritarum Sc Hereticorum inuocatione. Nec pingamus in mentibus no* ‘trisidolum Dei,quale uolumus iph, fed cor intueatur fide hunc uerum,uiuum

unicum Deum,quriepatefecit per filiumfuum Dominum noftrum lefum biif aliarwa bhriftum .‘Qiiernadmodum Dominus ipiedocetjlohan* 14. Nemo uenit ad ptrem nifi per Filium, Quare ut commonefacias te de tribus perfonis amp;nbsp;earn DenencrjSjfæpè cogites ac recites hanc formam inter precandum*

f. ^Ofnnipotens,æterne,uiue,amp; uere Deus,æterne pater Domini nofiri Ie uChrifti^creator cceli terrsc,amp; Ecclefiæ Angelica?amp;humanæ, una cum di* ecto filio tuo Domino noftro lefu Chrifl:o,amp; Spiritu iancT:o,Paracleto,00c»Te oro amp;nbsp;inuoco iupplex propter Mediatorem propiciatorcm Dominum no* itrumlefumChriftum,miierere mei,remitte mihi peccata,rege èc iandlifica me ôpiritulan(ftotuo,mitigamihiærumnas,adfisôô opituleris mihi in his miie* ttjsapericulis, in quibus iam uerfbr, Sóc. Interdum etiam tuum baptifmum cogitato,amp;formam uerborum,quam tradidit ipfe filius Dei, attente confide* ra. In tuo baptifmo faefia eft tab's inuocatio,quæ illuftri diferimine diftinguens yerum Deum ab omnibus commcntitqs numinibus,quafi conlpicua nota te ft* gt;ungitabomniumaharumgentium,amp;ftftarum'hominibus :te^ docet com* ^lhre,alloqui,amp; uere agnofeere hunc uerum Deum,ftilicet,æternum Patrem boniini noftri lefu Chrifti,amp; Patris coætcrnum filium,qui pro te uiclima ft* risaconftitutus eft Mediator ac interpellator aftiduus,amp; Patri ac Filio coæ* VernumSpiritum fan(fiû,qui te regit fandfificat ad uitam dC falutc æternam»

Hæc breuiter difta fint de primo loco.Nunc uos ipfi' perpendite,qudm fit norrendum fcelus,reiefto uero Deo, confugere ad homines mortuos, aut fin* §erenumina,quænonfi.int,8ôidola compcllare,

Secunda commoneft(ftio:Confiderandum eft Præceptum ,ftu mandatu Ucikueriflimum de inuocatione» Quanta hæc eftbonitasf q? Deus ipft non -lojiim nos muitat, ftd etiam ftueritate quadam cogit OÓ impcllit, ut ab ipio pe* tamusamp;expeftemiis auxilium in periculis: Imd docet hunc elft fiimmum cul* tum amp;nbsp;honorem, qui fibi poteft tribui,ftihcet,Si uero gemitu cordis ad ipfum tonfugiamus, ab ipfo bona petamus, apud ipfum mitigationem, auxilium ac hbtrationem quæramus.

Ah non fimus adco duri ac ferrei, ftd tribuamus Deo hunc honorem, ut imploremuseius opem ÔC miftricordiam»

Hicdebctisnolftacin conlpeftu teuere aliquot ftntentias præcipientes , inuocationem,quæ inter precandum ftepe uobis in meutern ucniaut ; ut in hoc j,J^„cluoruia textu,didum,Petite,quærite,pulftte» Item Pftlmo $0. luuoca me in die tribu* deprecation lationis,amp;eripiam te. ItemLucæ 18»Dominus inquit, oportet femper orarc,

nondefatigari. Mat. 26.Vigilate èc orate,ne iutretis in teutationem. Horn fimilium diftorum cogitatione ftii recitatione uofmetiplos cxhortemur, ex* ricitemus,acuelutimpellamus8CextimuIemus ad iuuocatiouem. Nee indul* geamus trepidation! noftra?, cogitantes aut contentioft difputantes;Quid pro*

deft inuocareC'aut,cur Deus curaret meos gemitusf cur reciperet meas preccS) cû fini indignus amp;nbsp;male meritus7 Huic incredulitati amp;nbsp;indignitati noftræop^ ponamus mandata fèueriffîma,qu^ iubent precari,quæ affirmant Deum udle hoc modo coli, Qiiare (ciamus hocopus dC hune cultum maxime neceflariûd* lè,ac ingens peccatum eflènon reddere hunecultum,nechancobedientiam Deo præftare»

Tertia commonefaétio : Sed ut flatuamus noflros clamores dC gemituS non irritos,nofl:ram inuocationem non inane murmur eflè, neceflè eft nos in omni precatione quærere,ÔÔ intueri promiflîones,in quibus patefecit acreudî uit Deus fuam uoluntatem,in quibus aflèuerat dC fancÂè promittit, fe uellcnos cxaudirc,recipere noftras preces,nobis opitulari,præfl:are quæ petimus, nos^ eriperc ac libcrare ex milèrqs ac ærumnis.Ita in prælènti textu,leu leètione,Do minus exprefle addidit uniuerfalem,Omnis qui petit,accipit. Item, loh. lé.A* men,amen dico uobis,Quicquid petieritis Patrê in nomine meo, dabit uobb» Hîcponiturpromiflîoconfirmataiureiurandofili) Dei» Hæc tanta alTeuem^ tio corrigat dubitationem, erigat animos,ut credant promiflîoni,ac nrmiin^ me ftatuant,quôd certô uelit nos Deus exaudire,quód inuocatio noftra at ei, nee fît irrita,quod uerè uelit bona æterna de temporalia dare, Et quidcm uult fîbi tribui laudem ueritatis.

lam familiariffimè nota fît,Ôè aflîduè circûferatur animis do Anna de difbn dtione ac ordinc promiffîonu. Initid nobis proponamus prima de fummâpï'*’* miffionê,uidelicet,promiffîonem gratig lèu reconciliationis de uitgæternçgf? tis dandæ propter Mediatorem Chriftû; Ac Iciamus certô mandatum Un in Lieracôuerfîone lèu pcenitentia,primiim depetamus,amp;fide accipiamiis» iè,ut fummu bonûjUidelicetjrcmifîîonem pcccatorû de reconciliationem ceptationem ad uitam æternam promiflàm propter Chriftû : hanc certô donari nobis accedentibus ad Deum fiducia Chrifti mediatoris, luxm iud Abac« 2. Rom« I. Gal.5. luftus fide fua uiuet« Item Mat, II« Venice ad mÇ omncs,qui laboratis de onerati eftis,8ó ego reficiam uos» Item Luc,II. Quan^ magis Pater uefter cceleftis dabit Spiritum lànèlum petentibus.ItemE2ecn.5i' Viuo ego dicit Dominus,nolo morte peccatoris, fèd ut conuertatur dC umaclt; Vides hanc uerèeflè perpetuam Euagelij uocem, ut accedamus ad Deumndi cia Mediatoris,ut promiflioni gratiæ certô aflèntiamur: quæ quidem dC mm’' mentoôdfanguinefill)Deiconfirmataeft:Hancuult Deus accipi Kretinen ctiam omnibus bonis corporalibus amiflîs,iuxta dieftum lob I). Etiamfi detme: tarnenfperaboineum. Veruntamen nias meas corameo arguanij ipfè eritSaluator meus,nec intrabit coram eo ullus Hypocrita, Imo nonpoi funt alia bona lèu beneficia peti,nifî prælucente promiflione gratiæ,iuxta 1 diim Chrifti,Iohan. 14« Nemo poteft accedere ad Patrem,nifî per filium.lte^ ïohan. lô. Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis.Et ad ncD* 4« Habentes Pontificem lelum, accedamus cum fiducia ad thronum gratiæ»

Fruftra peteret Oauid uitflonam, nifi fi'mul peteret remiflïoncm peccatoriu^' Poftquam autem de reconciliatione commonefacfii fumus : deinde con derentur promiflîones de bonis neceflàrqs in bac uita, Ac fciamus àDeopct^’^ da de expecflanda eflè beneficia corporiSjamp;C preces eas non irritas eflè fed Km' per impetrare aliqua bona,imô certô impetrare uel liberationem uel miogaO'’ onem corporalium æriimnarum: a.c Deo curæ eflè Ecclefîâ, etiamfi alia mebra

aliter exercet, Qiiia èninf uoce FAiarigelq’jamp;T non alitef Deus ïeniper coHigit Eg clcfiâinhacuitajtribuit etïam aliqua uitæfpacia,8lt;r poh’tias amp;nbsp;oecÖnomiaSjide* oqj didum eft,i.Timoth.4,Pietas prOmïflîônem habet pr^üfentis üitæ Si. futü tæ.ïtem Matth* Pritnùm qiiæritc regnum Dei, amp;csbrei-aadrjciénturuo bisdtem Pfat IIÇ. Non mortui ïaudâbunt te Domine

Qiiartaconfîderatioeftdefidepetentefiduciafilq Dei Mediatoris ïia bona 8ôpræfentia : Ideo enim traditat funt pfomiflîones, ut in inuocatione fiduàdfilij fidcs acCendatur. Et, ut iam de ordine iêü diftintflione prOmiflîônum dixi, ita D«Me(lt;w«gt;» pdniiim hîc ïciendum eft, oportere in omni precatione prælucere hanc fidem, S^æftatuit te propter fiïium Dei recipi nbsp;nbsp;exaudiri: Vt Ephe, 3* dicitur : Per

audemus accedcre cum fiducia per fidem in ipfum ècc, Nec tâtùm in hoc initio confolationis luceat fides,uideh'cet,ut ftatuat nos recipi,placere Deo, ac^* ‘^ipttercmiflîonempeccatorumjamp;audirinoftros gemitustfed etiam accedat brniafpes,qua expedtcmus uel mitigationem uel liberationem in hac uita, etis 3nifidfferturauxilium,amp; mOræ lonoitudo languefacit animum,ficut Abac*2gt; pi'^cipiturjS! moram feceritjcxpeda eum,quia ueniens ueniet, non tarda# oit.

Deinde difcernendæ fiant rcs quæ petuntur. Aut ehim fides petit bona 'DiffirUnt rd Jpitioialia,de quibus nominatim amp;nbsp;ipecialiter exprefià eft uôluntas Dei,quôd næcipfa bona nominatim fit datums, amp;quôduehtea fine conditione peti,ut ^spiritualii ttconciliationem amp;: uitarrt a?ternam,gubcrnatiôneni animæ, donationem Spi# htus fandiij liberationem ab impietate morte æterna: Hæc, inquamjbenefi# f ia propria Euangeîrjamp;:æterna,oportet fidem in Ipecie ac nominatim petere

fxpedare fine conditione. Quia eft æternum SC immutabilc mandatum Def ®™ni tempore, ut ad ipfum conuertamur amp;nbsp;petamus remiflionem, ac ftatua# musnoscerto'recipi gratis propter filium Dei, non propter propriam digni# jatem,aütullas uirtutes acftiones noftras, Id qui non credunt, manent hoftes Dei,eumqmendacrjaccufant,8Ccontumeh'aafficiunt, iuxta didum Iohan.3gt; Qoinoncreditinfilium,iraDei manct fupereum»

Aut fidès petit bona corporaïia,quâc non eodem modo dantur omnibus, OÓ in quibuspetendis debemus offerre nos 80 parati eflè ad obcdientiam,fi non bo/u eôrpô» libcremur in bac iiita,ut üellemus: De his,inquam, corporalibus bonis,fides in ralia. genere petit mitigationem, qüiafcitEcclefiam oportere fubiedam eflè cruci: Ideo de reipfa, quæ nominatim pctitur, non ftatuit fine conditione. VtDa# uid 2.Reg. iç.petcns ièreduci in regnum petit cum conditione, fi Deopïa# fftjid eft, offert Dco obedientiam fiiam, fi cum non uult rcducere, non repug# uatuoluntati diuinæ, ièd uult liberari,cùm Deo placebit,iuxta didum i. Petri uIt.Humiliaminifub potend manu Dei. Et tarnen hase fides,pctens amp;nbsp;expe# dans beneficia corporis cum conditione, ftatuät exâüdiri petitionem bonorû corporalium,amp; nun^ irritam eflè precationem, etiamfi Ecclefia eft iubieda cruci3amp; fihguii debemus obedientiam Deo in pœnis Sc ærumnis corporalib. iuxta fila difta Pfalm. 14^. Propc eft Dominus omnibus inuocantibus eum in ucritatcjuoluntatem timentium fè faciet,amp; deprecationem eorum exaudiet.Ec Matth. 21. Omnia quæpetitis in orationé credentes accipietis. Nominatim igitur de corporalibus ærumnis petamus aut liberationem, aut mitigationeni Impetrat .n« precatio, uel ut poena tollatur, uel ut mitigetur:ut Iob,Dauid,Mâ

379 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C AT K T K IL '

trepidantcr rogatus,Gc( rogatus tamen,depulit, aut mitigauit ingcnti'a Sic Prophetæ de mirigatione precanturjer.io. Domine in iudicio ttio corrigé me,ne ad nihiliim redigas me.Et Efa.ô4.Ecce nos lutum tuum amp;^c, ne irafcaris Domine uaidc. Item Plàl.yS. Non accendittotam iram fuam. Item PfatIp, Si iniquitatcs obferuaueris Domine,Domine quis fuftinebit çquot; id eft, Si omnes excqui uelles,fubitô omncs extingueremur* Et quide in tali precation^ lînguli non fbhim pro left petant,Ièd primiim pro toto corpore Ecclefiæ remns reruariiedamßftngula membra parata eftè debent ad obedientianbquot; quid erit tolerandum,aüt fi non reipondeant euentus, fi'cut nos optaremusJ^ uid orans pro exercitu,ui(ftoriam pctit,ut Ecclefia fit incolumisdnterim quos uenire in periculum,aut interfïci,8ó fuam obedientiam oftèru Nee tio eins irrita eft, recipitur enim à Deo, impetrat multis mitigationem IL Ac uult Deus in precatione nos affîci aliorum,amp; totius Ecclefiæ cura.‘

Quinta amp;nbsp;poftrema commonefaeftio eft de rebus petendis,id eft,ut titione exprimantur aliquæ res neceftariæ nobis, Ecclefiæ, Reipub. noftris»^ milqs, amp;nbsp;ali)s,pro quibus petimus. Sunt autem res petendæ, res non probibi^ tæ mandatis Dei, ficut Iohannes Apoftolus inquit i, loh, ƒ. QuicquidpetKt^^ tis lecundum uoluntatem eius,dabit uobis,ideft,non funt res petendæpron^ tæ à Deo: Non petat Saul tolh' Dauidem,n5 petat Dauid interfici Vriam, petant res neceftarias,quarum petitio congruit cum Decalogo, cum diuinis promiftionibus» Loquuntur autem aliæpromiftionesdc bonis fpiritualibu®» aliæ de bonis corporalibusjficut de diftinclione promiftîonum paulo ante (ftum eft»

Ac nuit Deus exerccri fidem SC inuocationem etiam petitione corpota*’quot; um rerum,iuxta didium: Panem noftrum quotidianum da nobis hodie:uult le peti confilium, fucceft'us in uocatione:êô cætcra uitæ commoda. Et «guident deuocatione dicitur lohan* Sine me nihil poteftis facere»

Suntlt;^ præcipuæ caufæ quatuor,proprer quas præcipit Deus,ut petaïuus ^dtuor cdu coj-porfs bona,Quarum prima eft: ut agnolcamus,Sócertó ftatuamus,nondo^ ^uM^pfundd tninari cafum in his bonis externis,neceatemerè lèu fortuitô fpargi,amp;tti funt bond cor dium diripienda abijcflèd Cingulari confilio Dei amp;nbsp;iingulari modo dari,difiti poraiia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftruari, prælèrtim in Ecclefi'a: propter quam toti generi humano natu^

ra rerum lèruatur,ut Chriftus clarè dicit Matt. Seit Pater uefter cœldusi’O

Secunda caula eft,cur ea peti Deus uelit: ut Iciarnus ipftim ftruatutuw lè Eccrefi'am,etiam in hac uita, amp;nbsp;cogitemus in bac mortali uita oporterc meo«' ari Ecclefiam,iuxta dieftum Pial. iiç. Non mortui Jaudabunt te DomineJta^ nonfoliim noftracaufapetanturbona corporis, led amp;nbsp;propter communcin Ecclefiæneceftîtatem:SinguIi petamus mitigationem milèriarum,utferuiïc EccJefiæ poftîmus,amp;propter hanccaufàm ftiamus, Deum hæc beneficia uelle largiri,fi'cutlæpèteftatur,utciim ait Chriftus Matth 6, Primnm quæritercgt; gnum Dei,8ô cætera adijcientur uobis»

Tertia caulà eft, ut fides ôô inuocatio exerceantur in quotidianancceflîta* te, in petenda pace, ui(ftu,bona ualetudine,fucceftibus in gubernationc, Ita nii* lites pétant iucceftus in prælio,lènatoreslàpientiam in dando conCilio ÔC bernatione, Doeftores 8d Dilcipuli in ftudqs,amp;fc» VtDeus in his bonis tefcat^ac exerceantur fides,inuocatiojôô gratiarum aôiio pro bcncRcijs,

Quartacaiira,Qin'aDeusuult,inhisexercitrjs petendarüm rerum cor* poralium, confirmari accendi alteram ftdem fpiritualem, de promiftione æ* terna, leu de reconciliatione : Seruantur ,n, corpora,familiæ,pohtiæ,ut colliga tiiræterna Ecckfia. Ideo Temper régula tenenda eft : In pcn’none corporalium bonorum oportere prælucere fidem,quæ accipif promilTionem grstiæ;,feu qua accipitur remiftio peccatorum gratis propter Mediatorem : per quern SC pro^ ptcrquern in hac uita quoep Icruatur Ecclefiajiuxta ditftum Pauli 2,Corinth* I» IiiChrifto omnes promiftiones funt ratæ»

Ordo igitur reru petendarum tai is eft:Prim«m petamus remifti'onem pecs fatorûamp;reconciliationem,amp; cum his bonis lucem Spiritus fàncfti accendentc pstendaruitt. amp;^cönfirmantêin nobis agnitionem Dei, fidê,timorem, tolerantiam, diledlio^ nê,inuocationem,caftitatem,8Cc, Deniep regentem nos,in uocatione, Sc in omgt; nib. conGlrjs,in docendo,in regenda republica. Secundo loco petamus amp;nbsp;bona corporalia,cômunia priuata,pacem earum regionu,quæ Eccleiqs amp;nbsp;prjs ftu^ dijs hofpinu præbent,fcrtilitatem agrorum,tempeftates fcecundas, boiiam ua^« bti]dinem,ui(fhimjfucccftiis in adminiftratione noftra politica amp;nbsp;ceconomica, defenfionem liberorum,famæ,poflèftîonum,honeftam ciüitatum diiciplinam, ^tranquillum regimen ciuile, ut i. Timoth. 2. dicitur, ut tranquillam qui^ ftam uitam agamus in omni pietate Sc honeftate.

Hue addenda eft admonitio de mofa Sc de modo liberationis : Quia ft* dem inprimis exercent duæcircümftantiæ in petcndo^uidelicet : M.odiis

tempus,utjMofes nihil minus cogitat,quam ft quadraginta annis cu tanta mul ti’tudinein tantisærtimnis in deftrtouagaturûeflè. Sed iperat fortaflis unius ^^nfis iter fore. Sic longe aliter liberatifunt loftph, lonas, 80 plurimi omnft ^’^•stemporibus,quam ipftcogitaiicruntx Vultenim Deus fuam præftntiatn ^gnofci in Ecclefi'a, Sc à fc peci ÔC expedari auxilium, uult exerceri fidem, inuo* fationemêcfpem,necuultconftliahumana,ftu cogitationes humanas domi* ’lari in gubernatione uitæ ; ftd uult ftiri, Ecclcfiam diuinitus regi, ficut Pfalm, 4dnquit: Mirificat Dominus fandfum fuum, id eft, non humains confilqs 1ft ^ctatDeus, fed mirandismodis,quos non poteft hiimana ratio pfoipiccre» l\on igitur dat euentus,mox: 80 ijs modis,quas cogitat humana ratiotftd exert* cct nos,ut fide ab ipfo pendeamus,non regamur noftris opinionibus,ut,Quan quam promiferat DEVS ft ftruaturum efft ftirpem luda, donee nafteretur Meifias,tarnen erant inanes imaginationes hoftium Icremiæ, qui difputabant, non poflèdeleritemplumamp;^politiam eins temporis: Potcrat enini Deus alft tjr8óferuare,8lt;freftituereeam,qudmipfi'cogitabant. Sed régula tenenda eft decircumftantrjs : Abacuc. 2, Si moram fecerit,cxpc(fta eum, quia ueniens ucü

non tardabit. Item, Lucæ 18, in exemplo de iudice ftgni öd uidua, ubi sdditur, Oportetftmper orare 8d non languefieri. Non igitur noftrum eft præfcribereDeo modum 8d tempus, Sed hæc ipftus confilio prorfus commensä aandalunt,ut oculi noftri interim non res ac euentus ftd Dcum intueanturj cdaccendamur ad inuocationem. Huius regulæ exemplum illuftre extat in Hiftorialudith cap.S.ubi ludith obiurgans ciues,qui dies quinqp Deo præfini* trant,inquit:Qui eftis uos,qui tentatis Dominum, pofuiftis tempus miftratft onisDomino,Huc pertinet dieftum Iofaphar,2. Parat 20, Cirm nefeimus quid agendum fit, oculi noftri relpiciunt ad te Deus nofter, Ac hæc ipfa {entent tiacihndulciffimam confolationem cotineatj ftmper inconfpedtu in fttomni;»

bus ambiguis,quæ humanis confilijs extricari non poflùnt î Cuiufmodi ualde multa homini accidunt.

Precatîoni co Poftremó.’Quoties de precatione cogftamus,adiungatur Gratiaru adioi lungendd eSl qyæ genere eft profeflîo, unde fit acceptum beneficium, d obligate fefi grdtur«»» (ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officia. Nam duæ fummæ uirtutes comprehenfæ funt in ea, quænomi*'

natur Gratitudo, uidelicet, Veritas d iufticia : Veritas agnofeit unde profit* feeftum fit beneficium, d autorem célébrât : Iufticia oblioat ad mutua officia» Ergo ingratus, d mendax d iniuftus eft. Vult autem Deus ab fiominibus iiv telligi gratitudinem, ut earn erga ipfum præcipuè exerceamus, d fîmus erga ipfum ueracesdoffîciofi. Ac ficutpetitionemin inuocatione poftulat,ut ag^ nofeamus eftè Deum,d eftè omnipotentem,præfèntem d opitrAatovemjUtin tali agnitione fè nobis communicet : Ita gratiarum adîionem poftulat, ut per* lèueret hæc Liera agnitio,ut deinceps etiam fefè nobis communicet,Ideo Paulus

inquit i,. Thefîàt ultimo, Incefianter orate,în omnibus gratias agite. Efi: ergo gratiarum aélio erga Deum, V eritas, quæ profitetur accepta Grdtîdrum Çc â Deo beneficia, d uerè cfïè Deum, efïè omnipotentem, præfèntem amp;nbsp;aiîio quidßt, f^Jatorem. Et efi: opus iiifticiæ, qua te obligas ad officia Deo grata.

igitur Mendacium d iniufticia fint horribilia peccata : manifeftum efi ing’'^^ titudinem erga Deum elfe horrendum fcelus,Vt,cum Alexander Macedo îngrdtitudo gitat cafu aut fua uirtute partum efic regnum ,nec fatetur à Deo datum frgâDeum eft,quidem contra Deum : Poftea fit iniuftus non reddens Deo onia* horrendu debitum, cùm iubet fèfè adorari ut Deuin. Magna autem d turpis ingtî* titudo eft omnium hominum aduerfus Deum, Accipimus d Deo uitampn?^ nia, educationem, ui(ftum,literas,Euangelium,Ecclefiam,Politias, amp;nbsp;quotRw multabeneficia,fæpc defendimur aduerfus Diabolum,depulfi's eiusinfidP’ per filium Dei, quas nos prorfus ignoramus, Sæpè iuuamur diuinitus, ne quidem petimus auxilium : Interim fècuri ludimus, aut quærimus uolupö’’ tes,d cafu oftèrri nobis bona difputamus,non agnoftimus Deum beneficqau^ torem elle, fingimus cafu pericuîa depulfa eftè, non ftudemus retinerebencuo^ lentiam Dei, non oftendimus noftram sratitudinem celebrationc bencfa^ (ftoris d noftra obedientia, fèd iram accendimus noftra petulantia. Hæc ma^ la deploremus, d nos emendemusjd cùm beneficia Dei agnouimus,fateaniur ea nos d Deo accepiftè, nec petulanter excutiamus Deum cuftodemôô opituîa# torem : fèd ei placere ftudeamus , d gratitudinem noftram ueris offiûjS uitæ,d uoce celebremus, nominatim gratias agamus quolibet temport pto recenti beneficio tune accepto, narremus item apud alios, ubi fumus adiuti ac

Iiberati,ut a.îq ad agnitioncm Dei muitentur. Gratum Deo munuseftpcri'“’^ gratitudo j fed poftulatur etia exempli caufà: Ideo Paulus dulciflîmè hortatur; ut multi pro fe orent, quô plures poftea pro accepto bcnefîcio gratiasagant.1' Cormth.i.fignificans gratiarum acfii'onem præcipuum elle fàcrifidum amp;nbsp;Dco gratifïimum, 80eô à pluribus faciendum : Qtiia Deus â multis agnofci amp;nbsp;lebrari fè magi’s poftulat, S)C cûm multi celebrant acceptum beneficium,exemgt; plum fit illuftrius ÔC plures alfi inuitantur ad inuocationem, timorem a^ione pie= dem. Cum igitur gratiarum adlio fit necefiarius cultus, pleruncß Præceptaco^ runq;funtco, juncfia fiint de petitionedgratiarum alt;fiione,quia utra^ neccflariaeftadagm ïwzjÆrf, nbsp;nbsp;nbsp;tionem Dei,PfaI jo. Inuoca me in die tribulationis tuæ,amp; eripiam te,amp; glorw

nota feu petitioncs,111 tefpellationes pro alrjs,amp; gratiafiim atîlioncs pro ortini# bushominibuSjSôc» CertèjCiïm exringui’tur agniti'o Del in in2ratis,Deus defi^ nit le eis communicare, Si'cut plærumc^ fêcuri hommes poft accepta beneficia ludunttalibuscoojtatiombus : Fortaflîs cafu hberatus es, 8ôc» Ita ami'ttunt ag^« nitionem Dei,amp; præfèntiæ Dei, c«m fèquenti commemoratione, ac profeftî^ one alere 8^ conRnnâre agnitionem Dei, amp;nbsp;fidem deberenu

Ingens labor eft prjs mentibus etiam poft acceptum beneficium reti'nerc Iianclèntennam,Verènos^Deoadiutosamp;{cruatoseflè.Ideoctrm Dei bene^; ficijspcricula noftra depelluntur, ut fæpè fit,tcneamus i'n confpe(ftu fèntentias, Snæ nos confirment, ut agnoftamus, nos à Deo adiutos eflè, ut Plaimo 34» tionc teftimo-IftepauperdamauitadDominum,8óDominusexaudiuit eum, Pfalmoilé* niorumde Dirupiftiuinculamea,tibifacrificabohoftiamlaudis. Pfaimo 1274 Nifi Dos: minus ædificauerit domum,6óc. Agnoftamus igitur humanis confilrjs ac præ^; fidrjs nonpoflèpericula omnia diftuti, ficut dare inquit leremias cap, IO, Scio Pomine quôd non eft hominis uia eius,neqp uiri dirigere greflus fiios. Et PfaL 27. Pater amp;nbsp;mater derdiquerunt me, Dominus autem fuftepit me, Quam multaMoifi.Samudi, Dauidi,Ezcchiæ,deniq5 omnibus gubernatoribus acciis dunt inextricabilia humano confilio Z Ergo,ut illijrcgi nos ac iuuari d Deo pe* tamus,et exitus cum funt placidi,fatcamur quod res eft, d Deo nos adiutos ac dcfenfoseflèjSc hac commonefadione autorem amp;nbsp;gubernatorem benefiet) cde I’^^oius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnis qui petit acciptL

Audiuiftisproxime communem dodrinam de inuocatione feu precati:* one, qiiæ in fiac Ecdefia firpe repeti folettpropterea, quôd finguli indigemus fiaccommonefadione,fturepctitione,utquotidie inter precandum capita ftu locos,dequibusadmonui,confi'dercmusanimo: Inprimis autem intueamur duIciffimanipromiflîonemtotiesàDcorepctitam,ut firmiflima fide ftatua* mus, Deum uelle nos dementer exaudire propter Filium, ÔÔ propterea confuss giamusadipftim, ab ipfo expedemus auxilium,

Acinproxima concione collegimus aliquot ftntentias promiftionibus ampliiTimis militantes adinuocationem,ut dieftum loh, 16, Amen, Amen dico nobis,Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis, Fdanc amp;nbsp;fi'mi^ lesfententiascrebrô méditantes animis proponite,Sedin primis inter precan^* dum fint uobis in confpedu, ac cogitate Deum ueracem efte,nec putate,tot cla^ tiffimas promifliones inanes fonitus efle. Sunt enim fèueriftîmæ uoces diuinæ Maieftatis,quæhisipfisuerbis patefacit ac reuelat nobis fuam bonam uolun=» tatem,amp;immenfam miftricordiam erganos: toties addito iureiurando, ut certô ftatuamus abftj ulla dubitatioie recipi noftras preces, nec irritos efle mitusatc^ clamores noftros, modô ut hunc honorem Deo tribuamus, uideli^ cct, utcredamus Deum uelle nos propter Filium exaudire, credamus ueracem feruantem efle fiiarum promiflionum, uelle noftros gemitus amp;nbsp;clamores rea« cipcre,ac nobis opitulaturum efle, Ita in pradenti textu læpc promiflîo repetp tiir ac inculcatur, Petite accipietis,Quærite 80 inuenietis. Pulfate èc aperic* tur uobis. Omnis qui petit accipit,

Acdilioenter obftruandum eft hic additam efle particulam uniuerfalem yniuerfdiM 0 M NIS, Quia corda fihgulorum obftrepunt,damitant 80 anxie dilputant, promißionii contra banc uniuerfalem : Ah tot millia hominum ubiej gentium omnibus temporib, recitant preces,nec tame exaudiunturdtem textus inquit in lohanne

385 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c/'PrT ril

cap.^.Peccatores Deus non exaudit» Quantumuis igitur ego amp;nbsp;alij pcccatorc’ diu multum^ clamemus, tarnen hoe unico refponfo tanquam telo repellimuf» Diffirunt ge= Deus peccatores non exaudit» Quæritur ergo quomodo congruat altera ftn^ peccdto* tentia lohan» c). cum hoe diél:o,Omnis qui credit,accipitf Refponfio, Primn'” de peccatoribus iciendum eft, Difcernenda eile genera peccatorum : Alij enft” peccdtores funt peccatores, qui iècuri èc uolentes perfeuerant in peccatis contra confatn* perfeuerantes tfani, ièu manifefta pertinacia retinent propoiïtum peccandi, nee uoluntagtt^ tn peccato. p^gfiitentiam, quales funt Pharao,Saul èC multi alij Epicurei, ProfaniHyP°^ cricx èc contemtores Dei paflïm omnibus ætatibus, qui retinent propoGtui” uiolandi mandata diuina contra conicientiam, nee conuertuntur ad Deunt* De bis propriè amp;nbsp;ucriflimè dicitur : Peccatores Deus non exaudit» Item Ptu^ uerb. 28» Oui déclinât aures fuas, ne audiant Leaem,eius oratio efl execrabiUs zbomniatio. HÎC a.udis ueram 8^ germanam interpretationem priorisaicn* Qui auertit aures, nee uult audire uerbum Dei,hoe efl: qui fuperbè amp;nbsp;conn* maciter perfèuerat in contemtu Dei fine poenitentia, ut qui non uoliint ab^ctgt; re cultus idolorum, uitare libidines 8C adulteria, omittere iniuftas perfecunæ nes,Huiufinodi peccatores nee exaudiuntur,amp; precatio eorum uerè eftexecrï* bilis abominatio. Ergo minime debemus in hoe numero reponijUel huicgcnt* ri peccatorum annumerari uelle»

Pwdfor« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Peccatores oyf Deum conuertunturjiec retinent

Dcumcr non poutumdehnquendi, leu non perfeuerant in peccatis contra conicientiam,^ ret'mentcs habent initia poenitentiæ amp;nbsp;falutaris emendationis, uere expauefcunt agn***^ propofttum j-jg iudicij 8ó iræ Dei aduerfus peccata, abijciunt malum propofitum, defin****’' pcccaii . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra conicientiam : ac habent in corde accenlàm Icintillulam fidd

eredi quærunt conlblationem, ac petunt remiflionem peccatorum, ftatuentes fc propter Mediatorem exaudiri» Tales peccatores funt Dauid, Petrus, datus Latro in cruce 8Cc, Hi reponantur in hoe numero, de quo Dominusip* clamitat Matth» ii» Venite ad me omnes, qui laboratis Sóonerati eftis, reficiam uos. Ecce hïc quoq^ ponitur exprefle uniuerfalis particula Omnes:' runtamen,Omnes, hoe loco non compreliendit fècuros, arrogantes, fupetbuS’ fcroces contemtores, qui uolentes indulgent omnibus furoribus, Ed pauidoSj 8c afferentes adDeumcor contritum, déplorantes fuam immunditiem,acfl*^' gnafolicitudineuitanteslapfus contra confeientiam» His omnibus promit**/ tur, offèrtür,at(p donatur gratia feu reconciliatio gratuita,8ó conlblatiofcu***^ uificatio, Eodem modo debes in præfenti textu intelligere uniuerfalem parti* culam Omnis, de omnibus pauidis óó contritis, qui habent initia poenitentiæ’ His omnibus proponitur, ac offèrtur gratia,leu remiflio peccatorum,hlutat*^ confolatio, amp;nbsp;auxilium,atcß liberatio in uerbis iuramenti diuiniEzech»!!^** uo ego : Nolo mortem peccatoris, fèd ut conuertatur amp;nbsp;uiuat»

Sed pergis obfjcere : Attamen ego fum pcccator* ld certè negandum non cfl : fed cùm conuerfijs ad Deum, (èu agens pœnitentiam credis èC acqui'efdsi'* Deo fiducia Mediatoris, lam peccata tua in Dominum lefum Chriftum trans* lata ilint, 8ó Deus uult, ut ad ipium accedas,amp; confugias ducente filio, acexpt' d:es atcp petas gratuitam remiflionem, Sc auxilium diuinum, per, Chriftum, non propter propriam dignitatemjaut tuas uirtutes j aut tuas a ones»

Ncc dctcrrearis ab inuocatione propter multitiidincm peccatorum Sc magnitudinem infîrmitatis tuæ: Sed proponito tibi expreirumjmanifeftum 8C uniuerfalemandatumChnftijMattb.Il* Venitead meomnes,qui laboratis Slt;oneratieftis,amp; ego reficiam uos, Nec mergamur in tenebras, aut perturbe^ murfa1fisfpeculationibus,8lt; deîiramentis imaginationum, de particulan'tate: quafinon pertineat ad nos hæc confolatio,nec nos fimus in eorum numero,qui fti, bus offert Chriftus mifericordiam,fèu gratiarnjS^ confolationem» Sed diligen* ter memineris ac infîgas animo particulam uniuerfalem O M N E S, quæ fæs» piffîmèrepetita eft in concionibus Chrifti,ProphetarumScApoftolorum, qu^madmodum eadem in Prophetaloel eapite 2, ponitur Omnis qui inuocat nomen Domini, faluuseritjtemiohan, 5. Sic Deus dilexit mundum, ut Fili^ ümfiiumunigenitum dederit, ut Omnis qui credit in cum,non pereat, fed ha^ bcatuitam æternam* Item Rom, 10. Idem Dominus omnium, diues in omnes qui inuocant cum: Et paulô ante præcedit, Omnis qui credit in eum, non con^ fundetur. Horum manifeftiffîmorû teftimoniorïï magnus eft numerus in Scri ptwa ,quæ quidem ftudiofè colligere,attentè confiderare, amp;nbsp;diligenter memo riæ infigere decet, ut his uniuerfalibus didis excitetur nbsp;nbsp;confîrmetur fîdes uc^

ftra.Scfeiatis uos efle membra huius coctus,8lt; comprehendi in hoc ipfo nume# ro inuocantium, quos Deus certô uult exaudire ac refpicere,

bmaccedamus adfequentia uerba,quac continent huius promiffîonis cx^ plicationcmfeu declarationem dulciflîmam ÔC pleniftïmam confolationis, Do minus additparabolam feu fimilitudinem.

^ifiliolus petit à parentibus fruftum feu fra^men panis, ec^uid^ater aut mater lafidemei dabit

Scitis autem qudm fit uerus ardens amor,quàm dulcis 80 expreffa ftor=* pardboU ab gein parentibus erga natos,adeo ut in fame,morbis, ateg calamitatibus libero^ mm pater acmater fentiant ingentes, acerbiffimos 8ô inæftimabiles animi do* ^rJafobXm. lottsddquodexperientiainplurimishominibus teftatur atlt;^ confirmât, Ac uultPtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftra tàm acribus dolorum ftimulis excruciari propter infe*

licitatemliberorum, ipfas^ ftorgas ideo naturæ hominum imprefrit,ut fint ib luftrescommonefaftionesdeimmcnfoamoreæterniPatris erga Filium Do* rainum noftrumlefum Chriftum,2lt; erganos in gratiam receptos propter Fi* burn,

ItaDominushîcutitur parabola fumta à fingulari Sc ardenti amore ac beneuolentiaParentum erga Sobolem: ut cogitemus fimile incendium amoris in Dco effe erga nos homines.Sed, proh dolor, quantum abfunt ab imagine dukiffirnanoftræ deDeo cogitationes C qui cùm cernimus immunditicm,mi* ferlas,bc peecata noftra, continuô ratiocina mur : nos propterea nec refpici, nec f eflècur3cDeo,feddcfertos8Cabiedlos,inærumnis ,egeftatc ,perfecutionibus, 1 nbsp;nbsp;nbsp;ignominiafeu infamia, in ipfa deniqj morte perpetuô uerfar i, hærere ac conta*

\ befcere.Qnoicç|.tènequaquamuidetur,utapparct,fignumfeu teftimonium \ tffeueriamp;Cpaterni amoris inDeo erga nos, l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi autetn fingulari confilio Deus uult fuam clelt;ftamEcclefiam in bac ui*

\ tafubieftam eflè cruei, acuult pios exercer! affliftionibus : tarnen SC ueriffimu Ugit zeek/î» \ b^utracçmanuacueriustotopeétoretenendumeft,quôduerè ac paterne nos am. \ dlligat,quetnadn\odumtoties ipfe filiusDe! teftaturlohan, 3. SicDeus dilexit \ nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundum,

^85 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^rT K il.

mundum, ut Fi'Iium fuum unigenitum dederitjamp;fc. Item lohan. 14. Si quisd*' Iigit me^Iermones meos fèruabit,amp; Pater meus diligit eum, Sc uenicmus um^Só manfionem apud eum faciemus. Item Iohannis 1'^, Manifcftaui cis men tuum, amp;nbsp;porró notum faciam, ut dileélio tua qua me diligis, fit in cis, ego in eis. Hæc eft profecftó Ieria,ardens admiranda precatio quam Doifl** nus nofter lefus ChriftuSjin agone pauld ante crucifixionem, èc jfàcrifîciû placauit if am Patris ætefni,recitauit. Petit autem ut immenladilediOjquan^ ter ætefnus Filium coæternum diligit,in nobis quocß fit. Qiiæ poten patera^ cftio dulciof 7quot;que poteft illuftrior cogitari fignificatio fummi amoris ergs nos-quam hæc Commcmoratio Chrifti,qua afleuerat nbsp;nbsp;promittit, Patrem

numeodemamorenoscomplexurumefîè,quo filium coæternum compk^-tur. Cum itaq^ tantum incendium fit amoris in Deo, cum^ præceptis amp;nbsp;miftionibus diuinis,uelut extimulemur 80 adigamur ad precandiim : certc bcbamus ardentçf amp;nbsp;fèrió in omnibus pericuhs,animorum 8ó corporuin, ƒ in omnibus neceftitatibus,ciimfpiritualibus turn corporalibus,gratiani, gratuitam remiftionem peccatorum,confirmationem fidei,confoiationeni,3t*^ xihum,mitigationem pœnarum,amp; lempiternam lalutem, uero cordis precibus ac lacrimis fuppliciter ad Deum confugientes, quærere, petere ac pe(ftare,amp;^ quotidianis aftiduiscg clamoribus impetrare.

Hæcpaucula fiifficiant ad explicationcm dulciflîmæparabolælêid’^ tudinis. Veruntamen uolo breuem commonefacflionem addere de clauiuw appendice precationis,uidelicet, de particula Amen.

Quam ob caulàm plerunq^ in fine precationisparticula Arnen,d3iJ feu appendicis loco Iblet adiungi f

P4rfKM/4A. Particula Amen commonefacitprecantemdecertitudine,Ieu enimaftèueratio.’perindeacfîditas, cationum. nbsp;nbsp;iplà ueritas comprobet,fiue,hæc ueriftîmè ac certó fient. Ac quoties dixin^

cationem, toties cogitata diligenter ac attente confiderata particula Anitn 5^^ ipfum quafi ftruteris ÔÔ interroges,utrum tu ipiè credas 80 firmiter ftaW^s Um rccipcre exaudire tuas preces, nec eas inane murmur efte. Nam nbsp;nbsp;l^5

tern perieuerare in hac dubitatione, nec emergere ftu erigi fide ex his animi trepidantis, atcß fi'c ratiocinantis : Irritus labor eft dicere ptet^t Difjidentu et Deo, Deus non curat nec reipicit te. Hæc incredulitas, inquam, ftu diW itM ftriftepeccatum eft, quod corrumpitinuocationem. Sicenim Ltum, inquit Matth. 21. Omnia quæ pctitis in oratione C R. E D E N S cipietis.Item i.Timoth.2.Oratefîneiraamp;hæfitatione,hoceft,inain^ , I bus,nec impatientia fracftus animus irafcatur Deo, amp;nbsp;fremat aduerfus m urn Dei, nec fugiens Deum ac trepidans diffidentia, ruat in de/peratim’*^’’^’ ] perftuerans in dubitatione mergatur : fed certa fiducia ftatuite uos Do eftè, uos refpicijhac fide accedentes atcp confugientes ad Deum cxpeAat^^^^^ bum amp;nbsp;liberationem diuinam, Roman. 10. (^omodo inuocabunt,fio^^j^ VtTiiinuocä^ dentf Quafi dicat. Non poteft cxiftere uera inuocatio fine fide, qua

'Ï?” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eriguntur ÔÔ fuftentantur corda, fugiunt Deum horribiliter, tantum abf

äcimpetrabit cam, pctat autcm in fide nihil hæfitans. Nam dubitans fimilis eft flndibus Marinis,qin uentorum impetu iaCtantur circumferuntur : Nec «n» indulgens diftidentiæ perfuadeat fibi fe quicquam accepturiim â Domino* Hocipfumlacobididuminfigeaccircumferanimo, ut commonefaciat te in omni inuocatione necefTariam eflèfidem, qua cor tuum confugiens ad Deum iwtuatipfum tibiplacatum SC propicium efle,propter filium fuum uelle xxau#, oiretuosgemitus,nec irritam fore tuam precationem*

bcm ad Hebræos 4* Habentes talem Pontificem, expertum dolores 80 ijagilitatem noftram accedamus cum fiducia ad thronum gratiæ,ut mifencor^ oiamamp;gratiamamp;auxilium oportunum inueniamus.Ephef 3. In Chriftole* mlJominonoftrohabemusconiolationem, quaaudemus accedere confident feu in fiducia, per fidem in ipium*

Has8dfimilesiententiasmementote,utdiicatisin precatione excitare accendere fidem. Multi confuetudine quadam preces récitant,ne quidem cogi* tantes quid recitent,multó minus foliciti de cxauditione,ied in paruo diicrimi* oeponunt,utcuncp res cadat,fiue recipiatur fiuefuerit irrita precatio.Tab's §gt;oa Sc finiulata Battologia ac incogitantia non eft oratio nec petitio. Et pie* tuncf illi ipfi ignaui Sc incogitantes,funt homines temulenti,feu ebrrj uolupta»» ^mns,amp;fecuri,qui nullas experiuntur tentationes, aduerfationes, moleftias, èC ænimnas :ideo uagantur ociofis animis, amp;nbsp;preculas demurmurant fine atten* none. Verum quando eft ardens precatio,amp; retinetur attentio in ueris dolori* usategfenfu miferiarum, tunc necefle eft, in uera cogitatione patefaeftionum ^promiflionum diuinarum, pio motu cordis, accendi atq excitari hanc fi^ ^m ieu fiduciam acquieicentem in Deo, certo expe(ftantem auxilium diuilt; tt^mijiuxtaPfal, 2^, diduni : Omnes qui te expedant^non confundentur.

At quomodo eredam, dixeritquis, autexpedlemf cumhæc infirma nalt; toranonpoffit exuere feu deponcre prauitatem nobifeum natam,Omnium ho tpmun; eorda plena funt dubitatione amp;nbsp;trepidatione fiigiente Deum f Re^ Ipon^’otVcriiTimum eft in nobis omnibus eftè amp;nbsp;manere plurimum infirmi* tatisatrepidationis: Vertimtuproponito tibi, amp;nbsp;confi'deres animo uocem jwamp;fctaâ iiliusmiferi patris,Marci 9.qui lacrymans agnoicit imbecillitatem fidei,amp; pe* nbsp;nbsp;etpetettdH

tensfeconfirman'clamitat, Credo Domine, fed opem ferto meæ diftidentiæ Ijuimbecilfitati. Oportetenim accendi infingulis initiaècicintillulas ueræfi^guida, ou,quantumuis languidæ, fed paulatim cluftantis atq repugnantis dubitatio* oiidiffidentiæjactrepidationibus cordis fugientis Deum. Imû in hoc certami* ncaluftadifeendum eft,quid fit uera fides,amp; quomodo languida fidei initia çonnrmandafint,utcreicant8ôaugeantur : Si fides eft languidior, cor tuum intueatur Sc fibi proponat aliquot didfa feu teftimonia promiftîonum diuina* rum,hisconetur aftèntiri,ac petens auxiliû, tribuat Deo hune honorem, hanc Iaudemueritatisatcßbonitatis,quodcertöuclitnoscxaudirc, SC in hac bona Ipe, feu confolatione,acquieicat uiuiRcetur animus : uidelicet, qudd Deus O:« pitulaturiis fit, nec deferturus te, nec permiflùrus, ut mergaris in æternam mortem, donee petis te adiuuari, èCC erigi tuum peftus fide,

Hîcetiamrepetiamp;notum eftè oportet dilcrimen promiftîonum feu be* neficiorum,quæ petuntur: Loquuntur enim aliæpromiftîones de bonis æter*

Bcn(ßcilt;i nbsp;nbsp;nbsp;nis ac fpirimalibusjAliæ de corporaiibus ac præfentibus bonis* De bencfi“-^

tcruA t^uomo^ a’tcrnis,id cd,reconciliationc èC uita æternajfci'endum efl, quôd fit do fint ^(tcäa imnmtabde mandatum Dei, ut finguli hæc ipfà bona nommati'm petant, ma fide Ptatuant, ea certó fibi dari feu contingere: ficut I'pfe Doinnius Johan. 6, Hæc eft uoluntas Paths qui mißt me, ut omnis qui nouit Filiuni credit in cum, habeat tiitam æternam. Deus ætcrnus ièueriftîme præcipi^ credas in Filium, èC quidem poftulat, ut fine conditione credas, quód hæcip bona nominatim tibi daturus fit, gratiam ftu gratuitam remiftionem rum, iufticiam, id eft, imputationeniiufticiæ, uiuificationem icu donation^ Spiritus fantfti 8ó uitæ æternæ. Hæc æterna Só ipiritualia bona fidem opot^ in Ipecic feu nominatim petere SC expecftarc. Eodem modo fine conditione tcnda flint nominatim, bona in genere coniuncfta cum promiftionc gratis uitæ æternæ,ut propagatio dotftrinæ fiilutaris,amp; confèruatio Ecclefiæ, Bcntficid cor Sed de boniscorporalibus,ui(ftu,pace,bona ualctudine,diuitijs,ueruffl^ poralid quo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona oportcre peti, ueruntamen cum hac conditionc : ut nos ipfos onet

mus,amp; parati fîmtis ad obedicntiam Deo præftandam,fi nos uclit diutius ôionibus cxcrceri : quemadmodum fæpê fieri uidemus,quód Sanfti non rcntur in hac uita ex præfentibus pœnisautcalamitatibus de quibuspetU'^'’’ . aut certè quôd diffèratur, nec mox contingat liberatio,nec rcfpondeat ^tientus humanis imaginationibus amp;nbsp;optatis. Nam Regula de omnibus beneficiX^ promiftîonibus corporalibus, fine nominatim, fiïie non nominatim exprcibs» tenenda eft,quôd habeant annexas uel inclufas conditioiies duas;alteramwiw* gationis : alteram crucis.

Deusddtbond, Etfienim tierifïîmè largitur Deus etiambona corporis, nihifomirius^^^ corporn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftigat 5^ punit inobedientcs. Vult item pios exerccri, amp;nbsp;Ecclefîam

men caj tgut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cruci, propter plures caufas : De quibus fæpiftîmè fuo loco *

Dauid, Manalïè,caftigantur amp;nbsp;puniuntur propter certa delifta fua: lofeph?^^ remias,Daniel,exercentur ærumnis,abducunturin exilia; tainetfipctant3lt;^tx* peftent d Deo liberationem. Vernm hîc feire oportet,Ncquaquam propterea petitioncs corporalium bencfîciorum irritas eflejfed certó impetrare alterna trum,uidelicet; aut liberationem, ut prorfus tollantur: aut mitigationem,ut Icniantur calamitates amp;nbsp;pcenæ.

Pfif/if« im^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precantur Efaias,Hieremias,8d alrj Prophetæ,qui cum uident iamualt;

poenas, nec futurum, ut ftatim ceftènt aut prorfiis tollantur,petunt tarnen lorum, amp;nbsp;impétrant mitigationem, Ita enim Hieremias orat cap. 10. Corripe mcEo^ mine, ueruntamen in iudicio, non in furore, ne forte ad nihilum redigas me. Et Efaias h is uerbis deprccatur iram,cap.ô4. Ah Domine tu Pater amp;nbsp;conditor feu fieftor nofter, ecce nos lutum tuum amp;nbsp;opera manuum tuarum, Ne irafearis Domine ualdè, neefîundas iram tuam. Et Abacuc}. Domine nos opus tuum fumus, uiuifica nos in medio annorum, cùm irafeeris. Domine recordare mb fèricordiæ tuæ.

Quotidie pe^ Hoc modo nos etiam quotidie mitigationem feu leuationem pcenarum tendd /cKrfUo præfèntium amp;nbsp;impendentium petere debetis. O æterne Deus propterdile^ prtefintium filium tuum, ÔC ut innotefcât illuftretur gloria tua,recordare immcniç tümpatM.'’' mifèricordiæ tuæ in ira iuftifïîma,Serua nos cum Ecclefia ih Ecclefia tua,no ferias terram Anathemate,non finas fieri infinitam uaftitatem, aut Turcicam amp;nbsp;Cyclopicam barbariem in his regionibiis,fèrua tu bonum regimen politicû, falutarem

falutarem ftatum Ecclcfîæ, publicæ diïciplinæ Gnditatcm, protege familioïas noftras,faceasua(àmilericordiæ,daeis uicftum, (uccefliis in offîctjs uocatio* num,86 cætera bona corpori neceHària, 8ÓC.T ab's precatio non eft inanis Sgt;C ira nta:Qu?madmodû nec Fffaiæ,Hicremiæ 80 aborû preces inutiles aut irritx Fa erunt. btfi .a. no prorfus aufertur tollitur pœna,lenitiir tamê ac mitigatur*

Prætcrea neceflè eft firmilîîmè banc regulam tenere: Eticâ cum hæremus inpœniscorporalibusjOppreflîquantacunq^ mole calamitatu, tarnen interim nondcfîciendum eflc à Deo, nec defperandum de finali lèu ultima liberatione, Slt;æterna falute,ficutSaul prælijs aliquot uicfïus, reliante fortuna prorfus défi:* ïitpaniinon fit:}Deo, fentitFein æternum exitium abiecflum eflè,'atq? ita amittit amp;abijcit, cùmpromiffîonemgratiæ,tiimlpemfinalis,ultimæ ac lempiternæ liberatio* ƒ nis. Vertim Dauid exutus regno,80 uniuerfa gloria lua, offert Deo obedicnti;: am fuam,lcit reconciliationem promiffàm effe, SC banc promiflîonem fide re# tinendam eflè, etiamfi tota rerum natura aduerfaretur: Ideo non deficit d Deo, fcdexpçdatæternamfalutemô^ bberationem,etiamfi non reduccndus ac re* ftitiiendus fit in fuum regnum. De bac firma fpe falutis æternæ lob dulciflîmè didtcap. I}. EtiamfiDeus occidat me,tarnen fperabo in eum : hoc eft, Scio uogt; luntatemDei efle,ut remiflîonem peccatorum amp;nbsp;uitam æternam, leu hæredi=* tatem æternæ falutis,certô eredam amp;nbsp;firmiter expe(ffem,fiue res in bac uita fint fccundæjfiue aduerlæf Ideo banc æternam confolationem fide ampledlar amp;nbsp;rca tinebo,etiamfiamittendafi'ntomniabonacorporis,8ômihiin bis morborum crudatibus acegeftate contabefeendum fit,

Hæc igitur hadenus,de facienda Inuocatione lèu petitioneî ad quam lanc dodrinam intelligendam, exercittjs opus eft. Aut enim in milèrijs, periculis, lolidtudinibus amp;nbsp;uerisdoloribus, aut nunquarn diftes nee intelliges, quid fit prccari ac pctere. Quapropter qui non furiofi lunt,óó mente capti, proponant animisciïm pubÜcas turn priuatas neceffïrates, atq? calamitates, amp;nbsp;afficiantur cogitatione, cura ac conlpeftu prælèntium miferiarum multiplicium, motis hdlisjdiftradtis uoluntatibus docentium per facftiones atcß diffïdia, graffante lame.dcnic^ premente magna aliarum pcenarum mole : amp;nbsp;exufcitent pecftora ad ueram amp;nbsp;feriam inuocationem,atcp difcant hoe modo hune fummum amp;nbsp;prp cipuumDcicuItum exercere ac præftare.

In lùperiori Condone dixi duobus generibus feu gradibus tribui appeb htionem inuocationis, adorationis Sóprecationis : nempc, petition!, Só gratis arumadtioni. De petitione quidem iaradifferui, de qua quoties mentio fit, addi debet com monefadio de gratiarum adione. lam Icitis commune leu admodum uulgare uicium efle ingratitudinem. V t, Quando decumbit aliquis oppreffusmorbojlæpè is quidem ac ardenter petit à Deo recuperationem ua»« letudmis: Sed idem Dei beneficio recreatus ex graui amp;nbsp;diuturno morbo,pror»« firs oblmifcitur Dei, imo fingitlèconualuiffè,morbum^ lenitu autdepulfum præcipiîèefficaciaremediorum,8«f medicorum auxilns,aut etiam naturæ ro^ bore amp;■ firmitate fuperatam elîè uim morbi nec cogitat reftitutionem ualetu# dinis, èC uirium corporis, uere Dei donum 80 opus effe, imo fepe poftea mul* tó fitdeterior acpetulanrior. Hoc pleriscp ufi'tatum eft in plurimis negocqs, ac quoddeplorandum eft, omnes homines ingrati funt.

Confiât autem amp;nbsp;cft mani’feftiflïmum, requin' ac præcipi Deo Gutitudo dinem, cum crga ipftim, turn erga homines : Cuius quidem hæc funt uef^ ü^re^Kina Philmo Inuoca me in die tribulationis, eripiäm te,glorificabis mc,hoC tur i Deo, cRjlibcratus adiutus,agnofces meam præfèntiam, ftatues me exaudiuiflè

os gemitus, me inuocanti opitulatum eflè, Ideo^ uero motu cordis mihi grat’* as ages» Affirmât item Deus in eodem Pfalmo, Hæc eflè fàcrifîcia ipirituatój hos eflè præcipuos cultus, nee poflè nos Deo tribuere quiequam aliud hos fummos honores,uideh'cct,inuocationcm 8^ gratiarum adionem: De^^ bus amp;nbsp;Pfah 9» dicitur : Qui eripis me de portis mortis, ut annunciem huo^ tuas in portis filiæSion» Ac Salomon conftituit generalem regulam de omn»^ bus ingratis» Prouerb» 17» Non recedet malum a^domo ingrati»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc di(flumquæfbaffigiteanimis,amp;expendite,qudm graues, çjuàniû’*^

ris ingratorum»Quid dici triftius poteratf In eandem iententiam loquitur f us Oieæ 2» Non meminerunt,qu0d ego cis dedi frumentum, uinum ôôoku’”’ quód argento amp;nbsp;auro locupletaui eos, Idcirco rurius auferam ipfis mea dona, meum frumentum ôd linum,8óc» 8^ in omnium confpedluftulticiam eorum t“^^ uelabo,amp; manifeftabo. Et paflîm extant in dieftis cœleftibus flmiles comffl^ tioncs aducrflis ingratos»Imó experientia 8C hiftoriarum teftimonijseonuin*^^ mur,ingratos urgeri d Deo iuftiffimis 8c horrendis pœnis»

At quæris,quænam uirtus eft Gratitudo f 8c quid proprie nomin^t^ Gmtitudo eö» Ingratitudof Refpondeo : Gratitudo complecftitur duas uirtutes, ueritatem ^'‘^^’quot;’‘‘^iufticiam: Veritas agnofcitamp;Sprofitetur unde fit acceptum beneficium fticiam. nbsp;nbsp;nbsp;fl^is amicus tibi donet decern loachimicos ieu Taleros,tu certe defies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

veriMt nbsp;nbsp;hunc ipfum amicum eflè autorem benefîcij in te collati. Ita cum Deus am’’

Dauidem pradiantem cum Goliath, aut eripuit cum fæuitiæ Saulis,Dauidg'^ tus lingua 8C corde conibnantibus hæc uel fimilia uerba repetit î Toto peu® credo amp;nbsp;affirmo, quôd fit Deus,quôd meos gemitus exaudiat, quôd ipfius ® nitate, præièntia,præfidio,ôd auxilio teélus, ac munitus uidloriam confeu”^ fim aduerfus Goliath 8c Saulem. Sic finguli debemus eflè ueraces erga peunb debemus fateri, quôd uerè fit Deus, quod uerê exaudiat Eccleflam, quode^® noftras preces recipiat, 8c nobis opituletur» Hæc uera profeflîo feu conrciH eftprimumopus Gratitudinis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,,

lußicid altera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera uirtus comprehenfa in Gratitudine, feu altcrum opus gratini®^

Mrtw‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufticia, hoc eft, æqualitas præftans mutua officia» Quando agnofds 3'

micum, d quo beneficium accepifti, de te bene meritum eflè, iufticia oblig^ ad mutuam beneuolentiam,8c ad officia certa,fèu mutua,bencfadoriptæ‘i^® da pro uiribus,8lt;S modo facultatum» Ita cum Deus immenfa bonitate largian^ nobis omnis generis bona, ut uitam,cibos,potum, bonam ualetudinem, uiu”, pacem 8c mediocrem tranquillitatcm : Item fjjiritualia 8C æterna beneficia, i*’ Saluatorem filium fuum Dominum noftrum lefum Chriftu, fliam doeftrin^*^ falutarem,gratuitam remiffionem peccatorum,Spiritum fànâ:um,uitamætcf* nam,8c auxilium ac liberationem in affliftionibus, Debemus profedo reude* * re Deo mutua ac grata officia,uidelicct,obedientiam iuxta Euangelium cepta Decalogi recfteintellecfta» Hæc duo officia,feu opera comprehendit titudo, quæ eft uirtus compofita ex duabus fùmmis uirtutibus, Cdlicct, uerita* te 8c iuftiria obligante ad mutua offiria,

Poftrcm8 (ut in pauca conferamus ) quoti'es dicitis prccationes, debetis ordo in rccU quæ dida funt,animo compledi ac meditari: Imô iæpe debetis hune ordi^

’ifmferuaretPrimô recitetisSymbolum Apoftolicum, utcogitetisquem De« ^minuocetis3amp; interprecandum alloquaminijatc^ ita. difeernatis atçp fèiunga« inuocationem ueftram ab Ethnica inuocatione.Item,ut fide intueamini pro

^’‘Hones datas Ecclefiæ per 80 propter Mediatorem Dominum lefum Chr^ *^crucifîxum pro nobis SC refuicitatum»

Sccundô, fæpê recitetis expreflîs uerbis,ôc certa forma uerborum, Gra.tb adionem, ut commonefaciatis nos ipfos de gratitudine ueris animi mo«

*DusexercendaergaDcum,quæ quidem amp;nbsp;beneficiorum celebrationem SC obedientiæ compleditur,

, T ertid, recitetis formam precandi à Chrifto propofitam, Sc faciatis peti^ ^'ones æternorum 8c corporalium bonorum, petatis ut Deus uobis propter fi« ^înMediatorenî donet remiffîonem peccatorum, Spiritum fàndum proce« '’’ttniabæterno Pâtre amp;nbsp;Filio Domino nofiro lefu Chrifto, èc uitam æter# ’’’•«emjUeram dodrinam ab ipfb patefadam,uerum intelledum,pacem,(à« 3riaregimina,PofteaetiamaddatispctitionesfinguIidepriuahs aepropri«

’^neceflîtatibuscorporalibus, èC didæ precationi fuccedat Amen,id cft,accen« firma aflenfio fidei commendantis Deo pericula euentus, pacifican« confolantis corda, ut acquiefeant fiducia præièntiæ 8c ipe auxilq diuini*

'V^libusChriftianis amp;nbsp;fpiritualibus exercitfjs, diieetis uerum intelledum amp;nbsp;huiusdodrinæ,quætunedemumdulceicet animis,amp;firmam confola«

^onem afFeret» Ac re ipfa experiemini hoc modo fadam inuocationem uc« ^3nij efficaeem atcß ratam,non inanem nec inutilem fiiiflè. Sit iam finis huius ‘‘b'^inuocemusfiliumDei Dominum noftrum lefiim Chriftum, ut corn«

^^nicet nobis ingentia fua beneficia, èc nos propter gloriam fiiam Spiritu ian ° doceat amp;nbsp;gubernet, accendat in nobis ueram inuocationem ôô cæteras uir«

præcedentis capitis audiuiftishanc concioncm pertinerç ad dodri eflè declarationcm ièu interpretationem ïegis diuinæ M.O« ÿ’^^calogijin qua primiim enarrantur præcepta pofterioris tabulæ,

aiicct, rracceptum quintum, Non occîdes. Item fèxtum, Non mcechabcris ; næcenim mandatalecundæ tabulæ facilius intelligi poiîiint : Deinde additur ^’^ficatio Præceptorum prioris tabulæ, de timoré Dei,fide, fiducia, inuocati«

/[c uos quidem hoc loco debetis ipfa Decalogi mandata diligenter uo ’^proponere,ac meditari,uoscß commonefaccre de legis declaratione, quæ in ^ttchifmo fidcliter tradi èC fubinde repeti folet. Ea enim ipfa Decalogi deck«

^^’0 fiimta eft ex præiènti textu,unde tanquam ex uberrimo fonte riuulus exk guus deducitun

Scitis Deum præcipere Deut. ^♦cap, ut præcepta Decalogi quotidie mc^ nbsp;nbsp;nbsp;lt;

oitemur,ac cireuferamus animis aflîduè, fîue uerfèmur in campo ac itineribus, i]uemoppidisat(çcîomibus,fiuemanêiùrgamus è Iedo,fiue ueiperi dormi« tum camus,üt^ pingamus amp;nbsp;icribamus ea in foribus atcß ueftibulis ædium, liberis nodris fubinde repetita diligenter inculcemus» Hæc tota concio Deut» debet uos hortari, exuicitare èc impellere, ut hanc Dei fàpientiam in Decalogo propolîtam ftudiofè diicatis , crebrd meditemini , propter multas

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufas,

Primn.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufâs* Primo,nc uiuatis Ethnico more,abfcß frenis difciplinæ, fèd ut familiî*

nflîmc notum fit uobis difcrimcn faciendorum SiC non faciendorum, feu honc^ ftorum ÔC turpium,utlt;^ (euere regads difciplinam iuxta banc ipfam normal redlrïcem uitæ diuim'tus traditam«

SfcKfldrf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundô, utcommonefîads, quam hæc mi'fèra natura Humana ,Iapfa

prima dignitate,nunc diflimilis atcj difformis,m corde,fit ordini Sô reguJæ iliciæ in JDeo, quàm plena fint corda tenebrarum amp;nbsp;contumaciæ, acucindea^ liquo modo æftimetis, atqî perpendatis magnitudinemirædiuinæaduà'fus

Tertid, ut è regione agnolcatis gratiam, (eu beneficia filfj Dei Domini noftri lefu Chrifti,amp; (ciatis homines non efiè iuftos Lege, (êdpropter Media* torem,qui fadluseftuiélima pro nobis*

Qiiartó, ut excitetis animos ad petendum auxilium Chriftfiutipfefuaei* fîcacia in nobis incoët hanc puritatem in Lege de(cripram, ut^ pofTitis ipfoiu* uante 8(5 gubernante,præftareobedientiam Deo placentcm. Nam filiusDei propterea uenit, ut impleret Legem, ficut dicit Matth, j. Non ueni foluercLx* gern led implere, Impleuit autem Decalogum fua propria obedientia amp;nbsp;pal“^ one, (eu fuftinendo pccnam pro nobis, Sed uultcundê etiam implere efîedint in noftris eordibus,inftaj.irando Sô uiuificandohumanam naturam,(èureftiu'* endo in nobis iufticiam 8c uitam æternam,hoc cft ,uult nobis opitulari, nuit eh (è in nobis efficax dato Spiritu (ancfio,ut hanc obedientiam incoare,amp; in eaptt (cuerare poffimus, Imô uita æterna talis erit ftatus, in quo faluati iam frumu' æterna lætitia,Deum fie agnofeent, celebrabunt,glorificabunt, fie ei gratias gent, ut præcipit Decalogus, 80 in tota æternitate uiuent iufticia congrutntt ad ipfam Legem fonantem in monte Sina, Sicut dicitur Hiere.jl, Dabokgt'” meam in corda eorum, amp;c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Keguld ebri* Hæc diëfa fint initió commonefaefiionis cau(a,utDecaIogu fiudiofeui c ■(^‘ƒ°'^”^’^^^tisac diligenter meditemini,Porrô Dominus adiecit fub finem déclaration^^ deLatejJèaf, Decalogi,particulampertinentemduntaxatadpofteriorem tabulam,doctns quomodo cor debeat affêclum eflè erga alios homines,his uerbis : Omnia uultis ut faciant uobis homines,eadem uos facite illis, Huic Regulæ magna ot arcana (àpientia inuoluta efi;,quam nemo hominum fatisintelligitjacemn’ ciimaliquidintelligitur,tamen explicareuel eloqui dilFicilimum eft,

Congruit autem cum altero diefio: Diligas proximum tuû ficut teiplnm* Verùm quia hæ (ententiæ propter generalitatem uobis in hac infirmitate lui ob(curiores,ideo Deus ip(è add id it enarrationem, (cilicet, Non occides.^®

furtum facies. Non dices mendacium,Ôlt;fc. Hæc tota obedientia compr^hen in omnibus mandatis (ècundæ tabulæ,nominatur in genere, (eu generali appt (atione dilecfiio : Et qui præftat obedientiam iuxta hæc præcepta, Is uere ptæ* (lat hominibus ea, quæ uellet fibi ab ipfis præftari. Eftc^ certifiirna dedaraoo huiusdicli, Quæcuncpuuîtis, ut faciant uobis homines, (cilicet iuxta Legens Dei (eu Decalogum recfiè intencefum, cadcm amp;nbsp;uos facite illis, Tantum delen tentia feu intelJedtu huius ditfti breuiter uolui dicere.

lam (scpifiimè auditis de lege diuina,nullum hominem in hac deprauata . natura.poffè intégré decalogûimplere,ac obedientia præftarequam lexrec|ui* Ctim igitur nec renati pofîînt in hac mortali uita legi Dei fatisfacere, ritur^ad quid opus fit docere ac difccre Legem diuinam f De hac quæftione

M AT T H Æ h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;392

crebrô audîtisproponi ricceflànam plenam pietatis doc^rinâ. Efi: licriHîme æternajfeueraamp;immotauoluntas DeijUtproponatnr, docearur Sgt;C difcatur Decalogus:funt^ tres caufc,id eft,tria funt officia, leu triplex eft uftis decalogi*

Primum offi'ciuhi, feu primus ufus eft politicus ÔC pædagogicüs, fcilicet Triplexufm diligentiaratioilisin regenda difciplina externa, leu gubernatione extern rumgeftuum,qüam fînguli homines etiam in hac imbecillitate naturalibus uï^s ribusutcunc^polîuntefficere» Quant« enim hæc infirma 8ô corrupta natura bominum non poteft interiore èc pérfetfia obedientia cordis Decalogo làtisfa^: we,acLcgemimplere: tarnen leueriffimê unit Sôpræcipit Deus , ut externa membra coerceantur hoc quafi' freno dilciplinæ,ne ruant in homicidia,adulte= tia/urtajudalia externa deliéla com mittant. Ac qui non uolunthanc obedieiii! tiam externam pra^ftare^led dilciplina atrociter uiolant,Eos certum eft â Deo puniripcenis atrocibus etia in hac mortali uita,ficut affirmant hæc dicfia Mat.

26.Qui gladium acceperit,gladió peribit. Heb. ij.Scortatores amp;nbsp;adulteros iu;: dicabitDeus.Efa.35. V^æquifpolias, quia fpoliaberis. Item Ecclcfi'aftes in 8^ capitcinquit: Non beneeritimpio,neclongierunt dies eius. Hæ regulæ lo^î quuntur depeenis corporalibus in hac uica,quas Deus fiel per Magiftratus,uel dijs modis fumit de fontibus.Etiamfi latrones aliquandiu fruuntur impunita* J^ÂIudicummanuseffiigifîèputantur,tamcn fuo tempore diuinitus rctras* *iuntiiradfuppliciainhacuitacorporah':Td excpla quotidiana oftendunu

Secundus ufus Legis eft: feu fecunda caufa eft, Cur Decalogum docere ac difccreoporteat: fcilicet,utindeagnofcamus iram Dei aduerfuspeccatu. Quia LcxMoraliseftiudicium uniuerfaleacculansomnia peccata in omnibus ho« minibus, interiora Sc exteriora, amp;nbsp;totam deprauationem. Ideo Deus uoce De^ ^dogiperterj.gf2(.jj-,j'uxta diftum Pauli Rom. 4. Lex iram efficit. Quoties au« mshancuocem diuinamjDiligas Dominum Deum tuum ex toto corde,neceG

Dei,quia cor tuum ^f^^iaquamcongruit cum lege, non ardet,non plenum eft diledioiie Dei,ficut debebat.

Hîc ê regioné intucaris,ê^ agnolcas gratiam lèu beneficium Chrifti: qûod remiffîonem pec« catoriim, fumus réconciliât!', 8gt;C recepti ad hæreditâtem lalutis æternæ, noil ^n^^5i^ftMdeft,accepti,acplaccntes eoramDeo propter Legem led pro« pter j^opiciatorem Chriftum.

Tertius ufus, lèu tertia caufa Legis eft,in conuerfis ad Deum,fine renatis, Hmiam funt recepti in gratiam,amp; experiuntur Dei auxilium amp;efficaciam:His Tertimufià Legem proponi nccefle eft, ut doccantur Ôô feiant, quæ opera, qui cuL

P placeant,nec proprio confilio excogitent opera SC cultus,ficut fecerunt mnici,Monachi,8^omnibus ætatibus omnes homines,qui uerbum Dei ^’■’ptuminlibrisPropheticisamp;Apoftolicisalpernatifiint. Etfîautem ne re« ^^^’Jimdemacuerèfancfiipoirunt Decalogo fatisfacere, habent tarnen initia obeciientiæièuconformitatiscumLcge. Vt, Cor tuum leiitit initia timo« ris Dei, lîdefidilecffioniserga Deum :Etquanquam hæc initia, languida funt innrma, tarnen Icimus Deum poftulare hanc incoationcm obedientiæ,eam« ^ue in reconciliatis atep Filqs Dei placcre, acDeogratameftè propter Me« diatorem Chriftum. Imô uult nobis opitulari Deus prælènti auxilio amp;nbsp;effica« ^gt;3) ut accendatur 81C crelcat hæc obedientiajuult etiam ueris gemitibus d le peti

c AT KT n L prælucente Hduci’a M.ediatoris,ut ipft propter Chriftum 8^ per eiim effufo nos Spiritu ftnSlo uelit in pecfloribus noftris, uerum timorem Dei, nrniani n dem,patientiam, caftitatem, SC cæteras uirtutes conuenientes uoluntati din*' næ, quam in fuaLege expreflit Deus, accendere nbsp;confirmare. Hæc ingent'^

dona Sc beneficia certó effîcit in nobis Deus, cum ftrid SC ardenter ea penW' ut Chriftus dare inquit Lucæ 22^Quantó magis Pater cceleftis dabit Spirit”’ fandum petentibus»

Videte,pr) auditorcs,ut hæc uerba intimis animi ftnfibus infigatis prehendatis, exercete fidem 8c inuocationem ueftram in hoc opere, in hac nit*’ ditatione Sc precatione» Ita clarius intelligetis, 8c reipfa experiemini, hæc non inania nec commentitia elft: Petite ut Deus per 8C propter filium ftum Dom'^ num noftrum lelum Chriftum Spiritu fando fuo corda ueftra illuniinet,docc^ at, regat,fandificet Sc con firmet. Cæterum ex hisjquæ commemorata Inn') perfpicue poteft intclligi prædicationem Legis non inanem aut ociofam c ft, leu Decalogum nonfruftra proponiSCexplicariinEcclefia,etiamficor noftra nequeunt præftare perftetam obedientiam, quam requirit Decalogus* Hæc ftiffidant de triplici ufu Legis, ftquitur in textu.

Hæc uerba non tantum referenda funt ad proximè præcedentem R^gu^ Iam,Quæcuncj uultis ut faciant uobis homines,eadem 8C uos facite ilHs : Qj]'^ Lex Sc Prophetæ non loquuntur tantum de (ècunda tabula, led potius de jU)!ipcrtmet. coclefti doéirina,patefadla in Lege 8c Euangelio, de priore èC pofteriore tao la Decalogjjltem de promifïïombusdiuinis. Ideohæc appendix lêudauit* i Hoc quod ego doceo eft Lex Só Prophetæ,debet intelligi de tota præetdeiiti concione: quafi di'cat Dominus,Ego propoftii uobis integram declaration^^'” ftuenarratjonem utriufcß tabulæMofis,hanc meam declarationcmfiiinK^^ pretationem di{cite,Qu]a complctftitur ipfum,ut ita dicam,nucleum 8^ nerquot;”) id eft,ftjndamentum ac fummam totius dodlrinæde lege,comprehenfæini^ ft Sc Prophetis. Ac ftiatis hæc uerba opponi Pharifaicisperfuafîonibusat'î corruptelis,ltem fuperftitiofis nænijs nouarum traditionum humanarij:(^^‘'

diteret : Ecce ego reuoco uo§ ad Legem 5c Prophetas, a quibus Pharilæi uo auocarunt SC abduxerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Præterea illud inprimis eft obftruatione memoriaep dignum, quodip MOTMo^Tct L)ominus allegat teftimoniurn Mofis 5c Prophetarum,uolensEcclefiarnfuani Propbetirü. alligatam efft ad feripta diuinitus tradita, ne com miniftamur, eligamus SCin-ftituamusipficultus,audaciapropriadiftedentes à Dei uerbo; Sicut Ethnicb Pharifæi,Romani Pontifices,MonachiScAnabaptiftæ ftcerunt.

Ac omnibus ætatibus in genere humano manent ftmina huius diabolict lupcrftitionis, qua perpetuó noui acpeculiares cultus abftß mandate Dei A tra uerbum diuinitus traditum,quorundam temeritate finguntur.’ qui quidem cultuumidolatricorumautoresacpropugnatores,iudicant hanc fuam fupet' ftitiofam curiofitatem ingens elft decus eximiæ cuiuldam acpræclaræ, cumu* pientiæ, turn fandimoniæ, cum reipfa fit horribilis cœcitas,ingens ftelus,ÖC audacia deteftanda. Quamobrem diCtum illud Chrifti, Matth. ly. diligenter memorig mandetis 8c infigatis animo,Fruftra colunt me mandatis hominum»

'MâTTPIÆT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;594.

’’’aiiæj fêuccremoniæ, opera, quæ 111 Ecclefia Humana auton'tatc fnftituunj» ^u^nonpoflîntefiècukus Dei»

Secundo', qiiod uita tua debeat régi certo Dei uerbo, inftitui luxta pr^ yipiûDecalogîHoc ordine,ut initid luceat in corde fides apprchendens Chri^ *kni, amp;nbsp;accipiens coiifolauonem,remiffîonem peccatorum atcp lufticiam pro:« P^crfihum Del mediatorem. Deinde ut (èquantur 8^ regantur cætera bona ou pfra iuxta oninia Dei præcepta ad nos pertinentia, ficut Propheta precatur * kl.n^.Lucernapedibusmei'suerbum tuum,861ux fèmitis mci's. Nequa^ oiim fiiigas licere tibi, fine legum ac difciplinæ uincuiis,uagari ceu feræ uagan fîluis y aut equi feroces excufîo redlore, Hæc Cyclopica îicentia. nihil ink '^useft, qu.kn libertas CHriftiana, Sed cor amp;nbsp;opus tuum gubemetur ac diriga^= ^■^’rcerta norma mandatorum Dei : Tuum coniugium,tuum opificium,tua ra* ^oparandi iiidum, non debet tranfi're fines præceptorum diuinorum, nec ’^'^pendoextra metas ditiinæ Legis, ordinem à Deo præfcriptum conturba:# udut incifîs fcalarum gradibus,conuellere. Hæc omnia comprehenfa lunC ^’ncIufah]suerbis,Hocquodcgodoceo,eftLex 8C Prophetæ, quafi dicat, naiifæi nos â Lege ac Prophetis, atc^ ita d Deo iplb abduxerunt,r)dem^,uera coiifolationeacremiflione peccatorum penitus fublata, præcipitârunt nos in oubitationes^merferunt in tenebras,8ô horrendam cocci tatem,Poftea hypocrk ’ninaniïimoperum,ièu exercitiorum,{uperftitiofe prædicârunt 8C oftentdï^ ^unt,feruieruntauariciæ ac uentri cumulandis ra.crißctjs,8^c, Perinde ut noftra ætate Papiftæ Miflas ad quæftum conferunt. E regione,inquit Dominus,mea ^«^tn'nacftucritas diuina,exprcira in Lege amp;nbsp;concionibus Prophetarum,qua PJeus uult populum fuum régi, fa 11 cri fi cari ac faluari* Hanc eiïè propriam 8C §crnianam ièntentiam horum uerborum Domini,minimèdubium tft.Porro lt;^ommonefaâi eftis,quæ fit fumma doétrinæ comprcHenfæ in Lege et Prophet fidsfcriptis.

0 trina ftatim initio, poft receptos in gratiam primos parentes, Adamum amp;nbsp;tim ab initio cuam,in populo Dei feu Ecclefia.diftributa ftierit in duo fumma feu præcipua ^ccîeftæ dU ^‘‘P’^M^orumprius eft Lex,feu dodlrina Præceprorum,id eft,Decalogus ubi cun^propoGtus,enarratus,ac repetitus,qui quidem eft æterna amp;nbsp;immota fapi cntia,öL régula lufticiæ in Deo, patefafta hominibus in creatione, præcipiens, Quales nos homines elfe, 8C quæ facere, quæ omittere oporteat, amp;nbsp;promittens oiia præftantilaus integram obcdientiam,condemnans uèró,hoc eft, pronun=^ ^'îns puniri æternis pccnis omnes non præftantes perfeftam obedientiam, ac

truens Legi non conformes corde‘amp; opere,nifi fiat remiftio 80 reconciliatio pl opter Chriftum Mediatorem* Ac qui fint uftis Legis, amp;nbsp;quas ob caufas ne«:

qlterum itacß dodlrinæ Chriftianæ ac præcipuum caput eft Euangelium j^^ini noftri Lfu Chrifti, quod eft prædicatio pcenitentiæ ieu conuerfionis ad JJeiim, amp;nbsp;promiffio gratuita, ex arcano confilio diuinitatis per filium piw lata, qua Deus exhibet remiffionem peccatorum, imputationem iufticiæ, ftu reconciliationem,donationem Spiritus {an(fti,ac reftitutionem iufticiæ 8C uitæ æternæ propter Chriftum Mediatorem,amp; per eum gratis, id eft, non propter ulla noftra mérita,omnibus fide accipientibus promiftionem,

Hæceft ilia fumma amp;nbsp;propria Euagelrj confolatio,quam Deus æternus im mcnla

395 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L AT K i K 11,

menfa bonitate nobis per Filium amp;nbsp;propter cum clementiffîmèreuebuits^P tcfedt^

TeflinwKid de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnino autem necefïè eft finguïos Chriftianos utrunqi doclrinæ

uetuftate utri familiahflîmè cognitum habere, ac utriufcp dextrèintene(fli difcrimen te ufq; doélrin£ y\cutracß concio Legis amp;nbsp;promillîonis GratiæexpreiTc tradita ac repetit^ in fingulis Prophetis : Vt ftatim initid patefaélionum Gen» }♦ Cûm rentes Adam Sè Heua poft lapfum recipiuntur in gratiam, ipfe filins Lei ’ tunc palam trépidantes alloquens,incoat minifterium prædicationis petn tiæ,qua fonans triftiftîmam aceufationem arguit peccata, poftea conio expaueftentes édita ièu promulgata promiftîone Êuangelrj, id eft, abiolu i ’

comprehenfa in hoc diefto : Semen mulieris conteret caput Serpentis, næ prima promulgatio feu reuelatio promiflîonis Euangelq, amp;nbsp;initium cce receptæ in Paradifo. Deinde iequuntur plurimæconciones ïegis, utiHa4 pite Gen. de homicidio,antet^ Cain fratrem Abelum interficit. Item poltet pcenis libidinum Genefis lÿ. Quando conflagrârunt Sodoma propter ne a amimpuritatem. Sequuntur paulatim illuftriores patefaeftiones deucnti RedemtoreacLibcratorCjUtciîmDeus renouât promiflîonem Gene. 22. Abraham, In lèmine tuo benedicenturomnes genres, Ita deinde in onini Prophetis extant fimiles conciones de Lege ac de Euangelio,

Ac facile pcrfpicietquilibetfanus,do(ftrinam Domini noftri lew Lt fti, eftè unam, eandem, amp;nbsp;confentientem uocem cum Prophetarum eoncion^^ bus; Imd omnes Prophetæ diuinitus miffi,per hune Filium uocati,deledigt;ni* lt;nbsp;fi, excitati amp;nbsp;illuminati funt, ficut Iohannes affirmât inquiens : Explenituoi ’ eius omnes accepimus, id eft, ex Chrifti perfeeftiffîma fapientia amp;nbsp;iufticia om nés accepimus ueritatem, feu ueram lucern noticiamcß Ipiritualem jiiouanin** fticiamamp;uitam æternam.

Prætcrea ficut Prophetæ fidem fuam excrcuerunt agnitione amp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne Meffiæ, ad quem confugientes amp;nbsp;clamantes petiuerunt ac impctr.irunt 1 '

cem, ftu illuminationem, amp;nbsp;iufticiam diuinam, ita nos quocß debemus abno filio Saluatore intelletftum ucrum feu ueram Dei noticiam, iufticiam U. uitam petere ôô expedtare. Qiiidf quôd ne accendi quidem poteft noua lux,confirina^ ri uerus intelledtus, amp;nbsp;incoari conuerfio falutaris,donee corda retinenthociti^ gus amp;nbsp;hune ftuporem, ut tantum ociofè audiant has cornmonefaifhones, ntc accedit ièrius animi motus,qui ueris gemitibus damans ad filium Dei,petati ' luftrem nbsp;lùuiRcam agnitionem Dei, ucrum intelledrum uerbi,amp;gratiam le

Ycclcfid congt; Cæterirm etfi' Ecclefi'a perpetuo continuis periculis obieda, èC uelut um ri'“u^Kob^e‘ ^i^Gndta,fubindeoppugnatur à Diabolo conantepios ccetus hinc cædibus, illinc ièdarum furoribus, impiæ dodtrinæ uenenisfunditusextinguereac delere: Tarnen hjs quidem temporibus, adeo turbulcntis at(j difEcilimis, multô triftiores confufiones, afperiora certamina,amp;S magis horrenda pericuu uidentur impendcrc. An non enim corporum cædes in oculis omnium fiunt. Turcici certè Latrones atrociter graftàntur in Vngaria : Id proh dolor negan non poteft. Nec fbmniemus clades amp;nbsp;uaftationcs in uicina Pannonia nihil ad nospertinere. Nam pauld póft, quod Deus prohibeat,longiusgrafrantcrabic T urcica hæ regiones opinione omnium celerius amp;nbsp;immanius uaftari facile terunt, Præter id periculum, impendens d crudeliffîma gente Turcica, ditio^ i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nés hæ

néshæciuüibusbellis,annonædifficultatibus,aliarum^ milèriarum mole tan^ toperc laborant, urgcntur ac premuntur, ut Ecclefîarum dilîîpatio èC barbant cauaftitasadrnodummetuenda fit, Acccdunt errorum contagia multfplîcia, dodrinæ cceleftis corruptelæ,ut mfidiofi'flîmæ,ita perniciofiflîmæ:quæ paG fîm fparguntur bis mon'bus atcj temporibus audaciflimé» Patrom' T yrannidi's Pontifidæ feu dignitatis Romanæ fèdis,didicerunt iam pingere fucatis colon'# bns manifeftos errores fuos, quos confirmant, ôô aperta ui, iêu crudelitate, amp;nbsp;^olisuafcrrimèconfutis.Fanatici Anabaptiftæ denud quafi refecflis uiribus, fxoriüntur, nec uerentur adeo tetros 80 infi'gnes errores commin iici ac circum# ^‘^rrc,utblafphemus ille Spiritus, quo agitatur amp;nbsp;impcllitur Secfîra plus quant ^dira, tantum petulanterilludcreacinfulcare uidcatur humano generi. Hæc tanta pericula debetis omnia proponere animis, tantôt^ ardcntius amp;nbsp;magis fè# doimplorareauxiliumChrifti, cuius hæc cil dulciflîmauox lohan* lO. Oues mtæuocemmeamaudiunt,amp;nemorapieteasex manibus meis.

Videtishanc iplàm uocem Domini prorfus congruere cum perpétua lèn '* tcntiaEuangelrj: Définit Ecclefiæ membra ouiculas audientes uocem diuinam, noc tft,ampleâentes cœleftem dodrinam,de qua loquimur in prælentia,com# P^henfam in feriptis Propheticis : Ideo poftea addit, Nemo rapiet oues meas manibus meis : Ac quia utitur uerbo rapiendi, fignificat ingens certamen amp;nbsp;3ccirimam ludtam elîè. Diabolus impcllit T ureas, Papam, Anabaptiftas, 06 uana genera feâarum ad nos omnes funditus extirpandos, amp;nbsp;ad uaftandas bas cclefiolasj'n quibus pafeuntur ouiculæChrifti, in quibus tu ôô tenellus ' trorum tuoruin uerfatur : Sed aftat nobis opitulator, protedlor nlius d,damitans, nemo rapiet oues meas ex manibus meis* Equidem obteftor ut hacipfaconlblatione corda ueftraamp;Serigatis aemuniatis, ac fæpiflî* nie memoria repetatis, amp;nbsp;ante oculos ponatis hoc didum : Imd, quoties dor# titicnmitis, quoties è ledo furgitis, quoties cariffimos infantulos ueftros, aut mcunasucfperi deponitis, aut manè experreclos ex ijfdem depromitis, cogita# teamp;recitate hæc aut fimiliauerba: Ah Domine Icfu Chriftcjhic tenellus in# ans kupuGo etiam eft ouicula de tuo milèllo grege, Ego amp;nbsp;familiola mea fu# manibus, tua manu fubiedlaconfiftimus, nec habemus ulla certa uHibiliaôchumanapræfidia, nullam firmam defenfibnem, fed tu nos clcmen# ter protege, tuere ac rege, depelle à nobis Diabolos, T ureas, Papam, Anaba# ptiftas, oC cæteros hoftes tuos graffantes mendacijs amp;nbsp;homicidqs* Allere tu gloriam diuini nominis tui, nec permitte, ut holles blafphemi 80 fitientes cru# ntis funditus euertant ac penitus deleant has ærumnofas Ecclelîolas, Huiufmo , ptecationesfæpèrepetite:Quiacertètantusellhoc tempore inllantium èC mgtuentium malorum metus, ut in hac mœllicia publica,fi unquam aliâs,iam lummoperefîtnecelTariumnosueris animorum motibus atep gemitibus,ad pfopiciatorem Dominum nollrum lefum Chrillum fulpirare, confugefc, cia# marejamp;ardentilîîmas preces eftundere*

Tantum breuiter de præfenti textu : in quo paucis uerbis dodlrinæ ma# ximi momenti,Slt; omnino grauiflîmæ perllringuntur mentione Legis amp;nbsp;Pro# phetarum.Sednequaquampolfuntinhactcmporis angullia fimul tot mate# riæ in hac concione comprehenfæ,fàtis amp;nbsp;quantum fuerit opus,explican' ac de# clarari. Veruntamen uos ipfi rcpetite,ac in memoriam reducite ea, de quibus quotidic diligenter ac luculenter erudimini, nempe, quæ fît fumma,quæ fîht

præcipua capita, qui principales loci doétrinæ Prophetarum uniiierfeEc^ clefîæ à principio ufcß ad finem» Ad hanc meditationem addite exercitiauerî inuocationis èc bonorum fpiritualium. Ita futurum eft, ut filins Dei Dominus nofter lefus Cbriftus ipfe uos erudiat SC illuminet,ut in fîncero intclleftu,feuin re(fta fèntentia perfiftatis, corroboremini, Ô6 confirmemini, atcj itamaneati’s ouiculæ ChriftijUafa mifèricordiæ,amp; bæredes æternæiàlutiSjAmen,

Intrate per portam an^ußam Q^a lata eßporta, nbsp;nbsp;nbsp;duett adperditionem,

Defcandaloquod oritur in mentibus multorum hominum, Propttt^J quod maxi m'a multitudoeft impiorum, amp;Squ0d in mundo amp;nbsp;in Ecclefia ma* gnæ funt opinionum uarietates.

Hæc duo fumma ftandala in genere humano ingentem ruinam trahunt) confirmant impietatem feu incredulitatem'atcß Epicureum Dei contemtum in plurimis hominibus* Alterum ftilicet, quöd tanta multitudo,tot mille my^ riades profanorum hominum pat^m uiuunt perftuerant in matiifeftoamp;^ Cyclopico Dei contemtu,quorum non pauci interim omnis generis uolupta^ tibus affluunt,florent fticceflibus, potentia, diuitrjs, honoribus in terra, Alto rum ueró non minus pernicioftim, quód tot dC tantæ diflimilitudincs, uarieta^ tes, ÔÔ diftratftiones opinionum ac iudiciorum exiftunt, atcß conipiciunturin hoc ipfo coctu, qui ufurpat titulum populi £)ei ftu Ecclefiæ,

Scitis in toto orbe terrarum, maxima parte generis humani, plun'n^^ homines ampledi Mahometiftarum deliria plus qu:im fanatical In tota ca prorfus deletæ funt Ecclefiæ: In Afia perexiguæ funt reliquisc : Cætera mu^ titudo, longe numerofior,óó opibus, Imperr)s,exercitibus, armis terribilioff Turcorum èC Tartarorum, qui paHm dérident amp;nbsp;contumelijs inlèAantur u ** urn Dei Dominum noftrum lefum Chriftum, Poftea inhociplbccetu,lt;^uino* minatur Chriftianus,nónne multis partibus plures uiuunt in manifeftoamp;M^ clopico Dei contemtu f Nónne multi oppugnant amp;nbsp;perièquuntur ueritatem -An non ubiqj plurimum eft temulentie,fuperftitionis,SophifticeSjambition'^’ Pharifaicorum odiorum,uenenatiftïmarum calumniarum, Ô6 aliorum inligui* urn uiciorum 7 Hanc promiftuam colluuiem maximæ multitudinisin humano,quando intuentur anxiæ mentes,quid aliud cogitent f quam non eil conlentaneum, ut tot hominum millia, quot ab initio Mundi ufqj ad mortui rum refulcitationem fuerunt,funtjamp;^ erunt impia, ateß neglecfto Dei uerbol^ xauerunt,laxant,amp;^ laxabunt frenos cupiditatibus quibulcuncj futurafintpon hanc uitam in lempiternis cruciatibus. Itatj tantos hæ cogitationes in anrnii^’ multorum tumultus cient, ut dilapfi uera dotftrina ad exempla multitudinis, ita ratiocinentur : Ecce quid attinet tantopere dilcruciari de uitalecuturapoH mortem corporumCAn recularem communem tot millies mille hominum tunamC ac præcipuam aliquam propriamq) poftularem f Imd quiequiddefot mille myriadibus eft futurum, idem ne mihi accidat, qua fronte deprecaria^ fim f Nam fi Deo curæ forent res humanæ, nequa^ fiheret tantam homintiw multitudinem tam horribiliter labi, amp;nbsp;erroribus adeo triftibus implican' Quid,qudd citiflîmê manant contagia praua opinionum,morum 06 exempl^^

nimf præfertim inter cos,quorû eft interior familiaritas Sc afîîdua couerfatio* Quemadmodum confiât unumquemep opinionibus moribus eiufmogt;«

di, fîuebonis fine malis, uclut imbui ac conformari, qualcs conipiciuntur amp;nbsp;tminent in rjs, quorum confuetudine delcdlatur.'fic facilius SC uicia. imitamur, ’’ amp;falfasopiniones ampledlimur, ciim propter naturæ deprauationem, tiïm ^uia tenen'amp; imbecilles animi confènfu ac confuetudine multitudinis impiæ dtius mouentur ac attrahuntur.

De tam uarqs offênfionibus,icandatis, contagqs perniciofîs inquit Sa^« lomon Prouer. Jî Penè fui in omni malo in medio congregation is feu multitu*: dinïs,Vbi uaria genera corruptelarum,in ritibus3amp; moribus, ièu exempla no^s ccntia,8ôfalfas opiniones conipexi ac didici.

Scitis innumerabiles ex iuuentute, bonis ingenqs præditos, Sc ad uirtu^ temidoneos, deprauariamp;feduci malis iodalitqs, quæ exemplis inuitant alio* 4^1 bonos ad focietatem,uel imitationem fcelerum.

Aduerlus tot fcandala contagia adeo multiplicia,crebrô prgmonemur ptæmunimur lèueris mandatis atq^ comminationibus diuinis : ut Exodi 25: dicitDeus exprelTèzNequaquam fèquaris turbam feu multitudinem ad facien# dummaliim, nccreipondeasin iudicio declinans ad multitudinem declinan* tern,Sit régula uitæ uerbum Dei,quo tanquam norma diuinitus tradita regaiu twopiniones mores, non exemplis amp;nbsp;ritibus difeedentib. d feriptura Prolt; pbeticaSc Apoftolica» Meminiflis enim hoc præceptum fiibinde in facris lite* nsinculcari èC repeti, ut Matth. 17 : Hic eft filius meus dilcctus,quo dclcdfor, Puncaudite,Galat, i: Si quis aliud Euangelium docuerit, Anathema ht. Pial, II9’ bucerna pedibus meis uerbum tuum, amp;nbsp;lux lèmitis meis. Item Piàlmo i» Dcatus uir qui non abrjt in confilio impiorum, necç ftat in uia peccatorum, nec fedet in cathedra deriforum, fed in Lege Domini uoluntas eins. Pfalmo 11 ÿ» Maledifti qui déclinant d mandatis tuis:Deniqî plurima paftim extant in hanc ftntentiam diuinitus diefta. Ita fæpè reuocat nos Deus d mdicq's, moribus,opi# nionibusamp;exemplis uarie hallucinantibus, maximæ uidelicet in mundo muh titudinis ad feie ad uerbum fuum, exprefl'è in monumentis Propheticis SC Apoftolicis traditum.

Hancneceifariamdodlrinam debent ftire atep crebrd meditari homines, cogitationes ac mores iuos ad norman feu præicriptum uerbi diuini dirige;« tqnecrelida régula circumfpedlare, ac fequi uel exempla uel multitudinem, amp;nbsp;ïnodôhanc, modó illam opinionem ample óti.Sicut hodie multi faciunt, qui ^ideri uolunt non tam omnium horarum, quam omnium Seeftarum homines, ApudPapiftasfimulant Papifticam religionem, ApudEuangelicos EuangCf Iicam,ApudIudæos applaudunt fuperftitionibus ludaicis, apud Turcos Tur^ cicis feu Mahometicis,Cum tarnen nihil horum credant aut probent,fed iuperlt;s be deridcant Deum amp;nbsp;religiones omnes. De quibus omnibus hic inquit Do^ minus; Lata eft porta amp;nbsp;fpaciofa uia ducens ad perditionem, ÔÔ multi funt, qui ingrediuntur per earn.

Hæc late patens porta eft, fumere fibi licentiam uagandi opinionibus, 8^ in operibus non circumdari, nec alligatum efle certis metis diuinitus conftitu^ poru Mm ij tisjid

399 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L AT K T K 11,

tis,icl eft, petulanter fcntire ac comminifci quicqiu'd libet, îtein laxatis næ freniSjmorum^ uinculis,quidlibet indulgere fîbi: quemadmodum finxerunt idola, feu numina pro libidine : Sc Gcut hoc tempore èc rabioßi ingénia comminilcuntur opiniones pro cœds Sgt;C rapidis anew Multaminiahominum in operibus atcg moribus uaganturamp; ruuntt^^ ’ nullis coerdca. frenis^ceu feroces equi excuflo redore,exercent adulteria, in gent helluationibus, libidinibus, dant operam rebus illicitis, fraudibus cx i pofturis, ubicunq? facultas 8^ occalîoncs fuppetunt»

Hgc uagabunda licentia morum ôô opinionum eft ilia patula (êu lata ta, ad quam manifeftum eft quafî confluere amp;nbsp;agminatim concurrere mam turbam lèu multitudinem hominum : Verum finis ac exitus adniOQ eft miièrabilis.ôô cataftrophe plus quàm tragica.Proinde Dominus ctiarn in hoc texfu : Latam portam ducere ad perditionem lèu interitum» Idem ai» mat Piàlmus 11 ÿ» Maledidi omnes,qui déclinant d mandatis tuis» B uerô æterna amp;nbsp;angufta porta eft ipfiim uerbum Dei, quod alligat cûm ndeni, turn opera noftraadunam certam dodrinæ normam, Sôad unicum uerunt Deum, qui certis Ô6 illuftribus teftimonijs, ÔC eflèntiam iùam 06 uoluntattnt patefeciu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,r

lamresipfàloquitur Sdexperientia teftatur, corhumanum ægrepat’ uelut in anguftias redadum alligari,amp;^ circundatis quafi metis includi, uincU' Jis^ conftringi : ludulget enim curiofitati prorftis ultra modum 81 abft$ adeOjUt quemadmodum uolucres iam hue iam illuc in aëre paftîm ac libéré uo-litant, itacorhumanum fluduansgeftiatcùm opinionibus tiimappétitif'’*’* bus cirçumuagari,geftiat petulantiæ quafi uenti modd hue modd illuc ferri/^«' pi,ac rucre,geftiat trenos laxare contumaciæerrantiumcupiditatum» VG Da* uid,etfi domi habebat plures coniuges honeftiftîmas,5ô ingenijs ac forma ftantes,tarnen indulgens uagantibus oculis amp;nbsp;appetitionibus,rapituiriianwj 81 excellentis omnium uirtutum laude coniugem» Aduerfus huiufmodi uaga* bundas cogitationes, èc appetitiones fine ordine, ad alia at(Ç alia obieda tuen* tes,in hac Domini Condone didum eftdntrate per anguftam portam,hocengt; tantum in uerbo Dei ièu iuxta normam traditam diuinitus,ambulate»

Cauete Ijobis à Tfeulo^ropbetiS) qui Ifsniunt ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in '\gt;ejlimentii ouiunh

Quemadmodum periti ac fidelis eft Medici,ægrotos utruntj montre, ui^ delicet, 81 quibus cibis ateg remedqs utendum fit, 81 d quo genere cibi ac potio* onis abftinendum,VeIuti, Si quis febricitans,ièu febri Iaborans,magnosæftus caloresc^ ientiat, ei lôlet interdici, utomninouinumnec bibatnec adhibeaCî FtdeiK Do» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neceflè eft pium, fidelem ac eruditum Ecclefiæ dodorem utrunlt;ÿ præftarc,

£ior cr reüè id eft, non tantum ueram dodrinam fimpliciter ac fideliter proponere, répété* doctre debet yc, illuftrare,ut auditores earn perfpicuè intelligant, 81 gratis animis ample* fedadiungere etiam reprehenfiones ateg reftitationes falforumdog* matum et corruptelarum,ut auditor admonitus errores cum pia dodrina pug* nantes poflît agnitos, tanquam uenena perniciolà uitare, fugere, 81 execrari, Poftquam igitur Dominus propoiuit in præcedentibus concionibus dodri* nam integram 81 incorruptam de Lege ac Euangelio,addit nunchancpræmo# nitionem, Ccu commoncfâdioncm neceflàriam de fugiendis dodrinæ corrii*

M ATT H Æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-°°

ptclis, deuitandis ac deteftandfs falfis nbsp;nbsp;impfjs dogmatibus, de defèrendis atcß

Vtautem hoe mandatum paflïm in fcriptura repetftur, ita uobis etiam fæpemultum^proponi fokt óóinculcan', quemadmodum res ïoquitur fpla, prorfus ld necelfarió fieri. Nee enim cefTat, interquiefcft,aut languet ocio E)ia^= bolus,fed intentus in occafiones, fubinde incitât inquiéta, curiofa amp;nbsp;petulantia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'«fiquot;

’ngenia,adconturbandoscauinationibus8ó Sophifmatum præftigqs limpi* dos fontes ueræac falutaris docflrinæ, ad corruptelas uaferrimc admifcendas rcdètraditisjad accendenda noua et infinita dififidia,ad quærenda bella domes» fticajad mouendas kditiones, ad Ecckfiæuulnera magis magif^ crudeliiTimè dilaceranda,amp; odi)s,amp; Sophiftica; Sicut uidiftis ipfi,inde ufep ab initio doCrri^ Exempldmu» næferiptis uoce Lutheri renouatæ,quotannis ferè nouos Sedlarum 80 fadiio num furores extitiik, Perinde ut refera hydræ lerneæ capita fuppullulaflè fiiv Çuntur in Poetarum fabulis, Primùm exortus eft furor îeditionis Rufticanæ, {iamdLu» ’nquahominum fupra centum millia paffim trucidata,mikre perieriint : Hoc tnim expetebat amp;nbsp;machinabatur Satanas. Non longo interuanopôftexarfit funeftum bellum inter Pagos Helueticos. Secutus eft furor Anabaptifticæ yj-ageedia plena horribilium, immanium ô^triftiftis» morum exemplorum. lam qdem fanatici Anabaptiftæ uelut inftauratis copijs adredintegrandum prælium concurrentes, non folùm ueteres perniciofos cr* tores denud fpargunt,Sed addunt denud noua deliria, magis prodigiofa,amp; te^ trioresblafphemias.kruntfadliones dilcordias in populo, dcnicj funt faces actubæfeditionum, cupientes hornbile incendiumexcitare, quo paulô póft tonflagrare Germaniam lætentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1

hxhuiufmodi craflîs amp;nbsp;infignibus exemplis cuiuis perfpicuum fucrit, qnam necelTarium fit hanc præmonitionem publice crebrô repeti, de cauendis contagijserrorum,lcu falforum dogmatum, omnibus corruptelis dodrinæ cœleftis. Quocired debebant homines adeó grauem amp;nbsp;necefïàriam commones» fadionem non ofeitanter audire, led aflîdua meditatione mentibus affigere, ut tacogitatione exulcitati tantô ftudiofius 80 attendus ueram doftrinam dilces» rtntj tanto^diligentius SC circumlpedtius falfæ doftrinæ contagia peftifera iiitarent,

Porrd generales illæ ac uniuerfales gnomæ fihgulis familiariter notæ fint, Galat, i. Si quis aliud Euangelium docuerit, Anathema fit. Item.2. lohan* nis.i: Si quis uenerit ad uos non affêrens hanc doelrinam,eum nec recipiatis in doilr'ma, domum,necfaluere iubeatis : Nam qui falutem dicit ei,communicat operibus tiüsmalis. Denicp paffim ac fubinde mandatum de ftigienda falfa doftrina, deferendis Pfeudoprophetis in fcriptura diuina repetitum eft.

Sed hîc agitatur prima quæftio: Si necefle eft uitare falfam doeftrinam J^piadogmata, certèprius oportetpræfcriptam feuconftitutamefîècertam Kcgulam,amp;normam immotam, iuxta quam dijudicentur dogmata, ut pofîît agnofei uera dódrina SC illuftre diferimen retineri. Ad hanc obieftionem perfpkua, certaamp; firma refponfîo eft : Deus præfcripfit ac tradidit tibi plas» iJornMfecutf nam,certam,80 immotam Regulam,Quando Pater æternus fonat hanc uocem decœlo Matthæi 17 : Hic eft Filius meus dileftus, quo dcleftor, Hune audite. bentla^nMfa At confiât Chrifti doftrinam ueriffimê ac clariffi me in feriptis Prophetarum pr£pripti efi ac Apofiolorum'comprehenfàm eflè, Quod enim Papa Romanus, SC tota fa»» diuinitiK,

ctio Pontifîcia cïamitatjScn'pturanijid eft,lermoneni diuininn eflè fimilem ïrjs Si'byllæ, obfcurum, incertum,amp; ambiguum : Manifefta Sc non tolerand^ blafphemia eft* Amantes enim amp;nbsp;quærentes ueritatem, modô fani fînt,amp; diocriter infti'tud l'n Ecclefia,manifeftiffimè ac explicatiflîmê reperient,perfp^^ cient, at(j deprehendent earn in libris Prophetici's Sé Apoftolicis» Sedquiö^ uillationes,rixas, Sé fophifmata quærunt, hi raagis magis^ Fafc!naiitur,ßCff^ cantur Sé uolentes ruunt atq? merguntur in tenebrasgt; Etenim fummam uni^ uerfæ feripturæ fàcræ de Iocis,fèu articulis necefîarijs comple(fbtur,amp; continet communis dotflrina Catechifmi ueftri.Quandocuncß igitur auditis dodrinani pugnantem cum aliquo articulorum Catechifmi, earn certo fciatis eflèfalfam, nee congruere cum dodrina clare Sé certà in fcriptura d Prophetis, ChriftoSi Apoftolis tradita,proindc fèrió debetis et ingenti impetuanimi,{èu ardcntizc^ ïo fugere hoe dogma Sé cxecrarû

Exemplunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exempli caufàtludæi negant Meffîam fore natura Deum,{èd contendunt

tantum habiturum humanam naturam* Idem proclamât Mahometus : Ae cade Mcßid. læpe blalphcmus hic error latè Iparfus, atcß magnam partem orbis terrarnm ^ui non fa nn:- peruagatus cft,ut cum Hebion,Cherintus,Samofatenus Sé ali] fanatici furentet turaDeuf, acimpudenter Chrifto detraxerunt diuinam naturam, quem fînxeruntwn’’ turn fuiflè hominem*

Huictetræblalphemiæuos opponite Catechifmi do(fî:rinam,quæaflèutgt; ratjin Chrifto,nato ex uirgine Maria,duas elle naturas,diuinam Sé humanam* Quia Symbolum Nicenum exprefte dicit, Deum de Dco, Lumen deLummt) Deum uerum de Deo uero, genitum,non fadum, confubftantialem PatnA quidem huius Articuli firmum ac euidens teftimonium atcç fundamentumy narratio Iohannis Apoftoli, qui deftripturus naturas in Chrifto, ordituradi^ uinaIohan»i:Sed adiungi poflîint fimilia manifeftiflima certiftimateftimo^ nia,quæ paftîm extant in Prophetarum Sé Apoftolorum Icriptis»

Exemflunt Papa Romanus uociferatur,te conlèqui remiftioncm peccatorum,recom réfutait dog^ ciliationem Sé acceptationem ad uitam æternam propter facrificium ^d^Otflifica obferuationem cultuum Monafticorum» Contra hæc Papiftica dcïiramenta tioneperope. docet Catechifmus, remiflionem peccatorum nequaquam dari propter uH't mérita noftra,uel rituum Sé ceremoniarum obferuationes, lèd accipi fidegm*’ tis, propter filium Dei Mediatorem Dominum noftrum leftim Chrifem, remiflicrem peccatorum, rcconciliationem lèu iuftifîcationem, donationem Spiritus iân(fti,amp; hæreditatem falutis ac uitæ lèmpiternæ. lam quanta contu^ melia eft aduerfus filium Dei lefum Chriftum, honorem Sé cultum foli ipfi dc^^ bitum, attribuere fordidis operibus humanarum traditionum, feu transfert cauiàm remiffîonis in opus Monachi Miftatoris : Vertrm fatis hæc perlpicin^ Sé luculenter explicantur in Catechefi : quam puerilem doeftrinam Catechifm! ueftri noftis firmiflîmè conftitutam, fultam^fixam, Sé fundatarnelfcplurimis teftimonijs cceleftium Sé diuinarum concionum facræ ftripturæ*

Anabaptjftæ Sé Antinorm' furenter clamitant ; îuflos eflè omnino^L^^ ge IiberatoSjideotj licere renatis facere quîcquid hbetjCOmmitterecædeSjadub teria,amp;^lt;^

Pofica bos Diabolicos impetus affirmant efle motus Spiritus ïânÂi, Exemplum Aducrfüs hüiufmodi fanatica deliramenta munit óó confirmât te uox De« refoatifuro» cdogiill Catechifmo, exprefle reeitans has fcueriffi'mas prohibitiones diuinas,

occidcs, Non mccchaberis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam hæc ipfa Lex moraîis eft æterna 8^ wmi^tufios

immota ciïm fit in æterno Deo fapientia, norma iufticiæ prorfus immuta« ^ljè omnino lu bills: cum qua Lege, feu cum quibus præceptis Decalogi, quicquid non con« §’^itfedpugnat, ueriftîmê peccatum eft» Nee liberatio à I^ege intelligatuf li« ^ntia uiolandi Legem Dei contra confeientiam : Non enim poteft extingui IdccaloguSjaut ita abrOgari,ut peccatum non amplius fit pcccatumtied creden« ffsideó liberati font à malediftione Legis, ut fide uincente tentationes,caueant hpfus contra conftientiam, imd, ut depofito amp;nbsp;abiefto peccato,ueftiantur no«

luce, iufticia, caftitate 8C cæteris uirtutibus congruentibus ad ipfam Legem lonantem in monte Sina*

Vt enim commode ualentes tunc dicuntur a morbis liberi, quando con« ualiienintrecuperata iànitaté:Ita liberati à Lege ac peccato dicuntur,qui repug uantes peccati reliquijs paulatim prorfus abolendis, iam fide uiuificati funt, amp;nbsp;uabentnouam lucem,confblationcm, ac nouos motus in corde conformes feu ^congruentes Legi diuinæ,amp;c» Quemadmodum in hanc fèntentiam fæpe alias oopiofîus proponi neceflarias commonefaftiones meminiftis»

Si quis contendat,tc iufttim cftè propter Deum inhabitantem, feu,Ut fin« gtOfiander, propter iufticiam Eftèntialcm in Deo, quæ efficit te iufta facere» refuati^dog^ nuncmodumiuftifîcationisLnthufiafticum réfutât itidem doeftrina Catechif matisoßdiu ’^i^uijinarticulofideidcremiftîonepeccatorum , amp;reconciliationegratuita

. propterobedientiam MediatorisChrifti»DocetenimCatechefi's3quô^etiam« ’ UeriiTirnum fit Deum habitare ac cffîcacem eftè in uniuerfi's, tarnen quia cor ïuum fentit adhuc plurimum infirmitatis ,lbrdium, Sópeccatorum, idco^ co« gm's fateri te non habere iufticiam eflèntialem, fèuintegram conformitatcnl cum Deo abfcß ullo peccato,fed propter naturam immundam, qppreftam mo« ^peccatorum ream,te meritum eftè peenas, iuxta confeflïoncm Pfalmi 143: I\on iuftifïcabitur in conipedtu tuo omnis uiuens.’ideó in hoe agone,fèu ango« rc,amp;fenfuireDei debeat oftendi Mediator Deus Só homo,id cft,cordi tuo de« beateilenota,amp;]nfixa,atq?prælucere hæc confolatio promiftionisac uocis EU2ngdij t quod affirmât te propter obedientiam filij Dei certd habere remift lioncm peccatorum,ac iuftum, id eft, rcconciliatum acceptum eftè, atep ita placere Deo ueftitum iufticia Mediatoris, t^icmadmodum hæc Pauli uerba clarè teftantur: luftificati fide pacem habemus apud Dcum,amp;c. Nee iil luctanititur fides inhabitatione,lèu iufticia eftentiali efficiente nos iufta facere, ’udtjnonquæritnecintuctLir nouitatemaccenlam in agnitioneChrifti, fed

/ confugiens ad Chriftum Propiciatorem nititur merito amp;nbsp;interceftïone Media toris,

^fapropofiiimus aliquot exempla, in quibus liquidd apparC t, Cateche« fin,feu doifirinam Catechifinijcfte compendiariam,immotam, Sc certain regu« lamfeiinormam, fecundum quam amp;nbsp;polTunt amp;nbsp;debent dqudicari dogmata» Qiiare cum primis necelfarium eft diligenter dilcere,et aftîduè meditari,ac cir« cumferre animo elementa pietatis, quæ proponi fblent in Catechefi', ut uulgd uocaiit, Et quidem de Regulajiuxta qumn ludieia fieri debent,haftenus»

4.05 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C AT K T KIL

Adiungitetiam DominusnofterleRis Chriftusperfpicuam notam,feii ¥ruiiuißgni^ regukm, qua dodlores leu dogmatlftæ debent deprehendi, difcerm, iudicari, ficantfalßin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fallbs Prophetas ex iplorum fruélibus aenolct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerba intelligan*

pugnantent tur,ut modo dicftiim elt,de manirelte ralus dogmatibus : rructus enim iignin* cumfundti^ cant l'mpiam lèu fallam doftrinam, fine de uno, fine de pluhbus articuIiSjpug* nantem cum fundamento, id eft,cum necellarrjs arn’culis/eu locis, feu parnbus Chn'ftianædocflnnæ. Si quis igitur dogmatifta piè admonitus, pertinaciKiquot; défendit infi'gnes aliquos errores,cum fundamento,id eft,LegediuinactEuanlt; eelio puQnantes, is docflor ut hoftis Dei amp;nbsp;falcinatus à Diabolo, defercndus atcp cauendus eiuscj dogma ceu præfèntilîimum uenenuni fugiendum accxe* crandum eft. De hoc frucfluum genere loquitur Dominus»

Ac fi' quando accidit, quod fæpe fbletufu uenire, ut aliquis præftigiator fubtilius proponaqôc fucis pingat errorem in articulo quopiam minus confpi^ cuum ac difficilem deprehenfu.’tu tarnen circumfpice, amp;nbsp;confîdera uniuerfuni corpus docftrinæ^quod profitetur, in quo fi alios manifeftè impios errores prehenderis, quos admonitus dogmatifta pertinaciter défendit, tune faneur prebendes ligna amp;nbsp;iudicia non fallacia fanaticæ mentis et agitatæ malofpinW»

Anabaptiftæ conantes labefaftare articulum de Baptifmo infantium/iô Exemplum bypocrifi nbsp;nbsp;autoritate non paucorum confeientias exerccbant perturba^

bdpHßarum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratiocinentur : Infantes nondum intelligunt uerbum,neCjqud

Baptifmus,nec,quid Chriftiana profeflio lèu doeftrina fit fulpicari polfunun*' go non prodeft eis Baptifmus, fed eft ociolà ccremonia»

Si quis igitur in hoc articulo hæret aut dubitat, ficut multi turbanturW^ præftigijs difputationum, is interim difpiciat cæteros articulos manifeftæ’’'^’’ 80 minus oblcuros: tune confideratis ftindamentis^lèu hypothefibus totiusco*'^ poris docftrinæ Anabaptifticæ, deprehendet plurimum teterrimi uenentp^®' digiolàrum fuperftitionum, ôô Diabolicorum deliramentoriï in Anabapn*^*' CO dogmate confulb ex multarum ueterum Seeftarum furoribus, tanquanain multiplici amp;f monftrola Chimærajmilceri atcç contineri* Vt, ad defenfionetu huius Articuli, quo negant infantes baptizandos eflè, aftumunt Anabaptil\ alias hypothelès, feu plures errores infi'gniores, slc manifeftè falfos atc^bnati^ cosjuidelicetjqudd in uniuerfum negant totam doftrinam de peccato Fingunt omnes infantes,fîue apud T urcos,fiue blalphemos Iudæos,fîuek^quot; ' cos, fiue Tartaros, fine Mahometiftas, fine ubicuncp gentium extra Ecddiam» nalcantur,nec afferre nec habere peccatum,lèd fimplicitcr,etiam line tione, hæredes eflè falutis ætcrnæ» Præterea manifefti furores funt, quodeon* tendunt Anabaptiftæ,non licere Chriftianis teuere proprium,habere diuiti^s? exercere iudicia,gerere Magiftratus,ôôc.id eft,damnant omnia ciuilia apoW'' caofficia» Addunt 8^hunehorribilemac perniciofilîîmum errorem,quod^ lèmel conuerfis poft baptifmum nullæ adiones, quantumuis lèeleratæ acne»^ riæ,fint peccata,quôd mentes contra conlèientiam,tarnen fint iufti,et retincauE Spiritum fàndum, qudd concelTum fit cuiuis baptizato indulgerc quibusliu^ furoribus,rapere coniugem Jiberos,facultates alterius,

If ATT HÆI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.04.

Cum autcni unusquilibet fanus, èC medi'ocritcr inteHigcns do^riiiam ccclcfiæ,poflît, Dei beneficio, perfpicue iudicarc ac deprehendere bos manife^ Itos furores Anabaptiftarumn'dem facile bine colligere poterit, imó certiflîmé itatuet, hos ipfos dogmatiftas eflè Pieudoptopbetas, nee ad Ecclefi'am pertinc:* ledagitari à Diabob's j amp;nbsp;propter bæc manifefta fîgna fugiendum ÔC examp;» ^’^andum eflè contagium Anabaptifticum : Ideocß decæteris Articub's obfeu»* ^otibus, aut Ribtib'oribus de quibus adbuc dubitat, deièrtis fanatids Anaba* P “tis, audiat aliorum piorum recfte docentiiim explicationes atcg indicia*

^oc modo præcipit Apoftolus I. loban. 4* Diledli, ne credatis omni pintuijfed explorate fpiritus an ex Deo fint, óóc,

Certiflimum eft autem, eos, qui fîdeb'teradmoniti a prjs èceruditis, con^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi

tumaciter perièuerant in defenfione unius aut plurium articulorum pugnan»« perfeuerant nicum fundamento, feu cum præcipuis capitibus Cbriftianæ docftrinæ, id erroribut jtum Lege diuina feu Decalogo,amp; Symbolo ftue articulis fidei,eos,inquam,

Pj^tinaces defenfores errorum, ueriftîmêDei boftes amp;quot;nbsp;excœcatos effè, agitari i3Dolis,ac impelb ex alqs deb'rrjs in alia. Quam mifèriam talium fanaticos textus lohan. J}, deferibit triftiflîmis uerbis, ciïm dicitur boftibus Cbrifti,

j^^^^xpatre Diabolo eftis, Manet enim in omnem ætemitatem uera Pauli l«Con'nth.3* Fundamentum aliud ponere nemo poteft,praeter id jquod

P quod eft lefusCbriftus, Quicquid igiturpugnat cumboeftinda« , id ducatur efle tetnim mcndacium 06perniciofum uenenum, quod in iitD nbsp;nbsp;P^opterea ipargunt Sgt;C euomunt furentes ac frementes Diaboli, cum

^tinicontumeliaafficiant, turn ut plurimos homines auulfbsd Deotaii:« tu I in æternum çxitium, deniq? in bac uita fugaciamp;S ærumnoia 'Ones afliduas,continua parricidiajSó infinitas miièrias excitent. Quem* oaum palpando ferè deprebendere poteftis Papæ SC Anabaptiftarum im*

r niendacia fpedare amp;nbsp;intenta cftè etiam ad cædes corporumj Ô6 dilaceratio* cuerfiones rerumpublicarum molicndas ac efficiendas,

um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiuiftis quæ ßt régula, fecundum quam uniuerfab'ter itldici*

res 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri debeat, Ô6 quomodo Pièudopropbetæ ièu falfi doefto*

phe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^biEccIefiam, Sedfalfam doeftrinam Pièudopro*

P eranim ^pQß.^^ comitantur ali) frueftus, in uita Ô6 moribus : ciïm adduntur fu ’^änifefta peccata ièu icelera, ut ièditiones, 86 bomicidia, quæ etiam fa ^^^Î^J’^^^æ^^P^cuIiares notæ mentis fanaticæ Ô6 agitatæ à Diabolis. Quia

2el Q/^æ’^’^^’^^ft^ntièdiuinitusarmari, 86extimulari fihgulari quodam ad hos nefarios conatus.

, orro in textu pinguntur Pièudopropbetg imagine luporum rapacium, r^V^^^incaulas irrepant teefti ueftimentis ouium, id eft, perhypocrifin 86 commendationes, infinuent fefe in animos popu* ßituf duplex* 'p nbsp;nbsp;nbsp;duplex hic ueftitus: impoftura uidelicet,86 hypocriiis,in iîmulatio* impoflura cr

neinfignisprobitatis,humilitatis,iàn(ftimoniæ^ fi(ftæ,et ibphiftica,fanens im* hpocrîfih peritos male détords icripturis, id eft, teftimonqs Prophetarum Apoftolo* rum, amp;nbsp;eruditorum Patrum, feu doeftorum Ecclefiæ, uel mutilatis truncatis^,

uel calumiiiofê, nee bona fide citatis, 8ó inconcinne, à natiua (èntentia ad pcrc^ grinam èC alienam translatis: Item citatis aliorum Exemples,uel impertinent** bus atcß difßmilibusjuel non congruentibus cum régula, leu uiciofis. Ac hypo* crifis quidem illa, fimulatio($ humilitatis, patientiæ, ac fandbmoniæ omnibus ætatibus cepit atq; decepit plurimorum hominum animos* Vt Manichpi iadi* tabant fingulares illuminationes, reuelationes Sc afflatus, feu peculiariacolb^ quia cum Deo, Et nos ipfi audiuimus huiufmodi impoftorem, Nicolauni Storch,fcu Pelargum,autorem Sedlæ Anabaptifticæ,falfô gloriantem,fibiap^ paruiflè Angelos uifibili fpecie, qui uaticinati eflènt, ipfumfore inftatirato* rem ac reformatorem Ecclefiarum* Addebat, repurgationem docrrinæ à Lu* thero inftitutam,nondum penetraflè ad uiuos fontes, nec ex tiens ftindanienn^ extrudam eflè : fient hoc etiam tempore multi clamofè actumultuofècontcu* dunt*

Hic Enthufiafia,Nicolaus Storch, tandem Monaci in Hofpitali, feuNo* focomio miferabilitermortuuseft* Infelixuerddifcipulus Nicolai, Thomas Monetarius, concitabat in Thurïggia iêditionem Rufticorum, propter quod Icelus capitc ceruicibus abfciflb fupplicium Magiftratui foluit.

Sanefius Paulus ad Collofîènfès capite 2, iubet cauere, ne decipiamurbis artificqs,ac impofturis Hypocritarum, iaélantium fingulares reuelationes, pt^ culiares illuminationes, oC afflatus diuinos in mouendis non ncceffarijs, Sw tanta cft hominum curiofitas atq; peruerfitas,ut uagabundis animis circumfp^ «fient, ac defiderent præftigiasgeftuum Enthufiafticorum, de induftriafimula* torum,amp; facile fidem habeant,at^ uolentes fibi fucum fieri patiantur eiufmom manifefiis mendaci]s.

Altera pellis Pfèudoprophetarum, qua uelut ouium uillis contextis ftiri folent, eft Sophiftica,calumniofe citans, amp;nbsp;uiolenter detorquens, uel dicw fcripturæ,uel exempla ueterum» Quemadmodum infani Monachiprætcxuul fuis obfèruationibus fiiperffitiofis exempla Diui Antonij, Hilarionis, rum Eremitarum* Item allegant didtum Chrifti Matth. lÿ. ineptedetortum, Si Liis perfeefius efiè, uade, uende quæ habes, amp;nbsp;da pauperibus, ac fèquere me* Ac confiât ufitatifiîmum efiè in plurimis negocijs amp;nbsp;controuerfijs,utinipofto* res uaric ludant citandis diefiis impertinentious, amp;nbsp;exemples alienis acincon* uenientibus : Quo quidem prætextu, SC artifîcio multi homines decepti abtlu* cuntur à uero,amp;S maximis erroribus implicantur* Veruntamen,fî quisrectem* dicit, intelligit, ac meminit doefirinam Catechifmi,ne ille fatis,atit mediocriter profecfiô,confirmare poterit amp;nbsp;munire animum aduerfus hæc duo gêneramli*

Quantopere Papifiici urgent, inculcant, ofientant uocabulum fâcrifîctj C pbijiicè ura arreptum cx firiptis ueterum, qui frequenter ufurpârunt nomen facrificij^^ gentuocabua Mifià, idefi, de tota ceremonia, lèudetota adtioneinterioreSuCXtenorepif p'roM^^ddL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cccna Domini: Sed illi pofica,afFingentes fua fomnia, conanturpræ*

findenda, textu unius uocabuli Cperinde quafi facrificium fignificet quidquidiplîslibct) confirmare ac fiabilire omnes fuos teterrimos errores de Milfa, Itaq iîcargu*

mentantur: Sacrificiumeftopusä Sacerdoce faciendum lêuoffêrendunipro aiqs, quibusapplicatum meretur reconciliationemieugratiam, confertitcni fortunam profperam, Sc felices fucccflus in omnibus rebus*

Ergo MiHa fît fîngularis, propn'us ac pcculiaris fàcrifîculorum culcüâ^ ’’itritorius, amp;nbsp;applicabilis pro alqs : amp;Gonducantur pliin'mi Mrflàtores, qui ’ lt;luotidianis innumerabilibus facrifîcfjs priuataruni MiHàrum promereaniî ac conférant alqs gratiam Dei, fortunæ profperitatem, 5ô bonôs üicceQ usjamoliantur item mala amp;nbsp;pericuïa impendentia,

Huiufmodi confinas præftigrjs, ac fucatis ineptijs fèfe uenditaiit amp;nbsp;ma=’ gfiinceeffèruntPapiftici, Sed fî tu iecifti fîdeliter in animo fundamenta do(ffrî=lt; ^æCatechifmi, tenes hoc fîrmum amp;nbsp;peripicuum fundamentum : quód neceiïè ’tKacciperejConièquijSó applicari tibi gratiam, leu reconciliationem,(èu men' tum oblationis ac facrifîci) Chrifti,propria fîde,intuente Sf apprehcndente fili^â

Deiunicum deprecatorem ac propiciatorem, qui uniucrfa obedientia, SC ümiliatione fîia ufq^ ad refurrecffionem fàtisfecit iufticiæ Dei,86 placauit iram '^aicftatis diuinæ,perioluta pocna pro nobis in tota fua paffîone ac morte ; De SJjounico facrificio propiciatorio didfum eft ad Ebrc. i O : Vnico fàcrificio nniius confummauit in perpetuum eos,qui fandfifîcantur,Ergo manifeftiffî^ ’i^quaquam reconciliari 8^ fa.n(^iRc2iri,pc'r 8^ propter externum ffincium feu opus Monachi uel Sacrificuli Miffatoris.

Huiufmodi exempla uel lèxcenta proferri poflent,ex dilputationibus atc^ controuerfrjs,quæ noftra ætate de religione extiterunt, ac hoc iplb tempore uelt;s ntmentius agitantur Ô6 incitantur;unde poflît euidenter conlpici, ac demoiv ,r^’^‘’^y‘^®phantas,86 Sophifticos illos Rhetores,atcg Scriptores Romani Pon tinciSjinexcufatione, lèu defenfione abuluum 86 errorum Papifticorum, tan^ tuju ufurparc uetuftate detritas uiles, rancidas atq? laceras ouium pelles, aut potius,utin Prouerbio eft, lanas caprinas male contextas 86 confutas: quarum 3Ciniarumcoagmentatio,lèu futela, non eft firmior, nec magis cohæret, qudm ’funiculos ex arena, aut fradla oui putamina glutino làrcire ac comlt;! pingereconarentun

Hæc breuiter iam dida fuffîciant hoc îoeo ad enarrationem textus præ^ entis. Quibus tarnen adhuc duæ commonefadfiones neceflàrio funt addenda?. rgt;or,de cura difcendi,lèu fludio docflrinæ : Altera,de {èiun(ftionc,86 delertio^ ne orc^ariæ congregationis,aut poteftatis,quam nominant Schifma.

J f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ænnmonefadfionem efîè de cognolcenda dodfrina ■, feu Cu=f dilictiJi

radneendù Auditis cnim Dominum præcipere, ut caueamus Pfeudoprophe^ tis,Vukigitiij-mandat cognofei dodrinam diuinitus traditam,legi,difci 8C attente confiderari lcripta Prophetica 86 Apoftolica, indicium fieri de dogmas umitui. t'DuSjimprobari,rei]ci,uitari falfam dodlrinam 86 impios dodores. Hæc enim necelfario coniunda funt, ita hîc omnia comprehendi intclligantur. Nam S*^'uitandus, fugiendus, improbandus, ac deferendus eft, de eo certè iudiciutrt ucri oportet. Confiât autem,nec ordine, nec legitime, nec retfiè iudicari pofte, ^uJtû minug piè„ uel autoritäre diuina, pronunciari ab qs qui nec nôrunt, nec intclligunqnec didicerunt dodfrinam cceleftem. Propterea omîtes Leges,ciïm diuinætum humanæ,fcueriftîmè mandant, ut conftituti indices controuerfia^i rumjlcruent ordinem legitimum in cognitione caulg,iêu inquifîtione ueritatis, ut priusaudiant attente, diligenter inueftigent, accuratd cogiloftantj 86 probê difeant fundamenta caufæ,feu controuerfiarum momenta.

Sic exprefle præcipitur Deuter, i. Audite eos,86 quod iuftum eft iudica^^ te, Et capgt; 17. Si hoc tibi fuerj^denu^U^um, audiens^ inquifîeris diligenter»

-^07 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Z 'm r 2 ƒ.

amp; ueriim cflc compcreris, tune conufcfhim tanti fceleris punies, Ita in grauiffîmis, difficilimis,periculofiflimis, maximiq? inomenti controuer I religionis, atq? in iudieqs de doArina, pertinente ad gloriam Dei, ad ßng'^' rum hominum falutem, ad uniuerfæ Écclefiæ incolumitatem, propagation«:

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incrementa ad tranquillitatem ftatus publici, quis non uidet quantopo

neceflarium fit, amp;nbsp;quanti referat, ut inftituatur légitima cognitio, ut oral diicantur, placide audiantur, diligenter inquirantur, amp;rede intelligani fontes controuerfiarum, ateg fundamenta negociorum,de quibus iudicare? ftatuere fingulos opus eft f Itacg, ut indicium de doeftrina pertinet ad uniuti'^ fam Ecclefiam,amp; fingulos pios,ita unicuiqj ueftrum,peculiariter etiam fua^ fa,plane neceflaria eft uera cognitio èC diliges inquifitio,in qua capita,ftufn mam do(ftrinac cceleftis, ordine, pie, ac intégré finguli diftant : Accédât afttdua ÔÔ ardcns inuocatio Dei, qua letftioni amp;nbsp;ftudio mifeeantur ueri

dot ardens 'mgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petatur,ut Deus regat indicium,accendat ueram lucem, intellectumu

uocatio, ßj fuj, amp;pios afteclus in mentibus: QuemadmodumProphetaferioan^ motucIamitatPfalmo iiÿ. Ah Domine fac cum ftruo tuo fecundum miiin^'' cordiam tnam,8óinftificationestuas doceme,

Jam feitis proIi dolor ufitatiftimum efte, ut plurimi Scioli fibi fumaiiti^’^ dicium de dogmatibus, controuerfijs ac negocijs difficilimis,fiue intelligantj ue ignorent quid agatur, fine fint periti amp;nbsp;idonei ad dtjudicationem,fine ruo S)C aßni ad Lyram:Quornm uanitas,impudentia, amp;nbsp;arrogantia reprehendin'’^ huiufmodi pronerbialibus dieftis : Quam quifq; nouit artem,in hac fe exerccan Item,Remum ducat qui didicit. Item, Aliud eft fceptrum,alind pleftrumJn^’ Ne Sutor ultra crepidam. Etuulgari Rythmo Germanico, ölft Üicbftn ! 00 nur üoeb alle ndxm. Ita hoc temporecongr^“ funtinSynodoTridentinamulti Pontifices, Epiftopi, Monachi,Sacrintn ’ quorum finguli de dotftrinaEcclefiæ profitentur ft indicesateg cenforesio ) ciim nec fnndamcnta,nec fontes neræ pietatis ct Chriftianæ religionis un^nam didicerint, inueftigarint aut cognouerint» Talis coecitas,præcipitantia iicrfitas iudiciornm in mundo,ut dixi,ufitatiftima eft. At nos debemusamp;aiu^ genres efft in ftudio,amp; in doftrina certi,ficut præcipit Paulus Roma.I4‘‘^”p^ quiftg fit certus de fua ftntentia,habeat -ss-XKpoepop !afi, id eft, certitudincm,feii5nfi' loquar,plenam ac firmam afienfibnem. Et quideni hæc ipfa Pauli uerbahqtiec elft fumta ex Moift Deutero. 17: Sit ueritas ccrtajfirmajexploratajcle quap*®^ nunciaturuses.Sed depriore commonefadlionehadenus.

Nunc addemus alteram de ftiunftione, diftîdqs ôô fehifmate, Meminiftis iæpé repeti mandata diuina, de fouenda ÔC tuenda Ecclcn^i ^«”id^co»= concordia,de uitandis diflldiis,difceflîonibus,amp; difinnôtionibus à reliquo corlt;* cordia Eccle= pore,de non faciendis diuulfionibus amp;nbsp;diftra(ftionibus,iuxta preceptum Paulb J, Corinth.l. Non fint inter uos fthifniata,id eft, non fitis autores èCfacesdini* repaia, diorum 80 diftordiarum in Ecclefia, lam cùm negari non pofiît, ipfos Roma* nos Pontifices, amp;nbsp;cætcros Epiftopos adiuncftosiediRomanætot feculisren^ nuilft fuccefiionem in ordinaria gubernationc Ecclefiarum ( de qua ordinaria fucceflione Epiftoporum,Ô6 perpétua certorum collegiorum eledf ione,i'teni tf* ueteratis longo^ ufu confirmatis confuetudinibus inflatis buccis tantopctc’ gloriantur ) certé nos,qui genus dotftrinædiuerfum fnmus amplexi, pliirimis uidemur â commun! conftnfu temerê diftedentes, turbaift ac labefadaflê non ncceflàrijs

ncccHàrqs difputationibus coniunÄionem nbsp;nbsp;concordiam tot Ecdefîarum Eult;«

ropædmô manifeftum efl^nos non (blum diflentirc à Ponti'ficfjs, fed etiam ip=ä forum dodnnam reprehendcrc, taxare ÔÔ uiolare traditiones, ritus atep ftatii^ tadudefchifma, diflidium,ac difcors certamen extitit, quod quantum publkac rum calami tarn m attraxerit, in confpeÄu quidem nbsp;nbsp;ante oculos pofitum cft.

Hkigiturquæftio agitatur : Vtrum nos,qui fuimus homines priuati, èc olim regnoPontifieiofubiedi, pio confilio, iuftis atqj neceflarqs mod caufis, dif^ tnuimitsdoól^ edferimus ab ordinaria poteflate,mutauerimus dodlrinam SC ritus in Ecclefia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeeßi

' d'lacerauerimus confenfum Sc regimen Pontificium : unde tanta populi prin== cipumcf diftraeftio,tantum ubiqj dißidiorum,tumultuum ichifmatum uidei; te PoLficum turextitiiïè f Hoc ipfo fcandalo multi fapientes, ac'inprimis politici uiri adeo cr Epifeop^ uiouenturamp;offcndunturjUt noftras Ecclefias acerrime oderint,pertinaciffime uiutationi dodrinæ nbsp;rituum aducrlentur,uocent nos Schifmaticos amp;nbsp;Hærc:#

^’cos, criminenturnos petulanter accendere atrociflîmadiflîdia, Scinfinitas diftradiones atq; feiunddones moliri,8óc.Quibus fane clamoribus,atqp calum;» ui)s,atrociter Sôinuidiofîflîmè prægrauamur,deformamur, traducimur, ac in odium crimen^ uocamurapud fummosgubernatores, autoritäre fapien# riaq præftantes homines, Aduerfus has grauiffîmas querelas, amp;nbsp;atrocifh'mas rriminationes Hypocritarum,necelîè eft ueram perlpicuam amp;nbsp;firmam relpon* fonem extare, Quamobrem feire debetis,omnino ueriflimum eflcjquod petu^ pctulMter ex hntiadifeordias excitans,diftradtiones faciens,et accendens diflidia,fit horreiv dturedifcor^ dum ac trifte peccatum,ficiit textus Prouerb. 6. exprefle dicit, Rixatorem, qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ribile

fritdifeordias inter fratres, abominatur ac deteflatur Deus, Hane gnomen ’ Salomonis diligenter meditemini, memoriæ^ mandetis, Nec exiftimate lu^ oumautiocum, feu rem parui momenti, nec reprehenfione magnopere dig:* nam çflèjturbare, diftrahere ac lacerare Ecclefias non neceflarijs petulanti* Dusrixis,diftidijs,tumultibus atej dilcordqs,ortis uel ex curiofitate leu ^oÂuTÇay.

uelexfuperbia ambitione, uel ex maleuolentia, æmulatione, odrjs amp;nbsp;niuidentiajuel zx cupiditate uindidtæ.’ut noflra ætas,proh dolor,multa uidit 8d uidet exempla,

Quoties enim accidit, ut ingentia certamina moueantur, fine necefïàrifs caufisjin quibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquis accenlus æmulatione, tantum odio lui antagO:*

nifte,feuutegrèfaciatet moleflus alten' fit,nouam autperegrinamopinionem aliquam fucis Sophifmatum défendit amp;nbsp;ornat,quam non ignorât iplè a uerita« tealienam,necfundatam elïè, aut niti ulliseuidentibus atq; certis lcripturæ ftimonijSjUel perlpicuis firmis uerationibus : Quoties fit, ut Diabolus ex iplo corpore Eccleftæpulcrèconfentientis exciter aliquos, qui propter priuatas cu^ piditates,aut ftmiles caufas,ab animorum et uoluntatum alienatione ad dillen:* fionesdedodtrina prouedti, arripiunt aliquod dogma plaufibile, leu gratum nulgOjquodideó tantum omnis generis artibus ateg machinis pertinaciter tu=s entur, non quia uerum elTe indicant, led quia uoluptati eft, diflentientcs odio« ftftime traducere, inledtari ÓÓ criminari f Proinde dccurrunt ad partes atep fa:* dtiones,quibus latilîîmè uagantib.communiti,tandem quicquid poflunt uene* niinantagoniftaseuomunt, 8^priuata quædam odia ulcilcuntur publica Ec* clefiarum calamitatc, Plena exemplorum eft Hiftoria omnium ætatum,lèd non eft opus procul exempla repetere, cum fint ob oculos prælèntia* Quanta enim proximis annis Iparlerunt peftilentis dilcordiæ ac implacabilium dififi#

^\x£ syco= di'omm (èmina, rixofî qiridam clamatorcs 8c Sycophantici (criptôrcs, dum fhatitruam j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uefte, ac fimilibus rebus atc^ ritibus (fuo genere non uiciofîs, Sé adhuc ulï^

e me uej e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnagna ex parte in noftn's Bcclefrjs)tanquam de afim' umbra,ut in Prouer^

bio dicitur, aut de lana caprina, tumultuofè ac plufquam tragicê contcndentcs atq} digladianteSjSó crudeliter omnia mifcere conantes,his adeo fæuis diftraÆ* onibus opinionum Sé uoluntatum, Sé turbulentiffimisiempeftatibus, quibus pene obruimur, occafionem fuis amarulentis criminationibus attj calumnijs præbuerunt*

Pcriculii fchi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem, ut dixi, non leue fcelus eft, petulanter ordinaria potdlatcac^

’^0’1 neceftari) fthifmatis autorem eflè: tarnen politicis fèrmonibus,exag^ mandatum gerantibus atrocitatem cuiuftuncp fthiftnatis, Sé pericula labefadatæ contort' Deidefugûn* discquacuncß decauià, pi) opponantregulam ueriflimam, perfpicuamamp;im* da Idolatria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ docet, quód fit ièueriftîma Dei uoluntas Sé immutabile manda*

turn, ut omnem idolatriam, omnes impios cultus, omnem dodrinam diflènti* entern ab Euangelio fugiamus,improbemus Sé execremur, Hæc régula tur ex primo præcepto É)ecalogi,8ô alrjs fîrmiflimis teftimontjs diuinis. Mâ'n Decalogus præcipit, Non habebis Deos alienos. Et de doftrinæ corrupt Paulus inquit Gat !♦ Si quis aliud Euangelium docebit, Anathema fit Apoftoli in Adtis capit,4, relpondent,Oportet Deo magis obedire, quäm minibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

jJioüiataie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimiliageneralia mandata pertinent ad omnes abfij ulloant*^

fugienda i({o= minelt;Ergo non dubium eft huiufmodi difta omnibus hominibus,fingubs idrt-M pcrtigt; gibus,Principibus,Epiftopis, Sé priuatis ciuibus præcipere,ut diftant, awp conficeantur ueram docftrinam quocuncp tempore, acfugiantf® pedlore, publica profeftione reijciant Sé improbent omnes idolatricoscultus ôtquamcuncgimpiamdo(ftrinam,ièuquæcunlt;5faliàdogmataf Sedillac monefa(ftio,quam fuprd inculcaufrepetita hoc loco, prælènti régula? tur,fcilicet,quód oporteat diflentientes ab ordinaria poteftatc certos eile o ritate doftrinæ, quam profitentur Sé amplecftuntur, ficut antea citauinius ba Deut.17: Sit ueritas certa,8óc, id eft,prius dodrinam ftudeas ex ueris bus atq? fundamentis rede ac ordine difcere,piè,dextrè,peripicue^ intelng ’ Quam poftquam, conuidus Sé confi'rmatus teftimonr)sicriptura?,agnoi^.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligis efle üeritatem diuinitus traditam, tune, inquam, agnita Sé fite

ueritate, debes hanc obedientiam Deo ( in quocuncß genere uitæuerlartgt; Magiftratum geris,aliorumue confilia gubernas,fiuc plebeius duisesXP^^^^ dodrinam amp;nbsp;ueras ftntentias ampledaris,célébrés, Sé confitearis riam Dei, propriæ falutis tuæ caufa, Sé ad propagationem ac tholicæ Ecclefi'æ Chrifti, Si propter hoc ftudium ueritatis, Sé piam eon nem,Papa,Epiftopi,Reges ac Principes expellent tc ex fiiis ccetibus, tX n ter aduerftis tegraflàbuntur,iatqî itadiftradiones, diflidia,fchifmataöci » tes diicordiæ orientur:Viderint illi,quorum eft culpa,{cilicet,Tyrannb JG critæSéalrj autores tarn horribilium diflenfionum Séieiundionum,«^ dendam Deo rationem præparent : Tu quidem nec ideo ab Ecclefia Cat feiundus, nec turbatæ concordiæ, dilaceratiue conftnfiis publici demnandus es,quód ueritatis cceleftis lucem omnibus uitæ commod^#P ïicæ priuatæ^ tranquillitati non dubitas anteferre, fèd ob id hdc culpa, potiufiÿ laude dignus, Sé officio redè fundus eflè iudic^^

Qucmadmodum teftatur Eliæ Prophetæ exemplum , cui' ciïrn impius Rex Achab obijcerct crimen turbatæ concordiæ, SC conuulfi ftatiis publia, 3* Re^ , gum. ig, mquiens t Tunèes ille, qui conturbat Ifraèl Z iplè Tyranno grauiter refpondetjlmó non ego turbaui Ifrael, fed tu iplè autor es turbationum, cqlen* dis ac ftabiliendis Idolis, ÓCc.

Porró res ipla loquitur, ac uos lcitis, Papam, Epilcopos atcß dodlrinam Defchifnuth Pontifîciam,lèu Papifticam,â nobis taxari,improbari,ac refutari in controuer planeperlpicuis, illuftribus, neceflarfjs, maximi lane momenti : In qua

^uidem neceflària reprehenfione ftuduimus intra iuftas metas manere,fideliter pontifidorum uniuerfaEccIefiædoèèrina, inquilitis fontibus, explicata, tantum«^ docendo, criminationts nonfeditionibus amp;nbsp;armis propagata.Lucet igitur in noftris Eccclefijs,Dci be* neficiOjCerta amp;nbsp;perfpicua ueritas,aduerlus Papam, Epilcopos,Monachos,omi:

fadionis Pontifîciæ manipulates ac latellites : quorum multi tetri er* tores, multiabufus adeomanifeftiliint, utfacilimè agnolci amp;nbsp;iudicari ab ouinibus commun! lènfu præditis polîînf»

Certaamp; immota ucritas eftîmanifefta mendacia, 8^ contumeliolâ aduer^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJo.

lus filium Dei doceri ab ijs, qui dicunt, homines mereri remilîîonem peccatOî!

proprijs operibus,cultu Miflàrum,exercitijs uitæ Monafticæ, pcregrina^ /««w impede tionibusadloca Sandorum, 8c concurlàtionibus ad certas ftatuas, ôôc. Item, /i«»Romana, uianifeftuni mendacium ell, 8^ horribilis idolatria, qudd fandi homines, qui txbacuita dilceflèrunt,inuocandi fint. Item, Quantus furor eft f qudm manilt; fefta impietas C” quàm tetra idolatria, lèu idolomaniaf qudd in thcatficis pom* pscircumfertur,oftentatur,adoratur, 8é inuocatur hoftia, feupanis ille conlè« ftatusjloco Chrifti quem alligant ibi Papiftæ, contra rationem Sacrament!, feu extra amp;præter uerbum Dei, loqucnsexprelïedeSumtione, non deullis fpedaculisrei extra ufum diuinitus inftitutum.Item,Quantum manifeftac tur=« pitudinisjôôinfîgnium mcndaciorumcontincturin LegePontificiadecœli* batuC quaSacerdotibus 8c alijs idoneis ad coniugium, prædpitur,ne in legiti=i ïuoconiugio cafte uiuant. Item, Manifeftum mendacium horribilis error eft,quodPapiftæ iubent homines perpetuô dubitare, an habeant remilîîonem peccatorum,8(^ an placéant Deo.Itcm,Crafïum amp;nbsp;manifeftum mendacium eft, quûdflagitantin confelîîone, apud adminiftrantes Sacramenta, enumeratio* nem lînguJorum delieftorum, tanquam necelîàriam, lèu mandatam iure diuiis uo.Denicp fupêrftitio amp;nbsp;manifeftum mendacium eft,qudd affirmant Papiftæ, ^'Icriminaciborum,^ fimilium rituum,autoritate humana in Ecclefiainftitu* forum,oblèruationes,clîè peculiarcs Dei cultus,amp; opera nccelîària, nec omitti poffe(înepeccato,etiam extra cafum lèandali, 5dc, _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inmuutioni

Hæcided prolixius enumeraui,primiïm,ut in publicis difïènfi'onibus de nbsp;nbsp;conßdd

dodrina,confideretis attenté, de quibus articulis exoriantur controuerfîæ, amp;nbsp;randurndlde moueantur ac maneant certarriina : Deinde, ut hac confolatione animos con# firmetis muniatis, quôd fit immotum amp;nbsp;leuerilïîmum Dei mandatum, ut tu^c£rtdm:ni finguliueritatem lèu cceleftem dotftrinam cognolèamus,amplelt;rtamur,amp; con# cr aiitcfertn* fiteamur,Quod(ß necelTe fit,idola,amp;rimpia lèu fallà dogmata taxari, improba^^ n,refutari,ac uitari, iuxta uocem primi præcepti : Non habebis Deos alienos. Hoc primum 8c fummum mandatum prorfus eft immutabile, 8c indilpenfa# bm.

4u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit

bilcjac loiigè anteferendum potentisCj autoritati, GpKntièc,Iegrbus8ó tradition nibusomnium hominum.

Filius Dei, Dominus ac Saluatxw nofter leRis Chfiftus, pcrpetiió nobis adfît impertiens fuam gratiam Spiritu fando in pedora efFufó, ut luccm acuc* ricatem incorruptæ dodrinæ firma fide confèruemus atq^ retineamuSjipfum^ uera pictate amp;gracitudine, ueris ofticqs èc honoribus in omni æternitaKCola* mus : Quemadmodum pauló ante agonem precatus eft ipiè æternum Patreffl) ïohan, 17: Patefjiandifica eos in ueritate tua,ièrmo tuus eft ueritas,Ainen»

quot;Kon omnùy oui dich mihi : Domine^ Dominej intrahit in tegnum colorum, facit uoluntatem Tatrh meijt^ui in colts eßj ipfe intrahit in reantim colornnii amp;c.

CarifTimi auditores: Ad hanc iatis prolixam concionem ab Euangclifo Matthæo luculenter bic deicriptam, Domino baud dubic crebró repeo* tamjcirca finem, loco perorationis^attexitur, uelut Epiphonema quoddanijin« . ftgniscommonefadio feudodrina, dediicrimine interHypocrifinamp;ueram terhy^ocrT pœnitentiam feu conuerCioncm ad Deum, Ac de utrifcg fciIicet,Hypocritis,^ fin CT uerätn uerc conuerfis, feu renatis, pronunciat atcp decernit Dominus hoc modo fanitentiam. fimtentiam : Hypocritas nequaquam placere Deo, fed acceptes eflèuerc pios, id eft, incorrupta fide Deum inuocantes, quales funx omnes, qui reuerert* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter audiunt uerbum Dei,id($ ueris animi motibus ampleduntur, amp;nbsp;iuxtacani

in facris literis repetha fubinde,concionibus Propheticis3d Apoftolicispai'' fim uel adiungitur, uel interponitur, ut Deuto. 6 : Diliges Dominum Dcuni tuum ex toto corde tuojamp;cjtem lob 15: Non intrabit coram Deo uIlusHyp^' crita, Conftituta autem hac Regula, quod reiedi fint Hypocritæ, quo'dPeus requirat ac poftulet interiores motus uoluntatis cordis, quód coli 8^ inuoca« yypocrt^ j-l uelit,non externa fimulatione geftuum èC ceremoniarum,fèd ardenti ucti Deo,^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcenitentia credit fê recipi 8c exaudiri propter Mediatofcm»

lam neccflario' explicare nos hanc quæftionem oportet, (^inam fintHypo critæ,ac è regionc, qui uere fint pq, credentes ac fandi. Caïterum quófacilius, amp;nbsp;planius hanc quæftionê dqudicet unufquifcj ueftrum,operæ precium fucric hæc,quæfèquentur, aftidua meditatione, nelut intimis animi fènfibusinfigctf' Itaq? prim dm memineris, finguloshominesnon exiguam partem hypo* Jnfin^^iii criticæfimulationis fècuritatis circumferre : Ac fiquando uel quærere, uel notnmibtisCft . nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.11 1 - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;■ -r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;■ Cnrrotim

aliquaby^o=. coram intueri hbebit Hypocritam, concempleris teipium, ueiut 111 öocrauLv crfis. lt;nbsp;fpeculo,amp; ut uulgo loquimur,in temet ipfum defcendas,fcu in tuum ipfiusfinu infpuas : hinc quidnam fithypocrifis,Só tuam hanc efle propriam uirtutent cognofces.Scriptum eft enim Pfalmo ii6:Omnis homo eft mendax,id eft,Hygt; pocrita,fcih’cet,non uerè timens Deum, feu non fan's metuens iramDcinecar^ dens fide, feu non fan's confidens mifcricordiæ,ficut debebat, Verdm hoc loco proprie quscritur de contumacibus pertinacibus Hypocritis, quinecadag* nitionem fui deduci,nec ad Deum conuerti,hoc eft,nec rudimenta pœnitenti^, nec ueræ fidei initia experiri aut deguftare uolunt. De hoc genere Hypocrita« rum non nihil nobis btc necefîàrid erit dicendum,

T ales enim fine ulla dubitatione funt reieóèi: Ideo^ difeernendi ab altcro genere Hypocritarumymifero quidem illOjCt multiplici infirmitateac immune didede

«îiciedeformijüeruntamen docili Gnabili, incipicntium fcilicet l'n agnitione Difcernendi imbecillitatis propriæ Deo (èfè ftibrjcere, èc ad ipfum conuerd. Nam perdna^ nbsp;nbsp;hypocrù

Cfs,at(j contumaces Hypocritæ, intelligantur homines magni ac fapientes, qui fibimctipfis commi'nifcuntur reli'giones fantfdtatem, cultus, quia tument per^î ijs^uiimbe^ luafione propriæ fàpiendæ, ac iuKïciæ, quarum utrancß fi bi prolixe tnbuunt, dllMte funt præ fe ferunt multiplex decus uirtutum, nbsp;honeftarum aôa'onum in extes=

r*oreuita:fed intérim cor aut eft Epicureum, plenum fècuritate carnali nbsp;nbsp;cons

quales Hypocritæ fuerunt Cain Só ludas, Item quales hoc tempore contumace$ Papa Romanus,ÓÓ plericß ex Collegio Cardinalium : Aut opprefTum flus hypoerit^e. dibusdubitationum de Deo,ut in Saule ruente in impatientiam et delperatios •lenirDenifp cor Hypocriticum uniuerfaliter effertur fiducia fui,nec expauefeit foram Deo, donee caftigatio leu poena differtur, amp;nbsp;antequam calamitatibus ®Ppriniitur,Quemadmodum Achitopheli amp;nbsp;Abfolonis exempla teftantur»

Ex hisigitur ôdfîmilibus exemplis atep delcriptionibus poteftis aliquo ^olt;îointcllfgere,uel filtern imaginatione concipere, quinam dicantur præfras peninaces Hypocritæ : quorS proh dolor in genere humano fimper eft Ingens amp;horribilis multitudo,etiam inter eos qui nominantur Ecclefia, Sópos puIusDeijubi fonat uera docftrina,ficut Mat, 13: Parabola de fimine lîgnificat»

^^^g’^Eominesuereprj,ucrecredentes,uercrenatifunt,inquibusSlt;Sy^^^ • initia funt ueræ ac feriæ poenitenti^ fiu conuerfionis ad Deum,coniun(ftæ cum fi„t m quilt» animi pauoribus at^ terroribus (quos reuera lèntiunt ac experiuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bpox

^^’ifp,quandoconfiderantcs iram Dei uere deprimuntur, abi)ciuntur,humis drifts impia. hntiirexcunà fecuritate) initia ueræ confolationis, qua per uocem Euanges ’'iinftcntantur, eriguntur ac uiuificantur corda trepidantiaamp; doloribusops pffffa,utrurfus acquiefcant in Deo propter Mediatorem, Sc hac fide incoent obedientiam Sc fpcm uitæ æternæ,

Ç^iôd autem fînguli qui experiuntur hos ueros pœnitentie att^ fîdei mo” ^uSjUcre placeant,8ó fint uerè fill] Dei,comprobant amp;nbsp;conuincunt hæc teftimos fia.Efaia:ultimo: Ad quem relpiciam, nifi ad mifirum Sócontritum Ipiritu,

trementem fermones meos, Item Pfilm 34 : Prope eft Dominus his ejui tri^ Matofuntcorde, èccontritos fpiritufiluabit. Item, Pfilmo : Sacriheium Deolpiritusaffii(fhis,Cor contritum Sgt;C humiliatum Deus non deiJ^iciet.Efiiæ 42:CaIamumquairatumnon confringet,linum fumigans non extinguct»

Hæcdiâa,prorfus perfpicua amp;explicata,monftrant diferimen inter filis ^pei amp;nbsp;Hypocritas. Vbicunep eft cor dolens, ÔÔ expaueficns cogitatione iræ P^bquod tarnen confugiens ad Deum rurfus erigitur confolatione Euangelfi,

^';^iefcit in agnitione Chrifti : ibi funt initia ueræ pœnitemiæ fiu çonuers iionisad Deumjnec in talibus eft Hypocrifis impia et diuinitus reiedta feu cons demnata.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Caiterum ficundo loco caufa confiderctur.Qiiare Dominus hîc, per Ans Cawfu Anfitbc titnefin,mentionem faciat utriufq? coctus,lcilicet Hypocritarum et uere creden« uum.Zicprior quidem caufa concionis huius eft,ut hoc ipfum diferimen nobis credentium in niconfpeduacramiliariter notum fit, ncc inhypocrifi perfiueremus,amp; uelut condonechri impIiciticonftridi^detineamur.Requiritenim Deuscultores atep miniftros, ^Xr/u//fL uero motu cordis fpontanea fiu fpiritualia officia præftantes, non fucatos Hys muriate J' pocritasj ut Cain, Saulem, Acliitofel, amp;nbsp;id genus uiperarum, quod foris glas hypocrifi per

brum w’detur aenftidum 5 fed intus plenum eft teterrimi wmeni, plentlin dentiæ, ac dubitationum de Deo, plenum contemtus Dei, aut certeplt”^^^ horribili indignatione 8C frémit« aducrlùs Deum, Proinde primum ma^ tum fie prædpiuDiligas Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, 1^*^ j Àus Paulus àit RGm.ïo:Gorde creditur ad iuftidam,ore autem confeffto ht ßlutem,amp;c. Et loel 2, feriptum eft: Conuertimini ad me toto corde ueftto, Icindite corda ueftra, non ueftimenta ueftra, ,

Denicß hæc giauillîma dodrina, de ueris amp;nbsp;ardentibus motibus nbsp;nbsp;’

improbans ac damnans hypocrilîn, ubitj in uerbo Dei proponitur, a alh repetitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Sed dicat aliquis : Ah quomodo potero cor meum mutare feu quomodo potero exuere amp;nbsp;abijeere conatam hypocrilînf optarem equidem fummopere ueh'm penitus ardere cor meum fulgentiffima luce fidei, tt’ dio quodam diledionis erga Deum,

Huius quæftionis 8c obiedionis explicatio necellària cft.Etenim hominum in hac mortali uita uacat hypocrilî, amp;nbsp;lînguli fumus immundi,nec lèntimus Gtis acres pauores, latis cxcitatos ÔÔ ardentes motush* liK ty ’mcregt; moris, fidei, diledionis, Ipei, lætitiæ in Deo, ut Icntire debebamus amp;nbsp;mus:certèplurimumrefert,imd necclîècft,docerinos,quaratione,quooran » »««prtyîcfre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inercmentis debeamus proficere, corrcdaamp;emenoatJ,

quantum fieri poteft, interiore prauitate, Necellèeft autem cxpetenteslawt^ rememenditionem, lêu uolentes proficere, primùm agnolcere, quôd hypooquot;^ fis trifte fit peccatum,ac Deo uerè dilj31icens,quodlt;^ feriô Deus iralcaturcctû' tati amp;nbsp;ignauo frigori noftrorum cordium, uelut in tçnebris,ruentiuni auef* forum ab ipfô, - nbsp;nbsp;nbsp;Et quanquam hæc ipfa agnitio, unde oriri exercitia pœnitcntiaî opoft

non illuftris, initió prælêrtim, lèd luboblcura amp;nbsp;ualde languida eft, tanttß initium 8ô quoddam quafi tyrocinium ad falutarem emendationem. celîè eft fingulos audire, cogitare ac firma aflènfione ampledi uerbum Ddj ’t» ut fimul accendatur inuocatio confugiens ad Deum,8ô petens auxilium/oontj incrementum, propter filium Mediatorem, Dominum noftrum lefum Cnri^ ftumjta Dominus iriquit Matth, 7 : Petite amp;nbsp;dabitur uobis, omnisqui pdiG accipit. ItemLucæil, Quanto magisPater cœleftis dabit Spiritumfanctti*’’

V Ld 1 LAJL7143« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y* t

Hæc omnia in nobis initió ualde funt infirma ct Ianguida,agnitio not ucrus dolor SC pauor intuens iram Dei aduerfus peccatum, inuocatio,nacs, conucrfio ad Doim, leu pcenitentia incoans nouitatem fpiritualem : fdopor^ tet ea magis migil^ crefcere, .confirmari, augeri 8^ corroborari,ficutMarci trepidans Pater ueris gemitibus 8c lacrymis orat le confirmari,clamitans:LKlt; do Domine^lêd opcm ferimbecillitati meædtem S. Paulus Philip.)* »teturK nondum pcnitus comprehendiflc, nec perlecflum elîè, led perfequi fe acfcdari, utconlequatur amp;nbsp;comprehendat ilia xngentia leu cceleftia bona, qucmadmo* dum iple comprehenfiis 8^ cxploratê cognitus fit i Chrifto.Nec Deus hæclâ^ guida 8C tenuia initia uUlt rerjcercjficut affirmât Plàlm» g. Ex ore infantium^ ladlentium fe laudes luas perfeclurum. Item Paulus didt cxprelle, Roma. 14’ Infirmum in fide alTumite leu recipitCyDeus enim ilium recepit.Itcm,Philip. 2; Deus eft qui efficit in uobis ut uclitis 8C ut perfidatisjUt ipG grata fiant,

Hane Julcîfïîmam confolationcm perpetuó mementote SC anittiis iiiß* Xam circumferte:Quandocunlt;p cor tuum affert hïec Glutan'a initia pietatis,fèu boni propoiîti, tantum ut ueîit, SC cupiat obfèqui, ÔC præftare ueros honores at^ ailtus Deo ac dodrinam cœleftem reuerenter ampledi) ÔC aflentiri pro* miffionibüs diuinis, nec ut hoftis Dei repugnare Deo trahenti, tune ucriflimê peus adeft tibi,ac ipfe uult efficaciter te connrmarcjregcrejprouehere, ut perfî* twtur incoata in te îàlus,ut facias ipß grata,ut ipiïus agnitio et lux fpiritualis in ^fnte tua magis magifcj accêdatur,creicat Só augeatur.Nec irrita eft inuocatio pftentisconfirmari amp;nbsp;augeri initia lucisdiuinsc, amp;nbsp;ïanguidæfidei (cintiUuIas»

HaAenus audiuiftis de Priorecauià^propter quam Dominus hîc mentio nem facitdiferiminis,inter Hypocritas, Sc uerê pios ièu uerè credentes, uideli* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

in fecuritate carnalijin nypocrifi,in Cyclopico Dei contemtu,8d in fimu* htis duntaxat geftibus operum externorum perfèuercmus, fèd ut ucros, ÔC in^ teriores cultus incoemus: ac etiamiî manet infirmitas multiplex ateg plurimum ’niperfeâionis, ne tarnen iîmus eïati, iuperbi, præfraâ:igt; pertinaces at^’ contU* •^attsHypocritæ»

Pofterior caufà concionis huius adieÂa^ DomihOcircâ fihem capitis, ^‘butcommonefîamus èc erudiâmur qudd ièmper in eo Cœtu (eu populo, qui ^nîinaturEccIefîa,fînt duo genera homiilum t alterumgt;magnæmuîtitudinià Antitbefeof, Hypocritarum; alterum, exigui agrtiiilis üerè credentium, ueros^ cultus Deo præftantium» Porrd hæc dilumilitudo.amp;T hoc icandalum paucitatis ucrê dgmere ho=: offèndit iîngulorum animos,ut mai= »»i««»»»« Er* dtumeftin Ecclefiahoc tempore plurimum eflè triftifïîmarum confulîo* ’’u^jplurimum dilaccrationum,difïîdiorum,fa(fî:ionum,(chifmatum, cûm alij fri uelint Papiftici,alt} fimulent fe ampkâli Sphingem Auguftanam, cuius tituluseft IN T E RI M,alq numerentur inter Euâgelicos,altj probent fanati* wrum An^baptiftariï deliria: Breuitcr(ne plura genera Sclt;^arum atq^ partium

* tractaruenumerem)hi, quos modô dixi, omnes quantumuis grauiter inter f de doclrina diflentientes,tamen arrogant fibi titulû Ecclehæ amp;nbsp;populi Dei.

Hanc deplorandam diflîmilitudinem, ÔCiæuamdilacerationem huius DißimiUtudi» nominatur EcclefiajCum homines intuentur, plurimi certè hor* hommum Tl iliter ofEnduntur,adeolt;ç pcrturbaritur,ut /ludibus dubitationum oppreffî ncqueantdijudicareièu ftatuerc, ad quam harum partium, hue Sedfarum ad* fiurimiojjin» ’y^^frefedebeantjieu quod genus dodfrinæ debeant ampledfi. Multi prorfus ’^Ueo denciunt propterea, qudd cogitant, omnes de religione controuerfias Vîriterincertas,ambiguas,perplexas,amp; inextricabiles eflè,Proinde fiunt infîg* ^’rerprofani,efiêri,Cyclopici contemtores Dci,8C paldm Epicurei, ièu Athei.

Quidfquo'd Pontifici) feu Papiftæ, accommodant fibi plaufibiles 8«r gio* ’'^^ostituîos atcß prætextus f iaditant fe tenere ordinariam poteftatem in itic* Cf iione continua feu perpétua multorum icculorum,oftentant concinnitatem cerenioniarum.diifincfiionem graduum S)C iàcrorum ordinum,pulcram denicç Jpfciem fpeclaculorum, fiipplicationum,ièu pomparum religioiarum, amp;nbsp;alia* rum conftitutionum Ecclefiafticarum.

AtAnabaptiftæmultô inflatiusprædicant Enthufiafmosamp; affiatusdi* üinos,capiunt^ animos hominum prodigiofa fimulatione fandlitatis, humili* Utis amp;nbsp;patientiæ,

Hîç neaflè eft ueris fundameutisjnnixos j fultos 86 fuftentatos piorumj ~ ’ Nn iiq Ccu

aflenfione ftatuere: quód,quanquam multæ dilaceratîones fadæ funt, amp;nbsp;nunc quocß difïîdqs docentium,populus in diuerfàs faÄiones di'ftrahi'tur,tarnen De* usintantaconfufione opinionum, ac turbatione pq confenfus, perpetuófibi colligat feruet in genere humano ali'quam ueram amp;nbsp;æternam Ecclefiâ, Pro* pterea necefle eft, Chriftianos ci'rcumfpicere ac (cire, quænam,qualis,amp;ubifit Ecekfia, m quo ccetu, in qua fociecate,colligatur æterna Hæreditas filio Dei',in nofcenduucra quocorpore fintueraamp; ui'ua membra Chrifti EcclefiæjUidclicet,in eoeœtUj Eccleßa. corpore (quantumuis fquallido èc lacero) in quo fonat uox ueræ dodrinac incorruptajiecdefenduntur perti'naciter idola,8ó errores pugnantescum uoce filq DeijQuemadmodum Dommus affirmât, lohanjo» Oues meæ uoeemme* am audiunt, 8óc. Ac fine ulla dubitatione, perïècutores ueræ doflrinæ atq? de* fenfbres Idolorum, quantumuis uenditentfè plaufibili SC bella fpeciefucceffio* nis ordinariXjelegantium ceremóniarumjdiffindlionis graduum amp;nbsp;exercino* rum, quantumuisetiam fimulentpietatem geftibus externis,clamitanfes:AJi Domine Deus, O Domine Domine,8óc* tarnen nequaquam funt membra po* puIiDeiamp;ciuesEcclefiæChriffi,

Quamobrem nee elcgantia ccremoniarum, nee autoritasïociordinari]j nee fplendor pomparum, fpeeftaculorum, fupplicationum, quenquam contun’ bet aut moueat,ut aduerfarqs piæ do(fi:rinæ,pertinaciter idola tuentibus,udai* ièntiatur ucl applaudat. Sed finguli ueram dodlrinam, fine corruptehs ani* plexijfideliter atcp conftanter cuftodiant,confiteanturjÓÓ utracj manujfeupon* us toto peólore, retineant.

Cætertïmnonexiguusefî: numerus Hypocritarum etiainin noftriscc* clefijsjin quibus tarnen Dei beneficio uox Euangelq fbnat incorrupta: Sed no* tum fit diferimen* Singuli enim quorum corda kntiunt ueros pauoresacdolo* rcs,agnita ira Dei aduerfus pcccatum, rurfus eriguntur,concepta4 confob* tioneliberantur ex doloribus inferorum acquiefeentes fiduciaChriftiMedia* toris, atcß ita habent initia pcenitentiæ ièu conuerfibnis ad Deuni, Hi uniueru d'nquam)certÖ funt filij Dei, hæredes æternæfalutis, Öó uiua membra ueræEc' ckfiæ Chrifti, Qui, quanquam luas habent infirmitates nec exiguas, amp;nbsp;multi* plices, tarnen nullo modo funt in locietate aut numero non renatorumfeureie* (ftorum Hypocritarum» Jllud tarnen unufquifq? ftiat amp;nbsp;meminerit,oportcrcie paulatim proficere fic, ut timor Dei,fides, humilitas,caftitas, cæteræ^ uirtutes Deo placentcs in anima fua crefcant, augeantur amp;confirmentur. Imo certo ftias, quantumuis languida funt initia conuerfibnis, Deum ipfumCmodoIucc* ant aliquæ ftintillulæ ndei in tuo corde) uelle tibi adeflè, te féliciter proueherc, falutariter gubernare, tibi effi'caciter opitulari.’ut gnome Pauli, quamex2. ca* pite ad Philippeniès antea citauimus, expreifè aftirmat, Deus facit ut uelitis amp;nbsp;perficiatis, 8^c» Quamobrem tale cor,quod habet initia ipiritualium exercitio* rum, ueriflime fundatum, extruftum ædificatum eft fupra firmiftimamru* pern feu petram Chriftumds fuppeditat ei uigorem,robur amp;nbsp;uires,utamp;aducr* fus impetus infultusi^ furentium Diabolorum,S^ contra infidiofiflimas omnis generis tentationes firmiter fubfiftere poffit,nec ft deijci de gradu (ut aiunt) di* moueri^ loco patiatur»

Vtautemapprehendamus hancpetram, ineacp confiftentespermanea* mus immoti,id hac taiitummodo ratione conftquemunfi cor in uera pœnitem

MATTHÆL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.1'6

fia,fide Dominum ïefiim CHnïluiti apprchendct, alïîcîtnT^ gcmiïibus peter,ut ipfeuelit opitulari noftræ imbecillitäci, ‘ueh't nos regerefuj luce, fuis confîîqs, nccfinatmentes noftras mere in erröres, fcélera, fcandala, bïaiphemias, Eft^ in hocipfo textu, utraep commonefactio comprehenfà: altéra de ingentï pcriculojSv infirmitate hominum:altera deconfblatione^quæ imbecinitati nôlt;« magnitudini periculortim oppohit firmiflîmam petram, èc opitulato:* l'en!omnipotentem Dominum noftrum lefum Chriftum.

DepericulisS^ horribili tyranm'deinfi'diaton’s DiaboIi dintür i. Pctn ültinioïAduerfariüs uefter Diabolus tanquam Leo rugiens circumit,quærens çiem deiioret, Qudm multos enim Diabolus implicate àtep fafeinât furorïbus bolk Scdarum,acopinionum impiarumfQuantam pra?terea mültitudincm homigt;= num paflîm impellit ad alia tfiftiHîma leelera, adulteria, furta,homicidia,amp;c Z Quidfquôd ruentes in hæc flagitia tantas^ turpitudines,plærun(]^ tandem op^ pumunturdelperatione Hoc igitureftillud miferrimum genus hominum, de quo concionatur Chriftus in bac parabola,quahdo dicit,Hypocritas ïîmiles tiiefatuis ædificantibùs domos fuper arenam ; ladtis énim huiufniodi funda:= Hÿpocnw/îi nientisjqudm facile fieri poterit^üt coortis tempeftatibus,et pluuijs impetuofis, arena propellatur,8c difturbatis hoc modo conuulfisq? fundamêtis,uniuerfurn Çu^cr arciùs-, ædihciiim corruat f Quemadmodum uidemus hoc tempore multos a Deo de« neere,ueluteuerlbs,uel irruentium aquarum copia impetu,uel uiolentis fia« ^busatq^turbinibus uentorum: Imô fingulis ætatibus (proh dolorjuariadcfe» tfionum amp;nbsp;infignium leuitatum conlpiciuntur exempla,

Hæchorrenda pericula, amp;nbsp;ingeritem infirmitatem noftram confideran« fes,fciamusædificandum nobis eflè fuper immotum fundamentum, ac firmif nmampetram filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum : Huic petræ, cfcnjhw/ leurundaniento Q quis in exercitijs ueræ pcenitentiæ, liera fide ac inuocatione ardent! infifiit atcç innititur, eum nequaquâm Diabolus cuertere,præcipitcm« uedeijccrepotcrit, quantumuis undicç hoftiliter irruàt, excitatis ingenti* Dusprocellis concutere feu labefadfare petram fruftra conctur:Sicut Dauidem, acerrimequidem,fèd fruftra oppugnauit,

Acuttota res fiat illuftrior, proponite animis exemplum utriufq;,uidcli« Exempla cohi cet, Saulis amp;nbsp;Dauidis: ex qua antithefi, fèucomparationedifîîmilium exem^ trariaSauhi plorum,fpero futurum, ut, interpretatio textus huius multô facilior intelledlu Odaidà; fit,8ô msgis perfpicua,

SauIRex fapiens, in gubernatione difficili, ben^rheritus depatria, geftis initio rebus magnis amp;nbsp;utilibus, cogitabat de transferendo regno ad fuos pofteros iure fucceffionis hærcditariæ : cogitabat de conftituenda forma poli* ^jieuimpehj fuoarbitrio : Idem, ambitione amp;nbsp;liuorc motus, perfèquebatur fJauiaem, amp;nbsp;tanqüam iplc fuccclfus haberet in manibus, fperabat fua confilia non infeliciter cafura, fiios conatus non fore irritos, fèd fc perfecluvum elfe ex animi fententia quod cogit3rat,concupiuerat SC conftituerat*

Vtriim fanditas eius uniuerfà,amp;( omnis cônfiliorum,in fpeciem prüden« ter /ûlceptorum,accurata penfitatio, fuit ædificata fuper arenam inflabilcm,amp; fiucftuantem.Idcó tandem,cuerfus d Diabolo,funditus perqt,horribili defpera« tioneamp;ætcrnis pœnisopprefïus. Sciens enim amp;nbsp;uolens repugnabat uoluin tati diuinæ, ac interim tarnen confidebat, fè fuis confilijs, machinationibus, 8lt;-uiribus,etiam inuito Deojca, quæ fibi propofueratj quæ meditabatur, atcß fuü

ccpcratjexpedircjad exitum perducere ac obtinere podc. Hæc quid aliud fünf, quam uaniflîma fomnia, fallaces l'mpofturæ^c mera mendacia f

Dauid uero, quanquam horribili federe lapfus, rapuerat alicnamconin^ gem,mterfed:o marito,tarnen non fuit pertinax Hypocrita: non cnim rauit in contemtu Dei,feu malo propofito,fcd cum â Propheta Nathan arguf** rctur,agnita ira Dei, uerè dolebat, quod offendiflet Deum, SC apprehendens auditam abfbiutionem fide, rurfus conuertebatur ad Deum i Poftea,etfi bolus inflituta longa Tragccdia, S^, ut fperabat, inextricabili Dauidijnondc* ftititoppugnare fuftinentem magnas calamitates multos annos,utadigercfnn defperationem (impulit enim Abfolonem filium, ut aduerfus Patrem arma peret, coegit ingenti feditiohe concitata regno cxpulfum fugere, deniep mulu^ triftibus,amp; plus qudm tragicis,fcandalis atq fceleribus,quæ feditio pcperit,cx' citatis,ita exercuit amp;nbsp;excruciauit Dauidem Diabolus,ut fperaret SC huiic prot^ fus periturum eflè, ficut Saul pcrieratKamen, ciim Dauid firmiter infifteretjac innitcretur arduæ nbsp;immotæ petræ, id eft, Mediatori filio Dei, uere affuit ipu

Chriftus,et confirmatum Spiritu fanefio fuftentauit,crexit,feruauit acprotcxiK Quia tuncconuerfus ad Dcum,ac fide intuens mifericordiam promifTam pter Mediatorem ,accipicbat remiflioncm peccatorum, Sc acqtiicfcebatinhac liera,uiuifica æterna confblatione, quâm reliquit ipfe ftriptam Pfalmo2.bs uerbis: Ofculamini filium,Bead omnes qui confidunt in co.

Cæterùm in confideratione horum infigniunijilluftriumjS^ pulcerrimo rum exemplorum, illud inprimis amp;nbsp;ante omnia diftamus, Qiiomodofit ficandum fuper banc petram: fcilicet,Iaocmodo,ut in ucra pccnitentia/cucom uerfidne.proponamus animo uerbum, feu uocem Euangelt], ac uera fide acqiu* eftentes in filio Dei Mediatore Domino noftro lefuChrifto, amp;repugnantö dubitationi atq diffidentiæjpcr ac propter Cbriftum mifericordiam auxili* urn Dei ueris gemitibus imploremus.

In hac noftralufta, amp;nbsp;diuina confolationc, re ipfa cxpertniur,necfidemi nec inuocationem banc inanem aut irritam efte: Ac tunc quidem,reuera,fandi* tas atep pietas noftra, non eft inanis ÓÓ fucofa bypocrifis, nec innititur arenæ nunquam cohærefccnti,inftabib,amp; flu(ftuanti,fcd infiftit arduæ,firmæ,immolt; tæ ac nunquam corruituræ petræ, ipfi filio Dei Domino noftro lefu Chrifto, qui ueriflime eft lapis angularis ciuxta uerfum Pfalmi ii8 : Lapidem quemtt* probauerunt ædificantes biefaeftus eft in caput anguli (fuper quo fumus® trult;fti:quemadmodum fanftus Paulus ad Epbef, : banc metaphoram enarrans

dulciftimam gnomen Pfalmi 118» (modd citati) declarat amp;nbsp;interpretatur, Trt6iH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sumus autem ædificati, amp;nbsp;extrufti fuper Dominum noftrum lefum

âifuper chri Cbnftum, petram a lapidem angularem, ita ut nos iple libi impoiitosgenet, Jlum. fulciat atcß fuftentet : primum uerbo fuoacuoce doftrinæ: Deinde merito, vocedoâri» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faerificio fuo ÔCaffidua intcrccftione, feu aftidua applicationemeritifuipro

nobis ( ftint cnim coniunfta meritum Chnfti,id eft,obedientia, qua fadus pro Merito, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis uitftima, dcriuatis in fe pcccatis noftris, fatisfecit iufticiæDei adiram

placandam: amp;nbsp;interceftio perpetua,qua coram æterno Pâtre interpellât,acde* precatur pro nobis, offerens fua mérita, perferens noftros gemitusad Patrem, E/K dc'a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recipi nos,8lt;S tegens applicatione meriti fui, ne effundaturin nosingens

* ira diuina)Poftremo fua potentia,ct efficacia,qua nobis adeft,qua fimul eff eft ilt; cax in nobis,qua ipfe immediate uiuificat nos uoce Euangelq,Sc Spiritu fando, effufo

't^AT'TPlÆI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*^

effùfô in noflra pet^forà, qua protegitnos ,reprcflîs atcß depulfis Diabolis qtiä pcrpctuó colligit 8^ feruat fibi æternam Ecclcfi'am, ficut irtquit Iohan,io:Nemö rapict oues meas ex manib* meis:qua iple potenter et efficaciter rcgnans,auferti abolet, ac deftruit peccatum amp;nbsp;mortem, ac c regione reddit integram nouitate rcuconformitatem cum ]pfo,rcfhituic iufticiamjCt uitam ccternamjiti qua DeuS Wit omnia in omnibus beatis»

Hoc modo difcamus agnofeere bane i'mmotam, uiuam^, 8C (empîternarri pttram,utdifcernamnshunc Dominum, ab omnibus alfjs dodî:oribus,amp; Pro;« pl’tfis,quorum minifteria, benefadïa, uirtutes,8(S dona non merentur aiqs, nec (ttiamfi forent ipfis meritoria)poflcnt applicari pro alrjs, quorum denicj per:« lonæ non font efficaces in nobis, nec uiuificant» ideoeg fides nitatur non perlb^ naProphetæautM.iniftriexternæuocis, fedperfona Chrifti Redemtoris ac Mediatoris,quæ eft uiuificatrix,8óg»

Hæcomnia multum, diligenter amp;nbsp;attenté COgitentur in quotidiarîa pre* tationçjUt liera poenitentia,fides, fpes, uera inuocatio, reliquarum uirtutum uccefTariarum initia crefeant in nobis, au^eantur, confirmentur 80 perfician^

Quodut fiat, gubernet, erudiat,fanS:ificet ,8^ adiuuet nos ipiê filius Dei piopiciator,uiuificatorjlapis angularis, ÔCpetrafalutis, Dominus nofterlefusl CMus,Amen»

fe ueraeem à Dco miffurn eftetdenicß banc fuam uocem non effe quiddam commentitium aut ab bominibus excogitatum,ficut Etbnici,cultus ac numina fifoipfifinxerunt. Ac multafuntbuiustriennq miracula,quæbrcuibus inter# wallis nbsp;nbsp;nbsp;font. Initio primi anni duo ex mortuis refufeitati funt, filius uiduas

in Nairn,fitlairi filia. Pôft tertio anno Lazarus refufeitatus eft. Hæc 8C multa alia nfoacularecitantur in fcriptis Euangelieis.Nec dubium eft,multos fapien# tes mirari,cur tot miracula recitata fintjCum conciones minus frequentes com# mcmorentur.Sed reélè inftituti intelligunt utr aeç fcriptis Apoftolicis compte# bendi: recitari miracula, 8C condones. Cùmcç antea à Propbetis, 8c poft a Io#

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare ut teneatis perpetuam de miraculis commonefadionem, cogitan#

\ nbsp;nbsp;cem Sc ILeo miffum effe. Sic enim omnibus temporibus fefeDeus patefecit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°'®

\ utteftimoniatnirandafubindeuerbo addiderit,nc senusbumanuminbis du# \ nbsp;bitationibus maneret, Quis fit Deus, 8c qudd fituerbum Dei, AcuuItDeus

\ itaagnofoi SC inuocari,ut mens fideintuens 8c inuocansDeum,agnofcat 8c in# \ uocetbuneDeuTO,quife editis certis et admirandis teftimonqs patefecit,quaba \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus

omnibus temporibus édita funt, ut quód initió Adam amp;nbsp;Hcua coram alloqu** tutjSó édita promiflïone ftatim in corde confolationem eis ipfe dicit^qua itn runt fe liberari zx morte, nbsp;nbsp;denuo uiuificari, Poftea addita funt patribusaU

teftimonia : Sacrificium Abeli incendit óóabfumit ignis de ccelo. Et fuit tcftimonium ufitatum uic^ ad tempora Noah.

Póft iècuta funt alia, incolumitas paucorum in diluuio, eduftiopopt'** ex Aegypto,amp;rc. Hec omnia eó propofita funt,quia uoluit Deus de fe èC deuef* bofuoteftimoniaextare, utfciretur, agnofcendumamp; inuocandumdfehu^ Herum Deumjqui fê immenia bonitate fic patefeciftèt,amp; uerbum cum histdU’’ montjs traditum uerc uoccm diuinam amp;nbsp;ueracem eftè. Hæc teftimoniap^f^^ faófionis uult Deus nuncquoq? noftras mentes in omni inuocationeintueri,^ hunc Deum anoquamur,qui hæc de ie teftimonia edidit.ïta quotiefcuncg oroi^ ris inuocationem, hunc Deum compelles èC alloquaris, qui ft miffo filio mino noftro lefu Chrifto patefecit ; Ét hunc ipfum filium iimul agnofcas 8^ uoces,amp; à ceteris numinibus commentitijs hoe ipfo teftimonio difternas,quO‘‘ Lazaro uitam reftituit,8ó ipft pauló póft,diuina potentia d morte refurrexit.

Sccunda eau ia propter quam miracula faófa Só recitata funt, hæceft.' Vt tcßiiwniaquot;^ exempla amp;nbsp;teftimonia promiflîonum.Teftantur Prophetæ Meiîîamue^^ froitiißionum turum efft, amp;nbsp;daturum remiftîonem peccatorum his, qui fide ad ipfumconiu* giunt, amp;nbsp;opitulaturum ipfis in omnibus confilijs ac periculis, ut dicitur Efaia^ 6i : Spiritus Domini fuper mCjed quód unxeris me,ad annunciandum afflidj^ mißt me, ut mederer contritis corde, èc annunciarem captiuis libertateni. Dominus ipfe inquit : Venite ad me omnes, qui laboratis amp;nbsp;oneratieftisA ego reficiam uos.

V t igitur in conipeclu pmnibus fit, bas promiftîones non eiTe commet’*' titias aut irritas,Exempla harum promiftionum in miraculis proponuntur,in quibus dat remiftîonem peccatorum amp;nbsp;alia beneficia, ut dicit depeccatrice cæ 7: Remifta funt ei peccata muIta,8ôc.Et ad ParaIyticum,FiIi remiifafimtti* bi peccata tua, 8Cc, Addit 80 beneficia corporalia reftit.uta ualetudine, mortuis uitam, ut feiamus ipfum Sf efft Mefîîam, efft datorem uitæ, dtorem ac Dominû mortis, Deniq? ut ftiamus ipfum poftè ac uelle nobis opi* tulari. Quis noftrum peteret hæc bona, aut quis eum inuocaret, nifiexempt eiftnt propofita Ç' Etiani cùm legimus amp;nbsp;audimus hæc exempla, ac teftimonia oculis fubieefta cordm intuemur, tarnen tanta eft infirmitas noftra, uttrcpdo» mus ac dubitemus, An inuocare Deum 80 petere auxilium ab ipfo debeamiis. QLiantômaioramp; triftior futura eftèt dubitatio, nifitam illuftribus excmplis propofitis noftram inuocationém Deus ipft flagitaretrSunt igitur recitata mi* racula,8^ quidem inuftria,ut his exemplis confirmati amp;nbsp;excitati confidenter ad hunc Dominum per fidem ipfius accedamus, nbsp;auxilium ab ipfo in omnibus

confilqsS^ periculis, fpiritualibus80 corporalibus, petamusamp;expeftemus. Suntq? hæc bona omnia pctenda,comprehenfà in hac una Regula filq Dei.’Vo nite ad me omnes,qui laboratis ôd onerati eftis,ego reficiam uos.

In hac ipfà confblatione mens languida interpellât inuocationem ,in(jui* « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enstNulIaeft dignitasmea,nulla mérita. Hic Leprofus Sôcæteri,quibusopb

tulatur Chriftus, fua pietate tantam benignitatem impetrârunt. Ego indignus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec inuocare nec accedere ad Deum polEum.Hic confpedus peccatorû ac fordù

urn noftrarum, præcipuum impedimentum eft ueræ muocatfonis. Et fôla Eit» angeltj fapj'entia docet, qua fiducia èc confoîatione filius Del Dominus nofter kfusChriftuscompenandusfît» Acfuerunt tune quocßmulta millia ægroto# rumjquoseædemcogitationesimpediueruntjquô minus ad Chriftum accede* rent,quænobis miferis bominibus obftrepunt uidelicet : Cur accedo ad hune doiftorenifcur peto auxiliumf Cùm tantæ ftnt meæ fordes,amp; peccata tam atro* ch^dimittetinuocantem cum ignominia, aut obiurgatum depellet, ficuti difei* pulos obiurgat aliquoties, fruftra conatos imitari miracula ,quibus erant im* pares Sfc. Talibus impedimentis fidei amp;C. inuocationis opponamus uocem Eu* 3ngclq,amp;r hæc ipfa teftimonia, que ueram indubitatam confblationem mon* firant.

Sequitur ergo tertia caufa miraculorum, Quôd uidelicet funt exempla ap plicationispromiflîonum, quæ docent, quomodo apprehendenda fit promil*pro^ fio,S^ quomodo excitanda ac confirmanda mens, accedens ad hune Dominum • petens auxilium. Obftrepit omnibùs nobis indignitas noftra* Contra uerd docenthæc exempla, Ne uel fiducia tuæ dignitatis, munditiei 80 làncfiitatisad Deum accédas,uel metu peccatorum tuorum Deum fugias : led ut in uera con* ' uerfione agnofeas tuas fordes ôô peccata, amp;nbsp;credas ac certo ftatuas, hune Meflî* propter banc ipfam caulam ueniflè,ut uocet peccatores ad pccnitentiam,re*

ûpiat ipfos amp;nbsp;eis opituletur,ficuti uoce fua teftatur: Non ueni uocare iuftos,fed peccatores, ut conuertantur.

Exclucla fidei amp;nbsp;uieftoriain tam periculolb certamine proponiturin bis teftimontjs. Non facit Chriftus dilcrimen milèrorum,qui auxilium ab iplo petuntjfedæqualiter omnes recipit,quotquot ad ipfiim confügiunt,Iudæos, Sa niaritanos,Ethnicos,uiros honeftos amp;nbsp;mulieres meretnees» Afïèrunt hi omnes ad ipfum peccata uel publice nota, uel manifefta fuæ cuiufcp conftientiæ« Nec poftulatâ talibus aliud quàrn conuerfionem,ac fidem,qua ftatuant hunedofto* rem a Deo mi{rum,amp; Meflîam efle,qui genus humanû recipiat ac faluet. Qui* que poflît acuelit opitulari in omnibus periculis» Hæc initia necefle eft afïèrre omnes,quiMefiîæauxilium quærunt* Àc fiant hæc expreftîftîmè fignificata in imagine Syropheeniflæ Matth, i Venit Cananæa eiulans ac damans: Mile* rere mei Domine fili Dauid, filia mea male uexatur a Dæmonio. Sed confide* ra quæ méritaaffèrat Ethnica eft èc cultibus Idolatricis aftueta, lèd fiint in ea initia fidei, qua hune Chriftum agnolcit amp;nbsp;inuocat. Dominus primum nihil , refpondet, 8c poftea duriter obiurgatam prorfiis uidetur a le repellere,cum ca* niculæeam comparât*

Hîc Cine ulla dubitatione initia fidei, quæ adfert, noua trépidatione cuticœperunt t lèd Spiritus làndus, qui initia ilia fidei primum accendit, nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

9^ocjinhac noua luda earn adiuuat, ficuti inquit Paulus : Spiritus opitulatur infirmitati noftræ* Item,Intercedit pro nobis gemitibus inenarrabilibus, Ita funtinhaeSyropheenifta agnitio èc confeftîo propricindignitatis,amp; fides con fianter petens Sgt;C expeeftans auxilium. Fatetur le eflè caniculam,ac micas,quæ debentur catellis,fibi quo(Ç dari poftulat. In hac fide quia perfeuerat,recipitur tandem,amp; uocem Euangelrj lætam a Chrifto accipit: O mulier magna eft fides tua, fiat tibi lîcutuis. Hoc illuftre exemplum fidei omnibus fit notiftîmum, ut cum hac Cananæa filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftu inuocemus.

4.21 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CATTT nit

Itauidetisin his tribus caufis comprehend! communemdoârinammi'« raculorum in omnibus exemplis cogitandam, Primùm qudd funt teftimonia de Deo amp;nbsp;de dodrina diuinitus tradita, Secundd,Qiidd funt exempla promif fionum, quædocentôônospetere ôôexpecftare auxilium amp;nbsp;confolationcm» Chrifto, Tertid docent, quid ad filium Dei affèrendum fit, ut agnitio pcccati ièu conuerfio ad Deum,ôlt;^ fides petens amp;nbsp;expeeftans auxilium.

quot;Extrnplum lamLeproium intucamur affèrentem ad Chriftumlucem fide! non exi^ guam, Agnoièit enim ac certd iècum ftatuit,hunc dodorem poflè fanare ac tob lcre lepram. Quare retftè intellig!t ôô agnoièit Meftîam, 80 feie eum omnipo^ tentem eftè,amp; filium Dei. Eodem modo ièiamus oportere amp;nbsp;nos adCbriftum accedere, amp;nbsp;adferre lucem fidei, redè ipfum agnoicentem, certd ftatuentem, qudd remittat peccata, accipiat ôô exaudiat inuocantes, Ita ièquitur huius

Qiiæriturhîciterum de huius Leprofifide, FateturLeprofus buncum rum, quem alloquitur, pofte morbum ilium tollere, amp;nbsp;hune fummum honon rem ci tribuit, qudd affèrat doiftrinam ueram amp;nbsp;falutarem, non mendacem,aut commentitiam, Ided petit 80expeeftat auxilium: Nam fine hac fidenun^aden vtro Lfpro acceftîftèt,ièd tarnen petition! hæc uerba interlèrit: Si uis,potes memundan ^‘detur igitur de uoluntate Domini fubdubitare,etfi non negat eum pofle bitet, opitulari. Ita icimus omnes Deum omnipotentem eftè, amp;nbsp;poftè uel in moment to auxiliari in omnibus confilijs periculis, ièd de eo dubitamus, utrumiio^ ftra uota aut gemitus recipiat, utrum nobis opitulari uelit. Hîc quæ confoJatio opponenda fit confideremus,Eft enim dodrina neceftària omnibus,

DupUccs pro Quare iciatis duplices eftè promiiTiones, æternas ièu ipiritualcs, cor^

Promiffio æterna (èu fpin'tualis, eft, quæ remiflîonem peccatorumj’uftij ficationem propter ÔC per filium Dei,Spiritum fàndum amp;nbsp;uitam æternam pol Iicetur, repeti'ta in his SC alqs fcripturæ teftimontjs : Viuo ego,dici't Dominus, iiolo mortem peccatoris,lèd ut conuertatur amp;nbsp;ui'uat. lohan,Sic Deus dilexit mundum, ut filium iùum unigenitum daret,ut omnis qui credit in eum, non perçât,ièd habeat uitam æternam, Hæc di(fta èc alia fimilia funt concionesde bonis æternis,propter quæ principaliter filius Dei miflus eft : Sunt^ omnibus pariter neceflaria. Quare in omni inuocatione banc fummam èC primampro^ miftîonem mens primûm omnium intueatur amp;nbsp;fide appréhendât» Necaddat in petitione horum æternorum bonorum ullam conditionem, feu dubitation nem.’Si uis Domine. Ita enim de his bonis uoluntatem fuam Deusexpreflît, quôd uelit remittere peccata, certd dare iufticiam amp;nbsp;uitam æternam omnm bus fide petentibus. Non uult Deus, ut peccatis oppreftî,ruamus in æternuni exitium, ideô non addes ad hanc promiffîonem ullamconditionem,fedcerto amp;nbsp;fineulladubitatione ftatuas, Deumcertd tibiremittere peccata,recipere te peramp; propter filiumfuumDominumlefiimChriftum ,amp;pereumexabyflù inferorum, æterno exitio te liberare, amp;nbsp;donare tibi iufticiam amp;nbsp;uitam ætcP nam, Hæc fide te oportet ita accipere,ac certd ftatuere.

Promiftîones uerd bonorum corporalium, quales funt,de bona ualetudin ne,robore,uita,ui(ftu, pace,ac defenfione corporu, etiam immenlà bonitate Dei propofitæfunt: Cumul» uelit Deus inhac uita æternam Ecclelîam fibicolli' gere,

gerc,uult etiam dare bona corporalia necefTaria ui'tæ, ficut ui(fluni,amp;c. Nee fi* mus tam agreftes, ut hæc bona afpernemur, fed inteUigamus muldplicibus bo«« iiisadhancærumnofàni languidam corporum uitam opusefle/ Cogi'temus quæ adminicula,amp; qudm mukipli'ci'a hberorum educatio poftulet» V t auiculis fui niduli neceflartj funt, ita neceflaria funt infantulis ab'qua qualiacuncß tugu^ riola. Neceflariuscft ÔC uidlus frugum cibi ac potus conUenicns infantibus cæteris, Necefîària funt imperia, ÔC defenfio pacis ac tranquilliratis publicæ* f'OgitemuSjfi perpétua fint bella ac latrocinia, quæ futura fit fiberorum educa« fioc^quæuerbiautuocis diuinæ prædicatio aut propagation qui futuri fint ac ^uakscongrefTus publicin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hæc bona omnia necefîària omnibus, cortfideremus,amp; fciamus Deum e«= tiam hæc ipfa bona dare, amp;nbsp;uellc,ut ab ipfb hæc bona petamus,ficut ipfe in for^ ma precationis nobis prcfcribit.’Panem noftrum quotidianum da nobis hodie, Sciamus in hac ipfa petitione bonorum corporalium oportere cxerceri fideni ^inuocationem.Prorfus execranda eft hæc ftulta hypocritarum perfuafio,qui haspromiifiones afpernantur,amp; exiftimant Chriftiano homine indignum eftè petere bona corporalia» Imd hac ipfa petitione Deo honorem debitum tribuis, niminpericuliscorporalibus,ab ipfb auxilium petis amp;expe(ftas,0C agnofcis ab ipfo hanc uitam propter Ecclefiam defend! ac fêf uari»

Simul autem amp;nbsp;hoc ftatuas, Quanquam uult Deus colligefe SC feruare EccUßd etfi Ecclefiam,tarnen earn mirando confilio cruci fubiedlam efïè» In ea uult fingulos accipereamp; intelligere promifliones cum exceptione caftigationis et crucis,uuit unumquem^ fefe offerrc ad obedientiam in cruce, iuxta uoluntatem Dei, ficut ’pfeChriftus uoluntati diuinæ fè fubfjcit,inquiens: Pater,fi poffibile eft,tranfe«» at a me calix ifte, Sed fiat uoluntas tua» Ita amp;nbsp;Dauid reditum petit amp;nbsp;expeóïat cum hacexceptione, ut fiat uoluntas Domini» Eodem modo nos quoeg fide pc« tamus bona corporalia necefîària nobis 80 alqs, ut in hac ipfa petitione ad obc« dientiam fefe quilibet iuxta uoluntatem Dei ofterat, Sicuti Leprofus in hac con cioneinquit;Domine,fi' uis,potes me mundare, Addit conditionem pertinent temad petitionem boni corporalis, amp;nbsp;tarnen eft ac fulget in ipfb uera lux fidei, qua certb ftatuit: Hie dodor à Deo Abrahæ miflus,qui benedieftionem Abra« hæpromiflTam nobis afferat, qui remittat mihi peccata,qui Deum mihi plaça« bit, me recipiet ac faluabit, feio Mefliam efîè filium Dei, qui peccatum ac mor« tern tolki: acabolebit, ftatuo igitur nbsp;nbsp;banc meam lepram ab ipfb curari polîc,

hacfide fcio accedendum ad hunc dodorem, amp;nbsp;auxilium in ualetudine cor« potisquærendum amp;nbsp;petendum efle, Non dubito intelligere hunc Dominum tiicasintamfeuomorboærumnas, Quare 8ó mitigationem ab ipfb expedîo» Offero autem me ad obedientiam, quia 80 hoc ftatuo y hunc dotftorem pro ad« mirando fuo confilio intelligere, utrum diutiusin hocmorboexerceri rneo« porteat.Ita uidemus non pugnare hæc duo,petere auxilium,amp; ad obedientiam le offerre.Neceft irrita tab's inuocatio,fèd fèmper aut mitigationem aut libera« tionemiuxcaconfîlium Dei impetrat»

Sit igitur omnibus notiftîma doéîrina de diferimine promilîîonum,de exerdtijs fidei èC inuocationis in petendis bonis corporalibus : amp;nbsp;in inuocatio« nequotidiana hæcexercitia cogitentur»Nâ qui non exercent aut difeunt hæc in inuocationcjhi nec intelligunt uim huius c5fblatioiiis,amp; manêt in perpétua calt;

Iigméac dübitadone, nee confólationem ullam in certaminibus confcicnhï ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fènti'unt.

Nom c/î dlij^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neceflè eft amp;nbsp;hoc fein in his i’pfis promifti'onibuSjetiamfi non fcqui'tur Iflt;

ctezidd pro^ beratio in periculis corporum, tarnen promiftio bonorum æternorum non eft »zi)?io botiorü abfjeienda aut repudianda j Propterea quod neceflè eft ad obedientiam fe offers ‘wn'ïwp^r^'^- i'^’Namcitm promiftiofpiritualisabrjeitur^manetin cordehorribilisfremitus tnuicorporac irafcens Deo, amp;nbsp;contumelia eum afficiens,amp; ruit cor in deiperationem amp;irani iw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æternam.Fide igitur intuente ßC accipiente bona æ ter na itafèfèerigatacfuftem

tet:Quód fîconfilio fàpientiftîmo Deusuult mecrucifubietftumeffe,Tarnen feio ac certo ftatuo me per nbsp;nbsp;propter f lium Dei certd iuftum efte, certó recipi

amp; faluari animam meam,Hunc honorem feio me debere Deo,ut eredam FiliOj Sc ftatuam per ipfum mihi iufticiam 8c uitam æternam donari, huius Filijmc^ ritum non afpernabor aut abrjeiam, etiamft morbis, paupertate 80 fimilibusæ^ rumnis duriter cxerceor» Ita lob feie erigic ac fuftentat iiiquiens : Btiamfiocci^ det me,tamen fperabo in eum.Scio reftare ah'am uitam,quam non amittam/tP amfi hæc grumnoia corporis uita amittenda ac deferenda eft. Sit igitur infixuni animis dieftum lob capite 15. Etiamßoccidet me,tamen fperaboineum, Naui ftatim poft hæc uerba doeftrina de peccato fubiungiturjCiim inquit, Coram ip’“ fb uias meas arguam : quaß diceret, fateor me coram ipfo horribiliterreumac poHutum eife fed ipfè erit Saluator meus* Recipit me immenfa bonitate pro^ pter Mediatorem, hac me confblatione erigo ac fuftento, quam feio eertamSi immotam efte,Deus eft erit in tota æternitate Saluator meus.

Quare,utdixiin omni inuocatione hæccogitandafunttConfideremus utracß pericula fpiritualia ac corporalia, amp;nbsp;diftamus, quid quomodopettn^ dum fit. In talibus exercitrjs crefeet lux fidei in cordibus,00 rediusintelligiou’’’ nia poterunt.Sciamus amp;nbsp;hoc, requiri in moribus modeftiam, ut fieri inuocatio èi. accendi cogicacio de tantis rebus poftit*

Multd:pint Multæfuntcaulæ,quæ accendereinuocationem in omnibusdebebant. cdufelt;pt£ tiehæretpeccatumin omnibus,ÔÔpœnæpeccatorumcernuntur inmiferijsuitæ rrtzMofnaultiphcibusjfunt in confpe(ftu bella horribilia, ruinæ amp;nbsp;lacerationesEcdefi^ arum amp;nbsp;imperiorum. Item onera inlmperijs,amp; difficultas annona?3morbiuclt; ftri,amp;hberorumueftroruni.

His tantis malisaJiquando afliciamini, quæ multó funt triftiota huius Leprofi morbus, ÓÓ clamate ad filium Dei, ficuti clamat Syrophoenma. Domine lefu Chrifte fili Dauid milerere noftri, remitte nobis peccata,amp;^aalis nobis, effiinde in nos Spiritum tuum ianeftum, rege amp;nbsp;ferua Eccleßamtuam, protege nos amp;infantulos noftros,ne in furores Ethnicos, Epicureosautfanati;« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos ruamus, lerua öd defendc hoipitia Ecclefiæ, ne barbaricis furoribus uautm

Hæcuota öd hi gemitus ueftri non eruntirriti aut inanes: Quarefimul ftitote in tali inuocatione ftatuendum uobis efte,propter filium Dei DomH ' num noftrum lefum Chriftum hgc uota ueftra uere recipi öd exaudiri.Et quaiv quam initia fidei languida ödimbecilla funt, tarnen hacipfà uoce fidem exutci^ täte : Credo Domine, fed opem fer diffîdentiæ meæ. Filius Dei Domintisno^ fterlefusChriftusimmenla bonitate fuam in nobis lucem accendatacconnrlt; met,ut dotftrinam falutarem reclè difcamus, intelligamus, öd in exercitijs uerx pietatis colamus, Amen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, ,

Vade/iflende te Sacerdott^ nbsp;nbsp;oj^er et donum,quod conßitult IVfoißs in teîlimonio

recitata eft communis doólrina de miraculiSji'n qua au aiuiftis hæc teftimom’a magna diligentia intuenda eflè,ut his commonefacfti Sé in nobis fidem èC inuocationem excitemus* Namquihorum exemplorumu^ iuni in uera inuocatione ipfi difcunt, hi intelligere dodlrinam paulatim incipi^« i^ntjISIon potefl: magnitudo rei ulla quantumuis euidenti oratione exprimi,nifi acctdat inuocatiojin qua corda exercere amp;nbsp;intelligere docflrinam incipiuu Eft^ utiliffimum aliqua infignia exempla in confpediu habere,qualia funt Syrophce niffæjCenturionis, aut huius Leprolî, ut tam illuftribus teftimonqs excita ta ac confirmata mens petat auxilium,amp;: fide ac fpe indubitata expedet,

Sunt autem in hoc exemple reliqui duo: Sanat Dominus Leprofum^ficu^ pr^ tipetiuitjamp;teftaturinuocationemnoneflèinanemautirritam,Pofteainterdis

CIC ei,ne cuiquam dic^t.Hîc multa quæri pofliint^an prohibetur confeiTio fideif diéaZ'wnpro Andifplicet tanti beneficq celebratie f Apud Sacerdotesneceflè eft huic fanato confeßi.

fe fuiffe Leprofum, Sc petere ut pronuncient fè iam fanatum efiè, necefle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

dt offerte facrifîcium in lege conftitutum, agnum annicultim reliquaquæ ‘jxpoftuIatQuomodo igitur cælari fànatio Chrifti miraculofa poteftfRelpon deo, Non moueo difputationes,nec fubtilitates quæro* Non prohibetur Con^s fdlio aut grata celebratie ( Neceflè enim eft lanatum fateri iacerdotibus uerita:«

)Sed proponit Dominus exemplum, in quo prohibet cupiditatem gloriæ ’n operibus,quæ d Deo per nos fiunt. Ac docet frenare animos, ne eflerri ac fu:# pcrbireincipiant, cum peculiari aliquo beneficie diuinitus ornantur, ut fuper:«

'cbatamp;eftèrebatur Saul poft uiftorias, flagrans ira SC odio aduerius Deum, cupiditate iniufta accenfus, Dauidem innocentem periequens, amp;nbsp;miieros Ca^ fcrdotes tyrannice interficiens»

Acmanifeftum eft,innumerabiles hominesabutidonis diuinitusattrii# Dutis.Qu^ni pauci funt,qui non efferuntur, cum fortunæ beneuolentioris aura Siiquantulumfouentur 7 Quot millia hominum luce docftrinæcccleftis ad fuas cupiditatesabutuncur,ad fuperbiam,ignauiam,ftultam iecuritatem,aut gloriæ cupiditatem,qua conftantiam,labores,ôô pericula fua prædicant,amp; cæteros da^ gt;Tinantacperlequuntur,cûm pleni fint horribilium peccatorum,errorum, libi« dinum,ô:rariaçg^ jjja uanitas fuperbia propter dona diuina quæcûcg, pcobibeturhic d Chrifto,ciim inquit, Caue ne cui dixeris. Nec ero in hac quæ^ dune prolixior, Celebremus dona Dei uera fidc,pietate,ac timoré Dei,nec his prs^textibus cupiditati noftræ ÔC petulantiæ indulgeamus»

Secundaquæftioeft,Curhune fanatumChriftusadSacerdotesablegat, Wtoffèrre rnunus, quod conftituit Mofès in teftimonium ipiïs, ut Lucæ ƒ?• dicitur: Ite oftendite uos facerdotib* Ac notum eft,Pontificios hune ipfum locum ad confeflîonem detorfiflè. De hac quæftione breuiter dicemus. Quans« ejuam non poteft ullius creaturæ fapientia exhaurire magnitudinem myfterios« ’■um,qiiæ in concionibus amp;nbsp;miraculis Chrifti recitantur. Tarnen initia difceiv

^unt, quantum amp;nbsp;patefecit ipfè, èC immenfà bonitate in difeentibus adiuuat, Ruare duas caufas recitabo, propter quas Chriftus ad fàcerdotes iftos fanatos ablegat.

iCMfaut re^ I'S hoc mandatOjUt SC ipfi nos omnes minifterio Sacerdotum Icg]ti'mo,amp; sfe «eréferKfd«r conftituto,reucrencer amp;ad fui nominis gloriam utantur. Ac ficuti hos fanatos Sacerdotcs remittit, ita. intelligas nos omnes, SC fingulos omnibustcmpori* tuto, busadminifterium in Ecclefia deduci :Ibi uocem Euangelrj audias,amp;u{uSa* cramentorum fidem confirmes, hoc minifterio ftias uelle Deum Ecckfiamæ* tcrnam fibi coIligerCjSC cum uoce huius minifterij Sc ufu Sacramenforiimuelk efficacem efte, hoe modo non aliter homines conuertere ialuare,renntj tere peccata,amp; initia uitæ æternæ in nobis accendere, Hæc eile uera certilîîmii eft,Ita enim ipft Dominus inquit: Sicut mifit me Pater,ita ego mitto uos. Et all bi: Qui uos audit,me audit,qui uos ipernit,me iperniuRomJ* Euangeliumeft potentia Dei ad falutem omni credentf

Dftw per mû Huncordinem Deus ipieimmenßi bonitateitalanciuit, fie uultelTeeffi^ cax,amp; Ecclefiam æternam conigerc,amp; ad hoc minifterium à ft fancitum omnts deducit, uultcg intelligere omnes, ita ft, non ah'ter,efficacem fore,uult igitur uocem Euangelij SC ufum Sacramentorum magnifieri« Ac diftrtè ac feuere pro* hibet, ne quis ftipfum aut fuo exempJo alios ab hoc minifterio abducaf. Sicuti proh dolor contemtus Euangelrj oacramentorum ingens in mulcitudine promiftua cernitur, Et creftit indies barbaries, ac multis tetris furoribiiscon* temtus Euangelij in animis hominum con firm atur.Nec dubium eft,maxiniani partem triftiftimarum calamitatum,benorum, famis, crudelitatisTurcicæ,amp;^ aliarum miftriarum, huius contemtus pccnasefft»

Ita primiim confiderate Dominum deducere nos ad minifteriumSacer* dotum,hoc eft,ad uocem Euangelq amp;nbsp;ad ufum Sacremantorumæxhis prorfts non ftquitur,confeftionem Papifticam à Domino ftneitam efle, Quæ quideni multos tetros furores pugnantes cum uoce Euangelrj continet» Sed non erom hac commemoratione prolixior,Nos exemplum intueamur,quod propofitum eft ideó,ut reuereri, amare amp;nbsp;ornare minifterium Euangelij ftudeamus.

utcred-nfCe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa,qu0d iftos fanatos ad Leuiticos Sacerdotes Dominus re*

f/fc MfJ?quot; nbsp;nbsp;initbbhæc eft, Vult hoc miraculo ôô alijs eos conuinccre, ut credant ft elle Met*

tx miracuUi. fiam, amp;nbsp;in hac legatione commonefacit eos, ut ipfum agnoftant amp;nbsp;recipiant, unit ipfos nuncios èC telles eftè præftntis Mefliæ ac Redemtoris, Fuitenim Sacerdotium ueteris Telia menti propter hune ultimum ac fümmum fînem fancitum ac conftitutum, ut doceret uenturum efft Mefl]am,qui ipfefuturusfit uiclima propiciatio uera pro peccatis generis hurnani, 8d hanc uenturam ui* tftimam umbris illis ac figuris Leuiticorum facrificiorum fignifîcari» Itadocct Baptifta,inquiens: Ecce agnus Dei,qui tollit peccata mundi, Ac fine agnitione fide huius Mefliæ, madationes uieflimarum SC conciones Sacerdotum hor* ribiles tenebræ èC Idolomaniæ fuerunt,

Refuftitat igitur mortuos, amp;nbsp;editis alrjs miraculis confpiciendum fc præ* bet hic ipftDominus nofter lefus Chriftus uerus Meflîas natus ex uirgineMa* ria,Se: Sacerdotes his ipfis miraculis alloquitur, ut ipfum agnoftant, uera deip fb doceant,amp; telles fint fuæpræftntiæ. De hoc iplb per hos fanatos Leprofos commonefacit Sacerdotes, Sed quantum profecen't Dominus,omnibusnotif* fimum eft,

clriflut pr£* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac ne conqueri poftînt, Dominum abolerc Legem,minifteria eorum ap*

cip'.t ojfcrre peterCjôC ftipcndia diuinitus ipfis attributa imminuere, expreftepræcipitDo* lîiinuSjUt offèrant Sacerdotibus munera iî Moft conftituta,Et extant alibi linii* confiitniAt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liapræ*

M ATT H Æ L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.26

miliapræceptâ dedecimfs : Hæc oportuit facere èC iHa non omittere Mafth» 2).Itatcftatufjfè nihil illisueîle eripere» Ag ciim nondumabolitum fit Sacerdo;* ipfè huius Ecclefig ci'uis eflè uelit, èc cum ipfis n'tus inftitutos obfêruet, uult amp;nbsp;hac in re officiofus erga ipfbs eflè,Giïm mandat ftipendia débita Sacerdo tibiisperfolui, Viciffîm SC Sacerdotes fui miniderq propria intelligere è!.

oportebat» Debebat enim docere, facriRcia. fua non efiè mérita remifîîo* ’^ispeccatorum jfedMefliæuiÆmamueram propiciationem peccatorum itæDei futuram efie. Et hune ucrum Meflîam iam præfèntem eflè, in oculis uniucrfî populi uerfari, uidelicet hune natum ex Maria uirgine, tot miraeulis fÈfeoftendentem 8ôe. Ad hune dodlorem dedueere auditores,amp; de eo teftifieari debebant. Hic eft unus ille æternus ôi. fiimmus Pontifex ac dodlor Ecclefiæ,qui Adæamp; Euæhanc promiflîonem tradidit, Semen mulieriseonteret caput (er* Pontis» Hic Mefiîas eft, quem uidit Mofès facie ad faciem , Hic Dominus eft, qui fuie euftos Ecclefiæ in defèrto, hic nunc aiTumta humana natura accedit ad ’Wtuiftima fit,8^ facrificiumduum offèrat pro nobis Sóc«Hoc inquam uicif* fini Sacerdotes faccre deccbat,8ó fuerunt tunc aliqui taleSjfed pauci(fimi,qui ue rehunc Dominum agnoucrunt,amp; ad ipfum conuerfi funt,

Innoftro autem textu additur de munere jQuód præcfpit Mofès in tefti* MwnWMitf-moniumipGs.Horum uerborum fimpliciffima fententia eft: Munus,quod eftjCî iusipforum, feu quod debeturipfis, Sæpiftîmè enim uoxTeftimonium legem ipforum. ipfamfignificat, Nec fine graui confilio ita (ancitum eft, ut decimæ amp;nbsp;uidimæ facerdotibus attrib uerentur, necefte eft enim aliquos efle miniftros, qui legiti* meuocatiad minifteriumjferuiant Ecclefiæ in propagationeuerbi amp;ufu Sa* enmentorumjNon poflunt autem tales uiuere, nifi uidus eis neceffarius tribu* aturddeó omnibus temporibus ali cos Deus ab Ecclefia uoluit,8ó fingulari con ffio reditus certos eis conftituit, Ac uerilTimum eft debere Ecclefiam prjs doefto ribus uidum amp;nbsp;neceffaria uitæ adiumenta, ficut inquit Dominus : Dignus eft operarius mercede fua.Ita hoc in loco dicitur,Mofcn præcepiftè hoc in teftimo* nium ipGsjhoc eft,ut efîèt ius ipfbrum, feu quod debetur ipfis, Hac fi'mplici ex* pofitione ego contentus fum. Sed tarnen uera eft altera,quam quidam hoc in

' Ecoufurpant legem efïè teftimonium de utracß re, de peccatis noftris amp;nbsp;de li* beratoreChrifto3amp; legem ipfam teftifieari,non tolli peccata per legem,fed tan* turn effe teftimonium contrarium nobis, iudicans ac damnans nos. Bftt^ hæc ^narratio comprehenfa in dotftrina de diferimine Legis amp;nbsp;Euangeltj feu gratie Chriftfquæ alibi recitaturcopiofius. Adijciam autem pauca.

Notiffimum eft duo effe præcipua capita docftrinæ cceleftiSjLegem amp;nbsp;Eu er angdium de fîlio Dei Domino noftro lefuChrifto. Doftrina Legis compre*|'^^“^^^^^^ benditur communiffima appellatione Decalogi, amp;nbsp;eft æterna ÔC immota nor* /odrin^e mafapientia? in Deo, docens quód fit Deus amp;nbsp;qualis fit, uidelicet, fapiens, iu* cakflis» (tus,caftus uerax, amp;nbsp;poftulat lex, ut creaturæ rationales, Angeli amp;nbsp;homines, nuicnormæ fapientiæ nbsp;iufticiæ diuinæ conformes fint,amp; denunciat iram hor

ScitisaûtduplicemelîeufumLegis. Primum,quo ad difciplinâamp; regen* 1. vfui /cgw damIocomotiuam.Eft.n.uoluntas Deiæterna èc immutabilis,ut fit aliqua ho* neftauitægubernatio externa.Et eft manifefta ratio,Quia nulla effet futura fb* ^coiwtÏiM^ cietasdurabilis, fi fingulis liceret alioru bona, coniuges aut liberos pro arbitrio rapere, Ac qualis uita ellèt^G cedes promifeuè cocederêturCEt quâ^ multi a dia

boll's ad ciusmodi furores fmpeïluntur, multi etiam ad cædes, libidines om* nium icelerum licentiam fê ipios inuitant, tarnen manifeftum eft, Deum ipfum uindicem eflè, poenas atroces etiam in hac ui ta, immutabiliter fequi ddida atrocia,fi'cut affirmât Chriftus:Qui gladium acceperit,gladio peribit. Ita Deus ipiê aliquos ad honeftam uitæ gubernationem præftandam adigit» Sedhïcne^ cefle eft icire,hanc gubernationem difciplinæ procul abeiïè d pcrfeda legisinv pletione, nee eflè meritum remiffi'onis peccatorum, amp;nbsp;manere in corde multas triftes dubitationes de Deo, multas prauas inclinationes, (ordes alias infinu tas: ficuti omnes fateri necelïè effi

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alter ueró ufus legis eft, iram Dei aducrftis pcccatum in nobis monftra*

^en ere ixi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æj-Japertei-j-efacei-e^ficutfnquitPaulustLcxiram

operator,hoe eft, iudicio legis perterrefacta corda demerguntur in mortem doloribus inferorum opprimuntur ,(ïcuti Ezechias affirmât de hociudiciOj Tanquam Leo contriuit omnia ofta mea. Hi dolores multis hominibusnoti tis^dd'rii'^'u^ (èntiunt alrj maiores,ali} minores.Et quanta res fît indicium LegiSjfæp« ciaconj^iciz in his confpicitur,qui capitalibus fupplicrjs afficiendi funt. Ac (èntiunttaies, tur quâtA rcs peccatum,iram Dei nbsp;nbsp;dolores inferorum non tolli per legem, fed elfe legeniiu

ƒ! iudicium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac teftimonium accuiàns SC damnans nos : Primiim hoc modo, cüm

‘ ftificatur Deum iuftum iudicare damnare peccatum: Deinde,quia hoc tdîi^ monio legis conuiefta confeientia cogitur fateri,nos eftè rcos,amp; iram Dei amp;nbsp;pc^ nas horribiles promeritos efle, amp;nbsp;iuftê Deum facere, quod fuæ iufficiæexem^ plain nobis ftatuit,quôd abolet ac deftruit naturam inquinatam tantis(c»rdigt; bus»

Has tabulas legis qui recitari contra (e in ueris doloribus audiunt,bi non elfe hos dolores inaniaautridicula terriculamenta, amp;nbsp;cum Dauidebant querelamtriftiffimamconfîderaredifcunt: Dolores mortis circiimdedetunt me,8ô pericula inlèrni inuenerunt me» Multi oppreffi his doloribus in num exitium ruunt, Vt Saul,ïudas,Achitophel,amp; alq innumerabilesjteftini®“ nium ac iudicium Legis fentientes doloribus inferorum prorfus opprimuntufj amp;nbsp;in his in tota æternitate hærent»

Vox Euange» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed contra hoc terribile iudicium Legis quærenda eft altera uoxD*

ejitoHtra^tcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei,qui iram æterni patris placauit.et uidima pro nobis faduj

rifci/e indicé eft,Ut certó det remiftionem peccatorum, iufticiam amp;nbsp;uitam æternam graliSj^^ um Legii, propter noftra aliqua mérita aut opera» Hune (ilium æterni Patris Dominu'” noftrum lefum Chriftum faluatorem ac liberatorem noftrum,nece(re elbgno^ (ci, ficuti in promiffionibus quas dédit Patribus, amp;nbsp;in uifibili confuetuaineau fumta humana natura (è ipfum patefecit» Ac firmiffimè tenendum eft,nunc R'* fum Chriftum Deum amp;nbsp;hominem longe fupraMoiien cxtollendumamp;^cnc^ rendum elfe» Nam hie unus Chriftus lefus Dominus amp;nbsp;(aluator nofter,ueratn accertam con(olationem in hoc terribili iudiciolegis profert, inquienslohan» 5» Sic Deus dilexit mundum,ut (ilium unigenitum daret,ut omnis qui credit lU eum,non pereat, (èd habeat uitam æternam. Hæc confolatio uox eft EuangdH propria,prædicans in nomine amp;nbsp;efficacia Domini noftri lefu Chrifti poenitc^ tiam amp;nbsp;remiffionem peccatorum» Et auditis (æpiffîmê, hunc Dominuml^* fumChriftum,amp; hanc gratiam eiusinenarrabilem,fideaccipiendamamp;^ain^ plecftendam efle, ficut dicitur : Qui credit in eum habet uitam æternam, B ’P*^ oratio quomodo intelligenda fit, alibi copiofius exponitur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

prim um omnium hoc certiflîmum nbsp;nbsp;fincullâ dubitationeucrutn, i^oncporici

Non oporterehominem in peccatis contra confcientiam, in furoribus Ethnicis Sc Epicureis,aut in propofito fceleris fecure manere,fed oportere agnitione irac Dei expauefcercjficut inquit Dominus: Spiritus fancflus arguet mundum de traconfdeth pcccato.Etin iuramento,quod Deus ipie in Ezechiele proponit,copulatiua ora tioeftjcompledensutrunej ,conuerfionem Sc confolationem: Viuoego,dicit DominuSjHolo mortem peccatoris,ied ut conuertatur Só uiuat. Hoc iuramentû denoftraconuerfione côfideremus,amp; iciamus uelle Deum ut ad ipfum conuer=» t2mur,Et eodem modo in Eiaia ultimo capitedicitur: Ad quern refpiciamf nifi adpaiiperculum amp;nbsp;contritum fpiritu ÔC trementem iermones meos, Omnino enim neceffe eft etiam hanc terribilem iententiam legis aduerfus nos audire, ut fciamus nos efle reos 5ó pcenas promeritos efte, Harum pcenarum amp;nbsp;huius irac confpcdu necefle eft nos perterrefieri»

Poftquam ueró cor ccepit his doloribus opprimi, addenda eft conibla^« tioquamimmeniabonitateexfinu æterni patris Dominus nofterleftis Chrri ftusprotulit. Nam non uult Deus ideo uoce legis perterrefieri, ut in tota acter^« nitateinfremitibusinferorum contumeliofts aduerfus Deum maneamus,ied ut ad ipfum conuertamur,amp; remiftionem peccatorum,iufticiam SC uitam gter^j nam confequamur : Qiiod fit in hunc modum: Certó credat ac ftatuat cor tus; unijDeum propter filium Dominum lefum Chriftum certó tibi dare remiftij: ficadatotim onempeccatorumj amp;nbsp;hac ipfa fide in corde tuo habitare ÔÔ efficacem eftè, Sgt;C po^ diuiwatu tn tenter exdoloribus inferorum te eripere, nbsp;nbsp;uitam æternam tibi reftituere* Et

9*^3nquatn inhactriftiftima amp;nbsp;fqualidifti'ma uita manet ingens infirmitasóó ^nquinatio noftra : tarnen ftatuas certó te â Deo hac ipfa fide receptum, èC iuftri ciam filij Dei tibi imputatam efte,amp; hac ipfa filij iufticia te ueftiri ac tegi. Ita e* •uni Jnquit Paulus 2.Corinth.v*Eum qui non nouit peccatum,Deus fecit pecca^ funijUtnos fieremus iufticia Dei in ipfo, Comprehendit Paulus utruncp,mor# ^emamp;paflîonem,amp; immenfam filft gratiam.

Prirntim inquit:D E V S fecit filium peccatum pro nobis,hoc eft,ctfi erat mepeccato,tarnen iram aduerfus peccatum pro nobis hunc filium geftare uos« luit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uieftima pro peccato innocens ÔC puriffimafuit, Et nunc

inarcanoconGIioæterni patris imperueftigabili omnibus creaturis pro nobis intercedit,amp; ipfo deprecante æternus Pater nobilcum reconciliatur, imputans nobisblijiudidam, èc remittens peccata noftra omnia: 8d efFundunt Pater Sô musSpiritum fanftum in corda noftra, ut æterna iufticia èC uita per hunC

Dominum noftrum lefum Chriftum in nobis incoetur. Et quanquam ^înetinfirmitas in nobis ualde triftis, amp;nbsp;inclinationes prauac innumerabiles, iufticia filijnobis imputatur,ôôhocumbraculofordes noftræ tegun»

Hanc confolationem in omni inuocatione confideremuSjSd ftiamus opor utruneç in nobis in perpetuis exercitqs pœnitentiæ creftere, pauores agno^ ac metuentes iram Dei j ÔC confolationem, qua fe mens petens amp;nbsp;expe* ^ansremiffîonem peccatorum fide erigat ÔC certó ftatuat fie nos adiungi filio riti tanquam membra, fie nos hæredes eftè uitæ 8^ falutis æternæ»

Auditis igitur fine ambiguitate amp;nbsp;fine inuolucris uerborum, quæ fit fides ^iententia noftra de remiffionc peccatorum ôô iufticia per 8Cpropter filium D Ë I, amp;difertc auditis nominari etiamefticaciamtotiusdiuinitatisin cor*

dibus credentium, adiungi inlèparabiliter banc perpctuam confoladon^®’’ quam neceflè eft fcire: Etiamfi diuinitas in nobis efficax eft,amp; aliqua eft incoa» obedientia, tarnen credendum ac ftatuendum eft, nos placere Deo, accept eße ad uitam æternamjpropter Dominum noftrum lefùm ChriftunijHonpfO^ pter ièquentem nouitatem auteffîcaciam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

oßdndri ca^ Nouus in Pruiïîa icriptor accufàt nos, nihil dici a nobis de efficacia dtiH'’ nitatis in credentium cordibus, Sed uos contra teftes eritis, nos etiam hacdefc n” contra im Rdeliter uos erudijfle, ut ibnat dicßum Iohannis : Si quis diligit me, fermoncm fuatam. meum feruabit,amp; Pater meus diliget eum, SC ueniemus ad eum, amp;nbsp;manfionem

apud eum facicmus. Et icitis,quàm iæpè repetatur hæc uox fill) Dei : piet oues meas de manibus meis» Iple Dominus leius Chriftus adeft tibi,dt^ te effi'cax, dans iufticiam uitam nouam, potenter aduerfus diaboloriim fi'dias Sc furores te ieruans ac protege ns. Et quanquam funt hæc omnia uerii in a, ta men etiam in fandtis omnibus in hac uita(uno Chrifto excepto)ingens2t triftis infirmitas SC ibrdes peccatorum reliquæ funt.Et necefle eft confiterio*^,^ nes cum Dauide : Non iuftificabitur in conipeeftu tuo omnis uiuens. ctlcn ' unt finguli uehementer angi animos, amp;nbsp;terroribus præteritorum peccatoruni) Sc conipedlu præièntium fordium,quæ hærent in nobis,quas^ aflîduo circum* ferimus» Hîcneccflè eft tenen' hanc coniblationem, de qua Pfalmi concionan* tur : Beati quorum remiflæfunt iniquitates, Sc quorum teda funtpeccatajP ‘ atus uir,cui non imputauit Dominus peccatum. Intelligas autem quomodotƒ dta fint, uidelicet iufticia Domini noftri lefu Chrifti, qui in arcano concibo uinitatis pro te aftiduê deprecatur, ut icriptum eft Ebræos Semperuiuitf Pontifex ad interpellandum pro nobis, Eft^ hic fummus Pontifex Doniintis nofter lefus Chriftus Deus Sc homo, ac propter huius fummi Pontificis ceffionem,æternus pater nobis propicius eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ac neceflariam hanc confolationem non patiaristibieripinouailh’P^'’ culatione, quæ fingit hominem iuftum efle, ideó, quia iufticia eflèntialisran’* Sc Filrj Sc Spiritus iàncfti in ipfo habitet. Diftite autem hunc æternum amp;lunK* mum Pontificem Dominum lefum Chriftum Mediatorem ÔÔpropiciatoreni perpetuó agiiofcere,amp; fide ac fiducia uera eum inuocate,óó ad thronum mibr*^ cordiæ in omnibus doloribusper huncipfum Pontificemfubindeaccedite:“^ cut Daniel orat,Necg enim in iuftificationibus noftris profternimuspreccsan^ te faciem tuam, led in miierationibus tuis multis propter Dominum ,Exaudi Domine,placare Domine,attende Sc ùc,

FowM preca* Ad hæc ipfa uerba Danielis uos aftiiefacite,amp; imitari ea in ucftra inuoca* tionisex ucrgt; tjonediicite,amp; in cogitatione eorum immoramini,dicentes: Omnipotens,æKr buDaniclis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus,æterne pater Domini noftri lefu ChriftijConditorcodio^

terræ, Angelorum SC hominum,amp;S omnium creaturarum,und cum Elio tuo co^ æterno Domino noftro lefu Chrifto Sc Spiritu iando, inuoco te ueris gemitb bus,Sópedore toto confiteor, me horribiliter peccatisSó erroribus multiste offèndifle, Ac tiered oleo, te offenfum eße, Só iram tuam metuOjacproftenio preces ante faciem tuam, non in iufticia mea, led in milericordiatua magna propter filiumtuum Dominum noftrum lefum Chriftum, 6Corote,miferet2 mei amp;nbsp;iuftifica me, SC per filium me lerua ac protege,doce,rege ac iuua meSpi* ritu tuo lando, qui à te Sc Rlio tuo, Domino noftro 1E S V CHriftoproce*

In tall forma prccationis, qua Prophetæ utuntur, Gmul amp;nbsp;dotflrina præ* commonefadi'ones mukæ utiles inde peti poiTunU Et eft ‘th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï’iuocationefingularisBmphafisuerborum quæ infixameni«

’ us multa docent ac commonent, Quare iterum moneOjUt prophetarum in* uocationem imitari exprimere ftudeatis, lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufficiant nunc deuerbis Chrifti: Offerte munera quæ præcipit iffis

Olesinteftimonium ipffs» Dominus nofter lefus Chriftusadfit nobisÔÔre* §3tnos, Amen.

In recitatione omnium miraculorum,primum omnium conffderanda eft communiidot eommuniflima dodtrina de miraculis. Poftea fingula miracula habent peculi* ‘*f'* îtescommonefadliones utiles, quæ, quantum d Deoconceditur,fimul conffde* ’■andæfunt. A.C communem miraculorum dodrinam fæpè auditis in hæc tria ’^^embradiftribiti.

Primiim funt teftimonia,hanc docffrinam, quam profftetur ac fbnat Chri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

USjUerediuinam tiocem efle Sc hunc Chriftum ueracem dotfforem efle, miG culorum^^^* Um aUeOj8c hæc ipfa teftimonia oftendere,amp; hoc modo ièfè patefacere,ut cer* I'muSjUocemEuangelq uerameffe,non effè commentitiam autfabulofam, çuaksfuntfabulæ 8^ religiones Ethnicæ.Fidem igitur noftram teftimonrjs ta* musconfirmandam effeiciamils.

becundó funtexempla ac teftimonia diuinarum promiflîonum,quædo* ’ï» tentcerto (ilium Dei dominum noftrum lefum Chriftum uelle nos exaudire amp;nbsp;JuuarCjfîcuti promiffiones eius ionant,amp; hæc ipfa exempla teftificantur ♦ Ac in iseodem modo nos alloquitur, quo ipedlatores talium miraculorum inuitat: * enitead me omnes, qui laboratis ÔC. onerati eftiSjCgo reficiam uos.

Tertid, funt exempla applicationis, docent, quomodo Chrifti auxili* îlï. C4ufi, Um accipiendum (it uidelicet fide intuente hunc filium. Ac in uarietate homi* uuin, quibus opitulatur Chriftus, uult nos confiderare regulam alias iæpe re* petitam,Deum non e(Te-7r§olt;ro7roAHTTfK/j,fedeiTeæqualem ergaomnesipfumin* nocanteSjUtexprelTe affirmât dicftum î Omnis qui inuocauerit nomen Domi* nijlaluuserit. Vides Chriftum opitulari fine diicrimine gentibus amp;nbsp;Iudæis,Sa* maritaniSjPublicanis 8^ mulierculis publica turpitudine pollutis : Vides om* nes agentes pcenitentiam SC fide ad hunc Dominum confugicntes impetrare auxilium. Scias igitur nobis omnibus,in omnibus confilqs ac pcriculis,ipiritu* alibusaccorporalibus,eodemmodöad huncDominum confugiendumefle, hunc Dominum fide inuocandum efle, 8C certô ftatuendum, hos iummos Si ueroscultus effe,ita ad Deum Si Dominum lefum Chriftum fide confugerc,Si ccrto auxilium ab ipfo petere Si expedfare.

Notifiima igitur fit hæc communis dodfrina omnibus in omni inuocati* one,inomnibusconfilqsSipericulisuitætSicogitatione eius inuocatio Si fi* desexufcitetur:Silciamus omnes nos eodem modo ad filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum uocari,ficuti uocatur hie Ceturio,aut Syrophcenifla, autSamafftanus,autLeprofi.is, aut mulier adultéra Samaritana. Tantdm ala* enter per (idem ad hunc Dominum accédas, Ita experimento proprio edodf us intelliges jNunquam hanc fidem efle irritam.

451 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT TT F I IL

dam admodum inngniapræfènti'shifton'æ documenta conGderandafunt. Exemplum cê* Centurio acccdens ad Dominum fuit homo Ethnicus, èC tarnen teftifiö'’ t«non«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChriftuSjipfi-im iandlum uere hæredem eflè uitæ æternæ,amp;

brum ueræ Ecclefiæ, Quare hîc primtim confiderandum eft quomodo omnibus temporibus æternam Eccleiîam collegerit, qui fint ueri cultus, clefiam ueram â falfa. diieernentes» Qua de re hoc ipfo in loco Dominus conc^ onatur, Multi uenient ab oriente amp;occidente, Sc recumbent cum Abrahani liàac amp;nbsp;Iacob in regno cceIorum,Filq autem regni eqcientur in tenebras extefi* ores,ibi eric fletus nbsp;nbsp;ftridor dentium, Hoc dicflo Chrifti expreffîfiîmê uerâEc^

clefiam ab hypocritis diicerni auditis, Quare primum de uera Ecclefia breiuK’' dicemus.

Patefecit lè Deus immenfa bonitate, ftatim poft triftiflimum Euæ lapfum édita promifTione, de Meffia amp;nbsp;Saluatore generis humani fe^ ftendit,inquiens:Semen mulieris conteretcaput lcrpentis Jn hac concionept^^ mittitDcus,fe milFurum eflè filium adafliimendamhumanamnaturamji'^ per hune filium fiium peccatum mors aboleatur,amp; iufticia ac uitaæterna^ paretur omnibus, qui fide hune filium agnolcèrent, amp;nbsp;fiducia huius filij ium“' ' am 8Ó uitam æternam peterent amp;nbsp;expedarent«Cum hac uoce promiflionisclt;^^ pit Ecclefia in Adam amp;nbsp;Eua denuô inftaurari : Et ipfi cùm hanc confolatioiicn’ fide acciperent, lènfèrunt, fè cum effîcacia huius uocis rurfiis ex morte uO' ribus inferorum eripi. Ac per ipfbs minifterium huius promiflîonis de nliO) ueris Dei cultibus coepit,ac poften' omnes, qui hanc uocem promiflîonis de Iio, fidé amplexi lunt, fimul etiam remiflionem peccatorum 80 infliciamS'^'^’' tam æternam acceperunt, amp;nbsp;membra fuerunt ucræ Ecclefiæ Dei, qualesni^ poft Adam amp;nbsp;Euam recitantur, Abel,Seth,Enoch, Noah, Sem, Abraham Multi abieda hac promiflione ac fide, ab Ecclefia le lèiunxerunt, ut Cain tX ajj poft ipfurn innumerabiles, ac multitudo Ethnica tetros furores Idolatricosco*

minilci ccepit, SC in uita turpitudinem tetram palam exercuit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Poftquàm ueró politiam Ifrael Deus immenfa bonitate confiituit, hoclèueriffîmépræcepit,utdeuenturoliberatore humani generis doceretun Et quanquam facrificia amp;nbsp;ritus multos inftituit^tamen fua uoce declarauifom^ nia ilia tantum figna elfe externa uenturæ liberationis per filium* Nee imag‘d nandiimeft peccatum aut mortemillisritibusabolitaefle. Acintotoinot^' erMUer^'^ §»0 Ifraèl, tantum hifuerunt hæredes uitæ æternæ,amp;:ueræEcclefiæn’^”^^ membrâEccle Dra,quipromiflîonem deuenturo liberatorefide amplexifunU Ethic’F“^ beratorcumuocehuiuspromiflîdnisincordibuscredentiumhabitauit?^0 tu^promißb nitionem Deijamp; inuocationem ueram accendit, T aies erant ZacbariæKmpo^ onemde nbsp;nbsp;nbsp;reipfe Zacharias,Simeon,loïèph,Maria,ElizabethjAnnajCt multialijZ^*^quot;^

riàs ÔC Simeonis aüditores, qui dodrinam 80uocem eorum ampledebantun Cum impid Præter hanc ueram Ecclefiam multa millia Pharilæorum,Sadducæoruni multitudme Sc aliorum erant, qui fingebant iè remiflionem peccatorum conlèqui luislaU Phapßeorum ß^qs, fidem promiftî liberatoris abijciebant, amp;nbsp;addebant alia etiam fomniJ) eflfimen'fin. habiturum Meftîam regnumcorporaletantum,inquoipfiopibusamp;potentia Hum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;florentes regnaturi eftènt» In his tenebris impoftîbile fuit taies inuocare Deuni)

qui remiflionem peccatorum nondum haberent. Fuit igitur magna mulntu^ do regni ac populi Jfraèl non fanda, fed tantum hypocritica,ÔÔ tarnen cum Wlt;: iplà multitudine impia ièmen fandum diuinitus Ièruabatur,de quo inquit

Sæpiflîmè ueró accidit,ut ctiam cx Echnicis quidam dodlrinam promifli's: PJbnici qui Oiiuin ex fandis populi Ifrael difcerent èC amplederentur^ôô uerum Deum illis ^spopuliamp;liberatorem generis humani agnofcerent,8lt;S uera fide amp;nbsp;inuocati»;fwerant ,Lw-amp; cukibus ueris colerent, Quàlis fuit Naaman, Cyrus,amp; multi alij» T ales bru Eccleftlt;e, Ecclcfiæ membra fuerunt èc hæredes uitæ æternæ, etiamfî ritus ac ceremonias populiIfraêl non obièruabant : Et fulfit in talibus magna ilia ÔC arcana fapien» ^'3)Quôd remifil'o peccatorum tantirm propter hune liberatorem populo Ifra^ ^^promiffum contingeret,Quod^ ad hune redemtorem fide confugiendum,amp; Wcunus Deus,populo lifaêl patefadus, cogrtoicendus amp;nbsp;inuocandus,ô^ uolun fîshiiiusueri Dei ex Prophetarum uoce di fee nd a amp;nbsp;quærenda fit, èc non alibi ^c.Talis fuit amp;nbsp;hic Centurio,qui promillîonem redè intellexit ac didicit,uel d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eth

hiro Archifynagogo fui oppidi,uel â lofêpho, uel ab horum auditoribus,uiris hud:isetredèinftitutis.Ac intelligit Centurio,Meflîam efiè filium Dei,quem kituenturumad hoc,ut peccatum amp;nbsp;mortem deftruat,amp; iufticiam ac uitam æs!

reftituat.Nec diibium eft hune ipfum Centurionem multas Chrifti con dones audiuilTe, Bc redè Deum coluifiè inuocafle*

Difeetis igitur hoc in loco ueræ Ecclefiæ ciues à ccetibus Idolatricis difeer ’’^’■^jQualesfunt Pontificis Romani,Monachorum Cimilium porcorum 2g:: Juina, qui exiftimant milTas Idolatricas aut ritus Monafticos efiè mérita remifi idolutricis. ænis peccatorum Sc uitxxcernæ8Cc,

Hîccontrd confianter ac firmiter fiatuctis, hæredes uitæ æternæ SC ciues Q£^fintciuet ueræEcclefiæ tantum hos efiè,qui obtempérant dido ac fegulæ Chrifti : Agite poenitentiam crédité Euangelio,Vbicuncp ergo mentes uerè expauelcunt ag=« uitioneacmetu iræ Dei, amp;nbsp;fide Mediatorem Chriftum intuentes confolationè 3 ’pfoexpedant, 8^ in hac confolatione acquiefeunt : In talibus immutabiliter ctiamuera inuocatio Sô iufticia bonæ conicientiælucet» Hi etiam certo repu«! fanturprofiitjs Dei,amp; funt ueræ Ecclefiæ membra,non mortua aut commenti* Ua,led uera amp;:uiua, Ac taies, fi in hac conuerfione ad Deum perfèuerent, amp;nbsp;fi« em retineantjUerè etiam uitæ 8ô falutis æternæ hæredes funt»

^*^^^*^^*'* ueræ nbsp;nbsp;falfæ Ecclefiæ diligenter obfèruabitis,amp; fimul

fiderare difeetis,Qui fint ueri necefiàrrj cultüs. Qui cOmmentitrj prohibiti acdamnati.Neceflè enim eft fingulos icire,quæ fit uera Ecclefia,amp; unumquencp ^ecelJèeJlont adiungerefeadfocietatem eius oportet, cum ea Deum agnofcerc

’■^SicutinDiluuio extra Arcam Noæ nemo ièruabatur,ita feiamus uerifiîmâ fut e^feiiu dleregulam : extra Ecclefiam non eft falus, Ac beneficium eft non mediocre,te lt;idiungere. ”^tdligere,quæ fît uera Ecclefîa, 8C ciuem huius agminis elfe, ut in haciocietate ^cccetuHIiorum Dei uerum Deum agnofeas, inuoces ac célébrés» Et de hoc be« i «oinquitDauidPfalm, 2 'J, Vnum hoc petij à Domino, hoc requiram,ut

^uKemindomo Domini omnibus diebus uitæ meæ,hoc eft,ut fim membrum acuuisueræEcclefîæ,amp;anumero filiorum Dei nunquam excludar.Et uos agi teDeogratiastotopedore,etiamfitriftes fintærumnæ huius uitæ,quodta« nifn in tali cœtu uiuitis, qui uerè eft Ecclefîa Dei, quæ Deum redè inuocat ac œlit.Etorate filium Dei Dominum noftrum lefuin Chriftum, ut perpetuô æ« ternamEcdefîam inter nos colligat,ièruet, ac regat,fîcut iplèprecatur æternum ratrem; Pater,ferua eos in nomine tuo,Sandifîca eos in ueritatc tua,Sermo tu« us eft ueritas, Pater fände ièrua eos in nomine tuo, quos dedifti mihi, ut fint u«

4-55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT FT III I,

num/icut 8C nos,ut omnesunum fint, ficuttu Pater in me,8lt;^ ego in tc,amp;^ in nobis unum fint. Idem nos quocp cum domino noftro lefuChriftoprecc* mur,amp;uerisgemitibusacuotispetamus,utæternam in nobis Ecdcfîamip» lèruet ac Vegat,

Sed dices: Quomodo Icio ubi aut qua? fit Ecclefia uera,uideo infinitas die fèélas,amp; unamquamtÿ gloriofè prædicarc,Iè eflè Ecclefiam nbsp;populum Dd f

Fuerunt proh dolor omnibus temporibustriftesamp;S horribilesconfuHo^ neSjUt tempore,quo Zacharias,Simeon,EIizabeth,8ó Maria uiuebant,erant ii*’ mul mgentia agmina Phariiæorum nbsp;Sadducæorum, Poft Äpoftolos cxonclt;i

bantur Ebionita?, Marcionitæ, Arriani, Manichæi Sc alq. Noftro temporein* ^tbut wtii agmina funt Papiftarum,Änabaptiftarum,Interimiftarum.Quacrain'*’ da liera Eccle go nbsp;nbsp;nbsp;mens ad quos accedendum fit, Reipondeo dnerimen lupra olteniuni)

ßia^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quærendum ac retinendum efte.Certiftimum enim eft,ubicuncp uox Euangdij

incorrupta ibnat j ufus Sacramentorum legitimus amp;nbsp;à Chrifto inftitutus,re^ tinetur, necdefenduntur pertinaciter idola aut alrj tetri furores, Tabs cœtusu^'* v'' rê eft Ecclefia Dei. Ideó ad hune ccetum accédas,amp;ei te adiungas,iuxtadidun^ dlq Dei : Oues meæ uocem meam audiunt.

1» controuer^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obijcies hîc denud : Clamant omnes Secræ, fe retincre uocem Euangdt)

Dei,in uoce Euanguri 8c feriptis Apoftolorum amp;nbsp;in Symbolis index eft. angelifqult;enô hdefiter quæris ueritatem,uoxdiuina nequaquameftobicuraautambig“^’'^ e/tobfcura. potesinteïligere,utrumnoftræEcclefiæ aut Pontifîciæ aut Anabaptiftaru’^ cum uoce diuina incorrupta coniêntiant. Tantum rctineto in hac inueftigatK^ ne mandatum immutabile æterni Patris ibnans de ccclo: Hic eft filiusmens,®* Ieiftus,quo dele(ftor,hunc audite. Vox eft ficuti uides Patris a'tcrni necobfcH’'a) necambigua,deducenste adunum dodorcmamp;f iudicem ,filium Dei Poini* Cœttfx rctU noftrum lefum Chriftum,quem debes audire.Eodem modo amp;nbsp;Paulus di* «?«ƒ rfr«c«/oy fertê inquit:Si quis aliud Euangelium docet,Anathema fit. Hæ regulænorina: pugrunteî cû fiht.quas in iudicando fequaris,Quæ Cit ucra uel falià Dei EccIefia.Cùmpugna^ ^preßßauoce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expreftà uoce Euang-eln , uel cum uno pluribus iic articulis fidc/j

Euangelii non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;Tt-'./'.ta-xz fz-x-lrs

cfi Ecclefia. gt;^æl cum IJecalogOjCerto Itatuas talem ccctum non eile Ecclefiam Dei. v t rati nebulones Anabaptiftæ affirmant,adulteria non efTe peccata. TalisaiTrtie* ratio manifeftum ÔC diabolicum mendacium eft contra Decalogum.

Papifiarû er^ Papiftæinquiunt : Noftra opera mérita efie remiffionispeccatofunijOC rorde iufiifi^ nominant opera Miftàs idolatricas, ritus Monafticos, fatisfaââones Scüniiks nTcoramoeô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y Poftea affirmant perpetud dubitandum efté de remiffione pec*

pugnat tmni, catorum, Hx aflêuerationes omnes pugnantcum uoce Euangclrj manifeftiffi* feflè cum do=ma^^ quæ diièrtè fine ambiguitate de Domino noftro leiu Cbriiîo affirmât) ârinaEuan^. p^j-Dominum lefiim Chriftum filium Dei, nos habere remiffîonem

catorum per fîdem in ipfum,non noftris meritis,non Miffis idola tricis,non r^ tibus Monafticis, aut aîqs quibuicunq^ operibus.

Ac intelligunt pic mentcs,hanc ipiàm Euangelij uocem non efie incerta^ autobicuram. Eteft manifeftiffimum,præcipi nobiSyUthuic Dominonodro lefu Cbriiîo credamus, ôé certd ftatuamus y Deum per Sf propter hunedih lt;fium filium certd remittere peccata, ÔC dare uitam æcernam, Ita in recitatione

Symboli aflèueras, Crçdo remifîîonem peccatorumî Et nominatim hoc credo, ^emiflîonem non fblirm alqsjfèd mihi t^uoq^ dan\Âffèuerat idem ôi lohannesj •nquicns: Qiii non credit Dco,mendacem eum faci’u

Manifeftum l'gitur eft ac certiffîmè uerum : Pontifîcium articulu, in quo üojtatio confirmatur, uocem Euangelrj horribili contumelia affîcere,ac pror^

Docent Pontifier) etiam hommes mortuos inuocandos eflè, Annam, Ge^ Scalios Jd direclê pugnat cum primo præoepto Decalogi : Dominum ^utntuum adorabi's,amp; illi foli fèrui'es^Prohibent Pontifier) amp;nbsp;coniugia facers pmepro. otum. Id cum fexto præcepto pugnat expreiTiflimè» Potes igitur ex tali récitai fione iudicare ÔC certô aflèuerare, utrum uera Ecclefia uel falfa fint, qui talia do* ^�pertinaciter defendunt»

Scitis igitur mandatum Dei eflè,ut ad ueram Ecclefiam te adiungas,amp; cb Mândatû Dei efleuelis,amp;ueriscultibus Deofèruias,in ueraconuerfioneadDeum,in

fjinuocatione, amp;nbsp;militia bonæ conicientiæ ficut uides hune Centurionem definm adiun ’’Onadiungere fe ad Ecclefiam Phariiæorum aut Sadducæorum,ièd cernis eum 2lt;(f. ^luem eflè Ecclefîæ Chrifti èC eius auditorum amp;nbsp;amicorum, qui uoce Prophe*

ipfum erudierunt, amp;nbsp;ad C H R I S T V M. primi deduxerunt, ’’leoadmirandaôCardensIux fidei,agnoicensChriftum, èC fiducia ma*

S^ainipfoacquiefcens. Intelligithune CHR 1S T VMomnipotentemeflè, uerbo fuo effîcacem eflè,ficut fatetur: Tantum die uerbum unumjamp;Sfa^ iturpuer meus. Profedld fingularis èC ingens lux fidei eft,Iucens in hoc mi* quæéruditjpfum, ut intelligat Meflîam efîè Deum Sgt;C hominem, 8c eflè ’^’Wternum eterni patris,per quem condita funt omnia,per quem nunc quo* 9y‘:Iuftentantur ÔC uiuificantur omnia. Sicut inquit lohan. In ipib uita erat,8ô eratlux hominum. Cum tali fide neceflè eft coniundlas eflè multas alias ^•rtutes. Et Luc. 7. de hoc milite dicitur,Seniores oppidi iolicitè pro ipio Do* ’^inuiîi oraflè, ac teftes fuiffè ipfius integritatis amp;nbsp;beneficentiæ in gubernatio* ^dnquiunt enim: Dignus eft ut hoc illi præftes,Quia diligit gentem noftram, ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe ædificauit nobis, Hæc omnia iatis teftantur, hune militem

uiiiedifcipulum uoefs Prophetarum,amp; dodlrinam eorum amplexum eflè, At* fmembrum ueræ Ecclefiæ, quia per fidem Domino noftro le* lu Lnrilto infitus eft, intelligit ac credit promiflîones de Meflîa ueras eflè, SC üeris cultibüs Deum célébrât : Et quanquam non eft circumeifus, nbsp;ceremoni*

as ac ritus populi Ifrael non obièruet, tarnen lucet in eo hæc fapientia,quôd per ^propter Meflîam habeat remiflîonem peccatorum,iufticiam,acuitam æter* •^anijnon per aut propter obièruationes legis Mofaicæ aut fua aliqua opera bo*

Acpromiflîonem datam Abrahæ reèèè intelligit, amp;nbsp;quidem hune in mo* «umquôd amp;nbsp;Gentes extra politiam populi Ifrael per hoc lèmen Abrahæ pro* ïaiilTumfuturifinthæredes uitæ Slt; làlutis æternæ. EtTOpxTO/jpromiflîonis reti* neulnfemine tuo benedicentur omnes pentes. Hæc uerba reètius intelligit mi* les quam multi in populo Ilraèl,uidelicet,etiam genres extra politiam Moifi be* nedicendas eflè, non unum ilium populum Iftael, amp;nbsp;feit benedidionem banc non eflè beneficium corporale,ut multi fingebant, lèd eflè liberationem â peccato,ab ira Dei Sc potentia diaboli, cum quo beneficio agnolcit reftitui no* bisiufticiam amp;uitam æternam,

Modeftia uerd huius militis , qua lè Chrifto humiliter fubijcit, oftendit P P nbsp;ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam

quam reuerenter SC honorifiee de Chrifto fenkrit, euni quidem homo Ronia^ nus eflètjÔ6 miles urbis præfedlus feu eapitaneus. Id genus hominum raro mo*' deftiam aut benefieentiam erga inferiores ae fubditos exereet. Sedhiepræt^^ eftus eft uir fandlus, habens ftngulare lumen fidei» Qiiare èC ab ipfo domino ho* norifieeeommendatur: Amen dieo uobis, nee in Ifrael fidem tantam inueni' Quanquam autem exemplum ad omnes pertinet, tarnen præeipuè gubernato* resin ipftim tanquam in exemplum plurimarum uirtutum intueridecet, Ptv mifm.enim difeent, quantam reuerentiam 86 quæ offieia Chrifto Sc minifteno cius debeant* Deinde,quomodo ad gloriam Dei èC fubditorum falutem inftitu ere gubernationem ipibs oporteauDoeet exemplum èc hoejquodbominiChn ftiano eoneeflum tic gerere MagiftratuSjôC exercere offieia politica,et quo'd hoc uitæ genus ftio genere bonum fit, 86 Deo plaeeat» Qua de re alibi uberiores co* monefadiones proponuntur, Ac necefle eft,interdum moneri auditores,neA* nabaptiftarum luperftitionibus faicinari aut decipi ft patiantur qui damnant ordinempoliticum,86 negantconcefium eftè Chriftianis,gerere autexerccfC offieia politica, ac kditiones, cædes 86 confufiones ordinis diuini quæruntâ' adiuuant.

no^rmi in Confiderate igitur auditores cariffimi, qudm copioia doftrina, in hifto* tnilitù exetit: nbsp;nbsp;nbsp;huius militis quamtumuis breui proponatur,de plurimis rebus,de Ecekfo

fidcjde bonis operibus,de officqs ac Magiftratibus politicis,86 de alijs. Vn* nam omnes,86 inprimis Principes 8C guhernsitoreSjexemplamhuiüsmiîiùs^^ tente ÔC reuerenter cogitarent»

Reliqua ftint multa alia,quæ breuitas et ànguftia tempon's explicate non patitur, Et tanta eft magnitudo rerum, ut inftitucre enarrationem non auhi^ Nonpoflum tarnen omittere’appendicem,quæ 86 confolationemdulceni,^ comminationem triftem compleditur» Confolatio eft dulcis, cirm inquitDo“* minus, recipiendas eflègentes ad ibcietatem Ecclefiæ* Comminatioterribih^ eft, ciïrn inquit : Filq regni,qui hoe gloriofum nomen habent, quód fint ficclc* Ha.Sé populus Dei, eqcientur foras.De primo igitur,quoties dicitur etiam gen*

I nbsp;nbsp;nbsp;tes d Deo ad agnitionem filq Dei,'86 focietatis uitæ 86 falutis æternp,recipi,

minerimus hanc magnam et inenarrabilem coniblationem tradi,quódimmcn* fa 86 ineffabili mikricordia genus humanum d Deo recipitur,06 remiflïo* nem peccatorum gratis propter filium Dei fineullis noftris meritisconfcqtii* tur 86c4

J^eniew lefus m domum Tetrifbidtt focrum eius iacentem is* felri lalorântc^h teti^it manum etuSilt;(sr dimt fit earn febrts-^ is* furrexit nbsp;nbsp;miniftrabat eistis'C.

Reci'tata funt aliquot miracula in hoe capite o(fî:auo,breuiflîmeâcfimpli* cifïïmè,Quia in immcnüim creuiflet librorum moks, fi hngula miraculapro^ lixè Apoftoli cÔmemoraflènt. Ideó in hoe loeo primiim breuiter djcitur,quüo Soerum Petri languentem, ut ait textus,7ruf£t»gt;#crap,Dominus curârit.

I dicitur:Obtukrunt ei multos D^monia habentes^Ôc eqeiebat ijîiritus uerbo, omnes male habetes curauit, ut adimpleretur,quod di(flum eft per Prophetam Efaiam dieentem ; Ipk infirmitates noftras aeeepit, ÔC ægrotationes portauiu

Repffifti do:gt; Hie itcrum moneO, ut eommunem doeftrinam tniraeuloru animo répétai* ßrj«4lt;fc»jj. tjs g^quæinreeitationCeôrumptæeipuê cogitandafint, attente 86 reuerenter confidere*

conßderetis. Satis primûm teftimonia elîè do(fî:rinæ,uult enim Deus ita. oftcnss , acre,le hanc uocem tradere,quam tantis miraculis ipfê omet âc confirmet.Iiitu^s igitur hæc admiranda exempla,cogitent uocem fonantem per Chn'ftum, ^rophetas èc Apoftolos uerê eflè ipfîus Dei immotam (èntentiam ac uolunta^

quart! uelit audiri ac recipi.Nam reüifcitarc mortuos Sc ui'tam eis reddere, ®puseftfoliusdiuinitatis proprium,inimitabile diabolis ÔC omnibus creaturis.

Secundd, mïracula quan^ funt corporalia bona, tarnen funt exempla ac ^•timonia promiiïîonum omnium tdm ipiritualiumquâm corporalium. Et ®‘ienaunt hæc exempla, Deum èc in ipiritualibus Sgt;C in corporalibus periculis ^dleinuocantibus opitulari»

Tertiôjfunt dodrina de applicatione, quæ omnes amp;nbsp;fingulos commoner lacitae petendo 8ó expetîlando auxilio Dei, accedendum icilicet elle ad Domi^î

noftrum lefum Chriftum fide et fiducia promiffîonis,ficut accedit fide mu ' ^^rSyrophœniira,nuna fua mérita adferens aut oftentans.Eodem modo uolun ƒ Uet immutabilis eft, èC mandatum ièueriflîmum ad omnes pertinens, ut fi^ oeadDominumlefumChriftumaccedantjamp;fitaeaDeuminnocent» Talisini« iiocationunquam irrita eft,iêd uerc effîcax eft,^ impetrat quæ petfit, Ac perti^ ïi^ntaddoftrinam de applicatione diftacommuniffîma ; Venite ad me omnes 9’j’hboratis onerati eftis, ego reficiam uos» Nemo rapiet oues meas de ma^ niDUs meis. Eft(^ ut dixi,mandatum ièueriflîmum,ut fide Deum inuoccs,amp; exf ^mplafîdei in miraculis dulciflîmis SC innumerabilibus propofita imiteris»

Hæc fæpè auditis inculcari,ac neceflè eft iæpè hæc comunia amp;nbsp;catechetica dcmentarepeti,utfînt in conipedu omnium, in inuocatione affidua lediiî onefeurecitationetalium miraculorum ab omnibus comtentur»

bed dicesjhæc miracula cum iftis faefia funt 5 quibus Dominus opitulatus q«« utilité dfnuncdefierunt miracula, amp;nbsp;uideo me amp;nbsp;alios hærere in scrumnis,nec iuuari doârin^de aDeo, Quæ igitur utilitas eft huius recitationis C Reipondeo, Diligenter præ^^ »Buniendi funt animi,aduerfus tam blaiphenias cogitationes ac uoces» Eft t nim certidimum nunc quotç ingentia miracula quotidiê fieri,de quibus commoner facit nos diftum in Actis : In ipiô uiuimus,fumus mouemur» Quôd enim tu uiuis,quodinfantuli tui ièruantur, quôd impeditur diabolus, ne fuis furoribus omnia euertat, tantum fit benefîciofilrj Dei Domini noftri lefii Chrifti protêt gentis aeferuantis te mirabiliflîmè» Hic Dominus, ut inquit Eiaias,in finu fuo amp;brachqsfuiste geftat,fi'cut Paftor agnum tenellum recens editum geftat, aefuftentat : Hic Dominus uocat te in Plalm.inquiens: Inuoca me indie tribut htionis,amp; ego eripiam te. Ac liberationes iftæ omnes ingentia amp;nbsp;ftupenda mi;« ’^culafunt,etiamfioculi hominumocccccati hæcmiraculolà faefta non intuen^ turaut agnofeunt. Quare mendacia ifta blafphemaôôcontumelioiâaduerfus f)eum procul ex animo eijcias, Deum non oftenderetibi miracula, Sunt enim utdixitaiescogitationes contumeliolæ in Deum,Sôueræinuocationisimperf dimenta, Contrd autem certô credas, Deum miraculis quotidianisapud nos Df«lt;inejuot præfentemamp;efficacemeflèjamp;benigniflîmè opitulari inuocantibus inomni^ tiàianistr.ird^ bus confilqs ac periculis, fpiritualibus corporalibus. Scias hune honorem te Deodebere,ut hoc confitearis,credas,amp; ita Deum inuoces. Et hi funt fummi amp;nbsp;cax, præcipui cultus, qui in inuocatione uera diieendi amp;nbsp;exercendi funt. Atcß hæc breuis commemoratio de miraculis hoc in loco fiifficiat.Nunc ad didèum Elaiæ accedimusjde quo itidem pauca monebimus.

cediólo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nôn fblùmloquîturEfàiasde infirmitatibusaut morbiscorporuin,fed

infirgt; utra(^ comprehendit : Peccatum (eu morbum animæ interiorem cæKra ma* Jlrrft X'™* onera omniajquæ per peccatum orta fuiit,amp; ftipendia eins fuerunt* Sunt* que in difto Efaiæ duæ diftindlæ uoces, Geftare 80 AuferrCjSC diferimen eft ai* cMfiuf prit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obièruatiL Nam diftincTta officia funt miferias noftrasgeftare,8Óeafden^

poftea auferre ac tollere» PrimùmgeftatChriftus inRrmicatcsôC ftras, hoc eft Ipiêin paffione, in morte 80 doloribus horribilibus, quosnoltra cauià fubijt, ut iufticiæ diuinæ iàtisfaceret, ftnfit inenarrabilem horribilem irani æterni Paths, nec fuit in tantis dolohb. fua aliqua uel culpa, uel cauià,ft propter nos Sc propter iàlutem noftram omnia hæc in ft deriuauit, amp;nbsp;bedientia fua amp;nbsp;reucrentia erga æternum Patrem nobis remiffionem peccato*

rum,amp; reconciliationem cum Deo peperit, Sicut de hac obedientia fili) didtue Pfat 40. In principio libri ftriptum eft de me,uoluntatem tuam Domine raûO libenter,amp; lex tua in medio cordis mei ftmper» Et in illo ipfo capite Eftiæ/-'^ quo præftntia uerba depromta funt,ftribitur, Ciim pofuerit animamfuam pee tatum,uidebit ftmen longacuum.Sunt et alia ftmilia teftimonia multa,quoru^ aliqua in conipedu eftè debent, ut ftiamus obedientiam Chrifti in paiftof^ morte eift propiciationem pro nobis, 80 propter huiusuidimæobcdienna'n accepiift remilÊonem peccatorum amp;placuiftè Deo, quotquot ab initio ecc fiæ làncftifîcati funt, 80 fide huius uidimæ mérita apprehenderunt,

Sit igitur una amp;nbsp;fumma coniblatio aduerfus conipeeftum omniumpeee^quot; Contra trdgû tûrum acfordium tuarum hoc ipfum meritum fili) Dei, propiciatio per^^ cosclamores fum fa(fta» Ac præmoncmus pias mentesjue ft tragicis clamoribus acminis de ßa^idri turbari, aut ab hac confolatione deterreri patiantur, qui uociferatuh^^ placere te Deo propter obedientiam aut meritum filij Dei .y ftd propter im * ameiftntialem ftu diuinitatemintehabitantem Sc mouentemut iuftai^ ♦ Hæ fpeculationes Ofîandri uidene coniblationem ueram tibi excutiant,Ien ba Iohannis i.capite i.firmiffimè retineo: Sanguis lefti Chriftiemundatn^ omnibus peccatis : 8lt;^ quidem imis pelt;ftoribus hæc ipfa uerba inferibito,^ Omni inuocatione intuere ac confidera,quod affirmât lohan: Sanguis leiuon ftiemundat nos ab omnibus peccatis. Attende autem quomodo loquatur,u te fide hanc coniblationem apprehendere, quôd obedientia Chrifti fit propiti^^ tio pro nobis,80 quód certó æternus pater fit nobis propicius,remittatpe'^^^^’ amp;nbsp;recipiat nos, quia filius diledus, in quo ipfi complacuit, in quo lætatur oe quieftitjfadus eft pro nobis uidima. Et hæc omnia cogita compledilßi^'”’*^ noce geftandijCii m inquit: Ipft infirmitates noftras accepit,hoc eft,Prop^ ôô propter falutem noftram lùbrjt mortem triftiflîmam, amp;nbsp;iram æterni ï'n ft deriuauit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r

SfcKMrfo chri Altera uox habet fignificationem auftrendi : Aegrotationes noftras ftiif auferteti Iuftulit,hoceft,peccatum ca?tcra mala omnia,quæpeccatum ftcutafunt, ont infirmitn- truncg enim beneficium Chrifti eft, placare iram æterni Paths,amp;fuftinerep nofiras. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis, Et eo ipfo aufert ac tollit peccatum à nobis, Primüm,quia^^

menfa bonitate remittuntur nobis pcccata et recipimur ad üitam æternam-mde,quia ueriffîmè in omni conuerfione maflàm peccati hærentem in non le ipft Dominus nofter lefus Chriftus incipit abolere, amp;nbsp;in refuftitationetno^ tuorum nouam SCmundam maflàm fine pecCato redditurus eft, deleta morte omnibus dolohbus,Et ille ipft Dominus lefus Chriftus reddet nobis

pientîam,îu Aiciam amp;nbsp;læt’itiam acternam, fîcuti inquit : ßgo uitam æternarrt do eis.Etômnia hæc Baptîfta una uocc complexus inquit: Ecce agnus Dei qui tok litpeccatamundi, Nominat Baptifta Chriftum agnum eô,quôd uidlima rus effet,quail's erat apud ludæos confuetudojUt agnos quotidie manc ucfjae* ri madarent amp;nbsp;offèrrent:Sed nominat hanc uiélimam agnum Dci,ut difcernat abagnoAaronis amp;nbsp;uilt;dimaLeuitica.Vult(Ç fignificare,non efle uicftimam ho* minum mandatoaut lufTu offèrendam, fed admirabilem illam amp;nbsp;magnam ui^ dimam,ordinatam SC fàmflifîcatam diuinitus,immenfa bonitate nobis et falutf *ioftræ.^Deo donaram.

Quod uerô addit Baptifta, Qui tolfitpeCCata mundi,utruiiq,’ comprehend nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toïïU

dtifuftinethæcuiftima pcenam pro nobis,amp;peccatum ac mortem prorfus tftrunq-comgt; abolet, reftituta uita, iufticia nbsp;nbsp;lætitia æterna. Et fiunt ifta omnia hoc modo,

ctim fide mérita huius uitftimæ intuemur, Sc confolationem propofitam appre* liendimus,certô amp;nbsp;nominatim hoc ftatuentes, nos accipere remiflîonem pecca* torum propter obedientiam èC mcrita Domini noftri lefu Chrifti,qui uidima pro nobis fadus eftjamp;C, Hæc de ditfto Ifâiæ hoc in loco fuffîciant.

Quod uerô Mattheus de morbis corporum citât,non pugnat cum noftra fxpofîtioneiTolIit enim Chriftus utrun«ç,peccatum nbsp;cætera mala omnia,qug

luntpectati ftipendium,morbos,mortem,poenas æternas, bella amp;nbsp;reliqüas cala mitâtes. Eft^ firmiftimè ftatuendum,uelle eiim etiam in periculis huius uitp in^ JJocarijScpetiatcpexpecftariab ipfbcorporaliumcalamitatum mitigationem. culishuiw uî lN(tmetfiEcclefi'afubieétaeftcruci,tamen uultearnfèruarefilins Dei,amp;^propte t^iwKown. rcatnitigatpcenasamp;ærumnashuiusuitæ,dans hofpitiaSd uidum neceflàrid '^m,amp; neceiïitas horum bonorum euidens ac manifefta eft* Nam in procreatid oneamp;educationeliberorum neceftè eft aliquosefte nidulos conuenientes, alia adiutnenta mediocria,ut uidcmus etiam auiculis fuos nidulos neceftàrios ef biPofteautprouehi idonei homines ad docendum poftînt, pltirimorum ufuâ attj operæ requiruntur. Propter has SC multas alias fimiles caufas, uult Deus etiam corporu bona fuo fapientifti'mo confilio tribuere,ut uiuere homines poft Imt,quidocendo alqs laboribus genen' humano 8d inprimis Ecclefiæfèruft

b^imagohorum omnium pulcerrimain fbcru Petri propofita eft : faiiat Dominus periclitantem febri ardentiftima,ut ipfi amp;nbsp;cgteris hofpitib* in apparat tu cibiScfiofpittj feruiat. Nos uerô hæc ipfa exempla intueri ac confiderare de^ tctjUtintelIigamuSjCur pacem,ui(ftum, ualetudinem commodam,Slt; cætera bo* ■lacorpons petamus èC expeftemus, (Rôties intueris infantulos tuos,confided ’'a^quibus ac quantis bonis ifti indigeant, quæ officia utriufcp parentis, tdm pa-^’’•squdm matris, requirant : Propter hos infantulos fcito te petere oportere ut Jtitatibi prorogetur, ut uidus neceftàrius tribuatur, ut falutaris fit publica gud ^^rnatio, ItauidesEzechiæregiannosuitæprorogari, uttoti regno eius giu utrnatioacuitafèrLnatamp; falutaris fit.ln tali inuocatione 80 expecftatione bonod rumcorporaliumfidem noftram exerceamus, Ô6 cogitemus quantis periculis ô^^miferqs hæc ærumnofà uita expofîta fit.Sunt in confpetdu bella,fames et pcçd uæ aliæ innumerabiles,quibus profedtô duriter premimur, ideô uult nos Deus cura aliqua taliurn periculorum aftici, non uult nos ferreos elle, furenter nod bis cumulate mala, fed in conuerfione uera uult nos auxilium amp;nbsp;mitigation ttcmpoenarumabipfbpetere, ficutifua ipfius uoce nosalloquitur amp;nbsp;uoçat:

^^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rut

'' nbsp;nbsp;Conuertimi’ni ad mCjamp;T ego conuertar uos. V ult nos agere pccnitentiam mo

res emendate, fic promittit ac pollicetur fuum auxilium, fic bona æterna cor* poraba fefe daturum affirmât.

Hi gemitus noftri in uera conuerffone nequaquam erunt inanes aut irri* ti, fed impetrabunt certô quod petimus, ficut in imagine uiduæ toties iniuftum iudicem interpellantis dulciflime Dominus pingic 00 affirmât, quæ ut afïîduis interpeilationibusetquadam pertinacia tandem extorquetauxilium,itaamp;nos iubet pertinaciter petere amp;nbsp;iperare bona æterna amp;nbsp;corporalia.

Hanc commonefaeffionem de præfènti miraculo,etiam in cætcris fubinde pia meditatione profequi uos decet, ut fit pœnitentiæ nbsp;nbsp;inuocationisexerciti*

um. Nam amp;nbsp;te inuocantem accedentem fide, eadem benionitate Deusaudi* tutuseft,quaiftis inuocantibusopem tulit. Aequaliseft Deus etgaomnes,qui cætetos uocat. Et hanc ipfam ob caufam inuitat ac uocat, ut omnium mifcrc* atur,qui fideadipiumeonfugiunt. Ac memento uocationem uniuerfalempro* pofitam in dieffo dulçiffîmo: Venice ad meomnes,qui laboratis ÔConerati effis, egoreficiam uos*

Seqtiuntur exempla aliquot continentia dodrinam utilem» Acptæcipu* um eft Setibæ, qui iècuturus eft Chriftum, fi ftiat ubi Dominus tandem uelit confiftere. Imago proponitur communifti'mæ tentationis, digna confiderano* ne accurata*

Omnium hominum animi duabus rebus uehementer cruciantur. rn* mùm quæ opera præcepta ac mandata fint, Deinde qui fint herum operumc^ uentus* Sed diftrimen eft illuftre* Mandata neceftè eft ftire ac fequi, quicuncj fint euentus, ièu triftes ièu placidi. Vt, Moiès debet Deo iubenti obtempcmt^ in educftione populi ex Aegypto,etiamfi molem periculorum,quæ iccutura funt,non prolpicit.Euentus autem fide expecftandi iünt,nec curiofènoftrisip^^ culationibus quærendum eft,qui èc quales futuri fint,fuaues aut infuaues.Qui^ cum neceffaria amp;nbsp;mandata in uocatione facimus,certó icimuscuentusfalutar^ tandem fecuturos eflè, Interea ueró expetftandi amp;nbsp;fide uincendi funt cafus a * uerfi, qui fingulari confilio Dei etiam fandlis in uocatione frequentes acciduub ut dicitur in Pfalmo : Multæ ftint tribulationes iuftorum, fed ex illis omnmi*® liberabit eos Dominus. Quare,ut dixi,neceffaria eftfantftis fides,quæuocanii Deo obediat,amp; euentus falutaresexpe(ftet,etiamfi quid interea aduerfiinKt^^^ niatjUt expedat Moiès in edueftione populi plena laborum Ô6 periculorum* Sed hæc infirma ac fragilis natura hominum diffîcultcr uocanti Deoobtewp*:* rat,ac præmetiri omnes euentus fuis confilijs conatur. Sæpè etiam cum bon confilia in rebus bonis ac mandatis fuerunt, interueniente cafu aliquo aducr gt;nbsp;multi homines deièrto Deo fremere amp;nbsp;indignari incipiunt* Vt multi,qui pbquot; mùm redlo confilio coniugium appetiuerunt, poftea accedentibus coniugi)^^ rumnisfiunt aut deiertores,autres illegitimasacprohibitasdeiertoDeolti’^ tant, Ita multi qui pauló ante lætis animis prædicationem Euangelt) accep^^ runt, amp;nbsp;alacriter profeifi funt, nunc imminentibus periculis perfecutionuni unt timidiores, profeffionem Euangelrj abqciunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j.

\ MATTHÆI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.40

nem,faluus erit. Ac ut expedlari finis poflît, fides neceflaria efi, quæ confirmée animum,ne deferto Deo ante frangatur/quàm fpes fàlutaris euentus efFuIgeat, ficutfrangitur hic docflor Legis qui antequam ièquatur Dominum, conftitui fibi locum hofpitij certum petit, Ita innumerabiles alq peccant horribiliter, qui uelimpatientia uel alrjs ærumnis fra(fli,deierunt uocationem: Quia euentus exa tfafecertos ac defînitos anxiequærunt, Aciniuftumeflèputant,quafiincali^ gbeacnoAe cceca uocantem Deum confidenter ièqui, 8^pericula fibi aut uitæ fuauitati fiiæ temerè accerière. Exempla iunt innumerabilia in bellis, quæ non elTent neceflaria,tantum ideô mota iunt,quia fuo confilio autores trâ««

lt;imnitatcm fibi ac rebus fuis conftituere uoluerunt, Huic audaciæ temerê molt;

iJcntiresnon neceflarias opponit Pialmus regulam utilem : Commenda Deo Wam tuam,amp; ora eum,amp; ipiè faciet, Viam nominat officia uocationis propria acneceiTariajhæc præcipit Pfalmus fanefle amp;nbsp;folicitè cogitari ac fieri, Poftca iult;« bu,Pete amp;nbsp;expédia etiam auxilium bonos euentus à Deo,ita ipie faciet, hoc fftjdabit euentus falutares tibi, 8gt;C uocationi tuæ utiles,

Hæcrégula uitæ omnibus hominibusadmodum ncceirariaeft,quam în^ primisPatresfamilias diligenter 8C attente cogitare conuenit. Hi etiamfiperi^; culÉ8ôærumnispaupertatis,bclIorumamp; aliorum malorum aliquandiu con^ fiiuantur,tarnen ièruiant uocationi in educatione liberorum, amp;nbsp;alijs office's â Dso mandatis, amp;nbsp;fimul innocent Deum, amp;nbsp;bonos euentus expedient. Nemo ^nquam egens aut miler expedians Dominum auxilium eius non expertus

T^ota b^c fapietia eruditiffime hic â Chrifto ifti dodiori legis proponitur,cu ^nquit:Vulpes habet foueas,et uolucres cceli nidos:Filius aut hominis no habet ^lif^P'^^’^'^^bneuQuod de fe affirmât filius Dei,ide amp;nbsp;de Ecclefia intelligatur# \ohabetEcclefiaulla lèdêcertâ aut durabilêin genere humano,amp; tarnen curæ ®‘tlJeo,ut aliquos nidulos mediocres alicubi habeat, Ita finguli de ie quoeg ftas artam du ^^äntjbabituroslealiqua alicubi tuguriola,ctiamfinondumprofpiciunr,ubi rabilent, gentium aut locorum ea futura fint, Ac finguli fciamus,uocanti Deo alacriter, onacum fpeacfiducia obediendum efle,atcß ipfi commendandos euentus qua* ucuncjfutLiri fint, Magna eft hæc fapicntia,lèd infuauis noftræ fragilitati, amp;nbsp;ingrata fapientiæ carnis, quam tarnen hi,qui funt inferti Ecclefiæ,in uera inuo* catione intelligere Sgt;^ exercere perpetuó oportet, Sit ueró in conipedtu didiuni quot;laJmicommuniflimum,quod citauimus: Commenda Deo uiam tuam,8d ora

amp; ipfe faciet. Non ero in hac commemoratione prolixior,fed moneo au* 'tores, ut ufitatiflimæ tentation i,quæ delèrta uocatione fuo confilio certa tran* S^'llitatis præfidiaquærit, opponere dilcant mandatum de retinenda uocatiot*

^liusautem lie etus ait: Tiomineypermitte me prtmàm abircj'i^fepeliref mium,lefus autem ait illi: Sequere mCj dimitte mortuos fepeltre mortuos Juos,

Præcipuum quod in hac commemoratione proponitur hoc eft: Vt uoca* efficid uoc4:gt; tïonem officia feu opera uocationis propria, anteferas omnibus alqs operib, -quantumuis fplendidis ac ipeciofis,ad uocationem non pertinentibus, Ac fum* ^ahuiuscommonefadiionistraditur in régula notiflîma :Tanttrm neceflaria cpn-ibjti ƒ beienda funtjnô neceflaria prorfiis omittêda funt,ac no neceflaria nequaep im*

44-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CATn Z III

pcdire res neceflànas debenu Sed aulæ Prindpum, Sc fîngulæ pn'uatoriimfe’ miliæ abiinde teftantur, maiorem efle curam rerum non necefTariarum, quam earum,quæ funt uaïdé neceflàriæ,ac plerunlt;]^ fieri,quod didtur:-5rA£ia Traff^yaiwi' tpyMjj. Vt prima ac fumma cura principum eflè debebat hæc iblicitudo, utuox Euangelrj incorrupta in Ecclefijs amp;nbsp;icholis ab idoneis 8C fidelibusminiftrisS^ dodoribus traderetun Poftea ut Cancellaria feu gubernatio politica fie conf« ftituta effet, quæ caufas acquerimonias fubditorum fideliter cognofccret at iudicaret, deinde ut effet pax publica, prohibens ac feucriter puniens latrocinia in itineribus,ut effent rapinarum,furtorum,cædium ac fimilium feekrum næ publicæ èC. fèueræ: fed hæc magna amp;nbsp;neceffària officia pertinentia ad cipum amp;nbsp;fubditorum incolumitatem,multô leuius ac frigidius curantur,qu3ni ft Lilti amp;nbsp;non neceffarq apparatus in pompis inanibus,in helluationibus, in gt‘’ fticulationibus hiftrionicis aut gladiatorqs, in quibus apparandis nullis fumn^ bus,nullis laboribus aut curis parcitur* Quod in aulis fit,idem in tua uitaamp;fa^ milia confidera.Plurimorum folicitudo ac cura in ftultis amp;nbsp;non necelTarijsæd^ ficationibus fplendidis,in delicijs ac deledu equorum,amp; fimilium rerum larum, multô maior eft quam in pia educatione amp;nbsp;inftitutione necefiària miit” rorum infantium, de quibus tarnen Paulus Ephefios 6, capite feueriffîmepræ^ cipit Parentibus, Educate liberos in difciplina amp;nbsp;corredione Domini,

o^ci4 tnmi» Chrittus uerô hoc in loco principaliter ac primiim loquitur de uocarion^ Euanoelrj, quorum officia propria ac neceflaria funt : uocemEu^ angelrj incorruptâfonare,amp;fàcramentadiuinitus inftitutaadminiftrarejamp;ij* ufu inflituto ufurpare ac confèruare. Hæc officia uult Dominus ita minifttis ficri,ut maiore cura,folicitudine ac fide ea exequantur,quâm ulla alia,quantuffl^ cunq; fplendida aut fpeciofâ uideantun Ac quomodo Epifeopi mandato Chn'^ fti multis annis obtemperauerint, amp;nbsp;nunc quoq; obediant,in conlpeftueftoni^ nium,Negari enim non poteft magis fuiffe amp;nbsp;nunc elfe folicitos,denegod)spo liticæ gubernationis, amp;nbsp;magis angi rerum Icuicularum cura, quam miniftttn difficilimi ac maximi folicitudine, Manifeftiffîmum eft multos minifterij cura prorlusabieciffè,uel hoftesac perfècutores Euangelq fados elfe, Etiamintet nos idem accidit. Nam innumerabiles Euangelio apud nos fêruientes uehemen tiusanguntur de fuis bonis, aut prouehendis fuis liberisacdomefticis, quam anguntur de offi'cqs fui minifterij, ad quod præcipuè uocati funt,

prinu/ifc«* Sciamus igitur inhac narratione præcipi omnibus ÔCfingulis, ut prima raoperum uo 8^ præcipua fit cura uocationis redê fideliter adminiftrandæ,quærebusaltjs cdtio««. omnibus non necelfartjs longe anteferenda eft, ficut hac ipfà de re grauiffime

inonet Paulus,i,Theffàt4, Adhortamur autem fratres,ut in eo excelkreftude^ atis,amp; hoc ambitiofe agatis,ut quieti fitis amp;nbsp;faciatis propria. Et Petrus I. Petn 4. inqiut: Nemo ueftrum patiatur quafi homicida, aut fur, aut maleficusjaut ltÄlt;o'gzo£7ri(7'K07r@^4Monet Petrus fingulos,ut fuæ uocationis propria officia fîdclk ter ac conftanter faciant, nec fê alienis négoerjs immifeeant, amp;nbsp;affirmât panas fêqui diuinitus audaciam irrumpentem in aliorum uocationem,.

Et afeendente eo in nauiculamfecutifunt eum difeipuli eius^ Et ecce motus foElus e^l in marifita l)t nauicula operireturfluEiibus. Ipfe 'ï)ero dormiebat^isj-Ct

Exemplum 8c imago eft pingens nobis faciem Ecclefiæ,donec in hocærû* nofb curriculo uitæ corporalis colligitur, Ac fignificatutrun%quantisperi* culis

M ATT H Æ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.2

cull'sScdoîorihusinhacUlta Ecdefîaconflidetur* Deinde quomodo ac per lt;îucm liberetur.

Eftautem Ecdefiæftatiis omnibustemporibuspropemodum talis,ut mo QKdf«yttEc* cibus horribilibns fubinde concutiatur, ëC in bis diabolorum furores,80 tyran* ciorum fæuitiam, amp;nbsp;hominum fanaticorum deliria metuere amp;experiri coga* ^^^quiomnes opprimere amp;nbsp;ddere Ecddiam totis uiribus conantur.Eftq? prp^ '^utispericuli narratio, in quo caput Ecdefîg ipiè Dominus lefus Chriftus cum ^^Eipulis uerfatur, exprefliHîma imago furorum diaboli, quibus ëc Cbriftum ^Apoftolostotos immergere amp;abiorbcrefludibusuoluit* Aedumgerun* curifta,amp;ÂpoftoIi periditantur dormit Chriftus, perinde ac fi Ecdefiæ eu* cam nullam agat, amp;nbsp;graftàntes diabolos reprimere, amp;nbsp;cæteros hoftes coercerc, ’cccponîtneccogitet,ficut amp;nbsp;iècundi Piâimi narratio prorfus cum hac imagine conuenit: Quare fremuerunt gentes,8ô populi meditati funt inaniaT'Aftiterunt beges terræ,86 Principes conuenerunt in unum aduerfus Dominum 06 aduer* EcsChriftum eius* Diffumpamus uincula eorum, ëC proijciamus â nobis iugt;» gumipforum. Qui habitat in codis irridebit eosjôô Dominus fubfannabit eos

Has imagines ëgt;C narrationes neceftèeft{ciri,utintdh'gamusinhis peri* (jcythocin loco audimusrepre** nmdiâ Domino diftipulorum metum,amp; fidei imbecillitatem, Sciamus igitur spottere in omnibus illis pcriculis confeflîonem Euangelq conftanter retinerij ^communin'animos,ut àfilio Dei Domino noftrolefu Chrifto alacriterac confidenterpétantauxilium,8d conftanter expedient. Sicut uidemus Apofto* jCfuan^ trépidantes, tarnen petere auxilium, amp;nbsp;confeflîonem Euangdrj amp;nbsp;iJominifui lefu Chrifti non abijeere. Eadem â nobis quotç requiri ftatuamus, iitinonencliæcdida,PfaImo 37. Subditus efto Deo ëc ipera in eo,êlt; iplè faciet. fxpeda Dominum, ëc euftodi uiam eius, ë^ exaltabit te, ut hæreditate capias cerram:cum perierint peccatores uidebis.

HæcexerCitia fidei difcamus,amp; in præfèntium temporum pcriculis cogflt;s temus. Ethane fapientiam Ecdefiæ propriam in uera inuocatione ëc confelTio*« ne Euangdq,8ôin alqs offices pertinentibus ad Ecdefiam exprimere conemur, Sciamusautem 8c frudum ac dulcedinem horum exercitiorum : Quia ciîm ac* cenditurinuocatio,oftendirletandem,quædiciturhicdulcis tranquillitas. Sufi ütatoenim Domino gemitibus ac uotis inuocantium,certiflîmum efteum prg* Eoe(ïè,et furores ac fremitus contra Euangelium gloriofè compefeere repreflîs ^cdeletisdiabolis,Tyrannis 80 hominibus fanaticis, utappareat Ecdefiæ glo* j^^spræfentia amp;nbsp;benignitas euftodis ëc Domini fui làlutaris amp;nbsp;omnipotens. 1 coponitur hæc confolatio etiam Pfalmi 44. Exurge, quare obdormis Domi« ne'^Exürge amp;nbsp;ne repellas in finem, quare faciem tuam auertis,obliuilceris ino« piænoftræamp; tribulationis noftræ f Et Pfalmo 12* Propter milèriam inopum ëcgemitum pauperum, nunc exurgam dicit Dominus, Ponam làlutare in quo cum fiducia docebitur.

Et cùm IteniJJèt lefus trans fretum in regionem Gerafenorum occurrerunt et duo Identes î)temoma,ifrc^

Gerafa trans lordanem eft uerfiis Arabiam, de qua lcribit Strabo, eflè eo in loco ftagnum fœtidum uehens aquas mortifieras animantibus, quæ inde bi« bant, Ac uerifimile eft ftagnum d Diabolis infedum ac corruptum elfie, quos hic

hîc adfirmat textus linmifîbs in porcos, præcipitcs in ftagnum proruiflè, irMgo Gcrdo gj-ß autem imago Gentis, cuius itidem in textu mentio fir, amp;nbsp;omniuni^^

orum,quiiuocem Euangcii) contcmnuntjautcupiditatibusftultispræKXuni fpreto ac repudiate Chrifto, lubet Chriftum excedere fuis finibus gens Gers^ norum,ne porcos amittant. Taies iunt Canonici magis Fœdiaefordidi/]^’^'’' ulli porei,Qtn quôcunqj prorUunt ueneno abominabili complentomnia.Sun’: cæteri his Geralènis Émiles, qui poftquam uocem Euangeîij audiuerunt,^^ renter indulgent omnibus fuis cupiditatibus,ac libidinibus, fie ut focditate,u^^ neno ac Icelerum contagio proxima quæcp præ cæteris infeftent ac compilant, ut funt exemplaCproh dolor)innumerabilia. Taies omnes fignificat imago

vocMum rafènorum, amp;nbsp;Lacus eiusgentis fcctidus ac uenenatus. nbsp;nbsp;Ipfauox Gerafaf^i’

cerafa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificat uallem ièditiolorum nebulonum, fortafiîs nomen indefr

(flum eft ) quôd lèditiofà multitude Arabum latrunculorum feu aliorum, certam federn nullam habüerunt,eó profügerit ati^ receptum ibi habuerit,

Exemplum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exemplum ipfum fignificat, Primum, quod Dominus lefus Chriftusci)^

Gerdfenorum qj- Diabolos,amp; rcgnum eius deftruit,ut dicitur i Johan,}Jn hoc apparuit quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cieitfüat Opera diaboli, Et Genefis }♦ Semen mulieris conculcabitcaput

Serpentis,Qua de re alibi dicitur copiofius. Deinde pccna proponitur ingrati^ tudinis. Videt Chriftus gentem ingratam eflè pro fummo beneficio, ideobac peena eos afficit, quod Diabolus in porcos im mittit,uttotus grex praeceps in Mare rueretac moreretunExiftimoetiam multos ludæos apoftatasacdefino res rituum gentis Ifraëiiticæ in hac Gerafa delituifle, qui contra gentis conluc^ tudinem ac Dei mandatum carnem fuillani comederint, Hos quoej punit^^ Chriftus uoluit,

Sed in hac ipfa pccna hoc obleruetur,la(ftura porcorum per fe non eft ma^ gna, led quod fignificatur, hoc trifte ac deplorandum eft : Hominesfcilkfi^' gratos Euangelio in porcos terribili metamorphofi conuerti, 8C domicilia dia* bolorum fieri,hoc inquam,thfte ac deplorandum eft,Id^ in hac imagine ficatur. Et uidit ætas noftra exempla horribilia Anabaptiftarum, qui quamK^ tris furoribus, amp;nbsp;fceleribus diabolicis felè polluerint, óó nunc lèfe polluantjtes ipfæ amp;nbsp;hiftoriæ noftri temporis euidenter oftendunt, amp;^c.

CdpernAum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quaref Quia fuit Municipium Römanüm, fuit ergo ibi ciuis,ut effet tu^»

Romdnum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogita, qu^m pulcer ftatus fuerit in illo oppido, ubi fuerunt, Paftot

^^ftus,ScCenturioCapitaneus,SdhifueruntamiciChrifto,ÔCmultafecerunt * de eius confilio, Ita uerè fuit urbs Capernaum,id eft,@d)^tttgt;Crfr/amoenauib la.Optimus ftatus eft,quando Paftor amp;nbsp;Capitaneus funt amici Chrifti,8^c.

E A^I^^ALniCO, ad^'uMres^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’'bonacorporaliaalijs impetranda. Sedre^

Hic Paralyticus amp;nbsp;aliéna fide adfertur ad ChriftumjSd ipfè habet propri# am fidenijcum dicitur ei: Remittuntur tibi peccata tua.

Pharifæi indocfii nihil fciuerunt de promifiîonis intelledlu non cogita# tuntetiam Dauidi dictum eiîè, Dominus abftulit peccatum tuum Et Danie# kmdicere ad Regem, Erit fanatio delitflorum tuorum,amp;^c.

Semper Leuitæ fimul debuerunt declarare promiflîonem de Meflîa, fèd nonintellexeriintamplius officium fuum. Hanc ignorantiam taxat Chriftus, ^adfirmat, quôd uelit inftituere minifterium remittendi peccata fîcutdicit : Quorum remiièritis peccata.

ïubet Chriftus,ut tollat grabbatum,id eftjaccepta remiffîone, mitigantur pœnæjpoflumus geftare grabbatum.

Etcùtn trAnfiret inde leßs^ ^idit hominefedentem in telonioj Matthieu noniine etc,.

In exemple Matthæi Chriftus ipiè oftendit applicationem, quod fît tefti# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uo

moniumcommunis docftrinæ Euangelrj, quod omnibus prædicat pœnitenti# am ,ar§uit peccata in omnibus, Et annunciat remiffionem peccatorum omni# neat, husagentibus pœnitentiam, credentibus remittit gratis propter Chriftum, luxtadiftum; Viuo ego.dicit Dominus,nolo mortem peccatoris,fèd ut conuer taturamp;uiuat.

Sitigitur Matthæus exemplum,quôd filius Dei uerè recipiat omnes agen tes pœnitentiam, ÔC gratis recipiat.

Non ueni uocare luftos, fed peccatores ad pœnitentiam. Et difèrtè dicit t Adpœnitentiam, uult nos Deus ad fè conuerti, non uult nos manere in delicftis tontra confcientiam.

lt;PA(h{S, h nbsp;nbsp;Status populi ludæorum fuit mifèrabilis,multi Leuitæ fatfti funt fcribæ

amp;miniftri publicanorum, ÔC publicani plericp fuerunt Ethnid,amp; ualde onerâ# runt homines ufurisjCt eorum fcribæ uixerunt Ethnico more apud eos SCc.Hoc magnum dolorem attulit fantftis.

II. nbsp;nbsp;Euangelium arguit omnes homines, quôd habeant peccata, fèd often# ƒ

Primô funt multi, qui habent manifefta peccata externa, ut in hac hifto# ’ • Manifefia ^^^^übUcanijCcautrcmperCunt:multi paUmfcortatores,ÔCmalaconfcientia uiuetites,

Secundô funt hypocritæ, qui habent externam difcipïinam, 8ô putant fè i.Hypocn't« iuftoseiTejInterea in corde fîint plcniidolatria,erroribus,non retftè inuocant Deujn,funt fine timoré Dei amp;nbsp;Qne uera. fide,funt pleni odtjs amp;nbsp;inuidia,amp;c. Si# eut PhariCxi in hac hiftoria, hi funt fuperbi alios iudicant, ÔC {ePe anteferunt, amp;nbsp;fîngunt fe effe fine peccato,8c fe landlos eflè,T aies fèmper multi fuerunt,funt amp;nbsp;eruntjCtiam ciim defînent eflè Cuculli amp;nbsp;Monachi,tarnen Monachorum na# tura non ceffabit.

4-4-5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^rT 'IX.

Vtrof^ uocat Chriftus ad pœnitentiam,{èd Phariiæi minus audiunt lt;1^3 Publicani.

in. Pefc4fo«' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertiófunt peccatores,qui conuertuntur,fiuehabuerint manifeftapclt;^^

res qui con= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arcana.Hi habent contritionem,fatentur ie elle peccatores,amp;ueredo^

lent 3 definunt facerc contra confeientiam, credunt remiflionein peccaW“' rum propter Chriftum. Tales homines quanquam conuerfi funt, adhuc tarnen habent peccatajfed non contra confeientiam, Et tales homines Hunt falui, Dealqspeccatoribus,nonagentibus pœnitentiam,omnibusdidumeft I. Corinth. Nolite errare, Scortatores, Idolatræ, Adulteri SCc. regnumPd non poffidebunt. Item, Qui non credit in Filiumjira Dei manebitfuper euni.

Regula communis eft,fæpè repetita in Prophetis,quæ ordinat opera, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tres funt gradusoperum.

Primus eft Noticia Dei, id eft, ucra agnitio, uera fides,uerus timor Deb opera primi amp;nbsp;fecundi præcepti immediate cum Deo agentia, Hæc omniano^ minât hic noticiam Dei. Hæc fùnt prorfus fimpliciter neceffaria,fîcutmani== fcftum eft ex primo Præcepto amp;nbsp;fecundo.

Secundus gradus eft dileeftio proximi, id eft, opera fccundæ tabiilæefga proximum,hæc omnia nominathîc mifèricordiam, Hæc opera etiam finitne^ ceftaria,fîcut ex fècunda tabula Decalogi manifeftum eft.

Tretius graduseftCeremoniarum,^u|ycrbrßc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ Hilf

®r vntgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faf^Un^.Hæc opera funt longè infra duosgra

Qiiia reprehendit omnem fuperftitionem in totogencrehumano,præfe^ rentem externosritus mandatis fummis primi Præcepti amp;nbsp;fècundi,amp;fccundæ tabulæ. Apud Papiftas maius peccatum eft comederecarnes die fexta, quam adulterium.

Ita tune ludæi damnabant Chriftum,quôd non fèruabat traditioncm,quc prohibebatcomedere apud Publicanos. Chriftus contrd opponitpræceptum de diledione,ait fê mifèricordiam erga eos exercere, quia ideo ad eos accedat,ut

Et benè obfèruanda amp;nbsp;difeenda eft hæc régula, quæ oftendit gradus opc^ rum, ôô taxat fuperftitionem negligentium neceftaria opera.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare Difci^ulitui nonieiunant?

Dißimilitudo Quandocunque Deus renouât Euangelium, tune taxantur falfi cultus^ traditiones humanæ, amp;nbsp;cum ali) retinent traditiones,alq non retinent, tuncnt rit certamina diftîmilitudo,quæ parit certamina. Aliqui retinentes dolent laxarilegcSjamp;ui^ dent fèqui in alijs licentiam maiorem, quam effe deberet. Inter alios,qui non tinent,funt boni redlè intelligentes Iibertatem,amp; rctftè ea utentes. Multi etiam malifunt,qui hunt magis feri amp;nbsp;negligunt diuinas ôchumanas leges,ftcut

MATTHÆI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.«

(prohdolor ) noftro tempore, ui'demuSj ualde mtiltos abufos eiïè ÔC abuti do^ drinadelibertate Cbriftiana*

In hac hifton'a Apoftoli non retinent traditiones Pbarifæorum, redlê ütuntur libertate,amp;' excufantur d Cbrifto, fèd Dominus fimul monet,quales eG ^èdebeant,qui libertäre rediè ütuntur,

Difcatis igitur quid fit Iibertas Chriftiana, de qua di'ci't Dominus, fi uos filiusliberauerit, uerèliberi eritis»

Sciendum eftautem quatuor gradus efle libertatis Chfifl;ianæ,quos ordG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gra

Prima gratuita remiflïo Sc rccondliatio propter Chriftum per fidern, oC i, Ltterafio lt;t Juftificatio non propter Legem, fed propter Mediatoremgt; De hoc gradu ait pet^cato. Paulus : Non eftis fub lege,fed fub gratia»

Secundus gradus eft ipfa in corde liberatio d doloribus inferorum, nbsp;nbsp;in^ n» Libcratio

coatioiufticiæSc uitææternæ per Chriftum dato Spiritu fanero,iuxta dirftum: VbieftSpiritusDomini,ibiefthbertas» Hie gradus eft uiuaamp;T uera confola^'^^ tiOjinqua fentitur aUxilium Sc præfèntia Dei, ficut Dauid in cxilio fèntit con^s folationem, Laurentius lætatur in ipfa torrefaAione,amp;Sc»

Hi duo gradus funt propric SC principalis fibertas Chriftiana, fcilicet IG berari dpeccato, ab ira Dei, à morte æterna, habere confofationem lætitiam in omnibus ærumnis,amp; fentire præfentiam amp;nbsp;auxilium Dei.Et hæc libertas in bacuitaincoatur in his, qui uerè conuertuntur ad Deum, amp;nbsp;intelligunt Euan* gdium. Poftea confummabitur in uita æterna, ubi prorfus erimus hberi d pecs catOj a morte, 80 omnibus miferqs, amp;nbsp;erit Deus omnia in omnibus, cOmmunG cansfefenobis 8^ fuam fapientiam, iufticiam,uitam æternam.

Hi duo funt principales gradus de his proprie foquitur Dominus, cum aif.* Si Filius uos Iiberauerit,uere hberi eritis. Cogitate quanta res fit liberari â pcccato,ab ira Dei, d morte æterna, habere præfentem filium Dei in omnG buspericulis, confolantem SC iuuantem, ÔÔ hæc omnia in uera pocnitentia per ndem accipiuntur»Sic Dauid habebat libertatem in fuga» Sic tres uiri in Baby^ loneinfornacehabebant libertatem, cum paldm apud eos eflet filius Dei» Sic Danielhabebat libertatem inter Leones,amp;C.Hanc libertatem difcatis intellige^ re amp;nbsp;earn in uera conuerfione amp;nbsp;quotidiana inuocatione confiderare,

Pofteafunt alq gradus de rebus externis. Eft igitur tertius gradus, quód 11 LGrarfufji homini Cbriftiano non necefte fit uti politia Mofi, fed poteft uiuere fecundum boneftas politias earum gentium,in quibus uiuit, ubicunc^ eft, ut Cyrus potuit ' utilegibus Perficis,Conftantinus Romanis, Et tarnen fides amp;nbsp;inuocatio in cor^ dteadem eft ad uerum Deum,propter filium amp;c»

Quartus gradus eft, feire quód nullæ traditiones ab hominibus fatftæ in ” Pcdefia,fint cultus Dei» Item, quód non fint necelTariæ, amp;nbsp;quód poffint omitti finepeccato» Et de hoc gradu libertatis hîc oftendunt exemplum Apoftoli, fcG tui d« n3 unthæcleiunia inftituta d Pharifæis necg cultus Dei eftè, neqß opera neceffaria f“'’^ eliè.Et fuo exemple docent alios,ne purent eftè cultus Dei,amp; ne putent eftè ope* ra neceffaria,

Sciamusautem Regulam,antehunCquartum gradum oportere eftè in nobis duos primos gradus, liberationem d peccato, amp;nbsp;fidem quæ apprehendit confolationem Sc præfentiam Dei in nobis» Vbi hi gradus non func,multi abu tuntur libertate, .

44-7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT TT IX,

f^ccommoii « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus igitur docct compled;endos eflè fimul priores gradus

Significat tunc homines reélèutiIibertate, quando apudeos eft fponiu’ Chriftus. Tuncfuntliberiàpcccato^tunclætanturjætiinuocant tiaSjSd non funt occupât! illis ftultis ceremonijs humanis, Ifta PharifaicaiciU^ ni'a non funt cultus Dei ftd mei difcipuli habebunt longe alia leiunia, ftilKlt;-b obedientiam in cruce a Deo præceptam.

Poftea addit admonitionem, quód multi ftne prioribus gradibusnonrt^ (ftè intelligant libertatemjnec rccre ea utantur.Nemo adfuit ueteri uefti nouum pannum^Nemo nouum muftum infundit in utres ueteres, id cft,doctrinacieh^ bertatCjiion intelligitur ab hominibus,qui non funt conuerfi ad Deum adhuc impfj èC effèri,non perterrefaefti lege Dei. Tales audito nomine libertt^ tis,magis contemnunt diuinas Sd humanas leges,amp; hunt efferfftcut urfiSóah^ beftiæ in filuis, ficut manifefte uidemus noftro tempore,multos homines pror^ fus fieri beftiales, abufu liberatis. Et Deus punit hunc triftem abufum multis calamitatibuSjbello amp;nbsp;expilationib. Sgt;C alijs mails, quia helluamur amp;nbsp;funiusnlt;gt; gligentiores in nobis regendis, ideó ueniunt plura peccata, Sgt;I. poftea belb oc aliæ poenæ.

Hæc diligenter confideremus, diftamus reeftè intelligere libcrtateni,ôt redèeauti.

H(ic ïllo loquente ad eos, Ecce Trince^s '})nus aceeßtt adorabat eum, IDomineßlia mea modo defunlla elty ^c.

Deus initió patefecit fè ordinäres operibus. Etièmper ordinaria opers funt teftimonium de Deo fingulis hominibus, nunc quoeg 80 omni temport»

Præter hæc patefecit fe extraordinariis operibus propter has qua^or ^d opera Dci

tuorquot;LufJs‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miraculafintteftimonia,quôdDeus fit eftèntialibera nonalligata

ril, Sunt exempla promiftîonum Ipiritualium amp;corporalium,amp; fient Deus nos audito uerbo, iubet petere Ôô accipere per fidem fpiritualia amp;nbsp;corpolt; ralia bona,ita iubet ipfis exemplis, ut petamus amp;nbsp;credamus nos iuuari,qn'2 cx^ empla funt illuftria teftimonia uerbi.

propter noftra mérita, amp;nbsp;quôd in Deo non fit acceptio perlbna recipiat ludæos ôô Ethnicos, ôd poftulet fidem,non recipiat propter noftra me^

Hæcaufacfuntnotæ,80 lèmper Iciamus,quôd Ecclefia habet miracula non imitabilia diabolis,fcilicet refulcitationem mortuorum.

chrißus reo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrillus tres mortuos refufcitauitt

M ATT H ÆI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-48

Hæc exempla funt teftimonia doâ:rinæ,amp; fi'mul docent, quôd Meffîas fit Dominus uitæ,amp; poffît uelit reftituere uitam,8ô û't mifTus ut reftituat ui'tam æternam,iïixta di'dum; O mors ero mors tua,O inferne,ero peftis tua.

In Luca defcribuntur tentationes lain, ueniunt ad eum domeftici, amp;nbsp;di^ cuntpuellam mortuam eflc,fèd Dominus lubet eum credere. Ita nos non franse S^murinipedimentis.

Poftremó etiam hoc confîderate, quâm pulcrum regimen fuerit in Caper 'i^uinino tempore,

Chriftus fuit ibi ciuis, Sgt;C fuerunt eius amici capitaneus Romanus, Pa^ ^or lairus, et baud dubie hi de multi's masnis rebus ufi lunt confilio Chrifti'.Sic ^rat illud oppidum uerê Capernaum,i'd eft,@^Ónt)Or|f. Ita cogitate â Deo pe^i ï^ndiim efle, ut fît tale regimen inter nos, ut Paftores amp;nbsp;Principes Capitanei ^wamici Chrifti,

Temper confîderetur, quam de miraculis proximê audiuiftis, amp;nbsp;pofTunt ®rtuiterrepeti.

Etponuntur triadi(fîa; Primum de mileria Ecclefîæ,quÔd Ecclefîa fît Ian« S^ida,ôc fimilis ouibus, quæ non habent paftorem,

Di(fi:um,quôd meffîs magna fît,hæc eft dulcis confblatio, quôd tarnen ^ufiifinteleftijéó non fît irritus labor docentium.

Hæc tota doftrina de minifterio iæpè amp;nbsp;multum cogitanda eft,amp;S agende fi^^ogratiæ,quôd immenià bonitate mifît filium, amp;nbsp;inftituit amp;nbsp;ièruat minifte«î quia fie amp;nbsp;non aliter colligit ièruat Ecclefîam, uidelicet uoce Euange#

Neceftcogitandum: Qtiid eft infirmius bis miieris hominibus, qui do«: ^'^■itEuangeliurn r fed fciendum eft, ipfum filium Dei potentem eftè,qui incoa^« ^*ftocminifterium,amp; ièmper in eo eft effîcax. Et fie dicit: Sicut mifît me pater, «ÿifrw», mitto uos.Item,Ego ero uobiieum ufiß ad coniùmmationem ièculi. Item ôraetaddextram æterni patris, dans dona hominibus, Apoftolos, Prophetas, cuangeliftas,Paftores, Doftores

beiamus ergo nos debere credere uoci Euangeltj,8ô iciamus ipfum Deum ’jerèéffîcacemefîèperEuangelium,fîcutdi(ftum eft: Euangeliumeftpotentia Dei ad falutem omni credenti.

Ecclefîa eft fîcut oues fine Paftore, querela eft, iæpiftimê nbsp;nbsp;in multis lo^ Mifcrd]}gt;cdes

défunt idonei Paftores ôô Tyranni pellunt idoneos Paftores,8c doeftores ip^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fî certantambitionibus ÔC odfjs,turbant EccIefîas,amp;c,Hæc mala funt in conijpesî ttu, nec opus eft longa declaratione,

* fi Confolatio quôd multa Méftîs fît,id eft, multi eledi, profeôlô hac con^ folatione nobis opus eft,quia in hac tanta malicia humana,pauciflîmi uidentur dfe deâ:i,(îcut Elias queritur, Efaias inqüit : Nifî Dominus reliquiftèt nobis knien,ficut Sodoma amp;nbsp;Gomorra eflèmus,

Sed Deus confolatur Eliam, Paulus inquit : Labor uefter non eriti’nalt; nis in Domino. Et Dominus inquit : Copiofum frudum feretisjohanjji

Hanc confolationem diligenter cogitemus omnes, in bac tnfti confufio ne mundi amp;nbsp;regnorum.

ï 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Precatio, uidetis mandatum diuinum eflè, ut petamus, ut Deus collie

gat Ecclefiam,det idoneos miniftroSjamp;S fèruct Ecclefiâ, [ic filius Dei ipfe petit ai^ fiduê. Repetatur precatio Blij Dei ante agonem dióta lohan, 17*

vocdtiokpo» PJIC Só poft reiurreéïionem defcribitur uocatio Apoftolorum, quia Deus flolorunt, 1 *uult nos certos efte de dotftrina, uult nos feire per quos amp;nbsp;quomodo propa^ gata fitjiicut inde ufe^ ab initio uocauit Prophetas, SC diximus fæpè alias, qud fint ProphetæjApoftoli, Paftores amp;nbsp;Dodlores.

Et primùm bene notandum cft,quodicriptumeft,Lucæ.6. quód totano^ (fte ante hancelecftionem Apoftolorum Chriftus manlèrit in monteduprecati^ one.

ïarn lîôgitemuSjquantu opus eftè ipfè Dominus iudicauerit,mittcre certos docftoreSjpetiuit ab æterno Pâtre, ut iple eos gubernet, ficut etiam in agone fuo precaturtSandifîca eos in ueritate, Sermo tuus eft ueritas amp;c. Sic nos petamus dari idoneos miniftros.

ï I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confideremus autem ingentia beneficia Dei,8c agamus Deo gratias»

Immediate Prophetas Apoftolos,et addit eis teftimonia,ut fimuscerti, Mediate per Ecclefiàm alios Paftores amp;nbsp;Do(ftores,qui debent dodfinam traditam per Prophetas 8d Apoftolos fine ulla mutatione tradere.

In utracj uocatione filius Dei eft efficax,ut Ephefibs 4.dicitur,8ó Rom* L Euangelium eft potentia Dei ad ialutem omni credenti.

vocdtiî ebri-111* Poftquam eos uocauit amp;nbsp;addidit poteftatem faciendi miracula,ut doi» habeat teftimonia,tradidit etiam mandata,ubi amp;nbsp;quid debeantdocerc, nA e‘/pof€/la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non inter Gentes, quia Deus prius uoluit colligerc Ecclefiam in Ifrad.

te faciendi Poftea tamen inter Gentes poft triennium, interea tarnen etiam multi ex Geni* miracula. tjßus conuerfi funt.

Qiiid debebant docere C Sicut alibi dibit Agite poenitentiam amp;nbsp;crédite Euangelio,Et hic inquit: Venit regnum ccclorum.Quid nominat regnum cœ^î ' lorum f Regnum promiftum propter filium Dei, in quo delebitiir peccatum amp;nbsp;mors,amp; reftituetur iufticia amp;nbsp;uita æterna. Hoc regnum in hac uita incoatur prædicatione Euangelq, pccnitentia 00 fide, poft reftirredionem eritconfum^ mata iufticia nbsp;uita æterna,in qua Deus erit omnia in omnibuSjSó erimus fine

Sic alibi dicit:Ite predicantes pœnitentiâ amp;nbsp;remiftionem in nomine mco, projHj'ffif A- J J J f * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De defenfione, Quando aliquid noui inftituitur, quando legati mit*

fionetaer tX ftintur,neceire eft eos habere uiaticum amp;nbsp;defenfionem.Et in toto orbe uellc mu* aticiim, nbsp;nbsp;nbsp;tationem facere per Apoftolos, ÔC quidem florente imperio Romano, uidetur

’■«simpoflïbilis efïc» Idcó prfus hïc confirmât Apoftolos Chriftus, promitti't ^jsdcfenfïonemamp;uiaticum, fîcut alibi inquit: Ego erouobifcum ufcß ad con^ bmmationem fècnlu Item, Iohangt; ly* Ego elegi uoSjUt eatis frudlum feratis, fruclus uefter maneat,Et hic inquit: Mitto uos ficut oues in medio luporum, «lt;1 omnes capilli capitis ueftri numerati funt,

Ac primum de uiatico dicit : Non poflidete aurum in Zonis, necfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poßtdcte

Htc aliqui fanatici homines difputauerunt, Paftores 8c alios concionato^ nihil debere habere proprium, amp;nbsp;faciunt fingularem cultum Dei ex non ha *^ndopropriumgt;

Chriftus non hoc dicit, lt;^uód no liceat habere, fed loquitur de fadlo,quod Nonhabentph docflores diuitiasamp; defenfionem* Et additconfolatio^s ’^^ni,nerdinquantofficium, proptcrea qudd non habentdefenfionem diui^: promittit Ce curaturiim, ut tarnen habeant hofpitia uidlum» Talis efl bfclcGa,ubicuntj eft in mundo, habet hoipitium, quod Deus protegit,amp; non “äbethumanam defenfionem» Ideó dicitur in Efaia : Dabo uobis docfforem panemamp;aquanijCum tribulatione,

Hicfimulpromittitconferuationemminifterrj,8^Ecclefîæ, amp;nbsp;hofpitia, cum thbulatione, id eft, promittit defenfionem, quam ipfe tribuet jCtiamfi

Hkincipit dodrina de perfecutione. Prius dedit mandata exprcna,mifit ^oSjiuflitdocere, Sgt;C dixit,quid debeant docere,fcilicet,Euangelium,8ó dixit eos abiturosefTeuiaticum SC defenfionem,etiamfi non habeant æs in Zonis,et no “äoeät arma Sfpræfîdia et exercitus.Nuc fequitur exprefla prpdidio de hoftib,.

Ideo' autem opus eft præmoneri nos in nouo Teftamento de hoftibus, 80 ^emodo defenfîonis quia poftquam Lex eft data, amp;nbsp;conftituta politia Moift, ^ciuitPopuIusfe habere certam fèdem regni, amp;nbsp;defenfbres duces Reges, ut lolue, Gedeon, Samuelem, Dauidem, lofaphat, fèmper deinceps aliquos ta* bSjOChabueruntcertum regnum,

Quidautem fîmile eft in Ecclefîa C Non eft certa fèdes,non certum regnu, EcclefideH/ît nulla certa defenfio» Ideó neceftè eft Apoftolos amp;nbsp;nos omnes præmoneri, præ^s «« cemfedc icrümcumApoftoli haberenthancopinionem,quôd Meffias effet habiturus^”®’^^^”^’’ tiiundanum regnum». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

DeCoIumbisfaciliuseftintelligerequidueliti Columbæ funt fine felle, Columiarunt Çwftt fClilC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n/ id eft, non habent iras amp;nbsp;odia, amp;nbsp;cupiditatem uindidæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bicnosdebcmuseffe fine priuata ira, fine odqs, fine cupiditate uindidæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sicnosuidimus Caroloftadium mouere tumultus odioLutheriSfcgt; Et multa hoc tempore fîunt talia*

Sunt aliæ proprietates bonæ columbarum, quæ hue congruunt, Co^ lumbæ iæpè pariunt, èc diligenter fouent pullos, amp;nbsp;non nôrunt adulteria nondilcedunt ex fuislocis.

Tabseft bonus concionator,multosdocet, Nondocetadulterinanido I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Dicitur hæc natura eftè Serpentis,quando pugnat cum alijs Serpentibus, dicetur, nbsp;nbsp;nbsp;ucl hoftibus, tunepræcipuè laborat uiribus capitis, ièd ne lædaturdiligenter

Sic Chriftianus Concionator laborat capite,id eft, dodrinajS^ circumdat caput,id eft, cauet, ne amittat dotftrinam,

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serpentes non amittunt uitam, etiamfi aliæ partes corporis fint diflèda:»

Sic Ecclefia amp;nbsp;anima non périt, etiamfi membra amp;nbsp;facultates pereuntjinodû doiftrina fit iàlua.

Item,Serpens nouit eum a quo eft lælus, etiamfi eft in magna turba minum,amp; hune petit,non alios, Sic debet Concionator nolle inimicosjhoftes Euangeli), amp;nbsp;hos reprimerc, non irritare alios,

Item, Serpens nouit remedia fua,In lènecfta purgat oculos fæniculo,amp;in^ de didicerunt homines fæniculum prodeflè oculis, Sic debet Concionatornoß fe remedia oculorum, uerbum Dei, debet procul prolpicere, ne mala dog^ mata recipiat.

Sequitur præmonitio cxprefTa de perfècutione* Cauete ab hominibuSj traden t uosjamp;fc» Et fæpc repetita eft eadem præmonitio de perCecutione,

Omnia bæc diéèa funt dulciffîmæ promiftîones, qui aifirmantjcp^dcerf to Deus adßt in Eccleiîa,8t iuuet fuos in confeftione,amp; in docendo,

Hæ confolationes fint in conipecftu, Eft amp;nbsp;generale teftimoniunij^^od Deus curet nos, Duo paftères afte ueneunt, Et unus non cadit fuper tertsm lii« ne patre ueftro, Vos multis pafteribus meliores eilis,

Efaiæ yi, Pofui uerba mea in ore tuo, ôô umbra manus meæprotegam tCjUt planf tes ccelos,

Taks prom I’Hioiies debent nobis omnibus notæ efle, ut fciamusDeum fcruaturum eflè Ecclefiamjamp;f petamus, ut nobis adfi't, ÔC nos protegat, ideó iftæ promiffîones todes repetitæ funt, ut fides confîrmetur, Sc fciamus certó manfu* ram eflè Ecclefiam,amp;^ bac fide laboremus,ÔC petamus auxilium, defenfîonem èC oninia neceiTaria à Deo*

Repetit mandatum de confeflîone,et promiflîonem:Qui confitebitur me toram hominibus, confitebor eum coram pâtre meo ccclefti, qui negauerit ri’^jncpaboeum*

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Hæcdida confirment nos contra indicia iàpientum, qui clamant :Cur mouetisdifTenfiones f Cur eftis cauiæ difcordiæ f Reipondeamus : Eft manda# tum immutabile, quod oportet confiteri.

Prædidio eft, quôd crux lêquatur prædicationem Euangelij confelîîü quôd Ecclefia fit iubieda cruci. Hoc iæpê prædicitur,ut Genef.}» Quia fiHomines non efient præmoniti, ratio iudicaret iftos d Deo abiecTos eflè, qui ramhorribiliter interficiuntur â Tyrannis*

ïtem 2, Timoth» 3. Omnes qui pie uolunt uiuere in Chrifto, perfècutionê patientur,

Euangelium non eft caufa difcordiæ, fed mala uoluntas hominum aduer# fantiumDeo. Tota creatura debet obedire Deo,amp; eft dolendum,quôd homi# nés non uolunt accipere oblatam medicinam amp;nbsp;falutem, amp;c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mdU uolun»

Sed quia homines mali non obediunt Dço,ipfi funt caufa difcordiæ, Pro^ nbsp;nbsp;hotninuw^

Addita eft confolatio amp;nbsp;promiftîo recipiendæ uitæ : Qui perdit animam fuam propter nie, inueniet earn,

Mandatum de audiendis Miniftris, Et hoc compledlitur, quôd Deus ue# litcflèeiFkaxper minifterium.,Sicut Pater me mifit,ficego mittouos,

Hæc eft neceiTaria confolatio,quôd uelit efïè certó efficax Deus per uocem miniftrorum Euangelq. Rom*i.Enangelium eft potentia Dei ad falutem omni credent!, Rom.io, Qudm fpeciofi pedes Euangelizantium pacem,

Hæcditftaftint mandata de minifterio Euangelij, non dé traditionibus Epifcoporum extra Euangelium,

Non conftituunt régna extra Euangelium, fèd præcipiunt, ut Chrifto o# bediafutjUt uerbum Dei audiatur* V t Pfalm.z.Ôfculamini filium.

Promiftîo addi'ta de præmrjs eorum, qui recipiunt docentes,quiiuuant propagationem doftrinæjqui iuuant docentes 8«^ difcentes*

Dominus iurat ièdaturum mercedem talibus, qui iuuant Euangdtjpro^ pagationem. Ideô non dubitemus jquin Deus fît protefturus Ecclefiam èC ho# ipitiaEcclefîæ*

Et hoc noftro tempore uidetis 5 quôd Deus mitigauit pccnas Pnnopi^ buSj qui Euangelio hofpitium præbuerunt»

mittit Diftipulos fuos, ut interrogent, non qudd iple dubitct, ftd ut fcipulos fuos ■^diicipuli ex ipib Chrifto audiant, quôd non alius Meftias expeftandus fit, Et ffzifu rfd chri ut ipfî coràm uifîs miraculis confîrmentur* Hæc eft fumma huius Icgatioms.

11, Ratio autem dubitandi diicipulis fuit haoc,quia in populo fuit hæc uul Mationl^ garis perfuafi'o, Meftiam inftauraturum eftè regnum politicum, èC habiturum hdbuerintdia exercitus,ac domitis gcntjbus occupaturum eflèprouincias,fîcutfeceruntMo^ fcipuli lohdn^ narchæ, Cyrus, Alexander amp;nbsp;ali]»

Cum igitur uiderent hune lefum tantiim eftè pauperem concionatorem, hac ipeciehumili mouebantur, utdubitarent,an hiceftèt Meftîas»

^^ns^feipu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refpondet autem Chriftus ad hancrationem dubitandi,etdocet,qua’

Us lobdnnisdo le fît regnum Meftîæ futurum, cùm ait: Pauperibus Euangelizatur, Item,Bea# fft ^«4/e fit tus,qui non offènfus fueht in me, id eft, regnum Meftîæ non eritpoliticum,hv ftrtiftum diuitijsjexercitu,fîmileImperijsmundi :Sederittaie,qualeuidetis, * prædicatio Euangelq, qua Meffîas erit efficax, colliget æternam Ecclefiam uo# ce Euangelq ex omnibus Gentibus, ôi. per Euangelium dabit remiflîonem pec# catorum,6CipiefiIiusuiuifîcabit credentes Sgt;^ agentes pccnitentiam,amp;dabit eis fpiritum ÔC uitam æternam, Ideô eft promiftùs Meftîas, non ut conftituat Imperium mundi,

Hanc refponfionem Chriftus poftea magis déclarât, ubi dicit : A diebus Iohannis Baptiftæ regnum ccclorum uierumpit,

Item: Lex amp;nbsp;Prophetæ uflt;$ ad Iohannem,id eft,uos habetis ftultam imaginatfi onem, lam legem Mofî inter gentes regnaturam eftè ,amp; totum mundum fore ludaicam politiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Huncerrorem abq'cite,finisiameft huiuspolitiæ, Aliud regnum uaut, icilicetregnum ccelorum,amp; uenit Vi, Hæc uerba non fie intelligantur,quûd Chriftus ui occupet Imperia,ficut Alexander, Sed potentia diuinaerumpitcon tra furores Diabolorum ôd tyrannorum, procedit etiam nolentibus diabolis

U ATT H Æ I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-^4^

Etufokntirapi'untjlcilicetjnon timidijnon fugientes pericuïajGdconftan vioUntird^io ' anteferentes gloriam Dei confeflïonem fuæ uitac omnibus uolupta^ »i»-

HicfiatdecIaratiodi(fli:Lexufq? ad Iohannem,amp;rdicatur,quód multi qurrantfubtiles cxpofïtiones, ied nos uelimus cHè cotenti hac fi'mpliciore,quia Chriftus loquitur de fine politiæ» Loquitur ergo bîc de Lege, in quantum eft poljtica,fcilicetdeCeremonfis forenfibus, VOiU ÄftcßCtt ! Vttî) ÔOlt ! etiam de Lege morafi,in quantum e ft externa difci^! pbnajcocrcens ciuiliter* Et recitetur populo craftc diftinftio trium partium Ie=« eft in examine Megalbur^enfi *

Chriftus dat teftimonium lohanni, qudd Gcconftans docftor nbsp;nbsp;nbsp;tedis de

pi .fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrilti de lo^

Quid fuit Propheta in populo quot;T prædicens deDhrifto SC regens aliqua confiliapoliticajSc retinens legem Moifi. Ided Iohannes ait: Non lum Prophe* ta»

Quia amp;nbsp;præfentem Chriftum monftrat, incoat nouam Ecclefiamj ba^ ptizaqrecipit genres amp;nbsp;ludæosjalrjsProphetis non fuit conceffum inftituere uouum ritum,

Idcô dicicNon furrexit maiorjftilicetjin officio.Quia nullius officium eft uiaius,quàm Iohannis, poft Chriftum.

IdeóChriftusleft excipit,cùm ait: Qui minimus eft in regno ccelorum, eft maior,id eft,Chriftus,qui eft maxime humiliatus præ omnibus homimbus, “fteftmaior Johanne. Hie baptizat Spiritu fanefto, eft redemtor SC laluatorjfi^ ew Johannes inquit: Ex eins plenitudine omnes accepimus.

Totahæc lequens pars eft querela de contemtu Euangelij in mundo. Et de eft triftiscomminatio pcenarum,Væ Corazin,uæ Capernaum.Cecinimus uo^ ‘angeï^fn mun bis,ideft,pr$cjj\-^Lijß-j^js ßuaiigeljum amp;nbsp;promiffiones. PlorauimuSjideftjpræ;« do, dicaiumuslegeni pccnas, ÔC neutrum curaftis,

Hucaddaturdieftum in Luca: Scruusqui leit uoluntatem DominijCtnoii ficit, accipiet plures plagas,

Metuendum eft Sc nobis ipfis, pauci emendantur, SC multi prætextu Eus angdicælibertatis plus fîbi licentiæ fumunt, Ided fiet hoc,quod dixit Dominus deFicUjLucæij.

Dominus concedit tepus, ut plures conuertantur, lèd quando nimis paus ci conuertuntur, tune tandem delet tota régna, amp;nbsp;totas gentes, fîcut deleuit Sos doma.

Nunefunt paruæcaftigationes in Germania,ut moniti fimus ardentiores inconuerfîone,inuocationc,ÔComnibus exercitijspietatis. Sed quianimis pauciemendantur ,amp; plurimi fiunt furiofiores, ided creftunt pcenæ, ficut hoc anno urbes multæ incendijs perierunt,ut in bello, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ^UlnîOrtC^/

îiCtVJftlïSt Item extra be]lum,£uubüî/Q5oIt)bfrg/amp;^c. Etaliquantd pdft uenis tnt Turci , Sgt;C totam Germaniam uaftabunt , ficut iani combuflèrunt

4-5? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xt

Nouum SoIïum,^(Wfh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et Monachus Ifènnaccnfis Iohannes HiIki’

prædi'xit^Turcos anno i é o o« fore Dominos Italiæ èc Germaniæ* Qult;eîtiot

one nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquibus Î Ciir dicis de poem's, cum tarnen debeawus

rMn^paiM Deum gratis diïigeref Itempcenitentiadebet incoariabamoreiufticiæ,Sinon rttmfît excU d timore pœnæ f

ad'‘œni!e'quot;ü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^onßo,

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus ideó punit,ut ira ipfîus agnofcatur, amp;nbsp;uult iram intelligi Si metuL

Econtra ideó promittit dat bona,ut eius bonitas 8i mifericordia^nogt; Icatur, uult titrunc^ cognolci, iram amp;nbsp;milèricordiam, ideó uult prædicaripœ* nas amp;nbsp;beneficia iple utrunep facits punit èC libérât, ergo necefiè cft hæc præ^ dicari, Non uult nos eflè ferreos, ut non moueamur peenis, Imó hanc duriticm taxatjUt ctjm apüd Elaiam dicit capite 4 8» Scio quód durus es, frons tua ænca

Item Efàiæ 2 8. obiurgat duros : Cogitatis uos habere fœdus cum mortCj fingitis iècuri nihil fore mali, ego uerô puniam uos. Et ideó puniam, ut aï/qu* conuertantur,quia uexatio dat intelleólum,amp;c,

Reputemus ergo finguli noftras pœnas proprias amp;ipublicas,8inosaa pœnitentiam exufeitemus, ficut filius prodigus, èC deinde profîciamus,tiniea^ ‘ mus iram Dei ôô ipfum Deum, Rurfus etiam agnolcamus milèricordiam Du ôô bona,amp; petamus amp;nbsp;expeclemus â Deo bona^ laudemus eius mifericordiatn, amp;nbsp;iplum diligamus, Heut iplê nos docet,dicens le facere alienum opus,utfaaat proprium, id eft dicit fè punire mortificare, ut rurfiis uiuificct, Si dttbo^

cMfltü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut hic Chriftus agit gratias æterno patri,pro hoc immenfa bcnefttæ,

1144 («git lt;cter=! quód Colligit Ecclefiam, ita feiamus eum ftmper precatum eftè pro genere hu^ raWgft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precari,ut Ecclefia colligatur amp;nbsp;feruetur,ficut Pfalm.2»dicitur;Poftu^

Hîcdilcamushæcmirandaconfîlia, quód genus humanumnort fîtfhi^ ftra conditum, fèd quód Deus per milèriccn-diam inde colligat æternam Ecdu fiam,fcd intercedente filio.

Et hæc lèmper debent coniungi, Precatio Sé gratiarum adio pro re impe^ trata t

Eft omnino iniquum, multa petercjôi^ accipere, amp;nbsp;poftea ingratum eflè, Cogitemus autem,quid fit Gratitudo, Eft compofita ex duab, uirtutibus: cft

fatetur unde fit acceptum beneficium, Sc eft lufticia oblipanâ '^uicilfim ad aliqua officia»

ift fie barin/üaö fie befent/von wem üie ^abe Çerfomet/ ^eree^tigfeit / Oae fie fie^ verpflicht / Vagegen auch 9««H(ben freundlichen Vienfteu»

_ Ita hic Chriftus fatetur,qudd Colledtio Eccïefiæ Ht benefidum æterni pa=* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

J’s,a: tribuit patri hanc laudem mifèricordiæ, quod ab ipfo fit hoc ingens bo^s

üelit colligere æternam Ecclefiam, cui ie communicet in tota æter^« nefidum ætef HastantasresdebemusSónoscogitare j amp;fimulcum Chriftogratiäs f§^ft,öCprecari,ut colligatur Ecclefia inter nos fieüt Pialmus præcipit t Roga^i spätemlenifalem. Item ibi dicitur, Propter fratres meos rogaui pro te. Hoc P’’æcipuc facit Chriftus nofter fummus Sacerdos, fed nos quoep hoc facerc de»« quotidiana docet,Ädueniat regnum tuum.

Ueindc cogita,qualcm hîc dicat colligi Ecclefiam: Ablcondifti à fapienti«« Wreuelafti ea paruulis» Hic dilcimus quód Ecclefia fit congregatio paruus ’’uniöó miferorum, pauci fapientes, pauci potentes ampledluntur Euangelic L Corinth, i. Sc deinceps dicitur»

Eæcteftimonia teneamus, utnosconfirmemus contra hoc fcandalum, 9^’0 ualde excruciantur humanæ mentes, quód uident Ecclefiam cflè tam lace* ^^’'^)^imbecille corpus,colledtum ex pauperibus,8lt;f difperfum fine imperqs. Cogita, qudm pulcer confèflfus fuit Romæ, Senatus Augufti Augufto erant collati ad hos,mifèri homines in Iüdæa,tanqp uermicu* ’îZaAarias, Simeon, Anna,Iofèph,EIizabeth,Maria f SCc,

Hoefeandalo certe mouentur homines,fèd feiamus prædidtum efle,qu0d htEcclefia, Congregatio imbecillium 8d pauperum, SCcredamus uerbo ^ijfiue potentes amp;nbsp;fapientes credant,fiue non credant» Scriptum eft,Potentes potenter tormenta patientur»

P nbsp;nbsp;Qyld fit Chriftus,amp; quare milTus fit,8d de modo colligendæ Eccïefiæ,

HîcChriftus aperte nominat fè filium Dei, ficut amp;nbsp;aliâs fæpc»Et addit, t^æn^huncelTefilium, quiperfedtè nouerit patrem, Sóqui oftendat alijs pas=

Hæceft fublimisdodrina de filio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oflenda,

Nulla creatura perfecte nouit æternum patrem, Ergo hi'c films eft fupra ^^aturas. Et nuUa creatura potuilïèt uidere hoe confilmm5quód genus huma^ ^unidfethoc modo redimenduni, fcilicet filio aflumente humanam naturarrt, htd folus filius hoe decretum profertjUt lohan» l» dicttur : Filius qui eft in finu paths,ipfe enarrauit nobis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ideocßdicitur Verbum æterni patriSjquia eft ilia perlbna,qua* immediâis tc bcdeGam alloquitur amp;:profert Euangelium ex arcano confilio diuinitatiSj ihdeufcß ab initio quando Heuam alloquitur» Gene. ^»

Hicfimuldiftis modum colligendæEcclefiæ,fcilicet per Verbum» Nemo pcdeRdcoîlia nouit patrem,nifi cui FILIV S reuelat* Ergo necellc eft audirc Euangeliurn, gàur per uer amp;nbsp;ipfe filius cum Euangelio eft efficax,amp;nufquam eft Ecclefia,ubi noneltuox bum, Euangelrj. Auditores Mahometi amp;nbsp;Papæ Ôi. Sedtarum pugnantium cum EuangeliOjfunt extra Ecclefiam Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

R r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ Hue

457 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^PrT XL

Hue pel finet mandatum:Hunc audite. Et in Pialmo 2,OlcuIaminifilium* Et in Deute, Suicitabo Prophetam de fratribus tuis. Qui non audieriö egouïtorero.

Et bene confideres,FiIius reuelat patrem dupïiciter, fcilicct SC uocèEuan^ gelq, amp;nbsp;illuminans corda tune, quando per Euangeliumeft efBcax, quia fimw eft cum Euangelio, Quando in uera confolatione credis, tune filius ucrèaddt, tibi oftendit miièricordiam patris, ÔC eft efïicax èC iîmul effundit Spirituna Tanórum in cor tuum, Ipiè dat dona hominibus, Ephef, 4»

Ce externa, mouebat èC confolabatur cor eius, Ita diicatis agnofccre Chriftuni) 80 feiatis cum Minifterio uerè efficacem eflè, Ipiè iua peribna colligit tat Ecclefiam,fi'cut ait : Nemo rapiet oues meas ex manibus meis, Tded moxi^^ quitur mandatum : Venite ad me.

Taenite ad me omîtes, ^ui labor at is nbsp;nbsp;oner at i e/lis^lt;(^ ego reßäam nos.

Aritea dixit,quis fît Chriftus,amp;^ quomodo colligatur Ecclefia, Nuncadi« dit mandatum,ut confugiamus ad ipfum,

ïMndAtum Hæc doftrina omnibus debet eflè notiffîma, 8óeft iæpiflîmè repctita, ittintuabile ut Scilicet, quôdfît mandatum ætemumamp;immutabile, S^quôdfîtuniuerfakj confugiamui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cbotctt ut conuertamur ad Deum, hune filium audiamus,8i

ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eredamus ei, amp;nbsp;confolationem ab eo accipiamus, amp;nbsp;acquieicamus in co,

Wir itt Wcfcm gÇriffoybcn oft fueßen/vuD bktb/ vntgt; a(fo frieten fein/ vnt tviffen ! tiefer ter einige trefî ift M vnt fein anterer/vnt ölfo tnre^ m aflejn gnat tnt feligfeit erwarien Hanc fummam Euangelq iæpè auditis, nbsp;iàepc repetita eft, ut Pialmo 2, Ofculamint

Et ipiè toties idem repetit lohan, 6,. Hæc eft uoluntas Patris, clm mint mc,ut omnis qui uidet filium,amp; credit in eum, habeat uitam æternam. Et banc doftrinam difeamus in uera conuerfîone 80 inuocatione, ibi diici poflîint, Segt; curi Sgt;C perièuerantes in iceleribus contra conicientiam,non intelligunt netj cu^ rant,

Nec opus eft longa declaratione, uerba per ièiè funt manifefta, nis qui funt in doloribus,amp; hanc conicilationem quærunt,

Nota autem diligenter, quod dicit O M N E S, hîc repetendadtad^ monitio quam fæpè citamus,

titiones m ont nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prior eft de dignitatc, Semper hoc cogitamus, icio Deum eue oonum et

nibtu dûlorù miièricordem,ièd erga iuftôs, amp;nbsp;non habentes tam multa amp;nbsp;tam magnapecca^

1. TeHfrffiodc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ l, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f V riqnrlpnfatitV^

digntMe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc eft uox legis in omnium hominum animas, propter nanc teniauir

nem fuaiunt homines Deum, Sc non accedunt ad eum, non audent inuocat^ Hæc fuga,tiefes ^appeltt/vnt vor ^ort (ïie^en/fint greffe fûnt/^iî nommes non confiderant,amp;S non cogitant hanc fugam eiïè mag;na peccata, pp a Sed huic tentatiopi debemus opponere uocem Euâgeli),quæ dicit

Chrifti . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MATTHÆL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;458

Graf.? faciendum eft qu^m totum rennum pcccatijldeo diAum eft, ^“^^ubcrat fupra dcliftt?™.

^on dicamus ficut Cain:Maior eft miquitas mea,qu^m ut rcmi'tti poffît» ’gitur hanc confolationem contra primam tentationem, èc Cia

U. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ Sanguis Chrifti purificauit nos ab omnibus peccatis,

HavanaP=»-*ularitatc,ob «ucf» alle We jit g^ri(ïo}ufliii'bf wer^en/quiaficcogitamus : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dn cuimMe.

f? A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;machen/ wer nic^t im feUuqen ^Xegilter fre^

W)t lt;Aï f ffftg/rr 5gt;ab quee ot»er befe weref/er fuebe gÇhftiim ober gemein/ vntgt; benefet maneber alfo/X)anit)

Slber'Art 2lfhttop^e(/vntgt; i|t t^ennoeß 2(d^ttop^ef verworfen/ Sf feng/2Kie fan nu wißen/ob i(^ anc^ in amp;ottc^ 3^egtper

rnalam tentationem, hæc confolatio opponenda eft, quód uniucrfaiis, begveifft uHe ! ïgt;ie ^uepreMg/ tgt;ntgt; bie ver^

Venit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(prientgbriftu^inüiefem0prncb/Matthæi

It^f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*-’^ peccatum,ut omniu mifèreatur, Ro,ii, Gal «j»

einffblieflen/vnt» niebt gêï)encfen/tgt;a^ Dn ^icffg/ÏÏ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnüer 3^egifter ©otte^ fneben/benn

«cihü Aff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geoffenbaree ^at, ^ön fok riefjie» «ae^ fd^

fcW 00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ierncn/tsa^ üein -^er^ vnü ©eüandFen/ba^ ge^

^ottül'©€irümb ift ^nnor gefugt ! liefen @on bat S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liefen folt jr beren, ^er freß nn träfe mit

ift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feie fr bep eneb offt vnü mit großem ern(t betrachten. Dnb

Marfa»? furgemalet im gunaneifcben Jrewlein ! tgt;a gbriß«^ ’^orffrh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öebi^ee fie nicht in tgt;er .^eiligen fep oer^

lefftfieficb Hicbt verwerffen/ fonOern fpricbtmit r b^ffïigfeit/ èie .Ç)ûiWlm effen auch wit ben ^inblin/ bie onter ben ‘^ifcb fallen/etc.

refiq, nbsp;nbsp;’and de difto: Venite ad me omnes,qui laboratis SC onerati cftis,ego *

^*1 n? tempore fèruatos efle. Sic Dux Fridcricus Elecflor Saxoniæ aflîduè in agone repetiuerunt hoc dieftum.

‘3lxit,quare Filius miflus fit, amp;nbsp;addita eft promiftio, amp;S mandatum omnes credant filio, amp;nbsp;ad eum conftigiant.

459 nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C AT rr XI.

Doârittâde Pccîelîa lingulari confilioDei fubiedafi't cruci, 8Ó oportet fci're caufasaD^’’ cruce,inEc= reuelatas, quare uelit Ecclefiam fubiedam eftè cruci.

clefidnccelfdn , [\jjß cnim fimus præmoniti,mouentur homines hoc rationisargumentO' profpcr^Z Magna profperitas,gloria,opulentia,pax,funt Dei dona. , impiorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergo ubi funt ilia bona, illi potius uidentur efle populus Dei. Viatm«

autem Turcos Sc alios dominari, amp;nbsp;Ecclefiam eftè mileram,Só adflidam. non cogitandum eft,hunc ccctum milerum eftè populum Dei,aut placere Uto.

Valde mouentur hominum animi hoc araumento, amp;nbsp;multi deficiunta _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o Deo propter fplendorem Imperiorum.

Ideo fæpè Icriptura repetit hanc dodrinam de cruce, adfirmatEccIeliani fubiedam eftè cruci,8ó exponit caulas,Só lîmul addit conlolationes,quod in hacuita tarnen nobis etiamopcm fèrat, 80 mirabiliter lèruct Ecclefiam,0^ qudd poft hanc uitam Ecclcfi'a fithabitura æternam lætitiam, fapientiamdou*' ciam,amp; quód Deus tunc uelit eftè omnia in omnibus. I. Corint.I y.

HæcdodrinarepetitaeftinPlàlmo 57. Noli æmulari,Sôlæpe alias; Chriftus alibi inquit : Si quis uult me lèqui,tollatcrucem fuam. Et Paulus uv quit : Oportet omnes fieri fimiles filq Dei, Rom. 8.

tugum td eft Sic præcipit hoc loco,ut tollamus iugum ipfi'us,id eft,dodrinæ confciuO^ doürinlt;e con-. nem,quæ lèmper adfert in mundo crucem.Hæc eft fimpliciftîma enarratio.

Scd uide quomodo loquatur. Mundus iudicat crucem eftè amarilfimani» Dominus contrarium docet,Iugum mcum lùaue eft.

Hæc contraria confiderentur. Verum eft, corpori crucem amaram tu^ ut interfici,comburi,lunt amara corpori.

Sed cùm corda funt ereda fide,intus eft confolatio SC lætitia in Deo, Laurentius conlblationem lèntit,ctim uritur in craticula,ficut didumeft;l^lj , ipfo fum in tribulatione. Item, T riftitia ueftra uertetur in gaudium. Item,ld^ perdet agrum Sôc.recipiet centuplum in hac uita,amp; uitam æternam poftea.

Vtrunq) promittitur, Conlblatio in hac uita, lèd tarnen cum tribulation ne, Ä' poftea uita æterna.

Hæc tota concio tune intelligitur,quando adfligimur, quærimuscon* gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fblationem. Sed lècuri ôô prophani homines dérident hanc concionem,ita

uius de ea dico, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r

Poftquam autem de cruce dixit,{èfè proponit tanquam exemplum ; t * cite, â me,quia mi'tis fum 8gt;C humilis corde»

Hïc primiim hæc commonefadio ncceiïàn'a eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Chriftus dupliciter agnoftendus eft, Prirndm ut Saluator SC cauwi^lu^ tiSjSecundd, ut exemplum.

Priniiim, caufa falutis eft, ut redemtor fuo merito, Item effediont) Quiî ipfeuiuifiCatnosEuangelio Ô6 Spiritu fanfto.

Paulus,ad Philippenlès capite 2. proponit Chriftum ut exemplum. Hoc lèntite in uobis,quod amp;nbsp;in Chrifto,qui cum eftèt in forma Dei Et Petrus i.Petri 4. Communicate paftîonibus Chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Nominat aute hîc duas uirtutes,quas in gubernatorib. amp;nbsp;dodoribustu^ oportetjSC præcipuè hîc Chriftus concionacur gubernatoribus Sidodoribus.

gj . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äf ATT Pl Æ I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;460

» ^anfftuîôtigfnt vnb ©cmut^. ^ViOci üiefc ftrcKcu t’anufß «it’lt;?r t)rô(fett/ vnü ^u uicf^ten nuK^cn.

maxima parte hominum, fed præcipue inter Wf^ctt enunOf r/vnO brinnen voU 5’iacba!)f vuerï^cnthcb fucbnt

alter accidit noftro tempore/ut aliquis mouerit falfum dogma Eft 'o ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odio Lutheri,amp; Ofiander

habere iniufta odia, 8c non quærere uindL i^anfuctudo, ^’^Srh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^u^nW/ nicbc vnrccbtfn fragen t anc^

‘öetnnt^/ vnv ift Ver ^rnn/ Varans pnffen raeb^ ëpraeb fprie^f; ^offarf iff Ver anfang aP

Äamp;!quot;'”'“^-amp;lt;’ff‘’« 1 ene Q5cf feö forefx tn ficßer^eif leben ! vnV ep erfennen ! vn V Varnmb fic^ felb groö aebfen/ vnV eamp;re

’^«btiiiirv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnVftebanOer feinem bernff wellen er^e^en/

M ffitt ^nben/Va^ ^ÖauiV neben ,in and) e^re ^abe/en befraefjf nicbi/ J^ftb t)aniVg glücF/öetfe^ gäbe war/efe.

frniftïJriegliebfr / waö febaVen in aller regiernng Viefe ^wet) quot;“'w«i^Hn/^eff«„;„ï,5Xa(V9Prt9ftU/ftt.

tuibteS^” ’f' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! •« ®cttcs forest eigene fc6t»«efxit erfemien/

tatis D nbsp;nbsp;nbsp;. cftjtimerc Deum,8ó agnitione propriæ infirmitatis 8C uolun^« Humilituf.

nee al uocationc non appetere, Sc fiducia Dei fuæ uocationi feruire, uln^ ^^'P’cerejfed ita iudicare^qudd éc alti fint organa Dei, per quos Deus ^abonafacerepofiTit.

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima hiftoria continet:

bant \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reprehenfione humanarum traditionum,quæ pluris fie^ ^epre^enßo

^namlexDeijUt in confuetudine proximi temporis, maius peccatum fuit «wsfefextoedere, quim altcrius coniugi infidiari.

XI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operibus. MoraliaanteferanturCeremonialibus. Et hic

tta eturcruditiffima iententia Ofeæ: Mifericordiam uolojion facrificium,amp; ferantur cere agnitionem Dei plus quam holocaufta» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monialibm,

l^ithaud dubie generalis iententia tradita contra fuperftitionem, vdubufitatiflimumeft homines amifia. luce fidei, ampletfti ccrcmoiu'as, iniótraditiones humanas,amp;2 in his collocare totum cultum Dei»

Huic error! oppofita eft hæc lÈntcntia,quæ prïfcipit de ueris cult!bus,ag^ nitione De!,amp;S de miièricordia.

Agnitiû, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agnùio De! eft uerus timor De!, Sf uera fîdes, Noftè quôd Deus iier^

Hune intellecftum uult Deus in Ecclefia extare,amp; de hac re ante annos 28. mota finit certamina.Potius eft mandatum De!, elle maritum,quàin eflècedi’’ bem, iuxta traditionem humanam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

^Dominus efi ßltus hominis etiam Salbatî,. fententia eft,quôd Meflîas fit fupra legem.

Reprehendit autem ftultam opinionem Pharifæorum, qui nec obfetua^ tionem Sabbati reifte intenigebant,nec nôrant Meftîam, Sed putabant tempo* re Mefïîæ manfuras eflè ceremonias NioiCiyö^ has eflè iufticiam,quam allaturus eflet,nec intelligebant iuftïciam fidei.

Horum errorum magnus erat cumulus,hunc totum cumulufn repreBen^ dit hoc diifto, quafi dicat : Vos cœci,nec legem intelligitis,nec noftis Menis'^’ putatis hanc obfèruationem ccremoniæ efïe iufticiam, amp;nbsp;fbmniatis nihil aliud allaturum eflè, nifi talem legis obferuationem. Imô propter aliatn caufam lex de Sabbato tradita eft,fcilicet, ut fit dies deftinatus minifterio (ftrinælegis 80 promifflonum.

Meflias uerôadfert æternafn iufticiam Sc^uitam, non hasceremonus quariim finis erit in uita æterna, ub! erit uerum Sabbatum in adfiduo conlp^^ (ftuDei. Sicut Efàias inquit : Erit Sabbatum ex Sabbato»

'Extenâe tnanum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Seconda difputatio,quæ proximè fcquitur, eft eiufdem dodnnæo^^^ 'Tejïimönid bato rcpctïti'o amp;nbsp;exemplum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

doâîrinæfunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chnftus reprehendit malum intelIeÀüm Sabbat!, poftea bü

Hîc igitur breuiter rurftis dicatur, quare Sabbatum eft inftitutunif minatim dicitur de {ànftificatione : Sandtum fànlt;ftifîca* Non dicitjlîsocio u ' Sed in eo die facias opera làndta, id eft, propric tribuas eum diem minime dodlrinæ, doétores doceant, populus audiat, omnes conueniant ad dil^i^ Sc ad publicam prædicationem. Hæc eft fumma mandat!, amp;nbsp;hic finis dt

Chriftus igitur iam uerc fandifîcat Sabbatum, docet, amp;nbsp;edit tdun’On dodrinæ.

Sedcœca fuperftitio fingitocium eflècultum, Peut amp;^tunc conditæ funt,amp; adhuc ludæi traditiones habent* In Sabbato conducunt t ftianos, qui coquant, qui decerpant mucos d lychnis 8óc. Sic amp;nbsp;Papinæ*^ dies inftitueruntjSed nos difeamus ucrum intcllecTtum Sabbati.

Non omnem Hïc difcamus non omnem j'ram peccatum eflè, Quia Deus fic con • peccatïi angelos 8é homines,ut habeant appetiti'ones,gUtC Bftt VUB

fiunt inordinata» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c J

uxorem amp;nbsp;filios, Sc rcamp;è fade, Sed Darn'd diligit ah'enam, Et non redè heit, quia difcedit ab ordi'ne*

Sic in Chrifto funt ordinati motus» Ira eftbona, quæ eft dolor pro gloria chrifto Jd,Et ubi non eft tab's ira, quæ uocatur Zelus, ibi frigi'dus amor DEI eft, ÔC funt ordmati * pimispigi-Lijyj pedus» Sicut fortis miles non pugnat fine ira î Sic fortis èC acer

Hæc ira præcipitur in primo præcepto î Diligas Dominum Deum tu^ '•ni,Item laudatur in Pfàlmo : Zelus domus tuæcomedit me»

Citât Mattbæus locum Eiaiæ, qui continet dotftrinam 60 confôlationes ^Eiltiffimas»

' V^yod recepturus fit omnes peccatores agentes poenitentiam , amp;nbsp;ad chrifli, confugientes, etiamfi fint imbecilîes in donis amp;nbsp;uirtutibus, Sgt;C fint ærum^ ' nofi.

Et Gc orditur: Primum nominat Meflîam: Ecce iêruus meus,quem eligi, qu^omplacitiim eft mihi»

. Qyando nominat hune Meftîam ieruum elecftum, diieernit eum ab alrjs ftuis,ut ab Abraham,Dauide, Prophetis amp;nbsp;alijs» Et fignifîcat hune peculiarii '’pfomiiTiim, propter quem cæteri placent. Ideó fie eum deicribit, quôd ani^!

