toES ► ERAS’

MI ROTERODAHI liber CVH PRIMIS PI7S DB prrpdrdiionf itd ntortcm,nuncf)rimu)n cr confcriptus zy- editiu.

ACCED VNT HVIC

OPVSCVLO EPISTOLAE AEI..

^«ot ferifs de rcbia,in quibus item nit hil eji non nouum ac re«n$,Het ru/m it!texatflt;e,utfeorfim ucndiqucMt,

ïô) *’3 W Efa.j8, teanx^ioi 'oi vytço/« t^v Kv^ia a‘VdviicrKOVTti,Ap.jjfi Mih «iHO-f Chrijhn efi,cr morilucrum. Philip.t.

EXCVDEBAT ANTVERPIAE MI# CHAEL HILLENIVS.ANNO M. D, XXXIllL

DES. ÈRASMVS ROTER* CtAI

riff, V. D. Thomæ comiti V uilt iflletiao

ÂOrmaniæ S. D.

D ipfum Chiinianæ philolb» phiæColophoncmmc voca» vit clariflîmc,fed pietatis flm dlo quam fortunæ ornamentta clarior, dum adhortatis vt fu* perioribus addam vel breucnt commcntanum.quomodofcquifq; ad mots t^m ^ræparate debeat.Hkefl enitn cxtremuc humanæ vitæ veluti fabulæ adus, vnde pois det vel æterna félicitas llôminis, vcl ætcfnum cxitium. Hic cftfuprcmus cum hofieconflis dus, a quo Chrifti miles ièmpitcmum expes dat triumphum fi viccrit. rempiternam igno miniamfividusfuetitEquidem in hoc nego tioiamdudum totusetam,quum adhortatio tua mihi veluti calcar acceffit currenti.Quan« quam turn quidem vni mihi philofophabat* Sedtua pictas cupit.vthicquoq; frudus pet nos fiat multorum communis.Vtinam demi ni benignitas largiatur fandiffimis votis tuis mcoq; conatui fcTicem cucntum,ego certe no reludabor illius volûtati, cuius infiindu hoc meum obfcquiû abs te poftulari arbitror. Va* le, Apud Friburgum Brifgoac Calcnd.Deccm bres, M.D.XXX1II*

DES. ERASMI ROTER. LIBER quomodo fe qutfq; debcac præpa: rare mortem.

Mniumtcrribiliummaxi An'flo nieternbiliseftmors, ait teles, quidam magni nominis philofophus, fed qui nô audierat cœlcfiem ilium philofophû.quinos doj cuit non verbis tantum, fed euidentibus etiâ cxz emplis, homme morte corporis no perirc.fed diftrahi.animam velut e molcfliflîmo carcctc educi in bcatam rcquicm.corpus item aliquâ do ad gloriac focietatem rcui âurum.Non aus dicratillud fpiritus:Bcati mortui qui in domino moriuntur.Non audieratPaulum 14» Iamentantcm,acfufpirantem,Ciipio diiTolui (i elTc cü Chrillo.Et,Mihi viucrc Chriftus eft, Phd.I mori lucrum.Sed mirandum non eft.fi qui cre dunt totum hominé morte perirc, ncc habent hancfpcm, quam fola in Chtiflfi fides r.obis porrigit.quum aliorum mortem dcplorant,tü fuam horrent atq; abominantur.llliid porius mirandum,tam multoscfTc mei fimiles,qui 3UÛ vniuctfam philofophiâ Chriflianâ amp;nbsp;dis icerint'amp;proftteantur, tarnen ficexpauefcût mortem, quafi aut credant nihil h quot;minis fiu perciTe ab exhalata anima,aut Chnfli ptomif fis difïidant,aut de fc protfus dcfperét, quorû piimum eft Sardanapalicorum.altenim incre . dulorum,tettium dei mifericordiamignoran

a X tium.

DE PRAEP ARATION E tluni. Ha cm parte fimiles vidcntur gcntibu# quç Dcum ignorant.Deum cm'm ignorât,qui nclcit ilium clTe infinitæ mifcticorcliæ. lllud extra controuerHam eft,quod hominum vuIj gus ficexpauefcit ad mortis recordationem, partim ab infirmitatc fidei proficifci,partim abamotcrerummundanarum. Nefcittrcpiî dare qui cum Apoftolo plena fiducia dicit,fis lie viuimus domino viuiinus.tfiuc morimut domino morimur.Itaq,* fiue viuimus ftuc mo rimut domini fumus.Quod autem dominus femel in fuam tutclam recepit.peiirc non pos teft.Hinc ill a prophetica vox imperterritç me Pfôl, tis tertis:Si ambulauero in medio vrnbrç mot ZX tis,non rimebo mala, quoniam tu mecum es.

Neq; cnim dominus ndelis vnquain deferit qui fc toros in illius fidem tradiderunt,fed cui floditeos vt pupillamoculi fui, Siqiiidem ih le dominus vitæ cft pariter ac mords, cui ni» hil cil mortuum : fed viuunt omnia.quæ ipfl per fidem adhærcnt.Ex fidei imbecillitatcna fcitiir amor commodorum temporalium.Nâ fi t»to peâorc etederemus, quae Deus promis fit nobis per filium fuum lefum, facile vilcfcc» rent omnia huius vitæ oblcdaméta,ac mors quæ ad 111 a molello quidem illo fed brent tra» icclu trâfmittit,minus effet formidabilis.CIas matilie fapiens Hebræus:Omors,quama» mara eil memoria tua.Sed quid addit/Homi ni pacem habenti in fubilanti|s fuis.Non ait, habend diuitias:nam multi hommespi),pof federunt diuitiastfed in his acqiiiefcéd.Quod .

defacul

ADMORTEM. J de facultatibus didum eft, idem feiuiendutn dehonoribiis,voluptatibus,vxoic,bbcns,coî gnatis, amicis, de fotma, iuuentute,bona va» letudine,breuiter de commodorum omni gei nere,quæ mors pijs fimulacimpijs eripiu Q.UO impenßus aliquid diligimus.hoc gra» uatiusab illo diuellimur. Si quidmirab^, fJofg' pones inuitus, ait qui dam abfqueChrißofa» * piens. Miratut autem hæc teniporatiaquiG quis in illis côquiefcit, tanquam proprijs per» petiiifq; bonis, quum hæc omnia commoda» titia fint acmometitanea, non tantum æquo animo verum amp;nbsp;cum gratiarum aétionepo» nenda, quotiefeunque repetit is qui dédit. N am in huius mundi bonis conquiefccrc.frui eß.quibus oportuit vti,atqiiehoc ipfum eti» am obiter ac velut in traniitu : quanadmo» dum admonet Apoilolus Corinthios. Relis *«Co.4 quum eil, fratres, vt qui habent vxores tan» quam non haben tes flnt,amp;qui fient tanquam non dentes, amp;nbsp;qui gaudent tanquam non gaudentes,amp; qui emunt tanquam non poiïï» dentes, amp;nbsp;qui vtuntur hoc mundo tanquam non vtantur. Praeterit enim figura huius mun di, Viatores fumus in hoc mundo,non habi» tatores,in diuerrorijs,aut vt melius dicam, in tabcrnaculispercgrinamur.non inpattta vi»

; Uimus, T Ota haec vita nihil aliud eß quam curfus ad mortem, isq; perbreuis:fcd mors ia» nua eß seternæ vitæ. Âpud ludæos quoniam r - je

1 contradus adcertumdiem finiebanturexle» ' I ' ßis ptsfctipto,quo temporis intetuallum crac

A 3 breuiuf.

DE PRAEPARATTONE breinus,hoclcuiorcratrcrûindicatuta.Q.uart to igttur viliora nobis cfTe debcnt hæc omnia tnométanca,tot cafibus obnoxia.quæ vt nul» lus cafiis cripiat, certe mors omnibus adimit omnia.Addc hue qiiod qui currunt in Aadio vident quantûfpati, a tcrgorcliqucrint.quan turn fupcrflt ad metam.Ä olim qui lubilçum expedabant feiebant quandiu liccrctfrui te: bus emplis. At nemo mortahum eft,qui certo noritfc portridic vidurum:currimus(cd more tem habentes in pedibus, imo toto corpore nobifeum circunfcrcntcs.Vitam gratis accepi mus a domino.fedhac lege,vtomni momen to reddamus rcpofcenti.lam vteontingatfee ne dus, quæ quam paucis contingat, nullus Ignorât: quid eft per Deum immortalem,tota hominis ætas.nifi breuiftïmum fta diû,in quo vclimus,nolim9 aiïïduecurrimus.fiue dormia mus,fine vJgüemus.fiuc dclicicmur,fiue diG cruciemur.Rapit nos torrentis in mortem per petuus feculorum curfus, etiam fi nobis aut alifs vidcamur conquicl’ccrc.Ergo fi precia rci rum mundanarum bteuitatc temporis çftime mus.vilifiïma fint oportet,quç nec horam ha bent certam, Qusc veto parui æftimamus.ab f|s facile diuelIiinur.Quemadmodum qui do mi non agunt.fed peregrin antur,fi quid in di ucrforijs autin via cômodi fefc obtulerit non adinodum adifeiunt animum.quippemox rc lidun quod delc(Sat,fiquid iucommodi, fas SE.Cor. cilc perferuntrfle cogitantes,hicprandeo,atù lt;4 bic«naturus» Quaeyidentutinguit Paulus, * ■ - - ’ ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' temp^

AD MORTEM. 4 tempotana funt,quæ no vidcntiirætetna. Ata q; haec cft magna Chrilîianæ philofophiæ pars,guçnos mortiptaeparat, vtcontcmplai tione return æternarum ac cœleflium. difcaa mus temporatiarum ac tcrrenarum contcm: pruin.PlatototamphtIofophiânihil aliud iu dicabat, quam meditationem mortis. Media tationem auté dixit, prasparationem ar^vclut exercitationem ad mortem ,non aliter qtyro cum hofte depugnatunis, ad palum exercer Ce re:qiio didto nihil falubrius, fiquidem a pht lolbpho philofopliice didû, Chrifliani Chtû fiiano fenfu accipiamus. Neq; enim contema platio mathematicarum fotmarum a mate: «)s abflraâarum,aiitidearumPlatonicarunl imaginatio præflat, vt bene monamur, fed il hdei oculis fubinde fpeculemiir omné humas nu fenfum excedentia bona, quæ Deus per fi» Uum fuû lefum promiüt ipfi fidentibus, mala quæcomminatus cibnetedulis Äinobedien» tibus. Hæc deterrebunt a peccando ,illa pto» uocabunt ad bene agendû. EA quidéæterna veritas in quibufdâ difeiplinis humanis, fed quæ nemini conciliât veram beatitudiné.Hic seternus eA qui promiiit.æternus per quépro» inifit,çterna fimt quç promittit.çternam felici tatem adferunt cum fide amplelt;ilentibus,çtet nam infeheitatem negligentibus, Hæcmedi» tatio mortis, eA veræ vttæ meditatio.'nec folâ hoc præAat, quod polliceturpliilofophus, vt anima minus graiiate demigtet e corport«

* domidlîo,Yetmetiatnytcu{nalactitateïpi«

I 4 dtuî

DE PRAEPARATIONE ritus vel ut ex obfcuro moleftoq; carcercgeßi« euscxiliat in bcatamlibertatem,aelueem ils lam vere amabilem quæ no dem nefcit. Cors Sapgt;9 enim quod cortumpitur aggrauat anis mam, ac tenenahabitatio deprimit fenfum multacogitantemgt; Ëoq; damat diuinus ille Pfal. dtharccduSjEduc de carccrc aniæam meam, «4» vtconfitcaturnomini tuo doniine.Sumnia fc licitatis humanæeH, contcmplari ft lau dare conditorem, tedemptorem èc gubernatorem ruutn. Adhunccnjm fincmcondituscllhos mo.Hanc felicitatem hominis frequenter ins terpellat huius corpufculi quod circunfetis mus irabccillitas,totncceflitatibus.tot inalis, totpericulis obnoxij. Itidemft Beatus Paus lus grauatus cameo tabernaculo, miferabilis n — ter ingeinifcésdamat.Infclixego homo,quis mcliberabit de corpore mortis hoc? Vidit Cs him furame bcatos efle, qui habitaient in dos mo domini, laudantes ilium in fecula feculos rum.Sic atfedi hint homines verc pij.quoru, licet corpora degantin terra,tarnen thefaurus cor,ft conuerfatio in calis eft, Sed paucorum eft ifta fortitudo, no omnibus datum eft cum Paulo dicere,Mihi viiicrc Chriftus eft,ft mori lucrum,ft,Cupio diflblui ft elTe cum Chrifto. Nos hanc confolationem infiirmi paramus infïrmis.quibus tarnen perfeäonim exempla veluti ftimuli funtadrobiir fpiiitus parandu. Eftigitur pei omnem vitam hæc mortis mes ditatio exercendaacihbinde excitanda fidei icintjUa, vt cieTc^ amp;nbsp;conobotetur,cui copula * ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ tachSî

AD MORTEM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$

ta chantas allicietfpetn.quæ non pudefacit. Nihil autem horum ex nobis habemus ,fcd dei dona funt, aflïduis precibus ac votis am: bier.da fi dcfint,fi adfint augenda, vt crefeât. Q_iio fides charitatc fpcquc comitataeft fin mior.hocminorcft trepidatio. Quod enim plcriqucficabhorremus amentionc mortis, maxiinacxparte.vt didum cft.fidei infirmî tas in caufa eft. Atqui de dei promiflîs oport tet efTc fiduciâ multo ccrtifiïmâ,Siquidé is eft TOUS qui n atura verax, feipfiim abnegate nó potefi. Cui canit Pfaltes illc eximi^Jnæternü domine permanet verbn tuù, In cœIo amp;nbsp;in ffc culum ventas t«a : qui amp;nbsp;de feiplo pronûciat in Euangclio,Calum amp;nbsp;terra tranfibunt, ver: ba autem mcanon tranfibunt. Quid autem promifiuPromifit vidoriam mortis, vidoti: am carnts,mundi,A fatanç,promifitrcmillîo nem pcccatorû.promifit centuplumin hoc fc culo,amp; vitam æternam in futuro.Scd quomo do promifiw Per iufiitiam noflram? Nequ as quam.fcdpcrgratiamfidci quæeftin Chru num lefum. Quoq; fecuriores eflemus, prius illud chirographum quod nobis infocliciter dcicripfcrat primus Adam.irritum fecit ac de Icuit.affigcns illud cruci,deditq; nobis chiro: graphum gratiæ, quod confignauit proprio languine,amp; innumerisprophetanim.apofio: lorum, martyrum ac virginum tefiimonifs confîrmauit, qui fuo quoq; fanguine fubfcri: pferunt. Subfcripfit amp;nbsp;vniuerfa lanâorum ec défia, Addidit intérim amp;nbsp;anabonem fpiris , /l $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus,ne

DE PRAEPARATIOnE tus, ne vlla ex parte vadlIarcpolTitnoflra fi» duda.Nec bis contenta dei bonitas,huius vi élorix exemplum euidens Si inßgne dignata eft omnibus exhibcrc in filio fuo vnigenito. Quod eniinille vidt.vtiq; meinbrtsfuis vicit qui fe totum nobis impcndit.Qiiid cnim nos vcrmiculi poteramus ex nobis?Chriflus cft lu ftitia noftra.Chriftus vidoria noftia,;Chrill9 fpes Si fcciiritasnoftra.Chriftus ttiumphus amp;nbsp;corona’no(lta.llle natus cflpucr, lcd quod non omiilt Efaias, nobis natus efl, nobis dai tus^n. Itidé nobis docuit, nobis fanauit mot bos.ciccit dæmones,nobis efurijt ac fitij't, no« bis contumelijs afFedus eft, nobis fub mortis tempus angoretædioq; vitæpcrculfus eft,no bisludauit fanguinem, nobis vin dus accas-fus eft, nobis mortuus eft ac reuixit, denique-nobis fedet ad dexteram partis. Dum omnia mala nobis débita in ferecepit.ea nobis fupe randa tradidit, videlicet, lam badis illorum vitibus.acpro modo afflidioniim addico fpi ritus robore, Monftrauit vincendi viam, ad; dit certandi votum,ccrtanribus auxilinm fup peditat. Sic ille vindt in nobis, ft modo nos in illo maneamus. Manemas autem per fidé Si charitatem. Si quis requirat, vbinam extet boc chirographum,qtiod nos fecuros reddat In feripturis canonicisjn quibus Icgimus vet ba dei nonhominum.Hisnon minus haben dumeftfïdei,quamft deus ilia tibi proprio fuillct ore proloquutus. Aufim dicere, Si alu quanto amplia^à 0 deus per cteatâ aliquâ * . ƒ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ fpeciciB

AD MORTEM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç

fpedcm tibi loqucrcfur,fortanis quonindam piorum hominum exemplo fubhæfitarcs, nâ quidfuci latcret in imagine. At iftam hæfita: tioncin omné nobis pcnitus exemit Ecdefiae Catholicæ perpetuus confenfus. In hocergo chirographoperomnern vitam philofophas ri,optima ad mortem praeparatio cil. Qiiem admodum ait Apoiloliis, vt per patientiâ amp;nbsp;Ro.l$ confolationem feripturarû fpcm habcamus. Rurfus fiquis qu.rrat quomodo quando Chrillus hæc deuicit .Carnem deuii it ac vin» ccndirationcmo(lendjt,quum iuxta natutâ affumptam mortem exhotrefeens ait patri. Verum tarnen non ficut ego volo, fed ficuttu Et alibi de fe teftatur.non veni vt faccrem vo luntatem rtieam, fed eins qui mifit me. Nihil cil tam horribile natutæhuin3nç,quod auxi lio Chrifli non fupcrctur,fi*nos totos commit tamus aefubmittamus voluntati diuinç,amp;in grauilTimis afflidionum proccllis fcinper il= ludoptimifenis ac laudatiffimi regis habca: » j mus inanimo;Dominusell,faciatquod bo; * num videturinoculisipfius.hæc verba ma; j gica nonfunt, icd omnibus incantamentis Î-* * efFicaciora, Quæ quifquis ex ammo pronun. ' ciarit, amp;nbsp;in hac fiducia perftiterit, non e(l q3 dcfpcrct.etiam fi vniuerfum malorum agmé Vna'cum ipfis inferis in vnum irruat hominé. Omnipotens cft qui pugnatpro nobis.quiq; loquif inPfalmo.Cûipfofum in tribulatione 90 eripiam eum Aglorificabocum. Cum audis,

• cum ipfo Jnoli tuas vires expcndcrc, fed au= »üiantw

DE PRAEPARATIOnE xiliantis potciyiam rcfpi'cc.Curn audis,eripb am cum,noli defpondcre animum, fi diuhus vrgct afflidio, Faciet illc fine dubio qd pros mi fit, 8^111 ouït quando expédiât te Ieuan ma iis. Cum audis, glorificabo eum, certum ha: beto te (juemadmodum Chriflo fuifti cons fors!crucis,amp; gloriæ futurum confortem. Sed memento quid præccncrit, clamauit ad me. Tuum eft clamate, Si. damarc ad dominum, non ad mundi præfidia,non ad vires ac bene faâa^tua, fed ad dominû qui folus poteft ab his malis eripere.Nihil hominis natura fragi lius,amp; tarnen nemo verbis confequi valeat,qt gatrocibus malisac terroribusnt obnoxia. Vtenimomittam fulmina ,tcrræ concuiïïos nés,‘maris inundationes, telluris hiatus, bels la,latrocinia, homicidia, veneBcarum artes: guis percenfeat omnes morborum formas? Et in his 2 mulo funt.tam horrrendi, tamque cruciabiles, vt ad l'olam mentioné contremis feat homo.quod genus funt Epilepfîs.paraly fis,exulcetatio vcficæJPhtenchs.Tacco pclib (entiarûrubinde in peius fefe aduerfus medigt; cotum remediainnouantium crebros incun fus,vt vcrifTime didum fît illud.

Mille modisleti miferos mors vna fatigat, Qiii fîeri poflit, vt nos Si corporibus, Si ants mis tam infîrmis, tam immanibus procellis pares efle valeamustProrfusadumeflet de nobis,etiamfî nullum accederet peccatum, nifîdextera domini fubleuatet imbecillitaté noßiani,Süpeteß mundus non mediocre cer •

(amen

ADMORTEM. 7

tarnen afTerenspijs.Mundum autem appek lo veterem hooMticm cum aclibus ftcoticus pifccntijs fuis. Tâetfîmundi nominenó ab« iurde polfis acdpcreliominc!; huic mudojde« ditos,qui nunquam defierunt,nec vnquam definent fumma vi heiligerari aduerfus Chrk ftum 8i hums difdpulos. Verum ad hoc ccr« tamen-animat nos dominus dicens: Confidi loJo. te,ego vid munduin. Qoam autem illc fuc: rit alienus a mundanarum return concupifcc tia dcclaratquum'ait: Filius hominis non ha^y^p, bet vbi redinct caput fuum, N am in eo quiG que reclinat caput,in quo conquiefeit anis mus.acvclutindormifdt. Quam autem vio: Icntiis amp;nbsp;improbusfit htcmundus,norütqui ferio conanturpieviuctctnChrifto Icfu.Côî aipifcentias noflrasin fe recepit, fed non alk terquam recepit pcccatum, pro nobis depen: dcnsfupplidum quodnoftris afFcdibus,amp;ai äis debebatur. Cætcnim quiequid hic muns dus habet machinarö ,id totum cxpediuit in dominum,probra,infamiam,infidias,poten» tiam,crudatus,mortcs,Q uid nó fecit mudus vt Chrifti nomen funditus cxtinguctetyEt eci cc viuit ac floret in coelo paritcr ac in terra. Vi dt autem doininus.nö vt dormitaremus ,fed ne defperarcmus.Hoftem nobis tradidit non omnino mortuum,fed fradum ac vindbilem quo nobis per certamen parata eflet corona glorias.Siquactas quomodo vincatur mun» dus,Ioänes intimus Chrifti difcipulus docct.

. Hæceftiinquit,vidoria quævindt mundum Ioh.$ fides

DB PR ABP ARATIONE fides veftta.Ce«a igitur fidditer, onii fiducts conieda in dominum, nee dubita quin illiiia auipinjs prçfidi|sq; vidorfiseuafuriis.Rcftat peccatiim in quo infalidter nati liiinus, Si in quod pofi baprïfmum infodidus reuoluti, pó dus graue,quippecorpus amp;animum demers geus in tartara. Hoequoq; onus nobis im:: portabile,dominusinfc dignatus eftrecipes rc.quemadmodiim prædixerat Efaias, Difcis plina pacis noHiæfupereum,'amp;Iiuoteeius fa Z.Co, 03ti fumus. Item Apofiolus: turn qui pcccai 5, turn non fccit, pro nobis peccatumfecit.vt nos cfficercmuriuflitia dei in ipfo. Peccatiim vna res efl quæ inimicitias gignitinter dcum amp;nbsp;hominem,quemadmodum teilatur Efaias. Ç9 At mifcricors pater,quum nulla rcperirctur fa tis effieax hoAia ad abolenda fcelcra generis humani,mifit filium fuum, agnum expertem omnismacul», bac verepura vidimamuns dum reconciliansfibi.Dixerithic aliquis :Si per Chrifium I’ublatu eft peccatiim, vndc fit, vtomnis mortalium vita peccatis vndiq; fca teat? lam enim amp;nbsp;de bonis hominibus loqr. Non fuftulit in totum peccatum,fcd vires illù us fregi t,non vt nullum lit in nobis, fed ne rC; gnet in nobis,qucmadmodu régnât in his, g non fixerunt fpci fuæ ancoram in domino Ie fu ac ferui unt concupifeentifs fuis. Eoq; Paus lus hortatur, nc committamus, vtpcccatum regnet in noftro mortali corpore .‘Relida eft nobis certandi materia, led porreda funt ar» m3,quib9 muniti fuperemus.Sic efficimur im . ftitia dei

AD MORTEM. 7

fiitia dei,nó ex operibus ttoflris, led ex gratia dd:Pcr quemrPer ipfum, que pro nobis pee« catum fecit,Si de peccato damnauitpeccatü, Reßat Satanas amp;nbsp;peceati amp;nbsp;mortis parés ac princeps tenebrarum harum,euiuspotentia amp;nbsp;malitiofas artes nunqtiam ceffanfcs .hoti rentfilif lucis dumtrepidi clainantad patré, Ne nos inducas in tétationem, fed liberanos a malo. Hic cftille tentator Ä aceufatorfta: trum,qui iuxtaBeati Petrifermoné,dreumit i,pg lt;nbsp;tanquam lco rugiens,quarrens quem deuorct Vcriim amp;nbsp;huius aflultus dominus tum vidt ipfejtum vinecrenosdocuitFrcqucntcr adot tus cftdominum.’hoccnimfubindieatLucas quum ait,amp; rccclTit ab co ad tcmpus:fed lems per vidus difcdTit. Quomodo vidusr Clyi pco fcriptuiarum rcpulfus.gladio verbi dci confoirus.Ergo quotfes iHc nobis fiiggerit,qd pugnat cum voluntate diuina in facrisexpref fa voluminibus.verbi diuini muerone confo: diatur.atquecxcmplo Dauidis.quinq; limpi dilTimis lapidibus de torrente icripturarum colledisdeifciatur. Sed nos cum hoe Golu ath congrcffuïi, prius abijdamus arma Saus lis,qnæcftPanopliafupctbiç:bæccftfiduda mundanar fapicntiæ, conhdentia virium ac mcritorum noftrorum’,quæmagis oncrant, quam muniur.ttfuffïdatnobis baculus fldei, qui confolatur ac fuldt nos in hac peregrina tionc, Äquinq; verba quae Beatus Paulus lo= quitur in ccclcfia.Si vrgcatimprobi9,audiat:

. A bi recto $atana . lulHus en obedire dco f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adætctt

DE PRAEPARATIONE ad æfcrnam falidtatem vocâti,quam tibi ad æternû pclliccnri cxitium. Hic præcipuas pat f.Pct. tesagitfidcs.VndcPetrus,Cuirefiftitefortes fide.Crede feripturis, ac fidudam omnem in Chrifio rq)onc,amp; in manibuseft viâoria.hft autem dæmoniorum genus,quodnon eijda turnidperprecationem, amp;nbsp;ieiunium.En haa bes alia duo tela. ProbabileeR autem Sataa nam,quum tories fruftra fuiflet adortus dnm in cruce omnes admouilTe machinas, quum viderct inftate morte, Hicenim eft extremus conflidus, e cuius euentu, vel fperariit aeteta nus triumphus, vel expedatur nota fempiter IoJ4 na.Ait enimtVenit ad meprinceps huius mû di,amp; in menon inuenit quicquam.Nec dubia um eß,quin quod aufus eß in dominum, aua dear amp;nbsp;in membra domini. Sed quemadmoa dum ab ipfo vidus eß, ita per ilium vincetur in nobis, Quumenimoppugnateos in quia bus Chrißus per fidem amp;nbsp;charitatem inhabia tat,cum ipfo Chrißo bellum gerit,in qno qua dtu perfeueramus, turpius vincetur a nobis q ab ipfo domino fupcrat9 cß. Omnia poßiim inquit Apoßolus, in eo qui me conoborat. Satanas quicumnobis conflidarioeß,dici3 tutprincepshuiusmundi,non quod vllum ius habcat in vllam partem creaturte ,fcd 4d in his quodammodoregnet,qui mundûdia ligunt. Cæterum qui nostuetur, dominus cß cœHamp;terræ,quifoionutu plus valct.gvnia Matt, uerfadaemonum examina cumorganisfuis. Il, nbsp;nbsp;Solus ispotuit ingredi domû illiusfortis. .

ipfo

. A D M o R T E M. § ipio alligato diripcre vafa illiiis. Qjiiid adhuc fuperefttentationi)m?Mors,mots inquamilla* ad aiiiis mentionem cótriftantur omnia.Hæc nee vi dcpclli,ncc ftiga vitari, ncc artibus cludi potclKPrimus natutç affeótus eft,vt quæq,- res, quod cft.tueatur. At mors aduerfus hune naa tiirç affeäum minitaturcxitium.hocdcteftabi lior,quodconiuhdifrimadiuidit. Nulla enim àrftior copula qua corporis amp;nbsp;animæ.Et hune horrorem nobis domini dementia lenijt. Pria mum quod ipl'c nofira caufa non grauatus eft mortis horrorem, Ä mortem ipfam.carrlq; igi nominiofam luxta atq; acërbam in fe recipes re.Neq:quenquamfandorum quamlibetinff« λIlium ab hac immun ern efle voluit,nó Abras lam fidelem, non Mofenfamillariter dilcdu^ non Dauid virum fecundum cor liium, non e prophetis qucmquam.non löannem Baptiftä dequo extatmagnificum domini teftimoniû, non matrem vnicc diledam,non l'altem c difei pulis illum.quem præ cæteris amauitimpenfe. A pn'mo hominc vfque ad confummationcm d mundijftatutumeft omnibus femel mori. Vns * de Græci's diâaMcÿ^^Traf« to quod os mnibus Cx aequo fit diftributa,Regibus,Pontis ficibiiSjfatrapis æque ac colonis Sc mendicis. Cuius igituriinparicntiæ fucrit, nolle tolerate malum,cum talibns tantis ac tarn mulris com munc ? Tu quod naturae vclis nolis perfoluens dum eft, renigis cum omnibus Tandis fubiree Qui natura etatimmortalis„p tc fad9 eft mots

• tails, Et tu quü motti fis n,atus, ac toties mots

quot; B tern ♦ • —

DE PRÀEPARÂTIONÊ tcm commerucris.poftulas vnus omnium ha» beri immortalis^Hicigiturtecum teputa qiiot, amp;nbsp;quales habeas confortes, amp;nbsp;æquiorc animo feres conditioncm tuam. Alioqui nihilo vcrex cundiuscfl indignari quod moriturifumus, q fi indignemur,quod nati fumus, aut quod ho» mines conditi fumus non angcli. Hoc cft pris mum mortis Icnimcntum, haudquaquam cxi guum.ldfictcfficacius.fiveram fubducamus iationé,qualia funt quæ hic rciinquimus. Mul tos cnira difcniciat mors.tantûintucntcs quæ cômoda hic relinquant.Tum in mente vcniût, iucundusfolis afpedus.pulcherrimacceli mas china,amœna mundi vcrnantis fpccies, lufus, conuiui3,vxor,liberi,dômus,horti.Sedaperié dus ert alter oculus,quo petfpicias,quâto plus malotum hic relin quas quam bonorum,amp;in his ipfis quæ bona videntur, quantû admixtü fitcalamitatis, amp;nbsp;amaritudinis. Rcairrat mCs moria per omnis vitæ gradus.quâfotdida côs ccptio,quâ pertculofa geftatio, quam miferans da natiuitas, quoi malis expofita infantia, quoi obnoxi3iniuri)s3dolefcentia,quot vitijs inquinata iuuétus,quot curis diOriéta virilis tas,quam calamitola feneâus; amp;haud fcio an quéquârcperturus fistam felici forte natum,vt fi Deus concédât ij'fdcm vcftigiqs abipfo con» ceptuperomnem aéii tempons feriem adfenc dutcm recurrerc,ijfdem ftuituro bonis,eadem perpeffuro mala, accepturus fit conditioncm, lt;^â igirur infignis incogitantiæ cft, tâtopcre cô^b^',quû cft deponendum,quod nobis fi liccat

AD MORTEM. ló ticcat ab integro repe tere,firn us reeufaturi, mittonunc mala.qinbushæcvitafic eftinuon luta.vt quidamerhnici iudicarint nihil a difs, vtillorum more loquar.homini datum benefis lt;enniis,quam quod addiderintfacultatem ab rumpendivitam qiioties vifiim fuent,amp;nobis lisille poctanon dubitarit proniiiidarenullö eflc animal hominecalamitofius. Quod fi Ics uis cü cthnid vatis authoritas ,Ecclcfianes ils le facer non vetitus eflfcriberc, meliotém efle diem mortis qüam natiuitatis.Tantum dema lis,nt;ncdebonis,fubdiidto rationem, quatis turn curariim ac molefliarum attuleriut opes, a qiiibus nunc diuel'i non potes.Quànto plus aloes quam mellis attulentvxor.cuius amore nunchorres mortem. Quantum artulerit folis citudinis liberorum educatio, quantum offen fionum ac dedecoris illotum mores, Adde his ânimum hominis femper in peius vergentem« Vt cnim nô fit in omnibus,certe in plerifq; vcs turn en illud Augullini, Qui maior cft ætatc maior eftiniquitatc. Dcniqppone ad dcxtcs tam huius vitæ commoda,ad leuam incoms moda,amp; expendc totuis æui quod hic agimus brcuitatem.Infantia non fentitur.adolcfcentia præteruolat aliud agentibus, iuuentiis excipis turvarifscuriSjfcneaus obrepltimprudétibus. Quid autéefl hæctorafumma,nifi pundû ad illam aEterniratem ad quam emigramus.fiquis dem hic pic vixenmus ; cxtraliimur, fi impie. Harû rcriim fcriacontcmplatio non leue reme • dium efladuerfus horrotem mortis. Altcrum

Bi eft

DÉ PRAEPARATIÖNÈ cfljioccnam cfficacius, quod dominus pró té moricnscffecit, vtmors qiiacptius crattranfi; tus ad inferos,niinc fitianua cali, amp;nbsp;quæ ölim fuit ihitium æternorum cruciatuû,nunc fit adu tus cceleftium gaudiorum,vt iam C hrifio fidé tibus mors non folû damnofanon fit,fed fu/T» moperc lucrifcra. Ac ne qua pars hominis de= fldcraretiir,ipfc refurgcns cum Tandis complu» ribus fccit nobis certilfimam fpem,forc,vt cor» pora reuiuifcanr in nouilTimo die,iamq; glori» ficata recipiantfiiam quæq; hofpitcm anima, folatio deinccps futHra,non oncri. Scd demor te mox incidet dicendi locus. Vt autem pcraga mus,quod nûc agimus, Supereft his omnibus in vnum aceruuin conflatis tcrribiliiis maliim, Tartarus,vn de negant redire qucquarti, abfor» bcns omnia,ncc vnquamreddensdéuorata» Hoc eft barathrum defperationis,amp; vt Apoca lypfis loquitur,môrs fccunda.Cogitct quifquO qiialis fit ilia vita,vbi fummu malotumeftim» mort31itas,vbi magna cruciatusparscfidæ» monum amp;nbsp;impiorum hominumfocietas, vbi ignis nunquam cxtingucndus,ad quem noflcr collatus,niera glacies eft;a dde quod illic in cen dniin efi minima dolorum pottio, qui tarnen tanti funt,vt ab hominis intelledu comprehé» di non poflint,ficutnecpionimfelicitas.ln ma lis licet graui(ritnis,licet diutinis, aliquid tamé leuamenti adfert fpes, veluti flellula quçdâ p» cul alliicensin denfiirimacaligine,fcd gehenna cum fummis malis fummam nabet defpcratio neintHmus igitui honor fuperat omnem hor» .

