APOLOGIA SI

MONIS Hessi adversvs domiz NVM ROFFENSEM, EPISGOz .

• pum Anglicans, fiwer concertatioc । cius cum Vlrico Veleno,An Pen® AièritRomXjEt quid de priz , _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;matuRojnaniPontift . 4

cisficcenfendS.

Addita eft Epiftola eniditiftim^de ecdefta fticorum Paftorum auton'ute SC« offidjs in fubditos, 6^ fuditorS infuptorcs obediêda*

In libelle fequcnti oftenditur»

Primo,$ ftultum immo irnpium fit in re Theologica homing . opinionibuSjôt non fblo dei uerbo digladiari»

ß:cundo,$ gcntilitcr S)C ambitiofe pro Petriprimatu amulti» pugnetur,c«m hinc nihil lucri accedat pietati*

s

TerciOj^ impieabufi fint poteftatciuaRomani pontifices,id ftatuendis qiiibwfdam articviJis,feditiofis magis $ pi]s,

........

QiiartOjC^ male cefierit eis tyrannis ÔC correp tS imperium.

àquot;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - ' ■

QiiintOjpro Veleno aduerfus Roffenfem refpondetur,fed obi ter amp;nbsp;paucis,c3 ex caufa hac uel perorata uel negata,nihil pie/ tatisaccreicatüudiofisjöCeaquac adducit RofFenfis,ex dubij* conieduris 5C Humana ratiocinatione colligantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

«.ùr./'-v ’ ótV

Sextö,q) non iïncmyftcrio faduin efi,utdc Apoftolorum paf/ fionibus Qi corporibus ita uarient hiltoriz,6C tanta fit incertiz tudo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

1 t Î

quot;f

” ÀD reverendvm d’ominvm IOÄN/ ncmRoffenfemEpifcopum Ängh'canum,Epi/ lt;nbsp;ftola apologetica,Simonis Heffî»

WM non (tapride,Rcucrendifïîme prxfùljift libellû ills inciderê,qui in dubiS uocare auius eftj PetrSRomacmultos egillè annos,non potui nô admirari noua hominis audaciâ,qui rem omniS calculis probatâjô^ tot feculorS confenfu fïrmatâ;

cripto refellere tentaretjadeo ut eS in anthicyrâ cenfuerim relc gâdum,utcui helleboro opus uidereuTumexlibelli ipfius tuîo^ncCcio quid iadâtix fuboleuit,ob tam magnifies Ô6 noua autorum follicitationê,quafeclariffîmis feripturarum teftimo nijsdodurSrecepitjPetrSapoftolS ne uidiffè quidê Rhomâ, ïîcdumibiaetatisîîonamegiflèpartê.Quo fadû eft,ut parum abeflèt,quin libellum abieeerim,leâ:ione tanta nugamêta dex dignaturuSjnifinoministuiaufpicioexijfle in manus noftras liminaris pagina fuiiïèt teftata.V^ia propter honorifica nomiz nis tui mentioneilledfus,anim3 ad lcgend3,euoluendûcp quic quid id eilet libelli induxi,arbitrans id quod res eft,non minuz tam elle apeculâ aut mufeam aliquä, qux tam nobilis Aquilx unguibus,tanttcß elephantis captione digna habetetur. Quid 'multis.agoç’Aperio libellum,lego praefatione illam cordatam, uifo inde utrintp Athlctam inacie ftantem armis munitû,hûc uulcanijs,ill3 no parum fîrmioribus» Vnde cogitabSdus amp;nbsp;hxz ''renti flmiliSjCoepi mecum cogitare,Num hoc dignum eilet ar/ gumentS,quodtam acrem conflidS depofceret,quod tam for tes paleftritasin harenameuocaret,0Cdcprehendi nonftmpU 'cem,nôuanampcrlouem pugnandi caufamjquâdoquidêjetB hac côtentiôe uaftilTima illa,SC latillime patens Romani po/ tificis ditio Sgt;C imperiS dependeret,quod tua habet epiftola.Dc inde ardebat animus pugnam fpedai e,iuuabat propius luda/ tores accedere,qui tam incerto marte pofteauifi funt decertaf/ ^jUtplane nequeamdrjudicare utrijuerç cçflerit uidoria» Hoi;

A h'quot;

APOLOGIA

fdo tarne,tÿaiccri no ceflcrit fncrucnta.Satins enim Wc «[flç ar/ bitror fudiciS fufpêdcrc,quâ ïniquS aliquc Agonotbewn’agc/ re,propterea qgt; in utram partem Lnclinaris,omni$ fuHragia no its ablaturus,tameftarduum,inter pugnaces cum bona gratia intercedere,Ne tame partibus meis totus dcßm, Media quada uia inter Scyllam ÔC Charibdim ingrediens in prxfentiarû fta/ tui paucioribus $ rei expofcit magnitudo,utriufcp caufam co/ plcdi,quid uidelicct per tuam defenfionem lucrati fîmus,quid item aducrfartj conatus auffcrat a Suis uere Cbriftiano» Quod dumfludeo,candideaccipiasqu9do,flquid parum blande tuS dignitatê trademus. Veritatis enim oratio cS fimplex cflc dcbe at,nô debet perfonisôflaruishominSterreri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

PrimQ oftendit ftuItG amp;nbsp;impiS efle hoim opinioibus : in re Theologica,amp; no folo dei uerbo certare.

lt;E PrimS igitur admonere te debeo,parum c re efle Thcolo gicapontificiacp hominGopinionibus câtû,non uerbidei ora/ cubs digladiari in paleflra theologica« Qua enim frigidat flnt, qua infirmx aflertiones,quz flne uerbo flatuunt, dedarat do/ minus,qut fl quid ftruxeris fuper terram human« dodrina:,bu manis cordibus excogitatâ(fundamêto in harenam humanarS confuetudinGconiedo)id totum collapfurG prsccinit,illzfo di/ uinx (apientix fluuio,qui magnam illius xdincij ruinam efl pa riturus.Rurfum quSprudensfltxdiflcator.quialtum infodiei folum,domum fuapctrx folidati, hoc eft diuinis fcripturis,cô/ mittiqidem apenqcS didt cam nulla aquarum human« amp;nbsp;phi/ lofophicx fapientixinundadoe fuccuti aut quaflari,qgt; fundats lit fupra firma petram.Quapropter,{cruator nos uere fuosag« no{citdirdpulos,qui in ipflus(uelud iurati) fermonibus perfti' cennr.Quifleripotefl,utnonaliundefalutem quxrat,ut non Chriftodiftidat, qui a Chrifli uerbo totus non pcndet,qui, Apoftolo tefte,uiitus eft ad falutem omni credcnti.Ç^i retro « Chriftofin quo funt omnes thefauri fltpiendx amp;fliendx dei recondidjobliquat fàdem indignuseflè côuindtur regno dei, Quidigiturinpugnûôfccrtaminibus^ubi anim« noflrxret.

ADVERSVS ROPFENSSM

8£Chri(hnegodumgeritur,pIumb^i\hoc cft, humanis pug»* aatur gladijs^Quid quaefo prxfidq philofophica ÔC tyrânica ar/ ma adferunt fpiritualt tnih'tix^ An non maîedi Aus eiî, qui poz nit fpem in homine,carncm habens brachium fuumî’ÂDnegat deum.quihominibusconfidiLpugnatcû Chiifto qui fiducie anchoramin Pctriautponuamp;ca quorumcuc^ autontatcm pri t^cStldct«. matSi^colIocat.Fidesnimirnquâ ueram didmusfiduciamin dei miiêricordiâ honor eft,ut fcholx uocât, Iatriz,uni deo debi tu«,utpote,a dei munifi'cécia ad nos profedus.Quid igttur cam rcligiofetamobnoxiePetritutaris primats,quafi hic totapez riclirarctur fcriprura,6lt; iuftifîcationis noftrscbafis.Quid abfur dius auc fingi aut excogitari poteft,quâ quod humanis confiz Iqs eft rcceptum,in fidei articulum nobis ucrtcreç^Nifl infanus c(Iès,8C in denfiifima caligine palpitâs,nô errares hic tam conr (picuus in clara Iuce»Clara lux cft^egnS dei non uenire c3 obz (eruatione,fiue Iocorum,fîuc pcrfonar3,fiue temporum^Quid igitur tam inaniter hic aquaconfumif,in nuUius frugis côten/ tionec’Quid chriftianâ rem promouet,fîue Rome crud afttxut fit Pctrus,fiue HierofolimisC’Nô eft regnS dei in fermone,mul to minus in loco,fed in uirtutc» Quare nihil me mouet,quicz quid uifum eft hominibus de rebus corpori adiacctibus ftatu^ ere aut fentircNon improbo conatS ueleni,Qgt; contenderit pro fcabilibus fcripturarS conieduris colligere,ApoftolS Petrum Romam no uenifte,c3 bic uerbo dd no aduedctur,quin eum permitto ftio fibi animo,Ego interim obftquar animi mei iudi do,fi»dlecredens Petrum Rome ó^egiftê,a morte obi(rc,^dl fadOjOon a hxrdim putem in tuam nó defcendere {ententiâ» léd ne îaumtae nouitatis uidear ftudiofustVe enimnet^ ftiftna ticusne^hzreticusullarationc probatur,qui noUt crederecc EpifcopS elle Ro(Fen(êm,etiâ fi id dare perfuaderi qucat,cfto infipiedz notam no eftugiat,lca,neq^ uelenus ecclefiz catholiz ciehxreticusefte poteft,quod ad CTcdendumindudnequeat, PetrS Romz mord adiu(ûcacS,d^ fi hiftoriarS fide idconuincc recur,quando faerx feriptune autoritas bine non labefadctur»

A iij

APOLOGIA •

At£^ uh’nam omniuchriftianorS animis pcrfuafuiti cfTet Vcîc* ni{tudium,profedo,noncflètprxtcxtus,nÔ elTet techna,qua tamimpiis ftatuti's hcenter premereturChriftianusgrex» Ec quid prohibée fufE agari Veleno,uel cum periculo humanx au toritatis,modo Chrifti autoritati nonihil accedataud:anjlt;Si lb-ceret hac uia Papx traditiones ad unam fcripturx rcgulamfccu ad amuHim lapides,exigere)bene haberet res Chriftiana, Im/ tnoiamlicereuideo,dumidmihidonatumcft,nô iniuriû eflè germanx SC thcoIogicxfidei,Romanis impel aße Petru ü quis neget»Nam quis Apoftolorumun^ credidit in India aut Grx/ cia agens,uiuum adhuc Petrum Romx cruci affixum C An di/ uus lacobus parum fuerit Chriftianus,qgt; cum ab Herode prix mus interimereturjuon crediderit,immo nelcierit Petri apud Romanos primatum Quid fi in eadem cum lacobo fide prx/ diti moriamur (ut multa hominum milia)mortua funt. Num condemnationisxternxerimus obnoxq,quod nobis earum re rum,quxextrafcripturam deiuerbum fiint,non fit fadafi/ Ai ftdeM qd ßcs,quam pleri«^ alij etiam fandimonia clari habucruntf Cerz funeceßtiriu ^^m eft,id tantum ueram fidem concerncre,atcp ad noftri iuftl ficationem(utneceffarium)pertinerc,quoduerbo dei ftabili^ turn afleriturjper quod unum omnia creata funt,per quod aniz ma noftra uiuit,per quod amp;nbsp;feruabimur inxternû» Alioqui,tol nobis nafeerent articuli neceffartj ad falutcm, quot erunt ien/ tentix apud fandos patres^ Quod qua impie ftatuatur,neminJ puto obfeurum efle»Quapropter ut impq non funt,qui decefz ferunt apud Indos Sc Grxeos Apoftolicam fequuti dodrinâ^ non tame crediderunt Petrum Romanû martyrem,ita nec hoz die hxrefeos cauterio inurendi funt,qui Patrum no fubferiben testraditionibus,nôcreduntdiuum Petrum Romx tot anno# Qwzfif KfM uixifle. Nam uera fides,quam in nobis requirit Chriftus,non o- chri[ltAnn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinione feu credulitate eft (quo modo ipfe tecS

fidcs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credo,id eft opinione facio,Petru Romx crucifix5)Sed ea,quafl

certx cuiuidam fidueix nome habeuSic in ChriftS credo,id eft totus fido boniwti ÔC mifericordiac ei”,^ extra illû nwf^ falutjç

ADVERamp;VS ROPFBNSEM’

fperctn.Quare m Petrum ncutiquâ credo,p'ropterea q? ei Caia/ rem mcam no feramacceptam,quamunamdebeo Chrifto,per quê unum redemptus ftim. Qui Petro fîdis,qutd aliud facis,(^ q, mort! eius Romæ pa(îî,falutê tuam deberi innuis ç” Vide,ne Qitdtn fiulte oum Petro male ftudes adhxrerc tan^ falutis tux autori,a gra/ nbsp;nbsp;Petripri

[fi excidas,impijflîmo furto auferens Chrifto,quod in hominê '^‘^iueontent transferas impudcns»Deusnôuult,ut eft apud Efaiam,gloriâ ftiam partin'alijs,lnfelixhomo,da gloria deo creatori tuo,fer/ Uatorituo.Qiiidenimeft Petrus,quid PauP,nin miniftriei’, Cuicredidiftiî'Vbihicimperi5,ubihictyrannispôtificûftauit!’ , SanASprofedominifterin,fanAi miniftri,quis negat^fedea (ânditas quid tibi adiumêti adferct,nifi ille faueat,qui iuftum reddit impium,SC de cuius plenitudine accipiunt omnes.Necç qui plantât eftaliquid,neep qui rigat,fedqui increment« dat, TantS abcft,ut autplantâti Petro autriganti Paulo fidedS fit, qui noftrz fidei neutiquâ dominantur,c3 adiutores fol um fint gaudq,quod ex Euangelij minifterio ad nos redit.Male imita/ tus eftPetrus dominifuiexemplar,fi fummum pontiftcatum, autambiuitaut animo occupauit, dicente Chrifto, Principes gentium dominantur eorum,nÔ fie fit inter uos.Peffîmâ apud Petrum initis gratiam,dum fie eum elFertis,£lt; idolum quoddâ fingitis,ut ueftro iudicio feripturae iàcrz autoritatem tranfeen/ dat^dum eins uicarqs liberS eiïc permittitis,nouos fidei artieuz los condcre,id quodunius dei eftô^ agniqui fuftulit peccata mundi,uerbo potentisefuac,non Pçtri pontificatu,purgation? pcccatorum facien s. Quanto redius ucftrx iàluti ÔC Petri gloz riac confuleretis pontifi'ces,fi Pétri prxceptum animi ueftri pc/ hetralibus infertum fecT:aremini, quo is fuos obteftatur fenio tes ô^teftes paffîonum Chrifti,nôutdominarcntur,fedutpa/ (cerent gregem Chrifti,idc^ fpontanee non turpis lucri gra/ (ia,quod nncfolufpeô:atis,negleÆ's ouibus.Gloriaris,q» fides

|jer PetrS Romarprxdicata nô defecit haô:enus,Quis hoc tecu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deft*

hon gloriäf/i itaeftutpdicasCNäuereor nelumê fi'dei,hoceft cerite aedulîtatis/enebi z fint,qua credunt id ^d

APOLOGIA

Cacodxmoncs fadunt,Iefum Chriftum efle fiKutn def cnicifixumSC ad cœlos côfcendifle, Sed quid hxc opinio (qugt; chriilianz no alicer atcp liuianz hiftotix credit} cum fide habet cômune,quod dei eft donum, ekdis ^jmiftum S)C datu C Num hinc arguis Romanora impiam pietatcflnterim nd paruus eft metus,ne no credant animas hoim efïè immortales,ubi fic obr brutefeunt affedibus SClibidinibus pecuinist Iam,§d tMud tu3 inftitutS cofirmare uis,qgt; fola Petri ledes,ad hSc ufe^ diem fub Chriftian a durant ditione,alioi)t ApoftolorS fedibus ab infi/ Kidicitia Rof delibus occupatis,quis no rideat,cum locorS ratione,Chriftia/ fenfis Argu» namectris pomeria,contra fcripaira teftantem, RegnS dei in/ mentum, nbsp;nbsp;na nos efle.Petri quidê fides no deficiet unquä. Sed quid hoc