•na eit^deleftctur hoc fcruo,Sicut dicitur Matth. 17 : Hic eft filius meus dile«

Et diligenter confideranda èC cogitanda eft hæc deftriptio in Eiàia, con« b ^ns cum uoce cœlefti f In quo mihi complacitum eft,ut inde diftamus hune

I J, ^titRex mundanus,ideo dicitur:Dedi ipiritum mcumftiper eum ; uatciun gentibus proferct» Id eft, reget prædicatione Euangelii,amp; dando ipiü titum fandum,

alUîgt;icnirÇ( ^uftn ßicamp;cn/ fie finö Wrbtig/qrojyer tn^enV wie fie wêKem

mnff f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^n im fließen / fie^aben

91 v/K nigtnü oüfr ni(f)t/fie fine flein eeer ^re^/fd^wac^ eüer nieel^heß» '

Et hoc benê inculcandum eft cordi, qudd Deus fit æqualis, quôd fit fine ^^^op'ntione perfonarum,ficut Paulus inquit:.Üiues Deus in omnes,qui inuo« ^dlamum quajjatum non confrin^etjlt;i^ linumfumhansnon extinguet,

Vtruncj difeendum eft,quód Deus damnet ftcuritatem carnalem, ftulet contritionem,id eft,poenitentiam feu conuerfionem,ut, damnat fecuru*’’ Pharaonem,fecuros Pharifæos, qui Chrifto aduerfabantur»

Secundum eft,quod difeitur» Sicut damnat fècuros, ita uere uultrcdptt^ perterrcfadosjfi ad ipfum confugiunt» Ideo dicit, Linum fumigans, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ƒ

prorfus nihil caloris feu ignis in lino, fed fit aliquid, id eft, fit agnitio fill) èC petitiOjUt recipiat nos, ut fànet nos 06cgt;

Quid eft Dauid in exilio amp;nbsp;in fuga f Non ne tunc uere cfl calamus fatus,eft omnium hominum miferrimus, 8C horribiliter proftratus Z

Et eft Linum, non quidem iam Habens pulcram lucem, ut antea,cumnolt; reret gloria amp;nbsp;ui(ftorrjs,Sed eft linum fumigans,aliquid adhuc ignis habet,non jraftitur Deo,non delperat, fed adhuc accedit ad Deum, bC petit, ut rccipiatnt ôcfèruetun

Hoc exemplum conferte ad hunc textum.Et hæc uerba diligcntiflimenn* guli infigantcordibus : Calamum quaflatum non confringet, amp;nbsp;linumfunn^ p-ans non extinoueU Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

tide ample, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docet de modo, cjuomodo hie Meftias fit alios faluaturus,.

tieiitcsMcßiä fperabunt,id eft, fide amp;nbsp;fpe arapledentur hunc Dominum, amp;nbsp;ita eruntfalwn* Idlui fient, jg fpg, Jj-j nomine eius,id eft,in agnitione uel inuocatione eius, Sicut in ewja alibi dicitur: Noticia eius iuftificabit multos. Oportet prædicari, agnofd,not adprehendi beneficia per hunc filium data,R.cmiflionem peccatorum,rctonû^ liationem,iufticiam,Spiritum fan(ftum,amp; uitam æternam.

Contra heec manifefla teftimonia Tieï de filio furenter clamitant Tharif^fi eijciat^cemoneSi in Eeel^^bub,.

Hoc eft trifte malum,quód etiam in populo Dei funt tales blafphemiJlh uiderunt refufeitari mortuos, amp;nbsp;uiderunt alia manifefta miracula, amp;nbsp;habthanj fcripturas teftificantes de hoc Meftia, quód eo tempore fuerit ucnturns,0O^ non fuerit habiturus imperium mundanum,quód fuerit predicaturusamp;^tactu* rus miracula, amp;nbsp;paffurus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ .

Aduerfus hæc teftimonia feripturæ èc miracula congruentia, tamtnipn dementati fuis opinionibus de regno mundano, audaciftimèpugnant,ölt;^nunc Meftiam damnant.

Non igitur iam miremur pertinaciam amp;nbsp;furorem nunc perlcquentiuni Euanaelium,

Rurfus oftendit teftimonium doftrinæ, Sódicatur breuiterhicóenntagt; culis communis doftrina :

Impq contra hæc manifefta opera Dei clamant, eijci dæmonia per impo^ fturamâ Diabolis,

Chriftus réfutât eos, amp;nbsp;hîc tradit grauiffîmam docTtrinam de;,tribus ma^

Ms. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

* f Deneutralibus,qui nolunt eflè in confeflîone Euangelrj, aut nolunt cflè crucis,amp; fimulant fe dubitarCjSC expeôtare indicium fynodi,

Dedifcriminemiraculorum quæri poteft Cum etiamEthnici babeant '’’”‘acula,quæ fint uerajquæ falfa Item, Vidimus multa miracula falt;fta in in#^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,

^ocatione fandorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferunt tribm

Primo fubftantia.Quia quædam funt inimitahilia. Diabolis,ut refufcitai! i. s«îyiunfi.'. ïio mortuorum, fiftere Solem ôôc, Hæc manifefte teftantur, quôd faciens fit â DeOjet quôd fiant fola diuina potentia.Et talia habuit Ecclefia inde ufq? d prin^ C’pio multa, quæ cogitanda funt, ut confirment nos, quôd dodlrina Ecclefiæ Uerafit,

Afpafia habuit ibmnium, utungeret fein facie rofis dctradlis a corona Veneris. Et ira curata cfc,cöm Medici curationem ulcerû in facie defperaiîènt»

Talia multa fada fiint in cultu Sandorum,8lt; Diabolus facile poteft talia ficere. Sed mortuos refuftitare non poteft,

Secunda differentia. Miracula quæ fiunt à Deo,non funt coniunda cum jj aliquomandato manifefte impio, nec ftabiliunt manifefte cultum impium, ut quando Ethnici uates prædixerunt aliquem euentumj'uftcrunt madari humas» nashoftias.Vel ftabilierunt manifeftam idolatriam SC libidines, ut Bacchi mi^ racula. Talia non funt miracula filii Dei, nihil præcipiunt quod pugnet cum mandatisDei.

Etquanquam miracula multum mouent animos hominum,tamen Deus iuffit ea conferri ad legem,Si pugnant cum lege Dei amp;nbsp;expreflo uerbo,tunc iu# het Deus earetjci.

Sicfpedramortuorum, quandopetiueruntMiftasueltalia, reqcienda funt,quia Diabolus per has fraudes quærit confirmationem Idolorum. Vt ego fcio honeftam matronam,quæ mortuo uiro erat grauida,uenit ad earn maricus fedentem ad focum ante ccenam, ôdmarito comes erat longusmonachus, Ibi maritus iuffit uxorem tranquillo animo eflè, quia iecum bene agerctur, fed iu:« bebat quædam débita folui,amp; tres Miflas celebrari. Et poftfca abiens dedit ux=s orimanum,amp;uflitcam,uttota fieret atra ficutcarbo, Sictantiim uexauitDia* boluspiammatronam, cui etiam poftea mandatum eft, ne huic Ipccff ro credcs« ret,fed iudicaret fuifle Dæmones, Et ftriptura clare dicit : Non à mortuis uc* ritatem.

4.(^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^rr XIL

rcTtin differ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia differentia eft, Vera miracula fiunt ad ftabili'endarn agnitionefl

rtntia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueram filij Dei, amp;nbsp;fiunt in nomine filrj Dei, 8é aperte maledicunt Diabolo,

Sed fallà miracula fiunt fine mentione filrj Dei, Sónon maledicunt bob's,nee lêmper cos pellunt. Hæ regulæ de miraculis hîc continentur,Quan3o Chriftus dicitjpugnare fe cum Diabolis. Diabolus non deftruit ipfe fuumrcg^ num. Sed filius Dei deftruit regnum Diaboli : Miracula uera fiunt, non ad confirmationem faliæ do(ffrinæ,ut diabolica,ièd fiunt cum prædicationeueræ doftrinæ. Sic inquit : Ego facio miracula,quæ non poteft imitari Diabolus, expcllo eum repugnantem, amp;nbsp;facio ad ftabiliendam ueram dodrinam. Ergo feitote mea miracula uera effè.

Petrus inquit: Diabolus circumit,quærens quem deuoret. Ergofemptt infidiatur nobis. Ideó hicdifcamus filium Dei euftodem noftrum efie, amp;pcia* mus,ut depellat Diabolos, ficut dieftum eft i Filius Dei uenit,ut deftruat optt3 ' Diaboli.

Contrdftpi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi putant iapientiam eftè iam tacere,aut gerere Ce neutrales.Sed Chri^

entidtn neu» damnat cos : Qui non congregat mecum,diflîpat. Item alio loco trdlium, confeftîonem : Qui confitetur me coram hominibus, confitebor eum cm ram pâtre mco ccclefti. Ideó Neutrales iciant,non Catis eflè tacere/ed am eftè confeftîonem.

Tripïïcidpec Hîc clarè diieernit textus blalphemias ab alijs peccatis» nbsp;nbsp;Tripliaa lun

infirmiatci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primô,funt infirmitates bærentes in fandlis, quæ fiint mali adfedtusPOft

Un^Ull^/quibus repugnant fan(fti,et non indulgent contra conftientiam.Hæt agnoicenda funt. Et funt in omnibus fàndis in hac uita multa taliafid tameu non extinguunt fidem,ut Rom. 7. amp;nbsp;8. dicitur : NuIIa eft da.mnatio in bis,qui funt in Chrifto

Ldpfuicontrd Secundô funt lapfus contra conicientiam, utquando Dauid fadusen confeientidm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus negauit fe nofTe Chriftum. Hæc talia funt,ut non ftentlimul

cum fide, 80 fi quis in eis perfèuerat, damnatur æternis pœnis t fed fi conuertiiî tur,rurfus recipitur,iuxta illud: V1 uo ego,Nolo mortem peccatoris,fed ut con^ uertatur amp;nbsp;uiuat.

Et hæc peccata funt delifta contra fècundam Tabulam, uel funt contra primam ex ignorantia uel ex infirmitate,ut Ethnici coluerunt Idola contra pn* mam tabulam ex ignorantia. Petrus eft lapfus ex infirmitate.

Blafphefiiilt;e. Sedblafphemiæ funt peccata contra primamTabulam, cumhomines ftientes amp;nbsp;uolentes agnitam ueritatem damnant èc perfèquuntur,ut pertinaces Epicurei,Item pertinaces Idolatre,ut nunc Papiftæ,qui feientes defenduntido* la,ôô contra confeientiam dicunt Idola Deum eftè,fuos Santftos inuocandoseb fè,tanquam Deum,8ô occîdunt homines,qui nolunt id adprobare» Hæcdefcri* ptio fatis clara eft.

Skdicit, uerüm eflè non dubitcmus. Sentcntia Deî lam lata eft ftipcr sententid tal omncs blafphemos» ïnterca tarnen nos debemus omnibus prædicare pœnitenü ^iam. Et fi qui conuertuntur,hi tarnen non fuerunt blafphemi corttra ^■anijfcd uelex ignorantia uel ex infirmitate peccauerunt»Sic Chtiftusamp;^ ApO:« ftoliprædicantludæis,quorum multi perfèquebantur Euangclium, fèd errore '^ffinfîrmitate,qui poftea conuertebantunMulti autem âpertè blalphemi,non îonuertebantur»

Primùm quærendum eft de doftrina, üidendum ah conïentiat cürn ^cnpturis antea traditis.Poftea ludicandurh eft de fignis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrimùM

' nbsp;nbsp;Haue tegulam nos nunc ôportere fèqui noh dubium eft. Et debebant rendue tü de

^uncquoq? tempore Chrifti SC Apoftolorüm üidérè omnes, qüi aüdiebant do^ fi^TîudwdtÛ ftrinain Chrifti,30 congrueret cum Pfophetièa* SedipfiomiflacoIIationedOü dumdefiÿûf. drinæ poftulant fîgna, amp;nbsp;quanquâm fiebant multa figna, tarnen crederc noïe^ ^ant,quiatenebantin mente conttariath opinionem deMeflîa, pugnantem cum Prophetiea de(criptione*T alehi Mcftiam uolebant^qui eos ditaretjamp; opi*: ^usamp;uoluptatibuseos cumulareU

lJuofunt igiturcraftà peccataludæorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duocrajp

Primum.quo'ddodrinamPropheticamnegligunt*. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatAiiviM

Nonuult autem Deus nos fibi modum amp;nbsp;formam ftgnorum proponere, fiquis nunc dicat:Nolo crederejiiifi Deus hoc fignum faciatjUt mihi det reg« uum Turcicum*

T aies imaginationes ftint impiæ, amp;nbsp;funt tentare Deum, quia nos debö« ^uspetere iufta,non prohibita à Deo.Petere autem res alienaSjcft prohibitum aUeo. Item petere non neceflària,Ièd curiofà*

•J A ’ciquit Iohannes : Quidquid petiueritis lècundum uoîuntatem eius, ld eiT,res non prohibitas, 8gt;C non curiofitate petitas, fèd e.x neceflïtatejhic Deus opitulatur. (^ia eft adiutor,in oportunitate, id eftj'n uera ueceftitatejuon ciiü piditatibus illicitis,aut curiofis*

Tota autem petitio ludæorum eft cupiditas regni, amp;nbsp;non neceftàriarum htum cüriofitas.Sicut lèmper multa talia omnes homines petunt»

Secundum, ut diftamus, non eflè petendum, ut cupiditatibus aut curiofi«lt; tatinoftræ Deus morem gerat, fèd neceftaria petenda eflè*

Propter bæc peccata obiurgat Chriftus ludæos , amp;nbsp;duriter refpondet» dominât eos genus adiilterum amp;nbsp;prauum,id eft, Genus quod non fèruat Deo Mem, fed deficit â Deo, ficut adultéra uiro, tantum petulanter îudit gloriai fituli,quod fit populus Dei. Sicut nunc Papa SC Cardinales uerè funt adulceri, Qcfcceruntâ Deo, tantum ludunt petulanter gloria TituliEccIefiæ, ’

ebriflttf IK» Deinde de fignis relpondet. Non dicit ft nulla figna daturum elfe. ImO petenti^ promittit fignum omnium lummum de refurreeftione ÔC excidio huius poppl*' Itupromittit Hocfignificat,cumait,DabitureisfignumlonæProphetæ, Habebuntfig^ num,ficut tunc Niriiue, Ego poft mortem reuiuiftam,ficut Ionas,óóc, Deinu^

Sed quare di'cit : Non dabitur aliud fi'gnumf Cur fic didtjCÙm multa (igna. maiora feccrit^

Prima poteft eflè facilis refponfio. Quod hoc fit principale fignuniSi omnium fummum,refurrelt;fi:io ex morte,et hoc præcipuè confirmât om nes ere* dentes,quia hoc fignum manifefte oftendit omnipotentiam Chrifti, Item inco** atuitam æternam corâ Ecclefia,quæ tunc fuit, coram Maria amp;nbsp;Apofi:ohs,Sift*

Sed eft 80 altera reiponfio,quare dicat : Non aliud fignu dabitur, Quanep multa facio, tarnen non aliud pertinebit ad iftos incredulos, nififig* num lonæ, id eft, nifi deletio huius regnijquæ erit teftimonium,quód nonfuo rim Pieudopropheta,.

lonas fuit fignum Niniuitis, Quia prædicauit, allegauittefiimoniui^ iiocationis fuæ Iiberationem ex. Cceto» Et prædicatio fuit efficaxjHoc quotjdi fignum»

Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Item,minatus eft eis exitium. Et quancp dilatum eft excidium propK^ pœnitentiam, tarnen poft aliquot annos recepta Idolatria, perijt Niniutj^^' annis poft lonam,

Htßfirici loYii^ continet ima^inem fireedicationisypaßioniSf^ rejurreütonis Adfilicate.

Et adijeiatur utilis admonitio, Qudd propter pœnitentiam Deus ctiam ftias proprias prædieftiones reuocat,amp; non exequitur. Sicut lereihias ad Scdechiam:Si egeris pœnitentiam,non capietur lerufalcm.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FiriTSLintuitie/urgent in iudicio,

Comminatio eft ab exemplis fumta, Alij egerunt pœnitentiam, qui non uiderunt tanta miracula,nec tantam reuelationem habuerunt. Vos non agius pœnitentiam,cum audiatis ipftim filium Dei, cum uideatis aflidua miracuU

Ergo magnæ uobis pœnæ impendent, ficut uidemus^ Germaniaƒ magna dona,magnam Iuccm,maiorem,quàm antea,ut fateri neceiTccd^CccpH abut! illis donis ad luxum,ad fuperbiam,ad crapulam, ad alia uicia.

Ided tanta pœna lècuta eft,quanta etiam nunquam fuit in Germania* Cum autem immundusffiiritus exierit»

L Primum funt prorfus non agentes pœnitentiam, qui funt periccutorcs Só hoftes.

^nftijtota ludæa fuit plena impictatis, ièditionum, cædium SC omnium hor* ^ibilium malonim. Et talia funt iam prindpia apud nos,quæ utinam Deus ^niendet.Quia certê magna Sc horribilia amp;nbsp;inaudita mala fèquenturjuifî Deus ‘Uaniifericordia pcenas mitigabiu

amp;:fecuritas in his, qui cceperunt agere pœnitentiam, ôô poftea fîunt negîi^ dîawp^^'dii g^ntiores amp;nbsp;iècuri, quærunt uoluptates, opes, potentiam» Hoc ocium ôd banc «nœiç«, cùm uidet Diabolus, irrumpit tanquam per portam patefacftam.

Dehac iècuritate fepè alids dicitur,ut Matth» 24. Vigilate,quia neftitis ^uahora uenturus fit Dominus.Item,in parabola de Ficu,quæ eradicatur,cuni poftculturam non fert frudum amp;c» Et leremias î Erubeicere neicierunt,ièd fi ’luncliætantæ calamitates non faciunt nos modeftiores, tune profeeftô multd triftiores pcenæ uenient.Erunt noua bella intéftina,ucnient T urci,et hanc pub partem totius generis humani,uidelicet Ecclefias in Germania,redb uaftitatem et fblitudinem,fîcut Afia^ficut Græcia nunc funt iblitudines»

Non opus eft in hoc textu alia declaratione fubtiliore* Sed opus eft confix« deratione iræ Dei 86 exemplorum, 86 talibus auditorum cordibus, quæ expa^: uefcant SCmoueantur tarn terribili comminatione, 86 agant pœnitentiam, 86 dament ad Deum, ut pœnas mitiget»

Ciim tdm duriter reipondeat interpellantibus de matre 86 fratribus, fads adparet magna eum ira tunc flagraflè, ciimillam priorem terribilem concio^ nem habuit. Et in ifta ira durius refpondet, Sed doeftrina utilis eft,Quód ipiè hatres amp;nbsp;membra fua efle dicit omnes,qui audiunt uerbum Dei, 86 uerbo Dei obediunt* Et qui non ftint tales, etiamfi eflènt natura fratres, hoc nihil eis pro;» Reflet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rrdtrejChri^

Hanc confolationem teneamus,86 iæpè cogitemus hæc duo : Alterum de iraaduerfus peccatum, qudd tanta fit,ut non potuerit toll^nifi per filium Dei» nbsp;nbsp;nbsp;cz obe»

Deo, quôdfilium fiium nobis donauithunc uoluitaffumerenaturamhu# manam,utfciremus uere diligi ab eo genus humanum, cum fit frater nofter,86 osexoffibusnoftris»

Ided autem oportuit filium Dei adfumere humanam naturam,quia opor tuit hominem fuftinere pœnam pro genere humano.Et tame nemo erat æqua^ leprecium,amp; nemo potuiflet fuftinere pœnam,nifi fimul eftet Deus.Hæc fæpè cogitanda funt, ut nos ad pœnitentiam exufeitemus, 86 ut confolatio accendat inuocationem.

\Bquuntur multæ imagines Ecclefîæ^in quibus dodrina et confblatio neceflai! ‘^riapropofitaeft»

Primum autem fciendum eft, quarc hax Chriftus dixerit* Quia ludæi fperabant rcgnum Chrifti fore imperium mundanum» Ipiè contrâ hîc Sgt;C Cxpè ali^sdocetjEcclcfîam fuam non elfe imperium mundanum»

469 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CJT7T XllT.

Nos quoep Emper cogitauimus amp;nbsp;cogitamus Eire pulcra imperia, amp;nbsp;tumpoliticum IpecioEim. Sed euentüs non congruit cum bac imaginatione. DiEamusigituraliud elEimperia, aliudEcclefiam, 80proptermutationem Imperiorum,non amittamus æterna» Deus uariè transfert regna,propter cata Principum amp;nbsp;populi. Sed interea manet Ecclefia ubicunc^ rede fonatiio:^ Euai^elq»

tiUudfuntim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qudd aliud fiht imperia, aliud Ecclefia.

perzd, h iu J Quód Ecclefia per uerbum Dei colligatur, SC quód Deus per banc uogt; cem miniftrorum fit efficax.

Sumiautem poteft optima amp;uera difinitio exboc textu, quam omncs Cbriftiani Eire debenr»

Ecclefia eft ccetus ampledlentium Éuangeb'um,8óutentiLim Sacramcnti^ nixta inftitutionem Euangelfi, in quo ccetu Deus eft efficaxper minifterium Euangelf), 80 multos regenerat ad uitam æternam, etfi multi flint in eodemCLTe^ tu in bac uita,qui non fiint renati,Ed tarnen de doArina conEntientes»

Hane definitionem feiri necefte eft, ut quæ fit Ecclefia, amp;nbsp;ubi fit, Eiamus, quia oportet bomines intelligere Articulum fidei:CredoelTeEccIefiamCatho^ beam, amp;nbsp;oportet fingulos Eire, an fint membra Ecclefiæ, amp;nbsp;cur fintmembm Ecclefiæ,quia uerum eft didtum : Extra Ecclefiam Dei non eft falus»

DiEatis ergo bæc tria neceftaria ciTc ad boc, ut bomo fit membrumEc^ clefiæ, Videlicet,amplecfti Euangeli) dodrinam, uti Sacramentis iuxta inftitu^« tionem, obedire minifterio^in his, quæ propriè ad minifterium pertinent.

Hæc fi inuenit bomo in fua mente Ôd uoluntatCjCertó eft membrum Ecri':^ fiæ* Et cum uere agit pccnitentiam credit Euangelio, eft uiuum membrunij amp;nbsp;Deus cum exaudit, amp;nbsp;eft in eo eftieax»

Cæterûm non requiritur fimilitudoin legibus bumanis, ut inefu carni* urn, aut fimilibus medijs rebus, ut Paulus dare dicit. Nemo uos iudicetincibo

Sed tu ui'deas ueras fundämentales caufas quæ faciunt membruniE^^ clefiæ, 8c certô fcias, teeflè mcmbrum Eçclcfiæ DEI, cùm illas caufas in tua mente 8ó uoluntate inuenies, ut dixi, doArinæ puræ receptionem confdEo* nem ufum legitimum Sacramentorum, èC obedientiam MiniftcriuniU’ his^quæ ad minifterium pertinent»

Hæc fi inuenis in tua mente amp;nbsp;uoluntate, Icito te cffc membrum ucrxR^ clenac,amp; Deum hac fide inuocato,ôô (î babes fidem amp;nbsp;bonani conEientiam/cias uere exaudiri tuam inuocationem»

Hoc eft regnum Meftîæ, amp;nbsp;bic eft ccetus, quinaftitur, EminantcBoC Asricola» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ha:;

Hæc eft ftimma confolatio, feire etiam riientibus Impcrfjs, tamen aîiud cfTeEcclefiamjSó nos à Deo exaudiri, nbsp;nbsp;habituros aliud regnum æternum»

Deinde 8^ banc confolationem hæc parabola tradit, confolatur nos cons’ tra multitudinem impiorum. Non ideó nulla eft Ecclefi'a,etiamfi' multi funt ™ptj,hoftes ueritatisjaut Apoftatæ, Sfe»

Hane fummam diftamus ex hoc textUjet diligentiftîmê nos iplbs erudia:« deEcclefia, ut ftiamus quæ fit 8d ubi fit. Et non cogitemus Ecclefiam efle ’nuifibilem. Imd tu amp;nbsp;ego amp;nbsp;omnes ueram docftrinamconfitentesftint Eccles’ ■' ''3) quæ oculis cernitur, amp;nbsp;auribus auditur, ficut ftriptum eft : In omnem fers’ fam exiuit fonus eorum.Et ftudeamus efte in hac uera Ecclefia ,fugiamus impi^ ttnicoetum,ficut Paulus inquit:Si quis aliud Euangelium docet,anathema fit.

Econtrd nos exaudiet Deus, ficut fcriptum eft : Vbicunqp erunt duo aut in nomine meo,id eft, me uere agnoftentes ÔÔ inuocantes, in medio eorum uim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Sic defcribitur EcclefiajSó in hoc diefto: Si quis diligit me, fermonem mcsî t'mferuabit, 8^ Pater meus diliget eum, amp;nbsp;ueniemus ad eum, manfionem ^ud eum faciemus,id eft. Si quis eft cuftos ueræ docftrinæ. Si quis ueram do# ‘^bnam ampleâitur,hic eft uere membrum Ecclefiæ,8ô templum Dei.

*• De paruitatc Ecclefiæ ueræ. Multis audientibus, 8C non perfequenti* tiSjtamen pauci funt bona terra.

De exccccatione impiorum.Videntes non uideant, Hgc eft poena con# f^nentium, ficut Sodoma fada eft ccccior, contemto Sem,qui erat in uicinia, ^iHfæpèprædicauit,Item Loth»

Primus gradus Sem inis fècus uiam iaefti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;se^

Hifuntfapientes, quibus excutitur uerbum Dei non propter uulgares iai^umfe mfirmitates,perfccutionem,uoluptates,diuitias,paupertatem. Hæ non rnossc«« ucutfapientesufipadeOjledeftfingulare malum,quod hîc defcribitur,quôd perDiabolumeripitureisuerbum,fiuntEpicurei,ficut iam præcipui homi# nesferèubic^,fedmaxime in Italia. Quando diu cogitant de rcligione, tandem cam prorfusamittunt, quia ratio offenditur, quód quædam traduntur in Eu# angelioincomprehenfibilia. Item uident Ecclefiæ paruitatem, infirmitatem, potentiam TiircorumImperiorum, 00c.

Hi funt principid feruentes. Poftea in perfecutionc difeedentes, Apoftos: licum crucifigeretur Chriftus.

Tertiusgradus,inter fpinas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qui ocio,auaricia, ambitione fiunt negligcndores, ficut proprie hic de#^p|j,^. pinguntur omnes Lutheranæ ciuitates. Deus dedit pacem, dedit alia bona, ideocreuitambitio,pompa,auaricia,in populo amp;nbsp;Doeftoribus. Si uis fare qualisfitftatusnoftrarumciuitatum ubiqj,uidehanc defcriptionem, amp;nbsp;bene expende uerbum ftiffbcantur. Aulæ fuffocantur cun's Aulicis de fua pompa,de bisreditibus, ædificrjs.

guitur Euangeïium paulatim, èc ex talibus inittjs fèqiiitur c(xcita.s 8C contetn^ tus» Poftea ueniunt pcenæ, Turci 8ó aha mala»

Pij facientes frueflus cum patientia. Addit notam, quæ diieernit eos à fa* pcrioribus» Vbi eft patientia, ibi eft perfêcutio, periculum, inuocatio, exerdd* um fidei, non eft ocio locus, non auariciæ, non ambitioni» Sic durât Ecdefia, fic confèruatur Euangelium in talibus exercitijs,ut in Babylone erat maior glo ria Ecclefiæ adflidtæ, Danielis amp;nbsp;aliorum, qui nolebant adorare Statuam, antea fuerat in ocio lerofolymis»

Concludunturcum adhortatione, ut metuamus pœnashîc pofîtas: Vi* dentes non uideant, amp;?c»

Hæçfèntentiaeftutilisconfolatioproinfirmis Sc incipientibus, qui ta* buiui conIblA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignaui, èc habent ftudium diieendi amp;nbsp;proficiendi in uita amp;nbsp;do*

Et econtrà eft triftis comminatio aduerius contemtores dodrinæ fècutores» Etiam id quôd habent, auferetur»

Multi hominesanp-unturamp;cooitant : E^o ièntio meam infîrmitatem, non habeo tantas uirtutes,quantas habere debebam,neicio an Deo placeamA incidunt in magnam dubitationem,quæ impedit aliquorum inuocationeiii.Et aliqui ex hac tentatione ruunt in defperationem,uel in contemtum Dei.

Hîc iîmus uipilantes,ÔÔ muniamus nos contra hanc tentationerrijamp;tenc* atur hæc régula fîrmiflîma : Viuo ego, nolo mortem peccatoris, fed ut conucr* tatur amp;nbsp;uiuat»

Sihabesaliquamcontritionemôô non retines peccata contra confeien* tiam,tuncmandatuVn diuinumefl,uttibicredas remitti peccata propter Do* minum noftrum lefum Criftum,amp; quôd tune placeas Deo, non propter tuaffl munditiem,ièd propter intercciïbrem filiumDei»

Et poftquam es talis, iam feito te in hoc numero eflè,de quo dicitur : Ha* benti dabitur,

T U habes initia fîdei, Ergo pete incrementum, tunc Deus baud dubiete exaudiet amp;nbsp;iuuabit.Hæc eft dodtrina ualde utilis ad confolationem contra con fpeclurn noftræinfîrmitatis»

Idem docetur in hoc diefto : Deus eft qui facit, ut uelitis, amp;nbsp;ut perficiatis, utaliqua bona fiant ipfi grata. Id eft, Non deiperes propter tuam infirmita* tern, ficut iam certe ipecies Ecclefiarum noftrarum ualde eft in firma,multi pu* tant fore, ut pauló póft deleatur tota doÄrina Euangelij, ficut nuper dixit Epi* fcopus Lebufianus, ut audio : Circa Pentecoften nullum fore Eutheranum in his terris*

Sed tarnen Deus promifit nobis auxilium, etiamfi fumus infirmi,Deus aderit tarnen, amp;nbsp;iuuabit nos, ut profi'ciamus, feruabit lucem dodtrinæ,

Tall's eft amp;nbsp;in Marco ille qui dicit : Credo Dominé, fed adiuua incredu* ïitatem meam* Habes initia, fi non es contemtor Dei, ôôangeris, amp;nbsp;optas pro* ficerc. Hæc initia cum habeas, feito te certô placere Deo, amp;nbsp;eum inuoca, ut tibi uires

M ATT H Æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.72

Hires augeat, luxta promiHionem : Quantó magïs Pater uefter cœlcftis, dabit Spiritum fandum petentibus*

Petentibus dicit, Non porcis contemnentjbus,non lupi's perfêquentibus, fed tibi petenti, clamand cuni ifto apud Marcum : Credo Domine, fed opem fermeæ imbecillitati.

Hancconfolationeminhoctextubenèconfîderate* Prodeft enim fingu^' lisamp;in commune*

Sicetiâm noftram totam Eccleßam gementem 8^ cïamantemjquanquarn ’am eft adflida, uult ièruare amp;c.

Econtrd Epicurei 8c perfecutores, qui iamnoluntaudireEuangelium, amittent totam dodrinælucem, amp;nbsp;citó delabuntur, etiamfi nos aliquandiu fu^ ft'nere crucem oportebit* Tamen Deus feruabit nos 8c liberabit coniblabijs fur nos,

ïn priore Parabola dixit qualis fit Ecclefia, amp;nbsp;iam plantauit Eccïeiîam, fcnfetnont« ^uncde pîantata dicit, quas habeat tentationes, 8C monet, ièmper in Ecclefia tiw Lcclcfi^ bonos amp;nbsp;malos mixtos eiîè,

Hæc docftrina neceflaria eft, quia fæpè accidit, fi'cut in regno Monafterii= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘’°”*

iibi uolebant facere Ecclefîam, in qua nulli eftènt peccatores, Sed taies pos: fteaeodelabuntur, ut nullos recipiant, nifî luos adulatores, amp;lhos fingunt fin? ™sefte,etiamfi'ft.int peflîmi nebulones*

S’tergo hæc dodrina zx bac fimilitudine, quôd in bac uita, ufip ad refiir^ tedionêmanfura fit Ecclefia Dei,8ô quôd lèmper in ea fiht mixti boni amp;nbsp;mali.

Quid igitur dicis de excommunicatione C' An non lunt excommunican^s diniali;Relpondeo,IlIiquiuiuuntinmanifèftis deli(ftis,fi non uelint agere pœnitentiam,funtexcommunicandi* *

Sed præter hos tarnen adbuc multi mafient Hypocritæ, 8C uarqs uicijs la^ borantes,quitolerandiiunt,fedanîdue prædicamus pœnitentiam, ut aliqui conuertantur.

Primùmrefutatopinionem Apoftolorumde mundano regno Mefîîæ, l^am amp;nbsp;Apoftoli fperabant talem pulcrum ftatum fore, ut domitis amp;nbsp;deletis omnibus impfjs,fob und uiuerent landi, in bac mortali uita ôôc,

Reprehendit ergo eos,8^ docet Ecclefîam non fore regnum mundanum, non uult, ut Apoftoli gerant gladium, aut gladio puniant delinquentes*

Sed contra manifefta delida tradit alibi excommunicationem, Poftea ta« men multa uicia manent. Hic ftiamus non propterea nullam eftc Ecclefîam, etiam permixti Hint bonis multi mali»

Hæc dodrina confblatio utilis eft, quia multi nunc quocß propter mul Eeck/taeR tafcandalaclamitant: Si Lutherani eftènt Ecclefîa, nulli eftènt inter eos AduP ubifoMt hqx teri,Ebnofi, Eures, amp;c. Aduerfus hoc fcandalum fcias, Ecclefîam quærendam eflèibi, ubi fonat uox Euangelij, amp;nbsp;nulqqam alibi» Nec deterreat te, etiamfî

S s iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non mxli.

4-75 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XII I.

non o nines conuertuntur, Sóc. quia nufquam eft Ecclefia Dei, nifi in coctu uo^ catorunijid eft,ubi ibnatuerauox Euangelq. Rom. 8. Quos elegit, hosamp;uo# cauit

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simile ell re^num cœlorumgrano Sinapis^

Summa eft concionis,amp;2 fimilitudinis,de minifterioEuangclij Sc eiusef^ fecftibus.

Sicut granum Sinapis eft paruum, tarnen gignit magnum corpus amp;nbsp;* lolia, acrem uim habet ad purgandum,fi'c uox Euangelq eft quiddam fpre^ turn coram mundo, ÔC tarnen eft res efficaciflima, colligit Deo ætcrnam Ecdo ftam,0C eft inftrumentum,quo in nobis incoatur uita æterna.

Ute ßat Antitheßs^ ludæi intelligebant promifliones de regno politico. Chriftus contra dicit,hoc regnum uerbo colligendum efle. Et hîc diftamus contra Enthufi'aftas dodlrinam de efficacia uerbi.

■ mum diicamus qudd uox Euangelrj non fit inanis, led iemper aliqui per earn conuertantur,imóomnes,quiei aftèntiuntur. Secundó diicamus acquieicerc inpromiflïonibus,amp;teneamushancregulam,Quód Deus nee cerni,necadlt; prehendi aliter poifit, nifi cogitatione huius uerbi.

Qiiandocuncp inuocamus, quærunt mentes ubi fit Deus, 8ó quis fit us, amp;nbsp;libenter uellent compellare uerum Deum, non aberrare à uero Deo,non alloqui aliud, quod non eft Deus.

In hac cogitatione amp;nbsp;tentatione Mens intueatur uerbum amp;nbsp;teftiwonia, per quæ Deus ft pateftcit,amp; cogites hunc efle uerum Deum, qui hoc Buangc** lium Ecclefiæ tradidit, qui refuftitatione mortuorum teftatuseft, ftederehanc uocemSó has promiftiones,Hunc Deum alloqui te cogites.

Tcrtid, fimilitudo etiam confideretur. Sicut fi'napi eft mordax,amp; purgat cerebrum,ita Euangelium mordet faliàs opiniones,amp; prauas cupiditates.

Simile eîl regnum calorum fermento^ ferrnnto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argumentum eft de Minifterio Euangelq,amp; de efficacia eius.

Et rurfus confideretur Antithefis, ludæi expédiant regnum politicum, Sed Chriftus opponit aliam forraam,Imó,inquit,erit regnum tale, in quo pct uerbum corda hominum mutabuntur.

Hicquoq hæcduoconfiderentur,Primùm quód uox Euangeltj non fit inane quiddam,ftd uere fit efficax,amp; qudd per earn ftmper aliqui conuertan* tur. Imd omnesqui ei adftntiuntur. Secundd quales fint eiftdlus difeamus.

Euangelium hoc loco fignificatur per ftrmentum. Et fient ftrmentum miftetur farinæ, amp;nbsp;inflat panem, Sic uerbum miftetur cordibus hominum, fimul datur Spiritus iàndlus, ut illo mota corda incitentur ad Deum.

SM trù ftPtti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem Sata tria, id eft, Orel) fff f * Certum eft in genere fignifica^

ficant tres humanam naturam. Et quanquam de numero non eft opus fubtili quæftio* resinhomi* ne, tarnen cùm tres fint in homine præcipuæ uires, Mens,Voluntas amp;nbsp;Cor, «e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vut) .!^fVl^/ad hunc numerum triaiàtabenècongruunt.

Euangelium in mente accendit nouam lucem, ôd notiqam Dei,firmant adftnfionemôc fidem»

In Voluntate timorcm Dei, fiduciam, fpcm^tliledci'oncm Dei\8ó fîrmum Propofitum obediendi Deo,

In Corde reprïmit malas cupiditates, amp;nbsp;accendit fbi amorem Dei 8^ ca* Wem, amp;nbsp;patientiam,amp;: alias uirtutes,quia cor eft inftrumentum uoluntati's, ^inaftionibus ferijs fimul agit cor cum uoluntate,Wnitt CVllfl ift/ Vt Stande iuuenis ferió amat puellam^tunc fimul agunt uoïuntas 8C con

Ita quando per Euangelium renaftitur homo, repiirgatur,tunc rurftis '^fndatur Hypocrifis, 8c induit uerus timor Dei, uera inuocatio, uera dilc* 'oamp;fc. 8ó fimul agunt Voluntas amp;nbsp;cor.

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simile ^(erenti Märgaritd^s.

J^Jaj-oaritum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Mngeliunt

tonh Äornktn wec^ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wirb bie 0f6ttrcf

Befohber rein fuBtil fleifi$ / baffclBi^ foftlicfi efif^/bnb wirb «Ifo auö bemfelBi^en SleifcB vnb iÇaw bie^ ^oib ober ®über/ onb fo ber ‘^^aw reiner ift/ ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;freffêiger/bnb fcB^ner von farb,

r ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbftiicTv wenn ^ernaef) grolfe l?ngewitter fo*

y^^’iMhSnr r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wirbgt; l^tW fo wan ba^ ‘Pedein wil an^nemen/

. ‘Öag ff,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;èebeninn^.

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Çiimlifebe^Çawybaranô wirb ein perleitt

^at/vnb wirb alfo im ^erip ivfcßß«^we gebnrt/ ba^ i[ti frenb in ^ott lïnb biefe^ kr (ä!? WÎ 'Öngewitter/ba^ ip/ in ber l)erfolgun^gt; wneeF/bas^ ift/baö 'Solcf ober ^ireb/barin ba^ Perlein «nnen/SlBer wit liften wirb e^ fr genomen»

Chriftus eft puriflïmaCruftuIa» Euangelium eft pura Cruftula docftnnæ, Ecclefia etiam fit pura Cruftula»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cruftula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amara, mocfta»

Chriftus cft amariftima, id ett, mœftiflîma cruftula» Euangelium eft amara cruftula, id eft, doftrina crucis» Ecclefia eft amara cruftula, id eft, fub cruce»

vbî er quo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic lcribit Theophraftus nafci in conchis Margaritum : Initiô Veris fus

ino.io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadam natura mirabili fiti conchæ appetunt rorem cœleftem» Hunecùm in

repentes, amp;nbsp;hiantes haufèrunt, naftitur ex eo rore Sô conchæ carne, cuius odor Optimus eft, gemma pellucida, alias aurei,ali^s argentei colon's,amp; camuim habens in pellendis uenenis,Óómeditcaione cordis humani. Fit au^ tem generofior, ciïm crebræ ftint magnæ tempeftates, donee conchæ funtgra^ uidæ» Hæc pulcrè congruunt. Euangelium eft ros cceleftis,quem cum fitient« animi hauriunt, gern ma in eis nafeitur, id eft, renafeuntur corda,filio Dei red# dente eis uitam amp;nbsp;lucem»

Aiunt etiam Conchas ducem habere, ut apes, id congruit ad Eccïefiani, quæ ducem habet filium Dei» Cùm autem hoc Margaritum emiuult Filius Dei, ftudia docftrinæ cœleftis nobiscommendat,quæpiê8ôconftantercob mus, nec abfi'ciamus ea propter ærumnas, quæ docentibus amp;nbsp;confîtentibusto# lerandæ funt» Vt purior fit gemma in tempeftatibus, ita dodrina in difficult tatibus periculis falubrior eft»

siniilitudo de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnes hæ fimilitudines continent generaliter hanc do(ftrinam,lt;iuod no

flt;tgcnA,conti= uum hoc regnum Meftiæ, non fit politicum,nec fit futura in hac mortali i»ta, net triamern^jlla^ focietas hominum iufta fine peccatis 8Cc, ficutfîngebantaurcamætaKm ludæi. Ita hic dicit de fagena, 80 continet tria, membra»

‘Euangelium E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quód Ecclefia colligenda fit uoce Euangeirj, amp;nbsp;Euangelium eftilltid

« Cf ejiam, Nyjla fijnt Ecclefiæ membra fine uocatione, id eft, etfi eft magna uirtus Socratis, Xenophontis aut fimilium, tarnen quia non funt uocati, nonlunt membra Ecclefiæ Dei, quia oportet noflè promiffionem de Filio : Newo

II» In hac congregatione in hac uita funt boni mali» Et hæc doftrina ot gatione^hac confolatio neceftària eft» Donatiftæ negabant ualere adminiftrationem Sacrai uiafunt boni mentorum, quæ fit per malos, 06 fuerunt magni tumultus de hacre» cr »mU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item, finguli homines læpè turbantur hoc ftandalo» Cum uideant pinn’*

mos eftè malos,cogitant non relpici nos à Deo, no exaudiri, nihil effè Ecclelgt;^»

Contra has tentationes omnes tenenda funt diefta multa in hoc capiK fiiprà de Ièmine,amp;S hîc de bonis amp;nbsp;malis pilcibus,quôd reuera in hac uita fin^^ ccetu Ecclefiæ Dei, renati non renati,Ô6 læpê non renati fint in adminifttäti*' one Sacramentorum 8Cc»

Heo non turbemur multitudine malorum in noftra congrcgatione, fed fciamus takm eße fpeciem externam Ecclefiæ Dei, amp;nbsp;interca in hoc ccctu uoj: catorum tarnen femper aliquos bonos pifees efle, Et feiant omnes agentes pee?: nitentiam, certó fe recipi fide,certó Deum exaudire, uclle præftare pfomif , fâjttiamfi pliirimi fint mali, ficut confolatur Deus Eliam : Adhuc feptem mil* ^äuirorum non curuarunt genua ad Baah Item,Nifi Deus reliquiflet nobis fe# nien, ficut Sodoma amp;nbsp;Gomorra eßemus.

Hæc confolatio fæpê cogitanda eft, quia ualde multifunt, qui propter liocfcandalum Hunt languidiores, uel omnino à Deo deficiunt,quia ualde ma* gnameflemultitudinemlmpiorumubicpuidenU Contra hoc ftandalum fide tngamur,8óeó ardentius Deum inuocemus,ne inducamur in tentationem, fi* tutinPfalmisfæpèdiciturtNonperdascumImpfjs animam meam, Pfat 26» 28.Item, in Prouerb. Penê fui in omni malo in medio Ecclefiæ amp;nbsp;Synago* gæîid eft, cum uiderem exempla maximæmultitudinis, pene amp;nbsp;ego mores ÔC opinioneseorû imitatus eflem. Nec leue certamen eft, huic tentationi refifterc, ßf Tandem fit feparatio. Deus in hac uita repurgat Ecclefiam, ut quando Hem andern ludæos deleuit, quando deleuit Arianos èC alios Hæreticos, ita amp;nbsp;nunc erit lu* dex inter nos amp;Papiftas.

Poftea fequetur ÓÓ alterum indicium uniuerfalc, ubi glorificabitur Eccle* fiaamp;confpicienturpœnæ damnatorum ôôc.

Hæc concio proprie inftituit concionatores feu dotftores in Ecclefiagt; Et fftutiliscommonefadlio pro omnibus hominibus, amp;nbsp;primd 'docet, qudd ne* p,-j-crinten ttlTefitdifcere^Hicdifcrimenconfideretur inter Ethnicas religiones S)C Chri* ter Ethnics Hanani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;religiones ey

Ethnicæfciuntur fine doeftrina, quia flint particula legis^Sc deinde quale* ^ncjnumenquilibetfinxerat,hocputabaturucrcefte numcn,00 quo plures Heos fingebant, ed maior fanftitas effe putabatur,amp;rc.

Econtra Eccicfia Dei eft condita V E R B O promiftion is,amp; promiflio* nemgratiæ de filio nemo fciuiftet,fi Deus non reuelaftet, Deus poftea uo* luitfcribireuelationem. Ergo prorfus neeeße eft difei, Ideo totics mandatum eft ;Hunc audite. Item leremias : Non mandaui te holocauftis, fed audite me, 8lt;C4

Ex Thefauro, id eft , ex libris à Deo traditis. Intelligatur thefaurus non quot;rhffdurm propriafapientia, fed libri tradin'Ecclefiæ, quia nos debemus efle cuftodes li* broruniiftorum,ut Paulus dicittCuftodi depofitum, Inde fumât Vetera 8C Noua,ideft Legem amp;nbsp;Euangclium»

TSLon e^i ^rol)heta contemtuS) niß in patria, ^ropoßtto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Querelæeft,qudd præcipui hoftes Euangelij fiht in ipfb cörpore,quod uo Pneipui ho^ catiirEcclefia,ficut loh. i. dicitur: In propria uenit,00 fui eum non receperunt* -ftquot; ^uMgelij EtEfa. éj.Tota die expaiidi manus mcas ad populum non credentem, fed con* corpore Ee-tradicentem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dupliccm clcfi^.

4-77 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT7T XIIL

Duplicem autem dodlrinam continet.Prior eft, quód monet,ne dccipia^ mur titulo Ecclefiæ, fi'cut nunc quocp gloriantur Epilcopi Monachi, fint Ecclefia,(èd fie funt,ficut fuerunt Ecclefia Pharilæi amp;nbsp;Zadducæi,amp; ali} fècutores l'n populo ludæorum, prædicante Chrifto, Hæc commonefactioiic* ceflfària eft,nc titulo dea'piamun

De EceJffrf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confolatio, quæ monet, ne Icandalo paucitatis credendum mouea^

iudicdttdum ^n^r, ut potius maiori parti afifèntiamur, ièd fèmper (ciamus regulam feruaiv cft ex uerbo dam elle,Ut iudicemus de Ecclefia ex uerbo Dei» Illi funt Ecclefia, qui credunt ’rocndaiU^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incorrupto*

’ SecundÓ,Accufatioconfiderandacfi:,utagamuspcenitcntiam» Nontan^ tùm Pharilæi accuiantur in hoc textu* Sed alq boni amp;nbsp;auditores Chrifti ,qigt;* tarnen erant négligentes, èC non agebant pcenitentiam, èC fine uera fide audie^ bant,

T ales multi iunt inter noSjamp;T in hoc ipfo ccetu,qui dicit ie ampledi Euaii^ gelium, Agamus igitur pcenitentiam, amp;nbsp;ueram fidem excitemus,amp; exerce^^ mus earn in inuocatione,in ipe auxilrj diuini,in patientia. Satis magna perkufi nunc impendent, fortaflis noua bella erunt, amp;nbsp;uidemus turbari Ecdefiasin multis locis.

Contra hæc mala pugnemus orationc pocnitentia,ne auferatur anobk Euangelium, ficut alibi minatur DominuSjubi ait ; Fiunt nouiflima pdof^ prioribus,

l_JIç eft magna quæftio, de qua iàpientia humana non poteftrdpondereî Qu are Ecclefia fubiefta eft cruci f Quare Iohannes, Prophetæ, Âpoftoli» amp;fumma lumina Ecclefiæinterfîciunturf

Hæc doftrina eft reuelata in Euangelio, amp;nbsp;ftatim initiô in Paradifo tra* dita: Ponam inimicicias inter Serpentem fernen Mulieris,fèrpens infidiagt; bitur calcanco eius,

Citufàpr£ch Caufà præcipua amp;nbsp;prima mortis omnium calamitatum todusgeno’ humani eft ■, quia natura hominum contaminata eft peccato, quodoftendit cdlumiMutn fê Deus horribiliter odiflè, Ideô oncrat hanc naturam uniuerfam tantismife? eflpeccdtum. rqs,ficut ftriptum eft; Stipendium peccati mors.

Hoc primùm ftire oportet de pcena commun! totius generishumanu Qwar Ec / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quareEcclefia magis onerata eft, quam alij hominesf Caiifæpî^ck

^i»4gw//'puæpluresfunt, onerdtaqudm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prima,quia Deus in Ecclefia fua magis uult confjîici iramfuamjamp;ficiw

Secunda, quia Diabolus atrocius graflàtur contra Ecclefîam, qidm congt; tra flia organa.

T ertia, quia etiam fàncfti multi labuntur, Ideô ueniunt magnæ pœnæ, uf Dauid, Manaflè èc alrj multi habent horribiles lapfus,' propter quos amp;nbsp;ipfiS^ fimul alq multi puniuntur,

Quarta, fed Prophetæ, ùt leremias bC Baptifta Apoftoli amp;nbsp;multi alfj in confelîîone interfîciuntur, non propter aliqua certa delida, Hoc fit propter hascaui)

bs caufas, ut ilIa mors fit teRimoni'um dotRrinæ, ut conftet non fuiflè fimula^s tionem 5 quia confeflïonem antcferunt uitæ fiiæ.

Item ifta mortc^ teftantur, quód refter alia uita, nbsp;nbsp;quód expeclent aliam

üitam, Item caput noftrum Chriftus uult præcipuos dotftores fieri fimiles fibi, hoe ideo uultjUt hi cogi'tentjquanta fit ira Dei aduerftis commune peccatum generis humani» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hæc omnia cogitandafunt, quandocuncj recitamus hiftorias de ftippli^ tijsProphetarum Apoftolorum Só horum exemplis debemus nos confi'r:* ) •^ïte. Deus parcit in firm is, 8ó non uult omnes ifto modo interfici, Sed tarnen ^trines aliquam perfecutionem patiuntur. Et interea fèruat Deus aliquem cœ=« ^uinin uita,quia ftriptum cfttNon mortui laudabunt te Domine, Oportet ali^^ ^uos uiuere,ut fît in bac uita Ecclefîa aliqua,amp; fit procreatio et inftitutiOjOpor^:

Primiim confîderetur caufa amp;nbsp;occafio odtj in Herode contra lobannem, occafwcdîf Iohannes ut prædicator fidelis arguit Herodemjquôd rapuerit fratris uiuentis *” ooniugem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra loh^n»

Ita fît,Veritas odium parit, Hoc commune periculum eft omnium reefte ^OKntium, ut feriptum eft : Odio eritis omnibus bominibus,propter nomen ’’leum,

Modustquomodo interficit C Falfa fpecie religionis lurisiurandi, amp;nbsp;quis: . ^oifaltante puella, Nefeio an aliquis Propbeta tam leui èc feurrili occafione «iterfedusfît,

.p ^^^ß§rgt;ificataeftfopbiftica,nf( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ficut nunc fitjLudit Hypo*

Quôd talia exempla fint teftimonia doélrinæ, ut diólum eft, Item docent ’^oSjUtetiam noftras perlecutiones patienter feramus,

. ^æcfadafuntannoiècundo prædicationis Cbrifti circa Pafcha, Etco« gita pnmutn mirabile confib'um Dei, Alijlongius tempus habent ad prædiss candum,alrjbreuius, Iohannes habuit biennium, Elias uiginti aut aliquantd plûtes annosjElifæus circiter feptuaginta, Paulus quincn nbsp;nbsp;triginta, Iohannes

tuangelifta circiter nonaginta, '1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O •

Inhachiftoria principale eft exemplum Petri, amp;eft admonitio de woAu« Èxewpî«« J eft,quales fiht euentus,quando non neceftaria pericuIoG tentamus, vmiottge Nng tûmemen / ficutlofias bellum mouet non uecellarium, quod uitare poterat. Sc iæpê fie peccant homines, quód faciunt irs

c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt autem

Vt autem hanc doeftrinam bene confideremus, Primiïm teneatur diuilîô opcrum, ;

Alia fiint mandata,quæ fimpliciter neceflè eft facerCjUtjSerues fîdem conlt; iugalem SCc, De his non difficilis deliberatio eft.

Alia funt prohibita, quæ fimpliciter fugere necefle eft,ut, Non occidas* Non inuoces idolum. De his etiam facilis deliberatio eft,

Tertiusgraduseftoperum mediorum, quænec necefîària finit, necexlt; prefte prohibita, Vt iam dixi,Natare,uel bellum propter probabilemcaufam

Hie difeamus regulam : In magnis rebus amp;nbsp;periculofis, nihil fadenduni quot;nbsp;e{Ie,niß neceflaria. Et non neccflària,quaiîœ funt lpeciofa,amp;eft bona intentio, buf nihil fach nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ i rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i t' r gt;

endumnifine tamen omittenda effe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. f

cejfaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc eft fingularis fa pientia, Ä neceftaria omnibus hominibus, quia to

ptum eft : Qui amat periculum,peribit in eo. Item : Non tentabis DominuW Deum tuum,id eft,non propter tuam ftpientiam moueas periculofum négocia um fine neceflitate,fine mandato Dei, fine uocatione,reli(fta uia commimi^eoni» iieniente cum mandato Dei,ut lofias poterat habere pacem,quæ ei ofîèrebatur, led maluit habere bellum,

Faâum Pftri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita hic Petrus bono Zelo, bona intentione unit occurrere Domino, it«

tneedentisfK^ opus non neceflàrium amp;nbsp;periculofum, reliéia uia commuai, fine necefliiat^ per a^uii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utilitate proximi.

Eft igitur hæc prima do(ftrina,ne faciamus non neceffkria pericuiof^' Etpleruntßin talibus pericuïis, etiamfiquæ fuerunt initiafideijt^mw plus fuit audaciæ humanæjôd fides poftea languefit in aduerfb cuentu*

Quanquam autem ftultkia fuit,quôd uolui't incedere fiipra aquas, quia Dominus iuffitjUt ueni'ret,iam debuitcredere,^ non interiturum dTe.Sû* uultei Dominus utruncj oftendere 5 quddftultéfecerit, üoîensineeàrefup^ aquis fine neceflitate,8ô quôd fides cius fiierit infîrmior,quîim’putauit»

Habet ergo Petrus amp;nbsp;banc infirmitatemjftilicetjquo'd incipitdubitarcin medio pcriculo»

Hîc iam fteunda doeftrina difcaturyuidelicetjquàd Deus finat errata Sanlt; (ftorumjquando ad eum confugiunt, Dauid ciïm iuftiflèt numerari populu^’’» etiam poftea agnouit errorem fiium, ciim Deus puniret proptereapopuli^ peftilentia,/êd tarnen deinde ueniam impetrauit»

Mofès etiam trepidauit^quando pcrcuifitfaptumjfèd rurfiis ereduseft,ot poftea adiuuatur à Deo,

Talia multa fiint omnium Sanctorum errata, quæ Deus immenfaboni^ täte emendat 8^ fanat. Hanc do(ftrinam bene difta/nus, ne confidamus noftrï fapientiacjltem^ne d Deo deficiamus poft iapfijm,fèd ad eum redeamus,amp;pet2^ mus expetftemus hberationem.

jNfignis dotftrina hoc loco continetur/Je dilcrimine uerorum falforum^ Jfuum, ftudedilcriminemandatorumdiuinorum, humanarum traditio* ^j^wT^ïJânum, quætkxfirina ualde neceftariaeft, Ql^ia. ußtatiffima fiiperftitioefig^ ditionibushun nerishumaxù^ reliais mandatis Da\ collocate religionem in traditionibusbii^ manif.

M ATT H Æ 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-80

JpaniSjUt omnes Gnes meminerunt ,fuinè hanc opim'onem: Maïus peccatum efs Sacerdos duceret uxorem, quàm fi occideret hominem. Item maius pecca^ ^^•niducebatur,comedere carnes die fèxta,quâm adulcerium.

Hæc fiulta impia opinio iæpe in Ecclefia uagatur. Et Deus earn lùbin«« Prophetas,Chriftum,Âpofl:olos,amp; alios pios docflores refutauit.

Vt autem hæc dodtrina redlê intelligaturjuolumus ordinc procedere, Pgt;‘iniumdicere,qui fint ueri cultus Dei,quos Deus poftulat approbatjôô qui ‘üntprorfus neceflàrrj.

Etuolumus nobis proponere dicftum Pauli, quod fèmper debetis memiss ’’lïTeiMilita bonam militiam, retinens fidem amp;nbsp;bonam conicientiam.

Suntigiturcultus necefiàrrj, primum fides, quæefi: uera agnitio Dei iux^ totum Symbolum, eft fiducia miièricordiæ, qua accipirhus remiffîonem p2ccatorum,amp;reputamur iufl:i,amp;^ exaudimur propter filium Dei.

Hoc lumen in corde eft primus amp;nbsp;principalis amp;fum mus cultus, quia o^ portée per filium accedere ad Patrem iuxta illud : Nemo uenit ad Patrem, nifi P^r Filium, ItemjQiii non honorificat Filium, non honorificat Patrem.

Et hoc lumen femper debet lucere, in omni inuocatione,Ôlt;;^ in omnibus a^# Jijs operibus.Non debet homo uiuere in hac opinione i Ego diipliceo Deo, ego dubitoan placeam, dubito an me recipiat,diibito an recipiatpreces meas.

Hæ dubitationes naturaliter funt in mentibusjftd homo debet agere pce^ ’irtcntiam,8ó poftea ftatuere, certó ft recipi, 8d Deo placere obedientiam, pro^s prerDominumnoftrum ftfumChriftum,amp; in hac fiduciadebetaccederead Eciim, amp;nbsp;eum inuocare.

Secunddjcultus funt necefîàrfj,bona conftientia,ftcundum mandata Dei, cultut necc/J^ ’^eftjUthomo iuxta omnia mandata habeat bonam conftientiam. Non fitadul rij fccundlt;e non fcortator, non fur, non mendax, non homicida,non gerat in corde ftft

^ns8c nolens iniuftum odium contra proximum,00c, Talia opera a Deo man^ ^3tajfuiit ueri cultus Dei cum fide,

Ezechiel is 2 O. In præceptis patrum ueftrorum ne ambuletis,ftd in praJs^ fcpfis meis ambulate.Hcc exprefte retrahit nos ad mandata Dei, amp;nbsp;iubet, ut fa^ ciamusea,quæipft præcepit. Et hæe doeftrina ftcpè repetita eft,Et magna con=« folatioeftpijsj ftire, quod cultus Dei fint hæc ipfa opera communi uitæ neceft farta, honefta ufta coniugalis,honefta opera alia uocationis.Item,noftra patient tiaincruce,ficutdicit PfalmustSacrificium Deo Spiritus contribulatus.

Et in his omnibus ftmper debent lucere fides amp;nbsp;inuocatio, in omnibus Oj« peribus àCpcriculis, Inuoca pete ÔC expefta auxilium Dei, ut Pfalmus dicit: Comnienda Deo uiam tuam, amp;nbsp;ipft faciet,

Poftquamdixi, qui fint ncceflarq cultus, iam dicam de traditionibus. Et rrdiitwnet feitote duplices elfe traditiones, Aliæ funt contra Deum,ut omnes quæ præcft dupUctf. piuntimpoffibiliajuel impia,ut prohibitio coniugrj. Item ordinationes Mona* chorumjÔC miflæ, quas ftruauerunt tanquam cultus,mérita remiftîonis pec^ catorum, Hæc impia fimpliciter abolenda funt.

De talibus traditionibus hîc Chriftus dicit : Quare propter ueftram tra^ ditionem uiolatis mandatum Dei f His uerbis fignificat, mandatum Dei ante^ ErendumeflemandatishumaniSjÔ^quando mandata hominum præcipiunt aliquid faccre contra mandata Dei, tunedebeamus ftruare regulam : Oportet

Deo mag] s obedire,quàm hominibus, Hæc régula eft immota^SC ftmper m Ec clefta banc regulam notiftîmam eftè oportet.

Et de bis traditionibus manifeftum eft, quôd non ftnt cultus Dd, fed ut Paulus dicitjfunt dodrina Dæmoniorum, Et econtrà cultus Dei eftjrcfiftereia libus culdbus èc dodrinis,

Secundôj ab'æ funt traditiones de medqs rebus, quæ non funt contra um,amp; funt fadp boni ordinis cauià,ut quôd ièruatur certo tempore dies pafcha lis J certo tempore dies natab's Cbrifti, quód bæc bora conftituta eft ad concio^ nemjquia oportet in uita bumana efte ordinem. Et bic ordo fie iêruandus eftjf^ cut ièruatisboneftum ordinem in domo, mane pueri dicunt precationeni,po^ ftea comedunt,deinde uadunt ad ftbolam. Sic ftruentur amp;nbsp;bona? ordinationes in Ecclefia, non quôd fint iufticiæ uel res ncceflàriæ ad iufticiamjièd propter bo num ordinem amp;nbsp;tranquillitatem,

Hane dodrinam necefte eft ftiri, amp;nbsp;nun^ recipiatur opinio, qualis olim fuit, ubi cogitabant, abftinentiam d carne, efte fandum opus, quo Deus uclit honore affici, 8t cogitabant rem neceftariam efte,

Hæc opinio fimpbeiter falfa nbsp;nbsp;rerjdenda eft,amp;: interea quærendi funtolt;^^

Hæc eft fumma dodrinæ in hoc textu, Cbriftus docet, cultus elfe operas Deo præccpta,ÔL non opera traditionum humanaruin,ficutinfrddicit;Fruftra coluntmemandatis hominum,

Et taxat Pharifaicam traditionem. Diccbant,Melius efte,offerte tentploj qudm alere parentes, ficut nunc dicunt, Melius eft fundare miffam, uel multos Monachos propter miffam, qudm de bonis Ecclefiæ iuuare pauperes ftholafticos uel alios miferos. Omnino fimilis intelledus fuit traditionis Phari

fàicæ,Rei)cit igitur Cbriftus bäc traditionc,quia pugnat cum mandate diinno, Excufat bios' diftipulos, quôd non lauent manus, amp;nbsp;refjeit ftultas opp nioneSjquôd putabant taba opera neceftaria efte,amp; ianctitatem efte. Sed quatv do bæcdicuntur, tunc offenduntur Pbarifæi, bic eft opus dodrina de fcandalo» ISLon quod in^redttur in os.

Iterum initiÔ admoneo5de infirmitate Apoftolorum. Eft Sóin Apoftofó error,qui adbuc putant difcrimina ciborum,eire cultus Dei magnos amp;nbsp;fnigula^’ res,amp; bunc populum Ifrad ideô antecellere gentibus,quôd tam fanda operafa^ ciant, uidebcet quôd d carnibus fuilbs 6^ d leporibus amp;c. abftineant. Jnioha^ bent banc perfuafionem Apoftoli, non foliim de ceremonijs fed etiam de hu^ manis traditionibus.

Difeamus igitur ex boc exemplo,quôd non fit mirum,in AuguftinOjAm brofio, amp;nbsp;fimilibus fuifte etiam ab'quos errores. Semper in omnibushominß bus abqua funt peccata,amp;^ aliqua ignorantia,in airjs plus,in ali}s minus, Sed Me duopræcepta teneamus,

Primum, quôd necefle fit teuere fundamentum, id eft, Articulosfidei,ut I, Corintbj. dicitur:Fundamentum aliud poni non poteft,præter id,quodpo^“ fitum eftjquod eft lefus Cbriftus, Id neceffe eft ita teneri, ne penitus ignorctur iillus articulus fidei, aut ne contrarium afteueretur. Qui uerô contrariuni alTef uerant pertinaciter,haud dubie damnati funt, iuxta illud ; Omnis qui non ere*

M ATT HÆ I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;482

It Secundadoótnna,Quando autem fundamentum tenetur,8ó deinde fun» aliquid errons accedit ,etfi hocobfeurat articulum aliquem fidei, tarnen homo damentum^et^^ poteftfaluarijut ibi dicitur i, Corinth}» Alius fuperædifîcat ftipulasjfaluabitur, tc tarnen quafi per ignem,

Sed tail's homo debet elfe docih's, quando Deus patefaci’t errores, ficut fit Ueusfubinde inftaurat Eccleliam Sgt;Crepurgat dodtrinam, non debet perdnad«) ttraduerfan'.Quia I'fti errores eti'amfi ui'dentur efle de rebus paruis,tamen funt ttiagnijôd obiclirant femper ah'quos arti'culos fidei,amp; impediunt fidem amp;nbsp;ueros niltiisDeii Et Deus eft hoftis mendacq, non uult nos defendere mendacia,ficut Icnptunieft : Abominatio coram Deo mendacium, Prouerb. 12. Imó quando accedit pertinacia tanta,ut corrigi nolit, tunc fit blaiphemia Sgt;C peccatum in Spi titutn fanftum, quia tales ftientes refiftunt ueritati amp;c»

Hæc dixi, ut feiatis ueram dodrinam etiam de his traditionibus, ut de ci^« his,ueftitu,8c fimilibus retinendam efte* Vti potes carne uel piicibus,fed tarnen Iioc Idas,tale opus non efle cultum Dei, Item non mereri remifti'onem peccato^ turn. kem,non efle res neceirarias,amp; pofte omitti extra cafum fcandali»

Primurn dicit î Cibis non coinquinari hominem, id eft, non efle peccata coram JJeo uelci rebus d Deo ordinatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo uefii re*

t nbsp;nbsp;nbsp;Hane dodrinam Iciamus, ne conftientiæ illaqueentur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo or»

It Item,utIciamuscultus Dei efte,non diftriminaciborum aut ueftium, autullas traditiones humanas, fed tantiim opera d Deo mandata, iuxta régula Etc traditam : Fruftra colunt me mandatis hominum. Item Plat 11 ÿ» Lucerna ptdibus meis

ttaDeum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entia in corde

Et primô nominat cogitationes malas, quod intelligatur de omnibus præ ‘°gt;drd Deum^ ccptisjpræcipuê de primo, fcilicet de Epicureis opinionibus, contemtu Dei, fecuritate carnali,dubitationibus,amp; multis falfîs opinionibus,quæ fubinde turbant fîdemôôtimorem amp;fpem. Item, intelligatur de omnibus uiciofis ad^ Edibus. Et teftatur hic locus, Peccata elle non tantum externa fada, led etiam morbos interiores»

Tenenda eft dodrina de his morbis, quod oporteat refiftere prauis adfe^ dibus, ne opéré compleantur,amp;: fimül petere,ut propter Mediatorem hæc ma* Enobis condonentur,Sicut docet dodrina ad Rom» 7» 8»

Primùm hîc generalis dodrina repetenda eft, quôd miracula fint teftimo nia, hune dodorem uerê milFum eftè d Dêô» Item, quôd hic dodor fit Domi:* nusamp; promilTus faluator,qualem fe prædicàt, deftruens opera Diaboli,pecca^ tum,tyrannidem Diaboli Ôô mortem»

T t ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pecuîiaris

Pccuïiaris imago hïc proponïtur.Nufquam adeó duriter præten'tjaiitt'^^ tjcit preceSjOrtas cx nero 8ó magno dolore,ut hïc. Et duo obijciuntiir,Primunb quód non fit ex Ifracl. Secundójquód fit mdigna,ut canis. Ex his tentauonibu^ ip(a tarnen elucflatur, tandem fide impetrat,quod petit. Hîc igitur difcafflUS; fingulorum animos oppugnari fimifibus tentati'onibus, necproptereafideni abqci'endam efiè,fèd potius cn'gendam inter hos flucflus.

TentAtiones Suntautem duæ præcipuæ tentationes. Altera de indigni'tate, Altera deTdf‘niat^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oritur.Semper eni'm clamitat lex in conlcientfjs noftriSj

de eleélu Deum refpicerc,exaudire,fàluaredignos,i'uftos,nosueróiniuftos,indignos, one. pollutos èc abieÂos eflè,fi'cut canes. Huic tcntationi debet opponi Euangdit*'^ Teiitntioni de nbsp;nbsp;gratuita iuftificatione,8cde exclufiua,gratis,06colligi tefi:imonia,quæofeti

ponendumit dunt,indignos èC iniuftos reci'pi. Gratis l'uftificamur fide. I rem,Beati quorum angdiwn de remifiæ funt l'niquitates. Item,tibi fum tantum peccator. Item,hoc loco conter^ inßb i-i debent peccatum èc gratia, ficut Paulus confert ; Gratia exuberatfupraptt^ ficatione, catum. Pluris fiat filius Dei amp;nbsp;Sacrificium filfi I3ei, quàm noftrum peccatuuij ut ftatuamus nobis ignolci,remitti peccatum,amp; incipiamus obedire Deo. funt firmæ amp;nbsp;ueræ confolationes contra tentationem de indignitate.

Altera concurritdeeledlione. Quia homines,cûm uident reijci multosbe nemeritos, utSaulem, Auguftum, Ciceronem,amp; recipi longe détériores,ut Magdalenam, Latronem in cruce,difputant departicularitate,uidelicct,D^^ um habere quendam catalogum eorum, quos uelit faluos facere,ca’teros uero negligi,ficut canes. Ita tribuunt Deo inæqualitatem, quod reipfa eft aceufat^ eum tyrannidis.Hæc eft durifiîma tentatio.

'eU^onc^Cunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teiitationi opponenda eft dodtrina,qudd promifiiones funtuui^

opponend£ ucrfales.Etdiligenter uniuerfales colligendæfunt, uuOmnisquicreditinfib^ protnißiones um non pereat.Item, Venite ad me omnes. Item,R.om,io.Deus eft idem oiunt* uninerfdkî. bus.diues in omnes inuocantes iè. Hue adiunsatur mandatum immutabile,öt quod longe pofitum eft ,fupra omnes leges, uidelicet,quod præcipit, utomnes credant filio Dei,et huic mandato neceflè eft omnes obtcmperare.Nccnosqu^ rere ,aut ferutari uoluntatem Deidebemus ,lèpofito hocmandato,amp;reieâis promiftionibus. Et cum Chriftus dicat.'Ego fum uia,uerita3 8C uita.ltem,quiui det me,uidet patrem: uoluntas Dei ncceflàrid quærenda eft in filio nobis do nato,amp; Euangelio, quod filius Dei ex finu Patris protulit.

Has confolationes meminerimus, ut habeamus firmas refutationes ilh* rum tentationum,quæ plurimorum animos exercent,amp; quotidie in inuocano^ ne proferamus has confolationes. Nam fi infpexeris animum tuum,uidebiste his duabus tentationibus impedin',ne inuoces,quia cogitas teindignûefTe.ltem cogitas Deum fuos quofdam elegiftè,te uerd negligi. Et accedunt hue Humana argumenta,quia non fumus pares Ahyihæ, Ehæ,Elifæo,Danieli, amp;nbsp;fîmilibus, fumus imbecillesjfine maonis donis,fine autoritate,ideô neoligi nos iudicamus, amp;nbsp;defperatione quadam omittimus inuocationem.

Sed hîc debemus intueri animisdoeftrinam Euangelfi, quæpræcipitde fide,ficut iam didtum eft.Debemus etiam intueri hanc Cananæain magiftrani) quæ refutata indignitate,particularitate,ratiocinatur,promifiiones non tarw tùm ad Ifraêl pertinerc,fèd etiam ad gentes.Canes,inquit,eduntde micis.Itaex^ citata fide inuocare Deum in agnitione filq eius debemus. Et hæc fides acin^ uocatio

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ATT H ÆI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-84-

^^tatioi’nhis quiagunt pcenitcntiam,eft fummiis cultus Dei, nbsp;præcipuus Ec

j.yæ)ficut hic dicitur: O Mulier magna eft fides tua. Et hanc non elft irritam, ’wpetrare bona,hæc iplà uox teftatur,Fiat tibi ficut uis.Iuxta illud,Petite èC ’^«pieti's.

Proponitur ergo nobis in hoc Euangelio exemplum fidei, eludiantis ex 5 aiiiirimi's tentationibus, amp;nbsp;bona impetrantis, ut nos quocg diftamus uincere J gt;aentiam,excitare fidem amp;nbsp;inuocationem, Nechabemus minores caulàs, hæc Cananea,quæ labbrat de filia fua, fie amp;nbsp;nos de noftris neceftîtatibus, publias,

Sequitur in textu Hiîloria de quatuor nùllihus auditorum Chrb îtiyfaturatorum fefitem panibus.

* Caufa,ciim Deus uelit in hac uita fempcr aliquam efîc fuam Ecdefiam, ^P'Jseftcorpori uidu,hofpitio,defenfione,poh'trjs,pace aliqua,ut educari {bbogt; coll ftudia pofïînt» Ideó amp;nbsp;addidit has promiffîones, amp;nbsp;hæc beneficia ræltat Deus,fed mirabiliter* Etfi' enim graHatur femper diabolus aduerfus Ec ^‘lam,Sc funt afiidui tumultus in mundo, quibus humani generis peccata aQ •duahornbiliter puniuntur : tarnen inter hos tumultus ieruat Deus Ecclefiam uanijUt ftantem populum Ifrael in mari rubro feruabat. Et manet corpus,eti:* J’^^aJiqua membra trucidentur, ut manet Dauidis exercitus,etiamfi aliqui mi ‘Jwpræliantes interficiuntur.

Y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia caufa eft, cur hæ promiftiones traditæ funt, ut fint exercitia fi^

ctinuocationis. Vult Deus ft agnofti per inuocationem Jdeo multa propos Y’tjquænos de inuocatione admoneant. Vult nos ad ft confugere, etiam cùm a tota return natura dcftrti èc proiedi uidemur, ficut Dauid inquit : Pater 8t water dereliquit me, Dominus autem fuftcpit me.

wùm regnum Dei,amp; cætera adijcientur uobis. Sed addatur labor höneftus Só conueniens iuxta üocationem.

Primtim feiendum eft, ftmper petitioni corporalium oportere prælucere filt;Icm,quacredimus nos propter Chriftum recipi amp;nbsp;exaudiri. Imd ut hæc fides tetprælLtre tn nobis accendatur amp;nbsp;crefcat ,ideó tam uariæ externæ occafiones, pericula, a£^ fidem» flicliones propofitæ funt. Sciamus ergo primam amp;nbsp;ftimmam promiftîonem de Mediatore, amp;nbsp;de reconciliatione,ft mper fimul completftendam eftè. Qiiotidiè igitur c»m ad menlàm recitas hæc uerbatPanem noftrum quotidianum da no^ bishodie,quia mox obftrepit infirmitas noftra : Deus te indignum non exau^^ dit,te non uult deftnfum aut alitum : Hîc intuenda eft promiftio de Chrifto, addenda fides,queid propter mediatorem,recipiamur et exaudiamur.Ided mox Equitur ; Et remitte nobis débita noftra.

vides tria co» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftca fides lila tria cogitet,quæ fupri reccnfui : Deum uclle i fe pen’ bofia

gürt in petit corporis, Primum,ut credamus ea dari diuinicus,non putemus obqci cafu.

cundô : Quia uult feruari Eccklîam in hac uita,dat uiÀumjdefenIîoiieni,hoipi^ tia mirabiliter Si^c.Tertiô uult agnofei 8C coîi Deus hac inuocati’one, ideo mU * tas res propofuitjquas petï uult» Vult 8C confirmari fidem petitionc corpora i' um,cum expen'entia oftenditjuon fui'fle irn'tam precationem, ut in Pfalmoai* ci'tur : Ifte pauper clamauit ad Dominum, SC Deus exaudiuit eum, Poftremû, uult etiam Deus gratiarum acflione coli propter liberationes, ut dukiuimeœ* citur 2, Corint.i. Vbi Paulus iubet multos pro fè petere,ut multi agantgratias» Sed hîc obqcit Humana imbecillitas: Quid attinet petere, cûm lciamusolt;î portere nos afBigi ficut icriptum eft : Corpus autem fubieeflum eft morti pro^ pter peccatum. Item manifeftum eft, iæpê non liberari ex prælêntibus calaffli* tatibus fandos, ut Jonathan, Maccabæum» Cùm igitur debeamus offerte obe^ dientiam,ut Chriftus oratjueruntamen non mea uoluntas fèd tua fiatjqui’oprO' deft petitio,amp;f quidem cum dubitatione f

: Tenenda eft régula fîrmiftîmèqudd Deus mandaucritôi rint petitiopi poftulet inuocationem, S)C quod nunquam fit inanis aut irrita inuocatio p^ orum. rum,etiamfi liberatio difïèrtur,aut non ita reipondent euentus, ut nos imagina mur, amp;nbsp;non eft noftrum, præicribere Deo modum opitulandi, 8d nos ad obe^ dientiam obligati fumus,ficut Chriftus inquit: T ua uoluntas fiat,

tnpetitione Deinde ftiamus ièmper duo obieda includenda efleinpetitionemeof# corporalium poralium î Vniuerlàm Ecclefiam,amp; priuatam neceflîtatem» Petitiopijfenipn includçndd impetrat uniuerlæ Eccîefiæ, ita fîdes ftatuat ratam eftè banepetitionemjöquot; ^u2ra‘Eccleri4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dübitet,recipi petitionem d Deo pro uniuerfa Ecclefia» Priuatim ucropro

c^ priuaa ne ^'^obis petere debemus cum hac conditione, ut nos ad obedientiam offèramu^j ficut fe offert Chriftus»

ptempanilw, Qylt;^*^ Chriftus pafeit auditores fuos,oftenditur èxcmplum promiffîonis: Primdm quærite regnum Dei,amp; cætera adrfeientur uobis» Hac fide fequamur Chriftum,fimus fideles in ftudio Sc propagatione Euangelq, in fua quif($ uo catione,8ô expedemus â fih'o Dei auxilium,uidum ÔC defenfionem» Quod uc^ rô iubet Apoftolos proponere, monet gubernatores Eccîefiæ, ut curent Elee* mofynas dari,amp; feiant non minui, led augeri facilitates Eleemofynis, TedeSó , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrinamfignificat,hancproponant dodores3amp;conigantreliquias,curent

propagah ueras enarrationcs, ne dodrinæ lux extinguatur adpofteros,amp;hoc ftudio ipfi dodores fiunt eruditiores»

Et acceâentes l^harifai cum Sadducteu tentantes rogabanteum t yftfiÿnumèctido e^! oßenderetf

T^E figniSjUt fuprd capite I2» ludicandum potius lècundum uerbum Dei,tra* ^ditum, inde uf^ ab initio in Ecclefia per Patres, Prophetas, ChriftumSi

IL Solidrudo de panibus* Principio anni fècundi poft interfeftum lohan^ nem feceflit, ne ab Herode caperetur*

Vna prohibens {blicitudinem de uicftu, amp;nbsp;defenfione, Sc deducens nos ad wcmpla fua, Hic locus teftatur,exempla ideó facfta cffe, ut nobis eti'am propo# ^iäu et defen fitaefle fciamus,ut fimiles conlblationes expecftemus, fient alias fæpê de miracus fione, lgt;sdiximus,qu0d fiht exempla pfomiflionum* Et hic dilcamus,quód Deus ue^ ^'texercen fidem 8C inuocationem expeclatione corporalium beneficiorum, ^uæneceflàna funt. Sed régula tenenda,quam fæpè repetimus: Primiim quæ* nteregnum Dei', cætera adrjcientur uobi's, Primiim fit cor fidele amp;nbsp;fit con* Lientiabona. Poftea petamus 8^expeeftemus d Deo defenfionem ÖC auxilium, S^feiamus, quód uelit hæc pen ÔC expcâistriySc quód uelit opem ferre.

SicfæpèdocetIcriptura: Commenda Deo uiam tuamjSd iplè faciet. laóla ^uram warn in Deum, amp;nbsp;iplè enutriet re, Tales infi'gnes fententias deben's me^ , ut cogitatione earum accendatur fides amp;nbsp;inuocatio, èC habeatis confers lationem, amp;nbsp;corda debent in Deo acquielcere, amp;nbsp;fpem nbsp;nbsp;cxpedationem Bra

Dccauendo fermento falfæ docftrinæ, Quandocuntj Deus tradidit ucs^ ramdodrinam, femper addita eft admonitio,ut falfa doótn'na prudenter caue?p doiirmf', quia falfa extinguit fidem, ueram noticiam Dei, ueram inuocationem,ue*

’■os cultus, amp;nbsp;efi cauß mortis æternæ, Sc magnorum furorum in generc humas» ’’0. Sicutolim propter falfam doeftrinam ethnici adorauerunt idola, ôlt;S macfta^ ^^tunt homines,amp; multa horribilia fecerunt, tanquam eflent cultus optirfii,

Sicinter eos, qui dicuntur Chriftiani, fuerunt 80 funt qui adorauerunt uatuasamp;fandosmortuos. Item ignari docftrinæfidei ruebant in deiperatio^

Item multi perierunt propter ccrlibatum. Item multi perierunt propter uuasamp; alias terras fuperftitiones. Ira iemper praua doefirina multa damna ptæfentia amp;nbsp;æterna adfert, Quare hanc admonitionê iæpê repetitam magnifa« fianiusjSt; Gmus firmi et uigilâtcs,ne recipiantur aut manifefti errores, aut iemi •u errorum, ficut multi conantur rurfus plantare errores*

Et nominatim dicit : Cauete d fermento, ubi fignificat paruam maftàm, • ^uæ tarnen poftea trahit fecum multos alios errores* Vt in cuitu ian(ftorum,fi fintum initia rurfus reciperentur, ficut iam pinguntur, ftatim iequeretur rota illorum Idolatria*

Et tria genera récitât,Pharifæorum,Saduceorum 8ó Herodianorum feri^ ’’’tnta.

Hïc iterum difcamus, qualis fit fsepè ipecies Ecclefice,8^ quæ interea fit ue^ ^EccIeGa. Et difcamus quærere Ecclefiam, non ex titulis,ièd iuxta uerbum Idfi. Hæc confolatio ualde neceifaria eft, quia oportet nos fcire,an fimus mem* l’raueræ Ecclefiæ,amp; curare, ut in uera Ecclefia Deum inuocemus,ficut feriptu ^ltProuerb,2ó: Odi Ecclefiam malignantium, amp;nbsp;cum impijs non Iedebo,Slt;^c*

Eftigitur uera Ecclefia, quæ reeftè docet Euangelium, Sdreefte admini*'^^’’** •trat Sacramenta* Et non funt membra Ecclefiæ hoftes ueræ docftrinæ, fiue uo* ^tntur Epifcopi, fiue facerdotes, fiue Monachi*

Etadfirmat Chriftus,quód Deus uelit habitare in uera Ecclefia,ut feriptfi Tt iirj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft loh*

eft lohan» 14* Veniemus àd eum,amp; manfionem apud eum faciemus* tcmur nos eflè in uera Ecclefia, ficut tune in ludæa erant uera Ecckfia, Maria? lofèph,Zacharias,Iohannes, Anna,EIi(abeth,amp;r multi horum auditores, Etta«’ men interea regnabant PhariIæi,Sadducæi,‘Herodes SC alrj imprj»

Hanc dodrinam amp;nbsp;confolationem teneamus, ne moueamur ti'tulis èC po'' teritia Epiftoporum SC Papæ, qui clamant lèfè elTe Eccleftam. Et confolemur nos exemplo Santftorum, qui fuerunt illo tempore, cûm regnarent Pharifæi Ôi Sadducæi,8«fc, 1

T'^enit autem lefus in partes C^farete. Thilippi, interro^abat ^ifcipulos fws cens^quem dicunt homines^ßlium hominis ejjè

interfeefto lohanne Chriftus fèceftît in delèrtum ultra Galilæam, iicrfus Sidonem, ubi erat ditio Philippi,qui fuit frater Herodis,Hîc Philippus inftau^ rauerat oppidum Dan, nominauit Cælaream» In co delèrto proponitur ifta quæftio: Quem me dicunt eile homines^ Alrj lohannem ßapfiftam,altj Eliai”? alrf leremiam»

vndeopinio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic primum conftderandum eft, unde fit ha?c opinionum diuerfitasf

nuM diuerß» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RelponfiozNaturalis ratio intelligit uteunej legem Dei, Quare amp;nbsp;miiTos

tMde chriflo prophetas cogitat elle magnos uiros, miflos ad legem inftaurandam, amp;nbsp;adpo” litias conftituendas aut reftituendas,

SicLit Moiles mifliis eft adpolitiam Ilfael inftaurandam. Deinde Prophe tæ SamueI,Blias,EliIæus,EIàias, leremias miftî funt, ut aliquantilpereirentfd«« cra,^û{jfen^ (itt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wic man nn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pelUt an (in befe

Hæc utcunq^ intelliguntur ratione,8c talem exiftimabant ludæifo^ Meflîam, magnum quidem Prophetam amp;nbsp;Regem, ièd tantum regnipolitici amplifîcatorem *

chriflia 'nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eîos errores taxat Dominus hoc loco. Et docet nos longe aliter {entire de

fentiredcMef Hi articuli iunt longè fupra 5gt;C extra Anoelorum hominum natura^ fiaquamratio 1 r ■ nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

V I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic filius alTumit humanam naturam,niii cfTct hoc decretumdet^

Iio fadum, ut adlumeret humanam naturam, funditus tunc fuifientdeleti Ada amp;nbsp;Heua,amp; nullus homo natus eflet, ÓÓ hoc opus Dei, ftilicet natura humana, fiiifiet fruftra conditum,

in EcckGa, adeft Euangelio, ÔC Gc eft effieax, Sicut dicit Iohannis 10, Ego ui^ tam æter^

nmætcrnam do cisJtenijNcino nouit Patrcm^nifi FiliiiSjCt cm' uolet FiÏnis uelare,

VI11. Non fatis efl: dc Filio fcirc,quód fit m'tflima, (èd oportet te fare eti^ anijquôd hic Filius fît effi'cax per ucrbum^uiuificct te èc adfît tibijSC det tibi Spi’ ritum fandum »

Hanc totam docfîrinam de Meflîa,ignorant omnes imprj hommes, Hæc fumma huius quæftionis,

Hic Petrus complectitiir totam dqcftrinam de Chrifto, De duabus natm reßionftcHi de office's çjys, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doürinA

Nominat eum filium,fcilicet ab initio mifTum ad Ecclefiamjamp;’ perfônam, *tur^‘^^chri. P^tquam immediate Pater æternus edit promiflîonem. Et fcit hune filiurn na^/îo cr deoffi, p^taeiîè filium fupra omnes angelos. Quia angeli non iciueruntexfua naturali fipientia hoc arcanum decretum de redemtione.Etiam Angeli non poflunt toi -hte peccatum amp;nbsp;mortem,Dicit autem promifîio: Conteret caput Serpentis,

Nominat item Ghriftum fèu MeiTiam. Hoc nomen comprehendit duas naturasjdiuinam, quæ eft iècunda perfbna diuinitatis ab initio mifla ad Eccles lîam,

Hic in quantum Sacerdos habet hæc officia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

HI. Semper pro nobis orat, in paffione, poftea, Imô ab initio poft hpfum,iuxtadi(ffum Pialm.2.Poff:uIa à meSTc.

_ Hn. hem habet officium benedicendi j benedicit non fbliim annun-remiffionem peccatorum ,fed etiam, quia re ipia tollit peccatum SC reddit uitam, cum fit æterni Patris uiuificus,

flt;inah{3çj.j^j. nos â peccato, morte, diabolis, deftruit regnum Diaboli, SC Rex. reddi^obisiufîiciafyi amp;nbsp;uitam æternam.

I älisRexeft, reftituens æternum regnum,non politicumjfed itajUtcertO ^^'^porefiatui(ffima,ficut Propheta inquit:Quia animam fuam ponetpro pecss ^^^%uidehit fernen longæuum.Hæc omnia complectitur confeffio Petri.

■Meatus es Simon ^arlona j quia caro lt;^7 fan^uis non reuelauit tibi^fed Tater meus ‘l'^''^^^lisell,Ttbtdico,Tues Tetrusyi(^ fiiper hanc Tetram (edtficabo Eccleßam me^

Èti}ort^ inferorum non pr(eualebunt aduerfus eam^ Et dabo tibi claues re^nicœlo^

Et ^uodeung, ligaueris fuEer terram^ erit li^atum in cœlis,. Et quodeun^ foluerisj ^dtfolutum in cœlis.

Poftrecitatam confeffionem fêquitur dodtrina de Ecclefîa. Et fèquens lt;^‘lt;(dorprlt;e pars continet quatuor præcipuos articülos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^Eccleßa“

4-89 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^rT XJ^J.

nis,fed quód inïia membra Ecclefiænafcantiir, Pâtre reueïante uerbum,amp;co^ da trahente ad credendum èc confirmante»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus eft, de Mmifterio, quód ueb't Deus eflè miniften'um confeffic«

Tertius Promifïïo confolatio eft de perpetuitate Ecclefiæ, quôd non poftît deleri,^ quód fît duratura poft banc uitam in tota æternitate»

Qiiartus de clambus, de exprefta annunciatione remiftîonis peccatoriim, quæ tune erat ignota Phariiæis» Et in minifterio legis non fuit mandatum de exprefta rcmiflîone,

De bis quatuor materqs,etiamfî funt ampIüTîmæ, tarnen breiiiter dicam, ut meminilTe bas fummas facilius poftitis. Et i^pè hic textus,pro communi con^ lolatione cogitandus eft,

Primum autem mementote defînitionem Ecclefîæ uifibilis,utfæpèaudigt; tis, quia ad hanc defim'tionem pertinebit hic textus,

Ecclcßd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefîa uifîbilis eft cœtus uifîbilis hominum ampleclentium incorrupta

lis catia. nbsp;nbsp;Euangeli) do(ftrinam,amp; utentium Sacramentis iuxta inftitutionem Chrifti, in

quo cœtu filius Dei ipiè multos régénérât per Euangelium,amp; funt tamen ineo# dem cœtu multi non iàndti, ièd tamen de dodîrina conièntientes»

De tali Ecclefîa cogitate cum recitatis Articulum fidei: Credoeffe Ecclefi* am Catholicam» Et ftitote, quód Deus ièruat inter homines talem Ecclefiafflj quæ alias maior alias minor eft, alias magis alias minus pura.

Et cogitate, fîngulos homines, qui uolunt fieri ialui, oportereelTeinHac Ecclefia,Sc retftè didlum eft:Extra Ecclefîam nop eft falus, Vnufquif(5,ubicin’(? eft, etiamfî eft in Turcia in carcere, debet iè ad ueram Ecclefîam adiungert'^O’^^ feftîone Sf uoluntate,quôd uelit ueram Ecclefîam non deleri,ueliteibenèeflt)^i: ciim poteft,debet oftendere, ufu Sacramentorum amp;nbsp;alijs officqSjquod illam Eclt; clefîam approbet,

Hæc benê confîderanda funt contra errores,et multos malos homincSjCl^^ currunt per mundum,amp; nullius Ecclefîæ dues elfe uolunt» Nunc uenioadillos quatuor Articulos, quos propofui»

5) £ T^IMO A({TIC7LO, Rc«4U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principaiia amp;nbsp;uiua membra in Ecclefîa funt renati per filium Dt’

ceEMngel^' Euangefij» Hîc ftiamus, quód ideó initió fît édita promifiîo,amp;f quód filiusipft uiua funt Ht: efficax per promiftîonem, amp;nbsp;uerba hîc ad Petrum dida : Beatus es Si^^n fcrrf Eccleßlt;e, ßarlona, quia caro amp;nbsp;languis non reuelauit tibi, lêd pater meus cccleftis» uerba optime intelligentur, fî intueris Adam amp;nbsp;Heuam, Caro amp;nbsp;fangu’^ reuelârunteis promiftîonem de mediatore» Imô caro languis ionorabant^^ am,Ô(r erant in media morte. Sed filius protulit uocem,fîmulfuit cordibus eorum, uiuificauit eos, amp;nbsp;extraxit eos ex inferno,amp; fie incoata en eClt; clefîa,amp; eodem modo filius Dei lèmper fuit,eft amp;nbsp;erit efïîcax in Ecclefîa fiia*iÇ^ le eft caput perficiens omnia in omnibus. Et facit hoc diuina potentia,ideo fii dicit: Pater uefter cœleftis reuelauit, fcilicet per filium. Et per filium dat Spu'i-' tumfandum ad confirmanda corda*

Vt fît filius efticax per Euangelium, oportet efîè minifterium Euaiig'^**)’ de quo dicit; Tu es Petrus, ôcfuper hanc Petram ædificabo Ecclcfiani m

Hicdaninandi funt, Papa, Anabaptiftæ Stenckefeld, Bc multi fanatici Spmtus.Papa delet promiiîîonem gratiæ,amp; totum minifterium Euangelq ucr f'tin politicum Imperium, dicit fe effè Petrum, SC fie déclarât, quôd fit Rex, amp;nbsp;poffîteondere leges, quarum oblèruatio faciat Ecclefiam, 80 interea eft idolâtra

Wafphemus’, delet promiffionem Euangeirj, Sc fingit idola, iubet inuocare ’’lortuos,^ adorare panem,quem circumgeftat In fumma Papa facit Eths« nicum regnum,

Anabaptiftæ amp;nbsp;Stenkefeld,rei}ciunt externum minifterium,amp; iubent ho ’’^'nesquærere alias illuminationes 8c pbanrafias,

Hæceftfententia,Tu es Petrus,ftilicetfieconfîtens,amp; alqs prædicans promiflîonem tuam confeftîonem de Meffîa.Hic Minifter prædicans eft Pe ^f^ideftji-upcsjfuper quam ædificatur Ecclefi'a, Vt Ephefi i. dicitur : Ecclefi'a duundatafuper fundamentum,uidelicet fuper Prophetasôô Apoftolosjlèd ’f3,utlapisangularisfitiplè Chriftus,fi'cutamp;: adCorinthios dicitur: Fundas

aliud poni non poteft,præter id,quod eft Chriftus lefus, Sed hune per uocem Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum prædicari oportet,

ka hoc didum de ædificio Eeclefiæ,fimplicifiîmè intelligatur de uero mi;! nüteho. Non eft Ecclefia, ubi non eft uerum minifterium, Nec ibi Petrus eft, uoinonfonat promiftîo gratiæ,amp; ubi confirmantur Idola, Manifeftum eft ausi J^minPapæSynagoga non elle uerum minifterium, non eflè uocem Euanges: ^lî^ibimanifeftèper gladium fæuitiam confîrmari idola jficut in regno Ethnico,

Quaredidum : Tu es Petrus,certiftîmum eft loqui de uero minifterio,8c: confolatio eft,quôd monftrat uifibilem Ecclefiam,Icilicet,quæ habet ue^

minifterium, adfîrmat quôd filius Dei uelit elle effîcax per miniftroîs ^'^iuiOKm,perPetrum,Paulum,Iohannem,Paftorem tuum,amp; fie de alijs,fi'cut “^•tuncuangelium eft potentia Dei ad falutem omni credenti, Rom,i, tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt'ata? ut feiamus ubi fit Ecclefia,amp; quomodo colligas

port Articulus,eft promiftîoamp;confolatiodeperpetuitateEcclefiæ,8(i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

P ’nterorum non præualebunt aduerfus earn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perpetuiMe

Eancprofj^jjßfjQj^gj^ Sc conlôlationem quotidie cogitemus in recitatione Eccltfite^ yui okjCredoeflèCatholicam,

„ Quare autem Deus nominatim hune Articulum in Symbolo tradiditf QttxrefMfyjM in tanta confufione generis humani, cûm ubief multi mali fint, ratio cos’

ft af? ƒhomines fingulariter curæ elfe Deo, Item, cû m Ecclefi'a præcipuè ^àrticulw,cre

I K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitât illam milèram congregationem curæ eftè Deo, qudm do Ecclefiam

uomines florentes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdtboücrtw,

ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiamus elfe certam congregationem, quam Deus diligit, amp;nbsp;in

nés \ ^^’^’■’^^^^^u^^’^uudire,protegereamp;faluare,tradidithaspromiffîo=i 5^)9uod fit Temper aliqua Ecclefia,amp; uult nos hoc profiter! in Symbolo,ut nos

i ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinis commonefaciamus,8c non cogitemus nos d Deo ab;=

J rurfus feiri oportet,quæ ubi fit,ut fuprd didum eft,fcilicet, id^^ k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra Chriftum, quæ fonat uocem Euangelij, 8C non défendit

0 a 0^ blafphemias, Circumlpice,amp;f quære, ubi fit Ecclefia,amp; te ei adiungito, ^ucationejConfeflionCjSc diledione, Hæc præcipiunt Pfalmi»

PGiïm, 27, Vnum hocpetij^iDominOjUthabitem m domo Domini om^ nibus diebus uitæ meæ»

Multi nunc uagantur erronesjqui nullius Eccleiîæ dues iunt.Hocnonfat ciamus,ied diicamus noHe ueram Eccleßam,amp;!^ ei nos adiungamus.

Et ßmul cogitemus coniblariones ueræ EcckGæ traditas, Qiianquam fu^ ftines magnas periècutioneSjtamen Rlius Dei non (inet earn deleri,ßcut: uidiiîts, Hifpani Sx:: EpiCcopi, 8é Monacbi uoIuiHcnt totum b une locum delen', Só nos omnes interfici,Deus tarnen protexit nos,

Ita dicitur de externo minifterio, ECaiæ PoCai uerbum meum in orc tuo, Sgt;C umbra manus meæ protexi te^ut: plantes cœlos^

Cogitate quanta coniolatio fit, cùm cogitas te eile membrum Eccleßx,Si Eccleßam certó defend! â Rlio Dei, Reut defenditur in mari rubro, in fornace Babylonica S^c, Semper iic defenditur Ecclefia^etiamR non uidemus oculis cor^ pquot;orum,uel pericula uel proteSiionemt

Deperpetuitate Eccleiîæ loquitur SxL hoc dilt;R:um,Efaiæ ^^^HoeeßfeeJus meum,Spiritus meus,qui efi: in te, Sc uerba mea,quæ pofui in ore tuo,non recc* dent de ore tuo, Sc de ore ièminis tui, dicit Dominus, deinceps SC in fempitet)/ num,

Haneconfolationem meminiffèdebemus, Sgt;C Rmul bincdifeere, bi Rt uera EcclcRajUidelicet, ubi (onat hoc uerbum, de quo dicitur : Verbamea quæpoluiin ore tuo.

Et in eadem EccIeRa efl Spiritus fanSiuSi de quo hic dicit t Spiritus meus, qui eft in te» Item^îSlemo rapiet eas ex manibus meis,

Gladiin in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gladius RgniRcat poteRatem politicam, quæ debet tueri difciplinam

Sic EccIeRa proféré docflrinam ôô cuRodit» Et claues aperiunt8b claun 1 dunt,id eR,{bluuntpeccatores, quiconuertuntur, Sbligant peccatores,guinon I conuertuntur» Hæc Rmplex enarratio congruit ad miniRerium Euangelip

Contra hæc tyrannica Rgmenta teneamus ueram diRincRionem, quid amp;nbsp;poteRas politica, Sb quid Rt PaRor EccleRæ, feu miniRer Euangeli/» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

M A T T H Æ 1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-9^

. Poteftas politica eftpoteftas Deo ordi'nata ad dcfenfîonem difciplinæ poteft^^ poli. °^pacis,puni'ensuicorporalh

tfî ein ©otdicßer Befell/cullcrhc^cgmd^h^fnf/ • Rt vnb friet' er^aften /1 cib vnü ^uf fc^ühen i viW aeaett t»en viigc-WinleiBlicßeftraff^iivBen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

P Etqualia habeat officia, amp;nbsp;quasmetaSjhocpoteftcxhocdidlointelIigCpote^^jcK^of euftos legis,fcilicet primæ 8^ fecundæ tabulæ in externa difeiplina*

hanc regulam fcilicet contra Decalogum, non debent aliquid præcipe^ ^^''Hftatuereuelagere, Non defendant idola,non condant Interim,non inter# ^'3nthohiines iniiiftè, non rapiant ex facultatibus fubditorum,qiiantum‘ipfî ^oiunt. Non moueant iniufta bella S^c» Sed régula gubernationis fît Decalo#

SedPaftorEccIefi'æ uel minifterEuangeîfjeftminifterordinatusâ Deo M.M(lerEu» , ^ocendum Euangelium, ad adminiflrationem Sacramentorum,ad annun# remiflîonem peccatorum,puniens non ui corporali,ied uerbo,nec no# cultus inftituens, ncc nouas leges condens, nee fumens fîbi poteftatem dan#

'âutadimendi régna mundi* Et feiendum eft, quôd Deus adfît prædicationi ( ^'uangeltj,g(; per earn fît efficax. Ideo Chriflus inquitjLucæ 22. Reges gentium

P “2mIohan.i8,Rcgnum meum non eft de hoc mundo.Item,Ioh,2O. Sicut ât«'mifitme,fîcegomittouos» Item, Lucæ ultimo, Iteprædicatepccnitenti# Premiflîonem peccatorum in nomine meo*

^Hæcdifcrimina reécê difcite, diCcke fuum honorem utric^ officio tribu '■'^^’^hdioet clauibus,Et in primis hoc mementote,quôd per Euangelium De#

Tmc lgt;r(ecel)it ek, nbsp;nbsp;nem'ini dtcererit i^uod ipß ejjèt le fus Chriîius, Et ex tem^to^

^ßlgt;it le[iis tndicare E)ifcif)ulis fuis,quod ofiorteret eum ire Iprofolymam,lt;^ muha j)a=gt; (ç^Principibus. Et ajjumens eum Eetrusjcœpit increpare illum^ijc.

Ipondeo. Textus fîmpliciter hoc uult, quôd prohibuerit indicari fuam perlb# jp^rgi quôd gt;iam,uidelicet ne caperetur» Sed fî uoluit hoc quo^, ne Ipargeretur fama quôd fit Meßiof. ffîèt Meflîas, fecit hoc ideô , quia tolérât in Ecclefîa ad tempus multas ignoran# fias. Hoc neceflè fuit feiri, quôd propter Mcflîam habeant homines reconcilia# ï'onem. Sed de fua perfbna adhuc tolérât ignorantiam in multis,qui alioqui fu# iiientoffenfî hac Ipecie humili, Sed poft refurreeftionem uoluit exprefte omni# ^^sprædicari etiam de fua perfona, fe Meffi'am cfre,amp;c»

III. Vtfeiantregnum Chrifti non fore mundanum imperium* Imôdi# leant, oportere etiam membra pati.

am magnam ftulticiam putat eflè magnam fàpientiam, Monet Dominunijne patiatur.

Alrjdociles,hiuocantur infirmi,amp;cijm finunt fc doceri 8lt;C proficiunt, tune placent Deo tegitur eorum in firmitas Chrifto, propter fidem, Petri Sc aliorum Apoftolorum infirmitas tegebatur»

Ahj funt pertinaciores ÔC indociles,qui hunt détériorés admonitLHi non funt infirmi tantiîm, fèd funt fine fide,amp; fiunt hoftes Euangelii,amp; cum ei'sdam^ nantur,ut Paulus Rom. 11. de pertinacibus dicit : Obfcurentur oculieoruni,nc uideant,amp; dorfùm eorum fèmper incurua. Petrus autem hîcduriter reprthen* fus,tarnen non deficit d Domino,fêd manet docilis,ÔÔ profîcit.

Si quti ygt;tût me fequi^abne^et feifißtmy nbsp;nbsp;tollat crucem fuani) amp;fèquatur mit

Hæc erat Apoftolisinfuauis concio, quia ipfi expedabantpulcerrimn/n regnum, in quo homines honeftiffîmè uiduri efîênt, amp;nbsp;fîmul habituri paccm Sc omnia neceffaria. Et fie nos omnes appetimus talem ftatum ,amp; quandoEn^ angelium prædicatur, fperamus talem flatum uenturum efîè, quia fo’mnianngt;s plurimos homines Euangelium amplexuros efle, ôô mores fore congruents Euangelio»

Vtautem Apoftolis fuit eximendus error de illo imperio mundi,lîef’°® neceftè eft commonefieri, doceri, quôd Euangelium non conftituat talepw* crum amp;nbsp;dulce imperium.Sed colligat paffim in turbulentiftîmis imperqs,niem bra Ecclefiæ, quæ ampleduntur dodrinam,amp; redè Deum inuocant,8L fê con^ iungunt in fuis congregationibus, audiunt Euangelium, utuntur Sacramentis, emendant fuos mores, in confefïîoneamp; patiuntur, amp;nbsp;fimul multas ærumnas fuftinent, quia Ecclefia magis onerata eft, quàm reliqua pars mundi.

Talem eftè Ecclefiam nos feire oportet, quia necefîèeft fciri,quæHtEccIelt; fia Dei,amp; necelîè eft,ut nos ipfi ftatuamus,nos etiam membra elfe Ecclefiæ Dei, ÔC adiungamus nos ad noftrum ccetum,8c ueh'mus in Ecclefia ciTc.

! Defortftiß)e* Valde autem mouentur animi hacfpeciedeformi, quôd Ecclefia non b# ciei Ecclefi£ ßet certum aliquod unum imperium, amp;nbsp;quôd paflîm diftîpata eft,eftin ferui^ magnisærumnis, ficut fub Turcis, fub regibus/ub malisprinefi cr«ce, pibus amp;C»

Sedcontra hanctentationem tenendaefthæc confolatiô,quôdoporteat Ecclefiam pati» Item,quôd Deus uelit earn poftea glorificare in uita æterna.

Hîc dicit de alio regno,in quo glorificabitur Ecclefia. Puto fimplicifiîme de refiirredioneChrifti intelligi, quod ait : Non guftabunt mortem, doneeui^ derint filium hominis uenire in regno fuo, fcilicet tune, quando refurget Chri^ ft us ex morte,amp; oftendet,amp;S mittet Spiritum fàndum. Hæc enim initia funt il* liusnoui regni»

poH diesfex ajßimßt Jeßis Tetrum nbsp;nbsp;lacoluni nbsp;nbsp;loiannem frätrtm eius^ (3/'

MB reuelatione fada in monte, ubi pater dédit teftimonium de filio, amp;nbsp;man* Triplex do»

mhac hiltoria continetur ampliflima dodrina,fed uolumus præcipua f4fwwMi««o membra compledi, faciam tres locos, feu tres articulos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf»

Primus, quare Deus ediderit fïibinde manifefta de fè teftimonia per fin^ gulares patefadiones.

Secundus, In hac patefadione docet, quis fit hic lefus, quem Apoftoli ui^ dent iam in lumine ccelefti.

Etfi tota creatura teftirtiomum eft, quôd ßt Deus, amp;nbsp;ratio Humana habet naturalem noticiam quandam de Deottamen hæc tantum eft Legis noti'cia.Vo nbsp;nbsp;defe te»

luitautem Deus edere promiftîonem Euangelq,quæ fuit ignotcLomnibuscre^fiittuinù/in» aturisJdeo fuit opus fingulari patefatftione ÔC teftimonqs»

11 Præterea ratio Humana ignorât fîH'um Dei,amp; fine fingulari reuelatione ' Slt;^certisteftimonfjs nihil de eofciret, nee fateretur Deum habere fîlium, amp;nbsp;ab^ ^rraretâueroDeo»

Heó Deus immenlà mifèricordia fè toties patefecit, èC addidit certa teüie monia,ut eduftionem ex Aegypto, refufcitationes mortuorum, Ôô alia mirac-u^ la)amp;uult agnofci uerum Deum, Sc uult eum difterni ab omnibus alqs fitfticijs dijs. Vultetiam agnofci Filium amp;nbsp;Spiritum fàncftum,uult fciri promiftîonem«.

Hæc fæpê cogitanda funt in ipfà inuocatione. Et quoties inuocas, cogita tinem Deum inuoces,quis fit,amp; quomodo, amp;nbsp;ubi fè patefècerit, èc quomodo utlitinuocari, in agnitione fiducia ßltji

Etfæpêalias didum eft,Quandoirtcipistuam prccadonemcogitauelmomnipreca patefaftionem faftam in baptifmo Chrifti, uel facftam in monte, iuxta hanc bigt;: cogMri ftoriam,tle qua iam dico, ôd exufcita te ad has copitationes ; Difèerno meam irif ï ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'G p^tCfdCtton^

uocationem ab inuocatione Ethnica, credo non elle irrites noltros gemitus oC m monte er Jota. Credo me exaudiri propter fîlium, quia ideô funt fadæ patefadiones, ut baptifmi ehrt 'tiamus,quis fît uerus Deus,ôô quare exaudiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

, Hieufusharum hiftoriarum commonefacitnos,quarehæmirandæres ^^tæGntiamp;fciamus fadas eftè, non tantum propter tunc præfèntes, fed uni:^ ^^tfaEcdefia cogitet Ce fpediatorem eflè. Tu ipfe hæc cogitans,ftas ad Iordan quot;^oi,üel fias in hoc monte, ÔC oculis amp;nbsp;auribus èc mente accipis hæc manifefta T^ftintonia.

Sic ad ufum noftrum transferantur patefadiones omnes,8lt;f hæc dodrina utiljsneceffaria eft, ÔC ualdê confirmât fidem in cordibus, fèiungit nos ab fcthnicis 8i alijs impijs.Sæpê etiam gratias agimus Deo,quôd immenfà mifèri# tordiafeficpatefecerit,amp; quôd filium mifèrit, quod promiftîones dederit, Ôôc,

Hfc dodrina de his exercitrjs uidetur eflè parui momenti,fcd profedd eft hluberrima,8lt; maxime aftuefaciendi funt pij ad hæc excrcitia,in quibus 6^ ipfî ^tilitatemexperientur^fèntient fidem accendi amp;nbsp;côfirmari, èc uerê pafei corda.

Quail’s etiam i'ngratitudo eft, cum Deus toties prodrent, tanta mifeticordia renouauerit Ecclefiam, Sc res mirandas fecen't, nolle eas cogitare, aut imagina# ri,nihil eas pertinere ad nos 7 Abfit à nobis ha?c turpis ingratitudo.

Quotidie una pars precationum eftè debebat, dicere: Ago tibi gratias ue# re Deus, omnipotens, æternc pater Domini noftri lefu Chrifti, conditor ccdi terræ3amp; hominum8cEcclehætüæ,Unàcum filio tuo Domino noftro lefu Chrifto, amp;nbsp;Spiritu iancfto,quód teimhienfa miièricordia toties patefecifti uis agnofci à nobis, 8ó uis nos in uera agnitione tui tibi copulatos eflè,óó mififti filium, donas nos Spiritu fancfto tuo,ut uera tui agnitio in nobis accendatur. Oro te propter filium, acccnde corda noftra Spiritu fandlo tuo,ut te uereagno# fcamus,uere inuocemus, tibi uere obediamus,tibi gratias agamus»

Talia uel fimilia ucrba fæpè apud nos repetenda erant,quandofurgimusj quando imus cubitum , quando accedimus ad operas. Sed nimis magna pro# / nbsp;nbsp;phanitas nunc eft, Non adfuefaciuntfehominesad precationem, ideo pœnï

inundi non mitigantur. Hortor autem uos ad tales meditationesamp;prccatio# nes. Didlum eft de primo articulo,quare fiht fadæ patefacftiones.

irt pafefd^io^ In omni patefadione proponitur aliqua dolt;ftrina,ueIpromiffiojUelcon# Sinai proponitur Lex. In colloquio cum Abraham traditurpro ^ilïïo : In ftmine tuo benedicentur omnes gentes. Confideremus igitur ,lt;30^ foidtio propos fiat in hac patefacftione. Dotftrina de filio confirmatur, amp;nbsp;poftea additur nif«r. datum de audiendo filio.

Synodut in Cogitcs igitur hoc colloquium Dei,filij, Moifi's,EIiæ,efl’e Synodiini præ* »Könte coiifir. cipuam, in qua de fumma dodrinæ Euangelfi tales perlonæ colloquuntur,au# dientibusamp;fpecftantibusomnibus Angelis, ÔC aliquibus Apoftolis,quosuo#

Diftamus igitur hîcArticulum tradi,de filio Dei. Affirmât Deus ipiOj hunc lefum natum ex Maria uirginc,efte Meftiam promiirum,amp;eflèfili“'”æ^ tefni patriSjde quo locutæ fint promiftioncs amp;nbsp;Prophetæ, Hane doÄrinamtt# neamus, SC in hac lynodo repetitam elle fciamus.

Diicamus autem hk totum Articulum de filio Dei, quód inChrifto^ duæ naturæ, quód fit fadlus pro nobis uicftima,quód Deus mirabili confitouc amp;nbsp;non aliter,uoluerit iufticiæ fuæ fatisficri, ÓC placari iram, amp;nbsp;quód certopro# pter hunc filium recipiamur,amp; quód fide oporteat accipi eius beneficia,

Sunt autem dulciffima uerba: Hie eft filius meus dile(ftus,4U WddXlUiiV VUÜ trenne Teftatur huncfilium diligidiè,utfdamus amp;e/usmembra diligi,ficuc Paulus inquitadEphef.l.DilexitnosinChrifto dilecftojóóc.

Hæc eft uox fæpc repetita in Prophetis,Deut. 18. Sufeitabo tibi in medio fratrum tuorum amp;c, qui non audierit ilium. Ego ultor ero. Item Pfalm. 2.E§o conftitui Regem meum fuper montem Sion, prædicare præceptum amp;c. Ofcu# lamini filium. Item,Efaiæ i6. Ad annunciandum mißt mcS^c.

Hæamp;lîmilesprophctiæomnes comprehcnduntuf in hoc mandato im# innmndatode ^Utabill J Hune audite» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiendo filio

* Sciamus ergo neceiTarid diieendam eflè docflrinam Euangelq, quam tra# didit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sciamus omnes dodlrinas de Deo extra Euangeli) dodrinam fugiendas feijciendas eflè*

Sciamus folos illos homineseflè Eccleflam Deijamp;S membra Eccleflæ ^djquiamplelt;flunturhancdeDeodo(flrinam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sciamus nullos homines eflè Eccleflæ membra flne hac dodènna, uel pu^ priantes cum hac doeflrina*

ƒ Sciamus certô nos hanc docèrinam ampledentes, ucra. fide inde con^ ^htionem petentes, hæredes eflè uitæ æternæ*

Ethasconfolationes infigamüs animiSjUtièmperflntinconipecflu.Etiæ^ pfinnoftra inuocatione tanquam in hunc montem alcendentes, de hac reuela#

^°§’^nius,ut fides noftra confirmeturjintuens in ipias patefactiones Dei «^carum teftimonia, icilicet in eduélionem populi ex Aegypto, in refulcitatiolt;= nemmortuorum^Sd fimilia miracula. Et hancdotfirinam in quotidiana inuo;« cstione cxerceamus*

Hic etiam diieamus. Quid agant Sandli in coelo* Certum efl: eos,qui funt codojfolicitos efTe pro Ecclefia, ÔC pro ea orare, fleut hïc Moifès nbsp;nbsp;Elias cob pcclcßa

loquuntiircum filio Dei, de ipfius paflïone amp;nbsp;refurredione, Óó de colledione odorant pro fccckfiæjficut Lucas dicit: Colloquebantur de hisjquæ euentura erant* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea,

Ehocexemploproponitur dodrina fæpè repetitain icripturis, icilicet, 'luodhæc Humana natura non poteft fuftinere Dei confpedum, uel Deum lo^ fußinere ° on» ^uentemimmediate, Qiiia natura polluta peccato, metuit amp;nbsp;fugitiudicem, fi^J^etlumDei.

monte Sinai populusIfraeiexpauic,ÖC dixit: Non loquatur nobis Doa minus,ne moriamur. Et corda fingulorum in pauoribus ièntiunt, qudm fit liorribileiudicium, fleut dicitur : Deus ignis confumens eft, Item, Sicut Leo contriuitomnia ofla mea, Hanc iram Dei homines iècuri non conflderant. Et dolendumeft, tantam eflè duritiem humani pedloris, ut non afficiatur cura uel cogitatione iræ Deijquæ certiflîma eft, amp;nbsp;pcenæ quotidiè funt in cönipedu, .

Exufeitemus igitur nos ad conflderationem iræ Dei ad timorem, cogitaa ^lone uerbi Dei amp;nbsp;pcenarum,amp; certd feiamus, non relinqui peccata impunita,

lobdicitcapite ÿ, Verebarin omnibus operibusmeis,feiensquddnon P^mis delinquenti,

Quiaautem magnitudinem iræ Dei non poteft homo fiiftinere,ided inay^’”''^^ tftceflitpro nobis Filius Dei, SC fadus eft mediator, fèd tarnen ita, ut ipfè in fe;; didt^r,qt^'’ fideriuaret præcipuam poenam,amp; ßtisfaceret iufticiæ Dei, Hoc quia fecit,po# hotno non po» ftea nobis parcitur,quando huncFilium fide apprehendimus, quando ipiènos contredat, dicit : Noli timere,

Sicdchoc tanto beneficio icriptum eft in Eiàia cap, y 3, Diiciplinapacis noftræ fuper eum, ÔC liuore eius fanati fumus»

4.97 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT7T X^II.

Et Elaiæ 4» enarratur typus : Sicut in defèrto interdiu nubes erat umbra^ culum tegens populum contra æftum,noeftu uerô ignis anteibat populum. H’ inquit Elaias, Deum uelle Ecclefîæ fîiæ dare Meflîam, ut fît umbraculum coni’ tra æftum. Quando hoc umbraculo tegimur, tune poflumus audire Deum lo* quentem,quia per hune audimus fîmul uocem milèricordiæ,ÔÔ iuuamur 8^do^ namur Spiritu làndo, fîcut Paulus inquit : Spiritus opem fert infîrmitati nogt; ftræ,

Hæ funt magnæ res, quæ in Ecclefîa notæ eftè debent. Agnitio iudicfj iræ Dei, amp;nbsp;rurftis mediator 80 gratia, fide agnoicenda.

Et utrun^ in affi'dua inuocatione cogitandum eft.Pcenæ funt iam in con« (pedu, uidimus bella, fuftinemus magnas calamitates propter bellum,pan« pertatem amp;nbsp;multas diffi'cultates.

Nunc (equitur turbatio Ecclefiarum. Et poft hyemem exiftimantrurfus Hilpanicos exercitus Huftirnos in his regionibus fore. Hæc omnia funtbor ribilia opera iræ Dei. Et Ecclefîa nullum habet humanum auxilium.

In his tantis periculis iciamus,tarnen nos uelut umbraculum per filiun* gi,8c hac Ipe eum inuocemus, 8c petamus certd expedemus auxilium#

Hæcdodrina non nifî in cruce ÔÔ in tali inuocatione diicitur, inquafid^ S)C Ipes uera lucent, ÔÔ petitur 8c expedatur auxilium Dei.

curprobibeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quarc prohibct paffim narrari hanc uifîonem, donee fada fueritrefurte*

^Mtefdaam^e Refpondco, Vultnos Deusordi'n’dodn'namduerbo,quodtradidit furrtilionem. cléfix ftiæ certi's teftimonfjs,amp; üult difci neceHàn'a, ISîon uult nos humana cun# ofitate fùbinde nouas uifiones quærere»

Sed tarnen hanc uifîonem uult prædicari, lèd poft refurredionem, lt;1^’2 uult conlpici teftimonium conuincens homines, ne exiftimareturhæc uinora# buloià efte* Coniungenda funt miracula, quæ dant teftimonium patefaftioni^ bus diuinis. Et cogitatione patefadionum 8lt;S miraculorum exufeitanda amp;nbsp;con^ firmanda eft fides, amp;nbsp;difternenda uera inuocatio ab Ethnica amp;nbsp;hypocricica, fî=* eut initiô dixi, cogitatione huius patefadionis difteiidum eiîè,quem Dtuninp uocemus, Sc quomodo uclit inuocari*

Et interro^auerunt eum S)ifcipulij dicentes: Qtdd ergo Scribie dicunt, foh^or» teatprtus Eitam T^enire ? At iUe re^ondens^ait eis: Elioâ quidem '})enturus eHlgt;duS)(5' reîhtuet omnia^ ^tco autem l)obis ; Elitts iam l^enitf non cognouerunt runt eiqute '}folueruntjlt;(jc,

Eh(ö« uengt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malachiæ ultimo icriptum eft: Ecce mittam uobis Eliam. Hincperfuafîo

turû ejji chri recepta eft, quôd Elias fua perfona ante Meflîam uenturus efîèt. Sicut èC iX/rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dida Apocalypfîs 11. recepta fuit opinio, Eliam fuaperfona uenturum cf*

Pnmiim, quôd Deus immenfà mirericordia excitet inftauratores dodri* næEuangelij, quidem nouiflîmo tempore uelit mittere taies,

SecundôjCiim taies mittunturjEuangelium dilcamuSjamp; inter magna pe^ ’■^culaconfiteamur.Quia poftremum tempus erit lîmile tempori Eliæjitem tem pori Iohannis,

Tempore Eliæ regnabant impij Reges, amp;nbsp;erant multi impfj cultus in IG racl, amp;nbsp;Prophetæ prj undic^ pellebantur.

Sic tempore Iohannis regnabant Pharilæi 8c Sadducæi, Herodes amp;nbsp;Ro^ ’’iani,amp; fancli erant oppreflî,amp; Ecclefia erat exigua,

Cùm Deus ibi tarnen,inter illas maximas cateruas impiorum,amp; lub Pon tihcibus Sacerdotibus impqs fèruauerit reliquias Ecclefiæ fuæ,Iciamus nunc quot^feruari.

Item confîrmemus nos exemplo làndorum. SicutlàncTi tune diflèntirc œgebantur â Pharifæis èC Sadducæis,fic nunc cogimur diflèntire,

Poftremd hoc exemplum etiam confîderetur, Sicut tune ludæi Iperabant Mdliam uenturum eflè èc regnum mundi conftituturum. Et Eliam cogitai oantanteMefliam Regibus moturum eflè tumultus,Sed longe aliter fiebat. lo hannes ab Herode interfîcitur, Spiritus tarnen Eliæ non eft ignauus,docuit là^ btaria,amp; maniît do(ftrina, quanquam in uarqs perlècutionibus,

Ita fit iamnoftro tempore. Non dubium eft, quin uox Euangelq fît illa hoxEliæpoftremi temporis,amp; proceflura eft,ctiamfî mundus aduerfatur.

S) E Lrn AT ICO, cùm '})enijjèt ad turban j aceeßit ad eum homo genibus prouolutus ante eum di* I)omine niijerere ßlto meoiquta Lunaticus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malè patitur,

Ciim in Saneftis maneat peccatum, agnolcamus hanc noftram milèriam, mfantlis gt;m« fîmiis humiles, in timoré.

Et quidem duriter obiurgantur Apoftoli* Sciamus ibi 8^ noftram iècurG tatem obiurgari. Rurfus etiam teneamus confolationem, etiamfî eft in nobis peccatum, tamert hoc peccatum immenfà mifèricordia per Filium tegitur, fîcut leriptiim eft PfaL ) 2, Beati quorum remiflæ funt iniquitates, ÔC quorum teefta Gntpeccata SCc.

Hæc doân'na neceflaria eft de utra^ parte,de humilitate 8ô de coniblati* one, quôd fide placeamus.

Exemplum infîrmæ ÔC crefeentis fîdei in Pâtre, docet etiam infîrmam fîlt;s dem non efTe irritam,non ineffîcacem. Et eft ualde dulcis confolatio 8«S teftimo:« nium quôd Deo placeat quanquam infirma fides, èC quôd Deus augeat earn, quôd fit effieaxSc impetret.

Sic Dodtor Cafpar Cruciger, lam ægrotus fæpê orabat : Inuoco te o US æternc Pater Domi'ni noftri lefu Chriftijin fide filq tuijquanquam languda i'mbecilli fide, fed tarnen fide.

F'd t enrä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fides excitatur ijT confimiatur mukipliciterjgeneraliter lt;(s‘Jlgt;sctaliter.

liter\»o^do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Generaliter,quia petens hæc bona, agnoftit, ea non cafu fpargi, fed ucre

confirmetur, à Deo dari, foueri amp;nbsp;ftruari etiam hanc corporalem uitam,ut in hac uita Ecdc^ fia eflè poftîtjfoboles ali amp;nbsp;inftitui ÔC homines régi poftînt, luxta diâumt

Et confirmatur fides,cum liberatioaüt mitigatio calamitatis oftendit prp ftntiam Dei, iuxta didlum :

Plaimo 2 'yt Pater amp;nbsp;Mater dereliquerunt me. Dominus autem afluniut , me»

Pfalm.iiS.Caftigans caftioauit me,8ô morti non tradidit me, ïtem,Non moriar,ftd uiuam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Thren, 3. Miftricordiæ Domini,quôd non confumti fumus ^er^^w^fo‘' Deinde ipeciaîiter exercetur amp;nbsp;confirmatur fides, quia Deus uult confirmetur. corporalia bona commonefadliones efîè de inuocatione, ut fimul de promim°* ne aratiæ cogitetur, Non enim poteftfieri inuocatio, nifi prælucentehacno^’ quód Deus nos propter mediatorem gratisrecipiat amp;exaudiat, Simulig'^^*^ hæc Ipecialis fides de gratia exercetur amp;nbsp;confirmatur,

HÎC repetita eft dodln'na de inicqs fidei, Sc de incrementis, infanilii mn- Primum j ut fupra dixi, Iciendum eft, manere in omnibus fandlis multas infir^atel magnas infirmitates quas aliquo modo agnofcere Sc deplorare debenius-Sed tarnen 8^ confolatio tenenda eft quod fide propter mediatoremtecepti**^ mus,etiamfî ualde infîrmi fumus,ut Rom,i4.dicitur de infirmis: Deuseum K” cepit. Et hîc Apoftoli erant iufti placebant Deo, amp;nbsp;tarnen obiurgateosPo^ minus propterea,quódlanguidior erat in eis fides,

Oportetejji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primum igitur ftiamus, quód oporteat in nobis initia fidei

iwtiafielet. placeamus, 8gt;C multa pofli'mus impetrare,etiamfi adhueexigua eftfides. Oportetfidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundd, ftd tarnen ftiamus, fidem 8^ alias uirtutes oportere crefeere.

lt;0- aliäi uirtu Çempcr ita fit, homo non manct in uno gradu, ftd ftmper aut creftuntuirtuteS) t«crlt;f«rc. aut decreftunt.Vuiuerfale eft,quód decreftunt,quando non exercentur, Skut omnia corpora fine exercitiofiunt ægra öd putreftunt. Sic fides in ocioextin^ guitur. Econtra ueró,quando exercentur corpora, fiunt uiuaciora. Sicuirtutt^ exercitijs creftunt, Sicut in parabola de negociantibusdicitur: HabentidaP^' tur,ôdànonhabente id quod habet,auftretur. Et Aüguftinuspulcredicit.'Pt^ leeftio meretur augeri dilcdtionem) quod uerum eft,quia Dominus fidelem gociatorem magis magif^ ornat,

Laudat etiam exiguam fîdcm, lcd tarnen non ignauam, non odoGrrf -» fèd fructificantcm,amp; acrem, ÏJQ’ iß / cîtà furfum tendentem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pis,

Nam finapi celcrrimè frudtificat^dfe quinto poftquam fatum eftjCrumpit caulis, 80 citó late funditur,

Tail's fit fides, quanquam eft parua initid tarnen citô fruÄificet, 8C quif ^cnißtacris,mordeat noftram fècüritatem amp;nbsp;alia uida, amp;nbsp;purget item tendat fürfum,Inciter nos ad inuocationem èC ad alia bona opera Deo placentia.

In primis autem hic fignificatur, ut fit acris fides, 8ó noftram {ècuricatera amp;^ignauiam,itemfalfàsopiniones Sóprauas cupiditates mordeat80expellat, Apoftoli tune fine cura erant, quia uidebant magnam efîè gloriam Domini,8c fpcrabant pulcrum regnum, ficut nos diu fecuri ftiimus, habuimus pacem amp;nbsp;on cium,amp; interea ftiimus magis ignaui,blanditi nobis fumus, quód fimus Eccles Ha Deijamp;uiximus minore fblicitudine, Multum etiam abufi fumus dodrina libertatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Hæc uicia tollat nunc in miferrjs fides, cxpellat fecuritatem, amp;nbsp;mordeat forda ,ut magis agnofcamus iram Eki contra peccata, amp;nbsp;magis timeamus, fi^ ’^usmaoisfoliciti de dodrina, amp;nbsp;de gubernationc noftri, Sgt;C conferuationedo«! ^frinæ,fit ardentior inuocatio, tendat furfum hoc Sinapi,

Ecce talem fidem poftulat, quæ quanepparua eft, tarnen non fit ignaua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rides

^‘^iofi.Ettalis fides multaimpetrat Sc efficit, ficut hic dicitur : Dicetis monti {’“rxa Huiedransftran'« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

A 7/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nrwnejfeig»

Qiiid hæc fibi uolunt : Significat magna miracula, quae certo hunt omni „auam ocU *^mpore Ecclefiæ, alias magis alias minus. Deus propter fidem 8C inuocatio* op. ’^'^’^Efaiædepellit Sennaherib. Ibi Sennahcrib erat magnus mons,

E)eusdedit pacem uiuente Luthero. Ibi eius fide ÔC inuocatione fuerunt montes,id eft,Principum impetus.

Nunc crefcant in nobis Eides, ÔC Inuocatio, ut reprimantur montes, qui ^^^^^Hæminitantur,

^ddit Chriftus de modo, quomodo crefeat Fides, fcilicèt, ïeiunio SC ora:« Cfe^t ßdes ^'one,ideft,feria inuocatione,quæ non poteft ardere in crapula èC ebrietate, fed ^Nnet elfe temperantianijUt mens fit intenta, ÔC feriô petat.

De tali oratione 8C alibi inquit Chriftus, Lucæ 11, (Tuantd magis PatCt ^^Hfrcœleftis dabit Spiritum fandum petentibus f

, _ Sciantaütemhomines,fæpèimpediri Spiritum fandum uoluptatibus,* intemperantia, ficut 8c Ofejj. dicitur: Saturati funt,8c obliti funt ^^^•ltem,Fornicatio,uinum Sc ebrietas auferunt corgt;

Non loquitur textus de ieiunio Papiftico, quod eft luxus potius, qudm âoltinentia. Sed loquitur de liera temperantia. Interdum precationis caula mi* ’^^comedatutjUt poffis maiore intentione legere,cogitare, ÔC petere neceffaria ^Deo.

HocexercitiumFidei intelïigere pios neceflè eft. Et qui non intelligunt, crefeere

Vt autem fît ardentior inuocatio, proponat fîbi quifî^ fua amp;nbsp;publica malt; la, cogitet uelle Deum fe inuocari, ôé uelle nos exaudire, nec inane murmur elîè inuocationem, ièd uerifîimè placere Deo gt;nbsp;èC Deum propter inuocationem multa mitigarej SC montes transferre.

Et cùm '})enijjènt Capernaum j accejjèrunt qui nbsp;nbsp;drachma accipieba»it ad Tetrum,

Aliude/lEc» Imago confîderetur, Deus ièmper feruat-Ecclefiamjied imperiafæpcmu^ lùi^‘^im^erid neceflè eft diicerejaliud efTe Ecclefîam, aliud Imperia, Sicut nunc magna ƒ« impend. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gcclefîæ eft ftib Turcis, magna fub alqs Regibus amp;nbsp;Principibus impijs»

Exigua pars habet imperia libéra,præiertim circa finem mundi Ecclefitma^ gis oppreftà erit,qudm antea,fîcut ante aduentum Chrifti populusludaicusfu^ it dura feruitute oppreflus,ab Herode,amp; deinde d Romanis,

Et tarnen in ipià ièruitute Deus hanc moderationem adhibuit : tenebantur â Romanis, nbsp;nbsp;ludæis relinquebatur liber uiusCeremoniaruniO^

Hîcigitur diicamus, quod Deus curat amp;nbsp;ièruet Ecclefîam ,etiamfihabet alias mitiora,aliâs duriora imperia, Et hæc diicamus fapienter ferre, Diicamus hîcdocftrinam de Didrachmo.DeusconftituitExodip'“^ rdc nw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoj.yrn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maturuit, ioluerent quotannis Templo duas Draditnas

argenti, quæ faciunt unum quadrantem noftri aurei. Quia Deus uoluit,utun# guli iuuarent conièruationem minifteripEt fuit fumma tunc,ciïm Ifraclitæ non dum diiperfî eftènt,magna. Fuit quotannis circiter quatuor tonnas auri.

Hîc diicamus, qudd fît uoluntas Dei, ut fînguli inter nos quo(J conicta*’^ aliquid ad conièruationem minifterq Euangeli),

Romdiit pen^ 111, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sciendum eft,quôd Romani hanc penfîbnem Temploeripuerintj^

ßonem du J fifcos tranftulerint. Fuit igitur magna quæftio, Cùm Tempb iurade^ eftènt, an propterhanc iniuriam mouendum eftèt bellum,ôôuirecu“’ perandum ius 7 empli Z Item, Apoftoli cogitabant, iè iam habituroseUehou' tatem, quia Meftîas ueniftètjôd iperabant hanc occaiîonemrecuperandælibrt^ tatis fore,fî non ioluerent Romanis. Et hacde re iàepediiputatum elfeapp^ 80 alio loco Euangelq, ubi poft biennium interrogatur Chriftus, An liceatVæ^ iàri hanc penfîonem dare, quæfuerat Templi C Hæc fuit occafî'o difputationis, ut dieftum eft, Mouetur ergo hîc quæftio de Libertate.

1111. Diicamus ergo hîc primùm breuiter quæ respropriê amp;uere fit bertas Ecclefîæ donata per fîlium Dei. An fît libertas in ufu facultatum,autant arum corporalium rerum principaliter : An uerd fit alia multó melior ôipræ' ftantior liberatio ♦

verd libertdf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LibertasChriftianaeft principaliter liberatio gratuita de peccato, ab’ja

chriftidM Dei,amp;^ morte æterna,propter fîlium Dei,amp; per fîlium Deffîcut in lobannedi^ qua fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citur; Si uos Filius liberauerit,uerè liberi eritis. Non propter noftram dignita

tem aut mérita, ièd propter fîlium Dei recipimur amp;nbsp;reputamur luifî, amp;

Hæclibettas eft magnum bonum, amp;nbsp;magna amp;nbsp;liera confblatio eft bunc gradum node. Et quanquam aï 17 gradus libertatis lèquuntur,ut poftea dicam, tarnen hoc bonum,elîè liberatum â peccato,ab ira Dei,amp; è morte æterna,longe tnaiuseftjquam babere aliquam corporalem libertatem in ufu carnium aut ali^« stumrerum corporalium.Hæc libertas eft retinendajCtiam cum corpora capta ftdent inclufa turribus.

Alia eft Libertas, Etiam corpora Saniftorum poft banc uitam erunt libe^ faamortejd morbis,d paupertate,8Cc. Hæc libertas in bac uita nondum nobis ^ebitur mal» exhibita eft,fed tarnen fumus hæredes horum corporalium bonorum, ôd habes: te)-4 uia. îîinsius ad rem, nondum in re» Sicut filius uiri diuitis uiuente pâtre nondum poflîdetbona Patris,fed tarnen habet ius ad ea. Sic Chriftus hîc dicit, Filios re^ Sni liberos eflè etiam â tributo, fcilicet ,quiafunt filq amp;nbsp;hæredes, lèd nondum lunt in poftèflîone corporalium bonorum,que primûm poflîdebunt poft hanc uitam.

Interea uerd Deus uult Ecclefîam fubietftam eftè imperrjs mundi, qui* demduriter ab imperrjs premitur, ficut Daniel capite 7. pingit,Roraanam be# luamconculcatricemeflèjUt perlècutiones aftîduæ oftenderunt»

Rcfpondeoî Chriftus omittit iam alias caulas,quare Ibluendum ftt tribut: cbriÄi« uuît allcgat unam de commun! pace populi, quafi dicat: Si non fblueremus, dittrentnoseftè feditiofos,amp; aliqui noftro exemplo etia nollent foluere. Hinc pjit’ioôéƒ orirentur feditionesjde hoc feandalo loquitur,quia certè paftores docerc popus ‘UmdebentjUt toleret feruitutem corporalem,amp; non moueat ièditiones. C«m ^titemconfeflio flagitatur,fingulifuopericuloconfîteanturamp; expedient crus t:‘:nt,iuxtaillud:Qui gladium acceperit,gladio peribit,Item,Qui poteftati,Deo

, Óftendit autem Chriftus,fe tarnen curaré, ne Eccleftæ défit uidtus. lubet ‘■^P'pifcem,8d in pifee inuenitur Stater, quod ego intelligo, Aureum ueterem, Sttthabuit pondus duorum Hungaricorum aureorum. Qiiia ufitatiftimê pro ^tireocommuni ufi funt nomine STATE R.ïnde,inquit,foluito,

f r J^æ^^ot^rina monet nos,quód Ecclefia fub imperrjs fæpè duriter opprefi corporales diffi'cultatestolerandæfint,8dnon mouendæIèditiones. Et nm timen feiendum eft quód libertas animæ 80 corporis d filio Dei nobis donata funt nwuentU JboClibertatem animæ accipimus etiam in hac uita. Corpus uerd erit liberum •tttiorbis,morte, 2lt; omnibus calamitatibus poft hanc uitam.

illo tempore accefTerun*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad lefkmt die entes : Outs maximus eît in re»

J4OC caputprincipaliter loquitur de minifterio Euangelrj,8d de iurisdiftis one in Ecclefia, de excommunicatione ÔC remilTione peccatorum,ac receptis one lapforum.

Principium,d quo peruenit ad minifterium Euangclrj,eft reprehenfio hus Rfp«îjen/to

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinionis de politia Ecclefîæ.Apoftoli fingunt Ecclefiam fore Rempubs

1 ttcimfimilcm regno , aut altjs Mundi imperrjs,ubifintfuturi gradus po^EcdrJiX tentiæ

tentiæ 5ó dignitatis,munîti autoritate, opibus 8ô armis, ut Rcx, Duces, Præf^^ deinde all} gradus» Et hac opinione recepta oriuntur ambitiofa certami^ najficut quidam Papa dixit: Plures ad Pontificatum perueiiifîèjmore Romulb quàm more Petri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

Prohibée igitur in prima parte, in Eccleiîa fieri imperium taie, quale elt Papifticum,ubi fummus Epiieopus fiimit fibi autoritärem, fîcut Rex, fuprale^ ges, Sed uultuerbum -D E I habere fummam autoritärem, fiueàpuerOj hue â potentibus recitetur. Etefteommendatio communis minifterijomni' um reÂedocentium.Deus uult audiri itiam uoeem in totogenerehumano,to reipeeftu peribnarum,fiue Epiieopus,fine Sacerdos,fiue Aedituus doceat. ProW ber igitur omnia certamina ambitionum,amp; prohiber inftitui Papatû. Et Chn«“ ftushanctriftem concionem recitans contra ambitionemamp; politicas opinion nés mundi, uidit mente, quantum mali ambitio omnibus ætatibus attulerit,^ allatura ht.

Et aduocans Te fl/s paruulu)n,ßatuit eum in medio eornmi^ dixit:-dmen dico^fo* bii^niß Connerßfuerttk^f'S’c,

cUfia^îa^re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locus perfpicuum teftimonium eft,quód pueriin Ecdefiaplaecant

Cur adJucdt Sed ideó adducit Puerum,ut doceat diicipulos omnes miniftros Euan^ pueru/» chri gdq^uc ßnt fineambitione,ut pueri. Præcipit etiam populo,ut audiantæquali^ ter omnes,adferentes uerbum Dei. Et fic toll it politicas imaginationcs,amp; tefo^ turjquód in Ecclefia non regnent gradus hominum, ut in imperrjs, fed fola uo^ Euangeli},fiue aliquis uocetur Epiieopus, fiue Sacerdos, Et qudd EccIefiaftlEj ubi uox Euangeli} ibnat nbsp;nbsp;recipitur,fiue fint ibi nomina, dignitatu^ fiue

At contra ièmper Synagoga 8^ Pontifices contenderuntapudfe clefiam, propter titulos,ô^ ordinariam fucceflionemjUt uocant,

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confolemur nos contra illos,qui clamant,nosdefeciiîèab Ecdefia,8^c,

Qui autem ß:andali':^uerit ^Pnum de pußllii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui in \îe credunt} expedit ci;

mola /^ßnariaJus^endatur tn collo eiusy (tß- demer^atur tnprofundum maris. ylt;ie. mundo à ßandalis.

Scdndalum Aliud datum Scandalum,^in VlirCdX Vtlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft

cz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodfina,ieu malum aliquod opus,cuius imitatio nocet alqs. Vel eftmedt*

urn opus, non faeftum opportune, quod aliénât uoluntates imbecillium ab Eu«' angelio.

Reci ten tur ergo regulæ,quæicandala neceftè fit uitare,8órurfus ubi fit refiftendum Pharifæis, etiam fi dicunt iè offendi.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouem Ouibus.

Eftautem fumma huius ftmilicudims, dotflrina de pcenitentia. Et confb^ latiooftendens uoluntatem Dei, quód ardenter ueli't remittere peccata, modd utincipiamus agere pcenitenti'am,

Etprorfus congruit hæc imago cum luramento; Viuo egOjnoIo mortem pKcatoriSjfed utconuertatur uiuat*

Hæc dida omnia diligenter SC fæpè cogitanda flint, ut magnitudinem a^ ’noris Dei erga nos agnofcamus, Sc tantabonitate inuitati, redeamus ad pcc^ nitentiam : Ec fidein confirmemus his manifeftis promifli'onibus mandatis, amp;^in fide fiat ardentiorinuocatio. Talem inuocationem euentus oftendetnon ffiè inanem,

Sedfumus frigidi, nec pœnitentiam curamus,nec excitamus fidem, nec exercemus inuocationem, quia has dulciflimas concidnes amp;nbsp;promiffi'ones non lt;^o§itamus,nonlegimus, non audimus Euangelium*

Quid autem fit pcenitentia,qUæ fint eins partes,fæpe auditis* Scire ausf panitenü^^^ tem debetis, quód præcipuæ partes poenitentiæ tres fint : Contritio, Fides, amp;nbsp;noua Obedientia«

Primumfitaliqua CONTRITIO,ideft,ah'quispauor,8ómetusiræcontritio. aciudicij Dei amp;nbsp;pcenarum, amp;nbsp;dolor, quód Deum offènderis*

Quód autem talis dolor fit necefîàrius,confirm at Paulus, qui inquit 2. ad Corinth.y.Trifijtia iècundum Deum cfiicit pccnitcntiam ad falutem, Valde óifpbcetDeocarnalis iecuritas,ficut apud leremiam cap.ó.obiurgatpopulum, fctubefeere nefeierunt. Certe hæc ebria,fècura amp;nbsp;beflialis uita,nihil cogitans de ’’■a amp;nbsp;iudicio Dei, non placet Deo. Ideó cogitemus iram amp;nbsp;indicium Dei,amp; ^^paucfcainus. Deus ideó totflagelliscaftigatnoSjUt nobis illam fêcuritaï: excutiat.

Secundapars fit FIDES. Quia non uult Deus nos tantum in dolore ^fie,feduult nos etiam confolari.

Ethicfciendum eft,quód male docuerint Monachi,qui dixerunt,homines PfopterSV'FEICIENTEM contritionem mercri remififionem peccatorum*

poteft efle fufFiciens contritio. Et ilia falfa imaginatie obfeurat gio fiam ChriftijSlt;:^ tollit fidem.Hoc feiamus certó,quód uelit Deus peccata remits tere propter Filium gratis, id eft, non propter ulla noftra mérita.

10. claredicitur: Huicomnes Prophetæ teftimonium perhibent,accipere f^fiflionem peccatorum per nomen eius, Omnes,qui credunt in eum. Et Ros tttan.j,lufiificamur autem gratis?, per gratiam propter Chriftum, Fide,amp;c.

Tertia pars. Nec fit hæc fides odiofa, fed accendat inuocationem, amp;nbsp;incis nok4 obedb, pjamushabere bonunipropofitum,amp;bonamconfcientiam. Etfemper fitnos entia, bis régula Pauli in confpedlu: Milita bonam militiam,habens fidem amp;nbsp;bonam confeientiam. Hæc fit régula uitæ.

Et hæc fîmplex amp;nbsp;plana dodlrina de pcenitentia ab omnibus pqs intelligi poteft, Monachorum fomnia non potuerunt intelligi.

huius Joctrina2,5if pauci emendentur, pauci curcntjimó pauci difcant» WeoiK* munt pcenæ horribiles.

De f«i!i!7ie«o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc concio Chrifti male enarrata cft dc fol a reconciliatione fraterna,cnni

er iuJicijs Ec eje miniftcno ludicqs Ecclelîæ loquatur, qualis efîc procefTus inludicqsEc clefiædebeat* Ciim em'm in omni politi'a oporteat efle lun'sdidioncm compc^ Icentem contumaces,amp; tuentem obedientes,quærere potcrant Äpoftoli: Quid fiet in noftro regnofSi non erimus R.cges,non babebimus arma,quomodocogt; crcebimusaut compeicemuscos qui non obtempérant rRefpondetChriftuSj fanciens ordinem iudicq Ecclefiaftici: Si non audierit te,dic Ecclefîæ* Si Eccldï^ am non audiet, fit tibi ficut Ethnicus èc Publicanus* Hæc peena eft BX^ COMMVNICATIO.

Primirm autem conftituatur difcrimen inter poteftatem PoliticaWi ObcrfC It/ inter poteftatem Ecclefiafticam, 'PrcflgaUlpf’

' PO TEST AS POLITICA, lèu Poteftas gerens gladiutn,eftpu^ teftas à Deo ordinata ad euftodiendam difciplinam Sc pacem* Et coèrcetcon^ tumaces ui corporali.

HÎC non præcedit admonitio. QuandodeIiiftumcftmanifeftum,utiUf^ tum,uel homicidium,uel adulterium,tunc Magiftratus debet reum punire,fiue reus conuertatur ad Deum,fiue non conuertatur. Et boe iudicium politici gidratï-js,«!! res extra Ecclefiam,

Sed Ecclefi'aftica Poteftas, eft Poteftas à Deo ordinata ad docendum angeliu et ad adminiftrationem Sacramentorum,amp; ad annunciandum reffliiu^ onem peccatorum publicè uel priuatim,agentibus pccnitentiamjamp;f ad punicn^ dos contumaces non ui corporali, led Excommunicatione* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et hæc poteftaseft commendata principaliter ECCLESIAEjiddb Paftoribus præcipuis peribnis in toto corpore Ecclefiæ*

Hac diftineftione confiderata, deinde fciamus,Deum uelle ut fint in Ecclc« fia Indicia de manifeftis delidlis contra dodlrinam uel mores.’Et ut excotnniunp centur rei falfæ do(ftrinæ,uel malorum morum*

Etfi autem uteuneç talia indicia manent, tarnen dolendum eft, non feueri«^ us ea exerceri* Sed poteftas politica imped it*

Et fatendum eft,Epiicopos amp;nbsp;Papam hac autoritate abufoseflè. Fuitcon^ Pofe/ldtE l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excommunicare homines propter pecuniam debitam amp;nbsp;propter au^

ßaßicanégocia,pertinentia ad forum politicum.Hæc confuetudo malafuit* QuiarO* nt«Mend(tao=teftasEcclefiaftica debet quærere emendationem in docftrinaamp;moribus.’non Item. debet agere négocia immediate ad forum politicum pertinentia*

Secundo ordinatnr hîc proceflbs : Ante condemnationem debet præce* dere ADMONITIO,quia PoteftasEcclefiaftica quærit emendationem» Sed politica non quærit emendationem,lèd pœnam*

Tertió : Si admonitio non profuit, fadta per Paftorem amp;nbsp;alios indices in Ecclefia ordinatosjtunc procedendum eft ad pœnam*

cutio, demnatum,non eflè membrum Ecclefiæ,amp; donee manet contumax,pronuncb at ei

Hæcpcenanequa^conntemnendaeft, Etfèmpen'nEccIefiaindeuft^ab ’nitiohæcludidafuerunu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Amen dico 'Isobis : Q^(:u‘ni^ ligaueritisfùper terram, li^ata erunt in cos'»

Poftea in textu fèquuntur dodrinæ generalesjde remiflîone peccatorum, commun! congregatione Ecclefîæ*

Chriftus exprefle dat mandatum remittendi peccata,^: affirmât, ih cœlo •'cramdTeuocem abfolutionis : Quicquid ligabitis fuper terram ,eritligatum 'ncoelo. Itcm^Quicquid fbluetis fuper terramjerit folutum in cœlo*

Hîcdifcant omnes prj, uocem Euangelfj efîè banc ipiàm uocem, annunci^ ^f'tcnijR.emitti peccata agentibus pœnitentiam.Et hæc uox poteft adminifi:ra=« ucl fimulpro multis, uel pro fîngulis, fîcut fit in priuata abibïutione* Quare PriMtA ahfo» priuata abfolutio nequaquam abolenda uel negligenda effiEt hune textum de^ nbsp;nbsp;net^u^

Jcnt,qui delent priuatam abiôlutionem.ltem Ioangt;2OtQuorum remiferitispeot ^ätajremittentur eis.

Diligenter docendi funt homines, quód uelit Deus eflè publicas congres: rieus uult elji gationes.Btquare hoe uelit, BtquódprOpterhas {èrüetregimina,ciuitatesamp; imperia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;amp;

Probatur primdm per præceptum Decalogi t Sabbata iandifices. Et Dcusficordinauerat Sabbatum, ut publica congregatio fieret, 2* nbsp;nbsp;Sicinftituta cft ccena Domini,ut fiat in publica congregatione,

3' Pfalm, 2 2, dicit : In medio Ecclefîæ laudabo te, in populo magno celes: btabo te. Item, Laus eius in Ecclefia fanctorum. Et talia funt innumerabilia di^ «a,ut Pfalm, 2. ó8, lo^. 149.102»

It Ethnici habuerunt arcana conuenticula. Sed Deus uult fui Euangelrj uo Cduj^cur Dc cem de Filio publice Ibnare in penere humano,uult agnolei filium,amp; fe, ab oms nibushomimbus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejjè publieks,

2* nbsp;nbsp;V uit eflè publicas congregationes propter honeftatem»Quia in arcanis

3» nbsp;nbsp;Imo' noftri publici ccetus funt imago uitæ æterng. Sic in uita æterna

center conueniemus ad uidendum ÔC audiendum Deum amp;nbsp;Dominum noftriï Jefum Chriftum,

lerem, 17, Si Sabbatum non fiincfèificabitis, Deus deftruetlerolôlymam Propter eon» gregittiones

* SA \ 1 nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 n, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fv' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r Deuiferuatci

Ideo dat imperia,ut fint tales honefti congrelTuSjUt Plalm,l22, docet: Læ^: «jtntw.

tatus fum in his, quæ diefla funt mihitin domum Domini ibimus, 8óc, Hic confideretur amp;nbsp;PR.OM.1SSI O,peculiariter addita communi con

grega^ioni; Vbkuncg duo aut tres conuenientin nomine meo, In medioeo^ rum fum, Item,Si duo confcn{erinr,amp;fc.

Ex hac commonefadlione difcatis, uoluntatem Dei eflè,ut£onueniatis in publico tcmplo ad audiendam uocem Euangelrj, ad communem inuocatio^ nem,amp; gratiarum adî:ionem,8ô ad uRim Sacramentorum, ficut in Efaia didum eft,cap» 56. Domus mea domus orationis uocabitur»

Qui non uoluntadiuuare conlèruationem talium congregationum, peclt; cant contra præceptum : Sabbata fandlifices» Offèndunt Deumcontemtumi* nifterq èC Sacramentorum,amp; attrahunt pœnas.

Quid pulcrius eft congreiTu in templis, ubi fônat uox Euangcîij finement dacrjsç' Si hoc tantum bonum non uelitis ueftra diligentia etiam conferuare, Oeus iînet ueftra templa redigi in ftabula Militum, ficut in Afia amp;nbsp;in Græûî fadium eft,ubi iam T urci uerterunt T empla in Stabula»

Omnes pauidæ mentesexcruciaUtur, An cum tam crebri fint lapfo ftri,Deus toties remittat peccata; Sicut liîc Petro etiam uidetur mirum,fitotks Deus remittat.

Meletiui a Ideo MELETIVS Alexandria?, amp;nbsp;N O V A T V S Roma’,ncga^ No«4rMî. nbsp;nbsp;ucrunt lapios recipiendos elle, qui habcbant delidla manifefta,ut,quifetrant

Adulterium,aut Homicidium, autqui inpericulo confeflîonisdefecerantab Euangelio propter metum luppliciorum»

Et quanquam Mcletrj tanta erat autoritas, ut magna multitudo in Acgy* pto amp;nbsp;in Syria hune durum errorem ampledleretur, tarnen Epilcopus Alexan^ drinus PET R V S conftanterei aduerfatus eft. Et citauit hune locum fcri^ pturæ: Remittc ièptuagies lêpties.Et addidit teftimonium ex ritu Ecclefia?,que tunequoep lapiosrecipiebatjôdpronünciabat eis abfoîutionem. Sicutnosad# . ' hucretinemusmorem fingulos abfoluendi.

Et quidem hanc iplâm ob caufam utileeftretineri moremabfolutionis fi'ngulorum,ut maneat in Ecclefia hoc teftimonium,Quôd lapfi fint recipiendi, i^pßfuntre^ SicÔdnosteneamushancdodlrinam,quod lapfi fint recipiendi,amp;fcia^ cipiendi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jo'qui dominum de minifterio ôd uera remiirrone coram E)eo, quando

dicit Chriftus : Remitte ièptuagies ièpties, id eft, quandocuncppetimus. Quia numerus, ièptuagies fepties ponitur pro infinita multitudine» Faciuntautem , rcptuagintaieptem,âuadrin2€ntaS«d nonaointa.

Cbrifluinon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' iz».

/az!i«wde re^ Aliqui hunc textum male corruperunt, oc contenderunt eum tantumlOi« conciliatione qui de reconciliatione fraterna inter homines, non de remiflîonecoram Deo» frateriM^fcd ggJ faciunt iniuriam textui,ôd magna impietate deprauant eum. QuiaChri ramDeo\o-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priusîQuicquid folueritis fuper terram,eri£ ibiutum àC in cœlo,

quitur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2tItCin

M ATT H Æ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$o8

Item, Lucratus eris fratrem tuum» Si remiflio non ualcret coram Deo, ’’^nlucraretiir fratrem*

I* Etquidem manifeftum Sc impudens mendaciumcfi:,dicere quódhïc ^^'i^icatur de remiflionc coram Deo, cum textus poftca clarê dicat : Sic faciet ^tttmcus cceleftis.

Et fequens fimilitudo fignificat, nobis plurima remitti d Deo* Accedamus igitur ad fîmilitudinem,quæ continetcgregiam doctrinam* Simile efi regnum cœlorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Itoluitfubducere rationes cum feruù(uù.

Hîcprimùm obièrua,repnum cœlorum,id cft,EccIefiamjUocari ad ratio:» ^•uemproprios leruos Regis* [Nos uocamur ad rationes* lNo«uocamurad Potnitentiam Jdeó icriptum eïl i.Pct.4*Iudicium d domo Dei incipit*

Valde igitur deteftanda eft horrenda ftcuritas hominum* n Vide quantum fitdebitum primi ferui, Decem millia talentorum, id eft, ^’^îginta tonnæ auri* Hæc eft tanta pecunia, quanti funt reditus annui regni non eft pecunia unius ciuis, aut unius Principis*

Ideôautem tanta fumma ponitur, ut fciamus, nos ualde multa amp;nbsp;magna Ptccatahabere coram Deo* Sicut facileinuenies multa, fi uitam tuam aipicies* I§quot;^^ftftcuritascarnalis, poftea magna negligentia in inuocatione, magna “'nidentia multæ dubitationes de Deo* Item uagantur fine fine cupiditates. ^^riæ.In fumma,Pleni fumus fordium nbsp;nbsp;ftercoris*

Em confer duo débita* Tu debes Deo fèxaginta tonnas auri. Conièruus ^tocttibidecemCoronatos* Vide quam inæqualis fumma fit, EtDeustam ’’lultum uult remittere,

. Pcccata funt magna amp;nbsp;m ulta ,fed gratia exuberat fupra deli(ftum,Rom* ƒ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dent

^'dtetur, ut hoc uerècredamus. Et hac fide accedamus ad Deum,amp; uera inuo# foia mifericor ^^tioneeum celebremus, $gt;(. ci gratias agamus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quareautemtam magna tam multa peccata remittitî?' Remittitnon P’'®ptunoftra merita,fèd immenfa miiêricordia propter filium* Hoc precium ^ntunieft,ut fuperet noftra peccata* Noli cogitare, mea peccata funt maiora ^potetitiora,qudm filius Dei.Imô certiftimèftatuas,filium Dei maiorem elle, fttotum regnum peccati* Et benè memineris regulam: Gratia, exuberat

Videmus hîc feueriftîmè præcipi, ut remittamus proximis y ut fimus ftii^ ôpuî d//cAo:» 'M . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T n -t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1./'* O, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nisei neceU

'^J^‘'pacis,l\on retmeamus odia,ôd cupiditates uindietæ,oifc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in con

Hoc opus dileftionis eft neceftarium ,præicrtim in Gubcrnatoribusamp;^'lt;quot;/’^‘ E'O(^oribus,quia inter illos facile oriuntur offcnfioncs,quæ poftea pariunt bel E) àdifeordias Ecclefiarum.

Omittamus noftram fuperbiam* Cum Deus tam multa nobis remitrat, ’■fmittamus nos fratribus multó minores offenfiones.

Hæc eft doftrina de bonis operibus,quam læpè auditis. Et non fequitur, Eeum remittere propter noftram remiflionem, feu propter noftra opera* Ipft X X ifj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remittic

5^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIX.

remittit propter Filium, 8^ pofiea debet ièqui noftra obedientia, ut farpè augt; ditis»

JcceJJèrunt ad leßim ^haripeiitentantes euntf diantes: Licet 'ne hominidimit^ tere l)xorem ex quacun^ caufa ?

flrin^uópin? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capite tracfiatur quæftiode Diuortio. Et CbriftusapprobatSgt;Crcpetit

onemiuLo^ •‘docfirinam neceflariam deconiugio,óó reftringitopinionem dediuortio.

rumdcdiuor* Cum autem quæftio de diuortio magis pertineat ad Confiftorium,qu3in ad conciones in Ecclefia, uolo ordinê aliqiia neceflaria de Coniugio diccre,

Chriftus repetit inftitutionem coniugrj, fadiam bis uerbis : Erunt duo in carnem unam.

lexdeconitiz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HoedidumeftLexdeconiugioperpétua,(anciensut fit uniusmaris^

jw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unius fccminæ perpétua amp;nbsp;indiftblubilis coniundio, amp;nbsp;prohibens omnemto^

Primirmergo ex hoe dido Geneiïs teneatur,quid Gt coniugium. Etfds^ tur, quód Deus talem coniundionem ordinauerit,amp; approbet.

Lexde coniu. Secundó (ciatur, quód (ex de Coniugio ftatim in Paradifb data fit, quia Deus uoluit fîbi humanam naturam obedire,præcipuê in hoc opéré,in (èruaii^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da caftitate in coniuoio.Sd ante coninaium*

Pan£libidi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum horribiliter puniuit peccatacontrât*

nufn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitatem (ada,ut adulteria 8c alias uagas commixtiones. Et (èmper amp;nbsp;uniuerfi^

liter in genere humano ufq ad finem punit Deus,amp; puniet uagas libidinesniui tis pœnis publicis 8^ priuatis. Hoc certiflimum eft,fîcut icriptum eft.'Scortato# res amp;nbsp;adulteros iudicabit Deus.

Hæc feiamus, amp;nbsp;metuentes iram Dei ,curemus (èruare caftitâtetti,udin coniugio,uel in uita cœlibe, ficut ætas iuniorum uel fenum poftulat.Ët d ilig^^ ter confideremus ièueritatem Dei in bac re. Nolite cxiftimare,Deum pa’^'da^ cere peccata contra caftitatem. Exempla pœnarum confiderate indeufepab initio. De diluuio allegatur cau(à,quôd Ouxerint amp;nbsp;rapuerint rjiulieres, quas quifi^ uoluit. Poftea deleuit Sodoma. Item in delèrto Principes tribuuni fub penfi funt propter ïcortationem. Et interfedi funt homines,uiginti quatuor millia. Item, Tribus Beniamin ferè tota deleta eft propter ftupratam Deuitæ coniugem. Item Dauid regno expulfuseft,8ó multa millia trucidata.

HiftoriæEthnicæmanifeftæIuntplurimæ,Troia deleta eft propterra* ptam Helenam, Romæ expulfi reges.propter uiolatam Lucretiam. Et taies hi* ftoriæ noftri temporis multæ recitari poflènt,quæoftendunt, Adulteria amp;di^ ' as uagas libidines horribiliter puniri. Et non dubitemus,unufquif(ÿ reus in le« fè pcenas experictur. Hoc certiflimum eft, (èd Deus mitigat pcenas agentibus ■ pœnitentiam ♦

Hæc primiim (ciamus, quód fit mandatum Dei, ut uiuamus cafte, uel in coniugio, ficut Deus ordinaûit, uel extra coniugium. Et feiamus horribiliter puniri peccata contracaftitatem.

Dfî« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundó (ciamus etiam, quare'Deus tam (euere uelit (èruari caftitatem»

* Ctim Deus fit caftus Spiritus, uult intelligi caftitatem in genrre uüigi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humano, SC uult fe dilcerni ab immundis Spiritibus 8i. hominibus.

M AT T H Æ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;510

^se(t,qu3J fît tail’s cnèntia, fapi'ens,uerax,iufl:a,bencfîca,cafta,quæ ft pâteftcit ‘0 filio. Ideô in omni l'nuocatione cogitandum eft, quid inuoces, nbsp;qucm

^^niinuoces, ftiungendus eft hic Deus ab omnibus naturis immundis, Eth* '^ladorauerunt Deos fauentes uagîs libidinibus. Imô ipfàs libidines pro pfjs. ^Pfribus habuerunt,hos furores damnat Deus horribiliter ÔC uult Eccleßam a talibus furoribus ualde abhorrere*

. Hanc caufam fæpê cogitemus in inuocatione, quare Deuscaftitatem po« eum efft mentem caftam,imó cogitantes de noftris immun '^^jOtagis deploremus noftram immunditiem, amp;nbsp;oremus ut nos quoc^ad ’ *tatemfle(fî:at,quia ipft amet caftftatem»

Hiciam addenda eft querela contra doólrinas Dæmoniorum, Diabolus UHdiws ,horribiliterimpelkns,utpolluereturuarrjs

^dinibus. Et ubicunlt;$ fuit idolatria, ibi fucrunt tetræ libidines, ut Roma, jiaboUin/^l s’Jincatur. Ita in Papatu funt immundi cœlibes Canonici amp;nbsp;Monachi, 8c tas* ƒ«, ^slempererunt.

. Papa aliquando mißt difpenfttionem de coniugio ßicerdotum in Germa ita ut Sacerdotes retineant uxores, ftd non ßnt in minifterio. Hoc eft reftituere ccelibatum jUtprius fuit 3 ut ßnt in minifterio ftortatoresSC ^diilteri,

SedPapaftrnpereritdcfenft)rturpiftîmarumIibidinum,necexpe(ftemus ^nora aPapatü^quia eft rcgnum excoccatum amp;nbsp;damnatü,Sed Deus amans ca '^atiSjdefendet Ecclefiâ,in qua eft uera doólrina de al ijs articulis,ct de caftitate, rl' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolui monere de caftitate, ßcut fæpè debemus de hac uirtu*

Difcamus quid ßt coniugium quod DeusDrdinauit,amp;uitemus omnia ^^æcumea ordinatione pugnant, quia certum eft horribiliterpuniri d Deo peccata pugnantia cum hac fua lege,

, Quid eft coniugium f Eft coniunftio unius maris unius fœminse t’uia Ôiindiftblubilis, inftituta d Deo procreationis caufti, SC ut uitentur om* uesaliæcommixtiones corporum extra hanc ordinatam coniundiiortem, Hæc uennitiocontinetur in hoc dicfto ; Erunt duo in carnem unam, idcft,inftpara« Militer iunfti,

Phma igitur inftitutio prohibet Poïygamiârrt, id eft, habere multas con«. 3^5 fimufquia textus planiflimè dicit : Erunt duo. Et Chriftus reuocat fuam *^^deGam adhanc primam inftitutionem. Quanquam enim Deus permißt ali« ti». 3niconfuetudinem Ethnicam etiam patribus in lege, tarnen ea conluetudo fuit contraria primæ inftitutioni,

Et nufquam eft approbata pracceptö Dei,fed tantum permiftà. Nunc aût Chriftusrcuocatnosad pfimam inftitutionem, quod diligentiißme conßde« remus.

Secundd prohibet Chriftus diuortia.Et hîc confiderandum eft,quanta ßt maliciahominum. Omnes Ethnici Ô6 ludæi turpiter abuß ftint diuortrjs, Sicut nuncTurcifaciunt, Quandocuncß uoluit aliquis,ßuecauftieflèt,ßuenon eflet ^aufa^eiecit uxorem, Sæpê etiam accidit, ut pradicaret aliquis, ut alius faceret

diuonium, ut potirctur alterius coniuge» Sicut HoftcnGus petiin't â Catone,ut , cum Martiaconiugediuornum faceret, ut eam ipfè düceret» Etduxiteampo* ftea. Taks kuitates pugnant cum inftitutïone coniugtj, quæ debet elle uolunlt;î tas perpétua retinendi com'ugem*

Cum igitur hoc modo ludcrentludæi ,Chriftus aperte rcftringit di'uor# tia. ad hune cafum, quando altera perfbna fit adultéra. T une enim ipfo adulK” n'o Ibluitur fœdus coniugrj, èC perlôna quæpeccauit Ht rea mortis, amp;nbsp;debebat interfici,

Hæc fatis (ichîc dixifle. Plura qüæ hîcdicenda eflènt,commendoConfia florio iudieffs, Concionator debet hdc præcipuè docereut feiat populus, quid fit coniugium,amp; quale efie debeat,8ô ut curet lèruan hoc fœdus,nediflbk uatur,amp;^ utinter le patientiam habeantconiuges,etiamfiquaeftin inroautmu here mfirmitas, propter quam libenter quæreret altera perfona difiblutioncm* Hîcnos concionatores proponamus uocem Euangeh) hominibus, ne faciant im'uftas lèparationes.

Item ne altera perlbna tantam Iseuitiam exerceat ,utuideaturuenealK^ ramtamdm tam duriterexcruciare, utuel fugiat,uel mohatur. Multifui’t enim m coniugio homicidæ, alias uiri, alias raulicres. HancacerbitateniSi fæuiciam ffenare dilcant,8C Iciant pugnare earn cum mandato.

hanc concionem de Coniugio, cum audiunt Difeipuli reftringi bentuiuerc^ '^^^^^^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;murmurarc nbsp;nbsp;conqueri, quod coniugium fit durum

coniugio. lum. Hîc Chriftus occurrit eorum quæftioni,An uiuendum fit in cœlibatu, Et clarè dicit : Non omnes capiunt uerbum hoc. Id eft, uult régulam lèruarijUtu’^ uant in coniugio omnes homines, qui non funt fingulari modo autdonoitJo’’ neiad caftum ccelibatum.

Hanc regulam ttadit amp;nbsp;Paulus : Vnulquifc^ habeat uxoremfuamuitan* dælcortationis caufa.

Nontentemus Deum ,nec contra hanc ordinationem Dei infiituamus aliud uitæ genus, ficutPapacogitad ccelibatum ingentem multitudinenijS*^ Monachi amp;nbsp;Moniales inftituerunt aliud uitæ genus, unde horribilia peccata orta funt, propter quæ Deus totugenus humanû punit, fi'cut puniuit Sodoma. Tria generd Excipit autem tria genera hominurn.

homtnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primum funtexcepti,qui natura fîc nati funt, ut non fint idonei ad confus

Cebtd 4 con* . f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Tertio, qui fingulare donum habent, ut fineimmunditiepofiîntcoelibes uiuere,ut Iohannes Baptifta, Chriftus, Iohannes Euangelifta. Hos eflepaucos iplè textus oftendit, inquiens : Non omnes capiunt uerbum hoc, Item^ui pogt; tefteapere, capiat.

Alq homines iuxta nâturam,qualis eft in pluribus, Iciant regulam àDco traditamlèruandameflè,quæ in Genefi clarèdicit: DixitDominus,noneft bonum homini elîè lblum,faciam ei adiuiorium fimile. Audite ô pijomnes^bei* nèconfiderate hæc uerba,in Genefidixit Dominus:Quispræcipit coniugiumf Deus iplè,qui dixit, id eft, æterno amp;nbsp;immoto decreto fanxit, ut fit talisconiun* dtio maris amp;nbsp;fccminæ.

pjpd lege de Jam uide audaciam Pape,qui delet hanc uocem, Dixit Dominus,ponit fœ/jutfftt delct contrariam: dicit Papa,eft bonum homini elle fclum, Imo dicit turpiflima Icx

Papæ, Coniugium eflè immunditi'em, èC contra laud^t immundiffimum cocîi* btum, Hancimpietatem Deus retexit,8^ oremus eum,ut adfit luæ ordination! nijConiuges defendat amp;nbsp;gubcrnet»

Tuncoblatf funt et parwiltj 'Vt eis manus imponeret nbsp;nbsp;oraret. (Difcipuli antem in-

o'eimlüfit eos. le fus '})ero ait eis: Sinite paruuloSjlt;(srne prohibeatis eos ad me yenire^tali-sH: enim re^num coelorum.

Hæceftconcio de puerisuaïde dfgna memoria, quam diftribuimus quatuor partes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Prima pars fit de officio parentum, ’Voïumus enim â parentibus ordiri, ^'daamp;textus hîcdicitde afïèrentibus pueros,

Tertia pars fit de inftitutione amp;nbsp;educatione infantum, quorum ætas iam ^ftcapax difciplinæ,

Qiiarta pars fit,de uoluntate Dei ergaprimam ætatem5quôd Deoplacer antrednentes Baptifmi dona, amp;nbsp;d Deo protegantur amp;nbsp;cuftodiantur contra di^ aboli furores in bellis amp;nbsp;multis periculis:amp;curent iuniores retinereDei dona,

fiaptifmum adferenda eft,etiamfi nondum capax eft difciplinæ, 8Cde pueris, liberos funt capaces difcipIinæ.De utrif^ dico,parentum officium eflcjUt adfes! tantutrofc]^ agi Chriftumjfi'cut utrorumqî ætas permittit,

Primæ ætatis infantes adferant ad baptifmum curent eos fieri mem* braEcdefiæDef, Qiiia bîc difcunt, uerè amp;nbsp;certo recipi, etiam taies infantes d Beo. Et Deuin iielle, ut taies fiant membra Ecclcfiæ per minifterium, 8c ut ad* Erantur ad minifteriumjuidclicct,ad Baptifmum.

Etparentibus magnæ confolationi fit, quod fciunt hanc ætatem efïè hæ* redem uitææternæ, 5lt; fciunt illam infîrmam ætatem Deo placere amp;nbsp;a Deo eu* ftodiri,amp;: fe in Cunis habere ciues regni cœleftis.Sciant igitur mandatum Dei dTcjUtipfi parentes curent fuos natos adferri ad Baptifmum,

Ddnde poftquam ætas eft capax difciplinæ,erudiant etiam eos^ficut PaUî* hspræcipitEpEef 6, Educate natos in difciplinajôô dotfirina diuina, Parentes etiamaffîduisprecibus commendent Deo natos, Hæc omnia comprehendun* turin uerbo ; Adferte natos ad Chriftum,

Scitis Anabaptiftas horribiliterturbafie Ecclefi'am,negando baptifma infantuiu.Et fecerunt iniuriam Deo,infantibus,Ecclefîæ amp;nbsp;parentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bapti/lds ne»

Deo fecerunt iniuriam, quia negauerunt eum recipere infantes, quôd g'intcsld^tipi effetdurifrimum,amp; eft manifeftè falfum, quia Chriftus dicit: Non eft uoluntas paths,ut pereat unus de paruulis iftis. Item corruperunt promiffiones diuinas quiaexcluferunt inde infantes,

2. Fecerunt iniuriam ipfis infantibus j damnauerunt non damnandos, eum Chriftus clarc dicat: T alium eft regnum coelorum,

1. Fecerunt iniuriam amp;nbsp;Ecclefîæ Dei, qudd magnam partem Ecclefîæ da* naueruntjÔC impediuerunt, ne infantes fièrent membra Ecclefîæ,

515 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIX.

4» Fçccrunt miunam parcntibus, quorum inuocatio pro infantibus im^ pedita eft,8c eflet magnus dolor,fi infantes eflènt reiedi Deo,

Igitur contra Anabaptiftarum errorem debetis eflc muniti, arüdiic ftatuere,infantes per baptifmum recipi â Deo,Et uos debetis precationibus ue* ftris óó fide ueftra eos Deo commendaré.

Et regnum ccelorum non eft eorum, qui fiint extra Ecclefîam, Ergo neceflè eii cos iniêri Ecclefîæ èC Ren eos membra Ecclefiæper bapß* finum»

ftam,fupcr quos inuocatum eft nomen filq, IdeÓ dicit:Quos elegit,hos 8C üoc^^ uit, Rom. 8, Et nufquam uult quæri ele(ftos,nifi in cœtu uocatorum, quodma* gnæ coniblationi eft : Nufquam funt ele(fti,nifi in cœtu uocatorum, Etfemp^^ in cœtu uocatorum funt aliqui elecfti,

• Aliqui infantes funt cledli, quia textus clarè dicit : Non eft uoluntas Pa^ j tris, ut pereat unus dé paruulis iftis.

Ergo neceflè eft eos per minifterium, id eft, per baptifmum fieri membra cœtus uocatorum,

1 ! T. Argunicn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Promiflîo remiflîonis peccatorum 8^ Spiritus fàndi, ÔC uitæ æterna: ptr*

Nec uolo addere plura argumenta,fàtis eft uos ifta confîderare, adbon tor uos,ut diligenter ea confiderecis, amp;agatis Deo gratias pro tanto benefiet, quód recipiat infantes, amp;nbsp;ed maiore rcuerentia ueniatis ad baptifmum, cum tota Ecclefia orbis terrarum infantes Deo commendetis. Non exiftimaK inanemludumefïè,fed feitote ueftros natos ibi uerê fieri ciues regni cœIo=* rum, amp;nbsp;filios Dei, Nimis négligentes fumus, quód tanta beneficia non confia deramus diligentius, 8d non agimus gratias, IdeÓ uos adhortor,utamp; diligenn” us hæc opera Dei confîderetis,amp;^ Deo gratias agatis,

Liberi ctpä* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ntea dixi,Parentes debere erudire ætatem, quæ iam capaxcftdodri#

7rudi°ri debét nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc rurfiis dico, non folum curare debetis, ut baptifèntur iiifanKS,lea

de neo CT hoc poftca etiam neceffarium eft,erudire natos de Deo 8d de filio DdA ali/sbonii (Joétrinam Euangclq eius pauIatiminftiIlare,amp;afluefaCcreeosad inuocatiolt; nem 8C agnitionem filq Dei, Hæc omnia complcólitur bæcuox:Siniteparu“* los uenire ad me. Non eftis tantum parentes, ut corpora curetis, fed étiam ani* mas ad Deum adducere debetis. Et fingulorum familiaèdebent effe tanquam Ecclefiæ, T U Patcr,tu Mater, debetis eflê tanquam paftores natorum,amp; erudb rc eos,et adfucfacere ad inuocationcm.Et fi non facitis,puniet Deus Banc ncgli* gentiam, ficut puniuit Eli non caftigantem filios,

lifxntetmfera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A R^T A F A R^S.

tiEccieji£ pia Confolatio pro funioribus,8ó adhortatio,ut Dei dona confèruent, Cogw cuft^iL^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæfo 3 quando eftis in cubiculis ueftris cum paruis natis, quantum bolt;

’’Um hoc fît, quod fcitis hos paruulos ex uobis natos, ueftrum fànguinem, pla^

Deo, efle eines regni cocleftis euftodiri eos à filio Dei, Sgt;C ab Angelis ian^ ^hs,amp;propter cos uobifcum Angelos habitare,

Diaboli infidiantLir eis horribiliter, ièd filius Dei protegit fua membra, ^cutetiamdicit: Angeli eorum uidentfaciem Patris. Ipfiparentesfatentur : ’^mmuItacHe natorum pericula, ut nulla diligentia Humana iufficcret ad eos ’ftuandos, nifi à Deo cufiodirentim Hæc fepè cogitanda funt,8^ addenda pre*

Dcogratiiïima eft illa inuocatio tuæ domeiticæ Eccleiîæ, parentum §^niitus uox coniuncfla cum uoce puerorum ♦ Et in quolibet cubiculo feribi ^fl)tbanthæcdi(fta:Talium eft regnum coelorum« Item: Non eft uoluntas Pa* ’’iSjUt pereat unus de paruulis iftis*

Sed audite nos luniores, non fufficit parentum diligentia, G uos ipft etiam l’On uultis retinere Dei dona, fi non uultis difeere* Item fi uultis offendere SC foiitriftare Spiritum fandum*

Vosigiturcurate^utretineatis dona Dei, Cogitate quantum bonum lit, quod placetis Deo, quód Deus uos exaudit, donee retinetis Spiritum famftum HBaptifmoacceptum, Contra quam horribilis miftria fit, non placere Deo, nonexaudiriàDeo,eftècaptiuum diaboli, Hæc fumma mala uitate omni cura, î^tiiobisquocj diligenter inculcate Hæcdidta : Non eft uoluntas Patris, ut pe* ’■eatunusdeparuulis iftis. Agite gratias Deo,amp; accendite inuocationem in cor ^lt;bi]sueftris,amp;curam retinendi dona Dei*

Item inculcate uobis amp;nbsp;hoc duftum : Ex ore infantium SC lacftentium per* foftilaudem. Deus uult à uobis agnofei amp;nbsp;inuocari,

Etecce linusaccedens ait Uh : Ma^Uter bone, quid bonifacianj) lgt;t babeam Yttam lt;^ierna}n (^c.

Primusarticulus, eft reprehenfio hypocrifis, ciim Chriftus dicit t Qtiare Rfprfîgt;f«/îo ’’’tuocasbonûr Etfi.n.uerum dicebat ifte,tamen quia non uero corde dicehat, ttprdKnditur, Non .n. interrogat,utobtemperet,ftd ftatim rurfusdifcedit,0lt;S noniudicatene bonum Magiftrum, quia dotftrinäeius mox delerit* Requirit autDeusueritatem cordis, 06 non uult inuocari falfo corde,etiamfi uer^ laudes dtribuantur,ficut ftriptum eft : Diligas Dominum Deum ex toto corde*

Multædifputationes de hoc diefto traditæ funt, amp;nbsp;Monachi inde extrii* inuiam ingre ’^ftunthanefantafiam, qudd homines poflint legi Dei fatisfacere,amp; quód pro* crc. ptoimpletionem legis homines faluentur, Sed qiiandocuncp fit mentiolcgis, ’’’Ox intuendum eft diefium Pauli : Finis legis eft Chriftus,id eft,fine agnitione

Dei,necÿ fit Iex,necp prodeft.Sed lex eft data,ut peccatum nobis oftendat,amp; fignificet Mefliam uenturum, ut tollat peccatum, amp;nbsp;uere fatisfaciat legi ,amp; in nobis earn reftituat.Sicut uiftimæ manifeftè fignificabant mortem Meflîæ pro noftris peccatis* Et omnes recfte inftituti ftiebant illas uidtimas, Agnos amp;nbsp;uitu* los non tollere peccata,

Igiturhoedidum,Si uisingrediin uitam,feruamandata,ficintelligatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mdnJa

utincludatur mandatum de filio Dei audiendo, ieu de fide in filium Dei. Ser* % uamandatajlcincct etiam phmum mandatum de fide in filium Dei\ Hoccom^; de fide infili» prelienfo/aciliseftdeclaratiOjSiuis in uitam ingredi/erua mandata,fcilicetpri «w.

mum crede in filium Dci, deinde facias cætera opera deeem præceptoruni,c]uæ quanquam ertint imperfedla ualdelanguida,propter magnam infirmKa^ tem noftram, tarnen Deo placebunt, quia credis in filium, amp;nbsp;habes remiino^ nem peccatorum, Sf es fadtus hæres uitæ æfernæ, propter Filium,

Hæc eft fimplicilTîma amp;nbsp;uera declaratio huius didli, nbsp;nbsp;bene obfèruanaa,

quia Papiftæ ualdè deprauant hocdidîum.Et tarnen fateri ipfos quocÿ oportet, quódnon lèruent mandata Decalogi. Sed eft eis ufîtatum loquiinhypocrii* mendacium, ' Tertius Articulus de ignorantia Pharifæorum illiustemporis, mills ignorantia multorum omnibus temporibus.llle putabat fe legi Dci fatis^ facere, amp;nbsp;audadîer refpondet : Hæc omnia cuftoditii.

Sic tune Pharifæi docuerunt, 8ô fie Monachi docuerunt, hominem poH'-legi Dei fatisfacere, amp;nbsp;externa opera eflè impletionem legis, amp;nbsp;meren' remind onem peccatorum, 8(5 uitam æternam : Óó homines poflè amplius facere, Septf' fedlionem eflè,facere opera fupererogationis, amp;nbsp;in fiimma,multi tetri amp;nbsp;pern*' ciofi errores de lege extant hodie in dodtrina Monachorum.Sed nos fciamtism Ecclefia noftram mifèriam. Lex Dei eft fapientia 8d iufticia Dei, poftulans noftræ mentes amp;nbsp;corda congruant cum ilia régula mentis diuinæ. Nec tantum poftulat externa fadla, ièd omnes fateri cogimur, noftra corda plena elle rum cupiditatum, amp;nbsp;neguac^ congriiere cum lege Dci. Ideó iudicat amp;nbsp;damnat lex omnes,ficut Paulus dicit : Vt totus mundus fit reus Deo.

Hane dodrrinam neceflè eft in Ecclefia bene intelligi. Et diicamusacctot' re ad Deum fide Fill) Dei,amp; fateamur nos eflè immundos,óónequaquannatt5'' fa.ccrc legi De]\

Quartus Articiilus, iterum eft reprehenfio hypocrilis. Ifte fuerat gloria' tus,{è facere legem. Et Chriftus mandat ei,ut uendat fuam hæreditatemjOc 3 minifter Euangelq. Hîc patefit hypocrifis^quia non unit obtemperarehuicy mino,quem anteauocaueratbonumdodlorem; Et pluris facit diuitiaSj^loafn minifterium Euangelq.

Hane reprehenfionem confideremusjamp;^ ferutemur noftra corda etiani,af’ uelimus propter Euangelium res amp;uitam amittere. Hicinueniemusttianiin nobis magnam infirmitatem,fed tarnen non difeedamus, ficut ifte difeeffib’*^ petamuSjUtfiliusDeinosconfirmet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

(Quintus Articulus, de perfedlione. Hîc multadifputâruntMonachi perfedlione,propter didlum: Si uis perfeclus eflCjUade, uende omniajamp;dapa^ peribuSjamp;lèquereme. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

FîgitKtitd nw= Hîcprimùm Iciendum eft jquôd tota ilia infània Monachoruni? ”effc‘d^one‘^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfedtionem eflè, relinquere facultates, fieri Monachuin ,funterrogt;

faut furores nbsp;nbsp;nbsp;diabolici,quia perfedtio non eftin operibus d Deo non mandatiSjde

Secundô ,nemohominum perfedîè facit legem Dei, præter Chriito^» Imó omnes habemus peccata, ut Pfalmus dicit: Non iuftificabitur in conlpelt;-^ tuo omnis uiuens. Item : Si dicimus,quôd peccata non habemus, mendaces U“* mus. Ided fuperbia ilia gloriantium, à fibi tribuentium perfedtionem, hC foniIlKn^Ctt/ eft deteftanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et uocabulû perfedlus hîc, non fignificat VOlfOltiniCrt/ cui nihil deed, eft oppofitum hypocritæ,fiuis eflè perfedlus,id

^^riftus uuît hoc fîgnifîcare,huiiv Negern, 8c tantum aliquid défit peix^, perfedio,iiel bonûopus, rch'nqiiere ravw.

f m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam dixi non elle perfedionem.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defertio : Vna quæ habet mandatum Dei,ut in con Offerfio fa»

'conicientiæ de régula gcnerah’,qiiôd Euangelium non ^Mngeliu» oeconomicas,nec politicas, Sed eft dodrina de fide 8C uera U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obedientia cordis ergaDeum* Sinit autem nos habe^ yXX””

’^’^^J’cre Oeconomias, ßeri Magiftratus, iudicia exercere» Et hanc ceconomicam uitam adprobat, uult in ea confpici b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r’’^®’^fcffîonem,diledionem erga maritum,uxorem,fih'os,parent

feiendum eft etiam,qudd fît uoïuntas Dei, ut ali) fint r iîi^b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet aliquos efle diuites pro utilitate Reipubli# câ, utah/ßni

ft di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hbe opibus non ponunt,Sed hic difeendum eft utrun^î dittites,ali^

th T ^’^5Üt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paupertatem. Poteft eflè pauper muko deteri^

pendens in crucejamp; deridens Chrifl:um,erat uerê pauper SC b t^ica?^^^^®^quot;^eretur uitam æternam, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prius, quomodo paupertas redè toleranda fît, quia maior Qamp;om^do^^^

^Uÿu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’n. fr r 1

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter paupertatem nee luftum nee iniuftum eile, led

Dei efle,ut aïrj fint diuites, aiff paupercs, tient Saîo^ {ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pauper habitant fîmuî,Deus fecit utruncß» Sciât etiam uo*

b ’^Oh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obediat homo in paupertate, fîcut in corporis imbeciUi^

f'^ürare^^’*^^ret aduerfus Deum, qudd fît pauper, fîcut infania eflèt fî ’^^^’'püs RDeum,quod non dédit tibi corpus tâm robuftum, quâm

propter paupertatem non quærendas efle maïas artes,fu adül nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multi ueniunt in aulas, 8C propter paupertatem

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salomon : Diuitias 8C paupertatem ne dederis

honeftos labores , 8C in his exerceat fidem 8C inuocationem, P^Mtiü tT^hcnediceteiusIaboribusamp;familiæ,ut commodius uiuat, enim profunt diuitiæ ftulto Nabal,qui implec

tibiatradit^, Secundó iaat diuitias eflè donum Dei,amp; fè non cafu poflïdere plus, guâm alq poflïdent, lèd Deum certo confilio alrjs dare maiores, alijs minores facilitates. Agat igitur gratias Deo*

Tertio non fit fûperbus, non confidat fiiisdiuitfjs*Noncogitetfeideo pauperes iuftc pofle opprimere, quia ipie fit diues. Sed potius iciat, ic debere benefacere pauperibus, ficut prarceptum eft diuitibus : Fontes tui dcriuentur foras, amp;nbsp;tu Dominus eorum mancto.

Hoc didfum dulciflimum præcipit utruncß, ut iuuemus alios, SC modum oftenditjftilicetjuttunonamittasfundosjfèd mancas Dominus tuæ domus amp;nbsp;agrorum» Et ita confirmât,qudd licet habere proprium Sc diuitias.

Quartd non cxerceat quæftus prohibitosd Deo, 8óufuras,neciniuft3 precia fbtuat*

Amen dico ljobis : Situes diffîcuîter intrabit in regnum cœloruni) amp;c, coinmmlt;ttio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus inquit : DiflSculter intrabit. Et poftea difiicultatcm exaggeraU

Camelum intrare per foramen acus amp;c. Timeant diuites hanc minationem, 8^ fint cautiores in uiu diuitiarum in quæftibus.

Sed contrd ftiant etiam paupercs, multos abuti paupertate, fieri adulator respotentumpropterffagmen panis,amp;c.

Audita autem hac ftntentia de difficultate, perterrefiunt Apoftoli, (juu etiam adhuc fomniabant regnum Mefliæ, 8ó magnas diuitias, fed tamep puus interrogant de uita æterna,Quis poteft faluarif Hïcdodrinaamp;confolatio ütilisproponitun

Doftrina eft, Apud homines impoffibile eft iàluari. Hic generaliter do* cet, homines non laluari propria dih'gentia,iapientia,iufticia,proprijs uiribus, ficut isepe clamitat fcripturt^: Ex operibus legis non iuftificabitur omniscaro.

Econtrd confolatio: Apud Deum omnia poflibilia funt. Hic dutit nos ad agnofeendum Deum, ficut ft pateftcit, datis promiifionibus, miflb Media# tore, donatione Spiritus fànfti. Hæc omnia compledfi hic neceife eft. Di^ua Del« cfl efji^ nbsp;nbsp;nbsp;generale ; Deo omnia poftîbilia fiint. Sed ftiendum eft, Deum fie eflè enica#

cdx ficut pro eem, ficut promifit fe uelleclft cffîcacem. Sed bona amp;nbsp;dulcis confolatioeftjeum wfitfeucUe aftOmnia. Semper cogitamus, aliosquidem potuit amp;nbsp;uoluit faluare,fedego quot;nbsp;' fum nimis magnus peccator, nimis multa peccata habeo, Me non uult faluare, imô inquit : Omnia funt poftîbilia, ftilicet, illo modo, ficut promifit, Si credis in Filium amp;nbsp;conuerteris. Hancconiblationem bene mementote.

Cum audiuiftet Petrus, non laudari diuitias, tarnen Ijseraret diuitias propterea, quia iam reliquifftt fua, fit fol ici t us,Ôô interrogat : Quid habituri fintipfi,reli(ftisproprrjs,uelquæpræmiahabituri fintf

prorófKnt«)- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reipondet,8ó promittit amplifîîma præmia,temporalia 81 æterna, ficut

premia difch nbsp;nbsp;Marco ftriptum eft cap. lO. Centies in tempore hoc cum perftcutione,amp; ui#

pulis,fedcum tam ætcrnam. Auditis amphftîmas promiftîones, quas certum eft ueriflîmas perfe^uutione efift^ftd intclligantur cum hac conditione î Cum tribulatione. Deus dat Paulo uidum.

^'^m,amicos,def€nfores,amp; ramen fimul eftperfècuti'o. Quare f Qui^ Deus ^•tEcclefiam fubiedam eHè cruci propter multas caußis» Et fimul uult in ilia ^•^KEcdefikSc mifèrrjs oftendere ftiam præfèntiam, quôd ipfè fuftentet, 80 non tantiïm confilqs humanis rcgatur feruetur, ficut E* '®4^»Ego uos fecij ego geftabo uos etiam in fenecta

Non quæramus igitur alias peregrinas expofitiones* Hæc fîunt ita, De« ^’^Jtabilitercurat, ut habeamus uidlum, defenfionem, 8^ alia neceflària c[b ^’’’fiuult nos fubiectos eflè Cruci\

Habetisimaginem in tota hiftoria populi Ilrael in defèrto.Et quanquam ^^tantur tempora, Abas Fxclefia eft in deferto, ut tempore Mofi, abas in Ke* bypto,ut tempore lofeph, abas in exilio,ut temporeDanielis,ab\^s iub alqs Rc=« bæusaPrincipibus : Tarnen ferè lèmper habet Hniilia pericula,8ó miicrias,amp; mïilti Deo mirabiliter feruantur, ficut lofeph in carcere Daniel inter ^ones. Hæc opera Dei confideranda finit.

Multi autem primi erunt nouißimtjlt;(sr'nouißtmi ^niplifiîrnæpromiftîoni rurfus addit comminationem. Et fignifîcat, ^aos fieri fuperbos, fieri négligentes, poftquam adepti fiint dona Dei, ficut ^^eniusEpifcoposftatim initiô facftos fuperbos, Sc uoluiflè fimiles Geri Prin* ?P^’’iS^Reoum,Ideo minatusChriftus talibus eiedlionem. Et ita fit, ficut eft : Prouocabo uos non sente in genre ftulta, O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

^mile eîl re^num cœlorum homtni patrifamiîias qui exit primo mane conducere “l’^i'iirios in l^ineam fuamt lt;(src^

Quanquam multp 80 magne difputationes de bac fimilitudine mote funt, similitudo dt

fummam ièntentiæ diligenter confideremus, 8gt;C nos ad timorem Dei nbsp;nbsp;conduan in

non fiamus fiiperbi négligentes, 80 confidentes noftra ianftitate. Et Hypocritis, q? Deus fit eos eietfturus, alios recepturus, ’ Q'cit in fine : Multi funt uocati, fed pauci ele(fti,id eft, rcH OU U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Et exempla nobis proponamus. ludæi erant populus Dei, ièd quia fie* antfuperbipj.Qpj-gj.ritulum, negligebantdoélrinam, erant fine ucra fi^â

Ene poenitentia, fine uera inuocatione, ideo funt eie8ii,8c horribiliter punfi collefta eft Ecclefia ex gentibus,

Epifeopi 5d Monachi olim fuerunt lanefti èC populus Dei, ut multi Mar^ Exemplum pf^sjtem : Antonius 8c aliqui fimiles. Poftea ceeperunt eflè fuperbi, èc faéii luntnégligentes, amp;nbsp;confidentes titulo ôé ordine fuo, ideo Deus iam derjeit eos aclede,amp;: Facit,ut confundantur, Sé magis magis^ confundentur.

Hæc exempla nos quocß confideremus. Nos fumus iam reuera populus Pd.Sedfi erimus fuperbi, contentiofi, Sé négligentes in uita, Sé tarnen confia tlentes titulo, quôd fîmus Euangelici, puniemur nos quoej, ficut iam fateri nos oportet, quód ante bellum fuerimus négligentes. Ideo nunc agamus pocniten* tiam,negrauiores pœnæ iequantur,

Hæceftprincipalisdoôtrinahuiusfimilitudinis, Siquis autem uult ha^ f,ccommodd^ ocrelongioremenarrationem,reftèpotefthocdicere: quód uerum fit,quód tiofimtlitudû

Paterfamilias ngnîEcatDeunn uocailtcm Bcclefiam. Tempora etiam fgirn^ cant diuerfa tempora uocationum,quia Deus immenfa boni'tatefubïndertuo^ cauit Ecclefiamiamp;S ipfè fèruat,ip(è reftituit. Si ipfè non lèruaret j FzCclefia runai^ tus deléretur furoribus Diaboli SC impiorum hominum. Magna crgodocrrP na hîctraditur, quiacommonefaÆ'oeft, quôd ifte Paterfamilias feruet Ecdt* (îam,non noftra lapienti'a 80 Humana diligentia aut potentia. Sicut autem mup tifubindeuocatifuntjitaomnibus temporibus multi fueruntingrat! bijiiegligentes, qui rurftis eiedli funt,

Dat autem fingulis denarium, id eft, quolibet tempore dat iiocatis mulw bona tantifper, donee ingrat! eqciuntur. ludæis dat denarium,dédit eis regnu, hune magnum honorem,ut in hoc populo efïèt Ecclefîa.Ita generaliter intd«* ligatur denarius, de quibuslibet bonis, quæ dantur uocatis, uel de externe relt; gimine in Ecclefi'a.

DeturiM tun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ggJ fngrati eqciuntur recipiuntur, placent illi nouiflîm! tant!fpt6

donee Sé ipfi hunt ingrat!. Ingrat! etiam duriter hîc uituperantur : Oculus us malus eit Ideo non poteitumilitudonc intelljgi\ uchorurndenanuslignup cetu!tamæternam,qu!aifti!nuidi damnantur.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fa afeendens le fus Iserßis lerofolymam, duxit ßcum duodecitn dtjctfulosß^^*

iterchrißi Hoc eft poftremum iter, quando Chriftusprofeduseftlerofolymaffl) foftremum al/quantó antè,qudm Lazarus ægrotauit.

prJdiäio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prinnïm Difcipulis prædicit fuam paftionem, propter has tres cau^

ftonis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ias,quarum prima eft, Vt fcirent Apoftoli eum non cafu pat!, led fcicnteni eû

Trfîfdwpr uolentem fc offêrre ad hoe facrificium, quo placandam eflè iram Deigenen^^

Secunda caula eft, ut prsclcientes Apoftoli hanc uoluntatem Doininij^o* ftantes manerent in fide, fperarent refurretftionem Domini, necdefit^’'^'’b cxiftiniantes eum interiturum ellè^amp; illam Ipem noui rcgni inanem ftiiftL

Tertia caula, ut ludaicus error Apoftolis eximeretur, quo lèmper iom^ n!abant,regnum Meflîæ fore imperium münd!, 80 nihil palTuros elfe.

Hæ tres caufæ grauillimæ fuerunt, cur prædidrio illâ fada fît, quæ qu** dem nos docet, quale fît regnum Meiriæ,amp; teftatur Dominum Icientem uolentem paflum eftè.

tnteüt°get^es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confidercmus xApoftoIos Sc reliquam turbarn, quæ Bas con^

prediaioncm ciones audierat. Alibi dicit Euangelifta, Apoftolos hæc non intellexiflè* Hic chriflifunt ftatim amp;nbsp;de fua potcntia difputant.

exemplo difcamus,eftè in fandtis in hac uita mortal! magnas infirm* fMüu, mitâtes amp;nbsp;peccata,lèd tarnen initia fide! amp;nbsp;fundamentum eftè oportet,haste gulas teneamus,quarum prima eft : Agentes pœnitentiam certd credant fe re^ cipi, èC le iuftos reputari propter filium De!, fide. Hanc confolationem fempet teneamusjamp;opponamuseam noftræ infirmitati,

nan^Mamcü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secuiidaregula,Cum hac fide non fiat peccatum contra confc!entiain,ia

propoßtum eft,habens hanc hdem, quæ eft fiducia m!lèr!cordiæ,non habet fîmul propofi^ Jàcûndt C0«. tuni Icienter faciendi contra Deum.Habens autem taie propofîtum feienter falt; U» ciend! contra Deum,excutit fidem,8ô non poteft Deum inuocare*

Hocbenè confîderent fînguli, ÔCconftientias fuas inlpiciant,5^ caueant, ne ruant contra conlcientiam,

2d ATT H Æ I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$10

Tertia régula. Vbi eft uera fides, ibi oportet teneri fundamentum,id eft, verd fides te--omnes Articulos fidei. Et quanquam alq clarius eos intelligunt, alij obfeurius, fundamen tarnen mens non contradicat ftienter ulli articulo fidei,

Qiiarta régula: Vbi eft uera fides,8c non funt peccata contra conftientia, Vera fides re= Schomo eft iuftus, tarnen adhuc manent magnæ infirmitates, nbsp;nbsp;multi uiciofi

monis,quibusrepugnandumeft,8c milita funt peccata ignorantiæ Sc omiftïo=' nis. Contra banc inftrmitatem teneamushanc confolationem, nos fide iuftos dfepropterfilium Dei, SC in credentibus has fbrdes tegi 8gt;C condonari, Et mi* foicordiam Dei ingentem celebremus, quód recipit nos, quanquam adeo ins firmosamp;indignos Sc Ibrdidos,

Hæc communis dodtrina de fide iæpe repetenda eft, ut teneant homines ucram confolationem, Sc exerceant hanc fidem, in inuocatione Sc gratiarum adtione.

Nunc uide,quomodo de regno dilputant. Alter uult iedere a dextris, als ter a finiftris. Et ftulta mater adhuc confirmât has imaginationes.Sed Chriftus taxat multos errores mulieris ScApoftolorumjSc fignificat Ecclefiam oportere inhacuitafubiedlam eflecruci.

Et uide ftulticiam Apoftolorum, dicunt ft poift ftiftincre illam paftio# nem, quam Chriftus iubiturtis erat. Hæc recitantur, u c cogitemus, magnas SC multas infirmitates in fandlis reliquas eift in hac uita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

kfusautemljocauiteosad/èj nbsp;nbsp;aitScitisquia Principes^entiunt dominantur (on)(ÿ(juimaiores funtjpotejîatem exercent inter eos.

Pofteadifcernit imperia mundi ab Ecclefia, Et clarc dicit, in imperrjs eftè cbrifttadif,. §^adus,8c alios habere potentiam fuper alios,

yt primus locus eft Regum,Regibus coguntur obedire in negocijs polis: ^idsPrincipes 8^ alt) inferiores. Et Reges ÔC Principes uult Deus inftruftos efs potentia 8C præfîdijSj ut poflînt cogéré inferiores, qui in caufi's legitimis no*

Ent obedire. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

dédit Deus poteftatcm Regibus Sc Principibus condendi leges de KbusciuilibuSjSednonpugnantescumiurenaturæ diuino»

Sed in fumma hic totus ordo in imperijs, quo gubernatur ciuilis focietas, ^ftresâDeoinftitutajSc neceflàha communi focietati. Sed difïert à minifterio «dcfiaftico.

MinifteriumEuangelqiOa^prcbi^rtttÏpt/cn: minifterium docendi Eus ^•^^diurnjSc Sacramenta adminiftrandi,ÔC non habet potentiam corporalem, ^pï^fidiaad cosendos hommes,Ideo nee ipfi inter iè pradus habcnt, ut funt ^'^^^niamp;Principum gradus. Necfunt inftrudli potentia 8c opibus, ficut Re^ §^sj\echabent poteftatem condendi nouas legeSjSc inftituendi nouos cultus, ;

Hæc omnia peruerterunt Papa ÔC Epifcopi, qui ex minifterio Ecclefiafti* fofeceruntrcgnummundanumjôCopprefto Euangelio quæfiucrunt opes ÔC pi'æfidiacorporaliajSc neglexerunt minifterium Euangelii,ÔC condiderunt noü leges, Scidola,

Venit FHius homints dare Mmani fùam pro mukis^ Hæc eft infignis fèntentiajquæ diligenter confideranda eft, ut cogitemus.

quanta rcs fît peccatum, 8ó econtra quanta fît (êueritas iuftidæ Dei, Si. deinde quanta fit miièricordia»

Primiim igitur hoe diieamus : Agnolcamus nos infirmos Si dures efit» quódnonualdeexpauefcimuscogitatione peccatorum noftrorum, nee uide» musj quanta res fit peccatum Si ira. Dei*

Quanquam enim Deus ideo genus humanum onerauit tarn uarijs amp;nbsp;tarn multis Si magnis calamitatibus,8ó morte, Si pœnis ciuilibus, ut patibulo, rota, Si âlqs fupphcrjs. Item bellis, peftilentia,fame Si morbis muldplicibus, ut fint figna nos cqmmonefacientiade ira Dei: Tarnen hæ tàm horrendæpœnæpau^ cos mouentj nifi tune illos ipfbs, qui patiuntur. Alq kuiter curant hæc ternbfi lia figna.

Sed hanc noftram duritiem deploremus, Si uerè expauefcamus, Sicogi^ temuSjDeum krió irafci peccatis omnibus landorum Si impiorum, quiaDt^ us eft iuftus,amp; non cogitemus eum peccata ex leuitate remittere,quafi non uere iraicatur. Sed fimul ilia iunt, Vereiralcitur peccatis,amp; tarnen parcit fuæ crea^ turæ,amp; non uoluit earn perire, Simul Si iuftus Si miiericors eft. Et hanc mo bilem mixturam iufticiæ Si mifericordiæ nemo fatis eloquipoteft,fed in mta æterna difeemus. Et tarnen hîc incipienda eft hæc dotftrina. Tories enim foh ptura dicitjFilium pro nobis fuifte precium Si compenfationem.Tantum cium ciim perfolutum fit, necefte eft iram eftè magnamaduerfiispeccatum. Hæc iæpè Si multum cogitanda ftint.

Deinde cogitandumeft, quare opus fuit precio Sii tanto facrificiofAu hoc reljoondendum éft:Deus habet has duas uirtutes,Iufticiam Si Mifehcorai* am. Et utrancp retinet mirabili modo. Iufticiæ autem eft,iraici peccatis Slt; ea pti nire. Cu igitur uellet Deus parcere generi humano, Si tarnen non omitterem* fticiam,decreuit,ut Filius,qui erat deprecator pro nobis, fuftineret poena pro toto genere humano. Et ideo uoluit filium adfumere naturam humanam, cum genus humanum eflet reum,oportuit aliquem in genere humanopccnam fuftinere,Et hunc oportuit eile innocentem. Vt autem talis fuftincns poenam, dietprccium fufficiens Si æquiualens, Si ut poftet uincere mortem,oportuit hunefuftinentem tantum onus,eftè Deum, quia natura humanafola^necw Iet æquiualens precium, nee potuiftèt fuftinerc poenam,nec uincere mortem. Vt igitur iufticiæ Dei iatisfieret,amp;: Deus eftèt iuftus,hoc modo pœna perfolu” ta eft.

Hæc uidentur quidem mira humanæ ration!, fed caufas penitus in mta æterna diicemus, ubi iufticiam Dei propius afpiciemus’.

Poftquam autem iufticiæ Dei fatisfatftum eft,perpœnam uniusinno^^p tis,miiericordiam exercuit erga genus humanum. Si icruat reliquos, weo dicit Chriftus, ie fieri Oif

Et quód fie ièntiat iram Dei contra peccatum,ficut nos ièntirc oporteret* Quód hoc ualeat pro alfis.

lam confîderemus, quales pœnas tulerit Chriftus.Non iblùm perfertfia* ritpcendsfilb ^orporis Iacerationes,quas oculi hominum uiderunt, ièd etiam fert doloresm ^D« pro no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus ièntit iram Dei aduerfus genus humanum, talem, qualem nos

Centire oporteret,fî non eftèmus redemti» lacet ergo coram Deo, quafî , polluiiiet

Mluiflèttantisfceleribusj quanta nos fecimuSjSó quia ipfê magis uidet iram ^eijideo magis dokt,

Sed quia Filius,amp; innocens eft,ideo hæc pcena uakt pro alrjs, nbsp;nbsp;ipk pa?

Agnokamus ergo aliquo modo iufticiam Dei, Sc magnitudinem irx ^^Mxpauefcamusnosquocj,06dokamus, quódnimisfècuri fumus,amp; non ^'^dmus magnum timorem irx Dei,

Deinde etiam accipiamus hoc tantum beneficium fide,amp; uerc ftatuamus, •JOS propter Filium recipi, Sciamus tante pcenæ contemtores efTcyqui non cre^ ^^ntjproipfiseum iatis magnum precium fuifle,

Quartô,moti tanta irajSC mod debito gratitudinis,definamus peccarCjS^ ’^niperiîtin confpedlu magnitudo iftius pcenæ, ut indicium iram Dei ma^ §gt;^ifaciamus.Semper cogites : Ecce filius Dei iacuit in confpedlu Patris,iudans ’^•iguinem propter tua peccata,cur tu contemnis iram Dei f amp;c,

Ecce duo Coed fedentes/ecus 'ïjiani audierant quia lefus tranßret eJamauerunt Vicentes,

Etaddatur, quód fuerit in his fides, amp;S agnitio Meflîæ, quia dare dicunt, niiferere noftri Domine fili Dauid. Sic illi nominarunt Mefliam, quia pro^ roiffiones in ifto populo iæpè repetebantur, èCc,

Ulcpriinirm eft recitanda dodrina de regno Meflîæ, Et initió fomnium lu;^ dæorum de regno mundinarrandum 80 rerjeiendum,

Secunddopponendauera narratio de regno ipirituali Sc æterno, quôd ^leiuasab initio promiiTus fit, edm primi parentes reciperentur poft lapfum, Sternum. «4^od ita condita fit Ecekfia uoce promiflionis, ut in ea femper ibnaret hæc ptomifliode hoc Domino, propter quern uelit Pater æternus remittere pecca^^ ta,§lt;qu6duelithac fide coli inuocari,quód propter hunc Dominum remits: tanturpeccata credentibus,00 exaudiamur,00 hæredes uitæ æternæ effîciamur, ulaluemur.Hancdocftrinam neceflàriam Ecckfiæ Dei amiièrunt Pharifæi, afæpeobfcurata eft, ficut 80 ante hæc tempora d Monachis ÔC d Papa fuit ob« hurata. Poftquam autem iam renouata eft uera doctrina, fingulari Dei bene« nciOjfimus diligentes in ea difeenda amp;nbsp;cuftodienda,8d exercenda in inuocatio« ne.

Quare publice cum tali pompa ingreffus eft Chriftus tune Icrofolymam f c^duja car pu Refpondeo ; Deus uult Ecckfiam non eiïè inuifibikm, fed uult earn uerè

conipici exaudiri in genere humano, Ideo locum certum , Sô gentem flus lerofoly» certam conftituit, ubi nalceretur Chriftus, doceret, conlpiceretur, ederet mi« ifMm cum ticuh,pâtcreturrcCurgerctAdeouoîuitChrifkus confpici,non uoluit re.Etquiaipfeeftuerus Sc præcipuus Rexhuius populi,ideo ut Rex ingredi« turin urbem,fed non uult dominationem politicam habere, fed regnum æter« num,in quo cum ekdis,quos liberauit,in omni æternitate regnet.

Publice igitur ingreditur,ut ipk tan^ caput Ecckfiæ conlpiciatur, ST uc Y y Hij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credentes

credcntes publice confitcantur,amp;S ut impij redarguantur, Sc non poffint fc ex* cufare propter ignorantiam*

Trid difcrimi Significatio autem dulciffima eft pqs* Et ordinê confiderentur perfona* ^^eÊculo * nbsp;nbsp;difcrimina in hoe fpedaculo :

ingrejjta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filius Dei fcdct in duabus Afinis, domita SC indomita,id eft, colligit Ec*

Et Apoftoli amp;nbsp;multi pij comitantes, alij obuiam euntes, funt uera Ec* clefi'a,confeirione celebrant Meffîam, uoce, palmis,ramis oliuarum,amp; fubfter* nendis ueftibus.

Hæc clara confellîo eft, qua adfirmant hunc uirum efle Meffiam, Sfogt; rant Deum,ut hoc regnum adiuuet, amp;nbsp;fatentur hunc eftè benediftum fernen, de quo loquitur promiflio : In lemine tuo benedicentur omnes gentes.

Item totus hie Plalmus eft Prophetia de Meftia, amp;nbsp;cantabatur in Feftis aflîduè tanquam precatio,petensaduentum Meftîæ^

Frondes Ôleæ tribuunt ei laudem, quód adferatpacem, amp;nbsp;quód ipfi eo petant pacem^

Tertius gradus perfonarum funt imprj facerdotes, iralcentes populo amp;nbsp;Chrifto,qui iubent tacere canentes Pialmum, led Chriftus obiurgatcos.

Huius triumphi res fignifîcatægeruntur lèmper in Ecclefia. Nuncquo^ cûm uenit filius Dei,uidelicet,Ctim uerè excitât iplè docentes Euangelium,^ cfteffjcax iplè per uocem Euangeli),noneftinutilisuoxEuangelfj,fedaIiqui conuertuntLir, agnofcunt fatentur eum eflè Mefliam.

Hi canunt ei : Benediftus qui uenit in nomine Domini. Lapidem (jucni reprobauerunt ædificantcs,hic faètus eft in caput anguli, óóc.

Gerunt Palmas Só Oleas. Vos quocß canitis hoe modo,amp; geritis Palmas amp;nbsp;Oleas, quando confeflio Ibnat, quod non uelitis doftrinam reciperecontra^ riam Euangelio.

Contra nunc quoep uidetis hoftes Euangelq: Papam,Bpiicopos,Canonic cos,Monachos, Reges Sè Principes, qui defendunt Idola,amp; aduerfantur ueræ doftrinæibnantiin Ecclefijs noftris.

Poft ingrclTum lèquuntur miraeuîa, quæ funt teftimonia, quôd fit uerax doeftor à Deo miftus, amp;nbsp;non fit deceptor.

eft, quôd purgat Templum, Hoc proprium officium eft Mef purgat tent: Eæ? docendo amp;nbsp;efficacia Spiritus emendare doc'tnnam,conuertere hominesjamp; plum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perdere fua diuina potentia blaljahemos. Hæc tune fiunt fimul, doeeqeonuertit

Hane fèntentiam in hac hiftoria prodeft meminifle. Continet autem tres infi'^nes doeftrinas.

Primahæceft,Teftaturhocchlt;ftum,Deoplacereinfantes in Ecclefia,fii hæc dida: Non eft uoluntas Patris, ut pereat unus de paruulis iftis.Item: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

us, quia hæc di(fta non pertinent ad infantes alienos ab Ecclefia, fiiper non eft inuocatum nomen filrjDei,

Secunda do(ftrina,quód Deo placeant Inuocatio amp;nbsp;Obedierttia èc ftudia Püfriciæ.Hocpræcipuèconfirmatur hocipfoexemplo,quiahipuerierant tas dUp'ue^ci^ '^^^iiamincipiebantdiicereliteras 8C dodlrinam deDeo,8ódeMeflÏa,8c Deo placent, aliquid nôrant de Meflia,

, Cwni'igitur talium inuocatio ftudia pîàceant Deo, Parentes fint ftdu* ^•nadfuefaciendispuerisad precationem amp;nbsp;ad diicendum* Hic fibi propos •lantdidum Pauli Ephefi6* Educate puerós in diftiplina amp;nbsp;dotftrina Domini» n jP^‘^P^æclpft5Utpueridoceantur,amp;quidemdeDeo,Secundô ut hone«! «ailciplina mores regantur,non concedatur licentia potandi,henuandi,lcor# tandi,amp;aliadeli(fta faciendi, ficut nunc diftblutiflime uiuit adoleicentia,6c mi«» ^tabiliter corrumpitur iodalitqs prauis amp;nbsp;exemplis.

Tertia dodrinagrauiflima eft 5 nobis ftnibus confolationcm cgfcgb Multi üetu Snaproponit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effidt etiant

Nosfenesetiamfumus pueri,0(Sualde infirmi. Multaenim non intelh'gi:« nbsp;nbsp;infirmes,

’’lusjamp;habemus magnas infirmitates in corde, multa ftulte facimus» Etfi au«:

multa non intelligimus, tarnen Deus accipit inuocationem,approbat obe# Qæntiam quan^ mendicam» Recipit ôd curat 8ó défendit nos, ficut mater pues tos. Imd amplius dicit hic uerficulus, Deus magnas res effîcit per noftram ins uocationem,confenîonem,Minifteriumdocendi»Ideo inquit: Perfecifti laus dem,Deusperficitiuam laudem,colligitEcclefiam, reprimit Diabolos,dat noDisDona præièntia 8C æterna,per hanc uocem fonantem in Ecclefia, per hos minesinfirmos : Nam ad nos omnes pertinet dieftum : Ex orc infantium èé las ’^tentiiim perfecifti laudem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i

Quare autem dicit latftentiumf Quia fignificat nos omnes in Ecclcfia ali hâediuino,ideft,uerboDeiamp;Spirituiàncfto.Nonfiunt ilia iàlutaria opera cUfia alimur uirtutchnmana.Ethîcdifcamus,Deumuelle nobisopitulari,ficut fæpiffîmè l‘i^cdiuino, dicitur : Petite amp;accipietis. Item : Sine me nihil poteftisfacere» Qui manet in me/rudum copiofum feret. Ego ftim uitis, uos palmites,

Hæceft dies proxima poft diem Palmarum ,rurfus plena maximorum certaminum in Templo,8ó eo die illas horrendas imprecationes dixit: Væ uos k' Q k Q/ni r • r-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If 1 nbsp;nbsp;1 r • nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ mdledultone

DisôcnoæôCHhanlæi. Et multas Utiles concioneshabuit de dilcrimine regni ficmaccidît Meflîæamp;regnimundani, de pccnis incredulor um, de differentia uerorum amp;nbsp;pofiridiepaU falforumcultuum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nwn««.

Hiftoria per (èfe eft miraculum, SC eft teftimonfum de doétore Sgt;C doclri« na.ficut aha multa mi'racula. Nee indiget aha longa declaratione, Nec opus eft hic dilputatione, quomodo fuerint in Chrifto, fames, fins defatigatio corpo« risj deinde alq adfeeftus, ira,læntia, amp;nbsp;triftina.

Quanquam fuit fine peccato, tarnen natura Humana in eo fuit uere natult; ra Humana integra, Habens omnes potentiashumanænaturîcpropriasjuere ! efurqt, uere fitfjt, uere triftatus eft,

significafio ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Significatio autem in Ficu propofita eft,Ficus fignificat Syna^ogam quo

propofiti in iibet temporc,id eft,tunc populum ludæorum, Et nunc Papam amp;nbsp;Monacnos, A«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eftdllos,qui fibi titulum arrogant Ecclefiæ, amp;nbsp;habent folia, id eft, ueram do^

(ftrinam,amp; ueros cultus, ficutetiam alias folia Fici,fignificant Hypocrifin. Vt Adam amp;nbsp;Heua tegunt ft folqs Fici,id eft,natura Humana, poftquam amifit uc;« ram iufticiam,deinde illam ftiam deformitatem tegit qualicuncj ipecie iufticiæ externæ amp;c. Et hæc tarnen non libérât a peccato amp;nbsp;morte.

Sicut igitur Ficus arefadla eft poft maledidlionem : Sic arefafta eft Syna^ goga,Slt; arenent omnes pompæ Pontificis 5ô Epiftoporum èC Canonicorum Monachorum, Sc deinceps, ciim alq etiam relinquent uerbum ÔC ucros euh tus, tune etiam arefient.

Valde magnifîca promiftîo hîc proponitur,quæ poftulat fîdemjS^adâ^ firmat inuocationem in fide efticacem efft. Et additum eft iuramentum :

Amen dtco 'Yobis^ Omnia qu^e petetis in oratione '\}eßra credentes,acci()ietisgt; omnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obftrua particulam O M NI A, amp;nbsp;diftas, quomodo rede amp;nbsp;uerèintch

petetii,liilb J/genda fit, Omnia,ftilicet bona,quæ non pugnant cum mandatis Dei, Etpn* pugMntià^cZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feias,Omnia fine ulla exceptione impetrari, quæ funt neceflària

manäatisDeh t^m animæ, ut remiftîonem peccatorum,amp; donationem Spiritus fandij ui* tam æternam.Hæcbona nominatim pctendafunt,8ô nominatim hæciphcer# td dari impetrari omnia crcdas,ficut alibi dicitur : Quantd magis rater uefter cœleftis dabit Spiritum iandlum petentibus f

Deinde de bonis corporalibus fie intelligas, dat etiam omnia necellaria corpori, ftd non in fpecie, nec eodem modo. Et tarnen dat bona corporis, ali^ aliter, quia uult nos etiam fubiedos eift cruci. Non dat tibi regniim Galliæ» quia nec fingulis talia neceflària funt,ftd tarnen dat tibi uilt;ftum,fanitatemcou poris,mehorem ftatum filiorum amp;nbsp;filiarum amp;rc.

Sed hîc opponitur: Imô iæpê finit nos paupertatem magnam habere, ii# nit nos æ2rotare,utlob,lmô finit etiam fandlos mirabiliter niterfici,utlona# than.

Ad hæc refpondeo : Idco ditftum eft de corporalibus, quôd non deteoac modo. Dat quidem omnia neceflària,fic,ut uel ilia iplà bona det,quæ petimus, ut Dauidem reducit in rcgnum,uel certè mitiget malum,det alia bona,ut lo# nathan confblatur in corde, Sc ftruat eius pofteritatem.

Quôd autem non dat eodem modo omnia corporalia,ideofît,quiauult nos fubietftos eflè cruci,ut Iob,aliquando etiam punit nos, ut Dauidem.

, nbsp;nbsp;nbsp;. « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed hanc regulam teneas firmiflîmè: Inuocationem fadam in fîde,nun^

lt;3a irntam elle etiam in corporalibus, quia lemper aut impetrat nominatim noc tü irria, bonum,quod pctiuit,aut mitigationem, ut Iæpê dicitur ; Petite amp;nbsp;accipietis, Item ; Quicquid petieritis Patrem in nomine meo, dabit uobis,

Addit autem Chriftus in hoc didlo : Si non dubitabicis» Itcni,Crêdentes» hnisuerbis præcipitur fîdes. Non fie cogites : Ego quidem petam, fed nefeio profit mea peritio, foftaflîs Deus mcaspreces non recipit, Imd fie ftatuas f^rtjflîmèjuerê audiri propter Filium tuas preces, amp;nbsp;non fore irritas, amp;nbsp;reti^ expet^ationem auxilfj,ut fint fides amp;nbsp;ipes fimufquæ nunc fiintuc ’’2 fides amp;nbsp;liera ipes,quando fèntis te hac ipfa fide amp;nbsp;ipe habere cor quietius, ÔC 2filt;]noniodo acquieicens in Deo*

■ nbsp;nbsp;Figura eft, quia non uult Deus miracula cii curiofitate fieri, fient Diabo# beta non uult

tentât Chriftum, amp;nbsp;iubet eum uolare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnirMula ex

Deus uult res neceifarias peti, èc in taïibus necefiàrrjs iuuat nos iæpè ptanaturam, Vtciïm filrj Ifracl ueniunt ad mare rubrum, nee poflunt etFugCîs ’■^jOifîmareeis cédât, amp;nbsp;uiam præbeat,Hîc Deus infigni miracuïo cis opitula^ ^^r.Et ibi dicit Deus monti,id eft,Pharaoni,amp; eius potcntiæ,abijciaris in Ma* ’’^•Significatenim morts potentiam magrti Regis aut Principis, Et hac fimilp ^^‘dinehoc ipfumoftenditDomirtus,qüôdEcclefia fuis preCibus èc fide fit fu* PfraturaôCreprefiura Reges èC Principes, Ideo fimus ardentiores in petendo, ^leutbhfæo non potuerunt nocere hoftes. Eiaias 8d Ezechias uicerunt Senna* ^‘’frib,petendo auxilium d Deo, Danieli nec Principes nec Leones nocere po* P nbsp;nbsp;nbsp;Sic Deus inter medios hoftes ièruat omni tempore multos. Imô Eccle*

'2Kréfemperundiqjcircundataefthoftibus,amp;inter infidias Diaboli èC tu* ^^tiltusmundi mirabiliter ièruatur,iuxta illud : Ecclefia eft ficut roià inter ipi* *^25.Item: Dedi dileftam animam meam in medium inimicorum eius. Nomi* ’’2tEcclefîam animam fuam,id eft,cariftîmam,hanc,etfi eft cariflîma, tamê ait ^'rcumdatam eflè hoftibus,8c inter hos mirabiliter protegitur, quia eft cariflî* *gt;13 Deo.

cùm'})en'iff'etin Templumj accejjèruntadeumTrindlJes Sacerdotum nbsp;nbsp;nbsp;fenî^

piftèrentiam peccatorum (cire ualde neceftàrium eft. T res gradus finit, '^resgradm

Vnus eft, peccata amp;nbsp;infirmitates, quæ nobiieum naftuntur, ut dubitati* ^ycSjUiciofæincIinationes ad iramjad amores uagabundos ÔCc. Item ignoran* tiæmiiltæ,

Secundus Gradus, eft contra conftientiam uiolare mandata Dci,ut adul* Peccaa con» furtum, homicidium nbsp;nbsp;nbsp;Hi duo gradus etfi iunt peccata,ôô Deus uah f'* fonpie/jj

dfeisirafcitur,amp;:eapunit,tamenpoflunt remitti, Sc remittuntur agentibus P^nitentiam.

Sed tertius gradus eft blaiphemia : Ciîm àgnitam ueritatem oppugnat æ'4'^is feiens ÔC conuieftus euidentia teftimoniorum icripturæuel miraculo*

Et tarnen pertinaciter adueriatur,uel regni cauià uel ambitione,uel odio, ^dquociincß modo Diabolico odio arderts,ut nunc Papiftæ Sacerdotum con* ’^§iaimprobant amp;nbsp;defendunt impias Miffàs,8ô inuocationem mortuorum.

Taies tune erant Phariiæi, qui quanquam manifefta miracula uidebant, fameninterrogant,QuapoteftatehæcfacisC’ Ideo Chriftus eorum peccatum diieernit ab alijs gradibus. Alt) perueniunt ad pcenitentiam, amp;nbsp;Conuertuntur. vosPharifæiperibitis,necuultis conuerti.

Hosgradus diligenter confidcremus,propterea hîc diciturî Mérétrices ^piibhcanipræcedentuosin regno Dei.

Ac ut pertinacia Pharifæorum fit confpedtïor, facit mentionem Clindus prædicationisîohannis,quafi dicatjam antea oftendiftis impietatem èé pert’’’ naciatn ucftranij quia uolui'ftis audire lohannem, cui Deus teftinionïa dedeiat in natiuitäte,lt;}uia natus eft ex matre anu óó fterili\Et Angelus exprefle dixerarj cum foreteftem Meflîæ»

Sedliuius prædicationem pertinacïtercontemfifti's, nunemeam contem* nitis, Etaddunt Phanïæi impietatem impietati,quód dicunt contra confööi* tiam jfe nefcire, an Iohannes fuen't Deo milTus»

Homo quidam habuit duos filios. Alter dixit Ce non iturum in Vineam, Sc agens pcenitcntiam, iuit. Alter dixit le iturum,amp; non I'uit» Hie perfeuerans in contumacia, plus peccat. T ales inquit efle Pharilæos.

Homo ^uidem erat Tater familial) quiplantauit Vineam, feiern drcutngt; dedit et f

!;imilitudo de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paterfamilias plantauit Vineam, id eft. Deus elegit populum Ifraël. Eî

fyldnan nbsp;nbsp;nbsp;circumdedit ièpem,id eft, Lesern. Et fecit ibi torcular,id eft, Minifterium (lo*

tircumddtA. dtrinæ. Et ædificauit turrim,id eft,dedit ds regnum amp;nbsp;Templum.Et elocaun agricolis,ideft,ftmini lacob. Et abi}t,8(S mifit feruos,id eft, Prophetas quolib^*: tempore,Eliam,Eîilæum,Eiâiam,Zachariam,Ionam,Iercmiam,hosinterfeû‘ populus. Tandern mifit filium,hunc quocß interfecit populus.

Et quidem ut figna pertinaciæ amp;nbsp;blafphemiæ defcriberec,nominat!mû** citjcos exeuflb Domino uelle proprium regnum conftituere. Occupemus quiuntjhæreditatemjfîcutpofteainpaftîone dicunt; Nolumus hunc regn^re iuper nos.

omnium ’P^ ^uo iudicio, fua iàpientia,fuoarbitrio conftituere reïigiones^SCfig^^ KJorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infledhint religiones ad fuam commoditatem,amp; non uolunt pati

bernatorem Deum. Semper in corde clamant : Nolumus hunc regnatc iuptt nos. Hæc eft horrenda infania, contemnere Deum,óó uellc religiones conftituere utilia nobis, quafi nihil ßt Deus, ficut Reges ïfrael, ficutNabogdlt;gt; noibr ftatuam erigit, ficut Antiochus amp;nbsp;alq multi uoluerunt religiones tus inftituere iuo arbitrio, quafi nihil fit Deus, iêd iplórum fapientia natrix amp;nbsp;non Deus.

Hoe malum in mundo iæpegraftàtur,8ciam etiam graflatun Reges etiam uolunt conftituere ftatuni ,quaîem ipfi uolunt, exeuflb clament ficut ludæi. Nolumus hunc regnare fliper nos.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc peccatû diftamus intelligere ÔC fugere,ôô Deum oremus, ut in han

ccccitatem non ruamus,ièd ièmper toto corde oremus, ut filiusDci fît gubc nator nofter,ut iplè regat,ut hæreditas regni penes ipfum maneat.

Hic eïl FtUus meus dileSlus^ hunc audite. Etj ISLotumus hunc regnare, Obtemperemus Deo præcipienti,ut Filium audiamus, ficut SC in dicitur : Oftulamini filium. Et pœnæ adduntur contra fill) contemtores exardefeet ira. eius. Et hîc de pcena dicitur : Malos male perdet, Perdidit

contenitorcs inde ufrp ab initio. In diïuuio, in pœna populi Ifraël,amp; dein# lt;JedeletaIerofolyma, Sic etiam perdetCanonicos,00 Epifcopos ÖC Monachos,

Sequitur diórum Pfalmi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Diâunipfit

Laftdem ^uem re^rohauerunt (ndificantes^hic fallus eîi caf'ut an^iU^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Lapîdem

d d)ommo fâEium eïi eîl mtrandum in oculis noßri^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ba^runt^etc

’’^pofTuntjtotum hune Pfalmum fæpèlegant.quem quidem ludæi tune fingua ^’sSabbatiscantabant,amp; mirum eft,tantam fuiHè cœcitatem,ut intelligere noa

Prædicit autem clarè Meffîam paffurum eflè, tarnen poftea regnatu ’^niene,S(^cong(f^m.umæternamEcclefîarn:M.ultaigiturdocet nos hic bre* ^isuerGculus, Videlicet :

QyÖd Meffîas uenturus fuerit amp;nbsp;pafTuruSjSóquód ipfà Synagoga fît “^'^fatura Meffîæ,8ô quôd Meflîas fit futurus uifl:or, ÔC colkdurus Ecclefiam '^gentibusamp;Iudæis.

ySitataeft fîmilitudo, conferre feedus amp;nbsp;amorem filrj Dei erga Ecclefiam, similiiudocô cuninuptijs.

ïtemÈiiangelq prædicationem cum iplb conuiuio nuptiali, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecckftamcu

Et fi hæc mifera natura non ita uagos 80 impuros amores haberet,illufi:ri ‘tmere coniu, °^Ha;c fimilitudo eflet. Et hæc ipfa fimilitudo ad Ephef, ÿ» recitatur amp;nbsp;in Pfal.

4î.Eruâauit cor meum uerbum bonum,ubi dicitur:Concupiicet rex decorem oXZt £c:. ^^um,quiaipfeeft Dominus Deus tuusjamp;adorabunt eum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deßam^Mn^

Ethic amor filfj fæpê cogitandus cft,Sic nos amauit inprimo lapfu, ut elà î«“»» miferâr pro nobis deprecator.Sic nos am at deinceps,ut fitfadius uidimapro nobis, ^utfempercurer,exaudiat,iuuet,faluet nos ipfum inuocantes#

Et uidete quomodo Pfalmusdicit, Et concupifeet Rex decorem tuum, \üam mira eft hæc deferiptio f Quahs eft decor Ecclefiæ Mifèra Ecclefia ad^ ™ceftmorbofa,circumfertcarnemuiciofam,8ôpræterea eft onerata calami^ tatibusfummis,morte,Ôô perlecutionibus uarrjs.Qualis ipecies eft Adæ amp;nbsp;He* uæ) ftantium iuxta cadauer Habel Z

Qualiseftfpecies Dauid fugientis, amp;nbsp;omnium Martyrumf Qualisfpe^ tiesnunpeftnoftraf fumus miferrimi. Sedhuic fpeciei has coniblationes op« ponannis.quôd Rex nofter, filius Dei, pronunciat nos pulcros eflè, quidem toncupifeit nos, fimus contenti, quôd noftro fponfo placeamus,

ViciffîmautemdocethicPElmus,Quomodo hic iponfus excipiendus ^îmandusfit.Iubet,ut eum adoremus,amp; nominatim dicit eflè Deum, ut texs: tus inquit. Vult igitur eum timeri, uult d credi, uult eum inuocari, amp;nbsp;uiciflim ßmßt exdpù ^tE^ijUtfponfum èc faluatoremt

Hæcbreuiter dida fiht de his nuptrjs,Sed dolendum eft, quôd hanc tan« tambonitatem Dei,amp; tantam magnitudinem amoris ersa nos non curant ho^ mines.

Hoc narrat iam fimilitudo,dicit uocatos ad conuiuium non uenire, imÔ FopultaDei^ etiamoccideredo(ftores,Prophetas amp;nbsp;Apoftolos,qui uocant genus humanum ad hoc conuiuium. Et nominatim prædicithîcChriftushuic populo ludæorû utnit, ’ interitum. Et dicit poftea, Ecclefiam ex gentibus colligendam eflè,

529 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CjiTKJ XXII.

Inhisconcionibus fem per de poem's ingrati'tudim’s mundi'cogkaiidum eftj ut nos ad timorem Dei ad pcenitentiam exufcitemus»

Item dilcenda elf dotflrina, quôd gratis propter filium Dei, non propter legem recipiamur»

^cckßd col. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquam autem dixit de ilia noua Ecclefîa colleefla ex gentibus, hîc rurgt;

Zcch ex genti lus oftendit dilcrimen ucrc credentium èC Hypocritarum, qui iècundum exter Ml elt;lt; nam ipeciem funt in EcclefiaSô in conuiuio,amp; tarnen non uerè credunt,nonuc^ dipriwn Mf= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuptialem, Omitto autem

cr Hypocri. longas amp;nbsp;multipliées diiputationes de uefte, Sgt;C dico fi'mpliciter : Veltis nupti« tar««. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alis eft uera SC uiua fides, quæ in uera pcenitentia Ièntitur,8ô erigit cor(îâ,amp; ac^

cenditinuocationemueram,ipem8ôconfeffîonem,amp;SaIios frudus, qui fequi debenu Hæc fides uera,non fimulata,eftueftisnuptialis,ficutinHofeadicP tur : Deljoonfabo te mihi in fide*

Et in hoc ipfo Pfalmo dicitur : Audi filia, 80 uide,amp; inclina aurem tuam. Hic Iponfus uultlè audiri,uult nos auresinclinare,ideft,uerafideamplecti Euaneelium èCc.

_ O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ veri cultui in I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtiôd ueri cultus in Ecclefîa fînt, hæc fides amp;nbsp;uera pcenitentia, uera m«

Hypocrite;ad 2^ Quôd in Ecclefîa, in bac uita fînt mixti ucrc credentes amp;nbsp;Hypocritæ, ^raie/^ibL ofïendamur,quôd non omnes in Ecclefia fînt fancri èc fîrrni, fed fciani^

Ecclefîam tale corpus eflè, quod multos continet malos* Et tarnen certum eli, nufquam efïè F/Cclefîam Dei eletfîam, nifî in hoc ipfo coctu uocatorum ,in9“® fîmul multi funt Hypocritæ. Non igitur currendum eftinfolitudinem,utcrtlt; mitæ fecerunt, nec faciendæ aliæ congregationes clàm, fîcut Anabaptiftæl'^^^^^ runt. Sed manea^'n hac Eeclefîa,ubi audis filium Dei, huic inclina aurem.

Pcen.e întpio. F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur poena impiorum èc nominat tenebras, quæ foris funt, lu eu,

rum, extrs. regnum coclorum funt tenebræ,amp; ftridor dentium, id eft, horribiks pa* uores ôd dolores, de quibus cogitemus, ut timentes indicium amp;nbsp;iram Do,coir uertamuradDeum, èc quæramushunc noftrum fponfum, filium Dei,uere nos dilisentem ardenti amore, .

Pidura Eccle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confolatio pro prjs, qui cùm uident multos dcficere, Item multos m Ec*

fia:f£pè repe défia uiüere in manifeftis fceleribus, offènduntur nbsp;nbsp;nbsp;difputant fècum, an talis

ccetuspofîîteftèuera Ecclefîa Dei,in quatam multifuntIeues,inconftantes, item alioquicontaminati manifeftisdelidis* Sedin multisconcionibuspmgit Chriftus talem ipeciem Ecclefiæ, ut fîgnificet,in hac uitaEcclefîam elfe amp;nbsp;fore cœtum magnum, in quo funt nbsp;erunt multi Hypocritæ. Sed tarnen in hocip^

fb cœtu ionanteEuangelium,eft ôô erit Ecclefîa eleeftorum, non alibi. Hæ*-confolatio primùm in hoc dido confîderanda eft*

CowwMian'o « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnes comminationes in tota dodrina ccelefti d principio mundi uf(?

potMtttur°‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proponuntur, ut aliqui moti admonitione ôd comminatione Del,

M ATT HÆ I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;550

flbuspœm’tentiam Deus uelit remitiere peccata* Et conferatur hue lufiuran* dum : Viuo ego, nolo mortem peccatoris*

Sed hic obijciunt multi,Si eledio Dei faluat,nihil opus eft noftra conuer«: cur opatfit ^one.Etfi quisnonefèeledïuSjnihilprodeftei conueriïo. Contra hurle pernis» conuerßone dofum errorem neceflè eft omnes homines reftê doceri, SC bené confirmai.

Acprimùm teneatur hæc régula: Nos de uoluntate Dei debemus iudica« f^exuerbo reuelato,amp; non ex ullis ali)s imaginationibus» Nec debemus quæf

lam in Euangelio docuit, quomodo recipiat hominem, SC quomodo rct fJfiat. Certum eft, quôd recipiat agentem poenitentiam credentem» Hanc ifntentiam fîrmiflîmam retineas,quæ etiam fine ulla dubitatione ueriftîma eft* bquando homo fie diftedit ex hac uita, agens pœnitentiam, amp;nbsp;credens, tune bne ulla dubitatione eft eleeftus*

Oportet tarnen in hac uita fieri conuerfioncm,iuxta illud : Sis fidelis ufi^ 3dn]ortem,Ideft,Incipiasinhacuita,ôôin morte non abficias fidem,

Econtr^certiffimumeftexEuangelio,diiplicereDeo omnes, in quibus noneftpcenitentiaièuconuerfiojô^ qui contemnunt Euangelium* Et fi quis fiedifcedit fine pœnitentia Sé fine fide,is haud dubié reieftus eft, ficut Iohannes ’nquit : Qui non credit in Filium, ira Dei manet fuper eum *

. Hæc fcire de uoluntate Dei amp;nbsp;de eledlione uel reieeftione fat is eft, Nec ali* ^muoluntatem quærito, led iuxtahoc uerbum iudicato, quod uerè eft luccrna findorum*

Secundd, ctim hæc Icias, qudd ueriftîmum fit, agentem pœnitentiam ^fedentem recipi, amp;nbsp;eleftum eflè, fi fie dilcedit,8ô quôd oporteat in hac uita fie# ficonuerfionem :Incipias conuerfionem,amp; iureiurando Dei te conlbleristVi* ego, nolo mortem peccatoris,amp;Sc* amp;nbsp;non fis blalphemus contra filium Dei, fion cogites,quôd fruftra miflus fit*

Confirmes te etiam his promiftîonibus uniuerfalibus: Venite ad me om# qui laboratis amp;c* Omnis qui inuocauerit nomen Domini faluus erit* De* üsuult Omnes homines faluos fieri*

Tertiônonremoretnrtehæcimaginatio,quôdnon poflîs effïcere uerfionenii Imô potes, Deo iuuante, amp;nbsp;iplè ueré uult iuuare, amp;nbsp;iuuat peten tes, ^xta illud jQuantô magis Pater cœleftis dabit Spiritum làndlum petentibusf nAntet, Deus non cogit, non trahit te ficut lapidem, rcpi^nantem nbsp;nbsp;nolentem, led te

quo(^ utile oportet. Et quandouisamp;petis,certiflimum eft, te ab iplb iuuari* Hæconfolationes ueré funt amp;nbsp;neceftàriæ omnibus,amp; magnum ôô perlpicuum ^’■gumentum eft, quôd Deus ueré iuuet confugientes ad filium^

Promiffîones funt uniuerfales* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âorf^udun^

Ergo uerilîimum eft, quôd omnes recipit 80 uult iuuare, c»m dicat, Onu atef^ ffh qui inuocauerit nomen Domini, làluus erit*

Tu igitur uideaSjUt in illam promiflîonem te includas,necdubiteste quoeç recipi amp;nbsp;exaudiri.Et aliter de uoluntate Dei lêntiens difeedit ab eius uer=« bo, amp;nbsp;non iudicat de Dei uoluntate iuxta uerbum, lèd iuxta humanas 80 perci! grinas imaginationes*

Pn'ufquam de quæftione Pharifæorum dicam,prius diccnduni ekde i ƒ ipfa bifton'a, quæfuerît pecunia, 8ó quod tributum,de quo intcrrogant,iiy potent intelligi, qudm fpeciofam caufam habuen'nt ludæi, non dandiJiniu^ d’ributi Romanis,

Dcusmandauitlînguli'shominibus in îfraèl,qui attigerant uice/imuni annum,dare quotannis templo didracbmum,quod ualet noiera pecumaununi quadrantemaureiRhenani, Hac pecunia uoluit Deus conEruari ædifiûii'’’ Templi, ôô reparationem librorum,ôô inftrumentorum,Item,iuiiar] paupci'CS Sacerdotes, uiduas orphanos,8ô in fumma,hic erat præcipuus Thefau^J]^ in hac tota gubernatione. Et erat pecunia magna. Credo illo tempore Chriib circicer tres tonnas auri quotannis fuiflè, quia in magna gubernatione opusd^ pecunia.

Ciîm autem Romani uiderent, quotannis tantam pecuniam adTenipW conErri, metuebant, ne ludæi, qui alioqui facile mouebant Editiones,inftrucn hac pecunia, facilius rebellarent, hanc pecuniam ad Romanum fîfcum tcanku^ lerunt, quia inde facile præfidia alere poterant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ludæi autem ægrè ferentes fuæ Reipublicæ tantam pecuniam eripi,p^b fim diiputabant, hanc pecuniam Romanis non dandam eife, 8i. fpeciofara cault; iam alleoabant:

Templum amp;nbsp;iura templioportere defendi,Slt;^ Deum piae caufæ adfuturum eflèjiîcut tempore Maccabæorum adfueratdefenfbribus Templi»

Hoc argumentum ualde ipecioium eft, difîîculter folui potek, igitur eifet periculofa quæftio, proponunt cam Chrifto, feiebant enim,onciv furum eflè alterutros, Romanos aut populum,

docet,obiurgat eos.quàd tumultuabantur de pecunia,amp;r negligebant ah'a prnv cipalia Tempïi lura, fcilicet ueram dodrinam, ueram inuocationem bet eos fêruitiitem ferre in re corporali. Hæc eft brems fumma buius quxdio^ niSj in qua multa funt difèenda,

Pn'mùm ficut Deus ea lege præcipit, dari quotannis aliquid ad Tem^ plum,ica fciant homines (inguîos debere adiuuare confèruationem Mimfen Euangelici, pro fuis facukacibus, Et impie faciunt plurimi homines, qui nibiî uolunt conferre ad Miniiièrrj confèruacionem^ Et propter hoc peccatumDeus punithomineSj udn AggaeoexpreiJefcriptum eft:Ideo MeiTeseûètenuiores, quianegligancaedihcacionemTempli, 8^ tantum priuatas ædincationes eu» rent.

Secundo, ad intelligendum argumentum Pharifæorum opus ek face! Duo genera eiîe promiHionum.

Promißiogrd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eti præcipua promiiîio gratiae,quæef{: uniuerfah's,amp;^ promifTa pro»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pterhlium gratis,omnibus Rde accipientibus. Hanc promiHionem cercd uuk

Deus ratam effè omnibus, quolibettempore,cum accipiunt eam ßde,/îuecop . poralia bona habeamus,/îue eripiantur nobis corporalia bona. Ideoreâèdidt lob ;Etianiffocddetmejfpcrabo in eum. Et Dominus inquid Venice ad me

onines,qui laboratis onerati efl:is,amp; ego reficiam uos. Item Efaias, Vbi habi# tabitDominusf Incantritisamp;adfliÆ's. Nonigiturabiecfluseft homo â Deo, pioptercalamitates. Et fapicntia neceflaria eft Ecdefiæ, fcire, quôd Deus uelit nosretinerebanc ueriHîmam confblationem, quod neceflè fit Deo credere, Sc ptomiflîonerti gratiæ retinerejCtiam cùm magnis pœnis opphmuntur*Vt Da ndredéfacitjquód rennet promiflîonemgratiæ,etiamcùm hiftis pœnis ob^ ’■nitür. Saul non rede facit^quod abijcit promifïîonem gratisEjamp;S deficit à Deo, poftquam lèntit pccnas»

Imó Deus ideo exuit nos omnibus bonis corporalibus, ut fidem probet, ^n lirmius adhæreamus fuo uerbo,quam bonis corporalibus. Hæc diligenter tonfideranda funt. Et hoc breue didum lob fit infixum animis: Etiamfi occîdet niejfperabo ineum.

Aliæfuntpromiflîones bonorum corporalium, quia uerum eft, hanc ui^ Profnißionet tam corporalen! Ecclefiæ,etiam cura? eflè Deo,Sicut Pfalmus dicit : Non mor^!

tni Jaudabunt te Domine. Promifit igitur bona corporalia, amp;nbsp;uult ea d fe petj amp;expedari.Sedhæ promiflîones fèmper intelligend^ funt cum exceptione cnicis amp;caftigationis. Deus fæpè punit fandos amp;nbsp;propter aliqua peccata, eri^ pit fis bona temporalia. Sicut eripit Dauidi regnum, amp;nbsp;totum populum mit;« titinexilium in Babylonem. Et quotidie multos etiam làndos punit propter pcccata.

De bis promiflîonibus feiendum eft,quôd Deo debemus obedientiam in Dctmi« dw ppenajamp;^noftram conuerfi'oncm Si. fîdem in illaobedientia oftcndere,amp;r petere obedmium pcenarum mitigationem. Ita Deus mitigat rurfus pœnas. Sic populo Ifraél fu# npromilTalibertas Si patria certa. Sed propter peccata Ià?pè uenerunt in ièrui# intern amp;nbsp;in exilium. Ibiinexiliodebebantefteobedientes, Sdeonuerti ad De^ nm,amp;petereliberationem.Nec fuit peccatum aut aliquid contra legem, pati txilium.

Sic tempore Chrifti non fuit peccatum, amiftîo illius pccuniæ, lèd fuit potnacorporalis, quam toîerare debebant.

Hocfatis fit didum de diferimine promiflionum, Si hanc dodrinam be^ nemCminifiè debetis.

luraTempli funtderendenda, fcilicet,dodrina Si uerus cultus debent de# Kndiamp;retinendebitismodis,docendo8ôconfitendoamp;patiendo. Cumuero prlt;edpud do* pecuniaeripitur, non eft peccatum,fuftinere pœnam,imô peccatum eflèt, tune nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr ue*

Pharifæi multum uociferabantur de pecunia, Si negligebant dodrinam «iucram inuocationem. Ideo Chriftus inuertit arpumentum contra ipfos : lu#

J empli funt defendenda, feilicet, redè docendo. Si ueris cultibus. Hæc date DeOjHæcfunt débita Deo, cur de pecunia clamatis,amp; negligitis ueram dodri namC luraTempli immutabiliafuntjUeradodrinaSCueri cultus.

Sed pecuniæ collatio, eft res mutabilis, cùm Deus punit nos amiftîone pccuniæ,ferenda eft pœna. Et tarnen ueram dodrinam Si cultus pios retineri ^uabilii. oportet.

IdeoChriftusmfpicitnumifma,uCeosconuincat,quódiam fint in lèrui# sigitum nu* tute : Eftis Serai, Si iam uidor abftulit uobis hanc pecuniam. Mementote igi^ mißtMtKargu tur,uos punirijOd conuertimim ad Deum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Z'z ii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etquia

Et quîa ibi nominatur Cælàr,etiam duæ commonefadliones fimul ftgn;* ficantur,

\ndppcUdüo^ Prior commonefadlio: Ciim Ht quarta Monarchiajamp;f uos habeatis in ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terra peregrinos magiftratus, Romanum præfidem, cogitate tempus adei’e

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Altera commonefadio : Cogitate finem efte totius politiæuefl:ræjamp;

Eft ergo hæc altera folutio argumenti: Iura templi funt defendenda,8^ Deus aderit,lcilicet, donee uult manere hoc Templum.

Hæc funt iura T empli, ftilicet, donee uenit Meffias, fed iam adeft as,Ergo iam non dimicandum eft de Tributo.

Hæc eft fumma huius narrationis,in qua præcipuè hæcduo obferuatc.' Primiim qudd neceftariaeftcollatioad minifteriumEuangelrj.

Secundum,quód differentia eft inter Promiftionem gratiæ, èC promiflï^ ones bonorum corporalium.

S) E IDICTJS ISTIS, S)ate T)eo, qutc T)ei funtj Et C^tfari, quæ funt Cæfaris, Tria hic continentur^

De ordine perfpicua dodlrina eft,iuxta regulam: Oportet Deo magis o» bedire, qudm hominibus* Quandocunq; non congruunt mandata honunum, cum mandadsdiuiniSjtuncnecefleeft omittere Humana mandata SSobedirc diuinis,ut fecerunt Ifraelitæ in Babylone non uolentes adorare Statuani.

Ita Óó nunedebemus facere,c»m mandatutjUt Papiftica MilTa rcftituagt; tur, uel fiat inuocatio mortuorumjuel falfa do(fi:rina recipiatur, tradicere. Item pq Sacerdotes, qui non funt idonei ad cceHbatuni,deb£nthonelt; ftum coniugium contrahere»

Ex talibusexempH's poteft intelligi régula: Oportet Deo magisobedire, qudm hominibus, Hæc régula debet regere amp;nbsp;difcernere omnes leges»

c«Ih« net Breuis ampH'fifima refponfio eft : Totius Decalogi opera, recTtèintdlfi proprifopers gcndo Decalogum,funt ueri cultus Dei» Et hi cultus.iuflo ordine funttribuenj totiuf Dtcitlo (jj iuxta illud : Si uis ingredi in uitam, lèrua mandata» Item, Lucerna pe^ g». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

lam propone tibi totum DecaIogum,ôlt;S ordiné in fingulis præceptis difi cas,qup opera Deus poft:ulet,amp; quomodo ei placeât,ôô quomodo fieri poflint»

In primo præcepto, poftulat cognitionem uerac dodlrinæ reuelatami Deo,amp;StraditamperChnftum,Prophetasamp; Apoftolos. Ethane totamdo# dlrinam firma fide ampledlamur»

neni,fpem,patientiani jhumilitatem» Et placet hæc obedientia fide propter Chriftum.

InfecundopræceptOjpoftuIat Prædkationem, ïnuocationenij ConfeHi^ oncmjGratiarum acfiionem, Religionem lurifi'urandi»

In quarto,Obedientiam debitam Parentibus èc xMagiftratibus, fed eatc* nus,ne obtemperemus in mandatis pi^nantibus cum mandatis Dei.

Et hæc fequentia opera placent Deo, quando præcedunt üli cultus prime de prælucet fidesJ quæeft fiduciamiièricordiæpropterFiliumpro* miflæ. .

In quinto poftulat, ne ab'orum coi-pora iniurfjs adficiamus, ÔC ne alios neordine iudiciorum interficiamus.

In fexto, præcipit caftitatem,id efi:,ne poHuantur corpora uagis libidini# DUS,fed ut in coniugio cafte uiuant homines, quibus coniugio opus eft,

Hæcoperaregunttotamuitam,8^funtuericultusDei,8lt;2 Deo placent, quando fîunt, ut diftum eft, in uera fide,

Hîc neceflè eft doceri homines de alfjs operibus,quæ fingunt homines. Si futkmper Diabolus in mundo alia opera lèminauit, ut obfeuraret ueros cul=» 5'^’^æ§I‘^3ti Monachatus, priuatæ Miflæ, inuocationes mortuorû, 2nis omnibus teneamus has régulas :

IteniMatth,ij,Fruftra colunt me mandatis hominum. Simus igitur cau^ ‘^uigilantcs,ne alios cultus recipiamus, qui non funt traditi in uerbo Dei,

Hîc confirmatur obedientia débita poteftati.Et fimul meta circumdatur, nbsp;nbsp;nbsp;/««t plt;^

Non omnia funt Cæfaris, uidelicet, dodlrina de Deo non eft Cæfaris, id tælarnon habet poteftatem condendi nouam dotftrinam, nec mandandi, ^traliamdoftrinamamp;impios cultus ampletftantur homines,

Secundd : Non omnia corporalia funt Gæfâris. Tua uxor non eft Cæfalt; ^Tua filia non eft Cæfaris. ImÓ etiam non omnes illæ res, quæ æftimantur P^^unia,funt Cæfaris, Tua domus, tuus ager, tuus hortus non eft Cæfaris, Et ^^uentur Cæfar amp;nbsp;Principes etiam hoe praccepto,Non furtum facies.

Trta genera funt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jru delen.

Honosjid eft,uera reuerentia erga fuperiores, ut te eis fubfjcias,amp; nihil ' poteftati tontraeos moliaris, non fis fèditiofus aut contumeliofus contra eos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HoneZ'

Obedientia in externis mandatis,pertincntibus ad pacem corporalem, oltdicntia, quæ non pugnant cum mandatis Dei, ut quando præcipiunt labores Militiæ, aut Vigiliarum, aut condunt Statuta de emtionibus èC uenditionibus öd firniß I'bus rebus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

rrïlutA Itgi^ Debentur cis ftipendia, id efi:,tributa ordinaria alia légitima, tribu* tajquorum tab's debet modus enè,ut fint fh'pendia,ficut Iohannes inquit : Efto* te content! ftipcndqs ueftris, id eft, fint tributa, quæ ad pacis conferuationem conferantur, non fintexpilationestantæ,utmilèr populus cum paruis liberis cogaturfamem pati, ficut ftriptum eft Ecclefiaftici 33. Cibaria,uirga,amp;onus Afino : Ita Ieruo,panis, difciplina amp;nbsp;opus. Principes debent populum ita rc* gere, ut tueantur diftiplinam, 8^ curent, ut tueantur dilciplinam, curent,ui populus non corrumpatur ocio. Et debent eis relinquere mediocrem uiftum. Non adigant mileros pucros adfamcm,non bibant fanguinemmiferarum puellarum 8C puerorum. Et deberent Principes bene confiderare hoc uerbiim: Quæ funt CælariSjUt difterent, non omnia efle Principum, quia ipfictiam de* bent obedire huic mandato. Non furtum facies,

Cfrwwe cfcrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accejjèrunt ad eum Zadductà.

duca'^, “ nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;Hiciterum confideretur,qualistuncfueritforma Ecclefiæ,amp; difeanius

In nugru ult;ti^ in tanta uarietate feeftarum quærere,quæ amp;nbsp;ubi fit ucra Ecclefia,amp; feiamus nos fingulos oportcre effe membra ueræ Ecclefiæ,amp; fit in nobis cura, ut adiu^3* nos ueræ Ecclefiæ Dei,fient feriptum eft Pfal. 27, Vnum hoc pctfj a Po* cr ubi fa EC. mino, hoc requiro,ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus uitæmeæ* df/jrf, pfal, 84, Bcati qui habitant in domo tua Domine, Et Pfalm.92, Plantati in domo Dom ini,in atrijs domus Dei noftri florebunt,

Hæc amp;nbsp;fimilia diefta præcipiunt, ut quæramus, ubi quæ fit ueraEcel^^’’ fia, ut curemus, ut nos ipfos etiam ei adiungamus,

speaesEccle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidete,qualis tune fuerit fjpecies, Habebant nomen popuh’ Dd;

iXtXnlire ties in illa Pohtia,amp;: tarnen multi erant hoftes ueræ Ecclefiæ,Etant fedæ ebrifii. nbsp;nbsp;potentes Pharifæi amp;nbsp;Zadducæi. Et Zadducæi adeo imprj erant,ut negareiu

nimas efte immortales, negarent refurreeftionem mortuorû, denicß proni^ negabant reftare aliam uitam,poft hanc,Sed hominum uitam credebani hniri in morte, ficut pecudum uitam, amp;nbsp;nullum reftare indicium poft hancuitam. Cumi^ negarent hoc præcipuum fundamentum articulorum Hdei de uita pou banc uitam,8d deiudiciofuturo,manifeftè erant hoftes Deiôd: Ecclefiæ*

Alq erant Pharifæi,qui corrumpebant doeftrinam de Meftiajamp;nihihio* rant de iufticia fidei, Erant taies,quales nunc funt Mahometiftæ.

Cùm igitur nec Zadducæi nec Pharifæi eftènt Ecclefia Dei,fcruauit b'*-’’ us tarnen aliqua uera membra fuæ Ecclefiæ, uidelicet, Zachariam, Simeonem, ïofèphjEIifabeth,Annam, Mariam, ôd alios ualde multos, qui fundamtnt^^'^ docftrinæintcgræretinebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

specits Eccle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita iiuiic funt Papiftæ,Monachi, Canonici, fanatici, partim prorfus lun

f£ Twjlro të. Epicurei,partim tollunt aliquos articulos fidei,amp; manifefta idola ftabi’^^by tarnen nominant fe Ecclefiâ,ôô fummos Epifcopos Ecclefig,Vbi igitureft Eccic fiafamp;Squi homines funt EcclefiafRefpöndeo: Deus femper feruat aliqaem cœ* Quicattaft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genere humano, qui eft uera Ecclefia, cuftos Euangelq, Hiccœtus anipE*

«tr^Efc ejia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelq doeftrinä 8C incorruptam,in omnib. articulis fidei,amp; ha*

,bet ueru ufum Sacramentorü,amp; non pertinaciter défendit fdola. Imo damnat 8c fugit omnem Idolatriam,quatenus earn agnofeit amp;nbsp;intelligit.Taliscoctus i* ne ulla dubitatione eft Ecclefia Dei,in qua homines exaudiuntur amp;nbsp;faluantur a Deo,iuxta hæcditfta : loh. 14. Si quisdiligit me,fêrmonê meûfêruabit ,ara* ter meus diliget eum,8ó ad eum ueniemus,86 manfionem apud eutn faciemus* Item lohjy.Pater faneftifica eos in ueritatc tua,fermo tuus eft ueritas,

Hæc dida utruncp docent, amp;nbsp;quod Ecclefîa Dei ibi ßt, ubi iiox Euange^^ lijincorruptaeftjEtqiiÔdilIihominesnonfintEccIefiajqui funt boftes ueræ Mrinæ.

Hanc confolationem teneas,8d feias uerè eflè Eccleßam Dei, ubicuncß Eu* sngdium reâè amp;nbsp;ßne corniptelis docetur, ÔC redlè adminiftrantur Sacrament ^3, Sc non defenduntur Idola pertinaciter» Et cum didicifti, quæ ßt uera Eccle* ^3)tequolt;j adiungas illi Ecclefiæ in ufu Sacramentorum,amp; in confeflîone tua»

TaliseftDeibeneficioEccleßainhocipib oppido,8ó in alqs,ubicun^ fadem dodrina docetur. Et icitoteuos eße in uera Dei Ecclefia,ciim eftis ad* lundi huic congregation i,

Hanc confolationem non ßnatis uobis eripi.Hæc admonitio hoc tempo* ff neceflaria eft, fæpê repetenda, èc d uobis iæpe cogitanda* /.

Nuncuenio ad argumentum Chrifti de uita poft hanc uitam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sddducieoi ne

idete quäm triftes tenebræ fuerint in illo populo» Zadduc^i paldm ne* gauerunt uitam poft hanc uitam, Et quæfiuerunt ridicula argumenta. Ita inia^ niunthomines,quandodifeeduntauerbo Dei, ÔCquærunt ipß cauillationes cbrifii^s, pro fuis opinionibus. Chriftus foluit eorum argumentum,amp; dicit in uita æter • nanonfuturam commixtionem talem,ut fit in coniugio in hac uita.

Hoc argumeutum continet egregiam coniblationcm, non ibium dc futu* ^uita,fed etiam de hac uita, quód ftilicet Deus uere curet nos, quia dicere, qj hJeus fit Deus uiuentium, eft dicere, quód curet, quód benefaciat, ftruet eos, quorum fe nominat Deum, ficut in primo præcepto dicitur : Ego fum Domi* •^usDeus tuus,id eft, te curans,exaudiens, iuuans, ftruans.

Hoc bene confideres, amp;nbsp;in tua inuocatione ftmper excitetur fides, quód ’nuoccs non ociofum Deum, fed qui te ueriffîme uult curare, exaudire, iuuare, filuarc,fi credis in filium.

Cæterûm benè refiitati ftint Zadducæi, Ipfâ refuftitatione Chrifti,8ô ali* orum multorum, qui refufeitati funt confpedi d multis.

Eæis,hos quocß réfutât amp;nbsp;uincit Chriftus,amp; taxat ecrum præcipuum errorem, pharißeorum fiiiûdignorahant,quiseflètMeflîas,8ôquæfinteius uera beneficia, Sc quale deiegecrdt ftiturümeffetregnum.Etficutdotftrinam ueram de Meftîa ignorauerunt, ita ^oi^rinamdeiufticiafideinefciuerunt.Hastantas tenebras hîc taxabit Cbri* Eus.ftfunthîcduædiijputationes, Prior de lege. Altera de Euangelio. Hîc primiininecefle eft nos cogitare de diferimine Legis amp;nbsp;Euangeltj, Hoc diferi* men confpici in Ecclefia neceflè eft.

LexeftdocftrinadDeotradita,præcipicns,quaIes nos elle opOTteat,Siî ffuidnosfacere aut non facere oporteat, amp;nbsp;requirens perfetftam obedientiam, promittens bona pro perfetfta obedientia,amp; uere iraftens omnibus,qui non praeftant perfetftam obedientiam,amp; puniens omnem inobedientiam, ßcut feri* ptunt

ptum eft : Maïedi'cftus qui non manet in omnibus,quæ iùnt fcripta in Lege. Et in fumma, Lex eft ipià uox Decalogi, qui damnat omnes homines in hac cor^ ruptione naturæ, quia nemo eft fine multis 80 magnis peccatis,amp;^ Deusuere iraiciturpeccatis,ficutibidicitur:Deuseft ignis conftimens»

Lex Dei,eft æterna immota Gpientia Dei,8lt;S norma iufticiæ in uolun« täte Dei, difternens bona 80 mala, communicata rationali creaturæ in crcatio» nc, amp;nbsp;patefada poftea iuo uerbo, ut ftiamus, qualis fit Deus, amp;nbsp;obligans om’ nes rationales creaturas, 80 uult omnes fibi conformes eflè, amp;nbsp;damnans omnes non congruentes ad illam æternam amp;nbsp;immotam fapientiam JJeifS^c.

Sed Euangelium eft prædicatiopoenitentiæ,amp; promilfio remiffionispec catorum, 80 iufticiæ amp;nbsp;uitæ æternæ 5 exhibendæ propter mediatorem fihum

His dilèriminibus conftitutis, iam iciendum eft, quód homo non accipi^ at remiflionem peccatorum,nec fit iuftus propter legem uel fua mérita,amp; mul* tó minus propter Monachatus amp;nbsp;fimiles ceremonias,

Sed Lex ideo prædicanda eft, ut oftendat amp;nbsp;acculèt peccatumjSónosto*^ . riti agnita ira Dei conftigiamus ad filium Dei, ut ab iplb îànemur.

Jncipiunt ergo dilputationem de Lege : Pharilæus interrogat, quod W magnum mandatum in Lege7 Relj3ondet Chriftus iàpientiflîmèdefumnia legis amp;nbsp;præcipuis'mandatis. Diligas Deum ex toto corde. Et lècundum fimik huic: Diligas proximum tuum ficut teipfum.

T4xdf«ropù QuareadiecitChriftus,Secundumf Hîctaxat Pharifæum,quiaP^’2fi* niopbdwfaco» imaginatur,longè maiora mandata eflè ceremonialia,qugipfîserantqup ftuofa, quam mandatum de diledione proximi. Et Prophetæ 8Ó Chriftus lagt; pè hune errorem taxant» Et lèmper inter homines manent talia fomnia. P^pi^ ftæ olim exiftimabant,maius peccatum eflè,in die fèxta comedere carnes,quam

Hofeæ 6. Mifericordiam uolo, non facrifîcium Et icientiam quam holocauftum. Id eft, Volo agnitionem ueram Dei, timorem fidem. Deinde milèricordiam, id eft, diledionem proximi, hæc ait funt anieferenoa Ceremonrjs.

ItahicChriftusponituocabuIum fimile, Quare fic loquitur f Vid^tux certe hoc lecundum, longe inferiusefte primo,

Refpondeo : dicit contra illam Pharifaicam opinonem, quód putabant pofle negligi diledionem proximi, 8dceremoniasamp; oblationes multo res eflè. ïmó multi etiam hoc faciebant: Committebant adulteria,8(^ lebant compenfare lacrificijs, ficut adhuc eft opinio Papiftarum de Mina» Ideo oftendit Chriftus, hoc præceptum de diledione, nequaquam neglig^ndume ie, Et dicit fimile eflè primo,Icilicet, quia obligatio fimilis eft lub poena æternæ damnationis, amp;nbsp;obedientia etiam fit cultus Dei, ficut cultus primi præcepti.

Q^ÆSTIONE, i^oüc'ki pro» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquam relpondit Dominus Pharilæis de lege, uult iam oftendereeo^

mißionii facit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignorantiam,de fundamento præcipuo Ecclefiæ, Icilicet de Meflîa.

fer Ecclefiam Iti Ecclefia, non latis eft noflè legem, nec legis noticia diferimen facit interet * CT Ethnicoi. nicos Ecclefiam Dei, lèd noticia promiflionis Meflîæ, amp;nbsp;fîôes iuxta earn

”11 ad Pattern nifîper filîum. Item : Qui non honorât filium, non honorât Pa«:

Item : Hæc eft uita æternajUt agnoftant te folum,uerum DeumjSô quem '’’’l’ftijiefumefle Chriftum*

Item ï. Corinth.^.Fundamentum ah'ud pom' non poteft^nilî quod eft po* quod eft Chriftus leftis*

, Hæcteftimonia fimilia debenteflè notifïîma omnibus hominibus, ut p*^3gt;it,quæfît Ecclefia uera Dei, èc diftant fêiungere Eccleftam ueram Dei ab . ‘’wicis. Sed hanc totamdocftrinamde Meftîa ignorabant Pharilæi, Hanc quot;’’piam amp;nbsp;dam natamignorantiamoftendit in eishæc difputano.-P Ac primùm recitabimus quæftionem Domini, amp;nbsp;poftea de offîcqs MeG 'æaicemus.

Nôrant Pharifæi, Meflîam uenturum eftè, SC quidem ex pofteris Daui:« Phdrifeifom» Ii'id ^^’^§'^^’^^^’'f^’^^“^H.egemmundanum fore,amp; diuifurum

^osimperium roundi, Nihil ftiebant de paflioneMeftîæ, nihil de remiftî* foremundtti imputatione iufticiæ. In fumma horribilis caligo fuit num,

, Interrogat igitur Dominus : Cuius fîïius eft Meftîas f Hi retfte refpoiiä« f)Uaiiidis,fednonpoftuntdicere, quomodo hoc congruat cum Piâlmo, ’’’quoMeflîas nominatur Dominus Dauidis»

Heoopponit Chriftus : Quomodo Dauid in Spiritu iiominat eum Do^ quot;’’^^'«.ßeftFiliusr •

argumentum ucl liuæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim homo rudis cogitare, non eftè inufitatum in ièrmone,

, SeddiftaScripturæ nonloquuntur tant«m de inaniuocabulo, lèd Do»? quot;quot;quot;“■«inidligitDauid,quireuerafuperioreftipro, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aôtik

Ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et eft talis Syllogifmus :

plis filius in eodem ordine regni, eft Dom inus patris, aut aui, ut nun^ m^ut^ °* ÄÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft dignior Maximiliano, necdominatur Maximiliano»

Hoc argumentum non poftèt folui. Si Meftîas tantiïm eftèt homo, Si î^i ^'’’^^’^ß^i^^ueretregnum mundi. Turn uerè Dauid eftèt dignior quàm ™s,8(: effet Dominus Meftîæ, tanquam Rex prior in eodem regno» Hrmifiîmum igitur argumentum Chriftus Phariiæis propofuit» Sed folutio hsec eft : Propter duas caulàs Meftîas eft Domin us Dauidis, primn rolutio ‘I^^'Huameftfilius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meßidf Do

(1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meftîas fimül eft natura filius Dei, amp;nbsp;ièmper fuit Sc

f Ecclefîæ, eft agnitus ièmper in Ecclefia, quod ei præièns adefi jcuftodiretamp;feruaret earn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Sunc D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abraham, qui etiam nominat eum Dominum, Si adorat

Micaèl, quis ficut Deus f quafi dicat : Ifte Dominus eft ficut Deiis,æqua^ lis Patrijóó per hune amp;nbsp;propter hune, Deus nos recipit ÔC feruat, 8C faluos

Hæctanta teftimoniaomnia,Pharilæî neglexerunt Sc corruperunt,a cogitabant nondum eftè Meftîam in iftaEccIefia lfraêl,necHuile apud Patres. Hæ tenebræ profeóló fuerunt magnæ,

Secunda foIutio,Meffîas ideo eft reuera Dominus Dauidis,quia regnum Secunddlbîu^: aliud inftituit æternum, quod longe fuperat regnum Dauidis, amp;nbsp;dat libérât^ tio argument æternam,8ô bona æterna, non, ficut Dauid, tantiïm præièntes amp;nbsp;mor^ taies hoftes repreftit»

Eft igitur Meftias Dominus Dauidis,quia in iîlo æterno reano,ddctpec catum mortem,86 reddit Dauidi nbsp;nbsp;omnibus credentibus iufticiam

tam æternam. Imô 86in hac ipià politica gubernatione Dauidis, hic Dominus Meftias adeft, regit in prælqs dextram Dauidis, Eft euftos totius huius Ecch fiæ,86 earn ualde diligit, pro ea æternum Patrem deprecatur, défendit, 86 iâluat earn tunc quocjjCiim Dauid alft Reges regnant,qui omnes funt tanttimMi^ niftri 86 organa illius fuperioris Domini,qui eft fîlius Dei»

Hæc nefeiebant Phariiæi. Quare ciim Articulum fîdei præcipuum de phjrif^i non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de remiftîone peccatorum ignorauerint,manifeftum eft,eosnonfult;

membra Ecclefiæ, fed erant Hypocritæfimiles Turcis Ô6imprjs ludæishus» ius temporis*

Primùm de magna cœcitatein populo Dei. Ciirn fuerit tune tanta cŒCi' tas in ilIo populo erudito 86 exercitato,fimus nos uigilantes,86 Deum oremus, ut non finat extingui lucem ueritatis inter nos.

Secundo, ficut Dauid fatetur hune Meft]am,de quo Ioquitur,eflè Donn^ num,ipfi imperantem,86 d q^uo uelit régi 86 faluari.Ita nos quoqi fîrmafidefta^ tuamus, hune eundem Meftiam Dominum Dauidis, eftè nobis Dominum, credamus eum nobis adeiîè, nobis dare bona æterna,iufticiam 86 uitamjdefen^ dere etiam nos in hac uita. Hanc fîdem quotidie in inuocatione exerceamus,co^ fugiamus ad eum in omnibus periculis 86 negocijs, ficut ipiè dixit : Venitc ad me omnes, qui onerati eftis 86 laboratis, 86 ego refîciam uos. Omnes uocat,amp;^ reuera uult opem ferre,non tantum Dauidi, ftd etiam mihi 86 t'ibi,8^nobis0* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnibus inuocantibus eum,86 re(ftè agnoftentibus, quis fit, uidelicet, quod fit

uerèfiliusDei,86fitconftitutusMediator,Redemtor 86Saluator,utpereum 86propter eum dentur nobis remiftîo peccatorum, iufticia, 86 uita æterna,8 ut per eum 86 propter eum etiam in hac uita protegamur, Et feiamus, quod nunc quocß uerè adfit nobis,86 euftodiat nos ficut ipiè dicit: Ecce ego uobifeum Him,ufcß ad confummationem ièculi 86c, Item, Vbicuncß duo aut tres congre* gati funt in nomine meo, in medio eorum ftim,86c, Hæc in inuocatione cogi^ tanda funt.

Tune lefiis îoeutus eEl ad twbciSf nbsp;nbsp;ad T)ifcfpulos fuos^ dicem ; în Catbedn

Etprimùm fempcr in uita diiccrni oportet doctrinam Deo patefadam agnitione ipfîus ÔC inuocationc, èi. traditiones humanas, èC fciendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eo

‘■‘Quiddeiicroq;gencre fèntiendum fit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatefaüæ

(p P IM A (p E Gr L A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïiumMiArum.

Nulla dodrina de Dei eflèntia Sc uoluntate, SC de noftra Glute, recipieni« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do.

^âeftueladprobanda,nififoIafiæcdocftrinaEuangeIrj,tradita per Chriftum ^PrOphetaSamp;ApoftoIos» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlt;t elide effen

Huie foil docTtrinæ Deus teftimonia dédit, quód ab iplb reuelata fit,iuxta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er uo

lUud : Filius, qui eft in finu Patris, ipft enarrauit nobis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunate.

Et liane regulam confirmât didum Pauli : Si Angelus de ccclo aliud Eu^s ^ngdiumdocebit, anathema fit»

Ficqcicnda eft igitur conftanter omnis dotftrina, contraria Euangelio, uenominetur Mahometica, fiue Papiftica, fiue ludaica, fiue Monaftica, fine Ariana, fine Manichæa»

Imó omnes opiniones, amp;nbsp;cultus extra Euangelium refjeiantur, fed tan« tum fic agnofeamus Sé inuocemus Deum firmiftimc ficut (c patefecit»

Ad hanc ueram dotftrinam propagandam ÓÓ conftruandam inftituit De nbsp;rfolt;f?n«lt;e

USfemperamp;conferuatpublicum Miniïterium,ideft,uult eflè eledas certas pcnonas,quædoceant 8lt;:adminiftrentSacramenta»btpræcipithorumuoccm efi minifteri. audiri,utLucæ lO.Qui uos audit,me audit,amp; qui uos fpernit,mc ipernit,Vult non elfe conuenticula in tenebrisjficut erant Ethnici conuentus,ubi magnæ tur pitudines fiebant»

Seduult Deus palam audiriuocemEuangelr) fill, uulttoti generi huma^ nohlium notum eile. Ideo inftituit conftruat Minifterium»

Sie dicitur ad Ephefibs 4» Sedet ad dextram Patris Filius, dans dona ho=» minibus,Prophctas,Apoftolos,Euangeliftas,Paftores,Do(ftores» Et quidem ideo ieruathoc Minifterium, Sé ei adeft,ut non circumferamur omni uento do ctrinæ. Vult unam perpetuam uocem fui Euangelq fbnare omnes Miniftros, uult uerum Deum inuocari in agnitione filrj. Non uult nouos Deos aut nouos cultus excogitari»

In his uerbis primùm docet,quôd Minifterium fit inftitutum,8d Ht ncccQ cathedra Mo farium, quia cathedra Mofi figniheat minifterium d Deo inftitutum. Et 1 taie ßßgnificat minifterium, quod fonat uocem Mofi Sé aliis Prophetis traditam, Sé in eo in;: ÂfcutftopEetædocucrunt.

NecfignifîcatMofi cathedra,traditiones humanas,Pharifaicas, aut alias, exeogitatas extra uocem Propheticam» Quando docebantPhariiæi fiia Gerits ficia meren’ remiftîonem peccatorum.

• Item Meffiam uenturum eflè, ut conftituat i mperia muiidi æc» tune non ledebant in Cathedra Mofi,Gd in Cathedra peftilentiæ»

peccatorum, de Mifla, de Pcenitentia, de inuocatione Sanctorum, de Conine giOjôéc^

Hæcdidindlio diligenter obleruanda efi:, quando fedeant doctores in Cathedra Mofi, id e(l, ueri Nïiniilerij, SC quando non fedcant in CatbeiJri Mofi, fed in Cathedra Pedilentiae,

Et coniungi uerba Cbrifti oportet,Omnia quædicunt facite. Non lotiiib tur de traditionibus humanis, quia dariiTime dicitur alibi : Si quis aliiidEusiv gelium docet, Anathema ht^ Sed loquitur de uero iXliniiîerio, Omnia quxdb cunt fcilicetdn Cathedra Moii,in uero Miniderio, facite, quando fonant ucr^ bum Dei traditum MofiProphetis» Non facite alia, quæ dicunt contra uo* cem Prophetarum,

Qudd hocuelitCbridusJpfe tedatur, cum mox addit: Non uocemini Rabi, Vnus ed Magider ueder Chridus, Id ed, non Rngite nouam doclri^ nam, fed audite unicum Magidrum Chridum, Hic ed Filius, qui ex ûnu xicp ni Patris protulit dodirinam, banc unam concordi uoce fonate,

Hanc confiderationem benè condderate, quia Papidæ ëCEpifcopi,fxpè pro fia autoritate citant hoc didium : Omnia quae dicunt, facite. Hic fciimus oportere coniungi uerba Cbridi, quae dicunt, fcilicet in Cathedra Mod, iddi, in ueroMiniderio,fonantesuerbum traditum Propbetis, 8lt;: in eo intelkdu, in quo Propbetis traditum ed, quia manet régula immota : Si quis aliad angelium docet, Anathema dt,

DeuiperMÙ PerhocMiniderium,id ed,peruocem Euane^elq amp;Sacramentacertidî^ colligere aeternam Eccledam^amp; elÈcacem eife,moaere

* nbsp;nbsp;nbsp;corda Spiritu fandèo per uocem Euangelq, ut dicitur Rom. I. Euangelium cü

,t Ecce hæc tanta res, Icilicet hominum conuerûoad Deum ,amp;regenerauo ad uitam ôé falutem aeternam, non E t per alias dodtrinas ullas, aut alio modo, ièd Et tantum per uocem Euangelq Sacramenta.

Nec alibi ed EccleEa elediorum, niE inter bos, qui audiunt uocem Euam geltj, ëc Sacramentis utuntur.

, nbsp;nbsp;nbsp;Hæc ed magna confolatiopqs. Certum edfemper aliquam elfe elediam

In proxima condone didium ed de Miniderio Euangelq, qudd oporteat ede unicam dodirinam a Deo traditam, ëC quôd non Etcorriimpenda perm^ , ditiones humanas,ë^ qudd Deus Et efficaxperMiniderium,quodiuEituit. nbsp;nbsp;J

Hæc feire in EccleEa uaîde neceffe ed^ ënl dulciiïima confolatio ed. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

lam uerô incipit multa uicia taxare, quæ corrumpunt perdunt EccleEa nbsp;nbsp;1 am.

Prohibée igitur condere traditiones, 8^ nouos cultus inftituercgt; Ideo di« tittVnuseftMagifteruefter,Deliacpartenuperdicftumeft, 8C rurfus fæpè ^icendum en't,

Secundum peccaturujde quo mox hîc dicît jeft ambitio feu dominati'o, 9Uæin Ecclefia conftituitur prætextu do(ftrinæ,uel prætextu mmiftcrr)\

Et hîc pn'ncipah'ter damnat Papam amp;nbsp;omnes Epiftopos, qui uerterunt ^iniftcrium in Régna,Pn'ncïpatus,amp;dominationem mundanam*

Hic igitur primûm quærendum eft, quid différât poteftaspolitica, i mb niftcrio.Ideodicam primùm de offîcijis poteftatis politicæ,

Poteftas politica eft poteftas ordinata ù Deo, ut Hc euftos diiciplinæ 8C poh\ pîdSjamp;puniat non obedientes gladio. Vult enim Deus régi homines, tali ex# ^lt;:rnagubernatione,

Primiim,ut fît diiciplina in externis moribus iuxta omnia præcepta Des fâlogi,utdoceri inftitui homines polTint de Deo, de filio Dei, quia ubi non efi: difciplina, ibi fîunt homines feri beftiales, imo diabolici, fîcut uixe^ J^ntNero, Caligula, amp;nbsp;multi fîmiles Diabolis»

SecundÔ uult Deus régi hommes ilia externa gubernatione, ut fît pax, quia non poflèmus fîmul in focietate uiuere, (î non coërcerentur latrocinia amp;nbsp;furtaamp; multiplex uiolentia»

Sunt igitur hæc tria officia poteftatis poiidcæ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trû officU

Primùm, ut proponat populo Decalogum, quia Decalogus debet bnsamp;norma omnium lepum* Et Magiftratus eft ideo collocatus in genere nnmano, ut fît uox Dei fonans decalogum in externa gubernatione»

Secundum officium : Deus etiam politicæ poteftati dédit hanc autoritär* tem,ut proprias leges Condat,non quidem pugnantes cum Decalogo, fed quæ ‘Ittcrminent aliquam circumftantiam Decalogi» Vt Decalogus tantum dicit, i^on furtum facies.Poftea poteftas addit genera poenarum

Tertium officium : Oportet poteftatem politicam effè uindicem, amp;nbsp;pus nitriccnromnis inobedientiæexternæ per gladium ôë alias pcenas corporales, Qyhlexiînepceniseft inutilis»EtDeusfeuerilfîmèpræcipit Deut, lO, Non miièrcheris eius 8Cc.

Vtautempoflit corporales pcenas exercere, poffi't depellere latrocinia oportetconftituere indicia,amp;quot; poteftatem armatam effè militibus, pecunia 8C inftrumentis multis, Ideo oportet poteftatem politicam habere Tributa amp;c.

Talis efthonefta poteftas politica, quando refte facit officium» Et tas ^^npauci funt taies,

Plurimi uerô funt Tyranni, amp;nbsp;qui fînt Tyranni, ex his tribus offîcrjs ins tdligipoteft, Si non proponunt Decalogum,{èd confirmant Idola, perièquuns torueritatemamp;c, Siinterficiunthominesiuiufte , fînon puniunt adulteria, amp;^cSiIegesferuntiniuftas,8C tantùmexpilantpopulum,ôônon exercent iu* diciajamp;non puniunt latrocinia.

Eft enim amp;nbsp;hoc Minifterium quædam ueneranda poteftas,diuinitus ors ùinata,fed diflîmilis politicæ, fine gladio.fîne militibus,fine armis, fine opulen

lAinifterium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igiturC’ Efl mandatum docendi Euangelq,adminiftrandi Sacrai

Ewrf/ige/i/. menta^remittendi peccati, 8gt;^ pum’endi uerbOjG'ne ui corporali» Diffèrt itemm

clt;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftas prorfus non eft Magiftratus politici,

Secundó, non debet condere Leges, ficut poteftas politica potcft leges ex caufa rationabili condere.

TertiôjModus pcenæ eft difîîmilis. Minifter Euangelij tantùm punit uerbo 8C excommunicatione, fèd Mapiftratus gladio.

Qtiartô diffèrunt inftrumentis. Magiftratum oportet efïèinftrudufnar mis^opibusjpotentia. Sed Minifter Euangelicus eft fine armis,fine opibus,fîne potentia,ficut lobannes Baptifta folus in defèrto uagatur5amp; dicit:Egofumuox clamantis. Quid eft infîrmius uoce f ftd tarnen per banc uocem Deus eft tu** caxj ut nuper didlum eft.

Has differentias fèmper teneatis in confpecftu, 8é iam uidete, quomoHo Papa amp;nbsp;Epiftopi uerterint minifterium Euangelij in régna amp;tyrannides.Nô docent Euangelium,imó funt hoftes Euangelij, condunt leges, quidem nifeftè impias, ut prohibitionem coniugq, Puniuntgladio, imô dicuntPetto datum eftè à Chrifto utrunc^ gladium, eripiunt imperia Regibus,ficut fæp^ magna bella geflèrunt cum Imperatoribus, Et Fridericus BarbaroiTa Impeta^ tor, iacuit ad pedes Pontificis,amp; Pontifex caput împeratoris pede percuffit.Ct Imperator ueniam petiuiGquafiiniuftègeftîftèt bellum aduerfus Papam.

Videtis item quanta fit potentia, quantæ opes Epiftoporum, Ecckfta non Hæc omnia præuidens Chriftus hîc çræmonet Apoftolos : Qui eft debft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßt Minifter inter uos,id eft,non uolo Ecclefiam fimilem elle imperijs tnun«

intelligatis uos eftè min iftros,amp; nuncios meæ uocis, fine armis, fine po^ teftate regia, fine opulentia regia, Sitis fideles in Minifterio, feruite ueiuæ uocationi,non trahiteaduosgubernationem Regum 80 Principum mundi* Hæc eft fimplex fententia in hoc loco,quia hîc principaliter loquitur Chriitus de miniftris Euangelij,

Pcen^efeguun^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftu^ndo aliquis erumpit extra uocationem fuam, amp;fufttpt^

tur teternieet gubernationes non pertinentes ad fuam uocationemjtuncpeccatamp;punitutjt^ corporales pcccauit amp;nbsp;punitus eft Abfolon ÔC alij multi, qui uoluerunt Reges fieri, t' pentem extra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam multi Pontificcs in hac uita horribiliter puniti ftint, ut cuni rapæ

uocationem. Alexandri filius uellet ueneno interficere quoidam Cardinales inuitatos a menftm,pater Papa Alexander errore haufi't uenenum, amp;nbsp;ita mortiiuselt,

Talia exempla Romæ multa acciderunt : Papa Clemens proximus ante Paulum tertium, etiam ueneno necatus eft,

Et Deus tandem hanc potentiam Pontificum amp;nbsp;Epiftoporum deftruefj ctiamfi diueam tolerauit,quia in fine mundi hoe regnum Papæhabuitccftnft tempuSjficutPharilàicumregnumapudludæoshabuit certum tempus,

Hæc in genere dixiftè latis fit de hoe didto : Qui ft exaltat, humiliabitut» Eft autem commune dieftum, quod non foliim Miniftros, fed etiam alios ho^ mines uniuerftliter docet, ut difcant manere intra uocationem, non fufeipiant oubernï^

^^^frnationcs ex fupcrbia,nne uocatione, Non eft felix Humana fuperbia, fèd dubie confiinditur ôé pudefît,

. IdeoLucæ dicitur : Quod coram homi'nibus fublime eft, abominatio ^^coram Deo» Valde atrox uituperatio eft fuperbiæ, qudd dicit, abominatio dt.

J . Quia abominatio eftaliquid, quod Deus ualde deteftatun Sic loquitur ^'^perbia. Et iufta uituperatio eft, quia Deus uult nos agnoicere noftra peo« fuam iram contra peccata. Hoc qui faciunt, dolent, amp;nbsp;agnofcunt Ce eflè non funt iuperbi.

Iniuerôfuntfuperbi, qui iuntfècuri.contemnentes iram Deijelati pro^ superbi ^ui f^^’’opinioncmiufticiæ8cfapientiædcfeJta multa peccata compleditur fus^’”* ^^’’^iaddeoDeusiuftiflime irafcitur fuperbiæ»

P Et contra fuperbiam ièmper deberemus nobis proponere exemplum dicit : Diicite a me,quia mitis fum,8d hurnilis corde. Et uide quan«

.^“tnumilitas : Ipiè iacet coram æterno Pâtre,8^ eft reus iræ Dei, quafi poilu« ’‘‘^netuisamp;meis peccatis,amp; tuam amp;nbsp;meam ignominiam in iè transfert. Et Pofttaproteamp;mependetincruce, ipretusSô deriius, Tantam humilitatem '■‘quot;U uidemus, pudere nos oportuit,quôd Eepê propter unum leue conuicium, mouere magnos tumultus,

Eem uidetotam Angelorum iandorum uocationem, Horum officium 'UjUt fint cuftodes corporum amp;nbsp;rerum noftrarum, Ipfî depellunt Diabolos ^^3domo,^tuispueris,àtuafornace,Sedentibifàndi angeli iîmul intuentes 3uemDci',8ócuftodientes tuam fornacem,tuam culinam, tuum ledlum, Hæc ^^’’lagnahumilitas, amp;nbsp;magnus amor erga nos miieros $gt;C ibrdidos homines# ^^’b’^rnos, qudd fumus Hiperbi, 8^ agamus pocnitentiam, diicamus ^Eominolefu Chrifto,8^ à fandis Angelis humilitatem, Hæc generalis adlt;« ’’’onitioiani fufficiat,

Gladius ftgnificat poteftatem politicam, quia coercet membra externis gW/mi, ^corporalibus pccnis,ut latro punitur gladio,

Claues fîgnificant poteftatem ccconomicam,fi'cut materfamilias gerit da CJ4«w.

Ufs. Et quia Ecclefiæ gubernatio fimilior eft œconomiæ,Ideo claues fignificant uiam Minifterium Euangelfj Sé Sacramentorum, Et hoc uult Dominus, ctim 3’tadPetrum : Tibi dabo claues regni ccelorum,id eft, minifterium Euangdq ^öacramentorum,quoaperitur regnum ccclorum,

Sit igitur prima cura omnium, qui funt uocati ad Minifterium, ut rede Q^^ant, amp;nbsp;rede adminiftrent Sacramenta*

Et ficut hoc mandatum proprium eft offi'crj: Ita Chriftus hic accuiatio« nem amp;nbsp;condemnationem ab hoc principio orditur, damnat eos,quód non do« ffantEuangelium, imd proponant falfam èC impiam dodrinam, Ita claudunt nonfacienti^ tcclum fibi ipfis altjs, Hæc condemnatio læpe repetita eft in Prophetis, umofficium,

Ezechielis}, Si non annunciaueris fanguinem eins, de manu tuarequi« f“*/^,^^“**^**”* tam»

Efaiæ $, Væ qui confurgitis mane ad ebrietatem, amp;nbsp;opus Domini negli« §'ds,

Seel potentes Epifcopi Canonici, qui dominantur in Ecclefia,derident bas comminationes, fed Deus horribiliter ebs punit puniet. Ac præcipuc Papa magno furore abutitur clauibus» Fingit effè poteftatem condendi nouas leges, fîngendi cultus, rapiendi imperia mundi, Hæc magna peccata quanta fint in nouiffimo iudicio conipicietur, quando ille Pieudopropheta abijdetur in infernum,fpc(ffante tota Ecclefia refufiitata à mortuis»

Ï T. Repreîjf«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prius dixit de non facientibus officium uel corrumpentibus dofflrinam.

fio duAricifi pqîc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Je auaricia,damnat eos,qui uidentur fâcere officium,fed fcrunint iuæ

pharifeortt}«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter auariciam excogitant nouos cultus, ficut Monachi amp;nbsp;Salt;

Item excogitatæ fiint innumerabiles fraudes ad pecuniam uenandam. Cultus iantfforum, falia miracula,concurfiis ad certas ffatuas,reliquiæSando« rum,amp; alia fimilia. Hældolatriæ omnes hic damnantur,8ó miraiidum eft,tan tarn elTe Diaboli potentiam, ut tarn manifeftas Idolatrias, non foliiminter Ethnicos,led etiam in Fxclefia erexerit,amp;^ erigat, amp;nbsp;ftabiliat.

Ideo timeamus Dcum,8ó fimus fbliciti ut ueritatem retincamus,ore^ mus, ut Deus nos gubernet, quia non poteft homoeffligere Diaboli laqueos, fine auxilio Dei,ficut iubet nos Domiinis orare; Ne nos inducas in tentationc» Et petrus dicit: Circumit Diabolus tanquam Leo rugiens, cui refiffite fortes in fide, Item hoc genus Dæmoniorum non cijcitur, nifiinieiunio8lt;f oratio^» ne,

AntecMflU Hicdiicatis,qu0dDcusomni tempore Cibi colligit Ecclefiam,cdamcx g^’^t’bus. Ac tempore regni Ifrael amp;nbsp;luda,erant tres ftatus hominum5quierant in Ecclcfid. membra Ecclefiæ.

Semen Abrd= Primus ffatus erat, lemen Abrahæ. Hoc oportuit circumcidi, amp;nbsp;feruare ceremonias iuxta legem Mofi,

Propbtt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundus ftatus erat,prolelytorum, id eft, aduenarum,quinon erantna#

ti ex femine^brahæ, led tarnen uolebant elfe pars huius populi,8ó uolcbant circumcidi.Hi quia uolebant circumcidi,dcbebant etiam leruare aliasccreniOi nias,ut Vrias.

virireligioft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertius ftatus erat, qui in aûis uocanrur, uiri religiofi ,id eft,EtIinici ,u£

NahamanSyrus,Nabogdonolor,Cyrus,Cornelius8^ alq multi, qui dilce^ bant promiftiones de uenturo Meftia, amp;nbsp;dodtrinam de uero Deo, amp;nbsp;de bonis operibus,iuxta Dccalogum, Et tarnen nec circumeifi crant, nec feruabant ce» remonias Molaicas,

Has diffêrentias mementote, amp;nbsp;hîc confiderate dilcrimen Legis amp;nbsp;Euan* gelrj. Nullus ftatus, nec lemen Abrahæ, necj prolèlyti, nee uiri religiofi mere* bantur remilTionem pcccatorum lege, Nec lege erant iufti, lèd tantiim creden* tes iuxta promiftionem de Meftïa,accipiebant remiffïonem,amp; fide erant iufti, ficut nos.

^^arifæî multos errores docebantjperfuadebant Ethnici's, q? îegc mcrereiitur ’^^niifiîonempeccatorum,amp;fièrentlïiftilege,amp;na faci'ebant ds opinionem, 4uodneceflè efiet circumcidi,8^ quôd eflènt lege iufti, SC delebant doôlrinam ^^ptomiHîone,Sddeiufticiafidei\ Sicut noftro tempore Monachi dilcurres ^’^tjamp;inujtabant hommes ad Monachatum faifîs amp;S impqs opmi'onibus, W Monachatus eflèt nouiis Baptïfmus, mereretur rcmiHionem peccato=« J’^'^ioelTet lufticïa èc ftatus perfetflionis. Ex hoc exemple intdligi ÔCboc mem* “•■üniintextu poteft.

Exponatur ordi'nè uera dodtn'na de luramento. Quid fit luramentum, fit inuocatio Dei,ut fit teftis iieritatis, èc pum'at mentientem» Et Deus ^‘^ncordinem fanxit,amp; l'ta fadt, Sed mundus peccat multipfidter in iurando.

Olin, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abuiulturaa

'^nianaatum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnentorum.

In iurando per alias res Sc non per Deum, quia alix res non poflùnt efi ^f^ftes,ut mortui uel lapides ignorant noftras adiones»

I‘ nbsp;nbsp;nbsp;In iurando de obiectis, id eft, rebus illicitis, ut de ccclibatu»

'I’ In fallende fiue fbphifticè fiue aperte, 8ó non faciendo promiftà per iu:« •■^nientuïri.SicutfefellitilIe,quipromifittrigintadierum inducias, Sc nodtu Populatus eft agros, quia dierum induciæ promiflæ erant, non noeftium»

Omnia hæc genera peccatorum uiolant lecundum preceptum Decalogi, bnt magna peccata, quæ Deus in hac uita punit, amp;nbsp;fi non agant homines P'-'^nitentiam, punit æternis pcenis poft hanc uitam,

Vtautem Chriftus hïcxaxat Pharifæorum traditiones, quæ aftutæ elu«= ^fbantiuramenta: Sic nunc habent Papiftæ fimiles elufiones. Quando aliquis ”^cpifcopustitulotenus,iurat,{euelleadillum locum proficiici, Egreditur ^’JurbeRoma, amp;nbsp;proteftatur de impoftibilitate,deinde petit abfblutionem,amp; ’f’lpttrat.

Ve l)olis Scrillt;e ^hariftei^ quidecimatis tnentam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v. Reprehend

Hocpeccatum etiam ftmper manet in mundo, quia homines dclabuntur ßo negküioa wCcremonias,dehisualdecontendunt,amp;omittuntalia raaiora èC tcrnecelTaria. Vt ante hoc tempus multó magis peccatum elTe exiftimabatur, ’^oniedcre carnes die iexta, quam admittere Adulterium. Et Sacerdotes pollux uagis libidinibus, multó magis dolebant omifta aliqua ditftione in Canone, propter iuas libidines. Et nunc multi rixantur de paruis rebus, amp;nbsp;de ma Idolatria circumgeftationis panis nullum uerbum dicunt.

Monachiamp;Summiftælcripfèruntplurimade peccatis contra traditio* '^wbumanas, de uiolatione leiunq, amp;nbsp;fimilibus nugis. nbsp;nbsp;Interea fuerunt coe=*

Inalrjs maioribus rebus. Nihil dixerunt de fide accipiente remiftionem peccatorum. Nihil dixerunt de multiplici Idolatria in cultu faneftorum, amp;nbsp;alrjs idolatrijs.

Damnat ergo Chriftus neglecftioncm funda menti. Et hîc ualde prodeft difceregraduspræceptorum. Sit ergo hæc diftineftio: Alia eft doeftrina fun^ damenti, Alia eft doeftrina de aliquibus Ceremonijs præter fundamen* turn.

Doürmäßitf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dotflrina fundamenti eft doÄrina omnium articuïorum fîdei, dodri*

damenti, Decalogi» De hac di'cit Paulus, Fundamentum aliud poni non poteftipræ^ ter id, quod pofitum eft nbsp;nbsp;nbsp;Hane dodlrinam fundamenti oportet omnes not'

Si quis a du It us errat in uno articulo fidei, aut fi contra conftientiam uio# lat Decalogum, eft reus æternæ mortis, fuxta hæc diefta : Qui talia facient, re^ gnum Dei non poflidebunt. Gal. y. Ideo fimus attenti, reéiè diftamus doj' (ftrinam fundamenti, amp;nbsp;doeftrinam neceflariam Decalogi, in his ftruemus confeienrias illæfts. Nam inuocatioDei non rede fit,quando aliquis errat in articulo fidei, uel quando perftuerat in delidis contra conftientiam.

TiodrmA de Dodrina de Ceremonqs eft duplex. Aliæ Ceremoniæ funt à Deo infti^' tutXyUtBapdfmuSySCccenaDomini.l-larumrerum ufus etiam eft neceftarp ’ uSjftd aliquandoincafuneceftitatisadmittitdilpenfttionem.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliæ funt Ceremoniæ Humana autoritäre inftitutæ. Harum praduslon^

gè infr^ diuinas ceremonias collocandus eft. Imô ceremoniæ humana autorita te inftitutæ prorfus omitti pbftunt fine ullo peccato. Et interdum eft peccatum eas obftruare, ut cùm pugnant cum lege Dei, uel ciim accedit fuperftîtio, Vt peccant ftruantes legem cœlibatus uel uota Monaftica amp;c.

Hanc diftindionem oportet notiflîmam elft omnibus hominibus,amp; bine fumatur expofitio didi Chrifti.

Poftea cirm nominat indicium, intelligit omnia opera neceiraria,uultarlt;lt; ludicium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia peccata contra quæcunqj præceptajôd unit fieri opera necelTaria, W”

Mifcricordia. Cum nominat miftricordiam, præcipit opera ftcundæ T abulæ, quibus iuuatur proximus,ut Eleemolynas,defenfionem iniufte oppreflbrum amp;c.

Sciamus adeo neceftarium elft fundamentnm,ut homo errans uel faciens contra fundamentum, fit reus æternæ mortis. lohan. 5. Ira Dei manetfupcr

i^on omittent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit f Et ilia non omittere. Refpondeo : Chriftus locjuitur de

«!gt; ZZm Ceremonqs, quas Deus inftituerat, quia décimas dare, mandatum Dei erat, wfiUHtg. pro fuftentatione Leuitarum.

Dixi autem, difternendas elft Ceremonias à Deo traditas amp;nbsp;ab homitii“’ bus inftitutas. Humanæ prorfus omitti polTunt,

Pingit hac figura Hypocritas, gui magna negligunt, amp;nbsp;in paruis aut nilt;! bill rebus ftint anxq, ut antea dixi de Sacerdotibus,qui pluris faciebant omilTu onem imius uocabuli in Canone, quâm adulteriumgt;

P Acbenèconfîderandumefl:hocdj(ftumChrifti,quiaintota uita magna ‘‘Pæntia eft, difcernere neceflaria amp;nbsp;non neceflaria,principah'a SC non pn'nci:*

In aulis principale elîè debcbat,iudicia diligenter exercere, prohibère in* Hæc minus curant Principes, quàm adparatum alicuius fpeôraculi, Ita zxparte homines faciunt parerga, amp;nbsp;negligunt neceHaria, èC principa*

Sicutfuprâtaxauitfuperftitionem,quæordinem bonorum operum ne* Reprclcnfia 5”2'boinittit maxima, duriter poftulat leuiora : Ita amp;nbsp;hîc taxat fimilcm lu* bypocrifism Wntionem,quænecelTaria, èc interiora,amp; à Deo mandata negligit, 8ccuri^ ^^Dieruatexternos ritus non neceflàrios,qui tantum funt traditiones huma* ' yniuerfaliter taies funt Hypocritæ,oblèruant ritus aliquos externos pro* hll’ titulum, alia opera neceflaria ncgligunt,ut Canonici 8C fi'miles nnentdiefexta d carnibus,interea funt Adultcri, Epicurei, 8C pîeni omni* ^'^fcderum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ F F

^cut hîc dicit, Lauare eos pocula foris,interea ipfos intus plenos elfe ra* r pæoôincontinentiæ* Nominat duo manifefta uicia, quæ maxime cernimus phanfeit re» '^ypilcopis amp;C Cânonicisi Ilia bona, quæ nunc poflîdent Epiicopi 8C Canoni* prebfHlt;iitlt;f«lt;j ^’^^Initiô data pro minift:erio,ftudqs,amp; hofpitalib,Nunc Epifcopi rapiunt, ^^rpiter profiindunt,ôô nihil eis fatis eft,Et infuper expilant populum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifcopis

, nbsp;nbsp;Et Canonicus unus plerunqi habet tres,quatuor 8C plures Prælaturas, Et er w Caaonii

^cfunterepta Paftorum offices, fient fcio plurima loca, ubi reditus conftituti a* ^31toribus, funt translati ad Canonicatus. Et ipfe Papa eft turpiflîmus prædo taptotjrapuit in Italia multas urbes. Item rapuit pecunias ex Epiftopâtibus tnnaiiicis,Gaijf(-js,Hifpanicis* Item totus quæftus Miflàrum eft rapina«. ^‘^opüs eftlonga declaratione de altero, manifefta eft incontinentia, adulte*

Et ubi hæc manifefta uicia funt, ibi cor intus habet alia multa uicia, Con* Epicureas,amp; alia pcccata.Prgcipit autem Icx Dei, ^t in^s corda fint retftaerga Deum , fient primum præceptum inquit: Dili^= b^sjJoniinum Deum tuum ex toto corde, Ita hîc dicit : Mundate id quod in* tus eft,

. EîæcGmilitudo idem dicit :Foris oftendere Hypocritas Ipeciem mode* intus eos elle plenos deceptioneamp; inobedientia quacuncp.

Hic pofuit generale nomen,inobedientiam,avop.ia/),quæ fignificat contem* f^nttotius Legis,

Addidit 8c aliud nomen, hypocrifin, quæ eft deceptio,augens alia pecca* t35lt;l^iagloriatur de iufticia, ÔC de nomine Dei, 8C Dei nomine abutitur pro* Ptttquæftum aut potentiam, ut minus peccant prædones in filuis,qui eripi* ^t’tnominibüs pecunias per uim, qudm peccat Papa uel Monachi uendentes hlfas^g^prætextunominis diuini rapientes pecuniam 8C potentiam,

Duplex acculatio eft,quôd 8C nunc occîdant ipfi Prophetas 8C doftores 4 Ltomiflbs, Et qudd fempet Ecclefiam perfequantur,multi Hypocritæ omni* bus tém*

5^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^T^T^'XI 11.

bus temporibus. Et oftendit, quanta fît magnitudo huius peccati.Cum uoluiv tas fîmilis fit in omnibus periecutoribus,00 omnes à Diabolo incitenturySf uo lint idem, id eft, ut Deus blalphemetur. Item ut filius Dei blalphemctur,5c nt ucritas opprimatur, finguli fuis exemplis confirment alios.Singulireifunt multarum per{ecutionum,ldeohorribiliter omnespunientun Ideo dicit Me: Venit fuper uos omnis languis iuftus, effufus inde ab Abel ufque ad ZacharP am,

Hane triftiftimam comminationem femper confideremus, quæramus ueritatem,ne fimus foci] pcrCecucorum, èC uitemus confilia perlcquentium ue^ ritatem, ficut lonathas non uoluitefteadiutor perlecutionis contra Dauid.

Zdcljdru HÎC recitatur hiftoria de Zacharia, narrat Bafilius, fiiifîè fermoncm traditum d maioribns, qudd Zacharias pater Iohannis Baptiftæ,ciim tcftifica^ retur de Adoleftente nato ex Maria uirgine, quód Meflîas eflèt, interfedusft d Sacerdotibus» Et quia hæc hiftoria recens erat, Ideo Chriftus omnia tempos ra completftens, primùm nominat Abeï,deinde hune proximum Zadiariam. Hac hiftoria contentusfum, necuolo aliam interpretationcm quærere,fedco# gitemus, quantum malum fît, eftè membrum illius ccctus, qui perfequiturfclt;=* clefiam, qui cumulât blalphemias, idolatriam, homicidia in mundo,amp; regier d Diabolo, qui eft mendaxamp;homicida. Hæc magna mala confideremus, 8^ fugiamus Ibcietatem periècutorum, amp;nbsp;Deum oremus, ut iplè nos confirmée ni agnitione uerbi fui amp;nbsp;uera fîde»

Repetit accufàtionem,quÔd læpe mifèrit Prophetas, amp;nbsp;ipfe nuncdoccat, fed tarnen maximam partem aduerfàtam eftè uoci Deû

Hîc diiputatur de caufa eleeftionis èC rdcôiionis, ièd plana amp;nbsp;ueriffima rcü ïmpi/s^hbèré Ipôfîo eft de reiecftione, fî'cut hîc ponitur» Voluntas in impqs libéré aduerfatur aduerfdtur uerbo Dei, non cogitur d Deo, led ipla per lè gt;nbsp;amp;nbsp;incitata d Diabolo, eft caula uerbo Det. damnationis* Sicut hîc claré dicit: Non uoluifti congregan\ Pfàt loS.NoIuit benedieftionem, elongabitur ab eo» Cum erpo manireftum fît, uoluntatcm ipfàm hominum,caufam efle reieeftionis, non cogitemus nos cogi, ut manea^ mus in peccatis,Ièdexpaue{camus,amp;S quæramus liberationem,

vi\ericmixd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^omodo autcm fit liberatio Cquot; Verum eft, quód mifèricordia propter

Propfer Filiû Filium eft caulà liberationis d peccato SS d morte, ièd tarnen oportet te audire fp cdKp ele^ ijocem Euanpelri,oportet te non perièucrare in contemtu Dei, contra confeù âlottKJed , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 n . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

ri Kudtigtliü. Ciim autem audis Euangelium, Deus iuo Spiritu ianèlo per hoc Mim^ fterium eft efficax,8ô trahit cor tuum* Ibi debes adièntiri,amp; non repugnarc Spiritui iàncfto, debes etiam petere auxilium, fîcut inquit Dominus : Quanto magis Pater uefter cceleftis dabit Spiritum faneftum petentibus f

Hanc dodrinam iæpé cogitate* Si expaueicis cogitatione iudiefj irx Dei,ad Filium Dei accedito, cogites hanc uocem: Venite ad me omnes,qui lalt; boratis amp;c* lani trahit te Deus, fi ad Filium accedis,8ô Deus tibi occurrit,ficut dulciflîmè dicitur de Filio prodigo, Pater occurrit ei,amp; in amplexus eius irru« it* Hæc doeftrina eft utilis, ÔC in quotidianis exercitrjs pcenitentiæ 8^ inuocatù onis diieenda*

? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A1 i H Ai 1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^0

phocCapitecontinetur prædidio de deftrudione lerofôlymæ, amp;: de fine exndVkrla niundi, Milcetenim hæc duo, excidium lerofblymæ, SC finem Mundi, quia folymæ fi. præcedentia fimiîia iunt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnundi,

'Wpccnæ, fimul adduntur èc admonitiones, ut agamus pœnitentiam, ^■ndeconfolationes, quomodo mitigentur uel tollantur pcenæ, Sit autem hîc prima doârina :

In Apoftolis adhuc magna infîrmitas fuit. Hune crrorem nondum depo gerant Apoftoli, fore regnum Chrifti mundanum. Et iêcuritas in ds tanta fuä= • JjOim iam inftet tempus Paffîonis, ipfi mirantur ædificium templi, ÔC fi'muî fîüulanturjfe aliquantd póft regnaturos eflè in hoc templo, deletis AnnajCai;» P^^îamp;talibus imprjs porcis.

Sciamus igitur in Sancris in hac uita etiam infirmitates etrores efte. Et ^S^ofeamus hæc mala, emendemus. Et ftiamus tarnen, nobis tales infirmi^ ^ïtesremittj propter Chriftum, cùm uera fide in eum credimus.

Chriftus reprehendit eorum errorem,amp; prædicit deftrucftionem templi, Dektiopoïi» ^exddiumurbislerofolymæamp; totius gentis ludaicæ diflipationem,8ó deletie tu iudaiclt;e onempolitiæ, Hïcdiicatis exemplum iræ Dei, omnium maxime horrendum, Suoddeleuittotam politiam ftconftitutam, in qua uere habitauit ipie,in qua peccatum. ^^^^^wEcckCiaJnquain^entiamiraculaSclibcrationesmirandæ â Deo fas ‘^^funt,amp;iibi Patres nbsp;nbsp;f’rophetæ uixerant.

Hætantæprærogatiuæ, non libérant Ierofolymam,8ó tarnen ualde fus P'^rbiebantludæihisprærogatiuisjamp;putabant impoftîbileeflè, deleri fuam politiam. Clamabant templum Domini, templum Domini, Sicut Papiftæ ^hmant:Ecclefia,Ecclefia,8ôimaginantur,non pofte deftrui fuam dominatis oiem. Sed quô tardior eft pœna, eô erit maior. Et ipfi amp;nbsp;Turci funt poftrema ‘^’timpietatis mundi. Ideo uenit pcena tardius, fed ueniet grauius,

Nosetiam fuimusiècuri,8ôfumus gloriati propter caufam,quæ eft bos lèd füimus in multis rebus negligentiores, in iuuandis Ecclefijs, fuimus odiuones,auari, fuperbi, ôôc, Ideo puniti ftimus, pcena incipit à domo Dei,

Papiftæ horribilius punientur,8c fimusnosmodeftiores,alioqui ™atrociuspuniemur.

lymorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;krofo/gt;

Ciuitas fuit cinfta obfidione per lex menfes, à Pafehate ufcg ad feftum ^I^ernaculoriim, Sicut Pafeha fuit initium huius politiæ,quando egreftî funt Aegypto. Ita nunc eft initium obfidionis amp;nbsp;deftrueftionis.

Et licut feftum Tabernaculorum fuit célébra turn quotannis in Septems bri, pro gratiarum aftione, quôd introdudi eftènt in terram : Ita iam fuit finis «uiuspolitiæ.

In ciuitate erat fames tanta, ut Matres coquerent filios, Etant amp;fèditiones,8ôquotidianæcædes ciuium inter fèfe.

!• Multi in mûris amp;nbsp;eruptionibus interfîciebantur, quando defendebant otbem,inulta etiam incendia fiebant,

4. Poft deftruólioncm urbis, captiui obietfti funt Leonibus,8ó ab eis lace* rati in fpêcftàculis;

Et fie tota gensdinipataeft» NecIegiturtamhorrenda deftrudioulliuî urbis, SC exiftimo ideo in hoc textu dici* Erit tribulatio magna, qualis non fuie ab initio mundi haeftenus, nec erit.

Has magnas calamitates confiderate,amp;S de caufis cogitate, Caufæ fuerunt blaiphemiæ, multa alia peccata coniunCta, Ideo ne fimilia nobis accidant,e^ mcndemiîs nos,8£^ clamemus ad Deum,ut mitiget pœnas,utpræcipit: Conner* timini ad me, amp;nbsp;ego conuertar ad nos.

Item definite mala facere, 80 diftite bona facere. Si fuerint peccata ueftra fient coccinum, eritis candidi fient nix.

Hoc etiam confiderate, de Saneftis, qni fuernnt lerofblymæ ante obfidio^ nem, Hos aliqui habentes Spiritnm Propheticnm, inflèruntomnesexurbe diieedere, Sô dilceflèrnnt*

Poft deftrudionem hi renerfî fnnt, amp;nbsp;in minis ntcunc^ habitauerurit,8^ aliquos uicos rurfns ædificauerunt,

Supra diftum eft, miieeri prædieftiones deexcidio Ierolbïyma:,8ôdefî* ne Mundi, quia figna præcedentia fimilia funt.

Prius autem diximus de excidio leroIblymac.Nuncdicemusdefignisno* üiftîmi diei. Ac diftribuemus hanc partem in hæc tria membra.

Primu m, quando fit uenturus dies refurreéù'onis mortuof um j amp;nbsp;iudicq extremi.

Hîcprimum monendi funtpt),utconfiderentdiierimen. Ethnici,Epieu* rcL omnes impq cogitant, meras fabulas eflè, quando dicitur, futurani efiè refurre(ftionem, ôô futurum eflè indicium. Et in Epiftola Pétri lècunda mani* feftè icribitur, hanc blaiphemiam futuram eflè corn muniorem poftremotem* porc mundi, quàm antea. Sicut nunc fumma ftulticia Romac eflè putatur,Cre# derereiurrccftionem mortuorum,amp;Sextremum indicium.

Sed Eccefia Dei fèmper ab initio hune Articulum,cx perfpicuareiielatio* ne Dei, nouit,amp;S firmiflîma fide amplexaeft,8ô credit certô futuram eiferefur* reeftionem mortuorum,amp;uniuerlàlc indicium.

Hic Articulus exprefliflimè traditus eft noce ipfius Chrifti, amp;nbsp;confirma* tus ipfius refurredione amp;nbsp;multorum fàndorum patrum refulcitatione. Et ni* dernntiandi per totos quadraginta dies familiaritate quotidiana colloqiien* tescum ipfis Chriftum amp;nbsp;alios refufeitatos. Voluit enimDeusdariflimoamp;J

Sit ergo hæc prima dodrina, ut nos ièiungamus ab Ethnicis amp;nbsp;Epicure* cr Epicureis is, uerè credamus hos Articulos, fcilicet, qnôd futura fit refùrredio mortu* orum, indicium uniuerlàlc.

Difeamus etia m ex Prophetis ÔC didis Chrifti, hune diem non ita procul mertuorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abefle

M ATT HÆ I, îbeflè, ficut multi fomniant, etiamfi fint futura refurreélio nbsp;nbsp;ludicium, tamen

îahucreftaremultaminiaannorum ad id tempus jac propterea fècuri deri^î totam mentionem iudict}. Chriftus inquit in hoc capite, de die illo amp;nbsp;ho^ angeli fciunt,nifi Pater folus. Diem non uoluit reuelare,ièd tamen ipa=s ouni propinquum fini indicauit^ut fi'mus in timoré» Creicit enim iècuritas in mundo.

Daniel clarèdicit J in fine quartæ Monarchiæ uenturum eflè iudicium. De tempórg tUeus tempora mundi poft diluuium diftribuit in Monarchias, ut ftiremus ^mturum eflè finem, Sc quandô fit tempus propinquum fini» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tîe^^diâo*

Stdomnes homines deberenticire di(ftum, quod dicitur ab Elia traditum credibile eft multa talia didèa Patribus Sc Prophetis tradita eflè. Ver# fonant»

qu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dïcs Meflîæ, fi quid décrit, dccrit propter peccata noftra,

Î^’^^' t^ccrtiflîmum eft ex computatione annorum mundijquam Deus nos ex uo ibro tradito per Patres Prophetas icire uoluit, iam peracfta eflè quincg *M^ingentosannos,amp;aliquantó amplius»

'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natiuitate Chrifti IJ J O» iècundum computationes accurat

Hæcciim ita fint, certiflîmum eft,non procul eflè finem mundi,quiaDe# ^sttiarnabrumpet tempus circa finem, ficut icriptum eft»‘ Nifi abbreuiaren# ’■utidiesjiion fieret falua omnis caro» Et tantiim de primo membro,quando uenturus dies iudicrj amp;nbsp;refurrecftionis»

Quare hæc prædidla funtCRefpondeo principaliter propter duas cauEs. Propter duis Prior eft, ut fecuri admoniti agant pœnitentiam, amp;nbsp;non fiant nimis feri

cxtrenii citera eft, ut homines pq timentes magnitudinem pcenarum mifèria^â diei.

’’umpübh'Qj.^^ SiC priuatarum, tamen habeant coniblationem, quia Deus fi# Mhiscomminationibus miieuit coniolationcs,dicit iè ièruaturum eflè Eccle# '^nifuam,dicit profuturam pœnitentiam èC inuocationem ad mitigationem P^narum : Orate, ut poflitis effîigerc hæc mala,ne ueniant fuper uos»

Has caufas benè confiderent homines» Securi confiderent horrendas ca# imitates,Bella,diftracftiones Ecclefiarum, periècuHones,fthifmata,amp; adfici# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

^utur dolore, amp;fciant nos d Deo per has pocnas commonefieri de futuro iudi# æternis pcenis,

Alij pihqui dolent propter fuas Sd publicas mi{erias,proponant fibi con# olationes, Sciant qiiód filius Dei uerè adfit fuæ Ecclefiæ,ficur inquit :Ecce ego '^obifeum fum omnibus diebus ufcg ad confummationem ièculi»

Efaiæ 4é.Ego geftabo uos etiam in iènedèa» Hpe coniolatio eft præcipua, ^tto feire, qudd nobiftum adfit filius Dei,8ó adfit ideo,ut hanc mifèram,adfli# dam,ærumnofam partem generis humani, quæ ipfum agnoftit S^inuocat,

fuftentet 8c feruet, Hæc confolatio femper amp;nbsp;diligentiflime confideranda eft. Nec magnitudo buius tantæ mifèricordiæintelligi poteft â fècuris, qui non ad ficiuntur fènfu communium miferiarum.

Pbyficæturbationes,t)u^ewôttn(Çc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttt

De Phyficis exempla uidemus» Nafcuntur multa monftra, multi fucrunt Cometæ,terræmotus,languis erupit ex terra in quibufdam locis in ducutuDu CIS Henrici Brunfui'cenfis5pereuiit ffuges. Et textus de Phylïcis inquit: Erunt fames, peftilentiæ terrsemotus,

Hungaricum penitus cecidit» Principatus in Germania etiam funt inHn miores, quam unquam fuerunt*

Régna cætera,Polonicum,Gallicum,amp; Anglicum, babent latis magnas turbationes» Turcicum etiam prope finem eft»

Et uidemus magis magisc^ creCcere onera expilationum, Sc Reri conRiCiones in omni gubernatione» Omnia funt plena latrociniorum,populus exhauritur fine modo.

niuationts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J-------j----1--------------------------------0------------------------ , a

pr.eff(t««t««ciuilesdilcordiæ,amp;fèditiones,utante Augufti imperium prius dimicatunt ujlei difcorgt;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe de fumma potentia Sylla Marius, poftea Iulius Pompeius,Demlt;

Ècciefiafticæ Antonius,Brutus,Caflîus, donee tandem fadus eft Monarcha Auguftus. coiifufioties nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed Ecclefiafticæ confufiones funt magis perlpicuæ, amp;nbsp;funt figna propi’’

antequam natus eft Chriftus ex uirgine,fucrunt in ludæa Pharifo, Zadducæf 80 aliæfèftæ plures. Et pontificatus fuit mundanum Imperium, u^ mile Ethnico, Hircanus, Ariftobulus, Antigonus,inter fè dimicabantdePon^ tificatu. Et emebant Pontificatum à uicinis Regibus, ÔC à Romanis Præuoi=’ bus, alq ab alqs : Ita poftremo tempore ante diem iudicij fimilia mala eruiK in Ecclefia, ut hîc dicitur de Sedtis : Multi uenient dicentes: Ego fum Cbriltus, Item uenient multi Pfèudoprophetæ amp;nbsp;decipient multos,ficut manifeftum d j his noRris annis fuiftè multos Pfèudoprophetas, Anabaptiftas, Stenckreloi^ nos amp;nbsp;alios multos, Audimus multos fanaticos homines adhuc in Belgico oc

in alrjs locis uagari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Nominatim autem bic dicitde abominationedefblationis idcftjdel lo, quod facit uaftationem uniuerfalem,VOUt

id eft, quo uaftatur Ecclefia tota, Hic intelbgitur Idolatria propria Papatus Romani, Hæc idolatria eft idolum omnia uaftans,

Quia Papa Seiet doclrinam de l'ufticia fidei totam, Si præcipit dubitas • *onem, Et in hoc errore multi alq comprehenduntur*« '

* nbsp;nbsp;Quia fînxit falfàm adorationem amp;L meritum in Mifla, depràuat totam

Quia fînxit Ethnicos cultus, inuocatiohem mortuorum, Qpia fînxit Ethnicos cultus, nota Monachorum Si alia opera ab homfss quot;»busexcogitata, “

Hæc omnia fîmul funt illud Idolum uaftans,quod antecedit diem iudictj^ Et oportet pauló ante reuelari hoc idolum, ficutnunc facfla eft reuelatio* Hæc de fignis breuiter dicta fint. Deinde rurfus iequentur confolationes ^admonitiones.

Quanquam uariemixtæ fiint hie admonitiones, amp;nbsp;confôlationes, tarnen fotdiiiggmgj. confideret diferimina. Et ego primum de admonitionibus di^ /

^onet, ut fimus uigilantes in dodtrinæ conlèruatione, m pœnîtentia, in Admwitio de ■luocatione, amp;nbsp;in uitandis impedimentis» ideo dicit, qui eft in tedto non. de^» Mat, utauferataliquidôôcJd eft. Non fin's impedin' cura cumulandarum aut uoluptatum, aut aliarum rerum corporalium, ut negligatis dodriü

Et2. Petri 3, Cauete, ne impiorum deceptione fèdudli, excidatis eX' pro^ ptiaftabilitate,fedcrefcatis in gratia Si agnitione Domini noftri lefii Chrifti.

Pepoenitentia fèmper clamat hæc uox : Viuo ego, dicit Dominus, nolo Pœnitwtü. peccatoris Sic^

E)t inuocatione dicit in Luca î Orate, ut poftîtis effûgcre hæc mala. Hoc itwoeatio, Dtneconfîderandum eft, quôd adfîrmat parci Ecclefiæinuocanti, Si quôd iios: •ttæprecâtiones non fint inutiles.

Hîc dicit, orate,ne fuga ueftra fiat in Sabbato,aut in hieme, id eft j ne iii^ Aidant impedimenta propter pauorcs, aut propter fècuritatem.

Hiems fîgnifîcat pauores,fîcut metu paupertatis aut perfêcutioniim mul fîdefîciunt â doélrina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Sabbatum fîgnifîcat fècuritatem Si ocium,quidam dum nimis fècuri funt^ uoncauenterrores,amp; fîmul ita fîcut ebrij trahuntur ad falfàs opiniones.

De uitandis impedimentis dicitur, Attendite,ne corda ueftra grauentur curauiandi crapula, Ss curis uiëlus, fîcut iam crefeunt luxus, ambitio, auaricià, ufuræ, heb impedimenta t luâtiones,profufîones.Hæc de admonitione didla fînt.

Sequitur confolatio, quæ continet hæc tria membra, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confoltttîd

I, nbsp;nbsp;Promiffîonem, quôd Ecclefîa fit manfura ufcfi ad refurretftionem in hac

uita,amp;:deinceps inæterna, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compleüttur.

. 2» nbsp;nbsp;nbsp;’ Promi'fîîonem, quód citô uenturus ßt finis calamitatum in hac uitajSi

quód Dominus citó fit refuicitaturus mortuos, èc Ecclefiam liberaturus ab mnibus malis, Ideo bic facit mcntionem dc ficu, Sicut fcitis uenire æftatemflox refcente ficu, quia ficus primum floret, Ita c«m audietis hos tumultus ÔC confu« fiones, fcitote quód citó ueniet dies refurreélionis,

3, Promiflïonem continet, quód Deus uelit hæc mala mitigate inuocan« tibus, ficut dicit : Orate, ut poflîtis eflugere, Item: Omnes capilli capitis ueftri numerati iunt, Sed certe oportet efle pcenitentiam, oportet exui hanc craiTam fecuritatem, oportet agnoici iram Dei, Sgt;C uera inuocatione confiigere ad Dolt; niinum ♦

Hæc pars ad confolationem pertinet, in qua iam expreflc ponitur lenten tia de liberatione Ecclefiæ, per quern amp;nbsp;quomodo facienda fit.

jsecleßd Ubc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberatio Ecclefiæ, amp;nbsp;net per filium Dei rurfiis oftendentem fe gene*

'fabitur per ri humano, 06 iudicantem. Et hîc colliget eledlos ex toto orbe terrarum, rcfuf* filium, citabit mortuos, amp;nbsp;omabit perpétua gloria, uita,fapientia, iuilida, eledos, abijciet impiosinxternas pocnaSt

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HuncfinemhîcIæpèproponit,fêduerbacIariflîmafunthæc:Videbun£

Filium hominis uenientem in nubibus. Et quidem oportet omnes homines femper intueri hunc finem. Sciamus nos non tantiim ad hanc uitam mortalcm naici, ut comedamus, bibamus,quæramus opes, uoluptates, fed reftareiu* dicium poft hanc uitam, in quo Deus ièueriflîme puniturus eft impios æter^ nis pœnis, amp;nbsp;alrjs datums eft æternam gloriam, qui egemnt pcenitentiam,6ó crediderunt in Filium,

Hæc'docftrïna Catechifmi èc ^mboli, iêmper fit in confpedu,8Ócogita tur lêrió, ut nos fleftat ad timorem Dei,ad pcenitentiam, ad fidem, Ideoamp;hic recitetur, non ut fit inanis narratio de rebus futuris, ied ut nos moneatjuefccu# ricontemnamus futurum indicium, ficut multi Epicure! ÓÓ Tyranni amp;alq contemnunt, fed ut uere expaueicamus, agamus pcenitentiam, fide quæramus confolationem, amp;nbsp;expedemus illam promiflam d Deo liberationem glorio* Gm,

DuWi« feit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diaboli ftiunt hoc indicium futurum eftè, 8ó contremifcunt, 80 malknt

futurum elfe redigi in nihilum, fi fieripoflèt, Sed ficcondita eft fpiritualis natura, ut non iudicium, frangatur, ficut corporea. Nullus homo in hac corporali natura nunc ante furredionem poflèt uiuere, fi tali mctu cruciaretur, ficut Diabolus.

Sed addit Diabolus odium Dei, amp;nbsp;indignationem, SC propterea forens ter fæuit aduerfus homines, amp;nbsp;quó tempus pœnæ maioris propius eft, eo malt; gis fæuit.

Ideo in fine mundi nunc crefcunt mala, fed tarnen poft iudicium extre* mum pcenæ Diaboli maiores erunt, qudm nunc funt.

In fine huius capitis redit ad admonitiones. Vult nos omni temporepalt; ratos eflè, amp;nbsp;quanquam fuprd didum eft, uoluiflè Deum fciri in genere, non procul eflè finem mundi, poft prædicationem Euangelq, quando iam quarta Monarchia^id eft, Romana, deftruitur, tarnen annum ôd diem non uoluitnos feire,

Vult autem nos paratoscflè omni tempore» Ideo dicit: Qua hora non P^fatis, ucniet«

„ EtPauIus inquit t Cum di'cent, pax Sc lecun'tasjtunc cccc uenit, ubi hgni* ^âtlecurnatemnimis magnam fore nouiflimo tempore» De hac concionan^« ‘^’«hæfimaitudines hîc recitatæ»

Nominau'm autem ponuntur hic duo fêrui', fideh's amp;nbsp;malus fèruus» p Fidehs feruusfignificat,quód in fine tarnen Deus feruaturus fit reliquias ridelii fer, quod aJiqui fiht fiituri fideles doó:ores 8c miniftri» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Sicut Noha fuit fideh's ante diluuium,! :t Loth fuit fideh's in Sodomis» . Etfifaias dicit : Ego geftabo uos in fcnecta etiam* Non fiiiet Deus pror^

Ecdefiam» Et lupra dictum eft, propter eleftos abbreuiabuntur dies,Suntioituraliquipauci,oui tarnen copitant de uenturo iudiciojôô f^'fideksmdoccndo,

Hane confolationem fupra quoqp recitaui, qux certe pqs mentibus grata n^elTariaeftj ne cogitent :Ecce Deus abiecittotum genus humanum. fdeo ’'Ultra inuocas, iruftra credis remiflionem, fruftra expeftas auxilium Dei ÔC uitam æternam» Contra has tentationes armemus nos his certiftimis confolati^ * ^ibus amp;nbsp;promiftionibus 5 quæ adfirmant, Ecdefiam Dei ftmper manfuram deetiam in hac uita» Quod confirmatur per ipGm cccnam Domini, Hoc f4* donee ueniam*

Ecce quoties fit cocna Domini, hancconfolationem cogitate : Ecdefia mdn. ^sniura eft, donee ueniet Dominus, Ergo non fruftra inuocamus, non ’’■dæpromiftiones»

Hue pertinet èc hoc didlum î Ecce ego uobifeum fum ufi^ ad confumma* t’onem ftculi,

Sisigitur certiflÏmus,quód Deus ieruet rdiquias in hoc mundo, Sé ièm* pfr ratæ fint promiftîones datæ Ecdefiæ. Inuoca,crede,amp; certô fdas te exaudi^i

Ha?c ueriftîma funt amp;nbsp;certiflîma» Et laudatur hîc Seruus fidelis, qui hanc fi^: retinet,

Sed ahus eïl ßruus infideîuj qui eît ehrioßiSj libit) comeditj isr '})erberat confer« uos,

Traies funthaud dubiè Papa, Epifeopi, Canonici, Sé eis adhærentes. Hinegligunt dodrinam, hdluantur, quærunt opes ÔC potentiam Sé uolupta# Çcopi^QMouî^ tes, Etuerberant confèruos, id eft, perièquuntur Ecdefiam, interficiunt Sa=: cerdotes,qui fidditer docent, amp;nbsp;alios homines pios, qui Euangdium amples« ctunturconfitentur» Sicut iam multi paflîm aut pdluntur in exilia, aut iiv terßeiuntur»

Verberauit Papa Sé antea conièruos in confcicntrjs, per ftias traditiones •^ecodibatu, Sc alias ftultas traditiones» Nunc uerberat corpora,interficit coiv fitentes ucram dodrinam»

Sed cùm ueniet filius Dei, diftècabit eum, Sé ponet partem dus cum Hy^ pocritis, Abtjciet eum in æternas pcenas, ubi erit ploratus, id eft, ubi erunt horrendi dolores, quorum magnitudo non poteft uerbis deftribi, fed in danv natismorituris,utinhomicidisamp;talibus, imago talium dolorum confpici* tur, hîc defcribuntur per hæc figna, ploratum Sé ftridorem dentium, Sed Cda^ mus tantos dolores non pofîè uerbis iatis dderibi» Et uerè expaueftamusçogb tationeiudicq diuini, Sé quæramus coniôlationem, ficut Petrus dicit. Ado. j.

Agite pœnitentiam, amp;nbsp;conucrtimini,ut dekantur peccata ueftra, ciim ucnient tempora refngerf) à fade Domini, id eft, ut ueniente Domino non pereatis pauorCj ièd habeatis rccreationem, èc lætemini conipetftu Hlij Dei Amen»

Simile e?l regnum cœlorum deceml^tr^mibusy^c^ stmUituio de Çfmilitudo de uirginibus imago eft Ecclefiæ quocunt^ tempore, (èd maxime Ecclefia. nbsp;nbsp;‘^poftremo tempore. Et conrinetdodrinam, obiurgationem, amp;nbsp;confolatio^î

Doclrina bæc eft, Temper in Eeclefia in bac uita, funt, fuerunt amp;nbsp;erunt, boni amp;mali, Virgines prudentes amp;nbsp;fatuæ.

Et nominantur uirgines etiam Hypocritæ,quia ipccie 8^ tituîo funt fimi« les uerè inuocantibus.

Et banc doeftrinam oportet meminifte, ne propter multitudinem malo^ ruminEccIefîacooitemus,totumoenus bumanum abiedtum efle i Deo,8ô nullam eflè Ecclefiam, Sicut fandi fæpè boc dolore uexantur,circumipiaentes tam magnam multitudinem malorum amp;nbsp;malèièntientium ubitg.

Contra banc tentationem fæpè munit nos Dominus, ut in Parabola de lèminante. Item Paulus dicit Pom.j.Num incredulitas eorum fidem Deieua# jcuauit Z quafi dicat, Etiamfi multi defîciunt, tarnen Deus manet uerax, 8ófep uat aliquam Ecclefiam, 8gt;C dat Ecclefiæ bona promiflàjremiflîonem peccatorii, Spiritum fandum, uitam æternam, alia, bona*

Et in Symbolo cum recitamus articulum, Credo Ecclefiam lanftam Ca# tbolicam* Nos confolemur bac cogitatione : Ecce Deus præcipit, ut credamus lèmper fèruari Ecclefiam, amp;nbsp;dari ei bonapromifta* Sumus igituf ÖCnosmem^ bra Ecclefiæ, 8C petimus 06 accipimus bæc bona*

Quid difierunt uirgines prudentes d fatuis f Vtræc^ dicuntur Virgines. Titulus idem eft,8ó ipecieseadem eft HypocritarumSóreólêinuocantium. Sed multum differunt re ipfa*

de^N^^r'^’ QPæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftgines prudentes 7 Volumus breuiter 8c ehre definite.Vit

fint.gincs prudentes funt, quæ retinent fundamentum,amp; in uera peenitentia ra fide Deum inuocant*

Funddmentum Fundamentum autem fignificat dodlrinam neceftariam in omnibus Är^ 5««/. tdculis fidei, inter quos etiam neceftè eft completfti uerum intelledum iufticiæ fidei*

Et tales uitant Idolatriam, etiamfi aliqua peccata ignorantiæ habent, ut ante bæc tempora fanÓtus Bernhardus alq uere credentes, tarnen mifeuerunt aliquos errores de Monaebatu, 00 de inuocatione mortuorum, led tarnen tarn cralTos abufus non probauerunt,ut alq, Nos Deo gratias agamus,quód à mul* tis errohbus liberati fumus*

Et bæ prudentes Virgines non lolum retinent fundamentum, led etiam repugnant lècuritati,funt in exercitijs ueræpoenitentiæ,babent conlblationeni uera fide, amp;nbsp;ueram inuocationem, amp;nbsp;in uera fide 8C Ipc lèmper expedant Doa minuni* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efterlt;

A Eft^fgoLychnus in ua{è,iUa fides in Chriftum lucens iuxta ueram doss in ^Wnam in Liera pœnitentia èC inuocationc»

Sed fatuæ uirgines funt,aut non retinentes fundamentum, aut retinentes Fatu£virgi» ‘^■damentum Hypocriticc fine pœnitentia Sc fine fide in Chriftum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

Non retinentes fundamentumjUt multi grauiter errantes fèdudli, ^.^^IdoIatræjPapiftæ, Monachi, qui ignorant iufticiam fidei,qui confîdunt ^diciuftosfuaiufticia, Item, qui inuocant mortuos, currunt ad ftatuas

Alij retinent fundamentum, quo ad cognitionem dodtrinæ, fed finit Hy^ P'^critæjfunt fine pœnitentia, fine uera fide in Chh(ium,(ine uera inuocatione, ^ntfecuri, contemnunt indicium, aut confidunt profeflione, cogitant le pla^ non uelint nominari Papiftæ, ctiamfi finit adulteri,icortatores, ^'■ne pœnitentia, fine uera fide in Chriftum, amp;nbsp;fine uera inuocatione, Sicut ‘^ypocritæ inter ludæos putabant fi placere Deo, tantum propter titulum, 4^'idicerentur ludæijSC erant adulteri 8C fœneratores,8c fine ulla pœnitentia, *'•^2 timoré Dei,

Ac neutri habent oleum aut lychnum, id eft, ueram fidem in Chriftum ticcntcm iuxta ueram dodtrinam in pœnitentia Sc inuocatione,

Taxat igitur utroscg Dominus,amp; præmonet nos, ut curemus, ut fimus ^'tgines prudentes,8d non fatuæ, ficut fæpè clamat Dominus : Vigilate, ora^ ^^jtitnon pereatis,

Sciamus igitur hanc ficuritatem carnalem, quæ eft fine lychnOjideft, fine ^ande difplicere Deo, amp;nbsp;exufiitemus nos ad pœnitentiam ad fidem, amp;nbsp;ue* ’’âin inuocationem, 8^ in ucr2i fide 8c ijie expeftemus iponfiim,

FatuæVirginespetuntoleumd iapientibus,ideft,uolunt faluari nlio:!F4tü£peten, ’^‘tihominurti iufticia,non propria fide, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes oleum,

% propria inquit. Teipfum oportet conuerti ad Deum 8c credere,quia ius» ^3mentum manet ratum in omni æternitate : Viuo ego dicit Dominus, nolo ’’^Ortern peccatoris, fid ut conuertatur,amp; uiuat, lurat oportere fieri conuerfiba t^^nijaconuerfisfidaturumefferemiflionem peccatorum,

Hicuidetiserroresillorum,quiuoluerunt faluari per Miflas Sacerdoü ^mjlcenijperbona opera Monachorum, Talia omnia funt Idolatrica,

Item errant fimiliter, qui currunt ad faneftos, Ód uolunt fibi adplicari me^ taianctorum. Contra hunc errorem etiam accommodanda eft hæc fimilitu^ '^uefatuisVirginibus,óófic accommodauit Hilarius,

Ante annos trecentos fuit Landgrauius Turingiæ Fridericus.d quo orti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fri,

unthiDucesSaxoniæ,quiadhuc uiuunt, Ilie fuit uir honeftus 8c magnanisî^'7,z.î5*quot;^ magnabenageffit,amp;fuit fortunatus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Ciïm autem iam eifit finex, in Ifinach coram eo exhibita eft Comœdia, tnquahæcleâioEuangelrjdefatuis Virginibusaccommodata eft contra iiv tiocationemSandlorum, Quia fuit dodlus aliquis,qui hoc Ipedlaculo uoluit ta^ xareinuocationem mortuorum,

tuorurn, 86 milita de hoc tanto abufu conquerens,ccepi't ægrotare ex dolore de publico errore, 86 poftea in ucra inuocatione filq Dei eft mortuus,

Etiam Imperator Carolus V iuflitamoueri Monachos â coniuge mori!’ tura,86 iuflit Præceptorem filrj fui proponereconiugi confolationes de Chri* fto»

Coniblatio eft, quód ft nominat Iponftim* Et ftc teftatur magnam amp;ar^ dentcm dileóhonem cift, quaEccIefiam compledtitur, imo ft,utlponfum,nunlt;î quam uelle nos deftrere.

Eft 86 hæc magna coniblatio,quôd prædicit, ftmper fore aliquam ueram Ecclefiam Virgines prudentes, quæ liera fide 86 Ipe iplîim expeâent,

Hæc omnia confideremus in hac pulcra fimilitudine, de qua multó plura dicenda eiftnt, ftd nemo poteft làpientiam Dci penitus exhaurire, Curemus, ut agamus pccnitentiam, 86 proficiamus, ut fimus parati, habeamus oleum in noftris uafis,86Ct id eft, in noftris cordibus,86cgt;

PdraMti de Hæc Parabola de talentis difternit fideles 86 diligentes, ab infidclibusæ » nepliffentibus fiue ftcuris» O O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Rurfus autem ftiendum eft, hic 86 dodrinam 86 obiurgationem, amp;nbsp;cou# folationemproponi,ficut in priore parabola.

sewper erunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dodrina eft prima hæc, Quód ftmper funt 86 erunt in Ecclefia aliquiEk

fideles^deles86diligentes,Etaliquiinfidèles 86négligentes,fientnuper diximus,ftmlt; diligentes, per in Ecclefia fuilft, elft,86 futuros elft in hac uita taies, qui fint fimiles fatuis

Et hoc ftiendum eft, ne d Deo deficiamus propter hoc ftandalum, cum uidemus magnam multitudinem impiorum.

Alia dodrina eft circa finem,habenti dabitur, 86 d non habente etiam quod habet, auferetur»

Hîc maniftftê docet nos Dominus, quód uelit nos lua dona exercerejamp; acceptis donis non elft négligentes* Dicit dona augeri his, qui laborant, uttis utantur* Sicut auget dona loftph aut Danieli, quia laborant in diftendo, do^ cendo,86 orando, 86 regunt fuos mores temperantia, caftitate, 86 fobrietate5amp; alqs neceftarijs exercitijs* Quia nullo modo cogitandum eft, Deum ucIIe auge«« re dona qs, qui uolentes effundunt*

Sic dicit de negligentibus dodrinam. Quia repulifti ftientiatn, repellam te, ne Sacerdotio fungaris mihi. Oftæ 4»

Hæc 86 talia dida præcipiunt,ut ne fimus négligentes,ftd donis utamur, ficut Paulus dicit 2. Corin, é. Videte ne fruftra gratiam receperitis* Et ho” mo iam donatus Spiritu fando, poteft 86 debet magis magiscjpeterefeiu^ uari Spiritu làndo, ficut Chriftus inquit Matt. 7, Petite 86 accipietis. Quant(i magis

Pater ueftcrccelcftis dabit Spiritum fandhim petentibus, Lucæii^Et '^pEtens Spiritum Gndum poteft refiftere malis tentarionibus, potefl retiness dona Dcij fîcut Paulus inquit; Ego corpus meum redigo in {èruitutem, !♦ ^rinth. 9.

Nequaquam oportuit Dauidem rapcrc alterius coniugem ,{èd poterat '’’’Eciim haberet Spiritum fàndium, refiftere tentationi adulterrj»

Sic amp;nbsp;hoc loco dicitur: Habend dabitur* Si Dauid uteretur donisjcrefce^ ’^^ntineodona. Et contrd, A non habente aufèretur id quod habet»

Dauid non Utens donis,Iabiturj8óamittit etiarn præfcntia dona pluris ’’’^jpoftraptumalienæconiugisjamittitconfilium bonum, iubet interfîci uiü K'^^quia Diabolo iam aperta erat ianua, èC impellitur ex alio ftelere in aliud» amittit cuftodiam diuinam, Deus finit eum etjci ex regno, ÔC Unit mub ^^^ttiftiffîmas pccnas acciderc» ,

, Sumatis aliud exemplum. Saul eft ornatus regno amp;nbsp;Spiritu fando, glo^ ’^'ofisuidorrjs.Poftea incipit fieri Tyrannus fuperbus. Ibi amittit etiam habueratj RegnumjSpiritum fan(ftum,uitam, gloriam.

Hæc exempla triftiftima oftendunt, quomodo homines labantur, poib S^^mfuerunt ornati donis DeijSó non uoluerunt addere curam eis utendi.

In. pforfus falia 8c diabolica eft excuiatio eorum,qui dicunt, ft non pofte nnere à peccatis contra conftientiam.

Imô textus clariftîmè I. lohan, 3. dicit : Qui natus eft ex Deo, peccatum ^'iracit,quiaftmien Dei in eo eft. Dedit tibi Deus Spiritum iandlumjUt poft pj-æQ-pfi-uj. fuo dono utaris. '^contumelia eft aduerfus Deum, cogitare, qudd dederit tibi Spiritum ian* ^^jUdantum negligenter uiuaSjSC laxes frenum malis cupiditatibus.

, Ohiurgatio eft in his didis,qudd ille negligens, qui noluit uti taïento,pu amittit etiam hoc qudd habet.

Sed dicat aliquis:Quis eft fatis diligens7 Omnes funt infirmi,amp; aliquant nbsp;nbsp;nbsp;A

Refpondeo, hic tenenda eft communis dodrina, quam fæpè repetimus : 1» finguUs •Joninibus Tandis funt infirmitates 8c peccata amp;nbsp;lapfus, ficut ftriptum eft,N5 ;iuitus in terra, qui cum bené faciat, non etiam peccet. Sed tarnen in fingu=! haejfipropo '^aebet elTe propofitum benefaciendi, amp;nbsp;debemus uitare, 8C poftiimus uitare ßtum amp;nbsp;co» Wcontra conftientiam. Et fi quis eft lapfus, debet mox redire ad pceniteii:*

ficutredqt Dauid,ficut redijt Aaron. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^**^*^^’ '

t,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod aliqui maneant in Ecclefia, qui donis bene utuntun

lofeph eft rede ufus dono,non uoluit fieri mccchus,8ó patienter tulit car* cerem.

vidua's^re^: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliud pulcrum exemplum : Paupercula uidua in Sarepta eft ufa dono»

ftitriA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pauit Eliam, nbsp;nbsp;prius ei cibum dedit quam ftbi, ideo Deus benedixit eius

mui* Fuit .n* hoîpitiû Ecclefiscjnon eft extincta fame,filius morte refufeitatus eft. Et certiftimum eft, quod parua opera bona maximis præmrjs publicis priuatis fæpê ornantur, ut cogamur dicere,ficut lacob inquit Gene, p. Minot fum cundis miftrationibus tuis. Et contra, quando homines non uolunt agett pccnitentiam,tunc poftea horribiles pocn^ ftquuntur. Expedat Deus aliquant do,amp; concedit Ipacium pœnitentiæ, Sed quando non incoatur poenitentia, fit contumacia maior,tunc ueniunt ultimæ pœnæ,uaftationes gentium,amp; pce^ næ æternæ,fîcut de arbore fieu dicitur in parabola Luc, 13, Ecce anni tres font, ex quo uenio quærens frudlus in bac arbore,amp; non inuenio,fuccide ergo illam* Hæc eft ilia fimplex amp;nbsp;uera declaratio huius parabolæ,nunc finguli uidt^ te,ut uos ad dona Dei exercenda exulcitetis, amp;nbsp;hec ipfa dida cordi inngite.'Ha* benti dabiturjamp;L à non habente etiam quod habet auferetur, id eft, ab amitttn«’ te Euangelium 80 Spiritum fan(ftum,auferuntur multa alia dona, confiliunij» omnia bona, æterna amp;nbsp;temporalia,

I« «f« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et in ufu donorum præcipuus eft uftis, inuocatio 8^ precatio, ficut feri^

rum exercent ptum eft, Lucæ II, Semper orate, Et uidetis iam necefli tatem in periculis progt; du inuocAtio. pterconuentum,proptcrtempeftates,propter bella, propter incendia,denitj propter multas calamitates. Deus multis modis nos commonefacit ,Et tarnen fumus négligentes, led profedó tempus poftulat, ut expergilcamur, nepete^^ mus, ficut illa ficus, ficut Sodoma, ficut lerolblyma, ficut tota Afia, GrædajS^ aliæ regiones fub Turcisperierunt,imó ficut iam perierunt omnes regiones in Germania Só alibi, oppreflæ d Cælaris exercitibus, ubi Ecclefiæ turbantur, alia multa mala accidunt. Ah Deus auerte d nobis tales Calamitates,

Hæc eft exprelTa prædidio de iudicip extremo, qualis nulla eft in ueteri Teftamento recitata. Sunt quidem multa dida, quæ prædicunt refurredio«’ miiudicij. nbsp;nem mortuorum, ix. dicunt impios tore in pœnis, cC inuocantes Deum nabi^

turos falutem æternam, ut Efaiæ ultimo feriptum eft,tarnen adeo exprelTa prp»* didio nulla eft, ut hæc concio filq Dei, qui hunc Articulum claris uerbisuolu* it declarare, Igitur hæc uerba Domini fint notiftima omnibus nbsp;nbsp;adfiduè co*

gitentur. Et non indiget hæc concio ulla declaratione, Verba per fefe peripi* cua funt, fed fidem amp;nbsp;timorem Dei adferamus, hoc iudicium adfidueintue* amur, metuamus iram,amp; confolemur nos, quód ftimus Ecclefiam ueram libc« randam efle ab omnibus malis in co iudicio,

Hæceft præcipuaadmonitio neceflària in hoc textu, Sed tarnen adde^ mus Só alias qualdam admonitiones,

Omnes homines diligenter diftant, hanc uitam humanam ordinatam ef* ft d Deo,86 non uiuere homines ficut pecudes, fine lege Dei,amp; fine ullo ordine, ac mori ficut pecudes, fine ullo iudicio poft hanc uitam, ftd Deus condidit

^tnus humanum ita, ut addiderit dodrinam, quomodo uelit homincs GIuos âccre, amp;nbsp;fine ulla dubitatione punit omnes contemtores fuæ docftrinæ.

Etfuntpœnæduplices.Corporales in hac uita, ÔC aliæ poftea æternæ poilhanc uitam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Certiflimum eft,Deum in hac uita corporalibus pœnis punire omnes, ^^idcliftacommittunt contra confcientiam, èC quando fiint magna ,funt etF ^'^pœnæ magnæ. De talibus delidtis exprefte didum eft : Qui gladium access r '^‘t’gladio peribit. Hîc dicitur, Omnes homicidas fine ulla dubitatione,ruri= tur corporao ^^punirigladiOjficut exempla oftendunt. Certiflimum eft nullam homicia

efFugere pœnas in hac uita. Et palde errant homines, qui putant fè Poilehtere. Sicut recens exemplum audiuiftis, de interfedlore fratris in ualle ^^ohimi.Hanetuera uox : Qui gladium acceperit, gladio peribit.

Sic manet uera uox : Honora patrcm amp;nbsp;Matrem, ut fis longæuus fuper Certiflimum eft, qui male tradlant parentes, puniri in hac uita. Erat l'ancofordiæ quidam Bombardarius, induftrius homo, qui diligebatur pro^ pfcrartem.Iscùm uellet in nouam bombardam rurfus immittere puluerem ombardarium, puluis accenfus ex bombarda mox erumpit, amp;nbsp;arreptum ip;« ^mMagiftrumbombardæleuatinaltum, amp;nbsp;accendit, 8gt;C poftea adflicftum ^^'■fæinterficit, Caulàm homines plurimi,qui eum nôrant, dicebant efle, quia male traftauerat. T aies hiftorias poflèm recitare plures.

EemdeScortatoribusamp; Adulterisdicittextusî Scortatores nbsp;nbsp;Adulte*' ''osiudicabi't Deus.

Hincfunt tot morbi, ut morbus Gallkus Si air). Item peccata in ’’^’’’^jpuniuntur in lèmine. Ideo Dauid rapta altenus coniuge, poftea fic pu^ '’'^u^interficiuntur ei filt). Filius mouet feditionem, SC quod eft horrendum. Petris coniuges poftea contaminauit.

Et manifeftum eft uagari pcenas per familias Prindpum SC regum, quia 'Ucruntadulterijficutubicß uidemus exempla.

Hanc doftrinamdiftantomnes homines jquód certiftïmum fît jpuniri ’nhacuitadelida contra confcientiam,amp; maiora delicfta maioribus pœnis pu^ niïi.

Qyanquam autem multi hanc regulam negligunt Sc derident, tarnen ftijs Jötcueriflimam eflè, fæpè hæc régula omnibus hominibus recitanda eft. Et Etuseam populo declarat terribilibus exemplis^patibulo, èC multis fuppliciss '^{lomicidarumjSf alijs modis pocnarum. Hæc cogitanda ftint in omni uita,amp;2 ’'^ændunijquôd tales pœnæ non accidunt fine confilio Dei.

Hîc autem etiam ftiatis : Quæ ftint cauftc, quare Deus in hac uita punit, ctrrnuelit poftea puniref

Prima eft iufticia Dei, quia Deus uult confpici amp;nbsp;agnolci iufticiam in generehumanoetiam in hac uita. Ideo horribiliter punit manifefta delida,ut oftendat fe eflè iuftum, irafci iniufticiæ.

Secunda caufa eft : pax publica. Quia uult coerceri Deus ipfôs delin* tluetitesjSifuresnonfulpenderentur,nondefinerent furari,amp;nulla pax cQ

Tertia caufa eft exemplum,quia Deus talibus pœnis, alios d€terret3amp; aliqui mouentur, etiainfi non mouentur omnes, Deut. 17. amp;nbsp;lÿ.

Quarta cauià eft, quia Deus fignificat his pœnis corporalibus,ceruffilt; me reftare futurum indicium, quia hæ breues pœnæ in imprjs non funt æqua* les peccatis impiorum, qui non conuertuntur.Sed peccata talium funt infimta, ideo ordo iufticisc imponiteis pœnasæternas.hæc bene confiderandalunt,

@ûntgt; in C»fn ^ottlofe n tgt;ie nic^t bcfact wcrDcn/ iff fo fr feine ^ciftifße fîraffe gleich ift/fonüer fie ift vnenneföficb / vnt» gebûri gegen eivige vnö vnerineslidx ftraffe ! nie^t allein ftraffe/ hf nu ent)e nimet. be^ût vn^ fur fo((^em graufainen iamen

Qiiinta cauià eft, quia Deus uult has pœnas eile figna retrahentia nos ad pœnitentiam. Quando fur ducitur ad patibulum, feiat ft non propterea dam^ nari, Ci modd agit pœnitentiam, Sed cogitet hanc pœnam eift fic d Deo ordp natam propter pacem politicam, fimul, ut fit admonitio retrahens ad pc[gt; nitentiam, Has quoq cauias iæpè recitare Sc cogitare utile eft.

Vang gterng nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doftrina Dei,nec pœnæ corporales fleftunt homines ad pœ^

nitentiam, ftquuntur pœnæ poft hanc uitam, de quibus hic dicit. Et textus no indiget ulla declaratione.Et funt pœnæ horrendæ,quæ quantæ fînt,uerbisdid non poteft, Sunt ignis æternus,pauor ôô dolor maior qudni iilH dolores cop porum,amp; uellent damnati redigi in nihilum, fi fieri poftet.

Sed quærat aliquis. Qui funt iàluandi C Quis poteft dicere, qudd latisre* écrit his uerbis 7' Efuriui,8c dediftis mihi cibum èCc,

Refpondeo, Hîc oportet uos utrunq^ feire doeftrinam de fide, amp;deDO* nis operibus.

Certiftimum eft, qudd uita æterna datur propter Dominum noftrum IciumChriftum credentibus,ficutdixit textus: Hæc eft uoluntas PathsjUt omnis, qui credit in Filium, habeat uitam æternam.

Hanc coniblationem oportet nos ftire, hæc eft uox propria Euangelfj hîcdicit: Venite benedifti Patris mei,00c. Sunt autembenediftiper Abrahæ ôôc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Deindeuerdoportet ftiri,qudd etiam ftqui bona opera oporteat, qudd hæc placeant Deo per fidem propter Chriftum, etiamfi funtinfufteien* tia, Sed tarnen oportet nos tales efte, ne perftueremus in malo propofito con‘ tra conftientiam,

Econtrd impq funt fine fide, amp;nbsp;habent maluni propofitum, non cibant Ecclefiam, ftd interficiunt Sanftos. Non potant Ecclefiam, fed omni genere crudelitatis earn excruciare conantur 00c, Et facile conlpicipofluntutricßii^ confeftione ÔÔ perftcutione,

Credentes confitentur fidem, amp;nbsp;faciunt multa bona opera* Sed im# pij ardent odfjs, amp;nbsp;quærunt occafiones exercendæ cru;« delitatis, Ita utrieg difterni poftunt.