ïOïcm,

A D M o R T EM. lï lorem.qucm tarnen clcincntifTimns redemptoc vtnobis mitigarer.in fefcrccipercdignatus eit. Quod in hortoexpauit, amp;nbsp;angorcextremo fie correptus cfi,vt fudarct fangiiincm, nofirae n a: turç etatinftrmitas.Quod aiit affixus crucicla mat,Deus meus,Deus me*? qinir deferuifti me? Matt* Longe a fahitc mca verba delidorum meorû, 'Lj, videturgehennashonotem animo perlenfifTe» Pial* QuidenimfupercllaDco dcflitutis,nifiextre II, ma defperatio?Ncc minim videri debet,fihâc tri ftiflimam afFeôtionem in fe recepit, qui peo cata omnium in fe tcceperat.vt vtrunq; malum nofiris viribus infuperabilc, fua mifericordia reddcrctfuperabile?fs'ec ifta minuunt dignita* tem redcmptoris,fed incffabilem arguunt chas ritatem erga genus humanum.Sub eiufdcm ty po Daiùd loquitur in Pfalmis : Circundederût 17« me dolores mortis,amp; torrentes iniquitatis con turbauerunr me, amp;nbsp;ptæoccupauerûtme la^uei mortis.Nos gehennam mcrucramus,illeinnos censcxpaucicitpronobis,quo fi fimilis affe* dus inuadat animumnoftrumex fcelerum c5 fcientia vel ex imbecillitate naturae, nô abifeta mus nofmetipfos, fed in Chriftum intétis ocus lisetiam defperandofpcremus, Defpcret licet caro,dcfpcret ratio.tamen exipfis inferis fides clametad dominum,quemadmodum lonas iam dcploratus de ventre Ceti clamauit amp;nbsp;exs auditus efi. Nam amp;idcommdnfiratPlâImus. quum protinus adiungit. In tribulatione mea inuocaui dominum,amp; ad Deum neû clamaui,

’ Et exaudiuit me de téplo fanâo fuo, Dei tem? ' ........ .. B 5 plô

DE PRAEPARATIONE plum ccclcfia cft,hæceft arx fidei, vrbs forti'fib dinis nortræ Sion.Huc fi qnis vel ab extremis infcïis intcndatclamorem viua adhuc fcintilla fidei cxauditur.Ergo quuni vniucifæ vires hos minis deincrfa? I'unt ad inferos,fides tame cla^ met cum bcatilTimo lob: Etiâfioccidatmefpe rabo ineum.N am hoc ell cü ft duciæmagiltro Abraham cótra fpem in fpcm crcdere,Hæcigi tur tanta mala domini bonitas nobis nô mitu gauit aefregit tantum,vt licet lacdfant ac terri tcnt,tamcnextingucrenon valsant, vcrûctiam extrema damnanobis vertitin opfimûlucrû. Quidenim læditpcccatum adhxrentes Chris fto?Q,uid^nifi vt vbi abundauit pcccatû, abus det Ä gratia,amp; plus diligat, cui talus dimitTum efl.Quid proficitSatanas indefinéter inccITcns membra chrifii i Quidmi hquod auget iilorû praemia.ft illuiîrat coronas .Quin amp;nbsp;ea mala, quæ nobis iuxta mortalitatis conditionem eu pij s pariter amp;nbsp;impijs funt communia, redemps toris dementia verrit nobis vel in lucrum, vel in mcdicinam.quanquâ amp;nbsp;hic lucrum elEin lu crum fi a peccatis immunes ifla toleranter feri mus domino gratia s agentes pro omnibus; in mcdicinam.fi quid refidet in nobis reputgans dum vel fcâionc vel vftura,velamaro pharma CO.Q.UO de gencre funt,morbus,paupertas, fcs ncâus,orbitas,31iaq} innumcta,quib9 tota ho minumvitagt;eiivndit],' obfita, Hæcfinosad murmur,defperatione,aut blalphemiâ pertras hunt,Satanæ fiunt inftruméta,proq; remedifs fîunt veaena,5in ob id tantûpetfecuntur,quia *

..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vita«

A D M o R T E M. ' it vitaHnon polTunt.quo animo complurcs.qui Chriflum ignorabant.conftantcr cruciatus ac mortem p’rtulenint, naturæfunt afflidiones. Sineatanquam de manu propitif parentis os bedientet atq;etiâ cum aâionc granarumreci pimusjepiitantes quanto acetbiora commcî ruimus.amp;gdiraChtiftus innoccns paflusfit pro nobis commcritis ,iam non funt afflidio; nes,féd falubria rcmedia,aut cœlcftiü præmio mm incrementaJllic agcndæ gratiæ indulgcn tiiTimo parenti,qui flagellât omncmfilium oué * recipitjinterimmollibusacbrcuibus remeaijs *- -fanans vlcera noftra, vt parcat in futuro fccu» lo:HicIaudanda Imperatoris noflri benignis tas,qui militibus fuis fubminiftiat virtutis mas teriâ vt coronet magniflcentius. Vtrobiq; mas gnûcft lucrum ,nifi forte mediocre'lucrum vi» detur,quum capital] motbo laborans,deuoTat amara catapotia ,ieuiq: ac tempor aria mole* ftia.ft: mortis periculum effugit, amp;nbsp;perpétua fa nitatis dulcedine ftuitur,aut quummiles ob vnius horulæ conflidum,fummaspcromncni vitam opesjfummosq^; honores confequitur* Et hoc quoq; pado dominus noftcr clemens tilTimus omnia pertrahit adfe,n modo ad fîgs numilludinfublitni propolitum oculos inten derimus.Atttaliit adfcomnia malanoftra,ea q;vcrtitinlucrum noflrum,amp;gloriam fuam,’ quam nobis fîbi per fl'dcm infltis cömunicat« Quid autcm lucrifadunt.qni in rebus aduerfls oculos auertentes a Chtifto.Dco obmurmm

' tantfHocipfiunquod needTaho peiferédunt --------- ------------ P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇQ

- DE PRAEPARATIONE eft mo!ciliæ,fibi códupHcant,vel décuplant ve tius,amp; pharmacumniale fumendovertuntft* bi in letale vcnenum.Hçc nimirum cft fublimis Sc cfFicax philofopliia, ac mortis mediratio.in qua fi fanus ac valons diligenter fucrit excrci» tatus.hunc mors nô oppnmet imparatum. Ex bis aût quæ diâa funt colligere licet quadrupU ccm elfe mortem,Spiritualcm,naturalcm,ttanf form atoriam.Ä ætern am. N' aturalis eft fepara tio animæ a corpore. Spiritiualis eft feparatio Dei ab animo. Quemadmodumenim anima eft vita corporijta Deus eft vita animç.Hçc pc périt naturalem,quod ad neceftitatem attinet, vt eft fan? pia veterum theologorum opinio. Ex vtraq;nafciturmorsgehennæ,fi cocant ins terfemors fpiritualis aemorsnaturalis. Poft mortem enim corporis,non eft locus peenitens tiç. Supereft mors qua transformamur ab ima gine veteris Adæ inimaginem noui Adæ.qu» eftChriftus dominus. Hæc eft feparatio carnis a fpiritu. Ncchjc mcdiocriscftlu(Sa,ncfpes quidem vlla vicloriae,nifi Chriftifptritusaaiu» uaret inürmitatcm catnis noftræ.Sed ill ius gra tia in nobis occidit veterem hominem ,vtiam agamurnon fpiritunoftto, fed fpiritu Dei.ncc ipfi viuamus,fcd viuatin nobis Chriftus.HarC feliciflima mors an cuiquam ad plenum obri» geritin hac vitanefeio. Domini tarnen iibetali tas,quod noftrç deeft imbccilli tati, de fuo fup« pferedignatur. Hæcmors expetendacft,fum» ^.Co» moq; ftudio peromnévitam mcditanda.Que 4« admo4üBeatusfai^usf«ibitÇotmthi)s:Sés *

AD MORTEM. ï?

morttftcationcm Icfit Chrifti in corpore no ftro circunfcrcntcs, vt amp;nbsp;vira lefu manifeftetut in corporibiisnoflris. EodemhortaturColof: 5,' fenfes ; Mortificatc monbra veftra quç funt luî per terram.Noniubct criii oculos,aut ampvta li manns,autcxccari gcnitalia.bcd quæ mernj fcra?Addit/ornicauoncni,immundiciain,libi dinein, concupd'ccntiam malam Sc auaritiam« Vnlgus hominü luget mortuos,at Beatus Pau ius Coloflcnfibus gratulatur hanc morté.Mor Ibidé tui,inquit,cfiis, amp;nbsp;vita veftra abfeendita eft CU Chtifto in Deo. Hæc mors mater eft vitæ fpiris iiialis.quemadmodum peccatum mortis fpiris tualis patcreft,atq; etiamgehennç.Sedin bis mortis genferibus præpoftere fefc geröt plcriq; roortales. Ad memoria morris corporalis qua inhorrefeimus. Veteres ob id ipfum habebant iniiifam cuprcfliim.quod in funerib9 folcat ad» hiberi, 8c apium, quod eo corona rentur fepuU chta,ncc hodie dciunt.quiad turisodorem di tis exectationibiis vtuntur.qd* vt arbitrorhinc in funere fiat fiifFilus. Atmors fpiritualis horrü biliot eft fexcentis mottibus corporis,amp;ad häc vitro abetesq; feftinamus, gloriantes quü ina» Icfccerimus.amp;cxultantes in rebus peirimis.Ex animamurquumpcticulfi obifcitur,ne anima corpus hocmifcrum'dcftituat,fclicius extra cat cerem viäurazquäto iuftiusoportuitcxanima li quoties pcriclitamur/ie Deus çterna vita de» ferat animam noftram-Domum in qua detun» äus eft aliquis funeftam vocamus.amp;obturatis

* flatibus prgteumusiAtftuiSapiensludicatIon

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ è $ geraes

DE PRAEPARATÎONE

Ec,7, ge mcliusjre ad domum ludiis, quâ ad domS conuiuijJn ludu natura contrjfîam ur.Sed hgc triftitia quia fccundû Deum cil ftabilem in nos bis falutem opcratur, dum nos cômonitos nos uiflîmorum reuocat ad pcenitenti am, ncc finit nos pcccatc inæt»nô.Fclici ter intcrfunt ludui, qui fie deflent mortem alicnam corporis,vt ins cipi ant fcipfos lugercgt;mortc gr auiore exanim 3 tos.Vtrum igiturpotius.amarum deuorare cas tapotium.vtvniushoræ mol cilia lucrifactas perpétua fanitatem.an in conuiuio bibete mui fum toxicum quod breui deleâatiuncula mors tem adferawSed harum return multis adeo nul la habetur ratio,vtin luftris cantent cbrij.fibi plaudant qui fraude rem domeflicamreddide runt audiorem, triuraphent qui fcelcratis artis bus cmerferunt ad honores.An non vulgus ho minum,in delicifsac voluptatibus carnis volu tari,vocat viuere? At,qui ficviuunt,bis mortui funt.PrimumquialpirituDeiv3cät, dein quia iam tum filif funt gehennae. Quemadmodum cnim pioruin carnc mortuotum vita abfeondis ta eft in Deo apparituta fimul cum Chrifto: ita inhis qui le carni dediderunt.abfconditacil mors gehennæ,quam citcunfcrunt,apparitur3 in extremo «udicio. Peccatorem in Iiac vita fos la fpes feparat a gehenna. Q iiandiu cnim fpis rat homo,fpcscft veniç. Verumetia atqj ctia vl dcndum,nc fpes quænon proftcifeitur a fide Ä charitate detnobis vcrba.Sic fibi blanditur alt quis.Iuucnis fum,fruaThoc mundo, vbi^ad fcs nc^tanycncropictatcmcolam, At •

A D M o R T E M. 14 quis tibi ptomifït fcncdutcm?Alius,diim floret aptas,indulgebo gcrno.Vbi duda crit vxor,inc4 piameflefrugi. At t£ auT(i(oXixS,qui fcis an pets cndicfis viäur9rEft fortafle qui cogitet aliqua do fiam monachus, ibi dcplorabo vitam mas Ie adamjnteriin fniar mundo. Vtvitafuppea tat,quis tibi pollicitus eftiftâ voluntatem, quæ cupiat pro voluptaribus ampleétipanitcnna/ An iflam mentem fibi quifquam dare potefl? Vt adcor redeac pcccator, fola Chrifli gratia prærtat. Verum ille libéré dat eam,quibus vult, fi qiiando vult.Cette quod ad pcccatorcm attt nct,iam nuncin gehenna eft.An non prodigio fa cædtasefl.vthomo qui in tam hornbiliftaa tu fit,fibi diem prçfigat,ad quem velit refipifccf, re,cuiinputcum dclapfo autin carcctemcous »câo lenta videretur omnis educentium feftù natio. E puteo ftatim inclamaret opem homu nis,amp; in tantis malis conftitutus,non protinus implorât auxilium Dei, qui folus excitât mors tuosr Quifquis igiturin vita mortem transfors matoriam diligenter meditatus fuerit, tü mors temfpiritua em ac gehennæ vehementer hor» merit,minus horrebit imminentem mortem corporis,quç non feparat a Deo, fed Deo pros * nbsp;nbsp;nbsp;plusiungit,finemfemel imponitcundisafflis

âionibus,quibus hæc vita tunditur vndiq;,Ä ( nbsp;nbsp;nbsp;tranfmittit ad fempiternam quietem. Ais,Trâf

mittit in requiem,fed piorum animas, Rede, mors enim peccatorumpelfima. Ergo dum vis uis ac vires,da opcram vt fis de numero iuftos

* rum, Nam iußusÄ die eft, qui ex corde agnos fdt

DE PRAEPARÄTTONE feit ac damnat iniußitiam fuâ, territufq; gehen na.confugitad alylum diuinçmifeticordiae,amp; ad falutirera pccnitcnti'ç iclt;ncdia.At qui per os mnem vitä, perinde quafi fint immortales, ins diligent a{fcd:ibus fuis, ad voces üci tot’cs tä amantcr prouoeätis ad pœnitétiam Toronço littorc,vt aiiint,futdiores, quid miruni fi pertur bantui quü vrget extrema nccelTitas^Tuncrcs «ft cum morbo qui no finit quieg aliud agi.cü (ncdicis,cü hçtedibus,cû legatarifs aceaptato nbus,cü crcditoribus ac debitoribus, cü vxore acliberis, cü oeconomis ac famulis, cü amicis Äinimicis^ü exequijs ac fepultura, cu confef-. fionibus,difpenrationibus ac cenfuris.cü reftigt; tutionibus ac placationibus, cü varifs confcie« tiæ fcrupuliSjpofttcmo amp;nbsp;cü fidei dogmatibus Addc bis cü mundo,quem quoniamnimis dis lexit,inuitus rclinquit, infuper cum ipfa morte corporis,ad quam præparatusnon eft.denirp cü Satana.qui tune omnibus vrget machinis, cum gehenna, quas tune omnes terri culamens torum fuorumlaruas ingerir.Atqui ad tantum negotiorum agmen no lufficit ille temporis ars ticulus,fedfumma cura agendum, vt ad ilium extremum,omniumq; grauiflîmü conflidü ho mo veniat quam maxime expeditus.Roget ali quis quibus modis id pofiit eftici. Audiamus Il Ecclefiaften bene confulcnte:Mcmcnto inquit creatoris tui in diebus iuuentutistuæ,antcquâ veniat tempus affli dionis tuç. Audiamus amp;nbsp;Ec I8 clefiafticum:Anteiudicium para iuftitiam tibi antelanguoiem adhibeniedicinatn,^ ante iuc - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicium

A D M o R T E M, IÇ didutn interroga teipfum’, 8i in confpeâu Dei fniien'cs propifiationein.Antclanguorcmhuj miliatc,amp;in tcmpoieinfirmitatis oflendecon tcifationcm tuam.Salubfe confilnim,eriam ß notus nobis efict dies mortis.Nuncmulto ma» gisidfaciendum eft .pofteaqiiam omnis dies cuiq; pro vltimo debet habeti, quû nefeiat an alius fit ilk fuccciTurus.Duviuimusac valcmus difcutiamus,quantu licet,negotioru tncas : ac prius qua nos motbus Icdo affixerit, difpona: mus domui noflræ. Primû eft meininific créas totis,vt per fyncetam coofclfionem amp;nbsp;pceniten tiam cum illo redeamus in graiiam.hxamincs mus conlcicntiasnoftra^,amputantes quiegd Ibi repetcrimusinuifiim Deo,vt quimi motbus nos prottudtt ad tribunal Dei, iiiueriiamus,ps pitiationem.Qi i rébus florentibus ceruiccs eri gunt aduerfus Deum,nonne videmus quam fc hict abijciant fi motbus validus minetur mors terne At quanto gratins Deo,fl ad quod çgritu do fero compcllit, mature noftra fpontc facias mus. Proftèrnamus nos ipfos cü Publicano,amp; Euangclica pcccatricein confpeâu Deijachry mis,clcemofynis,prccibus,ali]fq; pifs operibus plaçâtes iram Dei, amp;nbsp;in tempore ægrotationis talis crit mors.qualis fuerit vita noftra.Quidâ abhorrent a côdendo teftamcnto.quafihicins fitaliquidfiincfti ominis.Hæccftnoftrç carnis infirmitas, Atqui teftamentum o bone condis turn non efFicict,vt citius moriaris, fed vt quics tius. Hacin parte fcliciorcft in ccenobii's bene . moratis agentium conditio,quod ab omnibus cutis

DE PRAEPARATIÖNÊ tuns teflaméntarij's liber j fint.Cçtcriim qui lihtf ros habét,aut fratres, aut alioqui legitimos hçj redes, prouidcant ne qua in diuidundis bonis nafcatur inter frates amp;nbsp;affines cótentiozqui nó habent,ne relinquant pofteris litium ac raping materiam.Breuiter fic ifta digérant cxplicentq; fani.vt nihil necclTe fit in morbo cutis huiufmo di intepeßiuistorqueri, Pretcrca fï quibus per plexis cafibus inuolutus eftaliquis,puta dema trimonio.de cenfuris ecclclïafticis,dc votis.dc renitutioriibus,aut reconciliationibus, cos fas nus ac valenscxplicct, nccvllas tricasrcfcruct i n extremuin di cm,Redc faci un t,qui mon en ics Iiæredibiis mandant reffitutionem fraude pars torum,fed longe confiiltiiisfaciunt, qui valcns tes idfaciunt,quod aliisfapcniimcro mandas tut friiflra.l tidem rcóte faciunt, qui morituri cö donantoffenfas omnibus a qui bus Içfi flint,ad viciffimorantilbi condonari .fiquidin quem dcliquerunufed longe Deo gratins, amp;nbsp;ad con; feientiæ quictem tutius eft, h idem faciantvas Icntes,non ob mortis metum, fed ob amorem Chrifii.Redc faciunt,qui morientes legant opu fuarum partem in fubfidiumpaupcrum.fcdvis dima fucrit multo gratiorChrifio,fi pro modii !o facultatum ipfc fublcues proximoriim inos |,iam.Nccenim femperperucnitadcgcnos,qd illis deffinauit moriens,amp; fi perucniat,iam alic num eft non tuû quod impenditur.Qiiid quod morbi complures ci us funt generis,vt non dent fpatium fupcr his Ratuendune iam coirmcmo tem c^us fubitaneos, Si inopinatos /qui licet * non

A D M o R T E M. 16 hon omnes opphmant,omnibus tarnenfunt cxpcâandi, quia poffunt omnibus accidcrc. Q uemadmodum accidit illi Huko Euangclico qui fibi pollicitus longani ac fiiauem vitam,au dit, hac nolt;ftc repetiint abs te animam tuam. Deprecantur omnes mortem fubitaneam amp;nbsp;im prouifam. Siquidemnufquam non audimus nas voces,a fubitanea amp;nbsp;improuifa mortelibc ra nos domme* Quid eft quod orant ifti r An omni s inopinata mors deteftanda eft?Ncqua: quam.luftus enim quacunq; motte préoccupa Sa,4 tus fuertt,in refrigeriocrit. Ncq; enim poteft cG femala mors quantumuisfubitafuerit,quam vita bona præceflit. Quin igiturfic oramus:A mala vita libera nos domine. At qua fronte vo camus mortem improuifam, qure lé quotidic omnibus fenfibus ingerit noflris? Ab infantia noftra quid aliud audimus quam gemitus mo rientium.quid aliud videmtis quam efferrifu: ncra#quam pompas lugentium^quam monu: mcnta,ac defunótorum titulosrQuod ft nos Ie uitcr tangunt aliéna,quoties nobis propius morsvellicat aurcm funeribus afîiniumamp;coî gnatorum propinqua naturgnccclTitudincnos contingentnim,amp; amicorum quos mutua cha ritas nobis artäius adglutinatat, qua vllos cos gnatosiunguntnaturaefeedera. ht fihocquoî q; patum cft,quotics nos ipfos admonet fragis litatis noftræ r Quisenim noftrum pft,qui non aliquoties in vitç difetimen adduéhis fit, vel tés peftatc, vel latrocinio, vel bello, vel ruina,vel .pcftilentia.vcimorbo/ Quocunquete vertas

mors

- DE PRAEPARATIONE

m ors in infidifs cft.Domus cuiq; tutum cft refii gium. At quain mukosopprimunttcdorô ruia nær Terra folidum dementum, nonne inrerdû fubPdés rotas abforbct diiitates ƒ Ipfcacr quo fpiramus ac viuim9,læpenuiricro inorseft.qué admodû cibus ac potus, Poûremo fames ac fi tis nonne quotidie mortem minitatur.ni reme dium adhibeas# Quid quod quoties nominal turhomo,mortis admonetur. Idc cnim nobis declarant,mortales 8l hommes,Q uM isitur as gunt qui deprecantut mortem improuifam.nù n vt fuam acciifcnt improuidentiam? imparas tis enim omnisimprouifa mors elhetiamflcés tenario vcniat.Improuifamappellas.quam os mnibus fenfibus ingerentem fcfe atq; f mpfngcs tem non vides i Sic improuifum fuit diluuium , ' jmpifs,quiNociuftitiæpræconem,dum appas ‘ rare: area irridebanf,cdentcs,bibcntcs,iungcn tes coniugi3,quafinonefretcucnturum, quod Deus minitabatur. Sic improuifum Sodomis obtigitcxitium.qui Loth emigranté irridebâ\ Idem euenilfetNiniuitis nifi ad lonçprçconiû egilfent pcenitenti am.Q uifquis no uit fe Deum habere iratuin, omni momento vindiâamexs peclct,imo vitetpotius cxcmploNiniuitarum ac Dauidis.Tcrribilis eft ira domini, fed fl nos ipfos dcicccrimus adpcenitentiam.in ira fuare cordabiturmilêricordiç. Ad lonç hofpitis des nuntiationcm Niniuitæconucrfi funt ad pceni tcntiam.Atnos ad tot domini noflri dcnuncia tioncs fiirdi.moitcm deprecamurimprouifam Totexemplis acparaboUsincukatobliuiofæ * tarditatî

A D M o R T E M. ï?

tarditati noftrç,vt ad oinnc momentum Hmus j- __ parati.Noc,Loth, ft:eorü quostuinaturrisin Siloainopinantcsopprettit. Addtt fimilitudh nein furisnoclumi,fid61islt;tconomi,decern vit ginura.ac toties inclamattVigilate quia ncfci» tisdicm neq;horam ,amp;:nobis vllamotsvenit improiiifat'Vcnit fed improuidis.aut vt melius dicam furdis,cçcis acflupidis,qui nee dominû inclamantcm audimus,ncc quod fcfe oculis in gent vidcmus,nee qdvndiq; pungit fentimus, Nee refcrt quod Dominicus fcrmo loqui vidcs tut defupremo müdi dieA'ain cuiq; fupremus vitç dies.fuprcmusmundi diese 11. In confums mationcmundi palam celcbrabiturvniuerfale iudicium.fcdinterim fingulotum animtefimul vt corpus rcliqueriiit, fuum ferunt iudicium,lis cctnobis ignotum.Dominus aüt vttunq; dieni çque nobis ignotum effe voluit.hac quoq; pat te dcclarans indulgentiiïïmamerga nos cnaria tatcm.Etenjm quum nunc vidcamnsintolcra« bilem diuitum acmalorum violcntiam, quid faccrent,fi fcirent fe diutius viduros^Rutfus ini firmi.vt iunt pleriq; mortalés, fi certo fciicntfe pcruenturos ad feneâuté,hucprorogarent ex* aéhoris vitæ nudium:turfus fi certum habcrét pauculos vitç dies fupcrcifc, trilles amp;nbsp;anxij via ücrét,amp; ad multas aótiones rcip.frugifcras red derentur fegniorcs. Nunc hoc tempcramento vfa eil fupremi numinis ptoui détia, vt cumllis hominibus mors adeo fit ccrta, vtfinguli non minus certo lciant fc morituros,g fclüt natos ef fCjVtq; nee fummi nee infinu fibi polTint vana

Ç fp«

DE PRAEPARATIONE i^blandiri : rurfus dies mortis adeo incertusi vteum dominus nee fibi chatilTimis notum eG fe voluerit. Itaq; fit.vt impij minus lædant bos nos, amp;nbsp;boni fie abfiineant a malis openbus, quafi flntpofiridic morituri,fieineumbant bos nis openbus.quafi diu viduri.Q.uid igitur fibi volunt,qui ad Chiromantas.aftrologos.phyi fiognomuntas,genethliaeos,ventriloquos,nugt; merosBabylonios amp;magoscurrunt, vtfeiant 5 scui modum.Clamat Eeelefiaftcsjiefeit homo finem fuum,fed fieutpifees capiunturhamo amp;nbsp;aueslaqueo comprencnduntur,fic capiuntur homines in tempore malo,quum eis cxtemplo fupcruenerit:amp; nos ab his volumus feirc finem noftrum qui ipfi finem fuum nefeiûtrAn quod Chrifius æterna veritas nefeiri voluit, quiaïeire non expedit,muito Chrifio difeent a vanis hogt; minibus/An Chriftianisplaeeôcxcmplum ims pif SaulisrQuid autem illi profuit malefica,ni: 11 vt bis morcretur i Sunt,amp; ij quidem non ma: ii,qui petunt a Deo eertum mortis genus.orant Vt certos menfes deaimbant, quo vel hoc tem: pus impendant panitentiæ amp;nbsp;confefiiontSan âiuseliillorum votum, qui raotté optant,qua minime molefti fint fuis. Hoe enim a charitate proficifeitur. Sed firmioris eft fidei,mortis gc: nus ae fpatium ægrotationis Deo eommittere. Nouit ille quid nobis expédiât amp;nbsp;quod nobis efi optimum dabit. Sunt innumeræ mortis for: niç,amp; in his quædam horribiles,fiue quod fubi to neeenr.quodnonnullls in ipfo aeeiditeonui wOffiue quod 9cetbos ac diutinos habeant ctu datus.