Q£O(i Petrifi ad papatu,quid hoc ad Romanenfes,quid hoc ad Liberios,bG des no defict nifacios dC lulios,quos nouimus uitx no admodS chriftianxC et njhiladpa Namficutnonoesquiex Abrahamo nati funt,ccnfenf infe/ patif cr Roquot; men Abrahx, Ita non oes qui fidem Petri QCPauli(qui utiqi f) deliffimi fuere teftes in domo dni}cra(lis auribus audierSt,fta/ tim fidei accepernt cômunione,aux dei nobis beneficio gratis (mpendit» Vnde ficut didum eft ludxis,qui Abrahx titulo fiblt; Îgt;laudebât,ut Abrahx operibus reiponderet,fi cuperenteftefix tj Abrahx jea amp;nbsp;qui Petri ie fernen glorianf, iemente bonam À Petro iadam,nô debent uepribus 8Cinfelid lolio turbare ufx tiarecp,quod an no faditent Romani pôtifices,mare illud de/ cretaliSdocumento efTe poteft qux ex quo fonte,nifi ambido Df cretdic J «»s ÔC tyrAnnid fpiritus enatx unqncqueodefpicere, A qua tex ponh/ccS unit meritate,a qua uiolentiadiuus Petrus fiiit alieniffimus,ut qui de prodirrit. âtiudnôau(itun^przdicare,quamquod a domino dididftet* Nullos etentmfidei articulos erexit,id ^duicari) eiusfquales fc iadant) audet impauida fronte. Qui dum fuam dodrinS prxx dicant gloriam propria,no Chrifti Icfu,quxrGt. Quod,ne fiex ret in pTebe Chriftiana Apoftolus ftudiofe dehortatus e(i,tdc^ non uno Ioco,in ea enim qux ad hebrxos eft epiftola, Memox res efteprxeipimur corum qui prxfunt nobis,qui locud funt nobis Icrtnoncni dci,ut,imiccniur fidem,confyderaotes qui

ADVERSVS ROFFENSEM

fueritexitas cóaerCationis eoiS, Alibi contcftaair,ApoftoIiis, Anathema cne,qui nobis aliud annunciat neceflariü qua accc pimus.Quare Galatas fubmoneqne cuiquâ confêntirétaliani doâ:rinâadferenti,quâtraditam a Paulo tenerent,^d eiufmo/ di pcrfuafio nô eflet ex deo» Qiiod fi hic Petri Ô6 Pauli exéplar Ro/ndnipoff^ exprimerêt Romani pontificcs,quis nÔ toto pedore prxcipié/ tifices quHü tibuSjîmo docentibus obtemperaretC'Paulus diciqNon audeo a Petn cr aliquid loqui,quod per me nô efficiat Chriftus.Timens nimi/ Plt;lt;«h exêpla rumine fiixlegationis lepta tranfiliret. Papa uero le terrenum cr lt;^oflrin^ quoddam numen audit uocari a fuis palponibus,ô^ criftas toi/ litjfîC fibi plaudit,quo palpo perfuadetfibi,quiduis licere in re bus humanis,quod,fi uolct,etiam intenta x terni cruciatus pce/ na hominibus mandet faciundû.O mira uaftitas,amp;r robufta uc natio Nimbroth. Apoftolus iubeqfi quid aii aflidenti fit reue latû,ut prior taceat.Romanus pôtifex iadat fuam autoritärem toti condlio prxferendâjple Chriftus nihil facit,quod no ui/ det pattern facientê.Papa nihil facit,nifî quod luo animo etiä impiOjôiS purpuratis fiuepatribus Cardineo Galero fplendidis uifum eft ad farinas peitinere. Non uides,quâ dégénérant Ro mana ledes,a Petri exéplo amp;nbsp;do ArinaCNum pergis adhuc noz bis pro fidei articulo obtrudere Petri pi imatum, unde fumma pontifidbus licentiafitinonerandis hominû côfcienujs,quas Chriftus fibieffufo lànguineaftèruitaMolàicafcruitutc,non, ut in Romanâ denuo prolaberenf longe ardiorê ÔC duriorem tyrannidem,led utlibertatedonati,condifcerentdno feniire in timore,ô^ exultare ei cS tremorc,ut iam libero SC fpontaneo uo IuntatisafFe(ftu,feledederentChrifto,quiprius dura feruitute preffi gemebant captiuitatê filiae lyon»Si inquâ credito fibi mu Qÿ^irenunc nere nonn abuterenf pontificcs,nÔ eftet qui redis eorS ftudtjs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pap^

reclamaret. Nô eflet Velen’,qui in dubinuerterenô erubefee zj pontificû rct,AnPetr’Romxfuerit,Facilcinducercmurad credêd5,Pc dutoriMi de trum,per petrâ Chriftûfcui fubftruda innititur ecclefia) etiam rogff«r. petram fuifle,quêhonorê,deinde oîbus pontifîcibus lubentes tribuerem’.Porro quoniâ ß ulurpatûô^iadatû Petri primaeû.

APOLOGIA

clam irrcpfit in Chrifti ecclefiâimperitâdi lus SC Hbido,neGe(T5 fuirfut hoc graue iug3,Babilonfcx captiuttatis fimillimum ab

na lade OU1Û côtentf,non etiâ in animas graffàrent animid/ dximpqsfuis traditiÔibus,quas primatui Romano debemus, ^djUt manifeftureddatjPrimS fidei articulS aggrediamur,qui ex hoc ouo(qddicit) nobis eftprognatus,gcn pofterioribua fimul corruet,fi de articulorncatalogo hue detraxerimus g lenSjPefrû Romx no fedifle.Cuius quâta fit dignitas,quâtacp reuerêtia,nô pot aliunde innotefcere,quâ fi eP fœtus ollêtcnt adfolê,quêadmodûexplorarefolent auri pci5,exduda in la/ pide(utuocât )lydio h'nea,SC ut arboré ex frudib’’ dignofeim*^ Primus articulus de pafehate feriando,quo tota orientalis ecclefia ab occidental!' eft dilïèda»

lt;E Primogenitus ergo articulus,qui exdido primatus fonte deriuauitjis eft,qui tot animas pdidit,tot fedas 6C fadiones gc nerauit,tam bene colligatä ecclefiamnouo turbine diflipauit, de pafehate feriâdo loquor» Pofti^ enî multis annis obferuaP Hjfro«yw//î nbsp;nbsp;nbsp;nônulli ecclefiarû prxfedifin ^rû numero diuus Hicrony

Poilsbeats loannem 6C Policarpu refert)pafchxferias décima carpi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quarta luna mêfis primi. Acceflît pontifex quifpiâ Roman®,fi/

dei uafirator uerius dodor,q oês eos anathematc peuffit fata nx traditos,q die,que uocât,dnico pafeha nô feriaréf, Vd prix rnSlcifmaexortûeft,^ oriêtalis eccîiatotaab occidêtalibusdif tnaws ^°^lt;^^3eft.Qins hicnôcœ’û,nôterra,nôneptuni mariainclama retî’Qu'is hic uel ex faxo genitus aut caucafo,nô doleret fug c5 tritioneTofeph':'Chriftus,quasanîasfuofanguinea fatanxuin culis uindicaucrat,hic pontifex uno uerbo,eodecß nÔ admodO fobrio dân3t,SC ad inferos relegat. An ob nugas tâta erat conci tanda tragœdia“:' An in re leuicula,minimicp frud®, tâtx ciendat turbxvApoftol® aperte uetat. Nô iudicâdos fideles in parte die/ fefti aut neomenix,utpotc qux fint umbrxfuturo^^.Etpôtifex fupra deu fcfèattollês,pœnas intentâtxternas fux traditiuculai

ADVERS;VS ROFFENSEM

tofraucrbu pcepcx^cotcptoribus^Vx uobis pontifidb’^ trSCf grediiubetis pcepta dei,ut tradirioes ueftras feruetfs«Prxccptiï dnicSeftjUtdiligat proximuSjiiÓ iudicet,nó ignibus tradatur. Qiia fronte iudicatts igit (ineuerbo dei'fcifman’cos,hxrcticoSj Sjcöcp traditiocs ueftras no feruan'nt^ Chrift’ baud iudicat gcz quâjCui® hicuicanas partes agere uulds,fed fermo ei” ludi'catu rus eft malos,cur hic cSexêpIan' ueftro cx diametro pugnatis^ ubi hic chantas chriftiana qua ^xïo debetisç’ ubi pacis lludiEr, ubi mâfuetudOjUbi pietas,qux funt ueri fpSs fancli fruA’c’ Dc uobis Apoftolus grauiter expoftulat Romanis icn'bcnsïQiii» CS tu,inquit,qui nö tuum,(ed alieniï,nempe Chrifti feruu iud» caSjidcp nö g ChriftQ,fed g tua fomniaCfuo dno aut ftat aut ca/ dit. Stabit autê,fi dominus qui potens eft uelit eum iîftere» Et tantu de primo infigni frudu Romani primatus»

Secundus articulus de cômunicando in pane nö fermétatOjgrxcoijt fecit defedionêab eccFia Romana^

lt;E Succeflît poft elapfà aliQt fecula,nô diftimilis fugiori no ûaturba,qux nobis grxcorû dédit defedionê a Romanaeccle/ fia,nndeliquere poteft,ipiritu dei uacafle ièdëRomanâ,gnô diftènfioniSjled pacis eft autor,^ties tyrânidis fuac iura exerce/ re ftuduit.Sed tUm cruenti belli caufam puderet dicere,nifi Ro manorû aerex fronti,neullumquidêpudoris fignum adeftèt» Rixabat de lanacaprinajpuerib'ter magis,^ theologicp,dû fu/ tilis uerteret quxftio,cômunicandûnceftèt fermentato pane, anfecus,quxanilispugna eccFix bonâ trâquillitatê furfumac deorfum btibus ac rixis gmifcuit,ut tâta inter pugnâdû gtina/ cia anîos oês occupant,ut animoiji cöfenfui SC unitati chriftia/ nx nunciSremiferint utn'cß.Quis obfecro uel ulla in parte cbri ftian’nôdeploretmiferatiÔis affedu tad’tâfupinâ cxcitate, tamcaninârabic,tâferocêinfaniâhoîm(fi deo placet) tbeolo/ gicoraC’Quid refert utro pane cöfecret iynaxis,dum fides adfif, qux cöfecrationêcömendabiliorêreddat. An delicàtû putatis de5,qui fuâcrêaturâpanêfermentatûdedignet more boîm,g pcriônarum laruis ÔC rerû fpeciebus capiuntuilt;Quid tam cran

ß tj

APOLOGIA fumhi'cprarfertisingcniû,quoddcum humanarS reru iudido metitur.Nône Chriftus palam aftruit,carné hic prodcflè nihil, fpiritû autécQè qui uiuificatlt;Porro ut ueftram ftulticiâ ipfî qfi «n fpeculo contempleminijueftro uos gladio iugulabo,idcp in jjpria harena.Veftra oîm cantatiflîma eft fententia,panc qlii qualis fit,iam confecratum non fubfiftere,fed nefcio quo euaz ncfcere,reIiÆs in facraméto fob's,ut aiunt,accidentibus,Qiiid refert igitur utro côfecretur paneCAn non dei bonitas in omni bus clucet creaturis Z An ipfe fidor fuum aucrfatur figmeiltSC Quid ^hibct ergo ut nô fiat côlêcratio pane ferméto cÔfperfo, maxime cû nô fit in confeiTb cuius formas pané delegitipfe fa/ craméti inftitutor Z Nô nego interim decétius uideri,utpafcha dominijdominica die feriemur,ut item azimis confecret,quin amp;nbsp;illud addo,non uacare magnierroris culpa, quifquis hic ec/ clefix ftatum turbans,ÔC receptu diuulum abîjcicns,nouitatis fefe jîderct cupidS,cû nihil référât tarnen utros hic federis,Ro manos an Grxcos,fi metus debt fcandali,ô6 difïîdiorum faces^ belli(^ ièminaria.Par eft omnino argumenta quod hic tradat de azimis àC pafchate cekbrâdo,quod eft apud AuguftinS in AuguHinus epiftola ad Cafulanâ,qui ut fux difputatiôis nodû abfoluit,ita dediuerfïs ec nbsp;nbsp;haec noftrx cÔtentionis ratio uenit foluenda, Tr adâs enim,

clefidrutn ob nbsp;nbsp;Ifceat fabbato ieiunarc,in hxc uerba refpondet:Interminabi

feru4tioibui, iis^i'nquit,eft ifta côtentio,gencrans lites non finiens quxftio/ nes.Sit ergo una fides uniuerixfquæubitç dilatât) ecclefix, tan quâ intus in mébris,etiâ fi ipfe fîdei unitas,qbufdâ diuerfis ob feruationib’’ célébra t’,quibs’ nullo modo,^din fide uerû cft,im pedit.Oîs enî pulchritudo filix regis intrinièc**, hxc ille. Qua/ re indigne egere pontifices Romani,q» ob rem tam leuiculâ (qux fuo cuilibet fenfui relin quéda prius erat libera quâ turbâ/ da eccFia)decreucr3t icifmatis hos pbere fométa,amp; hacrefi nota dos, qui meliore fortaffîs perfuafi ratione,in ipforumfententiâ noluerunt defcendere.

Articulas tercius,dc laicis fub una tm Ipecie cômunicâdis, , ßotiemorS fcifma SC mFioru bellorû tumult^ effedt.

ADVERSVS ROFFENSBM

lt;E Poftrcmo,Magno chriftianorn cofenfu pro reccpta con fuetudinc paflïm obferuatS cft,ut nulli fiue laici,fiuc facerdotes ab utriufcp fpecici cômunicationearccrent,tdcç exChrifti pn'z inainftitutione,PauHmandato,ctmultorü EpifcoporS fufïra-« gto.Venir cccc Romanus pontifex,ne no ma(ffaret,ne no ho/ item Chrifti agcret,ne non uerbS dni labefaâ:aret,alterius fpe/ ciei ufum adimit chriftianis laicis,hxreticos effè clamitâs,gcQ/ cç fèfè pro dno ceu murS quendâ opponcrêt,caufatus periculi rationêin fuicipiendo fanguine,quâ necp Chri{tus,necç apo« ftoli,necp multi ecclefiz proceres animaduerterepotuerûtjfor/ taffîs Romanêfibus prudentia inferiores. Quid hic aliud cogi/ tare poflumus,quâ pôtificatS RomanS afuperbix parente fcdSjin deftruAioné fidei folum potetê enè,non in extrudio nemî’Quid enim peperit hic Romanorû côtumacia ac procax anim’î'fummos belli tumultus,cœdcs,execrationes, nouas hx refeSjdenicp difTidiS illud longe maximû Bohemorû cû Roma nenfîbuSjtamexprofeflbuidenturfatanicihoîes pacem rcfu/ gerCjUt antiquius ducant,cœlu terrx pmiiccre,quâ pietatis fpc cimcn edere,contra exemplu Pauli,qui ad aliorû fefedemittés mediocritatêjfadus eft oîbus omnia,ut oes Chrifto lucrifacc/ ret,Chrift3uitxchriftianxexemplar, Praetereo,qui idcauit,nc un^ data,fed accepta fcandali anfaotfenderentur alijdam péri culum eft,ne,fi plures nobis ftatuantur fidei articuli ad falute neceflartjjprxtextupetrinx fedis,multo pracfentiora exoriant fcifmata.id quo d in limine efle confpicor,nifi prudéti confilio fiCfpiritusfandibrachioeatur obuiam,fuppullulantibus clam odijsgermanorum in latinum pontificê,quorû ingénia libera, duci uolQt,nô cogi, Faxit deus optimus, maxim’,ut utrifcg ce/ dat non male,qj tam p ugnacibus animis rem chriftianam obni tuntur,uel uindicare uel in libertatê aflererc.Nô ijs armis pug/ nandum docuit Chriftus,fed thorace iuftitix,falutis galea, feu/ to fidei,ô^ gladio fpiritus,quod eft uerbû dci,qux quidem non camaliafunt,fed fpiritualia potendadeo,ad demolienda prin/ cipû huius feculi confiiia,df exdnguenda ignea maligni hoftis