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scitis quodpoît biduum ^afchafiet^

V^uitur hiftona diei’ quarti in fêptimana Palmarum, {ciliccty S5?tfWö^ niftorid did quia dkit, poft biduum Pafcha fiet, rdlicet poft ^yïftWOCl^ poft ^**“’^^*

^^'’nnctfîû^/quiadies Pafthatos fuit incoatus ueiperepræcedente feriam (ckh ’ dcliberatio fuit de capiendo ôd interficiendo

^MINO* Hîccogitentur horrendi furores, Videruntmanifeftamira« teftirtionia Dei, his ipßs diebus, reftiftitationem Lazari, Sgt;^ alia/nalts,.

j^^înien tantus furor fuit, ut auderent cogitare de interficiendo tali uiro, cui tanta teftimonia tribuerat. Et non addo hic longam enarrationem, quia

’^tlobfcuritatis eft in hac parte textus,Tantum uos omnes adhortorjUt expa^ ticatiscogitantes tantum furorem èC ardentius oretis Deum, ne finat nos ita

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu nos Spiritu iancfto tuo,amp;^ non finito nos pollui blaiphemqs èC ta^

n Jn lohanne eft etiam deftriptio conuiufj in Bethania, quod fadum eft ^“Oätoante Palmarum,

Hoc conuiuium quod récitât Matthæusjfacftum eft feria cjuarta UU) SyilÉ ^^^Ctt/poftdiem palmarum. Et non eft abiurdum,dicere, quod fintduo con^ ^'^’^quia cxiftimo Dominum his diebus comedifle in Bethania, quotics co^ Mit,

Hiftoriaautem hæc continet exempla duo, Altcrum eft opus confeftio^ ’’*s,quod laudat Dominus, Altcrum eft hypocriticum indicium ludæ, uel eti^« aliorum, qui reprehendunt bonum opus mulieris,

Hine dilcamus, in ipfa Ecclefia fæpê hoc accidere, ut hypocritæ iudicent ^Memnent fantftos,etiam recte facientes. Et talia hypocritica iudicia diftaa patienter tolerare,amp; non propterea fiamus negligentiores, Sicuxor DauidisfiliaSaul,reprchendebat Dauidemcanentem fidibus M Arcam Domini,

Et nunc magna audacia eft iudicartdi èc damnandi àlios. Et tarnen confi* '^^areilh ludices deberent didlum Chrifti : Quare uidesfeftucam in qculo fra^ non confideras trabem in tuo oculo f

, Scriptum eft: Nolite iudicare,nc iudicemini^id eft,non damnatc,non £aud S'^t^fratrum confcientiasjquando faciunt opera utilia Ecclefiæ, quæ per fe non ’quot;«tptecata,

Et uidete prælèns exemplum, qu^mpulccf prætextus eft, ludasuidebat ®Ka(îonemfurandi fibi offerri, fi uenderetur illud unguentum, hanc fuam cu^« pi'litatem tegit ifto prætexfu:M.elius effet uendi ungucntum,8^ pecunia ilia iult; paupcres.

Tails eft aftutiahumana,fuis uiefis amp;nbsp;cupiditatibus, quærit prætextus ho in fcholis nominatur fallacia j fecundum non caufam,

Scd Deus ludicat corda, amp;S damnabit punict hypoen'tas, SC cxufcnabit rcdte facientcs fideh'tcr fcruientes Ecclefiæ.

Ita fit hic : Deus obiurgat ludicantes inulierem, 8^adRrmat mulicrem cifîèopus bonuni,quiaqiiakcuncß fuit hoc opus,ôô quâecuncp fuit uoltinfasmil hen's,tarnen hæcfuit pnncipah'sintentio,quóduoluit oflendere hoc opcrefe fateri hune uirum effe doclorcin à Deo minum ,8ó Mcnîam ,5cfenondfem numero hoffium ipïîus. Et uoku'tcum defatigatum laboribusillorumdicrum recreare,quia hæc nano fuit medica,^^ habuit multas res opnmas, ut ßalfa“* mum 8^ aha,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc intentiö amp;’ tab's ngm'hcano huius intentionis eft opus confelîioniS)

quod cftopusbcnUm,ncutin die Palmarum ftgnaconfeftloniSjclamareOfaiv na hlio Datii'd, 8^ profternere ueftes,fuerunt opera bona,6lt;^ opera confeflionis, Sicetiam opus Dauidis præcedentis Arcam cum Cithara, fuit confeiïîo,Taha opera funt Deo p!acentia,iuxta hoc dictum: Qiii confeftus fucritmecoramho minibus ,confitebor eoo cum coram Patre meo ccclefti.

Toti uia wa Tota noftra uira debet efte confeftio, ficut dicit Dominus .‘Sicluceatm^ tieftra coram homimhus, ut glonficetur Pater ueftcr cœleftis. Hîccogiremiis ‘ contrd, Qiianta peecafa fint,vjuando iiita non eft confelTio,fed potiusfcand31lt;* fa,amp; eft caufa,uc male audiat Euanaelium,amp;^ doleant fan'fti,ô^ multi deterrcam tur a dodfnna, idco limus diligentiorcs, 8C curemusjut uita ft confeflio,

Poftea facit DominuscollationCm operuni : Pauperesfemperhabetisuo biftum,meautem non icmpcr,quafidicat: Bonum eftiuuarepauperesueree^ habctis occanoiiem. Sed melius eft, oftendercconfeffionem, no'otfeumchri non ftmper ego uiGbili præfentia uobifeum cro. Sic tantum Gmplidtn'’^ ciuoid telligatur hocdiclum non pugnat cum alio dic'to : Ego uobifeum fiim^li? ucrpicncm' confummationem fecuh omnibusdiebus. Eft nobifeum amp;nbsp;uerèpræfenseft, fuadiuina pocentia nos regens,defcndens,cuftodiens,faluans. Aliud efdoQ^'* de uiGbili conuerfatione, qua lis runccrat, amp;nbsp;Ggnificatcitd ft moriturumefle, S'tunc ipfos futurosnonfoliim in mcrrore,ftd ctiam in magna dubitationc. Me non habebitis ,ad eft,etiamG cro uobiftum , iacen^in ftpulcro,tamcnmc non habebitis, id eft, non credetis meeftè refurreefturum, non tunccredctisnie cift faluatorcm,reddentcni uitam mortuis.

Et conGdercs, Non dicit,non cro uobiftum, fed non habebitis me. Dominus tunc in ipfoconuiuio uiGbiliter.Et tarnen non omneshabebantcum id eft,non omnes agnofeebant eum efte Meftiam.non omnes credebanf.

Poftea Dominus laudat opus à ftngulari circumftantia,quam millier for^ taftîs non cogitauerat,ftd Spiritus ftndtus in mulicre,moucnseam,fignifilt;are hoc ârcanum uoluit, Mos erat corpora ludæorum mortua perfundere balfalt; mo,ut diu durarenr.

Accommodât igitur Dominus hanc uneftionem ad ft’pulturam,amp;.' ad con ftruationcm corporis in ftpulcro. Vnxit me,inquit, quia ftpehar, amp;nbsp;ipfa uulc meum corpus non corrumpi,ftd cxpc(ftatrelurrecftioncm.Videte,quantanifa^ pientiam ait efte in hoc exiguo opcre f Tantum fortaftis non cogitauerat mulß er, ftd tanti'im Spiritus fandus in muliere hæc cogitabat,amp; Dominus hactarn ta latidc ornat opus confeflionis, ÔC oftendit, Spiritum fandum in fandis muh taconfidcrare in omnibus bonis operibus. Semper in uno bonoopci cmulta bona

quot;Kt AT T H Æ /. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^66

bona opéra infunt. Et contrâjin uno delidlo multa peccata fimul infuntjhæc be# nèconfideranda funt»

Pofteamquit: Vbi'cunq^ prædicabitur hoc Euangeh'um in toto mundo, conf^ßiouerd hudabitur hoc opus.Hæc eft egregia confoIatio.Confeflîo uera non potent op non poteü op pfimi, etiamfî multi aduerlàntur, SCin aliquibus locis extinguuntj tarnen ièm# P^deruatDeus aliquam Ecclefîam,in qua manet lux confeftîonis»

Hæc fît breuis enarratio exempli. Et mementote, hoc opus mulieris eftè ®pusconfeffîonis, Monachifua opéra eledla fine mandate uolunt per hoc ex# ^niplum exeufare, Sed iplbrum opera non funt exempla confeifionis,ôô ipfi fa# fiunttanquam preciaôôfatisfacftionespropeccatis, 8Cc,

Poftremó ex hoc exemple mulieris diicamus etiam honore affîciendos dieminiftros Euangelij, Ideô hoc opus laudatur, quia hæc fuit intentie, hune concionatorem recreare,

Jn tota hiftoria Paftionis Chrifti, ficut in alijs hiftorifs, oportet hæcfcx tonfiderari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confîderdndd

Prrfonqc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inhiflorid

Sic in bac hiftoria primum confiderentur perfbnæ,Et principalis perfbna dtnliusDei,qui uenit, ut hoc modo fiatuidima pro genere humane, amp;nbsp;docet ^^angelium,arguit impietatem omnia peccata, Et docet uoluntatem Dei de P^nis,amp;deiufticia,amp; de liberatione iuftorum,

Hanc perfonam comitantur pauci, qui funt membra Ecclefiæ Dei, 80 au# quot;^nt eum, dolent ip^ dolente, lætantur ipfo refuftitato,

Contrariæ perlonæ principales funt, Diaboli,jmpij Pontifices, amp;impr) contrdrîa ^■”icipes,amp;horum miniftri imprj,ÔC reliqua multitude impia,quia genus hu# ’’^^’^uminduas partes eft diftradum,in Ecclefiam Dei ueram,quæ uerum De#

Pt ficut in omnibus negocijs,quæ per multos agûtur, perfonæ uariæ funt, 'ta in hiftoria Paffionis , in parte inimica Chrifto, perfonæ multæ funt,diabo# ijseftexcitatorjpontifices funt præcipui hoftes uifibiles,qüi fumma confilia gu trnant,pofteahabent armatos,habent 8^ proditores,fic fit in bellis.

Et illud eft hîc infîgne, quôd inuenitur proditor in ipfo numero Apofto# otuin.Dauid proditus fuit d Doëg, qui fuit Idumæus, Hoc non tantum ei do# Qteni attulit, quantus dolor fuit, cüm filius amp;nbsp;præcipui confiliarii ab eo defice# «nt.

Eern quantus fuit dolor Iofèph,cum fratres cum üoîuerunt interficere, èc poftea uendideruntC

Confîderemus igitur in ipfo ccetu,qui nominatur Ecclefia,taies multos eft 'tjqui funtfîmiles ludæ, amp;nbsp;ualde doleamus, èC Deum oremus,ne finat nos per labolum uinci impelli ad mala confilia, ficut in Johanne feriptum eft : Sata# quot;îs intrauit in cor eius.Et Dominus iplè dicit: Satanas expetiuit uos, ut cribra# ^^t uos, Ego autem pro te oraui, ut non deficiat fides tua,

507 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CJ’PTT x:gri

Hæc dicta moncant nos,ne fimus lècuri nihil cogitantes de iiiGdijsdiaboJ II,fed Deum oremus aiTîduè,ut nos regat,ne incidamus in laqueos diaboli. ‘

Hæc iam fatis dida fint de perfonis, mementote hanc diuifionem,quia fepè poftea rurfus dicendum eft de diuerfarum perfbnarum operibus, CMßip^ßio* 2^ De caufa. In fîlio Dei caiifa,cur uclit pati,efi: bona,Icilicet,qniafcithanc HisinfiUoDei obedientiam efie precium,quo lufticiæ Dei fatis fit,^ ira placatur,Deusre^ cipit genus humanum,ficut in Pfalmo feriptum eft : In capite libri feriptum eft de me,ut faciam uoluntatem tuam, Deus meus uolo, ÔC lex tua in medio cordis mei ôôc.

Tota ftriptura loquitur de hoc mirando confilio Dei, quùd Deus hoc modo uolueritfaluare genus humanum, amp;nbsp;fæpè hæc mirandadeliberatioco# gitanda eft, Filius eft deprecator pro Adam amp;nbsp;Eua, amp;nbsp;fit decretum,ut pœna in ipfum deriuaretur,quia ordo iufticig erar,ut non reciperetur genus humanum, nifi fada compenfatione, amp;nbsp;pcvnam æquiualentem folueret redemtor»

Hoc mirandum confilium quotidiè cogitandum eft, Deo gratiæagerii« dæpro donato filio»

Crfttp ffitßio* Sed caufa pafîionis in hoftibus Chrifti,erant odium Dei in diabolo,Só mitnbojhb. odium Chriftiin Pharifæis, qui nolebant fuos errores peccataaccufari,amp;to dem modo fernper oderunt ueram Ecclefiam hypocritæ.

5» Adarecitabimus ordinè,quomodofimulmendacijs56 manifeftauio^ lentia Chriftum perdere conentun

Soâf ebrifti. 4* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perfonarum focn,ut dlxi» Socrj Chrifti funt pauci auditores, Apofto/i,

Maria,8iS pauci alq, qui dolent cum eo patiente, amp;nbsp;lætantur cum refurgente.

Sort/Pontifia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impiorum Pontificum amp;nbsp;Pharifæorum,funttyrannfiquiarmis

CM»c!- adiuuant perfecutionemdtem proditor ludasjô^ reliqui blafphemiamp;imptj,lt;iui rifeorum. perfèuerant in impietate.

Pœttie impio. Pœuæ impiorum etiam in hac uita incipiunt,ut pcena Iudæ,amp; haiwdu biè multi alq,PiIatus,Herodes, ÔC Pontifices habuerunt etiam pœnasinhacuii* tajfèd pofteafequentur æternæ pcenæ multô maiores»

Liberath iu, Econtra liberatio iuftorum incoatur in refurredione, ibi manifefte dent Apoftoli, qualis fit futuratotiusEcclefiæ liberatio in refurreCtione»

Hæc de luda fatis fit dixifîe,8d oremus Deum ardcntcr,ut nos regatSphi^ tu fuo fando,ne diabolus implicet nos laqueis fuis, ut â Chrifto deficiamus, jp^ fum etiam Chriftum oremus,ut ipfe nos regat,ÔÔ pro nobis intercédât,ficutpro Petro interceftit, amp;nbsp;cum eonfirmauit.

Non uolumusautem iam diceredeueteri rituagni Pafchalis, Seduoiu=lt; mus dicere de noftris Sacramentis, amp;nbsp;de caufis, cur fernper fiierint in Ecdefe inflitM Sacramenta^ôô quis fit eorum ufus. Hanc dodrinam neceffe eft fæpc repeti, Si primacaufa inftitutionis Sacramentorum omnibus temporibus.

CùmDeus immenfa mifèricordiauelit colligere æternam Ecclefiamex genere humano, edidit inde ufcß ab initio fuam promifîîonem de recon cilia nolt;lt; ne, addidit externa uifibilia figna, quia uult illam promifîîonem fonare in genere humano, 8^ ut promiffio fiat infignior, oculis etiam propofita funt ex^ terna uifibilia figna, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item

Itemc«m udit Eccidîam cHè certum ccetum difi:inô:um ab alqs gcntibus, ^lulteflè figna dïftinguentia ,ut ci’rcumcifi'o diïcernebat Ilraëlitas d csstcris gcn^ t'busomnibus, Baptifmus dilcernit nos ab alqs gentibus»

Vultetiam aliqua ligna eflè uincula publicorum congrefTuum, quia cer# ^'(lîmum eft, Deum uelle, ut publici honefti congreflus fiantj^ fcruat eos ipfè ’’^gtncre humano,ôlt;f non placent ei diffîpationes,quales faciunt Anabaptiftæ, currunt in latebras, amp;nbsp;faciunt diftracfbones Gm neceHària eau fa.

Vult Deus elîè Ecclelîam di'ftinclam â cæteris gentibus, amp;nbsp;uult earn con;« 'P’tiamp;exaudiriin toto oenere humano» Ideô uult eflë honeftos conorelTuSiôô ’’^rtiat eos,86 addidit figna, ut difeerni amp;nbsp;confpici Ecclefîa poflît.

Hanccaulam beneconfi'derate,ut poftea melius intelligatis ea,quæ de cœ ’’î Domini dicentur.Quia hæc ita inftituta eft,ut fit illa publica ceremonia con ■^^dens publicum congrefium.

Poft banc caiilam,quæ de publico congreiTu aut diftinftione loquitur,eft Sdcrdmentu te ^neccaufa pro fua cuiufçK confeientia copnoftenda, Sacramenta funt etiam te« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

• t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r i UoluntitlSDel

Himoma uoluntatis erga te ,06 lunt applicationespromilnonum per hdem, gfgaiws amp;nbsp;Qyandofumis corpus Ô6 fanguinem Domini, cogita Ô6 crede, ad te quorg appUcationes ptttinere promiflîonem gratiæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promißionunt

Alids cogitant homines, ccce promiflio efi generalis ftrmo,fortanis ad tè •^‘hilpertinetjied fcitoin hoc ipfo ritu teftari Deum,quôd promilfio ad te per^s f’ncat. Dattibi Dominus corpus amp;nbsp;fanguinem, facit te membrum fui corpo« igitur promifiîoncs ucrê tibi tribucre.

Hanccaufam diligenter confiderate, amp;nbsp;fimul hîcdifcite magnum amp;nbsp;hor:f opinio deußt '■tndumabufum,qui ièmper in mundo uagatus eft, de merito operis,Iêu de ufu Umentorum fine fide; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine fide hor.

ijiivnM*-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rendis alfUÜii

bicut Pharifæi docebant, remitti peccata propter fua iacrifîcia maftaô ^’onesjamp;defideprorfusnihil dicebant : Ita populus in Papatu cucurrit adcœ=«

Domini, amp;nbsp;putauitfe hoc opéré, 86 hac obedientia mereri remifiidnem ptecatorum. Hæc infania eft magna idolatria. Sed debes ftire, quôd hæc tua fiimtio uel obedientia nequaquam fit meritum remiftionis peccatorum, fed t]uod filius Dd fua morte meruerit nobis omnibus remifiTionemjÔC hanc opor^î tercfideaccipiinucrapocnitentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Poftca uerd hæc fumtio tibi eft teftimonium, qudd promiftîo etiam ad tè ptrtincat,86 mens tua intueatur filium Dei fedentem ad dextram ^terni Patrisj yi te iam facit membrum fui corporis,Ô6 multo ante meruit tibi remiflîonem, bi uulc,ut te promiftione fua confoleris.

Hic uerus ufus difternendus eft à Papiftico 86 Ethnico abufu,qui ceremo# ^’asita faciebant, quafîeftènt mérita remiftionis peccatorum, Poftquam dixi de caufis, 86 de ufu Sacramentorum, generaliter, proximo etiam de textu 86 de WdTa dicemus »

Primiim pauca uolo dicere de MifiTa Papiftica, ut uos ftiàtis, qualis fuerit Atufj« Sicrj. error in toto mundo, apud Pa piftas adhuc fit, 86 fitis moniti, ut ilium tan« memi ceeii£ in tumerrorem 86 idolatricum deteftemini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mijfit Papifii»

Papiftædixerunt SxL dicunt,fuam miftam eftè oblationem leu facrifîcium^ quod fit neceifariLi Ecclefiæ,86 mereatur facienti 86 alrjs, pro quib, fit, rcmiftio« ntm peccatorum, ficut Pharifæi dicebant,(è mereri remiftîonem fibi 86 ali)s,ma ftationepecudum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce iii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

Hgc opinio eft error pugnat cum dicflo ad Ebræosî Vnaoblationc con fummaui't fancflos.

Item pugnat cum diÄo:Iuftus fide fuaiiiuit» lam fi opus facrifîculi mete* ' tur remiffionem, non accipitur remifîîo fide»

Firmi(Time igi'tur tenendum eft, quod opus lacrificuli non mercatur re^ miftionem,8d quód omnes MiflæPapifticæ pro uiuis ÔÔ mortuis,fint idolatry cæ.Et nemo debet ad eas accedere, Sc horrendum eft cogitate, tantam idolâtré am peruafifie in Ecclefiam, 80 tam latereceptam elle» Oremus autemDcum,uc ipft emendet,quia nullafapientiaaut potentia hominum hunc tantumerrorc tollere poteft, fed folius Dei opus eft, hunc idolatricum cultum delete,et nos deberemus dolere propter tantum errorem mundi, propter tantamcontu^î meliam Dei, èC deberemus Deum fæpè orare,ut ipfc banc tantam abomination nem deleret,

Nec uolo prolixius difjjutare» Quanquam enim nunc homines aftuti gunt multas fophifticas gloftasaddefendendam Miftàm Papifticam,tamen tantum funt fophifticæ, ôd excogitantur ad ftabiliendos errores,imd cumulant . erroreSjficut fiber Interim,óófcripta Sidontj, Hæc fatis fit dixille de mifià Papi* ftica.

ejl slt;tgt;gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olo Sf hoc confiteri, quód nihil eft Sacramentu, nifi in fuo ufu, ficutin^

cr^rmntum ni ftimtio fonat.Et cum ccena Dtomini inftituta fit ad fumtionem,fciendum eft,ib lam confuetudinem circumgeftandi panem,cfte idolatricam amp;nbsp;fugiendam,

Secundó dicam de uero ufu. Principaliter, ut dixi,hæc ccena inftituta cftj ut fit neruus publicæ congrcgationis.

Aecedentcs nd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et fumentes corpus amp;nbsp;fanguinem Domini fint tales, uidelicet homines

Dom agentes pœnitentiam Non fint lecuri, habentes malum propofitum,quiafcri* eft.’Probet fc ipfum homo,amp; fie de il£o pane edat. ltem,Efurient6simpfiuii: bonis.In fumma,Nemo accedat retinens malû propofitum,quia eft donatumjUt fit pignus remilTionis peccatorum, credenti» Sed qui retinet malum propofi* turn, non expetit remiflionem peccatorum ,fèd contemnit Deum, et fi fie feiens accedit 5 irridet Dominum noftrum lefum Chriftum.

Hocpeccatumborrçndum amp;:non rarum eft etiamapudnos,quiuoca« mus nos Euangelicos.

Sed in hac ipfa furntionc debemus fidemexcitate, quód hæcfumtiDfitm* ftituta,ut fit teftimonium, quód uerè tibi dentur bona promifia innouotefia^ mento-propter filium Dei mortuum et refufcitatum,quia textusinquitjHicfft cafix noui teftamenti.

QuiJiiftt w. Teftamentum aütemeftordinatio ,in quamoriturusalteriattribuitha?:« ^ntiChMi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ita filius Dei moriens,meruit nobis remiflionem peccatorum. Et

' ' hanc attribuit nobis, amp;nbsp;addidit hoc minifterium, prædicationem Euangeltj

Sacramenta, ut per hoc minifterium accipiamus hæc bona, fêd perfidem. Et hæc fides non fiecogitet, tu accipis remiflionem propter hoc tuum opus,aiit ■ hanctuam fumtionem, fed propter filium Dei,qui pro te paiTus eft incruce, refurrexit, 80 régnât ad dextram æterni Paths, ^eft mediator pro nobis,amp; in hac fumtione weit nos membra fua amp;nbsp;adiungit nos fibi, teftatutjquod ab^ lueht nos fimguine fuo.

Hæc fides fit uera confolatio agencis pœnitentiam» Et tuncfêntituruiua ardens fides,quando eft uerus dolor, in quo confolatio fèntitur, Vbi eft ritas,

p, amp;nbsp;pigmia, ibi non fèntitur confolatio, non confideratur hoc ditflum : ™rKntes impkuit bonis»

Hanc doclrinam redlê debetis di(cere, amp;nbsp;cogitate, quid interfit inter nos, ^Papiftas,cur accédant Papiftæ,amp; cur nos accedatis*

Papiftæ,accediint fine pœnitentia,Scpoftea (îngunt,(ê hac obedi'entia me ^5fgt;remiffîonem peccatorum,Slt; hoc opéré deleta efiè peccata» Hic error neceG ‘^’^i’^taxandus eft.

Vos autem debetis accedere cum pceni'tentia,amp; adferre hanc fîdem,quod Piccata uobis remittantur,non propter ueftram fumtionem,(èd propter fih'um ^d,qui meruit remifiîonem fua pa(fionc,ueh't autem hanc fumtionem mémo« mini. ’’^deamp;tefiimonium e(îè fuæ promiflîonis, amp;nbsp;uelit nos hoc teftimonio ad fidê ^’^ufcitare,amp; confirm are.

Tertidjin iftaconfoïationeetiam debent accedere inuocatioetgratiarum ^'■^•Ojdebes cogitare, Ecce films Dei fecit te membrum fai corporis, uult te (c* accedere ad patrem, non fugere, uult ut inuoces, petas remifïîonem pecca=s ^0’'um,uitam æternam , auxilium in hac uita contra diabolum, amp;nbsp;contra alia ’’idajpetasferuari Ecclefiam,petas pacem amp;nbsp;alia bona nccefTaria,

Item agas gratias Deo,pro hac immenfa mi(èricordia,quôd genus humas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©■

'tumhocmodo receperit propter filium,agas gratias ipfi fiho,quôd fuit pro no **’ “bdeprecator, quôd Gt fadlus uidlima, quôd colligat amp;nbsp;(èruet Ecclefiam, quôd ^^tteipiat, quôd tibi opituletur, cogita de omnibus bénéfices, quæ quotidie ^tcipis,

Tria præcipit: Primum iubet gaudere, id eft,non irafci Deo,fed ei obedis ttinfecundis SCaduerfis rebus.

9^æ®tcipitis, fint data d Deo. Et hæc gratitudo declaretur non (olum uerbis, etiam uoluntate obediendi. Ideô diligentius^Deo obedias, ne uelut ingra* tusijscontumax^

Kæcde ufu Sacramenti bene mementote, amp;nbsp;fingulis dominicis, quando Jtcommunio,cogitate uobifcum. Hæc tria oportere coniungi,pœnitentlam,fîs tniinconfolatione, inuocationem Sc gratiarum aftionem.

Volo hanc admonitionem addere: In Paulo (criptum eft,hoc facite dos 'itcueniam.Hæc uerba diligentilfime mementote,quia continent dulciftimam wnfolationem, quôd Ecclefia manfura fit, donee ueniet Chriftus,00 fe oftendet innouiflimo amp;nbsp;uifibili iudicio. Item, quôd interea fint manfiiri publici hos nefticœtusEccIefiæ,doôtrinaôCmini(ferium. Etquanquam hæc aliquando tutbantur,tarnen Deus fubindereftituit. Agatisigitur gratias Deoftruanti Ecdefiam,amp; petatis,ut feruet. Et hac (pe fitis magis diligentes in difcendo,06 in iuuanda Ecclefia 5Cc.

I» Paffîonis ini'tium in hoc loco. De caufa paflionis pnus didum eft,quant tarnen fern per oportet in confpedu eflè.

VMiores chri JJe ipfà paffîone, Quanquam Dominus in omni uita fæpê pafllis eftm corde ftio magnos pauores nbsp;dolores,ut lohan, I2. inter concionadum clamat.

Pater falua me ex hac hora, tarnen lam in monte Oliueti fingulariseftdolor,ct hic recitatur ab Euangelq fcriptoribus,tanquam fingukris pars paflionis Chri fti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- a'

Quid autem (it ide dolor,nos non pofltimus dare dicere,quia neefuftin^^ re poiîèmus, Sed debemus credere, fuflïè magnos dolores propter iram Dti aduerfus peccata noftra ,tunc filius Dei (enfit eflundi in fe iram Dei, contra pco cata noflra, quaft ipfefe polluiflet tuis amp;nbsp;meis amp;nbsp;aliorum peccatis,

Ideó nominatur agnus Dei, id eft, uidima, quia madatur locoaliorum. Et Ekias inquit; Et pofuit Dominus in eoiniquitatem OMNIVM S T R. V M. Item, propter delera populi mei percufti eum.

Hæc pia meditatione cogitanda funt, amp;nbsp;agnoftenda ira Dei contra pto cata. Et agenda? gratia? Deo, amp;nbsp;Domino noftro lefu Chrifto,quód Gc uélitkb uare genus humanum.

Deinde cogitate magnitudinem doIoris.Necefle eft magnum doloremm iflè, in quo reibluuntur uires cordis, ut knguis effluat pro fudore.

Et ipk precatur; Pater, fl fieri poteft tranfeat â me calix ifte, ueruntameu non quod ego uolo,kd quod tu uis,fiat, Ha?c luda oftendit,fuifle maximosdo# lores,item confirmaturab Angelo,

Hæc omnia etfinon intelligimus, tarnen aliquo modocogitandafuUG*^» dixijUt cogitemus iram Dei contra peccata,amp; agamus ipk gratias,

Apoflotorum Cum Dominus eft in tanto dolore , Apoftoli dormiunt, amp;nbsp;habent ftcurit^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonas ijaes de uidoria, de regno mundano,

Hiccernimus exemplum infirmitatisin Tandis, Ipkfuntnégligentes, in errore de regno mundano, -X

Sed fimul hoc confideremus, Dominus dolenter alloquitur eos,taxatne# gligentiam eorum, præcipit,ur orent, ne intrent in tentationem.

Eft negligentia in kndis, fed tarnen reprehenditur, amp;nbsp;commonefadi olt; remus, ne noftra negligentia nobis noceat, nec diabolus præcipitet nosinak quos grauiores lapftis,

Præterea hîc feiamus, Qiianquam Apoftoli funt infirmi, tarnen in Ecde^ fia fuerunt aliquæ perfonæ, quæ intellexerunt paftîonem Chrifti, amp;nbsp;fimul ue^ ros magnos dolores paflæfunt, fcilicet Maria mater , ÔCeiusforor Maria Cleophæ »

Et Temper Tunt in Ecclefia aliqui,qui cum Chrifto patiutür. Et nosinno« ftris aTflidionib, fimus patientiores, cogitemus nos cum capité Chriftopati.

Pétri pugM Aliud peccatû in Apoftolis pingitur,quod ualdè Tæpè acciditin Eaîelia, P^rfccutio. yolamus in perfècutione pugnare, ôôEuangeliumgladiodcTendere. JtaPo trus

tnis Hringit gladium, præcîdit fèruo aun’culam, amp;nbsp;habet banc opimoneni (jnod Chriftus fît fugaturus omncs, quia omnes lapfî erant, cum Chriftus eos »lloqucretun

Sæpè fi'mili'a facta funtjSd: fient fîmih'a, ut MonetanuSjStrauSjamp; alrj uoîe/ oîntgladio propagare Euangeh'um.

Non uolo autem iam loqui de Pnncïpum officio,(èd de officio prardican^ ^iuinuololoqui»

Hoc certiffîmum eft, nos prædicantes non debere gïadio pugnare, ad* ^^thîc Dominus regulam»

Quigladium acceperit,gïadio peribit* Hanc regulam icitote non eflè ’lern fonitum, ièd uerè ùc fieri» Deus repulariter omnes homicidas retrahit ad pnam^etiamfî magiftratus eos non punit» Vt Deus puniuitSauIem,qui inter ‘eceratfaccrdötes : Deus puniuit Dauidem qui multó duriora morte paflus ^'^uiarapuerat alterius coniugemèC iuffit aftutè uirum tolli. Et non deb©* ^^5^ubitare,quin ièruet Deus hanc regulam, punit gladio omnes, qui iniufi:^ ÿadium ftringunt, fîue fînt Reges, fîue Principes, fine homines in populo, amp;nbsp;lonmanentimpunita homicidia ,quæfiunt iniuftè»

Difeamus autem expreffe dici: Qui gladium acceperit,fcihcet non datum ^ægibusgladio peribit» Loquitur ergo de fèditiofîs ÔC talibus, qui non funt ^îgiftratus, de magiftratibus, quando contra leges, ex proprio furore alios i’iierficiunt,ficut fecit Nero,Caligula, Domitianus, ait) tyranni plurimi»

Ita uidetis,quôd Chriftus etiam in hac fua paffione tarnen docet Ecclefî* ^fndetentationibus, quæ accidunt Ecclefîæ tempore periècutionis»

, Tandem Dominus uolens capitur,amp; quanquam Hint ibi proditor amp;nbsp;co* tarnen nihil potuiftènt efficere, nifî Dominus uolens fîneret le capi 80 îb

Mfed tarnen diabolus imprj homines iniàniunt,et conantur fraude amp;nbsp;uio* ^’inaEcclefiam delere,amp; Deus hoc aliquô ufq’ permittit,ièd tarnen metas con* ilüitjamp;feruatur régula : Nemo rapiet oues meas ex manibus meis,

P P fecundus atftus paffionis. Primus fuit in hortOjlècündus eft coram ®'ilÆcibiis. Ethîc fîmul continetur hiftoria de negatione Petri,

^are autem prius ducitur Chriftus ad PontihcesfRefpondeo. Talis eft cur priuf Z». PiocelTusin perfecutione Ecclefîæ, Prim um condem natur Chriftus »d Sacerdo* «(«rcbriyiJH usamp;âdoftoribus, hi funt primi, qui accufant ôi condemnant eum de dua* quot;sttbus: de blalphemia,amp; de ftditione, f'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;durum eft, nominari leditiofum coram mundo,tamcn mul

Widere inEcclefîa,quandocunt^ fit perlècutio,fîcut nunc quoq^ fîmilia fi* ^'ibnicimurautoreserrorum,amp;:fîmuldicimurinobedientesImperatori, Sed 'niusinftruéti 8^ confirmati uera exculatione,

Confiderate autem hanc hiftoriam, ad aliqua refpondet Dominus,ad ali* ^^anonrefpondet,

Primum, Non refpondet, ubi leuis eft obietftio, non pertinens ad doeftri* ’5ni,amp;ubi uanitas teftium per Ce manifeiîa eftjUt cùm obnciunt de deftrudio*

Sccundó rcfpondet, ubi' fît mcntio dotftn'næ. Nam hic efl ardculusfidd præci'puus,quôd hic lefus natus ex uirgine fît Meflïas, amp;nbsp;fit filfus Dei promif^ fus Pathbus, ut fit redemtor amp;nbsp;faluator generis humani»

De hoc tanto articulo interrogatus edit expreflam confefïîoncm, Lucæ 2 2»dicit, Egofum,

Poft hanc confeflîonem exprefle damnant eum omnes,imô clamant: - Quid opus eft teftibus C* Ipfi audiuimus ex oreeius*

Et poft condemnationem faftam aPontificibus,iamnebulones illiim^ niftri Pontifîcum illuduntChriftojSc percutiunteum SCc»

In hac prima condemnatione coram Pontificibusacceditiam aliud lum» IpfèPetruslabiturhorribiliter,Itanonfolùm fît perfecutioper hoßcs, fed etiam in ipfà Ecclefia fèquuntur fcandala.

Ac utrocß modo Diabolus furit, impellit Pontifices,amp; fîmul infirm^ membra Ecclefiæ tentât, ut etiam labantur*

Q^dwtrißis Vbi autem eft Ecclefia f Qiialis ipecies eftc An non fcmper oportet tiere humano manereEccIefiamC Et quidem confpiciearn amp;nbsp;audirioportetf tifzjfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Profedô iam lacrymabilis fpecieseft, Petrus negat, Apoftoli difîîp^“

funt amp;nbsp;dubitant , Et tarnen neceflè eft reliquam eflè Ecclefiam, Chriftusip‘2 I adhuc confitetur, adhuc miracula facit, iam in horto fecit adhuc miraculaj proftrauit milites,fanauituulneratum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et manent reliquiæ confiantes in fide. Maria mater, amp;nbsp;eius foror Cleophæ,ôô ait) quidam ab his confirmati* Sed tarnen iam parua amp;nbsp;bf’ ' deformis eft Ecclefia,fed poft Pafcha rurfus fit magna gloriofa» fideremus, ne deficiamus propter tentationes»

Iam amp;nbsp;Pétri lapfum conuerfionem confideremus, Tresdiftindîæ negationes hîcdefcribuntur*

Prima negatio fada eftin ueftibulo domus CaiphæV^fiffectrantig^ie j ut fe calefacerent nodu,

Hîc Petrus territus uoce ancillæjnegauit fè noflè Chfiftum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

tndjt ! vno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0« l Hæc eft prima negatio, Etftatim

hanc primam negationem exiuit Petrus fortaflîs metu confternatus, ttpo quamexiuiftet,audiuitGallumprimô canentem* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ct «nflC

geu fc^rei^tî/ Oenn man ^at t»cn £gt;ie gan^c fnrt/ van ^anna^n fi^aipÇa ! ^nO man hrp rc n^nfamen öeforüert / vntgt; lang Oa ratamp; ^cÇaUen / cec

cilla diceret eum fuiffe cum Iefu,amp;runus ex cohorte miniftrorum etiam J compellaret, diceret ï Et tu ex illis es» Hïc Petrus non fblùm negauit, e a didit iufiurandum»

Interea magnæ contentiones fuerunt Pontifîcum Chrifto,auditi funt contra eum falfi teftes, Interrogatus eft,an fit Manias, Dei percuflus eft d miniftris Pontifîcum»

, Secuta eft igitur manê circa quartam iuxta noftrum horologium, tertia ”^23110.

. Tertió uenerunt aliquot miniftri Pontificis, dicunt,eum fuiiïè cum le^ ^f»*«'** ^'gt;81 nominatim cognatus eiuSjCuius præcifa erat auricula, adfirmat, fe uidifle ^''’^inhorto. Hic multd magis negat Petrus,iurat, amp;nbsp;ieipfum execratur, Sedintereadum loquitur, canit Gallus fecundo. EtDominusueriusad ^Mjintuitusefteum. Hic Petrus recordatus eft uerba, quæ dixit lefus: Priuß Gallus bis cantabit,ter me negabis. Et egreftus amp;nbsp;incumbens in earn coi*

Hæc eft hiftoria de negatione Petri,ualde infignis,amp; diligenter ab omni* uifloria J^sEuangeliftisrecitata, quamiæpe cogitate debemus propter hasduMcau^f^^P'^*'' ‘^Mtnosipfos de noftra infirmitate admoneat,Et deinde,ut lapfi non deipere#: ^‘^Sfedutfciamusjuoluntatem Deiefte,utredeamusper pcenitentiam 8C ^^niadDeum, Sc non ruamus in deiperationem amp;nbsp;æternum odium Dei, ficut ‘Udas.

^*3 amp;nbsp;conftan tia,fid femper cogitemus,nos efle infirmos,amp; petamus d Deo au* minus cr pw Mitimjficut canit Ecclefia,fine tuo numine,nihil eft in homine,Item,fine me ni* catorum in ''llpoteftis facere. Item,Petite 8C accipietis.

Ac uidete excellentes ian(ft;os,qudm horribiliter lapfi fint. Aaron adienfit, tneretuitulus. Dauid rapuitalterius coniugem,00 curauit,utuirinterficere*

Petrus ter negauiuHi lapHis fiint manifefti SC magni.Habemus autem amp;nbsp;multa amp;; magna pcccata. Idcó non fi'mus fupcrbi SC fecuri, led agamus Pocnitentiamjicut clamat Dominus:Agite pccnitentiam,iit in nobis uerus dos» ‘Ot propter noftram immunditiam, èc propter multa peccata noftra, ficut da* ’^‘^ätPropheta : Scindite corda ueftra,

Acfæpèauditis jpartespccnitentiæ uel conueriîonis tres eflè, contrition! nouam obedientiam«

Aaron habuit contritionem magnamjficut de co fcriptum eft, Dominus Mint cum conterere«

Dauidctiamfuitin magno dolore quando obiurgauit eum Nathan, 8Ó 'æpèpoftea, Sc quando pulfus eft in exilium,

ManafTes abdudus eft captiuus,ibi etiam ccepit agnoftere fua peccata,amp; Qolerc,

Et quomodo fit hæc contrition Dominus aipicit eum,amp; hoc aipedu comna oionefacit eumjUt cogitet^quid egerit, Et Marcus exprefle dicit: tTrieaxdpjintena» fccogitanSjfleuit.

Chriftus afpicit nos, commonefacit nos uoce Buangelij, 8^ trahit Spint** ftiofàn(fto,ficutin Apocalypfiftriptumeft: Sto ad oftium 8^ pulfo»

Audiamus igitur, 8^ non repellamus Spiritum faneftum ♦ Sed cogitemus de peccatorum magnitudinejSó de iufta ira Dei,amp; doleamus, ficut Aaron,Dï’ uidj Petrus doluerunt»

11. Alfer4 eau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed non tantum fit dolor in nobis, fed fît etiam fides, feiamus hanc pro

Pétri fide apc peccatoris,fèd ut conuertatur 8c uiuat^Sciamus filium Dei apparuifre,utpeccalt; prehendentif tovcs agentes pocnitentiam recipiat, Sciamus hoc didum Domini : Venite ad prowjJîjonw. omnes,qui laboratis, 8i. oncrati eftis8c ego reficiam uos. Hanc ipfam do* (ftrinam Petrus hoc biduo in dolore fuo cogitauit, amp;nbsp;hac confblatione fe tauit, fuerunt in eo initiafidei, alioqui perqflèt fîcutludas, 8^ Giitmagnaluds. doloris amp;nbsp;fidei, ided Chriftus poft refiirreÂionem eum ualde amanter conio* latur. Et baud dubiè cogitauit Petrus hæc uerba Domini, dida pridic : Pnrt oraui pro te,ne deficiat fides tua* Et utcunq fe erexit^ multa dida Dominicogi^ tans ufcp ad diem refurredionis, ibi Dominus coràm eum confolatur, ôc ablo^ ïutione manifefta eum recipiu

Et hacc eft fècunda caufà, propter quam hæc exempla diligentiflÏmecon^ fîderanda funt, quia funt teftimon ia regulæ Sô principalis promiffionis Euan^» ’ geli), qudd uelit Deus omnes agentes pocnitentiam amp;nbsp;credentes rccipcre, fîcut Aaronem,Dauidem jPetrum,horum fuerunt manifefti lapfus magnij^? tamen recepti funt.Ergo nec nos multitudo 8^ magnitudo peccatorum noftroruniçlcrf terreat, quô minus credamus nobis remitti. Et hæ hiftoriæ funt exempla huius regulæ : Gratia exuberat fupra delidum»

Filius Dei potentior eft toto regno peccati 8^ DiabolÉ Non cogites m w tem filf) Dei non eftè fufficien s precium pro tuis peccatis. Non contumdia ani* cias filium Dei,8c paflîonem eius»

Sed credas, qudd fît uerc fuffîciens precium pro nobis omnibus, ^1**^*^ Deus fît uerax, uerè uelit nos propter filium gratiSjnon propter noftram digni tatem recipere* Et hac fide ad Deum accedito, amp;nbsp;feias te tune receptumefle,amp; hæredem eftè uitx æternæ»

Poft hanc fidem debet 8c noua obedientia fequi^Gcut Petrus poftea fuitin minifterio fuo'ÔC in tota uita obediens 8c fidelis.

FA Vcitur lefus ad Pdatum, ubi pn'mirm recitatur poena ludæ» 2^ PofteaaccufadOjSóconfèflïoChrifti,

Deinde confeffîo Pilati, quôd Chriftus Ge i'nnocens. Quarto flageïlatio Sgt;C coronaü'o cum fpi'nis, Côndemnatio crucifixio»

Prius recitauit exemplum lapfus Petri,qui tarnen conueriîis cG,8^ ad plt;x^ nitentiam redqt. Hoc igitur exemplum continet dulciffimam confolationem.

*'3mpccm'tentiam,Gd eft opprefTus dolore 80 rui't in æternum exitiuni,in æter^ judlt;tsnon con i3niiram,8d horrendos cruciatus, quos nulla lingua hominum uel Angelos; uerfiu oppri* fum eloqui poteft,

Et hoc exemplum propolitum eft, ut fîmus uigilantes, Sónon ipfîultrd ^uaïramus peccata blafphemiæ.

Petrus infirmitate lapfus eft, quanquam eft horrendus lapfus, tarnen non quot;Ocultró quæfiuit, non hoc uoluit ut, interficeretur Chriftus, fed tantum fibi ’’letuit,

Mas ueró fuit blalphemus, nbsp;uolens amp;nbsp;feiens quæiiuit hoc, ut Chriftus

Hîc fimus cauti, ne in talia peccata ruamus, fed aflîduè Deum oremus, ut *^08 regat Slt;^ confirmer,nec finat nos ed ufcg labijficut de luda fcriptum eftdntra* ^■tSatanasincoreius.

Huiustanti mali magnitudinem cogitemus, cum magno timoré, Ss De# gemitibus oremus,ut nos regat, nec finat nos labi,fed depellat no* ƒ diabolum, clamemus SCadfilium Dei Dominum noftrum lefum Chri# ™^iUtadfit nobis,amp;depellat diabolum, quia filius Dei uenit,ut deftruatope* ^îaiaboli,8(: conculet caput ferpentis : Ah Domine lefu Chrifte, fili Dei cruci* nobis amp;refufeitate,fedens ad dextram æterni patris,amp; cum eo re# §'ians,qui dixifti :Nemo rapietoues meas ex manibus rneis.’Te oramus,ut nos ’'^bîsamp;ferQes,8lt;:non finas nos labi, fed férues tibi inter nos Ecclefiam tuam.

Hæcdeluda cogitate, amp;nbsp;non Gds adeó duri, ut corda ueftra non mouean# fürtimore,ciîmconfideratis tarn horrendum exemplum,

Pofteaconfiderate hypocriticam fanditatem Pontificum. Noluntpecu# 'l’aniinærarium recipere, tarnen audent interficere Chriftum, Fadta eft au* confefiîo îudæ SC Pontificum, ut utriq^ faterentur ,le iniufte feciHe, ‘’^asiatetur, qudd fanguinem iftum uendiderit : Ifti fatentur,quód eum pecu# quot;‘îcorruperint,

Df accommodaxionedifti in Zacharia, non opus eft anxia difputatione, ^odhicnominatur leremias,fortaftis manus alicuius fcriptoriserrauit* '^«cundd, fimuscontend quód hanc hiftoriam Matthæus intelligit figni* in ilia imagine, quam Propheta Zacharias récitât, numerus pe# funiæcertecongruit hîc, quód Deus dicit, fèipfum precio hoe æftimatum efte, oc manifefiè 8^ iuxta literam in Chrifto completum eft,qui Deus eft,

Qüodetiamdiciteftè æftimatumafilt}slfraël,deducitnos adhiftoriam ''^ptijquæetiam eft typus uenditionisChrifti, ficut tota illa deliberatio de in* ^^'■nciendo lolèph fuit figura paffionis Chrifti,

Hæcdeaccommodatione difti Zachariæfufficiant,Si. taliadiefta legen* ^onfideremus, quam profundi lapfus in homine fèquantur, quando non cu* a Deo,5ó quando diabolus occupauit corda,Triginta argentei faciunc ’^änionetaquindecim taleros,

Sedetiam fi fuit amplius, ramen horribilis Si diaboficus furor eft, pro ^•^sntacunep pecunia Chriftum uendere, agnitam ueritatem oppugnare,inter# membra Chrifti, ficut hoc tempore multi faciunt, qui agnitam ueritatem °Ppugnant, Si interficiunt fandbos,

Oftendit autem exitus Iudæ peenas, quæ impendent talibus proditori* “'^^^perfecutoribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Matthæus breuitcr banc partem récitât, in lohanne amp;nbsp;Luca funt dam membra,quæ ad banc confeHîonem pertinent»

Antea Chriftus edidit fuam confefîîonem coram Pontifice,quôcl fit iMei* fi’as,quôd fît fîb’us Dei,quôd recftè docuerit» De bis articulis fuit accufatus expreflè de eis Chriftus refpondit»

chrifti^dpud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accufati'o apud Pilatum inftituitur» Hic iudex non multum

Pildtum, nbsp;nbsp;nbsp;rat,quid lefus docuerit, èc ut uir Ethnicus, ridet ilia, quæ dicebant de filio Dd,

èc ridet diiputationes de do(fîrina,ied curat négocia regiminis, ne moueatur ditio contra Romanos, amp;nbsp;ne aliquis fiat Rex, amp;nbsp;adiungat fîbi multitudinem.

Adferunt igitur primum hæc crimina : Accufànt Dominum,quoddixc^ rit fe regem efîè,]tem qiidd prohibuerit Cæfaridari cenfum. Item,quodmont'' ritpopulum pertotamIudæam,»aGablæaufcpadIeroiblymam»

Elæc funt magna crimina,amp; iæpè hæc fpecies prægrauat dodores,dicii* mur feditiofî, quia non obtemperamus Imperatori præcipienti, ut recipiamus impiam docftrinam.

Et diligenter confîdcrandum cfl, Non refpondet Chriftus ad omnia iW-ß dacia,ièd quæ prorfus manifefta erant,rebnquit.

chri^ui re^ Refpondec autem ad quæftionem de regno, affirmât ie effie regem, l^ondeiis ad cemit regnum mundijin quo iêruiebat Pilatus, regno proprio, cuius rexipl^ accufationent ßj/ys £3^^

^difcernit’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefîa debet perfpicuè purgare crimen ièditionis,debet diccre,feud

regnum mttn- Je præfîare omnem legitimam obedientiam in ncgocijs politicis. Seddedoctn di à proprio. nbsp;nbsp;uelle ie obedire DeOjficut mandatum eft : Oportet Deo magis obedirc, qu**

Et hïcomnes prj confîderentdiicrimen regni politici regniacternipn quo filius Dei uocat nos per Euangelium ad ætcrna bona,dat remiflïonempc^: catorum amp;nbsp;uitam gternam»

No«pint mip= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nee miieenda funt hæc régna, ficut Papa prgtextu minifterrj,uiilt

mundi,amp; Regum Dominus, ficut in iure Canonico icriptum eft, amp;nbsp;ficut Papï mundaM, ïrnperatores amouit ab Imperio,8c Imperatorem Fridericum Barbaroifam colt; cgit ante fe iacere,amp; pedes impofuit collo eius,lllam diabolicam fuperbiamui^ dere amp;nbsp;audire in Ecclefîa, horrendum eft»

Nunc quoqj alio modo miieentur poteftates. Imperator Principes uo^ bint nouam doeffrinam Eccleffis proponere, fecerunt Interim amp;nbsp;uolunt Impios cultus, Millam,inuocationem fan(ftorum,amp;alia idolatrica in Ecclefiatobilb re, ipfi uolunt elTè doeftores amp;nbsp;paftores, ciim tarnen non intelligant dodrinam, Sc [int hoftes ucræ docTtrinæ.Hoc nequaquam approbandum eft,fed difcernan# tur officia in utrocß laborent fînguli fideliter in fuo officio»

Poftea Pilatus ipiè fatetur, lelum efifè innocentem» Sic ièmper perfpku^ um fit, quód Ecclefîa fît innocens, Sc non appetat régna mundi, nec moueatie»' ditiones »

Et tarnen poteftas impia contra conlcientiam adiuuat periècutionem, gentibus impqs doâoribus»

Primtim iübet eum flagellis cædi,amp; ipinis coronari» Fatetur Pilatus b fum innocentem elfe, Sc tarnen eum talibus contumelijs SC cruciatuafficit, ficut nunc,

'’üncjeh'am qui non occîdunt lefum, qui non penitus tollunt reôrè docentes, ïjuianon poflunt, tarnen oftendunt fua odia aduerfus eos in multi's figni's, ne=«

Paftores inopes, finunt eos uaric uexari» lam hæc flagellatio amp;nbsp;coron atio con fîderen tur, PapaSôomnes fui Epifcopi flagellant Chriftum gt;nbsp;coronant dérident e^ induunt ci purpuram, qui dodrinam falfàm defendunt^ôd mifèras men? ao flagellent ^^shominum flagellant, imd multos occîdunt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chriftum.

’nduuntpurpura, id eft, dolore afficiunt ipfum Chriftum amp;nbsp;ueram Ecclefiam, Pffillam falfam amp;nbsp;impiam dominationem, quam fibi arrogantjcontra uolun^ 'atcm Deijamp; contra iaiutem Eccleflæ»

Quandocuncp uides pidtum Papam cum fua corona amp;nbsp;aureo pallio,cogi?« fjsccontraftantem Chriftum coronatum fpinis,§d indutum purpura per ludi#

Et Deum ores,ut deleat illa idola,8c impiam dominationem,amp; colligat WEcclefiam inter nos dementer, Sgt;C regat nos, Gt Rex ipie Chriftus, non Pa=«

Sinon crucifigis eum,non es amicus Cæiàris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contraconfd^

Tales funt qui cum impijs colludunt, Etiamfi initiô non funt crudelifligt; cntiam addit ’^Mamcn paulatim fiunt détériorés» Ideó cauenda funt initia, iuxta ilia didta : Çaueteàfermento Pharilæorum» Item ,Nolite iugum ducere cum gentibus»

focietas Chrifti cum Belial C 2. Corinth, Item Ecdefiaftici 13. Qui tetb S^ritpicenijinquinabitur ab ca» Item, Vitare peccata,eft uitare occafiones pec? fatorum.

Poftquam prius ccepit Pilatus contra conicientiam gratificari Pontiflci^ ^usjdiabolus intrauit in cor eius, ideô ruit ulterius,óó fert ièntentiam iniuftam contra lefum.

Hæchorrenda exempla cogitemus, ut procul Rigiamus tales colluflones conihoftibus, amp;nbsp;ftrnper dare profiteamur, nos ab ipfis dillentire, nec accédas: ’^usad eos, quando tentant compofitiones.

. Ptrmotus igitur Pilatus, contra conicientiam fert ièntentiam de Chrifto g“d[igendo,amp;: miferi homines Pontifices 8gt;C alij ludæi, clamant î Sanguis eius ^dupernos amp;nbsp;Riper filios noftros»

Hicipfi miferi leipfos condemnant,amp;cuentus etiam in calamitatibushu^ insuitæ3amp; refpondit ipibrum uoci, ipfi SiC eorum poften' horrendas pœnas des« 'Jsriint,quando leroiolyma deleta eft, amp;nbsp;maxima multitudo interfeda, reliit SoidiffipatijÖC adhuc miferrime uagantur» Poftea ueró etiam habebunt æters* pœnas »

Ciimautemeduciturleius,inuia quidam Simon Cyrenæuseiaddituf, simoncyre-ciniiuueteum in crucegeftanda»

Ifte Simon fignificat aliquos in Ecclefia futuros eile, qui crucem gcftcnt, ineft,qui aliquantulum iuuabunt Ecclefiam inter afflidiones,ftcut nunc aliqui ptj Principes,8lt;: aliquæ ciuitates,iuuant Ecclcfias,amp;propterea funt in uarijs pes« nculis.

Sed D E V S ieruabit amp;ieruatfuampromiftionem: Siquis dederit potum aquæ uni ex minimis meorum propter dodrinam, habcbit mercedem»

Item, Beatus qui intelligit fuper egenum 8gt;C pauperera in die mala Iiberabif um Dominus»

Et tantum didum fit de accufatione coram Pilato ,amp;fentennaPnatiuf^ ad crucifixioiiem ♦

4» Duo Latrones, ÿ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Miracula, Eclipfis Solis, Terræmotus in quo apertis (èpulcris rebilt;:^

ó» Mors Chrifti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Primum biftoria cognoicatur, amp;nbsp;iciamus, quôd fingulariter icriptuni«‘ in lege : MakdiCtus qui pendet in ligno»

Dolor« cbrt f-Joc genus fupplicr) tulic Dominus, quod omnium fuit maximeconW* meliofum. Sed non tantum confideremusexternaslacerationescorporis,quangt; quam bæ quocg fuerunt atroces,amp; maximos cruciatus fecerunt: Sed eriam inK* riores eius dolores confideremus» Sicut foris fupplicium tulit, quod fuit contu* meliofiffîmum èc propterea Lex dicit, Crucifîxum efiè maledidum : Ita intiis in corde iènfitiram Dei contra nofira pcccatafummam,fîcutPropn^ dicit : Vidimus eum percudiim d Dco. Non eft maximus dolor percutiab minibus J ut Laurentius eft tantum d tyranno foris in corpore cruciatuS)^’’ iènfit intus ïram Deijfèd filius eft d Deo percuftus,ac fènfit intus iram Dd» nc nos non intelligimus,fêd tarnen pie confideranda funt»

Magni dolores fignificantur, quando nominatur filius Deijmaleaidum) ficut Paulus inquit: Faftus eft pro nobis maledidum, utnosredimeretani^* ledidione legis»

Hîc etiam repetenda eft dodrina de frudu paflionis, 8^ de appblt;^^^’^*’p T Ota uita Chrifti fuit plena paflionum, amp;nbsp;quando de paffîone Chrilu citur ynontantiim cogitemus decrucifixione jièd de totaeiusuita,fed bæc crucifixio amp;nbsp;mors fuit extrema pars, maxime atrox» Et hîc Chn* pendet,amp; eft Sacerdos, crux eft eius Altare^in quo iè offert»

Pertinet autem ad officium Sacerdotis offèrentisproaïio,utfacnbo ad illam peribnam applicetjid eft, ut petat,ut Deus hoc iacrificium proifta fona recipiat»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt i^itur 'ïJerba applications^

cr^ceficr^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftripta funt ilia uerba applicationis Iohannis nbsp;nbsp;nbsp;Ego ptoti*

ctumfuuinap famftificomeipfumjideftjtibioffèro meipfum» Item,oroproeis» Ntcpto^ plicat pro tantiïm, ièd etiam pro omnibus, qui credent per uerbum eorum,

Requirunt autem fimul in nobis fîdem, ut applicemus nobis boc ip^^^ beneficium, Ipft donat tibi mérita fua, ôô clamat ad patrem, ut te

Hic rurfus in uerbis Chrifti pendentis in cruce hæc ipfà admonitio pro;« ponitiir»

Prima uerba in cruce didla bæc funt : Tater J dimttte eisj quia nefciunt quidfaciant^

Eccehîcetiam facit officium Sacerdotis,precatur pro aïns» Et quanquam “«niinatifn nuncpro iitis crucihgentibus precatur, tarnen tu icias antcacum pfoomnibus precatum eflè Iohannis l'j.

Et fimul intelligas, hîc repeti eandem precationem, quia cor dus non io^« *'*niexiftis, qui ibi aderant, uolebat Ecclefiam colligere, ièd ex toto genere hult;«

Rurfus igitur hîc fciamus fidem poftulari,ut credamus, quôd uere profit ^obishæcinterceffio, qudd propter hune Sacerdotem noftrum recipiamur, ^filuemun Non tantum hoc exemplum morale hîc diftas, qudd fitignoicen^ oumhis,quinosiniuriaaffi'ciunt» Aliamultd maior doeftrina de facerdotio ^quot;nltijamp;deinterceffîone pro nobis hîc cogitetur.Et fides excitetur,quöd pros» pterhuncfacerdotem recipiamur. Non folùm ideô hicpendet,utdoceatnos pa ^'^ntiam fuoexemplo, ièd ut fit precium pro nobis,amp; cauià faîutis noftræ.

Hoftes multi funt, altj crucifigunt fua manu, alq deridenU Ita fit in muiv ‘JOjUt poftea rurfus dicam,

Inter illos fpeeftatores tarnen aliqui conuertuntur,ut Latro amp;nbsp;Centurio»

à -XI/- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turio conuero

ncpræcipuedilcamusdottrmam de latronibus hoc loco» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuntur.

Ifti duo Latrones fignificant totum genus humanum/'n cuius medio pens; Matrones duo ^^tChriftus,qui fît pro nobis ui(ftima,cdm ipfe fit innocens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;f«

Alq omnes iunt deftinati morti propter peccata,quæfunt in nobis ,Ex ib ^fotamultitudine totius generis huinani tarnen aliqui conuertuntur ad Chrb •turn,aliqui non conuertuntur,fed manent in furore,8ó quanquam funt in mor tqtamenderident Chriftum,fi'cut facit ifte durus Latro»

Alr)ueró,qui conuertuntur, funt fimiles latroni, qui hïcconuertitur» Et biclatro eft teftimonium, quód non propter noftra mérita faluemur, fèd pros' P^trhunc Dominum»

Vide autem, qualis fit, an fint in eo partes omnes pœnitentiæ ieu cons' lt;■0»» uerfionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pte

Primiim eft in eo contritio^ Ipfe agnoftit le eflè peccatorem,8^ dicit : Nos contritio 14^ bfte patimur» Item non habet mérita, amp;nbsp;nulla mérita iadfat, fed potius fatetur nbsp;nbsp;nbsp;.

Audiuiftis iam primam partem, feiheet, contritionem, imó SC confeffio^' I’tm coram Deo, amp;nbsp;coram Chrifto fibi pendente, coram Ecclefi'a aftante, Maria,amp; forore,8c lohanne, èc coram ccelo amp;nbsp;terra Angelis»

^lies Intron îîccc hiG fcit ïam fide, quód ifte fit Re^, nbsp;nbsp;non in hae uita, fed mox in

‘ ra. uita; Plus fcit de regno Meffiæ, quàm doéliflîmi tune fciebant, quifomnia^ bant imperium mundanum, fcit Meffiam hoc modo pati, amp;nbsp;uidlimam tarnen regnaturum eflè, fcit eum efie filium Dei, dantem iufticiam 8^ uitam ternam,

Hæc ifte iam prædicat pendens in crucc,tacentibus Âpoftolis,iftclatroft Apoftolus*

Ita Deus iêmper colligit Eccîefiam mirabiliter,fi nonuoluntconfîten^o* iàpientes,tunc uenient homines alq indocfii ipreti, qui tarnen eruntteo ftes de Deo. Et quando moritur ifte latro, non poteft amplius loqufipoftea incipiunt loqui ccclum èc terra j Sol oblcuratur, Terra edit uiuos ex morterf* deuntes,qui iam incipiunt concionari. Et tune Centurio incipit concionari. b Deus lèmper excitât teftes contra diabolum 8gt;C contra mundum.

Al:gt;folutiol(i= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftea lèquitur ahfolutio,ctim latro iam oftenderit fuam fîdem infuap^**

îd eft, Nçn cris in morte £cterna,lèd habebis gaudia uera in Deo, Ethæc dicenteChrifto,iamcorlatronislentiebat initiaillius gaudt), lamerathæres uitæ aeternæiam lætabatur in Deo, iam difeebat hanc fententiam : Hæceftf*^ ta æterna,ut agnolcant te Deum uerum, amp;nbsp;quem mififti lefum elfe Chriftuni» No«lt;( «itzt m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertia pars,fcilicet, Noua uita,erat ne in Latrone C

latrone. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi iam, quia lènfit in corde conlolationem, iam erat nouauita,quæcit

noua iufticia. Vbi efi: uera fides,ibi funt fimul illæ uirtutes omnes,fpes,diledio, inuocatiojbonum propoficum, patientia, amp;nbsp;fimul concurruntmultabonaope^ ra*

Iplè fatetur fua peccata, ipfe inuocat Chriftum, 8d oftendit confdfontip fuam, eft patiens in hoc fupplicio, amp;nbsp;libenter Deo præftat obedientiam. Iplc obiurgat impium latronem,amp; défendit innocentiam Chrifti. Hæc omnia funt excellentia opcra,nec tarnen cogitandum eft,quód propter hæc opera faluetur, led feit: fe gratis propter hunc Meffiam làluari»

Hæc omnia feiatis eodem modo oportere fieri in omnibus,quiconuet«“ tuntur, hunt eodem modo*

Ideó hunc doeftorem latronemuobis oftendo,amp;uosadhortor,utfæpe eum intueamini,amp; eius concionem diligenter cogitetis,quæ eft plenilfiniaerus« ditionis *

Du^pdrtes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lapfum Adæ amp;nbsp;Heuæ poftea funt lèmper in genere humano duæ

P^^'fes diftinâæ. Vna eletfta à Deo,quæ colligitur per uerbum Dei,per uoceni Euangelr),amp; eft tantiim in uera Ecclefia* Et hæc pars uere agnofcitDeum,uere inuocat,regitur uerbo Dei amp;nbsp;Spiritu fantfto, incipit ei feruire,amp; aliquaface^ re ei placentia, amp;nbsp;faluatur propter filium*

Pdrf contents: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera pars eft contemtrix Dei,0c? eft Ibcia diabolorum,ruit in omnia fee^

^foa^dUbolo:, contra uoluntatem Dei,polluit le libidinibus, cpdibus,rapinis,mendact)s, rtim, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contemnit

^^’’temm'tuêrbum Dci, fîngit impios cultus, aut omm'no omnes cultus exidi^ conimenticios eflè,

’neearum multa quotidie proponuntur in dotfln'na Ecclefîæ, ÔC pinguntur in paßione hi'ftoria de re maxima, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ßiiefuerunt,

J, ’’’thrifti oftendentes, facerdotes fuerunt accufatores, Pilatus fert iniuftam ^ffntiam ,m]niftri manu crucifigunt Chriftum, ludæi blalphemant èC dcrb ‘‘»•Chriftuni.amp;c.

r A præterhos impios Sc hoftes,adiunt ctiam aïiæ perfônæjquæ (ùnt Ec# ^'äjCJuia oportuit aliquos in ipla uera Ecclefia teftes eflè huius operis filq dei, . Adfunt igitur fumma Ecclefiæ membra,Mater, (bror matris,ÔÔ Magda*

Salome,amp; nominantur diftin(fîæ,Maria lacobi mater Jtem mater filio* '»«Zckdæytemadfuit Iohannes Apoftolus.

'toinhac ipfa afflidlione incipit crefcere, conuertuntur Latro amp;nbsp;Centurio,

Sed hæ perfonæ non foliîm adfunt, ut teftes, lcd etiam fimul patiuntür, Ecclefia fitconformis filn Def, patitur cum eo, amp;nbsp;olorifîcatur per eum, Sgt;C Pfoptereumi

c,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitate utruntg*, Quantus fuerit dolor matris, uidentis ibipendêre ^olor »Mfrii

,amp; talem fîlium per quem refulcitati erant mortui, amp;nbsp;fciuic iplà caulàs ^’üspalhonis bunc filium efte uieftimam,amp; patiprogenerehumano,amp; in fiim elfufam elfe iram Dei contra peccata generis humani, Ac lènfit iplà quoqg âlquam iræ diuinæ partem,

Nulla alia mulier in toto geuere humano potuiftèt hunc dolorem fuftine* ’'^•Fuitmagnus dolor in Heua intuente interfeeftum Abel,lèd hic dolor in Ma* fuit miiltó maior,

Ciim autem dolor fit ingens,Sd tarnen non moriatur’Maria,non dubium interea fuftentari diuinitus, amp;nbsp;fentire allouas Icintillas confolationis in corde.

Hæcfunt piè 8é fæpè confideranda ,nec fimus adeó ferrei ac fine lènlu, ut accipiamus hæcmiranda exempla diuinitus nobis propofita, Sciamus

■jfem,Omnia quæ fîunt in perfona Mariæ, fieri fimiliter in Ecclefiain aliqui*

Quandocuncj igitur cogitamus de crucifixione, fimul amp;nbsp;de noftris affli* ƒƒ ctionibus cogitemus,0d hac confolatione nos fuftentemus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dfixionù pu

Cogites te oportere ftare lub cruce apud Mariam, quia Deus uult nos o* * innés fieri conformes imaginis filrj,

Nec tantum cogites de necelfitate, quôd oporteat pati, lèd fimul de conlb# latione.

Ipfa Maria diuinitus fuftentatur,quia tantos dolores alioqui nullo modo fuftinere polfet. Sic amp;nbsp;tu lcias,Deum uelle te fuftentare, amp;nbsp;non mergi nos in mortem 8C æternas pœnasjficut dicit Pfalmus; Prope eft Dominus his,qui tri-bulato funt corde,

îdfit Ecclefiæ 3 amp;nbsp;fît teftis amp;nbsp;fimul patiatur, iplè etiam adeft, ÔC oftendit tefti*

monia m tota natura, quæ oftendunt, Deum non ignorare, quod tunc fiebatj Sol obfcLirabatur, terra mouebatur, fepulcra aperiebantur, mortui reuiuife” bant, Hæ tantæ res crant teftimonia prælèntiæ Dei, SC quod Deus iftam mor^ tern paHionem Cui filq magnifaciebat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic etiam iciamus Deum adefle, quando Eccleiia patitur, ficut dicitDo^

incruce, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pnmum dictum recenfui, Pater remitte illis, quia neiciunt,quidraciant.

Mulier ecce fiUus tuns, Ad lohannem: Ecce h^ec eît mater tua, flatim curare J isr ei feruire^

Hocdicftum commendat nobis omnibus Ecclefiam 8C miniftrosEuang^'* Irj, Chriftus pendens in cruce iubet matremjid eft, Ecclefiam, ut curet docentes* Ec rurfijs commendat nobis omnibus matrem,fcilicet,EccIefiam,

Hæc admonitiodocet nos, ut in omnibus rebus fimus diligentioresinfo^ uendis dodoribus,8ó in fouenda pace Ecclefiæ,

De hoc antea dixi, quód fuerit abfolutio latronis, 80 concio, in cjua ipi^ Chriftus etiam tunc in cruce pendens, teftatur ft efle Meftiam, habiturun’ moxæternum regnum,

Hæc eft triftifti'ma uoxXupcrans pmnium creaturarum fapientiam. Hic oftendit Dominus, ft lucftari cum magnis amp;nbsp;inenarrabilibus doloribus,inquij! bus fic dolet, quafi deftrtus fit d patre, ftd poftea elueftatur ex hoc magno dolo^ re, cum ait: Pater in manustuascommendo ïpiritum meum,

Nos non intelligimus magnitudinem horum dolorum, ftd tarnen cau# ftmftire nos oportet paftîonisôd uieftoriæ.

Propter peccata noftra percufliis eft,ut ftriptum eft in Propheta: Ira Dei aduerfus noftra peccata elFunditur in ipfum, amp;nbsp;ficfttisfit iufticiæ Dei. Rurfus etiam Pater æternus, quia diligit filium ,non finit cum fuccumbere inhoccer^ tamine, ftd poftea glorificat eum, amp;nbsp;ita glorificat, ut nos propter cum redpi^ at,

De hac magna luefta dicit textus ad Ebr,^. Cum clamore amp;nbsp;lacrymisofFe# rens, exauditus eft propter fuam obedientiam*

Hæc reuerenter confideremus,amp; agamus æterno Patri amp;nbsp;filiogratias,8i fide beneficium nobis applicemus,

Conueniens fignum eft clamori proximo : Eli, Eli, quia fignificat ingeni* tes dolores cordis,qui itauruntcoramp;pulmonem,ôôoptimosfuccosin toto corpore,amp; medullam in oftîbus deficcant, ut magna fitis accendatur,ficut uide# mus in illis, qui ad fupplicia ducuntur,

f^nsrecreationem, magis ctiam cruciatur fubfànnatione, potatur aceto î Sic Plerunq^ Bcclelîam affliftam alq homines excruciant, qui debebant miièricor»« «iaerga cam affici, amp;nbsp;augent ei dolorem per fubiànnationes, 8d potant earn îceto.

Hocdidum bene confiderate, oportuit nos redimi per fîlium Dei,quot;qui ßs . homo,fîcut lcriptuni eft: Semen mulieris conculcabic caput ftrpenti's, bquia homo peccaueratjoportuit aliquem in genere humano pœnâ foluerc»

Item Temper dicicicriptura J quód redemtor, fît propiciator per fangui* ’’tnifuum» Etomnesuiftimæ in Lege fignifîcârunt hanc mortem, 8^ efflifio# •'tnifanQuinis,

Quanquam igitur tota uita Ghrifti eft perpétua paflîoj amp;nbsp;continuum fa.^ ftificium,tarnen hæc poftrema paffîo Só mors eft principale iàcrifîcium,amp;S con# ftj/nmatio totius Sgt;C continui iàcrificfj Chrifti»

Ideô dicit: Confummatum eft» Et eft uox uidoriæ, qua agit Deo gratias, w^oftendit Ecclefîæ, quôd iam perfecerit iàchficium, quod in arcano conlîlio diuimtatis fuit decretum, mirabili ßpientia, èc poftea iîgnificatum per uitftis e^, was in lege prædictum per Prophetas fait, ÔC fignifîcatum per mortem I’d,per oblationem Ifaac, per mortem Iohannis Baptiftæ, amp;nbsp;aliorum iàntfto* tum.

Credo ctiam banc uocem fuiflè confblationem Mari^,qug intellexit banc paflîonem. Hæc audiens fcit confummatum effe iam hoc facrifîcium, quo ira Ddplacata eft, Ecclefîa recepta eft* Et ipià intellexit,fèiè propter hoc làcrifî* dum confummatum, efle hæredem uitæ æternæ, ftcut icriptum eft : Vna oblt;» htione confummauit ianftos*

Ipfa quoc^ iam audiens confummationem, agit Deo gratias, pro his fum* wisamp; mirandis beneficrjs*

Et de hac confummatione quotidie cogitemus, 8^ agamus nos quotj gra^ das, quôd tune confummata eft noftra iàlus.

Etcùmcommendat fpiritum Patri, iam lætusftit Ceaccedefead Patrem, Idcôctiam ingenti clamore hanc poftremam uocem edit, ut ftiat tota Ecclefia, nbsp;nbsp;nbsp;tefientur

difeedereeum non ut damnatum,fed ut placentem Deo, 80 uidorem, qui fupe# raueritDiabolos nbsp;nbsp;mortem*

Docct nos eodem modo difeedere ex bac uita* Etftc poftiimus diftederc confidentes bac ipfa uiftoria, in qua Chriftus uicit diabolos 8^ mortem,8^ plagt; cauit nobis iram Dei*

Etfæpêin tota uita cogitemus de hac uocejn manus tuas commendo Spw ritummeum. Et fimul cogitemus de ipfo Chrifto fîc clamante,feiamus nos fera per ita tantum habere uitam DEO lêruante nobis uitam j nos in eo uiuere

uiuere propter Chn'ftum, Semper fumus in pen'culi's mortis, fem per imminct morSjideó fèmper clamemus: In manus tuas com mendo Spiritum meum»

Hifton’a de pafli'one ita multa continet, ut nullius creaturæ fapientiaex# hauriri poflît,

Diximus pauca de principalibus adlibus paflîonis» lamamp;detituloai^ cam, nbsp;nbsp;de ueftibus,

!♦ Caulà quare politici gubernatores lînt hoftes Chrifti SiC Euangdij» Alia tituli iîgnificatio ignota Pilato,

Cdufe cur po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reges amp;nbsp;Principes lèmper hoc prætextu oderunt Euangelium,quia(lkuf

caulàm eile ièditionum, 8é doctores eile homines lèditiofos, uelle dominari» runt chriftü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic dicunt Phariiæi de Chrifto:Qui Regem fè facit,inimicus eft Cæiaus»

cr ^angeliii Et Pilatus,ut uideretur habere Ipeciem, interficit lefum, quafi inuafurus fuerit reonum*

Hac ipecie grauari ualde magnum onus eft, Ipfi iàncHi dolent,tantunicn# men in ipibs conftrri fcilicet quod fint leditiofi, quôd fint turbatorespacis boni ordinis ,quôd uelint régna eripere legitim is Dominis, ficut nuncuocan^ tur rebelles multi, qui tarnen funt inermes, fed non uolunt amplcdi falfanido# (ftrinam impios cultus,

Ac Pilatus bene feiebat fè mentiri,8ó falfum crimen contra lefum Engere, Sed quia metuebat, ne accularetur apud Cæfarem, gratificatur ludæis, deinde fingit prætextum,quafi Chriftus fuerit inualurusrcgnum,

Difcamus autem ferre hanc calumniam, non taceamus ueritatem amfi dicimur fèditiofi, Sed tarnen nos,qui non gerimusgïadium,maneamusinlt;! tra metas officij noftri,uera modeftc dicamus, non rapiamus aliéna,non con^ ftituamus regna,ficut faciebantj^KÜUßCr/pfviftCV SC Monafterienfes.Hæcfit prima admonitio,

oe titulo feu Quanquam Pilatus malo animo amp;nbsp;ut calumniator fcripferat,tamen iux^ inferiptione ta Chrifti confefli'onem fuit fignificatio alia, Ideo Deus ita gubernauitlingua cbrijli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pilati, Ut iulferit fcribi : Rexiudæorum,

Non fic: Qtii dixit lè eflè Regem,Quia Chriftus erat confeflus fe eflèRe* gern,led addidit: Regnum meum non eft de hoe mundo,

Scitis autem,quomodo fit intelligendum,quód Chriftus uere fitRex,fcilt; licetquia eft fiimma perfona in genere humano,8ôconftitutuseftabæterno pâtre, ut fit liberator^liberet genus humanum à peccato,d morte,tota tyrannic de diaboli,8ó reddat nobis iufticiam èC uitam æternam, protegat nos in om# nibus periculis amp;nbsp;calamitatibus,

Talis Rex eft Chriftus, amp;nbsp;uult fe agnofci nbsp;nbsp;inuocari, ut ferat auxilium,

Et dilcamus exercere inuocationem,amp; petamus auxilium3amp; fide expede# mus, Sicdifcemus intelligerehocregnum.

Et uocabula rede intelligamus, IE S V S,fi'gnificat idem quod Saluator» Nazarenus, von

((I ^3nquamautcmeft appellat/oâ loco,tarnen fîmul reércftgnifîcatuni ifte lefus fît uerus Nazarenus, qui fingulare ÔC fummum uotum fecit ^%8^fummam obedientiam præftitit»

RcXjUidelicet în regno æterno,non in hoc mi'fero politico regno,{èd Iibe#’. nos à peccato, â morte, amp;nbsp;â tota potentia diaboli liberauit, ‘^ftîpæn^’fîusfemini Âbrahæ,ôlt;f omnibus qui credent pro 'æni. Hîc Rex fèruabit credentes ludæos, ÔC damnabit ac puniet impios lus

Ita intuentes titulum, de ftimma docftrinæ cogitare dcbetis, de uero rca S^oChriftû

îani etiam collationem facite ueri regni,amp;S externæ fpeciei, Hic uerus rex, ^''^^Saluator amp;nbsp;liberator, pendet in cruce, uulneratur, Coronatus eft fpinis, Mur,

. T'alisamp;EccIefîaeft in bac uita, Quanquam eft hæres regni æterni,tarnen '’3cuita,fubieâa eftingentibusærumnis,crucifigitur,uuIneratur,ÔC fit fîmi* Domini,qui ibi pendet.

, Milites duo faciunt: Exteriores ueftes ftindunt èC inter iê partiuntur.Sed ’'iteriorem tunicam non fcindunt,fêd ludunt de ea.

MeftisChrifti,fîgnificat fcripturam.Hanc partim ftindunt amp;nbsp;lacérant ho ''quot;'i^SjDoôtores amp;nbsp;Principes, ficut Papa,hæretici recipiunt quæ uolunt,8ô qug ’^^'ijuolunt præcidunt,

alijs quæ retinent, fingunt ludos præftigias,malas gloftâs* V t Papa p’-’P’fpro fe hoc didum : Tibi dabo claues regni cœlorum. Sed hoc didum : ’■æ’iicate Euangelium, abtjcit»

Item in his quæ retinet,quærit falfas expofitiones: Pafte oues meas,id eft, *^Pominus,condas nouas leges amp;nbsp;cultus,S:^ nouos articulos fîdei idolatricos. Sicmulta exempla recitari poftent. Retinent hoc didum : Super Cathe«

Præterea ueftis etiam fignificat bona Ecclefîæ. Hæc inter ft partiuntur rincipcs 8^ Nobiles. Antea Principes amp;nbsp;Nobiles tenuerunt Epiftopatus, ôC âanuctenentjSdnon foliîm negligunt minifterium Euangelicum,ftd etiam de* kreconantur ubi pofîùnt, bonos dodores interficiiint.

Phbona Ecclefiæ iam annos amplius mille funt prædæ Epiftopis, Cano* MAbbatibus,amp; fimilibus omnibus. Omnes taies funt ifti milites,qui diui* QUntu^esChrifti,Slt;detunica ludunt.

Sicnunc quocj hi Principes amp;nbsp;Nobiles, qui uocanturEuangelici,diripft '‘■«ftona Ecclefîarum,amp; negligunt minifterium Euangelrj,ô^ non curant mift* risminiftris Euangelq uidum ô^c,

Hæc mala in his imaginibus etiam pida funt, ut fimus cautioreSjSf amc* mus minifj;erium,ôô non fpoliemus Ecclefias.

gt;gitur,an triduo fuerit Chriftus in ftpulcro 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pul‘:ro zy-

unus fît dies integer, fcilicet Sabbatum,Slt; pars diei prioris,ô«f pars diei tertiæ*

Quia ludæi fie numerant dies uefjaerajfuit autem Chnftus pofitiis in fc* pulcrum die quo crucifixus eft, ante uefpcrain.

A uefpera ad uefpcram ftquentis diei fuit Sabbatum, deinde à uefperaad matutinum tempus poft fabbatum,pars eft tertf) diei.

Eft autem fingulari confih'o Dei fadumjquód toto Sabbato uoluiteffein fepulcro.lbi requieuit Deus.

Hæcquieseft inenarrabilis,amp; bas magnas resdiftemusin uitaætcrna. Nunc in hac uita oportet nos initia diftere. Bt fimus cotenti, quod fcimus hunt crucifixumamp;f refufeitatum ueréeftè filium Dei,00noftrum redem tore m,amp; quód fide propter cum iaiuemur,èc in uera inuócatione mentes noftræinw antureum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sed alia multa arcana,quæ non pofTumus nunc intelligcre,difcemusinui ta æterna ♦

Eft omnino miranda res, ilia mors amp;nbsp;quies. Et toties creaturæ fapientia nihilomagis intelligit hancremarcanam,quim Nicodemusamp;fmulieres,cum cum unpunt,auc uolunt unsere. Ifta unguenta nihil faciebant ad conferuatio# nem uel deftruftionem huius corporis in hoc Domino,ftd eft opus inutikjiOu fignificat ftulta opera, quæ fiunt bona opinione,fine luce fidei,

mortc dicimus, ita amp;nbsp;de hoc tempore quietis in fc” cfc«yii\2,.fo^pulcro dicendum eft.

** {’‘•ßio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TOta paftio,mors, ifta quies,eft fadla propter nos, ut Chriftuspaucns

morienSjUere eftet uictima pro nobis. Ipft tulit tunc iram Dei,iieiranosabilt; forberet.lfa tulit mortem,ne mors nos abforberet. Ided ftatimpçftcarefurre» xit ex mortc, 80 oftendit fe uiCtorem efle mortis, 8^ reddere nobis iufiiciara uitam æternam.

Etciim cogitamus Chriftum iacentemin lepulcro,8ó poftea refurg^n* tem,fimul cogitcmus,nos ipfos ibi in lepulcro iacere, ficut Paulus inquit: Congt; fcpulti fumusChrifto, Et fimul uiuificabimurcum Chriftorefurgente.

Imóquandocunqj uidemusIcpelirihomines, cogites eos;n illudipfum ftpulcrum Chrifti condi, amp;nbsp;propter eum amp;nbsp;per cum refufeitari, quia refufcica* tio fit propter mortem fill) Dei,5C fit per eum,ficut lohan, y.dicitur: Venitho^ ra,in qua omnes qui in monumentis funt,audient uocem eius.Et procèdent,qui bona fecerunt in refurreeftionem uitæ,qui uerd male egeruntjin refurredioncm iudici).

Hæc intellexit Maria, quæ ibi præftns erat, qudd propter hanc mortem amp;nbsp;mirandam quietem redderetur nobis uita, amp;nbsp;ipfa expedauiteiusrefurredp onem, Ipfa non curauit illas uneftiones, quas all) fecerant, fed fciebat fcriptum efie, Pfalmo I y. Caro mea requieftit in fjae, amp;nbsp;non dabis fandlum tuum uidere corruptionem.

jn Mdrid fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj cogitate qualis lucfta fidei fuerit in Maria.Simili fuit magnus dolor,Si

mixtus fide amp;nbsp;fpe. Ipfa mortui fill) corpus contreftauit, genas Si manus oftulata eft, uidit ibi iacere corpus mortuum, ficut alia cadauera. Et tarnen (cif vit, quomodo conceptus erat, feiuit efîè Mefliam, feiuit per eum deJeri pccca« tum ÔÔ mortem,per eum reftitui iufticiam amp;nbsp;uitam. Ided fciebat certó refurlt; redurum efîè.

J f quot;^rfùs ita nos quoc^ conlblemur nos in noftra morte, intuentes in hune P Dominum, Et has ipfas cogitationes Mariæ apud nos fæpê confideres« ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitam in hoc fpeéiaculo mortis, Imo in omnibus tribus

ænioiis noftris difeamus cum ipfo filio Dei hoc Sabbatum feruare, quielcas ^'rk^° Dso, iciamus ei obediendum eflè in ærumnis, tarnen expedlans quot;berationem per hune ipfum Dominum, qui tune in ièpulcro quieuit,

, ^experientia, in qua exercentur fides Ôlt;S ipes, docebit nos, ut aliquomodo Sabbato amp;nbsp;hac quiete filq Dei intelligamUs,

„ ^^hum garriendo èc rixando non inueniemus hanc arcanam iàpientis , ’ûTOin ueris doloribus,in agone mords fimus fimiles Mariæ,intueamur

^Uominum iacentem fiib cruce, contrcctcmus eins petflus, ofculemur eius “USjCCfciamus eum fua morte nobis meritum eflè uitam,ôô poftea refurcitaii intueamur, amp;nbsp;læd ijaem amp;nbsp;expecflationem liberationis teneamus, Hæc exs

tih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uincitChriftus mortem, amp;oftenditfc ia.m redderegene^urreâione^^

^wano iufticiam èc uitam æternam, quam antea Adam amp;nbsp;Heua amiiès uindt morte.

Ideo non ipfl tantum prodeft refurretflio, ied omnibus credentibus, Et confideretur, ipfa refurretflio, S)C deinde efficacia amp;nbsp;regnum refufeitati

“ofteafequitur efficacia refufeitati, Ipfe regnat æquali polenda cum pa# rc= ^Matu0cemEuangelij,mittit Apoftolosjfèruatfèmper Minifterium Euans

f^niper Ecclefiam, dans fpiritum San(flumjamp; reprimit Diabolos, poiteadathominibus credentibus uitam æternam,

, Hæc bona fumma adfert refurretflio huius Domini, Et propter hos fines Wipah'ter miflùseft,

Hic oportet nos femper tenere dodlrinam, quomodo Nos accipiamus c tanta beneficia,quæ per refurredlionem filq Dei parta fund

flt;cfpondco, Certifsimtim eft,oportere fide cor adprehendere hunc Dos Applic^ttio ’^inum refufcitatum,hoc eft, fiducia fit in corde intuens hunc Dominum, 8ó latucns propter ipfum uere nos recipi amp;nbsp;faluari,Hae fide fbla accipiuntur hæc confolatio,quæeft initium uitææternæ, Ita Patilus dicitt

Jiftificatifidepacem habemus, Et qualis fit hæc pugna in ueris doloribus, dis ‘^^inu^sinexpcrientia,

, bic uult agnofei Bc coli fide hic Dominus amp;nbsp;hic ipfe cultus hic diicernitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Mulieres eunt ad ungendum Dominum, Hoc fignificat, quód aliqui uOs Domino oftendere aliqua bona opera ,amp; non ab ipfo potius accipere

Sed angelus obiurgat mulieres : Quid quæritis uiuentem inter mortuos^* ‘1C colite Mefliam jUt credadseum uobis reddere uitam, non ibmnietis euni ’^anere in morte,

Hanc imaginem de mulierurn iolicitudine amp;unguentis confiderate, ut ^Pponere doftrinam de fide difeatis.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft autem prædidèa dcftrudlio mortis per Mefliam,amp; reftitutio iufti (iÇ)

ProphMrunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerunt,

dedcftruólioi quód Henoch 80 deinde Elias uiui translat! funt ad Deum, Ifti intellexerunt

Et prim um teftimonium eft : Semen mulieris conculcabit caput ferpen^ tis.Scrpens impulerat homines,nt ruerent in peccatum 80 in mortem, Et caput ftrpentis eft regnum Diaboli,retinens homines in peccato amp;nbsp;in morte,

Conculcarc igitur regnum Diaboli, eft tollere peccatum amp;nbsp;mortem, liberare homines ex illis æternis mahs,ôô reftituere æterna bona.

Secundumilluftre teftimonium eft;Eropeftis tua ó mors,amp; pernicks Ô inferne,

Hæc eft ualde clara {èntentia,quód iplè Deus dicit fe uelle deftruere mor^ tern Sc inferos : Ero inquit,Ego ipfe hæc faciam,non alius,ficutfùprâ in eodem Hoiea Icriptum eft : Saluabo uos, non in arcu, nec in gladio, fed in Domino Deo ueftro, Et in eodem Propheta : Perditio ex te eft, ied auxilium per me. Ita

hîc dicit, Ego ero peftis morti, iplè Deus uult mortem tollere, ifte filius qui re« furpit-iUcrèeft uieftor, amp;nbsp;deftruit mortem,

firu'xit mortè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantiim deftruxit mortem, lèd etiam inferos, No Ibla corporis mors

o- inferof, dedruCisi eft, lèd etiam altera mors, quæ eft pati lènfum iræ Dei,amp; horrendos dolores SC fugam, Sc anguftias in omni æternitate,

Iftæfunt magnæ res,quas nulla mens humana làtis cogitare poteft,led tarne initia fidei in hac uita eftè oportet. Oportet aliquern eflè lènfum iræ Dei, Sc oportet nos cogitare, iudicium Dei ucrum eftè, Sc non eflè leue,

iblatio eft initium uitæ æternæ, ficut dicit hæc ftntentia ; luftus fide fua uiuct, Item : luftificati fide paeçm habemus.

Tertium didum, Efaiæ ii, IIIo die radix lefte ftabit, ut fit fignum popiP lis, Gentes eum requirent, SC mors eins erit glorioià,

Hæc fententia dicit Meffiam fore ex ftirpe Dauid, amp;nbsp;refurretfiurum efle ex morte, amp;nbsp;fimul docet, quôd fît magna bona datums, Sc quôd oporteat fide ad eum cönfugere, Ita dicit de modo,quomodo bona ilia magna accipiamus.

Requies uel mors eius erit gloria, Aliorum Regum, ut Alexandri mors eft finis gloriæ, Nihil agit Alexander poft mortem, Sed hic rex MelTias natus ex ftirpe Dauid, poft mortem reuiuifcet,8ó erit effieax iplè fua perfona dele bit peccatum amp;nbsp;mortem in alfis, SC reftituet eis iufticiam Sc uitam,

Et hæc fie fient, Gentes ad eum confu2ient,audicnt Euanoelium dus per Euangelium uocati credent, amp;nbsp;agnofeent eum, Sc fie accipient ilia æterna bona,fîcut iplè quocß dicit : Hæc eft uita æterna,ut agnolèant te Deum uerum, amp;nbsp;quem mifîfti3lefum,eflè Chriftum,

Ilia agnitio autem fit audito Euangelio SC per fidem, Ideo exerceamus hanefidem inomniinuocatione,curramus ad hune refulèitatum amp;nbsp;régnant tem Dominum,credamus uerè eum regnare,amp; petamus,utnosguj« bernet,amp; nobis opem ferat in omnibus periculis, mitiget pcenas,amp; lèruet inter nos Ecclefîam fuam. Amen, .

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SE

M ATT H Æ I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;590

Tcftimonia recitata in fcriptuns ftint numero duodecimo Sed haud dubie Teftimonu plurafunt,qu^mfcriptafunt, quianihildiciturdeMaria.Etfi autemfepè

Maria adfiiit cum Apoftolis,quando apparuit Chriftus, tarnen credibile eft, etiam fingularia colloquia cum matre habuiflè,

Eft autem inter præcipua teftimonia èC hoc, qudd non fbïus Chriftus coUoquia ^iTexitjfedetiam ualdè multi iâncfti, qui locuti funtcum Maria, Petro, lohanj: ^^amp;alrjs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Johanne

Etfi autem hæc non iunt icripta, quia propter Ethnicos, qui plus derifift •fntEuangelium,non funt hæc mandata literis,ièd prj breuiter admoniti, poG •unt multa cogitare de his tantis rebus, quia bene credibile eft, refuicitatos eftè ^j'quospræçipuos in généré humano,ut Adam,Heuam,AbeI,Seth,Noc,Sem, ^Di'aliam,Ifaac,Iacob,Ioièph,Dauid,Eiàiam, leremiam, SC multos alios, quia dominus uoluit habere frequentiam comitantium ipfum* Hîc cogitate, qudm toi dies iftiquadragintafuerint,quando fere quotidie taies fàncfti conuene:« funt,amp;collocutifuntcumMariaÔ6Apoftolis,ô^certècredo iæpê cum Ma^ ria collocutos eife»

Angeli fuerunt primi teftes, qui mulieribus ter dixerunt, Chriftum res brrexiiTe,

Poftea ipiè eft teftis,8ó primùm mulieribus,deinde Petro, 86 duobus Di*« 'dpulisinEm.aus,Ô6uefperiomnibus Apoftolis adparuiu Semper autem fcrmones repetuntur,

Concionatur eis Dominus, interpretatur ftripturas, dicit oportuiflè pa^s ^arefurgere Meftîam, ë)C mittit eos ad minifterium Euangelij, 86 docet Ecss ®iamnonfuturam eflèmundanumimperium,lêdcoctum credentium,

Me, de his rebus locuti funt, de fumma dcxftrinæ totius, quæ per pro* ^iflîonesamp; Prophetarum conciones tradita fuerat» Has interpretatur Chri* iius.

1 . .^^^^goEuprdquædaminfignia teftimonia ftripturæ recitaui, quæ haud dubieetiam enarrata funt, V t Hoièæ 13. Ero peftis tua ô Mors, 86 ero pernici* ts tua0 Inferno ftgjyjPßJ jy jsjoji relinques animam meam in Inferno jnec dabisfanftum tuum uidere corruptionem,

Maxime autem confideranda eft iniîgnis adparitio, quando fimul quin* Sentis fratribus adparuit, fine in Galilæa, fine in ludæa, quia credo etiam fuift *fniultosfpeftatoresa{cenfionis,quæfa(ftaeft,nonin Galilæa, fed in ludæa propelerufalemadmontem Oliueti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mandaa o*

Sed poftrema mandata diligenter confîderemus, quæ credo etiam fæpè ^^pftitaeflè.Hîc dicit: Data eft mihi omnis poteftas in coclo 86 in terra. Ite,do# poßolos, «tcomnes genres,baptizate eos in nomine Patris,86 Filrj 86 Spiritus fàndli.

Docentes eos feruare,quæ præcepi uobis, Ecce ego uobifeum fum uf^ ad wnfummationem fèculi omnibus diebus.

Hîc tria facit, Primiïm adfîrmat, quôd ipfè fit Meftîas, regnaturus iam îddextramPatris,ficutPfàlmus dicit :Sede d dextris meis»

Hic Dominus eft potentior,quamomnes creaturæjdeftruit peccatum Eec t) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔC mortem,

CA^PI^T XXriIL mortem,amp; inferos,amp;nöbis reftituit iufticiam ÓC uitarrt aïtêrnam,amp; eoHigif ïcruat in hac ui'ta Ecclefïam,8C reprimit potentiam èc furorem Diaboli poftea glorificatEcckfiam æterna gloria*

Ciïmautemaudimusnarrari potentiam eius,fciamus ideo narran,ut promittatur nobis auxih'um, Sé nos ab ipfo petamus amp;nbsp;expedemusauxiliuni, fient ipfc inquit : Venite ad me omnes, qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, amp;C c§p rclt; ficiam uos.

Has confolationes cogitemus in inuocatione,Só petamus ardcntcr,u£ nunc quocg oftendat iè rcgnarej nos iuuet, concédât pacem, Só firuet Eo clefiam*

Secundó bic repetit inftitutionem minifterrj Buangelrj,iubetdocereomlt; nes gentes, Item baptizare, in lohanne dicit : Sicut Pater meus miiït me,He egomitto uos»

Et in Luca inquit ; Pracdicate pcenitentiam remiflïonem peccatorum in nomine mco»

Ex bis ultimis mandatis iciamus,Euangclium eflè dodrinam non abbo=« minibus inuentaOT,Ièd traditam ab ipfo Domino Jtem,quia Apoftolos mitnt, adeft eis,ut ucra doccant,amp; dat eis teftimonia per magna amp;nbsp;multa miracula»

Ideo accipiamus uocem Euangeltj, amp;nbsp;iciamus banc uerè eflè uoluntateni Dei,ut fic faluemur per bunc Mefiiam, qui deftruxit mortem, ficut dixit : Ero pcflis tua ó mors,amp;f ero pemicies tua ô inferne. Ego ero, id eft, ego ipfe Deus, qui bæc dico, ero ille uidlor amp;nbsp;faluator,

’rertnïmquódhïcdieitur,eftdulciftima promiffîo conlblatio : Ego erouobifcumufq^adconfummationemlèculi, quafi dicat: Etfi uifibili fpccie iam non uerlabor uobifcum,tarnen reuera fèmper uobis adeflè uolo, egoleruo eleeftoscontra totam Diaboli potentiam, Genus bumanum nonpoflèt mane^ re unum diem, nifi filius Dei protegeret. Ideó bæc confolatio fæpê repetitaeft: Vbicuncj erunt duo aut tres congregatj in nomine meo,in medio eorum fum.

Ita bîc dicit,ft nobiftum elle. Et in lobanne inquit : Nemo rapict oucs measderaanibus meis.

Has promifliones quotidie cogitemus,bis confblationibus nos fuftctv temus,ficutftitisquôd PROMISSIO fidemrequirit.Debemusfideacd^“ pere bas promifliones, amp;nbsp;fides exuftitet inuocationem amp;nbsp;Ipem, certoexpamp;î cflec auxilium» .

SimulautemdocetbæcIêntentia,Ecclefiam ièmper manfuram effe, amp;nbsp;non interituram ullo tcmpore,etiamfi alias maior,alias minor eft,alias purior, alias impurior, ficut Ièmper magnæ infirmitates funt in Ecclefia,8ô tune étant, ciim tempore paflîonis, Apoftoli in magna trepidatione erant,fed tarnen erat Ecclefîa» Maria amp;nbsp;foror,ÔC pauci alq retinuerunt fidem, Ita Ièmper aliqui crunt,fîdem rctinentes» Has coniblationes mementote, amp;nbsp;earum copk

tacione fidem confirmate, inlt;» uocationem excitate, pmis concionvM^pie ex^li-catum eil Euangeliumj feriptum à Matth^eo Apoßolo^

Tgt;eo conditum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T)eum reEîè a^ofcat^ inuocetf celehrety eam^

J IDeuiipfeßatimexprejjdljoceprimii parentibusfe patefecit: tarnen poßquam poß tr'ßßimum lapßm primorum parentum natura hominu ---- mortejlt;(^alß malts oppreßa eîljhtetenebræ omnium maximè deploy quod quanquamfe 3^eus pißearurfus expreßa^oce nbsp;nbsp;nbsp;multts iüußr 'ibus

yßnionijs patefecitj lgt;tin dtluuio feruatafamilia TSLoha^ in eduElione Ifraelitarum ex ^“ni^ miffo filio : tarnen fur or tantus eîl ma^næ multitudinis hominumtlJt aut ^'^orßis Cyclopico morCj nihil eße Tieum, nullam prouidentiamtnullum difcrimen Isirtu» (7 l)iciorum ducatj aut reie^a ^oce patefa^ione diuina^audacißimefngat noua ’^'^''iigt;ia,(^à'i)ero S)eo aber ret.

Çum autem S)eus non Igelit Imiuerßm^enus bumanum perire jf^epè manifeßis te^ patefecit, arcanum decretum deßlio Mediatore nobis tradidit, eat^. do» ^’naplio hareditatem, ac Eccleßam collißit, qu^e Ineta confietudine IDeiteterna frue» Etfiaiitem multi fur entes hoc IDei beneficium contemnunt : tarnenfemper eÏl ccttus yiiis6ioiS''i/aiiTi^, (3' femper erit,qui tefiabitur do^rinam de ’Deo traditam per ^ro» Chrifiuifi yfpoßolos, non eße inanem tragoedianijfed y^eram Dei 'ïiocem. Et ’’’ttusltnicuf ampleEitur doErinam illam per Prophet as,Chrßum isr Apoßolostra» ’i^a^nofcit (^célébrât maÿiitudinem huius beneficÿ, quod Deus ex arcanis late» ’’^ßislJi’oiliens,fe nobisfamiliariterpatefecit,Deum inuocat ,ficut ipfe inuocan» docuit, retineteius Euan^elium, experitur Ijoce Euangelij lucem,lt;ifr Yb itternam in mentibus accendi: quo in cœtu nos cùmfimus,fciamus Çyclopum, nbsp;nbsp;albi

'’’’’^’^fworesexecrandos eße,quinos derident, propterea quod firipta 'Erophettca l^oßolica lefimus, amplellimur, interpretamur^

liam homines a.9ioi iudicant nos hoc totumßudium quodam errore mentis fequi. nlorum iudicia appernemur, nos^ co^itatione diuinorum teßimoniorum refufcitati» '^’’^/nortuorum, ifrfimilium miraculorum confirmemus, acßatuamus fequuturum eßè quo palam oßendet Deus Imiuerfo^eneri humano Ecclefiamad neternam p’tiemljocatam eße.

Hac eonfirmatifententia, legamus firipta diuinitus tradita, quia nufquam aut fu» erit S)ei Ecclefia, ntfi'lóbihnec firipta le^untur. Sicut filius ’Deiinquit ; Qui di» ’ÿ^’ntfermonem meumfiruabit, nbsp;nbsp;^ater meus dili^et eum, lt;(5* ad eum Yniemus, is*

’gt;iinjionemapud eumfaciemus. Hane dulcißimam promißionem infixam antmis teneat palamaßirmat ibicertofuturameße DeiEcclefiam,l)bifonabit Yx Euan» ll»j)'igt;bihiipfilibri, qui Euan^elium continent, legentur,audientur,amabuntur.

593 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AT 10,

Hlt;£c cùmfini ’yjerißimailabor noßert quem in legenda nbsp;nbsp;enarrändo fu/îtnewih

^robandus eît^qui eo fufcipiturj 1)1 adpo/îeritatem ht£c cceleßia fcripta integra O' lu^ta tranfmittantur, F uh Fdeîis hos Uhr os in manihus hominum ejjè O' eorum le^lto^ ne O' co^itatione in mentibus accendit l)eram (O' ^cternani lucem. Ft l)t bi libri fmt hominum manibusßeruatj O'/ubinde inßaurat Euan^eltj minißerium, hoc edi, l’aiteß doblores O' interfgt;retes^

TSLec inter prêtât io ßt Indus in^eniorum} fedfit Irera enarratio,quamgiÿtunt codi» ta membra fermonis diuinij qua in re tarnen interpres adiuuatur certis uetußt^ opariO’ risEcclefae teßimonijs.

Et fl enimfermo diuinus non eît ambiguus, O'ßmilis foliorum SibjlU : tanien ru* dioresfine lioce interpretis non hbi^^enus fermonis, phrafin, figuras lierborum inteilt* gunt. Et quia de rebus pofitis extra con^^feElum humanum dicitur ,facilè transferuntnr, fieu detorquentur coclefiia diFia ad humanas opiniones. Id ne fiat, pij Interprètes )nogt; nere debent,

T)eprauabat hoc dillum Samofiatenus, apx? «p o Aoy©gt;, nec liolebat intellÿ He igitur corruptela Samofateni defeat heram fententiam, necejfeeîlïntt’^ prêtes natiuam fententiampropugnare, qu(e collatis membris, ht antè dixi,cernitur, ea non ellpror/us inaudita, quia inde uf^ ab initio ab Apoßolispropagata eit,

Sit igitur nota Interpreti hetußtas,fint nota omnium temporum certaminaj Itlt^ r^efententiiC probates teßes habeat. fianc ob caufam initiofi/mbola conditafunt, 1t antiquitatispura fententia omnibus nota eßft.

Sie cum Telagiani hocabulum Gratiœ corrumpunt, ac dkunt legem didgrätenn, oßendit Interpres hanc corruptelam cumfontibus pugnare, o gfätiam fignificare re“^ mißionem peccatorum,0'teconciliationemgratuitamfCumqua donatio Spiritus fanllt coniunita eil,

Sic cum Monachi corrumpunt diHum : Fide iußificamur, ac iulent de remißio^ß peccatorum mentes luHantes cum magnispauoribus, acfugientes F)eum,dubit(ife]reß tet Inter pres hanc corruptelam, o oflendatfide hincendam eße dubitationem, dem eßefiduciam mifericordiaiyfiatuentem nos à ^eo recipi, ac pr^ipi banc fiduciant in his dilits : Fide iufiificati, pacem habemus apud F)eum. In his O'fimilibus dißutatt-onibus res ofiendit hocem ptj Interpretis in Ecclefia non inutilem eße, Sed, ht dixi, non fit interpretatie ludus ingenterum, herum fit ex fontibus fumta,O' congruat ad Sj/mbo^ la, O mens interpretispij, diligenter O' dextrê conferentis dilîa dtuina, o antipatn^ tenij à S)eo adiuuatur.Fr^eterea fint in Ecclefia etiam indices O' ceßores interp'ota^ tionis, ht Fanlus inquit ; Se dent es indicent.

Hicc prßatusfinm,ht meißudij o confiltj rationem omnibus oßendam, Etiamß ridemnr ab atheis, tarnen omnes in Ecclefia bî)ei feiant neeeßario cognofeendos eße Ln bros Fropheticos O Apoßoltcos. F)einde cum nunc quidem parte altqua minißerij Eu^ angelicifUngar, res cogit inter dum interpretationem, aut certè commonefallionem alb quam addere brembus dillis innarrationealiqua.

Frofiteor autem toto pellore me amplelli dolirinam Symbolorum Apoßolici id Hiceni, O' confenfium Catholiclt;e Ecclefioe. F)ei, quem quidem o Ecclefi^e harum Aca* demiarum,FFttembergenfts o Lipficlt;efequuntur,qnas etiam indices eße jneoruin feriptorum holo,

Qwdautem hanc meam enarrationem in Iohannis Enangelinm tui nominis atßh cioedidi,

'P b i 10, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5'9^

'lt;^^‘iniianteferrej(^ amare EccleftamTleifprimùminhoc pubbco fcripto T)eo Enangelij lt;13' Ecclefi^e amoretn

-Deo^terno TatriTiomininoßrtleßi Chrifliy^uodlucem Euan» ^^.'lbtiintei3abjsquibufdam^rmctpibusaccendity lt;(3'efficity 'l)taliquæpotùUhoJJ)ii '^^^^Eccleßlt;iPP^amof)us eït{cholisfede aliqua doErbice, lt;(3' Tfalmus 1^.6, inquit : Ixilde exaltari, cùni l^rincipes poqmlorum con^re^antur cum S)eo Abmhantj ^'“oniulti Exemplo mouentury lt;13- doErina propa^arifacilius poteÏt, lt;13- niatore ßeue» deinde hune antmum ttbi^ratulorj quèd^loriam bÏ)eï ornare y 1(3' ^^ß^^^o^^bumfAluticonfulereJiudeSyac precor^eum internum Matrem bDomini Pju (.hrtßiy yt te re vat ac feruet. Et cum Paulus Ijerè dicat : IDeum eßieere y l)t quot;^diDius 13perficiamus Jalutare curriculum y lat aliqua ipß^mtnßanty tu quoq,y cum

Tiens lucem in peEore tuoy petes I3 expeElabis auxilium deincepSylat tua^u^ ^'’^‘^^^oßußaßty 13felixttbi 13 Ecclefilt;Xy 13 ad huncfinem tuos labores diri^ebSyquod multipij ardentibus 1)0115 pro te petunt, Prouehet autem IDeuspios conatus y l)t alia ßlt;ant.lSi.tmu multa in toto^enere humano fiunt contumeliofa in T)eum. • ^‘^’‘’'^hldahometißtey I3 multialij tanquam coelo bellum inßerentesy nonfolùm in^rata ^^ßtiuntyßed etiam audactßtmb falßtvs lt;13 tétras opiniones de î)eo deßendunty 13ße* '‘'^“^mineos exercent y qui Pieum here celebrant. 'Deinde y quàm multi ambitionemylibia ^i^uriciani fuam Deo anteferunt ? Hi cum omnes Deo ingrat a faciant yßrnlt ta» ’^^gt;‘heus aliquam par tern ^ener'is httmaniy fcilicety Eccleßam^rata tpß facercy qu^e hi» ,'^^^(umreEeinuocaty curat heram do Er inampr opagar iy lt;i3honeße dtßciplinam re»

in numeroy htßemperßs y I3 ßalutaria 13grata Deoßemper agas y facht ater^ ^usPater Domini noßri leju Chrißi, Datte KuitebergtCyanno 15 z|_ 6. die

' 'Templumyi3reßituta ßhola doPlrinlt;£ coileßis in hrbe lerojolponay quo exemplo commoneßiEipeta^ mus 13 expeEemusnwîcquoq^à

W^NITIO ENARRATIONIS E V ANGFLIORVM , NECESSH ESTDICIDß ^/^'^cnmineLcgisÔCEuangclq.Sed hoc ipfum tradit loannes ftan'ni Quh» neetf, primo capitc.Nam nbsp;nbsp;ipfe iudicauit neceflariô in Ecclcfia hoc diferi fariuw ßt dit

tradendum,propagandum,8lt;S confeniandum cfle. Quod nifi ex* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcg/i

ictamp;confpiciatur,horrendastenebras de fumma dodrrinæ,dc beneheris Chri* i'ideuerainuocatione, de fide, necefleeftfequi* Quare Deo gratias again us, ^'iodhànclucemEcclefîacfuæreftituit,utuerumdifcnmen Lepi's ÔC Euangea 00

Iff intelligatur, SC precemur eum, ut mentes noftras accendat, ut tanto miincre in inuocatione Dei, SC exercitrjs fidei, grad utamur» Diffèram autem docm^ nam de hoc diïcrimine ad enarrationem eius loci in I. cap» Lex per iMoien da’’ ' ta eft, gratia amp;nbsp;ueritas per lefum Chriftum faóèa eft»

Dodrititt Pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ab initio mundi Ecclehæ traditæ funt promiflîones de Mdïîa,

phearnm, æternus Pater pro nobis uoluit fieri uidlimam, amp;nbsp;quem uoluit efiè Ro demtorem èc Saluatorem generis humani.Et promiftiones illas Patres amp;nbsp;Pro^ phetæ omnibus temporibus, donee ipiè Meftïas uenit, propagauerunt. Ita po^ Dofl rt«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftoli teftantur hunc Meftïam exhibitum eflè, amp;nbsp;ipfius recitant dodri*

poflolorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qr ri-

Hoe confilio Iohannes amp;nbsp;hanc hiftoriam confcripfit, ut in Eccleiîa teftis exhibito Meflïa, 8ó mortem ÔC refurrecftionem eius exponeret, bene” pzwm eittf ücia mondraret, propter quæ liberantur a peccato, ab ira. Dei,amp;donanturuiilt; Euangelij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æterna» Hæc ed huius hiftoriæ fumma, fîcut ipiè Iohannes ßpienter monrt

lohtf». 20. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iùmma Sc icopo conrUfj, cap. 20. Hæcftripta funt, utcredatis quodlefuseft

Et quoniam teftis eft Iohannes tantæ rei,amp; monftrat autorem uitæ æter# næ, qiiædam de ipib lohanne recitanda iunt.

E\ cæteris icriptoribus hiftoriæ Euangelicæ apparet lohannem fuifle fibuin naniui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zebcdæi, fratrcm eius lacobum, qui ab Herodeinterfedus eft, anno

quarto poft refurredionem Chrifti, ut annotauit Euièbius, An Euer it natusex , nbsp;nbsp;iorore Mariæ, non conftat, fed tarnen copnatas fuifle conièntaneum eft. Quod

CiirmAtrefii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rj'

commendarit ucro Chriltus commendauit ei matrem, etli exemplum ad omnes pertineL,!«^ chriftui }oan men fignificatum arbitror, hunc inter Apoftolos diutiftîmè gubernaturum Ecclefiam, Hanc ei matrem præcipuè Chriftus uoluit ede curæ, ac fcribit So^ phronius 68. anno poft refurredionem Chrifti lohannem eile mortuum phefi, uidelicet, tertio Traiani anno, c»mlt;;æteri Apoftoli Paulus niultûanlt;î te extindi eftènt.Docuitigitur non exiguo tempore, uidelicet annos circiter ^7» Interim èC exulauit aliquandiu fub Domitiano, cuius adisrefciflisfub Traiano,Epheium redijt» Auditores poft iè reliquit Ignatium Epiicopum An^ tiochenum, Polycarpum Epiicopum Smyrnæum, amp;nbsp;Papiam Epifeopum Hi# erapoleos. Quanta meftis Euangelij,quanta Ecclefîæ félicitas fuit,tam longo tempore audire Apoftolum amp;nbsp;eius diicipulosf Sed tarnen hoc ipfo tempore hhanne, nbsp;nbsp;nbsp;multi fanatici dodores paftim uagati funt, lam Ebion SC Cerinthus turbarant

Ecclefias, qui contendebant in Chrifto eile tantiim humanam naturam,adhos reprimendos 06 refiitandos loannes icripfit Euangelium fuum, utteftarctur da rè amp;nbsp;exprefle, in Chrifto duas eile naturas, diuinam amp;nbsp;humanam,unitas ita,ut fit una peribna Chriftus filius Dei,00 Mediator nofter. Recitantur hiftoriæ de morte Cerinthi,item dequodam adoleicentereuocato à Ioanne,quæ font dilt; gnæ memoria. Nam exemplum de peenitentia confirmât pios, ÔC mors Cerin# thi minatur blaiphemis. Sed hæ hiftoriæ integræleganturapudEufebiiim» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc accedimus ad enarrationem»Et quia Iohannes teftis eft de exhibito Meft

fia, primiïm deicribit quis fit, ac cæteri Euangeliftæ teftantur natum eile ex fe# mine DauidiuxtapromilTiones» Iohannes igitur de natura diuina conciona# tur»

V ^anoticiaamp;iniiocatioDei in fola Ecclefia Dei ïücéh Ideo præcipuè träs« j, ^üntProphetæ Sc Apoftoh' dodrinam de natura, amp;nbsp;deuoluntate Dei» Ac

lat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatione rerum, amp;nbsp;inlen't delcn'ptionem, qua decla*

lyW fit Deus» Alt enim : In principi'o creauit Deus ccelum amp;nbsp;terram*Itemî th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viklit Deus quæ fecerat,8ó omnia erant ualde bona» Eft igi'is

^Utuseffentia æterna, creans, omnipotens, dicensjbona,iufta Sóc» Teftatur ’’^Deum fuifle ante creaturas,Só creare ex nihilo res eft omnipotentis.Ciini

3it : Dicens» Item : Vidit omnia quæ fecerat, 0^ erant ualde bona,tcftatur igitur

Unties defcripturuseflètFilium Dei, deducit nos 8C iple ad illam narratio^* j^^'^jnGenefijubilegitur: Et dixit Deus, Hincfumit nomen quod Filio triit

'^jfcilicet Verbum» Nec acie ingenij humani deprehenfaefthæc nomencla^« deicriptiojied baud dubic diuinitus tradita»

Contexamus autera omnia membra» In principio ctat uerbu, 8gt;C uerbum ^«apudDeum,amp;:Deuseratuerbum» Hæpropofitiones omnes hocuolunt, frbuni effc perfonam coæternam Patri æterno,quæ tarnen non fît Pater, amp;2 '’len fit de cfîcntia Patris» Concionatur ergo de duabus perfbnis diuinis, Pa=« ^a^erno,amp; Fifio, Vocat igitur Filium Verbum» Id ut declarari poflîtquæ^ dicta de filio Del,in quibus dicitur imago Patris,ut ad Coloflèn»

ad Heb. i. Nouiftîmê locutus eft nobis in Filio,quem fecit hæredem om* * f^’'^’^jper quem amp;nbsp;fecula fecit, qui eft fulgor 2loriæ,ô^ imaßo fubftantiæ eius, *'fns omnia ucrbo potentiæ fuæ»Vt igitur Filius uocatur fulgor paternæ glo caturverbU*

amp; imago fubftantiæ paternæ, fie dicunt ÔC uerbum uocari» Verba enim itimagines rérum cogitatarum, radij funt quædam imago Iucis,{èu,ut hîc Quid ptrfo=i *^^urâ7rauyalt;r/jia. Sed hæ collationcs no omnino quadrant» Nam filius Dêi eft F’^ona,amp; fubftantialis imago» Voco autem peribnam fubftantiam intellp §^'’^tm,indiuiduam, non communicabilem,

Seduetereshæcutcunt^docendicaufadeclarabant,qudd uidelicet æteraBapiUtucr Paterfeintuens, ateß intelligens,gignat imagincm fui ipfius, cui commua AugulUnuft

’^•'^ateiTcntiam fuam» Hgc genita fubftantialis imago eft Filius, 8ô uocatirr uer«

eft cogitando genitus» Hæc deferiptio eft Bafili) ÔC Auguftini» Hæc ym funt uerba Bafilrj» Quarc dicitur Aóy©gt;r ut oftendatur quod ex mente pro fit imago genitoris,totum in fc oftendens genitorem, nbsp;exiftens pro*

P'e,ficut 8C noiter îerrao effigies eft totius cogitationis»Etfi autem probo banc ^darationem, baud dubic ueriflîmum eft, æternum Patrem fèfe primùm '’^futrijintelligere, amp;nbsp;cogitare, amp;S gigni Filium cogitatione, ut fit imago Pa* tarnen fublimem èc arcanam declarationem cordm dilcemus» Nunc fimus ^ontenti ueteri difto irenæi, qui fignificat Filium dici uerbum,quia fit perfona onansamp;loquenscum Patribus, amp;nbsp;edens promiflîones. Quod uidetur èC lo* inonium. bannes fignificare, ciîm ait : Deum nemo uidit unquam, Unigenitus Filius qui ^Itin finu Patris,ipfè enarrauit uobis» Et mox de bac fèntentia plura dicentur»

Poftquam expofui quid hoc loco Ecclefia intelligat, amp;nbsp;quid lohanncsuo* Witfenbenstin principio erat uerbum» lam ordinè fingula membra percur* ^tnius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

Prima propofitio eft. In principio erat ucrbum id eft, Films æterni Pa* cet Verbum, tris erat ante mundi conditionem. Nam uerbum fignificat hoe loco Filium æ* Quidpcrfo. terni Patris,qui eft eins imago,amp; perfona genita ab æterno Patre.Et perfoiiani intelligimus,non ut in feenis loquuntur, Rofeius fuftinet perfbnam Ägamcm nonis. Sed ut Ecclefia loquitur, fubftantiam indiuiduam, intelligentem,in* communicabilem. Et quód oporteat hîc perfonam hoc modo intelligi,pofe in refutatione Samolateni copiofius oftendemus. Quód autem ait: Erat in prin cipio,teftatur hunc fuifte, cum mundus conderetur, ergo filiusanteconditione mundi fuitjôô ante creaturas,coæternus Patri,ftd tarne d Patre dicentegenitus.

D«lt;« efii per* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc particula, apud, difeernit perfbnas, V erbum ,id cft,Filius erat apud

fozi4i, patrew patrem æternum. Sunt igitur duæ perfonæ,ætcrnus Pater, amp;Filius Dei coæ* ternus genitus a Fatre, Et S)eui erat Verbum.

Poftquam perlbnas difcreuit,ne quis exiftimet Filium efte creaturam,aut cx nihilo conditum, dilertc additur, Verbum erat Deus, id eft, de eflèntia Pa* tris ÔC Hîc autem diligenter obfcruanda cft Græca ledio, qu^cftilln* ftrior. Nam articulus adiuuat interpretationem,qui teftatur in hoc difto, ut Dialeftici Ioquuntur,ueitbum,eflè fubic(ftum,Sd alteram uocem,fciIicetDeus, cftè prædicatum. Ita fit magis perfpicua oratio, cum Deus dicitur deuerbo, tan quam uocabulum communius deÊribens fubftantiam uerbi : Et natura fe monis poftulat uocabula anguftiora in fubiefto collocari, amp;nbsp;communiora in loco prædicati. Hæc igitur collocatio multum lucis affert huic dido, Verbum cft Deus, quafi' dicat :llla ipfa imago a Patre non eft creata exnihilo, fedeftdc fubftantia æterna Patris, amp;nbsp;uerè Deus. Nam hîc Deus non intelligitur allego^ ricè,(èd propriè,uidelicet de æterno amp;nbsp;omnipotente Deo.Quia hîc deferibitur liera diuinitas. Ncc funt fignificationes hîc de fubftantia Dei difcrepantes.Po* ftea repetit primum dieftum : Hoc erat in principio apud Deuin. Rurfusenim admonet duas eftè perlbnas, eascß coæternas, fed ita ut intelligatür, Pater æter* nus qui genuit,amp; Filius genitus, qui eft imago æterni Patris, amp;c.

Nondubium cft,hæc uerba fumta eftè exGenefijubicreationifemper præponitur dixit Deus, Ideo hîc dicitur, omnia per ipfum condita elîè,ôô Pau^ lus aliquoties eodem modo loquitur,ad Corinth. 8, Vnus eft Deus Pater,ex quo funt omnia, amp;nbsp;nos in eum , Et unus Dominus lefus Chriftus, per c[uem funt omnia,nos per eum. Item Coloff. i, Omnia per ipfum amp;nbsp;in ipfo condi* t ta funt. Ad Heb. I. Per quem amp;nbsp;fècula fecit. Arcana fapientiaeft, Ôôlongèpo* fitaextraconfpeftum omniumcreaturarum,intellecftus creationis,quam ta* '• men Deus reuelauit nobis, ut nos confirmée de prouidentia, quód uerè curet creaturas, quôd uclit refpicere,iuuare,alerc,8c faluare inuocantes ipfum,amp;pu*

nire contemnentes eum,ùt hæc in nobis fides accendatur, etiam dodrina decre çredtioopwi atione diuinitus reuclata eft. Et tenenda eft régula pia amp;nbsp;utilis : Creaturas om* totimTrvni* nes à totadiuinitate,abæternoPatre,Filio,ôôSpiritu fàndlo pariter condicas eftè. Hanc regulam confirmât dieftum, loh. y. Pater meus ufcß modó operatur, ego operor. Cur autem dicatur ex Patre 80 per Filium, èC fouente Spiritu fàii(fto,ut in Genefi, hoc non perfpicitur acie humanæ mcntis,amp;: tarnen nos te* neamus

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;has formas loquendi diuinitus traditas. In Genefi de conditione homi

^‘Choiturjdixit Deus, faciamus hominem. Hîc figm'fîcatur condi res qua* deliberatione æterni Patris, Filrj, 80 Spiritus iànéli. Conduntur ergo ere* t P ’ lucet decretum in Filio 8ó imagine mentis paternae. Ita dicitur per condi res. Quod autem omniacondita eflè dicit per Filium, intelligit ^•■^aturas omnes,00 omnia opera Dei in Ecclefia,ficut poftea dicemus, Prius quot;’lexponendum eft, quare addat uelut exceprionem : Et iine ipio faeftum eft ^’.quodMumeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hoc ideo dicitur, quia multaingentia mala funt in conipedlu, quæ cum a^tor peccati •^«moueant omnium animos, mirantur omnes, unde fint orta. Cum igitur i ^^adixiftet,omnia per filium Dei condita eftè,neceflè fuitaddi hanc excepti* Peccatutn or K^'^’onequis hinc ratiocinetur etiam peccatû QC morte condita efle per filium j^^*)ideo addit exceptione,ina inqua, quæ fadla funt, codita funt per filiir Dei, quædâ irruperunt in natura non condita.Hgc non funt fada per filiu

. Hîc totamnaturam rerum, amp;nbsp;naturam angelorum amp;nbsp;hominum mente qua uidebimus ingentem amp;nbsp;horribilem deformi'tatem amp;nbsp;confu*

Diabolo odium Dei, amp;nbsp;tyrannidem impellentem homines ad om* .^^dagitia^ amp;nbsp;iæuientem in homines omni genere calamitatuni 80 morte. De* '^^^inhominibus triftiftimam ieruitutem,qua Diabolo obtempérant, ruunc fontemtuDeiinhorribiliaicelera,00exitium. Hæcmala omnia funt conlpe* ipfæ creaturæ Dei, quare Iohannes excipit ea à conditione crea^« ^^•■arDni.SCcontrahitfuumdidlumjinquiens, tantum opera Dei per Filium elfe. Admonet igitur quædam in rebus conditis cerni, quæ nec funt o* Dei,neccondita per Filium, uidelicet peccatum nbsp;mortem. Hæ duæ ap*

Pdlationes fignificant uniueriam naturæ deftru(ftionem,furorem Diaboli,to* ^^nihumani generis deprauationem, amp;nbsp;omnia peccata omnium hominum, o# ’’’i^scalamitates,mortem, amp;perpetuoscruciatus. Horum malorum magni* nulla creatura peripiccre poteft. Quare non cxiftimemus leuia incom •^odafignificari, cum audimus nominari peccatum Sf mortem.

Docet autem amp;nbsp;in ali)s locis Iohannes: Hæc mala non efle res à Deo con* ^^^SjUtcap. 8. Quando mendacium loquitur Diabolus,ex proprijs loquitur: ^wamendax eft, amp;nbsp;pater mendacrj, amp;nbsp;in i. Epift. cap. 2. Concupiftentia car* non eft ex Patre,fed ex mundo,cap. 5. Qui facit peccatum,ex diabolo eft, ^uiainitióDiabolus peccat. Ciïm igitur Diabolus amp;nbsp;hominis uoluntas aften* Qu^ßtcuuft dens Diabolo, fit caula peccati ÔC mortis, diligenter oblèruanda exceptio,quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

difcrimen tradit inter res conditas,amp; rcrum deftrueftionem non conditam. Et d’Hcdefinitio mali fiimi poteft. Malum effe non rem conditam â Deo, led de* duid peaat ^lfuftionem rei conditæ,ortam a Diabolo,óó deinde a uoluntate hominis.Pec* fatum, id eft, auerfib uoluntatis a Deo extinxit noticiam Dei in mentibus, 8(2 timoremDei, fidem, 8(2 diledtionem Dei in uoluntate, 8(2 impellit uoluntatem^ ut w contra legem Dei,8(2 Deum horribiliter offendat. Mors eft naturæ ho* quU iwrh ^inisdeftrudho, ftcuta peccatum, 8(2 ienftis iræ Dei aduerfus peccatum, Sicut inPial. 90. dicitur : Quia defecimus in ira tua, 8(2 in furore tuo turbati ftimus,^ S(2Pfal.j8,Propteriniquitatemcorripis hominem. Item Paulus breuiter dare dicit: Per peccatum mors. Item ftipendium peccati mors. Item, Aculeus mortis peccatum eft.

599 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO In ErAnG'.

conditas fadtas eflè per fih'um, ut fciamus mala, peccatum mortem,quæ funt deftriiétio open's Dei, non elTe orta à filio Dei* Quanquam autemhæc mala funt priuationes ieu deftrucftioncs, tarnen non propterea extenuari putemus: Sed funt uelut ruina ingentis ædificq* Hæc leélorem hoc loco breuiter moneniî dum efïè cenfuimus* Etfi enim â dodis quædam iubtiliter difputantur dedefi* nitione peccati, tarnen hoc meminerimus,nullam creaturam fatis perlpiccre magnitudinem peccati, led dilcamus in exercitqs pcenitentiæ, quid fitpecca^ ad tuna, nbsp;quid fit ira Dei aduerfus peccatum, intueamur etiam triftifsimaomm=«

turn. * »Jna ætarum exempla, in quibus Deus iram Riam in hac uita declarauit, in diliw uio,in conflagratione Sodomæ,in omnibus bellis amp;nbsp;calamitatibus humanige^ ' \ neris, in mutationibus regnorum,in excidio Ierolblymæ,in uaftationibus,qua;

nunc hunt per tyrannidem Turcicam* In his tantis malis finit Deus diabolilu^ rorem graflari in genus humanum,ut pcenæ nos admoneant,Deum uere irafd peccato,00 abqcere homines in æternum exitium, Sed tanta eft humani cordis durities, utnechisexemplis fatis moueatur, led tarnen ccclefiam oportet hæc confiderare, amp;nbsp;aliquo modo expauefcere,

Poftquam dixi de caufa mali,amp; de exceptione in textu pofita, nuncredco ad alteram particulam* Omnia per ipfum facftafunt. Dixi antea hîc non tan# turn primam conditionem rerum intelligi debere,led etiam gubernationem amp;nbsp;m^nis‘^admi‘^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecclefiæ omnium temporum.Admirandum opus eftcreatiomun

randnmnihilo, led non eft minus opus prima reftitutio Adæ amp;nbsp;Euæ,poft laplum, ubi per fib urn Dei, èC propter eum diabolo rurfus erepta eft humana natura, amp;promiflà liberatio, per uenturum lemen, ad hoc opus lequentia,ttiam oportet accommodaridicftum: Omnia periplum facfta funt, Namintalibus operibus mirabiliter præliatus eft filius Dei aduerfus diabolum. Nec enim exi# ftimandum eft leue quoddam negocium fuifle,edcre primam uocem de remit# fione peccatorum, promittere liberatorem,amp; laplbs recipere*

Quails pauor fuit in primis parentibus ante primam illam liberationcm, qudm difficile fuit etiam poftea retinere hanc conlblationem, cum primi paren tes tot contraria exempla, cædes filiorum, alla peccata cernerent f Nec dubi# um eft, diabolum uarqs modis infîdiatum elle primis parentibus, ódalijspijs» ut cum corpora, tum animas eorum perderet* Aduerfus has infîdias fandi de* fenfî funt per filium Def

Poftea per eum Noe lèruatus eft in diluuio, eduefti ex Aegyptolfraelitæ iplo defendente, ficut Paulus inquit.’Bibebantex Ipiritualicomitanteeospe# Theophylaili tra, petra autem erat Chriftus. Quem locum enarrans Theophyladus rede diüum, . Comitante autem eos dixit, ut oftenderet Chriftum hîc illis ubi^ adfu# iflè, amp;nbsp;miracula omnia feciffè.

Et Iacob in benedidlione filiorum lolèph mentionem facit huius libera# ton's, ciïm ait: angelus qui liberauit me ex omnibus malis, benedicat pueris iftis. Angelus benedicens,8ó liberans ex omnibus malis, propriè eft filius Dei, Namcreaturæangelicæ,quæ funt miniftræ, non polîunt homines a peccato, ab ira Dei, ôô d morte liberare*

Addantur amp;nbsp;caetera gloriolà certamina, ut lolîie, Samuelis, Dauidisjo# làphat,Eliæ,Elilæi,amp;fimilia* Hæc omnia gubernauitamp;S adiuuit filius Dei, Ita ad omnes liberationes in ecclefia accommodetur hoc didum : omnia per ipfum fadta lunt,ôô fine ipfo faeftum eft nihil, quod faftum eft* Quare hæc par# ticula

, Hæcplen'cg interprètes accommodant ad crcationem. Dicunt per fîlium 'quot;’îm lucem creaturis inditam eflè» Non em'm dubium eft, per fih'um Dei ^Mita eflè h^c miranda opéra: Vita ni ,id cft,durationem feu confèruationem, ’’’otum rerum ÔC gradus uiuentium, deinde amp;nbsp;lucem corporum, 8I. mentis ^'”icias,difcrimina iufti ÔC iniufti mentibus indita amp;nbsp;reliquas noticias. Hæc ^’’’inius quidem, fed non pofEimus penitus perfîaicere, qualia fînt hæc opéra,

Solis,lux oculorum, noticia mentis» Wiupefcimus admiratione harum pulcerrimarumrerum,cumeasquoquo afpicimus,fed penitus in trofpicere non pofTumus» Eft ergo ufîtata inters' tux a-

In ipfo uita erat,id eft,per ipfum uita eft condita, lucente decreto in fi;« ^lt;ii« hom'mi ’Qjtes â Deo taies fabricatæ funt, èc per filium fuftentantur SC confèruantur. nbsp;nbsp;creatione,

Sed loannes non de fbla creatione loquitur, fed de uita perpétua hominis, initid uita indita eft,quæ erat imago Dei amp;nbsp;perpetua,deinde hac amiHa,red '””'uita perpétua per hlium, renouatur imago,ided de hacuita perpétua, Mquæeft imago Dei,hîc dicendum eft. Vt enim filius Dei eft imago æterni ’’’■’Sjitaineouitapatris refplendet,amp;Iucetßpientia intclligens amp;nbsp;glorifî«« ^^’’sPatrem. Ad hanc imaginem docet Genefis initid Sc homines conditos eG Adijuid cred^ . ^jWiiiuerentuita perpétua ,amp; haberent noticiam agnofeentem celebran* ^^'’’Deuni. Porrô amiffa hac imagine poft lapfum, cum mors amp;nbsp;tenebræ nas chrifluf in» ’’’nm hùmanam oppreflîfîènt, rurfus inenarrabili confîlio donatus eft nobis quot;’’US Dei, qui fua efficacia in nobis iterum accenderet uitam perpetuam,ÔC lu* «m.

Eftergo fententia, in filio eflè uitam perpetuam, 80 lucem intelligentem ^unijquæ eft æterni Patris imago. Ideô autem nobis donatus eft filius, ut fit ’’’faxamp; fimilem uitam nbsp;nbsp;lucem in nobis reftituat, Nec dubium eft grauiflî^

^amdoârinam hîc inuolutam contineridefilio,quomodo Cit imagoæterni ’’”s,item de conditione hominis ad hanc imaginem, item de confilio reftitu^ ^udigeneris humanfquôd is,qui eft imago Patris mifîùs eft, ut imaginem Dei nobis reftituat. Hæc pi) in inuocatione cogitent, cum hoc inenarrabile confiss ’”wnde filio mediatore conftitutocogitandumeft: uerbis afïèqui magnitude harum rerum non pofTumus.

ftJud autem monere necefîè eft, quod baud dubiè loannes hîc uoluit in Difcnwf« quot;’suerbisdifeerni Mefîîam d cæteris Prophetisomnibus, èC hocipfum difçrG

poftea fæpè repetitur. Adam, Noë, Abraham, Moifes,Apoftoli, circum# ’’’’■entes dodtrinam à Deo commendatam, externæ uocis miniftri funt,nec funt ’’’ttiniæ,aut precia pro generehuraano, neceffîciuntipfîin mentibushomG quot;utn perpetuam uitam nouam lucem. At Meflîas filius Dei non foliim uo# ttni externam proponit, fèd ipfè fîmul eft propiciator amp;nbsp;efticit in mentibus, ’l’iæEuangelio aflèntiuntur, nouam uitam 80 lucem.

Hoediferimen oppofîtum eft imagination! ludæorum, qui tantum fom:« somniumiu* niabant imperium mundanum, amp;nbsp;Mefliam arbitrabantur allaturum efle bo=« d^orum de las leges, iuftam gubernationem, externam pacem, nec intelligebant naturæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lt;6oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 IN ETAKG.

aboknda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirabilimodo redditurumeflèui'tam8óluftidam

Aduerlarios perpetuam* Opponcnda funt Sc hæc di'tfla aduerfarrjs noftris, qui fomniant error, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantiim efïc legislatorem ,nec agnofcunt efle autorem ui'tæ èc nouæ

cMßum fem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antithcfis obkruetur* Filitim Dei uocat 1 neem,gen iish Liman urn oppreG

pfr adfui/Jè Rim pcccato uocat tenebras* Semper autem adfuit filius Dei ipfe generihuma^ fèmper poft primam promiftionem datam primis parêtibus, fonuituox ^eri lenM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnofti óó'CCMifpici uoluit, per quam fuit efficax in aliquibus,amp;

in eis nouam lucem Bc uitam incoauit, Adfuit igitur 8^ agnofci in promiffionc uoluit, amp;nbsp;fuam præfentiam atep efficaciam multis mirandis liberationibus dce , clarauit, ut exempla Patrum amp;nbsp;Prophetarum oftendunt,amp; tarnen tenebræe*

Tî'Clt€vi*iC ttiWi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ƒ* T 'Im *1 *

um non agnouerunt» Semper maxima pars generis humani, rurens horribiH contemtu Dei, iudicauit Euanpclium inanemfabulam efle. Mufti etiamtanlt; quam pernicioiam dodrinam oderunt,amp; delere conati fîint,

Eccleft£f^et Hæc igltur narratio monet, qualis fît EccJefîæfpecies» Velutparuafein^^ desexiUt. ■ tiffa fulget in noefte, ßc Euangelium eftflammula fulgéns in aliquibus,ciîmin* terim cæteri omnes fîht tenebræ» Experimur autem humana indicia abhorrere abhacfpecie Ecclefîæ,miramurmaximam humani generis partem interire, in æternas pcenas abijci. Sed propter hanc offènfîonem rationis,noii defici# amus à Deo, ac eo magis eius indicium 8C irarn metuamus, SC Euangelioobe# diamus,

Euithortto niiJJits àVeocuinornen Toannes^ Superior pars docet ledtorem de natura fîlij Dei, quæ etiam ante afTumtii® onem naturæ humanæ fuit» Sequens narratio concionabitur de affumtione na^ ciat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turæ humanæ,ôô priufquam de aduentu hlq Dei loquatur,mcntionemraouv

annis Baptiftæ propter duascaufas, quarum prior eft, ut allegct teftimoniuni Baptiftæ de Meftia,fècunda, ut difcernat Mefîîam â Baptifta,amp;^ omnibus Progt; phetis ali]s miniftris docftrinæ cceleftis»

cMdtioreru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priori breuiter dicam: Négocia imperiorum, ut uidoriæ Alcxandri,

die^EeeUfî^ Scipionis aut Iulq,incurrunt in oculoshominum, nbsp;habenteuidentia teftimo^

nia uniueriæ multitudinis in multis magnis gentibus. Sed ea quæ gerunturin Ecclefîa non ita cernuntur ab uniuerfa multitudine,amp; tarnen aliquiseftccetus in quo certa amp;nbsp;firma teftimonia extant de fadis diuinis aut de uoce Dei* Vui enim Deus fidem Ecclefîæ certam efle* Exempla huius rei multafiant, ternus ex cœlo hanc edidit uocem : Hic eft filius meus diledus, hune audite, oc adfuerunt Mofès amp;nbsp;Elias» Hoc mandatum cùm pertineat ad totum mundum, tarnen tantum tuneadfuerunt tres difcipuli, Petrus,Iacobus amp;nbsp;loannes»Hipo* ftea teftes fuerunt eius uocis,8d Deus teftimonium eorum nouis miraculis con* firmauiulta de.aduentu fîlij Dei multa teftimonia propofîta funt,quæ pfjspro^

Mirdculd (ffderant,amp;fatisconfirmabanteos,etfî ab impqsderidebantur. Vtconftabatan* tefldnlt; gelum cum Zacharia locutum efle,poftea ex fterili 8c effœta matre loanneffl natum efle,§C nominatim ad hoc deftinatum,utoftenderct iam uenturum Mei fîam. Poftea Ioannis uocatione diuina nouum genusdodrinæ 8ibaptifmutn incoauit, ibi uidit defeendentem Spiritum fandum, 8c uidit 8C audiuit claram uocem æterni Patris: Hic eft filius meus diledus» Multa igitur miracula corn currunt,

Zachanæ, Elizabeth, Ioannis , quæ omnia collïgenda fiint, ut confirm ^^'itteftimonium Ioannis, quod de filio Man'æ dixit,amp; hæc multi pij nôrant» ^^hqua multitudo impia deridebat»

Hæcideôpræfatusfum,utautoritatem teftimoniorum in Ecclefîa ma^ ^•hciamus,etiamfiIpecflacula imperiorum magis incurrunt in oculos, quàm ^quot;■îndi euentus,quos Deus impertit Écclefiæ, Prædïxerat Deus per Malachit Ymiflurum eflè nuncium eximium, teftificaturum de Mefliæaduentu, ôd deeflet autontas,huic teftimonio multa miracula in Zacharia,Elizabeth,lo^ ’’’’itafFixit» Fit igitur mentio Ioannis, ut fides Ecclcfiæ confirmetur, collecfiis '^^nibus illis teftimonijs amp;nbsp;miraculis, ut admoniti de promiHione in Malas’ p'^jagnofcamuseuentumcongruere prophetiæ,amp;rdo(firinam de Meffiaex pf^phetisadconfirmandam fidem requiramus,Hæc de priore caufa monuiflè htiseQ^

Adieci 8^ alteram caufàm, fieri mentionem Baptiftæ, ut difcernantur mi=« daperfona Chrifti»Ideó addit :

quot;Kon erat ille lux^/ed iDt teßimontum perhiberet de lumine^ , ^^ßnitumeftdiicrimen inter Meflîam reliquum totum cœtum Pi-oigt; ^^f3i'Uni,Apofl;oIorum,8ôdoclorum,ut fuprd dixi,Solus filius Dei fuit uidli* w precium pro generc humano.Hîc abolet peccatum 8^ mortem,8C in me* 5lt;^redentium nouam lucem, ideft,noticiam Dei,iufticiam,ôôuitam æter^ fid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efficit,datSpiritum fandlum uiuificantem.Hæc fiuntin nobis

DehocdiicriminealiquotiesconcionaturipfeBaptifta in textu: Ego ^quadlle uos baptizabit Spiritu famfto amp;nbsp;ignû Hgc dilt;fta obferuet d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diicrimen referat,quod breuiterhîcuolui attingere, Cæteriim

Herum inculcatfilium Dei eftè lucem, nee ambigue interpretor lucem,aut P ’^“Um illuminare. Lucem uoco,quia filius Dei per Ëuangelium,quod ex fînu Spiritum fancftum, amp;nbsp;in nobis lucem, hoc eft, noticiam Dei, '^lamjôd uitam æternam efficit,id uocat illuminare,

Mcuraddita eftparticula uniuerfiilis,illuminatomnê hominem C Quia g) /''HOmnibus proponit hanc nouam lucem, tametfi non omnes accipiunt, ƒ *ntelligatur,illuminat omnem hominem, lcilicet,accipientem Euangelium, j’'quodlux,iufticiaamp; uita illuceftit in mentibus. Hæc iplà interpretatio ad«! '^^'•^‘Quotquot receperunt eum, dédit eis poteftatem filiosDei fieri, ôdali^ 15nto pdft, Êx plenitudine eius omnes accepimus: ac de h is uniuerlàlibus fuo ^^pluradicemus,

Ifi inundo erat,itjr mundus per ipßim faEius eït, nbsp;nbsp;mundus eum non coÿio^

P Suprd affîrmauit per filiu Dei omnia condita eftè, amp;nbsp;Temper affuifle eum viftbilis con» loquitm- jg uifibili præfentia,quia difertè additdn mundo erat, uifibilem conuerfationem cum hominibus, Sed fequens particula

'ginter obferuanda eft, quæ perlpicuè teftatur, in Chrifto duas eftè naturas, in cbn/io.

1) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftuo fuprd dixit, intelligi oportere peribnam. Non enim dubi«

^'^efthïcdeChriftodici. Inmundoerat,8lt;munduspereum fadluseft. Con* ^tautemmundum nonelFeconditumper humanam naturam Chrifti, ergo

neceflè eft in eo alteram naturam efle priorem conditione mundi, quæcum Pâtre etcrno res condi Jit.Hoc teftimonium meminifle utile cft,ad refutanduni Samofatenum,utpoftea dicam»

puh^Cr^cir^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repetit querela in de tenebris mundi, quod mundus non credit

' Deo, imó quód ille ipfe populus,qui dicitur populus Dei, ita faftinatus fit pro# prrjsperfuafionibus de iufticialegis óóimperiomundi,quddputatMeffiam occupaturum efte,ut huic filio dei acerrime aduerfttur,quia non dat imperium quod ipfi expeclabant, item abrogat legem, ÔC de alia quadam iufticia concio# Admonemur Ù hoc breuidido Ecclefiam amp;nbsp;exiguam elTe ÔCoppugna# qui uocantur ri ab illis ipfts, qui uocantur populus Dei, hoc eft, qui gerunt titulum Ecclefiæ, fopuluiDei, qui tenentordinariam potcftatem,utuocant. Cumigiturfimiliacertaminain# cidunt, hoc dido Euangeliftæ confirmemur, ne propter aduerfarios, qui aufo# ritate antecellunt, deficiamus ab EuangeliOt

Vox EMitgec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antea deperlbnadixit,nunc addit debeneficio,quodper hancperfonam

lij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daturjamp;^ quidem modum,quo hoc beneficium conlèquimur,oftendit. At^

fummam leu præcipuam Euangelrj lèntentiam amp;uocem proponit,amuita breuiter compleditur,quid afferat Chriftus, quibus exhibeat,quomodo conk#* quamur, quid in accipientibus fiat»

Beneficium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sit igitur primum quid afferat, uidelicet poteftatem filios Dei fieri. Hoc

Cbrifli, nbsp;nbsp;nbsp;cum breuius dicatur, quâm magnitudo rei poftulat, addendæ funt explicate#

nes ex alqs locis, fignificat enim Apoftolus genus humanum opprefliim cue peccato,morte,ira Dei,8ó pœnis æternis,nec pofte ab his tantis malis per legem aut ullam fapientiam, aut iufticiam humanam liberari, imó nulla rc potuinc placati iram Dei, nifi hac una uidima,lcilicet, dato filio Dei pro gencre Iiuni3^

Quidfilijfi- noJtacß ineffàbili confilio diuinitus hie filius promiftus amp;nbsp;exhibituseftjquitut gmficetit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po£gfj-aj-gj^ filios Dei fieri,id eft,dat hoc munus,ut fimus filq Dei,et cum

filios nominat jcomplcditur omnia beneficia Euangelij. Filtj Hgnificailt eos, quibus placata eft ira Dei, qui iuftificatrfunt,amp; fadi hæredesuitææternæ.

Quid popu= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et difertê dicit, filq, ut difternat Ecclefiam eledam à populo legis. Hic e#

nim dicitur populus, quia in æterna politia leruit Deo, amp;nbsp;accipitpromiflio# nes corporales, etiamfi iufticiam amp;nbsp;uitam æternam multi non accipiebanqfed fill) proprie dicuntur hi, quibus Deus propicius eft, qui lùnt renati Sc hære# des LUtæ æternæ» Hoc dilcrimen appellationis populi filiorum facpeoccurs rit,ut Olèæ I. Et erit in loco,ubi dicetur eis,Tion populus meus uos,dicetureis, fill] Dei uiuentis» Recenlui quod beneficium afferat, quod fubinde pluribus bene-, uej-ßis in ipfb textu declarabitur,ideó fui breuior» Venio ad lècundam particiw beät^Quibusexhibeat.

Diligenter oblcruanda eft propofitio uniuerfalis, amp;nbsp;lupr^ pofita, 80 læpc repetita, quæ teftatur Deum omnibus offèrrefàlutem, iuxta illud : Venitead me omnes qui laboratis, Et hîc didum eft,ut omnes crederent. Item illuminât omnem hominem,id eft,miftus eft quidem ut omnes illuminet, Ac magnope^ re prodeft animis infigere hanc dodrinam, quód utraq^ lèntentia fituniuerfa# lis promiftîo Euangelica,amp; mandatum ut credamus filio Dei.De promiffîonc multa lunt exempla,Rom,^, lufticia Dei in omnes,amp; ftiper omnes. Item loan. ’3. Vt omnis qui credit in eum,non pereat. Hue amp;nbsp;didum Pauli pertinet,Deus uult

omnes homines fàluos fieri.Qüià promiffîo omnibus offert falutem. Mart îtum uerô ad omnes pertirterc conftat, uidelicet uocem illam quæ de cœlo fo^ hune audite. Item; Qiii non credit DeOjmendacem facit eum. Hæ uniuer« tenendæ funt, fed requiritur uoluntas aflèntiens, non repugnans Euange# Ideô dicit; Quotquot autem receperunt eum. Nam hos per Euangelium 81C Wum fandum illuminât filius Dei, qui non répugnant, fed audiunt Euan# in inuocatione iè fuftentartt uoce Éuangelrj, ficut alibi dicitur: Dabit ‘^piritum fandum petentibus, non uel contemnentibusjuel pertinaci furore op P^’irnere Euangelium conantibus.

fieri,credentib, in nomine eius, Exprefle,inquit,fide in Chriftum ßeri nos •æsDei.Hæc uox ignota eft humanis iudicqs,fieri homines filios Dei hoc mo icilicet,fide, id eft, fiducia huius faluatoris nobis donati gratis, non propter iufticiam. Et quidem ipfis credentibus difficile eft retinere, quod pla«

Deo gratis, qulnquam infirmi Sgt;C indigni, fed placeant tarnen certó, prp^ P^tfilium lefurn Chriftum nobis donatum. Non fine certamine retinere hanc uocem homines poffunt, led prodeft in conlpecff u habere teftimonia, ^uæfuntplurima, quæ hanc de fide dodrinam nobis tradunt,quam aliquantd Poftcopiofius exponemus, cum hæc ipià de fide propofitio repetenda erit.

Erudite deftribit iuftificationem amp;nbsp;regenerationem, Neceffe eft agnofti Ritio regent* hum Deijqui nobis donatus eft ut fieret uidfima pro nobis,et refurrexit,ut S'^^tamp;fanftificet Ecclefiam Dei, Huius Saluatoris fiducia recipimur, reputa^ ’’’^tiufti^8(^ effi'eimur filij, Et hoc cum fit,ut fimus filrj Dei,ctiam à Deo per Spi Credrnf« re» ^‘funifandum regeneramur,ut ubicp docet Euangelium, ad Gal.3, V t promif ’onem fpiritus accipiamus per fidem. Ad Rom,8. Qui ipiritu Dei aguntur,hi ftnaum, ‘J'^tfilijDei, 'Et Ioan, 7, C^i credit in me, flumina de uentre eius fluent aquæ !^'ua?,Et2ach.i2,Effundam fuperdomum Dauid ipiritum gratiæ amp;nbsp;precum, • '^^'^atfpiritumgratiæ,quia per Euangeliummouetcorda,utagnoicantineiî^j^’^^^i* ’Wbilem mifehcordiam Dei erga nos, 8^ ftatuant nobis remitti peccata, nos * ^^ingratia. Deinde agnita tanta bonitate inuocemus, amp;nbsp;nos fubqciamus Eco, AdhæcZachariæ uerba conuenit aptiflimedieftum Pauli Rom,8, Acce^ P'ftffpiritum adoptionis filiorum, quo clamamus Abba patergt; Idem fpiritus ‘^ft^icatur fpiritui noftro, quod fimus filq Dei, Hic complecftitur agnitionem inuocationem,cum qua coniundi funt abj motus ipirituales,8ó incogs

^^’cnouæ iufticiæ ÔC uitæ in cordibus. Hæc eft perpétua doëfrina de bénéfices Eüangeltj,quam loannes inùiô breuiter complexus,poftea enim repetet,

Addit autem negatiuas, ut difcernat populum kgis â uero ièmine Abra^ ^iferimen po quot;æ3 gloriabantur Ifraelitæ iè eflè populum Dei, amp;nbsp;ad iè pertinere promiffîos '^^'ttdatam de benedid ione, iufticia, 8c regno æterno, amp;nbsp;hanc totam præroga? fiuam tribu ebant carnali generationi,ièu legali fucceffîoni, ficut nunc Epifeopi contendunt fe effe Ecclefiam propter ordinariam fucceflionem. Hic error ne^ ^cHarió refellendus eft. Quia Deus repudiatis his, qui inibleicebant propter Garnisprærogatiuas, iæpè illuftribus exemplis uocauit alios ad focietatem re^

6o5 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN E^ANG,

gnifui,utrcicdlo Cain,Efau,primogenitis,uocan funt Abeljacob. Eftqj Ecck^ fia non penes eos qui fibi arrogant titulum propter carnales præroganuas fca ordinariam fucceflionem fed penes alios ignobiles, in quibus lucct EuangcH* utn,8c qui funt nati zx Deo, ut Iohannes hic inquit : Hæc eft fumma huiuslofb congrucns cum multis fimihbus difj3utationibus in Prophetis amp;nbsp;Paulo ad Rom.^.Et loannes difeernens tria membra:Non ex fanguinibus,neccx iiolun* rate carnisj ueep ex uoIuntatciiirijamp;Tc, confiderat modosomnes,quibuspropagt; gantur régna aut politici ccetus, quia mundus putat propagari Ecclefiam, Hcut régna mundijuel ccctus, aut collegia humana, Tradit igitur utilem dodrinam clilcernit Ecclefiam à politrjs, modum propagationis o’ftendit. Primus mo,« dus eft, propagari carnali generatione, ficut hæres eft Cambyfes Cyn, quia « eo natus eft. Sicut Politia Mofaica fuit propagatione carnali,Sed ita,ut accede^« ret circumcifio. Sic hærebat primiim in Adam opinio, filium Cain fore liær^^ dem,quia ex ipfo natus eftet. Sic imaginabatur ilaac de Efau, Gc Dauid de Abo falon,amp; nos finguli cogitamus aliquam prærogatiuam effegenerationisamp;^fa^’ miliæ. Contendebant igitur Ifraelitæ fc efTe populum Dei feu E1 ios,proprcrea quod natieftentex femine Abraham ,amp;^circumcifionemdpatribus acceptani retinebant. Et erat perfuafio Pontificum Leuiticorum,alligatam elfe Ecclefiam ad feriem ordinariorum fucceftbrum.Hunc errorem amp;nbsp;Baptifta taxat,cum]nlt;î quit: Ne dicatis intra uosmetipfos,Pattern habcmus Abraham,amp;c. ।

Secundus modus propagationis eft per adoptionem,ueleleclioncm,ut .Augufto fuccedit Tyberius. Sic poftquam conftat Ecclefiam poftdeftrudam 'politiam Mofaicam nonefle alligatamadfamihamcertam,obrepfitaliapcr^ fuafio, Exclefiam alligatam eftè ad fucceftionem eorum ,qui humanaeledione ordinariam gubemationem tenent.Hicneruuseft potentiæpontificiæ,hacper fuafione tenent fafeinatum totum orbem terrarum,quód Ecclefia fitpwpagata eleiftione canonica feu fucceftione ordinaria Epifeoporum. Ad hanc ita alligant 'Ecclefiam, ut contendant damnatos efleomnes, qui non funt fub talibus Epii« fcopis,aut non obtempérant eorum legibus. Sed Joannes palam réclamât,non exuoluntate catnis. Alius ccctus eft Ecclefia, non propagatushumanisekftio^ nibuSjUt imperia, aut dignitates pontificum.

Tertiusgradus eft,propagatio per imitationem. Hæceft multd excellciv tior fecundo gradu, ided dicit, non ex uoluntate uiri, confilio, ftudio, induftd^ excellentium uirorum. Magis erat fucceftor Augufti Germanicus ,qua'mTylt; berius.Nam uirtute amp;nbsp;laboribus Germanici regebatur imperium. Antigonus antccellebat Arideo fratri Alexandri eleefto. Sic antecellunt Epifcopiseledisui ri dodfi amp;nbsp;fapientes, qui irhitatione patribus fuccedunt, eemprehenduntur hic omnes qui fine Spiritu famfto imitantur externos ritus, exercitia,difcipli* nam fandlorum. Sicut honefti facerdotes imitantur ceremonias Epifeoporum, Monachi imitantur dura exercitia aliquorum patrum,Baptiftæ, aut Antonfj, amp;c. Homines eruditi imitantur dotfthnam fine Spiritu, amp;nbsp;mifeenthumanam fapientiam.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOÂKNIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;606

Errant amp;nbsp;hoc tempore Anabaptiftæ, qui contendunt natos ex Chriftilt; ^•Jisnonaffèrrepeccatumoriginis, Errant qui contendunt ibieffe Ecclefîam, ordmaria fucceflîo Epifcoporum gubernantium, quæ fucccflîo ucrê Sgt;C P’’opnê, ut loannes hîc loquitur, fit uoluntate carnis, id eft,humano confilio,ut ^^phas non eft Filius Dci, etiamfi ordinaria (ucceHîone eft Pontifex,quia non natus ex Deo» At Zacharias eft Filius Dei, quia per uerbum amp;nbsp;Spiritum ^•ittumeftrenatus. Errant etiam qui putant fieri filios propter imitationem ^^•■tmoniaruni aut pperum morallum fine Spiritu fiin(fto,amp; fine fide, hoc eft,firf ■ fiducia miièricordiæ,ficut hypocritæ finxcrunt meritum congrui,Nam hæe “^3§inatjo etiam putatifilios Dei fieri, deleri peccatum, conatu Sd ftudio ratios: '^’sfine fiducia Chrifti mcdiatoris, Sgt;C fine Spiritu fanélo» Has ftntentias in illis ^^dufiiiisparticuh's complecli loannem non dubito» Abfbiuta igitur hac præ^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti,de modo quoea conftquimurjredit Euangelifta ad

Hoe di(fto refutatur Samofatenus,Seruetus, amp;nbsp;{imiks,ciui contendunt ^opnondcbere intelligi perlbnam ,fcd has præftigias calumnias poftea re fel»

Prius enimfimplicem amp;nbsp;perpctuamEcclefiæfèntentiamrecitabo,SC ^hortor pioSjUtretineant phrafin ueterum,qui ßc locuti funt. Verbum afTum:« m hw naturanihumanam,ita ut ßt una peribna lefus Chriftus. Nee imaginandum nthiimanamnaturam tantum fuiflèhofpitiumdiuinænaturæ» Sicut habitat spiritusfanftus in renatis,8ó eft in eis elFicax. Sed duæ naturæ diuina amp;nbsp;huma:* ^afuntunitæ unione hypoftatica,ut ueteres locuti funt,hoceft,ita ut una fit per æna, Ideô Euangelifta hîcdicit : V^erbum caro faiftum cft,quafi dicat,uerbum tantum adiunftum eft, ut comes feparabilis, fed fatftum eft homo, lucens

^’Kotanatura humana,quæ eft ei unita,ita ut fit una peribna. Arbitror amp;nbsp;Paus: ^^‘ntuoluifle idem dicere,cum aitdn Chrifto plenitudinem diuinitatis habitare ^’■poraliter, id eft, perlbnaîiter» Nam ut nunc ufitate dicimus perlbnam,ita ^■'■æCJufitatifiimè dixerunt crw/xaTa»

Sccundd ciim dicitur : Verbum caro fadlum eft.Non cogitetur tranfmu* Verlum twn tätiofeiiconuerfiouerbi in naturam humanarn, ut ciim dicis, aqua eft fadta uii= nuni. Lera eft fafta ignis» Nam fupra didtum eft Aóyop elîè perlbnam diuinam»

igitur extinguitur necj conuertitur in aliam rem,led aflumta humana na:* ^i'amanct,amp; in ea lucet.

Tertio caro intelligatur non tantum corpus,led totus homo. Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Curnctnßgnu

3flumfitcorpus 80animam humanarn. Sed cur maluit Euangelifta uti appella* ^onecarnis. Cur non dixit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadus eft homo Etfi hoc uoluit : Nam Chris chriftum aÇ.

‘wsuerè etiam eft homo, habens corpus amp;nbsp;animam, ut alia multa teftimonia ^Ttantur, tarnen phrafi feripturæ pro homine dixit carnem, ut fignifi'earet ims ^f^cillitatem mortalitatern. Talls enim natura aflumta eft, quæ eft mortalis, ^(luidemfubiedahorrendæ iræ iudicioDei aduerfus peccatum humani gencris.Quam iram hæc imbecillis amp;nbsp;mortalis caro in Chrifto fuftinuit. Hane 'nenarrabilem humiliationem fignificauit Euangelifta appellationc carnis, ^Efaias inquit : Quia ponet animam fuam peccatüm, id eft, piaculum, ftu hos

60^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ErAKG.

fti'am pro peccato,uidcbit fernen longæuum.Etad GaI.j.Facftus pro nobis ma^ ledi/lum, utnosâmalcdiiflione rcdimeret, Neccogitandum eft bancefleap* pellationem rei leuis, Humana ratio non intelUgit magnitudirtem irx Dd3^“ uerfus peccatum* Ideó nec quid fîtefïc abiedîum èC maledi(flum iDeo,intellb Chriftus autemintellexitamp;fentienshanctantam iram, pro nobis earn fu* ftinuit*

Df lumiliäti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem docet Paulus ad Philip. 2. Hoc ientite inter uos, quod amp;nbsp;in Cbrido

onechrifli. Jeiu,qui c»m effet in forma Dei,non rapinam duxit (e equate Deo,fed feipfum exinaniuit, formam ferui accipiens^ in iimilitadine bominum fadus, amp;nbsp;habitu inuentus ut homo, humib'auit feipfum fadfus obediens ufq^ ad mortem, mor* Expoßtioloci tem autem crucis.Étfî alq alias interpretationes addunt,tarnen fimpliciffimaeft ad Philip, *. in eo Pauli loco fententia. Forma fignificat utroqj loco fimilitudinem.Quicuni efîct in forma Dei, id eft,eflet fimilis Deo,fapiens,juftus,fortis,fuperior morte, dator uitæ,dcni^ diuinam Habens potentiam, tarnen non arrogauit fibiæqua* licaccm Dei,id eft, non geftitie tanquam æqualem Deo,utnonpoiretpatiamp; mori,ied feipfum exinaniuit,id eft,exuit illam Dei fimilitudinem,non pofTepa* Afßilui chri ti,non pofTe mori, fatftus eft Gmilis bominum, id eft, Uere Homo mortalis, èC fil iMturala. habitu inuentus ut homo, id eft, affcCtibus naturalibus omnibus prædituSjcfu* rq t, fitqt, defatigatus eft, metuit, fpcrauit,doluit,lætatus eft,lacrymauit, iratus eft,fenfittantam mocfticiam, utfudaretfanguinem. Cdmenim effet uiâima pro genere humano, expertus eft fenfum iræ Dei aduerfus peccatum in gencre humano.Hæc deinde declatantur. Fadtus obediens uftj ad mortem, mortem autem crucis. Itat^ ut Euangelifta ufus eft nomine carnis, amp;nbsp;naturamhuma^ nam,amp; imbecillitatem fignificans. Ita Paulus amp;nbsp;humanam naturam compledi tur,8c defcribit imbecillitatem, cum nominat formam ferui, nbsp;inquit, habitu,

órdtnlt;it£ dp. Cæterdm 8gt;C hoc dicendum eft : Et G in Chrifto humana natura mortalis, petitioiies in uere fuit bumana natura,tamen fuit fine peccato,fuerunt in eo omnesappctitio ebnfio, ,-,(»5 ordinatæ,quales Deus condidit, fuit appetitio cibi,potus,defatigatio,dolor corporis,metus,fpes,'triftitia, lætitia, ira,zelus, fed hæc fucrunt ordinata fine peccato, ut 2.Corinth. 5. dicitur: Eum qui non nouit peccatum,pro nobis pec* catum fecit,ut nos fieremus iufticia Dei in eo. Et ad Ebræos 4. Non habemns Pontificem qui non poftit compati infirmitatibus noftris,tentatum autem per omnia fecundumfimilitudinem noftram fine peccato» Accedamus igiturctim fiducia, amp;fc.

Tefiinwiiium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixerat de affumtione humanæ naturæ, nunc addit teftimonia, 8^ paulo

dicet,cur miftiis fit filius Dei,cur uerfatus inter homines, Dicit igitureum habitafft inter homines, id eft, palajn conuerfatum efte cum hominibus,huma* no more uixifle.

Quod intelligatur,ut fuprd enarraui particulam Paulini didi I habitu in* uentus ut homo. Deinde fequuntur teftimonia, qudd hie Meffias conuerfatus cum hominibus, quantp induerat mortalitatem, amp;nbsp;Cit uere homo,tamen etiam reftintonium ßj- bJius Dei potens. Ideó ait : Vidimus eius gloriam, id eft, miracula, uidimus diuiniatti. refufeitantem mortuos, uidimus amp;nbsp;ipfum poft mortem rurfus uiuente, 8I. nobifeum familiariter uerfantem, ut feiremus per eum tolli peccatum mor* tern,

rcgnare eum, ac dare credentibus Spi'ritum Gndum^uftidam uitam ^ternam. Hæc non poflunt fieri, nifi di'uina potentia» Ideô dicît eflè glon'am

Nominac autem Chriftu unigenitum ut diïcernat eum cæteris fancflis, funt filf) adoptione»Ât hk Chriftus eft natura filius,id eft,de fiibftantia Pa^ ^^Mtfuprâdi^d^mus»

Non dubium eft, quin de filio loquatur : Qudd em'm laborant quidam Mocodefÿntaxijfiiperuacaneacauillatioeft» Refertur em'm adfuperiora, trbumcaro fadum eft,8ô habitauit l'n nobiSjpIenum grati'æ ueritatîs»Gra f'îfigm'fîcat haud dubiè fauorem Dei, eftlt;$ kntenti'a; Hk filius pn'mum èC na.a f^nliter â Deô diligiturjcft^ caufàjpropter quam cxtcri funt elcéii Sgt;C diligun^ ^^’■•Ephefj.Dilexi't nos in diïe(flo,id eft,propter filium dile(ftum,per quern ba# ^^niusredemtionem per fanguinem eius» Idem docet uox cccleftis : Hk eft fill# ^sineusdiledtus^quo dele(ftor,hunc audite,Teftatur ergo hunc filium pn'mum ’niari,propter hunc eledtam eflè dili'gi Ecclefiam, qtiæ audit hunc filium bpnef. I, Sicut elegit nos in ipfo ante conditi'onem mundi ut eflemus (ànati ÔC immaciilati coram Deo, per diledlionem prædeftinans nos ad adoptionem fill# orumperkfum Chriftum in ipfum,amp;^ Rom» 3» Per redemtionem in Chrifto 'dUj quem propofuit Deus propki'atorem, Hæ lèntenti'æ omnes declarant di#

Euangeliftæ, quód uidelicct filius Dei dkatur : Plenus gratia,id eft, uere nbsp;nbsp;Ogomodo

^naturaliter diledus Patri, impetrans ne genus humanum prorfus pereat, Ed ut aliqui propter ipfum fint eledi amp;nbsp;diligantur, impertiens credentibus î'emiflîonem peccatorum, ut diligantur ÔC ipfi*

Intdiigatur igitur gratia non tantum de priuata diledione, led etiam de Gratupro» fommunicanda cæteris eledis,uidelicet quód propter hunc filium genus huma P”** cr cow« ’’Um fit ereptum tyrannidi diaboli, amp;nbsp;credentes fint eledi, èc diligantur» Infrd ' ’’Urfusutrancg appellationem repetet eadem fignificatione, ubi Ie clarius decla# ’■atjdicens : Accepimus gratiam pro gratia, id eft, fauorem erga nos, pro fauo# I'eerga ipfunijficut ante didum eft,elegit nos in iplb,id eft,propter ipfum»

Addit autem: Plenus ueritate,id eft,uera Dei noticia,amp; uera iuftkia,pro# veritlt;u. pfiaamp;communicanda» Nam in filio uere lucet noticia Dei, ficut ait Matthæi II. NemonouitFilium, nifi Pater,ne^ Patrem quilquam nouit,nifi Filius, 8^ cuiuoluerit Filius reuelare.Item ad Ebræos 1» Per Filium,qui eft fulgor gloriæ Si effigies fiibftantiæ eins» Ergo in Filio eft uera 8C integra noticia æterni Dei, quails in nulla creatura eft, nec patefit alfjs nifi per Filium» Sicut iple ait : Ne# ’uonouit Patrem nifi Filius,amp; cui uolet filius reuelare»Per hunc igitur édita eft pfomiffio de uoluntate Patris, initió poft laplum Adæ, amp;nbsp;per ipfum illucefcit bæc noticia mentibus credentium, cum per uerbum fuum dat Spiritum fan# ctum, Porró ueram Dei notkiam comitatur uera iufticia, ardens diledio iujlicu.

uera obedientia,dc qua fâepè aliâs dicitur, ut Efàiæ ó» Spiritus Domini ffiperme,eô quód unxerit me,8ó Coloflènfès 2»In ipfo habitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter» Quare in eo uera iufticia eft,amp; integra legis impletio» Vtautem de noticia Dei communkanda, fic amp;nbsp;de^ communicanda iufticia lo# quitur Euangelifta, Cum Chriftus notkiam Dei credentibus communicat per uerbum amp;nbsp;Spiritum fandum, etiam iufticia noua effîcitur in cordibus ere# dentium. Cum enim agnito peccato 8c damnatione noftri, agnouimus etiam

609 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Er Ano,

per Euangelium miïèricordiam Dex remittentis peccata, Iiberantis nos a dam# naticne,recipientis,adiuuantis èc faluantis nos^ncipimus cum inuocaregt;8ó nos Dileâio. fubricere,amp; cum diligcre,fi'cut Rom* 8, dicitur: Accepiftis fpiritum adoption nis bliorum,quoclamamus Abba paten Itemjerem. 31* Dabo legem meam in spiritufgra- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corum. Item Zach, 12. EfEindam fuper domum Dauid fpiritum gratiæ

ti£. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S)C precum, V ocat Spiritum landium Ijain'tum gratiæ^id eft,quo confirmantur

spirituipre^ cordajUtagtiolcamuSjUOscfle in gratia^Deum eflenobispropicium, VocatSi fpiritum precum,quo corda impclluntur ad ucram inuocationemjquæ eftpra:# cipuus cultus,initium obedientiæ,

Antitbeps du £^4 ÄntitheGs confîderanda in hoc didto, Totum reliquum genus Iiu# di Ioannis, manum fine Chrifto eft fub peccato, reum iræ Dei, non eft acceptum Deo, Te^lgt;rlt;c cr nbsp;nbsp;nbsp;recipiuntur credentes propter filium. Eft amp;nbsp;plenum tenebris èc mendac/o,

^ner^humat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine luce amp;nbsp;noticia firma Dei,manet in dubitatione,ac fugit Deumaut

ni. ei irafcitur, multó minus diligit Deum iudicantem Sépunientem, amp;oneran# tem hoe imbecille genus tantisærumnis. Deinde etiamfiquæ eft externa difd# plina in aliquibus, bæc nondum eft uera iufticia, fed hypocrifis fine noticia èC conuerfione ad Deu. Vt quamuis Atticus eft honeftus uir,tarnen de prouiden# tia dubitat ÿ 8é uoluntatem habet auerlam à Deo,nee uerè timet, nee diligit De# urn : fèd confidit humanis præfidrjs, humana fapientia, non confidit Deiauxi# lio, Hæc antithefis diligenter confideratajiionnihil illuftrat uocabulum uerita# tis, ac pauló póft repetenda erit.

Aliquoties citât Ioannis Baptiftæ conciones,ut Sé teftimonia eins nos con ßinwnium Ba Arment,Sé doeftrina erudiat, Plurimum enim ualere debet teftimonium eius uiri,qui de ccelo uocem æterni Patris audiuit, diccntisdcChrifto: Hiceftfilms meus diledus, Vidit Sé Spiritum fandum defcendentem ad Chriftum.Hocmi raculum omnium Prophetarum miranda facta fuperat, quia hïc tresperfonæ diuinitatis illuftri diftrimine fe patefecerunt. Fuit igitur grauiflïmacaufajCur teftimonium Ioannis recenfêndum duxerit,atçp utinam pluresetlongioreseius De perfona condones recitaiTet. Compleditur autem dictum Baptifta’, præcipuos articu# los,de perfona Meftîæ,de beneficijs, de difcrimine Mofi Meflîæ,

Prima pars loquitur de perfona.Is qui poft me uenturus eft,id eft,fiin^^^^ rus officio fuo. Ante me eft,id eft,præftantior uocatione,8ó gloria feu potentia, Sé additur ratio. Quia prior me eft, id eft,primus, propter quem Deus Ecclefi# am amp;nbsp;elegit, Sé fàluare uult, Sé qui primus fuit adiutor amp;nbsp;liberator omnium eleólorum,Adæ, Noe, Abrahæ,amp;f aliorum, Hane iudico fîmpliciffîmam eflc fèntenriam. Alp particuIam î^A-7r§olt;amp;£/j intellexcrunt,coram me eft, quam inter# pretationem non reprehendo, fed fèrie orationis moueor , ut alteram fen# tentiam fcquar. Teftatur ergo Baptifta Mcffiamantecellereuocatione amp;po# tentia. Quia uocatus eft non foliirn ut Gt doclor,ut cæteri miniftri, fed ut fiat propiciator pro genere humano, Sé antecellit potentia, quiadat Spiritum fan# clumamp;uitam æternam«

Propter ulep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Additur autem,quia prior me eft.Id reefte ad æternitatem refertur,feuini

tium Ecclefiæ : ideó Meffias antecellit, quia primus eft propter quem Deus ele# fj/e Efc epoitt . Fcclefiam, ut fuprd dieftum eft, Sé fuit elÊcax inde ufij ab initio in Ecdefia»

^dmiràndo confilio propter cum æternus Pater rccepit lapfos primes parent pn«o)-«w pa uocem Euangeirj primam edidit,cum pn'mi parentes oppreflî cflènt mor dolor, ^^jneepoffent aliud cogitare, nifi iam fe in xterna ira manfuros eiTe, Hïc cogia ^tniusqualis dolorjquæ cogitatiories fuerint primorum parentum, Hos in tan ^^mocfticia, propter filium, æternus pater rurfus erexit, hanc liberationem ÔC ’'tiquas mirandas liberationcs fignificat Baptiftaciïm ait : Primum cflè hunc “ominum, fcilicet, propter quem Eccleßa eleda eft, nbsp;nbsp;iàluatun Id déclarât lè^

Non tantum anteccdit cæten's Meflîas, ut Moles antecelluit Samueli, aut tantum docet Meflîas cæteros,fêd eftpropiciator Sô uiuificatorjmiü (^^stltutßtuiAima, 8ó mereatur nobis reconciliationcm. Item ut fit effîcaxjdet ^ititum fanflum incoantem in credentibus nouam lucem, amp;nbsp;uitam æternam, nbsp;nbsp;(

yefufcitet mortuos, ac donct uitam ætefnam» Hanc uocat plenitudinem, id ^'tmcrituin reconciliationis,amp;S potentiam lèu effïcaciam» Ex hoc merito, amp;nbsp;eß« ‘taciaomnesaccepimus» Nota eft uisparticulæ uniuerlàlis in excludendo wfentmtiam. Omnesqui iufticiamuitam æternam accipimus ab hoc u» '’oaccipimus,non ab alio* Complecftitur igitur uniuerfam Ecclefiam, fie Adâ, poé, Abraham 5Moièsô^ reliquieletfti omnes faluatifunt, haurientes ex hoc jcxhocmerito jamp;expotentia eius, id eft, propter hanc uidiimam fonfecuti funt rcconciliationem,amp;f ipfè fuit in eis effîcax, dédit eis Spiritum fan

Hancipfam eflèlèntentiam teftantur uerba lèquentiai Gratiam progra# f‘3,ideft,reconciliationem noftripro amore erga filium» Sicut ad Ephefii^Icn'j: ptum eft:Elegit ,-ios jp, itemjdilexit nos in diledojid eft,propter filium die

Sed hæc non legamus ôô audiamus ociofis animis, led accedat fides lèu quot;Jucia, quæ fuftentet nos in ueris pauoribus, intuens in filium Dei, amp;nbsp;ex eius Wtudine,meritoamp;'potentia hàuriens. Etcumftatuemusabæterno Pâtre ^trediligijftatuatymg propter cum uerè diligijrecipijcxaudiri, amp;nbsp;iàluari, indigni. in tali exercitio fidefconfolationc, amp;nbsp;inuocationc, dul* ctntiiobishaîc didta^ôô clarius intelligentur. Sum autem breuior in his^ubee dichs enarrandis,quia eædcm fèntentiæ læpè repetentur, ut mox in cob Mofi amp;nbsp;Meflîæ»

Lex per Mofen data eïl^gratia nbsp;nbsp;'^’erita^ per lefum Chrißum fa^a e^.

Hic eft infignis locus, tradens dilcrimen Legis amp;nbsp;Euangeirj, quod in Ece Di/cnmfn le» dgt;3 maxime oportet exiftere» t enim Pharifæi imaginabantur iè lege iuftos êp ^uange ^■^jnecnôrant beneficia Meflîæ, fie multi in Ecclefia contendunt homines iu? ' oseiTeoperibusDccalogi ceremonfjs Epilcoporum, nec intelligunt bene^ ^^âfhrifti,amp;dodîrinam fidei* Hæ tenebræmultos errorescompledlunturj

Primus error eft imaginari quod homines poflînt legi Dei fatisfacere» «efprlorwquot; Secundus,quódinterior dubitatiode prouidentia, de ira Dei aduerfus

Piccata,de remiflïonc, item lècuritas negligens iram Dei, diffïdcntia non aften ^'mspromiflïonibus,non ardere dile(ftione,admirari leiè,confiderc proprijs ui ïibusà defpicere alios, item uicioia concupilcentia, non fint pcccata, nee repu# gnent legi Dei» .

Tertius error, quód externa di'fciplina fit luftkia coram Deo» Quartus, quód Chrifto detrahitur uerus amp;nbsp;proprius honoSjiufiificaton's Sc mcdiatoris»

Quintus,extinguitur tota dodrina de fide, amp;nbsp;Deus accufatur mendacij,fi confirmatur delirium, quód fit dubitandum de remiffione peccatorum,

Sextus, pauidæ mentes adiguntur ad deiperationem, amp;nbsp;tollitur certacon fblatio,amp; portus confcientiarum»

Septimus, tollitur uera inuocatio, quae non poteft fieri, cum mensfiigit Deum»Denicp tota hæc Pharilaica imaginatio de lege,tantum eftethnicaamp;railt; tionalis docîtrina, nee progreditur ulterius. Hos igitur tantos errores taxari portere manifeftum eft, amp;nbsp;de his Chriftus fæpè dimicat cum ludæis, ut cap. 1» cum Nicodemo, cap» 8» Si filius uos libcrauerit,uere liberi eritis» Et alias farpfgt; Idem agit Paulus ad Rom» amp;nbsp;alibi,amp; Baptifta baud dubie pluribus uerbis hæc expofuit »

Difm'iwrtpfr Eft igitur hæc fèntentiain antithefî, diflîmiles funt perfonæ,Mofcsôi foMTum» Meflîas»Molès tantum fuit dodor SC politicus gubernator, non fuit propici=« ator,non fuftulit peccatum mortem» Meftîasuerô non tantum eft doftor, fed etiam propiciator, tollit peccatum amp;nbsp;mortem,dat Spiritum fandumjamp;ui^ tam æternam,nec eft politicus gubernator,ut uos ludæi fomniatis,fed habet lo# gè aliud officium, eft uidima pro peccato, eft perpetuus facerdos amp;nbsp;mediator inter Dcum Sc homines, dat remiffionem peccatorum,nouam iufticiamjamp;ui^ tam æternam,Dixi de diferimine peribnarum»

Nunediferimen Legis Euangelq confpiciatur, quod oftendit textiis, cum ait:Gratia amp;nbsp;ueritas per lefum Chriftum fada eft» Verba erunt perfpicua, Gratid, fi cogitabis Baptiftam loqui de integro Sc conftimmato beneficio Chrifti.Gra^ tia fignificat reconciliationem, qua in hac uita donatur nobis remiflio peccatO;* ' rum gratis propter filium Dei, non propter legem aut noftra mérita» Veritas fignificat ueram Dei noticiam, non capriuam peccati, ueram uitamjuon captifs uara mortis,deniqj uera amp;nbsp;æterna bona, quæ etfi incoantur in hac mortali uita, tarnen poft refurredionem exhibebutur integrd.Donat igitur talem noticiam, iufticiam SC uitam, quæ tunc eft fine errore, fine peccato, fine morte» Nominat igitur ueritatem,uera amp;nbsp;æterna bona, ac facilius intelligi didum Baptiftæpo* teft, cum illam conftimmationem afpicimus, quam fi tantum de fandis in hac mortali uita cogitemus,etfi^ut conftat,hæc incoari necefle eft in hac uita,hicgra tiam apprehendimus,qua reconciliamur,amp; reputamur iufti,amp; ftimus fill) Def, amp;nbsp;hæredes uitæ æternæ,etiâfi h^ret adhuc in hac corrupta natura ingens moles peccatorum, incoari tarnen amp;nbsp;ueram noticiam Dei,ueram inuocationem,uei! ram iufticiam uidricem peccati,amp;ueram uitam uidricem mortis,oportet» de ftatuimus Deum elle miiericordem, nos propter mediatorera recipi,exau^ diri,iuuari,iàluari» Hæc eft noua lux ignora carni, amp;nbsp;uincens dubitationem,amp; edm fides ftatuit de reconciliatione, iam uincit peccatum amp;nbsp;mortem, amp;nbsp;incipit Deum inuocare uero motu, ad eum confugere,amp; expedare uitam æternam, confummdti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed collatio eft illuftrior,fi confummata beneficia opponantur legi.Chrilt;

leneficid chri nbsp;nbsp;nbsp;doriat nouam lucem, qua fine ullo errore Deum intuebimur,donat iuftick

am, quæ fine ullo peccato erit, donat uitam æternam prorftis liberam à morte. Sc fruentem æterna lætitia in agnitione Dei» Quid fimile adfert lexdufticia le# gis tantum eft externa diftiplina, id eft, quædam miftra SC immunda hypocri# fis,capti#

ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOAN.TSLIS CATKT I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6q6

gt;'^3ptiuaerrorum ac dubitationis,peccati ac mortis» Nam fi nihil audiat mes cy' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum ,non ftatuitiè

]^®üairi,autiàluarij ut Saul fugit Deum. Idco^ nulla üera cft inuocatio in tali

yincitur ergo in horrendo peccato, id eft, quod Deum non agnoftit, inuocat s uincitur morte, quia dubitans ruit in deiperationem æterü ’’iiram. Imôlexeft minifterium huius iræ, quia eft uoxoftendens iram Dei P ^nuspeccatum5 tantumclamitans5Deumiraftipeccato,amp; nos accufans. J longe alia eft Euangeli) uox, uidelicet, annuncians gratiam èC ueritas: E«rf«2f/iw». quot;^ptrChriftum, id eft, annuncians donari reconciliationem èC uitam æter^ ’’’propterChriftum mediatorem. HanCuocem patefecitChriftusexfinu lt;^ftet,nccattulitîegcm ,quam uoluit Dcus promulgari

^’’Mofen. Sic ëi Paulus inquit : Nunc iufticia Deiapparuit fine lege, id ett, ^q^ædam iufticia patcfi't,fcilicet,reconciliatio gratuita,quam non docet lex, Qatur propter legem, ièd propter Filium mediatorem. Hæc de diftrimine ^‘1 a Chrifti,legis ëC Éuangelq, diligenter obicruanda fi.int,ne obruantur ôô ^rtntur fumma beneficia per Filium Dei Ecclefiæ donata, liberatio â pecs morte æterna,ac donatio reconciliationis iufticiæ ac uitæ æternæ.

^^fimnemo'\)idit'’ïgt;nquami'}}nigenitus FtUus(^uieït:infinuTatrk) ibfe enar^

Cohæret hæc particula cumproximanarratione, Sómagis déclarât diG legis amp;Euangelij. Nam lex eft doétrina infita mentibus humanis in jJ^atione hominis,quæ etiam poft lapfum Adæ non prprfus extinfta eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

•tenim Deus aliquam manere in noftris mentibus noticiam fui, ut maneret ^^lumaduerfus peccatum. Hanc noticiam arguentem peccatum Paulus uoü ^^tvnirographum, quo condemnatur humana natura,rea iræ Dei,amp; oppreG ’ptccato. Nafcitur ergo nobiftum qualecuncj lumen, quod eft noticia legis, Q'^fftjnoticia præcipiens, quales nos eftè oportebat, ëC quæ fint facienda, quæ ^lecaloa ^'’littenda, ëc iram Dei denuncians ijs,qui non obtempérant. Hæc noticia pos gm traditut fa in Decalogo renouata eft, ut uox de ccelo teftis eflèt,noticiam illam diuinG ^^straditam, mentibus noftris infitam fuiflè,8c fimul earn in bac caligine no ‘ftaaccenderet.

Sfd ratio humana fine promiftîone diuina prorfus ignorât uoluntatem f’deremiffione peccatorumgratuitagt;amp; reftitutione uitææternæpropter ^um. Hæc fententia longe diftat d uoce legis, nec naftitur nobifcum,fed ut hîc '^icitur: Filius qui eft in finu Patris,patefccit earn nobis. Multi,quia uident in ^'niiicis legibus aut feriptis multa honefte præcipi ,difputant nihil interefle ins ^^cclefilt;e'^^ ’^^’’^odrinamEcclefiæ,ÔC ethnicam. Sed hi töta uia errant,præcepta de moris etbicor«»«. Weuleges congruunt, quia funt naturaliter notæ, ficut numerorum noticiæ.

uox Euangelij de remiflione pcccatorum gratuita ëC reftitutione uitæ æters ^^fuitignota ethnicis,ëlt;^ longiftîmè diftat d legibus. Hæc obferuanda funt,ut “uttrnantur dodrinarum genera,quia confufîo legis amp;nbsp;Euangelij multos pers« ■iKiofos errores parit.

Erit autem illuftrius diftrimen, fi primos parentes poft lapfiim intuca* •uur. Ciim uocati effent in iudicium,nôrant legem, eftè Deum, elle iudicem,6C îKiifatifenftrunt pauores,quos nulla uox humana eloqui poteft.Et quia de re^ ’’liffione peccatorum nulla promiftîo extabat, nihil aliud cogitare poter ant, G 22 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niß

riifi fe à Deo abièélos eHe,ac manfuros i n æterna morté,ac ætcmispoem's# Ho^ mines ociofi èC(ècuri non poflunt exiftimare ) quanta fuerit in primis parents bus hæc confternatio, qui nihil audierant de remiHione peccatörum,imó audi^ crant magnam multitudinem fpirituum, poft lapfum in æternas pocnasabie# lt;ftam efle# Cogitemus igitur fuifte terrores longe maiores^quam qui uerbisde« vox EMtjgelij poftînt. Hîc ciim adeflèt legis noticia,dcerat uox Euangelfj. Quare admi« rando confilio decretum eft,ut filius Dei miftus ad homines,indueret humanî naturâ, fieret uiftima pro genere humano,ÔC reftituerct nobis uitam a?ternam. Hoc admirandum confiliû £terni patris tune quolt;^ Filius ipiè enarrauit primis parentib#ac edidit promiftîonê de futuro icmine,ac futura liberatioe à peecato, amp;nbsp;morte, Hæc eft prima Euangeirj reuelatio prorfus extra naturale iudicium pofita,quæ quidem amp;nbsp;tune filio Dei fadla eft, 8ô poftea fæpè repetita in collo«’ qurjs cum patribus. Et tandem lônuit per eum, cùm induta carne palam pro«» niulgauit Euangelium»

Ex hac collatione difeamus dilcrinlcn inter Legem Euangelium# Dein de gratias agamus Dco, qudd hoc mirabili confilio per Filium liberauitge* nus humanum ab æterna ira#Et hæc eft fèntentia concionis in tcxtu.Difcrimen îegis Euangelq dcclarare uoluit, 80 teftari Euangelium per filium Dei nobis rcuelatum,nec eflè doefirinam nobiieum naftentem, ut funtdoftrinæ ethnicis notæ, legum fapientia, autnumerorum amp;nbsp;figurarum noticia# Sciamus igitur ftngulari inenarrabili bonitate traditum hoc uerbum, amp;nbsp;miflum filium, ne genus humanum periret,fîcut diaboli perierunt,

Hæceft fumma uerborum in textu, Nunc breuiter uerba confideremus: Deum nemouiditunquam. Cùm hoc loco textus quærat, quomodo hæcuo«» luntas Dei agnita fit, quod uoluerit Deus reftituerc genus humanum, amp;nbsp;quo# modoplacari iramfiiam uoluerit,noneft opusdiiputationedeuifione eflèn# tiæ,ièd fan's eft hocconftituere» Deum nemo uidit unquam,id eft, hancarea# nam uoluntatem de faluandohumanogenere,amp;^ de modo faluationis nemo uù Angelûi dit# Vident Deum Angeli,fed hoc arcanum decretum non nôrant, priufquam Fiiius pfotulit# Mentes humanæaliquo modo nórunt Deum ,nórunclegem uoluntas de faluatione prorfus eft extra conipedum humanæ ratio# nis#

Hæc eft fimplex, quantum iudicare pofliim, propria incerpretatiobu# . iustextus. Quódenim alq hîcquærunt^curdicat textus,Deumnemouidiu'’ d'erit Deuin‘‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen Moies uideritfNon eft opus hacdifputatione.Nam uoluntatemde

Eiluando generehumano Moiês didicit expromiftionibus,quas acceperata Mc/f«Kvnui- patribus,nec primus protuliteas cx afpetftu,quo uidit Dtum,ttec dilputonunc wfcrewc quomodo aut quantum Mofesuiderit,certcillam infcrutabilem uoluntatem hZf«/ uclun. nec Angeh',nec Patres, nec Moies uidere potuerunt,antequam perFilium uoce •«ffwDei. promiflionum patefaefta eft,8lt;f Exo,57. dare dicitur: Faciem meam uidere non poteris, fed amp;nbsp;Filius inquit, Matth. 11. Nemo nouit Filium^nifî Pater, nec Pa# tremquis nouit, nifi Filius, amp;nbsp;cui uoluerit Filius reuelare.

Propria hæc filrj gloria eft perfede nouiftePatrem, quia eft imago Pa# tris. Lucet eroo in Fil jo decretum uoluntatis diuinæ,dc miranda faluatione gc# neris humani.Noftra pedtora duriora Caucafi rupibus Scfrigidiora glacicnon poftunt cogitate, qualis fuerit ira Patris aduerfus peccatum, qualis dclibcratio de uicftimajSc de remifiione, Cogitamus Stoico more hax: ita quafifatal!nc# ceifitatc

itatcaccidiHe, non cogitamus ueram nbsp;nbsp;ardentem iram, amp;nbsp;ueras deliberatie«

^^ruilTe» Sed cextus hoe loco uultnosadmonere, utcogitemusueramfuinè admirandum opus milèricordiæ eflè, qiiód decretum eft, ut Filius fice» ^««iftimaamp;faluator.

P Filius qui eft in finu Patris,id eft, intima,Patris pene trans,perfecte intro« ^iliuwah inU jP'^ens Patrem ftcut antea dic'tum eft , uni Filio perfeefte notum eftè Patrem» fnarrauit,uidelicetnon primurn tunc cum indutushumana natura in lu« patribm, J ^docuit,fed enarrauit inde ufcç ab initio uoce filnjÂdæ,Euæ,Âbrahæ,lfaac, eft J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prophetis ionuerunt promiftîones» V nius filq legatio hæc

^^hacingenti miftricordia primdm concionari, 8C hoc decretum area« de faluacione,de abolendo peccato, de uita æterna,patefacere» Ergo ÔÔ inb ^promifliones tradidit,amp; poftea natus ex uirgine,cas illuftrauif.

F)iligenter autem obieruandum eft ipfurn uocabulum enarrauit. Alligat 3dhocipfum uerbum, quod exhibuit Filius patribus, Prophetis, Apofto« ^jperhocuerbum uult agnofei Deum, per hoc uerbum teftatur aboleri pecca« '’’jO^incoari uitam æternam, ftcut 8^ poftea dicitur cap. 1Sandifica eos in ^^htatCjfernio tuus ueritas eft. Non pro eis rogo tantum,fed 8C pro qs qui ere* '^utifunt per uerbu eorum in me. Hæc eft propria Ecclefiæ fapientia,non hu« ’^änisopinionibus quærcre de Deo, aut de Dei uoluntate, ièd agnoftere eum P^’'Uerbum,amp;ftatuerequód certófitefficax per uerbum fuum,certópræftet %^uæinuerbofuopromiftt. Sicut Paulus inquit : Euangelium eft potentia ^^ädfalutem omni credenti. Hæc fententia uberrimam confblationem aßert P’ls« Nam humanæ mentes facile uagantur extra uerbum Dei, requirunt tefti* ’’^'^nia alia de Deo, alias illuminationes, facile dubitant, an præftentur res tan« ^æ’9'^æinpromiflîonibusmonftrantur. Ideo necefteefterudiri eas, de ufu amp;nbsp;p^acia uerbi Dei. Porró fummahuius loci eft, difeernendam eftè legem ab ^^angelio, ut fupra dixi. Ac legem eftè naturalem noticiam,fed Euangelium aliud mirandum conftlium ignotum humanærationi, defaluatione gene« ’^'^liumani ,patefa(ftum ab initio in Ecclefta per Filium Dei, 8C mirandis tefti« '^ontjsconfirmatum.

AdditaliamnarrationemdeloannCjUtoftendat eumiæpèteftatum efto eMedia. Sunt(^ teftimonia Ioannis,Ioleph,Paftorum, Magorum, Simeonis, paliorum perferipta j ut nos confirment. Etfi enim ea,quæ geruntur in Eccle« ’^jnonperinde incurrunt in oculos, ut Alexandri 8c Cæfaris pugnæ, tarnen ^fUsuultEccIefiam eftè aliquem ccetum,ac teftes eftè certos magnarum rerum ^^ïgeruntur. Sic inde uflt;$ ab initio certis teftimonijs uerbum propagatum

Adam 8c Eua tefftati funt de conditione, item de lapfu,amp; de datis promifti« onibus. Sic amp;nbsp;deinceps aliqui fern per fpedia tores, amp;nbsp;teftes fuerunt propagati ^^rbi diuini* Atqj hæc de teftimonqs monuifte fatis fit.

Necopus eft hicdeclamare de conftantiaIoannis. Alia quæftioagitanda occafionem legationi præbuit. Cum loannes articulum nouum rna« ’(iniimomenti traderet, uidelicetde tempore aduentus Meffiæ, item mutaret genus doârinæ, reciperet gen tes, lècederet à templo,omitteret macftationes in lege mandatas, cum quidem eftet natus 'genere facerdotum, inftitueret amp;nbsp;no« 'Jam ceremoniam baptifmi, qua fiebatfehifma amp;nbsp;diftradlio populi. Deniq? cu (Ifederet ab ordinaria potertate, 8C multa contra earn diceret amp;nbsp;faccrcc, ma« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

gna ac grauis caufa fuit Pontifici 86 lacerdotibus interrogandi, quä autofitaK Joannes tantam mutationemin Ecclefiafaceret,utnuncdifputariiblct,curab ordinaha poteftate dilcedamus, cur mutationem in Ecclefia, non mediocrem,

faciamus. Fuit igitur nouitasilla Sc ipecics fchifmatis caufalegationis» MuMione le^ Hæc difputatio præcipua eft, liceat 'ne aliquando difcedere ab ordinaria gum iMxime poteftatc,86 mutare dotftrinam, 86 ritus in Ecclefia. Vnam rem omnium aceti« rimè oderunt maximeeß deteftantur uiri politici,uidelicet mutationem legum, quæ defèrtionem ordinariac poteftatis, fèditiones, 86 difcordias gignerefolet, quæ funt exitio omnibus imperijs,86 ciuitatibus.Hinc funt illæ uoccs Platonis, ut parentum deliria,ita quædam gubernatorumuicia toleranda eflè: in hanc fèntentiam a fapientiffimis uiris plurima grauiftïmè diftèruntur. Transferun#

tur hl politici fermonesad Eccleham ,amp; quidemcxaggerantur,magispareen^ dum elTe diciint Ecclefîæ, quód diflïdia m Eccklia plus pcriculorum confeien# (ijs afFeranty difficilius fanaripoflint»

hanegubernationem longè diffi'mikm eflè humanis imperifs. Habemusregu*' lam quatenusordinariæ poteftati in Ecclefia parendum fit,86 quandoaduerfa» Quandolice^ iieceflè fit. Generalis régula cft 86 immutabilis : Quandocuncj gubernatoreS utrecedercab Ecclcfiæ tradunt impiam doclrinam, neceflèeft eis aduerfari, refutareimpiam do(ftrinam,profiteri aeproponereueram. Hæc régula fumitur ex primo Sófe* äoribus. cundö præcepto: Non habebis Deos alienos.Item: Non ufurpabis nomen Dd uane. Item ad Galat.l. Si quis aliud Euangelium docet,anathema fit.Btfi igid^r politici uiri ægrè ferunt turbari concordiam, tarnen fi ordinaria poteftasdi^ vocdtio cotn^ fèntit d ucritate, neceflè eft anteferri ueritatem. Hæc régula in genere præcipit wK)!(î, omnibus docentibus hanc fidem,ut Paulus inquit.’Hoc requiri,ut fidèles fîmus.

Quare etiamfi loannes tantum in communi uocatione fèruijflèt, tarnen erroreS fynagogæ taxarecum opottuiflètj ut taxabant baud dubk tune Zacharias, Sh meon 86 ali).

vocrftiopro. Sedaliaquædam'cft peculiaris uôcatio Prophetica,qua Deusinfignes phetica. mutationes efïicit, ut cum Mofèn excitât, ac nouam politiam Ifrael coriftituit.

Item ciim poftea excitât Samuelem, Eliam,Elifæum,Ieremiam,quiomnescon^ tra ordinariam poteftatem maximas res mouerunt. Nam Ô6 dodrinam prius traditam renouauerunt , 86 certas res alias fiiigulari mandato egeïunî, uocaue* runt rcges,86 quofdam exeuflèrunt, Habueruntenim fîngularem uocationem, fihgularia mandata 86 teftimonia diuina. Sic Deus fûbinde renouât Ecclelîani, 86 oftendit earn non régi tantum humanis confilijsautordinationib. Ideûfcri^ ptum eft: Afcendit,dedit dona hominibus,alios quidem Prophetas,alios Apo^ Deuftt pluris ftolos, Ô6c. Acfremant quantum uolunt ordinarij gubernatores, tarnen Deus fiam^quam or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifèricordiapluris facit Ecekfiam, quamordinariam poteftatem»

dinariä pote^ Mittit enim mcliorcs gubernatores 86 dodores. Molen, Bliam, Elifæum, ïeregt; fiatem. miam,ut Ecclefiam collapfam fcekre ordinariæ potcftatis rurftis inftaurent. s'm ultiris uo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loannes, hic fingularem uocationem, fingulare mandatum,

catio iolt;tnni°. fingularia teftimonia habuit. Huic uocationfê6 mandate patere neccflèfu^ it,86 quia fingularia teftimonia habuit, neceflè fuit aflèntiri eiusdocftrinæ. E* rant autem teftimonia, quód patri Zachariæuoce Angeli hic filius promiflus fuit,quód natus ex fterili 86 effoeta matre,86 quód Patri ademtus eft amp;nbsp;redditus ièrmo, quód Pater uaticinatur de aducntu Meflîæ.

Deindeipfcloannes confirmâtiis eftilliiftn teftimonio, nee ulladefcribis Teßi^'^m ^^rtantæ rei reuelatio, nee in Patrum aut Prophetarum uifionibus, ut in uifio^ n '^^loannis.de qua quidem i'pfe inquit: Ego uidi,amp; teftis fum, Oftendit fc Ioan=ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

'^'totadiuinitas j itautperfonarumdifcrimen confj3iceretur. Aeternus Pater ^oelo apertofefê patefaeiens uocem fonat, qua de Filio teftatur, Fih'us cordm in ''daneaqua perfunditur,defcendit Spiritus ianclus uifibili ipeciei* Mentes, ^‘quot;’ires fantas audiunt, imaginantur fuüTe ociofum fpecfiaeulum, SC euriofitate Wam mirantur. Sed iciamus iïnguJari Dei confilio hane reueïationem cxfiF 'WeiïèjSó magnas fuiiïe eaufas. PJurima loannes didicit in hae tanta reuelas» Wcjde quibus poftea eæteros erudijt» Quanquam igitur loannes non dicF

Wïe miracula, icilieet, ut cæteri in corporibus hominum, aut in politica S^bernatione tarnen dodlrinæ teftimonia tam miranda amp;nbsp;illuftria habuit, ut ''onfuerint inferiora teftimonfi's Mofi 8C Elisc^

Quanquamautem pios ódloannem hæcteftimoniaconfi'rmabant,quæ^“’'‘’^^^^^ Wem ciîm publice prædicarentur,etiam aduerlarios fledere debebant, tame •'’terrogatus ab aduerfarijs, allegat didum Prophetæ Efaiæ, ut oftendat fc etb

exuerbo Dei teftimonia fuæ uocationis habere, ac diuina autoritäre concis« Wi. Audiuerant iam Pontifices amp;nbsp;Leuitse ex pâtre Zachariajhuncloannem Prænuncium fore Meflîæ, amp;nbsp;legerant apud Malachiâ de angelo præcefTuro fal ^^torem.Ita amp;nbsp;Efaias concionatur de uoce clamante in deièrto, Hæc dida Pro# Poëtica congruebant cumcæteris teftimonrjs Ioannis, Quare oportuit Ioan# uocationi,amp;^ audire eum omnes debebant, Nec poterat obijci,

Wdfcifmatis autor eflet, quod in populo lèditionem moueret, amp;nbsp;fine autoss f’fâtediuina nouos cultus inftitueret ac legis autoritärem minuerit. De his tans» '‘^rebuscum zo expoftulabant aduerfarip Hæc fuit legationis cauià amp;nbsp;fumma, ''^'lünchypocritæ querunturjuos diftedere ab ordinaria poteftatejcftc fthifina#

Sednobisfacilior eft relj3onfi'o,quàm loanni. Quia loanneserat autor no ritusBaptifmi, èi recipiebat genres, amp;nbsp;facrificia negligebat, quæ ramen iure ^^'notraditaerant.Nos uerô feimus poft promulgationem Éuangelq non in# quim ioaiwis,

aliud uerbum ,ièd fimpliciter uocem Euangelij retinendam elle, donee le pâbm mundo rurfus oftendat filius Dei, Hoc mandatum de Filio : Hune audi# ^bprorfus immutabile eft, Quare fi qui pugnantia cum Euangelio docuerunt, ^'Jtdocentjquocuncß tempore, refutandi funt,amp; pura uox Euangeirj retinenda, fioceftgenerale mandatum ad omnes fine ullo difcrimine,pertinens,Ideô faci# ‘^poffumusdiluere crimen fehifmatis, lcd uenio ad textum,

Cur,inquiunt,Baptizas,fi non es Chriftus,nec EIias,nec ProphetaCQiiafi ^W.’Cur nouumhtum iuftituis, quod nulli licet nifi Meflîæ, aut fortaftis ^bæpræcefluro Meflîam, ut in Malachia feriptum eft, aut alicui fimili Pros« phetæ præcefTuro Meflîam, loannes fine ambiguitate relpondct, ac fimul quid

fit,exponit 3 amp;nbsp;commémorât in qua uocationeuerIctur,SCquæfitfuædo#: winæfumma, Primùmnegatfè eflè Meflîam, amp;Iæpêdifcernit fuam perfb# '’3fn od otticium, a perfona Meflîæ, ÔC bénéfices ut fuprd didum eft,amp; pauld pûft idem locus repetetur. Deinde negat lè eflè Eliam,etfi enim nomê Eliæ tri# büiturloanni in Malachia,tarnen Pontifices expedabant ipfum Eliam, amp;nbsp;qui# ^^mbelligerantem cum tyrannis, amp;nbsp;depellentem Romanos, talem le Eliam ef#

Cur negdritfe De tcttia quxftione plura dilputantur, cur fe negârit Propbctam cue, tx. ProphcaK. dicunt quidam intcrrogari non in genere,an fit Propheta,fed de certo Prophe* ta præceiïuro MeHîam. Nam in textu articulas additur ; Es tu Propheta ilk' Sed fiue in gcnere de Propheta interrogant, fiue de certo Propheta, non ma* gnum difcrimcn eft.Et quanquam plgriq dicunt modeftiæcaufà non uelle rccy perc titulum Prophetæ, tarnen cum deuocatione refpondeat, non uoliiit hic milcere ironias aut occultationes, Ingenua confeHio eft. PontificesProphetam intelligebantjnonlbliim doAorem Euangelq,fed gubernatorem politicum, quales fuerunt Samuel,Eh'aSjEhlàeusJeremiaSjamp;S alfi. Volebant audire,an pr^ mitteret le recuperaturum Iibertatem regni depulfis Romanis, hic refpondetk non eflè Prophetam,id eft,pohticum'gubernatorcm.Chriftus Matth JI. dicit eumantecellere Prophetis,quiamaius eft officiumuocemEuangelij tratte per quam ludæi amp;nbsp;genres fàluantur, ÔC quidem aperte genres recipere 85 mon* , ftrare Chriftum,quàm tuen'politiam Ifraêlitarum,ut fecerantSamuel,leremi* nijier^u^gê fimiles, Hæc eft fimpliciffima enarratio de Propheta in hoc loco: Nec et uocatio^ caufa hax: recenientur in textu. Monemur enim ut diieernatur niinifterium Eu «M Prophétie angglfj uocatione Prophetica. loannesnonconftituit nouam politiam,non gerit gladium, non ungit reges nouos, ut Samuel èc Eliiæ«s,fed tantiim uocem Euangelij affirrt, qua Deus Ècclefiam condit, 8c recipit credentes. Hoc diferi* men rerinere multum refert, ied legati imaginantur, nullam eum autoritatem habere,fi politicam non habeat. Ideo contumeliofè inquiunt : Cur BaptizasCfi lo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus, nec Elias, nec Prophetaf Réfutât eos loannes, amp;nbsp;fîgnificatenu^

merationem eorum non elle integrum: Jmo,inquit,habeo autoritatem,etiamu non Propheta,fum enim minifter uocis Euangelij. Habeo igitur minifterium, non politicum, ièd quod feruit nouæ amp;nbsp;æternæ iufticiæ amp;nbsp;uitæ. Additignur didtum Efaiæjquo fimul docet, quale fit fuum minifterium,amp; monet, utipfum pritnumtefli. audiant,quôd fit is, quem ibi Propheta audiendum eftè fignificauerir,tanquam rMiiiuf/i. teftemaduentus Meftîæ.

ofjficium 10. Difèrtè ait Ce uocem eftè, ut fignificet iè tantum habere minifierium do# cendi, non eftè ducem, aut Politicum gubernatorem qualis fuit Samuel amp;nbsp;Eli* iæus.Summa uerô dodtrinæ, etfi in didio Êfaiæ continetur, tarnen concionibus Ioannis clarius exprcftàeft.

Id eft, agite pœnitentiam. Nam parare uiam,eft uenienti Doihino fdè tanquam uiam exhibere, in qua excipi poftît. Hi qui defenduntfuaidolaaut alia uicia, non parant uiam Domino, fed arcent uenientem Mcflîam,contcm* nunt eum,nonexpetunc beneficia eins,ièd derident remiftîonem peccatorumet *iouam iufticiam,ac uitam æternam. Eft ergo parare uiam Domino proprie, »wo. agerc pœnitentiam,agnofeere peccara, expetere uenientem liberatorem, qui tollit mala noftra. Hæc ita declarantur in Eiàia : Omnis caro fœnumjamp; omnis gloria eius, quafi ftos agri, id eft, agnofcite humanam naturam fubiedam elfe peccato amp;nbsp;morti, nec pofte liberari lapientia aut iufticia propria. Quareexpa# ueicamus agnitione noftrarum miièriarum,amp; excipiamus uenientem liberato# fern. Sicut ibi dicitur apud Efaiam : Ecce Dominus Deus in fortitudine ueniet, ficut paftor gregem fuum pafcet, in brachio ftio congregabit agnos', amp;nbsp;in finu leuabit, amp;nbsp;ladfences ipfe portabit. Hanc concionem interpretatur Baptiftapri# mum

clamât, ut agamus pcenitenti'am. Deinde monftrat Mefliam, ficut Eic ingt;t ^uit: Medius ueftrum ftat,S^c. Item ƒ Ecce agnus Dei qui tollit peccatum mun* '*’• Rccnauit igitur teftimom'um de uocationc Iua,amp; dodèrinæ fummam*

E^go äqua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Antea oftendit 7c diuinitus ad hoc munus uocatum efïè, Sc Ognificauit di* ^’nien eflè fuæuocationis, Sc priorum Prophetarum, Nunc magis dcclarat '“^nmen fuæ perfonæ ÔC Mcfîîæ,amp; hue addenda funt membra concionis,quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfi

^fäntapud cæteros Euangehftas. Meffîas folus baptizat Spiritu fancflopd eft, ”iusDeidatSpin'tum lànAum, ac nouam ac perpetuam lucem, iufticiam ÔC ÎJ'fîm effîcit in credentibus,amp; ignemjid cft, iudicium ac fènfum iræ Dei aduer# *'^5pcccatum,in quo alrj conuertuntur,amp; fide eretfti fàluanturjalij opprimuntur

morte. Ethæcfîuntper uocem externam miniftrorum, fed tarnen hunt P^^’întia Meffîæ, qui dat Spiritum fandlum,non hunt potentia cæterorum mi«« ^’•irorum. Nos uerô cæteri miniftri baptizamus aqua ad pcenitentiam, id eft, signiftclt;tiio ‘''’’“S miniftri uocis Euangcltj, èC Sacrament! lèu figni,quod eft teftimonium, ‘‘f^’fquot;^ ^üoDeusfîgnificat hanchumanamnaturam per Euangelium mergi inmor* t^?’®^®§ri’7ioncm peccati, ablui,ac donari noua iufticia amp;nbsp;uita. Vnus eft iciuasdater Spiritus fàncfti, accendentis ignem in cordibus noftris, id eft, oft '^ndentis iram Dei aduerfus peccatum, ac rurfus in confolatione incoantis no*«

perpetuam iufticiam ac uitam, Sed hæc fiunt per uocem externam,quæ onatper minifterium Ioannis, Apoftolorum, SC omnium rede docentium in h^delîa.Vt.n, loannes fuam peribnam difeernit â Meftia,Gc ab uno Meflîa dift '^^nitomnes miniftros uocis EuangeIicæ,ApoftoIos ac cæteros redè docentes.

Hic quæri folet,quid interfit inter baptifmum Ioannis, amp;nbsp;Apoftolorum, Diffirentia ba plcquentium miniftrorum Euangelq, Non cftdifficilis relponfib nobis inteft yntibusofficium Ioannis, Verum eft,dilcernendam eflè peribnam Mcflîæ d *^’niftris,utiamdidumeft,tamen minifteriumIoannisôô Ièquentiumdodogt; ’^^nouiteftamenti,fignifîcationem èC effèdum eundem habet, loannes enim condontf lo-dtincoatorprædicationis Euangclrj, Sub initium noui teftamenti audita uoce Q^’^niSjfenferunt cledi iram Dei aduerfus peccatum, ac expauerunt, ÔC rurfus f^^'lmtesuoci monftranti acceperunt remiffionem peccatorum, ÔC incoata eft ’’’ CIS noua perpétua iufticia. Eadcm fiunt in concione Apoftolorum, ÔC le* 4^cntium juftj ad finem mundi, Ideb in Luca dicitur ; prædicans baptifmum P^iiitentiæad remiflîonem peccatorum, qua fi dicat : Ioannis concio non erat '’’snisfonitus, fed Deus uoluit eflè efficax per uocem Ioannis, quem uoluit eflè

Pauld aliter Icriplèrunt de dilcrimine minifterrj Ioannis Só Apoftolorum ^'’•igobardus eius interprètes,lèd fententia quam recitauimus liera eft. Nec quot;’lâginandum cft, Ioannis uocem tantàm fuiflè teftimonium humanomore, in foro dicuntuf♦ Hæc imaginatio nimis profana eft. Sed iciendum cft ’'csmagnas, amp;nbsp;ad uitam æternam pertinentss in Ecclcfia geri. Deus uoluit per *oannis concioncm monftrare Mcffiam, amp;nbsp;de eo teftimonia tradere, uoluit ôd furfus colligere aliquam Ecclefiam, Sc uoce Ioannis ei uitam æternam imperti* d'HæcpIurimum difîèrunt d forenfibus teftimonqs,et de his mirandis operib» fleiin Ecclefîa longe aliter fèntiendum eft, qudm de negocqs profanis, Dixi reuiter de quæftione cômuni, de qua in 4, libro Longobardi quædam abfur* dicuntur, de quibus non difficile eft iudicare, intelligenti uim minifterrj Eult;

uangeIq,Gd pergOjquod in textu dicitur.’Qiii prior me eft* Interpretor ut fuprâ de præftantia uocationis èC potentïa, prior me eft,id eft, antecellit nie uocatio^ ne potentïa» Meflias prïmiim uocatus efl, anteccllït omnibus potcntia, QHid ßgnifi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redemtor,faluator, amp;nbsp;dator Spiritus fandi ÔC nouæ ac pcrpctuæ

cent pedes or iufticïæ ac uitæ» Quod additur: Cuius non fum dignus foluere lorum cakca^ cdlcci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menti,figura eft, qua loannes fi'gnificat fè non efie dignû, qui [ît illius minifter:

ufitatè pedes,calcei, fignificant nuncios,h oc eft,EuangeIq præcones. Signifia ' nbsp;nbsp;nbsp;cat igitur fè non eflè dignum hoc tanto minifterio Euangelfi, quod etfifprctum

eft in mundo tarnen reipia nulla funCtio maior eft» Nec dubitemus Deum ad^ efle huic fun(ftioni,eamlt;$ mirabiliter gubernarc, amp;nbsp;aduerfus diaboli amp;nbsp;mundi odia tuen'» Multa hoc loco breuiter loannes de magnitudine minifterij fignifî* cat,quæ pio ledlori cogitanda funt» Nam recitare omnia in enarratione, minis longum eftet.

In fine loci mentio fit, ubi hæc grauiffi'ma dilputatio cum legatis habita eft»Hæc fatfta funt,inquit,in Bethabara,non difplicet coniedlura eorum,qui pu tant legendum eftè Betharaba,id eft,domus deièrti, quod uidetur fuifie nomen lo^n^'^Ec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delèrto,amp; idem nomen loei eft in hiftoria lofuæ cap jy. Signih*

cat autem quale Ioannis domicilium fuerit, 8ó admonet Ecclefiam 86 pios do^ (ftores habere holpitia qualiacuncg in deferto,8gt;f perpeti exilia,non tenere rcgh as ièdes aut opes» Qui retinent alteram Ie(ftionem,Bethabara, dicunt fignificari tranfitum feu traiedum, hoe enim fonat uocabulum Abara, quod loannes tali loco ad lordanem baptizârit, ubi cum eftet traieeftus, quotidie conuenirefolia fint multi, qui per flumen transuehi uencnt,amp;c»

CoUatio con^ Diligenter conferamus omnes conciones Ioannis» Namamp;dodrinam donum loan^^ pœnitentiæ proponit, lèuerilTimêarguens peccata, contemtum Dei,hypocn# fin, amp;nbsp;alia uicia, amp;nbsp;dare proponens æternas pœnas omnibus qui contemnunt iram Dei,amp; non credunt in Meftîam» Deinde addit Euangclium de officio Melfiæ,quem ait uidimâ eflè pro peccato,ut hæc uerba docent:EcceagnusDei qui tollitpeccata mundi. Prædicat amp;nbsp;remiffionem peccatorum,amp;iufticiam dei claris uerbis cap» 3» Qiii credit in Filium habet uitam æternam ,qui autem Tfne6rlt;ePblt;(. tion credit Filio,ira Dei manet fuper eum»Hæ conciones ualde nouæerantPha rifdcte » rilæis, qui Meflîam expeêiabant, non crucifigendum, lèd occupaturum impe^ ria mundi,partiturum prouincias. Nec iufticiam fidei nôrant,fedlômniabant fe lege iuftos, Cùm igitur tantæ elTent in Ecclefia tenebræ, Deus lucem ueræ dodtrinæ rurfus accendit per loannem» Fuit igitur excellens uocatio,a uerema ior prophetià, quia mifFus eft loannes ad ingentes errores, qui in Eccleffa grafi fabantur,corrigendos.

** O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Siimnt4 concis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi eum tradidiflè dodrinam de pœnitentia, de æternis pcenis impio^i

Ioannis, officio Meflîæ,de remiflione peccatorum, de iufticia fidei, amp;nbsp;uita æteP na.Monftratetiam ipfiim Meflîam natum, nbsp;iam uerlàntem inter homines,ut

Ecclefia Iciretexhibitas eflè promififiones,uocauit genres ad Ibcietatem Euam geïij amp;nbsp;beneficiorum Meflîæ» Poftremó etiam tradidit bonorum operum dos* drinam,8c erudijt fingulos ordines hominum,milites,iudices,coniuges,amp; molt; ftrauit uera bona opera omiflîsceremonqs hypocriticis, amp;nbsp;tandem morte telt; ftatus eft,lè hæc uerêprofiteri propter Deum, amp;nbsp;expedare à Dco teftimonium in uita æterna» Hæc recenfui,ut cogitemus uocationem Ioannis ingens Dei be^ neficium

^^fîcium fuiflè iiideamus complexum eflè totam doiflrmam Ecclefîæ. Ad«= ''^ndumeft amp;nbsp;hoc, nullam tam claram reuelationem traditam eflède tribus P^nonis diuinitatis, quanta hæc eft, quædeftribitur in baptifmo Chrifti ,ubi

, loannes aperiri cœlum J audit uocem æterni Paths de Filio, quieor^m w, uidet Spiritu fandum deftendere* Tantum igitur docftorem amp;nbsp;teftem

Sc eius conciones acerrimo ftudio meditemur, quæ etfî breuiter no* ^^wtraditæ, tarnen uniucrfàm Ecclefiæ docftrinam complecftuntur» Hæc MtusfumjUtftudiofi admoniti coniungant, ôô conférant omnes Ioannis ^öndones, amp;nbsp;integram dodtrinam quærant,

Nunc uerd de una particula dicemus,quæ amp;nbsp;iplà magnam partem Euan* compleftitur,amp;taxauitmultosPhariiæorum errores: Ecce agnusDci, tollit peccata mundi, Particula5Ecce,monftrat peribnamjamp; difternit hune ’’J^'iftratum ab omnibus aîtjs hominibus,quafi dicat, hune intuemini,hic Iblus ^„Meflias 8d Saluator, Agnus metaphora eft uicftimæ.Hic eft agnus, id eft,ui* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Sumit enim appellationem agniex ceremonrjs Patrum, èC Leuiticis, in Curfiliiu nd ^üibusfueratufurpata maftatio agni, ad fignificandam hanc uieftimam, fcil.i*'^“^*^'**' ’•^t,MeHiam ‘ Qyaa enim Deus inftituerat certas madlationes, uolebat uoca*

I '■‘oblationespropeccatis,intelligebantpatresreftare aliam uiftimam,cuius I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obedientia effet fubitura noftras pcenas,06 placatura iram Dei.Nec exifti*

' nomen uiftimæ rem leuem fignificare, nihil triftius dici poteft» Signifi* rem,in quam Deus exerit, feu effundit iram fuam, qua ardet aduerfus ^fcatum.Eft ergo res rea iræ Dei,amp; deftinata morti, feu exitio, propter iram j ’aduerfus peccatum. Sic apud Paulum Chriftus dicitur peccatum, feu ma* '^iftum. Eodem modo amp;nbsp;Efaias loquitur cap, S J* Quia ponet animam fuam Peccatum, id eft,hoftiam pro peccato, uidebit fernen longæuum,

' Eit ergo in appellatione agni, non tantum innocentiæ amp;nbsp;patientiæ meta* PhorajUt indodi putant,fed alia, rem maximam amp;nbsp;arcanam fi'gnificans,uideli* ’■^biaetaphora uidimæ, fuftinentis ueram, ingentem,amp; ineffabilem iram Dei, ^i^aauerfatur peccatum in natura humana, amp;nbsp;deftinata ad exitium, Huius iræ quot;^ägnitudinem humani animi ftupornon poteft aftequi cogitando, Sedfèrió ’^äfdDeum ftatuamus, cum fît mens liberrime agens, amp;nbsp;uere auerfans pecca* Quare hornbiliter declarat fuum iudicium, amp;nbsp;indignationem aduerfus Peccatum, in pœnis diaboli, amp;nbsp;humani generis infinitis, Haftenus de appella* ’lone agnijfeu uiftimæ, breuiter dixi,

Nominat autem agnum Dei. Hæc deferiptio etiam fingulari confilio ad* ^’taeft.Cæteri agni maftati i patribus autfacerdotibus etfi erant typi,tarnen rumLeuufco» ^oiierant d Deo confecrati SC unfti, ut fierent uiftimæ, nec peculiariter ad hoc rummer huius yonati nobis erant, ut fierent hoftiæ. Poftremô nec fèntiebant,nec placabant ‘‘S'*’* 'fain Dei, nec poterant tollere peccatum 80 mortem, Erant igitur agni facrifi* fîntium, id eft,ab ipfis elefti, typi amp;nbsp;imaginis caufa, ut alij admonerentur, non ^^hacmadatione placaretur IDeus: Sed fblus Meftias eft DEI agnus,hoc ^^^iinenarrabili Dei confilio conftitutus, ut fieret uiftima,amp; ad hoc confecratus

uiidus, miffus , ac donatus nobis, ad hanc ipfam rem, fenfit iram I b E I, amp;nbsp;folus eft placator, ac impetrat deleri peccatum mortem, ac refti* I Illi nobis iufticiam, amp;uitam æternam, Hæc collatio indicat graues ÔC ’ftagnascaufasfuifle , curloannes fie locutusfît , amp;hunc agnum à DEO tonftitutum , confecratum , unftum fentientem iram DEI,

621 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m Er AUG.

placatorem difcernendum putân'tàca’üerisuicîimis, quæetfîcrant typb men â Deo non erant proprie ad hoc munus conftitutæ,confecratæ, aut untw nee fènfèrant iram Dei,nee placauerant.

Simile eft diélum Efàiæ,quôd uidetur cxpreflifîc loannes. Ait enim asdiièrtè: Dominus uoluitconterereeum .Item, uidimuseûperculTum àDto* Item, Dominus pofuit in eo iniquitates omnium noftrum,id eft, Deushancui* (ftimâ conftituit nbsp;nbsp;declariüt iræ ftiæ magnitudinem aduerfus peccatum, 9'^'°

alia nulla uicftimaplacaripotuitnifi mortein huneeffuditiramaduefo fus peccatum* Hic lolus reuera leit, quanta res fit peccatum, amp;nbsp;iræ diuinæ gnitudinem peripexit.Eft ergo uidtima Dei,id eft,ièntiens iram Dei amp;nbsp;placaj^ Deum* Hæc^ pqs diligenter cogitanda funt, magnirudo harum rerum uerW® explicari non poteft,Eft in ipfis uerbis Efaiæ in fua lingua fingularis emphai^Sj lèd pergo ad cætera*

!i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QuitoUitpeccatum mundi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Apud Efàiam duo uerba ftint: tollere amp;nbsp;geftare, quæ haud dubiécxpt^^ fitloannes: Verèlanguores noftrosipietulit,Sf peccatanoftraipfc porta^it» Item, Iniquitates eorum ipiè portauit,amp;^ rurfus: Peccata multorum tulit. tv dubium eft altero uerbo fignificari geftationem, ut onus nobis impofîtum rimus.Ita inquitEfaias:Meftîam fuftinere,ô(!' perferre poEnas,quasproptccato genus humanum ferre debebat. Altero uerbo utrun($ fignificatur,leuare amp;au^ ferre, nec dubium eft græcis id uerbum, quo hîc utitur utrunq^ fi'gnifîcare,ful* cipere geftandum auferre. Completftamur amp;nbsp;nos utruneç. Nam etfiapptJ^a* tione uidimæ, iam antea comprehenfa eft geftatio, tarnen expeditior efttxpo^ fîtio:Tollit peccatum,id eft,fuftinct pcenam peccati pro toto mundo.Et/jtiaini non omnes accipiuntbenefiçium Chrifti, tarnen pro omnibus fa(fla eft uifdnaa liifficiens, ut aliâs dicitur: Iplè eft propiciatio pro peccatis noftris, nec ueropro noftris tantum, lèd etiam pro peccatis totius mundi. Deinde quia finis ilt;umo^ ^eccAtum. lationis eft placatio liberatio,complelt;ftitur amp;nbsp;alteram fignificationem* 1 ol^ lit peccata mundi,id eft,aufert* Sic infra loquitur in epiftola: 111c apparuit,uc peccata noftra tollat,id eft,auferat* Dicit autem diièrtè,peccatum fingulari nu^ mero.Ebraica phrafi,pro uniuerfa damnatione. Tollit peccatum,id eft,uniuer^ fam damnationem, uidelicet inobedientiam generis humani, reatum iræ Ddj mortem,æternaspœnas* Hanc totam damnationem ait deleri àMeflîa.

CoiïÀtio. Enarraui utcuncp uerba huius concionis.Iam necefte eft conferri uiftiiuâ W« Ai ty^os, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g J typos* Si hic iolus agnus abolet peccata,quid igitur uakbant uiftimæ,

de quibus lex præceperat f His madationibus Pharifæi putabant fe merenre^ miflionem peccatorum, amp;nbsp;fieri hæredes uitæ æternæ* Hune errorem amp;nbsp;hîclc^ annes taxat,cum teftatur peccatum non auferrijuifi per hune agnum. Non igk tur poterat auferri,per uieftimas cæteraSjamp;f reprehenderat eundem errorem aiv teaEiaias inquiens : Quia ponetanimam fuam hoftiampro peccato,uidebit fernen longæuum, id eft, huius unius mors uerè placabit iram Dei, amp;nbsp;hic refuG citatus,refticuec nobis uitam æternam* Quare amp;nbsp;Eiaiæ Ôô Baptiftæ concioncs teftantur, in nouo teftamento illas madationes Leuiticas ceiïuras eife, exhibita uera uidima*

'rides Appli» Sed hîc etiam doeftrina de fide tenenda eft,quomodo fiat applicatio facrifî cansfdcrifici,ftilicet fide* De hac applicatione infra. Baptiîia concionatur cap.

lOÂKKlS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;622

^ap.f Qui credit in Filium,habet uitam æternam^ qui non crédit Filio,ilôn üft it uitam,led manet ira Dei fuper eum.Eft autem fides,fiducia,qua ftatuimus

nobisplacatum eftè propter Chriftum, ut dicitur Rom.J. Per quem ac^« Aduerfariot tt lum habemus fide in hâcgratiarti. Hæc fiducia non nititur noftra dignitate, rwi» error, ^tt noftris uirtutibus, led jpfo mediatöre filio Dei. Hanc dotftrinam de applft ^^tionc per fidem, ncccfiè eft hïc completfti, quia aduerlarq, etfi hoe diftum ad^^ ’^’ttünt: bic eft agnus amp;fc. tâmen poftea ftpeliunt filium Dei, amp;nbsp;dicunt, dubft

elfe,an limus in gratia, aut dicunt, hominem iuftum eflè propter prois Pt’as uirtutes,lèd infrd de eadem materia rurfijs dicetur.

Repetit teftimonium, quo monftrat Meftïam, quia ut ftiprd didum efl^ officiant r«* quot;ættfteiusuocatio,ut incoèt noui teftamentiprædicationem, SóBaptifmum, ’’’onftretipfum Meftïam,taxet errores Ecclefie eius temporis,ut uocabatur.

autem declarauimus hæc uerba : Hic eft uir poft me uenturus, de officio ’’^quitur: Quia Meftïas poft Baptiftam abfoïuit fiium curfum, ad quem mifttis trat, concionatus eft, fatftus uiftima,amp; relulcitatus. Ante me eft, id cft,præs« iantiorgloriaamp;uocationc. Quia uocatio Meffiæ long^fuperioreft uocatio* ’’doannis:Meftïaseftprecium pro genere humano,amp;faluator,Baptiftaeft ’’’inifteruocis Euangeltj, ut Apoftoli, amp;nbsp;cæteri fideles miniftri.

Additur ratio,cur antccellat uocatione,quia primus efl:,propter quern eïe UcusEcckfiam,tempore etiam anteceflit Sc adfutt patribuSj^ÂdæjNoæjA«

De hac particiiïa di{putatur,quomodo hgc conueniant. Ante baptifmum loannes Mefliam, ciim diceret,mihi opus eft, ut abs te baptizer.Hîc ucró

SitfptJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-r' i/' uerit CnrijUt

)‘tnincdemum agnouille eum, cùm uidit de cœlo Spiritum lanctum deicetl wanne/,

fupereum. Ea reuelatio facfta eft mox poft baptifmum. Hæc rcp*ehen^ ^^^iftoriæ odiofa eft, èC nihil habet utilitatis. Sed poteft breuifljmè relponde* ^h^üodhaud dubiè uerum eft, Baptiftam aliqua inhgni reuelatione Spiritus ^^’^'^iagnouiffe Meflîam quandocuncp agnouit,etiam multô ante Baptifmum, '^'niantea non nouilfet,amp; loquitur de agnitione no tantû corporis,ftd de agniü *‘®'it,(]uadidicitelle filium Dei,habentem diiu'namnaturam amp;humanam,amp; ^^’’niündaniim regem futurum eflè,ftd fua morte redcmturum eftè Ecclefiam, ^^’^^gnaturum in uita æterna. Hæc loanni diuinitus monftrata funt, SC pluris J'^^eftimonijsconfîrmata, ut eius uoce ac teftimonio Ecdefi'a confirmaretur,

Quafidicat: Meum minifterium diuinitus inftitutum eft, ut fim teftis, W(îtMeffîas,$lt;^ quale fit ftiturum eius regnum. Hæc Deus uult patefieri Ecs «réXwV** ^*’æ,uultextarecerta teftimonia,uultlatèlpargi uocem Etiangcltjfui,uult ^§gt;iofci filiumjit multi faluentur.Maximæ res funt omnium,quæ cogifari poft

tniftîo filt) Dei, mors 8d refurreftio eius, redemtio generis humani : Has ’'tasres Deus non uult clâm in mundo fine certis ^illuftribus teftimonqs ^’’’jtametfialiter hæc admiranda Dei fafta 8ô beneficia confpiciûtur, quàm

62^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK ETAKG,

AIexandri,aut lulfj uicftonæ »Nos jgitur Baptiftæ tcftimonia conci'ones dih* genter confîderemus, ad fidcm n oft ram confirmandam, èc adiungamusca’tcra teftimonia, quæ in Euangelica hiftoria recitantur, ut Mariæ,Iofeph,Zacharie, SimeonisjBIizabeth, Annæ,amp; ApoftoIorum,horLim omnium mentio fit,pro# pter hanc ipfam caufàm,quæ hîc recenfètur, uidelicet, ut manifeftetur Mdîfts in Ifracl, èC agnofcatur in tota Ecclefia»

' Breuis eft narratio, fed non alia reuelatio illuftrior deicribitur de tribus peribnis diuinitatis, loannes uidet æternum Patrem, èc teftifîcantemdeFilio, cùm ait: Hic eft: Filius meus dileóus,uidet Filium cora'm aftantem^egreiTun ex aquis, uidet Spiritum iàndum, qui ampleditur Filium ipecie columbæ* spirituis.per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diicernuntur peribnæ. Si Spiritus iàncftus eftet tantum motio crcata

ronlt;t,nonantu . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ■ r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ■ n

mctuf quidam animis, non appareret nnguiari Ipecie, extra mentes nommum* Hæc tanta reuelatio non fine grauiftîmis caulis exhibitajamp;f deicripta eft,Magis moueniur P^‘’j^“^^^‘’'promulgatione legis,cumin monte Sina inter tonitrua 8^ fulglirafonuituox huiiif rcuela^ Del, cdens Decaloglim, amp;uniuerfamultitudoFuit ipetftatrixflammarumin tionii coUatio. monte, 8c Ibnantem uocem in monte magno cum pauoreaudiuiu Hæc incurs runt in oculos,hæc figna lêntimus exhibita eflè, ut de Deo,Ô6 de lege certa tefti# ftimonia haberemus, 8C iudicamus omnibus denunciari iram contemnentibus legem Dei.Sic ftatuamus etiam dereuelatione fatfta foanni.Etfi ipeâaculiponi pa non eft ftmilis, quia Euangeli} gloria alia eft,qudm legis,tamen ad totam Ec* l^c^rcuelatb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcuelationcs pertinere fciam'us, Primùm docet nos non obfcure de

one pctenda, tribus perfonis. Secundô indicat beneficia,St ueros cultus monftrat,PaKtni’^^

tit Filium,ÔC iubet hune audiri,teftatur^ hune à le diligi^ amp;datorem effè Spirft tusiàndijper quem noua ôôæterna iufticia in his,qui Filium audiuntjfieuTer^ tid, cultus uerus eft agnoicere hune uerè efTe Deum æternum, rerum omnium conditoremjSc conièruatorem, ac uolentem tollere peccatum amp;nbsp;mortemjacdo« nare nobis uitam æternam, qui eft Pater huius Meftiæ hîc aftantis coram Ba^ iftuocatio. ptifta, 8C inuocare Deum hac fi'de, quo'd propter h une Meftîam, qui faftus eft agnus Dei lèu uiéèima:, nobis remittat peccata, nbsp;fit datums uitam æternam,

quo'd hic MeHias uerè fanûihcet nos Spiritu fanûo fuo, qui hîc ipfum ampb xus eft,ut iciamus ex plenitudine eius omnes accipere,ut fiiprâ dirium eft.

cur h^c hr in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ldæc,quoties înuocamus,de tribus perfonis cogitanda funt, propter duas

«ocdho«efo-caulâs,utdifcernamus noftram inuocationemdludæorum amp;nbsp;Turcarumin« gttinda, uocationc,quietiamfidicuntièinuocare Deum,tarnenretjciuntFiliuirijnon

inuocanthunc Deum, qui eiî pater leüi Chrifti crucifixi pronohis,amp;refufcitagt; ti. Deinde ut in inuocatione exiftat hdesj guôd Deus uerê ueîit nos exaudire Si reciperepropter Filium, quôd inuocantes uerè uelitregere nbsp;nbsp;fanSliücare

Spiritu fanfSèoJntueamUr ergo animis,cizm dicimus precationes,in hanc ipfam biiioriam baptifmi Chrifti, nbsp;nbsp;de hoc Deo cogitemüs, qui fe patefecithac noce

de Filio clamitans : Flic eft Filiüs meus diletfius, hune audite, hune Pattern j huius leCu Chrifii conditorem omnium rerum inuocemüs, amp;nbsp;credamiis eum nbsp;nbsp;'

propicium nobis efTe propterFilium,Ôii petamus,ut nos fanétiheet Spiritu fan» do iuo,

Qiiihoc modo conbrrnantCuam Rdem ex teftimonio Baptiiîx, idcj^in in^ uocationc intuentur, hiintelhoent maçna de caufa Eccleiix exhibitum eiïè, Vt

uox eft teftimonium de Deo, amp;nbsp;de ira Dei aduerfus peccatum* Ira hæc rc* üclatio eft teftimonium de Deo Pâtre, Filïo Spin'tu fànfto, èC de milèricor^ ’^‘^defaluadonc,

Repeti'tioeft fuperioris concionis de agno, 8^ allegantur tefles qui hanc concionem audiuerunt. Hæc repetitio, 80 allegatio teftium con firmant ^^dcfianijUt certius ftatuamus,hunc lefum natum ex Maria eflè MefTiam. Cæ^ ^3quædeagno,ideft,uiftimacredi amp;cogitariuult Spiritus fanftus inhis '’ârrationibusjfuprd utcun^ recenfui,

Confirmant teftimonium amp;difcipuli,qui poftea comitati iunt Chriftum, Andreasjoannes,Simon,Philippus,amp; NathanaeL Hi de diucrforio quærunt ^^^udiantdocentem, deinde palam dicunteftèMeftîam. Andreas inquit: liv '*^*iimusMeflïam. Nee in narrationibus,nec in ipfis facTtis ilia pompa eft, quæ species rc„ ^^gnitudini rerum conuenire uidetur, Talis eft ueræ Ecclefiæ ipecies ronaCcitß^ uer^. '’ftbum ) oftenditur agnus Dei, narrantur beneficia Dei, ut inuocetur amp;nbsp;celclt; weturDcus. Harum rerum uera gloria in hac uita non confpicitur,fed in uita ^^lt;:tnaconfpicietur. Admoneat ergo nos hæc narratio,Ecclefiam non in gradi* dignitatum confiftere, fed efle cœtum docentium audientium uerbum

^d)8^£eftificantium de Chrifto,confirmantur teftimonia miraculis, Chri^s ’^sagnouit Simonem 8c Nathanaelem antea ignotos, cum tarnen nemo indi* eflent*

Simoni attribuit nomen Cephæ,quod ipft textusinterpretatur rupcm ^“lapiaem: Idenim figniheat GræceId^ ludæorum uernacula erat ^'^pna,Hancrationem appellationis legimus Matth,16. uocari rupcm,ipfuin minifterium Euangelij, quod firmum immotum ac perpetuum erit, amp;nbsp;'^bicunt^ uox Euangelrj fonat,ibi erit Ecclefia, quæ liberabitur à peccato et mor f^inccmanebitin uinculis peccati,0C tyrannide diaboli, Ideo dicitur,portæin:« præualebunt aduerfus cam : Ncc Turcæ dclebunt funditus Euangeli^ ^ni8(:Ecdefiam,amp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft Euangelium,ibieriteffieaxaduerfusdiabo^

credentes hberabuntur d peccato amp;nbsp;morte, amp;nbsp;erunt hæredcs uitæ æter*

Quareetiamfî aliqua membra Ecclefiæ trucidantur à Diocletiano,amp;f alqs ' S'«nnis,amp;âTurcis, tarnenreuiuifcent,ÔC glorificabuntur, Nec totum corpus ^^diæin hac uita deleri poteft. Hanedoeftrinam fumamusex uocabulo Petri '^Cephæ,quod rupem fignificat, Hæc enarratio utilior eft pfis, qu.^m difpu:« ^tiodedignitate,ôôprimatu Romani Pontificis, quam hîe aftuunt, cum pri« ’’’îtusilleæanifeftèprohibitus fit,Matth. 20. amp;nbsp;nunc tantum fit barbariea ty^ ’^^'inisjidolatriæ 8c iæuitiæ plena : fed difputatio de primatu alias tradanda ^‘hnuncad textum redeo, in quo ÔC hoc monendus eft leftor, qudd infulfiftiniè ^'^i^am interpretati funt uocabulum oefaç pro K£4gt;aAH,id eft,capite,cûm prorfus ^lauox fit, «.«(fa, aliéna d Græcalingua,'rupem fignificans,

Hæchiftoriaquæ in primo capitenarratur, continet ea quæ acciderunt whmpoftbaptifmum Chrifti,cum iam compleflètannum 30.fubinitiurn tempore docereccepit, ac trium annorum ièries ex hoc Euangelifta pptehendi poteft, Incoat igitur iam Chriftus fuam fcholam, amp;nbsp;uocat diicipu* ‘MndreaiUjloannemjPetrumjPhilippum, Nathanaelem, Oftenditur au:«

tem Sc Nathanael humili fpccie Chrifti. Primiïm mouctur quæftio depatn'a, uidebatur abfurdum ex pago Nazareth, ex Galilæa uenire Meffiam, quem ehant ex regio genere uenturum eflè. Et imaginabantur parentes fore amplos, Sc potentes, Sc ipfum præfèrtim lam adultum, habiturum efïc cateruas proce# rum adiundtas, futurum in gubernatione reipub. ut nórant antea fummoriim uirorum i'ncrementa in Ifrael illuftria fuiHè ut Samuelis, Dauidis. Ergo Na* thanaêl dubitans Sc ofFenCus abfurditate de patria, inquit : Num ex Nazareth ah'quid bom' orietur f quafi dicat : Noftra uaticinia non adducunt Mefliam ex Galilæa. Hoc exemplum rurfus admonet, ne offendamur humili Ipecie Ecdc* fiæ,fèd inquiramus uerbum Dei,amp; teftimonia diuina. Ita hic confirmatur Na* thanael miraculo,cum intelligit {e ablentem conlpeclûeffe à Chrifto/ubfico, ^oFihac 'i^idebitii calum apertum.

idcob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc eftdulcis deftriptio Meftîæamp; Eccicfiæ fumta ex Gencf.cap. 2

fcala lacob: Scala eft ipfe Chriftus, cacumine tangens cœlum, ut in Genefi dici* tur: Quia eft in eo natura diuina. Ideó in Genefi dare dicitur,Deus innixus fu* ifte ftalæ. Confiftit autem in terra, quia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aftumfit humanam naturam,ob*

noxiam doloribus Sc morti, Sed hæc ftala tarnen coniungit codum SC terram, id eft, Deum Sc Ecclefiam, Quodlt;^ ccelum dicitur efle apertum, fignificatiam Deum propicium efte Sc refpicerc inuocantes ipfiim, Sc faluare,

Qudd ueró in htc ftala aftendunt, SC defeendunt angeli ,figniKcat Chri* ftum ipfum geftare Ecclefiam, 8c perducere ad æternum patrem. Primùmipfc geftat pccnas peccatorum noftrorum, Sc placat patrem. Deinde cum placauit, etiam nos adducit. Sicut Rom.^. dicitur. Per hunchabemus acceflum in gran* am hanc.Sed Sc ipie inquit: Ego fum uia,ueritas,8ó uita,nemo uenit ad Patrem, nifiper me. Sicigituraccedimusad Deum ftantes in hacfcala,uidelicetinChri ftojfcilicet, fidcjhoc eft,uere ftatuentes,quód propter hunc æternus Pater nobis iielit efte propicius, nos exaudirc, nobis dare uitam æternam : hac fide acopi* mus remifltonem peccatorum propter hunc mediatorem,amp;^ Pontificem,nacti^ de fadta inuocatio exauditur,hac fide confequimur uitam æternam.

Kngtîi. Quód ueró nominat Angelos,fignificat totam Ecclefiam, ac præcipuc do dores, SChiprimiim aftendunt, poftea defeendunt, id quotj uidetur miran* dum. Sedeó intelligantur primiïmafcendere,quia finguli prius debemusquæ* rere reconciliationem cum Deo, Sc ab eo accipere dona propter filium. Poftea ueró delcendcre,amp;f impertiri hæc dona alqs,dodrinam, gubcrnationeni,S6 mi* LoCirnu ex nifteria iuxta uocationem. Eft^ hæcdulciftima imago Ecclefiæ,quam Deusip* rcuclatio: propofuit,oftenfa icala lacob, Sc de qua Chriftus hïc nos admonet femper in conljaedu habenda, Namdemultis magnis rebus pios admonet lUidelicet, quod per Iblum hunc Meftïam fit aditus ad æternum Patrem, non per opinio* nes humanas,non per mérita noftra.ltem quod hæc perlona fit Deus,amp; homo, Item quód aftendcre nos primûm, Sc à Deo reconciliationem, SC dona accipere oporteat, SC deinde ea proferri, SC exerceri, ut Deus celebretur,óó beneficia filij Dei innoteftant. Sicut Petrus inquit, nos uocatos effe, ut enarremus uirtutes eius, qui nos in admirandum lumen uocauit.

Expofùi breuiter præcipuadida primi capitis,de quo læpe extiterunt in* gentia cerramina, led fequor SC retineo optima fide ueteremjUeram Sc perpetu* am catholicæ Ecclefiæ Chrifti ièntentiam. Vtile eft autem moneripios,quædc hcK loco extiterint controuerfiæ, SC quomodo fint refutandæ, ne ignari earum contentio*

^ontentionutn aflèntiamur leuibus ingenqs, quorum petulantia ueteres erro^ renouantur.

Acpræcipiia dimicatioeftcum Samofàteno,cuiuscaui'IIatioinfpeciem RefuMio P’‘ofanishominibus maxime uidetur concinna. Alienum cnim uidctur â com« nwfAteni. ^Wloquentium confuetudine5dicere7vóyop perionam. Ideóaftutècontendit ’Warenus, nihil opus cHe hac peregrina interpretatione, ac rctinendam elle ^’''^niunem loqucndi confuetudinem, T^óyop intelligi uoluit tantiim de cogi^ deliberatione, feu propohto in mente diuina, quód non fit perfona, ^^cxiftens uwosac-ie^diftincfla a Patre, Pacer^nquit^ab æterno deliberans decre« fc patefaÄurus efîèt, eamqj ob cauiam conditurus mundum,amp;r homi« '^^s,amp;prohominum peccatismilfurusuidimam. Hoc decretum non perfo«

tantiim propofitum in mente Patris, hic interpretatus eft Xoyo/j, Hæc seruetiu re. ‘^aginatio plaufibiliseft apud profanos,8órecens renouata efl aSerueto.Sunt ’W monendi pn, quid Temper Ecclefia Chrifti ienferit, amp;nbsp;firma teftimonia ris. ^%nda.

Siitnamus autem primi'im tefiimonium ex ipib textu Ioannis, Quód Ao« Confututio.

(ignificet cogitationem, qua* eil Pater, nec tranfeuntem uocem, primfi ^xhocdidoconfirmaturzEtuerbumcarofadlumeft. Certumefi: autempa« ’ftni non fadum eile carnem, xoy©gt; igitur non eft cogitado, quæ Pater eft, nec ^ßn^amc^e ötuoce tranfcunte fic dici poteft,quia (i tranfqt uox, non efi: coniuncra cum car« ne:atXi)y@?,(de nbsp;nbsp;nbsp;hicdicitur, manet coniunlt;flus cum carne,id ell, cum natura

numana aiïumta, quod etiam confirmatur ex textu, quia Iohannes de Chrifto, ^^^’’amapparuitjloquens, ait: In mundo erat, amp;nbsp;mundus peripfum fatftuseft, ^°iftatautem mundum non per humanam naturam ChriRi fadtam eile. Ma«

Chrillo altera natura,Icilicet,diuina, Hine perfpicuum eft xóyo/j no ^Utuocemtranfeuntem,nec Patrem,fed perfonamdifeernendam dPatre,

Ad hoc argumentum adiungantur cætera diâ’a,quædcChrifto,pofl« apparuit,Ioquuntur,8^ tarnen duas naturas defcribunt, ut ad Ebr, I. Lo« eft nobis per Filium, quern pofuit hæredem omnium, per quern SC lecula ‘^dt,quieft fulgor gloriæ,ô(^ imago fubflantiæ eius,ferens omnia uerbo poten« ^'ælua?, Clarèdicit,per Filium omnia faefta eile, quod cum de natura humana a^dnon polfit, necefle eft in Chrifto, manere etiam alteram naturam*

Eodemmodo fcribitur ad CoIolF i. Et ipie eft ante omnia, omnia per ipfumconfiftunt. Manet igitur in Chrifto diuina natura,quæeft

loan.iy.GIorifica me Pater ea gloria,quam habui ante mundum apud te» cratigiturperfona apud Patrem ante conditicnem mundi. Nam fiuox fnnfiense{rct,quam habuiftet gloriam 7 aurfi non difeernenda eflet hæc perfo«

Confirmatur fententia Ecclcfiæ,amp; cæteris teftimonfjs, quæ loquuntur de fontt omn]potentia,quæ certè competunt naturæ diuinæ* loan. j. Pater meus adhuc ®pfratur,amp;: egooperor* Item : Quæcuncj ille facit Filius fimiliter facit* Hic aperte reftatur fe pariter cum Patre agere amp;nbsp;creare. Et loan, l O, Ego do uitam æternam, quod eft naturæ omnipotentis.

Recitaui teftimonia exipfis concionibusEuangeIfi,quæfàtisperfpicuè tdutantSamofatenum, amp;'oftendunt quot;Kiyop oportere intelligi perfonam, amp;nbsp;con« î'rmanhisteftimonqscredimus huncarticulum,amp; filiumOci inuocamus ;Si« tutPfalm.yi.dicit: orabiturcoram eofèmper,quotidiebenedicentei* Etcum

hic articulas fit neccfTarius Ecclcfiæ,non fait ignotas primis patribus, Hi que inuocabant Dcum ßducia uenturiliberatoris,^agnofcebantiamtiimf^ iauariab illo Domino,8ôpropugnari contra diabolam,.

ided Iacob ait : Deus Patris mei.,amp; angelus gai eruit me cunStis {rialis,bc» chriflumEc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HuncangelumbauddubièintellexitßliumDei, NamhiC

cieß£ femper bb)erat à peccatOjSé morte. Et apud Danielem loguitur hic Dominas: Hæcte^ édfuigi. ilimonia conbderandafunt^utdifcamus blium DebEcclebæ Temper a reßimcnu or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßducia cum inuocemus, ficuti. Corinth, i o, diciturde

thodoxorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos petra. Continent etiam hae hiftoriæ illufire argumentum,qudd

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^n^^sefîpropteruerbbDei,tamenprodeiî

Groeoriu^ x^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ddam igitur uetcra gaædam teßimo^

0C£far,enß, C^^^n ^moratenus mouifTet banccontrouerüam,accerßtaseßadeuniregt;

nnrr ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^BaßliUS allegat,tanguam grauem tefiem,redp ait

tatis lib^ F^cIrC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^naonjum p^fpicuum de tribus perfonis diuinb

fubrifiei r * V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oria^ \^nusDeus,Pateruerbiuiuentis, fapienùæ

cxDcorMantian, hahens, quipjpi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VnusSp.muM ,

Impudcntia mnia coernnfrimr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3pparuit,per guem Deusiupero^ /

Serueti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itnpudentimendaciOjfücum nbsp;nbsp;1

raccre]ndodiiscoiiatusefl,cijm ait :Tertulh'aniir,^Ä7T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■.' ,inn /

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertulhanuaaduerfus Praxeam äfc/X™ ^'7 nbsp;nbsp;hudat,afcr,ptor,^. /

ßtnacuraß,bßaens,feu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

temnusd Parr f Huncnouilbmis temporibusfecundum prxßnitum / P^fPbilem hominem fadtum, mifit, Hæc /

u^dehcet ht.^^^^ 'x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö^dodirinam pi/sgratam, gudd /

it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut etiam in concilio xterni Patris interceffbrfu /

^cnus him^anum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra peccatumprorfuspcriret I

^oyoununcdeAriodicemus, Isconcedit I cxnihüoeon^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium pr^dantifTimam, /

nionediüinr r, - nbsp;nbsp;-f X -pp‘*i'^i-dnguusminus luccenlere^rjo,aingencei

niur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côtroueriîae, ut totopediore execre^

Quorfum oDu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gua^ramus fucoCas excufationes, iicut alij dicunti

Arijb^reßrmaxima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^ocabulis,genitusût,anconditus, Imdregt;gt;

Hum non eir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam Arius contendebatdi^

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligit natura Filiürrt, natum de Patris æterni effentia,

ï^tcitemus igiturteftimoniacontra Arium. loan, i, Et Deuseratuerbiï,A«/ ton/wis» ptincipio apud Deû, omnia per ipfum fada funt,amp; fine ipfo fadum

liniljquod fadum eft. Fatetur Arius Aóyo/j efle perfbnam, SC hie locus affir* ’'’îteireE)eum,amp;:nomen Oei proprie fiimitur de eflentia intelligente, æterna, ^Wpotcnte, Ac profedó mira res eft,8d fufpicienda narratiOjUerbû eft Deus,

3ni ut fupri didum cft,Aóy ©-'fiibiedi loco pónitur, propter articuli naturam, ^indein loco prardicati ponitur Deus, lam fi quis attente Confideret huius di* ’niaieftatem : Et uerbum erat Deus, noh poterit non obftüpelcere, cogitans intdligi nomen Dei, non metaphorice,fèd proprie, dc eftèntia intelligente,

omnipotente, Eratigitur hæcdefcri'ptio ualde noua, amp;nbsp;admiranda p æis/edfequens narratio confirmât hanc interpretationem ï Omnia per ip*

faftafunt, amp;nbsp;fine ipfo fadum eft nihil, quod fadum eft, Hæc deftriptio ’conuenit,nifi eftèntiæ diuinæ creanti, lam fi Filius eft propriè Deus,amp; ere

^fotjuecefle eft eum de eftèntia Patris eftè. Idem efficiunt cæteræ lèntentiæ quæ ^dtanturperFilium omnia conditaeftèamp;conlèruari,tribuunt enim eiomnÿ PoUntiam,quæ eft eftèntiæ diuinæ,

0 r iPa P^ttinet didum ad Ebr.i,Vbi filius dicitur fulgor gloriæ,8c imà^ f Jni ferens omnia uerbo potentiæ fuæ. Non eftèt Filius imago

diuinæ,fi alia eftèt fubftantia fèd ne fini prolixior,c«m fatcatur Ari* ^^«yo^lTe perfonam, fatis conuinci poteft ex i, capite îoannis, quod fit natura Œite neceftè eft fèntire,quôd Filius fit de éftèntia Patris,non fit ex ni*

• Quód üeró fit omnipotens, multa clariftîma téftimonia teftantur, potefttribui omnipotentia naturæ ulli extra diuinam, Hæc breuiter adieci j^^^imum caput, ut teftemur nos improbare deliria Samofatcni,Arfj,amp; fimi* ^Aleftor diligêter confideret,quæ fuèrit perpétua ueræ Ecclefi'æ fèntêtia,qua ^nos (îdeliter retinere ftudemus, Multa alia deliria (parla funt contra dodri* ’ianideDeotraditam,per Prophetas et Apoftoios,ut Manichæi finxeruntdu* Ueosj Bonum malum, feu lumen tenebras, diftèntientes, pariter æter* ”%^iuerfa condentes, Hæ portentofæ opiniones facile refutari poffunt, Ideô ^âsprætereo.

J^Vcas ait Chriftum bajîti'zatum eflè jcum natus effet annosjo. ac narrant fam diem lanuarq, quæ uocatur « tTr/cpaveà, diem efle Baptiimi» Idcg nomen ’WnlTinieini diet tribuitur, qudd diuinitas ita. fe oftendit, ut diftincflæ perfonæ fonfpicerentur â Baptifta, ut fuprâ didum eft^ Poft Baptifmum Chriftus fèceG Wndefertumjubi dies 4O*commoratus,poftea ad Baptiftam redrjtjinde tertio uenitin Galiîæatrt ad nuptias, circa finem meniîs February, breui póft re* tfnfettextus Pafcha, quód primüm eft poft Baptifmum Chrifti. Hæc eó com* ^fmorojquiatemporum diftindlio iuainda eft lc(ftori,amp; nonnihil lucis affert* buntij initia minifterrj admiranda, in baptifmo editum eft illuftre teftimoni* jquo confirmatus eft ipfè Chriftus,amp; commendata nobis eius autoritas IC uoce : Hunc audite, Hæc uocatio, hæc promotio, ut uocant^hæc ordinatio H h h iq publica

publica eft huius do(ftoris. Non igitur obrepfit, non fine manifefta uocatione inuafit in minifterium, fèd uocationem expedlauit, ut meminerimus guberna* tionem nullam inuadendam eflè fine uera uocatione. luxta illud ad Ebr. y. Nelt; mo fibi fumât honorem,fed uocetur d Deo,ficut Aaron. Nec enim felix eft gu^ bernatio, nifi Deo adiuuante, ut Baptifta inquit : Nemo poteft quicquam fibi fumere,nifi fit ei datum defuper.

Hæc dodtrina diligenter cogitanda eft in magnis rebus, ne fiducia huma^ na,fine uocatione,fine legitimis caufis,res magnas moueamus,ut Leuit.ioJjuo filfi Aaron maximi natu, Nadab SC Abihu, frpti prærogatiua,quôd antecedc'* rent cæteros ætate,facrificabant fine uocatione,amp; in Num.cap» l é. Chore,Dagt; than amp;nbsp;Abiron pereunt, cum inuadunt facerdotium fine uocatione. Sic innu« merabiles duces perierunt, propterea quod imperia fine uocatione inualèrunf, ut Antonius,amp; alif Hæc ut breuiffimè de uocatione diccrem,ordo hiftoriæpo« ftulabat, cum^ locus fit ampbftimus,multa lelt;ftorihîc cogitanda funt.

btff chrifii. ß/s defcribi ilia pugna poteft, in qua filius Dei tcntatur, ut deficiat uocatione, ut moliatur res gloriofas extra uocationem jUtinuadat mundi imperia, utfta^ biliat idoIatriam^Non de paruis rebus dimicatio fuit inter Chriftum amp;nbsp;diabo^ ,

lum ,8dquanquam nos in hac noftra infirmitate quale fuerit illud certamen non intefbgimus, tarnen propter lèriem hiftoriæ, abquid breuiter de tentatio« nibus adrjciam ♦

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primùm quoties de bis Ss alqs tentationibus Chrifti dicitur, initiô cogi«

temus certamen quod fuit in Paradilb. Qiidm hoftili animo fit diaboluserga . genus humanum,ibi declarauit,amp; declarant poftea infinita exemplahorrendæ prahetur di* impietatis,lt;x exitq maximæ partis hominum. f^ÿornodo etiarq prælieturaH^ bolus, ibi oftendit, primùm auertit Euam d uerbo Dei, ad proprias amp;nbsp;fpkndÿ das cogitationes: Non moriemini. Item,eritis ficut dij,amp;c. Ctîm autem uicifi^t diabolus in Paradilb, Sdrurfusmirabili confilio propter filium mifertusDc* us generis humani, recepiflèt primos parentes: Hîc bellum inter Ecclcfiam amp;nbsp;diabolum eftè cœpit, ac lènfit poftea diabolus, le non lèmper uincere, ut, quan^ quam impulerat Cain ad Icelus, tarnen non fie impellere Adam, Euam, Seth, Enoch, Noë, amp;nbsp;fimiles ad impietatem, delperationem potuit. Etuiditho« runi multas infignes urëtorias, amp;nbsp;hberationes diuinas. De hoc bello ftatim in Paradilb diëbum eft, Semen mulieriscontcret caput lêrpentis ,amp; ferpensmor« debit calcanéum eius. Promilfus eft ergo liberator,qui caput, id eft, potentiam regnum diaboli conterat, fic Joannes inquit : Ad hoc apparuit filius Dci,ut

Quare principid difcamus non elle inane terriculamentum nomen dia^ bob,fed uereefle hoftem Dei,8c generis humani diabolum,amp; borribiliter graf fàrj,8C multos perdere» Ecclefiæ ueró datum efïè fîb’um Dei, ut nos defendat, adiuuet, bberef repreflb diabolo, nos^ fiducia amp;nbsp;inuocatfone filrj Dei debere impetus diabolidepellere, 5d iîc uincigrafïàntem hoftem, utlolèphfiiperauit diabolum,c«m uitauit adulterium, Dauid fuperauitdiabolum, ciim piilfusin exibum non fraétus eft defperatione, Hæc certamina ab'quo modo in Ecelefia nobis nota eftè debent, èc bmul intelligi d nobis debet praclêntia Chrifti adiu^ nantis nos, qui eft Emanuel, amp;nbsp;adfuit fèmper Ecclelîæ intalibus certaminibus, Hæcprimumin hac hiftoria conlîderentur,quôd oppugnemuratrociter,amp; qudd

fiducia fîît) Dei hoftiVrcprimcndiis fît, amp;nbsp;quôdfîlius Dei ipfè tcntatus uicerit, ut oftcndat fè affici noflris pen'culis, èC fore uidlorem*

Actentati'onesipfæ peficula Ecclefîæ preci'piia continerit.Pn'mirm eftde ^^fporali perfecutione, ]nopia,fame,exjlns,necc* Hocprimiim angi't omnium f^„fionecor» ^iimos. Si uolesDeoobedirc,ampkdj Buangcli'um, erit ferenda paupertas, porali. V^tienda odia potentum,fubeunda fæuiti'a principum, mifcre errabis fine do^ ’’’'^jautinterficieris» Hæc Humana natura per (èfè formidat, ÔC diabolus ob pci t ^‘^fHfioneSjUthiscogitationibus uehcmentius ani'moscoiicutiat. Hæceft fum:« ’’’îuerborum : Si filius Dei es,die, ut hi lapides fiant panes, id eft, fi es Deo eu# ^^ndc uiftitabisÇ' num ex lapidibusf Eft^ farcafmus diaboli irridentis Chri^ ^^ni,fcilicct cgregic uobiftum agitur, fi' putatis uos feruire Deo uos eftè filios

uos curaret, non concederet tyrannis in uos exercere fæuitiam, non Wtuosjueftros liberos fame necari,crudeliftimê interfici. ïta Diabolus op^ P^§natamp;concutit mentes, obpciens cogitationes de prouidentia, ÔC adducens ^^dubitationem, an Deus adfi't nobis, iuuet,curet nos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confututipfdr

Hæc diaboli tela Chriftus excipit oppofito clypeo, ac docet, qualc fît hoc caftai, gfnuspugnæ,8ôquomodo uincendus fît hic hoftis,quomodo de uoluntate Dei Micandum fit. Non folo pane uiuit homo, fed omni uerbo quod procedit ck ottDci. Exhac refponfi'one animaduertipoteft,præcipuêhanc fuiffedimica* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^*onem,quam dixi ,de defenfi'one. Refpondet igitur Chriftus, ft muniens exuerbodif, ^oiifirmans uerbo Dei. Hine teftatur ft diftcre uoluntatem Dei, qui pollicitus cenda, dtfeadfuturum elfe Ecclefi'æ. Viuet igitur Ecclefîa ÔC habebit ui ft um,de fen fîo* '^Wfiamfi Humana ope deftituimur. Mihi,inquit,fatiseft ftqui uerbum Dei, liocationem,mandatum,80promiftioiiem, curam uiftus, defenfionis, euens

DeocommendojSó hæc Ci Ccccro, uiuam. Viuimus enim mirabiliter, Deo '^osfuftentante.Sicut inquit PfaIm.4.Scitote quód Deus mirificat fanftum fa* ^Meft,mirabihbus modis regit, ac libérât.

Cæterætentationes fuut magts arcanæ, nos craftîs cupiditatibus occu* P^tinoniutelligimusilla arcana certaminafàpientiæamp;gloriæ. Secunda ten* fatioelHe fapientia de gloria. Offundit diabolus Chrifto cogitationem, ria, quomodo Deo curæ fît, num fîc ctiam, ut adfuturus fît facienti aliquid fine uo* fâtione,aut feruienti temerariæ cupiditati, non utilitati Ecclefîæ, ftu proximi, Ueijcias te, inquit, quia feriptum eft : Non offendes ad lapidem pedem tuum. naciapientiæ tentationc duriter quaftata eft Ecclefîa, ftdent doftores in cul* ^inetempIijCtquia perfuafîonem fapientiæ,de Ce magnificam habent,denciunt 'b id eft, oftentant populo fuas bellas imaginationes, fîne uerbo, amp;nbsp;fine ^ocationeconfiftaSjUt quia Samofatenoplacet cauillatio de uerbo,ftuXoyw» Ponfificum S^ïnifinxit,fpargitcam in populum,diftedens à perpétua ftntentia textus, lo* perfuaßo,

Siccommodum uifum eft pontificibus condere leges de cultibus cceli* oatu. Nam fpeciofà res eft ille ceremoniarum ordo, amp;' perfonarum gradus* Jdtohæc fine uocatione, amp;nbsp;fîne uerbo inftituta funt. Placet fapientibus uiris in quot;faêlcrearcregem,uthabeanteertum ducem,ôô defenfbrem,more aliarum gtntium. Ita cirm homines naturaliterdeleftentur fua fapientia, quærant ®ncinnitatcs in uerbo Dei plaufîbiles. Itemciim omnesfîmus naturaliter

multa ordinäre,SC conftituere cupiamus, multa extra uocatio* , amp;nbsp;fine uerbo audafter fufeipimus, hoc eft, ft deqeerede culmine tein*

6^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in EKANG,

Confïititio, HicmrfusopponitChriflusdi'dlum grauiffimum: Non tentabi'sDomi* Quid fit ten. num Deum tuum. Eft enim tentare Deum propriê ccrtare cum Deo, fïducia tAreDeum. pj-Qp^-jæ fàpfentiæ, lufticiæ, autuirium, hacfiducia diftedere à. uerboDc), amp;nbsp;uocationcjftu ordinatione Dei. Sic peccant omnes hæretici,fic peccant auto^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res nouorum cuîtuum, qui diftedentes à uerbo Dei, imaginati funt Monafti'^

cen eflè rem iniîgnem, quæ plus apud Deum ualitura eftet, qudm opera com# munis uitæ» Sic peccauit popülus Ifrael fua ftpientia,regem flagitahs, cùmfcirc deberetin populo Dei non eflèconftituendam forma m politiæ, fine clafo man dato Deij Deum uelICj ut ab eo ipfô defenfionem expeftaret»

f.TenMio Ec« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7quot;gj-ffa tentatio eft magis horrenda cætens, diabolus impudenter poftu#

Afiiâatio im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a.dorari,8c pro hoc officio promittit imperia mundi, Nec cogitandum eft

piorum. fuifTe hoc leue certamen. Offtidit illi pr^ftanti uiro, quantum decus 6c impend

urn, quantum ipft Chriftus ingenio amp;nbsp;uirtutè antecellat omnibus regibus. Ta# lem uirum dighüm eflè Monarchia, talem principem fore falutarem mundo, Quid, qudd Meflîæ promiffa fit mundi hæreditas f Ha?c amp;nbsp;alia multaobiecit diabolus. Etfi autem uicit Chriftus, ac repulit diabolum, tameh ad extremum Ecclcfiam uaftauithæc tentatio. Mahometh, Papa, propter imperia excogiw# runt idolatricoscultus, uidemus conij3irarepotentiam mundiad defenden# dam idolatriam,utolimlmperatores tuebanturethnicasidolomanias.ltanunc Pontifices amp;nbsp;reges ftâbiliunt impias miffàs,cul(um iàncTorum,cœbbatum, Non quddfèntiant probanda effè, fèd tantum ut opes,dignifates, amp;nbsp;uoluptates p^lt confit^ retineant, Hancconipirationem potentum feiens diabolus,promittit Chrifto ve imperia imperium mundi, non quód arbitraretur, fe inüito Deo poflè imperia transfer mundi. Seit enim politias éflè Dei, fed quód eos,qüi tertentimperiaj pleruncj) imp^* os effe animaduertitj Sc itigenti furore tueri idola comperit,ut autoritatem èC opes retinearit*

cur fcript£ Vicitautem Cbriü:ushas tentationcs, heec fcribiuoïuky utEcciefaad^ fint l'lt;f teiM. monita, fciat fe iimiles tentationcs, ßmilia certamina fuhicuram eife, Erunt tienef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igicur aliqui,qui diabolo repugnabunt, memores uidèoriæ Chrifti, qui dus exf

emplo dimicationem fubibunt, Sc ab eo auxilium petent. Ideó enim flius Dd uenitjUC deftruat opera diaboli, Ita omnes iandiuincunt diabolum,fedalfjan# teferentes potentiam,opes,dignitatem,uoluptates, obtempérant diabolo in co# lendis retinendis idolis. Præmonet autem Chriftus omnes homines, banc uocem repetens: Dominum Deum tuum adorabis,amp;huiciôliièrüies. Hocex#

* emplo Chriiîijôé hacuitftoria moniti, feiamus in omnibus tentationibus bxc hæc duo præcipuè facienda eiîè. Intueamur uêrbum Déi,8c iiidé confilium pe# tamus, necauelli nos d uerbo Deipatiamur. Petamus item auxilium d uidore ’Cbrifto 1, iciamus Eccleßam talibuscertaminibusexerceri,amp;^iidlecertantÿ bus adeiïè hlium Dei. Hæc breuiter de tentationibus propter feriem hidorix ‘ dixi.

nifioriit fieri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poft tentationcs exatßis 4 O. diebusj redqt Cbriiius ad Baptiftam,amp;f con#

ièntaneum eft interimaîiquotieseos und fuiffe : Cumcfi menfe Februariopene medio rediretin Gablæamj pofi'illa mira exercitia cœpit docere,8ôdo(ftrinam confirmare publicis miraculis , acprimùm bîc narratur de uino in nuptijs fa^ (fio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

^önfum,8cEcclcOam fponfam. Idcó multis locis defcnptio nupt/arum jn hi^ ^ortisfacris rede fiomficar Ecclefiam -, ut hïc ualde cóndnna cft Alleooria, fèd '’ospriushiftoriam percurremus. Præcipui loei funt approbatio nuptiarum, Cdpia doäri ærurnnarum eoniugnrTeftimonium præfèntj'æ Dei opitulancis in

^'sccœnomids miferqs. De ]nuocatione,ut hîc mater interpellât Chnftum,8ô '^^uriter refpondetjtamen poftea opitulatunHæc omnia continent utilem dolt;!

De primo loco breuiter admonendus efi: Ielt;ftor,quia enim adeft Chriftus, ’ bornât nnïaculo nuptias, certè cas approbau Ethucaddendæfunt ièntentiæ locis multis, quæteftantur légitimas nuptias Deo placere,amp; réfutant ’'’ipiasopiniones omnium fanaticorum, qui damnauerunt, aut prohibuerunt ‘^^itifîiumconiugium. Qiiales fuerunt Marcion,Manicha?i,Encratitæ,amp; Pon

qui adhuc defendunt legem de cœlibatu Sc Monachi, qui fingunt cccli^ eximiumDeicultum,amp;mcreri remiflionem peccatorum,amp; alia ^iiltapræmia. Hæc deliria quomodo refutanda fint, alias iæpè dicitur: Et hîc Wisilluftri teftimonio refutantur præièntia Chrifti, qui oftendit iè fauere nult; PWum amp;adeft,et eas miraculo ornat.Etunum bocdidum,ciim ait Chriftusî ^^osDeus coniunxit, fatis elarè tcflatur nuptias inftitutas elle à Deo, ôô pla* fctcDeo. Etquidemcopiofam dodrinam compleditur hæc particula,ciim coniugium ^onetconiugiiim efle coniundionem diuinam, id eft, focietatem inftitutam a ^^Ojquam Deus non folum approbat, fed etiam adiuuat,regit,tuctur,feruat in

Secundus locus eft exemplum ærurnnarum coniugq, uulgare onus eft in# rxemplum tarnen non leue,{èd alia multa inciduntduriora,morbi,infelices partus, ^ncranatorum,delida, aut triftes cafus liberorum. Vt magno cum dolore pKiaruntprimi parentes necem filq Abel, ftd multd maiorem 06 acriorcm do Jofcniattuliteisalterius filtj parricidæicelus. Humanæ milèriæ funtpcenæ pfccati,ut confiât nbsp;nbsp;hæ maxime premunt hanc partem generis humani, quæ

^’dtinconiugio. Hæcenim eft præcipua, Cæteri qui fugiunt matrimonium, ipfam focietatem, quæ per fe dulcis eft,fugiunt, ièd illam ærurnnarum mo# ‘^’ii,quæaccedit,ac quærunt ocium ac uoluptates. Cûm igitur hîc fît mentio uniusonerisjfcilicet, inopiæ, cætera etiam cogitemus, amp;nbsp;fîmul caufam confide# ’■^niusjqudd uidclicet genus humanum fubiedum fit ingentibus ærumnis pro# P^rpeccatum,quód Deus uelit nos obed ire in his perferendis : Querela igitur •’icanxiematrisfamilias deicribitur,ciim inquit mater: Vinum non habent.

Tertius locus, cum Chriftus farcit inopiam, teftatur Deum adeftc coniu# Teflinwnium ærumnis,easœ lenire. Exemplum igitur transferamus ad omnes diftlcul#

‘‘‘Ks. ideo enim his lubiecti lumus, ut agnolcamus peccatum, uocemur ad pœ# ’”tentiam,crigamus nos fide, inuocemus Deum,amp; abeo petamus,fperemus, ac ^’îpeâemusauxilium,eumq] celebremusconditorem,opitulatorem,laluato# ’‘'%utamp;alrjeum agnolcant,timcant,amp; inuocare difcant.lta prima Ecclefia eft, Wniugum focietas, in hacuult Deus confpici,inuocari,amp; celebrari. Hîc igitur pt'omifliones contemplemur, Pfalm. 3 4. Non eft inopia timentibus eurn. Sed ^oprièadconiuges pertinet,Pfalm. 13 S.Ecce fic benedicetur homo,qui timet fjominum. Hæc uox teftatur Deum adeft'e pijs maritis amp;nbsp;matronis, BC ^üidem benedicere illis,id eft,fauere, dare fobolem, tueri familias,adiuuarc of# ^tiauocationis, tuminccconomia, turn inpolitia, uxori foecunditas pro# mittitur ;

mittitur: Vxortua ficutujtisabundans: Promittitur Sc foboles florcns uinlt; bus corporisjingenn,^ fpiritu,ficut nouellæ oliuarum* Promittitur félicitas in officrjsuocationis:Labores manuum tuarumquiamanducabis,beatuscs,id eftjefficiet Deus, ut fruaris laboribus tuis, habeas ui(flum,fucceflus in uitapri«' uata,amp; publica.Poftremó longè amplius munus promittitur,tranquillitas pu^ blica,pax,amp;f diuturnitas imperi}. Hæc magna res eft : Vident pij coniu§es,m^ ras eftè ód quotidianas mutationes regnorum,ficilè ubitj oriri bella, quibusd* ues excutilintur cx poftèftïonibus,diftrahuntur coniuges, auellunturliberia complexu paren tum,diftîpantur Ecclefiæ,extinguitur noticia Dei,ac uidentfa^ pientes tan ta m eftè inconftantiam rerum humanarum, ut nufquam fitdiutur* na certa tranquillitas. Confolatur ergo Pfalmus pios coniuges, amp;tanquani muros 8lt;5 arcem extruens, pollicetur diuinam defenftonem ,pij coniuges erunt tutfpofteritas eorum habebit aliquas fèdes,politias, Ecclefias, ut lechoniasob# temperansleremiæ,manfit incolumis,quanquam in exilio,habuitamp;filiumruc ceftorem,cui reddita eft patria fedes. Ided hîc inquit: Videas filiosfiliorumtuo* rum,amp; pacem fuperlfrael. Hispromiftionibus pij coniugesfè confolentur, credant fe curæ eÎTe Deo,defendi Sô iuuari ab eo. Certc tempora nos ipfa adiu# uent, ut has confolationes quæramus. Videmus enim omnia régna ubicf ma# gnis motibus concuti, inter hos motus tarnen Deus Ecclefqs aliquam fedemfer uabit. Seruabit igitur pios coniuges, amp;nbsp;aliquas politias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

inuocatio, Quartuslocuseft de Inuocatione. Matri interpellant] duriterrefpondet filiusjimd earn quaft alienam auerfari uidetur. Primiîm hæccaufaeft;Qi^a’b la, quæ ad uocationem Meftîæpertinebant,non uultgubernari hunianisane# cftibus matris,86aliorum, ftcut alibi dicit ; Neftiebatis me oportere innegodis eftè mci Patris. Deinde hocdeipfisconiugum ærumnis ftgnifîcatur,fæpe coniuges orant leuari certum genus miferiæ, nec tarnen fubitó impétrantleua# tionem, imó interdum creicunt difficultates. Ciïm Abrahamextruderefilium Ifmaèl éó matrem eius cogeretur, in quanto dolore fuit f Item, quanto in luftu fuit Iacob extintfta Rachel, item amiftb filiolofeph, Exaudit Deusuota amp;ge* mituspiorum coniugum,eos4 mirabiliter Ieruat,tametft non omnia eueniunt, quæpetimusaut ut petimus. Seni Iacobredditurlofeph,anno21»Poftlt;l^^quot;^ fueratamilfus, Dauidi omninonon feruatur Abfolon. HancuarietatempO confiderent ,quia Deus nos non humanis confilijs regit, lèd fuo, amp;nbsp;uult, utfide ex ipfo pendeamus. Seruat,fed longe aliter, quam nos fomniabamus.Mofoc# ducens populum ex Aegypto, nequaquam fore cogitauit,ut tanta multitudo fine certis fedibus in deferto 4O,annis uagaretur, ÔC tarnen hic mirabiliter fer# uatur.

Hæc eft utilis do(ftrina pijs in corporalibus ærumniSj ut ftiant fe non pro pterca abie(ftosefte,etiamß non uenithoc,quod mallentipfi. Deus enim etiam# fi uult nos aliquo certo genere exerceri, tarnen interim non deferit, 8^ alio mo* do nos ièruat. Permittebat euerti lerofolymam, perduci pios Babyloncm,8ó ibi eos maiore gloria ornabat,qudm qualem domi habuerät. Hecdoeftrina pa# riter de obedientia,amp; de fide concionatur,iubet ftatuere qudd Deo curæ fimiis, St ab eo protegamur,amp; tarnen perferre interim,fi quæ fünf ferêda. SicutChri# ftus ait ; Recipient centuplum in hat uita, fed cû tribulatione. Ita hîc fuit aliqua matris lolicitudo, præicrtim paftæ rcpulfam, lèd poftca cumulate fareitur niora.

*^ora» Nam Chriftus honorific^ munus tribuit, quod poterat toto anno fuffi# ':^’'e,uiddicet, (ex anaphoras, ut nos uocamus» Nam una hydria continebat du=s

metretas, hoc eft lexaginta noftros cantharos, ut uocamus» Refpondebat 'g’tiirhydrianoftræ amphoræ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AUegoridnut

Hadcnus hiftoriam fîmph'ciflîmèpcrcurri, quæhauddubie docftrinam ^'onfolationem de coniugio proponiu Vt autem initió dixi, plæruncj pidlu^i fælt;^oniugtj fignificant Eccelfiam,amp; hic aptiflîmê quadrat imago ad Ecclefiam* ^®nflicîatur Eccleha multis amp;nbsp;uarqs ærumnis, concutitur bellis,diftipatur læ^ ^'^•atyrannorum, prcmitur odijs domefticis, laborat inopia, dilaceratur difliss '‘'isgubernatorum, prauis opinionibus: non leui dolore, in his tantis mails ^'^•'uciatur Maria, id eft, pars Ecclefiæ, fincera, ut magna delperatio fuit muU régnante Antiocho,uilà eft penitus interitura cccleftis dodrina.Sic Di:« ^J^tiani tempore magno in dolore fuerunt prj,propter tyrannorum læuitiam: ƒ^niabat igitur Maria, id eft, pars Ecclefiæ melior ad Chriftum, 8d is non fta:« f''’’famliberauit,quia plærunqj defefli magnitudine affli(ftionum,carnali afïè^ liberationem,ut Paulus inquit,Ro.S.Quid oremus,ficut oportet ^onfcimus.Sedtarnen no obliuiftitur Chriftus fuæ Ecclelîæ,8lt;r earn oportunordtor Ectk» '^iipore libérât. Sicut dicitur Efaiæ 4 9. Num obliuifti poteft mater infantemA*» '^^nijUtnonmifereatur filq uteri lui f etfi ilia oblita fuerit,ego tarnen non obli«i ''‘‘fartui. Hæc de allegoria latis eft nouifte. Eftenim uicina collatio priuata* publicarum ærumnarum Sc in utrifcj lucere debet inuocatio. Ad alk:»

S^uam etiam hoc accommodatius eft, quod Architriclinus admiratur bonum poftremo dari.Poftremd enim poft multa amp;nbsp;longa certamina glorifica*

Vtilltas mlraculorum defthbitur. Monet enim hæc fadla lupra natu^ «iloXT/ '^jteltimonia efle do(ftrinæ,quia oftendunt Deum adefte huic doeftori. Mub

facta funt, quæ imitari nullius creaturæ,ncc Angelorum, nee diabolo* J^Jpotentia poteft , ut refufeitatio mortuorum, fcccundatio effeetæ mulieris

Ex ipfa ftrie fuperioris narrationis,fatis apparet Euangeliftam hïc de pri* J^^Pafdiate loqui, quod fuit poft baptifmum amp;nbsp;initium prædicationis Chri« slt;epè chrifii ^i^nascnarratio oftendit non tantum in poftremo Pafchate

^äupones ex templo pullos eftè à Chrifto, led etiam ante,ac fortaftis læpius ‘'^'ncanduit. Nee enim conlèntaneum eft talem uirum fine magna indignati* ^^Potuific fpeftare manifeftam turpirudinem harum nundinationum. Con* '^^«neumeftigiturlæpèabcohanc turbamcauponum diftïpatameftè. loan* '’*^5 nie recenfet expulfionem faftam primo Pafchate» Matthæus amp;nbsp;Lucas re* ^^Wexpulfionem faft amin die Palmarum, Marcus recenlèt aliamlaftam rwidie fefti Palmarum, tres ergo numerantur.

Hïc autem difputatur, fi noluit habere politicam gubernationem, quare Hc^Ecd^'^ ^Wtcauponesè templocquot; Quæritur item de exemplo : An liceat cæteris mi*/îlt;c«H corpo-' ^ns Ecclefiæ, corporal! ui aduerfus impios,doftrinæ propagandæ caufa,uti,'^‘’^Ê“‘^“^’'* ‘’dlimaeftrelponfiopiêinftitutis. Primùm,hocfaftum Chrifti non fuito«^“^ ^quot;spoliticæ gubernationis, nec faftum eft ui corporali, led impetu Spiritus S. ^quot;oexarfittantus uir contra impios; ficut Eliæ opus, qui iulîèrat ignem de

62^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m ETAnG,

ccgIo de{cçndere,amp; abfumere milites, Hæc fatfla funt uerè diuina ßngulariagt; nee referenda funt ad communes deliberationes, aut régulas, Tale eft amp;nbsp;fa(ftum,ciim Ibla.uoce occïdit Anam'am mentientem,Taie erat faeftum Ecckii® Amiroßtü. Corinthiæ,ciimexcommunicatus inceftus excruciariccepit à diabolo.

eratfalt;ftum Ambrofq,ciim Stilliconislcriba excommunieatus furere cœpit» Hæc exempla omnia ad minifterium Euangelq/cu fpiritus pertinent,quia p(ï^ nænonmanuautuicorporali irrogantur,fèduocedocentis,perquamSpin* tus fantftus eft effîcax, Ac fàepe ftmilia in Ecclefta accidunt,iæpètaliseftuoxue# ræ exGommunicationis, ficut feriptum eft : Benedicam benedicentibus tibfma* ledicam maledicentibustibi,amp; ut oratio fandlorum habet prorniffîonemjuxta illud,ft duo conlènferint fuper terrâ,quicquid petêt,fîet eis à Pâtre meocce^^^ Ita Slt; imprecatio aduerfus impios eft effîcax,ut Dauidis uox;Infatua DeusW»* lia Ahitophel, Hælèntentiæhortantur nos ad precationem,itemad timen^^ni ueram excommunicationem, monent etiam quæ fint arma Ecclefiæ, hisarmis depelluntur diaboli,reprimuntur T yranni,imô ex ipfis regnis excutiùtur,pro=^ fliganturexercitus,ficut precibus Mofi uincebatur exercitus Amalechiticus, Quia Deus uult Ecclefiam exercere fidem in inuocatione,amp;exaudit haspftctSj ne funditus pereat Ecclefia, Item,ut teftetur fibi curæ efle Ecclefiam, exaudirc preces.

Nam utChriftus ardentifpiritucxpulitcaupones,italèmper pijdodolt; res uerbo, excommunicatione expellere ex Ecclefia debent impios, qui Sa* cramenta in quæftum conferunt aut cumulant ceremonias,ut lucra capteuG cutcoena Domini deprauataôC ad quæftum collata eft,amp;f poffent infinitatx* empla recitari, Nec uerd inanis eft uox ilia Spiritus fancfti in prjsdodotibus, arguentibus illas prophanationes, Ô6 nefarias nundinationes,fedmirabiliop^^ reDeiruetjôC labefiet potentia impiorum facrifîculorum,qui illis aucupijs quæftusdeformauerunt donum Dei,

De eßieio JM Cæteriim quod fit officium magiftratus aduerfus cultures idolorum fra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fercntes facramenta in quæftum,alio loco dicetur, Hîc fatis eft admonuitle,

am, quód magiftratus, poftquam error per Euangelium reiedus eft, debet manu abolere externos cultus idolorum, èC ilia aucupia quæftuum in templis,amp; pu* nire autores, Hæcpræcipitlex diuina de puniendisblalphemis,quæetiamad politicum magiftratum pertinet,

Duæ lèntentiæ citantur in hac hiftoria,altera declarat,unde hæc ira Cbn* fti orta fit, amp;nbsp;docet hoc opus, motum eftè fingularem in faneftis, amp;nbsp;hortatur,ut Qaid zehn, jj-a ftu æmulatio flagret in famftis. Eft autem zelus indignatio depellens iniuriam ab amato,aut pugnans ne fibi peribna amata eripiatur.Vt cum Sam* ibni eripitur uxor,concipit uir magnanimus ingentem dolorem,defiderio uxo* ris, concipit amp;nbsp;iram, ut uel puniat Philiftæos, uel recipiat uxorem, 8^ mifeen* tur multi affeeftus, Sicut Virgilius inquit: Mixta eft infanialudu. Sic Scipio tribus magnis prælqsinterfuerat,quibus uiderat uinci patriam,hæ clades, ÔCingentem doloremeiattulerunt,amp;accenderunt iram adreftituendampri* ftinam gloriam patriæ, amp;nbsp;ad reprimendum Annibalem, Sic generaliter ardere zelo bonos gubernatores oportet, ut fepe Pialmi dicunt : Iniquos odio habui,amp;legemtuam dilexi, Aurelianus imperator,ctimreicifletmilitemut ftuprafle holpitam, difterpfit cum alligatum duabus arboribusincuruatis. Sic in

§nbernat]one amor iufticiæ,pudiaciæ5uen'tatis,ôô ardens odium uiciorum, .^ra indignât jone fufcipiat laborem ad puniendos fccleratos,amp; ßnciendam tl ƒaffètflus acerrimus fuit in Elia, Elifæo, fuit dC in Chrifto, Sed

*a?pe in puniêdo Chriftus hunc ingentem motum exercuit,niagis exercuit ]^.p’'^^ol2randisadueriîs5quæ ferenda erant ad reftituendam gïoriam æter:* tçj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad liberandam Ikclefiam,quam Sc ardenter diligebat,amp; fciebat ali

j •'on pofle libcrari, nifi ipfè fieret uicfiima. Ideo dicitur in PGI» 68. Zdus j.^'iiiistua; comeditme, ideft,abfiimitme, adducouitam in difcrimen ad li« /’’^ndani Ecclefiam, quam diligo, Sc ad depellendas contumelias,quibus De« P 2gt;iicitur,quæ mihi ingentem dolorem aflîèruntjôd ad iram accendunt aduer« ‘^sblafphenios.

Alterum didum extat apud Elaiam cap. yé. Domus mea,domus oratio« Notabiturcuncïisgentibus.Breuisdelcriptioeftueræ Ecclcfiæ,ac ueri 8C r æcipui cultus.Primum ergo fèntentia Efaie intelligatur de ipibpopulo Dei, '’^nidehocloquitur Prophetâ: Chriftus autem ad locum minifterq accommo

Porró quid fit Ecclefia,alias diftum eft, nunc latis eft hoe fcire,quód fit po« QJiid PWusucre inuocans Deum,quód fit in agnitione eius uerbi,quod iplè tradidit.

fihguli ad fèlèjiciat quifcß pius,lè eftedomum Dei.Qua« f^'LAOnquódmagnamuneradet Deo,ièdquo'dinuocet D€um,amp; quód ab ’Plouerèpetat,amp;expeeftet bona. Hoe opus, uidelicet, uera inuocatio,dilcernit ciuemc^ pi» ^deGam â gentibus, ut alias frpè dicitur. Et hïc iplè Propheta Efaias cap. 43. ^ffedomu)» aniensEcckfiam,inquit : Omnem,qui inuocat nomen meum, in gloriam

creaui eum,id eft, pq foÏi uerè me glorificanr, foli lunt Ecclefîæ uiua mê« ’■3)qui hunc cultum, uidelicet inuocationem præftant. Conftat autem inuo« '^tionem non pofte fieri, nifi in agnitione uerbi, quód Deus tradidit, agnb

filij, ut Chriftus inquit : (^icquid petieritis Patrem in nomine meo, da« ’tuobis. Compleditur ergo inuocatio agnitionem uerbiDei, Sófidemin kiftum.Hæc,utconftat,dilcernunt Ecclefiam d gentibus. Nee ueró poteft -lt;:deGa in hacuitaexiftere, fine externo loco minifterq. Ergo amp;nbsp;de loco dicit Wins:Domusmea,domusorationiseft. HÏc rurfus oratio compleólitur fotuniminifi:erium,prædicationem Euangelq,8d Sacramenta. Hæc omnia de« bnatafuntadhuncfinem,lcilicet, ad inuocationem, quæ eft fummus cultus.

autem Chriftus ex loco rempli cauponeseqcitjintelligamus eos mini« heriodetrudi.Sicutfubinde Deus repurgans Ecclefiam, punit impios doefto« ’■fSjUtLeuiticos Pontifices,óó poftea hæreticos deleuit. Sic delebit fuo tempo« trudereà, mi» ’’tetiam Pontifices, qui nunc propter opes, aut dignitates retinent idolomani« as.

Qjtadrmginta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tnnis ((dificatum eîl hoc templum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Cumflagitaflentmiraculum,Chriftus tedè de miraculo præcipuo,86 pfoprio perfonæ ipfius concionatur,lcilicet,de fua relurretfiione, ficut alias pf,fedaduerfarqfurentesodioamp;impietate,figiirate didiim non intelligunt, Sideædifîcio rempli memoriam inqciunt alienam d propofito,allegantes rem, wipßsuidebatur, impolfibilem, ciim refurrectio ex mortuis magis fit impol« fibilis, Sed cur dicunt hoc templum ædfficatum effe annis 46. Multa admonet Hæc hiftoria de mirabili reditu ex Babylone, qui continet exemplum pccna« gt;■11'111, calamitatum, liberationis,amp; multarum rerum in Ecclefia. Daniel impe«

trauerat à Cyro edieïa, ut ludæis concederetiir reditus in patn'am,amp; templtinl rcædifîcaretur. Incoata cft igitur ædificatio templi anno lecundo Cyri^ôC bona fpes erat, ïam régnante pïo principe Cyro/uturumjUt citd reftituerentur teni=’ plum amp;nbsp;ciuitas,8ó populus frueretur tranquillitate* Sed ecce, ut fit, interuemt magna calamitas, Cyrus procul ex regno difeedit, bellum gerens cum Scythis, pauló póft interficitur: Domi filius Cambyiès impius regnum gubernat, qui iterum prohibet ædificationem amp;nbsp;reditum,conantur amp;nbsp;armis uicinægen^ tes impedire ædificationem, Hîc quantum uulnus acceperunt Daniel amp;alijptj amiftopiorege,amp;;aboIitoedi(fioCyrif Ita Ecclefiæ inftauratio uarrjs modis impeditur, diuinæliberationes non procedunthumanis confiltjs. Cambyfe mortuo, noua bella in ipfo regno Babylonico orta funt, Darius Magos inter# fécit,recuperauit Babylonem. Occupatus igitur Rex domefticis bellis ,auàrc prouinciarum caufas non potuit, Ita difïèrtur ædificatio, annos ferè 42, Nam toto tempore Camby fis 8ó Dari]' impedita eft,hi flint anni 40. Succeffitpoftea Longimanus mitior regibus prioribus, amp;nbsp;intelligens ucrû cultum Dei. Nam hic audiebat Efdram amp;nbsp;Neæmiam,amp;f putatur fuifle filius Efther. Huius igitur Longimaniannoftcundo,rurfusconceftlimeft,ut beneficium Cyri renoua# retur, amp;nbsp;ædificatio abfolueretur. Ergo fequentibus annis 4. templi ædificatio f abfbluta eft anno Longimani, ut teftatur hiftoria in libro Efdræ. Qudd er# go in textu Ioannis dicitur ædificatio duraftè annos fex quadraginta, non de continua ædifîcatione intelligatur, fed interruptæ funt 80 impeditæoperæ, fe# re duos nbsp;quadraginta annos. Ideo prædixit Daniel cap. 9. futurum,utædih#

caretur lerufalem in anguftia, id eft, ut uarijs diflScultatibus Sc ærumnisimpo diretur ædificatio.

Hæc hiftorica recenfui, non fblùm declarandi textus caufa, fêd etiam ad# Ecdefi£j^et rnonendi letftoris, de calamitatibus Ecclefiæ : Hîc enim uidemus cam mirabili confilio Dei in imperrjs duriter quafltiri, ôô tarnen fèruari diuinitus,fed non eo modo, quem cogitant mentes humanæ.I3t hæc admonitio grauiflîmamamp; uti# liflîmam dodlrinam continet,uidelicet, ut nos in Ecclefia noftræ uocationi fide lifer pareamus, needeterreamur metuimpendentium periculorum, nec pen# deamus ex humanis præfidqs,fed a Deo fide petamus, expedemusguberna# tionem aeftionum, 80 fecundos euentus. Sicut PfàL ait : Reuela Domino uiam tuam,8d ipfe faciet, Gubernatio præfèrtim Ecclefiæ, propriè Dei eft, èC filius Dei bclligeratur cum Diabolo, nec poteft humana fapientia profpicere mutationes rerum,politiarum,principum,8c munire Ecclefiam humanis præ# fidijs. Ideo fîdes Deum intucatur, Sô nos noftrum officium rede faciamus,id eft, pure amp;fideliterdoceamus, exitus Deo commendemus, ficut Chriftus in# quit ; Primiim quæn'te regnum Dei, ôôc.

fer* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H fine huius capitis proponitur admonitio de inconftantia humanarum

uoluntatum, feu perfidia humana. lefus non credebat ft eis. Sciebatenim quid efftt in homine,id eft,omnium uoluntates efft infirmas, multorum etiam per# fidiofas, ut alibi dicitur :NoIite confidere in principibus,ne(ß in filfjshominû, in quibus non eft falus. Et uulgaris querela eft in amicicns,cum in Ecclefia,t»m extra Ecclefiam,facile mutari uoluntates amicorum. Hincillud Vergilip Nufi quam tuta fides; extant infînitæ tales ftntentiæ, Cicero ait ; Nemos atc;^’ ar# tusefft

cHè fapientiæ illud Epicharmi: Memento diffidere. Primurn autem hîc do# ^^niur ne rcs iniuftas, aut non neceflànas moueamus confifî amicis, aut fbcrjs» ^cundójCtiam res bonas,iuftas,nece{rarias fîcagamuSjUt à Deo gubernationê ^■uccefTus petamuSjSc fperemus,amp; fincero animo unum fînemïpedî:emus,ui# Wt,offîcfj, ièu gloriam Dei^Necfîducia nitaturpræcipuè coniumflione a# ’’”ƒoruInJa^tfccderibus^bc^orum,nec^mpIicemus nos arétius amicicqs ho^ '’’WHjqui interdum inuitos ac nolentes rapiunt fèaim in négocia iniufta

Vulgare eft de fbdalitijs: NuIIi te facias nimis fodalem: Gaudebis mi# ^**5) amp;nbsp;minus dolcbis,

Dauid non poteft tuen' fuam falutem,iîne amico lonathan, Reipondeo: ^■ntamiciciæ, amp;nbsp;nos candide diligamus omnes, maxime uero amicos, id eftj ®^icjjsconiunftos,quorum etiam opera utamur,amp; reddamus uiciflim noftras Ws. Dux habeat exercitum beneuolum, obedientem» Hæc non pugnant

illis diâis, quæ iubent diffîdere, quia dileiftio SC candor præftentur erga ^Omines. Sed fimulfciamus,uoluntates hominum eftcmutabiles, ut ftimus ‘’ominemeifemortalemJtemjiciamusàDeoexpedlandos eflè fucceflus, hic ^onfirmabit uoluntates hominum, quoad uolet : Ruriùs iciamus iuftas caufas ^nabtjciendascflèjCtiamiî deftituamur humanis præfldfjs. Sic conftans eft Daniel in confeHionejCtiamfl ab amico rege Dario deièritur.

Hîc rurfus obijcitur : Ergo uirtus eft eflè fuipicacem f Nequaquam, hoc ^’’»ncum dileftione pugnat, hoc eft,cum candore, qui eft pars ueritatisjid eft, Here 8c ex animo tribuere alteri,quod re ipià mereturjDauid benê ièntit de lo# ^l^jdonec nullam eius fraudem deprehenditjièd tarnen feit eflè mutabilem j ut '’iortalemjamp;: Deo confîdit,etiamfi à loab fuerit deièrtus, Eft ergo ftiipicax5qui ’■^dèfada amicorum calumniofè interpretatur,amp; fine probabilibus argumen ' ^‘sdealterius animo male ièntit. Hoc uicium taxat Paulus, cum ait : Dilecftio oiMnia credit, fcilicet, quæ funt homini credenda, S)C quatenus non apparent contraria argumenta. Non debemus amicis credere de falfa dolt;ftrina,ftd quæ# ^^ïtuerbum Dei.Non debebatCicero crederCjOcftauium futurum amiciorem cicere. Hiatiii,quàni Antonio. Nam in Adoleicentia nec indicium firmum, nec con# fcnt)auoluntatumeft.EtO(ftauius non habebat in poteftate exercitus, qui æquiores AntoniOjôô tota res magis pendebat à uoluntate militum, Re# ftiflîmè autem inquit Phocylides: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pbocgt;hdw.

Necconfîde populo, quia inconftantes funt uoluntates populi. Sed hæc ^prudentibus facile difeerni poflùnt quid fît tribuendum amico,quid Deo,in# primis autem in Ecclefîa multum peccatur in hoc généré. Sapientes quia diffî# duntDeo,applauduntpotentumerroribus. Alrj peccant fiducia praua,quia Wunt præfîdia contra uoluntatem Dei, ac mouent tumultus,cum in bonis, tùnim malis caufîs,utfæpè accidit. Monetarius amp;nbsp;eius ibeq,mouebanttu# multus fine uocatione,freti ftudijs uuigi, quæ funt mutabiliora uentis.

Ad taies cafus pertinet hæc admonitio in hoc textu : Ne nos im# plicemus arftius amicicijs hominum,ne ue elati fidu# cia humanorum præfîdiorum aliquid mo# ueamus fîne uocationc.

skwum Cd i ï~Ï^^ caput inkià continet eruditiffimam difputatiôncm de lufti'neationc, dê ^Kww cdpu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufticiæ legis amp;nbsp;lufticiæ fîdei, de offi'eio proprio Meffîæ. Dein*

derepeciturilIuftreteftimoniumBaptiftæjCumconcione eins dulciflîma pijs mentibus. Sed priLifquam ueni'oaddilpiitationem,pauca de lèffis populi lu* daici diccnda funt, ut hiftoriæ confîderentur. Nam hæc collatio temporiim Ecclefîscadmonet nos, Ecclefiam non cflè allioatam titulis, oradibus dipnita* tum, amp;nbsp;humanis ceremonqs, fed tantùm ucrbo Dei, ficut lohan. lO. dicitur; Oues meæ uocem meam audiunt, amp;nbsp;exprefTè negat Chriftus ftias eflè oues cæ* teros, qui non credunt.

Poftquam Maccabæi diuina ope Antiochi exercitum uicerunt, amp;nbsp;ex lu* DcfeHii ïu^ expulerunt, SC iam mediocris pax efïèt, amp;nbsp;propter cognationem Græcæ dæorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. t j . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r»i » r i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

linguæinciperentludæi in ocioetiam Fhiloiophiæ græcæoperam dare,nie negleôra ueteri Prophetarum docîlrina, ceperunt uarias opiniones commini* fcijUndediuericièdlportæfunt. Nominantur autem tres præcipuæ.

Phariiæi,hos eruditi nominatos efle cenfènt, ab exponendo, qua/î dicas interprétés,aut enarratores,fcu expoiîtores.Nam hi etfî Moiên,8ô omnes Pro* phetasampledtebantur,tarnen affingebant fuas expofîtioncs,Philofophiani redolentes,aut natas ex humana fuperftitione. Etfi redlè ièntiebant animas ho* minum immortales eflè,tarnen de peccato, de lege, amp;nbsp;de iufticiaerrabant,fom* niabant peccata eflè tantum externa delidla, legem Dei tantùm de externis fa* FrrorffPbrf« cfis, ièu conatibus concionari, non damnare dubitationem, contumaciani

* interiorem. Non norant morbum originis, fingebant homines legi Dei fatis facere poflè,mereri remifflonem pcccatorum facrifîcrjs, èC reliquis bonis ope* hbus Sô lege. De Meiîîa uariè errabant, non norant efle filium Dei,non intd* ligebant uenturum eflè,ut fieret uidlima, non norant iufliciam fidei, fed exifti* mabant forepotentiffimum regem, quiiuxta legem Mofiin toto orbe,amp;pa* cem ciuilem inftauratuvus eflèt,deletis tyrannis,amp;: abolira omniiniuftaguber* natjone.

Talem quandam aiireâm a?tatcm imaginabantur regnum Meflîæ fore. Ad has falfàs imàginationes de peccato,de filio Dei,de regno Meflîæ, addebâc fbdripeorum ï^^gnam molem traditionum humanarum. Et feribitEpiphanius,fuiflèeoru doarmd excTcitia admodum afpera, ieiunia, uigilias, 8gt;C alios labores, èC accelfit error, Tujiicd, . quodhis humanis ceremonqsiufti eflent coram Deo,8ôremiflîonem peccato* rum mererentur. Ac fi quis totam dodlrinam Pharifæorum attente confidera* bit,inrelliget earn non multum diffèrre à Monafl;ica,quæ in Ecclefîamirrepfit.

Secunda fèdfa fuit Sadducæorum, qui arrogantiflîmo titulo fècognomi* liârunt ù iufticia, quafi dicas iuftos, cum re ipfa eflènt Epicurei. Videntur au* temhunc titulum æmulatione quadam fibi fumfiflè,cùm alf) ab eruditioneglo rioiàm appellationem haberent interpretum, hi magis gloriofatn Ù iufticia fî* bi attribuerunt. Plus eft enim ueræ laudis in iufticia, quàm in dodrina. Tan* tum autem recipiebant Sadducæi Mofèn, amp;nbsp;repudiabant omnes Prophetas cæteros. Fingebant .n. nec animas hominum eflè immortales,necfuturamcflè refiiftitationem mortuorum. Ideocß Prophetas explodebant, ne eorum tefti* monqs refutari poflènt. Aflèuerabant autem iuftè uiuendum eflè, amp;nbsp;propter iufticiam â Deo hominibus in hac uita dari res utiles, bonam ualetudinem, fa* cultatcs,

IOANNIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6^0

cultatcsjpotentiam/elicitatem in rebus gerendis, de regno Meflîæ ferè eadenl ^eliramenta erant trium iecftarum»

Tertia ièda fuit Eflæorum,qui uolebant uideri utriitß antecellere Pha« gt;■113:18 amp;Zadducæis, Ideq fîbi nomen fumièrunt ab agendo,quaiî iîgnifîcântes ^eros uerbis Sc difputationibus profiter! religionem, fe uerd adionibus* “idifterebant Phariiæis,quôd res fuas in commune conferebant, càïtera fere ^®niieniebant cum Phariiæis»

puifedas amplexi erant,alr) alias,amp; hi inter Ce diffîdebsint^Ét Pontifices,Sacer:« ^otes,amp; qui uidebantur cfTc capita Ecclefiæ,amp; ordinariam poteftate habebant, jliîserantPhariiæi,alias Sadducæi, utritp autem multa deliria defendebant«. *gt;3lt;îni cœtus errantes non erant Ecclefia Dci,{èd intérim erant in populopau^ C^itumfite* ^bcdèfentientes amp;nbsp;inuocantes Deum in agnitione uera Meflîæ, èc fide, ut Si# fen^x, Anna,Zacharias,Elizabeth, èC horum auditores, hi erant Eccle# eft igitur Pontifices amp;nbsp;alios qui tenent gubernationem or# ^inwiam,utuocatur,pofle errare. Ac profeefld mirum eft,in gente Iudaica,qug aiiciplinatngrauiflimamhabuit,tarnprophanam audaciam extitifle,ut pa# «mlicuerit negate reiuicitationem mortuorum ,amp; animarum humanarum immortalitatem.Oftendit hoc exemplum, amiflà luce uerbi Dei denfiflimas ^nebrasfequi, ficut in regno Pontificio abfurdiflîmæ opiniones, de cultufan# «orunijde transfubftantiatione, de inferijs mortuorum,de Monachorum ce# ’■fnionijs, magno applaufu traditæ funt, ' ConGderemus igitur exemplum populi ludaici eius temporis, amp;nbsp;diCcâ^ niusEcclcGamueramnonalligatam efleadillos titulos,00gradus dignitatu, traditiones humanas, led ad uerbum Dei: ac nos confirmemus, ne propter ^ontificum titulos, aut propter paucitatem rede ientientium,deficiamus uer ^oDei.Nam amp;nbsp;in illo populo pauci erant redid ientientes,SC hi diflèntiebant à Pontificibus 8^ iedlis illis,quas ampledlebatur aut certd ièquebatur maior pars popuh, Nunc uenio ad narrationem in loanne,

Ideo afleripfitjUt fignificaret quendam ex præcipuis dodloribus 8d guber ^3torib« quiantecelluit eruditione,amp; dodlrina exteris^ mouifle Chrifto quefti ®neindeiufticia,Vt aut inter Monachos aliqui ftudiofius inquifiuerunt uerita gt;fm,necperrinaciter defenderunt errores fuos,icd fuerunt dociles,8ó alios audi ^^runt, quorum multi ex tenebris cmerierunt: Ita amp;nbsp;Nicodemus audire Chri# ftum de hoc nouo genere dodlrinæ cupiebat.Quia audierat Baptiftam Sc Chri tam duriter taxare Pharifæorum opiniones,nec crat adeo dura amp;nbsp;ferrea P^inacia,ut non moueretur miraculis,quæ fignificabanthosuirosDeo iinlToseflè. Eft ergo occafio quæftionis hæc: Scimus legem Mofi Deo datam • ^Hèjhoscultus,8ôhæc opera Deum poftulare* Cur ergo Baptifta amp;nbsp;tu clami# gt;3tiSj Nos præftantes hæc opera non eflè iuftos, non placere Deo, led ftib pec# catoeflef Cur damnatis exercitia noftra, quibus domare carnem ftudemus, ut ficiliuslegiDeiobtemperetf Ad has iplas interrogationes propr.ie amp;nbsp;apte quadrat prima propofitio»

Hæcgeneralis,8ônondumexplicatapropofitio, tantum eft præparatio PnwMpropo« 3dfequentcmexplicationem,eft^ refutatio erroris Nicodemi« Erras Nicode#/'^“’«

64-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ETAKG:

Extevu-mdin mc, in quit: etli uerum eft legem à Deo datam eftè, poftulari hæc opera, taf fcipimdmnon men lex non abolet peccatuni,quod nobifcum naftitur. Hæcueftra externadif fatuficerc fopjjYjg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QijsfsLcit legi,corda dubitant de Deo,uacant timoré Dei, fiducia,

’ dilecftione. Denicp natura hominum belligeratur cum illo pulcerrimo ordine inftituto in lege. Non igitur eftis iufti lege, achæredes uitæ æternæ, propter banc ueftram dilciplinam,quam Sc Ethnici multi excellentes uiri pr^ftiterunt. Alia nouitate opus eft, ut cognito peccato, incipiat lucere agnitio Dei, amp;nbsp;tolli peccatum, 8^ accendi uera fiducia, djlcctio,amp;^ obedientia. Denicj prorfusaliud eft ifta ueftra difciplina, aliud ifta iufticia,quæ eft hæres uitæ æternæ»

Hane propofitionem déclarât his uerbis : Quod natum eft ex carne, caro «. Syllogifmm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natum eft ex ipiritu, fpiritus eft. Syllogifmi inftituuntur ,quos perf

texi ambos oportet. Nati ex corrupta natura, funt caro corrupta ,captiuapecf cati nbsp;nbsp;mortis, Lex non abolet hanc captiuitatem, non tollit peccatum morf

2,Sylloÿf»iui tem,ergo lege non poteftisconièquiiufticiam,8ó uitam æternam. Alter fyllof gifmus eft : Quod natum eft ex fpiritu, fpiritus eft. Vita æterna e fl res ijjirituf alis, uera lux,amp; Dei agnitio, uera diledlio Dei. Ergo necefle eft hæredes uitæ æterng renafti ex ipiritu. Cum hoc modo pertexuntur lyllogifmi, fatis apparet eftè declarationem refutationis, fcilicct qudd lege non poftit aboleri captiuitas peccatiamp;S mortis in carne .‘Item, quod oporteat hæredes uitæ æternæ renafei ex fpiritu. Porró hæc tota refutatio eft concio pcenitentiæ: Docet hanc difeif plinam legis non eftè iufticiam coram Deo, non tollere peccatum*

Quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obiter autem hîc obfèrua antithefin uocabulorum,certum eft uocari fp

tuA. ritum, non partem hominis, led Deum mouentem fancftificantem mentes, QMidcrfro. ô^jp{bsmotusaSpiritufan(ftoortos,ergoecontrdcarofignifîcat non tantimi appetitum fenfuum,ut Origenes putauit : fèd totam naturam hominis non rcf nati appetitum lenfuum, intelledlum uoluntatem fic Paulus loquitur Rom. 7, 0^8*

Audita autem hac refutatione, Phariigus obftupeftit, quia humana ratio non aliam iufticiam uidet, nifi legis,quæ ænigmata,inquit,dicis C Nifi quis rcf ' natusfuerit,num poteft hæcnatura refingi f Ego iufticiam intelligo,quani hæc natura præftarepoteft. Abfurdum eft requiri a nobis impoftibilia,fatis fudandum,amp; decertandum ei eftè puta, qui in hoc noftro ftadio nunc curfutn uirtutis ita urget, ne ruat leiens in uicia, Masna amp;nbsp;difficilis res eft hæc ipfa iuf fticia, quam nos præftamus. Abfurdum eft aliud requiri. Hoc certe uult inter* rogatio Pharifgi. Quomodo polTunt hæc fieri f Nec oblcurum eft omnes pOf liticos uiros uehementiftime abhorrere ab hacextenuatione iufticiæ legis,feu ftudq uirtutis, ut ipfi loquuntur, nec ullam orationem exiftimant magis per# niciofam eftè uitæ, qudm ciim reuerentia legis minuitur : Hine tanta acerbitas odq aduerfus Euangelium oritur, præcipuê in tahbus uiris, ficut Paulus diciu Ignorantes Dei iufticiam, fuam iufticiam ftabilire conantur.

Phdrifeuttt Refutatio Pharifæi primum generaliter proponitur. Nifi quis renatus dd minifteriH fuerit. Poftea repetitur eadem lèntentia,adie(fta breui, fed nondum integra de# claratione, quæ facit mentionem Minifterq. Deducit enim Chriftus nos inf tid ad minifterium Euangelq, quafi dicat, intelligo te Nicodeme offendi no# uis concionibus Baptiftæ ôd meis, qudd dicimus ueftris exercitijs amp;nbsp;difciplina

tolli peccatum, fed hoc prorfusaffîrmojte^ ad hoc nouum minifterium °' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet per hoc nouum minifterium baptifmi, qui fît aqua

Porro' Nicodemus magis obftupeftit, audita mentione Baptifîni, quid ocreieft f Num plus ualet hæc noua ceremonia, qudm circumeifîo 7* plus ne^ ^^mlexMofî, tradita tantis miraculis f quantulum eft hoc mergi in aquamf omnia uiro fàpienti, amp;nbsp;externa opera inter fefe conferenti, admodum ui* ^Yurabfurda, quare fuam ignorantiam confîtetur, amp;nbsp;quafî^ ftomachans, Sgt;C ‘duriis hune Magiftrum, rurfus ejueritur abfurda,inepta, Sd impoftîbilia

Quomodo inquitjpoftunthæcfîeri 7 Itaq? Chriftus priulquam integram Ocionem abfoluit, interponit obiurgationem duriflîmam : Tu ne es Magi* ^^in Ifraël,8c hæc ignoras f quafî dicat : Tu ôd tui fîmiles, eftis gubernatores . nbsp;nbsp;nbsp;Dei, Sc dodrinam, quæ iblius Ecclefîæ propria eft ignoratis, Cum

5'mrofFiciumueftrumnecintelIigatis,nec faciatis,Deo pcenas grauiflîmas mus,8ôexgubernationcueftraexcutiemini: Nihil ne intereflè inter Ethni* cenfès f ea quæ de honeftis exercitqs, amp;nbsp;diiciplina doce* »nrntuntamp;gentes, lèd uobis non tantiïm lex tradita eft, ièd etiam promifti* ejeprauatisdetorquetisadmundi imperia,non pecca* Mon iufticiam, non Meflîæ officium nouiftis,amp; tarnen in Ecdefîa iadatis ^sdoftores ueræ iufticiæ, cohæredes regni Meffiæ»

HicAntithefisconfideranda eft» Taxantur enim PIianfæi,qui ômi'fTà ^^’■adoftnna decœlo traditajcge Dei,amp;: promiflionibus, proponebant incer ƒ opiniones, amp;nbsp;traditiones confinas Humana autoricate, feu audacfa podus«. in Ecckfiauox Del fbnare debet, non incertæ nbsp;nbsp;commenddæ opiniones,

I nbsp;nbsp;^kerunt ad genres, NumæPompilq religiones, èC fîmiles, Ideo Petrus inlt;

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus incipit de Meflîa concionari, propter quem baptifmus

ƒnicax, illam fiiperiorem propofitionem intégré déclarât, Deduxit nos ' ^^'^inifterium,ad Baptifmum. Cur hîc eft inftitutus, 8C quomodo eft efficaxf Oecîdrdtîo I quot;l'Opter Meflîam, Hac de re iam concionatur,8ô fententias Pharilæo iam pro:« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ehrt

: Ponitmagis nouas amp;nbsp;mirandas, quàm fuerunt fuperiores. Nam Pharilæus de I ‘ klliacogitans,tantiïm expecflat imperium mundi, florens iufticia, pace, amp;nbsp;i ^suirtutibuSjtanquam auream ætatem poëticam. Hos errores Chriftus ta* oftendit Meflîam non ibliim non habiturum imperia mundana,{èd eti* ^mforeuiftimarn matftandam prohumanogenere, eft^ prima propofitio,

Refutatur error Phariiæorum , qui putabant tolli peccatum, amp;nbsp;pla* fari iram Dei, illis fuis exercitqs, C H RIS T V S detrahit hanc laudem * Omnibus hominibus Noæ, Abrahæ, MoG , omnibus Sandis, Ne** mo afeendit in ccelum, uidelicet, placans iram D E I, Nemo aftendit fi* ne Mediatore plaçante iram Dei, nifi ego, 80 adrjcitur ratio : Quia ego de* Etndi de ccclo,ego fum illejquem Deus pollicitus eft, iè miflurum efle, ut toi*

64-5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l{T^AriO IK Er AHG:

, lat peccatum,amp; mortem, de cœlo uenturus'erat hic liberator,ut alio loco dici'H Glorifica me Pater apud te ea gloria,quam habui ante mundum apud te» Hæc fententia Phariiæo noua erat,qui ignorabat fîlium Dei fuiflè ab initio* Ac fe* quensfèntentia plus habet obfcuritatis,ciïm ait: Qui eft in cœlo* Quomodoôi defcendit,8óeftincocIo7Deicenditfih'us Dehquia 8^ induit naturam huma# nam,ôlt;humihatur infra omnem captum humanum,dum fituicftimapropec# can's generis humani, amp;nbsp;tarnen eft in cœlo, id eft, cernit Patrem, 8^ retinet polt; tentiam diuinam, ficutcap. dicitur : Pater meus ufq? modd operatur ,amp;f ego operon Omittantur hic cogitationes de loco, in deftenfu fit mentio humiliati# onis,amp;f mortalitatis. Dum ait, ièeftè in cœlo, facit mentionem æternæfocicta# cum Deo,qua Patrem uidet,amp; cum co eft efficax,tametfi,ut inquit Ireneus,po# tentiam cohibuit,ciim caro pateretur,uerba Irenæi hæc funt.’Chriftum paflum cfle requieftente uerbo,ut crucifigi,ac mori poftet*

Prior propofitio dixit : Per iblum Mefftam placari iram Dei, IbluMd^ fiam aftendere in cœlû,hoc eft, eftè mediatorem amp;nbsp;placatorêiræ Dei. Sequitur (ècunda propofitio,quæ concionatur de morte Meftîæ,ôô de modo, quo benamp;lt; ficium eius apprehendimus. Sicut Moles exaltauit lèrpentem in delêrto, lie ex# altari oportet filium hominis,id eft, ut mortuus lerpens in delèrtoproponeba# tur uobis confpiciendus,amp; lanabantur illi,qui eü afpiciebant : Ita uefter MdE^ as pendebit mortuus,led hæc mors erit uobis falutaris,fi afpicietis,ideft, fieog# nolcctis Meftia, amp;nbsp;fiducia ipfius credetis uos recipi d Deo,ac fanari,Hancco# cionem Pharilgus magis miratus eft. Is enim lomniat aureum lèculum,nonco# gitatMeftîæ fœdiflTimum fupplicium,necleit mini eum,ut fiatuidimaadph# candam iram Dei. Nulla creatura magnitudinem iræ diuinæ aduerfus pcec^# comprehenderepoteft. Ideo humanæ mentes fecurê de Deo, tanquam de obliuiolb rege cogitant, fed ueram amp;nbsp;horribilem iram eftè magnitude calami# tatum humanarum fignificat, uerum multd magis iddeclarat filq oblatio,quæ teftatur tantam uim iræ Dei efte,ut nifi deprecatione, obedientia morte hli), fledli Deus non uoluerit. Hæc non intellexit Pharilpus,non cernens peccati de# Dd formitatem,amp; de ira frigidecogitans,amp; fuâiufticiâ immodicè admirans. Nos igitur audiamus Chriftum,qui reprehendit has tenebras humanæ hypocrilîs, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac teftatur non placari iram I?ei,nifi per Filium deprecantem pro nobis,amp; de#

Hæc fignificat typus,qucm Chriftus hue accommodat,ex2L cap.Nii# me. I(fti d ferpentibus i2neis,cnm afpiciebant æneum lèrpentem, ad hoc ordi# Ex(gt;Uclt;üîo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandato Dei, lanabantur.Facilis eft enarratio,natura humana horribi

typi. liter ifta eft d lèrpente in lapfu parentû: Ignea nbsp;nbsp;acerrima fuit uis uencni,quod

afflauit ille lèrpens, id eft, perlîiafionis leu deceptionis, quæimpulit mentes ad inobedientiam, quam lècuta eft bonorum cœleftium lpoliatio,ôô mors. Sed hæc quia communia funt omnium, leuiora ducimus. Non quielcithicferpens, nouis morlibus accendit uetus uenenum in fihgulis, nec quifquam eft, qui non laucietur aliquo infigni uulnere, ut Dauid tuneinfignem morfum exper# tus eft, quando impulfus eft , utraperet amici coniügem, interficeret mari# turn* Hoc uuliius ciim feciftèt lèrpens in corde Dauidis,quæpoftealècutæfunt cardesfiliorum,lèditio,ftupratæconiugcs':' Histantis malis uulnus Dauidis crudeliflîmê laceratum eft. Hîc lènfît lènô eftè iuftu lua mûditie, hîc lènlît ma^i gnitudi#

I o Ann IS CA p rr iii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;64.4.

^itudinem mifèriæ humanæ,amp; uim maledîÆonis, amp;nbsp;oppofuit promiffîonê '•'^didicit mtelligere benedicflionem promiHàm propter Meflîam,quôd (æui ^‘3diaboli,amp;regnopeccatinosliberaturiisfic* Sicut poftea in lohannefcri^ P^uni eft ; Filius Dei apparuit, ut deftruat opera DiabolÉ Hac fide miièricor^ 'æUeipromiflæ propter Meflîamdeprecatorem èC liberatorenijDauid {è '^'^entabat,

Vf autem in deierto æneus ièrpens erigitur mandato diuino, ita. MeG '^niandato æterni patris mittitur^Sô fit uiclimagt; Vt igitur mortuus ierpens, P^ndetin criice Chriftus mortuus,qui amp;nbsp;ipiè fîguram gerit fèrpentis, quia ins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

.^'tfimilem naturam carnis peccati,ac fiiftinentem pcenas peccati, iènfum iræ P {•*^mortem: Sed ut iànabantur afpicientes figurant illam, ita uult Deus as Pquot;^*Mefïïamjideft5agnoici8ócredi,quódipib deprecante ôô libérante fanc^ ’'^'^f.Hæcita declarantur in iplo textu,ièquitur enim»

laiîihæc pars concionisfiiperiori additur, cum de minifterio dicereturî '“d quis renatus fuerit ex aqua amp;nbsp;ipiritu» Quomodo Rt: hæc regeneration quos ’’’'^docftçfFcax Spiritus iànôusf quomodo illuceicit in homine noua amp;nbsp;æter

^ticiauitaf Reipondet intuendo in Chriftum crucifixum, hoc eft, fide j^^'^quot;duciaapprehcndente miièricordiam, Cùm in pœnitentia amp;nbsp;ueris terroris ^'sfidefûftentamur èC erigimur,certû eft Rcri reconciliationem,remitti pecca ^wdonari Spiritum iândû. Simul enim,cùm hac ipfà fide fuftentamur, accb P’^^rSpiritus fanftuSjUt ad Gat 3. dicitur: Vt promiftîonemipiritus accipias [P‘'sperfîdemJdeoamp;Hab.2,ait: luftus fide fua uiuet,id eft, fide utrunq) cons ^^^imur,iufti^hoc eft,acccpti Deo reputamur,ôô uiuificamur,hoc eft,noua uis '^^Juce induiinur,quæ eft incoatio uitg æterng. Et Zachgt; I2* EfRindam fuper j^on]umDauid,amp; fuper habitatorem Ifrael fpiritum gratiæ, amp;nbsp;precum, Eft èC ^îuculenta defcriptio reconciliationis amp;nbsp;regenerationis» Spiritus gratiæ,id '‘hqui teftifîcatur in nobis,nos Deo gratos amp;nbsp;acceptos eflè, id fit, cum fide eris S‘'’’ür,acftatuimus nobis remitti peccata propter Chriftû, Deinde agnita mis ^‘■‘cordia Dei,incipimus eum inuocare,ôô nos ei fiibqcere, ficut Paulus inquit,

Accepiftis fpiritum adoptionis filiorum,quo clamamus Abba pater» v93reZacharias aptiflîmênominatipiritum*precum,quiainuocatio propris cultuseft folius Ecclefiæ,ac deinde reJiquam obedientiam complecftitur»

De fîde 80 iuftificatione iam iatis perfpicuè concionatus eft Chriftus, tas tandem fententiam iam rurfus inculcat,additabreuicommemoratione '^^fc,SicDeus dilexit mundum. Hæc pars concionis etiam magis fuperat cas P^Uîïi humanum, quàm fuperiora. Non cernit ratio diligi homines d Deo, eu ^^utisærumnisamp;f calamitatibus humana natura oppreftafit,deinde accedit *^uxlegisjquæmagisetiamdenunciatiram,accedit indicium confticntiæ. Weft ut Paulus inquit: Chirographum icriptum contra nos,id teftatur nos contumaces eife legi Dei. Vnde igitur confiât nos diligi a Deo f Hîc Chrifius ''^3üoce profère hoc Euangelium, ex finu æterni Patris. Imd, inquit, Deus dis homines,8c teftimonium euidensaddit,quiaFiIiUmfuum unigenitum de ‘^'bfecituieftimam pro genere humano»

Mirum eft confilium, amp;nbsp;longe fuperans omnium angelorum atqp homis ’’mil captùm,SC cuius cogi tatione omnes homines contremifiere oportebat,fis

cut tota natura contremuit, cnm filius Dei in cruce pcndêret. Nee ullum cft gt;1” luftn'us tcftimonium in utranep partem,iræ Dei amp;nbsp;miièricordiæ, quâm iVior« filtj» Multa Hint alia figna iræ Dei aduerfus peccatum j ut mors totius generis humani, SC lingulares pœnæ fupra naturam, ut diluuium commune toti orbi, Sodomorum conflagratio, Pharaonisinteritusin aqua, cum Ifrael in eadem uia non intert)flet,deni(^ infînitæ omnium homfnum calamitates, fed hæpœ* næ omnes inferiores funt morte filij Dei^Necelïè eft igitur ueram amp;nbsp;ingenteffl iram efîè, quæ placari alio modo non potuit,non nece Abel, non morte,amp; ah“ is miferrjs omnium faneflorum* lam cogitemus quanta fit impietas, propohtis tantis exemplis iræ,tamen ftcure, uel negligere, uel contemnere iudicium f^'» Sed ut peccatum cumulatur in his, qui mortem fill] Dei contemnunt, ita rurfus his qui expaueftunt, eft tcftimonium fummum milèricordiæ Dei,hoc diftrimen Chriftus infrâ tradit. Qiii mala agit, odit lucem : Securi, ferrefnon agentes pœnitentiam, contemnunt mortem filij Dei, fed alrj, qui ueritatem h“ ciunt,qui non funt lecuri Epicurei,uel hypocritæ,lèd agnofeunt iudicium Dei, amp;ueritaticedunt,fatenturicefte reos, expaueftunt amp;nbsp;confugiunt ad Deum iuxta promiftiones,his mors filq Dei erit pignus milèricordie,oóde hisdicimr: Vt omnis qui credit in cum non pereat,ftd habeat uitam æternam,

Monet autem hie locus : Quid fit fides, ftilicetcredere quod diligamura Deo propter Filium,{eu,quod idem eft, didfum altjs uerbis, nducia miiericor^’ diæ propter Filium. Et ad has explicandas,oportct addi ex Paulo particuhm gratis,hoc eft, qudd propter Filium recipiamur.quanquam indigni» Nam ot mnes has concioncs de fide paftim in hiftorrjs Euangelfj,obruunt,amp; deprauant Monachi affingentes fallam interpretationem, Sic diligeris,fic prodeft credcre in Filium, fi fatis habeas meritorum. Hæc interpretatio transformat Euangc^ lium in legem,amp; extinguit fidem. Nam Euangelium ideo monftrat Chriftunij quia non habemus mérita, amp;nbsp;legi non fatisfacimus» Quare diligenter obfer* uanda eft particula.Gratis, ut uerê intelligatur,quid hîc fidem nominet Chri# ftus, uidelicet fiduciam,quôd d Deo diligamur amp;nbsp;recipiamur propter Filium Mediatorem gratis, cùm quidem fimus indigni amp;nbsp;rei’,oblèruanda eft autem particula,quôd Filius nominatur Unigenitus,namhîcdifcerniturdfilijsado* ptatis. Nam ciim Chriftus uocetur propriè genitus d Pâtre, neceflè efteumdTe de fubftantia Patris, ut fuprd didum eft.

Quomodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enitn mi/it !Detis Ftliumfuwn y Ift iudicetj

ebriflui iudi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Repetit eandem concionem multd dulcius, ctfi Filius iudicat mundum,

ut alias dicitur. loan. 9. In iudicium ueni in hune mundum, amp;fc. tarnen hîc los» quitur de principali caufa fuæ miftionis, amp;nbsp;mox occurrit obiedioni, qui non credit, iam iudicatus eft. lam eft lata iêntentia de omnibus contemnentibus hune faluatorem, fed tarnen erunt aliqui non contemnentes,non peribittotum genus humanum, erit aliquis cœtus, qui audiet hune Filium, 80 credec çi, ac ialuabitur.

Hacret peccatum in omnibushominibus , propter quod omnes funtrci, amp;acceditaltcrumpeccatuminmultis,contemtufilq Dei,ficut infrd dicetur: Spiritus iàndus arguet mundum de peccato, quia non credunt in me.Vbiigi“ tur non eft agnitio milèricordiæ, reconciliationis propter filium promiflæ, necefle eft lèquï æternam iram. Quia peccatum non eft remilTum, ièd cumula“ turn.

^^ni.Econtrà, ubi agm'tione filq Dei, fide accipitur remifiio peccatorum,Ii^' ^’■^ntur mentes ab ira Dei. DicfirumChrifti nihil habet obfcuritatis, led an^ '■Msconfiderandaeft.Pharifæusputabat tolli peccatum,8ó iram Dei, SC æternam propter legem, de Meflia nihil talc cogitabat,fed lomnia« ^^gubernaturum elîè mundi imperium. At econtra Chriftus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tolli pec^»

Sriram Dei, ac dari uitam æternam, fi credamus in hunc Filium, Mel* '^'’’S^Saluatorem.

Qjà üutem non credit^ iani iudicatus elij , Sententiadamnationisnonhabet opus noua promulgatione,quia fta* DdtnnAtia 'quot;’’poft lapfum primorum parentum, opprefla eft peccato amp;nbsp;morte uniuerla propter pec» Wftritas, propter lententiam ante latam in Paradifo : morte morieris. lam Wiudicatijhoc eft,damnati Hint omnes homines. Sicut Paulus inquit, Ro. ’’^nines peccaucrunt,id eft,rei funt,amp; carent gloria DeL Ft ad Ephe. 2. lEra* quot;’quot;stiatura filft iræ. Sic autem fit liberatio, cum fide agnolcimus Filium, 80 ac* ^Pgt;musreconciliationfm,0(^exregnotenebrarum traducimur in regnum fill)

per uocem Euangelq noua luce, uita æterna donamur. Cum igitur P’^cclTeritdamnatio complexa totum genus humanum, amp;nbsp;hi qui non liberan damnatione,re(ftêhîc dicitur.Qui non credit, iam iudicatus ’-rorrôhæc ipla damnatio,leu ira Dei,etfi ex morte amp;nbsp;cæteris calamitatibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^,}i

’quot;’dligidebebat ctiam uerbo Dei per Patres, Prophetas,Chriftum amp;nbsp;nAtioniirepe^. ^poftolos declarata cft,SC Icmper hæc uox oftendens iram Dei, in Ecclefia lo - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f‘

quot;3rcdebet.Ideo Paulus lie orditur fuam concionem: Reuelatur ira Dei de coe* ’’’liperomnem iniquitatem Sc iniufticiam hominum. Item Pfal. I}. Deus de ^'’i’lorefpexitfuper filios hominum,00c. Omnes dcclinauerunt SCc, Hæ conci* ^’’csfuntfententiciam latæ de omnibus,fed ab hac condemnatione eripiuntur

agnitione uerbi Dei,leu fide accipiunt reconciliationem. Diligenter au« caufam damnationis ait elle,non credere in Filium

Etft enim peccatum hærcns in natura etiam caufa eft in non credente,ta* quia hoc peccatum regitur fide in his qui credunt, etiamfi maneat rcipla, ’^wien non damnat,led gratia exuberat liipra peccatum.

Hæc omnia uidebantur Pharilæo noua ôô abfurda, ÔC in uniuerfiim alie* ’’duntâiudictjshumanis, quæ tantum intelligunt iufticiam Legis. Mirum ^’uibi]pfiquocßagnolcentituamimbecil!itatcm,qu0dDeus amrmet fe tibi quot;^Ilcuitamæternamdare, propter Filium, cùm adeo fis uiciofiis, magis con« ^ntaneumtibiuiderctur^fierihæredem uitæ æternæ,fi in te deprehenderes quot;'’rifîcasuirtutes, flammas amoris Deijcxcellentem lucem diuinam. Hæc *î”'inondeprchendisintc,dubitas,athancipfam dubitationem reprehenditi ’’’’’^cuangelij, quæ iubet credere,qudd Deus propter Filium mediatorem ue* ’‘fudit te recipere, èC exaudire, Hæc exercitia prjs nota ellè debent.

Difcernit,ut luprd dixi,homincs, alq accipiunt Filium, alrj rton accipiut. Soli autem accipientes filium,fiuntfalui,cæteri pereunt. Accipiunt autem hi ^luiEuangelium audiunt,agnolcunt le reos efle,8c afferri uitam per Filiü, hoc üoeat iudicium,id eft,prædicationê Euangelq de pœnitentia amp;nbsp;rcmiftionc pec Qtorum.bumen uenit in mundû,id eftjChriftus iplè prpdicans hoc Euangeli^ lumen, uni de

um dc pa?nitcntia,5lt;reminione peccatorum, quod etiam propter Chriftum femper in Ecclefia fonat. Sed maxima pars mundi hunc Chriftum, hoe Engt; angelium contemnunt,diligunt homines, tenebras,non agnofcuntpeccatiim, nee iram Dei, nee inuocant Deum, nee quærunt mediatorem, èé uerbum, in quo Deus patefecit fuam uoluntatem de futuro iudicio,de remiflione peccato« rum,de uita æterna, ut conftat maximam partem hominum, aut eflè Epicures am,aut hypocriticam, èc utriep diligunt tenebras» De Epicureis non eft dubi* um,quia,qui uerbum Dei fabulofum efleexiftimant, manent in tenebrisamp;in ignoratione Dei, amp;æterna ira opprimuntur. Sic pereunt Sgt;C. Hypocrita?,nt Saul, Iudas,amp; alq,etß non uolunt uideri a0£o/, fed iadtitant ie agnofeere re Deum, tarnen Cuas quafdam uel opiniones,uel cupiditates anteferuntiierbo Dei,amp; in alijs alq funt errores,aliæ cupiditates» Phariiæis adeo infixa cr^t pets’ fuafi'oderepnomundano,8lt; admiratio Legis, ut uehementifiîmê abhorred rent à Chrifto, quem uidebant non eflè mundanum Regem, auaiebant tenuare iufticiam humanam» His opinionibus faicinati, oderant uerbum Dei, nec inuocabant Deum in uera fide, imo uari^ irritabant blafphemqs,amp; tyran* nide, Ideo manferunt in tenebris, 80 opprefli funt peenis, amp;nbsp;æterna ira Dei»

Hæc eft mundi hiftoria omnibus temporibus, maxima pars hominum nunc quoq? eft Epicurea, al ff funt hypocritæ,ut fapientes uiri inter aduerfarios Euangcli),inhisacerrimaodiaEuangeltf exiftunt,propter duas caufas,ciim præièntem formam politiæ, ftu Ecclefiæ, ut uocant, labefieri amp;nbsp;concuti uide* ant, non pofliint non indignari,amp;multashabenthumanascaufashuiusfui doloris» Deinde cum audiuntindocftrinaquædam parum plaufibilia,con(ir* matur eorum furor,ut nunc, cum auditint aduerfarij has fententias : Quo'dfide iufti reputemur propter Chriftum, non propter noftras uirtutes,quod fitido# latrica inuocatio mortuorum, amp;nbsp;Miftæ Papifticæ, mirabiliter accenditur ralt; bies» Manent igitur in tenebris, ut de alifs fuprd dielum eft»

Id eft, agnoftenspeccatum 8ó iram Dei, 80 anteferens uerbum Dei pro* prijs opinionibus amp;nbsp;cupiditatibus» Is audit Euangelium, amp;nbsp;credens fit filius Dei» Ita fiunt eius opera in Deo, id eft, Deo iam gubernantc»

Adhuc agitur primus annus poft baptifmiim Chrifti, redierat Chri* ftus poft Palcha in Galilæam, nunc fortaflis ad Pcntecoftcn redit in ludæam, nondum coniedtus erat Baptifta in carcerem, quia iam propius Galilæam ac* cefterat, uerfabature^ in loco uicino Tybcriadis ad lacum Genezareth» Nam non procul ab eo lacu erant, Aenon ÔÔ Salem, cuius hic fit mentio. Nam Hie’’ ronymus ait etiam fua ætate uicum fuifte, cui nomen fuit Salimias, non procul a Scythopoli, diftans d leroiblymis circiter IO. miliaria noftratia.

ÇLieftioautemhîcrepetiturdeBaptifmo, a quo fit inftitutus. An liccat huic lefujôd eius diftipulis baptizare, aiit quid interfit inter utruncß baptifmu, Cowioiofcrf«. quid etiam interfit inter perfonas,Iohannem amp;nbsp;lefum. Hic recitatur grauifii* ma concio, in qua Iohannes perfonas difternit, amp;nbsp;pleniffime tradit fummam Euangelij, amp;nbsp;fimul docet ft fungi minifterio, qudd illi feruiat, ft non fibi quæ* rere aut adiungerepopulum,ftd ad ilium deducere,amp; effieax elle minifteri* urn propter ipfum. Orditur autem â generali lèntentia maxime memorabili,

Ecdefi'a proprie loqmtur, tarnen etiam politicum prcceptum eft,8(f quia exempla facilius intelliguntur, ab his ordiar interpretationemgt;

De euentibus 80 profecflu concionatun Homo non poteft gerere res ma^ interpreMio Si falutares fibi à Reipublicæ, potiri imperqSjConftituere durabilem amp;nbsp;p^''(urumftatum,retinercautoritatem ,nifi adiuuetur diuinitus» Antonius, «/.

’•■luSjDolabella, amp;nbsp;multi alfj appetebant eum locum in imperio Romano,

Iulius tenuerat, uiderant illius exemplum, amp;nbsp;exiftimabant fe fuis conQU:» 'j?’'^apparatibuspolîèconlèquieadem,quæiiïe adeptus fuilTet,HæcKaK.ogt;Àia ^’’’per in mundo innumerabiles homines fallit. Quia uerd Deus non adiuuat cUfint rtgu ^’itoniumamp;cæteros, non folumfruftranturfualpe, fed etiam fibi ipfis exitis; mina fine Deo '^J’laccerfunt, 8i implicant Rempublicam perniciofis bellis. Interim Deus ex^ ^'^^tadoldcentem imbecillem Auguftum, hunc cuehit, munit, cuftodit, adiu^

Rempublicam tradit,cæteris depulfis. Hunc tot illuftria exempla ad^ ’’’onueruntjutagnofccret fruftra homines appetere imperia amp;^gubernationes, ’’'«diuinitus adiuuentur,

J Similium exemplorum plcnæ funt omnes ætates, amp;nbsp;omnes hiflorix, ^ntulus inuidet gloriæ Scipionis, Sgt;C cupit ad fe transferri laudem finiti belli . ^nJeijfed non uidet ineptus, fc nequaquam fimilem efie Scipioni, Debebat agnofcere fuam mediocritatem, amp;nbsp;nequaquam fe conferre fuperiori, eft ufitatius, quam quod multi conantur leges ferre, rcformare fuas ciuis ^^^utuocant, fed nihil falutare, aut durabile conftituitur, nifi Deo adiunan« ^^jUtSoIonisjAuguftijamp;^fimilium quorundam leges fuerunt utiles ciuibus, ^Qurauerunt, interim quam multorum futiles emendationes turbauerunt ^tticain ciuitatem, 80 Romanam.

Intalibusuitænegocqscogitemus hanc fêntentiam: Non poteft homo “Diquicquam fumere, nifi fit ci datum de ccelo, Hæc fèntentia doccat nos, gu^ ^finationem efle opus Dei, moncat, ne fine uocatione res magnas fufcipia^ ’’iiiSjhæc modeftia utilis eft paci,amp; concordiæ publicæ,

Qiianquam igitur Sgt;C politicum præceptum eft, tarnen quia Baptifta de bckfialoquiturjdicamus de minifterrjs Ecclefiæ, Minifteria, gubernationes, Dem'mißerio fultusjtiec placent Deo, nec funt efficaces,necdurabiles , nifi Deus fit autor îdiutor, Joannes minifter fuit Baptifmi, ad quem diuinitus certis teftimonrjs Uocatus fuit. Hoc igitur miniftcrium placuit Deo, fuit efficax,amp; durabile, Hem Joannes agnouit modum fuæ uocationis, ac toties profitetur fè non efte Mefliam, Si fibi fumeret alienum honorem,abi}ceretur ù Deo, 8gt;C citô diffipa^ Weiusgubernatio, Ideo fic præfatus eft: Non poteft fibi homo fumere’quic quam,nifi fit ei datum de coclo, Fuit infelix gubernatio régis Achas, etfi multa ’’loJituSjmultaconatus eft,amp; præfidqs uicinorum regum diligenter fe commu ntjuEconträ Ezechiæ gubernatio fuit fclix èC falutaris, quia diuinitus adiuuat batur, Jeremias feruauit populum, nouo inufitato confilio,cui Reges,Sacer^« dotejamp;omnesfapientesaduerfabantunHuiufmodi exempla innumera feia^« muspertineread hanc lententiam,amp; nos ipfi' difeamus nihil tentandum efte fi^ ncuocatione,nec confidamus humanis confilijs,aut uiribusjfed feiamus guber^* nationes uere efle opera Dei, amp;nbsp;non eflè felices,nifi Deo iuuante, Quare necefi finatant«m,quæpoftulat uc)catio,faciamus,amp; auxilium Dei imploremus, tutPfal, præcipit ; Commenda Domino uiam tuam, ipfe facict^

649 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ed^AH:

Item, Subditus efto Deo amp;nbsp;fpeta in eum, id eft, fufèipe opera uôcatiomS neceftària, 8c fuftine easærumnas,amp; ea pericula, quæ affèrt uocatio,amp;cónnde Deum tibi affuturum eftè, ficut 2, Paral. 19» dicitur : Sitis fortes, amp;nbsp;facite,quia erit Dominus cum bono»

Jf/t l)os teßes eßts quoddixerim, Difcrimen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apte cohæret oratio ante, ut in Syllogifmo, maiorem propofuit, nunC

fii’^^Propheuc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;attexit» Memini meæ uocationis, dare profiteer me non elfe

rum a 4liogt; 3m, fed minifterium eius, teftem miftum ante eum, id eft, ut annunciem ip^ fum mox affuturum eftè» Plurimnm refert in Ecclefia diferimen intelligi, inter Êerfbnam Chrifti,amp;Prophctas,ApoftoIos ac omnes Dodores. Solus F^us )ei eft uidima pro nobis ÔÔ Mediator, propter hunc fblum recipimur a rs^ tre fiducia ipfius, folus hie dat Spiritum fandum, amp;nbsp;uitam æternam : fed Pro^ pheiæ, Apoftoli,8ó cæteri Dodores proponunt Euangelium, teftantur de Sallt; uatore illo, nec habent autoritärem excogitandi nouam dodrinam amp;nbsp;nouos cultus,nec inuocandi funt,nec fiducia in ipfos collocanda eft» Hoc diferimen

ctCi {e multi intelligere putant,qu) uerba utcuncp fequuntur, èC récitant, tamtn re uera non intelligunt ifti, qui luftidam fidei ignorant,leu qui ibmniantftiu^ ftos eflè, id eft, placcre Deo nbsp;nbsp;nbsp;acceptes cflè ad uitamæternam, propter fuss

uirtutes, aut impletionem leofs. Hi tantum imapinantur Chriftum dodorem cfle,aut monftratorem,qualis fuit Mofes, aut all) Prophetæ. Sæpe igitur ptifta de hoc diferimine concionatur, èC hanc concionem hîc grauiflimis ucp bis repetit»

Similitudine déclarât difcrimen,ut fponfus perpetuo feedere aniore bi fponiàm iungit, ac corpus ei,ac omnes fortunas addicit» Amici ueróinuitstl funtteftesjamp;fponfbgratulanturhonorem» Ita Chriftus eft iponfus Ecddiæj iungit hanc fibi æterno foedere 8^ amore,amp;^ omnia fua bona ei donat, fapitnti^ am,ideft,Euangelium feu agnitionem ueram,Dei8é miièricordiæ,iuftidam, defenfionemadmirabilem,refufcitationemex morte, amp;uitam æternam. mirum eft, quôd Icriptura aliquoties monet, amorem fponfi amp;nbsp;fponfæ. perpetuam coniuntftionem fponfi fj3onfæ,eftè imaginem amoris amp;nbsp;fœderis Chrifti Ecclefiæ. Hæc ß poflèmus re uera afpicere, ut funt ordinata a Dto, collatio doceret 8c confblaretur nos uberrimè, ideo fèquitur î

Baptifta agnofeit hunc fponfum, uidet quo amore Ecclefiam complets* tur,fcit æternum 06 indiflblubile fœdus eftè inter filiû Dei,ôô Ecclefiam,euius (èquoq? membrum eftè ftatuit, feit hunc fponfiim impertire nobis iufticiani) defenfibnem,amp; liberationem morte, amp;nbsp;uitam æternam»

lUum oportet crcßcere, me autem minui, concionem de perfbna Chrifti,quern,ut fæpè didum eft,diligen^ d/iflH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multis uerbis difeernit à Prophetis,Apoftolis,86 omnibus DodoribüS»

Etfi gero magnum munus,doceo,repurgo Ecclefiam, habeo difèipulos, tarnen minifter fum Meftiæ,ad hunc deduco auditorcs. Nos Miniftri feiamus nos tantum nuncios eftè huius Domini, amp;nbsp;Dominum ipfum nobis anteferamus, non mutemus mandata, non exiftimemus humanis confilrjs regi aut conferua^ ri Ecclefiam, fed feiamus ipfum Dominum efticacem eftè in hoc minifterio, Si mirabil

mirabili modo regere ôd fèruare Ecclefi'am, Me oportet minui. Nolo me aliud dici,nifî huius Domini miniftrum, ad ipfum ueró accedat Ecclefia, ab ipfo pc;* ^itliberationem â peccatis,8d a morte, non a me, aut cæteris miniftris.

Hîc difcrimen clarius indicat, quare omnibus antecellat Meffîas,quia de ^^loucnit»

Hîc fignificat in Chrifto eflè duas naturas, ut fuprà iignifîcauit, nbsp;nbsp;te^*

wur filium Dei ante afîumtionem humanæ natiiræ apud æternum Patrem iê pro Ecclefia uoluntati Patris fiibieciflè, ftatim poft lapfum. Ideotç ‘’’■ITumeflèdecœlOjUtïndueretnaturamhumanam.Eft igitur fupra omnes, eft natura filius Dei natus de fubftantia æterni Patris, Eôdem pertinet

ïdeft, Filius patefecit arcanam uoluntatem Deijignotam omnibus crea^ cMßm plt;tlt; ^gt;‘gt;sderemifiîonepeccatorum,dereftituenda uita æterna,ficut fuprd dixit î Hgt;usqui cftin finu Patris, ipièenarrauit nobis. Et Matth. 21. Nemo nouit fimm nifi Pater, netj Patrem quis nouit, nifi Filius, amp;nbsp;cui uoluerit Filius re^ Helare,

His diftis opponit alia. Qui eft zx terra, ex terra eft, amp;nbsp;terrena loquitur.. 'J^neralc diftum eft ad naturam humanam pertinens, qui eft ex terra, id eft, 'Portalis eft, non Habens lucemipiritualem,iâpientiam cernentern èC gîoriR^

Deum, amp;nbsp;iufticiam, quæ legi Dei fatisfacit. Ex terra loquitur, id eft, ‘^telligit ac loquitur de rebus rationi fubiedi$, non cernit uoluntatem Dei, ut ^^OjCicero, amp;nbsp;fimiles, intelligunt bona, quænam f Honeftum ciuile, com/ ^'dauitæ, bonam ualetudinem, uires corporis, potentiam, façultates, opes, ^^æcappetunt,eaq cumfunt adepti,nihil uident maius. Hæc ciim amittunt '^‘Untätern Dei ignorant, non ftatuunt fè refpici,8d exaudiri â Deo, imd op/ Mcalamitate, maxime incipiuntdubitare de prouidentia. Tota ergo fapi* ^^daHumana, tota Philofophia hîc comprehenla eft. De terra loquitur, id Aperituris bonis, non de Deo, non de uoluntate Dei, non de luce, fàpien/ f^^’ufticiaæterna.TaliseftfapicntiaomniumfineuerboSô Iuce,quam af* Meflias dato Spiritu iàndto, fed quatenus accenditur Euangelio Dei noua pcatenus incipiunt renati, non tantum terrena,ièd etiam diuina intclligere, ^uûSicaccipiendaeftintextuantithefis,uthocdi(ftum de natura huma/ ’'^nonrenatauerboamp;Spiritufancfto,intelligatur.Quiex terra eft, terrenus Weft,nîortalis,8c terrenadoquitur, altera pars antithefis eft»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Et teßimonium eins nemo aectpit.

’^'pugnant. Item eos admonet de fpecie Ecclefiæ. ludæi expetftabant Meflîam, * S^äomitis gentibus gloriofe regnaturus eftet,amp; cuius potentia omnium gen/ P^niocuIisconfpiciendaeflèt.Deniq^ regem cogitabant Alexandri fimilern, ^ypotentiorem,amp; iuftiorem. Sed longe aliam fpeciem ducis populi deftri/ *^ßaptifta. Hic Meflias concionabitur, trucidabitur, ut uiftima, erit fine ar/ ^*s,Gne Humana potentia, hunc ducempauci ftquentur. Quia tcftimonium, ’ ^ftjdoftrinameius teftificantemdeuoluntate Dei,nemo accipit,uidclicet,

nifj qui trahitur a Deo. Rurfus ergo amp;nbsp;hæc pars Antidicfis inteÏligatur dc rta# tura Humana,non adiuta à fpinru fanélo. Hanc mitigationem probat fequcns diólum ♦

Qniautem accipiet, PMcititi pio« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftatur aliquos fèqui hunc duccm,led paucos. Erit igitur EcclefÏa exilt;

certitudodc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potentia èc præfidqs humanis,diffîmiHs imperijs mundi,dißipata, 2€.

uoluntAtf Dei Qui accipit teftimonium eius,is fignat, (id eft,teftificatur certó) quód Deus Cic uerax, Breuitas augec oblcuritatem, quare fi conferattir antithefis, fortalïis ali^ tend4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qtiid accedet lucis. Qui non credunt Euangelio, hi nee mtelliguntjnec indicant

ueram eflèdodtrinam, lèd alpernantur,tanquam portentofam fabulam, ut o# mues imprj de Euangelio lèmper iudicarunt. Sed econtrâ,credentes agnofcunt uerè coeleftcm doórrinam elïè, de uoluntate Dei. Vnde autem oritur liæc ccr« titudo, lèu TTÄHfocpopia f Olim Enthufiaftæ,amp; multi poftea fanatici, negledo ucr* '.(j. ' nbsp;nbsp;nbsp;bo Dei, certis præparationibus amp;nbsp;iciunqs, quatherunt lïngulares motus Spir^

tus Gnéii, fihgulare lumen, 8C reudâtiones, led hæc deliria repudiandafunr, tenenda régula infallibilis : Fides ex auditu eft auditus per uerbum Deu Item, Lucerna pedibus meis uerbum tuum. Item, 2. Pet. i. Habemus fîrmiorê Propheticum lèrmonem, cui,re(flè facitis,attendentes, tanquam lychno lucentt in loco caliginofo, donee dies illucclcat,^6ôoriatur lucifer in cordibus ueftris» Hæ lèntentiæ teftantur, non eflè reuelationes extra uerbum Dei, aut fine uer^ bo Dei quærendas. Ergo ad certitudinem conlcientiæ,lèu ttAhpolt;foflap primum opusefttcnerecertum amp;nbsp;planumuerbum Dei,

Sed cur aflentitur Dauid, Saul non alîèntitur f Cur Dauid iudicat doc clrinam populi Ifraël à Deo elïè, Sgt;C le conlèqui promilïîoncs, quas offert do^ «ftrinaf Saul cogitât le nihilo magis Deo curæeflè,qudm uicinos reges,necma^ quiri, gis a Deo elïehuius gentis opiniones,quam aliarum. Hîc dilcrimenntnocmo do,quia Dauid aftentitur uerbo Dei,Spiritus fandlus lîmul effîcax eft, con^ uenientes motus in corde exufeitat. Docftrinapccnitentiædeira Dei aduerfus peccatum incutit eis ueros tcrrores,in his agnolcit uerè Deum irafei pcccato,amp; in fuo exemplo intelligit etiam alios, non cafu in pœnas incidere, lèd Dei iudh cio amp;uoluntate, Saul exiftimabat calu,amp; linegubernationeamp;prouidentia Dijfèrentu Dei,nunc Philiftæos, nunc Ilraèlitas fuccumbere, Rurfus, cùm Dauid audita cr D((= conlolatione de remilîione peccatorum alîèntitur illi uoci,fimul eft effîcaxSpi* ritus fan(ftus,8ó uerè pacem in corde eius,8d tranquillitatcm effi'cit. Ibi fentit fe acquielcere Dauid in agnitione amp;nbsp;fide milèricordiæ Dei.Hæc confolatio often dit uerbum Dei elïè efticax, amp;nbsp;accendit nouam lucem, qua iam fentit Dauid ue rè lè d Deo recipi amp;nbsp;curari,uerè ab eo petit amp;nbsp;expeôtat premia,defenfionem,gu bernatiorem, uidïorias, uitam æternam.

Ideo dicitur ad Rom. 8. Accepiftis Ipiritum adoptionis filiorum,quo cia mamus Abba pater. Idem hic fpiritus teftificatur, cum Ipiritu noftro,quo'd fu« mus filrj, amp;nbsp;2. Corinth. 3. Ciim redierint ad Dominum, auferetur uelum. Hic dicit auferri caliginem,amp; dubitationem, cùm fit conuerfio ad Chriftuni. Alfi quanto póft addit : Nos autem omnes reteda facie gloriam Dei lpeculantes,in eandem imaginem transformamur d claritate in claritatem,tanquani d Domù ni Ipiritu.