A D M o R T E M. iS datus,vtparalyfis,amp;ifcWace,fiue quod abomi nandam habcantfpcciem.vchiti qui tenaci pt» tiiita præfocati nigrcfcunt. Hue quod vfumlina g»ç,mcntifq;fanitatcmadimant,vtapoplexis, phrenefis ac nonnullç fcbrcs, aliçq; pcculiares, quç homines impcllunt vt fe prçcipitcnt,aur in putcuminfiliant.autlaqueopraefoccntguttur, autgladio fcipfosconfodiant.Suntcnim mors bi qui interiora mentis organa vitiât, quos vul gus dçmoniacos appellauNccxhis quidemiu dicandus efthomo, quâdo Chryfonomus mo nachum dîemonioobnoxium amantifTimecô folatur.Q.uanquam ea mortis genera,quæma nifcftam habétfpecicm impietatis.Chnnianæ picratis eft dcprecari atq; abominari. Contra quofdam vi demus ta pl aci de emori, vt obdora mil'ccrc non emori videantur.Sed quçcunq; ao ciderit mortis forma, nullus hinc æilimandus cfl. Ne de ijs quidem qui ob commifTa facinoa ta dant pœnas Jegibus,licet mortem fortiantur infamem,temere ludicandum cft.Nam fieri po teil, vtqui ob excitatam feditionem difTecatur in quatuor partes migretin angelorum contui bernium,quum alius in vefie Francifcana mos riens acreligiofc fcpultus demigret ad inferos. Dominus cfl: qui de his iudicat, V arifs modis fuoscxcrcet ac purgatDeus.fedvtdixinulla mala mors haberi debet,quam bona vita præ» ceflerit. Ir.terdum qui placidüTime expirant, demigrant ad æternos cruciatus,contra qui miferabilitcr torquentur.euolant in requiem. .Qjuidara optant 'plcnam confeflïonem an»

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cl nbsp;nbsp;te mots

DE PRAEPArATTONE temortem.fupremâ vnâionem, amp;nbsp;eu ch an ft/3, non diftiimill vt apparctanimo,atq;olimqui3 dam prorogabant baphfmiim in extremum vf q; diem.ncc prius acccrfcbatvrbaptifta.quam medicus profiteretut in artefua parum eile prçs fidij. Quut fcmcicptamus cortingcrc,quod qiiotidtc a nobis f'Cri debet amp;nbsp;poteft# Optimâ enim confiliumeft, vt quifq; fuam confcientiâ priufquam fcfomno tradat,diligenter cxcutiat f£ fi quod crimen co die commilTum dcprchen dciit.tundat pedus, cumq; lachrymis a domi« no vcniampoflulet,amp; implorata opediuina certum fiimatpropofitü vitæ corrcdioris.Ncc cft quod quifquâ nie dicat,üiftincor varijs nc« goti)s,non vacat. Ad rem tam neceflariâquarj ta pars horæfufficit.Non eft longû diccrc,Pccj caui,mifcrcrc.fcthoc fatis cft fi quidem dicatut ex animo.Ncmo fomno fc trades,certus cft fogt; rc vt expergifeatur. Quâtiim igitur diferiminis cft in CO ftatu obdormifcerc,in quo fi nos oppri mat mors fomni germana, Si forotfratrem exs cipiat.in ætcrniim pcrict^mus^ Tantum perieu lum bteuiftima cogitationelicctcffugcrc. Hoc quotidie apud Deum. Apud facerdotem veto Dei vicarium tcr,autquater,3utfçpius in anno fynccta confeflionc purgarc confeientiam plu timum attulcrittranquillitatis.cfficictq; vtmo hentem non admodum torqueat confcfTionis anxictas. Porto quoniâ in mortis articulo prça cipuum folatium cft, dominicç mortis contem platio,ac totius ccclcfiae communionis,quç cft corpus Chriftnptofuent ad vtrunq; diligentée ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exeteeri

AD MORTEM.

exerccri in vita.vt adio fubindc rcpctita tranfs eat in confuccudincm.confuctudo in habitum, habitus in natutam.ld f;et,fi repurgata ab om ni affedu peccandi confcieiitia, frequenter fus mamus panem myHicii, ac depociilo myflico bihainus, quandoquidan hoe facramentum duo quçdam nobis coinmendat.capitis eximi am erga fua membra charitatcm,amp;: mcmbroi û inter ipfa focictaté ardiflïmam. Quiequidbo» ni eft in corpoic.a capite Chrifto defluit : quics quid autem boni cft in corpore, membrorum omnium communecft:qucmadmodum in cot porc animantis.licet diuerfa fint membra, va^ rijs ofheifs deftinata,tarnen vita a capite profï cifcés eadem pet omnia membra diffunditur, tam indiuidua foaetate,vt,quem3dmodû do: cet Beatus Paulus, fi doleat vnum membrum. hCoJl dolor ad omnia peruentat.fi gaudeat vnum membrum,gloti a fit omnium communis. Nii mirum hoc eft quod dicitur in Symbolo Apo ftolorumtSandam ecclcfiam, fandorum.com munionem. Nccenim contradior eft in corpo remyftico Chrifti gratia, qua tn animalis cors porc natura.Religiofc faciunt.qui vrgentemot tis vicinia, mittunt admonafterium Cartufiai norum aut Francifcanorum, vt orent pro labo tante,fed efficacius folatium eft,fi cogitet çgto tus.vniucrfam Ecclcfiam efle pro fuo menibro folidtam. Q.uum aurcm ecclcfiam dico,quam beatam.quamq; numerofam focietarem dico, quae prophetas.q'iae Apoftolos, quæ tot mari;

. tyiutn ac yirginuin examina, quæ tot animas

DE PRÄEPARATtONE

Deo charas complcrtitur, Hæc vniucrfa‘fos dahtas pro vno quolibet Chrifti mcmbropc= liclitantc orat alTidue, fuisquc mentis ac ptcci» bus laboranteni fubleuat. Neq: veto tua refert, quod non cemitut oculis ccdefia. Nee anima tuam vides,cuius bencRcio vniunt ac mouem tut omnia corporis membra. Non poteft eCTc pauper ccclcfîa,quæ tam diiiiti capiti côiunda eft,in quo habitat omnis plciiitudo diuinitatis corporaJitcrmec deftitui poteft mcmbrri,quod a tot fanrtorum milibus fubleuatur. Capitis charitatem ac beuchccntiam erga nos præcb pueteftatut crux pro nobis redimendis fufccs pta.riarum rcrum incmoriam ac vim nobis rcs nouamus.quoties cum fide debitan; teuerentia catncmdomini comedimus acfanguiiicin bu bimus. Sitliulq; admoncmur,vniucrfos efie num corpus qui codé pane vefeuntut, amp;nbsp;dc eos dembibunt poculo.Ne quis igitutdel'pondcat aninium, fimembtum eftinfirmum nc languis dum.quum caput habeat omnipotcns,ncue fis bideftitutus videatut.qui totius ecclehç metis t.'s.prçcibufq; rubleuatur. Ad harum itaqiretfi contcmplationemftquis in vita fuerit dingens ter cxercitatus, in morte plus adferent folatij, Tumenim fuapte fponte occutrent velutanii mç faniiliana. Proinde mea fententiâ rem pia comment! funt,quiDominicx mortis hiftoriä per cettas hotas partiti funt, quo pueri confues feerent fingulis diebus aliquam iliius portions commemorate cum gratiarum aäione.Qut' to fubftituerunt Lituigiam de yngine, vt rem « quot;quot;quot;nbsp;' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

A D M o R T E M. ïo non impiam cxcogitatuntjta, fi phas cfl verü fateh.vinum vetreruntinaquam. Hisrationi: bus optime fit,ne mors fubitanca amp;nbsp;improuifa nos opprimat.Dcl'crédi liberi dukcs.vxor chaj ra,amid dilcdi,agtt cuki.flrudur« magnificç, opes amplç,At miles ChnUi hxc omnia neglis gere meditatus eH, cuius anima velutin præfù dioicorpotis excubat.ad omne momcntnm exi pedans imperatoris clafîicum.quo iubeatur mire prxlium ,fcmpcr credus ad illam voeem: Difponcdomui tuç,quiamoricris amp;non viucs Efa.j8 Corpus habet non pro domo,fed pro tabernas ciilo,nec ibi iccodit thefaurum fuum.fed quod ad diiirnum dimenfum fatis eft,in zona geftat, fempcrincxcubifs vigilâs, femperarmahabés in procindu, aduerfus ho Ilium inopinatosins cu^us,neq; quicquam dun recufat ,modo pla* ceat imperatoti cui dedit nomé.Militia,inquic 7. Beatus Iob,cft vita hominis fupcr terram. Hus lusmilitiætironem adhortatur fapiensilieSi^ rack. F ill accedens ad feruitutem Dei, fta in iu: Z ftitia amp;nbsp;in timorc,amp; prçpara animam tuam ad tentationcm. Scruitus Dei eft profeflio militiae Ghriftianæ. Stare militiseft in acicaccindr ad præIium.Sta in iuftitia,non in fuperbia, quç fe erigit aduetfus Deum.fed in iuftitia.Dormiunt aciacent,qui militant huicmundo.Sed Chrifti miles ftat accindus ad omne opus bonum. Oi pus optimum eft,bene möri in domino. Plurii mum enim ftdudç aduerfus Satanam addit vi ta innocenter ada.Fides nefdt dare locum hos

. fli,lpes no nouit fuccûbere,chatitas Fuppeditat C 4 ilag

DE PRAEPARATIONE ftanri commcatum.Scd qiium vita ir.nocentct a da conciliet fiduciam, quur additum eft in ti morc^Si luftus es,quid timcsrSi nó es.quomos do ftasrHictimor non eil ilicdcfperatioiiis pa tcr.dequo Solonió :Pigrum dei)cittimor:qué forasci|cit chdrit3s,fed optirmisinnoccnti» cuftos. Timor filiorum fandus permanens in feculü feculi. Qui liar,inquit Apoftolus.vidcat ne cadat. Ac rurfutn:Tu autem fide ftas,noli ai turn fapcre, fed time.uü timordominifanöus. extimulans ad bona opera, ac depellens a ma lis,amp;efttimot ferui ne(]uam,pcrtrahens ad igs nauiam.Timens.inquit.abi, amp;nbsp;abfcondi talen tum tuum in terra.At tiinor luihtiæ comes effi citjVtnoilris diffifi vinbiis, alacrius opcremur praefidijs fpiritus, ac circunfpedius ieruemus dona Dei. Præterea omnis hominum iuftitia, quamuis perfecta contremifeit, quoties voca» mr ad tribun al iuftitiç diiiinç.in cuius confpcj dunecanrafuntmundaamp; inangelisreperitur iniquitas. Quid ni nos infirmi amp;nbsp;in luteis doi inicilijs habitantes, metuamus hoc iudteium, quum lob a Deo probatus dicat;Vcrebar om» nia opera mea.fcicns quodnon patceres delin quenthSi lotus fiiero quafi aquis niuis,amp; fulfe: tint velut mundiflîmç manus meç, taméfordis bus intinges me.i:t Paulus miles lobeexercita tior dicat : Nullius mali mihi confcius fum.fed nó in hoc iuiti ficatus fum. Sequitur amp;nbsp;præpara animä tuam ad tentationé. Variçfunt tentatio nû formas, quibus milites fuos explorât Deus, fed oinniû gtjuiUima tentatio elj tpors. Tum .

quot; ■ ■ enua

AD MORTEM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl

enîvcre cominus res gcntutncc ertvclitario, fed vtiinq; fuinma vi de rcrum niinma dcccrni tur,Adhuncigitur condirfum leinper præpa: rädus eft animus. Quidcmmhic facret miles pugnæ rudis.quinunquà cum hnfte conlïiMt, qui nee vires lilius,dolos,artes amp;nbsp;inndias. nee fuam virtutem vnquam expertuseft? Magna vidoriç pars eft.cuin bofte noto bellum gcrcre Ita fortilTinius ille miles vei dus potius bca: tus Paulus:Vtnó circuniiemamur,inquit,a Sa tana.Nonenim ignoramus cogitatióes illius. •’ ' Quidmirum finouittechnasillius quicumto * tics confctucrat raanus.omni peticulorum ge* ncrccxcrcitus .Tuin admouetur ignis qui dc: clarat quale cuiufq; fuerit opus,et cui fuperftru btum fundaméto. Atq; bic videmus interdum fieri,quodvfu venitin militia mundanatqui timidiorcs vifi ftint in caftris,à ad tubæ ftgnu cxpalluerunt,in ipfo confliótu rcpcriuntur tors tiffimitcótra qiiinondü propius vrgente peris culo videbantur admodü feroces, in ipfo præs lio funtformidolofiftimi. Ita funt quifaniias dant quietem amp;nbsp;fccuritatcm confeientiæ,fc pa ratos ad extrem ü dié, imo cupere ex hoe calas mitofo leculo proftigere,frctos fidenclcioqua, quod Chriftus nobis promilit vita, amp;nbsp;pro peci catis noftris panas dépendit, negates referte, cuiufmodi fint noftra opera , bona an mala, Vnum illudfatiseire,fi aedamusnosforelaU uos. At vercor nc multi ex bis,qui dulncolumi funt valetudineiaâant banc fecuritatem, vaU

. de ttcpidcntjvbj piopius yig/it extremu diferu

Ç 5 fnçB

DE PRAEPARATIONE

men,amp; illc dies præfto cft,quo non verbis, fed veris res agitur. Exaggerant quantum fit ncs phas dubitare depromilfis dei:atnullimagis trcpidant.quam qui non dubitat de promiiiïs Dei.Etcnimquifion credit gehennam parata i(s qui viuunwinpie,fed mortem cû totius hos minis interitii adfene finem malorum omniû, minus horret morte. Fides igitur gignit in imi pi)s timorem Dei.qui clFinitium lapientiæ, at lob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcato lob .Timor Deiipfaeft fapiens

-g * tia,amp;recedereamalointclligétia.Itcin Etaias

’ A timoré tuo domine côcepim us amp;quafi pan tutiiiimus,amp; pepctimus fpiritu falutis.Lucç.^. populus territus ad prædicationem Ioannis Daptiftæ.qui inuitabat ad pcenitcntiam, dices iam iecutim ad radicem arboris elTc pofitâ.dia cit.Quid faciemusr At nifi crcdidiiTcnt loani. no dixiifent.quid faciemus / Similiter in Aâis Apoftolorum.multitudo territa prædicaiionc Petri,ex fide concepto terrorc, compunde cor dc,dicit Petto amp;Aportolis teliquis:Quid facie mus viti fratresrhaudquaquam didura,nifi fi des adfuiiTet ftimulans confeientiam metu ge hcnnæ.Hæc veto trcpidatio,ctiamin homine Eic viuentc non nafeiturex diffidentia erga

'CUpollicentcm amp;nbsp;c ?mmin3ntcm,autcxin« credulitatearticulorumfidei,autex hçfitatio* ne deefficacia facramentoru, qua habent ex morte Chtilli,fcd oritur ex confcientianoftræ imbecillitatis,quæmaioreftquam vta nobis poffit ad plenu intelligi. De fingulaiibus autc non cogimui eûè fecuci.quang denullo defpc: . ' ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tandui^

H

AD MORTEM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It

ran du IT) eft. Vcluti neceftc eft credcrc-Quicunq} cu ftde perctpit facramentü baptifmi, redpere criminfi omnium gratuitam remiffioné, at no eft ncccfTc crederc,hunc baptizatum efte libcrû ab omnibus peccatis. Nam fieri poteft, vt in hoc hominefueritaliquld peculiare impediés generalem facramentivim. Idem fenticndum de facramento pcenitcntiae. Impiiim eft dubt» tare.anfirabfolutusapeccatis, qui ritcfufccs pit hoc facramentum. Non tft tarnen Iiarreti; cum dubitare.an hicautille fit ablolutus.quo niam de pcculiaribus impedimentis nobis no conftat.fcxcipio fingularcm euidentem tciic larionemautirrcfutabilem autoritäre, quutn non fitexprcfTafcripturarum autecclefiæ con» fentientis autoritas,quæ côpellit in diuerfum. Hæchæfitatio non eft incredulitas.fed religio fa modcftia.totopcdorefubmittcns fc volun» tati,iudicioq; diuino,cti3m fi velit hominem damnarc.Non enim ideo damnabirur,fed hac ipfa fubmilfionc promcrebitur abi'olutioncm, iireligiofætrepidationi iûâa fitexChriftimi fericordia veniens fiducia. Huius generis eft, quod adferunt de Euchariftia. Cogimur in gc nere crcdere,quod facerdos rite fungensfuo of ficio coniccrat corpus Si fanguiné dni.verû n5 eft impiûfubhæfitare an hic aut illecôfecrarit Nâ hoc no eft dubitare de facraméto.fcd depe culianbus circuftatijs impedientib9 vim aut ta tioné facraméti,Similiter neccifario credimus, holes p fiducia amp;nbsp;charitateerga dnm lefum fa * lute ætçrnâ aflequi^phas tn eft dubitate,an hie aut

DE PRAEPARATIOnE sut ille fit in illo ftatu.Cluanquam ncc dcàlifs temere ludicanduni ell in malain partem,amp; in nobis fim il cum incremeto fidei tl^charitatis crcfccrc debet fpes.Idem fentiédum eft de pros miffis ac minis fcripturarum, Nô cniin ex deo lt;]ui menti ri non potclî.fcd ex nobis oritur dus bitandi in3teria.Mon ignorât homo,quam ex imia bona promirent Uejs,fed timentibusac diligenttbus ipfum. At quotas quifq; noftrum efi,qui ti motcm prâeflitit vt tali domino, amo cem,vttali parcnti debituinA\'on dubitant igt turan Deus fit vetax in promilTis, fed an ipfi fint dimi proraiflis,Fides ^pcs,charit3s,timot donamntfpiritus, Quisigiturnouit an fides amp;nbsp;chantas quam habet, fit ex hoc donotû ges nere,quac nos rcddunt Deo gratos, amp;nbsp;an futîis ci ant ad falutem æternam? bimilitet Deus per filium promifit,veniam omnium fceletum, fed femel per baptifmum,fi rite fufcipiatur.Cætcrû quotus quifq; nofitumefi,qui vefiem Candida gratis in baptifmo datam nô inultis modis in quinaritrParatum eft remedium panitentiæ, fed toto corde conuetfis ad dominum, Hicexs cutiatfe quifq;, num toto corde fît conuerfiis ad dominum,num cor habeat vere contritum amp;humiliatum,amp; fî habet, an iuxta fufFicientc LucJ modû.ClamatBaptift3:facite ftudus dignos pocnitcntiæ.Quis aufit fibi arrogate, quod fie Vt dignum eft oderit ac deteftetur peccata fua? ComminaturDeus iram aegehennam violan tibus præcepta fua. Quoties autem nosillius timoré abiedo violauimus ea/Q.uptumquéqi . teperias

AD MORTEM, 1? rtpcriasqui non ni agis mctuat iram pnndpi, aut iudicis hoininis,quam Dei viui.Tum quo tics fit,vt homo m agis amct hominem g Dcû, pro mortali amico lu(tinens,q’..od in Dei gras tiam perpeti reeufaretr tquidé in hac fiimiena tcntia,vt exiftimem piorû hominum fidiidam temper cum teligiofo ttemore cômndamcfle, fjaucos cxcipio.quos deuseximios habere vo uit,videlicet ad exemph'iquod cxtimulct om» ncs,fed alïequanturpauci.Ccttiusfpcrant dos mini mifcncordiam.qui tremunt illius iuftitiâ Proindc qui dicunt.crede te fore faiuum amp;nbsp;fais uusciis.bis pcccantj tcnimfi dcqiialtcunq; fi de loquunrur,faillis cft fermo:fin de viua,inep te dicitur crcde,quafi cuiuis in manu fit crede» tc,quû vclit,cum hoc quod haud fcio, nû certi fumus.an fidci donû lit in nobis. Quid quod homo non tantum alijs hominibus,vcrumcti am ipl'c ftbi frequenter ignotus cft.quum ocus los Dei nihil quamuis abditum poflit fallcrc. Cor hominis infcrutabileeftnobiSjfcdillu nul lus latct finus cordis,qui finxit cor.Nobis fçpe numero videtut pium.quod impiû eft in ocus lis Dei,purum quod impurum efi.lta fit, vt ho mo fc credat immunem a peccatis, quum ins feiens habeat fauciam confeientiam. Quid ni hoc nobis accidat, quum cgrcgiusille Pfaltes Pfal» dicat:Delida quis intclligit r ab occiiltis meis 18. munda me domine.Tutiirimumigiturafylum crt,cum religiofo trcmorc a lufiitiaDeicoufu p/ . gerc admifericordiam,amp; cum Pfalmographo j . ƒ . diccre: Neintresin iudicium cum feruo tuo, ‘ quia

- DE PRAEPARATIONE quia non funincabitur in côlpeâutuo omnis viuens.ln hoc igituriudido nenio poterie fub fiilere fi noUra mérita ad diuinamtrutinâex::. laco P®fi‘^antut,nin mifericordiaïuperexultet iudù ■2^ ’ do.Eoqjpraeccfiît in eodemplalmojnvcritaj

* tctuacxaudime,intuaiuftitia.Q.uifquiscxau diti cupit rcmittit contcntioncm, amp;nbsp;qui cupit cxaudiri in veritatc Dci ,fuæ diffidit veritati, feiens quod folus Deus verax, omni sauté hos momendax: amp;quirogatexaudiriin iuditia Det.fuæ difhdit iullitiæ. Veritas auté âtiuflitia Dd.Chriftus cil, Euangelicæ gratiæ minificr. PerMofen enim Icx data eft, quæ prodidit in: iuilitiâ nortram.fcd gratia perChriftum Icfum fada eft qui nobis iuam communicauit iußi: tiam.NostoticsmentimurDco.quoties viola mus leges illius in quas iurauimus ad fontem rcgcnerationis:ô: totics iniufti fumiis,quoties eonditoriac redemptori non rependimus vis ces,imo abnegamus illô,quoties a padis rccc di mus,’fed quâuisnos abnegemus liliipertidi, ille conftanter fidelis eft fcipfum abnegate nô PfaI, potcft.vbiq: verax in promiffis, vtiuftihcctut

* in fermonibus fuis,amp; vincat cum iudicatur.Pa ter igitur exaudit nos in fua veritate.qua per fi lium promifit nobis remiffioné peccatorû,ext audit autem non in noftra, fed in fua luftitia, quia per filium iuftifi'catomncm crcdcnté.fide

gt;. purificanscordanoftra, Bcatifuntigiturqui feruiunt domino in timoré, amp;nbsp;exultât illi cuin trcmore.Quidni tremât homines peccatis obs noxi|,quem tiemunt angelotû exeratusrAnte .

iudicium

AD MORTEM. 14 iudidum timere bonucR.vtin iudido inucnia mus mifericordiâ. Ex huinanis hirtoriis difcic mus,quanta CUIT) exiiltationcBeatus Andreas ad crueem acceflit. At contra, non paucos vi: ros pietaris opinione célébrés, accipiiiius fub mortem magno tremore fuiffe côturbatos, ex» pauefeenres dei iudidum,totamq; vitam ante adam damnantcs.Referturenfin de quodam, eut fub morte trepidati quum dixilfent qui ad étant fratres,quid ell quod lie expauefcas,quû pet omnem vitam pictatem coliierise f ta rcfpô dit,Ofratres,multo alfafunthomfnum iudû da,alia Dei,•Similes voces emififfe dfcitur Bcî ncdiélus,Bcm3rdus,amp; Augullinus.Eadem igi tur fides.à tremorcm inaitit,amp; tremorem vim cit:incutit,ollendens qiiantus fitquemin mul tis offendimus: vincit .oftendens nobis Chris Hum cuius Charitas purgat peccata veftra,gra tia fupplct imperfeótum tioftntm. Vt auténon ftatim fortitudinis aut fidei fignum eft, mots tern nonexpauefc6re,nam interdum eft ftupos tis ac væcordiæ,interdum Scythicæ cuiufdatn immanitatistita ad mortem imminentem exs P auerccre,non femper eft diffidétiæ, aut malæ confaentiæ lîgnum.Nonnûquam aifedio me tenaturalis eft pro varietatecorpotum.in alijs nioderatior,in alijs vehementior. Sic mortem exhorruit Ezcchias,vir qui corde pcrfcóto vers fatus fuit apud Deum, exhorruit autem no ob murmuras Dco', fed cumlachrymis deprecâs, amp;nbsp;exaudituseft. Nouicgoquafdam.quæad . folani mortis mentionem contrciuifcerent, at ijfdcm

DE PRAEPARATTONE.

iffdcm vrgcntc mortis vicinianihil fortius'ànt conftantius.Horrorcniin illc non vem'ebatcx mal.» confdcntia.fed cxpeculiarifcxus autna tiirae imbccillitate. Affcdiis autcm naturæ, fl virtutc fiipcrcnnir,augcntcoroiiam,non argu tint ditfidentiam.Sfmiliter videas ingcnia quç dam cp('?iauTa. quæfibi facile in re quauisfa» tisfaciiint. Suntrurfus putidula,fibi jpfis nufl quainfatisfaiisntia,etiam fi quid reâcgcflÎF nnt,quibiis Radimne is omnia folatia tarnen fcnnunt aniini'rcnio.fum,ad difridcntiam loîi citâtem:atq; h.ncconijciunt, fcfenondum ha bctc iJcum placatura quia nunquam fentiunt tranquillitatcm confciciitiae. Vcrum fi naturâ diftinguamus a virtute.ncc admodum fiiætrâ qiiillitati fidcnt,q’ji fibi quocûq; modo placet, ncc protiniisfpcm abijcient, qui mentem haj bcnt fempcr in détériora vcrgentem. lllucna* turx pecul iaris vicium cft,non volûtatis.quod negligcndumefl fi vinei non potcfi,amp; quod d» Âat rpirttus pro rato habcndiim.vtcunq; recla met caro. Arbitrer SCilludefie naturæ ,quod homincs quibus inftat extremusdies,fieferc immutantur,vt nihil eorum probcnt,quç feda ti funt in vita,nô quod impi a fint,fed quod hu mana Staperfedionerccedentia, Quanquam aduerfus hos naturæ affeclus, fpiritus robore pugnandum efi, licctex eis nec alios iudicarc conueniat,ncc nos ipfos. Redeamus igitut ad id quod inflitucramus, ofiéfuri quibus modis fubleuan polïïnt hommes, vt plcriq; funt infir mi, guos mots vicina côfiernat,in quorû vita ,

multa

A tgt; mortem, milita obhuio.multa negligcntia.multa ccfTa tio,amp; omnino multo plus criminum quam be nefalt;3orum,amp; fl quid benefadornm eft, muls ta tubigine vitiarum.vt ilia ingercre in côfpcs Sum Dci.nihil aliud fit quam Dciim iritarc. Animus ad mortem aut omnino paratus non eft,aut leuitcr inftrudus. Huie in co artis culo quid faciemus? Nemo defperandus eft, quandiu fpirat homo. Vrget fupremum certas men.Spatium breuceft.opus eft expedite con filio,Quid inquamhuicoptimo iure pCrtur» bato fiiadcbimus/Primumfilegitimos habet hçredes, confultum fucrit,vt omnem curam teftamentariam ad illos rclcgct, Ptimum hoc nonnihil eft compendipfin minus per codicil los,aut fi qua via commodior negotium hoc quam btcuilfimc abfoluaKco petado fubmo ueatomhCi de rebus hums feculi obftrepens tes:in quo fupra modumpeccantcompliu les.qui iam animam agenti ingcrunt fetupus los deteftamento, deq: rebus exteniis .inters dum amp;nbsp;morientem cogiint fubferibcre, idq^ detredantem ftinuitum ac deteftantem illoi rum importunitatcm.per quos morinon liccs at.Qutbus amids quid efie poteft inimicius# Dein fi morbi ratio patitur, animae priufquâ corpori medcri fludear p cxomologefim brcs uem.fed fynceram amp;nbsp;fuci expertem, amp;nbsp;a facers dote cum plena fide fummaq; reucrentia pees nitentiæ rcmedium accipiat, ex intimis praea cordijs Dei mifericordiam imploret, fuinatq;

• vitae caftigatiorispropofltumfl contingatres D ualCs

DE PRAEPARATIONE üalefccrc. Quod fi forte non cfi p arata facer? dotis copia,ne protinus quod folentfuperfib tiofi quidam, trepidet ac defpondcat anù inum,fcd ipfl Dco ex corde confitcaturin? iufiitiam fuam, qui pro fua dementia men» , tis affedum pro fado dignabitur accipcrc,amp; i quod deert extcrnis facramentoriim fignis de ' iuofupplcrepcculiatigratia. Per iHum quis dem efficacia funt omnia factamenta, quæ quodammodo fignacula funt diuinæ erga nos bcncftcentixîfed idem abfq; fignis quum opus crt confulit hominum faluti, tantum vt abfît negligentia Si contemptus facrameni totum,adfit autem fides amp;nbsp;prompta voluns tas. Hæc ideovifum crt admonetc, quodfres qiienter videmus quofdam valde pertutbari, fi vidcantur absq; exomologefi tcclefiartica, Eucharirtia,amp; vndione fuprema deceffuri. quin huiufmodi voces audimus c complutis bus.'llle Chrirtianc mortuus crt, ter confertiis crt ante mortem,amp; omnia facramenta perce? pit.Rurfus cruce fignamus nos,fi quem audie rimus abfq; his ritibus diem obifnc. Illud ccr? te Chrirti mi hominis ert,optarc ne quid défit facramentorû,Sunt enim magna folatia men tiô,norttæq; fiduciæ adiuméta, àChrirtianae fynceritatis crt,oém quü licet impiété luftitiâ: Sed magis Chtirtianum ert, optarc fidem amp;nbsp;charitatem, fine quibus illa nihil conducunt. Vetumexhis externis non oportet quem qua iudicare.nifi confier nobis ca per contemptö aut contemptui parem negligcntia»u fu’ffe • præter?

ADMORTEM. IS fgt;rçtcrmin’a.Eqiiidcm arbittor multos,ncc abs folutos a faccrdotc, nccpercepta tuchariftia, nec vn‘dos,necccclcfiaft!co ritu fepukos demi grarc in rcquié, quû alif cctemonijs omnibus lolcnitcr pcradis.atq; ctiamin tcmplo iuxta fummum altare fcpiilti,rapiantiir ad inferos, txcmpli loco fint qui naufragio, aiit capitis fupplicio,3ut alioqui rcpentinomorbo cafiu vefubito perierunt. His igitur addenda cft fi» ducia, vteerto credantfc non minus abfolu» tos,quam fifacerdoti fiiifTcnt confefri,necmi» nus accipere gratiæ fpirituaiis quam fiTyna» xim.S: vndionein extremâ percepiircntTans turn adlît.vt modo diccbam, ardens fides,ac prompta voluntas. Q uod fi adfitfacerdotis copi.i,ft morbi vis non patiaturintegramcxs omologcfim.quæ longiorcm rcquint oratio» nem.cum intima rordis fubmiifione confitea tur, Ictotumpcccatorem effe, 6c faccrdotc pio affedupetat abfolutionem.plcnaq; fidu cia fcfc credat abfolutum. Quoties nos a con cupitis excluditneccITitas.Dfcuspro fua boni täte mentis affeâû ampleditur. Proinde qui in hoc rcrum fiatu torquent hominem côrcfi ftonc generali,aut exomologcfcos iterationc anxia circunfiantiarû difcuifione, fingulorû criminû enumetatione, an rem piam mciant ipfi viderint,ccrtcrem meo iudiciofaciuntin tempeftiuâ. Sufficiat turn vna eaq; breuis fed fynccra confeifio præcipuoru criminû quæ oc currût aîotaut fi id no licet,ardés exomologe gt;nbsp;feos affeâus.Àd hæc,fi læfus e(l a quoquam, P X vindk

DE PRAEPARATTOf^E Vindiâamex animo remirtaf.Si qui læfit indi gnus eflcui noxa condonctur, ChriRus du gnus eR, in cuius gratiam dcponaturvlcifcen di affertus.Ne hic igitur rcputct quam atrods ter fitlæfus ab hoc èi ab illo.fed quam multa ipfcfibi a Deo condonari poRuIet. Si quetri fpfe læfit, curet ilium quannim licct tccond» liandum.Si is nolic redire in gr?.tiam,prccetut illimentcmmcliorcm.ipfequia quod potuit præRitit,excufatus eR apud Deum. Si requii tuntut bona opera,nullum opus efh'cacius ad impctrandum domini mifcncordiam, 5 in gratiam lefu ChriRi, èc ad illius cxcmplû, qui pendens in cruce orauitpto ifs per quos eratadadusad crucem,amp;a quibus conuicifs inceRebatur cruce grauioribus.cx animo gra tifq;condonare.quicquid in nos peccaucrunt homines;amp; haud fcio an vllum opus magis arduum,coq;cum primis a dominopetens dum,Sed tamé hue adiuuat ipfc morbus,qui frangit humani fpiritus ferociam. Si ad igno: feendum reddit mitiorem. Hicnonnullæpan tes funt eotum,qui adfunt laboranti,vt argro» to excutiant afredum vulgarem , quo multi credunt per exomologefim, EuchariRiam,amp; vndioncm extrem am accelerari mortcm:pcrs fuadeantq; potius,id quod reseR, lus modis maiorem clTe fpem recuperandæ fanitatis, fis uequod animus çgermorbum conduplicat, fiuc quod non taro corporis aduerfa valctus tudo manat ab animo,poRrcmo quod Deus citius aui^et yota luppUcanduni pio reconci ■ liato

AD MORTEM. 17 liato quam pro itrecondliato. Deinde vt iagt; cerdotem adhibeant,qui lin^iiam habeatetu ditam.vtlciatfullentare quilalTus ellverbo, quiq; ßc moderetur alloquium fuum.vtnec nimtum blandiens failat çgrotum,necintern peßiua außeritate coni|dae in defperatios nem,ncc baculum fradumcomminuat,nccli Efa« numfumigans extinguat.Nam vträqjin pars 4^ tem peccatur a multis. Nec temere quos vis admittantad çgrotum/edeos duntaxat.quo .rum alloquio fubleiienir.Eas perfonas arceät quarum afpeftus çgroto poflit afFcdum pecs candi reuocarc, veniti turpiutn voluptatum aut aleç lbcios,ßue atroces inimicos. Mcdis corum opem nec afperncturjicc adoret.Sums ma fpes ßxa fit in Deo.qui vt folusinferitani mamcorporijta foluseximitquumivult. lngt; terdum tarnen acccrfendus medicusjie videa murtentare Deum, prçfertim in morbis præa fentaneis,quos medici vocant acutos. T urba medico tum arceatur.nö tantum ob id.quod quemadmodum Græcotum prouerbio dich tur.multitudinem imperatorum perdidifTeCa hamjta multos çgrotos frequenter extin guit medicorum multi tudo:verumetiam quod ho turn ofFiciofaledulitas dum alius aiiudfuas det,amp; quifq; alieno periculo affeâat videri fa pere,atqueinterim pharmaca pharmacis cu* mulantuT.htvtnonvacet çgroto iullamcu: ram impendere rebus animuPorro quum pro pius vrget periculû, efficaciiTima folatia funt admoueniWquo tempore quidam emigratu ■ D } iqblan

DE PR APPARAT IONE ro blandiuntur, multi amp;nbsp;ipß ft bi blandiuntur vulgaribus paruinq; efficacibus rcincdijs. Vfc luri quum alius fuadct, vtiubeat fc (cpclin in veile taliuni ac taliuin monachorum, aut vt votum Deo nuncupet fe fl conualcfcat Cartu fianonim inilitutum profcirurum.Quin pos tins adnioncndus cllægtotus, vtab hoc vo: totum geriere temperet in morbojatis cirefi proponatvitam in melius comniutareidefot ma viræ fufeipienda dcliberet fanus,perturba Ecd,^ tionibusacmctti liber. Difplicct enim Deo AultapromilTio. Stulta autem eH, quam ab animo conflernato extorquet terror. Alius lt;Jicit,morercfecurus,cgo intra annum pro te a dl bo Hietofolymam, aut limina beau Petti erepam nudis genubus,aut ingrediar antrum Patrici),quodcllapud Hybetnos.Noui fami nam nobilem acprudentcm.quçfacerdoti le gauit bonampccuniæ fummam.vtannum Romæ quotidic facritîcaict, quail miflæ Ros manç fanâiorcs fint quam Britanngt;cæ.Et ta men ca pecunia melius fuinctcollocat3,fi ob ligafict cum l'acriftcum, ne vnquam Romain adiret. Nam mihi famüianternotus crat,qué arbitror magis factificafle Vulcani coniiigi. quam Deo. Ali| fuadent vt alicuius ptobati monallcnj aut ordinis omnia benefada tes dimat. Nôinfictor.magnumeflcfolatium in communione fandorum.vcrum enimucro an (aies contradus ratos habeatDeus ambigo. Mea lêntentia præfentius remedium eH aduct fus defpeiationem^î labotantt ponatur ob oi ' culoa