B ii)

apologia

ftIa,qiTae fn nos flic cminus Qi comfnus iaculan*coteclitt DiCcaA «el tandê horû armorû ufum pôtifices ne ampli® milites agât, n^s^luxus^u nbsp;nbsp;Alexâdroslorbis domitores. Sic futurû eft,ut ceflent illx in-

xdtur, * dulgcntiarScauponationeSjô^ dtplomatiim uberrima meflîs« Sic parcius adhibebuntur excômunicarioncs,minx ,fulgura,uC louiSjtrifulca.Nam eo uefanix prolapfa eft Romana audacia, utimpiumiuftificentpropanisbuccella,ôd rurfiim morri tra/ dant^non numerantê faris,utitem cœlum aperiantqs qui men dacio fiG,phariCaicam ampled untur iuftitiam» Contra t)s occlu dant cœli fores, qui nô admo dum fuerunt xqui humanis tradt ciunculis,ut quibus fides per diledionê opcrans faris fit ad fa/ lutem.Vtinamabfcindantur, qui Chrifti populum fine ucrbi dei praefidio conturbant.Bene diuina prouidentia nos pramo/ nuit cauendos fcribas,qui in ffolis albis inccdercnt,ambitiofi® fori gratiam uenantes.Propterea q? fub hac fplendidorS homi num colluuie,lateret diues ille,qui luxu iefc cotidie in modico perdidit,apud fe difputanSjUbi ubcrrimam fegetem reconditu/ nis fit.Quod ecclefiarum horrea inexplebilis auaricia,Ô^ cupi/ Sylueftridea ditatis baratrum Romanenfium antiftitumdiflîpauitî’Vifus-cretum, crat Syluefter quidam cupidi amp;nbsp;inflati animi xftibus tempera/ men adhibuifle,cum uoluitfut eft in decretis Papifticis)ne uel holoferic i,uel ullo colore tindi panni in fâcris ufus eftèt,quid hoc ftatutv. 1 intercidere obliteraricg coegit ç* num pietas,num chriftianacharitasÇ’Haud quaquam,fed faftuSjôC auaricia ec/ clefiafticorum,quos fuppudet,non purpuratos cftè,non ueftiS luxuriadeflucre.Pompam enim QC externarum rerum laruam magis ipedant iftac purpuratac fimex in facris,($ pietatem,quâ charitatts ardôrcm.Quid in mentem uenit papiftis,qgt; non ctix hocSylueftri decretum proeorumingenio nobisarticuliadfa lutem neceflàrrj loco haben' uoIuerintî’Scd rcclamabat intus fpIendoriSjiC magnifîci cultus affedus, qui in fpongeam redi/ re coegitbancicriptionc,quod genus multa aliafunt quxan/ tiquauit pietatis negligentia.Teftamctum hominis fi fit teila/ Èoris morte comprobatum nemo reqcit,3utaliquid addit,Ô£^tc/

ADVERSVS ROFFBNSEM

ffamcntum dci, homo pontifex audetfubruerc/adiec^lis nouis fideiarticuhs.Chri ftus teftaturexfeipfoloquutSnihil,fedmâz datum ipfï datum a patre,a quo SC mifliis eflet. Quid pontifex cum fua fynagoga,hicfeie exaltatfupraChriftum,additamen/ AntichrifH turn addens uerbis dei,qd totam corrumpittonfperfionê. Nifi ut Apoftoli dl Ao locus fiat in Papa» Œ ille fit homo fik*’ pccz J)“''

• nbsp;nbsp;nbsp;• £r c r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-j jj- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- j öczifwr»

catijquicrreratiefupraomneld quoddicitur autcolitur deus» Hincfitperfpicuüjfalillud Euangelicum infipidü reddi,dum profale fapientixamp;f uerbi dei panibus,adminiftratur nobis fex liumanx doArinXjet palea philofophicx argutix. Euaneicunt (ut fa!) pontificeSjCum uanitatibus ÖC feculi negcctjs altius fefe immcrgunt»Tum mundi lux qua ecclefix prxfules figurantur, in tenebras ucrtitur,cum capti perfonis Óólaruis rerumjucum nobis faciunt,tan^ fatanes in angelos lucis transformati» Imz minere autem uidetur extremus dies domini,q) fol obfcurctur, dum in faciem Chrifti ucri folis,nequit Papa oculorum aciem intendere,quod et ex confequenti luna pontificiorum dogma turn amittat fplendorë fuum,non illuceicente fole diuinxfapiz cntix,quâinPapahodierequir im’,qj quæftellxreligioibrum hominum,quorum opera ut fpecimina quedâ pietatis deberct lucere hominibus^nöc de cœlo'decidât,hoc eft,cceleftis numiz nis afflatuuacent.Lumen impiorû,eftfalfafcientia,qux extol lit fe aduerfus feien tiâ dei,quare cadit ab altitudine fua» Con trapior51umêmanetinextinguibile,^d auerbodei perpetuo manenteilluftraf.Pontificis igif lumc,ut im'^iorS extinguit, quoties ^d ftatuit,uerbi diui ni luce nô ilîuceicit.Hxc oîa dixf, neftatim utdiuinSfufpicerct,ucnerarcturcp,quicquid ftatuto rum a fummatibus ecclefix uiris ^ficifeeret. Quib®* nolo tamê omneius côfulendiimperandiueadcmptû,cumcôftct apoftoz los nônulla pi xcepiflcjet pro tempor« ratiôe eadem rurfus abz rogalîè.StatuerStcfhde fufFocatofilt;fanguine,qmox glifeenz te fidei ardore negleda funt.In quo folum uoluerunt Apoftoli (utinplerifi^ali)s)Iudxorumin Chrifto infantix fuccurrerc,

€x charitatis pcepto,quod om/a ea expofdt in tempore.

APOLOGIA

qiiTcGc^ citra pictatis îac^uram fieri poflîint,iuxta rtludjOmnfa ueftrain charitate fiant.Cuius uirtutc indudus eft Apoftolus ad circunddenda TimotheS,ad fuftipicndS uotum,ad tonde dum capilliciSin Cenchreis,c3 alias prxdtcaretcoftanterlcgis ceremonias obftare Euangelio, In fumma,/^oftolica auto ritas nihilunquâdecreuitadfalutênoftrâneccflari5,quod no ipfum diuinis fcripturis cofirmarir, Ada fiquidê Apoftolica tc ftantutjin admittendis gcntibus ad Euangeltj confortiillacoz bum Apoftolu uerbis æphetarû fuiflc ufum, Chriftianifmi for ma no nifi e canonica (criptura eft petenda»

Epilogus prxmiflbrum.

Caetera,ut poft longam uelificationê oblique adam,tan/ dem inftitutu primo curium repetam.Puto ftudiofis omnibus ex noftra hac Apologetica Epiftola fan's innoteftcre, Qua am biciofis confilqs de Petri primatuufe^ ad pugnas ÔC uerbera pugnetur,c3hincnihillucriaccedatpietati» Deinde,^ impie abufî fint fua poteftate Romani pontificcs,aperta per Petri pri matû feneftra,in ftatuendis nouis quibufdâ articulis magis fez ditiofis quâpijs, PoftremoL^ malecefteritillis fua tyrants ÔC correptS imperiâ,^œ nihil fas fit illis in re fidci decernere.

Aduerfus Koffenfis libellum pro Vclcno paucis refpondetur.

lt;r Reliquu eft igitur,utnÔnulla obiter côuellam,quib® Vez leno fatisfadu uideri uelis,quod quide no ex inftituto film faz durus,quando^idê cares iuftum mereretur libellum,fed ex oblata magis qua captata occafionc,qua: dum offertur nû$ eft negligcda. Prim0,uereris ne prope diem exurgat aliquis,qui ChriftS neget cruci fuffix3,fi hacc tanta impudêtia Veleno perz mittatj^d^ inanitcr,qua muliebriter,îmo ftultc metuaSjUC Impiu efibus mo no uidecQux enim maior focordiaefle poteft,^ quod cla perfud riffimis fcripturarS teftimonqs conteftat3 eft,xquare humants ftoibusgfuafionibusCNô eftcuidens icriptura,que Petri aftcucret paz ^turlscÊon^ perfuafum eft omnibus ^phctar3 oraculis fi'dem faciz ^^^‘^“5,nonanilenieflefabulam dominupcr natam Chriftâ

ADVERSVS ROFFENSEM

Crucis fupplido morte gpefrum,q«a nos captiuos fibi' aflcruifi deleto quod aduerfum nos crat chyrographo»Sic attcftante Pc tro apoftolOjNon arte copofitas fabulas fecuti notam uübis fc ci'mus domini noftri lefu Chrifti uirtutê Sgt;C aduentum^fed qui oculis noftris afpeximus illius maieftatem. Acceperat enima deo patre honore gloriam,uoce ad ilium delapfa huiufcemo di a magnifica gloria,Hic eft ille filius’meus diledus,in mihi CMlacitücft.Ethancuocem audiuimus ecœlo delatam,cuni effemus una cum illo in monte fanâ:o. Et habemus fîrmiorem ^pheticu fermonê,cui dum attendifis,ceu lucernx apparêti in obfcuro loco,rede facitis. Audis ne hic ^jpheticum fermonem firmiorem habêdum ijs rebus,qux a Petro prius uifæ auditxc^ c(ïènuPropterea qgt; prophetia olim no hominis uolQtate allata fitjfed qj fpSfancffo impulfi,loquuti fint fandli dei holes. Quid mirum igit ,fi hominn fententias ÔC fuffragia nó recipiant ,qux Petri ftatuunt pontificatS neutiquâ ^pheticum,

RofFenfi refpondet ad primx gfuafionis dilutionc,

Ml lam,q, in primx perfuafionis dilutioe uariari doccs inter dodores de tempore necis Chrifti,quid hoc ad falutcm uel fiz dem pertinetC’De morte Chrifti nemo hxret,quid refert ^die earn paftus fit^De morte martyrioc^ Petri nuf^ eft controuerz fum,quid refert,ubilocorum, RomxanHierofolymis morte oppetieritCCuriofas id genus quxftiones prodcntes Apoftol* taxat,timens,qgt; exhauferit pcrperam labores,fi adhuc obferua renturfilt;diesfilt;anni.NihiIagis,Nifi(quodnôfacics\redêd3 docuerisneccnario,PetrûRomx cruci adiudicatS amp;nbsp;paftiim, Seruire domino ô^habitare cum illo(quod diuus Hieronym’ ait) no eft loci,fcd meriti,Nô enim propter locum gentem,fcd propter gentem locum elegit dominus,Si fermo hominS xqua retur domino,ftmilis eftct deo in filfjs,at hoc no patitur fcriptu-ra*Eft eni deus uerax,ois autê homo mcndax, Et no parua inz iuriafltdiuino nomini,cûuerbû deiindubiû uocat. Nullaue/ ro,fideuerbishomin3etiâfan(ftiflimorû pôtificû ambigatur* Deus fiquidë eft q glorificat in uerbo fuo,ia concilio fandoru

APOLOGIA

magnus 8(rtcn-ibilis,auus uerbQ permanet inxtcfnS, diitn oî» caro foeaiJ eft ,SC otntiis gloria eius iit flos fœni.Exiccato foeno decidit floSiCum diuo Aiiguftino no me pudet ignorarc,qux dns deus grauatus eft nobis reuelarc» QuêadmodS igit uanus eft laborjOmnêfquod dicitur)petram mouere,utcôperiatur annos uixerit Arphaxat,amp; quando hie genuerit Caynan,rur/ fum quando impIebitur^Danielis prophetia,cum fatis fitcrede re,aut impletam aut implendam Jta fupcruacaneS eft diiputaz re ubi mortuus fit Petrus,

Adfecûdx perfuafionis'ApoIogiam reipondet Roffenfi uerbis Hieronymifuâ SCaliorSho minum autoritärem eleuantis,

lt;E Secundac periuafionis Apologiam munirccontendis Hit ronymi teftimonio,cuius hie incoftantiam in ius uocas,q, no uno loco fateatur Petrum Romx fedifle annis quinep fijpra ui/ ginti,qui SC alibi ultimo Neronis anno paflum afleueret, Vnz de quid aliud col ligere licet,incerta efle hominum uerba,8d huncmendacialoqui,quic5cp ex proprijs loquitur. Ceiîcs igit uel Hieronymi,uel aliorumpatrum dicfta,ceudelphica quxda oraculaenarrare,0^gratiam inibis apud Hicronymum,fi eius didis non nimiS fides in rebus fidci,qui 8C enarrans illud pfaïz iniftx,(Dominus narrabit inferipturis populorum Qi princiz pum eorum qui fuerunt in ea) QC fuam Qi aliorum eleuat autoz ritatem,Vidcte,inquiens,quid dicat.Qui fuerunt in ea,nÔqul funt,utexccptis Apoftolis quodcQcg aliud poft dicetur,abfcin datur,nô habet autoritatem.Quamuis ergo iandus fit aliquis, quamuis difertus,non habet autoritärem, quia dominus nar/ rat in iciïpturis populorum,óó principum horum,qui fiicnint in ea.Hxcilfe. Vides qua parum fibi deferriuelit Hieronymus in materia fideiÆius confilium fedatus nôpotuiiîes cum ho/ note fufteptâ in hac comoediaperibnam defendcrc,Quicquid cnim de Petri aiïèritur primatu,humanistmrationibusamp;:pa/ trum teftimonijs aftruit.Quare cS nullus apoftoloriï tradat Pc trum Romx aut egiftè aut mortua,obftxingi no poftum ad

'ADVèRSVS ROPFBNSBM

Äcndiim «nis primatû fub falurfs mca;pcriculo,id quod ex(êfl/ tcntia Hieronymiconuindf.Porro qgt; Hieronym^ in ea fit fera te nt I a, ut credat Petrum quîncp QC uiginti annis Romx fedifïc, Egefippus fortaffe fidem fedt^quod quidê fadle potuit,cô hic nulla fcripturaperiditaretjidtçhac ex gratia crediditpropcnflr us,qgt; hoc noîc plus fe fperaret promoturû in fuo themate gfua dendo,Quifihincfeneftrâ apertutn iri prxuidilïèt, qua nihiî nô poft aufuri eflènt ponrißces in gregem chriftianû, icrmonc fuumdiligentiusmoderatus fuiftèt» Nihilenim minus uoluiC uirillCjCp ex opinione nobis ârticulumfidei ftatuû Atpropius Chrifto côfulerêt ccclcfiz magnates,fi (quod Auguftini xtate Kegioqutlit facftûlegimus)quâlibetregionêinfuo permitterent fcnfuabz bettnjinfutf undare,ut cQ Paulo dicam,in qs maxime rebus,qux Euangeli/ A* rcun^nen cz docftrinz non aduerfarent, Quod fi fieret,nô coorirent toc uerborû pugnx inter theologicz rei ^felTores, ob fumi fubin/ de umbram corrixantcs,n5 nue capitis accerferent,qui de Pez triprimatuaudeantprobabiliterdubitarc,non deniep tanaim clîèt negoctj in moderanda republica Chriftiana,dum idre/ gum 66 principumintereftètcauere,in quemufum gladium geftant,ne turbaretur inde ftatus rei pubhcz,ne pacis ftudium intercideretinquietorû hominum opera,qui offendiculû ponc rent fratribus»CzterS,qgt; hic non perinde facile Hieronym” ab inc5ftantiz,îmo repugnantiz nota eximatur,non eft neep noz uum,nelt;ç admirandS,ut qui nullû hic fufpicatus periculum,id quod SC alibi fecit,nihil penfi habuit,quid hxc eu qs quz ante multos fortafle annos fcnpfiftet,côuenirent.Nec hominis elle puto,tam muka (cribentis,ut fibi perpetuo conftet fui manen« (îmilis,nifi diuini numinis peculiari donetur benefi'cio* Qua propter,quicquid ex Hieronymo citas,non poteft earn facerc îîdem ut neceffario adfalute crededus Romanus fit Pétri ponz tifîcatus fufpetftz câ fitfidei in citandis hiftorqs toties uidelicct Iapius»Nam utpautadicam,Pugnantia feribit Hieronymus, cû nuncdicat,Adam5in Caluariz monte fepultîj,a cuius calua ria QC nomen monti inditum adiungiuNunc in hebron tumuz

C q

APOLOGIA

latum fentiat, qiix eft Can'atharbx,huius locus eft in cpiti/ phio ad Euftochmtnjllius in epiftola ad Marcellam^ ut comiz gretBethIcem.Modo itê in epiftola quxad Euagriu eft, aftniz it lob de ftirpe Efau oriundûjln genefim uero diuerfum fentit» De Nacho 1' Abrahami fratie defeendere, Qiiid miru ft uir’tanz tus hie errauiqqui ex pietate multo infignius lapfus eft,mcda/ cium Paulo obfiftenti Petro,tribuens» Et facile Hieronymi c3 Egefippi fententix fubftriberet omnes. Nifi uideremus ex bac recepta opinione,natam defolationéillam,qux ftat in loco ian do. Cuius imagine etiâ tu in cake libri tui oculis omniu fubiez ciftiuifendum,hisuerbis. Nufquâ alibi uita Chriftianorum, , Chrifto magis aduerfat,^ Ilt;omx,atcp id quidê inter ipfos ecz