Hpc eft infignis lèntentia,amp; uerè pertinens ad hunc locum Baptiftæ,quo dicitur; qui teftimonium eius accipit, fignat lèu teftificatur, quód Deus fit ucd

Herf autcm Paulus,cum in ueris tcrroribus agnkione iræ Uei ad* Chriftum,amp; ftatui'mus uere nos recipi Deo pfer fih'um Mediatorem, hac fiducia nos fuftentamus, exon’ri in nobis ‘orem nonciam miïên'cordiæ Dei erga nos, que etiam alias uirtiites parit, 5,D / igitur eft certitudo,cuni aflentientes Euangelio ,confirmamur per firmiorem noticiam prouidentiæ,iræ Dei aduerfus peô milèricordiæ Dei erga nos concipimus. IdeoSó Baptifta dicit : qui te* tup^Qàccipitjid eft,qui aflèntitur uoci Chrifti,teftificatur, connrnia* C K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De um ueracenl

Hj ^^'ig^liumnoneflecomentitianifabulam, utEpicureiamp;f iîmiles imagi* P’^^^’(^idmagisridiculumfenatuiRomano uideri potuit , qua'm quod us narrabat : Senatum Romanum non eflè cocturn Deo placentem, ied lè f^undcquot; ^osauditores,miièros erronés,Deo placere,8ô habituros regnum æternurrt fef nbsp;nbsp;Paulus cnim aftèntiens Euangelio, conceperat firmam noticiam, (èna

bj.'^ain Dciaduerfus peccatum, lèniêrat conlblationes ex fide, feu fîducia fi* fini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illud : Spiritus iâncftus teftificatur cum ipiritu noftro,quÔd

d. Hos terrores, amp;nbsp;bas conlblationes nelciebat lènatus Romanus, non aflèntiebatur Euangelio, Denicj Ipiritus làncftus non eft ef*

tia Euangelio non aflèntiuntur. In bis uerd, qui inuera pœniten* ‘^ntiuntur uoci Euangeli), baud dubiè eft efficax, Hæc eft teftificatio SiC figlHunijde quo bîc Ioquitur,amp;f unlt;ftio,quæ aliâs ûc dicitur in Epi* ^'^Eannis,

Hune lefum Quisßt c6H miflum, 8C audiendum elle, imô etiam arcanam lèntentia flut»

Jq V Qui ^ft in finu Patris,iplè enarrauit nobis : Quo di(fto,teftificatur bûc iupra omnes Propbetas elle, imd Propbetas ab iplb accepiftè doeftrinam ' ^^l'canoconfilio Dei,uidelicet,dcredemtione generis bumani jde abolendo p^^^^tOjde reftituenda uita æterna, de remiftionepeccatorum, banc uoluntatê j^^^usfoins Filius,qüi nouit patrcm,primnm reuelauit. Ita fuprà de eo Bapti* ^^^oiiciortatus eft,amp;f nunceandem lententiam ferè repetit: Quem mifit Deus, ^^i loquitur,iubct bunc audiri, amp;f teftatur Deo miffum cftè, amp;f loqui* tniffione Melîiæ, Nam de eo eratquæftio : An biclefus eftèt Meffîas, Meflîas audiendus cftèt,amp; proxinia di(fta loquuntur de Méffîa,de filiô

Scilicet Filio,quem mifit,lit enim fuprà dixit : Ex plenitudine eius omnCS Difcnmeii J.^îniusiita nunc ait : donatum eflè Mefliam plenitudine Spiritus fmcti,pcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re

J Mofesbabuitgloriofatn uocatiOrtem,cduxit populum ex Aegy* P °Arexit in delcrtOjled tarnen bïec uocatio non liberabat populum à morte J ^a.Deinde etiam in bac prcclènte iufticia multum babebàt confufionum, P ^uiam Moles tanttim babebat incôatâm lucem 8c agnitionem Dei,amp;f incolt; ^^3niinfl;ic,'af„^g^ adhuc bærebat in eo ingens dubitatio, quæ le oftendit, cùnt percuteret petram. Sic de fiiigulorum Propbetarum uocationeluce, iuftp ^^i poteft 18^: in fumma,Propbetaï rexerant illam politiam,amp;f fucrant mi* ' ifi ucrbijfonabant promiflîonem patribus traditam, amp;nbsp;declarabant. Brat

igitun'sdatusSpirjtusfandlusadcertam mcnfurarrijad certam uocanoncnli Samuel geffît res magnas,led tarnen certa menfura, alias gelîît Dauid,alias Eli as,allas Jeremias,magna horum difïîmilitudo fuit. Etprudentiaeftjunum« quêq^ intelligere fuam menfuram,nec conari aut molin' res fupra uocationcnij ficut Saul conabatur. Quare ad Ivom. 12. præcipitur, Vt unufquifcj agno# Nonmo/icn^ modum,lèu menfuram fibidatam, necfupraearn menfuram,res maiorcs dum aliquid conetur.Hæc moderatio difficilis elf magnis uiris.Hîc Gedeon impegit,confti extra^nfi{lt;= jyj-Q cylty nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niultô triftiorc lapfn peccauit. Dauid etiarn nonnihil ofïêndit,

Sed Chrilfus longç fupra omnes Propbetas eft, plenitudine fpiritusamp; uocatione. Habitat in eo diuinitas corporaliter,ficut inquit Paulus ad ColoiT. Abundat igitur noticia Dei, amp;nbsp;iuftida,habet amp;nbsp;uocationem maiorem, libérât d morte,àpeccato, reddit perpetuam iufticiam,amp; uitam, amp;nbsp;ut hoc efficiat, ita abundat Spiritu fanfto, ut impertiat alr)s Spiritum, accendentem hanc lucem ineis,noticiam Dei,iufticiam,S6 uitam perpetuam,

Dijferentiâ di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Difterunt dileftio,qua Deus diligit unigenitum Filium, amp;nbsp;dileftio, qua

ZfÂontî D« nos diligit. Nos diligit propter Filium,amp; placatus eius morte, Sed Filium dili erga chrißü, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter aliquem mediatorem ,lèdfuainenarrabiIis3jgt;yH,quiaexipfo

cr erga noi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ quidem tanta eft, ut propter ipfum 8gt;i. nos rccipiat, Si polfemus

hîc Stoicas opiniones de Deo abqcere,amp; cogitare uerum,8c ardentemamorem eflè in Pâtre acterno,quo Filium diligit,amp; propter filium aliosjuberrimam co^ folationem hæcagnitiodiuini amoriserga filium nobis alîèrretifed hæc ucr^ bis explicari non poflunt,pietate mentis utcunqî ea meditemur.Baptiftadecla* rat uim amoris, amp;nbsp;addit : Quia uerè diligit Pater Filium, ideo omnia tradidit in manus eius,id eft, hune conftituit datorem lapientiæ, iufticiæ, uitææternæ. Hnietradiditpotentiam deftruendioperadiaboli,peccatum amp;nbsp;mortem,tra# didit amp;nbsp;potentiam regendæ SC lèruandæ Ecclefiæ, etiarn in hac uita nbsp;nbsp;rcpb*

mendi graftàncem diabolum, ideo illuftribus operibus glorificat Bcclelîam eti am in hac uita. Sic ut mirabilib, operibus lèmper lèruauit,ut in diluuio,in Ae# gypto,in delèrto, amp;nbsp;poftea tempore ludicum amp;nbsp;I^egum luda, SC Ifrael, omnia plena funt mirabilium operum. Etquanquam non eodem modo hæ lcruatio# nés incurrunt in oculos,tarnen femper ufq? ad fînem mundi fient mirabilesque dam liberationes, ficut in Ofea dicit : Saluabo eos, lèd non in areu, necj ingla# dio. Hanc dotftrinam nos in Ecclefia tueri necefte eft, ciim terribilis mundi po# tentia in oculos incurrit,amp; uidetur Ecclefiam obruitura eflè, ut nunc Turcica potentia, item aliorum Regum fæuitia.

Dixit de perfbna Meftiæ : hune lefum cftè Meftiam, filium Dei, habere plenitudinem lpiritus,ac potentiam dandæ nouæ ac perpetuæ lucis,làpientiæ, iufticiæ Slt;uitæ. Nunc de applicatione concionatur, quomodo hæc beneficia conlcquamur, quomodo excipiendus, aut colendus fit Meflias, Vehementer autem abhorrebant ab hac condone Pharilæijqui intelligebant bis uerbistrb bui Meftiæ honorem diuinum, intelligebant item Meftiam dici dßaptifl:a,n5 inftaura#

'‘'ftauratorem regni politici, lèd datorem iiiræ ærernæ, Hanc non fie expetit ’’’Hindus,ut non malit prælcns imperium florcrc gloria uicioriarum5 tranquiU '^^te,bonoordme,opibusamp;c. Has magnificasfpes omnes de imperio mundi '^tBapnfta abncerejamp;T concionatur de rebus æternis, iufticia ôô uita æterna, ’iJciraDdæterna.

t)i!igenterob(êruanlt;lüscftcon(èn{ùsdodtrinædcïuftfciaSô fidc Profa quot;^fodem modo loquitur de fide, fi'cut Ghriftus, Apoftoli in Alt;flis, amp;nbsp;Paulus ^^tjüuntur,fieChnftusiupràinquit:Sic Deusdilexitmundum,Ut filium fiific^tione^ '*'’’unigenitumdaret,utomniscredensineumnon pereat, ièd habeat uitam

: Sic amp;nbsp;Apoftoli in Aefiis dicunt : Huic omnes Prophetæ teftimonis J''’ipcrhibent,remiifionem peccatorum accipere per nomen eius omnes crcn 'ntes in eum,amp; Paulus zluilificati fide pacemhabemus» Jta hîc plane inquit ^^ptifta: Qui credit in Filium, habet uitam æternam,qui autem non crédit quot;^nonuidebit uitam, fed ira Dei manet fuper ipfum. Verba congruere ma=s 'f^ftumeft.Quid autem uult hic tantus confenfusfRetineamus proprietatem ^ffborum,nec fingamus peregrinas opiniones, fimus difeipuli tantorum do=« ^Ofum,nongignamusin Ecclefiaaliuddotflrinægenus: uerba clarê iubent, '‘fardas tibi remitti peccata, te recipi à Deo, amp;nbsp;fieri hæredem uitæ æternæ, gelij. Pfopter filium Dei,non propter legem, non propter uirtutes proprias»

Sedhanc fimpliciHîmam enarrationem oppugnant Monachi,qui fîngunt ^îriremiflionem peccatorum propter noftra mérita, deinde contendunt fide * ^^ntiim fignificari noticiam hiftoriæ, qualis in diabolis eft, negant eflè fidu=* ^*âni mifericordiæ propter Chriftum promiflæ, imôutillam fiduciam extin« iubent dubitare an habeas remifïîonem peccatorum, feu an'Deus fît ti^ “'pi'opicius.Eftergo in omnibus his concionibus, Baptiftæ, Chrifti, Pauli, ^poftolorumjpræcipua’quæftio. Quid fi'gnificet fides: An uerê fignificet cons» Widern ßgnifi.gt; ^freChrifto, Si non fignificat confîdere Chrifto, fed tantum noflè, amp;nbsp;profit ^^fifiiftoriam, hæc diéba nihil fignificant,amp; ualdc funt impropria, fide iuftifis: ^^niur.Item : Qui credit in filium,habet uitam æternam, Sed nos retineamus, proprietatem uerborum, feiamus ueram elle orationem, fide iuftifica^

Hanc eflè fèntentiam cx Paulo fan's apparet, qui fidem,8c promifîîonem ‘'iterfeconfertjamp;iubetfidepromifrioncm accipi. Item hanc ob caufam con:^ ^^nditdeparticula gratis,ut doceat fiduciam transferendam eflè in filium Dei, ^^ieftuidimapro nobis,nec eflè confidendum noftra dignitate, ncc noftram ^'ÿnUtemeflèprecium,fèu meritum feu caufam remiffionis peccatorum.

QOntinet 80 hoc caput utilem difputationem de regno MefTîæ, de difcrimi^ sumiM, cd^i^ nenouiamp;ueteris Tfftamenti,deuero cultu,de quo mulier Samaritana

^anijCiïm interim aliquandiu moratus effet in ludæa,amp; ibi iuffiffet difcipulös ‘''ngiminifteriobaptizandi,dequofupradifputatu eft, Dixi baptifmum ce*

coat ritum,poftea præcipitChriftusApoftoIis eundem ritum adminiftrare. Eftcß idem baptifmus loanniSjamp;T Apoftolorum,ac prodeft eodem modo,mon# ftrat reconciliationem per filium Dei promilTam : amp;nbsp;poftulat,ut baptizati cre dant huic promiflioni, amp;nbsp;credentes uere conlequuntur remiflionem peccato# ru,SC landificantur Spiritu fanlt;fto,amp;S fiunt hæredes uitæ æternæ,propter Chri ftum. Hæc breuis repetitio fiifficiat de baptifmo Ioannis, Apoftolorum.

Diicedit autem Chriftus, quia intelligit fibi Pharilæos infidiari. Edi No« eKC Ghriftus ôd Prophetæ habent fuos peculiarcs impetus, tarnen hoc loco Chri# caufa accer=: ff*JS obtempérât communi regulæ. Si eiecerint uosex uno Ioco,ite in alium. fendum ptrù Tunc enim placet Deo obedientia 80 conftantia in afffieftione, cum necelTe eil culum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pafj^ ut Petrus inquic : Non ciim ipfi nobis fine neceflitate, aut fine uocationc

äccerfimus exitium. Haîcenim temeritas non eft obedientia, led £0£Aoef«o-ttEi«,ut cum (efodercntßccrdores Baah

Samaria amp;nbsp;urbis Scregionis uicinæ nomen eft in fînibüs tribus Ephram im,uidelicet ferè l'n media uia inter lerufàlem Galilaîam, fuit amp;nbsp;Sichern feu Salem,in confinio Manafïe, Ephraim» Nec dubium eft ex cap»48* Gene»ibi locum fuiflè donatum Ioièph,aiunt fèpùlcrum ïoîèph eo loco fuiße. Gen. J}, lcribitur, Iacob emiftc agrum propè Salem lèu Sichem^in quo altare condidit. Hane Sichern plericß arbitrantur hic nonihil corrupta uoce dici Sychar, amp;nbsp;uel eandem,uel uidnam eflcconlentaneum, ftquidem uicinafuitprædio,quodla# cob donauit loleph.

Videtur autem Euangelifta non fine caufa iniêruifiè loci deCcnptionemgt; Quia ctim ibi domicilium nierit M.elchiiedeCjamp; Iacob ibi altare condideritJo^ ci conipedus excitauit ingentes motus in Chrifto, cogitante de ueteri Eccldla, èc de patrum uocatione,de promiflionibus, de reielt;ftionepopuli,amp; alia multa, apparet enim eius animum non fuiflè ociofum^quia cibo allato poftea frul non potuit. Hos aftedlus utile eft in Chrifto confiderare, ut uere nos ab eo diligh ucrè cum affici noftris malis ftatuamus, fi'cut læpè in hiftorijs Euangelij di# citur affici miiericordia, quam interdum amp;nbsp;lacrymis declarat. Et in Epiftola ad Heb. dicitur : Habemus Pontificem, ejui poteft compati noftris infirmita# tibusjid eft, qui uere nos diligit ÔC ucrè fuftinuit ingentes dolores noftra cau^ fa.

Annotatur hic de fatigatione,qui affeeftus amp;nbsp;quæ infirmitates fucrint in Natura cr natura humana Chrifti,de hac quæftione fuprd dieftum eft in Ioco:Et Verbum sopyaiin caro falt;ftum eft. Vtin Chrifto natura uere humana fuit, ièd non contaminata ^ale^° nbsp;nbsp;nbsp;P^t:cato,ita fucrunt membra conucnientia naturæ humanæ,organa, appetitio#

nes,affedtus,motus,ied hæc fuerunt ordinata,iufta,amp; congruentia legi Dei. Et ficut naturaliter confumto nutrimcnto,uenæ famem amp;nbsp;fitim excitant,itanatu# raliter motu uehementiore nerui amp;nbsp;cætera motus inftrumenta delaifantur. Ita fiebant eadem in Ch rifto,efuriebat,fitiebat, defatigabatur, quia natura erat ue# rèhumana,Sóquidem etiam obnoxia mortiamp;læfioni,ièdnoncontaminata peccato. Habebat amp;nbsp;alios afte(ftus,qui proprie funt in corde,lætatus eft,doluit, miièrtuseft,dilexitpios,excanduicira,oditDiabolum,fed hi motus fuerunt ordinatæ. Eft amp;nbsp;in cæteris hominibus difeernenda natura condita â concupiicentia,ideft3ddeprauationeamp;aTa|ia, quæacccflit. Hæc eft expedita rclponiio

J^^ponfio ad hanc quæftjonem, qui affè(ftus in Chrifto fuerint, de qua muItcC quot;^•■pkxæfuntdifputationes apud fèntentiarios.

Hîccolloquium inftituitur Chrifti SC mulieris,in quo Chriftus tradit do /’lamEuangelq,amp;:concionatur de üocationegentium èCdiicernit uetus SC mu’^ere, '*'im tcftamentumdtem cultus ueros amp;nbsp;falfos. Eft autem pcculiare teftimos« ^'nmifericordiaï,quód miièræ adulteræ fuum Euangeïium offert,amp;huic

PMlè dicit, fèiè eflè Meffîam, amp;nbsp;poftea cuni nbsp;pergit in oppidum, amp;nbsp;ibi bi^«

commoratur,ut difcipulam confirmet,8ô aliosuocet adEuanaclnlu« pquot;'noctdumonioôlt;^nosconhrmemus,lciamüs uere recipi peccatores,oC PP cœtû humilem ÔC defpe(ftû,ièd agentem pœnitentiam èc credent *^uangelio, nec alligandâ efle Ecckfi'am ad f’ontifîces, Reges, Principes amp;c» J Prima autem quæftio oritur ex traditione humana, non funt commercia %amp;Samaritanis. Etffenim Deus interdixerat Iftaëlitis uicinarum gentis 'quot;’’inipiarum connubqs,ÔÔ idolis, tarnen non interdixerat contra(ftibus,emtiâ: /ïio. '''^’l)us,uenditionibus,autofficqscommunicandicibi èc potus. Addiderant

Pharifæi fuperftitiofas traditiones,ut cumularent opera opinione iuftii^ f'æj fîngcbant fe propter legem ,amp; iuas traditiones iuftos eflè. Porrd Sama^ etfi receperant doeftrinam deunoDeo creatore,quem profîtebantur ^neefle, qui fe Patribus, Abrahæ, Ifaac, Sc Iacob reuelauerat, tarnen promiG

liber 4. Reg. 17. Chriftus omiiTa traditione,permit fuum ^fnciumfacere,incipitdicerequisfit,amp;quid doceat,ièd habet initio rudern 'kipulam,nondumcapacemEuangelrj. Ideo poftquam pauca præfatus eft, Concionatur mulieri de peenitentia. Dixit obicurè, fi agnolceres donum Dei, quîs fit,qui dicit t ibi nbsp;nbsp;nbsp;Poftea clarius narrat, fè eflè Meffiam, uitæ æternæ

c’^corem. Qlii biberit ex aqua,quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquæ làlientis ‘'^nitamæternani.Nondum intelligit mulier,quid fibi uelithæc miranda cons C'OjSô mifeet humanas ineptias de aquationc. Hîc Chriftus proponit ei concio ’’cni pœnitentiæ,ut agnito peccato,agnita ira Dei, poffit erudiri de Meflîa, de ’'cmiffione peccatorum. Obiurgat cam propter adulteria. Hic ilia éxpauelccs, **'dpiciamdedo(ffrina,amp;2decultu Dei quærere. ludæi redè ièntiebant non fiiodecultu. ^l’udtcmplum eflè debere populi liraëfubi fièrent fàcrifîcia, nifi lerofolyinis, syUogifmMja WSamaritani opponebant exempla Patrû.Imitari Abrahæ,Ifaac,Iacob excm pla in cultu Dei,maxime piumeft. Hîc facrific^iuit Iacob, ero;oamp; nos pie facis „ . . . . ‘‘'us,q)hiclacrihcamus. Hæchauddubie iacerdotes impq exaggerabant,qui ^piebant abducere populîï à doftrina Mofi, Chriftus dqudicat quæftionem i * bicunqs uerbum Dei eft,ibi redlè fit adoratio. Patres qui hîc adorauerunt,id cftjfacrificaucrunt,erant euftodes 80 dotftores uerbi,à Deo ipfis commendati et ^faditi. Hoc proponebant aIrjs,Ôë docebant ueram inuocationê, amp;nbsp;inuocabant *pii)fide accenli per hoc uerbum,Pofted hoc idem uerbum Dei commendatum

tribui Lcui,ut ad tabernaculum,ièu templum doccrent, ibi Deus qupri uers ^nmfuum uoluit,uc uera inuocatio fieri pcîflèt. Sed uos Samaritani iam hîc bcitisadorationemôCfacrificia, fine uerbo Dei. Ideo ueftra adoratio reicefta tft.Nosludæi retinemus uerbum. Erant enim aliqui, ut Simeon, Zacharias* tttinuerant, Ideo ad Templum, ôë in hacEcclefia 3 in qua Ibnat uerbum Del, pUcec adoratio eorum, qui uerbum Dei audiunt, amp;nbsp;fideaccenfi inuocant,

Hæc eft pars refponfionis, m qua dicit, quæ res difternat loca, fcilicet, uerbum Dei, ÔÔ hæc pars taxat adhuc tantiim Samaritanos, qui alligabant adoration nem loco,in quo non fonabat uerbum Dei. Hunc errorem taxari neceffe fuit.

Poftea addit amplius. Verbum Dei non eftè alligatum ad certS locum, ternxçr tx, nbsp;nbsp;dilcemit excernam adorationem alligatam locis, a uera,cC taxat utnulqp pogt;

Ute, puli errorem, Samaritanorum ludæorum. Samaritani fingebant Ecclefiam fineuerbo DeiJudæi habebant uerbum Dei, ftd fingebant adorationem eflc fua iacrificia, nec intelligebant inuocationem» quæ facienda eft fide. Dicamiu igitur ordine de fingulis partibus condom's.

Loquitur de propagatione Euangelq in toto orbe terrarum, nec tantum Concio dt nbsp;nbsp;I'ntelligatur Ecclefia in hac uita, fed etiam Ecclefia refuftitata amp;nbsp;fruens iam æ'*

terne'regno temabeatitudine,amp; fine ulla imbecillitate iamcelebrans Deum, amp;ei gratins * nbsp;nbsp;agens,quafi dicat : Meifias regnum æternum conftituit colledum ex omnibus

gentibus, in quo Deus perpetud celebrabitur, nec erit cultus externus, alliga* tus ad templum ludaicum, aut ad hunc montem. Non in hoc monte, neclero* (olymis, id eft, non in ceremonrjs alligatis loco, coletis Deum. Eft igitur præ^ didio de æterno regno, quod incoatur in prædicatione Euangelrj, iparfapcf totum orbem, ut Oiêæ I. dicitur : Et erit in loco ubi dicetur eis : Non populus meusuoSjibi dicetur eis,filq Dei uiuentis. Prima igitur ftntentia hic admonet mulierem de alio cultu, fcilicet, fpirituali amp;nbsp;æterno, amp;nbsp;reijeit ceremoniam alii* gatam loco, Hæc fententia clarius exponetur in didis,quæ fequuntur,

HîctantiïmdilcernitEthnicos ÔC Ecclefiam,in quafbnat uerbumDei traditum per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos, nondum uituperat cultus ludaicos 10^ mnes genres ÔC ccetus, ut Mahometiftæ Si. aliæ inuocantes Deum, fine uerbo uuiMitA. ca» tradito per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos, inuocant quod nefeiunt. Etfi' autem bre* citof de Deo. ue didum eft, tarnen copiofiffimam dodrinam continet, Si cœcitatem totius mundi arguit. Maxima pars hominum religiones in fpeciem colit,propter co* fuetudinem, fic Alexander,Iulius, Auguftus,amp;fimiles,ftntiebantmoribus communibus obtemperandum efle. Tales omnes fatentur ft: nelcire quid ado* rent, fatentur ft neftire, an Deus curet, iudicet,ôô exaudiat homines. Alij ftmt, 'ut Plato, Cicero, qui mouenturrationc,utftntiant Deum efle aliquam men* tern æternam, ficut Plato dicit, cauftm boni. Sed tarnen quæ fit,quomodo ue* lit inuocari,amp;S exaudire, ignorant. Ergo ciim clamant ad Deum, mox obftre* purjt eis dubitationes, quæ res fit Deus, an fingulos relpiciat,an te inuocantem exaudiat. Similis eft ccecitas in Mahometiftis, imd Si omnibus ignaris Euan* gelq. Vt in Creta infula dicitur fuifft louis ftatua fine auribus : Ita omnes gen* tes ignare Euangelq,in inuocationedubitant,quam rem alloquantur, furdam* ne, an intelligentem, curantem, audientem, uereefficacem Si ftluantem homi* nes. Etfiautem hæc in humanis mentibus dubitatio non obftura eft,ncclatec morbus, tarnen ftupor tantus eft, ut non cogitemus, quid Si quantum fit mali. Difeamus ergo agnoftere,deplorare Si fugere hanc peftem,amp; confugiamus ad lucem, in qua ft Deus æternus patefecit, ad uerbum traditum per Prophetas, Chriftum, Si Apoftolos, ut uere inuocemus Deum, ftquitur ergo.

Ideft,nosfciniusuoluntatemDeinonconfpicifineipnusfeueIatione,ii=‘ fupra dicium eft : Deum nemo uidit unquam, ftd Filius qui eft in Gnu Palt; 'f'^pfeenarrauit nobis. Scimus item,nolle eum,ut nos ipfi fingamus de co o^ f'^ioiicsnoftroiudido,aut excogitemus cultus. Idco accipimus id uerbum 111 ^'gt;(èpatefecit,amp; hunc Deum æternum,fapicntem,bonUm, I'uftum, ludi'cem, ^PätremIefuChriftiinuocamus,quiamp;ponicituscft nobis lalutem proptef mirabili Sgt;C inenarrabili confilio pro nobis uiftimam fccit. Pro* ^’f^rhuncfci'mus certó nos refpici, cxaudiri,amp; faluari, ftimus banc uocem Eu*

primam unam,amp; perpetuam eftè in Ecclefia, traditam certis teftimoni* nbsp;nbsp;1

Hæc quæ nunc recico, quæ ccrtè hîc Chriftus dicit,quotidie in inuoca* vfut îjuiut animointuenda funt, Difternenda eft tua inuocatio ab Ethnicorum, lu* ''funijMahometiftarum cia more, qui interrogati, omnes fatercntur ïè in^ furdum Deum,ac dubitare quæ res fit Deus, ôè quæ ûc eius uoluntas,amp; ?'’audiathominum uota, an aflSciatur noftris milcrrjs,fatcrentur item fc nulla ^yecertateftimoniafuædo(ftrinæ,nec unde aut quomodo propagata fit, ^dcireanpromiferit Deuslèexauditurumcfle,autquomodo uelit eftè pla* f^tüs.Ergoabhoruminuocationetefeiungas,amp; te ad totam Ecclefiam Pa* }^ni,Prop}içj-2j.m^^g^2\poftoIorum adiungito, per hos cogita uerbum cer* fdtimoniotraditumeftè, SC hunceftèDeum, qui ièpatcfecit per fiium’uer* ^%agnofcas Sc fatearis. Hic Deus nec mutus cft,nec furdus^ocutus eft initid ^^^Patribusamp;Prophetis,exhibuitamp;alia certa euidentia teftimonia,ut ^^^citatis mortuis,ôô clara uoce nobis omnibus de filio præcepit: Hunc audi* 'Y^inde nccfurdus eft, ièd uerè uult propter Filium exaudirc, amp;nbsp;faluare, SkI: J^dentesfciiintfe non falli. Hæc omnia quotidie in inuocatione cogitanda %intucndateftimonia Ecclefiæ tradita inde ufeß ab initio,

Abrahæ tradidiiti certo teltimonio uerbum tuum, quo lt;x teltatus ès *^^aiiditurum eftè, huius uerbi fide te inuoco, amp;nbsp;credo me audiri, reipici, nec ^ocoutcæteri, ignorantes uerbum Abrahæ, ut Aegyptrj, aut alrj, neftientes N'Q lit Deus, quomodo uelit agnofei, amp;nbsp;coli,an promiferit aliquid de fua uo*

Addidit igitur Deus amp;nbsp;in prirnopræceptoteftimonium, quouulc ’^ofcijcum ait : Ego fum Deus, qui eduxit te de terra Aegypti,ficièmpcr ali* ^^odcertum teftimonium propofuit. Sed omnia referantur ad fummam, id .^iadFiIium,hunc nos intueamur,ficut dixit : Qui uidet mc,uidet 80 Patrem, igiturDeuminuoca,quiiè,Ôôper Filium patcfecit,80 promiftioncm ''^ncordiæjSc falutis per ipfum edidit, nbsp;propter cum præftat, ideo fequi*

, Salus fignificat promiffiones, ièu uerbum certis teftimonrjs traditum, 80 pro pro JPbinMediatorem. Hæc fiint tantum nota Iudæis,ideft, populo tenenti üer* ^^*”1 Dei, uideiicet ueræ Ecclefiæ Dei, amp;nbsp;tunc in ilia Ecclefia ludaica non ib*

trat noticia promiftionum èc Mediatoris^ ièd etiam ipiè Mediator in eo populo natus erat, iuxta promi ftioncs,

Sel l^euit hora, O' nunc eit j quando yieri adoratores j adorabunt Tatrem, Spiril» O l^eritate.

Supr.^ diftinxit Ecclefiam â cxtcris gentibiis y SC reiedt inuocationem, Cur Dem M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extra Ecclefiam.Nunc addit dodrinam de uera inuocatione^taxansetJ#

ifraël certo am ludæorum cultus,quafi dicat: nee in Ecclefia externa facrifieia funt ueri cul^ /ocolt;ilt;/or4ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pharifæi putabantantecellerefuafacrifieia, quiafiebant loco conftitutoa

uoluerit, nbsp;nbsp;nbsp;Deo,fed locus nihil ad rem facit,Deus uoluit certo loco fèruari cos ritus,ut ceP

tó fdretur, cui populo traditum elïè uerbu Dei, fèd alios maiores cultus,quim illa externa facrifieia doceri uoluit. Quofham f Vt pater adoretur in fpirituSi spiritut, nbsp;nbsp;nbsp;ueritate. Spiritus opponitur externo open' feu cercmoniæ,amp; fignificatfpinw^

VeritM, urn intuetur, uidelicet, timorem Dei amp;nbsp;fidem. Veritas opponitur duabus rc# bus,dubitationi,amp; morituræ iufticiæ. Nam cultus noui teftamenti,non folùm ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft motus cordis, fed etiam tab's motus,cum quo eft uera fiducia,ccrtó ftatuens,

qudd Deus fit tibi propicius, quód exaudiat te,qu0d uelit te faluare, Hæc fidu^ cia eft incoatio uitæ æternæ perpetuæ, non morituræ lucis de Deo iudi“ dæ, EcontrâueràhypocriCis aut uerfaiur in ceremonqs, autin Philofopbicis operibusx Interim uerd retinet dubitationem, ut Achas perpetud manetinhac dubitatione, an habeat Dcum propicium, an exaudiatur. Ezechias uerd non dubitat fe habere Deum propicium, hac fide in fummo periculofeerigitjpetit, expeftat auxilium à Dco,amp;^ accendit hæc ipfa fides lucem de Deo,iufticb am, quæ eft incoatio uitæ æternæ, ficut Ioan 17. dicitur : Hæc eft uita æterna, ut cognofcant te folum efïè Deum, Ô6 quern mififti lefum elle Chriftum.

cuUmnoui Defcribuntur, hoc difto cultus noui teftamenti, qui afferuntuitam teflamenti, temam, amp;nbsp;funt res perpetuæ in anima, non funt externæceremoniæ,necopc^ ra Philofbphica, cum quibus eft coniunfta dubitatio de uoluntate Dei, de ira, èc de mifericordia, fed funt lux in corde,qua agnofeimus Deum uerèirafdptc^ câ'to,ucrè expauefcimus,amp; fentimus Deum non eftè ociofum, ut ratio cogirat. Deinde qua rurfus ftatuimus, confugientibus ad Mediatorem remitti peccata, amp;nbsp;nos uere recipi, non negligi in aduerfis,8ó in morte, amp;nbsp;fubijeimus nos Deo, fatemur nos d debere obedientiam in omnibus operibus, certaminibus, amp;af fli(ftionibus,ad quas uocat nos,amp; non fuperbimus admiratione noftræ fapien^ tiæ,aut iufticiæ, non fremimus aduerfus Deum in pcenis, fed illi æternæ maie=lt; ftati obtemperamus, amp;nbsp;fèntimus propter Filium nos placere, etiamfi fumus indigni.

Delirîd de cul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hos cultus intcriorcs compleftuntur hæc difta Ioannis 4.80 ly.quætan«

tu operis ope^ quam communes regulæ tencri debent,ut nos de proprijs Ecclefiæ cultibus ad^ • moneant, èc ut habeamus in promtu perfpicua teftimonia, ad refutandas Pha=* rifaicas amp;nbsp;Ethnicas opiniones de ceremonijs ex opéré operato fparfas in Ecde^ fia. Nam Chriftus prorfus illi ipfi delirio opponit has fèntentias, fe fentie^ batmulier,fàcrificia,quæfiebantuel lerofblymis, uelin illo monte Garizim, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubi templum Samaritani condiderant, mereri hominibus remifiîonem pecca«

torum ex opere operato, id eft, eftè iufticiam merita,etiamfi in corde facien^ tis maneat dubitatio de ira amp;nbsp;de mifericordia Dei. Eadem deliria docuerunt, ôifadhuc defendunt Papiftæ, ciim de facrificio Miflæ, amp;nbsp;de ceremonqs aitjs multis loquuntur, quas fingunt eftè iufticiam, amp;nbsp;mérita, etiamfi in corde fach cntis maneat dubitatio de ira Dei, Ô6 de remiflîone peccatorum.

Cæterùm rurfiis monendus eft ledlor: Cum dicitur de noticia Dei in hoc ''Wtem de fpiritu Sc ueritate, id eft, uens modbus cordis, amp;nbsp;uera fide, fems’ Pffintelligendum eft,hic requiri Euangeh'um, in quo ft patefecit Deus. Nulla ^^noticia,fine uerbo prælucente, nulla fides fine promiffione. ImÓ fciamus Wlucemaccendi in cordibus à Spiritu fando per Euangelium SC non alft ^^f'Quare ubi nullum eft uerbum Dei,ibi non poflunt eftè cultus Dei,ficut fih» dixit : Vos adoratis quod neftids,fine uerbo Dei fingitis uoluntatem Dei ^Cültus,ciim non ftiatis, neq? qu^ fit uoluntas Dei erga uosjuecg quales cultus JPprobet. Talesfuntethnici cultus,amp;omnes qui tantiim nituntur tradition^ ‘’^ftumanis. Ideo dictum eft : Fruftra colunt me mandatis hominum.

S)eusJI)iritus eßjis* adordntes ipfum,inßgt;tritu nbsp;nbsp;Ijeritate oportet adorare.

Fuerunt qui Deo figuram corporis humanitribuerunt, fed id delirium ojiidblcfi^ I Wur hoc dido Chrifti: Deus eft fpirituSjid eft.cfftntia fpiritualis,fine mos: gmficet ^lt;^orporea.Sed id declarandum eft,ciim npminat fpiritum,intelligit elftntiam Wdam intelligentem, ac uolcntera,liberam,fapientem,bonam, iuftam,for:« f^'ii5uiuificatricem,iudicantem,8óc. Hi efiedus utcuncß indicant amp;nbsp;deftribunt ’’äturam fpiritualem, ficut humanam mcntem,quæ eft effigies Dei,utcunlt;5 in« ’^■cantnoftraratiocinatio,uoluntas,clediolibera,diftrimen honeftorum SC ^^’■pium,feuuirtutum Sc uiciorum,uicia 80 motus. Cogitatione ergo utcuncß æftimanda eft natura fpiritus, non fingenda eft moles corporis^

Confiderandum eft autem argumentum Chrifti. Deus eft fpiritus, ergo fpirituSc ueritate adorandus eft. Cur hoc ftquiturf Quia omnis adoratio ftu Argwniw. ”iuocatio uere eft agnitio uoluntatis Dei. Spiritus non poteft agnofti, nifi ac« f5iifafpiritualilucc,amp;ueritateincorde. Neceffteft igitur Deum inuocari in •piritu amp;nbsp;ueritate. Non eft inuocatio fine agnitione, ut magna hominum pars bhnicam inuocationem cxercet,nihil cogitat in mente de uoluntate Dei,dubi« ^tancxaudiatur. His Deus aut nihil eft, aut res furda eft,ficut in Creta erat •tatualouis fine auribus. Tales autem funt omnes cultus ceremoniarum, apud ^ninesimpios, quocuncj nomine uocentur. Tab's eft ludæorum, Mahometi« ‘brum,amp;Papiftarum inuocatio, qui finguntfuos cultus ualereex opere ope« ’'2t0jGnebonomotufacientis,ideft,etiamfinon cogites Dei uoluntatem,uel ’•'afcentempcccato,uelrecipientem confugientes adeum.

Prirnum igitur hoc teneatur,in inuocatione oportere efft agnitionem uo QwWrff/wi* bntatisDei,uidelicet iræ 8c mifericordiæ. Idem præcipit Paulus,c«m ait: Oft ^rtecultum rationalem, id eft,cultum mentis, in quo mens uerè aliquid cum P^oagit, agnoftens iram 8C mifericordiam. Et in præcepto primo,ubi ueri amp;nbsp;Lrnmi cultus traduntur, dicitur : Diliges Dominum Deum tuum ex toto cor« lt;le,amp;Efa♦ 29. damnatur cultus externus,fine inuocatione cordis : Populus hie bbtjs me honorât, cor autem procul eft d me. Sed non fatis eft efîè motus cor« ^•squales homo fine uerbo Dei,ÔÔ fine Spiritu fàndo meditatur. Manet enim tali corde dubitatio, fed per uerbum Dei oportet accendi lueem d Spiritu fanfto, in qua uerè cernatur ira, nbsp;nbsp;mifèricordia Dei. Sic cûm Dauid obiurga« ty^uid.

f£Cur,accenfaeft in corde eius noua Iux,quaagnouit Deum non eftè ociofum, negligentem hiimana fcelera, fed uerè irafei peccatis. Rurfus autem audita ab« blunone,aonouit uerè eftè mifèricordem,uiuificantem amp;nbsp;liberantem ab æter«

Tales motus funt fpiritus amp;nbsp;ueritas,id eft,fpirituales motus,ÔC uera Dei

66i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o in E^ANi

notiaa,tribuensDcofapientiam,iuftiaaiti,faonitateiT!jquaretahbusfrtötibiis Deus ucro honore afficitwr. Summa ueróhui'usconci'oni's eft rcieftio Pbahfa^« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icæ opinionis,quæ fingi t ceremonias nbsp;externa opera placere Deo ex opéré o*

pcrato,ut uocant, Hæc Ethnica perfuafîo, amp;nbsp;illius temporis Ecclefiam oppref^ ierat, Ôc fèmpcr uagatur in mundo* Idco hanc concionemmemineriSj Utm promtu refutationem habeas*

Äudiait muîicr concioncm de pœnjtentia, cùm obiurgata eft propter a* dukeria, poftea audiuit reprehenfionem falforum cukuum, ftd hanc nondum intelligit, quare uelut dubitans iam indpit defiderarc lUuftnorem doârinam, Ciïm ueniet,inquit Meftias,hæc nos docebit, ut mine multi expedant fynodos amp;nbsp;nouas dqudieatiönes controuerftarum,necacqu]efcuntin uerbo Dctltahec mulier adhuc fîudtuat animo, nec illa magnifîca uoce mouetur,quam audierat: Aqua,quam ego dabocijfiet in eofonsuitæ faîientis in uitam æternam* Sed tarnen,quia doaîis eft, non rerjcitur, ièd liberatur ab errore,ÔCuerè ad agniti* onem Dei,8i^ Mcftiæ traducitur, ut deinceps Deo feruiat. Audit igiturexpreß Quibm reue-, nbsp;nbsp;nbsp;uocem teftificantem de MetTia : Ego inquit, qui loquor tecum, fum Meß

letur Euaii^e* fi'astuide infigne exempïum.Reuelatur Euangelium fpretis^amp;^ non tumendbiis ftducia fuæ fapientiæ, Sicut inquit Chriftus : ReueJadi paruulis,amp; abkondifti a iapientibus. Hæc mifera mulieraudithanc tam claram uocem deMdJia, èc quanquam idem ßgnificauit Chriftus multis teftimonijs publicè, tarnen non accedit priuatim ullum Pontificem, aut Phari/æum, ncc tam placide, tdmpere fpicaêfapientes ilios docet*

Scd quæ caufa eftjcur fapientes minus perucniant ad luccm EuangdijC Hanc ede dicit Paulus : Quia bum ana fapiencia fibi placet, nbsp;ludit opinioni*

curfapientef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hnitis : Jdco pleruncp contem nit uerbum Dei,ut i*Corin*I. dkß

äa.atnr Euan^^^iPrscdicamusCbriEumcrucibxum;IudæisicandaIum,Græcisuerdftultß gtlium. ciam. Item: Perdam iapientiam iapientum* Et 2, Cor. lO, hortatur,utcaptiuei mus intclleftum ad obedientiam Chriflo. Non exiftimemus hæc eife friuob præceptayfed res ofiendit,grauiilimos lapius iemper fuiilehumanæiâpienup, uel docirinam^uel alia magna négocia iudicancis iîne uerbo Dei. Erac fapiens confihum popuh Jftacl, poftulantis regem, fed Deo difplicuit hæc fapientia, quia uoluit hunepopulum régi uerbo, ÔCexpedare si Deo deftnkonem. EraC fapiens confiUum Jeroboam,in flicuentis peculiarem culcum, nedecem tribus rurfus fe adiungerent ciuicatiIeroiblymæ,ièd bineinhnita èi/uAop.av!a orta e(i, fecutæ pcenæ cxcidium tocius regni* Sic poii A poftolos, quantum bxre^ Hum peperic humana fapiencia f Cur nunc manifefta idola defenduntur, niii propcer bumanæ fapienciæ rationesf difpucanc falutarem eifeconcordiam Ec^ deftæ,defecîioncab ordinaria poceftace gignere inbnitas difJipaciones, tumuß tuSjbelJa* Ideo iubenc uiicacos errores boni confulere, excufare, mitigarc, 8Cc. Sed dicere de lapbbus,qui proprie ab humana iapiencia oriuncur, innnitâ eft, canciim monere Icdiorem uolui,uc cogicet frenandam eile mentem, Sc regen# J dam uerbo Dei,0^non ludendum Hngendis opinionibus. Sciamus hanc auda# nbsp;nbsp;1

ciam Deo difplicere, amp;nbsp;èxitiofàm effè, ßcut didum eft : Perdam fapientiam fat nbsp;nbsp;j

pientum, Oftendunt etiam E[bnicaexempla, fapienciitimos homines, ûbi amp;nbsp;imperils fæpèaccerßuiife exiciofas calamitates,uc Tbemiftoclem,Therame!» nemjPericlemjCiceronempamp;: alios multos. Quia Deus odit hduciam humanæ fapientiXj t

’pienn'æjamp;uult nos régi fuouerbo,quocîrennctnosmuocationejôifuctat ^•^UreDcum, id eft, fufcipere res non mandatas.

Inter bite 'igt;enerunt dt/cipulieiuiylt;(s'c, hem: ^î^eîiriutt bjdrtam fuamyti^c,

Singulæ partes huius narrationis habent fuas fignificationes* Hæc mulis« taulier fit eu îiiditacondone Chriftijfît èc ipfa Euangelq annunciatrix. Ita mirabili mos« ^ipargiturluxEuangelrj. Sedrelinquitad fontem hydriam, oiniiTîs rerum i''fporalium curis, (eu relido ueteri fontejhoc eft,docflrina pn'orc, fuicepit no# .‘^'nminifterium.Orditur autemà miraculo, quod arcana jpfîus recitauerit “^hofpesignotus,amp; earn ad pcenitentiam uocauerit,8^ de uero cuitu Dei do## ^^^ritjde quo fententie, quæ funt in textu, baud dubiê copiofius enarratæ funt.

Hoc colloquium Chrifti nbsp;Apoftolorum fubobfcurum eft, fèd in fum* tw Jèwtf».

'quot;^fignificat Chriftus tedis uerbis très fèntentias. Prima eft defuo dolore. Se# tix. ^^'nda de Prophetis, Ôlt;C ueteri Ecclefia.Tertia de Apoftolis. Prima fententia de dolore,fîgnificatur : quia etfî labore itineris defatigatus erat, amp;nbsp;cibu expeti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

•^usnoua aliqua mœfticia feu cura occupatus eft,quæ afïert faftidia cibi,uel po ’‘^italanguefacit ucntriculum,ut ne quidem admittat cibum,hic languor no^ ''niniusefthis,qui acres animi dolores fènflfunt.Vnde autem extitit hæcfubita '^^fticiainChriftoC'Hauddubièex multis caufis concurrentibus, cogitans ^æcitatem uicinægentis Samaritanæ, affîcitur dolore propter ipfàm, 8^ cupit ^'*^1108liberare, ac pro ea orat. Hæc in ifto uiro fiebant, non fine magnis mo^ 'ous, ArJet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj.Qpj.ç|. jofju5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humani mifèrias, propter

1 morte,amp; de redemtione : Repetit animo Patrum, amp;nbsp;Prophetarum ærum^ p^' Hæc eft prima pars huius collocjutj: Meus cibus eft,ut faciam uoluntatem ^fi'is,8lt;perfidamopuseius,ideft:lamfum occupatus cura, amp;nbsp;cogitatione ^^æuocationis,excrucior acerrimo quodam dolore,amp; precor pro hoc popu# blæcnegociauocationisfuntanteferendacibo. Imdpius amp;nbsp;fèdulus Mini## exerceturhiscuris, ne poteft quidem admittere cibum. lam confert ^ wimaginemeos, qui propter uentremappetunt minifteria, èc propter ac opes aiïèntiuntur falfiâ opinionibus.

Omnes ht damnantur hac uoce Chrifti : Meus cibuseft,ut faciam uolun# ^âttineius,qui mifit me.

P Secunda pars colloquq eft de Patribus Sc Prophetis, 8c collationem facit coUatio P4.

âtrumac Prophetarum,cum Apoftolis. Quia enim repetit animo Ecclefiam trww.Propb« ' ^’’iniuinteinporumjfignificatdifficiliorem fuifle gubernationem Prophetai^

futura fît Apoftolorum. Nam Prophetæ duas res fuftinuerunt,po# ifcubemno 1 gubernationem, propagationcm dodrinæ,de promifïîonibus, de Propbe«r«w 5 ƒ æa, 8^ de uita æterna. 35tmuelis,Eliæ,Elifæi,Efaiæ,Ieremiæ,Danielis, mub

^'^difticilior fuit adminiftratio, qudm Apoftolorum, Et ut de cæteris non di# ^^i^iqudnidiffîcilisfuitgubcrnatioleremiæf quiannos 40. continuos rixa# ^^sefteumregibus,Pontificibus,8dPrincipibus. Etfuafît deditionem contra “iniutn Hrophetarum exempla, qui ante eum ruerant, ÖC hoc inulitato conh# ■'^hfuauitpopulum. Hic quas tulitcontumelias,quotiesinclufus eft carceri, q^ùties abieeftus in foflas profundas,ubi in cœno periturus erat, nifî diuinitus

’ 'ûeratus fuiflet f Et quanquam non eft leue onus ferre contumehas 8^ crucian

tus corporis,tarnen gubernatorcm multó dunus exercent animi' dolores, agrtó (cebat leremias iram Dei aduerfus popuh' peccata, ÔC horribilibus terroribtiS concutiebatur,ïugebat populi interitum,pugnabat oratione pro populo, nxa^ baturcum impijsdocfboribus ,perturbabatur exon'entibus fubinde fcandalis» Denicp nulla mens Humana prolpicere aut enumerarc omnes difficultatespo^ teft,quas affert gubernatio,prælêrtim in republica inquieta,{èditi'ofa,8CiamfU ente,ut funt imperia Horum temporu pleraqj. Fuit igitur leremïæ curfus muH tó difficiHor,qudm Apoftolorum ,quiHberid gubernatione politica, tantum drcumtulerunt Euangelium* Ideo inquit CHriftus : inftare melïèmjfcd fuilTea^ 2. Apoßolo» lios,qui prius ièmentem fecerunt, id eft, Patres, PropHetas, amp;nbsp;feie* Hæc eft, ut tïe”faalö^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difficilis eft fi'militudo. Ait inftare

' meftèm,fumta occafione â conlpeeftu fegetum* Et quia Hoe iter fatftû eft aliquan tó poft PalcHa,primiim quod in loanne delcribitur,uidelicet in fine Martij,aut initio Aprilis,ait; Poft 4. menlès fore meflèm, 8c iam flaueftere fegeces, Inftat igitur meftïs,ite inquit,8c uobis inftat ApoftoH's mcftïs multó facilior,qu3m Patribus,PropHetis miHi* Magna fuit gloria Apoftolorum, quódbreuitc^ pore multas genres conuerterunt ad ueram agnitionem,8ó inuocationemD^lj quód non fuerunt onerati politica gubcrnatione,lèd ipfi interim habuerunt fuas ærumnas,quarum Hæc eft maxima,quód foli 8c priuati Homines fine cie imperq, coadi funt contradicere omnibus poteftatibus in toto orbe terra» rum. Hæc res quam fit difficilis bonis amp;nbsp;moderatis, non poteft ulla rationcex# plicari. Habuerunt amp;nbsp;in finita pericula corporû,ôô arcana certamina cu diabo# li Ipetftris èc infidqs,amp;S contentiones fine fine cum fanaticis doeftoribus. Sedin hisærumnis lucet gloria amp;nbsp;prælèntia Dei, qui mirandis liberationibus tefta# tur,le curare hunc delpedum amp;nbsp;infirmum gregem,ficut inquit Chriftus : Con fide,quia ego uici mundum. Item : Maior eft,qui in uobis eft, qudm qui eft in mundo. Item : Non rclinquam uos orphanos, amp;c.

jAyßeriuttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Statim initió in Paradilo poft lapfum Adæ inftitutum eft minifteriuni

«frW. Euangelq,uideH'cet,amp;: pœnitentiæ prædicandæ, èc promiflîonis. Hoc unum idem minifterium perpetuum eft,amp; erit ufcß ad refuftitationem mortuorm

V ult igitur Deus uoce Euangelrj uocare Fzcclefiam, led uult hoc quocß,ut audi# entes credant,ÔC credant non autoritati humanæ, led uerbo amp;nbsp;teftirnonijs Dei. Hæc monemur in hac hiftoria: Primnm mulier fungitur munere Apoftolico, uocatpopulum ad Meffiam, nihil ad Euangelium pertinet dilputatiodcordi# poteftate. Quilquis aftêrt tiocem Dei, audiendus eft, fine fit ordinarius Epifcopus,fiue priuatus homo. Nam Euangelq Dei neceflarió parendum eft, quifquis eft,per quern fonat. Ita nato Chrifto erant Apoftoli, paftores : cum Chriftus in cruce penderet, erant Apoftoli,Iatro, amp;nbsp;Centurio. In hanc fenten# tiam inquit Paulus : Deus perlonam hominis norMtccipit.

Non igitur ualet argumentum: Hæc Epiftopi decreuerunt, quare pro certis,ueris, neceflarqs recipienda funt. In Synodo Antiochena aduerfabatur Paulo Samofateno præcipuè Diaconus Malchion, reefte præferebatur fen# tentia Malchionis, quia retinebat Ioannis Apoftoli ftriptum, quod Samofatc# nus corrumpebat. Hæc de autoritäre ordinaria breuiter monere latis eft, uide# licet,quód oporteat anteferri uerbum Dei.

Secundó monet exemplum,oportere fingulos per left indices efiè dodtri næ,etft

næ,etG hoc uidetur arroganter 8lt;f abfurde dkijnon fati's efle Cequi Synodorum îcdoàorum iudici'a, fed debere accedere proprium cuiuf^ iudicium,ut hoc fotf fodicitunlpfi audiuimus ÔC fci'mus. Ita fides in fingulis ni'tatur non autoritate ^'imanajled Dei uerbo ÔC teftimonrjs. Credis fynodo Nicenæ non propter ^'^iusmultitudinisiudicium,quæ ibi conuenitjfed quia intelligis congruere dé cum certis teftimonijs uerbi Dei» Hunc ordinem inuertunt humana

P'^litica I'udicia.non uolunt in difputatione uocari ea, quæ femel iudicata funt, “^non licet rurfus uocare in difputatione ea,quæ in aliquo regno re deliberata ^f^§eamp;principibusdecretafunt*Sednosfciamusfidem non pendere ex ulla quot;^niana autoritate,non poHetconfcientia inuocare filium Dei,amp; tribuere ei ®'’inipotentiam,fi nullum haberet tcftimonium,nifi Synodi,fed quia uerba ip:« ^Chrifti 8c Apoflolorum hoc docent,accenditur fides amp;nbsp;uere inuocat» , Sedquæras,an non fatis eft audire miniftros Euangelq f Refpondeo: Sa^ ^'^^ftjficut infra cap» 1'7. dare dicitur: Rogo non pro eis tantùm,fèd etiam pro ^’’’nibuscredituris per uerbum eorum, fed cum audimus Miniftros, fcire dci« ^niüsunde acceperint dodrinam, id eft, an afférant dodrinam filq Dei, ficut “■•'iquifiuerunt Samaritani, unde mulier acceperit dodrinam» Fides intuea^ fontes, uerbum amp;nbsp;teftimonia, SCc.

Nunc poft primum Pafcha redit in Galilæam,ubi ftatim nouo miraculo ^^^adEuangelium familiam hominis potentis, fèruientis régi Herodi» Eft ^''^^niiniiilreçxcrnplum infirmæ fidei, taxat Chriftus infirmitatem, Sed ta^ inßrtMfdts. j^’^tecipithabentem fidei initium fcintillam, fîcut alibi Marei ÿ» Credo j^^'^ine,opitularc difïidentiæ meæ. Ita amp;nbsp;Paulus Rom. 14» dicit de infirmo:

^^seum recipit» Sic aliquoties obiurgantur Apoftoli,uosparum fidentes, dubitaftis f Hæc exempla diligenter confideremus, Sô ut fidei noftræ im;« agnofeamus, Sgt;C petamus incrernentum, SC tarnen hac nos confbla.« ^’’’^^fuftentemuSjquód non abijciantur, qui aliquam fcintillam fidei habent, apud Efaiam dicicitur : Lin um fumigans non extinguet.

Reprehenditur autem fidei imbecinitas in his uerbis : nifî fîgna uidetis, '^Cfcditis» Introfpicit Chriftus illius petentis hæfitationem, fîmul de cæ« '^ludicat, qui aderant. Hi nondum credebant eius uerbo, amp;nbsp;laborabant ‘'•f’plici dubitatione» Debet autem torum genus humanum uoci diuinæ cre^ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^m nunquam fit fine teftirnonqs certis. De Chrifto iam olim

’beat] erant Simeon, lofeph, Anna, Zacharias, loannes Baptifta, amp;nbsp;uox de . Judita erat: HiceftFilius meus diledus» Hæc paucos adhuc mouerant, , Iduam agnofeerent» Eft igitur his uerbis taxata, amp;nbsp;huius petentis hæfitatf ^'Ofcæterorum durities»

P Sed hic petens, etfi eft infîrmus, tarnen recipitur 8Ó exauditur hæfitatio ffepidatio apparet, quia ueretur nifî uiuenti adhuc filio coram opituletur, fed nihil effè fpei : nec intelligit hunc Meffîam non folùm ægrotis, ^f^^nimortuispoffeuitamreddere. Imd non intclligit ille coccus aulicus, j ^^'^cjpfani uitam poft peccatum, mortisiter effè, amp;nbsp;Meffîam autorem uitæ, ^^Urum eflèuitam, quæ fit extra huius mords tyrannidem. Poteft igitur pa^ Lp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortuum reftïtuere» Quanquam autem funt errores

tUf U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auditore,tamen quia initium eft fidei, recipitur Sc adiuua^

Chrifhim,Gd potius accedamus iniu'tati duldflima uocc ipnus,qua inquit: Ve* nite ad me omncs qui laboratis,amp; onerati eftis,ego reficiam uos Jtem^PctiteSi accipietis.

Sed Humana mens non intelligit hos cultus, Dei petitionem Sc inuocatß onem,ied impedita amp;opprefla opinionibus legis, cogitât tantum cultus eflè, cûm nos egregia fadla Deo oflfêrimus,impedita eft èC natural! dubitatione, ut non poteft ftatuere, Deum ucrè uelle nobis adclîc,amp; opitulari in tam multis ne gocqs, cogitât ratio milerrimas eflè occupationes Dei,lî huic in febribus,ini in naufragio,abjs in acie, alqs in cuftodia domus, familiæ, liberorum adfit. Sed basEpicureascogitationesetjciamusex animo ,amp; cogitemus omnia Humana pcricula magna enè,amp; in omnibus metuendas elîè infidias Diaboli,8f nospræ Ceptisamp;promiflîonibusadinuocationemaccendamus» Non poflumus mor^ tem,pericula corporis amp;nbsp;animæ,infidias diaboli,fine auxilio Deiuincere» ïdeo Chriftus inquit, fine me nihil poteftis facere. Diicamus autem hune dTe præcipuumcultum Dei,auxiliumabeo fîducia Mediatoris petere,fîcutPfaI. 4ÿ, ait t Inuoca me in die tribulationis, 8cc*

Prior locus eft exemplum infirmæ fidei,quæ tarnen impetrat,quodpetitlt; înerementAfie Alter locus eft confirmatio lecuta euentum,0lt;f multorum conuerfio. Poft uido ham fides fit ardentior, ficut Paulus inquit : Probatio fpem efficit, ciim dimb camus Sc uincimus, confirmatur fides Sc ipes, ut deinceps alacrius expedemus auxilium Dei,SC 2. Corinth, i, Refponfum mortisin nobis habuimus,ut non fimus confidentes in nobis, fed in Deo, qui exuicitat mortuos, qui ex tan« morte liberauit nos, amp;nbsp;libérât, in quern fperamus,quód amp;nbsp;iterum nos libera^« turns fit, adiuuantibusueftris precibus, Vtrunep docct quód Deus finatnos obrui procellis afflicdionum,utdiicamus timorem Dei, emendemus fecuntais tem,deponamus fiduciam noftri,ficut Deus regem Nabuchodonoibf puniuit, ut deponeret fiduciam ftiitrurfus etiam docet, quód liberct nos, ut teftimonia habcamus præièntiæ 6c miièricordiæeius, quód ucrè opituletur, Sicut Agar adiuta in exilio monftrato fonte,poftea fit firmior in fide, SC maioreconfiant tia expetdat auxiliurft Dei, ficut SC in didto Paulino dicitur : Qui amp;nbsp;iterum li=# berabitnos, amp;c, Itacreftit amp;nbsp;confirmatur fides in hocaulico,cijmcomperit non fuifle irritam petitionem, Sc mouetur familia teftimonio miraculi, utiam credat autorern beneficq efleMeifiam. Tales funtliberationes,talesfuntuido^ riæ,tales triumph! Chrifti,quos intelligemus tunc,ciim glorificabitur Ecdefta, quomodo in talibus adtionibus præliatus fit cum Diabolo, utplures à laqueis cius liberaret.

PX ièrie hiftoriæ apparct adhuc agi primum annum à baptifmo Chrifti, amp;nbsp;•■-^feftum, cuius hîc fit mentio, icribitur d Cyrillo eftè Pcntecofte, qui addit,eo die iolitum Angelum de ccelo deicendere, Sd hanc piicinam agitate, ut ianare^ turprimus,qui inferebatur. Dicimus autem de miraculis Chhfti ubic^ eadem in genere,quæ amp;nbsp;hîc breuiter repeto. Primiim : Miraçula tot SC congruentia funt teftimonia, hoc uerbum, quod hie dodor ipargit, uerc diuinum eife, amp;nbsp;dodo^

l^oftorem Deo mifTum eflè,quia res oftendit, eum luuari à Deo, Secundd, ^cnii'raculateftimoniafuntpotentiæcliuniæinlioc doctorc. Sicut hïc clarê '^■rniat, Pater meus etiamnum operatur, èc ego operor, quæ ille facit,amp; Filigt;

facit, Hîc affirmât Chn'ftus hæc faéia,amp;C ab æterno Pâtre, amp;nbsp;fefé ■5''Eftcp infïgne teftimom’um, ut pofteà dicetur, de di'uina natura Filq, Ter^ ^^niiraculamnt exempla promiffionum, quæ nos ad petendum èc expeten^ ^'ßauxilium mouere dcbent,perinde utipfæ promiffiones omnia referais fîdhancfèntentiam : ApparuitfiliusDei,utdeftruatoperadiaboIi. VtCer^* ‘'■’ißtdeftrui â ßlio Dei peccatum mortem, faepe tollit morbos, Sc refulcb 'nortuosj ergo amp;nbsp;nos uelpeccato,uel peccati poem’s obruti, confugiamus

petamus 8C expeeffemus liberationem. Hi funt cultus,qui præ^ ^‘Püohonore hune Meffiam affi'eiunt, ÔC non intelliguntur ab Humana ration ^gt;Jgt;neluce EuangeIrj.Nam humanæ mentes funt occupatæ opinionibus legis, cenuZbin:!* '^iiper afferunt ad Deum hanc PHiIofophiam,fie uerè coles Deum,fi eximi»uocatione^

P ^Htuccs ad ipfum affères, has quia non affèrs,non es dignus cius muneribus, •^^'erea abfurdum eft à Deo petere, ut accurrat ad tuam febrim, ad tuam in^ ^Pfinijamp;addomandam aliquam ftultam cupiditatemjCur iplêearn non repnV *• ’’’•^^Hæimaginationes duriter exercent mentes humanas, fèd difeamus ideo '’”flumeflèfihumDei,ideoeditam uocem Buangelq , ut illam philolbphiam f^üonishutnanæ emendemus,amp; feiamus uerè cultus Dei eflè,petere auxilium, ^’J^t^hriftus inquit: Sine me nihil poteftis facere, Hæc de miraculis in generc

'*■00 fuo, inter quæ nbsp;hoc numerandum effiquôd in ipfa Pentecofte, quotan# ^^cula popuU

^'^tompererunc aquam ab Angelo moueri,8ó primùm, qui poft motam aqua iwci««. ^'’‘^rebaturjfànari, nec dubium eft,quin hune diem datæ legis ornare hoc tefti» 'quot;'^niopeculiariter Deus uoluerit. Angelus conturbans aquam, fignificat uo? Aßegon««, ^^'^kgiSjConturbantem confeientias, agnofeentes horribilem iram Dei aduer “^peccata. Sed id fitjuon ut pereant conturbatæ mentes, fèd ut primitiæ faU ^^■^^urjcleotantum primus fànabatur. Nam uox legis conturbat uniuerfum ^^•^ushumanum, fèd fàluantur primitiæ,id eft, elefti, qui agnofèunt filiu Dei, æc fit bl euis fîgnificationis enarratio, Certum eft enini hac conturbatione a^. ^ysruinfignificatum eflè minifterium legis,ut admoncrctur populus,ad quem '••unidata lex efîèt, Si. quare illa Pentecofte inftituta eftèt, uidelicet, ut omnes ^§*iofcercntiramDei aduerfus peccata,

Arbitror hoc ad fignificationem pertinere, quôd hec fîebant in pifeina °“!®'* Pfobaticajid eft, ouilla, in qua lauabantur hoftiæ. Nam uoce legis hoftiæ in ’’’ottem merguntur,id eft, Icx teftatur nos deftinatos cfîè morti,propter pecca

reos iræ Dei. Non enim leuis aut exigua res fîgnificatur, c«m fit mens ßoboftiarum, Nam hoftia fignificat quiddam rcum, oC deftinatum morti,pro uofiia» ptfriramDefiCæterùmamp;hocconfiderandum eft,ut cæteris bénéfices Dei âbutuntur homines, ita Si hoc abufbs eflè, pauperes arcebantur, ne curari poG ftnt,fèd diuites prius infercbantur,amp;^ haud dubiè hæc res quæftuofa fuit facers . . , dotibus.Teètèigitur reprehenditur crudelitas aduerfus pauperes, Vocabusg^^^^^“^^^^ lütnBNWàuidetur fignificare domum beneficij,feu eleemofyne. Si tôta res mi« fd, ’■'fica imago eft Ecclefiæ,quæ propriè eft domus eleemofynæ,in qua ægroti cus f ’’ântiirminifteriocoelefti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LU nij quot;nbsp;Quod

cAumnie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InGgne exemplum eft calummarum, prætexunt ludæi odio ChriRi hanc

caufamjquód fabbacum uiolet. Querendum eft igi’tur an legem ui'olaritfanan« dojitem an fanatus uiolaric legem,geftando grabbatum, Relpondeo,neutrum ’batum * uiolaftè. Primûm de Chrifto plana nbsp;nbsp;perlpicua defenfîo eft, 80 quæ maximé

Prlt;eceptide declarat legem de fàbbato, Lex non præcipit ocium fimph'citer, fèd prædpi't sabbato ex* ßnefta opera, quæ minifterio uerbi Dei conducunt, nbsp;nbsp;prohibet alia externao«

p/jcdtio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporis,quæimpediunt minifterium, Hæcftmpli'cïflîma eft huius legis

principalis rcncentia.îam hoc opus Chrifti eratteftimonium minifterij8óucrlt;« bl Chrifti, hcut aliæ curati'ones in labbato faeftæ, Sa. confirmabat fidem in muh tis,0lt;5 excitabat eos ad ueram inuocationem,hæc omnia erant proprijflîmèopc ra làbbati. Quare amp;hæc fanatiouerê fuit fabbati opus. Secundó,lex homini lata eft,amp; non Deo, 80 eft diftiplina prohibens certa opera huius carnalis amp;in firmæ naturæ, quælèruiuntuentri. Sed hæcfanatio faefraà Chrifto,proprice* rat opus Deijfanôtifîcans iftum curatum, amp;nbsp;nouam in eo uitam incoans.

Nfefmf«»» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fanatogeftante grabbatum,etiam refpondeo, eum non feciHècontra

«loM/Jè pfcHIegcm. Quia lex non prohibet opéra teftificantia de minifterio. Hæc publica geftatio in ipfa Pentecofte,crat opus teftificans de Chrifto, non igitur eratlegc prohibitum. Secundó: Dominus eft filius hominis etiam làbbati,inquitChrilt; ftus,8lt;r teftatur fe fupra làcerdotium,amp; politiam legis eflè, mandat igitur tan* AHegoriami* quam làcerdos noui fabbati amp;: nouæ Pentecoftes aliud, quàm fteerdos Leuiti# tac«//. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur lànatus, ftiperiori Domino obtemperare dcbuit,amp;r quidem finis le*

gis 8^ politiæ, hoc iplb ipecftaculo ftgnificatus eft. Sanatus in Sabbato,feuPefl* tecoftcjid eft, in incoatione noui amp;nbsp;æterni teftamenti,nô iam iacet in leâofuoj id eft,in politia Ifracl, fed hanc iplam politiam 80 legem, libertate Ipiritus fe^ xCLim aufert, non quærit iufticiam,percmoni)s,uel operibus legis, lèd habet iam fànitatem^ hoc eft, ueram 8c cccicftem lucem amp;nbsp;iufticiam in anima, Forisau# tem, donee eft in corpore,utiturpolitijsquibufcunq!,tanquamhofpesniox iturus in uitam æternam.

Chriftus teftatur morbos cfTc pœnas peccatorum, 80 hortatur fanatum, ut caueat, ne lapftisdenud accerlat lîbi nouas poenas. Ita Paulusinquit ad Co* rinthios. Si nos ipfi'iudicaremus, non iudicaremur Domino. Item Pfal.}8» Propter iniquitatem corripishominem. Et quidemdiftamuspœnas huiusri* tæ,quæ eft breuis, amp;nbsp;momentanea, nondum fatisfacere iræ Dei, fed figna eife iræDei æternæ. Caligula,Nero,ctiamiî interfeefti funt,tamen hoc breui fuppK' cio nondum iàtisfeccrùnt iræ Dei, lèd harum prælèntium pœnarum duolùnt fines. Alter eft, ut fanabiles admoniti amp;nbsp;fuis amp;nbsp;alienispœnis, uocentur adpœ** T'metpoenAt nitentiam. Hicnim intelligunthæc fufîplicia eftè figna æternæ iræ aduerfus r«w prüfen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emendantur. Ideo ftriptum eft : Cum iudicamur, à Domino

corripimur,nc cum hoemundo damnemur. Item Apocal. 3, Ego quos diligo, arguo caftigo. Alter fîniseft, utinlànabiles coërceantur, reprimantur amp;nbsp;toi lantur. Ideo in Pial. 32. dicitur : Iri chamo Sc freno maxillas eorum conftringe, quinonacccduntadte,ideftr,humana natura eft onerata ingentibus ærum* nis, ut contumacia coërceatur. Et Salomon inquit in Ecclefiaftc capite odauo, Qui euftodit præceptum,non afficietur pœniSjlcd impio non erit auxiliûin die mortis, nec erit liberatio inbello,neceuafid.Blalphemi,utRabfaccs,Iudas,

Arius.'periurijUt Meti'us: homiadæ,ut Cai'n,8ó tyranni'^ut Alexander,Caligit ‘ï)Nero: Adulten',ut Pan's, Tereus, èC ait) innumerabiles puniuntur, ut defi^ ^sntfiirere,Óóexemplum pœnarumdeterretalios. Hæc fan's eft monuiftè dé '^doco.nedeinceps pecces,ne quid detenus tibi accidat. Hancconcionem nOi^ '^Omnibus proponi fciamus,amp;S exempla huius concionis efle maximam par^ *''’’calanutatumhumanarum,qiiænosdeira JDei admoneant, deterreant i ^quot;itumacia, ÔC hortentur nos ad peenitentiam.

P Hæceft defenfio,quam Chriftus opponit cn'mini de ui'olata lege Gbbati, p^fecunda ratio ex his, quas fupra reeenfui, led multó uberior. Nam Chri# Astresfententias complelt;ftitur : quarum una eft.^hanc fanationem, de qua tSc olatofabbato» '‘gt;^ebatur,opus Dei effe. Secunda,le cuæternô pâtre eadem opera inde ufcj^ initio feciHèjSc nunc facere. Tertia patrem non efle ociofum,aut defijfte âgé Wquam fabn'eauit creaturam,ficut ludæi iuxta Ibmnium humanæ ration jj'^nngebant Deum conditis rebus poftea cas reliquiffe, ficut faber nauim fa« ’^’catam relinquit. Dehistribus fententrjs uberrimis ordine dicendum eft) continent illuftre teftimonium de filio,qu0d fit fubftantiædiuinæ»

Prinuim ergo de tertia lententia dicatur: Pater meus ufcj hodie operatur» argument! ludaici de labbato,quafi dicat: erratisjiec rede in bgiti s legem,cum aitExod. 20. Sex diebus fecit Deusccelum amp;nbsp;terram ,8^ P^^^heuit die feptimo:hinc ratiocinamini,Deum nunc ociofum efte, Só certe in ,^öbato nihil agere. Quare fanationem â me fadam negatis efle Dei opus*Hu« ’’•^^ftræimaginationiopponohocdidum. Patrem poft conditam naturam ^‘**7^^*‘?* agere, fed deinceps femper afFuiffe fuo operi, 8C id fuftentaf«

aconferuafle.fcecundare terram quotannis,impertire uim procreationiS) .^itanianimantibus.Icem inEcclefiafubinde mirandas liberationes facere. ^^ontratociofus Deus, cum uiam populo patefaceret per mare rubrum, cum curfum Solis præliante lofua,hæc fimilia compleditur didum Chri ^‘■^uodquidem diligenter meminiftè debemus,amp; adiungere cæteris teftimo« docent nos de generali adione Dei conferiiantis naturam, ne finga« nunc fuo impetu ferri, fine Deo,nec à Deo petendam effe uitam,terræ ‘^^unditatem, amp;nbsp;alia naturæ opera, huic delino humanæ rationis opponâ« refiimonùtde ’’^^^haîcdicla : In Deo fumus,uiuimus, mouemur. Ad Heb. I. Ferens om« perpétua con ’’'^uerbopotentiæfuæ.CoIofT. l.Omnia in eo confiftunt. Matth. lO. DuoÂ’'“'*^“’”^”*’ Pafferes aflè ueneunt, amp;nbsp;unus ex illis non cadet fuperterram fine pâtre ueftro.

Præterhancgeneralem adioncm Defetiam fiunt quotidianæpeculiares °^3tiones in Ecclefia,de quibus loquuntur alia multa teftimonia,ut petite èC ^^•^•pietis. Pfal. }}.Multæ tribulationes iuftorum,fed de his omnibus liberabit

Dominus, Et utruncp genus adionum fide intelligendum eft,ut uerè ftatus Deum adefïc naturæ rerum, ÔC petamus ab ipfo, ut uitam noftram tuea« ^''’■)Utfœcundettcrram,utdefendat nos. Hæc fides eft credere articulum de ^ffatione. Nam qui fie tantum fingit d Deo conditas eftè res,ôô poftea relidas, faber nauim fadam, poftea relinquit,8ô tradit nantis, hic non redè co« §gt;tatdecreatione.Cùm autem humana mens fine fide non aliter iudicet,difcen« ^leftuerafententia deconferuatione rerum, ôô affiduis Dei operibusex tefti* ’’longs,ut fides accenfà agnofeat Dei præfentiam, èc redè inuocet eum.

669 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN

Cur Deui qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed cur didum eft in legt ccflàflè,lèu quieuiflè Deum. Refpondeo : Non

cuiffe dicatur dubium eft arcanam dodrinam contineri in hac fabbati defcriptione amp;nbsp;condi# tione. Euoluereautem restantas difficile eft. Primiim ideo dicitur quieuifiè Deus,quia nullam nouam fpeciem in natura condit,amp; facit mentionem èefla# tionis Deus,ut dare teftetur,fe non aliam fpeciem abiedo hominc conditurum

eflèjfed hominem efle extremum amp;nbsp;flimmum opus, quo deledetur ,amp; in quo quiefeere uelit,ac fignificatur ingens dignitas hominis,Só amor Dei erga homf Howiiifw uU nern,in hoc ipfo teftimonio,quod Deus pronunciat hunc efle extremum opus, tiwMw e])e 0. J quod fuerit direda totius opificis deliberatio amp;nbsp;appetitio. Hoc opus uoluit fibi Deus quidem efle,quo ipfè propriè deledaretur,8c in quo perpetuó amp;nbsp;fine

Eft 8(^ numerus dierum certd confcriptus,ut fignificarctur difcrimen uit^ in hac natura 4-ux'k^ gt;nbsp;ut uocatur,amp;S alterius uitæ,in qua uerêübbatum célébra# bimus,cijm hæcnatura fine cibo 8c potu generatione unietnouo modo,co# ràm fruens afpedu Dei. Nam ilia noua,amp;SilIuftris noticia amp;glorificatio Dei, erit uerafâbbati cckbratio^Sc conrentaneum eft ex hoc numero dierum diâu

Elite didum. Eliæ fumtum efle : Sex millia mundus,amp; poftea erit deftrudlio. Hine exifti# mant confedis fex millibus annorum,deinccps in feptenario initium fore illius nouæ amp;nbsp;æternæ uitæ, in qua Ecclefia Dei in uita perpétua uerè, fine caligine amp;nbsp;peccatOjfandfificabit fabbatum,faciet fandfa opera, cordm cernet Deum, ÔÔ ci# usimmenfafapientiafruetur. Hane efle principalem fignificationem fabbati omnes fèntiunt,Ôlt;^ teftatur Epiftola ad Ebræos.

Sed ut nobis in creatione paratum eft illud fabbatum, ita poftquam natu ra hominis lapfa eft,Deus prius fabbatum alio modo confècrauit, ut nobis re# ftitueret amiflùm feftum. Nam filius Dei morte fua egit fabbatum, cum quie# . X* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« A w—. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f?

lius fuit in fepulcro,amp;S quia Pater quiefeereeum toto illo die,tan^ defertum, ^hc^^'^undo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc fabbatum multd minus dedarari poteft,qudm futurumillud,

incoetur, ftdut filius ante fabbati futuri honorem, prius in morte quieuit, itafabbati honore tota Ecclefia incoat a fimili quiete,feu ceflatione, id eft, d morte, in qua ’ etli deferti uidemur,tamen certd refufeitabimur ad honorem æterni Sabbati.

Harum rcrum magnitudo non fatis dedarari uerbis poteft, iedpia meditatio# ne cogitanda eft,ut in crucc diicamus hoc efle initium iabbati.

Dilcernantur igitur fabbata. Primum eft pcedagogicum, uidelicet, cere# TriaSrflitrfW. moniainftituta80docendi caufàjSC utadmoneat homines de future fabbato, in quo Deum perfecTté agnoftemus, amp;nbsp;fine ullo peccatocelebrabimus, hæc ta# cite fignificat lex futura efre,amp; hæc pædagogia non eft tradita, ut Chriftum re# gat,qui no habet opus diiciplina,fed reliqua funt fabbata,quæ propriè ad Ch ri ftum pertinent. Alterum in quo ipfè quieftitin morte feu fepulcro,tanquani defertus à Deo. Alterum in quo célébrât patrem æterno honore. Hæc fabbata eodem modo etiam funt Ecclefiæ,]nde ufqi ab initio. Vt Abel fuftinet crucem, facet in morte uelut defertus d Deo, fed poftea refufeitatus habebit glorio# fum fabbatum. Hadlenus dixi de una particula ; Pater meus ufij modd opera# tur,8lt;S recitaui doeftrinam Ecclefiæ,de generali atftione feu perpétua conlcrua# tione totius naturæ, de mirandis operibus Dei in Ecclefia. Venio ad fecun#

. Hot dictum poftea pluribus uerbis declaratur : quod Pa ter facit,facit üa ‘'^^fîmiliter. Item, Omnia oftendit filio,quæ facit pater,amp;c. Hæcdicla recen?

I *'* pater condiderit, Scfuftentct res, ficut fupra dicfium eft : Omnia per jp^ . ’^facla funtjSd ad HeKi.Ferens omnia uerbo uirtutisfuæ. Has iententias in n.’J^tatione nobis preponamus, ut inuocantes Deum acternum Patrem lefu ^filticonditorem nbsp;conieruatorem rerum, cogitemus fimul cum Patre, fili«-

?amp;Spiritum Gnftum omnia condidiflc,00 conièruarc,8ó fimul inuocemus, yigentes inuocationem ad Chriftum Mediatorê, ut pro nobis intercédât, ftatuamus eu eflè omnipotcntcm,8c nos exaudire,amp; patrem prorfus idem ^‘^uod uult filius,amp; quod teftatus eft ft uellc. Cogitanda eft igitur hæc Ccnn l^’^^ifinter prccandum : Pater meus ufcp modd operatur, dC ego operor. Hæc monuiift fttis fit,ut Icdor hoc teftimoniu de diuinitate Filrj obferuet,

J) 'fu pie expendat. Nec uolo recenftre Samofateni Arij cauillationes, qui^ ^'^duderehunclocuconatifunt,Nam perfpicuitasdifti tanta eft,utlabefais ^‘'•'peciofenon poflic, Nam ludaci agnoftebant Chriftum ft æquare DeO*

Eôdem pertinet didum : Pater omnia monftrat filio, ergo æqualis eft P^iapatrisamp;filpjficamp;potentiam æquat,imô facit fe focium atftionis Dei, pillefacit,filiusfimiliter facit,Poftea ÔC honore æquat, ut omnes honorent ficut honorant patrem. Hæc ftntentia repetit fuperiores,nam hîc eft ho “^^trusjde quo fuprà dixit îTribuere immcnlàm fapientiam, amp;nbsp;potentiam ''»■«tPattiamp;Rl.o.

' n h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ociofus,nec tenetur carnali pædagogia.Ego ago eu patre,amp;

a 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideo Patrem facicntcm,ergo hæc fanatio d me fa(fta,diuis«

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non fubieda ueftræ legi de Sabbato,quc eft pædagogia huius infirm^

’’’fi^tænaturæ humanæ,fonificans longe aliud fabbatu, ftilicet futuram quietem, in qua ceftantibus ofticqs corporis, generatione, nutritione nbsp;nbsp;nbsp;•

'^ilibus, tantum opera fabbati faciemus. Intuebimur 8C celebrabimus De^ Äipfe nobis impertiet ibeietatem fuæ lucis, uitæ æternæ. Nam hanc fult;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quietem adumbrat typus in lege fabbati, ut fuprd didum eft.

^nien dico l^obisj qui audtt /ermonem nieumj lt;7 credit eij qui mißt me, habet 'ïJt*

, n Dixifupràobftruandaefft hoc loco teftimonia de diuina natura in Chrt J )qüæ meditationi piorum commendo.Suntenim fatis pcrfpicua,etiam fine ®'^§aenarratione.Videmus æquari fapientiâ,potentiam,amp; honore,tribuitur ''^S’^Sifilioomnipotentia. Cætcrdm èc hoc fulmen obftruemus, quo damanss ^^fomniûiufticiajqui filio Dei non tribuunt honorem, quales funt Iüdæt,Eth* '^^Hæretici,amp;omnes hoftesEuangelrj. Sit licèt excellensuirtus Fabq,Ebio^ ’’^ArijjPelagtjjIudæorum aliquorum,qui funt inimici Euangelq,itcm Mona P iu» orumamp;aliorum fapientum, qui nunc Euan^elio aduerfantur, tarnen quia^'.^v^’^““^ ‘yueinon tribuunt honorem,me claredamnantur : Qyt non honorât hhu, rœnontru honorât patrem:ac rurfus nobis,qui agnofeimus mediatorem fihû,5ô ipfo

'icenteacccdimusadpatrcm,ingensconfolatioin hac ftntentia proponitur. ornuscertd nos recipi d patre,quia filio tribuimus honorem,de quo docet Eu ^’J§tliÛ,quod narrat quis fit filius, amp;nbsp;quare fit miftlis. Nam tribucre honorem

'oeft credere Euangelio de omnibus articulis de Chrifto, fiducia eius accc dctô

dere ad Deiim,8ó cum inuocare, Ideo ftatim fequitur fentcntia quæ interpre# „ ’ ' taturhunc honorem his uerbis: Amenjamen dkouobis,quifermonem meum auditjamp; credit ei,qui mißt me,habet uitam æternam. Hîc docet quomodo buatur honos fih'o,(cihcet, audiendo uerbum eins, credendo tiim ipfi FiliOj turn Patri qui mißt eum,amp;r pro hocopere promittit uitam æternam. Has con# ciones ludæitanCp tétras blaiphemias execrabantur^qudd tribui poftulabat/io norcm parem filio,8c patri, item quód pro hoc opete promittit uitam æternî» Cur igitur data eft lex C An hoc uile opus, credere in hunc crucifixum Mefli# am, tanti eft,ut pro eo detur uitaæternaf Videntur hæc abftirda humanæ fa# pientiæ,amp;^ præiertim, his qui fafcinati funt admiratione fuæ iufticiæ. Sed uera Ecclefta Dei intelligit hæc dicfta, amp;nbsp;reóiè intelligit promiftiones de Meflia, legem. Seit cur data ftt lex,icilicet,ut fît uox oftendens indicium amp;nbsp;iram Deialt;^ uerfus peccatum, non qudd homines fîht lege iufti. Seit cur promiiTus fît Mef# fias,{cilicet, ut fieret uidiima pro peccatis noftris, amp;nbsp;incoet in credentibus in# tarn æternam. Hîc igitur repctantur ea, quæ fuprd de iufticia fidei in cap. alias dida funt. Sed cur ait f

An non iudicabuntur credentes f Refpondeo de proprio principali effedu fidei Ioquitur,ut omneshomines præter Chriftum habent peccata, fîc An iudicentur omnes iudicat accuCat Deus,ficut Paulus inquit : Omnes funt fub peccato, credentes. fed poftquam illuxit fides, leu fiducia Chrifti in cordc,qua agnolcimus nos iic# re d Deo rccipi,exaudiri,regi,defendi,ftquitur pax amp;nbsp;lætitia, quæ eft incoatio uitæ æternæ, amp;nbsp;tegit peccata, quæadhucin imbecillitatenoftra hærent. Jdco dicitur : Beati quorum remiflæ funt iniquitates,8ó quorum teda funt peccata. Sic credens ne quidem uenit in iudicium,id eft,etfi habet peccata, tamcn hcc te# da ftmt, poftquam illuxit fidcs, fed fine fide, amp;nbsp;ante fidem dominantur res amp;nbsp;mors, ficut inquit Paulus : Aculeus mortis peccatum eft : Potentia pec^ cati lex, fed Deo fit gratia,qui dat nobis uidoriam per Dominum nofîrum Ie# fum Chriftum.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia quot;ytenit bora ^Ufindo mortui audient Itocem fihj T)ei,

Vide lèriem uniuerlæ concionis,initió dixit quis fit,uidelicet, films Dei, cMßia reßu^ poftea quod beneficium affèrat, ftilicet,uitam æternam. Nuncaddit qiiomodo feitttor mer* daturus fit uitam æternam,fcilicct, refuicitatis mortuis,ôô affirmât ièipfum fó^ tuorum. refufeitatorem mortuorum. Sunt«^ hîc exprelfa teftimonia duo propofîta, alterum de refuicitatione mortuorum,alterum de fili) omnipotentiajfedtamen ita, ut à pâtre fit coramunicata. Ideo ait :

Dißirentidui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emphafis in hoc dido, uitam habere in ièiè,id eft,alio modo, qudm

t£ chrijiier creaturæ,angeli amp;homines. Habetenim Deus uitam in fefe^ uidelicet,æternâ, creaturaruttt, qyæ jmlJo modo extingui potcft,imô fîc,ut alqs etiam impertiat,Ângclus amp;nbsp;homo non poteft rei mortuæ uitam impertire.Hæc tantiim funt naturæ omni# potentis; ciim igitur filius fit refufeitator, necefle eft omnipotentem efiè. Hæc fan's fît annotaflè de tam fublimibus didis,de quibus precipuèhoc memineris, quôdfînt teftimonia diuinitatis filif

Poftea in fine addit obiurgationem,quôd Baptiftæ teftifîcanti de ipfonô obiurgatio, crediderint. Et ut Ecclefîam abundc confirmct,allegat non iblirm Baptiftæ te# ftimonia, fèd etiam æterni Patris dida amp;nbsp;miracula, quæ nos certos reddunc

'’''nclefuni filium Dei, amp;nbsp;Meflîain eflè, (èd duriflïma obiuroatio fequitur his “erbis : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

Mofc Icn'ptum eft,quód uideht Dcum fade ad fadem.Cer ^öüd^^deef. ’’’dtetiam uoccm fbnantem in Sina ad uniucrfum populum fuillfe teftimo# fentu Deizr Deus teftatus eft,hoc uerbum quod Mofi tradiderat,fuum effe uevf d^reuelanuo tarnen infinita differentia eft inter noticiam,qua filius nouit eftèntiam j^^’^nipatrisjSc inter illas reuelatas uoces, ffcut Chriftus aliquoties Matth, ii. ^nionouitpatrem,nififiIius,amp;:inhoccap.Ioan.y.Quicquiduidet filius pas /'^laci'entem^quæ ille facit, fimiliter èC filius facit. Quare de noticia eflèntiæ j^'^fftdubium, quin uocem amp;nbsp;ipeciem non nörint creaturæ,ficut filius nouit. ƒciiero dicendum puto de hac arcana noticia hoc loco î Nam ludæi non pIoj« hac'noticia, fed de reuelatione, qua Deus certó teftatus erat, ie rc^

Rie nunc populum. Hæcprærogatiua fine ulladubitatione fuperabat omä» «/«orww. hac prærogatiua diiputat Chriftus, quafi dicat :

^Rlimum eft,8ô certiffîmum uos Dei uoce uocatos effè, ièd uos earn non au^ RSjUidelicet, corde non accepiftis, uerba audiftis, ièd non uiuificantia, non . .

corde. Ideo clamaftis Exod,22.Non loquatur nobis Dominus,ne mors» ^’’^urjaudit uoce Dei Abraham, fed fide cam accipit,amp; fentit fe hac uoce luce noc^ntfw.

concipcre. Audit uocem èc populus fed fugit,8d fuftinere earn non po 1'liireigitur gloriatio ludæorû taxatur, qui fe propter hanc prærogatiuam

^Wendebant effè Ecclefiam Dei, quód uocem audiffènt. Réfutât eos Chriftus uocati eftis,tarnen non auicultaftis, audire nec potuiftis, nec uoluiftis:

^J^irefonum ilium, non facit uos populum Dei,ficut infra dieet cap. 8» Qui (, Deo,uerba Dei audit. Ideo uos non auditis,quia ex Deo non eftis : Si cftgt; populus Dei,tunc ad montem Syna audiuiffetis Deum loquentem, fed ut Iugiebatis,ita nunc fugitis, non igitur eftis populus Dei, nec uocem Dei

^“'^^Os.Sicigitur intclligatur hie totus locus, quód damnetur opinio Pontifia ^'^’’’^Principum, qui gloriabantur fe efie Ecclefiam Dei, propter hanc præ# uocationis,cum tarnen non credcrent uoci Dei, amp;nbsp;quód audire uo^ crederc, 0lt; fide nouam luccm uitam concipere,ficut fuprd

Iberia ^eijÇ^credit e't (jut mißt me^ habebit Attain lt;eternam lt;(3^ hi iudteiunt '^’^'^'^^^ütßdtranflbitex morte in Yitam,

Similis eft difputatio de Ecclefia omnibus ætatibus. Ita nunc quoq^ difpu Antitheßs Je hpifeopi 5c gubcrnatoreSjft effè prccipua mebra Ecclefiæ Dei,propter fuc

“unem ordinariam, quia ilh, quibus humano moreiuccellerunt, audierunt dj,-^ p'^^niChrifti,ideo promifliones ad fe detorquent, fèdeodem modo refutandi ^'^^•SolihifuntuiuamembraEcclefiæ,qui uocem Dei fide accipiunt,amp; in

nouam lueem 8^ uitam concipiunt. Certe hi non fiint membra populi pb qui Euangelioaduerfantur,ut Paulus inquit: Siquis aliud Euangehum

^Dei,iubctlexDcut. 13. anteferri uerbum Dei, 80 detrahit autoritärem mi* IdeoChriftusitacitât miracula,ut fimul teftetur congruerc ea cum

. Prophetarum dicflis: Impia pertinacia eft non affentiri congruendbus tedimO^ fcripturaele *^05 prophctaruni,8ó miraculorum» Teftantur autem prophetæamp;miracuf chriflo. nbsp;nbsp;nbsp;la,me à Deo mifTam efTeyS^ uera docere* Oportuit igitur omnes mcæ uod crc^

dere, (cdquasfcripturascitatf Poftrefurretfdonem crant illuftriora nia^quia de Cbrifio ucrunqi fcribitur 8c pafllirum effè, èC tarnen non manfuru in morLe, fed regnacurum. Qiiare oportuit eum reuiuifeere. Et manifeftum iCyhunc ûne uoce uUias bominis alten'us ex morte in ui'tam reuocatum efTe/Fuii ic I'gi'turMeHiaSjficutde morte 8^ refurrecfti'one prædi'xerunt, cap. yj. Efajx,0i I^/al. 16, Non relinques ani'mam meam in inferno y nee iines ûndtum tuum ut^ derc corruptioncm,

Ar'^umentum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde pofi euer/àm lerofdlymamyruinsc templi, 8^ eueriio totius huius

ciuoprobdtur Politic ceftabanair ueniffe Meifiam, Quia irrefragabile argumentum eüyCÛm uenijfechrh oporteatMediam ueni'rcjdante /êcûdo tempio, amp;adhuc durante poh'daMo^ faicayneceile eft ueniife eumyCÛm fècundum templum fundi'tus delecum erat,amp; euerfa tota policia, Acprodefthoc argumentum mejniniffe aduerfusamende am ]udæorurn,qui adhuc expcÄant Mefsiam, Eftq^ perfpicuè traditum hocar oumentum in Daniele Hagoseo,

SedetiamdeprydicanceChrifto habebantieftimonialudæiin Prophet tis,uidelicet de tempore, de miraculis eiuSyamp; qudd no effet regio more domina turusyfed fparfurus EuangeJium,amp;: poftea pafTurus refurrediuriis ex morte. Tempus conucnïebat,quia iam Danielis hebdomades decurrebatad ßnem,8: pcregrini reges præerant. De miraculis etiam dixerant Prophetæ. Meffiam railbus teftimonqs declaraturum eife fuam potentiamyUt in Efaia dicitur.

Sed quia ludæis in fixa erarperfuafio de regia dominatione Meffîæ, hxc fpecies maxime decerrebat eosyue huicuiro Nazareno crederent, quia uide^i bant eum non dominari regio more ♦ Huncerrorem maximepoterant ex Proa pbetarum didtis8ó omnibus exemplis fandiorum corrigere, quæoiîendunt Eccleûam fubieélam effecruciy 8c Prophetæ clariûîmèuaticinanturdemorte, amp;nbsp;regno æterno Meffiæ. Qiiare Chriftus reuocat ludæos dPharifæorum dea liramentis ad Propbetas. Nam Pbariiæi falfam illam perfuaßonem in populo de regia dominatione conhrmabant.

Repetit autem hancfententiam in hnCy eftquiaccufat uosMofes: Quiaille de me fcripfit. Hæc eftinßgnis interpretatio totius Moyh.'Quod omnesilia: pEmæreuelationeSyamp;promiffionesfadæfunty utfciretEccleßa indeufc^ ab chriflo. nbsp;nbsp;initio ferecipi à Deo, propter uenturum hberatorem.Hoccontinetpromißio

prima : Seme mulieris conculcabit caput ierpentis. Hecpromiûîopoftea repe tita eft Ahrabæ.Tn femine tuo bencdicenturomnes gentes. Deinderurfuslaa Mo!e fl' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquindonec ucniet faluator, cuiadhærebuntgentes. Poftea claredicitur

de chriflo. Dcut. i8. Propbetam fufeitabo eis de medio fratrum fuorum, ßcut te, Ô6c. HunepræcipitDeus audiripoftM.ofen. Præterea tota îex nbsp;nbsp;tota politiajtya

pus eftrerum æternarum. Agnus fignißcauit uenturum agnumyamp;^ politia ilia nequaquam eftæternum regnumy promifTum populo, nec benedidtio ilia y de qua dicuntpromifTioneSy quæ fignißcatperM.effîam tolli peccatum 8é mor^ temy reddidit uitamæternamyhæcnondumfunt exhibita per legem. Quare Nlofes certus teflis efi deNfefTiay allaturo benedidiionem, id efiy lafticiam Sd uitam æternam.

10 AHISL 1 s C AT TT F. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;674.

aliorum Prophetarum teftimonium contra ^rc nbsp;^^^’^^^’^clufionem,Molen fore aceufatorem,non (è. Cu ni autem pu^

Deus per traditum uerbum redarguit S^ conuincit Pülii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aceufatore, lam in eo uerbo utracß pars accufàt po^s

manifeftum eft, populum non ßtisfacere legi, Erit igi«« Secundo',traditæ funt promiiïîones de Mefïîa,has detor;« iieç'^^^,^’’^§riummundanum,amp;Sdeprauant,nonampIe(ffuntur ut debebant, Contradicunt igi^ feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blafphemrjs fe polluunt, uiolant legem, amp;nbsp;non ibliim ab

^^‘^ïjfcdetiam corrumpunt promiffîones. Hæc peccata oftendet eis Deus, cos teftimonrjs Mofi 80 Prophetarum. Deus dédit uerbum fuum q««d conuin* ,Wtis8(^^poß.Qj,-5^ addidit manifefta teftimonia,ut omnia miracula catiud^ot^ initio in EccIefia,{èruationemNoæ in dilLiuio,cdu(ffionem populi ex

P^^*^ Samuelem,Dauidem, Eliam, Elifæum, Efai* )Wrediionem Chrifti, refufcitationem mortuorum fadfam per Apoftoss

Os ^V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erunt terribilia teftimonia contra omnes impios, ludæ^s

’Agentes. Ideo dicit Chriftus loan. 12. Sermo,qucm locutus furn, iudicabit noiiiflimo die, Complecffitur enim Chriftus amp;nbsp;uerbum,8c ornnia teftimo

P^uoin fine addit,caufam,quare non crcdant,8ô çomminationem. Caufa ’S’jiagloriamhumanam quærunt. Magnum impedimentum cft fidei '^‘dlionis ,folicitudo de ui(ftu,86 de uita,fed multô mains eft,de gloria ôô opi ‘'^ne. Præftantes uiri nolunt uideri feditiofi amp;nbsp;perturbatores publicæ pacis, ’^'^nltituti ftatus in imperijs, indicant honeftum eftè fèntire cum præcipuis, l'îutoritate antecenunt,Slt; defenibres efle concordiæ communis, amp;nbsp;eft plan« '“Stnentioftudijpacisamp;rconcordiæ.Nam reuera honeftum eft,pacemamp; '^'^oraiam fuo ordine tueri, led cu m taxantur potentum idola, amp;nbsp;errores,fci:* ‘iäpientesfequi magnas rerum mutationes,amp;2 perturbationcs» Ideo fugiunt ^diionem ueritatis,aut etiam oderunt, nee poftïbile eft Epientibus fine lu* ^'^'nahunc affedum uincere, imó durius eft morte,uenire in odium fapien* '^'^’^^icifeditiofnm,SdcueriorcmEcclefiæ,amp;boni ftatus, Aduerfus hanc 'kfEfaiascap, ji.Nolitetimereprobrahominum,8^ panAcontem ‘^'phemiaseorum ne metuatïs. Et Paulus huic afteftui oppomt multas ftm tm uerbi. ''^gt;as3ainhisquocß,non pudet mcEnangelrj Chrifti, Comminatio eft, Alb ^üeniet in nomine fuo,ilium accipietis, Peena eft contemti Euangelq maior ^^^dtas amp;nbsp;amentia, ad Rom, II, Oculis ne uideant,5lt;c, 2, Thef.2, Quia dile^ ^^lonem ueritatis non reccperunt,ideo mittit eis Deus efficacem deceptionem, ’^^tuentus oftendit, in ludacis ita creuerunt pertinacia amp;nbsp;furor, ut tandem pfotfusperdcrent totam gentem,Punitæ funt amp;nbsp;genres propter negleftionem ^angdij^uenerunt primiim hæretici,poftea Mahometus,amp; errores Pontifi*

JNiti6 huius capitis aliquid de fèrie biiïoriXj ordine aniiorum prxdicatiO)' quot;*1118 Chriliiydicendum cd, Quj'a enim bic bc mentio paCcbæ, 8^ hidoria mirai’ culi boe tempore falt;dij etiam reliquis tribus Euangeb'cæ bidoriæ feriptorb bus^prorCus eodem modo narratur: certum ed tempus congruere, quod faâû diene initio ueris, nbsp;nbsp;dub fedum illius Pafebæ, cum non multd anteinterfeâüs

edèt Joannes, dcut clare fcribunt exteri, fed quoti anni id pafcha fuit C' Nam de primopafebate, fuprd fads perfpicuê didJum ed, Cbridum d primo miracuJo fado in nuptqs in Cana, afeendiife lerofolymam ad fedum, ac iudico defcribi continuam bidoriam eiufdem,primoanno,in prioribus quinc^ capitibus,de reditu Cbridi in GaJilxam 8c trandtu per Samariam 8C reditu ad fedum Pen^ tecodes : fed in hoc capite, noua dries indituitur, nbsp;nbsp;apparet omidiim ede an^f

num intearum,in quo amp;nbsp;Chridus cœpit padim prxdicare, prxferdm in Ga^ blxa, podquam Joannes captus^S,^ podea interfeedus ed, cûm badeniis primo fuoanno fereinludæa Ô^IcrofoJymiseJTet concionatus,amp; loanni Galilæam celleriL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

^occapite,tertium Pafcha numerandum dteius tempon's, quo Chridus prxdicauit reliquorum Euangelidarum narradones indicant, cxquibus colhgipoted,[oannem circiter biennium concionatum eJPe, Nam ^rm ISprincipio in loco maxime uicino ludxx adlordanem incoaJTet fuiim ba ptiimum,qi^ magnam mukitudinê exurbelerofolyma egre{ramejre,fcribk ^^ble^ycircumiens ripasIordanis,8éreliquasoras ^^«^i,donccCbnauscc,amexN,zarah,c,ln,inuidniacnitadBaLr,b2n, (Icu liecbab^am) accédera, ucab eo baptizarecur, deinde aliquantirper com. '”°lt;-=^^‘nGablæa,adSabmurbeni,utrupràcap.,.narrauicIoannea,amp;ba. Pi'^^nec^aiaeguamab Herode cape recur, Sialiquandin pollea coiicionacus dtHerodi,^rxpe ab eoauditus, fed tandem in carcerem coniedlus,amp;ineo j ahquandiu detentus priufquaminterRceretur, quilChridoex carceremittit / dilcipulos. Hiccurfus Ioannis non fubitdperßeipotuit, fedintercedic tempus nbsp;nbsp;nbsp;/

Primus locus, confolatio proponitur contra tentationem de uiAu, 8^ de^s fenrione,^ congruit fadïum cum régula* Primùm quærite regnum Dei, 8c ^feifiow. Waadijcientur uobis.

Admonemur enim Ecclefiam uagari in defêrto, paflim à Tyrannis cxcu^ ^duriteraffligi,ied in his ærumnis Deum tarnen ièruare aliquem cœtum, ^itabili modo, etiamlî membra aliqua, ut in acie interfîciuntun

Secundus locus, quôd Apoftolidiftribuunt,admonentur hi præcipuè, officium mi. ^'iipræfunt,utfunganturminifteriofuo,pafcant populum Euangelio,imd nißrorum, ''iîmreliquis ofïicrjs iuuent pauperes,quantum poflunt, nbsp;nbsp;in hac ipfa re præ^

'“ceantcisfide,cùmincidunt periculauidlus,aut corporis, confirment audi* ^Qf«,utexpe(^cntdefenfionem, Sicut Moles confirmabat populum in lit*

Tertiiis,quôd fuperfunt fragmenta, infigne teftimonium eft, augeri bo* '’3,non minui, largiendis eleemofynis,ut teftatur uox Chrifti t Date ÔC dabi# 'ur uobis,

Quartus,quôdiubetcolligifragmenta,8lt;^ alïèruari reliquias: Præce* pfumeft dignum oblêruatione de Parfimonia. Vult enim Deus nos reucren* '^ruti donis fuis, hoc eft, uult,ut agnolcamus dari uidlum diuinitus, uult cxct^ fftifidem, amp;nbsp;inuocationem pctendis,amp; expedlandis â Deo rebus neceftarqs ad 'Jimdam uitam, amp;nbsp;uult collocari eas ad ufus ab iplb ordinatos, uult amp;nbsp;gratitu* ^'ncninoftramconfpici,prædicandisDeibenefîcqs,fîcut Pfalmus docet. In*

me in die tribulationis, amp;nbsp;eripiam te, 8C glorificabis me. Et dilcant hîc Pgt;'odigifeuioIarehocmandatumChrifti,quidilèrtèait: Colligite reliquias ’’f quid perçat. Nam immodici fumtus, ôc profufiones, quid funt, nÜi inanis Pfrditiofaciiltatum,acmunerumdiuinorumfEt quia profufiones nemo to*

diu poteft,lèquuntur poftea mala aucupia pecuniæ 8c rapacitates* Ita ui* iiicqsjfeu peccata ex peccatis oriuntur*

Qiiintus locus* Hadîenus hiftoriam fine allegoria accommodaui ad lo* fjiegoria. ^osquofdam doftrinæEuangelrj. Nam taliafaftafunt exempla propofita, ut '^osdcfîdeamp;depræceptisadmoneamur. Præcipuuseft igitur locus, ut dilca* cxpcllr.n •^usfidepctendum 8C expedlandum eflè uiftum,ÔÔ defenfionem à E)co* Cæte* dumuiéium. ’^*'mpanisamp;corporalis diftributio funt imagines etiam minifterrj Euangelb ^’jfftcpdulcis Allegoria* Apoftolis mandatur diftributio, præcipuè Euange* §dt]5amp;cüm funt fidelesinmunere fuo ac ftudio, crefcunt in ipfis dona Mia,luxdoftrinæ,fides, prudentia,forcitudo,caftitas,fucceftus in gubernati#

Et hîcfragmenta alferuari magna cura debent, id eft, doftrina ipfis pâte* hcta,ut Auguftini reliquias aftèruamus, hoc eft, libres quibus refutauit Pela*^ §*um,Manichæos, Donatiftas, Arium : 8c nunc aflèruandæ funt reliquiæ, id ^ftjpiafcripta eorum, qui rurlus accenderunt lucem Euangeli), de pcenitentia, ^cremiffîonepeccatorumgratuita,quædonatur propter Chriftum fide,de ^femine operum d Deo mandatorum, amp;nbsp;traditionum humanarum,de fugi* endis idolis milTarum, 80 inuocationis mortuorum*

Poftremó amp;nbsp;Cophinifignificant ftudia literarum,difeiplinam, feu gu* oernationem externam. Nam his rebus continentur fragmenta, id eft, rétine* rte cr diÇd. ^urmemoria,amp;propagatur,8Cconiungi literas,dilciplinam,leu externam pHnj. gübernationem oportet, quia fine diftiplinaetiam ea,que funt mandata literis,

Ïegi nön'pofluntjUt qiiamuis multi funt dodi in alrjs artibus,tarnen quiaEpif fcopi non aiTucfecerunt iuuentutem ad Hudia dodrinæ Euangdij quadam uti« li difdplina, uenit in obliuionem pura doólrina» Et mine metuendum eft,quia fuperiores non curant ftudia èc diiciplinam, riirfus iècuturas eflè tenebras, quare hos Cophinos, id eftj ftudia Só diiciplinam curare Apoftolos, id cft,gu* bernatores oportebac»

Gratum eft miraculum multitudini, pafti fine fuo fumtu aliquo, ZC'hic uir hac arte uidebatur maximos exercitus pofte contrahere 8^ dacere, Ideofpe^« omte ima. j-gßant iam initia fore eins Imperi) Meftîæ, quod fomniabant : ideo concurrût, renundaturiflint,amp;coa(fturi,Ut imperium acci* piat,amp; regio nomine exercitum in ludæam ducat, nec dubium eft in hac ddi* beratione, multas Prophetarum iententias de regno Meftîæ allegatas eire,cu=* XUS exiftimabant aliquando talia initia fore,fed Chriftus nouum periculum fu* git noua ratione» Antea fèceftêrat ex urbibus, fugiens Herodem, nuncfugitex deftrto in urbes, ubi ftiebat populo non concedi tales concurfus, aut ullos fer^ raones de nouo rege»

Cur autem reculât reciperc regnum f Deponantur illæ infuliæ cogitatio* nes,quód fit uirtus uiuere in miferqs, fugere opes amp;nbsp;potentiam, ficut Monachi Cwrrccufct fingunt fiias latebras 8c fordes eiïè magnam uirtutem,8ó cultum Dei, fed uocaf *chri/iM^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpedetur» Milfuseft Chriftus, tantum ut doceat Euangelium, 86 fiat uiâfi

ma pro humano genere, non ut occupet imperium mundanum»Huic fuac ucm cationi obtempérât, Ô6 propter hanc non permittit fe renunciari regem. Inte* rim profitetur fe multd maius officium gerere, quam regium, uidelicet fe eif^ vocatioc ri« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufticiæamp;uitææternæ,uttotiesantèdixi.Hcceratmultômaiofgl(^

riatio, quam fi regem fe profeftiis effet, aut etiam regnum adminiftraffet. fcamus igitur quid fit uirtus, quæ uocatur humilitas, 8c rurfus quid fit gloria, amp;nbsp;quomodo fit fugienda, aut appetenda.

Humilitas eft uere timefe E)eum, 86 agnofterc propriam infirmitatcin, 86 tarnen in fide obedire uocationi Dei,86 expedare ab ipfo auxilium 86gubcr nationem, nec appetere ea, ad quæ Deus non uocat, nec fieri audaciorem,quafi noftra fapientia, noftris uiribus, res magnas ^6 fâlutares geramus,fed ucrèfta^ tuere,quo'd Deo adiuuante,res utilesgeramus,agnoftere 86modumnoftri ExfwpU. doni, nec delpicere alia membra, per quæ Deus eft efficax, led potius pctere,ut Deus etiam cæteros adiuuet, 86 illos honore affîcere, tanquam Dei organa j 86 exiftimare, quód Deus etiam utiliora per eos gerere poftit. Talcs funtMofis, Dauid, 86 fimilcs, qui agnolcebant fuam infirmitatem, intelligebantfenequa^ quam pareselîè oneri gubernationis, 86 tarnen propter uocationem non recu^ faut fubire tantam molcm, 86 hanc fide fuftinent, expeeffant auxilium à Deo, non indicant fè luis confilijs 86 uiribus res tarn periculofas regere pofte. Sed fi quid féliciter gerunt,lciuntle Dei auxilio gerere, nec delpiciunt alia organa lojMfhz hK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moles non delpicit lofue, Dauid non defpicit lonathan, imd uenerantur

^0^3 quos uident Ibcios efft tanti laboris. Humilis eft lonathas, non appétit re^ gnum,cum uidet fe non effe uocatum, fed feruit fideliter in fua uocatione, nec inuidetDauidi,quern uidetantecellere,86ad regnum uocatum elfe,fequanlt; quam filio régis exclulbi Hæc fuit magna 86 excellens uirtus in lonatha, obfe^ qui uoluntati Dei, 86 uolentem de hæreditate regnfiquæ ipfi débita uidebatur, altcri

tfri cedere. Hanc ueram humiJitatem ignorât mundus, quæ née afjpetit alia I] ’^^uocationem, ôduocationi obtempérât fide. Eft igituruirtus media inter ^'^fxtremaiinterignauiamjamp;T arrogantiam fèufupérbiam. *

Ignauia eft deftrtio uocationis, aut ex fimulatione Sgt;C fuperftitione appe# Ij^^fordesj ut Monachi faciunt. Econtr^ Arrogantia eft maiora uocatione fi« . ^nicre, item confidere proprijs uiribus, èc alia organa Dei deipicerc, uel eis '^*we,ut Cain,GoliathjSauIj Antonius, 8^ maxima pars hominum.

V uera approbatio conicientiæ noftræ, teftimonium aliorum Glorin^ iudicantium, de honeftis fadis. Multa autem compleditur uera approba noftræ confeientiæ. T une enim confeientia uerè iudicat,cûm agnoicit fuam '’■'niitatem,timet Deum,amp;tarnenuocationi obtempérât fi'de,amp;S gerit ea^ poftulat uocatio, non appétit alia, 8C agnoicit iè iuuari â Deo, Gc glorian=i j^oamucl, Dauid, Paulus, id eft, uera teftimonia habent conicientisc, feiunt ƒ’’nn rapuifle dominationes, ied uocationi obediuifle, 8c non miicuifle priua^ ^'^npiditates, 8^ quæ féliciter geftèrunt, à Deo gubernata eftè. Hæc gloria,id , gt;hoc teftimonium conicientiæ eft appetendum. Quia Deus uult nos uiuere na confeientia, Imd polluta conicientia non poteft eum inuocare.Sed tarnen '’''nconfidamus nos habere reconciliationem apud Deum, propter hoc tefti« ^^nium conicientiæ, hoc alias declaratur. Rurius glorio, id eft, glorioiæ fun^« ^nes, fine uocatione, non fiint appetendæ. Necimaginemurnos noftris ui^ res falutares gerere, ièd iciamus uerum efle, quod ait Chriftus : Sine me poteftis facere. Eft igitur fuperbia appetere fundiones fine uocatione, . confidere proprijs uiribus.

Hinciudicari poteft, cognatäs uirtutes elTc, humilitatem, gloriæ ap'* P'htionem, ficut cognatæ funt parfimonia 8c liberalitas, 8c utranep inter hæc '®tcniauerfari, inter ignauiam ÓÓ fuperbiam. Dicitur autem humilitas, qua« non appétit fundiones fine uocatione, amp;nbsp;agnoicit fuam infirmitatem, 8C ^oiconfidit fuis uiribus. Gloria ueró dicitur quatenus obtempérât uocationi» yj/ Chriftus rede fine arrogantia de iè prædicat : Ego fum lux, ÔÔ uita, ^'’■aoportuiteum declarare fuam uocationem, quæ longé fuperabat omnia f^gna mundana. Longé maior gloria erat dici autorem iufticiæ, amp;nbsp;uitæ æter« 'JæjCI^àni dici Auguftum Imperatorem populi Romani. Rurfus rede, 8C fine ’■Jiulatione de fe prædicat, cum ait : Ego fum humilis corde, amp;nbsp;reuera cxcellu« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

•^bnriftushacuirtute,quæuocaturhumilitas,omnesAngelos,ô^omnesho« \ Jnes, quia ipfe perfede nouit æternum Patrem, quare perfedé iè ei fubrjeit, ^longiusfeinfra eumabijcit,intelligit magis deberi ei obedientiam,qudm inlt;* ^^lliguntomnes Angeli,0Comneshomincs,nccdeipicit alia organa Dei j ied ’’’genti amore compkditur, adiuuat tuetur»

Hæc fatis fit breuiter attigifle, ut uefas cauias cogitemus, cUr fugerit thriftus,fcilicet,quia uocatio eius non finebat eum regio more dominari: idcó hnguli difeant, quid propria uocatio poftulet. Hanc regulam iam olim ncgle« xeruntEpifeopi, amp;nbsp;primæ uocationis obliti,8c negledo minifterio Euangelijj lamtantiim regunt imperia mundana, 8c poftquam dodrina propter occupa^» tionesimperiorum negledaeft, magni errores in Ecclefiam irrepierunt, amp;nbsp;•nulta mala acceiferunt. Quorum magnitudinemSC pccnas oftendet dies no« üffimus,amp; hæc peccata alias iæpé amp;nbsp;lufté taxantur.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Toß^uam autem ferofaEîum eEl, dejcenderunt dt/cifuli, ^ijc.

tj oric4, Hiftorica confiderentur, reliquerat totam muïtitudinem Chriftus, amp;nbsp;ceßerataliqud, ne in uuigi concurfu rex appellaretur,eacÿ ex rc perniciofi tu# multus orirentur. Diftipuli uerd fè ad naues recipiunt, ut ibi cubarent,8ô Do#

minum expecflarent, tandem quia is non adeft ,cum lam tenebræ intenderen# tur, Apoftoli flumen trafjcere incipiunt,rcdituri in oppidum Capernaum, ßta in ripa meridiana. Vident autem aduenire Cbriftum fupra flumen ingredicn# tem, cum iam nauis prouedla eflèt ftadia triginta, id eft, Eerè miliare germani# cum. Cogita ergo quam multæ magnæ uirtutes concurrunt,docuit,ianauitæ# grotos,pauit populum fine aliqua rerum copia, icceflît, ne Rex appeliaretur, nuncincedit fupra flumen.

Poftridie manè uenit populus ad fuam ripam Ardoam, cum^ dirent Cbriftum non auecftum efle cum Apoftolis, nec aïiam ibi nauem Euißc præter unam,qua erant ufi Äpoßoli, mirantur quô Cbrißus difceflèrit, cumcj dubi* fant,uidetur commodifîîmum Eequi ApoftoIos,amp;Scafualiænauesadcaniri# pam applicant, quæ ex Tyberiade uenerant.

Cum^ ueniunt ad Cbriftum, primùm obiurgantur, qudd non guærant gloriam Dei 8c bona æterna, Eed præfêntia commoda, ßt:ut ufîtatum cft buic miEeræ SC infîrmænaturæbominum,magis angi de uitftu,dc tranguillitaKCOr poris, qudm de gloria Dei, de bonis æternis, ßcut Efàu prætulit offàm iuri

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primt^enituræjtoc eß,Eacerdotq,quod erat minifterium diuinum.

firadmuhitu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proponit igitur propofitionem,quæ continet obiurgationem,amp; doärß

nam. Parate cibum non periturum,fêd manentem in uitam ætcrnam,qucm R» lius bominis dabit uobis,bunc enim Pater fignauitDeus. Primùm deper/ôna dicit,quis fit. Deinde exponit qualem cibum datums ßt nbsp;nbsp;nbsp;teßatutCedTe

Meftiam datorem uitææternæ,ac c/arèréfutâtperEuaßonem Iudæorum,gni expelt;fiabant imperium mundi, nec intelligebant, nec expetebant remilEionem peccatorum,iufticiam, uitam æternam.Dixi autem principid defcripuoneni peribnæobfèruandam eße, Ait fè obfignatum ù Patre, omnino ßngulatis de# fcriptio eßjßgnißcans duo,uidelicet,banc perEonam deftinatam eße ad certum munus præ om nibus hominibus, ornatam ßngularibus donis, guibus ante# celJat omnes bomines.

Quod enim bic dicitur:Obßgnatus,id in Pfalmo apud ECaiam amp;nbsp;Da^ nielem, dicitur un^fèus, ECaiae 6l. Spiritus Domini Dci fuper me,eö quddun^ xerit me^ Eß autem fumtum uerbum, d ritu un^endi Sacerdotes,Reoes. Eli ergo ungi, feu obßgnari, deßinari ad munus Sacerdotis ÔCRegis, Etguidem cum de hacperibna dicitur,intelhgendus eßSacerdos uere placansiram Dd, 8C Rex qui prorfus deleat regnu Diaboli, pcccati, èC mortis, 8^det regnum æ/ ternum. Necueró tantum ßgnißcat uocabulurn ungere talem ordinationem ad fungendum hoc muncre, /cd ßgnißcatetiam impartire dona,ßcutaitEfah as: Spiritus Domini Dei Euper me. Vt autem Baptißa Eupra dixit : Non admenEuramei dat Pater Spiritum : Ita hic ßgnißcatur hanc perEonam an^

tecellerc omnibuspeculiari modo,c}ui in älrjs locis copioßus exponiciir, guia Cbrißus cumulatus eß donis Spiritus fantßi fupra omnes homines, imâ quia in eo diuinitas habitat corporaliter, id eß, quia natura eß ßlius Dei, eß paripotentia cum Patre, ut fuprd dixit : Pater meus ufgß modd operatur,8C egooperor, fan(ßißcat igitur,amp;^ uiuißcat,dat nouam lucem, iußiciam,amp;:

uuamæternam. Sic eft obfi'gnatus SC uncflus Chriftiis,ut ungat credcnteSjfi^ tiu^a didum eft,ex plcnitudine eius omncs accipimus.

ö ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocabulum obfignatus eft,8ó accommodant ad imaginem

liü'‘^'î’payi'çjid eft5imago Patris ætcrni, fi'cut ad Heb» l. dicitur.’Fis Ij sntxafo:K,THp fubftantiæ Patris, Nee mihi difplicet bæc intérpretatio, fed ita

^oiim aeppayijœ tribuitur foil amp;nbsp;uni Chrifto,quo tarnen Sf aîiâs utuntur loan^« Paulus, de cæteris fan(fris,ut 2, Corinth. i, Deus qui obfi'gnauit nos, id

. ^rdinauit,donauit,amp;muniuitSpirituGn(flo.Item,in quo obfîgnati eftis ^iem redemtionis, In fumma ueró Chriftus in bac concione (èxti capitis di^ eftjiè unum eflèMefliam certo modo ordinatum ,óó pro omnibus hominibus ad hoc munus,ut det uitam æternam, Hæc noua concio, dC ignota populo,fafcinato perfuaiïonibus de imperio mun^i

Ini'tio Capitis miracula recitauit aliquot, quæ funt teftimonia dodlrinæ, striescd^iüi. r *^wfequitur narratio conftantiæ Chrifti fugientis regium nomen, Tertid, cnbituj. obiurgatio populi,quærentis Chriftum,non propter Euangelium

I læriam Dei, fed propter proprias ut]Iitates,uictum, libertatem, excuiîîonê . *™forum,regnum, (^artó additur dodrina, fi peccamus, quid igitur facia«

Quni dtjUt Deo placeamusf Quintô renouatur certamen : (^ia uoce Euan* ^ofFenduntur Iudæi,amp;r fit collatio Mofi amp;nbsp;Meffiæ. Sextd, rurfiis interpoa« '^■^ürdoârinadediicriminehumanæfapientiæ,amp;r Euangeltj, quôd Humana ampledatur Euangelium, nifi adiuuetur à Spiritu fàndio, 8c hic loigt; f'^^i'cfutat Pelagianos, dilcernit etiam Ecclefiam d populo legis, Septimô, ad;« J'pturconcionesdemanducandoMeiïîajquæ opponuntur efui fîbi dati in /ü °' Oétaud, nouæ 8ô maiores offènfiones oriuntur, ciim audiunt de man^ ^îtioneMeflîæ, nec dubium eft omnes fapientia Humana antecellentes,cdm f§^nthancconcionem de manducatione,obftupefîeri,amp; mirari,quorfum hpc ^^'^obfcura ratio, amp;nbsp;in ipeciem abfurda pertineat. Nonô, abrumpit totam al* f^’'Qtionem3amp; caulàm repetit harum ofïènfionum,quam fuprd dixit,uidelicet, 9^od mens Humana fit opprefiatenebris, nec ample(fiatur Euangelium, nifi iuuante, Decimô, tentatur confeflîo Apoftolorum, qui exprefle atïir* '’’^ntjhuncfuumDominumefleMeiliam filium Dci. Recitaui lèriem loco* qui in hac longa amp;nbsp;obfcura concione præcipui funt,ut ledor magis uide* ^^quomodo membra congruant,

Redeo igitur ad quartum locum de doôlrina, quæ in hoc capite præci# Dequsrtôlo^ Ciïm ludæi ftomachantes obiurgati efiènt, interrogant, quod opus fi* doârinit ^'‘' Mit flpfe proponit hoc opus,de quo propriè concionatur Euangelium,ui* ut credant in CHriftum, amp;nbsp;aliquantô póft affirmât, fe cfTe datorem ui*

^ææternæ,amp;hanc ita conièqui homines,fi credant in Meffiam. Hæc eft prin* ^’palisdoârina in hac tota difputatione, quæ quidem eft fumma Euangelq, ut '^pèdidum eft fupri, 8c eft fèntentia oppofita legi,amp; inani fiducia popuH hu# 'quot;s, qui propter legem exiftimabatfè Habere remiffionem peccatorum 8c ’’^ditatem uitæ æternæ. Idco ironicè interrogant: Quid faciemus,ut operemur ®pfraDei,quafidicant:Curnosobiurgas7’ cur iubes æternum cibumquæri, iîmus iufti lege, quidnam requiris ampliusf Refpondet ChriftLis,imô ali*

opus Deijnon fol óm quia à Deo mandatum eft, nam hoc modo lex eft opus Dei,fêd enam quia placet Deo,eft illud opus, quod recipit homines, Sc dat CIS uitam æternam. H^c eft ft mplex fententia dicftióExercitia legis non funt hoc opus,quo fahiat Deus, fed funtdifciph'na Sc politica lufticia, quæ eti'amfi in hac corporah ui'ta neceftaria eft,tamen non meretur remifîionem peccatorum, ut conftat, amp;nbsp;ad Gah 5. dicitur : Qui ex operibus legis fane, fub raaledidionc funta'd eft^qui arbitrantur fe legi CacisFacerej 8^hac difciplina coram Deo iu^^ ftos efTe, nec norunt propter Meftiam donari reconciliationem, hi prorfuser^ rant,amp;rpereunt. Jam hæcdodrïna nouas offenftones 8c nouum,certamen ex^ citat.

Dequinto I0» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vcnio igitur ad quintum locum,in quo eft dura altercatio.OHenfi ludei,

co^coUatio qudd Chriftus ait Fe efle Meftiam,SC poftulat ftbi credi,incipiunt de collatione Mofia cbri jvjofi 8c Melîîæ diFputare^SC redeuntad fuum inueteratum morbum nbsp;nbsp;erro

rem de regno mundano.Et lie argument:ant:ur,ChriFi:as erit maior MoFcjMo^’ Feseduxi'tpopulumex Aegypto,deleuithoftes,pau]tpopulumin deFer[o,(lelt;‘ niep res [antasgeibt,ergo cum Meftiam mai'ora 8cglorioFioragerere oportea£i

Argumentum Sc tu nihil géras,fed relinquas nos in Feriiicure 8c miferqs, non eft exiftimandii luditorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meftiam. Speciofum argumentum erat, Sc quodFaFcinadperftiafionede

regno mundano,nequaquam pofFuncexplicare, Réfutât autem Chriliusargu^ mentum eorum. Meibas maiora geret,quia dabi't æterna bona : Panis Dei eft, qui de coelo deFcendit,8c uitam dat mundo. Réfutât amp;nbsp;alteram partem. MoFts deditmanna,imd inquit,Moiesnon deditjfed Pater meus,quaft dicat,MoFes tantiim mini Fier ed, nihilo magis poterat dare Fua potentia uitam, quam alii^^ quiltbet homo miferrimus. DiFcerni uolo Moien MiniF}:rum,aM.eiriaDoi[^^^ no8Cautoreuitæ,bicautoruit3cde ccelo deFcendit, Filius ed æterni Pattis, cumeooperanSjUtFupràdixit:quaeilleFacit,Scblius FimiliterFacit, Hic FiU“ us tollit mortem, 8c reddit uitam æternam.

Diligenter autem obfêruetur hic locus aduerFus eos, qui de CbriCto tan* lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tùm fjngunt eum efFe dodorem, ut Fuerunt Mo{ès,uel Phocylides, uel alij, qui

præcepta morum tradiderunt,Sc qui Euangelium in legem transFormant, Hip nbsp;nbsp;!

pernicioFus error Fæpê taxatus ed Fupr,i,8c diferimen Femperin conFpeâa eîFe pqs debet.Ed 8c tedimonium obFeruandum de diuina natura in Chrido,qiiod nbsp;nbsp;;

etdobFcuriused, tarnen adiuntdum cæteris^ Rtclarius. HicquideccclodeFcem gt;nbsp;PMuquH j/t nbsp;nbsp;partis, dans uitam, adirmatFedecœlo deicendidè, nec tantûm circum» )

hicßgnißcat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bumanam naturam. Cæterirm hoc perFpicuum ed, hic panent mctaphoii

ricêdici rem uiuihcam, Sumta ed enim occaiio uerbis]udæoruni,guici[a^ uerunt bidoriam de Manna, 8c podca Chridus pluribus uerbis repetet ean* dem fènterrtiam, 8C dieet (ic uiuiFicari homines per ipFum,cûm credunt in eum, Interpellatur autem Chridus ironqs auditoruin : Da nobis, inquiunt, cibum I ilium, quogudato,podca uitdiiriFumusdne Fame, Finecibo^ScFine Fumru, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Omne quod dat mihi ^ater ad me l)entet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

„ Hic iequiturdxtus locus, de diFerimine Euangelii 8chumanx Fapicntiæ, angeiqahu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jctcpopult legis. Etprimum triiitsobiurgatiointerponitur de re^i f

»Mn,efafgt;ien, ietdionepopuli, Dixi uobis inquit : Mos me uiFurosede, 8c tarnen non cre^f I dituros, Hæc uox alludit ad Prophetarum prædidiiones de reiecFtionc po^ I

pull.Sunt em'm notæ fentcntiæ: Si fuerit populus, ut arena maris, tarnen rcïii^ Reiçâio 'luiætantiïmfaluæerunt.Nos ueró iciamus concionem hancnon ióldm mina* ’’iludæisjfed etiam reliquis gentibus,cx toto genere humano, cxigua pars ièr*; üabitur,quare prophanæimaginationes corrigendæfunt, quæ fingunt Eccle^ ^’ïnieflèmaiorem multitudinem,pocentiorem, Populuslegis erat uniueria OjtidfuEc, ’’’ultitudo circumcifà,amp; coniuncfta in politia Mofaica, ièd uera Eccleiia eft ali* nbsp;nbsp;nbsp;’

'^^tœtusjfcilicetjcleëlus ex ludæis amp;nbsp;gentibus, qui trahitur â Pâtre, ut ueniat

Hæc poftea latius declarantur, citato loco Eiaiæ Ç4. Dabo uniueribs fili* ^stuosdoótos à Domino, Hæc eft breuis SC compendiaria deicriptio Ecclefi'c,

Urnen fummam rei compleftens^uidelicet, quôd Eccleiîa fit ccetus, non ab '§îtusadpolitiam Mofi,fèd ad Euangeliumjôc uerecredens ChriftojDeo do« ^^ntccordaper Euangelium,

Porrôexhisiêntentqs cxtruunturlongæ Sc intricatæ diiputätiones deaj^uMio de P^deftinatione,quasadmiicerenihiIopuseft,amp;Chriftus hîc præcidit ipfè, prædeflmdti^ Jouait: Venientem ad me non erjciam foras. Nos teneamus promiffionem ^uangelij hauddubiè uniuerialem èC gratuitam eftè, ÔC nos in illam uniueria« '^’idudamus, S)C ad Chriftum accedamus. Scimus item mandatum Dei im« ’’^UabileeiE^quod præcipitjUt credamus* Cùm hac doftrina uera SC firma ’’'’sconfirmauimus, iciamus hæc dida in loanne ôô alibi,quæ de prædeftinati« ^■^^citantur, non eo dici, ut labcfaciant fidem, amp;nbsp;euertant promiflîonem ièd

^uinam continent commonefacientem nos, qualis fit Ecclefia, ne offènfi exi« 0 huinili fpecie ab ea aberremùs, Acdcef^xftuprædeftinationismagis ^^înidecaufaloquuntur, Impoftibile eft non obftupeicere rationem huma« mundi, Ctim Romæ regnabat Augu« . ^hpiens princeps, falutaris orbi terrarum, amp;nbsp;magnos labores fuftineret , '^^gendo imperio, SC tuenda pace, fenatus ciTet magnus cœtus uirorum ^dtorum, prudentum, qui magnas res gercbant, amp;nbsp;molem gubernatio«

toto orbe fuftinebant, quis diceret hune cœtû nô eftè Ecclefiam Dei, ièd quofdamjamp;L miièros homines in ludæa, Zachariam, Elizabeth, Sime* Exig«wjœ« aliquot fimiles eiTe Ecclefiam, amp;nbsp;Deocuræ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’**

ç^^tantiim huncexiguum èC miièrum cœtum fociu fore ætcrni regni Deif /quot;^igitur hac ipecie ratio moueatur,neceftè eft nobis tradi commonefadlio« f? quot;dp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confirmer nos,ut Ecclefiam feiamus alligatam ef«

c ^^ngelium, non ad genus, non multitudinem, non potentiam, imperia, P’^ntiam, amp;nbsp;iufticiam legis,

Hæc eft haud dubiè fententia didèorum in loanne, Sd Paulo. Interim ta« eftDeum uellcomnes faluos fieri, amp;nbsp;promiftionem uniuerfalem (^^tpod nemo neßare poteft. Caufam igitur damnationis oriri a noftro pec* blute uero fie fentiendum,uocari nos per Euangelium,amp; aftèntiri nos leâioHti, ^t'e,8(: cùm aflèntimur, haud dubiè nos trahi amp;nbsp;confequi reconciliationem

Âititur humana ratio multis offènfionibus,quoties uideteos, qui no Tcntitionci ,antecellere multi tudine,potentia, impCri}s,fapientia, fortitudine,

^uultis uirtutibus, Hîc primùm diputat mens, an fit prouidentia, an De« homines7 Ratiocinatur enim ex lege, debere melius eile iuftis,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eße iu^is, luftos debere imperqs 8^ dignrtate florere^ At in mundo tenent im#

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peria. impij,amp;:pugnantes cum ea doAn'na, quam Eccleüa affirmât à Deo

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dacigiturfpecie multi offèn/i JDeo deßciunt, 8c difficile eff clu^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t:entaj:ione, fèd opponi ei oportet miranda teffimonia, guibus uer^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TetikUiode nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔCpropagatum eff inde uffÿ ab initio, 8C exempla primo^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;digniate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patrum. Deus manifeffis teffimonijs miraculorum offendit fe adeffe exü

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccctui ampledfenti eius uerbum^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nn' hr^^S^.^^^quomodo conCentaneum eff me magis eledum elTe,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilmnnnnj'^a quot;^occcrtamen multd diffidliusefffbperiore, ê^hlc

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auauffum^fef^fil^^^^^^^^^j^^iffidem,Scipionem,Platoncm,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominifin'rt t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igmtasmaioreff,qudm omnesomnium ffimmorum

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uUam effe fa nient ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffiamus conffimtum effe propiciatore, nec

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxceff cauE narr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nteferendam hutc mediatori,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lerTamp;Mrabere''''u^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cium unitKi Ch ^^/onemmtorum ÔC dignitatis hommum,ad confpe^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tentutiode j- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertiatentatioeffdeparcicuîaritate,Cùmau»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tnenfiD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^Etorumdirceditur,difpLitat

'rerne e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otiarum acceptorem, ex totogenere bumano guofclam ex

tur^n ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^g^^^^^terosparesregcere, raliseledioßne^ußsuide^

(^osDeui nbsp;nbsp;urtyr^injca, Hujctentationi opponatur umuerfalis promiffio, quxtdîatur

eb^at, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeuofFerrcomnibusfalute,necdubiumeffmandatunaeff'e DeiJ huicpro.

pfopterßlium propo. ime ^(^snquamigitur non propter hominum mérita ehgitytamedifcrimen eff inter cos qui recipmntur,8^cæteros, Nam hi qui recipi£itur, retineiit uo. ^^nihuangelq,huicafrentiuntur,amp;:reruffentantagniu^^^^

1' rgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc lit tanti,qu6dcredoEuange.

pterc£flZ ^^^,^^‘-^P^^ß^‘^^^^^^^^^'3ntefertur omnibus egregrfs iadisSaulis,uel fH^itmur. nbsp;nbsp;nbsp;eipionis ,Agnoico offendi rationem,quæiudicathoc opus eileleueamp;iiiferi.

us cæt^is, ted eff magn urn n on propter ffia m dignitatem, ffdpropter Media, toi cm Chriffum,quern apprehendit^ Ideohiedicitur,

Id eff,opus quodapprobat Deus,amp;^ quo faluat uos, Hpcefflapientia (in. gularis Eccle(ip,quain hac condone fatetur Chriffusnointelligià mundoddeo An uoluntiii iuquit,mentes dpatre trahitte: doceri dSpiritu (andio, Neepropterea iioluii. ßt ofiofa. nbsp;nbsp;rashumana eff ociolapmd qui in tanto certamine putat ocium effè uoluntati,

non deguffauit has diffidlimas ludas, Poteff humana uoluntas effundere ffdem in his tentation ibus, amp;i effundunt multi, quihabucrunt initia pia amp;nbsp;lac. ta, ff cut Saul,S(i quidem uolentes effundfft,ali/retinent, ut Dauid,Petrus,amp;fen.

öuntmagnam infîrmitatem uoIuntatiSjlèd tarnen non ita franguntur ut uoîert^ abffciant, non fua (ponte accerRint defperationem, èC contumeïias aduerfus

Ueum, fed adiuuantur interim d Spiritü fando, Reut ïnqüit Paulus : Spiritus öpitulatur infirmitati noftræ» Hæc illo ip(o loco âd Röm* 8. in hoc 6^ capite yäduntur in hanc (ententiam ut dixi: ut prj erudiantur de Ecclefia,^ has confo^ ^3tiones opponant oftenß'onibus rationis, multis (seuis tentationibus. In bis 'Wentia docet, non efte ocium uoluntati (ed in magno certamine iungi has ^ühs3uerbumDei,Spiritumfandum5amp;humanamuoIuntatem* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Vtin proximis uerfibus dixit de diferimine Mofi Meffisc, ita nunc re«« P^titeandem (ententiam, Prius dixit fîguratè : Qui credit in me, non fttiet un* cbrlfii offUi» ^^ïnijtiunc fîmpliciter fine figura dicit î Hæc eft uoluntas Patris, qui mifit me, ^^omnis qui uidet Filium-, èc credit in eüm,habeat uitam æternam, èc additur ‘^fdaratiode uitaæterna* Ét ego refu(citabo eum inextremo die, Simul occur«« ’■‘tmultis quæiliofjj'bus^ docet (è maiorâ beneficia dare, quam dédit Mo(ès,(ci* ^^t,iulticiani, refu(citätionem ex morte, amp;nbsp;üitam æternam: proponit Sgt;C mo^ “'^jquoillud inenarrabile beneficium Coniecuturi fünt homines, (cilicet non fefed fide in Chriftum, Tertiô, addit particulam uniuer(àlem, quæ réfutât , ^dæos,qui ad fe tantum pertinere beneficia Meifiæ putabant, réfutât èC in gC:* ’i^ï’ehumanascogitationes de eleeftione, quæ labefadlant fidem oiïundunC ’maginationes, ne promiftîonem gratiæad nos ip(bs pertinere ftatuamus,

Etfiautem hæc uerba retinent Monachi : Omnis qui credit in Filium,ha* mom» uitam æternam, tarnen ut fupra aliquoties admonui, affîngünt corrupte* fisjcredereintelligunt tantiïm noiîè hiftôriam, Poftea addunt,qui credit,id eft, ^ouit hiftoriam èc legi fadsfadt, meretur reconciliationemjlèd tarnen qüia ne* quando fatis operuin habeas, iubent dubitare, Hos errores (æpè refutaui* fuprd, fed ad retinendam lucem Euangelq fubinde, cdm fimiles (oei recur* '^nt,lcdoradmonenduseft,utproprietatem uerborum retineat, Cum iubet 'ioscredere,uult non tantum hiftoriam (ciri,'(ed uult nos promiftioni aifentiri,

addita hiftoriæ, rccipit nos Deus propter fih'um gratis,non propter Ie* §Wd propter noftram dignitatem, hoc uult te crederc,banc fiduciam uult tc ^oncipere,ficut (æpè dicitur : Qui credit in eum, non confundetur, Item,Iuftifi* ^fifidepacem habemus, Præterea in hac (ententia Chrifti : Qui credit in Fili*

Et in fimihbus (emper refpiciat mens ad particulam exclufiuam, Gra* ^'squamtotiesinculcatPaulus,quæteftatur nos recipi propter Fih'um,non P'^opterimpletionem legis, Hac luce,fimplicitate, amp;nbsp;proprietate uerborum re* ^^fitajtum uerd dulceicent nobis tales (èntentiæ Euangelrj, ÔÔ ueras ac gratas Wolationesoftendent,8i hancunam,quam totiesiam repetiuimus, natiuam îflèharum fententiarum interpretationem, nihil dubium eft ♦

Conftituta autem hac (ententia etiam præfationem confidera, Hæc eft ^oluntas Patris, qui mifit me J Antithefi's confi'deretur,lex dcnunciat uobis uo* •^ntatem Dei, punientem peccata generis humani,æterna morte. At ego ex fi*

Patris aftero aliarn uocem, quæ teftatur ucre hanc efte uoluntatem Patris æ* ^^fnam,i'mmotâ,amp; immutabiIem:Quód uerè recipiat eos,qui confidunt (ê pro* P^^rfilium recipi, Sc in his uerê tollatpeccatum, amp;nbsp;mortem, Tories hanc ean*

dem fêntcntlam tanta pcrfpicuitate repeti't Chriftus, ut ludæi queri non potu«» cn'nt^non fan's explicate did de bénéfices Meflîæ,amp; iure rcprchcnchrur perucr^ firas corum, qui his tarn peripkuis didis offuderunt caligmein pofteaindo# clrina Ecclefiaftica.

QoHitio rdtb '■ Adhuc ueriamur in iextoloco, iuxta ieriem,quam inftituimus, Repetita onw cf EuAtiK cnim Euangehj fumma prius,cûm dixit hancefle uoluntatem Patris,ut qui cre^ »V- dit in Filium habeat uitam æternam : Nunc crcicente offenßone rurfusconfert humanam fâpientiam ÔC Euangelium, ÔC populum legis amp;Ecckfîam, ut Pha? rao non fledebatur, led qud diutius audiebat Moflèn, cÔ magis inflammabatur odium adüerfus eius do^irinatn, Ita hîc procedente diljautan'onc hypoentæ dæorutn de'' fremebant. Cur inquiunt,dicit fe de ccrlo delcendilîè f Quia ludæi co# Meßiti, girabantfuum Melïiam non aliam naturam habiturum elfe, nifi humanam, rcpnaturum in hàc mortali uita, more aliorum MonarcharumJftas irituruo# CCS exccrabantur tanquam blafphcmas, amp;nbsp;contumeliofàs aduerfus Deum, in quibus Chriftus dicebat le cflè filium Dei,amp; de ccclo delcendilîe. Interrumpit jgicur Chriftus concionem,amp; monet de caulà erroris. Quiauidclicetmenshu# Deconfttnw« fine luce diuina, amp;nbsp;fine motu diuino non aflentitur uerbo Dei, hocuult, man£,fèutie ttïm ait : Mcmo uenit aci me, niii rater traxenteum, Eteitatur teltimoniumex peccdto origt; F3faiæ ^4» Dabo uniuerfos filios tuos dodos à Domino» Hic locus peculiarem Ecclefiæ dodrinam continet,uidclicet de caligine contumacia naturæ huma# næ,quîc eftpeccatum originis» Hæc caligo eft non foliïm ignorare Deum eius Euangelium, lèd etiam fine luce amp;nbsp;motu Spiritus làndi non alfentiriEu# angelio: Réfutât ergo hic locus Pelagianas tenebras,quæ prorfus congruunt cum Pharifaicis opinionibus, Si. fünt quædam diluta philolophia» Quiacnim homo naturali iudicio ütcuncp Icgem intelligit. Si fine Spiritufandoexternam dilciplinam præftare poteft. Ided finxef untPharilæi Si Pelagiani,amp; hodie fie Icntiunt plurimi, hominem ilia dilcipîina iuftum elfe, nec aliudcflb dodrinam de iufticia,nifi illam philolophiam» Sed Chriftus hîc teftatur eos,qui ad Deum conuertuntur, trahi niotu diuino. Trahitur mens Spin'tu fando per uerbum Dei,8lt;r eft efficax Spiritus fandus in his,qui non repugnant uerbo Defficut ue teres dixerunt. Nemo uenit ad me, nifiPater traxeriteum: Trahit autem uolentcnij ficut Si fùprâ dixi : Voluntatem in hac diffîcili luda non elfe ocio^ fam ♦

ciHortwdopA, Et quomodô fiat hic tradus, lèque'ntia indicant,lcilicet î Dabo uniuerfos tertrubt. fifios tuos dodos d Domino, Item,Qui audiuit Si didicit d PatrCjUenitad me*

Fit autem illud docere Si dilcere per uerbum lèu uoeem Euangeli), quæeft ,ut itadicam ,inftrumentum ,quo Spiritus làndus in mente nouamlucem,8ôm corde nouos motus accendit, ut ad Romanos 8. dicitur : Qiii ducuntur Ipiritut Dei, hi funt filij Dei. Eadem lèiitentia difeernit populum legis, amp;reos qui in populo funt uiua membra Ecclefiæ.Populus legis eft, qui coèrcetur externa di# fciplina,lèd uiua membra Ecclefiæ funt hi,de quibus hîc dicit Chriftus, Omnes cruntdodidDeo, amp;Zachar. I2. Effundam fuper domum Dauid fpiritum grau'æ Si precum,id cft,Spiritum làndum,quo renati ftatuant fe elfe in gratia, placere Deo, nbsp;quo impellantur ad ueram inuocationem amp;nbsp;obedientiam*

Nam appellatione precumfeu inuocationisjcompleditur ueros cultus omnes noui teftamenti*

ISLon quodpatrem quit '}nderitt nifi qui eît ex T)eo^ J Inßgne didum eft,8c oppofitum reuelationi Mon,dc quo didtur Exo. 35. ^9^ebatur autem Dominus ad Mofcn facie ad faciem,ficut loqui folet homo soluißUui u» ^^3micum fuiim. Et ludæi propter hancprærogatiuamuaidc effèrebant ie fu^ luntAtempi^ {’'■^cæterasgentes, Sc hæc carnalis fiducia iècuritatem in eis pariebat,8if confirs« pertinaciam retinendæ legis, perfuafi'onefti iufticiæ propter qualcm^ ^’'if^difciplinam ,quam imitatione legis præftabant. Huicfaliàs gloriationi ^Pponuntur hæc uerba, non quod Deum uiderit quifquam, niQ qui eft à Deo, ■'^uidit Patrem. Item,nemo Deum uiditunquam, Filius unigenitus,quieftin

Paths, ipfe enarrauit.Sd Lucæ i o. Nemo nouit quis fît Filius,nifî Paterjôd fit Pater,nifî Filius, amp;nbsp;cui uoluerit Filius reuelare.

Sed dicas quomodo hæc ad locum Exodi conueniant Refpondeo in eo^ 5?. de Moße pe 'quot;’cap. 33. difèrtedicitur.’ Non poteris uidere faciem meam,quianon uidebit uiuet. Quarc ipie Moles teftatur fè non uidiflè faciemjfèd loquen«

^'’icordm audiuifîè.Textus enim ait:Loquebatur facie ad faciem,id efî:,coràm ^darauoce, non obicura fpecie, uel fbmnio, fîcut eadem fèntentia repetita eft Dijferentin cap. 12. ubi his uerbis utitur : Ore ad os ei loquar. Porrd infinitum

‘‘^finien eft inter uocem patefaeftam, inter noticiam,quæintueturfubftanâî^ Jum Dei.Non igitur dilîèntiunt uerba Chrifti Molè,lèd teftantur Chriftum “’’gefupra Mofen efîè. Mofes audiuit uocem patefadam, fèd Filius,qui eft in .‘’^^Patrisjdiuinitus introfpicit fubftantiam Patris.Teftatur ergo amp;nbsp;hic locus, quot;]Cfiriftonon tantum elle humanam naturamièucarnalem. Quia inquit, fè

DeOjôc fe uidifle Patrem, quod Græcê fî'gnificantius dicitur, 0 càp tS et». ƒ‘lautem breue dieftum eft j tarnen adiunftum cæteris, confirmât lèntentiam ^^iuina natura in filio.

Quidautem fîgnificat ilia admiranda hiftoria,Exod.33,Non eft enim alia hu ^^^rufior hiftoria in toto Moiè. Prima fententia utcuiu^ intelligi poteft. Petit f Joies,ut Deus ipie adfît fuægubernationi, quia certègubernatio fine Dco

Ait igitur, fî non tu ipie præcedas nos,ne educas nos de loco ifto. Hæc intelligi poflunt,ièd additMofes:Oftendemihifaciemtuam. Item, Eilende mihi gloriam tuam. Quidam fîc exponunt, petere Moièn, ut Deus Pi^nionftretcurfum totiushuius gubernationis populi, Deum uerd reipon^ quot;Ore,nollefecernifaciem, id eft, confîlia fua ante finem confummatæ Bïclefîæ* ^duiderenospofteriora,id eft,in confummatione uifuroseflègloriam. Inters fimlatct populus in foramine petræ, id eft, in præiènti Ecclefîa fubietfta cruci, Stamentegiearn manu Dei. Hæcfentcntia gratiftimam coniblationem nobis Pioponit, quia teftatur Ecclefîam nunc tegi manu Dei,et poftea glorificandam die. Latêre autem inforaminepetræ,ideft,inpræiènti ftatuinnixampetræ '^brifto. Sed iî intelligimus peti inipedtionem Dei,petitur uita æterna amp;nbsp;fumlt; naglohfîcatio, amp;nbsp;congruet interpretatio cum ea, quam nunc recitaui. Non^ dumpoteft Ecclefîa uidere Deum, feu habere gloriam,quæ promiiîà eft,icd ad^ iiiicftansfuper petram, id eft,Chriftum fide,amp; in hocforamine fubieda cruci, ^i^peftat gloriam, donee Deus tranfîcrit, id eft, totam Ecclefîam confummauesä 'ht. Interim autem tegit nos manu fîia, amp;nbsp;nos uidemus pofteriora,id eft,in uer^ ooagnofeimuseum uifuri faciem tunc,ciimglorificabimur in fine.

nis^ac rutCas incukat, utfæpêj fc dare uitam acternam^quam Nlofes non potue^ rn: dare, æ guïdem dare earn non propter legem, fed his gui credent fibieam propter hunc hlium donari, Hanepropoiitionem proprijs gerbispo(]tam,pof collationeamp;allegorgs, enarrans,uidelicet, typosMofaicostPa^ ' tres comederunt manna nbsp;nbsp;nbsp;mortui hint, nunc datur uobis alius paniscceleilis,

CiHK pMi,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;babebit uitam aeternam.Hunc üiprà dixi feptimum eße locum ha^

lus cap^de manducationet Panem ipie aßirmat feie efîedtem^ ßiam carnem eiTcj amp;additdandam pro mundi uita,id eß^paffuram eße, HiCexißimorefpicialß um typum, fcilicet Pafcha, ut corporales cibi fuerunt manna ÔCPafcba, 8^ ta^ ^nibcantes aliud :ita fcitotenunc non corporalem cibum^non umbram proponi/edipfum uiuißcatorem me,inquam,amp;:guidem carnem meam païTu^ ram pro mundi uitaj ita fefe cibum uocat.

Scd(iu,deabxc mxiduatio,aut quomodo manducsndustnthkdbw' ‘yi’^lquot;^ccommodaruncaxtumadcanamDomini,qaiahtcdkitur;CaT0n,e3 ucre ett abus, amp;nbsp;fangu.s meus ixrèpotus, amp;nbsp;in ccena Domini dkimr de dikni unone carnis {ànguini^:e Gerton diCpmat debismui contenderuncintai» tt US an am ^llèeccnam Dommiyamp;t dixerunctè moueribisuerbis^ tioniScan “‘^'i^quot;^lt;=^‘rkatem:N,ßmanducauericisearnemblijbominis,amp;biberitisr!mgui abecisuiramin nohis. Sed ßquitenciunrcoenam Dominiopas eile, quad bne uero motu Rdei efficic hominem iulium, id eß, aecepmm eoram Ueo, öimereturmcam xternam,hierranr,ignari doßrinx de makia Rdei, curiafiitua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eceiiæ Dommilineexerciclo Rdei, qua SibeneRcia ChriRiagnofek

„rn,, Dm mus,X liera muoeacio exdtatur,oeiofa ceremonia eß. Prxrerea eenum eßeece i nam Dommi mßitucam eßi, ue ße ceremonia publiei congreßus, eoninnda 1 «l iifMib. 'ii°P^’'emanducec. Hxcconueniuncnoninfantibus,rednsquorumx[asi3nt 1 iaiiiafit cc. ^ecunepmeelbgit dodirinam, 8c explorare conreientiam fuam poieß, amp;tcxms nbsp;nbsp;nbsp;1

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^einem hums Exticapitis,nec de ceremonia coena: Domiii I

Oftendit autem Chriftus difcrimen inter Prophetas cæteros,amp; CcCe, Cæ^ tMn ''^l'orum Prophetarum caroamp;fanguis non manducatur J fèddoâirnia tantum ducare car^ aliud eft carnem huius Meftîæ manducare Sgt;C bibere iànguinem» Hic lt;^hrifti, ’^nin fit uidima pro nobis, amp;nbsp;ientiendum eft fiducia huius iacrifîci) nobis Dea« ’quot;'iplacatum eftè» Interfecfti funt amp;nbsp;alq iàntfti^ut Abel, amp;nbsp;multi ProphetæjEià^ '^Meremias, alq, ièd horum caro non eft cibus, nec fanguis eft potus, id eft, ”00 eftfentiendum hos fuifte uicftimas plaçantes iram Dei, fed folus Chriftus ’^‘tulaiULtima, qua niti nos oportet, œ ae qua itatuendum eit, quod propter ^äniDeus nobis remittat peccata. Hæc fides eft neceftaria,ideó ciim de mandu;* fationc neceftaria loquatur, non ceremonialem, fed hanc fidem intelligamus: manducaueritis carnem filij hominis, amp;nbsp;biberitis ianguinem,non habebi^

^■suitam in uobis, id eft, nifi fides ueftra nitatur mei corporis oblatione,8c £an^ S'linisdEifione, Multum lucis accedit textui ciim cogitabis his uerbis diicri^^ Difcnmen in^ '’’fnoftendi inter cæteros Prophetas, amp;nbsp;inter Mefliam,qui folus eftagnus '’’3nducandus,id eft, ibiius huius perionæ oblatione nititur fides. Cæteri Pro# pketin, plietæ non funt manducandi, nec nititur fides ipibrum perionis. Et cæteri, ^iJanquam fonant uocem Euangelq,tarnen non ftint perionæ dantes uitam ^fcrnam.Hæc una periona, quæ eft Meftias,filius Dei, dat lucem, iufticiam, amp;nbsp;^itamæternam. Hanc iudico fimplicem ÔÔnatiuam iententiam efle huius di^

Oftauus locus. Audita concione de efu ueri agni, magis offenduntur lu* ^æijCum tarnen eos admonere ceremonia agni,de hac doeftrina debuerit. Certe '’onfruftrafuitinftitutahæcmanducatio. Agnus fignificabatChriftum,marf '■^îfiopaiRonem,ièu mortem, manducatio fidem nitentem hacipia perfona,amp; ^onfociationem, qua efiicimur fratres 8ó cohæredes Chrifti, ac participes fpiri^ ipHus, ficut Petrus loquitur ,diuinæ naturæ. Hæc intelligebant Moiès,

Sc fimiles,cùmueicerenturagnopaichatis,amp;dehac confociatione fra^ ^‘’ümamp;cohæredum Chriftus hîcconcionatur, fed ludæi faftinatiperfuafione ^dmperio mundano,nec fuum typum de agno, nec Chrifti éoncionem in tellies S^l’ant.Ideô errorem eorum réfutât Chriftus,oppofita forma fui regni: Abfur:« ^ïuobisconcio de manducatione uidetur, magis mira res erit refurretftio d pormregni ’’lorteforma regni,ciim pocentia diuina regnabo.Hoc ientit cum ait: Vide^ chrißi. ’’■fisfilium hominis afcendentem,ubi erat prius, id eft, afeendet ad Patrem, re« gnaturus diuina potentia, datums Spiritum faneftum, amp;nbsp;uitam æternam, de^« Wurus Ecclefiam. Vos expeeftatis Meiîîam, qui det uobis imperium mundi, ^gomeipfum daturus fum,quod plus eft,amp;: focietatem æternæ gloriæ: Régnai ^öenim diuina potentia, ^c,

Hîc nonus locus eft, in quo abrumpit diiputationem, ac redit ad locum fupdtra(ftatum,uidelicet ad collationem Euangeli),amp; humanæiàpientiæ. Ca^ ’’Onon prodeft quicquam, id eft, carnalis imaginatiodemanducatione, carnan JcsopinionesdeMeftia non profunt quicquam. Hæc eft fimpliciftrma fenteni« tia,ficut alias dicitur : Animalis homo non percipit ea,quæ funt Ipiritus Dei. Econtrafpiritus uiuificat, id eft, lumen amp;nbsp;motus Spiritus fan(fti,qui per Euan^ gdium efteffieax, funt incoatio uitæ, ficut amp;nbsp;alias dicitur : Qui fpiritu Dei du^ cuiitur, hi funt filij Dei» Item : ftnfus ipiritus uita eft amp;nbsp;pax. Diligentiflîmè

obfèruanda eft fequcns fencentiajquæ connefttit Euangelium,8ó Spin'tiim fanlt; (ftuni »

caufe iuflifi. Verba qua? ego loquör uobis, funt Cpiritus uita, fed funt quidam ex cationts. nbsp;nbsp;nbsp;uobis qui non credunt, Hic connecftit hec tna,EuangeIium,Spirjtum ftnftum,

Sx^Rdem^ Docetigitur ftneEuangeho non eiTe efficacem Spiritum Enftum, docetiteni, quomodo ftc effieax, fcilicet., cum nos aftentimur Euangdio, nee rc^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnamus.Exempb'cauCa: Cum audiHet banc uocem Dauid:Dominusabftui«

, litpeccatumtuum,multæcontraria? rationes huic uoci refraoabanturA^ritit Dauidis. pœnas Dauid^parricidia bHorumjCxilium, rcditionem,(ïupra coniugum :Hic uidebacex uno aduherio unacæde Vria?,ortaeftèinnumerabilia peccata, Ciim ha?c noua peccata uideret, quomodo potuit ftatuere fuum peccatum deleft tum ede.aut fe non efïè reum C Sed aduerfus hancinpentem molem iè fiiftenta# bat hac uoce, Dominusabftulitpeccatum tuum. Quod ciim faccretjfendibxc uerba efïè fpiritum nbsp;nbsp;uitam^d edjCpirituale lumen,quo Sóagnofcebatuerêmi

ièricordiâ Dei, 8^ confolationem concipiebat,qua incoaturuitaæterna. Itapo^ terit reûê 8C ftmpliciter intelligi dictum Cbri{ii,cûm ad ufum transferetur.

Eft ergo ha?c {iimma, düTèntit ab Euangelio bumana ïapientia ,amp;repue griat Spiritui En(fto,iêd ciim audimus Euangelium,amp;raftentimur,Spiritusfantf (flus eü e'fbcax, nbsp;nbsp;tenebras Humana? mentis illuflrat. Eodem pertinet,cjiiodfe*

curaliiiui no quitur: Nemo poteil uenire ad me,niii datum ei bt d Patre meoJungamusbxCj credant. utantèdieftnm eft, Euangelium,Spiritum Eneftum ,8é uoluntatem atrenden^ tem,Nemo uenit ad Cbriflum,nib trabatur d Patre. Trahit aüt Pater iiolentes^ Ided bic inquit Cbriftus;Sunt quidâ inter uos,qui non credunt,id eft,ueftra uo^ luntate repugnatis Euangelio, pertinaciterretinetis falCam perruafionem,n5 uulEscredere uoci mex, bx funt cauCx, cur non trabimini d Patre meo, bisten motis, trabit Pater eos,quianèntiuntur,quiacertèuultomnesfaluosamp;ri,Sc mandat,ut omnes fua promiiïione fuftentemur, Scin promibïonem umuerfa^ lem nos includamus.HæcbmpliciaôC plana Cunt, no eft opus hic longlorib/ dilputationibus de elelt;flione,reu de prpdeftinatione,teneatur bæcfummatqudd nbsp;nbsp;,

n‘oloru° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deä'mus locus eft con fèifio Apoftolorum inbgnis SC perlpicua,licutSC ‘

* altera bmiïishuius,faifta ad Cxfaream,cuiusßtmentioMatth, lé.Hallenus initia prxdicationis CbriftiIxtiora SCgratiora fuerant, Magnitudo miraculo^ rum,Scemendatio dodlrinxPhariixorum multosattraxerant,quidulciifimas nbsp;nbsp;,

di Epilcoporum ÔC potentum animi, reprehenfione Mcflix et quarundam alE I arum /

lOAnms nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69^^^

3t‘utnopinionurn,quæ funt nerui l'mpietatis, dcfîciebant multi potentes amp;nbsp;do^ '^^i'Harum defeâionum exemplo non leuiter perturbantur ait) l'mbecftleSjfîcut ’^'Jneuidemus. Interrogat igi tur Chriftus Apoftolos^ut audiat eorum confeffî*

Monct l'gitür hoc exemplum,ne moueamur,nec perturbemur defecftione lt;^ontrafcati^ ’^lorum. De hac offenfione triftes querelæ funt, 8^ in Pfalmis, ut Pfalm* 4 o. o^^aliorwn^ pacis meæ, in quofperaui,qui edebat panes meos,auxit fæuitiam inimi# aduerfus me* Quandocuncç funt in Repub. partes amp;nbsp;diffîdia,accidunt ’’'ultædefediones. Quia magna pars ièquitur fortunam,amp; inclinât ad nauis la ftlicius. Maxime uerô in Ecclefta funt defe(ftiones,quia non lolum hoftium ‘’^iSjacerbitates, læuitia fubeunda eft, ièd ctiam fociorum {candala,aliquorum ’■^•nioslanguefaciunt. Vt Dauidis adulterium multos ab eo alienauit. Diftant ■ ’W ptj fe confirmare cognitione dodtrinæ, èC hanc teneant, etiamfi in perfb^ '’'sfuntnæui. Rurftis ctiam ftnguli co fimus diligentiores in cauendis feanda:« ®,iiedeterreamus infïrmos. Chriftus inquit Petro : Et tu conuerfus confirma Patres tuos,hoc præceptum iemper nobis fit in confpecftu,ac hortetur nos ut '’’uscautiores, ut omnia noftra difta ôô faefta profi'nt alrjs.

bm de confeflîone Apoftolorum dicamus, clarê affirmant ft approbate ;°^rinamChrifti,nee ab eo difeeffuros efft,Alt) enim difeedebant nouitate dolt;^

Pij-j.gPpQj^. Verba uitae æternæhabes. Affirmant 'quot;biftum uera docere,00 quia credunt eius doCtrinæ, ideó agnoftunt earn falu^ farcm eflèjôô dare profitentur : Tu cs Chriftus filius Dei uiuentis. Hie eft arti* p'^bspræcipuus Ecclefiæ, ficut alio loco dicitur : Super hanc petram ædifîcabo meam.De co articulo tunc ccrtamen erat Ecclefiæ cum populo ludæ« '’fum. Populus ludæorum negabat hune lefum natum ex Maria eiftMeffîi ptofnifrum,negabat item eftè fîlium Dei, ftd Apoftoli utrunc^ profitentur, ^nacprofeftione conftituunt Ecclcfîam,6d ftft ab impfjs ftiungunt.

Poftquâmautem Chriftus confefti'onem eorum audiuit, rurftis præmo« J'^tnondum finem efle defteftionum, hoc ideó fîanificatur, ut finguli fint uigi# ^liesjuec negligentia aut curiofitate inuitent diabolum, ficut ingénia curioft, ^^mnimium fibi indulgent, deletftantur fuis argutfi's amp;nbsp;inuentis, implicant daqueisdiaboli, poftca prodeft ctiam præmonitio, utcùmdeficiunt aliqui, ^^teri non defperent, ftd ftiant tarnen Ecclefiam non interituram eftè»

Erdt autempropè feHum lu decorum / Pannes poft Pafchati's mentionem, omiflà magna parte hiftoriæ, iam attexit Wemctn poftremi anni prædicationis Chrifti, èC orditur a fefto tabernaculoi

rum,quod incoabatur die i j.Septembris,et celebratur toto oóbduo,ut fcribitut Leuit.2 3. èc fïgnificatio fefti adfcripta eft : Qiiód in tabernaculis fecerim habp tare filios IftaeljCiim educerem eos de terra Aegypti, Eft ergo memoria edufti^ Ollis ex Aegypto, amp;nbsp;defenfionis in de fer to, quæ ingentia miracula complcÆ^ tur, imô eft omnium hiftoriarum, omnium ætatum d principio mundi ufcß ad fincm , excepta ipfa Chrifti paftîone èc refurreftione longe maxima* Nec fo# lùni eftimago Ecclefiæ omnium temporum, fed pars præcipua, quæcæteris temporibus exempla infignia monftrat, quæ teftantur Ecclefiam feruariamp;

Kirdculd edu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfidijs humanis, amp;nbsp;uarijs calamitatibus exerceri, magnam par#

Æonw popuh nbsp;nbsp;nbsp;populi, quæ gerit nomen Ecclefiæ Dei,corrumpi amp;nbsp;puniri,fed aliquaspo#

tx Aegypto et puli reliquias manere incorruptas,8ô retinere docrtrinæpuritatem,fîdem,amp;ue# feruau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuocationem, ÔCcxperirimirandasliberationes, fient ordinèbiftoria in#

dicat, datum eft manna, datæ carnes, pereuftà rupes uirga Mofi effudit largos fontes,tedta eft multitude nube interdiu, amp;noélu prælucentibusflammis,lap# faamp;pollutaeftmultitudomagnolcelere,cùm abftnte Mole colunt uitulum* Magna igitur multitudo interficitur,fîunt lèditiones Chorg, amp;nbsp;aliorum,etrur# fus quatuordecim millia hominum amp;nbsp;fèptingenti perierunt cocleftiflamma,po

•n- pulus ftortatione, amp;nbsp;idolis nouas pœnas accerfit, fiunt 8^ interim uaria præliaj amp;nbsp;exhibentur illuftria teftimonia prælèntiæ Dei* Deniq? in deftrto maior fuit gloria huius populi,quàm unquam florente regno in terra Canaan.

signifiedtio fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Docemur igitur mentione huius folennitatis, de miranda gubernatione,

fil tubcriiAcu- SC conleruatione Ecclefig, quôd uidelicet,cœperit Deus d principio mundi poft /orKw. nbsp;nbsp;nbsp;Adæ lapfum,Ecclefiam ex regno peccati amp;nbsp;mortis educere,amp; in defèrto cam m

hoc mundo mirabiliter regat amp;nbsp;ftruet, etfi interim magna multitudo deficit,Só ruit in æternam iram,amp; æternas poenas.Ciïm igitur uidemus potentilïimosre# ges orbis terrarum, amp;nbsp;maximam hominum multitudinem contemneredodri# nam per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos traditam, 8gt;i^ exiguum ccetum eftè profitent!# um earn do(ftrinam,orbatum præfidijs, amp;confliftantem uanjs ærumnis,illam imaginem Ecclefiæ in delerto intueamur,êlt; non deficiamusàDeo,fed feiamus duci Ecclefiam nunc quocß per delèrtum, amp;nbsp;tegi nube 8C flammis cœlcftibus,8ô adefle ducem Chriftum,ficut illis adfuit. Prorfus eadem res geritur, amp;nbsp;geretur ufcj ad fînem mundi, cum in æterna tabernacula amp;nbsp;confuetudinem Dei intro# ducetur Ecclefia,

Initium capitis récitât pericula Chrifti, amp;nbsp;narrat eum contemtum amp;nbsp;dcri fum efTe â fuis cognatis.Proponitur ergo imago Ecclefiæ,^ monemur Euange lij profeifionem non eftè relinquendam, etiamfi odia fummorum amicorum fubeunda fint. Hic locus communis fæpè iè in tota hiftoria Euangelrj offert, amp;nbsp;nihil habet obfeuritatis. Videmusenim quotidiana exempla. Ideö non indi# get longa declaratione, fed illud meminerimus,his 8d fimilibus Chrifti concio# nibus confirmemus nos, ne fraefti odijs amp;nbsp;perfecutione, deficiamus d Deo, amp;nbsp;a doftrina diuinitus tradita.

HÎC orditur utilem concionem, ac primum affirmât de doftrina,quód fit diuina. Meadoftrinanoneft mea,fedeiusquimifitme. Pofteadocetquo* modo percipi hæc doftrina poffit. De humanis doftrinis prius cernimus ex# perientiam,

Pttkntjam,poftea aftèntimur, ut prius experimur igné uri manum, poftea fta^ tuimusignem efîècalidum. De uoccEuangelq contrarius cftordo, Prius re=â tetDeus aftènfum, poftea fèquitur cffîcacia amp;experientia. Vt prius crédit MofcsDeo iubentiipfumeducerepopulum,poftea cernit auxilium Dei,amp; ’^'tandam defenfionem. Valde igitur prodefthanc regulam mcminifte, Impq Curimpijiwn TrnanturEuangelium Dei,quiuimamp;effîcaciam experiri prius uoluntÔC Pofteaaftentiri. Ideó manentintenebris,necinteIIiguntEuangclium,necbesi ’’^ficiaeiusaccipiunt,fed credentes,ideóquia fide accipiunt,ôôiè fuftentant

Semper igitur nobis in inuocatione noftra fit in confpecftu hæc fententia Dhrifti\ Nam in omnibus hominibus ratio humana naturaliter quæritprF iio,pcfledfeM '^^■niexpcrientiam. Omnes fie eogitamuslibenter,nosDeuminuocaturosefte ejficaci:, ‘‘'deremus nobis prodeftèinuocationem. SedDeus uult nos prius credere Pfofuturam eftèinuocationem,poftea cernemus effîcaciam. Si quis uult uolun« '^t^nieius facere, id eft, fide accipere hoc uerbum quod propono,hic poftea ex« ptrietur effîcaciam,fentiet reuera ex Deo efte. Sicut èC alibi Paulus inquit: Ac« ^'^P'ftisfpiritum adoptionis filiorum, quoclamamus Abba pater. Ipfe fpiritus ^ftificaturfpiritui noftro, quód fimus filfi Dei. Itaqj credentes intelligunt tuangeiium noua luce donantur, ut 2. Corinth. 3. dicitur : Ciim conuerfus hcrisad Dominum ,auferetur uelamen. Item .‘Transformamur tanquam d Dominifpiritu,d gloria in gloriaiUjid eft,a luce diuina in luccm fplendentem in lobis.Ç^i ueró non credunt,horum corda magis excæcantur. Ideó quó magis fffutantur, eó maiores odft flam mas contra Euangelium concipiunt, fi'cut Ro«

dicitur; Obfcurentur oculi eorum. Et 2.Corinth. 4. Si eft uclatum Eu« noftrum,in pereuntibus eft uelatum,in quibus cxcæcata eft mens in« ^'■fduladd eft,quia mens non uult crederçjfit magis cæca,nec uidet qualis fit do«

Qtt‘lt;]U(€nt^Joriani eius ijui mt/ttfe^hic lgt;erax eÏl.'Hon ne Mo fes dedh 1)0115 lege? : Afièueratio eft, qua ïtcrum ut fæpê alias, teftatur fè docftorem ueracem '^‘‘MDcomilTum 8gt;C luftum eflè, Eftlt;^ præfatio fequcntis altercationis, ludæi 'jiinijcùm nihil polïènt in moribus amp;nbsp;facflis Chrifti culpare, calumniari uiola^ ^'onemfabbatifolebant: Multæ enim ficbant in fabbatis curationes, HïcChri^ facit initió antithefin,affirmât fè ucracem doctorcin,amp; iuftum efïèjillos ucsä iniuftos.Et quanquam Philofophus aliquis, ut Socrates putaret ha?c glorios ‘■'^sdici,quam homini conueniat, cum ait: nullam in fè iniufticiam efle, èc ue^

eft de cæteris hominibus non pofte dici : tarnen de Chrifto neceftaria hæc '^octrinaeft, qui fe talibus defcriptionibusdifcernit ab omnibus hominibus^

Diligenter autem confideranda eft antithcfts,Ego fum iuftus : Nemo uea •aum facit legem Mofi* Necdifputabo fubtiliusdehacuniuerfali propofîtio:« 'ifîttfiuerum eft,omnes præter Chfiftum, habere peccata,fed tarnen hîc fit cob btioChrifti amp;nbsp;hoftium : Nemo ex uobis, inquit, facit legem. Et damnat hæc uoxomnescultus,(|ifciplinam, exercitia uirtutis in hoftibus Chrifti ,ficutÔÔ Ealm. I y. dicitur : Non fumam nomina eorum in labia mea. Item, Fiat oratio 'orum peccatum, Pfalm.io^.lDamnatæ funt omnes feétæ,Iudaica, Mahomcti:* (âjHæreticijdefenfores idolorunijdcniq^ omnes pugnantes cû Euangelio,amp; tri=s.

buitur hoc crimen omnibus.’QLiæritis me j'ntcrHcerCjid eft, omnes ardent odio Chnfii membrorum eius,8^ cupiunt explere odia cæde fandîorum.Miretur fortafîis aliqujs hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exifh'met non tantam effe crudelitatem in homi

fi^umEuan° I, a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^imonefadtos eÛè, unit nos fcire, qik^m fxuum

Euangelq hofiibus, fciamus eos non confulere utilita^ ijmulant, Poftquam uerd Cbriftus eosargitithomb maius, fcilicet blaipbemiam, cum aiunt: Dæmonb im babes, hxc blafpemia indicio efi,quo fpiritu agantur^

Infabbato circumciditis hominum, ffl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rgumentacomplectiturloanneSyquæcQnCentaneum

EtCi autemfuprd cap, f,refutatureadeni ^^^Enadecreatione,0^decontinuis diEindiioneoperumDei,Sdbumanorum,

Deionera^^at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miniflerium, non probibet

^‘^'^^P^rapro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^1 * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ego operor, Ergolexdefabbatonon

^^'^^^^'^’^^^^^donanonem uitæaeternæ, iicfu^ numamp;cir ^p^quot;^.^^^^^^°^'‘^^^^^Eurrefutatio,uidelicetabexemploPa^ tumpoteroei^îiâbof' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3rgutæconfequenttæ,gmsquan^ ,

Seciind^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3Dbato non prorfus omnia opera prohiber, /

oismeu^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

PusMeiJia; ^cinnd\^ eren um efi, quia MefTiaspræiîantiorefipatribus, ScOi nbsp;nbsp;nbsp;/

ffantius au4m cirri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donatio uitææternareiîpre^ /

fabbato facere ut r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^ertia hæc eE : L ex ipfa cogit qiiædam opera in /

oremeedere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: eurrunt uto leges, altera de ceremonia, altera de necefTario offi^

ju^enori, , rr^t-ln D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eilediioni,extracafumconfelTionis, Hancretf

exercitus A t^i h' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolo,nori facrificium, Cùm

celTarium Tr! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^Eerét ludacos, erat cfficium defenlîonis nea

cnnfrfn '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jéumeodierepreHitholies, Sedincafii

Ira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;juam ucla carne luilla, tune, ciim Ethniciidedpoliulant, ut uen

hatofit retint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MoGicam, amp;nbsp;reiedros cultus Leuiticos Gntiendum Gtde /

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stiabditamellein latebris,GdutiunoteGat /

^eïTus, in quibus confpici Sgt;C audiri Ecdefia pofïi't, ut ait Pfalmtis : In omncm ^tram exiuit fonuseorum» Hæcièntentia eft genus operum tertq præcepti, ^uæadomnia tempora pertinent* Cæteriim fpecies de certo die, èc de modo ^^•jceflàtpoftpolitiamludaicam* EtiîigiturailegatChriftus Sc alias caufàs, licuerit iîlnm modum ocq uiolare,tamen bæc eft caufà, His exempîis often#:

'fie,utipfe inquit : Dominum efle iabbati id eft, ft iupra legem eftè, dare re* ’’'•ffionem peccatorum,8ó aliam iufticiam æternam,quæ erit uera iabbati æter '’■celebratio.Hæc brcuitcr de ftbbato attigiift fatis

Cyrillus traniponit particulam, ne lex ibluatur,quia cirm circumeiiio ui* ®f3turfoluere legem iabbati,putat hæc male cohærere. Si circumcifionem ac* ^'pithomoin fabbato, nc lex ibluatur* Sed fimplicius eft non mutare ordinem, intelligantur hæc uerba ßc : Si circumcifionem accipit homo in iabbato, ne '^^(fcilicet tradita patribus de circumcifione) foluatur,amp; cætera*

Accufat Iudæos,quôd male iudicent,Qu]a Calumniæ funt,bonum 80 ian* ni». puniöpusuituperare,S^ irnpium opus laudarc* Ait ergo,ne indicate ftcundum bciem, id eft, non tantum cxternam open's ipeciem fpeftate^ftd ueras cauiàs,üt ^auidis opus comedentis panes propofitionis, reprehcndi in ipeciem pOterat# in fpccicm reprehcndi poterat gcftatio ledi in iabbato,ftd caufæ ope* ’’'sipeclandæfunt, iubet Chriftus, qui eft fupra fabbatum, amp;nbsp;geftatio ilia cele* ‘^'■^tmiraculum, quodpræbet teftimonium Euangclio,amp; Chriftus curans,cu* f^diuino operc, quod non eft fubicftum legi fabbati, inió uerè eft ipfa obftr* ^^dofabbati* Quia eft teftimonium de eins uerbo, amp;nbsp;æternum fabbatum erit ædrna célébratio Dei uiuificantisamp;S operands in refuftitatis* Ergo cum ait î

Judicium indicate,iubet uerè confiderare,quale opus fit prohibitum Ie* ^^uidelicet opcræ impedicnties minifterium Euangclrj, non aftio diuina, aut ’^ftificansdeEuanqelio, aut ncceftarium officium dileftionis*

Récitât diuerfa indicia de ChriftojSt ftruftas infidias,amp; fruftratas* Hæc tiarratio nihil habet obfturi, ftd ideó confideranda eft, quia eft imago Ecclefiæ Omnium temporum,uaria funt indicia hominum, multæ infidiæ,amp;rmirandae Jiberationes* Confirmemus igitur nos excmplisomnium temporum, ut ftia* oiusnonfugienda eftè hæc pcricula, tarnen Iperemus inter hæc ipfa certami* 'lädefcnGonem diuinam,ut Daniel ftruatur inter leones: Dauid eripitur toties Sauli : Vniuerfus populus ftruatur in medio mari rubro, amp;nbsp;certum eft,ftmper ^Omnibus ætatibus Ecclefiam mirabilitcr protegi, ctiamfi talia Dei opera no ‘ocurruiitin hominum oculos, ficut iter per mare rubrum*

Supradixithas condones habitas eftè in fefto tabernaculorum, quod pre* feflitpoftrcmam hiemem prædicationis Chrifti* Erat aut oeftauus dies fefti ce* hbcrrimusjquo maxima frequentia populi adfacrificiuconueniebat, audiebat WcioneSjSc conftrebat pecunias ad templu,fcu ufus pauperû, quia, ut fupra di* djDcus uult publicos eftè côgreifus, et uocem Euangelij fui in publicis cogreft fib.fonare* Hic Chriftus in maxima frequentia populi concionatur, quæ ex o* nimbus uicinis locis in his feftis foiebat conucnirc, ficut loftphns ftribit,fub ft* ftum Pafchg conueniftè lerofolymis amplius nicies centena millia hominu;Ided

^9^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN ETANG,

tcxtus inquitcutn clamafîè.V^ide autem quàm multæ offènfionesoccurrant,fe^ diciofa fpecies erat, quôd in tanta multitudine uociferatur, quafî ducëm fore fc multitudinis oftcnditdtem^qiiôd docet^cùm non fit ex Leuitica tribu» Dcinlt;» deamp;Sipfa ièntentia quantum habet abfurditatis iudicio humano : Si quis fitit ueniat ad me,8d bibat. Qui credit in mejamp;Tc» Ciîm igkur tarn uariæoffenfiones extiterint» Phariiæi ualde tumultuantur, fed nos diicamus ueras Sgt;C neceflârias caufàs huius totius faéii Sgt;C di(5fi» Concionatur in tanta frequentia. Quia Deus uult minifterium eiîè publicum, amp;nbsp;uoluit eflè teftatum,uniuerfis exhibitumcfi , feMefiîam. Quôd uerd docet,quanôuam non fit ex Leuitica tribu, ufitatum chriflui cùm nbsp;nbsp;nbsp;mitti Prophetas ex alijs tribubus» bt Cnnitus eit præcipuus lacerdos, pro#

non fa ex frZq3tcr quem folum cæterorum minifterium eft efficax ab initio mundi ufiß ad fî# lgt;«Le«jnfrf, jjgrn. Jpià üerd iententia ed fumma Euangelij, quæ etfi eft noua amp;nbsp;ignota

cijshumanis, quætarnen legemnórunt,tarnen Ecclefiæ difternenti legem Euangelium, eft nota amp;r acceptiflîma. Quid enim dulcius piæ menti in poeni» tentia dici poteil, quam quod ait Chriftus hîcfSi quis fitit, ueniat ad me: bi ; Venite ad me omnes qui laboratis nbsp;nbsp;onerati eftis,Sô ego refîciam vos» Eft

enim cadem utrobic^ rententia^amp;: hîc paucis uerbisproponiturfummacoticio^ nis i quæ baud dubiè d Chrifto copioCê explicata eft,

occafodiâî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac uidc occafionem intuetur Chriftus multitudinem in popuîo Deierlt;f

chrifii, rantem, (ine doôioribus, ièlt;ftantem cultus MoEicos fine noticia Euangelij, Si# eut totum genus humanum fine Chrifto eratin denE caligine,carens ucra no# ticia Dei, amp;nbsp;quia habet aliquam legis noticiam, quærit cultus ÔC opera^quibus placet Deum 5c tarnen manet in dubitatione, non inuenit confolationem,qua eluûetur ex terroribus, amp;nbsp;uincat peccatum amp;nbsp;mortem» Ita cum uidet popuîmn . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iinedoélrina coeledi gt;amp;nbsp;ficutalibi dicitur»* tanquam gregem fine padoreerra^

rc,affi'citurmiftricordia,ardensinaentimotuincioitconcionari défaisbea gelij. neneqs, reuocat populum ab illis cultibus legis ad iefef docet apud fefeqa^^ren» dam cftè conioEtionem,non in lege,quare hîcetiam admonemurdediftrimine legis Só Euangelijy ut fæpè alias dodihna legis non libérât d terroribus,

Sed quia oftendit, amp;: damnat pecCatum, quod bæret in natura^ quænun# quam fatisfacit legi, adigit mentes ad deCperationem, qua oppreiTæjruuntin æternam mortem, Econtrd hæcefipropria Euangelij uox,quamfonatChrh dus: fi quis dtit, ueniatad me, bibat, Vocat bos ipfos, quiperterrefaâilege Juifiâtur cum pauoribus, bispromittit ÔC odendit confolationemj qua uincant terrores peccati, mortis æternæ,

Vt autem alibi admonemur^ in talibus didlis ièmper rerpiciétidum edè i ad particulam excluliuatn, Gratis, quam præcipuè in doStrina iudißcationis I urget Paulus, quia hac propric facit diferimen legis Euangelij, Ita hæc I concio tum demum dulcefcet,dcondderemus CbridumuelleyUt certôhanc 1 coniblationem teneamus,nobis remittipéccatâ,ac donari uitamæternam,Gra nbsp;nbsp;1

tem,8L banc ede Dei uoîuntatem,ut ftatuamus certâ nos recipfexaudiri, Eh I uaripropter mediatoremCbridum,etiamûfumusindigni, Nunquamenim 1 acquiefeeret mens,nec poffet uinceredubitationem,n fèntiendum eifet, turn de^

Ac ex ipfo contextu concionis facile intelligi poteft, quid uocet requiri fidem, quæ audiens uocem Euangelrj de gratuita '^uiionejaiïèntitur, èc accipit condonationem,amp; uincic dubitationem èC ter^ - nbsp;nbsp;nbsp;pauló póft additur,hac fide Chriftum efficacem eftè in his,qui credunt,

äreSpiritumfanólum5ciimaittextus,Chriftum locutum eftè deSpiritu '”^to,quem accepturi efïènt credentes» Non igitur fides fi'gnificat tantum no^ *3mhiftoriæ,aut profefTionem doCfrinæ,fèd talem motum,quem effïcit Spiü üsianâusin his^qui aftèntiuntur Euangelio, quo uiuificantur corda,8ó uin^ ' ^ntur pauoresjficut de hac fide Paulus aitduftificati fide pacem habemus apud ‘ ^Q’^fi^^randa eft etiam uniuerfah's,quia Chriftus omnes uocat,nec fa^ ‘^aücrirnen, Ideó enim tollitur conditio legis, ut omnes ftatuant iele recipi, '’QOipß non répugnent, amp;nbsp;ftiant uniuerlale mandatum Dei eftè, ut omnes ’^^oant huic uoci Euangelq, quam fonat filius Dei,

Qiiód ait : Flumina de uentre eius fluent aquae uiuæ, Vfitata metaphora nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

f’ptura? eft, quæ ftic non tantum fignificat uiuificationem èc confbiationem, compleéiitur omnia beneficia Chrifti, qui eft efficax in credentibus, fan(fti=« ƒ ttos dato Spiritu fancfto,8ó impertit Ecclefîæ nouam Iucem,amp; alia ingentia

3 quibus propagator noticia Dei, défendit amp;nbsp;ièruat Ecclefiam uftj ad fi* niundi, aduerfus potentiara amp;nbsp;infidias diaboli, mirandis liberationibus.

^nisbeneficrjs multó ante uaticinati funt Prophetæ, ad quorum ditfta alludit ‘^ï'iiius, ÔC ait de his ipfis bénéfices locutos eftè Prophetas concionantes de re^*

Chrifti,Sicut paftjm extant promilîîones traditæ hac iplà figura ièrmonis, ^^îhicutitur Chriftus,ut Efaiæ 4 4, Eflundam aquas fuper fitientem,8ô fluent ^iuperaridam,effundam Ipiritum meum fuper lèmen tuum,amp;c, Et4i.Egeni ^pauperes quærunt aquas, amp;nbsp;non funt : Ego Dominus exaudiam eos, aperi* ^^mcollibus flumina. Et quidemioannesipfèaddit interpretationem diefti ^WRijaitcum locutum elfe de Spiritu fàndo, quem accepturi erant credentes

Miranda fuit hæc concio Chrifti,nec ab ipfis,qui audierunt,intellelt;fta ftint curfimwnem ^iadiiftaprophetica. Prorfus enim falcinatus erat populusludaicusimaginaj= ’’atione de regno Melfiæcorporali, qui effet liberaturuspopulum d feruitute puiutiudaU dominationis,excuflùrus tyrannos eregnis,8ô occupaturus imperia mu« eus.

legentes aut audientes talia uaticinia, imaginabantur dici de ingenti wtate bonorum corporalium, fomniabant auream ætatem,in qua Meflîas ab fatums effet cis libertatem ÔC imperia, ut fruerentur opibusjuoluptatibus,

Hæcimaginatio hoc loco refutatur,amp;radditurinterpretatio,hæcdicta quot;fophetica non eftè intelligenda de politia aut regno mundano,fèd de alrjs fpb ’^om^^ionuni ntualibusjamp;f æternis benefictjs,quæ confèquuntur hi,qui credunt uoci Euanges in Prophetis. ^^)per quam efficax eft Spiritus fàneftus in mentibus eorum,qui oppreffi terro«= nbsp;nbsp;nbsp;Bencfidit

’’ibusiræ Dei, ac mortis æternæ, propter peccatum, fide aftèntientes promiffiai l^us,rurfus eriguntur, èC accipiunt confolationem,amp; donantur noua luce, iuftb fiîÔCuitaæterna. Hæc ait Chriftus fe cfficere in Ecclefia in his, qui credunt, Jiæcbeneficia affèrunt etiam ingentes fructus, non tantiim in ipfis credentibus «iftuntnoui motus,timor Dei, liera fides, uera inuocatio,8c fimiles motus fpb ntuales,fedetiam ipfbrum minifterio propagaturdoeftrina Euangelrj, inftitu* untur rudes ipforum confelfione, exemplis inuitantur ali). De his omnibus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heneßctfs a it P/à/mus ; Afcendtdi in ahum, captiuam duxiiii captiuicatem, ac^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepitiidona hominibus, amp;nbsp;de qfdem uaticinatur didium loelis : EfFundamde

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qnrùu meo fuper omnem carnem*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Docent igitLir nos hæfententiæ, quale Et regtntm ChM, uidelicet,non

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a at qualemcunq^ corporalem feu politicam difciphnamt

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qtix efficiuntur in cordibus credentium, datoSpiritu Endio,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut ignjEcatunn bisuerbist Fluminadeuentrefeude uiiceribus eiusHuent

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cut ahbi dicitut: Regnum Dei intra uos eii. Docemur item,ChriEum non eHè

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç impertire aeterna beneHcia, iuEiHcare credentes, fandiiHcate dato

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cgt;pintu iandio , defendere Feruare FccïeHam aduerFuspoteEatem diaboh'in^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rinZ^rquot;quot;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuocabimus eum iuxta promiinoneni,DabitSpi^ j

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;slonrStn^Pr'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nondumerat,quia ChriEusnondumerat ƒ

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SententiSlo. catiim, fin^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfftcax in EccleHa ante ChriEum gloriH^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^idc^mfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiiloria Euangeltj dare recitata eEadiniranda reuelatio,

tu Fando Ecur P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FandiiRcari Spiri“ I

/cnSXn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’‘‘quot;’^'■^■■^aginabacur, quin, cun,/

conEitutam in b^f^P^S^^^t-useiJethancpolitiam MoEicam,diuinitus i aJiud oenijs dndir ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn terrarum, non exiEimabanteum allaturum elE /

Publicum mb j.,, i/n, if, rn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cPnaiurum EccleEam, Ene ar mis Sdpotentia corpus /

z/ t n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t* 1 1Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiifquot; 1 ' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare poEquam apparvit I

JiinEccleßa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^tEcum teEimonium huivsnouædoârE J

^'^^jquæhabebat promiffiones corporales,ncc concionatur de remiffione pee n gratuita, nee promittit aut adfert Spiritum fàndlum, econtn^ noui tcf no««« minifterium affertamp;exhibet promiffionem de remifîîone peccato?

boc donatione æternæ luiticiæ ix uitæ, quæ orrertur omnibus qui credunt, an^elij, ^P’'opter Iegem,fèd propter filïum Deijamp; per hoc minifterium daturjôô eßs

Spiritus fàn(ftusinhis,qui credunt Euangelio,accendens in mentibus 3ni liicem,fàndificans corda,incoans nouarn amp;S æternam iufticiam. Hoc '^•'Krium ièu hæc efficacia Spiritus fandli’non potuit cognoici palàm,priuG refufeitatus eft Chriftus.Btfi enim ante editæerant prômiHîones in PrOi* ^bs,Ôlt;: Chriftus ipiè incoârat dodtrinam Euangelrj, tarnen oportuit accedere ’^'‘fftam reuelationem , miiTo Spiritu iandlo ut extaret teftimonium,quo feftaretur hune Meflî'a m elle filium Del, fè uelle, ut omnes huic minia» '’''ocredanqae feiant per hoc dari Spiritum fanctum,et faluari credentes,non

fententia huius diefèi: Nondum erat Spiritus fan (flus, id eft, non* ”^coelefti ac manifefta reuelatione, ièu oftenfione Spiritus iàn(fti,promulga* ^J^^fathoc minifterium , per quod datur Spiritus iàncftus, iîcut poft refurre* [‘^quot;emChrifti , manifefta fpecieièiè oftendit Spiritus faneftus ,ac apparet ufi* ^^piritusfan(^iappelIationêiniti(Sin Ecclefi'a fimpliciter ufurpatâ eftè pro h^'^gt;ieftaofteniîone,feuteftimonioexhibit!' Spiritusfamfti,iîcut fiebat initio '■f*tuæ,ubi primiîm fpargebatur EuangeJium ab Apoftoh's,iîc in A(ftis lo* J ^ntur quidam diicipuli: Ne quidem quôd iît Spiritus fanftus audiuimus*

amp; mirificam concionemfuiilè,quæmoueritanimosaudientium, æ*agealiter fentirent de hoc dodlore, qua'm de alifs, audiebant eum notio amp;nbsp;^^èandomodoconcionari de rebus maximis,de æternisbcneficrjsMeftîæ, de [^'^nationeSpiritus iàncfti» Non cnim dubium eft, quin has ièntcntias, quæ hîc *^^uinimè notantur,copiofè interpretatus fit. Hac magnifica promiftîone mo* ^^^urpopulus ,ut non poftît contemnere hune doeftorem, etiamfi uidebat eum ’^odioeife apud Pontifices amp;nbsp;Phariiæos, fed diuerià funt iudicia, ali) ièntiunt ‘’^lt;]uidcm excellentem doeftorem, non inferiorem Prophetis, fed non aifenti* '*'^^'^ir,incredant eftè Meifiam, offènfi humili fpecie, quôd erat ortus non ex ce* jonaliqua familia potentum aut nobilium, fed ex ignocis parentibus, de me* plebe,id^ in extremis finibus gentis ludaicæ, item,quôd uagatur paftîm er* finecertafede, nec eftin aliqua parte gubernationis, nec habet ftudia aut ‘'•iragatiories potentum, ièd fpretus ab his, qui fiint in gubernatione, ueghgi* ^^reuam dreliquo populo:Hac forma oftènfi,refihunt etiam hi,qui doftrinam '^onimprobabànu

Hæcfeinpereft in mundo facies Ecclefiæ. Manent certamina 8(^diirenfi*^,^^”^^J^^'“ ^nesjêc miindusetfi non quacrit ueritatem,tamen fibi iudicium fumit de dotftri »w EuangeUj, mouetur,ut credat, etiamfi conuincitur manifeftis teftimonqs. Multi e*

initio approbant doeftring emendationem, amp;nbsp;applaudunt,fed poftea,quia •lonrefpondet euentus humanis iudicijs, SC expeeftationi, facile deficiunt, cdm ’fftentfententqs aliorum,qui præftant fapientia autoritate,damnari do(ftri* ^fiinam, Ita Ecclefîa femper eftexiguus cœtus quorundam, qui retinent con*

Ranfj'atn m conffHionc, 8^ propter cam etiam ipfi incurrunt in contemtum SCodia aliorurn, Verümadtjerrusbxc nidiciatamcn DEVS uuhcx^ tare ccCtimonia dolt;S:rinæ,quareoporteteneahquos, qui retineant conFciTio^ nem , oportet publice /onare hanc uocem, qudd hic fitChriiius filius DEL ärin^ettm^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftimonium dari doStrinx yCtiam abaliquibuseorum, qui funC

apudboflcs ^ddióii boCtibus. Sicut hie minifiri PontiGcum inifTi ad prebendendum Chrb ^uangehj, ftum,iam audent illorum iudicqs Scautoritati fuam iententiam opponere,noii folûni pronunciant ipfum iniuiie appetiad necem, fed addunt egregium tedb monium,bunedodiorem antecellere omnibus, necpoiTeeiusdoûrinamreprc^ bendi S^c, Bed nec horum teiiimoniorefutatiac conuidiiaifentiuntur PhanfTi amp;nbsp;Ponti bees.

Argumffta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciim in hoc capite bnt uaria certamina, difputationes de Chribo,

contra^chr^ pt'xcipue duo argumenta agitantur, qux maxime retinent animos obiiinatos, fium^crpri^ tie aPentiantur dodirinxeius. Alterum efi fumtum ab autoritate ordinarixpo auto- cefiatis, quod in illo populo plurimum ualebat,amp;: omnibus temporibusfokt rubounath doârinx Euangelii ,bcutnunc Epifeopi negant difeedendum eûè ab ‘ eo, quod femel publico con fen fu receptum eii, allegant fucceifionem ordinal riam.Hunc coctum itocant Ecclebam, quiautoritateperpetuxfuccelbonisiam multis feculis tenet poUclJionem do(firinx,S^gubernationis,bunccontendunt non poHe errare, Ôé bnc dubitatione dcteliandos eife cos,qui ab bocccetu difce^ dunt,ita bic ratiocinantur ab autoritate eorum , qui funtprxcipui in populo Dei,tenentgubernationem inlîitutam diuinitus. Qpare contra herum aua toritatem nbsp;nbsp;indicium, non eFfe affentiendum dodirinx uniushominispriuatif nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Hoc elljquod aiunt: Nunquis exprincipibus credit in ipfum,autexPha^ rilxisC’ Quia in hoc populo Pbarilxorumerat prxcipua autoritas,tanqitam prxlîantium fapientia, dodèrina, Ihidio religionis, ac inter eos multiprxen rantin gubernatione,'ex talium iudicio affirmant potius ffatuendum eßededo nbsp;nbsp;nbsp;j

cT-rina,quàm Ifultx8cimperitx multitudinis, quxcum fefeopponatautoritau ordinarixpoteffatis,/êcurèpronunciant earn à Deo damnatam malediâam effè.

Argurnentum Alterum argumentum ex teffimonio feripturx, de genere,amp;loco natal! fVît:iriX fumtum,magis eff fpeciofum. Maxime urgetur in bis altercationibus,

’ nbsp;nbsp;nbsp;quàd feriptura telîaturMefliam promiffum,oriturum effè ex regiogenere,amp;i:

familia Dauidisin Eethlehem, quxeratin tribu luda, ficutclarèait Michxas cap.^. Ex te egredieturdux populimefamp;^c, Hinc argumentantur contra Chri^ ffum,buius dodtorisnec familiam effenotam,8ôparentescffeobfcuros,SL era tum effè loco ignobili, procul diflito in extrema ora bnitima gentibus,unde non folûm Meffias non fîcfperandiis,fed ne quidem Propbeta aliquis extiterit, fed hoc argumentum, etfiprxtexit teflimonium feripturx, tarnen reuera ration cinaturex humano iudicio,fèu imaginatione humana, quam habebantludeide Cbrifîo, uidelieet,quôd effethabiturus imperium mundanum, Idedcogitant eum proditurum ex nobiliffima familia, regnaturum, feptum munitum agminibus potentum nbsp;nobilium, tali loco, ubi effèt omnibus confpicuus,

ornatLis honore amp;'gloria regia. Hxc quia non con ueniunt in perfonam huius dodioris, ided contidenter neganthune effè Cbriftum.

1 U A H I ö L T K 1 Kil, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;700

Mcfïîænon futurum cflè talem mundanam dominationem, nee perfonam ip« ^usfuturam eflè confpicuam in mundo, iuxta hominum expedationem» Hæc i obfcuritate prædieff a crant in Prophetis, ut cap* Efaiæ $ J* teftatur, in quo '’ïtèdicitur de Meflia : Non eft fpecies ei ne(^ decor,cirm afpiceremus eum,n5 ^'^îtrpecies,quæplaceret,8dc* Quare hæc teftimonia debebant ludæi confide« cilè potuilfe J ^^re,necex fuis imaginationibus 81 externaipecie de perfona ratiocinari, præ* inquirerede ciim accederent teftimonia de tempore,qudd iam natus eftèt Meflîas, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«öl'*

perfona miracula teftarentur. Interim ctiam de familia amp;nbsp;loco facile poterat ’ ^onftare,fi uoIuifiTent inquirere. Nam 81 publice extabant indices,qui contine« wferiem 81 nomenclaturas perfonarum in fihgulis familqs, 81 cr^ntadhuc ^’Uitc(}es, qui meminerant hunc lefiim natum in Bethlehem, etfi eins parentes ^cognatio non habebant ibi domicilium* Quia cirm populus iam longo tem« pore opprefTus efiet aliéna dominatione, pófteritas familiæ Dauidis, quæ pro« Ptrrcgium nomen, maxime erat obnoxia iniuriæ, càm nufquam eflet ei locus ’nludæa ,coa(ftaeft iècedereinultimam oram Galileæ,led tarnen prædidtum ^'hocerat,eoiplotempore Chriftum naftiturumeftè,ctim populusregia

1 bmilia opprefta eftèt trifti lèruitute alienæ dominationis, ficut in Genefi dici« ^üriNon auferetur feeptrum à luda, donee ueniat Mcftias,5lt;c,

Hæc dixi, ut confiderentur, 81 refutari polTint hæ calumniæ, quibus ad« Applicdtio, uerfarq Euangclq magna fpecie detrahunt doeftrinæ Chrifti* Nam eadem funt ^frtaminaomnibus ætatibus, ut hîc difputant ludæi ne aftentianturChrifto, ■tafemper hæc duo obqciunt fapientes, primiim de poteftate ordinaria,hanc eG ^^audiendam,nec diftentiendum ab eius iudicio 81 autoritäre* Deinde aiunt aG i ‘lt;^rn nouam doftrinam ab hominibus ignotis,obfcuris,fine teftimonio,aut ap« probatione gubernatorum. Nam humana fapientia, ficut de regno Chrifti ieu beclefia,ita de doftrina iemper eodem modo iudicat,quærit Ecclefiam,quæ ha« teftimonia óó comprobationem principum,potentum,làpientum,amp;c* fontra'jcûin uidet exiguum cœtum fine autoritäre, 81 potentia, contemtum 81 j 'pretum in mundo, oftenditur, nec iudicat hunc eftè populum Dei, quare nec

Mrinæaflèntitur : Ita nuncplurimi répudiant doeftrinam Euangeirj, moti fi« oiilibus argumentis, quod non fit diftentiendum â publico con{ènfii,ô^ iudicio totætatû.Item quod hæc doet rin a non prodierit ab his,qui tenent gubernatio« ■itm in Ecclefia,amp; funt in poteftate ordinaria,ideó non elle recipiendam*

Sed nos feiamus de doftrina ccelefti non eftè iudicandum ex humanis ima ginationibus aut fapientia politica, de ordinaria poteftate, aut conlèniu maio«. tis partis multislèculis recepto, ièd quærenda eftè uera teftimonia uerbidiui« nitustraditi. Teneamushancdolt;ftrinam,quamconftatcertô traditam eftèâ ’ nopbetis,Chrifto 81 Apoftolis,amp; confîrmatam teftimonrjs miraculorum,nec nioueamur diuerfis iudicijs aut confpiratione potentum 8l fapientum, quan« tumuisdiuturna. Videmus femper in mundo îuiftè exiguum cœtum ueræ Ec« tIeGædnquo manfit puritas do(ftrinæ*Nec nouum eft maiorem partem errare, ^defendi ntPuAoMWiag 81 impiam dotftrinam ab his, qui funt in ordinaria pote« ftate, ficut in populo Ifrael Prophetæ, Elias, Eliiæus, 81 alq coacfti funt feiè pa« bm opponere regibus amp;nbsp;facerdotibus defendentibus idololatri«

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus autem perrexit in montem OUuarum^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ^rgit Chrifius docere j'n templo,et[i enim fèliiim iam prâ;terierat, S^intel^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ligit fc peti inßdrjs Pharîiæorum, tarnen manetah'guandiu, ut amp;:p!uresdo^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceatjS^: conßrmet eos,quj jpfum a udierant, uidetpopulum,uelut oreoem erranii

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem ßnepaßore:,opus habere dodirina,quare poftridie mane redk in^^templum,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non deterrituspericulo ac inhdtjs^ Sed priuiquam rehquae condones amp;noux

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altercationes ludæorum cum Chn'fio deCcdbuntur, initid redtaturhittoria de

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muliere adultéra adduda ad ChriHumyquam etG ueteresypredert/m Grpeiynon

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^unt interpretatiy tarnen apparet fèmper habitam eße inter receptasdCappto^

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batas.Nam Sgt;C Eufebius eius meminity fed dtans ex Euangelio fecundum fbrp

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;os,Certèhuicîoconectemerêinrertauidcturynecaliquacontextusperturhatio

' nbsp;nbsp;apparetjamp;^in ^nere lermonis nibil d/lcrepat^ Itacu dpoRerioribus Gne dubw

Gncmßdi3s, mc,nuen,unc cauCam, uc ChriOum paidm adoriancunnuncaliud ^cupideirnpmt occaßonem Forcé oblatam, adultcram manifelid nfiicw/t. deprebeniamy oéconiiidamproducuntyhancGfiunt Chriiioy ipfum faduriiii^ ’ quid rerpondeatydamnare''neuelityamp;:iubereutlapidetur,quod neipGquidem hoc loco, 0lt;:m hacmultitudine auGeffent facercyan abfoluere, j contra legemy quæ lubebat interGci mcccbos adultéras. SediGinonhoca^ / ■guntyUtlegitimoiudiciOyGcutdebebatypunireturaduk^^^^^ Nonenimpro. nbsp;nbsp;nbsp;/

flut infidÎM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crepelbt inffdiaSy ScprorGis mirîGca effbifforia, quæSôdoâriA 1

Jn hifforia Euangelica,in fadiisoratione / bypocritaruminffdqspetitury fingulares quidam èC /

f. huius lociipfahifforiæGries aperic. Initidcûm aceufa^ / y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^briffus, tanquaminaliamremintentus, uidelicet /

’äicctn qui condemnet, fed dimittit cam, addita uocc condonationis, feu remifli onispeccati.

In hac tota hiftoria præcipuus locus eft,qui docet de diferimine miniflerii’ orum,uidelicet minifterrj legis, quod fancit difciplinaiti 8C pœnas corporales, cr Euingelij» ^niinifterq,quod eft proprium Éuangeln,fèd de hoc diferimine pauld póft gt;nbsp;j J3m,prius enim hoc confideretur, qüôd Chriftus hocexemplo doCet, non eflè j^naione mi» '^ummunus ferre fententfgs de poenis deliôlorum, more politici magiftratus, mfteriorum, ^fcuulteos,qui funtin minifteriodocendiEuangelq fumere fibi poteftatern j^uiuscognofeendi adionescapitales,autaliaforenfîafeu iudicialia négocia,

pertinent ad iurisdidionem politicam, uult enim eftè diftinda minifteria, J^obrepatcarnalis imaginatio, quafî regnum Chrifti fît externa feu corpora* bsdominatiojfeu politia, qua? aut ferat nouas leges de imperfjs, de diuifîone re? Jjjni, de contradibus, de pœnis, amp;nbsp;difeiplina ciuili, aut permittat libertatem ^nriftianisexoluendifèuinculispublicarumlegum»

Hanc regulam multis de caufîs prodeft teuere, quód regnum Chrifti non 'fondât aut mutet ordinationes feu leges politicas. Quia Chriftus non apparu* '^.uteiTet legislator, fèd afièrt alia æterna beneficia, dddrinam cœleflem de uo* •üntate Dei,de remiftîone peccatorum, donationcm Spiritus fàndi, amp;nbsp;incoati# ®nemnoua;amp; æterna? iufticiæ in cordibuscredentium* Interim tarnen conce*

inhacuita corporali utilegitimis ordinationibus politicis,fîcut hac lu^ .. %aère,cibopotu,amp; fimilibusrebus neceftarijs ad uitam corporalem.Modô nbsp;nbsp;a^oglt;ire

'^■întpri gt;nbsp;in his non eftè fttum regnum Chrifti, fèd difeernendam eftè admini* poliucrf. ifationem politicarum rerum,aminifterfoBuangclr),nec confundenda efîè

minifteria, fîcut Anabaptifta?, SC fimiles, prætextu minifterq, reprehen* ^nnt,aut mutant légitimas ordinationes de decimis, contradibus,aut nouas le* S^sfanciuntdecommunione rerum,de iudicrjs^amp;Tc, Aut ut Pontifices Romani P^textupoteftatis Ecclefiaftica?, fibi fumfèrunt regiam dominationem, arro* S^runtfibi ius adimendi régna,quibus uellent,ô^ ad alios transfercndi,amp;c.His ^froribus opponendum eft hoc exemplum Chrifti,amp;f fimilia dida amp;nbsp;fada,qui*

Chriftusclarè réfutât taies imaginationes, acoftendit diferimina amp;nbsp;fines J^inifteriorum, uidelicet minifterrj fpiritualis fèu dodrina? Euangelq, SC gu* htrnationis politicæ,ut fimile exemplum Lucæ 12* feribitur: c»m Chriftus cui* petenti,ut fratrem iubeat fibi tradere partem hærcditatis,refpondet: Quis ’^^œnftî'tuit iudicem aut diuifbrem inter uosf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Secundó,quód Chriftus feribit in terrain,Sf inftantibus Pharifeis rcfpo* : Qui ex uobis fine peccato eft, primus iaciat lapidem in mulierem* Haud ^ühiè hoc toto geftu notât Pharifæorum hypocrifin, quod falfô præ fè ferant “ngularem zelum, quafi ualdè deteftentur amp;nbsp;oderint peccatum,ac iuxta legem ^Hintcflèpunitum, ciîm tarnen ipfi non minus fint rei coram Deo amp;nbsp;damnati quot;Jdicio legis,quàm qui paUm et manifeftô fint peccatores,uidelicet,quia funt fi* nepcenitentia ÔC metu iudicq diuini, itc pleni interiori immunditia,uiciofis af* contumacia contra Icsem: loitur Chriftus omiffa mulicre ipfis conci» onatur. Cumq^ illi exlegepronuncient,adulteram plcdendam elEcjUiciftim fi* gnificat ipfos legedamnari* Qiiare,inquit: fi quis ucftrum fine peccato eft,quai« fidicat,quia legem allegatis, nbsp;nbsp;meam fèntentiam requiritis, ego de pcena cor*

porali nihil ftatuo,quia hoc non pertinet ad meum munus, fit fane mulier fecu* dum legem lapidanda^ fed quia meu minifteriû fpiritualc eft,iubeo uos legê au#

ENJlin 10 m ETATNLG, dire, quæ ex æquo iudicat omnes,qui non agunt pccnitentiam, pronunciat reos iræ èC mortis a?ternæ*Hoc prius agnofcatis,amp; legem de uobis iudi'cantcni aiidiaris, quàm miïèram banc muli'erem condemnetis.

Qttid geflut Hoc amp;nbsp;ipfo geftu, cûm fcribit in tcrram, uelut Ggno indicat, uideli'cetad# fcribcndifi^ jY^ongjjs eos legis ludicanti's inten'orem hypocrifin, SC immunditiem cordi's, . nbsp;nbsp;nbsp;quam tacite fîgnifîcat d Deo cerni S)C iudicari, etiamiî homines non iudicant,fi#

eut alibi concionaturtalibus: Vos eftis qui iuftifîcatis uofmetiplbs coramho*gt; minibus.Deus autem nouit corda ueftra.Quôd autem in tcrram fcribit,fimplii» ciflîmè fignificari exiftimo, quod Gmilipbrari leremiæ decimo (èptimo dici^ Scriptio /igni tur: Recedentes abs te,in terra icribentur,8cc, Quæ phralîsoppofita eft illi,qua ficdt fententu ajjßj Jicitur Z Nomina ueftra icripta funt in cœlis, uidelicet ut in tcrram feribi, umfegii ficut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taies coram Deo non haberi pro populo Dei,etiamfî habeant titiiluin

G- litem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen,ac præ fe ferant fingularem zelum, aut ftudium iufticiæ, fed elîè reos

amp; damnatos ipia ièntentia ÔC iudicio legis» Sic ergo Chriftus didto geftu ucgt; lut interpretatur legem, docet damnari omnes homines, qui funt ftnepoeiH'’ tentia, nec quærunt aut accipiunt remiiîîonem peccatoruin a Chrifto fide, amp;c»

ctiitßio^dn Siquis quæratjCiïm Chriftus relpondeat Phariiæis : Qui exuobisfine lictdtpunire p^ccato eft,primusiaciat lapidem in illam. An non licet condemnari aut puni* ßrdtil^m. rifbntes,nil]ab his qui funt iufli line peccato f Qui ergo erunt legis mini* Probis. ftri nbsp;nbsp;Simplex Sgt;C facilis reiponfio eft ; Magiftratus,aut iudex non priuato, feu

fuo iplîus nomine dicit ius, aut irrogat pœnas, ièd Dei minifier eft, fîcut Pau* lus inquit. Rom» i}» Hoc eft, mandato amp;nbsp;autoritäre diuina exercer officium,fi* eut amp;nbsp;2.Paral»l ÿ» dicitur: Non hominis indicium exercetis,fed Dei, ideó reâe facit: magiftratus J cum legitimo iudicio punit adulteros, aut nocentes, etiamfi is,qui eft in officio, nec pius eft, nec alioqui caret reprehenfione. Nam perfonæ uicium nihil derogat minifterio»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare igitur Chriftus poflulat, ut fint fine peccato f Refpondeo : Chri*

flus non hoe agit, ut magiflratui leges ferait de peenis malefadorum, fed utitur minifterio ipirituali aduerfus hypocritas, ex lege oflendit eos coram Deo non minus eflè reos óó damnandos, quam hanc adulteram, hoe uult illos agnofcere, ne purent ièiè iuflos eiïè,aut non damnari lege Dei,etiamfi non poflint aceufari manifeftorum criminum, fed Iciant fè propter hoc ipfum iudicio Dei damna* ri, quod fibi uidentur fine peccato efïe» Ideó hanc fententiam legis pronunciat Chriftus, qua iudicanturomnes, qui fefe exiftimant iufloselfe qualicuncß ob* fèruatione diftiplinæ legis,ficut ad Rom, 2» Paulus oftenditzne eos quidem,qui gloriantur lege,ièu diiciplina, lèruare legem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Proprium of. Præcipuè in hoc loco obfèruanda eft lèntentia, ciim Chriftus ait mulieriz foium chtifti Nec ego te condemno,amp;^ quidem addit uocem abfolutionis»’ uade in pace.Nam hæc diefta perfpicuè docent de proprio officio Chrifti, amp;nbsp;difeernunt minifteri* um legis amp;nbsp;Euangeli), clarè negat Chriftus pertinere ad fuum officium aceufa* re,aut depofcere,feu infligere poenas, more legis, aut magiftratus politici, ac ne eos quidem damnarc, qui fententia legis damnati funt» Quare Chriftus non eft minifter legis, quæ pronunciat fèntentiam damnationis aduerfus omnes,qui , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccârunt,amp; denûciat pœnas æternas,amp; corporales» Et quidc partem huius mi

nifteri) gerit magiftratus, puniens inanifefta delida corporalibus pœnis, ficut dicitur

^tóurRom.l 3. Dei miniftcr eft uindex in iram ci,qui male agit* Sed propre mniifterium condemnationis eft ipfa uox legis,cum accufat, èC pcrterrefa* corda,oftendens æternam iram Dei,5u pœnam mortis æternæ,ideô uocatur

aducrfiis hos,qui iuxta legem menti funt iram Dei,aut æternas corpora* '^spocnas.Sed contra, maniftfta noce teftatur fe âffèrreftntentiam condonati* Wturemiffionis peccatorum his,qui lege damnati üintyCÜm ftntiunt terro* '^'sirædiuinæ pœnarum. Proponitur ergo in hoc exemplo peculiare tefti# 'quot;onium mifericordiæ,ftu condonationis gratuitæ. Teftatur enim ft gratis re^ Jitterepeccata miftræ mulieri 8gt;C quidem fignificat externo minifterio uocis ^oangelij dari remiftionem peccatorum,amp; hanc accipi ab his,qui fide fibi hanc Jocemapplicant. Hæceftdulciflimaconfolatioperterrefa(ftisconftientrjs,quæ ‘quot;lt;^tantLircumfenfu iræ Dei,amp;:mortisæternæ. Interim tarnen admonentur hi, pergamus’^c 'î'iiconfecuti funt remiftïonem peccatorum, deinceps requin' obedientiamjUisî care, '^flicetjUtcaueant ne pergant ruere contra uoluntatem Dei,quia his,qui iuftifi* ^3ncur fide, fimul datur Spiritus fanftus, qui eft efficax in non repugnantibus,

mcoat nouarn obedientiam. Quare ncceftècft,cos qui funt conuerfi, obftqui P'fituijUtretineant fidem,ncc a’mittant condonationcm,óC excutiant Spiritum ^’ncium,ut fæpè alias dicitur.

Breuifiimè recitatur fumma nouæ concionis,quæ baud dubiè copiofè ex^ faaeftâChrifto, utfolent Euangeliftæprolixasconcionesfæpèpaucisuer* (‘indent oiscomplefti.Rurfus autem concionatur de fuo beneficio, oftendit quod fit fu# ^p^^gpg^/'^’ ’'nimunus,ad quod uocatus amp;nbsp;mifi'us erat, amp;nbsp;quid afferat, ut inuitet populum chnftus, ^^accipicndam doiftrinam Euangelq, feut necelïc fuit hanc concionem fæpè re

81 inculcari, quia hic populus,ciirn haberet doôtrinam legis, amp;nbsp;cultus Mo* *aicos,non exiftimabat fe opus habere alia do£ftrina,putabanc ft ita Deo accep* ^os,amp;;iufiosfore,fi conarentur legem præftare,amp; illos cultus diuinitus traditos ^cruare,non cogitabant Meftiam allaturum aliud docftrinæ genus,Ided ciim au ^'crunthas uoces : Ego fum lux mundi,fi quis fitit, ueniat ad me, amp;nbsp;fimiles, ne* ccHc fuit ualde offèndi eos,qui erant præcipui doeftores populi,amp; fapientes gu* laeriiatoresexfublimi deriferunt amp;nbsp;hunedo(ftorcm,amp;ftulticiampopuli,qui enmaudirettam abfurda ut ipfi iudicabant ,de fefe prædicantem, ficut poftea ^nangelifia narrat obq'ci Chrifto à Pharifæis, quod eius teftimonium non fie quot;crum ,quia teftimonium perhibeat de ft ipfo.

Sed hæc iudicia Chriftus no moratur, ftit hanc dodlrinam, quam ipft aft ^crt,non congruere cum opinionib. humanæ lapientiæ,quæ tantum legem ali* ^nomodo intelligit, nec tarnen uidet ft earn non præftare, ftd ab ea aceuftri 8^ ^îninari omnes homines. Hac dénia caligine demerios amp;nbsp;obrutos fub ira Dei, ^niorteæterna,miftratur Chriftus. Ideohas uocesinculcat: Egofum lux mu* ‘^bquiTequitur me,no ambulabit in tenebris,amp;rc. Dixi aût fupra in his concio* ïiib.cumChriftus uocatur lux,longê difeerni hune d reliquis dodtoribus ôô mi* ^éiorii, iiiftris,utclarè in i. cap. difternitur Baptifta* munus d periona 80 officio Chri* fti. Mores,Patres,Prophetæ,Apoftoli,etfifunt præcipua mêbra êC lumina Ec* chfiæ, tarnen tantiim funt miniftri dodtrinæ cceleftis, nô efticiunt ipfi noua lu*

cenijamp;f in'tam in mentibus hominis.Sed bic Meflias cfi: inuminator,qui non fo# Iiïni docflrinam adfert à Patre coclcfti, fed fi mul eft efficax in mentibus eorum, qui aftentiuntur Euangelio,dato Spiritu fan(fto,accendensnouamIucemjUtcer to ftatuamus propter ipfum nobis placari patrem^S^ nos recipi,amp;!' dans nouant Sc æternam iufticiam èC pacem» Hæc de nemine alio, quam de filio Dei did poflunt,quare folusredlèuocatur lux mundi, hoceft, non tantum miniftetjUt ali),amp;^ tie quidem docftor Iegis,ut Mofes 8c L euitæ,(ed qui iplè effîcit nouam lu# ccm, Sc perpétuam uitam in bis, qui credunt.

Deboc effècftu loquitur, ciîm addit : Qui fequitur me,non ambulabitin tenebris, led babebit lumen uitæ, id eft, donabitur ucra luce 8c agnitione Dei, quæ afferet ueram confolationem,qua uincetterrores,liberabituràmortcæter# na« Hæc diifta ut clarius intellioantur, rurfus confideranda eft Antithefis,con# aoarinalegn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a t n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;r-' io r rr n fl,

rerantiir bæc ambo, SC docrrina legis ac Euangelq, ÖC utriulcj enectus, etli no# ^Prtmoefficit naturaliter babent aliquam noticiam legis,SC populo Ifrael fingulari rc» ' uelatione 8c teftimonio cœlefti tradita erat lex,tamen bæc noticia non affèrtiu# cem, non libérât à caligine 5c tenebris, quibus immerfum eft genus humanum» Mentes bumanæ, ciïm audicrunt legem, ÔC præftant diftiplinam externamSC corporalem, 8C addunt aliquos cultus operum, putant boc qualecuncj ftudium imitationcm legis, eftè iufticiam coram Ded,non uident necagnolcuntjfefe Sc banc totamnaturam elîèimmcrlàmpeccato,pollutaminterioreoCcxterio# re immunditia,ream iræ Dei Sc mortis ætcrnæ,bis prorfus uelata eft facies Mo fi,Sc uerlàntur in craftîftîmis tenebris 8c erroribus,prorfus non intelligunt nec i'ffttfK/'relut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legis,fine agnitione uoluntatis Dei, finepccnitentia,cæcièiCfecuri

guit in dubitn ^tiunt manifcfto contemtu Dei,8c impietate« In alqs quibufdam,etfilexexercet tionedej]^e fuam uim cûm oftendit ÔC arguit peccatum, tarnen hîc etiam nihileffîcit,nilî rattone. nbsp;nbsp;nbsp;terrores iræ Dei,5C mortis æternæ: non oftendit, quomodo uincaturdubitatio

ÔC pauorcs. Denicp fi non accedit alia Iux,quæ monftrat Iiberationem,adigunlt; tur mentes ad defperationcm, ÔC ruunt in æternam mortemjSCc.

Hanc milêriam generis bumani uidet ÔC intelligit Chriftus fîlius Dei Jdeo cdidit promiftionem Euangelij,ignotam rationi,8Ceampoff:caipfe fua uoce tradidit, ÔC mandauit propagari in Ecclefia, quæ docet perterrefados lege Sc agentes pccnitentiam, recipi d Deo, ÔC conlèqui remiflîonem peccato# rum fide. Gratis,propter hune ipfum filium Dei propiciatorem,8chacfidefcu fiducia filff Dei pronunciari iuftos, hoc eft, acceptos ôC placentes Deo,8Cfieri bæredcs uitæ æternæ, ÔC quidem minifterio huius uocis, quam iulfitfpargi in Ecclefia,iplè eft effîcax,dato Spiritu fan(fto,qui mouet corda,ut alfentiantur Eu angelio,SCciim fide accipiunt promiftionem ,eriguntur corda, 8C uiuificantur, Tffeélui 'Euctn yj- ujncant terrores, ac ftatuant le iam uerè receptos eftè à Deo, Quare Spiritus ' famftusiam effîcitincisnouosmotus,quifuntincoationouæ SCæternæuitæ« Accenditur noua lux,SCaugcturagnitio milèricordiæ,ScbeneficiorumDei, crelcit ÔC excrcctur fides in inuocatione, in confeftione, ÔC obedientia in cruce ÔC afflitftionibus, 5c cum fide fimul etiam dilecftio, ÔC eseterseuirtutesexiftunt« Ita iam in his incoatur lex, lèd interim fide ftatuuntlè iuftos pronunciari, Sc certô eftè hgredes uite æternæ,bon propter has incoatas uirtutes,fed propter C H k IS T V M, quia hæ uirtutes adhuc procul abfunt ab hac perfeâio# ' ne,quàm lex requirit ; Hæc tantum fîunt minifterio Euangeltj, ÔC efticacia feu potentia

fotciitia hums Meffiæ fîlq Det Quare hic folus eft lux mundi,uerê effîciens in 'f^^întibus nouam lucem, quæ libérât mentes â dubitatione, terroribus,

3C uiuifîcatcorda, ut uerè incoetur in ipfîs perpétua iufticia 8c uita, Jfütat ergo Chriftus hoc dicTroopinionem Phariiaicam de lege SC iufticia le* ^Mocct citra agnitionem Euangelrj totum genus humanum iacere oppreftum /niis tcnebris,Gne uera agnitione Dei, fine confolatione, nec liberari nifi ag^ •^nchuius MeiTiæ^dequoeditæerant promiftîbnes, quôd eftèt allaturus uerbum,8sf per ilîud futurus efficax,daturus Spiritum iàncftum, nouam

acuitam, ficut fæpè Prophetæ hac ipfa uoce lucis de regno Meflîæ utun« jjbamp;fîgnifîcant Chriftum nouo minifterio uocis cceleftis fore efïîcacem,ut 11=« ^'‘fntür mentes a' caligine amp;nbsp;tenebris, hoc eft, à dubitatione ÔC deiperatione, pofiunt liberari lege*

Hæc beneficia Chriftus fignifîcat ièfe nobis apph'care, amp;nbsp;accipi fide, cum ƒ ' Qui fequitur me. Nam ficut lux dicitur, non quia tantiïm fit do(ftor, led rides.

'îaator effcclor eft nouæ lucis SkS uitæ. Ita cum le lèqui iubet,non tantum de imitatione, qualis eft doélring legis leu uirtutum,quarum exempla

5''’^in doftore ,lèd loquitur de fide, quæ apprehendit hoc beneficium, quod ^’■^Chriftus,hoc eft, ftatuit fibi potentiaChrifti,amp; propter ipfum donari lu== ’’’jiufticiam ÔC uitam æternam.

niao,'n.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r -1 r- 1 nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ - O • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clejtlt;eperpe»

b ô'Mcmagis intenduntur ulqjad hnem hums capitis, ex pingunt totmam cn c ’9^^’micccft'ccftlèmpcrconfli(ftari odqs amp;calumnr)simpiorum,amp; tiir ^^’^hacconfolanturpios.ne propter talia iudicia,8lt;^calumniasfrangans

^Htnisjfedfciantdodrinamcœleftem traditam à Chrifto inter hæccerta«« ’îP^gis clucefcere, manere inuidam.

^ico nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem Pharilæi offenfitam magnifica,amp;' ut uidebatur, arrogan obieüio de

dir J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcltimonq, quod certe ualetin mdicrjs humanis : Nemini cre^

ail] ^’^'^’®^î*i'ogantiæfpecies, quare grauis eft obiedioPharilæoram, cum fiini' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicis,igitur teftimonium tuum non eftue=«

itaferes habet,dodrina Euangelq non congruitcum iudicio rati* Ois ^^t)et teftimonia aut fuffragariones fapicntum,potentum,multitudi=i e(f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpecie detrahitur ci autorités ÔC fides,clamant làpientes, non

recens ab uno amp;nbsp;altcro prolatam, fine probatis au!» recepto,amp; multis Icculis approbate confenfu. Sic Phan

•lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrinam amp;nbsp;ritus traditos a Mofe ingentibus miraculis diui:«

Cil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totius populi,qui fuit lpedator,cum lex promulgaretur,qug

nabeat tam illuftria teftimonia, non elfe audiendum alium dodorem, qui arroget autoritatem parem Mofi,cuni nulla appareant fimilia teftimo#

•at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^iedioni neceffe erat refpondere, amp;nbsp;Chriftus earn dupliciter refu# ♦

P '’^ontjs,uidelicet,uerbi Dei,amp; miraculorum. Prius enim refpondet ad con^ argument!. Negat ideôfuumteftimoniûfeu dodrinam die,etiâG non nitatur teftimonqs aut iudicijs humanis,deinde ad anteccü , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dens

dens reCpondebat, Cc habere tedimonia dnn'na. In priori membro refutationis allegat uocationeniy qudd bc miiTus â Deo, habeat mandatum æterni Patr/s, qwod paillm in bis concionibus incuîcat, ut fuprà eapite y, Mea dodirina non cft mea,{èd ei us gui mibt me, Sô infra dieet: à meipib facio nihil, fed iicut docuit

chrißi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hic ait : Etii teftimonium perhibeo de meipio, tefbmonium nieum

uerum eft, guia feio unde ueni,amp;^ guo uado, g usb dicat : Non ago meum negof cium,fed aÜero mandatum cœlefi:e,amp;:gero munus mibicommiifum ^Deo,ub dehcet,ut tradam hoc uerbum, guod uerè pâte facit uoluntatem Dei, quomodo uehtagnofci, guomodoperueniaturadipfum, Hocuerbum certo fcioeifeipfi^ ^^snaandatum,guareuerèamp;re(fiedoceo,necmorormundi aut uebra iudicia, guj e me non poteiîis teftari, guia jgnota e(ï uobis mea uocario,necagnofcitis man atum æt^ni Patris^ dtagj non ualet uefira argumentatio de tebimonijs humains,necebisaudiendi, cirm fumitis uobis indicium de doârina. Jta ß'mu!

tueturautornatem dodirinæ feu muneris fibimandati,amp; réfutât obieâio^ nem gua:i entium bumana teflimonia, ècdetrabit eis ius iudicandidedobrina i’SyJiogtfmw. n a ■ ■

^^obus fylJogifmis , quorum alterdb her inr^r' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tefl:imonio,hocmodo, Verurnefiteftimoniumeius,quiba

2gt;Syllogirmni Cm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandatum fuimuneris feu doiflrinae. Ergo/cio undemiifus

'^^'’d.cum,ergo falfàmeum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnads. Ät

,'et, Jr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nemo fumât (ibiiudicium de re I

^hiusaiferomandatum,ergo I i.Regu!d,De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

MtonMe do* nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftj guia tradit utiles régulas. Prima eb ƒ

pTdeJtJ^^ ne hunnina^A^J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab autoritate uel âpprobatio^

2. Rtguh,de„ nbsp;nbsp;nbsp;Q.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NecebeeftEccleliamhaberetebimoniumuod

itprèefT^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■gt; uidelicet lit certi bmus,hancdoc'lrb

oelri fa^^P^dicfiim eb, dodtrina Euam ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^y^[^j[’,^^^^^^^P^^^^^biciorationis, C^uaredeea non poteb

der hl r h^^^^^^^^dqudicatio,guaebt(ut inalqscontrouerÛis e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^^^^^^^^^^^^)^xbalfragationeautconfenfumaiorispar^

IS eo^^m, gui^1 amanturpræbare fapientia,autoritäre,iudicio,SCc, ece ec ^gtturaliundepeticerritudinemdo(brinæ,uidelicet,utconbet e uocatione, ^^to nbsp;nbsp;oStrina bt tradita mandata Dei, ÔC habeat uera tebimot

nia, in e u eg a initio Ecclebæ, guibus Deus tebetur banc ebe dodîrinam ces^ t^bimonia autautoritas hominum, k / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^^P^^^fhdigna/àpientegloriario,amp;:alibibiumlocum

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 3ulus allegat uocationem ccclebem, ut conbet eum affèrre ƒ

'^f^ensobiecflionis Pharifæorum» Lex ait: duorum teftimonium ualere. Sic ^igt;ni]nquittextus,Deut. i ÿ. In ore duorum aut triu'm teftium ftabiliatur om# ^^uerbum:ego teftimonium perhibeo de doflrina, amp;accedit teftimonium quot;^triSjcrgo his teftimonrjs credendum eft, Arguta ratiocinatio eft, minor, '^fiantèeludi poterat,tarnen nunc ualet, poftquarn in priore membro refutaties ^•I’softendit fuam doftrinam eftè ueram,allatam èccelo,amp;c. Quód autem ait: teftari de fefe,intelligatur utrunq; comple(fti,uidelicet teftimonium uer petenda.

De priore fæpc allegantur Prophetarum dicfa,amp; Ioan,^,di(ftum eft. Scru f^iaiinifcripturas, ipftc enim funt,quæ teftimonium perhibent de me, Item^fi ^’’^tleretisM.oß, crederetis etiam mihi,de meenim illeftripfit, AlJegatur eti:« ’’llteftimonium Ioannis, cui oftenla eft ilia admiranda reuelatio, in qua ft uifi^ specie exh ibuittota diuinitas,amp;pala'mibnuitdeccelo uox æterni Paths, ^'ftantisde Filio : Hie eft Filius meus dilecftusjamp;'c, Adhæcteftimonia ftriptue« ’^^Âuocisdiuinæ,reipicit amp;nbsp;hîc amp;nbsp;alibi, câm ait: ft miftum efte â Pâtre, Sunt niantèin fcripturis, 86 uoce Prophetarum, amp;nbsp;Baptiftæ, editæ promiftîones ^^Cnrifto, Deinde cû his teftimonijs congruunt etiam miracula, quæ amp;nbsp;édita ^ttj^allegantur à Chrifto,ideô ut confirment fidem piorum,hunc eift Meftîe* fîh'um Dei,miftum à Pâtre iuxta promiftîones. Quia hæc miracula conftat ^tticantiim diuina potentia, ficut ipft ait : Quæ Pater facit, fimiliter Ô6 Filius btifSeddehis teftimonijs Ô6 alibi, ut fuprd cap. ƒ. dictum eft,

Quod ait Chriftus,reqciens indicium Phariiæorum,Ego non iudico quêes et fi iudico, indicium meurn nerum eft,Ioqnitnr eo modo,quo fæpè alias chrifti. propria amp;nbsp;phncipali cauft fuæ miftîonis, negat ft miiTum elle, ut indicet, tl'Jia affert non uerbum Icgis,qnod iudicat corda,accuftt damnat omnes ho# fines,fed habet aliud miniftcrium, quod oftcndit quomodo liberentur homi« '’tsabira,amp; d damnatione,86 falui fiant, uidelicet, fi' fide accipiant reconciliati# ^nenipi-omiftam propter ipftim filiurn Dci, 86 tarnen addit,fiiudicet,fuum dicium uerum efte.Quia ficut iam reuelato Euangelio,hi qui credunt ftluantur, neclex habet ius eos condemnandi,ita contrd lata eft,86 manet irreuocabilis ftn fntia: neminem ftluari non credentem,86 iam iure condemnari omnes qui co# fninunt filiurn Dei,ldeó alibi ait: In indicium in hune mundum ueni,86c,

ludæi ut éludant refponfionem de teftimonio,quærunt de Pâtre ubi fit,qua# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu

^dicant: præclarè nerd teftimonium Patris allegas,qui 86 abeft,86 ignotus eft, 3geuerô,fi tibi credi poftulas, coràm lîftas nobis Patrem, ut ipfum de te teftan# fmaudiamus, Hæc eftcalumniola ÔC uirulenta irrifio, quales iunt impiorum noces,qui odio ueritatisimpulfid diabolo, audafter exernnt blafphemas lin# guasaduerfus aperta teftimonia miraculorn, ftd Chriftus de Pâtre grauiter re# fpondet : Si me nouiftètis, noisetis 86 Patrem meum, Simpliciffima ftntentia bceftjtùm demum intellefturos eftè de Pâtre,qudd uerê teftetur de hoc Mcft fia,fîcredunt uoci ipfius 86 miraculis, quibus oftendit ac probat ft miftum elle aPatreæterno,quarehocdicftoreuocateosad teftimonium uerbi Dei,86 mira# culorum: docet ad hoc, ut agnoftatur Deus,requin' fidem, ftu aftènfum doeftri# nætraditædiuinitus uoce Patruni 86 Prophetarum de hoc Meftîa, nec poftè

709 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 in ETAEG,

rcEIc ludicari de uoluntate Dei, nifi quis prias aflentiatur huic uerbo,propcmo dum,ut fupra' dixit:Sï quis uolct faccre uoluntatem Patr/s meijcognofcetdedo* ûrina^

Deâgnîtione Sed fioc di'dum compleéèitur etiam ampliorem dodrinam de agnitione uolunMis Dei arcaux uoïuntatïs Del, de qua 8ó alias dicitur, 8c infra fæpè repctetur» Sicut et arcatite, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra dixi't Baptifta : Deum nemo uidit unquam, Fih'us qui eft in finu Pa*

tris,ip(e enarrauit nobist Ira hîc negat cos Pattern noui'He, quia ipfum Melîî* am non nórinr Edîcnïm mentes humanæ aliquo modo nórunt Deumjquia let pis noticiam habent diuinitusinfîtam,5cfudæioloriabantur de fingulanbus reuelat:ionibusyamp;: mirandis operibus Dei^editis in hoc populo,tarnen nondum P O te ft exiftcrc uera noticia Dei, ubi cantûm lex cognofcicur, quæ eft indicium deuoluntare Dei arguente nbsp;damnante pcccatum, non oftenditinam arcanam

uoluntatem de faluando genere humano, quæ tantum pacefaéia eft in Euange# lio. Nam etiamfi ÔC lex ait, Deum elfe bonum, dementem, SCc, SC habet pro* miflîones bonorum corporaIium,Sôæternorum,tamen fèmperaddit conditio* nem,promittitiuftis ftruantibuslegem,ccontrd teiiatur Deum irafci,S^ damnare uelle hos, qui non fatisfaciunt legi, nihil oflendit degratuita miferit cordia, quôd Deus uelit remitiere pcccata indignis, mentis l'ram èC mortem,

Hæc arcana uôluntasfeu decretum œterni Patris, nufquam oftenfum aut prolatum eft, niii ab ipfo hlio Dei, primiim in promifTionibus, quæfaâæfunt Adæ 8^patribus,8^^poftea fua ipfius uoce,paîàm promulgatoEuangeho. Etß autem in Propbetiserant repetitæ 8cenarratæ promiffionesdeMcflia,quôd efièt uiûima futurus pro genere humano, propter quam Deus uellet remittet re peccata, 8C faluare credentes^ tarnen Pbarifæi, 8C maxima pars populi necut rabantquidem intelligere Propbetarum teftimonia ,fed carnaîi imaginatione fomniabant Meftîam habiturum imperium corporale, futurum regem forent tem potenria,op]bus,gloria mundana, de arcanocofilio Dei, qudd miftuseffet ad abolendum peccatum et mortem,utreftitueretætcrnam iuÊiciam uitam, nihil prorfus notant. Quare reólê ait Cbriflus ;Nec^ me noftis, neq; Patrem meum,et b me no{ïètis,nouifretis Patrem^Negat fe cognorci,quia promiilio nes éditas de Meflïa non norint, nee moueantur tefiimonqs miraculorum, ut credantuociipbus. Jdeónec^ PatremabipbspoiTe agno{ci,quiaperhuncfot lum Meftiam proJata Sgt;Cpateiaefia efi uoluntas Patris, de recipiendo faluant dogenere humano, quæ cum non agnofciturynccebè eb mentes mânerein xter nis tenebris,8i^ morte æterna^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

veräagnitio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Econtrà,qui Cbribum nouit,hoc eft,qui audita uoce Euangelii,fdeilatut nbsp;nbsp;nbsp;j

itfe propter hune Filium propiciatorem recipi d Deo, 8^ donari uita xterna, is nbsp;nbsp;nbsp;‘

iam uerênouitPatrem, hoceft, uerê fîatuitutruncp,8lt;:Deumiubêirafeipect cato,aded, ut nulla alia boftia, præterqudm unigeniti Rîij morte, placaripotue^ rit,8c uerê ebèiiibnitam 8C inetfabilem bonitatem et miièricordiam Dei, quôd nbsp;nbsp;nbsp;i

gratis propter Rlium remittat peccata, 8^reddat uitam æternam, meritis iratn i 8c mortem,Hoc demum eft uerê nouibè Dcum,certa Hducia apprehendere mit fèricordiam 8c bonitatem, quæerigit cor, ut deûnatfugere Deum, necirafeat tur Deo, 8^ oderiteum, beut neceffè eft beri, cûm per legem incipit innotefeere nbsp;nbsp;nbsp;f

menti magnitudo peccati 8c iræ Dei,rub qua opprimuntur mentes deiperatiot nbsp;nbsp;1

ne, 8C ruunt in mortem æternam, nib reuocentur uoce Euangelq, quæ iubet I conßdere, i

•^onfiderc, quód certó propter filium Deus ignofcat, Sc uelit faluare crecÏcntes, fiacuocc efficax eft Spiritus fanólus in credentibus. Nam concepta hac fiducia,

I l’berantur terroribus,8c on'tur in eis noua lux, apprehendens Deum, quæ eft 'pfaincoatiouitææternæ.Ideôdehacagniti'oneaitChn'ftusIoan. i7*Hæceft ^'taæternajUtcopnofcant te uerumDeum,8d hune quem mififtî lefum eflè Chriftum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Supn^ di(ftum eft de inlîdijs ftruftis Chrifto^ Phan'læis, quæ tametfiô« gt;^3ntfruftratæ, tarnen non ideô definebant infidiari, præfèrtim cùm iâ augeret ®ff«nfîones, quia pergit docere, Sc palàm réfutât Phariiæorum opiniones. Si* §nificatur igiturinosiam magisirritatos,prorfusconftituiftè Chriftum pre* ^fndere,Sé adhanc rem acceffifteoccaiîonemex commoditate loci, ubifacile Potuit prehendi, cùm doceret ad gazophylacium,qui locus,ut icribit lofèphus, '^fatnon in interiore feu iàcratiore templo, ièd in ipfo ingreftti, fub porticibus, ®dicebat promifeuè ab omni multitudine adiri. Et tarnen fruftra eft Phariiàe* ''•‘Um conatus, amp;nbsp;defenditur Chriftus, fine ullo humano præfidio, nec datur il* ^'poteftas nocendi, ci'im uolunt, amp;nbsp;additur ratio : Quia nondum uenit hora ^■üSjquæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiuinitus defendipios facientesfuum ofticium,amp; eftè mirandas

^’herationes, quibus irrita fîunt confilia adueriariorum, Sc' quantumuis certæ ^(^paracæinfidiæ, fruftrantur tam diu,dum Deus uultpiosfungifuo muncre» Sicut mirabiliter ièruauit Danielem obiedum Iconibus, amp;nbsp;Dauid aliquoties ffipitur Sauli, tanquam ex faucibus. Hæc exempla confirment 80 nos,ne deter* '■fîmur metu hoftium à confeftîone,aut alris certaminibusmec defugiamus fimi •'apericula, fed amp;nbsp;ipfi d Deo expeftemus defenfionem, ut Chriftus docens non ptehenditur, ita iciamus Deum amp;nbsp;nos defenfurum efic facientes officium, do* ifcahfoluamus curfum noftræ uocationis, nec fuccefturoselle conatus aduer* ^Wuîn,quamdiu Deus uult nos fungi munere uocationis.

Triftisamp; horrenda comminatio eft de pcena negleifti amp;nbsp;contemti Euan* ÿltjquales multæ paftîm leguntur. Dixit de fiio benefîcio,hortatus eft popu* fini ut accipiant hanc lucem , quæ libérât eos ab erroribus amp;nbsp;morte æterna, amp;nbsp;^fertperpetuam uitam Séfelicitatem, allegauitteftimonia de uocationeamp; ''’unerefuo,quôd fit mifttis à Patre,ièd ctïm uidet hæc contemni amp;nbsp;rideri d Pha ’■fes,tuinentibus perfuafioncfapientiæ,amp;iufticiæ addit prædiôtionem de ptnisjuidelicet, quia contemnant doeftrinam amp;nbsp;beneficium ccclefte, iècuturas ^flèmaiores tenebras amp;nbsp;exitium fèmpiternum, ait iè abire, quia nolint ipfum 3udire Sé accipere oblatam liberationem, hic primus gradus eft pcenarum, a* 'bittereuocem Euangelq, quæuna eftfalutaris nbsp;nbsp;uiuifica,poftea deftitutos hac

l^cefeuagnitione Chrifti, ait hæfuros eflfè in tenebris, amp;erroribus, 5é fruftra ^næiituros confolationem,amp; tandem iècuturas effe pœnas, quæ demergant ip* fosinexitiiim.Nihil poteft dici horribilius hac uoce : Quæritis me, Sé in pecca* Grdduf pce, foueftro moriemini. Significat enim præcipuê hoc peccatum, uidelicet negic* ftionem Euangelq Sé contemtum beneficiorum , quæ aftert filius Dei, trahere ^fcum cæcitatem amp;nbsp;extremum exitium, ficut inProphetis triftiffîmis uerbis t’æpœnædefcribuntur, Pfalm. 109. Obicurentur oculi eorum ne uideant, amp;nbsp;hndefupereos iram tuam, fiat domus eorum deièrta,deleantur de libro uiuen*

tium, cum iuftis non fcribantur» Et expericntia teftatur omnibus ætatibus ijflem modispunitum elïè contemtum EuangeJrjextrema uaftitate amp;fexKio, ßciu ludæorum furor óópertmacia contra Cbriftum totam gentem milèrrime perdidïuPoftea etiam in Eccktia negleAio puræ dodtrinæ èC £/J'œÀo/jiow'(c«punitæ funt horribili uaftatione immanitatis ÔC favoris Mahometici,

Difcamus ergo agnofcercjquantum ft bcneRcium habere docQrinam angelt) Sc notkiam Chn'ftt jaccaueamus,nenoftro uicio banc lueem amitta# mus,Sc accerfam us nobts pœnas, fed oremus Deum,ut feruet boe munus ccclc^ {ie^ Nam bæ ièntentix teftantur non^pofle uitare tenebras errores, nee Jibe* rari a poem's, niß hos, qui Rdc retinentnoticiam Chriiiiy quatn traditdodrina Euangclr/.

sulftnMtio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide,quid faciat obftinata impietasf tam triftem comminationem bcry^

nesimpioriim fnisS^ uera poenitentia deprecandam, excipiunt fannis, ÔCamarulento farcaf

■ ftuT, Nunquid interRcietrcipfum, amp;c. quaRdicant:quasprscdigiasparat, cihn ita Ce occultare uuJt,ut non poffîmus eum requi^uidelicetjCeipfum interfeâurus eft,ne ufquam appareat f Hæ funt uenenatæ uoces boiiiam CbriEfut perludi^ britim etiam infaltent pendenti in crucepro genere humano ; Si Rbus Dei eRi faIuetremetipfum,deCcendatdecruce, Ita bïcbortantem ad pcenitentiam dem,irrident uiruÏentis didiis: Eat fanè,quó uult,interRciat feipCam, pcreat,ui* deatnunquis ipfum qaaeRturus Rt^ Sicrefpondet Meftiæmifîb d Deo grex PontiRcum Pbariftcorurnyquinon feruntfeexui gloria propria? iuRidæ, noluntaceufaricæcitatis, quód ignorentquomodoperueniaturad Deum,uf dent Rbi deferri titulam EccleRx populi Dei, bacgloria fuperbientes fecurê irrident uocemEaangelij, quæarguicipfbrum incredalitatem, ô^prxdicùde iudicio Dei ac pcenis,

caufdodijaJ» Prxcipua odijcauCa efi:adaerfusEuangeliurn,acfemperacerrimasoffeiv uerfusEuan» Rones peperit bæc iiox Cbrifli: Qtid ego uado,uos non poteiiis uenire, Dero^ ink^’e'nongloriam fapientixóéiuftici3c,bis,quibabentdodirinamlegis,babent fèSflùZ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^bernationein in EccleRa ku populo Dei,cum negat boininesiuRos

effè, ódplacere Deo, propter legem. Reut nune cactus PontiRcius frémit Rbide^ nbsp;nbsp;nbsp;I

trahi exiRimationem iuRiciæ propter cultus traditionum, adimi poteRatem j condendi leges amp;nbsp;traditiones, Ided ciim audiunt tales uoces,qudd non iuRiGee^ murlcge,quód traditioncsnon Rnt cultus placentes Deo, furenter, perfequuiu tur pios,amp;^ maledicuntEuangelio, SedChriRi exemplum admonetpios,ncfa* libus conuieqs, maledidiis, fannis, deterreantur dconfeRione fanædodlrinx, iuxtailladElaisc Conuicia bominum nolite metuere^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Qjiidßt elTe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dïddit rationem fui didli, Redlêdixi: qud ego abeo^ tios non poRè fegni,

àeorfum. ttcc mïrum eR,uos non Redtiadpocnitentiam Rdem , fèd magisindurarfcû I auditis meas condones, ingens dilcrimen eR inter uos me, uos deinfernis j eRis, feu ut ipCe interpretatur,de hoe mundo,hoe eR, ea tantum noRisprobans, nbsp;nbsp;nbsp;1

fedamini, quæ mundus SC ratio iudicateRe lapientiam, iuRidam,SiC cum prx^ Ratis aliquam difciplinam, aut cultus operum, quæ ratio intelligtt, Sx!:efficere poteRputatis uospræclarêdefundos eRe,8^iam eRèiuRos coram Deo,n5no^ nbsp;nbsp;1

Ris uoluntatêDei,de magnitudinepcccati,quod bæret in natura humana,pro^ nbsp;nbsp;/

pter quod fubieda eR iræ Dei ôtapoenis acternis,nec de miCericordia,quomodo nbsp;nbsp;I

uditfaluaregenus humanumt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Econtrd i

Econtrà ego de fupernis fum mifRis â Dco, affèro dodrînam cœleftem, Quid de fu» patefado area nam uoluntatem Dei ,ignotam rationi,de remifïîone peccato* p«r«w. ninijdcreftitudone uitæ æternæ Hanc quia non accipids, redê l'udico uos ’^onefledefupernis,led effè de mundo, hoc eft, fine luce fpin'tuali, fine agnitios: If Del, feu fapientia cernente glon'fîcante Deum , fine lufticia, deniq; manes-ft in tenebris SC in morte. Nam etfi ratio habet aliquam noticiam legis,amp; præ-ftataliquasuirtutes politicas,tarnenhæciplaqualilcunq? fapientia amp;iufi:icia fîrnalis, eft fubiedba iræ Dei mord æternæ, nec liberantur homines, nificre-* ^anthuicuoci, quarn affèrt filius Dei c ccelo, quæ tefèaturipfum elle miffum d ^atre,8ôinduiffe humanam naturam, ut fieret uidlima pro peccato, quæ plaça-» fttiram DeijôCaboleret mortem æternam. Hac fide renatietiam ipfi iam non ^unedehoc mundo,quia per Ch ri (him liberati funt. Reliqui,quia non credunt ^uaiigdio, non liberantur a peccato, d morte, fed manent rei amp;nbsp;darnnati co* ’’^niDeo, Ideó Chriftus repetit fupcrioremconclufionem.

Clarèpronunciat nullam elfe uiam,nullum remedium emergendi ex mor vida, J^æftrna,ni(îfîdcm , quæ ftatuit nos propter hune propiciatorern mifîùm d DfOjfedpiamp;faluari, non lex, non cultus operum, non uirtutes humanæ libe* ’’^ntâpeccato d pccnis externis, etiamfi aliqui excellentes Sc heroici uiri ha* Wegregia decora,etiamfi Pharilæus præftat multis alqs, tarnen, quia eft fine placet Deo, non hberatur d morte æterna, econtrd mifera mulier pec* ‘‘3’^nx,aut latro pendens in cruce,etfi non afferunt mérita, tarnen quia in pœni* Ma fide confugiun t ad hunc Dominum,ucre conftquuntur remiflionem pec fatorum amp;nbsp;uitam æternam. In alfis, ubi non eft agnitio ftu fides reconciliado* ■l'spromilfæ propter hunc mediatoremjiecefte eft lequi æternam iram,quia et uniuerfum genus humanum oppreftümeft peccato,Sc reum coram ^^fOjficut Paulus inquit : Eramus natura fill) iræ. Item,omnes peccauerunt,feu præterea accedit incredulitas,quæcumulât peccatum,Slt;f impedit, ^^0 minus reconciliado, feu remiflio accipi poflit. Nam in his, qui credunt, iam remilfum eft, Sc quod reliquurn hæret in natura, regitur fide, ut ’^^ndamnet,ficut fuprd dieftum eft : Qui credit in filium,non iudicatur. Econ* ut illiC dicitur : Qui non credit, iam iudicatus eft, quia non credit in filium ^lt;^1. Itahic ait ; Si non credideritis, qudd ego fum ,moriemini in peccato ue* *tro.

Intdligunt Pharifæi Chriftum magnifies de left loqui,audierant qudd »»poa ^'xir,fe miflum d Patre.Item,cfte de fupernis, deniq? cum inquit : Nifi credide* * M,qudd ego fum, moriemini in peccato ueftro. Hanc uerd indicant non fe* Mam elfe arrogantiam, quia lele paldm anteferat omnibus reliquis dodtori* i^SjPropheds,imd ipfi Moll Patribus. Etfi autem indicant uocem eftè blaf* PMam, tarnen potius ducunt rifu cachinnis elfe explodendam. Quare ad Mgrauiftimam concionem, quafi indignum relponfo nihil aliud fubficiunt,

hanc uocem : Qiiis es tu 7 Eft^ hæc ipfa uox nihil aliud, niH fi'gnihcatio. pftludibrium irridentium, quafi dicant: ecquid tibi fumis C non pudec te arro* §3ntiæf an uerd audes poftnlare,nt tibi credatur tarn abfurda dicenti f Hi funt Mitiniiion dilfimilcs illorum, qui conlpuentes Chnftum, poftea falutantre* Pnn ifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Princioio.

Aliéna eft boe loco interprctatio uocabub' pnncipiü, de diuinitate Chrilt; ftijOrta ex non fati's erudita uerfi'one. Nam textus non hocuult,quód Chriftus fe uocet principiumfid Græcê eft ufitata phrafis in uoce ntó ’cc^xluj, quæ fokt pro aduerbio ufurpari, ut nos dicimus: pn'ncipió aut inpn'mis, feu ante omnia, feu prorfus, ita hie quot^ accipiatur princi'pid, hoc ipfum fum quod loquor,quaff di'cat: ndeatis fànêjCgo tarnen affirmo uobis me eftè hue ipfum,quern dixi: Hoc ante omnia uobis agendum eft,ut me agnofcatis eftè doeftorem mifttim Patre, afferentem uerbum, amp;nbsp;mandatum Patns, ut mihi credati's. Hoc uerbum pri* mum audiendum eft, accipi'endum fide, ita demum cognofcetis quis firn.

Hæc eft mco iudicio fimplicifti'ma ientetia huius di(ffi,prorfus fum,quod loquor,id eft,fum perfona loquens, afferens uerbum æterni Dei, quod quidem tradit utilem docftrinam.Reuocatnos Chriftus ad uerbum,etdocet ita fe cosno fti, fi huic uoci credamus, quæ eft affata a filio Dei, ÔÔ propagatur per minifte# rium Euangelij. Non uult nos fequi humanas imaginationes, aut iudicium fa* pientip rationalis,de uoluntate 80 operibus Dei,nec quærere alias reuelationes, aut illuminationes extra uerbum, fed alligat nos ad uocem Euangelrj de Chri* fto,quæhabetcerta Sffirmateftimoniauniueriæ Ecclefiæ,indeufcß ab initio mundi, Patrum, Prophetarum,Chrifti amp;nbsp;Apoftolorum. Deniej confirmata eft teftimonqs miraculorum mifti Spiritus S.amp;^c, Ad hec teftimonia uult Deus refpicere pios, ita demum apprehenditur agnoftitur, cum credimushuic uerbo,quod adfert filius Dei,per quod effieax eft Spiritus fandus in mentibus, accendit nouam lucem, SC crudit pias mentes de utrac^ re, uidelicet, de ira Dei aduerfus peccatum, 80 rurfus de immenfa miièricordia, cùm intuenturadmk randum confilium Dei, qudd filium uoluit uidimam fieri pro peccatis generis humani, Hæc eft uera amp;nbsp;fjairitualis noticia Dei,amp;f hæc fides in ueriscertanu'ni* bus affèrt firmam confolationem, amp;nbsp;erigit mentes, ut excutiant dubitationeni amp;nbsp;uincant terrores, 8ô corda, concepta hac luce amp;nbsp;conlblatione, iam incipiunt uerè inuocare Deum, amp;nbsp;præftant ueros cultus ipirituales,

' Econtrd ubi mentes negleda hac uoce Euangeli), uagantur fuis imagina* tionibus,amp; uel ex ratione,uel ex dodrina legis iudicant de Deo,neccflè eft muh tipliciter implicari tenebris amp;nbsp;erroribus. Aut enim iècuræ ruunt in manifeffa profanitatem amp;nbsp;furores Epicureos, aut fi retinent dodrinam legis, fbmniant fc iuftos qualicunq? fimulationeobedientiæ erga legem. Pofteacuminciduntin terrores,non poftiint eludari,ièd opprimuntur dubitatione,quæ affèrt alia bor ribilia peccata,defperationem,odium Dei, blafphemias. Denicg extra hoc lier* bum non poteft exiftere uera lux, amp;nbsp;noticia Dei, nec unquam intelligunt, aut experiuntur ueram confolationem in terroribus,amp; ueros motus fj?irituales,ni* fi hi, qui hanc uocem Euangelrj prolatam a filio Dei fide accipiunt. Quare pafi fim monetferiptura,nefinamusnosabduci uerbo infidrjs diaboli, aut alijs præftigtjs,quæ obrjci poftiint, ut confidamus humana fàpientia, aut quæramus alias arcanas reuelationes extra uerbum, ficut in Deut. præcipitur : Ne dicas, quis afeendit in ccelum, propè eft uerbum in ore tuo. Item, Efai. 8. ad legeni ad teftimonium, quod fi non dixerint iuxta uerbum hoc, non erit eis matutina

lux. Et PüImuSjLucerna pcdibus meis uerbum tutim,8óc, Multa habeo de Iwbis loquif iudicare.

Breuirefponfione refutauitcontumeliofas percontationes Pharifeorum, Meßi^edefini» ^affuseft feeHè filium Dei, miffiim Pâtre, i'uxta promifliones, 8^ afferredó* tio. '^nnam coeleftem, 8C iierbum traditum à Pâtre, adeoc^ patefacere hanc uolun* Wm Dei, quód non propter legem, led tantum propter hune fih'um ueïit fab ^3re credentes, nec aliter liberari homines â morte æterna, nilî fide huius domi^

milîi ab æterno Pâtre, ut per ipfum colligatur, làluetur Ecclefia,nunc re^ comnimatie! Pftitcomminationem: Multa habeo de uobis loqui,amp; iudicare,quafi dicat; etß '•''niiincinimimanifeftisteftimonqsmcæuocationis,8ô mea ipfius uoce,qua Pfobo me milTum elîè d Pâtre, ôô afterre ipfius uerbum, tarnen feientes repu* glatis ueritati,nec uultis credere, nbsp;nbsp;pergitis me odifle, 8^ contumelia afficitis*

' nbsp;nbsp;nbsp;hæc obftinatio non deterrebit me,quo minus pergam facere meum of*

Imó qud magis uos ad uerfabim in i, eó magis pergam tueri munus mihi ^jaditum d Patre coclefti, uidelicet, propagare uocem Euangelij, 8c acculare 8C ^äninare incredulitatem ueftram. Nec ipfe fumo mihi hoc indicium, ficut uos Sc fine caufa me damnatis, imó contra manifefta teftimonia diuina, fed ’^3ndato Sc autoritäre patris fungor hoc munere, ut uerbo arguam amp;nbsp;iudicem ’’’’inesjqui non credunt Euangelio, huic uerbo necefle eftfubijei omnes homis; ficut alibi ait : Spiritus landus arguet mundum de peccato, quia non ere* win me. Quare nolite cogitate, uos impune laturos elîè hunc contemtum, Eu^ngelij p»» ^^tnicas condones irritas fore, iam lata eftlententia, 8C meo minifterio pro* ’'quot;^Igabitur in uniuerfum orbem, quæ pronunciat iudicari 8C damnari à Deo ^•^nesjqui non credunt huic meæ uoci, nec proderit uobis gloriatio,cuius fidu* '•3meperfequimini, quod fi'tis populus Dei, quód fitis donati præcipuis bene* quot;^•lsmiraculorum,datæ legis,promilîionum31àcerdotri,temph, 8Cc. Imó quia P^^gitis contra Euangelium furere, futurum eft, ut ne hæc quidem retineatis, ^^amittatis,amp; hanc politiam ueftram,00 æterna bona»

Hoc modo refpondet contemtoribus de fiio officio, addita comminatio* ’^^dedfcâu, dixit fe eflè perlonam loquentem, afferentem uerbum æterni Pa*

amp; hoc uerbum ait effieax fore aduerfus contemtores, uidelicet, ut eo iudi* ^^■Hur,feu damnentur 8c puniantur non credentes Euangelio, Significat enim

Ui Humana feu corporali, led diuina potentia ft propagaturum elft uerbu, b(?turum,ut fit effieax contra potentiam 8C furores hoftium Euangelij, Huic w addit occupationem,

, Quafi dicat : etfi iam rideor d uobis, nec audior de Patre loquens, tarnen Jæteftabitur me uera dixiffe, erit effieax mea uoce, 8C ad faluandos credentes, uamnandos contemtores. Hunc non facietis mendacem,etiamfi pergitis con ^^mnere meam uocem,quia ftio me afferre ipfius uerbum,amp; eius mandato fun* b'nocmunere,quareexperiemini nonfuiffeirritam uocem,cum arguo 8c iu* ‘'^oueftram incredulitatem, quia non mea, ftd Patris ftntentia 8C mandato Pfofertur. Hoc didlo non Iblum ftft Iblatur aduerfus hos, qui luperbè 8C ftcure ^^utemnunt Euangelium, ftd etiam confirmât pios, ut ftiant Deum certó per ?'^fttrium huius uocis efficacem fore, quia mandato æterni Patris ab ipfo fi* ‘'^Etiprodita Ôôprolata eft.

Nihil potuit dici clarius, qudm quód iam inculeauit, ft miffiim d Patre, P pp nbsp;nbsp;iitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle

eiïè huncipfüm Glium Dei, proprer quern Deus ab initio elegit EcdeGum, 5C utile fà/uare credences,item, fe à Patre afierre uocem ELiangelij,amp;!: eius mandato loqiiiySi^ ludicare. In bis uerbis cûm nihil inhe obfcuri, amp;toties nominatini ah legetur Pater, tanquam res mira additur, illos non cognouilTe, qudd Patrem eisdiceret: Nonaccufatur ingenq tarditas amp;nbsp;iiupor, intelligebant basuoees, hoc mundo,fed ex lupcrnis milTum â Patre,8^c, fed tan^ tus efi contemtus buius dodtoris,quem iiiducrunt fafeinatiperfuaGone iuliicia: Quiefcandalal^gis,8^ illius gloriæ, qudd bic eiîet populus Dei, habens legem,politiam,cub obferua’ d Deo traditum,ut nihil minus fubeat ipforum animos,quam huncefTeue riiit. rum dodlorem mifTum à Deo ,nedum Mebiiam aut Glium Dei,cûm affèratno^ uum genus do(G:rinæ,ôô Gne mentione legis cultuum Mofaicorum defcfearii roganter uideatur concionarh Hxc erat perfefe magna ofFenGo, ut auerfaren^ tur hunc dodlorem, 8c accedebat pcrConac contemtus,quod homo ignotus, egens, Gne Ctudqs 8c Gjffragatione potentum, fapientum, 8^e, fumeretfibi nus docendi in populo Dei, contra autoritärem Gummi ordinis,qui tenebatgu^ bernationem,quare nihil minus cogitabant, qudm hunc eGGe miÎGum a Deo, quidem Glium Dei, etiamGmilîîeshas uoces de Patre iterafîèt, •

inMgmdtio Ju- Deinde de MeiGa longe aliæ erant PhariGaeorum imaginationes, nihil ali Gomniabant, quam uenturum exnobili nbsp;nbsp;potente Gamilia aliquem princb

pemjGbpatum careruisproccrum, munitum armis,potentia,quiexcuGa aliéna dominatione, reflitueretpopulo libertärem, late propagaret imperium in alias nationes. Nihil borum recipiebant, quod uenturus eGet Glius Dei,quiiiu dueretnaturam humanam, ut Geretuiefiimaprogenere humano, quieGètalla» rurus nouam 8cperpetuam iufliciam 8C uitam. Hæc etG crantetiam in Gcriptn^ ris Garis elare prædidta, ramen prorGus alienis animis SCaurihus audiebant, nec Gnebanr Ge perGuaderi, ut aGGenrirentur, Docet igirur exemplum : Non eGGe mh randum, non intelligidoGtrinam Euangelij d multis, quiiadieanturexcdlere Gapienria, ingenqs, Se^c. Imd nepoiie quidem adduci, ut uelinteam cognoGcere, Semper GcGunrimpijdementati perGuaGonepropriæ Gapientiæ autiuGîici3e,ita procul rorisanimis abhorrent a docGrina Euangelq, ut necpatianturGedoceri, nec poiGnt inrelligere, Geur de bis in Propbetis prædicirur : IncraGàtum eG cor populihuius, 8g auribusgrauireraudierunr, ne Gorré intelliganr Sgt;i. conuerran^ tur,

chriflusfub^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non intelliguntnecaccipiunt quoddixir,ieeGè milGum abæternoPatre,

latuiin cruccjudicaturum diuina porenria non credences, HocdicT:oetGnjbilmouentur,

‘ nbsp;nbsp;‘ neccurantcognofcereauripGumaurPatrem,ramenpergirdicere,quomodone^

litagnoGci, Ellc^ hæcprorGus inaudita, abGurda concio PhariGæis,necmagis inreIle(Ga,quàm ea quam badienus dixit: Ira demum airfare, ut agnoGcatur eGgt; Ge Glius Dei, cûm exaltatus Guérir, hoc eft, Gubla tus in crucem amp;nbsp;reterrimo Gup^ plicioaifèdius, quaG dicar: Nonauditis nec agnoGcitis me nunc loquentetn, afferentem tefiimonium code fie, quod miGfus Gm à Patre, ut credatis mex uoci,G:d offenGgeneredodirinæ alienoû ueftro iudicio, ÔG iGa humili Gpecie mea,ne dignum quidem exiGimatis, quem audiatis, Sed non fatis eG nunC me contemtum fprerum û uobis explodi, uerûm hoc reGat, ut etiam me toh nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

laris in crucem , tûm uerd Earuetis me tanquam blalphemuin ÔC maledh nbsp;nbsp;nbsp;/

Deo,fam taccrcturpifTimcopprcniim,S/prorfusuanaac faiCa fuifTe^ 5’^ænunc de me di'xi : At tunc demum fiet,ut paîàm agnofcar in mundo, cum 5^115uidlima pro genere humano,amp; refufcitatus ex morte regnabo di'uina po* l^^)a,amp;lpargamac propagabo hoc uerbum,quodtcftabiturmeeflc filium per hoc ipfum eroefficaxdato Spiritu fandlo, tuncprimiim audietis me , palam prædicari SCagnofci fih'umDei ,amp; expen'emini eflè effica^ ^^•^jhluaturum credentes uerbo, 8ó pum'turum non obtempérantes»

Hæceftgram'sconcio,compled:ens arcanam doólrinam,ignotam ratio* Arc^^Dei 5'^fapiennæcarnali ,de illo admirandoconfih'o Dei, qudd amp;nbsp;uoluit filium ^''•üiâimam induta carne,8(f quód hoc arcano modo uult fè agno(ci,quem pa c4r«e hum^:gt; ^wEuangelium, quod oftendit nbsp;iram Dei aduerfus peccatum humanj ge* nAfailiueft

''^’^'s,9uôd nulla alia hoftia potuerit placari, nih morte unigeniti filq, amp;nbsp;rurfus • milèn'cordiam inenarrabilem, quód æternus Pater uoluent Filium '*'^'riere totam molem peccati, hoc eft, uni'uerfam damnationem luendam ge^ ’’^'''humanOjUt faluaret credentes.Hoc arcanum confih'um Dei ait fè patefaeflu ^’^efltjfed tùm primùm,cum fueri't exaltatus,hoc eft, fadus m'di'ma amp;nbsp;male* pendens in cruce, l'ta demum fore,ut innotefcat,quomodo Deus ue* ‘^^§iiofci,uidclicet cùm palam fonabit uox Euangelrj, quod non propter legë

leuiticos, ftd propter hune filium Deus uclit recipere ôd faluare cre* . Hæc fumma eft huiusdiôti : Offènfioni Pharifeorum de perlbna Chrifti ^S^nere doîftrinæ,quod indicant palam abfurdum,opponic hoc ipfum, quód p^isnon aliter uelit agnofei, quàm ftib hac ipfa forma crucis quód filius Dei }*'tinens iram Dei amp;nbsp;mortem,propter peccatum generis humani,amp; rurfus re* pbtiis fparget hoc uerbum, quód propter hune filium crucifixum, Deus ue* P ’■^dpiatcredentes» Adhanc ièntentiam congruit ditftum Pauli de effîcacia ^^^'igdijjLCor.i.ciim aitzQiiia per lapientiam mundus non cognouit Deum ^spientia placuit Deo per ftulticiam prædicationis faluare credentes» Do* ’■^^Eiiangcliopræferri immutabile decretum æterni Patris, quód uelit faluare hiimanum, non illo modo, quo iudicat fapientia rationis, uidelicet iufti* l'agis,autefficiendis nouis amp;nbsp;prodigiofisfaeftisièu uirtutibus in aliquibus P’'æftantibus uiris, qui præcipuè excellunt inter homines, fèd fide huius uerbi 31uatos eflè omnes, qui credunt Euangelio, quod ideô ridetur âfapientibus, ^uiadocethæc abfurdarationi SC iudiciohumano,filium Deifaôlumefteui* ’^nmam,feu piaculum, (eu maledicftum, ôôhomines iuftos pronunciari à Deo, ’’On propter ftudium faciendæ legis, ôf quantumuis excellentes uirtutes, fed pfopterobedientiam filq Dei, qui ftiftinuit iram Dei ÔC mortem, fi tarnen cre* wfîbi propter hune ignofti»

Hæc dodrina non poteft non uideri abfurda fapientibus,qui aliquo mo* ^0intclligunt legem, nbsp;nbsp;rede indicant nihil eflè pulcrius in hac tota natura re*

’'^ni,quarn ftudium uirtutis,amp; diligentiam faciendæ legis. Sed prj credant uer* 1^0Dei,quod arguit immunditiem cordis, oftendit iram Deiaduerfus pecca* funi totius generis humani, ac iudicat nequaquam latisfieri legi ilia qualicUnqj lt;Iiligentia,qudm præftat ratio,amp; fciant,reuera eflè æternum,amp; immutabile de* cretum fapientiæ Dei, quæ iudicauit, oportere filium Dei mitti in carnem, in cruce Bcri uidimam,quæ placeret amp;nbsp;tolleret æternam iramjCt propter quam KceptidDeo donareniur iufticia ÔC uita æterna.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efl autcm hoc loco ohferuandum tcdïmoniam perCona Chrifli, utruOi«

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cjue enim didt : Aitfcefle Hh'um bominisy hoc eft, uerc habentem naturam hu^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a\iTOQ nbsp;nbsp;nbsp;manam,amp;^ (juidem defîïnacum à DeOyUt Rat uidjrna,hoc efi, RiRmeat mortem

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DefhPro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^opt:erpeccatum humani generis, fedaddi'tdedmina natural!:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phetii,quAre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tunc cognofcetis qudd ego Rim,plane ut fuprd dixit: R non credideii

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gofum,tnon'eminiin peccatis ueRris, Nam his uerbis non taiu

f SffrXz ^^^^°^fSJ^R^^^RfeeffèuocatLimautmiRiimdDeOyRcuta}tjPropbet3eamp;:do^ K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potentium di, ^oRs^aptïRa,ïèd uultdlfcerniperfonam ab ommbnsalRsgubernato^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utnam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gf^ofciycfJe ilium ipRim dotninumyqni ab aeterno ex^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pter]t,öi:mde u^ ab initïo fefepatefeceritycdito uerho feu promiRionïbus,qui

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcmperaffueritPccleRx, amp;: ediderit rnïranda opera liherationes, fempcr

ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^^^^^^Elt;=^^f^^myRcutIoan, l. dicitur: Omnia per ipfumfadladfe. Item,ut

^S^^^^defhm ySCeam unit faluare, qui non tantum efldo^i ^^^^tfd jldipfeefl Dominusamp;conditor8^feruatorEcele^ (fniR^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutam aeternam. fdaecomnia fi“

men m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cognofcetis quódego Rm, clarè facitdiferi^

^^^^3 tnulto aliter uult a^nofci fefct Qudm i\/lnf(’n Qtn-D nbsp;nbsp;nbsp;t, »■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 'a

dcRa m fnlnm J t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut mérita ullorum hominum, qui a propter hune

amp;mnrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfopiciator,quiaboletpeccatum

l^lt;l‘‘'drmd,uimtusconliicutam,ideóinter,curameire.quianonamofaM8c reapianchuncDom,nim,,deoci,EgniEcatrenon milTumeOiiDœ,ucmngt; quaepohticamreu mu,panam dominanonem, fed affl-rre hoc mandamn, cœ oredanc, amp;nbsp;Icianc Deum uellepropter,'plum faluaa ^^lt;^^^dentes,amp;rumturumpocnas de non credentibus,ucdamnenturamp;: pereant, ^erla tota politia bumspopuli,quæ tantùm propter hune MefTiam dDeo con ifituta eratyutmhocpopulo extarentpromiOionesdeChriflOy ipfeagnofee^ retur Dominus amp;:propicjator.

f . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;^b^ uerbis RmiiRcaturt Citm exakaueritis Rfium hominis,cogno^

Ium,hoc eHyCiim prcRitero hoc opus,propter quodmifTiisfum, R^^'i ludiima, tunccolhgam EccIeRam, dato Spiritu fanctOjamp;iedh regnarediuina potentia,hanc expend riemini uos ita,ut aut credentes Euangelio falucminRaut R non uoletis obedire, fpRStibtx'c tota politia ueRra euertatur, quam uosiomniatispcrpc)! tuam fore,amp;iiMefftam ubiuenerit,muniturum eile cam,SeiampHRcäturum Ion nbsp;nbsp;nbsp;i

^piritumS, cxaudirc, amp;nbsp;ßluare inuocantesjpunire non obediences Euangelio» Et ftcut me docuit Tâterai ta loijuor.

Id eft, luxta hoc ipfum uerbum,quod affero, SC /pargam in Eccleftam, ut ^Ppareat,hoc uerccfleimmutabile decretum mandatum æterniPatn's*

Etaddit rationem: Qui me mifit,mecum eft,amp; non reb'nquitjquaft dicat: ^iohoc uelle Patrem, per me effecfturum eftè hæc miranda opera in Eccle«! ‘■Mdiierfus potentiam Satanæ nbsp;nbsp;mundi j SC hoc tantum ei placere,ßc célébra*

'^'uoce Euangelrj, amp;nbsp;agnofti ipfum qudd propter me uelit feruare credentes, ^^dduelit me audire, mihi credi,quôd propter me elegerit amp;nbsp;recipi'at Eccle* fient teftatus eft fua uocc : Hic eft Fihus meus dikctus, quodelecftor: hune ^^ditCjUt Baptifta ait: Pater diligit Fih'um, omm'a dédit in manu eius,

Etfi maior multitudo contemnit Euangelium, præfertim Pharifæorum, ^uangeîium parit àliquem frueftum, nec prorfus fruftra prædicatur, fed in his certa* pr-edtfdt«»» ’’minibus aliqui aflèntiuntur ueritati, moti dieftis Chrifti tocies allegantis ’’’Onium ccelefte. Hoc exemplum monet pios dodtores, ne propter aduerfario* ”’01 ucnenatas calumnias abfterreantur â tradcndadocftrinaEuangeIi},autâ ^’’’’fefiione, fed Iciant Dei mandatum eflè, ut edant confeflionem ueræ docftri* PæjSdipfum adeftè uerbo, ut Gt efficax in aliquibus, iuxta illud Efàiæ nbsp;nbsp;Ver*

Sed Chriftus ad hosjqui cœperât crcdere,inftituit nouam concionemjhor* ^5f’ireos,ut perfeuerent in fide, ftudeant ueritatem cognofeere ,nedetcrriti ^^’^nalibus iudieqs, aut icandalis, relabantun Videt enim non iàtis firmos elle auditores, ut pauld póft euentus oftendit, cùm obqciuntur nouæ offènfio* ex dieftis Chrifti. Grauiter igitur monet, Gc uerê diftipulos fore Giæ doftri* ’’æjUnianferint in fermone eius, hoc eft,fi fides perfeueret fîmpliciter aftèntiens ’feuerbo,nec fînat fe euerd carnalibus iudicfjs amp;nbsp;opinionibus ,quales erant oarifæorum Sgt;C multitudinis in hoc populo de Meflîa , quôd eftet futurus rex ’’’’•ndanus, florens gloria,potentia, opibus liberaturus populum ab aliéna do* ’’’’nationcjconferuaturus ÔC propagaturus hanc politiam Mofàicamamp;hos ^^Itus.Has opiniones uult abqci,8ô de GeGe iudicari ex fuo uerbo,uidelicet,quôd '’’oiiiTusdPâtre,non utconftituataut inftauret regnum mundanura in hoc populo,fed ut liberet credentes â peceato 80 morte æterna, ficut ftipra dixit : ni* 'credideritis,quód ego fum, moriemini in peccatis ucftris.

Pifeernit igitur auditores, feu difcipulos, non agnofeit hos, qui quærunt ’altmdoftorem,qui propter legem amp;nbsp;cultus Mofaicos promittat aut affèrat eis wtatem corporalem,amp; imperium orbis terrarum,fèd tales diicipulos requi* ^Equifide affentiantur uerbo ipfius, quodteftaturhuncefleMefliamfilium ^dimifturn a Patre, ut fiat uiftima pro peccatis omnium hominum, propter ^uam Deus uelic reeipere credentes, ód donare uitam æternam. Hispromittic o^cbona,uidehcet cognitionem ueritatis, quæ eft noua lux, accenla in menti* ’’’’sdSpiritufanefto, uere agnolcens ac apprehendens Deum, reótè iudicans de Muntate Dei. Deinde promittit ueram libertatem,quae eft liberari d peceaco morteæterna,uercrecipid Deo,ôc donariperpétuaiufticiauita,ficut paulopóftdelibertatedicetur. Hæcnoncontingunchis, qui tantum legem orunt, amp;nbsp;fomniant ft iuftos cftè illa diftiplina carnali , ftu obftruatione ^ofaicorum rituum,amp; ft propter legem habituros rcgnuni amp;nbsp;libertacem corporalem.

corporalen-], quacxcutiant alicnos dominos, SC ipfi' fruantur imperijs mundi» Semen /^brahie fumus.

falfa/s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prorfusalicnu rcfponfum fubrjciuntgrauiïïimæ fèntentiæChrifti,quod

perfuaßones fcftatur illos,quorum quidam cœperant credcrc,ut aflenn'renturhiinceflc ^rfgtwp^iH- tarnen adhuc teuere infi'xam animis imaginationem de regno corporali, foQr dercli^ adhuc fomniant,Gquidem hi'c GtMeffîas, futurumcfle potentem regem,flöten« gioncac cultb tem opibus, ftipatum agminibus procerum nbsp;nbsp;multitudim's ,amp; in bis Ce quocß

beatos fore. Hac ijoe addu(fb,facihus aflentiebantur. Nunc cirm incipit concio« naride asnitione ueritatis fide, 8C ait: Ita demum Felices Fore.ôé habiturosli« bertatem , fi fide teneant eins ucrbum, in ea perfeuerent offenfi reFiliunt,8^ contra difputant, negant Fe efTe Feruos, fubditos alienæ poteftati, quod ad pro« feifionem,fcu docfirinam rebgionis attinet, fed efie fernen Abrahæ, femper ab initio fuifle populum Dei, nunquam fuiffe idolâtras, gentium more, fed te^ nuiflc doótrinam religionis, Jegem,circumcifionem, afios ritus traditosqui« dem 3 Mofe, fèâ acceptes per manus a patribus inde ufq? ad Ähraham. Ita hic nouum certamen oritur Chrifl:o,óó quidem multó durius fupericre.

Ac ut redtius intelhgi pofli'nt totius huius capitis altercationcs, capita co« trouerfiarum intuearnur.De tribus rebus præcipuè certamen eft in his quæfti« onibus,quæ agitantur de Meffia. Primùm de poJitia difputatur,fêcundô de cul tibuSjtcrtid de perfona Meftiæ.

' quia indicant ex ea fèqui diffbJutionem iftius politisediuinitus conflitutæ, quam ipiiexidimabantdebere elFe perpetuam, amp;nbsp;Mefft'am uenturum uteam ihftauraret, longe Horentiorem redderct, audam imperio mundi, amp;ingend gloria corporali.Sed Chriflus negatie ueniflèjutconfiituatpolitiamautregnii corporale: ait fc non elle ex hoc mundo, fed miff um eiFc, ut fiat uidima,amp;^ita demum faluos fore,ff credant ipFus uoci, quia uerö nolint aiFentiri, futurum ut cuertatur tota illa politia.Hæc Fuit prima oFFenGo.Altera efi non leuior in iîione,quæ bic agitatur de religione,Feu cultibus,hic pugnant,nerch‘gioôécub tus labefadentur, de quibus præcipuc gloriabantur ffbi diuinitus traditam ef fèlegem amp;nbsp;ritus MoFaicos,bancreligionem indeuFqià Mofë Â' Patribusin hoc populo Gngulari Dei beneficie confèruatameffe. Grauius ergooffèndun« tur,quôd Chriiius ait : Non propter legem amp;nbsp;illos cultus liberari homincsa peccato,amp;placere Deo, fed affirmât eos effcfubpeccatoamp; ira Dei. Hicergo oritur longum amp;nbsp;atroxcertamen. Sed priufquam boedirimitur, aecedittertia conflidatio, quæ efiomnium durÜTima, deperfona Meffîæ, cùm Fe didteife Filium Dei,quiextiterit ab æterno,hanc indicant effêblafphemiam,nonargu^ mentis, Fed Faxis reuincendam»

Rccitaui breuiter Fummam locorum ,quæ in bac tota condone uFep ad fl« nem capitis agitantur, nunc redeo ad textum, cdm Chriftus iubet eos perfeuc^ rare in Hde,amp;^ ita promittit libertatem, G credant ipffus uerbojudæiopponunt reFponiioncm de ]egc,amp;: dodirina religionis, accepta d patribus,amp; bue ufe^^ eon^ i Feruata in populo Dei.ArgumentanturFe efFe Femen Abrahae nbsp;Patrum,qui« ]

ßas^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ièruarij doStrinam religionis, ac cultus traditos à MoFe, propter uenturum nbsp;nbsp;1

Hanc libertatem hadlcnus ipfis manfifTe integram, quia nunquam ui aut ■^perio aliène coaCri fint abqcere rcligionem3amp; fuas leges,ne quidem in exilio ^^oylonico,imô etiam t«m,cûm cogebantur ferre Romanum imperium, taf

retinebant ccuTovo/xîapjtuebantur religionem,amp; uiuebant fuis Iegibus,amp; hæc ’pfafiducia libertatis concepta ex promiflîonibus deMeffîa, animabat eos, ut P^rarcntfeexcufiùroshoc frenum Romani imperif

Qiiareconfidenterexplodunt Chrifti uocem,c«minquit: Veritas libe^ f^ôgt;tuos,non patiuntur iè dici feruos,quia teneant religionem,cultus,pobtiam Mtam diuinitus, amp;nbsp;ratiocinantur Deum hoc ipfo benefîcio defenfæamp; con# libertatis teftari quôd hic fit populus Dei, Deo placens. Hæc eft ienlt;« '^^tia huius refponfionis,quægloriaturdcpofteritate Abrahæ,amp;libertate, ’^‘wnfa in promiffionibus, quæ erant faefiæ patribus, prorfus ut nunc ccctus PQntifidus gloriatur de præfcriptione tituli Écclefiæ, iemper penes ipfbs fuiffe Pfofcffîoncm rcligionis, 8d ordinariam poteftatem ièugubernationem Eccle^ '^ïidcó non cife diffentiendum ab ipibrum ièntentqs èc dogmatis*

Grauiffîma refutatio cftcarnalis gloriaticnis de libertate, quæ continet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerlt;t

'ô^’^giamdodtrinam,quæfitucralibertaspopuliDei,ièupiorum,amp;concio«» J3turdcmodo,quomodo contingat, amp;nbsp;oftendit diierimen ueræ 8^ faliæ Ecclexs tMdoconZ* 'æ'Diftingiiantur igitur fententiæ. Prima cft defînitio libertatis,quæ, ut fit ih ^at, ^‘triopper Antithcfin proponitur.Eftcj fyllogifmus negatiuus.Nemo faciens P'^'^catum habet libertatem coram Deo, uos feruitis peccato, ergo non elf is li^ pd. Hicfyllogifmusclarê réfutât gloriationem ludæorum de defenfa con^ 'dilata libertate doctrinæ legis ac politiæ. Simpliciter negat ipfos propter le^ ^'uifcupj-ofgfpjonem dotfirinæ rituum Mofaicorum habere’libertatem cot dm Deoifeu gloriam,quôd fint populus Dei', q? placeant Deo ) efi:lt;^ ièntentia '^ongruens cum diefio Ioannis l. Qui non ex fanguinibus,ne(Ç ex uoluntate car^

ex uoluntate uiri, fed ex Deo nati funt» Sicut enim illic negat filios Dei dæ propter propagationem generationis carnalis,ut ludæi imaginabanturdta dciicgatcife populum Dei propter illam prærogatiuam, quôd retineant titu^ ^’^jac profeflîonem legis, ac rituum acceptorum â patribus, Hæc efl: fumma ^ondu(îônis,quæ negat eos effe liberos,uidelicet coram Deo, hoc eftj populum iJd,acceptum Deo, hæredem uitæ æternæ.

Sed obferuanda eft maior fyllogifmi,ex qua fumitur defînitio libertatis, Jgt;^dicet,quôd libertas coram Deo fît,non habere titulum populi Dei, aut pro ‘dfionemdoârinæ legis amp;nbsp;politiæ Mofaicæ, fed liberum eflèâpeccatis, hoc ^ftjhabcre remiffionem peccatorum, 80 iuftum reputari â Deo, ièu efiè acce^ P^um Deo. Sed ut hæc defînitio declaretur, neceflè eft adhïbere explicationem ^^modo.Ideô additur altera fententia, quomodo homines conièquantur hanc Jifîertatem, quia didum Chrilf i : Qui facit peccatum, ièruus eft peccati, omni^ dus detrahit gloriam libertatis ièu iufticie coram Deo,dicit etiam hos, qui glo* dantur lege,elfe feruos peccati, hoc eft, reos amp;nbsp;fubiedlos iræ Dei, amp;nbsp;damnation propter legem fieri acceptos Deo,

Addit ergo neceifariam doélrinam de caufa amp;nbsp;modo liberationis. Si fili«» ^suos liberauerit, uerc liber i eritis, quafî dicat : Cùm ièr ui fîtis peccati, nec lex tollatpeccatum,amp; iram Dei,neceflè eft uos alieno beneficio Iiberarijamp; quidem

7H‘ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'IN RrAKG,

fifn Dei, qui eil Gne peccato, dominus nbsp;nbsp;dater iuHiciae uitæ ætcrnæ, miiTiis

à Deo,utafîèrat Sé imperciac rcconcdiatjoncm credentibusuociipGus,ûcui: paulô ancèdtxit: : Si manfën'ns in Cermone meo ueritas liberabic uos, ha ergo contingec uoBjs Jibertas, Gaudira uoce Eiiangelrj, crederis uobis remünpecca^ ta^uos reeipi d Deo propter bunc propiciatorem,Breue didium eG: Si filmsuos Iiberauerit J uerè liberieritis, fed diligenter conGderandum eG pondus uerbo^ rum. EGenimgrauiGima Gntcntia^Gmphciterremouens deauia Gumeritore^ conciliationis omnem Gduciam illiuspropriæ dignitatis aut meritorum,quaf fidicattfeio uoshahere multas prxrogatiuas,propagationem generis ab Alt;» braham patribusjegem,amp;:politiam diuinitustraditam,facerdotium,culcusj amp;:c, Scio effè aliquos in hoc populo uiros excellentesypraeditos uirtute, (èd non idedliberieGisdißeccato,manenc reiiraeöC mortis aeternae omnes homines» Nee ulla res eG, propter quam contingithheratio feu reconciliatio, mGipfef^ bus DefmiGhs a Deo,ut Hat uiGimaln hoc utrunq^ Deus uult confpici,amp; ma^ gnitudinem irxaduerfuspeccatum,qudd nuHa alia hoGiapotueritplacarfniG morte Glij rurfus ingentem miGrieordiam, qudd uoluit Rlium Reri uiGi^ mam, neperiretgenus humanum,quodpropteripfum uultreciperecredentes» Hoc arcanum conRIium aeterni Patris protulitipfe Rlius Dei, Vultigitur Dc» ’ uSjUt eredam US uoci hui US, amp;^ita Gatuamus uere nobis contingere liberation nem a peccato,amp; a morte propter Rlium.Hanc Rdem neeeGe eGaccedere, Quia ^cbeneRcium, Gu liberatio non poteGaliter apprehendi Gu accipijded deca ChriGus fuprdconcionatuseG, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

SeruuM elfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Generale didium eG, Gruum non manere in familia,id eG, non eGèbxrc^

S!S’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pecca^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3eternae iræ Dei mortis aecernæ, nec quicquam dici atrocius aut

triGius de natura huma na poteG,qudm eGè Griium peccati» Omnia hece infant in hoc diGo,naturam hurnanam elfe auerfam d Deo,contumacem aduerfusDe iirn,ab}e^am a Deo, deGinatam ad æcernas horribilespcenas, fubieâam ty^ non poGe hherari ab ira Dei, pcenis aeternis,propria iuRi^ cia.Horum malorum magmtudo non comprebenditur ab ulla creatura, fed ali qua ex pat te agnoGit bas tantas xrumnas, inter tot borrenda Rgna irteDei, Si intt rpoenas quotidianas, EccleRa, quæ agitpcenitentiam, nbsp;GitG fubieâain

ilb ingentt moh aerumnarum propterpeccatum. Plus eG igitur dieereGruiitn peccati,quam generaliter dici Gruum. Nam Gruus generaliter Gu ciuilimore, cGcaptiuus ben fui, Gruatus adabquas opéras. Sel'demenfum accipiens, Talis ^^^J^P^P^^^^^^gG}tneboreconditione,qudm Etbnici. Omnespanier,poGe^ ri Abrahæamp;Ethnici, funt Grui peccati Gcundum naturam, Gdtarnen Deus ^legicGmen Abrahæ, ut Gruiret ipGin bacpolitia, in qua Gpatefacerc uoluit, promulgare uerhum,S('mittcre Rlium buius bofpittj^quaû atrienGm Gu uiU

lie um, hune populum natum ex A braham, in quo tarnen uoluit RmuîeGè alG quos participes promiGGhaereditatis, Gdnon propter politiam. Reut etiam ex ethnicis uocauitabquosadpromiGam bæreditatê. Sedludæieontendebantfe propter politiam Sé legis opera eGe barredes iuGiciæ amp;nbsp;glorix xternæ,idre^ lUtatChnGus duobus modis : Primiim atroci condemnatione, qui facitpecca» nbsp;nbsp;nbsp;/

turn Gruus eG peccati. Deinde generali exemplo, unde naGitur argumentum, nbsp;nbsp;nbsp;/

quod uocaat d maioret Nullus feruus eG barres facultatam heri, ergomultd nbsp;nbsp;nbsp;/

'quot;mus uos,qui eftis fèrui peccatûEt quanquam deledti eftis ad certam politiam,

Sed fi filius 'Tdos liberauerit)quot;ïgt;erè Itberi eritis^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Vt fupr^ nihil triftius dici potuit hac uocc : Qiii peccatum fadtjlèruus eft Complecflitur enim uniuerfaliter omnia mala generis humani, pecca« ’quot;m Sd iram Dei, Si. omnes pcenas prælèntes Si æternas, Ita rurfus hæc uox ^’’oponitdulciffîmam confolationem : Si filius uos liberauerit,uerè liberi eftis, Li^atio per ^quot;mplecfiitur enim liberationem à peccatis, ab ira Dei amp;nbsp;à pcenis, hoc eft ‘quot;ütionemiufticiæ, Si donationem gloriææternæ Si lætitiæ, Quæ munera ^quot;ianon intelligebant ,ideô tanquam ebrrj Sideliri aberrant fèntentia Chris

fomniant libertatem politicam Si imperia, Si oftendunt Ce prorfus nec '’''^^riashumanas,nec promiftionem Abrahæ intelligere,

Cûm ludæi dicerent iè liberos eflèjUtebantur hoc argumentolQuiafti* femcn AbrahæjCuifada eftpromiflio rcgniamp; hi’^i’^^tis, amp;nbsp;quod Deus ^denusferuauitjne ièruitute perpétua opprimeretur, etiamfi ad tempus caftis cundumeari argumentum prius refutauit Chriftus deftriptione feruitutis : Qui fa« non ^'pfccatum,feruuseftpeccati,ÔCoftendit fe non loqui de politica feruitute.

Waddit magis odioîàm refutationem,ab ipforum perfonis fumtam,uos etfi 'rnsfemen Abrahæ lecundum carnem, tamén quia eftis filrj diaboli, non eftis ’quot;^pofteritas particeps promifllonis Abrahæ. Hoc dilt;ftum: Scio qudd eftis lès

Abrahæ,uox eft deplorantis, quôd ilîi nbsp;nbsp;nbsp;qui debebanteftè Êcclefia,funt

oitesDei 8i EccleHæ, Scio uos efte natos ex Abrahæ ièmine, ftio uos magnis quot;’•raculis uocatos eflè ad agnitionem Dei, Sif multis ièculis defenlbs^S^ collocas ^'’sinfunimo honore in toto généré humano, ut fitis euftodes Si præcones mei ’^‘quot;'^bamp;promiftîonis, qua reddita eft falus humano generi. Hæc omnia mas '^afüntjqudm utuerbisexplicariiatispoflint, Aftèntiorergouos eflè lemen Jorahæfecundum carncm,ôô uocatos ad regnum Deij Si doleo uos non agnos ^^•■«ueftrani uocationem,amp;S cum ea rabiofè pugnare.Non eftis igitur uera po* ^'•tas Abrahæ, particeps promiflæ benedidlionis, lèd milèræ feces,abiedæ à . ''^jquia negledo uerbo Dei finxiftis uobis nouas opiniones, Si nunc aduers ^mini Euangdio, Hanc enim caulam allegat,

Nec opus eft hue accerfere dilputationes de prædeftinatione longiores, reieftionis præfentis allegat iple Chriftus,idcô non eftis Ecclefia, quia meo non eft locus in uobis. Hæcenim eft huius idiotifmi fignificacio. wn eftlocus meo lèrmoni in uobis,id eft,non fubit animos ueftros. Quia feis '^ftueftraculpa repugnatis, 80 non uultis aflèntiri, cum manifeftis teftimos

Dei,tot miraculis amp;nbsp;Prophetarum dilt;ftis uos conuincam. Caufam igitur j^ieftionis non Deo,fed uoluntati iftorum tribuit,qui aduerfantur Euangelio, ’eut aliâs dicit : Quoties uolui uos congregare,6ô noluiftis.

Cum antea conceflîflèt ludæos aduerlàntes eflè lèmen Abrahæ, hîc addit nonpnt rnrreftionem. Eftislèmenfecundumcarnem,lèdreueraÔClpiritu noneftisfis

1 Abrahæ, fed filq diaboli, quia eftis hoftes Éuangeli), Si interficitis membra tor/wte ordi» quot;fræEcdefiæDei. Hîcdocftrinamtraditneceflàriam cognitu in tanta iudicis uAriæ potefta ”gt;■11111 uarietate læpê bi, qui dominantur in EcclefiaSi propter titulum iadti®

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erroret,

tant fe efTeprædpua membra popuîi Dd, fant prorCus extra Ecefeßam, S^ta^ men ßagicant obediendam jUolunt audiri 8^ approbarï fuos errores propter locum, leu luccefîionem ordinariam, damnant errorum reprebenlionem ,tan^ cjuam lèditiofam 8^ dlllipantem kcclelîam Ud, Porrd moderata imperia na^ po^^lïstem ordinariam,8e^pgrêdllceduntab ea,ideo temper multi imbedlles propter hos praetextus,etiamûagnolcuntcrro^ iudidum diflimulanilta^ prudent ttbus ô^uer^eDeum timentibus,certa amp;nbsp;perlpicua conßrmatione opuseß, quod needle ßt aduerCari erroribus, 8^ quâd propter titulum poteliatis Eccles fiaibcæ,non Ent menara EecleEæ,red propterpertinadam in erroribus^amp;^cru dehtatem,Ent hoEes Dei,extra EccleEam d Deo eiedi 8c relinquendi.Hac eon^ lolatione nobis nunc ualde opus eß, Prædpuum argumentum eß fapientum amp;poltücorum uirorum, quodÛc fentiatEcdeûamultis feeulls. Quo'dlaheb^ data autoritate fummi gradus inEcdeßa Cequantur inRnitæ diffimtiones, que obhuionem 3^interitum uniuerræreligionisafFerant,8éhoeprætextuüaMi^ untur errores,

.^'^^^‘enos. Item,fngiteidola. Item,praeceptum de conf ƒ 2^^^oram hominibus, negabo eum coram Patre meo ccrleßi, Itemßquis aliudEuangelium docuerit,anathema Gt, Adhæclocaad^ damnsdaeum ‘^tit^onrnm hoe loco, e,ui de his ipils qui titulum tenebantga, nbsp;nbsp;nbsp;,

Hate dtiTenferunt. Htseruditi aemunititellimonqs,nondererreamurireâa tentenaa,cum oppomtur titultfsEedeliæad defeniionem errorum,rednon Sn, gamusipiinouas op™on«, necrcmcrlt;? propter nolira deliria eonturbenws bcclcGam, nbsp;nbsp;tantu ibi aduerfemur ordinariæ poteßati,ubi certa ueritas tradie

ta in uerbo Dei,amp;ApoGohas teaimcnqs,cogi[nos aduerfari falGs opinionib, r'f -a ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certamen defcribitur in textu, ubi contendunt adiierfarij

anc o tanarn continet, uidelicet,ne moueamur citiilo EccleGæin refutatione errorum, ledrciamuspertinaces defenfores impiarum opinionum extra Ecclc» Hxceuppsnecdlaria dulcis conGalatio, econtra cogiteturqudat ^1 ^condenmatio Gt, quod dicithoGes Gios ex patre diabolo elTè, hoc eG, hotf es ei,abiecios in aeternum exitium, captiuos diaboli, rxcæcatos,caico furore ruentes contra Deum, contra Euar^elium, contra ueram Dei inuocationem, contra ^^eros cultus, contra uerum Deipopulum, Gcut rapiuntur ddiabolo, ut pelere in ahudimpellitur, Marcion, Mahometus, Arius, cxalrjs delirijsin alia lapGGint,etpollueruntieIibidinibus,amp;^omniturpitudine.Hanc miGriam tahum excæcatorum deGribit triGiffimis uerbis textus, recitansgua^

^Uülfinè à Deo genus humanum, S)C propter hunc lapfum omnes hommes op«! pfeirosefTe ingentijamp;^ inerrabihi'ra Del,in qua magna multitudo perpetud '^änfuraeft^Horum malorum cogitatio parit Chrifto dolorem,quantum nul#= alia mens concipere poteft.Colligantur autem omnes particular: Duo tribut proprie diabolo, homicidium Sc mendacium, nbsp;deinde addit diabolum paf

•^occre homini contra uoluntatem Dei,mendacium eft quilibet error,falfa opi«« ’’'%amp;falfa dodtrina de Deo, deinde uniuerlaliter quælibetdeceptioad nocen^ comparata,ut tota Ibphiftica èC lycophantica in religionibus,in guberna^ communi uita* Hi funt fontes malorum omnium in uita, ignoratio

5feu mendacia de Deo, Nam de his præcipuè hîc loquitur,amp;2 homicidium, hmU ’^jftjCupiditas nocendi,amp; horum malorum caufam efle inquit diabolum, Sg* pfautem in Ecclefia magni tumultus exorti funt de caula mali, Quare maximê ^onfirmandæ funt piæ mentes hoc dicfto Chrifti, quod teftatur Deum non eflc ^^ufam peccati,hoc eftjUecç uelle, necß approbare,necg effi'cere peccatum,{èd fi'm plicitcr ortum eflè peccatum à uoluntate diaboli amp;nbsp;hominis, quæ libéré fe auct

Deo, Hæc ièntentia firmiffîmé tenenda eft, ne^ unquam ab ea eft difte* ^^ndum, etiamfialicubi uidentur occurrere didfa, quæ aliquidcaliginis ueræ ‘^ntentiæ inducunt, ac uidendum eft, ut dextré, ac fine ibphiftica explicentur contraria.

Primûm autrm fit munita 8lt;f confirmata mens certis teftimonqs, quæ oft ïfndunt peccatum ortum eftè,ôd oriri non â uoluntate Dei, ied prorius amp;nbsp;^n2’gt;ßt°aufapecf pliciter â uoluntate diaboli 8d hominis, Genef. I, Vidit Deus cun(fta,quæ fece«« erant ualde bona, id eft, Deo placentia, redlé ordinata, Deo obedientia, enim proprié fignificat uocabulum bonum, nec ociofé pofita eft in Mole particula ualde,quod etfi ad omnes creaturas pertinet,tarnen maximé deicribit liumanæ naturæ præftantiam, quæ erat ualde bona, id eft, ualde placens Deo, Ualde dilefta ä Deo, prædita donis longé fuperantibus præièntes uires, ualde U’‘^inata,perfe(fté obediens Deo, Admonet igitur hæcparticula ex quanta dft §nitateexcuirifimus.

Pfalm.j.Non Deus uolens impietatem tu es,Zach.8.MaIum contra pro* Minium ne cogitetis,amp; iuramentum falfum ne diligatis. Omnia enim hæc odi, *iicit Dominus, Etfi autem hæc duo teftimonia quidam futili cauillatione elu* conantur, tarnen firma eire,certum eft, Fingunt aliam uoluntatem in lege ^xpreflam cfle,amp; tarnen contrariam in mente Dei efle, Hæc imaginatio repu«« blanda eft, nam uoluntas Dei ita eft bona, amp;nbsp;iufta, amp;nbsp;uolens hunc ordinem, ^uem lege exprimit, ut impoftibile fit earn uelle, effi'cere, adiuuare, aut appro* tarecontrarium .’impoffibileeft Deum uelle libidines Neronis, ied eft æterna immutabilis Dei uoluntas, uelle caftitatem, Qudd autem mala permittit, abfeondensfuam iramaliquantiiper,iatisconftatpermiirionem non eflè uelle iui„, pofitiué, aut effi'cere, uel adiuuare,uel approbare,

I. Ioan. 3, Qui facit peccatum ex diabolo eft, quia ab initio diabolus pec* cat,id eft,diabolus eft incoator peccati,quafi dicat.’natura ipirituum amp;nbsp;hominis côdita fuit d Deo fie, ut Deo placeret,redé ordinata eflèt,ód Deo obediens.Sed diaboli uolutas fefe libéré auertit d Deo, Hgc auerfio eft pcccatij,quia eft inobe* dientia pugnans cü uoluntate Dei,ÓC eft negle(ftio,contemtus,aut odiu Dei,Po ftea diabolus etiam humanas uolutates impulit, offufa falfa imaginatione, ut iè auerterentdDeo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0,49 üj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.Ioar *

I. Ioan* 2, Concupffcentia carnis non eft ex Patre,ftd cn mundo* Hoc di* (ftum fads perfpicue dC diferte inquit,non oriri d Deo peecatum»

Hue edam illudaddi poteft ad Romj.Per unum hominem peccatum int troijtin mundum»

Sed maxime inuftreteftimonium eft dictum huius loci. Ioan.8. Quando loquitur mendaciumjex proprijs loquitutjquia mendax eftjSd Pater mendacfj. Cum ait exproprias, difternitres conditas à non conditis. Natura ijjirituseft res d Deo conditajied prater hanc quiddam eft proprium in diabolo,id eft,non conditum à Deo, uidelicet, auerfto d Deo, quæ eft inobedientia pugnans cum deß^ Oeo. Et clare dicit Chriftis :diabolum eftè pattern mendacij. Affirmât igitur ‘ mendaciumamp;S peccatum non eftè d Deo ortum, Eftq? peccatum proprièauer* (io intelligentis naturæ d Deo, pugnans cum lege Dei* Nec pugnant hæc inter {èlè,naturam hominis d Deo orram eftè,amp;rpeccatum non eftè d Deo. Quia pee« catum eft horribilis deftrudio operis, ordinis diuini, uerè difplicens Deo, quia fuum opus uiolari noluerat. Hæc diligenter confideranda funt, fimplex ueritas,quam recenfui, retinenda eft, difeamus nos iplbs aceufare, non Deum, petamus d Deo remedia noftrorum malorum, ßcut Olèæ I ), dicitur ; Perditio tua ex te Ifrael, tantum in me auxilium tuum,

DMAde'mdti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quôd uerd obrjciunt aliqui hæc ditfta : Ego indurabo corPharaonis,8£

rétionc. fimih'a,certa uera explicatio eft, hæc dida Joqui de permiffionc,indurabo,id eft, finam indurari. Nam phrafis Ebraica non poftulat huiufmodi uerbadur^ us exponi, ut cûm dicimus : Ne nos inducas in tentationem, id eft, ne lînas nos induci,aut indudos perire, Præuidct Deus Pharaonis,Sauh's,amp; aliorum furolt; res,ac fieri permittit, tanquam fuam iram abftondens, ac déterminât tarnen,id cft,metas illis furoribus conftituic,quas tranfire illos non finit.Hæc déterminai» tioiJluftri figura defcribitur in Sennahenb, 4,Regumi9,Imponamftenuni labijstuisj^ reducamte,0lt;fc.

oifßHMio Di/putatio eft de uocatione, an fit miftus d Deo hie Iefus,imó an fit Meß' fuprd intcrrogant,quis fit.Iudæi autem reprehendunt eiusdi(fta,quód rdEfdf/trf. tamtriftemlèntentiamtulerat,uidelicet,hos filiosAbrahæ,amp;Cgubcrnatores populi Dei eftè d diabolo. Hæc uox tam abfurda amp;nbsp;impia uidetur,ut fi quis rat Synodum amp;nbsp;Epilcopos hoc tempore aduerfantes ueræ docftrinæ, non eflè EcclefiamDei. Procedente igitur dilputatione tanquam poft litis conteftatio* nem,quæritChriftus caufam : Si me condemnatis,caulàm exponite,ego meam raufam contra nos planam amp;nbsp;expeditam allego. Omnia membra Ecdefiæaud diuerunt uerbum Dei. Vos non auditis, ergo nOn eftis membra populi Dci. Hac ratione manifeftè uos conuinco, uos contrd 8^ me conuincite. Similis dik putatio recurrit,quoties oriuntur certamina de dotftrina. Semper enim defon)« tcdilputatur,unde fit dolt;ftrina,fic deloanne, de leremia, amp;nbsp;alijs quærebant,an uera docerent, an eftènt diuinitus mifti. Sic nunc difputatur unde fit hoc genus dotftrinæ, quod nuneexortum eft.

Relpondit igitur Chriftus,8lt;r ponit thefin.qudm oportet firmam mancre in Ecclefia. Qiiis ueftrum aceufat me de peccarof Etfi multi hæc interpretantur tantiîm de priuatis moribus Chrifti,tamen difputatio loquitur de do(ftrina,ex4 iftimo igitur hoc quæri. De dodrina me conuincite* Quis ueftrum aceufare

poteft, quód fa 1 fa doceam, quód firn pfcudopropheta f Hæc eft principalis dedocfîrina ÔC uocatione. Hæc primiim ludicanda eft ex uerbo Dei, P^fteaex miraculis,amp; pn'uatis moribus docentium,Chn'ftiis teftimonia habet

Hic ordo obfèriiâdus eft in iudicqs de docftrina,quam iâncit Si. lex, Deut* B*Priniusamp; fuminus iudex doftrinæ eft uerbum Dei traditum prius ^■■ophetas amp;nbsp;Apoftolos^ne miracula quidem uult lex antefèfri uerbo Dei. Po# congruit uerbum Dei, confiderentur miracula, ôô priuati mores,amp; in Pf'uatismoribus duplex eft confideratio, autfunt uicia, quæ ipfî docftores imss Probant 8c emendant : Vt cù m Petrus lapfus eft : Aut funt uicia, quæ docftores ^^fêndunt. Hæc funt mali fruftus,amp; figna diaboli, ut cùm Anabaptiftæ defen* wfeditiones, ac contendunt fe mandato Euangeirj alqs bella inferre, 8«f no* ^ümregnum conftituere. Taie delirium non eft tantum lapfiisin moribus,fèd flterrorin dodlrina j nbsp;abufiis nominis diuini,contra iêcundum præceptum»

igiturrégulas obfèruemus in iudicandisfpiritibus, ficut Chriftus inquit î bx fruftibus eorum cognoftctis eos,id eft,primum ex doftrinæ teftimonqSjpo

ex miraculis, poftremó ex uictjs quæ dcfenduntur. Samarttanus esj nbsp;nbsp;diemonium habes.

Non pofiunt affêrrc caufam Iudæi,cur damnent hune dôcfî:orern,fèd repé# De definfione quot;J^'itamp;augentconuicia. Hîcdifputarilbletderefutatione,8ôuindilt;fta,lèdfaci* refuntio» “niaeftexplicatio. Etfi mundus mifeethæcduo,defênfionem,amp;uindi(ftam,ta* ’lienlex amp;nbsp;indicium Dei uult ea diftingui, uniuerfaliter defertfio ueritatis con* ^efla eftj ftd aliud eft uerbis teftifîcari,quæ lententia fit uera, aliud eft poftea ar*

tapere. Chriftus uerbis réfutât aduerfarios, non mouet arma. Deinde fer* curtwnrept^ pathosgradus : Non réfutât omnia conuicia, fed ilia tantum,quæ exprefte læ* ^tbantgloriam Dei,deconuicio Samaritani nihil rcfpondet,amp; quia manifefta jî'fitaserat,amp; notoria, refutare nihil opus eft,ut uulgó dicitur: 8^ quia ipfe col* *'§tbatEcclefiam etiam ex Samaritanis, docebat populum Dei eftè non folum ïiatosex Abraham óó oblèruantes ceremonias Mofi, (cd omnes in omnibus §tntibus,qui Euangelium amplexuri erant,fèd alterum conuicium rcfutat,dæ* ^oniumhabes: hîc plane ÔCdifertèrefpondet,dætnonium nonhabeo. Nam quot;æpugnandum eft, nulli creaturæ tacendum eft, cùm ueritas Dei dicitur efle '^tndacium diaboli,aut econtrd. Hæfunt bla(phcmiæ,quas etiam alibi réfutât, ^tMatth. 12*. Qui non eft mecum, contra me eft,amp;c. Has igitur refutationes ’’’tminerimus, amp;nbsp;ftiamus nobis fimiliter præcipi, utgloriam Dei fioftra con* Itflionedefendamusjtribuamus Deo,quæ funt Dei, amp;nbsp;non fiiiamus ea depra«« ^ari.Hoc officium mandatum eft uniuerfaliter omnibus,cùm dicitur:Qui con^ ‘tliusfueritme coram hominibus,confitebor eum coram Pâtre ccclefti, ôlt;c.

Exaggeratfuam confelTîonem, èc repetit fummam doftrinàî, nön folum ntgatfedæmonium habere, (èd etiam ampliusteftatur, fe patrem honore af fitere. Deinde fummam doftrinæ repetit ,amp; proponit fententiam magismi* ’■andami(iis auditoribus, affirmât fè uitam æternam dare,amp; modum oftendit, Siquisfermonem meum feruabit,mortem non uidebit. Hec uox cùm fit Euan* gtlijfumma,diligenteraniinisinfîgenda eftjnec dici quic^maiuspoft,cftcß

hoc dictum Icgi opponendum. ludsci putabant fe propter legem faluos fieri» Chriftus aliam uocem proponit, fcilicet,fuum fermonem, quern toties iam re* petiuit, ut fupra cap, 3. Sic dilexit Deus mundum, ut filium fuum unigenitum dederitjUt omnis qui credit in eumjnon pereat,fed habeat uitam æternam.Hûc fermonem qui retinent, mortem non uidebunt amp;nbsp;nonguftabunt,

Hane falutarem coniblationem , nec profani nec fecuri hypocritæinteni* gunt, qui iomniant homines propter qualemcuncç diiciplinam iuftos eife, PeccätuM magnum necefîàrium decus diiciplina, fed tarnen nemo in haccorruptio* ne naturæ fine peccato eft, amp;nbsp;pq intelligunt peccatum eflè magnam horren# dam molem quæ ièmper aceufat ac damnat noftra corda, iubet fugere Deum, uetatiperare gratiam amp;nbsp;auxilium,ficutin quotidiana experientia omnes pij diftunt, Non igitur lex faluat,ièd agnoftendus cft mediator.

duomodoicp» Eft in nac particula dulcis confolatio,quód ait : Si quis ièrmonem me# prc/)fn(/(ït«r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fèruauerit, Duriter enim uexantur pauidæ mentes,tunc fperarem gratiam,

fi uiderem mihi adeftè Chriftum, fi res oftenderet me liberari ex præfenti cala# mitate, fi haberem flagrantes motus Spiritus fancT:i,ac nouas reuelationes, Hæ tentationes nota? funtprjs, qui tenere hæcdicfta debent. Ecce ad fermonem de# ' ducimur,fic apprehendimus Deum, fic liberamur ab æterna ira, fie hoc ièrmo# ne,hac promiflîone nos fuftentamus,quam Chriftus tradidit,ficut et Paulus in# quit : Propê eft uerbum in ore tuo, in corde tuo, hoc eft, uerbum fidei, quod prædicamus. Quare audita èc cognita uoce Euangelij,ftatuamus hanc ipfamue rèefleuoIuntatemDeijquam ibi nobis déclarât, ftatuamus nosiuxta bas pro# miftîonespropter filium uerc recipi,amp;quanquam pccnæpræiênteshancfi# dem oppugnant, tarnen non frangamur mora. Ideô dicit ; Si quis feruauerit» Difficile enim eft retinere fidem inter præiêntes miièrias,quæ fignifîcant irani Dei aduerfus peccatum,amp;c.

viJfrf nwri^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non uidebit mortcm,8ô poftea didum repetit : Non gu*

tem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftabit mortem: Emphafis eft in uerbo uidendi.Item in uerbo guftandi.Nonui#

dere,non guftare mortem,cft non ruere in æternam iram,8^ non ièntire damna tionem, Damnati uident,amp; guftant mortem perpetuó,id eft, fentiunt æternas pœnas,amp; horribilem iram Dei. Sed hæredes uitæ æternæ non uidebunt, non guftabunt mortem,imÔ erunt in lætitia,amp; uita perpétua, imô etiam ciïm fit dif lolutio corporum, non uident nec guftant mortem, id eft, habent in feipfisiam incoatam uitam, nec funt opprefti terroribus ira? Dei, ficut Saul amp;nbsp;iudas funt opprefli ineffabi li terrore,E)ixit ergo: Non uidebit mortem,ut diièrtè fignifica ret, ft non negate corporum mortalium diffolutionem, ftd concionari le de li# beratione ab horribili ira. Dei, hanc ftntirc, uidere, guftare, eft mors æterna. Hæc etfi prolixius explicanda elftnt, tarnen quia iæpè repetitæ funt hæ fenten# ' tia?,hîc fum breuior.

jnfeitid f« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic infigniter declarant ludæi inftitiam fuam, qui Meflïam arbitrantur,

?harife’gt;= ^on maiorem fore patre Abraham, nec intelligunt Abraham per Mcffiam li# ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beratum elft d morte,denilt;$ prorfus ignorant beneficia Meflîæ,8ô tantum fom

niant fuum illud mundanum regnum ,repetit igitur Chriftus fuas alfeueratio# nes de miflione,amp;: de dodrina, ôd explicat obiedionem de Abraham.

. Hæc noua abfurditas magis etiam irritât aducrrarioSymiCcet ætates Tua m ^Abrahæ.

Quid hoc rei eft f Sed nominatim dicit : Abraham optauit uidcre diem Qjiid Alra» deprædjcatione uidoriæ,SCdeliberationegenerishumani loqui:«

^'^btamende fua perfbna etiam dicit : Abraham uidere utruncç ardentur cupi«« fiUicet '*'t,hunc propiciatorem, SC ipfam prædicationem Euangehj,amp; gloriam uiÂo# rs- pradicati» '^'ïinrefurredione, ac triumphum Chrifti afcendentis in cœlos, ubi Apoftoli ''■^erunt formam eius regni, quod erit poft reftirredlionem.

Quotnodo igitur uidit hæc Abrahamf Refpondeo: Peribnam nouit,hoc %nouit filium Dei uenturum in carnem, amp;nbsp;hune eftè propiciatorem noftrum ^(:u(lodem,fîc norat filium Dei amp;nbsp;lacobjqui inquit: Benedicat pueris ittis De»

Angelus qui eripuit me ex omnibus malis. Hic angelus, qui libérât ab ^^nibus malis, certè eft filins Dei, euftos amp;nbsp;faluator nofter, id nórant Patres,

de filio Deo intelligitur congreffus, ciïm apparuit Deus Abrahæ in ual ^Mamre, ubi tres uiros holpitio excipit, amp;nbsp;unum adorat, uidelicet, inter An^ §^bseuntem filium Dei,

Acdepromiftionedata Abrahæ nimis frigide cogitamus, fi non exifti* ’’lîniuseum confideraftè , quanta res promiftà fuerit. ïntelligebat Abraham ”'^’1 tantûm fibi promitti regnum,mundanum,ciim promifTio dicatftn ièminc f^obenedicenturomnesgentes. Gubernatio mundana regni Ifraelitici nihil Meratcætcris gentibus, ièd iciebat Abraham promiftàm eftè liberationeni ^pKcato,amp;d morte æterna, reftitutionem æternæiufticiæ,amp; uitæ. Sic igi^ ^^füiditdiemuenturiMeftiæ,intellexitpromiftionem,iciebat uenturum ^^nforehoftiam pro peccato,ÔC propter ipfum dari remiftîonem peccatorum, ^ült;taniæternam,imô norat etiam ipfum filium Dci,quem uiderat uenturum quot;^carnem. Hinc igitur lætatuseft ,quiaagnitio mifericordiæ propter filium l’foniiiræjjhcrat vd peccatis, amp;nbsp;a morte æterna, amp;nbsp;affèrt uitam æternam, ficut ^dus inquit: Fide iuftificati*pacem habemus erga Deum.

Ac docet hoc loco Chhftus,quomodo iàluati fint omnes hæredes ^^frnæjantequam Chriftus ex uirgine natus eft. Phariiæi putabant omnes di;« quot;^iplina legis îaluatos eftè,ficut feripièrunt SC Monachi,qui finxerunt tres leges, M.onAchoru» ^îddideruntuniimqucmcß faluatum eftè propter fuam legem, Hæc délira# '^fntaexccranda funt,ac feiendum unam eftè legem æternam,quæ eft iudicium ^^^rnuni Deide peccato. Nunquam poteft Deo placere adulterium Dauidis, placet ullius hominis peccatum, fed ira incurrit in filium, propter hune re#

^’pitur perfona confugiens ad filium.Semper igitur lex arguit,amp; aceufauit pec# ^^â,necquifquam propter difeiplinam illam faluatus eft, Sed eodemmodo düati funt omnes hæredes uitæ æternæ, fide, id eft, fiducia miièricordiæ pro# pterMeffîam promiftæ, Hæc prorfus ignota fuerunt Pharifæis, qui tantum ^’lîniabant mundanum imperium ,necintclligebantpromiftîonem de bene# ^jftione, nee cogitabant quid Abrahæ, amp;nbsp;omnibus patribus poft lapfum inde

ab initio profuiftet agnitio Meftiæ, Deniep prorfus ignorabant uerara de Wia doôtrinam.

Hoc igitur didum Chrifti meminerimus,de faluatione patrum,ad quod ^Qfagruit diâum Petri in Adiscapite i V, Quid tentatis Deum, imponentes quot;'gum fuper collum difcipülorum,quod neqj patres noftri,neq,’ nos portare po dimiis,fed gratia domini iefu Chrifti credimus faluari, ficut amp;nbsp;ipfi ut nos

^19 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎQ in ErAHG,

Sratuîcam mifèrkordiam clarius intelliaarnus, 8x^ fîdem excitemus,intueamur patres ante legem, fuftentantes fè promiïTione non lege, lîcut Paulus nobis fîngulari confilio hocdiclum proponit : Credidit Abraham Deo,imputa# tuin eft ei ad iufticiam. In hoc exemplum intueri nos iubet, SC docet nos rccipi in gratiam,non propter legem,led fide,id efi:,fiducia mifèricordiæ propter Mef fiam promiflscjficut Abraham receptus eft, Nee dubium eft quin Chriftus in hacnarratione Euangeliftead ilium locum in Genefi refpiciat,ciimaitde Abra ham: uidit amp;nbsp;lætatus eft. Hoc plane idem eft,quod in Genefi dicitur: Credidit, imputatum eft ei ad iufticiam* Etfi hæc ftntentia à fomnijs Pharifæorum prorfus diftrepabat.

Sunt autem in uerbis ardentes affedtus: Abraham optauituiderediem meum,id eft,optauit amp;nbsp;me nofse,Só mei aduentus gloriam, id eft, incoationem regni æterni uidere, Vidit, id eft, nouit me filium Dei, amp;nbsp;aftumturum huma# nam naturam ex ipfius lemine, ftiuit me futurum uidimam, uidit tolli pecca# tum,amp;S placari iram Dei per me, amp;nbsp;reftitui uitam æternam, Hacfide fefuften# tans,ienfit accendi in fc nouam lucem, agnitionem Dei,amp; uitam æternam. Sic uidit diem meum,id eft,mc,8ó regni mei beneficia in fèiplb,óó lætatus eft.

Sed hæc noua concio magis irritâtfurentesludæos,ignorantes quisfit Meftîas,amp; quale fit regnum,amp; quæ fint beneficia. Expoftulant igitur de abfur# ditate,num iiiderit Abraham,qui fere ante duo millia annoru mortuus fuerat, Hac ipfa obiedlione oftendunt Ie non intelligere quid Meftias profuerit patri# bus,8c omnibus ante regnum illud natis,quod fomniabantrAddit igitur Chri# ftus nouam afteuerationem : Antequam naftcretur Abraham,egofum,amp;qui# dem bis iurat: Amen, amen. Verba plana funt,amp;r ftmper in Ecclefia ficintelle# lt;fta,in Chhfto duas efle naturas, quarum altera,ftilicet, aó7-©gt; eft coæterna Deo Patri,utfuprdin i.cap. didumeft. IdedChriftusinquit,fefuifleantenatum Abraham. Eftqj hoc teftimonium inter ea, quæ de duabus naturis in Chrifto concionantur,diligenter obftruandum, ut fit in confpctftu inter cætera, ad con# firmandam fidem nobis amp;nbsp;alq's, in dogmatum defenfione amp;nbsp;inuocatione.

DeiiHo, ego nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi autem uidetur argutius,fi.ibtiliter difputare de modo loquendi, quôd

ƒ«« quifutn, ait,ftim,tamen opinor non fine cauia fic dici,8ó alludi ad ditftum in Exod. cap.J»

Vbi Mofi de nomine Dei interroganti, refpondetur : Sum qui fum,qui eft,mi# fit me ad uos, additur: Deus pater ueftrorum, Deus Abraham, Deus JIaac, amp;nbsp;Deus Jacob mifit me ad uos, hoc eft, nomen meum in æternum, memori# ale meum in generationem 80 generationem. Cur quærit Mofes denominefut affèrat teftimonium aliquod fuæ reuelationis.Traditur ergo doeftrina maxime Jalutaris eo loco, teftatur ille Deus, qui cum Mofe loquitur, ft uere Deum effe. Qui eft,id eft,is qui units eft uere Deus, cæteri non funt dq,amp;!^ hie Deus uereeft eftentia æterna,omnipotens, non obnoxia ulli corruptioni,ac conditrix rerum, quæomnesnatura fua funt imbecillcsamp; Ianguidæ,nccpoftcntdurare,nifia Deo conftruarcntur.Deinde docet,quomodo hie uerus Deus uelit agnofti,hic inquam,qui Jblus eft, difternendus eft â fidlicqs dt}s,amp; hoc titulo difternendus, quo'd fit Deus Abrahæ,IJàac,Jacob,8^c« id eft,ille Dcus,qui ipfis uerbum fuum tradidit,quo agnofti uult,amp; difterni à fitftierjs dps*

Ideó ftpè monenda eft Ecclefia,ut diftat diftemere fuam inuocationem ab Ethnica, Judaica, amp;nbsp;Mahometica. Nam omnes fapientes omnium fedarum, dicunq

‘*^untfeinuocare unam aÜquam ætcrnammcntem jCondnrkem reruni,fèd Duplexer^ nonuerè inuocant. Errant enim dupliciter: Primùm de cflèntia,poftea ror extra

^^^auditione.De eHentia errant,cfuia nolunt agnofcere,credere èC fateri hune HereDeum,qui fè patefecit per fih'um lefiim Chriftum,{èd fîngunt fibi Dea ƒ’gnotum, reielt;fto hoc uero Deo, qui uere eft. Deinde de exauditione dubi» . ^^jnon poflunt inuocare, cùm prorfus maneant in dubitatione, nec credant (j'’’ignofci,autièexaudiri» Nosigiturdifeernamus noftram inuocationem,ôi ''’gamuseam ad hune Deum,qui,ut hîc dicitur : uerè eft, id eft, ftiamus alia* f’^'Hfedarum Deos nihil eile, fed huneuerèeftèDeum,conditorem omnium *^^gt;■11111, qui fè patefecit ‘per hoc uerbum, quôd initiô tradidit patribus amp;nbsp;Pro^ per filium fuum lefum Chriftum Sicut hîc luculenta èc iniigni deferi^ f^’onediftum eft,hune titulum, Deus Abraham, Deus Iacob, Deus Ifaac, fore ^'’’piternum memoriale. Infignisreuelatioamp; promiflîocontineturin his uer*

Deus teftatur fê perpetuo ïeruaturum eftè hoc unum nbsp;nbsp;idem uerbû, quod

Deinde amp;nbsp;hac parte difcernamus, quoties inuocamus, cogitemus cur ex#: ‘'Hiamur,fcilicet, proprer fih'um, quare tab's aliqua forma inuocationis cogite»

Inuoco te omnipotens, æterne, amp;nbsp;uiue Deus, æterne Pater domini noftri '‘HChhfti, qui te immenfa bonitate patefecifti, 8d clamafti de filio tuo Domi«« '’Hnoftro lefu Chrifto : Conditor omnium rerum óó confcruator,cum filio tuo jHïtcrno Domino noftro lefu Chrifto, Spiritu S. tuo, effufo in Apoftoïos, ^P^2ns,bone,mifcricors,iudex,fortis,mifèrere mei propter lefum Chriftum fi» ‘^Hituum, quem uoluifti pro nobis eflè uidlimam, mediatorem, interpellatorf deprecatorem noftrum, SC fandtifica ac rege me Spiritu fanfto tuo, regc ^defiam tuam,óó politias amp;c,

Sæpè hoe cogito hac defcriptione fignificari. Qiii eft,id eft^IIius ipfê fi* “^Ueijquiiamantè uobis eftpromiflus: Idem hiciam mifit me,hic idem iam liberator erit, Nee ab hac interpretatione procul abeft, quód alrj enar:* “^Wuturi temporis uocem urgentes. Ego ero qui ero,id eft,ego illc promiflus ’’bisliberatoradero,qui aliquantó póft ero frater uefterjaflumta humana na»* ‘«)0C üos uere hberabo a peccato (X. a morte,oC inter uos in carne reiurgcns a 'Horte,regnum æternum incoabo. Hæcinterpretatiode filio Dei loquente ôd '§Hificante futurum aduentum, fimul admonet auditorem de natura diuina in ^Hrifto,8c apte congruit ad promiflioncs, quafi dicat.quid dubitas de liberati^ ero qui ero,id eft,ego ciim promiferim me futurum fratrem ueftrum, YSexoflibusueftri§,amp; colledurum mihiEcclefîam æternam,nunc etiam ^Htro,uosferuabo,ne hic tyrannus uos opprimat:Ego ille ipfe Deus,qui poftea 'jofrater uefter,nunc affuturus fum.Sic quadrabit nbsp;nbsp;illud: Qui erit, mifit me,

’H^ft)illenoftcr liberator qui erit frater nofter aflumta carne, qui uobis pro» jHifluseft, mißt me. Recenfui interpretationes loci in Mofe pias,ex quibus de» kefor, quam uolet, etfi uicinæ funt omnes ,fed poftrema accommodatior 'HadChrifii perfbnam.

Hiedifputationum in Ecclefia cxitus eft : Vifti .n. impij magis infaniunt, '^HtinquitEfa. ó. Audite audientes,ôô nolite intell^re,cxcæca cor populi hu» 'HSjScPfaLóS.Obfcurentur oculi eorû ne uideant.Terribile profedô fpedfacu»

7? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EE^ANG.

Ium cd t guódl maxima 8i^ in fpeciem praAiantifTima pars generis humsni tali^ bus funjs âgitatur, ut manifedx uoci Dei contra confcientiam aduerfetur, ui^ dene in CbriÜöy Prophetis, Apodoh's manifeda Dei cedimonia, SC tarnen repugnant^nec tantum repugnant, fed etiam è medio tollere dodoresconâtur, dent lue lapides tolluntad obruendum Cbridam, Sed duo bæc difeamus, pri^ mum ctiimultiaduerlantur, tarnen aliquosampleéii Euangelium necedeed,!!^ cut fcriptum ed Efaisc ƒ, Verbum meum non reuertetur ad me uacuum,Sfc.Et femper manfuram ede aliguam Eecledam, multa didia tedantur, ut Efaiæ f 9. Promißio de Hoc fccdus meum cum eis^dicit Dominus : Spiritus meus gui edin te,amp;^ uerba ^itperuatione j^icayguæ pofui in ore tuo,non recedent ab ore tuo,necab ore feminis tui,in fcin ‘ piternum, Hæcpromidiotedaturfèmperaliguam futuramedeEccledam. Et guidemeam exprede dednit hunc coctum ede, in cuius ore dt uerbum tradi» turn perProphetas, SC in guibus dt fpiritus logucns per Prophetas.Non igitut inanis ed Euangelrj prcdicatiOj femper cruntaligufgui ampledlentur uerbum, dcut Rom. ÿ. dicitur: Religuiæ faluæ dent,id ed,parspopuli, nee maxima, nee antecellcnspotentia,bonoribus,opibus. Hæc fententia illudri dgura ornata ed.Amos 5. Here dicit Dornin us,dcut eruit pador ex faucibus leonis duo crura, Si. extremam auriculacydcliberabunturdlq Ifrael.

Alterum ed,guod hie locus monet,guód Cbridusfa'peeuadtexmand bus ludarorum, nee prius ad fupplieium rapi potuit, gudm diuinicus conditu^f turn erat. Admonemur Eccledam cudodiri diuinitus. Qiianguam igitur uult Deus aliguos, tanguam milites ex acie abfiimi, tarnen bos feruagutpriuscurru culum fuum abfbluanttSæpêerat iêruatus Paulus,cûmpropior mortifuit, guam ci/m Nero eum iudit interdci, pepercerunt ei bediæ in eirco, ataNero=gt; ne bellua multddeteriore,guam ullse feræerant,permidteum tandem interdci, j uttedimonium indgne odenderet futuriiudieij. OdenderatDeusanteamub j tis miraeulisydbi placere Paulum, 8i condabat Neroncm pollutum eifefcelerd bus omnium turpidi'mis. Cum igitur interdeeretur Deoplacens,a taliportem to,cuidens argumentum ed,redare aliud indicium,in quo Deus odendegfe no nbsp;nbsp;nbsp;I

oblitum ede Pauli, quern antea approbauerat, Siafe Paulum diligi,Neroncm f uerd in horrendas pccnas abifci^

Vtautem Paulus antea læpèiêruatus erat,de feiamus totam Eccledam fer nbsp;nbsp;nbsp;j

uargnon humaniscondliisprincipum,fed a' Deo mirabiliter, dcutplurima dd lt;da tedan tur. Piàlm.ç^i. L-iberauitpauperem dpotente,pauperem,cuinon erat adiutor, Si Ofese l. Saluabo eos in Domino Deo fuo. Si non faluabo eos in ar^ nbsp;nbsp;nbsp;j

cUySigladio. Aenune maxime proponamus nobis huiuimodi dieda Siexem^ plaeongruentia^quiàmanifede uidemus Ecclefqs paifim deeife præddia hu^ mana,Si alibi Turcos, alibi alios reges exercere facuitiam in Eccledas. In his rumnis acconiblationenosiiidentemus,Deum tarnen fêruaturum eifereliqud

• as, dcut in Daniele de hocipfo tempore promittitur. In tempos re illodabitMichaelduxmagnus,pro dlijspopuli fui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

J~TAechidoria inter fedumtabernaculorum Si èyx-ouviapodremi anniprædi^ ^cationis Chridicollocatur.Fuerunt autem iyaouv/a die 2f, Noucinb, utinfr^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I o AUK I à C A T K T 1 X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;752

'^^3ni,acprodcfleaconfiderare tempora, ut obfèrucmus paulatim crefcente '' ^^aniinc,in imprjs odia furores creuiflè. Prima autem in hoe loco difputa* ‘''’oritur de hoe diÓ:o:Ne(5hicpeccauit,ncq? parentes eius» Hïc multa qusc* ‘quot;W.Num filq propter paren turn peccatapledtantur* Deinde, fint ne cala* prîtesomnespeenæ pcccati,8c peculiarium deliifîrorum,peculiares pcenæ. ‘ '’ftremó an Chriftùs pronunciet hos fine peccato fuiflè.Dicam ordinè de fin* Ä quæftionibus*

loquitur de pcenis in hac uita, fie dicitur 8d Deut. 28» Si non audieris tumpefteros '''’ccni Domini Dei tui,amp;c. malediclus frueftus uentris tui, item filij tui, fi* uwporn/ûer. '^tuæ tradentur alieno populo. Tenera mulier amp;nbsp;delicata inuidebit uiro fuo,

filiæ carnes, 80 illuuiem iècundinæ, ÔC Plàl. 108. Fili) eius mendicent i pcianturdehabitationibus fuis. Hue colligantur exempla.Proptcr Saulis Cce^i j p'’^'otâfamilia8dpofteritasdeletaeft,præterfiliumlonathæ,imô ÔC uirum lonatham alienum à paterno Ccelere, tarnen uns interfici Deus uolu* ‘‘‘^ropterDauidisadulteriumdiugraflatæfunt cædes inter filios : propter ^lomonis idola fîlius amittit maximam regni partem. Denicß exempla in Icri Pquot;*ris multa funt, ÔC cerni quotidie in uita polfunt: qu^m multæ fplendidæ ^’’liliæpereunt propter maiorum libidines,aut alia icelera. Redle igitur Apo ''’liquærunt : Quis peccauit, iple an parentes 7 Verum eft enim puniri Icele* parentum calamitatibus filiorum. Rurfus etiam pro benefadis parentum ^'oaripræmijs natos ex eis, ut manet lonathæ pofteritas uf^ ad tempus exilq ^ïoylonici.

cur apudEzechidem cap. 18. retradtatur hæc ftntentia Patres co* ^udngelioew quot;i'^'^erunt uuam acerbam, Sódentes filiorum obftupuerunt. Refpondeo : Eze* quot;'^Hsconcio eft uox Euangelrj, annuncians remiliionem peccati. Dex lemper quot;quot;latur pcenas pro noftris Sc parentum peccatis, amp;nbsp;cum non agimus pocni* ‘'itianijmanet indicium legis, manet ira Dei, Sóopprimimur pœnis turn ‘'’■nis.tum prælèntibus. Sed Ezechiel proponit uocem Euangelq,fi egeris poc* 'quot;'Entiain.nec pœnæ æternæ oppriment te, Sc mitigabuntur uel tollentur pœ* \^præfentes. Hæc eft fimplex Sô uera conciliatio. Prodeft autem hanc dodri* '^01 exempla de pœnis diligenter cogitarc,ut confiderata magnitudine iræ ^^iamp;pocnarum,maiore cura uitemus peccata, ne noftris liberis miièrias eu* quot;quot;ilemusjut fit fæpifsimè, Etfi mundus profanus amp;nbsp;iècurus hanc caufam cala* quot;'itatumnecuidetnec metuit.

Secunda quæftio parit prolixiorem difputationem, fint ne calamitatcs ^unianæ uniuerfaliter pœnæ peccati, 8d an peculiares pœnæ fint peculiarum ''^lidorum. Refpondeo: Etfi uniuerfaliter uera eft hæc lèntcntia: Mortem amp;nbsp;uter'fiiupL 'quot;’inescalamitatespœnaseflè peccati originalis, tarnen poftea gradus calami* nr pcccatoru ^'uni habent alias plures caufas : quôd Elàias, leremias, loannes Baptifta funt quot;ittrfefti,generalis caulà eft quia habuerunt peccatum originis. Sed quôd fu* pracæteroshomines iubietfti fuerunt ingentibus ærumnis, hic gradus habet ^■îscaulàs multas, quac diligenter colligendæ funt. Nam humana ratio quot;nilofophia,cüm intueatur magnitudinem humanarum miftriarum,miratur

. ^üidçm hanc præftantem naturam tam trifti onere oppreflàm efte, èC caulàs 1 ^''ærit,fed præcipuas non poteft deprehendere, eft^ propria Ecclefiæ dodri« 1 % caufas humanorum maiorum ÔC uera remedia oftendere. Philolbphi difte*

runt fîuxum materiæ, ut in pïantis 8C pccudibus, He in genere humano,caiifim ôé morboruin, Sed uox diuina teftatur, fcphicæ humanum genus ahter fuifleconditum,uidclicet ita, ut fine peecato amp;nbsp;morte tuangciij,de ulueretadmirando modo,fedprimosparentes ultró peccatum admi(iffè, cui propofita Riic hæc ingens pcena, ut pofîca horninum natura amifla priori luce integritate,obnoxia eilecpeecatoamp; morti. Decæteris cafamitatibus Philos fopbi dicunty eas aut ex materia oriri, am accerii erroribus ac uofuntate bomb num. \^c Alexanderuolens, Rbiporandoacceriir exitium,relt;fte aliquas pro^ ximas caufas in aliquibus cernunt, fed fontes ignorant,cur Alexander Gc mor^ tabs, cur tanta ingenij prædantia tam prona lie ad uicia, hem, multi incidunt caufeufflillb calamitates,non errore aliquo fuo,aut petulantia,ut Ieremias,Ioannes ßapti« onum Ecclegt;, R:3,81c. Htc Philofopbia etiam accu fat indicium Deiy miratur cur bonos lace^ ßlt;e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarid malis Gnat, Nos ipitur audiamus EccleGam decauGs ærumnarum buim

narum concionantem,ut 81 iram Dei81 ueras confolationes conGderemus, 31 catalogus Icmper Gtinconfpeliu,

Prima caula eft peccatum commune genen's bumani, propter quod om^ nes homines uniuerfalicer fubielti funt mortiymorbisjôl multis malis commua tubus,

Secunda caufa^ciim mundus non agnolcat ilium morbum j81cotemtum D€i^81 iram aduerfus boc malum, Deus magis premie EccIeGam, utagnofcat haecmala,81 utuocemurad p’cenitentiam,

Tertia caufa, Qpi^ Diabolus rabioGus fæuit in EccIeGam, Ql:iarta,uultDeuscrefccre in nobis agnitionem inGrmitatis noGræ,31 deponi Gduciam noGri, 81 accendi inuocationem Dei,ideo magis exercet fan^ lt;G:os,ut2.Cor,i, Pefponfum mortisin nobis babuimuSjneeGèmusconGden^ tes noGra uirtute,Gd inuocaremus Deum, Vult etiam confpiciDeusinnoGea inGrmitate fuam potentiam,aduerfus diabolum,

(Quinta,ut afGidiiones Gnt teGimonium immortalitatis, 81 futureglori^» (2pi3 enim bjc Gmt à tyrannis Deus interGci,Ieremiam,BaptiGam,Paulum,31 nbsp;nbsp;nbsp;1

Gmiles,quos antea teGatus eG Gbi curx eGe, needle eG reGare aliud iiidiciû, in quo ruHus apparent bos etiam poG mortem Deo curpeGe,81 puniri tyrannos,

Sexta,ut afGidliones Gnt teGintonia dodlrinæ, (^iia enim iànlii antefe^ runt confcifionem fuæ uitæ, apparet eos Grid Ge fentire,

Septima, uteGteiamur Gmiles imaginis Glij Dei, Gc AbeI,Gaac,EfaiasJc^ rcmiasJ3aptiGa,fuerunttypiChriGi,

Odtaua, GrpeaiGidtiones funtpœnæcertorum delidlorum, utDaiiidis, ManaGx exilia, régis Babylonia morbus.

Decima,ut EccIeGa Giat G non humanis prxGdqs niti,Gd habere cuGo^ dem Deum,utAbraham,IGac,lacobdonas,PauIus,ciim circumGrunt uerhum Dei,in Cuis peregrinationibus experiuntur G diuinitus protegi.Has cauGspro deGGmper in conijjediu habere,ut diGamiis iuxta hoc didium Petri : HumilR aminiGibpotenti manu Dci,ôlc, 81 Deo placere obedientiam noGram in afGi diionibus,81 nos non reiedios efG propter calkmitates, Gd potius tunc trahi ad nbsp;nbsp;nbsp;1

Nunc igitur facilis eft refponfi'o ad quæfti'onem in hoc textu : Chriftus noc dicitzparentes cæcum fine peccato fuiHe,fed cæcitatem non eflè poc:*

I '^cmifcekrisiniftis,Etfi enimfæpècalamitatesfunt pœnæ certorum fee* '^jUtde Dauide Manaflè dilt;ftum efljtamen no femper talcs pœnæ funt, Ueus ipk excufat lob. Et ut maxime fint pœnæ, tarnen nos non tantum de J »^pocnacogitemusjfêd multd magis de fine ultenore,id eft,de inuocatione, (jj glorifîcatione Dei, Dauid intelligit fe tantis mifèrfis propter lapfus (‘'osdeformatum eflè, ac fubqcit Ce Deo punienti, fèd non refiftit in hac cogita* ’ræ, ièd feit admoneri de pœnitentia, de inuocatione, de fide, de glorifica* °ieDei,quôd tantis ærumnis non opprimitur, nec prorfus defèritur, fîcut Mdefertuserat.

lu 8c Chriftus hoc loco Apoftolis oftendit has caufas, curandum eflè, ut *^lt;'3/0««»» f'^*iUaffli(fîioferuiatgloriæDei,cum intolerando,tiîminprædicanda libe*

Dauid non conicifeit fibi mortem,ut Saul,etfi erat in maiore calamita* wpræfen fine infigni deformitate fuas ærumnas, interim amp;nbsp;Deum inuo* _animi conftantiam oftendit, quôd bellum ingens fuis confilfis gubernat, ^irumuirtutum confpecftus ornabat gloriam Dei,amp; agebat Deo gratias ipfè ^^*d,quôd fuftentari fè fèntiebat,

. Poftca uerô in liberatione magis confpedta eft præièntia Dei, amp;nbsp;multi te J^Uti funt, Deum adeflè inuocantibus ipfum,multi egerunt gratias Deo, fie îülus 2.Cor.i, hortatur,ut multorum precibus iuuetur,ut rurfus Deo offèra ^^•■niuItorÛgratiaru aeftio. Hi cultus ration! humanæ ignoti funt, fèd Ecclefi'a cj^’^uerboDei difcerc debet,fcilicet,obedicntiam in grumnisjinuocationem, auxilfi, fèu liberationis, ôô gratiarum aétionem, celebrationcm '’’yicordiç Dei, ficut Pfat inquit; Inuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;eripiam ^SCglorificabis me 8ôc,

, Liberatio huius cæci illuftrat gloriam Dei triplicitcr,prin3tjm ipfà fana* l'Oeft teftimonium de Chrifto,hunc dodorê a Deo miffum eflè. Nam miracii ^üniuerfalitcr funt teftimonia dolt;ftrinæ,amp; cdm alia alrjs uideantur maiora,o* ’’’Uaconiungamus, Certû eft refufcitationem mortuoru fblius Dei opus eflè, doCiritie ^§oChriftus refufeitans mortuos,non eftPfèudoprophcta,fèd à Deo miffus, chrißi, ^oiuinitusregitur ac adiuuatur, ficut in textu aliquantd póft diciturzQuomo ^opqtcft homo peccatortaliafignafacere. Deinde illuftratur gloria Dei per *’*iatû,quiprimum priuatim Deo gratias egit pro tanto bénéficie, poftea auto célébrât,8ô clara confcfïîone,teftatur,hunc,à quo fanatus cfl,Prophetâ eflè miflum,imô poftea Chriftus etiam nominatim eu docet de fummo arti^’

^lo,iubet eum crederc in filium Dei, amp;nbsp;hic fanatus refpondet : credo Domi* Hæc de caufis afflidionum nbsp;liberationum in hoc loco dida, aliquid lucia

narration! amp;nbsp;fimilibus aflèrunt,amp; nos in noftris grûnis utiliter erudiunt.

Diligenter hæc fententia amp;nbsp;fimiles obferuandæ fùnt, quæ de labore, fèu Q^uocationisofficrjspræcipiunt, Nam amp;nbsp;docent nos de re maxima amp;nbsp;aduer* fus commune tentationem fapientû confolantur, Experimur in omn! guberna ôonemagnaamp;parua,multaseflèdifficultates,quæ humana diligentia leniri ôon poflunt,multa ingentia pericula undecuncp oriri, qué^ profpic! amp;nbsp;caueri , ficqueunt,dcnicp fæpè,ut têpeftatu Quitia ars nauiû gubernandarû fuperatur, Waprorfus uinci confilia fapientû inopinatis euentibus. Id quæruntur Demo*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7/5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK ETAKG:

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilbenes Bc Cicero, indc 8^ iicrCus natus eft: Vicam regit Fortuna,non fapientiz

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiare multi Fapientes deierta gubernatione rerum, abdideruntiein ocium, âi!^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praeceptum tradiderunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demofthenes etiam dixit {enex,{e, Fiamli*

I ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^^rct Fbi libéré de Fua uita fiatuere,e{rent^ duæ uitæ propoFtæ, altera ad Fum^

I^os honores in Repub. ducens,altera reel:à ad mortem^malle mox ingredi uh I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3m illam rcifta'ducentem ad mortem, qudm alteram proponentem maximes

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honores m Republica. Qudd ïam uiu comperiflet, quantum in gubernatione

§^3tulari Fbiocium {iium,quod tancp drabioFa cane,dReipub.guberna^ ^l^^^hberatus Fit: 8^Plato Socratem narrat Fugiffe adminifirationê Reipubt Denic^ didta iàpientum 8cexempla Funtplurima,quaemonenttutilîimumeilè o^gocia publica,8ôaliéna,magna 8c parua, denic^ depriuatisiô^ ^ht^ijsdicitur: f\ulh te facias nimis Fodalc^gaudebis minus, 8é minus dolebis.

Contra banc humanam làpientiam clamitat ChriFtus : Me oportet Face^ re opera eins, qui me miFt,donee dies eFt,id cFt,donec haec mea uocatio Fonam tis buangclq durat,Fc ApoRoîis præcipit, ut doceant, neemetuantterrores ac pericula,nec rrangantur animis, etiamüeuentus non rcFpondenthumanisopf i nionibus. Sic Mo fes Deo obtempérât educens populum,amp;: quanquam infant

Pauhdiâum, iJolies,tamen]L^etpopulum magno animo elfe:State, inquit, quia uidebicis pm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera Dei. Sic Paulus inqiiit ad Epbef ambulate diligenter, non ut

iniipientes,led ut fapientes, redimentes tempus,quia dies mali funt. Simulcô^ plectitur Paulus ipfam impedimentorum mentionem, æ tarnen iubet illis re^ pugnarearte. Dies maîi funt,id eli,in huius uitae tempore multae difficultates impemuntbona confilia,magna pericula deterrent multos benêconfulereRef

*C!ÿ3nquam, inquic, hs^cita funt,tarnen non abiieienda èfi erubernatiore^ rum, non eeffindum.

(2îPdigitui faciendum efî, dieet Plato, aiit Fimiles, cùm nihilautparam Refpondet bic Chrillus.'Oportet me facere opera eins,qui

Confôlaiioitcî me,id cil^opera meæ uocationis,feu miirionis,ôél. Cor. O. Væmihi,Fn5 amp;:alibi,utfuam periculi. qF ^^^^3tionem diligenter obeat,nec abqciatearn,propter terrores,odia,in* -i iurias,pericula,aut euentus triRest Et ad hanedodirinam addendae funt hæ due gt;nbsp;gt;nbsp;coniolationes, ndcauxilium a Deo expediandum e{îè,8^iperandoseuentus fa^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

lutares,etiamiinos non iîa tim cernimus eos nofiris oculis. Sicutleremias con^ fulensrem nouam, S^quae uidebatur exitio futura illipolitise, uidclicctdeditf onem auxiliLim, tainen feiebat hoc conßlium in Fpecicm triiie, deindeiâlu^ tare fore populo.

De a uxilio bic dicit ChriFlusiOportet me facere opera eius, qui mißt me, quibus uerbis utruncp ßgniticac, Fe mandata opera d Deopâtre, facere, amp;nbsp;feri ea ipfb muante, ûc Ô^nos Fæpè confolatur : Non relinquam uosorphanos.Itê, ego rogaboPatrem, nbsp;alium Paracletum dabit uobis, ut maneat uobifcumiii

sternum, Fpiritum ueritatis. Item Matth. lO. Dabitur uobisin hora ilia,quid loquamini :Non m.uos efi:is,quiloquimini, Fèd fpiritus patris eß,qui loquitur in uobis. DenicppaFTim occurrunt tefiimonia de auxilio Dei, quæmeminiife debemus,StIpeterc ut in tantis periculis regamur adiuuemur, deut fubinde clamant Prophetae,amp;i2. Paralip. 20. diciturtcûm ignoramus quid agendum nbsp;nbsp;nbsp;/

Cicero J amp;nbsp;Gmiles gubcrnatorcs.Tdeo franguntur animis, amp;nbsp;tandem indicant ^^giendam eHè rerum gubernadonem,(ed nos in ecclefi'a iciamus, non fruftra ■^obis has tantas promilfiones traditas eiîè.Deinde de exitu ièu euentu colliga ''^üs fententiaSjUt iciamus labores noftros non inanes fore* Pfal.i* Et erit tan^ arborplantata ad riuos aquarum,quæfrudlumfuum dabitin tempore ’‘’0,8c Mathhl terram bonam ieminat, fructum affert,8c facit ali *Î^^Kntuplum,amp;c. 8ó 2. Corint.3.de minifterio: Fiduciam habemus talem per ^biftunijnon quód fufficientes fimus cx nobis aliquid cogitare, tanqüâm ex ipHs, ièd fufficientia noftra ex Deo eft,8c deinde quanto magis hoe mini crit in gloria,id efi:,efficax,habentes talem ipem magna fiducia utimur ^adPhil, 2. Deus eft qui operatur in uobis, ut uelitis perficiatis, ut aliqua ''äntipfigrata, id eft,Deus adiuuat nos, ut pia 8C falutaria faciamus, (.Deinde ?lt;(!»• adiuuat nos in agendo, in minifterio, in gubernatione, in omnibus ne# li, nem opc. '/fbrijs adionibus, deniq? euenrus gubernet 8c caufam, ut fiant quædam ip# utßant ,‘§’'3’a5quafi dicat : Diabolus odio Dei inftigat fua organa,ut plurima faciant ^tribiliter difplicentia Deo, ierit blafphemias,impellit ad fingenda idola, ad '’’ouenda beÏla inutilia, ad laxandum frenum flagitiofis libidinibus. His furo# ’■‘biisuehementiftimè oflfênditurèC irritatur Deus, ne iaitur totum oenus hu^ ^aniim tantiïm ad perniciem nafcatur,actantumodio digna faciat,ipfè in bcclefia fua aliquos adiuuat, ut fiant multa ipfi grata, 8C nobis iàlutaria, uideli:# ‘’^hetîmrededocetur,ciïm fit uera inuocatio Dei,cùm politiæ reeftè regunt 'l’^dplinarn,cüm mores funt pq, amp;nbsp;cafti,8Cc* Confirmât nos de euentibus 8C *lhiiox:EuangeIium eft potentia Dei ad iàlutem omni credenti* Et in generc

otrotj, fcilicët, de auxilio, 8C txitu dicitur, i* Corinth* i ƒ, Labor uefter, non ‘ftinanisin Domino,

Pofierior fèntentia déclarât priorem, donee in mundo fum,lux fum mun ^UonecChriftus prædicat ipfe, amp;nbsp;donee uox éius fonat in minifterio, lux eft, homines donantur luce, agn itione uera Dei, ueris cultibus, uita æterna, fiæcnonaliternifinoceEuangeirjfonantisper Chriftum,aut miniftros eon# ‘bgunt, Sed ubi Chriftus abeft, id eft, cum Euangelium extinguitur, tacente Chrifto, 8ó tacentibus Miniftris, eas tenebras hie uocat noamp;m, tunc nemo o# pcrari poteft,uidelicet, opera Deo placentia, 8c æternam uitam incoantia* Vt ^agna fuit fapientia Atticæ ciuitatis tempore Solonis, aut Periclis, magna fu# Tenehra cr ■‘Romanæciuitatis, tempore Fabii, Scipionis, Læln,8(^ fimilium fummorum

‘'■rorum* Sed quid eft uniuerla lapientia, fine agnitionc uera Uei, deliberatio# extra a^^nitio 'ifsfuntderebuscaducis. Et errant aiiimimultipliciter, cum uerum amp;nbsp;xtetf nemchri/ti, ■^unifînemncnprofpiciunt.nonnôruntDeum, non petunt ab co confilium ^auxilium,non uident caufas, cur imperia conftituenda fint, non nôrunt il^ lamiu(liciam,quæ affèrt uitam æternam, 8C quia funt fubiecfi tyrannidi Dia# bolfimpelluntur horribiliter, ut turbent Refpub. malis confilqs, 8c in priuata bta contaminent fe multis magnis iceleribus, ut Themiftocles, Alexander, ÔC alijinnumerabiles, quanquam fapientia èC uirtute exCellüerunt,tarnen poft ab ('toriasualdedfeipfisdegenerarunt,8Cmagnis fteleribus decus antea partum (Itformauerunt* Vt ergo nox erat apud genres ignaras Dei toto orbe terrarîr, Sic Chriftus uaticinans de futuris miftrrjsj fignificat rurfus uenturam nodem,

id eft,tempus quo late extinguetur lux Euangelq, ut ftati'm in populo ludaico nox fecuta eftjamp; deinceps ords ha?refibus,amp; poftca nata lege Mahomed,ac de^ indeconftitutoregno Turcico, quodetfi floret fapienda in adminiftratione imperrj opibusjtamen illud tantum imperium nox eftjid eftjCfca muldtudo, ignara Dei, rea iræDei,amp; deftinata æternis pcenis,

Semper Deus figna quædam fuarum promifTionum Sf aeftionum inftitu ]t,quæuocamusSacramenta,quæfunt eiïicacia, edamfi caulæ Phyficæ nullæ .... funtjUt infans circumeifus placebat Deo,(prêta circûcifione non placebat Deo, cfrei^widrii^ ^cpoftca alia flgna inftitutafunt,BapdfmusSôccenaDomini.Hæc Dei ope^ (iiumarum cr ra dupliciter oppugnantur. Diabolus fimilia excogitat, 80 fingit ceremonias, tJolatricarü. yj. fyyj- Magorum fa(fta,8^ multæ præftigiæ in cultu idoIorum.Puella ftans in tripode delphica cœpit furere ÔC uaticinari. Celebrates orgiaBacchi,etiam fuo , quodam afflatu mouebantur,amp; adhuc ufltatum eft corripi furore homines côlt; uenientes ad feftum ôô choreas VidjUt uocant. Alios ueró impiosinftigat abolus,ut pariter derideant omnes ceremonias,tanquam inanes fuperftitiones, ftueà Deo, flue aliunde flnt. Qiiareprudenter diicernendæ funtceremoniæa Deo inftitutæ,ab humanis.Valet Baptifmus,quia mandatoDeiordinatuseft. Sicualet Kæcceremonia,quamhîcChriftus adhibet oculis lànati. Quiaipfe Dominus 80 conditor naturæ, earn adminiftrat, nec opus eft fuperftitiofum, aut inane, fed bonum ÔC efïîcax propter creatorem*

Nec ualet KaKogt;x?a, Chriftus ufus eft tali ceremonia, ergo nobis quoq? cet ftmilia inftituere, 80 aquam conlecratam, amp;nbsp;olïîum contadum, amp;nbsp;nefdo quæ alia. Imó hæc falfa perfuafîo impleuit totum mundum idolis, quôd homi^ nc^cûm uidiftènt diuinitus aliquas ceremonias mandatas cftè,errore finxerutit ftmiles, amp;nbsp;eis attribuerunt magnam efficaciam, hæc KaKo^NÀ;«damnanda tenenda régula,Solas illas ceremonias Deo placerc, uerè efficaces ede y quas Deus fuo uerbo inftituit,amp; nobis tradidit, hoc ipfum exemplum huius hd ftoriæ teftimonium eft,ceremonias à Deo inftitutas,certÔ efficaces eflè,ficutfa* nantur oculi illita maftà, fada ex fputo 80 terra d Chrifto, fie certum eft homii« nem baptizatum d Deo recipi, donari Spiritu fando. Poterat fanare hune Chhftus edam fine hac maftà, folo uerbo, ut multis opiculatus eft, fed addidit ceremoniam,ut teftaretur ceremonias d iè inftitutas, efficaces eftè.