AD MORTEM. 18

Chios totius ecclcfïæ communio, quælariflïs me pater,compledcns quicquid ab initio ma difiiitpiorum hominum qui Dcoplacucrût, quo in contubcmio funt angelt. Tota hæc iodalitas votts ac precibus adiuuat laboran: tcm,expcâans fpcciofain vidoriam. Quut igttur abijciat clypcum ,qui ram numctofas copias habet auxiliantes/Si fpem facit vnius mona(lcri) dcprecatio, in hoc numero funtv» niuerfa monartcria. Non hacc eo dixerim,q» non conducat certotum hominum pieces im plorare, aut minus vtilcs eflc tear paucorum deprecationcs.præfertim quæ proficifcuntuï ex Chridiana liberaq; charita te.fed quod ad crigendam fpem atgroti vtilior fit vniuerfita; tis contcmplatio.Sic enim dilatatur animus. Sed omnium efficaciifimum cd folatium a Chrido nunquam dimouere fidci oculos,qui fe totum nobis impendir.quem habemus ads uocatum apud Deum,qui nunquam non cla» mat: Venire ad me omnes qui. labotaris Sc nbsp;nbsp;Mat«

nerati edis,amp; ego reficiam vos.Inhuiuspetre il cauctnas ferner occulat, in huius vulnera fefe abdat çgrotus,amp; tutus crit a Satana.Quocû» qj auocat callidus ille ferpens.hic fempet ocu los habeat ad ferpente ilium æneum in fublis mi dipite fixum, ad cuius contemplationem Paulus leuocat Galatas,qui idco ccepcrat va cillaic,q7 a crucifixo dedexerant oculos. Non occident volantiû fpirituû vencnati morfus,n fides immotis oculis intucaf fignûillud falib -tis çtemç. Chiißus in ctuce pendens fignfi eft-

D 4 tiiunv

DE PRAEPARATIONE triumphale, figniim vidoriæ, fignum glorias fempitemæ. Nobisillcpugnauit,nobis vicit, nobis parauit triumphum, tantum vthucin? tentos vigilantes habeamusoculos fi'dei« In prælijs humanis non parum habet mos menti ad vilt;^toriam,quod in Socrate laudat Alcibiades,nunquam conniuere, Sedin hoc confltâu qui nobis eft cum hoftc fpirituali,to ta vidoriæ fpcs eft in oculis.fed multum inter eft difcriminis. lllic obferuatut vndiqt intens tis oculis,quid agat hoftis:hic ad Satané mo litiones cæci acfurdi,tantum adgratiængnû habemus defixos oculos, Si ad redemptons voces aures habemus arredas.Satanas ea in gerit animo, quæ exaggerant Deiiram. At Chriftus in cruce pendens oftendit argumen? ta mifericordiæ.Satanas oblatrat,quæ demec glit ad derperationem:Chriftus loquiturquæ cri gunt in fpem. Nam fides fient habet oçu» los fie habet Si aures. Vttunq; fenfum ab ani» ma tequirit fpiritus ranâus,qui loquitut PfaU mo.44« Audifilia Si vide,Si inclina aurem tuam, Audi quôd præcipit fponfus tuus, St, vide quid promittat, Si fi videbitur abfiits dum.tantam feliatatem paratam collocantis bus fiduciam in domino lefu, inclina aurem tuamvtea quæ fuperant hominis fenfum, ob hoc ipfum credas, quia dominus eft qui promifit,cuius mifeticordia non minus eft inlt; comprehenfibilis quâ omnipotentia. Dehis autibus meminit Pfal.84gt;Audiâ quid in me loquacuiDonùnustNeaufcult^ quidintelo « quaw

AD MORTEM. 19 quatur caro, quid Satanas,quid Humana rai tio,nUulenim loquüturnifl defperationem; fed audi quidloquatur dominus, loquicurcs nimpacemin plebem fuam, Ecclefiaplebs eß domini.gens peculians amp;nbsp;populus acquü • finonisjn hocelto,amp; audies dominüloquen tem paafica. Sequitur,amp; fuperfandos fuos. Hic rurfus conciditinbrmitas Humana excia mans: O mcperditü ,peccatis onuflusfum, quæmiHifocietas cum fandisrAtqoi non dt cit,fupcr fandos legis aut Mofi,fcd fupcr fan dos fuos. SandiiTliusfunt, quosper blium fandincanit.Si nondum etia cdquiefcit ani; mus,audi quod fequitur,amp;in eos qui conuer tuntur ad cor.NoU expendere criminum mas gnitudinem,tantum renpifce,à audies domi num intus loquentem pacem. Sermo pacis erat, quem audiuitnobilis ilia pcccatrix: Fi« des tuate faluam fecit,vadein pace.Dic cum Luce. Dauide,reddicexanimo: Fcccaui domino. Duobus verbis paratam amp;exertam vltionem verteris in milcricordiam. Tales aures habe« 1. bat qui dicit,Holocauflû amp;nbsp;pro peccatohon Pfal. fioßulaßi.aures autc perfcci fli mihi. De ocu« 1.9.

is ioquiturPralmus.lX.Illuminaoculos me« os ne vnquam obdotmiam in morte,ne qua« do dicat iniinicus meus, præualui aduerfus eum.Videshicviâoriâinoculis eßepotius quamin manibus.Cotpoiis oculos obfcurat mors,fed non eßquod de nobis glorietur|ho ftisnoßeT,quandiulucetin animo ßdes nun * quam diraouens oculos a Chtiflo ciucifixo.

P $ Qjun

DE PRAEPARATTONE

Quin totus hic pfalmus hoc agit,vt homine in agone conliitutuin ac defperatione pericli tantem crigat, diuinæ mü'ericordiæ contem; plationcJdeo icquitur, Qui rribulant mccxa . ultabunt fi motus hicro.hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidc vacilla

ucro.Audis periculuin ingens,fed accipe prç fens auxilium.Ego autemin tua mtfcricordia fperaui.Scdvndemifcricordiæfpes r Exultas bit cormeum in falutari tuo : cantabo domts no qui bcncfecit mihi .SalutareDei Chriftus eft,nec eft aliud nomen in quo nos oportcat faluos fieri, Acl.4« Tantam vim habet Chris fti pro nobis ctucifixi contemplatio, vtdcfpe ratio vertatur in fpcm,fpes vertatur in exulta tionem.Etqui priusdcfperationi vicinus dis ccbat: Quitribulant me exultabunt flmos tus fuero,nunc dicit. Exulrabit cot meum in falutari tuo.Audis vidoriam,nunc audi ttiûs phum.’Cantabo domino qui bona tribuit mi hi.Qui non habet fua bona quae cantet, cans tetbona.quae gratis largitur Deus per ftlhim. Si nofitis bener’actis côftdimus.exultabit ad uerfarius.’fin in domino kfu figamus factam ancoram fpei.conciderit hofiis nollct,qucms admodum exultans dicit Apoflolus Rom.8. Rmo. Si Deus pro nobis, quis contra nosrQ.ui ctia to, proprio filionon pepercit.fcd pro nobis om nibus tradidit ilium,qiiomodo non etiam ci} illoomnia nobisdonabitr Quisaccufabit aducrfuseledos Dei? Deus eft qui lufiificat, quisefl qui condemnetfHae ratione fit,vtfus bito return vices inuertantur, amp;nbsp;Chrilli præfi» dio viäos

AD MORTEM. ?o dîo viâonam auferat,qri viHcbatut dcplora tus,amp; hoftis ftadus ac tcpuirus-abfccdat,quf iam exultarecœperat. hæcniinirum eftvit dotia fidci,GC qua B?atus loannes in hpillo la.5.Omncquodnatû ertcxDco.vincitmun dum,amp; liæC'Cft virtoriaquç vincttniiindum, fides noftr3.Quis cft auté qui vindt mundû, nifi qui credit,quod Icfus ell filius Dci, qucni patcrvoluitcfTcvidimâpro peccatis hrmas ni generis ? In hoc gradu quamdiu coftircnt Chiiftimiles,quatuuis circûfiiiat.quantum: uis incurfethoftis,vina no potent.In hoc au tem cxtrcmo confliciu illud lumma vi molii turhortis ,vt ægrotü adducat in defpcratio: ncm.quod eft inter oia crimina gtaviffimum. Eoqjtiicontra nitendueft.vtlaboranti vndi q; ingeranturqui in fpemcrtgant.animumq; corroborét.Ad idadiuuabit imago crudfxi aegrotantis oculis ex aduedb propofita. quç memoria inftrmamægrcti fubine'e rei ouet. Nec no piduræfanâorûàn quibus dns exta IC voluit bonitatis ac milcricordiæ fuç inonu mentû pcccatticis fcuâgelicç.Eetri poft abiu; ratû dnm flétis, ac flmiliû:dcindc recitatio lo coruc faipturis diuinis.quçnobis cômendât imméfam Dei mifericordiâ, amp;nbsp;crga'gcnus hu manûcharitaté:præcipue vero quç dominus lefus pro falute mûdi.tû facere tu pati digna tus cft.Sût autem huiufmodi loca innumera, quçmagnû amp;cfFicax folatiû adferre polTunt aîolabafcenti.Siquidéinhoc articulo Sata: * nas consent in boisrafiotem quicguidfidet fpdq;

DE PRAEPARATTONE fpciqj fdntillampotcft extingucrc. Exaggamp; rat maiellatem aciuftinaindeï,tories fpretâ ac violatam. Atnplificat illius gt;in hominem lenitatein acmunihcentiam,peromnem vi: tain neglcâam ac reiedam, hoc ipfum ton quens in argumentum dcfpcrationis, quod vcniaefpcm alcredebuerat.lngcrit tot annos maleconrumptos.totomiiras occaüôesquæ ad bcncfaciendum inuitarunt,amp; ii quid rede geflum eft deprauat ad calumniam. Tentât amp;nbsp;fidem hominis,vt dubitct deferipturarum autoritäre, deq; doginatibus quæ nobis tralt; didit eccleiïa philofophotum amp;nbsp;hæreticorû tationesin animûfiiggerés,perplexasq; quæ Atones,de mûdo condito acredcmpto,de im mortalitate animarum, de refurredionc con porum,deChriAo,an fuerit verus Deus amp;nbsp;ho nio,de iacramentis eccleriæ,quam vim habe« ant,deprærcientia acprædeAinatione Dei, omnia detorquens ad diifidentiam ac defpe tarionem.hucetiam feripturatum teAimonia depr3uans,quod aufus cil amp;nbsp;in ipfum domi: num fcripturarû autorem. Ad hæc adiuuant per occafîonem aduerfariû morbi moledia, mortis pauot,'horror gehennæ, amp;nbsp;naturalis mentis imbecillitas animiq; triAiria, quâ adi fertgrauis ægritudo. Ad hanc igitur inclina« tioné occumt hoAis, omnes admoliens ma« chinas,vtnutantemdei|ciafacpræcipitet.Ve rum quemadmodum cum peccatis ludandû non cA Jed ab horû conAderatione ad Chri« AigratiâauertenduseAanimus,itaçûSara« * ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;03non

AD MORTEM. ?i na non eft difpiitandum, fed impia fuggercn ti dicendum,abi retro Satana,niihi phas non eft dubitarc de ifs quæfpiritu fando doda tradidit ccclcfra, amp;fariselt tenerc fide quod fngenio non afiequor. Narrant quiddam no quidem e facris voluminibus ,fcd tamé ad id quodnüc agimus fatis accómodum.de duos bus quos imminente morte de fide tentauit Diabolus:altcr philofophiæ peri tus erat, al» ter nihil aliud g Chriftian9,rudis amp;nbsp;anormis. Priori fuggeffit quid crederet.an Chriftn Deu amp;nbsp;hominem,an natum de virgine, an rcfurrc: dionem mortuorum. Ccepitq; philofophias tationibus demonfirare, non polie coniungi in vnum ea inter quæ nulla eilet affinitas,veî lutinter finitum Si infinitum,creatû ftinctea» tum.Deinde praier naturae rationem elfe, vt virgo pariat citra viri congreirum,nec, iuxta philofophorum principcm Arillotclem, elTc teditum a priuationc ad habitum. Quid mul tis# vadllauit homo,amp; praEcipitatusell,ho3 ftisvidor abijt. Alter illerudis percontanti quid dehoc amp;1II0 crederet,tcfponditcompés dio,quod credit ecclefia. Rurfum obifeienti quid crederet ecclefia,quodego.inquit. Quid tur Quod credit ecclefia. Quid ecclefia? Q uod Ggo: A b hoc imparato ad difputâdû, fed fimplici fide llabili.tétator viâ9 difeeflît. hoc rdponfum fatts eft ad abigendû infidio fum hohem. Maxime tamé valet in obfcuris ac dubij's, Veluti fi fuggerat hollis, aut homo ■ intempefiiuus.quomodoin tribusperfonis fitcadem

'DE PRAEPARATIONE lïtcadcmniimcro cflentia.quibus mod's fni ter Ic diftinguantur; refpondcat, ficut credit ccclefïa . Quomodo idem corpus poiTetcflc diuerfisinlociscodcm tempore, amp;qiiomo5 do inEuchariftia vcrö hominis corpus pofiit in minimofpatio contineri/Refpódeat,ficut creditecclefia.Rurrus qualisfit ignis apud in feros,amp;quomodo res corporea agatin fub: ftantiam incorpotcam#Rcfpondcat,ficut ere ditccclcfia.Aut lïqmdrcfpondcndu eft,pau cis tefpondeat,3utex Symbolo Apofiolorö, quodægroto quotidie diâandumerit, aut ex litens diuinis.aut ex fpiritii fidei. Si Satas nas ingérât criminum magnitiidinem,côuer3 fus ad Oeum dicat: Auertcfaciem a peccatis mcis.amp;refpiccin faciem ChriHt tui lefu.Sccs leratua fuperant harenamquæ cftinlittore ' maris, Copiofior eft domini mifericordia, - Qyi^perasiiiflitiæpræmium totus iniuilus.

luHitiamea Chriftuseft. Tu Iceleribusopen Lucæ tus cum Petto amp;nbsp;Paulo migrabis in rcquicmr ij, Non,fedcumlattone,qui audiultin cruce.

Hodie mecum eris in paradifo. Vnde ifta fi« ducia,qui nihil boni feceris i Q ui a bonû has beo dominum,cxorabilem iudicem.Ä gratio fum aduocatum.Detraheris in Tartara, Cas put meum in ccelo eft.D amnaberis: Tu calû; niatores non iudex, damnatus non damnas tor.Multæ dæmo nû legioncs expe ‘tant anis mam tua. Defpcrarem ni protcdorc haberé, qui dc’.iicit vellram tyranni dem, Iniuflus cft Deus,n pto malefadis dat yitâ acternam. lus gt;nbsp;Itus cil

AD mortem. ;x flus cfl qui fern at promiflaA ego ab illfus iui flitia iamdudö appellaui adeiufdem miferi) cordiam.lnani fpe hbi bIandiris.Non potefl menriri veritasjpromiiïis fallcrc tuö efl. Quid fclinquas vidcs.quid habiturusfisnon vides Quæ vidcntrr tcniporaria funt, quæ non vi» dentur æterna:plufg videt.qui ftrmitcr credit. Migras hinconuftus malcfaâis,nud9 bonis operibus.Rogabodominü vt me meis mails exoneret.fuis bonis conueftiat. At Deus peo catorcs non audit.Sed audit pœnitentes, amp;nbsp;ille pro peccatori bus mortuus eft,Scra ell tua pcenitcntia. Non fuit fera latroni. Latronis erat firma fides,tua vacillat. Orabo dominä vt augeat fidem racam. F alfo tibi perfuades, tc rr.ilericotdem habere dominum, qui te tot malîs cxctuciauMedctur vt clemcs medicus. Qutir voluit mortem efie tarn acerbam f Doa minus cfl, non potcllveilenifiquod bonum cfl. Quurferuus malefrugi recufem perpeti qdquot; dominus gloriç perpcfi'us cftrMifcrum cfl mori. Reati qui in domino moriuntur. Sed mors pcccatorum pelfima. Pcccatorcflc dc: filt,qui fc cü fpe mifericordiac pcccatoré agno fcit.Kelinquis hunc mûdum. trifti cxilio mi gro in patriä.Tätum bonorum hicrelinquis. bed longe plus malotû.Rclinquis opes tuas. Alicna lunt quærclinquo, mea mccû effero. Quid effets,quum in tc nihil fit boni.Hoc ve te meû cil,quod mihi gratis don at dominus. Deferis vxorem ac liberos. Domini funt, ci tk • los cômcudo.Durûcftdiflralii a chaiiffimis.

ßreui

DE PRAEPARATIONÊ

Breui me fequentur.A iucundis amicis diuef: IcrisPropcro adiucundiorcs. Quoniamauj tem verfutiflîmus hoftis quos ad defpcratio» nem pertrahere non potell, folicitat ad fui fi» duciam.vt quos non valet in piæcipiinim d« trudcrejn altum elatos elidat, ad'xrfus hoc quoq; non leue difcrimé miiniendusefl æeto tus.Q.uemadmodum autem aduerfus deipe» tationis charybdim tutûefl,fi quo magis Sa« tan as dcprimit hominem conicientia fcelcrü hoc fc magis crigat fiducia diuinæmifericors diç ac focicratis cum Chtißo my(hcæ:ira ad* ucrfus arrogantiæ fcyllam præfens eritremc» dium.fifemct confidcrationc propriæ imbe« cillitaris abijciat. Quifquiscnimin Chnfto fottis amp;excelfuscft,in fcipfo humilis amp;nbsp;abic« âus,nec deifci poteft a Satana,nec allidi.Ta lequiddam in veterum monumctis legimus dediuo Antonio monacho, qiicm mille mo« dis oppugnauitSatanas, ncc vng potuitex» pugnare. Qjuodam autem tempore quû ftu; ftra admotis omnibus technis nihil profe« ciffiet, fe vinei fafTus eft his verbis, In calTum nitor.’fi ego te deijcio.tu teipfiim attollis: fi tc attollo,tutcipfum depnmis. Adhancimagi« nem 1Î Satan as fuggelTcrit, Dignus cs qui in« ter Seraphicos fedeas: refpondcatægrotus. Nulla eft mea dignitas, nifi quod indignita« tem meam agnoTco.MuItum oraili .multum ieiunaßi.vitam aulleram duxifti .plurimû in egenos erogafti,Quae narras omnia m ihi cQ damnatispnarifçts runteommunia,Siquic: ' quam

A D M o R T E M. 5? quàm ex me boni opens profedum cft.domi ni eft.non meum. At piirus es ab ifs vitifsqui bus illeamp;illelaborat. Efligiturvndedomta no gratias again non eft vnde niihi placeam Namnifi me domini mîfcricordiaprotexifî fet, amp;nbsp;fl flinilis irtuiflèt tentatio patraflem ea dem, aut etiam fceleratiora. Huiufmodi rcs fponfiunculis muniendiis cfl ægrotus, bteui* bus Bi expeditis adueifus Satanæ prauas fuggefliones. Exempla fandorum reuocans da lunt illi in memoriam, fed in quibus relu* xit infignis domini mifericordia:velut in Da uide,qui adulterium aimulauithomicidio, ac duobus verbis effugitvindidâfln Niniub tis,in Achab.lnfilioprodigo.in Publicano, cüius iufticiam dominus præfert Phanfaicæ fandimoniæjn mulierepeccatrice.quæ audi üit a domino, rcmifla funt tibi peccata tua. In multere adultéra,qiiæ audiuit, vade amp;nbsp;am pliusnoli pcccaretin Petro,qui terabnegauit dominum,in Paulgt;,qui perlequutus eft ecclc flam Dei,vincicns àoccidens qui profïtebâx tut nomen domini lefuJn Cypriano, qui ex mago fadus eft martyr,ali)sq; multis.qui ex idololatria, ex blafphcmia,ex horrédis crimi nibus,perfidem inChriftum mifericordiam Ä coronam aflcquuti funt. Ad exdudendain dcfperationem,amp;erigendam fpem, aptiores funt litcra; noui teftaméti quam veteris: Nec mirum, Mofes ludæos terrebat præceptis. Chriftus vniuerfos confolatus eft per fidein 'amp;gratiam.Habentauteni facta volumina

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS non

DE PRAEPARATIONE non cxcmpia tantum, fc J amp;nbsp;dida quamplib tim a,partim quæ terroremincutiant,partim quæ territos confolétur.Pcrhçccnim foc vol uitur omnis prophetarum fermo, Dei vindû dam exaggerans auerfis a Deo,ac rurfus Dd mifericordiamamplificans ad plt;xnitcntiam conuerfis. Vtrunq; pharmacum falutiferum eß,n feite amp;nbsp;in loco adhibeatur. Quae terris tant admouenda funt corpore fanis, fed anis ino laborantibus,ferocibus Si huius vitae pto fperitate temulentis, aut mundi delicifs qua* fl M andragorç i ndormientibus,quo velut eis lebotoingeRo renpifcant.autbralfica fums pta redeant adfobrietatem,aut vehementius inclamati vcllicatiqjcxpergifcantur.Quae ve niæ fpem faeiût,adnibenda trepidis ac metis culofis.prçfcttim ifi mortis dircrimine.Quan quâ ncc illis fleingerendus cft terror, vt phat maco nô admifccatur veniæ fpes, nec hi s i ta funt adhibenda lenimenta vtfallantur,Siqui dem aliud eß corrigere, aliud deifeere; rurfus aliudconfolari,aliudadulari. Proindenon parui refett,qui ægrotantibus alTideant, Hos oportet» ad manum habere varia feripturas mm loca.quibus ægtotum nutantem fulqât, vel recitandis,velenarrandis. Ad idem vale; bunt precatiunculæ apte compofitae. Ferons turenim quædam abindodis compo(îtæ,Sf ab in do dis in gerun hir ægrotantibus. S ic exs citata fpe/upereß purgatorif terror, quem Si ^fum quidam remedi|s,mea fentcntia.parâ folidis lenire Si eximere conantui. Quidangt;* emptitijs

AD MORTEM. ?4 emptirii's diplomatibus promittunt fecurita« tem ab igni pugnatorio,fed vcrcor nc hoe fit non rubleuareægrotum/ed os fublir.crc mos rituto.Redius faeiunt, qui mifiis ac precibus piorum hominum.ncc non eleemofynis fuas dent minuendos effe purgatorij cniciatus. Sed omniüm efficaciiTimum eft, fi moneatut ægrotus, vt quantum poteft exciter bd cm amp;nbsp;charitatem erga Deum amp;nbsp;proximum.cx anis mo condonet omnibus a quibus læfus eft,ac morbi cruciatus, mortéq; imminentem amos rc Chtifti patienter fcrat,totum fc per omnia fubmittens voluntati diuinæ, reputâs Deum no indicate bis in ipfum amp;nbsp;Chriftum pro nos ftris deliâis in cruce depédiftepeenas. Ex his fontibus ac potiftimum exillius fanguinc pe tat ignis purga tort j rcfrigcrationem.Atq; ira fibi difFiIus,rictus immenfa Dei inifericordia Chtifti mcritis.acfamftotum omnium fufftai gi|s,contrito corde,cû religiofa fiducia dicat, IN MANVS TVAS DOMINE COMMENDO SPIRITVM MEs V M.Nullainufdiaeftjfipeccator amp;infirmus vfurpet verba dni fui. Nâ ideo caput norftfi hæcexpteflitin fcfe.vtnosimitarcmurqui fu Adt/» mus illi9 mébra.Quod fi cui placer amp;nbsp;ab alifs fanâiscxéplü petere, dicat cû beato Stephas no,dne lefuacdpefpintû mcû.Exempla mas gnâ habet vim adcómoucdos aïos.Ôftcdût enivelutinfpeculo quid deceat,quid fec9,qu4 admodû amp;in reb9 externis vchemêtius vifia «qua auditis petmouemur, ptoinde no medio

Ei «era

DE PRAEPARATrONE

«cm habet vtilitatcm, frequenter inorientb bus adefTe, vt quod in il lis deteßandum coiilt; fpexcrimus,vitcmus:quod piuin ac fanâum, imitemur. In illo fiquidem articulo apparet, qualis fit cuiufq; fides ,qual is confcientiaJSed nuiium inuenietur exemplum perfeâius, qua quod dominus noßer in feipfo nobis expreß fit. Q.uum enim inßarct illa nox extrema, ad^ uerfus imminentem tentationis procellam cominuniit fuos facrofanäi corporis amp;nbsp;fan; guinis fui commcatu,nos admoncns,vt quos tics incidimus in cafum aut morbö quimor* tem minitetur.protiiius cxomologefi purgei mus affedus noftros, quemadmodum domi nus lauit pedes difcipulis fuis : mox reuerens ter accipiamus corpus domini, qui cibus ani« mos norttos fortes amp;nbsp;inuidos reddet, aduer« fus hollem fpiritualcm.Dominus nullum con didit tellamentum, icd pro teßamento fuit fermo totusigncus.quem loannes acairati* US profequitur,amp; inßitutiö facramenti Eucha Ioh»I9. rißiac in mortis ipfius memotiä. Teßamentü fapiebant Pi illa verba de crucc.Mulier ecce fis liustuus.amp;ad difcipulü, Eccematertua. De extemis igif paucis agendü eil,de ifs quæ fas dunt ad rîdé 8i charitate multis.Solent enim verba morientiü auidius excipi, 8c altiusunfis derementibus audientiüipartim quod nemo credif fingere in co quide articulo:partim qrV mens dû incipit diuelli a corpore quo grauaf. fæpe fpecimen edit illius libertatis amp;nbsp;cognitio pis ad quaptondfcitui: Sedredeamus ad re^.

denfc

AD MORTEM. _ demptorisexemplû. Ainyftica ccenafccedtt abædibusin hoitâ,aciu(useo locofublîdeie (cliquis dilcipulis,tres tantû fibi adiiingtt,Pe« trü.loanné amp;nbsp;lacobû Zebedæi, vteoldé beret telles humanæ inbnnitatis.quos in mo te gloriæfuæ telles eirevohicratHIsconfef« fiis cftcxtrcmam animi triftitiam, qua? fæpe morte jpfa,grautore{l:quibus vigtlare amp;orai reiuiris,rurfus fecelïït ad orandum. 1 n corpo. rali feceflïi domini magnum ell myfterium. Qjui fc mort! præparat, ab omnibus vrbanis acdomcßicis alTedibus feeedat oportet,Teilt; publicæ curam abi)ciat,po{reirionumrolictlt; tudinem penicus exuat,vxorcm ac iiberos domino commcndet, ab amicorum amp;nbsp;cogna torum hducia fefe fnbducat.neintimosquii dem in animi curas rccipiat, folusfub dio fit oportet,qui turn velit loqui cum pâtre ccxlci ßi,quum vrgct extrema tentatio. Ter admoi net dormientes vtvigilcnt orentq; neintrenC in taitationcm, Intrat in tentationem.qui fc traditin poteHatem tentatoris.Vigilantes au tem amp;nbsp;orantes pcrllringit quidem tentatio, fedmox prætcrit.Quod tribus difeipulis dixit dominus,nobis omnibus dixit, Dotmierunc illi,amp; idco fuccubuerunt tentationi. Petrus oi mnium fortilllmus abnegauit dominum,cæj teri metu difFugerunt, magis etiam abiuratus ti, fi iimilis terror fuiOet obiedus. Itidem in mortis difaimine vinciturinfîrmitas humai na,niG inftantermiß puto affedujiifi cum im * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßducia implorauerit auxilium illius,qui

amp; 3 ■ fplug

; DE PRAEPAR ATIONE

folus viulficat mortuos. Porto quo paâo fît otanduin in co reruin ftatu,exempio fuo redé ptor monRrare dignatus eß.Flcxit genua,pa: mm hoceft,profttauit fefein faciem. Oe terra damauit ad pattern,tam valide,vt vox depre cantis a difcipulis ttibus,qui adlapidis iadû aberant,alioqui 8c fomno grauatis exaudire: tun Bis ad deprecationem redi|t,ter eadem verba repetiuit. Non ficut ego volo, fed ficut tuFleâit genna, qui le totum fubijcit volun* tati diuinçzprocumbit in faciem, qui fibi to: tusdifplicet.totusfuisdiffidit viribus acbo neFaâis,nec aliundefperatfolatium quam a mifericordia domini.Necflatitn defpcrandû fi diflFerturconfolatio:itcrum atq; iterum rede undum eft ad damorcm, non oiis fed cordis. Etenim fi nos quod dominus externe fccit;fpi ritualiter imitemur,aderit bonus angelus,qui fudoremfanguineum abficrfutuscft abani: monoflro:amp;auteripiet adifcrimine,autTO9 bur addet fpititui,lt;vt mortem fortitct pctfera: nius.Pofiremo cû domino nudi cruccm afccn damus oportet procul ab omnibus terrenis af _ feâibus, ad CŒiefiis vi^amotéereâi.vtcum beato P aulo dicere poium9,mthi mûdus cru dfixusefi,amp;ego mundo:atq;ibi tribus affixi clauis,fide,charitate amp;nbsp;fpc côftanter perfcuc: (emus,firenue dcpugnantes cum Satana,dot neceodeuiâoin æternam requiem dcmigre: m9,pratfidio gratïaq; domini nofiri lefu Chri fli,cui cum patte A fpiritufanâo laus Stglotia teonineæuutn,Atnen« f I N I amp;

«MEFISTO-

LAE ALIQVOT S B RIIS de rebus Erafmo Roterod.ac alio« rum adeundem ancehacnum quam excufæ,in quibus item nihil eft non

nouumacre* cens.

ÊXCVDEBAT AMTVERMAE MU CHAEL HILLENIVS.ANNO ,

M. D. xxxnih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

EPISTOLAE ALIQ.VOT de rebus cognitu dignis,quarum nuk lafuitantehaccxcufatypls.

DÈS. ERASMVS ROTERODA.’ ‘ D. loanni Vergaitæinfigni

Thcolögo S, D.

Ortaffe vifus fiim vobis paus lofmpoténtius ferre mortem Guilnelml Vuarami Archies pifcopi Cantuaricnfis,quilis teristamplorabundis ac las mcntatricibus animimei do lorem in finü tuü eiTuderim.