^7 clefixproceres,quorSconuerfatio,pluf$ ex diametro,cu Chri r R m ft*^*^^P‘^’g’^3*^‘Ch*^*ftusenimpaupertatis amatorerat,illipauz rum ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^ftatem ufcp adeo fugiunt,ut nulli rei ftudeant magis, $ diuiz

tqs accumulandis.Chriftus huius mundi gloriam’auerfabatur, Illi pro captanda gloria,nihil non patiGtur,et agunt, Chriftus deniqj feipfum crebris ieiunqs amp;nbsp;orationibus affiduis ueheme ter afflixiqllli necieiunâtnecorâqfed luxui libidinibufeç tod funt dediti.Sed SC qdem,cundis qui fyncere chriftianecg uiuöt maximofuntoffendiculo,quippe^rü mores aChrifti dodriz na tam aliéna funt,ut per eos Chrifti n omen in toto orbe blaft phemet.Hxcde moribus RomanorS adduda,ueraeiïe confir mas mi dne Roffènfi's.Qiiod fi omnïo in ea obnixe manes fen. tentia,ut bic certam fidem habeas diuo Hicronymo. Qirid no Antichrilium credis uaticinanti. Antichriftu in Romana urbe regnatuz Rowf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;undecima quxz

t«r«,prætfjx ftione ad Algafiam.Qin'dnócredisitem eidem in comêtarip it Uterony. fuis iup Zacbariâ undecimo capite ftribenti, 1115 eundê Antiz chriftnfuturs ftultSilium paftorê,quiderebda no eftuifitatuz rus,nec difperfa quxfiturus,ut refpondeant fcriptura: fibi, Non eniin alibi tefte fcriptura uifuri fumus abhominattonê defolaz tionis,nifi in loco fando,que Apoftolus templndei appellat, inquofeflurus filius ille fceleratus,fub mundS occidentêfefe

ADVERSVS ROFFENSBM

6ftentabi‘tfùbltmandS,utin'deaturfupranumen den

Reli’qux Roffcnfîs refpofiones quare ptermittant,

Cl Sequenribus tin's refponfionibusrefpondere no eft anf/ mus,qgt; ex hactuacaufa,uel perorata, uel negata, nihil pietatis ftudiofisbonxfrugis accrefcat. Deinde qgt; quxftiones magis præbent,quâ5cdificationêdei qua: eft per fidê»Qiiare obfequcz dum eft potius Paulo,Timotheo (cribenti,ut recifi's fupuaca/ neis difput3tionibus,adfidei Qi. copendiS longam uerbofitate contrahamus,ne no putatis perplexarû 5)C inuriliS quarftionu (pinetis,male fecemus fermonê dei,cum ea folQ fint ^ponêda, quîE ad Euangeltj pietatis negociû pertinent,nam nô fine fuo magno malo didicit Chriftianifmus,^ glifcant femel recepta Humana dogmata,uirus mittentia in Euangelica: doArina: pu/ HttWrf«/ trd* ram lucem.Siquidc non aliter ferpit^ cancer in animas hoîm corrti Humana traditio,fidei occupas rationc,donee exitium adferat, l'd quod in Romano pontificatuhumanis legibusSCpopulicô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

fenfu admifto fecimus palam,utpote a quo fie labefadatum eft uerbi diuini iusamp; autoritas,ut ad homines,ea qua; uerbodez bebantur3fintdelata,quâdo quidc xterna pœna ôô hxrefeos no taqs intentatur,quicitradele(ftn quibufuis Romanorû pontiff cum traditiôibus,nô fubdant album calculu. Quod Petrus Ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

mæfitcruci affixus,quid ad meî'quando per eum nô fum libera Nißiuachrn tus,fedperlefum ChriftûHierofolymtscrucifixâ,p cuius uerz bum doeftrinam falus eft,in cuius mortem baptifati fumus, çy^cifixus»

Qiix deinde fn altjs Rcfponfi'onibus adducis,cx dubtjs con ie(fturis,SCratiocinatiôe Humana colligunt,in quibus fubinde caufaris incertum Pauli animS in memorâdis collegis fuis^Et hacc quid ad feopum c5tingât,nefcio.Statuifti enim nobis hoc ceu articula quendâ fidei pfuaderCjPetrû Romx uixiftè,id ^d coller nô nifi ^jbationib® erat faciunda,quandoquidé,quxcôcp citra fcripturâcanonicâfcribant,mentib’noftrisfidem non extorz quent quxdei uerbo ultro offerri debet, Mirarfs alicubi quo Velenifagacitas huncerrorcinPaulinis literis deprehenderc potuit,qua: ueterum dodorû nemo, quorû Iplêdidifiima tamê

C iij

APOLOGIA

IngcfuaPaiïIutn äT diïirnafiC nodurna nlaflU uêrfaraftt pofuit animaduertere.Miïari licebit eadem ratione Apoftolorum im modicam ingentj ftupiditatcm,quib** lemel atcp tcerum uerbS domtnïde paffïonc ÔCrefurrediionc pracdidu etiS. num a Chriz fto paflb occultum permanftt.Sic neccfîc eft ut impleant fcrip turx,pphetar3,quxpfeudoprophetas infineftcult uenturos prxcinuere,qui in noie fuo fefe uicahos Chrifti menriarentur, dicenteSjEcce hic eft Chriftus,Quod nos damus fandum cfh Afferte nobis hoftiâ ÔC ui(ftimas»Vos uideritis an no hex blaP phemixcomplete fint in papatu. Non nouum crit, fi nunc ArthcJjri/îttml ^hrifto Antichriftus comperiat fuccederc,adeo utopus fitnûc Chrifio fucce Helix (piritu,qui conterat cetuices hominu fenfti carnis ftix in dcre non eße flatorum,quo couertant corda patrum in filios,6C filiorum rur/ itoiium, fum in parentes.Cum in (ynagoga ludxorû ipfius dei prxeoz nio comendarajAaronis undo facerdotio fucceflerit perfidus ftrimpius pontifex Caiphas,quod quide non alio confilio per/ miflum uideri potelL ut maiore gloria Chriftus uerus anima rum noftrarum Epiicopus,8C totius ecclefix,nô mentitus pa« ftor^uam illuftrarct,abfterfurus macula ÔC rugam, quibus ab fmpijs prxfidibus carnalibus ftudtjs fide elTet contaminata; lam utad te reuertar,Chryfoftomi öd Hicronymi xtate non ti/ mcbaturhicblafphemus error,de imperiofo potificatu Roma? ni antiftitis,un$ in eccleû'am Sophiftarum SC Hypocritarum opera irrepturus,non ea fandisuiris inquirendi ftudiofioredi ligentia patefiebatfeneftra,qux hodie tandem patefit. Si audiz re iuuat egregium prxeonem Romanx ftdis,adito diuum Hie ronymum libro ftptimo ca.uicefimo primo,fuper uerbo occur rentes in Efaiam,0C uidebis,quam iuftafituobis triumphandi caufa, Porro,quoniamuideotemagnopcre deledari lolutioz ne per locum ab autoritäre negatiue nihil probatem, CogorSt ipfe fic tuo mutuato gladio ratiocinari. Quicqdnon eft prodi/ turn neepab Apoftolis,necp a prophetis, ncqi ab Euangcliftis non eft ad fidem neep ad falutem neceflarium. At Petrum Roz inxcrucifixum,eft id quod non eft proditum aut ab apoftolis.

, AD VERS VS ROFFÉNSEM

■Ut a prophetts aut ab Euangcïiftis.Conclude domine prcfuh Maior patet,Ioannis ultimOjUbi de Euâgclio fuo condudens, HarCjinquitjfcnpta funt,ut credatiSjamp;S credences uitam habea? tis.Satis igttur funt ad obtinendam uitam,ea crederc,qua: loan nis feculo canonice erant,prodita, Confirmatur perApoftoIü ad Gala.primo,Slt; per Hieronymum pfalmo odogefimo fepri mo. Aflumptio uero didi Epicherematis patet,tam per Veleni aiïèrtiones(cui fuffragatur ut audio Marfili®* quidam Patauin** in fuo pacis defenfore) $ per tuas,Cófequentixformamfcho/ lacinFerioualere atteftanûQiioddicopotificibusnegatum uuinKs, ilium fidei articulum condere,aut facramentQ nouum inftitue/ rc»NoIo credaSjNifi hic,Roman3 pontificemAdrianöfextum inculpati noïs uirum,habcam aflertorem,intitulo de facramê/ ^Jrianuifex to baptifmi,qui in hacc uerba ucritatê prardicat, Ecclefia,inqui tus Pontifex ens,non poteft nouam formam baptilmi,aut alterius facramê/ Rowd«««» ti inftituerc,autinftitutâ,quouis modo mutare, patet,quiafoz lius deieft,animam a peccato liberare. luxta illud Efaiac,Ego fum qui deleo iniquitates tuas propter me.Vnde nouerit ecclc fia,ie non cife dominam facramentorum, fed miniftram, nee poflè magis formam facramentalem reftitucre,aut nouam in« ftituerc,^ legem ali qua diuinâ abolere,uel nouum aliquem fi/ dei articula inftituere,qui aliter,non eft de fide,Hadcnus Mo/ dernus pontifex.Cuius didi fui ucritatem,fi pergat in hoc pri/ mum fumpto pontificatu tueri,nun$ foturum eft,ut aut Velc nus,aut quicunepalius,côdemneturh3crefeos,qgt;induci adere dendum nequeat Pétri apud Romanos primatum,cum nihil ad fidem attineat,fiue credatur,{îuc non credatur.Sed fpero fo/ rc,fi ille perftet in iam dida fua fententia,ut tota catholics cede fia, quz nuncin iedas uidetur diuifa, in unam fidei uni tatem aggeretur,adeo,ut dC Bohemos QC Grsecos dexteras daturos confidam, bene prxfidenti Romano Pontifici,quâ/ do per hzc noftrainnotuir,omnemdiuifionemfubort3m,nô

nifi ex negleda,autignorata fuperiori fententia»

-APOLOGIA

De ApoftolorS pafîîonibus 5^ corporibus quare ita uarient hifton'x,0^ tanta fît de cis incertitudo.

Poftremo nonfne myfterio fadum eftjUtde Apoftolo/i rum paflfïonibus 6C corporibus uita exuns,tant3 uariarêt hifto riae tâtaep eflet incertitudo.Sicut no fine archano côfilio dei fan dum Mofî corpus abditum eftjOe ludxi qui more hominum pronioresferebanturinidololatriam fîC creaturarû honore,^ ipfiuscreatorisjllius corpore abuteretur fupftitiofa religione, id ^d nunc paffîm ufu uenire uidemus,Confultiffîmu eft ita(^, ut uni Chrifto Hierofolymis pro noftri iuftificatione morti ad iudicato, eredam’,fiC adhxreamus, coiedain ilium fpei noftrx -certiflimatutiflimacpanchora»Parcentcsinterim tarn feditioz fis amp;nbsp;friuolis quxftionum pu^nis,ne per Paulum a Chriftiana unitate eijcfamur,qui dicit fe eiufmodi confuetudine non ha/ bere,ut uelit cum contentiofis contendere,uetuit enim dC alibi nequisinhominibus gloriaretur,iadans fe Cephx aut Pauli nomine,Quare potius uno ore glorificemus deû patrê ÔC ferua tore noftrûlefum,qui eft benedidus in fecula,Amen.

Hxc funt reucrende preful Roffenfi's,quae paucis occurrcrc . nbsp;nbsp;nbsp;pro componenda comuni caufa dicenda, Digni

tas tua hxc non grauetur qtixfo comiter x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interpretari.Si quid didum uidebi

tur acerbius,ueritatis impulfui, non mihi imputato»

Vale» lulio Menfe Anni, M, D. xxiij^

BPISTOLÄ CVIVSDAM SACRA RVM LITERARVM STVDIO fl refponfiua.tradäs de Pötificij muz ncris fundionc, dC autoritate fuperiorn in fubditos QC fubditoruinfupe rtores obe/ dientta.

E C TIS tin's h’teris Chariffimc conz y frater mirum inmodumfumdeledaz tus,q» diuj'ni uerbi ledionê refipercf, ÔC Chriftiani pedon's ardorem prx fc ferrêt,Quoni'â,ex noftris Iiteris fupez riorib’ arrepta fortaflis fcribêdi anfa, — I - - indtcafti',quid redorS imperijs fitdez e7endum(quo SC ego hic meam tibi libcre mentem aperiä) ftatucrecftanimus,quae uerac fint Pôtificq muneris partes, tum quatcnusPontificumfcita ardêt Chriftianos» Deinde quid magtfiratus nomine plebeishominibus imponi pof' fit,autcerte iure dcbeatPrincipumtituloSCnomine.Poftre*^ mo ferendam cHe quorumcûcp magnatum tyrannidem,ÖC imperijs fernere non efie reclamandü,quatenus ratio Euan gcltj per tolerantiam afflidionum non periclitetur,

lt;E Principio igitur,Chriftuslegis uerxinftaurator,immo ipfa uitx IcXjPontificum autoritatem ftatuit,cum dicicSup (^hriflus quàt cathedram Mofi fedcbut Scribx 6C Pharifxi,qux dicunt,fa/ nbsp;nbsp;Potificum

cite,Et alibi:Qui uos audit,me audit,q uos fperniqme Iper ƒ nit.Bene dicit feruatonSuper cathedram Mofi iedebunc,Se dendo cnim fupcr cathedram(recundû Augjlegem Dei do Sup c^thelt;ir.t cent, ergo perillos Deus docet.Suaueroilltfiuelintdocere.-Mip/^itfrc nolite audire,nolite facere. Qux dicunt igitur fédérés fuper

. Catliedram(id eft fecundum legem del iudicâtes) facite,nô

DE POTESTATE

quia ipfis ita eft u{fum,fed qa a folo deo proficifcit,qd quad „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. per manum facerdotis imperatur,Qiitd eni'm loqiu'tur,q ex

feopui^oefs loquitur,^ memdaciuCAn non omnis homo men fuiino docet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^9 homtnum,mendaces filq hominumC Quâz

* obrem paftoribus fui gregis,ait Chrift’’: Ego dabo uobis os ôô fapientiamjnô nos eftis quiloqin'mini',fed ipiritus patn's tîeftri,qui loquitur in uobis. Paracletus fpin'tus que mittet «obis pater,illeuosdocebit omnia. Etdabitur uobis in ilia hora quid loquamini.Et apud Prophetam: Dominus dabit bona nunciâtibus uirtutemulta.Qiiifquis ergonô n^\tsfedetru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legemdomini,nonfedetfupercathedramMofî,proin

pciLthcdrà[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audtendus.Nolo interim hic Pontificis aut etiam

«ceefi dud^c Papxnudamobqciperfonâ,quafihocuniimfatisfit^d no d m, bis fidem facere debeat,diuinum elle quodcûeg prxcipiatur, quando 2C nomê,SC titulum,tum gloriam dC peribnam eu/ iufuis etiam angeli,nedum Papxaut hominis,pro laruatis laruis dc(picio,ubi uerbum bonum non crudanqubi uerba «itxnon fonent,ubi fola feie perfona ÔC titulo ialt;ftant,ô^ au toritatem quadibet ftatuêdi his fucis fibi traditam uideri uoz lunt,quando SC Chriftus hxc omnia in ludae proditoris apo Angelorure ftolatudefpexit,ô6 Apoftolus angelorum religionem nihil /(gWjfWrtf/i quic^ reuerendam,niiî apoftolatu fungantur Chrifti,idcç rcuerendd fi anathema uelit effè huiufmodi faciebus 6C perfonis cômoueri pios,tantum abeft,ut externos fucos,u3num fple Pdp£homii. dorem,tragica uerba,gentilidas Rabbinoru adïàlutationes quicc|! momêti habere credam»Ne^ erroneâ hic refero con/ fcientiâ,hxcitae(re,mihi meridiana luce clariore exemplo Apoftolus cômonftrat,q, in faciem aufit,immo coadus fit, reuftere Petro etfi primas omniu confenfu tenenti,qgt; non fynceriter 3mbularet,qj reprehéfibilis eflèt,atteftans,deû g/ (onâhoîs non accipere.Cui auténon cft gipicuS,Papx titu !um,do(ftrine exiftimarionê,(ciêti3Efamâ(fi fola côfi'derent, ôf nihil ƒ ter inane harum rerû ftrepitû aures tuas feriaO eftè

PASTORVM ECCLBSlASTa

mere pcrfonaha,6C deo nihil refpicieda ç’Quid ergo ohfecro protinus uerG putamus citra deledßquicquid hx larux hxc (ïmul3chra,adde amp;nbsp;Idola,uelint(nó interrogato ore dhi)fcri bant,mandent,décernât,pteruerbü,quod imum audiendS pcipit dominus,filia fuß nobis cômendâs z iupernis:Hic eft fîlius meus dilcdiftîmuSjin quo mihi bene complacitß eft, ucffjïidei fiU ipiûm audite,non Papam,nô Pontificê,non legislatorê ho/ minem,nifi hune ipfum doceât filium,à'c feruator apud lo/ diendusper annemîqui audit uerbum meum,inquit,6C credit ei qui mi/ fit me,habet uitam xternam.