Accedit amp;nbsp;hæc caufà, quôd fides cæci exercetur hac mora, mittiturenim ad ftagnum, ut ibi abluat malîàm illitam, amp;nbsp;conlentaneum eft magnam fuift fe ipedatorum turbam, quæ iècuta eft, ut euentum uideret, fortaffis bC cachin# nos, 8^ uoces maledicas multorum audiuit. Quid credis huic impoftoriCadeô ne deliras,ut curari perpetuam cæcitatem putes C fèd qualecuncg fpedaculum fuit, in ipià mora fides tentata eft, ièd euentus oftendit fîrmam conftantem fuiftè. Sic mora exercet Cananæam, fie mora exercebat Iffaêlitas, poftquam Moièspromifitlibcrationem, neeftatim eduxit populum ex Aegypto,imô irritauit tyrannum, ut ièruitutem exafperaret. Hæc exempla confirment nos, ne frangamur animis, nec abfjciamus ipem auxilq, etiamfidiffèrtur. Idem monet didum Chrifti, amp;nbsp;fîmilitudo, Lucæ 18. Oportet fèmper orare, amp;nbsp;non languefiert

,fed iuHus uoce Chrifti.Sic Baptifmus ualet propter mandatu amp;nbsp;promiß ‘^eni Chriftijamp;T dicitur ftagnum Siloam,id eft,mifn,ut fignificetur ftagnum ’*^lt;ladeundumeflein EccleiÏa, ad quod uerbo Oei mittimur«

Deinde in enarratione recitantur ièrmones uarij de hac fanatione,8(f con^ iêcutæ funt,ut miraculum fieret notius,amp; magis celebraretur,8^ cónfeflio fieret illuftrior,amp; fides creiceret» Et hæc certamina funt ima^ SopencuIorumEcclefiæ. Sicomnibusætatibusufitatum fuitôC erit Eccleiiæ, teesdodrinaimpia taxatur, SCuera infiauratur, exoriri diiïènfiones ÔC ^^iûnata, fient inquit Chriftus Matth. lo. Tradet frater fratrem, amp;^c. Et uir^ '^^neceflariaeft nobis, non abrjeere profeflïonem ueræamp; falutaris dodlrinæ, '’^^tudifcordiæ,aut odiorum humanorumjUt Eià* JI. dicitur : Ne timeatis op^ fi’jbriahominum,^ blaiphemias eorum ne formidetis. Hgc in fumma de hoc dixifife fatis fit. herum quærunt ieiunam calumniam de uiolatione *°ati3hancfupr.àcopiofinimè refutauit Chhftus*

Eft amp;nbsp;hæc arrogantia fuprd refutata,cap. Si Mofi crederctis,mihi quo4 ^'^^crederetisznamdemeicripfitille. Eftqjin hac narratione furor hypoerß j^ruin confiderandus,amp; expaueicendus. Homines faicinati opinionibus carna ‘ousdclege,amp;tumentesperfuafione propriæ iufticiæ, ut nunc Vuicelius aut ’‘0 quidam,fuperbiflimè ÔC ex alto dérident doefirinam de gratia fîde,ac me^ ^hnaticafom,-(jag(]^ju4fcant,amp;econtràadmirantur diîciplinam mores f^uecompofîtos, hoc decus unum amp;nbsp;fummum eflè putant,hoc fingunt eflè per ^'•tsniiufiiciam,fatisfa(fi:ioncm legis Oefdenicß prædicant tanquam diuinita^ jp'^^uandamfac longe pluris faciunt Ariftidem,aut Catoncm,quàm Abrahâj ^^C)bcob,amp; fimiles, quorum uita in ijaeciem uidetur agreftior. Quanquâm magnum decus elf ciuilis iufticia ÔC moderatio morum, res necefiaria wmen nos in Ecclefia icimus hanc iufticiam carnis longe abefiè perfeefiio^ nec quidem incoare primam tabulam. Nam corda funt plena dult; ‘i^Honum de Deo, funt fècura, fine timoré Oei, fine pœnitentia,fine agnitio^ Piopriæinfirmitatis, èC multô magis fine ulla agnitione mifericordiæôt fi^ udæ Dei.Deinde admiranturac efhrunt feie, amp;nbsp;confidunt fua iàpientia,SC ^asfalfasperfuafiones admiratione fuijpertinacifiîm^propugnant.Hi Hypos ’^l'tæfæpè in Prophetis delcribuntur, ut Efaiæ 6» Excæca cor populi huius, amp;nbsp;’areseiusaggraua,amp; Rom. il. Dédit eis Deus fpiritum exacerbatum , oculos ^uideantjamp;c, Hæc recito,ut confiderent pi), quantum malum fit hypocrifis, ^qualis cæcitas fit, ut expauefeant audiant uocem Euangelij,8ô pétant à COuerumlumen,amp;Spiritumfandlum,qui tollit uelum,quo corda uelata hnt, ut Paulus inquit : in dodlrina legis,

Scimus autem J quoi T)euspeceatores non exaudit, rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;continet hoc didlum, docet miracula

dicdoâ:rinæ,amp;tradit communem fententiam, quam in omni inuocatione^““^’^^^^’^^ Olie oportet.Primtim de miraculis fic argumeutatur: Quicuncj facit miracus

Ecclefiæ propria,hunc certum eft d Deo eflè, Faciebat autem 5' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomineDei,ficutinquit.’NÔ poteftfilius facere ex fefè quics

^uâjnifiuiderit patrê facientê,^ fadebat miracula Ecclefiæ propria,id eft,quac

7j9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h H A 1 1 U 1 tL K A

non imitari diabolus, aut ulla crcatura poteft. Nam mortuis reddebat uitam, Sgt;Cc, Præterea èc tradita lam ante per Prophetas docebat, non gignebat genus dodtrinæ, pugnans cum Prophetis, Certum igitur erat hunc doiftorem à Deo miffiim efle*

Sed obqciet aliquis,ctiam Ethnicos Feciffe miracula, ut narrant cotem dif lècfî-am eflè nouacula apud Seruium T ullum. Ad Ethm'ca omm'a Facilis refpon* diaboli, quod tribus caufis confirmari poteft, prima eft, CW, * quia non fiunt cum inuocationeueri Dei. Secunda caufa,quia ad manifeftas turpitudines ftabiliendas, ut Calchas uaticinatur de annis belli Troiani, iiy betmaórari bumanam bofliam^ Tertia, quia funt miracula,quæ diabolus imi taripoteil. Non funt teftimonia naturae omnipotentis,ut refufeitatio mortuo^» rum,fift:ere curfum fblis, anum eftcctam fcccundam facerc. Hæcaufæ diligent tercogitandscFuntjUtdiFcernantur liera teftimonia ab Ethnicis fallacibus, Nec difïîmilia funt Ethnicis pleracj, quæ narrantur ad confirmandam inuoca# tionem mortuorum.

Deinde fi quis obijeiet : At Pfèudoprophetæ Facient prodigia, ut Matth. Demiracul^ 2^, dicitur : ealt;$ Facient nomine Dei. Ad hæc reFpondeo, etiamh Faciunt prx^ ^^hiliendos aliquos errores contra do^ dlrinam certam d Deo traditam. Porró in Ecclefia conferri oportet miracula, 06 doeftrinam prius d Deo traditam, ft miracula pugnant cum dodrina prius d Deo tradita,funt fallacia,86 femper erunt talia, quæ diabolus imitari pote{i,n5 erunt propria Eccleftæ,ut reFiiFcitatio mortuorum, aut ftmile quiddam. Hæc de diuerCitate miraculorum, 06 diuerfts eorum hnibus prodeft conftderare5nec miracula Fallacia, èC pugnantia cum certo uerbo Dei,abducant animos d uera inuocatione Dei, ad idola Falfas opiniones.

Altera doifirina communis hoc loco obieruetur. Peccatores Deus non ex audit,fcilicet,pcrfeuerantesin peccatis contra confeientiam. Nam uterqj error taxandus eft: aliqui iecuri retinentes propofttum peccandijputant ualercinuo^ cationem. Hæc imaginatio FalFa^ toto pedore Fugienda eii^quia PFal, ela^ re dicitur : Non Deus uolens impietatem tu es, 8^ i. Ioan. j. Si cor noftrum no condemnat nos, hduciam habemus erga Deum,Sc lîquidpetemus,acçipicnius ab eo.Eft ergo inanis ^TjoAoylccjUenire in confpcdlum Dei hne poenitentia,econ trd uerdaUipauidierudiendiFunt^nedeFperationedeterreantur ab inuocatioii ne. Semper obiirepit nobis hæc uox legis : Deus non exaudit peccatores, ftra igitur clamas ad Deum,ciim bs multipliciter reus iræ Dei. Hic doFtrinam pœnitentiæSefîdeitenereneceftèeft. Afteramusad Deum cor contritum,uc inquit PFalmus : Cor contritum amp;!: bumiliatum Deus non deFpicieSj^hde fta# tuamus nos propter Mediatorem exaudiriyiicut ad Rom. dicitur: Fide ha^ bemus acceffum ad Deum. Et iicpoenitentia ac ßdc deponatur mala confeien^ tia,ideii)propobtum peccandi, Hæcdoceriin Eccleba de utriscÿ, deFecurisamp; pauidisnecebe eb, utinuocatio,quæeb:Fummus cultus Dei,86propriumEo debæ opus, rede beri poibt.

Vt alias dixit Cbribus : Habentidabitur, ira bîc crefeunt dona, pobpla^ nam conFefbonem, crucem. Nam conFeibonem fecuta erat excommumca^ tio. Sequitur ergo noua Sc inbgnis conbrmatio, nec uulgarem quæbioncm proponit Chribus, inquiens: Credis in blium Dei7quot; facilius patiebannir ludæi

I o AKKTS C AT TT IX, '^æihuncdoiflorcm dici Mcnïam,aut Prophetam à Deo miHuni, qik^m filii« ^^Dcu Hoe cognomen cûm audiunt,tùm ueró furenter incandefciint, propugnare gloriam Dei putant, æqualem fè facit Deo, inquiïint Tupr^^, p poftea : quia filium Dei fe fecit, has indicant horrendas execrandas bla=« F^niias,fedApoftoh'eduntconfenïonem, Matth. i6x Tu es Chriftus filius uiucntis. Hi completftnntur amp;nbsp;ofticq naturae deicriptionem : fatemur 'j^^flèMeHiam promifTum patribus, propter quem Deuscrit placatus nobis* pfindeamp;hocprofitemur, te Meflîam habere diuinam naturam ab æterno cuius es Unigenitus fîïius.Hæc Apoftoli aliquantd clarius intelligebantj hic fanatusjamp;S tarnen profciïîoeadem eft 5 amp;nbsp;huic ipfi confitenti poftea explicata efl.

Miraomninouoxefi:Eccîeiiæ,qnddMediamprædicat efîc natura fih’:# ^’’iDeijS: horribih'tcr oftèndit ludpos^ôô gentes fapientes*Ethnici fèmper fen^ 'f’JntjUiunduprouidentiarégi. Viderunt.n. uiros heroicos fubitô excitari ^•iiftaurationcm,8c conftitutionem imperiorum, ut HercuIem,Cyrum,Ale^

Auguftum,8C alios alias. Hos quoeg uocabant filios Dei, non qnod ’^^•ti'arentur ex natura Dei ortos efle, ied quia uidebant eos â Deo iuuari, ac ’’’'habiliter régi amp;nbsp;protegi. Sic ludæi cogitabant Salomonern didlum eflè fili;* ^^Dei,86deMcfljacodcm modo cogitabant, fie Mahometus contendit ''^oferijChriftum, fè,amp; alios multos Prophetas ÔC Reges fuifle filios Dei.Idem ^bion, Samofatenus, Neftorius,amp;r alrj multi cogitârunt, amp;nbsp;fortafle multi iemü P^ffuntetiamtituloChrifliani,quihanc opinionem lècum tâcitè in animis ^*rcumferunt.

Sed Ecclefia Del, etfi nondum in hac uita uidet, qualis fit illa mirandâ u^î ’Ji'ohumanæôôdiuinænaturæ, tarnen mandato Dei cogitur fonarc hanc dos^ '■ffinarn, quôd filius Dei xoy©-',genitus d pâtre ab æterno, poftea alTumièrit hu ’^înam naturam. Vult enim hoc fccdus,ÔÔ hanc focietatem diuinæ naturæ ôô ”^tnanæ,enc euidens teftimonium amoris diningerga humanam naturam. Si posentanimi humani cogitare aliquo modo magnitudinem huius opens, Wdiuina natura fe adeo demittit,quôd huinan«î fibi adiungit,Sôimmutabi foedus cum ea facit,turn ueró incenderemur amore Dei, reuerentia, fide, §’'3tiarum adione,lætitia,amp; if udio obediendi, ficut Angeli cannnt : Et homi^ l'buslætitia.Etfi autem fumus nalde infirmi,tamen excitemus nos ad piam co» g'tationem tanti open's, opponamns uocem Dei furori diaboli,amp; impiorn, 'l'iineganthancconiundfionem diuinæ S^humanæ naturæ in Chrifto. Colli=» gatnus nobis tefiimonia.qnalia fnprà extant in primo capite, quæ affirmant quot;^Chrifto diuinam naturam effè. Hæc pertinent ad huius loci enarrationem, ^•'mChriffus hîc iubet fanatum credere in filium Dei, inbet ut credat hune falt;* ’’atorem eflè filium Dei,S^ Meffîam : inbet item utconfîdar fanatus,iè propter ‘’Une filium Dei habere Deum propicium,amp; hæredem elTe uitæætcrnæ. Hæc ^nitiiacompledtitur hoebrene colloquium,in quo fanatus confirmatur,amp; alio ^fftimonio profitetur fuam fidem, uidelicet uoce,ciïm ait : Credo Domine, amp;nbsp;^doratione.

Poftremó obicruetnr exemplum de dodf rina maxime neceflraria,quôd in 'üftaexcommunicatio non noceat coram Deo, poftquam hic mcndicus ex fyi» , ■lagogaeiedus eft, Chriftuseum fingulari fignificatione bencnolentiæ corn pie

74-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EISL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Eî^AnG:

fusiniufta iudicia eorum,qui nos propter profeffîonem ueræ dodlrinæ ck Eê* ckfia eqccrc conantur, conlbkmun

DuækintkntcntiacgrauiffimafjUaldepugnantcs cum kge amp;nbsp;Gpîentiâ Humana, Alterajquôd Euangeh'um offèrat falutem indignis. Altera, quód eos qui uidentur maxime digni, èc excellunt iàpientia,uirtute ÔC diicipliiia,kd prô pter hoc decus contemnunt uocem Euangelq, reqeiat, Ratio Humana naturali* ter opinioncs ex kge ortas tenet,diiciplinam magni facit,amp; iudicat Deo placer rc iuftos, aut fî quos lapios recipit, certè non reciperc, nifi propter aÜqua me# rita. Etquianunquam kit,qüæ mérita fi.ifficiant,ideokmper dubitat de gra# tia.Hæc opinio omnium animis innata cft,ideo Pharilæi noïunt Ecckfiam colligi ex eo numero,qui uiuit Gne dikiplina, ut ex gentibus,

Sed hîc maxime confpicitur ingens mikricordia Dei, quód fûum Euange H'um,fuam uocem non folum ipargit inter eos, qui dikiplina frenati funt, fed MägnituJo P vor fus inter omnes homines,etiam horribilibus uicijs contaminutos, Omnes tnifmcordite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pernitentiam, èc offert falutem propter filium Dei omnibus,quicon#

uertuntur,etiamfi anteafine dikiplina uixerunt, Ac magnitudo mikricordiæ Dei magis intelligitur in collationcjóó ipfîs hiftorijs. Confer Nazareth amp;nbsp;Ro# mam Neronis tempore,minus mirum eft,fonare uocem Dei colligi EcdeCi^ am in Nazareth,ubi dikiplina florebat, adhuc retinebatur ibi uera doArina de zanth^(^Ro nbsp;nbsp;nbsp;Deo, conditore omnium rerum, curante homines,exaudiente iuftos,6ôpu

tttlt;c tempore niente atrocia kekra. Etant amp;nbsp;mores honefti,ac magiftratus puniebant om# Neronw, nbsp;nbsp;nia manifefta kekra. At Romæ prækrtim Neronis tempore^qualis erat turpi#

tudof Maxima multitudo prorfus erat Epicurea,8^ kcuriflimè ridebat omnes religiones,pauci aîij colebant idola. Deinde horribiter polluti fuerunt plu# rimi uagis^ô^ flagitiofts libidinibus, quæadeonon puniebantur, utetiam conceflæ uoluptates efîè putarcntur,ac præftantiflîmi maxime erant contami# nati. Item ufuræ,amp; uaria aucupia pecuniæ laudi ducebantur. Et ferè ftmilis fu# ror erat gentium toto orbe terrarum. Tab's ciïm eflet Roma Neronis tempo# re, tarnen ibi fonat uox Dei, amp;nbsp;Ecekfiam collipircum Paulus ibi Euangelium prædicat, Hæc magnitudo mikricordiæ attente conftderanda eft, Alienum enim uidetur humanæ rationi, fbnare uocem Dei inter pollutos tanta turpitu# dine, amp;nbsp;colligere ex talibus Ecekfiam Dei. Ideo ludæi uehementer ftomacha# banturinitió,ciimuiderentEuangebumfpargi inter gentes.

Huie iudicio humanæ rationis opponendæ funt hæ uoces Chrifti,8ó fimi ks: Veni,amp; non uidentes uideant,ut quæde uocationegentium paffim conci# onantur,amp;S Paulus dimicat de particula Gratis, clamitat dikiplina non tolli peccatum coram Deo, kd gentes 80 ludæos fine agnitionc filrj ,fub peccato reos efk,ôô recipi gratis propter filium omnes, qui ad eum conftigiunt. Hæc crat ignota concio hypocritis, kd nos earn in Eeckfia nofk amp;nbsp;tenere oportet, propter multas caufas,ut filio Dei tribuatur debitus honos ,itcm, ut conkicn# tiæ firmam confblationem teneant, Item,ne deterreamur ab Euangelio,propte rea quód inter homines, quorum maxima pars plena eft: furorisamp;kelerum, prædicatur. De hoc tanto kandalo magnum amp;nbsp;difficile certamen fuit Chrifto amp;nbsp;Apoftolis cum hypocritis,Chriftus hoc argumento concionatur de oue perdita,amp;S de filio prodigo,amp; addit dukiftimam uocem: Gaudium eft in cœlis maius de unopeccatore agente pœnitentiam,quam de nonaginta noue iuftis, qui pcenitentia non ind igent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Econtrâ

Econtrâ ucró inquit Chriftus hoc loco: Vcni, ut uidcntcs cscd fiant» Item ÊcœcicflètJSjnon haberetis peccatum t Nunc dicitis uos uidere, ideo peccatum ueftrummanet. Omniumrcrum humanarum optima reseft,amp;pulcerrima difdplina,id eft,ordo uitæexternæ, congruens legi Deijnihil melius aut pulcri ushabet hacc humana natura, amp;nbsp;accedit mandatum Dei, quo lèueriflîmè præ« fipitur, tarnen hoc tanto bono præditos, amp;nbsp;optime moratos, ait cæcos eile, l’âneipfam ob cauiàm, quod fiducia difciplinæcontemnunt Euangelium. Sed l’ânecæcitatem hoc peccatum mundus non intclligit,funt^ tenebræ in men ’cjuidclicet dubitationes de Deo, fècuritas carnalis, diffidentia,contcmtus me^ ^iatoris, falfa inuocatio animi dubitantis amp;nbsp;fugientis Deum» Sunt Sc alrj mo* ’nsaberrantest^leocDeiinnumerabiles. Etfi igitur mores externi benè corn# poiiti funt,tarnen quia mens furit aduerfus filium Dei, non accipit remiflionê pfccatorum,8ô manet rea æternæ iræ,propter contemtum filq Dei, amp;nbsp;alia mul ^^peccata. Hoc indicium aduerfus hypocritas fibi placentes propter externos ’’’Oresmelius compofitos,obfcruandum eft,ne pfj moueantur ipecie ÔC autori*

I^Ongaconcfo eft de Paftoribus bonis amp;malis, in qua initiô monendus eft xeâor, ut difeernat Chriftum ab omnibus gubernatoribus cæteris, â Pro* Pnctisjdodohbus,^ gubernatoribus populorum ,ac de eo diferimine poftea

•’’mus,NamChriftushîc gradusfacit,utfaéèa^collatione fuam gubernatio* ’’^ninobis magis declaret»

Tresfuntgradus principum lèu gubernatorum, Primi funt Paftores, Tr« gr/ie« ’juiredè faciunt officium fuum,§lt;S res gerunt neceftàrias 8c falutares, nec fran^ ^’’nturmetUjùt déférant fuum munus, fèdconftanter fèruiunt utilitati publi* ’ ^æîpotiusqudm fuæ. Taies fuerunt Romæ, florente Repub. Camillus, Fabi* '’Sbcipi'o,amp; alrj uirtute præftantes. Talcs Athenis fuerunt Miltiades, Arifti* •l^Cimon, Conon, amp;nbsp;pauci alrj.

Secundogradu recenfèntur merccnarij.qui mediocriter faciunt officium j■ ’’’’nijfed ita,ut fuæ utilitati magis confLilant,quàm publicæ. Qriare in pericu* x« ♦ ’^languent,tacent,fugiunt, taies fuerunt RomæScæuola ,Lucullus, Horten* ’’’s.Scruius Sulpitius. Athenis Lyfias, Demades, Aefehines, amp;nbsp;in omnibus ’’•’sacoppidis talium magnus numerus eft, qui mediocriter fèruiunt, fed in Wculisanteferunt fuam ulutem commun! neceffitati, abdunt fè, tacent, aut

‘‘ttiunt fententias ad potentum uoluntates, ut Cicero nunc florentis Pom* f'Ogt;nuncregnantis Cæfaris beneuolentiam aucupatur.

Tertio gradu funt fures nbsp;nbsp;latrones.id eft,Sycophantæ 8^ tyranni,qui ne i li.Sycopbîi

’’dent quidem recTtè faccre,fèd fuæ utilitatis caufa fraudes ftruunt,aut ui graft t-e.tyranw. ^'”ur,utRomæSaturninus,Glaucia,Rullus,amp;fîmilcs tribuniplcbis , quia* S^ärias leges tuIerunt,amp;S motis fèditionibus concufïcrunt Rempub. Alrj armis ’^^pueruntdominationem, ut Marius, Antonius, ÔC alrj. Atticam Rempub.

ftaudes 8(^perRdiae Alcibiadis penèdinditus euerterunt, antea ùià Pifdrato oppredà fuit,amp;omnibus ætatibus funtin imperrjs, tûm aduti homines,qui Si monias fraudes exercent, tûm uiolcnti, qui manifcdiusgradantur.

Ad hanc imaginem politicorum uirorum conferamus dodlores. Boni padores fuerunt Prophetx Sc Apodoli, Sc multi alq falutares dodiores, Atha^ nadus, Bafihus, Ambrodus, Augudinus, Nam Sc rediè fecerunt officium fu^ tim, necdeierueruntdiam milittam ,fra(dimetu. Deinde alq mercenary dm^ perinnumerabiles fuerut,qui mediocriter fèruierunt tranquillis temporibus,

Bed fu3i utihtati magis quam pubhcae conluluerunt, nec tantum roboris ha* buerunt,utimpqsdodloribuslèopponerent,ut Odus Hi/panus, qui impio ^ytttidnds Synodi, quod non probabat, quadam tarnen animi imbe^ adendt. Etdmiie quiddam de fuo pâtre Epilcopo narrat Nazianze^

III, H^^re/h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^tnporeingensedmultitudo, qui mediocriter docent, iëd

tartan metutyrannorum quædam didimulant, nec pure condtentur. Tertio gradudintfuresSi^latrones,ided,hsiretici,quilèrunt falla dogmata,S^cor^!

■t: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arius, b/Iabomet, SC alrj multi, Sc hoe tempore dodèoreSjPoti!^

-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedndunt uarios idolorum cultus in Eccledat Item nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

nahapn/tæ,Ô6G • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;textil fftdiluciJior. bm debonispa^

itoribus hoc dicendum. Boni Padores funt Prophetæ Sc Äpodoli à Deo miP Dircrinun 1,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^re(de Sccondanter facientes odicium fuum, etßau^

«oruiti pa/lo. ^^^^^\^^t^iis^amenfapraProphetasScApodolos collocandüsed^ rugt;/tcrchri. ^^^^^^tiioltim ed pador, eocjuod doceat, uc cseteri, 8^externominiderio

^/\podohs. Ipfccd Uidimapro nobis pUcansiram dci.ipfe eddatoriudidæ oC ujtæ xcernæ.

r a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imago^ad quam podea in interpretatione confert

iCjO^aiemidosdoSlores, S^opponitmercenariosSt^ fûtes, Pottâ ipiê texcus ^ti^^J-^tnagtni interpretationem, qua contend iimus, S^fummam recitaui üi^ prainilla didinóiionetriumgraduum,(2uinonintratper ianuam^ed furS^ Jatro ! Ego inquit fum lanua, ut in Pbl, dicitur: Eapis quem reprobauerunt aedidcanteSjhic facdusedin caputanguh. Et Paulus inquit! Fundamentum ahud poni non poted,praeter id, quod poiitum cd, quodcdlefusChridus, DeuselegitEcclciiam propter filium, eamc^ uoluttrcdimiper eum,amp;!:tradidic t^itangelium deipio,S^Patres,Prophetæ, Apodóliperßlium acceperuntEu^ ^tfg^buni,NullaigiturcogitandacdEccledaDei,dneagnitionehuiusmediae ttatEntut^tli^ toris, SdEuangelq, quodtradidit, ièdomnes boniPadores, quorum uoceDe^ uttt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usimpertijtElutem iudiciam hominibus, nouerunt huncFilium, amp;Euam

gclium eius amplexifunt, ac propagarunt,amp; funtmidi, ac adiuti per eü, Hæc ed fumma primae fcntentiæ ; Ego fum ianua, dux, mittens Patres, Prophetas, Apodolos,Padores,Euangelium eistradens,amp;adiuuans, Sequitur ergo An^ titheds.

Omnes qui ante me uenerunt,furesrunt,aclatrones,ided, omnes quiue^ nerunt,non mitten te, (eu non ducente me, dne meo Euangelio,ô^menegleâo Non

■'Ontemporis,fed diftradionis fignificatio eft in particula ante me Jd ipiè tex* '^dndicatjait cnim : Si quis aliunde afcenderit,fur eft, hoe eft, non per ianu* Primi patres, Adam, Noha, Abraham, ÏVloiès,SamueI,Dauid, non uenelt;# ante filium Dei,{èd ipib ducente,ac mitten te eos dante Euangelium.Si^

^^tinquitPaulus: Afcendit,deditdonahominibus,Prophetas,Apodolos,Eu^ ci^idfit äntc ^diftasjPaftoreSjDotflores, Ita Temper filius Dei adfuitEccleiîæ,excitauit ^ödïores èc gubernatores, nee putemus humanis eonfilqs, doefèrinæ puritatem '^^^fntam eile, ièd potius humana ftpientia fubinde ealiginem doélrine offudit, 'Jonfolijm per homines blaiphemos,amp; hæretieos, fed etiam per gubernatores ^lt;lodores mediocres,ut olim per Pontifices Leuitieos. Poftea per Gregoritr, ^'ii'yfoftomum,amp;^ alios, qui ftabilierunt multas fuperftitiones» Nee imperia f'^tinuerunt uerum Ecclefiæ ftatum, fed potius turbaueruntjUt omnes Monar^* '^•æfæuitiam exercuerunt, Sc poftremd Reges èc Principes, qui dederunt oj« P^sEcdefiæjminifterium opprcfïèruntipfà opulentia, Epifeopi enim occupai ^'curisopum tuendarum,prorfusneglexerunt ftudia hterarum,amp; munusdo^ ^ndi. Inter hæc mala filius Dei tarnen Ecclefiæ reliquias fèruauit, fubinde exci /

aliquibus ptjs doâoribus, qui errores taxârunt, ÔC Euangelij uocem pu* f'iispropofuerunt, ali) magis, ait) minus»

Dereliqurjs dicit : Oues non audierunt eos. Nam maxima multitudo o^ semper effi Jpnibusætatibusaudiuitimpios, Teftatur ergo fèmper aliquam efïè ucram ^':cIefiam,quæEuangelq uocem audit, etfi alias hic ccetus maior, alias minor ^^jdiâsplus,alias minus lucis habet,ficut dicitur ad EliamtReliqui mihi fèptê ”^'11)3,80 Efaiæj. Nifi Deus reliquifïèt nobis fernen, ficutSodomafunditus

Dülcifîîma deferiptio eft piorum Paftorum, amp;nbsp;Ecclefiæ. Quatuor bene* ^darecenfèt, I. Saluabitur. 2. Intrabit. 3. Exibit. 4. Pabulum inueniet. Si per QKafaor te* '’i^idcft,meduccnte,mittente,danteEuangeIium intrabit, fi me agnofeet ac P'‘ofîtebitur3amp;: meum Euangelium fbnabit,faluabitur. Primum ipfe confeque beneficia meajremiftîonem peccatorum ac iufticiam, erit hæres uitææ*

Deinde ingredietur,id eft, accedet ad Deiim, habebit ius inuocandi,ac* fipict dona Spiritus fandli. Et egredietur inftrudus donis,fèruiet Ecclefiæ,miil 'osuocabit ad fbeietatem uitæ æternæ. Et pabulum inueniet, id eft, quia fèrui* uocationi, propagabit Euangelium, amp;nbsp;exercebit dona Spiritus fanefti in in* '•ocatione, in confeffione, in uarqs certaminibus, denitß ÔC in priuatis mon* ^usregendis, inueniet pabulum, hoc eft, confblationem amp;nbsp;auxilium, 8{c.

Sciamus igitur promiflîonem ampliftîmam amp;nbsp;dulciflîmam hîc nobis ttadfquæteftatur nobis paftorem filium Dei affuturum efte, daturum falu-tem,confilio èc auxilio opitulaturum in omnibus periculis amp;nbsp;certaminibus, (în eut alias dicit : Non relinquam uos orphanos.

Hancipfampromiftîonem confirmât ôd auget,8ô hîc clarè non fold ni malos paftores amp;nbsp;bonos difeernit Chriftus,fed etiam fefè Prophetis altjs Mi niftris antefert. Id uniuerfaliter in his collationibus obfèruandû eft, Chriftum non tantum dodorem eflè ,lcu Miniftrum externæ uocis, fed etiam datorem

Spiritus Gndli,8ó nouæ lucis,iufticiæ,8(S uitæ æternæ, ficut initfoprimi capitià dikftum eft : gratia 8ó ueritas per kfum Chriftum falt;fta eft, èC infrâ Ioan. lo, E# go uitam æternam do eis. Ec hie honos ita tribuendus eft Chrifto,ut ciim agno nimus eum efte talera, uere credamus nos propter ipfum recipi in gratiam, fî» ducia ipfius inuocemus Deumjac quielcamus propter ipfum expedatione auji xili), Sc uitac æternæ.

Relt;litChriftusaddiftributionem Paftorum jfupr.’itraditam. Boni pa* uitranAr^ ftores anteferunt fuac uiræ,8ô omnibus corporalibus commodis lalutem Eccle* Hæ, iuxta præceptum Dei : Qui diligit patrem aut matrem plus quam me,non iedefie'” dignus me: fed mercenarq, quos iuprd uocauit ignauos, fuæ tranqnillitatis cauia tacent, aut infledunt Euangelium ad hominum affedus,ut nunc plurimi ' flint,qui non ignorant ueram do(ftrinam,fed tarnen metu fententiam fuam dif# fimulant, amp;fuadiftîmulationerabiem tyrànnorum confirmant. De his atro* citer hîc loquiturChriftus : cum, ueniente Iupo,mercenarius ftigit,lupus pat oueSjôdaliquas lacerat, ut nunc exempla funt in confpedu. In multis aulis dodi ndrunt ueram dodrinam,amp; tarnen ne offendant principum uoluntates, uel tacent, uel errores leniunt, SC exculant, ita luporum rabiem, id eft, furores impiorum dodorum,amp; tyrànnorum confirmant. Aduerfus hosdiciturMat, 12. Qui non eft mecum, contra me eft, SC qui non congregat mecum, diflîpat. Et Marei 8.Qucm pudebit mei SC lèrmonum meorum in hac adultéra genera* tione, hune uicillîm confundet filius, SC ad Rom. lo. Confeffîo fit ad falutem. Et Efaiæ Væ, qui dicitis maïum,bonum,uæ qui approbatis impium,amp;dani natis iuftum.

confeßionem Quidam fè exeufatos putant, fi taccant, ncc fint bortatorès ad fæuitiam, tD'encctjjiri-. ftd hociplo filentioConfirmant impietatem,amp;crudelitatem, Ideofciantnccefi

• fàriam elle confeflîonem,amp; propter gloriam Dci, amp;nbsp;ad liberandos alios, qui propter confeftîonem rapiuntur ad fuppliciâ. Hîc rurfus monendus eft leftor dediferimine bonorum gubernatorum politicorum, Prophetarum, amp;nbsp;Apo* ebrijlut cjuo^ ftolorum,8óChrifti. Aliter Chriftusanimam fuam pro ouibus ponic,quant modoMfttAm Scipio,Dauid,Iercmias,nam Chriftipaftio fingulare fàcrificiûeft,ordinatunî ulbui hocirtges amp;nbsp;inenarrabile bonum, utiram Dei placet, SC fit fatisfaélio pro peccatis noftris. At Dauidis,Ieremiæ,Pauli fupplicia non merentur alijs re* miftionem peccatotum, neefunt facrificia placantia iram Dei, fêd funt débita obedientia in iftis,quæ tarnen propter confeftîonem, amp;nbsp;propagationem do* drina? alijs prodeft. Ita inquit Paulus Philip. 2.Scd amp;nbsp;immolor propter facri* ficium amp;oblationemfidèiueftræ,ideft,immolor,uc confeftïo mea luccatin fupplicio, Sc fit teftimonium Euangelij, confirmans fidem ucftram,quaeeft ue* rum facrificium, Sc uera oblatio.

Habeo ali(vs oues, qutie nonßint de hoc ouili, dubium eft hæc de uocatione gentium dici, nee alia lentcntia quaï^ renda eft huius didi : Erit unum ouile Sc unus paftor, Unam inquit Ecclefianl fore, coliedam ex gentibus Sc ludæis, cui unus erit paftor, unum caput Filius Dei,qui illam Ecclefiam SC Euangelio fuo SC Spiritu lando reget^Sc in ea agni* ebriftut cdgt;. tj'onem Dei SC inuocationem, nouam SC æternam iufticiam ac uitam accendet, pw cc ejit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ephef.i.dicitur : Et dédit eum caput Ecclefiæ fuper omniajquæ eft cor*

pus eius,amp; integer ccetus omnia in omnibus perficiehtis, ficut SCipfc fupra' in* quit:Ego ucnijUt uitam habeant,6ó abunde habeant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Difca^

Di'fcamus ergo Ecclefiam ad hunc paftorem Chriftum, SC ad eius uocern ’'•'gatam effè, non eflè ccetum approbantem dogmata pugnantia cum Euanü ^^]gt;o,nec paftorem hunc procul abïegemus, neC putemus eum lam ociofum cG 'i^uia non cernitur oculis, Sed fic uult agnofci èc coh', ut ab ipfo lam pctamus ^na,amp;fcntiamus propter eum nobis Deum propicium efle, petamus ab ipïb m fancftum,amp; defcnftonem.Ideo icriptum eft : Afcenü ySc A(ftgt; 2* dicitur : Ad dexteram Dei exaltatus, pro^

’’’Tonern Spiritus iàncfti à Pâtre accipiens, efKidit ipfum, ut nunc uidetis amp;

Item loan» 20» Infufflauit, dicit eis : Accipite Spiritum faneftum» lo^« ’''•I4. Non relinquam uos orphanos, ueniam ad uos, Ita in quotidiana inuo* ^^tione meminerimus nos efTe oues huius paftoris,8ô ad eum confugiamus,aurf ’''^m,defenfîonemjamp; gubernationem ab ipib petamus, ac nifî in tali inuoca«« ''’^neeiuspræfèntiam cognoftemus, ôô has promiftiones eius ueras eflè expe* f''^'nur,non intelligentur hæ conciones de paftore.

. Poftremó illud deliramentum prorfus reqeiendum eft, quod ex hoc ïoeo confuMîo '^’^crunt homines fanatici, futurum in mundo ante refurretftionem mortuo^ P””“/ imperiumjin quo iàndli oppreiîîs impqs dominaturi fint,fumma concor^ nbsp;nbsp;nbsp;’

^2uerædo(ftrinæ,8C iufticia» Chriftus hæc réfutât ciim ait:Erit ficut in diebus 'QæjSôc» Item, Nifi abbreuiati eflènt ifti dies, non fieret lalua omnis caro. In^* S^ntiapericula nobis denunciantur, quare fimus uigilantes,8ô mitigari calami ’3tesamp;: reprimi errores, quos ipargit confirmât diabolus in toto orbe, ore^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ropterea Tater diligtt met lt;(^c.

Hæc eft fententia arcani confilq Dci, quod enarrari non poteft,de modo ’’^^«mtionis generis humani, led afpice tarnen hoc didfum : Affirmât fuum fà* ^fifîcium placere Patri, imó fc diligi propter hanc obedientiam, quia ponat a* fuam pro ouibus» Igitur immenfus amor eft Patris erga nos, nolentis '^ospehre, ficut alias inquit : Sic Deus dilcxit mundum, ut filium fuum unige* ^'tum dederit,amp;c» Huius immenfi amoris cogitatione accendamus pedlora no ^fa)UtDeocredamus,inuocemuseum,expe(ftcmusabeo falutem,amp; nos ei ^’^ciamus»

Duæ infignes lèntentiæ hoc loco continentur,prior de morte fpontanea, de natura diuina in Chrifto» Nemo, inquit, aufert d me animam, id eft, ^tfimoriorprohominibus, tarnen uolens id faciam, nullius creaturæ potentia niihi animam eripere poftet, ficut Efaias nbsp;nbsp;inquit : Oblatus eft,quia uoluit»

ad Philip, 2, dicitur ; Seipfum exinaniuit, formam lèrui accipiens, humilia^ ^'ftejaftusobediens ufcßad mortem» O incomprehenfibilem humilitatem» hliusDei æqualis æterno Patri fubqcit le Patri, deriuat in le iram Dei aduer«» ‘^snoftrapeccata,iacetproftratus coram Deo, quafî contaminatus cftet illis i ^fisfceleribus, quæ nos fecimus »‘ Hoc onus multó maius fuit morte corporis» '-o^temus ergo qudm procul iè deiecerit filius Dei, ut agnoftamus magnam 'ætiramDeiaduerfuspeccatum,acgratiasredemtori agamus,ô6 nos quoeß fteofubijciamus, qui pcenas multipliciter meruimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Altera pars didi eft teftimonium de Chrifti diuinitate,habeo facultatem ponendæ animæ,amp; rurftis fumendæ» Sunt ipitur duæ naturæ in Chrifto, diui^= chrifii, •lanon moriens, ÔC humana moriens,quæ »i diuina natura in uitam rcuocatur»

Iffuftrc tcftimonfum cft,8ó addendum ad cætcra, quæ duas naturas in Chriflo eile aß:irmant,u[ in I, cap. In principio crat uerbum, ÔÔ deinde. Verbum caro falt;fîumc(ETnbu3turergoimmortaIitasdnn'næ,quæ uocatur uerbum,mortal irenæuf. ueró naturæ humanæ,ut tunc erat^ Et fie dixit erLidici[nmêIrenæus,Cbiii‘ (ium paßum eHè requicfcente uerbo,utcrucifigi Sgt;C mon'poflèt. Poft banc mi^ randam concionem, ftquuntur dïuerfà iudicia^ Aliqui pq approbant cam,alij Bloj}gt;hemia, faûi rabiofiorcs,horrendas uoces.S^ contumeh'ofàs in Deum edunt; Dæmomgt; um habet. Nullum eftmaïusconuicium, Moniti autemhisexemplis,ftiamus propter impioriim judicia,non abqcieadum eiTe EuangeliumjGcut cônColatur nos Efaias cap. yi. Ne timete probra hominum, Sgt;Cc,

Menfê Nouembri die uice/imo quinto, qui in Caîendarijs uiitatis Catha^ rinse dies e{i,Iudas Maccabæus templum recuperauit,ut legitur l. Maccab. 4^ addit hiüoria, iniîitutum eiTcjUt tuneencxnia quotannis celebrarentur oâi duo.Necuerd temerc addidit,quàd rccuperatio templi conuenit ad tempus, quo poft reditum exBabylone iaûa funt tundamenta templi,uidelicet,dieuice iimo quarto Nouembris,ut Zacbariæ 2degitur, Ideo encænia arbitranturn5gt;^ nuIh'ceIebratafthftè,etjamanteMaccabæos,/èd abutra biüoria initium eü encæniorum,tempuscongruit,utdixi,amp;textus mentionem facithiemis.

Qiiare utileell; meminiHe quo menCe fuerint tyneuv/aMdclicetNouembrh Fuitep baeeproxima biems antepaiTionem Cbriiîi,

cur encætiù Ipfum ucrô feiîum inüitutum efi, ut memoria ceJebraretur feu inftaura^ fiertnttnflitu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ccuperati templi,in qua docendieranthomines, îemper mirabiliterEc^

défiam d Deo defenfam Sgt;C reüitutam eife, ôf bortandi,ut agerentgratias Deo, peterentgubernationem defenbonem EccleEæ»

Hæc encaenia amp;nbsp;tunc CbriEus edebrauit, baud dubiègratias agensDco, qudd EcdeEam aeternam exgenere bumano elegerit, qudd non prorfus abic^ ceritgenus bumanum poiîlapfum,utDiaboIusquot;eiîabiedus, quddMediators

» preces audierit, qudd femper Eccleûam mirabiliterieruaueritt Cogitabat eti^ ; am Cbriiîus fiitura ucra ïynouvia, id eft, naturæbumanaereuocationem, abolito peccato amp;nbsp;morte,quam ipfe pauld pdiiineoaturuserat^SicSCnoscum Chriiio eelebremus encænia^cogitcmus degubernatione Si. dcfenûoneEeclefæ, amp;nbsp;ar^ dentibus uotis petamus,earn nunc aduerfus diaboli furores,graifantis turcicis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

armisjSialiorum regum tumultibus, defendi. Fetamus Si ilia futura encænia u/tæ aeternæ. Si ad ea nos pœnitentia Si ßdc praeparemus.

ÎAicrurfus ingens certamen, de re omnium maxima narratur. Poiîulant ludæi, ut plane Si clarè dicat Icfus, quis Et, an Et MeEfias, per quem Eiebant

Cdimlisuotü, genti magna bona promiEa eße. SiipEexpediabantlibertatem, opesjimperia^ a U pjoj-ufjj mhil uidebaturbiclefusaffèrre,ideoeumcontemnunt,oderunt,8icx^ ecrantur,Ecut omnes homines in bac imbecillitate, optamus EcdeEat Eatum fuauem, in quo nobis Et ocium, Entopes, EntpræEdia Erma contra iniurias, EntpolitiænoErætranquillæ, SiEne diÉidqs,Eoreant gloria, teneant impcf ria, Si nos Emus tuti, non rapiamur ad fupplicia, denic^ fomniamus auream aetàtem poeticam. QuareplurimipoEquam uident exorta îuceEuangelq, Eeri i horrendas dißradiiones principum, gubernatorum Si priuatorum homE nbsp;nbsp;nbsp;/

, tam (æuum odium Euangeîq,ôô nominis Chrifti ardet in plurimorum : Firnis»

Talibus hic reipondet Chriftusjtaxans impietatem pertinaciam : Di* quot;’uobisjinquitimeefleMefliarnjBaptiftacIareaffirmaucrat hunc eflè Meiïi^ . ’’Ujaffirmauitamp;ipfèfæpèjïoan» 4. y» 6.8» Priuiquam Abraham naiceretur, '§ofum,amp;cap*n*adcæcum,credisinfiIiumDeifEt Matth, ii. Omnia mi« ‘^J^atafunt à pâtre. Venitead me omnes qui laboratis, èC Matth. lô. Tues ^nriftus fîlius Dei uiuentis, amp;nbsp;Matth. 17. Hic eft filius meus dilcAus, quo de« ^’^or, hunc audite. Toties iam clara uoce dicflum erat, hune cflè Meflîam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

'^nicnpotentior amp;nbsp;maior pars ludæorum non credebant ei. Sciamus ergo po? '^utiorem maiorem partem in illo ccetu, qui tenet Ecclefiæ titulum, errare -PoHc, amp;nbsp;nos erudiamus de hoc fcandalo, ne propter diflîdia èC iudicia impio^ 'umnos quo^ ab Euangelio deterreamur,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Operä, qUit ego faào^

Vt enim clarè conuincat eos,8ô peccatum eorum ac pertinaciam exagge* allcgatmiranda fa(fla, quæcum nullacreatura poflît imitari, manifeftum ^''îtâDeo miflum eflè, ôôc. Diabolus non poteft mortuos in uitam reuocare, ^uidfoliiisdiuinæpotentiæopuseft. Credere ergo huic docflori reiulcitanti U’ouüos debebant.

. Hîc ièquitur dulcis deferiptio Ecclefiæ Dei,propric diclæ, id eft, dilecfiæ ^’’^luftæjreôlèinuocantisDeumjamp;eiobtemperantis. Hæc primiïm ab ex^ '^fno amp;nbsp;præcipuo figno deicribitur, icilicet, à uoce Chrifti. Hæc fola eft Ecclea %quæ audit Sôampletftitur Chrifti docftrinam^Exclufifunt igitur ab Eccle^ uajOmnes qui Euangelium,uel totum,uel aliqua ex parte abolent.Talis eft ma^ pars generis humani, ae^oz, Idolatræ, Mahometiftæ. ïudæi, Hæretici, de* '^nlorcs impiorum cultuum j

Deinde addit, quid uiciftimiplè præftet audientibus. Et ego noui eas, ^fbraica phrafis eft : Noui, agnofco,foueo,curo, ut in Pfal. Nouit Dominus quot;um iuftorum, id eft, approbat amp;nbsp;curat. Meminerimus autem hanc afteuera* Uonem promiflîonem Chrifti. Difficile eft, cùm ientiamus non ibliïm cor* porisautrerum incommoda, led etiam moueamur conlpcdlu noftræ infirmi*

amp; uiciorum noftrorum, ftatuere, quôd ucrè fimus curæ Deo, quod uere ^iligamur d Deo, difficile erat id latroni in cruce ftatuere, amp;nbsp;nos fihguli quo* ''fsincoamus noftras preces, quærimus ipfi nobilcum, an curet, refpiciat, ex* ^udiat nos Deus. Hîc colligendæfunt hæ promiffiones, quæ docent ucrè ÔC nosrecipi,relpici,exaudiri,iuuari5propterhunc filium,ficut toties in*

^t fèquunttir me, nbsp;nbsp;ego l^itam aternam do eis, nbsp;nbsp;non perihunt tn sternum) lt;(^c,

Inculcat eafdem lèntentias toties repetitas,ut oftendat Ce plane ac prorfus noc,quoduerbafonant,fcntireamp;uelle,necaliam didis interpretationem afi'XTSel* ungendameflè,Clarèamp; plane dicit,Ecclcfiamefleaudientes hanc uocem ^^^^^i^cCeqüenteSjideft^ampleiflenteSfôCuiciffîm aitt Huic Ecclefiæ le dare

7^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 IN EI^AHG:

uitam æternam,amp; addit confolationem de habilitate Eccïehæ, quaß di’cat : Sa* pientes in tanta confufione impcriortim exihimant niinquam reïi^ioncs in co* dem ftatu dm permanere,fed fubinde alias extingni,amp;^ on'rt ab'as.Ôiim tcneret Châldæi imperium Babylonicum, colebatur ibi Baal, poftea Alexandri uidogt; ria louem Olympium inuexit,8c res ipfa oftei-idic^ruinas regnorum iecum tra^ here mutationes rehQionum.iic in Aija,8^ Africa deleta Cbridi dohrina,2ra/* iantur furores Mabomctici. His exemph's mouentur multi,ut exihiment fimiigt; lem eile Cbriftidoéèrinamjamp;incerireuc gentium deliria. Et uidet Chridus acerrimepugnarc diabolum, turbare imperiayEccleûas,dogmata,prxcipiiè hocconûlioy ut deleat totam Eccleiiam Dei, Huie tanto periculo opponit banc confolationem : Nemo rapiet eas de manu mea, (icut alias dicit : Sgt;Cportxinfe^ rorum nonpræualebuntaducrfîisearn. Item .’Ego uobiicum him ufcÿ ad con* lummationem feculi, Hæ lèntentiæ, ÔC in bac uita maniuram ehe Eccledam af hrmant, de exitu ex bac uita docenty i,ios a ßlio Dei recipi y aduerfus Dia^ bolos defendi,

Hane igiturconfolationem inRgamus animis, 8^ iam eam in prefentibas periculis nobis proponamusyuidemus Turcos quotidie latius grailari, uide^ mus oriri tumultus principum Cbriftianinominis inter fefe,perniciofos Ecde frfSySódefenforesidolorum Pontibeiorum ardent acerbiffimis odijs aduerfus pioSyUerant propagari EuangeliumySó multos boneftos homines crudeliter in:» terbeiunt. Quid in bis/pedfacub's aliud cogitate poteb: hu man a ratioC nib pan 16 poft ueram dodtrinam fiudia huius dodirinac funditus interitura ebè, Sed contra banc bumanam ratiocinationem cogitemus banc uocem : Nemo rapiet cas de manu mea, Cogitemus item Ecclebam femper aduerfus bmiles mundi furores mirabiliter de fenfam eifcy ut cum in Aegypto edi(fium a rege propob^ tum ebetyUt recens editi fcctusjtecarentur, nbsp;tentarentur omnes uiæpremendi

Denic^ tota billoria Ecclebæinde ufq^ ab initio mundi continet huius generis I exempla plurimayquxobcnduntEcclebam affidue uerfariin periculis,guæha I manis confiltjs diicuti non pob'untyamp;^ tameferuari eam,rehitui,amp;’erigidiuini^

cut nos unum fumus, id eb, utbnt concordes, Ebolànè, conueniat eo loco im I terpretatio de uoluntatum concordia, aim alia babeamus illubriora br^ I miora tebimonia, quae dare docent Deum xternum genuibe coptetnam imagi

ßididum:Nemo rapiet cas de manu mea, nee difplicet mihi hîc de clelt;^iionis fiirnitate dici, fed ita hæc traéèentur, non ut miiceatur Stoicum fatum ,lèd ut tendatur in nobis fîdes* Simul hæc (èntentia eft doctrina de eledlione,amp; pro^« ’’itffio nos confîrmans. De elecfèione docet,eflè quandam elelt;florum Ecclefiam,

Deus non fi'net â iè auelli, fèd hæc omnium eft,qiii uerè credunt Euange^ ^0, autlapf rurfus conuertuntur ad Deum,amp; redeût ad Euangelium, fie enim ’’osex uerbo Dei iudicareoportet,Omnibus uniuerfàliter præcipitur, üt audits ^tfilium Dei, Eft èC pfomiftîo gratiæ uniuerfalis, 8c præcipitur omnibus, ut accipiant, Hæc funt uera amp;nbsp;firma : Certum eft Pharaonem,Saule, ludam, ^^âuoluntate repugnare uocanti Deo,qui toties eos admonet ut conuertantur, ^‘•migitur uolentes repellant uocantem Deum,tandem ruunt in xternas pocis '’3S. Non igitur pertinent ad eleftorum numerum ,amp;cau(à exitij tocainipfis At Dauid,Petrus,Paulus,uocanti Deo non repugnant,fed aflèntiuntur,ac douent! Spiritui fanefto obtemperant,Iu(ftantur cum dubitationibus,diffideni« ^'^altjsuiciofisaffè(ftibus,amp;experiunturuerameflèuocem: Venite ad me ’^nincs,qui Iaboratis,8c onerati eftis,amp;S ego reficiam uos, Tales quia perftuc;* fînttandem in hac obedientia, funt elecli,

Intueamur ergo tota mente uoluntate Dei,in ipfo uerbo Dei expreflam, ^tcum de remiftione peccatorum,quærimus uoluntatem Dei,nec nos iplbs co ^^'fbemus alijs diiputationibus de caufis eletftionis, Ita intelligit Dauid miftri« ^ordiam Dei uocantis,8c mouentis, eile caulam eletftionis, fed tarnen accipi Qa portere oblatam mifericordiam ,8ó uocanti Deo aftentiendum efte, Hic iam dokefcit nobis diftum Chrifti,ciim imbecillitatem noftram,8lt;r pericula cogita *0118, mdemusnequaquam nos tanta certaminafuftinerc pofte. Adam 8c Eua ^npoterant fuis uiribus fuftineredolorem, ex fpectaculo primæ cædis ortiî, Uauidnequaquam poterat fuftinere fuum dolorem,ex confeientia fui fceleris, malis ortum,fed hi,quia feiebant aliquam efte æternam Ecclefiam, nd# f^nteam d Deo adiuuarijcrigunt igitur fe,8ó adiuuantur.

Ita nos confirmet hæc uox : Nemo rapiet eas de manu mea. Eft quædanl ættrnaEccIefia,quareiuuabiturintantiscertaminibusjimóutamur ea tantp pI'omifl^oneƒçiamus nobis hic in tot ingentibus periculis promitti auxilium, ’’onprpuidemusomnes Diaboli infidias. Cuftodit igitur nos dormientes De# os,iniph'camur interdum negocfis,quæ prorfus inextricabilia funt humano co# ßliOjUtDauid expulfus regno, ut populus Ifrael amiftà arcajamp;T poftea abdu# ó^us in captiuitatem,imÓ, ut Adam fuo lapfu,hic rurfus ex medqs inferis reuo# 03mur. Amemus ergo hoc diftum Chrifti,amp; nobis inculcemus,ut nos ad inuo Cîtionem excitet,amp; in tanta uarietate periculorum priuatorum 8C publicorum oonfoletur : Nemo rapiet eas de manu mea. Defende igitur nos Chrifte, qui ^iiditj oppugnamur ab infirmitate noftra, à Diabolo, uarijs ftandalis 8c peri# oulis.Cogitemus 8C de publicis motibus. Vbi manfura eft Ecclefia, ubi erunt pia ftudia.fi Turci latius graffabuntur, fi reges 8C principes Chriftiani nomi# nis,uelfæuitiamexercerepergent,uelinteftinis bellis uaftitates in fuis regio# nibusfacientç’Si ftudia literarum extinguentur, fi doftores ipfi priuatis,ô^ ambitiofis certaminibusdilaccrabunt Ecclefias, 8C confufiones dogmatum fa# cientf In his fpeftaculis triftiftimis referamus oculos noftros ad has promifti# ones: Non præualebunt portg inferni aduerfus earn. Item: Nemo rapiet eas de manu mea, 06c,

Hæc de difputationibus prædeftinationis monin'flè fttis fîtjremoueamus Pbilofopbicas imaginationes. Omnium hominum animi bne tuce cceleüi, aut Contra nectf. fèntiunt cafti omnia ruere,fine gubernatione diuina,ut ièndebat Epicurus, hic finum stoU furorexecranduseft,autfcntiuntDeum allioatumeflecaufisfecundisjnccali^ ter agcre, quàm ut illæ eum rapiuntjaut certe ftia æterna dcterminationc rapogt; re uoluntates,amp; euentus, bue uelimus, bue nolimus, ita cadere iuxta immuta« bilemdeterminationem. HæciuntScoicajquænonfûnt inuehenda in EccJc/î^ amjamp;T uel contemturn Dei,uel odium,uel negligentiam in nobis gignunb Sed nos audiamus üocem asterni Patris qui inquit de Fiïio : Hune audite. Quare necefTe eft audiri uerbüm Dei\ metuere minas, 80 affèntiri promifTionibus, ÔC fcire,iuxca boc uerbüm : libéré Deum ac certd nobiCcum agere, ut erga fuos lia beros agit rapiens3iu(ius,amp;!: clemens Paterfamilias, Petendum igitur Sgt;C certé fperandum elîauxiliam Deiybcut Cbribus ait : Petite amp;nbsp;accipietisJtê: Qiian# to' magis pater uefter qui in ccelis eiî,dabit Spiritum iàndlum petentibus,

Non fuiiJè ambiguas condones Cbribi,fatentur dus aduerfarqyqiii intd ligunt Cbriiîum prscdicare y fe eiîè Deum,patriæqualem,utloan. J.dicunt; Aequalem fe Deo fadty Sf bic, c«m bomo bsy fades te Deum, Necmirum e(l, uehementer animos buius populiabhorruiiîe ab bis condonibus, quieratüun ma cura ad dodrinam de imitate Dei aifuefadus, Tollunt ergo lapides y ut uta lutblafpbemum obruant. Renouât igitur certamen jprimum mitigans cona tentionem de nomine, imó {criptura Deos etiam ilïos uocat, quibus uerbi Dd ätxiculiodia prædpuécommendataeli, Cur igitur blafpbemiam e{ïèdadtis,noa ‘ men Dei alteri tribui C Allegatur autem dieflum in Pfal, 82,Ego dixiyDijdiis, quod ßgnibcat culiodes uerbi Deiyamp;^ organa operum Ddyper qux Deus regit homines.Mo/ês,Samuel,Natban,Dauid, funt culiodes uerbi Deiyamp;^per eos miranda opera Deus facit. Tales erant Saul, amp;nbsp;alrj Reges acSacerdotes,etif amß mifcuerunt olfido fuas tyrannides,ut ibi Pfal, eos acculât3^ pcenas mb natu»,

Polîquam autem banc mitigationem proponit Cbrilius, deinde additt Veriusßbicompetereappellationem Ddyquißtd Pâtre /ändißcatusymilfus in mundumyfadens Opera patris, Htcdißimilitudinem oßenditinter cæterosj qui dicuntur Dij, Propbetas, Sacerdotes, Reges, fe, Illidicuntur Dij, quia funt eußodes uerbiyamp;^ organa operum Dei, Êed hic Chrißus apud Pattern fua itantemundiconditionem, Sópoßea milTus patefadus ed, 8gt;^ tarnen adbuc di in Patre, id di,regnans amp;nbsp;operans cum patre y 3C intuens pattern,

RefutAtio Ari Äriani magna contentione banc locum detorlerunt ad luam caulâm,qu3 ' onif Cbrilius collato exemplo uoluerity fe non effè natura Deum, led propter of ‘ ßdum did Deum, ut Propbetasylacerdotes, ac reges, ßcut hi in Pfalmo nomb ' nantur Dij: Ego dixi Dij eliis, Etß autem Cbrilius iple fan's luculentum diferb nbsp;nbsp;nbsp;'

men hie tradityCÛm ait: Pater in me eß:,ÖC ego in patre,tarnen prodeli omnia aa lia tedimonia ex primo cap, lob, ex quinto SC ex alijs locis coniungere,utcollaa tis tedimonijsyßne fophidica, natiua ÔCincorrupta fententia eligatitr,uidelicet, qudd in Chrido ßnt dux naturæ, diuina humana, Sc qudd diuina lit imago Dei^bpternogenita d Patrcyper que omnia condita funty o/xoisa-iQ^Patri.Ideli, odendunt 1

I o a n. K I Ô C A T K 1 Xt ^fndentteftimoniaconiundajamp;cæteraeruntdeclaratio huius diamp;i hoc io^

Pater in me eftjôc ego in Patre, id eft, und regnans, Sc unâ creans, amp;nbsp;ope* fans.

Quare amp;nbsp;fàndlifîcatio intelligatur aliter, quàni Eli’æ aut îercmiæ Gnélifî* ^fio. Non folùm Gntfîifîcatus eft, id eft, fegregatus, ut fit dodor, amp;nbsp;uitftima, ffcfolijm donatus Spiritu fanfto ad menfuram, ut Elias, aut Eliiæus, fed diui^« 'J'fas in hoc homine Chrifto habitat corporaliter, ut Paulus inquit, id eft, per* ’^naîiter.Sicigiturfànlt;ftifîcatuseft,utipfècæterosfànlt;ftifîcet,8ô lucem ac ui* ^»niæternamnobisimpertiat,ficutBaptiftainquit: Ex plenitudine cius om* '’fsaccepimuSjSc P/âî.4y.Propterea unxit te Deus,Deus tuus,oleo lætitiæpræ vnxîtteOein ^onfortibus tuis. Hîc nom inat hune regem : Te Deum inquit, unxit Deus tu* '■^oleolætitiæjid eft,plenitudine Spiritus fandi, ut alios fànftifîces, addit, P''æconfortibus,fèu propter confortes, id eft, îongè antecelJis omnibus Pro*

Hune igitur regem Chriftum Deum fancftifîcantcm confortes, toto pe* 'Ote oremus, ut nos quot^ regat,amp; fancftificet, Sc in nos riuulos fuæ plenitudi* MucisjnoticiafjSó dileftionis Dei effùndat, amp;nbsp;accendat nos, ut ucrè agnofea* ^ffSjinuocemus amp;nbsp;celebremus Deum patrem Domini noftri lefu Chrifti, Si Hiutn in terras miflum, nobis immenfa mifèricordia donatum, amp;nbsp;miran* ‘*obdere,uidelicet fbeietate naturæ noftræ copulatum.

Poiïînt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Ei{cedit,utre]pfaconfirmctid quod antea dixit,ft habere poteftatem Ponendæanimæfuæ,8Crurfusfumendæ. Nobis etiam exemplum proponit, ftiamus Ecclefiæ membra cuftodiri d Dco,ncc ad necem rapi pofft,quando* tyranni ardentes furore in nos fæuire cupiunt, fed dari fingulis curricu* ^fîigt;quo confefto,Deus euocat eos ex hac uita. leremias etfi toties periclitatur, ^^’ficnanteexcidiumurbis non interficitur. Paulus toties captus, toties obie* ^tusbeftijs, tarnen perficit fuum curriculum. Poftea interficitur leremias d Re*

Apryc, Paulus d Nerone. Etfi autem humana ratio difputat, cafii alio diutius incolumem manere in tantis periculis, tarnen nos ex Euan* S^liofciamus, certd cuftodiri nos d Deo,SC tunc demum ex hoc curriculo abdu cum Deo ita uifum eft, ficut clarè inquit Chriftus, Lucæ 12. Omnes capilli *^pitis ueftri numerati funt,amp;c.

Infrd inquit Chriftus,Ioan. 14. (^i credit in me,opera quæ ego faciö,fa* maiora horum faciet. Quomodo igitur haec conueniunt, loannem non miranda fa(fta,cû quidem multa fint in eius hiftoria opera Dei inufitata, Iff fint teftimonia uocationis eius.Natus eft ex matre fterili 8lt;C effeeta, Pater ui* '^itangelum colloquentem,amp; edm mutus fadus efftt, rurfus nato filio loqui ^cepit* Poftea filius loannes uidit cœlum apertum, audiuit uocem æterni Dei filio lefu Chrifto : Hie eft Filius meus diledus.Diuinitus mdnitus eft de Spi j'*tnfanftodefcendente in Chriftum. Cui omnium ele(ftorum,ulla ætate fie ex* ‘’ibitæfunt tres perfonæ diuinitatis, diftindæ perfpicuis diferiminibus f Imd

7^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in EV' AK G:

bxcipfa reueJatio danïîimiim tellimonium ed, tottEcclefiæ omnium tempos rum^dc tribus perfbnis, cur igitur hîc dicurtt,Ioannem non fecÜTe iîgna C'

Refpondeo: Signa dupîiciafuntjaliaincurrentia in oculosyamp;^fenfuspo^ diuinitusfupra communem naturae ordinem, utexcitare mortuos, reddere uifum cæco,a{i]duê farcire abfumtum panem aut oleum, ut ChrUîus pauit aliquot milh'a,amp;^Elias,Eliiæus uiduis opitulati funt, Hæc amp;: ûmilia particularia incurrentia in oculos omniû funt Egna, qux exhibentur propter infidèles, uti, Corinth. 14. dicitur : ut uidelicet motibis tedimonijs alîèntian^f tur dotdrinx, talia ligna non necelTe cd ab omnibus fandiis beri, nec podènt banc externam gloriam multi fudinereyline fuperbia. Sed alia funt ligna muh td maiora, non incurrentia in oculospopuli, quæ uniuerfaliter Runt in Ecckf Ra,utnoualuxincordibuspiorum,aliâs magis, alias minus illuliris. Sed ta^ Miracu/^per men commune hoc eli,quod Paulus dicit : Accepidis fpiritum adoptionisRld pau4Eceie. orum, quo clamamus Abba pater. Item, Vnidio uosdocet. Fiunt S^hæcRgna maxima,uoce miniderio hominum multi ad Deum conuertuntur, fi^ cut Rom. I. dicitur t Euangelium ed potentia Dei ad falutem omni credenti. Item, Propter Eccleliam mirabiliter feruanturac defenduntur multx domus, urbes, regiones, ô^c.

Cûm Ifraëlitæ iter facerent per mare rubrum, uidebant opus Dei mirant z dum, fed reuera dmperRcprotegiturEcclelia,imdIinguli pij, etiamR nonine curritin oculos modus defendonis , aim Agar difeederet ex domo Abrahx, und cum Rlio Ifmael, mi fera errabatin locis defertis, ôëcûm Rtipene con fumta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

elfet,tandem lacryrnantimondratur fons. Hxc audiuit loquentem Angelum! îèd Eliz abeth,fflaria,8ë multx Rmiles uirgines Sc matronx defenlxluntmira^ biliter, etiamRnon uiderunt,uelaudierunt angeIos,cSillo turbulento tempore alTiduiexcrcitus Romani,Parthici,Herodiani uagarentur in terra ludaica.

Ideo autem,interdum modusdefenlionis,utin mari rubro, Sëalijs inulin tatisexemplisproponiturconfpiciendus, utfeiamus Eccleliam femper d Deo protegi ôë deruari, 8â quottdianas defenßones,quanquam in eis modus non confpicitur, tarnen eifeopera Dei, Rcut Efaix 4é. dicitur: Qui portamini in utero meo, amp;gedamini in aluo mea, Enefeentes ego uosportabo, ego feci,ego gedabo, ego laluabo. Item Elaixeap. nbsp;nbsp;Polin' uerba mea in oretuo,âë umbra

manusmexprotexite,utplantesccclos. Hic daredicitur: TegiMinidrosEu^ ^^g^Iij umbra manus Dei, Së additur caula Enalis, ut tanquam uernans hor^ tus, cadiconErantur nouisplantis, ided, multidanthxredes regni coeledis. Vultautem Deus bxc benedcia agnoEi,peti,amp;: prxdicari. Sicnon dubiumed propterpropa^ationem Euangdrj has nodras regiones in multispericulis den fen fas edè.Pro hoc benedcio gratias Deo agamus,ôë oremus,ut propter Rlium fuum nos diutius protegat.

Talia igitur miracula perpetux defenlionis guotidie Runt in EccIeRa, 8: multa precibus EcdeRx donantur.Ideo inquit Chridus,maiora fadurosApo^ dolos,Eilicet qudm ilia incurrentia in oculos populi. Podremà, Patres, Pro^ nbsp;nbsp;nbsp;i

phetx, Apodoli, etiam Rngularia tedimonia habuerunt. Adam, Noê, Abra^ / ham, AdoEs, alij m ulti uocati Rintpropria uoce Dei. loanni Deus difcrimen nbsp;nbsp;nbsp;/

darumperlbnarum odendit. Paulus in ccelum raptus ed. Hxc tedimonia ta^ nbsp;nbsp;/

^örum tcftimom’a nobis, Vniuerfa Ecdefia omni tempore poft Ioannis præ Ji* ^tioncm confirmatur teftimonio eins, de tribus perfonis» ^ExtiisordituradmirandamhiftoriamdeLazarOjpoft mortem in uitam . fcuocato. Et quia mifli funt nuncfj â Lazari Ibroribus ad Chriftiij8«f Chri^ ^^sprimiim uenit Bethani’am, poft quartum diem a morte Lazari,ütilceft lo^« L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiderare. Fuit Chnftus in delertOjUon procul lericho amp;

^^nabara, len'chó autcm diftabat â lordane fexaginta ftadqs, id eft, fere duos* ^^Jioftris miliaribus. A lerufalem ueró centum quinquaginta ftadqs,hoc eft, I ^quincß noftris miliaribus, Bethabara uero in altera ripa erat,in delerto, ac

diftabat d lerufalem,quare in deftrto ad Bethaniam, qug tantum dimi^ ‘^noftro miJiari diftabat à lerufalem, interuallum fuit, ferè odo noftrorum J'arium, ad quæ opus eft eunti cum comitatu itinere bidui. Manfit autem ’’'‘bjspoftnuncrjaduentum biduo,amp;Scon{entaneumeft,priufquam nuncilt; ^^ni(retadChriftum,Lazarum iam fuifle mortuum, Venit ergo Chriftus

aut quinto die in uicum Bcthaniam,ciim Lazarus ante quartum diem P'Jitus effet. Hæc mora exercuit Chriftum interim uarqs cogitationibus, èC ’^’tadmirationem fadi, ficut iple textus fignificat,

. Ante iter Chrifti,00 ante refufeitationem Lazari, narratio îongâ eft in .^jdc morbo Lazarfde nuncio ad Chriftum miffo, de Chriiii colloquio cû ^æP°*tolis,qui eis ante profedionem,ciîm nemo nunciaftèt, exponit Lazarum ^.'^ortuüm, Hæc tota præparatio,amp; tünc à Chrifto ita fada eft,ut Apoftoli

’§^ntius confiderarent hanc refufeitationem : ÖC deinde in textu ideo deftri^ ith a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cântærei confiderationern. Tot dierum interuallum fu

fè P r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft ftpulturam Lazari, Coftabat igitur uere mortuum eß

Rautern reipfa non minora fadafunt aliæ refufcitatioiies mortuorum,tâ* Cû oiagis mouit animos hominum, ficut hæc ipfa hiftoria indicat,magis •»O k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadi,qudm aliorum. Quia

deliberatio de nece Chrifti, Metuunt enim propter magnitudi^ dio ' nbsp;defedionê populi ad ipfum,quæ fi fieret,opprimi fefe à populo,ôô ex

o’^^atib.amp;: opibus excuti metuebant.Hçc de prpparatione fatis (it monuifle, ijj ^od ait duodecim horas diei eflè/ciant ftudiofi alias elfe horas cquales, nbsp;nbsp;nbsp;jupVu

fio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mhancrationem plures fùnthorædiei artifîdah's in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^^•Aliæ quondam in ufufuerunt inæquales horæ,quas Græci uocaruntww. quarum toto anno cuilibet diei artificiali feu longo, lèu breui, duodeü attribucrunt, Fucrunt igitur diurnæ horæ circa folftitium æftiuum longb

EtG autem ignaris antiquitatis hæc diftïmilitudo uidetur abfurda,tarnen [j. ^Eancconfuetudinem certum eft. Et quanquam tempus Lazari refuftitas: in æquinodium uernum, quo dies artificialis ubicj eft horarum

1 alium duodecim, Chriftus de uniuerfali confuetudine loquitur, quæ toto, L '^diuidebat fingulos dies artificiales in duodecim horas Ko«p/H.àç,ut ipfi uoca

En A^^ATIO in Er AN: ficans certum cuic^ datum eflè curriculum, feu fpacium fuæ uocationisj intra quod necciTe iit eum obfequi uocationi fuæ, fîcut alias inquit, fiifficit di’ei afßi^ clio fuayid eii, præfentia I'uxta uocationem faciainusyamp;^ perferamus^non omit^ tamus mandatas operas per ignauiam, nee accerfamus nobis aliasyuiitata inge^ nijs inquietis curioitsro^u-Tt^ay/xocraJHj iicipiè interpretatur fuumdidumfê^ quentibus uerbis.

Si quis ambulatin die,non impingit, Sua cuieß dies eft, fiia uocatio, in bac iubetambulare,amp; huic obtemperans reélê Facit, ûue euentus iint pladdi,ß^ UC triftes.Hortantur Cbriftum Apoftoli ne redcatleroFolymam propter peri^ culum. Sic homines fæpiftîmèomittuntuocationis officia propter terroresamp; pcricula. At Cbriiius iubet nos mandatum de uocatione refpicere, Sgt;C exitus Deo commendare, licut fepe præcipitur alias Piah nbsp;nbsp;ExpeóiaDominum,

cuiiodi uias eius. Item, Subditus eiio Domino, ora Sceum. EtMoFesinguit Exod, 14. Statc,amp; uidebitis magnidca opera Domini,ideo bîc dicitur : Si guis ambulatin die, non impingit,id eft, û quis Fuæ uocationi inieruit, in ßde in^ uocatione Dei,placet Dco,0lt;!^ ab eo adiuuabitur in periculis, 8^ quanguam ex^ ercebitur aliquibus ærumnis, tarnen uincet tandem, 8gt;C eius dodrina, coniilia, amp;^actioneseruntFalutarcsEccîefiæ,8^politqs, Econtrâ non prælucente Deo, id efi,iine uocatione, 8c fine Rde, prorFus eft in caeca node errare, non modo non probcere. Fed etiam paiTim labi, 8^Feiè8ó alios perdere, ut coniilia Caiftj, SxL Brutiyde lulio interbciendo,tenebrx erant, exitiales ipiis toti Reipublicp Quia nec uocationi congruebant,nec FuFcipiebanturin agnitione inuocatio^ ne Deb Talia erant poftea 8^ Anton ffconfilia, appetentis Monarchiam, De hisdiaturEfà,^ÿ.\^aftitas8(^contritioin uijs eorum,id eft,eorum confilia funtpernicioFaipiis8i^Reipub,Quarehumana conßlia amp;nbsp;ambitionem uite^ mus, 8C nos in timoré Dei intra uocationis metas contineamus,amp;^ noftrum oF ficium Faciamus,acpetamus auxilium 8^ Fucceffiis a'Deo» Quia nemopoteiiii^ bi qiiicquam fumere, nib bt ei datum è ccelo^

Non Folum reFuicitatio Fadum eft Fuperans uires creaturæ,{èdetiam bxc noticia euentus, quiprocul acciderat, Fuperatbominum naturam. Sunt igitur , uni miraculo multaconiunda, 8^ bæc omnia principaliter éditaFuntyUtteben turDeum icfèpatcFecifJègeneri bumano, conbrmabe dodrinam traditam in Ecclcba fua, Ideo^Eccleba habet propria quxdam miracula, quxnulJa cret atura poteft imitari, ut certibmusbanc dodrinam Fcriptam per ProphetasSf Apoftolos, Deiuocem 8^Fententiam ebè, Habucrunt Etbnicimiracula, utAf ruFpex dibecuit cotem nouacula,uaticinia interdum ueros exitusprxdixerunt, Zed baec longe inFeriora FuntEcclebx miracubs,reFuicitatione mortuorum cre^ bra,amp;^ reuocato curFu Sobs, ut in biboria JoFux 8!. Ezecbiæ, 8lt;!:conceptu anilf Taba non pobiint imitaricreaturæ,nec Frubra propobta Funtbxc tebimonia, uultea Deus confpici, 8c cogitari a nobis, ut conbrment bdem in nobis, guem^ admodum hoc ip/o loco inquit Cbribus ; Gaudeo propter uos,utcredatis, Ite, Propter turbam circumbantem bxc dixi,ut credant,qu0d tu memiFeris,ideb, teinuoco^ utconbetinuocatione nominis Dei bæcmiracula beri, ea^tebimo^ i nia ebc, qudd bicinuocans Deo placeat, bt à Deo mibus, bt ueraxdodor,0lc, f

Longum colloquium eft Marthæ amp;nbsp;Chrifti,m quo Martha hgruficat pe ( f'tionem de refurreCrionc,amp;f im'dó aftirmat,potuifte Chriftum dcpcllere mori '’'JnijUiuente Lazaro,amp; nunc pofte reuocare mortuum in uitam,hcc prima eft WefliodepotentiaChn'fti. Accedit igitur promiftio de uoluntatc,quam mu ^rnonftatim intelligit: refurget frater tuns. Hane uocem mulier intelligit '’^I'tfurredione futura in nouiftimo die, Etfi autem hic quaerunt aliqui, unde Met teneat ftntentiam de refurreeftione uniuerßili,an ex Chrifti concionibus f'ïcnsdidicerit,anueró Temper in populo Ifrael publice hæc fèntentia manlè^ï prop^tlca '^’^ftituram refurredlionem mortuorum uniuerfalem, Sc Deum iudicaturuni de uniucrpiU omnibushominibus,^^ daturumEcclefiasfuægaudia æterna, Sc impns refurrcdione.

Po^nas: Tarnen manifeftum eft iemper homines pios in populo Ifrael fic ftnfifä ^’^turam eftè refurreeftionem mortuorumjamp; futurum iudicium, Nam Pro» ™æjnanifeftè de refurreeftione concionantur ,ut Efàiæ5é» Viuent mortui ^^Ùiitcrfedi mei refurgenn Et EE» 2J. Et mors deuorabitur omnino» Ezech» ^Z'Eccecgo aperiam tumulos ueftros. Danielis I2. Et multi de his qui dormir

I terræ puluere, euigilabunt, alq in uitam æternam, alq in opprobrium, ’’^'^ideantièmper,ôlt;^ PfaL nbsp;nbsp;nbsp;Caro mea requieftit in fpe,non derelinquas anis:

lîieam in inferno, nec dabis fantftum tuum uidere corruptionem. Hiob ^5'Scioquôdredemtor meus uiuit,8ô in nouiftîma die de terra refurreefturus ''Jpîamp;rurfus circumdabor pelle mea, amp;nbsp;in carne mea uidebo Deum, quem fum ego ipfè, amp;nbsp;oculi mei conlpeduri funt, amp;nbsp;non alius» nbsp;nbsp;Hæc tam

''^wiateftimonia pq non afpernabantur, amp;nbsp;multa funt palîîm fjparE in tota ^’^‘pturaProphetica,quæcumhiscongruunt,ideo Pharifæi,qui etfi alia quot;’'j'tadeliria profitebantur, tarnen hune articulum contra Sadducæos acerri^ ’’’^defendebant, uidelicet futuram eftè refurreeftionem mortuorum,ut conftat ^’^Aftiscap.25» Tenebatigitur Martha hancièntentiam ex ufitata dodri* '^^P'orum in ifto populo, 8Ó tarnen credibile eft,eam amp;nbsp;de hoc articulo unilt;* ’’^f^adoftrina Euangelq fæpê èC diligenter audiuiftè Chriftum»

P Ouæfuntinfionesfèntentiæ.eomplecftentes fummam totius Euangclij» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

*Pf autem monuimus præcipue illa teltimonia obleruanda oC excerpenda Euangelr, 5dn quibus fumma Euangelij comprehenfa eft. Voluit cnim Chriftus certa '^^^plicatatradere,nonuoluitambiguasôC flexiloquas diiputationes ièrere, 'l^^animorum dubitationes,8ô confufi'ones parèrent : Ego fum refurredlio amp;nbsp;'*'^)ideft,refuicitator amp;nbsp;dator uitæ,ut apud Efaiam dicitur : Pater tiitæ æterlt;

aliquoties luprà dicit : Vitam æternam do eis,ôcc» Vt autem diierimen ^’^uqintereos qui beneficium Chrifti conièquuntur,ôd inter alios qui non '''*^^uuntur,addit, qui credit in me, etiamfi mortuus fuerit, uiuet»

Plana SCclaraièntentiaeft, fide propter Chriftum nos liberari à morte ^^’’najôiconfequi uitam æternam» Nec opus eftièntentqs per ièiè manifeftis ^P^rfpicuisadderelongiores enarrationes»

Tantum illa meminerit ledor, quæ in Ecclefia debent eftènotiftima, Wfignifîcetfides,uidelicet aftèntiri promifTioni de Chrifto,amp; confidere, Wpropter Chriftum uerè recipiamur à Deojcxaudiamurjôô donemur hæ^ Fides in chrù ^dilateuitææternæ» Qui credit in me, id eft, qui aftèntitur meæ promifTioni, flut», ^^^nfiditpermepîaCâtutnelTePacrcmyrecipire propter me,8ó donari uita

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æterna»

æterna. Et repedtur eadem fèntentenda de uiuente : Omnis uiïtens, 8^ crèdens inme,non mon'ctun Etfienim uerè credentes renan luce Euangeln,haiiC carnem contaminatam peccato deponunt, tamen non moriuntur, id cft, fidu« cia Chrifti retinent pacem, 8c lætitiam erga Deum^nec opprimuntur fcnfii iræ Del, ÔC pauore,ac deiperationc,lîcut Saul,Iudas,amp; fimilcs,ièd erelt;fd fide transe eunt ex hac uita in alteram, ficut cap» 8» dicitur : Qui fermonem meum ferua* bit, non guftabit mortem»

Poftquam autem Chriftus fuam concionem expofuit,Sôplaneteftatus cft,fèmiflumefîè,utabolitopeccato,amp;abolita morte, reftituat credentibus iufticiam amp;nbsp;uitam æternam, tandem poftulat ab auditrice fîdem, amp;nbsp;fidei con* fèftîoncm,inquiens: Credis hoc f Hæc poftrema uox etiam diligenter confides randa eft,ut diftamus qudm ièuerè requiratur fides, amp;nbsp;quanta res fit acquiefcc:« re fidc,quod quàm difficile fît,amp;: quid fit,in uera inuocationeSfucroagonedi# ftendum cft,uerbis non iàtis dcclarari poteft» Vagantur animi fine fide,amp; non adrnittunteertam confolationem, fed cùm fide acquielcunt in promifiîonetrao Qudîiifides dita à Deo,uagari definunt,amp;S tranquilli expectantconfblationem,8óauxilium fcfiuletur. 0eo, ut igitur mulierem interrogat Chriftus,Credis hoc fIta unuiquifcß fèfc interrogariftiat: Audishancuocem f Veniteadme omnes qui laboratis,ÔÔ onerati eftis, epo reficiam uos» Hîc ftias mox addi interrogationem, Credis hoef Qui non credunt, faftidiunt hanc confolationem, imô tacite oderunt cC quærunt alias, fed credentes uoci Chrifti acquiefeunt, nbsp;nbsp;ab ipfb confolatio*

fideiconfiefiio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confeftîo pcrfpicua eft de Meffia, ut in cæteris îods hæ claræ confeflî#

de chrifto, ones obfcruandæfunt,ut Matth» ló. Ioan» i» 3.ÿ. ita hune locum meminiffe prodeft, qui de duabus maximis rebus ledlorem docet, 80 quo'd ille lefus natus ex Maria, tune prædicans, mortuos refufeitans fit promiffus Saluator,8ô Quôd chrh qudd Meftîas fit filius Dei» De utraq? fèntentia cogitemus, cur nobis traditæ fttisfit fthus fint, quomodo in inuocationecxercendæfint, ac prius amp;nbsp;breuius de pofe riore dicam» Nos feimus ex certis teftimonfis Euangelq multis, in Chrifto nalt;* turam diuinam efTc, 8C Chriftum natura filium Dei efîè» Hune articulumcons’ fitentur Apoftoli, Mattb» 16. Et Pater de ccclo dicit »’ Hic eft Filius meus dile* cftus,amp; Baptifta dicit : loan. 5» Qtii credit in Filium, habet uitam æternam, loan» ÿ» ipfè Chriftus interrogat : Tu credis in Filium Dei Z8t. in i» capite da* rè tradita eft fententia,quôd in Chrifto fît natura diuina,per quam omnia con# dita funt» Agnofeamus igitur in inuocatione Mediatorem, non tantum camp;, hominem, fed etiam natura filium Dei, per quem omnia condita funt,amp; fu# ftentantur, fîcut ad Heb» I. dicitur, qui femper adfuit Ecclefîæ fuæ, 8C affùtu# rus eft, ideoeç dicitur Emanuel»

Cùm autem inuocatio fieri debeat fîducia Filq,fèmpercogitandum cft in cifirirwn üt. ter precandum,quis fît ille Mediator, qui in fè deriuat iram Dei,amp; propter c^hulliMæ et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumus recepti, 8t qui femper adfuit 8t aderit Ecclefîæ» Hæc omnia omit#

altorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuocatione omnes ignorantes Euangelium,Ethnici, ludæi, Maho*

metiftæ, amp;nbsp;alij impfi. Aberrant igitur »à Deo, cùm negent hune eflè Deum,quf mifît Filium,ôô patefecit fè hoc uerbo tradito per Prophetas, Chriftum, 8t At poftolos» Sic autem inquit Chriftus : Qui non afficit honore Filium, non affi* cit

I nbsp;nbsp;honorepatrem.Deinde etiam ignorantes Euangelium,nefciunt an uelit nos

Î Ueusrecipere,8ócxaudirejSócur ueh't recipere, cum res ipfa oftendat nos indi^ ^ioseflè. Oinnes enim experiuntur, fc aliquibus uicrjs contami'natos efle» Vt '^iturnoftram inuocationem ab aliarum gentium inuocatione (eiungamus, ^'^gitandum eftquis fit filius Dei. Etfienim comprehend! maieftas tanta non Poteft,tarnen Deus uult nos uerbum fuum tenere,8ó dirigere inuocationem ad

Eodem pertinct altera pars, quód uidelicct necefle He credi hunc lefum r,,-'’3tum ex Maria, crucifixum in lerolblyma in illo tempore, efle Mefliam. dwod hickfm Pusamp;: locum definiuit Deus, neuagabundæ mentes quærant uarios Mediator fitiAeßiM.

ficut finxefunt Ethnici uaria numina, frugum datricem Cererem, uini dalt; Bacchum,opitulatorem in prælqs Martcm,Panadem monftrantem co^

^’haingubernatione Reipub. lunonem diuitias cumulantem. Sed fit mens colt; Eitans uerbum Dei,alhgata ad ilium Deum, qui fe hoc uerbo patefecit, amp;nbsp;qui

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natum ex uirgine, lefum Chriftum crucifixum pro nobis, amp;nbsp;refuft

! '’tatum,exhibitum populo Ifracl,ficut promiflus erat,amp; concionatum lerofoly

^’îcidiumlerofolymæ præcedit annis quadraginta, Vt igitur omnis inuocatio quU îm in«« 'xcitanda eft confideratione mandati,œ promiiflonis diuinæ,ita ièmper fimul ^ogitandum eft,quis fitille Deus,que inuocamus,ubi quomodo patefatfius, quanta bonitas fit,quÔd iè ficpatcfecerit,quod donârit Mediatorem,réconcilia

î donem,auxilium, SC làlutem. nbsp;nbsp;Deinde quis fit Mediator,übi,quando paté«

bctusGt, curpaflusfit. Hæc omnia quæhbet, quamuis breuis, inuocatio fompicfti debet. De hoc exercitio fæpc èc nos ipfoSjôd Ecclefiam commonefa« fiamus. Laudanda eft Philolbphorum diligentia, qui de fingulis uirtutibus accurate,quantum in Philofophia fieri potuit,fcripfèrunt. Dolendum eft âutcminEcclefiadeuirtuteomniumfumma, deinuocatione Dei,non colle« ftam eflè fimili diligentia doeftrinam à Deo traditam, in præceptis SC promift ^onibus,quæ extant in ftriptis Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum, laudatur pfnntia,amp; eft uirtus digna laude,laudatur dementia in gubcrnatoribus,amp; fæ pf falutaris eft magnis impenjs. De his amp;nbsp;alrjs uulgaribus uirtutibus extat do«

, fenaPhilofophorum luculenter feripta^ at de uirtute omnium regina, de ag« nitione inuocatione Dei,qudm pauca,tenuia,amp; frigida ftripta inueniuntur;* p2uciintelliguntcflèuirtutem,alqputantdoeftrinamfacilem eflè,notamom* libus.Qtiia naturaliter omnes deftituti humana ope, èC amiflb hoc uifibili au« ’^diOjquærimus an fit Deus,qui uelit opitulari hominibus,amp;^ in hac difputati« O'æplurimi quoquo modo Deum inuocant,non cogitantes,quis fit Deus,quo niodofepatefecerit,quid mandauerit deinuocatione,quidpromilèrit,quomo« 'äofitplacatus, quis fit Mediator, an amp;nbsp;cur uelit exaudire, quas res nominatim promifcritjin quibus rebus requirat obedientiam noftram, ôt tarnen mitigati« onempromiferit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£tl,niclt;tï»ult;h

Apud Euripidem Hecuba dubitans,quid fit Deus, fie inuocat,6 lupiter, catio,cum tjuisquis es, difficilis cognitu,qui terram regis,fiue neceflîtate naturæ,fiue con« bttauone lilioregens. Hæc dubitatio communis eft omnium,qui ignorant Euangçlium, Hut Stoica imaginatione tenentur, Deum fine libero confilio fie agere necelTa« •■lOjUtmouentcaulæ iècundæ, aut fi libéré agit,curare quædam magna, non

759 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ ZV A 1 1 O / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AIgt;i'.

curare particularia,ut idem Eurypides inquit,Pofl:remó,üt maxime curetî^aîquot;* ticularia,tarnen non exaudin' indignos. Hæopinionesobftrepunt animisom# Tiiumininuocatione,neceluélanturexhis erronbus EthnJci,Mahomctilt^ Iudæi,amp;f alij Ignorantes Euangelium. Sed fides agnito Euangelioeludatur ftatuit certô,quis ût Deus, nempe l'sjqui fe patcfccit ucrbo fuo,amp; miffb fîlioA FjWej i««oc43 additis mirandis teftimonqs, 8^ quod fit agens libem’rnum,quûd dederit mam data,amp; promiflîoncs, 8gt;C propofuen't Mediatorem fifium, propter quem certo uclit exaudire,amp; quôd expreflcn't nominatim,quas res certô datums fit,öóin tjuibus reqiiirat obediendam, quas tarnen mitigaturus fit»

fntniiocâtione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt igitur nos adinuocatïonem excite mus, 8c re8iê inuocemus, amp;diiccrlt;

noîtramprecationemabEthniea,Turcica,ludaicajbreuiter conigani hoc loco,que cogitanda fint,ac de fingulis partibus confiderandum eft uerbutn De),quia tantum cogitatione uerbi Dei ad eum acceditur iuxta illud Rom. lO. Ne dixeris in corde tuOjquis afeendet in ccclum C led propè eft uerbum in ore I. Qi{œ De. jYi corde tuo. Primiim igitur inuocanti uerbum quærendum eft,often^ ’ dens quid fit Deus. Non inuocas, ut Hecuba apud Eurypidem ignaraquis lit

Deus,an fitordonaturæ alligatus ad caulas lêcundas, an uerô agens liberum ♦ non inuocas ut Turci amp;nbsp;Judæi contumelia afficientes filium, 8C nefeientes Mo diatorem.fed uerbû Dei tibi proponis ,quod certô teftatur, hune uereefle IJe^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um omnipotentem,conditorem omnium creaturarum, ôô conlêruatorem,qui

fc pâtefecit,dato hoc uerbo,additis teftimonqs d principio mundi,ôô mnio fiJio crucifixo pro nobis,06 refulcitato,86 cùm cogitamus quomodo le paterece rit, in compellatione fiat mentio perlbnarû,ut patefadæ funt,ut poftea dicam» 2. PræcFptunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sccundô, poftquamjquis fit Deus,cogitatum eft, amp;nbsp;fi l'unxifti te ab bm*

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiciSf Turcis,amp; ludæis, mandatum eius deinuocatione confidera,magna res

'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accedere ad Deum, ac petere ab eo, non folùm ea, quæ dat commun! curlu

naturse, fed etiam alia, cum præter communem curfum in noftris erratis86 rumnis nos hberat. Deterret autem nos indignitas noftra,prælèrtim eum feia« mus Deum iuftum elfe,86irafei peccatis,nosautem multispeccatis pollutesefi fe. Hîc igitur opus eft uerbo Dei, teftificante de uoluntate eius, quôd iubeat le 'Teftbnofiiade inuocari, Ô6 uelit exaudire, recipere,iuuare inuocantes,quanquam indignos 86 «undaio. pollutos peccatis. Quare diligenter colligamus 86 mandata, 06 promilïîones, ut Matth. 7. Petite, Ô6dabituruobis,86c. Lucæ 18. Oportet femper orare^ôC non languefieri. i. Theft', Semper gaudcte,inceftàntcr orate,in omnibus gra tias agite. Hæc eft enim uoluntas Dei in Chrifto lefu erga uos. Ad Phil. 4.N0 fitisfolicitflèdin omnibus precatione 86 petitione, cum gratiarum adione poftulationesueftræad Deumnotæ fiant.

Promißionet. Adiungantur,Ô6 promiftiones, quarum præcipua eft 86 fiindamentum inuocationis de quacuncß re, promiftio remiftîonis peccatorum. Nam etiam ciim mandata cogitamus, tarnen hæc uox nos abfterret : peccatores Deus non exaudit. Hîc igitur ante cæteras promiftiones proponamus dodrinam de regt; miftîone peccatorum, Iciamus omnibus agentibus pcenitentiam, certô remitti peccata propter Chriftum Mediatorem, non propter noftram dignitatem, /X peXXrS Accipi uerô remiftîonem peccatorum fide, ut clariftîme traditur in multis Eult; angeli) locis. Et Rom. 3. Summa eius Icntentiæ proponitur,iuftificamur gratis gratia ipfius, per redemtionem, quæ eft in Chrifto lefu, quem propofm\Deus propiciatorem per fidem in lànguine ipfius*

Hane fîdem in omni inuocationc prælucere oportet,quod propter fili# ’’tt Mediatorem recipiamur,exaudiamur,amp; iuuemur.

Cum hac fide remiflionem peccatorum acciperenos ftatuimus, hic pri* ^unidulceicunt mandata, amp;cæteræpromiflîones de particularibus beneficia '^•loan. 14» Quicquid petieritis patrem in nomine meo, dabit uobis, lubet pe^ Prowißionet ^^•■tnomine fuo, id eft, ft nominato, ft inuocato, tanquam Mediatore,propter to«or«w.

certd recipimur èC exaudimur, ut ad Heb. 4. dicitur : Habentes Pontifia lefum, accedamus cum fiducia ad thronum oratiæ, o

lam igitur opponamus indignitati noftrac mandata promiftioncs. ^ïniGfumus indigni, tarnen mandanti Deo obtemperandum eft, 80 quanqua ^niLis rei, tarnen donatus eft nobis propiciator, amp;nbsp;promittenti Deo credens

eftj nec accufandus eft Deus mendacq. Accedamus igitur ad eum,amp; pcta* ’’’^sremilïîonem peccatorum, Spiritum ftntftum, SC alia bona neceftaria Eclt; ^^^fe,pohticægubernationi, Sd nobis priuatim. De Spiritu fancio nomina:« ^“^di(ftumeft,L.ucæll.Quantômagis pater uefter coeleftis dabit Spiritum

petentibus f Dealqs liberationibus etiam peripicuæ amp;nbsp;multæ pro* ^'Hiones traditæ funt, Pfat 5. luxta eft Dominus his,qui tribulato funt corde, ^nutniks Spiritu faluabit,amp;^eodem PfalmotNoh eft inopia timentibus e* ’^'’^•Et Chriftus inquit : Primiim quærite regnum Dei, amp;nbsp;cætera adrjeientur

Talia didla mul ta in confpedu fint,8ó fæpè cogitentur animo j ut nos ad 'J’^ocationem exuftitent, ÔC aliqua inter precandum quotidie attentionem, Sc

^^5 quem Deum inuoces, an ille indignum^exaudiat, Sgt;C cur exaudiat, ƒ idignitati opponenda funt mandata 80 promiflîones,ac præcipuè meditan '^^«^ampledenda eft promiflîo remiftionis peccatorum. Deinde etiam res pe# ^^Macogitetur. Non enim fit oratio inanis ÀaqoAoy'a, ftd res corporales SC (pi» ff^aksnecefiariæcommuni ôôpriuatæ fàluti petantur. Ideo enim plcruntß oratio, quia non expeeftamus ilia beneficia a Deo, nec ardet in corde hæc fides,quôdDeusuerèaliquid nobiftum agat,det Spiritum faneftum, f^§at,iuuet, deftndat nos, det uiftum nobis, ftd mentes fiint oppreftæ dubita* ^®ne,nec poiTunt ft erigere, ut res illas uerè ftatuant jî Deo dari, cum hac no* kadubitatione præcipuè luftandum eft, nitirnur noftris confilqs amp;nbsp;commo* uifibilibus, ÔC præfidqs humants, Hæc ciim fint in confpeclu, nihil admo* ^niferid petitur d Deo. Cùm hæc eripiuntur, incipimus angi Sô dubitare, an Ekocuræ fîmus, an reipiciamur ÔC iuuemur. Quare agnoftamus imbecillita* f^’^inofiram, quôd fit nobis opus gubernatione Spiritus fandii, amp;nbsp;quód Deus ^'^’■eueliteum largiri inuocantibus, Diftamus,óó commoda corporis,ui(ftum, '‘'knfionem, fiicceflus in uocatione, ctim adfunt, elft Dei dona, amp;nbsp;petendum, Deus ea nobis non eripi finat, èc ciïm eripiuntur, petamus â Deo,ut fua mi* ’'ïbtiibonitate nobis aliter profpiciat,

Nullum miraculû fine magno aliquo motu animi d Chrifto fadlum eft, ipfe dicitjLucæ 8, Senfi uirtutem d me exiuifle. Apparet autem in primis ’'^gnos æftus animi,magnos agones fuifle in hac refuftitatione, frémit, doler,

y6i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 in E7AKG:

j'ndignaturjacrymat* Hi motus nobis ignoti funt, icd iïgnificant ludatn acctî« rimam, cum decreuiflèt refufcitare Lazarum,precatus eft æternum patrem, ut Verd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boc opus ficrec. Hîc impedireeum baud dubiè diabolus conatur, iniedis uarip

dcntia Tss-ag„ cogitationibus, jpfe uiciiïîm repugnauit diabolo, alias irafcens diabolo, alias twcfcri^o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illacrymans propter bumani generis ingentem mifèriam, quod pec^

cato, ira Dei, tyrannide diaboli, infînitis calamitatibus, amp;nbsp;morte corporali èC æterna oppreiïùm efle magno cum mœrore cogitabat, doluit propter iram , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcijôô pro nobis fuit deprecator,ièd diabolo iratus crt,amp; eum à Ce dcpulicTâ»

les agones fuerunt, quos etiamiînos intelligere non poflumus, tarnen cogitC:^ mus animum Chrifti non fuifle ociofum,aut ferreum, aut fine ueris doloribus, Sx!: uera indisnatione. Nullus enim tam acri dolore afîicitur, cirm uidet cariffi^“ mæ filiæ fummam calamitatem, qudm acris dolor fuit Cbrifti mala noftra uü dentis, quia dicitur Ebr, 4. Non babemus Pontifieem, qui non poffit compati noftris infirmitatibus, fed tenta tum per omnia lècundum fimilitudinem ,fne peccato, Accedamus ergo cum fîducia. Inuitemur, amp;nbsp;libentius ad Chriftum confugiamus, cùm uerèeum affici noftrodolore ftatuimus, quod certè docent multa teftimonia exprelTa in diuerfis biftorijSjUt Mattb* 9, Videns turbas,mi!* fertus eft earum, amp;nbsp;fæpè alias.

Ac tandem emergens Cbn'lfus ex bacluô-a,incipit gracias agere patri, Gr4/Mr«z«4. quod exaudierit ipfum. Hæc uerba telfantur priores illos dolores ac fremitus ^iiochrißi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animi precantis Deum, ôôinterprecandum repugnantisdiaboloobijeb

enti impedimenta. Et addit in fine caufam principalcm totius falt;fii,fuam inuo^ cationcm fadam efie , ut appareat fe , quæ faaebat potentia huius Dei, cuius in hoc populo dodlrina tradita erat, facere, amp;nbsp;banc refufcitationem fieri ad confirmandam dodtrinam, Sicamp; nobis banc hiftoriam proponamus ,cuni miracula fint teftimonia dodlrinæ, diligenter ilia colligamus,quæpropria funt Eccicfiæ, boc eft, quæ nulla creatura imitari poteft, qualis eft refufeitatio mortuorum ,fiftere curfum fob's, Sc aliaquædam, Hæcmanifeftéoftendunt banc dodtrinam, de qua teftificantur, d Dco traditam efte.

pfßciciduoi Quôd uoce Chrifti Lazarus rcuocatur ex morte, 8ô rurfiis iiitadonatur, f'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangeli), quôd fit uox efficax, nbsp;nbsp;, ut Paulus inquit, potentia

iuxta promiftionem fuam uoce Euangcli) accendet uitam æternam, amp;nbsp;iufticb am in cordibus, ut Cbriftus ipiè precatur : Pater famftifîca eos in ueritate tua, ièrmo tuus eft ueritas, uult eosfandificari,id eft, luce diuina, agnitionc Dei, amp;nbsp;iufticia donari,quomodo f per ièrmonem Dei.

Nec fine caufa mentio fit ftolæ, quæ texit manus, pedes, amp;nbsp;faciem. Nam Elaiæ 2 J. clarê dicitur de abolenda morte, amp;nbsp;deuorabitur in monte hoc facieS inuolutorum ,qua omnes populi inuoluti funt,ôô tegumentum,quoomnes genres coopertæ funt, amp;nbsp;mors deuorabitur omnino,amp;abftergctDominus Deus oninem lacrymam ab omni facie, Sc opprobrium populi fui auferet de uniuen

(j'^'uerfa terra. Illuftre SC dulce teftimom'um eft de uniuerfali' refurrecftiohe l^^reddcnda uita perpétua, ficut ëgt;C ipfa Lazan* refufcitario teftimonium cft, ^'icChn'ftum j'nftauratorem eftè uitæ, conuenit autem forma uerborum J'p hiltoriaLazarijEfaiasinquitfuturum ,utinuolucra facierum tollantur» ^^niciubetChriftus auferri ftolas ôd tegmi'na,quibus inuoluta erant membra ^2ari.Congruunt igitun'maginesmElàiaamp; in hifton'a Lazan\,8^ res ea*

’’î in utracß lecftione figm'fîcatur. Stola,qua fumus impliciti, abqdtur, id eft, ^^^poris noftri imbecillitas, amp;nbsp;mortalitas exuitur, ÔC noua uefte, id eft, corpo# j^^niuacitate ornamur, quæ cernet oculis Deum, amp;nbsp;ardebit motibus Ipiritua*

Hæc ut in uerbis Efaiæ, ita in hiftoria Lazari iîgnificata funt, ièd reue^ ciim fandli in uniuerfali refurre(ftione .noua èC perpétua gloria uefti*

Poft miracula omnia ömnibüs tempofibus lèquuntürbiduo euentus,pfj ^ucntwsfiquè '’'^nrmantur,8ô aliquantd plures ad Deum conuertuntur,moti nouo teftimoï= ntiracuU, ’’‘o.Econtrâ uerd in impqs crelcunt odia amp;nbsp;furores, ut Elàiæ dicitur,amp; Roü

IL amp;nbsp;loan. 12. Dédit eis oculos,ne uideant,ô(S aures ne audiant. Hæc db , ^sahiftorias conferamus,amp; nos conlblemur bis præmonitionibus aduerfus ’^’^iba magnorum hominum, qui Euangelio aduerlàntur, ftiamus lèmper ab'lt; 'lucm eftè Dei cœtum, lcd tarnen exiguum, amp;nbsp;huic aduerßri multos magna ®^^oritate,potentia,làpientiapræditos,uti. ad Corinth, i, dicitur; Infirma ’^undi ekgit Deus, ut confundat fortia, 8Cc.

b Magnæêôdifficiles quæftiones hÎGle offèrunt,an Caiphasfitmembrû '^'^îtfiæuifibilis, cùm aperte fit hoftis Euangelq f Deindejan fit Pontifex,ctim fit membrum Ecclefiæ 7 Tertid , an Deus uelit errata gubernatorum f

P Adprimamrefpondeo,Caipbam noneffè membrum Ëcclefiæ, etfi cft ontifex illius politiæ, in qua erat Ecclefîa Dei, cœtus illc, qui ampletftebatur ^üangdium^ Nam tenenda eft régula : Ouesmeæuocem meam audiunt. sSiquis aliud Euangelium docet, anathema fit. Et i. Corinth, ultimo: Si ^isnondiligit Dominum lefum Chriftum, fit anathema, Maranatha, id eft, omnei dominus uenit. Hac enim forma uerborum imprecabantur maleditfto iudicb qui pr£funt p'^DeiuenientiSjôôpunientis. Nec pugnant hæc inter ft, non elft membrum ^lt;:t'efiæ, amp;nbsp;tarnen efle membrum politiæ illius, quæ tunc domicilium erat *^de(îæ. Certe abfurdum effet dicere, Sadducæos fuilft membra Ecclefiæ, ^üos tarnen fuilft membra illius politiæ fortaffîs rede dici poteft.

De fecunda quæftione refpondeo : Quia difternimus Êcclefiam amp;nbsp;poli* in illo populo, concedamiis Caipham fuilft Pontificem politiæ iftius, eti* ^’’’fierat hoftis Ecclefiæ, ut cùmSadducæus ah'quis erat Pontifex. Sic lalbn, ^Wlaus, Alcimus erant Pontifices, ciïm reuera elftnt hoftes Ecclefiæ.

De tertia quxdionc refpondeo, Deum nec uelle, nec approbare peccata , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feu iniufta confiha ÔC iniudas adèiones gubernatorum, fed potius hornbiliter

irafcjt:ureis,ncut:cIarêdia'[,P{aIm, Non Deus uolens impietacem tu es, 8^ Cbri(îusdarêdi'cit:Quitradiditmetibj, mains peccatum habet,81^ loan.St . Vos ex pâtre Diabolo eiiis, 8^ cupiditates patris ueftri uultis facere, 8c rur^ Deo tniufta Pfalm. s* Vïrum fanguinum amp;: dolofum abominatur Dominus, Denicp fonftiu plurima funteuidentiiîima teiîimonia, quæaffirmant Deum nec uelle,necap^ fdâagu. probare iniuffa conCilia, iniuffas adiones gubernatorum,fèdpotius horribi erfMtorum. peer hisfceleribus iraici, ôéea punire, ut ipûexitus teffantur, Propteroc^ cifos Prophetas, Chriffum, Apoffolos, gens ludaica excidio totius faæ Rei^ publier triffiffimas pœnas dédit, Ideo tanguam manifeffum furorem execre^ muropinionem,quæàDeoRngitoriri,aut Deo placere iniuffa conlîlia gu^ bernatorum, Diaboliimpetus funtgraffàntis in impqs, qui Deum refforem exeuffèrunt, S)C propterea uiciffim abietffi iunt, ffunt organa irx^peffes ge^ neris humani, 8^ruuntin æternaspœnas, ut Pharao,lud^, Caiphas, Caliga^ la, Nero, quorum cogitatione expaueCcamus, nbsp;nbsp;Deum oremus, ut euffodiat

Cdipha waIû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quartam quaeffionem perfpicua eff refponffo. Non mouenturSpirit

confilium, dtx tu S, impij in dandis conffÏijs iniuffis, fèd impelluntur à Diaholo,utclarêdici^ Diabolo effis. Item: Qui facitpeccatff,exDiabolo eff, Quad turcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caiphampropbetaffe, ed quddPontifexeffèt, ffmile eff hi^

aoriælofeph, Quiinquit: Voscogitaffisdeme malum,fed DeusuertitilluJ in bonum, ut exaltaret me, nbsp;faluos faceret multos populos, Necuuk, necap^

probat,necmouetDeus mentes tyrannorum, qui fæuiunt in Eccleffam,fed metas 8^exitus conffituit. Diabolus conaturperdere lofeph, fed Deus feruat eum, haecipfa calamitasfft, Deogubernantemodumad falutarem exùum, Jta confflia Sôdicffa Caiphae damnata iunt,ièd hoc ipffim di(ffum,quod ipff im^ pia uoluntateprofère, ht modus ad exitum falutarem hunianogeneri Deo (’’u^ nbsp;nbsp;nbsp;/

bernante, 8C fie prxcipuè Ma^iflratuum furores Deus uertitadEcckffæbo^ num, Verfioilia adbonum eff Deiopus, heutinquitlofeph :Deusuertitiîlad

^‘lt;^‘'”Pdprophàant,idM,m3lumllri,mt,quoJi;cmodusadghrio. / ' Jll'â Deitfuer tamexuum,uccum Achicophel dedidic conidium utile AbroIoni,Abfohit / , titm bonum tamen confiHum fpeciofum Chufaiantefèrt,quo fpacium conceflitpatriDaai^

/gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thania, /

J®nia,Lazarus recens reuocatus in uitam,accumbiï menfæ Sf conuiuio Cîiri* %quod eô narratur,ut teftimonium extet de uera reftitutione ui'tæ Lazari, nC ^^isexiftimet eura ut fpetflrum femel exhibitum, poftea euanuifle* Imó hæc ui ’^jUera amp;nbsp;diuturna poft refufeitationem fuit, ac narrant hiftoria: poft diuifîolt;lt;

Apoftolorum,cùm alq difcipuli in alia loca Euangelium afferrent, Laza* ^iiucniflè Maflîliam ad litus Galïicum, amp;nbsp;ibi Euangelium docuifïè»

Cæteriim ÔC hoc difputatur,an diuerfa conuiuia in Bethania recitent Eu-J’igdiftæj etfî hæ quæftiones magis curiofæ funt, quâm utiles, tarnen ut eas '’gt;'euiterabrumpam,meam opim'onem dicam,exiftimo diuerfa conuiuia reci* '’fUoannes narrat conuiuium fèxti dici ante Pafeha, Matthæus conuiuium ^^fttjdici ante Pafeha. Hæc nihil habent abfurdi,

Sed officium Mariæ fbroris Lazari, fignißcationem uideamus* Ma* ûe unamp;iorit ’'^âungitpedes Chrifti,id fuit ufîtatum illi gcnti,in qua 80 nafeebantur aroma^# J^fragrantiffîma, magnus eorüm ufus erat. Voluit enîm Deus fuum popuj: inftruere præfèntibus remedy's aduerfus uulnera,ciïm uellet efîè militcs,8i ’duerfus languores cordis, quos fuftinent oncrati curis. Priufquam aütem de ''§nificationedicam,priusdeipfb genere operum dicendum efl, Reprehen*

hoc opus Marie,amp; fimilia opera aliarum duobus argumentis,quorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0'

Phmùmeffitantnm opera mandata à Deofaciendafunt,hæcundio non fuit pttsiAaru, ’Mandata. Non igitur facienda fuit. Alterum eft : Non funt faciendæ profufio* ’’^Spræfertim cum defraudationc pauperum. Maria profundit unguentum, ^üod potuit uendî trecentis denarqs, id eft, triginta coronatis,unde melius erat quot;luarepaupereSjiure igitur reprehenditur.

AdprimumrefpondeO,âcprimù:madminorem dico: Hoc opus fuifïè opmconftßu ^pusconfeiTionis, quo Maria teftificata eft fè hune dodorem uenerari,8ô ei cre

quidem totics iam aflèueraflèt, fê efîè Meftîam, èC propterea Pontic tollere cuperent. Omnia autem opera confefîîonis non fîmula'tæ pla«

^^ntDeo y propter confeflîonem, Sc in genere mandata funt. ïta placet hoc qu£ opem ^pus, non ex opéré operato, fed quia eft teftimonium confefîîonis, oftendit cou

1 fnimalqs,fe credere huic dodori, ôôprofiter! eum effe Meftîam. Sic Daiiid 1 Lciebat opus confefîîonis, ciim ante arcam incedens luderet cithara. Nee Da« 1 authæc mulier addunt opinionem, quod hoc opus externum mereatur re« ’’^■Hionempeccatorum, aut per fefe fit cultus Dei, fed animam operis intelli« §Unte{reconfeftionem,amp;hancDeoplacere,iuxtainud: Qui confefTus fuerit ^fcoramhominibusjillumconfiteborcoram patremeo ccclefti.

Nunquam autem exhibetur confefti'o in operibus prohibit!s,imd faciens Prohibita opera,çftendit fê non uencrari Deum,fêd pOtius indicium eins con« superflitiofk ^^nincre,ficut non funt figna confefîîonis adorationes ftatuarum,circumgcfta« optniouidjt ^'opanis ,facrificia Miftarum,ut nunc ilia opera quidam excufànt. Sunt enim ’^’^’pfaprohibitæres,ac ne fiunt quidem hac opinione,ut fint figna confeftîonis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

‘’^rædodrinæChrifti, fed fiuntfuperftitione,hoc eft, quia ipfa opera per fêfê

' pwantur elle mérita amp;nbsp;cultus. Hæc fuperftitio ciim accedit etiam bona exem« j ph,tarnen fiunt uiciofa, ut multa fiunt uiciofa. Si Achas ante arcam faltaflêt fi

opus ipRim magnum mentum efîèjfuîHèt inane ÔC fuperfticiofum fpcdlacu^ lum Deodifplicens»

Econtr.^ ucro luceat confeflio in ope rib us præceptis, ut Prophetæ, Apo/ ftoIijMartyreSjpf) dotflores in taxando cuitu idolorum, tokrantia fupplick orum, Rnguli in fua uocatione, confeffionem fuam oftenderunt. Idlt;^ crat opus operdf^ccid^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fine peccato omittere non poterant, quare in ea re cerneba/

lid,qud;aiwn tur corum obedientia , confpiciebancur, cui Deo præftarent obedicn/ mgenerefunt tiam,amp;qualia. officia ilk uerus Deus poftularet.ficut Pfal, inquit : Propter te pracepa. macftamurtotadic Pofica06 manentehacrégula, ne fiant opera prohibita,æ fiant præcepta^accedit fiepe pro bbertate fpiritus tertium genus, id eft,quod in generccum præceptis congruit,ftd in ipecie medium eft, ku non necefiarium, lit eft Cakado ante arcam,quod in genere congruit cum præceptis, qua?iubent cekbrari Deum Ifrael norninatim ipfum inuocando, Inuocat igitur Dauidin hoc ritUjCtiamü hæc forma in ipecie non fit præcepta, kd abfit fuperftitio, nc hocopus cxiftimetur efte meritum rcmiftioms peccatorum ,autfingularescul/ tus, præ inuocatione uera extra hunc ritum*

operd liber» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^a obftruatio noftri fabbati eft opus placens Deo, Nam genus eft præce/

atisj^irituf. ptum,utconueniat populus ad audiendam uocem Euangdq,amp;ad iifum facra/ menti,kd fpecies pro libertate ij^iritus ordinata eft,quo die ÔC quo ordinecon/ ueniendum fit, Talia funt innumerabilia opera libertatis fpiritus. Rahel rapu« it idola patri Laban,nô fuit neceik auferrc,kd monere iatis erat,ut uitaret ido/ lorum cultum. Irene fil ia imperatoris Licinrj euertit idola patris fuis manibus, non neceik erat manu euertere,kd patrem admonere iatis erat. Laurentius De cio auferenti pecuniam ærarfi Ecckfiaftici, potuiikt earn fine peccato relinque/ re, kd libertate fpiritusnoluit tyranno cedere.Taliamultafuntoperaliberi fpiritusinfan(ftis,quæfuntteftimonia confeftionis amp;nbsp;ardentis ipiritus,quæ hîc probat Chriftus, prækrtim cum hypocritæ reprehendunt. Ait autem Chri ftusprædicandum eik id officium cum propagatione Euangelij in toto mun« do,quiafadîum fit,utdeclararet k memorem foreChrifti,id eft,utdeclararet cSfeffionem, Laudat igitur uniuerialiter opera confeflionis fine fuperftitione fatfta.

Et quod facit mentionemkpulturæjalludit ad morem earum gentium, quæ corpora mortuorum magno fumtu unguenti perfufa aikruabant. Ait er/ Commtnddtio gogratumfibieikofficium,quiafignificet inftare eius kpulturam,00 ipfam offieij lAdrix. expecftare kpulticorporisconkruationem 8ó refurretftionem. Commendatio offici) mulró eft amplior,qudm quantum cogitarat inerudita mulicr.Ita ornan tur pia faefta fpiritus, amp;nbsp;fæpè parua officia ingentes utilitates pariunt, amp;nbsp;econ/ trdparuilapfustrahuntfæpèmagnas ruinas,ut hiftoria Âdæ,Euæ, amp;nbsp;alia cundi argult;= multacxcmplateftantur,Nunc refpondeoad kcundum argumentum: Non funt faciendæ profufiones, prækrtim cum defraudatione pauperum, kd hoc unguentum triginta coronatis uendi poterat, non igitur itaeffundendum erat, Ad maiorcm reipondeo,utruncß genus operum neceftarium eft, iuuare paupe* res, Sc edere teftimonia fidei, Sc Spiritus in fiincftis utrunej facit,amp; tempora co/ uenientia utrii^ uidet,ficut dicit Samuel Reg, lO. Fac quæcuntç inuenerit ma/ nus tua, quia Dominus tecum eft,id eft, Non poffiim régulas fingulorum mo/ mentorum prækribere, kd Spiritus fandtus impelkt,0d reget te, ut reftè faci/ asprækntia,modôkruias uocationi tuæ,

Magha bic differentia eft inter opera Spiritus fàn(fti,amp; inter humarta mTz-rr«./« lt;onlilia,ivlultafapientescorrumpunt,dLimomiiîîs operibus uocationis alia ter operaspl ^gunt,quæ putant eflè fplendidiora* Item dum omittunt præfèntia,ÔC metu «Ifis fufpicionibus mifcent negocia,ut in pofterum aliquid caueant, quod for« 'äffis nunquam euenturum eft. Saul frangitur metu amp;nbsp;diffidentia, ne expccftet ^amuclcm, poftea ut fplendidiora faciat, negleAo mandato DeijCaptum rca

non intcrficit. Achas propter diffîdentiam quærit Aflyriorum auxiliaj kontra uocem ElàiæjUt læpè Turci à regibus nominis Chriftiani inuitati funt» Atciim corda uerbo Dei amp;nbsp;Spiritu lànfto gubernantur, intelligunt uocatio^î

fuam, Sc fuas res agunt,doctores docent, non quærunt principum præfî^ ’^'aamp;fœdera. Principes résilias adminiftrant,nonacceriunt aliéna négocia, Jî^ctiirbantftatum publicum metu. Et magna fàpientia ÔC fortitudo eft præ^ MaredèfacerCjiicutCbriftusinquit: Craftinus dies pro ièiè ibiieitus erir, bnicit diei affliftio ilia id eft : Videamus quid in præièntia reeffè fiat, nec pro^ tometumautincertasfpescontraregulam aliquid agamus. Hæc non poG '^nt]udicari,niff corda fide amp;nbsp;Spiritu ianfto confirmata fint.

Nuncpauca adqciam de fignificationeoffîcrjMariæ,propterfignifîcatio ’’fni maxime laudatur hoc opus. Pedes ufitatc fignificant nuncios,hoc eft,MG 'i'fterium Euangeli}, ut apud Efaiam : Qu^m fpeciofi pedes Euangclizantium Päcem. Nihil eft autem ufitatius in mundo,qudm extreme contemnere MinG ‘^gt;'osEuangeIq,8cipfumminifterium,ficutPaulus inquit: Apoftolos haberi Pfocatharmatis,quo nihil deteftabilius dici poteft. Aduerfus hæc impia iudG ’^■ämiindi, Chriftus confirmât nos multis diCtis,ac præcipit utamemus,ac tue^

Euangclij miniftros,ut Lucas lO. Qui uos audit, me audit, qui uos iper^ Dr reuerentia '^Mie fpernit. Et Matth. lo. Qui dederit potû aquæ uni ex minimis iftis,pro^ Pffrdoârinam,amen dico uobis,non perdet mercedem fuam, amp;nbsp;l. ad ThelTa.

dicitur: Eos qui præfunt uobis in E)omino,diligite excellenter,propter of« E«(tngel^. ^dumquodgerunt. Nórat Paulus lènfus populi, qui facile faftidit doftores, ^'Icuibus occafionibus oblatis, eos excutit,aduerfus hæc faftidia Paulus ftudec ^^citarc Sc confîrmare beneuolentia,quæ non Iblum non admittit iniufta odia, '^dctiamaliqua Icuia incommoda in doefforibus reftêdocentibus, amp;nbsp;fine tur^ pitudinc uiuentibus placide tolérât, condonat funeftioni, commun! trans» S^illitati. Hæc officia pia erga miniftros fignifîcantur unguento in pedes effu»«

Maria,id eft,Ecclefia auditrix ungit pedes, id eft, fouet amp;nbsp;tuetur miniftros ^uangdtj,amp; minifterium ad ftudia do(ftrinæcceIeftis,utConftantinus,Theo^ dofiiis,8c pauci alij pq gubernatores fouerunt, 8lt;S texerunt doeffores, 8^ ftudia Mrinæ,idoffîcium exemplohuius hiftoriæ Chriftus hac laudatione nobis ^Oinmendat. Et ex hoc unguento fuauis odor fragrantia in totam domum ^'ffunditur, id eft, Euangelium latius propagatur, colligitur Ecclefia, creftit ^^fainuocatio Dei, 8gt;C aliæuirtutes»

Aliquæ funt in Euangelio pompæ,ut conuentus AngcIorum,Paftorum, Magorum,recens nato Chrifto,item miranda reuelatio diuinitatis in Baptifi/h j« lerupa* J’ioChrifti teftimonia Ioannis, item concurfus ad refiiftitationem Lazari. ♦ ‘^^nicomitatuspopuli fequentis Chriftum, 8Cei occurrentis cum frondibus Paltnarum amp;nbsp;olea:,item aftenfio Chrifti in cœlum. Hæ pompæ amp;nbsp;fimiles ®nines habent unam caulàm, quôd Deus uoluit extare certa amp;nbsp;manifefta

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teiîïmoniajqiiæoiîenderencCbriftumSh'umexhibitumenè.Etfienjm Chri^ p

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di fatda non de ïnciirruntin omnium oculos, ut Alexandri, au[C. Cæfaris eXigt; {

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimonqs accenfam Si conbrmatâede, ideo funt édita miraculayqueodenderêc

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^:caudirentur,ita nodri uagentur,Si^ amittantDeum,ergoib 1

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lurn datLiasuereedeDeum,aeternumPatrem,conditoremrerum,cumbI{oIe!^ 1

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di Cbrido, amp;nbsp;Spiritu, qui Iepatefecit, miffb hoc Filio,nato ex uirgine, crucifix ' (

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xo 8»C relufcitato,amp;!^ quern magna multitudo uiditreuocare Eazarum ex morte

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deadest tedaretur feuere uellcexaudiretblac dducia accédas ad bunc patefa^^ (

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum Deum,amp; experierisprecationem tuam non loreirritam.Primirm igitur

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in pompa ingredus in tirbem lerofolymâ, hoeprxeipuS 1

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ImagoEcclci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pccledcc^ Perlonariim genera 1

a f,£mpmpa d^^t^or{unt,Chridus,Apodoli,populuscredens,amp;:aduerfarn.Higradusfem 1 a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfrfonæ qua. hccleda condderandi funt,Chridus filius Dei midus ed, ut beret uiâf 1

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de defcribitur Medias in illoipfo cap. Zachariæ, quod hic citatur: Tu I

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;°Vquot;'Tungu,neteaumenticuiemillliiuiniHosdc lacu, in qaonon cHaqua,

nunt Chridum,non feie, ided, uolunt Chridum re^nare, non quaerunt fibi I imperium amp;ipotentiam,neclinguntnouam dodrinam,{edChrididodrinani 1 ndehter proponunt,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credens,hi triplex officium praedant,canunt laua 1

ucnit,‘^t‘*^ ^^^^^^^^^^^^^fdæ.DefcribitautemPraImus00pa{rionem,amp;^gIoriamMed f i

obcdi'entiam Buangclq èC uitam æternam pertrahat, colligat mag^ Ecclefia,amp; multis impertiat beneficia Chrifti. Ideo dicunt : Hozianna, id jädiuua hune tuû Meffiamjôd uicfloriam ipfi,amp; Ecclefie tue iàlucê impertias*.

Ih reliquis uerbis eft profeflîo, quis fit hic triumphator, rex Ifraèl, uideli# wleflîas promifrus,benedilt;fi:us,icilicet iuxta promiifionem datam Abrahaî» ^üncfdunt eflè fernen benediAum, Deo placens, propter quod benedicetur auferetur maîediâ:io plaça ta ira Dei, tollen tur peccarum,amp;r pcc ’^^peccatijCalamitatesamp;morSjamp;hicpromifTusrexucnit in nomine Domb '''’'deft,mandatOjamp; potentia Dei, qui eum mifit, unxit, iuuabit, ut tollat pec# 8c mortem»

Hæc breuiter de cantu dixi,ut nos admoneamus quales cultus nobis hcC ’’’’îgopoftulet» Primum enim,ut dixijpoftulat dodrinæ cognitionemjamp;^ præ '^tionemjinuocationemjConfeflîonem, gratiarum adi'onem.

Dec. 3. Nauis Carthaginenfium petentium pacem uenit ad Scipionem, ^datainfulis èc ramis oleæ. Hæc igitur ceremonia hoc loco fignificat hune Wiam eflè autorem uerp pacis cum Deo,per cum,8^ propter eum dari nobis â Deo, remitti nobis peccata, amp;nbsp;nos rccipi d Deo, tolli iram amp;nbsp;mor# æternam. Frondes ueró palmarum fignificabant ui(fl:orias,8ó in triumphis ^ftabantur. Ita hic tribuitur Chrifto laus,quód fit uitflor. Mordet calcanéum frondes pah ^nrifti amp;nbsp;Ecclefiæ diabolus,amp;r exercemur horribilibus ærumnis,fèduincit mArutti, 8c reprimit diabolum, 8d tandem ci prorfus adimit poteftatem graß ^'idijamp;excruciabiteum æternis pcenis. Et quanquam imperia horribiliter ^PPugnat, Ecclefiam publiée èC priuatim,excitatdifîîdia,diflîpationes,fcanda# wmultos impellit in peccata amp;nbsp;æruninas ingentes,tarnen in his uincit Chri# '^fanat publica amp;nbsp;priuata uulnera,rurfus erigit confugientes ad ipfum,ficut ®*dt:Nemorapieteas ex manibusmeis.

Tertium officium eft fubfternere ueftes,id eft, corpus nbsp;nbsp;facultates con# ?. Q£id ue»

ad Minifterq conftitutionem amp;nbsp;defenfi'onem, item ß ßt opus,potius amit uitam 80 opes,qudm abqcere Euangelium in confeffione.ficut ftriptum eft

^atth. 1Ó. Si quis uult poft me uenire, abneget fèmetipfum, ÔC tollat crucem 'U3m,amp;fequaturme. Non uult Chriftus nullas eftè facultates fuorum, imo ut '^cceftè eft multos uiuere, ôô eftè politias aliquas, amp;nbsp;hofpitia Ecclefiæ : Ita ne# '*^ffeeftaliquos habere patrimonia, domos,agros, opes, fed ut uitam, itâ fa# ^ultatesuult conferri ad Euangelici minifterq conlcruationem ,8lt;f uult confeft

Euahgelq anteferri his bonis. Explodantur ergo Anabaptiftarum deli# ’'î’uenta,qui uitæ politicæ ordinem conturbant, Sf negant Chriftianos poftè fftinereproprium,etiamfî nemo eripiat,fèd dilcrimen teneamus, quando lice# ’tretinere,quando cedendum fit, amp;nbsp;donee Deus poftîdere nos finit, agnofea# nius eius beneficium,8^ pro politia, ac pro holpitio gratias agamus.

Poftremd funt in hac triumphali pompa aduerlàrij damnantes Chri# ü uum,amp;prohibentes excipi,8c cclebrari eum, ut fèmper funt imprj, qui pro# chrijîi. pterfuosquæftusamp;potentiamdefcnduntcrroresamp; idoUjamp;S conantur dele# r« Euangelium, fed Chriftus hos caftigat, ÔC confirmât fuos j 80 citât confolati# on€mdulciflimam,exPfal. 8, Ex ore infantium amp;nbsp;laftentium perfecifti lau«

dem. Excitât^ mgaitjDeus bumiles Scimbedlles^at ronentEuangehum, edam repugnandbiis[yranm's,8(:magnisgubernatoribus mundt. Duplex confola^ do proponiturin hoc dido, Monemur.,ne modimbecilhtate docendum con^ femnamiis Euansdium, imó ne nos noftra imbecillicas moueat, ut deleramus miniderium Euangelq, Deindeauxth'um promâduir, Deum,ait,perßcerelau dem,adiuiiac Deus docentes,uc Efaisc cap, fl, dicitur : PoCui uerba mea in orc tuo, nbsp;umbra mantis meæprotexi te, ut plantes ccelos, Hæcbreuiterdepom^

pa triumphali Chriliiingrediends leroiblymam annotauimus, utlîudioliag^ noCcant in ilia pompa Eccleûæ imaginem, 8^ illudres dgnißcadones,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bccadoprimæ concionis hoc îoeo ed, quàd zApodoli Chrido bonoriß^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum ededuxcrunt,uenireethnicosadeum uidendum,amp;fomniâruntiamillud

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aureumregnum a Nlediacondituendum,inquocogitabantChridam8éeius

a , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amicosapudgenres in magno honore futuros e/Te, Nihilautem bominidukb

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfsnquiîîitateconiunda, leu fpe tranquilliamp;£/ogt;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apodolorum cx^ahorum ïommantium taieregnum in Eccîelia,8Cbanc uicio^

a,n cupiditatem damnat,mquiens : Nid granum frumend cadens in terrain mormun. fuent, ,pCumklu,n mancc. Quiamac animam ruam.pcrdeccan,. r r' lt;1^^dem cum blius homin is ornabitur gloria ; ôé fuo tempore uniuer

Cdup cur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriam habitura ed, {èdôcmepriuscrucidgioportet,8^uniuerfain

uita oportet rtibiedain edè cruci, ÔC ingentibus ærum:^ de Chrb do nota edcauia, quare iplum oportuit pati, Nam càm nollet Deus totumge^ nushumanum perde amp;:ramen iudicia Dei compenfadonem, pœnampro i pet cans nodrispodularer, Filius fadlus ed deprecator, 8^poenam ac horrent nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

dam iramDeun iele deriuauit^ ut nobis parerplacaretur, padusedigiturnon propcer refc, kdproper nos, uUoanncs inguic ; Hie ek annus Dd, nui iollic peccara mundi,amp;hra, nbsp;nbsp;eadem fenrenda prolixe tradira

cjufæ pdßio= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ Non ut proprijs afdidlionibus mereatiirrei)

numEccUfi^. conciliationem, led al^ multædint caudr,ucriimpræcipua ed, ciimpeccatum haereatin nobis, unit Deus banc madam peccatidedrui,ut noua natura ueliia^ niur, ideo manet mors,amp; ut agnolcam us iram Deiaducrdispeccatû, lirepred Tcflimcttia, iisprauis inclinationibus accendatur in nobis noua lux, ô^crefeat, ideo magis fjuôd Ecclejî, exercerur cccleda, quam caereri homines,8i^cocurrunt aliae caiilà:,recitata:alijs opartcut locis Dcponamusigiturillas fuauesimaginatio,ies,mligisplacidamamp;trati^ ' quillam uiram noiiram fore, quia fumus membra Eccledæ Dei, îmà feiamus , nos circum ferrepeccatum,propterea mergiin aerumnas ingentes, ut dilcat nbsp;nbsp;nbsp;t

in nobis ßtie cruccj iicutPIalm, )8. dtcitur i Propter initjuitatem corripis ho^

’’’‘nem, 8(^1» Corinth, 4. Exterior nofter homo corrumpi'tur,ut interior reno* 'i^^urdedie in diem. Item Efaiæ 28, Quem docebit Icienti'am f abladlatos d la^

deinde : Sola uexatio dat intelledlum. Item t Cadigabic eum Deus fuus 'J'mdicio,ut eum doceat, amp;2leremiæ 31, Caftigafti me Domine, amp;nbsp;eruditus '*'^.Efaiæéé. Ad quern relpiciam, nifi ad afflidlum contritum IjairitUjSd ^‘’’^cncem lermones meos, Denicß ubiqi Ce offerunc teftimonia in Propheti's ^Apoftoh's, Sdfuntilluftresconcionesiplæhifton'æ omnium landlorum ab quot;''^0, Adæ,Euæ, Abel, Abrahæ, Iacob, leremiæ, Baptiftæ, Chrifti, Apoftolo^ '^^'^jMartyrum.

Hîc dicat aliquis,cur igitur traditæ funt promiHîones iîïæ : Betaus uir, Depromißiot 5'^itimetDominum,opesoCdiuitiædomieius,amp;fimilesC’Refpondeo:utraq^ nebonorum uera eft,5d fubiecflam elîè Ecclelîam crucijamp;C tarnen cam luuari à Deo, ^nocdifïèruntpiorum ærumnæabimpiorum ærumnis, Dauid, leremias, ^âniel^PaüIus,8ôlîmiles,Iciuntlèetiamcùm merguntur in ærumnas,tarnen ^':ocuræellè,86habiturosauxiliumamp;mitigationem,amp; tantilper dum uulc qucmqi in fuo curriculo lèruire, mirabiliter erigit Sc libérât afflidlos, ut ^'Corinth, 4, dicitur : Circumferimushunc thefaurum in ualîs teftaceis, ut MIentiauirtutis fit Deijamp;S non ex nobis, angimur, fed non deficimus ani* quaflàmur,lèd non perimus.At ciim irruuntmagnæprocellæ in Saulem, ^otîipefurn^Catonem, Antonium,amp; fimiles, deftituti rjs rebus, d quibus ratio ’’^niana opem petit,prorfus opprimuntur delperatione,amp; pereunu '

’ nbsp;nbsp;nbsp;Profunt igftur promifiîones liberationum corporaliû, quia cum in bac

^’taEcclefiam Dei manere oporteat,lèruatur corpus mirandis modis,ut popu •^’sindeferto ièruabatur, amp;nbsp;multæ fingulorura mirandæ liberationes fiunt Popter niinifteria,uel Eccîefiæ,uel politiæ, uel œconomiæ ; ut quoties mirabi^ ‘'tereripiuntur morti,Dauid,leremiasf Imd hæ prælèntes liberationes funt quot;’lago integræ liberationis futuræ,8ô de ea nos admonent, 80 alunt ac confirm ^antfidem, qua credimus Deum nobis adeire,8ó opitulari,amp; qua expedlamus Wam liberationem,ut allegatur exemplum Pfat 23. Accedite ad eum, nbsp;ib

WnaminijiftepauperGlamauit,amp;Dominus exaudiuit eum,S6c, Ha?c de ^’'Uce,amp;promifiîonibus hîc breuiter recenfui,admonendi ledtoris caula,ut ^^nimamhuiusconcionisconfidereuCæterum alibi prolixius totus hic locus ^î'aftari folet,

lllud obiter addendum eft de GracciSf qui uenerant adorandi caulâ, quale gtnus hominum intelligitf Valde prodeft feire quæ genera hominum tune fu^ homsnumin ^dntEcdefia Dei. Non enim foli Ifraëlitæ, id eft, nati ex femine Abrahæ, fue:« Ecdeßa tem^ ■■unttunc Ecclefia Dei, led etiam multi Ethnici, erant igitur genera tria : Ifracs« P*””® Apofia. litæp'd eft,nati ex femine Abrahæ,hos oportuit eftè circumcifos, SiC obleruare ceremonias Mofaicas. Secundum genus erant Prolelyti, qui ex gentibus con« vrofelyti. ’^frf’,etiamuolueruntcircumcidi, amp;obleruare ceremonias Moßieas, Tertiu cralii genus fuit baud dubie magnum,de quo hic Ioquitur,amp; in Atftis Apoftolorum üocantur uiri religiofi, uidelicet Ethnici, qui fine circumcifione amp;nbsp;obferuatio«

I leceremoniarum, didicerant promilTionemfalutisdatam propter uenturuin Emen, quo bencdicendæ erant omnes gentes,8C hac fide inuocabant Deum ue* turn, qui fe populo Ifrael patefecerat, amp;nbsp;uerbum fuum eis tradiderat. Tales Eerunt Naaman, Syrus,NabuchodonoIbr, 0^ cius filius,item Dan'us,Cyrus,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V u u q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cor*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cornelius in Aólis ApoftoIorum,Athiops,Eunuchus,3^mukitâlesEthnîci I

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerunc Ecclelixuerx membra, ideotpdifperG funt inter gentes IfraêlitæJ ue i (

Vtrunf]p confideremus, prxceptum promiffionem. Præceptum e{l,at Î mandatum Dei, hoc clijConfeiJionem ueræ dolirinæanteferamusuitæno^ j ; Æræ, S)iin hocprxcepto monemur, multos èC magnos fore hoHes Euangelr/,

diligit pattern aut matrem plusgudm me,amp;:c. Ita hîcdamnatamantemani^ I 1 mam propriam, id eft, uitam, plus gudm Deum, feu mandatum Def Ordet / 1 enim feruandus eli, mandato Deiregenda efi uita, guodprimùm iubet Deo I , obedire, amp;: poiiea propter Deum creaturas diligere, ita utguamcudiligere / prxcipit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

e:iie,ut orncnturgloria a patre^eademconiolatione nos (udentemus in omui genere periculorum,idiagnx difcordix iecutx funt taxatis crroribus,8c uidem tur futuri exitus triftesrediedocentium, fxpe etiam fcandalis principum,amp;^ popuh deformanturfed fciant exitus fore falutares. Pater enim ornabitgloria Miniilros fuos, amp;guamuisaltgui interRciantiir,tamen Deusillorum caulam de fendet, tandem in xterna uita uniuerfx Eccleiixgloriam patefaciet, damgt;gt; natis 0^ abiediishoftibus in xternos cruciatus, Dxc breuiter de his prxceptis promiilionibus tantum admonendi ledioriscauia dixi, utbxcbreuia didia, guæ guidem fatisperfpicua funt,attendus coniideret, E f nunc anima mea turlata e ft.

Interrumpitureius concio tanta condernationeanimi, utfueritclara uo^ jticia chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dmper fueritbeatus,guomodo potedcum ilia animiIxtitia exi^

t^recontiernatio,autmcedicia,gualisahbide{cribiturj cdm ait! Tridis ed I anima mea udÿ ad mortem, Etdautem ingentes motus in Chrido tiim lætitix, turn triditiæ nemo porediatis explicate, ramen Eccledam aliquid de eis cogb tare neceliced, quia aliquo modo utrofcp degudat, 3d in Pïàlmis iæpè defcni bunturutricp, ut condernata mensdicit! Deus meus, quaredereliquidime, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo fuo, 3d dmilia didia padim obuia dint, ut autem

Amatas, Et hæ fæpèrccitantur, efurit,fitit,Iætatur,irafcitur,mi7cricordia affî'ci# ^iir,dolet4acrymat,confli(flaturingennmccfticia. Hi affèdlus in Chrifto non fuerunt fîmulati, fed ucri bc ingenres motus, amp;nbsp;funt illuftn'a tefti'monia, often* ^^ntia in Chrifto uere efie humanam naturam.

’’iquoniodoconfiderentur, potentiædifccrnantur,amp; quid cuiej proprium fit, Riorum ®nftituatur, ita 8^ caufas dolorum SC confternationum ,amp; quales fuerint hichrifio, ^otus,aliqua ex parte dicaturdnfimus gradus eft appetitionum naturalium,ut 'ärnis htis,00 doloris,qui tadtum comitatur,utdolor,quilacerationem Corporis ieu neruorum fequitur, Hæc fuiftè in Chrifto, amp;nbsp;non efle uiciofa con* ‘ht,quia funtres fic conditæ d Deo. Natura neruorum eft, ciim laccrantur, ceratione ner ^’■ticiatiim efficere,neq? hie cruciatus eft rebellio contra mentem, quia eft res fic 'Jtata,quare facile intelligi poteft non efle uiciofam. Secundus gradus eft affe*

qui in corde ex metu illius lacerationis,amp;^ mortis oriuntur, 80 ut ita di* f^^tijtrepidatio eft cordis fugientis mortem Sc lacerationem,cor rapit aliqua mcIim nwriir ^’^partefecum uoluntate, fed elult;ftantur cor amp;nbsp;uoluntas, ut Ce fubijeiant uolun# fiAturalts, DeijUt in cætcris uiris fortibus, in Danielç aut leremia eft metus mortis in

hie rapit fecum uoluntatem ,etfi Spiritufan(flo confirmantur uolun* Si^cor, utfuperent metum, èc placide adeant mortem, quia diledlio Dei ac*

Hic quæritur, ciim cor amp;nbsp;uoluntas aliqua ex parte diflideant iudicio Jî’^ntis, an hoc diflidiuminChrifto,utincæterishominibusfît uicioftirn. Re* ‘pondeo : Sicut dolor ex laceratione ortus, uere naturalis eft, SC non eft uicio*

:Itametus quidam illius laccrationis eftnaturalis. Metuit amp;nbsp;refugit Chri* rugamortif ‘^fed ordinate,non ut nos,inordinate. Nam ordinate natura fupra uires ”^^3(3 gemit.nec frangitur fine aliquo fenfu doloris, amp;nbsp;tarnen in hoc ipfo ge* ’ ^•tti mens retinet fuum indicium ,qu0d Deo fit obediendum :amp; uoluntas ^^tim diligens uincit trepidationem fuam amp;nbsp;cordis, uult Deo obedire, ‘’3tuoluntate placide fuftinet mortem. Non eft igitur uiciofa hæc trepidatio,

eft naturalis ÔÔ ordinata, non ut in nobis,inordin^ta, fagiens inollitie 8^ ’’^oreuoluptatu,8lt;f cum dubitationibus de Deo, aut fremitu aduerfus Deum.

Sed tertius gradus eft dolorum,feu confternationum, quæ funt longe fu* ^3naturales illos dolores, amp;nbsp;caufas naturales,uidelicet fenfus iræ Dei aduer* * “‘speccatum. Agnofeit Chriftus Deum horribiliter irafei generi humano pro turales ex (in Pf^rpeccatum, amp;nbsp;hanc iram effhndi nunc in fe, tanquam uitftimam, dolct De* f« ^‘’1 offenfum efle d genere humano, amp;nbsp;Iiidlatur cum tentatione de abiedlione. hicfummus gradus eft horrenda SC inenarrabilis confternatio uoluntatis,que ^otiusnaturæuiresuclutincendiumabfumit,utdicitMoles: Deus ignis

Wnseft. EtEzechias : SicutLeo contriuit omnia offa mea. De hac difticili* fterMtionn ^ftftquæftio, Sed idem de ea refpondendum eft, ut fupr.Letfi longe maior eft quot;^confternatio in Chrifto, qu.Ln in Dauide,Bfaia,leremia, Ezechia, amp;nbsp;fimi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°*

W.Nam Chriftuspro nobis tulit iram amp;nbsp;indicium Dei. Tarnen difllmilis '•tinChrifto,amp; in cæteris. Nam in omnibus alrjs cum fuga exiftit fremitus ad Jj^tfusiudicium Dei, amp;nbsp;in his, qiu non eludlantur confugientes ad uieftoriarri ^hrifti,uidelicet in damnatis,fequuntur horrendæ blafphemiæ. At Chriftus hnterrores fine indignationc aduerfus patrem,ideo hæc trepidatio eft fine pec

771 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JN EKANG:

Ex hoc tertio gradu exidimo fuidè amp;nbsp;banc fubitam condernationem,cti^ htsßtmentioinhoccap,i2,Joannis,inqua cum dtuina noce conßrmacus ht Chridus, non dubjum edingentem terrorcm diidè, Nec curiobtatis caufa bxc recitaui, fèd ut cogitantes de Chridi padione, non tantum corporis laceration nes coniideremus,ièd iciamus in anima etiam ingentes ÔJ inenarrabiles meedi^ cias fuidè, ôc:ûmul difeamus magnum quiddam edè iram Deiaduerfus pecca^ ta humanigeneris,ôc: mirandam edèin hlio Deihumilitatem, quiièdeabiecit, utin fefederiuaritiram Dei, quadipiêpollutusfaidèt nodris fordibus, Qaæ oratio Angelorum autbominum explicatepoted, quanta fuerit hæc bumilb tas 8c: abieedio fuiC\7tinam etiam ex aliqua parte cogitemus de amore Chridi ■» ^deo abiecerit propter nos, necedè edimmenfum amorem ed ^^tifugiamus ad ipfam,petamus 8C expedemus aaxiliani faîutem, gratitudinem etiam obedientia nodra declaremus, Hxconinia cof gitanda funt, quoties de Chridi doîoribus dicitur,

^^^^^P^^^^P^^^^^^^^i^tduohxcquac^ri, Primt/m cam fuerit alb (^a trepidatio, an fueric uictofà, Alterum quomodo potuerint in eo dmulex^

beatorum, 8c tanta condernatio. De priore iam diâant j c/t; in Chrido fuerunt trepidationes, tarnen non fuidècas uiciofas,

nodris inordinate, in quibus fremant uolantates ad

uer/us Deum,led fueruntgemitusnature oneratefupra uires, aim tarnen uo^

luntasretineret obedientiam dne indignatione aduerfus Deum,

De aker^uædione îongx iiatiac funt reCponfioneSt^ Sednos breukei^ Quomedoin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^pora difeernenda effè de Chrido. Ähuded typaspadionis

chrifioptr. ôChuiusadmirandxohedientixSc abielt;dionis,reuhumilitatis Chridi, fueZuZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extrapadionem. QuiaenitnadmirandoconßlioDeidecretum fait,at

ftertMtionts, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necedeFaitaîiquodtempuse(dmadationisuidimæ,Ét^

Chridus lèmper fuit beatus, tarnen lÛo tempore, quod dedinatatn fu^ itpadioni, non jta fuldc beatitudo ,ut extra padionem, dcutdicitur detempo^gt; re, PFalm, d MinuidieumpauliFper â Deo, QuidÛtilluddiminuereuel deFe^ rere, expreditciaiasj inqaiens t Dominus uoluit eum conterere in inßrmita»» te, Voluntatem decretum DeiFuidè inquit, utd Deoipib obrueretur tanta Ttittpuihumi utedèt2,vr(gt;oppronodrispeccatis,quia indicia Deidagitabataliquamcom^ . lintionif chri penFationem. Omnis enim lex ueladobedientiam,ueladpœnani oblicfaMc nbsp;nbsp;nbsp;/

edleue quiddam, conteri a Deo, nbsp;nbsp;Aliuded lacerari corpus ferro, autd be^ nbsp;nbsp;nbsp;/

di/s, Aliud, amp;:longê maius ed, pcrcutid Deo, 8^Fentireiram Dei, hoc ed, la^ nbsp;nbsp;nbsp;/

DifcniDto, nern, uitam, lætitiam e/deiebat, non clarècernebatur. Idem Irenaeus erudite dixit : Verbo quiefeentepadum ede Chridum, ut crucidgi 8^ moripodet, id cd, uerbum tune non exercebat potentiamfuam, Sic paulifper Chridus d nbsp;nbsp;nbsp;/

Hæc refponfio eft planior, quâm aliæ quæ â fèhtentiarqs rccftantur,quas . 'l'iirequirctjkgat apud ipfos. Nos de his tantis Sgt;C tam arcanis rébus piè 8c re^ ''^renterclt;^itemus, amp;nbsp;magm'tudine dolorum Chrifti utcunqj confiderata, ag* ’’pTcamus ôeum uere horribiliter irafci peccatis, amp;nbsp;ingcntem uim efïè amo* '^'krga nos m Filio, qui pro nobis pœnam fubijt, öó timorem Sgt;C fîdem arden* ^‘Oüs cogitationibus excitemus,

Hafc de confternatione hoc loco fàtis (ît dixiftè : Sequitur confblatio ma* ’’‘æfta, quæ non fôlùm confirmati'o fuit confternati Chriftijfèd etiam teftimo* '’■üm coram populo, hune Icfum â Deo mi'ftùm eftè. Clarè enim inquit uox '^'iimatEtglorifîcaui,amp;rurfusglorificabo,quafidicat: Tefti's fum,tc à me pâtre miflum eftè, idlt;j decbrauit, quia tecum refufcitaui mortuos j ’*'afedniiranda,amp;poftea rurfus proponam tcftimonia ûi tua refùrrcdio*

Exemplum hîc cerni's ei'us ftntentiæ, quam nunc rccitâui de difcernendis ^'’nporibus. Languefadus erat Chn'ftus fubita confternatione, fed rurfus in quot;octerrorc feft erigit, præfèrtim confîrmatus uoce di'uina, Sc ut antea cxpauc* J’bita nunc rurfus ïætatur, ÔC uerba gloriofîflîmi triumphi lætus récitât,^ ^ünciudiciumeft mundihuius.nunc princeps huius mundi foras eqcietur» yo^curadiâafunthumanisiudkqs. NamPilatoamp;fimilibus nihil noui ui* wtur geri, aut fieri in mundo, uidebat circumirc Chriftum, ut Socratcm,amp; 'ïxare malos mores, 8ô poftea circumuentum iniquis ludicrjs, exiftimauit cafii ’'Pprenume(re,utSocratem : Nec cam rem affèrre mutationem humanoge* ’J'ri,ucl imperqs, Sed tune iudicauit Pilatus indicium mundi fieri, cum uidit ^CaioCæfare, poftea ab Augufto puniri inquietos Principes, puniri aua* '^*fiani,8cliberariorbem terrarum eorum tyrannide,amp; nouas leges iuftas amp;nbsp;^°lcrabilesgentibus ferri, reftitui indicia ,8è muniri pacem, De his rebus ge* ^sdixiflet Pilatus, tunc indicium mundi faeftum eftc, Só rcÂè dixiflet de iudi* ^oimperiorum, ieu politiarum mundi, Hac imagineconfiderata,uerba Chri* *“dahusintenigentur,quæloquuntur de euerfione tyrannidis Diaboli, amp;nbsp;^fnibtorum eins, 86 deftrueftione regni peccati,86 de nouiregni86æterni Mitutione, 86 liberatione eledorum/iam inqnit illud prælium fiet, in quo 'gofuperabo Diabolum, èc potentiam eins frangam.

Etfi igitur ab initio mundi patres fàluati funt uocc Euangeli), 8^ fide ucn* ^riMediatoris,86 femper fuit effieax mediator,tamen fic Prôphetæ,Chriftus Apoftoliloquuntur, hoc ipfnm opus, ftilicet paffionem 8^ refurreeftionem Chriftieife confummationem promiflionum, quia eft caufa, meritum, 86 in* 'Oîtiouitæacternæ, 8c propter hoc opus antea efficax fuit mediator. Sic loqui* Daniel cap, ÿ, Tune finietur peccatum,86 adducetur iufticia iempiterna,86 ‘niplcbitur prophetia.incoatur uita æterna elcdlorum in refurredione Chrifti, ^confummatur in muleis refulcitatis, Sed aliqua mebra expédiant confumma ^‘oncm,exhibita tarnen eft caufa 86 perfolutnm precium,quod antea expe* ^^ïbatur, Ita hoc loco dicitur : Nunc indicium eft mundi, id eft, nunc nouus

ïlk flatusincoabitur,in quoelcÆ liberabuntur tyrannide D2aboli,à peccato, d morte, amp;nbsp;econtn'i tyrannus cum fuis membris damnabitur, reprimenir,8d tandem in æternas pocnas abrjcietun Idco in textu dicitur : Nunc princeps mundi foras eqcietur. Etfi enim inde ufq; ab initio in patrum amp;nbsp;eledorum berationc, diabolus reprefliis eft, tarnen nunc illud opus fiet,propter quod pri* ores liberationes fadæ funi,cau(a,meritum,incoatio manifefta uitæ æternæcx bibebiintur,

Cætcriim diligenter nobis banc conlblationem inculcemus,diabolum fo ras eijci à Chrifto,conueniunt uerba ad illud dictum Ioannis : Filius Dei appa» ruit.ut deftruat opera diaboli.Quod dicTtum intcrpretatio eft primæ promiffi* onis,traditæ in Genefi : Semen mulieris conculcabit caput ferpentis. Hæccon^ culcatio paldm fit in refurrcc7ione Chrifti,amp;l fit uniuerlaliter quoties Chrift* auxilio reprimitur diabolus, ne nos euertat, Vt igitur has promiftioncs difca« mus,no efle inanes ibnitus uerborû,ièd reuera hpc beneficia omni têporeinuo* cantib. darfin quotidianis negoci}s,periculis, 06 certaminib. fides luceat, petes expedans hæc beneficia,ficut inquit Chriftus : Petite, 8ó accipictis. Hæc des experiturpromiftîones ueras eflè,amp; donari nobis mirandas liberationes*

Dixerat Chriftus le exaltandum elle,id eft,crucifîgcndum,amp; omnesadfe tradurum eftè, genres amp;nbsp;Iudæos,amp; fine errore intellexerat populus, Chriftum de morte loqui* Addunt igitur quæftiones de pugnantia, quæpaflim in Pro* phetis eft obuia : Alibi dicuntChriftum moriturum, ut Efaias ôô Daniel ex* preftedicunt. Alibi dicunt,Chriftum regnaturum eftè perpetud fine fine. Ha ne pugnantiam explicate nec Pharilæi tune poterant,nec nunc poflunt ludæfFin guntigitur politiam multorum lèculorum,ÔC obliuifeuntur regni cœleftis in uj'fg æterna* Difputant enim natum ex fern ine Dauid,fi moriatur,non régna* cb^ifto morU Promittitur autem regnum æternum non naturæ alicui incorporeæ, fed fi* turo cr reg lio nato ex femine Dauid* Hæc pugnantia conciliatur per refurredionem.Mo tuturo. nbsp;nbsp;nbsp;ritur Chriftus,cum autem oporteatregnare natum ex femine Dauid,necefle

eft eum refufeitari,régnât igitur refulcitatus in uita æterna* Hcc iàtis eft admo* nuiftè, ut prj intelligant nouum teftamentum lucem cHè Prophetarum,amp;lludæ os facilius réfutent, coHatis didis Propheticis. Nam alia de morte loquuntur, alia de regno æternolèminis Dauid, alia clarèdicunt,Chriftum moriturum quidem, ftd tarnen cripiendum eftè ex morte,ut Elàias inquit cap yj* Et Pfalm* ait : Non dabis fandum tuum uidere corruptionem*

Duæ funt lèntentiæ,prior ait: multos etiam conljaedis miraculis non cre didiftè* Id exemplum eó recitatur,nepaucitatc credentium prj moueantur,ut ipfi quoc;^ deficiant. V t multi ftint T urci,amp;S aliarum lèdarum homines,qui ra* tiocinantur, non uideri tot genres fruftra conditas efiè, amp;nbsp;propterea amplectii* tur errores, quia magna eft mulritudo, quæillos approbat* At fæpè nos Pro* phetæ,Chriftus,8^ Apoftoliaduerfushoc feandalum confolantur, èç de hoc ipfo loco tota parabola de ièmine in diftîmiles terras fparfo concionatur* V^al* de enim opus eft omnibus ptjs hacpræmonitionc, quia omnes mouentur exi* guitare milèrrjs Ecclefiæ*

Altera queftio eft hoc loco de caufà eledionis reiedionis. Eft ne uo* luntas Dei caufa contumaciæ inimptjSjCÙm hoc loco dicatur, ideo multos

lOAHHlS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;776

yonpotuiflè credere,qufa Propheta dixerit: Excæcauit ocuïos eorum^Rc^ wdeo: FirmifTimê tenenda eft hæc fèntentia : Deum nee uelle peccacum,nec '^«caufam peccatijGcut Pfat y. clare dicitur: Non uolens Deus impietatem tu fuprà Chriftus ipft inquit : diabolum caufam efte mendacq homicidrj, 'quot;niuocateum pattern mendacf),8ó addit : cum mendacium loquitur,exproi» Pf^jsloquitutjideft,ipfèftauertità Deofponte,nec accipit d Deo conditore ^prauationem (èu mendacium, amp;nbsp;!♦ Ioannis 3. dicitur : Qui peccatum facit,ex ^'aboloeftjquia Diabolus primiïm peccauit* Vcta eft igitur fententia, con* ''’’ïiaciam in damnandis non eftè à uoluntate Dei,ftd â uoluntate propria dam j’ndorum,êó hanc contumaciam caufam elle,id eft, meritum damnationis, He ^ïd Roman» 10. dicitur,citata ftntentia Efaiæ : Tota dieexpandi manus mc^« populum repugnatem mihi,5lt; contradicentcm,ait offerri fàïutem d Deo '’’’inibus, fed non omnes amplecTti oblatum beneficium, fed multos Deo repu*

Non igitur uoluntas Dei caufa eft contumaciæ in ipfis, fed uoJuntas ip;« '’fum propria ♦

p Quare quód loannes dicit, ideo multos non crederc quia prædidum fit: •^^cæcauit corum oculos, intelligatur ratione coniequentiæ, Propheta praedis

Quiacrateuenturum. Deinde phrafisdextre intelligatur ,quæ uGtatiQ gt;nbsp;Ebræis de permiffione : Bxcsccauit oculos eorum, id eft, permifit effc ^lt;^os,non liberauit eos d cæcitate, non adiuuit eos, ut ianarentur. Eft autem ^Ufrdaapud Prophetam,fignificans furorem impiorum, qui audita uoce Eu;» fiunt rabiofiorcs, quafi dicat : Quid profecit docens Euangelium f red«« '‘'ditdunores, ut uulgó loqui ibiemus, per accidcns,id eft,rabies audito Euan^ |^Iiocreuit,quia uoluntas in ipfis auerfa, odit Só fugit Euangelium, non quia agat aliquid in uoluntate eorum, imó Paulus claré dicit : Confirmari ^^citatem illam à Diabolo, qui mentes mouet, ut cogitent Euangelio con««

Vt mouit mentem Manichæ],8c fimilium,ad portentofa mendacia exlt; ^^gltanda» Nec ueró dubium eft phrafin Hebraicam in his uerbis : Ego indu;« corPharaonis,8ó fimilibus, depermiffione intelligendam effc, ut Efàiæ 7' Quareerrate nosfccifti Domine^ uqs tuisî* Hic iatis perfpicuum eft ^'pffiniflione dici» Hæc fimplex explicatio de merito rcieélionis, amp;nbsp;de caufa '^^urationis, ftu pertinaciæ plana eft, SC nihil habet perplexitatis,8d baud J^bieueraeft,nec prodeft quærere alias difputationes, quæ multos habent la«« ynnthos inexplicabiles»

Eft autem expeditior refponfio de reieeftione, ut dixi, altera difputatio wilior eft de eledione, non dubium eft miftricordiam, feu uoluntatem Dei '^iffrentis uere efle caufam eletftionis» Nam poft lapfum Adæ iam totum l'anus humanum perierat, nec poterat Adam,aut pofteritas eius, proprijs uiri^ ^usrecuperarcamiffam dignitatem, ftd arcano,amp; mirando confilio Dei, des« pfccante Filio, immenfa mifcricordia rurfus promiffa eft reconciliatio,0c hæ;« uitææternæ, ne tota hominum natura tantum ad exitium condita efi Caufa igitur eledlionis eft fine ulladubitationcmifèricordia,8Cmcri-fîlfj Dei fîcut loan.}, dicitur : Sic D B V S dilexit mundum, ut Fili;* , jjni fuum unigenitum dederit, ut omnis qui credit in eum, non pereat, fed ha* f ’’fîtuitam æternam» Et Paulus ad Ephefibs lècundo capite inquit : Gratia fal*

•'wi eftis per fîdem, ôô hoc non ex uobis, Dei donum eft, non ex operibus, ne ^üisglorietur, amp;nbsp;ad Romanos nono amp;nbsp;decimo prolixius hæc fententia tradi. ‘iir» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft

777 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ETAnC:

Difcrimen igt;u Eft igitur in uoluntatc Dei, cauG eleAionis, mifericordia, 8^ merituin ter ele£i()f,cr Chrifti, fèd concurrcrc oportet apprcheniionem noftram. Cum enim promiP raeäof. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grattx ßt uniiieriàlis, ut manifeftiflîmum eft, 8C necefle Cit: nos obedirc pro^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It

aget mens Dauidis pulfi in exilium jqud confugiet,diiputans prælêrtim in tanlt; ta calamitate, an fit reieeflus. Nuiquam uoluntatem Dei cernet, nifî in promifi fioneuniueriàlij hac fc uoceconfôlabiturtlnièminetuobenedicenturomnes gentes* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

In banc uniuerGIem iè quoc]^ includet, ftatuet,certÔ uelle Deû, acpræ* cipere,ut promififi'oni aflèntiamurjamp; aflèntientes recipi. Hæc in ipfis fidei ex* ercicijs melius diieuntur, qudm in ocioßs Ipcculationibus, non fîngamus, ut Manichæi,uoluntatem hamanam iàxum ciTc, indulgendum eßk dubitation nijdonec lènlèrimus nos cogi inuitos, ut credamus,lcd ipfi cogitata noce Euan* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

gdq acerrimè repugnemus dubitationi, quod ciim facimus, accenditur in non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Hæc uera, certa, plana perlpicua lunt, ex bis fundamentis extruun* tur, uideliceCjquôd promiiïîo fît uniuerlàlisjqudd neceilè ßt aßentiri promiffi» nij quód de uoluntate Dei iudicandum ßt ex ipfó uerbo propofîto, prorfus ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Adamiudicabat,qui quoties angebatur de fuo laplu,intuebaturpromiflïon j nem uenturi reconciliatoris, nee alias opiniones quærebat, led fuftentans amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

promifîîone, fîatuebat le receptum Si. eledum efîè, Ita nos lèntiamiis, qui uerbo trahimur, quod ßde accipi neeeße cft nec aliæ quserantur illumination nés. Cùm enim dicitur : Nemo ucnit ad me, nifî pater traxerit eum, trahi nos ftiamus,cum uerbumEuangelqampletfiimur fide, fîcut eodem loco dicitur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Omnis qui audit d Pâtre amp;nbsp;dilcit, uenit ad me. Trahi ergo mentes,ihquit,cùm audiunt Euangelium, amp;nbsp;difeunt^id eft,câm ampleduntur fide, nec repugnant, fed credunc Nam poftea ipfè Cbrißus illud audire amp;nbsp;difeere interpretatur cre dere uoci Euangelq.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Ac ut promißio gratix eß uniuerfalis, ita intelligamus hæc dida loqai de promifîîone : Deus uult omnes làluos fieri. Item : Apud Deum non eft -nja* trwTToZH^ia,ut A(ft. lO. dicitur de bac ipfa quxßione,quales placeant Deo,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

non accipit, Eß autem acceptio perfonæ, non eße æqualem æqualibus omnin no, Laus eft igitur iußieix Dei, quód eß æqualis æqualibus iuxta regulam, quam tradidit^ damnat peccatum in omnibus, amp;nbsp;dedit filium propiciatorcm pro omnibus. Recipit igitur omnes confugientes ad filium, reijcit omnes cotu temnentes ßh'utTtjbäc uoluntatem fuam in promißionibus clarè propofuit, Sic enim inquit loan, Omnis qui credit in Filium, habet uitam æternam, qui non credit, manet ira Dei fupereum. Hæcdida illam xqualitatem deßniunt, ÔC oßendunt non eße'Ti^oeruTroAHiîap apud Deum.

Nec aduerfantur hæc di(fiis Pauli ad Romanos Non eß uolentis,ncc^ currentis, fed Dei miferentis. Verum eft enim mißricordiam meritù Chrû ßi eße eau fam elelt;ßionis,0lt;^ trahi eleßos d Deo,ßd uerbo ÔC Spiritu fanéîo tra^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ’

buntur, Hîc uelle oportet, nec repugnandum eß trahenti DeOy nec retincji^« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da in

1 o A /V N I û C A T K r XI l» l^inanimisSifconfîrmandadiffîdenciajfeucxpecn-andiim donee cogatur uo« •^taSjUtfaxum ui impdh'turjCum^ in pauoribusfuftentatfè mens promiffî* ’’’^^grati'æ, (imul eft effîcax Spiritus fanctus, iuxta diélum illud, ad Galatas 5. Pjomiffîonem Spiritus accipiamus perfîdem.Hæc de caufis rciedtionis /(^tionis hoc loco com memorata,transferanturetiam ad fimiles locos in loan in quibus de reiecrionc aut elecîlione dicitun

Simplex fèntentia eft, dixillè hæc Prophetam, quando fpiritu agnouit ^'ituri Chrifti regnumjprædicationem,paifionem amp;nbsp;refurreeftionem* Cita^ ^^''enim cap. nbsp;nbsp;Efaiæ, quo Chrifti paflîo 8^ refurredio delcribuntur, icd alia.

^''fciitiaeft,utexiftimo,magis propriajdixiflc hæcProphetam,ciim uiditglo* '''’'nChrifti,ideft,uifîbilemfpecicm,quædeicribitur Efaiæ 6» Vidi Domi;» fedentem fupra folium excelfum. Significat enim loanncs fîïium Dei feo^

Pa tribus 8c ProphetiSjamp;cum eis collocutum eflè, ut de Iacob, Mole, Daniele,didia non obicura leguntur,

Jn Hnehuius capitis repetit fummam Euangchi,8c magno animi motu,8(f ^æ^'flîma aflèueratione allegat Deum autoremjamp;^ profitetur lê d Deo miflunt

Hæ aflèuerationes toties repetuntur, ut pq confirmentur, amp;nbsp;certius ftatu^« Allere eße hanc uoluntatem Dei,quam prædicatChriftus,uercrccipi,8c ^wi â Deo, ac làluos fieri omnes confugientes ad Chriftum.

Quanto animi impetu hæ uoces efïùnduntur f Quid dicamf loquarf Scio mandatum eius elîè uitam æternam, Hæ repetis» amorem erga nos , 8C defiderium noftræ iàlutis , amp;nbsp;ardentem ''^^'^aduerfus incrcdulos fignificant. Non ueni,ut iydicem mundumjfcd ut faîn ^?’faciam. Hoc dictum dextrè intcllecßum non diHèntit d cæteris di8lis,quæ ''■^ntChriflum iudicem efïè. Hîc enim 8c in fimilibus locis loquitur de caufà pquot;^cipali aduentus ipfius, 8c de primo aduentu, quo Chriftusfituidima* /’•^dpalis caufa,propter quam mifllis eft Chriftus,hæc eft,ut placata ira Dei, Ecclefîa Dep in genere humano colligatur, cui detur iufticia, amp;nbsp;uita quidem in primo aduentu tantum fungitur offîcio ^cerdotis, docec . offert fuum facrificium,ftd in lecundo aduentu oftendet coram toto mundo, '^'ugietiam munere iudicis. Præterea totum genus humanum iam antea '''^^tmnatum eft,propter lapfum Adæ, amp;nbsp;peccatum, quod graflàtur intota ^^0rahominum,8ô proptercontemtumfilq Dei, ut fupra dicitur : Qui non /oit iam iudicatus eft. Tantum illi excipiuntur, qui creduntÈuangelio,8c c5*

ly|Ores incoat diem d uefpera, tune igitur initium fuit diei quartidecimi,quo ’üxtalegemagnumpafchalemmanducari oportuit, quare de initio eius /*gt;nquit: Ante feftum Palchatis,lèd tarnen deeo iplbdie loquitur. Nam cos* »yationarrationis in Lucaoftendit Chriftum ipfo die quartodecimo, ficut oïidiemdefcribebantjSC manducaflè agnum, ÔC crucifixum efîè, Vt autem loan nés

779 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O in ETAK:

Ioan nes in tota fua hiftoria confuïtó præterit narrationcs quæ extant in alio^ rum Euangcliftarum Icriptis, ita hïc omittit manducationcm agni, inilittb tionemcœnæinEcclefiafèruandæ, actantiim récitât ablutionem pedum, dulcifîîmasconciones poftea habitas»

Duplex eft autem fignificatio in hac ablutione pedum, Primùm,typus fi# ablui peccataSc mortem, ÔCreddi nobis iufticiam amp;nbsp;uitam æternam per Chriftum» In hanc fignificationem incurrit,ctim ait: Nifi lauero te,non ha#

bebis partem mecum» Item: Qui lotus eft non indiget, niii ut pedes lauentur, fed eft mundus totus. Hæc didla tedc fignificant beneficiu Chrifti propriû,nifi iplb ablucte nos,id cft,nifi iple fuo fanguine nos redimat, 8c niG credamusnos redemtos ianouine Chrifti,non erimus hæredes uitæ æternæ. Hæc fententia hîc non indiget longiore declaratione. Deinde fine ulla dubitatione de luftinü catione loquitur,ciim ait : Qui lotus eft,n5 indiget,nifi ut pedes lauentur,id eft, qui iuftus eft fidc,amp; làndlificatus eft,eft mundus,id eft,placet Deo totus,fed ta# men in hac uita pedes aflîduè lauandi Hint,id eft,affèâus:natura infirma in bac uita gignit multos errantes affèdlus, has Ibrdes aftiduê ablui oportet. Et notæ funt interpretationes,credens,mundus eft totus,lcilicet imputatione, fed in hac uita incoata eft nouitas,nondum prorfus compléta» Hæc alias copiofè dicun# tur.Monet igitur Chriftus hoc typo Ecclefiam de præcipua ablutione,id eftÀ redemtione, qua fànguine fuo purificauit Ecclefiam*

Sed altera fignificatio eft exempli, ut dilcedens poftea diligentiftîmècon# cionatur de minifterio Euangelij, amp;nbsp;de Miniftrorum inter lèlè concordia, Sô qindem orat æternum patrem, ut hanc concédât Ecclefiæ, ita hîc dodoribus exemplum proponit, ut finguli left infra alios abqciant, aliorum errata fa# nare ftudeant, non exulcerent, non obtretftatione aliorum augere potentiam conentur, non traducendis erratis captent occafionem alios dcrormandl,6^ op# primendi» Sed uera diledione le mutuôomnesadmoneant,doceant, regant confilio, tegant errata. Denic^ abfint prorfus priuatæ cupiditates,ambitio,ma# leuolentia, Iiuor,cupiditas uindi(ftæ,amp;'c. amp;nbsp;uero petftore hoc tantum agamiis, ut ornemus gloriam Chrifti,profimus Ecclefiæ»

Quanta fuerit in Chrifto abiedio fui,inde æftima. Nos horribiliterexpa# iiioftithw/tb ueftimus, cùm ipfi noftras Ibrdes lèrid cogitamus, noslt;^ indignos uita amp;nbsp;luce ‘ ducimus. Sic autem Chriftus coram æterno pâtre proftratus fuftinuit fenfum iræ Dei aduerfus noftra peccata,quafi iplè ea perpetraftèt,amp; lèlè tanta turpitu# dine polluiftèt. Hæc eft inenarrabilis humilitas , aliorum turpitudinem fie in iefe deriuare amp;nbsp;transferre. Pudeat igitur nos noftræ fuperbiæ, arrogantiæ, uanitatis,impatientiæ,cdm fremimus,fiquando aliquantulum ex gradu fu# perioridetrudimur,autciim amicosaliquacalamitateuel aliquo lapfu defor# matos delèrimus, aut etiam premimus. Sed dicat aliquis, fi toleranda eft infir#

mitas, fi tegenda funt errata, cur imperqs mandatum eft, ut puniant deliâaf Cur lèuerè præcipitur Ecclefiæ, ut fua iurisdifftione contumaces ex Ecclefia eij# ciat f Denicp cur fingulis mandatum eft, ut uitent peccantes, tanquam Ethni# cos, ut Chriftus ait :Sittibiuelut Ethnicusf Relpondeo : Diffêrunt politica gubernatio 8ô Ecclefiaftica» Et tarnen utraeg ordinem certum oblèruare debet, a gradus delidorum dilcernere. Politica non eft falutis æternæ minifterium, lèd pars legis, ideo punit delida manifeft:a,etiamfi nulla præcedat admonitio.

Scd Ecclefîaftica hirisdidio, quia pars eft Euangelrj, prim um cos, qui deliquc^ funt,uocatad pcvnitentiam ,00offert reconciliationem reffpiftentibus,itacft ’’’inifterium falutis æternæ.Sed fi dehcftum eft mamfeftum,amp; poft admonition ■^ftnrequiturcontumacia, tumdemum præcipit Euangelium de pccnairron §3nda,uidelicet,deexcommunicatione. Hic ordoin manifeftisdelicffis,quæ Jex Ucilubet ptinirû feruanduseft, idem fentiendum eft de caftigationc ftaterna» ^fcuerba Chriftidedilecfrioneinhoclocopugnant cum iure magiftratuum, Ecclefiaftica iurisdi(ftione', aut fraterna admonirione. Habet fuum locurn '^fticiæfeueritaSjUt ïam didum eft, hæc exercetur à pijs, non uiolata diledin One,

Sed uicina uirtus eft æquitas feu tTr/tiKAa, de qua dicitur : Remittirerctf m qi, ^ittctur uobis, de hac propric dicitur in bac Chnfti concione, ÔC habet locum tribus gradibus, in toleranda infirmirate, quam leges non puniunt, in area*

'’•sddictjstegcndis,amp;'in fanandis manifeftisdehtffisante contumaciam. Hi ^'‘tsgradus in uita late patent, nunquam diletftioni défunt occafibnes in his ^“^darandæ lciiiratis,amp; æquitatis.

I^rimus gradus eft,ut magna uirtus eft tolerare morofoSjfufpicaceSjiracui* ^os,fegneS)auidos gloriæ,molhus ferêtes,fî negligi iè purent,woXu-Tt^ayAiovaç^atten ^‘Oresad rem,quam opus eft. Hæc naturæ funt, nec puniuntur legibus, Sé ta* •ocnræpè pariunt magnostumultus, fi défit îTraÎKea collegis,utE)auid tulitæ* Oiülationcm in fratribus fuis.

Secundus gradus eft, ambigua fatffa non calumniofe in deteriorem pam ^'^oifleifiercjleuia errata non odiofèamplificare, necarcana traducere,fed tegen

fanare. Hisoccafionibus homines maleuoli iæpe atroces Sc tragicos tun ^’dtusexcitant. Sic Pharifæi acculant Apoftolos in fàbbato uellentes fpicas,

Ecclefia ingentes motusorti funt propter ceremonias. Media fatfta,multi ^quot;ptauârunt acerbis intcrprctationibus. Epiftopus Romanus excommunica«« ahquos in oriente, quod nollcnt pafcha feruare eodem die, quo feruabat ocn ^''^tns,amp;nunc magnæfunt litesde ceremonfis, aliqui damnant Latine canenn templis. Prætexitur aliqua ratio, fed animi certant ambitione,æmulaticn ''^ctipiditate uindidæ, Sé alqs prauis aftedibus, amp;nbsp;ex leui errato inuidus arrm P'toccaGonem premendi cum,cui inuidet,ut nunc noftras Ecclefias, propter an ^Uâleuiauicia,uirulentiirimè traducunt hypocritæ, feftucam in alieno oculo ^^Ipantes,ciïm trabeminfuo negligant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Tertius gradus eft,ante contumaciam candide amp;nbsp;amanter monere errann ^tm8^peceantem,amp; hoc officio reuocareeum in uiam,ut Petrum reuocat Paun '^sinuiam,amp;^ Chriftus placidiffimè recipit agentes pœnitentiam,ut mulierem P-ocatricem, Zachæum, S' alios. In his tribus gradibus regnare æquitas, leu '’^'îiKfiapræcipuè debet. Sed feueritas leu iufticiæ rigor,ut uocant, aduerfus conlt; Pomaces in delidis manifeftis exerceâtur, Idt^ iudiciû non eft hominis,fed Dei* Qiiare magiftratus amp;nbsp;iudex Ecclefiafticus, quia non fuæ cupiditati,fed mandan to Dei obtempérant, tarnen retinentdileótionem, ciim retffè officium faciunr.

Ha?c generalis diftinftio teneatur de feueritate, Sé æquitate, quoties ilia ptæcepta occurrunt,quæ aliquo mododiffidere uidentur, quorum alia iubent *§nofcere,ut remittite Sé remittetur uobis, alia de pœna concionantur,ut i. Con tinth.ç, Aufertc malum ex uobis ipfis. Ac in hiftoriade ablutione pedum,quæ tlodrinanî conti net de dilciftione, locus pofccbat hoc dilcrimen de feueritate

de a’quftatcexponn Applicat autem Chnïlus ipfe exemplum,inqinens.’Exä« emplum dcdi uobis,ut Geut ego fed uobis, ita uos factatis, Concio eftde di^ leóh'oneinterfratrestuente concordiam,adquod officium multis uirtunbus opuseft,manfuetudine, patientia,æquitate. Ardentius autem commendat fuis Rudium concordiæ,iam ex hoe mundo difceflurus,ut hæc ultima mandata ma* gis moueant animos. Nam hæc duo præcipuè efficienda funt bono gubernato* rijUt redlè doceat Buangelium, foueat concordiam, nee turbet earn ambitio« ne, iracundia y aiperitate, ut fæpiiJimè ht in omni gubernatione. Et ut hîcdat præcepta, ita poftea petit utruntp d Dco, ut regat dodèores, ut uera doceant, SC tint concordes, Haec politica dodrina non eiî obicura,ièd animi motus ardent tes ambitione,iracundia,cupiditate uindi(ftæ3amp;.'' fimilibus morbis,frenare diifif’ die eft,

Verba ffimta funt ex Pfalm^ 41. Beatus qui inteffigit/uper egcnumamp;^ pauperem, ubi recenfetuv antithefîs. Ah'qui paud affiduntur mifericordia rumnoiæ Ecclehæ, pro hoc olfido Deus in eo Piàlmo præmia duldifimisuer^ bis pollicetun Et de præmps concionatur Cbdiius Matth, 2 ƒ, Venite benedii=

Et exempla multa funt^ guæ oibendunt in hac uita glorioféornatoseffe amicosEcclefiæ,ut exemplum uiduæSareptanæ. Rurfus adij, ÔC quidem multi prædpuiamid Eccleliam in ca/amitatibus deferunt aut etiam oppugnant, ut Cain fratrem înterhdt, Efauinlîdiaturuitaclacob:lofepb uenditurdfratti^ bus, AduerfùsDauidembliuslèditionem mouit, Hæcdomefficauulneralon^ gèmaiorem dolorem fadunt, qudm alienorum bominum crudelitas, Ideóno^ minatim citatur bic uerbculus, ut præparemus animos ad tolerandas perfdi^ . as amicorum : Qui mecum manducabat panem, id efl, qui mibifamiliaritatCj beneuolentia officqs, (bdetate profeifionis coniundilfimus fuit, nuncmeop* primereamp;^delereconatur, Sunt autem aliæ uiitatæ inter homines etiam inci^ uiliconfuetudine uitæ amicorum perbdiæ, diliradiones, ut Poeta exclamai rit: Nufquam tuta bdes, Sed Eccleba habet exempla trilliora SC pernicio/jora, quia in diflîdijs Eccleii'æ fadiones gignunt nouos errores, ôé magnam partem populi trahuntin extremumexitium ,ideÔ amp;:depccnis corum paib'm mulræ funt condones,ut Matth,2^dte maledidi in ignem seternumjS^c, Et Pfalm,4fgt;- I T U uerd homo unanimis, dux meus,amp;^ notus meus, Ycniat mors fuperillos,S^ nbsp;nbsp;nbsp;1

defendant in infernum uiuentes, Hæcbreuiter de infgni uerßculo,quem citât CbriiîuSjdixi, ut hæc uulnera Ecclebæconbderemus, animosconbrmemus exemplo Chridi, cûm perbdias amicorum experimur,

Addit Chridus rationem, curproditorem nunc ante fadum indicet, ub dclicet utprædietio Et tedimonium prædntiæDei in Chrido, Nampræmoiv drare futura,amp;^ uiderecordium confilia,proprium Deo ed. Deindehæcprægt;^ 'didio etiam dgnibeat Chridum fba iponte fubire padiionem pro falute gene^ rishumani,nonrapiindium autinuitumad ïuppIida.Ddndeattexitiæpe'trai^ ditam fententiam, qua commendatnobis minidrosEuangelij, Quirecipit, ß nbsp;nbsp;nbsp;î

quem mifero,me recipit, Signibeat autem bmilia pericula minidrorum bitura j ede, Promittitigitur benebds erga Apodolos èC pios dodores præmia,amp; mi» natur hodibus pœnas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Imago eft piorumjqui audita mentfone fcekris alicuius in fuo agmine,cxlt; pauefcunt amp;nbsp;dolent. Primijm,metuuntpropriam infirmitatenijac timent ïalt; pfusaliquosjamp;anxfjorantjutconfirmenturamp;regantur. Deinde amp;nbsp;fcandalo '’aouentur. Aduerfari} confirmantur, cum illi ipfi deficiunt, qui antea Euange* I’umacriter defenderant. Totusetiam cœtusducitur efle leuior propter alioi* ’ym inconftantiam : His fcandalis uri bonas mentes manifeftum eft,fi'cutamp; I^aulus inquit 2. Corinth. 11. Quis languet ita,ne finiul iplè langueam, quis ’’louetur fcandalo aliquOjita ne ipfe fimul urar f Non poteft fieri, quin calami* fasnoftri corporis óó mcmbrorum noftrorum dolorem nobis affèrat,ut mani* Iffta experientia teftatur. Recitatur ergo hoc loco Apoftolorum fblicitudo amp;nbsp;^onfternatio.

Sed hic confidera ludæ duritiem. Hie monitus 80 caftigatus aliquot diefiis Chrifti,tarnen non agit pccnitentiam, non fleditur ad cogitandam magnitudi* peccati fui iræ Dei,tab's furor,ÔÔ ferrea durities fequitur,poftquam ini* •Pstentationum non repugnatum eft,ut,quia Pharao,Saul,Achitophel primas Gammas odiorum non extinxerunt, fed aluerunt, poftea incendium mains fa* eft,qudm ut extinguere poflent. Moniti igitur illis triftiflimis exemplis, fimus iiigilantes ÔC intenti,ac primis im'tqs tentationum repugnemus, non ion ^^amus, non alamus impias opiniones in animis»

Triftis amp;nbsp;horrenda deftriptio eft, amp;nbsp;manifeftumteftimonium. Diabo* hnielfe fpiritum uagantem in acre, amp;nbsp;penetrantem in homines ,0CimpelIen* ad fcelera, ficut nbsp;nbsp;Paulus nominat diabolos poteftates aeris, amp;nbsp;ait efficaces

I'n impqs.Etfi autem antea quolt;j ludas fuit impulfus d diabolo,tarnen nunc poftidmonitionem, cum non fledtitur ad pccnitentiam, augetur in eo furor,id ^gnificatum eft,cum nunc dicitur intrafïè in eum fatanas. lam pertinacia,amen 5 amp;nbsp;furor ira confirmantur, ut admonitionum finis fiat, qualis eft igitur iam hdasf Hoftis Dei,domicilium diaboli,ignorans fele,acftirens,abiclt;ftus d Deo, ’’Ondum quidem uidens iram Dei, led aliquantd póft lènfurus,cùm uolet fuge* oxtra uniuerlam rerum naturam, imó uolet in nihilum redigi, nec poterit ta* ’gt;’fn,excruciabitur æterno dolore, quód leiens Deum lumma contumelia affè* ‘^^dfqui iuffit hunc filium audiri, amp;nbsp;honore affici, èi. teftimonia fuæ uoluntatis ^uidentia oftendit, quód hæc Dei teftimonia lpernens,amp; mandatum eius furi* oftconteranens,Chriftinecem adiuuerit,8c cumhoftibus Dei, óó toto regno diaboli blafphemantis Deum confpirauerit* Horum maximorum Icelerum poenæ funt inenarrabiles, led cogitanda eft hæc horrenda imago,ut fimus uigi* bnnores,nediaboh infidqs pertrahamur ad fimiles lapfus.

Eft amp;nbsp;hoc dicendum, fudam libéré amp;nbsp;uolentem alîènfilïè tentation! dia* Eoli,ec uolentem lapfum eile,nec neceffitate fatal! aut Stoica’peccare,nec Deum lidlepeccatum ludæ. Tenenda eft enim régula tradita d loanne : Qu! facit pec* Qtum ex diabolo eft, nec transferenda eft caula ad fatalem neceffitatem, aut ad ‘loluntaceni Dei.

ccncionis Poftcxitum Iiidæ incoat Chriflus cona'onem,quæ ïam minus conftcrna* chrifiifegucn tum animum fîgnificat amp;nbsp;confolationem nbsp;nbsp;dodrinam, promiffîones ëCpræ^

tj^per quatu^ maximisicbus mifcct. Ccnfumitur autem concioin hisloaSjQuidfît Euangelium, quaJc mimïlerium Gt Euangclium,quôd ferenda fit crux propter confe(Tïonem,quód Gt mifïurus Spiritum fan(frum,qui fit eftieax in mini'ften'Oj óólingulorum cordibus, quod credences habituri fint uitam æternam* Poftre# md addit dulciffimas prccadones pro Ecclefia, quas infixas effe animis noftn's peffrema parte dare confpiciuntur omnia facerdotisoffi# cia, DocetChrifius Euangelium precatur pro nobis,amp;pofteaoffcrtfuum fa* cn'ficium. Ided autem nccefle eft meminifte precationes, quia in iàcrifîcione* ceffaria eft applicatio,id eft,iacrificans, pro quo petat offerat,commemorare debet.Ci'im igitur tiia mens de applicaticne quærit has ultimas precationes,co* gites ac feias Chriftum non folum obtulifle iacrificium,ftd id etiam applicafle omnibus credentibus,8^ pro eis orafte,ut intelligatur effe propiciator,^ inters ceftbr. Et hie nos confolemur, cum Chriftus pro nobis intercefterit, quem ex* audiri certum eft, quia paterdixit : Hie eft filius meus, quo deletftor, non dubi* tern us nos propter hunc propiciatorem amp;nbsp;intereeftorem recipi, Hæceftpijs dulcis falutaris confolatio, ëC affidue cogitanda eft»

Incoat autem hoc loco confolationem commemoratione fuigaudtj, do* ncc adfuit Iudas,fuit aliqua lucfta in mente Chrifti, ut fæpèrecurrerunt confier* nationes in hac ccena, dolet fecund urn naturam intucns mortem, fed longe ma* gis dolet fentiens in fe effundiiram Dei aduerfus peccata generishumani,uidet quantum irafcatur Deus peccato,amp; ludatur pene ut metuens abie(ftionem,do* letmagnam partem generis humani ingratam pro hac redem none, rucrc in æternas pccnas.Hi dolores quanti fint,nulla creatura fatis intclligiu Sed tarnen guftus aliquis eft in Ecclefia,alias autem dolor magis fèntirur,aliâs fuperatodo lore mens in Dei promiffioneqsræfentiajSc fpe liberationisacquiefcit, amp;nbsp;erigi* tur» Itabicdicit:

Nunc glorificatuseft filius hominis,id eft, Nunc rurfiis lentio confolatio* nem,fupcrata hac ludta amp;nbsp;hoc dolore,quo conflidatus fum,donee aderatludas, fentio nouum robur,ac lætus ÔÔuolens Patri obediam, amp;nbsp;fperoIiberationem falutarem uniuerfæ Ecclefiæ, erigitur mens intucns in hæc duo, qudd Deo gra* tum officium faciat^ëC qudd à Deo adiuuetur,amp; certd hæc obedientiafuturafit falutaris Ecclefiæ Dei» Ided fequitur : Et Deus glorificatus eft per eum, id eft, Poftquam ego d Patre confirmatus fum,uiciffim Pater mea uidoria, mca præ* dicatione,mea obedientia celebratur, celebrabitur, amp;nbsp;propter hancobedien* tiam pauld pdft rui fus me Pater noua gloria in refurredione ornabit, ac mox delabitur fermo rurfus ad paffionem: Filioli non diu uobifeum ero.Et mox ad* dit præceptum maxime neceffarium, amp;nbsp;fæpè repetitum in hac concione»

Certu eft mandatum de diligendo Deo ÔC proximo æternum amp;nbsp;immuta* bile efle, quia femper ita ftatuit mens diuina, hanc ftntentiam ftatim ab ini* tio reuelauit, impreffit humanæ naturæ, ëC uocali uerbo tradidit : Dilige pro* ximum ficut teipfum, Hæc cum ita fint,amp; lex de diledione toties fit repetita in Prophetis,curChriftusuocatnouummandatumfufitata reiponfioeftuocari nouû,non propter tempus,quo præcipi ccepit, fed propterea qudd non impie* atur,

^quot;’rjnin noui teftamenti dono, fcilicet dato Spiritu fancto, nec reprehendo hac 'otentiam, Cæterûm fatis apparet Chriftum Hoc mandatum uocare nouum, 'loaddicat,non ufitatum mundo,id eft,non quia legem ipfam ftiant omnes hos 'ogt;nes, fed quia nemo ignarus Euangelq, Si. non Habens timorem DefiSt fidem '0 Chriftum,præftat Hane legem de diletftione amp;nbsp;ftudio publicæ concordiæ,amp; P'æcipiièconcionatur Chriftusgubernatoribus. Diicelfiirusenim,ualdeiblis quot;'us eft de Concordia Ecclefiæ èC docentium, ideó frpe inculcat hoc præceptû, gubernAto ^ardentibus affèdfibus fignificatfuam fblicitudinemdepofteritate.

Totamundi hiftoria oftendit raram fuilTegubernatorum concordiam, ^Hcilimêexitialia diftidia inter eos exorta efïè,ut igitur concordiam tueantur ^poftpli , præcipit de diletftionc quia fine diledtione facile accenduntur certa«

Inuidet Saul creftenti Dauidi, 5d ft obfturari dolet. Non poteft ferre t}gt;mpeius creftentem Caefaris potentiam,aftidue rixantur inter ft Ariftides 80 ueiniftocles, Hæc fiuntlnter illos,quorum animi funt fine mutua dilectione, 'uunufquifçp ftft plurimi fieri unit, ôd occafiones premendi alios captat, non ^■uanter admonet,non ftnat alterius incommoda. At econtrd dileeftio primum ^HriæDci ftruit,hanc uult confpici, celebrari. Deinde ftft abrjeit, amp;nbsp;libens ''raltjscedit de principatu, non ftudet lædere, aut premere, errata collegæ fas quot;ure cupit,ideó placidé amp;nbsp;am anter admonet, Hæc diligentia ciim fit difficultas quot;quot;u plena, toties inculcatur præceptum, ut memores uocis Chrifti magis fires 'Junius affè(ftusnoftros,8c caueamusneambitione,iracundia,cupiditate uindis '■'^^jinaleuolentia liuore, aut alfts animi morbis turbemus Ecclefiæ concordis

Hæc fatis fit breuiter de hoc præcepto monuifift, quod quam fit neceftaris falutare, qudm difficile, experientia declarabit. Ac nos quidem ipfi '^^haepoftrema Chrifticondone fæpécogitantes,diligentiores fimusincons 'ordia tuenda.

Inferitur admonitio de imbecillitate Humana, amp;nbsp;reprehendicur flulta con ”dcntia, Petrus fomniat pugnas amp;nbsp;dimicationem, fe morti confidcnter o£î ^^’ft)fedChriftus taxat confidentiam, ac prædicit eiuslapfum* Difcamus ergo Ion confidere propria lufticia, uel uigflantia ,uel fapientia : Nam Humana nas, 'Ora per fefe eft imHecilH's,amp; facile labicur* Deinde accerhmæ funt l'nfîdiæ dia« ^di,qui uarqs modis imbecinem naturam impelHt,ftcut Lucæ 22. inquit Chris ooSjSimon, Simon, ecce Satanas expetiuit uos, ut cribraret uos tanquam triti«

E20 autem rooaui pro te, ne deficiat fides tua, tu conuerfus confirma o'otrestiios. Hæcconcio multas grauiflîmasamp;amplinimas lententias contis Aitdiabolum infidiari Ecclefiæ,ut earn diipergat nbsp;nbsp;difti'pet. Huie tnftifli«

’’'OJuociaddit confolationem, qudd pro nobis oret, ne fides noftra extingua« 'Or. Poftremó,etiammonet,utnosconfirmatinoftro teftimonio etiam alios 'onfirmemus, Hæc concio tunc non fubijt animum Petri, occupatum cogitati« oocdepræliis,8ô regno mundano Chrifti. Sed poftea ciim in lapfii ditfta Chris ‘ncolligeret, cogitauit quam ncceflaria fit reprehenfio bumanæ confidentiæ,

Infrd autem de lapfu Petri copiofius dicendumeft,amp; huicexemplo alios quot;nncxcellentium uirorum lapfus addantur, ut fecuritatem St confidentiam oirtueredifcamus, ficut multælèntentiæ monent, I. Corinth. 10. Qui uidetur harcjuideac ne cadat,M.atth. 12, aitChriftus; Spiritum immundum redire ads

ïuqdis alqs lèptem, in domum ociofam, id eft,{èciirâjnon expauefccntcm agni* noneiræDei,nonpetentem auxiliumDei,fed confidetê propria diligentia, proprijs confilijs,8c uiribus,8ó i. Petri uln dicit : Vigilate,quia aduerfarius ue* fter diabolus, tan^ Leo rugiens circunrit, quærens quem deuoret, cui refiftite forces in fide. Homo in hac depratione naturæ deledlatur fuis doms, amp;nbsp;ciïm eft tranquillitas quies, placet fibi propter dona, amp;nbsp;effertur, ac obliuiicitur Dei, ÔC iæpêextra metas, id eft, extra uocationem prouefiitur, ut lofias quanq^fan# (flus rex, tarnen in fucceftibus fit audacior, amp;nbsp;bellum mouet fine necefiitate,ita omnibus hominibus multi triftes cafus accidunt cum in tranquillitateconfifi bumanis confifijs aut fortuna, facilius aliquid fufcipiunt, quâm facerenttrifti tempore, ficut ftriptum eft : Sedit populus manducare amp;nbsp;biberc,8lt; furrexit lu* dere^ Simus igitur uigilantes, amp;nbsp;maxime metuamus tranquillitatem,quæfolet ornnibus fiimmisamp; infimis affèrre aliquos triftes cafiis, Infrâ autem de Petri lapfu ôc conuerfione plura dicentur.

ETXorfus eftChriftus longam concionem ,in qua uariê miftetconlblationes, •^amp;^do(ftrinam,amp;interpellatiopræbet occafionem rtOuis ièntentijs,c»mdi* xiftèt : Non turbetur cor ueftrum, in domo Paths mei manfiones multæ funt, id eftjCtiamfi bic toleranda erunt exilia,magna? ærumnæ neces,tarnen feitote uosin coelo üitam,lætitiam,amp; gloriam iempiternam cum uniuerfa Ecclefia ha* bituros efte,8lt;f quidem multæ funt manfiones, Ecclefia etfi eft exiguus cœtus, fi conferatur ad impiorum multitudinem, tarnen magnuserit,necfuitirritusla* ' borPatrum amp;nbsp;Prophetarum, nee Apoftolorum óófèquentium paftorumla* bor inanis erit, ficut Efaiæ cap. y y. dicitur : Verbum meum,quod egreditur de ore meo,non reuertetur ad me uacuum, fèd faciet quæcunc^ uolui, profpcra* bitur in his,ad quæ mifi illud. Semperfuit,eft,ôô crit aliqua Dei Ecclefia,amp;fre* gnüm Chrifti. Nec ftaret mundus, nifi aliqui eflènt ekdli, propter quos Deus fèruat genus humanum, etfi igitur in tanta paucitate Ecclefiæpaftoresiæpedu* bitant,an inter auditores fuos fint aliqua membra populi Dei,tarnen hæc difta meminerint : Non reuertetur ad me uerbum uacuum. Item, Euangelium eft potentia Dei, Et loan, 2 o. Sicut mifit me Pater,fie ego mitto uos, Matthæi ultimo : Ecceego uobifeum fum omnibus diebus, ufcp ad conlummationemfe* culi,His dulciftîmis 8d firmiftîmis confblationibus nos fi.iftentemus,ci)ni in tan ta confufione hominum querunt animi deeffîcacia minifterij.Initiumergo hu* iusconcionis confolatur Ecclefiam amp;nbsp;miniftros, acteftaturin hac uita labores

non fore irritos,8d poft hanc uitam habituros efîèæterna bona. Deinde interpellatus à Thoma, qud uadat, rurfus occurrit nouæ dubita* Con^riwdfjo tioni, Anguntur animi, etiamfi ftimus magna præmia, magnam gloriam Ec* contra, clefiæ propofitam efte,tamen quid agendum fit, quibus confiltjs tanta moles re* ricTlquot;^^^ regenda fit,quiddocendum fit,quomodo aduerfantibus imperijscircum* ferenda fit doeftrina, quomodo regendi fint homines fine exercitibus, amp;nbsp;fine ar* mis, hoc uerô obfcurum eft. Quid uidetur àbfurdius,quàm pauços imbecilles homines, nulla inftrudos potentia, uelut erronés, difeurrentes pertotum or* bem terrarum, moliri mutationem orbis terrarum, ÔC polliceri hominibus æ* terna

ïffna bona cum in maximis mifenjs uerfèntur ipfi Has obietftiones ^cabfurditate tanti confilq, amp;^de difficukate prædditChrjftus,omnes nibens, ^dequantur Apoftolifê ducem,8^ fuo unius auxiboconfidant,fe fore perfedo«

tantærei, fe popuh' animos inclinaturum effe ad Euangclium amplcden^ duóturum credentcs ad Dcumje frenum iniedurum eße tyranni's.Ma §nahæc promiHà funt, quæ longe luperant omnia Humana confilia, nbsp;huma^

’’âsuires.Ided ab impqs fapientibus effufè n'dentur.Sed nos in Ecclefia Iciamus l’âneconfolationem ueram, neceflàn'ô meukandâ efle fîngulis, ut am'mi ad^

diffîcultates profeflîonis Euangdfj in uita priuata èc publica confirment Hacoccafione dicit :

EtBmphafîseftindemonftratione: Ego ego inquam,filius Dei^miiTusut l'nidux,amp; liberator adiuuabouosjcro uobilcum uft^ ad confumationcm iècut ll'Ero uiajid eft,monftrator uiæ,dator confilfi, tollens ea, quæ uel priuatim,uel pnblkèitcrfalutis impediunt : Ego fum ueritas,id eft, ueræ docftrinæ de uolunt de falute æterna autor, fugite execramini omnes opiniones cum ’’leadoârina pugnantes» Deniq; ego fum uita,id eft,mea mors plaçât iram dei, ^nieretur aboleri peccatum Sgt;C mortem, Ac infuper ego do iufticiam,amp; uitam æ’ernam,

Et repetit eandem fèntentiam : Nemo uenit ad Patrem, nilî per me, Hæc '^ntentia opponenda eft omnibus omnium gentium religionibus,quæ funt ex^ ’faEuangelium, non Eleufini, non Mahometica, non ludaica religio perducit ^'IDeum. Imô nec in Ecclefia,quæ fie uocatur, perducit ad Deum ullus cultus ^onafticus,noii ulla Humana opera, extintfta uera agnitione amp;nbsp;fiducia CHrifti, ‘^Eminerimus ergo Hocdi(ftum,tanquamprincipaleteftimonium opponent ^umomnibus religionibus extra Euangelium item erroribus in Ecclefia, qui 'locuerunt accedere ad Deum per cultus monafticos, per inuocationem mortut ^füm^per miflàs,amp; alia opera,(èd teneatur etiam affirmatiua iententia certô rett '^'pi ^Deo, ÔC certô exaudiri accedentes ad Deum fiducia Chrifti, ficut ad Rot ’’’anos J. dicitur : Per hune habemus acceftum in gratiam hanc. Item loan, 16» Qnicquid petieritis Patrem in nomine mco,dabit uobis: denieg lèmper in omt uita,inomni alt;ftione,Slt; in omni inuocatione, fit in conlpetftu hæc iententia, ’’ontinens falutarem dodrinam amp;nbsp;confolationem : Nemo uenit ad Patrem,nit per me. Nec obfcura eft mediocriter in telligçnti dodrinam de fide, qua pro-

Etfi hæc quæftio uidetur incogitanter proponi,amp; nimis magnam,amp;f inUt katam rem petere, tarnen reuera ita hominum fapientum animi ab initio mun ^'uf^ad finem expetiuerunt,amp; expetunt hune Dei conipedum,Omnes mirât ’’’urquid fît Deus,qualis fit eiusnatura,qualia confilia in gubernatione, cur ^ntam multitudinem hominum perire fînat,cur tam uarias et monftrofas opit dit^s uidentii uiones de Dei eflèntia, ÔC de uarietate cultuum graflari fînat, qui fît unicus amp;nbsp;^erus cultus, cur Ecclefia Dei in hac uita tantis ærumnis fubieda fit, nbsp;nbsp;Denitj

^uaîebonum fit uita æterna amp;nbsp;coniuetudo cum Deo, Hæc arcana omnia uno contuitu comprehendi pofte cogitamus, fi Deum coràm cerneremus, Certè fi ^ftitifîènt hoc interroganti Apoftolo,omnes fapientes mundi, Solon,Socrates, Hato, Xenophon, amp;nbsp;alij fimiles,omnes hanc petitionê laudafiènt,amp; iè idem pe* ^^redixifîènt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xxx iiij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

Sedhxc cogitatio de modo cognofcendi Deû, 8lt;^ hæc cupiditas ex tenc^ bris humani cordis orianrur, quod non unit Dcum in uerbo agnorcere,ßcut:fe ipCepatefecit, fed quærit Deiim proprijs imaginationibus^undeinRnitæopinie onesô^ inünici cûhus in mundo ièmper exorti funt, nec intelligunc bumanse mentes quantum hoc malum

Scd nos in Eccîeiia admon iti difcamus, quomodo uelic qnseri, Si. agnofci Deus, quôd alias fæpê, fed præcipuê tradicur in hoc ipCo di(fèo : Qui uidec me, uidet Patrem, æi, Corinth, i, Poiîquam mundusnon nouit Deum in fapienit tia Deiperiapientiam, placuit Deoper llulticiam prædicationis faluos facere credentes,Ôi ad Rom,io. Ne dixeris in corde tuo: C2uis aicendct in cceIum:Sed propèeil uerbum in ore tuo,Si in corde tuo. Ad Rom.i,Euangelium eü poten» tia Dei ad falutem omnicredenti, Hæc dida Si /imiha aiTiduècogitemiis, eü enim fingularis fapientia EccleGae, non aliter quaerereDeum, nibper uerbum Si tefiimonia ab ipib tradita, nec alium Deum alloqui, nißhunc ipfum, quife miiib ßlio. Si dato Euangclio ßio, toties certis teßimonßs patefecit, Hanc do» dèrinam praccipue tradit Chrißus in hoc diiio i (^ui uidet me,uidet Patrem,

co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mißet ohiurgationem Chrißus, qua hoc ingens malum Sipeccatum ta»

iW. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes quærimus Deum aliter, Si expetimus alias iîluminationcs Si

a mpleSiemini, credetis, ßcut infra dicitur : Si quis diligit me fermonem meum feruahit, Si Pater meua diliget eum ,Siad eum ueniemus, Si manßonem apud cum faciemus, Corda uercexpaueßantaudita uoce Dei argueiitepeccatum,öi uerecredantfeabhoc ipfo Deo obiurgariSlt;iiudicari,quißia uoce Adamlap» fum in Paradifo obiutgahat, Si mißt Chrißum, ut prtrdicet pœnitentiam Si nbsp;nbsp;nbsp;i

Duplex error nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äfßueratio eßbuius dodirinæ,qu3crendum eßeDeuni agnitione ßlij ent

Deoquot;fine'‘no'th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E^^^tigeltfin quo hic ßHus Dei pracdicatut, Nec de eßen»

tiachri/ii. t^m^uecde uoluntateDeiredidßntit, ignorans ßlium. Sapiences, Ethnici,Ma» hometißae, ludaeirecentes, deeßentia palam errant, quia negant hune eße De» um creacorem, qui mißt bunc ßlium crucißxum 8i refufeitatum, Imd hunc Gli» um abominantur,ut cecerrimum idolam, A cinterim ßngunt ßhiaßquem cre» acorem^Si fuos quoldam cultusexeogicant,quibuseum celebrent, Hanctotam caecitatem damnat Cbrißus , Ioannis p, dicens ! Quinon honorâtFilium, non

non honorât Patrem. Deinde Si de uoluntate errant,etiamßlegis noticia utcun nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

^uangeliLim agnofcat Chriflum mediatorem îinuocâruntEthnici, longos ^ytnnosrccitârunt, inuocant nunc Mahomctiftæ, ludæt Papiftæ,amp; omncs '§norantes Euangclium,fed nequaquam ftatuunt,lè preces fuas recipi. ludi* mentes,non reci'pi indignos,amp;' agnofcunt fe ßnguli efle jndignos,dubitanc '§gt;tur an recipiantur,amp;r tandem defperatione opprimuntur,

Aduerfus has tenebras utrafcp tenenda eftfententia : Qui uidet me, uidet pattern. De Dei eflentia ÔC uoluntate quærens, intuearis Chriftum crucifixum ^tefufcitatum, Hic eftuere Deus,qui fe perhunc filium patefecit,amp; hæc uerè ''Hsuoluntaseft,quam hicfih'usannunciat,quidixic:HæceftuoIuntas Patris, mific me,ut omnis qui credit in fihum,habeat ui'tam æternam.Hæc dodri* j ’’anecintelligi, nec difci poteft, nifi in uero agone,amp; ueris exercitqs inuocatio^

Afpiciens filium, fcitohunclemper in finuelîeæterniPaths,ficuthicin^ ^'•it.’Egofum in Patre, amp;nbsp;Pater in me eft. Et Ioan. I« Filius qui eft in finu Pa* ffis. Item, cap.}. Nemo afcendit in cerium, nifi qui ex ccclo defeendit filius ho* quieft inccclo.

Hæc diefta etfi longe omnium creaturarum captum fuperant,tarnen no* “'sndetenenda funt, ac docent in Chrifto naturam diuinam eftè, amp;nbsp;æternum pattern filium ièmper fimul eflcjCt fimul efficerc opera omnia,quæ diuinitus ”Unt,ficut Ioan. j. dicitur: Pater meus ufq; modó opcratur,amp; ego operor. Do* ’^^ntitem congruere uoluntatem Paths Filq ,nec aliam cogitandam eftc uo* J^ntatem Dci,qudm illam quæ in Euangelio per filium annunciata eft.Sicut amp;nbsp;y'Cait: Verba quæ ego loquor, à me iplo non loquor,fed Pater in me manens, 'pfè facit opera, amp;c. Opponamus ergo hæc ditfta omnibus ij3eculationibus de ^^05quasratio humana relióto Euangeliocomminifcitur,amp;ad huneChri* 'wtncrucifixum amp;nbsp;rcfufcitatum,8Cad Euangelium eius,mentesnoftrasalliP'e* '*’iis,nec inde nos auelli finamus, ut multi inde imaginationibus hunianis fem* P^huulfi funt, ÔC auelluntur.

Magna confolatio eft phs in tantis miierfis Ecclefiæ, quas cirm afpicimus, i^dcniur d Deo neolioi fruftra circumferre Euan2elium,amp;^ hanc uocem Eu* inanem fonitum eftè, non mutare homines, no afferre reconciliationem uitam æternam. Denicg uidemur fruftra mouere orbem terrarum, ^äiitum nobis miferias amp;nbsp;cruciatus accerfere. Aduerfushanc falfam imapinati* o ®innChriftusconiblatur,8ó confirmât nos hacampliftima promiftione : Qui ^ftdit in me,opera,quæ ego facio,amp;S ipfe faciet,00 maiora his laciec. Non loqui* ^'^rChriftus tantum de miraculis, quæincurrunt in oculos, utde fanationibus ’^proforum,autcæcorum,aut claudorum. Hæc non funt præcipua opera pro* Con/ô!4ftodt ptcrquæuenitChriftus,ôô propter quæ data eft uox Euangelrj,ied alia maiora ^^ntjdequibusdicit Paulus: Euangelium eft potentia Dei ad falutem omni ere* '^^nti. Sanationesiiræcorporum,funtquidem teftimoniadocftrinæ, iemper li^bctEcclefiaaliqua ctiamcorporaliamiracula,ied ahâs magis, alias minus Wpicua amp;nbsp;glorioia,fed longefupra hascorporum fanationes collocentur ^fneficiaseterna. Euangelium non eft inanis fonitus, fed uerè eft minifteri*

quo Deus datremiftionem peccatorum , Spiritum faneftum ,uitam æter* '’ïm , Ôd uocatis ad uitam æternam multæ liberationes mirandæ contin* SuntjCtiamfi non omnes ipfî nouimus aut intelligimus, ficutMofès infans, lofeph.

7^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK ErAKG,

loQpb captiuus, Dauid 8caltjinnumeri, mirabih'ter d Deo feruati 8^guberna# ti iuntj 8c plena funt miraculorum omnia quægerunr^

Qtiia e^o l)ado ad Eatrem, (juicquidpetieritis, tisrc, ^ddit,cur futarus ût efficax ô^^falutaris curfus ApoRoIorunij cur magna miracula fa(flun ßntf Sóres falutareseffecfcuri,

numanurngenusmea morterefuicicatus regnabo unäcumpatre,adero uobis, pro opituiator,amp;: effèélon Et mox additurpromïfîio guæ duarum maxima^ n- ■ ^^^'^u^fftimoniacontinet, Pn'mûm docetChriiîum natura Deumeffe, fcfefaéturum enè,guicguïd petit Ecclefia : Affirmât er go chri/ii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precan tes, amp;: corda bomin um in trofpicere, nbsp;nbsp;effcéiorem eile om^

mum bberationum,guæ nobis diuinitus donantur.Dæcffmt nature omnipo^ t^itis.diuinæyamp;^creatricis, Nee longa declaratione opus eiïin hoe teffimonió, eitenim perlpicuum, tantum monendus efi:le(fior,ut expendat 8lt;: fecum ciP ^mlerat,ac læpe cogitetßc fuprd dixit cap, Pater meus ufep modd operatur, Pater facit^hæc ôéFilius ûmiliterfacit, Ha'camp;iimilia

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^Uj ut nos aduerfusimpios furores Samofatenijamp;^Arnmii^

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uatura Deum, omnipotentem, o/J-oia'ioÿ

ƒ a G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoeemus, Niff enim haec fententia retinetur, non po^

^n a a ^^matrecipi noRras preces, amp;certd impetrareeaquæpetimus, Quoties icimusnoRraspreces,repetamushocdidium,amp;^languentes,dubitan^ ^s,rugitantesanimosexcitemus, Hacampla promiRionetrahimuradDeum, lu brccatione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;tcedamusadDeum,ficutha;c

^u,e require nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accedere docet, Didium eR fuprd in precatione quincp res concurs

rereopoi tere,cogitationem depræcepto,promiRione de Deo, ad quem dirigé tur inuocatio, ilccrnenda ah inuocationibus omnium gentium impiatum, Dane dodtrinam,etß fæpê traditur,tamen in hoc ai O repeti necelie elfquia hic modus inuocationis proponitur, Præcepta non ta lunt, l etitcô^ccipietis, Item,lnuoca mein die tribulationis, Promiûîones i etiam multxpafnm extant, led in hoc iplo loco prsecipua recitatur: Qÿicquid nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

p e ten's in nomine meo, hoc facia m^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

^^^^^uenda HtnoRra inuocatîo ab Ethnica, Mahometica, oC Judaica,id docent haec uerbaffn nominemeo, Ac duplex diierimen eR, alte^ rum de cflentia,alterum de uoîuntate DefEtßenim Ethnicï,MahometiRæ,aut ludaei fatentur unum ahguem eRe Deum, conditorem cceliô(^ terræ, 8Caliaigt;

• nbsp;nbsp;rum rerum creatarum,tarnen non ereduntDeum, ut R patefecit, necaRèntiun^

turhunc eRe uere Deum conditorem, gui mißt Rhum Dominum noRrum le^ fum ChriRum,crucißxumpro nobis rerufcitacum, Sed uaganturanimis,nec conRituunt quid in uocent, quidßt ille Deus, aut quo teRimonio fepatefecerit, quern quaerunt. Idedethnicitarn uaria numina excogitant,alius ßngitinuentri nbsp;nbsp;/

'Wcfceret.Deinde de uoIState errant omncs gentes ignare Euangelrj,quia no Jofunt, an cur exaudiantur : Ecclefia feit promi'fïïones datas eße propter fis» feit hunc mediatorem conftitutum eflè nbsp;nbsp;nbsp;nos propter eum exaudiri,

'’onpropternoftram dignitatem. Id etiam docet hæc fèntentia: Qui'cqui'd peti^ '’^'tispatrem in nomine meoj'd eft, me nommantes, amp;nbsp;me agnoftentes medias

intercedentem pro uobi's apud Patrem. Hæc omnia quotidie cogitari in quot;’^ocatione necefle eft.

Quartd : Accédât, imó præluccat fides, quæ ftatuat de remiftîone peccas ^oruni donata propter Chriftum. Nam mens donee fugit Deum nee credit res peccatorum,nequaquamftatuitrecipi precesfuas. Ideónecefleeft prækicere,dequa Paulusdicit ad Rom, j.Fidehabemusacceftum ’‘Jpeum per Chriftum. Hæc ipfa doelrina de fide etiam comprehenditur in '^‘Ctohuiusloci: Quicquid petieritis in nomine meo,id eft,me agnoftentes mcss ^’3torcm,ftatuentesuos propter me recipi. Ethæceadem fides ftatuat recipi, ^exaudiri preces noftras, non fore eas irritas.

Quintó : Cogitentur in petitione res petendæ, bona fpiritus amp;nbsp;corporis,

Hæc de precatione breuitcr recenfui, quia illuftrari hoc ditftum textus fis 'Ï^Hccommcmoratione non poteft. Nunc in quotidiana inuocatione hoc di*

nobis proponamus, inculcemus, ut accedere ad Deum, amp;nbsp;petere bona ^'■camus. In hac experientia fient hæcuerba illuftriora : In nomine meo,id eft, ’’’^agnofeentes mediatorem, confifi me interceftbre deprecatore pro uobis,

Pater æternus præcipuc tradidit promiftionem facerdotrj, propter me cer* 'pUükcxaudire, amp;nbsp;le uult fie coli, amp;nbsp;hoc honore affici, uidelicet inuocatione fa* ’■^afidcjfcu fiducia Domini noftri Icfu Chrifti, ÔÔ fic inuocantesexperiemur fi* 'J^dladubitatione preces efficaces eftcjód falutaria, quæpetunt,impetrare, %

. Muka funt huius capitis infignia difta,6c ualde digna memoria,ut fuprd: ^fniouenit ad Patrem,nifi per Filium,ltem,qui uidet me,uidet Patrem. Item, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

f^icquidpetieritis Patrem in nomine meo,hoc faciam. His infignibus etiam j^ædam iequentes particulæ adnumerandæ erunt, in his amp;nbsp;hæc fententia eft:

diligitis me,mandata mea ftruate, 8l ego rogabo Patrem, amp;nbsp;dabit uobis ali* ^^paraclctutn. Namhiclocus primiimdocetquibusdeturSpiritus fandus, -^ßinde quid fit : tertid quæ fint beneficia propria, feu qui effèdusproprij. Ag P^'oponitur hîc deftriptio ac confolatioEcdefiæduIciflima,

Eftautemprima amp;nbsp;præcipua quæftio,quidnam,amp;rubifitEcclefia,fêü ^’'ibüsdetur Spiritus fandusC Adhanc quæftionem refpondentuerba

***5:81 diligitis me,mandata mea fèruate, 8c rogabo Patrem, 8ôc. id eft, ille cocfrititsfanâui. '^5,quimeum Euangelium docet, audit, amp;nbsp;amplcditur,eft ccetus diligens me, ^wnabitur,regetur,amp; fàndificabitur Spiritufando, Hiccœtus eftEc*

Dei, Hæc eft uera, fimplex, propria natiua fententia huius loci,nec in* f^Ibgantur hæc uerba de legis dodrinafincEuangclio,ut Monachi prorfus ’benam fententiam hîc comminifeuntur, tune diligens me, cüm legi fatisfece*

Non eft hæc Mofaica coneïo, fed Chrifti, qui mandat accipi amp;nbsp;rétine* ^'tórinam Euangelq fui , amp;nbsp;credi Euangelio, amplcdcntibus Euan* Âm proinittit Spiritum fàndum,amp; affirmât hune ccctumeflè Ecclefiam, ideftj

jd e{ï,efïè ccctum dtleéium Deo, qui rettnec mandata, id eft, dodtrinam, quant Chriftus tradidit,amp; (icut tïadidït,ijidehcet Euangehum,quod docet nos de pcs nitentia, amp;: remifTione peecatorum, èCde uita seterna propter Chriltum, Sódo^ cet quts ût Chriftus mediator,

SpiritLim fandtum, nee ulh's ruatlgclio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^oeent,audiunt, ampledtunturEuangeh^

repetetur:Siquis diligii:me,rermonem meum ferua^ ^cchßa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U(^rnemus,amp;mani]onem apudeum

plum feu nun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis, Erorfus idem eft,quod lam d]xi,de Ecelefia, Hese eft enim maniio, id

ßoDa. nbsp;nbsp;nbsp;cit, templum Dei, ncuc Ccspe amp;nbsp;uere Eecleha uocatur templum Dei: Seruantes

Ç. 'S^i^^tir a Patre meo, in his habitabimus, quierunt templum Eccles lianoltra alterna, his uitamô^gloriamæternam dabimus. Non igitur inters tum e qua? it, ubi ßt Eceleßa , non eß pohtia Platonica, ut hominesimpij gt;nbsp;antur, ec e ^ iq^iauiCibihs Eceleßa, uultenim Deus fuamdodirinamin^ ^r omines p^gffonare, exaudiri,ßcut fcriptum eft: In omnem terram exiuit onus eorum, on uult Eceleßam abditam eße in latebris, autignotam ,imd

, r p ‘^'‘^^^.^^^^ç^^^^^^^^^^^^‘^[^^b^^hlf^defcribitur,ampîedtensamp;!:circum^ J'*'‘'^^^y^^pii'iturancT:o,quanquaminhacuitahuicuiß^

11 i ccvcui non renati admixn runt,qui tamen,qu]a de dodirina cum renatiseon ientiunt,tn hacuita non excluduntur ex Eceleßa. Senfu cognoreipoteßhxcno^ ta, fed,eet, uox Euangelq, ibieertdeß Eceleßa uera Dei, ubifonatpura uoxEu. ahbi nißin hoccoctuquærcdirunteledti,iuxtaillud:quoselegit,hos hoc loco conßderare prodert,amp;hocdiâuin

^rl la amus cæterisdidtis, quxcitantur dedeEriptioneEcelehæ,iitoues meæuocemmeamaudiunt. EtadEpher.2.ExtrudiießisrLiper Fundamentum ^PoltoIorum S^l rophetarum, exiiîente lapide angulari JeFu Chrißo,ideß, extrueticßis Fuper Chrißum per dodirinam Propheticam Apoßolieam, quæ monßrat Chrißum fundamentum eßicax, dans uitam, öduerdgeßans,ac nbsp;nbsp;nbsp;j

emmis tut in ßmpitern um, Hmc deßriptio aßirmat IVleßiam alfaturum eße remißicniem peecatorum i'js,qui agunc pœnicenciam,ec additampliusdaturum ^pulo luo ueibum,quod eßin ore ProphetaL*, ideß, praedicarum dProphetis,

Chriftus : Dabi't Pater uobis alium Paracletum, Difc'n'men eft i2itur,amp;: ‘^atre,amp; à Filio: Nee figni'ncat Spiritus agitantem Patrem, Addantur autem Teftimoniä, teftimonia,m baptifmo Chrifti peculian' fpecie apparet Spiritus faneflus, spmtits CzC i- T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanduijuper

’Ppareret peculiari fpecie. Eft igitur perfona alia à Pâtre,8ó Filio,quæalio loco ^'■cribitur his uerbis : Procedens â Pâtre, amp;nbsp;Filio, uidelicet flatus â uoluntate uoluntate Filfj procedens, ac connelt;flens mutuo amore Patrem èC

^'iijConnedlens etiam angelos amp;nbsp;homines Deo, in quos efflifus eft, Sc lucedis! '‘’i’aaccendens mentes,Óóagitans motibuscongruentibusuoluntatiDei. O ’•'^nienfam inenarrabilem bonitatem Dei, qui fèipftim fleimpertit nobis, Sc

in nos efflindit, ficut infrd rurfus inquit : Veniemus ad eum,amp; manfionem W cum faciemus.

Poflquam conftitutum eft appellatione Spiritusfaneftiperfbnam flgnifi* DeofficijfSpi '’•■'iquando dicitur quid fit Deus, nunc etiam propria dona,quæ per ipfum eb rituifinili. quot;‘inntur in Ecclcfia,in minifterio,8C in fingulis confiderentur. Primiïm de mi:* ’’ifteriofciamus, certó Spiritum fandlum efflcacem cfïè per Buangelium amp;nbsp;fa* ^“■ïnicnta, ut ad Rom. I. dicitur : Euangelium eft potentia Dei ad falutem orn* 'i^crcdenti.Et 2. ad Corinth, j. Euangelium dicitur eftè minifterium fpiritus,id f'bper quod Spiritus fandtus eft efticax, accendit nouam lucem, SC iufticiam in ^ordibus, fie enim Paulus ipfè interpretator. Confèruat ergo Spiritus fantftus

amp; puritatem Euangelij in aliquibus in publico minifterio, nee penitus ^deri finit,amp; eft eflficax in his qui audiunt Euangelium SC facramentis utuntur. ^lt;:cundó in cordibus fingulorum quiconuertuntur ad Deum, accendit Spiri* '‘•sfanftus nouam lucem, ut Euangelio aftèntiantur, excitât motus inuocatio^ '■'Sjdileftionis, 8c aliarum uirtutum congruentes legi Dei, confolatur nos, 8d

in nobis uitam aeternam,ut ad Ro. 8. dicitur: Accepiftfs fpiritum adop* ^'onis filiorum,in quo clamamus Abba pater. Et 2.Corint.j. Transformamur ‘icandem imaginem,fcilicct Chrifti,tanquam d domini fpiritu.

Hæc dona amp;nbsp;hoe loco recitantur, Spiritus faneftus appellatur Paracletus, ^uodpropriè fignificat aduocatum, ut in iudicio. Multa igitur complexus eft ^hnftus,fignificauit Ecclefiam habere affidua certamina cum diabolo, eius otganis,ót2 cpm noftra infirmitate. Datur ergo Spiritus faneftus, ut fit aduoca* 'asiuuans nos confilio, 8d confolationc, monens amp;nbsp;confirmans nos, ut in mini* ftwiomonetetconfirmatleremiam, Baptiftam. Petrum , contra autoritatem fyiiagogæ, 8d contra fcuitiam tyrannorum. Sic nobis finguliseft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

omnibus noftris periculis, regit nos confilio, ód confirmât nos, ÔC exufeitat nos ädinuocationem: Dauid regitur confilio,ne Saulem interficiat,8ó confirmatur, neriiatindefperationem,8Cexufcitatur adinuocandum» Hæc complexus eft Paulus ad Rom. 8. inquiens: Spiritus faneftus opitulatur infi'rmitati noftræ. Hanedodrinam in magnis doloribus experientia facit illuftriorem.

Etclarius deferibuntur dona,'ciim uocat eum fpiritum ueritatis,id eft,uc* Spiritusucn ueram fapientiam,ac ueram iufticiam, amp;nbsp;uitam in nobis efbeientem.

Namcumaudimus Euangelium,ipfe mouet mentes, ut afïentiantur, 8C cogita* tionem regit,8d adiuuat, ne aberret, fèd ueram fententiam Euangelrj uideat, inuoluntateflammas omnium uirtutum exufeitat,hacluce,amp; hisflammisac*

cen{a,fides non aberratDeo^fed uere inuocat,8(^afferc initia uitsc xternXyGcut * Hæc eii iiita scterna, ut agnoicant te uerum Deum, Sgt;Cguem Conferuätio mißilt uerum eile lefum Chrißum» Retinet Ô(!^ Spiritus fantflus ueritatem in quot;mflerZTcvu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodirina extinguatur,ut ad EpbeE4. dicitur,Et aeeendit

gulorum men* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dß^^dorutn uere credentium cordibus. Hoc beneßeium quale quan^

tièiff, turn ut,ahquo modo ludicare poißmtpq,ied collatio utcunq;declarat. Quanti diabolus agitat, utaut ampletfiantur Epicureas blaipi^mias,amp; cyclopicum contemtum Dei,aut ßngantßbiipßs deosctidob, luo arbitno. Deinde modeßiores Philoibphi in quantis tenebris funt^quiper^ pctuo ubitant an ßtprouidentiâ. Tertid Pharißei oppreßi legis opinionibus, ^lt;^oncedenteseneprouidentia,amp;:puniridelinquentes,tamenuiuuntßneDeo, non^aent inuocare, neenorunt quomodo accedendum ßt ad Deum,Ed fugß unt Deum. Omnes bi tetra mendacia,amp;: perniciofos errores deDeofeeum dr^ cumtcruntjled agnito Euangeb'o, fpiritus ueraxdatur^corrigensilla mendada, accendens ueram lucem,ßcut Séloannesin EpiiîoJa ait ; Vndiio uos docetde

MundumuocacomncshomincsnonrcnacosSpmtufmlioJeJdeDeo en lenteSjUt ^ntit corrupta natura,Séinuitaièquentesmotushuiuscor^ ruptænaturæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non poiTuntrumereSpiritumfandîum,neenorunt

3 P^^^tierant in opmionibus Sé affèclibus corruptæ naturx, mS' ré nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum Canlium.rcd repugnant ci, ut Caiphas., etiamßaudit

ri um, tarnen quta retinet fuas ]rnagrnation€s,Dcum recipere homines propter ^g^m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemo icit, quando fan's bonorum operum habeat, du^

P^o,necjntelbgit gratuitam promiiTionem ,necbeneßda f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in bacdubitatione, non admittitSpiritum fandlum,imdpau^

^t-efeunt, Tenendaeiiautem haec fententia adr^ nerius Pelagianos, qui ßnxerunt homines ßne Spiritufandio, bonisoperibus meren remiiiionem peccatorum, Sé legem Dei facere poife, Sé bis operibus co^ ^mDeoiuiioseUe, Hxcopinio afFiniseE:PhiIorophiæ,acPhariræorumdo^ ^tnæ, Sé tnulci Monacbi earn amplexi fuerunt, nimium amplißcantes liberß arhitnum, Sé obruentes Euangelij dodlrinam de beneßeqs Chrißf

Execrandi Tunt autem hl furores, ac econtrd tenenda dodirina dégrada, donentur nobis remiilio peccatorum Sé imputado luiiiciæ^ Et quanquam diiciplinam externam honeEorum Séciuilium operum utcun^prà'ilarepoffimus, tarnen Eiendum efinosproculabeße dperfedßone ^t)tusintenores legiDeiconuenientes,timorcm,ßdem,dileri dtionem habere ßneSpiritu Endto,ßcut Séi, Corinth,2t dicitur: Homo ^^^tens, non percipitea quaeiunt Spiritus Dei, Séüipràeap, ^^tno uenitadme,niß quem Pater traxerit, Elon ßmus adedey^ clopici, ut arbitremur banc miferam uitam in tantis tenebris Sé tanta imbecib Iitate uirium noßrarum régipoHè fineSpiritu fandlot Edongeßeruntres taiu tas, Sé tam falutares in fuis fundiionibus Edoe, Abraham, lofeph, Edlofes, lofue, Samuel,Dauid, Efaias Séalq, naturaehumanæuiribus ßneSpiritu fandio, Sed agnofeamus noßram imbecillitatem, Séaudiamus promitti auxilium, Sé id pe» tamus, Sé bac confolatione nos in omnibus periculis fuRçnremus, quädadßc nobis

Spiritus Gniflus gubernator SC adiutor, ficuc Chn'ftus ÖÓ alibi promittiti J^lt;^3ntö magis Pater ueftercœkftisdabicSpiritumfandïum petentibus. Objs ^’^aautem diferte dici, petentibus,non dicitur, Epicureis contemnentibusaut ^ypocn'tis repugnantibus Euangelio,fed confugientibus ad Chrifl:um,per pœ* , èc feriô petentibus remifli'onem peccatorum Sc Spiritum fan«

Eremias inquit cap, l O. Scio Domine, quod non eft hominis uia eius, id En tanta imbecillitate naturæ hominum, tantis periculis noftris,in tanta

i ^'fficultate rerum gerendarum,in tantis infidrjsdiaboli,humanæ uires non pof ' ^']^lineSpiritufan(fto regere uocationes amp;nbsp;mores. Ided totiesclamat Dauid

‘^nituam,amp;f iuftificationes docc me,ST2. Parat?O. dicitur : Ciim ignoramus ; Wagcre debeamus,oculi noftri ad terefpiciunt.Hanc doftrinam exerceamus j^noftris periculis quotidianis, quod cum faciemus,experientia docebit nos, ^^^promiftiones ueras efte,ac uere nos regi conCilio, SC iuuari confolatione Spi* ç'^nsfancfti ficut inquit Chriftus : Quanto magis Pater uefter coeleftis dabic ^P'n'tüm fanctum petentibus. Item, Non rclinquam uosorphanos,amp;fc.

. Eft amp;nbsp;promifti'o de perpctuitate obleruanda, affirmât perpetud Spiritum in Ecclefa manfurum efle,ficut Mattb.ult.dicitur: Ecce ego uobifcum confummationem feculi,amp; i.Tim.j.Ecclefia dicitur fedes ueritatis.

2'*“ 3Utem utruncß feiend um eft : Et manfurum eflè in Ecclefia Spiritum fan« Sj^iritinftnai ^Em.ne ullo tempore defperent homines, aut aliqua ætas fe abiedlam eftè puss

tarnen non alligatum eftè ad fucceftionem ordinariam ,ut uocant ,aut tb ^dosdignitatum, led ibi fine ulla dubitationc Spiritus fandtus adeft,amp; eft effi^

planet enim ilia fententia immota, 2.Corinth.5. Euangelium efte minifterium quot;PTitiis fanfti. Item,Euangelium eftè potentiam Dei ad falutem omni creden« bVbicuncß igitur fonat uox Euangeli),ibi Spiritus fandlus eft effieax.

Hic obièruetur amp;nbsp;hoc ingens beneficium Dei, qudd quanquam lux Eu^ Beneßdum obfeuratur j diabolo excitante errores, amp;nbsp;hominibus negligentibus pia chriflifubm^ Edia,tarnen filius Dei lèdens ad dextram Patris, ac dona dans hominibus, fti# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

t ^Edeinftaurat minifterium Euangelrj, ut Paulus ad Ephef 4. inquit : Et cau« ‘înihuius ampliffimi muneris récitât, ne Ecclefiæ procellis agitatæ,uelut pueri to'a doârinæ genera ampletftantur, amp;nbsp;tanquam uentis dodtrinarum circum« ttrantur ad alios atq? alios furores, ut Ethnici, nunc Bacchanalia, nunc Martis ^dios,nunc Corybantes,nunc alia portenta excogitabant.Omnibus lèculis no« ^æinftaurationes Ecclefiæfadlæfunt. PoftMolènexcitatus eftSamuel,poft Saniuelem,Dauid,poft Dauidem Elias,deinde Elilæus,poft hos Efaias, leremi« ^sDaniel,Zacharias,Efdras,SimonjMathatias,Zacharias,Baptifta,Chriftus, Apoftoli.

Antea recitata eft promiftîo Spiritus fàndti, nunc de fua perffina ChrE ftusloquitur, ac occurrit tacitæ quæftioni Apoftolorum,qui baud dubiè apud 'ftedifputabant,etfi promittitur nobis alius gubernator, tarnen fcire cupimus, quid de ipfo futurum fit. Refpondet: Imd etfi paulil{?er difcedam,moriar,uide« oord uobis auulfus, tarnen mox reuiuiièam ex morte, ad uos redibo, ièmper

uobjfcum cro. Efîautem infîgnis particah in textu,defcribens quah's fît de(îa ïn hoc miindo,quod ad pradîdia bumana attinet, (ic omnes hommesrad^ odnantur: Nullum coctum durabilem eHè, niïî babeat certam aliquam fedem amp;nbsp;crdmata Imperia, à quibus defendatur, Eccleba nec federn certam habet, nec defenditurconfenfu regum,fed potius opprïmitur laceratur, nbsp;ipû inter fefe

docîores male coherent,non habentgubernatores, quorum autoritate concor^ dia inter eos retineatur,non habentpatronos ac defenfores aduerfus tyrannidê, autodia populi, ac fuorum, Deniqf miferabiliscœtus elî, utApolîolorum rumnx,amp;: nodræ quotidians miferiæ olîendunt. Quis enim nos rcfpiciycom^ pled]tur,fouet,aut défendit:' Plurimi regûamp;^principum probtenturfeelfeho^ ftes nofirædodrinæ, èc nos tanquam uidimas ad fupplieia rapiunt, ubipof funt. Populus, qui nos audit,amp;^ principes ipby quj mderi uoluntnon abborrere ab Euangelio,aut leuiter curant nos, autartepremunt, Denicf humanaprxb^ dia prorfus nulla habemus,licutin Pfalmisfcriptum eE: Pater amp;: mater dere^ liquerunt me. Sumusigiturquodadhumanapræûdia attinet,orphan/,

Eedaduerfus banc fpeciem Chriftus nos confolatur, inquienstîmdnon rchnquam uosorphanos,etiamli, Reges, Principes,imperia,populus,dodores acferuaho. Hacconfolatione opus ell txcleuæ Dei, uc fciamus manfuram elfe, etiamfnon habet certam fedem, autimpermiumdcfcnfionem. Ideo feperepetita efl hsc confolatio, utEfaiæ / capite fl. Pofui uerha mea in ore tuo,amp; umbra manus mes protego te,ut plan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

miniKrosEiiangelibEcelelias, fcboÏas,pia Eudia, etiamf mundus furensdelere I Euangelium conatur. TriEis fpecies e(t Ecclefs deErts, fnguh etiampriuati in morte, ôi. alqs magnispericubs fentiunt, qudm Pcmiferum amitterc omnia

Et norninatim bic promittit CbriEus fuisauditoribus uitam tEgo uiuo, oó uos uiuetis, etiampcrudelibus Eippbcijs uos interPcient tyranni, tarnen ego nobis uicam reddam, in qua Patrem, ÔC me cordm uidebitis.

oijudicdtîo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didium eP fupra, miEeri coniblationcs, ôd dodlrinam feu mandata, ut in

adeuntismortem.H/cinEritdeEccleÛaquidÛc,8dubiPt,eE(ibiclo eus diligenter obEruandus bancipfam ob cauiam,quia banc controuerPam, quid Et EcclePa,dqudicac. Perpetuâ uiripoliticipingunt EcclePam, ut regnutn mundanum,dicunt efje coctum renatorum, ôc non renatorum, amplePentium Euangelium, alligatum adRomanum EpiEopum, regnantem iuxta ordinarE am fuccePionem, huncEpiEopum habcrcpotePatem condendileges,amp;in^ rerpretandi Euangeîij, amp;nbsp;omnes homines ad bas leges ab eo conditas,Sdeiusini» terpretationem alligatos ePe, ôd addunt Romanum EpiPopum Eu concilium eius non polie errarc in PdeEuin neceffarrjs , imd aliquiaddunt, etiam mundi imperia. Dicunt hunefummum EpiEopum haberepotePatem régna transfer nbsp;nbsp;nbsp;l

rendi,8d oporteremunitum ePe opibus, ôdexercitibus,acregesdeberecidefem nbsp;nbsp;nbsp;/

Ponem 3d eins arbicrio bella Ejmere^Sd deponercjad hoc alleganc didiirm, quod nbsp;nbsp;nbsp;t

ûim Se (blo Chrifto Ioquatur,ipn detorqucnt ad Romanum Epifcopum: Data fft mihi omnis poteftas in cccio 86 in terra, talis pidlnra Ecckfiæ extat in libris niultorum, Sed prorfus transformat Ecclefiam in regnum mundanum contra •«ulta mandata Chrifti,qui inquit : reges gentium dominantur,uos autem non Cc. Item: Sicut me miiit Pater,fic ego mitto uos*

Ciim autem Ecclefia habeat promiflîonem,quôd fit columna ueritatis,86 ■lliEpifcopi nomen Ecclefia?adle transferant,06eo prætextu ftabiliant idola 8lt;^errores,ac infinita multitudo hominum moueatur folo nomine EcdeCiXyne^ ccfleeftdoceribonas mentes, quid fitSó ubi fit Ecclefia,86 hancdolt;firinam uifibilis inculcari necefie eft. Non fingenda eft inuifibilis Ecclefia, ficut Idea Platonica, defcriptioEu» nec tarnen imaginemur Ecclefiam fimilem mundano regno, ièd honeftæ fchos k. Quoties autem de Ecclefia dicitur, femper ante omnia cogita didum Pauli: Quosuocauitjhos elegit,uocatio autem uifibilis eft. Nam uocatorum ccetus eft fcctusexterna profeftione amplecftentium Euangelium.NulIa igifureletftioextracatum gitetur extra hunc uifibilem ccctum. Ac magna coniblatio eft pqs fcire, qudd uocatorum, uccefle fît femper in hoc uifibili ccetu, in bis templis, Sc bis ftholis aliquos eftè tóos, Ô6 quód nufquam alibi fint uib elecli. Amandus eft igitur bic uifibilis coetusjamp;hocminiftcrium ,86ccrtó ftatuendum,quód perfêueransin docftrina huius uifibilis ccctus recftè docentis,ele(ftus fit ad uitam æternam. Hæc cogitate 3tlpietatem,86 tranquillitatem conftientiæ, amp;nbsp;Ecclefiæ utile eft,Ô6 ciim bac fèn^ tentia Pauli congruunt multa difta in hoc textu: Qui diligit me,fèrmonem me

Sitergo bæc definitio Ecclefiæ uifibilis: Ecclefia eft ccetus ampletftentium üefînitio ec* Euangelium, amp;nbsp;focietate ßcramentorum 36minifterrj Euangelici conitincfto^

ac renatorum per Spiritum fândlum ,cui ccctui multi non renati admixti funt,qui tarnen in profeftione ueræ dodrinæ illis confentiunt, nec propter ma« iifèftafcelera cxcommunicatifunt.

Hæc definitio perfpicua eft, Ô6 fumta eft ex multis teftimonifs, ut ex dido CIirifîi,eap. lo. loan.Oues meæ uocem meamaudiunt,86 ad Ephef.2. Eftis igia turdomefticiDei ,extrudi fuper fundamentum Apoftolorum èc Propheta:« ’■Uni ,exiftente lapide angularilefii Chrifto ,in quo omnis ftrudura coagmen:» tatacrefcit in templum fandum domino, per quem Ô6 uos ædificati eftis ut dshabitaculum fpiritus fàndi. Hue amp;nbsp;parabolæ pertinent,Matth. ij. De fàge* uamifla in mare,86 aliæ. Nec partes quæ in bac definitione recenfèntur, ab uP Iis reprehendi poftiint. SedTaliquid addi nolunt hypocritæ, fafeinati opinion^ bus politicis^dc regno Pontifîcio,nec ftint contend, cum audiunt Ecclefiam coess dmefîèampledentium Euangelium,coniundumfocietatefàcramentorum,et fuinifterij Euangelici, fed uolunt addi, alligatum ad Romanum Pontificem 8C utdinariam fucceffionem Epifeoporum, 86 eorum interpretationem, 86 leges. De hac re hoc tempore dimicatio eft,86 nos atrocifTimè aceufant 86 execrantur, tanquamhoftes EcclefiæDei,86nobis crimina omnium maxime deteftanda obijciunt,motæ feditionis in Ecclefia,86 hærefeos, 86 uocant nos tûm fchifmatin cos, tùm hæreticos.

Nec uerbis explicari poteft,quantum homo honeftus, qui non uult fè per biberi perniciem efle generis humani, crucietur h is conuicqs, imô facilius effet multis perferre cruciatus corporis acerbiftimos,ac interfîci,quàm hæc conuicia audire. Multi etiam metu horum conuiciorum fugiunt profeftionem ueritatis.

ïdcó nccefïc eft pi'osbcnè confirmâtes amp;rmum'tos «iïe aduerfus fianc obiedioM nem. Nam profeóèó Gnos amp;nbsp;moderates homines non kuiter uulnerant ilia ue/ nenata malediôta,prækrtim â talibus, qui dodlrinæ S)C uirtutis opinionemha* bentobiecfla5amp; accedunt multa kandala, quæ faciunt plaufibiliorem crimina* tionem» Multi funt uiri graues, knes, eruditi, præftantes uirtute, qui Reipub» confilia diu gubernauerunt, ut Cardinaks,Campegius,C5tarenus, Sadoktus, amp;fi'miks, qui nos acculant, primiim quód falfó Ecckfiam taxemus,amp; hanc dicunt alligatam efle ad Rem. Pontificem,amp; Epifcoporum ordinariam fuccel# fionem, hos negant errare polk in neceflarijs ad falutem. Deinde addunt, eti* amfi quid fit ertoris, expelt;fiandam eflè emendationem ab ordinaria poteftate, nee mouendas kditiones* Qtiia error minus malum fit, quam kditio,amp; citant didum Dionyfiï Alexandrin! apud Eufebdib.é» Maius Relusefle fcindercEci« clefi'am, quam idolis facrifîcare* Hæc oratio ualdc plaufibilis efi,ideó pfjs quæ# rendæ funt confîrmationes ueræ,Â^ non fucefæ,ad has obietfiiones refutandas»

Ac prima confirmatie nobis eft hæc uera, amp;nbsp;quæ taxari non poteft, Illi qui ex animo, 8Cnonfimulatè prouocant ad iudicia Ecclefiæ, nequaquam funt hoftes Ecclefiæ,aut ïeditiofi, aut fchifmatici,aut hæretici. Quia feriptumeft: Si Ecckfiam non audierit, fit tibi uelut Ethnicus aut publicanus* Tantifperigû tur doneenon defugit indicium Ecclefiæ, non poteft dici hoftis,autfchifmati#

Secimdaeftcraffa confirmatio,cpjôquo modo fefe babentcæteræ diiputa ' tionesjhoc conftat, nos non debere ibeios eftè manifeftorum parricidiorum, (ï^ p/rriddia dd cut fcriptum eft: Non communices alienis pcccàtis* Sunt autem manifefta par# uerfiriorum. r]cidia,quôd riiulti pq homines propter traditioneshumanas,item multi pij fa# cerdotes propter coniugium interficiuntur, huius crudelitatis focietate fe pol# luunt,Campeius,Sadoktus,amp; fimiks, qui gloriantur fe efle catholicos,quia de# fendant politiam pontificiam.

Pr^cepttiiiide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tcrtia confirmatio, quod manifeftum eft mandatum Dei :FugiteidoIa,

fugiendii ido^t anteponendum efle concordiæ,ô^ omnibus rebus humanis,ac didum illud Di# onyfij dextreintelligendum eftdeea fentcntia,de qua loquitur,confertidolaamp;^ hæreks.Hîc retfte dicitur: non minus fcelus efte,falfa dogmata ferere:qu:lm ido la cokre.Diiputat enim contra Nouatum.Conftat autem Monachos amp;nbsp;fimiles tueri manifeftos idolorum cultus, fcilicet, inuocationem mortuorum ad certas ftatuas,amp; horrendas profanationcs cccnæ Domini in Miflis uenalibus,amp;fu# nebribus. Hæc mala adeó maniftfta funt,ut excufari non poffint, quæ tarnen ita defenduntjUt ftabilirc concntur,amp;f interficiant eos qui diftentiunt,

Qiiarta confirmatio, etfi dijudicatio dogmatum indodlisdifticiliseft, ta# men eruditi poftunt uidere diferimen, Einteiligere cur non fit aflenticnduni Naniftfli ergt; erroribus monachorum. Et quanquam nunc multos manifeftos errores profi# row aduer^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audent,fucofis interpretationibus mitigant, tarnen neruos errorum

* retinent, OmnesuniueriaIiterdefendunthancpropofiticHiem,qu0dhomofem per debeat dubitare de remiftione peccatorum,E hanedubitationem efle piani reuerentiam erga Deum. Ita relinquunt Chriftum,amp; aboient dodrinam de fi# de E inuocatione, quæ fieri non poteft, ctïm mens fugit Deum, E ei irafeitur, ciim in uero pauore dubitatio crefeit, Pugnatergo illorum imaginatio cum his dieftis: luftificati fidc,pacem habemus. Item : Accedamus cum fiducia ad thro# num gratip,ac multi errores de dikriratne kgis E Euangelij implicit! funt huic eorurn

^oruni i’maginationÉ Manifeftum eft etiamlibroseorumdeïàtisfaÆ'onibus ^^nofiïciSjplcnosefleerrorum SCtenebrarurrijobfcurantnim Euangeli'um» Dc:* M certum eft dc remiïïione peccatorum non redfc loqm' eorum Iibros, amp;nbsp;fi»»

ede de fide acci'piente remifiïonem peccatorum. Imó contrarium dog* '’jjdefendi, quód femper fit dubitandtï de remiiïïone. Hæc reprehendi necefle %uel fi fradus illabitur orbis: Quia Euangelium affirmât hancfèntentiam, W propter filium Del mediatorem gratis offeratur nobis remiffio peccato«*

qudd fide earn accipi oporteat. Hanc fèntentiam neceflè efl in Ecelefia ^^icxtarejôô propugnari. Nam bac luce extinda, non agnofcitur Chriftibe^ '^^fîcium,nec confpicitur difcrimen legis Euangelij, neo cernitur differentia InterEcclefiædodrinam, inter Etfinicas opiniones.

Hæc reccnfui,quia aduerfarq iæpè atrociter declamitant in genere, quanlt;* ^^nialafintdifcordiæ amp;nbsp;ièditioncs,amp;^interduminhominibus moderatis,amp; ’'ifirmis conturbant Spiritum fàndum, Neautem clamoresilli frangant ani» J?ospiorum,ueræ,non ibphifticæ,non fucoiæcauiæ tenendæ funt,quod necefiî '^fîtnosdiffentire àdefenibribus iniuftæcrudeîitatis SCerrorum. Nuncigitur ’Ecckfiit^SU ^‘J'^efînitionem Ecclefi^ redeo, dico alli^tam cffc Ecclefîam ad Euangelium,8d glt;f^alt;iEudif ’'^minifterium Euangclq,fed non ad Epifcopatum Romanum, fucceffîo^ ordinariam.Quia ciim Epiicopus Romanus uel alrj funt hoftes Euangelq,

^’ffentire ab eis neceflc eft, fi'cut claré hæc uox docet: Si quis aïiud Euangelium anathema fit, nec leue conuicium eft uocari anathema, omnium maledi*

'•^orum extremum 8^ fummum eft, ftiamus reiedos-effè Deo defcnfbres ido* lonim amp;nbsp;impiorum dogmatum,nec propter opinionem autoritatis eorum am pleâendos effèerrores. Hanc igitur fèntentiam nobis ipfi inculcemus, hac 'locePauh' nos muniamus contra illas uituperationesdiffidiorum ,8ôrefpoii* ^fanius ; Si quis aliud Euangelium docetjanathema fit,8lt;c«

Idem prorfus in hac concione Chriftus dicittSi quis diligit me,fèrmonem feruabitjSô Pater meus diliget eûjet ad eum ueniemus,8ô manfione apud faciemus. Hæc eft plana 8^ perfpicna Ecclefiædefcriptio : Ibijinquit,habi* ^îbimus Pater 8t ego, hos diliget Pater meus, qui fèrmonem meum, id eft, tnangelium,q? tradidi Ecclefîæ,ampledentur,amp; non corrupent admixtis pra* ^isopinionib.Recenfui natiuam fèntentiam textus,quem prorfus corrumpunt '“ittrpretes ignari dodrinæ Euangclq,qui putant effè concionem legis, amp;nbsp;fie e* '’âtrant : Si quis diligit me fèrmonem meum fèruabit, id eft, fi quis ex toto cor« A tota anima,8ô omnib.uiribus diligit Deum,is fèruat legemjis placet Deo. Hgcenarratio aliéna eft,nec pertinet ad hune locum. Chriftus uocat fermonem *uum,non folam legem, fed totüm Euangelium,id eft,promiffionem gratiæ,8^ J^tææternæ, quam Deus peculiariter reuelauit, 8^ uult effè legis interpretem. Totam hanc dodrinam hîc tradit Ecclefiæfuæ,8f affirmât ibi fore populum fu üntjôô ibi fe habitaturû efre,ubi hæc dodrina fonabit.Nôrunt etiam Ethnici le« utcuncj, fed propter hanc non funt popùlus Dei. At ills cœtus eft Ecelefia Deijin quo fonat uox Euangclq, in eo ccctu neceffè eft aliquos effe eleeftos ad Uitamæternam, Et funt uiua membra omncs,qui fide ampledunturEuangeli* tim, amp;nbsp;propter filium Deicredunt fè placere Deo, 8d habcntincoatam obedi* lt;nnam,fîcut de lege docet Euangelium, HæC admonitio necefîaria eft hoc loco,ut feiamus C H RIS T V M non de fola legis dodrina loqui, ut multi

enarrâruntjGdde Euangelio. Ethîcunfuerfadoôtrina de difcrimine legis SC Euangelfj in hac enarratjone repetenda conßderanda eft,

Repetit diikiffimam confolationem ,in qua ut fupra promittit Apofto* , Es Slt;^ Ecclefiæ fuæ Spin'tum faneftum èC addic quod fit eins beneficium amp;nbsp;mult; lesfuiu^nKtn^“^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primum autem difcamus hic ad Ecclefiam etiam pertinere infirmes, ficut

bra Ecclefia. Paulus monet ad Romanos 14. Infirmes in fide afliimite, Deus enim recepic eos, Ita hic fignificat Chriftus Apoftolos nondum intelligere bas conciones, cut poftea Euentus oftendit non intellectas efle.Sed quia non funt hoftes Euan^ gelq, fed audiunt doceri experunt, ideó funt membra Ecclefiæ.

Mägnifica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Difertê autem inquit : Pater mittet Spirirum fanCtum in nomine meo,id

promißto de efijpropter me,amp;C agnofcentibus me. Ingens hæcprærogatiua eft Ecclefiæ,hoc eftprofitentium Euangelium ,quód certoin boccoctudatur Spiritus fandus. Sinamus Etbnicos, Hæreticos, nbsp;nbsp;Mabometiftas prædicare fua imperia,opes,

uoluptates, imo finamus Ifraebtasmagnificefibi placerepropterpromiftio* nem terræ Canaan. Hæcpromiftiode Spiritu fando longe antecellit, quifle«« dit mentes ad Euangelium, neclînitcas intricarierroribus , fed incoat nouant Iucem,iufticiam,amp; uitam æternam, ÔC fuftentat acconfolatur credentes in om* nibus ærumnis.

Sed illud eftdolendum SC deplorandum, quôd nos duri 8^ cæcinon mo* uemur tam ampla promiffione : Humanæ mentes propter naturalem diffiden«! tiam,amp; abfterriti lege, nequaquam aft’entiuntur tantam elfe bonitatem Dei, ut nos uariè pollutos exaudiat,amp;f quidem tanta bona,reconçiIiationem,Spirituni fandum uitam æternam largiatur. Multa triftia impedimentafunt,quæfi* pefc4f!i (Jeni aut extinguunt,aut languefaciunt,ficut èt. Paulus ad Rom. 7. ait : Peccata pgj. ]cgem efficacia efîè in membris noftris, id eft, terroribus legis impedin' fi* dem,amp; inuocationem,amp; exdiffidentia oriri multa peccata alia.Hæcintelligant pi}, Si. répugnent diffîdentiæ,amp;^ barum promiffionum cumuloexcitentur,ut credant cas non effe inanes uerborum fonos, fed reuera nos exaudiri inuocan* tes propter Cbriftum, amp;nbsp;reuera impetrare bæc ipfa bona, quæ promittuntur, ncc experientia præcurrit fidem,fed fequitur: Prius fibi uult credi Deus,amp; cre* dentes exaudit,amp; adiuuat.Ided dicitur 2. Parai.20. Crédité Deo,8ô fecuri eritis, amp;nbsp;Marei 9. Credo Domine,opitulare meæ incrcdulitati.

Eft amp;nbsp;hoc diligenter obferuandum,quôd certô illi cœtui promittitur Spi ritus fandus,in quo eft agnitio Chrifti,hoc eft,in quo fonat uox Euangelij,ficut fuprâ inquit : Si quis feruabit fermones meos, ad eum ueniemus,8ôc. amp;nbsp;infr^ cap. I ç. Si manferitis in me, amp;nbsp;uerba mea in uobis manfèrint, quod uolueritis, petetis,ôC fiet uobis. Hæc eft magna confolatio pijs, feire certô promifîîonem Spiritus fandi alligatam effe ad Euangelium, donari Spiritum fandum i}s,qui credunt Euangelio,ôd bac fide petunt. Item, certô eftîcacem effe Spiritum fan* dum per Euangelium,ficut dicitur ad Rorn.i. Euangelium eft potentia Dei ad falutem omni credenti.Item 2.ad Corinth.5. Euangelium eft minifterium fpiri* tus,idcft,per quod datur Spiritus fàndus. Hæ promiffiones propter angufti* am humani cordis8d multiplicem diffidentiam non fatis afpiciuntur, fedeum cas in inuocatione intuemur,experimur cas ue?as,amp; non irritas efïè« y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l//e docehit l)os omnia.

’ftaxïmis rebus loquitur/t quód promiffioncs tradidic adeó dilucidis uerbis,ut ^^ffntenda dubitan' non poffît» Sed hoc doîendum eftjtantarn eflè imbecillita^

diffidentiam in noflris mentibus, ut petcre expedtare tanta bona non ^’^HmuSjUe totics quidem muitati lußi» Cum autem antea aperte affirmant ’ïari Spiritum fàndum Ecdefîae, hoc cft,amplc(ftentibus Euangeh'um jUt nomi^« ’’ïtiin,inquit : Quem mittet Pater in nomine mco, l'd eft, propter me, amp;nbsp;agno^ ^'^fntibus me,nunc clan'ffimê dici't de beneficio,fcu munere Spiritus fàndi. Do^

uos, amp;nbsp;rediget uobis in memoriam ea, quæ dixi uobis» ludæi expedant à Affila uidorias,imperia, opes, pecuniam, uoluptates : Hæc bona mundus inlt; -

miratun At Chriftus hîc promittit long^ alias res,quas mundus non Jî’âgni facit,liera m do(ffrinam,lucem in mentibus agnofcentem,amp;^ inuocantem ^^um^ardentes motus cordis, qui legi Dei congruunt,amp; coniblationes. Hæc '’’’ptjnon pluris faciunt, quam fî quis nouus hofpes ueniens promittat iè tra=« ^’türum dodrinam geometricam, Idcô fupra inquit Chriftus,{è daturum Spilt; ’’itum fandum,quem mundus non nôrit.Sed nos in Ecdelîa agamus Deo gralt; ^'Xpro hoc tanto munere, agnofcamus, quæ fint propriè beneficia Spiritus _

Coniungenda funt autem hæc duo uerba, docebit, amp;nbsp;rediget in meniori«* ’’’ijca quæ dixi uobis. Alligat enim nos ad Euangdium traditum â Chrifto,afi« ^•■•natnon affèrri d Spiritu fando genus dodrinæ alienum abEuangdio,aut

Euangdio pugnans. Sæpè aduerfarfi citant hoc didum: Docebit uos om^ '^'Mdftabiliendasopiniones ritus,qui non funt tradin’ ab Euangdio, ut mif ^îrutn abufusjinuocationes hominum mortuorû, uota monaftica, amp;nbsp;alias cere»« ’’’onias commentitias.Hæc inquiunt,funt exeo numero de quibus dicitur:Spi=« ’■‘tusfandus docebit uos omnia. Sic amp;nbsp;hæretici ueteres abutebantur hoc dido* ^dopponatur particula fequcns,Rediget uobis in memoriam eajquæ dixi uo»s

Hæc docet illuftrat Spiritus fandus, quæ iam in Euangdio tradita funt P^i'Chnftum,de rebus necdîarqs ad uitam æternam,de his non funt illumina^ fiones quærendæ,aut expedandæ, extra dodrinam Euangdrj, ut fæpc diduni meminifle Pauli teftimonium hucpertinens utile eft: Si quis aliud Euan^ §dium docebit, anathema fit.

Teneamus ergo hîc primûm banc iêntentiam, quôd Spiritus iandus do* spirîtuiS.do t^nsütatur uoce Euangelq, nec alia prætcr Euangdium doceat, deinde hoc do*

inteiligatur dupliciter, publice in minifterio,8ô priuatim in cordibus. Ita ’ ’“pH utruncÿ beneficium complexi fiimus, quoties didum eft de S. S. Publice

minifterio,ac retinet ueram iêntentiam,amp; per ipfum minifterium eft effi* '^Mt clarifli'mê teftantur hæc dida l.ad Cor. i. amp;nbsp;2.ad Corint. 3. Euangdium 'ftniinifterium fpiritus,amp;: ad Romanosi. Euangdiumeft pptcntia Deiad ^diitem Omni crcdenti. Retinet Spiritus iàndus in Ecdefia lucem ueræ dodri*

alias in pluribus,alias in paucioribus, amp;nbsp;iubinde rurfus accendit,ut ad fcphefios quarto dicitur : dédit dona hominibus,Prophetas, Âpoftolos,Pafto* ’'ts,Dodores,amp;: addituribicaufatantibcneficq,ne fluduent homines,tan* tjuam ucntis errorum agitati,id cft,Spiritus iàndus retinet Euangdium à Chri ftotraditum in Ecdefia, amp;nbsp;addit donum interpretationis, iêu in multis, iêu in paucis,utuna,ucra,perpetua,incorrupta iêntentia iêmper maneat, ne extinda ^cra agnitione inuocationc DEL totum genus humanum opprimatur

SOI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 in ErANG,

furoribus Ethnids SC fim ilibus.Hæc de publico beneficio diligenter cogitanda funtjamp;f petendum eftjUt dodore Spiritu làndo lèmper amp;nbsp;ubi^ regatur uox mi nifterii publici.

Deinde priiiatum beneficium eft, cum mentes audiunt uerbum Dei, Spiä« ritus fandus bac ipfà uoce lucem in cordibus accendit ut redê intelIigantEu# angelium,amp; fledantur mens, uoluntas 8^ cor ad credendum,amp; excitentur mo* tus conièntientes legi Dei, èc conlblationes, quæfiint incoatio uitææternæ,ut Chriftus inquit loan.17. Hæc eft uita æterna,ut agnofcant te folum uerum efle Deum, Sgt;C quem mififti lefum eflè Chriftum, ac de utrolt;$ beneficio, publico priuato,fæpè iam didum cft,8d rurfus dicendum erit.Cumcÿ uerba textus aded perfpicua fint,non eft opus longa enarratione,lcd commonefîeri ledorem pro« deft, deinde pia cogitatione in quotidianis periculis in inuocatione, hæ dul* ciflimæ promifliones fiunt illuftriores»

Sicinhaclententiacommonefaciendus eftledor, qua de rc dicatur. Po# ftea in afflidionibus amp;nbsp;periculis, hanc promiftîonem cogitatio rcddetilluftri# Qwfd orem^ Multi intellexerunt : Pacem relinquo uobis, pro bac fentcntia,uolo uos fax. eftè concordes inter uos, SC tolerare iniurias,ncc concitare plebem contra Euan gelqboftes. Etfi autem alias fæpè de concordia, 8d de toîerantia concionatur, tarnen didum quod bîc legitur, non eft præceptum, led eft promilTio amp;nbsp;confo« latio,ad fingulos,amp; ad uniuerfam Ecclcfiam pertinens. Significatigiturpax boc loco,ut læpèaliâsjtranquillitatem ôô gaudium mentis,ortum a duabuscau fis, quia uidelicet mens intelligit Dco in illis ærumnis obediendum eire,amp; pro* Ipicit exitum, id eft, leit Deum nobis adeflè, iam nunc opem ferre, mitigare ca* lamitates ,amp; tandem daturum placidos exitus.

CoUatio decU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc clarius intelligentur ex collatione. Demoftbenes, Cicero, 80 fimiles

rans qui ha. magna pcricula fuftincnt infua gubernatione, amp;nbsp;cùm uident fua confilia elfe igt;MZ)tf]nfeJicia^aceufant fociorum perfidiam,dolent fuos labores eftè irritos amp;nbsp;inancs, èc iudicant le d Deo negligi, iralcuntur ergo Deo, amp;nbsp;opprimuntur defperatio* ne Sgt;C dolore» In bis non eft pax, de qua Cbriftus loquitur, id eft, tranquillitas feu gaudium cordis, amp;nbsp;expedatio boni exitus. Atecontrd in leremia, Ôô in Ba* ptifta eft pax, tametfî ambo fuftinent ingentes ærumnas, ingentia pcricula, tandem d tyrannis interficiuntur. Vnde autem bæc pax in corde oritur f id eft, quæcaufæconfolantur,amp;:fuftentanteosf Hæcaufæfunt. Ndruntexdodrina Mis in irum^ coclcfti cur Ecclefia fit fubieda cruci, amp;nbsp;quôd Deus banc obedientiam poftulct, nw. imô fciunt filium Dei, qui eft caput Ecclefiæ, futurum eftè uidimam, amp;nbsp;toléra* turum acerbiftîmos cruciatus» Interim tarnen fciunt fe, Ecclefiam iuuari, amp;nbsp;fuftentari d Deo,amp; tandem exitus fore Iætos,ô(f glon'olbs, nec labores fuos ina* nés amp;nbsp;irritos eftè.

lerrwi« gu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icremiæ gubernatio diftîmilis eft omnium ftiperiorum Propbetarum co*

ItrMiio. nbsp;nbsp;filrjs, omnes fuperiores probibuerunt deditioncm, amp;nbsp;iuftèruntdimicarc, quod

fuadebant promiftîones,quæ fignificabant regnum in luda manfurû eftè: At leremiasfuadet deditioncm, quæ erat exitiolà buic toti politiæ, amp;nbsp;diftîpatura erat gentem. Hæc pugnare uidebantur cum promiftione, nec cnim uerifimile uidebatur, diftipatam gentem poft feptuaginta annos rurfus congregaripof* lè in un um locum, aut unam formam Reipub. Ideô Principes,Pontifices Sè fa* cerdotes oderant,amp; multis modis excruciabant leremiam, Hæc tolérât ingenri robore

’’oborc animi, Sc fcit fuos labores falutarcs cHc Eccïefîæ Def, etiamû uicJet cxcia ^ium urbis5difl]pationem5amp; neccs ciuium, fcit et hoCjfè â Deo protegi èi. i'uua*! Muanquam fæpê criideliter uexetur ab inimicis^ac tandem in Aegypto inter* quot;citur.In his tnftilîîmis fpecfraculis,tarnen retinct hic Propheta pacem, id eft, ^onfolationem ôdlæti'tiam di'ui'nam jfci'tlè Dei miniftrLimefîc,amp;C (uftentat iè promiflione Dei, ac fentit lætiti'am èC initia uitæ æternæ in cordc^

Hæc coIJatio didum Chrifti reddit illuftrius. Nunc accommodemus ad ''0spriuatim,8ó publice. Priuatim angimur propter peccata noftra,fepêetianî ^^rcemur multis priuatis miièrijs, his doloribus omnibus opponamus hoc di*

Chrifti : Pacem meam do uobis.Primiïfciamus nos, quancplapfi fumus, ^fumus indigni,tarnen uerè recipi propter filium Dei. Deinde de cauhs affli* «« ^tionum noserudiamus, fciamus Deopræftandam efTeobedientiam, pe*

expeéfandum auxiliumamp;mitigationem. Pleruncp autem publica publicis n^lis P^HcuIa uehementer terrent animos,reges incenfiodrjs,delere Ecclefîam conan ^'^’■)amp;pafîim multos interficiunt, nulla fêdes ftudiorum manfura uidetur, nos '’’’f præfidtfs, fine defenfîone ulla obrjcimur hoftibus trucidandi. Hîc difficile 'Einteiligere hancuoeem Chrifti .’Pacem meam do uobis. Sed tarnen pij ha* “fnt has confolationesjfciunt cur Ecclefia cruci fubieda lit,et Deo obedientiam Pfæftandam efte,nôrunt amp;nbsp;hoc, Ecclefîam manfuram efîè, nec irritos effè labo* ''Sjquosfufcipiunt, Deum etiam adeffè, 80 opitulari ipfis. Hæ confolationes ’’obishis didis promittuntur: Nonrelinquamuos orphanos. Item:Pacem ’’’fam do uobis,ôô Efaiæ 4 6. dicitur : Ego fenefeentem Ecclefîam geftabo, ego 'anicondidi,ego portabo, ego faluabo»

Hisconfolationibusnosfuftentemus in periculis horum temporum,amp; bntpetamus 80 expetftemus auxilium, amp;nbsp;bonos exitus, amp;nbsp;non abifeiamus ftu* Eiadoftrinæ propter hoftium furores, nec arbitremur noftros labores irritos

Cum^ fide nos erigemus,fentiemus confolationem 80 gaudium,de quo Paulus ad Philippenfes : Pax Dei quæ fuperat omnem fènfum, euftodiat corda '*^Era,amp; lènfus ueftros in Chrifto lefu. Pax Dei,id eft,confolatio fumta ex dul* 'iHîmis promiffîonibus, quas fides cum amplediitur, feit Deum nobis adeflè, ^cutinquit, fè habitare cum contrito corde, amp;nbsp;expédiât confilium j mitigation» penculorum,amp; falutares exitus. Ac propterea confirmât animos, ne abq* '•antprofeffîonem,ftudia,laboresdocendi,8ôgubernandiEcclefîam, etiamfi ÎJ^gna impedimenta obqciuntur, his omnibus opponit Chriftus hoc didtum : quot;acem meam do uobis.

Commoratur in præmonitione,8ô confolatione: Ego,inquit,difcedam ad ^âtrem, id eft, aliquantó póft interfi'eiar, fed ilia mors erit tranfitus ad uitam *'Wiam, amp;nbsp;ad regnum, quód fedens ad dextram Patris, id eft, pari potentia ^ni Patreadminiftrabo,fandtificans, regens,8d uiuificans Ecclefîam æternam» ^onitur autem ratio:Quia Pater maior me eft,id cft,me uidetis in hac mea uo* ^tioneimbecillem,moriturum,uelutdefertum d Deo,amp; omnibus hominibus, ‘Mutantea dixi : Scitote me non defertum effe. Pater,qui me,mifft adeft mihi, ’’^fufeitabit me, amp;nbsp;regnum æternum trader mihi, in quo uos amp;nbsp;omnes qui ere* ^fntEuangelio,donabonoua iufticia,luce,uita,amp; gloria æterna»

Præcipuê ueró hoc dieftum citauerunt Ariani ad defenfionem erroris fui, cnin negauerunt filium Dei efle natura Deum, Si .n, Pater maior eft,fflius non

efl:omnipotcns,neceft natura Deus. KuicAn'anorum interpretationi oppo* nancur didla in i.cap.Ioan. ubi dare dicitur: Et Deus erat uerbum. Item: Om# niaper ipfum falt;ftafunt,Só ftneipio faduni eft nihil quod fadumeft. Etad CoIofT. I, Omnia per ipfum,amp; in eum condita funt, 8gt;i[ omnia per eumconCi^ Sententid di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multa teftimonia perfpicue affirmant,filium Dei efie natura

{li,deuocdti: DeumjOmnipotentem,amp; creatorem.Confirmatiigitur his teftimonrjsde eften one feu wifù tia fill], poftea confideremus dida de uocanone præfenti ad minifterium Euam one chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad paftioncm. In hac uocationc dicit : Deus Deus meus, quare derelb

quifti me. Et Ioan, 8. Si ego glorifico meipfum, gloria mea nihil eft, fed eft Pa* ter,qui glorificat me. Et lohan. 17. Glorifica me Pater apud te ea gloria, quam habui apud tc,antequam mundus eftet.

TempM hu= Hæc SC fimilia dida moncnt,difcernenda eftè tempora. Aliud eft tempus mliatichrù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriofèregnantis,aliudeft tempus humiliati Chrifti in miniderio,

paflîône,amp; morte, ciim fit uidima pro genere humano,quod ad hoc tempus, hoc minifterium attinet Pater eft maior Chrifto, quia mittens èc glorificans, quatenusmittitamp;'glorificat,maioreftminiftro miftb,amp; fubiedo horrendis pccnisamp;tentationibus. Et tarnen allegatChriftus mittentem, amp;hacmifl]one fe nos confolatur, ut ftiamus patrem ipfi adefte, amp;nbsp;redditurum efie uitam 8^ gloriam. Ncc difputandum eft hîcdeeflèntia,Icddeoffieijtempore. Hancin* terpretationem non fingimus,led Chriftusearn iplè traditindidoloan.17. Glorifica me apud te ea gloria ,quam ante conditionem mundiapud te habui. Affirmât le fuifiè ante conditionem mundi, fuifie potentem amp;gloriofum. Nunc uerô ad tempus Ce futurum in hac imbecilhtatc,ôô non declaraturum po* tentiam fuam, fed aliquantó póft rurfus fore potentem in refurredione,

Dodrina 80 confolatio infîgnis eft congruens cum dido Gen. 3. Semen miilieris conculcabit caput fèrpcntis,amp; fèrpens mordebitcalcanéum eius. Res cftendit,diabolumodio Deihorribiliter grafîàri aduerfus Ecclefiam,ôôfuis iitftdiitdiabo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai'tificqs multoseuertere, ut initiô euertit Adam Euam,80poftea

h contrd ebri idola amp;nbsp;hærefèscxcitauit. Ita non dubium eft infidiofîfïîmè amp;nbsp;aftutifiîmècogb fium etr Ec- tatis fraudibus tentatum efiè d diabolo Chriftum. Etfi quales in tanta præftan* clefidm. tiatentationcs fuerint,nosdicerenonpofiiimus,certumefttarnen,multas uarias fuiffe, fed Chriftus Ecclefiam confolatur. Affirmât fèquidem tentatum eflèjfed non fuperatum: Non habet inquit, diabolus in me quicquam. Hîc di* feamusuidoriam Chrifti,non tantum adipfiusperfonam pertinere,fedadom nia Ecclefiæmembra. Vicitdiabolum in fua tentatione, amp;nbsp;fuperat mortem,ut teftetur fe delere peccatum in nobis, amp;nbsp;rcprelTurum diaboli potentiam amp;nbsp;infi* dias,ficut feriptum eft: Filius Dei apparuit, ut deftruat opera diaboli.

Hanc Chrifti potentiam magis intelligeremus, fi certaremus cum infidqs diaboli,qui alias impellit ad alia mala, interdum languefacit fidem, amp;nbsp;offundit aliafpedra mouentiadubitationes,utde Apoftolisdicitur:Satanasuosexpeti* uit, ut cribrarct, alias incitât ad alia pcccata, ut Dauidem ad adulterium impel* lit,de h is telis diaboli uarfis loquitur Paulus ultimo capite ad Ephefios, amp;nbsp;do* cet ca repelh',meditatione Euangeli],amp; inuocatione Chrifti, qui adeft inuocan* tibus, amp;nbsp;libérât nos, amp;nbsp;cum inextricabilia humano confîlio accidunt, ut fæpè fit, ipfè rurfus præbet falutares

jAOàn'na 8^confoîatioeftdulciflimadepræftntia8CauxiîioChrifliregen# imdgoEeek^ ^tis amp;nbsp;luuantis Ecclefiam 8C fingulos’ inuocantes eum, de concordia

Ac imago ipfà primiim confideretur.Ecclefia pingitur ut uitisjCx qua ^dti palmites late fparguntur,amp; additur uinitor,qui uitem Sc palmites curet, ^deccrpit frudlus. Duarum autem arborum iæpiftîmè fit mentio in his colla« *'onibus,oleæ 8C uitis, quarum duarum arborum tantam eflè concordiam fcri- y^ole^. ^^JntjUtolea infita uitijamp; oliuas 8C uuas gignat. Hcc imago uenuftiftîmê pin#

legem amp;nbsp;Euangelium, ièu populum legis Ecclefiamgt; Vùis eft arida 8^ , Jionidaj ut populus legis, ièd tarnen docens 8C diftens doftrinam traditam per ^l'ophetas : Cumc^ accedit Euangelrj cognitio, gignit frudtus dccet Euangeli# ^niamp;Iegem Jmd tune lex intelligitur,8ô diiciplina,quam lex tradit,incipit pla#

Deo, 8c iæpè uinum fîgnificat legis {eu pœnitentiæ dodlrinam oleum uc* ’’ûEuangelium.utLucæio» Samaritanus infundit uulneribus uinum amp;nbsp;oie#

*quot;Onga eft autem ætas utriuft^ arboris, oleam aiunt uiuere pofte annos dueen#

Sed hoc loco uitis Chriftum fignificat qui ut uitis eft borridum lignum, v/fwcbnyîi«. §'§nens tarnen laluberrimum liquorcm ita ip{e fuit trifti ipecie,ciïm fuftinuit ’’’ortem,8c alias miièrias in hac uita. Palmites autem fi'gnificant omnia cætera Palmitet i» '^^nibraEcclefîæ, DocetigiturChriftus ita cætera membra Ecclefiæ uiuere,ehrifto. ^ö-cundaeftè, fi ipfi fint infêrti fide, hoc eft,cum Euangelium fide retinent,8ó ab . ^^JpfoChrifto per Spiritum lancftum noua in eis lux 8c uita accenditur, amp;nbsp;di# planedicit : Non manentes in ipfo, non gignere frueftus, Ethnici, Ma# ^Ofnetiftæ, Hæretici non gignunt ullos falutares frudius, quia funt præcifi ab uitc Chrifto, ied funt reiecïi, 8c ficut farmenta in ignem conifeientur ,imó

cjui non funt hoftes Euangelrj, ied tarnen uiuunt in contemtuDet,nee alun# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^^tnatiuofucco uitis, id eft, per Spiritum faneftum, quem dat Chriftus ,etiam ’’on gignunt frueftus falutares, non funt hæredes uitæ æternæ, non refîftunt di# âbolojicd trahuntur in exitium,

Econtrd ueró manentes in iplb,id cft,retinentes Euangelium uera fide,ait ffucliisgignere,fibiamp; alpsfalutares, liberantur àpeccato funt hæredes uitæ æternæ,reguntur d Spiritu fando, funt felices in miniftcrijs 8d ingubernatio# '’^jtefiftunt diabolo,deiènduntur in magnis pcriculis,amp; aduerftis diaboli furo# ^fSjficamp; Baptifta inquit : Ex plenitudineeius omnesaccepimus,Noë, Samuel, ^îüid, Paulus, lèruantur, quia funt huius uitis palmites, 8cres mirandasge# Wauxilio huius gubernatoris,Saul, Achas,6c multi alijpereunt, quia non •fanent in hac uite.

Difeamus igitur utruncç hoc loco damnari, opinionem humanam, quæ P^elvMioopu putathumanis uiribus amp;nbsp;humana diligentia homines liberari d peccato, hære#

fieriuitæ æternæ, gerereres falutares, amp;nbsp;fugere diaboli infidias,cauere om# /«rrgm«/#ui» '^cstriftescafus, ficut Philofophi humana diligentia uitam régi uoluntjôe hanc hifficere arbitrantur. At Chnftus expreffè hîc inquit: Sine me nihil poteftis fa#

lerem.io. ait: Scio Domine,non eft hominis uia eius,id eft,uocatio non poteftregi humanis tantum confilijs,nec eft efficax,amp;f falutaris,nifi Deo iuuan#

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 IK EEÄKG,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tCjfriiftra prxliatur Saul defcrtus Ueo, 'Agnofco igjtur humanam imbedlft^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatem,00 me oro à te regi)iuuari,dcfendi. Hæcdtcfla inter præcipua dogmata

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eccleßae tenenda funt aduerCus Philoldphos Pelagianos,8c ßmiles,qui libera

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatem humanx uoluntatis immodice amplißeant, 8cmentes abducuntàcogi^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatione^ petitione, amp;C expetßatione auxilq diuini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confpeóiu buius ui'tisj de

qua bic dicitur, in guotidiana inuocatione ueniantin mentem hxc dida,ut agnoQamus noßram imbecilIitatem,Sumus imbecilles,ßne ullis humantsprp ßdßs, inopes, derpedli, ealamitatibus uarijs onerati, uagamur incertis fedtius, nullos de fen fores babemus. Qux eß igitur fpes, nos magnas res gererepoße, colligereaut emendare EccJeßam, Sc meliorem ßatum ac durabikm conßitue^

confrTS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inßrmitate noßra cogitabimus, econtrdbancduldßimam

infirmiMem. ^^^^folationem hictraditam nobisproponamus,guxaffirmât Cbrißum uitem

eßcyamp;f nos huic uiti inßtoSj non eife ßeriles. Difficile eß ßngulispriuatim reffi nereßdem, amp;agnitionem ueram Dei,8cregere mores^ciim tanta ßtinßrmitas noßra,tarn uarix diaboli inßdtx, tanti furores tyrannorum, 8^ tarn inigua tu^ dicia ßipientum Sópotentum, 8^ aba tam milita impedimenta in hominum cô^ §nbernatione,multâpluraimpe^ djnjenta a noßra inßrmitate.d diabolo,ab aduerfarifs do(ßrinx,tyrannis,amp;:hy pocritis,a lucattsamicis,ab aulis. Deniq^ nulla mensbumana copleßimagnü tudinem perjculorum^xn^narum poteß,guibus exercemur. In bis mifergs cogttemus Chrißum ßliumDei uitem noßram effe,8^ nos huic uitiinfertos eß ^^^^^ß^^^^^^^^^rtonecperituros nos elfe, neclaborcs noßros irrites fo^ tcxtu:Quimanetin me,amp;:egoin eo,hîccopiofam frudum feret. Hxcdidla ßentmagis illußria, cûm adnosconfoîandosaccom^

Altera ctim tUcittOuimanetia addere,quia nemo etlßnc P^^^^t°,S^nneahqu,buaJapnbus.Alteradedidlo:SinemenihiIpoteaiafaee.

Tenendum elldirerimen Legisamp;Euangelq, aediâa Jte. k^ntruntmut.ha.nneEuangelio. HaeeigiturdidiaChriaHnteliiganturiux.

ta EuangelnlueemtS, qutsdiUgitme/ermonem meutn Ceruabit. Item,Quima netin me, Xegoin eo, hKcopiofum frutüum feret,idell, quiampIeâiturEM angelnm tneorruptum ,amp;ßde placet propter ChriOutnEnncinuocantem ex. audtet Deus,huncreget,amp;iuuabit, utfalutaria libiSCalrisfaeiat, Siquanquam ^'y'”‘iltaerratainu,ca,amp;aliquicrineslapfus,camenhtecmalacondonantur, amp;^'’tur,nill,s,qunnuerapcenitentiaadChriaumrurrusconfugiunt.Da. ^id,Ezechtas,Petrusfunt,nErtnihotntnes,habenrpeceata,fæpèerrant,amp;:acd. dunt^aIiquicr,lleslaprus,fedtamenralutariaaguntßbiamp;aIiis,amp;Deuseo.

ß * nbsp;nbsp;nbsp;tnan^ in me K ego in eo,hic copiolum frudium feret. Hoc quocs icß

amus mutuumfeu correlatiuum eHi, Donee nos inChrMo manemus,idea, donee Euangeltum tneorruptum ampledlimur, ScSdem aebonam eonfaenti. am habemus, uieintm fne ulla dubitatione ChrMus manetin nobis.

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guxßionepijs etiam eßfacilis refponlio. Siûne Chrißi auxilio

fîmus infiti in uitem, a qua pàlmites fuccum trahunt,id eftjaudiamus ^^angelium èC ampledamur, per quod Deus trahit 8lt;S mouet corda noftra : *''iOti ucrô non repugnemus fedobtemperemus, necuoluntaseftiaxum,aut 'fiincus,fcd poteft repugnare fua nialicia, ficut Dauid uolensexcuflîtguberna* ’oitm Spiritum fandum, EcontrJi uerô,ciïm iam uoluntas iuuetur Spiritu fan^ ^Wetineré donum Dei poteft» Et hîc ingens lucfta amp;nbsp;diffîcultas manifeftè tc^ ‘Wjuoluntatem non eftè ociofam, nec inanem eftè diligentiam,ut lofèph non quot;iduda retinet Dei donum. Qiidd iî uoluntas ie haberet ut iaxum,ac tantiim ejjè odoßm. Pîteretur impreftionem nousc uirtutis, nulla lult;fta effet retinendæ fidei,ièu ali* ^füniuirtutum,86c»Ideô inquix Paulus 2. Corinth, ó. Hortamur,ne frufta gra*

’ acceperitis, Sc ad Philip, 2. Ciïm timoré èC tremore ueftram falutem ope* ^^niini5amp; Lucæ lO. dicitur : Qtiantô magis Pater cccleftis dabit Spiritum fan* '^tumpetentibus, ubi cùm additur particula petentibus, fatis intelligitur non ^'’nfirmari ignauiam,etcontemtum.Sed agnoicamus imbecillitatem noftram, ^^ciamus ea deli(fta,quæ impediunt inuocationem, nbsp;nbsp;polluunt confeientiam,

'^^pugnemus imbecilhtati noftræ, 80 uerè ac fèrid petamus auxilium,amp; guber* '’tóonem diuinam , Maxima pars hominum , ctiam eorum , qui uiuunt ^eexercendit '''itcrimine,more Philofophico, arbitrantur fe regere pofte fuos mores^fua ne* ^otia,amp;^ pcricula, fua rationali diligentiajôd donee tranquillitas eft,iëcuri hanc Piluciam fuæ fapientiæ 8c diligentie circumferunt, nec experiuntur quid fit ue*

I ’'i inuocatio,fèu petitio auxilrj diuini. Sed nunquam pericula inextricabilia de* ^'JntijSjqui ftint impliciti gubernationi, 80 finguli miferias noftras ddigentius ^onficlerare deberemus,quod fi fieret, accenderetur uerum ftudium petendi au*

Profîcere certè Chriftianos his exercitqs neceftè eft, fcilicet,agnitione pro* priæimbecinitatis,irgî Dei,promiftîonum,8lt; præièntiæ Dei,

Weô amp;nbsp;in textu dicitur : Omne quod frudum gignit, purgat, ut frudum '^beriorem gignat. Non fine graui caufa fit mentio huius purgationis, nec leue Witium eft hæc purgatio, Compleditur autem amp;nbsp;crucem, amp;nbsp;confolatio* ■i^ni.Iofeph cum in carcerem abducitur,purgatur, Dauid c«m pellitur in exili* ^ini:E2echiascûmobfidetur ciuitasHerofolymaSennacherib:Daniel cùm obrjcitur Leonibus: Paulus cùm paftîm nouis periculis exercetur. Sed hæ affli* ^tionesGne confolationibus eftènt exitiales ipfis, ided purgatio compleditur ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ctiam confolationem, Etfî autem aliæ afflidiones alias caufas habent, tarnen omnesadmoncntnosde caufa mortis,dc ira Dei aduerfus pcccatum nobiieum ^afcensjde fiducia noftri corrigenda, de quærendo Dei auxilio,de tyrannide infidqs diabolijôc multi propter certes lapfus pleduntur. T une igitur purga* rour,cum hæc agnolcimus,nec fremimus aduerfus Deum, ièd retinemus lucem

fuftentamur Spiritu fando, ne opprimamiir dolore amp;nbsp;delperatione,amp; txperimur mitigationem, ièu leuationem terribilium malorum,quibus excru* tiamur. Hanc propagationemdeicribunt Pfalmi paftîm, ut: Domine ne in fu* toretuo arguas me. ltem,Bonum mihi qudd humiliafti me,utdifcerem iuftifî* cationestuas. Et leremias inquitcapite 51. Caftigafti me Domine, cruditus

Prior defcriptio illuftris pidura fuit de efficacia præfentia Chrifti in fceelefia. Nuncfèquunturduæ iententiæualdèmemorabiles, quæ docent rur^ Z Z Z i) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fus.

Soy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETANG,

fuSjubi amp;nbsp;qua? fit Ecckfia, qui fit præcipuus cultus. Coniungantur autcrtl' cum hocdKfiomuItæfcntendæ fupra rccitatæ prorfus fimiles,quæidemdo.* cent, Ecclefiam efic cœtum ampledentium Euangelium, nec pingimusIdeam p/Platonicam,fed loquimur de uifibili Ecclefia. Nulli funt eledi ad uitam æter* '' nbsp;nbsp;nbsp;nam,nifi in hoc ipfo uifibili ccetu, qui profitetur Euangelium Dei, ficut Paulus

inquit: quos elegit,hosamp; uocauit,amp; in Pfälmo dicitur : In omnem terram exi* uit ibnus eorum. Vult Deus redtè agnofci amp;nbsp;inuocari, uult fuum Euangelium exaudiri in toto orbe terrarum,ubiq? propagari. Qtiare non abdit Eccicfi* am fuam in latebras,fed uult earn notam eiTe, Sgt;C uocem cius audiri. Cum igitur legimus has dulciflimas confolationes huius concionis Chrifti, amp;nbsp;fimilium,n5 repciamus eas ad aliam Ecclefiam nobis ignotam, fed accommodernus ad hanc uifibilem Ecclefiam, amp;nbsp;eius membra, hoc eft,ad nos ipfos. Ad nos igitur hæc promifho pCrtinet : Quicquid uolueritis,petetis,amp; fiet uobis»

DifcrintfnaU- Difcn'mina multa funt inter Ethnicas religiones, èC unamueram doótri* arum rcligi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de Deo, quæ fonatin Ecclefia Dei. Errantenimethnicæopinionesde efi

oiium CT uot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/tai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

■ drinteEuan^ lentia Defamp;f de uolunratc,utlupr31æpedictum eft. Ac de uoluntate non pok funt ftatuere Ethnici,cur et an uelit exaudire Deus,cur in hac natura hominum fitopprefta ærumnis,ôlt;an poft hancuitam Deus fitftaturus uitam,amp; tranquil litatem, Sed in Ecclefia extat hæc confolatio,quÓd Deus non fruftra inuocetur, quod uere uelitexaudire inuocantes,^ eisopitulari. Et quanquam fuoarcano confilio alios aliter gubernat, tarnen uelit in hac uita corpus Ecclefiæ,ficut exer«» citum ftruare, fingulis aut mitigare ærumnas, aut prorfus tollere. Deinde ueró poft hanc uitam ornare omnia membra Ecclefip ætêrna gloria. Huius do* cftrinæ, feu promiftïonis cognitionem Só fidem nos ièmper in precatione after* read Deum oportet,quóduidelicet propter Chriftum recipiamur,exaudia* mur,amp; iuuemur,ut alias iæpèdicftum eft. Hæc fides præcipuê diftrimen facit inter Ethnicam, amp;nbsp;Chriftianam inuocationem.

obferudiida Rcliquado(ftrina de precatione aliasiæpèrecitataeft,Sdafliduèmenti* 'm muocatio:: bus eft inculcanda. Primiim cogitandum quis fit Deus, amp;nbsp;ubi,acquomodofe patefecerit,quem inuoces,quid inter ueram inuocationem, amp;nbsp;Ethnicas,feu im* pias quarumcuncß gentiun] interfit. De hoediftrimine iam dieftum eft.Deinde cur fitinuocandusDeus,an exaudiatinuocantes,amp; curexaudiat. Hicprimiim mandata nobis proponamus, necefle eft inuocari Deum, quia præcipit hoc of# ficium. Exaudit autem inuocantes non propter noftramd^nitatem,fed pro* pter filium mediatorem: ideoqj promiftiones tradidit, amp;nbsp;affirmât ft exauditu* rumefte.

Tertió diftrimen teneatur inter promiflionem propriam Euangelij de reconciliatione, amp;nbsp;promifliones corporalium beneficiorum. De promiftionc reconciliationis nominatim poftulat, ut remitti nobis peccata, recipi nos in gratiam credamus, ided huic promiftioni in precando fine exceptione creden* dum eft,ficut dare poftulat hanc fidem hæc fententia : Hæc eft uoluntas Patris, ut omnis,qui credit in filium,habeat uitam ætcrnam.Item ad Romanos J.lufti* ficamur autem fide gratis.Semper autem etiam cum petuntur corporalia,peti* tio remiflionis peccatorum præluceat, ficut piæ mentes norunt.

•Sed de promiffionibus rerum corporalium,femper hoc teneat fides in gc* nerc, non dfe irritas, ftd impetrare, ud integram fiberationcm, uel auxilium, / ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;mi*

lOJNNlS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;808

S^mitigationem malt Quia uerô Ecckfia in hac uita fubiecTta eft crudjiion km pfrmoximpetramusintegram Iiberationem ,debctlt;^ uoluntas parata e(k ad obedientiam. Petitigiturcum bac exceptione, fiuis,ô^ncutuis» SicutDauid Exemplum 'xulansjorat fe reduci, fimul paratus ad obedienti'amjuult obkqui uoluntati etiamfi non reducatur, ncc tarnen abrjci't fidem de remiflîone peccati, nec

'’lodum præfcribi’t Deo, imô mallet non reduci,fi poflèt fîlium ab æternadam natione liberare, quàm Cic reduci abiedi's in æternum exi'tium fili'o, amp;nbsp;magna '’lultitudine ciuium. Hic modus liberati'onis magi's excruciauit Dauidem, 'juim regni amiïîîo, fed fciebat Deo reducenti obtemperandum efie, amp;! agno# kebatiram Dei aduerfus peccata fua ôô filq, in hac magnitudme pœnæ filif

, Hæc exempla,etfimagni'tudo eorum enarrari non poteft,tarnen pi'os ':onimoiiefaciunt,qualia fint fidei exerciti'a l'n inuocatione. Docent certó ftatu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^ndum efie de remiffione peccatorum,fine ulla exceptione.Docenf item de cor^ poralibus ærumnis, certó petendum auxilium fine exceptione,lêd uoluntatem 'ifbereparatam elfe adcrucem,etiamfi non conti'ngi't liberatio,ncc modum pfæfcribendum elfe Deo.Expen'enti'a autem ofi:endet,hæc omnia ualde diffici* )‘3«nè,imô primus articulus, ftatuere de remifiîone peccatorum,omnium dik fidiimus eft,prælèrtim durante pOGna,amp; c«m modus liberationis exitium alio^ ’’uinfecum trahit,8ô nobis afiert nouas milèrias,ficut fæpè accidit.Educitur po Pdusex Aegypto, fed in delêrto noua peccata, nouæ feditiones, amp;nbsp;pœnæ le*

Poftremó cum promilïîo in hoc textu loquatur uniuerfaliter : Quicquid ^dueritis petetis, Iciamus genera rerum petendarum,uidelicet bona æterna amp;nbsp;^Ofporalia.Nam utraeç promifit Deus,amp; gradus meminerimus.Primùm æter ’lapetcnda funt, poftea etiam corporalia,quia Deus uult in bac uita femper alk juam Ecclefîam,8ô minifterium Euangelq manere. Opusefi; igitur nobis uita, jonaualetudine,cibo,potu,hofpitqs, politrjs, coniugio, œconomijs, utlbboles bucri amp;nbsp;educari poflit. Ad bas res rfetinendas amp;nbsp;tuendas multô plura bona nc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^0

^^fiaria funt, quàm quæ nos intelligimus, tantum abeft, ut omnia profpici hus ^ana diligentia poflïnt, led confolatur nos Chriftus, inquiens : Patrem cœle# gimuf nobiî

feire, ac uidere quibus rebus nobis opus fitjamp;Sc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op««

Ctim igitur nos commendamus Deo, mentes fîducia prælèritiæamp; auxi« JjDeijfiunt tranquillæ, etiamfi nunqyam fan's intelligimus ipfi, quàm multis diuerfis rebus opus fit. Hinc funt fumtæ fabellæ, quibus deridetur humana

^’pientiajCÙm abieda fide, omnia perlpicere uult, ciîm fit hominis fideliter lèr=s bre uocationi,ôlt;^ pericula,ac media,quæ confilio noftro non latis regere polfu« *^115,000 commendarc, fide cxpeólare rerum nobis ignotarum gubernatk

Pfalm.26. inquit: Commenda Deo uiam tuam,8ó ipfe faciet. Nota labella de ruftico, cui IDeus conceflerat petere tempeflates idoneas, is tarnen Utiles uentos petere oblitus erat,

Pctamusigitur,corporaliabona5quia idpræcipit Deus,8Cquidem Pfopterhas caulas, uult nos agnolcere, non cafu aut natural! ordine, fine Dei ®pe nobis contingere uitam,uictum, uires corporis, felicitatem libcrorum, bo^ ’tosfuccelfusconliliorum inRepub.amp;œconomia,ficut Deut.jo.dicitur: Deus uitatua,amp;^ longitudo dierum tuorum. Deinde teftatur amp;nbsp;hoc,promiflionc torporalium bonorum ^le inhacuitalemperaliquam Ecclefiam feruaturum

sop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1K ErAHG,

aukcredi,S(^ bac bduaa nos propagare dodr/nanijucc deCperatjone ja ac gu aernanoncm abfjce^. Tertio uuketiam bdem reconciliationisexeri^

J^^on enjm pofltinc corporaha petijUibprælucen^ J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caret, Denicp accedere ad Deum non

poirum«s,quKquid pctcndum eH,,yn bde mediatoris Cbndb Hœc tna uuk cognan, amp;:accendi bdetn bxccreden.

cornonhum firn ^^kbrantem propter hæcbenebcia. Ita petitio defenbonem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^P^duerunt omnes fanGi necebariam

Id UKp act nncm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-' r

SecunJumuo. P^^^^^f'^ukeradiiciodjclam iJoanniciiJi-,-^.^, Q- -j • • r d„„, uoluncaccn,CH,s.ex3ud,tnos. In/ocd fi' ™

1- trjTY-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vriam,amp;: tarnen in mun

ie^Znn ^7quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;°-quot; funz. ScdpHadmonidrdant,

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei. Sc ziuæ unæ ncccITaria funz,

i,zhnrï^z‘‘z‘'7'quot;^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qÿia inßgnia pzon,A

K? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ëczkni„,amp;: dici de inuocazio,

rr,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'‘'’'‘exi'»-:fKat«rlt;lgt;atermeus.

D'l’ge'zterobrc^^^ hacdcfcripziozzc FxckRæ, zzicnzionem Sezi j culzu, J,fizz, duomzzi prazapuorunz culzuum,quirunzpropriiFccleßa- fcilicezuerximiz» '

n--^' ^^^^^’'^^.^'V^^P^^^^^^ScreahastTjufzas uimizcs,iizmapziiiindez ^«(hax,^ataamp;molt;klh«fuitmAn-/bck,Sdpicne,iiddelamp;mch, '‘°P^‘-°^'eP3Dc,,amp;propagaz,c,doStri„x.Hocdifczimc,zEcckßx,amp;Ezhnicoa um,leu ,mpionim,fxpe repezzzzdum cß, uz aos ipCos ad has prxcipucs cuhus

Kzzlz’i,a,„i ”“^’^‘^quot;“^quot;'‘'‘^P‘'°P^S^“°quot;^‘gt;°Sirinxdicamus,cozzederenzßudioßho 'V'quot;'^^''‘quot;'”’^‘'^ngchi.Maxi,napazsgcuczkh^^^^

vibuignber^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k ^‘P^^Datur, tanquam fabulofam ,tyranni multi etiam

jn quot;ccle la neghgit immbros, amp;^liudia Euangelq cum banc primam curam mrtiUm gabernatoram omnium Iiominum eße oportuerit,uidehcet,utcon^ bhum etoperam fuo quitcp loco conférât ad retinendum minißerium Euam^e^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 bi publica adminißratione bcclebarum ^ad fouenda ßudia iieceTaria Èc^

cleûx,ad minjßros,do(fiores,3lt;ldißipulos tUendos ÔCalendos, Htec officia conn fiat in imperils et Ciuitatibus a gubernatöribtis et a priuatispaffim ncgligfnon ejua^ri idoneospaffores Ecclefijs^non darimercedes^fcu ffipendia mediocria, , non adigi luuentutem ad ffudia neceffària Ecclciix E)ei,imâregixaultcmerpi cedes débitas dotfforibus EuangeJff id effy fàccrdotia ïti colîegfjs attribuunttjs, quorum opéra in foro 8cproiànis negocqs utuntur,

Hmc tantâm co recito, ut ditffum huius textus proprie intelligatur, 8Cad uCum accommodetur, ideff,hacuoceaccuiêmus tyrannos^quideJereminifferi^i um Etiangelq conantur, SC aiios qui negligunt. Nos uerd excite mus ad audien^ dum^diCcendum, colendum Euangelium, ad ffudia dodirinæneceffaria Ecdot ffxjad uenerandosEuangelijmimffroSfdoiffores 8c dircipulos, Hortemurprin

^ipc-SjSf ciuitates, ut Euangelium pure re(5le proponi EccîeGjs curent,Slt;r con* folcmuromnes, qui pericula amp;r ^runinas fuftinent propter propagationem Eu

Deniq? amp;nbsp;nobis ipfis, qui propter ftudium Euangeîff toleramuscon* ^^nitum,inopiamjexilia, fupplicia Sc multipliées mifcrias,hanc confolationeni ’i^tuleçmus.lnbocglorifîcatur Pater meus.ut frucflum multum feratis,^ fiatis ’^cidiTcipuli» Frucfîum ferre, fieri diicipulos Chrifti, fignificat propagarc , ^uanoclium feu ièruire in minifterio 8^ ftudq’s Euangelf), hoc officio affirmât Chriïfns glorificari Deum. Itaq; Euangclfi propagatio ftudium, funt bona 'gt;pi^ta,Dco placentia,cultus Dei necelTarri,qu]bus Deus affirmatie honore affi^ d.Hæccftfimplex huiusdidii fententia, quæ nobis amp;nbsp;illuftriorjôc dulcior erit, hoc modo,ut dixi, earn ad ufum accommodabimus.

Ethisipfis, qui exercentur periculis amp;ærumnis propter ftudia pägationem EuangelrjjConiolatio omnium fumma,Sô merccs immenià propos E^uan^d^ffi W. Sicut dilexit me Pater,ita ego diligo^uos.Etfi impfj ardentibus odqs uos,

Euangelium propagatis ÔC dilcitis, perièquentur, tarnen fdtote uos diligi, ^defendi à Deo Pâtre, amp;nbsp;à filio Domino noilro îefu Chrifto, ficut iæpè alias

Efaiæ cap.51. Dieftum eft; Pofui uerbum meum in ore tLio,amp;: umbra ’’’anus meæ protexi te,ut plantes coclos« Hæ promiffiones diuinæ opponendæ ^^ntodrjs tyrannicis, 8C obtemperandum eft Deo præcipienti, ut Euangelium P^'opagemus, amp;nbsp;lætandum,quôd ab ipfo diligamur,acfpcranda eft, non Ibliim ^ficnfio, ièd ctiam félicitas in colligenda Ecclefia, qudd uidelicet noftri lafaores futuri fint perpetuo falutares nobis ipfîs, 80 magnæ multitudini ucræ Ecclefiæ.

Hæceft autem liera amp;nbsp;firma confolatio, lætan\ quia ftimus nos Deoob* ’^mpcrare,8ó Deo placere noftros labores,imÓ fàcrificia Deo grata eftè, amp;nbsp;nos ^dcndi ac iuuari à Deo, nee eftè irritas contentiones, ièd ialutares nobis amp;nbsp;Ec* dcfiæDej^ æternitas intuenda eft, acuerè bona ducantur illa bona,quæ perpe* ’uoduratura funt,Sôfunt perpétua cum Deoconfuetudo,lætitia gloria» • ^bgnoslabores fuftinent Pericles, Demofthenes, 8^ fed exitiales fibi ipfis ^patria?. Hæc magna amp;nbsp;ineffàbilis miferia eft, frangi amp;nbsp;confumi tantum per* ’’iciofis laboribus: minus miièr eft Scipio,qui rcs gerit utiles patriæ amp;nbsp;pofteri* ’atijfed tarnen ncc nouit, nec inuocauit Deum, nec retulit iuos labores ad hune finem ut Deus reftè agnofeatur amp;nbsp;celebretur, Ided nec ipfi Scipioni falutares fui labores,nec ièruiunt rebus diuinis. At Samuel,Dauid,Ieremias,Bapti* ßa,amp;fimiles,ctfi fuftinent ingentesærumnas exiguo tempore,tarnen bcati ^ant,quia amp;nbsp;Deo placent res gerunt perpetuam falutem afferentes ipfis ,ôd Ecdefiæ. Hæc confolatio fæpiftimè repetita eft, ut ad Abraham dicitur, Gen» V.Egoproteftor tuus ,amp; merccs tua magna ualde» Polliceturdefenfionem, pfæmia,amp; fucceftus, 8C 2. Corinth. 4, dicit Paulus : Ided non defatigamur,ièd (juamuis externus nofter homo corrumpitur, tarnen interior renouatur de die indiem» Nam tribulatio, quæ, cum fubita fît,leuis eft, affèrt excellens pondus 3?ternæ oloriæ»

Aliquantd fuperiusdeicripfit Ecclefiam, attribuit cultus, inuocationem, 8^propagationem Euangelrj.Nunc de tertio cultuièu bono opéré côcionatur, quod ipfum non folùm fingulis in priuata uita neceifariû eft,fed eciâ pubhcè

8n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EEANG,

in propagadone dodlrinse in gubernadone Eccleiiæ, uidelicetde concordia feu mutua beneuolenda. Perfpicuum eß mandatum, nbsp;nota omnibus fenten^

da eß : Concordia paruae res crefeunt, difcordia magnædilabuntur, nemo cotKordî^(h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:Eccequdm bonum ôôquàm iucundum,babitare fratresin

centium, * Qui Piälmus peculiariterde dofirinxconcordia concionatur. Quia ciim ßt medo baliamfquo Aaron unißus eß,doßrina ßgnißcatur.Vtdißillat balfamum d uerdee Äaronis in barbam, oras ueßimenti, ita una doärina ab uno ftimmo /acerdote, 8gt;i uerdee Cbrißo fparfa, doceatur toto cœtu facets dotum,non ßngant ßbi homines nouas opiniones de Deo,ßd agnoßanteum, eolanteum iuxta uerbum quodipfe tradidit.Eßaiitem hßparticulis ßgnißcatum,bocpræceptum meum eß. Cur uo^

cat propriefuum, ciim totiesanteatraditum ßtC’ Aîqufitatèrefpondentydici - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißimandatum,propter auxilium, quia Chrißus dat Spiritum fanßum,

quo corda accenduntur, utbuic mandato obtempèrent. PoteßS^hocreßere^ fponderfeße Chrißi mandatum,quia nemo obtempérât huicpræcepto,nib 3i Euangelium reßedidiceriqÖi aliquo modo imiteturhas duas uirtutes Chrißi, humilitatem 8t:patientiam. Oriuntur enim dißidia exhis tribus fondbus, uel ex ignorantia,uelex ambitione, uel ex impatientia.

Cdupe dißidi= ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,------------------------

oruni,eTrur^ cntiam. Hominesnon reßeinßituti in Euangelio, ßquuntur humanasimagb fui concordi^fuationes,utmultiEccleßam pinxerunt,amp;pingunt tanquam mundanampdb tiam,quorum aliquinon ambitione, autimpatientia defendunthunc errorem, fed tantûm infcitia,quia non funt reßeinßituti. Primùm igituradconßnfum doßrinteSfuoluntatum neeeße eß reße teuere Euanoelium.

Deinde ambittio multos incendie, ut noua aut jZpuliaria dogmata fpar^ gant,ut claritatem autpotentiam confequantur. Aduerfusbunc iuroremncd

Exem lumhii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxßantia uirtutis, ßneagnitione SC

miliMtiChrü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißi. Sed Chrißi humilitatem uero corde aliquo modointuêtes,

Jti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reprimere fequoeppoffunt,neintumefeant. Dauidagnofeens fepollutum eße

adulterio, caede, 8éingentibus ßandabs mota^ ßditionis, ßupratarutn eoniu^ gum, faCtarum innumerabilium cædium, abqcit fe, ôt cogitur fateri femifcru amp;nbsp;horribiliterdeformatum effe, ßcdefuisquifq fordibuscogiter. Sediamad hancimaginem confer Chrißum,quanta bumilitaseß,quddiacetChrißusco^ I ram Pâtreproßratus,iram fußinens,quaßipfe mcis,tuis,amp;:Dauidis fceleribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

inanjs ampliRcatio^ fed uere tab's dolor Chriiiifuit, derluansinfefeiratn Deijaclijpfeadmilißethxcnollra delldta. Quisautempotcflmagnitudinem humthtatis hulus enarrare,qu0d fubpcitfe fhus Dei, tanquam reum tantaruin turpitudinum, Hanehumilitatem,cum ßlius Deipraeflet, cûm noßraprobra in ie deriuat, pudeatnosj quodnolumus exiguas opinionisnoRræiadluraspa^» ci, ledeffèrimus nos quad uercice ccclum tangentes, amp;:blandimuripiinobis, quail antecelJamus omnibusiapientia uirtute^

Tertius morbus affinis eßambition!,ieihcet,impatientia. Multiiniiirqs irritati,labuntur cupiditate uindidtte,ut dißordias excitent. \^t Coriolanusir^ ritatus iniußa codemnatione,bellum patriae intulit. Jta in Eccleßa fæpèaccidie, ut boni uiri aciniußelaeß ,doloreiniuria: poßea iniußa certamina mouerint. Difficile eß Iraco ardencicupiditate uindidtx , cobibere fe, qud minus extra

IOANNIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xf^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;812

^ctaserumpat. Scd hæcfunt piorum exercitia, non fokirn luflas moleftiasjfcd '^■am iniurias perferre* Propter has caußs hoc arbitror propriè Chriftî ma nlt; 'Saturn di'ci, quia nemo poteft hæc facerc, nifi intelligens Euangelium, ah'* ^'^omodo has hngularcs in Chhftouirtutesimitansjfcilicet,humilitatem amp;C. Wentiam,de quibus ipfe inqui't : Difcitc â me,quia mi'ti's fum,0d humilis cor*

DedileAione (hum exemplum proponit jCum ego uos dilexen'm indi* SiioSjUiciflim mihi rependi hoc debitum uolo,ut bene mentum,amp; propter me J'^IIegas ueftri munen's diligatis* Acer 80 uehemens aff'edtus eft æmulatio, nec ƒ'lè eft æmulo parcere, aut cedere, ut biftoriæ plurimorum docent. Themi* ^odis8c Ariftidæ,Periclis SC Cimonis,Syllæ amp;nbsp;NlarijjCséfans Si. Pomperj,uc horum æmulationes ingentes tumuhus, bella ciuilia excitârunt, Qc in ^deGa accidit, Sed Chriftus repn'mi amp;nbsp;extingui odia præcipit, hoc officium ^oideberi docet, ut collegas amemus, 8C eis parcamus, accedamus propter ip? ne^cogiandH ^i^.Eufebius Epiftopus Cæfarienfts Bafilium presbyterumq'ncenfus æmuîati* præceptum ti ’'■’fpremebat,quia uidebateumpropter eruditionern magnifieri, hieutric^ ^^ndonatur Chriftus,præcipit Eufebio,utuera beneuokntia compIeCtatur * '^afiliuni, nec obtretftet ei, ftd honorem ei conuenientem tribuat. Ad eundem '’loduni80Bafiliopræcipit,utdiffimulct iniurias,acmorigerum fc Epiftopo

, P’‘æbeat,non fuggillet cum, fed uera animi reuerentia cum colat propter mini* I Mgradum, atep ira parcat ei propter Chriftum. Exaggerat autem hoc præ* ; ^fptum de mutua diletftionc ÔC ftudio concordiæ,recenfèns fua beneficia, ut

’^ftendat fibi hoe officium deberi,ut collegas diligamus. Ideó ait: Ego animarn '’’^aniprouobispono,uos amici meieftis:Non iamnomino uos ftruos,ego ^'^Siuos,non uos me elegiftis, mihi igitur debitores eftis»

In hocdi(ft:o fîmul obfcructur fèntentia de minifterio Éüangeli), uidcficct, WDeus non aliter agnofei nbsp;nbsp;inuocaripoffît,nifificutChriftireueIationc

kefaftus eft. Item, qiiôd omnia ad falutem neceffaria tradiderit Chriftus, nec ^ntquærendæ nouæ illuminationesjnec quærenda alia doclrina.Hæ ièntcntiæ ‘^’iiper Gnt in confpedu,ut philofophicis opinionibus,fêu ^pientiæ carnaliop ‘ Ponantur. Multi fingunt Deum poffè agnofti SC coli,etiam fine noticia mi? ’’ifterio Euangelij quia hurnana ratio etiam feit unum effe Oc um, èC nouit le* §^ni. Sed hîcfciamus, uoluntatem Dei de remifïîone peccatorum donanda Ptopter mediatorcm filium, ignotam fuifle humanæ rationi,amp; omnibus créa* priufqudm prolata eft ex Gnu arcano æterni Patris per filium.Neceffè eft 'S’turaudire Euanpehum,ut alias iæpèdicftum eft de diferimine lepis St Euan* gdtj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Deinde etiam hi,qui audierunt Euangeliuni,diffîculter acquiefcunt,expe alias illuminationes aut contuitus clariores, quibus optant le reddi certio?

ffs,unde Enthufiaftæ,anabaptiftæ, èC multi fanatici orti hint, amp;nbsp;experiuntur '’'nnespij, magno certamine reprirnendos amp;nbsp;coercendos efTe uagantes animos, ^tadhocuerbum traditum dChriftojS^ per Apoftolos, alligentur, amp;nbsp;ineo ac* ^iiiefcant, aeftatuant uerehanc Dei uoluntatem erganosefle, quamhicpa* *^fccit, Si nunc de ccvio tibi mitteretur Angelus, n uncians tibi Dcum plaça*

tumenè,8c adderen tur tcftimonia.uidelicct fob's regreffus, ut Ezechiæ tempo*« re, tum ueró gauifurum te,tam ilkiftri fignificationeuoluntatis Dei arbitraris. At maius beneficium eft, filium eflè mißum, ac fuiße nuncium tanti muneris, Huius filq ucrbo uult nos credcre, nee alias doeßrinas aut illuminationes quæ^ rcre. Ad banc fententiam confirmandam in nobis, ditftum hoe meminerimus; Omniaquæaudiui à Pâtre meo, patefeci uobis. Affirmatie attubßedodrb nam, uidebcetdereconciliatione ignotam omnibus creaturis, prolatam ex ar* canobnu Patris. Hane uult nos ampledi,in hac uult nos acquielcere, nee alias cpinie»nes,abos cultus, alias reuclationes expetere,

T^rfruilumi^ Additconfolationem :Si hanemeam dovfrinam retinebitis, fruóumfe* retis, Milèrum eß magnos labores fußinere,qui nee tibi, nee alnsprofint,utalt; pud inferos Sifyphus faxum aduerfus montem ageredieitur, Multouerotri* ftiiiscß, laboribus contentienibus tantum æternas pcenas accerfere,ficut multi gereutes iniußa Bella , alfi propugnantes impia dogmata. Qu^m lu* gubrefpcvßaculum fuit excidium lerofolymæ régi Zcdechiæ,amp; alfisprincipi* bus,cù m uidentes urbis incendium,cogiiarunt le fuis eonfilfishæc ingentia ma l'ifiria lomi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclcfiæ Dci accerfiuifîc f Âc Chrißus eum de luda loquitur, melius

^ttntioinhquot;fî ffil homini non clîè narum,fignifieat inge ntem miferiam enc,confilia et la# lizyaiijs fx bores fufeipere, quibus ira Dci irritatur exitus ludæ oßendit horrendis te# itiahbi». nebrisamp;!. furfisopprimihomines iniußa gerentes.Sicut ludasfibimortemcon# ßifeitjUt abrumpat dolorem, S' tarnen poßea æternos cruciatus fentit, lam co# gita maximam partem generis humani frangi, aut inutilibus, aut pernicioßs eontentionibus. Multi fuerunt,funr,S^ erunt ludæfimiles, utimpqdodores omnium temporum. Qiidm multi fucruntexccllentibusingcnnspra’diti,qui tarnen res aut inutiles,auttantüm pernicipfasgeneri humano geßerunt. Res geßa* Alcibiadis omnes ab initio ufep ad finem nocuerunt ipfi,êe' patria'.Bruti, ‘ Caß'q, Antoni), aliorum innumerabilium bclla, quid funt nifi pcrniciofitu# multusf Nunc quoep quam pauci funt falutarcs principes,

Qwoworfo r« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc in hißorqs amp;nbsp;uita quotidiana contemplemur, ut defua quifep uoca#

Kocationc uti. tione, 8^ dc cxitu cogitet. Prim dm uocatio placeac Deo, deinde depone fiduci# am tui, Stfeiasnon régi magnas res humana fapientia, ßd Deo monfirantc confilia occafiones,amp;: adiuuante.Proponas igitur tibi diuinas promiiïiones, propter easinuoca Deum petc auxilium inuocatione,quam ipß appro# bat,8Lfiducia præfentiæ Dei fufcipe labores,conucnientestuomuncri. Itaôi altjs profuturum eßtuum minißerjum,amp; tu ipfe non amines uitam æternam, fed ctiam præmqs ornaberis in hac uita,amp;: poß hanc uitam. Ha?c eß ucra à fir# ma conlblatio, quam Só hîc Chrißus aliquoties inculcat, 8: frpè repetunt con# clones diuinæ,tit fupr.^ dixi. Et Paulus clamat; Labor ueßer non eß irritus per Dominum.

confobfiorfo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac nobis in EcclefiapiTccipueopuseß hacconlölatione,ubicircumferi#

centium, oquot; mus dotftrinam inuifam mundo, amp;: uidemur nihil proficere poß'e, quia aducr# difeentium in ßnturnobls fummireges,00multa funtimpedimenta,inopia, fames, metiis crudeliffimorum fuppbeiorum.Inter hæc mala cogitemus promiffionem Cfiri ßi [odes repetiia: Qui manet in mc,amp;^ ego in co copiofum frudu feret. Es con# cionator,

’■'onator, dodor, fcholafticus, Ccito fundlionem Deo placere, G uocatioili tuse ’obtempéras,8cfalutariadoces,aut difci's, quanquam multæ diffi'cultates irrt* Miuntcurfum tuum, èC uideris parum proficere, tarnen fide Sóagm'tionc filtf ut adiuuen's, non dubites labores tuos tibi, amp;nbsp;aiqs falutares fore^ l’O’^fæpêoftendunt euentus in præfèntia» Viderunt Dauid, Eiaias, Dan ici,Si multi in præfèntia fiios labores multis prodefle, leremias non uidit reditu populijfed tarnen fciebat confilium fuum felix Si lalutare elTe Si fore toti Eccles «æDei,

Acinfigasintimislenfibusanimijquod dilèttêadditChriftus hoc loco* rru/fufttu» ctfruilus ueftcr maneat. Non ibliim exiguo tempore profunt labores piorum ’’’iniftrorum in Ecclefia, ut exiguo tempore profunt labores Scipionis aut Au* ^ftijqui politias fiias defenderunt, Si féliciter rexerunt, quæ ad tempus man* ’'mnt: Sed æterni fruclus funt docentium, qui colligunt Deo æternam Ecclefi*

ornantur ipfi æternis præmrjs. Nemo Romæ in fenatu exiftimabat diu ^anfuram clTe bancdoArinam,quam Paulus circumferebat, ac manent Pau* 'quot;^ipfijdilcipuli, dodrina ad omnem æternitatem,

Hac igitur dulciflima confolationc nos quoq^ conlblemur* Non uidetur Confoktio de ^anfurus efie hie flatus Ecclefiarum Si fcholarum , qui Dei beneficio iam con* ’«tutus eft,luce Euagelrj reddita, Sed manfurus eft tamen,etiamfi imperia mun ’’badiabolus aduerfantur, ficut alibi Chriftus inquit : Portas inferorum non pro. Ptæualituras aduerfus Ecclefia. Et quia multa funt impedimenta,môftfat Chri ’’«s in hac confblatione etiam auxiliatorern, affirmât petentibus Deum affiitu* tümelTe.Quicquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis. Adeft nobis ^^usadiutor,uult nos exaudire, regere, adiuuare,defendere,liberarex Ided non ^ïngamur animis,ut abqciamus profeffionem,etiamfi multa impedimenta in* ’dunt,fed hac promiffione commonefadi^confugiamus ad noftrum adiutore.

R-cpete quæfo ledor hanc totam confolationem, Si expende argumenta, ^affeftus.Occurrit præcipuis animorum noftrorum cun’s Si folicitudinib.Si ’’Pponitconlblationes maxime cogruentes, Angeris an Deo placeat curfus do*^ ’ftiu in Ecclefia,affirmat placere. A ngeris,an fimus aliquid profeduri,affirmât ptofefturos elle: Ait ,n,ut frudu feratis,et frudus uefter mancat. Angeris,quo ’’iodo tantam molem rerum fuftinere poffimus,pollicetur auxiliumtC^icquid petieritis Patrem in nomine meo,dabit uobis. Angeris de defenfione, ipfe af* ^tmatfenon delerturum efle Ecclefiam : Non relinquam uos orphanos. Item, bcceego uobilcum fum u4 ad confummationcm feculi. Cum igitur omnibus ’ttroribusopponat confolationes dulciffimas Si firmiffimas,fæpè cas confide# Jutmus, ut nos in his affiduis periculis, quæ coniunda funt cum Euangelrj pro# «ffione confirment, Si earum cogitatione fidem Si fiduciam Chrifti in nobis ’’’ufeitemus.

Add It confolationes â fuo exempio : Non eft feruus maior Domino fuo : Egofuftinui odiaSipericula. Scitote igitur Si nobis fuftinenda Si toleranda fne,necfrangantur animi ueftri, etiamfi non omnes ampledentur Euangeli# ttni, nec me docente omnes amplexi funt, meum curfum imitemini,ncc deterre# uosfînatisautpericulis, autcontemtu Euangeli),aut multitudineaduerfan* ’dm,

Def^cccatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^u3:runc (Jepeccatisignorantix, AnjgnorandaJapûyûntreieoram

p^ccatoresabieddctzmChriJïusexpreffedicat:Sï non ueniflèm excufet gen. nbsp;nbsp;dixißem eis,pcccafum non haberent, Sunt ne excuJadSocrates^ Xenophon^

Pl3^,Scjpio,ÓÓ alq innumeraigt;iles,qui non redèè inuocarunt Deum,j'gnad bt Dei\ Re/pondeo.’Non iuntexcufad,ßcLit mox fèqiiend capiteaffirmât Chd“ uus,Spirjtum ßncftum accufaturum efJè hocpeccatum^quód mtindusnon cre^ at in nlium Dei. Sed dices: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflita durides, feu tyrannis,poßulare obedh

entiam, nec monßrare quid agendum ßt C' Primnm de lege facilis eßrefponßo! Leger^mnesnoruntjßcutPaulus inquit,Rom,i. Scientesigitur uiolarunt le^ promiißdne hoc reßpondendum eff: Deus inidd ßadm in Pa^ radiio tracli^c promiß[idnem de reconciliadone, Xde Chrißo futuro. Hane certis illuffribus teßimonijs poßea propagauic,ö(:rubindeinßaurauit,ac emper omnibus uoluit notam efPe. Ideoc^ S^femper Eccleßam aliquam cele^

Gentes fünf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mejua minißerium publicum fbnaret uocem Euangelq^qua:ex^

re£ ncgleili 3u ircturtocoor^terrarum. Suntigiturrei amp;nbsp;abieamp;i etbni'djfjuineglexe. sumiaj. runc,mtcontcm(imncminiflmutn EuangdijdepromilTo mediatore.

y^^^S^^^^CbritTusbîcdicï[:Sïnonueninèmamp;^d]x]ûèm eisjoquitar de umuerfa reuelat.o,^ kuangeUj, fada ab initio ntnndi. Hancivdieoûnpbi cemexpbeaconem eiTe hniosdiai. Sinonprolatume{rerarcanumDeiconamp; l^^trisjUoceBlijconcionantisab initiOj ^ttne^ ent rei ominesignoratiEuangelij, Éiuncborribiliter rdiunt omiits 'S:'‘‘f‘gt;‘l'^;^,f^^^quot;^'^‘^‘''^figt;^f'^P^repecitacareudadoilluRr,bustdlin,ogt; nqs,Si quo illullrior dl reuelatio: ( qualis fuit tunc, cd nt ipfe ChriRus alTuntta nutnana natura conctonatuseR)edgrauiuspeccatunt cR contentnentium SC.

Kt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftaberentbocpcccatuntjicilicet,

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q«quot;«i‘gt;‘lit,dr'PairemmeimoJit.

^ifrimtnue. u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rb'unt, non bonoratPatrem,

Petigionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^^^^^^^S^’^^^^’^^^^^t'uandaefunt.Monßrantenim difcrimen

J. q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glorianturie unum uerum Deum inuocare, conditorem ccc^^

11 ôif terræ,S(:hominum, ÖC omnium aliarum creaturarum. Imd amp;Platonis,amp;: imi lum uirorum mentes unum aliquem Deum conditorem uniueriae natu^

■rcogitationem,quineganthuncuereefTcDeum conditorem,qui f^Ptim Chridumjlli non agnofcunqnon inuocantuerum De iim,ied Kulpunt ßbi nouum ßmulacrum Dei, Si(f d ueró Deo aberrant, Tenea^ musigiturdiErimen rehgionum, necconcedamus Judxis amp;f Ivfahometißis, coliabeisDeum conditorem coeli terrae, Ed ßngunt ilium eße Deum, qui ^^fDrusßtahum Meffiam, uel qui mißt Mahometum, Accertißlmumeß, Jyfahometum a diabolo milïum eße, quia Mahomeddodirina recenseß,pu^ gnans cum Prophetis Apoßolis, ut maniEßum eß, C2uarecertum eßimph am amp;f diabolicam eße,

Semper etiam in inuocationecompellantesDeum, eogitemushuncDe^ um conditorem coeh ßc terrae,qui mißt ßlium fuum Dominum noßrumlefum Chrißum,S^per illum Epatefecit dato Euangelio, Jtaprimirm cogitemus,que Deum, ubi 3cquomodopatefadium alloquamur, deindeetiampromißiones ' . nobis

^ö^’sproponamus, in quitus affirmatie exauditurum cflè inuocâtes, propter ’iüm mediatorem» Has cogitationes hanc fidem affêrre nos ad precanduni ''Pottet. Ac tab's muocatio difcernit ueram Ecclefîam ab Ethnicisjudæis/J ur* ^'Sinuocantibus,8c eft efficax,

AcPfalm* 16* ficdifternitur Eccleba acæteris gentibus» Difternitur SS cereprobdtî» 'i^üocatio liera 8ó efficax, â falfa, amp;nbsp;damnata, dim dicitur : Samftis qui funt in ’'’■fa,admirandis,omnis uoluntas mea in eis, id eft, Ego Chriftus perpetuó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chrifli.

^’ligoiuftos, ideft , ccetum qui me audit, his conftilo hac mea paffione, omnes

labores, omnia mea officia ad hoc deftinata funtjit ibis opem ferant. Nos Chriftum ociofum alicubi iedere,ac fibi beatum eftc. Hic cla=:

’’’’tat fe pro fuo coctu iolicitum efte,laborare,interpenare,regcre eum,defendef f^Sôferuare,Econtrâ addit,iê damnare bbationes amp;nbsp;inuocationes aliorum,qui

audire nolunt. Nonlibabo,inquit,bbationeseorum,necfumam nomi«» '^ïforum in labrjs meis, id eft, non nominabo cos, non interpellabo pro eis a» pud Patrem» Hæc dicfta fimilia diicernentia ueram Ecclefiam ab altjs genti=« amp;ueram inuocationem àcommentitia, diligenter inculcemusnobis fiiv Nam 80 pie docent mentes de rebus neceftarqs, amp;nbsp;accendunt fidem ÔÔ iiv ^ocationem,

Confueuit ita loqui Iohannes ut cap.12. Non credebant in eum,ut impie:* ’‘^tur feriptura^Hæc non funt ita Stoice accipienda,quafi uelit cauiam mali De^ '^ui eße, aut quafî fato aliquo fint coadtæ uoluntates ièd intelligantur talia de 'i^ceflitate conièquentiæ, id eft, prædiffta iunt, quia euentura fuerunt, amp;nbsp;nunc ^ftendit euentus Deum eftè ueracem: Sicut ueritas Dei conipicitur in alfjs prg^* '^iciionibus diuinis*

Citatür autem ièntentia ex Pfalm* 6 8gt; Saluum me fac Deus, in quo PiàP crdtiicâl/Ji ”’0longa deicriptio eft paiTionis Chrifti SC membrorum eius, Ac monemur ^locdidlo ut patiamur, ficut Petrus ait: non ut homicidæjaut fures,ièd ut Chri* ftiani, id eft, propter confeftîonem Euangelq» Eft(^ infîgne -arae©-^ in particula gratis: oderunt me non folum nullius iceleris reum, nec nocentem ipfis, fed etE ardentiftîmè cupientem eis benefacere,ièruientcm fumma humilitate,trans

[rrentem in me pcenas, quas ipfi merentur, non quærentem ullam uindiftam, uuoingenti dolore deplorantem ipforum pertinaciam, amp;nbsp;exitium,offèrentem fisfumma 8d æterna bona* Pro hac optima uoluntate,^!^ plena mœroris Sc Iusî aus propter ipfos,8ó maxime cupida benefaciendi eis,reporto odium*

Hanc imaginem confiderent do(ftores,qui iæpè incurrunt in odia,ièd alq propter alias caufas. Non acceriànt nobis iufta odia, turpitudo uitæ, rapinæ, ’“'AtovEnnp.aTanimis iniqua,tyrannicæ aiperitates,amp; alia uicia* Deinde boni,qui alieni funt,ab his uitrjs, ftiant communem morbum eflè ferè totius generis hus» manfingratitudinem* Et placide ferant fibi pro optima uoluntate,amp; ingenti* bus bénéfices reddi malam gratiam,odia,contumelias,et alia mala,ficut omnes hiftoriæplenæ funt excmplorum,ingratitudinis* Attica ciuitas Miltiaden in carcere pene ad mortem ufq^ detinuit* Ariftiden,ThemiftocIem,Cimonem op# time meritos expulit. Denicß catalogus infinitus eft talium, quorum exempla nosadmoneant,ut ftudeamus propter Dcum reefta facere, non propter mercer dem humanam, nec frangamur animis, cum non reipondent hominum ftudia officia noftræ uoluntati, amp;nbsp;noftris meritis*

IVIuka docuit üiprâ de fumma Euangelq, de feipid Chrifîus de ueraEc^ cleEa^deSpirita fânâlo, de minifterio Euangclip Confolacus eEauditores Cuos, amp;L dedtc tanquam difceffiirus cerra mandata, Nuncrepetitconcionem deSpi^ ritu ianétoy ôé de mintfîerio Euangelip

De spiritu nbsp;nbsp;nbsp;PEmûm autem di'Æamus dcfcrïptïonem Spiritus ranóii, qupodendit quis

ptnâo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Âf qualïsût,amp;^ tefiaturdtfîinéèam peribnam effè â Pâtre,Eho,fèdutfa'pèah'^

âs monui,fîrmiora ÔCiîlufiriora funt cuiuslïbct articuli tefl:imonia,ciïm pra'CÏ^ pua Emulcon]unguntur,amp;: alla alqs qua(1 lumen addunt, Quare ad hunelocû adiungantur caetera diûa, quaedocent, quis(it Spiritus fanclus, amp;: tedantiir perfonam àPatre,amp;:hIio eius Domino nolîro lefu Chrilio dilîincfiam eße. Oßenditur autem perfpicuedißinißio perronarum in reuelatione triumper^ fbnarum,fa(ßa in Baptißno Chrißi,uc alio loco dictum eß.

Supra autem recitaui, quidßgnißeet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y fcilicetaduocatum. Vt

ir ■ Ç • ■ aduocatus in ludicio multa officia ßißinet,monet, regitßiain partem tus fjnâf. ^Of''^Eo,cffhortator, SCconfolator,dicit pro eo,cui eff aduocatus. fta Spiritus paracktus. Eantffus (imiliahabet officia piiuatim in credentibus, publice in Eccleßain minifferio, acccndit lucem in cordibus , ut Euangelium intelligant , tno^ iiet ut affentiantur, conßrmat affenßonein , qusi oppugnaturuarßs modis, perterrefatffos erigit, pro nobis loquitur, id efi:,impellie corda ad inuocationem, palam etiam in confeffione no ff er orator eff, Sc adiu^ uat dicentes.Ita 8c in publico minifferio ade ff ieruat publicam Euangelij uo:^ cem, ÔCpeream effeßßcax, ut multi conuertantur ad ueram Dei agnitionem. Hæcbeneßcia ßgniRcata appellationeparacleti,magisexpreffa funt,cüm no^‘ spiritui ueri* tninatur Spiritus ueritatis,id eff,fpiritus uerax Scefficiens ucraces,Spirituseff, lucem prxbens,8^ agitator, Verax,id eff,mentidiuinaecongrucns,non dißeni tiens ab aeterno Patre,3d a Chriffo,nec a uerbo traditoperPatrem,3dperCbri^ ffum. Deindeetiamefficiens iieraces,3dcongruentes uoluntati3d uerboDei,8d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

CoUutiode Hic8dcollatioconßderetur, Aharumgentium opinionesdeDeo,funC ^■^quot;^'''””“''/P^^^^f^^orum,ucEthn^^ ßnxeruntimmaniaudacia 'nouosDeos^etcultusßnc Mui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bne,ahus Bacchum,alius Proferpinamyalius Priapum,alius alia.Sic iamludxi,

feruatorminifferqEuangeIici,3dperhoc minifferiumeffefficax. Deinde 8d i haec collatio conffderetur. Plenaeiunterrorum,dubitationum,etconfuffonu{n mentes ffngulorum, cogitantes de Deo ffne luce Spiritus ran(ffi,ffcutuere dixit

clareaffeueratyquem ego mittam uohis âPâtre. Et fuprà:Non relinquam vos / orpbanos:Ego rogabo Patrem^dd dabit uobisfpiritum paracletum. Mens hu»

per Gfc plena eft caliginis nbsp;nbsp;nbsp;facile labitur, aberrat,8ó diabolus obijcit

^dtafpe(5iraj8C uarijs modis abducit homines à Deo, Hæc pericula nemo fine Wtu fando cauercpoteft. Ideóhunc paracletum ueris ^ardentibus uotis nobis petamus, èC uerè datur petentibus, ut afïïrmat Chriftus : Quantó

QuiaTatreprocedit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gr/fè ßgni^

Etfi articulus de eftentia Dei,amp; de tribus perfonisjæterno Patre,amp; Filio,Cr, -^àTro pbpiritu fandoimperueftigabiliseft, amp;nbsp;hominesprofani, ut Samofatenus, ^^æi,Mahometiftæ,êôalij innumerabiles clamantabfurdasopiniones 'iuod profitetur Eccicfi'a, filium natum eftè cx fubftantia Patris æterni, coæter# ç^uarêneccp ''üni,o/xo^(r/opjSó Spiritum fandum ab utroeg procedere. Tarnen quia Deus cla* ßfit credi . Sccertis teftimonrjs ipfe fcfe fic patefecit, ac uoluit difcerni Patrem, Filium, pSpiritum fandum,necènèeftnoshancdodrinam ampledi,8óreuerenteraft ^'^titi, etiamfidiabolorum Schominum fapientia fremens abfurditatc often* ^itur.

Cur inquics, proponit nobis Deus articules, quorum uerba etiamft ut* ^'’ncfimitamurtamen rerum nullas imagines cogirare poifumusC Audio fili* '^'iidiciAoyop,ièd qualiseftillecum litperfonaf Audiodiierimeneflèin* ^^rnafci,Slt;: proccdere,agnofco diuerfa uerba,(èd rem propius uidere cuperem. excruciant hæ quæftiones humanam mentem, fed quanquam modus eftè ha* f^nidefcriptionum,8ó cogitationum debet,tamen fciamus Dei uoluntatem eft Mt Gc agnofcatur diuinitas. Filius eft fadus redemtor amp;S uidima, hunc certè 3teræternus uult agnolei, Imó pronunciat homines ita iuftos^óó hæredes ui* '^æterng,G propter hunc filium credant fibi donari remiftionem peccatorum, ^nitam æternam. Mifit Spiritum fandum uifibili ipecic, utdifcernamus Propridßn^

Pâtre amp;nbsp;filio amp;nbsp;credamus eum mitti in pedora noftra, ut nos regat, '^Km,iuft:iciam,amp; uitam æternam in nobis ineoet. Proprium filij beneficium 'ftjquód eft redemtor, proprium Spiritus fandi mitti in pedora credentium, Cum hæcimmenfa bona quodam diftrimine perfonis attributa fint, uult certè P^tfonasæternus Pater agnofcijSc inuocàri, Jmó Chriftus dicit; Qui non ho* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Sciamus ergo non negligendam eftè, nee filentio obruendam dodrinam tribus perfonis, fed reuerenter earn cogitemus 8ó recitemus, SC tantum de ea ^^æramus,quantum Deus patefecit.Patefecit autem ea quæ in inuocationeex* cationem pa» 'teen uoluit, quoties inuocamus, uult nos filium intueri, amp;nbsp;propter eum pete* ’’etemiftjonem peccatorum,uult item peti,ut gubernemur Spiritu fando.Hec dilcrimina femper in inuocatione incurrant in mentem in oculos.

Deinde piè cogitemus, quomodo Patrem, æternum filium, Sc Spiritum findiim dodrina Euangclfi diieernat, Ac notum eft hæc difcrimina tradi: Pa* tttabæternointuensièlc gignit filiu,qui eft imago æterni Patris. Filius eftge* ' nitus.Sd eft imago æterni Patris. Spiritus S.procedit d Patre ætcrno,amp; à filio,

Hïc iam quæritur,quid intereft inter nafci, 8C inter procedcre f aut quid '«• omnino fignificat illud procedereCHec ita dcclarantur docendi caufa. Si homi# num natura incorrupta eftèt,confideratio eius magis nos erudqftètde Deo. Sedfumamus tarnen aliquo modo exempla ab hominum natura, Duæ funt fa* Cüitates animæ,facultas intellioens,8c facultas uolens. Intellioens ffignit imagi*

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Ö O

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8‘9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/N E^AKG.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nes cogitândo, uolens habet impetus, heut cor gignit fpiritus^Ccntit atnorenij

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iaetitiamjamp;:alios aßecGus. Ab bis exemplis Cumitur declaration Citm hlius uo^i

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetur ^óy@^^gigniturcogitando. Eiiautem cogitatiojimago rei cogitatXj

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur dicitur blius,quia ßlius eil imago Patris,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AtSpiritus fandias diciturprocedere, quia uoluntatiseüamorn Intiiens

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur Pater Filium, uultamp;amateum,ac uicidim blius intuens Patrem, uult^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amateum. Hoc mutuo amore, quiproprieefi uoluntatum, procedit Spiritus

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iandusyquiedagitator,ab æterno Pâtre, amp;'Filio coæterna imaginePatris. Si^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cut igitur intelligenti facukati tribuitur gignere : Sic à uoluntate dicimus

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proceffionemn (^lia iioluntas ed fed es amoris nbsp;agitationis, de quibus utali^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam qualemcunc^ umbram cogitemus,nos ipCos intueamur,agnofcamusco^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gitatione gigni imagines, uoluntatem uerd, aut cor habere impetus,amo^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remn In nobis non transdindituredentia in imagines ullas,autin ullum amoa

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem, feu impetum, etdnatura nodra uehementer cum amore,feu Ixtitia rapd

[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur, nbsp;quad in amatum obie(dum migrât,fed aeterni Patris imago, quæeddîd

us, ed fubdantia aeterni Patris,SA Spiritui iando communicaturedentia Pa^ tris Filrjn

oiffireniitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^formae/ermonis obdruandae dint, Alias de procedioneêcternadk

Spiritus fan dus ed perfon a tertia diuinitatis, iit hic dicitur : Qiidi tniffim. Patreprocedit,haecproprie uocaturprocedio,Ahas de midione dicitur,qua

Spiritus fandus mittitur in corda hominum,qui dde renafcunturn Hane inters dum uocant aliqui procedionem temporalem, fed udtatius dicitur Midio, Sd cutSchicin textu nominaturi G^tiemegomittam dPatre,ècdemidionequa^^ runt,an Spiritus Candiperfona addtin cordihusrenafccntium,anueràtan^ tum dona in mente corde accendantur, utluxin mente, SAin uoluntateSA cordedducia,amp;^ diJedio IDei.Sedrede refpondetur,utruncp uerum ede,Etper^ fonam Spiritus Candi adedè in cordibus renafeentium, SA in ipCa mente,uolun^ spirituipuh täte Sa corde dona accendidta fcriptum edin Propheta Joed Edundam de meo ädenim'tot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnem carnem,SAad Romanos 8, Siqtiidem Cpiritus Dei habitat

dibtti credeth nbsp;nbsp;^iobis,bæc de perfona dicuntur: De ipfisuerddonisCeuedcdibus,feuqualF

tium, tatibus,utin Ccholisuocant, dareloquunturhaecdida, SAdmilia,ad Galat, Frudus Cpiritus ed diledio^gaudium, pax,fides,bonitas,continentia,S^c, Haec ideo recitaui, ut quaediones aliquot in CententqsEongobardi Cacili» us dijudicentur Saexplicentur, quas uolenspraetereo,an fitefCedusaliquisdilea dio in corde accenCa,quinon CitipCa perCona Spiritus Candi, DixiutruncpafCir mandum edè, qudd addt in cordibusrenatorum SpiritusCandus, Saqudddi^ Icdio fit effedus, Ceu qualitas accenCa in cordeperSpiritum Candum,adèntien^ te Sa obtempérante uoluntate. Sed libenter abrumpo bas qupdiones,de quibus ineruditê SaCrigidêin commentarqs Longobardi diCputatur.

Qu^flio dgù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Redat Sa haec quædio, de qua Can's ed moneredudioCos. Græcæ Ecclefiæ

einintcrGrte rccentiores dicuntur mouifîècertamen ; An SpiritusCandusprocedat dPatre (osetiwflros. SaFilio, ided, an dtexedèntia Patris SAdlipSAcontenderuntSpiritumCandâ à Patreprocedere, id ed,ex Patris edèntia edè :Acper dlium, tanquam carnau îem mitti,nec edè ex edèntia fîlq. De bac quædione datuamus,utDatinae Eccle» dæ ièntiunt, Spiritum Candum ab æternoPatre SAdlioprocedere, id ed,edc ex edèntia æterni Patris SA dlrj, deut Chridus expredeinquin Ioannis id, Ille me gloridcabitj quia ex me accipiet, SA Chridus hic inquit ! Egomittam non tan^ tûm

ait; Per me mittetur, ut per canalem. Nunc ad textum redeo, qui de effe« ’^ibus Spiritus fan^ti, amp;nbsp;de minifterio Euangeirj rurfus concionatur.

Pleruncß cum de effedibus Spiritus fanÄi dicitur, utrunc^ beneficium ^ompleâcndum eft, quód publice minifterium Euangelq ièruatur, in mini^ ft^rio uera dotftrina, quód per minifterium Spiritus Gnólus cft effïcax»

Deinde ueró priuatim in cordibus audientium Euangclium accenditfi:# alios nouos motus congruentes legi Dei, ut dicitur Rom. 8. Accepiftis ^pintum adoptionisbliorum, per quem clamamus Abba pater. Ita hicintelli# §3tur teftificatiOjde utrolt;^ beneficio,de publico minifterio,amp; de fide priuatim •'’bngulorum cordibus. Hæc doctrina de utrifeß eftèólibus Spiritus fanób P^recitata eft,amp; mox copiofius repetetur.

Confolationem ueró addit ad confirmandos Apoftolos» Et uos, inquit, ^■■‘tisteftes,quia ab initio mecum eftis.Quare uocat doótores in Ecclefia teftes':’ flohuocentur ^r»num,hoc fignificat, non gignere eos nouum docftrinæ genus, fed teftes eftè '^odrinæ Chrifto acceptæ.Deinde prædicit de conftantia eorum: Si erunt tea placebunt Deo, SC magno robore colligent Deo Ecclefiam, taxatis impqs ^pinionibus 80 iceleribus,et abolitis idolis.Quod ueró addit,quia ab initio me* 'Uni eftis,fignificat quales eftè fuos teftes uelit, qui non fint rudes doôtrjnæ,aut Jytones, fed qui iam diu fuerint auditorcs, 8d fint ufu eruditiores, Sgt;C firmiores radi.

QVM mentiofaóta eft minifterrj,moxattcxiturprædicatiodccruce,quæDep}'/«rf pro comitatur Euangelq profeflioncm. Ne autem frangantur animi,præmone# fonfeßii

’■gt;5lt;confirmari eos necelTe eft. Id Chriftus uult,cijm ait: Se hæc diccre,ne fean* ^absuidi deficiant ab Euangelio. Nee fimpliciter hic dicit Chriftus: Ecclefiam l^bituram eiTc ingentes ærumnas,ièd mentionem facit prpcipui criminis,quod ®btjcitur,illa fpecies auget dolorem. Duo autem crimina obqciuntur Ecclefiæ, AtroeißitM Wurn alterum Ieuius,alterum grauius eft. Aut prætexitur iæuitiæ hæc ipe#

quód difeipuli Chrifti fint autores publicarum difcordiarum,ôlt; dicuntur Witiofî.Hoccrimen obijciunteisMaxenrius,DiocIetianus,amp; fimiles. Etfiau* ^ftnhæc calumnia auget prudentibus dolorem,tamen quia facilis eft refutatio, fnulti palam uident eos aceufandos efte, qui tetros errores defendunt imma*

’'i crudelitate,minus hoc crimine mouentur illi,qui ad fupplicia rapiuntur. Ab crimen atrociuseft,quod obrjciturdifcipulisChrifti inillo ipfo cœtu, uocatur Ecclefia Dei, uidelicct, quód fint autores impiorum dogmatum, Hæretici,Iædentes amp;nbsp;delentes gloriam Dei. Hîc cùm pauci intelligant ueram ^odrinam,maxima pars neceflàriô eos tollendos cenfet, tanquam catharmata, ’nimica amp;nbsp;inuifa Deo, amp;nbsp;peftifera toti generi humano. Hoc probrum difficile ^ftfuftinere, uidelicet iudicrjs potentum, in illo ipio cœtu, qui uocatur Ecclefia Ud,uideri hoftem Dei, quia illi iaeftitant promifTiones Ecclefiæ faftas, quód nonerret. Et uerum eft, magnam reuerentiam Ecclefiæ deberi. Quare illi cœ*

5 qui habet autoritatem multis ièculis, magnorumhominumexemphs ‘^onHrmatam, aduerlaridurum eft.

Dé hac tentatione Chriftus bic inquit : Omnis gut uos tnterHa't,putabtt Ce offerte facriRdum Deo, Facukates^com'ugemjltberos^uita m relinguere diff ffctle eff,{èd multó difftcilius fabire hoe probrum, guód Gs hoffis Dei amp;nbsp;Eccle^ ffæ, Ideà Chriffus nos praemonet^ ÔC uetatabgcere Euangeh'unijffados hoe crit mine,8c opponit hoedidum: Non nórunt Patrem,necme, Atrox crimen eff, dict ièditiofum, ïèd multd atrocius eff, cbd boffem Dei amp;nbsp;blaiphemum aduer^ hisDeuntj fed propter hæccrimina non abrjeienda eff confeffto Euangelijdu^ xta illud : Qui negauerit me coram bominibus,negabo èc eoo eum coram Pa^ tre meo cceleffi. Hoc mandatum régula eff, guam feguiEcckGa debet,quanta^ pericula 0^ fupplida proponuntur^

P^^^onitioni de cruce rurCus addit confolationem, 8^do(ffrinam dentû mfferio Ei^ngelico, Ego ad Pattern abeo, id eff^ per crucem ueniam adglork a nbsp;nbsp;lea uobis ingen tern mcefftciam, Sc lucium mea mors afferet, uerûm feitote

uobis profuturam effe, Opponit igitur triffi ipeffaculo mortis,fruffurn i'utius promittit eonfolatorem Spititum ianffum, de eius erncacia in miniffeno publtce, 8^priuatim in cordibus credentium, inG=gt; ^em maxima memorabilem concionem proponit. Et hxc narratio textus afpictenda conßderanda eff, quia multorum ffriptorumingt;^ ualde obffurata eff^quiided hallucinatiHint, quia nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

efficacia in nngulorum cordibus intelJigatut, Ärguet, id eff,non ferro,non ar^ mtSf feduoceacdocendoaccurabit,conuincet3^damnabitnonpaucos,nonine fimam tantum plebeculam, fedmundum,ideff,totumgenushumanum,amp;da^

fi^guetfuun. uox,aim inquit:Arguet,teffaturpoenitentiam in Eccleffaprxdicandant àuÂi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effè,ac uaJdeobfèruandum eff,gudd difcrtè inquit, fpiritus fandlus arguet,Non

igitur bumana reprehenffo eff inffituta humanoconfilio, utcum Socratesar^ guit uicia fuorum ciuium, nec eff uox irrita, fed effieax penetratura in mentes amp;nbsp;corda, accenfuta agnitionem peccatiamp;irx Dei, item promiffx mifericota nbsp;nbsp;nbsp;1'

dix,ut horrendipauores excitentur,amp; turfusin con folationeincoeturnoua et nbsp;nbsp;nbsp;il

■ij, nbsp;nbsp;nbsp;nifferij Euangelici efficacia concionantur,ut Rom. I. Euangelium effpotentia

Dei ad falutem omnictedenti,id eff, hac uoce fonante Euangelium,uerêhomia nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

nesffunthxredesuitxxternx, quiearn uocem fide amplediuntur. Ridiculum hocuideturhumanxEpientix, polliceri uitam xternam, aut dicerehumana aliqua uoceeamin homineincoari. SedProphetx,Chriffus,ScApoffoliincula cantbuncarticulum toties, ut confirment in nobis banc fententiam, Ita Sc2,

^Orinth,). dicitur: Fecit nos idoneos mfniftros noui teftamcntî,non Iiteraïjfêd 'piritus: Litera enim occîdit, fpiritus autem uiuificat. Totus ille locus fine ulla ^’’’biguitatc teftatur minifterium Euangelicum eile effi'cax, amp;nbsp;uoce Euangclfj fieri hæredes uitæ æternæ» Meminerit pius Ieô:or amp;nbsp;hoc, cûm dici# Qjie peetttA Spiritus fandus arguet, fignificat non tantum ea peccata,quæ ratio arguit ^^cufari in hoc minifterio,iêd multa arcana mala,quæ poftea recenfebit* Ratio •’oniudicat caliginem de Deo nobifcum naicentem, amp;nbsp;prauas inclinationes Piccata efle aut ignorationem Chrifti, (eu incrcdulitatem peccatum eflè. Sed ^æcmalaamp;damnantur uoceminifterriEuangelici,ôôper Spiritum fandum ^ouentur cordajUt agnofcant hæc mala diiplicere Dcojetexpaueicant propter ^^dkium Dei,

‘^^puli Chrifti, fêquamur uerba quæ iàtis perfpicua funt inftitutis in Ecclefia, peregrinas fententias affingamus. Hoc clarè ÔC fimpliciter dicit : Spiritus bnctus arguet hoc peccatum in toro genere humano, fcilicet ignorationem èC ^ontemtum filrj Dei, quod homines nec nôrunt promiffionem de filiOjUeccre* horribili furore obiiti iunt in toto mundo hanc promiffionem,amp; fin^^ ^frunt deos amp;nbsp;cultus immani audacia, imô inter hos qui audierunt promiflîo«» feu Eiiangelium, ut populus Ifraël,tarnen pauci aflèntiuntur credunt,amp; afiehtientes experiuntur iuam dubitationem ÔC diffîdentiam, hoc ipfum

Peccatum, quod eft fons omnium aliorum peccatorum ,8ëquomanente,non pbcent ullæ uirtutes Deo,arguet Spiritus fandus, Hæceft natiua fêntentia

Multi fapientes difputant, quid ientiendum eft de Ariftide, de Scipione Qnid fetititni ’^fPomponio,aut fimilibus, an non placucrunt taies uiri Dco,cum pulcerrim^*^“***^/^^^quot; 'oruin uirtutes uerê dona Dei fuerintf Refpondco: Nobis ex uerbo Dei de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

^siudicandum eft, peccatum eft non agnofcere hune filium Dei mediatorem, uirtutes^ ’’fccredere quod propter eum Deus nos recipiat,amp;f exaudiat,8ô in quibus ha?«

ptecatum, in his manent alia multa horrenda mala. Quia non poftunt •btuerede remiftîone peccatorum,fugiunt Dcum,noh inuocant,nunquam ue« ’'fabipfo expedant auxilium, fremunt aduerfus eum, quafi crudeliter oneret ^anenaturam. Hæc confufîo multorum uiciorum ièquitur,ubi non eft agnitio Chrifti, amp;nbsp;ilia uera fides apprehendens remiffionêpeccatorû propter Chriftû»

Recenfui ethnicorum cxempla,ut ad nos ea conferamus. Singuli nos do« bmus cum homicidio aut adulterio polIuimur.Sed non doïemus,qudd non ar« ^ctfiducia Chrifti in corde.Atqui ficièntiendum erat,non minus peccatum ef* non credere in filium Dei, quàm fit homicidium aut adulterium,

Quærat autem aliquis, an non aceufabit Spiritus fandusefiam caetera pwata,autfolam aceufabit incredulitatemf Vfitata reljponfîo eftC Fontem fffe peccatorum incrcdulitatem, ided accuiatione huius peccati comprehendit îætera.Nam ideô manent impij in cæterispeccatisjquianonredcuntad Deum fideamp; agnitione Chrifti, amp;^tamdiu manct peccatum, donee non cred.îtur irt Chriftum,ideô necefile eft primiïm aceufari incrcdulitatem,et cum corda accen« fî funt uera fide in Chriftum, pcccata tolluntur, amp;nbsp;recipitur homo,cr.iamfi ma« nent reliquiae peccati. Non autem fèquitur econtri recipi horniricm, fi adfinc îhæuirtutes,ôc défit fîdes, Hæc ufîtata rcfponfîo mihi no^i difplieet, fèd mihi

A ad. à nbsp;nbsp;iirj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidetur

82^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/N EKAKG,

ui'deturaptèrerponden,ndicamusChrj(îamcondonan de eopeccato, guod propriê damnatur uoceEuangelq,Ô^ in Euangelio reueJatur^cxtera priusdam nata func uoce legis, tarnen uerum ed^manente incredulitate, manere cætera peccata, Illucedente uerâ agnitione Chrifti, tolli SCcondonari cætera pecca^^ ta.

Hoc membrum tnultis interpretibus obfcurius uirum ed. Quæedenim hæcnoua dednitio iudiciædudicia nodra cdtrandtus Chridiad Patrem^'Lo^ gèenim aliterlexinguitjiudiciam nodram'edèobedientiam iuxta omniapræ^ cepta, Sed dixi ruprâ,ps qui ignorant didrimen legis amp;:Euangelq, hune locum lußicid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed redè indituti in Euangelio intelligunt quid dicatur,

in Verum edlegis iudiciam edè nodras uirtutes, fed indicia, qusein Euangelio tranfitu chri aon^ur,^ Cbridi trandtus, amp;nbsp;regnum. Nam propter trandtutnßd ed^tnor^ ’ dantur nobis remidio peccatorum, Sc reconciliatio : feu trandtus donantur nobis, utpropter hoc facridcium dmus accept!. Et quiaCnridus ledet ad dextram Patris, interpellât pro nobis,fumus hxredb tas Ebridi, oódonamurSpiritu /ànlt;do,æterna iudicia,Sgt;éuita. HxcdinplicOTd ^^^bterpretatio uera nbsp;nbsp;natiua ed,dcutcondatisepeloquiPaulum, uti. Con

Cog/tes jg/rur ju/î/ciam tuam ede,non uirtutestuas,3ftuam mundd tiem,ied intuerehlium Dei mediatorem protepadiim refuCcitatumjacnunc ^o te interfKllantem.Huius ludicia tibi donatur,ita,ut ds propter eum iudus amp;nbsp;acceptus, amp;nbsp;ne dt tantum imputatio manente peccato 8^ morte, hiciudied am 8^ uitam seternam in nobis efdeit.

Of,U.Jn«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiarccàmdiaïur; Spiritus fanCuisarguammdumdeiuaida,h3iicipgt;

dccufaturj^r^^^^^^f^J^P^tiioncmaccufaturumedeadirmat, quaedngithomif Euan^elium. nbsp;nbsp;nbsp;^de iultos,ia ed, habentes remidionem peccatorum, 8»Cacceptas,propter

propriabonedaexercitia,uirtutes,cultiis,dirciplinam. SicutIudæi,Mahometd d3:,Anabaptidæ,iyionachi,8lt;fomneshypocritæfafcinatiadmirationefuorum exercitiorum,pertinacidîmepropugnant banc opinionem,quód dntiudi prou pterfua exercitia,^illam qualemcuncß feueritatem difeiplinæ,8Cbancuocem Enangelij,quæ dicit; nos ludos edèpropter Chridum padum pro nobis,etre4 mfèitatum, 8C regnantem, non propter propria exercitia, aut munditiem n04 dram,execrantur, tanquam corruptelam bonorum moram,8lt;f diCciplinplaxatf tionem, ut certamina Pauli odendunt, quæ ei cum defenforibus iudiciæ legis fucrunt,amp;^extiteruntnodra xtate dmilia certamina ingentia, S)eiudicio,quiaprincepsmunditam iudicatus ePt.