Idem opinor vifum Archicpifcopo patrono tuo.Nam flmile ferc refponfum accepi a R.D. Bernardo epifcopo amp;nbsp;Cardinal! Tridentino, amp;nbsp;a Chriftophoro epifcopo Auguftéfi.Solco quidem vti fcribitis,in fimili cafu aliorum me deri Iuâui,red ipfa re fum expertus ciTc vcriffis mSillud Comcdiæ,Tufihicfisalitcrfcntias. Et tame ne quod res eft diftimulem, ipfe mihf nonnihil in tanta tamq; diutina animi ægris monia difplicui.eademq; turn mihi dixi,quæ alifseram didurus.Mortalis erat, ad extrema _ pene fcnedutein peruenit.fumma cum dignis ' täte vixit.pictatem infigniter doluit,honefta fui mcmoriamrcliquit, ex hocinfclici exilio migrauit ad æternam tranquilli.tatem, ibi te expeâat,moxrequuturum. Si vere diligisvis cum,eft quod illi gratuleris, non eft quod des plotes« Hæc aliaq;petmulta colloquebar cü animo

V E R G A R A M. 1 animo mco,fed ad omnia furdo. Neque verp hl c locus erat illi Satyrico,Ploratur lachry mis amiiTa pecunia vcris.Si xilimetur quodillius obtulit bcnignitas.maximü crat,ft quod acee pi,miiiimüerat emolumenti.Scd in illius ami oeïà fie tónquiciccbam.vt mifii vi derer abun de dlucs.qui talcm haberem patronum.vndc petere quiduis pófiem fi qua incidifiet hcceiïï tas.Ea nó incidit,ncc facile pofefi incidere fru galiter viuenti ,atq,-i)s rebus conrento.quas poftulat corporis ncccflïtas. Conduplicauit nunc luâû meû mors Chrifiophoci bchidló; ChnHo-uid),hominis apud Pôlonôsfummæ autoris jLdio-* tatis,aciiofiti amantinimi.Sed dominus pro uuuz, fua clemétia multis folatijs initigauithçcvul ncra,fccitq; cum tentationeprouétum,vtpofs firn fuftinere.Siquidéin Archiepifcopr demór iui locö acdignitatem fucceflit R,D,Thom3s Cronmarus.profeiTioné Theologus, virintc; gerrimiis candidifiïmisq; moribus,g vitro pol cWc^-licitus cft fefe iti fiudio ac bcncficctia erga mc c«»!«* priori nequaquam ccirurö,amp; quod fponte pól lidtus cfl,fponté prçftare ccepit, vt mihi Vuas lamus no ereptus fed in Cronmaro renatus vi den queauDcdit amp;nbsp;Vindelicoru Augufta can didos aliquot amicos,eofq: vltroneos. Quos rum vt tempore ita beneuolcntia primus eft

I R,D.Chriflophorus a Stadio epilcopus Au; Chriii»-gufianus, vir vt maiotum iinaginibus illu: ftris,ita prudentia.confiliopietatis amore,ac munificentia vix vlli in hifee rcgionibus fc- p«« Au-‘cundus ♦ Huie accelTit yit animi dccoribus

* i quani

AD lOANNEM quam imaginibus clarior, ac vittutibusqua opibus ditiot Antonius Fuggerus.Cui adn^ letniuei pcdoris amicus loannes Cholerus Praepofitus Curicnfis.At vir antiquæ nobilii taris, moribus aureisloânes Paungattnerus a Paungarten amp;nbsp;Embach,vt tempore pofttCs mus eft,ita nemini cedit parata munibeenria non in vnü alrerumve,fed erga oés qui doâti nae ac pietatis elogio commendantur. Hunc virdarÜTimus Vlrichus Zailusjiuiusfcculi ornamentum,mulris iam annis poiïidet : nüc vt eß candidiiTimi peâoris hoc nomine fibt g:atul3tur,quod cum mccû habet commune uggeri nomen arbitrer Hifpanis ciTc notü accclebre,Io annis a Paungarten anvobisau ditu fît nefeio. Itaq; paucis hominem tibi de: pingam.quo fîcut pride meo dolore doluifîi, ita nunc meo gaudeas gaudio,amp; quemadmo dum ibi conmiando declarafîi tuamin me beneuolenriâ,ita hic gratulatione declares in ter vetos amicos tridia nmulaclætacflccô: munia.Ergo quod loannes a Paungarten am pliflime diues ell cû alifs aliquot habet cômu ne,fed illud cum paucis habet commune, qó opes fuas po(fîdet,nô ab eis poiridetur,quod qj illi fcruit pccnnia,nó ipfe pecuniæ.Poiïïdct aut ida fortunæ quæ vocantur munera, non tantö heriliter.vcrûetiâ philofophice,perrua3 fum habens hasc nó clTe propria hominis bos na,quæ promifcue probis amp;nbsp;improbis cótin: gunt,nee tam egregiü exillimat diuitias habe (C,g contemneregt;Çontemnit aût,qui iuxta pientis

*V E R G A R A M. ; pientis confUium ilk's afHuentibus no adifcit animû,qui nec lucro tali kt obefns, nec iaâtb ra macilentus.’quippcpcrpcndcns hæcquoq; a caleki principe dari,non vt amentur,fed vt tccle prudcntcrq; difpenfcntitr.Dominus hot tatur vt diuites de iniquo Mammona kbi pa: rent amicos a qnibus recipiantur in çterna ta bernacula.Maius eft,quod præftatPaungatt« nerus,qui de iufte partis mira benignitate re: ftcitcgenorû vifcera.bencfccneratû cxiftimäs quod Chrifti membris fuerit impenfum.Iuxta otoicos nulla felicitatis pars eft habere diuu tias,fed fic habere meo quidé ludicio magna felicitatis pars eft.SicDeo charus fuit illeprç: diucs Abrahâhofpitalitatisamp;magiftcramp;cxs cmplu.Accedithuc generis peructuftanobilis tas. Extant cniminfttumenta teftantiafami: lia ilia inter claras habita ante multa fecula. Origo g?ntis fuite Franconia Orientali vctu: ftilTimanobiliû vitotii parente, vndc quinûc apud Gallos Franci dicûtur profeât funt- 1b« federn olim habuerunt maiotes huius.Eft etiâ nû in ea rcgionemonaftenû,horum benigni: täte tum ornatû magnikce,tû ampliftimis do tatû ccnfibus.Verum ne nimis antiquaperfe: quar,patec huius de quo nunc agimus,obiext mias animi virtutes, intcgritate in moribus, prudentiâin confilifs,kdé ac dexteritaté in ne goti|s,pietatemerga patTiam,in fumma tum gratia,tum autoritäre fuit, apud fupremos or . bis monarchas,Matthiam Vngariç regem ex euflï iudici J vitum, Federicum Impetatorem.

a î quen»

AD lOANNEM quem nomin affe fatis eft laudaffe,amp; huius ff» lium Maximilianum.Qiiibus omnibus fæpcx numero belli domiq; fidelem ac prçclarâ na« uauit opcram,Non vltima laus cflprindpib. placuilTc viris,prçfertimlaudatis,amp; ob laudâ da.Nccminus interim gratiofus apud ptoce= tes ac populum.ob morum amabilem comii tatcm«, ac promptam perpetuamqj de omni« bus bcnemcrendi voluntatem.Cætcrü vtlunt humanarum rerum æliuariæ vices, hums fa« milias clarilTimæ facultatcs per fe quidem am pli(rimæ,fub maioribus vehementer decteue« rant,partim bcllorum inûdationibus,partim hliabns multisfumma cum dotefplendidee« iocatis,quæ magn am opum partem fccum in familias aliénas attraxcrant.Quang aut vcrç nobilitatis minima portioeilopiilentia.ta« men hoc quicgd eft decotis, loannes a Paun garten non pafliis eftfuo decedere gcncri:fed jaâuram fUb progenitoribus accepta fingu« (ari prudentia, vigilantiaq,* itafarfit.ita lacu« nas oés cxplcuit,vt null û vlq reflet facultatum attritarû vclligium.Nc in principû quidé ami citijs parenté fuit aut efl inferior.apud quos ob raram ingcnij dexteritaté ac fingularéptu dentiâ, fumma in gratia fummoqj in prccio amp;nbsp;fuit hadenus amp;nbsp;ell hodie,nobilibus aepo« pularibus ta chat us ob expofitam in pes prg« lertim egenos liberalitaté, vt optimo iurepa« triæ dclicium pplTit appcllati. In expeditione Turcarua Caroio Cçfate accit9,illi amp;nbsp;faculta«. tibus largitcr,amp; coClqs fidclit«,amp; opçra forti ta

VERGARA M. 4 tcradfLUt,omniû penculorum focius.paratus amp;vitâpatTiç acCçfari impédere, quû anteid téporis in hoc ipfum bellûfuis impendii's Cæ fari mififlct.XXXlI.cataphraâos pulchrcina ftruLlos,non numerum hercle,fed viros c mul tis felcdos,quorum plcriq; poterantegregios belli duces prællarc. Porro fidem ftudium amp;nbsp;operam quâ præAitit Carolo Cæfari,eandem nunc præftat huius germano Fcrdinando.cui amp;nbsp;ipfi ob taras animi dotes cum ptimis chas tus eft. Habes hominis pictaté in patriâ SC in prinópem. Nunc audi qua pictate foueatlis beros luos.Quatuor habet filios,filias totidé omnes felici indole. Dices forfitan, felicitate hominis mihi narras,non pietatem. Sedmas ne,mox audics cximiam.T anta folicitudinc, tanta fandimonia pnidétiaq; curat oés edus candos, vtnô corpora modo vcrumetiâ anis morum parens optimo iure dici polîit. Nullû omniû deftinauit ncgotiationi,aut alijs fordi dioribus artibus.Ad cruditioné,ad pietatem, ad gerenda principum ac reip.fplcndida mus nia inftituit oés;ad quæ frequéter cuadun t pa tû appofiti, q libris ac difeiplinis infenuerint: nam vmbris alTueti, nefeio quo pado RupeG cunt,ac v’luti glaucomate oculis oborto mes tis vertiginé quandâ patiuntur quoties in pul ucrem acfolcm,hoccfl,ad ciuilia muniaafcif cuntur, Tcneta çtas domi formatur ad omné probitaté atq; innocentiâ. Adhibentut praece , ptores,nd de triuio/ed exploratis moribus ac ' iiteiatura nô vulgadt Adolefcentia prima fta

■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a 4

AD IOANNEM tim ab çdibus patcmis ablegatut in Italia aut in Galliä:quo fiinul amp;nbsp;linguis Si moribus alie nis aiTueicät. Hæc eft ingeniorû velut infitio, qua initefcunt ac naturâ cxuunt fyluefttem.G qua habent. Nihil enim fercmorofius ijs,qui in patria côfcnucrunt,odcrunt extetos,ac dâ: nant quicmud a vernaculis titibus diuetfum eft.Quibuldâ permittit, vtptincipû aulas dca ^ftent fed eleâas.Neq; enim parum intereft inter aulam Si aulam : tâetlî in oibus aulis vt eft varia return expericntia, ita no defunt iIIcj cebræ,quæ iuuentutcm ad dulcia quam ad fa lubtia proniorccorrumpant.Verum ab hispe riculis nullû vite genus liberum efl,ctiam fi te abdas in Cartufiam, Aduerfus has Sirenes no loais nos tutos rcddit,l'cd pro auribus anim9 diligenter obturatus, no cera quéadmodû fei cit Vlyffes Homericus,(ed philofophiç prçce; pris. ltaq;natumaximus loannesparcntem nomine amp;nbsp;cognomine teferens ncc minus in» dole.primûin Gallia, deinde in Italia literis haudquaq infeli ci ter inflitutus, nunc agit in aulaD.Mariæ,quondâ VngariæReginæ.qua fœmina nil habet hæc çtasïan âius ac prudéa tius.Huicproximus Georgius lurifprudcntiç deltinatus e(t,qui lâ Si in bonis litetis,amp; in le: gû fapictia fupra modû çtatis promouit.Tcr tius Antonius agit Venetiæ,velutin theatro totius Italiç fplendidifïïmo, vanjs linguis exs peditus Si Omni motum clegantia perpolitus ad vngué.Daniel natu minimus,adhucdomt , foigitui ad innocentiâ^ox dicandusinßitu?

‘

VERGARAM $ to,ad quod videbitur natura compofitus. Ni mirum intclligitvir ingçnij pcrfpicaciffimi, ad hominis foelicitatcm plurimutn refcrrc, vt in teneris annis ad hoe quifq; inßitutum aps plicetur, ad quod vidcatut natura compofîî tus.Annôiftuc demumeft vere pattem dTe? Quurenim patres appcllantur.qui nihil alitf gignunt quam corpora, ac moxnatorum cm ram omnem abifciunt.aut fi quid curant,prae ter corpora nihil curant,animi quae prçcipua pars hominis eil,nulla ratio. Sed his guoque détériorés funt.qui pueros ad honeflum vitac inftitiitü vta natura fados itaamp; animo pro« penfos, ad illibcralia fludia rettahunt.Hoc pTofedo non efi educate libcros,fcd cxponcs te. Ac mea qui dem fententia fcelcratius eft in» genium exponere vitijs, qu am corp9 incertis caiibus,Sit aliqua fcelici tatis pars, ex opulent tisnafci,e claris amp;nbsp;illuftribus progigni, fum» m 3 tarnen ac proinde rara felicitas eft ex tali parente nafci qualem lê præftat fuis loannes Paungartnerus. Quid ego n une memorem, quam pia quam vigilanti folicitudine Alias edueet,qua comitate regat vxotem, qua pies täte foueat optimæ matris fcnedutcm.Dicas hominem virtutinatum, qui nufquam ceffat in officio.Quid hoe vito felicius, ft qua omis no in hac vdra félicitas, Cótigit antiqua mas iorum nobilitas,contigerunt opesimaginu bus di^æ.Contigit vxorex animi fententia, claris A ipfa maioribus : contigcruntliberi a paicntis optimis motibus haudquaquam de a $ gene

AD lOANNEM gcncrantcs.Ipfc corpore foelici, ætatc integra virent! q;,(cd animo cano,tot egregifs dotib9 prædito, vt in ratione bcatitudinis, extremû calculum occupent.opes ac generis claritudo Arecs duas poffidet, alteram cognométo Pa: ungarten.quam fuperiotum incuria ncgleââ magni ficc rcficit.exornatq; firuéturis. Altera cognomcntoiErnbach hadenus corrupte vul godida Erbach, fita eft ad Danubiumpau lo fupraVlmam.loco amceniirimo,ditioncfa tis ampla.cui oppidû fubiacct eiufdcm nomi nis.FcelixiliepopuIustali domino cuius aus fpicifs omnia rcddûtur floridiora.Tanta hoa minis cft in negoci|s dexteritas, vthuncvcl vnum dicas efte qui ex parua ciuitatc magna cxobfcura polTit illuftremreddcrc. Abundat Germania magnis Si cxcellcntibus vins ,fcd vtinam quamplurimos haberet Paungattnc to parcs:Addc his,q? quumeximia virtus ac magna fœlicitas femper obnoxiafolcatcffc inuidix.Paungartneri fiicccflibus applaudût omncsjnuidct ncmo.Tanta cft ingeni| fuaui tas.tantus animi C3dor,t3ntacrgaomnes ho mines morum comitas,ac vt græce dicâ figni fieantius x^x^Ôtho‘‘ Quantum b.pnorû in hoc vno viropofTidct hæcnatio,qui Cçfanbus'in negotifs ciuilibus præftat ftdclé iiixtaacprU: dentem confiliarium, in rébus bellicis fortem ac promptum ducem,idq} aii'a7ravov,patriç ci ucmpaaficum ac falutarcm, domui fuç corn modum ac vigilantem curatorem.probitatis . ac litcraniip amatoribus benignum Mœccs - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gatem.

VERGARAM 6 natem,amtcis iucundum conuidotcm, cgCs nis liberalem nuttitium,atit parentem verij us. FallX Germ ania tali heroe, Falix ego ta» liamico,quicum mihifuntomnia commua nia. Hoc ius non extat quidem in Cxfarum legibus, fed in Gratlatum tabulis defcriprum pft, quo meum efle duco, quiequid eft in boa nis Paungartnericis. Non quod illius fortua nasvelim imminuerc, quod nee animus hie portulat, nee res familiaris exigit:fed ob hoc ipl'um viuo ttanqu!llius,'quodexiftimem in meo effe mundo ^quiequid polTidet fyncctus amicus. Proin nunquam videbor inihi in; ops aut deftitutus, quandiu tales fuperfunt amici,non itamulti quidemilli,fed exiinif, vt horum quiIibctcfTepoiritTroZ^vcSv «^wv.Synceroamiconulla poflcirioprecioa fior. Inhacfolco præcipiie conquicfcerc,mc: que ipflim aduerfus to ßar^ix^uv xoàsco folari : fed quoniâ in hocfcculo nihil eft proa prium aut perpetuum, conlultum eft iuxta Bcati Pauli confilium hanc qiioq^poftcffioa nem fie habere quafi non habeamus.Volubia les funt animi mortalium, amp;nbsp;vttalenihil accia dat,a morte nemo tutus eft.Sed abfitomen fl niftrum.Commun! patrono Archiepifcopo Toietano facmccommcndes,quoties incidea ritoportunitas. Complûtes funt anni,qd me dignatuseftin amicorûnumerû afcribcrc,amp; tnvtocs vno oreprædic3nt,totus adhuc in • beneuolentia rcccns eft. Bene Vale. Datum apud FriburgumBrifgoiaB» ij, Calend. Des ccrab.

AD IOAN. FABRVM ccmb. M. D. X X X111. Scripfi ante paucos dies pet Cæfaris oratorem commendatorem quendara, viruin vt apparet candidiim no» fttiœ niidiofum.qui rtiulta mihi prædicabat audituiucunda deToietaniprçfulis ergame pcrpetuo fauore.

R, D. loanniFabtoepifcopo Viennén ErafmusRoterodamus S. D.

Antane celeritate illuc vfquc peruolaflc ruinoré*, clarifs. vis rum Thom am Worum iure fubmotum amunere canceU larif ,amp;in huius locum furroi gatum abÛ nobilem, qui pro: tinusliberos dimifcric, quos Morus ob contentiofa dogmata coniecerat * in vincula.Homcrus Offam, V crgilius Fama toto corpore pennts ac plumis fubleuât, quo declatentilla nihil eße pernicius. At mihi tar: dalentaque videturomnis alarum ccleritas, fiad huius rumoris derepentetarn late diua: gati velocitatcm coferatur. Vix fulmir oeyus dimicat in omnem mundi partem.Quanquä autem hæcfabula condanter per omniüora volitabat, nec vllas e Britannnia literas rece« peramfNam ThomaeWori epiftola.quam nunc'ad tc mitto, complûtes menfes hæfcrat in'Saxonia) tarnen feiebam ccrtocertius va: nifliinum eile quod iaäabatur.Noucram em humaniffimi principis Ingenium quanta côs dantiafoueat amicos quosfemel compledi . indituitjquanq; gtauate lübmoueat quenquä afuo

EPISC. VIENNENSEM, 7 â fuo faiiore, ctiam fî quid enoris humani in illis deprchendcrit.R’ûrfus noueram Thomae Moriifynccritatem atq,- in rebus inaximis pa titer ac minimis gerédis dcxtcritatcm.ac nuG quamconniuere folitam eximiæ cuiufdâptu= dentiævigilantiam.lmo mihi beneuolus res eiserga Worum animus magis ex eoliquc; bat,quod cum muncrc fpiendidiflimo quidé illo,fed oncris acpcricult plcnojibcrairct.qua quod tantum honoris dctulerat.Quum cnim illt eas clitcllas detreäanti imponerct Rex, (fMoTrarp/c- erat, fibi fuoq; regno confulcbat: qutim roganti adimeret,ifiAdJxcöjov fefe declas rabat. Hlic pictatis aeprudentiae laudé oim applaufu promcruit, qui prouinciam multo difficillimam ci comifcrit, quo baud fcio an fit alius in co regno tanto oncri fuftinendo magis idoneus.hiccgrcgiâhumanltatis lain dcmcftairequutus,qui Si de fuo iudicio amp;nbsp;de publics vtilitatis refpcâu nonnihil conccflcs rit'amici precibus,tale quçrétis ocium, quale a fuo principe quondam impctrauit tCaflioi dorus. N ec enim dubito quin Morus grauitTi mis'adduäus caufls inammiflionem a rege flagitarit. Alioquinec hie vnquam tarn impu dens erat fiiturus,vt tarn cito rogaret exonéra ri,nec rex tarn facilis.vt ob quasTibet caufatio nes'prcces illius fucrit auditurus.Non ignora bat cnim totius rcgniftatum maxima expat tcpcndcre ex cancellarn intcgritate.doflrina . acptudentia.Ncq5 enim hie cancellarius dici tur,vt apud-nonnullas nationes, fccrctarius: fed dis

AD IOAN. FABRVM fciTdignitas cH rcgiæ proximaxoquc prodc-unti a dextris geflatur fccptrum aureuin.m cu ius faftigio eft corona aurea hnperialis.ad Ic: uam libcr.’quorura alterofuinma fub rege po tenas,akero legum prudentia deftgnatur. kft cnim totius Britannicæ diaonis fupremus iu dex,ac rcgisconfilijq; tegtj dexfer vt Jta dixca xim oculus,ac dcxtra manus. Tam arduâ fuh dionem fapicntilïïmus princcps nequaqua crcdidinctinexplorato. Vix alius penitius ins fpcxcrat, a ut impenfius amabac raras ac pe; ne diuinas illius ingenif dotes.Q.uin ipfe Cat dinalis Eboiacenfis, vir qiiæcunq; fuit homi: nisfortuna ,non ftupidus,quum pcripiccret nullam iupereiïefpemrcditus ad dignitatem priflinam,afreucrauit,in ea infula nultum cfle tanto oneri paré prçter vnu Morum. Nee hoe crat fauoris aut bcncuolentiæ fuffragiü, Cats dinalis du viueret,Moro parum lequus etat. Clinique metuebat verius quam amabat:Nec diucrfum erat populi iudicium.Itaq; fîditi cfi canta totius regni natulationefufcepit magr ilratum,quata ant^illum alius nemo.’ita mäs gno fapientum ac bonorum omnium moero: re depofuit. Depofuit autem omniö pulcher» timum promeritus clogium, neminem an tea mpnus illud gciTifTe dexterius autmaiorecü sequitate. Et fcis quam foleat eiTe quetulum vulgus aduerfus cos qui fummum gerunt ma giftratum,prçfcrtim primis annis, ctiâfi hatû terû tibi facile fêccro fidcmlî fummorum vis lt;orum cpiftolas ptoferam, Régi,tegno,flbi • atquc

EPISC. VIENNENSEM. 8 atq; etiam mihi gcAicnti cum alaciitate de fufcepto honore granilantcs ,rutfus corundé . liceiasdeplorantes.reipub.talemelTe fubdu: (Sum iudicem,ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt Homerico vet

bo abutar.Neq; vero dubito quin rex infîgné aliquem virum in Mori locum fubßituerit, g mihi taméprorfum ignotus eft : verum quod ad generis claritatem attinct, quod laudisge nus Thomas Morus, vt eft ingcnio plane philofophico, nec affedauit vnquam, ncc ladautt.natus eftLondini.in qua ciuitate multo omnium celeberrima natum amp;nbsp;educai turn eße, apud Anglos nonnulla nobilitatis pars habetur : dein ex pâtre neutiquam ob-fcuro, iuris Britannici dodore, cui ordini a pdquot; Anglos fumma eft dignitas. Si ex hoc pie laq; illius infulçnobilitas fertur origine duce re.Huic ita fucceffit filius.vt parenté per fe cla rum omm gencre decorum obfeurarit, tâetfl nemo verius illuftratmaiorcs luos.quam qui ad hunc obfcuratmodum.Omittonunc di gnitatis titulos, quibus vterq;,nó ex ambito, necemptofauore,fedfpótaneo regis iudicio decoratus eft. Nifi forte rcb^ in bello femel at que itcrû ftrenue geftis arbitramur vera para: h nobilit£tc:cgregi)s autéin tempub. mentis quæpacatis temporibus confilio præftantiir [gt;otius,quam armis.nihil deberi honoris. Mi itarem indiiftriam quo melius habet reipub. ftatus hoc minus dcfiderat:horumvero qui dodrina,qui confilio.qui iurifprudétia excels * lunt, opera fempet eft tegibus ac tegnis nes cefTaria

AD IOAN» FABRVM

«(Taria belli iiixta ac pacis tempoiibus t Atb dimus fcripturant myfticam loquentem : Pct mcTCges regnant, Atqui ea voxnnn eil mill) tise/ed fapientiæ,quæ præflat ne bellum oria tut,amp; fi vitah non queat, efficit vt quam mini mo rcip, malo gcratut. Felicius autem eil eß fugere bellum quam fortitergereie.Pax aute non poteil efle diutina,aut fi eil, gignit comfc ptos hominum mores,nifiprudentium viros rumconfilifs gubernetui. Si Totquatus illui (Iris faäus ell,qQod holli Gallo torquem dc: traxit,clatus non erit, qui complutibus annia æquum iudicem,fidelem confuianum.^ræfii tit patriae/At muito Iccus vifum eil prilcis im pcratoribus.qui aiTefloribus fuis ,legum pnb dentia claris fummos honores detulerunt.

Quin Si Grâmaticisidialeâicis, ac Iuris prot feiToribus qui per annos viginti fpecimen etu ditionis ac probitacis dedifient, eadem digni taris infignia decreuerunt quibus ornabam tur vicaripVicatiorum autem dignitas aequa bat comitum ac ducum dignitatem.Teflatur hocCodicis liber duodecimus, titulo de pro: feiToribus. At hodie non agnofeuntur pro no bilibus quibus non natiuitas led princeps do nat infi^ia.Non improbarem fi dicant, vengt; dit:cæterum quum principis authoritate bei ne meritis derep.decerniturhonos, meo iudt ciogemina eilnobilitas, quum ad virtutem omnis verçnobilitatisparentem accedit prin cipis autoritas, fi requirltur antiquitas, mai gnificentiusellnobil itatemprometutire,quä ' amaios

ÊPÏSC. VIENNENSEM 9 amaioribus accepifTe. Vcrum hâclaudéfdo apud Morum dTcleuiflïmi momcnti.qui m ai uult poflehs fuis pietatis amoretn,ginfigniü honorem rclinquctc.Portoquodiadantdc carcetibus an verû fit nefcio.Illud confiât, vu rum natura mitiflîmû nullt fujfremolcfiû,qiii monitus volueritafeâarum contagio refipis feere. An ifiipofiulant.vtfummustanti regni iudex nullos haböat carceres^Odit ille feditii ofa dogmata.quibus nunc mifere concutitut otbis. HociUenon diffimulat.ncc cupitefie clam,fic addis pictati,vt R in alteruträ par tem aliquantulü inclinet momentum,fupetfii tioni qûam impietati viciniorelfevideatur.Il lud iamen eximiç cuiufdam clementiæ fatis magnûefi argumentû,quod fiib illo Cancella rio nullus obim^bata dogmata capitis pce« nam dédit, quum in vtraq; Germania, Gal: liaq,- tâ multi fint affeäi fupplicio.An non de menter oditimpios,iiui quum habeat ins oc: àdédi,ita findet meden vitijs,vt hommes ip» fi fint tncolumcsf Num illud poftulant, vt te: gis vices getens aduerfus regis amp;nbsp;epifeoporû îententiam faueat feditiofæ nouitauV Finga: mus ilium nô prorfus abhorruifie a nouis do: gmatibus quod longe fecus eft^amé aut mui nus quod fufeeperat état deponendum, aut difiimulandusillcfauor.Pofitemo vtomittas mus hic contentioné de dogmatibus,quis ne rcit,quam multi leues ac feditiofi fub hacvm bra parati fint ad omniû fcelerû licentiam.ni fi glifcentem temeritatem cohibeat magifira:

b tuugi

AD IOAN. FABRVM fuum feueritasf ht in dignan tur hoe a fumnie regni iudicefadumin Anglia, quod in auita tibusK|Uæreligionem innouarunt,interdutn faceic cogitur fenatus? Quod ni faduin effet, lamdudum pfèudoé^iangelici, in cell as amp;nbsp;in fcrinia diuitiim irtupiirent,amp;papilla fuiffet quifquis habet« aliquid. Atplurimorum tan ta eit audana, tam effrenis malitia vt ipfl quoqtie qui noiiorum dogmatum funt autho tes ac propugnatores, acritcr in iftos fltingât calamum. htliiprcmum Anglia: iudicem vo« lebant conniuerc, donee fmpune tails collus uiesinundaret in regnum ,amp;opibus, amp;nbsp;ing« nijs, amp;nbsp;feligione cum primis florens. Fieri po» teh vt verum fit A illud, in gratiam noui Can ccllarif quofdam dimiflbs c carceri bus, vel in nnxios, vel ob leuiora crimina vindos,quod adconciliadum multitudinisranorcm,in pris rno regum aduentu fieri folet. Idem opinot fadum amp;nbsp;Moro fufeipiente magiüratü. Sed quid agunt Ifii Triptolemi,qui tales r«unt fa bulasr An vtperfuadeant, Icdis ac fedatum fautonbuspræfidiumeffe paratum apud An glos^Atquiex multoriim haudquagleuium Vitotum ad mç literis liquet. Regem aliquan» to minus æquumclfenouis dogmatibu$,quâ cpifeopos aiit facetdotes. Nemo piusnonjo» ptac ecclcfiæ mores cmendatos: at nemo pru delt;’S exifiimat recipiendam return omnium confulïoncm. Quum accepiffem,Thomam Morum ad fummam euedum dignitatem, quoniam milu videbar ingeiiiura ilUus ex dru • ttna

ÈPISC. VIENNENSEM lO h’na confuctudine aliquaex parte perfpeóiQ habctc, fcripfi nie publice régi regnoq; gratiu lari, pnuarim ipfi neqiiaquam. R une autem ex animo gratiilor, cui cum fummaprincipis gratia, cuin totius gentis honoriftccnnlTimo tertimonio mature contigerit anegotionim cniiliiim labyrinthis cxplican « quod nec Scû pionij Africano, nec Magno Pompeio, nec M.Tullio datû eft. Optauit Odaiiius Augu» ftus imperi) farcin à deponete.nô licuiuNunc integra 'ctiamnn ætatc Thomas Morus hoc vicæ genus adeptus eß cû dignitatc, ad quod ab adolefcentia femper fuit propenfus « vt cû fuis, ch enim cpi'XÔtrTfl^yùcr vt fi quis alius, li» bere falubribus fiudijs ac piétati vacarct. Ex» truxit ad flumen Thamyflm haud procul ab vrbe Londino, prætonum nec fordidum,nec ad inuidtam vfq; magnificum, coramodunt tamcn,inic agit cum intimo fodalitio, vxore, filio amp;nbsp;niiru,tribus filiabus Atotidem generis vna cum nepotibus lani vndecim. Vidit faué teChrifto natos natoriim, vifurus amp;nbsp;qui nas feentur ab iIlis.Q.uum enimnemo fit inter ils los nonflorente ætate,probabilc eü numéros fam fobolcm prouenturam. Q ui n ipfe quoqj poiTit adhuceffemultorum liberorum parés nifi vxor ïam pndem perretatem patere defijf fet,quam diixit vidaam, nec ex hac vllos fus ftuiit liberos. Nam quos habet, ex priorc fuf cepit,quam etiamnum pudlam amifitcum a liquot libcris. Hanc tarnen licet flerilem, licet ’ «täteproucäam,non aliteramatfouetq;,q bi fipuella

AD IOAN. FAßRVM fl puella eiTetannorum quindccim. Vix alius viuit liberocum amätior, neq; ille nefdt difcri men inter anum amp;nbsp;pudlain: fed eaefl ingenij commoditas,iino vt melius dicam, ea eß pie tas ac prudentia,vt quicquid obuenerit quod corrigi non poflit ,fic adamet, quafi nihil fodi dus potuiffet obtingere.Dicasapud ilium eis ié alteram Platonis academiam: Fed contu« melfam fado domui illius quum earn Platos nis academiæ confcro.in qua difputabatut de numeris acfîguris geometrids, interdum de virtutibus moralibus t hanc domû redius dixeris Fcholam ac gymnafium Chriflianç te iigionis. Nullus ac nulla illicen.non vacans liberalibus difdplinis frugiferæq; leâioni,tâs etfl praecipua pnmaq; pictatis cura eft.Nulla illic rixa,nullnm petulantius verbû auditur,ne mo confpidtiirodoFus.Ac tantam familiç di fdplinam vir ille non fuperdlio iurgijfue tuef Fed comitate ac beneuolentia. In onicio Fnnt oés,Fed adeß alacritas^ec deeß Fobria hilaris tas.In templo vid extruxit fibi Fuisq;cômune repulcrum,in quod tranßulit ofla prions vxo ris.vFq; adco illi non placet vllum diuortium. paries habet tabulam teßem fortunæ atq; in: flituti illiiis, quam famulus meus ad verbum dcFcripfit. Exemplar cum his literis acdpies. Video me fuiiïc loquadorem, fed fabulari lUs uat de amico apud araicum.Quod alTidue cô donando ikdpopulu agis verû epiFcopû,bo: nis omnibus vehementer placet.Ißud exéplû ytinä multosexcitet imitatores. Quæ Fcribis • quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dercgis

ERASMO ROT. n de tegis Ferdinand! negotifs mihi fucrc gras tiffima: ex his pto«xmi|s bonam in fpera vo« cor.fore vt optimi fanâiiïïmiq; principle vr« tutibus aliqn Fortuna tefpondeat. Vaie.

THOMAS MORVS Etafmo Roterodamo S. D.