Âpoftolus,nô uno loco,cÔmiflb fibi a domino Euan * nbsp;nbsp;ƒ,lt; „gfi

geliOjfidem habendâ prxdicauiqnô perfonx fux,nô opinio e^habendufi ni fui nominis,quando hocunotitulogloriofusuideriuoz det,fedprie^ luit,qgt; miniftrum tantum exprefliqq? legatione Apoftolica dicàto Euatta fundus eflet,qgt; pconem egiflèt cui credidiftèt.Qiiid euim gelio, cft /^ollo,inquit,quid Cephe,^ miniftri eius, cui credidi/ ftis^ego plantaui, Apollo rigauit,dominus autê incremêtS dediuNeep qui plâtat,eft aligd,necç qui rigat,ied qui incre/ mentß dat. Videat Epiftop” Romanus qua fronte fe fandi/ tatiSjimmofandiftîmxfanditatis encomio celebrari patiat nbsp;nbsp;nbsp;pie fini

a fuis palponibus ÔC peftilentiflîmis gnatonibus, quâdo ip/ aititis titulU fum Chrifti organfi,fibi nô permittit aliquid attribui prxter pitttur Roa minifteriß»Quare cum de uirginitate fermo incidiflet,qux mdttoru Epi» alioquiperfclaudataeftiatis,hic tame ueritus eft,prxcepti Aop«r «tpd/. nomine,uirginitatis obferuâdx rationê ftatuere,tantß dicit, ponibus» de uirginibus prxceptß nô habeo,confihß autem do,ueluti anxiusamp;follicitus,ne fepta commiffî Euangelij uel ad la/

. turn digitum tranfiliat,Alias ubi hoc nô reueretur, fidenter pronßciat:Nö ego dico,fed dominus: Puto q, SC ego fpiritS dei habeâ.Qiii uobis aliud nunciauerit,^ prxdicaui uobis, execratio fit.Cxterß apud Corinthios coadus per noxias plèudoapoftolorumperfuaftones,pio certe ftudio,fui agere preconiû,inirclaborat,nc qua fiat,utEuâgeliû Chrifti male

D q

DE POTESTATE

audirct,q) non defui'flent, qui criminarentur Pauîum non poflècumhis qui maximi haberentur gloria amp;nbsp;laboruminz fignijs decertare.Et tarnen tantûabfuit,ut feie uenditarit g ea qux Euangelrj gratia perpeiïus eiïèqut ftudiorum SC laiv dumcômemorationêinfipientiâingenue coram fateretur: Iniîpiés, inquit, fui uos me coegiftis,CelTènt ergo ÔC ne uel femel quidem mutiant palpones Papiftici nominis,quippc in quo ne minimam quidem Paulini triumphi portionem deprehendere poffînt. Tantum ueritas Euangelrj enarretur, fîdei modo negocium celebretur,ÔCceruicem noftram Chri ftOjSC per hoc Papæ Chrifti Legato ÔC fîdo dei miniftro fu/ mus aêlutum inclinaturi»

Apoßolus eß^ C Seruator Apoftolici nominis gloriam obtenturos polz quimunetin licetur,qui permanièrintin fermone fuo. Nam quem Deus jermonc pu» mifit,nôpoteftnôuerba dei loqui,Extra dÜciplinâergo eft

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patris,cuius icrmo cum uerbo patris non rede coinCucurre

runtjinquitjÔCegononmifieos.Ipfe uerus SC longe opti/ mus animarum noftrarum turn paftor turn Epifcopus,de fe teftaturîVerba qux ego loquor,non iunt mea,fed eius qui mißt me patriSiEt filius hominis nô poteft quicc^ facere ^d nô uiderit pattern facientc.HocipRim SC rede ÔC ueredixe/ rit Papa,fi mandatum SC uerbum Papx nô pugnet cum uery bo patristld quod Decretales ad farinas Papifticas pertinen Qnundo cre» tes,neganr»Quo fit,ut ne Angelo quidem e cœlo credendu dendum^^ia pronScict,fialiud uerumdeiuerbum tradat. Sermo enim fcopo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domini,ueritas eft,SC mandatum domini,uita xterna» T um

Apoftolus nobis ftii muneris fundionem cômendat: Non audeo loqui aliquid quod per me non effîciat Chriftus, Et . fuum minifteriû probe agnofcens ÔC certius edodusîNon poiïumus aliquid contra ueritatem,fed pro ueritate. Et po tcftatem,inquit,dédit mihi dominus in extrudionem,non indeftrudionemfidetHoceffîcitChriftus per te Papa ter fände,fi quod facts,uerbo dei eft conièntaneû. Ad haec alibi

PASTORVM ECCLESIAST»

fcribit ApoftolusïNon accepiftis fermonem hominum,fed ficut uere eft fermonê Dei,qui agit in uobis credentibus, Quodfiquisdiuerfatnfequitur dodrinam,2lt; non accedit fanis fermonib** domininoftrilefu Chrifti,ó^ei qux fecS/ dum pietatem eft dodrinx,is inflatus eft,nihil fciês, Quare fcribit TytotOportet Epifcopum ampledi eum qui fecun/ dumdodtrinam efl:fideliterfermonem,utpotens fitexhorz tari in dodrinaftia,8C cos qui contradicuntarguere.

Qiiibus perfpicuum redditutjucrbum domini tâtum Apo/loJ/Ï zj tradcre Apoftolum SC Paftorem,qui uerus fit Apoftolus,q p^ftorcm ucr uerusfitPaftor,alioquidiuerfamdodirinatn adferenti non bü dommi c6 critcredendum.QiietnadmoduHieremias docuitfecerne/ ßituit, re uerum a falfo paftorem, Cum uenerït,inquit, uerbum il/ liuSjtunc fcietur Propheta quem mifit dominus in ueritate» Non uocemfuamdicunt amici fponfi,fed gaudio gaudent (dicit Augu.) propter uocem fponfi» Quare apud Hieremiâ dicit dominusÆccc dabo uobis paftores iuxta cor meu^qui pafcant uos fciêtia SC dodlrina.Filix ergo Syon (dicit lohel) cxultate SC Ixtamini in domino deo ueftro,quia dedit uobis Domint^s dj t dominus dodorem iuftitix» Quifquis Chriftum nobis do/ doäorct» lu» cetnimâîf3lt;fitim,hicdoâ:oreH,qaê deditdominus»Quif/ quis paicit fcientia SC dodlrina,ille paftor eftjEpifcopus eft, fecundum cor domini.De alijs diciturtProphetauerûtôC no exme^Vbi non audio iuftitiam,non fcientiam,non dodriz nam,ibi necdodorem agnofco,nec Epifcopum ampledor, nee paftorem fufpicio*Quidreliquumeft,nifi ut Idolafint muta,uentri tantum fuo leruientia,nô lefu Chrifto,folo no= Confutdtiofti mine paftores,folo titulo dodores,folouocabuloEpifcopi, deru quiomnesperfonarumSefacierum fuarum fuciSjbis mife« reimponunt populo. Nihil equidem mororbicornem mi/ Cram,nihil me mouet fplendida infula,pro ftercore duco pa ** ftorale pedum gemmis SC obryzo auro obdudum, Irrideo hetoica nomina,numerofos titulos,magnificos triumphos.

DE POTESTATE

quïtantiï fades ftint,8C'nihilmmus $ uen partons,ucn cpï fcopijVeri docrtoris infîgnia,fî modo id défit ^d unum hxc omntacômendatjtmmo tolérât. Verû Mort' didt dominus. Quod ego prxcipio tibijhoc tantû fadto domino,nô addas, necp minuas.Vbi nSc mare illud uoluminS Pontifidorô,fi nihil uel addêdû uel minuedû eft a prxceptis dominiCQuid infinitis illis legibus utonerofiflîmis,ita5C impqflîmisutit Ecclefia,nififorteiocularehabet mandats,fie prxceptS eft Mofî.Necp çnî défunt ex canonids literis,qux faluti no/ ftrx necertaria forent.Exemplar habeto fanorS fer monum, didt ille.Elelt;rtafunt(didt Augufl,inus)qux fcribcrenf,qux faluti hominûuidebanf côuenire,fcriptura fanda, eftquae canonids libris prodidit fpiritus fandus.lntcrim nô défunt qui uel hoc nomine décréta quorumcScç PontifîcS obfèruâ da putant,qgt; uoluentibus tot annis ôiSpatrum longa obier/ uatione in prxcepta abierint.Sed hxc aduerfariorû argumê/ ta facile eluferit,qiufquis fêcû reputauerit regnû Babyloni/ cum P hoc'non cômendandû,qj aliquot feculis fteterit. Itê apud Efaiâ prxcepific dnm:In praeceptis patrG ueftrorû no/ No« inceden lite incedere,iudida€orS nolitc cuftodire, nec Idolis eotu polluamin i.Ego domin’ deus uefterdn prxccptis meis am tru,ncq-Judi bulate,iudicia mea cuftodite.Quâobrem execraturdomin’ ci)s pdtruohe fijog^qui propter traditiones hominû tranigrederentur prat rf(f«a«w, nbsp;nbsp;cepta dei.Qui nouis onerant prxceptis populû,nô dei nun/

dos aut ucrbi adminiftratores referunt, fed Principes agSt, QC regnumuendicant.Vt quid,inquiqlibertas mea iudicat ab aliéna conicicntiaS'

lt;E Quocirca faciles aurcs pix Apoftoli monitioni accô^ modâtes amiciflîmec5frater,non amplius pueri fimus,qui fluduemus QC circuferamur omni ucnto dodrinx, g uerfu/ tiam hominû, quéadmodû Hebrxis etiâ (cribiudodrinis ua rtjs,amp; peregrinis noliteabduci SC circûfcrri, Phtelligim’ ein quid a Pôtifîcibus Apoftolorû fucceflbrib’ atq^ ab eo Papa»

PASTORVM ECCLESIAST»

Chilfti quêadmodu fe iadat,Vicaiio fit aut fperâdSjautpez tedS,nempedei uerbum,quo ,fi nos pafcant,haud aliter atcp ipfe Cliriftus(cuius hic partes agunt uicarias)funt audiendi» Si uero non pafcunt,ex prxfcripto Petri,eos in cordis noftri teAareciperc nolumus,ne operib® eorS malis Slt; uerbis me/ dacibus uideamur alioqui cômunicare»Quin ÔC iuxtacon/ filium Apoftoli,nulls cômerciS habentes cû operibus tenc brarû infrugiferis,ea potius arguamus.Rogo uos fratres di/ cit ApoftoluSjUt obferuetis eos,qui dilTentioncs ôlt; ofFendi/ cula,praeter dodrinam quam uos didiciftis,faciunt,Slt; decli nate ab eis:HuiufmodienimChrifto domino non feruiût, fed uentri fuo fcruiunt,ô(S g dulces benedidiones feducunt corda innocentiS, Graphice certeô^ fuis quafi coloribusde pinxit Apoftolus huius noftrae xtatis redores,qui fè dodoz rcsôt Euangeliftas pracdicât.Non uana eft Chrifti praemonî tio:Cauete uobis,inquit,a fermento,id eft,dodrina Pharifac orum,qui funt quafi iepulchra mortuorû,foris faciebus ÔC g fonis fpedofi,intus pleni funt olïibus mortuorum,Slt; putrx turpitudmiscadauer.Indodrinauerbi non eft fecundSfa/ ciemiudicandûjfed iufto fpiritus SC fidei iudicio, Maledid* qui ponit (pem in homine,ô(S ponit carnem brachiû fu3,4d facit,quifquis hac unarationelaudat,fufcipit,exofculat,qc/ quid tradit Papa,» Papa eft,id eft,qgt; ho moeft,nihildefpiz cicns,prauum ne fit an redum,quod per eum ftatuiair.

C Vere dicitur,ÔC o utinâ non tam uere apud Hieremiâ, QuiaftulteegerStpaftoreSjSddominSnôquefierSt,noter/ stuUitidpd* ea non intellexcr3t,ÔC omnis grex eorum difperfus eft.ltem llorunt,grex apud Apoftolum,Pro eo qp diledionê weritatis non recepe/ difptrÿtur. runtjin hoc ut falui fierent,propterea mittet illis deus efficaz tiam illufionis,ut credât mendacio,ut iudicent oês qui non credider3tueritati,(ed probauerSt iniuftitiam» Quoniâ diz citalibi,non probaucr3t,utdeumagnofcercnt,tradidit eos deus in métemreprobam,utfaccrcnt quznon cÔueniebât»

DE POTESTATE

Prophcßcfdicit Hieremias) prophetabant mcftdaaa,8^fä/ ' cerdotes applaudebant manibus fuis dC populus meus dtlez xi't taha.Qiudigitur fiet in nouifltmo nbsp;nbsp;nbsp;Quis obfecro no

pi'ruofiiudictjjhocfeculum excutiens,nö uidetuero eiïeue/ nora,qux cum Hieremiapraecinuit totlocis ApoftolusCAn non uidemus gregem dci difperfum paftoru iniuria fiC Ponz tificumtyrannideCqux tantum bullati'iïîmis bullis,tyranni/ cis oppreflîonibuSjSatanicis deuotionibus (paftoribus icill cetarmis }in creditamfibi plebeculam defxuiuntjgrafïàntur £gt;C uaftatores agüt,uulpibus amp;nbsp;lupis longe pracfenriores« An non manumdomini(inquähorrendum eft incidere) uidc^ mus fuper noSjQj uerbum domini ereptum fit a paftoribus, idcpiuftode{iudicio,qgt; nos prophetantibus mendaciü apz plaudimus QC aufcultamus.Hxc tempora longe ante nobis Pdllorë d tnu futura minât deus apud Zachariam:Ecce ego iufcitabo uo/ Bcrc prorfus ßfj paftorem in terra,qui derelida non uifitabit,difpcrfunt queret,côtritum no fanabit^ôCid quodftat, nô enuz triet.SC carnes pinguium cômedet,ncc ungulas eoru difibiz dulo. uecHocuaticinium impktum tngemtlcit pais» rutii rum equidem uideo,ut anima noftra fame fit interitura,riifi c lupernts mifericordiae aliquod fydus nobis effiilferit,quod hastenebras,hancglauconicam,aboculis noftris redorum Miffrid cdpti medacqs prxftigiatis, depellat,0(r lucem reftituat,quod hoc uitatisCbnßi iugum Babilonicaccaptiuitatis poft tot annorumfccula,uet tandem excutiar,quod has pingues uaccas in monte Samaz riecalumniam facientes egcnis,0C confringentes pauperes (ut eft apud Amos)dignoferiatiudicio,^ddenicp hos opez rarios iniquitatis, uentres,canes, malas beftias, uentricofos uiduarScomeftores,autlumine Beet xtcrno,aut in tartara prxcipitet,nc adunum omnes delcendamus adinfernauiz uentes.Libera deus Ifrael ab omnibus tribulationibus fuis» triam Apoftolicûmunus eft(quodChriftus iniunxit,) pafcere gregem domini,ir€ in orbem uniuerfum prscdicarc

PASTORVM ECCLESIAST;

Eiiangelium omni cfcaturx,Quarcaudiat,quifqui's Epilco/ patu aut Paftoratu fungitur in terris,Petrum feniorem,qul coapoftolos cohortat inhaxuerbaïPafcitegregemdei qu« in uobis eftfno funt ergo Chriftiani Papx grex,fcd dci aedi? ficatio tantum)prouidctes bona no grauarim,ueluti coalt;fti, S)C in triftitiajfed fpontanee SC alacri animo,nihil aliud fpe/ dantes,^ ut negocium Chrifti $ rediflimegeratur.nei^ id turpis lucri gratia,quo xratis arcis confulatur*Huc enï quiß quis fpeAauerit pallor, hoc temporari« quifquis uenat prae/ mium Epifcopus,ab illo xterno praemio SC diurno denario (quo cum Chrifto padus cöuenit)excidet,Iuxta feitum Ser uatoris SC domini uinex:Ämen dico uobis,receperunt merz cedem(uam,Hodie(prohnefas)pluresfunt in Ecdefiaco« meftores SC uoratores $ operartj. A quorS ftudio totus diiz fentit Apoftolus,qui non datum,fed frudum requirebat,laz boremanuumuidum quaEritans,nc cui$ oneri foret,^^ alioqui iure optimo licuiflet eorum carnalia metere,quibus (piritualia feminarer»Hodie tantS nummos aucupant, Salu tis Chriftianx pofterior non dico eft ratio,fed nullus,per/ inde ut Megarenfiû(quod habet prouerbium) plane reîpez dus.Omnesenimdiligunt munera.

lt; € Nunc Petrum audiamus,qui fubdit: Necp dominâtes inclerOiPer quodliquidotcftatur,non dominos aut reges efle in fubditos magnates Ecclefix,fed miniftros SC difpenz fatores myfteriorum tantum,qualis haberi uoluit Apollo 1*, atep adeo primus Apoftolus,diccns:Sic nos exillimethomo, ut miniftros ö^c*Exquibusclarerepotell,redores SC mini/ Accutnlès pa Iiros uerbi accumbentibus longe inferiores effe.Quis enim puluf,eftmi^ maior,qui recumbiqaut qui miniftratî'Nône qui recumbit^ niflràtc pre» Nunccontraimperantgregis Chriftiani fpeculatores, SCcii fïtpior, pötentibus feculi imperio decertât. Venerat Chriftus utmiz niftraret,non ut ft bi miniftraret,forma ferui accepta,quo in fuiuatjUt quêadmodS ipfe anibulauit,q uerus eft dominus.