Priores duæ partes compledlunturrummam dodirinæ depeccato, 8Pde indicia, deignorationeDet, deincredulitate fugiente Deum,deddein Chrif^ dum mediatorem, crucidxum, redifcitatum, fedentem addextram Patris, in» terpellantem pro nobis, degubernatione, qua Chridus fedens ad dextram Pai^ tris, datSpiriium ianedum, excitât minidrosEuangelif, colligit Ecclefiam, in^ coat in ea nouam lucem,tudiciam,0^ uitam aeternam. Hsecediumma Euangei= lij , quam dixit Spiritum iantdum per miniderium propagaturum efie, Hæc

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOANNIS CATTT NTL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;824. .

Hæcuox cum fonat amp;nbsp;cccpit colligi Ecclefia turp uerô on'untur ccrtamina, amp;nbsp;'ngentcs dilcordiæ ludiciorum. Ecckfia affirmât uocem Euangeïrj ueram efTe, ^firinam amp;]mmotàm Deifènt€ntiam,deueriscultibusDei,amp;defaIuteho^ th' A » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TA ’ nbsp;T-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OZIMCOnfrM

’’iinum.At iudicia contemnentium Ueum bpkurea oC nypocrinca réclamant. doUrinam Eu* ^yranni bc alq Epicurei clamitant Euangelium eflè portentofam et manem fa« ^ülam.Hypocritg,qui falfbs cultus defendunt, queruntur aboleri ceremom'as, ^excrcitia Deo placentia, laxari frenum difciplinæ, concordiam publia« Jîm turban', Ided ut opprimant Euangelij uocem, feuitiam exercent aduerfus tuangelij profe ffiorcs.

De bac diuerßtate ludiciorum Chrffius confolatur nos,cum ait î Spiritus lt;^on[oUtio de . ânctus arpiiet mundum de ludicio .uidelicetcondemnante Euanpelium, amp;

wibili fæuitia graffiante, delendi Euangelq caufà, id eft, Spiritus fàndus ac* ßone furorunf ^nfabit mundumcondemnantern Euangelium,Sódelereconantem.Quomodo diaboli,^^ ’'^cufabitfExcitabit do(ftores,ut confiteantur,6ó aduerfus tyrannorû furores co ^fniabit pecîora animos confitentiû et audientiû,ne deterreri ie finât magni andine atrociffimorum fiippliciorû,amp;f multd plures ad Euangelium inuitabiu ‘‘oponitur ergo nobis multiplex coniblatio, promittitur Spiritus fàntflus, ut

’^^gatnoftras mentcs,ut redè iudicent, ut fortiter confiteantur,ut iciant confef* wmeffi'cacem fore, multps inuitaturam amp;nbsp;confîrmaturam, nec pofle delen' tuangelium, amp;nbsp;teftimonium proponitur, quo affirmât Cbriffiis Deo placere WelïionemEuangelfj,8ôdamnari furores Epicureorum hypocrirarum,

i ^ffiuangelium oderunt, amp;nbsp;delere conantur, SC conatus eorum irrites fore,

' pcenas in bac uita 8^ poft banc uitam de boftibus Euangelq fumturum d^qficut perierunt Iudas,Herodes, Agrippa,8ô alrj multi manifeftis miraculis, î ^âncconfolationcm fibi martyres tempore Diocletiani 80 iîmilibus temporis ‘^^’sproponebant.lîc cogitantes,ctfifumus imbccilles amp;nbsp;imperatoris magna eft Potentia y quæ uidetur penitus deletura efl'e Ecclelîam Dei,tamen feimus nobis Pfomiffuni efle Spiritum fanftum. Hoc accendi confirmari petftora noftra Pftamus,tie fraóti metu fuppliciorum, deficiamus ab Euangelio,ftd conftanter ’■^nfiteamur. Et quanquam mundiiudicia queruntur turbariconfeffi'one con^

in imperijs, tarnen ftiamus Deo placcre bunccultum, nec eflè tantum i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fatuas contentiones,ut multi dicunt,ftd bis certaminibus Spiritus iàn

J ^wsücrè eft effieax, uocat amp;nbsp;confirmât alios, colligit æternam Ecclefiam.

^‘iquantô póft Deus refutabit mundi iudicia,delebit tyrannos, teftimonia oftendent Euangelrj confeifionem ueram efle, ficut multis miraculis

spiritus faneflus confirmauit teftes Euangclq,amp; puniuit hoftes,ut A(ft. 13, Ely* ^2sMagus fubita cæcitate punitur. Et Diocletianus poftquamdiu exercuit ^'Jitiamjfibi ipfi mortem confciuitjôC miracula multa martyrum confirmaue* ’^^ntpiosjamp;' Ecclefiam auxerunt.

Hac eadem confolatione nobis amp;nbsp;boe tempore opus eft.Magna eft imbe* ^dlitas noftra,multi funt ubicç, quibus aliquo modo illuxit Euangelium,8ó qui ^^îî^iuscœperunt inuocare Deum,amp; initia fidei amp;nbsp;ueræobedientiæbabent,fcd P^ucorum tantum eft robur,utconfîtcriaufint,petamus ergo nos accendi S£ ^Ófirmari Spiritu fanefto, Deinde multi deterrentur boe probro.quód dicimur ^ütoresdifcordiarum, Aduerfus banccalumniamopponito bancuocem: Qui 'Onfefius fuerit me coram bominibus,confitebor eum coram Patre ccelefti. Et nbsp;nbsp;,

dilaceraciones regnorum fegvantur^Spiritui fandoobediendum eiï, quicon^ fefïionem præcipit: ÔCexercet. Poftremà nee iUa Epicureorum fubfannatione moueamiir,qui dicunt hæcnoflra certamina inutïlïa elTe. Imd ciim Spiritusfan dus afguac niundum,en[ id opus efEicax,coll]gecur Ecclefïa, non dekbiïur, ue^ rèetiam punïencurilli ipfi tyranni^qiüatroaffimègraffantur, Hasconfolatio^ nes fæpê cogicemus, ut ueros cultus difcamus prædemus.

Ellautemaddita ratiohujcconfolationn C2til3princepsmundihuiüsiu^ dicatus eftyid elijCondemnatus,Cvm diabolus aded crudelitergraffàturperty^ rannoSy alios impios homines, ut uideatur funditus deleturus eiïè Eccleliam E)ei,in hoctriiïi ipedlaculo nos erigamushiseoniolationibus, quódEccleiia Deiiit man{ura,iicut JVlatth.id^ dicitun Et portscinferorum non prseualebunt Visoriae^ aduerius eam,ôc Joan,i Dues mex uoeem meam audiunt,S^ nemorapiet cas meis,amp;:bîcdicitur:Princeps mundi condemnatus ed^ideli,etßad tra furores hueinßdiatur Eccleiia^, Sgt;Cmulta membra iauciat,tarnen non uincet,elu(itabiina diaboli, tur ex inûdijs credences in Chridu, hoc modo,Só quia ipie Chrifius teoit 8^de^ fendit Eccleham, 8^quia credentes in Chridum ddepecuntauxilium in omnia bus periculis,ibi experiuntur uidoriasChridi,

Quando cr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qciscratautem aliquis, ubi, qua iententia,quo dido condemnatus ftdia^

gua uoce dam bolus f Pe/pondeoc Primo expreda uoce Dei condemnatus ed,Genef.), datim natus fit dta- in EccleGxiiidaurationcSemen mulieris conteretcaput ierpentis, 8^ierpens ' infidiabiturcalcaneo eius, Hicadirmat Deus dmen mulieris,ided,uenturuni liberatorem natum exmuliere, potentiam diabolirepredurum ede,8^fumtugt; rum pcenas de diabolo, Nam conterere caput non dgnidcat tanium certamcn cum diabolo, fed dgnidcat euerdonem pocentix diabolicx,amp;oppredionem 8, poenas diabolorum, econtra diabolus Ixdet calcanéum Chridi 8éEcclelix, hoced, atrociter quidem uulnerabit Cbridum Só Eccledam, Sicut Dauidbora ribihter uulneratused, cum fadoadulterio, impulit eum adiiecandum maria turn raptxmuhens,ec podea incitauit dhum ad mouendam ledicionem,Hi fua erunthorrendi mordis,amp;in dngulorum piorum cordibus diabolus aliqua fxa ua uulnera facit, ut pene opprimantur delperatione, fed tarnen promiido Dei nos coniolatur J audimusnon caput, fed plantam pedis fauciari, manet uidor Chridus,8ó fanat bxc nodra uulnera,cum adeum confugimus,

Hucadde multa dida exEuangelio, quxdecondemnatione diabolicona cionantur, ut Matth, 2f, Diicedite me maledicfi in ignem xternum,qui paraa tused diabolo,amp; Angelis eius, 8^ Ducx2O, dicitur: V^idebam fatanam utfuh gur ex coclo cadere, Et condemnatio diaboli deicribitur ad Coloff, 2, Duxit

Ghridus conddenterin triumpho exutaspoteftaresper {eipfum,8Cc, ïoï^hihtfio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;banc totam dodirinam de his certaminib,de inddijsdiaboli,de uidioa

rta mtindi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbrifii,de noliris uidiorqs, homines profanfilecuri, dediti uoluptatibus,

putantelle ddia terriculamenta , 8^aniles fabulas, ided dildcileeftdehacreloa qui, Sedpotentiam 8t^ furoresdiabolicontemplarihomines Canos utile edin ' rota mundi bidoria, Vide ut datim ab initio armat impium fratrem aduerCus AbefPodea mundum compleuitidolis,acdementauic homines aded,ut madia tiones hberorum, 8clibidinesputarent edè cultus Dei, Deinde quam tridia Cpediacula dint, tot urbium excidia,in quibusmatrescoxeruntcarnes liberoa rum, 8d legiones decimatæ Cunt, ad alendos reliques milices, cûm Brutus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cinxiiCet

obfidione urbem/XanthioruminLyaa,ciiJcs ipfi urbem incende* fcfe perdiderunt,alq in ignem inßlientes,alp fefè fodientes ferro: amp;nbsp;con^ P^daeft muh'er,quæ fèfê fufpenderat de tecfto fuæ domus, amp;nbsp;de fuo collo ftran

infantcm fufpenderat,8C in dextra tenebat facem,qua domum inflam# Hæc horrenda fpedfacula non prætereamus ociofîs animis,fèd deplore*

J^üshorrendam iram Dei, aduerfuspeccata generis humani, fateamur dia* Q*üm iierè grafïàri aduerfushomines,ôôeosquidefèrtifunt.^Deo,ingenti j’’deærumnarum opprimere. Etfî nufquam défunt exempla furorum diabo* , ficut nuper mifera mater in bac uicinia fuos liberos intcrfecit tarnen

Wuntin ijs regionibus,ubi Turcici exerçitus fuam fæuitiam exercentjuident ' wa fpeftacula diabolica,

Harum tantarum mifcriarum cogitatione moueamur,nc fîmusfecuri, I ’’'^'^oHiuifcamur minarum Cbrifti, amp;nbsp;in bac cogitatione inuocemus fîliû Dei, 'i^'uicit, ut nos iuuaret, ac in noftris periculis opem nobis ferret, ilium di* hoffem uinceret, fide amp;nbsp;inuocatione, in noftris ærumnis confugiamus ad .‘‘üm Dei propugnatorem noftrum , qudd fi faciemus, experiemur nos uere liberari. Nifi iudicatus, id eft, condemnatus effet diabolus, ita uideli* de poffitgraffari,utcupit, membra Ecclefiæ fingula.tam horrendis malis tioue uidoris ^'’’plicarentur, ut eludari non poftènt, fed quia reprimitur îi filio Dei, ided e* ^^’■gunt ut Adam lapfus reftitutus eft, poftea in multis ingentibus dolori* ^$creâus;amp; Dauid ex tot pcccatis amp;nbsp;fcandaliseuafit» Hæc exempla intuea« ’’’^'■jamp;^adea conferamusnoftra pericula, amp;nbsp;mifèriasinexplicabileshumanis ^S«filns,amp;hancconfolationem nobis proponamus,iudicatus condemnatus ^'Hiabolus, ne uincat filium Dei, SC confugientes ad eum* Inuocemus igitur “’UmOei, 80defenfionern liberationcm petamus, necputemusbanc inuo* f ^*oncm irritam effejfèd ardeat fides,amp;expedet auxilium Cbriftiquod cum ^^æinus, reuera experiemur liberationem»

Hæc exercitia fidei ufu difeenda funt,fèd plerunc^ homines impliciti péri* humanisconfilifs deftituuntur, nbsp;nbsp;uident fè non iuuari caufis fecun*

fjs modis, quos bumana ratio profpicere poteft, languefaéfi amittunt fi* ducunt inuocationem inane murmur effe,8ó tandemjUel in furores Epi* , ^^'’fosincidunt,ueldoloreopprcftipercunt,ficutSaulamp;Iudas» Aduerfushas ^^iftiffimas tentationes confolatur nosChriftus in hoc textu. Quareboedi* infigamus animis, alfidue cogitemus. Hæc meditatio illuftrabit banc j^nfticoncionem magis quam ullæ prolix^ enarrationcs.Etfi hoc quoep pro* commonefieri auditorem, ut ad fua pericula conférât confolationem, ^opponatearn diaboli telis ignitis^qui hoc præcipuê molitur,ut impcllat Ian* E^^faftos animos, ut ruant in contemtum Dei, autindefperationem, Aduer* ‘^shæc extrema mala fimus intenti,amp; præmuniamus nos his Chrifti promifti* ®*iibu3 toties repetitis*

Hgreffus in maximarum rerum cogitationem Chriftus,quæ funtim* Comwiferdtio ’’lenfæ,nec poffunt prorfus comprehendi ab bumana mcnte,abrumpit fermo* ^o^foldtio JÎ^’iijTniferationenoftræ infirmitatis,quamquidem aperte déplorât,amp;ftatim mitate, \^Dtjcitconfolationem, ait fè mifturum effe, amp;nbsp;alium doCtorem Spiritum fan* , ^tuin.Nec uolo in his grauiffimis fèntêtqs prolixe refutare infulfiflimas nænias quot;ypocritarum,qui bifce uerbis defendunt humanas tradicioncs: Rcftant muka

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicencJa qux non poteftis modó portare, hæc, inquiunt, podea reudata funt, j

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ille docebic nos omnia, SC rediget nobis in memoriam ea quæ dixi nobis, Spi^

di, hie didtur : Non loqnetnr à feCe, fed quæ andierit, loqnetur, Indigniili^ ' minn eft,non maiora tribuere Spiritui iando,quàm ineptias humanarum tra* ‘ gt;nbsp;ditionum, Ided relinquo hanc diCputationem, ac tantitm commonefadoledo^

) dueclamat Propheta t Pac cum feruo tuo fecundum mifericordiam tuam,8iiu^ dtficationes tuas doce me. Item! Seruus tuns rum,da mihiintelledum, hlæar^ j i dentidimæpetitiones de rebus magnis loquuntur,non de ineptijs traditionum

Prononun-. ,^^^^^^^^^^^^y^^'^^^^^^b^t'^^t:ur,quiatedaturmagisperrpicue,gudm ledio, Spiritum fandum effè perfonam, NiGenimperionam uelletG^ gnificatio per giiiGcare, non dixidet sKev!^,-n) TTvsun-a, fed fniffet contentusgenereneutro, Hæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

fucem in aliquibus dodoribus accendit, Gcutô^ Efaias inquit cap, f g, Hocfa'^ /j dus meum cum eis,dicit Dominus,fpiritus meus,qui edin te,ôi^ uerba mea

Puilicum mi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuo,non recedentab oretuo,necab orcfeminis tui,dicitDominus,

nißeriumSpi, deinceps 8^in fempiternum, Hicpromittitperpetud manfurum effe miniGe^ rituiftnili, rium,in quo Euangelium fonabit, etGalias magis,alias minusperfpicuefedta^ men man furum ed,8(i fubinderedituetur^amp;Spiritus fandusgubernabitment tes aliquorum docentium,8(i erit efficax per miniderium,Ge 8c Chridus inguit de dodoribus, Matth, 10, Non uos edis quiloquimini, fed SpiritusPatris net dri ed,qui loquiturin uobis, HædulcifGmæconfoJationesconGrmantnos, ut fciamusdocentes Euangelium iuuaridSpiritu fando,

Deinde 80priuatim Spiritus fandus dédit corda audientiumEuangeîG um ad ueritatem, utDeum redèagnofcant amp;inuocent, 8i:redeintelligantdo^ drinam Euangelq de Deo, de Chrido,degratia,de iudieiaj 8iialgs rebusnecef farGs,GcutZach, 12, dicitur: Effundam fuperdomum Dauidfpiritumgratiæ, amp;nbsp;fpiritumprecum,ided, quo mouenteGngulorum corda,experiunturconfot lationem,

IOANNIS CATTT Xri. 8^8 ïationcfM, 8ó agnofcunt fc eflè în gratia ac recipi Sc impelluntur ad inuocatio hem.

HæcingentiabonaconfidercmuSj Utdiicamus intcUigcre optare has WoIationes,amp;S hos iàlutares motus ueræ inuocationis. Hæc cüm fiunt in no^s °is,rtguntur mentes ut dextrè etiam genera dodrinarum dfîudicentur, ac diG ^ftnatur Euangelium lege, àPhilofophia,amp;abhumanisopinionibusSCcub 'ibusjideô Paulus inquit i, Corinth. 2. Spihtualis omnia examinât,feu drjudi^ ^3^5 amp;nbsp;K loan. 2. VncTtio docet uos de omnibus,amp; uera efc,Slt; non eft mendacia« iini.Extant pafîîm multa di(fî:a,qLiæ de his beneficrjs Spiritus iandîri eodem mo:* ^oconcionantur,ut hîc dicitur : Ducet uos in omnem ueritatem. Magna fà^ Iwaris res eft, non aberrare in iudicio dodrinæ, amp;nbsp;in confilfjs priuatæ uitæ,aut §ubernationis, ûcut hallucinati funt in interpretatione ftripturæ aîq fiiriofius, ^tPharifæi Hæretici,alt} ftoh'dius,ut Origenes, Thomas,amp; multi taies Çcri^ ptorcs,8c noftra etas,^ horrendam infaniam uidit Anabapti ftarû. T alia exera pb confîderanda funt, ut êregione beneficiûS. iandti masnifacere difcamus,ac P':tere,utuera luce fua nos gubernet, idlt;^ peti iuftît Chriftus, amp;nbsp;promiftionem î^didit inquiens: Quantd magis Pater ueftercceleftis dabitSpiritum iânlt;ftum gt;nbsp;P^tentibus. Te igituroro uiue amp;nbsp;omnipotens Deus, æterne Pater dominino* ^recAüo^ ftrilcfu Chrifti, conditor omnium rerum amp;nbsp;confèruator,amp; opitulator,cum fî* î'otuoDomino noftro lefu Chrifto, Aôycp imagine tua, amp;nbsp;Spiritu iancfto efî

in Apoftolos, paracleto,fapiens,bone,mifericors,iudex,fortis,cafte,uerax, ^liberrime.’Mifèrere noft'ri propter lefum Chriftum filium tuum Dominum ’ioftrum crucifixum pro nobis, refuftitatum , quem uoluifti pro nobis eße ’’’dimam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;86 accende, rege, fandifica corda noftra Spiritu

^ïnftotuo, ut te uerè agnoftamus, inuocemus, metuamus, tibi uere credamus, ^•■atiasagamus,^ obediamus, ne finas præftigfjs diaboli'extingui in nobis lu*

Euangelq, rege nos confilioin omnibus negochs,quia filius tuus promifît, f^petentibus daturum efte Spiritum fandum,ficut fcriptum cft;Quantd magis flater uefter cœleftis dabit Spiritum fandum petentibus iè.

Multis quæftionib. occurrit. Cum alius dodor promittatur,quxftio eftî aliam dodrinam, alios articulos allaturus fit, non traditos d Chrifto Z Re* ^îondet Chriftus : Imo idem prorfus docebit, quod ego doceo,nec alios articu* ’os, nec nouos afïèret â me non traditos, fed eadem eft dodrina æterni Patris, •^easSd Spiritus fandi. Hæc refponfio Chrifti obièruanda eft,ut opponatur il* tcxtM p^pu ’*Xqui miftæ uenditiones, inuocationes mortuorum,Ô6 multoserrores alios fticorum er» ddendere conantur hoc prætextu,quôd quanquam non ftnt tradin' in Euange* bojtamen poftea fiht recepti, mouentc mentes Spiritu iàndo,

Eft autem duplex refutatio. Prior: Fateri coguntur omnes,qui uideri uo^ ’ontamplediEuangelium,non recipienda eflè dogmata pugnantiacumhis, Soa?iam tradita funt à Chrifto. Nos autem cum improbamuserrores aduerfa* ’’iorum, hoc oftendimus, pugnare eos cum certis dogmatibus d Chrifto tradi* Os.Certum eft propofttum à Chrifto confilium Dei immutabiie,quo docemur tcmitti peccata propter mediatorem fide, 86 non propter ulla noftra opera,aut cultus à nobis excogitatos. Cum igitur contra hanc Euangelq uocem Monachi Armant remitti peccata,propter facrificia miflæ,aut fua uota, aperte pugnant ß b b b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum

cum Euangelto^Contra bancpcrCpicuam refutationem,fruflra citant iïIuJ fom nium, quód Hngunt de dogmatibus reuelatis Eccleûæ,8^ non traditis iioce Eu^ angelrj.

t^uJlinoui dr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda refutatio baec ed:^ udtatum didtum eil,Eccleßa non gignit articu^

accipit eos a' Deo per uerbum certum,amp;^ non ambiguum^ Non igb eil recjpi opiniones in Eccleda tanqiiam articulos bdei, quae ßne te^ etidi. ftimonio certo icnpturse proponuntur, cnam/i non manifeile pugnantcum di(flis icripturx Propbeticæ feu Apoilolicæ, ut uetus narratio eil in Eccleßa, Zachariam Baptiilæ patreminterfecHum eile propter con feilîonem de Chri^ /lo,acmentjonem eius hiiloriae beri,Matthaei uiceilmo tertio neepugnathécc

^eclefid tcftis narratio cum Euangelio, fed tarnen non eil articulus ßdef Cæteràm illud Eccleiia articulos ßdei, fed non credimus propter Eeciebam, ut Eccîeba docet nos, GgniRcari perionam bac uoce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loan, I,

ièd Hdem inuocationem oportet nttiteiiimonio diuinOf quia de Deieiïentia 8^ uoluntate non potedereatura Une reuelationediuina, ßrrnam ßntentiam tcd nere, Quaerimus igitur in feriptis Prophetids nbsp;Apoiloiieis teftimonia.quæ

pnai,i Pâtre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infdhguntur a pps, Reilat bic 8c alia qu3e{liOyfcilicet,de

Cf filio. nbsp;nbsp;nbsp;proceffjone Spiritus fancti^ an a iolo Pâtre procedat t Dixi iupr^,nosampledi

iententiam EatinaeEccIeßXf Spiritum famftum procedere ßmul ab srterno Pad ßbo, Teiiimonium hic iàtis ßrmum extat; Ex meoaccipiet^ Edigitur

Spiritus lantdus aliquid edèntiae ßlihfeu etiam dhoo/toierioy, Daec probatiofatis ßrmacd pip menti^qu^ non qu^ritcauHlationes ad labefadiandum textum,Et bqc congruunt illa^quod Chridus ipiie loan,2O.Afdat Spiritum iàntfium Apo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Omnia quæ Pater habet^meafunt, Haccuoxæquans filium Patri diligenter obicruetur^nec dubium ed potentiam æquari, cum Gld us dtomnipotens,natura Deus.ed,quare8é Patri o^o^a^i^ed, Hincfequitar,8: ab iitrocp procedere Spiritum iàndum, Nec uolo prolixius de hisarcanis did diJxreuerentercogitanda funt, necimmorandum edfpeculationi,fed beneßeia conßderentur,Qifantusamoredßlp Dei erga'nos,quanta bumiîitas, quodenm ßt natura Deus^abijcit ie, nbsp;nbsp;induit banc nodram naturam, facit feea

Antea de miniderio prolixe coneionatus ed, nuncinfèrit eoniôîationem, qua ßgniRcat fepaifurum edè, (èd expredeaffirmâtièbreui ad eos rediturum edè.Quanquam autem iatpèpraedixerateadem defua paffione,tamen ita fadi^ naci fueriint opinione de imperio Mediae politico, ut has condones depadione non intellexerint, Jdedeuminterpellant,8lt;^fatenturienefcire,quid dicat. Hate exempla monent primitm deplorandam edè caliginem, quod tunc in Eccleßa nbsp;nbsp;nbsp;I

Dei intelledus promidionum de Chrido aded extindtus fuit, utdultètantûm / eiiiile imperium iomniarent, Fuidè aîiquos redè fentientes necedè ed, utfue^ nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

funtZacharias,Simeon,lofeplijBaptifta,Maria,EIizabeth,Anna,et alp multi. Semper enimaliqua Ecclefia manetretftè {êntiens,ctiam(ïexigua ÔC difperfa fft,amp;longè maior eft multitudo muleis tetris erroribus contaminata,quæ gUï* Sernationem tenet. Cum autem illo tempore,fæpè alias magni errores pub# Maximdi» •icèâgubernatoribus tradin' funt, amp;nbsp;à maxima multitudinc recepti,fciamus Sacpoftrema ætate potuifle,amp; pofle errare pontifices,amp; maximam dodlorum rare.

Si^populi partem, non moueamur autoritate gradus, aut multitudinis, ièd (luæramus ueritatem in uerbo Dei, ficut eadem de re fæpc concionantur Pro# phetæ. Sed locus eft dulciflîmus Elaiæ 8. ubi primum precatur Eiàias,ut Deus Loci« Epigt; ffruetpuram dodtrinam in aliquibus. Obfigna legem,inquit,in difeipulis meis S‘Obßggt;uie, deftjUidco horrendas tenebras, doeftrinæ obliuionem iècuturam eftè, ut ac# dditciim alias,tiim Pharifæorum amp;nbsp;Sadducæorum tempore,S^maximoin dolorc lucT:u fum propter Eccleiîam, Sed te Deus oro,nc finas prorfus extin#

ueram doftrinam à te traditam,fed inclufam in mentes meorum difeipulo# , mm femes,ut incorruptam transmittantad pôfteros. Signifîcat autem doCtri#

manfuram eftè apud illos tantiïm, qui funt difeipuli Prophetarum, id eft, ^uihocuerbum traditum à Deo per Prophetasaudiunt,ample(ftuntur,amp; reti# Hancprecationem Efaiæ omnes fæpè cogitemus ,amp; ad earn uota noftra îdiungamus, petamus, ut in nobis quolt;$ legem fuam obiignet, amp;nbsp;confirmet tnentes noftras, ut ueritas in nobis luceat, amp;nbsp;noftro minifterio ad pofteros in# mrrupta perueniat. Sequitur autem deftriptio euentus : Ecce ego pueri ’’^tbquosdedit mihi Deus in portentum Ifrael. Hoc dieftum promiflio amp;nbsp;con# blatioeft,quæ affirmât aliquem fore cœtum Ecclefiæ ad pofteros,ièd exiguum Jnuifum potentibus. Deinde exprefte additur præceptum,ubi liera doeftrina ^Deotradita, quærenda fit, uidelicet non in uulgari perfuafibne principum amp;nbsp;Mtitudinis, ut nunc citatur magna multitudo Monachorum ,fed in uerbo, (juod Deus certis teftimonrjs per Prophetas tradidit, ad legem amp;nbsp;ad teftimoni# ^m,inquit : Id uerbum qui non amplecftentur, non erit eis matutina lux. Hæc Sreuiterrecenfui, ut tempora miferias Ecclefiæconfîderemus,amp;difcamus, quærenda fît ucritas.

Secundd exemplum Apoftolorumoftenditmultosin Eccicfîa effeinfir#i’'quot; mos,qui tarnen funt eledi nbsp;nbsp;à Dco tolerantur. Hac confolatione omnibus no# ß,latio,

^'sopuseft, Omnesenim amp;peccataaliqua,80erroresnobifeum circumferi# mus,Sed qui retinent fundamentum fidei,5ó non perièuerant in erroribus, aut ^diftis contra conicientiam,fed funt dociles, amp;nbsp;emendationem incoant,hi ma# ■ifntingratiajfîcut SCdulciftimèdiclum eft, ad Rom. 14. Deuseum aftumfît, ^Siaffirmât Paulus etiam infirmum Deo placerc.

Tertiô monet hec concio Ecclefîam in hac uita fubieeftam eftè cruci, ut ali# âsfæpèdicitur:Eftlt;^ propria Ecclefiæhæcdo(ftrinaignotaPhilofophiæ,unde*^ ßmcalamitates uniuerfi generis humani, cur Ecclefia duriftîmè exerceatur, èC

habeat propofitam ueram firmam coniblationem. Hæc alias difta* funtfed tarnet) fubinde funt repetenda. Cu quæritur unde fint calamitates uni#

generis humani, philoiophia dicit, eas partim d materia oriri, partim ab j wroribus humanis amp;nbsp;uoluntate humana, ut mords caufam dicunt eftè mate# i dæ naturam.Pompeium dicunt errore fibi calamitatem accerfiuiife,quia puta# oatdefenfîonemReipub.iuftameftè, ÔCpleruncp iciejbat ordinariam potefta# ^fmeiTeuiftricem. Catilinam uerô praua uoluntasimpulitinexitium,quia

851 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN Er ANG.

quanquam intelh'geretpericulum,tamen feditionem mouit. HascaufasPbih lophia recitat,quæetiamb funtpropinqua',S^concurrenres caufæ, tarnen alix funt priores potiores. Caufa mortis amp;nbsp;omnium pœnarum prima amp;nbsp;præci^ pua eßpeccatum,quod nobifeum nafcitur,ortum â lapfu Adx,amp;: tyrannis dia^ boll borribiliter infirmam naturam impellentis in fcelera,8lt;: in peenas.

vnde caldtni^ Deinde ueró in Eccleßacaufscmultaeconcurrunt, ciim maneatpeccatum fandom ƒ„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iy fandis ,manent mors amp;? aliæ calamitates, ut admoniti de ira Def

agnoßamus peccatum, amp;^cjuaeramusauxiliumitem utßammis uiciorumre^ prefTiSj accendantur in nobis uera fides,inuocatioj dC aliæ uirtutes, ut in Pfahn^ . dicitur: Bonum mihi quod humiliaßi me^utdißerem iußificationes tuas.SunC 3: aliæ caufæ, quæ in integra explicatione huius loci alibi recenßntur.

Confoldtio PoßremdPbilofopbia uidet naturæ interitum dCaliascalamitates, fed Philofophica proponereconfolationem ßrmam non poteß,tantüm monet, :neaugeamusina trh. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorum ßnfum, quæ uitari non poßiint, addita inßper maiore animimaßieia,

ut Socrates cum eßiigere mortem non poßiqßpienter facit,qudd répugnâtdo^ lori,quaß uim eius aliquo modo frangens, exitum autem maliac reßitutionem uitæ mêlions non uidet. C2uare in magnis malis philofophica conßlatio nihil iuuat mentes, di^ tota ßpientia humana eßcantus funebris, ut ßgniRcatum eß, Niattb.ÿ. Cum condu(ßifunt ad funusbîiæ Arebifynagogitibicines, quifuncd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ÄntcA prædixit fecuturas efTeafßidliones, 8éaddiditprofniffionem deh’if heratjone. Nuncadtungitduodjóla, qucC ad confoladonem perunent,amp;^ funC adieus ad hberationem^fcihcet de uera nodcia uoluncatis Dei^Si^ de precationc» Hpe duo nißluceancin afffilt;fiionibus,non poHunt mentes acquie{cere,ut Cato, Armies, quia ignorant uoluntatem Dei^ iudicant fe negligi, autabrjei derperationem,amp;in odium Deideremias ueräetd uü’.itntatK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruentem patriam^ tarnen feit non deferiEcclefiam Def, Hacnoticia con^

ijti. brmatusperfertpræfèntes miferias, intelligitenim earumcaufasj Rnem fore earum, dC inftaurationem Eccleßae nouit, Primiiin igitur di'flum hoc loco de noticia uoluntatis E)eiloquitur, Ilio die me non tnterrogabitis quicquam, id eflypoE refiirrediionem oculi ueßri eruntteßes me üiuere, Eritisigiturconfirm mati,ut non dubitetis demea uita. Deinde cûm aceeperitis Spiritum Enfhim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

intelhgetisy quale ßt meum regnum ,qu2eßntcau{xafßi(ßionumEccleßa:,3^ ƒ quomodo ßm colle(ßurus,ßruaturuSj^libcraturusEceleßam, Dißernetisiu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

liiciam ßdeijCt poßticamjabijcietis fomniaPharifaica de ciuili imperio M.eßipyii

T o N'N: I s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xrr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^2

^cnicç fastis omnia neceflan'a ad falutem æternam, Hæc certa noticia Euangc«« îîjfonseft præcipuarum confoïationum*

Ad banc notkiam accedat precatio. Eft igi'tur repetita promiflio, de qua fuprùliquoh'es didum eft. Et diligenter obfèruandum eft,quôd additum eft ■ufiurandum: Amen amen dico uobis: hæc tanta anèueratioexulcitet nos, ut in precütione ptomiffîoni credamus, ardentius petamus auxiliumgt; Quoties autem hæc promifîîo exponitur,repetenda funt quincp præcepta precationis,de quibus fu^f pradiAum eft : Primiim quis Deus inuoceturfegrcganda eft enim inuocatio Co^tdndd in Ecclefiæab Ethnica, Mahometica,8d aliaruni impiarum gentium inuocatione, i^Kocationc. Secundô mandata cogitentür,quæiubentprecari.Nam menshumana,præler^ tim faucia agnitione peccati fui,fugit Deum,nec audetbona petere. Huic trepi^ dationi primdm mandata, deinde promifliones, dodlrina de fide opponan«

Tertió igitur promifliones intueamurjquæ affirmant Deum uerè ucllc bo •laæternaamp;præfentiadare» Quartô accendaturfides,quæftatuitnospropter Chriftum recipi,8ó exaudiri,ficut hîc dilèrtè addit; Quicquid petieritis Patrem ■'1 nomine meo, id eft, me nominato, me inuocato, me proponentes Patrijtan^ï ^uam placatorem amp;nbsp;interceflbrem, id efl: : Eides ueftra uere expeeffet bona, Só litatur non ueflra dignitate, non ullis alqs interceflbribus, fed nitatur me pro;« piciatore, Sc quidem nominatim ita petite : Deus æterne Pater Domini noftri ï^fuChrifti, milèrcre noftri, exaudi, ÓÓiuua nos propter filium tuum Domi*

luninoftrum lefum Chriftum, quern conftituifti propiciatorem,ut iæpêalibi fotmam recenfui, Quintd recenleatur in precatione res petenda,quia precatio •ijliilpetenSjautnon agens gratias pro bénéfices, eft frigidarauTOAoyia, Hæcbre* niter percurri,quia alibi topiofius ditfta funt.Sed cur dicit hoc loco î

Rerpondeo,hic tradi rem grauiflimam,uidelicet diftrimen fiduciæ carna* ^*s,Sd ueræ fidei, lucentis in corde deftituto carnalibus præfidqs, Haeftenus in* 9nit,eftisconfifi prælèntia meauifibili, ut milites Dauidisconfidebanthuius ffiiducis prælèntia: Proptcrea nihil petijftis in meo nornincjid eft,fide uera in* notante Deum propter me propiciatorem, leddeinceps accendetur in uobis ^æcluxueræ fidei iniiocantis propter me propiciatorem» Eft ergo emphafis nihacadditione : In nomine meo, id eft, non petqftis fidc,quæ me ablente pro* piciatorem intueretur,led carnali more confifi eftis uifibili defenfione in hac fa* niiliari confuetudine»

Petite accifjietis, 'ï)t^auâium liefirum ßt plenum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Repetit mandatum de precatione, utlæpè alias, addit promiflionem. GMiinm pjg Tunc,inquit: Gaudium ueftrum erit perfelt;ftum,id eft,non hypocriticum,non ^niulatum ,fed uerüm,manlurum,ætcrnum» Fides petens acquielcit in promif* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^nnCjSccxpetftatauxilium mitigationem* Hoc ipfum acquielcere eft pars gaudq æterni.Deinde Cum cuentus oftendunt mitigari mala,magis l^tatur cor, ftatuit preces uere exaudiri, Deum adeflè ÔÔ relpicere nos* Ita creftit gaudi* nniæternum in corde» De hoegaudio diciturad Philip» 4 ♦ Pax Dei fuperans nmnem fenfum, cuftodiat corda ueftra, amp;nbsp;cogitationes ueftras in Chrifto lefu, deft, lætitia acquielcens in Deo j quæ accenditur fide, eft uera confolatio, ^na Spiritus fanetus in ipla morte nos fuftentat,amp; uitam nobis præbet, amp;nbsp;fu* pra,8cextra indicia humana pofita eft.Dauid hancconfolationem in exilio fuo 'xperitur: Pompeius,aut Saul non experitur,

8J5 nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK nVAKG,

AnttLheûseil C Hacicnus ait fe ohCcuras fentenciaSj Ceu proucrbia, uttex^ Quibtu fcr^ tus mquitjiocutum efle; Poftea inquii:^ non loquar prouerbia/ed palam depa^ riwneschrb tre annunciabo. An fermo fuperiorefiobicurus,ambjguiis,incer[usC Refpon^ condo quam badenus babuic Cbridus, amp;: tota fumma doclrinx Euangelij certa 3^ perCpicuis uerbjs tradica ed. Non eft jgicur obfcudcas, quod , ad ipfam concionem atnnet, (td eft obfcuritas, quod ad mentes ad hue bebedo^ res nbsp;cabgantesacdnec,uc Sol per fefe luddifTirnus eft,fed acres noftrorum oca^

lorum jn(irmiordl,qudm ucfuJgorem tantum contueripoHrdChrrftusconcis onatus eft de mimfterio Euangeltj, de remiffrone peccatorum, de efficada Spi^ ritus fand], de incoadone uitæ aeternae, de cruce de bde, qua fudentandi funt animi^deititudomnibuspræbdn'sbumanis.Haec nobisiam Jeoentibus condor nemyomnia perfpicua funt, AtApoftoli babebant occupatasmentesperfuaii^ one de imperio mundano, qux ualde impedtebat intelledum barum concio^^ num^fed poftea dato Spiritu fando, euanueruntilla dulda Comnia de imperio, Jded btc didt: Poftea fe plane cum eis Jocuturum effè, Sed fequens antitheßs ob^ feurioreft,

r T n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n^embram perfpicuurn e/t:fn ilia die in nomine meo petetis, ideß:

ftolorum, nbsp;nbsp;fdadenus quidem freti conßietudine ujßbih,carnalem fècuritatêbabuißis jfed

ddnceps uera bde^ qux me abfèntem tanquam propidatorem intuetiir.,petetiSt uagabimini toto orbe terrarum ßneprxîidijs eritis in odio non foliim tyrant nis fed eriam rapientibus,Tales 'ne errones poifent Eccleßam collioere:' Jrnd in^ quit, Lahor udternoneritinaniSyamp;^defenßonembabebitist Petetisenimin nomine meo,id eftjßducia mei^ quare cerfo iiospater exaudiety ieruabitj defend detj amp;nbsp;iuuabit,

Sed cur addit Non dico uobiSy quddego rogaturus ßm Patrempto uo^ biSjipie enim Pater diligjt uos, Efocdidumnecefieeft leniri interpretationCj quia praecipuum proprium Cbriiti officium eff, effè facerdotem, ÔIpro no^ bis affiduèdeprecariyûcutfæpè feriptum effad Rom.ÿ,Quieffad dextram Pa^ tris,^intercedit pro nobis, Faciliseffautem explication dextrè 8t non caJum^ niofeludicanti, Occurrit Chriffusingentiimbcdllitatihominum, quipratfert! tim in magnis doloribusintuentes fua peccata, non audent adE)eum accedere, non audentpetere,autexpedareauxibumy aut mitigationem miferiarum, Häc trepidationem St fugam reprehendit Chriffus, St retrahit nos dubitantes ad chriflus uult fefe.Imo inquittNon folus orabo,ßcintelleda exclußua liera efijdeffyuolo uos ^accede* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mecum adPatrem accedere, ego ueffer facerdospraeibo uobis, perferam

re, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueffra uotà ad Patrem, fed tarnen St uos precari uolo, nec deterreat uos con fpcA

dus imbecilhtatis ueffrae,etßenim inßrmieffis,tarnen diligit uos Pater ueroeC paterno amorepropter mCy ut membra mea,

Exponit caufam, quare diliganturdPatre, quia inquit, me dilexiffis, 8t credidiffis, quddego dPatrein hunc mundum miffus ßm, Hic hæduæ Qnten^f tiæ obfèruencur,quarum altera ippiffimêrepetita eff, diligieledos non proprer propriam dignitatem, fèd quia ßde copulati func Chriffo,ßcut ad Epher,i,dicß tur: Dilexit nos propter diJedum, Secundo teneamus hoc didum,uttentation nibusdeeledioneopponatury in quibusangimur, utrum ßmus eledi, St cur ehdantur

'^antur homines: una, fimplex, amp;nbsp;breuis refponfio bæc fit, qua? in illis tentationum ancora fit periclitantis anima? : Qtiia me dilexiftis amp;nbsp;credidi* qudd Pâtre miffus fim. Retrahit nos hæc uox ad Chriftum, 80 ad Euan^ affirmât itadiligi omnes,fi ipfiamplecflantur uera fide Éuangehïim, ^nunc Dcum inuocent,qui fe in Euangelio patefecit,amp;r mifit filium fuum. N5 Mt nos alias caufas eletfiionis extra uerbum Dei, 8^ omifTo Rlio, quærere, fèd quot;^pliciter alligauit Ecclefiam ad hoc unum caput, icilicet, ad Chriftum. Hic ’§’iofcendus,audiendus,8ô fide ampletftendus eft. Si agens pcenitentiam,credit ƒ propter hune mediatorem recipi, Ôd in bac fide tandem perfèuerat, fine ulla '’^oitatione elecfius eft. Quoties igitur de eletftione angimur,reie(ftis alqs difjau ^^ionibus, quæ ex humana ratione^ aut ex lege fumuntur, redeamus ad hoc di* ’■^umJded fumuselefti amp;nbsp;recepti,quia credimus in filium. Hancconiolatio^ teneamus, 8^ opponamus alrjs multis inextricabilibus Iabyrinthis,qui pa* ^das mentes non (ànantjfed potins euertunt.

In fine interpellantibus difcipulis, prædicit eorum trepidationem,amp;f rurlt; ƒadditgeneralem commonefaótionem decruce,ôôconfolationem:Inmun* ^oarfli(ftioncm habebitis, hæc uerba réfutant perfuafionemjquæ de regno mu^« ^ano Mefliæinfixa erat ludaici populi animis :Deponite,inquit,errorem,fèrlt; J'abouos,collioam, 8i' feruaho mihi Ecclefiam in hoc mundo,fæuientibus °'‘^s,ô^paftim tumultuantibus imperqs, in quibus miniftri Euangelfi 8C Eccle^» «uo/mj, ‘Jîmagnasærtimnasfentient. Sed uos non frangamini animis, non putate uos ^nienegledosautdcfertoseftè, Promitto uobis auxilium 8^ uilt;fioriam,quia '^uici mundum, id eft,cgo ueni, ut deftruam opera diaboli, deleui peccatum, ^niortem. Dabo uobis Spiritum iancftum, ut perferre fupplicia poffitis, 8C multos furores hoftium ueftrorum reprimam.Denic^^ ornabo uos æterna uita, *æfitia,amp;: gloria in confuetudine Dei. Hanc præcipuam conlblationem in fine ^fpniuitjin qua ciîm prædixifl'et ærumnas,addidit duo argumenta,quæ maxi* ’’’f confirmant animos, pollicetur auxilium nbsp;nbsp;nbsp;promittit liberationem æter*

*pRibus fuperj'oribus capitibus concionatus eft ad Apoftolos, de miniRerio Euangelr),de fumrna doctrinæ Euangelfj,de miHi'one Spiritus fandi,de fua

pfæfcntia, de efïèlt;ftibus Euangelrj, de cruce, de confolationibus, quæ opponent ^æiuntatrociffimistcrroribus jquibus mundus delete Euangelium conacur,

fit apoftrophe ad æternum Patrem, cum fit poftrema pars buius con»« f*onis,dolt;firina amp;nbsp;adhortationibusfuprârecitatis,nunc adijciturgrauiiTima ^Qulcifiima precatio edifcenda, Sé fæpê magna intentione animi cogitant

Pritnùm autem de {èipfb precatur, poflea de tota Ecclefia j Sô de bac petit Pr^dpuî loà nuatiiorres præcipuas Ecclefiæ, Confèruationem ueræ dodtrinæjConcordiam tcdcfiæ^applicationem fui iacrificij, ultimum ac fummum bonum, ut Ëccle# «acumChrifto ornctur^ uita, Iætitia5amp; gloria æterna»

S?? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 TN Er ANG,

chri-- minis perturbati, inanes quereJas, Sed pius 8lt;^ attentas leéior, uidet antea de fiui aJdatali maximisrebus dodrnnam eiTe traditam ,3^ btcagnoicit peti præcipua dona neceil’aria funtËccleije.Quid Dauid moriensaliud peteret,qu^,ni feruaripuritatem dodirinae cœleüisin bac Ecdeiia quam rexerat, Sgt;Cconcordi^ am fuæ poiieritatis, Hos nemos boni flatus in bac uita amp;nbsp;Cbriftus petit,fed du as res addit,quaspropriè ipCum Cbriflum facerdotem etautorem uitææternx

peterc decet, uidelicet ut boc fuiim facribcium pro uniuerfa Ecclefia recipiatur, iit toti Eccleûædetur uita æternaiHsec fumma precationisprimlim breuiter cogicanda eft, deinde membra ordine afpiciantur,

Qu /re ch i.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qit^runt autem aliqui cur Cbriftus bsec petat, ctzm alibi dicat, feipfum

, jhi^ petdtgio depofiturum elTe animam /uam,amp;f rurfus fumturum eam,cur petit,quod in fiia r//i^ari,Gre. poceffate eft C Deinde ciim fciat euentum, cur nunc aiigitiir, qua fi in re dubia C'

Hasquæfiiones inuitus attingo. Oriuntur enim ah ociofis profanis menti» bussedbreuiterrefpondebo. Ad primam: Tempora dircernenda fantinhiflo^ Tewpif, huT ria Cbriflf Hoc tempore pafbonis natura diuina in eo quieuit,ut loquiturire» naturalem mortis metum, Ô/:aliosquof dam dolores, quod praeuiditgentis ludaiexinteritum, item qudduiditmagna partem generis bumani cumulareiram Dei, contemto boctanto beneficio,fci» bcet.faeri ffcio blij Det, fedetiam abum longe maiorem 8/^inenarrabilem dolo» 1 ein, quodiuidebcet fen fit tram Dei aduerfus peccata generis bumani, quae in jpfam effundebatur, be quabtpfe fèfèpolluiffet mcis,tuis,Dauidis, 8^omnium elci. iorum peccatis-, lacuit coram Deo, fentiens tram aduerfuspeccata» \ nbsp;nbsp;Htvcetiamb funt inenarrabilta,tamen bgnibcata fiint aliquantulum, cilm

dicitur: Cbriftum fadium efîc maledidium» ltem,poruit Deus in eo iniquitates omnium nofirum,necputemush3ccfuifrefimulata,ueri 8^ ingentes dolores fa» crunt,quosfuflinutt, utantea dixt, quiefcentedtuina natura,8iLohedienteaeter» no 1 att t, in hocipfo facriBcio Cbriftus btpontifexEcclebae uniuerfaeeledio rum. Tota Eecleba fuftinet ingentes dolores,fed fummus facerdosCbribusfu» finit t maiores,8jincoatprecattonem, ut 8Creliqua Tccleba inuocetSdexaudia» tur. Ha'cdefcripta{unt8/^inEpibola adEbraeos: Tdon habemuspontibcem, qui non pofbt compati inbrmitati no fire,fed tenta turn per omnia fecundûbmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

nofiro dolore ,gemerenobifcum, utPater nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gemitcum liberis magns

Adfecundam quaefiionem faciI}oreflrefpon(iû,etiambic}teuentûChri» ftus, tarnen bmul Slt;^ inbrrnitatem fuamiiouit, 8^qu6maior eftfapientia,ed magis 1 iltc]Itgit,quanta res bt ira Dei,8^nouicearn fufiineribne diuino auxih'o non pofie, Ided amp;:auxilium 8^liberationempetit»

Incoans precationem,oculos in ccelum tollit» Hie ipfegeflus bngulareset ingentes motus pedions animi bgnibcat» Deinde fequitur compellatioi Pa» ter. Hareipfa uox tefiis mutuiamorisinter bh'uin,8d Patrem, cietin utroepar» dentes abedius. Pofiea fequitur defcriptio pericufi: Ven it hora, id efi)iam in» fiat agon omnium maximus, qualem nemo patrum fubinuit, bcutin Pfalmo dainicat In te fperauerunt Patres nobri^fperaueriintÔdliberabicos» Ego

’ntem fum uermis 8lt;f non homo’,opprobrium hominum amp;abklt;fl'/o pÏebis» ^lorifica fih'um tuum,id eft, non fin as me fuccumbere in hoc agone,fi:d adiuua 'uflantem,amp; libera, ac me in earn gloriam reftitue, quam apud te initid habui, ^•ifequam mundus conderetur, SxL utfupr^ in appellatione Patris, ita hic in ap* pf^Hatione Filrj commonefacftio eft mutui amoris. Sequitur cauia finalis,cur pe* ^^tauxilium liberationem, uc amp;nbsp;filius tuus te glorificet,id eft, Hic agon ided ordinatus eft, ut hac mea obedientia iatisfiat iufticiac tuæ, ira iudiiTima fiat

Phcata,deleatur peccatum,amp;r tibi hæreditas mea,uidelicet Ecclefia meo iàngui:« ’’f rediinatur, celebratura te in æ ter num. Hanccauiàm finalem glorificationis ^^cenièt, ut omnc quod dedifti ei,dct eis uitam æternam,

Hoc didlum inter præcipua AftuniuerfæEuangelicæ narrationis, com» plfdtens fummam Euangeb}, qudd ita eft affigendum animo,ut fæpifiimc cot §'fitur,amp;:opponendumlcgi, Philofophiæ, Ethnicæiàpientiæ,Iudaicisamp;Ma=* , Jometicis furoribus -,omnibus hurnanis opinionibus de uita beata, 86cuiti* “^Siquosexcogitârunt homines extra Euangehum.Primdm autem hic miran* Dtßnitiouiu ^^^efinitio uitæ æternæ recitatur, uocat agnitionem ueri Dei 86 Chrifti, quod JP^dligatur de uita ftitura,86 de incoatione uica: æternæ in hac præfênti uita,de ^^Hfa ufitatiftîmum eft dici earn cftê confpedtum Dei, iêu uifionem Dei,86 re* ’^^fitadicitur. Ciim enim menshumana Deum fauentem cordm aipiciet,accen ‘^^fiirinenarrabihslæticia,ut erudite dixit Auguftinusdc beatis: Tantum gau '^fbunt.quantum amabunt, tantum amabunt,quantum cognoftent. fntuebun*

autem Deum oftendentem iè immcnia miièricordia ,86 patefacientem ia^ P'^tiam fuam, ÔC luce, fapientia, iufticia, uita, lætitia æterna nos implenlt;

Seddidum Chrifti hoc loco non tantum de futura uita îoquitur, etiî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uît,e

9f(îlusin futura uita difiimilis eft confpedîui in hac uita» Tunc,ut i. Ioannis ^’dtiir, Afpiciemus eum,quahs eft: nunc fide acquiefcentes in uerbo eum intu* ^•^ürjid eftjcogitamus ilium Deum fide,qui mißt Filium fuum Dominum no* ‘•■um lefum Chriftum natum ex Maria uîrgine, crucifixum , 86 rcfuftitatum,

. eum promiftionem Euangelq nobis tradidit, in hunecrucifixum 86 re* ^citatum intueatur mens de Deo mittente cogitans, ficut ipiè nos ad fèiè alli*

Ioannis 14. Qtii mcuidet,uidetPatrem. Eft ergoincoatiouitææternæ ''ibcuita,fide hune æternum Deum, qui mißt Filium lefum Chriftum, agno* placatum eftèper Filium,86 eum inuocare,petere 86 expedare confolatio* in omnibus ærumnis. Hæcconfolatio in ueris angoribuseft guftus uitæ æ‘^rnæ, de quo hîc dicitur, 86 de quo Paulus loquitur,Roman. odauo, Acce* P'ftisfpiritum adoptionis filiorum,quo clamamus Abba pater, 86 2. Corinth» I' Spiritus uiuificat, id eft, confolatur perterrefadas mentes, 86 accendit in eis ■^ouam uitam,lucem,id eft,fapicntiam 86 iufticiam. Hæc Hunt fide,cum corda ’gnofcunt Dei mifericordiam 86 auxilium,86 in Deo fide propter mediatorem ’(^quiefeunt.

Hue pertinent multa dida,quf omnia de hac una 86 eadem re concionan* *ür,ut Matth, ii. Venite ad meomnesquilaboratis 86 onerati eftis, 86 egore* Iiciam uos. loan.y.Si quis ßtit,ueniatad me 86 bibat.Qui credit in mc,flumina

uiuæ fluent de uentre eins» Ioan, 8. Si quis fermonern meu ieruat,non gu* ftabit

837 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 IH EriHG,

ftabit mortem, Hæc diefta omnia,fimilia fint in confpecftu, doceant men^ tes noftras fide nos uerè accipere remilftonem peccatorum,8lt;f reconciliari Deo, amp;nbsp;fide incoari in nobis uitam æternam, id eft, accendi lucem amp;nbsp;iufticiam no# uam,ut didum eft.Idem docet hæc lèntentia: Hæc eft uita æterna, utagnofcant te Iblum uerum Deum,óó quem mififti lefum Chriftum.

uerborum fyntaxi hïc difteritur, fimpliciftïmaefte uidetur, chrifli. Hæc eft uita æterna ut agnoftant te folum efteuerum Deum, nbsp;nbsp;agnofcantIe#

fum efteChriftum, Nam ufitatê in fcripturis Chriftus eft ofticij nomen,pcrin# de ac fidiceret ïefum efte mediatorem, Vuit enim inculcare fententiam fæpère# petitam : Nemo uenit ad Patrem, nifi per filium, deerratur à uero Deo, nifi hic Deus inuocetur, qui eft Pater domini noftri lefu Chrifti,amp; non exaudit Deus, nifi accedamus fiducia mediatoris lefu Chrifti.Hanc principalen! Euangelij do drinam,quæ tradit quis fit uerus Deus, amp;nbsp;quæ fit eius uoluntas, quomodo ue# De excluflud, jjj. inuocari amp;nbsp;exaudire, illuftrat hæc fyntaxis, Nee propterea fequjtur filium tefolum. nbsp;nbsp;nonefteDeum,quiadicit:TeIblum, namhæcparticula non excludit filium

aut Spiritum fangum, lèd numina commentitia omnium gentium, amp;nbsp;ficut ali# bi cum Chriftus inquit: Pater maior me eft, non proponiturdifcrimen inter perlbnas lècundum diuinitatem,led fècundum præfentem uocationem feu mil# fionem Chrifti.Ita hïcrecitatur difcrimen Chrifti humilitati,mediatoris,ferui# entis in hac miftione,8^ totius diuinitatis regnantis in arcana maieftate,

Nento bonus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similis omnino forma eft, Matth. i ÿ. Quid me uocas bonum,nemo bo#

tiifl unus Dec nus eft nifi unus Deus, Hic quoc^ diftrimen proponitur inter Chriftum mini# ftrum,8«; inuifibilem maieftatem, Hæc funt fimpIiciftimajSed quia Ariani hoc dilt;ftum corrumpebant,et ad fuos furores confirmandos detorquebantjalia fyn# taxis ab i)s,qui Arianos refutabant3traditaeft:Hec eft uita æterna,ut agnoftant te,amp; quem mififti lefum Chriftum, elfe Iblura uerum Deum. Hic tarnen quæ# ftio de Spiritu lanifto reliqua eft, ideó hanc lyntaxin non ualde propugno, qua fi quis uolet uti,tamen Spiritum lancfium etiam complecfii oportebit, Ac mox lèquuntur teftimonia de filij diuinitate illuftria.

Repetit inftitutam precationemglorifi'ca me, allegat caufam, fcilicct, ipfum confilium Dei feu ordinationem diuinam.Sic ordinafti has res fummas, amp;nbsp;omnium maximas, uoluifti te patefacere miflo filio, uoluifti redimi genus humanum, uoluifti me fieri uiefiimam ôô placatorem, Ecce obediui,amp; obedio, nunc uiciflim iuxta tuam ordinationem me glorificato, adiuua me, nefuccum* bam in hoc agone, amp;nbsp;reftitue mihi gloriam æternam, quam apud te habui,anlt;! tequam mundus conderetur* Hoc diftum exprefle de filq Dei diuinitate concii* onatur,nam fi fuit ante mundi conditionem,non eft creatura, Meminerint igii^ tur ftudiofi hoc di(ftum,amp; inter teftimonia de diuinitate filrj recenfèant* Pergit deinde explicare,quibus rebus glorificauerit Patrem,{cilicet, quia Euangeliuni ex arcano finu Patris prolatum tradiderit Apoftolis, inftituerit minifterium Euangehbamp; addiderit teftimonia miranda, refufeitationes mortuorum,8ô alia quæconuincunt omnes creaturas, ut fateri cogantur hanc doiftrinam ab hoc concionatore lefu traditam,ueram eflc.Hæc igitur uerba hoc locopofita,ofteni dunt dignitatem minifterrj Euangeli},cum ait Chfiftus,glorificari Deum præs dicatione Euangelij,

Ättexit mox precanoncm pro Apoftolis, 8: pro tota Ecclefîajqiiam pre* ^^^ionem poftea répétée èc augebitlt;Nunc breuiter hoc trifte diftrimen confide*

Non pro mundo oro,uocat mundum omnes,qui pertinaciter Euangelio Jwfantur, de bis in Piàimo inquit : Non aftumam nomina eorum fuper ^ia mea.Quæ maior miferiA ulli creaturæ accidere potcft,quàm exclufàm efTe ^^'prccatione Chrifti, malediftam à Deo, æternæ iræ Dei fubiedlam eflè ^^efumma malafignificantur hac exclufione*

Deinde additur laudatio Ecclefiæ, qua? eft dulciftîma confbiatio omnium ’ ’'’^pbftcntium Sd profitentium Euangelium,fic enim ait:Ego glorificatus fum

, id eft, cjui meum ftrmonem amplecftuntur SC circumferunt apud omnes j^'^ines. Hosmciftrmonis cuftodesdte ftruari peto,boseflètuosaffirmo* Dcifunt,fà yîcfeconfolatione Ecclefiæ,dodorespq confirment,et fperentdefenfionern ^fOjCtiamfi tyranni paffîm in toto orbe terrarum delere Euangelium conan* '^''jfa’amus nos non d nobis,non â regibus mundi,fed d Deo defendi.Tui flint, '’’^ükChriftus, illiicilicet,in quibus glorificatus fum, id eft, qui meum Euan* §^^’umamplelt;ftuntur,8*f fidcliter fpargunt in populos« Hæc poftrema particu* ^ailigcnter afpiciatur,ut iciamus,de quibus loquatur promiiTio. Nec inflran* 'fj''hucdilputationcs de ele(ftionc,fèdfciamus difèrtè dici de glorificantibus ^hfiftunijid eft,de Ecclefijs ample(ftentibus,amp;^iônantibus Euangelium«

8d crudeles,ut tyranni,multi fanatici,hæretici,multi leues,amp;perfidi* ^^jquiomnes funt organa diaboli incitata, utnoticiam Dei deleant,amp;EccIe* ‘^'^diifipent.Deinde in ipfa Ecclefia magnæ,et deplorandæinfîrmitates flint, ^i^ic^’igiturpericula funtpqs gubernatoribus, quæ régi nön poffunt omnia ^pièntia Humana,ficut dicit Propbeta : Scio Domine non eft hominis uia eius, m’ri eft dirigere grefliis flios, Ided bic Chriftus pro nobis precatur,ut in tanta uarietate periculorum ieruemur, fæpè abas promittitur auxih’um, ''‘^Efaiæ 46. Ego feneflxntem Ecclefiam geftabo ƒ go fecijcgo portabo,amp; falua* ®ocam«

Dixifupr,^ precationis triaeflè membra præcipua,quæde rebusflimmis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praà»

Q^uuntiir, quæ funt nerui conftituentes 5ó ieruantes Ecclefiam* Primum eft, P“' pctenda ’Ji^ii£n'tas,ideft,luxEuangelq non extinguatur.Secundum,utmaneat inter do* ^tores Concordia* Tertium eft applicatie iacrificq,ut Deus propter hoc Chrifti Eenficium omnibus remittat peccata, Sc det uitam æternam fide confugienti* öüsadChriftum* Hax tria membra diligenter confidercmus,amp; non quæra* '^üsociofas ijaeculationes, ièd ipfam uitam hominum intueamur, Sd quæ fint ^nimabona,amp;fummamala attendamus* Salomon moriturus, fiangitur de ^cpub.certè hæc præcipuè petit,ut lux dotftrinæ et Ecclefia Dei maneat.Dein* deutfilrj fucceflTurijamp;S alij gubernatores fint concordes,

Ac femper prima petitie eft de dolt;ftrina,proxima de concordia,ut in ora* tione dominica initid petimus: Sanftificetur nomen tuum, id eft, uera noticia Dei luceat amp;nbsp;ieruetur, ita hic ait : Pater fantfte ierua eos in nomine tuo, id eft, propter nomen tuum, feu agnitionem tui, ut noticia tui, dotftrina tua, inuoca* tio tui maneat, hoc eft, primum omnium peto, ut dodtrina tua non extingua*

8)9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in EN ANL G,

tijr,{eJ/èmper ßt Ecdeßa, fetnper ûnt dodoreSj gui rede doceant Euangelium, ut agnoEacur S(^inuocetur uerus Deus, Hsecin omnium pedoribusEmperiii il fumma cura,bare Et prima pedtio, ne exdnguacurlux uere dodrinar,ut: PfaJmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il

^tiode^foncor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^utem inEritur altera de concordia, E^emo ignorât in omnigit^ 1

E^conEnEi dodrimeyamp;ipErum docentium mutua inter E uera beneuolen^ t}a,Nam dodrinæ conEnCu turbato,diEeditur ab una uera Ententia,et bngun^ turinffnitierrores, Sæpèautem dodrinseconEnfuspropter priuatasdiEordi^ as turbatur, utArius odio AlexandriEpiEopi fparbt blaipbemiascontra fdi^ um Dei.Cûm igitur maxime necdTaria Et EedeEp concordia redèdocentium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

fer EE congruant,Haec uaîdeEgnibcanter d ChriEo dida Eint,nam nee manet plurimum concordja, niEad unum Enem Emih uoluntate tendant, Cûm cnim / incipjuntdodores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si abus alium Enem expetit, abus guarrit ahorum

verum er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idaccinguitprecor, ut EiantE confolationem plenam, idcE, ueram,non

dtlm^euZn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cordain maximispericulishabere,idedyEiantteEbiaffliturum !

omnibus impergs, ncclabores noErosinanes fore, Supra autem declaratum eE,guid uocer perfedum Eu plenum gaudium,uidelic€t ueram Si Ermam cont foIationem,dilEmiîem kumanis coniolationibus. ExantitheEres meliusintcb ligetur :Saul bumanis conEJationibus E fuEen[at,uidet adhuc E uiribus antet edlere, SieEè in poEèEione regni,Sihabere Elium benêmeritum. Ratiocinât turigitur Dauidem facileexcludipoEe, Sedhaehumanar conElationestant ' dem eum deEituunt, AtDauid pulfus in exilium , ac dcEitutus omnibus hat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

manispraeEdijs, retinet banc Ermam conEilationcm ,Eit E habere remilEot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

nem peccatorum, Eit E habere Deum propicium,acin eoacguieEit,fcit Enon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

periturum eEè. Hxcconfolatio in Judu ingenti, tarnen diciturplena, guia eE Erma, Jntelligaturergoplena Eu perfeda non quantitate,EdErmitate,

Elamcp utEjpremam falEintergaudianodem,egerimus,noEi. HicuerEcuIus imaginem continettotius uitæ impiorum,Siomnium folatiorû, qupexpetunt, Tota uita nox eE plena tenebrarû, i, ignoratione ueriDeiSipermanentiûbot

norum, quærunt autcm falfa gaudia,id eft, quæ in magnis ucn’s dolon'bus nonpofliint recreate animos. Pompeio ui(fî:o non Icniunt dolorem iillæ uolu* Prîtes, aut ullæ fpes auxiljorum,amp; G quas habet fpes, cito euanefcunc. At econü ^racüm urbs lerofblyma ab ingentï cxercitu circumdata eft à Sennaherib, qui ’ntea decem tribus uicerat èC diflïpauerat, tarnen Ezechias retinet firmam c5* folationem, feit Deum afïiiturum efle Ecclefîæ fuse, in hac confolatione acquies* ^dt,non igitur habet falfa Só fugacia gaudia. Pq's qui fidci exercitia ÔC inuoca* ^’oncni inteUiQunt. hæc antithefis non eft obfcura.

Teftatur hoe didlum uelle Deum, ut omni tempore in hac mortal/ uh ^3jin quatriftisconfuhoeft hominum amp;nbsp;imperiorum,femper aliqua fit Eccle* ^ïüeraDeoplacens, Duas igitur confolationes ex hac petitione fumamus: ^Iteram, quód ciim certum fit manfuram efle Dei Ecclefiam, femper feiamus Angelij, fleumefficacem efle per Euangclium,Deum nobis adeflè,8ó promifliotleS

qui credunt Euangelio, amp;nbsp;minifterium Euangelq iemper eflè effieax, ficut promittit Chriftus : Ecce ego uobifeum fum omnibus diebus ufi^ ad confum^ •^ationem feculi.

Altera confbiatio eft, quód defenfio promittitur aduerlus omnis generis Dedefenßone ‘^foresjquibusEcclefiaoppugnatur. Si Deus mox abduxiflet Apoftolos ex quot;äcuita,amp; ornaflèt eos acterna gloria,eflèt ea quidem liberatio admiranda,fed quot;æcmultômirabilior eft, quód Ecclefiam omni tempore uelutinmari rubro ’intern inter fludtus 8^ hoftes feruat,imperia pleruncg funt inimica Euangelio, ^fepêimmanicrudelitategraflanturadtierfusomniamembraEccIefiæ. Prae

maxima pars hominum contemnit, odit ueram de Deo dodtrinam,irts ' ^^nimat Diabolus multos, 80 in ipfo Ecclefiaeccctu, ut ierant conturbationes ^°gmatum,autcertentambitionibusamp;ralf)s cupiditatibus. Hine exiftuntini« S^ntiacertamina, ac prudentes uident, Ecclefiam omnibus temporibus in tain J^'tuspcriculisuerfari,acfi ftarccaflîduèinter aquarum cumulos in mari ru^ ^ro, nee ulla humana fapientia regi illa pericula poflunt,nec fuftinere ea ullum ’’otur humanum poteft. Sed pij hac fè confolatione fuftentent, quód fciunt iu^ ^ari ac defendi nos à Deo, ficut hïc petitur : Serua eos ó malo.

Sic amp;nbsp;EEias dicit de itinere Mofi per mare rubrum : Qui eduxit dextra Mofeii,brachio maieftatis fuæ. Item, Spiritus Domini dudtor eins fuit, 8óc* Hoc modo femper duci Ecclefiam per ingentiapericula,tanquam per undas äh ipfo Deo certum eft, amp;nbsp;hac fide amp;nbsp;inuocatione Del res tantæ, quæ longe fiH l^tant uires noftras,fuflincndæ funt. Sæpè igitur cogitantes de noftris pericu^ ^hanc precationem filq Dei rccordemur,quæ amp;nbsp;tunc recitata ÔC exaudita eft, ^afTidiiê coram æterno pâtre repetitur. Manet enfin filius Dei interceflor aß fiduus, nee irrita eft eins interceflio, fed impetrat nobis aflîduè auxilium,defert (•oncm,8óliberationem. Ad cogitationem huius precationis adiungamusamp; pmmiffiones, ut Efaiæ 46. Ego uos etiam in fenedta geftabo, ego feci, ego fe« ram.ego faluabo.

Repetit expreffl US precationem de dodtrinæ ueritate, ut Dtus Euangeln iieram ac puram Euangeirj fententiam in Apoftolis, amp;nbsp;deinceps in Mh

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK EEAKG:

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruet:, ficut 8^ }:faias precatur cap. 8. Obfigna legem in diicipuh's met!

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ittdifci, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideo tridinimss tcnebras in popuîo Dei feciituras eiîè,8^ mukos ahtt

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fulâcrc, leCtnros edc dockrinam de McŒa,dekde,de uera inuocat:ione,de ueris cukibus

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recepturos Idtbnicas opinionesde imperio mundano Mediae, de cumulant

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dis faeridcqs, Sed tc Deus oro,uerbum quod Propheds tradididi,ierua in rnê^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dbus eoruin,qui Prophcdcam dodirinam audiunt, diicunt, SCampleStuntur,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;qiiidem ferua obdgnatam, ne effundant, aut uerbum ipkim, aut nadiiam

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ien[enciam,dcutSadducæi,ne literam quidem Prophetarum recipiebant,Pha!‘

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rifaei uideri uolebantrednereJkeram, fed interpretadones falfas adinerebant,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diligenter autem obferuandum ed^qudd nominadm petit (eruari do^

(drinam in diicipuhs,id ed,in diicentibus, Requirit igitur dudium cognitk onem liters,uuk nos auditores ede Prophetarum Jn co ccetu diicentium 8Cam pledientium Prophetica icripta, erunt ahqui retinentes lucem dodirinae amp;na=^ tiuam iêntentiam,no inter Sadducaeos aut alios,qui nee lecrunt nee diicunt Pro phetas. C^uareamemus dudium,audiamuspios8cperitos interprétés, confect ramus tedimonia docdrinae,petamus mentes nodras regi, accendia Spiritu

, fancio, Hxc funt diicipulorum odtcia,amp;hoc dudium ed feiix,8c mondrat ucs« 1 itatem,iicut icriptum ed Prouerb,24 Si inclmabis cor tuum ad fapientiam, inlt;gt; nenieSeam^ Nunc uerbaprecadonisCbrididiligenter expende, S^quotidiete nodrum facerdotem a^gregato,amp;!^qfdem uerbis toto cordepetito.San

SdK ificdU (diRca eos in ueritate tua,id ed,ierua Euangelium nbsp;nbsp;ueram iententiani in meii^

tibus inuocantium tc, dx^^ipfa agnitioneEuangeltj fandliRca nos, ided, Non Rd nas ede ocioEm noticiam, fedaccendementes corda, ut ucrèardeant in nod bis timor Dei,Rdes,diIecdio,8i^ uere Rmus,non profani,non Rne Deo,Reut Ethd Cl, amp;[omnes alRimpri, tegubernemur,tibi ieruiamus,SC inuitemus akos ud ueram agnitionemtuii 8^ ueram inuocationemtSandium enim opponitur profano,amp;: RgniRcat id, ciuod edpropre dicatum uRbus Dei, feu ciim de hod mine dicitur,in quo habitat Deus,óéincoat uitam aeternam, Simul igitur in bac precatione petitur, ut Rmus templa Dei, æ Deus Rt edicax in nobis per Euangeh'um, Et hoe didium inter tedimonia recenfeatur, qiiæ docent de efficad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

cia miniderq Euangelicf Etalludit uerbo fandliRcationis ad uRtatam locutiod ƒ nem in Mofe, de fandüRcandis facerdotibus, id ed, fegregandis d profanis Sd nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

propriêdicandisDeo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Additautem Chridusexprede,quidRt ueritas, utrefutari fanatici ipirid Sermotuuiue tuspodint, quigloriantur iè quoep ucritatisdodèores edè, imó fè habere diuid nosafdatus, ut Mardon, Manicbad, EnthuRadæ, Mahometus, amp;nbsp;akj multi nbsp;nbsp;nbsp;/

gloriati funt^ Sedbis omnibus opponatur hoc didium, fermô tuus ed ueritas, illa fola dodtrina per Chridum tradita,amp;commcndata Apodolis, ed ueritas de Deo, Extra banc omnium ièdarum dodirinae de Deo, dint furores diabolR ci, non mondrantDeum, non fancfiRcant mentes, Meminerint igiturdudio^ R hoc didèum, quia difeernit EccIeRam ab omnibus alqs ddiis, nbsp;damnat om^

nes opiniones de Deo,aliénas ab Euangelio,ôi^ congruit cum hoc didiotSiquis aliudEuanselium docet, anathema Rt,

Sicut me mi/ißi in munAum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Confolatioprecationi mixta,edomnium edîcacidima, Certum edRliunt nbsp;nbsp;nbsp;/

10 A N N 1 ó; C a P y T X y IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84.2

®ftenderet,huncdoclorcmDeominîjmefîèjfèapprobare banc docfln'nam, ^uerèdaturum bona,quæ promittitEuangelium.Nuncautcdicit Cbriftus, ^^fodcm modo Apoftolos mirtcre^fîciit l'pfe miïTus eft.Non l'gitur fruftra mit«! ^^ntiir,non erunt inutiles uociferatores,non erunt turbatorcs pohtiaru,iïcut de ^iniftris Euangeirihomines athei iudicanc,imô in tanta infirmitatc docentiu, tanta confufione Ecclefîæ,omnium hominum animi anguntur 8gt;C quscrunc profit genen’ humano u@x Euangelri, an uerô tantum fit impoftura, utrum plus profit Paulus,an Phocyhdcs,aut Theognis,aut Aeibpus. IDeindc quia ui=« ^tntturbari politiaSjdifiènfione de religione, multietiam deterrentur ab Eu* profefiîonc, quafiiit tantum fax diEordiarum.

Aduerfushæcfalfaiudiciahumanæ rationis colfigenda funt teftimonia ’Ifiriinifierij effîcaeia amp;dignitate, Hîc infrd filius E)ei exprefîe affîrmat, fe ^oärinaEu» uiittere Apoftolos eodem modo,ficut ipfe à Pâtre miftus eft,amp;^ fuprd aîiquotiîs an^dlj, '^affirmât minifterium eorurn efficax fore, ut cap» 14. dicitur cum grauiftima ^lîèueratione : Amen, amen dico uobis, qui credit in me, opera qusc ego facio, 'lltfaciet, SiC maiora his faciet, Et cap» IJ» Elegi uos ut fructum fadatis, 8C 'llusuefter maneat» Et Paulus inquit : Euangeïium eft potentia Déi ad ialutem ^uinicredenti.Hisamp; fimilibus teftimonfjs confîrmemus mentes noftras,ut HtiniHîmè ftatuant minifterium Euangelq eftèefficax, incoare uitam æternam Precatiochri lu omnibus qui agunt pcenitcntiam,5ô uere credunt Euangelio, amp;nbsp;multa peris; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

“■Itula uitæ præfèntis gubernare» Prodeft igicut docere,audire, diftere, amples

Euangeïium, etiamfi homines «eto» uiderc uolunt quid profit, imó indicant ficrio, Uocem Euangeli) eftè inanem fabulam, aut impofturam j aut faccm feditios uum»

Nec tantum ad Apoftolos hæc precatio Chrifti pertinet, fed ad omnes re fungentes minifterio, imó ad omnes amplctftentes Euangeïium, Sicut mox Ebtjcit Chriftus : Oro non pro eis tantiim, fed pro credituris per uerbum eos» J^um in me: Ergo finguli ad nos ipfos accommodemus hoc didfum; Erit efficax Euangeïium in te ipfo, cum diftes amp;nbsp;amplctfteris, erit efficax in aliqua parte ho uiinum audientium, etiamfi multi furenter contemncnt, aut ardentes odifs dcs* Ercconabuntur,amp;S magnæ 80 multiplices fient hominum diftracftioncs, amp;nbsp;ims« pffiorum perturbationes. Inter hæc triftia fjaedfacula, tarnen hanc uocem te* Ufamus: Sicut æternus Pater mifit Filium fuum Dominum noftrumlefum Ehriftum, amp;nbsp;Filius mifit Apoftolos, ut uere eftèt efficax Euangeïium,ita nunc Suoq; Deus mittit paftoresöódoófores, unit nunc quocp efficacem efte Euan* gdq uocem, etiamfi accidentia miftionis difterunt, ut aliter uocatus eft Paulus, slicer Timotheus, tarnen fubftantiale femper eft, amp;nbsp;manct idem,fcilicec ut Eu# ^ngelium fit efficax» Ingens confufio rerum humanarum fæpe perturbât imbe* cilles animos, ut cogitent omnia cafu uolui amp;nbsp;agitari, fed tu intuens Ecclefiam, ^Eholas,fonantesuocem Euangelfi,cogita,imó Deus certó adeft Ecclefiæ liiïjgubernatÓCfèruatreliquias, mittit paftores amp;nbsp;doólores, ficut mifit Fili^ üni,Prophetasamp; Apoftolos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Semper in omni uita cogitandum eft de applicatione facrificq Chrifti, amp;nbsp;Appfcdfw/i« interceftione pro nobis» Sic enim rede de Mediatore bC facerdote Chrifti co# ‘-I”'*'* 8itabirnus,ciim uidelicet etiam intuebimur cum pro nobis quoq? intercedente, quot;* Slt;^pro nobis applicantem facrificium, Nam ad officium facerdotis pertinet

8^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK Ey AKt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

non fôliîm ofïcrrc ahqui'dfed mens accedat orans pro eo, pro quo fit fàcrifidâ nbsp;nbsp;nbsp;I

teilificans fc pro Ulo hanc obcdientia prcftare, Ideo bic Dei blius ponjt ucr* I ba apph'cationis, quæ funcpræcipua uerba totius Euangelq,lbnantis inde u/cg j dprima promidione ad omncm æternitatem, imó fuut: reuelatio illius arcanx dcliberacionis æterni pat:riS)amp;^fiIrj,amp;^Spiritus fanélijin qua datim poftlapfum * i AdseEuæ,blius fuit deprecatorpro generebumano nbsp;placator iudæamp;in^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ginnitain in^ ianélibco me proeis^ (^uoties incipis preces dicere, quoties petis remidio^ 1 uocaijone. peccatorum, autaba bona, primüm illum facerdotem mens intueatur, Se I in auribus tuis,lingua Sepedore hxc uerba applicationis repetantur,utdatuas

Sänaificatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidimx uocabatur fandidcatio. Sic Chridus bic inquit : Ego me fandi^

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnee toto^^enerebumano, ut dam bodia Deo dicata, Se

dineo banc madationem, tihi obedientiam meam declaro, non aliqua iniuda ƒ mea cupiditatemoueor, acproprielandidcatio cdipla uoluntas obcdiens,ut I , nbsp;dicituradHebrxos 6. Exauditus ed propterreuerentiam, ided,obedientiafn

datoremper ffdem in fanguine fuo, Sicinquit ; Tibi edpropiciator, cum crelt;^ dis, quddpropter ip ffus mortem tibiDeus placatus fft,

J O^XXIS CATFT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§4-5

gt;ini.PoftcamuItó minustracÏidcrunt,quomodo finguh’ ßcrificfj frustum fibi ^pphcarc debcant, hîc fînxerunt applicationes per MifTas 8^ alia opera,aduer ^us quos crrorcs dib'gentiffîmè muniendæ funt mentes, 8C difcenda eft docftri* Hade fide,qua fibi unumquemcß Deus uult hoc Gcrifidum applicare, ut antea Paulo cicaui,ubi ait: Chriftum pofitum propiciatorem per fidem in fangui'j*

gt;ieipfius,id eft,fide ftatuendum pro nobis Chriftum mortuum efle, 8C nos faiv guinc eius ablutos efle*

Poftquam de applicatione dixit,repetit precationem de effedlibus : Vt Unurn fint in nobis, 8c ut ibi fipt ubi ego fum, 8C uideant gloriam meam» Rur* ^usigitur tria petit,ut fupra. PVimfim,ut dodtrinæ ueritas 8c lux in Ecclefia ma ntat. Deinde ut fit concors. Tertio ut donetur æterna gloria,8ó fint cohæredes Wtj. Prima petitio in hac particula rcpetitur, ut fint unum in nobis, id eft, pri* ’’liim confèntiant nobiftum, fintilluftrati noftra luce amp;nbsp;ueritate* Non uult coti ':ordiamccctushumani,ut eft concors ciuitas Spartana contraAthenienfts, uult prius copulatas eile omnium mentes cum Deo per Euangelium. Poft* ^uainautemcum Deocopulatifunthomines,tunc uult retineri concordiam dodrinæ, 8C uetat turbari Ecclelîam» Poftremd petit nobis æternam gloriam^ his fummis bonis in hoc ultimo agone Chriftus ardentiflimo pedore, amp;nbsp;îtdentiffîmis ucrbis precatur, amp;nbsp;eædem lèntentiæ fubinde repetuntur, ut fit in Wagnis affetftibus.

Sunt autem in fine flagrantiftimi amoris uerba erga æ tern um patrem,amp; m cbrifio, ttga nos, quæ etiam teftimonium continent de natura diuina in Chrifto, ciim «nim inquit : Quia dilexifti me ante conditioncm mundi, affirmât idem,quod fuprd dixit î Glorifica me Pater apud te æterna gloria, quam habui apud te,an* ttquam hie mundus eilet. Fuit filius Dei ante hunc mundum, 8ó æterno amo* redileótus eft ante mundum, ergo non eft creatura. lam cum ille amor in no* luiitateæterniPatrisuerusôônon fimulatusfit, 8C tarnen Filius propter nos milTusfit,utfieretuidimajamp;aflumferithumanam naturam, Sgt;C nos propter D« ergAMs, turn diligamunneceflè eft uerum inpentem amorem eile erga nosxuius ma« gnitudinem nulla creatura eloqui fatis poteft. Necefle eft tarnen hunc tan turn amorem fæpêd nobis aliqua ex parte cogitari in ipia inuocatione, amp;nbsp;accendi luentes fide amp;nbsp;gratitudine, Fruftra enim cogitamus dedileccione Dei,nifi hæC fides accedat, uidelicet, ut fiducia diledlionis propter Filium ftatuamus nos ipfosrecipi,exaudiri,8cfaluari, Hæc docirina de applicatione ftmper fit in confpedu, ÔC quotidie exerceatur in inuocatione j in omnibus ncgocqs 8cpe* riculis,

VotiesdepaffionefilfiDeidicitur : utile eft rudiores commouefieri dèTrtptoc nteJl '^hac triplici meditatione paffionis. Prima eft pædagogica, recitare, au* poßionis àire,cogitatemediocriattentionebiHoriam^Sc quodam ftudio diicendi, S)C excitandæpcenitentiæ in nobis, amp;nbsp;fidei, Hæc meditatio non eft aipernanda, fifitfinefuperftitionc, imd nccefle eft hiftoriam diici, ac fubinde repeti, 8c hi* ftoriæcogitatioinitiumeft ardentium motuum fpiritualium , qui Deo pla*

S4-5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'EK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 IK EEAKG:

cent : nbsp;ßeut Eccleûa/æpêproponit hi(ionam,it:a fingulihomines affhefaden^

dl funt^ijtfaepêeam îegantamp;^audiantjamp;^omnesparcesbiRoriæ diligenter di^ ftrihiiant, 8lt;^ conRderent, ut hat famdiariffimê nota. Nam bacipfa cogitation ne accenduntur motus rpirituaJes in corde, iuxta illad : Fides ex audita eil,aim diras per uerbum Dei, nec fit frigida, nec ineradita leéiio, fèd cogitentur caun coniilij, quatenusin uerbo Deipatefaiflæ funt,ipiabiiîori3eièrîes,eF htßorilt;e. nbsp;nbsp;nbsp;fcéius, applicatio^ Sctota Eccleiîaegubernatio inde uCcp àprincipio.

cnufe paßio. Suntenim cauiæ pafbonis Cbri{li,obie(flam quod mouit uoluntatem hn tmehrifti. Dei,peccarum nbsp;nbsp;triiîiflima damnatiogenerishumani, quod notaitprorfus

•^r^oïKxrafK^L Jmpuliiua cauE, Patris amor, 8^ Filijinterceilio deprecantis pro nobis, de bac cauia inquir Filius : Sic Deus dilexit mundum, ut Filium iàam unigen nitum dederitpro mundo.

Finaliscaura,utmagnæparti generis humani iuflicia 8^ gloria alterna redderetur,8é Deus haberet æternam Eccleßam,d qua agnofcereturôCcelebran retur,ut Pfalm. 22. dicitur : Apud te laus mea, in Eccleßa magna conßtebor tin bi, uora mea reddam in confpedîu timentium Deum.

CauCa efficiens propterbonum ßnem, uoluntas ßlq DeiSxi: perCona eius, uolens banc obedientiam, propter arcanum conßlium æterni Patris, cuiiis ira non poterat aha boiiia placari. Dac aolantate ChriHas ipiè eß:racerdos,feCeoflt;' ferens æterno Patri pro nobis.

Materia uerô paßßonis, in qua, ideß:, fubietßum, eßipfe ßlias Dei,8^dm flribuanturprxcipaaepartes, qux dolorem fenferunt, nerui corporis ienfen runt cruciatus, quos afFerebat laceratio, cor fugiebat mortem, 8C pars crucian tuum corporis penetrabat ad cor,red maiores cruciatus erant anim3e,qui etiam i cor 8^ totacorpus languefaciebant. Nam anima naturali inclinationcabhorn I rebat a motte, 8c ut in alijs fortibus uiris, femper maois caala a^rumnarum exn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

eft ira, ftd uoluit Deus reddi xurpop, quia omnis lex obligat aut ad obe^ ^fntiam,aut ad pcenam. Deinde fèquuntur alq multi effèdus, reconciliatio

Sc hominum, donatio iufticiæ, Spiritus fandi, 8c uitæ æternæ, deftruclio '^pfrum diaboli ,peccati èc mortis,

Applicatio continet docftrinam pœnitentiæ SC fidei. Pn'mùm uera ^oiTibilis ira Dei aduerfus peccata noftra cogitetur,Cum enim uoluerit filium ^^p^catione *’fnui(ftimam progcncrehumanojconftatingentem amp;C non fimulatam iram paßionis, ^ITe. Multa funt triftiflïma teftimonia iræ Dei aduerfus peecata,ut mors amp;nbsp;ins» “'litæ aliæ calamitates hominum, Sed hoc teftimonium longe fuperat omnia,

in illo arcano confilio diuino decretum eft,ut filius Dei fieret uicftima, Applicatio eft igitur paftîonis, primùm uerè expaueftere agnitione iræ aduerfus noftra peccata, ficut iplcdicit, Luc. 25. Neploretis fupcr me, fêd

Notare fuper uos amp;nbsp;nlios ueftros. Deinde accedat amp;nbsp;altera applicatio fîdei,quç ƒ foat mandatum æternum Dci amp;nbsp;immutabile efte, ut credamus propter nos

Dei facftum efte uidimam, amp;nbsp;nos recipi a Deo, ciim cre'dimus nobis re=s ^ittipeccatapropteripfum.Hacfide incoaturuita æterna in cordibus,quia '’^cconfolatio libérât ea pauoribus,amp;r nouam lucem ac uitam incoat.

Ad pædagogicam mcditationem deinde Sc hæc docftrina pertinet, quod ’’’'Idicetapplicationcmnoftramfèqui debeant gratiarum a(ftio,prædicatio, qu^fcquide. ^onfcflio, imitatio in cruce. Hue adiungatur amp;nbsp;dodrina de Geerdotio Chrifti, nbsp;nbsp;applied^

quo feriptum eft : Tu es facerdos in æcernum iècundum ordinem Melchifts ^ionemp^io» , Chriftusenim uere eft fummus facerdos, cui hæc definitio conuenit. Sa# quot;erdotiocbri ' fftdos eft perfona, quæ promifti'onem diuinam habet, ut certd ftatuere poffit fli, '^txaudiri,uocata mandato diuino, ut doceat Euangelium,8ó oret, ac Gcrificet pfoalrjs. Hæc proprqiïîmè amp;nbsp;primiïm competunt filio Dei, qui promiffîonê

qua certó feit ie exaudirijiuxtaillud: Hic eft Filius meus dilecftus, quo ddeftor,Sci.Timoth, 2. Vnusmediator Dei,Schominum homo Chriftus ‘^gt;us. Et hie Filius protulit arcanum decretum de reconciliatione ex finuæter#

Pattis,ut Ioan, i. dicitur : Vnigenitus Filius,qui eft in finu Patris,ipie enar# ’’ûuit,amp; Ioan,i7,Ego tradidi eis (ermoncm tuum.Qudd autem oret pro nobis, Herba aperte teftantur, Ioan. 17. Non pro eis tantum oro, fed pro omnibus, qui credent per uerbum eorum in me, Efa, cap. yj. icriptueft : Ipie peccata ’uuItorïïtuliCjSd pro traigreftoribus rogauit, Poftremd $gt;C facrificiu pro nobis ubtiilit, fuam mortem,quidê id Gcrificiu pro nobis applicauit,ficut exprefte ’•^quit, Ioan. 17. Pro eis ego fancftifico mc,ut amp;nbsp;ipfi fint Gncftificati in ueritate,

Matth. 20. Filius hominis uenit dare animam fuam Xurpo/j pro omnibus, Hæcaût applicatio fide apprehendenda eft,ut fuprd dixi : amp;nbsp;Alt;ft. 10. fcribitur, Huie omnes Prophetæ teftimonium perhibent, remiftionem pcccatorum ac# dpereper nomen eius, omnes qui credunt in eum. Hoc didum poftulat, ut fi# accipiamus beneficium Chrifti, id eft, ftatuamus uere nobis donari remifti# unem, propter huiusMediatorisfacrificium amp;nbsp;intcrceflionem, Huius totius dofthnæcogitatio,eft pædagogia quædam,fed tarnen non afpernanda,fi fit finefuperftitione, Nam per has cogitationes accenduntur motus fpirituales.

kSt igitur fecunda mcditatio,quæpropriè uocatur fpiritualis,8lt;^ eft falutaris, ^tdiatio p4ß ^uerèexpauefcere corda cognitione iræ Dei aduerfus noftra peccata,SC hancßonü jßiritu, b'anicernere in filium Dei emjfam, ficus Paulus inquit ad Rom, 8. oporccre •

8^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN E7/KG:

nos Hen ûmiles imaginis Hlq Deû Et ad Rom, 6. InHci Cumus Hmilitudim mor tïs eius, Item, Vêtus nofierhomo ûmul cructRxus e{i,ut aboJeatur corpus pccf cati, Nec tarnen maneant tantum pauores^ fed accedere confolationem ÔC iïiui^ Hcationem oportet, Ergo in hacfpirituali meditatione etiam noua luXjS^gau^ dium {èntiatur,cirm Hdes Hatuit iram Deiplacatam effeper Fih'umyamp;propter Filium nobis remittipeccata^ èC nobis reddiiuHiciam Scuitam, iicut fcriptutn eiï,adRom, 6, Sic oportet nos infèri ûmih'tudini refurre(flionis Chrifti, Co^ rinth, 2, Per quem SC iimul refufcitatieiîisper Rdem, effîcacix Dci, Et ad Phic lip, Vtinueniarin eo, non babens meam iuRiciam, qux eücx lege,iêdcam quæ edper Rdem Cbriiîi, quæ ed iudicia ex Deo per Rdem,ut agnofcam eum, amp;^potentiam rerurrec7ioniscius, amp;nbsp;ibcietatem padionum eius,

Hæc lècunda meditatio diligenter dilcerncnda ed d tertia, quæed exem^ Medintioex, P^ar/s, fecunda apprebendit Cbridumpropiciatorcm,^: faluatoremprécis empUris. um SGcaufam nodræreconciliationis, iudiciæ, uitææternæ, fedtertia,qux edexemplaris,intuetur Cbridum utdoûorem, cuius exemplis nos confole^ mur,amp;C quem imitaridudeamus, ut Dauidis exempla nobisproponimus, Vw demus Cbridum,Abel,Dauidem, ëcalios fanëtos, borribiles ærumnas nuidè, Sciamus ergo uoluntatem Deiedè, ut Eccleda Rt fubietda cruci, necnos abiecdosedè, etiamddura patimur,]mitemur St: inuocationem, quam HH in cruce exercuerunt,tolerantiam,ipem,S(:alias uirtutes, Hæcexemplarisméditai tiopia ed, R non deRt lècunda, Necß enim re(Rè agnolcit Cbridum, qui eum tantum putat docRorem fui{re,utMofen, aut tantum exempla abeopctcndaeR fe, utdDauide,autRmilibus, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Sed reidèindituti in Euangelio,SG intelligentes fecunda meditatione,inde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

tntitginespdf- dulcifRmamcon{olationem,S^ Utiles admonitjoncs fumere podiint, fdam in ftonumEccle- hacipfa hidoria padionis Chridiimaginesproponunturpenêomnium, quæ aß^on'^chri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perfonæfuntbîc,fan(Ri, Rrmi 8^inRrmi,hodium multage^

p^aj^ lonn hri „ej^s^hypocritæ, tyranni, facerdotes, principes,uulgus,pericula uaria, maniiez da iiiolentia,inRdiæ occultæ,proditio,amicorum fugæ, lt;raj»tao-,uioiin calamitate, Econtrd uerâ pugnæ,confolationes Sc liberationes mirandæ fan(R:orum,8^ trid didimæpœnæimpiorum, utiudæ, Denicf hæc hidoria quaRprophetia ed,Rd gniRcansEccleRæomnium temporum Rmiîes calamitates, confolationes,S:lid berationes, Horum exemplorum conRderatio pioserudire, SGconRrmare Si confolari poted.

r^ldribuam autem hidoriam in aliquot alt;R:us,amp;:utiediio Rt magis perfpid cua,jnieio' tempora annotabo, Certum edCbridum cruciRxum e{fe,8.Cad lend, April, hoced,die2f, Nlartij, utnunced uRtata menRum ratio,anno Ty» beriji8,Rieratcf iam Cbridus ingrediis annum j4,Et qiianquam dierumpræ^ ccdentium ratio non certd condituipoted, tarnen hæc mediocris didributto aliguid lucis affèrt hidoriæ,

scrief 1)ißo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diei4, Nlartrj uideturingredusiter ex delèrto,ubi Iohannes baptizaue^

riædieruttt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d lordaneadlericho Ipacium edduorum miliariumgermanicorum,

paßwnemT ^^q^^dinere cæcum fanauit. Die If, manRtapudZachæum, Die lô. iter fcd cit dlericho ab Betbaniam, Nam lericho didat dlerufalem pauldplus quatuor nodris millaribus,

Die ly.Martq Lazarus exdtatur ante diem PaImarum«Die 18. fortaflis HI Bethania. Die 19. cccna cum Lazaro in Bethania in (abbato. Die 20.

Palmarum. Die 21. maledixi't ficui, in tempio acerrimas conciones ha^* “int,quæ in Matthæo extant. Die 22. cœna in Bethania in domo Simonis proQ. Die 23. padio ludæ. Die 24. dies azymorum, efus agni,S)^ inftitutio cce=^ JîæDominicæ. FuitcßucruspalchatisMoläicidies^uefperc eius diei, ad polt; '^ndianum iuxta rationem Mofaicam.QuareChriftusamp;:: legitimo die comclt;* ^■tagnum, amp;rueropafchatis die crucifixus eft. Die 2y. crucifixio. Die 2ó. fuit ’nfepukro. Die I'j, reftirredio.

Ex hac tabella animaduerti poteft, quo die Chriftus agnum comederit, deinde agonem ad montem Oliueti incoauen't, mons oliuarum uicinus erat runt. l^ofolymæ in ea parte, qua urbs fpeeftabat orientem, ac fæpè celebratur, ut 2.

13. in fuga Dauidis. Ec quanquam de nomine Cedron difputant, tarnen Torrens Ce. ^onfentaneumefteandcmappellationemeftè,quæeftincadem hiftoria Daui*

Exit igitur Chriftus eadem uia, qua Dauid olim oppreflus ingenti dolore lüâu fugerat, exutus iara non foliim regno,led ilia excellent!' uirtutis gloria, habuerat, Sed multd triftius eft iter Chrifti, qui ad longe difficilius cerlt; ^'nen egreditur.

Sit igitur primus adfus, ludla, Sd res geftæ in horto, quæ narrantur ab a# primus lt;t(lui •jlsEuangeliftiscopiolius. Matthæusorditurcam narrationem pauoribus : p^ßioiüs. ^oepit Icfus dolere, SC uehementer angi animo, amp;nbsp;Chriftus inquit : Triftis eft mea ufq? ad mortem,inter hos dolores prccatur,S(f tanta eft Iudla,ut cru^î ^ntus fudor erumpat,mittiturSó Angelus ad cum confirmandum. Hæc cùm ^'§unt homines profani, mirantur, cur tanta mœfticia in uiro forti extiterit,

Socrates, imó interdum etiam pucllac ,ut Herculis filia apud Euripidem, ’^'fantur maiori animi tranquillitate mortem adqftc amp;nbsp;fuftinuifle, fed Eccleiïa ^’^gitetcaufas.Sódifcrimcn mortisChrifti,amp;raliorum hominum. Commune ’ftfioc omnibus hominibus,cùm mens præuidet mortem, ut anima amp;nbsp;cor cx^: PauefcantcruciatusSc mortem. Qiiia natura uniuerfaliterfugitdeftrudlionem ^nnorttsj ^ac feruari incolumis manerc cupit. Sic amp;nbsp;Socrates,Cicero uerè dolent, S^anquam aliqua modcratione reguntgeftus externos, tarnen inclufus eft in anima 8c in corde dolor, qui nullius oratione fatis defcribi poteft. Et in hac na« deprauatione non iolùm naturalis quædam eft in Cicerone fuga mortis, etiam accedunt uiciofi aftedlus, fuccenict Deo „miratur, cur hæc præftans

'’atura tantis malis onerata fit,ægre amittit uitæ uoluptates. Ita in alqs aîq ac=* inordinati motus. At in Chrifto,etfi eft naturalis fuga mortis amp;nbsp;dolor,

^nienhæc non funt inordinata. Poftca nerd funt dolores horrendi, quorum ’^'agnitudinem ncchomines, necangeli ulli poflunt cloqui. Seit Chriftus Dcj^ Senfusir^ ^niuerèamp;horribiliterirafcipeccatis,8óhanciraminfcderiuatam efle. lacet ’i'tur proftratus coram Deo,dolens îè reum eflè,ac fi contaminaftèt feie horriss turpitudine,qua turpiflimi cultores idolorum, homicidæ, polluti libidinisî

“nstoto orbe terrarum fecontaminârunt. Pro hispeccatis noftris deprecator 'ft^ô^ludaturcum iraDci,utièmper partem iræ deprecator in feCe deriuat, rituertngra, Hniuideturmalosfubleuare,amp;minus irafei turpitudini,quùm dcbcrct,ficuc tK»dwe»wxt *°abuituperatur patrocinansAbfoIoni, fed hic dolor SC luda filrj Dci, longe '*Jperat omnes omnium An2elorumamp; hominum cogitationcs.

Acceftèrunt ÔC alig caufæ triftiflîmi Iudus,quôd uidelicct uidit fuam gen»

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E N A^^ATIO JN E r AISL G:

retn interituram e{ïè,ttcm guâd uidic maxjmam partem generis bumani ingri tam fore pro boe bencbcio,[antf mul[i[udinisa:’cerniim intentum edam in'diG ingenti mccfticia deploratnt» Hsec eoni]deremus,cüm boe dicium legimus, Cccpic dolcrc amp;rangï animOyamp; iinguli noiïra peccata iciamusinChriftunJ

Qujre chri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiiJe eius dolores,

flusmagisex. Supr^ autcm rcfpondimus ad obiediiones, quæ breuiterbicrepetenda f?auerït,q»^a Prima eü, in muhis aliis uirisamp;^puelbs non fuit taneus dolor in adieu alijfanitt, mortisy quantas in Cbrifio. Curigicar ipfe,cüm babeat fummamuirtutum perfedbonemyadeo expaue/citf Refpondeo: ISlulIa creatura poeeiiiiiiiinere magnuudinem iræDeiyVuIicigitur blius DeipcenamyUecæceri ferrent,ideoin Laurentio èdalqs maioralacritas cernitur, quia caufæ præeipuæ doloris in eis non iunt talcs, ut in Cbriiio. Bead quorum tedia funt peceata, inquitPfalmus, E^^gtt^ur alaerior Baurentius,quia edm ira Dei deriuata (it in Chriiium,Lau^ rendo parcitur, ne cam cernât, Chriflus ludiatus eiiSdfuit T^vr^op, ut nobis pargt;f catur, quare Pialmus dicit ! Si iniquitates obieruaueris Domine,Domine quis fufiinebit,

^ri^^ßne • c'k obiedbo ; Non obtemperare omnibus uiribus Deo, eftpeccatti, peccato mor, in Chrifto eftabqua fuga mortis : (^omodo igitur dieitur obedientia integra temfu^erit. fuiffe line peccato, Refpondeo breuiter : Ètii bacc ludta deicribi uerbisno

t^^men bocretinendum eft, quod dieitur adHeb.q., Chrifium tentatiim efie fecundum omnia, ieeundum ßmihtudinem,ßnepeccato, Ac primdm Iacei‘ ratio corporis ac neruorum naturab'ter afFert dolorem ßne peccato, Eft 8d in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

corde uoluntate naturalis mcefticia fugiens mortem, quae in Chrißo Gne ub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

do fuit, quia omnis natura onerata fupra uires gemit,amp;: expauefeit magnitudi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

nem oneris, Doluit Cicero, fed inordinate, dubitansan ßt prouidentia, ant ß prouidentiam cogitabat,irafcens Deo,quôdcaufa iuflior uinceretur, Pa^ bsconfußodubitationumdd blafphemiarum non fuit in Chrißo, Præterea etiamß allUS in Cbrißo major dolor efi,ut dixi, fenfus irae Dei,tamcn hiceßß* neindignatjone Sdblafpbemiaaduerfus Deum ,fubijcitfe Chriftus uoluntati Patris uera reuerenda, ßcutad Heb, dieitur: Propter rcuerentiam exaiiditus ‘ eß, id eft, propter obedientiam non ßmulatam, fed a. uera reuerenda ortam, qua feFiliusacterno Patri uolensingenti amorcgenerishumani fubiecit, Hui^ jus tandamoris cogitatio utinam in nobis aliquantulum accenderetur, Äßiim ßtgenusbumanum Fihus,S^ fe uocat fratrem nofirum, Sd fraternoamoreuere nbsp;nbsp;nbsp;ƒ '

ardet. Nihilenim ßmulatum autßdicium eßin Chrißo, Sd hoc tanto amore / mouetur, ut feCe fubijciathorrendis pccnis, Sd ira: Dei pro nobis, Exufeitemus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

igitur nos buius amoris cogitadone, utßdueia niifericordiæ ipßus erga nosac^ cendatur. Öd nos quoqi fenfu aliquogratitudinis moueamur, ut magis ßudea^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Tertia obiedioiPugnanda non poßuntin eodem effe,Ciim autem Chrd ßus femper fuerit heatus, fuiße cum in excellenti Jædda ièquitur, Quoniodo er beatm, er igitur ßmuleß tanta conßernado Cquot;Refpondeo : Etßali) dißernunt partes Fu Chrißo, Sd alijs tribuuntlædtiam, alijs dolorem, tarnen ßmplich or re fponßo eß, tempora difeernere. Hoc fuit tempus, in quo beadtudoFu gloria non fulßtin Filio, utalias. Nuncenim quicFente natura diuina,8dnon exerente fuam potentiam , iacet humiliatus , öd ut trißißima uoce dieitur Spud Efa ;PercufTus à Deo, His tribus argumends conßderads, piæ mentes delucta

Juda Chrifti cogitantes, aliquo modo commonefîunt, quæ fucrint confolatio ex üsdolon'scaufæ. Et finguli in magnisdoloribus propres iftamliidâ intuean« chrifti coih

Qt’od ci'im faciemus,non folùm magi's intclligi conftcrnatjo CJirifti pote# fl(rnAtione et Ht,fed etiam confolationern ab ipßus exemple amp;nbsp;uidtoria fumemus, tulit fills' te Del tam horrendos cruciatiis, feramus nos quoep. Suftinens autem pro no# ^lt;sinterpenauit,5lt; nobi's impetrauit mitigationem,amp;f liberationem,ficutdicic ômors,ero mors tua. Hac fide nos in noftnsconfternationibusen'namus, L

lam ordinè perfonas in primo aétu confideremus. Ch ri Eu s fèntit cruci# jmdginef Er« îtusingentes, cum his lLi(datiir,8ô precationibus (e fuEentat, St confolationern cleftæ 'm per» fxperitur, nam amp;nbsp;Angelus ad eum confirmandum mittitur. In hac lu Ci a uerè fituiâima,fèu agnus Dei fu Einen s noEra peccata, Tuncenim ira Dei in euef# funditur,ac taie quidem caput eE Ecclefiæ. Quid interim Ecclefia aitfApoEoli tecmagnitudinem dolorum ChriEi intelligunt, nec ualde anguntur animis, '^ûetiam fomnouincuntur. AtChriEusobiurgateos,quo'd non Ent magis ^gt;§ilantesamp;f intenti,acpræcipit,utorent Deum,neopprimantur tentatione» ^æcparticula uniuerfalitcr pingitEcuritatem negligentiam magnæ partis teEcclclîa,nondum fentientis ærumnas, etiam cùnialq conflidantur ingenti# ^temiferijs. Hîc monet ChriEus,uEfciamus commune periculum eEè^Sc peta# '^usnosiuuari,regi,confîrmari,neaut Ecuræ mentes ruant in Epicureum côs« Hrntum, aut oppreEæ mole calamitatum euertantur dcfperatione, ut Eli, Saul, ^Iij’nniimerabiles. Semper tarnen aliquifunt in Ecclefia, qui uerè agnofeunt te)luntatem Dei de peccato ÔC de mediatore ChriEo,8Cintelliguntdolores Chrifti, ScEntiuntaliquo modo fimiles dolores, 8C expecEant libcrationem,ut ’ideufcß ab initio rccitantur triEifiimi ludus Adæ,Noæ,Abrahæ,Mofi', Da# ^dis,amp;c, Ipfo temporepafiionis Maria intellexit cur pateretur Filius, ôé fbeia hiitdolorum,amp;^conEanti fideexpccEauir hberationem.

Econtrd perfonæinferentes bellum ChriEo, quæfunt principales caufic ffttaminum,funt diaboli,impft faccrdorcs,ÔC eorum dodores ex ipfo cœtu Chrifti proditorcs : deinde politici MagiEratus,ôd maxima pars populi, 8C a# odwr««. ^halias habent caufas. Diaboli ardent fimpliciter odio Dei 8^ CbridiyôC^ui: Eeoægrc faciant, in omnia membra Ecclefiæ atrocifiimê fæuiunt: impft facer# ^otesSc dodores aduerfàntur Euangelio,quia taxat falfas opiniones amp;nbsp;comme

cultus. Oderunt autem pleriq? homines reprehenfibnem, uel naturali fu# ^i'hia,quia nos amamusôC nobis placemus, uel metuentes potentiæ 8C quæ# ^^Unproditoribusut Doèg,Alcimo,ludaconcurrunt muîtæ caufæ,odium ^'3bolicum,cupiditas uindidæ,fpespotentiæ èc lucri. Politici magiEratus '^cfuuntmutationesregnorum,amp;quia ab impfts façcrdotibus magna corn# teoda habent,cum eis colludunt, multi etiam paldm funt Epicurei.

Taies etiam caufæ incendunt populum,Epicureus contemtus Dei,fuper# ^teofpesoeft,lucri,beneuolentiæpotentum. Has amp;nbsp;fimiles caufas,quæ irri# tînt mentes aduerfus ChriEum, prodeE confiderare, ut aduerfus eas^animi im hecilles muniantur,ÔC mali acrius refurari ÔC obiurgari poEint.

Adhuc narramus primi acEus hiEoriam in horto, ac diximus de luda, 8d ^ondo dm» prtcatione ChriEi, amp;nbsp;de perfonis.ReliquahiEoriahæc continet in eo loco.

poftolorum obiurgationem, de qua ditEum eE, 8^ adhortationem ad precan# tione, tlütn, quam diligenter nobis proponamus; Vigilateamp;orace, inquic, ne in#

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tretis in tentanonem, Dolendum e{i fapientiam humanam pJerunc^ in ornnb

bushominibusimaginariynodra diligentia po(Ie uitari laqueos Diaboli,8^ graues lapfus. At didium leremix nobis ûtin conCpediu : Scio Domine^ guód non eil hominis uia eius. Nihil facilius eil homini,quam hallucinari, decipi,6^ errare, Ideo hocdidium Chridi fiepe cogitemus, præcipit utrumcÿ, uigilanti^ am,3^precationem,uult nos ChriRus eile intentos SC circumfpetfios, (^ÿi^ TO precari iubety fignihcat nofira circumfpediione non poflè omnes lapfus ca^ uerij fèd opus effè diuina gubernationcy 5^ magnam confolationem nobispro»gt; fcismusy quotiesprxcipiturprecatio.^ Sequitur enimprecationem non eue manem, ut omnes Epicur^i cogitant, non enim frufira prædpïtur, Hac confolatione confirmatif fimusardentiores in precandojamp;^ petamus régi à Deo mentes noflras, pericula,amp;: exitus periculorum.

ofculumpro. nbsp;nbsp;, Deinde in eodem loco fèquitur ofculum proditorfs, quod fignificat fimu

ditoris çj- latione amicicixmultos inßdiari doóèoribus ÈuanocliffSt^prxcipuaparshu^ efîprebenÛo Chrifiifin qua ipfa conßdereSirpotentia diuina, utag^ J • nolcamus Cbriftum pati non coaifium humana potentia, fed uolentem, ßcat in Efàia feriptum efi! Oblatuseflj quia uoluit, Caduntenim milites profirati unauoceChridi.

Petri pugna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad huncadum pertinetamp;:pugna Petrifin qua iterum conßdereturerror

Apofiolorum^quiadbucromniabantimperium mundanum. Efï^ hîc édita ^fi^tJts uoxj quæ tefîatur Apoflolos non gerere gladium j id efîj minifîerium Euangehj non eïTe potefîatem gladq^ut uocant, Ôocetitem ordinationem Dci i contra uocationem gladio acccperüglti. utuntur. Cum enim dicitur ; Omnis quiscceperitgladium jgîadioperibitfin^^ duwc, telliganturacciperegladium hß quipotedatemgladqnon datam àlegibusaut Magidratibusexerccreconanturf ut faciuntomnes, qui iniuda homicidiaeô^ mittunt, omnes feditiodEd autem Chridididium fumtum ex cap. ÿ. Gene^ iis: Quicunc^ fuderithumanum fanguinem,per hominem fundetur amp;nbsp;fanguis ipdus.

Nec dnegrauicaufa hæclex repetita edin hocipfo extremoagone Chri^ di, fortadis ut moneatur tota poderitas,ne prætextu Euangelq rapiatimperia, iicut Romani Pontifices fecerunt, Sd Anabaptidæ, amp;nbsp;faep^alii imperia quæfie ueruntnulla légitima cauCa, fed tantumprætextu Euangelij. Simusigiturcaae ti, ne feditiofa confilia adiuuemus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Auricukpræ SigniRcationesetiam funtin ipfo falt;do,Petrusdextram aiiriculam prxe ! G^^^^(^P^oPontificis. AmbitioiîdoStorespræcidunt auriculam, ided, offun^ ' nbsp;nbsp;nbsp;dunt dextræauriculæ falfas interpretationes, quibus confirmant feditiofa corn

niia, ut cûm Romani Pontifices mouerunt bella contra Germanicos Impera» tores Henricos, Rnxerunt fe hbertatem fufffagationis in eligendis Epifeopis de fendere,fpeciesfuitboneda, fed tarnen non fuit iuda bellorum inferendorum caufà.

Podrema pars adèusliuiusin horto, edfaga omnium Apodolorum,qup ed exemplum communis infîrmitatishominum. Hadienus de primo adèabre^ uiter didium ed ; In quo ualde multæpartes funt, quarum exhauriri dodfrina nonpotedfUidelicetipfèpauoramp;^dolor Chridi, conßrmatio Chridi,proditio Judæ, tedimonium potentiæ diuinæ in Chrido, prodernante cohortem una uoce,prohibitio pugnæjfànatio uulnerati, imbecillitas Apodolorum.

^Ecundus act us fît confefïio Chn'ftfîpnmum in domo Hannæ deinde in do# 5ec«„(/«« nio Caiphæ, amp;nbsp;accufationcs, contumeliæ ÔC condemnationes, amp;nbsp;Petri nega# nbsp;nbsp;nbsp;’

^{oacpocnitentiatPrxcipuacft autem quæftio,amp;San fîtMeiîîas,8ôanfîtfiIius

Chriftus,plane refpondet,8c utrumlt;^ afleucrat, fum Meflîas, ÔC iùm filius di Meßia Pd.Exiftimoautem ipfîs fuiiîe diftinclas quæftiones : Quia Phariiæi nonß^iooei. l^nticbant Mefîîam natura fîlium Dei eflè, maximecß fremunt audita hac con# ‘îiiione, eam^ uociferantur blaiphemam efîè, audacfler ferunt fèntentiam, ’’^useft mortis^aeftatim addunt multas contumelias,

Primiïm autem hîc obièruentur reiponfîones ChriftijCÙm de docfîrina in f^îTogat fummus fàcerdos, taxatur a Chrifto, SC remittitur ad auditores : Cur *'i4uit,meinterrogasîquot;Interrogaeos,qui meaudierunt. Hæc uerba non funt chriftirejßon ^^rgiuerfantiSj aut defugientis confeflionem, ièd feruat diferimen Chriftus ^^î'nianifeftorum criminum condemnationem,amp;inquifîtjonem non manife# ftorum. De manifeftis non interrogandum eft, quid fateatur reus, aut non fa# ^'^îtur.Sed crimen diiêrtèobrjcicndumeft, amp;uera teftium autoritate confîr# ’^andunijpræièrtim de dodtrina exprefîe oftendatur, quam iêntentiam impi# ’nifparièrit aliquis» Econtrd uerô in inquifîtione arcanorum, primdm præce# feftis'^^z^àrZ ^ätfraterna admonitio, fî fufpicio præbuit occafîonem. Deinde fiat inquifîtio, niscrun'mi» '■confirmanturfuipiciones,needubiumefthuneipfumordinem fori ufîtatum Wein Synagoga, quia amp;nbsp;Chriftus hancformam ièquitur, Matth» 18. luftê ’§'turChriftus reprehenditPontifîcem,quôd in cauia manifefta non ièruet ®Hinem,autfînondummanifeftacft cauia, non fuit iuftum capere reum ar^ ’’’îta cohortc»Primdm igitur lecftor hîc confi'deret ordinem iudicijj^ diieernat ^äufarum manifeftarum condemnationem, ab inquifîtione arcanarum, in qua ^’'aternam admonitionem præcedere neceftè eft.

Ac intellcxit facerdotis Minifter reprehendi interrogationem, ideo dat colaphos Chrifto, inquiens, fîc refpondes Pontifia f Hune quoq^ réfutât Chri«« ftus,8chîcdifputant rudes de tolerantia,amp;:anegant didum Chrifti: Si quis chrißut de^ P^rcuiîcrit te in dextram genam, obuerte ei amp;nbsp;alteram. Hoc inquiunt non ob# ßnäitcaufam ^fruat Chriftus, quia non tacet, fed expoftulat amp;nbsp;litigat cum ièruo, hanc cauil# ‘îtionempropterrudioresdiluam. Vtrumq? præceptum eft,cauram ueram, patient pvæfertimdodhnæ, confeftîonc pcrfpicuadcfendcrc,ôlt;rfîmul animo paratum dum, ^ftead uioicntiam perferendam.Ita hoc loco Chriftus affîrmat,iè rede refpon# diftè, aut fî non redè refpondi, inquit, oftende cauiam, tu uerô iniuftam in me hjuitiam exerces, hoc igitur exemplum meminifte prodeft. Non eft tolerantia tacere,amp; adueriàrij falfam ôô iniuftam caufam fîlentio confirmare. Imd, præ# Ertimdodrinæconfeftîonemoportetperipicuameflè, ut icriptum eft: Qui îoiifdfus fuerit me coram hominibus,confîtebor amp;nbsp;ego eum coram pâtre ccc# kfti. Deinde ubi de caufa dixifti,quantum dici neceftè eft,mens fit parata ad ro krandascorporislacerationes,quascun(ßimpendent, uthîcChriftus fuftinet g-üarias contumelias ôô cruciatus. Nec didum illud : Si quis pereuflèrit te in dex ^uis percu/fe» tram genam, intelligaturfuperftitiofc de fîlentio, aut ipfbgeftu obuertendi al# rit te in dex, teram maxillam. Quia Petrus inquit : Patientes ubi opus eft, id cftjCirm hofti# üm furor in nos irruit, cor præftet tolerantiam,quæ quid fît,alias fepè dicitur: Nos non iubeamus hoftes in nos iæuire. Hanc regulam in multis uitæ negocqs feire amp;nbsp;fequi utile eft. Si famam tuam lædit aliquis, non neceftè eft te tacere,fèd niodcftèexcuiès te, ÔC refutes adueriàrium,fîille non cedit refutatus, nec de#

EN A(1{(^ATIO IN ETANG: fciiduntteiudiccSjUtdebebant. Cbriüusruodiiflo S^excmploconfolaturte, ut

fdas cur toîeranna præftaiida ût, amp;: qiiomodo placeat Deo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

Pctri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poft Ch ri ill expohtulationem cum miniftro, defcribitur Petri lapfas, Jn

bac biiioria multiplex dodriua continctur. Primûm commonefadio proponi lt;1 cur de noftra inRrmitate, Sccundô exemplum pcenitentiæ traditur^ôc teiiimo^^

nium de recipicndis qs^qui lapG funt. Tertio diCcrimeu bîc conGderandum eü inter negationem PtcrjjSc blafpbemias,

DoarvMit /^Ertum cil Petrum randibcatum Spiritu fanCto^Gcut Matth, nbsp;nbsp;ad eum di^

infirmiMctw ^^citur :Beatus es Simon Barlona^quia caro languis non reuelauit tibifed bMfanâorü. meus,qui in ecclis eft, ÔC fuerat conGrmata eius Rdes, fpedata reCufcitam One mortuorum Lazan amp;: aliorumfeceratamp;^ipfe miracula, Ideo fuit in Petro bonum propoûtum,utbæcuerba tedantur, Lucæ22, Paratus fum teeumin mortem ire, Videbatur ergo in Petro mediocre robur Rdei eHè^Só tarnen exh miisterriculamentisaneillæ^amp;feruorum perturbatus, abqcit confeifionem, TaliseratDauiddonatusSpiriturandOySCeonRrmatusmultis fuis alienis miraculis. Imd fpedatoretiam fuerat triftiftîmiexitus Saulis,quodexemplum propofuit Deus fecuturis Regibas, ut magis timerent Deum, Et tarnen uind^ tur Dauid Rammis adulterq, ÔC cumulatltatim magna peccata, His exemplis inRrmitatiscommonefadlhemendemus fecuritatcm noftramjamp;f deponamus Rduciam nodrifdifcamustimere Deumjamp;petere auxilium,amp;gubernationem diuinam,

Teneamusin promtu dicRa de bac do(R:rina,Ioan.lf. Sine me nihilpo^ teiîis facere. Matt. ié,Vigilatc orate,ne intretis in tentatione : Spiritus guh dem promtuseiî^earoaûtinRrma, i. Pet. ult,Vigilate,quia aduerfarius ueiier diabolus, tan^ leo rugiens circumit, quærens quem deuoret, 2. Cor, lO. Qui uideturftare, uideat necadat. Marc. 12. Vcniens inuenitdomumociofam,Ôi:: ailùmit fee um alios ieptem fpiritus détériorés, amp;!' Runt nouiifima hominis illh us détériora prioribus, Ad Pbil, 2. Cum timore,amp;: tremore ueiiram falutem operamini. 2. Cor, j. Non fumus fulfîcientes ex nobis cogitare aliquid, tan^ ex nobis. His amp;nbsp;Rmiltbus didiisexcitemus nos ad agnitionem noiîræinRrmh tatis,ad timorem Dei,adpetitionem auxilq,Rcuttotus Pfal, talisdodrina precatio eiî : Faccum ièruo tuo iècundum miièricordiam tuam, SdiuiliRca^ tiones tuas doce me, ItemjGreiTus meos dirige, fecundum eloquium tuum, non dominetur meiomnis iniuiîicia.

Exemplum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SecundôconRderemus exemplû pœnitentiæ, ApudLucam cap, 22, bxc

^coii^Mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ieguntur,ôd fiatim, loquente eo,gallus cantauit, 8^conuerfus Dominus

cfuodlapfirel itttuituseii Petram,ôdrecordatuse fi Petrus ièrmonis Domini, ôdegreifusfo^ cipiMtur, nbsp;nbsp;ras, Reuitamarè, In his uerbis deicribunturcontritio, 8dcaufa contritionis,

marælacrymeûgniRcant dolorem in corde Petri agnolcentis trifle magna lapfum, Caufa uerd contritionis mouens cor Petri fait, qudd Chriiîum eum intuitus, accendit agnitionem huius tanti lapfas, 8cdolorem, Ita Rt contritio mouente corda Spiritu fandlo per uerbum Dei,

Etûautem non icribitar,ubi fuerit hoc biduo Petras, quid egerit, tarnen conièntaneam efi,eum fuiffe in magno ludlu, fufientauitautem fe hac uoce:Ro gaai pro te Petre,ne deRciat Rdes tua,hæc fcintilla Rdei eum tantifper confolata efl,donee poflea refufeitatus Dominus magis conRrmauit eum j inquiens :Pe^ tre dilh

lapfi rurfiis ad Deum conucrci, quód uerê recipiantur* Hoe tedif Jponium nobfs fèmper in confpeclu fic,non fohïm ad refutandos Nouatianos» '^detiam ad nos jpfbs confirmandoSjUt ftatuamus iierènos recipi,ctiamfi m,ub ''s Sc magnis fcelcribus polluti fumuSjamp;S admoneant nos tales hiftoriæ de pro/« '^'Hionibus: Exuberat gratia fupra delictum. Item : Viuo ego dicît Dominus, Mo mortem peccatoris,Ièd ut conuertatur uïuat.

Tertiô confideretur magnitude lapfus: Petrus ter negat,amp;r negation! feb Difcrimett in. addit periurium, ut Mar. 14. exprefle dicitur: Ccepit execrari fc lurare.

Hic quæri foict quid interfît inter blafphemiam, SC hune lapfum, clQ alq à cau^ ^dapfus fumunt difcrimcn,quia metu fîipplicq fuperatus fît Petrus, æ non ^ioChrifti motus fît,ut ludas,tarnen nos iudicemus îi pofteriore. Cernitur Pe^ '’‘*pocnitcntia,quæ quidem mox fècuta eft lapfum. Non eft autem bïaiphemia Huerfus Spiritum fanélum,quando fêquituruera pœnitentia. Et ita.nos unii» '’^i'bliteriudicaredebemus,etfîuerum eft aliapeccata alqs atrociora efîè, ta^ omnia magna fiint, amp;nbsp;longe triftiora, qudm ut d nobis comprehendi eoc '‘^ni magnitude poiïît. Deinde etfî omnia funt magna, tarnen feiamus manda=« Dei immutabileeflè,ut non defperemus,fed redeamus adDeum per pce* '^'tentiam, Sgt;C fïdudam Mediatoris Chrifti, Filius Dei longe potentior efïè to^ ^^fegno peccati credatur, qui hac fide redeunt ad Deum, hos ftatuamus non quot;äDere peccatum in Spiritum fàndtum.

Non igitur fuit Petri lapfus blafphemia aduerfus Spiritum fândtum, icd Caiphæ,amp; fîmilium furores, qui non rcdicrunt ad Deum,fuerunt blaft P^etniæ aduerfus Spiritum fandtum. Magis igitur in tali tentatione intuenda mandata de pcenitentia, 86 promifîiones de fide, qudm fiibtiliterquærcn* delicti.Lapfusingenseft,86horribilireroffèndit Deum,ctiamfîex ’’'ftucrucis,nonexodioChriftiortuseft, Etfî cnim fatendum eft efîè gradus pîteatorum,tarnen non débet a nobis extenuari noftri lapfus.Qiiia omnes her pMiteroffènduntDeura,86conlcientiainueroagone,cum lèntit iram Dei, aliter diiputat de fuis peccatis^quâm ociofæ mentes. Quantum fuit Adæ tua?peccatum,quo intelligebanttotum humanum genus incidifîè in æter* ’’’ni iram Dei, nec turn uidebant ullum exemplum remiffîonis peccatorû, nec poterant aliud ftatuere,nifî fè prorfus efîè abiedtos d Deo,fîcut diabolos, donee ’^rfuseredti funt, data promiffione remilTionispropterfilium Dei.

ftetinenda eft igitur fèntentia,quam dixi: Immutabile mandatu Dei efîè, ’l'iantumuis magna funt peccata,ut agentes pcenitentia redeamus ad Deu, fidu ^âreconciliationis propter Chriftum,nec propter magnitudinê noftri lapfus ^^^percmuSjlèd ftatuamus longeanteferendam efîè potentiâ fiïij Dei omnibus ^minûpeccatis.Nec ad reliquos lapfus addamus ctiâ blafphemiâ,quæaccufat Efumendaerj,86 negat remitti peccata,fîcut Saul 86 ludas ideo dam nâtur,quia ’’ocredunt fîbi propter filium Dci peccatum remitti. Et Cain aceufatur huius Hafphemiæ,quódnon redieritad Deum,fèd addiderit etiam blafphemam Mem : Maius eft peccatum meum,quàm ut ueniam afîèqui poffîm.

Hæc breuiter fàtis fît dixifîè de hoc loco,qui ex præcipuis unus eft in hi* ‘foriapafîîonis, 86 doftrinam inprimis utile tradit, quænosadmonetdeno* ^rainfîrmitatc,86 confolationem necefîariam proponit, quód Deus non uelit ^tfperare,quantumuis horribiliter lapfbs,quia Petru etiam cû periurio 86 exe*

cranonc fui negantem,Cbri[liis reCpidens, rcuocatad pocnicentiam, adtrio^ net eu dulcinimæ uocis^ciuam dixerac: Ego rogaui pro re Petre^ne deßciat fides cua^ Hane uoccCibi proponant pip mentes,ac Eianc Hliû Dei pro fi'ngul/s prêta tum ede,qui agences pccniLcntiâ,bde con fugiunt ad ipCurn, Gcucfupradarêdi^ xic: Non pro his cancüm rogOjfed pro omnibus credicuris,Scquidêin ipib ièrigt; mone ad Petrum mandarey,uteonucr(us,côHrmetfratres, Dixi de locis^guiin hoc fecundo adu deferipri funtdn quo diîigencercôdderanda cd côfedioChri diyquæedteiiimoniudehlioDeijpaldmS^difèrcèfatecurfè ede ÔC Medîam, ^ßIiuDei,habencem diuinânacuram,S(: quidem derefurredionejSódediui^^ na pocentia dare cocionacurc\Iideb]Cis hliurn hominis fèdence ad dexcram ma ddaciSyôô hocipCum dici a Chrido,qu6d deuere Sgt;C nacura Deusinedligunt ipdPoncihcesj qui hanc uocem cancp Cummam blafphemiam execrancur^acne

Ctca'tdi Ponti audiendum amphusludicanc, fed ut aduerdis manifedè blafpbemû ficumerPha. ^''^dubicationepronunciantièntentiamtreused: mords, Hîc comtetur qaàm rifsorum. horrendæ tenebræ fuerintin illo coetu,qui uocaturpopulus Deh^Dodores gubernatoresprxcipLii tamiuncignaripromidionum tedimonioruin Pro^ phedeorum de Cbrido,uc iudicentexecrandam blaCpbemiam did de Media, guodïit bhus Dcifdcuc alibi propter hanc ipfam uocem indicant euin lapi^ e andutn ede, Minus mirandum ed,ièdæquè borrendum hispodreniis tempo P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tencbris oppredàm fuidè Ecdedam, tanquamprædidionespidas

t^ci obticnur,plaufibde apudEtbnicuoubernatorê, uideïicetbunccapduûfu ideautoi ê ledicionû^Sô adèdare regnthKepedtur èc altern crimê^qp Rliû Dei fe crjmina omninfumma confernturin Chridû, blaiphemia ttleditio^quorualternprimdtabula decalogi,alceru lecûdâeuertit» pr^cipiâloci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recitemusautem breuiter huiusadusprxcipuas partes,nam omnes ea

narrare nemo etiam in longidimo opérépoterit, Primus locus ed exemplum pccnXyproditioniSjCum îudashorribihter {eipfum daninat,8lt;i iibimortem côa fciicic,uc ingentes cruciatns abrumpat, Secnndus,cxemplnm hypocriiis, guôd Indxi noluntpollui iimredh in prxcorium,interea uerô polluuntiè impioeôa dlio interdciendi Mefna\Tertins,duplex accu fado, cp hic capduus iitblaCpbca mus 5^ feditiofus, deinde ndp abinidocertaminum Eccledæ, cum imperqs Pontihcibus,Prophecx,Apofîoli,amp;!i horum auditores.his dnobus atrocidimis criminibns onerati func,quorum cogitadohomines moderatos multâ durius exerneiat,^ omnia crudelidimarupplicia,quibus corpora lacerantur, (29^ta tus,Confedio Chrifh de utroep arciculo, Fatetnrfe dlinm Deiedè^ ÔCfateturfe Regem edè,amp;^déclarâtregnum, inquiens : Regnum menm non eiîdehocmûa do,atqi ira difcrimen regniMeiJix, quoded xternum, 8iCregnipoliticiquod cedaturum ed,tradit, (2uintus,C2uare ludxidicant ! Nobis non licet interdcca re quenquam,ubi deploranda edhorribilis miCeria generis humani,quod non folûm Iudxi,fèd etiam Ethnici interdciunt Cbridum, ut dgnideetur omnes hoa mines reos ede mords Chridi, hoc ed,propter omnium hominum peccata in

^otogénere humano Chriftiim pafïiim efïè* Sextus: Herodes Chriftum contu^ ^dtjsaffici'tludens more EpicLireorumjCizm tarnen dici uellet rex in populo ^ei.Septimus: Confeflio Pilati^quôd hic captiuus fît innocens,Sc rurfus Pilati ’iiufticia hîcdefcribiturjqui ut aliquo modo dimittat ludcos placatos, innocê^ Chriftum iubet flagellis cædi,amp; ipinis coronarfî Ocftauus : Vincitur Pila# metu,ciim minitantur ludæi, fe accuiaturos ipfum apud Cæfàrem,quôd ho Cæfaris dimittat, Nonus, condemnatio Chrifti faóla à PilatOjamp;J^ dimiflîo ^3rrabæ, Hæ funt prshcipuæ partes tertrj acftus , in quo confîimuntur hora;

QVm ludas rcprelèntet omnium temporum hæreticos, item defertores Eu# angelij, item confîliariospotentum, qui aruRciofa. fpecie aliénant animos

Phncipum ab Euangelio, aut alienatos confirmant, amp;nbsp;in eis odia inflanamant, 'ƒgt;poenaludæiramDeiomnes homines metuant,amp;f uitentcaufas huius tam '^orrendæ pœnæ, Perijt Arius effufîs inteftinis, ut ludas, perqt luliani præfe# ^s, per os effùfo ftercore,amp; ait} innumerabiles, nec défunt exempla noftræ ^h.Nam multi concionatores impt} fubitô in ipfîsconcionibus cxtindi funt» 1 ïnieamus ergo indicium Dei,amp; in uera fententia Euangelq fîmus conftantes, •leccorrumpi nos fîhamuspecunia, aut fîmulatione beneuolentiæ principum, ^ütfpe bonorum, aut potentiæ, ut adiuuemus furores corum qui Euangelium oclerunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

De quarto articulo,uidelicet de confeftîone Chrifti apud Magiftratum ^^hm'cum,primum crimen eft,quôdièditio{euocetfè regem. Hîc Chriftus pteilefatctur le elle regem,oC tarnen additinterpretationem: Regnum meum none^ldehoc •ion eft de hoc mundo, Hîc difcamus refutare imaginationem pontificiam, Sc tnundo, •iiültorum politicorum hominum, qui cogitant Ecclefiam effe politiam fîmile •■fgnOjin quo oporteat unum aliquod uifîbile caput elle, armatum potentia, poteftate condendi leges interpretandi,laxandi Sgt;Caftringendi leges diuinas ^hunianas. Et hoc caput uoluntalligatum eflè certo loco, amp;nbsp;eledioni cerd ^ollegt},ut in alrjs regnis, Cùm natura homines intelligant politica, hbcnter translormantEcclefiam in talemhumanam politiam, Sed hæc imaginatio re# fitanda eft propter multa incommoda quæ fèquuntur, quia tyrannica pote# fias hoc prætextu conftituitur, qualis fuitpontificia, quæ multos impios cul# tusamp;: idola conftituit: deinde docftrina de cruce Sf promiftîones fpirituales ob fcurantur. Nam oculi intend in politica bona, his amiftîs putant Ecclefiam â Deoabiecftam elfe,

Ideoteneamusueramamp;^eruditam definitionemregnifili} Dei, Regnum . Chrifti eft gubernatio Chrifti colligentis fi bi Ecclefiam per minifterium Euan gdi}, omnibus temporibus mundi, èC libei-^intis earn d peccato æterna mor# te, amp;nbsp;fancftificantis earn dato Spiritu fàncfto, ut fît æterna ipfîus hærediras, 80 niirabiliter defendentis èC. regentis earn in hac uita, ut uerc inuocet, amp;nbsp;agno# fcatexaudiri preces, accelebret Deum, amp;nbsp;refulcitantis earn ex morte ad uitam amp;:gloriam æternam.

In hac defcriptione dicitur Chriftum non ociofum eftè, ut fîngitur in po# litica KaKo^KÀicç ,fèd uere efficacem elle, 80 fîc iæpè definit hoc regnum Paulus, ut adEphcfi, Ipfum dédit caput fuper omnia Ecclefîæ, quæ eft corpus eius,ac plenitudo,ideft, integrum corpus Chrifti, omnia in omnibusperfîcientis,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K57 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IK E^AHG:

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aperte affirmât Cbriffum efficacem effe in membris Ecclebæ, idem poffea di^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at: Sedet ad dextram patn's, dans dona hominibus*

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hac igitur nos confolatione fuffentemus, qudd uerê Ritas Dei nobis adigt;

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effduuat propugnat nos, Rue babeamus externa praeRdia,Rue Rmus oppreR

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mas in medps RipplicRs, Hsecconfolatio amp;nbsp;inaocatio Rlij Deijamp; uera exercitia

g • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rdei aaide obicaran tar politicis imaginationibus^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qs^e uU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EccIeRa igitar in hac uita non eiîRmilis regno mandi, amp;: tarnen eR ccctus

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitEcclefia. tiiRbilis, qaia habet externa Rgna, per quæ agnofcentur membra,abicuncp teri*

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raram Rant, aidelicet, Eaangelium, Sacramentorum adminiffrationem, eon^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fftditonibas. Cum enim ueht Deus (e S)C Filium Rjum innoteicere omnibus bo^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minibus, ôéinuocariin genere humano, uult EccIeRam Riam confpici,amp;:ex^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audirf Quare non putemus EccleRam effe Ideam Platonicam, quæ nufquatn

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confpicipofftt, ièd ubicunq: eff cactus,reuera fundamentum retinensfideR:,ar^

ffi, amp;: aliqua membra eleûa funt ad æternamgloriam a etiamR funt diiRmih'a, alia imbecilliora alqs^

Quantum aiatem maliRc,transformare regnum Chriffiinpoliticum,hac imAgochrifli imagine RgniRcatum eft, quod Chriffusprodaciturin purpura, ÔC fpinis purpuraindu coronatus,, Nec dubiûeffhancipiàm triffiffimam fpeciem,offenfam effe banc error tn EccIeRa latêgraffàturus effèt.Romanus Pó^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Etpaffim alq indodèi iæpe tumultuantur in ciuitatibus de negoetjs ciuHibus, alienisâminiflerioEuangelico, interhos qui funt fanabiles, intaeantur Chrf Eum amifium purpura, amp;nbsp;coronatum fpinis,amp;deRnant tumultuari denego^ eqs alienis ab Eaangelico miniR:erio,ne capiti Chriffi inRgantS^ipR fpinas, eum contumeJia afficiant,Rcut milites illudentes inquiunt: Aue rex ludporam, Hæc de regni Chriffi politicidiffrimine, etR breuiter hoc loco diffa funt, tarnen {æpèfantrepetenda, quia mundusmultiplidterin confuRone huiusdh fcriminis peccat^

Judæi dicant : JKobis non licet interRcere quenquam, non fruffra Rc VMittdlt;eoru, ^^mcntio ieruitutisludaicxin hoc loco, Nâhæc uerba RgniRcant,quah'stunc , cet intsrfice^ guoernatio nuiuspopuli merit, Romani concefferantludæis avravo;/.iap m culta requeuquitm, nbsp;nbsp;lurisdidlionein feriori,ied a demerant eis iurisditffionem ruperiorem, ideff, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

iudicia rerum capitalium, utnoruntmediocriterdotffi, ffepe in gubernatione has partes ddiuerRspoffideri, Ideo autem hæc recitantur, ut difeamus conue^i nirehanchifforiam ad tempus Me ffiæ prædiiffum in Prophetis, qui prædff cunt Chriffum uenturum ceffante regno luda pauld antediffipationem ffcungt;‘ damgentisludaicæ, utin Daniele claredicitur, Hic uerdetiam conffderetur, qiiomodoDeusffruetffiam EccleRam in media feruitute, ut diicamus,noii

' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter

P^'opter Humana præfidiaEcclefîam manere perpetud» Erat teftimonium iras ^cijquódfubieeeratpopuIumRomanis, quorum imperia fatis dura amp;nbsp;cru* ^■'facrant5multi hæredes uitæ æternæ crudeH'ter interficiebantur èC milituni P^tulantia diflipabatur difciplina. Interim tarnen,ut polïènt manere doélrina cultus,Deus in inferiore iurisdiAione uoluit ludæi's kvrovo/xlaii concedi, ficut lub T urcis funt Ecclefiæ in multis locis^

Hocigiturexemplodilcamus,non humanisconfilrjs aut uiribus feruari ËccleHas,amp; ciim lèruitute opprimimur,fciamus tanquam peen am tolerandam 'fïc, nee tarnen propterea Ecclefiam Deo abiedlam cflè, aut fine euftode eflè» ^agabantur amp;nbsp;illo tempore ,amp; antea in ludæa exercitus Parthici, Roman/, ^crodiani,acmirumcft,intantislatrocinr)stamen defenias efïè, amp;nbsp;fèruatas ^itgines, èC matronas Deum uerècolentes, ut Elizabeth, Annam, Mariam,8«^^ ®'gt;asinnumcrabiles, Vt ig/tur pij tune feruati funt,óó defenftim eft Minifteri^

Italciamusnuncquocç Deum Ecclefias fèruaturum eflè,etiamfi fuerinc ^Ppreiï'æ lèruitute. Et quidem exemplum gentis ludaicæ ßgnificat,etiam nunc Poftremistemporibus duram amp;nbsp;triftem leruitutcm futurum elle, quàm ut ^cus mitiget, oremus, O *

Tvs quattUs ferè ab horas lèxtaï initio exordiens, continet Horas tres, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teriif

S^aliquantóampH'us, Nam CHriftus hora nonamortuuseftjCum^ fue**“^**** ’‘quot;ithorcCKö£zp(Kai' ufitatæeo tempore, fèxtam feiamus eflè meridianam horam, deinde ueró nonam, quæ nobis eft à meridie tertia, Continentur autem in hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^tucondemnatio fa(fta d Pilato, luppHcium Chrifti, diëla eius in cruce, mors ^^cpultura, Sæpè autem iamdidum eft ,magnitudinem harum rerum non Poflèuniusoratione,aut ulH's uoluminibus exponi, fed aftîduè in omni uita ^cpeteiidam eflècogitationem huius mirandi confilij Dei, amp;nbsp;CacriRcii Chridij ^benefici], propter quod filius Dei uidima fadus eft,breuitcr tarnen recitabo cliquas partes.

Primus locus eft : Pilatus metuens, nc apud Cæfàrem accu/àretur,contra Pildttacontra ^onfcientiam condemnat Chriftum, ciîm quidem prius multis fignis oftendat Lehaneipfam condemnationem improbarc, ait iè hune lefum dimifturum eflè, ^tfolebant in fefto aliquem captiuum dimitterc, Scd ludaei anteferunt Latro^ •’em,amp; feditionis autorem, lauat amp;nbsp;manus, amp;nbsp;ait fe innocentem eflè, quod Rgn num erat læfæ confeientiæ, nam reuera feiebat fc non eflè innocentem : Faciens ciiim fcelus, 5c conlèntiens,eandem pœnam merentur. De hoc loco non dicam plura,fed hiccæcitatem amp;nbsp;furorcm Regum, Principum, æ potentum omni^ Umdcploremus,qui fimilimodolæuiunt in Eccîefiam ,incitatiab imprjs Sa* cerdotibus, Et quanquam uolunt deriuareculpam in facerdotes, dicunt lèo* portere fequi autoritatem Ecclefiæ, tarnen reuera flint amp;nbsp;erunt rei coram Deo, (juianon fob's facerdotibus mandatum eft,ut feiant Euangelium, lèd omnibus hominibus didum eft de Chrifto : Hune audite, amp;nbsp;nominatim Regibus didu tft : Et nunc Reges intelligite,erudimini qui iudicatis terram,

Nomen Œbbatha fignifîcat locum eminentem â uocabulo Gaba, quod daltitudo, amp;nbsp;allegoria moneteminentia 80 fumma imperia belligerari cum DcOjôC in Chriftû ÔC Eccîefiam ljuire,ficut plerüncj fadu eflè horribiliter tota

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;859 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK A^^ATIO IK E K AK G:

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnundi hidoria odendit, Hic quoc^^ tndj'dima uoce ludæi dipCos condemnantf

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicentes : Se nullum habere Regem nih CaefarernypaUm negant Mediam, 8^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uaddnancurlehabituros Cxfarem^d ed,non Mediam faluatorem, fed Cx{aigt;

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem Titum,quialiquantdp6d totam ludaicam politiam magnacrudelttatede

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lecurus ed, SigniGcat autem Cefaridem quod crudeh's,pal^m edam clamitant:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stt languis eius fuper nos y ÔC Hlios nodros^ Cohorrclcere omnes pios necedè

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;edyhanc uocem audientesyautcogitantes t Ciim autem hunc tantum furorem

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huiuspopuli conlideramuSy excitemury ut uens ardendbus uods petamus,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uta Deo gubernem ur^ ne in dmilem amentiam S)C lurorem ruamus^

^Ecundus locus ed. Milites educunt Chridum, imponunt ei crucem^ Ad^ lungunt autem ei Simonem Cyrenaeumy forte in uia oblatum, quern cogiinc

, utadiuuetCbrjdum,podea addunturduolatrones und crucihgcndit men Golgatha Ggnidcat uel aceruumyid edy locum excitatum^lèu lapidibus,leu jj . . c^lpidbuSyiiel iplam caluam cranq^ leu capitis human! y quod alibi in textu He^ tnefi^^cyre,!’membra longius enarrare non

• ihei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;podimjtiunc tantùm de Simonis Cyrenan allegoria dicamy cum id exemplurHy

quod uidetur exiguam circumdantiam condnercytam diligenter recitatum Gt, Eignihcat autem hic Simon lemper in afdhdionibus Ecclelia^ aliquos edcy cum sintfonfchnit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do(doreSytum alios homines pios, qui partem cruds gedant,ut

ftkia auditor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reges irati delereEuangehum,amp;interdceredodores conanturyAG

^uatt^elij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes amp;gubernatores,in aulis ciuitatibus magna pericula amp;nbsp;xrum^

(cboladicus uere partem crucisgedatyamp;'condat nomine Simeon GgniRcariaiy ditorem, Studioddilcentes Euangelium limulimplicanturpericuliSymultinuc pq fcholadici magnas miferias fudinent propter Euangehuniyfed Deus reddet cis prxmia,ficutôlt;^huic Simeoni reddidit, fdam filios eius Alexandrumamp;^ i Rufumpodea admunus Euangelq uocauit,

Drtiuslocusedconcio Chridi admulieres,quac:eiulantescomitantur Chri dum gedantem crucem, P^on enim tantum atrocitas fupplicq conGderana nbsp;nbsp;nbsp;i

da ed, fed etiam caufæ, 8^ fermones Cbridi interim babiti, qui amplilGmam dodrinam continent, Edautem concio poenitentiaL;,primum reprehendens mulieres nondum intelligentes, cur Chridus hunc agonem ludineat, deinde t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;borribilespcvnaspraecidens, qux ôt^huncpopulum, nbsp;omnesimpios opprelà

Conciocbrk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;membra {atisperlpicua funt, mulierescommuni mediocriuni hoa

ßiadmulieii minum copy«deplorabant Chridi calamitatcm propter ipfum,Non norantcau rex, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ds, uidelicetpati Chridum propter nodra peccata, NecelJe ed autem omnia

bus hominibus banc dodirinam tradi inculcari, nodrispeccatis Deum uerc iralci,propternodra peccata metuendasede pcenas, nodra mala agnolcenda Siideploranda ede, Rurlusautem diendum, tolli nodra mala per Chridum, Stulticia ed autem, ut dicitur, foris fapereßd ed,ignorantem propria mala,dea plorarealiéna, utPriamiautHedloris, ôd tarnen hæc dulticia communis ed maximæparti bominum, Hine ilia dint: Medice cura te ipdim, Itemiai^up :Odidpientem,quidbinon iapit, Primùm nodras

milerias agnofcamus,amp;^ di{camus,quas remedia Deus nobis tradiderit, I^ecobfcurx funt tridifdmx condones depccnisimpiorumyquaruhic Gt

tune dicent monnbuSjCadite fuper nos. Hïc non folum lefofbljzmorû cogjtcmusjfèd en'am fimilia exempla omnium temporum,quæ often '^^nt fæpè aceïdere hominibus tn'ftiora morte ipfa, ut parentibus multó tnfti=i '^ismorte eft uidere fæua fupplida natorumj^expetitur igitur mors, ut finiantur quantum l'gitur mali eft poft banc uitam, cùm ne morte qui'dem fînirf PolTuntf hæc monetChriftus non tantiîm bas mub'eres, led rotum genus bu^ ^ïnuin. Ac præcipua tot fpectaculorum horribilium in bac uita caufa eft,quia

uult conlpici iram fuam aduerfus pcccata,uult nos commônefieri, ut Plal inquit : Propter iniqui'tates corn'pis bomines, intueamur ergo noftras ^aliénas calamitates, ut ti'mor Dei in nobis excit(?tur.

In tertio membro dicitur:Si in uiridi lignobocfaciunt,in arido quid bet i* I^ft,fi uiridis amp;fcrcundaarborextirpatur,quidfietdearjda èc fterilif Qua h^eefadunti Wa ngnificaturbæccollatio,ciim membra Dei, quæfrudus Deo placentes f^’^untjUt Abel,Ieremias,Baptifta,fuftineantmagnascalamitates,quid fiet de ’’^prjsCCongruit bæcCbrifti concio cu dido Salomonis, Pro. II. Si iuftus in recipit,quantó magis impiusS^ peccatorf Adquæi.Pet.4.adduntur

P^cuerba: Indicium .'i domo Dei incipit, Hic autem redamat bumana ratio, ofendiie bac ipfa confufione, qudd bonis male fit, malis bene, difputant ^^ntesautcafuomniaferri,necregiresbumanasprouidentia,autgubernati« i^bet, { ^ifminiuftameflè, HancdifputationemPbilofopbia non fan's explicate po»

non nouit primos fontes bumanarn miferiarum, fed bi monftrantur ’idoftrina Ecclefiæ.Cum ergo fic argumentatur ratio: luftis bené eflè debet,in ’üftis malêjerem ias,Baptifta,fiint iuftijergo bene eflè eis debeat.Hîc refpondet I^deGa,primiim de maiore,ueriftïma eft maior,eft ,n. lex Dei,ut primum præ

teftatur, quidem adeo uera eft,ut Deus non tantdm perituris bonis ^onipcnfet iufticiam, feu obedientiam,fed acrernis,ut fint firma,non pereun* f'ï præniia. Sed quo ordine fiat bæc diftriburio,Eüangelium docet,quod fimul äftirmat omnes homines mom', amp;nbsp;airjs calamitatibus fubiedos cfte, quia om» ’’(^scircumferimus peccatum. Nunc igitur ad minorem refpondendum eft : Ie# ’■^niias,Baptifta,SC fimiles funt iufti,fcih'cet imputatione propter filiû Dei Me# •l’atorcm, fed nondum funt iufti tota nouitatc, imó magna Ô6 triftis caligO, amp;nbsp;•^uki morbiadhucin cordibus omnium fandorum in hac uita hærent. Verd ïütcm irafcitur Deus peccato, banc iram prarcipuè ab Ecclelïa uuk intclligi. Iflw premit Ecclefiam in hacuitamagis,quam reliquam hominum fecem,poft faacceduntSCabæplurescaufæ,uidclicetquôd uulthas ipfas fandorum affii# f^ionesteftimoniaeftèdodrinæ,uultamp;teftimonia eftè de uita æterna, Cfim ^nimDeustefteturfè approbate Paulum in hac uita, cùm per eum refufeitat mortuos, amp;nbsp;tarnen finateum interficiabinquinatiftïmo tyranno, necefte eft poftea reftare iudicium, in quo Deus oftendet fè non oblitum eflè Pauli,amp; an# itferrePaulum teterrimo tyranno. Sed bæcdodrina de caufis alibi copiofiuS

-i ’'Wtataeft,nuncadtcxtumredeo. Cbriftusadmonet mulieres de ira Dei ad# uerfus pcccata omnium hominum, ac teftatur etiam puniri. Quód ueró ipfè patitur, ideo fit,quia ipfè eft Mediator amp;nbsp;interceflibr,qui in fefè deriuauit iram Dei aduerfus noftra peccata, ficut Baptifta inquit : Ecce agnus Dei, qui toIJic pcccata mundi.

Vartus locus eft ipfa crucifixio/ubi in primis obfèruandum eft didum^ '^quod citât,amp; illuftrat Paulus Gal, Maledidus omnis qui pendet in lig#

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E N .Affifi^ ATI 0 m ETAKG:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no,quæ ucrba ex cap. I2. Dcut. fiimta funt^ubi exprelTè addkum e(î ; MaJcch’^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;kus a Deo,qui pendec in ligno,ûe alibi de pcenis non loguitur fcriptura.Nj tn

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcenæ ipfæ non faciunt homines reos,id e(i,propter pern a s non irafcùur Deus

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominibus,{èd propter peccaca. Car igittir de hac pcena tam atrociter loqui^

tur Deus C' Exiiiimo tantizm propter mortem Chridi hoc diStum etTe, ut inteU niifumPduli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunederiuatam efîè malcdidionem,cuigenus bumanum fubieâum

pro nobis per^ dtitnMledù foIuiiîè^i'Tpo/j.Cæterûmquàmtriilisappellatioiitdici maledidum d Deo,id élum. non poted uerbis explicari, fed diicamuspia meditatione, cûquerelas in Pfab mis Ôl alibilegimusAtem cûrn iplîaliquo modo nodra peccata alpicinnis ac expaueicimus, metuentes uerê nos d Deo abqci in æternam damnationem. Etß imagoi» Dd. ^^olebatDauidreexregnocijcidhIio,quemuaîdediligebat, motamedè fediti^ uïdeeïeâo re onem,amp;: Ce exui gloria rapientiæS(:iudiciae,quam habuerat, tarnen Indolores gw, quid fit non erantdimmii Alia multà maiormœdicia excruciabateum, quâd uidebat ^^b\dum caufàm edè tantorum delerum 80 fcandalorumfin quibus mul , ti,quifuerantran(di,horribiliterperierunt,Hicreiê iudicabat edè pedem Ec^ clcliæ 8t:populi Dei, 8: molem peccatorum tantam fendebat, ut agnoiceret fe non podèeamfudinere, metuebatigiturlèabiedum edè d Deo, utSaulem aut alios tyrannos, qui fuerunt uafa iræ Den Hi dolores Dauidis aliquo modode^ clarant atrocitatem huius delcriptionis,cùm dicitur Chridus fatdus edè makd ditdum, fèd bæc dprofanis aut fecuris mentibus non intelliounturr Ideo8(:nos peccata nodra alpjciamus, 8i:cogitatione irae Dei, 8:horribilium pcenarum expauelcamus,ita Het,ut aliquo modo hanc dotdrinam intelligamus, imd hic pauor 8i:hicdolor editéra meditatio padionis Chridi»

lt;2^ \^intus locus .* Multa funt dida Chridiin cruce,lèd concio précipita ed Duoldtroncf» ”■ ^^^^^^^’^^'^^^^^^^^^^‘^^^^P^'^^^^^^Egne.Eatronesduo flint imago totiusgenerishumani, quod totum edmortiCubiedum, lèdparsliberaturper Cbridum,pars manet in morte, Ita totumgenushutnanum ibi pendère cogi^ temus,utreueraomnesuarrjscalamitatjbus8^morteillam ipQm ïpecietnEa^ tronum referimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impiuslatroin medio fupplicio tarnenludit,

tu amp;ipfa mortepetulanter Iudere, fedhuius amentia dgniScat dmilem edè o^t mnium impiorum {ècuritatem m toto genere humano, Nero iècurê ludit 8i: de ridetDeum,necfentitfein mediisinfcris8t:trididimismiferqs elfe.

Econtra alterlatroaonoditdclidum fuum,8i:^caufam pocnaCj non ed fe^ Confißiodex- curus,non ludit,ut ille fubfannator, ied iudicat fe d Deo puniri, 8lt;:infuper mc^ trilutronii, tuitæternaspccnas,clarèenim dicit:Nosiudèplelt;dimur,M.agnisigiturdoloi ribus amp;:pauoribusexcruciatur, fèdinterim ciim cogitatquis dt hic uir iudus, qui ditdus edftdedias,qut nunced fupplicijfocius, quprit ueras confolationes, amp;: fortadisaccenduntur hac eius cogitationes,ciim uidetDeum mirandis pro^ digijs dgnihcare fè fpetdatorêeffè buius{upplicq,8lt;: fore fè iudicemt Nam hoe colloquium habetur,ciïm iam medio diefblis lumen extindium ed, ut ex Euex narratione apparet, Agnofcit igiturhunciudum uirum edè Mediam, amp;:prk mum palam difcernit eum a' fè, 8::altero fbcio fupplicrj, affirmât eum nihilma^ 11 feciffè,Deinde ipfum alloquieur,ac faciens mentionê futur! !pdusregni,odamp; dit, quid credat, uidelicethunc uirum , etiamii nuncpendeatin cruceacmorh turus lit, tarnen non interiturum edèj lèd uidiurumj ód uicam algs ipfum inuon

inüocantibusdaturiimeflè. Deniqsrc^^Hisintenigit do(fïrinam de MefïïajCp onines Pharilgt Agnofcit in hac uita Ecclefiam in eruce eflèj/êd habituram per iiüncDommum uiüam,iufticiam,ólt;^ploriam ærernam. Petit loiturab eo hæc ’^ona,inqujens : Memento mei Domine,cùm ueneris in regniim tuum» Hæc ^unt uerba fidei cluclatæ iam zx doloribus, morte, pauoribus, intelligentis ^ümmam doârinæ Euangelrj. Refpondet aut Chriftus, tani^ pronuncians abs folutionem,8ó eumredpiens in Ecdefiam,amp; quidem iufiurandum addens : As lien dico tibi, hodie mecum eris in Paradiib,id eft,in loco Ecclefîæ beatæ, quæ nouam æternam Iucem,(apientiam,iufticiam SC gloriam habet,

Hîc cft ordo colloqui), quôd fciamus propter multas caufas rccitari.Prin ^•piô teftatur Deum fèruarc Ecclefi'am, lèmper aliquos excitare confefTores, dam tune cùm hoftes thumphant,8ô putant deletam eflè. T une diflîpata erat Etclefia,Chriftus ipfè pendet in cruce ac mon'tur, mater luftu amp;nbsp;mœfticia irns Pditur, ne multa Ioquatur,ApoftoIi diftugiunt.Tali tempore in tanta diftîpas Pone incipiunt concionari fol amp;nbsp;feopuli hilcentes, Sc fit Apoftolus hic latro, de ^^blimiconcionanstotigeneri humano, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Sccundd, conuerfio SC faluatio huiusLatronis imago eft conuerfionis Exemplum U ^3luanonis fingulorum eledorum. Non putes te aliter ingreftiirum elfe uitam tronii ifiluati æternam, quâm hic Latro ingreditur. Non fingas te affèrre mérita ad Deum, fumus rei iræ Dei, 06 mortis æternæ omnes, ut hic latro, ficut Paulus ins

suit, Roman, }* Vt omne os obturetur, amp;nbsp;reus fît totus mundus Deo, Hune iatronem menti tuæ proponas in contritione, fide, abiolutione, cruce, ÔC bonis uperibus. Harum partium omnium exempla hîc propofîta funt, Contritio eft ExewpZwwrS ^gnitio peccati, quód aitlatro fè iuftè puniri ,amp; dolet Ce Deum offèndifle, amp;

fdtit iram Dei, hac ipfa poena commonefa(ftus,amp; quidem publice fatetur pecs operum in la, tatumfLium,amp;rprædicatiudicium Deiiuftumeftè, Hæc omnia pertinent ad^’'^’quot;^* fontririonem, ut illæ uoces Danielis ÿ, Tibi Domine iufticiajHobis auten^cos fufio faciei,

Fidem eius clariflîmê oftendit petitio : Memento mei Domine, quando Ueniesinregnum tuum, Verè enim intelligit hune ibeium fupplici), quanc^ moriturum, tarnen eflè Meflîam tollenrem peccata 8c mortem, 86 redîmes tem genus humanû hac fua morte,ficut ex Efaia potuit aliqua di(fta meminiflè, petit igitur ab eo rcmiftionem peccatoru,S6 uitam æternâ. Et ut fides eius cons brmetur,audit dulciflîmamabiolutione: Hodiemecumerisin paradiiô, lam

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T 1K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iirn^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VtTtUMMCw

üiaein eo incoatam obediendâ» Incrudite enim dicitur nulla ruille bona opera obedient buius latronis poft conuerfionem,uerûcft,non poteftpeterc remiftîonem pecst‘lt;« l^tronif, eatorÛ propter ulla bona opera,ideo^ proponitur nobis, ut doceat nos de gras dita reconciliatione,fed iam couerfus habet magnas uirtutes,Contritio ipfa Ô6 dolor propter peccatum,Ô6 confeftîo tribuens Deo iufticiam,funt bona opera, 8lt;^teftimonia accenfæ in eo dilecftionis Dei. Deinde fides ipfa bonum opus eft, dmquoneceftècftdileftionem Dei,86multabonaopcra coniuncla eflè, Acs ttdit amp;nbsp;intellcdus docftrinæ de cruce, 86 patientia, icit iam genus humanu pros pter peccatS in mortem 86 calamitates merfum efle, nec tarnen propter calamis Utesreijcihomines,fed Deum poftularehancobedientiam,86recipere confus gientes, Ô6 Spiritu fanlt;fto fuftentare. Et iam in ipfa coniolatione, cum cor fide trigeretur,dicithancipfam iententiam, quæ eft apudEfaiam capite ultimo, quæ affirmât Deum habitare cum contritis» Didicit igitur hanc Euangclq

ßpient/am nonmonftratam inlegCjamp;Slongepoßram fupra amp;rextra PhiloCoif phiam capcum humanæ rationiSj iam corpore pendens in crucc ac inor^ ensjtamen uerè uiuit uita æterna, læcatur agnicione Deij Sc MefTiæ, amp;præUac Deo hanc obedientiam uera colerantia^Só expelt;fia[ nouuin Mediae regnum in Paradiib, Longe igdur fuperat: fapientia ôé uirtutibus y non /olum PbariCæos, fededam Apodolos,

Podremd dC externa bona opera habet, confedionem peccati fui, iudi iudicff Dei,inuocationem Cbrid],amp;obiurgationem aduerTarij. Nam refiitare maledicentes Euangelio, edopuspræceptum in his iententqs, Lucæ t). Quern meipudebitamp;^meorum iermonum,huncconfandetdliushominis^ EtPfalm, Il8. Et loquebar de teditnonqs tuis in conCpedu regum, SC non confundebar. Pertinetautem exemplum ad omnes homines, ut diicant opus necedarium edè prodteri ddem,8Ceam declarare refutationeblafphemiarum^

Etdigitur homines profani potentes talibus refutationibus odèndun^ tur,tarnen diamus hoc odicium necedarium edè,Só uereplacere Deo, amp;:hanc confolationem nos in icholis meminerimus, quæ plurimum incurruntin odia potentum, propter tales refutationes^

Extre)nutaigt;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Podrema pars ed epitads omnium maxime terribilis. Htc iam

Dei, puntur, mortui diuinitus uita recepta prodeunt,dlius Dei inter clamores Sf preces moritun cum tota rerum natura moueatur, ccclum SC terra, dolenduin ed nos adeo duros eile, ut tantx rei cogitatione non contremiicamus. Oremus igitur Deum,utnodrasmentes accendat,ut aliquo modo uoluntatem Dei, quoddJium uidiimam den uoluit, hoc iacriffeium omnium fummum con^f dderemus,8Cintelligamus in hac jpia tarn tridi pcena odendiiram Dei^adiier^ fus nodra peccata, amp;rurdisproponi mifericordiamt Quia bxc mors ed proa piciatiopro nobis^ In haccogitatione uere expaueicamus agnitioneirx Dei^S£ ruAiisin pauoribus erigamur dde, agamusgratias, quddhoc lacridcio Blij Deus placatus nos recepit. Hare luprd aliqiioties didia {unt, led nunc in extrea mo agone Chridi maxime repetenda funt, qui legi 8: cogitari a pijs line aliqua animicondernationenon poted^

Eclipfitcon^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^Bs notum ed earn fadiam edè tempore oppodtionis Lua

tra iMturteor ^^amp;-Solis, quia populus ludaicus célébrât Padha in medio menfe lunari. CS dinent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autemcertumdtulitatoordme naturae Eclipfes Solis tantirm in coniunidione

Lunae 8c Sohs deri, manifedum ed banc eclipdn Solis prorlus contra naturx ordinem faedam ede. Fuitigitur tedimonium Deidgnidcantisle fpeélatorem edèbums necis, nbsp;Ie uindicem fore, Sigiiidcatum edetiam omnibus hodibus

Chridi lucem eripi, futuros eos in horrendis, aeternis tenebris 8lt;^ pccnis, Sednon ip fa laceratio corporis, nonhorrenda fufpendo in cruce, deferd untanimos cogitantes depadione Chridi,dcut hie tridis clamor ;

cls^rchrf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qualis ed bare querela in dlio DeiAn indicatie deièrtum df abiedum

uerba exPfah 22, fumta funt, quitotus condderandus ed, d aliquo quijiime, modo uolumus cogitare, qu^m tridis dthæcièntentia. Dixi autem ihpra aid c?“«; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoties dedoloribus Chridi, Sóde eorum cauds, due obieifiis, Primûm natua

rale 0^commune ed omnibus,qudd laceratio corporis adert dolorem,de etiam Laurentia

lOAnms CA?7T XIX. 864. taurenti'us dolebat,fed cum in corde fentitur lædti'a propter Dei præfentiarrt fauorem, minus excruciatur illis externis doloribus* Secundo, naturale amp;nbsp;commune eft omnibus horribili confternatione fugere mortem, fed obrui^ tur hæc etiam confternatio lætitia cordis, quod ftatuit nos Deo placere, oC fuetur uitam æternam,et non dubitat fe iam ad Dei confpc(fî:um,et confuetudi

Chrifti,amp; omnium fandtorum tranfire^Hic clamat Paulus: Cupio diflob % amp;nbsp;Stephanus lætatur,uidens lefum ftantem ad dextram Dei»

Cur igitur maior dolor eft ChriftifQuia ipfe alio obiefto horribili pre^ •nitur, quod non fentiunt Laurentius amp;nbsp;Stephanus,quodcç Chriftus ideo tu« b^quia nos ferre non poftumus, Ipfe cnim fentit non tantum lacerationes cor« poris, amp;illam naturalem mortis ftigam, fed fentit pcculiares terrores, quibus oftenditipfi DEVSiramaduerfuspeccata noftra,ficut aliquandoin tacontritione fentiunt pifhorri bi les pauorcs,feu confufiones, feu confterna:« ùones,quafi abqciantur à Deo,de quibus pauoribus inquit Ezechias:Sicut leo contriuit omnia ofta mea. Et Dauid mquit: Quoniam fagittæ tuæ infixæ funt tnihi confirmafti ftiper mea manum tuam: Non eft pax ofubus meis a facie pec fatorum meorurn»

Atut aliquo modo hîc dolor à nobis agnofcatur, aut propria peccata aft „ h’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t'11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HOTrlbtu^ con

piciamus ipfi, aut cogitemus Dauidem horribili dolore opprellum,cum agno ßernAtio in feitfè caufam præbuiftè his tantis peccatis amp;nbsp;fcandalis,quæ lapfum ipfius fecu« Dauide defuo fafunt: Propter meum pcccatum,inquit,Deus iratus, permifit moueri feditio^^ quidem à meo fîlio,fèditionem fecutaeft coniugum mearum contamft natio,8d multæ cædcs in toto regno,amp; alia multa fcelera quæ comitantur inte=« ftinas difeordias, Sd innumcrabiles animæ oppreflac funt æterna ira Dei pro« pterfeditionem» Multi fanfti propter fcandalum mcvfticia mortui funt.Multi fanefti etiam contagio feditionis excufterunt fpiritum fan(ftum,et opprefli funt æterna ira Dei, ncc dubiumeftaliquas Dauidis coniuges mocrore extinftas ^flc.Hanc tantam molem malorum intuens Dauid, cogitat fc peftem efle Eo defiæ Dci,amp; uas iræ,amp; fortafRs in æternum abiceftum Deo»

III tali dolore aliqua imago eft dolorum Chrifti» Nam ut Dauid ftiftinet terrorcs propter propria peccata, ita filius Dei ftiftinet terrores propter noftra peccata, quafi ipfe fe totmoftris fceleribus polluiilet : deriuat eniin in fèfè iram ï^efquæ alioqui nos opprefTura erat. Eft^ fignificata hæc tanta res muftis di« •^is.Efaias inquit t PercufTum eftc à Deo,qua defcriptione Rgnificat non tantu Jiumanafæuitia laceratûefte Chriftum, Vritur Laurentius,ncc excruciatur in çhrüli'ctd, corde tanquamdDeo abieftus. Alia res multo triftior eft, iudicare fè d Deo tsnquam uas iræ abietftum eftc » Ita luftans fccum Chriftus in cruce,edft hanc triftilfimam uocem : Deus meus. Deus meus, quare dereliquifti mcC quah di« Cat,non lamentof propter corporis lacerationem,aut propter mortem,fcd pi'o pter aliud longe triftius malum,quód tu me rclinquis,quód non fentio in cor« delætitiam, quam fentiunt alp fan(fti,quos confolaris. Imo fentio te horribili« ter irafei peccatis generis humani,propter quæ ego nunc reus fum,coram tc in« quam: Non effet mihi acerbiftimum mundi iudieijs improbari, fed tuam iram fentirc trifte cft.Etfi autem non poteft magnitudo dolorum Chrifti,aut uerbis 1 iiumanis exponi, aut cogitationc comprehendi, tarnen neceftèeft pios aliquo modo eos confidcrarc,ut diftamus iram Dei aduerfus pcccata,amp; aliquo modo celebremus magnitudincm oneris, quod pro nobis Chriftus fuftinuit» Er cum

Dcüs hæc per Prophecas 8â Apodolos faepè répétât,uult certêConare banc do^ dtnnâin Eccleba. Ideo exci'temus metes ad harum maximarû rerum cogitation ne,et oremus Dcû,ut Iiicê in cordibus noiiris accendat, ut hune Cbriiii aponê, ‘ et hoc tantum bencbciîi magis magis^ intc}Iigamus,ct pro eo gratias agamus^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CEptimus locus de matre commendata lohannûNam multis alqs partibiis bu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ius bifioriæ, quia minus obfcurx rimt,non addam interpretationem, ut oirrn

SdreafiDî iu=gt; ncs intelligunt per farcabnos iignibeari audaciam amp;nbsp;furores bypocritarum tXu'fio'ueaù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore fuperbifîimèderidentium Cbriiîum, Euangeli

‘ uni, Eccleûam. Per diuißoncm ueftium, tûm baereticos dilacerantes Euam gelium, uariê ludentes di(fiis Cbriiii, tùm uerd etiam aliosimpios, ut Iulian num, ßmiles,qui facilitates Eccleßae, quibus miniiiros tunc ali neceife erat,

Rdquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ed bis omiilJs, dicam de matre commendata fobannf

wAtre chri/li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primùm bic cogitemus de bde èc fortitudinc matris,longe fuperat robur

bumanum baec fortitudo ,qudd adcii mater fpeflatrix talium fuppliciorunt bbfamp;^non extinguitur dolore^ Nee credibile eii ullam matrem in totogeneré ' bumano talc fpcifiaculumperferre potuiffe, autpofle. Neceife eilimturin ea magnam lucem, magnum robur bdei fuiiJe,Meminerat conceptum,nôrat Propbetarum praedidioncs de facribeio MeiPæ, amp;nbsp;melius eas intelligebat quam Apolioli, cogitabat rcfufcitatumLazarum,SCaliaexemplaAdeofcien batbocfacribcium blijbngulariS^inenarrabili conblio Deib'eri, SCeifeT^vlop pro toto gencre bumano .Nee minus lugebatgenerisbumanipcccata, quam jpbus bit] mortem, Ed in bis dolorihus o'bcdiendum cEe E)eo norat, nbsp;expen

Ctabat refuEitationem blip In baec duo bona obielt;Ea,id eE,in uoluntatem Dei Sgt;^ refuEitationem intuenti Ede,aliquantulum lenicbatur magnitudo doloris,. Memincrimus autem hoc exemplum in noiiris a{fli(ftionibus,ut obedientiam

n^mnKnddn j - Sccimdo typus hic coniideretur,bcut ChriEus matrem Johanni commen tdtEcclefiatn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcclcbam omnibus pqs, amp;:præcipuè dodloribus 8^ gubernatoribus

pijs difcipulii, commenAat, Semper multi 8^ magni dolores hint EcclcEac, id cEpiorum BC

imbccilliiim, nam diEidqs dogmatum Iaccratur,8i^Entit tyrannorum faeuin tiam, EJicpij doEores fanentamb]gcntes,aut errantes,prix’muniantimperitos, conbrment imhecillcs,euoluant obicuras intricatas quscEiones, ne homines impliciti dubitationibus incidant in defperationcs, Audiant 8^pijprincipes bhum Dei in ipfa cruce concionantem, ut fuis oEieps matrem EccleEamfouen ant, tueantur,iuucnt. De hacre iæpe tradunturpraccepta, utPfalm, 4ItBeatiis . 9^'^ uitelligitfupcr egenurn 8lt;^pauperem, in die mala libcrahit eum dominus^ eUo erMEc^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^^eceptum PElmi conEramus adhanc imaginem, in qua luccttpiAa^ojiyM

clefiam. ChriEi, non Elam ergamatrem, Edctiam erga uniuerEmEccleEam^Nam propter nos Et hæc publica commendatio tali tempore, 8i!^ ChriEus reuera dh ligitut matrem totam EccIeEam, ex qua affumEt naturam bumanam,quodeE maniEEum amp;nbsp;certum tcEimonium ingentis amoris cr^^ nos.

Sepulture nbsp;nbsp;Ç^^Ctauus locus eE Epultura ChriEi, de quapraccipue tempus conEderetun

chrifli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChriEus toto Ehbato eE in Epulcro,EtE typus fabbati uetcris multa Egni

Ecat, tarnen etiam hanc quietem Elif Dei in Epulcro EgniEcauit, Tunc enim Here quieuitDeus mirabih inenarrabilimodo, ciim ilia natura humana,cui unica eE diuina^ucriESniemontur,I^am ut Petrus inquit; ChriEus paffuseE

1 ü A J\ H 1 s L AT K 1 X1 X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^66

tarne, fed tarnen interea diufna natura humanæ unfta quieuit, ut pati nbsp;nbsp;mori

’’Umana poHèt^ficut i'nquit Irenæus : hoc eft,non exeruit fuas uireSjfed obed^ cro»^ lut æterno patri in hac humilitate* Verum eft enim,amp; femper ita docuit Eccic ’ïajnaturam diuinam nee à corpore Chrifti,nec ab anima difccfTiflcjetiam poft Jortem. Ideo Damafeenus inquit: quod femel afTumfitXoy©^, nunquam po^ ftea dimifit, nec à corpore, nec ab anima Chrifti unquam feparata eft diuina ’’atura fifrj Dei poft aftumtionem, 8^ tarnen reuera hæc perfona,quæ eft Chriss ftus, mortua eft, quia anima d corpore feparata eft, ficut textus inquit, Matth, ^7. Clamans uoce magna,cxpirauit. Interea quieuit natura diuina unita amp;nbsp;cor Pori 8c animæ, Hæc arcana fàpicntia in uita æterna difeenda erit,nunc ut tra^

I ^ùur in uerbo, ampleótenda eft fide, nee poteft aut cogitatione humana com^* ■ prehendi,aut explicari uerbis, Sed hæc admiranda quies in morte amp;nbsp;fèpulcro, ' ’tft obedientia in arcano Dei confilio décréta, quæ caufa ftiit CigniRcado ’ùturæ refurredlionis, amp;nbsp;nobis hæc miranda quies, id eft, obedientia meruit ’'fconciliationem,0c uitam æternam, amp;nbsp;noftram mortem,quæ fuiftèt res dam uata, fecit iam quietem, Deo placentem, amp;nbsp;iter ad uitam æternam» Sine Chris fto mortui homines iacuiftcnt,0^ iacêt in inferno, fed m orientes in Chrifto ia^ tucrunt amp;nbsp;iacent in fèpulcro Chrifti. Jmd nos omnes ftatim poftquam in hac uitafa(fta eft conuerfio ad Deuni, iacemus in fèpulcro Chrifti, patimur hanc tarnaleni naturam mortificari, amp;nbsp;fide expeeftamus refurredèioiïem. Hæcdo^« ffrina propofita eft in fèpultura Chrifti. Sed ab ociofis amp;nbsp;Epicureis ridetur, uec intelligi poteft, nifi ab ifs, qui in magnis doloribus quæruntconfolatios pukroçJjtû uem, èc agnofèunt fè condi non in infernum, fèd in Chrifti fèpulcrum,in quo ßi, fount placere Deo hanc quietem,eam^ iter eftè ad uitam æternam. Ideo non addam longiorcm enarrationem, quia hæc in ueris doloribus difèenda flint, ’ld tarnen commonefi'eri pios utile eft.

Hîc etiam quæritur de articulo defeenfus ad inferos, quid fît iîîe defèeiv ’us.Primùm ante mortem intclligunt aliqui defèenfiim ad inferos,ipfàm humi ’htionem, qua Chriftus horribilem fènfum iræ Dei aduerfus peccata noftra fu fonuit. Aliqui ipfam mortem amp;nbsp;fepulturam intclligunt,fed nos fimpliciter ièn riamiis Chriftum reuera reftifèitaflè Patres, ut Petrus dicit, prædicaflè fpiriti^ ’’us,quierantin carcere. Hune congrefllim ciim patribus iuxta Pétri didlum intelligo defeenfum ad inferos, neccuriofe hæc difputare uolo, fèd modefti amp;nbsp;cogitent arcana quædam de miranda morte amp;nbsp;refurredione Chrifti,quam fpeftarunt èc patres refufèitati,fignificari in dièto Pétri, quæ non flint planius «cj'tata.

Vintus adlus hiftoriæ huius de morte amp;nbsp;refurretftionc Chrifti continet ^^glorioflim exitum tantorum agonum, qui præceftèrunt. Nunc enimnar* ratur refurretftio filrj Dei domini noftri lefu Chrifti,qui poft mortem die tcr^s uo diuina potentia refufeitatus rcuixit,integre reftituta in fpfo natura humana w^cxutamortalitate. Hic autem diflèritur de triduo, de quo breuiterrefpons deo : Synecdochen eftè,hoc eft,etfi non fint integri finguli dies huius tridui, ras' men parte aliqua fingulorum iacuit corpus in fèpulcro. Depofitum eft enim d E e c e i) crucc

cruce poG boram nonam Muptdp, qux nobis eG tertia. Parte igitur aîiqua did Gxtæ corpus fuit in Gpulcro, Deinde Gquens dies fpacium eG d uefpera ad iie^ lpcram,8lt;^ hic dies integer eG, Voluit enirn baud dubiê propter Gngularem GgniGcationem integro fabbato quieGere,

Tertius diesincoatur ueipere poG meridiem fabbatffaitf^ corpus in pulcro eo ucfpere 8C noGe, 8i: aurorae tempore, qux noAem illam fecuta eG, ita 8i:bona pars tertij diei etiam comprehenditur, Hxc breuis accommodatio GiGiciatt Non enim audiendi Gnt homines leues,qui cauillationes acerbas de

ruiimnquant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Potius de ip fa refurrcGionis gloria amp;: eGicacia dicam us, qux egregiè

corpus. Hoc oGicium GgniGcat cultum legis 8é uniuerfam iuGiciam legis, ut difeipuli alicuius Prophetx, bene Gntientes de mortuo, iudicantes iniuGe interfeGum eGe oGendunt fuum amorcm erga mortuum. Sic illx mulieres tantinn cogitant hunc fuum doGorem mortuum cGe hoc oGicioornare eum Gudent, quod tarnen tantum eGctinutHis quxdam mortui rGatio, Tails eG cultus legis, difciplina mediocri diligetia laborat, ut prxGet aliqua oGicia, Gd hpc utcuncÿ Gruiunt huic mortali uitx,8gt;inon tollunt mortem,cG^ imago illuGrior aceommodata ad doGrinam, Lex Gne Euangelio tantum huic milc^ ' rx mortuænaturx eoncionatur, 8i: uteunc^ difciplina coGcet hxc mortua membra.

. , p . Gm non ungendus eG, Gd aho modo colendus, reuixit ut deleto peccato, 8^ tuikgifcrEt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^bisreddatluGiciam 8cuitarn, 8c unit agnofei datoriuGieixSt^

notis ^^^^}^teGaturxternum pattern conGttuiGe,ut hxc bona propter hunc mc^i diatorem, 8(: per hunc mediatorem Gde acCipiamus, Hane Hdemuultnosaf

tuos perfundunt, ille ipG reGGitatus KleGias, iuGiciam nobis reddit, non ib lam mortux naturx Gruatricem diGiplinam,Gd aliam iuGiciam, qux eG lux uita xterna,

Hacigimr antithcG'conbderata, difcamus quare reCiirrexerit ßliusDei, qiixGt efficacia refurrediionis, ubi nunc Gc, quale regnumGthuiusuiucnus Meffia:', ut autem ixpe alias,ita 8^Rom, 4, eoncionatur Paulus de elGcaciarc^ G-irrcdlionis, conferens mortem ÔC rcGirredtionem: Traditus eG:i]iquit, pro^ pter delidla noRra, nbsp;reGiCcitatus eG: propter iuGiciam noGram, id eG, mors

aduerGis noGra peccata, merctur nobis remilGonem peccatorum, SedreGu^ reStiomcoatuitam immortalem in CbriGo, quaiam uiuens régnât ad dextra patri s, eG eGicax, mittit 8^ gubernat Euangeltj miniGros, dat fpiritum fam (Gum audicntibus nbsp;ampleGentibus Puangelium,intereeditpro nobis, 8(^ dat

re mi Gion em peeca tor um, exa udit nos inuocan tes, defen dit 8i. Graat EccleGani

fiiarrij depellit diabolos, élus oroana, tyrannos, fanaticos ïpiritus, alïos impi'os, deni'cÿ rerulcitat mortuos, oc dac iiïtani æccrnamps, in quibusßdein hac uïta incoaca eliiulîicia, amp;nbsp;conpcit in æcei nas pccnas omnes quiperfeue^ vfuifeu dppli fantin contemtuDeh Hæc admiranda opera omnia faineffèûusrefiirrediiojf âion^Jiidc!^^* nbsp;nbsp;nbsp;quos ßde nobis applicare difcamus, quandocuncp corda nerècondernaca

8lt;^ immutabilc mandatutn Del eflcjiit confugiamus ad fili'um Dei refund tîtum, fedentem ad dextfarrt ajcerni paths,amp; cfcdamus nos recipi èC exaudirû Heo refurrexit, ut cxaudiat, ut fit eftieax, ut iuuet hanc miferanl mafiarn gene« ’’ishumam', quam fibi copulatn't æterno fccdcre. Non eft mortuüs amp;nbsp;ociofiis dominus, ut fingunt mentes fine luce Euangelij, led uere eft opitulator amp;nbsp;lai* üator,uerè adhuc clamat: Venite ad me omncs,qui laboratis amp;nbsp;oncrati eftis, ^egoreficiamuos, Quam difficib'sresfitinuchs dolohbuscxcitarcbancfi* dem, experientia monftrat, amp;nbsp;tarnen necelfe eft difei hæc certamina, 6^ in cis tonfirrnari fidem, intueri in filium Dei refufeitatum SóinRcclefiam prælen* fem,perinde ac fi oculis corporis cum cerneremus,amp;!^ adiunftum nobis comple lt;!Ieremur. Vt autem hæc fides excitari pofîît, necefte eft dodtrinam agnoici de fide,qua gratis propter Chriftum accipitur remiftio pcccatorum. Donee cnim fiærent in mentibus opiniones ex lege lumtse, non recipi nos,non cxaudiri,nifi fiîtis fit meritorum,non poteft mens erigi ucra confolatione, amp;nbsp;uero intelledlu fieneficiorum refurredlionis»

Præcipuè de refurreeftione hæc confideranda funt. Primum ipia hiftoria refurredbonis» Secundó effedtus, fcilicct, quod per Chriftum refufeitatum, Ôd ß/one. proprer eum redduntur iufticia 8d uita æterna,ut d idt um eft*T ertid applicatiö

fit in hac uita per fidem, qua Credimus uere nos recipi propter hunc refuft titatum dominum, 8d credimus eum efte affiduum intcrceftbrem pro nobis,öd hosiuuari ab eo öd dcfendi.Et ciim hæc fides fit incoatio uitæ æternæ in nobis, •leccireefi: earn in inuocatione in periculis öd adtionibus huiusuitæ quotidic trefcere.

Quartoilluftriateftimonia,uidclieet omnium qui uidcrunt Chriftum Dalios refufeitatos » Fuitenim manifefta èC dulciftima familiaritas, per dres confuetudme 40. Chrifti Öd multorum refulcitatorum ciim Maria matre Chrifti, Apofto* fis, 8^ quingentis fratribus. Ncc ullo unquam tempore à principio generis hu* mani tanta gloria confpedfaeft ab hominibus in hac Carne mortah adhuc ui* ucntibus,quantam uidcrunt fanfti illis 4O.diebus. Voluit enim pertotdies ift* ter fuos commorari confpici, Ut confirmarentur corum mentes de refiirrcdb _ nbsp;nbsp;nbsp;.

one,ac certo ftatucrent ucre reuixifte Chriftum,rtec obleruatum efle inane Ipe? pi-dtatorum drum,fæpèaftèdifie totos diesapudMariam,primasiIlasmatrortas,Euam, (jrimjrufnma Saram, Rahcl, Learn öd alias, öd fingulas de fuæ ætatis periculis öd diuinis libe ^runtcum mn» rationibus locutas cftLimdetiam de filio Dei fæpèolimconipcdfoàprimis parentibus, öd de ilia gloria æternæ uitæ,qua iam le uidebant donatas orna* taselTc. Sæpè complexæ funt Mariam tanquam filianl, eicß gratulatæ flint quódmater cftèt filq Dei,öd gratias egcrunt quod in filij paftione ingentes do* loresuna fuftinuiftet. Eft igitur teftimonium rcfurrcdlionis, conlenfus öd affe* ucratio tot hominum, qui his 4 Ö. diebus familiäres fucrunt Chrifto öd alifs rc fufcitatis fandlis. Deinde horum teftimonium confirmatur omnibus miraculis qua? poftea in Ecclefia per ApoftolOs, Öd alios teftes fadfa funt. Qtiinto confi* dcrentur didla Prophetarum de rcfurredlione, quæ ait Lucas, Chriftum in Uiâ ^pofloïoruni adEmaus enarraftC Sexto confiderctur Apoftolorum infirmitas, qui noil fo* lùm ante rcfurredtioncm ualde dubitauerunt, fed etiam poftea uix confirmäri potuerunt, öd tarnen in hac infirmitatc non abqcicbantur,quia dodtrinam öd te ftimonia auidè audiebant^Hoc exemplum fæpè multum^ cogitemus,curn no*

ftram i'nfïrmitatcm intuemur, èC agamus Deo gracias, quod recipit infîrmos» Sed fciamus etiam oportere nos dociles eiîè, audire meditari Euangelium, èC in ueris exercitqs magis magis^ accedere fidem» Hæc iêx capita breuiter rcf cenftù, ut præcipui loci docrnnæ de refurreélionc magis in conipedlu fint,quo rum cogitatio ad aJcndam fidem, Si. ad éxercitia fidei utilis eft Non recitabo . fingulas oftenfionesjfihgula colloquia,iêd obicuriora diCta ex præcipuis cxccr mummulierU pani» Prima oftenfîo faêîa eft mulieribus,quia ut per cas mors primiïm perua^: buifechriflui fit ingénus humanum, ita Chriftusuoluiteis primum oftenderc relb'tutioncm oflendat, æternæ, languidioribus prius opem fert Chriftus, ut fciamus eum hu^ milia^ imbecillia uerê diligere, iuxta illud : Calamum quaftàtum non con^ fringct,Ql}a.rca.utemdicit^ Neme tangas, quia nondum aftendi ad pattern meum,fànè miranda oratio cft.Sed hæc uidetur eflè fèntentia præcepti: Repre^ henditur mulier, quod defiderio humano expetit complexum Chrifti, amp;nbsp;fom# niât eum reuixiftè, ut rurfus inter amicos uiuat, ut antea, ÔC præfèntia uifibili le exhilaret,nondû ftit fide præfetiâ inuifibilisChrifti deinceps agnofcêda eflè»

, , nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KondumemmafèendiadT'ittremmeum.

I^onaumâjcen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

di 4d pitrttit. Duæ lunt mterpetationes,quæ utcuncß declarant hanc conracxionem» V li tata hæc eft, prohibeo contrelt;ftationem corporalem, quia afeendam ad pa^ trem, nec fruemini deinceps hac uifibili confuetudine, cui uos multû humanogt; rum affêcftuum mifcuiftis, Lætabamini mea præfèntia, ut pueri dulcium paren tumconfpeeftu,quifeiebatisuosmeo patrocinio tutiores eftè,fèd nunedabo uobis Spiritum l^ndium, cùm afeendero ad patrem, ut me alio modo complet lt;ftamini, ero præfèns inter uos,fèd fide me cernetis,8c fide compledcmini,non affècftibus puerilibus ut antea. Hæc ufitata interpretatio facit antithefiiicontre xftationis corporalis, quæ fi'ebat in confuetudine uifibili, Ô6 fidei complet tftentis Chriftum,quiaiam non cernitur oculiscorporis.

Altera ueró interpretatio, ut mihi’ uidetur, fimplicior eft, quæ fs-cit aiv tithefin duarum contrelt;ftationum,fcu uifibiliü conuerfationum. Nunc inquit, Nowrf confue* prohibeo contre(ftationem,quia ftulta fbmnias confi.ietudine,qualis antea fuit, trea^o^chri ftuæ nondum erat uitaæterna, fed alia erit confuetudo, propter quam miffus ftiinMiaater fum, amp;nbsp;nunc reuixi,fcilicet uita æterna apud patrem, ibi me 80 patremcernes

• oculis coram, ÔÔ complecfteris. Illud igitur tempus nouæ contreeftationis cogi^^ ta, nunc hos pueriles complexus, 8^ anedus omitte, fi'c uidetur eile concinna connexio : Ne tangas me, quia nondum afeendi ad patrem, quafi dicat: Tune contredabis me,cùm afeendero ad patrem,uidelicet,ciim te,amp; reliquam Eccle« fiam adduxero ad patrem. Aliud regnum, alia uita reftat uobis danda,in qua fruemini patris confuetudine, mea, Só ad hanc fententiam quadrant quæfe:« quuntur.

Quafi dicat, aliud regnum , aliam confiietudinem, conueiTationem, amp;nbsp;contredationem expedato. Qualis autem hæ fint confblationes, difeendum eft in affiduis exercitqs fidei amp;nbsp;fpei, promittit æternam confuctudinem cnni Deo, hanc intuentes, ac fperantes,interim fuftineamus labores, §6 ærumnas,amp; fimul fciamus nunc nobifeum eflè Meftiam noftrum, amp;nbsp;fide ampledendum, etiamfi nec cerni corporis oculis, nec contredari manibus poteft, adeft tarnen, ut nos gubernct, ÖC iuuet.

10 A H JM là t AT V T XX. 870 Multa tcftimom'a reRirreéh'onis narrantur à fèriptoribus hittorîæ Ëuan^ ^fh'cæ, quæ mcminiflc utile eft fèd nunc breuiter hæc quæ fùnt in narrationc bannis, percurram» Primo uefjîere eius di'ei, quo refùrrexerat Chriftus, uenit totum ccctum Apoftolorum, qui und erant lerofblymæ, amp;cdmialutaiïèt ^os, manus 8^ latus oftendifïct, in eodem colloquio incipit eis concionari de ’pbnim miniftcriOjdat eis Spiritum fanctum, Si addit mandatum de remiflîo« peccatorum, id eft, fummam Euangelrj eis exponit. De bis tribus membris ördine pauca dicenda iùnt,

Primiim fciarnus hic confirmari minifterium Euangelrj, Si promitti effi# fîciam Dei per uocem omnium docentium Euangclium incorruptum : Sicut me Pater,amp; fuit per me efficax,uocauit,S^ collegit æternam Ecdeftamdta mitto uos, ero per uos efficax uocabo Si colligam æternam Eccleftam» Hæc ièntentia congruit cum ilîo dido : Qui uos audit me audiuHanc dodrri 'lam amp;nbsp;coniblationem teneamus, ac uerè ftatuamus Deum efficacem eflè per ^ocem Euangelrj, Sd uelle ut promiftîonibus Euangelrj nos fùftentemus, 'pb nos fua uoce de cœlo alloqueretur» Hæc confolatio fæpè inculcanda,amp; cô^angelid, §itanda eft.

Deinde idem diftum affirmât, Apoftolos non mitti, ut imperia armis oc oipcnt. Et diicernit minifterium Euangelrj ab imperrjs. Expreffiè enim dicitur:Di/c«»«j utli, ^’cut mißt me pater,conftat autem Chriftum miftum eflè fine armis, Si regiis

Tertio confolatio pro docftorib.amp; difcentib,traditur,quod uidelirlrcut ad Chrifto pater ita certo adfuturus fit reliquis fungêtib* minifterio Euâgelq,

Quartd, neceflîtas fèruiendi minifterio Eüangelij ex hoc difto difeenda taxanda monachorum. Si fimilium opinio, qui putant cultum Dei aut ^apientiam eflè, fugere publicam adminiftrationem, amp;nbsp;abdere fe in latebras, bxta inud,Aa3^£ê(W(raç, Cùm autem filius Dei ex fua arcana lède prodierit, ut '^oceret,amp; ederet teftimonia doctr)næ,ut fi'eret uieftima j Si miièrit Apoftolos, omnibus gentibus colligeret Ecclefi'am, etiamfi hoc fine magnis tumultia fieri no potcrat,ideo nobis quo^ præcipit,ut uotati fungamur minifterrjs, *aec abdamus nos in latebras, Hæ confblationes prjs utiles funt, quia fæpê no^ bs obftrepunt hæ cogitationes, cur in hanc aciem uenifti 7 cur tanta mole pe^^ ’■‘culorum, Si miferiarum te onerari paflus esf cur non fugis ex his mifèrijsC* I'd tandem, quis iuuattef Aduerfushas tentationes omnes opponamus has '^onfolationes : Sicut mifit me pater, fie mitto uos. Item: Qui me confeflus fue^ coram höminibus, eum confitebor coram pater meo cœlefti»

Breuibus uerbis hiftoria grauiflima recitatur, quæ 8«^ teftatur Chriftiim natiira Deum eflè. Si fignificat qualis fit Spiritus fanètus. Si quod fit minifte* ^Euangelicigubernator. Primirmdarc Spiritum fandum, qui uitamæter^ iam,Iucem,amp; iufticiam æternam incoat,cft uerè Si propriè Dei. Hic Chriftus fjo afflatü dat Spiritum fandum ex fèfè ergo uere. Si natura Deus eft.Secüns! do,qualis fitjdocet uerbum inhalauit. Etfi perfpici diuina natura non poteft, tarnen Deus difeemens perfônas, Si fumens imagines d proprietatibus homft chriflit ris,aliquo modo oftendit,qualis (it natura diuina,ôèqualia fint diferimina per fonarû. Et cum uocabulis utatur Dcüs,quæ aliquo modo intelligimus,uult nos ita agnofeere et inuocare Deû,amp; eu difèernere à commentitrjs numinibus.

iiocatur imago pams, ßgniRcatiirergo, nafcißh’um cogitation ^óyou çr patris fèfc intucntis, gigncntis fui imaginem,ûcut in bomine cogitadone: ^piritmftn, gignitur imago rei cogitatsc : Ira in bumana colt;gt;Jtanone aligiio modo adum== '• brarnr,qnalis ûtgencrado blib^quàd btimago. Et quia Deus uocabuJisutb tur ibmtis ex humana natura, uult nos banc bmilitudinem cogitate, ut aliquo modo difcrimina perfonarum conbderentun Magna eflautemdignitashun mancenaturae,qudd Deus bas pidîuras Cuæ naturæîn nobis condidit.

Sic nomen Spiritus indicat aliquo modo, unde procedat, qualis ßt SpiritusCamfius. Etinboc Cbrißiexemplores eßilIuRrior,utinmenteho^ minis funt comtationes imagines rerum, quas cogitamus: Sic in corde funt Spiritus, id eit, balitus, nbsp;nbsp;motus, utm amore, ira Sc aids affè(ftibus experimar

ubi cor magno motu btndit Spiritus. Vt igitur blius Dei ed ima^od mente genita : Ita Spiritus eil a uoluntate patris, bUifeu amorfeu amoris ardor, amp;nbsp;balitus, quo Ce pater, 8^ blius mutuo' compleéluntur, nbsp;nbsp;quo anodos, amp;hoini»

nés comple(fluntur,Ideoamp; in bac biiloria CbriilusbalitulargiturSpiritum ran(fèum,quia à uoluntate Spiritus procedit, 8: cûm uoluntate cor in Chrifto copulatum eil,in quo ardet amorerga nos.

Jn bac bmibtudine, feupidura multa difcuntur. Primûm aliqüo modo , monilratur diCcrimen generationis, 8c fpirationis in diuinitate. Generatio eil proprie a mente, ipiratio eil a uoluntate. Deinde bgnibcatur, cur blius uo^ cetur imago,quia mens gignit imagines. Item eil blius, quia eil imago, bgnibcatur etiam magnitudo amoris Dei ergaeos,quihusdaturrpiritusiam (dus. Quia utfpiritusexnoilrocordeeffùiusin oCcuIonunciuseilueriamoris, 8^ transfubo natura:' no/lræ, ita bciamus uerum, non bmulatum amorcm eile, cùm Deus in nos Spiritum ex febe transfundit, bcut in îoële dicit:EiFundam de Spiritumeo fuperomnem carnem.Admonemuritem quàm mirandabmilitu^ do bt diuintc naturae in bomine. Et quantum malum, bas Deiimagines, beu b^ militudincs in natura bumana contaminare, 8c d Deo auellere. Hæc, 8ëalia multa prj hoc loco cogitare poffùnt conbderantes dariSpiritum bandum ipbo balitu. Eilcft boc bciendum, cum balitu, beu batu, beu emiib'one Spiritus corpo^ ralis ex pcdore Cbriiii, reuera bmul buiibeipbum Spiritum bancdum,perbonam tertiam diuinitatis.utbaec uerècongruant:EiKindam de bpiritu meo.Ha:cbre=i uiterrecenbuijutîedloresinuitentur adpiam de bis tantis rebus cogitationem.

Dixi tria in boc loco praccipuê conbdcranda eiîè, uocationem ad mb niflerium Euangelq, donationem Spiritus bandli, 8ë Rtmmam Euangelij. Haec coniunda iuntin Eccleba , miniilerium, Spiritus iàndlus, amp;:remi{bio peccatorum. Et cûm audimus nominari remifîioncm peccatorum, bmul compledlamur donationem Spiritus bandii, uitæ æternae, amp;nbsp;omnes pro^^ miiliones proprias Euangelq , quâd reccpti d Deo éxaudiamur , iuuemur 8(!^ debendamur d Deo. Deniq^ omnia hencbcia Euangelq comprehciu duntur appcilatione remüTionispeccatorum.Nunc igiturbummam Euangelq tradit dilcipulis,cùm banc uoluntatcm Deieis cxponit, Deum uerêauberre, Së dclerepeccata omnium,quihus uoce, 8ë miniilerio docentium Euangelium,bc rcmifbo. Hic legis 8ëEuangelq diberimen apud iè quiicp cogitet, ita hiclôCUs becillulirior. Ecxcnim cildoéirinapræcepcorumDcipræcjpiensquaîesnos

quæ faccre,amp; otm'ttcre oporteatjamp; poftulans integram obediênam^ac ^fnuncians iram Dei,amp; ætcrnas pcenas omnibns, qui non præftant integram obedientiam» At Euangclium eft prædicatio pccmtcntiæ, Sgt;C promiftio exhft bens propter Chriftum gratis remiftionem peccatorum^reconcili'ationem, ''^pntationem iufticiæ,donationem Spiritus fancTtijSc ui'tæ ætcrnæ,amp; has pro '^iffiones fide accipi oporteu Cumigitur ïongiftîmê différant hæc doeftrina: genera, ut læpè diêlû eft, diligenriffîmè cauendu eft,ne conftindantur. Cumep Chriftus hîc det mandata de remiffîone peccatorum, intelligamus gratui=« tani remilîiOnem, ut fîrpè d Paulo declaratur»

Secundd ftiainiis hoc ipfum minifterium Euangeln,eflè minifterium fpi^ enuSjid elt,Ueum ucre emcacem elle per hoc miniiterium,uerê dare Spiritum ^anftum,pcr uocetn Sgt;C agnitionem Euangchj,uerê trahcre,8ô mouere corda,ut banius hæredes uitæ æternæ» Etfi aute humanæ lapientiæ uaïde mi'rûuidetur„ ’’estantas effici per uerbum,ôô non poftulandos eflé in hac uita ali'os contuitus pfijtamcn nobis certiffîmum fit hæc l'ta eftîci per uerbum, ideo fcn'ptum cftî ^uangeïium eft potenti’a Dei ad falutem omni credenti» Item l, Gorint» 3. Eu^ ^'’gehum eft minifterium Spiritus» Hue adiungantur ôô uerba Chrifti hoc lo^ eorecitata : quorum remifèritis peccata, remittentur eis» Hîc affirmât clarè auf ferri peccatum peruocem Euangelp, quam (onat minifter, ideft, Deusuerè eani approbat, èc per cam dat Qairitum fandum. Hæc teftimonia de præftntia ^efficacia Dei per minifterium, i icccffe eft habere familiariflîmè nota,ut ’’osipfiin inuocando acquiefeamus, amp;nbsp;hune Deum intueamur, qui iè in hoc ’’erbo patefccit. Et ftiamus non quærendos efle alios contuitus Dei,ôô execran ^os eflè furores Enthufiaftarum,qui omiffb uerbo, fibi ipfi fîngunt Ipeculatio;« •aeSjSc afflatus, amp;nbsp;aberrant d Dco» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;'

Tertid difputatur hîc de priuata abfôlutione, an hæc quo^g approbata bthocteftimonio» Breuiter refpondeo: Minifterium Euangehj eft annuncia=: ' ’loremilfionis peccatorum, quæ offertur omnibus credentibus in Chriftum» Hæc annunciatio poteft fieri, aut in gencre pro multis, at in concione ubi au# diens, amp;nbsp;in uera pccnitentia ft erigens uoce Euangelrj, fide accipit certd remifli onem peccatorum amp;nbsp;Spiritum ianftum, ficut Cornelius,amp; alij in publica con=« done accipiebant Spiritum fandum» Aut poteft fieri priuatim, cum fiiigulis petentibus annunciatur rcmiffio, ut Chriftus abibluit mulierem in domo le# profi» Et Paulus abibluit, amp;nbsp;iubct abfolui inceftum» Itacj certiffîmum eft,prft * üatam abfolutionem elft Euangelq uocem, confirmatam amp;nbsp;hoc iplb diefto: Quorû rcmiftritis peccata, amp;c» Semper igitur fuiffè earn in Ecclefia manifcftû dt,nam amp;nbsp;Petrus Älexandrinus citât morem Bcclcfiæ fuperioris,contra furo# tes Meletij, Sc Catharorum, quæ lapfbs priuata ablblutioneftmper rccepit, imô Prophetæ earn etiam in ucteri teftamento, intelligentes Euangclium, ad#* miniftnarunt, ut Nathan priuata abfolutionc annunciat Dauidi remiffîoncm peccatorum,Daniel régi Babylonico Nabuchodonolbr»

Sedignari Euangelq,uociferâtur Iblius Dei efft remitiere peccata»Hgc ca#* uillatio eft infulfiflîma, quia ut in baptifino minifter loco Chrifti recipit homi nê,amp; uerè remittit peccata tanquâ gerens uice Chrifti,ita in annunciatione Eu* angelij, nihil fua aut humana autoritate agit minifter, ftd pronunciat ftntenti# ani à Deo ipfi commendatam» Nec intelligunt,quid fit minifterium Euangeli) qui propter illam infulfiflî mam cauillationê aboient priuatam abfolutionem,

Multæ narrationes tcftïmoni'orum omittuntur in redtatione Iohannis, giix extant ïn hiilorijs Liicx, amp;nbsp;aliorum, qiias nbsp;nos hic omittemus,S^de hac

ipfa hifloria Tbomxbreuiter dicam^ Omïtto edam curiofam difputadonem, de cicatridbus uulneriim, an bæ maneantin corpore refLirdtato, ac tantüm re^f rpondeo, Cbriftum oftendiiîè fe, quia pro fua magna bonitate uoluit magnam dubitationem inßrmi difdpiili fanare^ Tres autem hi loci przedpni hint in hac bifioria:Primus,magna inbrmitas amp;nbsp;dubitado inApoiïoIisSecunduSjConFeh^ bo conbrmati Apo{loli,a{Ieiierans Chriihim effc Deum» Tert/us, dodrina de bde, qiidd rede inuocetur Deus, cum tantum ßde per uerbum eum intuemur, agnofcimus èC compellamus hunc Deum, qui /e per Euangelium, miffb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

florin de Tho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;articulo ualdc needle di omnes inuocantes erudiri,quia diipu^ (

t'nfanäorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uita,amp;' ucrê dolcamus nos circumferre tantam caliginem inhr

d^pibes ebè inbrmos. Dociles, hirecipiuntur8C fanantur, ' uidebcet audientes Euangelium, amp;nbsp;bias cogitationes frenantes amp;nbsp;captiuantes in obfequium Chribi.Alq uerd funt indociles, qui pertinaciter ante feront Eui’ angdio bias cogitationes. Hi non recipiuntur, fed abqciuntur inter bobes EuangcltpSicut ipb fc declarant elTe hobes,8lt;^ difccdunt d Chribo,utilliau^ ditores,qui Ioannis 6,dicunt: Durus eb hie lèrmo,.

Diótum cfl: fuprd hoc in loco tradi docftrinâ maxime ncceflanam de agni tione 80inuocatîonc De»: Quærunt eni'm anxi'æ mentes, quid l'nuocent, quo^; iiodomagis l'nuocemus nos ucrum Deum,quàm Plato aut Xenophon, qui ftiam cogitant le inuocarc unam mcntemæternam, opificem, ôôièruatricem Dci|'pcryîlt;ie«lt; ’nundi, generis humani, Quærunt item, an fàtis fit fie alloqui Deum, intu^ ddti uerbi^ ^nteshune,qui iè per Euangelium patcfecit,amp;quomodode uoluntateeius ftatuere debeamus,amp; an fatis fit acquiefcere in uerbo Dei ♦ Mallent enim huf •nana? mentes coràm cernere uifibilem ipeciem Dei, quam certd intuentes feis: ^^ntfenon aberrare à Deo*MalIcnt 8gt;C confblationes audire coràm,ut Moyiês intuetur uifibilem ipeciem, nbsp;nbsp;de fingulis négoces accipit clara uoce Dei tradi^:

tasfententias»Sicnos etiam coràm amp;nbsp;familiariter uidere amp;nbsp;audire Deum eu* pinius.De his quæftionibus reefiê erudiri pias mentes neceflè eft»

Monachi breuiter refpondent, ièmper de omnibus hiÿ quæftionibus du:* l’itandum efïc, an fatis fit fie inuocare Deum, alloquentes hune Deum, qui iè pfrEuangelium patefecit, an uerd nos exaudiat, an acquieftendum fit in pros: ’’liffionibus. Adhæc omnia cthnico more relpondent monachi 8cMahomegt;= dubitandum eftègt; Econtrà uerd Enthufiaftæ amp;nbsp;Anabaptiftæ, cum uide#; ’ hanc dubitationem ethnicam eftè, iubent petere, ut uifibilis ipecies nobis oftendatur» Sed error utrorumep deteftandus eft, èC quærenda uera amp;nbsp;firma ^oftrina de fidc,Ô^ diftendum quid fit fidesgt;

Sic igitur refpondeo: primiim non petendam eftè ipeciem Dei uifibilem, ’itcdubitandum eftè an reeftèDeum inuocemus, ièd tune uerè amp;nbsp;reèèè Deum wuocamus,ciim mensalloquituriliumDeum,quiièpatefecitdatoEuange« liO)amp; miftb filio Domino noftrolefu Chrifto» Hæc inuocatio difeernit Xeno pnonteam 8^ Paulinam, amp;nbsp;placet Deo, amp;L quód fatis fit fie inuocare,docet hoc inuocationif, ^idum : Beati qui cum non uiderint,tamen credunt,amp;: congruunt ad hanc do lt;^trinam omnia difta de fide* Rom, Fide accedimus ad Deum, amp;nbsp;Rom * 10* Erope eft uerbum in ore tuo, amp;nbsp;in corde tuo. Tantum nos ad hoc uerbum de=» ducit,in hoc uult cogitari Deum, amp;nbsp;hac fide cum compellari, nec aliud rcquF fit. Deinde de uoluntate plurimû refert hoc firmiftîmê teneri, acquieftendum tflein promiftionibus, perinde ac fi nouæ uoccs de coelo inter tonitrua amp;fub tiinautinmonteSina,ibnarcnt,Etfiautcm difficile eft nobis fie acquiefcere, lt;nbsp;magna lufta eft cordis diijautantis, an uerè hæc fituoluntas Deiergatc ^tio(ß,quam in promiftîonc tradidit, ut cum dicit: Venite ad me omnes qui la fioratis, amp;nbsp;ego reficiam uos, tarnen confîrmanda eft mens diftis de fide,Rom* îduftifi'cati hde paeem habemus, Sô fimilibus diftis*

Nec aliæ illuminationes extra Euangelium quærendæ aut poftendæ Ent.Hæc nccefraria,amp; falutaris doeftrina de agnitione amp;nbsp;inuocationc traditur in hoc difto : Beati qui non uidentes credunt, amp;nbsp;magis peripicua fiet huius dft fti fententia, amp;nbsp;fiet illuftrior utilitas, fi earn iæpc cogitabimus inter inuocan*

JN poftremo capite narrat plura fatfta, in quibus Chriftus ft poft reftirreiftio* nemÄpoftolis clariftîmè oftcndit*Nos omnia teftimoniacollc(fta,fæpère=» petamus ad confirmandam fidem noftram, Deinde cùm ftrè in fingulis coiv

875 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN E7ANG:

Clones aliqiiæ ßnty inßgnem doólnnam continentes,has quoc^ contemplemun In hac hiiloria quæ hic recitatur,tres funt loci præcipui: Primus de minißerio datur mandatum miniiîris,ut diligant Chriiium, S^paicantEccleßam.Secam dus de difcrimine difciplintc crucis^ Tertius de uocatione, ut fuæ quiCque uocationi obtemperet, nec rclinquat ruam,aut frangatur animo, etiamii alium

dia mmiftriiquot;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo loco,uidelicet,de mandatis,qu3e dantur Apon:olis,ut diligant

Chrifium,amp;:pafcant gregem, fciamus hic regulam tradi, continentem præcb ^^t-tutes omnium docentium in Eccleßa, Prior eii, ut diligant Cbtißum, id eE,agno{cant, uera hde innocent Chriiium, diliganteius doéèrinam, nec magis ament Cuam potentiam, opcs,uoluptates,quam Chriiium, Hocfuiv' damentum niß ßtin dodiore icu mibernatoremec doiiirinam conßanterdeien det,ncc cæteras partes minißerq ßdeliter adminiiirabit, ut multi ambitioneS^ cupiditate uindidix, fparErunt amp;nbsp;fpargunt falfa dogmata, quia magis amant gloriam ruam,quam Chrißum ueritatem Euangelh,ÔCnunc manifeßunieß monachos,proptcr quteßum tueri impios cultus mortuorum,amp;^ fuas mißas,amp; alias ßiperßidones, Vß igitur do(ßores integritatem èC ßdem in minißerio uangelq praeßent,prins in eis Chrißus dileifbonem ßagitat, Htec plana amp;per^ ipicna ßme, qnia nemo ßdeliter Eruit ulli domino,n]ß diligat eum,

KefutAtioui. nbsp;nbsp;nbsp;Qndd autem ex hoc loco Cumta ßintargumenta de primatu Romanipon

Mtfonis‘de^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reiponßo eßpiorum:etiamßiurediuinoRomanusepißo^

primatuRow, P^^^ nbsp;nbsp;nbsp;ßimmus, tamcii neeeße eßet ah eo dilEntire,cüm defendat dogmata

rontificii. pngnantia cum Enangelio, amp;nbsp;idola,ut Paulus inquit: Si quis angelus de ccelo aliud Euangehii praetlicabit,anathema ßdMLanifeßäeß ante atroces errores SC idola defendi Romano epißopo, lt;5^ eius fatellitibus, Ita Ieremias,amp;^iZacha^ rias, alij diiEiiErunt ßiis pontißeibus, tametßmanifeßnm eratLeuiticum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Pontißcem iure diuino ßiperiorem eße caeteris facerdotibns, Hac reiponßone primirm pq fe confirment in horum temporum controuerfijs,

Heinde facile eß re/pondere ad uicioßis connexiones, ad Petrum nomß natim dicitnr: Paße ones meas,ergo exteris Apoßolis anteponitur, Neganda nbsp;nbsp;nbsp;,

eß conßqncntia.Nam alibi communia mandata dantur omnibus,ut Lueæ ab timo,St^ fuprd in Iohanne:C2uorum remißritispcccata,remittentur.Nec conies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

(ß ura lila firma eß, Petrus plus dihgit,ergo ei tribnitnr maior poteßas, Poteß enim fine poteßate maior dileßio eße in priuato,quam in gubernatorc,denic^ minißerium Enangclqeß mandatum docendiEuangelii amp;:adminißrandi fa^

C‘e ^minifle ^^^tnciita, non eßpoteßas fiinilis politicæ ♦ l\lam poteßas politica habet mam rij. datum tuendi difciplinam nbsp;nbsp;pacem, iuxta certas leges, ui corporali,amp;ihabet

certiim populum, quem cogit ad obedientiam poteß ferre nouas leges com grnentes ration!,utiles fiio impcrio.Non eß autem minißro Euangelißalispo teßas,non habet autoritatem ferendi nouas leges extra Euangelium, nec ui aut cxcommunicatione cogendi alios minißros ad leges extra Euangelium latas, EJon eß igitur fingenda poteßas alicuius cpUcopi ßmilisregum poteßati, ut de Romanopontifice fingunt, Heec fatis fit de hac quaeßionebreuitermo^ nuiße,

Heßeundo loco,ßilicct de dißrimine diciplinm 3dcrucis, Cdm eßesim nior,inquit Chrißus,cingebas te ipß,3dc. V^t faepe alias, ita Öd in hoc colloquia taxat Chrißus ßultam perfuafibnemPetri,quiexpcßabatiam poßrefurreßb onem

’’nem Chrifti illud aurcum imperium,quo putabant ludgi (e domitis gendbus fnnimam potendam amp;nbsp;opes poflefluros efle» Imo inquit nunc i'nidum erit in* S^ntium affliddonum» Äntea cingebas te ip{e,nunc alq cingent» In hoc loco di:* ^ccrnatur diiciplina rationalis crucc»Diiciplina eft diligentia regêdi externos ’notes, iuxta mandata Dei,hoc eft,utcuncß leipfum cingere,Etfi autem hanc dis« ^ciplinam Deus præcipit, ut dicitur : Lex eft bona legitime Utende Item : Qui §hdium acceperit, gladio peribit,tarne tantum eft externum opus,quod etiam ’nimptjs efle poteft» Sed crux dicitur affliiftio,no accerfita noftra uoluntate,ied ^ntorta à tyrannis conantibus delere Euangeh'um,aut lequens communem in* ^•■niitatem naturæ hominum obnoxiæ morbis,paupertati,infamiæ,8ô alijs do Jnribus,non accerfitis noftra uoIuntate»Toleratur autem propter obediendani ^todebitam, amp;nbsp;ad earn obediendam accedunt fides, Ipcs, 8(5 inuocatio* Tali* nniaffliftionum tolerantia in fancftis uocatur facrificium amp;nbsp;mortificatio,ö(S ^nngê maior 80 difficilior res eft, qudm diiciplina pædagogica,de qua prius di*

Præmonet igitur Chriftus Petrum, ut deponat illud dulce Ibmnium de Potcntia 8^ opibus, 80 ft præparet ad crucemgt; Sæpè autem alias dicftum eft, in ^olaEcclefiaDei extaredocftrinamueram decruce,8d firmam confolationem» Ethnici alrj ignorantes Euangelium, neccaufas norunt, unde fint tantæ cala* niitates,tdmpræftantis naturæ hominum 5 nee nôrunt effîcacia remedia uerè bnantia dolores cordis* Sed Euangelium, 80 caulàs oftendit,8lt;^ remedia, ac læ* P^aliâsintegradoftrinade hoc loco recitata eft,quam certê oportet omnes lèmper in conlpclt;ftu habere, ut teneant in magnis doloribus ueras conlblado* nés,

Dixi in tertio loco contineridocftrinamdigniflîmam memoria deuoca* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ie

^one,ciim diuerfa fint in Ecclefia dona, 80 diuerlæ uocationes, ne aut delpcra* uocaiiont, ’ionefrangamur,autinuidentia incendamur,propteraliosantecellentcs,aut pfaua imitadone ftu KaKo^KAia,aut 7roAu-7i5ay/xolt;rcwH,deftrta noftra uocatione,in ali* das irruamus,hæclatè patent in uita, ut exempla oftendunt* Nos quia noftra entU inuocA» •lonanon funt paria Prophetarum 80 Apoftolorum donis, angimur 8(S dubi* tionc. ’anius,an Deo placeamus, an Deus ueht adelft noftro curriculo. nbsp;nbsp;Hæc im* a»

^dillitaseqeiendaeft,8ôftruicndumfirma fide, etiamfidonanoftrafunt exi* ^nti^ §na, Præterea Cain, Saul, inceiiduntur inuidentia* Hoc malum ufitatum eft nonfoliim in Ecclefia,ftd etiam in alqs hominum cœtibus* Pompeius dolet inuidentu^ crefeere Iulium, èC ft qua fi' inferiorem duci, ideo facilius impellitur ad mouen* ^unibellumciuilc,acutinimperqsftditioncs 80 bclla ciuilia omnibus ætati* ^nsexinuidiaamp;cupiditateuindidæortafunt: Itafæpè in Ecclefia motæ funt falfæopiniones,8ô magnædiflipadoncsfaftæfunt, utinuidi alios creftentes bco mouerent,amp; ex faftigio excuterent* Sic Arius dolens alium fibi prælatum tfleineleftione Epifeopi, mouit certamen de filio Def Et hæc noftra ætas ui* exemplaaliquorum,quosconftat tantum liuore incitatos elft,ut moue*

’’cnt, aut propugnarent fallàs opiniones ad labefacftandameorum autorita* r. ’em,qui antecellere exiftimabantur* Cùm igitur ualde commune malum fit, Uuorti. Inuidcre mclioribus, èC læpè horrenda incendia Ecclefiæ, 80 imperiorum inde oriantur,diftendum eft, quale fit hoc malum, quæ fihtftmina, quæ fiht con* ïunâæpeftes,utmaioreprudentia repugnemus omnibus his morbis* Semen

eft Eiperbia,ut in Saule,PompeiOjCt (imiïibus,quï iioïunt antecellere omnibus» Deinde Cequimr inijident:ia,quæ remouere parë,aut creicentêconatur, Deinde utantagonifta loco moueaturyqufrituroccaiioeius premendi, feu conddisca luiiqSyUt: Hngit Saul Dauide inuadereregnu, feu pala arma capiuntun Hæc ui^ cia omnia dânaea funt à DeOjfuperbiadnuidêtiadniuria.Difficileedaût acrib» hunùlfat^^ frenare bos impetus, fed exêplû illudre alieni d fuperbia inuidentia contentifua ^^d Jonathan,hunc nobisproponamus,hune imitemur.Hic primûeft humih's, uoeatione ht quia timotcDeiaonofeit fuam inRrmitatê.nec appétit reonû,imô feit nibiledè oriA tan. ma/us hominum uita, gubernationem præfèrtim popiili Def Scitetiam

' hoc ipfum regnû Dei donurn edè,nec inuadendum edè ab ullo bomine,fedbûc habiturû edè,eut Deus fuo condlio traditurus edèt, deut patri Saul tradiderat! deinde non edinuidus,podquam uidet Dauidem a Deo ad banc gubernatioa nem uocatum edè,non dudet eum loco mouere,lèd cedit ei,amp;: fefe ei fubqcit, Si gaudet alium prxdantiorem eleûum edè,cuius gubernationem uidebat futua ram feîiciorem gubernatione proximi temporis,qudm Saul 8é ipfe tenuerant^ Podremo necimurqs aŒcit Dauidem,ièdeum uerc dihgit,ueneratur,S^de/èn dit aduerfus patremjd^ propter multas caufas facit,fcd ^e debere Dauididika (dionem,fcit fe ei nunc fubiedium edè,ut regi,fcit etiam propter publicam utild tatem concordiam tuendam edè,ô(' eum regem qui à Deo uocatused,adiuuan^ dum edè. Has lonatbac turtutes diligenter condderemus,ôlt;^ nodros impetus, d quando acmulationum ièmina oriri uidemus, timoré Sc inuocatione Dei rca primarnus, Ita Chridusreuocat Petrum adcondderationem propria^ iiocati!^ onis :Tu mefequere uocantem,necccrtatoæmulatione autliuorecum alio,fi nbsp;nbsp;nbsp;.

quem tibi prxcurrere ex]dimas,amp;^c. Tertium membrum ed depraiia imitatif I KccKo^HÂia one, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SccoufuRone minidrorum, uiderunt multi exempla Propheta^

^^(^rlficauerunt. Idimitati funt contra regulam, amp;:puta^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

uocationis. bantfe cultum Deo iingularem prpdare,quia Prophetæita facriRcauerant, fed imitatio erat umhræexternx,amp;!^non Propbeticiipiritus, Ita omnibus tempos ribus multi peccâruntin EccleRa,praua imitationeJudpi maidaruntRlios abuß exemplo Ä brabæ,multi de ferner tint coni tiges amp;: magidratns, ôé concedèrunt in eremosprauaimitatione,SicprauaimitationecreuernntabufusccenæDo^ mini,cumulatæfuntMidæ,ôlt;:fccutæuenditionesearum, Denicÿ ut in omnia bus rebuspraaa imitatio periculofa, nbsp;fepêperniciofa ed, Ita maxime in cub ;

Ssepèetiam æmulatione minideria confunduntur,Epi{copi omidbmune^ re Eccledadico,uoluerunt pares edè principibus, fa'pèconcionatoresuolunt regere politica négocia aularum,aut ciuitatnm,8cdodores literarum, cirm uR dent dilputationesde religioneplaufihiliores edè, quam dodrinâ inferiorum » artium,duntfubitdTheologi,Hæcambitio ualcle perniciofa ed EccleRæ,amp;^ vniuerfæ uitæbnmanæ, ideofrenanda ed,amp;^ièmpertenenda régula:ßilium uoîo maiorem edè,quid ad te,tu mefequere.Suam quidp uocationem intelligat Sein ea feruiat, eam^ omet, duedthumilis, dueardua, deut udtatê dictum ed ; Spartam nadins es, banc orna, Hanc metam non tantiim bnmana fapiena tia, Ièd multd magis diuinis præceptis circumdatâ nobis edè Iciamus, quia Pea trusexpredèpræcipit, nedmus’a^^o^/oeTrdnoTroh S^ Paulus eraditidîmê inquit, I, Tbefd4, Hortamnr uos fratresantecelleremagis SCdngularidadiocurare, lit quiefeatis agatis propria ; Valde dgnidcantibus uerhis ufus ed,

Profanos homines ambitio incitât, ut extra uocationes crumpant, ut Antonis Us non contcntus eft fbcictate imperq cum Oftauio, fed ibius uult rcgnare ops preflb focio : aut moueant non neceftaria,etiamfi fuperiores uocationes non uis agendi, ^fnrur appetere, ut C, Gracchus multis nouis legibus latis turbabat Rempub, ffntuoatto» Agraria,iudiciali,amp;^ alrjs» Eft enim uiciofa ambitio, cupiditasgloriæ,quænon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.■

âppetiturordinc,ciïmuidclicetquæriturapplaufus qualiumcuncp,tentatisalt;fti onibus fupra uires, aut extra uocationem, fiducia propriæ fàpientiæ, aut fuas ’■iiin uirium, Hane uiciofam arnbitionem fæpê damnat Spiritus fandtus, ut ad

12. Dico autem per gratiam quæ mihi data eft, omnibus qui ftint inter Uos, ne ientiant de ft iupra quam oportet, ftd ftntiant de ft modefte,ut cuic]^ dis ftribuit Deus menfuram fidei,8C ad Gal. 6. Si quis putat ft aliquid elft,cum nft ^ilfitjftipfum decipit.

Cum igiturhæcftuïta ambitio malum fit plurimisufitatum 8c multis putatur efle animi magnitudo.Paulus contrariam arnbitionem opponit,id eft, fontrarium modum quærendæ gloriæ, amp;nbsp;retinet nomen ambitioniSjfStAo'à^ioç, Buod eft quidem commune ad uicium amp;nbsp;uirtutem, etiam ueteri more loquen* ‘Ibfed tarnen ideo ut eflctilluftrior admonitio,nomen idem retinuit,quod erat 2pud ambitiofos plaufibilius amp;nbsp;gratius, quail dicat, fit fane præclarum quid* ^ani ambitio ftu gloriæ cupiditas, nec uitupero gloriam, aut gloriæ cupidita* ^tnijfed fit rede ordinata:Gloria eft approbatio conftientig rede iudicantis,amp; shorn rede iudicantiu. Hgc approbatio appetenda eft,ftd conftientia rede ius dicans no approbat impetus eorum,qui fuftipiunt res fupra uires,aut extra uolt; cafione, ftulta fui fiducia. Nemo redê iudicans laudat Antonium,aut C.Grac^ ':hu,aut fimiles,ftd conftientia rede iudicans,approbat uoluntatem ftruientem uocationi, amp;nbsp;intra has metas ft continentem, propter uoluntatem Dei, amp;nbsp;quia uidetinfirmitatem humanam non pofft molêgubernationis fiiftinere. Qualis ^ituoluntas lonathæ, ultró credentis regnum Dauidi, Talem uult efle «êzAoïLs in nobis,contrariam illi, qua ardent profanæ mentes, quæ multa mouent uon neceflaria, aut erumpunt etiam extra uocationem. At uos quieftite, in« fluit, id eft, non mouete non neceflaria, ÓÓ ftcite proprias operas, id eft, facitc officia fuæquilqpuocationis. Hæc tota dodrina de frenanda ambitione

Ie eft, ut errantes impetus coercere dilcant, regant confilia mandatis Dei,timorc Dei, fide, inuo* catione Dei,ficut ftriptum eft : Com*

ILLVSTRISSIMO PRINCIP1, PIETATE ET M^GKITEDIEIE ^NIMI ’PItÆSTAKTI, PHiLlPPO LANDGRAVIO H A S S I TE , COMITI /N Cxttendnhogen, Dietz, Nida, Sgt;C Zgenhain STic, Philippus Melantbon D^

OTT jiDEO yit^T FERREÓ If IM O S F M , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R V D IE jiT gr E

t^narus 'Eiul^artum opinionum in hoc dritte confuetudinepror/uspiit nep. attendanij ne^ intelli^anij quid in Imiuerfiim de reli^ionej quid deßu= dqs doElrin^CJirißianaj deq bis Inboribus ac certaniinibus, qutepq'iiel in explicanda^ lieb in deßendenda reli^ione Cbrißiannßußipiunt, maxi* .napays bominumiudicet. J^ideonos a^ere caußimj neceßariam qui* demiTTmagnamßedniminibplaußbilem. Semperenim meetEcclefta Dera, opprebTain* (ßepes ae Principes queruntur tranqui/litatem communem dißimilitudme doPtrin^ turban: \o* bunt attemperan rdi^iones adßuas Dtibitates,ts-adtranqut/bitatem,nonadDerU^^^^^ adßormm Eei. ^lud biommum^enus ePb,Monaebn,:tTf biorumßmibes, indoPti amp;perti* TMces ßpocntce. bi mordicus retinent erroresßuos, Deb ne iaPluram opinionis faciant, ^eb ne quid de quaßudecedat. Tertium^^enusePi,quodßuperbißimb irr G mantea auda* cm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes re iß^ies Epicun more, tanquam mania terricubamenta lt;tsr fabubas,

J^ap! on us,ßu a 1 o'étis ortas. Eabesßunt ma^na ex parte Pontißces, Cardinabes, Epi/copi, Canontetpi^r quidam biterati nimmmßbi pbacen^ qui Dtinam meminijßent td,quodipß apud Pindarum begunt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AoiJ'oßc-M Quanquam autein tarn

rnubti, ^quidemfidentesinßßi^iorerum/iumanaruin, improbantboc noßrumßudi* rmi t bußrandee ac propaganda: doErime Cbrißi, tarnen nos meminißPe oportet diPlum Paubi,quiatt:NonpudetmeEua)i^ebiJ. Ebon errore mentis, non cupiditateabiquab.anc cau/am animus, fedhabemusDeram, nßam, ^^rauem ^jrptam noßrt cqnßbij rationem. -^tbeniseratformubaiuramenti,Dtfobeteße,inquamlurareoportuitcerto temporeom^ nesctues.Ineaformuba erat/net/lomßißimafententia, ^bmuddubiêdprimis amp;nbsp;Derb ppspatribuspermanustradita / Puprnabopro ficris ^fobus, amp;fimuicum aliqs:’lt;.u..v;i

maats nos tn Ecebeßa Cbrißi, rfcimusdiuinitustraditameßbdoEr^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet omni fludio earn tueri,

^itare, cum tot ib/ujbribus exempbis deebarauerit, quanti faemt bunc bonorem. Quarenon deterreamurßu Epicureorum,ßu Efpoentarum iudieps, à noßro inßituto, aeßatua* ^f^^^^^’^^^^^^/^^^^^ß^^^^^datemcur^efuturameff. bDeindeibbudDideamus, Dtinex* pbicationep^rauißimarum controuerfarumßdem tsF debeEumadbibeamus, Dt natiua/n, 'b'^t'amacDeteiemEccbeßiedoErinanKidT'reßbittiamus,i^confruemus. bdec Derb Dbba

pars in Eropbeticis edt' ^pßobictsßriptis,interpretationum con/ifione adeö contamina*

1’? hlt;!ec ^auli Epißola ad ^manosßcripta : qute cumßt methodus doElritice ca:le= aditum pateßiciat ad omnes reliquat partes tn Eropheticis ^poßolicis ßcri’^ f^i^iplurinium intereîi Eccleß^ j'})eram ßmpltcem ßntentiam Eauli, omnibus in poßtarn eße^ dextrè intelligi. ÈLic traditur dßrtmen Le^is 'ijr Euangelq:

dtßcrimen lieteris nbsp;nbsp;noui Teßamenti : monßrantur bénéficia^ qult;!e filius Ï)ei n0'=

èßnu ^terni Eatris attulit: oßenditurportus acfirma conßolatio ÿs qui liberari cu=

àpeccatis^ sterna morte :proponuntur'i)eri cultus É)et. Tantarum rerum do= ^^dnarncùnihiCC Epifiola contmeatj quid aliud eît J qudmfiolem è mundo tollere ßmic tonctoni tenebras inducere ? E)edi i^itur operam, '})t bona ßde j ac fimplicifiimè lieram ßitentiani redderem. Et quanquam nec Ori^enis labj/rinthos j nec Monachorum delira=’ ^^^fi^^fif-'quofj tarnen nongt^no nouas interpretationesj t^notas Ecclefite Chrifii. Vna ^dTaulißententia^ cuius l}eßigia extant inßriptis Iteterumj^mbrofifj ^n^ufiinii '13' T^rwidam aliorumj qu^e con^ruit cum perpetuo confienßu Eropheticarum cone ionum cum tefiimonijs piarum mentium,qu(e exercitiofidei intelligunt ac ßentiunt ‘^^^^mosacquießcere nonpoß'e,ntßco^nttahacfiententtaj quam qutdem tpßa Eauli oratio ^ff‘%ß quis membra non ^cophantieè difierpatj ßed re^^è contexatj fequens, quot;ytt Elato

7,oyoy^lt;t.lt;^^ïp Hanc ßententianij E)ei beneficio renouât am tn Ecclefitjs no=‘ firis ampleEi meprofiteorjacßolam iudico efiègenuinam : nec dubito ad omnium piorum iruditorum tudtcia toto orbe terrarumprouocare, qutß 'Violent attenté nbsp;nbsp;nbsp;Eaultßjri^-

}fum, nbsp;nbsp;nofir iC interpretation's fontes confiderarCj baud dubiè hanc fiententiam confient

^i^ntibus fufiragtjsprobabunt. Sed de meo confilio pofiea dicam in ar^umento huius ope^-^^^coi)iofius. Ei^c tantum eô duxi commemorandaejfij '^t initié tefiarerme in enarran^ ^^ßlt;iem(t3religionem, qu(epr(ccipuè in interprété requtri folent fprßiitißße. Etenim ^fdùnes inquttjOratorts'yiocemcumle^econvrueredebere jita in Ecclefia in primis ^^fitiofion eît, diß'entire interpretem ab autore. Etfi autem de fumma rerum non dubt* me Iteraj confientanea Eaulo,t^ l)ttlia dixiffi, tarnen quia nobis m his nofiris terum* non tantùm ocij conceditWj ygt;tperpoltre ea j quæ tnfcholis commentamur^ pofiimus : A/’è noßr^e enarrationes funt tenuioresj qudm ygt;t ma^nitudint caufie refiondeant. Et ^nterdum omnibus ÀtAKeÔTcoç excidunt tmpropriè aut intempefiiué diEa. Q^are c? de hoc hfioj de aeteris qu^e edidi, libenter permitto tudicium Ecclefijs nofiris y ac pr^ect*

Ecclefn/eEuiteber^enfi : Karn has fentio ejjé Chrifii Ecclefîas, quartim indicium ^fuserenemo debet, Ma^na profeblo res eïlj^qu^e ad commtmem Eccleß^e fdutem P^rtinety tllufirarehancEpifiolamEauli. nbsp;nbsp;nbsp;QMreprobo etiam cœterorumfiudia^ qui

commentarios, qui tarnen non pu^nant cum autorej fed ygt;t diciturj ■KOTl Gxtif^rop TOi} ^iSop 'TTjocrapzxô^ycri. Vtrùm adpios ErincipespertinebatjefiicereAat in aliqua Synodo corn* ^Muiter lt;7 accurate dißutatisßententqs, ederetur integer nbsp;nbsp;perpetuus Commentarius

inhancEpißolamj its-^rauiautoritate commendaretur Eccleßjsacpoßeritatijltt^^enui* ^nfententia conferuaretur.Hac de rehoneßtus erat Epißopts co^itarefj, moliri belluci ^deiçrinfimtumpttafiationem horribilem Ecclefiarum,parricidia pioru^ac facere impia execrandafodera,ad delendam coeleßem doEtrinam^ ad defenßone tyrannidis fuæ er Ifirnm libidinum.Q^d .n. a^ant nbsp;nbsp;conentur Eontifices^ne ipfiquidem difimulant: fed

lt;ncußnt hoßes Chrtßtj non poßfunt animos ad moderata authoneßa conßhaßeCtere.Ore ^nstfitur EdeUjUt repreßis ißis tj/rannis^reliquias diert^ Eccleßte Chrißi ßruetj^ cum ollores tdoneos excitet^ qui fint «fwsHf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eaulus diocatfEccïeftejne prorßis extino^ua*

88i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E^r^TÓ'LA

Principesj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia qualecung.domicitiwnhateaïj nbsp;nbsp;reUaßucliapri*

natorum à bonis Erincißbus adiuuenturj 'Vt ßmljer T)eus alnjua^ jjohtitis Ijoluitßrudre ad boe pracif^uum muntiSj propter quod ad ßocietatem conditi fiimus '})t videlicet E)eus inter nos innotefcat^ Ita Ahrab^e dederunt boßntium Hetbicij Elt^e l)tdua Sareptana^ Taulo Set^tus Eroconßuly EbilemonjOnefipborus Epbeßusj nbsp;nbsp;alij. Hutc cat ui nbsp;nbsp;nwic

(Deus annwnerabitptosErineipeSj qui niavno fuo perieulo p)\€bent 1}o[])itium Ecclefqs Cbrtfiiyea^q. multis oflicijs adiuuant. Ciim i^itur rurßusediturus ejjèm bunc Commenta^ rium, duxi eumpotißimum außieio tui nominis j tnclyte ErincepSj publicandumeße : names' nos decet obßeruantiam ac grat itudinem nojlram declarare erga Erincipes^qui pi^ doEirniteßudia prouebunt : isr nonnibtl quot;loeßra tntereH extare monument a certAj ex quibus exter^enationes tij-poßeri'Vere iudicare poj^mt j quale genus dobîrin^e amßext ßtis. Speroautem multospios^nbiqterrarum, cognitabaeßntentiaEaulij quamdiuini^ tus monßratamj eonßruare tsrpropagare conamur, primùm Edeo j deimiè ‘ÿiobisgrdttds toto pebiore aEturos €ß[ej quod 'loeßro beneficio fulgor Euaugelq latiusßarßusßtjisfde rebus nceejjarqs adpietatem acßalufem rebltus ipß quoq^ admomtißnEKoruntpq,quam ^atum-ac dulce fitoßtciumbomsmentibuSjyenedoElrince communicatio. ddanc multi Siobis^ litres eïl,Je deberepriedtcahunt. Edorumpreces'\)obis E^eip:prodeßeße=gt; roj qui fuis ImtE eommendant lios nbsp;nbsp;ymiuerfam Eccleßam Cbrißo. Vt enim 'Paulus

bcneprecatur Oneßpboro : E)et ei EEeus-, 'Vtmifericordiam inueniat apud IDominum m diet Ila ; fic pq omnes à E)eo petere debent^lJt Euangelq boßites feruet ac defendat. Eorro qiumta laus eil tribui l)obis boc dulcepreeconium,quod de Pbtlemone feribit Pau^ lus:^oleT«.ajj7,âyxyicLraymEos«.Tri.-Ka.'i'ri^iKvnMP’EEoceît '}gt;erum decus expetendum bonts E*rtncipibus : quodcum tueminifrenientibusac indignantibusEontificibusac PegibuSj qui nunc plufquam ELeronianam llt;euttiam in ptos exercent, non dubitate Deuni '}}os ad^ uerfus iHorum rabt'Sin atq^ imnianitatem defenfurum eße. Pgfutabunt etiam bi noßri lE belli Sj/copbantas, qui '})artjs calunmqs deformarecaufam noßramßudent^ ac liociferan^ tur nos fol fas ac perniciofas opinionesferere.Aduerfus bos apiul omnes^qui non ßint afieoj, apud poßerttatem, bi libelli e? ßmiles teßimonium dicentj ex quibus liquet, nos muH tis articulis doPlrinceCbrßiance, lumen attuliß'e, qui antea caligine opinionumfalpirum lt;7 tmpiarum, quas in Eccleßa J/el fuperßitioßhomines, liel unprobißarßerant, obruti fuerunt. Expo/ui publicas caufts, propter quas tuo nomini hunc Commentarium dedica^’ ui. Priuatie eüam mult^t funt : quot;yserè enim amo, 1)1 multi norunt, excellens ingenium tu* um, It ille ßipiens Poé ta mquit ;

Signißcaits Principi Iiro Itroqgenerelirtutum opus ejß ,tagatis és* bellicis.^ Pta cüm Indeamus temagnoprßidio eße Peip: propter Itrumq^genus l)irtutum,qualisßu-porefßt,nonaccendiamore atq,aamtrationetui,prcefertimcum deceat nos P)eo pro his doms grattas agere. .^Ec iufltciam tuam zsrg^auitatem ingubernatione,niagnttudmem confiltjjéjrfortitudinem norunt omnes,acpropter bas lirtutes libenter tibi ßuam ßilu* temcomnuttunt, quo quid poted cogitariglorioßus inter homines I PE enim opesciuita* turn dixit eße Pdemoflbenes Trisip suve/a/j o-up-p-wx»/)»ßc Principes és* opes és* decusprlt;ie cipuum eßeßatuo, talia multarum gentium de etus prudentta,l)trtute éérfide tudtcia, It exifiiment tutb committi eifuam falutem poße. Mtbi yero etiam ilia domefiica és* inte* riora notafunt,pietas tua ergalbeum, éér diligentia in cognofeenda ac dtjudicanda do* Elrina Ecclefiajltca : Memint enim te erudittfiime de multis controuerfijs dßutare, ma*

cura ciu^erentern l)era firma fundamenta dogmatumj^ute profitemur: cùm qui dem ^Aiüfiimè diceres,te nolle defugere odia aut pericula propter defenfionem Ijerorum do^» ^idtuni J quæ m diuinis Itteris tradita, isr Ecclefi^^ necejfiaria finit, fed non fufirap^atu»

'yAli do^mati pu^nanti cum diuinü Uteris. H^ec me îaerèpjiedicare multi ipraues '})i» ^^norunt. Ouare opto, lgt;t IDeuste^ubernetacdefendat, litEcclefeenofirre ornarij 'tsr ^dtiuspropa^gari pura Euan^elq doErina pofiit. Scripf antea ad Epifopos quofdamfed omnia moderata conf lia exploduntur nbsp;nbsp;exibidanturj palam nofirts bellum de=t

^^tinciaturjiiT occulté Erinciptbus mfdieefiruuntW) fruflra tilts de fuo offtcio^nj' de mo= ^^wione concionamur. .Aiefiheec funt tempora, de qutbus T)aniel liaticinatur, ht fen= ^‘^iT^onttpces’iJètoij qualeserantapud ludeeos lafnj Menelausj A^lcimusj erunt faces ^dloruin ciuiltumj'fi/^ axàsoptç tHq £KK.ÂHo-iaç, conabuntur delere Euan^eliwn 'lt;57- codent ^dndem lacejsitos iniufiis armis co^itare illud EleEoreumfi^ owvoç apo:/xuv£(ô$ ttx» ^*^-SedEcclefijs acfiudqs opuseEpace: Ideoprecor T)ominum nofirum lefum Chri» l^^ni)htanimos ^^umadpacenif'ifradpiaconfiliafieEat. Eené haie Incljte Erin=’

VÆ 5VNT EPIiTÔLÆ partes : PRIOR CONTINETLONGAMDN fputationcmjnpoftenorefunt præceptade mohbus» Aemuï* i ti tanttim hanc poftfernam pagellam de moribus cenfènt rtunc leftu S^dignameflc, eain^IegüntutHefiodia’utPhocylidis poema» Supe^ ^*ora nihil arbitrantur ad nos pertinere, quia putant tantum rixas eflè de luda* ’dsceremonijs, de quibusnunc nemo htigat.Sed longe aliter fèntiendum eft, ^horpars habet diiputationem maxime ncceHàriam omnibus fèculis amp;nbsp;unii« Ecclefiæ : Continet cnim præcipuos ôl proprios locos dodlrinæ Chrifti* ^næjdifcernit Euangelium à Lege Philolophia, monftrat beneficia Chri:» ftbremiflionem peccatorum gratuitarndiberationem morte aeternajimputa^s honem iufticiæ, donationcm Spiritus iantfli, amp;nbsp;uitæ æternæ» De his tantis rea ^usconcionatur, non tantum litigat de ceremonrjs. Necabfiirdanijuec nouam • interpretationem gigno. Ipfà ièries difputationis Paulinæ efficit hanc fèntenti^ ^Rijquam reddo»Eftautemab ipfo Apoftolico iêrmone fumenda fententia, alia imaginatio adfingenda contra fèrmonis proprietatem»Deinde noftra interpretatio aptiflîme conièntit cum perpétua docflrina tradita in Prophetis amp;Euanoelio» Extant 80 ueftima in Ambrofio, Bafilio,Auguftino, Greporio, Bernardo» Dcnicß indicium Ecclefîæ noftram interpretationem comproa ^atîuidelicetpiæamp;peritæconicientiæ agnoicuntin ueris certaminibus ftatus ^ndum efle, nos non propter noftra bene fada, non propter legem, led gratis ptopterChriftum conftquiremiflionem peccatorum ÔC imputationem iufti* dæ, fide, id eft, fiducia promiftæ mifèricordi.e proprer Chriftum» Hac iènten* fiadeletainEcclelîa, quantætenebræièquunturÇ'Nonintelligi poftuntbene« f fîciaChrifti,nonconfpici diftrimen legis 8C Euangelij, non firma confblatio confeientiarum j non liera inuocatio retineri poteft» Quód autem Paulus dehac ipfa fencentia concioneturjfatis liquet ex ipfius iêrmone» Retinemus igi=f tUrTOfHTO^ jquiaadidcongruuntconiênfusreliquæPropheticæ ÔC Euangelicæ

icnpturæ perpetuus,amp;: eruditiores patresjamp;T judida pentariim piarum coa^ fcientiarum in Eccîefia, Hæc omnia cûm confendant^^tis Hrma teiîimonia nœ iîræ interpretadonis babemus, nec calumnias Menbngeri, Mu ftelæ, Campa^^ ni,aut aliorum perdmeCcimus, quiuociferantur nos adßngere Paulo nouant ôi. abfurdam fèntentiam, ac ïnterea ipb indcclunc Pauli diâia ad ciuiles èc hu^ manasopinionés,deiuaiciaamp;!^monbus,ac magnam prudendæ laudem eilè putant, excogitare concinnant interpretadoncm, quæ cum Philofophia, cura commun] iènfu omnium impiorum congruat^ Fingunt: Paulum bæcuelle, homines propter ßdem,id ea,profe{ßonem bîRoriæ de ChriEo, 8c bonos res, habere condonadonem peccatorum, 8C dici iuß:os, nbsp;Ac iudiciam coram

Deo efle banc qualemcunc^ difciplinam quampradlant homines, S)C hanclegi Dei fadsfacere : reqciunthsccparadoxa^naturam hominis uiciatam edè,8ónon pode legi Dei fads facere ; et banc naturæ inßrmitatem, dubitadonem de Deo cæteros morbos, quos compleéiitur peccatum originis, effè uerêpeccata cof ram Deo, Superbe dérident ea quæ de peccato originis dicimus^reuocantnos ad Pbilolbphiam t Et in fumma, non aliud imaginantur edè iudiciam coram Deo, aut quam lex Deipodulat, niß illam ipfam difciplinam, qua contenta ed Philofophia. nbsp;nbsp;fdanc opinionem Pelagius profedus ed,fed fèmina fparfa funt

in commentaries Drigenis. Et ciîm fit opinio confèntanea iudicio rationis bu^ manæ,quænonedexpertauerospauores8c confolationem ueram in pceni^ tentia, facile homineshæc TTißM'xampIcfduntur. Ita fèmper Prophetis fuerunt certaminacum hypocritis,cumfacerdodbus,qui docebant populum iufîum ede legis operibus, èchacopinione cumulabant ceremonias èC alia exercitia. ideoPfalmitotiesinculcanthanc fententiam, qudd nemo ßt ßne peccato, ut Pfalmo 142. Non iudißcabitur in confpeûu tuo omnis uiuens.EtPfalmol2^. Si iniquitates obferuaueris. Domine quis fudinebit Et Pfalmo 51. Dw con^ ßteboraduerfummeiniudiciam meam Domino. Et Daniel: Tibi Domine iudicia, nobis con fußo. Podquam mondrârunt indicium Dei aduerfiis pec^ catum èChypocrißn, deinde rnrfus erigunt nos, iubent nos agnofcere promiß fam mifêricordiam, tedanturßducia mifericordiædonari ueniam, recipi nos in gratiam, ut inquit ; Sudin uit anima mea in uerbo eius, id ed, promidi'one. Sperauit anima mea in Domino : (^ia apud Dominum mifericordia, id ed, quia uerè unit mifereri, iuxta promidionem fuam. Et in taîibus concionibus fæpèßtmentidßdei, ut fècundoParalip. 20, Créditent Deum uedrum,amp;fc^ curieritis, ubinon tantum hidoriænoticiam uolunt intelligi, fed ßdem uo^ cant ßduciam mifericordiæpromidæ,amp;:ßne hac ßducia rcrjciunt inuocatio^ nem Sc omnes cultus. VtigiturPropbetæ omnes incuîcant hanc doârinam, ita Paulus eandemcaufam agit. Non hoc agit unum, ceremonias omittendas edè :fèd cûm error deretinendis ceremonijs oriatur ex hoc fonte, qudd Hypo^ critæimaginabanturhomineslege iudos edè, ideolt;^ omida dodrina de gra^ tuitaimputationeycontendebantquærendamedè iudiciam per opera Legis. Quare Paulus reuocat quædionem ad fontem,ßcut ôc Prophetæ faciunt, SC mondrat quis ßt ufuslegis,8Cnon de fblis cérémonies loquitur,fèdde tota lege, ac præcipuêde Decalogo. Nam minime fatisßt Decalogo, quare de eo prxcß pue hæc didia accipi oportet ; Lex iram edicit: Per legem agnitio peccati. Do^t cetigitur lege odendiSCarguipeccatum, non tolli. Deinde addit hoc propriif um edè Chridibeneßcium, auferrepeccatum, dcutEfàiasinquit: Et ipfepeo:

fata multorum tulit, 5^pro tranfgrcHoribus rogaui't. Et loanncs : Ecce agnus t)ciquitonitpeccatamundi\Significatenim hunc unum cHe agnu(n,idcfti t’idimam diuinitusdcftmatamad placandam iram Dei. Non igitur propter aut iillashoftias abasconfequunturhomines condonationem peccato^ turn, fed gratis, fiducia huius hoftiæjfcilicet filtj Dei, qui morte fua pro nobis foisfeatlegi,amp;aboleuitmaledi(flionem*Ideo inquit: Nunc^utem fine legs ’ufticia Dei apparuit, id eftj donatur imputatio iufticiæ propter Chriftum,nô ptoprer legem. Lex antea extabat,ncc eft nunc Chrifto anata,qui aliud adfert bngè maius beneficium, ficut Joannes inquit : Lex per Mofen data eft, Gratia. äutem amp;nbsp;ueritas per lefum Chriftum fatfta eft,id eft,Chriftus donat nobis gra^ tiain, hoc eft,remiftionem peccatoruni gratisj^ efficit in nobis ueram Dei ags •ticionem, uerum amorem, ueram fiduciam,ueram inuocationem. Sic congrue ’tnoftra interpretatio cum perpetuo confenfu Propheticæ Apoftolicæ ftri* pturæ,cohærent membra difputationis, iuxtahanc noftram interpretatio#^ ucm. Origenica turpiftime dilacerat Pauli orationem, nec retinet natiuain Uerborum fignificationem. Nihil aduerfarqs noftris fignificat hscc oratio Paus# : Fide iuftificamur. Excufant earn per Synecdochen, amp;nbsp;affingunt prorfus ali^ fnam interpretationem : Fide, id eft, noticia hiftoriæ, iuftificamur, id eft,præâ» paramur,utpræceptadifcamus,quibus poftea mereamur imputationem iuj« feæ, Multo abfurdior eft interpretatio huius diefti : Sine lege apparuit iufti=« da F)ei,id eft, fine lege rtaturali, fed attulit Chriftus nouas quafdam legcs,quaa hs hæc eft; Nefciat finiftra quid agat dextra tua. Error,inquiunt,fœcundus eft^ Alioquitam puerilisamp;inanisinterpretationullifànoin mentem uenire poft Ft. Sed defino perfequi ineptias.Collatio noftræ interpretationis amp;nbsp;contrarig, htisoftendet, in utra retftius membra cohæreant, in utra conferuetur proprie# tasfermonis, utraconfentiatcum I^rophetis 06 Euangelio. Id^ ut diligenter confidcrent ledtorcs, etiam atqjetiamomnesadhortor. Nonenim cupiouin# KrcffH/xN/jJ'/KK/j. Conférant ftudiofi interpretationes, conférant ad rcliquos fa# croslibros,fed ita,ut pie,non calumniofeiudicent : quod fi facient, non dubi# to nobis fufffagaturos efle. Qua in re etiamhac diligentia opus eft, utatten# riant quid uere proprie in facris literis fignificent hæc uocabula, Fides, luftft ficari,iufticia,Pcccatum,I^ex, Euangeliu, I^inguam fua dedidicit Ecclefia inter Monachos amp;nbsp;alios indoftos, ac prorfus,ut apud Euripidem Tyndarus ad Me# irelaurninquitz^têapBapocrrtzxpôv/oçw/jc^amp;fÊxxfo/i?. Sic diuturna fcruitus Ecclefiæ apud Monachos linguam mutauit. Nec facile eft reftitucre ucras fignificatio# ncs :magna enim uis eft confuctudinis. Flagellant me fycophantæ Menfinge# rus,amp;Cochlæus,dc uocabulo Fidei, item de uocabulo luftificationis, tota uiadeerrant. Difputat mecum amp;nbsp;alius quifpiam, cuius in Republica ma# gna eft autoritas, an Fides fignificet fiduciam mifèricordiæ. Quis non deplow r«t Ecclefiæ tenebras f Tanta fu,ft Epifeoporum amp;nbsp;docentium incuria ac focor# rlia,utillarum uocum,quasquotidieinore habebant, fignificationes obliui# Ferentur. Mutatis autem rerum notis, etiam res amiftæ funt, 8^ fecuta funt deliria multiplicia* Video autem amp;nbsp;nunc exoriri multa praua ingcnia,qusc nd propter curiofitatem, uel propter ambitionem,ea quæ nunc in Ecclefqs no# Fris reifte traduntur, optima fide ac fimpliciter explicata funt, rurfus nouis præftigqs conturbare ÔC obruere ftudebunt, Quare propter Chriftum oro amp;» obteftoromnespiosjquiinftudqs ucrfantur,utfimplicem ueritatem patefa# darn

ó:am in Ecclcfijs noftris amcnt ac tueantur, quam quidem,quantum pofTum, inuftrarcamp;munirccupi'ojutadpofterospropagetun Ctim autem argumen* turn Epiftolæad Romanos utcuncß rccitaucrim,Só quædam de uocum fîgm'fii» catione obfèruanda admonucrimjuifum cft adpcere interpretatïonem uocabu# lorum quorundam, integra controucrfiam exponere de iuftificatione. Nam hæc 'n^oTiiyéfiS/ja. aliquid lucis addent argumento» Et cum leëlor totam caufam mul animo complexus fuen't, facilius perfpici'et ueramjfirmam neceHariam Ecclefiæ eflè : ac animaduertct reclius, quomodo m Paulo membra difputan^ onis cohæreantjcùm prius quafi ideam ædifîcq in mente concepen'u

STEMMA î)OCT(liINÆ in lt;P 1(^01^HETKIS ET ^^0^ ßolicis fcriptis träditiC de tuflificatione cordon T)eo,

i^/^Onatus fum alibi in locis communibus Theologicis, quanta potui Empb* ^^citate ÔC perfpicuitatCjdodlrinam de iuftificationejtraditam in lcriptis Pro* pheticis QC Àpoftolicis, explicare : Necß hîc aliadicam* Sed quoniam propria cft huius Epiftolæ Paulinæ hæc materia, répéta m res eafdem, 8^^ fortaffîs alicu* cubi aliquid dicam uerbis planioribus* Apud Philolbphos iufticia uniuerfalis uocaturobcdientia iuxta omnes uirtutes,id eft,externa dilciplina honefta, quam homo fuis uiribus efficere poteft. Hanc 8d Paulus uocat iufticiam legis? ac iufticiam operum, Sæpè autem diximus Deum poftulare, ut externa difci* plina honefta coërceantur omnes homines, ficut Paulus inquit : Lex eft pofita iniuftis ; Ac punit Deus uiolantes difciplinam,ut homines periuros,contume* liofè loquentes de Deo, ièditiofbs, homicidas, mccchos, fures, mendaces* Ve* rum eft autem quod inquit Ariftoteles:Nec Hefpcrum nec Luciferum formo* fiorem eflè iufticia, id eft, honefta dilciplina, Eft enim egregium ornamentum hominis, nec aliud præftantius decus efficere hæc infirma natura hominis po* teft. Sed tarnen iciendum eft, hanc diftiplinam nequaquam fatisfacere legi, fed effè tenuem quandam umbram legis, ficut Paulus erudite docet 2, Cor, j, ciim ait : ludæos intueri Molen uelata facie,id eft, no perfulbs eile fulgore legisjhoc cft,no lucere in eis noticiam Dei,amp; perfedam obedientiam, fed externa opera qualiacuncß efficf At lex Dei flagitat,non tantiim externa opera,led perfedam obedientiam. Facile igitur intelligi poteft neminem efte iuftum coram Deo, id eft, acceptum propter dilciplinam externam,ficut clare inquit Paulus: Ex ope* ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ribus legis non iuftificabitur omnis caro, Id dicftum detrahit laudem iuftifica*

tionis non tantum ceremonijs, led etiam moralibus operibus, ac loquitur de tota dilciplina, Porrd de hac externa dilciplina, de illa uelata Moli facie,Philo* Ibphia amp;nbsp;leges humanæ diffèrunt : non quærunt quomodo coram Deo iufti,id eft,accepti fimus, Nec comminilcendæfunt Philolbphorû lèntentiæ cum Pau* lina, Tribuatur fuus locus huic carnali iufticiæ, hoc cft, coërceantur imprj hac dilciplina, uagentur Philolbphi in cœtu populi,Së uelatam Mofi faciem intue* antuf, non alcendant in montem ad Deum, Maneant in hac turba amp;nbsp;Orige* nes cæteri qui eum lèquuntur, 8ë uelatam Mofi fàciem intueantur, cum non aliam iufticiam, nifi carnalem doccant, Cùm igitur ratio non uideat, quomo* tujiidit EUM- Jq coram Deo iufti reputcmur,EuangeIium prædicat aliam iufticiam,non no* * nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam rationi, lcd Patribus reuelatam â Deo,ô^ poftea per Prophetas magis ma*

gis^ patefadam, ac tandem per Chriftum ôë Apoftolos Iparlam in mundum, îdeo Joannes inquit : Deum nemo uidit unquam : lcd filius Dd qui eft in fînu

Patrîs, ipfè enarrauit nobis, quafi d/cat : Hanc uoïuntacem Dei , quôd Deus gratis uelit ignoiccrc, SC dare uitam æternam propter filium, nulla creatura, nulla ratio humana deprehendere potuit : Sed tantum per Filium bæc uoluiv taspatefaô:aeft:Dehocadmirandobeneficioconeionatur Paulus, quod exu ponam breuitcr, Eft ÔC Chriftus, ut conuenit artifici, aptiflîmê complexus Eus 3ngelfj fummam ac methodum, cum iubet prædicare pcenitentiam amp;nbsp;remiiîio nem peccatorum in fuo nomine,' Itacp minifterium Euangelqprirnùm arguic peccata, ficut Chriftus inquit î Spiritus fandus arguet mundum de peccato 2c, Hîccûm mens agnoicit peccatum amp;iram Dei ac ueris terroribus expauefcit, Euangelium proponitconiblationem, èC earn uoccm quæ eft ipiîus Euangelf) propria, fcilicet promiiTionem benefîcq Chrifti, monftrat Mediatorem filium Eei,ficut Joannes eum monftrabat, inquiens : Ecce agnus Dei,qui tolUc peccas ta mundi, iubet ftatuere,quôd propter hune Mediatorem filium Dei, Domis num noftrum lefum Chriftum, certó nobis donctur remiflïo peccatorum, tniputatio iufticiæ : non propter ulla noftra opera feu mérita, fed gratis fide, dim credimus ilia uerc nobis accertd propter Chriftum donari, Ciim

Uefide nos erigimus, fuftentamus intuentes Chriftum coniequimur ucre ttmiifionem peccatorum,8ó reputamur iufti,id eft, accepti coram Deo, dos namur Spiritu iando, 80 efficimur filfi Dei,ac hæredes uitæ æternæ,ut Ioan. I, fcribitur : Dedit eis poteftatem filios Dei fieri,crcdentibus in nomine eius.Hpc font plana amp;nbsp;perfpicua, ad ufum conicientiarum accommodata, ac confpici inexemplis poftunt, Dauid reus adulterfi Sc cædis, ciim à Propheta accufares tnr,opprefl'us eft ingentibus terroribus.Poftea erigitur uoce abiblutionis,cum aitPropheta ; Dominus abftulit peccatum tuum, Non morieris, Hanc uocem audiens, credit fibi peccatum remitti, non propter fuam dignitatem aut meris ta, fed gratis per mifericordiam,ac ftit promiftam efte liberationem à peccato, Sdd morte, propter uenturum liberatorcm: ftit Chriftum fore hoftiam pro peccatis humani generis, ficut in Pfalmo ait : Tu es facerdos in æternum 8óc, Hacfîdefe fuftentans, fit iuftus,id eft,acccptus coram Deo ad uitam æternam, SicLucæ 7.MuIier uenit lacrymans ad Chriftum, agnoftens fua peccata; pofts failli inquit Chriftus: Vade in pace, fides tuafaluamte facit. Ita bi duo mos tusin conuerfionedeicribimtur, pauores,Só fides, Vulgó pauores uocant con# tritionem ; fed feiendum eft, pauores non mercri condonationem peccatorum, irnó nifiaccederet fides, mens opprefta terroribus, rueret in æternam mortem: fout Saul, ludas perierunt, cum non erigerent ft fide amp;nbsp;agnitione miftricordig inter terrores. Et hoc uult didum Pauli de lege : Lex iram efficit, id eft, incutic horribilesterrores,qualesfæpedefcribunturin Pfalmis,amp; Ezechias inquit: Sicut Leo contriuit omnia ofla mea, Adferrent igitur hi pauores exitium æ# tfrnam mortem, nifi accederet fides paulatim erigens animos, intuens in pros miflionesChriftfatqiitaChriftuapprehendens. Hæccertamina quanta fiht, monentPfalmi. Quomodo uidemus ludantem ftefi Dauidem, cum clamitat : Domine ne in furore arguas me, Miftrere mei Domine, Quoniam non eft in morte, qui memor fit tui, necç in inferno qui landet te. Non abijeias me inter daranatos, qui uruntur horribili amp;nbsp;æterno odio tui,6ó tibi maledicunt. Ne in hunccçetum hoftium tuorum abpeiar. Et Pfal.41. Quare triftis cs anima mea, amp;nbsp;quare conturbas me 7 Spera in Deum,quoniam adhuc laudabo eum.De his tantiscertaminibushicquo^ Paulus concionatur,nectantum litigat de fuilla carne^

carnCjaut fîmilib, n’tib: Clamitat omnes elïè fub peccato, Hæc (èntentia de ter^ rohbus concionatur : deinde monftrat Chn’ftum ji'nqui't,nos gratis fide iuftifis; cari ÄTc* Et ut fciamus eu loqui non de ociofi's cogitationibus,{èd de fide ludan;« te eu pauoribusjinquit: luftificati fide, pacem habemus, item acceflum ad Deû 8lt;^c. Item fide agnofcimus nos diligi Deo. Ciim igitur adeo apte ad reliquam fcripturam Propheticam hæc Pauli dida congruantjquæ peruerfîtas eft aîiam fèntentiam Paulo affingcre f Sed pergo. Ciïm hæc lèntentia, quam recitaui de conuerfione hominis, 8ó iuftificatione,perfpicua Só plana fit,amp; in uita ufum ha^ beat,8c fit rata amp;nbsp;immutabilis lèntentia Euangelij, patefada Patribus,aduerfa* riorum partim deploranda eft cæcitas,partimdeteftandapertinacia,quinoa . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftram interpretationem damnant, Atc^ hîc obteftor per Chriftum omnes pios,

ut expendant,quid in utraq? parte dicatur, Äduerlarrj fatentur oportere exifte« re terroresjled de fide aliter loquuntur î uolunt adeftè noticiam hiftoriæ,fed iu^ bentdubitarederemiffîonepeccatorum:amp;fi cui contingit,aiunt contingere propter mérita, ïta fimpliciter aboient Euangelium,quod docet propter Christ ftum contingere hoc beneficium : amp;nbsp;ut fit certum, édita eft promiftîo, amp;nbsp;manjlt; dat Deus,ut promiftîoni credamus,ac airentiamur,eam^ ad nos pertinere fta^ tuamus, Hanc efle ueram Ô6 perpetuam Euangelij fèntentiam fateri neceflèeft. Et réfutât Paulus errorem de dubitatione, ciim docet promiftîonem oportere fide accipi. Rom, 4, Ideo ex fide gratis, ut fit firma promiftîo. Et iubet,ut Deo tribuamus laudem ueritatis, ficut Abraham non dubitauit diffîdentia,Et i, lo, $, Qui credit in filiû Dei,habet teftimonium in fèipfo: qui non credit Deo,men dacem faciteum 8ôc, Erpo cùm dicimus, fide contingere beneficia Chrifti,ne«: ceftè eft in telligi, quôd contingant propter Chriftum,Só aftèntiendum eft pro^ milfioni diuinæ accredendum uerènobis præftari promiftà. Quare fides non FID E s *^antû fi'gnificat hiftoriæ noticiam,fèd fi'gnificat fiduciam promiftæ mifèricorss diæ propter Chriftum, aftèntientem promiftîonidiuinæ, Talem fidem requis rit Paulus,quæ credat omnibusarticulis Symboli,uidelicet quæ credat propter filium Dei paffum et refulèitatû dari nobis remiftîonem peccatorum:Nam ad hune articulum, tanquam ad caufam finalem, fuperiores referendi fiint, Cdm in precationibus aduerfàrij recitant hune articulum : Credo remiftîonem peo catorum, fècum ipfi pugnant : iubent dubitare, 80 tarnen audiunt præcipi, ut credant remiftîonem peccatorum, Ac fèio quofdam, quos hic ipfè articulas ad# monuit,ut confolationem admittercnt,8ô cogitarent aftèntiendu eftè promiffî^ iniftîbni Dei,8ôabijcerentdo(ftrinam Monachorû,de dubitatione amp;nbsp;rneritis, Piirticuld Grd Sed quare additur particula GRATIS, non propter opera noftra, fed

propter Chriftum f Imó ueró de hac particula Gratis,præcipuèdimicant com . feientiæ amp;nbsp;Prophetæ ac Apoftoli, Compleditur autem duo : Excludit mérita

noftra,amp; proponit Chrifti mérita, Hic ,n, uel præcipuè cerni poteft, primum magnitudo iræ Dei aduerfus peccatum,qfj nulla hoftia placare Deu potuit, nifi mors Filq.Rurfus lucet amoris magnitudo,cp filium pro nobis dediuVtruntß autem in agone confèientiam tenere opus eft : uidelicet, Deo proponenda efle Chrifti mérita : propter Chriftu petendam amp;nbsp;expeèfandam eftè gratiam, non propter noftra mérita, Nam amp;certaminisiIliusEpitafishæceft: Non quæü rit mens perterrefaefta, an ahjs benemeritis ac dignis Deus uelit eftè propicius, AdfentiturDeumbonumamp;Zmilèricordem eftè, fèd dignis, qui non habent peccatajaut qui maiora habent mérita : Nam Legis noticia nobifèum nafa,do=« cet De^

^ftDcum bonum eflè,(êdergadignos» Illud ueró quænt,an Deus mihi' iiu ^’§no ueljt eflè propicius. Hïc mcuenda eft particuÏa, G R A TIS, ut ftatua^

Here Deum remittere pcccata propter Chriftuni gratis, non propter ulla Jï^oftraoperaautmérita. EthæcparticulaGR. ATIS , monftrat difcrimcn cuangelq ac Legis. Lex etiam concionatur Deum efle bonum, miiericordem: addit conditionem dignitatis, ièu meriti, ait Deum prop ici um efïè his,qui pcccato funt. At Euangelium remouetconditionem noftræ dignitatis,ièu ’^eritorum : teftaturDeum propter Chrifti mérita gratis nobis reconciliari, '1011 propter ulla noftra mérita, cum hæc fides, id eft, fiducia miièricordiæ nE 'quot;ürChrifto. Solemus autemititerdum pro exclufiua : Gratis iuftificamur ^^c,utihacformula: Sola fideiuftificamur,ubi hæc particula non excludit ^æteras uirtutes ne adfint, fed excludit opinionem meriti, ièu conditionem dis« Siitatis, ièu excludit iIlas d cauia iuftificationis, hoc eft, acceptationis, ut poft^ copiofius dicam. Ac reipfa prorfus idem eft dicere : Fide fumus iufti, 00,FL gratis iumus iufti, amp;, Sola fide fumus iufti. Nam fides exiftere nulla poteft, ^fiducia debeat niti dignitate noftra, ièu mentis, aut partim Chrifto, partim nieritis, ut fingunt aliqui. Excutitur fides, fi cogitandum erit : Ita propicius Cf fit Deus, cum fatis meritorum habebis. Ergo non poteft niti fides, nifi promiF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

fione Defmonftrante Chriftum,propter quern pollicitus eft Pater certó iè no^ ^isforcpropicium. Et cirrn Paulus quærit,utrum fideanoperibusiuftifice* iiur,fidem intelligit fiduciam miièricordiæ promiflè propter Chriftum: hanc opponitin uniuerium dignitati noftræjquafi interroger: Vtruftatuere debeas t'bi remitti peccata, ÔÔ te filium Dei eftè propter tuam dignitatem, propter ub bs uirtutes tuas, qualitates, autaèliones, an ueró ftatueredebeas tibiremitti ptccata,8ó te eftè filium Dei per folam miièricordiam^propter ChriftumfPro^ï inde reipfa eft exclufiua, ciim ait : Fide iuftificamur, id eft, non propter dignb tatem noftram, Quarc fi quis uere uolet iudicare, agnoièet reipfa idem fignifi^î tari , Fideiuftificamur, SCgratis iuftificamurfide,amp;folafideiuftificamur. Hæcobiter adieci de formulis ièrmonis, ut fignificatio diligenter expendatur. Cætcrûm quoquo modo loqucmur, illud uidendum erit,ne res obruatur.Sen^ tentia exclufiua retinenda eft, de gratuita acceptatione : Hæc enim diièrimen inter Legem amp;nbsp;Euangelium efticit,ut dicftum eft. Dixi de particula Gratis, de curnwrhd (juaamp;hocconfiderent pq, mérita tolli ac reqci, non quia nos nihil agamus, fed wpromiftio nobis fit certa, quæ fieret incerta, fi pendêret ex conditione merb torum : item ut debitus honos Chrifto tribuatur : item quia etiamfi quid agfi mus,tarnen procul abfumusà perfetftione legis. Oritur autê fides âuerboDei, ^ides oritur i uidelicet ab Euangelio, quod propriè cft, in quo beneficia Chrifti nobis turn uerbo Dd. proinittuntur,tum adhibentur. Nihil enim poflèt mens humana ftatuerede re milfione peccatorum, fi Deus non reuelaflèt hanc fuam uoluntatem certo uer^# bo, feu certa promiflione.

Sciendum eft autem hanc Euangelicam promiftionem uniuerfalem eftè, cjuodeóneceftè eftadmoneripios, quia pauidæ mentes de his duabus quæftb onibus maxime difputant, uidelicet de dignitate de eletftione. Primiim quærimus an indignos recipiat : Deinde etiamfi efièmus digni, cogitamus ta* men Dcum fuos quofdam amicos elegiflè,quibus hec beneficia uelit impertire: dubitamus an ad nos quoque pertineat : ueremur nos non eftè in numero illo* rum, Ita ambigit humana ratio de uoluntate Def. Nam amp;nbsp;Philopibphi adièn*

tl un tiir, Deum paucis quibu/Ham, uidelicet Heroicis uiris fauere, 8^ coruiü uentus pubernarc* fed reliquos homines ne^li^i Deo coojtant, Prorfus hoe modo cogitat mens deprædeftinadone,ut uocant. Sed banc bumanam opinï«* onemtaxacuoxcocleftis. Hoc diffère Euangeb'um Philofophicis opinion^ bus 8C à Lege, quia alieer monffrae Dei uoluntatem, offendie Deum uere indignos uelle recipere, 8c omnibus offèrregraeiam, modd uecredane promût ûoni. C2uare difeanepij, promiffîonem effè uniuerfalem, ffeue teffantur innu=i mera dieffa, ut : Vem'te ad me omnes, qui Liboracis,amp;^onerati effis.Rom,Ia=‘ fficia Deiper fîdem lefu Chriffim omnes fuper omnes credenees. Item Ro^ man.io. Idem Dominas omnium diues in omnes amp;^c. In has uniuerfalesinelu^ dam us nos iingulb nbsp;nbsp;uerê ad nos pertinere beneffeia promiffà ffatuamus, itaep

in quæffione de iuffiffeatione, ièponantur aliquantifper dilputationes depræ^ deffinatione.Exordiendum eff abEuangelio^quod8^ arguitomnes,8^offert omnibus gratiam promilTam, propter Cbriff:um,amp;: quidem gratis o^rt, mo^ dó uthdeaccipiant, Intueamur ergo in uerbûquod eff uniuerfalejnecffnamus nos à promiihone auelli fpeculationibus de prtedeffinatione. Non enim iudff candum eff de uoluntate Dei,ffne ipffus uerbo. Et utpromiffionesfunt uniuer^ faleSfffcintelligohocdièiumtDeusuuItomnes homines faluos fferi.Cicutin promffTionibusoffèrtomnibusfaîutem.Sedhumana uoluntas in his qui no-^ lunecredere,repugnatpromiffionibusjlliautêqui lè promffffone fuffentant, tierè ffbi tribui beneficia Chriffi ffatuant, ne Deum aceufent mendaeff Cum^ uocem Euangelq accipiunt, 8C fe fuffentant, ffmulefficaxeff Spiritus fanâus per Euangelq uocem,iuxta illud : Fides ex audita eff. Et ad Gaf Vt promiff ûonem Spiritus accipiamusper ffdemjta ciîm perterrefatffæ mentes ffde erf

, guntur,concipiuntSpiritum fanôium, Hæc eff conuerffo quæinEuangelio Eegffierjfto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tria compleditur, remiffionempeccatorum^iu^

triacoutple^ ffihcationem feu imputationem iufficiæ,amp;donationem Spiritus fanlt;fti,ac uitp ^itur, æternæ, Dixi autem de motibus qui dpqsintelligipoffunt,deterroribasamp;:: confolatione,quæhtffde. Quare bæc Paulina fèntentia nec ab farda, nec intrb cata eff,nec ociofas argutias côtinetfed eff perfpicaa,confentanea reliquis Pro^ phetarum 8c Euangelq concionibus : amp;nbsp;res maximas proponit, quas pq in ui» ta experiuntur, Sc:quarum cognitio Eccleffæ neceffaria eff, Nuncadqciambrea aem uocum enarrationê,Legis,Euangelq,peccati,iuffiffcationis,gratiæ,ffdef

Plurimum autem diffèrunt Lex 8i^Euangelium, Nam Lexeff doèirina, ' ' qua Deus præcipit quaîes nos elfe oportcat,8c quæ facienda, quæ uitanda fnn

Et quanquam politia fAofaica deleta lit, tarnen manet lex moraîis,qua:eff una 8^eadem omnium temporum, cûm eiusnoticia nob^feum nafeatar. Voluit,n, Deus ahquam effènoticiam in homine, quæiudicaret peccatum, Ac femper omnibus temporibus noce legis arguitur peccatum in prædicatione pœnitem tiæ, Ideo Paulus dicit : Per legem cognitio peccati, Nec tantum loquitur de celt;i remonqs, ut quidam ffngunt, fedpræcipuê deDecalogo feu lege moralit Hæc enim lèmper, 8é omnes aceufat, Nam longé aliter de lege diuina {èntiendum eff, qudm demoribus uitæciuilis, In uita ciuili tantum ffagitatur externa difeb plina t AtlexDeirequiritperfedlam obedientiam,interiorem ôé exteriorem, ut teffaturpræceptum :Diligas Dominum Deum tuum ex toto corde ôéc^ Et ffcMattb, Chriffuslegem interpretatur, Cùm autem hæcnatura hominum^ morbo originis uiciata,non poffîtpræffareperfedlam obedientiam lexoffem

^itiram Dei a du er fus peccatum, aceufat amp;: damnat omnes homines præter Chn'ftum, qui, ut inquit Paulus, liberauit nos Ji maledidlione Legis, Libera* ^it autem non tantiim ludæos aut cætcros,qui poft editam uel abolitam legem Mofaicam fàluati funt, ftd etiam Patres ante Mofen, Ergo illi ctiam fuerunt fib Lege, hoc eft, funt aceufati amp;nbsp;perterrefafti iudicio legis naturalis t 8^ périquot; ’Ifent, nifi tenuifl'ent promiftiones de Chrifto, propter quem feiebaut promift ^3ni ciïe liberationem d peccato amp;nbsp;d morte. Rident fortaflîs homines politici ^æCjCum dicimus legem diuinam flagitare perfeeftam obedientiam, neminem Ifgi diuinæ fatisfacere pofte, quia in natura hominis ignoratio 8d contemtus

hærent, uidentur hæc inepta Philofophis 8c humano more iudicantibus ï Scd hoe ipfum agunt Prophetæ amp;nbsp;Apoftoli, uolunt homines agnoftere mag* ’iitudinem peccati,quód non uerê agnoftunt 8C glorificant Deum, docent hoc pfccatumeftècauiàm maximarum ærumnarumamp; calamitatum, quibus hæc ’nfirma natura oppreftà eft, amp;nbsp;quærcre ueram iufticiam, 8c liberationem d peccato ac d morte,per Chriftum donatam.Cætera de lege, ftudiofi qui diften* caufa hæc leduri funt, fumant ex locis Communibus, quos edidi, Euangeli# li v

prædicat pœnitentiam amp;nbsp;promiftîonem gratiæ, ac uitæ æternæ. Diligent Gerautem d legedifterni debet promiftîo, Etquanquam lex habet fuas quaft dam promiftiones, tarnen 8C illæ diftêrunt d promiftione, quæ eft propria Eu* 3ngclr), Et promiftiones legis requirunt conditionem perfecflæ obedientiæ, in primo præcepto dicitur : Benefaciam diligentibus me, Sed Euangelica promiflio de remiftione peccatorum, iuftificatione , amp;nbsp;donatione uitææter* næ,eft gratuita, oblata propter Chriftum, line conditione meritorum noftro* tum feu dignitatis noftræ. Nulla uox humana eloquipoteftmagnitudincm liuiuslienefici), quôd Oeus per Filium fuum Dominum noftrum lefum Chri* ftumnobis impertit, icilicet ut deleto peccato, amp;nbsp;abolira morte, fruamur con* fpedtu Dei in æterna uita, iufticia ôd lætitia, Huius beneficrj promiftio tantum tcudata eft diuinitus, ficut loannes inquit : Filius qui eft in finu Patris, ipiè e* tiarrauit nobis. Btfi enim aliqua legis noticia nobilcum naftitur, tarnen Euan* gelqnoticia nequaquam nobifeum nafeitur. Ratio humana per Cefe nequaep üidethanc Dei uoluntatem, uidelicet Deûmifturiïefte Filium fuû,ut fiat uiefti* nia pro EccIefîa,Deu uelle gratis remittere peccata. Hæc longe extra conipeftû bumanæ rationis pofita funt.Ideo diligenter diieerni debet difta legu d promif ßone Euangelica. Apud Phocylidem, Hefiodum, amp;nbsp;fîmiles leguntur aliqua le gum dida. Sed Euangelica promiftio de gratuita remiftione, uel de filio Dei, nufquam legitur in his,qui rationis indicium feu lumen naturæ humanæ tan* tumfequebantur. Imô ciirn quædam noticia legis nobifeum nafcatLir,mens ip* fa in nobis aceufat peccata, nec aliud cogitat,nifi Deum punire amp;nbsp;abijeere iniu* ftos : Hoc eft enim legis indicium, ac iuxta legem uerum eft. Sed ingenti certa* mine in pœnitentia uoci legis,amp; naturali iudicio noftro opponi debet promif*-fîo gratuita mifèricordi^, anteferenda legi,quia Chriftus libérât d lege, Vt ciim Adam lapfus efteC,amp;S aceufaretur, nihil aliud iudicare potuit, nifi cp lex oftendc bat, R periturn eftè, quia no obtêperaftèt Dco.Sed prodit Deus,8ô quan^ fub tjcit genus humanûmorti corporis et ceteris ærumnis, tarnen proponitconfb* lationem, pollicetur liberationem à peccato morte,ac reftitutionem generis humani. Ait enim fore, ut fernen mulieris conterat caput fèrpentis. Hac noce difta,filins Dei mouit cor Adæ,amp;: nouam illi lucem ac uitam indidit. T une

T lt;1^0 LEGOMEN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

enim films Dci coftitutus eft cuftoSjgubernator, feruator EcdcQ^, tunc beï^ ligerari cccpit cum diabolo* Et ut diabolus immani feuitia grafTatur in genus bumanumjperdit pIurimos,S^ odio Dei præcipuè conatur delcre Eccle(iam,amp;^ calcaneo uoftro uenenatos dêtes inRgic^ut ficpè experimur,ita rurfus filius Dei efficax eii in credentibus,5f reprimù diaboli furorem, redicuit: libérât Sam lt;nbsp;éèos^ Non uidet mundus hoc cereamen, ied pîurimorûhorrendi lapfus, Sgt;Ctrb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

d: Seinen conteret capnc ferpentis^quâm hoe ipfum quod Joannes inquit t Ad ! hoc exhibitus ed hlius Deij ut deftruat opera diaboli. Sic intellexit Adam pro“

ab hocpetit,utbenedicatpoderis, Hæc non podunt aliter, nißde ßlio Dei in^ 1 telligi, Et Paulus ait,ßliü Dei comitatum edè cadra populi Idael, loannes etiä inquit, omnia per bunc ßlium fadta edè, lucem in tenebris fulßde, Omnes triumpbi aduerCus diabolum parti funtper bunc Filium, Noëlèruatus, dedu’^ fus Abraham,excitatus Ioièph,liberatus populus ex Aegypto,Danieletiam cu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

co colloquitur, SicEuangelium Apodolorum concionatur de Chrido, teda^ turedè ui(dimam,hberatorem,ôôfaluatorem,8ciubetnos confidere hoc duce 3^bberatore, Sicut amp;:plurimæièntentiæ in Prophetis docent, utPfalm. 2, in^ quit : Ofculamini Filium, Eeati omnes qui confiduntin eo, Ac ßne hac ßde,id ed,ßducia miièricordippromidepropterFilium, nulla eduera Deiinuocatio,

ueri cultus, \amperhuncPontißcem babemusaditum adPatrem, utix pelcriptum ed, Execranda edigitur excitasillorum,qui fingunt Euangelium edèlegem continentem prxcepta quxdam demutua diledione, requin aûtß^ dem,ided,notjciam hidorixde Cbrido,amp;bunchabendum edè pro dodoret ut Socrates aut Phoeyhdes tradiderunt bona prxcepta, Et imaginandum hoif mines edè iudospropter ilia diledionis odicia,Ièd tarnen dubitandum edè, an Deusignofcatnobis,an exaudiat nos,an aliquidßt einegocq nobifeu, Ita Molt;* nachi d^nunc quidam Philofophadritransformant Euangelium in Academic cam pbilofophiam,id ed,do(drinam de operibus : 8c iubent dubitare de pro^ midionibus diuinis, nec docent ßdcm,id ed,ßduciam3qux nititur Chrido libe^ i'atore,petit expedat propter ipfum beneßeia promida necedariam edè, Ro go igitur omnespios ledtores, ßamant Chridum,uthic conßderentdidrimen Legis 8^ Euangelißb/Ioß 8c Cbridi,amp;^ diligènter cogitent, quægloria tribaen^ da ßt ßlio Del,qui ßnt ueri honores, quos ei tribuerunt, Patres Adam, Iacob, Propbetx 3^Apodoli, Ab bis didamus Chridum adedè fuxEccleßx duceni, gubernatorem,hberatorem,faluatorem,defenforem aduerfusdiabolum:dida^ mus oCßde accipienda edè beneßeia Chridßö^ meminerimus Euangelium edè uocem p^mittentem exhibentem bxc beneßeia, ßeut inquitPaulus tEuam gelium ed potentia Dei adlalutem omnicredenti,id ed,Euangelium offert non bis gratiäöCuitamxternam,gratis propter Chridum, nö propter lege. Et per

^ocEuangebïim Deus ucrcefl efficax ,dat Spiritum,fandlum, iiicoat in nobis •^ouam lucem uitam æternam.

Peccatum nou fignificat tantum adliones uiciofâs, ficut Philofbphi de no Peccatut», ^ïbulo iudicant, fed compledlitur edam ingentem imbecilhtatem quæ nobiG» funînafcjtur,quæuocaturpeccatumoriginis,quodetfî fècuri homines ludi'i* f3nt leue malum eflè,imó Philofophi ne malum quidem eflè arbitrantur, tamê 'ongè aliter iudicandum eft« Non funt leuia mala tenebrc ac dubitatio de Deo, än curet Humana,an puniat, an alat, an iuuet, an exaudiat homines : Item uaca^ ’■fmeru,amoreDei, amarenos ipfbs negledo Deo, mirari noftram ßpientiü

ludere opinionibus fugiendis de Deo, Epicureis aut fuperftitiofis, habere JHipetus uarie errantes, auerfos d Deo, Sc pugnantes cum lege Dei. Hæc eile ’ngentia mala, oftendunt pœnæ» Nam propter hæc mala Deus fubiecit genus ^umanum mord, punit amp;^coèrcetingcndbuscalamitatibus. Deindeciïrn De=s nulla uiódma placari uoluerit,nifi fili) morte, neceflè cd ingens cfle malum,

S^od tanto precio redimendum fuit» Mirum eft tantum in animis humanis ^^•porem eflè, ut h une morbum non agnofcant. Quarc Deus pateReri eum fua ^oceac dodtrina uoluit» Huic aflcntiamur, neeaudiamus cauilladones Sophie ftarum, qui rident Sardonium rifum,amp; morbum exténuant, kuiter curant ^oftiam Chriftum, aut etiam prorfps contemnunt. Ab ilia impia Philofóphia ^ccctnos animis atcg auribus abhorrere*

luftificare Hebraica phrafi ulïtatèjeft iuftum pronunciare uel rcputare,ut luflißcare» Ebraicèdiceretur : Populus Romanus Scipionem accufatum à Tribunis iuftk ficauit, id eft, abfoluit, feu iuftum pronunciauit» Ita in his Pauli difputationk buseertó fciamus iuftificationem fïgnificare rcmiftÏonem peccatorum,amp;accej« ptationem ad uitam æternam, ficut fads perfpicuè teftatur caput quartumad Romanos, ubi definit iuftificationem efïcremiftîonem peccatorum. Eft ergo, fide iuftificamur, idem quod reputamur iufti Deo propter Chriftum, cum credimus. Et uocabulum, lufticia, non hic fignificat iufticiam legis,ku obe^« dientiam unhierfalem, ku noftras qualitates, ciim dicitur : Fide donatur nobis iufticia,fed fignificat imputationem iufticiæ, ku acceptationem. Etiuftus hoc niodo relatiuè intelligatur, pro accepto ad uitam æternam» Sed kiendum eft, in remiffione peccatorum fimul donari Spiritum faneftum, ut fupra dixi, cirm fide nos erigimus» Ita cum iuftificadone coniundla eft donatio Spiritus fanlt;fd, lt;]uinon tantum unam uirtutem, fidem,kd etiam cæteras incoat : timorem, dis leftionem Dei, amorem ueritatis, caftitatem, patientiam, iufticiam erga pro=ä ximum,ut poftea de operibus dicam. Sedhæ uirtutes non m'erentur remiftio»« nem peccatorum jUec funt iufticia propter quam perfona fit accepta,quæ adhuc multum habetinfirmitatis»Porrócumconkientiaperterrefada quærit,quos modo iuftificemur , non hoc quærit quashabeamus uirtutes, kdquomodo confequamur remiflionem peccatorum,amp;C reconciliationem cum Deo» De uo# luntate Dei erga nos angitur, non contemplatur proprias uirtutes, non oppo^ nit illas iudicio Dei» Ideo qui iuftificationem interpretantur infùfionem uirtu:# tum, non attendunt hîc quæri de remiflîonc peccatorum, de pace conkien* tiæergaDeum,feudereconciliatione.Quærimus quomodo iuftificemur, id eft, unde habeamus remiflionem peccatorum,quare ftatuendum fit,Dcum noi» bispropicium eftè. Necefte eft igitur,iuftificationcm intelligi remiflionem pec catorum amp;nbsp;acceptationem diuinam ku imputationem iufticiæ,

GRATIA. Gratia ûgniRcat gratuitam acceptationem jfea miCericordiam promit fam propter Chrïftiim, cum qua com'unda cft donatio Spiritus fanGi, ut Ro^ man. ƒ. inguit Paulus : Quantó magisgratia Dei,amp;!: donum in gratia. nbsp;Vbi

dim nominatgratiam, intelligitgratuitam reconciliationcm,deindc donum in gratia, intelligit donationem Spiritus fandii ôd: incoationem uitx æternæ. Nam in remidione peccatorum,utdixi,daturSpiritus fanStus. Eficß profana Pbiloibpbia Pelagq execranda,qui contendebat iineaciione Spiritus fanâiho mines Reri RJios Dei, Sd bæredes uitæ æternæ. Sæpê igitur gratiæ nomine gniRcatur auxilium amp;nbsp;aGio Spiritus fancli. Verum principalis RgniRcatio eft gratuita acceptatio, ut cóm dicimus : Paulus pergratiam confecutus eR:remifgt; Ronem pcccatorum, id eff, Paulus gratis propter Cbriftum confecutus eii re^-miflionem peccatorum. Ac repudianda efl Monachorum enarratio,gui Rnxa runt interpretationem ex diametro pugnantem cum Paulo : Per gratiam con* feguimur rcmifbonem, id efi, confeguimur propter noftras uirtutes. Qu6J enim gratia RgniRcet præcipuè gratuitam acceptationem propter ChriRum promilfam, teftantur multa dida, ut : Non eftis fub lege, fed fub oratia. Sentit enim iuflos, etfi babent peccata, tarnen non accufari, guia iintfub gratia,id eft, accept!iamamp;dplacentes propter Chrifium. Non enim uult eos fentire, quo'd placeant propter iuos habitus.

Rom. 4. Ideo ex Rde,ac iecundum gratiam,utRrma fit promiffio. Porrd confcientia non effcerta propter noflros habitus feu uirtutes nofiras, fed pro/ propter gratuitam mifericordiam promiifam. Quarehuicloconequaquam conueniet Monachorum interpretatioyguigratiam tantum interpretanturno Eras uirtutes.

Rom. Vbiabundauitpeccatum, magisexubcrauitgratia,id e(i,gragt;gt; tuita miiericordia magis con fpicitur, cirm magnitudo peccati noiiri confpici^ tur,amp;dintelhgimus nos gratis, non propter aligna mérita conièqui remiifiO^ nem peccatorum.

Ad Epheffos l. Prædeiîinans nos per lefum Cbriflum, iaxta beneplaci^ tum fuæ uoluntatis, ad laudem gloria’gratiæ fuae. Hic ccrtèuuk celebrarinon noEras uirtutes, fedgratuitam mifericordiam Dei.

Ad Gaiatas 2. Non fpernogratiam Dei, Si enim ex lege eE iuEicia, fru^ - Era CbriEus mortuus eE. Non hoc dicit: Magni fado meas uirtutes,fed gratu^ itam mifericordiam magnifacio, qua mihi propter ChriEi mortem Eatuo De^ urn placatnm effe.

2. TbeEalon. 2. Dedit nobis fpem bonam in gratia. Non iubet fperare propter noEras uirtutes,fed propter gratuitam mifericordiam promiffam pro pter CbriEum.

AdHebræos 4. Accedamus cum Educia ad tbronum gratiæ, ideE,pro^ miEæ mifericordiæ. Satis enim liquet, hie intelliginon poEe gratiam de no^ Eris uirtutibus.

Deniq^ nota eE eruditispbraEs HebraidErmonis, qua obferuata, facile erit iudicare de EgniEcatione uocabuli. Deinde nemo ignorât Paulum hanc ipfam ob eaufam inculcare uocabulumgratiæ, utEatuamus nos placere Deo propter ChriEum, non propter noEras uirtutes. Id interpretatio Monachoa rumprorfus inuertit,cûm iubentCendre,gratia nos,id eE,propter uirtutes 110^ Eras iuEiEcari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EeE

îiicft autem in uocabulo G R A TIAE exdufiua, quæ, ut fupH Jixi, ligenter obfèruanda eft. Nam difchmen Legis ÓÓ Euaiîgdi) præcipuè facii: par ticula exclufiLia, gratis propter Chriftum. Excluditur autem, ut dixi,non pcc* nitentia ftu cæteræ uirtutes, fed conditio dignitatis ftu meriti, ut mentes pcr^ ten-efadtæ habcant fîrmam coniblationem. Nee dulccftuntanimispromiftio^ nes, nifî illis (èmper includamus particulam, GRATIS. Omnis qui inuoca^« nerit nomen Domini,faluuserit. Siadnciam,fidignuscrit,detcrrebitur ani^« nius.Ideo Euangelium clamitat,de partieuîa gratis.’inuoca etiam lî es indignuSj quia propter Chriftum gratis faluabuntur inuocantes Dominum, Sic in P/àb nio: Quia apud Dominum miièricordia. Si adijciam erga dignos,refugit con^ foentia.Sed Euangelium iubet intelligi gratuitam milèricordiam certô pro^ niiiTam propter Chriftum,quafi dicat : Ne rcfugitc,led accedite ad Deum, acci pitefide propofîtum munus: Nam propter Chriftum gratis uult Deus uobis ’gnofeere. Idqî decretum certum, èC immutabile eft. Si quis cogitât incertum «fre,contumehafiliumDeiafficit,quieftpignus huius promiftionis. Sed fidc ^cdpi munus oportet,

Hæc ideo repetiui, quia plurimum refert, banc excluiîuam diligenter iP Lftrari, ut diierimen Legis amp;nbsp;Euangelq reeftè confpici poflît, ut piæ mentes cogitent fibi fîrmam conlolationem propofîtam cfïè, èC fc cxuCcitent ad fidem inuocationem in omnibus negoctjs amp;nbsp;periculis. Nam in quotidianis ærum«! nishæc fides exercenda eft. Ncc intelligi Euangelium fine his exercitqs poteft, nccexiftitucra inuocatio fine hac fîde, de qua iam toties dicimus, fî'cut Chriftus inquit: Quidquid petieritis Patrem in nomine meo, id eft, fîducia nominis nieiihocfaciatn. Hoc ncccflè eft diierimen eftè inter Ethnicam inuocationem Si^Chriftianam. Ethnici inuocantdubitantes, an Deuscuret humanas preces, snafficiaturnoftrisærumnis. Sicinuocareefteontumelia Deum adfîcere, Et Urnen tales funtilliclamoresimpiorum in templis, amp;sMonachi iubent in in:* iJocationc dubitare, Sed his erroribus opponendæ funt ièntcntiæ,Rom. Per binchabemusaccefl'um in fide.

Et Roman. 8. Qi-ii iedet in dextra Dei, ut interpellet pro nobis. Ideo nemo poteft ad Deum accederc, nifi hocMcdiatorc,amp; Pontifict^perferentC noftraspreces. SicutSCRoman. 10.dicitur: Quomodo inuocabunt cum, in quem non credunt C” lacobus inquit ; Petat in fide non hæfitans. Matth. 21* Quidquidpetieritisinoratione credentes,accipictis. Ergout Deo præcipuè Herum, amp;nbsp;gratum cultum, uidelicct,inuocationem præftarc’poftimus,nelt; tdlè eft teneri ôd cognofti hanc doftrinam de fide amp;nbsp;de gratuita miièricordia.

Venioad uocabulum Fidei,dc quo in primis multi nobifeS litigant. Mb rum eft autem tantam in Ecclefia caliginem fuiftè,ut genuina fignificatio huius Uocabuli,quod omnibus in ore Temper ruit, quo omnium aurcs perfonant, pen ueamiftafit. Ad id malum accedit iam aliud deterius. Errorem inueteratum difficile eft ex animis hominu cuellere,8C quidam Sycophantæ,ut Cochlscus amp;nbsp;alij tueri conantur. Veriim quopiam Sycophantæ non quprunt ueritatem,fed iuomorboferuiunt non duxiiameum eisrixandûeftè. Ncc uerô defiigioiudb cium pioru amp;nbsp;eruditorû, Nam adeo perfpicue Prophetica Só Apoftolica diefta oftendunt,quid fignificct fides,ut refragari nemo fanus poftit. Significat igitur fides,non tantum noticiâ hiftorie,ièd fîduciam mifericordie promilîæ propter Chriftûjfeuaflèntiripromiflioni gratig, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibj Eft

895 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EGOMEN^.

Eft igitur aflcnftis in intelledu, Sc uelk hanc diuinam confólationem, nbsp;nbsp;in ea.

acquiefcerejCiimaudimusnobisDeumpropicium cfle propter fih'um lefum Chriftum, Quare cùm dicitur, Fide iuftificamur, non eft imaginandum,nos fide iLiftos eflè propter ipfius uirtutis dignitatem* Sed correlatiïiê intelligi hæc oratio debet : Fide iuftificamur, id eft, per mi'ftn'cordiam propter Chriftum placemiis Deo. Sed hanc mifericordiam fide apprehendiinus ftu agnofcimus, ÔC nobis accommodamus. Nam fides feu fidiicia, etiamfi aftenti'or efle quali* rates,tarnen ut cætera adfedtuum nomina fiuntrelatiua,ut Amorrelatiuefc habetadidquodamamus, metusad obiedtum quod formidatur,ita fiducia ad fuum obiedtum quo nititur. Hæc Dialedtica nota funt etiam pueris, quae Menfingerus fturra indodtus impunis, Therfitica impudentia calumniatus eft. Sedprouocoadfanorum8d eruditorum iudicia,qui relatiua fecundum dici,utuocantur,inteUigunt, amp;nbsp;animaduertunt quis fit ufus harum puerili^ urn præceptionum in controucrfijs grauioribus, nbsp;nbsp;Vt igitur hæc oratio cor=«

relatiuèintelligitur : Fiducia thefàuri fui diues eft tranquillo animo in annCM næ difficultate, id eft,propter thefaurum fuum diues eft tranquillo animo : Ita cüm audis : Fide iuftificamur, mox ueniatin mcntcm correlatiua, Per mifèri!« cordiam propter Chriftum iufti reputamur : Ideo enim dicitur Fide, id eft, ducia C H R1S T1, feu fiducia mifèricordiæ propter Chriftum promilFe,iuï fti fumus* Ac memini aliquoties me interrogatum eftè, cur dicendum fit ; Fide fiimusiufti,fi uelimus hominem per mifèricordiam eflèiuftum. Adidre* fpondeo, has eficcorrelatiuas orationes, Fide fumus iufti,Sd, Per miferiçordw am fumus iufti. Sed necefle eft fidei mentionem fierfiquia oportet aliquem mo turn efte, quo accipimus munus, amp;nbsp;nobis applicamus. Et ciim fîdem nomina* mus, mens intueatur Chriftum ,amp;cogitet gratuitam mifèricordiam propter eum promiflàm, ac ftatuas te iuftum reputari, non propter ullas tuas uirtutes, feu acftiones, fèd propter aliud extra nos, uidelicet, propter Chriftum Media* torem, fcdentem ad dextram Patris, interpellantem pro nobis. nbsp;nbsp;Interea hic

ipfc motus fidei in animis noftris, non eft ociofa cogitatio, fèd ludatur cum terroribuspeccati,cummorte,dimicat cum Diabolo,qui horribilibus mo* dis oppugnat infirmas mentes, ut ucl ad contemtum Dei, uel ad defj^eratio* nem eas impellat : ficut Cain, Saul, Judas, amp;nbsp;innumerabiles ait), poftquam fta* tuerunt fe d Deo abiedos efïè, furenter oderunt D E V M* Air) fiunt Athei feu Epicurei, ut Pharao, cumin magnis ærumnis afpernantur uerbum Dei, amp;nbsp;confolationem diuinam : nec fuftentant fè fide, fèd fradianimis cedunt Di* abolo, ficutclamitantimpi) in rebusaduerfis:Sunt nobis nulla profedó nu* mina,cùm cæco rapiantur fecula cafu. Sed qui audiunt Euangelium, qui nôruntDei opera eflè,deducere ad inferosamp;reducere,in taliagonefuften* tant fè fide,confugiunt ad ducem Chriftum. Hune nórunt eflè uidorem,qui conterit caput Serpentis : fèu,ut alibi dicitur, deftruit opera Diaboli, ac fern* per inde ufqj ab initio adfuit fuis. Quare adiuti d filio Dei, uincunt Diabo* lum, nec deficiunt d Deo. Nam hac de re dimicatur, Diabolus ur^ct animos Utd Deodeficiant,Econtrdfidesdimicatneamittat DE VM,neauellaturd Deo,ftatuit efîè Deum,qui etfipunit,tamenaddiditpromiffionemgratui* tam mifèricordiæ propter Filium fuum,deditfilium adiutorem,promifit æter* namfàlutem.CerniturergoDeusinuerbo fuo,Sômens in uerbum intuens, fide confîrmata non deficit à Deo, fèd agnofcês eius mifèricordiam inuocat eû, expedat

^i’pcAat Iiberatjonê,8lt;: fubtjcit fè uoïuntati Deijtiec ab co finit fe aueïb’. Ët laus '^iâ:orisc eft ducis Chriftijqui adiuuat fuosjficut i'pfè i'nqui't : Si'ne me nihil pote fcsfacere. Hæc qui in uita amp;nbsp;in inuocatione experiiintur, intelligere doeftrinä (le fide poftunt,8C fimul drjudicare nörunt,qu0d iufti,id eft, accepti Deo fimus propter ChriftumjSd tarnen interea in nobi^accendi oportet fidem, quæ eft ^era agnitio DeijiieC fineacerrimo certamineretineri poteftgt;

Nunc igitur addam teftimonia, quæ oftendunt fidem non tantum figni^ fitare noticiam hiftoriæ, fedfîduciam mifèricordiæjdimicantcm cum defpera* fioneamp;T contemtu Dei,

Rom, 4, Paulus confertpromftionem 8c fidem^tanquam correlatiua,do t» ffns oportere promiftionem accipi fide. Ergo fides fi'gnificat fiduciam5quæ ni=» fiturpromifti'one diuina. Hoc teftimonium adco perfpicuum eft, ut nullis calt; bmnijs labefaeftari pofti't, Ideo ex fide amp;nbsp;fecundum gratiam, ut firma fit pro^ ’^fifio,id cft.flagito fidemjqua accipiatur promiftio reconciliationis,

Ephef, 3, Per quern audemus accedere confidentcr per fidem eius. Quod 11* Sequin's leeftor teftimonium illuftrius f iam enim non cum Sycophantis litigo, pios 80 candidos lelt;ftores alloquorjhos adhortor,amp; propter Chrifti gloria obteftor,ut hæc teftimonia diligenter expendant, Paulus hic fi'dei naturam de-darat tribus infi'gnibus uocabulis : ait nos fide habere 7rafóKcr/ap,7!5ocrayuyHp ’roiennj). Hæc non competunt noticiæ hiftoriæ,quæ potius deterret, G cogitant eft, tune nos accefiftiros ad Chriftum,cûm erimiis digni,Neceflè cft igitur intelligi fiduciam mifèricordiæ, Nec Cochlei cauillatione labefaeftari po ferithæc interpretatio,qui inquit : Si idem eftènt fides amp;nbsp;fiducia,non adiungcs! ’■^ttanquam effècftum,fiduciam per fidem, O acumen Carneadeum, Motus in forde deferibitur unus pluribus uerbis. Et cum fides fit hic motus quo ad De=» accedimus, certê non poteft eftè tantum noticia hiftoriæ, quæ magis detersî mentes,utdixi, SicetiamRom,yJoquitur: Per quem habemus acccftiim fide.

Rom. y. luftificati fide paeem habemus. Noticia hiftoriæ ncquatp adfert nbsp;i ti.

pacem conftientiæ, fèd potius auget pauorcSjCU m rctinctur legis opinio,Quod '^fttnini fignum terribilius iræ Dei aduerfus peccatum, qudm quôd Deus non âfiauiftimaplacari uoluit,nifi morte filq C Hæc cogitatio auget pauores,cùm ^^iftimamus Chrifti beneficium non pertinere,nifi.ad eos qui fatis meritoruin ^dferunt. Ergo cum fides crigat mentes perterrefaeftas amp;nbsp;confblctur, necefîè eft anteilig! fiduciam mifèricordiæ. Et ciini Paulus fatis oftendat fe loqui de fide Estante eu pauoribus,non poftunt eius diefta de fola hiftoriæ noticia intelligi.

In quo Ôô refufeitati eftis per fidem efïîcaciæ Dei, Ait nos fanefti-» ,id eftjfiducia, quôd Deus fit efficax in nobis,

Ioannis y. Quinon credit Deo, mendacem eum facit, quia non credit te* v. fiimonio, qudd Deus uitam æternam dederit, amp;e, Refert fidem ad promifTiojä '^^'ri,8(:poftulatutpromiftionicredatur,cuifi'quisnon adfentitur, is Deum ^ccufat mendacq,quafi non præftet promiifa, Porrd adfèntiri promiffioni, eft fiducia mifèricordiæ,

Romanos 4, Qui præter fpem in fpem credidit, Quæfb te Chriftianele^^ V J, an non hoc loco necefle eft interpretari uerbum,credidit,de fiducia f Ni^* fill opus eft procul quærere fignificationem, Laudatur Abraham, qudd credit«

derit Deü fadurum eiTe promifTajetiamii natura rcpugnabat. Sic oportet pios dc ßde inftitui, ut cóm deftituimur bumanis præbdtjs, tarnen a' Deo expeamp;^ musauxihunijnonamittamusDeum* EcaÏiquantÓpóli in eodem capi'te op^ ponit Rdem dubùadoni. Abraham non dubitauit diffidentia,^ Loquicur de y JJ de luóiante cum dubitatione^in aedpienda promiffione^

Marei ÿ. Credo DominCj opem ferdilFideadæ meæ. Hîcnon agitur de notida hiliodæ, fed de fîducia, qua expedabat Paterliberadonem Fdq, Sicin exemphs Euangehdspleruncp Rdes RgniRcat Rdudam petentem ÔC expelt;fïan^ tem beneRda : ut in muheris Cananææ bilioria Mattb, If. quæ bis repulCa à Chnïlo,amp;’quidem cum conuido,tamen precesnon omittit, acmirabili fapR entia réfutât didum Cbridi, fatetur le indignatn eJJè beneRdo, ièd tarnenpro^ pter Domini bonitatem expedat munus. Huius mulieris EtbnicxRdem Cbridus graui teliimonio ornât inquiens : O Muh'er, magna di Rdes tua, R* at tibi ut petis, Qpid bîc Só in Rmilibus biliorqs dubitem us, Rde RgniRcari dudam petentem expedantem beneRda : quæ cùm lucere debeat in inuoca^ tione, necdTeeftpiosdeea rede doceri, Ât Monacbiiubent biRxariam memd niRe, deinde aiunt dubitandum eRèjUtrum DeusRtnobispropidus^anrc^ fpidat noilras preces, Hæc dodrina prorfus cum exemplo Hîo laudatiiRmo Mulieris amp;nbsp;Rmilibuspugnat, ÔC ueros cultus DEI, ueram inuocationem ab^ yni. ölet,

Defcriptio Rdei, adEbræosil, oRendit ÔC ibiRde RgniRcariRdudam, quia inquit : Eides eR uTro^airi^^ id eR, expedatio rerum iperandarum, Hæc dl uerè Grammatica uodsenarratio, ut omnes eruditinórunt. Porró expedatio

Ado, jf. FidepuriRcans corda eorum, ConRat autem noticia biRoriæ non puriRcari corda, Etibi mox interpretatur didum : ait nee patres, nee uF los babuiRè corda pura propterlegis iuRidam : Eed ait Rc puriRcari corda, R credant Fe per gratiam Domini leRi CbriRi puriRcari, nbsp;nbsp;TeRatur ergo Rde

RgniRcari Rduciam, quænititurmifericordia promiRà propter ChriRum, X Rom, IO, Omnis qui credit in eum,non conRjndetur, Hic Paulus ipie diRernit beneRcium Euangelq a lege, ac loquitur non de Rola biRoriænoticia, fed de Rducia, qua Ratuimus certó Deum nobispropicium eRè propter ChrF Rum, non propter legem, Fadem lententia Repe repetitur in Prophetis, PRl, 2, Olculamini Filium, Bead omnes quiconRdunt in eo, Hicintelligi Rduciam neceReeR,Iubetenim agnoRciRlium Dei, iubet nos conRdere hoc Domino, Cum autem non poRitaRbi conditio legis, nam Rdes non poteRpartimniti CbriRo, partim lege, neceReeR Rdem intelligiRduciam, quæ Ratait nos per Rhum Deiliberaridpeccato à tyrannide Diaboli,

2, Paralip, 20. Crédité Domino Deo ueRro, amp;nbsp;fecuri eritis, Stabat exer^ cjtusin procincEu, iubebaturpetere Sócertó expedareauxilium d Deo.Qua re ibinon agitur de noticia hiRoriæ, fedpræcipitur Rducia, quæ petat auxilR urn d Deo.Hæc teRimonia Ratis liquide oRendunt uocahulo RdeiRgniRcariR^ duciam. Etplura exempla RudioR deprebendent in ledione Prophetarum, Fslon ignoro autem, poRe reperiripræRigias ad eludenda hæcteRimonia, Et mira nunceRingeniorum petulantia,alq reprehendent hæc ambitione,alRma^ Ieuolentia,alq odio ueræpiëtatis, Sed oro obteRorpiosledorcs, uthancin^ terpretationem diligenter expêdantjS^ conRderent,ea deleta, fequi ingentia im

^Onimoda, eripî confcieiitqs fîrmam confolationem, aboleri üeram inuöcati'o^ ’’^nijobfcLirari beneficium ChriftûTolIenda eft ex omniuica Sophifti'ca, fed ’’’aximè arcenda ab Ecclefqs, nec ferendi funt ingem'orum ludi, quæ fingunt^ P’ftorum more, quidquid libeu Simplex ueritas neceftària Ecclcfiæ recinea!«

Schanccuremus incorruptam tranfmitti ad pofteritatem. Hoc officium P^iis ab omnibus ac præcipuè à gubernatoribus dotftrina?, aut Reipub, poftu

Ecclefiæ debitum cft : Nec ullus cultus Deo gratior eft. Sic igitur amp;nbsp;iêti:« ^^ntiaîcitatæâ Paulointelligantur: Credidit Abraham Deo, 80 imputatum

ad iufticiam, id eft, Abraham agnouit fê non eflè iuftum propter legem j ^ütuirtutes fuas, agnouit infirmitatem naturæ, quæ parit multa uicia, dubita^ ^oncs de Deo, uarié errantes cupiditates,meminitetiamerrataftiainter ^naldæos admiftà, ubi impijs cultibus contaminatus eft. Sed quia poftea au^ ^’üitpromiffionem de fèmine, Deus ei dixerat : Ego ero protector tuus, ‘^atuit fibi per milèricordiam donari remiftionem peccatorum, SC (e habere Eeutn propicium, defenforem,amp; faluatOrem. Ita iuftus pronunciatuf fide, id ^ft)fiduciamiftricordiædiuinæ,etiamlîuidetnaturam infirmam èC uiciofam

Sæpê autem fîdes non foliim dimicat de remiflionc peccatorum, feu de àc^ . ffptatione,fèdetiam uerlâtur circa cxccrna obietfia: ut Fides Dauidis circa ’’’onomachiam cum Goliath. Hæc exempla etiam hue pertinent: iëmper en im ^anc fidem expetftantem auxilium corporale, præcedit fides accipiens remiffi^ onem peccatorum. Non ftatuit mens adiuuari nos Deo,nifi prius ftatuat pro piciutn eftè, Hæc régula oftendit Paulum rede citare teftimonia de fide,8«: nos ^ninuocatione érudit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Addam ftriptorum ueterüm ditfta. Auguftinus inquit ; Ex lege time;* J^usDeumjfide confugimus ad mifericordiam. Retftê Auguftinus, nec poteft «oc de fola noticia hiftoriæ intelligi.

Chryfoftomus in commentàrioEpiftolæ’ad Rom. cap. 4. Eide, inquitj ’lonfolum diligimus Deum,{èd etiam nos ab ipfo diligi credimus, quanquani ’'lultipliciter reos, amp;nbsp;nobfs peccatâ remitti,8ô hic cultus præftantior eft cæte* ^’s,ac magis glorificat Deum, quam cætcri cultus operum, ut non furari, non occidere. Etfi iæpê Chryfoftomus extra uiam currit,tarnen hoc diftum iuré ce*: hbratur.Nam fidei naturam perfpicuèamp; utitadicamgt;uiuiscoloribus illuftra;* ’^'tjCÙm aitjcredendum eflè, qudd diligamur â Deo, qüanquam v-n-fJeiujo/, aca ^’piamusremiflionem peccatorum,Kauxatoit vraXi/j oirisoi^,ovx’^Tvp9iopilt;èi\»c-i Movofj yvKtriMÇ, îtXX oit Hÿ)) ttoÀhç vray auiro ’Zt/xîïç aTrKXaucrï ôtyaTTKÇ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àuro^ oluto/j îcya*

ÎWTW «fWraeamp;sfç, 73)to ayaTVKçJ'ëy/xa, oU'nûH9t^^£oçau7z?/i£lt;2zÀHC7£/xufi'o(§ VTTEuamp;tioop CVT«, ouXi KoXacTEw^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fxovop, a^«. xgôi) J'inctiop tfyoiaapSjj©^-

Digna Berrihardi uox eft quæ cclebretur, cuius hæc funt uerba in con* cionede Annunciatione: Necelîèeft primô omnium credere, quôd remiflî* onem peccatorum habere non poffis, n ifi per indulgentiarrt Dei. Sed adde ad^ hucuteredas,hoc,quôdperipfum peccataTIBI donantur. Hoc cft tefti* monium quod perhibet Spiritusfandtus in corde tuo, dicens : Dimiflà funt ti# bipeccata tua. Sic enim arbitratur Apoftolus, gratis iuftificari hominem per fidem. Extant amp;nbsp;fimilcs fententiæ aliquot apud hune, qüanquam recentenl fcriptorem,fed tarnen non rudern ipiritualium exercitiorum : in quibus didi* citacquielcereconfcientiamnonpoflè,nifi fide ftatuat gratis remitti peccata propter Chriftum. Intelligit igitur fidem,ut nos,de fiducia.Dixi aût fuprà,nos complefti noticiam hiftorig,feu omnes articulos fidei, cû fides intuetur hune articulunt

S99 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L E G OMEn

articuÎLim: Credo remiïîîonem peccatorum, neceiîèefiy Gduciam concipij cjuod hoc bencHdum ucrè acci'piamust I^am cæteri, gui tantum intelligunc hdem, hiiioriænoticiam, non credunt hunearticulum : Remiïîîonem pccca^ * torum, (icut paldm iubent dubitare de remiffîone peccacorum,

ritatê facisfaEura eiTe ipero^ Nuncreprehendenda eiî ibphiiîica Origenis,Mo i

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nachorum, amp;nbsp;muJtorum aliorum, gui tiJ^cruvcn/oxil/jdiciarbitrantur t Fideiu^

nisefFidunt, Spero enarratisuocabulisjintelligi propoGtionem : Fidegratis iufîiHcamur, Valde autem prodeflpgs, huiuspropohtionis certa tefiimonia, ac conhrmationes in promtu ÔCin confpedu habere, turn ad erudiendas menu tes^ tûm ad exdtandam hdem atc^ inuocationem. Ideo alibi multas iêntentias ex Paulo congelîj de hacpropoûtione. Hic làtis ht moniîralîè prædpua loca. In Gne capitis tertg ad Romanos, diièrtè m ultis tradit banc propoGtionem Paulus: deinde accommodât ad propoGtionem, u'tlèries diiputationis poGu^ labat, grauifGmas amp;nbsp;eruditÜGmas conGrmationes, guæ guidem inGgendæ funtanimis, ut Gdem accendant, èCnobispræluceantin omnibuspericulis, DixideiuiîiGcatione , ScdeGde, Nunc breuiter adrjdam dodrinam

de bonis operibus lèu de noua obedientia, gux Gdem feguidebet, Quæruntnr autem hæc guatuor,. Qux opera facienda Gnt C' Quomodo GeripoITintf Qfiomodo placeantC'an propter nouam obedientiam renatiGntiuGif id efî, accept!Deo ad uitam aeternam^ feu, an GntGnepeccato, digniuita æter^ na propter propriam munditiem, nbsp;Quarto guseritur de diferiminepeccato^

rum, Quaeexcutiant,gratiam,Gdem,amp;^ Spiritum fandum f Quæ dicantur ue^ nialia C

Qit,e oper4 Déprima quæfîione, Quæ opera facienda ßnt, Redum efl deducere yuiendtt fint, mentes ad uerbum Dei, utfeiant totam uitam, in certamine confeientiæ ,

in adionibus regendam effè uerbo Dei, Geut inguit Propbeta : LucernapedF , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus meis uerbum tiium.Refpondeoigitur facienda ellè opera nobis a'Deopr^

^orepetitus Sc enarratus eft, ctd qua alia præcepta funt de moribus in concio* •’ibus Chrifti SC Apoftolorum. Hoc ed dicendum cft,nc putent homines Iicerc ^ngi cultus amp;nbsp;opera noftro arbitn'o ßne mandato Dei, ficut Enthufîaftæ oms» fiibus temporibusjhoc eft, olim Monachi, èc nunc Anabaptiftæ, omifto amp;nbsp;ab^ gt;«cto uerbo Dei,opera elegcrunt fuo ludicio, poftea affînxerunt fè fie incitari ^pintu,nec elle lege fpiritum impediendum. Hi’nc ftcuta eft horribilis Anaba^» P^iftarum avo^ia. Porrd infr^ dicetur, quid fit eflè liberatum à lege, nunc illud l^teuïter dico,renatos fide,ut ditftum eft,accipere Spiritum (àn(ftum,ut in ei's l'n* foêtur noua obedicnti'a, lux, ÔC uita æterna,quæeft quædam l'n nobi's incoati'o ^^gisdiuinæ. Ideo di'citunn Propheta : Dabo Icgemmeamin corda eorum»

incoatio necefTarid lèqui’ fîdem debet, ficut teftantur multæ ftntcntiæ ; St ^'sin uitam ingredi,lèrua mandata. Item: Nifi abundauen't luftici'a ueftra,amp;rc, ^fem,fornicatores, adultcri, non poftîdebunt regnum Del. Et Spiritus fanftus ’’louet corda per uerbum Dei. Ided regenda eft obedientia certo uerbo Dei,cui ‘^^bemus obtemperare,ficut Paulus inqui't: Debitores fùmus,ne lècundum car«

uluamus. Nec poteft exiftere fides fine pccnitentia: quia fide accipienda eft peccatorum» Non autem petit remiftîonem is, qui deletftatur ftelere 'Montra conlcientiam. Necß uerd tantum externa difciplina flagitatur, led inco« 2tio interioris obedientiæ, fcilicet pq motus cordis conièntientes cum lege Dei.

Aduerfarij noftri cum de bonis operibus uociferantur, clamitant de pu« difciplina, de modeftia in ucftitu,incibo8^potu,interdumdeeleemo« ^ynis aliquid dicunt. Interea de operibus primæ tabulæ filentium eft, de quilt; ^us,curn ignorent doftrinam de fide, nihil dicere poiTunt, Sed Deus flagitat u« fdufcj tabulæ officia. Vult nos expaueicereagnolcentes iram aduerfus multi« pbcem infirmitatem,et Infinita errata noftra. Vult nos reconciliatos per filium wredere,qudd reccperit nos in gratiam^quod uelit nos ièruare, nobis opitulari. Hac fide uult inuocari j uult à fe peti 8^ expcéiari auxilium iuxta Pfalmum 4 9. ^nuoca me,óóc. uult nos fide ab iplb pendere, non quærere præfidia contra eins ^oluntatem. Hi funt arcani cultus,ö^proprq Chriftianorum, quos intelligere Propr^cub •losoportet, amp;nbsp;quorum exempla confpiciuntur in illis excellentibus uiris,quos Deus nobis tanquam magiftros propofuit in Abraham,Iiaac,Iacob,Ioieph,Sa« ’’iuelejDauide,Ieremia,DanieIe,8d fimilibus. Vult item nos ardere ftudio co« gnofcendi, propagandi, 8C ornandi Euangelq* Ad hunc cultum docet omnes pfæcipuè conditos,renatos,Só uocatos efte, ficut ait Petrus: Vocati ex tenebris, utenarretis ac celebretis beneficia Dei. Et in Pfalmo 54. Confitebor tibi in Ec« flefia magna. Et Pfalm 11 y, Vota mea Domino reddam coram omni populo, ’n atrqs domus Dei noftri. Vult nos in profeffione Euangelrj præftare con« ftantiam,in afflidlionibus obcdientiam,et ab iplbpetere acexpedareauxilium. Vult nos cauere, ne noftris erratis aut malis exemplis ftandala excitcmus, uult nos refutare ac odifte impia dogmata, non colludere cum organis diaboli, quæ fonantur delete Euangelium. Sed non inftitui hicenarrationem Decalogi, in 9nem tarnen pios femper intueri oportet,amp; confiderare quäm multajinagnajamp;j: 2rdua officia compledatur.

■ o, • nbsp;nbsp;nbsp;^r’ r- • j -r • 1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. poŒunt

lunt Opera tanta,interiora oC exterioraÇ^ ctli exterior dilaplinautcuncj prælta« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

fipoteft humana diligentia, tarnen motus ipirituales effici non poftunt fine Spiritu fanfto : ideó cum fide eriguntur corda,datur Spiritus fan(rtus,ut in ani«

9^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O L E G O M E N J.

mis accendat nouam luccm^, 8c exuCdtet motus pios,conucnientes îegi Dei,iux^ ta illud Pauli : Vtpromifîidncm fpiritus acdpiamus per Hdem, EtZachariæ 12. Effundam fupcr habitatores Jeruralem fpiritum gratiæ amp;^precumM Venu* EifTimc ûgniHcauit Propheta prædpua officia Spiritus fandi in cordibus pio^ rumjô^prædpuos cultus. Nominatfpiritum gratiæ, guia cûm tide erigimurj a Spiritu tando adiuuamur, ut ffatuamus nobis Deum effè propia'u,amp; nos ui^ ciffim iptiacceptas effe.Primûm ergo ffgnibcat Hdem excitari d Spiritu fando, in quo motu dat nobis teffimoniumy ut ait Paulus. Ciim tide iam agnofcimus mffericordiam amp;nbsp;prscCentiam Dei, inuocamuseum,amp;^nos ei fubqdmuSjaccæ^» teros ueros cultus prccffare incipimus, quos omnes nomineprecum compledi^ tur: Hie enim eff fummus honos. Satis igitur intelligi potcffyHdem^de qua nos Joquimur, etiam incoationem effereliqux interioris obedientiae^S^ ut uocatur, bonipropotiti. Nec incoaripoffet primum prarceptum, quod concionaturde ira DeiaduerCus peccatum, non de gratuita condonatione^niiiprius auditoEa^ angelio ffatueremus nos bdepropterChriffumgratis confequi remiffionem peccatorum

ièytèd affiduèbelligerari cum diabolo, qui non définit Tumma fxuitia affutia , graffari in membra Chriffi,pcllicitintidqs in peccata,in triffes cafus, ut inde pertrahat in defperationem, offimdit errores, conßrmatEpicureas opiniones, quæ blandiuntur leutbus ingenqs. Incitât EyrannoSyUtgigantea aiidacia co^ nentur delere nomen Chriffi, nbsp;exerceant iniuffiffimam crudelitatem. Ciim

autem tatis conffet longeimbecilliorem effe humanam naturam, qua'm ut tain ! uigilantem ac rabidum hoffem tine cocleffi auxilio uincere poffit :ided Rdes meminit regni Chriffi, icit eum poffprimam promtffionem temperadfuiffe pqsycdmdidum eff; Semen mulieris conterct caput ffrpentis ,quam Cententi^ am loannes reddit his uerbis: Chriffusapparuit ut deffruat opera diaboli» Äd^ fujt lacob benedixit ei, nbsp;nbsp;contirmauit eum Spiritu tando: ad fuit Dani€li,amp;:

qujdem cum eo colloquitur. Sic regnat ]gitur,ut tuis membris adtit, contirmet ea fuo Spiritussetegat contra intidias impetus diaboli. Quales autem amp;:qua gloriofæ tint tales uidorix, fignibcant exempla Dauidis,Ezecbix,Danielis,Sâ Gmilia : Sgt;d offendet bos triumphos Cbriffus in refufeitatione mortuorum ,etti mundusnunc res tantas negligitamp;deridet. Sedpqhæcprxlia non omntno ignorant, ac tinguliin furspericulis Gdem exerceredebent, nbsp;nbsp;agnofcere,acin^ nbsp;nbsp;nbsp;/

uocare ducem Chriffum, tiducia iptius præliari cum diabolo, nec obliuifei t uerba Ioannis: Cbriffus in hoc apparuit,utdeffruat opera diaboli. Hineinteb ligipoteff, Gdem non effe ociofam fpeculacionem,fed lucem gubernantem om^ nesadiones Sxtomnia pericula. PotTumusigitur incoare obedientiam adiutia Glio Dei régnante,qui adeff nobis tanquam Dux,Sé Spiritum fandum impers tit : Non enim cogitandum eff Chriffum regnare ociofum,Gcut Gngunt Poete, Jouemociofum inccclo conuiuia agitare. Tales funttenebrxin mentibiisbo^ minum de Deo,Sedbierrores luce Euangeli) Â'Gde emendandiGint. De hisG^ deiexcrcitqs, nbsp;nbsp;de uera inuocatione quidpoiPunt dicereaduerfarq noffri, qui

pro Euangelio de Gde, docent nos Pyrrhoniorum Philofophiam de dubitation ne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Detertia quæffione. Hxcminus explicata eff in ueteribus quampriores, cûm Gt maxime ncceffària. Manet in renatis ingens imbecillitas,minus timent

T L E G o M EH Æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90^

Dcum, qu^m oportuiï, non ardent fide amp;r dilecfiione, interdum quærunt hus« niana præfidia aliter,qu^m concefîùm eft,errant, funt négligentes l'n offido,filt;* untiniblentesin fècundïsrebus,habent immoderatosaffècfi:us,amores,odia, 3ppetunt inconcefîàs uoluptateSjin afflicflionibus fremunt aduerfiis Deum,du^ tgt;itant de milèn'cordia Dei,anguntur diffidentia,inflammantur l'niufta cupide fate uindicfiæ, non ardenter ftudent aratitudinem fuam Dco declarare, non a^ glint gratias flagranti pedore pro tot beneficqs^ non fâtis magni æftimant Eu* angclium, frigide adiuuant Euangcifj propagationem, non affici'untur publi* tis calamitatibus Ecclefiæ 5^ Reipublicæ, non faciunt uota pro Ecclefia, pro Principibus incenduntur ini'uftis ftudps quærendarum opum, bonorum, po* tenti'æ, inuident alrjs quos uident antecellere uirtute,aut alqs bonis,amp; æmulati* One. Interdum Icandala excitant: ficut æmulatio contumaciam pepen'tin loro* te Moifi nbsp;Aarone.Hæc non funt leuia mala exiftimanda,lèd funt ui'cia pugna

tia cum lege Dei, amp;nbsp;dïgna morte æterna, oriuntur magnis peftibus ex pec* eato origmis, uidelicet ex ignoratione Dei, amp;nbsp;auerfione humanæ uoluntatis Deo,de quibus uicrjs, ciim l'nquit Paulus : Senfus carm's eft inimicicia aduerfiis C)eum,non leuem deformitatcm delcribit,fid ingens amp;nbsp;atrox malum. Confiât ’gitur neminem legi Dei latisfacere præter Chrifium, amp;nbsp;in lantftis manere ui* eia pugnantia cum lege Dei, quæ fiint peccata digna æterna morte, nifi condo* nentur. Hoc cum ita fit, non tantum in Icholis, fed in omnium piorum menti* f’us hæc quæfiio perpetuô agitatur, amp;nbsp;non uulgaria pericula certamina mo* net: An Deo placeat,amp;quomodoplaceatimperfefta amp;contaminataobedi*A«c?'î«‘”«'’‘* entia.Ideô necelfe efi pios de bac qugfiione reefi^ doceri in utramcj partem. pocritæ,ut efi naturæ infirmitas, fibi placent,admirantur fuas uirtutes, extenu* dicntia. 3nt naturæ infirmitatem, ac putant fi fine peccato effi,8d legi Dei fatisfacere, fi ’^ignos zffe uita æterna, ac mereri uitam æternam. Taies funt non modô bypo* tritarum cogitationes, fid omnium hominum iudicantium ficundum ratio* nem. Sic Plato,fie Cicero difputant de immortabtate animcC,puriores animas, ijiiæminus babent contagrj :î corporibus,hoc efi, quæ m'odefiius uixcrunt,fub* uolare in æthera, fed pigriorcs, quæ plus contagf) corporibus babent,boc efi, tluæ uoluptatibus corporis fi inquinauerunt,bumi circa fipulcra uagari.Quid aliud reipfa dicunt Monachi,cùm iaefiitant mérita fua f Etfiautem ratio buma* na non aliter iudicat fuo lumine, tarnen uerbum Dei teftatur neminem legi fà* tisfacere,acculat homines confidentes propria iufiicia,et proponit mediatorem filium Dei, necelfe eft igitur arrogantiam amp;nbsp;ficuritatem bypocritarum repre* bendi. Rurfus pauidis confcientqs opus eft ucra confolatioue, ut difiant Deo non placere diftidentiam, fed fidem: difiant item quomodo uita,mores,fiu ope ta placeant: nam hæc quocß placere oportet.Petrus in cymba perterrefa(fius,in* quit : Exi:i me Domine, quia peccatorfum* Etfiineaconfternationeanimi, quid diceret, rftin attendit, tarnen, ut fit in fubitis motibus, fine fimulatione ex* preirit,quod animus fentiebat, fugiebat Deum,intucns fuam indignitatem: Sic -omnes homines confpefta indignitate fua, fugiunt Deum,ÔC putant fi redè fa* cere,quôd indigni nob'nt ad Deum accedere. Hune errorem infixum humanis animisreprehendit uoxEuangelq,quæ iubet accedere quan^indignos,fid fretos mediatore filio Dei. Etfi igitur neceftaria eft noua obedientia,ut dief um tft,ac iufticia bonæ confeientiæ, tarnen renati non fatisfaciunt lepi, ôô manet in eis morbus oripinis: qui, ut fæpe iam dief um eft, nequaœ exiftimetur leue ma*

9^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T L E G 0 MEN J.

Kini, hjc morbusgignitjnnumerabilcsprauos afiiGus^ f-Jsccciim (intuida digna morte æterna, renaci etiam pod conuerdonem, non func iuftijd cfi,acce!f ptiDeoad uâam ætcrnam, proprerpropriasuirtutesyfedpermiCericordiam gratis, fîducia mediatoris Chridi. Item non merentur ujtam æternam Cuisope^ rihusüa Liircucibus. SedHatueredcbencfederi bacredes uitæ æternae propter Cbriftum gratisbde:etGbdem, ut didium eü, Temper fèciui debet noua obedigt;t s^néiin^nfj. entia, Qiio'd autem Candîinon fatisfaciantlegi, quôd maneantin eispeccata, tufaaunt Ic: rcRantur ièquentes Cententia:. ‘

P faim, 142, Non intres in indicium cum ièruo tuo^quia non iuGißcabi^ turin confpeGtu tuo omnis uiuens,

, ih l.Ioan.i.Sidixerimus^quddpeccatumnonbabeamuSyipßnosieducimus, ueritas in nob/s non cft,

111. Rom. 7. Video abam legem in membris meis,repugnantem legimentis metc, captiLiantem me in lege peecati t Âc f^pe ibi repetit Paulus uocem pee^ cati y ßgnibcans ilium morbum eile uicium uerèpugnanscum lege Dei,amp;dii: gnum morte teterna^niG bde pererct cendonationem, Âcloquitur non deleui tantum corporis titillationc, fed deacerrimis motibus animi, dubitantis de uo^ Juntate Dei,abborrens àcruce, non créai bduciaamp;: l^titia in Deo:uterigimur

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kvtitia,amp;' acquiefcimus,ciîm uidemus cotporalia præfidia. Et ex haediffidentia

ormntur mu/ta praua conflia SiC. Ideo ufus efiduohus uerbisadmodum illu^ ûribuSjû'-v'Z.s^anuo^fj^o/^ydicit morbum boibb moregraffari,fauciare mentem dift fidcntia,terror}bus,fL]perbia,Gducia proprise fapientiseac iufticitCjieeuritateySd inccnderc Gammas uarietate cupiditatum. Âc non uideatur boflis contemnem dus.câx/xccÂari^ovrajopprimit inbrmosanimos, capit, etßcaptihberanturper Cbrill:um,ut Moifescaptus erat, cûm ad rupem bæftaret ac diifideret, Dauid ' captus erat, cûm iuberet numeraripopulum, aliquo bumano errore: uel quia gloria mouebatur,quodfuisrebusgeilis regnum auxilfet, uel ob alias eau fas, Sed omitto exempla, non emm défuntpqs multa domeilica exempla,ipGexpe^ rimur,quam Gtafbduus bofi:is,S^ quàm fcpè opprimât animos pratter opinie onem no/lram.Nam (S' diabolus ßmul oppugnat pios,

IIII. I. Corintb. 4. !\ib]l mibi confcius fum,fêdin bocnon iuflißcatus fum, quafdicat I EtGiuGteia bons'conlcientia: eft neccflaria, ramen propter earn non fum luftus, id e/i, acceptus coram Deo ad uitam 3eternam,fed bdein Chri:» Hum,

DbriHuslubet fandlospetere remiGionem ptccatofUm: Et dimitte nobis débita noHra, Item inquit: Dicite, feruiinutiles fumus amp;'c.

Vquot; I. Pfalm, 12ÿ. Si iniquitates obferuaueris Domine, Domine quis fußine^ f d^guofcit fe habere peccata, tarnen Hatuit iè placere Deo per mifericorgt; d}am,3dexpediat falutem, ided addit: Suflinuitanima mea in uerbo eius,ideß, promilfione diuina me fußento,accedo ad eum,expedio falutem,8d in co acquit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

V11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfalm.18. Delidia quis intelligitç'ab occultis munda me. Conßatautem

ibi Piopbetam,ut alibi, Sd de ßipfo,amp;^ de exteris fanGtis loqui: Uli ipß quos uo^ cat fcruos Dei, fanGißcati per Spiritum fanGtum, ornatiexcellentibusdonis, iieriantes in ßdei excrcitq^,in gubernatione maximarum rerum, ut Abraham, Jofepb, Moifes, Samuel, Dauid,Efaias,una uoce ßcclamirant:DeliGa quisim celligitTab occultis munda me.Quaredeteftanda eH arrogantia hypocritarum, qui

tjüi ladlitantfè fuis operibus meren uitam ïeternam,’amp;Squi'demjUt ipfi loquun tuq de condiPno*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__

Pfalm, 51» Dixf confitebor aduerfiim me lufticiam meam Domino, amp;nbsp;tu v 11 j, remittis peccatum meum: De hoe orabi't ad te omnis faneflus m tempore opors* tuno,Palam teftatur fan(ïtos oporterepeterccondonationem præfèntium uici'* orum èc erratorum* •

Exodi' 5 4» Et innocens non eft coram te innocens,id eft,etfi humano ludi* nbsp;nbsp;x.

Tibi Domine iufticia, nobis autemeonfufio faciei,id eft,agnofco nos ha^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I«

l^ere peccata, èC iuftè abs te puniri. Deinde addit : Nobis confufio, tibi autem niifericordia propiciatio id eft, agnofto nos eftè peccatores, fed tu propter promiiTam miftricordiam, rurfus exaudi,ct libera nosTandem fententiam ali« ^uantó póft repetit, ac nobis exemplum fidei amp;nbsp;inuocationis proponit : Non propter iufticiam noftram petimus, led propter milericordiam tuam magna, Hæconciones magno conlenfu repetuntur in facris librisjlemperaccufatur no ftra infirmitas, Só iubemur fide confugere ad milericordiam, propter promil* fjm mediatorem filium Dei. Sic 8d Paulus non aliquam partem hominum ac* cufat,led limpliciter affirmât omnes homines præter Chriftum efle reos coram Deo.Ideó inquit: Vt omne os obftruatur,amp; totus mundus fit reus coram Deo, ^fem,Conclufit omnes fub peccatum,ut omnium milereatur. Item: Qui gloria* tur,in Domino glorietur. Has lententias prj fibi proponant^ut agnolcant infir* niitatem noftram uere peccatum effe, expauefcant metu iræ Dei aduerfus peccatum: Itacrelcatin nobis poenitentia. In prima condone de poftremoiu* dicio dicitur in Genefi : Peccatum quielcet,donee reuelabitun Hic delcripta eft ficuritas totius generis humani, negligens indicium Dei. Qiiielcit, inquit,pec* ratum,ideft, quia Deusdiffert pccnas,omneshomineserunt ociofis animis, contemnent minas, led tarnen tandem peccatum proferetur, ibi non quielcet, led incutiet æternos terrorcs mentibus, adferet horribilia fupplicia. Eft igitur Jnfixa animis omnium lecuritas. Hæc eft caufa,cur omnes homines exténuant luam infirmitatem, nec magnitudine mali mouentur,etfi grauiffim i lapfus Ian* ftorum , amp;nbsp;ingentes calamitates hominum admonere nos debebant, ut ftatue* remus Deum uere iralci huic uicio,8ó moueremur noce Spiritus lànâ:i,arguen* te hoc peccatum.

Vt igitur placeat incoata obedientia,hæc tria concurrant.Primum ftatu* endum eft perfonam gratis fide Chrifti placere. Deinde agnofcamus infitmi* tatem noftram uere elfe peccatum,amp; uere doleamus nos habere hæc uicia : IM rurfuserigamusnos Sderedamus nobis ea condonari propter Chriftum, poft* ^uam fide faefti fumus filq, amp;nbsp;placere incoatarn obedientiam, non propter pro* priam munditiem aut dignitatem,led propter mediatorem Chrftum : qui edm fit pontifex nofter, iam noftras preces ÓÓ cultus ad Patrem perfert, fic docet Pe* trus : Offerte hoftias lpirituales,acceptas Deo per lefum Chriftum. Ornat ho* norifica appellatione bona opera, cum uocat hoftias: hæc enim uox conuenit proprqs cultibus Dei : Et quidem uocat Ijairituales hoftias, hoc eft, motus exci* tatos in corde à Spiritu fanefto. Et tarnen hos cultus non ait aliter acceptos effe, nifiper lefum redemtorem ac pontificem, pro nobis aflîduè interpellante. Hoc modo docendi funt pr},amp;S excitandi ad bene operandum. Deus condidit genus

905 ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LE G 0^1 EK A.

humanurtî ad focietatcm, præcipuè propter hanc caufàm, ut niter homines in* notefcat, ut doóln'nam de Deo Sc de filio Dei alq airjs tradere poffînt, ut reólè eleganter Stigelius :

Itacß Be officia uaria hominibus attribuit,gubernationem Ecclefiæ, fchola* rumjConiugiumjeducationemliberorumjgubernationem politicam,bena,con* tradus* Præterea fubiecit Ecclefîam ingentibus afflidlionibus. Ad quid hæc tanta uarietas operum inftituta eftf ad hocipfum,utluceatamp; crcicat fidesin his diffi'cultatibus 8e periculis» Credat nos non ad perniciem à Deo conditos cflèjièd uelle cum nos recipere Be ialuare propter Chriftum* InuocetjSc ftatuat adefle Chriftum ducem, qui réprimât diabolum, adiiiuet nos in priuata Be pu* blica uita, Gubernator Ecclefiæ clamitet: Domine labia mea apcriesjamp; os me* urn annunciabitlaudem tuam« Dodloriuuentutis cogitet quam atrociter natus fit Chriftus his, qui fcandala excitant pernicioia pueris, oret ut Chn(iiis\ regat ftudia Be mores. Intelligant fua pericula patresfamilias* Boni Principes cogitent fe debere Ecclefias rede conftituere, regere mores populi, punire Epi* cureos, latrones, impudicos. Eures, mendaces : ius dicere, ut fuum quifef teneat, Studetautem diabolus præcipuèturbare Eccïefiasamp; imperia,armattyrannos contra Ecclefiam, ided ardeat fides in Principibus, quæ credat Chriftum ipfis opitulaturum eflTejacdeftrudurum opera diabolÉ Deniq; ut inuocatio,ita fiü desprælucere omnibus adionibus debet» Quanquam autemuirtutes,aut opera piof urn non merentur remiffionem peccatorum,nec uitam æternam,feu non Emit precium uitæ æternæ, nemo enim iatisEacit legi, Be Chrifti meritum non in opera noftra transEerri debet : Be promiffio fieret incerta, fi pendêretex conditione noftræ dignitatis,tarnen noua obedientia fèqui fidem neceiEarió de* bet: Be quidem incoatur, ciîm fide accipimus Spiritum iandum. Et excutiun* tur fîdes Be Spiritus Eandus, amiftà nouaobedientia, cdm contra conEcienfiam uiolantur mandata Dei» Nam fides Be propofitum contra conEcientiam, agen* di, nonpoiTuntfimuIefle» Hue pertinent dida plurima de operibus : Corde creditur ad iufticiam,ore fit côfeffio ad Ealutem» VniuerEa obedientia debet efle conEeffiojid eft:,reEerri ad celebrandam gloriam Chrifti, et ad propagande Eu* angeliu. Etfiigitur propter Chriftû iufti Eumus Be hæredes uitæ æternæ,tarnen adefîc hæc obedientia debet, Be placet ut didum eft, nee poftet fine ea obedien* tiaretinerifides, Ideó Be alibiinquit Paulus: Superinduemur, fitarnen non nudi reperiemur» Propter Chriftum donatur uita ætcrna ,ied donatin'ere* denti: in quo fide incoatur uita æterna, quæ incoatio eft noua obedientia. Di* gnitas noftra exeluditur,utEuushonos Chrifto tribuatur, amp;nbsp;ut promifiïo fit certa, Be habeamus firmam conEolationem contra delperationem. Erat igitur Be in latronc conuerfio in cruce noua obedientia, aderat pcenitentia : queritur enim Ee peccalTc» Et mira lux fidci in hoe abiedo homine exorta eft, oftenditep Deus hoe exemplo fcmirabiliter in extremis diffi'cultatibus Ecclefiam confer* uare Be reftituere. Apoftoli dilapfi dubitabant de Magiftro, uiderant magni* tudinem calamitatis, quare cogitabant defèrtum efte à Deo : Sed hac fpecie non deterretur latro,quó minus ab co Ealutem petat, audierat pauló antèuocem hanc : Pater remitte eis : Audierat Be quædam eins Eada Be genus proEeffionis» Videbant naturam rerum, obEcurato idle Be terræ motu de eo teftimonium di*

cere. Magno igïtur impetu cum inuocat,inqin'ens:Meinento mei domine,cuni inregnum tuum uencris. Quanta hæcfîdei lux erauhuncRippIicfj {bci'umæ moricntem ïam agnofcit eflc Mcflîam remittentem peccata, amp;nbsp;daturum uitam gternarn, aboh'ta morte et regnaturum poft hanc uitam. Apoftoli antea in reb. ^ecimdis cogitauerant fore regem,pulfîs Romanis. At hic unà mon'entem præ^ dicat regnaturum eftè poft mortem. Vicïftîm igïtur Chn'ftus teftatur îe re* gnaturum eftè, fe efTc datorem ui'tæ æternæ, dé proponit latroni abfolutionem amp;nbsp;Euanpehum de uita æterna, ut fidem eius accendat confirmer : Hodie en's niecum in Paradiib. Hac uoceconfirmatuslatro, agnofcit fe non propter fua nierita,fèd propter hune dominum habere uitam æternam. Etfimul cum hac fidc confolatione, incoatur in eo uita æterna, quæ eft noua obedientia erga-Deum. Videte quæib, nam hic Apoftolus pendens, è fublimi concionatus eft non tantiïm iIli cœtui qui tune aderat, fed uniuerfæ Ecclefiæ uenturæ, Qu^m dluftris imago proponitur, ex qua difeendum eft, gratis nos faluari propter Chriftum fide, amp;nbsp;tarnen adefte oportere pcenitentiam, accæteros bonos fru:* dus. In hoc latrone confpiciuntur, pœnitentî'a, fides, inuoeatio, confeftio feu concio. Conftat autem hæc efte præcipua bona opera amp;nbsp;fummos cultus Dei* Addidit aliud infi'gne opus,ac præcipuc neceftarium , quandocuncß Chrifto niaîedicitur. Duriter caftigat maledicû,ôô défendit ploriam Chrifti. Ita nbsp;nbsp;nos

ncroanimi ardore taxare debemus impios doeftores/yrannos ÔC eorum fatelli« tes,qui Chrifto conuicia dicunt. Ac mihi fæpè in mentem uenit hune conciona# torem præcipuè fignificare poftremis Ecclefiæ temporibus,quare eum diligent ter audiamus, exemplum eius attente confideremus,ac imitemur.

Poftquam autem fie placet, ut dixi, noua obedientia, etfi uita æterna pro^ pter Chriftum gratis donatur, tarnen etiam compenfat noftros labores, action ncs,amp; ærumnas. Ided Chriftus inquit ; Merces ueftra copiofa eft in cœlis. Et ^uanquam non merentur uitam æternam,tarnen merentur fua præmia corpo* talia amp;nbsp;ipiritualia,quæcontingunt turn in hac uitajtùm poft hanc uitam. Cùm fnim uelit Deus inter homines conferuare Ecclefiam, impertit multa corpora* îiabeneficia.Eft opus ui(ftu,pace ciuili,amp;f alqs uitæ commodis. Eft 06 Ipirituali* tusbenefîcfis opus, prudentia,eruditione,fortitudine,fucceftibLisin uocatione. ^deó Chriftus inquit : Primùm quærite regnum Dei, amp;nbsp;cætera adq'cientur uo* ^gt;s. Et Paulus: Pietas habet promiffioncs præièntis,ôd futuræ uitæ. Et Marei lO.Recipiet centuplum in hac uita,fed cum perfecutione. Et præceptum quar* tüm ait : ut fis longæuus luper terram. Et Chriftus : Date,Ô6 dabitur uobis. Et Matth. I O. Qui dederit potum aquæ, uni ex minimis,propter doftrinam,non perdetmercedem. Denicg paftim extant in concionibus Prophetarum promift bones de corporalibus amp;nbsp;fpiritualibus bénéfices, ut Efaiæ 3 3. dicitur de prjs : Panis eis dabitur, amp;nbsp;regem uidebunt florentem,id eft, habebunt ui(ftum,tran* cjuillasrefpublicas amp;^c. Vidua Sareptana excepit hofpitio Eliam Prophetam, cum annona eftèt ardtiflima. Hîc primum mulieris fidem fpefta, deinde opus: poftremó præmia admiranda. Propheta iubet fibi præberi quantulum erat ci* Hreliquum,amp; addit promiftionem,ut oftendit lecftio biftoriæ, Huic uoci ob* tempérât mulierjtametfi uidebat prêter has reliquias nihil fuperefte.Hanc libe* talitatemnonexercuiftetraulier,nififide erefta,cogitaftet Deo obediendum dre,iuuandum Prophetam, SC uicilîîm expedtandum beneficiû .d Deo. Accipic igitur prærnium fideiamp; eleemofynæ , alitur familia diuinitus donee laxior

facfla eft annona, reftituitur èC mortuus fih’us, quo miraculo magis confîrmata eft fides matris, SC adoleftens ad pietatem uocatus, quem quidem Epipham'us ftribit fuifle lonam Prophetam qui poftea regi Aftyn'o in Niniue conci'onaf tus eft, et uerbum Dei late amp;nbsp;feliciter propagauit.Ita omnib.temporibus fand! acceperunt non folum Ipiritualia beneficia,ftd etiam pleracß corporalia, ad con ftruationem Ecclefi^,amp;^ airj airjs muneribus ornati funt,ut Deo uifum fuit.Pau^ Ium tantifper feruat incolumem, dum uult eum fungi minifterio,Sc interea cu^ rat ei hoipitia ÔC cætcra uitæ commoda. Sic 8^ Paulus ad Corinthios de pefti# lentia icribit, caftigari eos ea pœna propter uicia fua : fi agerent pccnitentiam pocnas cefiaturas efte, Sicut SC Zacharias inquit : Conuertimini ad me,amp;ego conuertar ad uos, id eft, mitigabo calamitates ac pccnas, fi agetis pœnitentiam» \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nee de uno tantum opere loquitur,ied de uera conuerfione ÖC frudibus. Ex his

fatisintelligipoteft,amp; quomodoplaceat incoata obcdientia,amp; quæ habeat præmia* Accendere autem ftudium bene operandi multa debent, mandatum Dei 5 item quód fides extinguitur amifta obedientia, item quód præièntibus SC æternis peenis puniuntur, amp;nbsp;amiflio fidei,óó cætera deliuta* Item fiepè cæcitate peccatis delióla puniuntur. Rurfus non iolum promiftïo inuitet ad creden# dum,amp; ad retinendam fidem, led etiam mandatum Dei. Præcipit enim ut cre^ damus filio* Inuitet ad exercendam fidem in bonis operibus,quód fine exerci* tfis non crefcit fides,ut oftendit fimilitudo de talento.Et reóle ill ud Auguftinus: Dileólio meretur augmentum dilecftionis, non enim loquitur de imputatione, 'feddedonis. Dona creftunt ufu,amp; merentur incrementa. Inuitetamp; magnituü do milèricordiæ Dei, quód banc miièram,mendicam,8d tam uariè contaminai« tam obedientiam,tamen approbat,amp;r per earn ie honore affici iudicat. limitent amp;nbsp;alia præmia neceflaria uitæ èC Ecclefiæ, Só fiio loco expetenda, quæ fidci ex« ercitijs propofita fi.int,utui(ftus,pax,boni fuccelTus in uocationibus,in ftudi)s,in gubernatione Ecclefiæ amp;nbsp;Reipublicæ,Iiberorum pietas,uirtus,amp; felicitas.Hæc iunt ingentia præmia, fed tanta eft mundi cæcitas, ut non ioliim mandate Dei, ÔC mentione æternarum pccnarum ac æternæ iaiutis leuiter afficiatur,ied etiam non fatis intelligat quantum opus fit corporalibus bénéfices, amp;nbsp;quantum refe« rat eis reólè uti.Oremus igitur Deum propter dominum noftrum lefum Chri« ftum, qui interpellât pro nobis, ut nos exuftitet ad ueram pietatem, erudiat amp;nbsp;gubernet nos dato Spiritu fanóio. Sicut pollicitus eft fe daturum Spiritum fan« dum petentibus.