Vam rem ad hûc vfq; dicm a pucro pene femper optaui Defidcti dulciflime,vt quod tibi perpetuo côtigilTe gaua deo, idem aliquâdo gaudes ré côtigifle mini;népc vt pit blicarûrerânegotifs libéras loris viuere deo dûtaxatjac mihimecipfl po(fem:id nûc tandehrafme dei opt.max.benignitate ac principis indulgctiG Fimi beneßdo.cöfequutus fum. Cæterû nô ita tarnen fumconfequutus,vtvolui. Fueratem in votis vtvltimûillâ vitçColophoné,gcquidi annorû Fueram habiturus,inFradâ, vegetûq,*, morbo Faite amp;. crudatuhberû (quoad per æta té iiceretjobtineré.Nunc vero an eius voti, nis tnium fortafTis improbi, copos aliqn fim ^tu - rus deo in manu eÔ. Sed interim pedus gt;mihi occupauitnefdo quidmorbi:cuiusnô tâfens fu amp;nbsp;dolore crucior, q euétus metu, ac tim ore folidtor.Nâ quâ aliquotmenfes eodé tenore TemperinFeftaret,côrulti medici refponderût, moramlongam in morbis efTepericuloFam, amp;nbsp;eu ram huius agebantœlerem elle non poG * fCrtépore fqifîniyVi du^pharmacis, quiete megt;

b i

THOMAS MORVS dicandürncqiictftné mcdédi prsfinicbant,nes quefalutcm fatiscertain polliccbantiirtamé. Hæc ego igiturmecum verfans animo,quum aut dcporiédum inihi inagiftratuin viderem, aiitopcrain mcain ineo geren do claiidicatu ram, quandonegotia quæres pofcebatobt» fi per me non poffen t, nifi mortem iple obirc pcriclitarcr;, quafi dcfiingcrer, vel fic omnino cum vitafimul relinquendiim fuit officium, decrcui mecum tandem alrcro potius q vttoj quecarcre. Quamobtem vt 8i. piiblicis rebus paritcramp; mcæfalutt confulcrcm.aclaridiint principisamp;optimi benignitate fupplcvimpe traui, vt magiftratu illo quo me(qrr tute fcis) regni totius ampliffimo incrcdibiiis eins in mefauor tamlongcfupra meritum quam fu: pra fpcm ac votum omne meum honoraue« rat, nunc fub eius pondère fatifcentem digna rctut ei^ pietas exonerate. Superos igitur vnii uerfos prccorvtamp; iftos indulgentiffimosin me clatiffimi régis adfedusDeus, qui lolu» poted, digna repenfet gratia : amp;nbsp;mihi quia quid temporis reliquum daturuscn,nc per incrs atque ignquum tranfigatur ocium, non earn modo mentem donet vt bonas boras be nc collocate v’clim, fed cam etiam corporis addat firmitaté, qua poffem. Namf quæ mca focordiaeft) infirma valctudine nihil omni* po poffum,Ncq;cnim mi Erafmeoés fumus Erafmi,vt quodmortalium omnium »vni pro pemodum ribi propitius donauit de9, id nos CQnueiuat ptnnes expeâate. Q.uis shim pras«’

ERASMO ROT. U t« te alius id polliceri audcat quod tu prçGas qui prçter ætatis ingraudccntis incommoda ficafTiduis afMidus morbis vt fatigarc ?tque obruerciuucnem valentem qieant.quotam nis tarnen totius tempons tui rationçm, tan= quam nihil inde ncquc anni graues .neq^ ad; ucrfa valetudo furripcrct,çditis libris optimis orbitotinunquam celTas redderc. Quæ tes vr.3 quumreputantibus vniuerfis mitaculi vi ccm Iiabcat, ad ftuporcm tarnen vfq; miracu turn gcminat,quod nihil te deterrent a fcribê; dof qui vel herculeum pedus opprcfliiri vide« lentur ) tot vndiq; in te fuigcntes vitilitigato: ces tuKquales tioi multos indies exufcitatirb comparabilisiftius ingentjtui atq; erudition nis, Ingenium etiam tale fupetantis inuidiai ad quas naturæ atq; induilTiæ tuæ virtutes, quum facilefe intelligant nung pofle conicé; dete,amp;fcrtetarnen pet animi tumorem.quo pene dirumpuntur,ncqucant, vt infra tam lós ge fubfidant.machinatur inter fe nimirum.ac pro fua quifq; vitili moliütur/t qua poffïntefi fifcre vt tua gloria ad ingloriam ipfonim vilt tatcm qiieat affidua detrcrtatióe dcduci. SecI dum faxum lioc Sifiphei'iiam tot annos vol» uunt, quid aliud interim tandem tam irritus quam improbus laboreffetit.quam vtfaxunt lemperin ipforücapiit recideret.tu femper al» tior A fublimioreuadercar am fi quid inter» dumaliquos.quineque mail funt,nee indo» «Si.commoueat.inquo fortaffe tra^’andoa» • liter abs te tempetatwn ftilo voluiffent, quid b 4 raa§;n35

THOMAS MORVS fnagnærci eQyquumidnon modo nullt vnlt; quam fcriptori non acdderit, léd ncc tpfi qui« dem dum notarcnttua.iîc potuerir.ttarnen temperate fîbi, vt non idem vitif SC illuftrtus quam vtcxipforû honore fit,amp; frequentius quâpro libelli cuiufq; modo contigerit. Qua in retanto difficilius veniam merentur illi.qd tgnorare non poffunt, quam ingenue fareris ipfe quædam te tradaffe fie, priuîquam hærc= fes iftç pefiilétcsorirétur.quæ iam paflim graf fautes peiïundant omnia, vt fi diuinarepotu« ifiestalesreligionishofics, ac proditores alù 3uando prpdituros efTe.mitius ac dilutius ea emfuerispropofiturus:quæ vttû proponc» res fortius, diuerl'a quorundam vitia,quçpro virtutibus ampledcbâtur.extimulabât. Que animum quivelit tibi vitio vertere, is baud dubie fudabitfatis.priufquam fatis inueniat, qua ratiune pofiit fanéhffimum qiiemque ex antiquis eedefiae dodoribusexcufarezqs ego certe non dubito fi noflrum hoc fcculum fie vidiiïent,vt viderunt fuum,nonnulla fuis quemque temporibus fuifïc amp;nbsp;cautius amp;exî planatius enarratiiros ; quod quia non fece« runt, propterea quoddum præfentibus me« debantur malis futura non veniebant in men tem,idemntmirum illis accidit,quodifii nûc calumniantur in re:nempe vt poftea fuccre: feentes hærctici quædam fefeiadentabillos rum feriptis haufilfe: quæ res tibi nô cum fan âiffimis fol fl pa tribus illis,amp;orthodoxç fidei yetufiiCTirais piæfidibus , fed cum ipfis e« * / ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* «am

ERASMO ROT. x; tiam Apoflolis amp;Eaangcliftiscft,atqueipro etiatn feruatorc noftto communis : vt ex guoa rum verbis maxime, imopropemodum lolis haeretici omncs dogmata fua falfiffjma conä tut Habilite. Madcigiturmi Erafmevirtutis bus illis tills,amp; tantum,fi quid interdum boni cuiufquam viti anxiam folicitudinem.vel abf q; fatis grandi caufa commoueat,ne tepigeat tarnen ad pios eorum affedus quædam atté’ perare : alioqui negleâis maleuolotum latia tibas, pergcplacidus iuuandis Hudii's amp;nbsp;pros mouendis vututibus nihil remoratusinliHe« te.De illo quem mihi literarum gratia n ô etiâ religioniscommendaueras per quam circum fpede fane ac ciuilitcr.per amicos quofdä ads monitus fum, vt caueä nc mihi fublinatur os: id profedo quo ad fieri per mc poterit.cutabi tur.Neq; enim ncfdo quantum lit peticuh,no uas iilas errotum fedas admittere,quæ tarnet fifcdulo fcmpet hadcnus apudnos amp;nbsp;ptasfus Ium cura amp;nbsp;principjs autoritäre cohibeantut, mirum tarnen quibus primum tcchnis irrepcs re.dcinde quanta cum peruicacia nitunturits rumpcrcmeque ccffant vnus amp;nbsp;alter c nofttis, male vertendo fcripturas amp;nbsp;deterius interpres tando.omne genus hærefcos c Belgicafquo fc vel ut in portumaligucmreccperuntjin hoc re gnum libris noRro iermone confcriptis mitte te.Q.uorü ipfl fic plerilq? tefpondimus,vtnon valde cuiquam metuam, qui vtrunq; pcrlegcs ritmifi quod quidam amp;nbsp;noua per leuitatem,amp; ' -perniciofa per malitiam ita libenter amp;nbsp;cum fa b 5 uor«

AD ERAS.

«ore perlegun t,vt non idco aflentiantqui'a ve ta credant eHe quæ legunt, fed quia cupiant. SediHi honunum generi. qnibiismalos elk libido eft, nulla vnquam ratione fati^feceris« Mini ftudio eft pto mca virili ifs præridio elk qui non fua fpóte defeifeunt a veto, fed verfus toruin hominum fallaci|s abducuntur. \/ ale dodiirimehrafme ac de bonis ftudifs optime merite.Exædibusnoftris Chelchcicis. Anna dni,M.D.XXXlLdecimo quarto melis lunij.

Tabula afHxa adfepulchrum Thomae Mon.

Homas Morus vrbe Londh nenfi,familia no eelebri fed ho nefta natus, in literis vtciinq; verfatus, quum 8c caul'as alP quot annos iuuenisegiftetin foto,amp; in vrbe fua pro Shvre; no ius dixiirct,abinuidiir.Rc ge Henrico odauofeui vni regum omniû gio riaprius inaudita contigit,vtfidd defenfor, qualem Si gladio fe amp;nbsp;calamo vcrepræftitit, mcrito vocareturjadfeitus in aulam eft : dele dusq.'in confilium,amp; crcatus cques.proquas; ftor primû,poft Cancellari us Lancaftriç.tani dem Angliæ miro principis fauorefadus eft. Sedinterim in publico regnifenatuleduseft oratorpopulitprçterealegatus Regis nônunq fiuit,ali3s alibi : poftremo veto Cameraa cos mes amp;nbsp;collega iund9 principi kgatióis Cuth berto Tunft^OftüLädinenß mox Dunelmamp; * ficpifcos

»4 flepifcnpo.q viro vix habet otbis hodic quic» qua eruditius,prudérius,mclius.lbi inter liim» mosorbis Chriftianimonarchas nirfusrefcï da fcedcra redditamq; munrio diu defideratä pacé,amp; lætilîimus vidit,amp; Icgatus interfuit, Quain fuperi paccm fitment faxinfqlt; peren» nein.In hoe officiorum vel honorii curiu quó ita verfarctur, vt neq; princeps oprimus opc» tam eius improbaret,neq; nobilibuscflct inuï fus.nec iniiicundus populo,furibus autcm,ho niictdis,hxrcticifq;moleftus,patcteius tandc loannes Monis eques, amp;nbsp;in eum iudicü ordis né 3 principe cooptatus qui regius confclTus vocatur.homo ciuilis,fuauis,innocens,mitis, mifericors,aequus amp;nbsp;integer, annis quidé gra» uis fed corpore plufquam pro ætate viuido, poftg eo produdam fibi vitam vidit,vt filium vidcret Anglia: Gancellarium, fatis in terra tâ fe moratum ratus libens emigrauit in calum. At filius defundo patre, cui quam diu luperes lat cóparanis, amp;nbsp;iuuenis vocari confueuerat. Si ipfe quoq;,fibi videbatur, amiflum iam pa= trem requitens,amp; ædttos ex fe libcros quatuor ac nepotes vndedm refpiciens, apud animü fuum ccepit pcrfencfcete. Auxit hunc adfcdó animi fubfecuta fiatim veiut adpptcntisfenif fignum pedoris valetudo deterior. Itaque mortalium hatum rerum fatur,quam rem a puero penefemperoptauerat, vt vltimos ali» quot vitre fuç annos obtineret liberos,quibus nuius vitç negotifs paulatimfe fubducens fult; tutç poflet iramoxtalùaté meditati,eam rent

(andemfß capti« snnuatDeas){ndufgentiflt3 mi prindpis incompatabtiibeneßdorengna tis honorib.impetrauiuatq,' hoc fq^ulchrum fibi, guod mortis eum nimquam ceiTands adrepere.quoddiecominonefaceret,tranflatis hue prtoris vxoris nflibus, extruendum curai uit.Q.uod nefuperftes frußra fibi fccerit.neuc ingruentem trepidus mortem horreac,fed degt; flderio ChrüH libens oppetat.mortcmq; vt fl bl non omntno mortem fed ianuamvit« feil cioris inueniat.precibus eumpijs ledoroptl: mefpiiantera ptecor defundüq; profequete.

EPITAPHIVM INIBI FIXVM.

Chara Thoma lac« hic Ioanna vxorcula Morl, Q.U1 tumulum Alici^ hunc deßino,quirp mihi.

Vna mihi dedit hoc coniunda vlrentibus annis, Me vocct vtpuer SC trinapueila patrem.

AI cera priuignis(qux gloria rara nouercæ eft) Tam piaquamgnatisvlxfuitvllafais.

Altera lie mecum vixit^îc altera vluit, Chariot Incertum eft hxclît,an hzc fuerit.

O lîmul o lundi poteramus viuerenos tres Quam bene,fl fatum relligio(ÿ lînant.

A t fociet tumulus,fodet nos obîccro ccelum, Sicinors,nonpotuitquod dare vita,dabit,

EPITAPHII FINIS.

ThomasMorusEraûnoRoterodamo S.D. Inas abs te literas accept, ab reras Fnburgi datas. V 11. Fc* bruadj proximi, altéras hic Quirinus attuiit, qui prætet literas impartiuit alia,quçin regionibus iHis aâa digna cognitu funt, quæ quod me icirevoluißi,magnastibigratias ago. Dere« bus tuis omnia potes c Quirino cognofcere, 3ui mihi videtur amp;nbsp;probus effe amp;nbsp;diligés.Gau eo tua caufa, nbsp;quonia te amo,etiam mea,

ptæfentcm Cantuariæpræfuletn non minoré erga te amorem pre fe ferre,qua prçRitit oliin Vuaramus.quo non alius vixit tui amantior: qui fi vifus eß in üne ad dandum fegnior,ipfa tes indicat impares facultates nonimparem animum fuilfe in caufa. nâ mortuus eß fupra quam quifquam credat pauper, nifi quod nô defuit vndc diffolucrétur debita:neq; ita muls tum debuit,fed poß impenfa iußa funeri,non admodum multum fuperfuit. Dunelmenfem haud dubie vehementer exhaurit hoc bellum aut incurliones potius qu^funt habitç nobis cum Scotistnâ eins ditio bcotis eßconteitnis na tam ptocul a nobis,vtego tam rato fere ab illo iam audiam qiiam abs te. Rumot hiccrat N.hic hiiHe cum Melanchthone vna feruatum per nefcioquos diuclanculum.poß furtim difccflïirc : fed is nimor paulatimeuai nuit,amp; res reperta efl falfiiïim a,Rex videtur ad •uerfus hsercticosacrior.gEpifcopi ipfi. Tyn« dalus

THOMAS MORVS

dahis hærcticus noßras, qui Si nufquâ amp;nbsp;vbù q; cxulat. fcripfit hue nupet Melanchthoncm elle apud tegem Galliæ:remct collocutum £0 CO,qui ilium vidißctcxceptum Parifqs,cornu tatu CL.equorum.addcbatfc timerc Tyndas ]us,ne fi Gallia per ill um recjperct verbû Dci, conîirmaretur infidc tucharifiiæ contra Vis dc.îcam fedam. Qua folicitc ilh traâant hoç negotium,tanquam illis dclcgaflet DCusinfii tuendum Si rudimentis fidei imbuendum ors bem/Quod in cpifiola ptiotercribis,dübirar= ictcepifiolam mcam ædcrc,quum tarnenefi fent caufæ quur æditamcupercs.noncfimi Erafmcqd’dubites.locutuleiquidâ apd nos fpargere eceperant, me quang diiTimularcm, inuitum tarnen elfemagjfiratuabdicatum.At ego quum fepulchrum mihi faciendum curaf fern,non dubit3uirem,vtcrat,hpitaphio tefia ri,vt contra fiqiiis poflet rcdargucret.Hocilli fimul vt deferipferant, quum velut vanum nô poflcnt.vt gloriofulum inceïTcbant. Sed ego nocmalcbam ,qiiamvt altcrumilludperfuas deri flncrem:non mca certe caufa, cm quid di= cant homines,modo probet Deus,non multû f»cnfi habeo:fed quoniam in fidei caufa libcU os aliquot aduerfus quofdam noflrôs côtens tioforum dogmatum propiignatorclt;ilingua noßratc fcriplcram,arbirr3bar oportete me integritatem nominis mei defendeic. amp;ne ne» feias quam glotiofelcripfenm,Fpitaphium meum accipies : in quo videbis qua confcicna tix fiducia nihil illis blandior, quo minus de *

meptæs

ERASMO ROT. 16 ifne praediccnt quod libet. Expedaiii faitifyn» did tempus a gcflo ac’depofitomagiftratu, ncc adhuc quilquam prodi jt qui de mea intts gritate qiiererctur. Aut tarn innocens fuigt;aut tarn cautus faltcm, vt atmulis mcis ncccirc fit, fi mc altcio nolint,altcro faltem finant gbria ri.Scd de hoc ncgotio Rex ipfc quum alias,tü priuatim fæpe,tum bis publicepronundaiiit. Namfupra g meuspudorpatipoteftvtrcccn feani.peros ducis illuflri(rimi,ducisitiquain Norfolchiæ magni thefaurari,' Angliç.quum fucceflor meus liomoinpiimisenegiUS collo carecur inloco.honorifiec iulTit dcmetcftatü reddere,quodægTe ad precesmeasinedimis ferittneceofingularis erga mebonitasrégis contenta, reuocari fecit idem denuo multo poft in fuaprælcntia in folenni conuentu ma gnatum acpopuli, per os fucccftoris mei, in ca or3tionc,quam ex mote primam habuit in fen atu, quem fcnatum(vt fcisjnos perleamem tum vocamus.lgiturfitibiit3vidcbitiir,iiihil «ft quod dubites quo minus çdascpiftolain. Quod in Fpitaphio profitcor hacretids mc fuilTe moleftum.hoc ambitiofe feci.Nam oiti: nino fic illud hominiim genus odi.vt illis ni tefipifcant tarn inuifus elTe vclim quam cui maxime,quippc quos indies magis ac msgi» expcrior tales,vt mundo ab illis vehementer metuam.llli de quofcribis;(obfequartuo com Wiojnihil omnino relctibam.quanquam Ion gam epiftoiara iam diu patatä habeam : nec * ob id contineo, quod quiequam penii habea quid

AD IVSTVM quid ille aut omncs dus complices vel fcntiaC vel fcribat de me,fed quod nolim onerare mé necellitate tefctibendi externis, qun cura pro: pjorc tangar refpondcndi domefticis. Tu mi fcrafme féliciter diu Vale, felialTime Temper,e ture nollro Chelfeico.

Erafmus Roterodamus lufto Decio Regis Poloni«Secrctario. S. D.

HAm olim Turn tibi multis obflrû dus nominibus,luflechati{ri: me/ed tu indies accumulandis off i cif s me tibi reddis deuinctio rem : in quibus illud fcito mihi fiimmopere gratum eflc, quod me de ifs quæ in Poloniapublicepriuatimq; gerunturtam accurate facis ccrtiorcm:quod-q; tua cura amp;nbsp;amicorum ad me,amp; meç ad amt cos literæ tuto perueniunt,quü Hmus tam va: Ho teirarum fpacio diOundi. Grauem hoc bicnnio'amicotum iaduram pafli furaus^pr^ cipue Guilhelmi V uarami ArchiepiTcopi Ca tuarienfïs, qui mi hi vnusmultorüinßarerat. Quo videlicet auidius Iruimutifs quifuper: funt. Adnitendum etiam vt hanc iaduram veteruin, accelTione nouonim farciamus, Q iiam ad rem magis idoneum ne optare qui dem poteram, quam tu te tuapte fponte præ: nas.Fuit aliquoties animus admonere teqd: dam, fed quoniam videbatur illiberalius,ha: denus vifum eft diffimulare.Nunc veto quo: niam indies crefcithominuniimpudentia,co * got

o E C 1 V M.

j^ór admoncrcpracdpuos arriicos,nc fibi diu« tiuspatiantur imponi.Sds hocfcculo per oéa terras volitare TtAaiTfracr quofdam ne dicam 7rAcJv«triIeberi de nudiores/ed quibusnihii dul cius ocio amp;nbsp;dbö alieno.Hanc fi fiipetis placet appellant libertatcm.Ex horum numero funt quinouuni comméti aucupium,vel ex fcriptis tncis, vel ex alicrum fennone perdifcût.quos, quibus locis habeam amicos nôfrigidos.Pct hos obambulant, iadantesfefaniulös ac dis fcipulösErafmi,atqucadeo fi diuisplacet.as cetrimos mei noininis dcfenfoies ,paratos Erafmo non tantum Movo(Ua\;fv,verumctiam Stwoflawv.Affingunt deme quæ creduntfore iucunda amicorum auribus. Erafmii panera* tice valere,evdere diuinasluciibratiGes.Quid tnultis?pgt;l ane triumpharc. Interim fuauiteracs dpiuntur aliquot dicbus.intcrdumamp;mcnft* bus,nec abfq; viaticO dimittuntur.Quotquot cnim huius artifici) futit,quocüq; vcniunt.vcs niunt alatronibusfpoliati.SedfacctiusefttqcC nonniill) quçiiû hiinc venatur ab ijs quos exs illimant Erafmo male veile. Apudquosmira narrant,all) Erafmum cquo dclapfum fregifle ceruiccm,ali) dccumbetcmorbo inmedicabis li.alijrepultum eire:ac ne quis dub net, ad dût Iocum,annû,mcnfcm,diem Si horam.Poftrc* tno feipfos adfuiflie fepulturæ,ac tumulum cal caiTc pedc.Nec defuerunt qui rpargerent,traf miimvnacumOccolampadio cælum virgis 'Ciedutn BafilacatEthis hißrionibus a fuo ap*

c plauditur

V A D I V s T VM pîauditHr thcatfo.Quuinq; totics rcs îpfa vàî nitatemiliotuin rcdargiærit,tamé non pudd fubinde fimili'a confingcrCiOportct enim infiî fniter perfricuifle frontcm.quf talcs agunt fa» ulas. At pcticulumcfl,ncperhosfiat,vtnc tum quidcm credar vita defundus, quum rcs ucra diem obierofupremum.qui profedolôs gius abcflcnon potcn,tumfëni,tumvaletudi nario.tum tot labotibus ac molcfti|s cxcrcito. Vcriim honim me mifcrct, quitus nihil aliud ptccorqiiam mcntc.-n mcliorcm dari. Ad En» icomiaftas mcos rcdco,quorum tcchnai diiTi* tnulari potcrant,nifi quidam nimis impudcns ter emungerent amicos.fummas non medio» cres a diuitibus acprincipibus éxtorquentesi vt per illos obflrióhis fiam.cogatq; gratias a» gère eorum nomine, quos aiit non noui, auC taies noui.vt nulla r? bon a dignes exiftimé* Ante annos iam ferme deeem Bafîlcç iuuenis quidam inpugna deprehcnfus.quia ad inda mata parem gladiumnolueritrecondere, qd* ibi crimen cil tantum non capitale, conieâus eratin carcerem,mihi ncdefaciequidé no tus. Sufpicoraliquando fuilTe ex operistypogta» phicis.Ab amicis pcrpulfus fum, vtper Regis Angliælcgatum qui tumfotte aderat.virum eximie candidû,impetrarem illi vcnlam. Pri» die oratorihonoris gratia nos inuirerat,quod acccpiflet me fuper occupationes non fatis fit ma cfle valetudinc. Et tamé apud me tantum valuit quorundamefflagiratio.vt ob nihili nu gonemprodirem adlegatum tegium.ipfele» * - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ quot;nbsp;' “ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' “ gatus

ß Ë C 1 V M. i8 i^ânis pcrdiri ncbulonis. Vcfperi conucnl lega luni occupatiirimum,expofui rein paiicigt;,po* ftridic Iiberatus eft ilIebeIlatOT.Hoc benefidü inihiinagnoænimaL’itfcnat9,co3flusq;funn till ,p Co grattas accurate agcrc. Fxpcâas hi«J vt dimifliis illcmiJitgrattascgenti^ Eodédie quo fucrat diinifîus, in ædibus typographt vi no illiiis temulcntus, lingua fic debaccitarus eft in Eralmuni,vt nudato gladio ininitaretut nccem fi adcircin.Poftridicrogatus an ilia dis xilTct ex animo, excufauit ebrietatcm.cfficax apologia apud hoc tribunal.Hiic vt fufpicot ftomachuin concepetat in me,quod illi vidcs rcr paruin fauerc Euangelio.qucdtûilli liaud fcio vbi fcpultum refodcrant.Hçctum répons me clam omnia. Difceflitillcmcinfalutato, pcrucnit Conftantiam.illic apud Botzemum amicum vnicecandidum, iaâauit fcfainulu meû,amp; a mefumma cü gratia dimiffum profi cifci nefeio quo. Acceptus eft aliquot dictum hebdomadashumanif.ncc abfqjxenio dimif fuj.ld poftcafuexBotzcminarrationccogno ui:\'cc diibito quin fimilia dcfignaiit apud as lios.præfcrtim apud Mclanchthonem, qui cQ noucrat milii amicitiam efiienon vulgare, fas tis adhuc gratiofo apud magnates, qui tum I Luteranofauebatinftituto. Alterum Icio tibi ' notum elfe, frequenter enim adiftPoloniam:

Ifthic apud potentes ac liberales prædicabat fc famulum Erafmf ,ab co miftum yt omnes falutaret amicos, quum Bafilcæ vix tnihi de fade notuseftet,adeoq; me vencraba ' c i tm

AD I V S T V M

tut vt nun quam ob III o dignatus fît apcrircc^ put.Hac tarnen arte cottafit auteos non pau» cos, vtiam in ocio degat

mihi nihilo æquior.quani Game l'poliatus d fet fuis facukatibus. Alius quidam adi|tmëj nunquam antea vil’um,ncc vifus ipfc.Rcdibat Roi-na,tepctensßiugas,vbi vixerat. NccdilTt mulabat fefuiflcFtanciicanum.quuinid non petcontatct.Quum videtem male cukum, tOs gabä vnde fuppetcret viaticum. Ait ingcnué, mendicato viuctefefe.Quum vix ciedetem.ef fe tantam hominum libetalitatcm, addebat tcf? in Gctmania Gmulaflë, Etafmiim efle fibi dominum.Demitanti meum nomen tam effe ßtatiofum apud Gctmanos, tefpódit, omncs ubcntet dedifle famulo Etafmi,ptçtet duos fa cctdotcs in oppido Loffcnburg, qui dcdctc quidcm.fed obmurmutantes quod Erafmi fa cetct mcntioncin.lbi cette fandius illifuitno men Erafmi quam Francifci. Quid ipfe feces rim togas/Quid aliud/ Rifi fimpliccm homis nis impudentiam,amp; pro honore mihi habito, dedi nummos aliquot in viaticum,Quidâ ha bent otationem meditatam,quam edidicerût eavetbulis aliquot immutatis vtunturapud multos. Sinon recipiuntut ad colloquium, mittunt fcriptum. Rogati vnde amp;nbsp;quo,a1i]s alia refpondent.vtcunq; commodumeft ad extorquendum aliquid. Nonnulli quoniam metuuntne a famulis fubmoueantur a edgtef fu,niß ab amicis adfetant literas, mentiuntut fehabere/ed dus ege generis, yt de manu in manutn

D E C I V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

manum fint reddend«. Vbi data cfi alloquen dl copja,fumm3 orationis hçccft.cupiiint lal tem confilio adniuatuAd quid? vt abfoluain profedionem meam-Qul d obftat? Dccll via» ticum, Quæ necelTitas adegit ad iftam Icga: tionem ? Vt viderem dodos, amp;nbsp;te in ptimis. Quo confilio putas parandumviaticumi' Si tudederis.Expeditum confilium. Atiftuceft auxiliiim petcrenó confiliü.' Alifrefpondent, fc qucrcreconditionem.Quam?Vis famulari anpiam.aut in Typographoriim officinis ot perari?\equaquam. Qiiidigitur? Cupio va» care litcris.Q.uibusrBonis.Pudet enim fatcri, fe nouorum dogmatum amore tcneri.Sed ad ftudiafuppcntviaticumrNequaquam.Quid igitur fpci?Si quis fuppeditet. Homines fua» uesAbignotis atq;etiam diuerfæ religionis hominibus portulan t,vt in ocio viuant fuo at bitratu fuoq; coinmodo. Hæc fcio tibi videti lidicula, nugasq;, fed hæ nugæ fetia ducunt, Simagirtratusperpendcrentquam non expe di at rei p.iuuenes ocio affueftcre, ac mundum paulatim implcri curiofis ftignauis ertonib^^, matute rtudcrent occurrere pcriculo. la cadc difcunt pueri, fub vmbra fcholæ mendicâtes, nee aliud quam ludentes. Si inuitentur vt in» fermant alicui, rccufant:vt difcat fenbere quo (ucrentur aliquid,nolût. Adeo dulce ertillud inilèrum ac fordi duin odum. Quid porto fict de talibus porteaquam adoleuerit ætas? Ne» fciunt literas.oderunt religionem,nullam ar» tem di^iceiuotiQuidnifi vtprocunantin bel

J lura.

A D I V s T V M lum,amp; fub militiæ «tulo difcant latrocim'umi Germania gigiiii mgcnia ncutiquam infelis ci a, fl acccderct a tenens annisrectainllitutio Scd his peiores funt, qui quiun amp;nbsp;ætatc lint pfouecta.Ä litcras fciant, Âfactis fint onufli, tarnen otiofi vagantur militari fpecie, impu: dentec abutentcs.non meotantum.fed mas gnorum tcgiira ac principum titulo, qiium nulli prorfus infetuiant, nifi Çomo Si hutus vxori Methæ,non aliter quam gulxventriq; fint nati.Horum firatagemata nunc non tefcs to.Eftcnim zàkxo' aaKcuv. Tantum admoneo, vt amp;nbsp;ipfc a talibus caueas,amp; amicos vt caueât admoncas.Q uomodo caucbo inquies? Si nis hil illorum fabulis crcdas, nifi literas a nobis attulerint mea manu notatasjnqwibtisnos minatim commcndcntur. Dicent fe incurrilTc in latrones.omnibus exutos bonis,ademptis cti am cpinolismoli crcderc.Fucum tu pro tua prudentia'vel ex ipfo vultu deprchendcs. Quanquam necpifiolis qtiidcm facile fidein habcas.Senæ difcipulum habiii Archicpifco» pum titulo S.Andrcægt;,-lacobi Scotiæ Regis «othum.dexterrimo ingenio iuuenem probç» indolis. Is in marginibus codicis que r.fig videram fie cfFinxcrat manum meam.vt mihi plane fuerit impofiturus, ni certo feifiem cum codieem nunquam a me Icótum aut vifum. Vrgebatillc dicens mefuifle oblitum, alioqui vft de inquit,hæc manus tua? A gnofeo inquâ manum, fedlibrum nee hûcnce huie fimileni vnquam antehae yidit Tandem tidens falTus'

D E C I V M. tö ertarHfïcium fuum. Addainhisvnamhifto» liolam.ncc tc pluribus oncrabo.Chrißophos rusLongoliusvirin litctis tnagnus.futurus maximiis,fifata dcdificnt longius aeuum,an= teannos ferme duodeciin nos Louant) inui: fitjepetiturus Italiam- Poft vnuinatqiic ah tcrum conuiuium peti)t folitarium colloquia urn. Datum eft.Rogauit ecqucm nofl'em Syb uium i Kefpondi me legiflc cannina cuiuG dam Ambofiani.Mouit caput.prætcrca Fran cifcumSyluium Louanij videram. Vterque, inquit Longolius.vetulus cft.hic de quo peta contorfeptendccim aut ododecim annotum eratQuum vidcret me non ahum noflcSyla uium, cxponit rem plane iocularis audaciæ, vt aitComlcus.Vcncrat Romain adolcfcens, qui fe fiel O vt fufpicot nomme Syluium aps pellabat.clapfus, vt aiebatLongolius/ecotii tubernio Bcncdiâinorum, Âcccpcrat mlhi arâiirimam efle necelTitudinem cum Paulo Bombafîo, quo neminem Italum expertus fum ingenio candidiore.Scnfcrat Leonis De» ami propenfum in mefauorem ,quo vtinara fuilfem dexterius vfus. Hic Syluius confingit duas epiftolas tanquam a me feriptas in ipa fins commendationem, alteram ad Bombaa fiiim.alteram ad Leonem. Bombafio facile impofuit.homini minime fufpiciofo, turn mii hi fie amico.vt fiquis vel falutem» attufilTct ab Erafmo,fucrittotopc(ftore complcxutus. IL , lud generofæ cuiufdam audaciæ fuit,quod lî» hi tain impudenti$ fuci côfcius, nô yeritus eil

D E C I V M

iidtre pnncrpcm totius orbis maximum Léo« ncm pontihcem.Habco inqint.epiftolam ab Erafmo.admiirus eA,reddit conhdas lireras. Quis fufpicatecur iuueni tam audax facinus in métcm venire potiiiflcrLcopro fua humas ritatecomplexiisert hominem, Ä vtroq; bta chio fubleuauit procumbcntem omnia polli* citus.Tantum vaiuit braimi fiiiïa comméda« tto.Quum autéSyluius moraretur redire ad fummum pontificcm, ipfc Leo 1'ua fponte ro» e3uit,vbieiret tileiuucnis ab Eralino comme aatus.jlsautem febre correptus in itinerepe: rijt priufquam ad.pontifiicempcrucnirct.qui turn agebat Ofliæ. Óic interriipta ertea fabu» la., alioqui multos aäus habitura .Si qua fis niilisauisdeuolaritin vffiram Polonia,fac amicos admoncas , præfcrtim candidos ac , inunificos,nominatim R.D. Petrum tpifcos pumrCtacouiéfem.Andrcam Cntium Epifco pum Ploccnlcm,loanncm Dantifcum Epifco pum Culmcnfem, Erafmum Abbatem t latæ tumblt;«,loannem Lafcanum præpofitûGnef j nenfein,Seucrinum Bonctum, Antoninü Mei« dicum,amp; fi qji funt alij qui nos impcnfc dilis gunt. Non quod obftém quo minus illifuas opes in quos volucrinr crogcnt, fed quod as micis nolim imponi mei nominis lenocinio, nbsp;nbsp;;

rec me his falfis nominibus obligari.Te cum

omnibus'tibi charii opto quam profpertimc valere. Datum apuoFriburgûBrifgoiç Ca

lend^Nouembnbus, M.D,XXXin.