DB POTBStAtE

qui U crus cftEpifcopus,itaoporteatSC miniftros ambuhré*' Éxcplû humilitatis dedi uoDis,utûcutegofeduobis,ïcad^ uos alter akeri faciatis,dicit Seruator» Quâobretn exempla/ ris fui non nclcius Pctrus,profequitur fuos cômonefacicns coapoftolos, Siccuram agite dominici gregis paftores,uc fitis exemplaria gregis,ut cum apparuerit ille pauorum prin ceps,reportetis immarceflibilem glorizcoronam, Hei,tuba jn Pdflorum cœleftis,non fine lachrymis memoranda» Expendâtur hic huiujteuiin cum Epiicoporum omnium,turn Papx iludia, excutiatur curidm. nbsp;nbsp;uita,examinentur mores:ubi dominici gregis ftudium^ubi

Euangelicxuitzexemplariat'ubi mores ChriRiano digni^ Profedo prarpoftero ordine ôf mutatis uicibus,uidebis cuti , da inucrfa,ô(^ nihil minus curare Paftores,$ ut prxfint ici/ entia ôf dodrina,tum uitxiàndimonia.Dominus ubi amo/ ris ardorem in Petro deprehendifl[et,ÔC alijs eundem tcfta/ tus elTèt quo in Chriftum ôf iuas oues incalcfcer«t,commi/ fitpafcendasouium caulas,non exugendas, non madanz das,no uakandas, czterum ius domintj fîbi uni reièruans«. Pafturus es autem gladio fpiritus,quod eil uerbu dei,quod unum cil amp;nbsp;ei{icax,penetrabilius omni gladio ancipiti,perz tingens ufcp ad diuifionem animz fpiritus,compagû ôf medulIarû^Huncinquâgladiumlego Epiicopis tradité, quo quicquid afpcrulum c{l,dedolarent; quicquid inhrmiz ufculum,côfi[rm3rent:quicquidconfradum,reilitucrent.Si cüius altcrius gladq ufum habeant celcbrcm,hunc no agno / fcit icriptura,quando fiC Apoilolorum principirecondêdus trat ille gladius,quem ultionis ôf uindidz cupidus etiam’iii Chrifti hoilcs cxererct pracpoilero ordine: fuppudet nunc Epifcopos illius gladîj»Huius uero aciem ilring^nt in frater na uiicera.O digni Paftores»

lt;E Ad hzc ex Euâgelio audi Apoilolici muneris fundi/ onem,ß non grauaris mi frater»Illi autem profedi przdica/ ucrunt ubicp domino coopérante,ôf fermonemcôfirmantc

PASTORVM ECCLESIAST»

per figna rubfcquentia.Quibus antc$ tamê fubirenfniinci andi Euangeli) minifl;enü,td negorij im'unxerat dominus» Eunces,inquic,docete omnes gentes,baptizatc eos in nomi chri/luï dpo« , tic patrisfiCfilijô^fpirîtusiândi,docentes eos feruarequar/ fiolis dixit,' lt;5cpprzcepiuobislt;Ecceegouobifcumfumuft^ adconium euntet docc'^ tnationem feculi«lnrelligitis hxc paftores popuii,auditis’ani fo$,ferui» marumEpilcopi^’QLianuncaudaciaóCtemeritace Apofto/ lorum lucccflores kgationis fux terminos prorogates manz f 4antobferuandum,nonquodChriftus in literis facriSjTed quodipß ex fefe uel quzftus gratia hue impulfî, aut imperiz Candi libidine atFeâi,przcipiunt.Si neipfis quidem Apofto lis licuit extra pntcepta dei quic^ docere,cü dieac dominus, docenteseosferuarequzcuni^praccepiuobisCEtpenficula/ », tiusreputaferiemtextus. Qui docent feruäda przeeptadei, cumijßpfiseftuft^adFinem ieculi permaniurus lefus.De quibus ÖCillud accipiendum eft:Qui uos audit,meaudit, qui uos fpernit,me fpernicQuapropter fi Epiicopi uocemi/ tiijfi gaudetis paftoris appellationc,fi chriftz fur^t Papat® CitulOjQirate eile quodauditis.Nihil minus funt domina/ tus nomina Papa,Epifcopus,Paftor.Pafcite(pro ueri pafto ' ris officio)ne quid ouiu famis impatientia concidat» Regitc Xquod pfidum intereft Ecclefiz)ne quid a ueris Euangelicae ueritatis pafcuisdeuieuObferuatepuigiles excubitores Epi fcopi,ne quid a lupulis aut uulpeculis uineam domini depa feentibus confcindatjdilanietur.Inimicus enî iile diabolus, ut leo rugiens circuit quxrens quem deuoret Et inimité ho mOjCtiam comiftb terris bono icmie,ftudiofus eft zizaniä

amp; infelixlolium fuperfcminarc»Vigilatc ergo cum ueris pa ftoribus in deferto mundi,fuper gregem ueftrum,id eft,chrl ftianum populum,maxime nodu cum homines xbrtj funt. Male cnim ualentibus opus eft medico.Et relidis nonagin ca nouem iuftis,cente(imani ouetn non permittatis expofi/

. UmdeprcdationibuSÿ

E j)

DE POTESTATE

lt;E Nam fî quid interim ucftra incuria luporum predx pa tuerit,autin leonumdentes incident,huius fanguinemrezy quiret dominus de manu ueftra.Et ergo retSe iubet Apofto luSjObedite praepofitis ueftris,£C fubiacete eis,ipfi enim per uigilât,quafi rationem pro animabus ucftris reddituri. Nos Q«4re debes obedientiâ debem'’ prarpofitiSjpraspofiti curam nobis.Obe-turpr^pofuK dientiam propter curam expolcit Apoftolus* Vx paftorib’ obedicntiii. quidiiperguntSCdilacerant gregem meum,dicit dominus apud Hieremiamcap.xxin.quo loco uiderc licet,$ horren/ da paftores femetipios pafcentcstant3,maneatfententia.Ec, Ezechieliscap»xxxiiq.cumpaftoribus de multis expoftu/ Hiereinids et lat.Horrefco legens ÔC audiens iudiciS domini fuper paftoz, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res domini. Ad ilia capita dtata uosremitto,quic3cp tandem ,

rcndM detiit præeftis populo,fiuepaftores,fiue dodores, fiuc Epifcopi. pdftoribus de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicenti mihi

«««cunt, nbsp;nbsp;fefeingcrunt,quinpleralt;^dedita opera fint refecâda SC fup

primenda.

lt;f Sic fcriptum eft in Numéris: Iratus dominus contra Ifrael dixit ad MofentTolle cuncftos principes ô^oftenta il/ los côtrafolem domino,utauertat furor meus ab lfrael»Du/ ra profedo conditio prindpum SC re(ftorû,qui non pro de/ Üdis fuis modo,fed ÔC pro populi erratis depêdere cogunf, fi horu uel negligêtia ucl îdulgetia in culpa fuerit,qgt; popuP deliquerit.Peccauit enî Iirael,6C prîcipes educunt côtra Iblé domino,cui nihil non eft apcrtum,cui nihil non eft nudum. Quid enim tam eft abditum,quod non orto foie clarefcatt' Producunturadexaminandûprxfides populi,ut arguâtur in luce opera eorum.Hxc fi cogitarent homines,nun$ am/ birent populi principatum,nun$ Paftorum partes uenaren tur,Sc intercedente xre compararent,priuf$ a domino tâc^ QHj ueniunt ^aron in hos faices,in hoc honoris culmen euocarent. Nâ quotquot ueneruntin hos gradus Pontifia muneris no uo çatijtefte Saluatore,fores font ÔC latrones,aliunde g oftflx

PASTORVM ECCLESIAST/

Chriftum ingieffi.Sal tcrrxfiint,quixternacfapienriaf pabuz lum adminiftrât.Qiiod fi illud fal eiianuerit,in quo falicturîT Ad nihilualetultra,nifîutctjciaturforas,ô(S conculcctur ab ' hominibus»Si fal infulfum fueritjioc dodrina Ponrifl cumamp;pradatorum non fuerit uera Chrifti'ana, abtjcienda prorfus erit,ôf proculcanda pedibus/antum abeft,ut i nfub îb fale nos alpergentibus condientibus Paftoribus fit au diendum,

lt;ERaraomnino eft auis,nigrolt;ç fîmillima cygno,qux apoftolatu apoftolicefungitunPropterea q» uerbum domi/ uerbîi It* ni humants inuentiunculis alligatumjibere non poffît præ/ dicarijtcdamantibus tyrannicis multorii oppreffîonibus,re dicetur^ frâgantibus tot Epiicoporumftatutis^utintenmtaceamjez gendas fanAorum^indulgêtiarû impofturas, fraternitatum negotia,quac fummo nixu funt,uel in coelu m fummis laudi bus cfFereda,fi uoles gratus haberijfi de pada ftipe nolis uez nireindubium,fi metuasPraelatorumos 6C iunfdidionem (quam uocanOlxdere.Loquere nobis placcntia,dicitpopu/ lusinfipiens,adiracundiamdominû prouocans, quo fitjUt ■ non alio animo^haecfubeât munta plericp omnes ( bonis Pa ftoribus uelin angitlo uipiam delitefccntibus,aut nonniâ^ delft profcriptis ÔC tùrpiter in exiliumeiedis) quo femettpfos pa lt;cant,nô oues,^fuamipfi cutêcurent,nôfaginentoues.La lcrentur, na laAenonnun^ non contenti,nifi S6 deglubant ÔC cô/ tundant dC perdât»O extrema Chriftiani gregis miferia. Par uuli petfft panem^öó nô eft qui illis porrigat,quxrût aquas,

non funt, ligua eorum fitTexaruit*

lt;C Paftoratus eftjEpiicopatus eft,non prxire opibus,n5 a. uitxiplendore infignis fieri,non regio inceflu prodcambuz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

lare,nô armis ÔC fatellibus etiam magnos uincere Satrapas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ^aftoris

non ocio amp;nbsp;luxu Sybarita expn'mere,nô deni(^ potcntiam referre,fed hxc omnia toto pedore execrari,9C negligere,tû ^plurimumouibustuxfideicQmilîîs,ÔC .charitatis uinculo

£ iq

DB POTBSTATB

colligatis prodc(ïc,adliortando,cÓfuIendo, pdicïdo, folan* do,amp; fuppetias ferédo.Chriftiani enï hoïs intcrcft,nó pote ftaté exercere in fuos,fed charitaté,quippc g oês una mctia tiirfut ita dic5)partica nempcfidei cómunione,8ócharita£t» Chnfttanac ^fefliôe.NÔ eft enï diftindio in hac religione, ciï iuftiria dei p fidé lefu Chrifti in oês fup oês eos g crc/ dunuPrindpê tecófticucr5tdia'ticriptura,ne eleuetïs,efto * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ inter cos quafi un’ ex ipfis Jmmo Seruator pdpit. Qui uul(

inter uos elïè primus,fit oïm nouiflïm’.Et exêplo Apoftoz IijNemoinfirmaiï debet ex fuis,cS quo SCmfe no infirmef, nemo offendi,cui’gratia QC ipfe no uratur»E)ebet ergo(didc Hieronyjrcdoreflè beneagcntibus p humiliiatê (od’,cô/ tra delinquêtiu uicia,per zelS iuftitiaeercdus,ut amp;nbsp;bonis in nullo fc praeferat.Et c5 prauorS culpa exigit,poteftatê protiz nusfuiprioratusagnofcat, quatenus SC honore fupprenb, xqualê fe fubdiu's bene uiucntib’deputet,8C crga pueribs in Ei/Kiln oitn ra reditudinis no cxercere fo rmidet.Nâ liquet,qgt; oês hoïes fcoiwco«i//ho natura zquales funtgeniti,feduarianc meritorS ordine,aliz ititura» 05 nbsp;nbsp;nbsp;culpa poftponiulpfa autê diuerfitas accefiit ex uitio,

diuino iuditio^di{pêfante,ut ^a oïs homo zque ftare no ua/ letalter regat ab altero. Vnde cundi q prxfixnt,n5 in fe po/ teftatêordinisdebêtpcnfarCjfed xqualitatê có^'tionis,nec prxeffê hominibus fe gaude3[c,fed ^dcfle.Homo cm brutis aîalibus,nô autê hoïbus natura przlatus eft.Et iddreo ei diz citur ut ab anïalibus nó ab hoïb’timeaCTerror uefter ac tre mor fit fup cunda anïalia terrx,quia cotra natura fuperbirc eft,abxqualiuelletimeri,ó^ tarnen neceflè eft,ut redores a fubditistimeantur,qui(cilicetpraueagûcNâ prindpes no terrori fiint rede agentib’,(cd male. Vis autê non timere po teftatê^Quod bonum cft facito,ÔC fcrcs laudem ab ilia. Dei enim minifter eft tibi in bonû. Vtinâ hanc mentê induifienc principes populi ÖC magnates Ecclefix,quâ Paulus c wHiez rony.hic w as expofiuUc, ^fedo fefia’ ageret cû Ecdifia»

PASTORVM ECCLESIAST«

Nunc âutem caufa nun« popuh'/acerdotes malt

• C PoftrcmOjUel hinc colligere licet, quäto ftudio exeme

rtt dns lefus imperitädi affeda,ÖC fafeiS poten«ä,ut ne ap/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

pellationê quidem pr«eminêri«pmiièrit libéra. Interdixit prindpitus ein fuis magiftertj Si dominij ambitiofa noîa.Reges^qui/ mAgilierif cn^entiûdominant eorû,uosautênônc. Quo fit,ut non noeflchriflut poflitn non mirari,h«c eadê uocabula ad ipibs ufep fummos nis ÏHera. Potifices effe fubuedia,a Thcologis ÖC Philofophi« ftudio fis quafi ^prio iure uendicata,cû tanta unus fit dns amp;nbsp;magi ^„abiticS ücr nofter Chriftus lefus,in uno funt oês fapiétiz Si feien nbsp;nbsp;jq füprr»

ti« thefauri recûditi.Vt interim taccam,Blafphemos illos «7 tulos Si adulatorios feientiflimi, rcucrendiflîmi, beatiflïmi, Chrifti uicarq herois,femidei,addc diuiniflîmijgb*’ pulchre certcPap«,quafi cauda adblandiunt Palpones Papiftici no minis.Dt fieri nôpotcft(qux hoîs genuina eft Philautia)ut hisomamétiseafic purpurata Simea,fibi nô côpiaceat, fibi nô pulchelP uideat,ÔC Thraibnico more fefe hinc nô mag/ nificc cfFerat,(crioc^ triSphet, Vx duplici corde,Percat adu/ lator in populo,qui tantû ad gratiam loquitur.

C Czterû,aliud lego ad mun’ Apoftolicû gtineretnem/

pe id,Apoftolus câ Petro fe gnauiter obiuifle teftaf,ubi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en»

fitapoftolatufungi gloriat,ut pauperû memores eftènt.ln quo,inquit,6^ diligens fui,ut hoc ipfum facerê, Ecee follici/ tus eft P paupib*,enc Apoftolorn Si Cucceffbift, Qixod(nc para momêti habere uideret )Chriftus ipiè primis adeo «dix tismiraculis adnumerauii,cû loanni nunciariuoluitpaunes cuangelifari,futurû uidês,uthoîes plus fatis fui cÔmodi ftu/ diofi,hoceft,fua qucrêtes(utcâ Apoftololoquar)nihil miz nus fint ohm curaturi,% pauperû negocia,4s Apoftolus ftu diofe folat in epiftola Hebrxis mi(ïa,qgt; direptionê facultatS cSgaudio^) Chrifti noîefufcepiftènt.Quib^ etiâ erogarât Âpoftoli(id âd ada teftâtjqcqd rei obtîgeret p hos q diue diüs fiicultatib^fuis^da rerS abiecent ante pedes Apoftolo

DE POTESTATB ' nbsp;'

nim,Qiiin 8^ delcgati erant nonnullt,qui in Iioc incumbe/ rcntjUtmenüs egenorum,uiduarumôô miferorum riteadgt; . miniftraret.Hm'us ofRcij ne ueftigiaquidem reftât apudno ftrxxtatis uel Pontifices uel facerdotes,ut diaconus ÔC hypo diaconus ueram fux profeflîonis rationem aut nefciant,aut neg!igant,quippe quorum munus in alios translatum eft, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nempe in hps,qui fpiritus fandi adminiftratores uulgo ap/

Tdciciprime pellitantur.Vide obfecro mi Chriftianeconfrater,ut primez u£ Ecclep£ ux Ecclefix facies fit totaimmutata,quando tantü preculas prorfus ims tum frigide,tum indogt;.Qe admurmurare concuffis labris,haz mtitdtiit nbsp;nbsp;betur facerdotale,tum Euangeliu epiftolam afininis uoci

bus utrûcç diaconum erugire in deorum phanis,plane regiS puteturölt;:celebre,uthq tâdê fuasrede partes egifledicanf, omniü acclamationibus populariQ,qui cantu, uoce, lingua uocales agunt Stentores,amp; Mufïatores,nullo habito refpez du,num ut fpiritu,tta 2C mente pfallatur,adeo ut ueram eoz rum elfe fentêtiâ credas,qui uelint Comoediam tantum eflc uitam hominöjidcß in nullo hegocio efficatius clarefcere,^ in diuinis rebus ÔC Ecclcfiafticis ordinibus.