Df diferimU De quarta quæftione.De dilcriminepeccatorum.Nam ciim dicimusreli* «C pffcdio- quj’ag peccati manere in renatis, fimul eftè fidem, necefte eft difterni peccata, ne quis putet adulteriafimilia flagitia cum fide exiftere pofte. Dixi autem in locis communibus,aliquante prolixius de dilcrimine peccati mortalis 8^ uenia* lis, Ideó hîc paucis admoneboleólorem. Ciim fide iuftificati fumus,Iequi debet inrenatisiufticia bonæ conicientiæ. HunegradumaperteÔClæpècon« ftituit dodrina Chrifti, ut i, Timoth. i. Summa mandati eft,dileôtio ex corde puro,8c conlcientia bona,amp; fide non fióla. Et rurlus eodem capite: Milites bo« nam militiam,habens fidem ôô bonam conIcientiam.Et 2.Corinth.i.Gloriatio noftrahæceft,teftimonium conicientiæ noftræ.Eti.Ioan.j.Si cor noftrum non condemnat nos, fiduciam habemus ad Deum, docet enim non pofte inuocare Deum iftos,qui habent propofitum uiolandi mandata Deicontraconfiien« tiam. Et2.Petri 5.Cum modeftiaôCtimoré,conicientiam habentes bonam. '

îlt;leô 5ó ad Galatas dicitur : Manifefta funt opera carnis, aduïterium,fcortai t)o,impudicida,idolatria Qin' talïa faciuntjregnum Dei non pofïïdebunt» Ideó enim uocat manifefta, quia fada damnat, quæ (cientes contra confcientû 9in admittunt.Quare nbsp;Paulus Rom.g.diïcernit peccata: Si Iccundum carnem

uixeritis,morieminÉ Si' adiones carnis mortificabi'tis fp]ritu,uiuetis, Suntin tandis adiones carnis, id eft, uiciofi affedus: his cum repugnant ipiritu, id eft, nonhypocn'fijfcd ciim uero timore Dei SC uera fide coercentur uiciofi affedus, nianent fanCti in gratia,retinent Spiritum iandum fidcm* Necß hæc fiunt ’itniagno certamine in animis. Variæfuntmundiinecebræ,turbulenti impelt; fus funt in carne noftra. Et diabolus intcntus eft in occafîones, per quas impeb animos poftit. Ideóuigilantia nobis opus eft,amp; fide acinuocatione* Nam uidoria eft Chnfti,in nobis uincentis diabolum. Sed tauîçn accedere noftra di:* foplina debet,amp; fide petendum eft auxih'um,ficut Petrus inquit: Vigilate,quia f^iabolus tanquam leo rugiens circumit, quærens quem deuoret. Et de diftiplb ffa: Caftigo corpus meumj^Sc in feruitutem redigo* Timor Dei repugnetpralt; dscupiditatibus amp;nbsp;illecebris: Eides petat auxilium, condonationem infirma 'uitaris, colligat argumenta, quæ oftendunt magnitudinem Só pccnas peccati, ptrpctuas amp;nbsp;præièntes. Vt îoièph lolicicatus illecebris dominæ,non fine certa«» ffiincreftitit Só furori mulieris, infidqs diaboli. Viditdiabolum hocagere, primiim ut ipfum fcelcre pollutum auelleret d Deo,fpoliarct dono prophetif,et

diuinis ornamentis, excitaret Icandalum ad infamandam doclrinam, qua ^ofeph profirebatur, ut Deo malediceretur, extingueretur ibi uera religio, fjua:recens illuxerat, Tantam ruinam una hæc uoluptatula traxiflet.Nam dia^* toluslong^profpicit,amp; telas texitnobis pofteainextricabiles,utDauidextf pertus eft, 80 multi pq experiuntur. Hæc argumenta omina colligens Ioièph, trexitfe fide contra inecebras,00 pericula,amp; cum iplè difciplina ft coercLut,tdm Uerópetiuit ccclefte auxilium. Ita nofter dux filius Dei,per lofeph fuperauit ac frtgit diaboli conatus. Cum hoc modo pij repugnant infirmitati,amp; fide petunt auxilium, condonationem, non amittuntgratiam, Spiritum iancdum amp;nbsp;fi*= dcm.Et tabs infirmitas uocatur uulgó peccatum ueniale in fandis»

Ali] funt lapfus contra conftientiam,quos uocant Græci $ov(Kàçâzxafn'a$.Et Paulus ait: Manifefta funt opera carnis,uidehcet,cùm contra conftientiarri uio* lat aliquis mandata D€i,uel indulgens prauo afïèdui ac no repugnans : ut Saul oderat Dauidcm, uel addens externum facinus : ut Dauid rapuit alterius uxo^î fcm. 1 alia delicfta committentes amittunt gratiam ,concriftantamp;Sexcutiunt Spiritum iàndum,amp; abqciunt fidem,ac nifi pœnitcntiam agant,ct rurfus ad fi* dctn conuertantur, morientes abqciuntur in æternos cruciatus. Nec^ opus eft be adftrri difputationes de prgdcftinatione. Nos de noftris fadis,8C de uolun:* inntate ac iudicio Dei,iuxta uerbum Dei expreftiim pronunciare debemus. Si t)auid non refipuiftetjuiflèt abiedus in æternos cruciatus,ficut Saul. Securitas altèinfixa eft animis hominû,præftrtim ociofis.ldeô cauendum eft,ne huic ma* * loindulgeamus,quod uarqs prætextibus confîrmatur. Proponamus nobis uer bumDei,iuxtaiîlud:Lucernapedibusmcisucrbumtuum. Id teftatur amitti §ratiam,8«f excuti Spiritum fandum per taies lapfus,ut Roman.8.Si ftcundum tarnem uixeritis moricmini, Matth. 12. De diabolo redeunte ad eos,à quibus dedus fuerat : Vadit affumit feptem alios ipiritus nequiores ft, Só intrantes habitant ibi 5 amp;nbsp;fiunt nouiftîma peiora prioribus, Matthæi l}. de femine

quod ftrangulatur mundanis i'necebris,primæ ad Corinthi'os fexro^Ne crretis, Scortatores,Idolatræ,Mœchï',Fures,regniim Dei non poflidebunt. Et teftatur fè concionari rjs qui antea confecuti fuerant beneficia Chrifti* His præcipit ut caueant ne ea amittant .Item primæ ad Corinthios ded'mo,Non fiatis Idolatræ, non fcortemur, ficut quidam illorum fcortati funt, amp;nbsp;perierunt uno die uiginti tria millia hominum. Ad Galatas quinto Qui talia agunt, regnum Dei non coniequentur. Et deinde î Qiii in carne ièminat, metet interitum : Qui femi^ nat in fpiritu,metet uitamgternam. Primæad Timotheum quinto,Si quisfuo^ rum curam non habet, fidem abnegauit gt;nbsp;amp;nbsp;eft infideli deterior. Ad Ebræos decimotertio,Scortatores amp;nbsp;Adulteros iudicabit DeustSecund^ Petri fecundo, Sicùmeflfiigiflèntinquinamcnta mundiperagnitionem Domini fèruatoris lefü Chrifti, rurftis illis impliciti fuperantur, hunt eis pofteriora détériora pri^ oribus.Matthæidecimo,Ouineoauerit me coram hominibus,ne2aboeurn coram Pâtre meocœlefti. Matthæi uiccfimoquarto,Qui pcrièuerauerit in h* nem,hic iàluus erit, Matthæi uicefimoquinto Diicedite me maledidti in ig^ nem æternum : Efuriui non dediflis mihi manducare,amp;^c. primæ ad Corin* thiosdecimotertiOjSi habeam omnem fidem,diletftionem autem nonhabeam, nihil fum. Etfi non propter noftras uirtutes aut opera iufti,id efl,accepti fumus Deo, tarnen necefîê eft in nobis exiftere incoatam obedientiam,iuxta ilIudiQui fpiritu Dei aguntur,hi funt filq Dei:primp Ioannis tertio, In hoc manifefti funt filrj Dei,amp; filq diaboli: Qiii non facit iufticiam,non eft ex Deo.Qui non diligit fratrem,manet in morte. Filioli,nemo decipiat uos. Qui facit iufticiam, iuftus eft.Qui facit peccatum,ex diabolo eft, Humana fecuritas extenuat magnitude nemnoftro’rumlapfuum,leduidequàm hæ fint atrocesminæ, Quidpotuit dici terribilius, qua'm quod inquit : Qui facit pcccatum, ex diabolo eft, hoceft, captiuus eft diaboh',agitatur amp;nbsp;impellitur ab eo,delèrtus d Spiritu fàn(fto,abie* dus d Dco.Sicutetiam euentusteftantur. Quantum unus lapfus Dauidis fcele* rumamp;calamitatum peperitC Poftquamuicitlibido,rapra alterius coniuge, maritum iubet interfici, und multi ciues,uiri fanefti fortes pereiint,nomen Dei contumelia afficitur. Poftea filius mouet fèditionem, rapiuntur ad ftuprû d filio coniuges Patris,nefàrio et plufquam tragico fcelere,interficiuntur multa millia ciuium. Denicç feditio non poteftnon innumera fcandala amp;nbsp;fcelera palt; rere.Ex Salomonis idolatria qup mala orta funtC’ Regum Ilrael dilaceratum eft, amp;nbsp;fêcuta perpétua idolatria,amp; bella inteftina: Adæ lapfus quæ mala deinde pe* périt f Hoc agit Diabolus,ut taies inflituat telas,ciîm animaduertit nos extenu* are peccata,amp;^ nobis ipfis blandiri,ac laxare frenum cupiditatibus: Ita extingui* tur fides. Nam fides quæ petit remifiîonem peccatorum, non poteft effe in fjs qui deledantur peccato feientès, amp;nbsp;funt fine poenitentia,iuxta illud : Vbi habi* tabit Deusf In fpiritu conrrito,tremente fermones meos, Nolunt enim liberari d peccato,qui feientes eodelec'tantur.Admoneat igitur nos dieftum Ioannis,un* de peccatum oriatur, quantum hoflem habeamus, quô ipe(ftet,amp; dilcamus ex* creere fîdcm, utChriftus in nobis uincat hunchoftem.

Hadtenus expofui fummam dodtrinp Euangelq, de iuftifîcatione,ut uoca* tur,fèu de gratia, de reconciliatione, de fide, de bonis operibus. Cùm autem hæc ièntentia fit plana ac perlpicua,cum nihil habeat abfurditatis,aut perplexi* tatis,auciophiftices,ciim loquaturdcmotiFüsgt; quinotifinit pqs mentibusin Ecclcfia,nondifputet de ociofisargutqs,ciimilluftret gloriam Chnfti,cum ’ maenitu*

ittagnitudinem infirmitatis humaneretcgat^dcnicp cilm optime congruatcurri, ptrpetuoconfènfu uniuerfæfcripturæ ueteris 8if nouiteftamenn,ciimomnes pij omnibus temporibus in Ecclefia experiantur banc confolationem ueram amp;nbsp;leceflariam eiïè, mirum eft in adueriarijs, partim tantas efle tenebras ut cam •ion approbent, partim tantum furorem, ut non deiïnant earn omni icelcre op* pügnare. Sed diabolus multipliciter offùndit errores humanis mentibus,ut glo tiam Chrifti obicuret, Ideó pij orent,ut Chriftus Euangelium fuum confèruct, nee iïnat ubicß deleri,amp; fua luce nos gubernet,amp; quam pluribus monftret uerb tatem, depulGs nebulis,quas diabolus ofFundit. Inuitet Chriftum noftra ^ulitas: eruditi dent operam,ut hanc tantam cauiam diligenter Só dilucidè pro* ponant,ut curent earn ad polFeritatem tranfmitti,fine iophifticajUec defugiant, nelin diicendo ac docendo labore/n,uel certamina in confeflione.Nam nee line ^ruditione iatis peripicue explicari hæccauiàpotelE Etquadamopuscftma* gnitudine animi ad perlerenda odia potentum, ac fapientum, qui improbant nasdifputationes,alrjalqsde'caulîs. Sed pios oportettS fut Chriftus inquit : In hoc glorificatur Pater cccîeftis, fi eritis mei diftipuli, ^tuftum copiofum proferetis» Quarc doeftrinam bona fide fimpliciter 80 reéle ptoponamus,amp; oremus ut Deus addat Spiritum faneftum, ut largiatur,ut Pau lusuocatjincrementum. Adijciamautem pauca quædam argumenta,qui* ^üsaduerlàri) conanturlabefacftare noftram ièntentiam* Præcipuum eft tefti* . nionium in lacobo :Non ex fide tantum, fed ex operibus. Facihma eft refpon* fio: lacobus fidem uocat noticiam hiftoriæ:ait enim dæmones credcrc.At Pau* Es longe aliud uocat fidem,uidelicet fiduciam miièricordiæ propter Chriftum promiftæ, Reprehendit igitur errorem eorum, qui fc iuftos eftè arbitrantur propter profeftîonem hiftorisc : Hæceft opusneceftàrium quidem , ut cætera l^ona opera,fed non eft illa fiducia,qua accipimus remifiîoncm pcccarorum, ut ’^onftat» Deindecùmait,exoperibus iuftificatuseft,phrafis eft obfèruanda* Non enim uult Abraham propter opera reconciliatum cfle, fed opera reconci* hati poftea D E O placuifte. Nam opera in reconciliatis placent,utdicium «ft, amp;nbsp;funt quædam iufticia legis, ied non merentur remiftioncm pceçatorum, aut acceptationem ad uitam æternam. Sicigiturdixit,etiam ex operibus iufti* ficatumefte Abraham, id eft, etiam opera pronunciabantur iufta. fduerum eft,de reconciliato, amp;nbsp;credente. Et quidem necefle eft,ut dixi, ftqui opera, in quibus uiuat amp;exerceatur fides. Agamus ingenue,fine fophiftica. lacobus non traftat caufam Pauli,fed obiter loquitur de fide quæ eft noticia hiftoriæ. Qua* reeius dida non funt opponenda Paulo, aut reliquæ ftripturæ Prophetic cæ.

Si UIS in uitam ingredi, ferua mandata. Ergo propter opera datur uita ætcrna,non donatur gratis credenti.Plana amp;nbsp;perpétua refponfio eft ad talia di* da. Difcernidebent diefta legis amp;nbsp;Euangelq. Htc proponitur uox legis, quam interpretari ex Euangelio necefteeft. Nemoenim feruaretur,fi ex lege eftet iu* dicandum. Seruans mandata,ingredietur in uitam: nemoenim fatisiacit Icgi, nemo eft fine peccato. Adde igitur Euangelium ifti di(fto:Si uis ingredi in uita, ferua mandata,icilicet iuxta iTriilK.amp;ap Euangelrj, quod promittit rcmiflionc pec* catorumôd imputationem iufticiæ propterChriftum : poftea incoat nouam obedientiam, amp;nbsp;approbat earn, quanep fit imperfelt;fta, nbsp;nbsp;non fit prccium uitæ

çn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(1^0 L EG O MEH Ä

æternæ. Sicuerum eftoporterc fèruari mandata, SC necefle eftlegem proponi, ut crefcant pœm'tentia et fides in nobis: Sed non ibla lex docenda eft,ièd adden^» da promiffîo Euangeirj, fine qua lex tantum eft minifterium iræ amp;nbsp;mortis æter næ,EtconftatChriftum efte finem legis» Quarc non eft refiftendum in legCjfcd cum legem audimus, nbsp;nbsp;expauefeimus, cogitemus nos accufari, non ut perea*

mus,fed ut queramus mediatorem filium Dei, hunc feiamus nobis donatumeft fe,utpereum apeccato,^tyrannidediaboli,8(f amorteliberemur. Itatj cumin* coatur in nobis uita a?terna,Iegi obedimus, fiunt mandatajUt dilt;ftum eft; Ef* fundam fuper domum Dauid fpiritum gratiæ SC precum,

I»Corintb.i3, Si omnem fidem habeam,dilelt;ftioncm autem non habcam, nihil fum.Eadem refponfio eft: Fateor dileclionem eftè neceirariam,fèd necexi* ftere dilecftio Dei poteft, nec placere, nifi prius fide acceperimus remiflionem peccatorum,Sôimputationemiufticiæ* Facile eft ociofis fingere diledionem Dei,fed referri hæc debent ad ueram ludam in mentibus,amp; ueros motus in in* uocatione,in periculis» Hie alrj dubitant,an Deus curet res humanas, an uero cafti accidant fècundæ res amp;nbsp;aduerfæ»Alt) fentientes iram Dei, ut Saul, fuccum* bunt in afflidionibus,ac fremunt aduerfus iudicium Dei. De his ingentibus animi procellis concionatur uox cccleftis,et inter hos fludus erigit mentes pro* miftione Euangelfca. Cum fide fuftentat ft animus, Sf agnoftit miftricordiam, ibi ftquiturdiledio, Necefft eft igitur præcedere fidem, quæ accipit reminio* nem peccatorum.Et hæc fides non poteft niti dignitate noftra,ideó quamuis ft* quitur diledio, tarnen ftatuit nos non propter diledionem, ftd propter Chri* ftum iuftos efft, Vulgd diledionem interpretantur de diledione Dei amp;nbsp;proxi* mi,idc0 refpondi de diledione Dei. Sed Paulus hic propriede diledionepro* ximi loquitur,quam magis confiât non meren' remiftionem peccatorum»

Remittfte,8ó remittetur uobis,Ergo noftra codonationç.meremur no* bis iuftificationem. Refponfio plana eft ; Hæc eft concio pcenitentiæ, quales multæ funt in Prophetis, ut Efaiæ i. Definite malefacere, amp;nbsp;diftitebenefacere : Tunc abftergentur peccata ueftra Sóc. Prior pars præcipit de noftra peeniten* tia, altera continet promiflionem. Nec dicit Chriftus : Remittetur uobis pro* pter ueftra m condonationem, ftd tantdm præcipit, ut rcmittamus, deinde ad* monet de remiftîone,quæpendetahunde,non ex dignitate noftri open's. Qua* lis efftt futura confternatio conftientiarum, fi fentiendum efftt, pendercdiui* nam condonationem ex puritateôd dignitate noftræ condonationis, ergaeos cum quibus nobis fuit fimultas'^ manentenimetiam in placatis animis cicatri* ces,ut illc inquit. Ided necefft eft quæri aliam caufam remifl’ionis. Tenendaeft igitur Euangelrjftntentia de gratuita condonatione. Tale eft didum apud Danielcm. Pars eft concio de pcenitentia : Amato iufticiam amp;nbsp;benefacito mi* ftris iniufte opprefti's, Ecclefiam defendito contra tyrannos:idenimuolebat Daniel : Altera pars eft promiffio : Et erit fanatio delidorum tuorum, Pœni* tentiam exiftere necefft eft,amp; tarnen condonatio eft gratuita,0(f fide accipienda* Nam fi promiffio penderet ex conditione noftræ dignitatis,fieret irrita, ut Ro, 4. dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliud.

Diledio eft maxima uirtutum, Ergo propter diledionem iufti reputa* mur. Nego conftquentiam, 6^ maniftfta ratio eft,redius enim ftqueretur; Di* kffio'

^f^Ttiocfî: maxima, Ergo cum câ minimepræftemus, minime propter hanc uir=« filtern iufti fumus. Si haberemus uirtutes quas kx Del flagi'tat, èC fine peccato fncmus,re(fiè diceremur l'ufti propter dikótionem SC cæteras uirtutes:Sed quia Ratura Humana procul abeft à perfedione kgi's, non ardet dikcftionc, ideó Eu* ^ngelium proponit aîiam iufticiam,docet nos non propter noftras uirtutes,kd propter aliud extra nos, fcilicet mediatorem fîlium Dei reputari iuftos, ièd ita, fifide ftatuamus nos propter eum habere Deum propicium. Sumus igitur im* putatione iufti,non propter nofiras uirtutes,etfi has quolt;^ incoari in nobis oportet. Cæteriim fi quis uirtutum diferimen requirit. Fides accipit in præfèn* Ha remiftionem peccatorum. Spes eft expeôîatio futuri euentus,ku uenturæ îi* ^trationis. Fides eft aflenfus quo uoluntas uult amp;nbsp;accipit promiiTum 8^ acqui* tfiit propter mediatorem filium Dei. Et cum uoluntas fic acquiefcit,cor fit tran ^i^illum, concipit coniblationem ac lætitiam, quæ eft incoatio nouæ uitæ» nos motus kquuntur fpcs,8C diledio. Quia fides ftatuit Deum nobis propici* Om cfic,audet petere amp;nbsp;expeeftare beneficia cætera. Et oritur dikeftio, quia iam sgnokimus Deum non efle ociofum,ut ratio fingit,nec eife hoftem,quakm kx oftendebatjkd efle patrem,qui calamitatis noftræ magnitudine afficitur,et nos îiberare cupit, qui iurat : Viuo ego,nolo mortem peccatoris amp;c. Hoc modo cûm agnokimus nos rccipi in gratiam, nbsp;exaudiri, uiciftîm nos ci fubqcimus, •

accenditur quædam reuerentia, feu defiderium quoddam , quo anteferimus t)cum cæteris rebus. Talis eft dikdlio in hac uita, non ardens ut debebat, fed imbccilh's. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliudx

Obijciunt 8lt; nomen mercedis. Vita æterna uocatur merces, ergo bona Mer«!, opera merentur uitam æternam. Non quæram argutas interpretationes uoca^î bull,fontes caufeconfiderentur. Pfalmus inquit: Non intresin iudiciurn cum fèruo tuo,quia non iuftificabitur in confpedu tuo omnis uiuens. Item: Delidfa quis inteliigit “T Quare non poftumus ftatuere,nos mereri noftrisuirtutibus uk tam æterna m. feu noftras uirtutes eftè precium uitæ æternæ. Ac fuprâ colkgi inul ta reftimonia, quæ oftendunt manere in renatis peccatum, quæ hîc animo intuenda funt. Et fuam quifeg confeientiam confulat,utrum malit donari uitam æternam propter Chriftumjan uerd folui pro mentis, Languefeit ftudium re* de faciendi, inquies, fi gratis donari uita æterna dicitur. Imô defperatio magis débilitât ftudiurn redè faciendi. Neceflè eft enim defperare cos,qui imaginant tur pro meritis dari uitam æternam. Id periculum amp;nbsp;prudentiores patres uide^ runt. Ideó difertè dicunt Auguftinus amp;nbsp;Bernhardus:Gratis propter Chriftum dariuitam æternam credenti. SicutÔd Paulus inquit: Donum Dei eft uita æs= terna per Chriftum lefum Dominum noftrum. Nec eft incertum donum. Sed Deus præcipit, ut credamus nos certd accepturos efle uitam æternam propter Chriftum,iuxta illud Ioannis 6, Hæc eft upluntas Patris,ut omnis qui credit in filium,habeat uitam æternam. Non autem exiftit hæcfides fine pcenitentia, ac fides intuetur utranq? uocem, uidelicct, Viuo ego,nolo mortem peccatoris, fèd utconuertaturamp; uiuat. Quomodof perfilium,ut hîc ait: Hæc eft uoluntas Pa^â tris, ut omnis qui credit in filium habeat uitam æternam. Quanquam autem adefte pœnitentiam oportet, tarnen non eft affîngenda conditio dignitatis no* ftræ. Imó cum pcenitentia pugnat fiducia meriti, ficut monet didum: Qui gio* riatur, in Domino glorietur.

flum uita æterna, tamcn fimul compcnfat ïaborcs Ss ærumnas noftras, ld ad uocabuli rationcm fatis cft,ficut hæreditas ßmtil compcnfat O’fb'cia bærcdis, en* amfi propter aliam caufam contingitx .Sed eft aha refponfio fimplicior ac uen'* or» Phrafès Icgi s fiint: Redder unicuilt;$ iuxta opera fua. Item,Cop]ofa ent mer^ ces fn ccelis» Loquitur enfm fcriptura more legis de i'uftiaa, quafi de noftra db gnïtate» Item de fide tanquam de noftra uirtute, óó dicit nofths uirtutibus dari mercedem. At interim ex Euanoclio fciendum eft,nos eife in ft os non noftra di* gnitate,ftd imputatione: Et fide accipi beneficia Chrifti,non propter ipfius iiirn tuds dignitatem,fed quia nititur alieno meritojfcilicet Chrifti, Hæc eß: expedi# ta ucra refponfio,amp; fine fophiftica*

Addam amp;nbsp;icholafticas quafdam obiecftiones, quæexplicatæ multum lu* addunt huicdifputationi, amp;nbsp;interdum exercentiirgutos, lufticia eftobedi* luuiitur, entia erga totam legem : Bona opera funt obedientia erga totam legem, Ergo bonisoperibus iuftificamur. Reipondeo : Primiïm neganda eft minor. Nam bonaopera nonfunt perfedla obedientiaergaIegem,quianatura humanare* pugnat legi Dei. Deinde ad maiorem reipondeo: Maior eft uera,de iufticia Ie* gis.Nam iufticia legis eft obedientia erga totam legem. Sed quia hanc non prg* ftamusjideó Euangelium offert gratuitam imputationem iufticiæ,ficutamp;Pau* lus admonetnos deuerbo imputationis. Hæc obiecftio admodum utiliseft, monftrat enim difcrimen iufticiæ legis èC Euangelq. Oftendit alibi aliter ufur* pari uocabulum iufticiæ. Id fefellit Sententiarios : qui ciim in Ariftotele legiff icnt, iufticiarn fignificare uniuerfalem obedicntiam, ibmniarunt idem in Pro* phetis Apoftolis ubicp fignificari. Rfalmus inquit : iufticia tua exultabunt, HÎC non fignificat Ariftotelicas uirtutes,fed relatiuê,iufticia tua,id eft,imputa* tione iufticiæ,qua tu nos per milèricordiam reputas iuftos,hoccft,acceptos. lu* fticia leois fionificat obedicntiam, utciïm dicitur : Feci indicium amp;nbsp;iufticiarn, Sed iufticia, de qua propriè concionatur Euangelium,fignificat relatiucimpu* tationem iufticiæ,hoe eft,acceptationcm gratuitam ad uitam æternam,etfi cum ea coniuntfta eft donatio Spiritus famfti. ka nbsp;edm audis uerbumjuftificari, de

Ebraica phrafi cogites, qua fignificat reputari feu pronunciari iuftum, lèu ab* folui accuIatum.Et iuftus fignificat acceptum Deo ad uitam æternam. 2, Cor.y, Eum qui non nouerat peccatum,pro nobis peccatiï fecit, ut nos effîceremur’iu* , fticia Dei per iplum,id eft,Chriftus fadtus eft pro nobis reus,ut nos fieremus ac cepti propter ipfum. Hæc eft fimplex grammatica amp;nbsp;uera uocum enarratio. In alijslocisaliteruocabulum ufurpatur,alias fit mentio iufticiælegis,aliasimputationis, Hæc diftrimina obferuare neceffè eft,

Opera contra legem Dei funt pcccata,Ergo bona opera funt iufticia. Con ièquentia ualet ex natura contrariorum. Quarelcquitur,amp; bonis operibus iu* ftificari homines,cum fint iufticia. Refpondeo, Valeret conlêquentia, fi bona opera effent integra obedientia,fed quoniam procul abfunt ab integra obedien* tia, facile intelligi poteft argumentum non ualere, quia non eft uera contrarie* tas.Viciofa funt intégré uicioià. Bonis operibus plurimum uiciorum admixtî eft,quibus et ipfa contaminantur. Pomponius Atticus eft modeftus,iuftus erga ciues, ftd dubitat an Deus curet res humanas^eft fine timoré Dei. Horum inte-riorum uiciorum magnitudononcernitur.ldeóargumentum fallitnon admo* nitos.

Tfl^OLEGOMEl^A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;914.

nîtos. Sed neganda cR confcquentia, quia non eR liera contran'ctas» Idem re* fpondeoad fequcnsargumentum. Aliiid,

Mala opera damnant, Ergo bona faluant. Nego confêqucntiam Sc ratio fR,quia noncRcontrarictas. Mala funt intégré uiciofà» Bonis plurimum mail admixtum eR, ut ctiamfi Dauid habet bona opera, tame habet multos uiciofos itnpetus,habet dubitationesde Deo. Et hæc caligo trahit fècum magnum ag* nien uiciorum,Rcuritatcm,fiduciam propriæ fàpientiæ iuRiciæ: nee timoré, nee diledlionc Dei, nee fide ardet pecRus ut debebat : Scio quoidam fuifie, qui hoc argumento,ualde quaRàtam efie noRram ièntentiam prædicabant,fed qudm fit inane amp;nbsp;futile, ledor mediocriter attentus facile poteR iudicare,

Peccatum eRodium Dei, loiturdiledio cR iuRicia. Memini Eccium ma* gnos triumphosagere, cum hocargumentoconabatur oRendere,non fola fide iuRificari homines, Sed eR facilis refponfio: Adientior pcrfelt;Ram dilecRionem effe iuRiciam, quam lex poRulat, Rd, ut fuprd diRum eR,non fumus iuRi lege. Non enim poteR exiRere diIe(Rio,nifi prius fide reconciliati fimus.PoRca fequi Uir incoatio quædam, amp;nbsp;tarnen manet ingens infirmitas repugnans legi Dei, indignans fremens aduerfus indicium Dcfficut Pfalm. fignificatdrafcimini, nolite peccare SCcJdeo opus eR alia iuRicia, fcilicet imputatione gratuita.

IuRicia eR in uoluntate, Fides eR in intelleRu, Ergo fides non eR iuRicia, Rcfpondeo ; Maior eR ucra de iuRicia legis, quæ fignifîcat noRras uirtutes qualitates in uoluntate noRra. Sed cum de iuRicia fidei concionatur Paulus, iu* fticia fignificat imputationem iuRiciæ. Docet .n.Komines reputari iuRos,hoc Eft,acceptos non propter propriam qualitatem,fèd propter aliud extra nos,fci* hect propter mediatorem filiû Dei per mifêricordiam.Et tarnen hanc milericor diamfide accipi oportet. Et eRfides non tantum noticia,fed aRenfus,adquem ftià requiritur motus uoluntatisait nôrunt eruditirqui eR uelle Ôd accipere pro* nnilionein,amp; in ea acquieRere, Concipitur aurem hæc fides,cû aflèntimur pro* niifiioni Euangelicæ,qua ciim mens perterrefaRa iè fuRentat, Spiritus ianRus fimul per uerbum mouct corda ad crede'ndum. Aliud.

Fide fumus iuRi, fides eR opus, ergo opehbus fumus iuRi. Ad maiorem tefpondcri debet,qua reRéinteneRa,poterit explicari dilui argumentum. Fide fumus iuRi, non quiaeRopus aut qualitas autuirtus in nobis,Rd quate* nus apprehendit miRricordiam,amp; nititur ChriRo. Et ut res fiat planior,trans# formanda cR oratio in correIatiuam:Fide fumus iuRi,id eR,per miRricordiam propter ChriRum furnus iuRi, fed tarnen fidcRatuendum eR illam miRricor* diam ad nos pertinere. Minor eR uera: Fides cR opus fcilicet,ut ceteræ uirtutes, dileRio,patientia,caRitas.Et ut aliæ uirtutes funt imperfeRæ,ita amp;nbsp;fides eR im* bccillis : quare non fumus iuRi propter ipfius uirtutis dignitatem. Rd quia mi* fencordiam apprehendit. NecefR cRenim aliquodcfR,ut ira dicam,inRrumen turn,quo apprehendatur miRricordia, neceRè eR intueri ChriRum,lt;?lt;^ Ratuere, (]uôd nobis ignoRat. Refpondeatur ergo ad minorem : Fides cR opus,Rd non fumus iuRi propter ipfius operis dignitatem,Rd quia apprehendit mifericordi* amddco non poteR feqüi,nos propter opera iuRos cRè. PoteR amp;nbsp;hoc erudi* tèdici, plus cRe in conclufione, qudm in præmiffis : Nam conclufio unit horni* nes propter opera iuRos cRe.Id non Rquitur ex his præmiflîs.

9’5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EG O MEN A.

Gratia Cunius iuiii, Gratia ed dileEtio infufa animis, Ergo dileEionc fü^ mus lufti. ReCpondeo ad minorem : Gratia præcipuê ßgnidcat rdatiuê fauo^ rem,feu mifericordiam,feugratuitam acceptarionem propter Cbridiim.Tcuê^ da edigiturapta uocabuli interpretatio, Cætcrum cum hac acceptatione con^ lunda ed donatio Spiritus fanidi.Sed qui Gc cnarrant,gratia fumus iudfid ed^ propter uirtutesindifas fumus iudi, bi ßngunt interpretationem ex diametro pugnantem cum Paulo, amp;nbsp;prorfus tollentem econfpetdu ueras coniblationcs • piarum mentium. Si in inuocatione afpicere nosipfos deberemus,ac imagina^ ri,nos ita acceffuros ad Dcum5Ciim fatis ornati erimus bis uirtutibus^ita fperan dum ede uitam seternam,ciim uidebimus in nobis banc nouam munditiem^fu^ gerent animi, amp;nbsp;defperarent auxi'h'um falutem. Et qu6 magis expauefcunt mcntesjcóprop/us afpiciunt immunditiem amp;nbsp;inbrmitatem nodræ naturæ. Paulus autem banc ipfam ob eau fam ,quia uidemus nos ad Deum non poßc ad ferre mérita amp;: dignitatemjproponitgratiam,id ed,gratuitam condonationem acccptationcm propter Cbridum. Etdnon adfers dignitatem ad Deum,tagt;i men accede Hducia mediatoris Cbridi, deutinquit: Hunebabentespontibeem, accedamus ad tbronum Qratiae.

Has refutationes adieci, turn ut eruditis, qui de proprietate fêrmonis did putant,quantum poifem fatisfacerem : nam nbsp;nbsp;nos ucra acretda dicere^Sóuita^

re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cupimus,tûm ut indruerem diieentes, ut maioridexteritatecauid

lationes fcholadicasdiluere podint. Acprodedèb^cexempla opto,primiim ad perfpicuitatem eau fæ, deinde etiam ad acuendam difcendicuramin dudioGs» Nambærefutationesodendunt opusedè eruditioneô^quadam exercitatione bis,quidextrê taies controuerGas explicare conantur. Non putent fe leueonus fufeipere dudioG,qui dodirinæCbridianæ cxplicationem proGteri uokntJJc^ um autem oro, ut dudia piorum gubernet, nec Gnat in EccleGa extinguilueem Euangeîij ac ueram Cbridi noticiam.

JNPjgrapha quemadmodum Gtin Epidoîis prxGxa ed, quo more in EccleGa. ^maximeopus ed,utcertd feiripodtt, doEtrinam diuinitus acceptam edè^cô^ cionantem non de rébus uulgar]bus,quas ratio iudicat^fed de uoluntate Deidta patres ut dirent unde doEtrma tradita edet, nominatim dicebant, Deus Abra» ham, Deus Jdaèl, ut direturillud uerbumdllos cultus ampleEendos ede,quos Deus tradidit Abrahæ A'c.Autores inde ufcÿ ab initio cogitandi funt^per quos propagata ed uera Dei noticia, promidio Euangelq, ne exidimetur temerê aut cafu ortaprofediOyGcutfuperditionespleraec^ in mundo,uelcafuortæfunt, ùelexcitatæddiabolo, ut ueram relimonem obdurarent.

Edautem hæc fumma Epigraphes : Paulus Apodoîus Romanis optât gratiam etpacem.Sedinferta edlongiudula deferiptioodicijPauli,item deferi ptio Euangelif. Ac necedaria caufa ed, cur officq mentionem faciat, ut EccleGa diatdoéèrine Paulicredendum edè,tanquani uoci Dei de ccelofonanti, \digi» tur Adoids præfatur : Locutus ed Dominus Deus cundos fermones bos, amp;c.

ut fciret populus proponi non humanam docflnnam^fèd ccrtó 8^ expreffe tra^ ditam à Deo. Ita Paulus præfatur le efîè Apoftolum, non bumano iudkio ele«* d^um, led Chrifti uoce, ac Euangeh'um adferre diuinitus traditum; amp;nbsp;hanc lènî* tendam, quam de lege, de promiffîonibus, de peccato, de gratia, de fide propos nit, non elle humanum inuentum ,lèd diuinitus ipfi patcfacram amp;nbsp;com menda* tam, ut earn Eccleffis tradat. Ideó non ociofè toties hïc 8C alibi repetit mëntio* nem muneris fui et inculcat titulos* H^c eó cómemoranda funt,ut legamus Pau lum, non ut Ambrofium, aut Auauftinum legimus, tantum ceu eruditum iiv terpretem Propheticæ icripturæ,fed ut certó adferentem cceleftem docflrinam, cui neccfTè eft aiïèntiri. Eft^ diligenter hoc loco difcernenda Apoftolica uoca* tio, ab Epiicopi uocatione.

Apoftolus eft immediate ^Chriftouocatusad docendum Euangelium, Apoflolm. habet certum teftimonium fuæ docfirinæ, quod fitdiuina,ac certum eft eum habere Spiritum fancftum, et in doólrina non errare,ac poteft ubicß in omnibus Ecclefqs docere.

AtEpiftopuscftuocatusperhomines ad docendum Euangelium ,certo Epifcopuf, Joco,et poteft errare,nec necefle eft ccrtum eftè,quód habeat Spiritum iàndum» Ex his deftriptionibus multa iudicari poftunt. Vt enim Prophete in populo Ift t3ël longe antecellebant facerdotibus, 8c multa agcbant heroica, quae non con* cedebatlex cæteris facerdotibus. Ita Apoftoli uocationem habent longe fuperi* urem cæteris Epifcopis,legemabrogant,uocantgentesad ibcietatempopuli E)e(,enarrant obfcuros articulos de Meftïa,quód fit filius Dei, quod non fuerit habiturus regnum politicum. Exprefteimpertiunt remiflionem peccatorum, tjuod Sacerdotes Leuitici nequaquam fecerant. Enarrant articulum de iufticia hdei,quern pauci in populo legis antea audierant. At Epiicopi didtata ab Apo* ftolis accipere debent,non incoare nouum aut aliud dodlrinæ genus. Vt igitur Paulus admoneret omnes de autoritate fuæ dodbrinæ, facit mentionem fuæ uo* t^tionisjinquiens: Seruus lefu Chrifti,uocatus Apoftolus. Origenes hic inepte ^hetoricatur de liberatione à cercmonfis, 06 de lèruitute Pauli, qua ceremonfjs luerat obnoxius ante conuerlîonem. Hæ declamationes non pertinent ad hune Ecum. Paulus enim hîc non de priuata lèruitute loquitur, lèd de officio, uocat Eferuum ,ideft,miniftrum gerentem officium pertinens ad regnum Chri* fti, •

Id ex Galatis melius intelligi poteft, ubi addit le non ab hominibus, nelt;^ ptr homines uocatum elfe, lèd per lefum Chriftum 8c Deum Patrem. Id figni* ficat,cûmhîcleuocat non uulgaremconcionatorem,IèdKÀNTO/ja7rosoAo/j. Ethæ Ententiæ opponendæ funt hoc tempore Papiftis, quorum tanta eft impuden* tia, ut aperte aufintdicere, non plus elfe credendum Paulo, quam Romano Pontifici,aut Epifcopis. Imaginantur Paulum eftè Irum aliquem aut erronem, tjui fine autoritate uagatus, amp;nbsp;pcrtinaciter de religione rixatusfit. Nos autem audita Apoftoli mentione,cogitemus Propheticaautoritate eum concionari, eius diefta tanquam uocem Dei de ccelo Ibnantem accipiamus. Hoc fi cogita# himus, ualde nos eius lèntentiæ confirmabunt.

Nominat genus negocq, quod ei mandatum fuit,inquit lè deledèum eftè adpropagandum Euangelium. lam hoc loco meminifte leeftorem oportet,plu#

rj'mum l'rlterenè inter hæc duo docfln'næ genera, inter legem ScEuangcIittnllt; De eo difcrimine SC fupra didtiim eft in pracfatione, amp;C infra dicendum erit ca»« pite tertio, Ipfe etiam addit defcriptionem Euangelrj : Euangelium eft promif* fio diuinitusfafta, tradita in fcripturis fandis, de filio Dei lefu, nato ex ftmine Dauid fecundurn carnem,declaratoautem filio Dei,potente per Spiritum fan* dificantem,refufcitato ex mortuis,qui eft Meftias,fcu Rex,per quern fit libera* tio Û peccato amp;nbsp;morte æterna.

EX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^^înitio fiet inuftrior,fi antitbefis legis 8C Euangeîij inftituatur.

Lex eft dodlrina præcipicns quales efte nos, 06 quid agere oporteat ,requirens perfediam obedientiam, non promittens gratis remiftionem peccatorum, non liberans nos à peccato Sf. à morte, fed potius armans peccatum, ciim nos accu* fatjamp;f terroribuslctalibtis opprimit. At Euangelium eftpromiftiOjquæpolh'* cetur nobis remiftionem peccatorum gratis,amp; liberationem à peccatoet à mor tc per filium Dei,natum ex pofteritatc Dauid, iuxta promiftiones, ac diuina potenria nos fandificantem uiuificantem uita æterna. Hæc membra copio* fius infra declarabuntur.

Idcó autem Paulus initio ftatim propofuit definitionem, ut iciremus quid profeifus fit,öd diligenter difeerneremus legem ab Euangelio,quafi dicat, Pau* lus diuinitus uocatus ad docendum Euangelium de Chrifto, non ad docendam legem aut philofophiam,

Ided inftrit,ut tacitæ obiedioni occurrat, Ciim nouum genus dodrinæ profitcrctur,haud dubièobftrepebant Pbarifæi, Cum iemper ab initio mundi aliqua fuerit Ecclefia Dei,necefte eft earn tenuiiTe dodrinam ncceftariam ad fa* lutem, Quærebant igitur Pbarifæi,an Apoftolorum dodrinam tenuerint. Si non tenuerunt, clamitant Pbarifæi,nouam 8d commentitiam elle. Refpondet Paulus : Imô unum amp;nbsp;idem Euangelium eft de Meftia, quod Patribus promift fum,0d Propbetis monftratum,8d nunc exhibitum eft. Non adferimusdodri* nam ignotam Patribus ôd Prophetis,fed à uobis obrutam per bumanas opini* ones de iufticia legis,de regno politico Meftiæ. Vos execramini hoc genus do* drinætanquam nouum 8^ commentitium, quia non intelligitis,de qua libera* tione patres amp;nbsp;Prophetæ concionati fint, Fingitis uos eftè iuftos Iegc,Mefttant uenturum effc, ut occuper mundi imperium, uobis det prouincias iegendas,ut opibus 8^ uoluptaribus affluatis.’Hæc eft liberatio,quam uos temulentifomni* atis. At illi expedabant Meffiam,qui diuina potentia aboleat peccatum et mor tern,qui deftruat regnum diaboli : Id uolebat prornifti'o, in qua promittitur fe* rr’cn,quod conteret caput ferpentis. Eodem modo nunc nobis opponunt Papi* ftæ Ecclefiam: Vociferantur nos ad ferre genus dodrinæ ignotûEccléfiæ. Nos

reclamamus 8d teftamur fulfifte dodrinam noftram in Ecclefia Patrum, Pro* phetarum,ApoftoIorum,acdeincepsapud pios. AllegamusEcclefiæteftimo* nia,uidelicet Prophetarum,Apoftolorum 8^ aliorum piorum. NuIIum enim genus dodrinæ recipi debet, quod ueræ Ecclefiæ Chriftifempcr ignotum fuit, Sed multis iam feculis obfcurata fuit ueræ Ecclefiæ fententia : Nam pontificcs, facrificuli,Monachi,fparfèrunt in Ecclefia falfas et Pharifaicas opiniones,dc iu* fticia operum ,excogitauerunt teEZoepHcrKtia^,cumulauerunt ethnicas fuperftitio* nes,inuocationem mortuorum,idolomaniam manifeftam, Zi. horhbili impie* täte prophanauerunt cœnam Domini,

Hæc partim fuperftinone,partim qugftus, partim muniendæ tyrannidis caufa,excogitata funtgt; Hïcccetusimpiorum pontificum Sa Monachorum non cftEccleGa Chrifti,quare iniuftèhunchoneftiflimum titulum fibi arrogant,cu fuam autoritatcm commentitiam,non uerac Ecdefiæ autoritatem,nobis oppolt;» ■luntMonet igitur Paulus hoc loco, ne fine teftimonrjs lcripturædiuinæ, dog* mata recipiantur nionet etiam ut ueræ Ecclefiæ ièntentias requiramus, ue* ram Ecclcfiam falfa diicernamus.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filio fiio.

Opponit Sa banc particulam uulgaribus ludæorum perfiiafionibus. lu* dæiexpcdabanc Mefiiam,qui non cflet natura filius Dei,fed tantiim homo,eg* ten's Prophetis fimilis, hoc eft, antecellens uulgus ßpientia,iufticia,amp; felicitate in rebus gerendis,ut facile orbis imperium occuparet. Ac Patres 8d Prophetæ nôrancMcfiiameflefiliumDei,tuncquoq;ipfos gubernantem amp;nbsp;iuuantem, lacob inquic : Angelus qui eripuit me ex omnibus malis, benedicat his pueris, nbi fignificat fe loqui de Iiberatore, quern nôratpromilîum efîe* Nam huius proprium munus eft libcrare ex omnibus malis. Ac uiderunt eum Iacob,Moi iesamp; Daniel. Ideó Joannes,ut teftetur Meftiam efte filium Dei^SA ftmpcr adfu* iffe Patribus,inquit: In principio erat uerbum,omnia per ipfum fada funt amp;c. Significans omnes gloriofas uilt;ftorias,Noæ, Abrahæ, loièph, Mofi, Samuelis, Pauidis,Eiàiæ,Ieremiæ, partas eftè hoc duce SA propugnatore noftro aduerfus diabolum. QuareSf hoc loco Paulus de duabusnaturisin Meflia conciona* tur: uocat filium Dei,ut ludæorum errorem taxct,ficut SA Chriftus ipie taxauit Ioan. SA fæpe alias.Loquitur autem Paulus de perfona, SA apte tribuit perfo* næappelJationem filq Dei. Non .n. tantum diuinæ rwrturæ tribuenda eft hæc appellatio,Ièd pcrfbne Chrifti.Hunc aût teftatur conftare duab.naturis,ait hue filium fecunducarnem natu eftè ex Jemine Dauid : Affirmât igitur in Chrifto dfehumanam natura.Et hie locus réfutât Manichæos Sa plerofq? alios,qui hu* manâ naturam Chrifto detraxeriit, aut negârût accepta elle ex fanguine matris . virgin is. Deinde concionatur de diuina natura,cu aitzQui declaratus eft eftc fi* Hus Dei, potens per Spiritum fancftificantem,ex refurredione mortuorum.

Singularis eft emphafis in uoce epftô/vTf^jquam enarrant Græci per uoca* bulum ’a-TToJ'ftxetvT©^. Eft^’ ftntcntia,certó agnitum eftè hunc filium Dei per fiæcteftimonia, quód refurrexit a mortuis, quód potentiam fuam immenfam mukismiraculisoftendit,utciimLazarumrefufeitauit,quód iamdatSpiri* tumfandurn Ecclefiæ, qui amp;nbsp;mentes confirmât aduerfusdiabolum multa ingentia miracula edit,nam SA Paulus refufeitauit mortuum auditorem,etom* nia tune plena erant miraculoruni , quæfiebantab Apoftolis, petentibusea munera â filio Dei. Loquitur ergo Paulus de teftimonio erga nos : Nam pro* pter hæcteftimonia pronunciatur certô nbsp;nbsp;opi'^ETo«, hic lefus eftè filius Dei natu*

ra,ciim potentiam habeatdiuinam ôôimmenfam.Hoc fignificat uerbum bpf|E(9S, certô pronunciari. Opponit autem ha-c omnia ludaicis opinionibus, qui^^cMcßwi«* expedabant Meftiam præftantem quidem uirum, fed tantum humanam naturam habcntem,florentem uidorqs hcroicis,daturum opes,non nouam na* turam,amp; æternam uitam. At I^aulus inquit, hunc Meftîam elfe potentem, SA ôarcSpiritum fandificantem, per quem in credentibus incoatur noua lux, iu* fticia,8c uita æterna,amp; uincitur diabolus. Hæc,inquit,eft ueralibcratio,quam Patresintcliexcrunt expert!funt in exercittjs fidei,ludantes cum Dia*

919 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET ISTO L AM

bolo, cum morte, in uarrjs periculisrac longe maior eft liberatione, quam uos expelt;ftatis, qui Meflîam arbitramini partiturum eftè prouincias,ficut Alexan^« der diftribuit régna fuis commilitonibus, Hos errores reprehendit Paulus hac quanquam breui deftriptione, Ciim autem nominat hue Chriftum, animo ins« tueamur om nes ueteres promifftones in Prophètes, uc uideamus eas uere cum hacEuangelq concionecongruere,amp;utcogitationebeneficiorum Chriftiacs« «ndamus fîdem in nobis, eumq? inuocemus. Nifi enim fides exerceatur in ins« cendâ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocationc,non poteft regnum ÔÔ prælentia Chrifti intelligi.

Longum eftèt has tantas res explicare,utearum magnitudo poftulat. Cum autem modus quidam effe commentariorum debeat, non immorabor prolixius huic Epigraphæ, præièrtim ciîmeædem resfæpc recurrant. Et pius lecftoradmonitus de confilio autoris, aede furoma fententiæ, aftidua meditati«« one magnitudinem rerum contemplabitur,et difcet quomodo hæc Chrifti no* ticialuceredebeatinuitaj'n inuocationejn periculis,inomnia(ftione,ut fît no* bisquoq? filius Dei potens, liberator à peccato,àmorte, à diabolo : ut fît no* bis pontifex pro nobis interpellans apud Deum, fît dux nofter, qui in calami* tatibus noftris adiuuet nos, fîcut pollicetur infirmis auxilium, inquiens: Veni* te ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis,amp; ego reficiam uos.

AdolcfcentesSyntaxin uerborum diligenter obleruent,qua animaduerfa multumlucisacceditlêntentiæ. Paulus Apoftolusuocatus ad docendum Eu* angelium de lefti Chrifto, qui natus eft ex pofteritate Dauid lecundum carné, amp;nbsp;declaratus eft efle filius Dei per refurre(ftioncm,et dato Spiritu landojoptat Romanis falutem.

Etfîfupr^jCiîmftnominat Apoftolum, dicit ft ftgregatum, ftu dele* dum efft ad munus docendi Euangclq,tarnen no dixerat nominatim ft îl Chri* fto uocatum efle.Quare hîc nominatim hoc adrjeit: Per quern accepimus grati* am,id eft, reconciliationem cum Deo, bC munus Apoftoli, ad obedientiam fi* dei, id eft, ut obediatur fidei, ftu Euangelio concionanti de fide. Apud omnes gentes.Id adqcit,ut obiter teftetur,0d gentes uocandas elft ad Euangelium.Por* rd dixi luprd alligari autoritärem mandat! muneris, ut feiamus neceftarid ere# dendum elft huic coixioni Pauli. Sic lepas Paulum,ut exiftimes te non huma* nam dilputationcm legere,ftd ipftim audire Deum tecum loquentem.

Primum optât eis gratiam,id eft,reconciliationem, amp;nbsp;donationcm Spiri* p*x. nbsp;fus ftndi. Deinde pacem,id eft,cærera bona quibus opus eft.Nam uocabulum

Pacis generaliter fîgnificat Ebraica confuctudine res fecundas amp;nbsp;lætas. Eft au* tern opus etiam Ecclefîæ multis donis,dodtrinæ puritate, uirtutum augmento, Concordia,conftantia,ui(rtu,hofpitio. Hscc omnia completftitur uocabulum pa cis.Coniungit autem Deum Patrem Dominum lefum Chriftum,Primiim, ut moneat,nobis gratiam cætera donari d Deo propter filium mediatorem. Deinde utftiamus,quomodo hæccertd nobis contingant, ftilicet fi propterfi* lium petamus. Tertid fignificat Chriftum natura Deum elft, pari potentia cu patreregnantcm,adiuuantcm nos diuina potentia, ficut promittitur in Pfalm» Alleuat Dominus omnes qui corruunt, amp;nbsp;erigit omnes elifos.

Hîc præparat animos Iedlorum,ut fit in cxordrjs : Nondiim diTputaf, nondunt Uerfatur in arce caufæ» Scd rethorica quædam proponit,gratulatur illi's cogni* tionem Euangeln,fignificatfliam ergaillos bcneuolentiam,aitfècupereilloi tum ftudium adiuuare. Deinde fubpdtM2co?\.oy!a^iiimtas îi fundlione Apoftolu Eruditi norunt talem commemorationem noftraé uoluntatis in exordtjs ufitata tfrc,ncc difficile eft partes exordij ad uulgaria præcepta conferre. Qiiatuor mc* bris conftat, gratulor uobis cognitionem Euangclq, opto, ut ea cognitio in Vobis creftat.Deinde ftquitur exordq propofitio:Cupio uos coram docere.Cui sttexitftatimaduerfatiiiam : Sed hadtenus detinuerunt mc harum regionum EcclefiæjUt ad uos proficifti non potuerim.Tertió (èquitiir ratio propofitionis, curilloscoramdocerecupiat:C^ia,inquit, debcoiuuare Euangelijftudiaas« pud omnes,eruditos Sgt;C incruditos. Hæc omnia pertinent ad locos conciliant dæbeneuolentiæ. Altera cw'ioXoyia reddit ledloremattentum,àdignitareEu* angelij fumta: Non pudet me Euangelrj. Hane uocem opponit impiorum om* viutn iudierjs. Nam Epicurei in mundojquorum eft ingens multitudojcontem* ' uuntEuangcIium,amp;^arbitrantur commentitium 8óftultum poema barbarot tum hominum cftè.PIeric^ giibernatorcs Reipublicæ etiam crudeliter oderunt hocdodlrinæ genus, quo exiftirnant turban ciuitatum Só impiorum tranquib btatem,cupiunt cxtiiigucre tanq? facem feditionum diftordiarum ciuilium* Era?ter hos hypocritæ fafeinati fuperftitionibus, ut tune ludæi, 80 hoc tempore Monachiamp;horum fimiles,multóacerbius oderunt Euangelium,qudmalt), cjuiaiudicantefte contumeliofum aduerfus Deum,ctim uituperatfuperftitioibs cultus,quosifti tanquam fummam pietatem 8^ religiones Angelorum admit ’■antur. Et hos furores in impijs diabolus immani odio Chrifti ardenSjauget 8d confirmât,intucns in occafiones,quibus irritare,impellerc,amp; accendere animos fingulorum poteft, Hosenim habet captiuos,8^ incitat,obijciens uariasoccafit unes,ficut in Idolomania, amp;nbsp;alrjs horrendis lapfibus confpicitur diaboli potent tia* Lucianus narrat quendam furenter amaftè ftatuam Veneris folitum compledti lacrymantem,amp; deofculari. Ac poftent mulra narrari ex hiftorqs fiorrendaauditu,quæcum aliéna fint a communi confuetudinenaturæ,fan’s spparct propric à diabolo orta efte. Quæcum legimus, cogitemus diabolum Von habere ociofam tyrannidem ,fedhorribiliter impellit impios ad nefaria Eclera.Quarc nihil miremur cum pofte accendere odia amp;nbsp;feuitiam in hypocrit tyrannis» Videbant Pharifæi aboleri ceremonias legis, amp;nbsp;traditiones fut as. Fremebant igitur nbsp;nbsp;querebantur Deum contumelia affici, prohiberi ope#

l'a Deum placantia, concedi liccntiam peccandi. Deinde uidebant abolita lege viutari Rempub. fuam, confundi diferimen facerdotum populi, tolli ex Ret pub. præcipuum decus, uidelicet ^/up.a^iÇa'àK.ô/), Tab's mutatio ingentem dolot tem adfert fapientibiis.Has flammas odi) augebat diabolus,incendebat Princi# pcs ad crudeliratem,ad interficiendos Apoftolos. Ita amp;nbsp;hoc tempore fuperbilt finie deridemur ab Epicureis,quód Euangelium noneiTecommentitium lênti# mus,quód lèrió fèntimusci obtemperandum eftè» Reges Principes fremunt turbaritranquillitatem ciuitatum diftîmilitudinedodlrinæ. Pontifices nolunt teprehendi ldolatriam,ne autoritas eorum labefîat,Monachi metuunt qupftui: pauci fuperftitione falcinati, contendunt prohiberi bona opera. Ex tot caufis exiftit immanitas odiorum contra Euangelium: Sed nos contra ingenti animo ftatuamus non effe abijciendam Euangelrj profeftionem. Non pudat nos hums

huiusdoclnnæ. Non eftcm'm inanisfabula, non eft barbanca fupcrftitio, fed ' eftfententiaDei, patcfaófa diuinitus^quauult hominibus impcrtire (alutem æternam. nbsp;nbsp;nbsp;Deus conditor omnium rcrum aceencris humani,is non uoluit

prorfus pcrire genus bumanum, quodcondiderat,utineoluccret Deinoti^ cia. Quare iè ab iniüio certis teftimonfjs patefecit Patribus, eiscp Euangelium tradidit.Nec alia eft ufe dotftrina de bac uolûtate Dei, certa autoritate accepta, autconfirmata ueris teftimonrjscccleftibus,nifi hæcEuangelrj dodrina.Quare nonafpernemurearn,ièdei obtemperemus,acfciamus Deum uerè pracftare quæ hîc pollicetur. InHgamus ergo animis hoc diftum Pauli : Non pudet me Euangelfj,ut nos aduerfus iudicia impiorum erigat* Etfi autem in exordionon»» dumdifputat Paulus, tarnen hæcH^^/Kœ continent quincç utiles locos.

Primus eft de cultu Ipirituali. Ait Cc fèruire Deo in fpiritu,per munus con cionandi. Hîcdocet præcipuum cultum eflè,doccre Sd difcere Euangeliû,quod meminiftè ftüdiofi pfj debent, ut hos cultus maiore cura Deo præftent.

Secundus eft de mutua confîrmatione.Paulus cupit illos docere amp;nbsp;confir# mare,acuicilljm abeisexcitari. De hac mutua confîrmatione inquitChriftus ad Petrum: Et tu conuerfus confirma fratrestuos. Prodeft pijsaudirepiorum peritorum teftimonia dedoftrina.

Tertius de Apoftolico officio, Debitor, inquit,fum iàpientibus infipi^ entibus. Gloriofa profeclo uox uidetur. Audet Apoftolus profiter! fe etiam fa=* picntes pofi’e docere,Qiialis hæc arrogantia uifa cft proceribus Romanis,erro^ nem ludæum polliceri Ce etiam iàpientum magiftrum efte Ç’ Plcruncp excellent tes ingenqs amp;nbsp;doftrina, præfertim fi accedat perfuafio fanftitatis de feie, nimilt;* ùm fe ipfi admirantur, ac fibi diuinos honores tribui poftulant, quales uidi aligt; quos. Talesex altodefpiciuntPaulum,acdéridenthancuocem,qua Ce magi^« ftrumeftefapientumdicit. Sednos meminerimus Apoftolumeire,quiaffert non humanam do(ftrinam,icd cocleftem : ut Elias,Elifæus,Efaias,erant Regum amp;nbsp;Pontificum do(flores amp;nbsp;gubernatorcs, ficaudiamus Paulum ,necpudeat fapientes tî Deo diieere, ciim toties experiamur humanam fapientiam turpiter ' hallucinari ac procul decrrare,ut on)nes iàpientes quefti funt. Et Deus in quitt Perda m iàpientiam fapientu, ut profctftd omniû temporum hiftoriæ oftendiit, et quotidiana uita teftatur.Pertinetaûtad Apoftoliofticiû utrofq!docere,fapi* entes infipientes,attemperareieetiam ad imbecilhû captum debct,ficut Pau* lus inquiti.Corq. Vt carnahbus,utinfantjb.in Chriftoconcionatusfum,laftc uos potaui. Itadotftores gubernatores Ecclefiarum proponant utilia, amp;nbsp;fe ad difeentium captum attemperent.hnperiti amp;rudes,cû non audiuntdifertèexpli cata,interdum faliàspcrfuafionesconcipiunt,ut iæpèanimaducrti.Iam ad ima* ginem Pauli conferantur pontifices amp;nbsp;Monachi. Paulus ait ièdebitorem efiè, ut doceat,eft obligatus mandato Dei ad hoc munus. At Pontifices ne uolût qui* dem docere,ièd tantum tyrannico more dominationem tueri.Confirmauerunt idolatriam in Ecclefia, ortam :î diabolo, uidelicct prophanationem coenæ Do* minfinuocationem diuorum,Monachatum,et fimjlia.Confirmaueruntlibidi* nesnefaria leoede ccclibatu. Nuncadmoniti,mordicusretinentteterrimosci'* roresamp; turpjtudinem , ac ne quidem pi'ætcxuntdotftrinam, fatentur iè errare, ièd aiunt opes,potenriâ,autorifatem propugnandam efïè. Jdeôtanru crudelita* te fuppliciorum defendunt fua fcelcra, ut Nabugdonofor luGît in fornacem ac*

cenfanl inqcïomncs qin' nollentadorare ftatuam* Summa diHïmi'Iitudo efi: in^ ter Apoftolum 8d Tyrannum,ut inter pios Angelos 8^ diabolos. Nam bo* Tgt;r^lt;n««Morlt; m dodores uocantur Angeli Dei apud Malachiam ,amp; Tyrannus eft iierè or* zm« §anum diaboli in mundo, Ideó bæcuerba Paulidiligcnterexpendamus,quæ do. tjuidem teftantur Pontifices adueriantes Euangelio,non efiehabendos pro Epi fcopis,ac iuccefToribus Apoftolorum, fèd uitandos tanquam tyrannos, eiedlos fxtraueram Ecclefiam, Epiieopus eft debitor conicientiæ ftibditi, quare non debet ei legem imponcre, qualis eft lex de ccelibatu, cui fine fteleribus 8c offen* fione Dei obtemperare non poteft. Deinde iàtellites tyrannorumjicriptores 8C Monachi quosdocentCSapientibus proponunt pueriles traditiones,de ueftitu, de cibis,de pompis ceremoniarum,Has ornant pingere iam eloquentia inci* piunt rSicutnunc quidam allcgorias geftuum in templis comminiieuntur, ad fxeufandam fupcrftitionem, Hæc doeffrina quid conducit fàpientibus f qui re* ^ocantur ad puerilem diftiplinamjamp;TTrfwxà soixea. kciïm audire deberent do* drinam ignotam rationi, de interioribus uicijs^ de dubitatione, de diffidentia, defecurirate,de admiratione noftræiàpientise Sdiufticiæ, de infirmitate quæ* rente prefidia Humana contra mandata Dei, Sicut reges luda côfugiebant iâ ad Affyriosjiam ad Aegyptios,cû Deo diffîderent. Rurfus crigendi erant ueris co folationib, ipiritualibus,ne fuccumbant, cû fefellerunt eos Humana confilia aut Jiümanierrores,Hgceft iàpiêtûdocftrina,in qua crefeitagnitio Dei,Quomodo erudiût infipientesf Duo genera doâ:rinæ regnant apud aduerfarios:Labyrin* ïhi quæftionum in Longobardum, quos ne ipfî quidem profeflbres in teUigut: excerptæ fumtnæ ex lure canonico, quæ colligunt peccata contra traditiones îinmanas, Vtralt;$ res eft infinita,plena errorum,amp;^ perplexitatis. Quare multi l^oni uiri ante hæc tempora optauerunt emendationem docftrinæ Ecclefiafticæ. Quid quod mulfa funt Idolatrica,quàm funt futiles diiputationes in quarto ièn tentiarum : An mus rodens patrem Sacramenti, rodât corpus Domini 7 Hor* tefco referens. Ibi illud erat monendum : Sacramenta aeftiones eftè, nec ipeefta:* cula aliéna ab inftituto ufu Sacramenta eflè, Poflem multa exempla recitare fu* dliutn quæftionum, ièd libri funt in promtu,qui fatis oftendunt,opus fuiife do drinæcmendatione, Notus eft Ouidrj uerficulus :

Sit igitur prima cura docentis Euangelium , ut ipfc reétè teneat fummani dodrinæ Chriftianæ, ex qua deinde poterit eligere utilia ad utrofi^ docendos, äderudiendos rudiores,amp; admonendos ac çorrigendos fapientes, ficut Paulus corrigebat Petrum, Efaias Ezechiam, Ô^c,

Quartus locus,confblatio eft: confirmât enim nos fuoexemplo, inquiens: Non pudet me Euangelij,ne deterreamur ab Euangelio iudicijs mundi: Etiam* fi Epicurei dérident nos tanquam amentes, propterea quôd Euangelium fenti* »nus non efle inanem fabulam: Etiamfi tyranni hypocritæ delere nome Chri ingenti acerbitate fuppliciorum conantur,tamcn non, finamus nos abftrahi ab hoc genere dolt;ftrinæ,Sô Hanc profeflîonem ftiamus nobis gloriofam effe co* râ Deo, filio eius,pqs Angelis,amp; Ecclefia uniuerfa. Hæc indicia refpiciamus,8^ feamus nobis per hanc doftrinam uerè exhiberi promiiTa beneficiajfcilicct re* conciliationcm amp;nbsp;uitam æternam,

Quintus locus,eft infigne amp;nbsp;memorabile di(ftu,de minifterio uerbi,qudd uidelicet

uidehcet denturremiffio peccatorum, Spiritus fàndus, incoatio uitacacter^ næ,per uocem Euangelq audïtamjecflam, feucogitatam, Ciim uocc Euangelij fufientantur animi in pauon'bus, Spiritus ßncftus fimul eil effîcax, ut infra di^ deur : Eides ex auditu eii.^ Idem hîcfèntit,inquiens:EuangeIiumefi:potcntia Dei ad falutem omni credenti, id di, efi infirumentum per quod Deus di eßt^ caxydat Spiritum fandum^non ut Hngunt Pbarifæi,ex opere operate,fine cogi^ tatione mentis,ied Deus iubet Hde accipi Euangdium, Ec ciim accipic mcns,lu^ daturcum pauoribusamp;^diffidenciaddedad Galat, dicicur : Vt promiffionem Spiritus accipiamusper Rdem, Additautem fummam Euangelq, quæeßpro^ poßtio totius difputationis, quæ lèquitur: Indicia Dei in eo reuelatur ex bde in bdcm^Haeceflfumma omnium benebciorum Chri{ii,Nam reconciliatis Deus adeft,donateosnouaIuce,Ô6æterna uita, exauditSc défendit eosin omnibus calamitatibus. Quarecum nominatiufiiciam Dei,complexus edomnia bene^ dciaCbridf Porrdgenus fermonis obleruetur: Indicia Dei, id ed, acceptatio diuina,qua nos Deus recipit Scapprobat, bæc patedt in Euangelio, Ed^ antß tbeds obdruanda,quaddicat : Antea legem babctis,in qua pateHt indicia legis, led propter legem nondum babebatisiudiciam Deiquot;, id ed,non eratis accept! Deo, At in Euangdiopatedt indicia Dei, hoced,acceptatio,qua nunedeus uo^ bis certo propicius ed, remittitpeccata,amp;:reputat nos iudos, Ided requitur,Pai tedtex ddein ddem, Idquoc^ opponituriudicitclegis,quaddicat:Lexdocebat elT^ indiciam, fatisfacere legi : At nuncpatedt indicia ex dde, id ed, indicia per miicricordiam imputata, Nam cum uocabulum ddeilegimus,datim ueniatin men tern correlatiuum,rcilicetmirericordia promida, Sermo Paulinus redolet pbradn Ebraicam : aliter enim loquitur Cicero, ciim ait de Cxiare : Dexteram tuam ddeprxdantem, Quarepbrads in Paulo obieruanda cd,ubiddes dgnid^ cat dduciam mifericordix propter Cbridum promidx, Quare cum nominat indiciam ddei,intelligitindiciam quximputatur per miicricordiam. Ethane opponiciudicixlegis, quæedè debebatperfeSta obedientia iuxta legem, Hane autem cum nemo prxdare poldc, cum bxc mi fera natura bominum dtcaptiua peccati, patedt in Euangelio noua indicia, fcilicet indicia imputata per miferû cordiam, Sed tarnen banc dde, hoeed,agnitione amp;nbsp;dducia Cbridiaccipi opor* tet, nt inquit Efaias : Noticia Cbridi iudidcabit multos, quad dicat : Cum lege homines non dntiudi ieu accept!Deo, fed habeantpcccata, Deus uulceisùa remittcrepeccata,amp;^ edèpropicius,dagnouerint eum bxcbcnedcia uelle imper tire propter filium,qui cd uidiima 8^ placator, Hxc ed dmplcx Sd natiua enar^ ratio, Ait autem : Ex fide in fidem, id ed, ex imperfedia fide in perfcdliorem, Patedt quidem mifericordia, fed non omnibus contingit, quia Deus uult earn fide accipi : fed cum multi nolint acciperc, afpernentur banc inedabilem bo:^ nitatem,percUnt, Nec fides ed ociofa noticia, fed crefcere earn in adidua ludra, in'inuocationcjin omnibus negocqs 8dpericulis oportet, Semper luceat in cor^ dibus, cp Deus propter filium mediatorem nobis dt propicius, dtopitulatu^ rus. Et bac fide inuocemus eum,8^petamus omnium negociorum 8^periculo^ rum gubernationem, Jta crefeuntin cordib, piorum fides,Sd uera agnitio Dei, Qudd autem uera fit fententia, quam propofuit, uidelicet, fide homines iudos edè, moxaddit tedimonium, ut auditor feiat Paulinas condones uerècongru^ ere cum Propheticis, 8crenouare Apodolos Propbetarum dodrinam,

Pcrfpicua efl antithefis in Gaïau ubi inquit : Quód autem lege nemo iult; ftificetiir ; manifeftum eft, quia luftus ex fide uiueu Lex autem non eft ex fide, fed quiTFëerit ea, uiuet in illis. Hie manifefte définit iufticiam legi's efle, facere legem, hoc eft, præftare perfecftam obedientiam legi. At nemo hanc præftat, idcó proponitur alia iuftida, ftilicet, iufticia per miftricordiam imputata cre^^ dentijconfugienti ad mifen'cordiam» Cum igitur Propheta inquit: luftus ex fi* de uiuet, docet ita demum nos luftos efte, non cum legem intuemur, non cum uirtutes noftras facfta proponimus Deo : Sed cum fide, id eft, fiducia Cordie ftatuimus nobis Deum propicium efte,nos exaudire,uene leruare,8(f ex^ pec?amus falutem, Hæc eft lententia difti propheticfi Obleruabis autem fidei rideidute l4u duas laudes ingentes tribui, quód uidelicct fide amp;nbsp;iuftificemur, èc uiuificemur, det. Deus cnim ided filium fuum pro nobis dedit, ideó nobis fit propicius,ne perc;« amus;Sicut inquit iurans: Viuo,nolo mortem peccatoriSjfed ut conuertatur SS üiuat. Cum mens perterrefacfla fide ftatuit fibi remittipeccata, fimiil liberatur pau ribus, amp;nbsp;concipit ueram conlblationem, quæ eft incoatio in nobis uitæ 3:ternæ,ficut Chriftus inquit : Hæc eft uita æterna, ut agnoftant te Deum ue^« î’umjamp;T quem mififti lefum eft’e Chriftum, Quare fciamus fimul cum remiftio^ lie peccatorum amp;nbsp;reconciliatione,coniunlt;ftam efte donationem Spiritus fàncfti, fciamus regnum Chrifti in Ecclefia, hoc eft,iuftis,non efte ociofum,fed uere ads cfle nobis filium Dei, uere deftruerc opera diaboli, propugnare, adiuuare, SC feruare credentes, Hæc omnia compledfitur uox Prophetæ, cum promittit ui^ tamjd eft,Iætitiam,uiâ:oriam,æternam falutem credentf Sed fycophantæ qui dam calumniantur gnomas d Paulo citatas, dicunt male detortas elle ad Pauliis *iam caufàm» Hoc inquiunt,agebat Paulus, homines reconciliari Deo per Ra dem in Chriftum: At Propheta non dixit in co loco de Chrifto. Item cum alibi citât didlum de fide Abrahæ: Abraham credit ft habiturum pofteros ex ft pro^ pagatos. Quid hæc fides, inquiunt,ad Pauli caufam pertinefT Refpondeo, Te# tgt;endaeft régula,quodetiamcum fides uerfaturcirca corporalia obiecfta ftu I’eneficia, tarnen ftmper expetftationem corporalis beneficij in credente præce« dit fides,quæ eft fiducia miftricordiæ, 80 accipit remiflîonem peccatorum* la:* cob expecftat defenfionem contra hoftes, Dauid expetftat uitftoriam, ftd ided cxpc(flant,quia ftntiunt ft habere Deum propicium. Nam conftientia non po# tcft alia beneficia d Deo pctereamp;^cxpe(ftare,fiftntiateumnobisiratumefte, nos non exaudire. Necefft eft igitur ftmper præcedere fiduciam miftricordiæ. fit didla de fide in genere, ftmper completftuntur articulum de remiftione pecs catorum. Sic in oratione quotidiana, ciim petimus panem quotidianum,ueni^

in mentem, hanc pctitionem noftram exaudiri, R Deus fit nobis propicius, 5lt;^e{ft propicium propter Chriftum.lded ftatim ftquitur:Et remitte nobis dess bita noftra. Sed quærat aliquis, Vndc ndrant Patres hanc dodrinam de fidu* cia miftricordiæ, ôd de remiftione peccatorum C Refpondeo : De hoc articulo pugnabant Prophetæ cum dodoribus legis.Ided tot Pfalmi,tot dida Prophc:* tarum uociferantur homines non efft iuftos lege,amp; inculcant conciones de mft fericordia. Et Efaias diftrtê inquit, Meftiam futurum uidimam pro peccato. ftenouabant igitur promiftionem, primum Adæ, poftea Abrahæ fadam de Uenturo liberatore, intelligebant Deum promififft reconciliationem propter ilium Iiberatorem,amp; bencdidorem,dc quo didum eft: Caput ferpentis conte;* ret, In hanc promiftionem intuebantur amp;nbsp;nôrant promifTioni credendum efft,

propter banc expe(5labant omni'a cætcra beneficia. Ad banc promiilîonem de uenturo liberatore, referebant cæteras promiflîones. Vaticinantur Prophetæ rcdituriim eflè populum ex Babylone, quia nórant oportere Mefiia. j. laici ex ïuda,Ôlt;^ palam edere Euangelium in Sion, Hanc principalem promiiiionem in tuentur,cûm promittunt alia beneficia : ut nunc quocß credere debemu$,Deum conlêruaturumefïèminifterium Euangclq, quare lèruabit aliquos miniftros, ë)C fuppeditabit ci s defenfionem,amp; alia necefiaria uitæ commoda.Sic nos inclue demus in pi-omilîîonê gratiæ cgtera c5moda:Cû Deus nobis fit propicius pro^ pter Chriftûjpetimus cætera beneficia. Eft .n, opus Ecclefiæ uita miniftrorum, ui(ftu,pace ciuili.

Hæc in genere relpondi de dicftis,in quibus fit mentio fidei.Cæteru di(fta, quæ citât Paulus, ctiam nominatim de liberatore promiflo cScionantur, Aba* CUC loquitur deexpeftando liberatore illo,qui erat patrib. promiftuSjUt often«« dit textus.Et Abraham credit non tantum ic habiturum liberos,lèd illud femê, quo benedicendæerant omnesgentes. Scio ab aftutis multas cauillationesex^ cogitari poflè,ad eludenda amp;nbsp;obruenda hæc teftimonia. Nam fapientia huma* na,quiaiufticiamfideinonintelligit,nonaccipit dextrè dida Prophetarum, fed uariê detorquet. Pij uerd conlènfurn totius ftripturæ propheticæ, uera exercitia fidei intuentes,facile intelligent hæc dicfta redè à Paulo ad præfentera caufam, de remiftione peccatorum,accommodari.

Eîorrendum eft initium ac fulmen quo incoat dilputationem,qualia funt initia in concionibus propheticis,ut Efaiæ primo: Audite cœli amp;nbsp;auribus per* cipe terra,uægenti peccatrici 8ôCx Vnaeftenim concionum Propheticarum amp;nbsp;Apoftolicarum forma,quam Chriftuscomplexus eft his uerbis : Iteprædican* tespocnitentiam remiftîonem peccatorum in nomine meo. Ita Paulus ciim quidem aptiflîmam ixiioJ'op doôtrinæ Chriftianæ inftituat, primùm ponit pro* .pofitionem,quæeft dodrina pccnitentiæ,lêu arguens peccata. Supra enim ab* îoluit exordium,nunc incipit controuerfiamexplicare. Etduas propofitiones tradit,quarum altera aditum ad alteram patefacit.Prima propofitio eft: Euan* gelium arguit omnes homines, ac pronunciat omnes fub peccato eflè, id eft,re* os peccati amp;nbsp;æternæ mortis, nec poftê libcrari d peccato amp;nbsp;æterna ira per pro* priam iufticiam. In hac propofitione commoratur per duo capita. Vult enim omnesad pccnitentiam uocare: uult nos uer^ expauefcere indicium Dei,ut quæramusfalutem, ac agnoftamus liberatorem, per quem promifl'aeft recon* cihatio amp;nbsp;falus. Sequitur ergo in tertio capite principalis propofitio,quod ho* mines confequantur remiftîonem peccatorum, amp;nbsp;reputctur iufti,amp;: libei'cntur ab æterna morte non propter propriam iufticiam, led per milèricordiam pro* pter Chriftum gratis. Et hoc fide fit, cùm credimus nobis propter filium Dei, Patrem plaça tum propicium elTe. Et hæc eft principalis propofitio huiusE* piftolæ,amp;^ ftatus difputationis acfummaEuangelq. Sed priulquam ad hanc propofitionem pcruenit,altera prius tradtatur: Non enim poteft tradi confola* tio,nifi prius arguantur peccata. Et Deus poftulat pccnitentiam, ficut amp;nbsp;Ioan* nesamp;Cbhftusfuas condonesincoant: Agite pccnitentiam. Et Chriftusin* quit:Spiritus S.arguet mundum de peccato,de iufticia,amp; de iudicio. Et Efaias: V bi habitabit Dominusf In fpiritu contrito öd tremente fermones meos.Et u* fus eft Paulus atrocib. uerbis,cu ait,ReueIari iram Dei de ccclo. Minatur ^ter* nas pccnas omnib. qui non expauefcunt, nec confugiunt ad filium Dei, Vides ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitm

^I^OMAHOS C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^6

' jgkur congruere Pauli fententias,amp; Griem in docendo congruere cum concio^ nibusProphetarüm amp;nbsp;ChnTti,

Arguit autem Euangclium non tantum externa deli(fla,quæ ratio iudica# te poteft, Gd etiam immunditiem cordis in omnibus hominibus, ided ßc dicit: Reiielatur ita Dei de coclo jhoc eft prædicatur in Euangelio diuinitus tradito, aduerfus omnem impietatem Sc iniufticiam hominu. Ebraifmuseft/ranfpofi# ta particula, omnem: ciim fit Gntentia, fuper impietatem iniufticiam omnG . üm hominu tPoftea enim diGrte exprefTe dieet fe accuGre omnes homines, ( Significat autem impietas propriè uicia pugnantia cum prima tabula, j tgnorationem Dei, uacare metu,diledione, fiducia Dei, habere Geuritatem I «■ contemtum Dei, indignationem, fremitum aduerfus Deum in afflidio:« tribus, fiduciam propriæ Gpientiæ, iufticiæ, opum, quærere præfidia humana • contra mandatum Dei ,anteferre mandatis Dei fortunas noftras, uoluptates, ex]ftiniationem,gloriam,uitam,ficut hæc anteferunt,qui fugiunt pericula con* feflionis,ludere fingendis opinionibus falfis de Deo, deleftari Epicureis aut cadcmicis erroribus,8ô non uerê aiGntiri uerbo Dei, Denicß immenfa eft mo# bs uiciorum pugnantium cum prima tabula, quæ omnia compleftitur nomi# tieimpietatis : Iniufticia generale nomen eft, completftens omnia peccata, con* iniKÜicia, tra Deum amp;nbsp;homines: fionifîcat enim uniuerfalem inobedientiam,

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qw 'y)erttatem in iniuîticia detinenb

Veritatem uocat noticiam Dei,Gu legem naturæ, Cum enim arguuntur pcccata in prædicatione pccnitentiæ,citatur Iex,ficut Paulus inquit: Per legem ; cognitio peccati.Ita hîc allegat legem naturæ,ait omnes homines habere ahquâ Dei noticiam. Per banc aceufat condemnat omnes : Quia enim Gimus legê, Stamen non obedimus:Lex quæeft indicium Dei,accuGtamp;condemnat omss •tes, Primiim igitur admonendi funt ftudiofi, ut diligenter difeernant legem 60 Euangelium, Aliqua legis noticia nobiGum naGitur, etfi in hac deprauatione oaturæ humanæ eft obGurior, non tarnen prorfus obliterata eft, Sunt autem Jiæ noticiæ de Deo : Qiiôd fit Deus units,immenfæ potentip,Gpiensjiuftusjbo* ousjconditor amp;nbsp;conGruator naturæ, puniens iniuftos amp;nbsp;Gelcratos, exaudiens Gruans,non gratis,non rcos peccati,Gd iuftos ac mundos,quôd Deo fit obe^ diendum, quod præcipiat honefta, ac prohibeat turpia,quôd inGuerit animis ooftris diGrimen honeftorum SC turpium.Hæ funt naturales noticiæ,quas au^ i dimus nobis in conGientia perpetuo concionantes. Non nouit ratio naturalis gratuitam condonationem, aut reconciliationem propter Chriftum, Gd eft le:# gis noticiarequirens conditionem noftræ obedientiæ : iudicat eos tantum pla#» cereDeo,qui funt fine peccato, Hæc eft naturalis uoxconGientiæ,Sed Euange* lium promittit gratuitam condonationem amp;nbsp;reconciliationem propter filium Dei, Hæc noticia non naGitur nobiGum, Gd eftreuelata diuinitus,ut loannes inquit: Filius qui eft in finit Patris, ipG enarrat nobis. Et quia diflentit à natu^# rail uoce confeientiæ amp;nbsp;à chirographo contra nos Gripto in noftris mentibus, ideo difficile eft affentiri promiffioni gratuitæ reconciliationis, Hpc initiô me:# ntinifte letftorem oportet, noticiam naturalem de Deo, eiG quandam legis no:# heiam, ne intempeftiuèconfundat legem èC Euangelium, Mira eft autem Pauli concio, amp;nbsp;longe fuperans PhiloGphorum cogitationes, ait in nobis elG noticiam,quam uocat ueritatem. At Epicurei amp;nbsp;Academici has ipfas noticias obruerunt,Gd mentientes ôd pugnantes cum ipG natura hominis: Hæret enim

aîi’qua in nobis de Deo noticia, ut divtum cft» Deinde addit Paulus, Hanc ip* fara noticiam detincri in iniufticia,id eft,uolütatem hominis fèucor,non aiTen«» - tiri his noticqs, nee obtemperare* Multópenitius introfpexit mentes huma* nas,quamphiîofophi. Hîccolligitingentiauicia. EfleDcumuteunej ftatuit mens, fed quia uidet florere improbos, Si. duriter exerceri bonos, amp;nbsp;quidem ä fceleratis, à tyrannis crudeliter interfici, incipit dubitare an Deus curet res hu* manas,an puniat fceleratos, an bencfaciat bonis. ludicat Deum aut non curare res humanas, aut eile crudelem, qui tam imbccillem naturam onerauerit tantis calam itatibus. Ex hac dubitatione Si caligine oriuntur multa uicia : Cor uacat metu, fiducia, dileórione Dei : Et cum fit fine freno,obtempérât cupiditatibus contra noticias naturales. Etiamfi feit Paris iniuftum efle rapere alterius com nigctn , tarnen Périt morem fuæ libidinhcontemto Deo. Erudite ipitur deferi* pfit Paulus infirmitatem humanam, attribuit homini noticiam aliquam, Si ta* men teftatur huic noticiænec aflèntiri, necobtemperare uoluntatem ièucor, quod eft auerfum d Deo, Si fine motibus diuinis,lèle amat, non Deum,ideó ra* pitur motibus errantibus ac uarrjs contra mandatum Dei. Hæc omnia fignifî* cat Paulusjinquiens ueritatem detineri, tanquam captiuam in iniufi:icia,id eft, prauitate uoluntatis ftu cordis, quæ eft, ut infra dicitur, inimicicia aduerfus Deum.

Expofitio eft fuperioris propofitionis; Hic enim allegat legem naturae, exprefte dicit, quæ fit ilia ueritas in mentibus hominum, arguens Si accufans nos. Eft noticia inquit de Deo, Si cæteræ noticiæ,quæ uocantur leges naturæ. Syntaxis obftruanda eft: Inuifibilia eius, uidclicet æterna potentia eius,8ó diui* nitas, confpiciuntur ab opificio mundi, animaduerfa ex operibus. Diuinitas eius Si æterna potentja,id eft,quod fit Deus,æternus,potens,fapicns,iuftus,bo* nus,puniens iniuftos, exaudiens Si adiuuans iuftos. Hæc, inquam, agnoftit mensintuens opificium mundi. Narn ex multis ueftighs ratiocinatur iftade Deo. Necj tarnen hæc ratiocinarctur, nifietiam infita eft'et mentiquædam no* ticia feu de Deo. Quare prius inquit: Deus manifeftauit cis. Poftea au* tern foris admonita mens confpetftu mundi, Si ordine operis, cogitat non po* , tuiflehæc cafti exiftere,aut oriri,fed baud dubie ab aliqua mente æterna condi* taamp;f diftributa elle. Nihil dubium eft homines præcipuè conditos elfcjUt in cis luceret noticia Dei. Patefacere fe Deus uoluit,amp; ab humano gencre agnofti ac cclebrari. Ided in mente humana fulfit admiranda lux ÔC clara,ac illuftris noti# cia de Deo, infita ei in conditione. Ac fi non acceftiftet caligo per morbum ori* ginis,mens humana fuiflet tanquam Ipeculum, oftendens,utita dicam, irnagi* nem,hoc eft, multas perfpicuas noticiasde Deo. Ideo ftriptum eft,mentcm eftè quandam Dei imaginem. Nec dubium eft hunc totum mundum conditum cl* fe,ut dicat teftimonium de Deo. Ordo operum perfpicuc monftrat, non potu* ifle hæc cafti oriri.Et fi natura hominis manfifièt integra,hac philolbphiapræ* cipuè fuilîètoccupata, confideraffèt ueftigiadiuinitatis in natura, Si prædicaft fet làpientiam,amp; bonitatem architedti.Sed poftquam caligo fubijt mentes pro* pter morbum originis, non fulget imago, Si noticiæ naturales funt admodum obft:uræ,8ô cor ftu uoluntas, propter auerfionem à Deo, non fatis alfentitur il* lis notices, ncc conftanter cas propugnat, facilecj fibi excuri ctiam lieras notici* as de Deo finit , obieftis alqs perfuafionibus : Ided tanta fuit manetcg inter ho* mines

ïTiines diflènfio de Deo.Plnlofophi omnes de prouidenda dubitârunt,quja ctfi aliqui mouebantur natura, ut elîè Deum ftatuerent, tarnen an curaretres hu^ nianas dubitabant,cûm uiderent res fècundas fceleratorum,amp; iuftos opprimi fceleratis» Hac offènfione pcrturbati animi poftea magi's ruunt,amp; ofïùndit ne^« bulas maïores diabolus,ut multi atbei omnibus temporibus prorfus negârunt dTe Deum,ièu aliquod æternum numen, ficut Cyclops apud Homerum Eu:« gt;nbsp;dpidem : Sed hi pugnant cum fuis mentibus, amp;nbsp;mentiri fc nôrunt, Itaq; cûm tanta calipo ßt humanæ mentis ac lcuitas,ut etiarn uera argumenta facile nobis txcutiantur,præcipua cura fit,ut confirmemus nos uerbo Dci.Nâ et lex diuina ideô promulgata eft,ut renouaretur Dei agnitio.Sed tarnen, quia non prorfus deleta efi: in animis noticia naturalis,excitemus eâ, et afpiciamus ucftigia dei in natura rcrum.InAdtis fcriptû eft,Deum adeô propê adefîe, pené ut manib,con trcdaripolfit. Nec fruftra imprelfa fût nature tot ueftigia Dei. Admoneri nos Deus uult per has notas,uult cas cofiderari,et agnolci autorê.Ideô ftudiofi quglt; tant hæc ueftigia,fed ita,ut tarnen regulam tencant,{cilicet uerbum Dei.Poftea profeefto adeonfirmandas bonas opiniones, multum prodeft tenercinnxas ani nioueras rationes,quæ teftantur effe Deum conditorem, nbsp;conlèruatorem re«:

tünuEt eruditus phyficus multa apte colligere poteft. Iraq? philofophi qui dex^ ttè phyficen tralt;ftarunt,honeftius de Deo lènlerunt, ut Galenus» Econtrà EpP turei, ut phyfica turbârunt, ita nec ueftigia Dei in natura alpicere uoluerunt, Arguments ^nare ilia Cyclopica de Deo furenter profeftî funt. Recitabo igitur breuiter no

nein argumenta fumta à natura, quæ teftantur eftè Deum conditorem amp;nbsp;con* toron et coi^ ■ ^èruatorem rerum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feru^itorem

Primùm. Maxime illuftria teftimonia funt de Deo,mens humana,Sô dif ctiinen honeftorum turpium impreflum menti .Inde fiimitur argumentum: Homo habet mentem,homo aliunde oritur, ergo necefte eft eum ab aliqua eter na mente ortum eflè,quia impoftîbile eft mentem â natura bruta oriri. De hoc argumento nos amp;nbsp;Pfalmus admonct : Qui fecit oculos,non uideret SCc»

Secundu* Diftrimen honeftoruamp; turpiu naturaliter notum eft humanæ nieti.Id impoftîbile eft cafu extitiftè,aut à bruta natura profluxifteJdeó necefte «ft fateri Deû eftè conditorem Jd argumentûlabefaftare nemo poteft, uel fi Cy dopes,Gigantes, Bpicurei, Academici, Mezentfi amp;nbsp;fimiles omnes concurrant, coniunftis uirib,ccelo bellû inferre conentur.Fateri eos necefte erit,dilcrimê Iioneftorum amp;nbsp;turpium non cafu extitiftè, fed ab aliqua mente ordinatum eftè»

Tertium» Inatrocibus delicftis omnes homines naturaliter expauelèunf, iudicant Deum eftè,ac punire delitfta. Ergo utraeg noticia infi'ta eft menti hu nianæ,ôlt;S quôd fit Deus,ôô quôd icelera puniat» Quantumuis furit Mezentius, tarnen necefte eft eum fæpè confeientia fuorum fcelerum perterrcfîcrf ClamP tat igitur in eius animo,uel fi repügnet,eftè Deum uindieem lèelerum. Alioqui cur non uerè lætatur animus poft facinus atrox,ficut uerè lætatur recordatione tedè faeftorum»

Quartum. Ab ordine rerum in tota natura» Videmus quam certæ fint le^t ges motuum cceleftium, certum numerum fpecierum, amp;nbsp;própagari fimilia ex fimilibus non promilcuè alia ex alqs. Videmus caufas finales rerum : Singula nafeuntur ad aliquam utilitatem» Eft 8^ mirabilis conlènfus ftiperiorum amp;nbsp;in^ feriorum corporum» Motus cocleftes certas uices æftatis ÔC heemisadutilitaa

tcni uiucntium cfficiunt. Quid fontium SC fluminum pcrcnnitasC' Quid in cor^ porehumano partium fingularum diftributioC Quid ipfa numcri ordinis agnitioCNon ne teftantur dare hancnaturam non extitidecafu, fed ab aliqua ætcrna menteortam edèf Impoiïibileeftm.hæc fêmperita fiericafujimpofiibb leed noticias numeri ÔC ordinis cafu,aut ex materia tantiim ortasefTe, Ocæcas hominum mentes,quæ tam perfpicuis argumentis, tam exprefTîs ueftigqsdiui* niratis non mouentur, ut melius de Deo fentiant,amp; eum reuereantur,

Quintum. Ad ordinis confiderationem pertinet politici ordinis coiv fideratio» In hoc quoc^ lucent fapientia bonitas Dei : Quod natura Humana ad focietatem condita eft,quod confociata multis uinculis,Gontra(ftibus,padis, iudicijs, imperqsjpccnis, Totushic ordo tcdatur humanum genus non extd rifle cafu,

Sextum, A pccnisHomicidarum SiTeonleruationeaceucrfione imperioa« rum. Manifeftum eft homicidas retrahi ad pocnas,non Humana diligentia,fed diuinitus,utconferuetur focietas uitæ. Ita manifeftum eft imperia conftitui,no humanis uiribus, fed ab aliquo numine, ac rurfus euerri propter tyrannidcs libidines: quia Deus punit in focietateciuili atrociadelicfta: ficutTarquinius pulfuseft: ui(fti Lacedæmonq,ctnn quidam per uim ftupraflènthofpitisfîlias pófteacasinterfeciffènt. ,

Septimum. A fignificationibus rerum futurarum, multæ funt pHyficæ fi^ gnificationescertæ uel ftellarum , uel inferiorum corporum : utccrtifl'imaamp;^ perpétua expericntiateftatur,eongreflus ftellarum humidarum in fignisHus» midis,fignificarepluuiaSjtempeftates. Item,prodigia multa apparent fine certa legc,8^ tarnen fignificantia. Item uera uaticiniajUt DanieH's de impcriorum or* dine. Hæ fignificationes non pofrunt,nifi ab æterna aliqua mente proficifci.

Odauum. Heroici motus, funt motusfupra humanam naturanijS^ma^ gnæalicuius utilitatiscaufainterdum continguntHominibus,ut adimperio* rum conftitutioncm,aut ad artes illuftrandas,uitæ utiks.Erao onuntur ab alk quapræftantiore natura amp;nbsp;intelligente.

Nonum, Afcrie caufarum. Caulæ funt in natura ordinatæ,ita ut neceflc fit perueniri ad unam primam , quæ non aliunde mouetur ,fed mouetcæteras. Si eft prima, neceflc eft earn ex fele Habere uim mouendi : Ergo eft infinita? po:lt; tentiæ. Et cfTealiquam primam neceflc eft: alioqui enim nullus cflct ordoeau:* fàrum,fi fparfæcftèntin infinitum. Hoc argumentum in phyficis prolixe tras« (ffatur,amp; fatis firmum eft.lcd fuperiora funt magis illuftria,quæ à natura men^ tis,adifcriminchcneftorumamp;' turpium,abordinein natural focietate fumta funt : quæ quidem teftantur non folûm opificem.eflè Deum, fed etiam uindi# ccm,nofq; ad timorcm Deiinuitant. Quare adolefcentes talibus cogitationk buscónfirment animos. Nam quódiHgentius hæc argumenta confideramus, ed magis adfèntimur, ut Plato inquit, amp;nbsp;nosipficxpcrimur. Sciant autemftu* diofi,omnia hæc argumenta eflè leges naturæ, pr^cipientcs ut agnofeamus De^ um eflè conditorem omnium, nos ei debere obedientiam.Atcj? ita accoinmo* dat Hoc loco Paulus. Ciîm autem fuprà in propofitione accufèt omnes homines nuncinftituitdiftributionem : Primiim concionatur gcntibus, poftea ludæis, Ait genres eflè fub peccato,quia cùm Deum nôhnt,non tarnen glorificauerunt ut Deumjiiec ei gratias egerunt.

ELon^lorißcauerwit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

GloriRcarc uc Dcumjcft Dco æterno rerum cond]tor],rribucre bancgio# mm,quod Cic Deus,id eft,ætcrnus5imiT)cnfæ potentiæ, rerum conditor conlt; fcruatorjfapiensjiudus, punicns iniuftos,exaudiens èC adiuuansiuftos,ei^ obc dire,ac uerc timere eius indicium, 8C uerè ei crcdere, 8^ab eo perere amp;nbsp;expédia^ re bona. Hune honorem Deo tribuere omnes debebamuSjidtj uocat hîc,glorû ficare ut Deum,

Gratias agere, cft credere qudd Deus fît rerum conditor,qudd ei curx (if mus,quôd uitam alia bona ab ipfoaccipiamus,auxilium amp;nbsp;defenfîonem ab eopetere 8c cxpc(fîare,acproptereaeumagnofeeretanquam Dominum,eiqj obedire, ne fîmus ingrati, amp;nbsp;contumaces aduerfus Dominum, 8c cclebrare ac prædicare eius nomen,potentiam,bonitatem,iufticiam» Hæcfunt opéra primi iècundi præcepti neccfîària,amp;f ad quæ præcipuèconditi fîimus:Sed mundus canon præfîat: Idcd uox Euangclq omnibus temporibusaceufat irnpietatem inundi. Nam homines ait) funt a^£0(,ah)funtldolatræ. Hisduobusmodispcc* cant homines contra primam tabulam legis diuing. a^£0(,ut Cyclopes Só Epicu^ rchprorfusncgantcfîc Deum,autcurarereshumanas. Hosfatis confiât non glorificarc Deum, non metuunt, non creduntei non inuocant eum, iudicant inane nomen efîe : Id enim eft ei gloriam aliquam tribuere potcntiæ,bonitatis, iufticiæ : nee cd exigua mukitudo talium Cyclopum,etfî mirum eft pofle innaagt; tasnoticiasadeoobrui. Sed diabolus qui habet captiuas mentes hominum, is naturæalioqui infîrmæ,ofl'unditmaiorescrrores;acnuncquidem nonnulli Uf tcrati,præfcrtim Romæ,fapientiam putant eflejdeleckari his Cyclopicisopinie onibus. At idolatræ aliter errant, honorem Deodebicum,transfcruntin alias tes. Eflenim Idololatria tribuere diuinitatem ei quod non cd Deus, inuoca«s re id quod non ed Deus: tribuere alteri honorem redemtionis, quam Chridot tribuere fiduciam operibus nodris, quæDco debebatur: alligare Deum ad certos cultus datuas,contra dium mandatum : plus timere aut diligerc aliud quam Deum. Hæc propriè completftitur, amp;nbsp;fîgnifieat Idololatria, ut uulgd uccant. Hinc facile in tell «g ƒ poted mundum plenum clEe Idolomania. De hoc cultti ucrum cd diekum Poctæ.’ Primus in Orbe Deos fccit timor. Securi funt plcriinq; Cyclopes. Alq in pcriculis quaarentes D E VM, ut ratio mondrat I3cum cnèopitulatorcm,anxi) non reélè quærunt Deum. Citm enim habeanC' opiniones legis amp;nbsp;cogitent, Deum exaudire iudoSjCultores fuos,benè meritos, inuocânt quidem, fed fîne promidîone gratiæ, fine noticia mediatoris, aded aut dubitant fê exaudiri ac rcfpici, aut induunt inanem fiduciam fuorum cultuum, licut apud Homerum inquit facrificuluszSigratashodiastibimacdaui Phoc:* bc,cxaudias me. Prima cd igitur impieras,quód autdubitât fè exaudiri à Deo, autinduunt fiduciampropriæ iudiciæ,nccnôruncmcdiatorem, Hocerrorc admido accedunt multa fcelera. Fiducia propriorum cultuum mouentur hcw mincs.utcumulentceremonias,amp; excogitencnouos cultus ÔC Deos.’utciun rudici putarent bonas tempedates impetrari ccrcmonijs, inllitucrunt cultum, utadlouistonantis (Jatuam quædam facrificia faccrent. Milices,ctim puta^i rcntccremonijs impetrari uidtorias à Dco, inllitucrunt cultum, ut ad datuam Martis qua?dam facrificia facerent. Ita humana audacia cxcogitauitnouoscub tus,fiducia operum,fîne mandato Dci,ôô contra mandatum Dei. Hinclongius aberrantes animi, etiam numen quoddam tribucrunt datuis , ac deinceps alij alijs rebus,qud impellebat diabolus,aut quô adeckus aliquis traxerat, tri:*

in ET ISTO L AM buebatur diuinitus fia tufs, pecudibiis. Nec tantum ab Etb nias pctantur cmpla»Quid nunc fitfHomines inuocant diuosjprorfus ut olim Herculem^aut Romulum inuocabant Ethnid. Et alia funt aliorum numina, militesinuocant Georpium, nautæNicolaum,auari Annam. Curriturad ftatuas more oenti* um,amp; aut iplîs ftatuis numen tribuitur, aut alligatur Deus ad ftatuas, bac opi« nione, quôd placatior fit ad banc ftatuam:cüm Deus nolit alligari ullirei,ad quam fenon expreflb mandate iubet inuocari. Eft igitur manilefta in mundo Idolatn'a, 8^ banc probant ac defendunt Pontifices 8ó Reges. Lutetiæ quidam fuftulerantligneam ftatuam Mariæ,fortaftis utfuperftitionem populi probit berent,reftituta eft alia araentea,ut confirmaretur Idolomania. Deinde multft plexeftidolatria in alrjscultib. Tribuunt miftæetuotis bonorem debitûCbri* fto,quc)d fatisfaciant pro peccatis,quód mereanturremiftîonem peccatorum.

Ciim igitur maneat impietas, uidelicet Epicurea fccuritas, fuperftitio cuiufcuncß modi, agamus pœnitentiam quæramus uerbum Dei,amp;^ Deum éiè colere nbsp;inuocare uera fide dilcamus,regantur uerbo Dei fides amp;nbsp;opera,iult;»

xta illud: Lucerna pedibus meis uerbum tuum.Nam ciim ab bac lucerna dilce* ditur,ftatim infiniti erroresobrepunt. Amplcdamurigitur uerbum Dei,8C oremus Deum, ut per filium fuum liberet nos ab omnibus erroribus amp;nbsp;impies tate,aim filium ideô nobis exhibuerit, ut deftruat opera diaboli. Hortetur ad pœnitentiam nos 80 magnitude pœnaru: Contemtus Dei fuperftitio mun^ unturetiam in bacuita,cæcitateamp;amentia. Hominesdefèrti aDeoruuntin omne genus flagiti},^ accenfis animis aliqua cupiditate, amore, odio, diabolus offert occafiones.Qiiàm fœda leguntur in hiftorqs,que recitare non uolo. Qua fœdus Alexander,qui uidebat fe donatum elfe tante regne, ôô quod erat glorft ofius, ornatum elfe tanta ingenq præftantia, is tarnen inter pocula interfecit micum, poftcaiæufit in optime meritos Principes, tandem in conuiuium ab amatoreuocatus, dat pœnas, cûm ex intemperantia inmorbum letalem incidiffet, Hæc amp;nbsp;fimilia,hoc eft,maximam partem biftorip mundi,comple(fti# tur Paulus,inquiens : Cùm iè effè fapientes gloriarentur, ftulti ac uani fuerunt. Satis enim in tanta turpitudineconipici poteft Alexandri amentia, quo tarnen uix aliud excellentius fuit ingenium. Intueamur anime amp;nbsp;ueteres biftorias, èC præfèntium temporum uicia, eaqj cogitemuseffe pœnas aut Cyclopicicontem tus Dei,aut Idolomaniæ. Hoc monet Paulus,cum aliquoties rcpetitjidcô tradia , tes effè homines in defideria cordium fuorum, quia Deum no glorificaucrint. Cæterùm hîc de phrafi admonendi funt rudiores : Tradidit eos in defideria,id eft,permifit eos ruere. V fitata eft hæc phrafis apud Ebræos,ut, Ne inducas nos in tentationem, id eft, non fihas nos induci. Permiflîuè hæc intelligenda funt : Deus enim nequaquam eft caufa peccati, ièd diabolus, ut feriptum eft: Qui fa^ c/t peccatum ex diabolo eft. Et is uerè eft caufa effîcax amp;nbsp;impellens ad hos furo* res, qui hîc deicribuntur.

Addit coaceruationem amp;nbsp;magnum cumulum peccatorum, ut cætera ui* WzK,ia, cia etiam arpuat. ’aæ/Kia,generale eft,fignificans uniuerfàlem inobedientiam con tra primam amp;nbsp;iècundam tabulam legis diuinæ, ficut iufticia legisfignificatu* niuerfalem obedientiam,

TTovHfioc. Tsow^iüi figuificat propHe cupiditatem nocendi. Kanla peccata omifiionis,ut Kan,/«, uocant,continet. Nam utLatinis turpitude generale oppofitura uirtuti,ita Græcis

'A^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA^rr L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94.2

Græcis KaK/a efi oppofïtum th^^zth. Marcus Antonius eft nax-oç, heftuo,négligés,, ^kkioc, Sed Domitianus eft Trsvsroç, cupidus nocendijCui hoc ipftim uoluptati eft^noce^ Kanôç. fc alqs. Kanoiieamp;cc. propné eft maleuolentia, qualis eft ïn obtrecftatoribus, qui fîm* piiciter aut candide dicta ix racra,arte deprauare norunt. fcltcß uere oppoiitum üicium candori, KaKOKeèç /x« KccSafop: Hæc enim inter Ce opponit Plutarchus. Sæua peftis eft tnaleuolentia,amp; iæpê Reipub.pernicioia, cum maleuolæ naturæ exa«« gîtant alios mediocres aut etiam bené meritos, tantiim animi morbo, ut Cato Ron fauebat Ciceronis laudibus. Nam id cjuoqj ad KaKOHeaa/j folet accedere,fi'mu« htione gratuitatis tegitur uicium» Extant uerficuli Menandri, in quibus degt;* feribuntur gradus quidam horninum, quibus præcipué delecftantur poten* tes :

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tviq TTOVHfoîç H/ireUt

'TTÇaT^a «P’ b KÔAaf apzsa Travro/J » blt;ruKo4)av7»ç,b cPè KutcoH^nç bç cPftVûÇ

f’n'mum locum tribuit adièntatori ƒ nam hîc eft dulciftîmus î proximus fftdelator,feu fufurro,qui initgratiam perferendisfabellis ÔC confingendis ac tnftruendis calumnifs.Tertium locum habet K«)to«et(ç,qui nouitalludere ad Do^ ncMOHeni;, Riini affècfruSjCandida faéla fecus interpretari, odia incendere, ^£o?uyëç,fîue aefti* Re fine paftîué accipiatur, fignifîcat palàm contumeliofbs in Deum, quales de* ^ftibuntur Sennacherib amp;nbsp;Rabfaces in hiftoria Efaiæ, ayt Mezentius apud Virgilium, aut Antiochus in hiftoria Maccabæorum : Et habet hæc ætas fxcmpla nimis multa Tyrannorum qui aperte profitentur fè efte ho* ftes Dei. btcrcôjETO/, furiofî,qui cxcicontra iudicium communis fènfus ruunt præ* Wjew. dpites in omnia fcelera,amp; exitium fuum,ficut Catilina, Thomas Monetarius, tjuifurensarma ceperat ad delendosomnesPrincipes,adcommunionemre* tum inftituendam. Item ncbulo Monafterienfîs, qui fe uocabat regem cemplt Dei, Hanc amentiam fæpé dicunt Prophetæ pcenam eftè impietatis. Sic Pha* tao, Saul ali) fibi accerfîuerunt exitium» Deeft eis utrunq?,bona conicientia,

moderatum confilium» ao-ewSim non fêruantespa(fta,lt;7^tweHaalt;j, in contratftibus œlt;£'au0£‘reh 3cfcederibus» a^opyo», qui naturales affèclus erga parentes, liberos, fratres aut bencmeritosexuunt» Nam sopy«'fignifîcat bonos affèdlusdiuinitusinditos na* sopy». turæhominum,etfî nuncpropter morbum originis nonnihilaberrant» Sed tarnen probat eos Deus amp;nbsp;reefté régi uult, iubet nos diligere coniuges, paren* tes,liberos,iübet gratos eftè : Hæ funt sopyaùDamnat igitur Paulus illos ferreos homines,qui exuunt has sopy«?,quales funt fratres in Tragœdqs Atreus et Thy eftes, cGxrovJ'o/ funt implacabiles, fîcut Saul nullo officio placari potuit,ut rediret ’n gratiam cum Dauide, Iterum autem in fîne allegat ius naturæ, ac uocat ius Dei. Meminerint ergo ftudiofî regulam, Qudd uiolatio legum naturæ,fît uio* latio iuris diuini, ucré peccatum mortale» Contuli in locis ius naturæ cum dccalogo,quiquidem eft optima methodusamp;^fummalegumnaturæ,fîquis dextré decalogum intelligat»

Mira profelt;ftô fèntentia eft, qudd ait homines naturaliter intelligere, di* gnos morte eftè omnes, qui uiolant naturæ leges» Facileintelligi poteft ea de* lifta feuere punienda efîè,quæ perturbant communem pacem, ut homicidia,amp;2 latrocinia» Nelt;^»n»conferuari focietas ciuilispoftèt,fiimpuné liceretraperc aliorum

94-? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET IST o L AU

aliomm facultates,aut infbntes homines trucidare. Hic uti'Iitas communis ad* monuit gubcrnatores ut pocnas conftituerent.

Scd cur Paulus in gcnere de omnibus uicqs inquit, digni morte funt, 8^ turpia facientes öóconlêntientes» An inuidus plecflendus eft capitali pccnafRe* fpondeo Paulus non loquitur hoc loco de Magiftratuum iudicio, aut de fupi» plicfjs,quæ propter pacem et utilitatem commuriem irrogantur latronibus aut graflatoribus. Sed loquitur de priuato conicientiæ iudicio in quolibet homi* ne* Ac multó altius introljpicit mentes, qurim uel EpicureijUel hypocritæ, qui fècuri ebrrj uoluptatibus non funt expert! ueros pauores confcientiæ. Non iudicat Saul ft morte dignum elft, cum contra mandatum Samuelis pareil re^ gi captiuo, Sed tunc agnoftit conftientia, quodlibet peccatum morte dignum efle, cum ueri terrores incutiuntur animo, cum uidet Deo non efte obtempéra# turn* Hic peccatum ut infra dicitur, fit excellenter reum ac damnatum,

Adam cum guftaret pomum contra mandatum ,exiftimabat id fadum non magni momenti efte, nondum illos horribiles terrores conftientiæexper# tus erat, qui mortem adferunt* Poftea uero obiurgatus â Deo, agnouit pecca# turn efft contemtum Dei,ftnftt irafei Deum, expauit, Sgt;C extineftus elftt magni# tudine doloris, nifi diuina promiftione ex morte reuocatus eifet. Lex,inquit Paulus,eftpotentia peccati, Italexnaturæ inmentibus hominum iudicat amp;nbsp;damnat peccatum, oftendit Deum irafti cuilibet peccatOjCum uidelicet uere cer nitur, ut fit in illis terroribus*

De hoc uero iudicio conftientiæ loquitur hic Paulus, ac damnat non ib# him externa deli(fta,ftd etiam uniuerftm immunditiem interiorem,ignoratio# nem SC contemtum Dei,et omnes prauas cupiditates.Etfi autem alii afteeftus in alijs magis erumpunt, alt) magis indulgent odijs, alq libidinibus, alt) auariciæ, tarnen corda impiorum omnium funt fine timoré Dei, fine fiducia, deleftantur imprjs opinionibus 80 erroribus, deleiftantur aliquibus uoluptatibus obftenis, etfi all) alrjs diligentiores funt in frenandis his inclinationibus.Vt non facit cæ# dem Pomponius Atticus, fed tarnen uoluntas eft auerfà à Deo,deleftaturopi# nionibus Epicureis, aut Academicis de Deo, uult fuauiter uiuerc, quærit tran# quillitatem fine agnitione Dei* Deniej multos habet motus à Deo aberrantes: Hoc uult Paulus cum damnat nofoltim facientes,ftd etiam conftntientes,lt;ru«£u* lt;PoK.Svraç : Non enim loquitur tantum de his qui adiuuant aliorum fcelera, ut in foro conftnfum interpretantur, ftd de omnibus qui fimilibus rebus deleflan# tur, id enim eft propric ccu)£ult;roKë/j/Et hanc ftntentiam mox exaggerat,

P Xtare in Ecclefia hanc dotftrinam de lege necefft eft, quód lex Dei non tan# •^tiïm externa delida accufet 8^ damnet, ftd etiam interiorem prauitatem,du# bitationemde Deo,8ôcætera uicia cordis amp;nbsp;omnes prauas cupiditates. Ided Chriftus Matth.^.taxat Pharilæos,qui legem Dei tantum de externis fadis in# terpretabantur* Sicut leges politicas ’intelligimus, ac addit nouam enarratio# nem de interior! prauitate, Ita hoc loco Paulus,ut oftendat omnes homines efte reos peccati,ut poftea dieet, acculât etiam eos,qui,quia fine externa turpitudinc uiuunt,putant ft iuftos efte propter illos ciuiles mores*

Obfèruanda eft autem fcn'es partium, ut melius intelligi poflît unde on'« atur ini'tiUm fecundi capitis, quod eft conclufio, acculans omnes qui ft propter tiuiles mores ludicant eftè iuftos. Eft enim fyllogifmus integer,maior propofi^ U’o recitatur in fine capitis : Digni morte funt omnes, turn fada iniufta perpe* trantes,tiim conftntientes facientibus, ftu qui fimiles cupiditates habent.

Sequitur minor in ftcundo capite;Tu qui iudicas alterum,eadem facis,id eft,Qui præditus moribus ciuilibus, damnat eos tantum,qui obnoxfi' ftint ma* nifeftæ turpitudini, nec damnat ftipfum, ftd arbitrator ft iuftum elft propter ftos mores, is eadem facit, id eft, habet impietatem in mente, dubitat an Deus curet humana, an puniat, exaudiat homines, habet alias pranas cupiditates, odia,atcg amores* Ha?c eft ftntentia huius dicftb Eadem facis,uidelicet interio*! ribus motibus animft

Deinde accedit conclufio: Ergo cum eadem facias, inexcufabilis es quift 9uis iudicas,id eft,alios damnas, obnoxios manifeftæ turpitudini,te non damlt; nas,qui fimilem habes interiorem prauitatem. Eftlt;$ hæc conclufio clara per* Ipicua accufttio omnium, qui ft propter ciuiles mores, arbitrantur iuftos efft, cum interim ftiant obnoxios externe turpitudini non efte iuftos,nec tarnen co* gitent ft fimilibus morbis in animo obnoxios eftè» Hoc fignificat uerbum,qui ’üdicas, id eft, damnas alios, te non damnas, obnoxium fimilibus morbis, ftd interioribus »

Ac diligenter memineris particulam ftquentem, cum ait : Eadem agis» boquitur enim de interioribus motibus* Pomponius Atticus non fecit cædem ’nanu,non rapuit aliorum facultates, ut Sylla : Sed de Deo non reefte ftntit,du* bitatjUt Academici, an Deo fint curæ humana,applaudit ufîtatæ idolatriæ, co* ^tatfuperftitiones prodeffe,ut uulgus eo metu tanquam carcere contineatur» Deinde habet amp;nbsp;alios multos affèdus uiciofos,Ô6 d Dco auerfos»

Ided addit Paulus : ludicium Dei ftcundum ueritatem cft, id eft, iudicat non folùm externam umbram a(ftionum,ftd mentes amp;nbsp;fontem aftionum»Si in nientibus non lucet uera de Deo ftntentia, fi uoluntates aueriæ ftint d Deo, amp;nbsp;fife plus amant,^ Deû,certè non obtêperant legi Dei,quæ inquit, Diliges do* nainu Deum tuum ex toto corde.Cùm talis fit infirmitas in omnib.hominib.fa teàturftnonfatisfacerelepi Dei, De hoc uero iudicio concionaturhîc Paulus,

Ac deinde addit adhortationem, amp;nbsp;uocat omnes ad pcenitentiâ, ac docet Dm cur poe» ^üare Deus différât pœnas,uidelicet ut fpaciu nobis cócedat,quo refipiftamus, Poterat fubitó interficere primum parentem Adam ciim deliquiftèt, Item Pe* trum in lapfu,ciim negaret familiaritatem cum Chrifto.Et ftatim extiterunt in ntriuftj animo pauores,qui mortem allaturi erant. Sed dat ipacium miftris,ut ’quot;edire in uiam poflint, iuxta illud : Viuo ego,nolo mortem peccatoris, fed ut conuertatur amp;nbsp;uiuat. Et hue pertinet parabola de ficu, Lucæ 13,

Remoueantur d dogmatibus diuinis præftigiæ fophifmatü,8ó aftutaç de* ptauationes reeftarum ftntentiarum.Conftat hoe agere Paulum in hac tota Epi ftolajFide gratis propter filium Dei iuftificari homines, non propter dignita* tem noftram aut mérita. Hoe uerè agi d Paulo cu conftet, tarnen aduerfarrj hoe »/x« di(ftum,reddet iuxta fa(fta,detorquent ad fuas opiniones,contra Pauli ftntenti* am.Contendunt homines pronunciari iuftos propter dignitatem operum,con tendunt opera efte prccium uitæ eternæ.Sed retfte inftituti in doórina Chrifti* 3na facile talia didla conciliarc cu alijs poftunt, quæ loquuntur de gratuita im*

Vtenimtota (criptura di um a alias legem propomt, alias Euangelium, I'ta funt fua quædam di(^a legis,^ fua quædam Euangelq. Et tarnen Euangeli^ um eft lumen amp;nbsp;interpretatio legis* Hæc eft phraiîs legis, Reddet unicuiqi iux^ ta Opera fua.Eftt^ ftntentia: Tribuet iuftis præmia,ôô iniuftos puniet, Nec du:# bium eft ex Euangelioaddendam eileenarrationem,qui fint iufti,et quæopera Deo placeant* Nam dida legis fine Euangelio pariunt defperationem* Nuni^ conftietia in ueris pauoribus ftatuere poteft, fe opera habere digna reraiifione pccca tor umlaut uita æterna» Vt ciim ait Chriftus : Si uis in uitam ingredi,fer* tia mandata* Hîc necefle eft topkto/j mitigari addita interpretatione ex Euangc^ Iio* Nemo enim legi fatisfadc

Quare breuiter refj3ondendum eft, phrafin legis eftè, reddet iuxta opera, id eft,reddet iuftis præmia,iniuftis pcenas*Sed qui fint iufti docet Euangelium, èC quomodo opera placeant Deo* Et quidem lex de fide, tanquam de opere lolt; quitur,quia reuera eft præcipuus cultus Dei, præcipuum opus,fiducia miiè^ ricordiæ Dei,qua Deus uere inuocatur* Vnde autem oriatur hæc fides,docent promiftiones ftu Euangelium*Poftea placent et reliqua opera d Deo mandata, quæ iêqui fidem neceftàrid debent* Eft ergo lèntentia : Reddet iuxta opera, id eft, iuftis dabit uitam æternam, hoc eft, ut Euangelium docet, fide iuftificatis* Et in his neceflè eft eftè incoatam obedientiam, quæ placet, non quia legi fatis« faciat, fed quia fide reconciliata eft perfona amp;nbsp;agnolcit fuam infirmitatem, tarnen credit hos cultus propter Chriftum Patri placere,ut fuprâ di(ftum eft.Et infrâ docet Paulus,inquiens: Non eftis fub legCjfèd fub gratia. Facilis eft explfi catio intelligentibus naturam fidei* Fateri *n* neceftceft,Paulü,c«mdeiuftoru operib*loquitur,comple(fti fidem* Quoties autem fit mentio fidei, reipfa didu eft exclufiuu, h* Etfi adeftè oportet incoatam obedientiam, tarnen fides nititur fola miièricordia,amp; ftatuit nos iuftos, id eft, acceptes eftè per mifèricordiam* non enbn qui audiunt Le^enijinltt ßmt

Generalis fèntentia eft de iufticia leeis* Nâ ludæi arrooabant fibi iufticiâ propter legem* Hîc opponit Paulus defi'nitionê iufticiæ legis* Eft.n.iufticia gis facere legê, præftare integra obedientiam legi, non tantû audirelegein aut profiter!' legis ceremonicâ.Sic ait:Fa(ftores legis iuftificantur,id eft,pronûciatur iuftijfunt iufti. Ita loquitur Paulus de idea,amp; coarguit Iudæos,quôd nô fint iu^ fti lege,quia nemo legi fàtisfacit.Quare hic locus nô poteft detorqueri côtra iu:* fticiâ fidei, nec addit hîc Paulus, quomodo incoetur lex amp;nbsp;quomodo placeat* Tantû.n*refutat illos,qui fingiït iè efte iuftos propter externa profeflîonê legis,

Dixeratimpios perituros eftè Iudæosamp;Gentes,etiamfihælegemnon habuerunt*Nunc addit corredionem : Imd rentes etiam habuerunt legem,hoc LfxzMfKrrf*. «ftjUoticiam naturalem de morib.difternentem honefta amp;nbsp;turpia* Hîc iterum extat teftimonium de lege naturæ* Ac Paulus erudite ratiocinatur, quód gen^ tes habeant legem, ac fimul déclarât, quid fit lex naturæ, habent confeientiain accuiàntem amp;nbsp;excuiàntem, id eft, difeernentem honefta amp;nbsp;turpia, ergo habent legem* Confèquentiaeft nota exdefinitione* Nam lex propriè eft ilia natu« ralis noticia, docens honefta ÔC reprehendens turpia* Diligenter autem obfer* uandfi eft,quod ait.’Natura faciunt,id eft,naturali noticia ac Iumine*Et teftatur Paulus hoc uerbo,natura, q? noticia ilia ßc opus Dei conditum in mente, ficut lumen

lumen in oculis. Natura enim propric fignificatremconditam^Deo^Quarc noticiæ illæ font ueræ, nbsp;font lex diuina, ut fopra diduni eft. In hoc loco uaU

fodat Auguftinus, cum nihil habcat obfouri ♦ Primiim difjautat, quiduelit Paulus,cum ait, Gentes lege fed foe, an loquatur de aliquibus fandis,ut de lob 8lt;^finiihbus» Secundd diîputat de particula, natura, cum lex non poHituerc fieri fine Spiritu lantflo, quare Paulus dicat,Gentes natura fecille» Has difficub rates aftert ad Paulum Auguftinus* Nam iple textus non ufq? adeo obfourus rfo Primiim enim natura fignificatprincipaliter noticiam naturalem. Paulus ^nim ratiocinatur, de noticia de iudicio. Deinde manifeftum eft etiam non renatosuiribus naturalibus pofte externa Legis opera facere, dilciplinam lèu ciuilia opera præftare. Paulo hic latis eft oftendere,quod genres intellb §anc diftrimen honeftorum amp;nbsp;turpium : hoc oftendit diftiplina : inde ratioci-rgt;atur,quód legem habeant. Loquitur ergo de facientfous externa opera,SC de rlifciplina : èC quidem confert ludasos Só genres. Significat genres tantundem profcciftc ex lege naturæquantum ludæos ex lege Moifo Non enim dicit le«: §cfuifteiuftas Gentes coram Deo, fed fignificat utroftç externa ciuilia opera l^dfie, Excellueruntpulcerrimis uirtutibus, Fabius, Scipio, Atticus, amp;nbsp;plc#

all) : ac fortaftis diftiplina ÔÔ diligentia in omni officio foperârunt multos præftantes ludæos. Hîc ratiocinatur Paulus, Gentes habere legem, id eft, no# riciam naturalem de moribus.Neque iequitur ex hac collatione,qu0d propter filam dilciplinam ulli foerint iufti coram Deo.

Vt aute nominatim Gentes acculauit,ita nunc nominatim acculat ludgos, perueniat ad illam exæquationem Gentium 8d ludæorum, in qua conlpici# rur quod omnes homines fint fob peccato, amp;nbsp;Lege non liberentur a peccato. Pft autem hæc obiurgatio ßc accipienda, ut intelligamus accufari 80 manifefta Peccata hypocrifin, ficut necefte eft prædicari pcenitcntiam,iuxta illud man fiatum Chrifti : Ite prædicantes pccnitentiam amp;nbsp;remiflionem peccatorum. Ec rjuanquam aliqui inter ludæos foerunt fanefti, tarnen Paulus loquitur de ludæ h) quatenus nihil habent nifi legem, ncc font landlificati fide amp;nbsp;agnitione pro# milîïChrifti. Hocenim uult cfticere,quod Lex nonftifficiatadiuftificatioi r'frn. Quare ualet argumentum : Si lex fufficcrct ad iuftificationem, omnes eft fient iufti, qui Legem acccpcrunt nbsp;nbsp;obferuant externos cultus. Atqui hi non

fiunt iufti, Erpo Lex non fufficit ad iuftificationem. Diligenter enim confide# ’■andum eft quo confilio Paulus hæc feripferit. Accufat ludæos, ut intelligant opuseflealio beneficio ad iuftificationem. Eft autem hic grauis obiurgatio arrogantiæ in Hypocritis, qui tument fiducia propriæ iufticiæ. Tales loci ob« fieruandifont,ut timorem difeamus,amp;ut perterrefaélæ mentes concipi# ant confolationem. Nam in utranq? partem plurinium ualent tales loci qui carnalem Iccuriratem tardant,amp;rurfoserigunt pauidas mentes,iuxtaift hd : Qui gloriatur, in Domino glorietur.

Occupatio eft. Paulus enim occurrit obietftioni de mentis externorum cultuum, cum ludæi le præferrent gentibus, amp;nbsp;obqcerent le habere certos cuft tusîiDeo inftitutos, amp;nbsp;dilputarenthos cultus non eftefruftra inftitutos, led ’^creri remiffionem peccatorum SCc. Refpondet Paulus nouo paradoxo: CircLimcifio prodeft, fi legem oblerucs. Eft^ generale dieftum de omnibus ex#

terms culdbus, qnód non profint cxoperc operate, ut uuîgo loqiiuhtur, nec mereantur remi'flionem peceatoriim,{ed placeant in his,qui funt iufti* Accorti’“ modandumeft autem hocdidlum nonîolàm ad Leuiticos cultusj fed etiam ad externa opera amp;nbsp;ceremonias in Ecclefia»

T^Tgrenio eft in qua uelut intcrpellatus, occurrit quibufdam obiedionibiis: •*-^magna enim diflScilis quæftio oritur ex ilia exæquatione Gentium Bi. ïudæorum» Nam fi ludæi non hint iufti propter fuos cultus, fi non liberantur petcato propter opera legis, quare data eft lex Square Deus earn requiritî' quare uocat cultus Bi propiciationes C” Quare ludæi dicuntur populus Dei, ff lex non facit diftrimen inter ludæos Bi Gentes f quam habent ludæi prærogaâ« tiuamfPauIus refpondet bifariam» Primum affîrmatiuè, deinde negatiuè*Prb mum ait ludæos præftare Gentibus, Bi hanc habere prærogatiuam, quod ha# béant promiflîoues, Præftant igitur non propter legem,non quod lege mere# antur iuftificationem, ied quia habent promiftidnes. Hæc erat ingens prærojgt; ■ gatiua, nofle uerbum Dei Bi promiftidnem de Chrifto, Bi quidem habere hoc ius, quod promiftio nominatim ad hunc populum pertiiieren Itaq^ multi aiidi# entes uerbum illud faluabantur, Bi quidem certum erat lemper aliquos ex lu# dæis fàluari, quia fie erat édita promiftid,nominatim ad pofteros Abrahæper tineret. Ideó hic locus iam docet de principali fine totius politiæ ludaicæ Jndo lt;fti imaginantur leges illas traditas eftè, ut per eas iuftificaretur populus, fed Paulus detrahit legi gloriam iufti ficationis,amp; oftendit finem fuifie politicum. Oportuit enim certû populum eftè, in quo reuelarentur promilfiones de Chri* fto, certis Bi clans teftimonijs Dei. Ideó Deus hunc populum difereuit genti bus, Bi multis euidentibus miraculis teftatus eft cos habere uerbum Dei. Qua# re cultus Bi tota politia fuerunt res externæ,præcipuè ad hunc politicum finem ordinatæ, ut hunc populum difcernerent d reliquis gentibus. Interim tarnen miracula editæ legis Bi reliqua, erant teftimonia, quod Deus dediftet huic po pulo uerbum cultus ipfi erant Deo ordinati, ut admonerent homines in hoc populo eftè uerbum Dei, Bi quidem promiftionem de Chrifto, Bi iuftis e^ rant exercitia fidci, item admonebant alios Bic, Proinde hie locus Pauli utili# ter docet,quod cultus non merebantur remiftionempeccatorum, quod non iu ftificabanu

Inièrit obiter alias quæftioncs : Vtrum idco amifèrint ludæi proniiftîo# nes Bi tota gens damnata fit,quia non crcdiderunt,Ièd interfecerunt Chriftiimï' Rcipondet Paulus Promiftionem gratiæ non fieri irritam, ièd manere ratant omnibus, quicuncß credunt, ctiamfi plurimi earn afpernantur. Hîc locus con# tinet egregiam coniblationem, ac monet, ne propter ingentem multitudinem impioi um fufpiccmur promiftionem gratiæ Ecclefiæ faètam, irritant eftè, fed fèiamus uerê earn exhiberi credentibus, ctiamfi pauciftîmi fint.

Addit antithefin,ut fiat illuftnus quód Deus fit uerax,qiua leruat protnif Ûindignis, propter fiiam uen'tatem amp;nbsp;bomtatem. Omnis homo mendax^non ftdê iudicans de Deo, non uere timens Deum, non uerc credens Deo, non ex« iftirnans eum iraCci peccato, aut milereh agentium pccnitentiam,{ed dubitans,

Horum peccatorum 60 harum tenebrarum reliquiæ ^ïiiit etiam in fan(fiis,ideo dicit; Omm’s homo mendax.Pendent igitur promifi fiones non ex dignitate noftra,fed ex eo quod Deus eft uerax»

Addit ah'ud teftimonium,quod detrahit dignitatem ftuglon'am iudicie mcritorum nobis, célébrât Deum luftum ftruantem pa(fta propter fii* aniucritatem.Sedrepetamus integrum ucrficuIum.Continetenim uberrimam ^oftrinam, ac euidentur réfutât hypocritas ÔC perfiiafiones legales, 80 doeftriis ’iammonachorum,qui fingunt homines propter propriam dignitatem,ftu propter Legem placere Deo.Rurfus etiam dulciftimam confolationem propo ’lit agnoftentibus fiiam immunditiem,amp; agentibus pcenitentiam» Verba hæc ^unt:Tibi tantirm peccator funi,ut iuftificeris in fermonibus tuis,amp; uincas cum i^idicaris. Eftautem confeflio peccati plana amp;nbsp;fimplex, quales multæfunt in älijs Pfalmis, Agnolco me non adferre ad te iufticiam, dignitatem,meritalSed tantum eftè peccatorem* Et hîc obleruanda eft phrafis Ebraica. Nam uerba fàs« pèipfis fignificant habitusiT ibi pecco,id eft,fiim peccatonEt eft fingularis em« phafis in appellatione peccati» Tantum fiim peccator,id eft,reus,damnatus,ma hdi(ftus,Kóé^apzjiagt; Nam appellatio peccati hæc duo fi'gnificat, aut enim peccatu df quiddam pugnans cum lege Dei, quod meretur iram Dei amp;nbsp;pcenas,nifi re* niittatur j aut fîmplicitcr de eftecftu intelligitur, uidelicet pro re aliqua rea, lèu damnata, Vt cum hoftiæ, feu piacula, uocantur peccata* Hîc ergo cum fatetur Propheta le eftè pcccatorcm, amp;nbsp;addit exclufiuam, tantiim, abrjcit dignitatem propriam, agnofcitfe habere immunditiempugnantern cum lege Dei,acière« nm eftè ac meritum iram Dei amp;nbsp;pcenas. Hæc confeftîo quid fit,in uera contri* Pone pij experiuntur. In his pauoribus excutitur arrogantia 80 fiducia propriæ dignitatis, lèu iufticiæ Icgis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vt autem clarius refutarentur Hypocritæ, adieefta eft ratio confeftîonis» Ideo me pcccatorcm eftè confîtcor:ut iuftificeris in lèrmonibus tuis, id eft,ut te foliim prædicem iuftum cfiè,cum aceufas nos,tibi foli tribuatur gloria iufticig* Item ut uincas cum iudicaris,id eft,ut uincas Sd tibi tribuatur laus iufticiæ,cum hypocritæ aceufant te, ac tribunt tibi iniufticiam Só crudelitatem quando puni untur amp;nbsp;abijeiuntur» Saul tantis rebus geftis profalute populi Dei exiftimat meritum eftè,ne abrjeiatur à Deo,ne eficiatur ex regno, Itac^ in calamitate ira fiitur Deo accufat cius indicium, Econtrd Dauid in Calamitate fatetur lè iufte puniri,non accufat Deum, ièdpræftatobcdicntiam,ficut alibi præcipitunHu«: miliarnini fub potenti manu Dei,Hæc eft fimplex, ucra,amp; plana uerficuli Da* uidici interpretatio,quod uidelicetfit confeftîopeccati,adieefta antithefi,ut Deus prædicetur iuftus, non acculètur qudd infontes puniat, quod hanc infir* inam naturam iniuftè tantis calamitatibus oppreftèrit, Sicut cum aceufant Hy* pocritæ,Saul, Cato amp;nbsp;fimilcs, Fortaftîs hæc ièntentia fubobfcura eft homini* bus ociofis, ÔC Epicurea fècuritate fruentibus, Sed tarnen facile intelligi poteft ab ijs,qui non funt omnino rudes ucræ pcenitcntiæ,lèu conthtionis, ut uocant*

Cæterum Grammatici hic intcmpcftiuê di/putant de uerbis, an fintpai* fîiiè accipienda : ut iuftifîceris : Item cum iudicaris. Reélè Paulus paffîuê red== dit, quadrant paflîuæ uoces ad hanc fimpliciflîmam lententiam, quam reci#= tauimus» Voloretineri pafîîuas uoces, amp;nbsp;ad has congruitEbraicaphrafis,ut eruditi facile iudicare poflunt.

vt iuftißcerii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ulud autem adrjciam. Cum ait: ut iuftifîceris in lèrmonibus tuis, refera^

tur dieftum ad utrunq!,ad Icgem amp;nbsp;promiflîonem gratiæ« Agnofto me elle pec catorum, reum, ut fatear te iuftum efîè aceufantem ac punientem nos, Agnofeo me elle peccatorum,amp; iure abs te accufàri,ac celcbro te folum elle iuftum, nos non elfe inftos,

Hæc interpretatio adhuc uox eft legis aceufantis nos, nondum facit meii^^ tionem promiftionis, Idcó hoc ditftumtut iuftifîceris in lèrmonibus tuiSjtrans^^ fcramus,non Ibliim ad Legem,lcd etiam ad promiftîones, Qiianquam fumre^ us, amp;nbsp;nihil adfero ad te nifi agnitionem pcccati, tarnen confugio ad promifî làm milèricordiam, expedto ueniam: ut iuftifîceris in lèrmonibus tuis, ut præ^^ dicemus te elîè ueracem amp;nbsp;lcruantem promifia, Ôd recipientém inuocantes per milèricordiam, etiamfî non adferant mérita,

Hanc ei laudem non tribuunt Hypocritæ, Non dicunt, expeefto ueniam, ut iuftifîceris in lèrmonibus tuis, ut prædicemus, te propter promiftam milèrh . cordiam rccipere indignes, Sed negant recipi uel exaudiri indignos. Prior iiu» terprétatio, quæ eft uox Legis, facilius intelligi poft, Pofterior aliquantô eft oblèurior, lèd uera tarnen,ôô ad hanc Paulus magis relj3icit,Idcô attexit lèqucrt tem quæftioncm: Si milèricordia Dei amplifîcatur per hoc,quod rccipit ac iu^ ftifîcat indignos, ac tantum peccata adferentes, quare Deus irafeitur peccanti^ bus, liquidem peccata noftra amplifîcant gloriam milèricordiæ ipfîus f Item fî non fuinus iufti propter noftras uirtutes : Quorfîim opus eft bcnefacere f Item quo plura peccata remittit milèricordia, co fît illuftrior, Peccemus igitur, amp;nbsp;laxemus fîrcna cupiditatibus,

Hæc abfurda obijciebant Paulo docenti, gratis pronunciari iuftos cos, qui credunt,Si fît milèricordia illuftrior,cum peccata adferimus, ergo prolixe peccemus, Infr^ autem ad hæcablurdarelpondcbit, ea^diluct, capitelèxto, Nunc tantum abrumpit adiefta obiurgatione calumniatorum.

Hîc redit ad inftitutum principale, uidelicet ad cxæquationcm ludæo^ , rumamp; Gentium, ut doccatomnes homines lubpeccato, id eft,rcoseftè pcccati ««pt pecJ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oblèruabis autem dilîîmiles refponfîones ad quæftioncs in digref

to (jjc’ fîone additas, Primum aftirmatiuè rclpondet, ludæos habere magnam præro* gatiuam, quod ad promiflîonem attinet, non quod ad mérita attinet, Ideo hîc additur negatiua relponfîo: ludæi nihil præftant, fcilicet,quod ad meritum atlt;» tinet: Eft ergo lèntentia : Nequaquam excellimus, id eft,non fumus iufti pro^« pter noftram dignitatem, propter opera Lcgis,proptcr noftras uirtutes amp;c.

Repetitio eft propofîtionis : Ac diligenter oblèruandum eft, quod iam eftert earn uniuerfalitcr, ait, omnes fub peccato eflè, id eft,omnes homines elîè reos pcccati, iræ Dei ôf mortis æternæ, Loquitur autem de omnibus ho^ minibus excepto Chrifto,ac fanftos etiam compleftitur, quatenusipforumnat tur

Jura confïderatur,nee intelliguntur per mifèn’cordiam reconciliati» Semper au ïcmhæcexæquationosadmoneat,quôd ftiperbos Hypocritas amp;nbsp;fècuros per* tcrrefacit.Rurfus poftratos erigit,quia teftatur,quód JDeiis uerè gratis propter Chriftum nobis ignofcere ueJit. Confirmât autem propofitionem citatis tefti« monqs, in quibus non tantum ciuib'a delida culpantur, fed i'nteriora peccata, Contra pn'mam tabulam. Non eft intelligens nee requirens Deum, id eft, om* inteUi nes contemnût Deum, funt fine timoré Dei èC fine fide,propterea habent impi« ^uirenscL as opinionesamp;do(ftrinas,amp;impia confilia, amp;nbsp;per fiiperbiam nbsp;nbsp;fiduciam fui urn,

niulta audent contra uoluntatem Dei amp;nbsp;periêquuntur pia docentes, amp;nbsp;monen tes.Itadeftribit præcipuè Hypochtarum arcana uicia,quæ mundusfulpicit tanquam excellentem iapientiam Sdiufticiam.

In conclufione iterum repetit uniuerfalem: Vt omne os obftruatur,amp; toe tus mundus fit reus coram Deo. Sed quidam qui fingunt homines mercri re* nnffionem peccatorum, eftè iuftos propter bona opera moralia, cludunt liane uniuerfalcm,amp; dicunt efte fynecdochen,quafi Paulus non prorfus omncs arguat, led plurimos ab hac uniucrfali fint excipiendi pauciftimi quidam Ja, boni: ut quamuis Romæ plurimi fint rei,tamen fingunt ex illo numero excipi* endos eftè paucos quofdam, Scipionem, Atticum. Etfi inter ludæos plurimi peccant,tarnen paucos quolHam excipi uolunt,ut Iohannem,Petrum, amp;c. Ads üerfus huiufmodi cauillationes muniendi funt animi, ut fimplicem 8ô ueram fententiam Pauli retineamus, ac prudenter cauitiplè Paulus, ne hæc exceptio affingi poftèt. Primûm enim fæpè inculcat uniuerfalem. Deinde addit ratio* oncm,quæ oftendit quid aceufet. Ait enim: EÓ qudd ex operibus legis non iu* ftifîcabitur omnis caro. Hîc dilèrtè non tantum perlbnasacculât,lèd illis ipfis bonis operibus detrahit iuftificationem, quæ illi uoIuntexcipi.Deinde Plàlm. inquit:Non intres in indicium cum feruo tuo,quia non iuftificabitur in conlpe^ ftu tuo omnis uiucns. Hæc lèntentia amp;nbsp;pleræ^ fimiles teftantur exceptionem illam falfam eftè, quia clarè docent noftra bona opera non poftè opponi iudi* cio Dei. Præterea fi moralia opéra iuftificarent, iuftificaftènt ludæos etiam ce* remoniæ,nam apud ilIos hæ quoq? habebant mandatum Dei. Quare lèntentia Pfalmi amp;nbsp;Pauli uniuerfaliter intelligatur de omnibus hominibus amp;nbsp;de omni* bus operibus, nec admittatur fynecdoche, quæ fingit aliquos eftè iuftos,amp; me* reriremiftîonem peccatorum propter propriam dignitatem ôô propria opera amp;c. Difcrtè autem addit,coram Deo reos elfe, quia loquitur non de humano iudicio,lèddediuinoiudicio. In illo agone non poteft confcientiapacifî* cari ullis opcribus,lèd lèiat mandatum Dei eftè, ut credat nobis ignolci certd, propter Chriftum per milèricordiam ôôc. Et quidem pondera uerborum ob* feruanda lùnt,quæ hortantur omnes ad pœnitentiam. Minatur enim grauiftî* mèfecuris amp;nbsp;confîdentibus propria iufticia, cùm ait : Vt omne os obturetur. vtomne os ob Item, Vt reus fiat totus mundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turetur,

Occupatio eft.Potcrat enim obqci:Si non lumus iufti lcge,ad quem ufùm data eft lexf Paulus relpondet,lèd breuius,quia hæc occupatio infra repetetur. Et hæcrelponfio prorfus noua amp;nbsp;abfiirda uidetur mundo. Lege tantum often* di peccatum, non tolli. Nam Lcgumlatores in imperijs fcrunt leges, non tan* turn ut oftendant pcccata, lèd ut tollant. Veriim hic monedus eft auditor,Pau#

Ium prorfus non concionari hoc loco de lufticia ciuili SC de exterm's rhoribus, alia res agitur : Quomodo coram Deo iufti reputemur : Quomodo confequa* mur remiflionem peccatorum : Quid ibi conférât lex» Ideó diicernendi iunt uo lus legis. Et loquimur hîc non tantiim de lege Moyfi, led de lege morali, indi* Vfw legis poa omnibus hominibus. Eft autem duplex ufus, alter eft politicus, lei lice t foris ‘ ' coercere homines carnales. Requirit enim Deus hanc quoq? externam iuftici^® am, etiamfi propter earn non fumus iufti coram Deo : etiamß non meretur re* miftionem peccatorum.De hoc ufu non loquitur in hac Icntcntia.ÄIibi de hoc uiu loquitur: Lex eft iniuftis pofita, amp;c. Alter ufus non eft politicus,fed perti* net ad indicium Dei amp;nbsp;ad conftientiam, Icilicet acculare nbsp;nbsp;perterrefacere con^

Icientiam, ficut alibi inquit: Aculeus mortis, peccatum eft: potentia peccati lex eft, id eft: Lex oftendit peccatum amp;nbsp;perterrefacit corda : de tali agnitione hîc ïoquitur.Non enim intelligit ociofam lpcculationem,led agnitionem talem,in qua iram Dei aduerlus peccatum agnoftimus 8^ uere expauefcimus.Et hi terro res uere hunt mors æterna, in his,qui non eriguntur per Euangehu : Eft igitur lcntentia:Lege non fumus iufti coram Deo,non meremur remiftionem pecca* torum. Et cum conftientiæ perterrefiunt, non poftunt lege pacificari,quæ nos magis magisep accufat, amp;nbsp;ad defperationem adigit, ficut alibi inquit : Vt pec* catum fiat excellenter peccans amp;nbsp;nocens, id eft, illis terroribus occîdens.Hinc clare lèquitur,quód alio uerbo opus fit ad confblationem Sc iuftificationem.

Supra fecit aditum ad principalem propofitionem.Dixit enim omnes ho* mines eftc reos peccati öd iræ Dei,ncc pofte d peccato liberari per legetUiNunc igitur lèquitur principalis propofitio,quæeft ftatus huius controuerfiæ,qui di ligenter obleruandus eft, 8C propter magnitudinem caufic : continet enim hæc propofitio propriam Sfpraecipuam Euangelq lententiam de beneficio Chrifti: amp;nbsp;quia ad hunc ftatum,uelut ad caput, deinde referenda erunt argumenta. Porró in propofitionibus maxime requiritur perfjaicuitas. Ideo Paulus accu^ rate, propriè peripicue tradit propofi'tionem. Sed phrafis confideranda eft, iw/lcM Dfi, nbsp;nbsp;nbsp;j-pß uerborum pondera oblêruanda fuut: lufticia Dei,fcihcet, qua iuftificat

nos, hoc eft, acceptatio, uel remiftïo peccatorum 8ó imputatio iufticisc. Efttß lêntentia : Nunc manifeftatu eft,quomodo Deus iuftificet,quomodo uelit pro nunciare iuftos remittere peccata, amp;nbsp;nos acceptare. Inquit autem: Sine lege. Hoe uidetur abftirdum mundo. Quare hæc particula diligenter confideranda cft.Oftendit enim quid propriè fit Euangehum,amp; quod diftrimen fit Legis Euangehp Mundus enim habet imaginationes politicas de Chrifto,cogitat cf lè legislatorem affêre^itê nouam legem, aliquantó commodiorem qudm Mo#= laicam,quia abolet ceremonias,quæ non erant commodæ omnibus gentibus, 8ó præcipit multa de dilecftione. Deinde colligunt quas leges addidcrit Chrh ftus Mofaicis, amp;nbsp;fingunt harum legum oblèruationem,homines mereri remif* fionem peccatorum, óó eftè iuftos, amp;nbsp;interpretantur, fine Iege,id eft, fine cere* monqs. Hic error eximendus eft animis : Nam Chriftus non uenit, ut Legem ferret, nec Moifes eft, nec Solon,led habet aliud multó maius officium, Eft ui* (ftima pro pcccato, amp;nbsp;gratis donat nobis remiftionem peccatorum, amp;nbsp;imputa* tionem iufticiæ,ôd Spiritum lan(ftum,ac uitam æternam. Loquitur igitur Pau ^vMltgt, lus,cum ait,fine Lcge,de tota Iege,ac fentit Chriftum afferre remiflionem pec* citogt;^

Catoruni, nbsp;nbsp;imputationem i ii{iici2c,non propter ullam legc'm, ncïc propter ee»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

remonias,nec propter moralia opera,fed gratis.Et fciamus hoe diduni non ad ciuilem uitam,aut externos mores pertmere,fèdad confcientiam agente coram Deo, amp;nbsp;quærentem quornodo confèquatur remiflionem peccatorum 8lt;2 re«« Concihationem,Hinc di'fcrimen legis 8iC Euangelrj multó fit ilIuftn'uSjUel quia teftatur in Euangeh'o annuncian' gratuitiim beneficium, non penderts ex con«» ditionc Legis fèu menti noftri» Et hic locus non fblùm opponendus cft Ana* baptiftis firrtilibus, qui fingunt Euangelium nouam politiam mundanam, fed etiam renendus cft in agone conftientiæ, ut ibi ucrè irttelh'gamus benefieb ürnChriftieftègratuitum, Eft(j fèntentia: lufticia manifeftata eft fine Lege, fdeft,confequimur remiftîonem peccatorum,amp; reputamur iufti,non propter üllam kgem,fèd propter Chriftum gratis per rnifèricordiam* Etfi enim in his, tjui fi'de iuftifîcati funt, incoatur noua obedientia, tarnen ilia noua obedientia feu lcx,non cft caufà propter quam confêquimur remiftîonem peccatorum, 8^ feputamur iufti feu aecepti, uerum hæc gratis donantur propter Chriftum,.

Carent ilia gloria quam Deus approbat, carent ilia iüfticia, quam Deus fudicat eftè gloriam. Aut fi quis mauult aóliu^ interpretari, erit enim eadem fentcntia.’Carcnt gloria Dei, id cft, fàpientia iüfticia glorifîcante Deum, id G/or«lt;Dei» eft, quæ ucrè tribuit gloriam Deo, agnoftit, diligit,praaftat perfetftam obedk entiâzCarent gloria Dci,id eft, lucc qua agnoftitur amp;nbsp;glorificatur Deus»Eft(^ repetitio fèntcntiæ uniuerfalis, quæ docet omnes homines reos cflè peccati Sc fræ Dei,carere gloria, id eft, rcieftos eftè coram Deo, nec propter Legem iu«« ftos eftè» Eft ôd hoc obfèruandum,quôd exténuât iufticiam Legis, amp;nbsp;illos fan* ftiftimos cultus, quos certo ludæi putabant eftè gloriam Dei, amp;nbsp;docet hanc externam iüfticia non eftè gloriâ Dei,quia non eft agnitio 8d glorificatio Dei»

Id eft,confêquimur remiftîonem peccatorum amp;nbsp;reputamur iüfti, id cft, aecepti,cum hac reputatione coiliunfta eft donatio Spiritus fan(fti,amp; accept« tatio ad uitarh æccrnam.Hæc igitUr complecfti debemusjcûm de luftifîcatione difputamusjfèilicet remiftîonem peccatorum amp;imputationem iufticiæ,ideft, acceptationem,cum qua eft coniunfta donatio Spiritus fàncfti,amp;: acceptatio ad uitain ætcmam»Eft autem perfpicua Pauli defèriptio,cûm ait:Gratis per grati am,id eft,per mifèricordiam. Hic clarè oftendit, fe de alia iüfticia concionari, qua'm de iüfticia Legis fèu noftrorum operum» Excludit enim conditiortem le gis feu meriti,amp; teftatur nos iuftifîcari gratis, non proptet ullam dignitatem iioftram, aut opera noftra»

Quia Deus iratus peccato requirebat aliquam uidimam, ided Paulus in» quit: per redemtioncm, quæ eft per Chriftum lefum » Atep hîc refiftant animf noftrijSC cogitent primum de ira Dei aduerfus peccatû» Deinde de magnitudf ne mifèricordiæ, quia utrunque hîc proponitur» Mundus non uidet magnitu«« dine’m iræ Dei aduerfus pcccatum, amp;nbsp;dicit peccatum rem leuem eftè » Sed hîd difeamus tantam eftè iram, ut nulla hoftia placati potuerit Deus, ni fi tarttùm morte filial » Eft igitur horribile pcccatum fècuritas in ijs, qui perfèuerant in pec catis, 8^ contemnunt iram Dei» Secundô, tanta eft mifèricordia, ut pater dederit filium pro nobisamp; uolucrit nos tali pfgriore dato, de mifèricor*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LUI 119 dia

dia ccrtos efïègt; lam quanta eft blafphemia, gloriam Filq Dei transferre in Humana opera, amp;nbsp;fingere alias uicftimas, ut iatisfaftiones, mifïàs, monacha« tus f èCc,

Commoratur in deicriptione officrj Chrifti,quód fit ui(ftima,propiciator SCc» Et quidem propiciator,titulus eft fignificans certum eflc beneficium,quod propter ilium propiciatorem promifttim eft, quia Chriftus non eft fruftra fas lt;ftus propiciator. Sed quare addit per fidem f Hæc particula diligenter obiers uanda eft, quia iam de applicatione loquitur, ut ftiamus quomodo confequa« mur beneficium Chrifti»

Aduerlàrq ctiam fatentur Chriftum eftè mediatorcm propiciatorem» Sed Hoc ipfum poftea mutant amp;nbsp;corrumpunt. Nibil enim dicunt de applicatis onc,nec docent utendum eftè mediatore Chrifto. Ac primiim nihil prorfus de bac fide, id eft, de fiducia mediatoris dicunt, non docent uti mediatore Chri^ fto, imó iubcnt dubitare conlcientiam» Hæc dubitatio manifeftepugnatcum fide,quam hic requirit Paulus » Secundo, fingunt Chriftum eftè propiciatorem tantiim, quod ad occafionem mercndi attinct, ut cum paterfamilias iratus lèrs uo placatur ab amico aliquo. Ibi amicus ille aditum feruo impetrat ad Domi= num, deinde nihil ibi negocfi habet, lèd placet lèruus propter propria officia» T antum tribuunt Chrifto,qudd hoc principium amp;nbsp;occafionem merendi nobis promeruerit. Ipfi fic loquuntur,Chriftum meruiftè primam gratiam» Poftea Ic peliunt eum, amp;nbsp;fingunt ociofiim eftè, Sd imaginantur homines mereri remiflt«’ nem peccatorum amp;nbsp;iuftos eftè,propter propriam impletionem LegisSó cetera» Nos econtrà re(ftè intelbgamus, Chriftum lèmper manere mcdiatorem, 8^ ap« plicandum eftè fide, id eft, ftatuendum quod placeamus, non propter noftram dignitatem, aut impletionem Legis,lèd propter Chriftum» Non debemus ops ponere iudicio Dci noftras uirtutes,lèd uiébmam amp;nbsp;propiciatorem Chriftum» Ita dilèrtèinfrâ Paulus de applicatione loquitur , cûm ait: Perquembas bcmus acceftum fide in gratiam banc, quafi dicat„ita accedimus ad Deum, fi uramur mediatore Chrifto, fi fide cónfugiamus ad hune propiciatorem, Si putemus nobis propter ipfum ignofei»

Sententia erit planior mutata forma orationis: Ad oftenfionemiufticiæ fuæ, id eft, ut declaret Deus, quód iplè iuftificaturus fit,eftlt;^ antithefi's» Supra arguit omnes Só dicit,nos non eftè iuftos,etiam curn habemus Legis opera.Sed nunc in Chrifto reuelat Deus iufticiam luam, id eft, quód iplè fit iuftificatus rus, quemadmodum in promiftionibus pollicitus eft, quód nouam iufticiam, nouam amp;nbsp;æternam uitam donaturus fit, quód fit inftauraturus genus humanfi abolito peccato amp;nbsp;abolita morte» Hanc nouam iufticiam Si uitam iam reuelat in Euangelio Sic»

Defînitio eft præcedentis particulæ, Interpretatur erîim quid dixerit iu* fticiam fuâ» Si mutes uerba erit in clarius,ut declarer quód fit iuftificaturus,lèb licet per remiftîonem peccatorum.Ita ponit definitionc,ôi ut ita dicam, formai* le iuftificationis. Propriè enim iuftificatio cft remilfio peccatorû propter Chris ftûjCÛ qua côiunda eft donatio fpiritus fandli Sic.Et remilfio peccatorû intellis satur

§atur non tantum de actualibus delicftiSjfed etiam de naturali I'mmundi'tie. Efl itacçiuflificationiflos reputari,non propter noftras uirtutes, fed Deo remits tente pcccata,8C immundos,amp;indignos acceptante,per mifcricordiam propter Chriftumgt; Sicut alias definit luftificationem efle remiffionem peccatorumt Beat! quorum remifla funt peccata.

Hane particulam di'cunt adiecflam eflè, ut fciamus irt Euangelio non com tedi h'ccntiam pcccandi, fed fciamus pcccata remitti in his, qui agunt pceniten^: tiarn, in quibus pcccatum mortificatur» Ncc tarnen inde fèquitur, quod lapfîs poft remiffionem, fi rurfus agant pcenitentiam, non poffit iterum uenia contiil §ere : Quiafèmper,quotiefcuncp contingit remifîîo, fît remiffio præcedentis peccati» Efl ergo defcriptio remiffioiiis præfèntis in genere,non efl exclufîua fé tjüentium remiffionum»

Sedmeo iudicio fimpliciftima feiitentiaefl, fîintelligatur opponi hæc particuia Legi, quafi dicat, pcccatum regnauit haeftenus ne Lex quidem aboi= leuit pcccatum öC mortem, Sed hac fiele in Chriflum iam aboletur pcccatum, Sftiod hacfteniis extitit feu regnauit. Qtiia Paulus loquitur non folum de alt;ftu^= alibus dcl idlis, fed ctiam de originali. Quafi dicat, remiiti peccatum,quod ha=: ftenus extitit, ficut infrd ait: Vfq; ad Legem pcccatum fuit in mundo,id eft,nc Bex quidem abokuit pcccatumdam autem pcccatum originis aboletur bifari^^ am, imputatiue fcilicet, quia rcatus tollitur, incipit reipfa aboleri, amp;nbsp;mortifi fari, fcilicet quando in pccnitcntia exiflunt ueri terrores,uera confblatio ac iiv ttium nouæ creaturæ in corde»

m^^iturgloriatio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Addit propofitioni Epiphonema.Confert enim contrarium,fcilicet quid fit fentiendum de merito » Nam gloriatio proprie fîgnifîcat hoc loco fi'duciam tneriti feu meritum.

Eftautcmhic locus egregia cönfirmatio noflræ interpretationis. Clare tnimoflcndit Paulum hoc ipfum Uellc, quod nos intcrprctamur,amp; docemus monachorum opinionem de merito faliam effc, qui fingunt contingere remif nto. fioiicm pcccatorum propter merita, non gratis, amp;nbsp;aboient fidei dodlrinam, ut eùm docent: Si contritio fucrit fufficicns merebiturremiffionem. Et quia nuri^ quam poffiimus flatucre qudd fit fuffeiens, iubent dubitare fic deinde fingunt hominem placcre propter impletionem legis Sfe» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex fiäei.

Hæc efl fumma imaginationis monachorum, quam Paulus aperte dams nat, cum ait, Exclufa efl gloriatio per legem fidei, id efl, dodlrina de fide dos cct gratis donari remiffioncm,non prepter merita, amp;nbsp;paritcr donari credentk hus fiuc ludæis fine gentibus, hoc eft, rjs qui non habent opera Legis, Hæc ex^ quatio,ut fæpè iam dieftum efl,terrct fccuros amp;nbsp;confolatur pauidos,

Illud ctiam obferuandum eft,cum Paulus prorftis cxcludit gloriationeni certe ctiam detrahit moralibus opcribus in reCoilciliatione conditione meritfi Qiiia fi propter moralia opera daretur rcmiffio, iam efkt gloriatio, eflct alis quod meritum remiffionis peccatorum,Item cirm fide opponit noflræ dignita ti,tollitamp;fgloriationcm,fatisapparctquodfidemintelhgat,fiduciamgratuitg _ mifcricordiæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LexopffW»

955 ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1ST O L AM

propt^p opera iuftos cflè* Econtr.^ Lex fidei (Ïgnificat dodrinam, quæ condor natur de fide, id eft, docet homines iuftos eflè non propter propriam dignita^= tei-n,aut impletionem legis, aut opera, ftd fiducia miiêricordiæ promiftæ pro^« pterChriftum .Nam fides non fignificatLegemnaturæaut Decalogum,ut quidam falfó interpretantur, lèd fi'gnificat fiduciam mifericordiæ promiiftc propter Chriftum,quam opponit Paulus dignitati noftræ. Hoc enim diijautat, an contingat reconciliatio propter noftra opera,an uero propter Chriftum per mifcricordiam gratisf Quare fides non fi'gnificat Legem aliquam,ied habet le correlatiuèad promiftîonem, eft^ fiducia apprehendens promiflam miferi«» cordiam

Mrbitramnr igiturfide iufiificdYt bominenij abfi^ operibus Legis . Epiphonemati adiecit conclufionem, in qua breuiter repetit fummanl ‘^j‘pcitrt, propofitionis,amp; iterum inculcat exclufiuam, ut Êntcntia fit certior» ïuftificari fignificat conièqui remiflioncm peccatorum amp;nbsp;reputari iuftum, id eft, accepta ad uitam æternam* Cum hac acceptatione coniundla eft donatio Spiritus làn== Fid«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fides fi'gni ficat fiduciam milericordiæ propter Chriftum promifiTæÆft igi

tur Icntentia : Pronunciamus hominem conlequi rcmiflionem peccatorum, amp;nbsp;reputariiuftum coram Dco, propter Chriftum per miièricordiam,nonpros pter Legem. Et hanc miièricordiam fide accipi oportet.

sine opiriiui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porrô hanc Icntentiam mutilant aducrlari), amp;nbsp;interpretantur tantum ex

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cludi ceremonias. Sine operibus Legis, id eft,fine ceremonijs. Deinde fingunt

hominem conièqui remilîîonem peccatorum, amp;nbsp;reputari iuftum, propter mos= ralia opéra, lèu , ut loquuntur, propter diledionem, amp;nbsp;intelligunt fidem tan=« turn de noticia hiftoriæ. Ita transferunt beneficium Chrifti in propriam digni tatem.

Scdhaec interpretatiopugnat cumlèntcntia Pauli:Nam Paulusdetra^ hit toti Legi hanc gloriam meriti, lèu iuftificationis,ficut conftat ex luperiorh bus dieftis: Vt totus mundus fiat reus, 8óc. Non iuftificabitur in conlpedu tuo omnisuiuens. Hælèntentiæ cxcludunt à caula iuftificationisetiam moralia. Et facile hoc Intel 1 igi potcft.In uero certamine conlèicntia non poteft ftatuere, quôd propter noftras uirtutes amp;nbsp;dignitatem remittantur nobis peccata, aut lî^ mus accept!. Ergo quærenda eft alia caufa,Quare fimus accept!, lèilicet media« tor Chriftus.

Hine facile intelligi poteft,Paulum de tota Lege conc!onari,non tantum de ceremonrjs, ficut ctiam infr.'i oftendit eius confirmatio, detrah! iuftificatio^* nem toti leg!. Et quidem iplè allegat Legem moralem: Non concupilèes,ne fit ambigua dilputatio.Item hoc loco inquit: Stabilimus legcm.Quare neceflè eft cam intelligi de moribus. Item cum uocabulum fidci reètèintelligatur, fads apparet toti Leg! detrahi iuftificationem lèu reconciliationcm, quia fide iuft!« car! eft iuftum reputar!,f!ducia milèricordiæ non propter noftram dignitatem f«f'flt;^lt;iqt-ahæc!pfa formula, fide iuftificamur, opponitur imagination! illorum, qui fingunthomines iuftificari propter propriam dignitatem, lèuimpletionem Legis moralis. Excludit ergo ctiam moralia a caula iuft!ficationis,qu!a nemo fatisfacit Legi moral!. Cætcriîm non excludit ab cffèètu, Neceflè eft enimlè* qui Eouam amp;nbsp;incoatam obedientiam.

Occupatio ilcccflària eft. Quia omiies ftatirrt, ciîm àûdiunt Banc nouam concionem horrtiiles reputari iliftos per miiericordiam non propter Legem, interrogaht, an concedatur liccntia pcccandif An itâ fît abrogatta Lex, ut Gt: gt;^Qnce{Ta. liccnda. peccaildif Paulus refpondet î Non aboleri Legem per fidem, fed multo magis ftabiliri, id eft, impleri.

Hie locus docet nos interpretari omnia dicla de operibus Sc lege * Quale eft : Si uis ill uitarti irigredi ierua mandata, fimilia. Hic enim Paulus teftatur Legi addendum efle Euangelium de fide, TeilearitürergohæduæReguIæî bine fide impoftibile eft Legem fieri. Item, Fide fit oC placet Lex, Fide incoa* tUr obedientia SC placet.

Prior régula, Impoftibile eft fine fide fieri Legem, irttelligatur duplici^« ter.Primu de ipià obedientia ipirituali:Pia corda cum ientiunt ira Dei,cû dubi tantjfugiunt Ücum,deiperant,non diIiguntDeunl,non inuocant,Ied conftien da fide ercefta, cum agnouit miiericordiam fide propofitam,iam incipit dilige^â ^'eamp;inuocareiuxtainudPauli:Per fidem habemus acceiTumadDeum, Se« fundó intclligatur de acceptatione,id eft,ctiam hoc, quod facit homo fine fide^ tamcn non placet fine fide, Hine dare intelligi poteft Legem non pofte fieri fi* fide. Quare ciim laudantUr bona opera, necefte eft id intelligi ita, ut memri .

’Krimus addendum eftè Euangelium de Chrifto, iciamus fidem neceftarri ani eftè ad faciehdam legem, nee placere Legem fine fide,

Altera Regula intclligatur etiam dupliciter. Lex fit fide primùm, quia fidcs eft motus Ipiritualis, quo agnoicimus miiericordiam Dei, in Chrifto propofitam, ideo parit agnitionem Dei, dilediönem nbsp;alios bonos motus,in*

iiocationem amp;fc. Item fide accipitut Spiritus iàndus, qui excitât bonos motus nouam obedientiam in cordibus, Secundô,Lex placet propter fidem,id eft, Quanquam legi non iatisfaciamus, tarnen, quia iümus in Chrifto, placet iam Jioua obedientia, amp;nbsp;id quod deeft condonatur credentibus propter CHRF STVM,

HÎC intelledus ncccftarius eft, ut confeientiæ teheant firmam coniblatio hem, amp;nbsp;agnoicantirteffabilem miiericordiam Dei, approbantis incoatam obe dientiam, in qua plurimum eft irtfirmitatis amp;nbsp;obedientiæ, Ita hic Paulus in* quid : Legem ftabilimus, id eft, fide implemus, amp;nbsp;quia conicientiæ placatæ fi* deagnoicunt Deum,amp;: d]hguntamp; inuocant, 80 quia incoata ilia obedientia honplaccret,nifi fide eftemUs reconciliatie

ÇEquitur confirmatio, in qua diligenter diftribuenda iunt Argumenta,amp; ad rropofitionem referenda, Hæc enim non folum confirmant Propofitioneni fed plurimum etiam lucis ei addunt, Præclarè etiam docent, muniunt, conib* iantur amp;nbsp;erigunt noftras conicientias, ciim ahguntur de remiftiorie peccato* rum,amp; de gratia, Monftrant enim fontes huius quæftionis, amp;nbsp;promifliorierh Euangelfi eruditiftîmè diicernunt â Lege, diicerrtunt amp;nbsp;iufticiani Legis amp;nbsp;Euangeiq,

Porrd mirum in modum hîc extenuat Paulus amp;nbsp;abrjcitiufticiam Legis, lit nufquam alias, Ided prudenter uidendum eft, quo pertineat hæc diiputatiö Quærit enim de iufticia corâ Deö, An iüfticia noftra poflit opponi terroribus peccati

957 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E T ST O L AM

peccati, iræ amp;nbsp;iudicio Dei f An confèquainurremifïîonem peccatorumpro« peer noftram dignitatem 7 An noftra dignitas liberet nos à pcccato, 8gt;C â mor# tef An in uero agone confeientia debeat niti propria dignitatef An uero mife# ricordia propter Chriftum promiflaf Ad hoc certamen referendæ flint hæex's tenuationes iufticiæ Legis, non ad fectiras confeientias, aut ad uitam exterior rem, aut ciuilem. Nam Euangelium concionatur de fpirituali S)C æternauita, concionatur de uera pocnitentia, libérât à pcccato amp;nbsp;a morte» Exterior uita habet opus difciplina Lge. Sed de hac exteriore uita non difputatur hoclo^ co»

Ided Paulus difèrtêpræfatur de Abraham, qui habuit multas excellent tes amp;nbsp;Hcroicas uirtutes, baud dubie dotibus ingenij, fapientia amp;nbsp;omni nere uirtutum excclliiit omnibus hominibus eiusætatis» Has tantas uirtutes amp;nbsp;hæc dona Dei non afpernatur Paulus,fed negat poHc opponi iræ amp;nbsp;iudicio Dei, amp;nbsp;difeernit ab ilia iufticia, de qua concionatur Euangelium, uideliceti remiflione peccatorum,qu2c datur propter Chriftum»

Hæc initió moncndi hunt imperiti, utfeiant, qud pertineat Pauli doftri na amp;nbsp;quo referenda fit hæc noua,amp; mira extenuatio lufticiæ Legis. Nam pro# phani transferunt ad exteriorem uitam, poftea interprétés aliqui, cum fbmni# ant Paulum de exteriori uita Sd iufticia loqui, corrumpunt Pauli fententias,amp; putant tantum hoc agi, ut abrogentur CeremoniæMofàicæ in uita exteriore, Non referunt hanc doftrinam ad remifftoncm peccatorum amp;nbsp;agoncm confci# entiæ»

Sunt autem quincp argumenta. Primum ab exemple» Abraham iufti# ficatus eft coram Deo fiducia mifericordiæ,non propter fuas uirtutes. Ergo amp;nbsp;nos iuftificamur fide, Confequentia eft manifefta, quia eadem eft ratio uirtu* turn. Si Abraham, ciim tot excellentes amp;nbsp;hcroicas uirtutes haberet, non fu# it propter eas iuftus coram Deo, quanto minus hoc præftant uirtutes inferio# res in alijs.

Secundum ex definitionc, luftificatio eft gratuita imputatio iufticiæ, Er# go non iuftificamur propter noftram qualitatem aut dignitatem amp;c.

Tertium ex definitionc. luftificatio eft rcmifîîo peccatorum: Ergo non contingit propter noftram dignitatem, Siquidem femperhabemusopusre# miftione peccatorum.

Quartum ex ordinc caufarum amp;nbsp;eflfeeftuum. Abraham pronunciatur iu# ftus ante Circumcifioncm : Ergo non eft iuftus propter illud opus»

Quintum ex caufa promiftionis. Promiflio pendens ex conditione legis noneftcerta» Promiftib gratiæ debet efTe certa : Ergo promiflio gratiæ non pendet ex conditione Legis, fed fide gratis accipienda eft»

Primum Argumentu de excmplo Abrahæ diligenter inculcandû eft ani mis. Etfi enim mirum in modum oftendit ludæos, hæc, utuidetur, immodica extenuatio iufticiæ Legis, tarnen pifs pauidis confeientfis aflert uberrimam confolationem. Acfemper meminerimus hanc Concionem non pertineread exteriorem uitam, fed ad remiffionem peccatorum in uera pocnitentia.

virittits Kin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hîc diligenter amplificemus uirtutes Abrahæ. Neq^ enim dubium eft,

quin ille heroicus uir habuerit excellentes uirtutes, ÔÔ moribus ac fandtis opC:« ribus

ribus longe ukcrit miilcos. Et tarnen Paulus audet detrahere ds hanc gloriam Hiftificationis, Habet Iaudem,inquitj led non coram Deo, id eft, uirtutes illaî non polTunt opponi iræ iudicio Dei,non libérant à peccato SC inorte.Hoc exemplum magnam confolationem pfjsadfert. Ne quidem Abraham propter dignitatem propriarum uirtutumiuftificatus eft. Ergo uere ftatuamus nobis gratis ignofti. Iraq; poHta negatiuafententia,additex Gene. ij. antithcfin,quæ eftantecedensargumenti. Abrahæimputatum eft ad iufticiam, quód credis« dit, Ergo nos iuftificamur fide,non propter noftra opera aut Legem.

Sed hoc argumentum cauillanturaliqui multis modis. Alp dicunt eftè Synecdochen. Et credere, dicunt eftè opus,8ó fignificare uniuerlalem obedient darn, Abraham credidit, id eft, obediuit Deoiuxta Synecdochen, quia fidem debet fequi obedientia, Ideo fide aiunt fignificari uniuerfam obedientiam.

Alp dicunt male detorqueri hoc dilt;ftum, quia Genefis non fadat ibi men tionem de Chrifto, aut de hac fide accipiente remiftionem pcccatorum. Has talumniasprodeftconfutarijutftntentiauerborum Genefis melius intelliga* tur.

Primum igitur hoc obieruandum eft, Paulum hoc diefto Genefis diiccrlt; ’lere iufticiam Legis amp;nbsp;fidei. Quare necefte eft hoc didlum intelligi proprie de fide. Item Paulus additinterpretationem, quód fide gratuitaimputatio accipi^ atur. Ergo hic proprie intelligit fidem aftenfum amp;nbsp;fiduciam, qua accipimus proniift'ammiièricordiam,ideft,quaftatuimus,quód Deus uere uelit nobis ignofeere amp;nbsp;propicius efte,per miiericordiam gratis,etiamfi fèntiamus nos in* dignos efte.

Eft ergo ftntentia, credidit, id eft, ftatuit ft habere Deum propicium, tjuamuis ftntiebat ft indignum efte, amp;nbsp;hac fiducia expeeftabat auxilium amp;nbsp;prO:« niiftum fernen,8ÓC. Ita fide iuftificatus eft,id eft,placuit per miftricordiam gra* tis, non propter propriam dignitatem. Et id fide ftatuit iuxta promiftionem, quia Deus dixerat : Ego ero proteeftor tuus,8^c. Et nôrat Abraham promiffi* oncm faeftam de illo uenturo ftmine, quo Deus uellet aboleri peccatum amp;nbsp;mor tem. Qiiare non eft affingenda Synecdoche, Abraham eft iuftificatus propter noticiam uerbi, amp;nbsp;fuos mores conuenientes doeftrinse SC profeftioni. Quia fi* des non nititur dignitate uirtutum propriarum, ftd intuetur tantum miftri« cordiam. Hæc breuiter rnoneo de prima cauillationc, ut retineatur fimplex SC Uera fignificatio uerbi Credidit.

Secunda cauillatio. Locum Pauli detortum eftè, quia Genefis non uidea* tur loqui in ilia ftntentia de fide in Chriftum, ftd de expedtatione rei corpora* Iis,uidelicetpofteritatis. Ad hanc cauillationem refpondeo, Eides eft fiducia promiftæ mifericordiæ propter Chriftum,ÔC hæc fiducia reddit pacatam con* fcientiam,amp;uincit terrores peccati. Itacß proprium obieeftum fidei eft promift fa miftricordia. Hoc obieeftum ftmper primiim intuetur fides, ctiamfi poftea aliæresexternæpetuntur uel expeeftantur.

Hoc modo, in omnibus diólis de fide, primiim intelligatur compreben* di fides, quæ accipit remiftionem peccatorum. Deinde fides alias circa alia ob* left a externa uerfatur.

Eides Mofi ad Mare rubrum ueriabatur circa defenfioncm populi. Inte* rea tarnen ipft ftatuebat ft habere Deum propicium, propterea expedabat li* berationem.

Fïdes Iacob Gene. 28. uerfabatur circa cxpeftationem uióriis Sc reditus* HæctamennonpoflètpetcreneccxpedareàDeOjnifi priusftatueretfè habej» re Deum placatum.

propicium eße propter Chriftum, Hæc fides accipiens remiflioncm peccato^ rum inomnioratione requiritur.

Quanquam igitur externa négocia funt diflimilia, tarnen primum obie^ 0umamp; proprium, icilicetpromifla miiericordia, idem eft in omnibus pros« mifllonibus amp;nbsp;omni exercitio fidei. Ciim igitur Fides habeat obieftum præcis« puum, Paulus rcCtc citât hoc didum.

Præterea patres nórant primam prpmiftîonem de Chrifto,8óiciebantad banc omnes promiftiones referendas eftè,omnia dari propter illud fèmen,pros« pter quod Deus fit propicius, amp;nbsp;quidem Abraham hancipfam promiflîonem fticbat propriè pertinere ad uenturum fernen Chriftum.

Tertia cauilIatio.Huictcftimonio citato ex Genefi opponunt alium lo«» cum de Abraham, Gene. 22. Quia fecifti hanc rem, èC non pepercifti filio tuô, bcnedicam tibi. Hinc argumentantut, Abraham laudatur propter opus,Ergo iuftificatus eft propter opus, non tantum fide.

Refpondeobreuiter.Negandaeft confequentia, quia opus in credentc habet fuam laudem, amp;nbsp;eft necefîària obedientia, amp;nbsp;fit iufticia,amp; tarnen non halt; bet hanc dignitatem,quód propter ipfum opus perfona habeat rcmiffionem peccatorum,8C fit iufta,id eft, accepta ad uitam æternam coram Deo. Quia portet perfonam prius habere remiftionem peccatorum, iuftificationem, poftca placet incoata obedientia,8ç eft cultus Dei,Primum,quia per Chriftum eft accefTus. Item,Omne quod non eft ex fide,peccatum eft. Secundó, quiacon«« fcientiæ fièrent incertæ,fi pendêret remifîîo peccatorum ex dignitate operum. Ideo neceflè eft perfbnam prius habere fidem.

Et hæc facile iudicari poflunt in uero certamine, quia conftientia non po teft noftrum opus opponere iræ, aut iudicio Dei, luxta illud : Non iuftificabp tur in confpecftu tuo omnis uiuens, Nec Abraham opponebat opus fuum iudi«« cio Dei, Irnô in ipfo opéré agnouit fuam infirmitatem,amp; hanc uicit fide,amp;f fta=« tuit fè certó placere Deo propter aliud, ftilicet mifèricordiam promifram,amp; ta«« men poftea in credente obedientia placet Deo,amp; habet magna præmia. Nam textushicnondicit, Abrahampropterea iuftum reputari,ied promittuntur ei præmiacorporalia,etfiin his quolt;$ repetitur promiftio de Chrifto.

Ideo utercß locus in Genefi diftendus eft. Alter docet fimplicitcr de impult; tatione iufticiæ. Alter de laude ÔÔ præmijs obedientiæ,quæ oritur ex fidc,amp; ha bet ingentia præmia. Quare difeernendum eft, quomodo Genefi's de iuftifica^ done docuerit,amp;^ quid de fequenti obedientia iudicandum.

luftificatio eft gratuita imputatio mifericordiæ, Ergo iuftifi'eatio no eft noftrum opus : Antecedens eft Pauli, Paulus enim agitat uerbum imputandi, Sóinterprctatur de gratuita imputatione, Opponitenim debito.

Eft autem phrafis obferuanda. Vt nunc utuntur aduerfarij uocabulo me* riti,lta Paulus utitur correlatiuo uocabulo debiti, Vt igitur tollit debitum ita tollit meritum in iuftificatione,0C ciarc affirmât, quód imputatio fiat,non pro pter debitum feu meritum, fed fit gratuita 0^ accipiatim fide.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETSlTrU.

Ergo luftificatio non fit propter noftram dignitatem, ftu mérita» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ij

Hoc aroumentu multd mail's declarat ftntenti'am Pauli de gratiiita im* putationedeu de exclufiua. Nam Sadoletus SC alrj imaginantur Synecdochê:Fi de iuftificamur,id eft,fide conftquimur uirtutes,propter harûdignitatê places mils Deo» Sic illi imaginantur» At Paulus excludit hoc meritu, ÔC dicit nos co* ram Deo peccatores elfe, amp;nbsp;ita luftos reputari,Scilicet remiflione peccatorum»

Ergo hæc eft iententia germana Pauli,Quó'd iufti reputemur per mileri* cordiam propter Chriftu,non propter noftrâ dignitatê,8d q? hanc milericordi am fide oportet accipi» Hæc lèntentia retinet cxcluiïuam, Sgt;C tollit Synecdoche» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j|

Cæterum illud lciendûeft,quôd cum imputatione amp;nbsp;remiflîone peccato* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’3

rum eft coniundla donatio Spiritus fandi, cùm fide apprehendimus uerbum» lam quanta eft hæc cofolatio prjs confcientrjs lcire,quôd luftificatio fit remifiîo peccatorumC' Ergo non deterrcamur eó,quÓd peccata ad Dcum affèrimus,noii mérita,lèd fciamus,quôdhæc ipfa Cituox Euangelq, æterna uoluntas Patris amp;nbsp;immutabile Chrifti beneficium, quod uere uelitiuftificare,quanquam indi* gnos afferentes peccata, ß tarnen credamus» Et hîc iterum oblèrua,repeti exclu* fîuam,Cui imputât Deus iufticiarn fine operibus»

Sed cauillantur hune locû aduerlàrq hoc modo» Alrj loci tribuunt beatitU dinc operibus:Rcatus uir qui timet Dominum : Beati milèricordes amp;rc» Ergo lîmili modo poflumus argumentarfiq? iuftifîcemur propter opera, ficut Pau* lus argumentatur ex Pfalmo,quôd iuftifîcemur remiffîone peccatorum»

Refpondeo : Neganda eft c51êqucntia,Quia in omnibusrlocis de operib» debet includi locus: Beati quorum remiffæ funt iniquitates,quia opera no pla* cent,nifi in credente lèu iufto» Ideo Paulus reeftiffîmê citât hune locum, ciîm de remiflîone peccatorum loquitur, quæ eftgratuita»

Sed dicat aliquis : Quare facis Synecdochen in locis operum, 86 no in lo* cis fideiC' Refpondeo,Qiiia opera non placent,nifi' in credente lèu iufto, Ideo in locis operu includimus fidem» In locis de fide non eft Synecdoche, quia accipit remiflionempermifcricordiam,nccnititurdignitate operum,Imd fieret in* certa 86 excuterctur, fi penderet ex dignitate operum lèu merito, Ideo gratis,ut fit firma promiflîo, Præterea,quandocuncj dicitur,opera placent propter fide, iam eo ipfo detrahitur operibus iuftificatio,quia fides non nititur operibus,fed tft fîducia lolius milèricordiæ» Et hoc iplum dicit, fide perfonam prius eflè re* conciliatam, poftea placere opéra,

Pfal. 31» Beati quorum 86c» eft doeftrina 86 confeflîo, m qua docftrinæex* cmplum proponit. Deinde tertio loco addit dodrinam Legis, de dilciplina 86 dccaufiscalamitatum humanarum» Initid doiftrinam tradit lèu concionem, quæduas partes continet , fcilicet doèlrinam, quôd omnes fint fub peccato. Item prorniflionem,quôd Deus uelit remittere peccata, 86 docet quomodo re* mittat,quomodo iuftificet,lcilicct gratis, non imputans peccata 86c»

Eft igitur propofitio» Beati quorû remiflæ funt iniquitates, id eft, Ita fu* mus iufti,non propter dignitatem noftram aut mérita, fed Deo non imputan* te,Deo rémittente peccata»Ergo omnes homines habent peccatu, 86 omnibus poteft Deus imputare pcccatû,omnes agnolcere debent lè habere peccatu, Ideo inquit : Nec eft in Ipiritu cius dolus,id eft,qui agnolèit 86 confitetur peccatum:

Beatus eft ÄfcAtf^itareputamuriufti J cum agnofcimus, confitemur nos habere peccata 5 amp;nbsp;credimus nobis remittiper mifcricordiam propter Chri^ ftum*

Deinde ièquitur confeflîo ipfius, quæ eft exemplum propoiîcæ concio^ nis. Quoniam tacui inueterauerunt ofïa amp;c.Tacere opponit confeflioni. Conlt; feffio autem eft agnoicere peccatum,amp; petere amp;nbsp;credere remiHïonê. Hoe uuit cum inquit : Dixi eonfitcbor aduerfum me iniufticiam meam Domino. Econ^ï trd ucere,eft fendre peccatum^SC non petere aut credere gratuitam remiflionê, ièd manere in illa. dubitatione pauoribus: Aut quærere per opera confolati^« onemjiicut alt) per Monachatus,alrj per alia opera quærunt. Ita dicit: Manfî in pauoribus,8c pene confumtus eflèm. Deinde addit de confeflione, in qua claré docet,QuódDeusremittatpeccatajamp;quidem remittat confitenti, non affè^ renti iufticiam Legis, Ergo gratis remittit.

Transfert exemplum ad alios : Pro hoe orauit ad te omnis ian(flus,id eft, etiam iàncfti agnoftunt iè habere peccata, amp;nbsp;petunt èc credunt fibi ignofei, Er=» go eft gratuita remiftîo. Eîae fide ièruabuntur,8ó non obruentur flu(ftibus,non opprimenturterroribus. Vides igiturconiungi doeftrinam de pœnitentia Sc de remiftîone. Non promittit remiflîonem lècuris amp;nbsp;non doïentibus, iêd qs, ubi fimul exiftit pœnitentia exiftunt terrores.

Ideo addit concioncm ad populum Legis, quem hortatur ad poenitend^ am,Nohte fieri ficut equus amp;nbsp;muïus,id eft,agnofcite iram Dei,aduerfus pecca^ turn. Et addit de pœnis pcccati,Deus onerat mundum calamitatibus amp;nbsp;morte, coërccat ÔC puniat impios,ôô ut humiliet nos, ut agnoftamus peccata. Ita om nés plagæ mundi funt pars Legis amp;nbsp;conciones diuinæ, qug teftantur mundum eftè iùbiedum peccato,amp; Deum irafti peceato,

Hanc fententiam opponit indiens humanis. Nam homines cogitant cas» fa accidere calamitates 8ë fine confilio Dei, aut iniufto iudicio Dei : Sed Pro* pheta hîc concionatur amp;nbsp;docet fapientiam diuinitus reuelatam,quôd ftiente amp;nbsp;ordinanteDeo accidunt,ut Deuscoërceatimpios,8ô déclarât iram aduerfus peccatum,ut agnofeamus peccatum,amp; quæramus in Chriftogratiam amp;nbsp;libe* rationem. Præterea docet Saniftos,etiamfi fimul affliguntur, tarnen ièruari amp;nbsp;tandem liberari à morte amp;nbsp;omnibus malis.

Quartum argumentum ex ordine caufarum. Abraham pronunciatur iu* ftus ante circumeifionem, Ergo opus illud non meretur remilfionem peceato* rum, nec iuftificationem. Hoc argumentum eft illuftre, quia continet collatio* nemiuftificationis ièu rcconciliationis,ÔÔ ièquentium oper um. Præterea docet de ufu Sacramentorum.

Primumautemdiluendaeft cauilIatiOjCûm Paulus nominaucrit cere* moniam, uidetur tantum ceremonfis detraxiftè iuftificationem. Ad id reipon* dendum eft. In Abraham, Dauide,amp;; fimihbus ceremoniæ t.^m habebant man datum Dei, quam alia bona opera. Ergo ratio diuerfitatis nulla eft hîc. Si eæ* tera opera mandata à Deo,mcrebantur remiftîonem peccatorum iuftificatfi onem, multd magis cum illis merebantur id ceremoniæ, quia erant præftantia opera primæ tabulæ. itaep cum Paulus detrahit ceremonrjs meritum, detrahit etiam cæteris operibus.

Abraham fide conlècutus eft remiflîonem peccatorum, amp;nbsp;luftificatus ita pîn^ perlbna«Poftea fequitur eius obedientia«Hæc in tali periona iam habet ma^ gnam laudem»

Sic Daiiid primûm accipit fide remiflîonem peccatorum 80 fit fiIiLis,poft fa placent eius fortiter facîa in militia, diligentia in impcrio, patientia in affli* lt;^ionibus, SC aliæ uirtutes. Et tarnen has interim non opponit iudicio Dei, fcit fas non fatisfacere Legi, nec placere propter fuam perfccrionem, fed quia ere* die fè per miiericordiam propter promiflum fernen habere Deum propicium, ficut inquit : Quid retribuam Domino f Ita in credente iam bona opera fi^i Unt facrificia èC hoftiæ laudis, amp;nbsp;habent magna præmia.

Tertió diligentiffîmc hic locus de ufu Sacramentorum obfèruandus eft, ut muniat nos contra Pharifaicas opiniones de opere operato» Item contra A« nabaptifticas imaginationes* Quia enim Paulus circumcifionem uocat Ggib lum iufticiæ fidei,teftatur Sacramenta efïè figna requirentia fidem» Quare non iuftificant fine fide ex opere operato, ut Monachi loqucbantur.

Idem docet hic locus,Sacramenta non tantum elle figna profeflïoniserga homines,aut Symbola noftrorum morum, ut imaginantur Anabaptiftæ, qui fxtenuant Sacramenta, Verum ille ufus Sc finis principalis eft Sacramentoru, quod funt figna promiflîonis,ôô teftimonia uoluntatis Dei erga nos, ÔC requb *‘untfi'dem,ficutpromiffi'o,

In Abraham circumcifio eft nota,quæfèmperadmonebat eumpromiflî:« onis. Eteratteftimonium,quódDeuseipropicius eflèt iuxta promifïîonem. ha Baptifmus in neftro corpore admoneat nos promiflîonis, teftari debet, quód uerè uelit Deus impartin' ea, quæ in Eaangelio promifit,

Manducatio corporis amp;fanguinis Domini in nobis ipfi's teftimonium fft,quôd Chriftus uerè nosfibi tanquam membra adiungat,quód uerè uelil nos abluere fanguine fuo. Sic igitur utendum eft Sacramentis, ficut uerbo, amp;nbsp;Fides exufeitanda amp;nbsp;exercenda eft Sacramentis, ficut uerbo.

Quintum argumentum ex caufa promiflîonis. Nulla promiflîo pendens fx conditione Legis eft certa. Promiflîonem gratiæ oportet efïè certam : Ergo promiflîo gratig non pendet ex conditione Legis, fèd fide gratis accipienda eft. Hic eft principalis Syllogifmus,in hac controuerfia præcipuè agitandus, Eft^ totius difputationis fynechon dudum ex fontibus, uel ex loco caufàrum, Ideo multum lucis addit huic negocio,exponit qualis fît promiflîo, 06 quid fit Fides Jtem,monftratdifcrimen promifïîonum Legis, ôô promifTionis gratiæ, Quare,ad hanc controuerfiam intelliQendam,neceflèeft hoc argumentum agi^ tare. Deinde non foliîm ad erudiendasconfeientias, fèd etiam ad confolandas magnopereconducit. Nam hic locus maximè déclarât particulam Gratis, ÔC oftendit quare promiflîo fit gratuita.

Si promiflîo pendèret ex conditione Legis,fieret incerta, Hanc propofi^f tioncm confirmât Paulus in textu,quia Lex iram effîcit,id eft,Lex fèmper accu fatôôcondemnatnos,ciimnun^eifatisfaciamus, quia Lex Dei requirit non tantiîm externa ciuilia fadla, fèd perfeeftam obedientiam interiorem ÔC exteriors rem,dilec'tionem Dei fummam, Hanc nemo præftititpræter Chriftum ,cætelt; Mm mm iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ros

ros omnes accurat,amp;r condemnat lexj^cut Paulus inquit: Omncs natura fuinus fill) iræ» Itacß fi promiffîo haberet conditionem legis, cùm lex lemper accufet èC condemnet,promilfio gratiæ fieret irrita,Ideo Paulus maiorem Syllogifmi ita récitât. Si hi, qui ex lege funt,eflènt hæredes,abolita efiet fides, èC irrita eflèt promiflîo. Et confîrmationem addit iplè : Lex iram efficit, id eft, condemnat, adigit ad defperationem. Breuius autem recenfui hanc confîrmationem, quia infra rcpetet earn de ufu Legis»

Seddicataliqiiis:Imócertè Euangelium eft conditionale, quia peccata non remittuntur,nifi accedat pœnitentia, ficut inquit textus : Agite pceniten^ tiam. Item, Definite male facere. Item, Chriftus inquit: Si uis in uitam ingre^ di, lerua mandata»

Refpondco breuiter. Hæc requifita non fiint conditio amp;nbsp;caufa, propter quam datur reconciliatio,fed potius funt effedtus neceflarid lequentes.Et quod no fint caufa,propter quam datur remiifio feu reconciliatio,inde apparet, quia peccatum remittitur uelconcupilcentia,etiamfiadhucreipfa hæreat in carne, amp;nbsp;concupilcentia non eft ociofa, fed gignit infinitos prauos affèdtus» Non ig^ tur pendet remiffio ex conditione impletæ legis,uel implendæ ,fcu noftræ pu^ ritatis. Et tarnen cum apprehenditur remiffio fide, cum fide fit incoatio nouæ BCæternæuitæ, necefîèeftiam incoari nouani obedientiarn, quæ etiarnfi eft imperfedta, tarnen placet propter Chriftum» Item, cum fides liberet a terrori« bus peccati, necefle eftexiftere terrores in nobis, fed illi terrores nequa^ funt preciu,aut caufa remiffionis peccatorum» Sed confcientia debet ftatuere, quód hoc beneficium gratis detur propter Mediatorem amp;nbsp;Pontificem Chriftum»

Sed hic obijci poteft,fi promiffiones conditionales funt irritæ, Ergo om« nes promiffiones additæ operibus funt inutiles, quales funt, Date dabitur nobis. Frange efurienti panem,amp; Dominus exaudiet te, amp;c»

Refpondeo,promiffio remiffionis peccatorum,amp; reconciliationis feu ftifi'cationis,ac uitæ æternæ, propria eft Euangelii,8ó gratis propter Chriftum exhibetur, non propter conditionem Legis aut operum. Hæc promiflîo dili^ genter difcerni debet â promiffionibus legalibus, quæ habent conditionem 0« perum, Quales funt: Date amp;nbsp;dabitur uobis» Si quis dederit tantum potum aquæ,8dc. non perdet mercedem fuam» Honora Patrem ÔC Matrem, fi uis lon^ gæuus efïè fuper terra m»

Hæ promiffiones habent conditionem operum, amp;nbsp;uerè funt inutiles SC irritæ fine promiffione Euangeltj, quia opera ipfa non placent Deo, nifî in resî conciliatis. Sed poftquam fide per mifèricordiam gratis accepti fumus, poftea placet incoata obedientia, non propter propriam munditiem aut dignitatem, non quód poffit opponi iudicio Dei, non quód legi fatisfaciat, non quód pro;» pter earn perfbna fît iufta, Sed perfbna eft iufta, id eft, accepta propter Chriftû per mifèricordiam, Ideo deinde placent opera, quia fumus filfi, fîcut Paulus ins« quit : lam non eftis fub Lege, fed fub gratia. Quanquam igitur talia opera re« ipfa non funt impletio Legis, tarnen ciîm placeant propter Chriftum, funt ue« lutquædam impletio Legis. Ideo legales promiffiones, id eft,promiffionesadlt; ditæ talibus operibus, iam fiuntratæôô utiles reconciliatis.

Hæceftutilisdo(ftrinadedifcriminepromiffionum,ôlt;r de ufu legalium promiffionum,utfciamusquomodofîntratæ,amp;difcamusetiam in his fidem exercere,quia promiffiones funt additæ operibus, præcipuê propter hanc cau« fam, ut

fam,ut itaopercmur,ut fimul fi'dcs petat,amp; expedet â Deo bénéficia fpirituaïia corporalia, ncceflaria Reipub, nobis,

Minor fyllogifmi eftjPromifiio grati'acdebeteflè certa èC rata, Pnmùm cnim quid fuiflet opus edere promiflîonê ÔC reuelare remilïionê, fi nulla eflet» Efièt aût nulla, fi pendêret ex conditione Legis, quia Legi nun^ làtisfit, Imd ideo rcuelata eft reconciliatio^quia lege non poteramus côlêqui. Et ob hoc ip* fum dctra(fia eft legi's coditio. Secundo, Dubitatio in animis pan't delperatio^ nem,ficut fiipr.'î diiftum eft,Lex effîcit iram, Ideo neceffe eft nobis promi'ftîonë eflè notam,certarn 80 ratam,ut opponatur dubitation/, SC fit eflScax conlblatio«.

Hoc loco neceftè eft reprehendi op/nionem uulgarem, quæ docet, Quôd con/cientiadebeatdubitarederemilïîone peccatorum, 8^, An Deus fit nobis propicius, amp;nbsp;quôd hæc dubitatio non fit peccatum, Hæret quidem naturaliter in omnium animis dubitatio. Nam amp;nbsp;caligo tanta eft,ut fècuri animi etiâ iram Deicotemnant,ôcdeiudiciodubitent,amp; deinde,ciim conlcientia perturba^ Uir,perpetuô accu/àtamp;condemnat. Fatemur igitur hærere dubitationem in animis,Sed dicimus dubitationem illam peccatum eflè, amp;nbsp;repugnandum eflè dubitationi. Ideo enim reuelata eft promiflio, ut corrigat illam dubitationem, Wcertam amp;nbsp;firmam conlblationem habeamus, amp;nbsp;certô ftatuamus nobis rea mitti, ôd nos exaudiri, Euangelium, ficut proponit promiflîonem , ita eK^ prelTè requirit fidem, ut illi ipfi promiflioni credamus, ut loan. 5, Fides autcm eft contraria dubitation/. Item dubitatio accufat Deum mendacfj,negat Deum ueracem eflè, ôôc. Quare Sô promiflîonem mandatum de fide debemus op* ponere dubitationi,ôôdilcere, quôd dubitatio fit fummum peccatum.

Scholaftici ideo imaginât/ funt dub/tat/onem non eflè peccatum, qu/a ui^ derunt eam naturaliter hærere l'nan/m/s. Itemprorfus non dilcernebant Le» gern ab Euangelio, non confiderauerunt requ/ri fidem, aut quid fit fides, quia imaginabantur fidem e/Tenoticiam Legis. Itacß hac docftrina de dubitatione, ud quôd iubentdubitare, fimpliciter aboient totum Euangelium, promiflio^ nem amp;nbsp;mandatum de fide. Quare repudianda eft ilia /mpia imaginatio, quæ iubet dubitare.

Sequitur amplificatio, quæilluftrat fidei naturam amp;nbsp;exercitium. Ac lèm perillud tenendum eft, quod fupr^ didum eft,Fidem primiim compledi fi'du^ ciam, quæ ftatuit nobis remitti peccata, Deum nobis propicium eflè pro;: pter Chriftum. Poftea hanc ipfam fidem uerfari circa alia atcß alia obieôla ex« teriora, Vt fides Abrahæ primûm intuetur in hac ipfa promiflîonê,/èmen pro niifTum, propter quod Deus benedilt;fturus eft generi humano. Deinde exerit fe amp;expe(ftat promiflTam pofteritatem.

FidesMofi primum apprehendit mifericordiam,poftea expeôlatlibera«Tidc$Mofi, done populi SCc.lta uariant Temper obieefta cxteriora,00 tame unu comune ob« ieftum eft fidei principale, ftilicct milèricordia promifla propter Chriftum, Quare unufquifcj etiam exulcitet fidem in fuo periculo,in fua afflieftione.

Dixiautem illuftrarihicnaturam fidei, quiaprimiim delèribitur obie« dum. Fidei obiedum proprium eft ucrbum,quod pugnat cum externa fpecie, Vt Abrahæ promittitur lèmen ÔÔ pofteritas, cui uelit Deus benedicere^ Inte«« rim coniunx erat fterilis, ipfe eft eftoctus.

Contrajjgt;em nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelium promitnt pacem Sc uitam. Interim exercemur omni genere

in j^cm. afflicflionum,^ in morte uita non conipicitur» Ideo dicit hïc PaulusjAbraham credidit contra fpem in fpem,Contra fpem, id eft, in uerbum, in quod iperan* dum erat. Ita fides intuetur uerbum, ÔC fe uerbo fuftentat etiamfi externa ipe* des répugnât*

Ifraelitis promittitur liberatio. Interim creftit acerbitas ftruitutis, fe^ quuntur abac maiores ærumnæ. Sic nos etiam debemus in noftris periculis dem exercere»

formalf fidci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi de obiecfto, Nunc de formali fidei. Atc^ hie locus dare oftendit fide

d Paulo uocari fiduciam,quæ allèntitur promiflîoni Euangelq, pugnat cum dubitatione. Non igitur fianificat fides noticiam Lems, aut tantum noticiam hiftoriæ, Sed fignificat aflentiri promiflîoni, non dubitare, quin Deus exhibit turus fit promiflum*

Eftcç hic locus obièruandus, ut opponatur illis, qui fidem negant eflè duciam pugnantem cum dubitatione, Nam hie exprefle ponuntur quatuor de ftriptiones. De promiflione non dubitauit diffidentia. Item, certus fuit. Item, dans gloriam Deo 00c. Ita fiiprâ Paulus conftrt fidem promiflionem, o^^ connexa eflè tanquam correlatiua. Ergo certum eft,fide apud Paulum fignificari fiduciam,quæ aflèntitur promiflîoni Euangelij, amp;nbsp;accipit promiflam remiflîonem peccatorum amp;nbsp;reconciliationem. Item non dubium eft,Paulum loqui de fide agente aliquid in terroribus conicientiæ, amp;nbsp;coniblan^ te conicientias, Sicut infrâ inquit : luftificati fide, pacem habemus, Porrô ilia confolatio non fit noticia Legis, aut noticia lolius hiftoriscjlèd fiducia promii^ fionis pugnante cum dubitatione.

Omnia funt plena tenebrarum caliginis in doeftrina Chriftiana, amift fa hac propria fignificatione uocabuli fidei.Ideo hi loci Pauli diligenter funt ob fèruandi, ut, quid propriè fides fignificet, certd iudicari amp;nbsp;conftitui poflît, ut refelli deliramenta illorum poflînt, qui negant fidem eflè fiduciam pugnantem cum dubitatione,ièd imaginanturtantum eflè noticiam hiftoriæ.

Deinde nos etiam ad ufum transferamus hanc deièriptionem hîc propOi« Ixcrdtiutn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diicamushoceflèuerumfideiexercitium,repugnarenaturalidubita^

tioni amp;nbsp;diffidentiæ, amp;nbsp;illi opponere üerbum ièu promiflionem, amp;nbsp;petere expeftare, ut confirmemur .-i Deo, Sicut ille ait Marei nono : Credo Domine, adiuuaincredulitatem meam.

Tertio ornât Paulus fidem 5 caufa finali, Poft^ enim defcripfit earn qua Iis fit,8c que fit eius natura,addit egregiâ comendationem, qudd fit cultus red^ ' tides reddit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriam, id eft, aftirmans,qLio'd Deus fit potens amp;nbsp;uerax, Quia non

gloriam, nbsp;nbsp;aflèntiens promiflîoni, dubitat an fit uera, imd negat eflè ueram. Acculât igb

tur Deum mendacij, ficut loannes inquit : Qui non credit Deo, mendace facit eum, Econträ aflèntiens promiflioni,ftatuit Deum eflè ueracem, potentem 2c, Et ut magis intelligi poflît, quód fine hac fide non tribuatur Deo ulla gio ria,antithefis confideranda eft. Ratio aut habet opiniones Epicureas de Deo, quód fit ociofus, nec puniens nec iâluans. Hæc eft prima contumelia deicripta in Pfalmo : Dixit infipiens in corde fiio, non eft Deus. Aut habet opiniones Legis de Deo, quód fcilicet Deus faluet iuftos, amp;, quia non fumus iufti, reie^ cerit nos. Hæc etiam eft altera contumelia, quia fic lèntiens de Deo, fugit De^ um. Sc frémit aduerfus Deum. Qui fie de Deo indicant, non inuocant Deum. Nihil 4 Deo expectant, Itatj non agnofeunt eum eflè Deum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

Sed ecotra credens promj'nîoni gratig,abnci’t opiniones Epicureas, 80 Oi pinioncs kgiSjamp;S tribuit Deo gloriam, qj uerè euret amp;nbsp;diligat nos,cp non uelic perdercjied exaudire 81^ fàluat;e,iuxta promiffîonem,quan^ indignos.Itaq? bac fide inuocat expe(2;at Deo auxilium 8C Glute. T ribuit igicur hæc fides glo* riam Deo,quôd fit Deus, qp fit potens,id eft,efïicax,agens aliquid nobiicuin,qp fit uerax,quôd G[ miCericors, quod exaudiat, quod faluet, Hæc eft gloria pro#; pria Dei,^ hæc fides parit inuocationein, amp;nbsp;ueros cultus fpirituales»

Hîc neceflè eft admoneri auditores de inis,qui aduerfantur doftrinæ fidei 8(^ia(ftitantfèeftèdolt;ftoresbonorunioperû»Hanc laudem iftifalfô fibi arro^: gant,quia tantum docent externa 8c ciuilia opera, interim non docent ueros 8C interiores cultus, fcilicetexercitia fidei amp;inuocationem. Hæc opera funt pro* pria Chriftianorum, De his præcipuè docendæ funt Ecclefiæ»

Sccundd, Omiflà doftrina fidei,nec placent Deo alia opera,nec conicien* fiæpoffiintintelligere,quomodoplaceant* Ideotaies doiftores,qui omittunt dodrinam de hac fide, nequaquam docent de bonis operibus,fèd de fuis qui* fiüfdam operibus reieóris à Deo,que cûm proponunt tanquam cultus,80 trans* ferunt in eos honorem debitum Chrifto, docenc idolatrica. Hue pertinent illæ conciones apud Prophetas, ut Eiàiæ 41. Ecce omnes iniufti noua opera eo* rüm,uentus inane fimulacra eorumi

Ideo in uera doftrina bonorum operum, cogitemus primûm fîdem 8^ ex creitia fidei requiri, quæ funt cultus,qui propriè tribuunt Deo gloriam, 8c exu crceamus inuocationem in omni uita amp;nbsp;omnibus negocqs. Ita creicet ipfà fides, 8cDeus dabit alia dona fient promittit» Quantô magis Pater uefter dabit Spi* ritum iandum petentibus, Inde exiftent etiam alia bona opera»

Infignis locus eft, amp;nbsp;duo continet. Primum, quód hæc iufticia, de qua concionatur, reüelata fit de cœlo, non fit nota rationi aut ex Lege» Secundó, quód exemplum iuftificationis Abrahæ ad omnes pertineat» Vterq^ locus con* tinct egregiam doeftrinam»

Prior enim de.reuelatione,oftenditdilcrimen iufticiæLegis ac imputa* tioniSjSó dcducit nos ad uerbiï 8c promiirionem, plane^ idem docet, quod lo* annes in illo diefto : Filius, qui eft in finu Patris, ipie enarrauit nobis, quia nec ratio,nec Lex docet aut certos reddit, quód Deus remittat peccata, prælèrtim indignis. Item,quód pronuncietiuftos,quanquam non fatisfacientes Legi, Eft igitur hæcpromiftîo, quæeft Euangelium, de remiflione peccatorum, 8l im* putatione iufticiæ, reuelata diuinitus, 8C eft alia ftntentia, quam dodtrinæ Le* gis 8c rationis. Quare diligenter hoc loco obferuandum eft,quód inquit : Seri* ptum eft, quód imputetur : quafi dicat : Hæc uoluntas de imputatione non eft nota rationi,ficut Lex, fed eft alia iententia amp;nbsp;noua reuelatio.

Deinde amp;nbsp;illud confiderandum eft, quód deducit nos ad uerbum» Non uult nos quærere alias illuminationes, led uult nos d uerbo ordiri, 8C uerbo confolari conftientias 8C ftatuere, quód hæc fît certa 8C rata uoluntas Dei, quæ in uerbo proponitur» Sunt igitur repudiandæ Anabaptifticæ 8C Manicheæ imaginationes, quæ quærunt illuminationes fîne uerbo Dei, amp;nbsp;extra uerbum Dei.

1)6-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETISTOLAM

SccundójilIuJ continet egregiam confolationem,quód hoe loco transfert exemplum iuftificationis ad omnes,Sc primiini docet Abraham eflè formam populi Dei,ut ici a mus cæteros iuftos reputari, ficut ipfè iuftificatus eft»

Deinde illud fLiauiflimum,uiderc quód facit omnes pares Abrahæ,quod attinet ad remifhonem peccatorum,amp; imputationem iufticiæ. Nam donoruU eft diflimilitudo. Sciant igitur omnes lïc iè diligi iuftos reputari, ficut tcftalt; tur Deus fè diligere èC iuftificare Abraham. Et quód in illo propofita funt te^ ftimonia uen' ÔCmagni amoris^d eó factum eft,ut fciamus nos fimiliter diligi amp;nbsp;exaudiri. Ad hunc ufiim accommodandus eft hiclocus Pauli,qui transfert ad nos exemplum Abrahæ.

Et hue referri debet, quod fæpc dicimus inculcandum eflè confcientqSjÇp promifliones fint uniuerlales. Hoc cum ita fit, Deus poftulat ac præcipit, ut omnes credant le pariter diligi iuftos reputari.

Poftremó non fatis eft dicere de fide leu fiducia milèricordiæ. Sed necelle eft Mediatorem compledli. Ideo Paulus addidit,imputari credentibus in eum, qui excitauit lefum à mortuis. Qui traditus eft propter delicfta noftra, amp;nbsp;refiif* citatus propter iufticiam noftram. Hic rurfus habes Argumentum,quod fides ' fignificet non noticiam Legis,aut tantum hiftoriæ, Sed fi'gnificet fiduciam,qug apprehendit imputationem, quæ fit propter Mediatorem Chriftum palTuna amp;nbsp;regnantem.

l^aulus dilcernit mortem 80 refurre(ftionem,5(r cum fit mentio refurrcóli* onis,intenigaturRegnumamp;:PontificatusChrifti,Nam ideo fumus Chriftl, quia Chriftus nofter Pontifex pro nobis interpellât apud Patrem, ut reputet nos iuftos. Item, quia Chriftus uiuit regnat, dat Spiritum ßneftum amp;nbsp;uiuifi:« cat, libérât ab ira, amp;nbsp;æterna morte, refulcitabit mortuos. Ac fi'des utrunq^ ap^ prehendit amp;nbsp;applicat nobis, uidelicet mortem Chrifti, amp;nbsp;refulcitatum Media# torem, Pontificem, uiujficatorem, mortem Chrifti apprehendit, ut teneat ui# dtimam, quam ftatuat certum precium eflè pro peccatis noftris, quia Deus uo# luit eflè aliquam uièfimam pro peccato. Et quidem ita iralèitur peccato, ut nulla placuerit hoftia, nifi mors Filrj. Hoc ipfum teftatur amp;nbsp;iram Dei aduerfus pcccatum incffàbilem eflè, amp;nbsp;milèricordiam erga nos infinitam eflè, quód Fi# lium pro nobis fecit uieftimam.

Eft autem non foltim mors Chrifti apprehendenda, lèd etiam quód refu# lèitatus fit nofter Pontifex apud Patrem. Verè exaudiat, uerê fit efficax, uerè uiuificet, det Spiritum lanôlum ,iuuet nos, liberet d morte æterna, refulcitatu# rus fit mortuos , amp;nbsp;daturusnouam ôôpcrpctuam uitam,làpientiam amp;iufti# ciam.Hæc omnia Paulus complexuseft, cüm ait; Refurrexit propter iuftici# am noftram.

pPILOGVSeft Confirmationis,qui repetit Propofitionem , addit ■*~^egregiam amplifi'cationem, de primo Fidei effètftu, lèu de propria præro# gatiua, quam habet fides* Pofteaattexitconlblationem plenam afîèduuma# cerrimorum, quæ lèmper in confpeèlu habenda eft, àC accommodanda ad cor# porales èC Ipirituales afflidiones.

Scd redco ad Epilogi principïum : luftificati fidc pacem habcmus crga I3cum,pcr Domiiium noftrumlefum. Eftennn fèntentia, Fide réconcilia* mur, amp;nbsp;rcconciliati deinceps eadem fideplacemus f3eo, Sc habemus confcien* tias pacatas, non propter Legis implctionem, ièd propter Chriftum»

Primiïm autem opponendumeftbocdiórum imaginationiSchoIailicæ, quæ fîngit renatos deinde iuftos efle propter impletionem Legis, amp;nbsp;ut ipfî Io* quijntur,uirtutes amp;nbsp;opera renatorum mereri uitam æternam de condigno. Ita delent fidem,8c fingunt rcnatis poflea nihil opus eflè Mèdiatore Chrifto, Hoc eft rurfus lèpelire Chriftum.

nofcentes fuam infirmitatem, ut uidelicet reuoccntur ad Mediatorem Chri* ftum, ÔC diicant lè iuftos reputari propter Chriftum fide, non propter propri* ani dignitatem. Itacp infirmitas,quæadhuc in ipfi's hæret,condonatur eis,nec Lnt iufti propter illam incoatam ÔC impcrfecftam obedientiam, Scd fide pro* pter Chriftum,

Tertiô,oblèruandum eft rurfus teftirnonium de iuftifîcatione^ Dicit enimhîcdifèrtè: luftificari fide.

Quand, Origenes detorquet hune locum ad padem erga homines, ad officia dileftionis,8ô deprauat ledlionê. Pacem habeamus^d eftjfimus placidis moribus erga alios. Hæc fèntentia prorfus intempefti'ua hîc eft. Nam Paulus difertè ait : Pacem habemus erga Deum : Loquitur igitur de pace, id eft,confo lationeconfcientiæerga Deum,leu liberationed pauoribus. Eftcß fèntentia. Deus iam non irafeitur nobis. Et uiciflim nos habemus tranquillas confeienti* «s,liberatasàterroribuspcccatiamp; mortis.

Hîcigiturobferuandumeft, PrimumSd proprqftîmum effèclum fidei dîe, Rcddere pacatam fèu tranquillam confeientiam, feu liberari â terroribus iimßdei, * peccatimords. Hæc confolatio eft uiuifîcatio,dequa loquitur Scriptura, cùm docet nos uiuificari : Vt iuftus ex fide fua uiuet, Iam fi fide liberamur d ter roribus,nccelîèeftexifterein ph'sterrores amp;nbsp;pœnitentiam.

Quintd,docet hic locus falfàm efle opinionem,quæ iubet dubitare de re* niiflione pcccatorum,Quia hîc textus inquit : Pacem habemus. At conicientia dubitans, nequaquam habet pacem. Igitur fide erigi mentes contra dubitatio# nem oportet.

Sextd, docet hic locus falfàm efïèimaginationem, quæ diucllit remiffio* nem culpæ, amp;nbsp;remiflionem pcenæ æternæ. Ctim enim in remiflîone culpæ ui# euh ufficamur,amp;pacemconfequimur,hoceft,liberamur à terroribus peccati mords æternæ, necefle eft in remiflîone culpæ fimul fieri remiflionem pcenæ æterng,nec remitti pcenam æternam propter cqmpenfationem in purgatorio, ,

Cæterùm remiffioculpæ amp;remiffio pcenæ temporalis, in hac uita, di* feerni debent : Et in prjs exiftit pax confolatio confeiendæ, etiamfi foris finit oppreflîafflidtionibuscorporalibus: VtDauid retinet fidem amp;nbsp;pacem con* feientiæ etiam pulfus in exilium.

Septimd, Argumentum de iuftifîcatione bine fumendum eft ab eftèdèu. Tantum ilia re confequimur remiflionem amp;nbsp;iuftificamur,qua confeientiæ red* duntur pacatæ coram Deo, Sola fide redduntur pacatæ : Ergo, fola fide confe* quimur remiffionem ÔC iuftificadonem.

Maior eft manifefta, quia luftificatio eft uiuificatio* Minor eft Pauli in hoc loco: Fide pacem habemus,Et poteft dcclarari ex fuperioribus. Si fides par tim niteretur mifericordia,partim dignitatc, fieret incerta amp;nbsp;excuteretur.Nam ' exclufiua excludit dignitatem. Non hoc docet, qudd non debeant exiftere in nobis nouitas, viel peenitentia uel contritio.

OeQauó. Infignislocus eft,quódait .‘Per quem habemus acceftum fide. Docetenim de Mediatore,8ó docetquomodo apprehendi debcat Mediator, amp;quid fit fides, uideIicet,QLi0d peccata remittuntur propter Mediatorem Chriftum: Quód lex non fiat,nec placeat nifi propter Chriftum.

RéfutâtSd opinionem Monachorum, qui etiamfi dicunt Chriftum efle Mediatorem, tarnen non dicunt de fide, qua oportet apprehendi Mediatorem in remiflionepeccatorum, Tantum dicunt peccata remitti propter contritio* nem,uel alia opera, non docent fide opus eftè, hoc eft, fiducia, quæ ftatuat pro* pter Chriftum Mediatorem nobis remitti peccata gratis,Sicutfupradixit: quern poiuit Propiciatorem per fidem, ut ftiamus fide applicari nobis benefi* cium Mediatoris.

Quare hie locus obieruandus eft,ut opponaturhypocriticisopinioni* bus, quæ,quanquam in ipeciem dicunt de Mediatore, tarnen re ipik tollunt me diatorem, quia non docent de hac fide, quæ eft fiducia applicans nobis benefi* cium Mediatoris, feu quæ nititur Mediatore, ftatuit propter ipfum nobis gratis remitti peccata, amp;c.

fides. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nonó. Jterum hoc loco teftimonium cxtat,quód fides fignificet fiduciam

Mediatoris, feu fiduciam, quæ apprebendit gratiam, hoc eft, miftricordiam. Quia inquit: Fide habcmus accelfum in hanc gratiam. Hæc non poITunt intel* ligi de noticia hiftoriæ, ftd de fiducia apprehendente gratiam,id eft,gratuitam mi{ericordiam,uidelicet,remiirionem peccatorum, amp;nbsp;imputationem iufticiæ. Hæc enim propriè fignificat hoc loco gratia.

In Fpilogo repetiuit principalem propofitionem de iuftificatione, 80 ad* monuit,Quód,ficut fideiuftificamur,ita dcincepsSandliftatuere debeant,fe fide iuftosefle, non propter propriam dignitatem.

lam poterat interrogari, qualis igitur eft ifta iufticia nbsp;nbsp;liberatio â pecca*

to amp;Ó morte, ciim adhuc hæreat in nobis pcccatum, amp;nbsp;fimus obnoxrj morti, imófimusoppreflïomnibuscalamitatibus C Quid funt conftcuti credentes præalijshominibusfSicut multi deriftrunt Chriftianos prædicantes libera* tionemó peccato à morte,cum nullum genushominumfitcalamitofius. Imó Sc Santftorum conftientiæ, cum agnolcunt fuam infirmitatem, dolent, SC lucftantur cum dubitatione, difputantcs, An Deo placeant, cum adeo fint infir* mi. Nec eft leuistentatio, quia cum fides ex uerbo debeat pendere, SC ftatuere quód Deus certó propicius fit propter Chriftum, noftra infirmitas hoc oculis ftnfu comprehendere conatur. Ideo Sc Anabaptiftæ uittiperant doólrinam fidei,Scdicuntaliascccleftesilluminationesquærendaseflè. Et funt ali),qui Ibmniant fe iéim habere gloriam,id eft,perfecftam obedientiam,amp;^ placere Deo, propterea, quia legi latisfaciant, SC fint fine peccato.

Occurrit igitur Paulus utrisqj, confblatur Saneftos, qui agnolcunt fuam cîori4ri j^e. mfïrmitatem, Sc iubet eos gloriari,lèd Ipe, Sc ftatuere quód habcant gloriam, id eft,nouitatem,amp; uitam æternam,quf etiamfi nondum rcuclata eft, tamêno* bis certa

his ccrta eft.Quarc confcientiæ debent accquie(ccre,non dubitare ac defperare ttiamfi adhuc ientiunt infirmitatcm:iediubetipegloriari, ideft,nondebent fentire, quód habeant iam perfcdlam nouitatem, nee debent alias illumination nes quscrere, Sed refiftere in uerbo, amp;nbsp;ilatuere, quód fide placeant propter Chriftum,amp; quód hæc nouitas nondum fit pcrfe(fi:a,quód adhuc hærcat in no his pcccatum»

Eft ergo iententia, Etiamfi mundus amp;nbsp;noftra ratio indicant nos non ha#= here gïoriam,id eft,Iiberationem à peccato a morte,Tarnen nos gloriamur id eft, ducimus nos habere gloriam illam, qua Deus nos glorificabit, fed fpe^ ratam.Spe adhuc tenemus,ied tarnen hæc ipes certa eft,non fallit» Ad eundem niodum loquitur ad Galatas: Nos ipiritu ex fide ipem iufticiæ expetftamus, id eft, Etfi adhuc immundi fumus: tarnen fide pïacemusSó expetftamus pern feftam nouitatem» Ita hic docet, quód Sanóti nondum habeant pcrfedlam no* uitatem,8ó tarnen interim fide placeant,80 ipe glorientur, id eft,ipe poflideant nouam naturam, æternam uitam, nouam iapientiam, nouam iufticiam»

Additcorredlionem, Imó reipfa gloriam habemus, non tantum ipera* tam,ied præièntem» Quæ eft ilia f afflieftiones»

Hane neceftariam confolationcopponitiudicfis mundi amp;nbsp;rationis.Mun* dus uidet nos affligi, uelut defertos èC reieeftos à Deo, amp;nbsp;hoc fcandalo deterre»: fur ab Euangclio. Item ratio ipfa fecundum Legem iudicat, afflidliones eftè maledidiones, id eft, res malas 8C figna iræ Dei» Paulus econtrd docet nos de affii(ftionibus,qu0d no fint maledi(ftiones,icd fi'nt nobis glorioiæ,id eft, quód non fint figna iræ Dei, ied figna bonæ uoluntatis Dei»

Eft ergo iententia gloriamur in afflicftionibus, id cft,ducimus afflidtio* nes efte res bonas non ignominioias, non maledi(ftioncs,non figna iræ ôd reie^ ftionis,amp; fuftinere cas, ducimus efte opus bonum, cultum Deo placentem, non propter propriam dignitatem aut perfecT;ionem,fcd quia fide peribna iam eft accepta, ficut alias de incoata obedientia diximus»

Eft ergo fententia, Habcmus duplicem gloriam. Alteram præcipuam, fed adhuc fperatam, id eft, nouam naturam amp;nbsp;uitam æternam,ied hanc gloria adhuc ipe poftidcmus. Alteram gloriam habemus præièntem, id eft, afflieftio^ nes» Tametfienimmundus iudicat afflidtioncs efte figna iræ Dei: tarnen nos feimusefte figna bonæ uoluntatisDei,Sdobedientiaminafflidtionibus,efte nouum cultum Dei»

Cum antca dixiftet præfentcm gloriam noftram eftè afflid}iones,quia do nec morimur hæc uita eft perpetuum certamcn,amp; caro fiibicdta eft afflidtioni* hus,ut rcliquiæ pcccati mortificentur»Has mortificationes lex iudicat efte ma* ledidbones amp;nbsp;figna iræ. Sed Euangelium ccontrà docet, translatas eftè in ali* am formam,uideh'cet,ut fiht figna bonæ uoluntatis Dei» ideó iam ait conio* lationem in hanc ièntcntiam, amp;nbsp;conaonatur de fine amp;nbsp;ufu afflidlionum»

Paulus gradationem contcxit.Afflidlioncs patientiam efficiunt, patientia probationem, probatio fpem amp;c. Hæc uerba in fumma hoc uolunt,quód af* flicliones fintexercitia fide ièuipci, amp;nbsp;quód Deus requirit obedientiam, amp;nbsp;fi* dem ièu fpem in afflidtionibus: Non funw'gitur figna iræ» Hæc eft fumma hu*

re, Sed etiam addendum eft, quód Deus puniat, non ut perdat, fed ut reuocet nos ad pccmtentiam, feu ut exerceat fidem noftram. Qiiódque afflicfliones non fint figna iræ, led bonæ uoluntati's Dei, luxta illud: Nolo mortem pecca^ lon's.Et prodefi: in his przcceptis habere in promtu quam plun'ma teftimoniagt; 3. nbsp;nbsp;nbsp;Terti'um Præceptum, Quod Deus requirat obedientiam in afflidboni*

bus, Sc quod indrgnatio SC impatientia fint peccatum,amp;f quod præcipuè Deus Ecclefiam fubiecerit affliótionibus, SC quód hæc obedientia propter Deum præftanda fit*

Hæc quatuor præcepta tenenda funtin omnibus a{Eli(fiionibus,8óhoriï cogitatioparit ucram patientiam Chriftianam,quæ dilïert^ Philolbphica* Nam philofophica, cfl obedientia erga. rationem in perferendis aducrfisre^ bus,ex aliqua honefta caula* Sed patientia,Chrifi:iana eft obedientia,quæ prgs: ftatur propter Deum, amp;nbsp;ad quam accedit fides feu ipes, amp;nbsp;expeeftatio auxili)* Hæc breuitcr repetiui, quód inde facilius in telligi poHit ièntentia Pauli.Nunc ad textum redeo*

Tribulatio affert patientiam* Hæc uerba non tantiim more Legis intelli^ gi debent,quód in afflióiionibus requiratur obedientia,ièd ctiam tanquam coniblatio. Nam ciim Deus patientiam 8C fpem exigat, manifeflum eft anliéti ones non eflè figna iræ,led exercitia, in quibus Deus uult obedientiam amp;nbsp;fidê noflram exercere* Nam iudicio Legis feu rationis, afiliótio non affert patiem dam, ièd indignationem, qua natura infirma frémit aduerfus Deum SC irafeb tur,quôd hæc infirma natura tantis calamitatibus oneratur, Sc fugit cas quam tumpoteft, Sed iudicio Euangelij, afflidtio affert patientiam, ciîmuidclicet mens agnofeit elfe figna bonæ uoluntatis Dei, amp;nbsp;in his exercitijs cxcitandam eflè fidem ÔCinuocationem*

Id eft, excrcitium ièu explorationem, in q ua exufeitatur fides, ut non fit ociofa, non fimulata, ièd uera, nec languefeat SCc, Sic ctiam Petrus inquit, Fi=« des ueftra poffquam probata eft inueniatur ad laudem, id cft,poftquam exer^^ citata eft, ut eflèt uera amp;nbsp;non fimulata*

Defcribitur ergo hic finis aftîiètionum, Qiiafi dicat, Ideô aff liètiones non funt figna iræ, quia funt probationes, id cft,excrcitia,in quibus fides exci« tatur amp;nbsp;confirmatur* Et nos ueram coniolationem amp;nbsp;uerum certamen expert mur* Sicut Eiàias inquit; Clamor in anguftia eft eis diièiplina tua. Quia in o* cio amp;nbsp;uoluptatibus non eft certamen aliquod fidei,idcô langueièit amp;nbsp;extingui tur; Item nulla ièria inuocatio eft 8ôc*

ld eft,in il Io exercitio fides amp;nbsp;Ipes exulcitätur SC confirmantur.Etfi enim funt uicini motus fides amp;nbsp;Ipes,amp;^ à fc non diuelluntur, tarnen aliqtud intereft^^ Fides eft fiducia, qua in præfêntia accipimus remiffîonem peecatorum, amp;nbsp;fta^ tuimus iam nos habere Deurn propicium, in præfêntia confolamur nos hac mifèricordia : Eftlt;^ obiecftum Deus apprchenlus in uerbo, quo exhibetur res= miflio. Sed ipes eft expecftatio futuræ hberationis,amp; ftatuit non ibium de prp fenti milèricordia, led etiam de futuro euentu^

Hos motus ait crefcere in illo exercitio,amp; patientia non habet ie ut meri* turn, ex quo pcndeat ipes,led habet ie ficut occafio exerciti) * Tune enim exp ftunt fides 8ó ipcs,cum in ipfa aftlidlione repugnant dubitationi amp;nbsp;deiperatio^ä ni, Nee patientia præcedit fpê,ièd Paulus uult in illo ipfo certamine eile ipem, quod certamen eft patientia, obediens Deo amp;nbsp;expeótans liberationem, Etfi# des ipes pendent ex gratuita promiirione,alioqui fierent incertæ,

Phrafis eft Ebraica, Spes non confundit,idcft,non fruftratur iperantem, Hæc eft germana interpretatiouerbi confundere,fruftrari, Vt alibi. Nullus ConßnJert. fpcrauit SC confufiis eft,id eft, fruftratus eft. Eft autem fimilis iententia illi di* fto, quod recenietur capite nono : Omnis, qui credit in Deum, non confun* detur.

Sed dicat aliquis, Quare ipes non fi-uftraturjquid,!! fimus indigni f De liac obiedlione necefte eft admoneripios, quia hæc ipfa obiedtio eftEpitafis certaminis de fide amp;nbsp;ipe, uidelicet. An uelit Deus indignos faluarc7 Hic tenen da eft Exclufiua, qudd gratis propter Chriftum uelit nos ialuare, quanquam fimus indigni. Atcß ita demum loci de fide amp;nbsp;ipe, iuuant conftientias, cum in illis hæc exclufiua intelligitur.

Coniidcrandum eft etiam, qudd de rcmiffione pcccatorum,æ de uita æ* terna, expreffum mandatum Dei eft, ut credamus remiftionem, iperemus uitam æternam.Hîc fine condirione petcre,amp; iperare debemus.Dc corporalh bus afthdlionibus liberatio ciirn conditione pctitur. Si placet Deo.

Videtur obicura eile Ratio confequentiæ. Spes non confundit, quia di* ledlio Dei efftifaeft. Minus uideretur obfeura coniequentia, fi fic diceret,Spes non confundit, quia promiftio eft certa amp;nbsp;rata. Nam hæc ratio iumitur ex cau fa efficiente propinqua, uidelicet ex proximo obietfto, ac reipfa hoc dicit, led addit aliquid. Eft enim fententia, Spes ided non confundit, quia Deus certd diligit nos. Et hanc diletfiionem apprehendimus ipib motu fidei, quo Spiritus fandtus eft effieax. Nam cauia ipei eft, qudd Deus diligit nos. Sedhæcdile* ftio non apprehenditur nifi uerbo.

Si^nificat igitur diledlio Dei hoc loco diledlionem, qua Deus nos dili* D«. git.Eftcß fimpliciftima amp;nbsp;minime intricata interpretatio,amp; utilis confcientqs.

Spes non confundit, quia promiftio eft certa ôd rata, in qua apprehendimus diledlionem Dei erga nos.

Hæc eft plana Iententia, grauiftimam dodtrinam continet, quales fint motus fidei amp;nbsp;Ipei, Icilicet,qudd fint certamina,in quibus conftientia erigitur, 8c ftatuüt nos diligi à Deo.Hic enim eft fummus amp;nbsp;difficilimus articulus,que retinere mens fine magna dimicatione non poteft, quia eft ipfiftima uox Euan*

geîf), quod Deus diligat nos propter Ch ri ft um, etfi Rimiis l'ndïgrtih immune di. Hane uocem reuelauit Filius, qui efl in fnu Patris. Sed Humana corda ita oppreda flint diffidentia ut non folum non uideant hanc uoluntatem Paths, fed etiam ab hac uoce ualde abhorreant»

HÎC igitur difcamus quales motus iînt fides amp;nbsp;fpcs,qui uidelicct hac com ' foIationeeriguntanimos,utflatuantnosdiIigiâDeoJdemdocetfèntcntiaim frâ: Accepiflis Spiritum,in quo clamamus Abba Pater»

Secundo, etiam hîcobfèruandum eft,quod hi motus, fides,fpcs,oriantur à Spiritu fancfto, Monachi inuertunt hanc ftntentiam , attexerunt rationcrrt coniêquentiæ ex caufa fpei,hoc modo» Spes non confi.indit,quia habemus dile* (ftionem, id eft, quia diligimus Dcum» Ita argumentantur ex merito,pofito merito feu precio, ponitur euentus.

Hæc interpretatio ahena eft à Pauli fententia, amp;nbsp;conftientia euerteretür . fi fie iudicaretfperandumefte propter meritum» Fieret enim conditionalis amp;nbsp;* incertapromiiiio:Non igitureft caufa ipci noftra qualitas,Sed feiendum eft caufam fpci efte promifConem gratuitam, quæ oftendit beneficium Chrjfti, amp;nbsp;diledionem Dei erga nos propter Chriftum, quare repudianda eft mona^^ chorum interpretatio»

Cæterum fi quis fi'c attexat, Spes noq confundit î Qtiia habemus arrabo^« nem Spiritum fanftum » Non difplicet m'ihi conncxio, Fftq; locus abordine effeefluum promiftionis, amp;nbsp;à caufa adiuuante, Qiiafi dicat, lam habemus inco^ ationem amp;nbsp;primitias uitæ asternæ, fcilicet Spiritum fantftum, qui nos etiam confbiatur amp;nbsp;adiuuat, eft pignus futuræ glorificationis»

Sed hic feiendum eft, quod tarnen non fit infpicienda noftra qualitas,fed quscrenda eft confolatio in uerbo» Nam Spiritus faneftus ita demum eft effieax per uerbum, non præcurrit uerbum» Itacÿ fie adeft, fie adiuuat nos, ut appre^' hendamus dilelt;ftionem Dei, ciim uerbo nos fuftentamus» Hæc interpretatio ciïm prima congruit» Eft enim fèntentia» Spes non confundit, quia cirm apprêt hendimus uerbum, Spiritus fanftus fimul eft effîcax amp;nbsp;adiuuat nos, ut in uergt; bo apprehendamus diledlionem Dci erga nos» Sed planiuspoteftfic attexi, Spes non confundit, quia Deus diligit nos,amp;^ hoc iam apprehendiftis per Spi^ ritum fan(rtum,uos certd ftatuitis quod diligat uos, ergo fperate eum uobis be nefaCturum eftè» Et eft locus ex caufis,quia icire quôd difigit,eft caufà fperâdi» fidft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fententia rurfus monct,quôd fides fignificet fiduciam mifèricordie,

id eft, quôd Deus diligat uos. Ergo fides eft fiducia,quód Deus diligat nos,fi« des eft illud apprehendere» Item monet hic locus quód non reftè doceant hi, qui iubent dubitare de remiflione peccatorum»

Sequitur Amplificatio, quæ colligit figna teftimonia, quôd Deus diligat nos, fcilicet illud fummum beneficium amp;nbsp;ineffabile, quôd dedit Filium pro nobis,amp; quidem uoluit hoe ipfum eftè certum pignus ueræ amp;nbsp;ini* mutabilis diledionis»

Hunc amorem amplificat duplici collatione»Vix pro itifta re aliquis nio htunidcftjetiamcum debemusmori, tarnen inuiti oppetimus mortem» Vc fur

fur inuitus moritur, ctiamfï debet mortem legibus, Intellige igitur uerba Pault; It pro iufto, id eft, rc iufta, ièu debito,

Altera collatio eft, pro bono aufit aliquis mori, id eft, pro bona fuaui re,id eft,incitati cupiditate, aut opinione utilitatis facilius fuftipimus pericu* la, Vt,ad defenfîonem com'ugis, liberorum, aut dignitatis, uir fortis mortem oppetit,

Ex his duabus Propofîtionibus argutnentatur,8^ amplifieat dileAionem Dei amp;nbsp;Chrifti, collatione caufarum. Si quis benefacit, prælèrtim uitam im^ Mrfwr. pendens, cum necj debet, ne^ mouetur aliqua ftia cupiditate, hunc necefte eft adduci magna ui amoris, Qiiia, etiam qui debent pccnas Legibus, inuiti mo^ nbsp;nbsp;, . .

riuntur. Et alq. Ci qui mortem oppetunt, mouentur aliqua opinione utilitatis, Chriftus pro nobis mortuus eft, cum nobis non deberetne($ aliqua fua utili^ täte moueretur: Ergo necefte eft ingentem amp;L ineffabilem uini efte amoris erga nos,

Poftea amplifieat ex minore, Si pro iniuftis mortuus eft, quantd magis iuftos faluabit, Eftqj confblatio neceftaria his, qui citm fint fancftificati, tarnen uident ft adhuc habere reliquias peccati, Só obnoxios efte terroribus pauo^ ribus. Item immergi aiperrimis amp;nbsp;horribilibus calamitatib, lu(ftantur cum diffidêtia deiperatione ctc,Hîc habet opus hac dodrina amp;fconft)lafione:Quód quanquâ fint indigni,immundi,tamen placeant fide gratis propter Chriftum, Sicut fupra dixi : luftificati fide pacem habemus. Item,Habemus acceftum fide in gratiam hanc,in qua ftamus. Item, Tunc mors 8^ reiurredlio Chrifti lunt pignus, quod Deus uelit eos liberarc,

Singular! confilio amp;nbsp;emphafi adiedla eft particula, Gloriantes in Deo per Dominum noftrum lefum Chriftum.Iterum enim inculcat doeftrinam om nium maxime necelTariam, uidelicet, quomodo conftientia reddatur certa, Nam,præftrtim in ueris affliclionibus, obftrepit nobis indignitas noftra,Difi putamus, Vtrum certo exaudiamur,Vtrum certó Deus uelit præftare ilia qug promittuntur in Euangelio, amp;^c.

His dubitationibus opponit Paulus hancparticulam,Gloriantes in Deo, 8óc. Nam gloriari eft ftntire,qu0d habeamus gloriam,id eft, iufticiam,Iapiens G/orwn, tiam amp;c, id eft, conftientiam, quæuerè amp;nbsp;certó ftatuit, quod placeamus Deo,

Sed addit,Gloriantes in Deo, per Dominum noftrum lefum Chriftum, Hic docet de caufa huius gloriæ amp;nbsp;certitudinis, quafi dicat, Non gloriamur, nonplacemus propter propriam dignitatem, Sedin Deo gloriamur, id eft, fentimus nos habere gloriam, ac iuftos elft, per miftricordiam Dei propter Chriftum, Docet igitur in fumma, etiam renatos ftatuere, quód certó places ant propter Chriftum gratis, non propter propriam dignitatem, ftu impletft onem Legis, Sicut amp;nbsp;ad Corinthios inquit : Vtne glorietur coram eoomi= nis caro. Item : Qui gloriatur, in Domino glorietur, id eft, ftatuat ft placere Deo propter ipfius promt ftionem, non propter noftram dignitatem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ÎK E 'P ISTO L AM tribiiatur, quod fèmpcr fit Mediator» Item, utintelligamusnoflram digiiita^ tein,Et tarnen confcientia habeat fîrmam confblatkgt;nem,quôd fcilicet Gt: man^ datum Dei, ut credamus nos habere rcmiffîonetn peccatorum^ôd placere Sgt;C exaudiri propter Chriftum»

Qiiod uerô fijpr»4 addidit, Gloriamur in afflidliónibus, Dicflum eft alias de incoata obedientia, quôd non fit gloria, id eft, indicia, quæ poHît opponï iudicio Dei, in qua nihil fit uicij, feu propter quam fumus iufti,amp; habemus relt; miffionem peccatorum» Manet ergo hæc icntcntia firmârQtii gloriatur,in Do inino glonctur» Sed poftquam fide rcconciliati fumus,amp; datiumus nos place« re per mifèricordiam propter Chriftum.Dcinde fit incoata amp;nbsp;imperfedla obe« dientia cultus amp;nbsp;gloria, non quidem opponenda iudicio Dei, Sed Deusap* probat earn, quia fumus fadi fihj»

Superior pars Epiftolæ eft contentio. Fuitcnim inftituta Propofitio,amp; confirmata Argumcntis» Nuncièquitur uelut nouus liber. Non chim inftituf tur hîc argumentatio,ied quædam ctvaTiuo-iç fingularium partium, de quibus fus prà ficda efl mentio. Nam dilputatio Riperior continet has Propofitiones,om« nes homines iunt fub peccato» Item, Homines non hint iufti Lege , quia nemo Legi fatisfacit» Item, Fide propter Chriftum pergratiam reputamur iufti» In his Propofitionibus funt fimplicia membra, Pcccatum, Lex,Gratia»

Eft autem hæc ’cf.vó.7^va-i^ in docendo amp;nbsp;ufi'tata, 8^ ncceft'aria, Vt,CLim mcdf cusdilputat,anuenæ,arteriæSc nerui nalcanturcx cordc» Profctdóopuscft doceri imperitos, quid différant uenæ, nerui amp;nbsp;arteriæ» Talis enarratio partie um uocatur analyfis»

I» Venæ uehunt languincm nutrimcntalcm,8lt;^ habcnt tenues tunicas» Ar^î teriæ uehunt fubtiliflimum fanguinem,amp; uitalem Spiritum. Ncrui funt fubtf liffima quædam fila, quæ uehunt (piritum animalem, funt inftrumenta ienfu« um» Venæ oriuntur in cpate,quia epar eft fons fanguinis» Arteriæ oriuntur in corde» Somnus datus eft, quia ipfa quietc opus eft»

2» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In ipla quiete rigatur amp;nbsp;humeeffatur totum corpus»

Paulus autem non difeernit appcllationes pcccati originalis acîualis, quia radieem amp;nbsp;fruCtiis complcctitiir, etG proprie de propagatione pcccati ori ginalis loquitur» Interdum tarnen etiam difeernit, ut corn nominatpeccatum, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frueffus pcccati. Fuit autem opus in Ecclefia nouis appcilationibus ad uitangt;

Quid eft pcccatum órigim'sf Peccatum originis efh reams fèu /mpuea^ tio, qua propter lapfuin Ada? omnes fccunduni naturam propagati' rei funr,amp;^ cft corruptio naturæ Humana?,iecuta lapftim Ada’, Qua fit, ut Humana natura non poHî t uerè obedire legi Dei, fed Habeat defeélus èC concupifeentiam corn tra Legem Défi

V ulgata Ansheimi definitio prorfus idem dicit, quod noftra,ficut ip^ fe eam copiofè enarrat, etfî uulgô tantum pauca uerba excepta recitanturjuide^ licet,Pcccatum originis eft cafentia iufticiæ originaH's,quædebebatincnè* \ Nam iufticia originalis erat futura non tantum acccptatio,ièd etiam integritas uirium icu reÆtudo, qua? præftitifïèt perfeeftam obedientiam Legi Dci, nec fuiflent in animishominum dubitatio de uoluntate Dei,uacuitas timoris,fidü cip,dile(fiionis Dei, Sed fuiflèt natum in animis lumê,ieu concreatum,amp; firma noticia de Deo, amp;nbsp;inclinationes conièntientes Legi Dei.Nunc econtrà natura Hominis cft rea corrupta. Ex hac antithefi facile poteft intelligi definition

(\iare exiftunt difïenfiones,dc pcccato originis f Qiiia homines non uL dent immunditiem cordis, icilicetillapcccata,dubitationem de Deo, uacaré metu Dei,fiducia,dile(ftione, habere horribiles impetus aduerfus Legem Dei, Hæc uicia non uidcnt,ac multo minus uident cflè peCcata* Ideô fîngunt impi) nihil ede peccatum originis.

Deinde aftuunt Philofophicas fèntentias, Naturam eftè bonam.Itcm, Nihil efte pcccatum, nifi fit uoluntarium. Hæcfuo locorctftè dicuntur, Sed non funt detorquenda ad pcccatum originale, itaep caligo amp;nbsp;cæcitas in animis humanis eft caufa, quare multi uel extenuent peccatum originis, uel prorfus tollant,amp; deinde aftutè corrumpant ftripturas amp;nbsp;éludant, ut Pelagius fccit alrj multi, Aduerfus talcs calumnias muniendi fiant animi ueris amp;nbsp;firmis teftii» monijs,

Caufa pcccati originalis, eft diabolus, amp;nbsp;uoluntas primorum parenturri, quæcùm eftet libéra, per fèfè aucrtit fè uerbo Dei, nec retinuit obedientiam erga Deum. Ideô Adam fatftus eft rcus, amp;nbsp;fccit ream pofteritatem, amp;nbsp;exutus integritate naturæ 8^ donis, quæ Deus addiderat naturæ, procrcauit deinde talcs, qualis erat ipfè, Ita propagatur natura rea 8C corrupta,

Scholaftici dixerunt Concupifeentiam non efte pcccatum, fed tantu pcc^ Concîpifcen» nam,amp;f uocârunt fomitcm.Nos dicimus concupifeentiam, ôô pœnam in rea na tura,amp; peccatum eftè.

Tertia poena eft, quód Hæc infirma natura fubiedla cft tyrannidi diaboli qui amp;nbsp;corpolaribus malis, ôô terroribus ftudet perdcrc, 8c impcllit ad peccata omnis generis, ad blafphemias,hærefès,cædes, Hbidines,Sô alfa peccata.

Pfiilofophi miratifunt, Vndeintam præftanti natura generis Humani tantum exiftat non foHim calamitatum, fèd etiam flagitiorum,cûm quidem fcs cundum naturam fit reeftè facere, Sed fola doeftrina Chriftiana monftrat caUs fam, fcilicet pcccatum originis.

Ciim autem tam horribiles effècftus, amp;nbsp;pœnæ fccutæ fiiit, non cft extenu^« andum pcccatum originis, fèd tanta eft caligo animorum, utnonfolùmpecî«

catum iram Dei non uideamus,ièd ne quidem calamitatum magnitudincm intelligamus. Ideó edam uulgó aliqui Docflores ucl fuftulerunt, uel extenua* uerunt peccatum originis» Sed icriptura reueïat nobis hoc peccatum, ut humi^ liati quæramus gratiam,amp; agnofcamus beneficia ChriftijSicuc lohan : inquit, Ad hoc apparuit filius Dei, ut deftruat opera diabolh

Qiiód loquatur Paulus de peccato originis manifcftum eft, quia ïoqui* tur de peccato A dæ, propter quod omnes homines rei funt, Sicut pauló póft dicitjEó quód omnes pcccauerunt,id eft,rei funu Item, per unius deliólum con demnatio peruafit in omnes,Item: Propter obedientiam unius,peccatores funt ahp lam fi tantum client acftualia delida, unufquifcg tantum reus eflèt lui deli^ ólh Nunc teftatur hïc Paulus omnes reos ellèpropter unum Adam. Ergoeft ahud peccatum præter a(ftuale amp;c.

Non lohim hoc uult, Peccatum fuiflè in mundo ante promulgatam Le* gcm,Sed etiam i 11ud hÏc attexit: Lege non ellè abolitum peccatum.Ideó inclu* fiue intelligatur hoe diélum: Vfcß ad Legem peccatû erat in mundo,id eft, eti* am cum lata eft Lex Moyfi,tamen manfit peccatum. Ita breuitcr admonet,Lclt; ge non tolli peccatû Só mortem. Quia ilia externa iufticia Legis nondum libe* rat à peccato, nec eft incoatio æternas uitæ,lèd qugdam externa corporalis dift ciplina: Et çiim conftientia angitur,8^ quærit iuftificationem in lege, tune Lex habet præcipuum efieeftum, accufat öd conficit conlcientias in terrores, öd de* fperationem ♦ Hoc uult Paulus, cum hic addit:

Id eft, Vbi non eft Lex, non agnoftitur peccatum,non acculatur.Loqui* tur Paulus de iudicio itoftrac conftientiæ. Lata eft igitur Lex,utconfcientia agnolcat peccatum öd acculetur öd perterrefiat, Sicut lupra inquit : Per Legem agnitiopeccati. Pofteaautem de ufii legis copiofius dieet, Nunc enim obiter tantum öd uelut in tranfturfu attigit. Quod autem lequitur,

Hoc diefto fiipcriora uerba declarantur, ficut ante dixit, Peccatum fuifie ufep ad legem,ac ne Lege quidem fuifte abolitum, Ita hic ait, Mortem regnaft ft ab Adam ulque ad Molen, ac ne quidem Lege abolitam eile. Addit autem:

Mortem re^najje etiam in eos, qui nonpeccaueruntßecundumßmilitudinem tran/^reßionis Md^ie.

Id eft, Etiam infantes mord lubieeftos efie, tametfi non habent adlualia pcccata. Nam Paulus acftuale peccatum uocat tranlgrcIfionem.Hoc ideo' dicit, ut confirmetprimam propofitionem, Omnes eile reos. Si enim infantes quoeß , funt fubiecli mord. Ergo habent quoddam peccanim. Quia mors intrauitper peccatum in mundum, Eft igitur aliud peccatum præter aótuale.

Haólenus concionatus eft de peccato originis,quód hæc natura humana fit rea öd corrupta.Ideó non eft iufta Lege uel operibus,quia Lcgi non præftat ueram obedientiam, Sed manentin natura hominis, corrupdo, cæcitas, con* cupiftenda, öd horribiles impetus contra Legem Dei ♦ Opus eft igitur alia

.AT) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT^T. r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97â

alia quadam iufticia, (cili'cet gratia Chrifli, Ided de ea I'am incipi't coiicionar/j Qui eft (inquit) forma futuri»

Sftut iùpr^ dixit de peccato, de caufa pcccati,de propagatione amp;nbsp;effèélü» Ita iam docet, de gratia, de cauia,propagatione, effecftu gratiæ, Vtdoeeat peccatum tolli per gratiarn.

Coniungit autem gratiam amp;nbsp;donum per gratiam.VocabuIum gratiæ ii;: GraM. gnificat gratuitam mifericordiamgt; Ided hîc iîgnificat ueriftimè remiftîonem pcccatorum, gratuitam acCeptationem, quæ fît per Chriftum^Donum per quot;Donum pet gratiam fignifîcat donationem Spiritus fanlt;fti, qui incoat nouam amp;nbsp;æternam uitam in animis, 80 excitât: nouos motus,

Primiîm igitur confcrt Adam amp;nbsp;Chriftum, Hæc coUatio ualde illuftrat ütrumq? membrum, Dcdarat autem modum meriti,qudd utercß al ijs merues rit. Adam meruit alijs rcatum, Chriftus meruit aiqs reconciliationem, Hæc ^ollatio darc refellit aduerfarios,qui imaginantur homines iuftos eftè propria dignitate. Hîc enim clare dicit, Sicut ah) propter Adam rei funt,Ita alrj pro^ pter Chriftum iufti funt. Et hæc fêntentia fæpc repetitur.De hoc modo meriti loquitur, ciim ait, Adam eft exemplum Chrifti,fcilicet, qudd ad hoc attinct, quia utcrlt;ç alijs meruit. Nam in collatione non neceftè eft omnia fimilia eftè,

Ided Paulus iplè addit corredionem, ut admoneat multa eftè diflîmih'à in hac collatione, fie enim inquit: Sed non ficut delictum, Cic èc donum, id eft, Multa hint diftimilia in hac collatione delidi amp;nbsp;doni.

Primum res diuerfiffîmæ hint, reatus, feu peccatum, uenia leu gratia, Morsæternaamp; uita ætema.

Sccunddplurimumintercftinmodopropagaiidi. Ab Adam propaga^« tur natura rea,uiciofa amp;nbsp;morti obnoxia,amp; propagatur generatione carnali. E^s conträ à Chrifto donatur reconciliatio.Hæc non propagatur generatione car^s nah, led fide accipitur, Sicut Ioannis primo feriptum eft: Dedit eis poteftatem filios Dei fieri, his, qui credunt, ôôc. Item. lohan. 4, Nifi quis renatus fue^ rit amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Hæc diftimilitudo propagarionis diligenter obleruanda eft, propter Anabaptiftas, quiprodigiola deliramcntahtccomminilcuntur. Alqprorfus tollunt peccatum originis, Ah) fingunt poft refurredionem Chrifti prorfus nc niinem nafei, cum pcccato originis. Aduerfus illas fanaticas opiniones, mu^ niunt nos loci citati ex loannc. Ac uide quanta fit inlania Anabaptiftarum. Si nullum eilet peccatum originis, omnes homines uiuerent fine peccato amp;nbsp;fine niorte. fXiod cum fit manifefte falfum, necelle eft caulam manere,lcilicet pecs catum originis.

Tertia diffimilitudo eft diligenter confideranda, quam amp;hicintcxtu Paulus tradtat amp;nbsp;amplificat: Gratia fuperat pcccatum.Hanc diflimilitudinem præcipuè oportet incul cari, Quia fi parem uim haberent peccatum gratia, quomodo gratia làluaret, prælèrtim cûm peccatum magis lèntiatur : Ita bene^ ficium Euangciq nihil elîct,nulla elïèt firma conlolatio.

C^are hæc diftimilitudo illuftrandaeft,utpoftea facit Paulus, (^dd gratia fuperat peccatum. Supcrat autem dupliciter, amp;nbsp;imputatione amp;nbsp;effèdu^ Gutidfupe» Imputatione fuperat,quia eos, qui apprehendût gratiam, Deus reputat iuftos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

etiamfireipfaadhuchabentrcliquiaspeccatû Deinde etiam cfîcétu Riperat, quia in illis ipfis quanquani infirmis, tamen exiftunt noui motus, qui refiftûc peccato. Item, illi ipfî, quanquam in hac uita adhuc fuerunt infirmi, tamen xzfi iuicitantur ad uitam æternam» nbsp;nbsp;Hæc fciri neceflè eft, ut beneficium Chrifti

intelligatur, amp;nbsp;teneatur firma confolatio» Ac Paulus ipie deinde tracftat aS^crat hanc diftimilitudinem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Repetit collationem pcripicuis uerbis, Sicut propter uni us delidlum alif facfti funt rei.’Ita ê regione propter unum Chriftum alq reconciliantur Deo, 8^ fiunt accepti Deo, Hæc collatio perfpicue oftenditjiios non noftro merito, fed alienoreconciliari Deo amp;nbsp;acccptos eflc,^

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic Paulus duo coniungit, Gratiam, Sc donum per gratiam. Gratia fig^

nificatgratuitam acceptationem propter Chriftum, hoc eft, remiftionem pec^ catorum gratuitam, amp;nbsp;imputationem iufticiæ gratuitam propter Chriftum, Donnwpfr Donum per gratiam, fignificat donationem Spiritus fandti amp;nbsp;uitæ sctcrnæ, gratiam. J\Iam in remifnone peccatorum, Euangelium fimul offert Spiritum fanctum, quern quidem fide accipimus, cum corda eriguntur,0d concipiunt confblatio:* nem per uerbum,Atq; hoc eft beneficium noui teftamenti ieu Euangeh},dona* turn propter Chriftum, remiffto peccatorum, imputatio iufticiæ,donatio Spi»« ritus ianefti amp;nbsp;uitææternæ.

Gratia fumus iufti,Gratia eft noftra diledio SCc. Eroo noftra dilecffionc fumus iufti.Refpondeo ad minorem, Etiamfi interdum fic accipitur uocabu* luni gratiæ, tamen id fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed fignificat gratia remiftionem peccato#.

lufticia fumus iufti, lufticia eft noftra qualitas,Ergo noftra qualitate fu«' mus iufti. Refpondeo ad minorem, lufticia in his difputationibus, fignificat acceptationem, amp;nbsp;iuftum elle, eft eftè acceptum,

lufticia eft in uolunrate, Eides eft in intellc(ftu. Ergo fide non poftiimus » efte iufti. Refpondeo, lufticia quæ eft noftra qualitas, eft in uoIuntate.Sed iu’' fticia,id eft, acccptatio,eft relatio,non quæ hæret in aliquo. Deinde fides qua* tenus eft uoluntas accipiens, non eft tantum in intelltdlu, fed eft etiam in uo* luntate.

Vulgd gratiam intelligunt Scholaftici doeffores ipfam qualitatcm in no* bis, amp;uocantcharitatem, Deinde quando dicitur, Sumus iufti per gratiam, res. imagmantur homines lultosclle propter propriam quahtatem, kilicetpro* ptercharitatem, hoceft ,nouam obedientiam. Itanon docent apprehendere mediatorem Chriftum, amp;nbsp;rclinquunt confeientias dubias. Deniej fic docere, qudd fentiendum fit,nos effe iuftos propter propriam qualitatem,eft doeffrina Lcgis,0dmulta habet incommoda,

Ideó gratia intelligatur rclatiuc,pro acceptatione gratuita,ut fit idem, GTAtiA. nbsp;nbsp;nbsp;Sumus iufti per gratiam, quod illud, Sumus accepti, Deo nos gratis propter

Chriftum acccptante,iuxta promiftïoncm,in qua hæc gratia, id eft, acceptatio propofita eft,Et confeientia ftatuat nos iuftos,id eft,acceptos effe propter Chri ftum, nec intuebitur propriam dignitatem, fed uerbum feu promiffionem, amp;nbsp;iuxta hanc ftatuct de uoluntate Dei erga nos,atqj ita apprehendet fide Chriftu mediatore.Hoc cum fit,donatur fpiritus fan(ftus,amp; fiunt in nobis noui motus,

Retineatur ergo utruncj, amp;nbsp;quod fieri nouos motus in nobis oportet, quód

.AT) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;980

^uód tarnen cbnfcicntia debeat extra nos intuen' mediatorem Chriftum, uatucre, quód propter ilium lîmus iufti, id eft,aceepti, hoe eft dieere homi:# nes iuftós eftè per gfatiarn, mdclicct, quód fint iufti,id eft,aceepti gratis pro* pter Chriftum, Deo acceptante. Sic etiam illud intelligatur, Sumus iufti fide, id eftjcorrelatiue fiimus iufti propter Cbriftum, quern fide apprehedi oportet» Hoc modo confeientia difeit intueri uerbum,amp;^ habet firmam coniblationem, quia ilia gratia, id eft,uoluntas Dei, acceptans propter Chriftum, eft propofi-ta in uerbo. Eft^ feiendum ita efficacem efle Spiritum Ian(ftum,c»m hoc uer^ hum apprehendimus. Hacftenusdcuocabulogratiæ»

Paulus addit:Dortum per gratiam,qusc eft Chrifti.Docet enim donum, id eft, Spiritum lantftum amp;nbsp;uitam cctcrnam dari propter Chriftum,Sicut alibi lohan, i. Icriptum eft;Gratiam pro gratia,id eftjiios placemus non propter nos,ftd pro* pterea, quia placet Filius, Item ad Ephefi Acceptât nos in filio dileólo»

Oratio in textu fic ablblui poteft. Et non fie ft habet donum, ficut pecca* turn,quod per unum peccantem perdidit homines, Hane ftntentiam prüden* tiffime amp;nbsp;neceftarid adiecit Paulus, ut oftendat dilfimilitudinem regni peeca^Diß’^t«'!® ti amp;nbsp;regni gratiæ, ac docet hanc efle diftimilitudinem, quód gratia fit uberior ^”*^^^^^*^**^* amp;nbsp;potentior peccato, Hanc diftimilitudinem necefft eft proponi, Si enim pa* fem haberent potentiam peccatum ÓÓ gratia, quomodo faluaremur, fi peccatu pariter damnaretr Quare conftientia feiat gratiam potentiorem efft.Primiim, quia abolet peccata remiftione peccatorum, imputatione iufticiæ, qua im* piitatione fumus accept!, quanquam hæreat in nobis peccatum amp;nbsp;infirmitas, Deinde amp;nbsp;effèólu potentior eft, quia refiftit peccato amp;nbsp;diabolo, èC affèrt ho« uam amp;nbsp;æterilam uitam,

Ac diligenter confiderent pij hanc erriinentiarri gratiæ, ut öpponant tria* gnitudini peccati,amp; opponantpræftnti infirmitati. Nullum peccatum quam-libet magnum anteftrri debet gratiæ. Item, quanquam Santfti adhuc fiint in« firmi, tarnen feiant gratiam uberiorcm elft, quare placent propter Chri* ftum.

Ideó Paulus exaogerat hanc diftimilitudinern,amp; addit,Iudicium ex uno in condemnationem, id eft, unum peccatum Adæ attulit condemnationem uniuerfæ pofteritati. At gratia abolet multa peccata ,id eft, originalia ÔÔ adtu* alia, radicem amp;nbsp;fruólus amp;fc.

Vt antea peccatum amp;nbsp;gratiam contulit, Ita nunc effteftus confert,morte amp;nbsp;uitam. Sed emphafis eft in uerbo regnauit. Mors manet in ftniftificatis, ftd non regnat in cis, id eft, Sandbficati uincunt fide terrores peccati mortis» Item, liberantur ab æterna morte. Item, habent confolationem in calamitati* bus humanis. Nam appellatione mortis etiam cæteræ calamitates humani ge* geris intelligi debent, Ideo diftrtè hie ait. Mors regnauit, id eft,Impq fiiccum* bunt terroribus peccati amp;nbsp;mortis, non liberantur à morte æterna, non habent confolationem in magnis affîicftionibus, Sicut Saul, Cato, confeiftunt fibi niortem.

Eft amp;nbsp;emphafis confidcranda,quód ait, Qiiantó magis accipientes exe-el-Icntiamgratiæamp;c» Vrgetenim diftimilitudinem, de qua fijprâ didum eftj

eft: Gratiam potentiorem elTe peccatOjhocguantam referatinculcarifuprà admonuÉ

Deinde ièquicur repctitio collationis, in qua ftiperiores fententiæ proper modum i-jsdem uerbis inculcantur, Vbi primiim hoc Argumentum obftruan dum eil de peccato originis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;em'm clarê di'cit, Vm'us peccato omnes con«

demnatos effè,NeceiIè eii alios reos condemnatos efle,non tantum propter proprium delikftum, fed alienumfiilicet Adæ»Eft ergo aliquod peccatum ori«= ginis^

Qudd inquic^iuiliciam peruenirc ad omnes bomines,propter unius iu(li‘‘ dam, de promiffione feu de uerbo intelligaturj quod offert omnibus uniuer=f falicergratiam, etiamf non omnes accipiunt.

Non omnes /aIuantur,Ergo non in omnes uenitgratia»Re/pondeo,Pro^ iniiTiones fitnc uniuerfales, Ql^dd atcinet ad uoluntatem Dei j uuk omnes hoi^ mines iaiuos fieri. Reliqua non debemus inquirere, utrac^ prædicatiOy pœnp tentiæ 2:rat:ix,en: uniuerfalis.

Gratia eff remiffio peccatorum imputatio iufiiciæ, feu acceptatio,qu^ fit a' Deo gratis propter Cbrilhim. Et cum bac acceptatione coniunda eft do^: natio Spiritus fandi uitsc æternx.

Caufa efficiens eft uoluntas Dei, quæ Cbriftum pro nobis uoluit Geri uk dimam, 8^ hoc modo propter ipfum noftri mi{ereri,non propter aliquam nof dram dignitatem.

Merbum Dei eft inftrumentum, hoc Ude accipiendumed. Quando enim corda concipiunt confblationem ex promiffioncyquæin Euangelio reue^ lata ed,datuant fe uere confequi ilia,quae promittit Euangelium,fcilicet remif donem peccatorum, imputationem iudicia:,amp;^ Spiritum fandum: Quia Deus eft uerax,8lt;!^ uult hbi bancgloriam ueritatis tribuEMult fe coli bac hde,ut uer^ bo ftio adentiamur. Imo hoc efifummu 8Cimmutabile præceprû,ut credamus nobis propter Cbriftum hæc dari, quæ promittitEuangelium.Et ut repugned mus dubitationi, feiendum ed, promidionem gratuitam uniucrfalem edè, quia confcicntqs hæc duo obdrepunt,indignitas noftra particularitas.

Motus Spiritus fandi,qui fiunt,ciim Euangelium apprebendimus, ac præcipuus ed fides,qua nos erigimus,amp;f datuimus nobis Deus edè propicium ■viuificatio. propter Chridum. Hie motus dicitur uiuidcatio, quia bac dducia uincuntur terrorcs peccati, amp;nbsp;mortis. Sequuntur deinde ahj motus, Incoata obedientia erga Dcum, inuocatio,timor,diledio,patientia,caditas,8éreliqui motus com fèntientes Eegi Dei,dcut didum ed:Dabo Ecgem meam in corda eorum.

gratiæ etiam libcratio a' potedate Diaboli, auxilium contra dia^ bolum amp;nbsp;inhrmitatem carnis. Item confblatio auxilium in præfcntibus ca^ lamitatibus, Sicut ait Chridus :Non relinquam uos orpbanos. Ed ededuslf beratio ä Lene, fcilicct ne credentes condemnet. Mltimus ededus ed confum» matio totius naturæ nodræ nouitas, amp;nbsp;uita æterna.

Pnncipiomonendus eft Lecflor, Paulum non loqui de politico ufu giSjaut de pædagogiajSed de ufti Legis in conftientia, agente cum Deo,amp; qug* rente luftificanonem. Sunt I'gitur dilcernendi ufus Legis* Primus eft pædago* Primm ufu gia ftu politicus ufus,uidelicet coercere carnem,amp; prscftare opera externa,prgs! itgupohtuui cepta a Lege, Hie ufus in his, qui non funt fandtificati, uocatur dilciplina, Quanquam autem non luftificat coram Deo, tarnen fcirc debemus, hanc dilci* plinam præcipi à Deo,etiam non fandti'ficati's,^ aliquo modo pofte earn præ* ftari humanis uiribus, Eft^ ’u hoc ulu politico feu pædagogico ftiendu, quód Lex necelîària fit, quod fit fummum donum uitæ corporalis,qudd Deus de* dit 8C conleruat.

Sunt autem fines quatuor cÔfiderandi, qui nos hortari debent,ut fumma cura diligentia præftemus hanc pædagogiam, Primus eft. Quia Deus hanc obedientiam requirit, etiam in non iandificatis. Secundus, Deus etiarn addic præmia 8^ pœnas. Tertius finis,propter pacem communis ibcietatis, Quartus finis, quia eft etiam pædagogia in Chriftum,

Tria autem ad pædagogiam pertinent, Neceftè eft ordinem 80 pacem eft fe,ut homines doceri poffint, Secundô,neccftè eft homines non repugnare uer«« ho Dci,non commorari in manifeftis flagitrjs. Nam in commorante non eft cffîcax uerbum Dei, Tertiô, Pædagogia non Iblum pacis cuftos eft,non Iblum coèrcet,lèd etiam docet. Id proprium eftpædagogiæ, ideo Lex habuit ceremo:# nias. Et habet ritus amp;nbsp;exercitia, quilibet pius paterfamilias, Vt ilia ipfii aftîie* fadio doceat rudes amp;nbsp;infirmos,canimus,legimus;,meditamur aliqua loca ftri* pturgjcertis temporibus pédagogie caulà,id eft,ut uerbS inculcetur, ut affiiefa* lt;^î:i intelligamus uerbum Dei. Eft autem Spiritus làniftus effîcax per uerbum.

Hæ utilitates non funt contcmnendæ,quia certè hæc duo funt neceftaria, non commorari in manifeftis peccatis, diftereac meditari uerbum Dei, Et tarnen interim docendi funt homines, quôd hæc externa exercitia non fintiu* fticia coram Deo, ftd quôd aliud quiddam fit iufticia coram Deo, Cæterùm cùm accedit fides in Chriftum,in his,qui funt prj, etiam hæc exercitia, quibus coêrcetur caro, fi fiant debito fine,fiint bona opera amp;nbsp;Deo placcntia.

Hæc làtis fit monuiftè de primo amp;nbsp;politico ufu Legis. Et prodeft fæpê in ciilcare adoleftentibus, quid interfit inter hanc pædagogiam,inter iufticiam fi^ dei, amp;nbsp;frudus fidei, Prodeft etiam hortàri ad hanc pædagogiam, ut difeant ue* ' rèdilplicere Deo illam barbaricam, aut Cyclopicam, aut Neronianam uitam, quæagiturin manifefta turpitudine. Deinde ut diicant prodeftè exercitia ftudia uerbi Dei, Eft^ lèntentia, Lex eft pædagogus, id eftj exercitium,quo af J-tx eH nbsp;nbsp;nbsp;_

fuefiunt 80 docentur homines, ut intelligant uerbum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gog««»

In hanc lèntentiam dixit Paulus, Lex eft pofita iniuftis, id eft. Deus uult coerceri iniuftos. Et in Ecclefia extare oportet dodrinam de diftrimine huius difeiplinæ amp;nbsp;iufticiæ fidei, Doceri etiam oportet, quôd fit mandatum Dei, ut rudes coerceantur. Habent amp;nbsp;pq, qui adhuc funt infirmi amp;nbsp;rudes, opus tali* bus exercitqs,ut coerceantur amp;nbsp;diicant, Sicut inquit Paulus: Educate pueros in dilciplina admonitione Domini. Et tantum de primo ufu lèu politico, de quo hîc ad Romanos non loquitur Paulus,

Secundus ufus Legis ôôpræcipuus eft, acculàre amp;nbsp;perterrefacere conlci* Secùndtu ufu entias, cûm iudicat amp;nbsp;damnat peccatum. Hic eft ufus arcanus, quem in conlci# entia habet Lex, non intelleda hypocriticè, lèd c«m uerè perterrefiunt animi ‘

agnito peccato. Hi terrorcs fæpc dcicribuntur in Pfalmis : Non efi: pax oflibus meis, facie peccatorum meorum*

De hoc ufu loquitur Paulus in rota Bpiftola ad Romanos, amp;nbsp;ad Coring thios, cum inquit : Aculeus mortis peccatum eft, Potentia uerd peccati Lex, id • eft, Propter peccatum homines funt deftinati morti. Et quidem peccatum af« fert terrores,defpcrationem Só mortem, Scd peccatum non agnofteretur, nifi lex iudicaret Sc accuiaret nos. Idem uult fupr^,cùm inquit : Lex iram efficit, id t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftjàccufàt amp;nbsp;perterrefacit conftien tias. Et hie. Lex auget peccatum,non

ter, fed auget in confcicntia,id eft, reddit potentius, ut perterrefaciat nbsp;nbsp;afferat

Ita peccatum augctur intus in conftientia, cum agnoftitur eftè peccatum, hoc'èft,ciim agnoftimus Deum uere irafti, amp;nbsp;fentimus iram Dei, terrores amp;nbsp;mortem. Sicut Dauid audita obiurgatione Nathan ftnfit ueros 80 horribilcs terrores. Et Ezechias deftnbit fuos terrores : Sicut Leo contriuit omnia oiTa mea.

Docet igitur Paulus hoc eftè Legis præcipuum opus, cum plurimum cf» ficit, accufat, perterrefacit amp;nbsp;condemnat. Non iuftificat, non annunciat remift ftonem peccatorum, non libérât à peccato a morte. Itadifcernit Paulus Lelt; gem ab Euangelio, Lex aut externa diftiplina uteunej coercet corpus, Aut ciim fuum proprium 80 fummum opus facit, accufat, perterrefacit amp;nbsp;dani:« nat.

F^/eiex Mofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duplex ufus fignificatus eft typo,uidelicet facie Moft,Mons facies ful

fulpens. gens adco,ut intueri earn populus non poftet, Significat legem perterrefacien«« tem,cum uere intelligitur lex de perfcvfta obedientia, non carnaliter de externa diftiplina. Poftca Mofes uelata facie cum populo loquitur, ita eum audit popu lus. Hgc figura fignificat homines no uere intelligere Legem rationaliiudicio, fed tantum de externa difciplina. Deinde uelata ratio affingit falfasopinioncs, Quód ilia externa difciplina fit impletio Legis, amp;nbsp;fit iufticia coram Deo. Sed Deus utitur uerbo Legis,ad iudicandum 0^ damnandum peccatum, 80 ad accu landas amp;nbsp;perterrefaciendas confeientias. Sicut poftea Rom. 7. totus hie locus repetitur. Quod bonum eft, fit mihi mors f Abfit, Sed peccatum, ut fiat excel»» lenterpeccatum,efticit mortem.

ORiufquam Paulus inftitutamcollationem de Lege amp;nbsp;Gratia pertexit, infè^ rit occupationes, amp;nbsp;diluit quædam abfurda. Magnus enim cumulus quæ^ ftionum hic oritur. Si non fumus iufti lege Sf operibus noftris ,fed per miferi* cordtam propter Chriftum, Quorfum opus eft bene operari f Si Lex nec iu»» ftificat, necaffèrtuitam æternam ,Quorfum opus eft legef Facilius intelliget Leeftor has obiediones Pauli, ft confiderabit huius noftri temporis controuen lias. Sicut cnim nunc clamitantaduerfari), Si propter opera non fumus iufti, Quorfum attinet bene operari f Ita eadem abfurda obijeiunt Pharifæi Paulo. Vnde fatis apparet nos in ilia ipfa caufa uerfari,de qua difputat Paulus, ÔÔ nos propham 80 germanam fententiam Pauli reddere.

lllud hîc etiam pq expendant, Non fblum aduerfarq obijeiunt illa,quædi xi, fed in omnibus hominibus tanta eft infi'rmitas naturæ, ut cum audimus do^ eftrinam de gratuita imputatione, fegniores fiamus ad ben^ operandum amp;nbsp;co^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrmetur

fîrmetur carnalis fccun'tas. At hæc mifen'cordiæ coonitio debebat excitarc ftiijî dium benè operandi» Nam dubitatio deterret animos. Nuncigitur ctim didis« cimus, quomodo certd placeant opera, quanto honore Deus ea omet, qudd approbat uocat facrificia, amp;nbsp;promittit præmia, hæc ceritudo magis accen* dere animos ad benê operandum debebat»

Porrd ad Quæftionem, Si non fumusiufti propter opera, Quorfum pus eft benè operari f Refpondernus ufîtatè, Beneficiû iuflificationis eft trans« latum in Chriftum, ut fit certum,id eft,Perfbna eft iuftap'd êft,accepta,propter Chriftum» Et ut hoc fit certum,non pendet ex dignitatenoftra, fed imputatur propter Chriftum credenti, id eft, fide accipienti» Deinde noua obedientia eft neceffària,ut effeAus neceflàrio confèquens illam imputationem,quia cum im« putatione fit renouatio,quæeftincoatio nouæ amp;nbsp;æternæ uitæ, Inuocatio uerè nouæ æternæ uitæ,eft noua ôô fpiritualis obedientia» Ergo noua amp;nbsp;fpiritua« lis obedientiaeft neceffària» Hæcipfà eft fummarefponfionis Pauli»

Sed ipfè diftribuit duo membra renouationis,fcih'cet mortificationem üiuifîcationem,Etficargumentatur a caufis effîcientibus, Prior Syllogifmus, Mortua natura non eft efficax, Neceflè eft in nobïs ueterem amp;nbsp;uiciofam natu« ram mortificari: Ergo uetus ôô uiciofa natura non debet efïè efficax, nec obfc« quendum eftei pugnanti cum uoluntate Dei»

Alter Syllogifmus eft, Viua natura debet cfîe efficax, Nos concipimus nouam uitam amp;nbsp;lucem, ciim Fides erigit confblatur confcientiam» Ergo hcc noua uita debet habere opera confêntanea, id eft,obedientiam erga Deum,quê lam in hac noua uita incipimus agnofcere,

Hos duos Syllogifmos hic récitât Paulus, in quibus uidemus defcribi re« Mortificatio, nouationem hominis. Et utitur hîc appellationibus mortifi'cationis, uiuificati« viuificatio. onis,amp;quibufdam affinibus» Diligenterautem confiderandum eft,quid ap« pellationesillæproprièfignificent» Defcribitur autem conuerfi'o hominis feu potentia, ficut ufitatè uocatur» Hune tanquam principalem Euangeli) locum femper intueamur, amp;nbsp;uideamus, quæ fèntentiæ eó referri poffiint. Et ut Euan* gelium prfdicat pcenitentiam amp;nbsp;remiffionem peccatorum, ita utrumtß in mor te Chrifti nobis proponitur. Ira Dei aduerfus peccatum, Neceflè eft enim ma« gnam amp;nbsp;ineflabilemiram efle,ciim nulla alia hoftia potuerit Deo fatisfacere, amp;nbsp;cum uoluerit filium mori amp;nbsp;crucifigi,Ergo eft ingens amp;nbsp;ineffabilis ira» Rur fus hyc ipfà mors eft pignus,quod reddit nos certos de remiffione peccatorum»

Sic in conuerfione noftra feu pocnitentia,neceflè eft exiftere ueros terrores 86 dolores,in quibus corda uerè fèntiunt Deu irafei peccato» Rurfus neceflè eft corda ueram confolatione fide concipere, cirm ftatuiint, quod propter Chriftfi certd habeant remifli'onc peccatoru. Nec imaginandu eft femel ilia tantum fie« ri» Fides cum terrorib» in hac uita aflîduè ludtafi debet,86 in hoc certamine ere feit fides Ô6 nouitas fpiritualis» Ideo etiam aflîduè proponitur utruncß uerbum, uerbum arguens peccata,86 promiffio de Chrifto annuncians remiffionem 2c» Et quidc Euangeliû arguit incredulitatê,Ô6 minifterio Icgis déclarât cytera pec cata,adulteria,odia,86c» Imd Deusadhibet pœnas 86 calamitates,quæ etiâ funt Mortificatio uox Dei aceufans peccatû» Ac mortificatio fine fide eft terror, qualis efl; in im« fine fide etc. pi}s,in Saule, luda, 86 affèrt defperationem 86mortem æternam. Sed terrores cum fide 86 noticia Chrifti,funt timor filialis fèu uera contritio, 86 fiunt cultus Dei Ô6 bonum opus, SicutPfalmus uocat fàcrificium»

985 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETISTO L AM

Hxc dadaratio uocum Sc accommodatie ad pœnitentiam eft ncccfïàna, ne inepti homines fîngant mortifîcationes eiîe opera Monaftica, amp;nbsp;nobis ac=» cerfitasobfèruationesjaut ociofasipeculationes,ficutMonetarius, item Platon nici inepte imitabantur hæc uocabula. Sed iciamus mortifîcationem eiîè ueros terrores dolores,uiuificationem ipfàm fidem confolantcm nos,

In primo Syîlogifmo unit, quod operteat exiftere mortifîcationem feu pcenitentiam in hiâ, qui credunt,Seu quôd fîdes non fît in ifs, qui fecuri iudiciu contemnunt,Quia inquit : In mortem Ghrifti baptizati eftis èc confèpuki, id eft. Propter mortem Chrifti habetisremifïîonê. Sed ilia mors oftenditetiam iram Dei aduerfus peccatum, ut in nobis quot^ mortiftcctur peccatum, id eft, ut agnofeentes iram Dei, confolemur nos beneficio Chrifti. Ite, ita fit remiflio peccatorUjUt fimul aboleatur peccatum : Abolitum autnon debet efleefticax,

Grauiffi'ma eft collatio noftræ conuerfionis ad Chrifti mortem, fepultu« ram 80 refurredionem, Ita enim inftituit refjaonfionem,propter mortem Chri ftihabetis rcmifïîonem,quæ ita fit,ut fimul propter morte Chrifti aboleri peo stptliriuni catum,feu mortificari uiciofa natura incipiat : Quia fimul datur Spiritus fana cum chrifio. d:us,ut mortificet ueterem naturam,amp; incoet nouam. Sepdimur aut un^ cum Chrifto,quia poft^naturanoftra mortificari cccpit,peecatum fepultum eft du pliciter, Primiim imputatione,Quan^ enim reliquiæ manent,tarnen funt con donatæ, Secundó,quod ad effèdum attinet, quia natura uiciofa definit eflè efft^ cax,fèu incipit mortificari. Itacj reliquum uitæ poft incoatam mortifications . eftfèpultura. Peccatum quidem imputationedeletumeft,fèd nondum fiimus glorificati. Quare etfi fumus iufti,tarnen iacemus fèpulti,expedantes glorificas» tionem,SicutPaulusinquit: Vitaueftra abftondita eft cum Chrifto,id efi, etfi habemus gloriam,iufticiam, uitam,tarnen hæcgloria latet adhuc tedaciï Chrifto, donee refufeitabimus,

' Secundd, Quod ad effèdum attinet, iacemus in fèpulcro, id eft, in cruce, in afflidionibus omnis generis,DiaboIus horribilibus modis perturbât amp;nbsp;per ïèquitur pios. calamitates omncs,deniq} amp;nbsp;ipfa mors,funt uelut fèpulcrum, in quo iacet uetus natura mortua,ne fit efticax. Hæc collatio fèpulturæ, eft illuî» ftris pidura mortui peccati, quod ad imputationem attinet ÔC effcdum,00 moi netqualisfituita Chriftiana.

Deinde addit tertium membrum. Non fbliim fit mortifi'catio, ftd etiam 'incoaturuiuificatio, Porró noua natura eft efticax, Ideo neceflè eft exiftere no:« uam obedientiam. Hane collationem repetit, Si fumusinferti imagini mortis eius, etiam inferemur imagini refurredionis, hoc eft, Sicut uetus nofter homo unâ crucifixus eft,ita renouati una uiuemus. Cum autem fit noua uitajfèu noua natura,noua lux 80 noticia Dei,exiftit etiam noua obedientia.

Qui mortuus eft, iuftificatus eft â peccato, Nero eft mortuus. Ergo eft iu^ ftificatus. Refpondeo ad maiorem, Loquitur de peccato aduali. Vel iuftifica^ tus eftdd eft,fatisfecit pro peccato. Eft figura fumta ex comuni fermone, Sicut . dicimus quando fufpenditur fur, nunc definit peccare.

In homine funt quædam bonæ noticiæ, Deo eft obediendum amp;rc. Ergo non totus uetus homo eft damnandus. Refpondeo, Sunt in homine noticiæ ih læ,fed aftèdus non obediunt, Ergo diligenter notandum eft difcrimen appeti* tionum

tionum noticiarum, ^opyai funt bonæ fua natura, (êd fiunt ukioße, quia fùnt in natura uiciofà,amp; non diriguntur ad gloriam Den

Vetus homo non fignincat tantum partem hominis, fcilicet ienfiis SC ap^ ^ux/wç, petitiones{enfuum,iedetiamrationemuoIuntatem.Neciolum appetitiones ideü,uiuent pugnant cum lege Dei,fed etiam in ratione ignoratio Dei, dubitatio an exau^ diamur, blafphemiæ. Deinde etiam appetitiones,fècuritas,contemtus Dei,dif* pojitum fidentia,amor Sgt;C fiducia rerum præfèntium contra mandatum Dei, deipcratio tuAli, . Hæc uicia non ad ienfum, (cd ad fuperiorem partem pertinent» Ideo Pau^ lus deicribens hominem fine Spiritu iandto l.Cor» 2, inquit : Animalis homo non percipit ea, quæ funt fpiritus Dei,

Econtra nouus homo dicitur, quatenus habet nouam lucem 8c nouos mo No««i homo. tus excitatos à Spiritu fancfto, uidelicet agnitioncm Chrifti, fiduciam erga De* um,timorem Deijnuocationem,dile(fi:ionem,Slt;fimiIesmotus, De hac nouis« täte loquitur Paulus 2, Cor, 3, Nunc retecfla facie gloriam Domini in tuen tes, in eandem imaginem transformamur à gloria in gloriam, tanquam à Domi* nifpiritu,ldeft,Cùmin Euangelio oftenditur nobis mifericordia, erigimur agnitione ac fiducia Dci,amp;quot; ientimus nos Deo curæ efle,inuocamus, In hac no* ticia amp;nbsp;his motibus agnofeitur refulget Deus, amp;nbsp;nos quadam imagine, id eft, noticia Dei renouamur, Nee fignificat nouitas cogitationes Sgt;C motus rati* onis fine Spiritu fanefto.

Conclufio eft inftitutæ obietftioniSjquæ ièquitur ex fuperiore Argumen* to, Quia propter Chrifti mortem peccatumcccpit aboIerijErgo non regnet, necficefticax,

Mortua natura non debet eftè effîcax,Propter Chrifti mortem peccatum remiffiim eft, ita, ut fimul incipiat propter Chrifti mortem aboleri, Ergo cùm aboleatur, non debet eife effîcax,

Dicit autem diièrtè : Non rcgnet,ut fignificet non prorftis extintftam eftè peccdtum in niciofam naturam, Reliquum eft igitur peccatum in natura, fed id mortificari nAtura reli» cccpit,idco non regnet. Hæc uerba Paulus ipiè interpretatur : Non regnet ita, 5““”* czg uteiobediatis, id eft, non obtemperate uiciofis aftè(ftibus,fed repugnace, Sicut amp;nbsp;infra dicit : Si aôciones carnis fpiritu mortificabitisjuiuetis.

Hi loci Ôô fimilesoftenduntdiicrimen peccati mortalisSô uenialis. Ma* nißriwn tient in Sanlt;ftisconcupifcentiaamp;uiciofiaffèc'tus,Sedcûm his refiftunt, amp;nbsp;fide peccati nwr^ petuntacftatuuntfîbicondonarihæcpeccata,fiuntuenialia, quia etiam cùm adfunt taliajpofTunt fimul exiftere in pijs Spiritus faneftus ôô fides,

Sed mortalia funt in his, qui fuerant fancftificati, cùm contra conftienti* am obtempérant prauisaffècftibus. Sicut infra dicitur: Si iècundum carnem uiuetis, moriemini. Et hîc: Non præbete membra ueftra arma iniufticiæ.Prg* cipitautem,quiacumuerboDeiefteftîcaxSpiritus iàn(ftus,amp; impellic pios, amp;nbsp;nos obièqui impellenti, non repugnare debemus,Sicut alibi inquit Paulus : Videte, ne fruftragratiam acceperitis. Iubct,ut donum exerceamus, Et in hoc cxercitio proficiunt pij, luxta illud : Hæc exerce, ut profeeftus tuus appareat,

Itahîc fignificanter ait, Exbibete membra, ut fint arma iufticiæ. Vult .n, cxcitare 80 acuere feruorem, Sicut alibi inquit : Feruentes fpiritu. Vt enim non funt languida membra,non funt ociofa,quatenus habent impetus ueteris natu* ræ,Sed funt uegeta amp;nbsp;habent acres impetus, Ita renouatæ naturæ membra o*

987 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETISr O L AU

portint non efîchnguida,fed habere acres amp;nbsp;ueros motus adbenefacîendum* Et armorum uocabulo ufus eft ut (îgnificet, in hac militia Chriftiana a^ cerrimam dimicationemeflè oportere aduerfus diabolum, carnemjôô omnis generis infîdias St tentationes,

Refpondet tacitæobiedfioni.Quâdoenim audimus concionem de obelt; dientia, ftatim quærit pia mens, cum non poflimus fatisfacere Legi, Quomo* doplaccbitnoftraobedientiaf ItahîccnmPaulus dixüTèt: Præbete membra ucftra arma iudiciæ. Pij anguntur ôCdifputant, Quomodo placeat ilia obedp entia, præiêrtim cùm fit infinita difiimilitudo donorum j cùm fit magna infirm mitas, cûm multis ingentibus icandalis noftra obedientia deformetur. Hîcra fpondet Paulus : Peccatum non dominabitur uobis. Non enim eftis fub Lege, fed fub Gratia»

Nulla obedientia placet nifi Samfiorum, Noftra obedientia, non eft tan^ ta, quanta fanóorum,Ergo non placet.Refj3ondeo,Ncgo minore,quia etfi no«» ftra obedientia re ipfa non eft tanta,tarnen imputatione eft ci fimilis. Quia cre^ dimus in Chnftu, Deus qualccunq; obedientia reputat properfecftione Lcgis, ctiamfi difiimilitudo fit in donis. Deus uult cfie illam diffimilitudinem

Hæc dodirina confolatio necefiariaeft ppsjUt fciant quatenus Sc quo^ modo incoata obedientia placeat,ciim fitimperfelt;fta,GÙm fit magna difiimilitu dodonorüjCiiminnumcrabilibusfcandalisSóterroribus uexemur. Quare fic intelligatur hoc diclum,tan^ confolatio 5d promifiio, Peccatû non dominabi tur uobis.id eft,non damnat uos, non imputatur credentibus in Chriftum,fed placet incoata obedientia propter gratiam, id eft, quia credimus in Chriftum, etiamficft impcrfecfta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

In eandcm fententiam infr^ inquit, Nulla nunc condemnatio eft his, qui in Chrifto Icfu ambulant. Ideo^ ratio feu explicatio fubijcitur: Non eftis fub Lege,fed fub Gratia,id eft,fub mifericordia acceptante uos propter Chriftum, iuxta promiff]onem,id eft, Credcntcs placent propter Chriftum , ctiamfi nons dum reipla fatisfaciunt Legi.Nec habet lex ius iudicandi 80 damnandi credent res. Sic amp;nbsp;ad Galatas inquit : Chriftus rcdcmit nos à malcdi(fto Lcgis,amp;^c.Hgc eftfimpIexSó gcrmanahuiusloci fententia.

Eft aut hic prudcnter obfcruanda fignificatio uocabuli Gratia,Tota enim fententia corrumpitur 8d obruitur ab illis,qui exponunt : Eftis fub Gratia, id eft,Lege morali, cum lex moralis maxime condemner. Sed gratia de imputa^ rioneintelligatur,quacredentcsfunt iufti,id cft,acccpti propter Chriftum,qug imputatio in Euangclio annunciatur,amp; quani^ efteeftus SC renouatio comitan:« tur imputationem, ramen confeientia debet intucri promifiam imputationem, amp;nbsp;mediatorem Chrifl;um,non proprias qualitatcs aut habitus, Ita hæc fcnten^ ria dodrinam confolationcm ampliffimam proponit : Non eftis fub Lege, fed fub pratia, id eft,Lex non habet ius condemnandi credentes, Quamuis ipi^ tur in credentibus imperfeda eft obedientia, placet tarnen, quia perlonærepu^ tantur iuftæ feu acceptæ propter Pontificem Chriftum.

lam hîcamplificanda eft mifericordia,uthfcipfa nosexufeitet ad bene o^» pcrandum. Ingens Sn^ inefiabilis bonitas Dei eft,quód Deus in credentibus ap* probathancobcdientiam,quæ ramen mirificam habet infirmitatem Si^ difib nuhtudinem,0C multis fordibus ÔC fcandalis eft contaminata. Ergo non debilb

tët aut detcrtcat animos dubitati'o, Sed i pfa magnitudo mjfericordiæ, quæ ap^ probat qLiamlibctinfirmos,ß tarnen credant in Chriftum amp;c. Inuitet nos ad Jbenè operandum» Hanc docftrinam ÔC confolationem extare in Ecclefia neceflè eft,utfciamusquatenusódubibonaoperareqcienda fint, quatenus requi» renda, Sc quomodo placcant Deo.

Neceflariam occupationem infèrit Paulus, Nam illa prior uox, non eftis fubLege,uidetur abfurdiflimajuihilenimmagisamant bonæ naturæ, quam Legem. Ideo non potcfl: fieri,quin uehementer offendantur illis uelut tnbuni^ ttjs uocibus, in quibus putant ita abrogari Legem, ut concedatur licentia pec^ Candi. Sæpè autem alias dicfium eft,hanc difputatione Pauli prorfus nihil per^ tinere ad politicam uitam, nec tollere dilciplinam aut mores ciuiles,lèd prorfus aliam rem hic agi. Alq facile hîc euadunt,qui libertate referunt tantum ad ab:* rogationem ceremoniarurn politiæMolaicæ, non ad totam Legem.

Sæpè iam dicftum eft, Paulum hicconcionari præcipuède morali Lege, amp;nbsp;in fumma uult nos liberatos eile à tota Lege, quod attinet ad iuftificationc, id eft, Alia res propofita eft, propter quam habemus remifti'onem peccatoru, amp;nbsp;reputamur iufti coram Deo, uidelicet meritum Chrifti. Itaenim liberati fu* rnus à lege, fi ftatuamus nos propter ipfum habere remiffionem peccatorum,eC reputari iuftos coram Deo,non propter Legem, Et cum hac imputatione coiv iunda eft renouatio naturæ, pcenitentia ftu incoata obedientia.

Non igitur concedit Euangelium licentiam peccandi, cum non folum co^ cionetur de imputatione, ftd etiam de poenitentia, 8c incoët nouam obedientis» am,amp; oftendat quomodo placeat. Interea tarnen manet lex,quod attinet ad di:* fciplinam in uita externa. Item,quod attinet ad arguendam amp;nbsp;mortificandam uetuftatem,Sed ita,ut cum fides uincit,nö habeat Lex ius damnandi. Ergo fim* pliciter ita refpondeo. Lex eft abrogata,quod attinet ad iuftificationeni, non lt;]uod ad obcdientiam attinet,id eft,obedientia præftanda eft,amp; quidem incoa:* tur. Et tarnen ftiendum eft nos interim propter Chriftum iuftos efte,ut mane* at beneficium ccrtum. Hæc relponfio,meo iudicio, nihil habet perplexi aut in*! tricati,De qua tarnen prudentibus perniitto judicium.

Paulusdiluitobieëlioncmduobusargumentis,quæambo funt â caufa Hnali fumta,uel ab effêcftu. Chriftus apparuit,ut aboleret pcccatum amp;nbsp;mortem 5Creftitueretnaturam,utinftauratahabeatuitam æternam,quæ eft noua 80 æterna obedientia ÔC fàpientia. Cum igitur finis fit ilia nouitas uel inftauratio naturæ, neceftè eft incoari amp;nbsp;præftari nouam obedientiam,quia ilia ipfa noui* tas fpiritualis eft ilia obedientia, Et in fumma Euangelium cùm donat reconei:* liationem propter Chriftum, fimul fubijcit nos obedientiæ erga Deum, amp;nbsp;in* coat obedientiam,Ergo neceftè eft obedire. Nemo non uidet hoc Argument, tumeftèaptum,amp; proprium negocioamp;S ex caufa final! lumtum. Hanc ipfàm fententiam Paulus reddit Syllogifmo.

Vos non eftiSfubditipcccato, led liberati â peccato,8ë eftis traduifti in regnum Dei amp;nbsp;fubditi Deo:

989 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EV ISTO L AM

Potcftaccommodariamp;CadcaufàmformalemjUtfîdicas, Sanum corpus habet fanas aótiones,

Calidum corpus calefacit,Ita in boepropobto luQi babent acfnones fèas, Vos eftisjufti, Ergo uósquocpdebecis habere adiones lïiftas. Minorent decIaro.Etfi enimfumusiuftf ideft,acccpu imputatione propter Cbriflum, tarnen neceflè eft in nobis eciam incoari ipiam uirtutem, iufticiam, id eft, obe^ dientiam. lufticia autem uirtus paritiuftas acftiones. Et tarnen interea feiern dum eft,nos propter Chriftum Pontificem eflè iuftos,ideft,acceptos Deo,non propter dignitatem obedientiæ noftræ, leu qualitatis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

A Ltera ftmih'tudo eft,quæetiam continet Argumentum a caulâ (inaîi, Ideo ■^reconciliati fumus, ut iam Deo obediamus. Sunt autem duæ partes collate onis, Prior docet quahs natura fit fubietfta Legi, Pofterior pars collationis io^ quirurdccaufa fînali,fcibcetdenoua obedientia»

Prior parshæc eft,Lex pertinetad uiuentem carnalem naturam.Vosau* tem iam eftis mortificati, Icilicet fi uerêeftis in Chrifto, Ergo Lex non aceufar, non condemnatuos. Maiorem probat fimilitudine, Sicut mulier fubicefta eft inarito tantilper,donecuiuit maritus,Ita Lexdominabitur uiuentibus.

PoftcriorcoIIatio tab's eft, Sicut mortuo marito mulier nupta alteri, dc=» bet ci adhærere,ïta nos liberati à priore feruitutc,faefti iam fumus bberatoris, . ergo ei adhærere ôô obedire debemus, Hgc eft fimplex amp;nbsp;non perplexa accora^« modatio»

Prior autem pars fignificat liberationem non cfle tantum imagination nem,fed fierimortifieataueterinatura,quæprius erat fub lege. Nunc igitur ciim alia fit natura, non pertinet ad banc ius legis, ficutad ueterern, Sed quatc^ nus credimus,Lex non aceufat nec damnat nos. Altera pars illuftrior eft, Icib'n cet quæloquitur de caufafinalijFatfti fumus liberatoris, ergo ei adhæreanius amp;nbsp;obediamus.

Conclufio, in qua Paulus accommodât fuperiorem fimilitudinem in banc ipfam fententiam,ficutaccommodauit. Mortuieftis Legi , per corpus Chrifti, id eft, liberati eftis Lege, id eft, ne damnet, ne aceufet uos Lex, Et quidem liberati eftis per corpus Chrifti, id eft, per uieftimam Chriftum, qui pro nobis fatisfecitLegi,fuftulit coiidemnationem æternam mortem, Præterea propter mortem Chrifti inftauratur naturajSicut fuprâ dixi,Confù« pulti fumus per Baptifmum in mortem, amp;c,

Attexitconclufioni Antithefih, ut obiter delcribat,QuaIis fuerit prior r b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iege,8t econtrii, qualis res fit ilia nouitas,quæ cxiftit,ciim fumus lin

bcratiàLcgc.TaIis,inquit,eratferuitus,utLexetiamaugeretpeccatum,Quia cùrn accufatamp;perterrefacit,incenditurdubitatio, Ôô lèquitur indignatio adn uerfus Deum 8Cdelperado. De huiufmodi peccatis proprie hîc loquitur, cùni ait : Affeeftus peccatorum excitati per Legê erant efficaces in membris noftris, id eftjdubitatio ôô indignatio aduerfus Deum,aucrtuntcor Deo,prohibent inuocationem amp;c.

Pnmiim cnim illa ingens dubitatio,quæ in omnium hominum animis bæret, certè efl: efficax in membris, quia propter illam dubitationem ruunt ho mines contra uoluntatem Dei, ut, quia non confidunt Deo, multafaciunc melt;« tu 80 diffidentia contra uoluntate Dei, in quærendis opibus, auxiltjs SiSc»Hanc autem dubitationem ieu diftidentiam auget Lex, quæ quia iemper accufat, fa^ cit ut corda fiiit auerfa a Deo, fugiant Deum,non innocent,non confidant,non expe(ficnt à Deo auxilium. Multd magis hæc fiunt, nbsp;magis confpiciuntur in

ipfis terroribus amp;nbsp;agonc conicientiæ, Vt in Saul terrores excitati per Legem, profelt;flcJ erant efficaces in eins membris, pariebant indignationem 80 turn aduerfus Deum , deiperationem amp;nbsp;mortem, prohibebant inuocatio^ nem»

Eft autem hie locus diligenter obieruandus, ut diicamus illam dubitatio* nem eflè peccatum, Vt repugnemus,00 erigamus nos Euangclio,8ó fciamus ei* fe cultum Dei,in illis terroribus repugnare dubitationi ÔC diffidentiæ. Sed ma* xima pars hominum uiuit in ilia perpétua dubitatione èC diffidentia, nec inuo* cat Deum, nec petit, nec expeeftat quicquam à Deo, Hæc arcana peccata, non cernunt homines. Sed Chrifliani ea intelligere debent, utdiicant repugnare difïidentiæ,amp; confolari ie uoce Euangelrj, utconcipiant ueram fidem,

Paulus ufus eft admodum fignificantibus uerbis, cum nominat affè(ftus, 80 dilèrtè dicit cos per Legem excitari, Et addit, efficaces eflè in membris. Hæ hint admodum illuftres deftriptiones, Sicut in Saule uidemus, quam fit uche* mens indignatio, quam fint ardentes motus. Sic in fingulis hominibus dubi* tatio auertit corda à Deo, amp;nbsp;tenet captiua. Hæc non dicuntur uulgari iudicia âPauIo, fèd fpiritualibus oculis intuetur Paulus captiuitatem eordium hu* manorumj 80 arcanam diftidentiam amp;nbsp;dubitationem, quæpoftea infinita pec* cata parit,

Eôdem pertinet quod poftea inquit,Mortui Iegi,qua captiui tencbamur,^^^^,Y^ Significat enim illam captiuitatem, qua corda humana opprefta dubitatione. Lege, diffidentia, pauoribus, auertuntur â Deo, fugiunt Deum, nec poflunt uerc in* iiocare, nec ftatuunt fibi ignofei. Sed quando audita uoce Euangelq erigunt ft, amp;nbsp;ueram fidern concipiunt, tunc incipiunt Deum agnoftere amp;nbsp;inuocare,8lt;^ fta* tuunt fibi ignofti, ft exaudiri, expectant bona à Deo. Sic de libertate loquitur 2. Corinth. 3. Ethic ait, hberationem ex ilia captiuitateita fieri, ut iam corda liberata diffidentia, uere agnoftant Deum. Ideo ait, Vt ftruiamus in nouitate Spiritus.

Deftripfitftruitutem fub Lege paucis uerbis inConclufioneproxima, Qtiód uidelicet Lex teneat captiua corda, diftidentiam ac dubitationem au* gcatjquæ pariunt defperationem, blafphemiam,amp;l auertunt corda à Deo,ut ru ant in uaria peccata.

Deinde addit libertatis deftriptionem, amp;nbsp;primum inquit, Nos mortuos Morfwi/egt. clTe legi,id eft,liberatos ab ilia captiuitate. Quia Euangelium aftèrt remiftîonê peccatorum. Neqi cnim poteft inuocari Deus,autobediriDeo,nifiprius accepta remiftione peccatorum,Quia donee fumus captiui Legis, nec audimus remiffionem peccatorum,nondum agnoftitur bonitas Dei,non ftntiunt corda nos exaudiri,fugiunt iram Dei amp;nbsp;auertuntur à Deo. Sed poftquam accepta eft remiftio peccatorum per Euangelium agnitionem Chrifti, tunc incipit obedien*

991 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETISTO LAM

obedicntia, Quia lam agnofcimus uoluntatcm Dei, quod uelit nos exaudire, uelit mifereri, lam muocamus, Ideo hic dicitjtunc incoari obedientiam, quan*

uoluntatem, amp;nbsp;boni'tatem Dei. Docet igi'tur hæc fèntenti'a clarê, Quód fine fis* de extra fidem l'n Chriftum,non placeant Deo uHa opera,nec fînt luftjcia feu obedi'entia erga Deum, uel cultus Dei, fient fiipn^ inquit ; Per quem accelfuni habemusad Deum.

Difcernit autem nouam obedientiam â carnali, nouam uocat fpirituas titer4, lem. Alteram ueró uocat uetuftatem literæ. Supra autem didlum eft, Literam fignificareomnes cogitationes,conatus,bonas intentiones,item opera,quæra* tio facit iine iiero timoré Dei,amp;.’ fine uera fiducia Chrifti, fine Spiritu iancto* Sicut Saul habet bonas intentiones,bonapropofita,quóduelitDeoièruire» ïtem,fàcrificat amp;nbsp;interea nec timorem habet,nec ueram fidem. Sicut contritio quando non eft uerus dolor ,ied accerfita mcefticia, eftlitera: Ideo enim di:* citur litera, quia non eft uerus uiuus motus animi, fed eft ocioia imitatio in* terior uel exterior, nec ibi poteft elle uera inuocatio, ubi cor non apprehendit , remiftionem peccatorum.

spiritw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Econtra Spiritus fignificat ueros motus l]3irituales, fcilicet uerum timo*

rem Dei, amp;nbsp;ueram fiduciam,quæ concipiuntur in uera coniolatione, ciim ici* licet corda in terroribus erigunt fe promiftione Euangeli] amp;nbsp;apprehendunt mi fericordiam, propterChriftum promiftam : Ibi cum agnoftunt miiericordi* am, incipiunt uere inuocare Deum, 80 uere expeftare ab eo auxilium, ueredi* ligere S^c, Hi motus funt ueri cultus 8ó noua obedientia,de qua hic loquitur.Et ♦ funt excitati a Spiritu ianefio, qui in ilia confolatione,ciim fide erigimur, conci* pitur. Sicut inquit Paulus Gal. 3.Vt promiftionem Spiritus accipiamusper fi* dem. Sic igiturdifeernuntur Spiritus 8^ Litera. Spiritus fignificat uiuos mo* tus excitatos a Spiritu fando. Litera uero cogitationes, intentiones , propofi* ta ÔC imitationes fine uero motu cordis Et taijien litera ad diftiplinam perti* net.

Serwre, Vtitur autem uocabuloScruiamus, non quód noua obedientia fit talis feruitus,qualiseftiufticiaLcgis,fedutdoceatetiam nouam creaturam fubie* dam eftè Deo, amp;nbsp;ordinatam ad obedientiam,etiamfi ilia obedientia eft uolun* taria.SicutadEphefiosinquit:Ipfiusfumusopus,conditiin Chrifto lefu ad bona opera,quæ ordinauit Deus,ut in eis ambulemus. Et Efàiæ ól. Vocabun* tur arbores iuftæ, ôd plantulæ Domini ad glorificandum, id eft, utglorifîcenf Deum non afticiant Deum contumelia per fcandala.

Abfoluta digreftione, redit ad illam coHationem.quam fiiprà inftituit de Lege amp;nbsp;de gratia. Ac præcipuê hic concionatur de ufu Legis, ut has duas opi* nionesnontantiim in Iudæis,Ièduniuerfaïiter in omnium animis hærentes, emendet. Omnes enim imaginantur iufticiam Legis,quam præftare homo po teft, fatisfacere Legi, amp;nbsp;eftè iufticiam coram Deo,hoceft, homines nec uident peccatum 80 corruptionem naturæ: nec uident difeiplinam, quam uteuneg præftant per Legem, non làtisfacerc Legi, non eftè iufticiam coram Deo. Quanquam autem illas opiniones de Lege maxime defendebant ludæi, tamen funt communes omnium hominum, Et refutantur ab Euangelio, quod docet

k^ê non cflc tanttim duikm difdplinam,amp; lege non efîè lyftos hominesjdeo necefle eftApoftolos de hac re concionan'.Nec n’xatur hic Paulus tantdm de ce remonrjsj fed de tota kge Ioquitur,ac præcipuè de DecalogOjSicut eitat ex Delt; calogo exemplum, amp;nbsp;difputat neminem legi ßtisfacere, Jdeo^ omnesaccufari ^kge,eamtß ob caufam kgem cfk miniftenum irx 8^ mortis^

Hæc necefkeft tradi in Bcckfia, ut beneficium Chrifti fiat illuflrc, 8gt;C inlt; tclligipoiïït,quód fit opus Euangelio,quÓd fit opus gratia aliâ iu{iida,c^ iufticia kgis, Qiiia enim lege non iuftificamur, ideo Deus dedit pro nobis Fis* hum, Et reuelat Euangeliiim, quod uelit nobis propter Filium gratis ignoCce^ re,nos pronunciarc iuftos renouare»

Hec fum præfatus in hunc locum,ut ftudiofi diligentius confiderent, quo confilio hæc à Paulo difputcntur,quó pertineant, quain neceiîària fint. Dccla« datant enim quale fit peccatumhærens in natura, 8^ corruptio naturæ. Item quód Lex non tantum requirat externa ciuilia officia, fed perfectam obedient tiam. Item quantum efficiat kx, amp;nbsp;qudd fit opus alio uerbo amp;nbsp;beneficio Chrb fti, Profunt itcm,ut dikrimen Legis amp;nbsp;Euangelfi rede Sc uere intelligatur. portet autem horum locorum cognitionem in Ecekfia extare.

Efi:lt;5 eo diligentius confidcranda hæc pars Epiftolæ Paulinæ,quia etiam unteres in ea explicanda admodum fudauerunt, 80 pauci dextrê amp;nbsp;rede trada« ucrunt. Ciim enim non uidcrent Paulum loqui de agone conicientiæ,kd puta* rent dici de ciuiliufu Legis, affinxerunt multas abfurdas interpretationes, amp;nbsp;nihil ad rem pertinentes. Multum autem intcreftEcckfiæ, retineri ueram hu* ius loci kntentiamjquo obruto non fatis intelligi poteft, quid amp;nbsp;quantum fit peccatum originale, quod iit diferimen Legis 8gt;C Euangeli), quid fit gratia ôd iufticia fidei.

Nunc accedo ad textum, Eftq; in fumma hæc kntentia t Non ftimus iufti corruptio naturæ, ut legi nemo iàtisfacere poffît. Ideo Lex femper aceufat. Et cum corda kntiunt hoc indicium ÔC iram Dei,perterrefîunt Sc adiguntur ad defperationem Sô æternam mortem, Ita kx eft minifteriû iræ amp;nbsp;mortis, auget peccatum, uidelicet non externum,kd intus auget,id eft,arsi mat peccatum,ut nos perterrefaciat amp;nbsp;occîdat. Sicut ad Corinth, inquit : Acu^: leus mortis peccatum eft: \1 irtus autem pcccati kx eft. Et Paulus tanquam dk ligens dodor addit exemplum de fua experientia.

Initid autem proponit translationcm, Qtiod kx eft minifterium mortis, non fît de kgis uicio,kd propter noftrum peccatum,quia corrupta natura non poteft fatisLcere kgi, Ideo Lcxaccufatnos. Et dat exemplum de præcepto: i^onconcupi. Non concupifees, Vt moneat, quód kx non tantum aceukt externa ciuilia de= fees. lida, kdetiam naturæ corruptionem. Ideo ufus eft his uerbis, Peccatum occa^ fîone accepta,Id eft,agnitum per kgem, irritauit concupikentiam,id eft,perter refecit me,amp;S in illis terroribus mouet illam dubitationem, diffidentiam,indi* gnationem aduerfus Deum,ut fugiat cor Deum,8C irakatur iudicio Dei,

Sine kge peccatum eft mortuum, id eft,Si kx non accuiàret,non exifte* rent illi terrores amp;nbsp;confufio conkientiæ.Ego autem aliquando fine kge uixi,id cft,CùmeflèmPharifæuseramkcurus,arbitrabarme legi fatisfacere, me iu^ ftum efle. Id enim uocat uiuere fine kge, non audire kgem oftendentem pecca* sine kgcul* turn ÔC aceufantem, non affici aceufatione illa, non kntire dolores.

995 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E^IST O L AM

rresgridM Itacp tres hominum gradus conftitue. V nus eft carnalium, qui uiuunt (è* hw'mum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epi'curei,{èu ut Phari(æi,nec habent ueros pauores conlci'entiæ.T a*

le uitæ genus eft uiuere fine lege, ftilicet iudkante,acculante nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia lex in il*

lis non habet fuum principalem effê(ftum, ut oftendat amp;nbsp;acculèt peccatum» Lex enim tune uerc lex eft, cum iudicat Sgt;C acculat, non cum Icripta eft in parie* tibus.

confeientiæ : ficut ludas aut Saut Hi quia non audiunt uocem Euangelq, fuo cumbunt in his terroribus, amp;nbsp;lèntiunt lè damnari. Ideo hic ait : Veniente lege peccatum reuixit,id eft, coepit eflè effïcax nbsp;terrere, èC ego mortuus fum. Ni*

fi enim Paulus audiret uocem Euangelrj, iplè quoque periret in talibus terror!* bus.

’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft igitur tertius gradus illorum, qui eriguntur in terroribus uoce Euan*

His tribus gradibus confideratis, textus Pauli facilius intelligi poteft, na ad primum gradum pertinet, quod ait : Sine lege peccatum eft mortuum. Ego autem aliquando fine lege uixi, Quia in fecuris amp;nbsp;ociofis Epicureis aut Phan* fæis null! fiint terrores, non eft agnitio peccati. In talibus peccatum eft mortu* um,id eft, non percerrefacit, non opprimit eos terroribus amp;nbsp;lenfu damnatio* nis, quia non lèntiunt lè acculari â Lege.

hoc certamen in pqs, ut fides luftetur cum pauoribus, Ideo Paulus fuum exem* î plum proponit, ut uniuerfam Ecclefiam de hoc agone doceat,

Qiùdam fingunt Paulum non loqui de lèiplô,lèd de perfona alicuius im* 'f pq. Hæc imaginatio aperte refutari poteft per exempla Pfalmorum. Si enim concedimus Dauidem hoc iplo modo de lèlè loqui,Cur idem non concedamus de Paulo f Et utriuflt;$ exemplum propofîtum eft, ut teftetur ifta fie geri,amp; fieri in cæteris pqs. In fine repetit Paulus translationem, inquiens, Legem ipfam ■gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non eftè malam, lèd noftrum peccatum, quod lex offèndit èc aceufat, eft caufa

Diligenter autem hæc particula oblèruanda eft, quôd ait : Vt peccatum vt peccatum fiat exccllenter peccatum, Eft autem hec lèntentia: Peccati magnitudo non cer* fiat exccUctf nitur ab ociofis 8c lècuris, Vt tantilper dum Dauid eratociolo animo, non ui* terpeccatnmgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hom'bilis res eftèt peccatum, quia fecurus animus non ftatuit De*

um uerè iralci peccato, cumi^ nondum lèntiat iram Dei,non uidet id quod præcipuumeftinpeccato,lcilicctreatum,hoc eft,quôd Deus uerèiralcatur peccato. Sed quando expauelcunt corda, ibi uerè ftatuunt, Deum iralci, tune uidentidquodeftpropriumSôpræcipuumpeccati,uidelicet reatum amp;nbsp;iram Dei. Ergo tunc peccatum confpicitur eftè uerè peccatum, nbsp;nbsp;fit ualde nocens,

Dilui’t tacitam obiedi'onem,Poterat enim obqci. Quid uideatur de illis, qui legi obediunt,Qi.iales funt non modo Hypocrite,quorum eft inculpata ui^ ta,fedctiamSan(fti,utEfaiasJoannesBaptifta8dc* De bis quæritur, an non Lex ejft/fjiri« fint lege iuftif An lex non profit eis ad uitam, hoc eft, ad remiflionem peccatOi« rum8^uiuificationem f Hic Paulus reipondet,Imó inquitlexeftfpirituaîis, ego autem carnalis, Quafi dicat, Net^ ego,ne(j quiiquam legi fatisfacit, Quia lex eft ipiritualisjid eft,requirens ipiritualem perfeélam obedientiam^quam non præftat natura carnalis»

Eft4 diligenter hoc loco obicruandum, quid uocet fpirituale» Opponit enim politicæfeucxternædifciplinæ,quæuocatur carnalis diiciplinaamp; iufti* cia, Quafi dicat, Lex non eft tantiim doeftrina politica, id eft, cui externa difci^ plina iàtisfacere poflit t Sed requirit ipiritualem obedientiam,id cft,fpirituales motus,illuftrem agnitionem Dei,timorcm,fiduciam,dile(ftionem Dei,amp; alios motus pios ardentes fine cocupiicêtia. Quia uerd cor hominis non eft tale,ideo lexeft minifterium damnans peccatum, amp;nbsp;uerê perterrefaciens corda»

Aliena eft igitur ab hoc diefto Pauli interpretatio Origenis, amp;nbsp;ftmilium, Merpretntio qui ipiritualeputantfignifiçareidem quodallegoricum» Et poftea totam Les gern tantum intelligunt eflè doeftrinam de externis moribus3amp; putant poftè les gi iàtisfieri» Sed nos antithefin teneamus, quôd ipirituale opponat externæ dis îciplinæ,que eft carnalis iufticia,non fpiritualis : Quia ipirituale fignifîcat mos tüs agentes cû Deo» Hæc igitur antithefis multum lucis addit,cùm interprétas mur,Lexeftipiritualis,ideft,non tantiim politica,ièd requirens ipiritualem perfeeftam obedientiam,Et minifterium non tarnen externum,ièd quo Deus iudicat amp;nbsp;damnat peccata,amp; perterrefacit corda» Porrô etfi ratio humana tan turn intelligit Legem de politicis moribus,Tarnen Euangelium in prædicatios nepeenitentiæ, detrahithumanis cordibus uelum Moifi,id eft,falfam opinios velum Koß. nem de le2:e,8ó arouit ipiam iufticiam legis,id eft,Externa iufticia non iàtisfieri Egi» Et teftatur, quód lex requirat perfeeftam obedientiam 8óc»

Deinde Paulus déclarât inftitutam Propofîtionem : Lex eft ipiritualis, Ego autem fum carnalis,citm commemorat ienon iàtisfacere legi,ièd habere incarne impetus pugnantes cum lege Dei: additetiam declarationem,quid Uelit intelligi per hgc uerba,Ego fum carnalis,quia fubijeit hæc uerba : Venuns datus fub peccatum» Quibus uerbis fignifîcat naturam non habere fpiritualem obedientiam,fed uiciofamefte, amp;nbsp;ieruam ieu captiuam peccati,id eft, corruptâ» Hic totus locus declarat, qualis fit corruptio natutæ,amp; quód peccatum origis PeccMum ori nale non fit tantum imputatio,ièd reipiaquædam corruptio in natura» Hæc neceiîèeft tradiin Ecclefîa,ut agnoicamus peccatum,amp;èregione magnitudo benefîcij Chrifti cognofei poflît»Quarc diligenter hæc uerba expendenda iunt, Venundatus fub peccatum,ut magnitudo peccati nbsp;ièruitus intenigatur,quôd venunddtat

uidelicet natura uerè corruptâ amp;nbsp;uiciofa fît» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatü.

Hæc eludunt aliqui, fîngunt Paulum hîc loqui,non de fua peribna,non de conuerfîs amp;nbsp;Sanôlis, ièd de impqs» Hec cauillatio repudianda eft, Vt enim Dauid de fe ÔC de omnibus Saneftis Ioquitur,cum ait: Non iuftifîcabitur in con fpeclu tuo omnis uiuens,Aut cum ait:Ecce in iniquitatibus conceptus fum ôôc» ita Paulus de iè loquitur,ôd fuo exemple omnes Sandèoscompleèfitur» Cùm igitur hæc interpretatio Pauli habeat firma 8C illuftria teftimonia in pfalmis, eft certa,nec affingendæ funt alienæ interpretationes»

993 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et ISTOL a M

CdnuiKiu,» Significatautem carnalis natura, naturam hominis per fèfè non inteïU^ appetcntem ipirituah'a, id eft,dubitantem dc Deo uacuam timo^ rc Dei, amp;nbsp;fecuram,8ó aut contemnentem iudiciiim Dei, aut ira feen rem iudicio Dei: Et è regione appetentem carnalia, uoluptates,opes,gloriam,confîdenteni non Dei auxilio,quod non cernit,fèd præfèntibus rebus,ut uirib. fàpientiæ aut iufticiæ, Talis eft natura Humana fine Spiritu fandto. Sed cum fide renouatur per Spiritum fanefium, incipitfpiritualis nouitas lucflaricum carnali corrupt!* one, quæ adhuc reliqua eft, donee uiuimus in hoc corpore mortali,

IHudcertamendeindedeferibitPaulus,Quod operor,non agnoftojid eft, non approbo,Quafi dicat,Sentio meam naturam repugnare legi Dei, me non habere ardentes motus timoris,fidei, dilectionis Dei. Item in afflieftioni* bus répugnât natura uoluntati Dei, cupit excutere afflidtiones, Sc quærit præ^ fidia corporalia. Incurrunt in animum fæpè dubitationes de Deo. T aies inte* riores motus fignificat Paulus cûm inquit : Quod operor non approbo, id eft, cumillis uiciofis motibus ludatur in me fpiritualis nouitas, Sôimprobat ilia uita,

Hanepugnam deinde pluribus uerbis deferibit : Non quod uolo bonum ïd faciojid eft, Etfi habeo incoatum timorem, tarnen ilîe impeditur naturali fe=« curitate, ne fit tantus,quantus eflè debeat. Etfi habeo incoatam fidem, tarne ilia impeditur naturali dubitatione, ne fit latis firma. Etfi habeo incoatam diledi* onem,tamen illa impeditur concup]Icentia,ne làtis ardeat amp;nbsp;flagret.

Loquitur autem non de leuibus affècftibus amp;nbsp;tentationibus, lêd de acerrb mis motibus, Ideo^ ufus eft uerbis illuftribus, Nominat militiam amp;nbsp;capdub tatem, ut fignificet uehementes motus efle : Sicut experimur in calamitatibus, in morte, quam difficile fit obedire. Tota natura frémit, indignatur,amp; repug* nat. Item dubitatio naturalis amp;nbsp;confpedus peccati ita terrent, ut etiam prj op* primanturdelperabundi, Sicut Dauid læpê conqueritur. Hæc captiuitas in impatientia ôô pauoribus perfpicuè conipicitur. Sed hæc peccata interiora no ' nbsp;nbsp;cernunt lècuri amp;nbsp;imprj,ideo exténuant peccatû originale amp;nbsp;concupilcentiam.

Quare hune locum teneamus, amp;nbsp;faifîs opinionibus de lege amp;nbsp;peccato op* ponamus. Hincdifcimus,quôd legis impletio non fit tantum externa dilcipli* na,quôd peccatum originale fit reipfa corruptio quædam in natura hominis, quæ damnatur lege Dei,quód concupifeentia etiam in Sandis fit peccatum fua natura, led pijs credentibus condonatur. Item, quôd nec Sandi làtisfaciant le* ^gi Dei. Item,quôd Sandi lern per habeant opus remiftîone peccatorum. Quôd noftra impletio legis, lèu diledio, lèu opera non fint digna,propter quæ fimus iufti,id eft, accept!, nec fihtdigna uita æterna. Sed fide propter Mediatoren! Chriftum accipimus remiffionem peccatorum,amp; imputatione iufticiæ,uitam ^*gt;««47 f4 æternam. itaej multiplicem dodrinam continet hoc caput, de peccato, de lege^ pitii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ de reliqurjs peccati in Sandis. Quare diligenter merainerimus, ubi utendum

fit hoc capite,quia multas falfaSjSdcarnalesopiniones réfutât de peccato amp;nbsp;de Lene.

Præterea hic reprehendenda eft falla imaginatio illorum, qui fingunt Paulum affumere alienam perfonam impq in hoc loco, Et negant hoc certamê, quo

quod bïcdefcribitur, conuenire in perfonam conuerfi amp;nbsp;fancflificati, Quafî in fandificatis nullæ fint reliquiae peccati, aut natura penitus fit renouata, Sgt;C nulli fint uiciofi motus»

Facile autem illa imaginatio refelli potefl confènfu fcripturarum» Nam Sc in Galat, fimiliter deichbitur hoe certamen in SancTrisjCiim inquit : Spiritus concupiicit aduerfus carnem,Caro aduerfus ipiritum. Et firpè in Pialmis, Da* uid conuerfus nbsp;Sandlus déplorât præfèns peccatum, ut in Pfal, De profundis

amp;:c, Pfal, 19, Delidla quisintelligitf Aboccultismeismundame,EtPialm, I4}, Non intres in indicium cum feruo tuOjqui non iuftifîcabitur in confpecflu tuo omnis uiuens. Et Pßl, 33, Pro hoc orabit ad te omnis fàncflus ôlt;rc. Hæc te* ftimonia Pfalmorum prorfus conièntiunt cum hoc loco Pauli,amp; idem docent, quod hic diiputat Paulus,uidelicet,Quód nemo Legi fàtisfaciat, quód mane* ant in Samflis reliquia? peccati, Quód lancfti fint iufîi, id eft, accept! per miferi* cordiam, credentes fibi remitti pcccata propter Chriftum, Sicut igitur in Pial* inis, exemplo Dauidis,defcribuntur omnes conuerfi nbsp;ianfti in Ecclefia, Ita

hic Paulus de fe conucrib amp;nbsp;fanftificato loquitur,amp; fuo exemplo deftribit om* nes faniftos in Ecdeiia.

Id^oftenduntipfaucrba, cum inquit :Delelt;ftor lege Dei, Item: Mente °“ fcruio legi Dei, Item: Veile adeft mihi, Nam in impqs etiamfi eft noticia ali* qua legis, tarnen non eft illud uelle,aut delecftari lege Dei, de quo hic loquitur, Non enim frim'de intelligenda funt hæc uerba : Deleólor lege Dei, Veile adeft mihi SCc, Sed teftattir Paulus Ie habere incoatam obedientiam, agnoftere De* Um, confidere Deo, non relinqui in dubitatione, fed erigi fide, Item, libenter obedire Deo in afflidionibus, Hæc fignificat uerbum Delecftor lege Dei, quæ certe non funt in impijs*

Rurfus etiam hic monendus eft leiftor de diferimine interioris,amp; exterio* ris hominis,de mente amp;nbsp;de carne» Interior homo fignificat hominem,quatenus ^nttrior ho* renouatuscftSpirituIando, hoc eft, quatenus habet uerum timorem 80 ue*quot;^‘ ram fiduciam, Jta mens non fignificat hic tantum partem cognofcentem,ied utramq: partem,cognolccntem amp;nbsp;appetentem, quatenus renouataeft Spiritu fanifiojficut inquit : Ego autem mente fcruio legi Dei. »

Econtra exterior homo, icu Caro, fignificant totum hominem, quatenus Exterior boa non eft renouatus Spiritu fandlo. Et fignificant non tantum appetitiones len* fuLim aut externa membra, fed etiam potentias fiiperiores, rationem ÓÓ uolun* tatem,quatenus non funt renouati : Sicut infra rurfus dicendum eft.

Qiiod inquit : Mifer ego, quis me liberabit à corpore huius mortisf uox Mifcr ego ho* eft non impq amp;nbsp;iècuri,fèd conuerfi,qui uerfatur in co certamine, quod eft pro* »«o« prium pœnitcntiæ. Hunc igitur locum nobis inter exempla pcenitentiæ pro« ponamus,amp;diicamustalem elle perpetuam pocnitentiam piorum, uidelicet agnofeere miftriam cum ingenti dolore, hoc eft, expaueftere, aliquo modo ui« piorum pœni dentes morbum naturæ, quód non funt ardentes pfi motus in nobis, Timor, tentû perpe* fides, dile(ftiofrigcnt,amp;interim earn ales curæ 8c affèótus magis eminent, magna pars uitæ direóla eft ad carnalia confilia: non toto impetu quæritur gio ria Dei, Hpe uicia uidere debent prj,agentes pocnitentiam, ut exclamemus cum Paulo : Quis nos liberabit à corpore mortis huius f

ab bac mortCjGd à corpore. Non eni'm de pœna tantum Ioqui'tur,fed de peécâ# to. Et teftatur corpus jpfum, hoc eftj banc naturam carnaîem immerfàm elle CorpMiwr» peccatoamp;morti. Ciimenim nommât Corpus mords, intelb'git naturam im^ tK» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merfam peccato, amp;nbsp;propter peccatum fubiedam morti, hoc eft, fubiedam iræ

Del, pccni's, terroribus, mord æternæ amp;c. Sicut Pfaimo 28, dicitur : Propter im’quitatem corripuifti hominem.

Gr4fi4. T T Avenus dixit de peccato amp;nbsp;de Lege. Nunc redit ad delcn'ptioiiem grati'æ, •ïLlpoteft enim quær],Si adhuc eft peccatum in renads,Quomodo l'gitur funt l'ufti f quomodo hunt falui îT Hic refpondet amp;nbsp;déclarât amplitudinem gradæ. Di'ftum eft autem fuprsi, quod gratia bgnificet acceptadonem gratuitam, qua hicdeftribit negaduè.

ld eftjiLiftificad fide placent Deo propter Chriftum, etiamfi adhuc m eis hæret peccatum, uidelicet concupiftenda èc uiciofi affeiftus. Non enim,inquit, nullum eftc peccatum in pqs, ièd nullam condemnationem. Et hæc eft princi* palis propofido in hoe loco de gratia, Eft(^ doftrina iïmpb'citer neceftaria irt Ecclefia,Quod uidelicet renati non propter impletionem legis, aut propriam dignitatem, fed propter Chriftum fide fint iufti, id eft, accepd, quanquam ad^ hue in cis hæret peccatum, id eft, concupiftenda.

Ainiuldntu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ed in propofidone additur, Ambulandbus ftcundum ipiritum. Hoc ad

bus fecundum leftum eft propter duas caulas : Prior eft, ut oftendat fidem non efle cogitation }jgt;iri{um, nern humanam, ftd motum Spiritus iàncfti. Altera caufa eft, ut feiamus hanC fidem non elle in his, qui ambulant ftcundum carnem,hoc eft,qui funt fine pee nitenda, Sóruunt in peccata contra conftientiam. Nam in his, quia deleftaun tur peccato, neep contritio eft, necg remiftio peccati. Docct igitur Paulus, quon modo iuftificati placeant,ftilicet,non quia Legi fatisfaciuntftd quia credunt in Chriftum, Et quód tabs fides fit motus Spiritus ianfti, amp;nbsp;non fit in his, qui ambulant ftcundum carncm, hoc eft,qui funt fine pccnitentia, amp;nbsp;indulgent aft fetfdbuscarnalibus contra conftientiam.

Deinde addit rationem ftu declarationem propofitionis. Qua lex fpin'a tus uitæ Id eft,Ita iuftificatus fum, quia fide, qua apprehendi Chriftum, 1ft beratus fum .à terroribus peccati bC mortis, Et hæc ipfà liberatio eft uiuificatio, id eft,incoatio nouæ amp;nbsp;æternæ uitæ.

Lex fpiritus uitæ amp;fc. Ergo lex iuftificat. Lex fignificat doeftrinam : Dilft lt;nbsp;ges Dominum Deum tuum amp;^c. R. Addit,Lex fpiritus. Ergo intelligit fpirft turn gubernantem,id eft,ilia gubernatio,motus ipirituabs,qui uiuificat apprêt henfione Chrifti, file motus eft fpiritus.

texßiiritm Diligenter autem hoc loco uocabula confideranda funt. Nam lex in his «ù*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbis : Lex ijairitus uitæ amp;Sc. non fignificat doeftrinam legis. Inquit enim: Lex

Ipiritus,hoc eft, Ijîiritus gubernans, ftu mouens, ftu uiuifi'cans. Eft^ Metalen pfis,Lex fpiritus,id eft,gubernatio ftu motus fpiritus.

Et ut diftrtè intelligatur fidcs, quæ apprehendit Chriftum, nec intelliga^ tur aliquod opus Legis, ipft Paulus fubqcit : Lex fpiritus uitæ in Chrifto fefii, id eft,Illa gubernatio fpiritualis quæ uiuificat, apprehendens Chriftum lefum.

Vult igitur nos fideamp;SagnidoneChriftiuiuifîcari SC liberari à pcccato,^^ morte, quafi dicat, Non propter Legis impletionem, fed quia apprehendiftis Chriftum ♦

Facit igitur antithe(în,opponit fîdem Sôagnitionem Chrifti ci,quod pro prié lex dicitur,Quafîdicaï, fides amp;agnitio Chrifti tollit Legem accufantem êc damnantem.Sicut poftea inquiuLiberauit me lege peccati mortis.Eft^ fumma fèntcntiæ,Iuftificatis non eft condemnatio, Non quia habent legis im^ pictionem, fed quia fide in Chriftum uiuificantur amp;nbsp;liberantur â maledicftionc Icpis feu à damnatione.

Sequitur ratio,in qua iterum proponitur antithefis legis beneRcij Chrb fti, Primum autem Grammatica fyntaxis confideretur, amp;conftruatur perio« dirs hoc modo» Quia cum impoflibile eftet legi, fcilicet tollere peccatum.Ed quód per carnem lex non poterat fieri »’Deus mißt fih'um fuum in fimilitudi# ne carnis pcccati, per peccatum damnauitpeccatum, in carne, ut iuftificatio legis impleretur, Hæc ièntentia tota eft J'iJ'acrKaAzKiî, Sc continet præcipua teß:b monia de lege,de operibus,amp; de iuftificatione, feu de merito Chrifti, Et pris« mum dare dicit,quód lex non fiat nec impleatur per hanc corruptam naturam* Docetitem,quód operanoftranon tollantpeccatum,feu non libèrent nos â peccato amp;nbsp;a morte, Ergo falfa eft imaginatio aduerlariorum,qui fingunt homi nes mereri remiftionem peccatorum per propria opera. Item homines efle iua ftos propter propriam legis impletionem,

Hæc traduntur in prima parte periodi. Cum legi impoflibile eilet toile* re peccatum. Item cum poftca ait : Quia infirmabatur per carnem, id eft, non poterat fieri per hanc corruptam naturam,

Magna eft emphafis in his uerbis: Mißt Filium in fimilitudine carnis peccati» Item : Per peccatum damnauit peccatum, Intelligit enim Chriftum ita mifliim efle, ut fubijeeretur pccnis pcccati, doloribus, pauoribus morti, Si* cut ad Philippenfes fecundo inquit : In fimilitudine hominum fa dus, ôd habi* tu inuentus ut homo amp;c» Et poftea uocat Chriftum peccatum eùm ait»’Per pec* catum, fcilicet Chriftum, damnauit, id eft, fuftulit, feu irritum feck peccatum amp;damnationeminhominibus,Ideft,Poftquam ipfe Chriftus faeftus eft boa ftia pro nobis fatisfaciens, nos deinde fumus liberati »1 peccato ÔC ó pcena æc.

Eftautemprimumobferuandaphrafis,quód ait Chriftum factum effe chri/lMfa. peccatum feu hoftiam pro peccato. Nam in hoc loco : Per peccatum, uox pec* peccatii. cati fignificat Hebraico more hoftiam pro peccato, id eft, multam, feu fàtisfa* (ftionem pro peccato, Sicut Latini piaculum dixerunt, Græci xoéeap^a Eftcß ba tnilis fignificatio, ut in uocabulis malediôtum anathcma,quæ fignifi'cant res deftinatasadpœnam,adplacandam iram Dei. Ita Efaias de Chrifto inquit: Quia ponet animam fuam peccatum, id eft, hoftiam pro peccato» Idco Sc Pau* lus toties inculcat,2» Corinth» Eum qui non nouerat peccatum, pro nobis fc* cit peccatum, id eft, hoftiam, quæ fuftineret pcenam peccati,fàtisfaceret pro peccatis noftris» Et ad Galat» fimiliter fadlum effe ait Chriftum malcdi(ftum,id eft, piaculum,fuftinens maledidionein amp;nbsp;iram Dei aduerfus peccatum»

~ Eft ita(]ï (ecundó confiderandum, quanta fithumiliatio Chrifti* Cum .n* pro omnium pcccati's pafTus fit, fuftinuit iram Dei, amp;nbsp;ueros terrores acluerfus peccata, noftra ui'ce, uelut infi'mus abicdiflimus omnium pcccatorunijSicuc inquit Eiàias : Dominus pofuit in co iniquitatcs omnium noftriim.

HæccogitandafuntjUttimorem ôc fidcm exufcitent,nec exiftimemus frufi:rahæcfalt;flaefl€,ièdmagnitudincmiræ Dciaduerfus peccatum confide=lt; ‘ remus. Et rurfuserigamus fidem,cûm cogitabimus, qualis hæc hoftia fuerir, quomodo fit humiliata, quàm horribiliter Deus irafcatur peccato, cûni uolue^ rit fiîium fieri talemuidlimam. Et rurfus quantum habeamus pignus miièri« cordiæ, quôd ilia uidlima iram in iè tranftulit Sic.

Tcce dgnui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc omnia proponuntur etiam in illis uerbis : Ecce agnus Dei, qui toiïit

D«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatamundi. Diciturenim agnus,quiaeftuiélima. Etfacrificiaindeufqi ab

initiomundifignificâruntuenturam talem hoftiam,quæ moritura eflêt pro peccatis humani generis. In textu eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quod poteft exponi propter

peccatum,idcfl,propter hoftiam,uel pro ilia hoftia, Eft^ figura orationis ex Leuitico fumta,ubi hoftiam pro peccato,Græci uerterunt hac formula Tf'aç, Poteris igitur interpretari, co'ndemnauit peccatum in carne, id eft, homw num pcccata : Propter peccatum, id eft, propter hoftiam exhibitam, ucl pro peccato, id eft, pro hoftia exhibita,

Crfilîrfrnww. Nonnihil etiam ad uocabulorum uim intelligcndam,conducent hiftoriæ Si uetcres ritus, Nam KaGap/xaTa uocabantur atrociftïmis deliftis polluti, quos /^treuf, nbsp;nbsp;nbsp;Deus Si homines execrarentur. Si propter quos uideretur pollui natura reru.

Si Deus pleftere rcliquos homines: Sicut Atreus,qui dedit fratri liberos edem^ dos, Nero Si fimilia porten ta, T ales fünt Blafphemi, Idolatræ, Hæretici, ranni, incefti, parricidæ, Sicut ille in tragcedia inquit : Diftedite à me,ne um=» bra noccat bonis,

Phrafis eft Hebraiea : Condemnauit peccatum, pro puniuit,hoc eft,abo:« leuit Si extinxit, ut iam irritum eftet, ucl prorfus non eflet reliquum. Diftimi:« lis phrafis eft,fidicas : Legeantea fuifte condemnatum peccatum, tunc enim damnare fignificat, non tollere peccatum, fed reum arguere manens peccatum. Si manête reatu,8C ira. Sed in hoc loco,ciim Paulus inquit : Peccatum condemn natum efte propter hoftiam Chriftum,damnare fignificat tollere,ftu extingue* re peccatum. Si tollere reatum Si iram,

Hæcdiftimilitudoin phrafi obieruandaeft, Itaq? hæceftfèntentia : Pro^ pter Chriftum peccatum in carne,id cft,in natura hominum eft abolitum, Id^

• dupliciterintelligidebet:Primnmimputatione,quiaenim remilfum eft, Si nonimputaturnobiscredentibus peccatum,adhuchærensin natura noftra, ideo eft abolitum, hoc eft, irritum, nc accuftt, ne condemnet credentes : Secuni» dó, fie abolitum eft,ut iam coeperit reipfa extingui,amp; incoetur nouitas ipiritu* alis, quæcritconfummata,cùminrefurre(ftione ueftiemurnoua natura Si iud fticiafine peccato,

Eodem pertinet, quod poftea lequitur : Vt ius legis in nobis impleatur, id eft,ut confummate habeamus id,quod lex requirit,id eft,ut iufti reputemur, Primum ergo de imputatione intelligatur, quód fide propter Chriftum lex in nobis impleatur, IciIicetimputatiuè,hoceft,Quód fide propter Chriftum re^ putemur

Jiutemur luftïjpehnde ac fi Legi' fatisfaceremuSjCiïm tarnen adhuc ha?reat in nobis peccatum,8^ proculabfimus ab impletione Legis* Secundó intelligatuf deefïcclu,uidelicec,iit incoëtur in nobis nouitas,donato Spiricu fandlojeacj no uitas erit perfedèa amp;nbsp;coniummata iufticiajSó obedientia,8dimpletioLegis, tune cùm prorfus deleta hac infirmitate carnisjueftiemur tota nouitate fpiritiP alij quæ eft integra iufticia amp;nbsp;obedientia fine peccato»

SciatautemLecfiorhancrationemaccommodandam efiè ad infiitutam propofitionem, uidelicet : Nulla nunc condemnatio eft his,qui funt in Cbrifio Nam nt banc propofitionem confirmaret, adtjch iequentia,eft^ hæc firm* ma : Credentes funt iufti, id eft, accept! Deo propter Chriftum,etiamfi legi no fatisfaciunt* Ratio eft : Quia enim Chriftus pro nobis fatftus eft ui(ftima,amp; fui^ ftulitpeccatum,ideo iam non accufat Lexcredentes,fedfumusiuftipropter Chriftum fide,perindc ac fi legi fatisfaceremus, Sicut amp;nbsp;in Galat* inquit: Chri* ftus liberauit nos â maledicftione Legis, fadhus pro nobis maledidlum* Hæc eft fumma accommodationis*

Sed ufus etiam cogitandus eft,continct enim duplicem doclrinam, ut fii^ pr*^monui*ConlbIaturpios,utintenigant,quomodo placeant Deo* Rurfus etiam humiliât fuperbos, ut meminerimus, nos habere peccatum, non iatis^ faccre Legi* Quare rcpudiandæ funt opiniones aduerfariorum,de merito con^ digni,deperfedlioneamp;c*HæcdeaccommodationeSCufu monere neceflc eft* Nam line ufu non poteft intelligi amplitudo huius bcneficrj*

Cæterùmintextuadditumeft: Non fecundum carnem ambulantibus, ■ fed ftcundum fpiritum* Hic, ut fuprâ dixi, teftatur,quód donetur Spiritus Ian# dlus* Itcm,qu0d non retineant iufticiam donatam illi,qui funt fine pocnitentia, amp;nbsp;non repugnant carnalibus cupiditatibus.

Inftituitur antithefis, ut difcernatur iufticia humana ab hac Ipirituali Só îeterna, de qua concionatur Euangelium* Eft^ hic præcipua dilputatio : Quid aro, uocabulum caro fignificct* Aliqui enim imaginati funt, Carne fignificari tan^s turn appetitiones fenfuum* Deinde affingunt rationem amp;nbsp;uoluntate legi Dei, etiam fine Spiritu lanfto, pofte obcdire amp;nbsp;cfficere diledlionem Dei,tidem amp;nbsp;ba miles motus. Et Spiritum intclliguntcogitationes Só conatus rationis amp;nbsp;uogt; luntatis fine Spiritu fanfto; Atcß ita transformant Euangelium in Philofophi=s am*

Hæc deprauatio Paulinæ fèntcntiæ procul repudianda eft,8ó econtra fta^ tuendum, quod caro uere SC proprie fignificct totam naturam hominis, appca titiones fenfuum, amp;nbsp;rationem amp;nbsp;uoluntatem fine Spiritu fando* Et econtr^ Spiritus fignificct Spiritum fanftum, aut motus ortos â Spiritu landlo in no^ bis*

Itacj fecundum carnem efTe,fignificat fine Spiritu fanclo efïè* Et fàpere bca secundum cundum carnem,fi2nificat habere copitationem.feu indicium rationale,amp;r abca dt:us,fenfus amp;nbsp;uoluntatis,quales funt fine Spiritu fandto :Vt intelligere amp;nbsp;appe tere uoluptates,opes,tranquillitatem,gloriam* Et hic fummus gradus eft,intcb ligere ciuilem iufticiam, amp;nbsp;hanc plurimi facerc Sc appetere,cum interim cor be fine timoré Dei,plenum dubitationc Ô6 ignoratione Dei. Econtra fapere fccun dum fpiritum, eft fpiritualiter iudicare,amp; habere motus fpirituales, id eft.

ïucemjquaagnofciturDeusjamp;uerospauores, acucram fidudam ludlantem cum dubitatione*

Njn omnes Hïc fènfus fignifïcat cogitationem, appetitiones {ènfuum Sc uoluntagt; Nam Paulus compledtitur xóyo/j amp;nbsp;opA«$5amp; loquitur Paulus de cogitadone oyi,/îc«tsop= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fèntentia,quódiufticiahumana,Philofophia,

yixi cfucr/xai Lcgcs ciuitatum, imó ipfa Lex Deijficut earn ratio fine fide 8C fine Spiritu noiifuntutci: nbsp;nbsp;nbsp;copitat conatur facere, fint mors, id eft, res non uiuificantes coram Deo,

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imó motus rati'onis, agentes cum Deo fine fide, funt etiam peccata, quare uere

Necß ftquitur inde,Pfiilo{bphiam aut Leges malas efte, Sed Pfii'Iofophia 60 leges ferui'unt corporali uitæ,amp; quanquam funt res bonæ, cum fuo loco ut^ mur, tarnen non uiuificant in iudicio Dei, non uiuificant uita æterna : Imó nee lex Dei uiuificat uita æterna, ac ne quidem fatis intelligitur fine Spiritu fando»

. nbsp;nbsp;nbsp;Id eft,liera conlôlatio, quæ fit fide per Spiritum fandum, eft motus, quo

uere agnoftitur, apprehenditur,amp; inuocatur Deus,8c concipiuntur noua lux, noticia,uita bC gaudium conicientiæ. Sicut infra inquit : Accepiftis Ipiritum adoptionis filiorum, quo clamamus Abba pater, id eft, quo uere agnofeimus Deum* Et hi motus funt liberatio â morte æterna,8lt;r incoatio uitæ æternæ, Sp cut Chriftus inquit, Ioan, 17. Hæc eft uita æterna, ut agnoftant te Deum uerû, Só quem mififti lefum Chriftum. Tales motus non exiftunt in hominibus fine fide,amp; fine Spiritu fanden Ideo hanc collationem inftituit Paulus, ut dilcernat fpiritualem amp;nbsp;carnalem iufticiam. Et lequitur ratio, quæ déclarât, quales fint motus in natura hominis, fine fide, amp;nbsp;fine Spiritu fando, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i

Hic locus maxime réfutât Pelagianos,amp; omnes, qui imaginantur, homi* nes fine Spiritu lando Legi Deiobedire , imó etiam legi Dei fatisfacere, Sed hic error inde oritur, Quod putantLege Dei tantum externam diftiplinam re quiri, Hæc imaginatio abducit eos à reda uia»

Sciendum eft igitur,Lege Dei requin' interiorem obedientiam,5lt;^ quidê perfedam ac integra. Loquitur ergo Paulus hic de interioribus uicfis, de mor^ bo originis, de ignoratione Dei, de perpétua dubitatione, de concupilcentia» Animus lecurus fine Spiritu lando, non uidet iram nbsp;iudicium Dei. Hæc du^

bitatio amp;nbsp;fecuritas eft contemtus Dei, Rurfus animus perterrefadus, ut in Saul amp;nbsp;luda, ubi funt terrores fine fide, 80 confolatione Spiritus landi, fugit 1 iram amp;nbsp;iudicium Dei, amp;nbsp;concipit horribilem fremitum amp;nbsp;indignationem adgt; uerfus Deum,

Ita^ Paulus non tantum appetitiones inordinatas fenfuu,ut libidines,uel alia nota uicia,odia,rapacitatem,amp; fimilia hic acculât, fed multó magis fontes horum malorum,lcilicet ignorationem Dei,dubitationem,contemtum, indig* nationemaduerfusDeum,Deni(j omnes impetus pugnantes cum Lege Dei compleditur, cum ait :Senfus carnis inimicicia eft aduerliis Deum, Vfus eft Paulus atroci uocabulo,ut cooitet Ledor multó maiorem efle infirmitatem na turæ humanæ,qu^m ut ratio humana poflit earn latis uidere aut iudicare.

' AT) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S CAT. nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iooz

Hæcantithefîsideodiligenterobferuandaeft, quia clare oftendit,quid Paulus uocet carnem nbsp;nbsp;fpiritum. Quia .n» inquit : Spiritus Dei,item Spiritus spiritui.

Chriftijfàtis conftat eûloqui de Spiritu (àn(fto,Deo. Ergo econtrâcaro intelli« gi debet,quidquid eft in homine fine Spiritu ianclo,uidelicet,nô tantum appcs ritus iènfitiuusjièd etiam ratio amp;nbsp;uoluntas fine Spiritu ianifto. Eft igitur hic lo^ eus obftruanduSjUt habeamus teftimonium de fignificatione harum uocum»

Item, manifeftè refutantur Pelagiani amp;nbsp;fimiles,qui fingunt homines Hnc Spiritu iandto efle iuftos. Item Scholaftici dixerunt, meren' remiftionem pecca torum, 8Cgratiam,fineSpiritufan(fto, Hicautem erudiantur conicientiæ, ut diftant effi'ei motus Spiritus fanóti per uerbum, ÔC quód Spiritus iàndlus comi teturuerbum. Fiunt igitur motus fpirituales, ciiminueris pauoribus iterum confblamur nos uerbo Euangelij, ficut textus inquit : Fides ex auditu cft» Item ad Galatas : Vt promiftio Ipiritus detur per fidem

Quod inquit. Si Chriftus in uobis eft, intelligendum eft per Spiritum fan(ftum,ficutpofteainquit:Spirituseiusquiexcitauit lefum, habitat in uo^^ bis»

Hax:Ièntentiadocet,quareinSan(ftisfint reliquæ afflieftiones, 5ó mors» Poterat enim obi)ci,Si credentes funt iufti fill} Dei,amp;: hæredes uitæ æternæ, cur adhuc funt onerati morte amp;nbsp;alqs miferrfs^:’ Imo nullum genus hominum eft calamitofius,quam prj, quia diabolus miindus exercent aduerfus eos horrid bilem læuitiam. Quam ob caulâmf Paulus reipondet: Quia adhuc in carne reliquumeft pcccatum»

Quanquam igitur in imprjscalamitates amp;nbsp;mors funt fimpliciter pœnæ peccati, tarnen in Saneftis funt exercitia,inquibus debet crelcere nouitas fpiri^ tualis, èc mors eft uia, qua prorfusexuti peccato, ueftiamur noua natura* Hoc diferimen diligenter obicruandum eft, quód inimprjs afflilt;ftioncs fimpliciter fint pcenæ, In Saniftis uerô exercitia uia, qua aboleatur uicioià inquinara caro. Sic ergo intelligatur hic locus : Corpus eft mortuum, id eft, mqrtificatur propter peccatum, fcilicet præièns, quod adhuc hæret in carne Sandor um, ÔC abolendum eft ifta morte,ut poftîmus renouata carne ueftiri.

Hîcadduntur diiputationes de fatisfadionibus, An poft remiftionem Dijpa^onet culpæ, imponat Deus ut claucs, pœnas ali quas, quæ fint compenlàtio pro morte æterna. Breuiter relpondeo, Poteftas clauium non habet mandatum im ponendi poenas.

« Sccundó, Etiamfi Deus aliquando imponit poenas,ut Datiidi poft aduF terium, tarnen inde non fit régula uniuerfalis, Et nequaquam ièntiendum eft, nullum pcccatum remitti fine poena, quiapfomiftiones toties inculcant nobis etiampoenarumremiftionem,Item,EtiamfiDeus poenas corporales aliqui^ bus imponit, tarnen non poftunt remitti poteftate clauium, ut morbi, bclla, Sé fimiles calamitates.

Præterea peculiares afflidiones interdum Sandis imponuntur, ut Elai^ ' aseft diftedus,Ieremias lapidatus, loannes Baptifta decollatus amp;c. Heafflidi* ones non funt pœnæ pro certis peccatis , led fingularia opera, in quibus

Difpuatio Deus uuk oftenderc fuam gloriam» Sicut QC Propheta inquit : Etiam innocensï lob. tes bibent cab'cem amp;fc» Et hue pcrtinet difputatio lob, qui negat fe propter pec^ cataaffligi, Docetenimpiosutrum(^,quód propter arflidiones non fint reici* (fih Item, quod affliefiiones imponantur etiam alio confilio Dei,nec lemper fint pcenæcertorum peccatorum,

Hine perfpicuum eft non eile Regulam facicndam,quód afflicftiones fint fatisfa(ftiones,aut pœnæ pro certis peccatis» V t igitur afflió:iones non funt lem per pœnæ, ica fine certis pœnis fæpèremittuntur peccata, ficut promittit De^i us in ftriptura, agentibus pœnitcntiam mitigaturum fc efTe calamitates. Et Paulus inquit : Si nos ipfi iudicaremus,non iudicaremur îi Domino»

Poftremó illud iciendum eft,Etfi imponuntur pœnæ uel exercitia,tamen non funt compenfationcs pro morte æterna, quia tantum mors Chrifti eft fa^ tisfadlio amp;nbsp;compenGtio pro morte æterna,Sicut ftriptum eft: Quia ponet ani# mam fuam pro peccato. Item : O mors ero mors tua,amp;c, Quare opinio aduers« Griorum de fatisfatftionibus rerjeienda eft»

cata,ctiam corporalibus pœnis. Et quód mitiget pœnas,aut mutet propter pœ nitentiam» Sunt 8ó docendi pij in afflidionibus, ut Giant afflidiones non éfie figna iræ, etiamfi eftènt pœnæ, amp;nbsp;tarnen ne quidem Gmper pœnas eflè,fed ex^ creitia aut fingularia opera, in quibus Deus uult nos agnoGere infîrmitatem noftramjSC rurfus fide amp;nbsp;intiocatione erigi,ut crefeat nouitas Ipiritualis. Ita Ec ckfia cft fubieda afflidionibus,ficut infrô rurfus dicetur : Oportet nos fieri fi^ Ecclefiäfub‘ miles imaginis filij Dei. Et hîc ait,Ecclefi'am lubiedam eftè morti,propter prp« peccatum,utaboleatur uicioG caro» Et tarnen additeiGliberatos d morte credentes,GiIicet,quia uiuant fpiritu,8c Deus rurfus fit uiuifîcaturus corpora»

Itaq? in hac collatione hæc tradidit, Humanam naturam non pofG Gtis* facere Legi Dei, Quare iufticia carnalis non eft iufticia coram Deo, nec uiuifî* cat» Etiamfi autem in Sandis eft reliqua caro, tame placent Deo propter Chri«! ftum,amp; funt liberati ó morte,ita ut fpiritu uiuant,quia Chriftus in eis eft eftk cax, amp;incepiteos uiuificare Spiritu Gndo» Caro autem propter peccatum morti deftinata eft,ut abolita uetuftate, rurfus ueftiamur carne, in qua nihil fit uicq.

Proinde continet hic locus multipliccm dodrinam. Primó,quód humalt; na natura non poftit fatisfaccre legi Dei. Secundó,quód iufticia carnalis,ncc iu ftificet nec uiuificet coram Deo. Tertió,quomodo placeant Gndi, Iibereiv tur Ó mortc,etiamfi adhuc hæret in eis peccatum. Quartó, propter quam cau^ Gm Ecclefia fit fubieda afflidionibus amp;nbsp;morti. Quintó, quid here fignificent uocabula Garnis St Spiritus.

Hadenus abGIuit dodrinam de iuftificatione.Nunc igitur necefte eft ad di dodrinam de noua obedientia. Nam hæc pars in Ecclefia extare debet, ut intelligatur, qualis fit obedientia in SandiSjS^ quale fit pcccatû, propter quod cxcidunt gratia, 80 amittunt fidem ÔÔ Spiritum fandum.

Inftjtuit ergo Paulus propofitionem : Debitores Gjmus,ne obediamus carni. Nam ciim fide renaGimur, incoatur nouitas Ipiritualis, quæ eft incoata obedientia

oïlcdientia crga DE VM. , Eu Legis incoatio in cordibus , Vt fcriptum eft: : Dabo Legem meam in corda eorum. Ergo iam illa nouitas habeat fuos eßi feduS) agnofcat Deum 8c ei obediat, èC repugnet motibus carnis, qui rapiunt contra uoluntatem Den nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir\T-Ai. r T 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;1^'1 Debitor»

Uicit autem diterte : Uebitores lumus. Hane uocem opponit male inteb ligentibus libertatem Euangelicam, quæ libérât,ne accuEmur à. LegCjiion libe ratjue obediamus.Manet enim æterna et immutabilis ordinatio,ut obediamus Deo, Só Euangelium non modo incoat obedientiam, Ed etiam fubijcic nos ost bedientiæ erga Deum*

TSlam ßfecundum carnem '\)ixeritisj isre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~

Propofitioniadditduasrationes, PrimacEfumta^pœnis* Et bic locus eó obEruandus eft, ut teneamus diErimen peccati mortalis, uenialium, hoc eftjtaliumjquæexiftuntinSancftis.Quiaeniminquit: Siatftiones carnis Ipi# ritu mortificabitis, uiuetis, teftatur eftè in Sanctis aliquas alt;ftiones uicioEs, ingt; delicet concupiEentiam,8d uiciofos afteiftus multiplices,dubitationem de Deo, non ardere timore Dei,fidc, dilecftione,Egnitiem in inuocatione tquod illi uos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueni»

CArimtaiiHcf'!af])imp^dentiam,ßammaslibidmumfnon obtemperare fuperiois nbus,incendi cupitate uindidæ,odio, auaricia 8óc, Tales morbi in Sandis,etfi Ent fua natura peccata mortalia, id eft,digna morte æterna, tarnen credenti bus in Chriftum condonantur,qui 06 repugnant bis morbis ,8^ fide apprehenö dunt mediatorem Chriftum,fie fîunt uemaba,id eft,condonata.

Econtrii uerd mortalia fiunt,ciim fi,qui fuerant Endificati,indulgent ÔC obtempérant tabbus affèdibus,nec repugnant amp;nbsp;funt fine pcenitentia*TaIes c« nim amittunt fidem 8ô Spiritum Endum,8ô damnantur æterna morte,nifi re^ deantad pcenitentiam. Sieut Dauid Edus adulter,erat fine fide àC fine Spiritu fando,EtperfiiEt,nifipofteaperpoenitentiamreftitutusenfc't

Hue pertinet didum hoc loco: Si Ecundum carnem uixeritis, id eft,fi op^ sifecundunt temperabitis uiciofis affedibus, moriemini* Et eadem Ententia iæpè repetitur ^‘^rnem uîxe^ in Eripturis, Matth* y* Nifi abundaueritiufticia ueftra, fuper iufticiam Pha^ rifeorum amp;c* i* loan* 3* Omnis qui non Ecit iufticiam, non cft ex Deo* I* C03 rinth* 6, Ne erretis,Scortatores,Idolatræ8ôc* régnum Dei non poflîdebunt* .

Galat* J* Talia Ecientes, regnum Dei non poflîdebunt* «ÇololE 3, Propter quæ uenit ira Dei fuper inobedientes 8ÓC*

SedhîcquæriturdegradujQuando lapfus illi fiunt mortalia peccataC* Primiim hic gradus baud dubiè eft peccatum mortale,cûm ruunt homines cÔü tra confeientiam aduerfus mandata Dei, Ideoqj Paulus deEribens,qualis fit uE ta Sandorum,conftituit hune gradum, ne agant contra conEientiam* i* Tim* I. Summa mandati eft, diledio ex corde puro,conEientia bona, 8é fide non da. Ergo cûm aduerfus mandata Dei committuntur fada contra conEienri=i ani, aut cûm non repugnatur uiciofo affèdui, fiunt peccata mortalia* Hicgra« dus manifeftus eft,

Sed citra hune gradum etiam incidunt lapfus obEuriores, quorum muE ti fiunt peccata mortalia, quos ratio non Etis iudicare poteft, quale fuit DauE dis erratum, quandoiulfitnumerari populum* Verûm amp;nbsp;hi lapfus condor , nantur redeuntibus ad fidem, Sed donee manet propofi'tum agendi contra con fcientiam,non poteft adeflè fides, quia impoflîbile eft fidem exiftere cum mala cónfcientia* Fides enim eft fiducia, quæ ftatuit, quod Deo placeamus proptér

1005 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETISTO L AM

Chn'ftum» Huic fiduciæ répugnât mala confcientia, quam parit propofîtunt apendi contra mandata Dei» O

Hæc de difcrimine peccatorum Paulus hïctradidit. Quare hunc locum diligenter mcmincrimus,amp; caueamus, ne amiflo beneficio Chrifti, ruamus in exitium, Sicut Petrus inquit : Studete firmam facere uocationem amp;nbsp;eledio* nem ueftram, id eft, perièuerate in hac nouitate, quam confecuti eftis, ne uoca* tio eledio,quaex mundo iègregati cftas,abimprjs rurfus fiat irrita»

Alterum argumentum, a cauià efficiente fumtum eft» Spiritus Gnéliis eft efficax in qs, quibus donatur. Vos accepiftis Spiritum fan(ftum,Ergo fît in uof bis efficax.Maiorem bîc Paulus recitat:Quicunqî ducuntur ipiritu Dei,hi funt Blq Del» Eft4 ufîis uerbo Duci, ut intelligamus efficacem eftè Spiritum fan* dum, non ociofum» Quare non eft repugnandum mouenti Spiritui fando,

Poftea déclarât, quales fînt motus Spiritus fandi, amp;nbsp;diicernit hoc noun uerbum,icihcet Euangelium à Lege» Nam lege pcrterrefadi,fî non accedat con

Deum,noninuocant» Hosterrores, dubitationem fugam uocat fpiritum ieruitutis in timorem. Econtra uerd cum Euangelio amp;nbsp;fide erigunturanimi,concipiunt Spiritum iandum uiuifi* cantem,amp; agnofcunt iam Deum placatum eflè,8ó uelle exaudire, Illa ueró con* folatio in ueris pauoribus, eft motus amp;nbsp;teftimonium Spiritus iandi» Sentit er* go Paulus aliud uerbum iam reuelatum eftè, quo efficimur filrj, donata remift fione peccatorum, amp;nbsp;donato Spiritu fando.