Clarify ' I

CLARISS. VIRO p.DOCTO li ri lulio Pflug rercniflimi Gcorgij diicis a confilijs, ïterastuasomdrifs. lull fema perdcfidjero, vcniüt ei iin mu hi multo gtatillimæ. Scriben= di tainen ofliciumnunquam ~bs te requiro, qui fei am tflä humanitatem tuam nufquâ in ofïicio cefTarc poflé. De fy» nodi dccrctis faâusfum alionun literis ceri tior.Bcne habet,fiConfo litatum ert,niincfii percft.vt 4'v«vuaA/cvnobis propiciemus.At fionnihil vereor,nc rfi'ir^xÉyio-Tl^ btfïvocr ngS) Tf/s-ni^avotrfaciat quod temiges folcnt,qui quum allo fpedét, alio nauim impellnt.Scd quando’hæcvt ait Homerus,beœvtTrosvaa'» fita funt,nobis nihil reftat nilî vtpiccemur læ turn exitum.Epiftolam meam lauduni tuarû buccinatricem, quam dicas non fan's intcllt? go.Nec tarnen eft mi luli quurco nomine gra tias agas.Scitiimeflillud Euripidis ni fallor, cui quum quidam dixifl’et,cgotevbiqi amp;nbsp;a» pud omncs magnoperc prædico, amp;nbsp;ego ingt illud tibi præftiti.vt vcra prædicarcs. Rctulit laudatori gratiam,qui fe præbuit laudibus di gnum. Vale. Datum Friburgi X,Calcnd« Septemb. An. M. D. XXXII.

GENEROSISS. ADOLE* fccnti D.Pctro a Cailello Des, IbtafinusRotetod. S,

lt;5 Qood

AD PETRVM

Vod non ftatim pro 'tuis lautiG mi PetreXeni|s,fed lautio Ojwribüs literis gratias , fiforte ^TBmitaris, tum temporis gemino ^^grauabar incommodo. Naad tewapituitä quæ me permoIeHe diG cruciab3t,acccirit noua laborum farcina, qug vel fola vegctuamp;intcgrü requireret ingcniü» Nä adagiotü opus mihi aïÖdr av parturiendö crat.Q,ui quidem labor me iâ Apohthegmaa tum rapfodia delafratüexccpit.Sic datur £raj tno rsfpirare.Hæc itaq; mihi deuoranda funt pofleag meinet huic afetipfi glebæ. Nuneigk tut quando paulo comodiorelFc cepit valetu do.ä: minus vrgetlaboru farcina.cpiflolä illä miCaftellanetiiä quä pcrpetuætuæ erga mc fidei benetioJentiaeqj velut obfidein efle volui fti,lubensrclegi,non ob id tantum quod mi^ hi non fecus atqj in fpeculo reprefentat, rarâ quandâ ac pene dixerim fatalem tuam in me pietatem.verumctiam quod Grçcatumvocû cmblcmatibus piâutata teftatur te pan ftu? diovtranqsliteraturam amplcdi.Quo fane nomine mihi videtis egregie fortunatus, cui fiotentibus annisTOTDVz'7°vsj(aTa deus immilc rit» vt tibi dulcius ßtin inöfarum uiretis ob* ambulate, quam coufuiuqs alcauc bonas horas perdete male . Colloquiorum opus parum aufpicatis auibus genioq; ßnillto nas tum videri poterat.niß mihi te vtferibis mul« tosq; tui flmileseonciliairet.PoßeaQ enim iu . xtapïoueibiû^omnibuspiacere ne loui quis dein

CASTELLANVM 21 dem fans concefTum eft,non mcdiocrcfolatis urn eft,aliquot candidorum hominii emetuif fe calculum.Scd vtina eiufmodi fit argumcns turn illud.vtquod ficuti fcribis, atrifit pueto, perpetuoptobari mcteatur.Vcnietenim terns pusquû tuq«oq;fotlitan dichinises,non eas de eft ætasjion mcns.Q.iiid in Colloquijs via ocfis,ncfcio,fotfitâ ainot oculis tuts fecit.præ ftigium.cui frequenter vt ait Siculus lUe koiÄlt;XKaÄx7rii)gt;a.v6ix/. DenoflrocongrcITu non eft quod vcl mihi gratias agas,vcl tibi gratua letis.Ncqjenim Etafinuin, led Erafmt vmbrä vidifti. Quidcniin aliudcft^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tr«,«

KoI evaj*Verum fitantus eft amor in me tuus ornatiflime iuucnis, vt iuuct etiam cum vma btacolloqui,iftius quidemvoluptatis feito ti bi paratam fore copiam,quotics erit commo dum.Quodfi quando poffis iftamft non tras gicam.certefplcdidam perfonamquam tibi fottunaimpoluit,dcponerc, amp;vno Claudio Alberico velut Achate comitatusad pullum fimul laccrandum venire familiariter, aut ctu am inuocatus fi libet, obrepere, quernadmoa dum Nafica folet Ennio,iuuaretintetdum ta |i contubernio repubcfcerc. De petdicibus ii iterum miftis habeo gratiam, nee illibentet debeo pro tuo in me ftudio. Nolim tarnen te ' pofthac eadem;eneti folicitudinc, quatidoa it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui dem corpufculum hoc prope tarn aridum

eft, quam eft o-ûçiaf. Vix iam fert iftamm auis . urn efum,ltaque turn pro dono meditabar di ftichoDt

Laut!

AD PETRVM

ILauta mihi Petremittis cdulia.fed ftotna« chus deert.

Vis mage qtf placeat mitterc,mitte famé. Demirot auté quur Apophthegmatum opus ödoiurtis voluminibus abfolutum libcllum appellandum putaris, nifi quod arbitrorhoc tibi diâum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îl

♦ Nam amp;nbsp;quae tenercamamusÛTronoj/« trTixSyr svouó.i^lt;s,ac9 vxorculam, filiolam.cot, culum,fol3tiolum, Vtinam autcm ille libels lus tantum voluptatis fimulÄ vtilitatis adfo rat’ ftudiofis, quantum mihi fudoris attulit, Sunt quibus facile videtur Apophthegmata aut Prouerbia faibere, fed libros Si chiliadas fcribcte difficile crt : qua de re accipe difticlió nortrum,

Pcrfacilecrt fatcorprouerbia fcribcre cuiuis, Atperdifficilceft fcribere Chiliadas,

Superert ornatilTimeiuuenis cóprccari Chris ftum Opt. Max. vtcgo irtam tuam in me belt; neuolentiampcrpctuomcrear,Tu vetoerga liberales difciplinas ac beate viuendi magi: ftram philofophiam indiesmagis ac magis incaleicas .honeftiflimumq; feneâuti viatis cum mature colligas. Quod me pulfii iubes explorare quid tinnias.quid opus crt explora torcpulfu.quum tu tua ipontc iam dudum de elates tibi inpcdore parafa ^fjutrctifvo/TCC aTTatzTo. Habes turfus cpiftolanvnon foliim wi7óyiioupov, verumetiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effufam,

eoquc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc ipfumtribi fottaß

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ fe grata

AD GERARDVM ’ 1?

fe gr a tum crit,vt folent amantes neuts amico rum deleAati.Sed defino. Vale. Fnburgi 14 dicSeptemh:

DES. ERAS. ROT. CLARISS, Viro D. Gerardo ab Affendelf,Equ. aurato amp;nbsp;Hagenlis lenatus Præfidi S.

„ - —Vbinde mihiliteris fuis aurem meus vir clarifi firne,vt ad te dem aliquid litcra .quib^ (altem declaiem mû tuum erga me üudium^haud quaquam vulgare,amp;notumamp; gratü elTc.quod profeclo ell.vt elfe debet gras tilTimum. Vetum fi quis ignoret quam inigs laboribus dißringar hac valetudine, hac æta te,cui Hagitanti iam olim milTio rudisq; debe rur,foTtains hac in parte defidcrabit in me plu fculum humanitatis. Contra qui cognituni habcat quas clitcllas tergo fuflineam, mirabi tur me cuiquam omiiino fcriberc, nifi magna quæpiam vrgeat neccflitas. Me veto etiam pudor quidam a fcribendo dcterruit, quod vererer ne nullo dato arguméto homo tenuis ad virum prappotentem ktibens vldcrer alicui non tam gratias agerequam venari gratiam Nunquam fuit tam concâisjmoribus vllum feculum, quo non aliqutdpræclarærei moliés tibus liuor exhibueiic negotium, non oblas trarintcanes.non obgatrierintpicæ Ägtaccu li. Sed non arbitror vnquam fuifTe feculum, quo plus licuctit vel calumoiæ vel ingraticus dini.

AD GËRARDVM

dinLEaqp msa qui dein fentcntia, non minus debetur ifs, qui viros cgtcgi)s dotlbus prædi tos,'vcl.bcnignitatefuafouent,velauthpritaî te tuehtur.vd teitimonïfs ornant,vel applau« fu ac (audibus excitant,quam illis ipfiâ.q fuis vigilijs fuâq; indudria de dudifs deq; rcp. bes nemercri nitûtur.Talc fî quid inmecflct, gras fias agerem tibimeo nomine, quod candido tuo füffragio, amp;nbsp;dudi|s mcis calcar.addas. amp;nbsp;aduerfus malcuolorûlatratus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr»

dcsacbTrtjcdZTTfo-T^y.Ntincquoniam nihil iri mercperio, quod idum fauorcm promereas tur, apud me qui dem enibefco, fed hóe ma» gis arbitror me tibi obdriôtum quo minus idhuc honoris promereot. Iraq; tibi vit cgrcs gic non tam mco priuatim, quam publiée du dioriim aepietatis nomine grattas ago.Siqui dem dû mini fie faues ob eas res, quas in me fitas elfecredis,nimirum ipfis virtutibus ids hue honoris habcs, quibus optimo iurC uentomnes verc nobilcs, ProindeJ dignus es Aflendelfegcncrofiflimc, quem omnes vbiq; liberaliumdudiorum ac vcræpietatis cultos res diltgantzpræfcrtim quum vcrifimilliirum fit cos,qui doârinam acrcligionem fufpiciût r'n ali)s, ab his non ede alienos.Tu ccrtc vt ac cipio, non minus ornas Hollandiani præelai ris animi dotibusquam maiorum imaginis bus. Nam generis omamenta bonaex parte debes vel maioribus tuis.vcl fortunæ:ida tibi propria funt. Pro candore tuo fatcor me tibi . plurimum debere,amp;fane debeo g lubcns.Vtt

namÂ

AD GVILHELMVM 14 nam amp;nbsp;de tuo ludicio mihi poflîm mcrito gra tulari, Habes profcfiiim nomen, habes elicn tem tibt dcditiim, cuius oblcquirm fi qua in re volucrisreqiiircre.faxo inteiligas, vt dcfint omnia,ccrtcptomptâamp; accindam volunta« tem non'dcfuiffc. I,ibcb3tpluïibus tecum a* gère,fed interpellant labores.Nam prçter alia minutiora.eodcm tempote excudunturBafù leas Adagia aliquot centuri|s auda, Si Lutcj tiæ Hieronymus vixæflimandis laboribus iâ quartum a me recognitus.Opto te cum omni bus tibi charis g profperrimc valere, Datum apud Friburgum Bnigoiç quarto Calen. No uembris. Anno M, D. XXXII.

DES. ERAS. ROT. CLAR. D, Guilhclmo ab Horion S,

r^RnatilTime vir,mari tranquib Io nauigaie no eft difficile, fed magna icmpellas requitit arti= ficem, qui redum tencatclauû. Olimquum pagan orumfasuii tia tormentis ac mortibus de* baccharelinChriftianoSjCratfecelTus^feteci perét: illic abditi velut in altero mû do quicta agebant vita;Nunc rebus vndiq; ffcexulceia* tis,in quéportumlë recipiataliquis rEgofa* ne nullfl video,nifiquis in feipfumfecedatÄ animi tianquillitatem inipfo querat ammo* Solus enim Chriilus vere tranquillat animü. Is intra nos eft fivelimus. Abutidc magnum folatiiim fuppcditantlibri Chriflum Xpirâtes * hotû alloquio quid effe poteff.in hac vita, vet . ...........” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iucundius

AD GVILHELMVM hininditis vel fahibnusr Hacin parte félicitai ri tuæ gratulor, cui contigcrit ocium cum digs nitate. Mihi iampridcmflagitanrirudcm,in hat haren a cadendum cil. Vnum hoc me côs iolatur,quod iâ c ptopinquo apparet portus illc communis,qui fauente Chnfto.laboruin ac molertiarum omnium finem allaturuscll. Forfitan miraris.quod hæcadtc ignotus.Nô potes me tibi prorfiis ignotum dicerc, quum tccum vtfcribis crcbrorabuler, vtinam te dis gna.Olim Louanif cognoui hiuenem quens dam,Hornici cognominis. Sed cum atbitroc tenon cfe.hquidem cupio afferibi in numerii tuorum cl!cntum,paratus ad omne obfequiû fi quid crit tn quo polfim tibi gratum faccie. Bene v3lc.Datum Friburgi. XXI, die Aprilis, An.M.D.XXXlII.Quura hæc fcripfiflcm, rcs leda quadam epiftola Goclcntj, qua petit vt tribus verbis te falutarem, inter ichedas cons f ufas repperi amp;nbsp;tuam ad me cpiftolam.quani aut non legeram,aut vt fit,in tanta turba épis fiolarum legetam paruin atteme. Subucrebat neparum frontis habere viderer quodignos tus vitro te literis laccflerem ,fcd hoc ferupulo me tua liberauitcpifioIa.Prior ad âmicitiam prouocafii : inhumanitatis futurum erat nori refcribetc. De reditu meoprotfus incerta res eil.Corpufculum hoccollabitur.tâtum abefl vt magnis itineribus fufficiat. Ltaulanofira pertufum eft dolium.fitit fempcr,dat nihil:cæ teri tantü obtredant,amp; qui fiudent videri ma gni fautotes,nihil ahud quant déplorant. At * iftuc

CHÂPVSIVM 1$ frtucen conduplicare miferiam. Incalcé ûk quistf Egone hominem datum amp;nbsp;candoris eximii' confcribam in cake amicotum i Tum vete eiïcm, quod olim fuiflè dicuntur ßataui, truxamp; agratifsalienus.lntetpræcipuos ami tosacpattonos fcribctur Guilhelmus Hori» on. Et ft qua inte meum defidetas ofFidum, fac periculum.numhæcex animoloquatuc Erafmus. Rürfum valcrnivitdatiffime. Eri» burgieodem dicamp;Anno.

Dés. Erafmus Rot, Euftathiö Chapufio Oratoii C»faris in Anglia, S. HVLia poifeirio charior aut pciofiotfynccro amico.At quum alioqui non ita mul» tum abiim ab Iro, tarnen ih hocopum genere mihi Lu» cullus quida videor.g quoti dié comperio longe plures ftfreamicos,quam exiilimabam. Fallens mi» hicrcdc.fiputasmihi faccrdotium opimum futurum fiiifle gratius, quam Euftathium a» micum,cui9 imaginé in literis tuis expreifatn fumma cum volupratepcrfpexi. Adcofluunt inafFedatoquodam candorc acpuritate,vt hinc ingcnium ab omni fuco alienû facile de prehédas.Acceiïïo aut iî mauis cognitio'ami conim hoc tempore ob id mihi iucundiôr eft quod annus fuperiorquofdameximios adegt; mit.In Anglia Archiepifeopum Cantuarien« icm.vnum îï’^wvâvTaçWVaz'SKwv. In comitatu •Cîcfaris Alphonfum valdcfium tInPolonia

d Chriilo

AD EVST. CHAPVSTVM 'Chtiftophorum a Schidlouuicz, ci us rcgm' fa premum;Cancc!larium.Cæteros taceo, rortuj na minore, fed pari fynceritatc: inter quos eft /^achariasDciotarus Phryfius qui folerfamu los meos quos interdum in Angliaru abiegas re cogor,lubcnsamp; alacritcrexcipcredd offiaü eofuitgratilTimum.quod vulgaria diuerforia parum tuta funt a contagio Iccleratæ pellis, quænupcrab Anglis quibus lam plufquam quadraginta annisnimiumfamtliaris eft,in noftras regiones demigrauit. Ptoindc quod Q uirinum ir.euin ifthic collegeris fcito te mas gnain lohdamq; apud me iniiïe gratiam. Afc= que is quoniam tûc rem parum ex animi mei kntentia gcnït,quorundam amicorü tui difli milium opera, rurfusiftuc emandatuseft,ft forfitan hæc alea mihi cadat fce’icius. Q uam imaginem in fcriptis mets videris nefcio, vns de'tantam amorisflammam concepetis, quS fciam infra mediocritatc mca elfe omnia. Ve» rum hoc ampli9 debco tuo in me ftudio, quo minus agnofco in me mcritorum, Ceric nihil prætercaeftErafmi.quodtu fpedatu dignü cxiftimes. Videresenim non Iiominem,fcd o-ùîiafïacfimplicitcr mifetum ,nifi petfuafum habetcmus, hoc cxuuio dcpofitö,nouum ni» tidumq; iuuenta animal aneri’urum. Quibus fluâibus iaäer, quibus agiter vends tu quo» que videris 3gnofcctc,fedc propinquo appalt; ret portus,molcfliatum omnium finem allatu rus fauente Chriflo, Male audio, profcindor linguisjidq^ potiflîmû ab his de quibus opti» .

me Ium

CHAPVSrVM is rticfum mentus. Dicas eHcfati mei.'Selt;3tamë typographi aiunt vix ahud nomen cfTe vendi biiius, Crcdctem illos blandiri, nifi fie a me femper aliquid flagitarent, fi nihil aliud certc præfatiunculam. Addam aliud argumentum Mundus nunc vndiq; plenus cfi erronum, qui vel defctuerc fua fodalitia.vel alias ob caufas profugcrunt.His quoniam ferc Lcbctide funt nudiorcsjvarifs artibus quærendum eft viatù cum.Nam venter mirus eft artifex .Quidam c feriptis meis norunt ainicos meos, Hos ad» cunt,iaââtfeeirefamulos acdilcipulos mes os.etiam finunquam me viderint. Atquc hoc fuconon mediocrem pccuniam jextorquent abillis. Vbimcttiunt ne fucus deprehendaa tur, mutant pafeua. Hoc te nefeire nolui, ne cui crcdas,nifi qui nominatim literis meis côgt; mendetur. Quanquam vix ifihuc fatisefl.Egt;i3 camquod ridcas. Cum Louanij efietapucl me Cnrifiophorus Longolius.narrauit iuue nem quendam elapfum eBcnediótinis, nomî ne Syluium, fiâo opinor, veniffe Romam, at tulifTclitcras meo nomineferiptas ad Leone pontinccm, quibus diligenter commendaba tur. Audicrat enim me turn apud Leonem cf fe gratiofum, nec dubito, quin effinxerit mas num mcam. Pontifex hominem vtroq; bra« chio complcxus eft, omnia pollicens.Quum» que is nefcio quo profedus effet, Leo vitro ro gauit, quur non redirct Syluius. Sed llle cora reptus rebri pcn|t,.Annon hancmerito dfi . casaudaciam ioculatera^Sed vt finiam vit d I egttgie.

_ AD EVSt; CHAPVSIVM tgrcgie,tamctfi me hoe nomine fuperas, qof priot Ä: Il tens A officifs ad amicitiam prouoi calh.tamen quod fupered, enitarne mutuâ beneuolentia videarparnm tefpondilTe. Pots to fi quid erft in quo tibi viafTim.vel commo* do vd voluptati efle queam,experieriy)rom» ptam amp;nbsp;amicam voluntatem non deefie traf* mo.vt alia define omnia.Cxtcra fi libcbit,co« gnofees partime fchedis memorialib.qua* tradidi famulo^artimcx ipfius oratione.que expertus Turn efle bonæ fidei,minimeq; vanQ* Maiorem inmodum doleo Anglis negotium cxhibcria Schottis. Videor enim mihi plus ifli regioni debere, quæ mihi tot eximios pé* peperit amicos, quam ei quæmegenuit. vegt; hementer tamé angit me tiollandia in d ignis tradata modis turn a Danis quod noutini]eil turn a Gelrijs quod nouum non eft. Oraculö Krat quod dixit Heflodus tthp.« kókoo' 7%/r«F. Ifta flint StfXfvTwv ^.ù^à.o-’rjaTuyn'ua.rKt Opto tibi omnia læta vir amidirime.Datum Fnburgi Brifgoiæ XXlIl.die Aptilis Anno M. D. xxxiii;

ER ASM VS ROTER. CLAR» V. D, Abell Colftcro S.

Piftolatua falib^Atticis vti* dique fcatens.’præterquam quodifefliuiflimis leporibus exhilarauit animummeum, etiam ho c nomine fuit in ’prt mis iucunda, quod dedaraC te amp;rede valete,amp; fuauitet •

agete*

AD ABELEM COLSTERVM Xy agcrc,quo d vt tibi perpetuum fit precor, vir ai nimo meo chattfiime. Liberet tibi nifi hoe tempore centum epiflolas fenbete co gerer. Rifi quod fcribis meam epifiolam tatn fiticutoram,qu£ç tantum humotis potuerit e: bibere,tamleuem,vtfuberis vice tantum virS fufiinueritjie mergeretur.Magnus ille ac mirï ficus Ërafmus quem te vidifle prædicas miht prorfiis ignotusefi,nec vfg vifus autauditus. Detcrior illa pars iam plane outpaced. Vtinä melior lila, vel aliqua ex parte accederet ad ifiam ptæciaram imaginem, quam nobis in epiflola tua depingis.bed hac de re teciim nö difeeptabo pluribus. Si quid in me boni ell, dei donum ell: nee tibi polTum honelle luccéî fere, ciii tails vifus ellErafmus pernebulam, quamamor)mmodicus amp;nbsp;fingularisingenij tui candoroculis tuis offudilTe vidétur.ËX'COs dem fonte manat ilia gratulatio, qua in ma: gna foelicitatis parteponis quod Eral'micoru amicorum albo cor.tigerit alTcribi. At ego. tnultoiiilltoribusde caufiis mihi gratulor,cui tarn falicitcrcefferit pcrftiâafrôs Seabfierfus pudor, vt amicorum catalogum tarn fplendi: do nomine auxerim. Ideo quoque charius ell, quod fuperior annus præcipuis aliquot at micisademptis inpofleluone multo precios fiffimanonmediocrempauperiem mini fece tit. Nam vt fummos tantum recenfeam : In Anglia peri/t Guilhelmus Vuaramus Archie • pifeopusCantuarienfis, Viennæin comitatu Çiàaiù Alfoafus Valdcfius^amm3gnus,ied fatutmt

AD ABELEM COLST.

futurus fi vixifiet, maxiinus, In Polonia Chrf ftophorus 3 Scidloinncz,eius rcgni fuprcmiis Cancellarius,aü dicataeßlingua, Rcólefas dum quod HoUandiate in fublimt fpecula collocauit, quo magis polïïs rcipublicæpros fpicere, quæ nunc vt audio, eget cordacis amp;nbsp;vigjlantibus excubitoribus, Q.uis vnquamle Çt, audiiiit,autvidit feculumhoc turbulen« tius amp;nbsp;iniquius r Sedvaleat querimonia nis hil profutura, Qjiod vt animum curiæ ncgoi eifs laiïeRentcm reficias,tefoles ad meas lucu braiioncs.vclut in viridarium [quoddam teds pere,vtinam in hortis illis meis aliquid eßet, quod vel ocuios vel nares,vd palatum pofiet obledare Colßeri hominis delicatifTimi.Steri les flint,aut fi quid pariunt, beta eß, autmaL ua.aut porrum.vtiam abfitcicuta Äaeonitü, quæ non abeße damantißi ,quos tu Icpidc vocas barba «pallioq; verendos. De viro, de quo quid fentiam rogds,magnificentius cens leo, quamvtde eiusingenio cenfuram ferre poflim,Librumnon legi,fcdnaduseum com jnodato, quum idtcmporis ob afliduoslabo res non daretur ocium aliud, mihi a coena ins ambulanti famulus recitauit,idq; carptim.fcs ledis aliquot capitibus, Cuius erat codex,nó paßiis eß eum diutius apud me manere. Ex co qualicunq; gußu dcprehendi hominem cf fc ardentisingeni), variæledionis,amp; multæ niemoriæ,alicubi tarnen maiore copia quam deledu, acdidionetumultuofaverius quam •

lt;;pmpofiM{lnoinni geneieterutn ...... '

AD ABELEM COLSTERVM 18 malajaudat bona.Scd funt qui nihil aliud fulHncnt quamlaudati. Hodictefpondi illis üs ad mclircns.admoncnsvt fiquapoffit,ab his turbis fefeextticet.Minaturciuin fciam iu fto Marte veile cum thcologis confligcrc.ld fi nonpofliit,amp; omnino ftatuerit iacere aleam, duo profpiciat: alterum vtpugnct in tuto,«ne fcconifctat inmanus hofliuin, qui nee vinei pbffuntneeplaeati:alterumneme fuoadmu fceatnegotio. Seiibit enimie non minus pu: gnaturum armis mcis qnam fuis: ea parsepi» Itolae mihi nonnihil diiplicuit, tgo had'tenus ancipiti Marte depugno eumexcetra non fes ptem fed ir.numerabilium eapitum,vixq; fuba fifto ob Moriam à alia quçdam liberius a me feripta. At vereorneille fi petgat mihi rotanx f renouet inuidiam. Quem porro frudum fpe= detnon video.Si putattheologes ae mona» chos.vel cotrigi pet ipfiim,vel opprimi poffe, tota nimitû errat via. Quorfum ant attinet iâ nonnihil fatigatos crabrones nirfus iritare, amp;nbsp;in bonorum eapita immittercf Quidaeeide: rit Cornelio Hoen ,ipfi melius noftis. Lodo uico Berquino nihil erat periculi fi mcis eons filijs obtemperaffet. Semei viccrat, adorna: bat triumphum .diifuafi. Non paruit.Erat vir Optimus , nee humili Fortuna , ingenip fimpliei, libetae lingaæ. Abfente rege apud Hifpanos.denuo pertradus eil in eareeré. Et perierat,ni{i mater régis,mox ipfetex iubleuaf fetcum.cx Hifpanijs reuerfns. Paulo pofte caicete coilocatus eft in aula commodiore, d 4 polhçî

AD ABELEMCOLST, poßremobona fide dimifTuseß. SempetiXi oednebam eandem cantionem, vt arte fefe euolueretexeo negotio. llle fibi promittebat certam acfpetiofam viâoriam, quutn ageret aduerfus monachotû examina,aduerß)s theo (ogicain facultatem amp;, aduerfus fenatum pun puratum.Nihil profed monitis:llle ßbi blani dicbatur.Quis exitus/ Idem aeddit illi quod Socrati, de quo quum indices dTcnt mitioré fenrentiam pronunciatuti, acreumex mote percontarentutqua pccna fefe dignum exißü maretiVt inquit in Prytanco aiarex publico, qui honos apud Athenienfesifummus habc: batur.ludicestam arroganti voce prouocati damnatunt ilium capitis.lta quum Berquinû addixiirent caiceti.illctconßanti vultu, appel to,inquit,regcm amp;pontificem.Q.ua voceiudi ces iritatt pronuntiarunt, vt in Grama exures tetur, Vit incorruptiirimis moribus:de dos gmatibus mihi nondum liquet. Qpod fi hæc non mouet ißum,faltem ne me inuoluatfuo bello.Idem fæpepetieram a Berquino,amp; is^e radutum promilerat : fed fefellit fuo cxitio, meo gtaui incommodo’. Nunquam theologi cenfuras in’me ædidiOent, nifi ab illo fuißent laceßiti. Tantum deiudicio. Caetera cognox fees e famulo meo ßdeli qui hasperfert. Nzt Ie. Clarifs. viro Aßendelfio falutem plurimä« Datum Fribuigi Btifgoiæ XXV» die Aptiliij Anno M,D, XXXIII.

DES. ERASMVS ROT. IOANNIS?

GeorgioPaungartiicto S.

l librum quem patri dicaui vide irccupis.facexjpfo pctas.Nam nullus occurrit.qui dignetnc rarcinulam fufcipcre.Depcnfan do officio non efl quod fis foli: citus optime adolefcens. Inter Gratiarum fordere copulatos mutuae funt bfs fiieionun vices, mcrcedis null a cil ratio. Et tas men patris tui benignitas vitro non vulgari munerepcnfauithoc officiolum meum, quû egOifedulocauifrem,nequam fignifî cationem darcm. Mtfît poculum inauratum, munus aptum homini Batauo, fed nunc mi: nime Batauice bibulo.lile tuns in me pietatis affedus mihi gtatiffimus eil Georgi charillis me, quem par eil mc mutuum erga tc gerere. Quod ii quid ex me tibi gtatum accidit,quod fane aut nihil elfe reor,aut g minimi momenti no alia ratione melius retuleris gratiam, qua ß quotidie des operam vt teipfo melior, hoc elloptimi parentis flmilior euadasiquo qui: dem in iladio tuapte fponte grauiter cutten: tem,nö eil quod meo hortatu cxtimulcm. N5 tc pocnitet vt feribis, voti tui ,nec mc pœnitet coniili) mei. Idcirco eriam atq; etiam admo: nco, \’tex optimis autoribus digas optima. In hoc albo non eil Erarmus,qui tibi fortafle videtur quam eil/ormofiot jiimirum amoris lenocinio,cui t« a«* xaXa koAcc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt ait

. illeSiculus,Bene Vale.Fribuigi.XlI.dieMaij M* amp;

AD D A MI A N V M Dcs.FrafmusRotcro.Clanfs.V.Damianoa Gocs, mut diflïmi Lufitaiiiæ Regts Thefaurariopiuno S,.

Vod famulus meus prêter faim tem nihil ad te pertulit Damian iic dariflîme, nthil alind in caæ fa fuit,nifi quod non fufpicabat te tam mature abfoluta tam lô: ga periodo tua(diccbas cnim fi tcâe memini te vèllc luftrarc Gcrmaniam êi Galliam)rcdiflc in Brabantiam. Quum me «eliquilTes.dtu mccumipfe rixatus fum, quod tam candidum amtcum tam frigide cxccpiis fcm.Primum in nomine tuo pcrcgnnabar,tan quam perfomnium recordans nomen tUud iii aliquorum adme literis extare. Nullus eft fai me dies quo non accipiam alignas cpiilolas, intcrdumvno plurcs viginti, Àccedebatlanj guor,qui me compluribustam menfibusnû mium vrget familiariter.His rebus faâum cft, vt noâu demum renouata memoria.vno tan turn collequio vnaq; clt;xna tam amico hofpis tefnii licuerit. Nec in libello quem rcliquifti feiebam quicquam efTc tuum.priufquain te profcAo.pcr ocium infpiccrem. ht hac in pars te mthi damno fuit tua mo deft ta. Ex ccenæ colloquio fcnfitccflc virumbonum.vtolim loquebantur Romani,liberum, rediq; ac pies tatis amantem. In literis ad Amctbachiû nuis laerattuimentio.Scriptæenim fucrant amp;obs, fignatæ priufquam hue ycuues.ls tarnen me ' fagacior

A G o E s 50 fagacior flatim fenfitingcni) tin' dotcs.egitq; mihigratias quod talein adipfummifillcm. Addcbat fibi' vifiim viruin bonum amp;nbsp;intcgrü. Quam facile condliantuicognata ingenia. Adcuntmcintcrduinqni miram præfefcrunt bcneuolcntiam, quum aliquotinterdum coin periam longe alios animo quam fronte. Ea res in caufa eft.vtnonnunguam frigidior firn im accipiendis peregrinis lalutatonbus. Sed de tc quum mei puderet, mihiq,; ipfcfuccenfc; rem.commodum fuperuencrunt diiæ epiftolç tuæqmbus me conf lans,meq; mihitcconcù lias ,etiam pro fîngiilaii inimanitatcfidiuis placet.gratias agens;nec hoc contentus.ilhus infuper animi pignus ac monumentiim,apud Erafrnum'Schetum reliquifli, quod nonduin vidcreconrigit.fcd qui vidcre, prædicant efic rege dignum.Cætcrum quo tu prolixius dccla ras humanitatem tuam.hocmagis me pudet inhumanitatis meæ.Q.uid igiturfupereft.nifi vtquod hadenus cclTatü cfi.iuxta Grecotum Îrouerbium poflerioribus officifs farciamus, d vero clarillime iuuenis fic a me curabitur.vt inteUigasomnia potius mihi dcfuifièjquain ftudium acpropenfam volûtatem. Quodais Louanif iadatum a nefeio quibus, me ab his ftetiflê, qui probant SiWrâo-rou êalt;r(X/itov,quç: nfq: quid fit talibus refpondendum.Quid ali udrefpondcas optime Damiane,quam illud c pfalmistDentes eotum arma amp;nbsp;fagittæ,amp; lin * gua eorum gladius acutus. Quanquam fatis (ponbinequaquam iüud a vito graui fuifle auditura.