Docuimus haden’’,qd inter uerS atc^ adulterinu Ecz • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefixpfedüintereft,nonnullis obiter infcrtis,qux corrupts

Ecclefix ftatum querulentur a uera defccifle prorfus religio/ neadludaicamquandamfuperftitionéjUt quoquo uerfutn flexeris oculos,nihil audias,^ inanem extinda fide operS iadantiam, dC PharifaicS RabbinorS fupercilium:nihil ui/ deas,^ frigidas ceremonias amp;nbsp;uanam fuperftitionê,ne dicâ idololatriam',nihil fentias,^ omncs in fuam meftem pecuni ariam efte peruiliges,fua tantS négocia curare, negleêîis pla ne Chriftianx pietatis obfequtjs.Nunc reftat,ut,Epifcopoz rum mandata cuiufmodi efle debeant,defpiciamus,ölt; quate nus Chriftianos queant obligate.

€ Primo loco.in coceftb eflc debet per fcripturas iamtÜuz dum citatas,nemini fine uerbo credendumJd ädHierony»

P A STÖR VM ECCLÉ SIAST.'

aftruitad GaI.v,cap,Cuiaflenn‘t Augii.inhæcuerbaîChari pf-^ceptuch^ tas,inqutt,definita ab Apoftolo,habet duo przcepCa,diledl ritâtii,omnes onis deijôC diledionis proximi'.In nullis fcripturis aliudinz cofiftringù, quiratis,nemo uobis aliud przcipiat»Hzcille» Quare quicz quid przcipiunt prxlati przter uerbum dominijztifero pecz cato non reddit,non obedientes obnoxios:quoniâ probatiS cft,nihil practerea iuris competere fuper Chriftianum hotnû nem,^ utuerbideiagantdodores,cC miniftros reipfa refez rant,ut quorum potellas data fît in extrudionem fidei,non defînidionê.Mandata itac^ pontifîcia,quatenus hanc chari tatcm uel'iuuantjuel foucnt,uel promouent,funt attente ob feruandajidc^ in fpiritus libcrtate,hoc eft,non quafi ex legif latoris imperio hic coadi.Qiiod fî quando Chriflianz rei ra rioexigat,utcxpcnfîs circunftantijsâCrei euentu, diuerfîint ab tjs fieri uideatur operzprcciû,licentcr réclamât quilibec Chriftianus,8C mandata hominum pofthabet charitatis offî cijSjid quando ita ufu ueniat,facilc qutuerit intemofeere fpi ritualis,quidtjudicat omnia (tefte Apoftolo )necp aquo^ iudicatur.VerumenimuerOjfîolfenfîo proximi timeatur]; hâc inobedientiâ:^fedo quatenus obtéperare licebitimpez rantibus,non periclitâte ueritate,nephas fùerit nô obedirc, nô,quia hoc przeeptS ab homine profîciicif,led quia expoz 4lulat charitas,quê in modum Petrus male audit a Paulo,(ÿ fimulateegeritapud gentiles interuenientibus ludzis,^^ fcandali ratiôe inhanedefeendiftèt fîmulationemjniurius cnim erat Chriftianz libertatqq» obferuanda ueluti infînuar -retlegaliaIudzis,Quodficrgoinhas anguftias fîscôieâ®, utauribus lupum tcncns,dubius fis,côtcmncndG nefitimz perium przpofiti an uero minus.Hinc metu (candali coad’ ut pareas,il1incueritatis refpedu ab obediêtia retraharis,cer te przftitcrit,periclitari proximum,qui reftitui poteft,^ ue/ ritatem labcfadari,quodimpium eft: fecundû exemplS Pez UhefaâA» tri iam pauloate indudfî. Alias fine iniuria ueritatis uimmo te rationen cperc c3ucndum,ne Izdantur fratres»

.F

DB POTESTATB

€ Non crat obfcurö Apoftolo,oïm fibt poteftate o Cbrf ftS tradttâjôC liberS fa(fl5,cö didttOmntS nu'hi potcftas cft, at ego fub nulli’ rcdigar poteftatê»Ecce potcftas,ccce libcrz tasfîdelisanîpf.LîbertatêtncôftringcSjdicit oïa fibi liccre, fed no oîa cxpcdjre:quö,qux licet non expednintC Licebat Chrifto no depedere ue(ftigal,at no expediebatjg fratrSi of/ fcnfione,6C comunis pacis rÔnê, Licebat ApoftolOjUo cirz cCcidi Timotheû,atnon expediebattcôdefcêdebateni ludae crû in Chrifto infantix,qgt; quafîui importunitate negrct diuclli ÔC abrûpi ab opibus legi s, fed iènfîm induci* Nâ ubi iftudnômetuebatjTitodeclarauitcircScifionê no neceftaz riâ^Simili exêpio dicittSi efca offendit fratre men,haud qua/ iÇ uefcarcarnibusin xternûteum tnnô enètinlcius,efcâdco nos nô cômendare,Nô efle regnô dei efcâ potum.ln fum ma,alter alteri feruire debemus p charitaté,ut exuberet miv tua noftra charitas cuiufcç in altern,quod ftribit Philippen» Sed huic charitati nihil xque eft pniciofum,atc^ humanarS cl? rit ti ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amplû illud ÔC uaftS mare,gbus fie abduz

ciof^dicïhur boîcs in humanarû côftitutionûxftimationé ôlt; fuoru leges nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiduciâ,ut paru déférant charitati,id ^d de foris eft ca/

cr lt;iecrctlt;t« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;purgâtes,di3 tâtû hue fpe(ftât,ut traditiôes hoïm intègre

les, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Vtergofammatim dicâ,(^xcScpm3ior3 (feruent»

pcepta,quaccߣp fupioijz traditiôes,eaten** non funt néglige da,quaten** mutuae dilcdiônis Sé cois pads rationi nô ad/ ucrfênt .Tu enî cû urget res chriftiana,ut legib** parendû nô

. fitPôtifi'cis,nercfpicercgdêlegêuolumus,cSnonhoîmcô Cbdtttdsjug fujtfs fed charitatis legibus feruitutê dcbeamus,ut qux una tepdredSerii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quxlibcrofintanîofubeunda,aut cScÔfdentix

lontifidt ' d‘lt;^3*”gt;ne negligêda,4 fobrie,iuftefîfpie uiucntes in hoc fe culo,expe(ftemusbcatâfpemôfaducnt5 gloriacmagni dei» Sobrie nobis,iufte fratribus,piedeo, Alioqui ab hac mente deuiantes,cffi'cercmur plus $ ferui hominn,nullo pado uo luntarie facrifican tes,precio empti cftis,nolite effici ferui hp minu»Quod fi hui” generis fint mâdata pralatorû,ut charitt

past’orvm ecclesiast«

Ct niacfa,nôfufp{ciant,nô credo mortifcrû peccata ab bis cal culs reduccrc, maxime qn fptritus fidei teftimoniS intu» nô rcfragef. Alias quicqd no eft ex fide,peccat5 eft. Peccas enim ,fi rcnitêtc c5fcientia,facere negligis ^d p ic tn non eft prarceptSélnhancbbertatê uocatifumus,tantû,nc libertatê înoccafionêcarnidem’jid facitjquifquis Chriftianxli/ bertatis occafione licentius peccat, charitatis officia prxter/ »nittit,quzlcgts eftplenitudo.Vbi fpiritus dni,ibilibertas: Spiritus reddit teftimoniS conicientiz,qj fimus filij dei,

lt;E Nunc hocreliquueft.Si Papâ,Epifcopn,Pradat3,nihil poflè ftatuere,quin eius ftatuti iudiciS libéra maneat apud Chriftian3,utuinhoncft3fit4dpr«cipit,non Gtprxcepta . . obcdiêtia»Si indiicretS crudelitatis nomê mereat» Si alienS • rônc charitatis fit,tyrânico fpiritu fit dignS ^d agiuHuiuf pr^Uti» modi enî tant5 przellc uol3t,n5 ^ïdeffc* Satis hâc ièntentiâ Augu.afîerit ad fratres in Heremo» Infup Papa quantSuis Papa,uel femideus fi uis,fubiacet correptiôibus uel minimi Chriftiani,quâtumuis defpicati rcAius ÔC felicius fapientis, Iiixta Pauli teftimoni3:Porro,fi cui reuelatS fuerit affîdêti, prior taceauQuêadmodâ enim Chriftus lernet mihi totum împêditjita uiciffim me in fratrS ufus totS impcdefe’debeo, utimpcdar aîabusueftris,dicitilletEt ficutipfe fadus no/ bis fcruator,itadCnosproximis feruatoreselTe prxcipimur» QuindoelTi» Efficimurautêferuatores,c3p corredionê fraternâ refipif/ ciAmur alter cittandêcôfrater.Âmédicouobis,ait dns: Siaudieritte,hv altert ferM* cratus es anima fratris»Sic anima ponim’ fratrib® noftris, tor, utChriftus fuâpofuit pro nobis» Etiâ Papa nobis eft frater, ctiâ c3 abiediffimo homuncione cohærcs,ÔC cum ^uis fideli membrû in corpus Ecclefix inditS cunis Chriftus eft caput: utfidoIeatunummembrS.côpatiant ÔC cætera mêbra,figlo rificet unummembr3,fimul gaudeâtSC alia membra« Qiiid mirum ergo ut c3 defipiat Papa(fi cxtera paria fint)mcmbr3 tjuodt.^ copiófiorê habés dccorem,arguat a membris corporis quz beatar^ui, vident imbealliora»Hic tamê maxime neceiraria,Vna fidc»

F q

DB POTESTATB

iinum baptifma,una merccs,unus dcus,oÏa uftS.Pcr multS ergo ad me attinet fi reftituâ ^d hâc union? inChri/ fto diâipetôô refdndat Nome Pap»,nô effictt chriftianum Sedfides per gratia lefu Chrifti.Danid hudis jjpheta prefz byteros iudicatChriHi humilitas graue Pharifxorn fugciliS cotundiuChrifti flultitia pcrdidit fapientiâ fapiêtô, ÔC prude tiâ prudetu reprobat. Chrifti oblcuritas Scribarû clufit fple/ doré.Sic ergo fubditi fum® omni human» crcatur»,ut g nos cum uerbo dei arguat redcqpinftituat,hic nobis fit Papa,hic EpiicopuSjhic paftor,hicdns.Eftouel plebeius ucl illiterate uelgfpiâfubfellq.’Adquêrefpiciâ.dicit dhs,nifi ad humilc ÔC quictSjSC trcmêtê icrmones dniçquot; Facit triplex corona:in ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa eft auro lucens Palla,debet galeri faftigio. Ampla effï/

ciut facerdotia q? uerbiïdni ab humilib’ ^fcdu,ludibrio fit SCprobOjUtnôliceatiliberenifi capitis paratus fis adiré péri culujpdicare. Apud Rabbinos hodie reuera fie agi uidem*», uti apud ludxos »täte Chrifti.In peccatis,inquiunt,natus es totuSjamp;T tn doces nos^Bone deus,^ inuiius ÔC nô ferendus eft Chrifti pr»co his tumidis ÔC inflatiflîmis Moabitis.Dif noftris iftas terris aucrtite peftes.

No f/I Wff«« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi qwando pr»cipiat quod nihil minus refipiat,^

endiifulmtn Eusngclicâamp;: Chriftianâ pietat^nolideterreri, aut concud »«(«/ir tortü, fulminibus,execrationibus, maledidiôibus Papiftids,cbul Iis tâtufhoc eft charta ô(rfigino)fpirâtibus inane fulgur. Nâ ipie excÔmunicâs,prius erat cxcômunicat* a dco iudice(iu/ • xta ilIudrSi quis uobis aliud nnciauerit,exccratio fît) $ diris deuoueret fibi inobediêtes. Anathematiiat” aute,nô pot exf cÔmünicMC, Quare magis metuenda eft ea maledidio, V» uobis dicitis malû bonâ,fiC bonS malum,ô^c.$ h»c ex h ti mana tyrânide ufîirpata. Scripts eft cm: Malcdicêt illi,ô^ tu bcncdiccs.Vttaccâ intcrim:Ip/umYcfcpcrdere,qui innoxi/ um molitur perdere.

riddis, eflfu lt;l;Porro,quoniâ iufto non eft ïcx pofîta,fêd tin iniuft/s öd pn Iciem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kgê eft ,quii^s fpiritû fandû fui habet

PASTORVM ECCLESIAST/

rcÄOTcm» Alia enim no eft legis côfumman'o,^ ut chanta« deidiffufafitincordehommis,Quâqui tenet cö deounu« tant eflFedus fpint**, uere cû Apoftolo Ioquit,Viuoiamnô egOjUiutt aût in me Chriftus. Qui fît ergo,ut iuft’lege opus habeat nóiuftiftcantc,qmoi tuus eftpdôjôtSuiuit Chrifto, ïmo in cm’ corpore mortuo ipfe uiuit ChriftusfQui fpiritu ducimini nó eftisfub lege,hoe eft,nóeftisdebitores legis, ga impletis lege. Diledio liquidé eft legis plenitudo, Nâ g mb lege funt,in ogib^’carnis funt,carni feruietes,ex trifti niz mirum affedu ÔC neceftitate legis:etfî non fine hypocrifi lez gisuideantfruduofîimpletores.Verûhilaré datoré diligit deus,qui hilari corde Ô6 in fpiritu fuauitaris,nô habita legis pratc/piécis ratiôe bene facit,^d facit,alioqui lege pceptû erat. Sic intelligo quod Paulus ait:Lex Ipiritails eft,ut q fa/ 'ciat opus legis ctiâ morakjlegis coadione legem carnaliter 'obferuet,nec^ legi fatisfaciauScdqfpiritufidci,amp;r exanimi tona jjmptitudinc facit opus legis etiâ corporale, huic tanz dem uerc lex eft fiîiritaliSjôC häc germanâ legis impletioné folusipfedonatjfpiritus uiutficans impin, quo cjuécg pium certû eft agi.Hzc fi de diuinis etiam legibus ita funt accipie/ daîan nÔ,multo magis eadê cefura SC humanx côftituciun/ culx funt iudicandxç’ut utrifep legibus no obftantibus,nemf ni quic^ debeamus,nifi utinuicem diligamus,

lt;E Mira profedo 8C nó ferenda prxfumptio prxlatorum, qua hoïem ChriftianS q «terna illa ÔC uera lege regit Chri/ Pritfuitiph» ßo,nihil th uerêtur,nouis imperijs onerare. An pfaltcs deliz prflatorit, rat,dicês:Dhs regit me,ôf nihil mihideeritC’ Et Ecclefiaftic”* Venerüt mihi pariter oiabona cuillo.Nu parabola ilia Euâz gclica,de fortiori armato,ociofa céfèt,S prxfente,nihil corn Qux ad pace funtjdeefte ghibent Cquot; An qd iuftitix iuftorn dc (it,quodhumanarü eóftitutionn obferuatióe fit petendumC Si fpiritus fandus in corde uiri iufti hofpitat,amp;r habitat’(fl/ cutdicit dhs:Habitabo ineis,ÖC ambulabo in cis,alibi;

Adcum ueniemus ÔC manfione apudeum faciemusjQuis fllc quxfo fidelis anïxredorjpter fpiritSjg fugetit oïa^ Qui»

F iq

bB potestatb

anfmac leges prxfcribcrehabet,prxterc3g operafomiaiA oîbusÇ Num papa cft,qui hic c5 fpöu dei de impio decertetf Abfit.ltCjSi ChriftS habcâpeniriHimaanimi penetralia mo deranté,cui data erat oîs potcftas,tum inccelo tum in terra, quo no habeo una cü deo poteftatê mihi gratis donatâî’Quî femetip film nobis donauit,quô no oîa nobis cû ipfo dona/ uit;* quxrit PauP.Ecce ex his côfcquit,fi fidelis iis,nihil tibi ret elle eu Papa hoîe,nihil iperandß ab ^uis hoïe quin qcqd datum fit PapXjâr prxlatiSjid domi habeâs,quâtû attinet ad Ti^tU nihil dona fpus ad ueram bcatitudine. Rex mcus,dns meus tu es rei CM Pd» deus.Diledus meus mihi'SC ego illi, Ipfc deducet me ad uf/ pd botninc. fontes aquarû,dicit fpôfa Chrifti anïa fidelis hoîs. Oro te dnc lefUjUt hac unione in te transferar,tn te r3piar,in te tôt? Grdtiotccle ardcâ.tuocorporiinferar,utdenicg tecu units efficiar ipSs, utuelficdifcâjNôcÔfîdercin principes,nec in fiitjs hoîm, in quib’ nô eft falus.Impofuifti ein hoîes fug capita noftra, qui alligât nobis onera importabilia,amp;digito nolût ea mo» üere. Audi tandê nos clamâtes ad tc,6^ dirûpc fafciculos dez priinétes nos,diffbluc iugû captiuitatis noftrae, Audi gemtz tus compeditorûjSC folue interempto^t uincula. Sed pergo» . O C Si quid boni ab hûanis legibus amp;Pôtificcis décrétais dfc bok nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pôtobuenire ^d meâ faluté ^moucatjonge id far

pr/fcrmcn- cilius,longcpurius,longefuauius,longeid locupletius doz dddü expea nabitdeus diuesin oês qui inuocâcnoméei*’. Ab hoic tan$ änndunt^ homine,nihil pter mêdadû e^edo, A deo auté ueritaté:c3 necg fallcre ueliqnecp falli poffitMaledid® qui ponit fpc in • hoîe, Atbncdid’ qui uenit in note dni. Vani ftlrj hoîm,mêz daces filij hoîm ut dccipiât. Fidelis eft SC ucrus dns,q dabiC poftulâtib’ie fignifîcatione.Loquere ergo dne,audit feruus tuus,Audiâqdloquatinmedhs,nô inclinabo auresmeas ad uerba loquêdû iniqua.Eme tibi a me argétû (fuadet dns) ignitûjUt locuples fias.Filq hoîm,ufquequo graui cordeCut quid diligitis uanitatem 5C ouaritis mcndacium.