F'iÿ ^doptnti. Qtiód autem nominat filios adoptatos, diicernit Chrifto reliquos San* dos, idq difcrimen tenendum eft, ut fciamus Chriftum natura filium Dei eile, amp;nbsp;æqualem Patri, amp;nbsp;confubftantialem, ficut ftriptum eft : Vidimus gloriam eius tanquam unigeniti Patre Sóc.Sed ßndi funt adoptione filq,quja propter Chriftum recepti funt, amp;nbsp;donantur Chrifti donis, fcilicet Spiritu,amp; noua uita, iapientia 8^ iufticia ÖCc»

Donec confcientia fine fide eft, in pauoribus defperabunda,fugit Dcum, dubitat,an cxaudiat, an refpiciat amp;c. Non inuocat Deum, Ideo Paulus conib* lationemamp;inuocationemconiungit,80tantum his tribuit,quiiam per Eu* angelium fide eriguntur. Nam cum ait :Cïamamus Abba Pater, hoc fîgnifi* cat,lamagnoicimusDeumeftèPattern,amp;^uerènosexaudire,8chac fide con* cipimus coniblationem, amp;nbsp;inuocamus Deum,

Hæc fides 8c agnitio miièricordiæ Dei,facit propriè diicrimen inter Chri c» cdentet, ftianos Sc impios, quia in impqs manent dubitatio ÔC indignatio aduerfiis De* urn. Sed in credentibus fides eft noua agnitio miièricordiæ Dei, SC répugnât dubitationi, 8c ftatuit nos uerè propter Chriftum exaudiri» Hæc ipia fides eft süir/ÏJK ddt coniblatio 8c uiuificatio,8c teftimonium Spiritus iandi in cordibus,de quo hïc tcjhmotiium loquitur ; Spiritus dat teftimonium Spiritui noftro,id eft. Spiritus iandus per uerbum Euangelq efficit coniblationem in ueris pauoribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 i

Dauidi peccata fuerunt remifta, ergo nullum habuit mortale peccatum, ïtem,Dauid ab æterno fuit ordinatus,prædeftinatus,Ergo omnia peccata ' / fiierunc j;

fiierunt ei ucni'alia, SC nullum habuit mortale ♦ Relpondeo, Non eft ludican, dum fecundum eledionem uel prædeftinationem, fed fecundum prælèns bum» Hoc docet Dauïdem,quÓd adulterium fît peccatum mortale,amp; m'fî agat pcenitentiam, non remittitur ei » De peccato ergo amp;iufticia eft iudicandum ftcundum præfèns uerbum, non iècundum eleftionem uoluntatem non rcgt; uelatam. Illæ cogitationes de prædeftinatione lunt remouendæ, non congru* unt ad ftntentiam Pauli, qui pronunciat eflè Iècundum iftam doÂrinam iudf candum amp;c»

Poftquam tradidit doeftrinam, quod oporteat exiftere nouam obedicn=« tiam, attexit gradationem de glorifîcatione, quæ lèquitur iuftifîcationem»'Et huic loco admifeet propofitionem de affliÆonibus, quôd ilia noua obedien* tia. uerfetur inter affîiftioncs, quia répugnât carni, diabolo ÔC mundo,hoc eft, toti regno peccati» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cohœredes

Quôd autem dicit, cohæredes Chrifti H quidem fîmul affligimur» Hæc chrifii, propofîtio deferibit neceflitatcm, quafî dicat, Neceflè eft pati,cinn SA Chriftus palTus fît. Et illo iierbo complecftitur totam nouam obedientiam,uerlàntcm in afflidioncs.Nec lèquitur,Si patimur,glorifîcabimur,Ergo noftræ afflieftio* nés lunt precium uel meritum uitæ æternæ. Sic enim fieret incerta promiftîo, quia nemo eft làtis patiens,nemo fâtisfacit Legi. Item Paulus dare inquit:Gra tis laluati eftis.Et Chriftus: Dicitc,lèrui inutiles fîimus. Et hîc:Non fîint digng afflidiones ad futuram gloriam SAc, Et Auguftinus inquit: Vita æterna nullis bumanis meritis redditur,lèd Dci donantis gratia largiente donatur.Retinen# da eft igitur hæc lèntentia,quôd noftra obedientia uel afflidiones non fîint me ritum,uel precium uitæ æternæ.Sed quôd fide gratis propter Chriftum efficia mur filq SA hæredes uitæ æternæ,ita manet certitudo.

Quid igitur ponit conditio, Si compatimur f Relpondeo, Non preci* um aut meritum lèd neceftîtatem, quia ilia obedientia eft ilia iplà noui* tas,qua incoatur in credentibus uita æterna, iuxta illud, 2. Corinth, y. Si non nudi inueniemur. Vel eft neceflariajtanquam effèdus necelîariô lèquens iufti* fîcationem.

Fxifiimo autem^quod non pint conditie paßiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporis lt;(^c.

Inftituit autem amplilïîmam SA ornatilfîmam confolationem, quam po* teris diftinguere in lèx Argumenta.

Primùm fumtum eft ab exitu afflidionum,eft^ fîmile loco præmijs, hilt; gens gloria nobis reddetur pro his afflidionibus, Ergo patienter expedemus exitum Sa liberationem.

Secundum Argumentum, ab exemplo Creaturarum. Tota rerum natu* ra lubieda eft corruption!, SA abufui impiorum interea donee liberabitur, Er* go Sa nos expedemus liberationem,

Eft^ hîc fublimis aliquis in Paulo motus, quo intuens horribilem con^ fufîoncm uitæ humanæ, SA omnium rerum corruptionem, cædcs, bella, uaftft tates, Sa cætera mala mundi.Videt quanta fit potentia peccati, quanta Tyranj^ nisdiabolfamp;quàmindignum fit naturam rerum fubiedam eftè diabolo / morti, propter peccatum hominis.

1007 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN E T I ST 0 L AM

ra cruciatanimos, quód non prouidcmus modum liberationism Item, Ac^ riimnæ crefeunt aflidueSic etiam cruciantur animi piorum publka cura, cum indent ingentia pericula Ecclefiæ , èC uident diffèrri libcrationem, Bi. crefeere mala»

Siue igitur priuatæ afflidioncs funt, Gue publica caufa dolemus, propos nit confolationem ab cxemplo cccli Bi tcrræ,amp; totius naturæ, quæ eft fubiefta abufui impiorum.Tyranni tenent imperia, Impq fruuntur opibus mundi, Ec^= ' clefia uero, cuius caufa omnia condita funt,trucidatur, non conceditur ci uitæ, Iucis,aut aliarum creaturarum ufus. Sunt autem conditæres,utftruiantpijs ad gloriam Dei» Qiiare ciim fint in horribili abufu, propter peccatum Adæfintfubiedæ corruption!,expeftant Bi ipfe creaturælibcrationem»

Eft Igitur hæc confolatio, Coclum Bi Terrafiiftinent ingens onus,fcilicc£ abufumimpiorum,amp;’tamcncxpc(ftant libcrationem » Ergo nos un^ perfera* mus has communes ærumnas,à tolcremus moram, etfi enini diftertur libera* tio,tarnen aliquando continget nobis»

Paulus eft ufus admodum fignificantibus uerbis,5d fecit prolbpopociam, Crcatura und gemit Bi parturit» quot;His uerbis fignificat creaturas fuftinere iniu^ turit, ’ riam, ftd dolor iftius iniuriæ peruenit ad Ecclefiam, in quam fimul læuiunt impiffæuientcsin creaturas, Vt cum Tyranni amp;impij rapiunt creaturas, Bi pcrftquuntur Ecclefiam »

Primitif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^rimitidó ßgt;tritus habentes.

cutexctUcntU Tcrtium ab cxemplo Apoftolorum. Nos qui exccllcntiora dona babe* ora. iona.,^ mus, affligimur Z luftamur cum confeientia pcccatorum noftrorum,fcandalo»« rum,cumterroribus diaboli,cum infirmitate noftra,cumexternispcriculis amp;nbsp;pcrftcutionibus, amp;nbsp;expeftamus libcrationem» Quarc uos quoeÿ expeftci^ tis»

Quartum argumentum d definitione fpci.Spcs eft carum rcrum,qu^ non dum funt præfcntcs : Spe falui fafti fumus, id eft, fpc libcrati fumus d lt;norte 6^ omnibus malis» Ergo nondum præftô eft ilia libcratio »d morte ÔÔ cætcris malis »

Sed hîc quærcndum eft,an non in praclcntia fimus libcrati d pcccatofRe« Ipondeo, imputatiuefumus in pracfentia iufti Bi libcrati d peccato» Sed manet adhuc in natura morbus, d quo fumus libcrati in fpe,id eft,fperamus integram nouitatem» Ideó reipfa adhuc laboramus infirmitate, Bi cxerccmur terroribus pcccatfamp;alqsafflicftionibus. Sed inter has ærumnas crigere nosdebemusSd ftatuerc,qu0d in præfentia habcamus remiftionc pcccatorum, Bi imputatione fimus iufti,amp; placeamus Deo propter Chriftum. Sicut fuprd inquit: iuftificati fide, pacem habcmus»

Et hîc cernjtur infignis differentia fidci Bi fpci. Eides in præfentia accipit rcmiffionem pcccatorum. Bi imputationem iufticiæ. Spes autem aliud obie* dum habet, uidclicet, expeftat integram libcrationem»

Ac de fpc prgeipue hæc duo tenenda fiint» Primum,quód fit præccptum, Ipcrarc uitam æternam» Nam qui non expedtat promiffa,is negat Deum uera* ccmeffè.Idcó uttribuaturDco gloria ueritatis, ncccffe eft fjacrarc promiffà» Sciendum eft autem, fjacm non effè dubitationem, fed repugnare d ubitationi, eamœ uinccre»

yfT) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^T^Vl' ri11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loog

Sed obtjdat aliquis, Agnofco præceptum, led requiritur conditio mcTi^ torunijicu dignitatis noftræ,an etiam indigni iperarc fàlutcm debent f Hæc quæftio præcipuc exercet animos, Sc excutit fpem» Hæc uox,eft uox Legis, chirographum in mentibus noftris, quod damnat nos, ac prohibet iperare, quia fumus indigni»

Eft igitur hæc iècunda dodrina maxime neceflària, uidelicet, fciendum eft ipei cauiam efte, non mérita noftra, nec dignitatem noftram,fed gratuitam promiftionem Chrifih Mandatum eft, ut Iperemus falutcm,amp;f mandatum eft, ut non propter noftram dignitatem, led gratis iperemus propter Chriftum, quia uita æterna datuf propter Chriftum credenti,non propter dignitatem no ftram» Ergo etiamfi fumus indigni,tamen ipes gratuita tenenda eft, amp;: ^no^ fcenda indignitas» Atq^ ita accipiendæ funt îèntentiæ de ipe» Ided iubet Deus fperare, quia indignitas nos deterret. Ergo non eft abqcienda ipes propter in^ dignitatem, imd opponenda eft indignitati’propter promiftionem»

Sic Pialmo» 42» agnoftit fatetur indignitatem. Deinde opponit ipem: Quare triftis es anima mea, quare conturbas mef Spera in Deo,quia adhuc confiteborilli»

Sic Pialmo IJO» initid confiteturpeccatumtSi iniquitates obieruaueris Domine,quis iuftinebitf Deinde iùftentat ie ipe : Suftinuit anima mea in uerlt;« ho eius, iperauit anima mea in Domino» Quia apud Dominum miiericordia amp;C»

In talibus dióhis iemper intelh’gatur,^es ex gratuita promiftione pendê^ re,non ex conditione meritorum, amp;nbsp;dignitatis noftræ,ièu ex conditione iegis» Ita dulceftent illæ ièntentiac, amp;nbsp;parient ueram amp;nbsp;efficacem coniblationem» Et hæc ipes in inuocatione exercenda eft, iîcut Pfalm» 28» dicitur : In ipib ijjerauit cor meum,amp; adiutus ium» Et PfaI» 34» Beatus uir qui iperat in eo amp;c : Et PfaI» 2 y» Vniueriî qui te expedant, non confundentur» Pfalm. 4» Sacrifîcate facrifîtf cium iufticiæ,amp; iperate in Domino»

Hacfknus de quarto argumento didtum eft, uidelicet, qudd in præièntia iîmus Iiberati,quod ad imputationem attinet. Deinde qudd fimus ipe liberati, quod attinet ad integram nouitatem» Dicftum eft etiam id, quod de ipe maxi= mèmonerineceftèeft,ftilicet,qudd præceptumfit,ut iperemus promiflà,amp;f qudd non aftuenda fit conditio dignitatis noftræ, ièu meritorum.Sic igitur de finienda eft ipes» Spes eft certa expedatio promiftæ falutis propter Chriftum credentibus, non propter dignitatem noftram»

Diièrte inquit: Per patientiam expeiftamus,ut fignificet non tanttîm diEs ' ferri Iiberationcm,ied ita diffêri,ut interea magna amp;nbsp;ingentia certamina fuftis: nendafint» Sanfti uexantur terroribus peccati, infidqs Diaboli, icandalis,per* fecutione, uarijs cafibus, quibus fides concutitur, amp;nbsp;in aliquibus cxtinguis' tur» Vt igitur hæc pericula proipiciamus intelligamus, amp;nbsp;ut præparentur animi ad hæc certamina, addi iubet ipei patientiam»

Hîc confiderandum eft,quid propriè fignificet patientia, quod ex collar tione magis intelligi poteft.Primum igitur dicam,quid Philoibphis fignificet patientia.Eft enim patientia,iuxta indicium rationis,quædam obedientia erga rationem, quæ moderatur dolores, ôô prohibet, ne dolore, ira, aut cupiditate

catiliM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui(îH,faciamus contrei iufticiam.Sicut impulfus Sauï dolore acceptæ cîa

' dis,fibiconfciuitmortem* Catilina ïndignati'one concepta propter repulfani, mouit bellit ciui'le. In tali'bus exempli's conlpici poteft, quid fit impatientia: E Jmpatientia, Ycgioïic igitur, Philofophi uocant patientiam obedientiam quandam mode« rantem dolorem, ôô prohibentem, ne ruamus contra l'ufbcianK

cbrifluM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longe plures circumftanti'æ funt in Chriftiana patientia. Primihn

portet enim icire omnes,quôd mandatum Dei fit, ut obediamus in afflilt;fi:ioni== bus, Sd quod indignatio, ieu impatientia in affliÆonibus fit peccatum. Ided præcipit Chriftus: In patientia pôflîdete animas ueftras. Et Pfalm. inquit: Ira* fcimini,amp; nolite peccare,id eft, ciim iraftimini, cûm in afflitftionibus ftemit natura,nolite iuccumbcre, ièd uincite indignationem, Et Paulus inquit : Pax

Secunda caula eft Euangelium,quôd intcrpretatur affliôtiones non elle fi gna iræ Dei. Hæc caufa eft ignota rationi amp;nbsp;Leoi tantum rcuelatur in Euan* gelio. Tune igitur poteft obedientia præftari, cûm méns non tantûni intuctur mandatum Dei,ièd etiam alterum obiedium uidct,fcilicet,res ipfas non cfiè fi* gna iræ, ièd bonæ uoluntatis Dei.Hîc de afflidbonibus colligenda funt ilia, quf iuprà didèa funt, quo'd non eueniant caiu,quôd non funt figna ire Dei amp;c.

Tertia caufa eft promiftioauxilq,quæ minuit 80 leuat Ipcciem inali in afflidiionibus. Ided enim Dauid obtempérât, quia uidet non effe figna ira', Sé expédiât liberationem.At Philoiophica patientia fine ipe auxilij eft, amifiis humanis præfidijs»

Pbilofophia Pft igitur Chriftiana patientia quædam obedientia in afflidrionibus, fed Dei, ad quam accedit fides, quæ iuxta Euangelium, ièntit afflidtiones non eftè figna iræ, amp;nbsp;expédiât amp;nbsp;petit auxilium, Iuxta illud: Inuoca me in die tribulationis,ôé eripiam te,ôé glorificabis me amp;^c.Talem pati entiam hoc loco deicribit Paulus. Poftulat enim non iolûm, ut obediamus in

afflidiionibus,fed etiam utftatuamus nos non elfe abiedios. Item,ut inuocemus Item, ut expediemus auxilium»

Idediplè ftatim attexit quintum Argumentum de auxilio Spiritus fin* dii, Sd de inuocatione, Quafi dicat,Talem patientiam rcquiro,in qua fimul in* uocetis amp;nbsp;Iperetis auxilium, quod quidem promifliim eft uobis. Sicut Chri* ftus inquit; Non relinquam uos orphanos amp;c»

Quiafupra dixit de patientia, amp;nbsp;de Ipe, Addit quintum Argumentum, ftimtum ab auxilio» Vt enim patientia retineri poftèt, ut inuocatio ôd fpes non cxcutiantur in tanta magnitudineafflidlionum, in tanta infirmitate liumani cordis,quodeft plenum dubitatione» Neceflè eft etiam oftendi auxilium.lta4’ ; fie argumentatur. Deus uerè adeft 8d adiuuat nos in afflidèionibus. Ergo non Iuccumbamus,non abrjciamus fidem 8d confcftîonem uidii defpcratione.

Hîc prodeft habere colledèas,8d in conipedtu fimiles promiffioncs,ut:Pe* tite,8d accipietis,Quantô magis Pater uefter datums eft Spiritum fandlum pc* tentibus; Venite ad me omnes qui laboratis : Non relinquam uos orphanos; Rogabo patrem,Ôd alium Paracletum dabit uobis, ut maneat uobifeum in æ* temum»

Quomodo autem datiir Spiritus {an(ftus,amp; quomodo cft cfficaxf Refpo^ dco, Cum fuftentamus nos uerbo in ipGs certaminibus, Sgt;C inuocanius Deum» , Hæcduo Paulus hîc coniungit,ficutin Pfalmis læpiflîmêdicitüf îSuftinuit anima mea inuerbo eius. Item de inuocationc Pfaimo 4. Cùm inuocarem, ex^ audiuit me Deus iufticiæ meæ* Et Chriftus inquit de inuocationc : DabitSpi* ritum lànétum petentibus.

Deicribit autem Paulus hîc breuibus uerbis ingens certamen, quod fuEtî net infîrmitas noftra. Nam in periculis,perfècutione,morte,amp;r quibufeunq? aE fliô:ionibus,ac ærumnis corporalibus aut ipiritualibus,natura ægrè obtempe^® nbsp;nbsp;.

rat,ac flatim eas cxcutcre cupit.Ideô Paulus inquit: Nefeimus quid oremus,Ici licetjCÙm naturali imbecillitate petimus nos ftatim liberari, 80 impatienter fcs= rimus crucem» Interca tarnen Spiritus làncftus efîicit,ut aliqua ex parte obedia;« mus 8d inuocemus* Hanc obedientiam Sd ihuocationem uOcat Paulus gemitus inenarrabilcs. Spiritu cnim fubrjcimus nos Deo, amp;nbsp;iuxta uoluntatem Dei pe? tiinus liberationem, non iuxta carnale defiderium,.

Loquitur autem Paulus de uera amp;nbsp;ingenti luéla, non de frigidis ocio^ Gs cogitationibus. Ideô hæc à Iccuris non poffunt intelligi, lèd finguli pro Rio modo in fuis tentationibus, aliqua ex parte experiri debebant in inuocationc üim huius coniblationis. Nihil cnim maius promitti poteft, qua'm prælèntia, efficacia Dei, Hæc enim promittitur,ciim promittitur Spiririis fancflus*

I^orrd fi-ippeditat nobis 80 hic locus tellimonium contra Pelagianos,qui imaginantur fine Spiritu fando,homines fieri iuRos làluos* Hîc contré Pau lus aperte teftatur, dari Spiritum fandium, hos motus j fidem inuocatiosi nem excitari agitante amp;nbsp;mouentc Spiritu làndlo.

Sextum argumentum, ab exitu fumtumeft. Deus non aliter glorifîcat, nifi per afflidrioncs,crgo tolerate eas,cum fint uia ad glorifîcationem. Ai)tecei= dens probat, propofita imagine Chrifti. Oportet nos fimilcs fieri imaginis Fi=« 11) Dei» Filius Dei eft glorificatus per paffîonem, Ergo ôô nos oportet affligE Et hæc eft præcipua coniblatio piorum, intueri hanc imagincm Filij Dei*

Nulla philoibphia amp;nbsp;nulla humana lapientia uidere poteft, quare hæc infirma natura humana iftis ingentibus calamitatibus oncrata fit.Ratio dilpu^ tat, Vtrumcafuaccidant* LexDei clamitat elTe pcenas peccati, amp;nbsp;figna iræ Dei,quæ teftentur nos abiedlos elîè*

Sed Euangelium utrumq) errorem rcprehcnditjamp;fproponit nobis filium Dei, Hinc teftatur non cafu, fed certo confilio Dei, nos fubiedtos eftè afflidh’o# nibus,non ut pcrcamus, lèd bona uoluntate Dei, ut cxerceamur,ut ciim Deus nos confolatur,crclcant in nobis fides amp;nbsp;agnitio Dei. Hæc lapientia de caula amp;nbsp;fine humanarum calamitatum, prorfus eft fupra amp;nbsp;extra captum rationis, 8c tantu in Euangelio reuelatur, èc prgcipuè in hac imagine fill) Dei conipicri tur,

Quare autem orditur ab elecftionef Quos elegit, eoldcm amp;nbsp;uocat, Deim deiuftificatamp;glorificat amp;c.ReIpondeo,Totum ordinêcompledi Uoluit,quo Ecclefia condita eft à Deo.Ac primûm monct elcclionem eftè caulàm uocatio? iliUio. nis, non humana mérita aut iufticiam legis. Hoc idcóprodcftlcire,utteneai mus confolationem contra opinioncm meritiy Item contra ilium populu, qui

iOîi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎN ET ISTO L AU

fibi falfô arrogat titulum Ecclefiæ^propter iufticiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NeccïTèeft

enim nos ftatuerCj quôd fitEccIefia ekcfla,non propter dignitatem amp;nbsp;mérita Humana,non propter iufticiam Legis,non propter autoritatemHumanam,non propter prærogatiuam fuccefsionis. Item ftiendum eft,quôd iJIa Ecclefia, quæ -titulum habet, perfèquitur ueram Ecclefiam.Quare initiô monet eflè aliquam clecftam Ecclefiam,ut intueamur amp;nbsp;agnoftamus ueram Ecclefiam.

Vofrfiio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Statim autemattexitdeuocatione,utdeducatnosaduerbum,amp;hîcmo#

net uocationem non efTc irritam.Sed Deus huic fuæ uocationi uere adeft,iuftp lîcat amp;nbsp;gloriRcabic uocatos.Vult igitur nos intueri uocationem,ac meminifle, quôd fit diuinitus fa(fta, ut in ea perièueremus, quia Deus huic fuæ uocationi, ,amp;fuoucrbo adfuturusçft*

Septimum Argumentum occurrit præcipue qLiæftioni,ftimtum eft enim ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab obieefto Sc cauia pauoris. Nam caufa pauoris amp;nbsp;defperationis eft, quôd in*«

ter afflidioncs etiam terret nos confpedus noftrorum peccatorum, Sgt;C iudica^» mus Deum nobis irafei.

Huic quæftioni hîc medetur Paulus, Si. oftendit aliud obiedum apprc;« hendendum eftè, Et (îc argumentatur, Deus teftatur iè nobis eftê propicium dato Fiho,8^ quidem iïle aftiduè pro nobis interpeliat, Ergo non abficiamus (idem amp;nbsp;fpem liberationis» Quid dicemus ad hæc f id eft, Quid amplius, aut maius ad coniblationem proponi poteft, qua'm quód habemus Deum fauen^ . nbsp;nbsp;_ temf Id amplificat addito pignore gratiæ,icilicet,quôd dederit pro nobis Filh

* um.Et clare addit,ne peccata deterreant nos:Quis accuiabirfquafi dicat,Etiam fi ientimus nos indignos eftè, amp;nbsp;adhuc habere peccata, ÔÔ ingentem infirmita^# Deutefl u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immunditiem,tamen nemo accufabit nos,poftquam propter Pontificê

iufti,id eft, accepti fumus. Ideo inqüit : Deus eft qui iuftificat,id eft, iuftos pronunciat» Et iuftificat nos propter interpellantem Chriftum»

Ita amplificat hanefententiam mentione mediatoris Chrifti,ac facit men tionem primum Mortis,deinde Refiirredionis, tertió Regni, quartó Pontifia catus. Hæc breuiter commémorât, quæ tarnen non funt obiter tantum alpici* enda*

Morteßfäcri Primum de morte Sc facrifîcio concionatur, ut admoneat iummam coiv fiaumchrißi (urneliam eflè,unum peccatum pluris facere, quàm hoc Sacrificium» Refurreâio. Sccundô, Chriftus refurredione fua uicit uniuerfam Diaboli pQtentiam.

Regnum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ertiô,Regnum non eft ôcioium : Sedet ad dexteram Patris,amp; potentia

diuina credentes ièruat,fuftentat amp;nbsp;uiuificat,modô ne deficiamus ab co.

Pontificatui. Quartô addit Pontificatum nbsp;nbsp;interceftionem Chrifti. Nec ucrô ulla eft

dulcior coniblatio,quàm agnoièere Chriftum Pontificem, amp;nbsp;interpellatorcm eftè pro nobis.Eflèt autem aduerfiis pontificatum Chrifti, contumeha,fi exifti* maremus eius interceftionem irritam eftè. Item, fi noftram inuocationem non adiungeremus ad eius interceftionem,

Conclufio eft proximi argumenti. Ciim Deus tantoperediligat nos, ne* quaquam abrjciet nos, etiamfi îumus infirmi, exercemur omni genere afflk dionum.

yfTt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COPIAT y III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïoi2

(ftionum.Nam diledioncm Dei uocat,qua Deus nos diligitjficut poftea i'lltefi! DiledioDch pretatur ipfe Paulus: Proptef eum, qui diligit nos» Repetit enim Paulus in Ra ne confolationis, hanc propriam 8C principalem Euangelq uocem,quód DeUS diligat nos,quia eft efficaciflima confolatio in omnibus afflicftionibus, imd in omni inuocatione, fed procul pofita ftipra cordis humani ièniùm, quod eft pie num dubitationc ÔÔ pauore,amp; non audet ftatuere nos diligi â Deo» Exaggerat igitur Paulus hanc conlblacionem multis ucrbis, quafi dicat: Non frangat uos magnitudo affliftionum, Sed hanc coniblationem in omnibus terroribus in« tue mini, quód Deus certó uos diligat» Nec eft opus prolixa interpretatione in hac parcicula, led in uita amp;nbsp;in inuocatione diftamus, quod requirat Deus, ut ftatuamus nos dibgi,amp;^ exufcitemus nos,S(i hac fide uere inuocemus eum»

Adirtonendi funt hic Le(ftores,dc ineptis qugftioilibus,hoc loco agitatis» Diïjiutaucrunt enim Scholaf^ici, An iuftus poflit amittere filas uirtutes, cum Paulus dicat: Qiiisieparabit iios à dilecftiortef Quafihoc uelit, Quomôdo po ierinius amittere noftram dilecftionemf putabantenim dileftionem interpret tandam cfle de noftris uirtutibus,hoc eftjde dile(ftione,qua nos diligimus Des Um, Sed hæc intempeftiua interpretatio rerjcienda eft» Et conftat Sanftos poft fe I a bi,SC amittere Spiritum ianc'tum,amp; fidem ac dilecftionem» Sicut Dauidem propheta Nathan condemnat propter adulterium»

Quare igitur dicit dilecftionem Dei perpetuam eflèf Refpondeo,Vt pro inifRo Euangclica eft perpétua rata, led ita,ut requirat fidem,ita hîc Paulus credentibus ioquitur, quafi dicat : Tantiiper dum credis, dum te fide fiiften« tasjcertiftimum eft,ratam elle diledionem Deiergate»Eftigiturlententia^ Maud dubie dile(ftio,qua Deus nos diligit,iemper rata,fifma,et Certä eft crede ti. Hæc eft propria Euangelq concio,ut fiipr^ diftum eft»Ideô Paulus hic in fi« nc coniblationis amplificat earn,

Ali) detorferunt ad prædcftinatiOnem, led eó decurrere in hoc loco non eft opus» Loquitur enim de noftra ui(ftoria,Et uincimus feuelata milcricordia dileÓtione in uerbo, cum hanc coniblationem opponimus terroribus peccarf ti amp;nbsp;mortis. Qiiare fimplex amp;nbsp;plana iententia erit, fi de credentibus intelliga« tur» Hi ftatuere debent ucre 5C certô ft diligi Deo propter Chriftum»

ORorfiis noua difputatio irtftituitur,in qua tametfi doftrinam de iuftificatio^ nc alicubi repetit 0^ intettexit, tarnen duas alias matetias principaliter tra««

ótat, uidelicet, Qiiis fit Uere populus Dci,ftu quæ fit uera EcclefiaC Et de uoca^ tione Gentium. Nam ludæi obi)ciebant,nondum efte exhibitas promiftiones, quare Contendebant rtondum apparuiift Chriftum.

Sic enim argumentabantUr, Populum oportet conftquipromiftiones, iudlt;eorum4fa Cum ucnerit Chriftus, populus nihil eft conftcutus, Ergo promiftiones non^ dum funt exhibitæ,ncc apparuit Chriftus. Minorem probaba'nt, Quia popus lus fignificat non paucos quofdam,tanquam ftditionem concitantes,ftd fignft ficat Principes, Sacerdotes, dolt;ftos,bonos,amp;^ florentiflimam partem populi irt qualibct Repub. Ac in Rcpub.Iudaica,Pfincipes,Saccrdotes,amp;f precipua pars populi non ftntiebat ft melius habcre,imó magis magis^ ruebat tota Reipub«.

Ergo nequaquam iudicabant fc a Clirifto adiutos efîè * Hoc argumento ualde mouebantur infirmi, nam quod Apoftoli contcndebant, exhibitas eflc promiflioncSjfaluatumefle populumjlli' econtra obrjcicbant,ApoftoIos pau« cos quofdatn feditiofbs homines cfie, qui non fînt populus» Vt I'gitur diluât hoc argumentum,necefîè eft Paulo difputare de hoc Icandalo paucitatisjamp; dt^ fcernere poptilum Dei ab co,qui titulum tenet, cftlt;^ utilis hæc doótrina»

T)uo£ccleßlt;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnibus ætatibus duo hint Ecclefîæ corpora,altertim uerac Ecclefiæ,ab

corpora, nbsp;nbsp;ferum gerentis titulum,qua? tarnen perfcquitur ueram Ecclefiam.Et magna eft

autoritas, magna potentia illius gerentis titulum» Jdcó ne decipiantur infirmi, ncceftè eft muniri pios contra hanc cxternam ipcciem, ut quæ fit uera Ecclefia, ucrus populus Dei quis fit,intelligant»

Ita nunc quoqj argumentantur Ecclefia non poteft errare, Congregatio Epilcoporum,amp; facerdotum,amp; icquacium eft Ecclefia»Ergo hæc congregatio non poteft errare.Minorem probant,quia hi fbli tot ieculis fuerunt in miniftc^* ho ucrbi,habent Patrum exempla 8óc» Ergo funt Ecclefia.

Hic necefte eft oftendcre, quód etiamfi fiht in loco minifterrj,tarnen fi do cent impia, non habeant minifterium Euangelfi, nee fint Ecclefia » Non eft au# tem leue fcandalum,detrahi hunc ftimrnum honorem, uidelicet titulum Eccle« fiæ,pontificibus,principibus, amp;nbsp;uniuerfb ftatui pulcerrime ordinato, amp;nbsp;con^ fern hunc auguftum titulum in paucos abieótos amp;nbsp;calamitolbs,6ó quidem qui uidcantur lèditiofè tumultari aduerfiis ordinariam formam Ecclefiæ.Hoc fca^ dalo multi deterrentur ab Euan2elio,amp; à uera Ecclefia» Ided docendi fiintho^ mines de cle(ftione,quód uera Ecclefia fit,non quælibet multitudo,fed electi et uocati ad Euangelium,rctinentcs uerbum Deijamp;S propugnantes aduerfiis fapi* entiam, amp;nbsp;potentiam mundi»

Hæc eft occafio Paulinæ diiputationis hoc loco» Nam ludæi hæc duo ar gumenta agitabant,ie efte populum Dei, Ergo nifi ipfis, hoc eft, toti ludaicæ politiæ melius cftct,nondum exhibitas efle promiftiones,Item,quia ipfi fint men Abrahæ,non pcrtineat promiffio ad Gentes»

Pop«Iw Dfj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus opponit contrariam lèntcntiam,uidclicet,quôd populus Dei

fit quædam multitudo eleefta, per mifiricordiam, amp;nbsp;uocata perEuangelium, amp;nbsp;fandlificata per Spiritum faneftum, Nec fiat populus Dei per propagationê carnalem,amp; cultus Legis» Hæc eft fumma lèntentiæ,amp; principalis propofi'tio. Loquitur igitur de eleÆoniseffcdtu, quód fit uera Ecclefia clecfta per mifiri« cordiam,amp; tollit caulas duaSjpropagationem carnalem,amp; Legem.

Hic difputatur de prædeftinationc, Item, de libertatc uoluntatis huma* næ,amp; de al ijs quibuldam materfjs,uidelicet de generali amp;lpcciali aeftione Dei, Item de contingentia» Nec cft inutile confiderarcca, quæ de rebus tantis dh cuntur,ièd pie amp;nbsp;cum timoré Dei,eligenda funt ea,quæ tradita funt in feriptu^ ris, amp;habcnt teftimonia receptorum amp;nbsp;probatorum Icriptorum, amp;nbsp;profunt conlcientfis. Quare pauca quædam breuiter colligcmus»

reprobationc impiorum,non diftentiunt feriptores, fed faten dimtiMonii. turomnes caqfam reprobationis in damnandis elle impiam uoluntatem amp;nbsp;peccata eorum» E rcgionc uerô,de caufa prædeftinationis,lcu cledlionisfaluan dorum, difti’militer loquuntur»

Recentiores Scholaftici tantum humano iudicio dixerunt caufàm onis elle mérita,feu bona opera liberæ uoluntatis humanæ» Et hæc imaginatio orta

orta eft ex îgnoratione Euangelfj ♦ Quia eni'm putabant hominem fuftifîcad proptef propriam dignitatem, leu mérita, feu impletionem legis» Itemputa* bant legem impleri, alRierunt hanc imaginationem, quód propter impletio* hem legis faluandi eflent eletfti^Sed Euangelium affirmât neminem legi fàtisfa cere,ideocß tollit meritum, quod ad iuftificationem Sc fàluationem attinet.Ac docet homines reputari iuftos per mifèricordiam propter Chriftum, non prolt; pter propriam dignitatem* Ergo propria dignitas, feu mérita, lèu impletio îe^ gis, non funt caufa eledlionis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' drd’d

Altera fèntentia eft, quód mifèricordia Dei fît caufà ele(ftiortis,fîcut Pau cc^cdufiele» lus clarè doeet,hoc loco,8ô alibiiSi ex operibus,iam no effet gratia* Non enim Hiotw, pendet Ëccicfîa ab humano confilio, aut humanis uiribus,fèd Deus in Chrifto dilexit 80 eligit faluandos.

Difcruciant autem hîc animümduæ quæftiortesde eîetftione, Prior eft de dignitate feu merito*Difputat enim animus,Si effem dignus,fàtis purus,aut benè rneritus, ftatuercm me quoq^ confècuturum efîè mifèricordiam,ô^ cætera beneficia promifTa* Hæc tentatio à iudicio legis oritur, quæ requirit dignita* tem et mérita* Hîc igitur ualde prodeft,teuere dotftrinam Euangelq de gratuit ta mifèricordia* Ideô enim Euangelium concionatur de gratuita mifèricordia, non ut adigat mentes ad defperationem,fèd ut medeatur noftræ diffidentiæ et defperationi*Et mifèricordia oftenditur,non ut nos nihil agamus, fèu non ac=« ûpiamus uerbum,fèd ut tollatur noftra dignitas,amp; beneficiumDei fît certum»

Alter fèrupulus eft de particularitate * Quia enim audimus mifèricordia« am efïè caufàm eledionis, amp;nbsp;tarnen paucos eIigi,Magis etiam angimur,difpu* tamus,an fît apud Deum^ocrM7^oAK^|-la* Item,cur non omnium mifèreatur ♦ Huic tentation! etiam debent opponi promifîîones Euangelq oniuerfales, quæ do^ cent Deum propter Chriftum, amp;nbsp;gratis, 8d omnibus falutem promittere,iuxta illud: lufticia Dei per fidem lefu Chrifti in omnes amp;nbsp;fuper omnes * Et alibi: Idem Dominus omnium,diÖes in omnibus* Item : Omnis qui inuocauerit no^ men Domini amp;fc*Hæ uniuerfales fententiæ opponendæ fùnt tentation! de par ticularitate. Deinde ita ftatuendum, quód de uoluntate Dei non fît iudicalid dum ex ratione,fine uerbo Dei* Item ficut de iuftifîcatione, ita amp;nbsp;de eledione, non eft iudicandum cxratione,aut Lege, fed ex Euangelio*

Cûm igitur difputamus. Si mérita non faciunt diferimen, cur non omnL um miferetur f Refpondeo* Nos quod ad uerbum amp;nbsp;promifîîones attinet,de*^ bemus retinere uniuerfalem* Sed non omnes confèquuntur beneficia,quia ple^ ricj repugnant uerbo*Et manifeftum eft, quód repugnare fît uoluntatis huma^ ng,quia Deus non eft caufa peccati»

Deinde fî de noftro iudicio pro utilitate confeientiæ Ioquemur,dicamus ficut de iuftifîcatione dicimus: Iuftos efîè, qui credunt, Ita eledos efîè, qui non repugnant uocationi, fèd credunt Euangelio,8^ in fine non abqciunt*Et tarnen interea tenendum eft, quód credere amp;nbsp;non repugnare fînt motus,qui fiunt im« pellête Spiritu fando*Loquor autc de noftro iudicio, quod non fèrutatur area nam maieftatem fine uerbo, fèd intuetur Deum uocantem per promifîîonem, amp;nbsp;uoluntatem eius apprehendit in uerbo,quÔd eft uniuerfale ♦ Ita inquit Pau« lus : Non eft uolentis aut currentis, fèd Dei mifèrentis, id eft, mifèricordia eft quidem caufà eledionis,non noftrum uelle aut currere, amp;nbsp;tarnen hæc fiunt in uoluntatCjô^ in currente,non in répugnante#

Nunc ad textum uenio, in quo conftituamus hunc fcopum, qult;5d docct difcerncndam efle ueram 8d ek(flam Eccicfiam ab ilia, quæ titulum habet, aut prærogatiuas carnales. Hæc eft neceflària doftrina, aduerftis iHam magnifica fpeciem, quam lacftat falfa Ecclefia, uideh'cet antiqui'tatem, exempla Patrum, conftnfum muIritudinis.Hæc cum mcurrunt in oculos,difccrnamus Ecclehas, Popului D«. jjj. di'fcernit Paulus populos Dei\ Verus populus eft eledtus per miftn'cortf di'am, qui habet Euangelium.

Sed ludæi contendebant ft elft populum Dei, quia efftnt propagati ab Abraham, haberent Legem, Patres,exempla, miracula. Inde ratiocinabantur hoc modo, Nondum exhibitum elle Chriftum,quia Chriftus ueniens faluabit populum. Populus non eft faluatus, ftd pauci quidam,tanquam ftditiofi, glo^^ riantur fc etTc faluatos Ergo nondum uenit Chriftus»

HÎC relpondet Paulus ad Minorem : Et docet populum efle eledlum per miftricordiam, non propter carnales prærogatiuas, aut propter legem. Quód ft ad hanc ftntentiâ referetur dilputatio Pauli,erit expeditior,Et poterit tranft ferri ad ufum noftrum, ut diftamus, quæ fit uere Ecclefia.

Incipit autem Paulus à grauiflima querela, in qua teftatur ft dolere in« teritum fuæ gentis , Sicut omnes fanfti uiri ingenti dolore affîciuntur, cum cogitanttantammultitudincm hominum damnari,amp; admirantur illud arlt;* canumconfilium,quod Ecclefiaeft exigua multitudo,infirma,abiefta. In primis autem natis in illo populo fuit miftrabile , hanc gentem rcijci, in qua fuerunt patres amp;nbsp;prophetæ. Et hîc cogitemus Pauli argumentum, ut diftamus timere Deum. Si illis non perpercit , qui fuerunt poften' patrum Sd prophetarum, de quibus promifliones loquebantur aperte, quan^ td minus pareet Gentibus.

Corredlio, etiamfi deploro gentis interitum, tamê non iubeo quenquam deiperare. Imd omnes potius adhortor,ut credant. Non enim hoc ftntio, Nub los ex ludæis ftruari pofte, imd promiftîo adhuc pertinet ad nos, nec eft irrita. Vtinam promiftîoni credatis, quod quicunt^ facient, erunt falui.

Hæc eft principalis Propofîtio, in qua relpondet ad obiedlionem de polt;» pulo, quis fit uere populus Del.

ludæi contendebant ft eftè populum Dei,ft eftè Ecclefiam, ad ft fblos per tinere promiftîonem. Paulus reljjondet: Eledlos eftè populum Dci, amp;nbsp;difter;« gt;nbsp;nit uerè populum ab his,qui titulum habent, Ita difternenda eft uera Ecclefia ab illo regno quod titulum habet,amp; tarnen belligeratur cùm uera Ecclefia.

Et Paulus propofitionem clarè exprimit, Filq Dei fiïint non propagation ne carnali, non naturalibus donis, aut meritis,ftd eleÆone Dei. Hanc ftnten« tiam ut declaret, deducit nos ad ftripturam, utintueamur, quomodo Deus fèmper fua eledlione ftgregauerit aliquos, ut compararet Ecclefiam, ôd often« deret non fieri Ecclefiam humano confilio. Si natura aut meritis fièrent filij,ni« hil opus fuiftèt Deo,ftgregare Filium ftiæ promiftibnis reliquis.

Chaldæi, Aegyptfi non erant inferiores'donis, aut meritis naturalibiis, quâm Ilàac. Alexander Macedo, Fabius, Scipio, magis fuerunt inftruôb do* nis

Q^^ÜMAH OS CAT TT ix. ioilt;j his naturalibiis,c|uarn noSjamp;^ tarnen non habucrunt Euangehum Ergo fit Ecs« clcfia elc(fi;ione, non donis naturalibus aut mentis.

Sedtnlßiacl)ocabitur tihi fernen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

In bancfententiam accommodât hunc locum de JEac. Efi:($ bæc prima probatio propofiti'onis. Ille cft films, quem Deus fua promiflione fibi delegit, Icgregauit à filrjs Abrahæ,Ergo filq Dci fiunt elecfiione. Hæc propter bre^^ uiratem non fads confpiciuntur, cum tarnen grauifiimam docfln'nam condncsi ant, uidelicet, quod Ecclefia non fiat humano confilio,donis aut mentis natu* ralibus, fed eledlione diuina amp;nbsp;promiffione*

Sccundaprobatio. Jacob fit films, non propter opera, Jed propter uo* Cantern. Igitur filrj Dei fiunt cledione, non donis, aut mentis naturalibus, aut Lege.

Sed uidct Paulus hæc longe pofita efiè fiiprà confpecflum rationis huma* næ, (^are interpellât ipfè ièiê, argumentum commune, quod omnibus E* nis in mentcm uenire necefle efl,proponit amp;nbsp;diluit.Si EEu,amp; Jacob hint pares Deus utrunq? eligere autreqcerc debuit,quia iuftus iudex reddit paria päri* bus.Paulus diluit hoc modo: Paria paribus reddenda funt,CHm ibiuitur debi* tum. In donatione, uel cum agitur per miEricordiam,nihil opus eft paria red* derc paribus.

Sicut amp;nbsp;Chriftus in parabola,dc conduftis in uinCarrt, oftcndit, per mi* fcricordiam dari paria difparibus. In hanc fententiam citatur hoc diftum. Mi* fercor, cuius miftreor, id eft, cuius m'ihi uifum eft miftreri, quafi dicat. Salua* tio contingit per miEricordiam,non per debitum. Et attexit conEquens, Non eft uolcntis neq; currentis,Ed Dci miErentis. Hæc Ententia teftatur, homines eligi per miEricordiam, uocari,ut uelint amp;nbsp;currant. '

AntCa citauit difta de mifericordia, amp;nbsp;oftendit miEricordiam efte cau* fam clc(ftionis, amp;nbsp;populum Dei ucre eftè illam elcftorum Ecclefiam. Nunc e regione addit teftimonia, amp;nbsp;difputatioiiem de reprobatis, Quod fit aliqua multitudo reprobatorum, quam JDeus finit cxiftere, ut in perEcutione fit con* fpeeftior gloria Euangelif Ideó dicitur, ut fimus muniti contra Eandalum multitudinis, nec cogitemus, Equendum eftè exemplum multitudinis.

Gamaliel uidet adhuc maiorcm amp;nbsp;præftantiorcm partem populi aduer* fari Euangelio.Ergo ita cogitat,fibi quoqi manendum efle in hoc ccetu,ita nue iudicant innumerabiles homines deEcclefia,quæfibihunctitulumarrogat. Jdco Paulus ab his iudierjs nos abftrahit,amp; monet, paucos cleftos efte Ecclefi* am,Sc è regione ingentem multitudinem reproborum,belligerantem cum Eu* angelio. o

Allcgat igitur hiftoriam I^haraonis,quæ duo continet,quód uidelicet fit reprobatus, amp;nbsp;tarnen eó tolerctur, ut fiat in perEcutione conlpecftior gloria Dei.

1017 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET ISTO L AM

Hæc concïufio non de caufis panter intclligatur, led de effenen eleÆonls, Qudd lînt ali] clcéii, alrj indurati, qui aduerfantur Euangelio*

Primiïm autem de phrafi dlfcas;Hebræis uerba tranfitiua communlffîmè ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;babent fignificationem permittends^Quale eft;Ne nos indicas in tentationem

l'd eft, ne finas nos l'nduci ♦ Item, Tu errare nos fecifti, id eft, paflus es, ut inc^ deremus in errorcm. Ita indurare lîgnificat non liberare aliquos, led finere ut pergant repugnare Deo^Eft ergo lententia: Qiios uult indurat,id eft,non libe« rat, non conuertit, quia pergunt repugnare uocanti Deo*

Secundo', Non dicit Paulus hoc loco,Non eflè cauftarn indurationis,aut s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reprobationis in impijs. Ided prudentia hîc adhibenda eft : Et lènticndû,quôd

in ipfis impijs fit caufa indurationis, lèu reprobationis, fcilicet, quia non defii= nunt repugnare Dco uocanti»Et tarnen interim confiât hæc, quæ dicit Paulus, quód fit muîtitudo indurata, lèu reiedla, belligerans cùm uerbo Dei ♦ Si quis autem obtempérât uerbo Dei, hic non eft ex illo numero»

Et difeamus hoc loco,quale fit indicium de his,qui repugnant uerbo Deû Qiiia enim repugnant,indurantur, amp;nbsp;oftendunt le elle ex numero rcprobato^ rum»

Cûm autem dixerit : Qiiem uult indurat, ftatimadditobiedlionemîSf uoluntate Dei fit induratio, Ergo non poteft muîtitudo ilia conuerti. Si non poteft conuerti, quare aceufatur f Relpondet, concedens non poftè conuerti, fcilicet neceftitate conlcquentiæ, quafi dicat. Verum eft eflè reieèlam multittp dinem,necpoflèconuerti,quiareieôlaeft,Sed eft reicèla propter propriam

impietatem» Si quis autem obtempérât Deo uocanti, non eft ex illo numero,» Ita relpondet per conceflîonem, amp;nbsp;addit caulàm finalem, quare Deus hæc ita ordinauerit,uidelicet,ut magis poflît utratp conlpici,uidehcet ira 8^ milèricor« dia. Sic accommodo Pauli refponfionem. Quare litigas cûm Deof id eft,cûm uides hoc mirabile confilium Dei, quo paucos ehgit,amp; multos rcijcit,obeaias Deo,8^ timeas cius indicium,ne offèndarisexcmplomultitudinis,lèdlèito Deum declararc mifcricordiam,in nobis lèruandis, amp;nbsp;iram in puniendis illis, qui non obtempérant,

Hæc eft minime intricata enarratio, Neq enim lènticndum eft, non eflè s'w /’f d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indurationis lèu reprobationis in ipfis impijs, neq? id dicit Paulus, Et

Jh(o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fltnilitudo de luto amp;nbsp;figulo non hoc uult. Nihil agerc impios,lèd eatenus con*

uenit, quód ex una mafla generis humani, Deus alios fuo iudicio laluat, alios damnat, Caufæ in fimilitudine non omnino accômodari poflunt,Tenenda eft enim lèntcntia, quód Deus non fit caula peccati, nbsp;nbsp;nbsp;Rctinendum 8d hoc eft,

quód primiflio fit uniuerfalis.Sicut Sc poftea iplè Paulus addit rationem:Qua re perçât Ifracl, quia nolit accipere Euangelium, Seèlando iufticiam non allé« quitur, quia non ex fide 8óc, Hîc expreflè ponit caufam reprobationis,fcilicet, quia répugnent Euangelio,

Poftquam conftituit Thcfin, quód populus Dei fit Ecclefia eleólorum, lam uenit ad hypothefin, eledlos eflè ex ludæis amp;nbsp;Gentibus, ideg probat tefth montjs lèripturæ,ut oftendat Euangelium pertinere ad Gentes, Ac primûm ci* tat locum ex Olèa : Eft autem fan's perfpicuum teftimonium,

Illud obiter admonendus eft Lcólor.Quoties de uocatione Gentium di»« citur-,lèiendû eft commendari gratia,quód non propter Legem,lèd gratis pro»* pterChriftum placcamus 8Cc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si

Alterum teftimonium eft Efaiæ, quod uaticinatur de defedlionc populi, * Pnmûm ait, cti'amfi fueri't ingens muln'tudo populi, tarnen pauci tantum fal^ üabuntun Hoc uultphrafis,cum ait: Reliquiæ,nam reliquiæ fignifîcât paucos, qui rdiqui funt cæteris abfumtis» Deinde fèquitur repetitio eiufdem fenten^ tiæ»

Confummati'o abbreui'ata exundabit l'uftici'am» Confummati'onem enim confum 8^ abbreuiati'onem faciet Dotninus.Confummatio fignifîcât fînem,fèu cladem tio^ populi, quafi dicat : Ventura eft magna clades popuîî, lèu înteritus, 8C tarnen tunc cxundabitiufticia, id eft:, tunc reuelabitur donabitur promifla iufticia 8^ bencdiLliOj ciim circa finem populi magna multitudo peritura eft, 8^ aliqui erunt falui,qui credent Euangelio,0^ accipient illam promiftam iufticiam. Coj: fummatio abbreuiata^id eftjcertopræfinita feu conftituta* Paulusallegat uer^i fionem Græcamjquæ minus perlpicua eftjfed tarnen eandem lententiam conti* net, fi uerbum intelligas pro re, ut loquuntur Hebræfi Deus faciet uerbum ab* breuiatum,ideft,rem abbreuiatam,feu abbreuiationem, feu finem» Et in liac confummatione exundabit iufticia*

Alij uarias interpretationes confi'nxerunt. Interpretantur uerbum abbre* uiatum de Euangelio,quia lex fit longa do(ftrina,nec tarnen iuftificans.Hæc in* terpretatio eft intempeftiua»

Alius quifpiam eft interpretatus, perfedfa fententia exundat iufticiam, id eftjfapiens iudex feret iuftam fentcntiam.Hic prorfus extra uiam currit*

Nosunamamp; fimplicem ftntentiam conuenientem perpetuscnarration! in textu retineamus,uidelicct,qu0d populus periturus fitjfed pauló ante uentu# rum eftè Chriftum ,Sóaliquosex populo confècuturos efle illas ampliftîmas promiftîones, facftas patribus reiecfta reliqua multitudine» Eft 8C emphafis ob* feruanda particulæ exundabit, quæ fignifîcât amplitudinem gratiæ*

Hîc exprefle ponit caufàm reprobationis, quia {cilicet nolint credere Eu* angelio» Ided fupr^ dixi fimilitudinem de luto non ita accipicndam eftè, quafi non fit in ipfà uoluntate humana caufa reprobationis» Hîc enim Paulus exprcfi fè ponit caufam, amp;nbsp;addit rationem, quæ impios remoratur, ne credant : Quia Euangelium arguit humanam iufticiam,etcultus,8^ proponit aliam iufticiam, Hîc cum homines fàpientes iudicent, abfurdiftîmum elle detrahi laudem iufti* ciæ,externæ obedientiæ,item cultibus:Item uideant mutatis cultibus mutari ac diflîparirefpublicas,indignantur5amp;incipiunt hoc docftrinæ genus odifteac perfequi,tanquam blafphemum, quod lædat gloriam Dei,abolitis cultibus,la* xato freno uulgi licentiæ:Item tanquam fèditiofum,quôd diftîpet refpub» Hæc femper fuit principalis caufà perfecutionîs,ac ludæos maxime accendit,qui ha* bebant legem diuinitus datam, amp;nbsp;cultus diuinitus ordinatos»

Ita nunc furenter 8c crudeliter nos infèèèantur aduerfàrfj, quod dicimus, legi non pofîe fatisfîeri, non iuftifîcari homines coram Deo propter bona ope* ra,fèd fîde propter Chriftum* Deinde magis etiam fremunt,quandocultus re* prehenduntur,ut Miftæ,Monachatus 8c fimilia» Nam his ordinationibus mu* tatis,uidetur labefa(ftari,concuti,ÔC diftîpari refpub» item lædi gloria Dei» Inde incenduntur odia3amp; exiftunt inoentia certamina,uâldc enim mouent rationem

roi9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in: E T I ô T O L A M

Eumanam (candala iUa,quibus lædi glona Dei uidenjr,8«f diflîpan commu*= ni's fodetas^ Ac fancftis difficile eft ùa fè confirmare, ne ilia fcandala excutiant eis Rdem^

Ided Paulus poftea inquit : Fateor ludæos habere zelum» Et in Corinth» ait, ided ludæos non credere Euangelio, quia alpiciant legem uelatam, hoc eft, ' quia fèntiant iufticiam legis efîe iufticiam coram Deo. Hoc quia improbatur ab Euangelio, incitantur ad perfècutionem* Ita Chriftus fit lapis ofïènfionis propterea, quia ratio putat efle blafphemam amp;nbsp;lèditioiàm docflrinam^impro:# bareexternam iufticiam amp;nbsp;cultus.

Cctffu/idi» Non confundetur,id cftjuon fruftrabitur,fed hoc ipfum aftcquetur quod expeiftat. Eft enim ufitata phrafis HebræisjConfundi pro fruftrari,ut fi dicam, Nuncius miflus ad petendum pecuniam confunditur, id eft, fruftratur. Jta fus« prîi didum eft: Spes non confundit,idcft, non eft irrita,non fruftratur. Cæte^ riim in his ièntentqs de fide ,{èmper intelligi oportet particulam gratis. Ne fie cogitemus, fi fuero fatis dignus, erit credendum, hoc eft enim, non confiderc Chriftojlèd confiderc in propria dignitate. Idco dicit : Qiii credit in ipfum, id eft,qui confidit, quôd propter ipfum Chriftum, non propter noftram dignita* xem Deus fit nobis propicius, is erit iàluus.

Nquot;”' noui inftituit,ïèd repetit priorem fententiam,de caufà defedionis lude* orum, amp;nbsp;de caufa perfecutionis Euangelif Ided inquit : Bclligerantur cum Euangelio, quia nolunt extenUari iufticiam legis, nec intelligunt eftè opus alia iufticia coram Deo, quare mordicus retinent iufticiam legis amp;nbsp;cultus.

Zel(« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addit autem querelam de gentis interitu, ut fupra, N. tribuit ei zelum, id

eft,ftudiumpietatis,fèdcumerroreconiundum. Etcrrorcftinarticulisfidei præcipuus, fcilicet qudd fît Chrifti officiS et regnû, unde fît remiffio peccatorû Qtiæ fît liera iufticia: Quid fît peccatum: Eft aut grauis comminatio addita de== fendentib.opiniones impias de iufticia legis, cû inquicNon fubijci illos iufticig Dei, Damnat igitur clarè omnes aduerfantes dodrinæ ueræ de iufticia fidei.

Hîc inftituit collationem iufticia? legis amp;nbsp;iufticiæ Euangelfj, 80 utramcg definit, aeproponitièntentiam oppofîtam ludaicis imaginationibus de lege, quafi dicat, ludæi quærunt iufticiam ex lege, nec intelligunt Chriftum eflè fine legis,hoc eft, promiffum eflè, ut ipiè tolleret peccatumôô mortem,quæ lex tan^ tïim reuelat.

Eft ergo fèntentia, Chriftus eft finis legis, id eft, impletio feu confumma# tio,donat id,quod lex requirit, hoc eft : Qui credit in Chriftum,habet id, quod lex poftulat,id eft, eft iuftus imputatione,0d liberator â peccato ôd morte, Sed ha?c liberatio in hac uita tantum incoatur,etfi interea credens uere eft iuftus im# putatione.

In hac antithefî quidam imaginatifuntjftatumcollationiseflèin his fier# bis: Viuet

bis : Viuet in eis^ hoc cd, Penes præmia conferri duplicia opera,opera ratiom's babere præmia temporalia, fed bona opera, orta â Spiritu fando, habere præ* mia æterna. Hæc l'nterpretatio aliéna eft difputatione Pauli,non eni'm fit collas tio præmïorum ,ncq; de caufis finalibus,fed de caulà formali dilputatur, cjuid reipla fit ïufticia legis, Sc econtrà,quid fit lufticia Euangelp.

EU l'gitur ftatus collationis in his duobus uerbis, facere,amp;r credere* lufti'^ cia legis.,e(i facere legem, hoc eft,præftarc perfedam obedientiam l'uxta legem. Sic ait delcribi â Mole iufticiam, ciîm inquit: Faciens ea, quafi dicat,lufl:!cia les gis elt hæc ipla obedientia, qua uerè intégré fiunt ea, quæ lex præcipït,ut tos to pedore ardere diledione Dci, glorificare Deum, dih'gere proximutn, fine concupilcentia,fineuno uiciofb afïèdu,fine peccatoelïè. Hæcefliufticia,quam lex requirit, quam aded non præftat humana natura,ut non l'ntelligat, quid fit ilia diiedio Oei.

Econtrà iufticia fidei non eft propter impletionem legis, aut noftras uirs tûtes efle iuftos, lèH eft credere,quôd propter Chriftum fimus iufti, id eft, accès pti Deo.

Hinc potcftconfpici dilcrimen fidei Sôdiledionis, SC quaredicendum ût: oiferimenß* Fide fumus iufti. Item,qLiomodo hoc intelligi debeat,Non eft enim imaginant àei cr dum, Fide fumus iufti, hoceft. Propter nouitatem noftram,fcu nouasuirtutes fumus iufti,fed correlatiué,id eft,propter Chriftum fumus iufti,qui tarnen non aliter apprehendi poteft,nifi fide, Dicere autem,diledione iufti fumus,eft idem dicere,quod propter noftras uirtutes, leu impletionem legis fumus iufti. Con* ftat autem legi non fatisfieri, ided neceftè eft hoc didum pure retineri : Fide res / putamur iufti, ut intelligatur, quôd non propter noftras uirtutes, fed propter mediatorem Chriftum , per milericordiam gratis fumus imputatione iufti, id eft^accepti. Fîæcuult Paulus in haefua definitione, quam mirifîcéamplificauit citatis quibufdam uerbis ex Deuteronomio.

Paulus mutuatur deftriptionem fidei ex dido Mofi, nec detorquet illud ad diuerfàm aut non conuenientem ièntentiam. Nam amp;nbsp;M-Oilès ibidem delcris bit,amp; requirit fidem. Sed generale didum eft de uerbo 8Cde fide,quôd Paulus applicat ad hoc uerbum de Chrifto, ad fidem in Chriftum.

Primiim igitur didum Moifi infpiciamus, qui illuftribus figuris impies tatem humani cordis depingit, quod etiamfi cogitât eftè Deum,ta men dubitat, an Deus curet nos, negat uoluntatem Dci erga nos cognolci pofte, negat exaus dirinos,aut faluari. Hasdubitationes hærerein hominum animisfatis appa* ret. Ided lex Dei cas arguit,amp;^ requirit fidem. Ne dixeris in corde tuo: is afs cendet in coclumf id eft,ne fis Epicureus,necogites,nihil eftè Deum,aut nefeiri, an fit Deus,an curet humana : Ne cogites Deum ita latere, ut non extet eins uos luntas in aliquo uerbo. Ne cogites eius uoluntatem ignotam eftè, quia iplè non cernitur oculis corporalibus. Ne cogites eum non exaudire, non milereri, non requirere hunccultum, quem in uerbo fuo tradidit ^c,

Quomodo igitur inueniri apprehendi Deus poteftcPropèeft inquit Propee/î «er uerbum Slt;^c. Hue te deduco ad uerbum, hoc audi, fie credas apprehendi Deum Sc uoluntatem eius conlpici, cum uerbum audis,amp;^ credis hanc eftè uoluntatem eius, uelle fie eum coli, ueîle exaudire fient promifit ; Hanc eftè fententiam didi in Moife latis liquetjNec dubium eft, quin de fide concionetur hîc Moifes, amp;

rcqiu'rat fidem, quæcredat non Ibltim efle Deum, fed etiam Deum ueffe agno^ fci in uerbo fuo,8C fîc inuocari, uelle exaudirc, Sgt;C mifereri iuxta promiHionem, requircre bos cultus,

Hæc generaliter di(fla,etfî continent dodrinam de fide,tamen funt adhuc obfcura,amp; funt uoces legis, Ideó Paulus proponit aliud uerbum, ÔC nominat mediatorem, ut proponat gratuitam mifericordiam, propter Chriftum pro^ miiram,Hanc cum agnofcinius,fides fit certajfcilicetjqudd gratis propter Chri^ ftumjUOn propter legem exaudiamur,falucmur amp;c,

Accomodat igitur hoc modo : Ne dicas in corde tuo,quis afeendet in ccc* lum'Thoceftenim Chrifi:uccclodeducere,id eft,Primdm,ne fis Epicureus,deim de ne dubites, quin hæc fit uoluntas Dei, ut Chriftus fit mediator, qudd uelit nos Deus faluare propter Chriftum, Si non credis Chriftum eftè mediatorem, ut faluet nos, detrahis eum de ccelo, negas eum regnare, amp;nbsp;arguis Deum men^i dacij, quafi promiffio eius fit irrita.

Id eft, ne cogites Epicuri more, poft mortem non reftare aliam uitam, ne '?• lt;^ogites homines non pofte liberari a morte à peccato. Si dubitabis, negabis Chriftum refurrexift'e, finges Chriftum adhuc iaccre extinclum,adhuc refufei^ tandum efte,necefte uieftorem mortis peccati. Eft^ fumma fèntentiæ, ne dult; bita,quin Chriftus fit mediator Sd regnet, ne dubita, quin propter ipfum uere niiftreatur noftri Deus,remittat pcccata,exaudiat amp;nbsp;faluetnos. Ita addit Pau^ lus dido Mofi Euangelium de mediatore, amp;nbsp;compleditur exclufiuam, ut fides fit certa.

Opponamus igitur infirmitati dubitationi noftræ hanegrauiftimam Pauli concionem,amp; inea contemplemur,quanta fitimpietas,dubitare,an Deus uelit remittere peccata, an uelit exaudire, iuuare, faluare, denicß præftarc ilia, quæ per Chriftum promifit f In omniinuocatione cogitemus hæc uerba : Ne dixeris,quis afeendet in ccGlumf Id enim fuerit detrahere Chriftum: fed fta* tuas Chriftum uere ad dextram Patrisfedere,eflèinterceftbrem,utexaudialt; mur. In hoc ufu difeimus intelligere huius didi uim amp;nbsp;fèntentiam. Nam qui non inuocanLnegant Chriftum federe ad dexteram Patris, ôd interceflbrem eft fè amp;c.

Antea reprehendit dubitationem ,nunc addit affirmatiuam defcriptio» lufiicid fideh ncm fidei, Verbum eft prope in orc tuo. Et fie definit iufticiam fidei,quÓd fit non dubitare, fed credere huic uerbo de Chrifto, amp;nbsp;ftatuere qudd lefus fit Do* minus, uidelicet ille, per quern eft promifia benedidio, qui libérât i morte amp;nbsp;â peccato,

Eft igitur perfpicua antithefis, lufticia legis eft facere legem, id eft, eft no* ftra obedientia iuxta legem, feu integra feu politica : Sed iufticia fidei eft crede* re, quód propter Chriftum accepti fimus, non propter noftram dignitatem, qualitates aut uirtutes, Opponit igitur fuperiori definitioni, in qua inquit fa* cere, lam in altera definitione,propê eft uerbum in ore amp;nbsp;corde, uidelicet, quia uerboapprehendimus Chriftum,propter querniufti amp;nbsp;accepti fumus,non propter dignitatem noftram.

Eft amp;nbsp;illud obferuatu diguum deneceflitate minifterfj,amp;2 uerbi uocalis,amp; de modo,

de modo, quo agit Deus nobifcum» Non,n.imaginandumeft,qudd Deus mit* tat fpiritum S.fine uerbo fuo»Sed Paulus deducit nos ad minifteriû,et ad uerbû uocakjnon inuenitur alibi Deus extra fuum uerbumjaut fine uerbo fuo, in hoc uult agnoici. Hoc inftrumento uultefie efficax.Ideó in omni tentatione quæra* mus Deum per uerbum, amp;nbsp;in uerbo refiftamus. Et hanc effe certó uoluntatem Dei ftatuamus, quæ in uerbo ipfius proponitur. ïdeó hîc de re tanta,de faluati* one dicit: Prope eft uerbum in orc tuo* Item:Verbum fidei quod prædicamus» Et poftea repetet hunc modum: fides eft ex auditu^auditus per uerbum Dei eft, óz confe(fus fuerts ijc.

Qudd autem inquit : Si confeflus fueris Dominum lefum, ita refoluendu eft, Si confeflus fueris lefiim efle Dominum, id eft, non ociofum,ied ilium Do* minum,de quo fadæ funt promifliones, qui libérât genus humanum à peccato amp;nbsp;â morte,qui eft pro nobis fadus uidima,qui ledet ad dexteram Patris,ut fal* uet, Nam hie honos Domini qualis fit, amp;nbsp;quæ beneficia compledatur, ex om* nibus promiflionibus colligi debet, ficut in Plalmo: Dixit Dominus Domino meo, amp;nbsp;alqs,

Manifeftum teftimonium eft, quod fide iuftificemur,nam adUerlarijs hæc uerba plane funt ociofa, 8C nihil fignificantia : Poftea affingunt multas fophi* fticas interpretationes. Nos uerd non corrumpamus didum Pauli,fed uere tri* buamus fidei,id quod ei tribuit Paulus, nec obfturum eft,quid fidem uocet,ici* licet id, quod uocabulum ibnat. Confidere in Chriftum, ficut ipft hîc interpre* tatur fidem, quæ credit lefum efle Dominum, Et fuprtî, quæ accipit promiflîo* nem. Et hîctOmnis qui credit in eum,quod certè fignificat,qui confidit in eum, id eft,qui confidit,qudd propter ipfum Deus fit nobis propicius.

Multorum hæc imaginatio efl:,etiamfi bona opera non merentur remiflî* oncm peccatorum, tarnen poftea meren' uitam æternam, ficut multi dixerunt, hominesetiamfi non mereantur primam gratiam, tarnen deinde meren uitam æternam. Ad hoc citant multa dida : Ore fit confeflîo ad falutem. Item : Efuri* ui,8lt;: dediftis mihi cibum. Item : Si habeam omnem fidem, diledionem autem non habeam, nihil fum.

Ad hæc dida omnia uno modo reijîondeo, Concedo neceflàriam eflè in* coatam obedientiam, fed non meretur uitam æternam, non eft res digna uita æterna, feu precium uitæ æternæ, nec placet, nifi quia credimus in Chriftum, Quia enim placet obedientia propter fidem, contradidio eft imaginari, quod opera uel iuftifîcent,uel mereantur uitam æternam. Eide autem ftatuimus no* bis propter Chriftum gratis donari remiflibnem peccatorum ,amp; uitam æter* nam. Et tarnen fidem neceflarid lèquitur effedus, ftilicet incoata nouitas,cum fide corda uiuificentur,

Hæcrefponfio nihil habet perpicxitatis ,concedit neceflariam efle obedi* entiam, amp;nbsp;detrahit opinionem meriti, amp;nbsp;docet quomodo placeat, ut Chrifto tribuatur luus honos, ôd fides maneat certa. Fieret enim incertajfi fie lèntiendû eflètjtunc nos placere Deo,càm iatis meritorum haberemus, Hæc in genere de omnibus huiufmodi didis feiri prodeft,

Nuncadtextum redeamus, Certum eft Paulum non probareconfeffio* Rrrr iij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem.

1025 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ST 0 LAM

nem,nin adfit fidesjcrgo non tribuit confciTionijquód fît precium aut mcriturn uûx ætcrnæ, Eflèt enim contradidfio,ut dictum eft, Et tarnen requirit confeftî^ onem,quia obedientia,ut difftum eftjcft neceftaria,amp; oftendere uoluit Paulus fe loqui, non de hypocrifi fidei, id eft, de ociofa cogitatione,fed de uero motu cor^ dis, qui apprehenditmifericordiam promiftam propter Chriftum,8(f propten rea lucet in confeftîone, patientia, bonis exemplis omnis generis.

Prgterea difcernit iufticiam 80falutem propter perièuerantiam.Etfi enim quifquis eft iuftus,eft amp;nbsp;hæres uitæ æternæ, tarnen fieri poteft, ut iuftus irerum amittat iufticiam. Ideó inquit : Si confiteberis, uidelicet propter fidem,quafi di»« cat. Si fides fuerit firma, perfeuerans. Non enim probat confeflionem, nifi propter fidem.

Primiim obftruandum eft, quód inculcat particulam uniuerfàlem,amp;r me* minerimus promiftiones efte uniuerfales. Secundó,confiderandum eft,quid fi* bi uelit hæc noua ftrttentia, ÔC an ad Euangelium conueniat : Omnis qui inuo«« caucri tSCc.

Refpondeo, Hæc eft noua Prophctia,difcernens Euangelium à lege, quia Icx etiam docct inuocationem, cum conditione perfecftæ obedientiæ. Sed hæc prophetia promittit falutem inuocantibus, fcilicet quibus antea lex non pote^* rat opitulari, qui fuut iam tales, ut non pratftent obedientiam, qua'm lex rcs« quint. Talibus iam promittit falutem,fi innocent nomen Domini, id eft,fi in^ uocent ilium Dominum,qui ft reuelat in illo uerbo,quod dedit patribus^quod cxhibebit in aduentu fili}.

Quare hic necefte eft intelligi inuocationem cum particula gratis,Requft rit enim,ut credamus gratis, propter ilium promiftum Dominum nos exaudi# ri amp;nbsp;faluari. Nam hæc promiftio opponenda eft legi, quafi dicat, quia lex non potuit opitulari, quia eftis fub peccato morte, alio modo promittitur falua»« tio. Deus dabit doflorein, effundet de fpiritufuo, 8^ uos inuocatione Domini falui eritis ab ill is ipfis malis, peccato amp;nbsp;à morte, à quibus non liberabat lex.

Hæc eft fimplex 8c uera ftntentia huius promiffionis. Ideó apte quadrat .ad Euangelium,amp; addit aliquid lucis definitioni iufticiæ fidei, quam fupra tra^ didit. lufticia legis eft facere legem. Sed iufticia fidei eft inuocare Dominum,8C ftatuere, quod propter filium Dei liberemur à. peccato amp;nbsp;a morte, 8C ab ira, â quibus lex non poterat liberare.

Dulcefcet igitur promiftio, cum particula gratis in ea intelligitur. Et fi'c exercenda eft inuocatio,ne deteVreat nos indignitas noftra, ftd fciamus mandat turn Dei efte,ut inuocemus. Item mandatum efte,ut credamus nos exaudiri pro pterChriftum,non propter dignitatem noftram. Quare obediamus Deo, amp;nbsp;hunc cultum præftemus, cumq? inuocamus, meminerimus nos afferre indignft tatem amp;nbsp;peccata, amp;nbsp;petamus propter Chriftum, ut liberemur exaudiamur, quod ciim facimus,fimul agimus pocnitentiam. lam facile eft diftimiles fentem tias conciliare, Peccatores Deus non cxaudit,fcilicet qui fine pcenitentia 8c fine fide inuocant.

Addit Paulus modum, quo beneficia Euangelq nobis contingunt, ftilicet per minifterium uerbi Dei» Eftlt;j hic locus præcipuus de neceftitate amp;nbsp;dignita* te mini^

/7) aKO s C JTTT X. J02^ te mini'fterrj diIigentiHïmè obfèruandus, ut fciamus, quomodo Deus (it effîcax innobiSinec quæramus abasilluminationes extra uerbum jiiecadmittamus imaginationes opiniones de Deo, fine certo uerbo Del» Latiffîmè patet hoc verto «o. præceptum de uerbo uocali, eft enim difficile homini refiftere in uerbo Dei, èC cale. ftatuere ccrtô hanc eiTe uoluntatern Dei quam in uerbo proponit, ideô facile delabitur in alias imapinationes» Sicut Eua leuiter fèntiens de uerbo,addit imas '' ginationem,fortafiè non tam duriter fenfit Deus.

Sic in multis articulis accidit,uerbum dicit clarèzFide funnis iufti propter Chriftum, Hoc uerbum mali docfèores tenentes languidius, fèquentes fuam deden imaginationern, cogitârunt commodius dici, Homines efle iuftos,propter fuas uirtutes amp;nbsp;merita.Deindeaddideruntdubitandum efïe, amp;ômnino obruerunt ueram dodlrinam de fide. Sicut amp;nbsp;nunc Anabaptiftæ contemnunt doeftrinam de fide, èc uociferantur, homines iuftos efle magnitudine affliefiionum , fuis quibuidam inuminationibus,atq?itaabijciunt uerbum amp;doâ:rinam defîde.

Prorfus talia fuerunt ohm deliramenta Manichæorum, ôd Enthufi'aftarum. Manicltti, Necelfuniustemporis error,facileenimdelabunturhomines in talcs nationes, cûm leuiter ientiunt de uerbo Dei.

HiEnthufiaflæ fugiendi S' execrandi funt. Et fciendum,qudd Deus non uelit aliter agnofei 3^. apprehendi fuam uoluntatern de peccato amp;nbsp;de gratia, nifi in uerbo^Ôd quôd Spiritus faneflus per uerbum fit efficax. Hanc regulam tenea* mus, amp;nbsp;propter hanc tantam caufam omni honore afficiamus,amp; defendamus minifterium uerbi publicum» Et has fententias femper habeamus in confpedlu: Fides ex auditu cfl:,auditus per uerbum Dei. Item:Quomodo audient fine præ:* dicanteC Item : Quàm fpeciofi pedes euangelizantium pacem.

Sccundô docct hîc locus, quôd in inuocatione requiratur fîdes, id efl, hæc ipfa fiducia, qua credimus nobis remitti peccata, amp;nbsp;nos exaudiri propter Chri* iium, ficut inquit Chriftus : Quicquid petieritis Pattern in nomine meojd eft, non afferentes ueffram dignitatem,fed credentes rccipi uos exaudiri propter Chriflum. Ica Sc hîcdocet : Quomodo inuocabunt, in quem non credideruntC’ id eft, Si non credant Deum efle propicium ipfis, amp;nbsp;exaudire preces ipforum, non poflunt eum inuocare.Conftat igitur requiri in inuocatione fidem. Et hæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pn

diferimen facit interinuocationem piorum,amp;Ethnicam feu Hypocriticam» Ethnici etiam inuocant ,fedcum haedubitatione,noncreduntfibi Deum efle placatum,amp; preces fuas refpici,aut exaudiri.Sic etiam inuocant omncs,qui non intelligunt doârinam Euangelq de luftificatione ôô fide.Talis autem inuocatio eft inutilis amp;nbsp;damnata»

Hinc intelligi poteft, quantæ tenebræ fiht illorum,qui iaôfitant fè efle do^ dores bonorum operum, 80 tarnen auerfantur dodrinam de fide» Aboient .n» præcipua opera 80 propria piorum,fcilicet inuocationem, Ergo non foliim illæ ceremoniæ amp;nbsp;orationes publicæ hoftium Euangeli},fèd omneseorum priuatæ preces etiam damnatæ funt, fimilesEthnicis inuocationibus, quales paffim ex* tant in poematis. Hoc diligenter confiderandum efl:,ut difcamus,qualis efle de* beat inuocatio feu oratio. Item quid interfit inter pij amp;nbsp;imptj orationem. Item, qualem fidem affèrre pios ad inuocandum oporteat : Nam ubicuncç ignoratur dodrina de hac fide, de qua hîc loquimur ,impoffibile eft exiftere ueram inuo=5 cationem. Confirmatur enim dubitatio amp;nbsp;incredulitas, quôd Deus non exau* diat,non curet,imô abiecerit inuocantem»

Nos autem Chnftiani difcamus hanc I'ncrcduh'tatcrrt peccatum efle,ct rclt; pugnemus huic peccato SC en'gamus nos uera docfln'na de fide, eamcf Iciamus ad inuocationem affèrendam eflèjUidelicetjUt credamus Deum iiere nobis pro^ picium eilcjSC recipere noftras preces,propter Pontificem Chriftum»

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qwmodo credent, ß non audierunt ?

Tertid docet bic locus non placere Deo cultus inftitutos fine uerbo Dei, quia fine uerbo Dei non poteft exiftere fides* Ideóbïcdicitur:Qtiomodocre«lt; dentjfi non audierint* Continet igitur hie locus multiplicem dodrinam, uide* licetj qudd contingant beneficia Chrifti per minifterium uerbi. Item,quanta fit neceflitas dignitas minifterq* Item, quæ fit uera inuocatio j qui cultus Deo placeant*

Addit autem dulciflimam iententiam ex Eiaia, quæ delcribit regnu Chrilt; fti,amp; admonet regnum illud adminiftrandum efle per uerbumjSC quidem prg* dicatione noui uerbi, Icilicet Euan^eli}, in quo annunciabitur pax, id eft, lalus ftu faluatio diuinitus donata* Eftc^ antithefis oppofita legi amp;nbsp;peccato, amp;nbsp;mile^ ri)s humanis,quafi dicat: T une tolletur peccatum,80 tollentur cætera mala,quæ non potuit lex auferre, amp;nbsp;afferetur uera corifolatio, amp;nbsp;donatio iufticiæ amp;nbsp;uitæ æternæ*

Qudd ait pedes efle amabiles,Metaphora eft de nunefjs 8^ de uerbo,quafi dicat: Minifterium feu uerbum, quod in illo nouo regno prædicabitur,miruni in modum amabile erit, quia afiert res optimas,agnitionem mifèricordiæ Dei, iufticiam amp;nbsp;uitam æternam* Opponit autem Propheta hanc fuam laudatio* nemiudicqs mundi* Eftenim fummaacerbitasodq aduerfus EuangeliumS^ Euangelq miniftros,ficut Paulus fignificatApoftolos haberi pro Kaeap/xaw?, quare mundus nequaquam hos pedes, id eft, nuncios iudicat eflè iàlutares amp;nbsp;a* mabiles, Aduerfustaliamundi indiciaconfolatur,amp; docet nosPropheta,ut minifterium,etiamfi Ipretum amp;nbsp;inuifum mundo, tarnen amemus,amp; ftiamus ef* fieax efle,amp; affèrre làlutem credentibus. Sicut 8C Paulus inquit: Non pudet me Euangelq. Ita confirmemus nos contra impia indicia mundi, amp;nbsp;confideremus quantum ftelus fit, exercere crudelitatem contra pios miniftros Euangelij*

Itigat fuperiorem querela m dedefe(ftionc,amp;teftaturpromiflionem adhuc ’ ^pertinere ad populum multos earn conlecuturos eflè, uidelicet, qui ere* dunt, Ac primurn à fuo exemplo argumentatur : Ego fum Ilraelita, adeptus (urn promiflionem,Ergo Ifraelitæ polfunt earn confequi. Altera ratio fumta eft: ab exemplo temporum Heliæ,Ita monetfèmper Ecclefiam exiguam eflèjCt mul tómaiorem numerum aepotentiamimpiorum,

Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addit doéirinam, qudd Ecclefia non fit eledla propter legem, propter

politiam,ledpopulumDei elleeledos,qui Euangelium fide apprehendunt, Ided addit mifericordiam cflècaulàm eledionis,non legem,non politiam,ficut fupra de dilcrimine duorum populorum dieftum eft, Synagoga habet titulum populi Dei,amp; belligeratur cum uero populo, amp;nbsp;cum uera Ecclefia, Aduerfus hoc Icandalum oportet nos eflè inftrudios,amp; præmunitos, ut intelligamus non eflè Ecclefiam ilium ccetum,quiperlèquitur Euangelium,etiamfi habent cultus aut politiam*

Spiritus compuruftionis, id cft, animus iratus, at(^ exacerbatus odio Dei, Euangelq» Eftenimborribilisquædamodqacerbitasin hoftibus Euangelrj, qualis deicribitur in Cain, Pharaone,amp; fimilibus* Primiim, quia diabolus in« flammat illos impetus. Secundó , quia ipßi Humana ratio uehementer olïenditur difÏipatione cultuum 8^ rdpub.lmaginatur doéïrinam efle blaiphe« mamamp; ièditioiam,Putantenim lædi gloriam Deimutationecultuum. Vc ciim Apoftoli abrogarent ceremoniasLeuiticas, Só nunc ciirn reprehenduntur cultus Humani,abufus Miflæ. Deinde mutatio cultuum,mutât etiam politias, ut nunc ccrtêdiftrahit Ecclefiam. Vtrumq? autem parit ingens odium ,uideli« cct, quód óó gloria Dei lædi putatur, óó alq dolent labefaólari autoritatem, diG fipariordinem Ecclefiæamp;c.

Coaceruat multas ièntentias,quædefcribuntpccnasimpictatis, Contcm# pattæ turn Euangelrj comitaturcœcitasamp;induratio,quæita occupant animos,ut non nbsp;nbsp;nbsp;,

pofHnt reiipilcere. Deinde illa ipia coccitas cumulât crrores, accerfit furorem, fcandala,amp; horribilia mala corporalia amp;nbsp;æterna.Sicdeccecitateinquit: Exccc« cati funt Sfc.

Dc alijs peen is t Menia fiat in laqueum, icandalum êCc. Significat enim Mezip. menfa hoe ipfum, in quo præcipuê acquieicunt homines, quód uidetur afïerre coniolationem,auxilium,recrcationcm,quietem.Sicut menfa Pompcrj fuit Rex Aegyptidllc ipfe ad quem confugit,cuius prgfidio fperabat fe fore tutum,fuit ei exitiojta ludæis lex amp;nbsp;præièns politia,amp; ille gloriofilfimus titulus populi Dei, erat menfa.Has res feiebant diuinitus traditas,amp; tam diu defenfasefle,8^ exifkia mabantnon poHè mutari. Quaredamnabantdodrinam ,quæuidebatur ad« ucrfari,amp; fperabant ie fore uidores,iicut antea Patres triumphauerant. Hæ res fuerunt laqueus, id eft, mala perfuaiione tenuerunt irretitos animos, amp;nbsp;poftea perdiderunt S'c. Ita nunc titulus Ecclefiæ,eft menfa adueriariorum Ëcclefiæ,ôi illaqueat animos faliâ perfuaiione, eritcis exitium.

Id eft, magis magifi^ onera cos erroribus, icandalis, peccatis jCalamitati« bus : Denifß opprime æterna feruitutc, ne refloreicant, ne récupèrent autorita« tem amp;nbsp;regnum.

llluftrc exemplum præbent Anabaptiftæ,fubinde noiios erroresparie« bant,ut iam manifeftus fieret furor, accedebant feediflima icandala, iêditiones, libidines,blaiphemiæ,donec tandem prorfus deleti funt, Similia acciderunt lu« dæis poft pcriecutionem Euangclij, Harum horribilium pœnarum commina« tio nos admonet, ne contemnamus Euangelium, ne taies pcenas nobis accerfa« mus,

Propofitio fuprà inftituta repetitur. Non ita impegerunt ludæi, ut tota gens periret. Ratio eft argute cogitata,amp; habet facilem fententiam,Eft enim ar gumentum fumtum ex caufa finali receptionis gentium,hoc modo. Gentes re« ceptæ funt, ut ludæi prouocentur ad credendum, cùm uiderint Euangelium in gentibus effe efficax,igitur neceflè eft aliquos elfe reliquos inter Iudæos,qui cre dituri funt. Quorfum ,n. opus effet prouocare ludæo's. iî nulli credituri eftènt, Coniequens fie attexit Paulus; Si ruina profuit,amp; profuit ad prouocandu,

Ergo cfi: relicjua incolumitas aliqua, id eft, ergo necefle eft aliquam partem re« ftare fanabilem* Vel eft amphficatio ex minore,fi profuit ruina, ut gentes reci« pcrentur,quantó magis profutura eft incolumitas tunCjCiim prouocati obtem« pcrabunt, quia Deus ided prouocat eos,ut rurfus fanet, reddat incolumes* Tobis enirn dicogentibus.

Ration! fumtæ ex cauia finali,addit exemplum fuum. Egopnquitjeo ma« iori fedulitate ftudeo propagare Euangelium intergentes, ut prouocentur lu« dæi ad credendum,ctim uiderint Euanoelium eiTe effieax inter oentes» Hoc eft, quod ait : Glorinco minifterium,id eft,magna fide amp;nbsp;fedulitate doceo Euange« lium,quo ornatur amp;illuftratur gloria DeijUt prouocem carnem,id eft, lud^os, Etadditamplificationem ex minore,fi reiedtio profuit,quantd gloriofior futu« ra eft rcftirutio,quæ eft futura quafi refurredtio ex mortuis» Hæc eft fimplex SC minime iiitricata interpretatio»

Tertium argumentum, Quód gens ludæorum non fit reiedta,fumtum ex promifiionc, quæeftimmutabilis, amp;nbsp;pertinet pariter ad ftirpem, amp;nbsp;ad pofte« ros* Radix eft iandta, fcilicet propter promifîionem ,ciim Patres crediderunf, ergo rami funt fandti, quia ad hos quotj pertinet promiffio, fed opus eft fide accipi promiflionem.

Apoftropbe eft ad gentes, quashortatur, ne carnali fiducia defpiciantlu« da?os, ne ue fecuri ruant contra Deû, confifi hoc titulo, qudd fint populus Dei, feu Ecclefia. Sicut nunc carnali fecuritate promittunt fibi Pontifices, qudd fint Ecclefia,8d hac opinione multa contra uerbum Dei conftituunt amp;agunt.Hanc impietatem Deus baud dubiepuniet, iuxta fecundum præceptum. Et ficut in« quit Ezechiel : Propter nos male audit nomen Dei inter gentes.

Quirts Eccif, Et qî Paulus bîc uaticinatur de ruina Ecckfiæ gentitr, id euentus oftendit, pægfittium. ficclefia in Afiaet Aphriea pent? funditus delcta eft Mahometi furore.In Euro« paoppreifaefthorribili idolatria amp;nbsp;impietate,ut profanatione mifiàrû, inuo« cationefandîorum,iuperftitiofis opinionibus cultuum humanorum , infcitia dodtrinæde fide.

Sed tarnen inter hæc fcandala confolari nos debemus,qudd promifiîones Euangelq femper fiht ratæuerècredentibus, quodlt;^ femper fit aliqua ucra Ec« clcfia,fcilicet illi ipfi,qui agentes poenitentiam uerc credunt. Quia Chriftus pol ■ licctur Ecclefiam femper manfuram efîè, 8C promifiîones immutabilesefiè, nolo 1)05 i^norare.

vjtieiwum Addit uaticinium de conuerfione ludæorum,quod fortalTe ita intelligen« dp coiiucrfio^ tUirn eft. Futurum,ut fubinde ufcg ad finem mundi aliqui ex ludæisconuertan« we j«dxoro/. nbsp;nbsp;nbsp;Nefcio. n.an hoc ueht,reftare adhucaliquam conuerfionem magnæ multi«

tudinis circa finein mundi. Id cû fit myfterium,Dco committamus, Efaiæ uati« ciniû conçionatur de Iiberatione populi, uidelicet ilia, de qua propriè loquitur Euangelium, hoc eft,de remifiîone peccatoru. Et eft dulcis fentcntia,quia clarè docet in nouo teftamento prædicandam elfe remifiîonem peccatoru. blæc libe« ratio populi intelligêda eft, inde ufqi à principio prcdicationis euâgelrj ad fine* Conclu/tt Deus omnia Ct-c.

Epiphonemaeft,inquoeftexæquatioGentiumSóludæorum,detra« hitur fiducia meritorum utrife;^. Hortatur omnes ad pœnitentiam. Deinde æqtiahter

æquaîitcr proponit omnibus confoIati'onem^Eft^ grauiflïma docflnna in utfo que membro, nam concludi fub peccatum, non eft ociofè mtelljgendum, ftd eomplelt;ft]tur reatum, pauores, fèu ludicium èC poenas peccatijquafî dicatjOmfl nes rei fiint, omnes erunt fubqciendi ïudido Dei, mord ÔC affliêlionibus,

Vt Dauid erat conclufusfub peccatum »ciim pelleretur in exilium jCiîm borribilibus doloribusexercereturjnhisaffliiftionibus præcïpuê tenenda eft hæc confbladojquæ hîc traditur, Docet enim de eau fa afflidionum amp;nbsp;iudicrj,et de exi'tu, Fatetur nos propter peccatum fubiedos eftè bis malis, ftd tarnen non ut pereamus*

Ideô addit modum bberatiom's j promitdtur gratui'ta mifèricordia, ut fît certa confolatio, l'ubet credere quôd per mifèn'cordiam non propter noftrani dignitatem aut mérita, iuftificemur Si. faluemur. Imo iubet nos conclufos fub peccatum, id eft, uerè reos, confugere ad milèricordiam, nec afpernari oblatam mifericordiam ,{cd ftatuere, quôd gratis propter Chriftum conftquamurre«: miflîoncm peccatorum.

Ita fiet peripicua amp;nbsp;dukis bæc ftntentia, cdm ad ufum transferemus, eu ni in ueris pauoribus Si afflieftionibus earn ad nos pertinere fentiemus, nofcjj bac promiflîone miièricordiæ fuftentabimus. Eft igitur udb's ièntentia. Si in om^ nibus affli(ftionibus ufurpanda, quia monet de caufà finali afflidionum^ Item deoratuita mifèricordia»

Eft uniuerfab's particula obfèruanda, ut feiamus promiflîonem eiTe ihf niuerfalem, Si ut finguli nos uerè in illam uniuerfalem includamus»

Exclamatio addita eft,ut côpefcatbumanam arrogantiâ,et bumanas cogf=* tationes de côfîb'o Dei,quo mirabibter ecclefia fuam coftituit et gubernat.Mul ta.n.offèndunt rationê,uideb'cet,quÔd pauci tantu Si abiefti homines fîunt polt;* pulus Dci, qp tanta multitudo, quæ præftat numero, uirtiiîe, gloria rerû gefta^ riî damnatur» ludæi uerd mirificè offèndebantur, cû auditentSynagogâ reijci, quæ babebat honorificentiflimû titulu populi Dei.Ita Si nunc oftèndûtur pluri niorû animi,8^ fremunt,cû audiût illos^qui tenet titulû ecclefîe, nô eftè Ecclefia,

Aduerfus bæc fcandala opponit Paulus banc exclamationem, in qua dois cct.ut nos fubfjciamus fapientiæ Si uerbo Dei, nec defîciamus à uerbo, etiamfî non intelligamus, quare tam mirabili confilio Deus gubernet Bcclefiam, Si U:« trumqi præftemus ,agnofcamus magnitudinem iræin reiedlione tot gentium, tot fècuîorûjtantorum bominum, Hgc ira nos ad timorem hortetur,necontem namus uerbum Dei» Rurfus etiam agnofeamus mifericordiam, quôd fubindc renouauit Deusfuum uerbum, Si tandem fparfit in totum orbem» Hoc tefti* monio miièricordiæ confirmemur,amp; ftatuamus Deum uerè nos reciperejUer^ fibi populum facere, uerè uelle faluare inuocantes»

Hæc eft fumma exclamationis Paulinæ, qua occurrit lcandalis,amp; prohis» bet bumana indicia de illo arcano confilio Dei» Item probibet arrogantiam,ne propter carnales prærogatiuas aut mérita confîdamus nos fieri populum Dei, ficutEpifeopi propterfucceftionem contendunt fèeftè Ecclefîam»

INftituit nouam partem, fcilicet præcepta de bonis operibus. Nam fuprà tra» ^didit locum Euangelq proprium, fcilicet doôtrinam de iuftifîcatione Si de fi# de. Hæc

de, Hæc non cft dodrina Icois, ac longé diftat Lege, ut fuo ïoeo dictum eïl» Pn'mùm eni'm fide propter Chriftum gratis accipi oportet remiflionem pecca* torum, luftificati'onem donationem Spiritus fandin Poftea necefle eft fèqui nouant obedientiamjquæeft quædam incoata legis impletio» Ideo^ traduntur præcepta poft doeftrinam de fide.

Quare autem opus eft tradi præcepta,ciïm fpiritus ultro obteperet Deo C Refpondeo, Primûm opus eft uerbo, ut cocreeatur pars carnalis. Deinde ne# cefle eft ièmper tradi doclrinam pcenitentiæ,SC mortificari reliquias peccati in nobis,êC creftere pœnitentiam, Tertió opus eft iuftis uerbo,per quod docean# tur, quæ opera placeant Deo, amp;nbsp;per quod fpirituales motus excitantur, Ideo propofita doeftrina Euangelrj de fide, traduntur etiam præcepta feu lex,

IÄ M bic fcienda eft dodrina de bonis operibus ,qualia opera requiran# tur,amp; quomodo placeant,

Primiim qualia,Requiruntur enim bona opera diuinitus præcepta,intet# riora extenorsjuidelicetjtimor Dei, fides, diledio, pcenitentia, patientia,in# uocatio. Hi interiores motus non funt in impiis,etiamfi adeft externa ciuilis di^ fciplina,Ideô diligenter confiderandum eft,qualia opera exiftere in credentibus debeant,

Sed quomodo placentC Hæc dodrina neceftaria eft Ecclefiæ,amp; ftiprâ tra# diturcap,8, Vtrume^tenere necefle eft, Primum quôd non fîmus iuftipro# pter noftras uirtutes aut opera, Et quôd adhuc hæreat in nobis peccatum, quo contaminantur etiam bona opera, Ideô creftere in nobis agnitio noftræinfir# mitatis pcenitentia debet. Deinde etfi non fumus iufti propter noftras uirtus« tes,tamen poftquam fide réconciliât!' SC iufti fumus, placet etiam incoata obe# dientia, non quia fàtisfaciat legi, aut quia fit fine uicio, fêd propter Chriftum Pontificemjinterpellantem pro nobis amp;rc,

Hæc dodrina magna confolatio eft pqs,3ô magnitudo miièricordiæ hor# tatur ad benè operandum, Cùm enim audit pia mens certô placere hanequan# tulâcuntj obedientiam amp;nbsp;contaminatam, ciim audit cultum Dci amp;nbsp;facrificium eflè,baud dubiè accenditur,ut earn maiore ftudio præftet.Hic totus locus fuprà in odauo capite traditus eft, ubi etiam didum eft,qualia peccata fint in Tandis, Item de dilcrimine peccati uenialis amp;nbsp;mortalis, Hi loci pertinentes ad dodri# nam operum, hîcinitiô confiderandi fiint,

Nunc redeo ad textum, Duodecimum caput eft h0/kûp, id eft,tradit præces« pta de priuatis uirtutibus, Decimumtertium eft politicum de Magiftratu, 8^ de obedientia,Decimumquartum eft ceremoniale,de ufu ceremoniarurn,

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Initió proponit generale præceptum, uidelicet, ut exhibeamus aliquem

cultum Deo, amp;nbsp;quidem rationalem, hoc eft, talem,in quo agnolcitur amp;nbsp;appre# henditur Deus, feu in quo exiftunt hi motus diuinfuidelicet timor Dei ôd fidu^ cia, Deinde nominat hune cultum, uidelicet, ut offèramus hoftias,corpora no^î ftraj'd eft, ut mortificentur corpra noftra, amp;nbsp;fie fiant uidimæ, uidelicet morti# ficatis affedibus carnalibus, amp;nbsp;fuftinendis afflidionibus,

entiam uultcnècultum rationalem, 8ó nos fieri uiétimas» Qin'a eni'm populum Oei' neeefle cft habere alïquem cultum ,{acerdotium Sc facrificia, habemus nos facerdoti'um facriRda, Et hîc pnmùm tota dodrïna de facerdotio èc fa# chficiorum differentia repetendaeft.

Secundddiligenter oblèruandum, qudd requirat fidem in ilia obedien# tia, amp;nbsp;in omnibus bonis operibus,

Tertiô, qualis fit emphafis, quôd uocat nos iiicffimas» Sacerdotis proprie Sdcerdof« tria funt officia : Teuere SCconfîteri Euanoehum diuinitus traditum, habere officia. mandatum amp;nbsp;promiifionem de inuocationeamp;deiacrificio»

Hæc primùm competunt Chrifto. per quem reuelatum eft Euangelium, quffolus habet ius intercedendi pro alqSjamp;S offerendi facrifici) fui pro alqs. Oe# inde Chriftus ùa impertit honorem facerdoti) credentibus/juia dat eis uerbum fuum,amp;^ addit promiffionem, quôd exauditurus fit Deus inuocantes, èc donat eis fui lacrificq fruclum. Deinde ab ipfisetiam requiritfàcrificiajfcilicetconfef! fibnem,amp; obedientiam in bonis operibus amp;nbsp;afflidionibus»

Ciîm igitur credentes fint ftcerdotes, concionatur amp;nbsp;Paulus hîc de fàcrifi# crjs, ficut Petrus inquit : Vos eftisfacerdotium fan(f}:um,utofferatisfpirituales hoftias 5 acceptas Deo, per lefum Chriftum. Vbidilèrtè dicitur, noftros cultus acceptes effèjuon propter noftram dignitatemjfed propter pontificemChriffû»

Hîc autem tenenda eftetiam diffindlio fàcrificrj ufitata. Vnum eft facrifi# vnum fàcrifi^ cium propiciatorium pro alijsjid eft,quod alqs mcretur rcmiiîîonem peccaco^ propid rum,fcihcet mors Chrifti* Habent ergo credentes primùm illud alienum facri# ficium,QLiod tarnen nobis donatum eft, ita, ut fide ftatuamus uerè nobis dona# ri frutftum, lèu meritum huius facrificij. Deinde reddunt credentes etiam pro pria facrificia,fed hæc non merentur remiffionem peccatorum facienti aut altjs, fed placent in reconciliatis propter pontificem Chriftum, ficut Petrus ait : Vt offeratis amp;c, Hæc facrificia uocamus Euchariftica* Eft aiitem de natura huius facrifîctjjfacere opus à Deo mandatum,hoc fine,ut gratias agamus Deo,amp;r glo# rificemuseum ,hoceft,uthacipfaobedientid teftemur,huneuere Deumeffe, quem inuocamus, amp;nbsp;uera efre,quæ de eo pra?dicamus,ateß ita inuitemus noftro exemple alios. Hic eft principalis finis fàcrificij, ut gloria Del fiat illuftrior,ôt Deus innoteftat,

Sunt autem facrificia uel ceremonialia uel fpiritualia. In ueteri Teftämen# cuittif ueteris tofiebantmaftationespecudum*,amp;aliæceremoniæ,quætunehabebantman# datum Dei, ut effent umbra? beneficiorum Euangelip Hæ umbræ ceflàuerunt poftquam Euangelium reuelatum eft ,cum^ nouum Teftamentum afferat in cordibus iufticiam amp;nbsp;uitam, iam cultus amp;nbsp;facrificia effè debent ueri perpetui motus cordis,perpétua glorificatio Dei, ficut inquit Chriftus: Veri adoratores adorabunt Patrem in ipiritu amp;nbsp;ucritate, id eft, ueris fpiritualibus motibus cordis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hoc ipfum uult Paulus, cùm hoc loco rcquirit rationalem cultum, id eft, RdtionAlii cultum mentis,in quo agnoftitur amp;nbsp;apprehenditur Deus,id eft,in quo exiftunt ueri motus erga Deum, timor,fides,inuocatio,confcfllo. Excluditergo Paulus non modô pecuinas hoftias, fed etiam hominum opera, ac non folùm Mona# chorum traditioncs, fed etiam moralia opera, quandocuncj fine timoré Dei,8lt;f fine fidc fiunt.Pugnat etiam Pauli di(ftum uniuerfaliter cum opinione de opéré

operate, Eftcß abominandus error aducrfariorum, qui fingunt MifTam ex opelt;* re operato ualere, fine bono motu utentis*

Hie enim Paulus, cum requirit rationalem cultum , poftulat bonum mo^s turn utentis, fcilicet ueros motus timoris amp;nbsp;fidei eroa Deum.

Eft jgitur hæc Pauli propofitio: Obteftor uos,ut præftetis Deo ueros cub tus fpiritualeSjleu motus cordis, ita ut obtempèrent corpora ueftra, amp;nbsp;fiant ho* ftiæ,fèu ut uos obtemperetis, amp;nbsp;fiatis hoftiæ.

Quæ eft autem emphafis in uocabulo hoftiæf Primùm oblatio eft confefi (ƒ fio quædam,lèu teftificatio,quód agnoftamus Deum, Et matftatio fignificat fu* ifte deftinatam aliquam mortem pro peccato. Item, quód hanc naturam uicio* Uofliit. nbsp;nbsp;fam abolcri oporteat, 80 quod in ea morte obedientia Deo præftanda fit. ItatJ

hæc tria comprehendit, cum nominat hoftiam, uidelicet agnitionem feu glori* ficationem Dei,mortificationem noftrijfeu obedientiam in mortificatione pre* ftandam, ôd fidem, qua credimus, quód propter hoftiam Chriftum hæ hoftiæ pîaccant Deo, quem omnes hoftiæ fèmper fignificauerunt,amp;^ propter quem fu* erunt acceptæ. Eft ergo fententia : Fiatis hoftiæ, id eft, agnofcite,prædicate feu glorificate Deum, amp;nbsp;fuftinete mortificationem, ÔC crédité quód hi ueftri cultus placeant Deo propter Chriftumjpropter quern amp;nbsp;uos eftis hoftig, Hæc eft fini* pliciftima fententia.

y-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z»

buius mundi uoluptates,opes, potentiam, fed ad necem, horribile odium, arfli* (ftiones omnis generis, quibusoppugnamur à diabolo amp;nbsp;impfis hominibus. Et ficut hoftia flat ad Aram expeeftans aftiduc donee feriatur : Ita nos ftemus ad aram,id eft,in confeffione amp;nbsp;glorificatione Dei, SC præftemus Deo obedienti* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am in perfecutionibus amp;nbsp;calamitatibus, quibus obruimur, ÔÔ in his inuocemus

Deum, amp;nbsp;credamus placere hos cultus propter Chriftum, propter quern etiarn aliquando liberabimur.

viux-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addituitam,quianouumTeftamentum affert perpetuam iufticiam ÔC

uitam. Ideó requiruntur iam perpetuæ hoftiæ, perpetuæ laudes Sc gratiarum adiones. Non iam pecudes madandæ funt,fèd taies hoftiæ,quæ quan^ morti* .ficantur,tamen fimul concipiunt nouam uitam, ut perpetuô Deum glorificent.

sxnôid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sandam,id eft, ad ufus diuinos deftinatam,ad inuocationem Dei,ad pre*

dicationem,glorificationem3ÔC alia bona opera,fed ita,ut ad hunc finem direda fintjUt gloria Dei ornetur,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo placentem Vt autem opus Deo placcat,duo requiruntur, uidelicet,

quód fit mandatum à Deo,amp;r quód fiat in fide feu fiducia Chrifti,ficut fcriptum eft: luftus ex fide uiuet. Requiritur igitur amp;nbsp;hoc loco hæc fides in omnibus bo* nis operibus, ut credamus placere hæc non propter noftra digniratem,aut pro* priam puritatem ,fed propter pontificem Chriftum. Sicutamp;S Petrus inquit: Olferentes hoftias fpirituales, acceptas Deo per lefum Chriftum. Et Ebr. ulti* mo : Per ipfum offeramus hoftiam laudis.

Eft ergo fumma huius propofitionis, Præcipit ut Deo obediamus, amp;nbsp;ut hæc obedientia fiat in uero timorc Dei,uera fide,8if hoc fine,ut illuftret gloriam Dei, amp;nbsp;inuitet alios ad pietatem. Et quia tranftulit dodniiam de bonis operi* bus ad locum communem de hoftrjs, ualde multa complexus eft,uidelicet,quód fit necefte Deo præftare cultum, quód oporteat nos fubiedos elle afflidionih. Item,quód oporteat omnia bona opera fieri in fide, amp;nbsp;referri ad exemplum ad excitandos

txcitandos alios, ut innotefcat Deus. Item, eu fint facrifîcia, placeant Deo pros pter ponti'ficem Chriftum,cum accedit fides, imitemini^eîbishuius mundi.

In hoc di’dlo repetitur fupenor (ententia per antithefin:Ne habeamus afi* feiflus fimiles mundanorum,lcd nouos afi'ectus Deo obedientes. Nam ciim ue=: tat imitari mundum,non uituperat res,quarum ufum Deus ordinauit,non ue^ tat ufum ciborum,coniugf),]mperjorum,iudici'orum,contraduum,8ó aliarum Dei ordinationum, led prohibet uiciofbs affeefius. ideo inquit : Geftus, id eft, motus animi non fint fimiles mundanis,ut contra ordinationem Dei appetunt impq uoluptatem,quærunt opes 60 potentiam iniuftis modis,fi4giunt crucem» Talcs cupiditates damnat,quæ occuparunt maximam mundi partem, Sicut ui demus ubicç animos hominum ardere alios alfis cupiditatibus, auaricia, ambi« tione, libidinibus, amp;nbsp;propter has mifeere orbem terrarum tumultibus, cædi-^ bus,bellis, ficut quotidiana uita teftatur,amp; hiftoriæ omnium temporum,

Econtrâ autem iubet renouari mente, id eft, iubet nos aliter fentire, alias noticias de Deo, 80 alios affectus concipere, uidclicet uerum timorem Dei, amp;nbsp;ueram fidem,utanteferamus uoluntatem Dei noftris cupiditatibus,

Ideo addit: Vt agnofcatis, quæ fit uoluntas Dei bona Slt;cJd enim fimpli^^ -citer intelligo, deuoluntate Dei propofita in præceptis 80 promiftionibus, Iu«î ° ‘ bet enim ita renouari, ut nouam noticiam de Deo concipiamus, induamus nouos affe(fius,uidelicet uerum timorem Dei,amp; ueram fidem,8ó hi affedus erant ft in omni genere bonorum operum, èc afflidionibus, uidelicet ita, Si in afflieftionibus intelligamus Deo placere obedientiam, propterea fuftinea« mus aducrft,nec fugiamus crucem,

Inter uirtutes^quæad minifterium,ftu gubernationem,ftu adminiftratft virtutes du£ onem pertinent, duæ funt præcipuæ: Obedientia in uocatione,amp;: in iudicando ftu inftituendo, non difeedere à præfcripta régula ftu mandato. Quare de his duabus uirtutibus initio concionatur,0C ita inquit:Nemo arroganter de ft ftn^s tiatjid eft,nemo erumpat extra fuam uocationem,et arroganter aliud fuftipiat, quam poftulat fui offîcq ratio, Item ; Nemo arroganter aufit iudicare de dog* matibus, contra traditam régula in, aut ferere nouas opiniones, aut inftituere nouos cultus, infatuatus perftiafione magnæ làpientiæ aut ftnditatis, fupra modum fui doni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vtrumq? autem præceptum neceftarium eft,maxime in Ecclefia,utenim ciuitatibus TroAuTi^ayp-oo-cwK plurimum nocet,cirm ingerunt fe priuati homines ne gocrjs,amp; impediunt ordinarias acftiones,ficut Marius,Brutus,amp; alrj turbabant rempub, Ita in Ecclefia ingens periculum exiftit, cum aliqui uel ftulto zelo,uel altjs cupiditatibus incitati,extra uocationem fuam erumpunt, amp;nbsp;multa refor* mare in dodrina uel ritib, conantur, Aut c reoione,cum dodlorcs extra fuum officium ciuilia négocia ad fuam poteftatem reuocant, amp;nbsp;habent alterum pede in Curia,altcrum in Ecclefia, Sicut Ariftophanes dicebat de Cleone, habere e* urn alterum pedem in caftris, alterum in concione,

Primûm igitur meminerimus hic præcipi,ne conturbemus uocationem, fed ut finguli fuse uocationis officia diligenter faciant, Alterum præceptum ue* tat iudicare contra præftriptam regulam,hoc eft,contra uerbu Dei, èc faniora iudicia.Sicut aliqui tumentes inani perluafione fingularis Iàpientiæ,ferunt no*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lias opinionesjinftituiintnouos cultus, ofFundunt caligincm uensctnècenan'js

articulis. Hane audaciam in primi's meminen'mus hic prohiberi,cdm nibct,ut unufquifcg agnolcat menfuram fui doin', id uocati'oni fuæ obtcmpcrctjamp;J non fuinat fibi ludkiurn fupra modum fui doni,non incerta affîrmet»

NaifurdPaulus uocat menfuram fidei, menfuram doin', quod in fide exerceri de^^ bet, amp;nbsp;perfidem datur, ut in exercitu alius eft dux, alius tribunus,alius quælt; ftor. Itain Ecclefijs alq doóïoreshabcntmaiora donaalijs* ideopofteaaddit Paulus enumerationem, ut finguli meminerint fuæ uocationis 8c fui modi. vV/z/e Erophetiam.

Prophetù. In cnumeratione præfcribit quibufdam regulas,ut de Prophetis. Signifia cat autem Proplietia rcuelationem, feu prædiefiones de futuris,feu interpréta* tionem feripturæ, quia ad bane etiam opus efl aliquareuelatione. Nam quid liera fit fides,amp; ueraconfolatio confcientiæ,8lt;^ uera agnitio peccati,nemo intel* ligit fine diuino motii. Et habent alg motus illuftriores alrjs.

Præcipit igitur, ut interpretatie uerbi Dei fit analoga, id eft, conlentiens Ebion. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidei,hoc eft,ne difcedat ab articulis fidei,ne extinguat noticiam ueramChrifti,

Sdmefatenui. fidem in Chriftum. Sicut initió ab articulis fidei dilcefterunt Ebion, Sarno* mThTuj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y ■gt; contenderunt in Chrifto tantiim effe naturam humanam.

Deinde Arriani,qui negaucrunt filium Dei natura Deum efte. Manichei,qui finxerunt duos Deos, 8d damnauerunt coniugium, iudicia,efum carnium, Ita finxerunt homines non fidc,fed tahbus obferuatioinbus iuftos efte.

Peldgiani, Pelagiani difeeflerunt ab analogia fidei, quia negarunt efie aliquod pec* catum originale, 8d finxerunt legi Dei fatisfieri per hæc rationalia opera, quæ homines utcuncß efficere poftunt. Itaqi iènlèrunt hominem his operibus mere* ri remilTionem peccatorum, èC eftè iuftum propter rationalem diftiplinam: De fide iuftificante nihil prorfus docuerunt.Item addiderunt homines fine Spi ritu famfto iuftos eftè faluari. Hæ Pharifaicæ opiniones prorfus delent Eu* angelium de Chrifto, Ideó enim Chriftus riobis donatus eft, quia nos non ia* tisfacimus legi,06 quia propter legem non fumus iufti. Propofita eft alia iufti* cia,ut fcilicet fide propter Chriftum iufti reputemur, Qiiare Pef gianæopini* ones,cnm tollant beneficia Chrifti, nequaquam funtanalogæ fidei.

Dot7ri«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tales funt etiam opiniones Adueriariorum noftrorum, qui finguntho*

uerfdriorum. mines pofte legi Dei fatisfacere, amp;nbsp;operibus mere i remiftionem peccatorum, Sc propter opera iuftos eftè, de fide iuftificante uerd nihil dixerunt,idc0 eorum doefirinanon eft analoga fidei.

Pugnat cum fide etiam opinio de mifta,quód fit opus applicandum alfjs. Quia mifta non prodeft, nifi recordanti mortem Chrifti jcut textus ipfe te* ftatur, Quarenon fuitcredendum apparitionibus^^irituumpetentiummil* fas.

Item,diftèntiunt àfide Monachorum opinion s,qudd ilia opera tradin'* onum fint cultus Dei, fint perfeCtio.

Nec eft analoga fidei inuocatio ftndorum. Ideó non fuit credendum ap* paritionibus aut mir?culis, quæ illos cultus confirmauerunt : Quia contra ma* nileftum uerbum Dei,nequaquam credendumeft miracuhs autapparitioni* bus,ut Deut. 13. manifefte præcipitur. Ad quem locum Iiic alludit Paulus, cum autoritati illorum qui uidentureftè Prophetæ, opponit rcgulam de ana* logia fidei,

CVpri propofiu't præcepta de priuads moribus5acuelut ctBicen tradidfe. ‘^Nunc addit præcepta de uita politica.Quanquam enim non pertinet ad Eu:« angelium, fed ad iudiciiim rationis Sc confilium magiflratus,leges ferre de con tradiibusj fucccffionibns, de actionibus, pornisjbello, [imilibus rebus ciuili* bus aut forenßbus, ficut Archite(ftonica,aut ars medicorum ad rationem per^« tinet.’tamen in genere deufu harum artium necefle eft extare ucrbum Dei pro^ pterduascaufas J Vt agnoftantur opera Dei, deinde utfciamus ufum conceft fum eftepqs: Quia oporteat opera noftra habere teftimonium ex uerbo Dei.

Primum igitur hic obferuent lelt;ftores, quatenus Euangelium concione^ tur de rebus politicis, fcilicet in genere. Deinde meminerinttuangelium non coftituere aliam politiam mundanam,fcd approbate omnium gentium politic as,ac leges de rebus ciuilibus,rationi congruentes. Sicut approbat rnedicinam aut architccftonicam. Interea uerd Euangelium proprie de fpirituali ÔC æterna uita docct pios, ut in cordibus incoetur uita æterna,tarnen Foris unit corpo:* ra noftra uerfari in hac ciuili focictate, amp;nbsp;uti communibus uinculis illiusfbcie. tatisjdiftinftionedominiorum, contraclibus, legibus, iudierjs, magiftratibus, reliquis. Hærcs externæ non impediunt, quo minus exiftant in cordibus agnitio Dei,timor,fides, inuocatio,8ó cæteræuirtutes, imó Deus propofuit iE lasexternasres,uteflcnt occafionesinquibusexerceanturfides, inuocatio, tia mor Dei,patientia,dile(ftio.

Et cft quædam fapientia digna Chriftiano,intelfigere,quare Deus Ecclc:# fiamconieccritin bas mediasoccupationes,fcilicetquiauultin focietatecoms» muni inter homines innoteftere.Ideó uoluit omnia oftîcia focictatis efiè exercE tia confeftïonis, amp;nbsp;fimul cxercitia noftræ fidei dilectionis.

Deinde affuefaciendæ funt mentes,ut rcuerenter fentiantde omnibus partibus focictatis ciuilis, quia admodum nocent animis illæ fanaticæ opinion nes,qugimaginantur imperia, leges,iudicia,contraótus,eftè res cxcogicatas hun manaaftutia,amp;effè tantum inftrumenta humanarum cupiditatutn. Vt impen riaeffeinftrumenta exercendæiniuftæ potentiæcontra imbecilliores,iudjcia fèruire cupiditati uindiftæ aut auariciæ. Sic Monachi bas res intuentur,ideo^ improbant eas,aut certè obfciirant earum dignitatem.

Nos econtrà honorifîcè de eis cogitemus, eFFc dona ordinationes Dci, traditas, primûm propter hune finem,uthæc focietas confèruetur docendi eau fa. Sccundd, ut hæc ipfa officia focictatis fintexercitia confeffionis. Tertiô,uc in bis operibusexcrceamus timorem Dei, fidem , inuocationem, dilcftionein 5Cc. Quare feiamus effe impium, bas res diuinas afpernari aut uiolare.

Initid fimpliciterperfpicuêtradit præceptum,ut fuo quifqj Magiftran tuiobediat,Nam particula: Quæpræfunt, non eft ociofè addita,fed excludit funt, lienos magiftratus. Non enim opus eft ciuem Colonienfcm obedire Magiftran tui Parifienfi. Sed hocdocet Paulus,ut illi Magiftratui obcdiamus, qui nobis præcft, uel ut fuo quiflt;$ Magiftratui obediat.

Deinde addit rationem præcepti/ Non eft enim poteftas,nifï â Deo)quc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S s s s ii) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia

io5gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ISTO LAM

iugiftr4tui, (jUia tlocctquid fit Magiflratus,amp;funde fît, oftcnditaliter obedîendum efle, qu;îm qucmadiuodum tolérât aliquis inïuftam uiolentiam prædonis aut la* tronis. Sedita,utmeminerïmusamp;^ politiam ipfàm ,fèuMagin:ratuni efîèrertl bonam diumitus ordmatam , ÔC flatuamus hancobedientiam à Deo requin’, præftandam tanquam ipfîus ordinationi. Et fuit opus in Eecicfia bac præmo* nitione,ut pq fcirent,quid fît fènticndum de rebus politicis, Ne damnarent im* peria,iud]cia,etalia politica officia,prcfèrtim cû multi abutantur bis uerbis* Et bec uicia intucsbomo non rechte inffitutus,non difeernit imperia amp;nbsp;latrocinia» Jta Manicbæi in totiim damnabant politias. Monaebi etiam obfcuraue* làonAchi. runt ueram doeftrinam de MagiRratu, cùm finxerunt eße perfecrionem, abfti* ncre â ciuilibus offierjs. At contrarium potins docendum erat, fi qua effet per* fedtio. Qi-iia bæc opera funt res à Deo propofitæ, ut innotefeat Deus in focie* 'jJidgiflratui Litnos babeamus exercitia confeffionis, paticntiæ,fidei,diledîionis. Hec oftendit ui^ excrcitiâ fugere eft potius infirmitas,quàm perfedtio,fîcut dici folet, Magiftra* tus oftendit uirum. Denicp omnibus temporibus funt in Ecclefia fparfæopi* niones incommodæ de rebus ciuilibus. Ideôualdèprodeft tenere ueramdo* dtrinam de bocnegocio.

Eftergo primiim bsec propofîtio Pauli, qudd Magiftratiis,ideft,ordina* tio imperiorum, feu poliria fît res bona, quam Deus fuo opéré amp;nbsp;inftituit Sd conferiiàt. SiCut ordinatiô motuum cccleftiUm, amp;nbsp;inftituta eft â Deo,ôdcon* fèruatur ab ipfo. Quare ciîm inquit Paulus : Imperia àDeoeftè, intelligamus ea non tantiîm pcrmitti a Deo, fîcut peccata dicuntur permitti,fèd potius ope* ra Del inftituta efte ôô confèruari, ôd per uerbum confirmata efte. Ideô Paulus difertè uocat politiam, ordinationern Dei, id eft, rem quæ inftituitur confîlio Dei,ut congruàtcLim eins uoluntate,fèuutapprcbctur ab ipfo. Quarepeccata non funt ordinatio Dei, imô uerè funtordinationisdiffipatio.

Hçc breuiter dicuntur â Pau1o,fèd plurimum babent momenti. Primû.n, necefiè eft extare bâc dociriiicâ in Ecclcfia,ne opus Dei tribuatur diabolo, fed ut difeernantur opera Dci,etoperadiaboli.Secundó,ut intelbgamus illa ipfa offî* cia à Deo propofîta efte, ut fint exercitia confcftîonis, inuocationis, amp;nbsp;cætera* rumuirtutum,amp;fiantueri cultusDei. Tcrtiô,utobedientiaconfirmetur,ne uiolemus diliinam ordinationern ,fed meminerimus Deum efte uindicem, amp;nbsp;conleruatorem fuæ ordinationis. Ouartd, ut Mapiftratus ôdnos omnesinci* uili uita babeamus confolationem,qudd Deus bare pcricula ciuilisuitæguber* net,ÔL conferuet régna,lufticiam ciuilem, ac pacem in mundo, ôt puniat tyran* nides ac latrocinia.

Ha?c eft ingens confblatio omnib. pfis in tantis imperiorum periculis, amp;nbsp;horum magnitudincm pq confîderare tfebent, quod uidelicetconcutiantur reG pub. non tantiîm bumana audacia, lcd multô magis furore diaboli,qui eft ho* ftis difciplinæ ôd honcftatis. Ideo Chriftus eum uocat homicidam. Et in Dani* ele fcribitur bonus Anpelusdefendifleréonum Pcrfieum .contra malurn an* gclum. Incitât igitur diabolus fua membra ad diffipandam barrnoniam pub* Jicam. Nctß tantiîm autores periculi confîderandi funt,fed etiam monitihac confolationdfcripturæ, quôd Deus uclitconfcruare politias, addere debemus inuocationern , fîcut prarcipit feriptura in multis lôcis.

Hæc breuiter recenfui , ut cogitemtjs , ad quid profit bare dodîri* na , amp;nbsp;ut transferamus in uita ad ufum, amp;nbsp;in politicis oftîcijs exerceamus confefTio*

CA^rT XIIi: confeffionem Si^ inuocationem, qui funt principales fines födetätis diulis»

Deinde fiat collatio. Nulla Pliilofbphia tam honorificè de imperrjs loqui poteft. Etfienim ratio mouetur quibufdam fignis,ut cogitetefTc â Deo impe^ ria,tamen dubitat propter uaria fcandala, cum non eft confirmatauerbo Dei* ïllud certé non uidet, Deum uelle gubernare pericula noftra in adminiftratio* nc ciuili, uelle inuocari Sc horum negociorum adminiftrationem fieri cultus Dei. Colligant igitur ftudiofi ex alqs locis icripturæ teftimonia, quæ confirm mant fententiam, quam Paulus bic tradidit. Obfèruent item, quomodo dilult;» enda fint ea, quæ obijciuntur de prohibitione uindidæ alia.

Conftituta autem bac propofitione,quód politiæ fint res bonæ,qua$ De# us êc inftituit approbat fequitur iam conclufio Pauli : Quôd obcdicndum Magifi:ratui,quia Deus uelit fuam ordinationem non uiolari. Et addita eft ra# tio de pccna, quæ debet intelligi non tantum de fis pœnis, quas irrogat Magi# ftratuSjfed in generc de omnibus pre ni s, in quas incidunt fèditiofi Ôd contuma# dîuinitus retrahuntur ad pccnas,etiamfinihil periculi impendetâ Magiftratu,ficut inquitSalomon:Non efteuafib impioexbello.

Hacftenus tradidit duas régulas, uidelicet qudd Magiftratus feu politia fit res bona,6c approbata d Deo.Item,quôd fit obedicndum,ubi adiecit doftri# nam de pœna, qudm poftea repetet.Interea inftrit defcriptionem Magiftratus, quid fitjhoc modo : Magiftratus eft minifter Dei nobis ad bonum, uindex ad defendenda reclè facfta, ôcpunienda delicftagladio, id eftjpccnis corporali« bus.

Hæcdefinitio eft integra,meb'of etiam quâm Ariftotelica,quæ fie fbnat, Magiftratus eft euftos legum. Paulus enim addidit efïicientem caufàm,fcilicet, quod {}[ inftitutus .4 Deo^ Et in caufa finali addit illuftrem particulam:Tibi ad bonum, ubi difternit tyrannum â uero Magiftratu. Debet enim Magiftratus fie (entire,ic diuinitus in hoc officio collocatû efle,ut alienæ utilitati confulat,fi# eut Ariftoteles monet Alexandrum, ut cogitet imperium fibi contigiftè ad be# nefaciendum toti gcncrihumano,non utinaliospetulans ôô contumeliofus fit ('7i5ûÇ£ult;çy£criaju ou î/'gf(/j) Et Daniel inquit ad Regem.’Libera te à peccato per iufticiam,êlt;benefadtaergamifcros. Et laudaturilIudXenophontis: Bonus Princeps nihil â bono Pâtre differt. Ita fentiet Magiftratus fibi contigiffic im# perium Ôd opes, non ut eis abutatur ad explendas cupiditates fuas, fed ut poftît communi utilitati confulere, ac tucri reamp;ê faôta, id eft, ueros cultus Dei, difei# plinam, indicia, pacem.

Sed in hac defin itione quæritur,unde Icimus, quæ fint re(ftè faeftaC Relpo# deo,Paulus bic omittit longiorcm dilputationem,amp; ideó generaliter loquitur, ut leges omnium gentium approbet de ciuilibus negocqs, fi tarnen confentiant cum lege naturæ.Nam bine iudicari unit rede fada in ciuilibus negocqs. Tra? dit ergo hic tertiam regulam, uidelicet, Quod Chriftianus non fit alligatus ad politiam Mofaicam, fed liceat ei uti legibus omnium gentium,que confentiunt cum ratione. Imó ficutdebetChriftianus obedientiam prælènti Magiftratui, ut fupra didum eft in particula : Magiftratui qui præeft : Ita debet obedienti# am præicntibus legibus cum ratione congruentibus. Qiiare licet fures fufpen# dere,licet hæreditates diuidere noftris Iegibus,quia Euangelium non conftitu# it nôuam politiam mundanam, fed concionaturdeuita ætcrnaamp; fpirituali. Et interea finit nos uti diuerfis politqs, ficut diuerfis fpacqs dierum» Qin'a enim

10^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN ET ISTO L âM

præcipitur obedientia erga præfentcs, præcipitur etiam, ut præfèntibus Icgî:« bus utamui;. Et Lucæ 3. approbatur Romana militia. Et Aéi. I S* Apoftoli prohibent genres onerari politia Moiî. Et Paulus dicit: In Chrifto netj eft lu* dacusjue^ Græcus.

Addit præcepto de obedientia neceflariam declarationem, ut fdat Eccîe^ fia,qualis necellîtas Ht obedirejamp;l quale peccatum fit non obremperare,quia fæ* pè dilputaturjUtrum fit peccatum mortale,non obedire Magiftratui. Et ratio agitatur, cirm Magiftratus non pofiit intelligere pccnam æternam, uidentur nec edicfia magiftratuum obligare fub pccna æterna.

Sed in hac ratione non uident illi, qui earn fequuntur,Iè falli in hoc,quôd pcena scterna irrogatur, propter uiolationem diuini mandati, quod præcipit obedicntiam. Deus enimfubiecit nos Magiftratui,amp; addit manâatum,ut obe* diamus illorum legibus. Et adiecit de pœna,le puniturum eftè eos, qui non o* bediunt.Conftituendum eft igitur,quôd non obedire Magiftratui politico lèu gerêti gladium,de quo hîc loquitur, fit peccatum mortale. Quia difertè inquit Paulus : Nccefte eft obedire : Et addit, propter confticntiam* Ergo fentit con* fcientias fieri reas in his,qui detredlant imperiû. Hæc autem funt peccata mor* talia,quæ conftientiam ream faciunt,8ó excutiunt fidem. Sic igitur declarat ne* . ceftitatemjUt intelligatur de obligatione con{cientia?,et de æternis pccnis.Quis autem non uidct quale frenum hicinijciatur omnibus honiinibus ad confer* uandam obedientiam erga poteftatem f

credenteî Ju Alibi dicitur, Credentes eftè liberos à lege. Hie uerd fubijciuntur legibus beri crc. Magiftratuum,amp; ita fubijciuntur, ut dicat Paulus cos condemnari, fi non ob* ftiendum eft, quod libertasfpiritualis non excludit hanc obli* gationem,quæmanet propter uitam corporalem, Liberi fumus à lege, quod attinet ad iuftificationem in foiritu, id eft, Senticndum eft nobis ignofci Só nos repLitari iuftos, non propter legem, fed propter Chriftum. Et tarnen interea obedientia in uita corporali neceifaria eft. Eft cnim corporalis uita fubie(fta or dinationibus,quæ ad corpus pertinent, uidelicet,ut legibus medicis,coniugali* bus, Ita etiam legibus ciuilibus.

Deinde amplificanda eft hæc obligatio. Etenim fi rea fit conftientia, ft* quitur maledicftio ira Dei,quæ affèrt præftntcs pccnas amp;nbsp;æternas. Sicut ma nifeftè uidcmus fontes elapfos, tarnen diuinitus ad pœnas retrahi. Item contu* maces,etiamfi non poITunt in præftntia coërceri, tarnen poftea incidere in ali* quos laqueoSjUt dent pccnas: Sicut Clodio, Catilinæ, Antonio,amp; alqs accidit, qui fubinde nouos tumultps excitauerant. Et Deus talium confilijs amp;nbsp;negocijs maledicit, ut tarnen ruant in ciuiles amp;nbsp;æternas pccnas. Hæc omnia complecfti* tur Paulus, cùm inquit: Propter conftientiam.

Necß ueró hæc tantum pertinent ad fubditos, ftd etiam ad Magiftratum, qui cum fiunt tyranni, non minus diftipant ordinationem Dei, quàm ftditio* fi. Ided amp;nbsp;ipforum conftientia fit rea, quia non obediunt ordinationi Dei, id . cft,Iegibus,quibus debentparère. Ideo comminationes hic pofitæetiam ad ip* fos pertinent. Sicut alibi inquit ftriptura: Non hominis exercetisiudicium, fed Domini: Quicquid iudicaueritis, in uos redundabit. Semper enim ilia fen* tentia intuenda eft, qudd politia fit ordinatio Dei. Ergo quifquis uiolat, fiue inferior.

inferior, Gue fupcn'or, peccat amp;nbsp;dabit Deo pctnas, ut G m tempio conculcarct Gcramenta ♦

Itacß huius mandati feuen'tas moueat omnes, neuiolationem politici fta^ tus purent eflc leuc peccatum. Et econtrà dilcamus opera ui'tæ politicæ amp;nbsp;cccoii nomi'cæ in his qui credunt in Chriftum,'efie bona opera amp;nbsp;cultus Dei,nee tan» tiïm eile res prophanas, quia ideo conièruanda eft ibeietas, ut Deus in ea inno* teCcat, Hic Gnis non eft res prophana, quarecum omnes aóftones uitæ politicæ ßnt diftintftæ ad hune Gnem, Deus uoluit cas efte exercitia confeftîoniSjSd proa« pterhunefinemnobis propofuitea. Ided Prophetærcquirunt hæc opera,amp; quidem præceremonrjs,ut Eiàiæ i. Indicate pupillo SAc,

Sed hîc quæritur, Si uiolatio legum ciuiîiiim eft mortale peccatum, quid fèntiendum eft, de uiolatione EccIeGafticarum traditionum, quæ funt conditæ ab Epiftopisf Reipondeo, Primum traditionibus,quæpugnantcum manda» to Dei, non eft obediendum, Gue Gnt ortæ a magiftratibus gerentibus gladi» um,Gueab Epiftopis,quiaDeomagiseftobediendum,quam hominibus. Ta^« les autem funt traditiones de cœlibatu, de abufu MiiTarum, de inuocationc Sanclorum» Etquanquam efuscarnium ,amp;aliaquædam Gmiliapcrlèfunt ^c, adiaphora, tarnen quia præcipiuntur cum impia opinione, SC ad ftabiliendos impios cultus,ideô rede faciunt, qui non obediunt,Gcut re(ftè faciebant fratres in hiftoriaMaccabcorum,qui nolebant carnes fuillas edere.Debent enim exta» re exempla confèftîonis, ubi tradita eft doftrina, Geut Paulus noluit Titum circumeidi ♦

Secundd, Q funt traditiones de medijs rebus, SC fadæ propter politicum Gnem, ut obièruatio certi diei, SA certæ hiftoriæIe(ftio,dilcendi cauia. Harum traditionum uiolatio extra cafum ftandali non eft peccatum mortale,quia Pau lus dicit: Nemo nos arguat in parte diei fefti SAc,

Sed hîc proponitur exemplum ciuilium legum, cur hæmagisobligant quàm EccIeGafticæ f Reipondeo Gmpliciftîmè, feriptura tradit hancdiuerGta» tatem ; Clare dicit pollui confeientias, G quis non obediat Magiftratui gerenti gladium» Et rurfus clarè dicit : Non pollui confeientias uiolatione traditionu, quas côdunt Epifcopi,ut teftantur didla ad Gal.Só CoI.Hæc ratio fufficiat pqs*

Sed opponat aliqnis,an maior reuerêtia debetur poteftati ciuiliC Imd ma» xima EccIcGæ SA miniftris Euangelq debetur, SA Gne ulladubitatione peccant mortaliter omnes,qui no obediunt uerbo,quod eft comendatû poteftati ecclefi aftieæ. Secundd peccant mortaliteretiam,qui in cafu fcâdali uiolant paftorum traditiones,Vt G quis excplofuoin EccIeGa redle inftituta,inuitet alios ad con temtû docftrinæ SA miniftrorû,fèd uiolans Gne contumacia,et Gne malo excplo, nô peccat mortaliter. Hâc libcrtatê Chriftus in eccleGa exiftere et intelhgi uult.

Poftuntetiam rationes colligi ex difterentia poteftatum. Deus commiGt Magiftratibus, ut ipG iuftas leges coudant, ergo uult etiâ nos illis legibus fub» ietftos eftè.Sed Paftoribus tradidit certum uerbum, nec uult nos infuper elle le» gislatorcs,aut alias leges addere:Ergo requirit,ut illi uerbo tradito Grnus fubie (fti,non nouislegib. quas ipG infuper addituri funt. Itadifferentia poteftatum aliquid lucis addit huic quæftioni.Sed tarnen tutius eft ni ti altera racione,uide» licet,qudd dotftrina Apoftolica poftulet,ut fèntiamus uiolationem legum ciui» lium eftè mortale peccatum. Econtrà uerd uiolationem EccIeGafticarum tradi» tionum,extra cafum ftandali SA contumaciæ,non eftè peccatum mortale.

1059 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET ISrO LAM

cuitributum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antca dixit in genere de obedientia, nunc nomi'nat in fpccie quædam of«

tributum. Kcia,ac phmiim tributa, quo nomine compleditur omniajquæ debentur Ma« giftratibus ad defcnfionem difciplinæ pacisjfcilicet operasjmilitiam, ftipen« dia.Eft^ iterum repetita laus officrj,quia uocat miniftros Dei» Teftatur igitur funélionem Magiftratus eflè bonum opus, quia diabolus eft boftis Dei, non eft minifterjóó peccata non funt fun(ftio,qua Deo miniftratur, ftd oflendunt Deum, amp;nbsp;diftipant funcftiones, quibus Deo miniftratur. Fitlt;^ hoc argument • turn illuftriusjCtim additur circumftantia fupr^i pofita,uidelicet,quód fit mini« fterium diuinitus ordinatum. Manifeftum eft enim peccatum non efle rem or dinatam diuinitusjftd potius diffipationem Ordinationis Dei,

Addita eft etiamhicparticula infignis de dihgentia,qua?requiriturin magiftratibus. Ait enim Paulus : Ad hoc funt aftidui, id eft, ad minifterium Dei,hoc eft,ad propagationem ueri cultus,amp; ad defenfionem diftiplinæ amp;nbsp;pa« cis,quæ funt beneficia diuina» Et aflîduitas eft magna intentioanimi,nonre« mittentis curam, uigilantiam,amp; Iaborem,ficut ueriftîmum eft, imperia eftè o« nus, cui nulla humana (àpicntia par eftè potçft. Et tarnen requiritur magiftra« tuum diligentia, quam hîc uocat afliduitatem, quæ Deo iuuante eft fortunata, RcJJifc crgo Deinde addit generale præceptum de omnibus ciuilibus ofticqs : Reddi« omiiibiK debt te omnibus débita, Hac uoce complecîitur omnia officia in focietateneceftària, uidelicet,iubet reddi debitam obedientiam iuperioribus, lubet reddi debitam pecuniam in contraefiibus cuicunq?, iubet reddi débita ofticia familiæ, ciuibus, parentibus,coniugi,hberis,{èruis. Quæ autem fint ofticia fingulis débita, De« calogus indicat,quem hîc repetit : Vt teneamus certam doeftrinam, quæ opera . fint neceftaria» Necefte eft enim conftientias habere uerbum certum,etiam de operibus,quo regantur, ne fîngant cultus fine mandato Dei, de quibus in« quit Chriftus : Fruftra colunt me mandatis hominum,

diligit Hanc fèntcntiam detorquent nonnulli contra dodrinam défîdc,quia proximum, fiîc Paulus inquit: Diledione Icgem impleri. Vnde fie argümentantur: Impie« tio legis iuftificat: Diledio eft impletio legis. Ergo diledxio iuftificat. Refpon« deo breuifîîmc ad minorem, Minor eft uera de perfeëla diledionc, fed non de tali,qualem ulli homines præftant» Paulus reétè propriè loquitur de Idea feu de fpecie, quod diledio impleat legem, id eft, fit hoc ipfi.im,quod lex requi« rit.Sed hinc non Icquitur noftra dileèlione legem impleri, quia noftra diledio eft immunda amp;nbsp;procul abeft à perfeclione.

Cum igitur nemo poffitpræftare perfeeftam diledionem aut impletio« -nem, Opus eft nobis alia iufticia, uidelicet fideapprehendente milericordiam ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promiftam propter Chriftum.Hæc fides eft impletio legis,Icilicct imputatiuè,

hoc eft,Credentes reputantur iufti,perinde ac fi Icgem impleftènt. Deinde ad« datur etiam hoc,qu0d fides incoet impletionem legis in nobis, amp;nbsp;hæc incoatio placet propterea, quia fumus inChrifto,

Addit exhortationem â circumftantia tempon’s fiimtam, uidelicet ab oc« cafione,nunc exhibita eft faIus,EuangeIium reuelatum eft. Quare non alperne« mur tantum munus, fed auide ampletftamur atej obediamus, Ita læpè ali äs â tempore argumentatur 2. Cor. 11. Ebr .3. Tale tempus eft, quandocunq De« usdonat ueram lucem Euangelfj,quæpoftquamcxhibituseft Chriftus,latê Iparfa eft inter gentes, ciim antea ignoraftent promiffiones Euangelium.

Somnum intelligit ignorantiam ucræ doâhnæ. Vigiliæ ueró debent elTe somiim. nouanoticiaEuangeltj, Sônouæadiones» Etqinambctnoscxpergifci, bgnifi* Vigilia, cat uocari nos ad ingentia certamina,pcricula,ujgilantiafrt. At econtra mundus audito Euangebo fit fcgnior, èC nouo fomno Ibpitur. Securitas enim parit ne* gligentiam, qua paulatim obrepunt uaria uicia, Hane negligentiam taxat,c»m iubet nos expergiici» Ideó poftea iubet indui arma lucis,fignificat enim opusefs fe magno certaminene excidamus. Sunt autem arma lucis ipfa noticia uerbi Dei, agnitio Dei, fides cæteræ uirtures ,quæ utentes uerbo Dei pugnant ad^ uerfus diabolum. Econtra opera tenebrarum funt ignorantia Deijôif uicia quae parit ilia ignorantia, ibi enim dominatur diabolus,

Salus de info Chrifto intenio:atur, amp;nbsp;de minifterio Euangeln, non de cffcK Sdluipro^ior (flu,id cft,lple Chriftusnuncexhibituseft,5Cpalam promulgata oC donata re# miflio pcccatorum amp;inftitutum minifterium Euangelip Patres uerc^ expeefta# bant amp;nbsp;credebant uenturum eftè Chriftum. Ita propior eft nobis falus, quia Chriftus eft exhibitus, promulgata remiftio peccatorum,amp; inftitutum mini fterium Euangeli). Patres enim feiebant uenturum efle Chriftum, amp;nbsp;remiftio^# nempeccatorum agnolcebant inuolutaminpromiftîonibus,fèdnondumha# bebant minifterium inftitutum, quo exprefTe mandatum eflet remitti peccata, Cæterûm de effeeftu ftiendum eft, Patres fide in Chriftum promifîum laluatos efte, ficut Ecclefia ßluatur poft exhibitum Chriftum. Nee eft alia làluatio Pa# trum Só Ecclefîæ poft exhibitum Chriftum, fed tantum hæc eft diflîmilitudo, qu()d illi credebant in uenturum Chriftum, nos in exhibitum,

Induere Chriftum non fignificat tantum imitationem,quafidicat,induere ornatum Chrifti,id eft, uirtutes imitari,fèd plus fignificat,fcilicet apprehendere Chriftum fide, amp;nbsp;credere qu(5d propter ipfum fit nobis pater propicius. Item, qudd fit eflicax in ijs, qui eum inuocant, Nam Chriftus non tantum eft exem# plum, ut reliqui fandi, fed eft caufà êô^autor noftræ falutis,iudima amp;nbsp;faluator, Qtiare induere referatur ad utrunq;, uidelicet, quod fide apprehendamus eum tanquam fàluatorcm, amp;nbsp;agnofeamus eum eftè umbraculum, quo tegimur ad# uerfus iram Del, Deinde accedat imitatio exempli,

FAIdum eft antea tria elTè genera operum,priuata,politica,ceremonias:cumq} ■*-^de cæteris fupr.^ utiliftîma præcepta tradita fint, nunc dodrina de ceremo# nf)s additur. Quia enim hæc uita non poteft carere ceremonqs,hoc eft,ordina# tionibus aliquibus temporum, aut certorum exercitiorum, neceftè fuit Ecclefi# am admoneri de ufu earum ; Nam error de ceremonqs parit multa ingentia in# commoda,

Primtim,oblcuratur dodrina Euangelfi de fide beneficio Chrifti, cùm obrepit opinio,qu(^d taies obferuationes mereantur remiflionem peccatorum, aut quôd propter cas fimus iufti,ficut imaginabantur ludæi de fuis ritibus.Hcc opinio naturaliter occupât animos, nifi ex Euangelio redcdoccantur.

Secundum, extinguitur dodrina de differentia operum,cùm ceremoniæ anteferuntur uitæ politicæ, Imô anteferuntur etiâ interiorib.exercitijs fpiritu# ahbus.

alibus,patiendæ amp;nbsp;inuocationi» Sicut Monachi fuas obferuationes uocarunt perfccftiones.

Tcrtium^Obrepit opinio neccffîtatiSjquæeft pericuîofa carnifîcina con« fcicnnaruin,

Qiiartum, Opinio neceiïîtatis gignit diicordias ihfanabiles jficut olim de Pafchate fuerunt diHènOones»

Qiiintum 3 Falfó tribuitur Epifcopis autoritas condendi nouos cultus, cüm ignoratur uerus ufus ceremoniarum» Ita obfcuratur nouiTeftamenti docftrina,amp; confirmatur impietas, augctur tyrannis Epiicoporum»

Proindeciim error deceremonijs pariat tanta Sc tam multa incommoda, necelle eft reólè tradi ufum. Ideó Paulus hïc in fumma docet, nee Moiaicas remonias,nec fimiles ab hominibus inftitutas, neceilarió obferuandas cfïè,quia iufticia, de qua concionatur Euangelium, non eft obièruatio rituum Mofaicosi rum aut fimilium, iêd eftagnitio Chrifti,noua amp;nbsp;ipiritualis uita in corde. Intess , rea ueró in uita exteriore, ficut alias al ijs ipactjs dierum, ita alfjs ritibus alias uti licet. Ideó non uult affingi ritibus opinionem iufticiæ ac neceiïîtatis, nee uult i , Eri difcordias de ritibus iêu Moiaicis,iêu humanis. Hæc eft füma huius capitis, quod non loquitur de iacramentis,quæ habent præceptum,quia funt figna ad^ ditapromiftjonibus. Itemfunt teftimonia confeftioniSjièdhîcetiam prodeft difeerni traditioneshumanas.

rrid genera Sunt igitur tria genera. Primum genus eft traditionum,quæpræcipiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

traditionuni. aliqtiid, quod non poteft fine peccato præftari. Tab's eft traditio de ccclibatu,

ciïm ijsimponitur 5qui non funt idonei. Item prophanatio Miftarum,cultus Sanctorum. De hoc penere tenenda eft régula: Oportet E) E O magisobejs dirCjquàm hominibus. Quare taies traditiones autoritate diuina uiolaii:« tur ♦

Alterum genus eft traditionum, qyæ conftituuntdetalibus,quæfuana« tura funt adiaphora, ut de ferfjs, ueftitu^cibis. In his confiderandi funt fines. Si finis eft politicus, funt licitæ traditiones. Vt ciîm feriæ ièruantur,non quôd opus illud fit CLiltuSjièd ordinis caufa, ut populus iciat quo tempore conuenicii!« dum eft adaudiendum Euangelium, ad ccenam Domini. C^uia enim homo n,aturaliter intelligitordinemjamp;ordine debet adiones fuas diftribuere, Ideó ctiam aeftiones Ecclefiafticæ fuum ordinem habere debent, nec poteft uita tab'j« bus ritibus carcre amp;nbsp;ordinationibus, quac conducunt ad sura^i'a/). Ideó amp;nbsp;Paulus præcipit: Vt omnia fiant in Ecclefia decenter amp;nbsp;bono ordine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertium genus eft traditionum, cum ad adiaphora accedit opinio cultus,

meriti,aut neceiïîtatis. Tales traditiones obfturant doclrinam Euangelrj, amp;nbsp;o^ pinio accedens facit ex adiaphoris impias traditiones. Ideó rede uiolantur 86 abolentur, ut il la opinio faliä corrigatur, quia necefle eft erroresde cultu,merii tis, Sc neceftitate abfici.

Cultiit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft autem cultus.aie opus, cuius finis immediatuseft non corporalis uda

litas, fed ut per id opus Deus honore afficiatur. Sicut de diferimine ciborum lentit populus,hoc opus ideó fieri, quia fit honos, quern requirat aut approbet Deus. De his inquit Chriftus: Eruftra colunt me mandatis hominum.

Et plerunq; accedit opinio meriti,quæ habet manifeftiorem impietatem, uidelicet, quód tale opus mereatur remilïîonem peccatorum, aut uitam ætera» nam,

iiam, quôd fît lufticia, fîtperfedio, ûc fatisfa^io^ Hierrores neccfîàriô reprc^ hendendi fîint.

Opinio necefîîtatis, cùm ui'oîado putatur eiTe peccatum mortale* Hanc opinionecefgt; opinionem etiam damnat Euangelium,iuxta illud: Nemo nos arguat in cibo, ßatis, potu amp;rc* Sentiendum eft igitur, quôd Buangelium ordinauerit hanc libertas teminijSjquæfuntconceflàuerboDeijnecuelit in talibus iufticiam autpecs catum conftitui* Hæc genera traditionum meminiflè prodeft ut iciatur quo* modo refjciantur tradition estant quarum ufus retineri poiïit*

t_riC necefîè eft etiam dici de îibertateChriftiana.Facioautemdocendi eau* Quatuorgnt ^ià quatuor gradus libertaris Chriftianæ*

Primus eft, quód non propter legem aut noftras uirtutes Jed gratis pro* pter Chriftum donatur remiftiopeccatorum, imputatio iufticiæ, amp;nbsp;uita terna,modó ut credamus hæc nobis contingere propter Chriftum*De hoc gra du concionatur Chriftus : Si uos filius hbcraucrit,uerc liberi eftis*

Secundus gradus eft, quod in remiftionepeccatorum donatur Spiritus iànlt;ftus,qui adiuuet nos, ut obedire legi Dei incïpiamus, regat ód defendat nos aduerfus infidias diaboli* Hic gradus cum fuperiori coniuneftus eft, ièd ideó in enumeratione difcerno,ut magis confpici beneficia Chrifti poftint. Hue perti* net ditftum Pauli: Vbi ipiritus Domini,ibi libertas eftjs enim erigit corda,nc opprimantur terroribus peccati,aut alrjs terroribus, aut morte* Impellit etiam ut incipiant obedire Deo, ficut alibi dicitur : Spiritus faneftus adiuuat infirmi* tatem noftram* Hæc libertas erit integra poft reftirrecftionem* Interea tarnen in hac uita incoari earn oportet,in Cxercitrjs fidei amp;nbsp;inuocationis» Et in his ex* ercitijs intelligitur creftit, ciim fuftentamus nos uerbo Dei, ut uincamus ter* rores ac dolores. Hi duo gradus principaliter funt Chriftiana libertas, amp;nbsp;per* tinent ad uitam ipiritualem 8c æternam, quæ tarnen in hac uita incoanda eft, 8c eorum cognitio magnam confblationem pqs adfert.

Tertius gradus eft,qu0d Euangelium libérât nos à ceremonrjs 8d forenfî* bus (eu iudicialibus legibus Mofi. Hicgradus ahquo modo pertinet ad exterb orem uitam, led habet caufam in fuperioribus. Ideó enim Euangelium non re* quirit ceremonias Leuiticas,quia docet nos iuftos pronunciari,non propter il* los cultus, aut alia noftra opera, led fide per milèricordiam propter Chriftum* Et cum Euangelium doceat de fpirituali amp;nbsp;perpétua iufticia cordis, non requi* rit politiam, ÔC leges forenles Mofi, led concedit in hac uita corporal! uti leg!* bus omnium politiarum, in quibus uiuimus, modó ut lint conlentaneæ ratio* ni,licut concedit omnium gentium architecftonica aut medicina uti.

Sed hic quærat aliquis, Cum Euangelium abroget legem Mofi, cur non etiam decalogum abrogate prælertim cum ilia pars legis fit difticilima.Relpo* deo, Primum craftiftime : Non retinetur decalogus,quia in lege Mofi fcriptus eft: Sed carnales coercendi lunt lege morali,quia eft lex communis omnium ho minum* Renati ueró incipiunt obedire ill! Iegi,non quia eft Mofaicum

fed quia Euangelium prædicat pcenitentiam,ôôalïcrtSpiritumlân(ftum, quia fpirituales cultus in nobis incoat* Retinetur ergo decalogus,hoc eft,lex il* la communis omnium hominum,quia amp;nbsp;arguit peccata, 8^ docet fpirituales cultus *

Hæceft craftîftîma refponfio, qua?ctfi ucra eft, tarnen nondum Eacdc re fads dicftum eft. Neceffe eft igitur adrjci principalem caufam, SC docftnnam de abrogadone Icgis, uel de Iibertate: uidelicet pnmum, quod ad luftificadoncm attinct, Euangciium ucre libérât nos à tota lege, id eft, docet nos pronunciarf iuftos propter aliud,fcilicet propter Chriftum,non propter legem. Quarc ere# dentes in Chriftum habcnt reiniftîonem peecatorum, Ô6 funt iufti, etiamfi ad^ hue hæret in ipfis infirmitas, quæ facit, ne fatisfaciant legi. Ac principalis cau^ la,propter quam tradenda eft legis abrogatio,hgc ipfa eft,qu0d oportet conlcis« entias de iuftificatione rede doceri. Ideó hanc relponfionem adijei necelfe eft ad priorem.

Ciuitenm lex Secundó, etfi fumus liberati, quod ad iuftificationem attinet, tarnen lex fitblMefize, cftfublata, quod ad obedientiam attinet, quia Euangciium prædicat ipoof nitentiam, 8lt;1 Cubtidc nos D E O, amp;nbsp;incoat in nobis fpiritualem obedientiam. Quare necefte eft incoari alios cultus,qui condnentur in lege morali. Et tarnen quia non fatisfacimus legi, interea docet nos iuftosefte alia re, fcilicct propter Chriftum fide. Ita libérât confeientias ab illohorribili onere,lcilicet terroribus danatione,quam lex afterret, cum ei non fatisfaciamus,nifi liberati eifemus, ac iufti propter aliud. Hoc docet Paulus,ciim inquit: Nos maledidione legis liberateseftè. Dicitenim diferte à maledidione,ut fignificetliberationem ale* ge,efte libcrationem à terroribus, amp;nbsp;à damnatione,quam lex aftert,nifi fide ap* prehedamus miftricordiam propter Chriftum promiflam. Ex his uteuneç in* telligi poteft, quod à tota lege liberati fumus, quod ad iuftificationem attinet, ÔC tarnen obedientiam incoari necefte fit.

nil. ■ Quartusgradus Chriftianælibertajtiseft,quddEuangciium,etficonce* ditaliquas ordinationes temporum ,autexercidorum in Ecclcfia abhomini* bus propter tuTo^i'a/j fieri, tarnen uult nos fentire obferuationes il las non eftè cul* tus, non meren' remiftîonem peecatorum,non eftè iufticiam aut pcrfedionem. Item extra cafum fcandali poftèeasomitti fine peccato. De hoc gradudocct Paulus ad Coloff, cap. 2. Nemo uos iudicet in cibo, potu amp;^c, Nec loquitur tantum de Mofaicis ritibus.fed in genere de Mofaicis amp;nbsp;de omnibus alijs cere* jnonijs,quæhumanaautoritäreinftituunturin Ecclefia. Ideó poftcaexprefte nominat humanas traditiones,inquiens, iuxta præcepta amp;nbsp;dodtrinas hominû.

Eftqj huius gradus cognitio admodum ncceftaria Ecclefijs, ad multos er* rorescauendos. Quia enim homines naturaliter proni funt ad falfos cultus, Si in pcriculis confugiunt ad fuam iufticiam aut mérita, errore excogitant amp;nbsp;eu* inulant cultus. Ideó neceftè eft Ecclefias præmoneri, ut uerè intelligant doèlri* nam de fide,8c de uera inuocatione,6ô cultum fidei,amp; feiant Deo difplicere cul* tusinftirutos fine mandatodiuino.

Dauid de Lcuiticis dicit : Quoniam fi uoluiftès facrifîcium,dediftcm,uti* queholocauftis nondelcdtaberis.ln hoc uerfu fignificat humanas mentes in ter roribus quærere facrificia, fed reuocateas aboperibus ad fidem,amp;agnitioneni mifericordiæ. Hocciim defacrifict]isLeuiticisdicatur,quantô magisdetrahen* da eft humanis traditionibus opinio cultus aut meriti. Si quis nunc reftitueret circumeifibnem, aut Leuitica hoïocaufta, omnes eum meritô abominaremur. Sic abominari debemus Monafticam, ôô ceremonias impiorum, quæ fiunt eu opinione cultus aut meriti. Hpc fimilitudo pqs proponeda eftjUt firmius ftatu* ant illos cultus improbandos SA. fugiendos eftè.

Sed reccnfui fupra plurcs caulas, propter quas opus eft Ecclefiæjcognitiis one libertatis de hoc quarto gradu. Nam amp;nbsp;opinio necefll tans fit periculoia carnificina confcientiarum. Qiiare prodeft extare hanc regulam, quod extra cafum fcandali traditiones in Ecclefia facftæ Humana autoritate, finepeccato omitti poftint,etiamfi non præcipiunt aliquod impiuopus. Et tarnen interim pij docendi funt in EccJefijs rc(fte inftitutis, ut libero animo,propter exemplum ÓÓ bonum ordinem, ieruent utiles ritus,quia hæc uita Humana non poteft carets re certis ordinationibus, ut conftat.

Scandalum fignificat offenfionem,quæ deterret animos,uel inuitatad C»«plcxplt;lt;«. imitationem. Eft autem duplex, Alterum genus uocaturPHarilaicumfcandaj^ lum, id eft, offenfio, quam concipiunt Hypocritæ propter ueram dodrinam, aut facftum, quod Deus requirit uel approbat, qua offenfione incitantur hypo-critæ ad odium ueræ dolt;ftrinæ piorum. Id fcandalum non poteft uitari,ncc peccant pq propter ta km furorem impiorum, Imo nccefte eft obedire manda:« to Dei, contra impiorum indicia amp;nbsp;odia, quia Paulus inquit: Si quis aliud Eti^s angelium prædicauerit, anathema fit, Ac diligenter erudiendi funt prj amp;nbsp;mu=! niendi, ne Hypocritæ detcrreant eos d profeftione, cum obijciunt pericula, mo:» tus,diftipationes,quæfcquunturpcriècutioncm. Aduerfus hos terrores opor:* tetanimos bene munitosefte,nelanguefacfti abijciantueritatem.

Alterum genus fcandali eft impia d oft r in a, aut facftum malum,aut indifi« ferens,petulanter fufceptum apud infirmos, quo dcterrentur ab Euangelio,uel quocunq? modo fâuciantur eorum animi, Hæc fcandalafunt cauenda. Sed nolt; centiflimum omnium eft impia doftrina,quia lædit gloriam Dei,amp; perdit au^ ditorum animos innumerabiles.

Deinde quodlibet faftum malum manifeftum eft fcandalum, quia mala exempla inuitant alios ad imitationem, Sc minuunt reuerentiam Dei, 8^ fæpè faciunt, ut ipfa Ecclefia Ô6 doftrina male audiat, amp;nbsp;deterreantur moderati Ho^ mines à ucra doftrina. Sicut male audifïèt doftrina,filofeph commififiet aduP tcrium.Econtrdueroeius continentia multismodis fuitgloriofa pise doftrP Jofcphi con-næ, amp;attulic ingentia commoda toti regno. Hoc exemplum ciim fit illuftre oftcndit quantum referai huiusgeneris fcapdala caueri, Ac meminerimus om« nia facka noftra pcrcinere non tantum ad nos, fed etiam ad gloriam Dei, Sicut fcriptum eft : Propter uos male audit nomen Dei inter gentes.

Poftremo in ufu indifferentium petulantia cauenda eft, ne mores indiP ferentes mutentur apud eos,qui aut nondum audicrunt doftrinam de libertàte, aut adhuc funt infirmiores, ut periculum fitjue moti mutatione talium morum deterreantur ab Euangelio. Et tarnen non perfèquuntur piam doftrinam, fed funt dociles. Verurn poftquam tradita eft doftrina,8ó hypocritæ feopponunt, reftum eftoftendi illis exempla libertatis, amp;nbsp;hæcexempla funtpars confeftio# niSjGal.i. Sic Apoftoli uiolabant traditiones Pharifaicas.

Difturus de ufu ceremoniarum,'amp; delibcrtate,initió proponitadmonP tionem de tolerandis infirm is. Tradit autem præceptum,quo utendum eft no aduerfus perfecutores impios, hoftes Euangelq ,fed erga membra noftra, hoc eft,erga eos, qui doceri fè finunt,amp; audiunt Euangelium,hos uetat deterreri ex# emplis inufitatis, quo minus ampleftantur Euangelium.

infirmuiinß^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vocât autcm inßrmum in fide, nondum fatiseruditum in dodnna liber

tatj’s, Porro ciim inquit fubleuandum efle, ne incidat m dubitationes, utruncß moner, ne cogatur aliquid facere contra confcientiam, feu improbante confci^ entia. Item ut paulatim prouehatur ,Slt;^ eripiatur amp;nbsp;liberetur dubitatione, Dubiatio, dubitatio in quocuncj articulo, û non emendetur, fed augefcat, efl horn’«« bilis peflis,ôd excutit fidem, amp;nbsp;accerfit defperationem,odium totius Euangelij, luliMiut, manifeflam impietatem. Sicutaccidit lulianoamp;L multis fimilibus,

Primiim autem obferuabis præceptum de cauenda dubitatione. Deinde bjfirini. obferuabis hic egregiam confolationem propofitam effe, Teflatur enim Pau^ lus infirmos ri Deo receptos efle, fed intelligit non boiles aut perfecutores, fed eosquiaudiunt Euangelium, qui funt dociles,amp; habent initia timoris Dei,amp; fidei in Chriflum, ficut Apofloli ante refurredionemerant iufli, etiamfihabe* bant fuas infirmitates, ut apparet in hifloria Euangelica.

Hoc exemplum transferamus ad nos, amp;nbsp;meminerimus nos quolt;^ baberc multas infirmitates, neq? tarnen propterea fidem abijeiamus, quia bic fcriptura teflatur infirmos recipi, fed monet fimul ctiam paulatim prouehendos effe in* firmos ♦

Tertio traditur pr^ceptum contra dubitationem,id efl,ne quidfaciamus improbante confeientia, Vnufquifqj in fua rnente certus fit» Hæc fèntentia ue* tat facere contra confcientiam. Nam qui contra confcientiam facit,palam con* temnit mandatum Dei, Facileautem intelligi potefl,hunccontemtum uereef* fe peccatum,Ergo omnis adio contra confcientiam cfl ucre peccatum.

Tradidit regulam necefîàriam in Ecclefia, ne quid faciamus contra con* feientiam. Poflea prohibet mutuas condemnationes in ufu indifïèrentium, uc rituum de cibis,diebus,amp;f aJrjs huius generis. Et addit argumentum de iudicio, chriß7*^ nbsp;nbsp;Judicium eft Chrifti,ergo nos non debemus nobis arrogate iudicium,uidclicet

de confeientia alterius,non de externo fado pabm illicito. Hæc régula late pa* No/ùci«lt;fic4= tetjficut ilia: Nolite iudicare. Non enim prohibentur minifteria,fcilicet do* drina, aut admonitiofraterna, aut officium Magiftratus. Hæc enim habent mandata Dei,amp; funt iud/cia diuinitus inftituta. Sed prohibentur priuata iudi cia, hoc eft, condemnationes extra ilia tria officia, quæ rccenfui,uidelicet ortæ ex morbo animi,maleuolentia,aut uanitate.Deinde iudiciu,quod fit per homi* nem,fieri debet de externo fado illicito.Sed eft ufitatiffimum in mundo calum niofe interpretari aliorum dida, amp;nbsp;fada non illicita, Hæc indicia in ufu indif# ferentium improbat Paulus, amp;nbsp;uetat condemnationes propter diflimiles ritus indiffèrentium fierijficut olim fuerunt c^rtamina de die Pafchæ,de fermentato, ' ÔC huiufmodi alia ♦

Addit præceptum de uitandis fcandalis, Didutn eft fupr.^ de diuerfisge* neribus fcandali. Nunc tantum loquitur de hoc généré, uidelicet cum aut libe* riorcs abutuntur libertatc,aut econtra duriores, qui tarnen non funt hoftes Eu* angelq.reprehenduntufum libertatis. Vtriep obiurgandifunt,amp;quanquam abufus hbertatiseft uituperandus, tarnen in altera parte plus eft uicq, quæ etia propter gratuitatis fpeciem plus nocet,quando morofioresfauciant confeienti* as piorum, qui hbertate utuntur, amp;nbsp;deterrent multos fimplices ab Euangelio, ôéia

in multis contriftant Spintum (andum. Cum igitur in utramc^ partem plu rimum fit periculi,opus eft Chriftianis magna diligentia,ne percent,aut moroi« ris reprehcnQonibus, aut abufu libertatis, fed teneant caput, id eft, docftrinam, quód hic ufus fit indiffèrens,ut Paulus inquit l» Corinth.8» Efta non comment datnos Deo»

Præcepto de uitandis ftandalis adiecit quatuor rationes, plenas Cbriftia« næeruditionis. Prima fumta eftex genere operum, quód uidelicetufus rerum diuinitus ordinatus conccftus,per fclènon fit immundus,{èuprohibitus» Scio, inquit, nihil cfTe commune per CeCc^ Appellat enim commune, propham Commune. num,inicitum,prohibitum,non fan(ftum,more ludaico.Iudæienim ciim uocen tur populus Dei,et iànlt;fius,id eft,{èparatus â gentibus ad cultum Dei,uocabant faïufta omnia, quorum ufus ipfis conceftus erat. Et quidem erant fanéla, quia erant ordinata uerbo DeÉ Econtrà prophana amp;nbsp;prohibita nommant commua nia, id eft, non fànda, non fèparata ad ufum populi fàndli, ftd quibus Gentes utebantur. Hæc de appellatione tantum dixi, Nunc ipla etiam régula confide-retur,quæ breuiter hic tradita eft, alibi uerô copiofius explicatur,fcilicet, quód Euangehum non requirat certas obfèruationes ciborum, dierum, ueftium, ÔC fimilescaufæ fupra tradlatæ finit, quia Euangelium docet gratis propter Chri# ftum, non propter noftra opera aut obferuationes remitti peccata» Item Euan* gehum affèrt iufticiam nbsp;uitam fpiritualem,amp; perpetuam. Ad hanc nihil faci*

Adiecit régule appendicem. Munda,hoc eft,licita fieri illicita fis,quorum confeientia ludicat eftè illicita. Ideô hic locus diligenter confiderandus eft,utdilt; feamus uerè peccatum eftè facere contra confeientiam. Eft enim fèntentia huius didi : Cibi genus per fe quidem eft licitum, fed qui improbante confeientia uefcitur,is peccat: Quia facere aliquid dubitante uel improbante côfcientia,eft agere ex contemtu Dei,amp; fine fide.

Sccunda ratio fumta ex officio fraternæ dileôtionis,et eft magnifîcè exag^ géra ta. Contra fraternam diletftionem eft nocere alfis, Ergo caue ne tua exem^ pla noceât alfis. Argumentum accommodeturad utros(5,ad inftitutos,qui pes tulanter abutuntur libertate,8c ad morofbs, qui acerbe iudicant de utentïbus Ii bertate. Sæpè enim ilia acerbitas iudiciorum deterret infîrmos ab Euangelio, Sc fauciat mentes etiam mediocriter confîrmatas, Imô contriftat Spiritum fan:# âum, uidelicet ita, ut aliqui defperabundi defîciant ab Euangelio, amp;nbsp;amittant Spiritum fanftum. Hæcfcandala magno ftudio cauenda funt,iuxta illud; Væ homini, per quem acciditfeandalum,

FitupereturbonwnlJeîlrnm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Tertia ratio ôdignitate Euangelfi fumta eft,Cauendueft,ne male audiat Euangelium, læditur enim gloria Dei, cum eins uerbuni uituperatur,amp; impes» ditur profeiftus hominum. Non enim ampleduntur homines dodrinam, qua contcmnunt,ac rixæ non neceftàriæ aliénant animos imperitorum fimplici:« um ab Euangelio, qui incipiunt odifte genus doclrinæ, tanquam fèminarium odiorum. Accedunt amp;nbsp;illa fcandala, quæ aliénant animos. Abutentes liberta:# te auaent licentiam uuloi. Econtra morofi deterrent imbecilles uirulentia iudi^ ciorum fuorum ^c. Has ofîènfionesanimorum iubet diligenter caueri,pro#

104-7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN ET I STOL AM

pter gloriam Euangelfj, ut doólrinam plures ament amp;nbsp;ampledantuf« Non enim ell re^mim T)ei ^c.

Qiiarta ratio fumta eft ex collatione neeefTariorum, 8^ non neeeftarioru, eft utile dicium de difcn'mine ucrorum Sc fallbrum eultuum, NecefTaria non funt corrumpenda non neceffarrls. Ritus ^.Tiacpopoi non funt necefîarr), ergo propter eos non corrumpâtur necelTaria, fcilkct fides amp;nbsp;pax Ecclefiæ, ædifica^» tio proximi.

Porró læpê alias docet leriptura, ueros cultus Dei eile pœnitentiam , fi;« dèjdiledionemjCaftitatem, SC fimiles motus fpirituales,fîcut hanc iplàm lènten tiarn complecftitur alibi Paulus: In Cbrifto lefujueq; circumcifîo ualet,nec praz putium,fed fides,quæ eft per dile(flionem effîcax- Item: Adorabunt Patrem in Ipirituamp;c, Econtràucrô de traditionibus bumanis dicit; Fruftracoluntme mândatis hominum ♦

Hæc dodrina magnopere necelTaria cft in Eccleftjs, ut Iciamusopera fine mandatoDei excogitata non effe cultus Dei, Sed reuocentur animi ad opéra diuinitus mandata.Eftcfj magna conlolatio pijsjintelligerehos ueroscultus,fci«« re quod Deus uerè rcquirat inuocationem amp;nbsp;fidem, quod uelit exaudire, quod placeant ei bæc communia Foffîcia œconomica politica, fi fiant in fide, quæ quidem propter communes afflicfiiones funtexercitia fidei.Ideo^ in Prophetis et Pfalmis toties repetitur bæc do(ffrina,ut Pfalm.49 Jnuoca me in die tribula^^ tioniSjamp;Seripiam te.Et Efaiæ l.amp;S $8.Micheæ ô.Zachar.y.

In banc lèntentiam amp;nbsp;hîc ait Paulus : Regnum Dei eflè iufticiam, paccm îujlicid. gaudium in Spiritu fancflo. Significat iufticia elfe iuftum, id eft, accCptum Pdx. DeOjamp;iam fubijcientemle Deo,amp;incoareobedientiam, Paxamp;gaudiumin Spiritu fancflo fignificant idem , fcilicetpaccm conicientiæ erga Deum, quæ fit fide,cum uere agnouimus rcmiflionem peccatorum.Et banc agnitioncm milè^ ricordiæ ,fequuntur inuocatio, obcdientia, patientia, diligentia in retinenda Concordia,uitandis fcandalis,iuuanda Ecclefia,Sic complcditur Paulus oinnes Ipirituales cultusjficut alibi fæpe.

Eft autêinfignis particula adieÂa : Qui in hisfèruit Cbrifto, placet Deo, amp;nbsp;éft probatus bominibus, Hîc locus continet perfpicuum teftimonium de bo nis operibus,quôd placeant deo, Sed dilèrtè inquit PauluszQui lèruit Cbrifto, ütteftctur fe loqui de operibus illorum,qui fide in Chriftum funt iufti,et agno«» leunt ilium cultum placere propter mediatorem Pontificem Chriftum.

Deinde acldita cft utilis dodrina,ut feruientes Cbrifto,poftea etiam iudilt; cia fiominum, amp;nbsp;maxime piorum lèu Ecclefiæ uereamur. Sed loquitur de b is, quiferuiunt Cbrifto, utfeiamusnonanteponenda efte iudiciahominum do^ (ftrinæ amp;nbsp;mandato Dci. Sed ciim mandaaim Dei 80 doeftrinam retinemus,posi fteâ dandaeft opera,ut moresnoftri ornent Euangelium, ÔCinuitent alios ad ' credendum, glorificandum Deum, iuxta illud : Luceat lux ueftra coram ho* minibus.

Sæpè in hoccapite inculcauit regulam,ne quid faciamus contra confeien* tiam. Nunc in fine addit,ut etiam hoc opus fiat ex fide. Hæc additio diligenter eft conf]deranda,nam ignorantibus ueram dodrinam Euangelifnon fatis pcrgt; Ipicua eft hæc additio : Vulgôautcm fie interpretantur diiftum Pauli : Qiiic=« quid

quid non efi: ex fidc,pcccatuin eft, id eft, Quicquid fit contra confcicntiam,pec^lt; catum eft.Sed hoc non fatis exph'cant,tantum enim accommodant ad legem,ut furtum fit contra legem , ideó peccatum eft, æ contra conftientiam, in eo, qui feiens furatur. Hæc interpretatie uera 8»C neceftaria eft.Necefle eft enim in ope« rando pn'mdm confulere legem,ut fciamus,quæ opera Deus prohibeat aut pre cipiat, ÔC opera contra legem Dei efte peccata, non dubium eft,

Sed cum Paulus nommât fidem, non tantum requirit legem, aut notici* am hiftor]cam,ftd ueram fidem,acdocet opera mandata autconceffa à Deo,fa« cienda elle in fide,id eft,cum hac fiducia, quód Deus propter mediatorem Chri ftum nobis fit propicius, et quód propter ilium Pontificem noftra opera place« ant. Ouare diftum Pauli non tantum ad legem,fed etiam ad Euangelium ac« commodari necelfe eft.

Sed quærat aliquis, Quomodo ftatuamus Deo placere nos aut opera no« ftra,præfèrtim cum contaminentur contagio concupifcentiæC’Refpondeo,Se« cun' qui fine pœnitentia funt, non intelligunt hanc doeftrinam de fide,(ed in ue« ris afflidfionibus illuceicit animus,cirm cogitant le non exaudiri â Deo, fe abie=^ dos efTe, Sc nullum fore finem calamitatum 8óc. In talibus doloribus erigendi funtanimifide,utftatuamusDeumnobis ucreignofeere propter Chriftum, uere nosexaudire amp;nbsp;curare.

In tali conlblatione poteft mtelligi,quid fit fides,ac tunc fides répugnât natural! dubitation!, amp;nbsp;uincitdiffîdentiam, Hac fide primûm perfona placet Deo propter Chriftum, deinde ftatuit etiam placere bona opera propter pon« tificem Chriftum, tametfi funtimperfecta ôdimmunda. Et neceftèeftdoceri homines, quód requirat Deus, ut in fide leruiamus, non in dubitatione perpe« tua. Non fic cogitent,ctfi fcruio Deo, amp;nbsp;inuocoeum tarnen dubitare debeo,an hæcei placeant. Hæcdubitatiocontinetmultapeccata,negat Euangelium,ne« gat Deum remittere peccata, nihil expectat a Deo, oC tacite indignatur,cx ne=: mit aduerfus Deum. Hæc fiint peccata,quæpropriè per legem exiftunt,ut uocat Paulus.

Quare neceftè eft hanc dubitationem in Ecclefiareprehcndi,amp;'opponi dodrinam de fide. Reprehendendus eft etiam uulgatifti'mus error,qui in Eccle fiam Iparfus eft,fcilicet, quód Chriftianus debeat dubitare, an fit gratia. Item, quód hæc dubitatio non fit peccatum, amp;nbsp;ad hoc allegant didum ex Ecclefiafte : Nelcit homo an amore uel odio dignus fit. Deinde quæruntur conieduræ ab operibuSjUtrum fimus in gratia,amp; tarnen afterunt aduerfarij,quód fit dubitan« dum. Sc quód dubitatio non fit peccatum. Hæc tota imaginatie pugnat cum dodrinadefide.

Porró non negamus hærere in animis naturalem dubitationem, Sc diffi« dentiam,quam omnes experiuntur. Sed illud feiendum eft,hanc ipfam dubita« tionem SC diffidentiam efte peccatum,amp; oriri ex naturali cæcitate,quæ repudi« at promiftionem Euangelij. Etfi igitur hæret in animis il 1 a dubitatio,tamen op poni debenthæcduo,fcilicetpromiftîo Euangelica Sc mandatum,quod præci« pit,ut credamus illi promiftioni. Repugnandum eft igitur dubirationi,öC uin« cenda diffidentia, ac ftatuendum, quód Deus uere ignofeat credentibus, eofi^ uere recipiat,curet SC exaudiat.Et hanc fidem uerbo eftici Sc ali feiamus.

Neefolum promiftio requirit, ut credamus,ftd etiam præceptû additum eft immutabile, quód lèueriflîmè mandat, ut credamus, uerc nobis contingere

propter fîïium Dci,ca quæ promifîa funt, Sicut dicitur !♦ Ioan.3. Hoc efl: man* datum eiusj ut credamus in nomine filq ei'us. Item : Qui non credit Deo, men* dacem facit eum, quia non credit in teft)monium,quod teftificatus eft Deus de Blio fuo. Et: Ebr.4. Adeamus cum fiducia ad thronum gratiæ.His mandatis SiC promiftionibus répugnât dodrina, quæ iubet dubitare,

Quareludandum eft cum dubitatione,8^ erigenda fides in omni inuoca* tione : Sicut amp;nbsp;lacob præcipit: Poftulet in fide nihiThæfitans.Nec placent Deo cultus in ibis, qui non repugnant dubitationi, fed taciti apud ft retinent diffi* dentiam, quod non rcfpiciantur, qudd fint abiedi, Hæc peccata agnoftere di* ftamus,ut eis repugnemus,amp;f uera exercicia fidei excitemus.

Sic ergo intelligatur didum PauIi.’Omne quod non eft ex fide^peccatum eft. Meminerimus facienda efte operapræcepta d Deo, 80 facienda in hac fide, quod Deus fit nobis propicius propter mediatorem Chriftum,et propter eum exaudiat amp;nbsp;curet nos, amp;nbsp;condonet infi'rmitatem amp;nbsp;bona opera approbet.

lam ad hancftntentiam conferantur cultus hypocritici.Ctim faciantope* ra non mandata d Deo, non poftunt credere talem cultum ei placere, quia nuft lum Fiabent uerbum de uoluntate Dei. Secundó ,Quia dodrinam de fide im* / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probant,80 iubent dubitare, acceditalia impietas ,inuocant ficutgentes, tacite

cogitantes apud ft, ft non refpici, non curari, non exaudiri â Deo, fortaflis etft am abiedos efte. Hæc perpétua dubitatio eftimpietas ,etiamfi mundus earn non iudicat peccatum.

ijefcit lontj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quomodo igitur didum Salomonis intelligendum eft : Neftit homo,an

dM «more a more uel odio dignus fitf Refpondeo fimpl]ciffime,SaIomon non loquiturde orfio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftientiæ eroa Deum,de gratia uel abiedione,ftd de euentibus in hac

7»h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

uita,hosdicit efteincertos,amp; bonis nbsp;nbsp;malis fimilia accidere in hac uita. Hfcin*

certitudo ofiendit Epicureos,ac mouet,ut negentprouidentiam. Abel eft pius, tarnen trucidatur â fratre.Ioannes Baptifta interficitur,interim tyrannus fni ituromnibus uoluptatibus,Ölmulti impij non habuerunt Tragicos exitus* Hfc argumenta collegit Salomon,ut admoneat nos,nc propter hoc ftandalum deficiamusâ Deo,ne ueex euentibus iudiccmus de uoluntate Dei, fed ex uer^» bo. Item ne pfj fiant ftcuri, amp;nbsp;exuant timorem Dei, ne fiducia propriæ iufticiæ aliquid moueant fine uocatione 8óc.

ÇAepe difputari folet,quantum tribuendum fit Ecclefiæ ftntentrjs,decretis Sy ‘^nodorum,00 ftriptorum didis. Etfi enim regulam tenemus,ut uerbum Dei ampledamur, tarnen ciim uideantur in Apoftolicis ftriptis occurrere loci am* bigui, difputantaliquipotiuselTe ftntentias Ecclefiæ ftquendas,quam ftripta Apoftoloruni.

Deinde affingunt autoritärem Ecclefiæ anteferendam eftè uerbo Dei, ac pofte Ecclefiam mutare tradita in uerbo Dei. Citant ad has opiniones didum Auguftini : Euangelio non crederem, nifi me Ecclefiæcatholicæ commoueret X autoritas. Itaq?falfoprætextunominisEcclefiæPontificesdccernunt,amp;rpræ* cipiunt multa pro libidine contra uerbum Dei, confirmant ôd ftabiliunt im* piam dodrinam, 8d impios cultus, ac plurimos etiam nunc deterret à uera do* drina Euangeli),quam profitemur, folum nomen Ecclefiæ. Ided ncfefft eft de autoritäre Ecclefiæ redè admoneri homines.

Rurfus etiam quædam petulantioraingenia,cûmfînguntcxdi'fnsfcriîS • pturæ male detortis nouas opiniones, prorlus alpernantur confenfum uerae EccIeGx,8^ omnes fynodos fine difcrimine,ut ciim Seruetus n'xatur cum Eccle:* fia omnium temporum, deprauat dida de uerbo Ioannis primo, èC quærit concinniorem, utiplè putat,interpretationem» Vt igitur tab's petulantia coër# ceatur, aliquo modo ièptis, ut ita dicam, opus eft Ecclefîæ, ficut ucteres fynodi, amp;Icriptores allegant prima teftimonia ab Apoftolis ÓCcertis autoribus acce* pta»

Tertullianus contra Praxeam inquit,hancrcgulam tenendam eftèaduer fus omnes hærelès : Redum eft quodcunqj primum eftjadulterinûueró,quod^ cuncß pofterius.Et quidem uocat primum,quód Apoftoli certó tradideruntjfic enim ipieièfèinterpretatur,

Irenæus contra Florinum allegat autoritatem fuperiorum5ac nominatim Polycarpi, qui fuerat auditor Ioannis Apoftoli. Inquit cnim, execraturum fu^ iftè dogmata Florini, fi ea audiflèt,amp; uitaturum locum, in quo ilia dióta client, tanquam pollutum»

Bafîlius allegat nutricem fuam, cuius pietatem ait tune inprimis fuifte laudatam, amp;nbsp;addit earn accepifle doeftrinam à Gregorio Ncocæfarienfi,qui iP lo tempore cruditione amp;nbsp;miraculisdamit, amp;nbsp;refutauit Samofatenum, ac reli^ quit breuem confeftîonem fîdei, quæ continet illuftre teftimonium de trinita« te, extat autem in libro 7. Ecclefiafticæ hiftoriæ»

Origenes allegat Apoftolos de Baptifmo infantum. Ait eni'm iiicap. ad Rom.Ecclefias accepifle traditionem ab Apoftolis,ut baptizentur infantes. Hi redè allcgant autoritatem Ecclefiæ. Qiiare ordinè dicam,quid fît Ecclefîa, amp;nbsp;quôd audienda fit,ac probatis teftimonqs utendum,Sô tarnen dodrina iudi^ canda fît ex uerbo Dci, ut maneat fumma autoritas uerbi, iuxta illud : Si quis aliud Euangelium docuerit, anathema fît.

Primùm autem cum nomino Ecclefîam,non intelligo Pontifices,Epilco* pos, amp;nbsp;cæteros, qui probant ipforumopiniones. Nam hifunthoftesueræEc^ clefîæ,partim Epicurei,partim idolatræ manifefti, Sed uoco Ecdefîam cœtum uerê credentium,qui habent Euangelium amp;nbsp;iacramenta, SC ianólificantur Spis: ritu fando, ficut Ephef. y, delcribitur Ecclefîa,amp;^ Ioannis i o, Oucs meæ uocem mcam audiunt.

Etfi autem neceflè eft,banc ueram Ecdefîam lêmper durare,quia regnum Chrifti eft perpetuum,80 Icriptum eft : Manebo uobiieum ufcj ad confumma^ tionemfeculi, tarnen ftiendum eft banc ueram Ecdefîam nonfemper paritet florere,fèd fæpè admodum exiguam eflè,ac fubinde reftitui diuinitus,miflis ue ris dodoribusjut Noæ tempore fuit angufta Ecclefîa,paucorum cœtus.

Ita poft diluuium retinuit ueram dodrinâ Melchiîèdedi, qui fuit Sem,fî^ lius Noe,ÔC cùm idolatria apud Chaldæos creuiflet,ac penê ubiq? extinda eflet uera dodrina, Deus renouât Ecdefîâ uocato Abraham. Poftea familia Abra^« hæ, pauci eius auditores funt Ecclefîa,cùm interim Chaldæi amp;nbsp;Aegyptq glo riarentur le eflTe pofteros patrum,fe retinere patrum exempla amp;nbsp;cultum,et prg« dicarentlè eflè populum Dei, cùm uerbû Dei non retinuiirent,etiamfî ceremo» nias retinuerant, quibus tarnen affinxerant peruerlàs opiniones,Sc addiderant idolatriam.

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Elilæum rurfus auda eft , deinde iterum collapfa eft.

flo^iMto er” Cûm nafteretur Chriftus, fuit in luda admodum exigua Ecclefia,Maria, ’ lofèph, familia Zachariæ, Simeon, Anna, paftores SC pauci alij. Interea régi* menEcclefiafticum fuit penes Pharilæos èc Saducæos,qui erant palamimlt; pif Saducæi etiam erant Epicurei, amp;nbsp;tarnen arrogabant fibi præcipuè titulum populi Dei.

Ecckßd tem^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic 8c tempore Prophetarum exigua fuit uera Ecclefia.Efàiæ primo:Nifi

^bi Dominusreliquiffet femen,ficutSodomaÔ(^ Gomorra fadieffemus.Hæc uer* quos fit Ecz Ea grauiftîmê monent nos, ne de Ecclefia cogitemus, tanquam de mundana poînia, ne earn fucceftione Epilcoporum, aut gradu,amp; loco pontificurn metia* mur, lèd apud eos ftatuamus Ecclefiam, qui retinent ueram dodrinam Euan* gelif Inhocccctueftealiquosuerêcredentesneccftèeft. Nam ad hune ccctum pertinent promiftîones. Ided Efaias detrahit ilium auguftum titulum luis prin cipibus amp;nbsp;pontificibus, 8C inquit exiguum fernen reliquum eftè in illo ipfo po* pulo,qui uocabatur populus Dei.

Et leremiæ tempore,ciim amp;nbsp;Reges 8c Sacerdotes aducrlàrentur,non crat Ecclefia ccctus facerdotum, lèd illi, qui credebant concionibus leremiæ. Amos , 3. Sic liberabitur Ifraé'l, ut fi paftor duo crura leoni ex faucibus eripiat. Denicç fuit exigua Ecclefia præ multitudine impiorum,ciim omnes genres,præter po* pulum luda, prorfus amilfifiènt noticiam Dei.

Prædicit amp;nbsp;feriptura futuras poft Apoftolos Ecclefiæ clades, Matth.24. Multi plèudoprophetæ furgent,8ó decipient multos. Item : Ciim uidebitis ab* ominationem defolationis ftantem in loco fando. Hic fionificat in Ecclefia, quæ fie dicitur,orituram eftè idololatriam,qua obruentur uera dodrina amp;nbsp;ue* ri cultus, amp;nbsp;fiet Ecclefiæ uaftitas, id eft, folitudo feu extindio : Atq; ita accidit. Poftquam abufus mifiarum amp;nbsp;cultus traditionum orti funt, lècutæ funt tenc* bræ de ueris cultibus,de fide,de inuocatione in fide,de offices uocationis. Quia conlcientia intuens in propria mérita, non poteft remifti'onem peccatorum in^ telligere,nec ueram inuocationem,0C expedationem auxllij diuini amp;c.

Item, facicnt figna 80 prodigia, ut, ß fieri poflet, feducantur cnim eleSth 2tTbcîr,2^ Vem'et defcdio SCc, Luc.i 8. Putas quod ueniens filius hominis in^« ucniet fidcm. Pfalm. 8 8, Nunqiiid uane conftituiftiomnes fili'os hominum C' ßremitcijip Eftcm'm quei'cla de uentura Ecclefiæ ruina. Hæcdiôateftantur,edanifi ris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiam conièruari necefTe eft, tarnen, præièrtim poftremo tempore, admo«

dum cxiguani amp;nbsp;paucorum cœtum eiîè, qui funt fprcti amp;nbsp;abiedi in hac uita,fi^ CUC inquit Paulus: Non multi iàpientes,non multi potentes

Hæc teflimonia ed citaui, ut primiim cogitetur,quid fit Ecclcfia,amp;f abdu:» Eccleßduera caturanimus âcarnalibusopinionibus,quæ finguntEcclefiam efîè politiam Pontificurn, ÔC alligant cam ad ordinariam fucceflîonem Epilcoporum, ficut imperia confiftunt in ordinaria fucceflîone Phncipum, ièd Ecclefia aliter fe bas« bet : Eft cnim ccctus non alligatus ad ordinariam fucceftîonem, fed ad uerbum Dei, Ibi renaftitur Ecclefia, ubi Egt;eusreftituitdodrinam,amp; dat Spiritum fan»« dum.Et hoc modo régi 80 conleruari Ecclefias,non ordinaria fucceftione teftalt; tur Paulus Ephef.4. Dédit doua hominibus,Apoftolos,I^rophetasamp;c. Docet enim earn effè propric Ecclefiam,in qua Chriftus eft efficax,amp; cui dat ueros do* dores»

A 'IJ M A JyL O à L At K 1 X11 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î052

Tdeó cum öbticitur nobis nomen amp;nbsp;autoritas Eccicfîæ, primiim confide* remus, an fiat mentio ucræ Ecclefiæ, an ueró cœtus Pontificum, Sifucceffionis jllnis,^ pob'tiæjncc nos finamus à uerbo Dei deterren faifo prætextu nominis Ecclefiæ ♦

Sccundô : Poftquam diCfum cfi;,quæ fit uera Ecclefia,iam addendum eft, bancueram Eccîefiam,quæeftexigua,ac tantum fan(fî:orum,rct]nere ueram do clrinam Euangelï), feu articulos fidei, ficut Paulus earn uocat, fèdem ueritatis* Sed bæc ipfà uera EceJefia habet dodrinam alias magis, alias minus puram SC pcrfpicuam* Habetmulta infirma membra,ut Apoftolierant Ecclefia,nec tarnen intelligebant ante ChriftircfurrcCtioncm , qualeeflèt futurum regnum Chrifii. Petrus etiam poft datum Spiritum fanctum,adhucimaginabaturcub tus leois neceftàrios eftè,fèd de cœlo admonitus,didicit regnum Chrifti non eft fe politiam ludaicam, led cultus fpirituales ac perpetuos,A(ft. 9.

Poftea incoata prædicatione Apoftolorum, lucebat in ipfis doftrina pu* ra amp;nbsp;pcrfpicua, Si tarnen interea erant multi infîrmi, qui tametfi eftènt uera membra Ecclefiæ,ct tenerent articulos fidei,tarnen aliquid addebant erroris,ut qui oblèruabantcultus legis ,necfàtis intelligebant abrogationem legis Si. uci ros cultus. Hic error non erat Icuis, Si aliquam caliginem offundebat articulis fidei. Ita Chriftus prædicit de Ecclefia poftremi temporis, futuras magnas te^ nebras, quæ etiam eleftos impedient, quô minus puram doftrinam habituri fint,

Manet /gitur aliqua uera Ecclefia,quæ retinet articulos fidei,fed interdurrt minus puros,ôô obfeuratos aliquibus incommodisjopinionibus,^ habentibus aliquid erroris. Ac loquor adhuc de ueris Ecclefiæ membris. Si fan(ftis,non de alfis, qui amiftà luce uerbi, amittunt Spiritum fanftum, Si fèquuntur rationis judicium,Si ciîm putent fe admodum pia tradere,dicunt aliéna Si impia. Sicut nunc quoq? multi funt præftantes doftrina,bonis moribus, fpecie pietatis, qui uidentur fibi fanftiftîma dicere,cùm procul abfint à uera luce,hoc eft,à uero tclleftu uerbi Dei. De talibus nondum loquor, uerum adhuc tantum fît m'en* tio de ueris membris Ecclefiæ,quæ magna ex parte funt infirma.

Sic igitur inquit Paulus : Fundamentum aliud nemo poteft ponere, præ^ teridquodpofitumeft. Sed alius fuperædifi'cataurum, alius lignum, ftipulas amp;c. Fundamentum intelligit articulos fidei, hoc eft, fummam doftrinæ Chri* . * fti3næ,SC doftrinam de bénéfices Chrifti,fèd ad hanc,inquit,addent alij utilem dotftrinam,amp;r explicationem,amp; ueroscultus fpirituales: Hgc uocat aurum.Ahj addent ftipulas,id eft,opinioncs incommodas,amp; aliquid erroris habentes,ficuc initio ftatim conditæ funt ceremoniæ,quæ fècum traxerunt falfas opinioncs.

Vt Ambrofium exiftimo eftè uerum membrum Ecclefîæ,is tarnen inquit de ieiunio quadragefîmæ: Cætera ieiuniafuntuoluntatis, hoc neceflitatis eft. Hæcopinioeft ftipulaaddita doftrinæ fidei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed Bafilius addidit Monafticen, tanquam ftipulas,8^ laudat hoc genus uitæ immodicis Si falfis preconqs,cum quidem ab Epiftopo fuo reprehendefe* tur. (^ódautemnon fitleue erratum, inftituere nouos cultus, fæpè inonet fcriptura, Si fatis fignificat hæc una fententia: Fruftra colunt me mandatis ho* minum. Graue peccatum eft contra primum præceptum, cultus non manda* tos à Deo inftituere aut approbate. Nam primum præceptum,ciim prohibée alienos Deos, etiam prohibet alienos cultus,

1055 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ISTO L AM

cyprianut. Cypn'anus urgct pcenas canonicas, quarum tune erat ufus, amp;nbsp;confirmât opiniones, quafi fint neceflàriæ, propter eas remittantur peccata^ interdum inquit abfolutionem fine illis inutilem efle* Fortaflefentiebatcommodius, quam locutuseft, tarnen iIIi errores non funt leues, (ed admodum denfæ ftipu^ læ3 obfcLirantes puram dodrinam de benefiefis Chrifti,amp; de fide.

Porró fæpè fcriptores commodius fènfcrunt quam loquuntur,quia ple^ n’cß fuerunt admodum m di'cendo négligentes improprfi nbsp;nbsp;multas fèntem

Sdtiifdilio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forrriulas îi uulgo mutuantur, in quibus aliquid ineft errorum,ut nome

fatisfalt;fiionum fumit Auguftinus à uulgo jCtiamfi errores de fatisfatftionibus paUm reprehendit. Torquetfein hac fententia interpretanda : Omne pecca^ tum eft uoluntarium, ubi diiputat de peccato originis, cum tarnen fententia fit ciuile dictum,de externis delidis traditum,

oblatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocant ccenam Domini oblationem, populi more,cum non fit infti^

tuta oblatio, fed Chriftus ipfe fuerit facexdos,fuum ofterens facrificium. Ac ne fiebat quidem olim in ceremonia cccnæ oblatio corporis Sc fanguinis, fed ante confecrationem offerebantur panes, ÔCaliæ res, amp;facerdos dicebat le offerre preces,gratiarum a(fiionem,amp; totum cultum,qui ibi fieri folet. Etfi igitur ob^« latio non uno modo intelleda fuit, tarnen poftea nomen detortum eft ad obla« tionem corporis, unde fècuti funt ingentes abufus»

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dionyfius in eo libro,qui continet ceremonias Ecclefiæ,ciïm ritumfyna^

xis diligenter deferibat, tarnen prorfus nullam facit mentionem de oblatione corporis dominici. Nec canon Bafilp continet banc oblationem.Sed poftea di^ cam plura decœna Domini. Hæc tantum addidi, ut oftenderem ucteres interü dum mutuatos efte fèrmones incommodos à populo, ut fieri folet omnibus æa tatibus.

Interdum uincuntur iudicrjsamp;exemplismultitudinis,quænon eftpia, Pdphnutius. Ut trahantur in fuperftitiones aliqua humana imaginatione, ut in Synodo Ni^ cena, nifi unus Paphnutius obftitiftèt, fuiftèt approbata fententia illorum, qui CœlibdtiM. uolebant decretum fieri, ut fàcerdotes abftinerent à fuis uxonbus. Sic Cypria* num amp;nbsp;multos alios uicit confuetudo, ut probarent prohibitionem coniugq.

Item tota Synodus Nicena confènfu multitudinis aut temporis uidla, ap^« Cdnonet pœ* probauitCanones pœnitentiæ, qui poftea pepererunt non tolérandoserro^« nitenti£. nbsp;nbsp;rCS. Magna exempla etiam pios fæpè fallunt, ficut Antonq exemplum multis

Antonif exeni offudit caliginem. HaeftenusdixideprjSjqui etiamfi funt fandijtamen plurimi funt infirmi. Addam nunede lapfi's.

Interdum pfi prorfus labuntur,amp; amittunt Spiritum fàn(ftum,ficut Ori^ genemiudico prorfus fuiflè lapfum, præfèrtim fiaffirmauitillosprodigiofos errores, quôd fuerint innumerabiles mundi, quôd diaboli poftremó fint fab uandi, Tertullianus etiam impie damnat fecundas nuptias: fortafïîs autem rea* fipuerunt.Multi enim uerè lapfi in uita et dodrina, tarnen refipifcunt.Et fæpiG fimê fit,ut fantfti uerê labantur,nec iudicent iuxta uerbû, amp;nbsp;fpiritualem lucem, fèd decipiantur imaginatione rationis,qui tarnen deinde refipifeunt. Sicut Gcj« Grdfon. cjgQjj prorfuslapfuseft,humanoconfilioinftituenscultum.

Ex bis omnibus fèquitur conclufib ; Etfi uera Ecclefia, quæ eft exigua, relt; tinet articulos fidei ,'tamen illa ipfa uera Ecclefia poteft babere errata obfeu^^ rantia articulos fidei. Præterea multi ita labuntur, ut approbent prorfus im^ pios errores contra articulos fidei, etiamfi fortaflis aliqui refipifeunt.

Primurn igitur,cuni autoritas Ecclefiæ allegatur,quærendum eftjan fue« rit ueræ Ecclefiæ confenlus, congruens cum uerbo DcÉ

Deinde dicendum eft, fcriptores, qui extant, fæpè lapfbs eHè,amp;f fortaflîs aliquos ne quidem membra Ecclefiæ efle»

Tcrtiô addendum eft aliud difcrimen. In illo ccctu,qui uocatur Ecclelîa, cft ingens multitude impiorum, quorum plcri^ antecedunt cætcros autoritär te, f{3ccie religionis,opinione dodtrinæ, quales fuerunt in populo luda,tempos re Hiercmiæ pontifîces, facerdotes imprj,qui èc ipfi contra Hiercmiam ailes gabant autoritatem lèdis ac Icgïs, amp;nbsp;promilîiones : Non peribit Icx à lacerdos tibus, negabant fuum ccctum errare pofle, ctim tarnen prorfus errarent, amp;nbsp;diG lèntirent à Hieremia» Item tempore Chrifti erant pauciflimi pij, uidelicet Za« charias amp;nbsp;Simeon*

Porrô cûm impia mulqtudo dominatur in Ecclefîa, conflituit nomine Ecclefîfr multa falfa èc impia* T ali s multitudo amplexa eft applicationem miE Milfirum ap làrum pro uiuis amp;nbsp;mortuis, cultus uotorum amp;nbsp;iànftorum, poftca exemplum nocuit pijs. Tab's multitudo ctiam ih lynodo conftituit, diucllcnda elle conius gia facerdotum« Sæpèautcmacciditin Ecclefia, utimpij excellentes inges nijs fumant impetus conftituendi rcligionem Humana fapientia, qui ciim non moueantur uerbo Defied ducantur rationis imaginatione, amp;nbsp;quærantcon« cinnas opiniones, gignunt impia dogmata, ficut Samofatenus, Arrius,Pelagi« us* Alq quærunt merita, autquærunt ij3eciofum regimen, tural'«/) populi, amp;nbsp;his caufis mouentur ad inftituendos amp;nbsp;cumulandos cultus, ut monaclii, Grc^ gorius, amp;nbsp;hoc tempore pontifîces, principes,multi uiri doefti cupientes coiv ftituere Ecclefiâ,mouentur Humana fapientia,Ôd omiftg uerbo Dei,uolunt Ec« clefîâ iuxta fuas imaginationes conftitucre,Ncc uidêt elle horribiicni impietas tem, difeedere uerbo Dei,quærcre Deum fine uerbo,cultus inftituere Huma« no arbitrio, fine mandato Dei uera dogmata mutare, amp;nbsp;opprimere puritatem uerbi Dei*

Cûm igitur obijcitur autoritas Ecclcfiæ,ut de miftàrum applicatione: Ecclefia non errat, Ecclefia tot icculis applicauit miftàs : igitur mos eft ièruan« dus*

R.cfpondendum cft ad maiorem : Ecclefia uniuerfa, quæ eft multitudo dominantium in Ecclefia, poteft errare,ficut errabant pontifîces amp;nbsp;facerdotes, Icremiæ, aut Chrifti tempore* Et quanquam præter illam multïtudinem funt aliqui pq, qui retinent articulos fîdei, tarnen hi quoq? moti exemplis aflentiun# tur quibufdam erronbus. Ita fît ut articulos fîdei minus puros retineant, ficut uidetur Bernardus commodius iènfifte, quàm cætcri, etfi multis erroribus aifenfît,ut abufui miflarum, poteftati pontifîciæ,uotis,cultui iànélorum*

Non igitur multitudinis autoritas allcganda eft contra uerbum Dei, iêd redeundum ad regulam : Si quis aliud Euangelium docucrit, anathema fit* Prima fit autoritas uerbi diuinitus tradin’ * Deinde ilia eft Ecclefia exiftiman« da, quæ cum uerbo illo confcntit,ut inquit Chriftus: Dues meæ uocem meam audiunt,ôô Auguftinus: Quæftio eft,ubi fit Ecclefia,quid ergo faÄuri iumusf In uerbis noftris cam quæfîturi fumus, an in uerbis capitis fui Domini noftri lefu Chriftif Puto quod in illis uerbis quærcre debenius,qui ueritas eft,amp;I op* time nouit corpus fuum*

Sed liic obfjci'tur, fi repudiatur autoritas Ecclefîæ, conccditur deinde up mis magna liccnti'a petulantiæ ingeniorum,namreiedi's Ecclefiæ fentclitijs, multi excogitabunt nouas amp;nbsp;impias interpretationes icripturægt; Hoc perictP Jum cum non fit contemnendum, amp;nbsp;profit illam licentiam cocrcere, rurfus dendum eft,quatenus requirenda fit autoritas Ecckfiæ. Scruetus cnim,ciim \ nouât impium errorcm Samolateni, amp;nbsp;negat Verbum intclligiperionam in hoc didlo : In principio erat uerbum, magnifiée prædicatautoritatem {criptu^= ræ, iubet hanc anteferri Ecclefiæ decretis, deinde callidè diiputat icrmoneni fimpliciter intelligcndum elle» Cum autem uerbum in communi hominuni fermone non fignificet pcribnam,negat apud loanncm intclligcndam elle pcr^ fbnam, ut fi Demofthenes hoc ditflum legeret: In principio crat uerbum, certe non cogitaret intelligi pcribnam aliquam,

Qiiæro igitur an aduerius tales non profit opponerc autoritatem Eccle^s fiæf Hic reipondeo : Sicut Euangelium præcipit audiri Ecclefiam, ita iempcr dico, eum coctum, penes quern fuit uerbum Dei, amp;nbsp;qui dicitur Ecclefia, audp endum efle,fi'cut iubemus quoep audiri noftros paitorcs. Audiamus igitur do^= centem amp;nbsp;admonentem Ecclefiam, led non propter Ecclcfiæ autoritatem cre^» dendum eft. Nam Ecclefia non condit articulos fidci, tantiim docct ac admo« nee Vertim propter uerbum Dei credendum eft, cum uidelicet admoniti ab Ecclefia intelligimus hanc iententiam ucre Cine fophiftica in uerbo Dei tra^ ditam efte*

Fortaftis Demofthenes non cogitaret de perfona, fi legeret : In principio crat uerbum.Scd auditor admonitus ab Ecclefia,quód Verbum fignificet pers fonam, ftilicet filium Dei, adiuuatur iam ab Ecclefia docente amp;nbsp;admonente, amp;nbsp;articulum credit non propter Ecclcfiæ autoritatem, fed quia uidet hanc fen^ tentiam habere firma teftimonia, inipia ftriptura, uidet de quadam periona dici, quæ aflumta humaha natura, in mundo conuerfata eft cum hominibus. DK,e«4(«rlt;e Hanc peribnam uidet appellari 'Xóyop, Colligit teftimonia apta amp;nbsp;firma de dua wcfcnyio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naturis in Chrifto, feit enim de natura Dei credendum efte uoci ccclefti,ac

fummam impictatem elle comminifei opiniones de natura Dei,finc ipfius tefti monio 2, Petri, i. Et Matth: i6. Hunc audite.

Item ualet prima Ecclefia,ut teftis Apoftolorum. Loquor autem de dogs matibus, non de humanis traditionibus. Nam dogmata uolebant elle firma perpétua. Riats humanos non uolebant eftè perpetuos aut immutabilcs. Nec errabant Apoftoli in doftrina. Ideo prodeft tencrc,ubi allcgant uetuftift fimi ftriptores autoritatem Apoftolorum.

Vt de Trinitate citant cos, Origencs, Tertullianus, irenæus, Gregorius Ncocælàrienfis, Alexander Epiftopus Alexandrinus,alqmulti,quicùm teftenturdotftrinam de Trinitate ab Apoftolis acceptamclic,ualdeconfits mant pios. Itacß talia teftimonia non fiant alpernanda.

Dixi autem audiendos cftè lcriptores, ficut nunc quoq] dicimus audiens dos elle concionatores, quia aliqui manent in Ecclefia, qui retinent ucritatem alias purius alias impurius ♦ Sed addendum cft, ut auditi iudicentur ex uerbo Dei,quod lemper manet régula dotftrinæ.

Auguftinus de peccato originali acrius contendit quàm rcliqui, Dccct ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iaitur

♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

igitur amp;nbsp;monct, cum^ uideamus eum uere fine lophiftica recitare lententp am lcripturæ, credimus articulum non propter Auguftinum, led propter uer* bum Dei,amp; uidemus idem Icntire fiiperioresjetiamfi hunc articulum non tarn copiofê aut tarn perlpicue tradarunu

Petrus AlexandrinusEpilcopus,contréMeletium contenditlaplosreci^ piendos elïe,8ó allegat ueterem autoritatem.Nam hæc uerba récitât Epiphani:# us:ut doctrjna,quæ ad nos ufip peruenit,tradit. Docet igitur 80 monet Epilco^ pus ille Alexandrinus recipiendos efie laplos» Id credimus non propter hunc Epilcopum, led quia uidemus hanc Icntentiam traditam elîé in uerbo Dei, ÔC accedunt teftimonia ueteris Ecclefiæ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Idem de lynodis dico,Audiendas efïè Ecclefiæ lynodos,quæ, cum de uer bo Dei dilputant, docent monent nos, led indicium accedat, SC. cum uera tradunt, credamus propter uerbum Dci:Vt Nicena fynodus pie amp;nbsp;utilitcr do cuit, amp;nbsp;admonuit omnem pofleritatem de filio Dei, led articulum credimus non propter fynodum,lcd quia uidemus fic traditum eile in uerbo Dei»

Cætera quæ lunt extra Icripturas, non fic ampletfienda lunt, ut fynodus Nicena condidit Canones pocnitentiæ,qui funt traditiones humanæ extra ferp pturamj ix iucrunt lemma multarum luperltitiolarum opinionum»

Samlbnis conuiuæ non poterant interpretari ænigma in conuiuio pro^ Sdw pofitum,nifi interrogata eius coniuge» Quare Samlbn inquit: Nifi arallctis ui^ tula mea,non inuenillctis meam quæftionem» Sic circumlpicicndum eft ubi fit coctus, qui habet uerbum Dei,amp; uidendum,qui ccetus Patrum aefynodorum fit purior, hoc eft,minus habens opinionum extra uerbum Dei» Hæc Ecclefia docet,monet, teftatur» Sed uidendum eft, an ea quæ proponit, habeant firma teftimonia uerbi Dei.

Ac profefto pios fateri decct, Patres bene meritos eftè de pofteritate,qui accerrimis contentionibus propugnaucrunt, amp;nbsp;retinucrunt pia dogmata, id beneficium non eft leue ducendum. Hue pertinet Auguftini diftum: Euange^ dtäum^‘^' Iio non crederem, nifi me Ecclefiæ moueret autoritas» Non lentit Auguftinus, maiorem eftè Ecclefie autoritatem,qu^m uerbi diuini, aut Ecclefiam pofte abo lere articulos in uerbo Dei traditos, led lentit Ecclefiam eftc dodlricem amp;nbsp;tea ftem: Non crederemus Euangelio,nifi Ecclefia doceret nos amp;nbsp;teftaretur, hanc do(ftrinam ab Apoftolis traditam eftè»

Valet etiam hoc dieftum ad refutanda noua dogmata, quæ nunquam in i^ouddogmA^ Ecclefia extitcrunt, ficut Manichæi noua deliramenta ekcogitauerunt» Nam dogmata necelTaria pietati, neceftè eft initió extitiftè in prædicatione Apofto^ lorum: Ergo noua amp;nbsp;prorlus ignota Ecclefiæ Apoftolicæ hint rerjeienda» Sed de dièlo Auguftini alias dilputatum eft copiolius, certè non concedit Ecclefiæ autoritatem ftatuendi contra uerbum Dei, aut abolendi articulos in uerbo Dei traditos,aut condendi nouos articulos fidei»

Aliquot fynodorum, Patrum exempla colligam ,iitapparcar in illis contineri diffimiles materiaSjiic fine dilcrimine omnia omnium dicta, aut om= ncs ueterum ritus pro necelTarijs recipiantur.Sicut inepti quidam ita admirant tur antiquitatem, ut omnes uetcres ritus humanos uclint reftitui, perinde ac ii

lo^y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I J\L ET JàiOL.AM

nuncucH'nt Spartam'ornnes ueteres ritus fuæ Reipub.mft]tuere,cum ritus ab hominibus excogitatipartim fintuiciolî,partim etiamfi funt probabiles,ta^?

s nodtM N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ornnibus temporibus congruunt.

cafirienfif Synodus Ncocæfarienfis uetat,nefacerdotes accédant ad conuiuialccun darum nuptiarum, ne eas uideantur approbate. Tales ridiculæ conftitutiones multæ bonis admixtæ funt. Quare deleèfus habendus eft,nec temerè omnibus dicRis ueterum applaudendum.

i^icetu. fynot Anno Domini 324. Nicena fÿnodus à Conftantino conuocata eft, in qua . præfuit Antiochenus Epiieopus Euftathius.In hac fynodo grauiflîmæ control fo/kd no«4. ucrfiæ dogmatum dijudicatæ funt,amp; rctflè damnati funt errorcs Samofateni et tuindiHi, Arrrj. Item Catharorum, qui laplbs negabant recipiendos eflè, ac negabant eos conlèqui remiflîonem peccatorum.

Poftea politica quædam ordinata iunt, de gubernatione Ecclefiarum,ut Alcxandrinus Epifeopus præeflèt Ecclefiæ Orientis, Romanus Ecclefijs na tionum uicinarum,Item ut Epilcopi ordinentur â uicinis Epiièopis. Hæc polfi tica etfi funt utilia, tarnen non uolebant haben pro articulis fidei,

Cdwncîpœ. Tertiô addiderunt quædam ceremonialia, uidelicet Canones pœniten^ tiæ,ut uocabant,qui initiô minus duri erant,amp; fortaflè minus habucrunt fiiper ftitionum. Sed poftea creuit onus ipfum , amp;nbsp;creuit fuperftitio, amp;nbsp;eft obfcurata gratuita condonatio : Quare in hac re Patres non fatis cauti fuerunt, Cumep euentuspofteaoftendit talibus exempli fuperftitioncscrefcerc,nonitamire^ mur in hac re Synodum,ut uelimus illos canoncs aut approbate aut reftituere» Ncc propterea diflèntimus .^ueteri Ecclefia,retinemus articulos Synodide dogmatibus,quæ propriè ad Ecclefiam pertinent. Cæteræ quæfuntex^ tra uel contra uerbum Dei, non pertinent ad Ecclefiam.

Con/ilt;(nfiwcpo Anno Domini 383. Conftantinopolitana fynodus à Thedofio conuocata præfuit Epifeopus Conftantinopolitanus, conttouerfia grauis di)U=s noimunt. dicata eft, de Spiritu fanèto, quod fit perfona procedens â pâtre amp;nbsp;filio, amp;nbsp;fit Deus, reètè damnati funt Eunomius Sd alij, qui contrarium lènlèrant. Sunt Dolitica ouædam ordinatame Eoifeooi in alicnis Diœcefibus aliciuid admis:

Ephefina fynodus conuocata eft à iuniore Theodofio, in qua Nf/ton«»j. P*'æEnï Cyrillus Alexandrinus.Hæc fynodus reótè damnauitNeftorium,qui neoabat in Chrifto unitum eiïè uerbum humanæ naturæ fubftandali unione, fèd tantum adelïè uerbum, 8d inhabitare in Humana natura uclut hofpitemin domiciliOjUtibi efïètcfficax.

' Hæc fuit magni moment! controuerfia: Nam in Chrifto uerè fubftam tialiter unûæ funt duæ naturæ. Necuerurneft humanam naturam folam eflè Chriftum,ac domicilium cHcuerbi afliftentis. Inde urfcrunt pij Has formas Io# quendi de unitate perfonæjOeum elle natum^palTum Etfi autem Neftori* us negabat Ic cum Samofateno {entire,tarnen fulpicor cum re ipfa idem fcnfifle led in fpeciem aliter propofuifïè uetus delirium muolucris tccftum.

cJjdkeJonen • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anno 4V2.Chalcedonenfis fynodus conuocata eft à Martiano Imperator:

^mnAuUEu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re(ftè damnatus eft Eutyches,qui negauit etiam duas naturas in Chri«

tychen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto,ac contendit iplam ucrbi naturam diuinitus millam, editam cfle per uirgi^

ncm,ncc duas eflè naturas unitas. Videtur amp;nbsp;Hie renouaflè delirium Samolate nï^lèd alio inuolucro propofitum,, Hoc iudicium fynodi laudandum eft

Cætcrum crcucrant i'am in EccIeG'a humanæ tradi'tioncs Jdeó ah'quas ad didit hæc fynodus uiciofas conftkunones, non de dogmatibus, fed de ceremox« nijs amp;nbsp;cukibus extra fcripturam,amp; tarnen adhuc funt ucrecundiorcs hac conftf tutiones, qu^m aliæ poftea natæ. In hac fynodo primiim facfla eft conftitutio, quæprohibet nuptias monachis uirainibus, quæ uota fccerunt, Sgt;C excom?

municat tales contrahentes connubia, quanquam addit mitigationem, polie do primufnfa Si. hoc concedi ludicio Epifcopi'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tft,

Vcrùm multa politica utiliter tune conftituta funt, ne Epifcopi ipfî tene;: rent adminiftrationem facultatum Ecclefiafticarum, fed ut Ecclefiæ haberent Oeconomos : ne quis plura miniftcria teneret: Item ne quis fine minifterio or=« dinarctur. Item ut in fingulis prouineijs Epifcopi quotannis conucniant, fy* nodos habcant de præfèntibus EccIeGæ controuerfijs,

Hæc utilia décréta fynodorum aduerfarij difïîmulant, ac interim alia le* uiora profcrunt, ut uideantur nobis opponere ucteris Ecclefiæ autoritatem*

Fuerunt interim 80 aliæ fynodi,fèu prouinciales feu frequentioreSjin qui syttodut bus conuenerunt uicinarum prouinciarum Epifcopi» Talis fuit fynodos Anti* ochena ante Niccnam,conuocata aduerfus Samofatenum,quæ pie amp;nbsp;recfie dâ* teni impietn.^ nauitSamofateni impietatem. Talis item fuit fynodus Gangrenfis in Galatia tem', uctus amp;nbsp;pura,habet optima décréta contra fuperftitiones de coniugiOjde cibis, de monachatihEt apparet hanc fynodum conueniffe propterM.ontanum,Mar j^artion. ’ tioncm,amp; fimiles, qui illas fuperftitiones ualde auxerunt»

Secutæ funt aliæ pofteriores, ut Ancyrana, quæ habet hanc conftitutio* P^ncyr^nA ncm memorabilem:Si Diaconi in ordinatione non promiferint fè uiefturos ccc libes, retinendi funt in minifterrjs, etiamfi poftea ducunt uxores: fed fi promk ferint,amp; poftea tarnen duxerint uxores: remouendi funt â minifterio»Habetet alios Canones,de annis pcenitentiæ,pcriculolbs amp;nbsp;fuperftitiofbs»

Laodicena reeftè damnat Nouatianos, fed errat taxans dioamos etiam la* . nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»'Xj* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1-1 nbsp;nbsp;nbsp;♦ daw/Mn

icosjiubct eos prius puniri quam admittantur ad communioncm, prohibeteti uù^ouatia^ am baptifinum poft duas feptimanas quadragefi'mæ. Cætera politica funt ho* ms, nefta,utciim prohibet nuptias cum hæreticis» Hæc fynodus non longo inter*: uallo fecuta eft Nicenam»

Sub Honorio Impcratore fuit Toletana prima fynodus, quæ continet ToletniMßi^ multa capita utilia de docT:rina»Nam pie rccenfet articulos de diuinitate,8d na* turis Chrifti,amp; alios quofdam* Poftea quædam attexit politica,8d ceremonias de chrifmate,8d de uotis.Hgc fynodus prohibet diaconos cuchi ad munus pres byteri,fi non abftineât à legitimis uxoribus» Item excommunicat parentes,qui Elias uotis obligatas, fi nubant, parentum affeeftu completftantur» Item ipfas nuptas non admittit ad communionem, nifi difeedentes a maritis»

Carthaginenfis quinta,anno 458. habita,prohibet Epifeopis^presbyteris, Cärthaginerti diaconis confuetudinem legitimarum coniugum, ita paulatim cumulata eft prohibitio.Antca diaconis concefta crat confiietudo cum uxoribus,ut teftatur cerdetut/tcon Ancyrana fynodus, poftea fecuta eftprohibitio. Ethæconftitutioncs de cccli* iugium. batu, fubindc in omnibns fynodis repctuntur, amp;nbsp;adduntur acerbiores pcenæ, ficut quædamToletana fynodus conftituit,ut facultatcs mulierum uendantur, fi rcdcant ad uiros»

Porró hæc Carthaginenfis fynodus continet amp;nbsp;aliam mcmorabilem con ftitutionem,de facellis amp;nbsp;aris fan(ftorum, ubi non funt corum corpora côdita»

Has aras amp;nbsp;facclla iubct Epifcopos demoliri,aut fi metuant tu multus,iubet cos in concionibus populum dchortari, ne ad ilia loca accédant. Äpparet aliquos crcfccntem fuperftitioncm in cultu laniflorum uokiiiîe prohiberc.

cp^fcoporum Synodus Carthaginenfis anni 4^7. egit de prouocatione Epifcoporum* Romanus Pontifex poftulauit ut concedcretur prouocatio ubicunqj aliquis ad Romanum prouoca(îèt,idq? ut obtineret,commifit falfum, citauit commen titium decretum, quod affirmabat m earn iententiam editum cfleinNiccna lynodo. Poftea ex Conftantinopoli petitis exemplis, deprehenfa eft uanitas,amp;2 repudiata petitio Romani Pontificis. Huie fynodo interfuit Auguftinus. Ta^ libus artifierjs Romani pontifices uiam fibi ad primatum ilruxerunt. Hoc cxj: ƒ mplum monet, nc ita miremur antiquitatem, ut cam omnibus uicijs libcrcii mus.

CartliagincnGs quarta,decretum continet de precatione amp;nbsp;oblationc pro niortuis, his uerbis: Pœnitentes, qui diligenter ieruârunt canoncs pccnltcntig. Ci Cdüi moriantur ante communioncm, commendetur corum memoria pree eu tionibus oblationibus.llla ætas nondum habebat priuatas miffaSjfcd tarnen paulatim fiipcrCtmo creuerat. Hic canon non rccipitmoreuos,nifi diligenter lcruatis ritibus pœnitcntiæ. Item,addit morcm de oblationibus.

grauilîîmam fynodus Mileuitana, cui interfuir Aus^ guftinus,amp; relt;ffè défendit piam dodfrinam de peccaco originali de gratia, 8gt;C de iuftificatione. Habet amp;nbsp;politica quædam,in quibus hæcfunt memorabilia, uetat prouocationcm ad tranlhiarinos Epifeopos. Hoc decretum nunc ne Ro^ manus quidem Pontifex rcciperet. Vetat item ab Imperatorc peti iudiccSjiion Epifeopos. Id illis temporibus congruebat, nuncefif t durum: de diuorpio criï ûnxit,nc perfona innocens rurfus contrahat matrimonium,ct addit petendum eflcjUt Imperator legem in cam lèntentiam ferat.Id qiioq: durius elf .Nam Ro*

fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ea fynodus confirmât amp;nbsp;fupcrlfitionc de uotis, concedit uclari uirgincs

ante uigefimum quintum annû contra uctercs canones. Quanquam igitur de doeffrina tolcrabiliter pronunciauit, tarnen polfea acccdunt aliquæ ilipulec amp;nbsp;fuperftitiofe conif itutiones. Qiiare non omnia fynodoru décréta fine deledu probanda funt,8f tarnen fatendum eft,pias fynodos bene méritas elle, quia ali* quos dodrinæ Chriftianæ articulos conlèruauerunt, amp;nbsp;de his prodeft teuere fynodorum èC antiquitatis teftimonium.

H1 quoe^ benè meriti funt, præièrtim quatenus funt teftes ueteris primæ Ecclcfiæ Apoftolorum. Confirmant enim nos ftio teftimonio, de T rinita^ te, de naturis in Chrifto, de Baptifmo infantum, de ulu cernæ Domini, de or* dinatione miniftrorum, de coniugio miniftrorum de ufuindifferentium, de pcenitentia laplbrum. De his articulis omnibus citantur memorabilia exenv pla Apoftolorum, quæ nobis patrocinantur.

Cæteriim fcnptorcs ali) in ahjs materijs fucrunt diligcntiores,5^5 ut eft hu manum,Iæpê inconiîderatè effundunt abftirdas amp;nbsp;falfas lêntcntias, quas ad* moniti haud dubiè fuerant corretfturi.Sæpè cùm non male lèntirent,tarnen no làtis perlpieuè dicere potuerunt, quod uolcbant. Sæpé propter temporum con*

yUAKOS CAT7T XIIIT. .^iq6q confi-ictudinem prælcntes traditiones durius defcnderunt, aïiquas etiam faïfas opinioncs interdum habuerunt, Qtiare non funt fine dcledu omnia Patrum fcripta probanda, amp;fepè]pfi inter fèfèpugnant, nee rarum efl: diiTèntire alii« quem a ièipfó. Quare indicium efïè debet penes Apoftolicam lcripturam» Sed fubijcio exempla»

Origenes citans ApoftoÏornm èC ueterum Ecclefiaruni exempla ièn^^ Grigenet, tentias, eft teftis utilis pofteritati de aliquot articulis, de Trinitate, de duabus naturis in Chrifto, de baptifino infantum, de peccato originali, de ufu cœnæ Domini,amp; de alrjs quibufdam.

Cæteriïm miicuit fuis fcripturis multas fiai fas ÔC abftirdas ièntentias,quas= rum aliquasetiam ipfiusætas improbauit» Fingitante hune mundum fuiflè ^’'roxff orû plures mundos» Fingit diabolorum amp;nbsp;damnatorum pcenas ceflaturas efïè^ Hæc ipfius ætas etiam reprehendin

In Rom. tractans hanc propofitionem î Fide iulfifîcamur, non ex open« buSjintelligit cam'){f1lt;rtu)£M,J'oX'^,fide Itimus iufti,id cft,perfecta fide compledlen te omnesuirtutes: Jdqj déclarât, dicit idem poflè dici de cæteris uirtutibus, iMifcricordia fumus iufti, fcilicet perfe(fi:a,comple(fi:cnte cæteras uirtutes.Hoc -nihil aliud eft dicere,quàm homines propter opera amp;nbsp;propter uirtutes ftias ha« here remiftioncm peccatorum amp;nbsp;iuftosefle.Cum^ non attendat, quid agat Paulus,quid uocet fidem,quid fibi uelit ilia exclufiua: Non ex operibus, addit enarrationes confufas 80 perplexas,nec fibi conftau

Interdum enim eftundit aliquod tolerabile didlum, led id poftea mox corrumpit,quale illud eft Rom. 4. Initium iuftificationis à. Deo eft fides,quæ credit in iuftificantem,ct hæc fides cum iuftificatafuerit,tanquam radix imbre fufcepto,hæret in animæ Iblo,ut cum per legem Dei cxcoli ccepcrit, fiirgant in eo rami,qui fruftus operum ferant. Non ergo ex operibus radix iufticiæ,Ièd ex radice iufticiæ fruftus operum crefeit, ilia fcilicet radice iufticiæ, qua Deuamp; acceptam fcrtiufticiam fine operibus.

In 3. capite: Vbi eftgloriatio tuaf Videturiam propiorefle Pauling lem tentiæ, admittit cxclufiuam, homines Iola fide iuftificari, amp;nbsp;allcgat latronem in crucc,amp;f mulierem apud Lucam: Fides tua faluam te fecit.Sed poftea decla«^ rans illa,uidetur hoc uelle.hominem initid conftqui remiftionem peccatorum fola fide,poftea iuftum efte cæteris uirtutibus,ficut iple poftea inquit:Fides re« putatur ad iufticia, ci qui conuertitur, led poftea iufticia reputatur ad iufticia. Porrd mira uarictasamp;pcrplexitas eft enarrationis,etiamfi' largitur hominem initio Iola fide conlcqui remiftionem,tamen fi' poftea imaginatur,conuerlbs fi« ne peccato efte,fatisfaccre legi,amp; iuftos efte propter cæteras uirtutcs,diflentit â Paulo amp;nbsp;â reliquis ftripturis diuinis, iuxta illud.'Non iuftificabitur in confpe« CÎU tuo omnis uiucns. Item ; Si dixerimus, qudd peccatum non habemus Slt;^c»

In capite leptimo dare dicit,landos reprgicntare ah'enam pcrlbnam,cirm fibi tribuunt peccatum, ut apud Daniclcm : Non in iuftificationibus noftris, led in milcricordia tua exaudics nos.Tales lentcntias corrumpit,amp; docetfidu« ciam propriæ iufticiæ uel defperationem. Capite tertid inquit: Sine lege mani feftata eft iufticia Dei,id cft,fiiie lege natural! funt traditæ noug leges Euange« liegjUt ilIa:Nefciat dextra quid faciat finiftra,hæc,inquit,lex crat ante ignota»

îtcm : Lex cd {pintualis, intclligit tantum de allcgon’a, id ed, ceremoniæha* bent allegoriam, Sc fæpè incommode fjpiritum mtelligit, non de Spiritus fan^ lt;di motibuSjfed tantum de interpretatione uel cogitatione allegorica»

Capite 8»Quód erat impodibile legi,quia inHrmabatur per carnem,trans fert carnem ad legem. Caro legis erat infirma, id ed, ceremoniæ crant impodi biles.inutiles At Paulus carnem intelligit naturam hominis: Lex infirma* batur per carnem,id ed,non poterat fieri ab Humana natura.Hi loci odendunt Origenem currcre extra uiam,nec attendere, quid agat Paulus.

Podem muka Icuia colligerc,utciim Petrum aitexcellerc cætcris,quiacl dicitur numero plurali,crit lolutum in ccelis.Ad totum ccctum Apodolorum diciturnumero fin2ulari,erit folutum in ccelo. Scdhæc futiliaomitto. Cæte* rum crüditis amp;nbsp;indicium adhibentibus proded uetera Icripta legere, primum propter hidorica tedimonia,deinde quiaillorum collatio acuit,amp;^ exercet du^ dioios.Ita proderit amp;nbsp;Origenis ledio ijs, qui antca rede indituti funt, amp;nbsp;fum^^ marti Chridianæ dodtrinæ tenent.

Vnus ed libellus Dionyfij de Ecclefiadica ïerarchia,qui propter hidork am ed utilis, cætcri continent ociofas fpeculationes. Illic autem traduntur ce^: remonia? facramentorum, amp;nbsp;ritus Ecclefiæ, amp;nbsp;apparct mediocres adhuc fui * îè ceremonias illo tempore. Præcipuè autem ritusMidæ, ibi confidcrandi funt, utapparcatrccêriorcs in Ecclefia Papæ procul recedifle à ueteri forma. Pfalmi quidam et Icdiones ex Euangclio rccitabantur,diccbantur precespro Ecclefia Repub.podea presbyter dans ad aram^recitabat uerba Chridi de cerna Do mini,deinde didribuebat populo facramcntum,fequebatur gratiarum adio, Hic fuit ritus miffr,unde manifedum edjnidam tantum fuide communione, ncc fuifie ullas priuatas mifias. Qiiin amp;nbsp;illud mirandum ed, quod nec mentio fit oblationis nc ritum quidem recenfetoderentis. Hæc apud Dionyfium prg* cipue proded obferuare, ut antiquitatem opponamus ijs, qui defendunt abu* fus mifiarum.

Rcccnfer baptifmum,chrifma,communioncm,ut dixi, ordinafionê pres* bytcrorum ÔÔ eorum,qui nota facicbant,amp; undioncm mortuorum,ubi narrat qualcs fuerint ceremoniæ funcrum,cùm cadaucr in tempio collocatum efict, præfcnte populo rccitabâtur aliquæ lediones ex facris literis de rcfurredione. Deinde iubebatur populus gratias agercin prccibus,quôd hic piè decefialletin agnitionc Euangi lij. Addebatur adhortatio, ut fibi quifij? precaretur piûexitu ex hac uita. Hic n os fuit plcnus pictatis, amp;nbsp;laude dignus. Qtiæcnim poifunt maiora beneficia cogitari,quam in illo ingenti agone, retincrc Chridi agnitd enem adiuirria Chridoamp;faluarif Hanc ccremoniam meliorcm recentior ætas prorfus aboi uit, retentis Sô cumulatis deterioribus.

Addiraurcm Dionyfius,pod hanc adhortationcm abrjfic presbyterum, p'rfudidc oleo cadauer,amp;^ prccatum cfiè,utDeus ei condonaret infirmitatê, quæin CO reliqua fuifict pod conuerfibnem. Podea cadauercondebaturin tcrram. Hæ tantum fucrunt funerum ceremoniætune quidem, nondûin Mid la fiebar defiindorum mentio, multo minus offerebatur corpus Domini pro mortuis. Hanc prophanationem facramenti poderior ætas addidit.

Hadenus de Dionyfio : in quo etfi ceremoniæ aliquanro minus uiciofe funtjtamenfuntinitia rnonachatus,amp;f hoc graui reprehenfione dignum cd, quód

qiiódnon dilcernitinter (acrameiitadiuinitus inftituta, Sc humanas tradition nes. Dcchrifmate perinde Ioquitur,ucde bapdfmo, amp;ræquatî!raf£pya£pyof$, ut ita dicam. Monachoruin ordinationem cnam antefertordinanoniminiftro« rum, quod eft ualde uicuperandum, cum ordinatio mmiftrorum pernneat ad prædicationem EuangeltjjiIIa uefó monachorum ordmano fit fuperftinofa,Sd tantum fiat propter cultum prohibitum,I'uxta illud.'Fruftra me colunt manda« tis hominum, tarnen ibi monachatus uocatur perfeftio. Ergo ualeant eius teftimonia,quod ad hiftoriam attinet, uc ftiamus qui ritus tunc fuerint ufitati, non fiant dogmata aut leges ex eius defcriptionibus»

Tcrtulianus recfte confutauit Marcionem,8^ reliquos eius fadionis hærc« ticos. Continet utiliateftimonia de Trinitate, recitans non fuam ftntenciam, fed ueterem acceptam ab Apoftolis.Aduerfus Praxeam extat luculentum tefti , monium de uerbo, hoc eft, de filio Dei, qudd fit perfona, etiam antequam ads fiimfit humanam naturam.

Cætcrùm ueteres reprehendunt quedam eius errata,uidclicct, qudd Ct cundas nuptias damnat, amp;nbsp;ridicule argumentatur : Non licet fratris mortuf uxorcm ducere. Ducens uiduam relidam â Ghriftiano,duxit fratris mortut uxorem. Ergo non reftè facit.

Ludit^etiam de regno San(ftorum,quod fingebant duraturum efte milk annos in hac corporal! uita, ante mundi conflagrationem, ante nouiftjmS indicium, paulatim alrjs citius,alrjs tardius relurgentibus. Hoc ludaicum deli« ramentum prorfus explodendum eft ex Ecclefia.

In Iibello de corona militis, multa dicit de ritibus hunlanis, SC durifti'md declamitat de confuctudine,habendam earn eftè pro lege.His diftis in Ecclefia male detortis, ut fit, confirmarentur ingentes enores omnibus ætatibus, quia nunquam tanta eft uigilantia hominum, ut non obrepant aliquæ uiciofæ con« fuetudines.

Rccenftt autem Tertullianus admodum pueriles mores, ne poft baptiG mum primis ieptem diebus eatur in balneum.Item ut baptizatis præbeatur gU ftandum lac amp;nbsp;met Ibi, inquit, etiam oblationes pro defunftis, pro natalicqs annua die facimus. Id nunc impie detorquent aduerfarij noftri ad milTas pro mortuis. Cur natales omittunt,fi tantiim tribuunt autoritati Tertulliani f Sed alle non loquitur de cccna Domini. Verum in diebus natalibus amp;nbsp;funerum ad« fcrcbantur in templa cibi,amp;: alia munera pauperibus. Hæc uocabant oblatio« ncs, ayaTraç, mos crat ab Ethnicis acceptus, fed nonnihil correftus. Nam Ethnic! dabant epulas etiam in tcmpl!s,!n natalibus amp;nbsp;funcribus,ac poftea N! Cena ftnodus amp;nbsp;aliæprohibucrunt hanc pompam natalium.

Ergo ut de cæteris diftum eft,tcftimon!a hiftorica inTertulIiano profunt ub! commcmorat,qu!d fenferit prior Ecclefia.Scd eius enarrationes difputa tiones non recipiantur tanquam dogmata,nifi quatenus conkntiunt cum Apo ftolica fcriptura.

Cyprianusuixit circiter annum Domini2^O.continetutiliateftimonia, CypriMta. de Trinitate, debaptifmo paruulorum, de ufu cocnæ Domini, de forma

elcdliom's Epifcoporum, quos fcn'bit eicóèos eflè a ccctu EcclcfiæjSô earn elcdi onem comprobatam efîè adhibitis aliquibus uicinis Epifcopis*

Sed uetcrcs ctiam taxarunt Cyprianum,quód fèntft baptizatos ab Herc^ ticis,rurfus baptizandos eflè.Bffiindit inter declamandum interdum abfurdas fentcntias, ciim exaggerat immodcratis hyperbolis caufam,quam inftituiuVt de pocnis canonicis admodum duriter fcribit,ait non ualere abfolutionem,nifi illafpœnæ fuerint abfblutæ ♦ Hoc didlum quantum habeat incommodi, non eft obfcurum ♦

Vehementer etiam declamitat de coclibatu,etfi eum quidem locum mitb gat,]ubet contrahere coniugia illos ipfbs, qui uota fecerant, fi non feruent pro^ mi'fîum Jn libcllo de eleemofyma inquit,pcccata ante baptifmum commifla mitti propter Chrifti paHîonem,fèd poft baptifmum quærendam efteremifli=« onem per eleemolynas. Idem repctit de lapfis, conftimtum eftè beneficiu Chri:« fti in baptifno, poftea per elcemofynas quærendam eftè remifïîonem » Hæc funt plena abfurdi'tatiSjquæ admonitus haud dubiè correxiftèt.Non igitur dp (fta ipfius omnia pro dogmatibus habenda funt.

De cccna Domini folet uti uerbis oblationis amp;nbsp;facrifîci), ficut cæterfqui dicunt promifeuê offèrimus orationes, offèrimus panem,uinum,offerimus cor pus ianguinem Chrifti : nam id quoqj reperitur apud Cyprianum. Hinc ad« ueriari) noftri fumût teftimonijjad defendendam prophanationem cœng Do« mini in mifla priuata 8ôc.

Magna uis cft confuetudinis, amp;nbsp;hanc fequentes fæpè impropriè loquun« tur homines: ut nunc miftam dicimus,ciîm nulli nota fit nominis etymologia» Ita uetercs retinuerunt uocabula oblationis amp;nbsp;làcrificif non admodum curan« tes etymologiam, aut propriam fi'gnifîcationem.Et quia uidit Auguftinus ali« quid in his appellationibus efte incommodi, ipie lenijt, iacrificium inquit dici pro memoria facrificq, ÔC oblationem pro memoria oblationis. Hæ funt me»! tonymiæ, ut dicimus pafeha pro memoria ftu figno tranfitus, lèd nolo argute uel interpretarijUel excufàre locutionem ufitatam illius temporis.Sic enim po« pulus loquebatur,qui interdum recipit impropriam uocem.

ïrenæus clarè dicit,hanc oblationem efte gratiarû a^lionem.Idem fentie« EKcfcrfnïJw. bant cæterfut teftatur nomen Euchariftiæ. Quare iènlèrunr eftè ceremoniam, qua aguntur gratiæ. Id nihil habet incommodi.Äccipimus enim ut admonca« mur beneficq'nobis donati à Chrifto, amp;nbsp;fidem exuftitemus, deinde agamus gratias pro eo bcneficio,nec inde ièquitur id opus pro alrjs faciendum efle,ahjs applicandum efte amp;c. Hæc monftra nc quidem cogitarunt Patres. Ergo cum Säerißeium legimus nomen facrificr) amp;nbsp;oblationis,intclligamus aut fi'gnum facrificij amp;nbsp;ob o- oblatio. Jationis,aut gratiarum a(ftionem,non affingamus applicationes pro alrjs.

Interdum uno nomine uocant oblationem, totum illud negocium quod ' ibi agitur,uidelicct orationes amp;nbsp;cocnam Domini. Hoc cum fit,orationes inteb lioantur eftè oblationes.

Leguntur etiam apud Cyprianum de mortuis qupdam uerba, quæ recent: tiores male detorquent : Sacrificia pro eis oftcrimus, led hæc dicit de martyri« bus.Horum enim fiebat mentio in precationibus, cum agerentur gratiæ Deo, quódillosadiuuiftet. SicutGræcus canon dicit:OftcrimusproPatriarchis, Prophetis, Apoftolis, id eft, agimus gratias, quod Ecclefiam inde ufq? ab ingt; itid tibi elegifti, redemifti,faiilt;ftificafti SCc. Hæc fuit initió ftntentia horum ucrboi' .

uerborum, non pctebatur, ut mortuis Deus reïaxaret poenas ♦ Poftca acceflè^ runt tempore malæ opi'niones, partim uerba priora mutata funt, partim re^ tenta forma ueterum uerborum, aliud intellexit pofteritas, quam priores in^ tellexerant»

Ergo teftimonia antiquitatis non patrocinantur recentioribus abufibus, que partim aliéna funt à præfêntibus moribus,partim fi quid habent uici),noil debent opponi firmis teftimonijs feripturæ, quia etiam reliquæ ætates habue^ runtftia incommoda, Hscc fimpliciflimcfine fbphiftica refpondeo ad uerba oblationis amp;nbsp;facrificq,

InBafilioextant utilia teftimoniadeTrinitate,amp;depocnitentiacontra Nouatum, Inconcionede humilitate tradit egregiam fèntentiam deiufticia fidei,qua? nobis aperte patrocinatur, Sine ullafophiftica detrahitiuftificatio^^ ncm bonis operibus,nec loquitur de ccremonialibus, led de omnibus uirtutE bus, nee tantum loquitur de operibus ante renouationem, fèd de uirtutibus in rcnouatis,ac iubet (entire, quód fola fiducia mifèricordiæ propter Chriftum promiiïa*, iufti fimus, Verbaeius hæc funt:Dicit autem ApoftolusrQui glon' atur, in Domino glorietur,dicens quód Chriftus nobis faélus fit fapientiaâ Dco,iufticia,fan(ftificatio èC redcmtio,ut ficut fcriptum eft,gloriaturus in Doï! mino glorietur, Hæc eft enim perfecta amp;nbsp;integra gloriatio in Deo,quando nc quidem propter iufticiam fuam aliquis efFertur, fed agnofcit fibi deefte ueram iufticiam,fiele autem fbla in Chriftum iuftificari, amp;nbsp;gloriatur Paulus fc dcfpiii cere fuam iufticiam, quærere autem fide per Chriftum iufticiam, quæ cx Deo eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ' quot;

Hæc uerba fatis oftendunt Bafilium fic intellexifte iufticiam fide, quód fènticndum fit, nos fide propter Chriftum per mifèricordiam iuftos,id eft, ac^ ceptos cftè,non propter proprias uirtutes,

CæteriimquódBafiliusprimùminftituitcoctusmonachorum,idexem^ plum nocuit,Sf aliquid habuit uicifi ctiamfi ipfe primùm non habuit crafTas lu^= extuf moM^ pcrftitioncs,amp; illi cœtus adhucquædam imago crantfcholarum, Circumfe- clwrum. runtur 8^ libri quidam cius nomine, qui continent régulas monachorum quo* rum aliqui baud dubiè fiint fiippofiticq, amp;nbsp;longo tempore poft Bafilium nati, funt enim pleni falfarum opinionum de ccelibatu, amp;nbsp;alifs cultibus excogitatis ' fine mandato Dei,amp;^ continent ridiculas nugas,,ut magnum aceruum poenarû feu fatisfaftionum, quas uocat iTTm/j-iat Ci riferit puella in choro,fèdeat biduo in ueftibulo, amp;nbsp;fimiles nænias, quas fi' quis uellet renouare admiratione antiqui* tatis, uerè infaniret.

Nazianzenus traftauit articulum de Trinitatc, alia dogmata leuiterat^s tingit. Scripfit uitam Cypriani, in qua narrat, quandam pucllam amatam eftè Cypriano ante conuerfibnem, quæ inuocans Mariam uirginem, uicerit ma=» gicas iiicantationes Cypriani.

Hoc exemplum citatur de inuocatione faneftorum. Etfi autem uidetur eft fè fitfta fabella,amp; pbftea fparfa titulo Nazianzeni, tarnen etiamfi uera effet hi* ftoria,non eft citanda ad confirmandam inuocationem fancftorum.Nam errô* rcs piorum non funt opponendi uerbo Dei, amp;nbsp;omnibus ætatibus etiam pij in Ecclefia habent fuas infirmitates.

Allegant etiam ex Bafilio 8iC Nazianzeno, quód m fîne concionu de ßn« (fliSjfolent eos compenare,O Athanafi ora pro nobis. Etfi autem hac Apoflro^ phæ ex Rhetoricis figuris excuiari pofîùnt,tarnen fieri poteft, ut more fiai tem^ Sandonm pcgt;ris tunc inuocaucrint fandlos. Nam inuocatio Sandorum paulatim tunc in Ectlcfiam irrepfit, errores temporum trahunt homines, ut u fit a ta minus im^s probent, amp;nbsp;boni confulant : ficut impetus fluminum iecum rapit nauigantes» Ncc tarnen ideó approbanda eft inuocatio fandtorum. Ac poftquam mos cres uit,amp; iam reteefta eft impietas, prorfiis ex Ecclcfia tolli debet. Nec Bafilius de inuocationcquicquamdicit,tantum ait celebrari mcmoriam fandtorum,ut eorum uirtutes imitemur, uocat faneftos adiutores prccum noftrarum, non quod fi'nt inuocandi, fed quia omnes bead in cccloorant pro Ecclcfia,amp; earn . nbsp;. Deo commendant.

‘ Epiphanius icribit muliercs quafdam inuocantes uirginem Mariam, fo^ litas circumferre cius ftatuam. Hoc rotum negocium damnat amp;nbsp;uocat idola^ tricum opus. Continet enim Epiphanius refutationes ueterum hærefium, præi= cipuè de Trinitate, paucis alqs materijs, quam quidem hiitoriam præcipuê Icgendam cHè cenico. ,

ebryfoßomuf, Chryioftomi ætas multos iam uiciofos mores rcceperat, quos ipie reeen* lens nonreprehendic, ficut laudat adeuntes monimcnra ianeftorum, facit amp;nbsp;mentionem orationis pro mortuis. Mcnafticam immodicis ôc falfis laudi^ bus ornât. In tradlatu de pernitentia ciim colligit multos modos conièquende remiffionis pcccatorum, Icilicet clcemofynas, lacrymas, alia opera, tarnen non facit mentionem fidei, de qua oportuit dici, ac feriptutn illud pleraq^ falia continet, confufuni acperplexumcft.

Græci maxime laudauerunt commentarios in Paulum, ubi in locis de iuï ftificationc 8t de fidc,fcrics Pauhnæ dilputationis deducit eum ed j ut fæpè petat hanclcntcntiam:QLio'd fide conlcquamur rcmiiîîoncm pcccatorum pro^ pter Chriftum, non propicr opéra. Et diferrè dicittFide non Ibhim ddigi De=s um, led uicilîim credentes Icntire, quód .à Dco ddigantur, quanquam multis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modisrei fint.

In hac lèntentia fâtis ficmificat, le intelliocre fidem , non tantum de notb cia hifl:oriæ,fcd de fiducia, qua credimus nobis remitti pcccata,ôdquidem banc fidem difeernit ab opcribus, à non furando, non occidendo SCc. Et dicit hunccultum fuperiorem ciîè.(\ianquam autem ciusenarratio fimplicioreftct niinus impura, quôm Origcnica, tamen ipfa quocß eft obfcura,nec ubiep fteum ipfa confentit.

In 7. cap. longius currit extra Icpta : Ait concupiiccntiam adfeftus,ni^ fi pariant externum opus, non elle pcccata.Scd tamen fi quis attente cum ius dicio legetcommentarios illos,mulra inucniet teftimonia multorum articulo^ rum. Et quanquam tune in Ecclefiacahgo fuit, tamen apparet retinuifte ple^ roiqj hanccommuncm ièntcntiamrQuod fide propter Chriftum,non propter opera doneturrcmiftîo pcccatorum. Ideó ctfi interdum minus commode lo^ quuntur uetcres,tamen in alqs locis,quid rcipfa uoluerint,animaduerti poteft.

De corna Domini ex Chryfoftomo latis apparet, nullas fuilïè priuatas miflas. Defcribitenim presbyterum ftantem ad aram, amp;nbsp;uoeantem populum, utaccedat communionem.

yfT) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CATTT XIIIl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I0Ö6

In libello de digm'tate lacerdotq erudite dilcerm't cniilemamp;^ EcclcfiaHb cam poteftatem^negat Ecclefîafticam habere ins co er een di ui corporali«

Multas caufas attingit Ambrofiusuiidclicet deTrinitate,contra Nouatis anoSjde iuftificatione»Et quanquam in commentarqs interdum diflimiles ieiv tentiæ reperiunturjuon tarn ab ipfo fcripti,quam ab alrjs excepti cfîè uidentur, tarnen peripicuum eft ex eins longioribus diiputationibuSjfènfiflè eum de gra^« tia,8c de iuftificatione, quod nos docemus.

Id teftatur Epiftola ad Irenæum de Paulino dido, Lex iram efficit, Epi^ ftola 71» ubi fic inquit : Ex operibus legis nemo iuftj ficatur, id eft, per legem peccatum cognolcitur,ftd culpa non relaxatur^Veniens igiturDominus lefus, pcccatum omnibuSjquod nemo poterat euitare,donauit,æ chirographum no^ ftrum Ilii fanguinis effiifione deleuit,hoc eft quod inquit: Superabundauit pcc catum per legem, fuperabundauit gratia per leftim, ficut loanncs inquit : Ecce agnus Dei, qui tollit peccata SCc, Ïdeó nemo glorietur in operibus, quia ne# mo faftis ftiis iufti ficatur,ftd qui iuftus eft,donatum habct,quia per Chriftum iuftificatus eft* Fides ergo eft, quæ libérât per lànguinemChrifti, quia beatus ille,cui pcccatum remittitur,amp; uenia donatur*

Et fimiles ièntentiæ aliquot reperiuntur in alijs locis apud hunc ftripto# rem:ut de uocatione gentium* Item ad Demetriadem uirginem,ubi inquit: Nec ob aliud datur præceptum,nifi ut quæratur præcipicntis auxilium* Cæte^ rùm eius titulo extant quædam præparationes ad milTam, èC quædam inania, quæuidentur eflè fuppofiticia*

Hieronymus in uerfionibus utilem operam Ecclefiæ nauauitjS^ quanquâ enarrationes Prophetarum ftint tenues^tamen hiftoriarum explicatio fumta â ' ueteribus, eft utilis* De dogmatibus pauca fcripfi't* Aducrlus louinianum uaP de confirmât falfas amp;nbsp;fuperftitiofas opiniones cle traditionibus humanis* Vitu perat coniugium,amp;: contumeliofa oratione inieftatur, quæ nequaquam digna eft Chriftiano*Colligit male detortas Icntentias fcripturæ,quafiuituperent c5* iugum,ut:Si lècundum carnem uixeritis, moriemini,ô^ fimiles, amp;nbsp;exprefle dp cit,non diffèrre à meretrice nubentem poft lècundas nuptias*Item Ipecftandum eftè, non quid concédât Deus, led quit uelit, quafi Deus nos uelit coniugium* Poftremó Ethnico more colligit uulgaria conuicia ftxus muliebris,amp;^ coiugi), de quibus Chriftianus longe aliter fentire debet,qui feit caufam infirmitatis in iitrocp lexu efle naturæ corruptionem, amp;nbsp;tarnen propter Deum lexui tribuens’ dum elle honorem, cum Deus non fruftra condiderit hunc lèxû, a^nofeen^ dum efte opus Dei,et ordinationem diuinam magnifaciendam*Nec eft minor t infirmitas animorum in uiriSjin negoeijs quæ uiris commiffa funt*Chriftianus autem propter Deum fert amp;nbsp;mitigat imbccillitatem in foeijs huius uitæ diuini tus adiunc'tis,amp; cohæredibus æternæ gloriæ, amp;nbsp;feit Deum uelle, ut ill as cure= mus, tanquam partem generis humani, non dclpiciamus diabolica fiiperbia*. Hæc atq? alia in hanc fcntentiam in Chriftiana dilputationç potius dicenda erant,qu^m illa lcurrilia conuicia lexus amp;nbsp;diuinæotdinationis*

De difcrimine ciborum laudat ritus fine ucrbo Dei inftitutos, tanquam cultus Dei, imó tanquam perfeólionem * Ridicula uox eft quam ponit : Si uis

perfcutus cfïè,bonum eft uinum non bibere Sc carnem non manducafCjUbi ma U dctorGt didum Pauli, qui ciim inquit: Bonum eft carnem non cderc, addit, fi fratri noceat exemplum. Cum autem ncccftc fit tales fuperftitiones in Eccles fiarcprebcndi,pariunt enim alios multos errores, prudenter de illis iiiconfide# rate di(ftis iudicandum eft.

In dialogo contra Pclagium recfte difputat rcnouationem non fieri taiv turn uiribus Iiberi arbitribied opus cfte auxilio Spiritus ian(fti.Re(fte etiam ne* gat Ian(ftos efle fine pcccato, 8^ ponit memorabile dicftum : Tunc iufti fiimus, quando nos pcccatores eftè fatemur, amp;nbsp;iufticia noftra non ex proprio merito, fed ex Dei mifericordia contingit. Sed poftea non fatis dicit : peccata fanctoru intelligit de aólualibus peccatis,ut flammis libidinum,aut iracundiæ,8d fimili* bus. Non intelligit de interiore amp;nbsp;perpétua dubitatione, fccuritate, concupi* fcentia.Conftat igitur multos efle in fcriptis Hieronymi non cxiguos lapfus. De Auguftino.

Auguftinus multas neceftarias controuerfi'as traefiauit, refutauit Arria* nos,Manichæos, Donatiftas, amp;nbsp;Pelagianos. Nam irrepferant iam in Ecclcfia philofophicæ opiniones,quas Pelagius confirmauit,Euangelium transformas in philofophiam,contendcbat enim nihil cfte peccatum originisjiomines legi Dei fatisfaccre pofte, amp;nbsp;ilia externa obedientia mcreri remiftioncm peccato* rum,iuftos eftè,óó meren' uitam ætcrnam.Nihil de fide in Chriftû, nilnl de au# xilio Spiritus fanlt;fti doccbat.Hec Pelagq doeftrina non Euâgclica,fcd phiîoio* phicà erat,ficut propemodum Scholafticorum doclorum iententia idem uult, nifi' quôd hi aliquid aftiiunt fupcrftitionu monafticarum. Et nunc rurfus muP ti delabuntur in opiniones Pelagianas, quia funt plaufibilcs rationi.

Auguftinus igitur fua ætate doeftrinam Euangcln de gratia amp;nbsp;fide in Chriftum,penè extineftam reftituit,amp; rurfus acccndit.Propter hoe beneficium Ecclefia ei plurimum debet. De pcccato originis multó loquitur maioriper=» fpicuitate,quam cætcri omnes. Diftineftius etiam amp;nbsp;reeftius loquitur de libero arbitrio,qudd uiribus liberi arbitrif homines facere poftint externa Icgis ope* ra,amp; honefta opera ciuilia,fcd fine fpiritu fando non poftïnt habere motus fpi* ritualcs,ucrum timorem Dei, ucram fiduciam, ueram patientiam, hoe eft, no* uitatem, quam oportet in ijs exiftere, qui funt ialuandi.

Tradit utile difcrimen literæamp; fpiritus, docct de gratuita rcmiftïonc, monet quomodo Paulus intclligendus fit,cüm inquit.’Ex opcribus legis nemo iuftificatur, quód uidelicetnon tantum detrahat iuftificationem ceremonqs, fèd etiam moralibus operibus. Hac admonitione ualde opus fuit Ecclefia?. Na Orioenesamp;f multi cumfêcuti,fparlcrant falfam interpretationem in Ecclefia, tantum ceremonijs detrahi iuftificationem,amp; finxerat homines legi fatisfaccre, amp;nbsp;iuftos eftè propter opera. Ideó Auguftinus difèrtè hanc quæftionem tradat inlibrodefpirituamp;litera, amp;nbsp;aftirmat Paulum uniuerfaliter loqui etiam de moralibus,cùm negat nos lege iuftos efte. Item negat homines Icgi fatisfaccre Rom. capite. 8.

Hanc admonitionem Auouftini,amp;hunc locum ipfius plurimum refert meminifte,quia cum ratio non fatis pcrfpiciat magnitudinem peccati originis, amp;nbsp;naturalis corruptionis, facile delabitur ad illas opiniones,utputetlegi fatis# fieri, Sc homines propter opera iuftos eftè. Ita è regione obfcuratur 8C amitti* tur iufticia fidei Sc ucra excrcitia fpiritualia excutiutur, fcilicct uera inuocatio, quam

quam oportet ni'ti (bla milèricordia» Sicut nunc deridemur ab aducrfarijs, qui uolunt uiden' prudentiores, ac uociferatur nos incptè exaggerare infirmitatê, Sc ridicule detrahere operibus iuftificationem, cum tarnen ratio non aliud in* telligatefîe iufticiam,nifi' obedientiam iuxta legem.

Sed docflrina Euangelq de peccato, item de iufticia fidei/ft arcana SC pe« culiaris iapicntia ueræ Ecclefiæ,quam etiam pauci ex fcriptoribus agnouerunt ac faniores alq obicurius, ali) clarius agnouerunt, Scotiftæ SC fimiles prorfus obruerunt. Ideo poftquamDeus hæcrurRispatefecitj diligenter tueamur il* luftratam dodlrinam.

Porró cur aduerfarq uiciflim non confîderant,quàm Gt abRirdum dicerc quod Chriftus libcrauerit nos tantum ceremonialibus. .Item fi liberatio tan* tum ad ceremonialia pertinet, non profuit Patribus ante Moyfen. Necefle eft autem ftatuere, quod liberatio à lege pertineat ad uniuerlam Ecclefîam à prim cipio mundi ufqj ad finem. Hæc copiofius dilputantur, ut dixi, in libcllo de Ij3iritu Sc litcra.

Denifj quid fit liberatio à lege,prorfus ignorant illfqui intelligunt earn tantum de ceremonijs. Vt omnes homines poft lapfiim Adæ funt opprcfti pec catOjira Oei, morte, ingentibus uitæ ærumnis, æternis pcenis, Ita fuut omnes onerafi lege,quæpeccatum arguit,nos accurat:,8C æternis terroribus occîdit,ut Paulus inquit: Ergo liberari à lege, eft ab ilia accufitione libcrari, ne fimus rei iræ Dei, Sc acternx mortis,eft non tantum à ritibus aut externis fpecftaculis Iri berari,Ièd multô potius à lege perterrefaciente,maledicente,damnante amp;^inter ficiente nos cripi. Cùm uidelicet alia res proponitur,propter quam iufti pronu ciamur3fcilicet,filius Dci,fadus pro nobis uidima.Sic Adam,Noc, Abraham 8^ omnes cledi ante Moyièn â lege liberati fuerunt.Accufàbantur tî lcge,exer* cebantur horribihbus terroribus,amp; ienfu iræ Dei, SC malcdidionis. Sed inter hos tcrrorcs crigebantur agnitione miièricordiæ, propter uenturum Domi* num promiftæ, SC ftatuebant iè iuftos pronunciari propter ue-nturam uidimâ, non propter Icgcm.Norant peccata cfïè non tanrùm externa deh(fta,fed intérim oreni immunditiem,horribilem dubitationem de Deo, fremitum SC indiQna^ donc aduerftis Deum in rébus aduerfis,amp;f cæteros prauos impetus, ftiebant non aliqiia lege tolli,ucl ipfiim peccatum ôônature infi'rmitatem,uel iram Dei, Sed nôrant fe agnitione SC fiducia promiftî faluatoris ex tantis ærumnis cripi. Sic Sc illi funt liberati lege morali, uidelicet iudicante SC occidente eos,amp; ab æterna ira,quam lex denunciat. Norant in ilia naturali noticia non proponi gratuitam remiftionem peccatorum,ideô aliunde petebât remiflionem.f^uod fi ienfiftènt,itale iuftos fore,ciim fine uicio eftènt,fuccubuiftcnt in agone confti cntiæ,ièd nôrant ideô promiftiim elle faluatorem,ut ftatucrent fe placere Deo etiamfi eflènt indigni Sc immundi. Sic ièntiebant ic iuftos efte, non propter legem,lèd propter uenturum faluatorcm.

Has tantas res compleditur liberatio à Iege,quas non intclligut homincs {ccuri,qui neiciunt quid fit uera pccnitentia,inuocatio:deniq? qui non exercent tur adflidionibus, SC aut habent animos occupatos uoluptatibus, aut deledan tur fuis opinionibus Sc afpernantur uerbum Dci,aut àd lüas imaginationes in« fledunt ac corrumpunt. Nonnulli aduerfari} aftutiores, etfi uident Auguftini Sc noftrâ interpretationem,uerè effe Pauli ac propheticc SC apoftolicgicriptu^ ræ ièntentiâjtamen obftrepunt nobis SC Origenis,Hieronymi,ChryIoftomi,et

nefcio quorum autoritatcm citant, non quód illos ucre 8ó cx animo probcnt, fed tantum ut fucum faciant imperitis, ne uideantur uió:i. Non enim adferunt aduerfarrj ad hæc certamina bonam confcientiam,amp; ftudium,quærendæ ueri« tatis, fed odium noftri, contemtum Euangelq, curam tuendæ fuæ autoritatis. Quid populus deChriflo fèntiat,quomodo erudiatur Ecclcfiæ,nihil ad fe per^# tinere iudicantjac partim aperte exercent fycophanticam, ut Cochigus, Vuice^ bus amp;nbsp;fîmiles, partim funt tyranni amp;nbsp;tyrannonim fatenites,qui propter fapien tiæ aut uirtutis opinionem gubernant pontificum,regum, Sc principum conii* ba, cum fint homines aeso» ,qui in uniuerfum arbitrantur rcligiones commenté tias efle, ac fibi ipfi mirum in modum hoc nomine placent,quód aufint avr/mp» J'amp;P ràç Bpovràç, Ut illc apud comicum inquit. Et tales dióluri funt fèntcntias in fynodis de Chrifti gloria,cuius nomen efle fabulofum cogitant.

Proindc pios leótores adhortor,Primiim ut confiderent genera dodlring, utrifimpbciteramp;rfinefophiftica fententiam fcriptura? propheticæ apofto* bcæ proponant.Dcinde cum Prates citantur,quæ dióla Patrum fint conlenta^ nea diuinæ uoci. Eft enim magna difsimilitudo Patrum. Poftremó ut Paulus iubet probare fjairitus,uoluntas uriufcß patris fpetftanda eft,amp; fumma confilij. Illud agunt aduerfarifnon ut aliquid emendent,fcd ut qualicuncp prætcxtu de fendant fuam tyrannidem,confirment,amp; muniant opes. Ideó reges amp;nbsp;pontiff* ces aduerfantur coniugio facerdotum,quia uident coclibatum, ad retinendam potentiam amp;nbsp;opes, expeditiorem efle. Hoc modo ciim extent notæ impiæ uo* luntatis in quibufdam manifeftis articulis, fatis apparet eos non agitari bono fpiritu, fed eflè hoftes Chrifti, amp;nbsp;nec in cæteris articulis quærere ueritatem. Quare eorum indicia conftanter repudiemus.

Pfalmo 42. Affirmât renatum non eflè iuftum propter opera,fed ffde, fic cniminquit:Plane time,fiiuftum tedicis,finon habesillamuoccm,cxalio Pfalmo : Nc intres in iudicium cum feruo tuo:nam fi' indicium exhibueris fine mifèricordia,quó ibo f Si iniqnitates obferuaueris Domine, Domine quis fn* ftinebit f Ne intres in iudicium cum feruo tuo, quia non iuftiffcabirur in con* fpelt;ftu tuo omnis uiuens. Ergo fi non iuftiffcabitur in confpccftu tuo omnis uinens,quia quicuncß hic uiuit, quamlibct iufte uiuit, na? i 1 li, fi cum eo in iudi* cinm Deus intrauerit. Nam amp;nbsp;apud alium Prophetam arrogates Só fiiperbos be obiurgat : Quare meenm iudicio contenditisf Omnes dcreliqniftis me, di* cit Dominus. Noli ergo iudicio contendcrc,da opcram eflè inftus, amp;nbsp;quantu* cnneç fueris, confftcre te peccatorem eflè, amp;nbsp;fèmper fpcra mifèricordiam, Só in iftahumili confeffione fccurns alloquere turbantem te, ôd turnuhnantem ad* uerfus te animam tuam. Quare triftis es anima mea,quarc conturbas me f for* tè in te nolcbas fperarc, Ipera in Domino, non in te, quid enim cs in te, quid cs de tef llle fit fanitasinte,qui accepit unlncrapropterte,inqnit,fperain Dominum.

Pfalm.ji.Qui funt bcatifNon illi,in quibus non inueniet peccatLim,nam in omnibus inucnit: Omnes cnim peccauerunt, amp;nbsp;egent gloria Dei. Si ergo in omnibus peccata inueniuntur, remanet,ut non fintlîcati, nifi quorum remiflà funt peccata. Hoc ergo Apoftolus fic commcndauit:Crcdidit Abraham Deo, amp;nbsp;reputatum efteiad iufticiam. Hic rcdte accommodât diótum de fide, amp;nbsp;teftatur fè fidê intclligere,non tantum hiftoriæ noticiam,fèd fiduciam confidi* mus nobis remitti peccata propter Chriftum ♦ Nec uero quifquam poteft aflè* qui

(jui Pauli ièntentia,nifî iîc intelligat nome fîdeÉHoc ucrè eft,ut dicitur,in fori bus errare, fidê tantû intelligere noticia hiftofiæ, non fiduciâ promiftè miièri^ cordig propter Chriftii.Nec miru eft Monachos tota uia deerraftè in enarrado Paulo,quia in hoe ipio loco turpiter hallucinati funnEt nüc adueriarijs bæc ca ligopræcipuè impedimento eft,quó minus recipiat doftrinam de fide,quia no men fidci non rcÂè intelIigunt.Cur non expendüttaliaAuguftini di(fta,quale hoe eft, quod modó recitauif Hïc teftatur Paulü hoe uelle, Abrahâ pronûciari iuftû,quia crediderit,non tanttïm de poftcritate fua, ièd remiftione peccatoru*

Taies ièntcntiæ paftîm obuiæ apud Auguftinum,fatis oftendunt cum de nbsp;nbsp;-,

gratia de fide idem ièntire, quod nos docemus, Sicut ctiâ de ipiritu Sclitera inquit : Ex lege timemus Deum,per fidem autem confugimus ad miftricordi* am, Hie erudite difternit legem amp;nbsp;Euangelium»

Etfi autem interdum in eius icriptis figuræorationis occurrunt non iatis explicatæ aut incommodæ,hæ temporibus condonandæ funt,quia uuigi eon* ftictudo quafdam figuras receperat,ut appellationem meriti,amp; alias quafdam, amp;nbsp;has explodere dotfti non poterant. Deinde necipfi ftriptores iatis aftuefalt;fti fucrunt ad accuratas dii}3utationes, amp;nbsp;quanta tunc fuerit caligo in Ecclefia, in* de æftimari poteft, quód Pelagq impia opinio tanto cum plaufu excepta fuit, ut Auguftinus amp;nbsp;pauci quidam alrj non fine magnis certaminibus earn rurfus ex Ecclefijs explodere potuerint»

Cæterùm de ceremonijs fi quis ætatem Auguftini nobis opponit,iciat ne ipfi quidc Auguftino placuifte omnes ritus,amp; perfuafiones fui tempon's,Que* ritur cnim multas iuperftitiofas opiniones hærere in Ecclefia, anteferri huma* nas traditiones præceptis Dei,8d fie cumulatas efle ceremonias,ut ludæorû ièr uitus tolerabilior fuerit,qua Eccicfiæ.Verba eius hæc funt ad lanuariu,Epifto la iiÿ.lpfam tarnen rcligionê,quam pauciftîmis Sf manifeftiftîmis celebratio* nû facramentis miièricordia Dei efïc liberam uoluit, ièruilibus oneribus pre* rnunt,ut tolerabilior fuerit conditio Iudæorum,qui tarnen diuinis Iegibus,no humanis fubditi erant. Et primûm de ritibus humanis inquit : Totum hoc ge* nus rerum libéras habet obieruationes. Deinds diièrtê iubet inutiles ritus hu* manos præcidi. Ergo non ita probat Auguftinus ceremonias fui temporis, ut Ecclefiam adeam normamconftituiuelit. Multa enim rcccptacrant, quæne iple quidem probat, imo reprehendi corrigi uult,quædam more iHi us tem* poris obièruat,ut omnes præièntibus moribus multa condonamus»

Huius ætate pcrcrebreicere ièrmones de purgatorio cœperunt, quos ipiê ncc réfutât,ncc confirmât,tantum narrat,inquiens quofdam fie exiftimare,pur gari animas piorum, poftquam diiceflèrunt à corporibus, Sed libro confefll* onum 9, petit his uerbis precationem pro mortua matre: Infpira Domine iêr* uis tuis,ut ad altare meminerint matris meg amp;nbsp;patris,nec petit amplius,Quâc^ autem hoc uerecundê dicitur apud ilium, tarnen nunc ftcleftè detorquetur ad oblationem facramenti pro mortuis, qualis nondum fuit Auguftini tempore»

Fuerunt uota ufitataeotempore, amp;quæftio incidit, an coniugia poft uotum contraefta diftblui debcant» Hac de re extat ièntentia Auguftini in de* cretis 27, q.I,C. nuptiarum. Hic etfi Auguftinus plus tribuit uotis quàm con* plw iebeant, ueniebat, tarnen pronunciat coniugia poft uotum contraefta non eflè difibluen da,amp; aftirmat uerè elîè coniugia,quia altera peribna non debet cùm iniuria ab terius redire ad uotum.Nec fit obligatio irrita inter duas perionas,etiamfi alte*

loyi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ISTO L

ra attulit mutationem prions propofiti'» Hæc in fumma di’cit in co tcxtu * Scd plus ualui't error de uotis, quâm hæc roitigatio Auguftini» Ideó conftitutio^ nes pofteafècutæ, diftraxerunt coni'ugi'a. Vidit Auguftinus illam diftradlio^ nem uiciofam cflè, lèd non fatis confiderauit, quid in ipfis etiam uotis uicij fue» rit,quoderat obicurius. Vinccbaturenim uulgaribus opinionibus Riifcculh lam mos receptus erat faciendi uota, magna erat admiratiomultorumin eo uitæ genere degentium: Admiratio autem iudicio officie,Non igitur dÜputa«« bat an ualerent uota,ciim quide multi eflent errores impliciti illis,habebantur pro cultibus.pro fingulari merito iufticiæ, perfeeftione, item plerifcß erantim^ poffibiliagt; Hæc fi prius reffitaflet, melius prohiberc dißracflionem coniugio^ rum potuiiîèu

Confiât igitur multos abufus ilia ætate iam hæfifle in Ecclefi'a, quorum ctfi aliquibus aduerfatus eft Auguftinus, tarnen aliquos boni confuluit, qui poiftp retelt;fb fi.int,non debent defendi» Deinde etiamii ucterum exempla fuo tempore diffimulata funt, tarnen nunc ad confirmandos maiores abufus,nc:# quaquam accommodari debent,ut nequaqi ualet conlequetia: Augullinus iu^ bet ad altare prccationem fieri pro niatre:Ergo approbandæ funt mifîæ pro mortuis. Aut,Auguftini tempore quidam arbitrabantur efïè purgatorium:Er go approbandæ funt miiîæ,indulgentiæ, amp;nbsp;aliæ fundationes pro mortuis ex«« . cogitatæ* Nam Auguftini temporenondu cranthæprodigioiæimpietates, etfipaulatim iemina ipraiàfunt»

AnnoÇÿO» inift: Pontificatum Gregorius,cum eflènt cxaó:i anni poft Auguftini mortem 1^7» Intcrea influxerant in Italiam multæ barbaræ gentes, Gotthi,Longobardi,amp; horum fbeffi Et non folum ftudia litcrarum conticue* rant,Sd Ecclefiæ negleclæ erant,led etiam illæ iplæ barbaræ gentes, quæ tene* bant Italiam,iècum inuexcrunt,aut facile receperunt multas luperftitiolàs opi* niones. Ideóbreui tempore ualdecumulati funtabulus*

In ilia dilaccratione Italiæ uidebatur efle peculiaris félicitas, abcfïè Repub. procul in aliqua folitudine dcgerc, fine familia,fine liberis, non fpeefta re urbium excidia,æ uaftationem patrig. Milerum eft cnim diccre illud,quod Aeneas inquit: Et quorum pars magna fui. itaeß modefti homines, qui habe* bant familias,gratulabantur monachis ftiam tranquillitatem. Sic creuit admft ratio monachorum, amp;nbsp;plures cccpcrunt quærere amp;nbsp;amare lèceflus*

Deinde homines barbari natura mirantur nouos ritus, qui Ipecicm ha* bent exïmiæ pietatis,8ó tanquam commercq ciim Deo. Nihil mirum eft igitur tune amp;nbsp;monachorum ccetus creuiflè, amp;nbsp;plaufibiles opinioncs de ill o gencre o# peru latius uagatas eflè,amp; extineftâ Euâgclq luce de uera fide,amp; ueris cultibus*

Grata etîam barbaris fuit ueneratio làncftorum, Poftquam lèmcl rece* ptu erat ethnico more ornare ftatuis amp;nbsp;periculiaribus tcmplis,crcuit mos imft tatione potentum. Et paulatim tantum acceftit impietatis, ut nihil differret ue* neratio fan(ftorum,his pofterioribus lèculis,à manifefta ethnicorum Idolatria* Inuocabantur Anna, Georgius, non aliter quàmJuno, Mars, aut Hercules. Currebatur ad ftatuas,amp; ma^na autoritate talemûJ'wXoMxxvfa/jconfirmabant Epiftopijaudabant doftores. Et in talibus cultibus crat religionis fumma, In* terim de Chrifti inuocatione.de fide erat ingens filentium.

us ualde confirmaui*t,qui publkum ritum muocationis Diuorum inflituitjqui ofïïbus Sc pulueribus eorum templa dedicari iuffiu

Tune eti'am irrepfît opinio, de oblati'onc corporis amp;nbsp;fanguim's Chrifti facienda pro mortuis» Hæc opinio peperit horribilem prophanationem Sacra menti.

Etil igitur poft Gregorij setatem maiores tenebræ iècutæ funt, tarnen hi errores tune hæièrunt in Ecclefia,falia periuafio de monachatu, de operibus ne mandato Dei excogitatis, inuocatio ian(ftorum,amp; oblatio corporis Chrifti pro mortuis : Hi errores magnam deinde ruinam traxerunt. Itacß Gregorij æ=gt; tas non poteft eftè norma emendandæ Ecclefîæ,quod quó magis perijaici poft fitjUianifeftiora errata Gregorij prius recitabo,deinde pauca de ccena Domini difputabo,Gregorius lib^. Epiftolarum,in Epiftola ad Catanenftm Epiftopû in Sicilia,præcipit : Ne fubdiaconi aut diaconi coniuetudine coniugum utan* tur,qu3s ante ordinationem duxerantjCÙm quidê antea Siculi ièruaftcnt Grægt; cum morem, nec maritis interdixiflent coniugum coniuetudinem. Hic lapius fatis manifeftus eft. Nemo enim plus diftracftionem legitimi coniugij appro* bare poteft.

Narrat fuifle quendam Speciofum, qui maluerit relinquere funeftionem fubdiaconi,eju^m carere coniugis coniuetudine. Hic quiiquis fuit, iàniore iu# dicio præditus fuit,quàm illi, qui talia coniugia diftrahebant,

Auget peccatum Gregorij, quod hune morem in Siculis Ecclehjs recipi uoluit,quæ ad id tempus iuxta fynodorum ueterum décréta,retinuerant coniii sia in omnibus sradibusEccleiîafticis,nec onerabant uotis diaconos aut alios, Cur fumit fibi imperium Gregorius in aliénas Ecclefias, cum quidem tam tra* gice declamitetie abhorrere ab uniuerfalis Epifeopi appellationeT’Deinde cur ibi diftrahit coniugia, ubi Diaconi non fuerant onerati uotis,cur hic non uere* tur fuperiorum fynodorum autoritatem^Hic lapfus ciîm manifeftam impieta* tem amp;nbsp;tyrannidem contineat,fatis apparet ætatem'Gregorij non fuiflè fine ma gniserroribus.

Item quàm iniuftus cft aduerfus eos, qui infantes in monafterijs educati fuerant iuftu parentum, amp;nbsp;poftea fadti pubercs,aliud uitæ genus expetebant. De his reipondet, nefas eftè taies deièrere uitam monafticam. Hæc durities non eo tantum reprehendenda eft, quia ætati fafta eft iniuria, ièd etiam quia ualde confirmauit fuperftitiofas opiniones de monafticis cultibus,

Addam tertium erratum non obfcurum, Mouetur fpeftris, ut compro^ bet oblationem Sacrament! pro mortuis.Narrat duos,qui poft mortem in bal neis ièruierunt, quorum alter petiuit, ut pro fc fieret oblatio facramenti,ut ab illis pcenis liberarctur, Ab his ipedtris fumit dogmata in Ecclefia contra ma^ nifeftum mandatum Dei, Deut, i8.Non quæras â mortuis ueritatem. Et Efaie 8, Vtrum populus à Deo quærit ueritatem pro uiuis,an mortuisf Ergo qua* liicunqî eft animarum ftatus poft hanc uitam, tarnen à Ipeftris non funt fumen da dogmata. Deinde quis non uidet poeticum elfe, quód dicit pios poft mor* tem faftos elfe balneatores. Similis fabula eft commento de filiabus Danai, quæ hauriunt aquam cribris.

Non inftituimus hunc Catalosum,uterrorumconfijtationesadderc* mus,quæ extant alibi fatis multæ,tantumrecenlereerratauolui, ut appa;*

'viT^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in E’PIS TO LIU

reat fajii eos, c|ui fîc admirantur Patres, tanqiiam fucn’nt ava/jutfrHroi, SiTnii^ quam difîèndant à fcn'ptis diuinis manifeftis.Etfi igi'tur aliquid monent inters dum erudinorcs PatrcSjtamen de cis iudicandum efl ex uerbo Den

Omiflîs jgitur alqs confutadonibus, breuiter quædam de ilia obladone pro mortuis adfjciam: Non opus efl quæri, an fit purgatorium,nihil hæc que^ fdo ad oblationem pertinet.Etiamfi efîèt purgatorium, tarne impium cfl offer rc Sacramcntum pro mortuis.Radones multæ funt firmifîimæ. Prima:Impie«= tas efl, inflituere cultum in Ecclefia,fine mandato Dei; Adplicado cœnæ Do* mini pro alns,fit fine ullo mandato 8^ tedimonio diuino : Ergo fine ulla dubfi tatione hæc adplicado eft impia»

Maiorcm confirmant plurimæfèntendæ; Non habebis Deos alienos Jn hoc mandato ctiam cultus alieni prohibentur* Et hue pertinet diólumrFrflura collint me mandatis hominum. Item : Qiiidquid non eft ex fide,peccatum efl» Porró cultus fine mandato Dei, non poffiint ex fide fieri, fed mundus non in* telligit, quantum peccatum fit, fingere cultus fine mandato Dei, difeedere â uerbo Dei. De hoc fcelere maxime concionantur Prophetæ, 8c déplorant ho* minum ccrcitatcm, qui cultus amp;nbsp;dogmata de uoluntate Dei fingnnt horn* bill audacia, nec retinent uerbum 8C cultus in quibus Deus fuam uoluntatem nobis propoftiit. Ipfi cocci quærunt Deum alfis modis. Confiât autem Chri* ftum nontradidifle Sacramcntû,utpro mortuis adplicetur.Qiiæ ibi fit mendo mortuorum lubct celebrari ccenam, ut recordemur mortis amp;nbsp;beneficiorum fuorum. An mortui adfunt,ut uni recordentur Z fed breuiter adfjciam amp;nbsp;alias rationes»

Sccunda» Sentenda certa eft, quæ labcfacrari nequaquam potefl : luflus fide fua uiuet » Quare neceffe eft nos accipere remiffionem peccatorum uiuos, acimpoff ibilecfl contingere ullis remiffionem propter opus aut facrificiurn cuiufquam facrificuli. Caufæ obfcuræ, ambiguæ,Iongas difputadones requb runt. Hic error de oblatione refutatur adcó pcrfpicuis amp;nbsp;firmis argumentis,ut nihil defiderent longam cxplicationem. Doeftrina de remiffione peccatorum, certa amp;nbsp;perfpicua eft. Nemini contingit rcmiffio,nifi fide propria cam accipit» Hane fententiam fi quis tollit, contumelia afficit Chriffum. Ergo contumelia adficiunt Chriflum, qui fingunt oblationem illam mortuis mereri remiffio* fiem.

Terda. Tantum rjs prodefl facramend ufus, qui utentes co recordantur mortem,amp; beneficia Chriffi : Ergo impoffibile eft id opus mortuis prodefle, qui nec utuntur ipfi, nec adduntibi recordationem. Antecedens manifeflum 'eft exChrifti inflitutione, quiaiubet celebrari hocminiflcrium adrecordati* onem. Nec aliud inflitutioni affingendum eft. Si quis plus affingit, fi quis transfert ad mortuos,impie contaminât inflitutioncm Chrifti»

Qiiarta. Aperte dicit fcriptura.’Reati mortui qui in Domino moriuntur» ’ Rom. 8. Corpus mortuum eft propter peccatum, Spiritus ueró uiuit propter iuflificationem,id efl,iuflificati fpiritu,donec hoc corpus circumferunt,in quo hærent rcliquiæ peccati,uariè adfliguntur, ut in inuocatione crefcant fides,ag* nitio Dei,amp; nouitas fpiritualis. Sed mortuo corporc, pcccati rcliquiæ abolen* tur.Et difcrte addit Paulus, uiuere fpiritum propter iuftificadonem» Illa uita iuftificati fpiritus,non cfl pauor,aut fenfus iræ Dei, fed eft gaudium in Spiritu fandojficut Paulus inquit ♦ Non funt igitur pœnæ purgatorrj»

Chnftus inquit ad conuerfum Iatronem:Hodie mecum chs inParadifo, hoc eft, in in'ta tranquilla amp;nbsp;beata,non in pœnis SC pauoribus. Non igitur difi cediint luftorum animæ ad cruciatus, ftd ad gaudnim fpin'tuak, ad pacem* In bac ui'ta excrcentur pq horribilibus adfliftiombus, quia Deus mirabili con* filio unit Ecclefiam fuam ftibieftani efte cruci, SC deauftarc adfli(ftiones Chri* fti. Sic Adam,Iftac,Iacob,Iofcph, Dauid, Efaias,Iereniias,Ioannes Baptifta, , -cætera lumina Ecclefiæ, fuerunt in ærumnis, quarum magnitudincm enarrarc nemo potcft. Ided Petrus inquit: Humiliamini fub potenti manu Dei*Etii igi* tur tales funt pocnæ piorum, dum in corpore uiuunt, tarnen poft mortem eftè tales adflicliones cur diceturfcum hg adfliftiones fint deftinatæ ad agnoftêdaS pcccati reliquias in carne, 8C ad pœnitentiam» At poft mortem non eft locus pccnitcntiæ, ficut Paulus clarè adfîrmat, 2. Corinth. 5» Reportabit unuiquifcß ca,quæ geffit in corpore.Et Pfalmi hoc docent.’Non mortui laudabunt te Do* mine. Item: Quoniam non eft in morte,qui memor fit tui. Non igitur affirma* ri poteft, aliquos poft mortem adhuc exerceri illius cruciatibus, ut agantpce* nitentiam.

Si dicuntaduerfarrj cruciatus illos nOn cô infligi, üt creftat pcenitentia, lcd ut fint iatisfalt;ftioncs,multó magis explodenda eft hæc opinio. Nam doftri na fatisfa(ftionum, quam iententiarq confîmierunt, falfaSôimpiaeft. Et qui* dem in cas diiputationes,tanquam in ientinam plurima mendacia conHuut,de purgatorio, de uotis, de obïatione pro mortuis,denifÇ alia mtilta, Cûm igitur purgatorium, quod uocant, adfirniari non poflit, impietas eft inftituere obla* tioncm ad libcrandos mortuos. Quanquam, etiamfi cflèt purgatorium, noil transferri ad mortuos ccena Domini pofièt».

Scdquiddiiputof Orta eftmentio pürgatorq à fpe(?î:ris, deinde confir* mata propter quæftum,amp; nunc defenditur â Pontifîcibus,Cardinalibus, Epi* fcopis,Canonicis,qui palàm funt Epicurei,ac iècuriffime côtemnunt indicium Dei,amp; quæde pœnis poft mortem legunt, fie accipiunt, ut fabulas poëtarum de Ixione, Sifypho, Tantalo, aut fimilcs, ac rident ftulticiam aliorum, qui affirmant Deum propofuiffieæternaspœnasimpqs.

Omitto igitur difputationcm in præicntia. Bafileæ in fynodo exhibuc* runt Græci orationcm de purgatorio, quæ hodic extat in Phorcenfi bibliothc;* ca,in qua de loco Pauli i.Corinth.j, diiîèrunt,quem ad purgatorium detorfit ætas rcccntior, cùm conftet cum locum de pœnitentia loqui, Saluabitur,fic ta* men quafi per ignem. Ergo unit lapfum pœnitentia corrigi.Qiiare de præicn* ti uita Ioquitur,in qua locus eft pœnitentiæ, Profeftd uerum eft quod dicitur: Simplexeft ueritatisoratio. Cùm Paulus de pœnitentialoquatur, non poteft hic locus detorqueri ad cruciatus poft mortem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

De loco in Maccabæis eft etiam planiffima rcfponfio: Veritas ferum er* roribusgeftorum non uiciatur,inquit lun'ftonfultus. Et Demofthenes contra Ariftocraten reprehendens uiciofa exempla, inquit y£yov£p,a»lt;’ J'iKcuop yevEtôS.Sacrifîcia Leuitica non dclcbant peccata coram Deo, deinde nulla pro mortuis inftituta fuerunt.Ergo fuit error facrificare pro mor tuorum pcccatis, ut ludæi alios uicioibs cultus fopè rcccperunt. Natura enim hominum ad fuperftitioncm propenfa eft omnibus ætatibus. Ided cùm exem* plum illud pugnet cum ftripturis, non eft citandum ad confirmandas Riper* ftitiones in Ecclefia, nbsp;nbsp;Hæc ferê funt præcipua, quæ de purgatorio citantur*

Ideóautem Banc dilpucadonem infèrm', ut magi's appareat lapfum Gregorff, qui confirmauit obladoncm pro mortuis, apertê cum Apoftolicis fcripturis pugnare»

Quod ciun ita nt,etiam Canon Mifïapur uocaturjrepreBcndcndus eft, in quo dicitur fieri oblatio ad redimendos uiuos èC mortuos ♦ Quæ fuit audacia Sacramentuin transferre ad jnortuosf cum inftitutio tam clarè de uiuis, de rc^ cordatione loquatur» Gregorius feribit hune canonem â quodam fcholafbco, ut ipic eum nominat,compofitum eiîè, Sed quiiquis fuit autor, qui banc rhap^^ fbdiam congeffît, illud negari non poteft, diffèntire Latinum canonem ab u* trocß Græco, quanquam nec Græci canones inter iè conièntiunt, amp;nbsp;diffèrunt in locis infignibus.

Hadenus de Gregorio dixi, nec uolo ièquentium icculorum feriptore» adijccre. Namdodrina magisdegenerauitpoftea^Accefïit èC Pontifi'cumty* ranniSjCum Gregorius adhuc appellationem uniuerfalis Epifeopi repudiet, ac ualde uituperet,ut teftantur aliquot Epiftolæ in libro 4.

Poilèm adijccre querelas feriptorum ueterum de Epiieoporum cupidita tibus, infcitia,quæ fi nihil aliud^ tarnen hoc monent, Ecclefiam nequaquam ad exemplum amp;nbsp;ideam cius tempon's conftituendam cfic. Sed in Apocalypfi Ioannis proponuntur terribiles imagines, quæ fignificant baud dubie Eccle^= fiæ tempora,amp;oftcndunt grafiaturos ftatim in Ecclefia impios dodores,ac ty« rannica dominationc oppreiliiros ueritatem»

Monftrant amp;nbsp;fynodorum hiftoriæ, quanta in Epiicopis plurimis rabies fueritjCiui ad tuendam impietatem miris artibus incenderunt Principes amp;nbsp;uub gus,prorfusutnunc Pontifices 8ó Epilcopi omnibus artifices regum animos , ad mouendum ciuile bellum incitare conantur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Bafilius in fine libri de Spiritu iando,quam tragica querela déplorât Ei’ pifeoporum fui temporis furorem ÔC impietatem, narrat ièditionibusamp;cæi» dibus quæri defenfionem malorum dogmatum* Et ad Italicos ac Gab licos Epiicopos ita icribit : StvartTpaTrlo« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra.TV!^ iua-iSs/ccç tPoy/xara, crvyneXlt;^T] «Mucte»

^ciai^ ^sirjuiot, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TOp P-h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'r nu'fiop toji^ 'n^osacria.iQ STriTrMtTwcrz, gÀ In tS -Tr^offavoû^

Ao/ttÔ/j îxGAo/J (PuayESE/aç, H'TÇoEJ'fia'Ti^oKijTj, wsî 0 T« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;è’ÂactpH/jiil'raç, e’zç iTrlcrKOTrop 2.ccS

5t50T//XWTEJi@-', C/X£TJ ai/J.VûTJll^'ii^a.rlK.iljiTriÀi^.OITrCCO'ipoi TVOtp-CUVOVTif^ (J-iTIX iTTISH/XHÇ TZITrol^V/OpT KUƒ^y.

* - Id eft, Euerfà iunt ueritatis dogmata, confulæ leges pietatis,ambitio non timentiumDeum rapitgubernationem Ecclcfiarum,nec aditus eft ad honores nifi per impietatem, ut quifcjeft rabiofiftimus 8^ audaciftimus in lacerandis pijs ÔC ueris dogmatibus,ita maxime dignus Epifeopi honore iudicatun Perfit grauitas iàcerdotibus conueniens,defunt paftores, qui eruditione gregem doi^ mini pafeant»

Sic ille fui temporis Epifeopos depingit, quorum uicijs recentior ætas ad* didit impcria'amp;^ tyrannides»

Ciim igitur conftet illam ætatem non fine uiefis efiè,concedcndum eft Ec clefif ,ut de doeftrina confiilat uerbum E)ei,ficut Pater cœleftis præcipit,ut fili* um audiamus,amp; Dauid inquit: Lucerna pedibus mcis uerbum tuum.

Hæc de ueterum ftriptorum erratis, etfi mulfa prætermifi abfurdè diefta, non cô collcgi^ut de ueris eorum laudibus aliquid detrahatun Credo plerofiß in his

lûMAXnS C A^l^T XIIIL in his fuiflè pios amp;nbsp;præftantes uiros,quidam ctiam optime meriti funt, fèd ne ipfi'quidcm uolucrunt anteferrifua didla dodlrinæ Chrifti. Deinde hi, qui nunc nobis ucterum autoritatem opponunt,ualde illorum teftimonij's abutum tun Etfi illis temporibus iemina errorum iparfa funt,tarnen nondum in Eccle^^ fi'am peruaierant tarn tetri abuhis. Erat initid qualiicunq; mentio iandlorum» Quantum acceilîtimpietatis pofteaf Nonigitur citanda eft Nazianzeni de^ clamatio,cum iJliiis ætas ad hue ignorauerit hanc recentem idolatriamgt;

Sed quid citant Ecclefi'e autoritatem adueriarq, cum non de do(ftrina,non de rcligionc dimicent, fed de fùis libidinibus atcß opibus 7 Tanquillitatem fuam turbari noIunt»Hæc una èC fola caufa eft,cur nos delere cupiannNam do gmata quædam luce meridiana clariora ftinu Et tarnen ut hæc opprimant,ma# nifefta crudelitas exercetur,interficiunt pios,dolt;ftos bonos uiros Sacerdotes propter coniugium* Hoc ubi ledèum eft de ulla barbarie, interfîci homines propter honeftum coniugiumfSi ueterem Ecclefiam probant,cur hic non imi# tantur prima temporafÄnAmbrofium ucl Auguftinum arbitrantur hanc cru dclitatem fuppliciorum probaturum fuifle f Illi nerd execrati effent hanc im# manitatem, amp;nbsp;palam teftati, hos Pontifices autores crudelitatis, non Ecclefîæ membra, fed Diaboli organa eftc, ac fine ulla dubitatione defenfionem pio# rum facerdotum,mulicrum, puerorum,deinde tot gentium, quæfuiit coniun# dfæ huic caufæ, fufccpiftcntgt;

Poftquam autem dixi,quæ fit ucra Ecclefia,amp; confiât nos dodlrinam ca# tholicæ Ecclefi'e Chrifti traditam in fcripturis Propheticis et Apoftohcis,amp; in fymbolis fideliter retincre ac tueri,manifeftum eft nos uere cum Ecclefia catho lica Chrifti fentire, Addo illud etiam, præcipuos fcriptores, Ambrofium,Au# guftinum,amp; paucos alios idem fcntirc,fi commode intelligantur,pauca quædam eis condonentur, quæ tunc non uenerunt in controuerfiam.

DeLiturgianihil dubium eft,nec priuatas,nec ucnales,nec funebres ^iturgia, miflas fuifîè ante Gregorium, nec inuocatio fandlorum multd ante Gregori# urn cclebrari ccepit.

Eft amp;nbsp;Lex de coelibatu perpetuo, admodum recens, quæ non aliam ob caufam defenditur,nifi quia ccrlibatus eft commodior ad tuendas opes. Et ’ manifeftaminiuriam uerbo Dei faciunt,quiadfirmantconiugiumSacerdolt;* turn cum iurc ditrino pugnare.

De pocnitentia, de rcmiftione peccatorum ac iuftifi'eatione, quam dici# mus homines fide propter Chriftum confequi,non propter opera, de fatisfa# dtionibus,de clauibus,de traditionibus humanis,de rebus politicis,pleracß no# ftri difputaucruntplatiius, quam ucteres,quætarnen apparet confentaneacfle perpetuis fententfis illorum, qui fuerlinteruditiores ac peritiores rerum fpiri* tualium, qui quidem hanc explicationem ac methodum fi legilTent,pro fua pic täte candide probaturi fuifîènt,ut audio narrafle uirum præftantem, Theolo# gum Parifienfem, fè ex noftrorum explicatione, de iuftificatione, primifm re# efius Auguftini fententiam intellexiftc,

Scio cxuetcribus excerpi pofte multa pugnantia ciim noftris fententijs. Et cxccrpit pro fuo adfedtu quifej qudd uidetur commodu, ut ex ijfdcm flori# bus apes mclla lcgunt,'aranei uenena, Sed abfiht d iudierjs Ecclefiafticis fyeo# phantiæ.Non prouoco ad omnes lcriptores,fed ad meliores, Ambrofiu, Augu ftinûjôc quatenus alij cu his confentiunt, qui cu ipfi interdû pugnâtia dixerint,

uejiiam nobis dabunt,fi quædam reprehendcmus,modó ut mani'feftam SC ccr^ tam fcripturæ diui'næ fêntentiam léquamur, nec difcedamus lymbolis, èc te« neamus,quod ipfi Ipeôtârunt ac uolucrunt, interdum aiitem explicate non po« tuerunt. Nihil enim dubium eft hoc docfhrinæ genus,quod profitemur,uerè eß fe iphim confenfum Catholicæ Ecclcfiæ Chrifti, ut oftendunt fymbola, fanio« res fynodi,8ô eruditiores patres. Hæc relpondi moderatioribus, qui autorita* tem Ecclcfiæ aut Patrum nobis opponunt.

Nokhw gctju^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exoritur autem quod dam nouum genus fapientum,qui cùm fint ae£o,,nul

’ la prorlus uolunt moueri de religione certamina, laudant pacem,amp; concordi* amjcxecrantur omnes, qui quocuncg modo ferunt dilcordias, hos tanquam KaeafM«Ta, amp;nbsp;peftes generis humani tollendes efïe ccnlènt.Hæc eft una philofo« phia Pontificum, Cardinalium, Regum, Canonicorum Sd plurimorum, qui perhiberi uolunt uiri politici,qui Icilicet ocium fiium interturbari nolunt, no« lunt dignitatem fiiam labefaeftari, oderunt doôtrinam, quæ uidetur offèdiura commodis iplbrum, deniq? alius aliam habet caufam. Horum omnium una uox eft in Regum conhlijs : Nullam mutationcm concedendam efle, retinen« dam efîè concordiam Ecclcfiæ, autoritatem ordinariæ poteftatis.

Deinde habent fiios Rhetores, qui uehementiftîmas conciones in cam ièntentiam edunt,quos nominari omnes nihil opus eft. Extant enim multorû ftripta: Sed ex omnibusillis centones nupcr confuitOmphalitis. Initió tanq? Solon aut Areopagira aliquis concionatur de legum dignitatc,uituperat ftditi ones amp;nbsp;legum contemtum commemorat, quam dulcis harmonia fit ordinis Sd tura^iaç in Repub. quam leges cfficiunt.Deinde etfi non nominat certam profef fidnem,tarnen quos præcipuè petat,fàtis oftcndit,declamitat aduerfiis nos, qui quafdam tyrannicas,amp; impias leges Pontificum excuifimus ♦ Etfi autem non opiner eum hæc gratis dicere,tamcn cum eadem dicantur â multis fiimmis eloquentibus uiris,non difputabo quid ifte captet.

Totumhoegenus concionum ipciftat ad confîrmandos potcntumani« moSjUe ulla moderata amp;pia confilia audiantur,dcinde ut inflammati iniuftam fæuitiam excrceant. Vt autem Dauid petcbat,nc ualcrcnt confilia Achitophcl, fie nos precabimur Dcum,ne herum rethorum eloquentia ueritatem amp;nbsp;glorfi am Chrifti opprimat.Et cùm feriptum fit:Ex ore infantium amp;nbsp;laiftentium per« - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecifti laudcm,fperabimus Deum non defuturum nobis cflè in refutandis illis

Scio plaufibiliter dici de legum dignitate,de pace,de tranquillitate corn« muni: Non adeo rudis fum Iitcrarum,nec adeo alienus à ciuili confuetudine ui tæ.Scntio etiam in Repub. commun! tranquillitati ea oncra condonanda eflè, quæ fine impietate tolerari poiKint. Valeant ineogenerc hæ ièntentiæ, TOKax,op £VK£7j5^o/j,/xHK.ivHr£op.Etquód Plato dixit : ut delin' patris, ita patriæ defipientis mores tolerandos efle. Reifte ifta in loco dicuntur de ciuilibus oncribus, quæ fine impietate tolerantur,ied hcc Philofophia non transferatur ad obruendam gloriam Dei. Doiftrinæ errores, amp;nbsp;Idolatria nequaquam diftimulari debent, ficut Chriftus inquit: Si quis negaucritmc,confundam eum. Primum præcc« ptum: Non habebis Deos aliénés, longe anteferendum eft omnibus rebus humanis,legibushominum , imperrjs, ordinariæ poteftati , paci,patriæ, concordiæ. His nominibus nihil eft auguftius, fed tarnen anteferendum eft nomen Dei.

A Ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAT. XI III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1075

ProphetsCjApoftoIi baud dubi'e patriam patrig tranqui'IIitatcnîjfî qui alr),amârunt maxime. Et tarnen reprehendere impios cultus 8lt;r prauas opinion nés coacfli funt. Et quidem Chriftus profîtetur iè dodirinæ genus adferre, tan* quam igncm, qui fit accenfiirus ingentes difcordias, Necefle eft enim exifterc certamina de cuitu Dei j quia Diabolus ardet horribili odio Dei, ÔC quantum poteft,uerbum Deidelete conatur,amp; aduerfus Deum homines impios incitât, ac iècum trahit florentiflîma imperia : cum his hoftibus belligeratur Chriftus,

Qiiare cùm necefle fit pqs reprehendere abolere impios cultusjnon pof funt non eflè mutationum autores: fie étant maximaruni mutationum autores Prophetæ amp;nbsp;Apoftoli. Quanquam igitur politica fapientia abhorrer ab ipfb mutationis nomine,et pq,qui certè non omnes ftolidi aut fatui funt,intelligune / quantum difficultatum ÔC periculorum adferant mutationes,tarnen Chriftia* num petflusantefert mandatum Dei, excelibanimo excipitomnes difficub tares,eas^ intelligit régi .-i ChriftojCui omnia fubieda funt, ut inquit Prophe* ta,

Hæc breuiter refpondeo, non tam Omphahj orationi, qu.'îm illorum iâ* pientum argumentis, qui in omnibus confilqs concionantur de uitandis muta tionibus,de concordia. Etfi autem homines athei hancrefponfionem dérident, ramen prjs utile eft confiderare hæcargumenta, ne illafapientiæ ipecies deter* teat animos pietate,8d profeflîone ueritatis.

Et hæc fetibo maxime admoncndæiuuentutis caufà, Impq cum alrjs ille* ccbris,opibus alqscdmmodis animos multorum capiunt, tùm uerd etiam ir rctitos tenenthis perfuafionibus, quod uitandæ fint mutationes, quôd deceat fauere ordinariæ poteftati,tueri præièntem formam reipublicæ.Hecquatenus laudanda fint, Chriftiani præmoncndifunt, ne obliuiicanturhuius præcepti : Non habebis Deos alienos.

Doleo quofdam excellentibus ingenrjs præditos confpirarecum impqs, ac faces eflè ad incitandos reges ad crudelitatem, amp;nbsp;ad flabiliendam impietatê* lllaefluirtusdignamagnispræftantibusiiiris,præcipuè adgloriam DEI conferre induftriam atcß autoritatem. HicIcopus propofitus eflè debet omni* bus,ut fuo quifq? loco,quantum poteft,conférât aliquid operæ ad conferuatio* nem cocleftis doflrrinæ. De alqs parafitaftris paruulis,qui Icribunt fycophanti* cos libellos, hoe loco non dicam, qui funt ex illo genere KoAattw/j, quales alebac Dionyfius Siculus, qui fputum tyranni excipiebant ac lingcbant, prædicantes nedlare diilciuseflè,

Redeo ad fapientes illos,quorum aliqui fimulantes reh'gionem,poflquam uident abfurdas fuperftitiones fuperiorum temporum excufari non poflè, ad* fingunt ritibus amp;nbsp;decretis molliores interpretationes,ut tcdlc ftabiliant impie* tatem,conièruatis ritibus ac uiciofis decretis, Taliseft liber editus Coloniæ, ti* tulo reformationis, Audio óó Contarenum Cardinalem in Italia dicerefolere, Lutheranos iniuriam facere Romanis proceribus, ciim adferibantillis errata pkbeiorum Icriptorum,ut Legendarum,Dormi fècurè,8ó fimilium,nunquani fie fenfiflè Romanos proceres,aut ineptias illas probaflè: Ita nunc a ie deriuant errata, Ac Icio ubiep gentium plurimos eflè,qui hoc nouo artificio laudem fiii* gularis làpientiæaucupantur, qui primiim eó infliruti funt, quód ciim plerat^ d nobis correAa ex noftrislibris mutuentur, amp;nbsp;noftris lè pennis ornent, ut fu* cum incautis faciant,tarnen nobis iniqua /i/anTfa reddunt. Non enim definunt

in nos excrcerc crudelitatem, deinde non cogitant Hane nouam (ophifticam fo^ reextremamperniciem ueræ religionis»

Si ingenrjs petulantioribus licet comminilci gloflas fuo arbitrio, quid Hl turum eft f Manifefta eft Idololatria in cultu fancftorum, in Miflis pro mortu:» is, amp;nbsp;tarnen gloftæaffînguntur ad retinendos ritus per left uiciofos, Ita pauld pdftfortaflis Aegyptiasfuperftitionesexcufabunt* Abfit ab Ecclefia hæc irn^ piaamp;perniciofaSophiftica,quæeft proteftatio contraria faefto» Cultus non inftitutus expreflb Dei uerbo,per iêfè uiciofus eft,etiamfi aftingas quameunqj uolesgîoftàm,utinuocatiofan(ftorumperièuiciofaeft,quia non eft inftituta diuinitus, deinde ÔÔ ob banc cauiam perieuicioia eft, quia hie ipfe mos,eti=s amfi diuerfum cogites, tribuit Sandis honorem Deo proprium, quod omnes audiant,

Poftèm exempla multa recitare, Hd deftno, ac pios hortor, ut iftam nefas« riam fbphifticamexecrentur. Ezechias non folum fuperftitioias opiniones de æneo ièrpente correxit,iêd ipfam ftatuam deleuit. Ita pietas eft cum impijs opw nionibus ritus iplbsabqcere, qui non funt proprie mores politici, Sicut fcri^ ptura præcipit idola deftrui,fic ipfi ritus priuatarum Miftarum,inuocatio fani» dorum, uotorum obftruatio, Monafticus ueftitus,fodalitia Monaftica,uincuf lumcochbatusjdiicriminaciborumjamp;fimiles inepti ritus â fuperftitionibus orti, tollanturSô aboleantur.

Sed quid difputo f Illi qui hac Sophiftica pingunt uiciofos ritus,non hoc uere agunt, ut tollanterrores ex Ecclefia, fed ut qualicuncß prætextu defendant fuam autoritatem,ôôarteftabiliantimpietatem. Facileenim repullulant pra:« uæ opiniones, ii ritus ipfi maneant, Necefle eft pios uigilantes elle. Nam Dia^« bolus oppugnatEuangelium, non tantiîm paL4m incitans tyrannos ad fæuitH tiam, fed etiam callidè infidias ftruens prætextu làpientiæ, offundens bellas pcrfuafibnes,de quibus cauendis toties præcipit Spiritus fandus, ut ad Timos theum inquit Paulus, uenturosfpiritusimpoftorcs,amp; ad Coloftèniès ait tras ditiones humanas Ipeciem fapicntiæ habituras elle : Non tantum manifefta de liramenta fpargentur, qualia fuerunt pleracß uetera èC recentia, ut pauld ante manifeftæ fuerunt impofturæ indulgentiarum:ièd etiam homines aftuti falia dogmata,ôô impios ritus artifîciofè pingent, ut magno cum applaufu excipis antur, amentur, ac retineantur. An non habet làpientiæ Ipeciem, impietas Sas mofateni f An non eft plaufibilis error Pelagq prophanis ingenrjs f Ita habenc hæc Ipeciem fapientiæ. Prodeft ad pacem amp;nbsp;tranquillitatem retinere ufitatos mores,decerpantur igitur horridiores opiniones,amp; affingantur interpretatie ones tucpH/jioTÉpou, ritus ipfi retineantur. Splendide hoc dici uidetur, cùm longe a^ liud aoatur,

Hæ fycophantiæ fignifîcatg funt in hiftoria de Chrifto,quem cum oculos cius uelaftent,eiçp colaphos impegiftent lidores irridentes, iuftèrunt uaticinari aquopercuftuselIèt.Sic exeufatores ifti impiorum rituum ludibrio habent Chriftum amp;nbsp;Ecclefiam. Poft^infulfum aliquod gloflema excogitârunt,pue tant le iam præftrinxiftè Chrifto oculos,deinde addunt colaphos,hoc eft,impie etatem ftabiliunt,incendunt Reges ad crudelitatem,ac triumphos agunt, quafi iam prorfus deleuerint ueritatem. Ipfi plaufum in fuo theatro auferunt,prædie cantur à malis,amanturâ regibus, quorum lèruiunt cupiditatibus, Sed oran* dus eft Deus, ut hoc genus Sycophantarum réprimât»

Nicander ait genus eiïè fèrpentum, quod appellat Hæmorrhoidas, funt H^morrhoi» autem exi'guæ beftiolæ , uni'us longi'tudine pedis , fed ueneni tanta ui's eft , ut ab illi's ifto fudor erumpat cruentus toto corpore, ut ex ore jnan# bus, aun'bus,uefïca large profluat fanguis,ut fanguineas lacrymas extillent o* culi', ut ardeat incredibili inflammatione totum corpus, Hui'us generis beftia cum in Aegypto necafïèt Nauclerum Helenæ, heroica muller pede illam con^ tn'ui't, unde amp;nbsp;poften'tas Hæmorrhoidûdicitur claudicare amifîàfpina, Por^ ró euentus oftendit banc nouam Sophifticam Interpretandarum traditionum, uenenum efïè non diHîmile Hæmorrhoidum, IndoÆ etfî funt nobi's infeftijta« men pertinacia amp;nbsp;odio pugnant, non pugnant auton'tate : Iftæ Haemorrhoid des propter doiflrinæ opinionem, propter Sophifmata, amp;nbsp;ut uocat Paulus, propter fpeciem fàpientiæ, funt in admfratione, incitant animos potentum ad opprimendamueritatem,Hocucnenoaccenfîprincipes, flammas odij conch piunt, hunt cruenti amp;: furenter crudeles,Sed Chriftus non fînet obrui lucem Euangeli),ficut feriptum eft: Quod eft ex Deo,non abolebitun Proinde Ecclcd fia,in qualucet uera doeftrina,tandemillisHæmorrhoidibusfpinasexteret. Non oppriment ueritatem fophifticæ illæ interpretationes, amp;nbsp;aftuta ÔC cruder lia confîîia impiorum,

Quôd uerô pafîîm aliqui cupidi piæ concordiæ, expeiftant Pontifîcum l^nodos, amp;nbsp;fperant has Ecclefîæ medicaturas eflè, aut uîcia correefturas, longe falluntur, Nunquam cnim Pontifices 8ó eorum coniurati ac fàtellites defihent bellum gerere aduerfus Chriftum, quod ut ita exiftimem,moueor non tantum humanis coniefturis, quæ multæ non leues funt, fèd Chrifti diiftis moueor, deindeexemplis omnium ætatû. Nam Chriftus negat blafphemos fànari, qui contra confeientiam oppugnant ueritatem, defendunt manifeftam t/J'oXw/xwia;), piorum cruore fe refperferunt.Furor blafphemias 80 parricidia haud dubiè comitatur, ficut hiftoriæ Cain, Pharaonis, Saul, populi ludaici, teftantur. Et Deus minatur cæcitatem blafphemis,ficut Pfàlmus inquit : Obfcurentur ocud li eorum, itaej augent quotidie fupplicia,obligant fibi Principes impqs fœdea ribus,Nectantumpalàmgraffantur,fed cUm ftruunt infidias uitæ piorum Principum.An exiftimandum eft hos moderata aut pia confilia admiflhros efi fefEtaliquotiesiamcxperti fumus plerofcg,qui fîmulârunt moderationem, tarnen reipfà nihil egiftè, nifi ut nos irretitos opprimèrent, ac totum doftrinæ genus delerent. Scio paucos quofdam efte faniöres in hoftium colleges, qui dcd plorant potentum pertinaciam, fed horum fententiæ exploduntur, tan^ fehod lafticæ,Hæccum ita fint, piæ mentis eft,amp;cogitantis de fua fàlute, de gloria Chrifti,quærere qug fit uera Ecclefia,ut huic fê adiungat, ut huius cœtus amp;gre gis Chrifti pars fit,ficut inquit Chriftus : Qui non eft mecum, contra me eft. Deinde feiat Ecclefiam nequa^ effe Tyrannos 8Ó perfècutores Chrifti, ÔC eos, qui fæuitiam uel adiuuant, uel comprobant. De his teneamus regulam certiffi^ mam Pauli : Si quis aliud Euangelium docuerit,anathema fit. Et cùm ait, ana« thema fit, non exiftimemus ufum eftè leui aut uulpari malediélo, Cdm nomh nat anathema, fignificat Deum ex Ecclefia eieciflè hoftes ueræ doftrinæ, eosq? fugiendos efre,tanquam diras peftes,quas Deus execratur. Pollui fè horum fo^ cietate 80 confuetudine boni feiant,amp; daturos graues pcenas amiciciæ amp;nbsp;couïs iunftionis cum illis, Pfalmus inquit de hoegenere, Induit malediiftionem ficut ueftimentum3amp; intrauit ficut aqua in interiora eius, amp;nbsp;ficut oleum in ofïà eius,

Hufus malediÆ'onis contagium nocct cxteris, qui funt coniïinêli cum i'nis,qui Sc ueritatemoppugnantjamp;^ exercent fæuitiâm in pios: Non igitur exiilimea mus parum momenti habere hoc mandatum: Si qui's ah'ud Euangelium docu^ ent, anathema ht. Non funt Epiïcopij non funt Ecclefiæ membra, fed hoftes Chn'fti, qui cum furijs agi'tentur, non de Ecclefiæ concordia S)C pace cogitant, fed de tyrannide ftabilienda, non ftudent fànare Ecclefias, fed moh'untur beha ciuih'a,uaftitatem Ecclefiarum,parricidia piorum Sacerdotum,8Cpiarum mu# herum. Proinde non expeefianda eft ab ilh's emendatio Ecclefiarum, fedpotius cogi'tandum, utfententia,animo nbsp;nbsp;uoluntate quifcÿ feab ilh's feiungat, fugiat

eorum bJ'wXo^oo'Wjnon audiat conuicia contra ueram dolt;ftn’nam, non adiuuet, nonapprobetinorumconfilia,nonconfirmeteorum potenti'am. Fugi'te Ido# fatriam,inquit Paulus. Hæc præcepta non flint leuia ducenda. Vera igitur Ec# ckßa quæratur, fci'amus in hac exaudiri preces, in hac feiamus efte Chritii bra, ad hanc fci'amus pertinere promiftiones Euangefi). No pertinent promif# fiones ad hoftes Euangeli},ficut nec ad Iudæos,nec ad Mahometiftas pertinent, utfæpèteftatur Deus, Sc Pfalmoi6. inquit Pontifex Chriftus : Non offèram eorum libationes, nec faciam eorum mentionem labijs meis. Quern hæc tam triftis comminatio non moueat, ut fugiat ccetum aduerfantem ueræ Ecclefiæ gt;nbsp;Deniep plena eft in utramq? partem fcriptura diuina talibusconcionibus, quæ iubent fugere hoftes ueræ dodlrinæ, èc ueræ Ecclefiæ, ac ampleéli ueram do# lt;firinam,amare,iuuare,ornare ueram Ecclefiam. Nec cogitemus tantum Plato# nicam ciuitatem elle Ecclefiam. Hic coetus eft uera Ecclefia, in qua lucet pura Euangelij dodirina, in qua redlê adminiftrantur Sacramenta diuinitus tradita. In tali cccta neceflè eft aliqua eflè uiua Ecclefiæ membra,quæ præftant Deo ue# ros cultus,agunt pccnitentiam,inuocant Deum uera fide,conFerunt ftudium,et operam ad Euangelrj propagationem, oftendunt fuam confelfionem, {èruiunt uocationi, denicj præftant pia officia à Deo mandata,exercentur periculis om# nis generis, in quibus exercent inuocationem, SC alia bona opera. Hanc affir# mo eflè ueram Ecclefiam, cum qua oportet pios ubiq? terrarum coniundos cf# fè, lèntentia,uoluntate ÔC confeflione, Ac taies eflè fèntio Dei beneficio noftras Ecclefias, quæ profîtentur puram Euangelij dodirinam, quæ eft fine ulla dubi# tatione confèntiens fèntentia Catholicæ Ecclefiæ Chrifti. Vtinam bonæ men# tes confiderent quantum référât non eflè in caftris hoftium Ecclefiæ, fèd eflè ci# uem ueræ Ecclefiæ Chrifti, propter quam Deus innotefeere uoluit, propter quam omnia condidit, quam fill) fui fànguinefàndlifîcauit,in qua patefecit fè admirabilibus operibus per Patres,Noc,Abraham,Tofèph,iV[ofen, Dauidem, Eliam,Elifàeum,Apoftolos, amp;nbsp;reliqua lumina Ecclefiæ, denicß quæ habebit ui# tam gloriam æternam ,fruetur commercio Dei,8d piorum Angelorû.Quan ta gloria 8d beatitudo eft, huius ccetus fbciû eflè, in hoc agmine confpici, quod ducit Chriftus,quod circumuolant pq Angeli, in quo incedunt Principes, A# dam,Noe,Abraham,Mofès,Elias,8ô reliqui uiri infignibus præditi donis. In hoc agmine iam certum tenes locum, fi non adiuuas, non comprobas hoftium Ecclefiæ impietatem crudelitatem, fèd ueram dodlrinam ampledleris, confî# ten's,amp; prjsmoribus ornas. Pfalmusinquit: Rogate pacem lerufàlem, Beati erunt qui diligent cam. O fiiauem 8d dulcem fèntentiam : Hortatur omnes, ut adiuuent omni generc officq Ecclefiam, ut dodirinæpuritatem, Sd confènfum tueantur, ut dodloribus bcnefaciant,ut precibus ôd uotis Deo communem fà# lutem

kitcm commcndcntjUtimpios dodtoreSjUt ty rannos inde arceant.Opto autcm ex animo,ut magnitudinem horlim officiorum uiri politici confiderent, qui èC debent poffiunt Ecclefi'am luuare. Intueantur pofteritatem,cui ut Rempubik cam conftitutam reb'nquere cupiunt, ita multó magis debent ueram Dei agni's tionem, incorruptam religi'onem,purum Euangelium,re(fle conftitutas Eccle;: fias tradere,ficut Paulus lubet Timotheum fidelitercuftodi'redepofitum,utins tegrum amp;nbsp;incontaminatum ad pofteros peruem'at, Hac cura prorfus nihil adsi ficiuidemus Pontifices, EpifcopoSjCanonicoSj de opibus fuis dimicant, non de dodlrina. Ergo alfi in Icholisjn gubernatione ciuitatum,fulcipiant hanc cu^ ram. Hoc iacrificium præcipuè Deus ab omnibus poftulat,ficut Petrus inquit: uocatos nos eflc, ut celebremus Dei beneficium. Hic præcipuus finis omnium confiliorum atq; adionum iapientibus propofitus efle debet,ut ornent gloria am Chrifti, Pro hoc officio ingentia præmia pollicetur in hoc uerficulo Deus : Beati crunt, qui diligent Ecclefiam : defenfionem, fucceflus, amp;nbsp;iaiutem perpe^ tuam promittit his, qui ueram Ecclefiam amant. Hacuoce pq exuicitent ani^ mosadcuramornandæEcclcfiæ,ièlt;^ non modd aduerfus Tyrannorum mi« nas confirment,fed etiam contra Sophifticam illorum muniant,qui falfó antiquitatis amp;nbsp;Ecclefiæ teftimonia ad defenfionem impiorum dogmatum citant,adquosrefu«

A Poftrophecft adfortiores, in qua alteram ex fuperioribus propofitioni« •^^busrepetit.Namciimanteautricj parti concionatus fit,nunc docet earn partem, .aqua plus prudentiæ atq? æquitatis requiritur,uidelicet dodliores.. Poftulat enim, ut fuum robur magis in tolerandis, qu.am perturbandis infir« mis déclarent. Sicut ad Corinthiosicripfit:admonens dodloSjUt habeant ra« tionem indodlorum, ciim ait : Scientia inflat, dilecftio ædifîcat.

Apparetenimtuncquoq;doiftiorcsftatim in ufu libertatis,do(flrinam fuam oftentafle, ficutfitnoftristemporibus. At Paulus contrd fieri poftulat, utdodti morcm oerant indodis,amp;fuacommoditate inuitent ad Euanseli« urn imbecilles,5ó erigant atqi confirment. Nam ciimuircs noftrasnon ad no« cendum, fed ad iuuandos alios conferre debeamus, quó quifq; dotes habet ima« iores, eó magis operam dare debebit, ut profit alijs.

Addit autem particLilam: Vnufquifi^ noftrum proximo profit ad bo« . num, ad ædificationem. Hic admonct quomodo moderari ufum libertatis, bd quæ icandala uitarc debeamus. Duplex enim fcandalum eft, quoddam uo« ximo profit. cantacceptum,nosPhariiaicum uocabimus, cum uidelicet non fratres,led Euangclqhoftesirritantur,cumaut doceturfana dodrina,ac reprehenditur impia ipforum dodriha,aut fit aliquod bonum ac necelfarium opus, ubi Hy« pocritæ putant fibi nocere exemplum, ficutoffenduntur Pharilæi in Euange« Iio, cum Chriftus in Sabbato medetur ægrotis.

Cnm autcm Paulus ait : Præftandum eflèjUt placeamus alijs ad bonum, ad ædificationem,non uult impietatem hypocntarum noftra difîîmulaho^ neconfirman\lcduclinuirisillis docflrina neceflaria tradenda eft,amp;opera â Dco mandata, facienda. Exempla funt ubïc^ obui'a in fcn'pturis. In mutationiss bus regnorum SC rerumpublicarum,nihil fcandali ac mali non ineft. Et tarnen Molen oportuit mandato Dei parère. Apoftolos oportuit Euangelium doce^s re, etiamiiid prohibèrent Pontifices, amp;nbsp;fatis appareret uniuerfæ Reipub. ma* ximam mutationem allaturum eflè.

Aduerfiis hæcicandala munit conicientias noftras lèntentia iïla : Opor* tet Deo magis obedire qu.fm hominibus. Ac in genere de dodrina ficlèntieti* dum eft, quod amp;nbsp;apud hoftes Euangeli),amp; apud hos, qui fratres perhiberi uo* lunt, doftrina neceflàriè diffimulari debeat propter Icandala. Fides enim diïe* (ftioni anteferenda eft.

AIiudicandaligenuseft, quod uocant datum, quo fratres offènduntur. Eft autem uel mala docftrina, ueî malum exemplum, quod nocet alijs, fiue quia alq imitantur,fiue quia læditur gloria Dei aut Ecclefiæ. Etenirn non Iblùm ho* ftes Euangelij, fed etiam infirmi fratres mouentur malis exemplis ad maledi* cendum Ecclefiæ, amp;nbsp;Euangelio, 8C ipfi Chrifto.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad hoc fcandali genus pertinet opus indifferens intempeftiuè facftum,

ubinocetaiqsexemplum,ficutufuslibertatisin uulgo,quod libertate effera* tur,aut apud infirmos, qui cum non iatis intelligant caufas libertatis, abfter* rentur ab Euangelio, aciudicantdo(ftrinæ genus prophanum efle, aut dubi* tante conftientia imitantur exempla libertatis.

De hoc genere proprie docet nos hoc loco Paulus t lubet fratribus mori* gerari ad bonum 8c ad ædificationem, hoc eft,iubet ut noftra commoditate in* uitcmus alios adEuangelium, amp;nbsp;infirmos erigamus omnibus officfjs,ut poft fint in Chrifti cognitione creftere ac proficere. Vbi uidentur ufu libertatis ab* fterreri ab Euangelio, tantilpcr non utamur libertate, donee ifti melius doce* antur. Ac funt fratres,non Hypocritæ, aut Epicurei, qui fanam dodlrinam op# primunt, aut occidunt pia docentes, fed qui doceri fë patiuntur.

Nam apud hoftes Euangelq interdum ad confeflionem pertinet, oftende re libertatis exemplum, quemadmodum Paulus ft fecifte fcribit ad Galatas. Et Chriftus Apoftolos excufat uiolantes traditionem Pharifticam, Matthæi IV* Nam id quo(Ç Pharifàicum ftandalum eft, cum hoftes Euangelq offènduntur exemplis libertatis, quæ funt teftimonia docftrinæ. Talibus offenfionibus non uult nos perturbari Chriftus,cum ait : Sinite eos, cæci funt,Só duces cæcorum. Quia enim Pharifæi fuas traditiones cum imprjs opinionibus requirunt, iure omitti poffiint, ut fupra dieftum eft.

Sedquoniamapudhoftesinterdumquidamfanabiles funt, placet mihi hicquocpmediocritas. Amo enim Peripateticam doclrinam, quæ laudat in omnibus externis offi'eijs, amp;nbsp;hac confuetudine uitæ mediocritatem, uidelicet, ut apud hos quocß ita moderemur ufum libertatis, ne defiderari in nobis huma nitas poffit, ne ue temerc excitemus tumultus.

Ac fàpientiflîmus uir Ifbcrates ait : cum medium ipfum attingerc fit dift ficilimumjfatius efft in earn partem delinquere, ut minus aufimus, quam opus eft,quam in alteramjin qua plus eft audaciæ. Quod utinam in hoc negocio con fidera*

confidcraretur, quod periculi plenum eft. Verba eius adfcribam fi quis forte præccptum hoc magis amabic propter tand uiri autor/tatem : nfartsop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^h.-

fMiç Koaptc^ Tuyxaviu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cPiicrKa-TO^u.a^H'raç’éxacr/p, i»it!7reii) a»fS, ng^J /xi Ts^-Xtovó.'^amp;i}, a/ gt;o(4gt;

/Â.i’^IOTH'nÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TOJi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H TOÜi^ VTrt^So'Xa.l^ ’la-XvScrip»

Quod 11 uirtus ucre eft mediocncas quædam, I'uxta proportionem Geolt; metricam, ut lentit Ariftoteles,natura nos ipla hoc docet,defe(ftum magis conlt; grueremediocritati ,quam cxuperantiam. Nam in proportione geometrica médius numerus propior eft minimo quam maximo,quod attinet ad multitu* dinem, ut 2.4.8. Qiu's enim non uidcc quaternarûam longius abeftè ab ofto« nario, quam a binario.

Addit præcepto rationem ab cxemplo Chrifti fLimtam,quæ eft fatis per* fpicua» Poftea commendat nobis diuinas ftripturas, tradit præceptum uaP deutiledeufulcripturarum,ciim iubet, ut per patientiam confolationem fcripturarum, fj^em teneamus, Magnam uim habet hoc præceptum^ fi experi# amur in tentationibus* ƒ /

Eft enim ftntentia, non alias reuelationes, non alias illumihationes quxi rendasautexpe(ftandaseftèdecœlo«Sedcûm angimur ad hoc uerbum quod audimus, aut legimus, præfcriptum in facris hbris, relpicicndum efle, SC ftn* * tiendum, quod promifliones in genere credcntibus propofitæ,uerc ad nos quo • que pertineanf« Hoc ucrbo fides ac fpes erigi debcnt^SC iciendu eft, nobis quolt; que hic promiftam eflè confolationem, ac Oeum per hocuerbû efficacem efle* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidam fanatici uociferantur nos tribucre uerbis ftripturæ uim quan^

dam magicam, amp;nbsp;ablegatis ftripturis iubent quærcre uoluntatem Dei in alq's quibufdam cogitationibus. Sed res oftendit jIios ignorare, quid fit fides» Deus enim uultinuerbofuoquæri, non extra uerbum in humanis imagination^ bus.Nectribuimusuerbisah’quam uim magicam,fed uoluntatem Dei non poftccognofti, nifiper uerbum fentimus, Itacpin omnibus affliftionibus currendum eft ad uerbum Dei, ficutSlt; Paulus ad Ephefios præcipit. Namfi«: dcscftcognitiouoluntatis Dei, cum fit fiducia mifcricordiæ ac bcncuolentiaè Dei»

Prætcrea nihil fallacius eft imaginationibus humanis extra uerbum,quod itnAgintttio ct'im è conlpedu fummotum eft, mens obruitur rationibus, quæiubenthomis quot;quot;nbsp;nes defperare. Habent ÔÔ ludæi èc Ethnici cogitationes de Deo, ôlt;S quidem prg dicant cum eflè bonum ac mifericordem. Sed in aoone confeientiæ obruuntur o

argumentis, quæ iubent eos defperare,quia non apprehendunt firmam nbsp;cer^« ,

Fanatici iaólant fpiritum fuum,amp;5 magnos motus in animis effici à fpirilt; tu fingunt fine uerbo Dei» At Paulus contr.^ aperte ait : Fides ex auditu eft,au«s ditus per uerbum Dei» Quare Spiritus Gneftus per uerbum effieax eft : Sed qui fecus fèntiunt,ociofis animis philofbpbantur, nec confidcrant, quomodo coii* feientiæ in ueris certaminibus crigendæ atep confolandæ fint»

Paulus coniungit patientiam fpem,ut fignificet quid interfit inter Phi/ pH[ofof)hic4 lofbphicam patientiam,amp; Chriftianam»Nam utdifternam plane amp;nbsp;fimplici« p4tùniw. ter» Philofophica patientia eft fine fide amp;nbsp;fpe auxilrj diuini. Er fi qua eft Philo;# phicapaticntia,tameniniudicioDeifrangitur5cfuperatur ,cum fèniit ærer*

1085 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EV ISTOL AM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■«

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' I

cMflidM namiram DctFortaflis itl altjs calamitatibus aduerfus homines aliquahtu* fatientitf, nbsp;nbsp;lum ualet.Eft enim obedientia,qua conftanter paremus recfle rationi,ne dolore

fracli,aliquidcontrahoneftatcm faciamus» At Chriftiana patientia duas res continet, Obedientiam erga Deum,amp; fidem, quæcxpedat öó fperat auxiliuni , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' diuinum »

Deutpdtien= ufu ceremoniarum,precamureiiim utrifcç dari ftudiurn pacisconcordiæ» . lt;nbsp;VocatDeumpatientiæ,quafi'dicat, Deumpaticntium, hoc eft, refpicientem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

patientes 86 confolantem, ficut fæpè aliasfcriptura dicit, Pfalmo 34» Propeeft Dominus his qui tribulato funt corde, Ô6 humiles fpiritu faluabit* Pfalmo lO» Tibiderelicftuseftpauper,orphanotuerisadiutor, Pfalmo 12. Propter rnile^« naminopum,06gemitumpauperum, nunc exurgam dicit Dominus, Plàlrno 14;, Alleuat Dominus omnes qui corruunt,86 erigit omncs elifos» Pfalmo 49, Inuoca me in die tribulationis,86 eripiam te 8^c, Has lententias nbsp;nbsp;ftmiles no#:

bis inculcemus, SC ad nos quo($ pertinere ftatuamus, amp;nbsp;talibus promiftioni* bus fidem in nobis cxcitemus, alamus, atq; confirmemus, nam hoc exerciti) ge^ nere fides alitur Ô6 corroboratur.

Hæceftconclufiototiusloci de ufu ceremoniarum,in quo adhortatur genres 86 ludæos ad concordiam, 86 allegat exemplum Chrifti quod fupra pró pofuittQiiicum fit films Dei, tarnen amantiftîmè nos miferos 86 indignosco^ plexus eft, fua morte nos rcdemit, fuo beneficio leruat. Id exemplum iubet nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

imitari, ut mutuo nos complecftamur, nec propter diffimilitudinem rituumj tranquillitatem Ecclefiæ, 86 concordiam labefieri finamus»

Et quia tunc erat inter genres ac ludæos præcipuè hæc controucrfia de rfi tibus,iteruminculcatludæis teftimonia,quæ oftendunt Euangelium etiam ad genres pertinere, quare ludæi non debeant afpernari genres, fed uelut fra^ tres 86 uere populum Dei compledi. Interim 86 genres confirmât his tcftinio^ ,, nijs,nedubitentChriftibeneficiaadfe pertinere» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Citât aiitcm inter cæteros locos 86 Icntentiam ex Efaia fumtam,quam fuo more récitât iuxta translationem feptuaginta Interpretum. Ne(^ tarnen lenten tia Græcæ Icdlionis ab Hcbraica difcrepat, ac ne uerbis quidem multum dilTo^ 1 nat, Hebræi fie legunt : Et eritillo die radix leffæ, quæ ftabit,ut fit fignum po:« pulis, Gentes earn requirent, 86 erit mors eius gloriola. Quod hic legitur: Sta* bit,ut fit fignum populis, Græci uertcruntjCrigeturjUt imperetgentibus. Ver* bum enim Ebraicum, quod hîc fignum uertimus,fignificat uexilla 86 trophæa, 86 fimilia monumenta. Intelligit enim Chriftum ducem ac uieftorem fore, fub cuius uexillo tuti erimus,cuius præfidio tegemur ac defendemur aduerlus fum* mamala,peccatum,iramDei,irilèros,86 aduerfus potentiam Diaboli. Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

QnodcnimdicitiEritmors cius gloriofa, fignificat eum non pen'turum in morte ficutall] reges, ciuhmorjunturjamittunt régna. At liicRex per morlt; tem occupabit regnum, amp;nbsp;poft mortem uerè ac gloriole regnabit» Nam etiam poft mortem erit fignum populis, Gentes ad eum concurrent, auxilium Si lutem ab co expedlabunt. Qiiare reui'uilcet poft mortem , nee erit oclofus lèd defendct, gubcrnabit, amp;nbsp;lèruabit eos, qui ad ipfum confugicrtt,

Atqï ita folent Prophetæ fubindicare Chrifti refurre(ftionem,quia teftan turfuturum,utperpetuóadorent eum homines,ut Plalmo72. Et timebunc eüm döncceritSolamp;Luna'Item,TuesSacerdos in æternum. Necefle enim erat Chriftumrefulcitari ex morte, liquidem perpetuó regnaturus erat. Nant in hac mortali uita nullus Rex perpetuó uiuit, aut regnat.

Deinde lignificatur boe quoc^ regnum Chrifti fore non mundanum,lêd ccrlefte, in quo diuinitus rçs gcretur, in quo Dei uoluntas ad nos perferrcs: tur.

Porró lententia triCtis eftèt,lï talc regnum delcriberet,in quo tantum pro poncrenturminæ de iudicio Dei aduerfus homines. Itat^ longe aliter hîc de^« icribitur regnum Chrifti. Ingens confolatio in bis uerbis fuauiftîmè proponis: tur : In eogentesfperabunt. Erit igitur regnum Chrifti non regnum exicq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

perditionis, lèd regnum fpei amp;nbsp;fakitis. Venit Chriftus non ut damnet, non ut perdatjlèdutlèruetacreftituatnos iam ante damnatos amp;nbsp;adiudicatos mor;« ti.

Nam hoc regnum nouum ideo conftitutum eft, utlîtpotentiusregno pcccati 8^ legis. Et cùm Lex antea édita lit, in qua ïra Dei aduerfus peccatum oftenfa eft, non iam ucnit Chriftus ut legem a fier at, in qua rurfus condemnec nos,lcd aduerfus illam condemnationcm affèrt promiftîonem amp;nbsp;conlblatio^ nem.Itaqjetlî terrent nos peccatanoftra, tarnen feiamus hune Chriftum pro=« politume(re,utlperemusfalutem. HocPontifice habemus Deum placatum^ Hic dux teget nos aduerfus Diabolum, aduerfus mortem, aduerfus mundi uitiam. Qiiare in omnibus afflitftionibus ad hune uerlîculum rcfpiciamus Zçln eo genresIperabunt, feiamus auxilium ôt falutem à Chrifto petendam amp;nbsp;expe^« (ftandam clïè.

Atq? illud ipfum uult particula : ftabit ut lit lignum populis, hoc eft, reg^» nabit,amp; ad ipfum uelut ad uexillum uidoris relpicicnt 8c confugient homines, amp;nbsp;hoc duce ac uièiore defendentur.

Iam illud etiam indicat quale fit futurum regnum Chrifti ,cum ait: : Ipc^ rabunt, fignificat cnim nos hîc Ipe fuftentari. Quare interim in hoc mundo af« fligimur, ÔC duriter exercemur, amp;nbsp;tarnen defendimur ac eripimur per Chri^ ftum. Sed hic exiguus uerficulus tàm multa compleèiitur, ut enumerare onii nia difficile fit, tantiim abeft, ut explicare me polïè confidam.

Illud etiam adqcicndum eft, quod delcribitur in regno Chrifti fummus cultus effè, Iperare in eum. Id egregium fidei præconium eft, quod Deus prælt;s SumwM (ul* cipuè coli uult hac fpe amp;nbsp;fiducia mifcricordiæ. Et continet magnam confolati^= onem, ciim enim hanc fpem requirat aduerfus iram, profedô odit amp;nbsp;prohibet delperationem.

1087 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ET IST 0 L AM

uocareChriftumnonregnantemuifibiliter. lubetineumfperare» Id ccrte cH: tribuere eidiuinam potentiam, quódexaudiat, quod fit eflîcax in nobis, cùm tarnen non uerfctur nobiicüm uifibili mortali confuetudincjied non poffurn euoluere omnia, quæhic Eiàiæ locus continet.

Rrg/iKw ehrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc dixi. Ut de ilia præcipua particula Leefiorem admonerem,eamcß ue^

#'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lut in illuftriore loco ponerem,quod docet nos regnum Chrifti non eflè regnu

Abiblutoboctotoïoeodeufuceremoniarum,quiauideri poterat uebcn mentius obiurgafiè, aut certè notafiè turn abutentes libertate, tûm alios moro^ fos, qui per fuperfèitionem iniquiores afperiores erant bonis libertate utena tibus: Addit excuiàtionem qua rurfus mitigat uniuerfum ccetum eius Ecclefip* Nam hæc exeufatio libertatis, meo iudicio, propric pertinet ad hune locum de de ufu ceremoniarum, in quo ctfi breuiseft oratio,tarnen fi quis obièruabit uer borum pondera, ièntiet non molliter utrofq? caftigari, uidelicet, præfefoces illos, qui ubicß fibi uolunt omnia licerc, S: iftos Timones, qui ceremonias fu« perftitioia quadam Sc ludaica diligentia obièruari poftulant, ubi ii quem offen dit, hic rurfus ciuiliter plaçât id^ ita facit.

Cûm beneuolentiam concilier inprimishonorifîca de eo, qui cum agi^ mus, opinio, primiim tribuit eis laudem amp;nbsp;boniratis, èC doeffrinæ. Deinde o^ ftenditfèofficioadducftum, non tarn utdocereteos, quàm ut admoneret do^ clos. Nam uerbum admonendi minus habet offènfionis. Ciimcß officq mentir onem fecit, obiter commémorât quàm latè fparferit Euangelium, amp;nbsp;ut fîdem probant do°‘ abeant fuæ dodrinæ, allegat amp;nbsp;miracula, quæ comprobant dodrinam, quæ iîrmam, nbsp;nbsp;mcminiffè debemus, ut feiamus nos tutô poffè affèntiri Pauli dodrinæ, ran^

Cæterùmhîc iterum alluditad locum communem deiàcrificio ,cum ait, itcri/iaum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangeliumô^c, Dixi autem fuprà làcrificium effe opus, quod

nos Deo reddimus, ut eum honore affîciamus,ac fateamur eum uerê Deum eü le,qui nos exaudiat amp;rc. Ciïm autem nouum Teftamentum requirat ueram no Koftitenoui ticiam Dei, amp;nbsp;iufticiam cordis, affértenim cum uita æterna lapientiam amp;nbsp;iu^ Tefiamtnti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætcrnam,habct hoftias, non mortuas pecudes, led res uiuas ac perpétua

as, hoc eft, corda, quæ offèrant noticiam Dei, timorem, fidem, inuocationem, prædicationem Euangeli} amp;nbsp;beneficiorum Dei, gratiarum adionem, confeflî:« onem, patientiam, amp;fimiles motus obedientes legi Dei.Et hæc fignificata funt in ceremonqs Leuiticis.

M’ 'fl ’E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc autem nouum Teftamentum, quia non continet umbras, lèd lapis«

angel/c^of- amp;nbsp;iufticiam cordis, non habet ceremonias, quæ fint facrificia ex opéré ferunt, cr operato. In lege,Leuitæ præparabant hoftias,amp;: maftabant pecudes, Sacerdo* MiMhojliM tes uerô offèrebant. ItainnouoTeftamento Miniftri Euangelrj, amp;nbsp;offèrunt préparant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoftias præparant, Cum enim docent Euangelium, amp;nbsp;prædicant

milèricordiam Dei, ciim inuocant Deum, cùm agunt gratias, uerê làcrifîcant offèrunt Deolaudem, 8^ fatentur eum uerè eflè Deum amp;nbsp;Saluatorem, ficut adHebræosfcriptumeft:Peripfumoffèramus hoftiam laudis lèmper Deo, id eft, frueftum labiorum confîtentium nomini eius.

Deinde cum docent, præparantetiam alias hoftias. Nam fiiquicredunC Euangelio fîunt etiam hoftiæ, mortificantur, hoc eft, perterrefînnt agnito pec^ cato, uiuificantnr j eriguntur fiducia mifèricordiæ Dei, èC agrtofeunt iim : Itacp oiïèrunt ci inuocationem, gratiarum aÆonem, confeffîoncm, pa^^ tientiam, amp;nbsp;fîmiles uirtutes» Hæ hoftiæfunt acceptæ Deo propter Pontf^ ficem Chriftum, quem audito Euangelio apprehendunt tanquam Mediator rem »

Hine facile intelligi poteft,quarc hac figura delcctarus fit,'(Çyfy§vTa tù sua-^e-facrificantem Euangelium. Voluit enim admonerc,quæfihtueræ hoftiæ noLii teftamenti» Et quód addit, Vt oblatio gentium fiat accepta, etfi ambigue diefium uidetur, tarnen fcntentiæ inter ft funt affines, utgentes oblatæper me, hoc eft,præparatæ tanquam hoftiæ, fiant acceptæ jauthoc modo,utgentes iam offerentes, hoc eft,credentes amp;nbsp;inuocantes Deum, fiant acceptæ* Nam amp;nbsp;ipfæ gentes præparatæ, amp;,ut ita dicam, conftcratæ, offerunt fuas hoftias. itaeß res côdem redit. Dicit enim in fiimma, ft ubic^ ipargerc Euangelium, ut gens tes agnoftant Chriftum, amp;nbsp;fiant populus Dei amp;nbsp;hoftiæ, ac inuocent ôd celc^ brent Deum.

Quód uero addit : SancEficata in Spiritu faneco, iterum docet in nouo Teftamento officia externa non elft lacrificia, nec placere Deo ex opere operas to. Sic enim oblatio gentium eft accepta, inquit, fi fit fanótificata Spiritu fans do, id eft, fi gentes onerant ipirituales motus, timorem Dei, ÔC fidudam miCe^ ricordise Dei.

Obftruemus autem hic honeftiflimas laudcs minifterfj uerbi, quód uides licetEuangeli) prædicatio,enarratio, tradatio,fiht facrifida neceflaria noui^^.^ Teftamenti. Id coniblari debet, amp;nbsp;docentes ÔÔ diftentes Euangelium inter tot moleftias, quæ utrifep perpetiendæ funt, Dodores ftiant hunC cultum Dei nes cefiarium eflc,ftiant cum propter gloriam Dei præftandume(ft,fciant cum Deo placere, etiamfi homines alrj negligenter aiidiunt Euangelium, alij con^ temnunt, alq etiam perftquuntur. Meminerint amp;nbsp;bi quidiftunt Euangelium, hoc ftudium diftendi Euangeli) cultum Dei elft, quem óó requirit approbat Deus. Videmus enim quâm ftuere hoc præcipiat Deus,Cum ait de Filio.’Hunc audite. Quare hoc officium,hunc cultum Deopræftare necelft eft.

Proinde etiamfi in alijs artibus uerfamur,tamen,ficut Agricolæ fiii labos risprimitias Deo conftcrarc in lege iubentur, ita nos partem operæ ac ftudij confecremus Deo, Et quanquam magno in contemtu atej odio funt, qui pofts quam in literis humanioribus amp;nbsp;alqs diftiplinis communibus mediocriter uer fati funt, totos ft dedunt ftudio facrarum literarum, tarnen hi quocß confolen« tur ft hac ratione, quód hoc ftudt) genus fit neceftarius cultus Dei, amp;nbsp;ad glori« am Dei pertineat, modó ut pie tradetur. Quod fi confiderabunt, facile cons temnent indicia iftorum, qui uelut contagium procul fugiunt dodrinam Chri ftianam, uel propter contemtum religionis,uel quia aliæ artes magis quæftuo* (æ funt,ac cæteros irrident omnes,qui non abftinent ó iàcris literis omnino,

Cum de fuo officio diceret,obiter cômemorauit fuas peregrirtationes, nbsp;nbsp;^eYegrmdüo»

adiecit ft Romam etiam aliquando uenturum elft,poftquam ex lerolblyma res ncs Pauli, dierit, quó nunc proficifei ft didt,ut eó pecuniamalftratpaflimcölledam

Cm (0 ‘^lt;fpEpi'f|-oJ^^^Payjo{;-j.jpt^gß-^3n-,egj.aui(]jn^^ laboratum eft ferèin toto orbe, maximeq; in oriente. Tab tempore Cbriftiani inludæa præcipue indigebant aliéna ope, quia facultatibiis fuis fpoliati erant.

Dilcernit autem Paulus ab alqs eleemofynis banc collatam ad ufus illoru, qui primidocueruntEuangelium.Nam hæcefl ueriusmcrces débita Docflo« ribus. Ideo ait : Debitorcs eorum funt. Si enim gentes fruuntur fpiritualibus bonisiflorum, debent cis uicilTîm carnaliabona fuppeditare. Admonet itacß

nos hoc loco Paulus,quid Euangeli) dodloribus debeamusjqua de re fæpc con=ä cionatur in alqs Epiflolis copiofiflimê.

nofira Ctîm autem ferrea quædam ætas nunc agatur, in qua crudelinîmc traa (n:antur hi,qui docent amp;nbsp;gubernant Ecclefîas, duxi hîc admonendos eflè Ledlo=» res, ut quid debeant gubernatoribus Ecclefiarum coniîderent. Diicant item, DmwiMdfwr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodores Eccleba;:

pxneix nts qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

contemnnnt mni contemnunt, nec pro uirili luuant. L/nriltus enim cum inquit : Uperari^^ doóiorcs uer.: um mercede dignum eflè, oftendit deberi faccrdotibus mercedem. Qiiare hoc officium cum fit debitum, magis requiritur à nobis, quàm cæteræ eleemofy:« næ,quac gratis dantur. Et alio in loco addit Chriftus magnifîcam promiflîoi« nem : Quisquis potum dederit uni ex minimis iftis calicem aqüæ frigida£r,tan^« Mattb. 10. tùm in nomine difcipuli. Amen dico uobis non perdet mercedem fuam. Si Chrifto credimus, hîc declaremus fidem noffram, amp;nbsp;hac ipe humanius S)C libe«» ralius traeffemus iaeerdotes, expédiantes Chriftum haud dubiê nobis cumula* te redditurum eflè gratiam.

Pr£milt;i coru Hocoffîci) genus meretur multa 8ô magna præmia, tùm ipiritualia, tùm incrementa,amp; defenfio*

Oint^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem, ficut Paulus docet 2. Corinth, ÿ. Etecontrà huius offîcrj prætermiflîo pu

Pœzj:econfœniturgraufflimispœnis,utin Haggæo lcriptum eft: Vbi Deus ideo corru* torum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iègetes inquit, Sf præterea alias calamitates accidiflè, quia populus ne*

gligatTemplum amp;nbsp;Sacerdoces. Hæcenim funt uerba: Quia Domus mea negligitur, amp;nbsp;uos cumulatis unufquifc^ domi iuæ. Propter hoc fuper uos pro* hibiti funt cœli, ne datent rorem, ôô terra prohibita eft,ne daretgermen, 8óc.

Qiidmîttdi:: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid autem nunc fit f Sacerdotes alibi plufquam Scythica crudelitate

gnilume tra^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. .i o

élentur hue trucidütitur., alibi pene coguntur rame petite cum mneris coniugibus, oC par* ferredMte uislibcris. Populusnonfolùm defuonihil impertit eis, ièd etiam penfiones, miniftri Euan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libcralitate maiorum Ecclefijs donatæ funt,ad alendos amp;nbsp;dodlores nbsp;nbsp;ièho

' lafticos iàcrarum literarum, fœdè diripit. Qiia in re duplex malum eft : Nam præièntesSacerdotesfamenccantur,quia nullide publico aluntur,qui difeant facras literas, paulo póft defuturi funt homines idonei ad Ecclefias do* ' cendas.Ea res interitum minatur uniuerfæ religioni Chriftianæ. Quomodo enim conièruari religio poterit, fine literarum ftudi}s,fine idoneis dodtoribusf ita facrilegi iftfnon folù m erga prælèntes iaeerdotes crudelcs funt, ièd etiâ uni* ueriàm religionem Chriftianam, quantum in ipiîs eft,delete conantur.

Sâcrilegiapu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veterum Principum leges atrociflîmas pcenas in iàcrilegia conftituunt,

non,ut imperiti iudicant,fuperftitione aliqua, quafi Deus auto placari coliuelit, fed quód intelligebant fapientiflîmi Principes ad ftudia doèlrinæ Chriftianæ conièruandajEccleiîarum facultates retinendas eflè. Id enim Rei* pübli*

publicæ in tere ft, non foliim ut præfêntibiis Sacerdodbus curetur uidlusjfèd edam ut doeftrina Chriftiana propagetur ad pofteros.Id aliter fieri non poteft, nifi de publico alantur bona ingenia,deftinata ftudqs facrarum Iiterarum ut ad pofteros rcliqui fintjqui reefte doccre poftint, Necefte eft enim hos de public co all J ficut milites, quia dum huic rei operam dant, non poftiint alias quxiian ofas artes diftere, quare ui(ftum,nifi de pubh'co,habere non poftiint. ideo PaU:# lus grauiftime dixit, comparans cum militibushuncordinem,tûm docendum, turn diftendum : Nemo militât fuis ftipendijs. Significat enim publicis ftipen* drjs alcndos efle hos, qui Ecclefiæ lèruiunt.

Sed hæc fruftra declamamus his miftrrimis temporibus, quibus iacet op prefta multiplicityrannide religio Chriftiana/Boni tarnen hóe magis admo# nendi funt, ne exemplis illis adducantur, ut ipfi quoq? parum reuerenter fentin ant de lacerdotibus. Vidimus enim quantum hæc exempla uulgó noceant» Quare hæc nobis ipfi iæpè fubqciamus, iæpè hæc inculcemus populo : Magna nos mereri præmia,fi fàcerdotes benignè traftemus.eos iuuemus,fi Chrifti do=s drinam fideliter ad pofteros propagari curemus,Et horribilespccnas Deo da« turos eftè iuftos, qui crudeles funt in fàcerdotes, qui recufànt ftudia doftrinæ Chriftianæ iuuare.

Viciflîm fui ofFictf meminerint fàcerdotes, ut reôlê doceant, ut confei^ entias ambigentes fànent, utcommoditatemorum ornent Euangelium, Non cnim uocari fàcerdotes merentur. Epicurei ifti qui non fblum non docent Eu^ angelium, fed fuauiter irrident omnes religiones, Sgt;C interim facra in quæftu habend

HOc Caput ferê totum confumitur in falutationibus, Äc prodeft hoc exems« plummeminiflè,aduerfus hypocritas quofdam,qui omnia humanitads officia Saneftis adimunt,cùm quidem hæc comitas fignificationem habeat Chri ftianæ düeCtionis, uel præcipuè deceat Doftores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

In fine admonet, ne admittant, ne ue audiant perniciofbs Do(ftores,8c Cea rentes docftrinam cum Euangelio pugnantem. Vt enim Medicus ciim remédia monftrauit, iubet etiam cauere ea, quæ uidentur nocitura. Ita Äpoftolus pbft^ quam fupra tradidit præcipuum locum doftrinæ Chriftianæ, hortatur ut fint circumfpedi, Sgt;C aduigilent, ne qui obrepant ipfis Doftores imprj.

Et ut cauere facilius poflînt, artes indicat,quibus imperitos ifti impofto:« res circumueniund Decipiunt, inquit, per ^nsoT^oyia.ç nbsp;nbsp;tuxoyiaç.

;^KsoAoyioahauddubicfignifi'cantbIandos fèrmones. Sunt autem blandic tiæ 8gt;^ in moribus docendum,amp; in ipfo généré doftrinæ. Etenim quod ad mo; res attinet,Hypocritæ iftignauiter nôrunt fimulare comitatem,facilitatem,pas Me/n. tientiamjnôruntaptcalludereadeorum aflèôlus, quibus cum agund Huius rei exempla facile eft reperire apud Monachos. Et hoc tempore Anabaptiftæ, cûm quidem multa doceant, non folùm falfà, fèd etiam abfiirda, amp;nbsp;palàm abs; horrentia à tota natura hominum,tamen animos hominum capiunt ilia prodi giôfafimulationepatientiæamp;Smodeftiæ. Habet alicubifuas blanditias etiam do(ftrina,quæ amp;nbsp;ipfà figuratèinterdûadulatur populo,ut cum uulgus interne peftiuè leuatur oneribus traditionum,Cûm homines ingeniofi foluuntur uin^ culis dogmatum cceleftium, quæ rationi uidentur abfurda,

iv,7lt;oy‘.c^ fignificant Græcis laudati'ones, fed Paulus Hebraico moreluAoy'a? uocatbcncdidiones,hoccft,bonas imprccanones,8c magm'ficas promiflios! nes. Nam hæ facih'mè infatuant animos fpe,metu,amp; alqs affecflibus occupâtes, utcùm Annæcultohbuspromittunturdiuitiæ,cum Monachi promittuntup tam æternam pro fuis ritibus, cum promittunt felicitatem in omnibus nego;« cijsprofacrificioMifîæ. Äduerfusomncshuiufmodi infidias muniri oportet animos certa amp;nbsp;firma cognitionc uerbi Dei, Sicut ait Petrus, 2. Pet» l. Bene;« facitis, attendentes Prophetico fermonftanquam lucernæ lucenti in loco cali^ä ginofo, donee illucefcat dies, amp;nbsp;oriatur Lucifer in cordibus ueftris»

Deus itaq’gubernet corda noftra propter Dominum noftrum lefum Chriftum Spiritu fanfto, ut Euangelium de coclo traditum reti« neamus, in agnitione fiducia Chrifti proficiamus.

Sc ut gloriam Euangeirj omnibus pfjs officijs ornemus, amp;nbsp;reddat Ecclefiæ coiv cordiam piam 8^ perpetu* am, Amen»

ny	Non mortui laudabunt te Domine,fed nos qui uiirimus benedicimus Do mino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;328,40,331.1* 339.4
ÎI7	Hofîanna,Benedicîus qui uenit in nomine Domini rex Ifrael nbsp;nbsp;nbsp;767,44

Ibidem	Orate, ne intretis in tentationem	338,21
^7	Eli,eli,Lama fabathani	583,24
Vltimo	Ecceego uc»bifcum fum omnibus’diebus uföB ad confummationem fe:^
	culi	591,25
Marei ii	Quicquid petieritis' fecundum uoluntatem cius,dabit uobis	4^6,31
Liicæ i	Canticum Angelorum^Gloria in excelfis Deo	19,30
Ibidem	Lumen ad reuelationem gentium dCc^	197,22,199,6
	Animam tuam penetrabit gladius	197,34
6	Nolite iudicare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;564,36
Ibidem	Mutuum date,nihil inde (jjerantes	3*3,1
	Remittite,SC remittetur uobis	25^,5
	Daomnipetenti	307,25
7	Remittuntur ei peccata multa,quoniam dilexit multam	218,29,219,4
IO	Omnia mihi tradita funt, nemo nouit quis fit Filius nifi Pater, Sgt;C quis fit
	Patcr,nifi Filius, SC cui uoluerit Filius reuelarc	132,37
'Ibidem	Hoc fac Sc uiues	Ï33,IJ
II	Quando orabitis,didte	323,14
IÓ	Fidelis in paruo,eririn m^igno fidelis	127,22
^7	Fides tua te faluum fecit	ï3lt;î,5
I?	Domus mea domus orationis eft	129,2
*3“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22	Simon,Simon,Ecce Satanas expetiuit uos, utcribrarctuostanquam tri^
	trcum. Ego autem rogaui pro te, ne defidat fides tua	784,34
23	Hodie mecum eris in Paradifo	581,17
quot;Ibidem	Pater in manus tiras commendo ipiritum meum	584,3^
- ïohaii, I,	Verbum caro fadum eft	I2,n,i4,44
	E t V erbum erat apud Deum	12,24
	Omnia per ipfum fada funt	12,36
	In ipfo uita erat	13,38
	Et uita erat lux hominum	13,44
■ -	Dedit eis poteftatem filios Dei fieri	14,32
gt;	Non ex fanguinibus, neqp ex uoluntate carnis	lt;4,35
	Illuminât omnem hominem	602,34
	Plenum gratia	608,21
	Plenum ueritate	6o8,'31
	Deum nemo uidit unquam	613,27
	Prior me eft	619,2
	Lex per Moyfen data eft, Gratia SC Veritas per Icfum Chriftum fada eft
	210,20,884,9
	De plenitudine dus omnes accepimus gratiam pro gratia 15,35 210,38» Ecce Agnus Dei,qui tollit peccata mundi 438, 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(210,40,395,24
3	CJyod natum eft ex carne caro eft	93,22
	Sicut Moles cxalfauit ferpentem SCc,	643.18
	Non poteftfibi homo fumere quicquam	648,5
	Ciui ex terra eft, terrena loquitur	650,19
4	Adorabunt Pattern in Spiritu SC ueritate	659,10
5	Pater meus ufi^p modo operâtur, SC ego operor	608,8
7	Spiritus fàndus nondü’m erat	697,16
3	Qui non funt ex Deo,non audiunt	54.35
■ Ibidem	Abraham uidit diem meum,SC Ixtatus eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55,14,729,11
	Principio quod SC loquor uobis	713,1
	Cum exaltaueriris filium hominis,cognolceas quod ego fum	717,35
*9	Peccatores Deus non exaudit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;322,47,334,44,383,1,738,40
IO	Omnes qui ante me uenerunt, fures funt	743,6
ibidem	Ego SC Pater unum fumus	749,34
	Ego SC Pater unum fumus	Si quis