AD DAMIANVM auditum, fed a fpermologo qiiopiam amp;nbsp;actfo tomytho tabula,quo peniletitiiTitno hominü. gcncre nunc vndiq; fcatçt mundus.Nullus vn quammottalium vllam fyllabamex meaudû uit, approbantem aut improbantem hoe fa^ dum.Hocapud omnes ingenue præ metuli, mihi non vu^aritet niolelium efleprincipein alioqiii feliciflimum in eum Labyrinthum ins ddifle, cui cupiebam eum Cæfateper omnia conueniie.quod intelligerem id aapublieam. orbis tranquillttatem lummopere conduccte. Quae fuilfet autem mea non oicam temeritaa kd amentia, fi nee poßulatus nee toganis de le tam aidua pronunciaiïem.de qua tot erudi. ti apud earn ^ntem epifcopi, atq; ipfe adeo legatus Apoholicus Laurentius Campegius. vir vtriufq; iutis caHenti(nmus,ferrerententü cunâabâtuT. Merito amo i'vjUciafX/uJiVt eus lus animum Temper propitium ac fauentem fum expertus. Quaquam ab eo tempore,qu o. coepit hoe negotium agi,nihil ab eo benetici) accepi praeter animi bcneuolentiam.Tltn outs) o-cvjonüv multis de caufls diligebam ac diligo idq; ni fallor,cum bonts omnibus,quam arbi trornecipfî feoorA« inuifam eiramp;Cæfaà prins dpi meo,cui iuratus fum confîliarius,præelas te de me ftudiffq; mcis merito, nifi me agnos fcam omnia debete, aut vehementer ftolidus firn,aut infigniter ingratus. Vnde igitut mihi mens tam læua,vt vkro me tam inuidiofo nes gotio inuolueiein,ad quod ß fuUTem vel toga tus

A G o E s;

his'vcl flagitatus, manibus pedibusq; fiierim lecufanirus.Nuilus vnquam principumfupec hoc argumente meam requilîuit fententiam« Tantum ante annos duos, adieruntme duo ex aula Cäefads nobiles.vno atq; altero collo quio vrgentes me, vt quid de ea caufa fentia lem, exponerem. Refpondi id quod erat res, menunquam ad earn quæftionem intendiße antmum,dequaviderem fummostum autoi titatetumeruditione viros totannisambige« te.Facillimum eße pronuntiarequid ego op« tarem,at pronuntiare quid ius diuinum atq^ humanum concederet negaretve non modo multoTiim dierum confiderationem requirere Verumetiam circumßantiarum caufæ cognii tionem.llii profeßi fe nihil ex mandato Cæfas ris agere.dilceßerunt Prseterca nemogt;mortas lium mc fupet hocinterpellauit negotio,Etgo quum ßt tmpudentißimum médacium quod nugator ille quilquis fuit ad te pertulir, fufpis cor tarnen vndearripuerit occafioncm.vttus xta prouerbium, malis præter occaßonem nis hildeeß.ad quoduisaudendumfacinus. Ei quem o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diciturfocerum afcifcere,di

caram Pfalmum vigefimumfecundum.idw ante annos complures, vt id facerem ab ipio togatus.Eflenim vir vt vno oreprædicantos mnesvnus prope inter nobiles eruditus,anigt; moq; plane philofophico. Höc officium meü grato amplexus animo.petijt.vtaliquidædes reminSymbolum quod dicitur Apoflolorû. 'Feci quod voluit,eoq[jlubentius« quod res ad omnium

AD D A MI A N V M omnium vtilitatcm facercvidcretur. Hie nul» lum verbum eft, quo ad tw isoda-Torzou caui fam attinct , cuius tarnen wille, vt accipio, ncc autor ncc inßigator fuit.Mpotc quietis quam opum aut honoris» amantior. lluum Cæfar amp;. Francifeus Galliaruin rex bellis ina terfe conflidarentur.vtriqjdicaui mcasluciis brationes,ncq; quifqiiam extitit, qui clamicaa ret me ab holte Cæfaris flare. Quanto minus habuit frontis, qui calumniam iflam fabrica: tus efl# Sed hoc de nugamento plus laris.Ve» nio nunc ad eum epiflolæ tuæ locum, quo pio affedu déploras Pilapianæ gentis exis tium.quæper Chriflianos principes fpoliaa tur externis bonis,nec flnitur internis bonis'di tefcere,premitur humano iugo,ncc docctut fuaui Chrifli iugo colla fubmittetc. Proccres enim illi qui victorias præda metiunturmaa luntimperarebeluis quam hominibus.ta res in caulacfl.vt paudores gentes qu« Chriflö ignorant ad tcclefiæ confortium femet ads iungant, videntes fefe non ad Chriftianifmfi, fed ad rapinam ac miferam fcruiturem pcti,amp; cjuicquid efl malotum morum tnfignius efle in vitaChriflianorum.Multo ahuaeftnegos tiari,aliud pietatis negotium agere. Itaq; vis âorias duels illius egregif quidem ac fortuna ti,qui tot vrbes litorales fponauit.coniectis in mare,quibus vehendis naues no Ihfficicbant, vt ingenue quod res efl fatcar, non abfq; dos lorelegi.Sed denegotio militari,priefertim eo cuius qualitatem ftciicunflantiasparum.

cognitas

A GOES» cognitas habco,fariiis fucrit me non pronun» aare.lllud in genere dicam:au3ritiam.amp;im» pccandilibidinemno minimam eflecauram quur religio Chri th ana in has fitcontrada an gullias. Manfuerudine ac beneßccntia cicu» rantur amp;ad manum veninnt etiamfeiæ,fæ» uitia ac maleBcii's eiferantui Si ilia quæ nas tuta manfueta fiinL Q.uod autemhac in re per me cupis fieri,per quam lul^ns obiero. Vereorramen vtpolÏÏin hifcenundinis, Seto redq tex Anglia famulus meus,amp;qiii hie adcll typographus vnus,mecum totam languit æ» narem.Adnitar ramen. Quod famulus meus perpelli non potuit, vt vcl opera vel pecunia tua vtetetur,nihil illi mandaram ,nifi vt vbim vitaret omnem petacitatis fpcciem, meminif» fetqullius vetuftiptouerbij, wn. mvTa.,oii-n. ■jravTHÆun Trajà ttäi/tuv. Curaram aût ne quid illi pofTet dedîe.Oppidum dequo tibi narra» tum eil.Germanis dicitur Schiltach : Abefl a Friburgo octo millibus Germ amas bene ma gnis ; de quo an omnia vera fint quæ vulgo iadantur.non aufim affinnare. llludnimis verum el), totum fubito eonflagraiïê, mulie» rem confeffam fupplicio affedam. Confias gratio accidit quarto (dus Apnlis, qui dies erat louis ante Pafcha,Anno a Chriftopaf» fo M. D.XXXllI. Quidam eius oppidi a» uesapudhuius vrbismagifiratum remita ge» flam pro comperto narrarunt,qucmadmo* dum milri retulit Henricus Glareanus quan« .tum meminifie pofiumil^snipn fibilo fignum dedUn

AD D A. M I A N V M dédit,c quadamædium parte,Caupofufpfj cans efTcnircm afcendit,neminem lepcritScd idem fignum nirfus ex altiorecanaculo reddi tum ert.Et hue confcenditcaupo furem pcrfCî qucns.Q.ui)m ncc illic quifquam appareret,(î= bilus auditus cil e faßigio fumatipllico tetigit cauponis animum, cüe dæmoniaeum qiiidî dânubet fiios cffepræfcnti animo. Acciti fünf facerdotes duo,adhibitus exorcifmus.Refpon dit fe eife dæmonein, Rogatus quid illic age: »«t,ait fc velle exurcre oppidum.Minitantibus facrificis, refpôdit fepro nthilo ducere minas illotum, quod alter effet feortator, vtcrq; fiiù Aliquantopoß,mulierculam qui cumhabuc: rat confiietudinem annis quatuotdecim, quû interim illa quotânis 8i côfitcKtut amp;nbsp;acciperet eucharifUam.fuRulit in aetemj'n^ofuitq; fu: mari| faOigio.Tradidit ollam,iuirit vt inuertc rctjnucrtit, Âinttahoram totum oppidum exuRum efhAn dæmon indignatus ob indu: dum riualem cauponis filium.amp;oppidû per: diderit,amp; mulicrcm prodiderit,certum non 2ü diuimon eil tarnen veri diffimilé. Huiusfaâi vicini tam conftans eft fama.vt fidum videri non queat. Feruntur 8i 3Ïi3 huius generis,iêd non libet aures tuas vuigi fabulis remotatu Bonifacius Amerbachius habet epiftolam tu am.Hunc tibi polliceor conftantem amp;nbsp;perpC: tuuin amicum, atqj adeo mimilrum h’delein iuxta ac diligen tem iî qui d per eum fieri voles. Vniun hunCjVt præfens dicebam pr«fcnti,ha: bet Germania veteaurcum acgemmcum.aur • fl quid

A GOES*

fi quid his efl pieaofius. Tails autemingeAif ad quamlibet pteciofas opes nulla ell compa ratio.An tarnen German! nomine cenfeti de* beat ignoro.certe Glareanus nonpateretur« Rauracorum eH Barilea,amp; h abet ea duitas pc cuiiaris cuiufdam duilitatis non oblcura vcs ftigia e Synodo vniuerfali reliâa,quæ illic fe* decim annis durafle fertur.Lfhdam autem vt plures norint amp;nbsp;ament Damianum, quod mihi bonum erit atq,* commodô, quippe qui non mediocri nominis mei lucro rumid ias dutus. Tam ^lendidum munus vitro ab ingt; tudiihmo Lulitaniæregeoblatumex animo tibi gratuloT.atm vtfaullum felixq; fit ptecot* Si quando inddietit oppottunitasjogo excu* fits iliam pnebtionem meam in Chtyfoilo* num. Etam niultis verbis diligenter inflru* âus.a Lufltano quodam, ièd mendofe. Hie cafus mthi parum felix poterit alio iardri ofii cio. Si quid fetibes ad Hieronymum Frobet . mum,tutoad me perueniet. Moliebar red!« turn in Brabantiam, fed quum aliæ res mul« te/um luppitet perpetuo infitnfus, amp;nbsp;valetui

•doeotli aiperioris inmatiens cogunthie dutare, vfque ad z^hyros amp;nbsp;no: vara hintndinem. Bene Vale«

« Path Friburgt firifgoi« VllLCal. AuguiU

-

AD M E S I A S ERASMVS ROT. FRANGISCO

Rupilio LL.Doâori St gt;nbsp;.

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma^nis multtsq; no«

M Camp;SSnS^minibus obnnâus,amp; iifu mlt; m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libenter turn pliirïmum

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pudorem cxpa«

^■“■=quot;*=®®gnatit compiileritq; vt ad me fctiberes.A tn amicorum meorû numéro pro«, fitereris nometuum,tantum abeß vt locus vl* lus apud me fît ifîi cdmjnistranilationi.qua vis incciiIpamÂoflfenfionantnClwlerumrc il'cerCtqui te vtfcabis,ex vcrccundo impuden« tem.ex modefîo molcfîum reddidit. lUi qui« dem lain gratiasegiperliteras:ttbi xTroqwdl-cx gratiaaiin legibus Vitro polliccrts^ego viàf fîm bona fîdepolliccor.fîquidextiteiitinquo requires oifidum meum, autvtnoti réquiras^ vbi rcs ipfa poftiilabit amid partes.Mihi iam ’ nimium viuad,mors pletofq; amicos ademit non Komç tantum^êd in.Aneha,GaIIia,Gcr mania amp;nbsp;Polonia quoq;.Illudigiturmihi pet gratum erit, fl quando figntficare dimaberi* quid Koin»geratui,modo fît aliquideius gtw neris.vt tuto literis committi queat. Quie facit bis debenignifltmo Macenatetuo Paungartlt; nero mihi liimma: fuere voluptati, non ob id tâtum.quod hotpùiis amidUimi commodis non minus acmeis deleâer.verumetiâ quod mihi velut conunentarium fîiggetis ad itlus«. firandam illius glorum:qi!ani ipfîus quidem modeftia

AÜPAVLVM ;4 mödcflia nequaquam ambit fcio, fed ad boa nos mores condudtpublidtus.excellentium Vïrorum virtutes non abdi,fed adimitationé in thcatro orbtsproponi. Vtinam auté ad id pracßandtim fuppecat mihi oratiôis facultas, quantam i Ihn s tequirunt incrita, quantamq; tïifortaffis adefîc crcdis. Vtciinq; id efi,cona2 bor tarnen,idq5brCüi,fauctcChtifto,Scd heus tuinhocquoq; tuam opcrannnihicoiT'.moj des opoitct.vtcfFidas nemeafcdulitas offen: dat viri prudentiirnni mcdcfliam. Vthoc au» derem cot^lunü hortatu futn animatüs, fed præcipuc Zafif, cuius autoritaté in omnibus nô aliter g oracultun fequifoleo.Libebatqui* dem at non vacabat in prælêntia pluribus te: cum. Vale,amp;Loçum fiifthicadcll mcisfalu* ta verbis. Datum;apud Friburgum Brilfeoiæ, V111 .die menfis £'cptcm.M.D.XXX 11 l.bi pls* cet amp;uTO75a4gt;/a ne offendat KOKcjjat;)/«. Sic fumMetua^oKfoy^aip/a nunquam offendet. Des.ErafmusRot.PauloSadoleto S.

Vid ni ego mciplendido lucro audum ciTe gaudcam oniatifii: me iuucnis, quuin tu ptædaras animi dotes,quas ego iam olim in.R.D.lacobo Sadoleto pa: truo tuo non amo tantum ve:

rumetiam fufpicio vencrorq;, adinirabilem eloqiientiam cum fingularilapientiapietate, modefiiaq; coniunâam,ficrcprefentes in mis •^ad me litcris.vt idem illc mihi in terepubcfccrc yideamrÿHaâën^igitutefi'guod mihigratu: ’ ..... nbsp;e nbsp;i

AD MESIA S

let, Tibi veto etiâ granas ago mi Paule quod tua prædicatione cohoneHas nomen meum: vtcunq; tu pro ßngularimodeßia tua hoc ofgt; h'cium eleuas JDialogum de ßudifs rede inftii tuendis per Bonifacium Amerbachium acce* peram priufquam tu mitteres : amp;nbsp;quâhquam eram negotqs acmotenijs obrutiu,tamenin: teidum animi laditudinem illius le di one reff« ciebam.donec inundans occupationum pelai gus coegiteum feponere:quem tamémoxtci petam non conquieturus donee totum deuoa taro:interim Si te fruar qua licet,amp; patruo tuo« quando aliter fatisnegatû en.lllud fcitOtltD« patruum tun inter fynceriiTimos amicos meos principem tenere locûjdq; fuo metito,ei proi ximustibidabitur.quiilli flmillimuses. Ha* bes epiftolam SuToyfacfov Si ex tempore vna cum difpundis Si adiedisiquod tufamiliarh tatis argumentum interpretaberis potiusquS negligentiæ.Vale.Apud Friburgum Brifgoi$ Iil.Cal.Septemb.M.D.XXXlll.

DES, ERAS. ROT. CLARTSSIa mis vitis Petto A ChtiHophoió Mefîfs fratribus S.

T hoc compendij faciam viri nobiliflimi.ambotum epifloi lis aliquot vnicarefpondebo. Pridem accepiliteras a vobis expoßul antes, vel quseeft ve* Ora duilitas.deplorantes poi tins,quod ad x^ftra fetipta ni hil tefpondiflèmtEa tes mihi fummopere grai

FRATRES ?$ la fuk,qu{ppe declarans vedrum erga me Hü* diutn haud quag vidgare. Flagtand enim de* fiderio otnnis inora tonga'eft,cui lenta eÜ etiä lt;cIentas.Sed pofthac velim teputetveßiapru dentia,qtiot montes.quot campi,quot mariä, nos dihmant,amp; per quas ambages epidolç a Fnbutgo Brifgoiç ad Hifpalim Hifpaniç per» faantur, quang hoe ipfum cuiufdäfelicitatis dl,flperferantur,vel refïgnatæ acfemilaceræ. Quod (î fors accident,vt ad aliquas nô rdpô» deam^iumanitatis vedrse fiierit huk statt,vt nullis dudiorâlabotibus onereturjiullis mot bisfrangatur.iatn fuapte fpontefathifeenti dare veniatn:prærertirn.quû vndiq; tot ad me literarum inundent fafdculi idq;propemodâ quotidte, vt interdum vix fuppetat ocium ad legendû.tantum abed vt vacet refpondere dn gulis.Illud certe vobis vfq; perfuafum fit, fiue tefcribam,fiueobticefcam,vedrumidum erga me fauoremede mihi gratifrimum,epidolas aût non gratas modo verumetiam iucundas. Podtemis literis quas antepaucos dies tecépi fignificatis meas per blibliopolam ede leddi» tas.quæ tes mihi non minon voluptatt fuit 9 Vobis.Hsecptæfatus ad rem accingor nbsp;nbsp;nbsp;X«

naviiiua^^ fnhumanus fim, nid vefitû erga me fiudiûampleâar,nec tedtxdifiido prüden» tic.Nam neri poted.vt in hoc negotio petipi» cadores fitis g ego. Meo tarnen animo etiam» nû fedet prior dia fententia, qua cenfui conful tius efiê nobile ilium côtatoréimitari.qui ma» luitùdettdo^pugnando'vincere : prsfettim e J quuB»

A D MESIAS

^iiûViô fit.monomachi a,vt vnus cu vno con^ inirtatiir.ncq; res fie vin cu duobus,gq accipk mus Hercule le duôbus iinparc fiiiflc .pfelTum, icd vnt aducrfiis tot myrmecias, toriphecias, lot ranarii phalanges, tot picarü tot gryllotü g3rg3r3,tot fiiirnorû amp;nbsp;eraculorum examina côfligcndumfit,vtetiâfinec actilcos hàberét, nec rortta, ncc vngucs,ta!ncn ipfo garritii pof fent hominem quamuis dutum exanimate. Quoties rcicci iiianifefias amp;nbsp;impudentîs illot turn caliimniasfEt tarnen petindc quafi nihil fllaâum.in hodiernunt vfq: diem oednuntur mihi vetera mendacia ,tdq; libris ctiam xdù tis : Ëtafmus faat confclîioncm arbitrariam, damnat omnes ccrcmonias,irridctcultum du uoTum,irridet ritus ccclcfialhcos, rcifdticiui nia Chriftianorum, damnat dboniin abllincs tiam. Scluitlacerdotum calibatum,dcflruit vota amp;nbsp;ritus monachorum,damn3t conftitUî ciones human as.Quid multis/ flrauit yiH Lu tero.Iam qui fingunt modeiliam.quo maiore cum fide calumnientur.aiuntfectcdere inebo num virum efic, nec ill a in hoc fcripftfic vt lii return tumultus conlequcrentur, Collaudant etiamquod nunc diuetfa fcribam. Hic nimi: rum hic ell nigræ fucais loliginis, hæc eft eru ÎP mcra.Alijs ifto colore patrodnentut.ego

icdefcndi nolo. Illud ingenue fairusfumamp; fateor.fi præfdfiem hoc feculum exoritunim, multa aut non fcripfiflcin que fcripfi, aut alb terfcripftflem.quedam eri am no fedliem quç^ fedl^iudcntis inquiunt eft diuinaKfutura.fas

' tcoi;

I

F R A T R E S \

Mor/ed non omni3. Agnofco {taraen aliquâ ex parte fîmpiicitateni Si incogitanuaiti me; am. Ida tarnen quæ mthi tones obganniünt, nufquam reperiuntut tti Icnpns mets, tantum abfît rnalitioPus interptes : Si tn dedaratiohiz. bus mets quas ißi palinodias elîe pucant ciui U titulo, nihil expono (êcus quam fentiebam guum ilta fcriberem.aut quam verbis exprèG Ittrurfuscxdpio ledorem iniquum,cuinihd Taris circumfpcde feribi poteft. fcgo Audioßs ac bonis vins feribebam annotanïinculas» aut commentarios, non arbitrabar me fcribc: le cautiones aut Syngraphas forenfes, Vc= (um ifti iam initcfciint vt fenbitis. Non mai gni refert viri darifTimi, quam mftefeant in ine,magis admiror nondum eïïc delaffatos, fêd vtinam verc mitefeant ad imamnem illius quidixinDifcite ame quiamitis mm fthumi bscorde Ä innenictisrequiem antmabus vc» flris. Taies aliquot arbgt;tToramp; inter iftosefle, fed nefeio qua mea infelicitate fit, vt in quos im(gt;tngo tam feroces tamq; implacabiles côgt; periam.vt tutius fit cum quouis Cardinale cÔ fliâari quam cum illis.citiusq; placaturus fim quemuistegum aut pontificum offenfum qui vnum ex ifiis qui Te iadant mundo mottuos, quum vix ni alio mortalium gencremagis vii i uat regnetq; mundus.paucos exceptos volo» vtinam poiTem quam plurimos. Nuperrîme nouus qtiidam exortus efi,qui pro ciudi admq ■ nitione ipfi non vtili tantum verumetiânecef £uiajk Répondit quafilapidibus a mefuifiet e 4 iwpetitus^

4

A D M E S I K S impêtitus. ^uidem atbittabat mihi rem fort cumingenio fedato ac philofophico.ledvi* deot impegiße in Citeiiam quainpiam,adeo nihil non rapicadmaledicendi occafionamp;Vt cnim otnittani veteres illas ac folennes fabus las.quibus iili folentfua condite conuiuia.ob tjät mihi quod in liteiis, imo vt ille loquitur. inomni mortalium genereprimus,itnonon primus fed folus elfe vdim,Q.uod quuin (it im pudens mendacium Si atroxconuitiura.tamé abfquetifu legere non potui. Ego tneipfum haud aiio loco pono baud q quondam oracu 1Û pofuit Megarcfes. Ac ne qd dicâ de Hudio* rum ptoceribus,quorum nulli me vnquam ae* quaui.video ât gaudeo vbiq; terrarum efdœ ret'cere iuucnes,qui me in omni literatum gene re multispræcurrant parafangis. Impingit Si liuorem,fed nullum adfert argumentum, tangt; tuminh^t aculeum. Fateor meam naturam muleis vici|s fuineobnoxiam, verurailfatii intelligo quid fit liuor, nullum huius affeâus aifultum vnquam in mefenfi, gratia Chrißo, Arbitrorenim elfe liuorem, quum quis vtitur aliéna feliotate.quæ tarnen ipfi nihil adferat (ncommodi.Nam ft quis doleathollemeuehi ad dignitatem, quod iam futura fit illt paras eiorlædendi facultas, metus eft potiusquam inuidia.At ego quendam olim capitalem hos ftem adfummos honores euedum etiam gas uifus fum, quod fæpenumero fiat,vt magns dignitatis acceffio nue per contemptum ads Serfari),fiue quia nob vacat per negotia,iiniat contens

FRATRES _____ ëônfenrioncm : quod in Adriano fêtant veninê:q ui faâus imperator forte obuio qui cum actes exercuerat inimicirias, nihil aliud dixit,3euafißi. Addi t aliud crimen plufg esu pitalejed multo omnium vaniflimum. Ait fe fuis oculis vidiiTe sic legiiTe œiftolam meâ, in aua feripfetim aperte,nullä in relimone C hti iana mahis malü inueniri potuiife, q quum religiones iftae repertac font. Quæ voces vt nunquam inciderunt in animum meum,ita nunquam excidetunt,neque calamoneq; lini gua. Quid fingi potuit atrocius ad concitan« das'vniuerfas monachorum catcruas in exia uum meumrAddit: Dices epißolam non efTc tuam. Vtinam no ßt. Si epiftola habet ea vet ba.quac recitat.certo feiat non eiTe meam, léd abimpuronebulone fpiritu diabolico confl* äamelTe« Nec défunthifee temponbusiftiua modi ftratagematum artifices. Sin eü ea quq fertut ad Seruatium, nihil ibi fimile feriptum comperiet: tantum ilia de quodam’,qui pueti libus annis per tutoies amp;nbsp;alios protrufus foea tat in religioncm,hunc ferme in modum loqa tur. Quum multx effent illius infaltcitates ni hil tarnen in omni vita accldilfe infeliaus. 3 quod compulfus effet in hoc viUe! genus ad quod nec animo nec corpore compofituseG (et,opinor hic nihil effe quod iurequeat re« prehendi. lam fi fenfit epifiolamfoiffe fiZtä,' quur quod amp;dubium erat 8t latebat prodit.oa Jbitfin quod legeratparum meminit, cuius ob kao grauitatis etat, in confotio tarn capitali

lt;5

AD MESTAS

Ib co git Stem tfkf Cæteta non übet perfequt' Atquc h»c qui toties deuorat, nee ad ifta vd calamumhabet vel linguam.ccnfetut itacttn dus.Ipflfîünuli pcrfunderéntiir aceto,quos modo furerentfcquidcm in tanto conuitio* rum ftrepitu factie meconfolor Paulino dido Quem diligitdominus cailigat, flagellât auc tem omnem Illium quem recipit Necilliben* ter vfurpx) Chrifliamflimó beati Auguflini di duin; Domine hicfecajiicvre.vtparcas in» techum:cfl aliquid vel fle cóformem fieri imalt; gini Chrifli.Ille viuens agnus ipfapuritatepu rior.quid non audiuit a pharilæis? Vinolétus lêduaot populi, dxmoniacus, bl afpiiemus. Quodludibrii genus non paflusefl a militi; bus c5fputus,aiundine perculTus.rpinis coroi natus,colaphis amp;nbsp;alapiscarfu* : quuregoqui dudora comment reeufem flagellan/ronfput ctedicK maledidis hominum procacium.atq; hocclementi phatmaco putgari/Confolanr amp;illudanimum meum, quoda fandis viris didiim A ab aeque Tandis probacum efl. Longe alia efle iudida dei, alia hotninum Quod-ii iflis fedet Téntétia nô coouiefeere do necme3dcrucemadegerinc,oraho dominû vtmiliiiargiatuipatientiam.illis métemme Ûoiem. Intcrea mihi decretum efl cum hoc X; nimandum generepoflhacnec habere flmui« catemmec ardâneceflitudinemialioqui chrL ftianam pace habere cupiocumornnibus.da boq; opcram vt id aflequar, quod widern in, mt eritJdoc animo velttn onincs etia elTe qui ptome

FRATRES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?8

ptomedcpugnant.Poflrcmofîn^'^ïnevnû . f, cum vnocommifTum.annö æquiflïmumeft, vtfencx niucni ccdamharcnamf Vctus cxcm plumcft,iex3gcnanos de ponribus dcijd ,an nöigiturtcmpuseft vtcgo iam ptopcfcptuas gcnahus me fubducani c Ibidiorü comIh)s^ ac ius fufftagiorum alifs ccdain.’Multo aüt æ quins cftvtaiuucnilibus digladiationib9ab: Kincam,Mira cft humanorum ingeniorü pct uicacia,amp;libi quifq; puIchercH. Pollremo g» bufcunq; plumis tegitnur, hommes fumusp: tnnes non angeli. bateor abfq; litcris S(e/u7°v Wo/ 7Î)v ß/oiz,at nö viuit abfque litcris,qui pioc rum hominumeuoluendis libris femet oble« dat. Ago nunc remfenam, ca cuiufmodi lit, e libello quem (imul cü hac 'epillola recipietis cognolcatis licebit.TituIus eü.De prçparatio read mortem. Accept amp;nbsp;Chn.ftoph ori Fonta ni epirtolam,mirefacctam Stargutam.Quain ilJemulta paucis expedite Vehementer arnfit hominis ingcnium,quod tarnen in argumen? to plaufibiltotecupiam cxerceri. ItaqjfcriptQ hoc non fuilTeeuuIgatum gaudeo. Dignatus eilillelibtumFräciicani maiore honore qui egottotum vt apparet deuotauit.Ego itantä paginas aliquot d^llaui4dq;carprini,mox quelibellum mill Alphonfo Valdeno,quem a

, micumlongecandiailTimum mihi fata vidés tut inui dille EpiRolam meam qua cogitatis aedete.flnondumefteuulgatapremi malim. Denderant4nquttis,in te modeflia.His ea epi fiola obturabit os,vtpote modeßiflime feru

pta.Quid

AD MESIAS

ptJ.Quld facias van|s aemorons hemintim ludicijsÿ Qui falfis amp;nbsp;atrocibus calumni)» Énterdum amp;nbsp;furiofis conuicijs, vitro lacérant hominem,vindicant fibi Chriilianam mode: fliam.amp;ia'eoquifuam innocétiam défendit ab impietätis crimine delîderât modeniam* QuamobfecromodeftiamI'Ve pro maledi» âisamp; calumnifsgrattas agat,amp;in gratiam ipforum fatcatur impietätis crimen a quo fe nouit efTe purum. Neciilorum refert quod ea tes gigneret graueinbrmorumoifendiculum: tarn accuratam honoris fui jationem habert volunt. Quidifti modediam appellent non« dum fatis intelligo.At funt aliquot, atquehi quidem nec indodi nec leues, qui in apolo« gifs meis improbantimmodicam modediä, cxidimantesmalo nodo malum fuiffe adhi« bendum cuneum:amp;ßrequiruntmodeßi$no« ßrx fpecimen, legant Deciarationcs mcas. Quanquam equi indices fatentur me nufquâ oblitum moderationis ac ciuilitatis, præterq in Apologia qua jtefpondeo Sutori. Is enim quumhabcrctmaiam C3ufam,amp; verfaretut in arguméto de quo iudicare ndpoterat tn ef freni petulantia debacchatus e(i in me vir 8e theologua 8t Cattu{tanus.Q.uid igitur/an ilU. protinus ob vnam epiilolam mein modefto« ram album adfcribentr Non arbitror,Sed alif dicentctTcfueum.alifcaufabuotur me facere quod galli gallinacei vidi folét, demiffis alis ccertaminefugeretac pro modeda tadabüC' efle titnidura. Quin amp;nbsp;illud auguioi futurum

vtepi«

FRATRES

fiolam epi Ho I a pariat; fî iOa prodieritin blicum, IS CUI fcripta eft non finet ptemi iuâ« Namea quoq^cum veftris Uteris mihireddi* ta eft. Qua; quo animo fcripta fk deus nouit, ego certe in bon am partem interpretor, Non entm opottet fufpicat em efte Chriftianâ cha» ritatem. Salutabitis hominem mets verbis az manter, fimulqucpcrfuadcbitis nequaquam efte maleuolentias quod non refpondeo. Imo obhocipfumnon refpondeo quod cupiam mutuam inter nos beneuolentiam efte perpez tuam. Verum eft quod Graeci dicere lolent, multoru amicitias ftletio dirimi : fed rurfus ex perimento veru efte côpeti,4cundâ amicitiac melius alt fdentio quam colloquifs aut litera rum vicilTitudinc. Sum frequenter in fcribcdo fimplicior,aliorum animos ex meo aeftimana Vetumearesmihinon raro male ceftit. Voa quoqueveftra»humanitate dtgiium feceritis 11 iuuenis animoft curfum non impediatis«' Fortaftiseuenietilliquodfolet vino generoz fo. Acerbius eft, dum eft muftum, vetum polt; fteaquam çtate defetbuerit fit mltius.Aiiqui(l dandum eft iuuentuti, quar philautix Icnodz nio,modo ne fit immodica.extimulatur ad in duftriam honeftosq; labores. Habeo gratia veftrae diligentiç quod Lodouici V iuis epifto lam ad memiferitis : qua fl/cripfitex animo,' fufpicati videtUT me refrixifie in amidtia, qc( Iitetis fuis laudatit Ftancifcanum : qute fuipt po^videtur amp;nbsp;in veftros animOs demigrafte. fedearanonpatiat altius infidete. Itaqtvo»

. biataa»

AD MÈSIAS

bisHquam e tripode diâum certurn Si indai bitàtumelTevolo,inius reineleuifïïinam qui dem cogitati onem vnquam defcendifle m pe dusincum. Imo ex laudatricibus illis epilhos Ks vnicam duntaxatlegieamq;per breuens. Habebatcommendatior!em,fed ita tempera tam,vt facile quiuis fcntirepoflet, Viucm gef fiflcmorem hoc offidolura flagitanti. Quut autcm ciTem a Viue alicnior.quod ainicitiam haberetcumeoquicum mihi â'multas interi ccdcrct , guum id ne a famulis qiiidem mets vnquam poHularim, modo Oc exerceancai micitiam, vt menon iædant. Louanif quum inilii effet cauitalis digladiatio cum Britam no, Viucs habebat intérim cum eo non ami» citiam tantum,fed familiaritatem quoque, necdeerantqui prçdicarent Britannumillius opera hiiffc adiutum. Mihi tarnen ob id nun« quam pilo minus charus fuit Viucs, camque deviro doäo iniimulationcmmanibus pedi busq;rcpuli.Solco quofdam amicos vitro ad nionerc.nc mea caufa rcccdcrent ab amicitia eorum quibuscummihi inciderat concerta« tio.perfpicicns hoc expedite ad hniendas fb multares:Demiror autem vndc Vines cam co ceperitfufpicioncm,nifi fone quod ad ipfum tariiu do literas.Ego vero ad vctcics Bi expio ratos amicos non temere fenbo, nifi qi(i d in« cideritoccaOonis. Nulla efl regio vbi nön ha beam aliquot amicos. Quod ff quoties vni feribo cogar omnibus fcribcrc, duris profedo ’ legibus mcum agatui, Pioiadeffvobis hic icrupu;

FRATRES 40

Ins excmptus efl, Viuts fufpicioni primo quo que tempore mcdcbor: Supereft uri clariflii ou,vt vobis pro iftoergame ftudio grarias a gam, Chnrtophoro Fontanofaiutem pluri» mam. Datum apud Fribureum ßrifgoite pri» 4ic N atah« domint Anno M, D, XXXllI«

FINIS.

ANTVERPIAE IN OFFICINÄ HILLENIANA ANNO M. D. XXXIIII.