CHaden® de libertate Chriftianx mêtis:Dcindc de auz toritatc Pôcificia diflèruimus. NSc qu5 feruituté corgis dez

PASTORVM ECCLESlASTi

beam*,uel ^ximo uel magidracui uiflim eft pauciorib® indl care.Etfi qui's udit fcqiiêtia dc utraqj ptâte ex interpréta rijCquidë no refragabor,^^ nônihil interfit, qgt; hxc ^phani principis poteftas circa corpus ÔC corporis négocia plurimîî uerfèt.Illa tm circa miniflreri« uerbi amp;nbsp;cfiaritatis occuppet, ^d fi nô fi'atjtyrânis cft,ôd nihil min’$ epifcopat®’,qppe qua t)s dotibus nô celebret qs prxmifitApFus Epifeopis dignas, prius $ bonum opus altruere uellet, epifeopatû defi'derare» Nâ fecSdûPaulielogifîjEpilcopS oportet elle fubftâtix,far inx,dignitatis,6Cuitxc5têpforê,qui (îaltjs atFcdib** fit cota/ mlnat*,n5 cft Paulo neeg ulli pure Chriftiano, pui^ céfend’

lt;C Mûdi itaeg ftat’,qui partim ex impqs,par/ (Epifcop’, tim ex uere pqs cÔftat,fine ordine reipu.Ôf principû ditiôib® nô pôt fubfiftere,maxime ^pter corp’:alias una ÔC eade eft lexcharitatis,quacôiSgunt oês purx Chriftianiinfideiuni täte P fpm aggregati»Etcnim p unû fpth nos oês in unû cor P’ baptifati fum®,fiuc Iudxi,fiuc grxcijfiueliberqfiue fèrui, ôt oês unû fpmhaufim*’,Et unS corpus mFtifumuSjOês qui de uno paneô^uno calice participam*. Vt ergo rpofitS fil3 y exequar,hoc Chriftus iubct:Rcddite q funtCxIarisCadari,» ÔC qux funt dei,deo:Q nônihil iuris terrenx ditiôis poteftati * tribucrc uidetur.Cuius fententiâ Apoftolus fufius ^fequir tur Romanis feribens. Deinde Petrus cum coapoftolo fuo Paulo in unâdefcêditfententiâ,in.:,cap,prioris epiftolx*

lt;r Prima itaq; omniu confiât,ex Êuâgelicis ÔCapFicis liz tens neminê nÔ fraterni obfcqutj,fratcrnx charitatis eflè de/ bitorê,fi corp’relpicias,amp;r tn ab oîbus libéra ctiâ Papifiids grauaminibuSjfi aîas lpêdcs,id^d ApFus clare tefiat, Cû li/ ber effe ab omibus,oîm me feruû feci,ut plures lucrifaciâ»Et fubdic Omnib’ faefius fû oia,ut omnino ali^s feruê,qux dc corpahbusobfequqsexcharitate^ximo debitis accipit.Vt Trfplifta lut ergo comodius bcilius intelligant,in qbus debet obediê -(màclatii frw» tiafiipiorib’Xicctin tria genera difiècaremâdata principû, cipnn, PrimS,aut fiint pure Chrifiiana ÔC uere ca2lefiia,utpote aut paeê reipublicx fouêtia,aut unioni EccFiz accômoda,aut ak

F iiti

• DE POTESTATE

tcri^ in altern munificênâ ftatuêtia,Quo cafUjparcdS eft im/ pcrtjs utriuRç ptÂtis^idcp nô grauatim ne(^ ex gcipiétistimo rCjfed in fpôs hilaritate expofito modo,alioQ nfa obfcga Sgt;C obediês animus nobis nô ccdcrêt in cumula mcriti.Quic Qd cm ex trifti facias affedu,diutnis fordct naribus,g hoc lo^ CO abfolutos exprimât dei miniftros,cu iubet quz ipic dudô mâdauit Chriftus:hxc mâdo uobis ut diligatis inuicên’n hoc cognofcêt oês qgt; difcipEi mei fîtis/ipacë mutuo feruetis.Cô fundant oês g uoscöturbäuÄltcralteriusoncraportate.C« oîbus hoîbus quâtû in uobis cft pace habctes.His inquâ lez gis diuinxfcitis fi côfonafintmagnatû iuffa,obediendufu/ crif,ga tu fua nô ftatuut,Nâ hoc habet germ ana charitas(tcz fte Apoftolo)ueluti ^priû SC genuinumjUt nô quscrat quæ fuafâtjfcdquzaliorüjUt fuis aliéna pofthabeat cômoda,^d g fiidtjis uere diligit ^ximû ficut fefe» Is exponit anima fuâ pro fratribus fuis.îtê nullus ftbi uiuitf^d Paulus ait) Nullus fibi morif,lêd Chrifto,ac g hoc Chrifti fratreSj^jpf Chriftû*.

dSecûdoautêpraccipiunf quar ex Diametro pugnantcS lege dilcdtÔis ÔC charitatis mutua rôc,ta magis obediêdû fü crit deo hominib’,ô^ pedib* ÔC animo a principu fentctiâ decedêda,ne eorû operibus malis uideamur affentirijgn SC reclamare licebit,amp; oportune îportune i nftare,corâ oîbus ar , guère hos pfychotyrânos SC animicidas, Exêplo nobilis fœ O^oiimpijs minx Hefter Ô^Mardochei g nullufupplex honoré iniquis nibusdl re'ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impcdebat,fed obftipo capite pteriés plane dez

‘ fpicicbaf,Exêplo HebrxarS obftetricûjqui tâ impij tyrâni le gibus detredarSt nouo reperto côfîlio more gerere.Excplo ipfi® ChriftijChriftianx uitxcxêplaris,g in Pharizaiacas trgt; ditiôes terrifico fulgure intonabat de uoce Corban,de iuraz méto altaris 06 doni:ô6 plerifc^ alqs,^ quas diuîo nomini ô£ uerx pietati non parua iniuria ftnjebat,dû fuû tantS quxft5 fedabanf.Exêplo deniep côpluriû 43phetarû,mftorû apofto lorSjOmniS Martyr3,g poenas cû iànguine accipere,deinde S6 mortis adiré fuppliciS optaii3t,nc nome dhi amp;nbsp;gloria lauz dis dus obfcurarct per umûnpias in iànâa dni fanêÙoRct.

PASTORVM ECCLESIAST;

lt;E Poftrcmo,qux lubet magiftratus,funt inter hxequä (î media, Qux per fe confiderata, non funt peccata,ubi accedit mandati ratio,parendû fucrit,fed cum iudicio.Nam adcharitatis amuflim femp infled:cnda,t5 charitatis ÔCrei/ pu»trâquilitatis lance expendêda,fi modo frudö fperare uez limus ex obedientia.Et(ut uno uerbo dicä) auroritate potez ftatis in bis reb’ agnoico,quaccitra iadurä pietatis exigunt Autorltdi dg a nobisjd ^d QC uiw cxeplo docet Chriftus,q c3 effet nuUi legi obnoxius,foluit tn Caefati uedigal,nö qdebereqfed ne qdoffenderefjCahicpericulßnonuerfaret pietatis.Proinde reddam US cuicß ^ddebem’jCui tributS,tribut5:cui uedigal, uedtigaltcuitimoré,timoretcui honorc,honoré,His cni ge/ ftis QC morib® $ optime paci amp;nbsp;cocordiae cÖfulet. Et fubditi fimus omi humanxereaturac in bis corporalib” exercittjs,fiz uc regi tan$ pcellenti,fiue praefidibus tan^ ab eo miflîs.Nâ OÎS poteftas a dno deo eft approbate,qux in tyrânidé nÔ abz cat,^d hic Petrus innuiqcö addit,Ad uindiAä gde nocetiu, laude ucro rede agentia» Quod fi interim iniqui’ pmât buz meros noftros c5 fumma iniqtate,etiâ ferédi funt» Si quis te angariauerit mille pa{]us,uade cS eo adhuc bis mille pafïus:

ipfi fie P rxfidétes in populo,nô erSt immunes in die ul tionis SC extremi examinis.Nâ hxc eft gratia,ft qs ^pter côz feientiâ dei fuffert moleftias,affe(ftus malis prxter meritum, Hîc laudé fibi nô merent principes,ut corS tolcrcm’ tyrâni dé,ut eorS prefturisamp;impîjs legib® colla fubdam’.Sed boc ipfum uult Cbrift^,iubct charitas,didat côicienriadci. Siq/ dé amp;nbsp;mali principes g Chriftû regnât,côniucnté,ut g graue onus impatorS QC legislator boïm,pdâ noftra tan^ flagel lis uifitenc amp;nbsp;corriganuQuare nô eft temere principib** poz puli maledicédû,qui g ChriftS regnât»Ne(^ turbâdus terne rc rcipub»ftatus,Chriftianx libertatis prxtcxtu,qten’’ id lice bit incolumi Chrifti gloria,îmo corporalia onera,tonfiôes, pcriècutiôes,expilatiôes,oîno ferendzfuntob Cbrifti noîs gloriâ»Oportebatcnî Chriftû patiôC ica inttare ingloriam»

Dß POTBSTATB

Nclt;$ eHjQj indignemur nofträ innocftiä hanc tyrSm'de fiS cömcritä*Qui'dcni Chriftus ipfe prior cÔmeruit tâ mak,ut diru infamp mortis fuppliciS^ pdôribus gratis pateret,qui nun^ dolofe egit,in cuius ore nuUa inuêta cft ini g tas;quot; No bis tm reliquit exêplS,ut fêquamur ueftigia eius» Nulladco gratior patiêtia,^ li pter mérita afflidi,tolerem*’SC muflcm? accepta iniuriâ,c5obnitêdo,zquanimitatis bona dcpdere/ mus*Sibnfîci3 bnficio rcpcditis^qua: gra uobisfintcrrogac Seruator.ln mûdo pflurâ habcbitis,in me autê pacé«Pax crz Prfcatwrf/ gotuadnequxexupatoêmfenrum,aiftodiat cordanrad^ ieuntidmtf fgfjfys nros.Côtundat caro,affligct uet® homo,moriat cor/ py5 pcflîjUt fpîjs faluus fiat,ut nouus hô refurgat,ut noua rc/ uiuifcat in Chrifto creatura. Adfint flagella,kd tu dnc da fe/ rcndi animû.Obruât undx tcntationâ,fcd dona uincédiui/ res.Irruât pfecuti5es,fed e cœlo largire iridoriâ, Nô enî faV uabitur Gygas g uirtuté,ncc hô in multitudine fortitudinia fux,HjEcfic dicim*’,ut principes fie tôdétcs,uaftâres,occide tes,g hoc tn a culpa nô cxcufemus,quin uidcât fibi,nc pote ftate fua abutant,ne fruftra gladiû geftafle uidcâtur. Expe/ «fiant iudiciûdei altiflimi lupcrfe,q, oppreflbs nôuindicât, pauperesnô erig3t,orphanos ncgligût,uiduas humi depri m3t,mifetts nô patrocinStur,affli(flos nô folant,pupillis ne gât fufFragia,egcnis nô fuccurr3t,iuftoijt caufam nô tuêtur, Succurratad hxerPotétes potêter tormeta paffiirosjtê iudl ci3 rigidiflimâ futurs his g pfiint. Nô prxtcreat eos iudici3 fine milericordia Iaturos,g nô faciût mlfericordiâ» nbsp;nbsp;Dix/*

lt;E Appendix a typographo adieda* Côclufioncs ali^tdoÆflC Philippi Melanchthonis» Prim3 ergo,Qui docent lcripturâ,fic audiendijfunt ut Chriftusîluxta illud,Qui uos audic,me audit.Nâ ad foiptuz ras nô ad traditiôes humanas attinet,ut patet,c3 inquit, Qui ^phetânoîe 4)phcterecepcrit,nôpfeudoprophetâ» ^cur» do,Si gd cÔtra feripturâ docuerint,nô audiédi, AA.^, Opor/ tet deo magis obedire hoîbuSjÔC MattJ5. Irri tû feci^s tn^

PAs'TORVM ECCLES I ast»

datadci ,pptertraditionsueftrâ, TertiOjfi gdprxter(cn'pttx râ ftatuerintjin hoc utcôfdetias obftringSt^Ô fiintaudiêdi, Nihflenî côfciêdâobligatnifiius diuinn» IDchisloquebat Paulus.i.adTimo,4,ubidodrtnas dacmoniorS uocat Icgê de cœlibatUjdc cibis interdits quae nbsp;nbsp;nbsp;nô uideâtur aduer

fari fcripturatjUt quæ p fe nÔ fint mala,Malus enî cœlibatus nô eftj Abftincre a carnib’ malQ nô eft, Sed impia harc funr, fi peccarc te putes ubi diuerfum feceris.lmpia docct, qui cê? fent peccarceS,qui horascanonicas nôlegerit,g carne ede/ rit die fexta aut feptima,8Cc. Nô autê pot Epifeopus Chrifti anâcôfcientiâ uincire.i,Corin,ultimo,Data eft nobis potes ftas non in deftrult;ftioné,led xdificatione. Quarto, Si non oneres côfcicntiâ Epifeopi lege, fed onere externo inter/ prctcris,utfolêtfpirituales,ô6 ij g intelligût cÔfciêtiâ uincirî nulla lege hûana poflè.Sic iudicabis de lege Epifcopi,ut de tyrânide magiftrat’ ciuilis.Quicgd enî epifeopi prxtcr feri/ pturâ imperât,tyrânis eft,Nâ impâdi ius nÔ habet» Feres ea onera lt;pptcr charitatc.Iuxta illud:Qui te pereuftèrit in dex/ trâ,obuerte ÔC fîniftrâ.Porto fi fine fcâdalo poftîs diuerfum facere,nihiluctat,Vtfifinemotu publico poftîs effringerc carcerê,in a tyrâno uindus teneris,nihil uetat,Iuxta illud: Si potes liber ficri,magis utere. Et Chriftus difpéfauit de tra ditiôibus pharifaicis.Matth.p.SC.n.De legibus aût ciuilibus nô difpcfauit.Et pharifaicis Icgib’ difpêfandis liberiores fu/ mus,ut qux amp;nbsp;priuatim fingulorû magis'quâ cômunia one ra fint,2C côfciêtiâ facile illaqucét »Sunt autê oîm legum hii manarû SC régula amp;difpcnfatio,fidcs charitas,adeo^ ÔC neccftîtas.Hxc libérât ab oîbus traditiÔib’’,ficubi uel anima uel corporis uita per traditione adduda fuerit in diferimen» Hadenus ex MelanchthonCiSCc*

FINIS’

Regnantibus impiis,ruinx hominG»Proucr.î8.